Datasets:

haizad

/

malaysia-textbook

like 0

kssr_BahasaCina_1wc88YILrWnMbE4l9HCjxcsgsWuNeYaMZ.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) 2018 华文 华文 三年级 BAH AS A C I NA BAH AS A C I NA BAH AS A C I NA BAH AS A C I NA TAHUN 3 SEK OLAH JENI S KEB ANGS AAN CIN A SEK OLAH JENI S KEB ANGS AAN CIN A KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH (SEMAKAN 2017) 作者 Penulis 编辑 Editor 谢增英 Chia Chen Eng 贺慧萍 Foh Hui Ping 林彩云 Lim Chai Hoon 林淑琴 Lim Shu Qin 邹永定 Chiw Yon Ting 林清辉 Lim Cheng Hwee 版面设计师 Pereka Bentuk 美术员 Ilustrator 苏宝丽 Soo Poh Li 周锦聪 Chew Chin Chong 孙秀青 Soon Siew Cheng 黄慧羚 Wong Huey Ling KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA ISBN 978-967-334-994-4 Cetakan Pertama 2018 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: The Malaya Press Sdn. Bhd. (3379-P) 1, Jalan TSB 10, Taman Perindustrian Sg. Buloh, 47000 Sg. Buloh, Selangor, Malaysia. Tel: 03-6157 3158 Faks: 03-6157 3957 E-mel: tmp@tmpsb.com Laman Web: http://www.malayapress.com.my Reka Letak dan Atur Huruf: The Malaya Press Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Taip Teks: 22 poin Dicetak oleh: PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. Kebanyakan karya yang dijadikan sebagai kandungan buku ini adalah dipetik daripada karya penulis terkenal. Oleh sebab penerbit tidak dapat menghubungi pemilik hak cipta karya karangan berkenaan, penerbit mengalu-alukan mereka yang berkenaan menghubungi penerbit. No Siri Buku : 0040 World Line Marketing & Services (000884605-H) No 29, Persiaran Mewah, Kawasan Perindustrian Bandar Tun Razak, Cheras, 56000 Kuala Lumpur. Tel: 603-9171 9198 Fax: 603-9171 7198 KPM KPM iii 前言 v 第一单元　通往未来的路 上学的路 2 第二单元　巧妙的道歉 魔豆传心意 7 第三单元　小动物的智慧 鸟儿筑巢 12 第四单元　温暖的亲情 一、爸爸的大手 17 二、百衲被的故事 19 语文乐园一 23 写作指引一 25 第五单元　飞跃的想象 一、被子的大地 28 二、月亮渴了 30 第六单元　脑筋转一转 小猫和老虎 34 第七单元　自得其乐 纸船 39 第八单元　科技改变世界 神奇的三维打印 44 语文乐园二 48 写作指引二 50 第九单元　创造历史的人 马来亚橡胶之父——陈齐贤 53 第十单元　美丽的传说 天鹅长住的地方 58 第十一单元　舌尖上的美味 竹筒饭 64 第十二单元　造福人类的发明 蔡伦造纸 69 语文乐园三 73 写作指引三 75 第十三单元　汉字真有趣 一、快乐识字 78 二、丰收歌 80 第十四单元　读故事，学成语 掩耳盗铃 85 目录 目录 KPM KPM iv 第十五单元　生活处处有惊喜 上天送来的小彩虹 92 第十六单元　童话故事会 退休的鞋子 97 语文乐园四 101 写作指引四 103 第十七单元　真正的友情 争吵 106 第十八单元　自然的规律 一、草的告白 111 二、自然界的时钟 113 第十九单元　站在高楼看世界 建筑界的长颈鹿 117 第二十单元　特别的体验 一、不一样的表演 123 二、特别任务 125 语文乐园五 129 写作指引五 131 阅读小先锋的话 133 自习文章一 向着明亮的一方 134 自习文章二 鸟巢 135 自习文章三 探险 137 自习文章四 吉隆坡的故事 140 自习文章五 登上黑风洞 142 自习文章六 树先生跑哪去？ 144 自习文章七 发现是一种快乐 145 自习文章八 盒子里有花园 147 自习文章九 哦，细雨蒙蒙 149 自习文章十 上天都峰 151 认读生字与习写生字表 153 KPM KPM v 本教材是以教育部于 2017 年颁布的《三年级华文课程与评价标准》和《三年 级华文课本配套编写指南》为依据编写，教材编排说明如下： 1 关于识字：本教材的识字教学主要是随课文识字，教师在教学中要调动学 生的积极性，让他们主动和有创意地识字。活动设计也引导学生逐步掌握 以部首法和音序法翻查字典和词典，巩固自主识字的能力。本教材的字词 读音、字义，以《现代汉语词典》（第 7版）为主，《现代汉语规范词典》 （第 3 版）为辅。 2 关于写字：在写字教学方面，既要严格规范，又要遵循学生身心发育规律， 尊重学生个性，允许有个体差异。 3 关于课文：全册教材共有课文25篇，分为20个单元。各单元内容相对集中， 体裁多元化，题材丰富，且收录大量名家的作品。课文既富含思想性和人文 性，又充满生活趣味和儿童情趣；既注重传承优秀传统文化，又贴近时代发 展的脉搏。 4 关于活动：本教材的活动重点突出，一目了然。阅读教学注重朗读，以培养 学生理解、感受、感悟等能力。课后练习重视语文基础，如词语运用、标点 符号、多音字、成语等的练习，形式多样。在“听说训练”方面，教师要让 学生结合生活经验练习听、说，活学活用。“趣味语文”则让学生通过背诵 古诗、演绎教材等，感受华文的韵律美、语言美，并通过学习书法，体会汉 字的形体之美。 5 关于写作训练：旨在引导学生写话、写便条、写日记，通过写作关注身边事 物。所有写作活动都跟课文中的内容、写作手法息息相关，写话方面，要求 学生尽可能写成段落。 6 关于计算思维：课文的内容和活动设计，不只融入高思维，也融入计算思维 （Computational Thinking）和批判性思考的训练，利于学生对课文进行探究和综 合性的学习，并发挥创意。计算思维是人的思想和方法，是一种解题能力， 一般不能够机械式地套用，只能通过学习和实践来培养。 前言 前言 KPM KPM vi 7 关于挑战题：各单元中的挑战题，是为了引导学生将课文所学，与他们的生 活结合起来，使他们在日常生活里体验到语文学习的重要，明白语文与生活 是紧密相连的。课本和活动本里涉及高思维和挑战题的活动设计，都会以不 同的图像标示：高思维 ；挑战题 挑 战 题 。 8 关于语文乐园：每四个单元设一个语文乐园，内容包括字、词、句的学习。 这些材料可以做学生的语言积累，并运用在写话上。 9 关于写作指引：旨在引导学生学会观察事物的特点，逐步掌握写人、事情、 景物等方法，培养观察和表达能力。如此一来，不只提高写话、写日记的水 平，也为高年段的作文教学做准备。 10 关于自习文章：有别于课文，这些文章旨在培养学生自主阅读的能力，学习 名家有创意、有个性的表达手法。教师只需稍加点拨，无需深究。 11 关于课本和活动本的配合使用：进行了课本的各项学习标准后，教师可通过 活动本的练习，评价学生在各个方面的学习进度。 12 关于多媒体课件：此课本配有一个教学应用程序，即“三年级华文课本 ”。 凡是标示“ 扫一扫 ”的课文和活动，都可以用这个应用程序扫描该页课文或 活动的全页，以启动音频档案、文字资料等，辅助和加强学习。运行“三年 级华文课本”应用程序的最低配置需求如下： • 2GB RAM • 1.5Ghz processor, CPU(Central Processing Unit) • Android 4.2 / IOS7.0 13 关于封面的二维码：扫描封面上的二维码，即可获知本教材的主题与作者简 介。 概括而言，三年级的语文教学重点，是加强识字写字，并提高学生阅读和写 作的能力。教材的设计，既能引导学生养成勤于积累的好习惯，主动收集语言素 材，又能拓宽他们的知识视野，为升上高年段做准备。 扫描此二维码，下载 “三年级华文课本 ” 应用程序 教师要学生边听边记边想。如果学生无法对聆听教材做出适当的回应， 教师可先准备思维图，让学生在聆听时逐一将要点填入，以辅助记忆。 1.2.1 给 老 师 的 话 开学日的周会上，听听老师说了什么，然后 告诉大家老师说的话有哪些重点。 听听说说 新的开始，新的希望。 KPM KPM 1 第一单元 通往未来的路 扫一扫 清晨，太阳像巨大的橙子，从山 边露出来。阳光把上学的路，抹上一 片金黄。 在父母的祝福下，我们走在上学 的路上。 上学的路，有动听的鸟鸣，有鲜 艳的花朵，还有一片绿油油的草地。 上学的路，也印满了大大小小的 脚印，高高矮矮的身影。上学的路， 你我相伴，我们开开心心地走向我们 的校园。 上学的路 KPM KPM 2 扫一扫 1. 本文先写上学路上的景色，最后肯定了上学给自己带来的收获——找 到“开启世界窗口的钥匙”。 2. 识字教学：以字谜“鸟儿开口叫”识记“鸣”、“十个兄长”识记“克”； 以口诀“丰富的颜色最鲜艳”识记“艳”、“一刀解下牛角”识记“解”； 以奇特联想“金色的月亮”识记“钥”。 3. “抹”和“系”是多音字，“抹”分别读“mœ”（抹粉、抹黑）和“må” （抹布、抹脸）；“系”分别读“jì”（系鞋带）和“xì”（关系、系列）。 4. 词语运用：引导学生通过口头说句子来理解词语的意思。 活动本 上册 第1页 和 第2页 2.1.2 2.1.1 给 老 师 的 话 词语运用 动听 鲜艳 教导 带领 校园里，老师尽心教导，我们快乐 地投入学习。在这里，我们找到开启世 界窗口的钥匙，解开一个个的疑问，克 服一道道的难题。 这条路，把我们和学校系在一起， 带领我们走向光明的未来。 启 钥 匙 解 疑 克 系 q˚ y∂o shi ji© y∆ k˙ j¬ 巨 橙 抹 福 鸣 艳 尽 投 j≈ chƒng mœ f√ m∆ng y∂n j¬n tπu 巨 橙 艳 尽 启 钥 匙 解 疑 克 系 KPM KPM 3 活动本 上册 第2页 至 第7页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 5.3.1 给 老 师 的 话 第5 题是高思维的问题，可以让学生选做，鼓励学生完成挑战。 一 读读说说 1 朗读课文后，说一说作者在上学的路上看 到什么。 2 在父母的祝福下，我们走在上学的路上。 这句话让你想到什么？ 3 这条路，把我们和学校系在一起，带领我们 走向光明的未来。 以上句子中的“系”怎么读？读读看，再 以正确的读音读“关系”。 4 读一读以下的句子，写写你如何描绘上学 的路。 路旁的大树⋯⋯花儿⋯⋯ 5 “开启世界窗口的钥匙”是指什么？你怎 么找到这把钥匙？ 阳光把上学的路，抹上一片金黄。 挑 战 题 KPM KPM 4 活动本 上册 第2页 至 第7页 给 老 师 的 话 想想说说：教师可将学生分组，每组学生都有一套词卡，让学生进行有趣 的扩展词语游戏。教师也可以用比赛方式进行，看看哪组最快完成，甚至 可以写出词卡以外的词语。 用“祝福、教导、学习、 疑问、克服”组成短语。 鲜艳 花朵鲜艳 衣服鲜艳 动听 歌声动听 鸟鸣动听 尽心 尽心学习 尽心工作 二 想想说说 握笔姿势 横的写法 横的变化 坐姿 三 想想写写 扫 一 扫 土 开 KPM KPM 5 4.1.1 4.5.1 1. 引导学生在说明时使用表示时间顺序的词语，如：首先、接着、然后、 最后等，依顺序一步一步地说明种花的方法或步骤。 2. 教师也可鼓励学生边说边演示步骤。 给 老 师 的 话 根据下图，和同学说说种花的步骤。 想想说说 种花得准备花盆、 泥土、种子⋯⋯ 1 3 5 2 4 6 第二单元 巧妙的道歉 KPM KPM 6 1.3.2 有一天，弟弟把一罐“汽水”放 在我身边，说：“哥哥，送给你。” 说完，他就跑开了。 我一看，这可不是汽水，原来 是“魔豆”罐头植物。罐子系着一张 说明书，详细地列出种植“魔豆”的 方法： 魔豆传心意 1 打开底部的排水孔。 2 打开盖子，把水浇进罐里，直到排 水孔流出水来。 3 把罐子放在阳光充足、高湿度和通 风良好的地方。种子未发芽前，每 天喷洒少量的水，发芽后每隔两三 天浇一次水。 扫一扫 KPM KPM 7 2.1.2 我依照说明书上的指示，种植“魔 豆”。一个星期后，罐子里的种子发芽 了。泥土里冒出顶着豆瓣的芽儿，就像戴 着小帽子，“小帽子”上还刻着几个字。 啊，是“对不起”！ 我知道了，原来弟弟上次打破了我 最心爱的玩偶，所以向我表示歉意。 我马上写了便条给弟弟： 弟弟： 我早已原谅你了，你不必介意。你用这神奇 的魔豆向我道歉，真是与众不同，谢谢你！ 哥哥 1月15日 对 不 起 对 不 起 KPM KPM 8 挑 战 题 1. 本文以手足之情为主题。弟弟别出心裁的道歉方式，让哥哥感受到弟弟 的独特心思，令兄弟之间的感情变得更深厚了。 2. 识字教学：以熟字和生字对比识记“载”和“戴”（用“车”“载”， “田共”“戴”）；以“羊说话”识记“详”。强调“冒”的写法。 3. “量”是多音字，分别读“liàng”（力量）和“liáng”（量身高）。 4. 认认记记：“众”的造字本义突出了许多人在烈日下劳作之意。“衆” 简化成“众”，是多人之意。 活动本 上册 第8页 至 第14页 2.1.1 2.1.2 5.1.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 为什么哥哥认为弟弟用魔豆向他道歉，是 与众不同的呢？ 2 弟弟读了哥哥的便条后，会有什么感受？ 3 假设你打破了家人心爱的物品，你会用什 么方法道歉？ 众 一 读读说说 二 认认记记 罐 详 孔 度 良 洒 量 隔 依 冒 戴 帽 gu∂n xi∫ng kœng d≈ li∫ng sç li∂ng gƒ yˆ m∂o d∂i m∂o 偶 歉 谅 介 众 œu qi∂n li∂ng ji˙ zh®ng 详细 充足 良好 少量 心爱 神奇 罐 良 隔 冒 戴 帽 偶 介 众 KPM KPM 9 读读说说：教师问：老奶奶写“我为你骄傲”表示什么？引导学生说说他 们在这篇短文中得到的启示，再让学生分享生活中类似的事情。 称呼 正文 哥哥： 我把你的玩偶打破 了，对不起。 弟弟 1月16日 活动本 上册 第9页 至 第14页 3.2.2 4.4.1 给 老 师 的 话 署名 日期 参考以下格式，然后根据课文内容，写一张 便条以感谢哥哥的原谅。 一个下午，我和小伙伴在后院里玩扔石头。玩得 起劲的时候，我扔的石头砸（z∫）碎了一位老奶奶家 的玻璃窗，我们飞快地逃走了。 这以后，我还是每天给那位老奶奶送报纸，但是 却觉得很不自在。我决定把送报纸的钱存起来，给老 奶奶修理窗户。当我存了七 美元后，就写了张便条， 向老奶奶说明了事情的经过，并真诚地向她道歉。我 把钱和便条装进信封，然后把信封投到她家的信箱 里。我顿时感到一阵轻松。 第二天我送报纸的时候，老奶奶送我一袋饼干。 我发现袋子里有一个信封。打开信封一看，里面是 七 美元和一张便条，便条上写着：我为你骄傲。 我为你骄傲 三 想想写写 四 读读说说 KPM KPM 10 李荷卿译写，有改动 给 老 师 的 话 1. 教师先让学生讲述图意，然后展示疑问词卡，引导学生使用疑问代词， 如怎样、什么、为什么等，提出简单、明确、有针对性的问题。 2. 学习课标的重点在于掌握提问的技能，不是科学知识的教导，因此教师 不必对问题的答案大费周章地解释。 你在院子里的树下发现了一只还不会飞的小 鸟，不知如何是好。向同学或师长提问，以 了解要如何帮助这只小鸟。 想想问问 KPM KPM 11 第三单元 小动物的智慧 1.1.2 鸟儿筑巢 不知何时，鸟儿静悄悄地在我家的 九重葛树筑起了鸟巢。我抬头一望，巢 已筑好，只是还不见小鸟。 我对鸟巢特有兴趣，每天抬头看， 不禁感叹鸟儿筑巢的本领。一片一片的 枯叶被鸟儿衔来，再以枯枝撑住，就可 入住了。枯叶这么轻，一刮风就被吹走 了。我很好奇，那第一片叶子，鸟儿是 怎样让它承受风力的呢？ 我喜欢做木工，可是我手上总缺少 工具。看到鸟儿可以不用一根钉，也不 用一条绳，就把房子建好，我很羡慕。 KPM KPM 12 扫一扫 叶宁，有改动 1. 本文以鸟儿筑巢这件事，让人惊叹大自然的奥妙。鸟儿不必用任何工 具，就能筑好鸟巢。鸟儿为了保护雏鸟，选择有叶子遮阴的坚实枝干筑 巢，让作者惊叹。文中的“鸟儿”指较小的能飞的鸟，“小鸟”则指 雏鸟。 2. “禁”是多音字，“情不自禁”读 jˆn，“禁止”读 j¬n。 3. 识字教学：以“人可”“林示”“口力”让学生识记“何、禁、另”的字 形；“撑、挑、掩”的部首都是“手部”，意思都和手的动作有关。 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第15页 和 第16页 给 老 师 的 话 词语运用 衔 承 羡 慕 掩 避 猛 另 掩 避 猛 烈 射 始 盆 l¬ng yçn b¬ m©ng li˙ sh˙ sh˚ pƒn 何 禁 衔 撑 刮 承 缺 钉 羡 慕 挑 选 hé jˆn xi∫n ch´ng guå chƒng qu´ dˆng xi∂n m≈ tiåo xuçn 鸟儿筑巢的位置是经 过精心挑选的：它选中九重 葛，因为它的枝干较坚实。 另外，在众多枝干中，它会 选有叶子遮掩的那一枝，以 避开阳光的猛烈照射。 小鸟长大后，飞走，留 下鸟巢。我要把它取下来， 放点泥土种羊齿植物，那会 是最美、最原始的花盆。 羡慕 精心 坚实 静悄悄 KPM KPM 13 第 4 题是高思维题，教师要引导学生依据课文进行推理，如鸟儿为什么要 挑选坚实的枝干筑巢。第 5 题，教师可引导学生从两方面想，一是从鸟儿 的角度想，鸟儿为什么要“静悄悄”；二是从作者的角度想，为什么作者 会认为鸟儿是静悄悄地筑巢。 活动本 上册 第16页 至 第21页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 给 老 师 的 话 1 朗读课文后，说说你最喜欢哪段。为什么？ 2 作者的哪些行为让我们知道她对鸟巢特 有兴趣？ 3 作者对鸟儿筑巢的哪个过程感到好奇？ 4 为什么鸟儿筑巢的位置要经过精心挑选？ 5 鸟儿静悄悄地在我家的九重葛树筑起了鸟巢。 句子中的“静悄悄”说明了什么？ 6 鸟儿有筑巢的本领，还有哪些小动物也 有这本领？把你所知道的说给同学听。 一 读读说说 挑 战 题 松鼠常以树洞作窝，不过它们 也会在隐密的树干间，用小树 枝搭巢，再垫（di∂n）以柔软 的杂物，如羽毛、枯叶等。 KPM KPM 14 1. 读读比比：“一”在阴平（第一声）、阳平（第二声）、上声（第三 声）字前，读作去声（第四声）yì；“一”在去声字前读阳平 yí。 2. 读读背背：“迟日”指的是春天，“泥融”说明春天来临，泥里有融化 的雪水，又软又湿。热带的学生无法感受春天的“江山丽，花草香”， 教师可利用多媒体来辅助教学。 活动本 上册 第16页 至 第21页 给 老 师 的 话 5.2.1 2.2.1 4.2.1 迟日江山丽， 春风花草香。 泥融飞燕子， 沙暖睡鸳鸯（yuån yång）。 绝句 〔唐〕杜甫 我抬头一望，巢已筑好。 鸟儿选有叶子遮掩的那一枝来筑巢。 鸟儿可以不用一根钉、一条绳就把房子建好。 1 “抬头一望”“那一枝”“一根钉”“一 条绳”的“一”字的读音有什么不同？ 2 朗读课文第二段，注意“一片一片”“一 刮风”和“第一片”的“一”字的读音。 二 读读比比 三 读读背背 KPM KPM 15 1. 让学生聆听童诗，然后教师可通过提问辅助学生理解内容，例如：客厅 里发生了什么事？妈妈和爸爸做了什么？为什么他们要这样做？ 2. 如果学生无法记忆整首童诗的内容，教师可让学生再次分节聆听，也可 透过图意帮助学生记忆童诗内容。 1.2.2 给 老 师 的 话 聆听童诗《停电了》，和同学说说这首童诗 的内容，告诉同学你对这首诗的感想。 听听说说 扫一扫 第四单元 温暖的亲情 KPM KPM 16 爸爸的大手 爸爸的大手握着我的小手，带我走 过好多地方，看过好多风景。 大热天，爸爸的大手给我拍打蚊 子。“啪啪”，好多蚊子都逃不出他的 手掌心。 夜晚，当我疲倦的时候，爸爸的大 手轻轻地拍着我的肩膀，让我带着安心 入睡。 爸爸的大手还是一双灵巧的手。一 张废纸在他手里，一眨眼就变成一把扇 子、一朵鲜花、一匹驴子、一只鸟⋯⋯ 一 扫一扫 KPM KPM 17 1. 本文以“爸爸的大手”为象征，带出爸爸的伟大与全能。为了照顾家 人，爸爸的大手变粗了，可是它仍是孩子的最爱，爸爸仍是孩子崇拜的 偶像。 2. 识字教学：以奇特联想“广大民众想发财，就废物利用”教导“废”； 以熟字“四”和“匹”比较异同；“眨”的部首是“目”，所以是和眼 睛有关的动作。 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第22页 和 第24页 给 老 师 的 话 词语运用 不管是水龙头出问题还是电器损坏 了，爸爸东摸摸，西敲敲，不到半天工 夫就修理好了。 爸爸的手越来越粗，可是他的手还 是我最喜欢的一双手。 我渐渐长大，什么时候我也有爸爸 那样的大手？ 疲倦 安心 渐渐 一眨眼 废 眨 匹 损 修 蚊 疲 倦 肩 废 眨 扇 匹 驴 管 wén p∆ ju∂n jiån f˙i zhç sh∂n p˚ l˜ guçn 损 修 粗 渐 s∑n xi¨ c¨ ji∂n KPM KPM 18 百衲被的故事 我常常想起小时候的百衲被。五颜 六色的百衲被，都是节俭的奶奶巧手制 成的。她把平日的碎布破衣收好，然后 裁成一片一片方形，再一针一线将这些 布缝成百衲被。 虽然百衲被没有棉被那么暖和，但 是我觉得百衲被比棉被有趣。百衲被方 方格格的补丁各自精彩，有时我还看见 自己穿过的旧衣布料呢！ 二 扫一扫 KPM KPM 19 蔡羽，有改动 1. 缝制百衲被是费时费力的工作。旧时的妇女省吃俭用，舍不得花钱买 棉被，又担心家人受冻，就用碎布缝制成百衲被。本文就以百衲被为主 轴，带出旧时妇女为家辛劳，惜福惜物的美德。 2. “暖和”是轻声词，在这里读 nuçn huo，“和”是多音字。 3. 识字教学：以“栽”和“裁”对比，种树木是“栽”，缝衣物是“裁”； 以“蜜”和“密”对比；以字谜“一日”帮助学生记忆“旧”的字形。 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第23页 和 第24页 给 老 师 的 话 词语运用 现在生活水平提高了，人们渐渐少 用百衲被，家里再也难寻装着各种碎布 的大箱子。然而，在几代人的脑海中， 永远有那么一条百衲被。在密密缝的百 衲被里头，除了有长者深厚的爱，还有 惜福惜物的美德。 暖和 各自 水平 深厚 碎 裁 缝 补 密 者 厚 德 俭 碎 裁 针 缝 棉 补 旧 密 者 厚 德 jiçn su¬ c∫i zh´n fƒng mi∫n b∑ ji≈ m¬ zh© h®u dƒ KPM KPM 20 想想写写：写“竖”时，起笔时毛笔沿竖画的斜向落笔。收笔的方式分两 种，一种是逐步将笔提起，另一种则向左上将毛笔回收提起。 给 老 师 的 话 活动本 上册 第25页 至 第29页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.5.1 1 朗读《爸爸的大手》后，说说为什么作者 认为爸爸有一双灵巧的大手。 2 朗读《百衲被的故事》后，说说奶奶制作 百衲被的过程。 3 在几代人的脑海中，永远有那么一条百衲被。 以上句子中的“百衲被”指的是什么？ 4 爸爸的大手和奶奶的百衲被都给作者带 来温暖与幸福。和朋友分享你身边有哪 些物件也为你带来温暖和幸福。 二 想想写写 一 读读说说 挑 战 题 竖的写法 竖的变化 妈妈送给我的雨伞能为我 遮风挡雨⋯⋯ 中 下 KPM KPM 21 读读背背：《四时田园杂兴》是南宋诗人范成大退居家乡后写的一组大型 的田园诗，共六十首。诗歌描写了农村春、夏、秋、冬四个季节的景色和 农民的生活，同时也反映了农民遭受的剥削以及生活的困苦。这首是有关 夏日的十二首之一。“供”是多音字，在这里读“g®ng”。 5.4.1 4.2.1 活动本 上册 第25页 至 第29页 给 老 师 的 话 昼出耘田夜绩麻， 村庄儿女各当家。 童孙未解供耕织， 也傍桑阴学种瓜。 四时田园杂兴 （选一）〔宋〕范成大 不管是水龙头出问题还是电器损坏了，爸爸 东摸摸，西敲敲，不到半天工夫就修理好了。 在密密缝的百衲被里头，除了有长者深厚的 爱，还有惜福惜物的美德。 读了以上句子，用“不管⋯⋯还是⋯⋯” “除了⋯⋯还有⋯⋯”写句子。 三 读读想想 四 读读背背 KPM KPM 22 1. 读读做做：这些词语都是动词，可以让学生做动作加深记忆。一些动词 与不同词语搭配，意思便不一样了，例如“挑”：“挑选”“挑东西”； “抬”：“抬头”“抬货品”。 2. 读读想想：提醒学生不是所有词语都能重叠，例如“神秘”可以重叠 成“神神秘秘”，“秘密”却不能。 2.1.1 2.1.2 活动本 上册 第30页 和 第31页 给 老 师 的 话 读一读以上词语， 再做动作。 摸 戴 投 裁 挑 修 抬 缝 摸头 戴帽子 大小 详细 安心 干净 高矮 遮掩 方格 子孙 大大小小 详详细细 安安心心 干干净净 高高矮矮 遮遮掩掩 方方格格 子子孙孙 裁布料 修电器 缝衣服 投篮 挑选 抬头 一 读读做做 二 读读想想 KPM KPM 23 一 1. 读读说说：语言是表情达意的工具，训练学生表达自己的六觉感受，是 语文教育重要的一环。教师可以不同的景物为例，引导学生描述他们看 到的东西、听到的声音或对事物的感觉。 2. 读读比比：教师可引导学生口头扩展句子，让学生体会修辞句所带来的 美感。 活动本 上册 第30页 和 第31页 给 老 师 的 话 2.1.2 你还能用哪些词语形容听到的鸟鸣、 看到的花朵或是对棉被的感觉？ 听 动听的鸟鸣、“啪啪”的打蚊子声 看 鲜艳的花朵、五颜六色的百衲被 感觉 猛烈的阳光、暖和的棉被 太阳从山边露出来。 太阳像巨大的橙子，从山 边露出来。 泥土里冒出芽儿。 泥土里冒出顶着豆瓣的芽儿， 就像戴着小帽子。 三 读读说说 四 读读比比 KPM KPM 24 活动本 上册 第32页 和 第33页 热爱生活，细心观察身边的 人，才能写出他们的特点。 爸爸的第一个动作显示他的爱心； 第二个动作显示他双手灵巧。 夜晚，当我疲倦的时候，爸爸 的大手轻轻地拍着我的肩膀， 让我安心入睡。 一张废纸在爸爸的手里，一眨眼 就变成了一把扇子、一朵鲜花、 一匹驴子⋯⋯ 小小观察家 A 说说以下图画里每个人的动作。 B 仔细观察人的动作。 写 作 指 引 一 KPM KPM 25 引导学生针对性地观察身边的人待人处事的动作和神情，并通过阅读搜集 和积累语言素材，为写人做准备。过后，可以进一步要求学生观察人的语 言和心理，这样就能把人写得活灵活现。 给 老 师 的 话 活动本 上册 第32页 和 第33页 C 搜集描写人的动作和神情的词语。 D 描写人，有方法。 人的神情 人的动作 一、学会运用事例，如那个人怎么帮助别人。 二、选最能突出那个人特点的细节细写。 三、适当地描写那个人的动作、神情、语言、 心理，以突出他的性格特点。 当我们观察人的动作时，往往也会 发现他们不同的神情。从报刊、网 络搜集各类描写人的动作和神情的 词语，然后分类。 要怎样写出某个人的特点？ 眉开眼笑 洋洋得意 怒气冲天 双眼无神 慢吞吞 健步如飞 一针一线地缝着 KPM KPM 26 用本页的图画设置情境，引导学生采用礼貌语言慰问、拒绝、接待和赞美 别人。 1.1.1 给 老 师 的 话 ⋯⋯ ⋯⋯ 看看图，他们应该说哪些有礼貌的话？ 慰问 接待 拒绝 赞美 想想说说 我能用礼貌的语言与别人 说话，给对方留下好印象。 ⋯⋯ 欢 迎 哥 哥 回 家 欢 迎 哥 哥 回 家 KPM KPM 27 第五单元 飞跃的想象 被子的大地 我病了，只好躺在床上， 垫两个枕头在脑袋底下， 一件件玩具都在我身边， 叫我整天都快活，乐哈哈。 有时候，用一个钟头光景， 我瞧着铅制的兵丁行军， 他们穿着不同的军服， 操练在被单铺成的茂密山林。 一 扫一扫 KPM KPM 28 罗伯特·斯蒂文森，有改动 1. 由于诗人具有丰富的想象力，即使生病了，也不会闷闷不乐。他对被单 展开天马行空的想象，乐在其中，也展现了他活泼、乐观的性格。 2. 识字教学：以字谜“黑色的狗”识记“默”；以奇特联想“在刀口上走 路的超人”“八人一口谷”识记“超”和“谷”。 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第35页 和 第37页 给 老 师 的 话 词语运用 有时候，我让我的船队， 在床单的海洋上乘风破浪， 要不，把树木和房屋移开， 在床上筑起一座高楼大厦。 我是个力量超强的巨人， 在枕头堆成的山上守卫， 默默地望着面前的山谷和平原， 做有趣的被子大地的主人。 光景 操练 守卫 默默 躺 兵 军 茂 厦 强 卫 默 谷 躺 兵 军 茂 移 厦 超 强 卫 默 谷 tçng bˆng j¨n m∂o y∆ sh∂ chåo qi∫ng w˙i m® g∑ KPM KPM 29 2.1.2 月亮渴了 二 扫一扫 干旱的夏天，天空渴了，月亮和那些小 星星渴了。 好心肠的太阳说：“我给你们盛些水来 喝吧。” 太阳从大地上、河流里、汪洋大海里， 蒸起无数的小水珠儿。小水珠成群结队地升 到天空。就这样，天空喝到了水，月亮和星 星喝到了水，它们不渴了。 喝剩的水，月亮和小星星又还给大地， 还给河流和大海，它们泼呀、泼呀—— 雨丝从天上飘下来了，小朋友顿时欢呼 起来，拍着手喊：“下雨喽！下雨喽！” KPM KPM 30 薛卫民，有改动 1. 本文是想象和科学知识的结合。作者把雨水循环的过程写得丝丝入扣。 太阳要给天空、月亮和小星星“盛些水来喝”，是水分蒸发到天空的过 程。月亮和星星“把喝剩的水往下泼”，是下雨的现象。 2. 识字教学：以熟字“厦”与生字“夏”对比，以字谜“落水的国王” 识记“汪”；以奇特联想“太阳晒得大地一片干旱”识记“旱”；以汉 字演变过程识记“丝”。“盛”是多音字，分别读“chéng”（盛水） 和“shèng”（繁盛）。 活动本 上册 第36页 至 第42页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 朗读《被子的大地》后，说说诗中第一节 的“玩具”指的是什么。 2 雨丝从天上飘下来了⋯⋯ 以上这句话里的“飘”，你可以用什么字 来取代？ 3 为什么《月亮渴了》中的太阳是“好心 肠”的太阳？ 4 天空、星星、月亮和太阳做了些什么，才 会“下雨”？ 一 读读说说 干旱 夏天 汪洋 无数 顿时 欢呼 挑 战 题 盛 蒸 丝 顿 旱 夏 肠 盛 汪 蒸 剩 丝 顿 h∂n xi∂ ch∫ng chƒng wång zh´ng sh˙ng sˆ d≈n KPM KPM 31 读读演演：老师提醒学生，“我病了，只好躺在床上”这一句，要读出因 生病而不开心的感觉。“只好”要读重音以强调这种感觉。第二和第三节 重点描述“我”在病中作乐，读的时候，要读得欣喜。最后一节，“我” 已忘了病痛，成了巨人，更要读得开心、自信。 5.3.1 4.3.1 活动本 上册 第38页 至 第42页 给 老 师 的 话 我让我的船队在海洋上乘风破浪。 太阳从大地上、河流里、汪洋大海里，蒸起 无数的小水珠儿。 “汪”有“大”的意思，所以“汪洋 大海”这成语是形容大海广阔无边。 先分组，和同学一起演绎《被子的大地》， 看看哪组演绎得最好。 二 读读想想 三 读读演演 KPM KPM 32 1. 学生要理解主要内容，就得学习抓住故事里的重点词句，例如：“这一 次，我们就比赛游泳吧”“兔子每天到池塘里向乌龟学习游泳”等。 2. 引导学生根据兔子和乌龟的对话，体会它们的内心活动，并感受它们懂 得变通、勇于尝试、认真学习、友爱互助的优秀品格。让学生思考并回 答：在比赛游泳的时候，为什么乌龟乐意帮助兔子？ 给 老 师 的 话 1.2.2 聆听故事《龟兔赛泳》后，说说比赛的结果。 为什么会有这个结果呢？ 听听说说 你也可以说说乌龟和兔子 值得我们学习的地方。 扫一扫 1 3 2 4 KPM KPM 33 第六单元 脑筋转一转 小猫和老虎 在一座高山上，一只小猫遇到一只 老虎。小猫身上的斑纹，跟老虎一模一 样。小猫想：这是只大猫吧？老虎想： 这是只小老虎吧？他们亲切地说起话 来，不一会儿，就成了好朋友。 突然一声枪响，老虎吓得屁滚尿 流，倒在草地上。小猫吓得喊爹叫娘， 往草丛里躲。一个猎人拿着冒烟的枪从 树林里走出来，高兴地说：“今天真幸 运，我打着大老虎了。”猎人拖不动老 虎，转身去找同伴帮忙。 这时小猫赶紧跑了出来，焦急地 摇着老虎，说：“快醒醒，猎人快回来 了！子弹并没打中你！你被吓晕啦？” 小猫拼命摇着老虎。啊，老虎顺着 山坡滚下山谷去了。 扫一扫 KPM KPM 34 寇风塞塔马米，有改动 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第43页 和 第44页 识字教学：以熟字和生字对比识记：“班”和“斑”、“蕉”和“焦”；以部 首归类识记“屁”“尿”（尸部）、“拖”“拼”（手部）；以奇特联想“日 头下的军人晕了”识记“晕”；“模”是多音字，分别读“mú”（模样） 和“mó”（模型）。 给 老 师 的 话 这时候，猎人和同伴兴冲冲地走来， 看见地上躺着的是一只虎皮小猫，没好气地 问：“这就是你打着的老虎吗？”猎人一 看，也呆住了：“为什么会这样？”猎人抓 抓脑袋，涨红着脸下山了。 他们刚走，小猫就睁开眼睛，调皮地 笑了。他跳了起来，下山去找老虎。老虎也 正往山上爬呢。他们在山坡上碰面了。 “小猫，谢谢你救了我！”老虎高兴 地说。小猫和老虎忍不住大笑起来。 词语运用 幸运 拼命 一模一样 屁滚尿流 斑 突 尿 幸 并 晕 忍 拖 焦 并 晕 拼 涨 睁 忍 tuø jiåo b¬ng y¨n pˆn zh∂ng zh´ng r©n 斑 模 突 枪 屁 尿 爹 娘 烟 幸 bån m√ t¨ qiång p¬ ni∂o di´ ni∫ng yån x¬ng KPM KPM 35 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.3.1 活动本 上册 第44页 至 第49页 48 16 31 30 80 48 47 23 43 25 19 寸 士 几 15 19 14 19 儿 29 22 氵 77 忄 98 宀 16 19 30 40 30 门 （一） 部首目录 （部首左边的号码是部首序号；右边的号码指检字表的页码） 拖 tuø 1 动 拉着物体使挨 着地面或另一物体的表面移动：~船 | 后面耷拉着： ~ 着辫子 | ~ 着个尾巴。 2 动 火车头~着十二个车皮。 用拖把擦 3 动 （地）：~ 地板 | 把地 ~ ~。 在身体 4 动 拖延；延续：~ 时间 | 这件工作 ~ 得太久了 | 声音 ~ 得很长。 5 动 牵制； 牵累： ~ 累 | ~ 住敌人。 (Tuø) 6 名 姓。 （ ） 1 5 - 拕 * 扎 打 扑 扒 扔 扞 1626 1640 1641 231 232 1015 18 970 1103 423 三画 [ 80 ] 扌部 一至二画 折 抓 扳 抡 扮 抢 抈 1152 1657 1658 1717 32 975 204 857 857 38 1046 1049 1618 担 押 抻 抽 拐 抶 拃 拖 拊 拍 拆 252 256 257 1498 158 183 476 178 1641 1335 404 971 139 六画 五画 四画 拭 挂 持 拮 拷 㧯 拱 挜 挝 挎 挎 挟 1197 474 175 665 733 786 457 1502 1377 1718 756 1260 1449 检字表（第43页） 正文（第1335页） 1 把课文里描写害怕的词句抄下来，然后用 适当的语气读一读。 2 小猫救老虎的方法妙在哪里？ 3 小猫和老虎忍不住大笑起来。 说说小猫和老虎大笑的原因。 4 读了课文后，说说小猫的特点。 5 分角色朗读课文，然后演演这个故事。 遇到不认识 的字，可以 查字典。 二 查查认认 一 读读演演 确定“拖”的部 首。按照“部首 目录”的指示翻 到第 43 页。 数“拖”除了 部首外还有多 少画，再按笔 画数目找。 翻到第1335页。 字典 KPM KPM 36 5.2.1 4.4.1 活动本 上册 第44页 至 第49页 不一会儿 拖不动 忍不住 “拖不动”“忍不住”里的 “不”要读成什么？ 从前，有个商人走失了一匹骆驼，去了很多地方 都没找到，心里很着急。这时，他看见一位老人，就 赶上去问：“老人家，您看见一匹骆驼吗？” 老人说：“那匹骆驼是不是左脚有点跛（bœ）？ 是不是左边驮（tuπ）着蜜，右边驮着米？是不是缺了 一颗牙齿？” “对极了！您看到它往哪儿去了？” 老人答说不知道，商人就生气地说：“别骗我 了，一定是你把我的骆驼藏起来，不然你怎么知道得 这么详细？”老人不紧不慢地说：“不要生气，听我 说吧。刚才我看见路上有骆驼的脚印，右边深、左边 浅，就知道骆驼的脚有点跛。我又看见路的左边有一 些蜜，右边有一些米。我想骆驼驮的一定是这两样东 西。我还看见骆驼啃过的树叶，上面留下了牙齿印， 所以知道它缺了一颗牙齿。至于骆驼往哪儿去了，你 应该顺着骆驼的脚印去找。” 商人听了，照着老人的指点一路找去，果然找到 了走失的骆驼。 找骆驼 四 读读说说 三 读读想想 KPM KPM 37 阿拉伯民间故事，有改动 1. 提醒学生说明折纸船的方法时，应用“首先、接着、最后”等词语， 如：首先，把纸对折，接着把两边的角对折成三角形，再将纸往里面 折⋯⋯让学生能清楚并层次分明地进行说明。 2. 先让一个学生一边说明一边折纸船，其他学生则一边听一边跟着折。教 师也可让学生说明其他东西的折法。 1.3.2 给 老 师 的 话 把折纸船的方法说一说，和同学们一起折 纸船。 想想说说 准备正方形纸张 向中间对折 对折成三角形 两个角向里面折 另一边也向里面折 沿着线向里面折 从中间由里往外翻 折出纸船形状 纸船折好了 1 4 7 2 5 8 3 6 9 第七单元 自得其乐 KPM KPM 38 纸船 下雨了，你看，豆大的雨点从天空飘 落下来，打在屋外的地面上。慢慢地，积 水开始流动了！ 来呀，节目开始了。拿出用过的旧簿 子，一张一张撕开，然后把纸张折成一只 只小船。较小的孩子也试着折，自己折不 成形，便求大人帮忙。比较大的孩子，就 自己动手折，也给弟妹们折上几只。 折出的纸船，有中间凸起一块三角形 的帆船，也有船身比较宽的小船。给小船 加上遮篷吧，渡船的人就不会被雨淋湿。 扫一扫 KPM KPM 39 杜忠全，有改动 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第50页 和 第51页 1. 课文叙述了小孩儿在雨天折纸船、玩纸船的过程。自己亲手折出来的纸船， 能带给小孩儿莫大的满足感，纸船沉没的小挫折也能带来一定的启发。鼓励 学生多尝试与体验折纸船的乐趣。 2. 识字教学：以部首归类识记“渡”“淋”“浮”“淹”（水部）；“斜” （斗部），意思是“不正”或“不直”；以“不正”会意“歪”。 给 老 师 的 话 小船折好了，小孩儿便蹲在水流旁， 小心地把小船放在水面。雨越下越大，水涨 得更高了，水流得更急了。小船在水流里摇 荡，不久便在转弯的地方停住了。“啊，快 来救救我的船啦！”小孩儿赶紧捉起小木 棍，伸长手臂，把小船又推下水。 小船漂呀漂，在雨水的拍打下，维持不 了多久，船身便歪斜，半浮半沉，最后被水 淹没了。小船没了吗？没关系，动手继续折 就行了。折出的纸船，一只接一只推下水， 总有一次小船会航行到大海的。 持 歪 斜 浮 淹 继 续 ch∆ wåi xiƒ f√ yån j¬ x≈ 簿 撕 试 帆 渡 淋 蹲 荡 棍 臂 推 维 b≈ sˆ sh¬ fån d≈ l∆n d¨n d∂ng g≈n b¬ tuˆ wƒi 簿 试 帆 蹲 臂 斜 浮 KPM KPM 40 活动本 上册 第51页 至 第56页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.5.1 给 老 师 的 话 词语运用 二 想想写写 一 读读答答 飘落 摇荡 维持 歪斜 淹没 继续 1 朗读和理解课文后，回答以下问题。 a 哪个句子显示了小孩儿玩纸船时互助 的情形？ b 哪个句子显示了作者乐观和不灰心的 态度？ 2 以下句子中的“给”能用哪个词语代替？ 给小船加上遮篷吧，渡船的人就不会被雨 淋湿。 3 雨天，小孩儿能快乐地玩纸船。你能想到 雨天带给人们的好处吗？举例说说。 想想写写：写“撇”时，毛笔逆锋向上，转笔向右下顿笔，然后向左下行 笔，最后撇出成锐角。 撇的写法 撇的变化 金 千 KPM KPM 41 5.2.1 4.2.1 活动本 上册 第51页 至 第56页 1. 读读想想：当词语由两个上声字组成时，前面的上声字要读成阳平，后 面的上声字读原调。指示学生说出更多类似的词语。 2. 读读背背：古诗叙述小孩儿撑小船到池塘偷偷地采摘白莲花。小孩儿得 意忘形地划着小船回来，天真无邪的他没想到要隐藏自己的踪迹，小船 把水面上的浮萍轻轻荡开，留下了一道明显的水痕。可引导学生说说诗 中的情景和人物的举动。 给 老 师 的 话 小娃撑小艇，偷采白莲回。 不解藏踪迹，浮萍一道开。 池上 〔唐〕白居易 读一读以上词语，这两个 “雨”的读音相同吗？ 雨天 雨点 读一读以下词语，再说一说你的发现。 三 读读想想 四 读读背背 水 水流 水果 赶 赶快 赶紧 KPM KPM 42 教师指示学生观察图片后，引导学生用为什么、怎样、什么、哪里等疑问 代词发问。教师可帮学生补充一些词句，如搜索引擎、导航器、智能一体 机等。 1.1.2 给 老 师 的 话 科技发展迅速，改变了我们的生活方式。试 观察以下图片，问问身边的人，这些器材的 发明，如何改变他们的生活。 想想问问 传统 现代 KPM KPM 43 第八单元 科技改变世界 神奇的三维打印 5月12日 星期六 晴 今天我到舅舅家的时候，他正忙着打 印东西。啊，打印出来的都是可爱的小东 西！舅舅刚购买的三维打印机，能把物品 的体积设定到一定的比例打印出来。 什么是三维打印（3D 打印）呢？我 问舅舅。原来只要设置了电脑程序，丝状 材料会在打印机喷头中加热，形成半液态 后输送出来。我看到喷头上下左右移动， 丝状材料不停地绕了一圈又一圈，冷却后 形成薄片。如此不停地重复，最后，一个 立体的成品就打印出来了。 扫一扫 KPM KPM 44 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第57页 和 第58页 1. 本文是一篇日记。日记中记录了作者在舅舅家见识了三维打印机的神奇 功能，还亲自体验打印的乐趣。 2. 识字教学：以“去了竹的管”“滑掉了水”来认记“官”和“骨”；以字 谜“雨下的命令”来认记“零”；以“太心”来认记“态”。 给 老 师 的 话 词语运用 舅舅还让我亲自设置程 序，打印了一架袖珍飞机。虽 然这架飞机驾不上天空，但小 巧可爱，还是我第一次亲手打 印的三维成品。啊，真是有趣 的体验！ 我还在网上看到了三维打 印的成品，有为残疾者打印的 义肢，有为医学系的学生打印 的人体器官和骨头，还有汽车 零件和可以入住的房屋等。 三维打印激发我们的想象 力，让我们打印出所需物品， 多么神奇啊！ 设定 冷却 重复 亲自 体验 残 疾 官 骨 零 激 需 c∫n j∆ guån g∑ l∆ng jˆ x¨ 舅 购 设 置 序 态 绕 薄 袖 驾 验 网 ji≈ g®u sh˙ zh¬ x≈ t∂i r∂o b∫o xi≈ ji∂ y∂n wçng 置 薄 残 疾 官 激 KPM KPM 45 活动本 上册 第58页 至 第63页 1. 读读说说：在引导学生回答第 3 题时，教师得提醒学生引述课文内容来 证明自己的看法是正确的。 2. 想想比比：将学生分组进行词语接龙比赛，以提高学生学习的兴趣。 给 老 师 的 话 1 朗读课文后，说说你对三维打印的理解。 2 啊，真是有趣的体验！ 你认为这个“体验”的哪方面最“有趣”？ 3 你认为作者的舅舅是个怎样的人？ 为什么？ 4 三维打印机的发明，为我们的生活带来 什么影响？ 5 上网搜寻有关三维打印的资料，并与同学 讨论。 比一比，看谁说得最多。 袖珍 珍珠 珠宝 宝物 物品 品行 器官 官员 员工 工作 作文 文字 二 想想比比 一 读读说说 挑 战 题 KPM KPM 46 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.1.1 3.2.2 5.1.1 活动本 上册 第58页 至 第63页 读读记记：日记一般要写出当天遇到的有意义或者特别的事情，篇幅可长 可短，不必硬性规定。 给 老 师 的 话 古时候，丝的古字形像两把 蚕丝，意思是“蚕丝”。 写日记时，先在第一行写上某月某日， 星期几，还要写上当天的天气。第二行 空两格后写正文，转行要顶格。 网的古字形像一张捕鸟兽的网， 两根木棍间用绳线交织，本来的 意思是捕鸟兽的网。 ×月×日 星期× 天气 正文 四 读读想想 三 读读记记 丝 网 KPM KPM 47 1. 读读说说：会意字最大的构字特点就是字形表意。例如：“歪”字，就 是不正的意思；教导“艳”字时，可先引导学生了解“丰”“色”所表 达的意思，再进一步说明色彩多又鲜明美丽，所以这两个字组合在一起 就成了“艳”；“尿”字是象形兼会意字，甲骨文像人撒尿形，篆文改 为从尾，从水，成了会意字。 2. 读读比比：第1项是表达事物单数和复数的对比，第2 项是表达动作时， 一次和重复多次的对比。 2.1.1 2.1.2 活动本 上册 第64页 和 第65页 给 老 师 的 话 看看字， 说意思。 众 旱 歪 艳 忍 尿 三人众 一件件玩具 日干旱 一只只小船 不正歪 一座座高楼大厦 丰色艳 刃心忍 尸水尿 一 读读说说 二 读读比比 我拿出用过的旧簿子，撕开一张。 我拿出用过的旧簿子，一张一张撕开。 打印机喷出的丝状材料绕了一圈。 打印机喷出的丝状材料不停地绕了一圈又一圈。 一件玩具 一只小船 一座高楼大厦 1 2 二 KPM KPM 48 1. 读读想想：词和词组成短语，左边的是描写性词语（形容词）在前，对 词语加以描写或修饰；右边则是词语在前，形容词在后。可用提问的方 式教学，如：想一想，有怎样的“山林”？（茂密的，古老的等）；再 提问：山林是怎样的？（茂密、古老等）这让学生理解两种短语的不同 之处。可引导学生用不同的形容词修饰词语。 2. 演演说说：指示学生根据句子演一演，再说说句子里的哪些部分把动作 表达得更生动、具体。教师向学生说明若能在句子中增加修饰部分，就 能把意思表达得更生动、具体了。 活动本 上册 第64页 和 第65页 给 老 师 的 话 2.1.1 2.1.2 4.3.1 突然一声枪响，老虎吓得不得了。 突然一声枪响，小猫吓得叫起来。 突然一声枪响，老虎吓得屁滚尿流。 突然一声枪响，小猫吓得喊爹叫娘。 突然一声枪响，小猫吓得喊爹叫娘， 往草丛里躲。 突然一声枪响，老虎吓得屁滚尿流， 倒在草地上。 三 读读想想 四 演演说说 1 茂密的山林 山林茂密 2 超强的力量 力量超强 3 干旱的夏天 夏天干旱 4 歪斜的船身 船身歪斜 5 好心肠的太阳 太阳好心肠 6 成群结队的小水珠 小水珠成群结队 哪几个句子把动作写得 更生动、具体？ KPM KPM 49 活动本 上册 第66页 和 第67页 想象的翅膀 想象力来自你的脑海！展开想象， 就能写出有趣的句子。 我长得高大，我联想到⋯⋯ 把枕头堆起来，让我联想到⋯⋯ 太阳又大又圆，我联想到⋯⋯ A 以下图画让你联想到什么？说一说。 B 根据大自然、物品或人的外形、外貌或特 点，展开想象。 太阳像一个大火球，高挂天上。 我是个力量超强的巨人，在枕头堆成的 山上守卫。 写 作 指 引 二 KPM KPM 50 活动本 上册 第66页 和 第67页 多观察大自然，留意周围的人和 事物，多思考，让想象更丰富。 展开想象时，用“像”或“好像”来形容， 句子就变得生动和具体，读起来有趣多了。 C 搜集关于想象的写作材料。 外形 颜色 特点 功能 观察 和什么 东西有 相似点 联想 用“像” “好像” “好比” “有如” 写一写 D 展开想象。 事物 特点 想象 三维打印机 能打印立体 物品 三维打印机像有神 奇的力量，能快速 打印出立体物品。 弟弟 动作灵活 弟弟在游乐场爬上 爬下，灵活得像只 可爱的小猴子。 鸟儿 爱鸣叫 鸟儿飞上枝头，吱 吱喳喳叫个不停， 好像要叫醒在睡觉 的人。 KPM KPM 51 1.3.1 1. 引导学生通过记叙文的六大要素来叙述经验，清楚交代事情发生的时间、 地点、人物、起因、经过和结果。教师也可以通过提问引导学生说出参观 的过程。 2. 教师可以把主题换成学生去过的其他地方。 给 老 师 的 话 假设你到博物馆的橡胶展览厅参观，为同学 讲述参观经过。 想想说说 讲述时要交代什么时候参观，和谁 一起参观，博物馆里有什么展品等。 第九单元 创造历史的人 KPM KPM 52 马来亚橡胶之父——陈齐贤 你可知道，1896 年之前， 我国连一棵橡胶树也看不到。 我国能成为橡胶王国，马六甲 的陈齐贤功不可没。 橡胶的老家原是南美洲。 自从橡胶的用途被人发现，橡 胶的需求量也增加了。然而， 这里始终没有人敢冒险大量栽 种橡胶。 1896 年，在新加坡植物园 任职的亨利·黎特立（Henry Ridley），为陈齐贤提供帮助和 供应橡胶苗。陈齐贤在马六甲 种植 40 英亩橡胶取得成功后， 于1898 年在马六甲的武吉亚沙 汉园里，大规模种植橡胶。 扫一扫 南美洲 陈齐贤 亨利·黎特立 （Henry Ridley） KPM KPM 53 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第69页 和 第70页 五年后橡胶开割， 陈齐贤成功将胶汁加工制 成胶片。他举办橡胶生产 演讲会并陈列实物和图 片，宣传橡胶的种植，获 得当时英殖民地方政府的 祝贺和奖赏。从此，许多 英国种植家便前来大量种 植橡胶。 如今，我国的橡胶 园面积，已是千千万万 亩，成了世界主要的橡胶 生产国之一。我国的橡胶 制成品，也闻名世界。如 果没有陈齐贤果敢地大量 栽种橡胶，就没有我国 今日的繁荣。陈齐贤可说 是“马来亚橡胶之父”。 早期割橡胶的情景 胶汁 任 获 殖 政 奖 繁 获 殖 政 府 贺 奖 繁 荣 hu® zh∆ zh˙ng f∑ h˙ jiçng f∫n rπng 胶 途 增 终 任 职 供 规 陈 宣 jiåo t√ z´ng zhøng r˙n zh∆ gøng guˆ chƒn xuån KPM KPM 54 活动本 上册 第70页 至 第76页 1. 本文带出“马来亚橡胶之父”陈齐贤的贡献。 2. 识字教学：以熟字“植”对比“殖”的写法；以字谜“每月都要交” “有 1 没有 2，有 3 没有 4，有东没有西”识记“胶”“陈”；以口诀“人 共供”“草木荣”识记“供”和“荣”；以奇特联想“夫子见了懂规 则”“加个贝壳祝贺你”识记“规”“贺”。 3. 读读说说：第 5 题是课文的延伸活动，希望通过这活动，让学生认识和 了解我国先贤。 2.1.1 2.1.2 给 老 师 的 话 词语运用 1 为什么1896 年之前我国连一棵橡胶树也 看不到？ 2 根据课文内容，陈齐贤是个怎样的人？ 3 如果没有陈齐贤果敢地大量栽种橡胶，就没 有我国今日的繁荣。 试口头仿造以上句子。 4 假如没有陈齐贤，我国会成为橡胶出产国 吗？为什么？ 一 读读说说 增加 始终 繁荣 功不可没 挑 战 题 5 上网或到图书馆收集有关陈齐贤 或其他华人先贤的资料，制作成 集锦簿。 KPM KPM 55 横看成岭（l˚ng）侧成峰， 远近高低各不同。 不识庐（l√）山真面目， 只缘身在此山中。 题西林壁 〔宋〕苏轼 活动本 上册 第70页 至 第76页 1. 读读想想：间隔号还可以标示书名与篇（章、卷）名之间的分界，如《中 国大百科全书·语言文字》。 2. 读读背背：开头两句“横看成岭侧成峰，远近高低各不同”，说的是游 人所处的位置不同，看到的景物也各不相同。 在新加坡植物园任职的亨利·黎特立（Henry Ridley），为陈齐贤提供帮助和供应橡胶苗。 当某些民族的名字译成中文时，间隔 号将用作名字内各部分的分界；括号 则用来标示句子中的补充说明。 给 老 师 的 话 二 读读想想 三 读读背背 · （ ） 间隔号 括号 KPM KPM 56 5.5.1 4.2.1 1.2.1 这项活动主要是训练学生专心聆听。为了引起学生聆听的兴趣，教师可先 让学生观察图意，猜猜说话内容，再播放说话录音。过后，教师可针对说 话内容进行提问，考查学生对内容的理解。 给 老 师 的 话 听了老师的讲话，说一说以下哪几幅图是老 师所提到的。 听听说说 听了老师的讲话后，说一说流浪动物 的处境，还有爱护动物的方法。 KPM KPM 57 第十单元 丽的传说 扫一扫 天鹅长住的地方 夜幕来临，我再次来到拉让江边，来 到天鹅城——诗巫。壮阔的拉让江，流过砂 拉越这片大地，滋养两岸的雨林，养育几十 个原住民族群。拉让江喂养了两岸儿女， 儿女用汗水建立了美丽的家园。有美丽的 江，就有美丽的传说，拉让江也一样。 传说，一只南飞的天鹅掉队 了。夜晚寒冷，挨饥受冻的天鹅无 力飞行，流落江滨，善良的诗巫 人收养了它。偏偏那段时间发生天 灾，食物短缺，居民生活贫穷，被 迫束紧腰带，却从没中断饲养天 鹅。 知恩的天鹅就教导居民提取硕 莪粉充饥，和居民一起度过悲惨的 饥荒岁月。天鹅感谢居民的收养， 居民感激天鹅的回报，一个知恩图 报的故事，就这样流传下来。 KPM KPM 58 扫一扫 孙快雨，有改动 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第77页 和 第78页 1. 本文以地方传说为主线，带出知恩图报的道德价值观，并凸显诗巫被称 为“天鹅城”的来由。 2. 识字教学：以熟字“慕”对比分辨“幕”的写法；以字谜“东边两滴水” “壮士的心”识记“冻”和“志”；以口诀“悲伤的心不再是心”“木 头标示的标志”识记“悲”“标”；以奇特联想“吃没几分钟就饥饿” 识记“饥”；以部首归类法识记“寒、灾”（宀部）。 3. 词语运用：引导学生通过设置情境或说一个句子来理解所有词语的意思。 给 老 师 的 话 当年的诗巫居民和天鹅已离去，江滨永 远留下天鹅碑。日升月落，知恩的天鹅，长 久陪伴善良的诗巫人。 现在，拉让江依旧流着，天鹅依旧守在 江滨。诗巫，是天鹅长住的地方。天鹅，已 经成了诗巫的标志。一个声音告诉我：有天 鹅的地方，就会美丽；懂得感恩的生命，才 有希望。 词语运用 夜幕来临 挨饥受冻 束紧腰带 日升月落 幕 育 喂 南 寒 饥 善 段 束 永 贫 穷 迫 束 腰 饲 恩 悲 惨 永 标 志 p∆n qiπng p® sh≈ yåo s¬ ´n b´i cçn yœng biåo zh¬ 幕 育 喂 南 寒 饥 冻 滨 善 偏 段 灾 m≈ y≈ w˙i n∫n h∫n jˆ d®ng bˆn sh∂n piån du∂n zåi KPM KPM 59 活动本 上册 第78页 至 第84页 2.1.1 什么是音序查字法？ 就是根据汉字的读音，按汉语拼 音方案所用的英文字母的顺序， 来查检汉字的方法。 以上三个字的声母都是“b”，找到 “b”后，再根据音节“b´i”“biåo” “bˆn”找到这三个字的意思。 1. 教师强调音序查字法的重要性。 2. 要求学生携带字典以通过音序查字。 给 老 师 的 话 你也来找一找这三 个字的意思吧！ 悲 育 标 偏 滨 惨 一 查查读读 字典 KPM KPM 60 1. 读读想想：第4 题是延伸思考的问题，答案没有绝对的对与错。 2. 想想写写：汉字的基本笔画“捺”可分为斜捺（人、木）、平捺（这） 和反捺（食）。书写时，毛笔由轻到重，向右下方行笔，行到捺脚即收 笔时，稍微顿一下再提起毛笔。 给 老 师 的 话 活动本 上册 第78页 至 第84页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.5.1 1 你怎么看出诗巫人的善心？天鹅怎么回报 他们的善举？ 2 拉让江为砂拉越这片大地提供了丰富的资 源。课文第一段的哪三个词语表达了这个 意思？ 3 从课文中抄下你认为优美的句子，读一读。 日升月落，知恩的天鹅，长久陪伴善良的 诗巫人。 4 你会在闹饥荒时去喂养一只落难的天鹅 吗？为什么？ 我喜欢这个句子！ 二 读读想想 三 想想写写 挑 战 题 捺的写法 捺的变化 八 近 KPM KPM 61 活动本 上册 第78页 至 第84页 春种一粒粟（s≈）， 秋收万颗子。 四海无闲田， 农夫犹饿死。 悯农（二） 〔唐〕李绅 读读背背：引导学生辨识古诗里头有对比意义的词语，如“春”和“秋”， “种”和“收”，“一”和“万”，“无闲田”和“犹饿死”。这首诗陈 诉了全国各地没有一处荒废的田地，却有不少农民饿死的悲哀。 5.1.1 4.2.1 给 老 师 的 话 “寒”的古字形像房屋里有个人，脚下 有冰，周围是草，指人在屋里用草来御 （yù）寒。“寒”最早的意思是“冷”。 “灾”的古字形像房屋里有火， 指“用火烧房子会有灾祸”的意思。 四 读读认认 五 读读背背 灾 寒 KPM KPM 62 1.1.1 学生分组，各组先进行讨论，过后每个场景派出两人表演。活动的学习重 点在于应用礼貌语言。每组表演过后，教师可与学生共同评述，让学生理 解各组的优缺点。 给 老 师 的 话 假设学校举行义卖会，针对以下情况，你会 说些什么？ 演演说说 朋友的沙爹销量不好， 你要如何鼓励她？ 要邀请朋友参加义卖会， 你会怎么说？ 朋友的椰浆饭卖完了， 你要如何祝贺他？ ⋯⋯ ⋯⋯ ⋯⋯ KPM KPM 63 第十一单元 舌尖上的 味 竹筒饭 开斋节来临前，爸爸载我们回乡。途 中，我们不时看见路旁轻烟阵阵，原来是小 贩燃烧柴火，制作竹筒饭。纸板上用马来文 写着“竹筒饭”和“干咖哩鸡”。 一般上，制作竹筒饭不宜用煤气，而 是以柴火烧烤。制作竹筒饭并不简单，小贩 得先砍下竹子，然后在竹筒内围一圈香蕉 叶，以防糯米饭粘在竹筒壁上。接着，倒入 糯米、椰奶和盐，最后才用柴火烧烤。 烤熟后的米饭浓香扑鼻，不必搭配任 何酱料，吃起来也让人唇齿留香。有些人则 喜欢用辛辣的咖喱搭配竹筒饭。竹筒饭深受 各族人民喜爱，而且价钱合理，一般民众都 负担得起。 扫一扫 KPM KPM 64 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第1页 和 第2页 1. 本文以作者看见开斋节常见的街头美食——竹筒饭为开场白，带领读者 认识竹筒饭的制作过程与吃法，并对竹筒饭能成为各族人民的心头好 而骄傲。 2. 识字教学：以字谜“料一半，站一半”“长者戴草帽”识记“粘” 和“著”；以“吹”和“砍”对比来识记“砍”；“燃”“煤”的部 首都是“火”，意义都和火有关。 给 老 师 的 话 除了马来人外，我国的伊班族、卡达 山族等也会制作竹筒饭。他们在庆祝丰收 节和举办婚宴时，会以竹筒饭招待宾客。 这道著名的美食平时难见，大都在节 日到来时才大量制作。节日期间，随处可 见各族人民排队买竹筒饭。竹筒饭可说是 广受欢迎的美食啊！ 且 价 负 婚 宴 宾 著 qi© ji∂ f≈ h¨n y∂n bˆn zh≈ 斋 燃 柴 宜 煤 砍 粘 浓 唇 则 辛 辣 zhåi r∫n ch∫i y∆ mƒi kçn zhån nπng ch√n zƒ xˆn l∂ 唇 辛 辣 负 词语运用 轻烟阵阵 浓香扑鼻 唇齿留香 KPM KPM 65 活动本 下册 第2页 至 第6页 1. 读读说说：教师提醒学生第2 题最少要说出两个原因。第3 题是高思维 题，引导学生思考制作竹筒饭时所需的场地、器具、人力等。 2. 读读想想：引导学生理解两个分句的关系，并使用正确的关联词语将两 个分句连接起来。“而且”带有递进的意思，表示进一步的关系。 2.1.1 2.1.2 5.4.1 给 老 师 的 话 1 师生共制流程图，学生根据流程图复述竹 筒饭的制作过程。 2 为什么竹筒饭会深受各族人民喜爱？ 3 为什么竹筒饭在平时难见，大都在节日到 来时才大量制作？ 4 你还知道哪些民族的传统食物？选一种说 一说它的特色。 竹筒饭深受各族人民喜爱，而且价钱合理， 一般民众都负担得起。 一 读读说说 二 读读想想 用“而且”说 几个句子。 挑 战 题 KPM KPM 66 引导学生说说他们对粽子的认识，例如端午节为什么要吃粽子，并和朋友 分享吃粽子的经验。 4.4.1 给 老 师 的 话 每年端午节来临，我便巴巴儿地等着享用奶奶 包裹的粽子。知道我爱吃，奶奶总千方百计地托人 从怡保把粽子捎（shåo）来给我。每每接过那一大 挂沉甸（di∂n）甸的粽子，我觉得我的心也是沉甸 甸的，满满的都是温暖的爱。 年轻时，精力旺盛的奶奶一口气可以裹上百个 粽子，由洗粽叶晒粽叶、切佐料腌佐料、裹粽子 蒸粽子、守炭火添炭火，都是她独力支撑。最苦的 是：没有浸水的糯米很难熟，必须连续不断地煮上 九小时，少了一时半刻都不行。所以，裹粽子是家 里的一桩大事，端午节一来，家里“百业俱废”， 独飘粽香。 其他裹粽子的人，为求便利，通常都将糯米 浸上一段时间以求缩短炊（chuˆ）煮的时间；奶奶 可不，她认为糯米不浸水，煮熟后才能具有“外 韧（r˙n）内软”的特质。 目不识丁的奶奶，在裹粽子这一码事上，坚守 着“宁为玉碎、不为瓦全”的大原则。她不休不 眠，蹲在炭火前，加炭、扇风，苦苦地守上九个小 时。等粽子独特浓郁的香味从锅子里飘出来，她皱 纹满布的脸，才绽放出满足的笑。 实际上，人世间任何圆满的艺术，也都容不得 偷工减料。 九个小时 三 读读说说 KPM KPM 67 尤今，有改动 1.3.1 让学生先回忆自己曾经参与哪些类似的比赛，然后与同学分享。教师指示 学生讲述参加比赛的经过时，要清楚说出时间、地点、人物和情节，鼓励 学生挑一些有趣或难忘的情节来详细说明，讲述时可以穿插过程中的感受 或想法。 给 老 师 的 话 假设你参加了“小小发明家”比赛，说说比 赛的经过。 想想说说 比赛时发生了哪些有趣 的事？你有什么感想？ 小小发明家 报名啦！ 节能 节能 城市 城市 第十二单元 造福人类的发明 KPM KPM 68 蔡伦造纸 纸 发 明 以 前 ， 人 们 把 字 刻在龟甲、兽骨上，但是刻写 起来很不容易。后来，人们把 字写在竹简和木简上，再串成 书，这种书非常重。另外，也 有人把字写在白绸上。这种书 卷起来轻便易带，却有量少价 高的弱点。 到了汉代，有个叫蔡伦的 人胸怀大志，决心改进造纸的 技术。他想造出又轻便又省钱 的纸，供人们写字。为了改进 造纸技术，蔡伦闭门谢客。他 想了很多办法，不断地试验， 终于找到一个好办法。 蔡伦 木简 竹简 扫一扫 KPM KPM 69 2.1.2 蔡伦把树皮、麻头、破布、破鱼网 等剪断或切碎，浸泡在石灰水里。材料泡 软后，就倒入锅里蒸煮，再打碎成浆。蔡 伦把纸浆铺在席子上晾晒，晒干后轻轻撕 下，就成了一张张的纸。 用这种方法造出来的纸，轻便又便 宜，很适合写字，因此大受欢迎。后来， 蔡伦被封为龙亭侯，人们就把这种纸称 为“蔡侯纸”。 蔡伦的造纸术是中国古代四大发明之 一，他也成了千百年来备受尊敬的发明家。 用石灰水浸泡 3 打浆 6 收纸 8 切碎树皮 1 蒸煮 4 打碎 5 晾晒 7 清洗 2 KPM KPM 70 活动本 下册 第7页 至 第13页 1. 课文简述了蔡伦造纸的来龙去脉，背后延伸的意义是：有志者事竟 成。教师可以和学生讨论蔡伦的发明对世界的影响。 2. 龙亭侯是个爵名，由东汉的龙亭县而来。由于龙亭县被封给了蔡伦， 因此他也被称为龙亭侯。 3. 识字教学：通过汉字演变识记象形字“甲”；以熟字和生字对比识 记“奖”和“浆”；以顺口溜“才进门，把门关闭”识记“闭”；以 奇特联想“广大的林子里，满是麻头”识记“麻”；以谜语“日落西 山不见山”识记“晒”。 2.1.1 2.1.2 5.3.1 给 老 师 的 话 词语运用 一 读读说说 弱点 决心 改进 尊敬 胸怀大志 1 在纸被发明以前，古人如何书写？ 2 读了第一和第二段课文，联系上下文说 说“胸怀大志”和“改进”的意思。 3 你认为蔡伦可敬吗？为什么？ 4 卷起来 改试卷 省钱 反省 轻便 便宜 “卷”“省”“便”都是多音字，读一读。 甲 骨 卷 弱 省 浸 浆 封 尊 敬 席 晾 晒 封 尊 敬 x∆ li∂ng sh∂i f´ng z¨n j¬ng 甲 卷 弱 怀 决 术 省 闭 麻 浸 锅 浆 jiç juçn ru® hu∫i juƒ sh≈ sh©ng b¬ m∫ j¬n guø jiång KPM KPM 71 1. 读读背背：无论是平原、田野还是高山，凡是鲜花盛开的地方，都是蜜 蜂辛勤采花蜜的地点。诗人认为蜜蜂劳苦一生，采了花蜜还得酿蜜，却 没有享受成果。教师可告诉学生诗人借蜜蜂歌颂社会里辛勤的劳动者， 并讽刺那些不劳而获的人。 2. 想想写写：方向向右下的点叫作右点。书写时轻起笔，由轻到重向右下 行笔，稍按后即收笔。写右点的关键是要有行笔过程，不可笔尖一着纸 就收笔。要把右点写得圆润饱满，可让学生以口诀“头尖背弓，尾圆腹 平”来记住“右点”的外形。 4.2.1 4.5.1 给 老 师 的 话 不论平地与山尖， 无限风光尽被占。 采得百花成蜜后， 为谁辛苦为谁甜？ 蜂 〔唐〕罗隐 三 想想写写 二 读读背背 《蜂》这首诗让你 联想到什么？ 点的写法 点的变化 文 安 KPM KPM 72 读读说说：引导学生用不同的方式扩展词语，如在词语前面、中间或后面 加形容词，并让他们尝试解释这些词语扩展后的意思。 活动本 下册 第14页 和 第15页 给 老 师 的 话 2.1.1 2.1.2 辛 甲 木 省 辛辣 龟甲 木头 节省 幸福 理由 技术 孔雀 幸 由 术 雀 一 读读认认 二 读读说说 有始有终、有始无终 始终 供不应求、供应食物 供应 备受尊敬、尊敬师长 尊敬 不断试验、试验成功 试验 汉字多一笔，少一笔， 意思就不一样了。 三 KPM KPM 73 读读想想：引导学生说出词语的意思，然后用这些词语说一句话或写话。 活动本 下册 第14页 和 第15页 给 老 师 的 话 2.1.2 三 读读比比 四 读读想想 你还能用哪些词语形容食物的味道 和触摸东西的感觉？ 用画线的词语说 几个句子。 1 蔡伦胸怀大志，决心改进造纸的技术。 2 我国能成为橡胶王国，陈齐贤功不可没。 3 竹筒饭不必搭配任何酱料，吃起来也唇 齿留香。 4 当时发生天灾，食物短缺，居民都被迫 束紧腰带。 味觉 嗅觉 触觉 1 2 3 微咸的竹筒饭 米饭浓香扑鼻 爸爸的手越来越粗 KPM KPM 74 为了让学生说起话来有条有理，写起话来具有连贯性，教师可设置情境， 引导学生用“首先 —— 然后 —— 接着 —— 最后 ——”，将单个的“零件”串 起来，很自然地形成一个有机的整体，这样的“话”说起来才通顺，读起 来才合理。 活动本 下册 第16页 和 第17页 给 老 师 的 话 说话写文章都要有次序，如果 颠三倒四，别人就听不清楚， 看不明白。 有条理地写事 A 读一读《竹筒饭》第一段，再说明它记述 了什么人，在什么时候，什么地方，作者 看到了什么？ B 在《竹筒饭》里，我们读了竹筒饭的制作 过程。读一读以下文字，再说说是哪四个 词语把制作竹筒饭的过程顺序连接起来？ 开斋节来临前，爸爸载我们回乡。途 中，我们不时看见路旁轻烟阵阵，原来是小 贩燃烧柴火，制作竹筒饭。纸板上用马来文 写着“竹筒饭”和“干咖喱鸡”。 制作竹筒饭并不简单。首先，小贩得砍 下竹子，然后在竹筒内围一圈香蕉叶，以防 糯米饭粘在竹筒壁上。接着，倒入糯米、椰 奶和盐，最后才用柴火烧烤。 写 作 指 引 三 KPM KPM 75 写话时一定要注意叙事的条理，先写什么，后写什么，有了明确的概念， 才能使行文顺畅自然。 给 老 师 的 话 活动本 下册 第16页 和 第17页 C 俗话说：“巧妇难为无米之炊”，写作也 一样。请同学们从课文、课外读物、报 刊、网络等，搜集有关题目的材料。 D 我们经历了特别的事情，就会想要和别人 分享。和同学分享一件你所做过的，所经 历过的，所看过的或所听过的事情。 谁？ 什么时候？ 发生什么事情？ 哪里？ 我喜欢的节日 写作材料 语言材料 中秋节 月饼、灯笼、 赏月、嫦娥 奔月⋯⋯ 月儿圆圆挂 天边、张灯 结彩⋯⋯ 春节 团圆、年夜 饭、压岁钱、 年糕⋯⋯ 新的一年， 我长大一 岁，我有 新的愿望 ⋯⋯ 记叙事情要包括以上要点。 同学们只要持之以恒地积累 词语，就不会无话可说。 KPM KPM 76 教师可以举行“汉字识字会”，让学生针对如何识记汉字提出问题。教 师提醒学生可用“怎样”“如何”“为什么”来提问。 1.1.2 给 老 师 的 话 在班上举行“汉字识字会”，每个小组针对 不同的汉字展开讨论。向同学提出问题，理 解识记汉字的方法。 想想问问 我们提出的问题要清楚， 态度要有礼。 除了⋯⋯ 我们还⋯⋯ ⋯⋯ 因为有心， 所以感恩。 德 众 恩 照 KPM KPM 77 第十三单元 汉字真有趣 快乐识字 今天，老师介绍了各种识字方法，让我 们容易识记笔画繁多的汉字。接着，老师写 了几个字，说：“凡是能想出有趣的方法来 识记的同学，就能得到精美的书签。” 老师还建议我们把这些识字方法记录起 来，制成《汉字小故事》。 老师指着“膏”字说：“同学们写牙膏 的‘膏’时，常常只是写一个‘口’罢了， 我们该如何记住这个字的正确字形呢？” 国华答：“高高的月亮，便是‘膏’。” 这果然是个好办法，同学都记住“膏”是由 “高”和“月”组成的。 接着，丽文说出“抛”的字谜：“一手 用力丢得九尺远。”我们就这样记下“抛” 的字形和字义。 一 扫一扫 KPM KPM 78 1. 本文以“识记汉字的方法”为主题，写出在老师的点拨下，同学们用奇 特联想、字谜等方法识记笔画繁多的汉字。本课能协助学生举一反三， 用有趣、有效的方法识字，让学生掌握识记汉字的诀窍。 2. 识字教学：以熟字“几”和“凡”比较异同；以字谜“又见三点水”“石 头长角”识记“汉”和“确”。 3. 词语运用：引导学生通过设置情境或说一个句子来理解词语的意思，如 指示学生演一演如何“介绍”新同学。 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第19页 和 第21页 给 老 师 的 话 词语运用 我们怎样记住“骗”的字形呢？我说了 一个小故事：“一个骗子骑着马儿，不给马 儿吃草，马儿饿得瘦巴巴，肚子扁扁的。” 顿时，全班笑声四起。 在老师的点拨下，我们还说了几个有趣 的方法，识记了好多个汉字。 这堂课真有趣呀，识字原来并不难！ 介绍 凡是 建议 记录 顿时 凡 签 录 抛 扁 扁 拨 biçn bø 绍 汉 凡 签 议 录 膏 罢 确 抛 骗 瘦 sh∂o h∂n f∫n qiån y¬ l≈ gåo b∂ qu˙ påo pi∂n sh®u KPM KPM 79 丰收歌 三木森，木寸村， 茂密森林近农村。 农民弯腰忙插秧， 一行一行又一行。 绿绿禾苗初成长， 壮汉妇女浇灌忙。 三人众，五人伍， 万众同心组队伍。 秋风送爽天气晴， 丰收歌曲唱不停。 众人团结一条心， 泥土也会变黄金。 二 扫一扫 KPM KPM 80 1. 本文以“几个汉字的特点”为主线，串连成朗朗上口的丰收歌。本课 能协助学生举一反三，用会意（三木森、三人众）、分散部件（村由 “木”和“寸”组成；伍由“人”和“五”组成）和部首归类识字的方 法识字。 2. 识字教学：以熟字“木”对比“禾”的写法，并进一步介绍“禾”在汉 字演变的过程，说明其象形的特点，“秧”字则归类在部首“禾”内。 其他生字可直接运用课文中的情境识记。 3. 词语运用：引导学生通过设置情境理解词语的意思，如我国的进步是“万 众同心”的结果。教师也可提问哪些物件适合用“亮晶晶”形容。 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第20页 和 第21页 给 老 师 的 话 词语运用 三日晶，日生星， 满天星星亮晶晶。 北方闪亮七颗星， 排成耀眼勺子形。 夜幕虽然已来临， 北斗七星放光明。 茂密 亮晶晶 万众同心 秧 禾 初 妇 伍 组 爽 晶 勺 斗 yång hƒ ch¨ f≈ w∑ z∑ shuçng jˆng sh∫o dœu 禾 初 爽 斗 KPM KPM 81 活动本 下册 第21页 至 第25页 1. 读读说说：懂得各种识字方法，除了让我们以有趣且快速的方法识记笔 画繁多的汉字，还让我们领会了汉字造字法的奥妙。 2. 读读比比：并列的书名号之间不用顿号，如《汉字小故事》《丰收歌》。 2.1.1 2.1.2 2.2.1 5.5.1 给 老 师 的 话 1 《汉字小故事》如何帮助你记下“膏” “抛”和“骗”的字形？ 2 诵读《丰收歌》后，说一说课文帮助你记 下哪些汉字，并说明你识记的方法。 3 在《丰收歌》中，哪个诗句显示了稻田有 宽阔的面积？ 4 “森”“众”“晶”都是用相同的方法组 成的汉字。试举出其他例子。 5 选出课文中的几个汉字，想出有趣的识字 方法。 读了课文，你和同学也来 制作《汉字小故事》吧！ 老师还建议我们把这些识字方法记录起来，制 成《汉字小故事》。 书名号用来标明 书籍、篇章、歌 曲、图画等作品 的名称。 一 想想做做 二 读读说说 三 读读比比 挑 战 题 《 》 书名号 KPM KPM 82 指示学生阅读时，想象古人的房子是怎样的。 4.4.1 5.1.1 给 老 师 的 话 “家”的上面是个“宀”，也就是房屋； 下面的“豕”（sh˚）是一头猪。古人在房屋 里养猪，就意味着他们定居下来了。那么， 这个屋子就是他们的家。 看了古人造的字，你是不是 觉得汉字真有趣？ 家 四根柱子立四方， 房顶尖尖连柱上， 小猪屋里把歌唱： 我的新家真宽敞！ 四 读读想想 家 KPM KPM 83 1. 提醒学生注意五个盲人摸到的不同部分，各有什么特征，能帮助记忆盲 人所联想到的物件。 2. 提问“你认为盲人说得对吗？为什么？”，引导学生逐一说出五个盲人 的看法，帮助学生记住内容大意，才能进一步理解成语的意思。 给 老 师 的 话 聆听成语故事《盲人摸象》，说说每个盲人 摸了大象后的反应。 听听说说 听了《盲人摸象》这个故事， 你明白了什么道理？ ? ? ? ? ? 扫一扫 KPM KPM 84 第十四单元 读故事，学成语 1.2.2 春秋战国时代，晋国的智伯灭掉范 氏，并把范氏家中的金币、珠宝等财物洗 劫一空。然而，有一口铜褐色的大钟，却 留在范氏家的院子里。 一天，一个小贼在范氏家附近闲逛， 发现了这口大钟。他心想：这口大钟一定 很贵重，得想办法偷走。然而，这口钟又 大又重，根本背不动，怎么办呢？ 贪心的小贼想了又想，决定用大锤子 把钟敲碎，再搬回家。于是，他找来一把 大锤子，拼命向钟敲去。“咣——”一声巨 响，小贼吓得拔腿就跑。 掩耳盗铃 扫一扫 KPM KPM 85 好不容易停下来喘口气，他想：这样 不行，这么响亮的声音，一定会把周围的 人引过来。他想到一个办法：我找块布塞 住耳朵，不就听不到声音了吗？ 小贼把耳朵塞住，再回去范氏家，拿 起大锤子往那口大钟敲去。咣⋯⋯咣⋯⋯ 响亮的钟声吵醒了附近的人家，没等小贼 把钟敲碎，他们已经把小贼团团围住，阻 止他逃走。这小贼不知道自己做了傻事， 还奇怪为什么他已经塞住耳朵了，周围的 人还听到声音。 后人就用“掩耳盗铃”这成语比喻犯 了错误又设法掩盖，以为别人不知道，其 实只是自欺欺人。 KPM KPM 86 2.1.2 活动本 下册 第26页 至 第32页 1. 本文是出自《吕氏春秋·自知》的成语故事。古时候，钟和铃都是乐 器，但钟已被淘汰，铃却在日常生活中常见，后来“掩耳盗钟”演变 为“ 掩耳盗铃”。 2. 识字教学：以“贝才、今贝、其欠”识记“财、贪、欺”；以字谜“比赛 输了贝，只好拿土填”“巾字加一撇，就变成钱”识记“塞”和“币”。 3. “塞”是多音字。“塞住、瓶塞、软木塞”读 såi；“边塞、塞外、塞翁 失马”读 s∂i；“堵塞、塞责”读 s˙。 2.1.1 2.1.2 一 读读说说 给 老 师 的 话 1 联系课文内容，说说范氏的家被洗劫一空 后，为什么却留下了大钟。 2 小贼看见范氏家的大钟，就想去偷。他 的想法对吗？为什么？ 3 “咣——”一声巨响，小贼吓得拔腿就跑。 “拔腿就跑”是什么意思？为什么小贼 拔腿就跑？ 4 找出其他成语故事读一读，再说给同学听。 词语运用 阻 傻 犯 误 欺 z∑ shç f∂n w≈ qˆ 币 财 褐 贼 附 逛 贵 贪 锤 拔 喘 塞 b¬ c∫i h˙ zƒi f≈ gu∂ng gu¬ tån chu∆ b∫ chuçn såi 贼 贵 贪 喘 塞 傻 犯 贵重 贪心 决定 阻止 掩盖 KPM KPM 87 2.1.1 4.5.1 活动本 下册 第27页 至 第32页 1. 查查读读：教师可让学生分组进行查字典比赛。展示字卡，强调对不知 道读音的字，就需要运用部首查字法，因此学生需懂得分辨字的部首。 2. 想想写写：钩是笔画的附属物，是由于某些笔画的连接呼应而产生的。 钩本身就起连带作用，因此，凡钩都要写得短小、尖锐、有力。勾时先 用力顿一下，随后才迅速勾出。顿一下，是为了积蓄力量，迅速勾出， 才显得尖锐有力。 给 老 师 的 话 掌握了字的部首或读音，就可用字典查出 字的意思了。和同学比一比，看谁查得快。 币 字 读音 意思 货币；钱 币 b¬ 贼 贵 塞 欺 用字典找出以下字的读音和意思。 二 查查读读 三 想想写写 钩的写法 竖钩 斜钩 钩的变化 水 心 KPM KPM 88 活动本 下册 第27页 至 第32页 1. 读读想想：“一”的基本调是阴平 yˆ。“一”作为序数或处在词语的最 后一个音节时，声调没有变化。“一”在去声音节前读成阳平，例如： 一夜；在阴平、阳平和上声音节前读成去声，例如：一起；“一”夹在 动词中间读轻声，例如：看一看。 2. 读读背背：这是一首问答诗，但诗人采用了寓问于答的手法，凸显了其 友人的行踪飘游不定。 5.2.1 4.2.1 给 老 师 的 话 松下问童子， 言师采药去。 只在此山中， 云深不知处。 寻隐者不遇 〔唐〕贾岛 一天，一个小贼在范氏家附近闲逛，发现 了这口大钟。他心想：这口大钟一定很贵重， 得想办法偷走。 “一把大锤”里的“一” 应该怎样读？ 读一读以下段落，注意“一”的读音。 四 读读想想 五 读读背背 KPM KPM 89 教师提问“武夫的方法可行吗？”，引导学生说出他们的想法，并让 学生说说《掩耳盗铃》里的小贼和《刻舟求剑》里的武夫所犯的错误。 4.4.1 给 老 师 的 话 楚国有一位武夫。有一天，他乘船过江去探望 朋友。当小船开到江心时，忽然刮起一阵大风，小 船被大浪打得左摇右晃。一不小心，武夫腰间的宝 剑滑落到江中去了。 武夫焦急地伸手到江中去捞，可是风高浪急， 江水滔滔，哪里有宝剑的踪影啊！武夫不会游泳， 只有呆望着翻滚的江水，心想：怎么办呢？ 忽然，他心生一计，从口袋里掏出一把小刀， 在船边宝剑滑下的地方，刻了一个记号。他准备待 船靠岸后，请善于游泳的人替他沿着船边的记号， 潜入水中找回失去的宝剑。 刻舟求剑 你认为武夫能找到他 的宝剑吗？ 六 读读说说 KPM KPM 90 1. 教师提问以引导学生思考生活中曾经历的小发现，从而激发他们说话的 兴趣。 2. 学生自由发言，教师评述内容是否切题，语调是否恰当，态度是否有礼。 1.3.1 给 老 师 的 话 你曾在生活中发现什么新事物？跟同学说一 说事情的经过。 想想说说 讲述的时候要记得说明你发现了 什么，你当时的心情是如何的。 KPM KPM 91 第十五单元 生活处处有惊喜 7月6日 星期六 晴 周末早上，我还缩在被窝里睡觉，爷爷 就来翻我的被。他说：“文文，走！我带你 去看小彩虹。” “小彩虹？”阳光穿过纱窗，照在我的 脸上，我眯着眼问爷爷，“刚才没下雨，怎 么会有小彩虹？” 爷爷神秘地笑着说：“上天把小彩虹送 到我们的院子里。”听了令我倍感好奇。 我跟着爷爷穿过客厅，一个箭步走到院 子探看。啊！我看见了上天送来的那道小彩 虹了！它就在鱼缸旁的地面上摇动着。 阳光斜斜地穿过大树的绿叶，照射到 鱼缸里。鱼缸里的水波又把阳光折射成红、 橙、黄、绿、蓝、靛、紫七种颜色，组成一 道小彩虹。小彩虹在亭子旁的地上摇动着， 装点了院子，让我着迷。 上天送来的小彩虹 扫一扫 KPM KPM 92 改写自洪志明的同名文章 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第33页 和 第34页 1. 本文写出爷爷引导孙子发现小彩虹的过程，将一件小事写得丝丝入扣，情 景交融。爷爷善于制造惊喜，这小发现让作者十分感动。 2. 识字教学：以熟字“未”“本”跟“末”比较异同；以字谜“今天多一 点”“停下就少一个人”“正确的语言”识记“令”“亭”和“证”； 以奇特联想“前面的竹子可制成箭”“曾经的宝贝，现在要赠送”识记 “箭”“赠”。 给 老 师 的 话 爷爷指着地面上的小彩虹说：“看， 这证明爷爷没说谎吧？小彩虹虽小，但比 雨后的彩虹还鲜艳。” “小彩虹多美丽！真是太棒了！” 我对着鱼缸里的鱼儿大喊：“你们看， 会摇动的小彩虹啊！” 鱼缸里的五彩鱼儿，好像听得 懂我的话，都向我游来。它们的影 子落在彩虹上，就像是一串飞扬的 音符，在彩色的五线谱上移动。一 曲动人的乐曲，在我心中响起。 上天赠送的小彩虹，为我原本 平淡的生活涂上耀眼的色彩。 末 缩 令 谎 棒 扬 耀 末 缩 纱 眯 令 倍 厅 箭 探 m® suø shå mˆ l¬ng b˙i tˆng ji∂n t∂n 亭 证 谎 棒 扬 赠 耀 t∆ng zh˙ng huçng b∂ng y∫ng z˙ng y∂o KPM KPM 93 1. 词语运用：引导学生通过设置情境或说一个句子来理解词语的意思，如说 一说“什么事情让我们‘好奇’”。 2. 想想写写：写“横折”时，起笔和写横一样，来到折处稍微驻笔，向右 上稍微提起，再右下顿笔形成方形，最后向下行笔。 活动本 下册 第34页 至 第39页 2.1.1 2.1.2 4.5.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 爷爷要带“我”去看小彩虹，“我”有什 么反应？ 2 上天把小彩虹送到我们的院子里。 爷爷为什么要这么说？ 3 我跟着爷爷穿过客厅，一个箭步走到院子探看。 句子中的“一个箭步”带出作者怎样的 心情？ 4 为什么爷爷会说“小彩虹虽小，但比雨 后的彩虹还鲜艳”？ 5 说说什么事物为你平淡的生活添上色彩。 一 读读说说 二 想想写写 好奇 装点 证明 赠送 耀眼 折的写法 横折 竖折 折的变化 医 因 KPM KPM 94 5.3.1 4.3.1 活动本 下册 第34页 至 第39页 1. 读读认认：通过不同的词组，引导学生认识“着”的读音。“着”有四 种读音，“走着”读“zhe”；“着陆”读“zhuó”；“着凉”读“zháo”； “高着儿（下棋时走一步叫一着）”读“zhåo”。 2. 读读演演：引导学生欣赏这首童诗的童趣，感受“我的围巾”这美丽的想 象，再投入诗歌的意境，以活泼自然的表情演绎。可分组或个人演绎。 给 老 师 的 话 小彩虹在亭子旁的地上摇动着，装点了院子， 让我着迷。 读一读，分辨句子中两个“着”的读音。 彩虹 三 读读认认 四 读读演演 字典 雨停了，妹妹拉着我 一直往外跑—— 手指着远远的一棵树， 树上挂着的彩虹， 她说：那是我的围巾， 从我窗口飘出去的。 雨停了，妹妹拉着我 一直往外跑—— 手指着远远的一棵树， 树上挂着的彩虹， 她说：那是我的围巾， 从我窗口飘出去的。 查一查字典，找出 “着”的其他读音。 KPM KPM 95 林焕彰 1. 教师提醒学生聆听时，记下故事的主要内容，如时间、地点、人物和事 情的起因、经过与结果。 2. 教师可用谁、什么时候、哪里、什么、怎样等疑问代词来引导学生理解 故事内容。 1.2.2 给 老 师 的 话 聆听《巨人的鞋子船》后，按照故事发展 排列以下图片。 听听说说 扫一扫 KPM KPM 96 第十六单元 童话故事会 退休的鞋子 人们总是把旧鞋子当作垃圾丢掉。鞋 子们可从来都不这么想。他们说：“我们 只是从人们那儿退休了。对鞋子来说，总 要等到退休后，美好的生活才刚开始。” 旧鞋子们被送到了垃圾站。垃圾站当 然不是个好地方，但鞋子们的新生活都是 从这儿开始的。 一群老鼠在破箩里捡到了一只裂开 的皮鞋。他们乐坏了，马上派了一大队人 马，把皮鞋拖到田野上。 田野里有条棕狗经常欺负老鼠，逼得 他们无路可退。老鼠们一直想找机会教训 棕狗。在老鼠们的努力下，皮鞋被改装成 装甲车，裂口被当作射击孔。看见棕狗来 了，英勇的老鼠军立刻发射“弓箭”和“火 炮弹”，无数小树枝和沙子一齐射向他。 不一会儿，棕狗就被老鼠军轰走了。 扫一扫 KPM KPM 97 汤素兰，有改动 2.1.2 蚂蚁们找到一只褪色的婴儿鞋，不禁 心花怒放。他们一直想要一只小船，能住得 下一个蚂蚁大家庭，让他们全家去远航。现 在，远航可以开始了。 当然，最受欢迎的，还是妈妈们的高 跟鞋。你猜猜看，田野里的小东西，用高跟 鞋做什么呢？他们用来建游乐场，做滑梯！ 他们把小木棍当梯子，搭在高高的鞋 跟上。小虫呀，蚂蚁呀，小田鼠呀，一个个 爬上梯级，然后就从鞋跟滑到鞋尖，多么好 玩啊！ 在蜗牛专用的鞋子游乐场里，从来没 有追追赶赶、你争我抢的现象。你只要看到 蜗牛背着一座小房子，一心一意爬啊爬，他 那认真的模样，就会哑然失笑！ KPM KPM 98 2.1.1 2.1.2 活动本 下册 第40页 至 第46页 1. 本文是一篇童话，颠覆了鞋子的用途，想象被人们丢弃的旧鞋子，在垃 圾站多姿多彩的生活。 2. 识字教学：以字谜“腿的右边”“裤的左边，腿的右边”来识记“退” 和“褪”；“抢”和“捡”都是手部，意思和手的动作有关。 给 老 师 的 话 词语运用 1 为什么退休的鞋子们能过美好的新生活？ 2 小动物会根据鞋子的外形特点来加以利 用。举一个例子说明。 3 课文最后一段的哪个句子凸显了蜗牛的 动作慢？ 4 你喜欢课文中的小动物把旧鞋改成什 么？说说你喜欢的原因。 5 如果你有一双旧鞋子，你想要小动物怎 样利用它？ 一 读读说说 英勇 心花怒放 你争我抢 哑然失笑 挑 战 题 轰 褪 婴 怒 级 抢 哑 høng tu¬ yˆng n≈ j∆ qiçng yç 退 箩 捡 裂 派 棕 逼 训 努 英 弓 炮 tu¬ luπ jiçn li˙ p∂i zøng bˆ x≈n n∑ yˆng gøng p∂o 派 训 努 英 弓 褪 抢 KPM KPM 99 草长莺飞二月天， 拂堤杨柳醉春烟。 儿童散学归来早， 忙趁东风放纸鸢（yuån）。 村居 〔清〕高鼎 5.2.1 4.2.1 活动本 下册 第41页 至 第46页 1. 读读想想：教师可让学生重复朗读“好表姐、表姐好”“水彩笔、买水 彩”“小丑老、老小丑”“炒米粉、米粉里”等三音节上声词语，使他 们能更好地掌握上声词的变调。 2. 读读背背：《村居》描写了一幅春天时孩子们在村旁的芳草地上放风筝 的画面，是一幅自然景物和村民融合在一起的、充满生机且春意盎然的 农村生活情景。 给 老 师 的 话 有条棕色的狗经常欺负小老鼠，逼得他们 无路可退。 读一读“老鼠跑”，你发现“小老 鼠”和“老鼠跑”中的“老鼠”， 在读音上的不同吗？ 二 读读想想 三 读读背背 KPM KPM 100 活动本 下册 第47页 和 第48页 1. 读读想想：教师要引导学生明白“打”字在使用时出现的频率很高。“打” 不但可以作为动词，也可以作为介词“从”的意思，表示处所、范围、 时间、空间等，如打乡下来、打去年起等。 2. 读读说说：教师引导学生对比词语，如对比“记录”和“收录”，让他 们用这两个词语各说一句话，以考查他们词辨的能力。 2.1.1 给 老 师 的 话 把钟敲碎 提水浇灌 上山砍柴 把话停住 射出火炮 出海捕鱼 一 读读想想 二 读读说说 记录 收录 录取 欺负 欺骗 骗取 点拨 点明 点破 教导 教训 训责 有一个字可以代替下面词组中紫色的词，想 想这个字是什么？ 四 KPM KPM 101 活动本 下册 第47页 和 第48页 1. 读读比比：说明多用动词和形容词，可以使句子变得更生动，并鼓励学 生仿例说话或写话。 2. 读读想想：引导学生找出课文里具体描述动作的句子。 2.1.2 给 老 师 的 话 三 读读比比 四 读读想想 想一想，如何把动作 写得更具体。 1 (a) 我跟着爷爷走到院子探看。 (b) 我跟着爷爷穿过客厅，一个箭步走到 院子探看。 2 (a) 阳光照射到鱼缸里。 (b) 阳光斜斜地穿过大树的绿叶，照射到 鱼缸里。 全班笑声四起。 全班大笑。 我还缩在被窝里睡觉。 我不想起床。 满天星星亮晶晶。 天上有好多星星。 小彩虹为我的生活涂上 耀眼的色彩。 小彩虹让我的生活 更精彩。 KPM KPM 102 活动本 下册 第49页 和 第50页 抓住景物的特点，写清楚它的 颜色、形态和你的联想。 七彩大自然 A 大自然有很多美丽的景物，下图有什么 景物？ B 观察景物后，写出景物的主要特点。 雨过天晴，海边的天空中，出现一道美 丽的彩虹。彩虹就像一座七彩的桥，把天空 装点得十分迷人。 稻田里，农民正弯腰低头忙着插秧。一 行又一行的绿禾苗，整齐地排列在稻田里。 远处有一些高大的树木，好像士兵在看守着 稻田。 海边 彩虹 农民 稻田 写 作 指 引 四 KPM KPM 103 活动本 下册 第49页 和 第50页 C 最后写下对景物的评价或感受。 D 写景物，有方法。 2 学会对景物进行联想。 1 例 用突出景物特点的形容词，加 上联想的词句，就能把景物写 得生动、具体。 彩虹神秘又美丽，我真想有双翅膀，飞 到空中把彩虹看个仔细呢！ 稻田的景色充满生命力，为人们带来丰 收的希望，我爱稻田！ 彩虹 美丽的彩虹，就像一 座七彩的桥。 高大的树木，好像士 兵在看守着稻田。 树木 用眼睛看 彩虹 七彩、弯曲 突出色彩、 外形 用耳朵听 雷声 隆隆 突出声音 用手摸 禾苗 柔软 写出感觉 KPM KPM 104 1.1.1 学生观察图画后说说图意，再让学生两人一组，自由发挥对话。教师指名要 学生根据每幅图进行道歉、拒绝、赞美。提醒学生用适当的语气来交流， 即以诚恳的语气道歉，以坚定的语气和较慢的语速拒绝，以愉快的语气赞 美。可让学生想出更多情景来进行这三种口语交际。 给 老 师 的 话 有礼貌地跟朋友说话，让友情温暖大家的心。 想想说说 我会赔钱。 ⋯⋯ ⋯⋯ ⋯⋯ 你不小心把朋友的笔记本撕 破了，你会如何向她道歉？ 朋友不小心撕破了你的笔记 本，想要赔偿你，你该如何 拒绝？ 朋友把撕破的笔记本粘好了， 你将如何称赞她？ KPM KPM 105 第十七单元 真正的友情 扫一扫 今天我和克莱谛吵架，并不是因为 我忌妒他比赛得奖。早上，老师吩咐我抄 一篇短文，忽然克莱谛碰了我一下，墨水 就溅到我的本子上，字都看不清了。我就 骂了他一句。 他 却 微 笑 着 说 ： “ 我 不 是 故 意 的。”我本来会相信他的，可是他的笑 使我很不高兴。我想：哼，只得亚军就 一副自以为了不起的样子！我起了报复 的念头，就用后肘碰他一下，把他的本 子也弄脏了。 争吵 KPM KPM 106 亚米契斯，有改动 克莱谛气得脸都红了。“你这是故 意的！”他说着就举起手来。正好给老师 看见了，克莱谛就缩回手去。 我心里很不安，很后悔那样做。克 莱谛不单成绩优良，品行也很好。我很清 楚他不是故意的。我想起曾经去他家，还 有他来我家的种种情形。啊，要是我没有 做对不起他的事该多好！克莱谛不时向我 看来，但他的眼里不是愤怒而是悲哀。因 为心烦，老师讲课我一句也没有听进去。 放学时，我听见克莱谛从后面追上 来，便紧握拳头站住等他。 “不，安利柯！”克莱谛微笑着拨 开我的手，温和地对我说：“让我们做回 好朋友，不再吵架了，好吗？”我马上点 头答应，然后我们就开开心心地回家了。 KPM KPM 107 2.1.2 2.1.1 1. 本课是经典名著《爱的教育》里的篇章。学生能通过本文感悟友情的珍贵 在于争吵后懂得自我反省，即知错认错，互相谅解，彼此宽恕。 2. 识字教学：以口诀“上黑下土，墨水的墨”识记“墨”；以奇特联想“今天 的心是想念朋友”“衣服有裂口，很悲哀”识记“念”“哀”；“烦” 是会意字，以从“火”（像火苗），从“页”（像人头）会意发热得像 火烧一样之意，本义为头痛发热。 3. 词语运用：除了让学生用词语说句子，也可让学生选择适当的词语填写 在句子或段落中，让学生加强运用词语的技巧。 活动本 下册 第52页 至 第58页 给 老 师 的 话 1 安利柯跟克莱谛吵架的主要原因是什么？ 2 课文的哪个句子，让你推测安利柯和克 莱谛曾经是好朋友？ 3 安利柯自我反省时，心里会想些什么？ 一 读读说说 词语运用 不安 后悔 悲哀 心烦 把脸一沉 回到家，我把这件事告 诉父亲。向来和蔼的父亲把 脸一沉，说：“你错了，就 应该先去请他原谅。你须要 好好检讨！”说完，便罚我 站在墙角自我反省。 曾 哀 烦 拳 蔼 检 罚 cƒng åi f∫n qu∫n çi jiçn f∫ 吩 咐 篇 墨 亚 副 念 肘 悔 绩 优 楚 f´n f≈ piån m® y∂ f≈ ni∂n zhœu hu˚ j¬ yøu ch∑ 优 楚 曾 拳 罚 KPM KPM 108 2.1.1 2.1.2 5.2.1 4.3.1 活动本 下册 第53页 至 第58页 1. 读读说说：回答第 4 题时，教师可引导学生说说谁对谁错，并分析他们 的行为为什么对或错。第 7 题是评鉴题，考查学生从两个主角的争吵过 程中所得到的启发。 2. 读读想想：“不”单念（课文第六段开头）、在词句末尾（再不）、在 阴平（不安）、阳平（不时）和上声字前都读原调，即去声。“不”在 去声字前（不是）读阳平。“不”夹在词语中间（了不起）读轻声。 3. 读读演演：引导学生说说各个情节中人物的心理活动，如生气、不安、后 悔等。教师以抑扬顿挫的语调示范诵读课文，然后让学生演绎这个故事。 给 老 师 的 话 啊，要是我没有做对不起他的事该多好！克 莱谛不时向我看来，但他的眼里不是愤怒而 是悲哀。 把句子里的“不”读正确，再把课文里有 “不”的句子读一读。 分角色诵读课文，然后演一演这个故事。 二 读读想想 三 读读演演 4 读了课文后，说说谁在哪些事情上做得 对，谁在哪些事情上做错了。 5 放学时，我听见克莱谛从后面追上来，便紧 握拳头站住等他。 “紧握拳头”表达作者怎样的情感？ 6 课文里的哪些词语表示人的心理活动？ 7 这篇课文让你得到什么启发？ KPM KPM 109 教师提醒学生在说明活动时，要按照时间的顺序，并说明在进行活动时 要注意的事项。活动结束后，让学生说说有什么感想。 1.3.2 给 老 师 的 话 树木的叶子是多种多样的，说一说你如何进 行观察树叶的活动。 想想说说 1 3 2 首先，我和同学⋯⋯ 接着⋯⋯最后⋯⋯ KPM KPM 110 第十八单元 自然的规律 草的告白 在太阳下 我挺胸迎向光明 在风雨中 我低头弯腰 默默忍受压力与鞭打 我相信 风雨过后是晴天 我 天天带着希望生长 我 是一棵平凡的小草 一 KPM KPM 111 刘育龙 节选 扫一扫 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第59页 和 第61页 1. 本诗写出小草虽然外表平凡，却风雨不倒，还守护大地。诗歌第一节写 “我”，显示一棵小草独具的顽强生命力；第二节变成“我们”，表达 出小草集体守护大地的力量。 2. 识字教学：以字谜“顽皮的手”“毛发两团火”识记“披”和“毯”； 以奇特联想“工厂泥土多一点” “禾苗前失手”识记“压”“秩”。 3. 词语运用：通过设置情境，引导学生理解词语的意思，如想象在怎样的 情况下我们得“默默忍受”，哪些情况下我们是“秩序井然”的。 给 老 师 的 话 从平原到高峰 我们是秩序井然的士兵 心连着心 用根须紧紧捉牢沃土 为大地 披上青绿的毯子 日夜守护着家园 我们 是深爱着这片大地的草 词语运用 平凡 守护 默默忍受 秩序井然 压 峰 秩 序 压 鞭 峰 秩 沃 披 毯 yå biån f´ng zh¬ w® pˆ tçn KPM KPM 112 自然界的时钟 有人说，大自然是一座美丽的时钟。 你不妨多留心观看大自然里的生物活动， 就会同意这说法。 牵牛花大约清晨四点打开喇叭，快中 午时就会关闭；五点钟左右，野蔷薇露出 笑脸。大约六点钟，蒲公英向你点头。日 正当空，万丈阳光下，午时花才盛开。夜 晚，夜来香不声不响地散发香气。春天来 了，李子树、梨树、梅树等都开花；秋天 时，好多树木都果实累累⋯⋯ 二 扫一扫 KPM KPM 113 选自《长春版语文教材》第六册第十版，有改动 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第60页 和 第61页 1. 本文以“自然界的时钟”为主题，第二段写出植物开花结果都有时节， 第三段则写出动物作息也看时间，让读者体悟自然界的时钟何其奥妙。 2. 识字教学：以熟字“季”“离”对比分辨“李”“禽”的写法；以字谜 “有利的树木”“有心有生命”识记“梨”和“性”；以奇特联想“舌 头上的文字”“船上的三条水纹”识记“敌”“巡”。教师补充：“敌” 的偏旁是“攵”。 给 老 师 的 话 植物知道时间，飞禽走兽也是这样。 太阳东升，鸡啼鸟鸣四起。麻雀、野鸭、啄 木鸟等在日间活动，夜间休息。日落西山， 躲在地洞里的田鼠开始活动。猫头鹰是田鼠 的天敌，它好像知道田鼠的底细，白天睡 觉，夜间就会在田野巡视，捕捉田鼠。在动 物世界里，夏天是产卵的季节，冬天是一些 动物冬眠的时刻。 有人认为，太阳的 出没和海水的涨落为生物 报时。但这只能解释为生 物习性的外在条件。原来 在动植物身体的内部有一 个神秘的“生物钟”，生 物用它测量时间。不必小 闹钟，到时候生物自然就 醒了。 丈 啄 鹰 巡 卵 释 妨 丈 李 梨 禽 啄 鹰 敌 巡 卵 释 f∫ng zh∂ng l˚ l∆ q∆n zhuπ yˆng d∆ x√n luçn sh¬ 性 测 x¬ng c˙ KPM KPM 114 活动本 下册 第61页 至 第65页 1. 词语运用：通过结合现实引导学生理解词语的意思，如什么时候是“日 正当空”，“万丈阳光”所带来的效应，说明“飞禽走兽”的例子。 2. 读读说说：第3 题是高思维题，考查学生对诗歌的感悟，让他们分析哪些 句子带出小草“坚强”“平凡”“团结”等特点。 3. 想想写写：“挑”也称“提”，写时笔锋向左下起笔，然后自左向右上 圆转，顿笔后向右上逐渐提笔出锋。 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.5.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 《草的告白》中第一节的“太阳下”和 “风雨中”可表示生活中的哪些情况？ 2 朗读课文，说一说小草如何守护大地。 3 你觉得诗中的小草有什么特点？ 4 《自然界的时钟》第二段的重点是什么？ 5 为什么说“猫头鹰是田鼠的天敌”？ 6 你觉得自己的体内有“时钟”吗？其他 生物呢？为什么？ 一 读读说说 日正当空 万丈阳光 飞禽走兽 日落西山 二 想想写写 挑的写法 挑的变化 长挑 短挑 挑 战 题 法 挂 KPM KPM 115 5.2.1 4.2.1 活动本 下册 第61页 至 第65页 1. 读读认认：通过课文中的词语“产卵”“海水”，示范上声字连读的音 变，并鼓励学生举出其他类似的例子。提醒学生，上声字连读的时候要 变调，写汉语拼音时则标示原调。 2. 读读背背：诗中前两句讲述江岸上人来人往，都是为了品尝可口的鲈 鱼。后两句说明通过读者的视线，可看出风浪中忽隐忽现的捕鱼小船， 并且注意到渔夫捕鱼的情景。教师可引导学生感受诗人对渔夫艰辛生活 的同情，帮助他们背诵这首诗。 给 老 师 的 话 读一读这些词语给同学听，看看你读得 对不对：“蚂蚁、矮小、保管、表姐、 口角、水桶”。 产卵 海水 读一读，注意词语中第一个字的读音。 三 读读认认 四 读读背背 江上往来人， 但爱鲈（l√）鱼美。 君看一叶舟， 出没风波里。 江上渔者 〔宋〕范仲淹 KPM KPM 116 1.1.2 建筑界的长颈鹿 如果把建筑物当作是动物王国中的成 员，那么高入云天的高楼大厦，就是建筑界 的“长颈鹿”。随着世界各地日益城市化， 专家预测各国建设高楼大厦的热情不减，未 来可能冒出更高的“长颈鹿”。 2017 年世界最高楼是哈 利法塔，高 828米，位于阿拉 伯联合酋（qi√）长国的迪拜 市。哈利法塔具有太空时代风 格的外形，基座周围采用了富 有伊斯兰教建筑风格的几何图 形——六瓣的沙漠之花。大楼 面积相当于17 个足球场，设有 住房、旅店、办公室、餐饮市 场等。在第 76 层，还有一个 建在世界最高处的泳池。 你去过吉隆坡塔吗？针对吉隆坡塔提出问题。 想想问问 扫一扫 扫一扫 迪拜哈利法塔 KPM KPM 117 第十九单元 站在高楼看世界 台北101大楼，外观有如一节一节的竹 子，层层向上开展，代表文化与经济节节高 升。大楼外层有巨大的方孔古钱图案，代表 它是台北重要的金融中心。从 91 楼的观景台 望出去，除了大厦楼房、寺庙之外，还有山 水、森林、绿地⋯⋯城市化的台北还保有绿 肺，真是难得。 我国的双塔楼是双子大楼，外观雄 伟，有如两个巨大的玉米。它在 1997 年启 用，是吉隆坡的地标。在第 41 与 42 层楼之 间，长达 58 米的空中天桥，仿佛一道彩虹 横越双塔，代表我国通向兴隆的未来。 吉隆坡双塔楼 台北 101 大楼 KPM KPM 118 2.1.2 2.1.1 2.2.1 活动本 下册 第66页 至 第72页 1. 课文描写了三座著名高楼的建筑风格、设备、用途等。文中把这些高楼 比作长颈鹿，突出了它们令人赞叹的的高度。 2. 识字教学：以奇特联想“永远在水里”“一人坐船，很快到达”识记“泳” “达”；“肺”字的右部件不是“市”，提醒学生“肺”的写法。 3. 词语运用：教师可引导学生把词语组成短语，然后说句子。例如：热情 招待、雄伟壮观、正式启用、生意兴隆等。 给 老 师 的 话 一座具代表性的建筑物，往往能点亮 一座城市。这些建筑界的“长颈鹿”发出热 情的邀约，希望更多来自四面八方的朋友到 来，感受当地的文化与民情。 词语运用 热情 雄伟 启用 仿佛 兴隆 1 朗读课文第四段时，要读出自豪的感情， 好好体验双塔楼的独特之处。 2 课文中哪个句子生动地形容世界最高楼 哈利法塔的面积很大？ 一 读读说说 佛 横 隆 f√ hƒng lπng 颈 预 减 富 饮 泳 寺 庙 肺 雄 玉 达 j˚ng y≈ jiçn f≈ y˚n yœng s¬ mi∂o f˙i xiπng y≈ d∫ 颈 预 佛 横 隆 KPM KPM 119 2.1.1 2.1.2 5.3.1 活动本 下册 第67页 至 第72页 读读说说：第4 题中“点亮一座城市”可理解成“让一座城市更独特、美 丽，能提供居民各种用途”等；让城市更有吸引力的条件包括清洁、公共 设备齐全、浓厚的文化气息等。 给 老 师 的 话 3 台北101大楼和我国双塔楼的外形，各让 作者联想到什么？ 4 作者认为具代表性的建筑物能“点亮一 座城市”。说说你对“点亮”的理解。 5 找出课文中形容建筑物的词语，用这些 词语各说几句话。 6 如果你是建筑师，说一说你想设计怎样 的高楼。 挑 战 题 这些高楼发出热情的邀约，希望更多来自四面 八方的朋友到来，感受当地的文化与民情。 明白“四面八方”的意思后， 用它说几个句子。 吉隆坡塔 外观雄伟。 二 读读想想 KPM KPM 120 读读说说：教师可以和学生讨论段落大意，如第二段介绍了安顺斜塔的外 观与特点。可提问学生是否想参观斜塔和其原因，也可让学生预测斜塔的 未来。 4.4.1 给 老 师 的 话 安顺斜塔位于霹雳州安顺市中心，是马来西 亚绝无仅有的斜塔。 斜塔建于1885 年，外形是中国式塔楼，由 当地华人设计和建造。塔楼高 25.5 米，看起来像 有 8 层楼，实际上，里面只有 3 层楼。 这座斜塔原本是作为 蓄水池之用，为当地人供应 自来水。1889 年至 1895 年 间，由于霹雳河河水泛滥， 土壤（rçng）因长期浸水变 得松软，使斜塔逐渐倾斜， 并深陷土壤中，成为今日的 模样，不再做储水的用途。 目前，安顺斜塔已修建 成钟楼，并被列为国家博物 馆管理的古迹，成为安顺的 地标，吸引了许多游客慕名 而来。 安顺斜塔 三 读读说说 读了这篇文章，你是不是想 到霹雳州参观安顺斜塔呢？ KPM KPM 121 教师指示学生做好聆听和记录重点的准备，再根据聆听的教材发言。 过后，让学生说出所听到的内容重点，并说明如何实行老师的建议。 1.2.1 给 老 师 的 话 聆听老师建议的假期计划后，说说以下哪 些图是老师建议的计划。 听听想想 有完善的假期计划，就 可以有个精彩的假期！ 扫一扫 KPM KPM 122 第二十单元 特别的体验 不一样的表演 这是一个特别的圣诞音乐会。 在热烈的掌声中，盲人朋友入场了。 他们都得到一个礼袋，里头有热心者捐出 的干粮、鞋袜、洗漱用品等。 多位盲人歌手，用优美的歌声，唱 出人间的快乐和希望。一位眼瞎心不瞎的 叔叔，用五种不同的乐器，奏出动听的曲 子，让现场顿时掌声如雷。 最后，一个盲童乐团，齐声唱出《明 天会更好》。他们用歌声和微笑，让观众 感受到他们对生命的热情，对明天的期 待。 一 扫一扫 KPM KPM 123 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第73页 和 第75页 1. 本文以“不一样的表演”为主题，写出圣诞音乐会的不一样在于表演者 都是盲人。主持人的发言，打动了作者的心，让本文散发出以情动人的 力量。 2. 识字教学：以熟字“损”和“捐”对比；以字谜“亡目”识记“盲”、 “双目受害”识记“瞎”；以奇特联想“又来到神圣的国土”识记“圣”； 以“染”的汉字演变，说明其含义为“用取自草木的色汁浸泡丝帛绢 布，使之着色”。 给 老 师 的 话 词语运用 优美 感染 鼻子一酸 结束之前，主持人 说：“音乐是盲人心中 的光，让他们感受到这 世界的美丽！谢谢他们 用不一样的表演，把感 动带给我们。”他的话 感染了我，鼻子一酸， 热泪滴落。 我掏出手帕轻轻擦 去热泪，却擦不去心中 的感动。 圣 诞 盲 捐 粮 袜 漱 瞎 染 酸 掏 sh˙ng d∂n m∫ng juån li∫ng w∂ sh≈ xiå rçn suån tåo 诞 捐 染 酸 KPM KPM 124 特别任务 放假了，爸爸要带我们去旅行，由我 和姐姐负责安排行程，条件是旅费不能超 过一千令吉。“钱不容易赚，钞票要用得 有价值。”爸爸说。我们满心欢喜，立刻 上网找资料。 姐姐希望去霹雳州的太平和华都牙 也（Batu Gajah）。太平虽然没有红砖绿 瓦，但是有枝繁叶茂的百年雨树和迷人的 湖光山色。华都牙也的矿湖，有最后一艘 铁船，是锡矿业没落之后的遗迹，也很值 得去参观。 二 扫一扫 KPM KPM 125 2.1.2 我特别爱观察动植物。上次我去了 有机蔬果园，亲眼看到茄子、木薯、木瓜 等蔬果。我才知道木瓜也分雌雄呢！这次 我想去居銮的农场，看看成群结队的羊儿 在绿草地奔跑，再看看挤羊奶和消毒的过 程。我还想去有机稻田生态农场。白天， 我可以学习种稻；晚上，点着蜡烛用餐， 还可以睡在帐篷里，多么有趣啊！ 最后我和姐姐选择去太平，因为那里 有姐姐喜欢的湖光山色，也有我想去的动 物园。爸爸看了我们的资料后，允许我们 去太平，我和姐姐都欢呼起来！ 夜里，我开心地朗诵童诗： 放假了， 小星星们也都跑出来了。 有的在黑森林里捉迷藏， 有的在湖面上照镜子， 有的去银河游泳， 他们到哪里， 哪里便热闹起来了。 KPM KPM 126 活动本 下册 第74页 至 第79页 1. 本文作者的父亲给他们姐弟俩一项特别的任务，这项任务让他们学会搜 寻资料、分析资料、理财、分工合作、协商等，意义非凡。 2. 识字教学：以熟字“炒”和“钞”比较异同；以字谜“长长的毛巾”识 记“帐”；以奇特联想“烛火像条虫在动”识记“烛”；以“州”的汉 字演变说明“江河中央可以居住生活的岛”叫“州”。 2.1.1 2.1.2 2.2.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 你觉得圣诞音乐会哪方面“特别”？ 2 音乐是盲人心中的光。 说一说你对这句话的理解。 3 朗读《特别任务》后，回答以下问题： (a) 作者和姐姐认为各个旅游景点有什么 特别之处？ (b) 为什么作者想去有机稻田生态农场？ 一 读读说说 枝繁叶茂 湖光山色 成群结队 赚 网 州 瓦 毒 帐 择 允 毒 蜡 烛 帐 择 允 镜 d√ l∂ zh√ zh∂ng zƒ y∑n j¬ng 责 赚 钞 票 州 瓦 矿 锡 遗 茄 薯 雌 zƒ zhu∂n chåo pi∂o zhøu wç ku∂ng xˆ y∆ qiƒ sh∑ c∆ KPM KPM 127 5.4.1 4.2.1 活动本 下册 第76页 至 第79页 1. 读读想想：让学生联系生活，说一说哪些时候会以“虽然⋯⋯但是⋯⋯” 说话或书写，并尝试用这关联词语说话。 2. 读读背背：李白借助丰富的想象和神话传说，表现了在儿童时期对月亮 懵懂而美好的认识。 给 老 师 的 话 小时不识月，呼作白玉盘。 又疑瑶台镜，飞在青云端。 古朗月行（x∆ng） 〔唐〕李白 太平虽然没有红砖绿瓦，但是有枝繁叶茂的 百年雨树和迷人的湖光山色。 用“虽然⋯⋯但是⋯⋯” 说几个句子。 读一读以下句子，说说“虽然⋯⋯但是⋯⋯” 的用法。 三 读读背背 二 读读想想 KPM KPM 128 活动本 下册 第80页 和 第81页 1. 比比想想：有些汉字的字义可从汉字的组成部件看出。教师将学生分组 进行比赛，看哪组能列出最多类似的汉字，并加以解释。 2. 读读说说：有些词语可以扩展，有些则不能，教师可将学生分成两组， 一组说词语，一组扩展。 2.1.1 2.1.2 给 老 师 的 话 目（眼睛）亡了，就看不见了。 目（眼睛）受了伤害，就看不见了。 一 比比想想 二 读读说说 清楚 禽兽 一清二楚 飞禽走兽 砖瓦 繁茂 红砖绿瓦 枝繁叶茂 动摇 心意 地动山摇 一心一意 变化 饥饿 千变万化 忍饥挨饿 盲 瞎 我知道了，“盲人”和“瞎子” 都是指眼睛看不见东西的人。 五 KPM KPM 129 活动本 下册 第80页 和 第81页 1. 读读比比：教师可以让学生一面表演动作，一面说出词语，如“抬头挺 胸”“低头弯腰”，加深学生对词语的认识。 2. 读读想想：让学生读句子后，说说这两个句子分别给他们带来怎样的感 受。引导他们说一说，同一件事情，他们会用怎样的句子表达。 2.1.2 给 老 师 的 话 三 读读比比 四 读读想想 同样的事情，不同的写法， 会带来不同的效果。 还有“一个箭步、握紧拳头、默默忍 受”等都可以用来形容人的动作情况。 1 (a) 我听了主持人的话，就哭了。 (b) 主持人的话感染了我，我鼻子一酸， 热泪滴落。 2 (a) 双塔楼的空中天桥，代表我国通向 兴隆的未来。 (b) 双塔楼的空中天桥，仿佛一道彩虹横 越双塔，代表我国通向兴隆的未来。 抬头挺胸 低头弯腰 个人的动作 成群结队 秩序井然 群众的情形 高楼大厦 湖光山色 看到的景色 KPM KPM 130 活动本 下册 第82页 和 第83页 写作不扣题是学生常犯的错误，教师可引导学生朗读上述例子，再讨论哪 些事情是围绕着“生活处处充满爱”的主题。 给 老 师 的 话 生活处处充满爱 1 以下三个同学在分享他们生活里的美 好，谁说的话与“生活处处充满爱”的 主题有关？ 三年级的学习生活就要结束了。在这一年 里，你发现生活里到处充满爱，来和大家一 起分享吧！ 上星期，我的同学弄破我的 书，老师处罚了他。 圣诞音乐会上，我听着盲 童乐团唱出他们对生命的 热情，深受感动。 有一次，我不小心弄脏 了同学的笔记本，我向 他道歉，他原谅了我。 写 作 指 引 五 KPM KPM 131 活动本 下册 第82页 和 第83页 主题是生活处处充满爱，教师可在学生进行分组讨论时巡视指导。学生 朗读作品时，师生可共同评述，让学生取长补短。 给 老 师 的 话 记下生活中美好的片段， 可以积累写作素材。 2 和同学们在小组里交流，分享生活中的 美好。 3 把你生活中美好的事情写成几个段落， 在班上读给同学听，请同学为你评分。 4 做一本有关“生活的美好”的记录本， 把生活中开心的事情记录下来。 提示 a 用一双善于发现美的眼睛和一颗真心 去 捕捉生活中的美好。 b 围绕“分享生活中的美好”的主题，说 的事情要充满亲情或友爱。 c 要积极、主动发言，不要害羞。 KPM KPM 132 话 阅读小先锋的 亲爱的同学，你好！我是自习文章的阅读小先 锋。我们每天都在阅读，可想过为什么要阅读？阅读 就像玩寻宝游戏，让我们得到许多宝物。阅读，让我 们喜欢语文，积累语文，学好语文。阅读，能丰富我 们的知识，也能使思维活跃，并成为品德良好的孩 子。你说，这些是不是宝物哇？ 自习文章让你主动去阅读，主动去理解内容和解 答问题。一旦你养成这个习惯，慢慢积累解决问题的 经验，你就会变得更有信心，同时能享受阅读带来的 愉悦和成就感。 从现在开始，让我们手牵手，一起阅读课本里的 十篇自习文章。你一定不能错过这个寻宝游戏，因为 这可是一个精彩的过程啊！ 我来想想 让你展开想象，发挥 联想力，体验精彩的 阅读过程。 文章内容 自习文章与单元主题 紧密配合，题材多 样，活泼有趣，你肯 定会被这个多姿多彩 的阅读活动吸引。 好书阅读 介绍好书，让你阅读 更多好书。 导读 每篇自习文章之前 的导读，指出文章 的主题或重点，引 导你掌握文章所表 达的情感和观点。 我来想想 夜间的飞虫面对光亮时，一般会有什么反应？它们最 后会变得怎样？查一查为什么飞虫会有这样的反应。 好书阅读 配合第一单元 自习文章 1 向着明亮的一方 向着明亮的一方 矮树丛中的小草 哪怕是一片叶子 也要伸向阳光洒下的一方 向着明亮的一方 向着明亮的一方 夜间的飞虫 哪怕烧焦了翅膀 也要扑向灯火 向着明亮的一方 向着明亮的一方 大城市的孩子们啊 哪怕只是分寸之间 也要向着阳光照到的一方 向着明亮的一方 读了这首诗歌，就能感受到诗人的善心：希望植物 能够得到阳光的滋润，大家能把握机会，迎向美好 的未来。 让我们来看看金子美玲的《星星和蒲公 英》吧！里头的作品文字非常生动。 向着明亮的一方 向着明亮的一方 矮树丛中的小草 哪怕是一片叶子 也要伸向阳光洒下的一方 向着明亮的一方 向着明亮的一方 夜间的飞虫 哪怕烧焦了翅膀 也要扑向灯火 向着明亮的一方 向着明亮的一方 大城市的孩子们啊 哪怕只是分寸之间 也要向着阳光照到的一方 KPM KPM 134 金子美玲 金子美玲 KPM KPM 133 我来想想 夜间的飞虫面对光亮时，一般会有什么反应？它们最 后会变得怎样？查一查为什么飞虫会有这样的反应。 好书阅读 配合第一单元 自习文章 1 向着明亮的一方 向着明亮的一方 矮树丛中的小草 哪怕是一片叶子 也要伸向阳光洒下的一方 向着明亮的一方 向着明亮的一方 夜间的飞虫 哪怕烧焦了翅膀 也要扑向灯火 向着明亮的一方 向着明亮的一方 大城市的孩子们啊 哪怕只是分寸之间 也要向着阳光照到的一方 向着明亮的一方 读了这首诗歌，就能感受到诗人的善心：希望植物 能够得到阳光的滋润，大家能把握机会，迎向美好 的未来。 让我们来看看金子美玲的《星星和蒲公 英》吧！里头的作品文字非常生动。 向着明亮的一方 向着明亮的一方 矮树丛中的小草 哪怕是一片叶子 也要伸向阳光洒下的一方 向着明亮的一方 向着明亮的一方 夜间的飞虫 哪怕烧焦了翅膀 也要扑向灯火 向着明亮的一方 向着明亮的一方 大城市的孩子们啊 哪怕只是分寸之间 也要向着阳光照到的一方 KPM KPM 134 金子美玲 金子美玲 配合第三单元 自习文章 2 鸟巢是保护幼鸟成长的地方。哪种鸟最不会筑巢？ 哪种鸟最会筑巢？阅读这篇文章后，我们还能知道 有些鸟蛋完全没有孵化的机会，有些鸟宝宝却能健 康成长的原因。 夏天，是鸟类养育宝宝的季节。每到了夏天， 走近山坡，就会看见鸟爸爸、鸟妈妈衔草筑巢，准 备小宝宝诞生的家。 小时候，我家在山脚下，因此对鸟巢很熟悉。 在所有鸟类中，最不会筑巢的就是斑鸠（ji¨）。 夏天到了，大家都忙着衔草筑巢。它们夫妇却只管 玩高空俯冲的游戏，光会叫农民“快布谷”，却忘 了为即将降生的小宝宝准备家。一直玩到快下蛋 了，它们才急急忙忙用几条枯枝一架，就匆忙孵 蛋。没有坚固的巢保护，所以每在风雨夜过后，竹 林灌木丛底就留下碎蛋的痕迹，教我们这些牧童摇 头叹息。 鸟巢 KPM KPM 135 谢新福，有改动 我来想想 文中的哪些句子描写斑鸠筑巢的前后？它们筑巢的 态度是怎样的？ 好书阅读 儿童文学家谢新福著有童话《妈妈有两张脸》《老 赖的天鹅》《童话盒子》等，这些作品都值得一 读。 斑鸠是最不会筑巢的大笨鸟，相反的，绿绣 眼却是最会筑巢的小织工。绿绣眼体形轻巧，因 此，它的小巢也都筑在小灌木树梢（shåo）。杯 口大小的圆巢，织工细致，不比人类的手艺差， 然而它却是用小嘴编织的。 小时候，我常常从灌木枝上取下绿绣眼的 空巢，在手中把玩，细细观赏。它所用的织料是 芒穗（su¬）和韧（r˙n）丝，外缘条理分明，开 口还有安全护栏，内层细致圆润。难怪哺育长大 的小宝宝，个个清秀亮丽，小巧可爱。 KPM KPM 136 配合第五单元 自习文章 3 这个洞穴 很神秘 有床 有桌 有椅 好像有人 住在这里 这个洞穴 很奇特 壁上画满壁画 洞顶挂着钟乳石 一闪一闪的光点 到处飞舞 噢 是不是 是不是故事里的 精灵？ 探险 你曾探过险吗？读读以下童诗，看看里头写的和你 的探险经历有什么不同。请你一边读，一边猜这个 洞穴究竟在什么地方，再猜猜洞外传来的脚步声又 是谁的。 KPM KPM 137 宋飞龙 阴阴凉凉的这个洞穴 幽深 幽静 我睁大了眼睛 这里瞧瞧 那里摸摸 看看有什么 可疑的脚印 看看能不能发现 什么重大的秘密 忽然 洞外传来脚步声！ 是谁？ 是野兽？ 是怪物？ 还是洞穴的主人？ 脚步声 越来越响 越来越近 我屏（b˚ng）息静气 赶紧躲在角落里 KPM KPM 138 我的心 越跳越快 快要跳出了身体 然后 我听到妈妈在敲门 她打开房门 问我躲在房里干什么？ 我站起身 神秘地眯眯笑 不想告诉她 我正在玩着 紧张又惊险的 探险游戏 我来想想 “洞穴”指的是什么？“我”是个怎样的孩子？ 好书阅读 想阅读更多有趣的童诗，不妨看看宋飞龙 的《童诗·童心》，里头的作品浅显易懂， 也朗朗上口。 KPM KPM 139 配合第九单元 自习文章 4 今天，吉隆坡是我国的首都，也是现代化的大 城市，处处高楼大厦，商店林立，街道宽阔，交通 繁忙。 一百多年以前，吉隆坡只是一个小村落。雪 兰莪当时最大的市镇是巴生，由拉惹阿都拉（Raja Abdullah）治理。他约集了一些华人在巴生河两岸 开采锡矿。 那时，只有一些马来人零星地住在巴生河两 岸，以捕鱼和洗锡米为生。华人沿河而上，在巴生 河与鹅麦河汇合的河口附近，探测到锡矿，便在那 里住了下来。最初那里只有几间茅屋，后来人多 了，慢慢发展成为人口众多的城市。这个城市就是 吉隆坡。吉隆坡“Kuala Lumpur”的原义是烂泥河 口，因两河交汇，河水浑浊而得名。 吉隆坡早期的居民生活十分艰苦。那时候丛 林茂密，蚊虫很多，疟（nü˙）疾是当时最可怕 的疾病，后来又遭受战祸：原来王室里的两位 王族，东姑古丁（Tengku Kudin）和拉惹马哈地 （Raja Mahadi），为了争夺锡矿，打起仗来，华人 也牵涉在内。战后，吉隆坡一片荒凉。 吉隆坡的故事 我国首都吉隆坡能有今天的发展，先贤的付出功不 可没。我们一起回顾吉隆坡在开荒以前的历史吧。 KPM KPM 140 选自马文化四年级历史旧课本，有改动 我来想想 好书阅读 叶亚来是发展吉隆坡的功臣。他在公元 1862 年来到吉隆坡，重建广场和市集。不久，雪兰莪的 首府，也由巴生改为吉隆坡。后来，英国人统治马 来亚，吉隆坡继续成为雪兰莪的首府，市容逐渐扩 展。我国独立后，又定吉隆坡为首都，大力建设， 才有了今日的规模。 吉隆坡交通发达，铁路和公路南下新加坡，北 上槟城和泰国；邻近有巴生港口，轮船通达世界各 国；后来又筑成梳邦国际机场，航运更加方便。 吉隆坡周围，物资丰富，有橡胶和锡矿，人口 众多，商业繁荣，是我国主要的政治、经济、文化 的中心。 想知道更多叶亚来的故事？一起来看看 《漫画叶亚来》吧！ 读了这篇文章，说一说为什么吉隆坡会成为我国主 要的政治、经济、文化的中心。 1930 年代的敦李孝式街 1890 年代的茨厂街 KPM KPM 141 配合第十单元 自习文章 5 坐在公交车上，远远望去， 黑风洞低在山脚下； 等我们奔呀奔到山脚下时， 它却升到山腰上。 哎呀呀， 这个印度教的圣地， 我们怎么登上去？ 就有石阶为我们架起梯子， 由平地搭建到洞口前。 可是我们的双脚， 仍然犹疑着， 还没踏上 272 级石阶的第一级。 老师最先唱起《爬山歌》， 我们跟着唱和起来。 登上黑风洞 黑风洞是雪兰莪的名胜。一群孩子如何互相激励， 登上 272 级台阶的黑风洞？登高后又看见什么？以下 童诗值得细读。 KPM KPM 142 梁志庆，有改动 梁志庆，有改动 我来想想 雄壮的歌声抬起我们的右脚， 踏上石阶的第一级、第二级⋯⋯ 越过了， 闲坐在石阶旁的猴子们， 丢下了它们的嘲笑声， 我们再一步步地登上， 黑风洞前石阶的最后一级。 洞顶透射下来的阳光， 照出我们的笑脸。 所有印度教的神明， 都合掌祝福我们。 啊，经过千万年的努力， 石笋（s∑n）和钟乳石， 终于互相用手指头， 触动一个大惊喜！ 我们回头向下看， 怎么高山都矮了下去？ 一户户的人家都缩得小小了？ 想着想着⋯⋯ 一阵咚咚的鼓声， 突然在背后响起！ 读了这首诗歌，你看出黑风洞的哪些特色？“雄壮 的歌声抬起我们的右脚”是什么意思呢？ 好书阅读 让我们来看看吴 主编的《新新好童诗》， 欣赏著名诗人创作的优秀童诗。 KPM KPM 143 配合第十三单元 自习文章 6 我来想想 好书阅读 “木”是汉字的部首，诗人发挥想象，把“木”和 其他汉字结合在一起，写出这首有趣的童诗。 一棵树叫做木， 两棵树叫做林， 三棵树叫做森， 五棵树叫做森林。 咦？ 那四棵树怎么不见了呢？ 一棵跑到东边去，叫做栋。 一棵跑到西边去，叫做栗（l¬）。 一棵跑到南边去，叫做楠（n∫n）。 咦？ 还有一棵树呢？ 喔！ 原来还有一棵藏在果子里， 叫做棵。 树先生跑哪去？ 让我们来看看韩志亮的《田字格里种生字》 吧，里头的童诗都好有趣啊！ 如果你要仿照诗人的方法，介绍另一个“木”部的 汉字，你会怎么写？ KPM KPM 144 张雅芳 配合第十五单元 自习文章 7 那天早晨，我发现湖面开满了金黄的小花， 花周围衬（ch˙n）着圆圆的叶子。我为自己的发 现而高兴。 一连几天，我都来到湖边仔细观察。我发 现，不但湖面开着花朵，浮着圆叶，水下也隐藏 着花蕾（l©i）和叶苞（båo）。 我发现，当花蕾要开放、叶苞要舒展的时 候，它们就慢慢伸出了水面。于是，水上就又 多了几朵小花和几片圆叶。当黄昏到来，花朵谢 了，花梗（g©ng）就又慢慢弯曲着扎入水中，结 出枣核（zço hƒ）一样的果实。 发现是一种快乐 你快乐吗？要怎样才能让自己快乐呢？就让金波爷爷 来告诉你。仔细观察身边的小事物，你会因为发现新 事物而感到快乐。 KPM KPM 145 金波，有改动 我来想想 好书阅读 我把这些发现讲给伙伴听，他们问我：“它叫 什么花呢？” 我张口结舌，一时回答不上来。 我猜想：是不是叫浮萍呢？但浮萍的叶子小得 多啊！ 我又猜想：是不是叫睡莲呢？但睡莲的叶子要 大得多啊，而且花的颜色也不是黄色。 我如实地告诉他们，我还不知道这花的名字。 可是我心里一直在说，如果我连这花的名字都不知 道，又怎么能算真正的发现呢？ 第二天，我就早早地来到湖边，有位老爷爷在 钓鱼。我来到他身边向他请教：“请问老爷爷，那 叫什么花？” 他立刻告诉我：“它叫水浮莲。” 多么好听的名字！现在我才能说，我真正认识 水浮莲了。 真正的发现是一种快乐。 让我们一起阅读金波的《做一片美的叶 子》，细细品味作品中的教育意义。 作者在观察湖面时，最让你感兴趣的是什么？试和 同学分享，并说出你感到有趣的原因。 KPM KPM 146 配合第十七单元 自习文章 8 盒子里的花园是怎样的？也有花儿和蝴蝶吗？ 读一读以下文章，再和同学分享。 蓝狐狸有一个盒子。他常常打开盒子，看了 又看。 小松鼠问：“只是放了一些小东西，为什么 这么宝贵？” “因为是好朋友送的，当时他们说的话， 也都放在里面哦！” 蓝狐狸一边从盒子里拿出一朵干燥的小 花，一边回忆：“你看，这是熊猫送的，我记 得他说，‘亲爱的蓝狐狸，谢谢你教我打球， 你是最有耐心的老师’。” “这一颗小石头，是大脚鸭送的，我记得 他说，‘谢谢你把草莓分给我吃，你是最大方 的狐狸’。” “这一张图，是小猪崽（zçi）画的，我记 得他说，‘嗨，谢谢你和我玩捉迷藏，你是最 有趣的朋友’。” 盒子里有花园 KPM KPM 147 方素珍 我来想想 蓝狐狸说：“我把朋友们送的礼物和说过的 话，都藏在这里面，只要打开盒子，它们就会像花 儿一样，一朵朵地开了，让我很开心。” 听完蓝狐狸的话，小松鼠回家找到了一个木头 盒子。她抱着盒子去找蓝狐狸：“你对我说几句 话，好吗？” 蓝狐狸微笑地捡起几片枫（f´ng）叶，送给 她：“谢谢你喜欢听我说故事，你是最贴心的小松 鼠。”小松鼠高兴地把枫叶放进盒子里：“你说的 话也装进去了！以后我打开盒子，看到这几片枫 叶，想起你说的话，它们就会像一只只蝴蝶，在我 身边飞舞。” 蓝狐狸和小松鼠一起打开了盒子，他们快乐地 想象着，一朵朵花儿开了，一只只蝴蝶飞来了。 哇！他们的盒子里好像有花园呢！ 好书阅读 想看更多有趣的故事？一起来看看方素珍 的《魔力童话》吧！ 你喜欢盒子里的花园吗？要怎样才能得到它呢？ KPM KPM 148 配合第十八单元 自习文章 9 哦，细雨蒙蒙。 蒙蒙的细雨，洒落在叶丛间、河面上，洒落在 每一个花瓣上，也洒落在我的头发上、手心里。 因为我收起了小花伞。 那么温柔的雨，我为什么要用伞来挡住她呢？ 我就是小树，我就是花瓣，我就是一条欢快的小 溪。喜爱雨，我张开双臂迎接这蒙蒙细雨！ 我问小树，我问小河，我问每一朵小花，是什么 哺育着你们成长呢？是谁在关怀和爱护着你们呢？ 他们说：“是太阳，是雨露，是大地。” 哦，细雨蒙蒙 下雨了，我们都撑开雨伞。如果有人故意把伞收起 来，你知道这是什么原因吗？读一读《哦，细雨蒙 蒙》，你就会知道为什么了。 KPM KPM 149 张秋生 我来想想 好书阅读 他们也问我：“是谁哺育着你这个活泼的调皮 的小姑娘呢？” 我说：“是妈妈的爱，爸爸的关心，还有你们。 “——小河给我送来甜甜的水，送来鱼和小虾； “——小树给我结出甜甜的果子； “——花儿派小蜜蜂给我送来花蜜。 “大自然，像爸爸妈妈一样，关怀和哺育着我 成长。 “我爱大自然！” 让我们来看看张秋生的《鸡蛋、鸭蛋、 老鼠蛋》吧，里头的故事可有趣呢！ 读了这篇文章，说一说大自然是如何像爸爸妈妈一 样，关怀和哺育着“我”成长。 KPM KPM 150 配合第二十单元 自习文章 10 暑假里，作者和爸爸去爬天都峰，路遇一位素不相识 的老爷爷，与老爷爷的互动中，作者得到了启发。 暑假里，爸爸带我去黄山玩，爬天都峰。 我站在天都峰脚下，仰望着峰顶：啊，这么高 呀，在云彩上面哩，我爬得上吗？这笔陡（dœu） 笔陡的石级，这石级边似乎从天上挂下来的铁链！ 忽然背后有人说话了：“小妹妹，你也来爬天 都峰？” 我回头一看，是一位白发苍苍的老爷爷，看上 去，年纪比我爷爷还大哩！我点点头，仰起小脸， 好奇地反问：“老爷爷，你也来爬天都峰吗？” 老爷爷也点点头：“对，我们一起爬吧！” 上天都峰 KPM KPM 151 黄亦波 我来想想 我奋力向峰顶攀（pån）去。爬呀爬，一会 儿，我攀着铁链上，一会儿，又手脚并用，像动物 园里的小猴子一样爬着⋯⋯ 终于，我和老爷爷同时爬上了天都峰顶。 在鲫（j¬）鱼背前，爸爸给我和老爷爷拍了一 张照片，留个纪念。老爷爷拉拉我的小辫子，笑呵 呵地说：“谢谢你啦，小妹妹，要不是你的勇敢 精神鼓舞我，我还不想爬哩！现在居然也爬上来 了！” “不，老爷爷，我是看您也能爬天都峰，才有 勇气爬的呢！我应该谢谢您！” 爸爸在一旁听了，哈哈大笑起来：“咳（håi）， 你们这一老一小真有意思，都会从别人身上汲（j∆） 取力量！” 真的，在困难面前，多么需要这种精神啊！ 为什么到达天都峰顶时，作者和老爷爷要互相道 谢？你从爸爸所说的话中，明白了什么道理？ 好书阅读 让我们来阅读黄亦波的《阳台上的小客人》， 里头收录了许多励志性的诗和散文。 KPM KPM 152 KPM KPM 153 认 读 生 字 与 习 写 生 字 表 单元 课 认读生字 习写生字 一 一 巨 橙 抹 福 鸣 艳 尽 投 启 钥 匙 解 疑 克 系 巨 橙 艳 尽 启 钥 匙 解 疑 克 系 二 一 罐 详 孔 度 良 洒 量 隔 依 冒 戴 帽 偶 歉 谅 介 众 罐 良 隔 冒 戴 帽 偶 介 众 三 一 何 禁 衔 撑 刮 承 缺 钉 羡 慕 挑 选 另 掩 避 猛 烈 射 始 盆 衔 承 羡 慕 掩 避 猛 四 一 蚊 疲 倦 肩 废 眨 扇 匹 驴 管 损 修 粗 渐 废 眨 匹 损 修 二 俭 碎 裁 针 缝 棉 补 旧 密 者 厚 德 碎 裁 缝 补 密 者 厚 德 五 一 躺 兵 军 茂 移 厦 超 强 卫 默 谷 躺 兵 军 茂 厦 强 卫 默 谷 二 旱 夏 肠 盛 汪 蒸 剩 丝 顿 盛 蒸 丝 顿 六 一 斑 模 突 枪 屁 尿 爹 娘 烟 幸 拖 焦 并 晕 拼 涨 睁 忍 斑 突 尿 幸 并 晕 忍 七 一 簿 撕 试 帆 渡 淋 蹲 荡 棍 臂 推 维 持 歪 斜 浮 淹 继 续 簿 试 帆 蹲 臂 斜 浮 八 一 舅 购 设 置 序 态 绕 薄 袖 驾 验 网 残 疾 官 骨 零 激 需 置 薄 残 疾 官 激 九 一 胶 途 增 终 任 职 供 规 陈 宣 获 殖 政 府 贺 奖 繁 荣 任 获 殖 政 奖 繁 十 一 幕 育 喂 南 寒 饥 冻 滨 善 偏 段 灾 贫 穷 迫 束 腰 饲 恩 悲 惨 永 标 志 幕 育 喂 南 寒 饥 善 段 束 永 KPM KPM 154 单元 课 认读生字 习写生字 十一 一 斋 燃 柴 宜 煤 砍 粘 浓 唇 则 辛 辣 且 价 负 婚 宴 宾 著 唇 辛 辣 负 十二 一 甲 卷 弱 怀 决 术 省 闭 麻 浸 锅 浆 席 晾 晒 封 尊 敬 甲 骨 卷 弱 省 浸 浆 封 尊 敬 十三 一 绍 汉 凡 签 议 录 膏 罢 确 抛 骗 瘦 扁 拨 凡 签 录 抛 扁 二 秧 禾 初 妇 伍 组 爽 晶 勺 斗 禾 初 爽 斗 十四 一 币 财 褐 贼 附 逛 贵 贪 锤 拔 喘 塞 阻 傻 犯 误 欺 贼 贵 贪 喘 塞 傻 犯 十五 一 末 缩 纱 眯 令 倍 厅 箭 探 亭 证 谎 棒 扬 赠 耀 末 缩 令 谎 棒 扬 耀 十六 一 退 箩 捡 裂 派 棕 逼 训 努 英 弓 炮 轰 褪 婴 怒 级 抢 哑 派 训 努 英 弓 褪 抢 十七 一 吩 咐 篇 墨 亚 副 念 肘 悔 绩 优 楚 曾 哀 烦 拳 蔼 检 罚 优 楚 曾 拳 罚 十八 一 压 鞭 峰 秩 沃 披 毯 压 峰 秩 序 二 妨 丈 李 梨 禽 啄 鹰 敌 巡 卵 释 性 测 丈 啄 鹰 巡 卵 释 十九 一 颈 预 减 富 饮 泳 寺 庙 肺 雄 玉 达 佛 横 隆 颈 预 佛 横 隆 二十 一 圣 诞 盲 捐 粮 袜 漱 瞎 染 酸 掏 诞 捐 染 酸 二 责 赚 钞 票 州 瓦 矿 锡 遗 茄 薯 雌 毒 蜡 烛 帐 择 允 镜 赚 网 州 瓦 毒 帐 择 允 Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ____________________________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: ____________________________________________ Tarikh Penerimaan: ____________________________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssr_PendidikanMoral_1QrX62SNKljGPik3NkBycxOgzzhgEVSKQ.pdf

PENDIDIKAN MORAL SEKOLAH JENIS KEBANGSAAN CINA TAHUN3 道 教 育 德 三年级 PENDIDIKAN MORAL SEKOLAH JENIS KEBANGSAAN CINA 道 教 育 德 三年级 KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH (SEMAKAN 2017) 2018 作者 PENULIS 黄莉花 Wong Lee Fah 黄裕芬 Wong Yee Fun 郭丽云 Koay Lay Hoon 编辑 EDITOR 樊京彦 Faun Kum Yin 周可荔 Chow Ker Li 版面设计师 PEREKA BENTUK 邵锦宇 Siew Jin Yu 陈志文 Tan Chee Mun 美术员 ILUSTRATOR 宋友福 Sung Yew Fook 郑瀚昱 Teh Hun Yi 3 TAHUN NO. SIRI BUKU : 0048 KPM2018 ISBN 978-967-442-769-6 Cetakan Pertama 2018 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Gemilang Publishing Sdn. Bhd. (519762-H) Lot 21927, Jalan Helang Merah, Kawasan Perindustrian Kepong Baru, 52100 Kuala Lumpur. Tel: 03-6275 2300 Faks: 03-6270 1599 E-mel: gpsbsales@gmail.com Reka Letak dan Atur Huruf: Gemilang Publishing Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Muka Taip Teks: 22 poin Dicetak oleh: Herald Printers Sdn. Bhd.(19965-V) Lot 508, Jalan Perusahaan 3, Bandar Baru Sungai Buloh, 47000 Selangor. Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jabatan Kebudayaan dan Kesenian Negara. • SJKC Yuk Chyun, Petaling Jaya. • Badan-badan persendirian, syarikat-syarikat dan individu. PENGHARGAAN KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 一 欢喜庆佳节 1 价值 1 信奉上苍 八 大公无私 57 价值 8 公正 四 感恩饼干 26 价值 4 感谢 十一 最甜美的果实 81 价值 11 勤勉 二 助人为乐 9 价值 2 善良 九 我能够做到！ 64 价值 9 勇敢 五 礼貌花朵校园开 33 价值 5 崇高的品德 十二 团结力量大 89 价值 12 合作 三 责任小尖兵 17 价值 3 负责任 十 诚实是宝 72 价值 10 诚实 六 互相尊重暖人心 41 价值 6 尊重 十三 刚刚好，真美好 97 价值 13 中庸 七 关爱满校园 49 价值 7 仁爱 十四 一团和气 105 价值 14 礼让 前言 vi 本书设计 iv 附录 113 目录 iii 根 据 教 学 内 容 作 出 针对性的补充或提出 思考性问题。 本书主角永文和丽丽引领学生看 故事，从趣味中学习道德价值观。 永文 丽丽 本书设计 课文以浅白易懂的文字和 生动有趣的图画带出课文 的学习标准，激发学生的 思维，提高学习兴趣。从 不同角度全面地解释道德 价值，让学生掌握该道德 价值的意义。 通过多元化的趣味性活动 与练习，让学生能充分地 理解、领悟各道德价值，并 在日常生活中实践。 巩 固 1 巩 固 2 巩 固 3 巩 固 4 快 乐 学 习 注明相关的内容标准和学习 标准编码。提供教师简单 扼要的教学建议，灌输学生 正确的价值观，以便协助 教师有效地进行教学活动。 的 给 老 师 话 以具挑战性的活动，提升 学生的分析能力以及更深刻 地理解各道德价值的意义。 增 广 3.1 3.2 iv 提出高层次思维问题， 采用应用、分析、评价、 创造四个高层次思维以 激 发 学 生 的 组 织 性 和 关注性的思维能力。 标 明 个 人 、 两 人 或 多 人 进行的活动。 注：本书所提供的网址仅供参考，有关网址截至本书出版日期仍能链接。 根据活动内容，提出具备 蝴蝶效应的思考题，引导 学生积极地进行连锁思考， 以激发他们的探究欲望。 发 问 站 提供额外资讯，让学生汲取 知识，增广见闻。 资 料 馆 提供与内容相关的网址 与 二 维 码 ， 让 教 师 和 学生浏览相关的资料。 提醒学生注意安全，提高 安全意识，对学校周围的 环境提高安全警惕。 安 全 提 示 馆 演唱歌曲。 以简易活泼的活动，协助 学生掌握有关的道德价值。 辅 助 以评估方式为每个单元作出 总结。 评 估 2 测试学生对相关道德价值的 掌握。与此同时，引导学生 通过活动进行反思与回馈。 评 估 1 教师可以复印本书所备有的 练习或附录，让学生进行活动。 （附录页113） 以 电 脑 思 维 （ Computational Thinking）的 概 念 带 出 教 学 内容，提升学生的运用计算 思维，即： 逻辑推理（Logical Thinking）、 流程建设（Algorithm Design）、 分层思维（Decomposition）、 抽象化（Abstraction）、 模式识别（Pattern Recognition） 和评价（Evaluation）等解决问题 的能力。 “三年级道德教育 App”的使用说明： 本书读者必须下载、安装和启用应用程序“三年级道德 教育 App”，在有关页面的图像扫描，将会显示相关的 AR 内容如图片、影片、绘本、音频等，以加强学习。 通 过 21世 纪 技 能 培 养 能 够 创造与革新、批评性思考、与 他人互相沟通、共同合作的 新生代。 看 听 读 v 前言 本书根据2017年马来西亚教育部课程 发展司所颁布的《小学三年级道德教育课程与 评价标准》及课本司所颁布的《小学三年级 道德教育课本编写指南》编写而成。 本书的课文与活动内容以《国家教育 哲 理 》 和 道 德 教 育 理 念 为 准 绳 ， 并 根 据 “ 我 与 学 校 ” 的 范 畴 编 写 。 全 书 有 14个 单元，涵盖14个道德价值。在“我与学校” 的主题上，学生可以运用道德价值与学校 成员相处，促进学校的和谐。 本书内容以多元化的教学技能与策略 传 达 14个 道 德 价 值 观 ， 融 入 了 电 脑 思 维 概 念 、 21世 纪 教 学与 高 层 次 思 维 技 能 。 此外，本书也纳入了跨课程元素，如语言、 爱护环境意识、科学与工艺、创意与革新、 企业家精神、通信与信息技术、全球永续 发展等。同时，本书也采用活泼教学、问题 解决教学法、社会服务法、专题研习法让 学生能够融会贯通地运用各学科的知识， 提高思维能力与技能。 vi 这次嘉年华的主题是“多元 节 庆 ” 。 我 国 各 族 的 节 庆 很多，有卫塞节、屠妖节、 开斋节等。同学们正积极筹备 嘉年华，希望学校成员能够 共享庆祝各种节日的喜悦。 永文 1 欢喜庆佳节 明仁小学 多元节庆嘉年华 1 信奉上苍 一 快 乐 学 习 圣诞节 唱圣诗，报佳音熒 屠妖节 开斋节 谢谢你让我更 了解开斋节的 意义。 圣诞节 https://goo.gl/XR3yjU 开斋节 https://goo.gl/J2J522 屠妖节 https://goo.gl/aeEnHD 开 放 门 户 2 丰收节 嘉华节 浴佛仪式 佛教徒会在 卫塞节浴佛。 卫塞节 我喜欢参加 卫塞节庆典。 卫塞节 https://goo.gl/ wKyH2q 丰收节 https://goo.gl/5WwNRS 嘉华节 https://goo.gl/PKnP9c 我很乐意 教你。 英雄舞 的舞姿 优T。 1.0 当我们懂得尊重、 接纳与包容彼此， 共同欢庆节日，才 能和乐融融。 3 让学生认识马来西亚各种庆典，引导学生分享庆祝节庆的方式。 的 给 老 师 话 向父母请求宽恕 互相探访 开斋市场 我…… 斋戒月里，我们 如何尊重穆斯林？ 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 开斋节庆祝方式 你参加过学校成员的 节庆吗？说一说你的 经验、原因和感受。 我的同学哈山是穆斯林。开斋节 前，他必须斋戒一个月。哈山 曾经在学校教我们做竹筒饭团。 我喜欢吃竹筒饭团。 把学生分组。引导学生说出信奉佛教、伊斯兰教、兴都教、基督教等的 学校成员庆祝节日的方式。指示学生准备简单的道具和“服装”，模拟 表演各族庆祝节日的方式，从中体验和学习接纳与包容多元的宗教节庆。 列出各节庆并制作抽签纸条。将学生分组，然后根据所抽到的节庆搜集 资料，再结合自己的生活经验，以图文演示与制作软件（PowerPoint）制作 演示文稿（PPT）并在课堂上分享，让同学了解相关节庆。分享完毕后， 班上的学生进行讨论、提问和补充说明，以了解、接纳与尊重学校成员所 庆祝的各种节日的重要性和感受。 巩 固 1 4 的 给 老 师 话 讲述学校成员庆祝节日的 方式，然后模拟表演。 巩 固 2 搜集资料，制作档案， 并在课堂上分享。 巩 固 2 巩 固 1 1 根据经验，说出你接纳、尊重与包容 学校成员庆祝节日时的感受。 2 说一说其中的重要性。 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 卫塞节快乐。 谢谢校工 阿姨。 欢庆卫塞节 三蓝班布告栏 互联网 学校成员 庆祝节日 的方式 老师 报纸 同学 5 脑力激荡，说出学校成员庆祝节日的方式。 （附录页113） 评 估 1 把学生分组，根据思维导图轮流说出学校成员庆祝节日的方式，并在课堂上 分享。学生可以采用第113页的附录及其他资源的资料，以圆圈思维导图呈现 东马马兰诺族的祭海节和卡达山杜顺族的丰收节的庆祝方式。让学生更了解 东马人民的文化和信仰，并学习接纳、尊重与包容不同宗教信仰的节庆。 的 给 老 师 话 你曾经参加过哪些独特的节庆？ 通过虚拟聊天室与班上同学分享。 大家来谈一谈。 增 广 FROG Chat CHATS FAVOURITES CONTACTS 三蓝班群组 Online 8:30PM 7:00PM 7:00PM 7:00PM 7:00PM 是的，我们这次选择熬腊八粥。我们 准备了莲子、赤豆、红枣、桂圆、花生、 米仁等材料来熬腊八粥。 丽敏 8:08PM 为什么要熬腊八粥？ 哈蒂 8:10PM 每逢腊八节，佛教徒便熬腊八粥纪念 释迦牟尼得道之日。 丽敏 8:13PM 原来腊八粥有那么重大的意义啊！ 哈蒂 8:15PM TODAY 这是文化组所进行的活动吗？ 8:05PM 永健 俊文在每年的这个节日都请我吃腊八粥， 我吃得很开心。 8:26PM 古纳 谢谢你们，我很开心大家都能够接纳、 尊重与理解腊八节所进行的活动。 8:30PM 俊文 俊文 熬腊八粥时，小心烫手。 安 全 提 示 馆 6 引导学生根据虚拟聊天室 (FROG Chat) 说出三蓝班的学生如何接纳、尊重与理解 腊八节的庆祝方式，例如：哈蒂在了解腊八粥的意义之后，学会接纳它。教师 强调对各节庆保持接纳、尊重与包容的态度，才会懂得欣赏不同节庆仪式的 独特之处。 的 给 老 师 话 1.1 1.2 1.5 腊八粥 https://goo.gl/xjZ6wo 辅 助 家家户户在农历新年时贴春联、 挂年画、挂灯笼等，期望新的 一年万象更新。 农历新年有哪 些庆祝方式？ 我们一起 制作灯笼 和春联吧！ 灯笼真T！ 1 2 分享心得 1 2 制作 收集资料 1 农历新年 的起源 2 庆祝方式 3 农历新年 装饰品 处理资料 1 2 7 1.1 1.2 1.4 1.5 学生根据 21 世纪专题研习法（Project Based Learning）分组进行活动。活动步骤： 1 收集资料，以决定所选择的节庆装饰品。 2 处理资料。 3 分组进行制作， 写出制作节庆装饰品的心得。 4 完成制作后，各组在课堂上轮流分享心得。 的 给 老 师 话 一起来制作节庆装饰品。 农历新年快到了 让我们一起布置 校园，增添佳节 气氛。 ， 说出你参与各族节庆的重要性及感受。 姜饼 佩茹 哈米尔 明仁小学 开斋节聚餐 卫塞节快乐 三蓝班布告栏 开斋节快乐 明仁小学礼堂 屠妖节快乐 圣诞节快乐 赛娜 张老师 8 根据自己的经验，说出各节庆的特点。 评 估 2 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 学生分组，回想并说出自己曾经参与节庆的经验，如中秋节、端午节、哈芝节、 大宝森节等节庆的特点。通过此活动，让学生明白只有了解、接纳、尊重与包容 彼此的文化，大家才能和谐相处。 的 给 老 师 话 小小儿童心地善良， 总是主动去帮忙。 帮助老师，不求回报， 助人令我心欢畅。 鼓励同学，为他打气， 令他重拾自信心。 师长赞我，同学爱我， 助人令我心欢畅。 《助人为乐颂》 引导学生以《小小姑娘》的曲调唱出课文。说明当学校成员面对困难时，我们 应该给予体力、精神和物质上的援助，减轻其负担。当看到同学失望难过时， 我们诚心地给予鼓励，让他重拾信心。小小的举动就能够让他们感到温暖。 助人后，我们自己也会觉得快乐和满足。 2.0 别灰心，你 一定能做到。 我曾经捐赠 物品给遭遇 不幸的学校 成员。 谢谢，我会 继续努力的！ 丽丽 帮助您，我 很欢喜。 的 给 老 师 话 看 听 读 9 二 助人为乐 2 善良 快 乐 学 习 呼吁捐献 收集物资 胡老师，晚上好。 哈林、佩茹和 莉莎的家发生 了水灾，我想…… 献爱心，乐开怀。 巩 固 1 雨季时，有多位学校成员的家园被水淹没了。他们 被安置在学校的礼堂里，立浩和家人会怎么做? 探望了学校成员后，立浩和同学马上在班上发起 募捐运动。 立浩 立浩的爸爸 募捐运动 所需物资 1. 干粮 2. 饮用水 3. 衣物 4. 日常用品 我的同学！ 如果是你学校的同学 遭遇灾难，你会怎么 做？为什么？ 听了同学们诚心 的慰问后，我很 感动。你呢？ 10 分发物资 诚心慰问 了解状况 了解需求 助人真 快乐。 引导学生运用电脑思维（Computational Thinking, CT）概念中的分解技能说出情况： 1 通过探访，了解学校成员的状况和需求。 2 发动帮助学校成员的募捐运动。 3 列出学校成员所需要的物资。 4 收集物资。 5 将物资分类，再分发给 学校成员。引导学生举例说出帮助学校成员的做法，如慰问学校成员、给他们 一个拥抱、聆听他们诉说水灾发生的经过、捐助物资等，以舒缓他们的不安。 指示学生说出帮助学校成员的重要性和感受。 别怕，有 我们在你 身边。 哈林： 立浩 加油。 谢谢，你们 真好。 别担心，我们 会帮助你们。 这是我们小小 的心意。 谢谢。 的 给 老 师 话 胡老师 谢谢你们来 探望我们。 2.1 2.2 2.3 11 2.1 2.2 …… 大家来讨论，并列举帮助学校成员的方法。 巩 固 2 学生分组活动。组员了解图中人物所面对的问题后，各自在纸上列出各种帮助 学校成员的方法。两人讨论后，从中筛选可行的助人方法，然后由其中一人在 班上报告。 牙医室 A B C D 我会安慰害怕 补牙的同学。 我会安慰害怕 补牙的同学。 我怕痛！ 的 给 老 师 话 我不会做 这道题目。 12 你帮助过学校成员吗？做到的画 。写出其他 的情况，再制成迷你集锦簿。 评 估 1 学生根据自己的经验进行评估，如果曾经实践相关助人的行为就在 里打勾。 鼓励学生在“其他情况”的栏目里写出自己助人的经验。完成评估后，学生 将卡片制成迷你集锦簿。学生思考为什么我们要以诚恳的态度帮助学校成员， 以及助人时的感受与重要性。 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 4 3 6 班长擦伤手， 我帮他涂 。 上完体育课后， 我帮助老师 收拾 。 美术课结束后， 我帮助老师 收拾用具和 。  我扶 到医疗室休息。 1 2 我安慰因成绩 退步而难过的 。 黄药水 为什么我们要以 诚恳的态度帮助 学校成员? 的 给 老 师 话 5 我帮助老师 拿 作业簿 到办公室。 其他情况： 7 说一说你的 经验和感受。 13 老师的至亲 去世了 A 情况 同学在家 养病 B 情况 ? C 情况 分组讨论，应用电脑软件制作慰问学校成员的 爱心卡片。 增 广 学生分组。学生可应用 FOTOJET 软件或其他电脑软件制作爱心卡片。制作 步骤： 1 登录网页，打开模板，并选择所需的模板。 2 在模板上写上祝福语。 3 为爱心卡片命名存档。 4 爱心卡片制作完毕，打印卡片。让学生明白当得知 学校成员遭遇不幸或不如意的事时，应当给予体力、精神或物质上的援助。 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 1 3 2 4 亲爱的艾云： 菁菁上 祝你早日康复。 亲爱的艾云： 菁菁上 祝你早日康复。 亲爱的艾云： 菁菁上 祝你早日康复。 的 给 老 师 话 分享你慰问 学校成员的 经验、原因 和感受。 祝你早日康复。 谢谢菁菁， 你真有心。 14 我要向善良的黑鹅学习。 辅 助 指示学生参考马来民间故事《善良的黑鹅》学习善良的道德价值。引导学生说出 黑鹅的善良行为。黑鹅虽然长得丑，走路又慢，但是善良的它却愿意在赶往森林 学校的途中，停下来照顾生病的警卫，结果因此迟到了。校长运用魔法赐予黑鹅 长颈项和白羽毛以赞扬它的善举。强调诚信助人，不求回报的重要性。教师也可 提醒学生延伸阅读 QR 码中“Angsa Budiman”的原型故事。 警卫 校长 我长得又黑又丑， 走路又慢。 我又饿又 不舒服。 你为什么迟到？ 我…… 善良的 孩子， 我…… 1 黑鹅怎样帮助犀鸟警卫？ 2 你认为黑鹅应该帮助犀鸟警卫吗？为什么？ 的 给 老 师 话 我为你准备 食物。 2.1 2.2 2.3 森 林 小 学 ANGSA BUDIMAN https://goo.gl/PgriqP 15 我帮助生病的同学…… 他感激我，我…… 分享你在学校的助人经验，然后把它写成 小日记。 评 估 2 学生把自身在学校助人的经验写成小日记，并与同学分享。 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 的 给 老 师 话 鼓励 相处愉快 成为好朋友 信心 快乐 B A 参考以下的提示 完成小日记。 感激 16 我要向永文 学习。 我的 责任 音乐室 17 我是负责任的学生 三 责任小尖兵 3 负责任 快 乐 学 习 我认真地 执行任务。 我维持班上 的秩序。 請安靜自習 班长 环保小尖兵 电脑室小助手 巡察员 我负责操作 电脑。 我负责回收 铝罐，感到 满足又快乐。 你们是我 的好助手。 小领袖应该以身作则， 做个好榜样。 18 教导学生除了要做个负责任的学生，身为小领袖更要尽责地执行任务，不可以 辜负师长的委托。只要大家负起责任把任务做好，校园氛围就会变得更和谐。 3.0 的 给 老 师 话 我是阅读角落组长。 我负责整理书架。 我们要保持 校园清洁。 讨论学生在校内的责任。 小领袖的责任 阅读角落 组长 整理书架 巡察员 学生 的责任 把图书放回原位 保持校园清洁 书本 老师 互联网 同学 19 巩 固 1 讨论学生在校内的责任。活动步骤： 1 将学生分组，组员围成一个圆圈坐下。 2 学生根据题目要求在纸上写下自己的看法。 3 各组组员分别讨论，并作出 总结。 4 各组派一名组员以思维导图的方式呈堂。通过圆桌会议的学习方式， 学生可以集思广益，明白身为学生的责任以及小领袖所肩负的任务。 3.1 3.2 的 给 老 师 话 到校园游一游，学习做个尽责的好学生。 校园清洁又T丽， 我们也开心。 使用厕所后 冲水是为了 …… 我维持图书馆的 秩序，因为…… 我这么做可以 让…… 救救我们 明仁小学布告栏 明仁小学 巩 固 2 我负责记录 迟到同学的 名字。我很 乐意为学校 维持纪律。 为什么我们要履行校内的责任？试分享 你履行校内责任的经验、好处和感受。 20 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 带领学生到校园走一走，观察学校成员如何履行校内的责任。引导学生说出 图中人物履行校内责任的方法及重要性，例如：巡察员站岗维持校内秩序， 可以加强校园的纪律，也可培养自身的领导能力。图书馆管理员维持图书馆的 秩序，让学生能在安静舒适的环境下学习。引导学生说出履行校内责任后的 感受。 的 给 老 师 话 巩 固 3 观察班上的问题，制定 责任公约。 三蓝班的责任公约 如果大家都遵守公约，我们 就可以在舒服的环境学习， 多愉快啊！你也来拟一拟。 评估成果 执行责任 分配工作 确认问题 分组讨论 一个月后 星期 第一周 第二周 第三周 第四周 布置 布告栏 莎莎 佳琪 1 布告栏背景残旧 2 3 我们会尽力完成布置 布告栏的责任，包括： 1 布置和T化布告栏。 2 3 拟定责任公约 21 教师以 21 世纪专题研习法来引导学生解决班上的问题。首先，指示学生 分组，观察班上的环境，确认问题并把它记录下来，然后进行讨论，一起 针对班上的问题拟定公约。提醒学生，公约是大家共同拟定的条规，大家必须 一起遵守和履行责任。接着，根据公约内容，设定时间表，以有效执行任务， 完成责任。要求学生在一个月后展现成果，并引导学生表达遵守公约的好处和 感受。告诉学生，只有每个人都尽自己的责任做事，才能打造和谐T好的校园 生活。 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 的 给 老 师 话 我很开心能够 整理实验器具。 科学室 …… 同学们都把餐具 放进大盆里。 观察报告 食堂 电脑室 分享你履行 校内责任的 经验、好处 和感受。 地点 食堂 对象 同学 事项 同学履行校内责任 观察 大部分同学用餐后， 成果 都自动自发地把餐具 放进大盆里…… 把餐具放进我的肚子里。 电脑室组长…… 把学生分组，然后在校园内当一天的小记者，观察和记录同学们履行校内责任 的情况并进行访问。完成调查后，再与组员分享观察成果。提醒学生观察时所 须注意的事项，例如：学生观察食堂卫生员执行任务的情况，同学购买食物、 用餐及处理餐具的情况等。引导学生说出履行校内责任的经验和感受以及为 学校成员所带来的好处。 的 给 老 师 话 22 A D C ……整理体育 器材室。 体育器材室 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 B 观察同学在校园所履行的责任，并进行访问。 评 估 1 3.1 3.2 3.3 角色扮演 地点：音乐室 角色：班长、A 同学、B同学、C同学、D同学 事项：班长维持秩序 情节：1. B同学和 C同学在排队进入音乐室时嬉戏。 2. 班长上前规劝。 3. B同学和 C同学知错了，并向班长道歉。 2 对不起。 角色扮演。 增 广 4 1 3 学校地点 我负责维持秩序。 我很高兴看见同学 都遵守规则。 23 教师准备一个盒子，里面装有校内各个地点的卡片。活动步骤： 1 把学生 分组。 2 每组抽出一张卡片。 3 各组根据卡片上的地点讨论与设定情节，情节 必须与履行校内责任有关。 4 进行角色扮演。表演完毕后，教师可引导学生 分享心得，并鼓励学生实践负责任的行为。 的 给 老 师 话 把书放回原位 不采摘花草 看 听 读 看 听 读 看 听 读 为什么要遵守校规？ 在礼堂要遵守什么规则？ 让我们列出来吧！ 礼堂的规则 1 2 3 4 24 B C A 想一想，写出你在以下校园地点履行的责任。 辅 助 引导学生看图会意，写出在校园各地点所要履行的责任，例如：在图书馆里要 保持安静，把书放回原位；不采摘小花园的花草；在食堂排队买食物、不嬉戏 和追逐；爱护礼堂的设备；引导学生说出遵守校规的重要性，劝勉学生要遵守 校规，做个尽责的好学生。 3.1 3.2 3.3 的 给 老 师 话 学习做个负责任的好学生。画一画，写一写。 评 估 2 扫地 擦白板 排桌椅 倒垃圾 星期一 星期二 星期三 星期四 星期五 2 4 我捡起在校园里的垃圾。 我保持厕所的清洁。 常常 偶尔 没有 你曾经履行了哪些校内责任？ 说明其中的重要性和感受。 3 周会上，我专心听校长 致词。 1 我依照值日表值日。 5 7 6 8 25 学生根据评估表评估自己是否是个尽责的学生。教师赞扬得到最多 的学生， 让他们在班上分享尽责的重要性和感受，并鼓励其他未能完成所有责任的学生 向他们学习。 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 的 给 老 师 话 亲爱的诺玛老师： 谢谢您耐心教我 马来文。我会用心学习， 不辜负您的教导。 4.0 教导学生要时时感恩学校成员所给予的服务、协助与贡献，并以言语、物质或 行动表达谢意，例如：丽丽向曾经帮助她的老师、书记阿姨和同学送上感恩 饼干，以表达感恩的心意。如果没有对学校成员的付出表达感谢，可能会让 对方觉得被忽略而感到失望。时时向学校成员表达感谢能够加强人际关系，让 校园氛围温馨、融洽。 如果丽丽不懂得感谢学校成员， 会引起哪些问题？ 发 问 站 感恩月，凭饼寄意 购买感恩饼干，在寄语卡上 向学校成员表达谢意，辅导团 将为你传达心意。 每包感恩饼干 RM1。有意订购者请向辅导老师订购。 本活动所得盈利将捐献给星星孤儿院。 丽丽上 丽丽上 书记阿姨： 谢谢您换零钱给我。 丽丽上 俊杰同学： 谢谢你帮我提书包。 亲爱的诺玛老师： 谢谢您耐心教我 马来文。我会用心学习， 不辜负您的教导。 丽丽上 的 给 老 师 话 谢谢你们 的帮助！ 26 四 感恩饼干 4 感谢 快 乐 学 习 米达： 感谢你扶我去 休息室。 快来为“感恩花儿”浇一浇水，然后说一说。 巩 固 1 B C A 休息室 识字与精算 计划 我很急…… 感恩花园 暂停 使用 学生分组讨论图中的情况，说出图中人物应该如何感谢学校成员。说明感谢的 方式可用言语、物质或行动来表达。引导学生讨论并列出其他感谢的方式和 重要性。教师强调感谢他人能让施恩者与受惠者的关系变得融洽。鼓励学生 按照自己所说的方法，在校园里实践感谢的态度，以深刻体会其重要性。 …… …… 自制美术作品 的 给 老 师 话 为什么要感谢 帮助你的人？ 4.1 4.2 辅导室 …… 谢谢 阿姨。 27 7月5日 星期四 晴 今天，我感谢秀秀 指导我做功课。 把平日感谢学校成员的经验写在日记里。 巩 固 2 指示学生把感恩的经验写在日记里，以记下学校成员对自己所作出的贡献。 学生分成两人一组，彼此分享自己感谢学校成员的经验、重要性和感受。让学生 明白感谢他人能够使施恩者的内心充满正能量，并持续在学校散播感恩的种子。 9月3日 星期一 晴 今天，我…… 5月16日 星期三 晴 今天是教师节。我送校长一张感谢卡， 感谢他一直尽心尽力地领导学校。校长称赞 我是个懂得感恩的孩子。 的 给 老 师 话 Nandri. 谢谢。 你也来把感恩 日记写一写吧！ 4.1 4.2 4.4 4.5 感恩 有你 28 想一想，写一写。 评 估 1 引导学生思考与分析懂得与不懂得感恩可能导致的结果，并指示学生写出各自的 看法。 的 给 老 师 话 4.1 4.2 4.3 结果 结果 谢谢你。 A B 当立宏把图书 借给心凌时， 心凌应该怎么 做？ 谢谢。 29 好孩子，我很喜欢 你做的 。 制作爱心拼豆钥匙圈，然后送给学校成员。 增 广 为什么要送爱心拼豆 钥匙圈给老师？ 发 问 站 2 1 3 制作步骤： 1 准备模板。 2 用拼豆拼出心形。 3 拼好后，教师协助学生在拼豆 上覆盖一张隔热纸，然后用熨斗加热让拼豆定型。 4 完成的心形拼豆可制成 钥匙圈。教师引导学生说明感谢学校成员的方法与重要性，并鼓励学生共同 营造感恩的校园氛围。 小心使用通电中的熨斗。 安 全 提 示 馆 材 料 老师喜欢， 我也欢喜。 老师，谢谢 您的付出。 的 给 老 师 话 拼豆教学——爱心钥匙圈 https://goo.gl/Hf4MMf 4.1 4.2 4.4 4.5 俊豪 30 看图连一连。你如何感谢学校成员？说出感谢 学校成员的重要性。 辅 助 引导学生根据情境图，找出感谢学校成员的方式，例如：学生可以保持校园的 清洁，以感激清洁阿姨的辛劳付出，并说出感谢学校成员的重要性。 陈立伟校长 张老师 学生行为 记录簿 学生行为 记录簿 作业 A B C 的 给 老 师 话 我会用心保持 校园的清洁， 因为…… 我会认真地 完成作业， 因为…… 我会好好 遵守校规， 因为…… 4.1 4.2 31 走一走，回答问题。 评 估 2 游戏规则： 1 经过有情境图的路线时，学生必须回答问题。 2 成功解答问题才能 继续前进。 3 无法回答者可征求其他同学帮忙。引导学生思考与分析在学校实践 感谢行为的方法、感受与重要性。完成游戏后，学生分组讨论忽略向学校成员 表示感谢会带来的结果。鼓励学生每日想想在学校生活中值得感谢的人和事。 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 谢谢。 开始 的 给 老 师 话 姆鲁经常把“谢谢” 挂在嘴边，你呢？ 民华不珍惜慧妮的付出， 会有什么结果？ 一个懂得感恩 的人会说什么？ 为什么每一堂课结束时，我们 都要说“谢谢老师”呢？ 结束 与我分享你感谢学校成员 的经验、重要性和感受。 小心！ 你曾经如何向 学校成员表达 感谢？你当时 有什么感受？ 32 星期二 2019 年 5月7日   这项礼貌运动促进了学校成员之间的  友好关系。受访的同学都表示有礼的言谈  举止会让人心情愉快，还会受到师长和同学 的赞许。   （斗湖6日讯）明仁小学在道德周举办  “礼尚往来”运动，旨在培养学生的良好  品德。 对不起。 早安。 阿姨， 早安。 没关系。 地方新闻          33 PB 引导学生说出当自己犯错时，要有礼地先向对方道歉，然后才处理当时的 状况，以免引起误会而争吵。与人相处时，我们要时刻留意自己说话时的  语气和遣词用字，以避免与他人产生摩擦。 专心听讲，保持 安静。 多用礼貌用语。 有礼地请安。 礼貌花朵校园开 5  崇高的品德 五 5.0 快 乐 学 习 的 给 老 师 话 巩 固 1 35 34 把学生分成两人一组，观察两种情况，并说出伟安和文浩的言谈举止所可能  导致的结果。鼓励学生实践有礼的言谈举止，从中体会其重要性。引导学生说 出对学校成员表现无礼可能会引起他人的反感，成为不受欢迎的学生。 仔细观察伟安和文浩的言谈举止。   好的，你是个 懂礼貌的孩子。 我要 ！ 你对伟安和文浩的言谈举止有什么看法？ 为什么？ 发 问 站 1 2 的 给 老 师 话 …… 伟安 文浩 文浩 5.1 5.2 5.3 她原谅了我，我的 心里轻松多了。 1 3 2 4 对不起。 得一分。 得一分。 我不道歉， 他…… 6 当同学向老师提问时， 我不打岔，安静地听  老师讲解。 没关系。 35 34 5 巩 固 2 抽卡片，说一说。   5.1 5.2 5.3 5.4 教师准备“好品德信箱”。活动步骤： 1  掷色子，掷到双数的学生从“好品德  信箱”抽出一张卡片。 2  学生根据卡中的题目，分享自己有礼对待学校成员  的方法、感受和经验，以及无礼对待学校成员的结果。说明有礼地对待学校  成员可以避免不必要的摩擦，促进校园的安宁与和谐。 的 给 老 师 话 A B 他们不应该 在上课时间 讲话。 结果 结果 结果 结果 ? “请保持   安静。” “请遵守   秩序。” 同学接受劝告， 专心地上课。 愉快 “你们真吵！” ? ? ? ? ? ? 有礼 有礼 无礼 无礼 感受 感受 感受 感受 汉光 玲玲 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 分享你以礼 对待学校成 员的经验。 37 36 学生分组讨论。引导学生作出正确的选择，根据情况分析有礼和无礼的做法， 预测所带来的结果和感受，并说明其原因。当同学在上课时窃窃私语，汉光  应该以有礼的语气要求同学保持安静。执行任务时，玲玲保持有礼的态度规劝 同学遵守校规，让他人信服。 巩 固 3 如果你是汉光或玲玲，你会怎么说？预测结果。   的 给 老 师 话 谁是有礼貌的好学生？ 为什么你这么认为？ 发 问 站 ? ? 救命！ 校工叔叔， 请您救救我。 谢谢您。 咦！ 根据故事内容，预测结果，演一演。   评 估 1 第二天 你过来帮我！ 你弄疼我了！ 1 5 6 7 8 2 3 4 毛毛猴 小松鼠 37 36 引导学生自行分组讨论和预测毛毛猴和小松鼠有礼和无礼对待校工的后果。  学生可自主性地进行排练和制作简单的道具，并在限定的时间内进行表演。  提醒学生在校园里要时刻表现有礼，成为人人喜欢的好孩子。 的 给 老 师 话 懂礼貌的毛毛猴，有改动 https://goo.gl/n1ThQ7 5.1 5.2 5.3 伟力对学校成员有礼貌， 我要以他为榜样。 王志雄副校长 副校长室 1  你如何向学校成员表现 有礼？为什么？ 2 你的感受如何？ 发 问 站 辛苦您了。 我对忙着派通告 的书记叔叔说： “辛苦您了。” 叔叔露出笑容， 我也感到快乐。 我进入副校长室 之 前 会 敲 门 ，  副校长称赞我是 一 个 有 礼 貌 的  孩子，我感到很 开心。 39 38 制作礼貌分享卡，把它张贴在布告栏上。 增 广 5.1 5.2 5.4 5.5 指导学生制作代表礼貌的“礼帽”分享卡，并写出学校成员在校园里表现有礼  的言谈举止所带来的重要性和感受。指示学生把分享卡张贴在布告栏上，与  同学互相分享和讨论。提醒学生要常常实践有礼的言谈举止，以便与学校成员  相处愉快。 的 给 老 师 话 1 贩卖部 快给我两块 橡皮! 祝你生日快乐。 不客气。 谢谢你。 好的。 老师，请问 可以再讲解 一次吗？ 有礼的言谈举止画     ，无礼的言谈举止 则画        。     辅 助 让开！ 让开！ 为什么要 以礼待人？ 同学无礼的言谈 使我不开心。 5.1 5.2 39 38 指示各组学生判断图中小孩有礼或无礼的行为。引导学生纠正无礼的行为，并 说出实践有礼的言谈举止的重要性和无礼待人所带来的结果。让学生分享以  这两种行为处事后的感受。提醒学生在学校必须以礼待人，这样不但可以减少 学校成员之间的摩擦，也能促进校园的和谐与安宁。 的 给 老 师 话 评 估 2 明 仁 小 学 C 分享你的经验。 有 礼 对 待 学 校  成员会带来什么 结果？ 开始 PB 40 教师复印本页和附录第113页的“礼貌用语”字卡给学生，指示学生依照  情境图，剪下并贴上适当的字卡，完成闯关游戏。鼓励学生在校园里实践  有礼的言谈举止，以促进校园的和谐。引导学生说出对学校成员有礼的经验、 重要性和感受。 贴贴乐，闯关寻找宝藏。 （附录页113）   A B D 的 给 老 师 话 5.1 5.2 5.5 引导学生明白要得到别人的尊重，首先要学会尊重别人。在校园里，我们要 尊重每一位学校成员和访客。强调尊重别人就是对人有礼貌、不取笑别人 以及不做损害别人自尊的事。提醒学生要懂得尊重别人，以让校园的生活和谐 美满，帮助提升学校的名声。 6.0 的 给 老 师 话 天气 专心听课 不未问自取 我要先问妮娜才能 用她的剪刀。 我尊重老师和同 学。 不乱动书记的东西 我尊重书记和 访客。 向访客请安 校长室 早安。 41 六 互相尊重暖人心 6 尊重 快 乐 学 习 永胜 惠婷 木都 莎莉 家立 丽丽 认一认，谁是学校成员？谁是访客？在 里写A 或B。图中的学生如何尊重学校成员和访客？ 巩 固 1 学生分成两人一组，观察和讨论图意，辨认学校成员和访客。引导学生说出 尊重学校成员和访客的方法。强调当学校举办大型活动，我们在招待访客时要 周到，以示尊重。另外，我们也要体贴地照顾为活动而忙碌的学校成员。让 学生分享如何尊重学校成员和访客的经验，以便能互相学习。 6.1 6.2 签到处 家长在讲话， 我不打岔。 学校成员 访客 A B 温 提 馨 示 明仁 小学 运 动 会 欢迎。 请进。 的 给 老 师 话 42 游戏提示 遇到老师时， 我…… 阻止同学 随意翻动 别人的书包 开始 不翻看同学 的周记 与残疾同学 一起进行活动， 我感到…… 不向着同学 打喷嚏 演讲比赛 进行中， 我…… 明仁小学 嘉年华会 杜绝毒品运动 根据提示进行游戏，学习尊重学校成员和访客。 巩 固 2 游戏规则： 1 学生轮流掷色子，然后根据点数前进。 2 按照所停留的格子的颜 色回答问题，例如：停留在红色格子的学生必须根据图意说出尊重学校成员或 访客的方法。停留在蓝色和黄色格子则分别说出尊重的重要性和感受。让学生 从游戏中学习如何在不同的情况下对学校成员和访客表示尊重，从而明白尊重 他人的重要性和感受。 尊重的方法 红色 尊重的重要性 蓝色 感受 黄色 结 束 请借我 。 我等嘉宾用餐 后才吃。 你先吃吧！ 哈哈！ 欢迎光临。 的 给 老 师 话 请尊重同学…… 遇到老师时， 我会请安， 以示尊重。 6.1 6.2 6.3 6.4 43 做时间的主人 主讲嘉宾：大卫博士 他们如何尊重学校成员和访客？互相尊重有什么 好处？根据下列情况设计对话。 巩 固 3 学生分组观察图意，然后设计对话，例如：图A的对话内容是劝告同学不要取笑 学校成员；图B是有礼地提醒同学迎接来宾时要鼓掌，以表示尊重。图C则是劝告 同学当访客在台上演讲时，必须专心聆听以示尊重。 越野赛跑 A B C 欢迎董事长。 ? ? …… …… 的 给 老 师 话 同学跑得慢，我们应该给予 鼓励，而不是取笑他。 …… …… 没关系。 对不起。 6.1 6.2 6.3 44 根据提示，从“ 我”字开始，把相关的字串成 描述尊重行为的句子。 评 估 1 游戏规则： 1 学生抽取提示卡。 2 从“我”字开始，依照提示卡所提示的 移动方向与步伐，把相关的字串成描述尊重行为的句子。继续进行串字游戏， 学生根据所串的字句，说出尊重学校成员的经验和感受。 提示 扮 隐 形 不 岔 私 取 无 讲 会 尊 朋 重 笑 开 听 脸 说 打 别 讲 心 座 耐 友 坏 人 故 的 守 准 学 同 保 席 离 密 时 秘 话 出 我 移动方向 步伐 字一 ↑ (上) → (右) ↓ (下) ← (左) 1 字二 2 字三 3 字四 1 的 给 老 师 话 移动方向 步伐 字一 ↑ (上) → (右) ↓ (下) ← (左) ↓ (下) 2 字二 3 字三 1 字四 字五 2 2 1 2 移动方向 步伐 字一 ↓ (下) ↓ (下) → (右) ← (左) ↑ (上) → (右) ↑ (上) 2 字二 1 字三 3 字四 字五 字六 字七 6 2 2 2 提示卡 第一个字是“尊”， 第二个字是…… 我串成的句子是 “我尊重同学”。 6.1 6.2 6.4 6.5 分享你尊重学校 成 员 和 访 客 的 经验和感受。 45 有些成绩好的同学 也会取笑人。 不 会 打 岔 老师和家长 的谈话…… 我方认为…… 3 2 4 进行迷你辩论会，提出看法。 增 广 学生分组进行辩论会。学生利用15分钟讨论和准备辩词，教师在迷你辩论会 进行前先引导学生说出什么是尊重，才开始进行辩论。正反两方的同学须根据 各自的立场进行辩论。教师总结：无论成绩好坏，都要懂得尊重自己和他人。 迷你辩论会 的 给 老 师 话 大会主席，反方队友， 大家好！成绩好的同学 上课很专心，懂得向 师长请安，所以他们是 会尊重别人的好学生。 1 正方 成绩好的学生 一 定 会 尊 重 他人。 反方 成绩好的学生 不一定会尊重 他人。 6.2 6.3 46 阅读《萧伯纳和小女孩》的故事，学道理。 辅 助 故事中的萧伯纳和安妮娜懂得 尊重他人吗？为什么？ 发 问 站 学生根据图意讲述故事，然后分析文学家萧伯纳和小女孩的对话，回答问题。 萧伯纳由于自己的杰出成就而自视过高，忘了尊重小女孩。小女孩不但没有因为 萧伯纳的身份而默不作声，她直率的回应让萧伯纳反省了自己的行为。教师提醒 学生，在与他人相处时，不管对方的身份地位，我们都要持有尊重的态度。教师 让学生明白发自内心尊重他人的重要性。 的 给 老 师 话 萧伯纳和小女孩，有改动 https://goo.gl/1vyuuU 我下课了， 再见！ 别忘了告诉妈妈， 今天跟你玩的是 有名的萧伯纳。 您就是…… 请您回去告诉您 妈妈，今天跟您玩 的小女孩是安妮娜。 一个人无论拥有 多 大 的 成 就 ， 都要懂得谦虚和 尊重他人。 6.1 6.2 6.3 47 明仁小学创业日 在学校创业日当天，我们应该如何尊重学校成员 和访客？ 评 估 2 指示学生分组进行指印画制作。建议学生以学校节庆，如运动会、儿童节、 教师节等为创作主题，然后构思人物与对白，通过此项活动来表示学生如何 尊重学校成员和访客。学生分享创作作品，向各组讲解尊重学校成员和访客的 重要性及感受。引导学生说出尊重他人能够增进彼此的感情，打造温馨的校园。 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 这是您的零钱， 谢谢。 谢谢您的 光顾。 校长， 请…… 请问…… 你的招待 真周到。 的 给 老 师 话 家长 家长 董事长 说出我们要尊重学校成员 和访客的原因，并分享你 的经验和感受。 哪位是访客？ 哪位是学校 成员？ 每年的8月21日是世界创业日，其宗旨是 为了鼓励青年人创业，展示其创业理念 及计划，并提高革新与领导意识。 资 料 馆 菜单 董事长，早安。 48 个案实例 《真正的爱》 教导学生仁爱是发自内心，真诚、深切且持久的情操。我们要对学校成员付出 真诚的关爱，例如：当有新成员加入学校，我们应给予关爱与协助，以便他能 尽早适应环境，融入学校这个大家庭。强调只有每个学生都懂得尽心尽力地 爱护校园环境，关爱学校成员，才能营造温馨的校园氛围。 7.0 这所学校充满友爱， 我很喜欢，我会很快 融入这个大家庭。 同学真懂得 关爱老师。 其安 志贤 的 给 老 师 话 真正的爱 https://goo.gl/CJhdxr 别怕，我带 你熟悉校园 环境。 同学们用心保持 壁画的清洁。 第一天转来 这学校，我 觉得很紧张。 49 关爱满校园 7 仁爱 七 快 乐 学 习 引导学生观察图意，接着说出关爱学校和学校成员的方法、重要性和感受。 鼓励学生设身处地为学校和学校成员着想，共同营造一个温馨、舒适的校园。 A B 绘制壁画让校园 更有朝气。 小小的自制卡 表达我对老师 的敬爱，我很 开心。 你真乖！ 猜字谜，学道德 1 二人转，为人善。（打一字） 2 斜月（丿）伴三星，桥下（冖）会友人。 （打一字） 资 料 馆 你如何爱护学校和关爱学校成员？ 巩 固 1 的 给 老 师 话 老师，祝您 生日快乐！ 7.1 7.2 你怎样关爱学校成员？ 你怎样爱护你的学校？ 50 引导学生实践社会服务教学法，鼓励学生亲自探讨学校所存在的问题，然后 拟定解决方案，并采取行动，帮助校方解决问题。活动结束后，学生分享 服务后的心得与感受。 观察图片，找出校园中所存在的问题。 巩 固 2 的 给 老 师 话 7.1 7.2 7.4 7.5 问题解决之后， 你有什么感受？ 1 …… 2 …… 3 …… 1 向老师报告 1 沟渠阻塞 2 …… 3 …… 2 …… 找出问题 解决方案 采取行动 3 …… 你的校园存在 哪些问题？你 如何解决它？ 51 妮妮连累 队友输了 比赛。 观看动画后，学生分组模拟动画中的人物，轮流说出关爱学校成员的方法、 重要性与感受，然后把各角色之间的对话录制成广播剧。鼓励学生在广播剧 加入音效，上载至虚拟平台(FROG Drive)或其他社交平台。学生明白包容与鼓励 是一种关爱的表现。与同学相处时，我们必须以仁爱之心去包容与关爱不同 特性的同学。被爱护的同学会因受到关爱而倍感安慰，而关爱者也会因此而 感到快乐。倘若彼此缺乏关爱，那么就会导致学校成员之间的关系疏远。劝导 学生要彼此关爱，营造温馨校园。 队友 小雯 队友 健明 队长 小光 妮妮 队员的 关爱使 我…… 能够帮助妮妮， 我觉得…… 包容与鼓励 才能…… 爱的接力大赛 日本小学生跳马 https://goo.gl/dPa69D https://goo.gl/CL2wHg 看动画，模拟动画人物在故事中的经历。说一说， 然后录制成广播剧。 的 给 老 师 话 如果我责怪 妮妮…… 巩 固 3 7.1 7.2 52 情境卡 看到同学被 霸凌 看到学校 篱笆破损 方法及感受 1 我向老师报告后， 感到心安。 如果不向老师报告， 学校的霸凌事件会 越来越严重。 2 关心同学，我 感到快乐。 3 …… …… …… …… …… …… 1 …… 2 …… 3 …… 展示 或 ，并 说出不关爱的后果 游戏规则： 1 A组同学抽出情境卡，向同学展示。 2 B组同学根据情境卡说出 关爱学校与学校成员的方法及感受。 3 C组同学举起 或 的牌子对所提出的 方法作出评价，并说出不关爱的后果，例如：当我们看到校园霸凌事件， 不可以视而不见，要马上制止，保护和关爱受霸凌的同学，否则校园将变得不 和谐。一轮活动结束后，每组学生替换角色，继续下一轮活动。 我向 …… 关心 同学， 我…… …… B组 A组 C组 根据“情境卡”说一说，评一评。 评 估 1 的 给 老 师 话 A组 B组 C组 7.1 7.2 7.3 53 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 学生分组，参考图片，再拍摄自己或学校成员表现仁爱的情景，并访问施予及 接受关爱的学校成员。然后，将照片或视频用电脑软件设置成档案。学生在 课堂上播映视频，与同学分享。通过经验分享，推广仁爱精神。 把学校成员表现仁爱的情景拍摄下来或录制 成视频。 增 广 如果我不 关爱学校 成员…… 我很感动。 别难过， 下次我们 一起温习。 副校长， 您…… 自 制 视 频 A B C D 音乐室 1 2 3 的 给 老 师 话 根据经验说出关爱学校 成员的重要性和感受。 54 明仁小学 环境 干净 学习 愉快 重要性 感受 对学校 欣慰 高兴 对学校成员 别人的感受 自己的感受 学生分组观察和猜测大卫的一系列动作，说出大卫表现仁爱的重要性及感受。 强调仁爱的行为将营造T好、温馨的校园氛围，例如：大卫把图书馆整理得 有条不紊，为其他同学营造舒适的学习环境，同学为此而感动，大卫也会因此 而高兴。 猜动作，分解问题。 辅 助 大卫 的 给 老 师 话 7.1 7.2 55 关爱记录单 关爱记录单 日期：7月25日 关爱方法： 1 拔除杂草 2 每天浇水 3 定期施肥 4 日期：8月25日 关爱成果： 1 收成好 2 园艺学会师生 把药草分给 学校成员。 感受： 感受： 日期：__月__日 关爱成果： 1 2 地点：药草园 状况：杂草多，收成少 人物：王正明 状况： 行动不便、 自卑 日期：8月18日 关爱方法： 1 陪伴他 2 3 把学生分成两人一组。分发“关爱记录单”给各组学生，指示学生记录自己 关爱学校或学校成员的方法与成果。学生设定所要关爱的学校成员或校园 地点，并在一个月内持续地付出爱与关怀。一个月后，学生轮流在班上分享 经验，验收关爱成果，做出前后对比。教师再结合学生的报告作出总结。鼓励 学生把爱的种子散播到校园各个角落。 根据经验，在关爱记录单记下你爱护学校与关爱 学校成员的方法和成果。 评 估 2 药草园 B A 的 给 老 师 话 我爱我的学校与学校成员，你 也来写一写关爱记录单吧！ 7.1 7.2 7.4 7.5 56 说明公正态度在学校里十分重要。公平地分配工作能让同学们心悦诚服地去 完成任务。强调公正态度能让每个人的内心感到平衡和舒服，也能减少同学 之间的摩擦，校园生活才会更和谐。 的 给 老 师 话 8.0 本月公正之星 王丽丽 三蓝班 丽丽真公正，她 根据组员的办事 能力来分配工作， 我要向她学习。 为人公正无私 获奖原因 我很高兴，因为我 公平地分配工作，能让组员们 发挥所长，顺利地完成任务。 得奖感言 王丽丽同学作为科学 闯关比赛组长，她公平地分配 任务，成功带领队伍获胜。 事例 你的沟通能力强， 我安排你当协调员。 好的。 57 八 大公无私 8 公正 快 乐 学 习 我投给明杰， 因为…… 1.子利 2.明杰 3.美琪 班长候选人 子利 明杰 美琪 在班上进行模拟投选班长活动。你会投给谁？ 说出原因。 我投给…… …… 如果我不公正投票， 会带来什么结果？ 发 问 站 学生分组进行模拟投选班长活动。教师提醒学生保持公正态度，根据候选人 的办事能力投票，不因候选人与自己的关系友好或被候选人的贿赂手段拉拢 而投选他。引导学生说出公平处事的重要性以及预测投票不公平的后果，例如： 同学不满不公正的投选结果，会为有能力者打抱不平而引发纠纷，破坏班上的 和谐。 巩 固 1 我已渴望当 班长很久了， 请支持我。 我会努力 地为大家 服务。 的 给 老 师 话 当班长真威风！ 如果你投选我， 我就请你们吃 冰激凌。 8.1 8.2 8.3 你认为谁会落选？ 为什么？ 58 一站站逐步走，说一说。 指示学生在不同的站说出公平处事的方法、原因、感受以及处事不公平所带来 的后果。在“思考站”时，教师可指导学生按照学校成员要求借书的先后次序 做出公正的决定，以免引发纠纷，影响友谊。在“反思站”时，可引导学生说 出国伟公平处事时的感受，以及处事不公可能导致的结果。 巩 固 2 的 给 老 师 话 这本书可以先 借我阅读吗？ 我今早已向 你借书了。 国伟昨天已经 答应借书给我了。 情 况 站 思 考 站 反 思 站 我决定先把 书借给……， 因为…… 如果我处事不 公平，可能会 导致…… 国伟 华安 盈盈 月祥 8.1 8.2 8.3 59 根据经验，做出公正宣言，并在班上宣读。 指示学生写公正宣言，并在班上宣读，承诺他们将在校园里表现公正行为。 提醒学生时时慎行，在日常生活中实践公正的态度，体会实践公正行为的 重要性和感受。 不够 。 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 评 估 1 我们轮流 使用 。 谢谢，你真 公正。 的 给 老 师 话 在校园里，只有秉承公正的态度待人处事， 才能够维持学校成员之间的和睦关系。 我 ____________ 愿意实践以下的公正行为： 我会与同学轮流共用学校设备。 我会公平地分配饮料给同学。 请老师与各位同学见证。 承诺者 _____________ 姓名： 日期： 公 正 宣 言 公平处事使我与同学 相处愉快。如果处事 不公，可能…… 公平或不公平处事会 带来哪些重要性和感受？ 说一说。 60 预测结果。 学生分组讨论，预测公平与不公平处事将带来的结果。秉公办事让我们赢得 他人的信任，而偏私则会让他人怀疑我们的办事能力。鼓励学生在执行任务 时，要秉持公正态度，不能利用职责所赋予的权力，包庇自己的好朋友。 志安的做法 结果 结果 ? ? 增 广 A B 益康，对不起。我 必须秉公办事，书 破了，你得赔偿。 等一下…… 图书馆 的 给 老 师 话 我们是好朋友， 请不要罚款。 8.1 8.2 8.3 志安 61 参观“公平对待学校成员”迷你展览会，说出 图中人物的行为是否公正。 辅 助 通过迷你展览会，学生分组判断图中人物的行为是否公正。引导学生推测图中 人物公平对待学校成员的原因与感受。小领袖在执行任务时，必须要秉公办事 才能赢得同学的尊敬。如果在校园遇到同学不遵守规则，我们要秉持大公无私 的精神，指正同学所犯的错误，以维持校园的和谐。 公平处事让 我感到…… 我喜欢茵茵， 因为…… 的 给 老 师 话 虽然他是长辈， 但是我得公平 处事，记下他 的不良行为。 A B 卫生员茵茵 我们继续 打球吧！ 时间到了，我们 得让出球场。 子康 晓瑜 古根 文祥 古根，每人只能 使用15分钟。 请你别插队。 西蒂 秋宁 D C 8.1 8.2 62 你为什么要在校园里公平处事？ 你在校园里表现公正有什么感受？ 在校园里表现不公正将会引起什么 问题？ 因为公正的态度能…… 我觉得…… …… 采访小领袖后，分享公平处事的重要性、感受 和经验。 评 估 2 指示学生充当一日小记者，与同学采访小领袖，然后在班上作口头报告。通过 报告，让学生了解如何在校园里表现公正的行为，并明白其重要性。让学生列出在 校园里表现不公正的行为所引起的问题。鼓励学生实践公正行为以维持校园的安宁。 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 巡察员在执行任务时 保持公正的方法 采访对象：哈里 性别：男 现场情况： 访谈记录： 巡察员劝同学…… XYZ 321 的 给 老 师 话 志翔，如果你想拿 饮料，请排队。 试访问校园里的小领袖在执行 任务时如何保持公正。 63 引导学生列出在校园所面对的各种挑战。有舞台恐惧症的永文一上台就会 发抖，但却被老师选为讲故事比赛的代表。如果永文拒绝面对挑战，他便会 失去自我成长的机会。引导学生说出面对挑战的过程中可能会遇到的难题。 鼓励学生勇敢地面对挑战，尽力克服弱点，解决各种难题。 9.0 2080年 2019年 我加强 练习。 即使失败，我也 不放弃！ 加油！ 冠军 爷爷，您 真勇敢！ 我庆幸当年 自己够勇敢。 我要 尝试！ 的 给 老 师 话 慧慧是个胆小的孩子。 70 岁的永文决定带她 坐时光机回到过去看看 当年勇敢的自己。 70岁的 永文 三年级 的永文 讲故事比赛 讲故事比赛 只有勇敢 面对挑战， 才会成功。 64 九 我能够做到！ 9 勇敢 快 乐 学 习 9.1 9.2 9.3 读绘本，学勇敢。 巩 固 1 指示学生阅读绘本，说出故事人物所面对的挑战，以及他如何勇于面对挑战。 引导学生说出勇于面对挑战的重要性。鼓励学生不要害怕面对挑战，而是要 勇敢克服困难，把它视为学习的过程。 的 给 老 师 话 我……我不想 再当胆小鬼了。 改编自《勇敢的本》 志铭如何面对挑战？你在学校里又面对怎样 的挑战？说一说勇于面对挑战的重要性。 看 听 读 65 看图说一说，完成心得报告。 老师挑选我担任机械人大赛的组长，当时我 担心自己不能胜任。后来，老师和同学们的鼓励 给了我勇气，让我勇敢接受任务。 结果…… 巩 固 2 学生分成两人一组。引导学生讨论及完成心得报告。教师强调勇于面对挑战让 我们变得积极主动，并更有自信地面对与解决问题。 的 给 老 师 话 我们能 成功吗？ 我们再 尝试。 我庆幸自己没放弃， 勇于面对挑战。 我相信你 能够胜任 组长一职。 9.1 9.2 9.3 再来！ 66 晶晶 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 他们比我 高大。 分组讨论，做出决策，说说你的看法。 巩 固 3 学生分组讨论晶晶如何面对挑战，说出勇于面对挑战的重要性及感受。刚被 选为巡察员的她必须勇敢克服恐惧，指正犯错的同学。勇敢克服困难让她得以 成长，成为一个称职的巡察员。教师引导学生说出勇于面对挑战和不敢面对 挑战的结果。 不可插队。 的 给 老 师 话 晶晶如何 勇于面对 挑战？ ? ? ? ? ? ? ? ? 晶晶勇于 面对挑战的 好处是 什么？ 勇于面对挑战后， 我感到…… 今天是我当巡察员 的第二天。 说一说你如何勇于 面对挑战？ 67 运动项目 姓名 跳高 蔡明强 短跑 陈诗洁 篮球 李俊凯 访问运动健将 设定采访对象 进行采访 进行报告 受访者：蔡明强 班级：三蓝 校内比赛项目：跳高 1 你曾经面对怎样的挑战？ 2 你如何勇于面对挑战？ 3 勇于面对挑战的好处是什么？ i. 建立自信心 ii. 4 你勇于面对挑战后的感受是： 访问单 蔡明强 9.1 9.2 9.3 9.4 分组采访运动健将，向他们学习勇于面对挑战 的精神。 评 估 1 把学生分组，设定采访对象为曾经代表班级或学校参加比赛的运动健将。 引导学生准备访问单，设计问题，然后进行采访。要求学生整理访问重点，再 利用演示文稿（PPT）呈堂，让学生从中学习。 1 2 3 我们要向明强 学习勇于面对 挑战的精神。 的 给 老 师 话 68 9.2 9.3 9.4 9.5 拥有翅膀 就能够飞上天 世界等着我去改变 勇敢的我都能实现 心里的梦 从不怕别人看见 唱一唱，学勇敢。 （附录页114） 增 广 学生根据第114页附录的歌词，跟随激励歌曲《我相信》的旋律跟唱。学生 分成两人一组，一起分析歌词的含义，然后选出一句触动内心的歌词，发表 看法。学生分享自己勇敢面对挑战的经验。向学生强调，当我们勇于面对 挑战，我们将会变得积极，就算面对失败，也能越挫越勇；反之，如果我们 选择逃避，那我们的态度就会变得消极，不敢面对任何挑战。 1 3 2 4 我喜欢“心里的梦从不怕别人看见”这句 歌词。虽然我学书法的日子尚浅，但是我 勇敢参加了校内书法比赛。我坚持每天练习 书法，并相信自己能把字写好。 的 给 老 师 话 我相信，有改动 https://goo.gl/HcUoKY 你呢？你也 说一说。 69 ? 马末 1 2 3 4 5 6 明仁小学 绕口令比赛 初赛 明仁小学 绕口令比赛 初赛 看图演一演，完成故事结局。 辅 助 三年级 华文 学生分组讨论图意，然后进行模拟表演，完成故事结局。表演后，引导学生 讨论马末如何勇敢地克服自身弱点，成功赢得绕口令比赛的资格。马末克服了 发音不标准的问题，坚持参加比赛，勇气可嘉。强调勇于面对挑战能够提升 能力，加强自信心，为生活增添色彩。 今天的…… 加油！ 加油！ 我想 报名! 你有信心吗？ 我……我要 尝试！ 四是四， 十是十…… 的 给 老 师 话 如果你是马末，勇敢面对挑战 时有什么感受？为什么？ 我的发音 不标准。 9.1 9.2 9.3 四是四， 十是十…… 70 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 第一次在同学 面前进行表演 单独朗诵诗歌 提升考试成绩 学习新技能 回答老师的提问 勇于担当职务 你能做到吗？挑战自己，完成任务。勾一勾。 评 估 2 列出学生在校内会面对的挑战：第一次在同学面前进行表演、单独朗诵 诗歌或朗读课文、回答老师的提问等。有些同学或许因为害怕被别人取笑而 不敢在众人面前表演或回答问题；有些同学则因为考试不及格而态度消极。 鼓励成功面对挑战的学生帮助这些学生去克服恐惧，建立自信，逐步完成 挑战。凡完成任务者，即可在笑脸旁画勾。 小红帽与 大灰狼 话剧表演 谁要当卫生 组长？ 我想尝试！ 下次我要考取 更高的分数。 的 给 老 师 话 你还面对哪些挑战？分享你的经验和感受。 勇于面对挑战有什么重要性？ 71 面包销售员看见星星小学的学生 这么诚实，自己也变诚实了。 校长，大家都准时 在礼堂集合了。 我校的学生都很 诚实，让我带你 到校园看看吧。 吃了 就会 变得诚实。 一个 才卖 1令吉。 我们答应您会考好 成绩，我们做到了！ 我……我应该诚实，其实 一个 原价才50仙！ 72 诚实是宝 10 诚实 诚实面包 十 快 乐 学 习 看 听 读 不说谎，不欺骗，诚心待人。 讲信用，守承诺，说到做到。 别人全心信赖我，我心欢喜。 你真守 信用！ 丽丽 马拉拉 星星小学的学生 真诚实啊！ 别生气了，这是 我昨天说要请你 吃的三明治！ 伟升今天又忘了 带书来还我了！ 谁可以带面包 来做实验？ 我先离开了， 因为我…… 10.0 让学生明白诚实是指对人真诚，在言语和行为上老实守信。诚实的行为包括 说实话、讲信用、守承诺等。引导学生思考马拉拉生气伟升的原因，说明不守 承诺所带来的结果。让学生说出丽丽如何实践诚实行为，以及她表现诚实的 重要性与感受。说明诚实守信的人问心无愧，而得到别人的信赖则会让人感到 舒心、快乐。 的 给 老 师 话 73 迪迪 杰杰 阳阳 可可 谁是诚实的孩子？连一连。为什么你这么认为？ 巩 固 1 巧巧 谁是不诚实的孩子？不诚实 将会引起什么问题？ 指示学生分成两人一组，一起讨论与分辨故事中诚实和不诚实的孩子。教师 向学生强调，故事中的杰杰和阳阳为了得到奖杯，偷偷买了鱼儿试图瞒骗， 这是不诚实的行为。巧巧、迪迪和可可不为了利益而说谎，坦诚地面对自己与 他人，诚实的态度值得学习。 的 给 老 师 话 最诚实的孩子，有改动 https://goo.gl/yPDcyu 100天后…… 袋子里根本 没有鱼！ 10.1 10.2 10.3 各位同学，你们拿 这些鱼儿回家里养 吧！谁的鱼儿养得 最漂亮，他就可以 获得一座奖杯。 74 我请邻居叔叔 开车送我来。 我说到做到， 我感到…… 完成对话，做个守承诺的好孩子。 巩 固 2 如果丽丽缺席， 可能会…… 还有十分钟就 要出发了。 分享你守承诺 的经验。 …… 今天我们要 探访养老院 的爷爷奶奶。 学生分组讨论，引导各组学生为情境图设计对白。教师强调丽丽说到做到，是个 坚守承诺的好孩子。另外，引导学生明白坚守承诺固然重要，但是也需视乎 情况而定，例如：如果丽丽居住的地区的雨势太大，导致淹水，连汽车也无法 通行，那么丽丽迟到或不能参与探访活动应该得到原谅，不算是失信的行为。 的 给 老 师 话 丽丽还 没有到。 10.1 10.2 10.3 10.5 如果丽丽因突发 情 况 而 迟 到 或 无法到来，你会 体谅丽丽的处境 吗？为什么？ 75 考考你的眼力，找出隐藏在图中的诚实学生吧！ 评 估 1 保 持 安 静 学校是我家 清洁靠大家 请 保 持 食 堂 清 洁 76 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 如果图中的学生对 学校成员不诚实会 有什么后果？ 发 问 站 从大图中找出六个诚实的学生，然后为这些诚实学生完成自白。引导学生从 各种诚实行为的例子中思考诚实的重要性，以及推断不诚实所带来的不良 后果。让学生分享实践诚实态度的经验与感受。 的 给 老 师 话 提示 我把捡到的 钱包…… 我们知错 了…… 说出你对学校成员 实践诚实行为的经验、 重要性和感受。 …… 食堂叔叔 多找了钱 给我…… 我如期把 画报归还 …… 我准时归还 …… 77 送诚实的同学一张表扬字条。 增 广 如果家佑不诚实会有什么 结果？为什么？ 发 问 站 诚实的97分，有改动 https://goo.gl/tO1vJR 家佑： 我 敬 佩 你 的 诚 实 ， 我要好好跟你学习。 指示学生写字条表扬身边诚实的同学，向他们学习如何保持诚实的态度，时时 说实话。例如：故事中的家佑坦诚地向老师承认自己没有考获100分，父母 与老师都为他感到骄傲，同学也敬佩他，乐于跟他学习如何成为一个诚实的人。 的 给 老 师 话 家佑，这是奖励你考 得100分的文具礼盒。 妈妈，我考 100分了！ 原来是老师 改错了。 太棒了！ 其实，我只 考97分…… 妈妈为你的诚实 感到光荣。 我的分数只有 97分，这礼物 还给您。 送你一张荣誉贴纸， 奖励你诚实的97分。 我真高兴。 1 3 5 2 4 6 10.1 10.2 10.3 78 指示学生制作各式各样的纸花，然后布置成“诚实花圃”。学生通过阅读 “诚实花圃”墙上的诚实字句，时时反思自己是否以诚待人，以提醒自己在 校内实践诚实行为。完成“诚实花圃”后，学生可以在课堂上分享自己的诚实 行为，以及保持诚实的重要性和感受。 为纸花贴上诚实字句，布置成“诚实花圃”。 辅 助 材 料 简单做花花 https://goo.gl/hbfNRh 信用是 智慧之书。 失信就是 失败。 言必信， 行必果。 对事以诚信， 事无不成。 诚信 为人之本。 的 给 老 师 话 你是个诚实 的孩子。 老师，对不起。 科学园地的芒果 树苗是我不小心 折断的。 我 很 高 兴 自 己 是 一个诚实的孩子， 答 应 别 人 的 事 情 一定会做到。 10.1 10.2 79 不敢承认破坏 学校公物。 说谎。 不夸大其词。 考试作弊。 如期完成所 承诺的工作。 路不拾遗。 前进两步 直接到终点 前进两步 前进两步 后退两步 走一走，诚实的孩子最快抵达“诚实岛”。 评 估 2 游戏规则： 1 学生掷色子，根据色子的点数前进。 2 学生根据诚实与不诚实 的情境图和情境卡前进或后退。让学生通过游戏了解如何对学校及学校成员 实践各种诚实的言行。游戏结束后，学生说出实践诚实态度的方法、重要性与 感受，以及思考不诚实的行为对人际关系的影响。 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 1 2 3 4 5 7 6 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 后退两步 后退两步 后退两步 前进两步 前进两步 对不起，这是 我弄脏的。 你答应会好好保护 我的书，但是…… 没关系。 的 给 老 师 话 获得老师的 肯定，我很 开心。 老师，您多 给了一分。 班费账目 清楚，你真 老实。 根据你诚实处事的经验，说出其重要性和感受。 如果不诚实处事，你可能面对什么结果？ 80 我每天都坚持学习英文单词。你呢？ 志森： 你好，我要与你分享一个好消息。 上周，我和队友夺得世界奥林匹克机械人 比赛冠军。在比赛前两个月，我们每星期都会 留在学校三天，反复地测试机械人的设定 程序。如果不勤勉，我们不可能赢得比赛。 勤勉做事让我获得肯定，我很开心。 再试一试。 永文 9月10日 chancheesam@gmail.com 好消息 主旨 收件者 抄送 密送 发送 新邮件 81 PB 最甜}的果实 11 勤勉 十一 引导学生说出勤勉的态度能让我们获益良多。在学习的路上，必须秉持有 恒心、永不言弃和坚持到底的精神。强调勤勉做事并非指短期的付出，而是指 日以继夜地为一件事坚持并付出努力，这样才会成功。反之，没有恒心的人， 则会一事无成。提醒学生要善用时间，勤劳做事。 11.0 的 给 老 师 话 快 乐 学 习 勤勉能让我们走 向成功的道路。 11.1 11.2 11.3 11.5 你每天练习，表现 越来越好了。 老师以你为荣。 诗歌朗诵比赛 我们从不缺席 值班日。 三蓝班 领养花园 T 丽的花园让 我精神饱满。 如果我们不 勤 勉 打 理 花园…… A B 83 82 巩 固 1 把学生分组，引导学生分享自己在校园实践勤勉时所得到的启示。 的 给 老 师 话 根据以下的图片，分享你从中得到的启示，然后 说出你在校园里实践勤勉的经验。 说一说图中主角在校园内实践勤勉的重要性 和感受。 根据思维导图，引导学生分组讨论和思考，并说出图中主角在校园里实践勤勉 行为的重要性和感受。引导学生分享自己在校园所实践的勤勉行为，让学生 互相学习勤勉精神，并在生活中实践。教师强调勤劳做事，为学校和学校成员 服务是一件有意义的事。 木古 佩雯 镇东 谢谢你们风雨 不改地来帮忙。 贷书室 我乐意为同学 打 造 舒 适 的 阅读环境。 柜台 …… …… 十一月期间 每一天 每逢星期五 11.1 11.2 11.3 83 82 巩 固 2 的 给 老 师 话 在学校里不勤勉做事，会带来什么问题？ 你会如何解决呢？ 发 问 站 实践勤勉 的行为 开花期 幼苗期 终于开花了！ 我偶尔才来 浇水。 不！你这样 做会…… 很好！ 第20天 第23天 虽然辛苦，但是我 还是要完成工作。 第1天 85 84 花生的生长过程 https://goo.gl/PiK66t 种花生，实践勤勉的态度。 评 估 1 引导学生集体栽种植物，并以拍照或画图的方式观察与记录其生长过程。收成 花生后，让学生在课堂分享如何在种植过程中实践勤勉行为与其感受，让学生 体验勤勉的重要性。 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 开花期 你也尝试 在校园里 栽种吧！ 结荚期是花生生长的 最盛期。此时，花生的 根系增重，根瘤增长。 资 料 馆 第2天 坚持了这么久， 终于看到勤勉的 成果。真开心！ 第40天以后 第5-10天 第30天 结荚期 发芽期 收成期 种子发芽了！ 种子快点 发芽呀！ 花生应该结荚 (jiB)了。 85 84 的 给 老 师 话 11.1 11.2 11.4 11.5 设计创意海报，分享你在校园内勤勉的经验。 增 广 第2天 海报标语 图片 第23天 第30天 校园 种植 计划 校 园种 植 计划 校 园种 植 计划 87 86 把学生分组，引导他们设计以勤勉为题材的创意海报。学生根据评估1的 活动，以自身的勤勉种植经验构思海报内容。教师提醒学生先讨论海报的 内容，再拟定海报的标语和所需的插图。标语必须强调实践勤勉的重要性与 感受。 的 给 老 师 话 下课后…… 看故事，学习勤勉的态度。 辅 助 贾逵勤学，有改动 https://goo.gl/SJhoSy 家里穷，只能让 你上学半年。 贾逵竟然能把 经文一字不漏 地背下来！ 半年后…… 在这半年里， 我要更勤奋地 学习。 2 1 3 5 4 6 贾逵(KuJ) 我就免费收贾逵 做我的学生吧！ 11.1 11.2 校 园种 植 计划 87 86 让学生看故事学习贾逵勤勉求学的精神。强调想要获得更多知识，就必须像 贾逵那样刻苦好学，时刻抓住学习的机会。向学生强调勤勉的好处。当老师 看到贾逵所抄写的五经和《左氏传》时，被他勤奋的态度所打动，因而免费 收他为学生，让他获得珍贵的求学机会。 的 给 老 师 话 发 问 站 1 你认为贾逵的求学态度如何？为什么? 2 为什么老师会破例免费收贾逵为学生？ 评 估 2 不天天打扫会 带来什么结果？ 我会每天 定时…… 同学们不 喜欢…… …… 你每天定时值日， 你有什么感受？ 你在校园内持续完成哪些任务？说一说 你的经验和感受，并说明其重要性。 身为值日生， 你会怎么做？ 阅读角落 观察以下校园的情况，与同学进行问答环节。 PB 88 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 把学生分成两人一组进行问答的环节。A 学生先发问，B 学生回答。在进行 第二轮的问答环节时，则由 B 学生发问，A学生回答，以此类推。教师提醒 学生，身为学校成员，大家务必实践勤勉的态度，以打造一个舒适、有利于 学习的环境。 的 给 老 师 话 89 我享受与同学 一起T化艺术 走廊的过程。 今天是蚂蚁学校的清洁日。 大家分工合作，全心为学校出力。 我和你一起搬。 蚂蚁 学校 清 洁 日 十二 团结力量大 12 合作 快 乐 学 习 蚂蚁学校清洁日 90 经过大家的合作，同学们能在舒适的 教室上课。学校通道变得通畅无阻，T丽的 艺术走廊赏心悦目，阅读角落宽敞舒服。 学校变得焕然一新，大家更爱学校了。 好漂亮！ 书橱真实用。 你知道吗？蚂蚁是懂得分工合作 的昆虫。在蚂蚁家族里，每一个 成员都有自己的工作岗位。蚁后 负责产卵，工蚁负责寻找食物， 而兵蚁负责防止外蚁入侵。 蚂蚁同学懂得 分工合作，我 要向它们学习。 合作是为了大家的利益，乐意献出自己的力量。引导学生说出蚂蚁学校里的 成员相互合作进行活动的例子，如打扫教室、清理通道、T化艺术走廊等。 引导学生说出分工合作所带来的好处，例如：教室变得更干净舒适。提醒 学生，一个人的力量有限，但如果大家愿意合作，便能聚集力量，更有效率地 完成工作。倘若大家都不愿意奉献力量，最终只会带来不良的结果。 12.0 资 料 馆 的 给 老 师 话 91 在所列出的活动中，你曾经 参加过哪些活动？说一说。 D ? 酵素泥球 恳 亲 晚 会 12.1 12.2 12.5 列出你与学校成员合作进行的活动。 巩 固 1 教师引导学生说出曾经进行或未来可能进行的学校活动，例如：在恳亲晚会上 排桌椅、整理体育器材、制作酵素泥球等。指示学生说出与学校成员一起合作 完成工作的过程。 的 给 老 师 话 A B C 92 讨论 展现成果 巩 固 2 计划 合作 管理 大家一起做， 很快就能够 完成了。 完成活动后，根据经验说出你和 学校成员合作的感受与重要性。 黄组 红组 白组 分工合作制国旗。 组长 蓝组 我们合作 愉快。 计划与列出工作 ❖ 收集废纸 ❖ …… ❖ …… 好。 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 教师以 21 世纪专题研习法来引导学生共同制作以废纸团制成的大型环保 国旗，以实践合作精神。首先，教师与学生进行讨论，计划与列出所需执行的 工作。接着，学生根据国旗的红、黄、蓝、白四色分组讨论，在限定的一个 星期时间内分工合作执行任务，例如：收集废纸、上色、铺排国旗等。教师 引导学生在活动中运用电脑思维学习管理时间、控制资源、解决问题、合作及 沟通等技能。在过程中，学生能够体验合作的方法和重要性。活动结束后， 可让学生分享与学校成员一起进行活动时的感受。 的 给 老 师 话 93 多一些人帮忙， 才能尽快完成 工作。 分工合作有什么好处？ 说一说你与学校成员 合作进行活动的经验 和感受。 气球不够了。 明仁 小学义 卖会 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 学生分组观察图意，指出图中学校成员在筹备义卖会时所面对的问题。接着， 学生一起讨论解决方法。引导学生提出图中人物需要分工合作才能办好的任务 与合作完成任务后的感受。教师强调合作的重要性，只有大家齐心合力才能在 短时间内完成布置工作，把活动办得有声有色。 的 给 老 师 话 共同解决问题，合力办好义卖会。 评 估 1 94 如果你是图中人物，你会怎样把 活动办好？说出其中原因和感受。 国庆庆典 国庆庆典 国庆庆典活动 欢迎各班同学报名参与 国庆庆典活动 明仁小学 教师设计情况，让学生分组讨论并提出意见，说出如何把国庆庆典活动 办好。学生可建议与同学一起策划表演节目、布置场地及处理善后工作。举办 学校的庆典活动需要庞大的人力，所以学校成员必须分工合作，才能让活动 顺利进行。教师引导学生说出合作的重要性，并鼓励学生在校园活动中实践 合作精神，感受满满的快乐。 发表意见，学校即将进行国庆庆典 活动，同学们应该怎么做？ 增 广 的 给 老 师 话 12.1 12.2 12.3 12.4 图书馆 辅 助 95 《合作歌》 一只兔子来搬书，搬来搬去搬不动。 两只兔子来搬书，身体晃来又晃去。 三只兔子来搬书，轻轻一抬上书架。 体会诗歌的意义，并为故事设计对白。 为什么图书馆管理员能够顺利完成任务？ 发 问 站 12.1 12.2 12.3 1 3 2 4 的 给 老 师 话 让学生朗诵《合作歌》，体会合作的意义。学生分组讨论，根据诗歌为故事 设计对白。教师引导学生思考及讨论学校成员不合作的结果，合作的重要性 以及合力完成任务的感受。 脑力激荡。一场大风雨后，学校的科学园地 被摧毁了，你和学校成员应该怎么做？ 96 分享你和学校成员分工 合作的经验和原因。 你有什么感受？ A C B D 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 i ii iii iv 评 估 2 合作 经过大家的合作， 科学园地会变成 怎样？ 完成拼图。引导学生观察图意，从拼图里说出学校成员一起合力进行的活动。 学校成员一起收拾断裂的树枝、用木条支撑植物的枝干、清理落叶、重新 栽种遭受破坏的植物等。让学生说出分工合作整理科学园地后所带来的好处及 感受，例如：工作比预期中更快完成，大家都感到很有满足感。鼓励学生与 其他学校成员合力T化科学园地，共同打造一个温馨、愉悦的学习环境。 的 给 老 师 话 欢迎莅临明仁小学三年级蓝班 发表日期：17-10-2019 7:45 p.m. 发表人：永文 主题：在校内实践中庸的态度——资源篇 回应人 古玛 发表于18-10-2019 7:33 p.m. 回应人 文思 发表于18-10-2019 8:30 p.m. 学校是个大家庭，中庸态度不可少； 珍惜食物不浪费，节省用电和用水； 大小设施要爱护，好好使用寿命长； 大家都持中庸道，善用资源减开销。 大家来分享在校内实践中庸的经验吧！ 只购买需要的东西是中庸的行为。 我把垃圾分类，支持环保运动。 贩卖部 关 我的橡皮还可以 用，我不买了。 贩卖部售卖 新款的橡皮 呢！ 97 十三 刚刚好，真美好 13 中庸 快 乐 学 习 回应人 永文 发表于19-10-2019 8:00 p.m. 回应人 哈米 发表于19-10-2019 8:05 p.m. 我和同学参加了二人三足比赛，因为同学 跌倒而输了比赛，但我没有责怪他。 我也要当个中庸小尖兵。 学校是个大家庭，中庸态度不可少； 考量事物不偏激，凡事量力最为好； 说话言辞不过分，他人感受要顾及； 校园和谐没纷争，处处充满欢笑声。 发表日期：19-10-2019 7:05 p.m. 发表人：永文 主题：在校内实践中庸的态度——言谈举止篇 中庸指考量事物时不偏激，表现适当的言谈举止，照顾个人与他人的利益。 说明在学校的团体生活中，每个学校成员在待人处事时都需要秉持中庸的态度 才能减少学校成员之间的冲突和纷争，促进校园的和谐。引导学生分享他们 实践中庸态度的经验与感受。鼓励学生在校园里实践中庸之道。 13.0 我一个人 搬不动。 没问题。 没关系。 对不起。 的 给 老 师 话 98 好处 好处 好处 身体健康 好处 感受 感受 感受 让他人能够享用 开心 舒服 感受 在校园实践的 中庸行为 不可浪费水。 哈哈！跑得 真慢啊！ 别取笑同学。 我们先休息 一会儿。 别拿太多。 你如何在校园实践中庸的行为？说一说实践中庸 的好处和感受。 巩 固 1 教师以创意思维导图(Creative Minds Map)学习法引导学生说出在校园里所实践的 中庸行为，例如：节省校内资源；只拿适量的食物，让其他人也可以享用； 不勉强自己练习，恢复了体力后，再进行训练，效果会更佳；说话时，要时时 顾及学校成员的感受，不伤害他人的自尊心。教师强调实践中庸之道能够维系 感情，使人倍感愉快。 的 给 老 师 话 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 99 让我们一起动手制作“中庸胸章”，把“中庸胸章” 送给实践中庸行为的同学。 巩 固 2 教导学生制作“中庸胸章”。制作步骤： 1 准备毛线、剪刀、硬纸卡、彩纸、 别针、糨糊等。 2 在硬纸卡上画出圆形，然后把圆形剪下，在圆形上剪出8个 距离相等的豁口。 3 用毛线在硬纸卡的豁口间绕线，形成图案。 4 用彩纸制作 2个半圆的扇面，再把它们粘合起来，组成圆形的扇面。 5 最后把硬纸卡和 扇面粘合，背面装上别针，完成胸章。要求实践了中庸之道的学生别上胸章， 分享自己实践中庸的经验与感受，让其他同学了解实践中庸的重要性。鼓励 没有实践中庸的学生要努力实践中庸态度，以便能够戴上胸章。 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 材 料 x2 我顾及他人的感受， 从不跟同学开过分的 玩笑。我觉得快乐， 因为中庸态度让我和 同学相处愉快。 的 给 老 师 话 分享实践中庸 行为的经验、 重要性和感受。 100 走一走，学中庸。懂得实践中庸行为的同学将 获得一枚“中庸胸章”。 请借我 借书证。 苏里 可妮 亦华 光亮 惠婷 我觉得很开心， 因为可以节省 资源。 指示学生根据组别到校园的不同地点，观察学校成员是否有实践中庸的行为。 如果遇到实践中庸行为的学校成员，便把在巩固2所制作的“中庸胸章”送给 有关的学校成员，以作奖励。如果遇到不懂得中庸之道的学校成员，提醒 他不中庸做事可能带来的结果，告诉他实践中庸之道的好处和感受。 我只要 就够了。 出发了！ 说话声量 要适中。 你肚子饿了， 先吃东西吧。 我要继续 做功课。 的 给 老 师 话 图书馆 评 估 1 13.1 13.2 诺丽 101 扮演中庸小专家，为同学解答问题。 学生分组，各组中的四名学生扮演中庸小专家，背对背坐着回答同学的提问。 每人回答问题后，四人以顺时钟的方向更换位置，以此类推。教师引导学生 向小专家询问有关在实践中庸时所遇到的难题，让小专家尝试解答，借此让 同学集思广益，分享各种实践中庸的方法、好处以及实践中庸态度时的感受。 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 与同学交谈时 应该如何保持 中庸态度？ 你会怎样劝告 偏食的同学？ 中庸的言语 包括了声量 适中，言词 温和。 中庸态度 帮助…… 实践中庸的态度 有什么好处？ 分享你实践中庸 的经验。你当时 有什么感受？ …… 中庸 小专家 的 给 老 师 话 增 广 我劝告他要 保持均衡的 饮食，因为 …… 102 学生自行找出中庸故事。阅读故事，然后在班上 与同学分享，并说出中庸的重要性。以创意思维 导图制成阅读报告。 辅 助 内容 启示 重要性 纸张背后的故事 https://goo.gl/DDUZRb 纸张背后 的故事 教师引导学生从各种资源搜寻有关中庸的故事，加深学生对中庸行为的认识， 并明白实践中庸行为的好处。鼓励学生在校园实践中庸的行为，以便学校成员 之间能够融洽相处。 的 给 老 师 话 我们都有一个坏毛病。白纸 只用了一半就扔掉了，练习本 还没有做完就丢掉。但是，你 可知道一张纸张背后的故事？ 浪 费 空 白 页 丢掉 练 习 本 成 为 学 习 的 对 象 充 分 利 用 纸 张 13.1 13.2 13.3 103 学生观察图意，判断图中学生的做法是否符合中庸之道。教师引导学生说出 原因，并预测不同做法所带来的结果与感受。告诉学生，进行任何涉及体力的 活动时，都要顾及自己和组员的身体状况，不可勉强自己或他人过度练习，以免 造成运动伤害。在帮助老师搬运重物时，则要量力而为。教师强调言谈举止要 适当，顾及自己与他人的利益，才能有效地维系学校成员之间的良好关系。 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 他们有实践中庸的行为吗？为什么你这么说？ 预测结果及感受。 评 估 2 结果？ 结果？ 感受？ 感受？ A B 不行，我们要 继续练习。 明天再练习吧。 我累了！ 我一个人搬不动，我 等他们回来一起搬。 的 给 老 师 话 说一说你在校内实践中庸的 经验、感受与重要性。 我们合力 搬饮料。 我们要为后天的 表演加紧排练。 恩恩 英力 104 快 乐 学 习 105 你先坐。 谢谢。 行走校园学礼让， 学会礼让心欢畅。 上下楼梯两相让， 谨记安全最重要。 身处教室或食堂， 时时为别人着想。 若有急事者优先， 礼让弱小不计较。 十四 一团和气 14 礼让 我懂礼让 14.0 106 每组同学自行 讨论所要演出 的表演节目。 讨论中…… 只有一个月的准备时间， 我赞同表演歌舞。 赞同。 班级表演 一个月后 参加演出 同学之间多礼让，互相体谅友谊长。 矛盾争执放一旁，学会包容好商量。 虚心聆听好意见，换个角度想一想。 互相忍让不冲动，一团和气乐融融。 礼让是指在为他人着想的前提下，互相忍让、忍耐和自制。在处理事情上虽要 讲求公平、公正，但也应视乎情况而定，例如：当我们上楼梯时遇到捧着大型 物件下楼的同学，我们必须让他先下楼，以示礼让。礼让也包括愿意接受别人 的意见。在与同学讨论或进行小组活动意见不合时，我们要站在他人的角度 去思考，理性地分析意见的好坏。如果别人的意见比我们好，我们就要欣然 接受。学校成员之间互相礼让能够减少纷争，避免伤害彼此的友谊。各族学生 相亲相爱，团结一致，校园生活才会和谐、圆满。 的 给 老 师 话 你站前面吧。 不！唱流行歌曲。 我们在独立月唱 《辉煌条纹》吧！ 结束 辉煌 条纹！ 走一走。谁有礼让的特征？他们如何实践礼让 以促进团结？ 巩 固 1 开始 为什么礼让那么重要？ 107 学生分组观察图意，分辨有礼让特征和没有礼让特征的同学。引导学生说出 实践礼让的经验、重要性和感受。学校成员都来自不同的文化和家庭背景， 有着不同的生活习惯。只有大家互相礼让，常常站在别人的立场思考，为他人 着想，才能促进团结，和谐共处。 的 给 老 师 话 14.1 14.2 14.3 我表现礼让的感受： 我表现礼让的感受： 巩 固 2 108 我先把水瓶 装满。 我接受同学 的意见。 我让同学先 装水。 我坚持自己 的意见。 我叫同学 排队。 我拒绝参与 表演。 儿童节当天 要表演什么 节目呢？ 看图学礼让。如果你是西蒂和佳怡，做 你会如何做出选择？为什么？ i i ii ii iii iii A B 如果选择了 苏马绍舞， 班上有更多 的同学能够 参与。 西蒂 佳怡 引导学生说出图中主角的选择以及他们这么做的原因。在任何情况下，先考虑 他人是否比自身更急切需要该物品，然后礼让他人，例如：我们应该让刚上 完体育课的同学先装水，因为他更需要及时补充水分。与同学讨论儿童节节目 时，倘若同学所提出的建议更有建设性，便应该欣然接受。提醒学生，礼让能 避免不必要的纷争，使彼此的关系融洽，促进各族的团结。 礼让能够 促进团结。 分享你的 经验。 的 给 老 师 话 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 把实践卡展示在 “礼让实践角落”。 109 我今天要 交功课。 我明天才交， 我…… 嘉惠 我让路给赶 着去上音乐 课的同学。 志聪 我让参与庆典 彩排的同学先 买食物。 我让急须 使用电脑 的同学先 使用电脑。 铭恩 采用以下的材料，制作 “礼让实践卡”。 实践卡 纸皮 竹签 笔 胶水 胶 水 A B 材料 评 估 1 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 学生根据自己的经验，说一说在校内表现礼让的好处和感受，然后，制作 “礼让实践卡”。制作步骤： 1 学生自行分组。 2 讨论如何设计“实践卡” 和“礼让实践角落”。 3 准备材料。 4 发挥创意，完成制作。 5 展示与分享 成品。 根据经验，说一说你在校内表现礼让的好处 和感受。 的 给 老 师 话 情况 行动 原因 如果我是智俊， 我会 因为 我感到 。 如果我是丽敏， 我会 因为 我感到 。 你们的意见也 不错。 i i ii ii 智俊 丽敏 A B 14.1 14.2 14.3 14.4 110 带三明治去郊游 比较适合。 你先用。 我先来的！ 我不接受。 礼让能够减少纷争，促进和谐，让我感到愉快。 遇到以下情况，你会怎么做？为什么？ 增 广 你能让我 先用吗？ 爱 护 学 校 公 物 学生分组观察图意，然后设想可以采取的行动以及这么做的原因与感受。图A 的智俊应该衡量事态的严重性，明白到生病的女同学急须使用电话，应该 让她先用。在图B中，如果别人的意见更好，丽敏应该学会包容，接受他人的 意见，而不是坚持己见，导致争吵。 的 给 老 师 话 辅 助 111 实践礼让， 让校园和谐 又温馨。 1 4 2 5 3 6 你们先用吧！ 我曾让需要 比赛的同学 先使用羽毛 球场。懂得 互相体谅， 让大家相处 融洽。 我曾让需要 比赛的同学 先使用羽毛 球场。懂得 互相体谅， 让大家相处 融洽。 我先到 …… 谢谢，你真有 礼让精神。 把学生分组，根据视频制作八格书。制作步骤： 1 把颜色纸折成八格。 2 把纸 沿着A点到B点剪开。 3 把纸拉起形成十字。 4 将折痕压平。 5 把纸由右往左合 起，形成八格书。 6 发挥创意，写上你的礼让经验、重要性和感受。教师指示 学生与组员交换阅读。强调只要大家都有一颗礼让的心，就能营造快乐、和谐 的校园生活。 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 八格书制作过程 https://goo.gl/KhjqVd 的 给 老 师 话 明天就要 比赛了， 我们须要 加紧练习。 制作八格书，记录你的礼让经验。 1 A B 2 3 4 5 6 7 8 112 和谐的学校 礼让的方法 . 与同学共用体育 用具 . 接受不同的意见 . . 上楼梯时，让路 给怀孕的老师 . . 让肚子不舒服的 清洁阿姨先用 厕所 . 其他学校成员 老师 同学 列出礼让的方法，完成思维导图。 评 估 2 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 说一说所列出的 礼让方法有哪些 共同的特征？ 实践礼让的行为能促进学校成员 之间的团结吗？为什么？ 教师引导学生以思维导图列出与学校成员保持礼让的方法。指示学生说出礼让 的共同特征，包括懂得自律、有耐心、互相包容与接纳。让学生分享实践礼让 精神的经验、重要性和感受。 的 给 老 师 话 附录 玩“英雄荡秋千”  (Tibow) 喝达拜米酒 (Tapai) 戴马兰诺草帽 跳苏马绍舞 以供品篮 (Seraheng)  祭海神 穿上腰间系上银币的 黑色传统服饰 展示传统的茅屋 享用鱼生 (Umai)  传统选美赛 卡达山杜顺族  丰收节 马兰诺族  祭海节 单元一 第 5 页 单元五 第 40 页 不客气，我很乐意。 不客气， 校长。 谢谢你的 帮忙。 请进。 欢迎你。 明天见。 再见。 谢谢你，同学。 113 单元九 第 69 页 拥有翅膀 就能够飞上天， 世界等着我去改变。 勇敢的我都能实现。 心里的梦从不怕别人看见， 处处都是欢乐无限。 大声欢笑 让你我肩并肩， 我就站在舞台中间。 不再害怕 勇敢地大步向前， 我相信时间没有地平线。 我相信我就是我 我相信明天， 都是我心中最美的花园。 太阳花开漫天 蝴蝶起舞翩翩， 每一刻都精彩无限 I do believe。 有你在我身边 让生活更新鲜， 我相信伸手就能碰到天。 我相信我就是我 我相信希望， 1 2 1 2 114 RM 6.40 9 7 8 9 8 3 9 7 5 3 1 3 4 ISBN 978-983-9753-13-4 DT113001

kssr_BahasaMelayu_1YJb5MtJSRWotXJj9gP8fYcgShrLy7L7M.pdf

1 1 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA HP.indd 1 30/09/16 9:42 PG BAHASA MELAYU TAHUN 1 BUKU TEKS Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016 KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH Penulis Editor Pereka Bentuk Ilustrator Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih di tujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Pakar Rujuk Bahasa Prof. Emeritus Datuk Dr. Nik Safiah binti Abdul Karim • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Persatuan Kebangsaan Kenyah Sarawak. Terima kasih juga kepada organisasi atau orang perseorangan yang bersama-sama menjayakan penerbitan buku ini. KK 499-321-0102011-49-0971-20101 ISBN 978-983-49-0971-0 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2016 m ala d n a h a b a n a m - a n a M .a r a hile p r e T atpiC k a H buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. itla y o r n a a rikr e p a d a p e k k ulk atr et n a g nid n u r e P atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Utusan Karya Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Azim Saiz Muka Taip Teks: 18 poin Dicetak oleh: Percetakan Inderapura Sdn. Bhd., Jalan Tanjong Api, Off Jalan Teluk Sisek, 25050 Kuantan, Pahang Darul Makmur. No. Siri Buku: 0113 KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA KANDUNGAN Pendahuluan iv iii Pakej Buku Teks Bahasa Melayu Tahun 1 Sekolah Kebangsaan (SK) kegunaan mulai tahun 2017 bersandarkan transformasi Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) yang disemak semula. Kurikulum ini diistilahkan sebagai KSSR (Semakan). KSSR (Semakan) Bahasa Melayu Tahun 1 ini lebih menekankan penyataan Standard Kandungan (SK) dan Standard Pembelajaran (SP) yang perlu diketahui dan mampu dilaksanakan oleh murid. Bahan dalam pakej buku teks ini dipersembahkan dalam bentuk modular yang mengandungi elemen pengetahuan, kemahiran bahasa, tatabahasa, nilai murni, kemahiran berfikir aras tinggi (KBAT) dan strategi pengajaran dan pembelajaran. Elemen tersebut mesti dikuasai oleh murid Tahun 1 sekolah kebangsaan bagi meningkatkan dan memantapkan penguasaan kemahiran bahasa mereka. Selain itu, mereka juga diharapkan mampu untuk menggunakan bahasa Melayu yang betul dan berkesan dalam urusan harian. Pakej Buku Teks Bahasa Melayu Tahun 1 SK mengandungi dua komponen, iaitu Buku Teks (BT) dan Buku Aktiviti (BA). Buku Aktiviti pula terdapat dalam dua jilid, iaitu BA Jilid 1 dan BA Jilid 2. Kandungan bahan dalam kedua-dua komponen ini dibina berdasarkan lapan tema. Setiap tema mengandungi tiga unit yang menjadikan jumlahnya sebanyak 24 unit. Tema dan unit yang dinyatakan dapat dilihat pada halaman kandungan. Tema tersebut diambil dan diubah suai daripada Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) KSSR (Semakan) Bahasa Melayu Tahun 1 Sekolah Kebangsaan. DSKP yang diguna pakai dalam KSSR (Semakan) ini amat menekankan penggabungjalinan kemahiran bahasa, penyerapan ilmu dan penerapan nilai murni. Kemahiran bahasa seperti Kemahiran Mendengar dan Bertutur, Kemahiran Membaca, Kemahiran Menulis, Aspek Tatabahasa dan Aspek Seni Bahasa digabungjalinkan bagi memantapkan penguasaan bahasa murid. Ikon-ikon yang mewakili kemahiran dan aspek tersebut adalah seperti yang berikut: Penggunaan Ikon Buku ini menggunakan ikon seperti yang berikut: Penerangan Ikon Buku Teks PENDAHULUAN Kemahiran Mendengar dan Bertutur menjadi fokus utama untuk menguji kemampuan murid mendengar, memahami dan menghayati secara lisan perkara yang didengar. Selain itu, kemahiran ini juga menguji keupayaan murid untuk berkomunikasi. Kemahiran Membaca menjadi fokus utama untuk menguji kemampuan murid membaca dengan sebutan, intonasi, jeda dan kelancaran yang betul. Kemahiran Menulis menjadi fokus utama untuk menguji kemampuan murid menulis perkara yang berkaitan dengan ilmu pengetahuan dan pengalaman peribadi murid. Aspek Seni Bahasa menjadi fokus utama untuk menguji kemampuan murid memahami, mengungkap dan menghargai bahasa yang indah melalui pembelajaran yang menyeronokkan secara didik hibur. iv Bagi mengukuhkan penghayatan murid semasa proses pengajaran dan pembelajaran, elemen Pengisian Kurikulum seperti Ilmu, Nilai Murni, Kewarganegaraan, Peraturan Sosiobudaya dan Kemahiran Bernilai Tambah turut menjadi ciri penting dalam penstrukturan dan pembentukan komponen buku teks ini. Elemen tersebut boleh dirujuk pada bahagian Nota Guru. Selain itu, guru boleh menggunakan cadangan aktiviti yang disediakan dalam Nota Guru sebagai panduan pengajaran dan pembelajaran sama ada di dalam atau di luar bilik darjah. Contohnya seperti maklumat di bawah. Bagi mempelbagaikan pengetahuan dan kemahiran murid, beberapa pendekatan lain turut diterapkan dan diberikan penekanan. Antaranya, termasuklah aspek Kreativiti dan Inovasi, Keusahawanan, dan Teknologi Maklumat dan Komunikasi. Aspek yang diperkatakan ini lebih dikenali sebagai Elemen Merentas Kurikulum (EMK). Dalam usaha menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu, penekanan terhadap pelbagai jenis bahan bacaan bagi meningkatkan daya fikir dan memupuk minat membaca perlu disemai dalam kalangan murid. Sehubungan dengan itu, komponen buku teks ini juga memperuntukkan Bacaan Luas pada beberapa halaman. Persembahan komponen buku teks ini merangkumi Halaman Rangsangan, iaitu halaman pertama bagi setiap tema. Halaman ini digunakan bagi memperkenalkan tajuk-tajuk yang akan dipelajari seterusnya mahupun digunakan sebagai set induksi dalam pengajaran dan pembelajaran. Di samping itu, Aktiviti Pemulihan, Pengayaan, Penilaian dan Pengukuhan juga diselitkan sebagai pelengkap pakej buku teks ini. 5.1.2 (i ) BA: 41-42 BA: 15-16- 2.3.1 (ii) BA: 72-73 • Bimbing murid membaca dan menyatakan maksud pantun berdasarkan bahan. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Luar Bilik Darjah EMK: Nilai Murni – Mematuhi peraturan Ilmu – Pendidikan Jasmani dan Kesihatan TATABAHASA Aspek Tatabahasa menjadi fokus utama untuk menguji kemampuan murid menggunakan tatabahasa dengan betul dan tepat. Memberikan panduan kepada guru untuk menjalankan aktiviti pengajaran dan pembelajaran. Terdapat tiga elemen atau tiga perkara yang disertakan dalam nota guru, iaitu: • Menyatakan panduan aktiviti pengajaran dan pembelajaran. • Menyatakan aktiviti penilaian untuk kemahiran yang diajarkan. • Menyatakan aktiviti tambahan untuk mengukuhkan kemahiran. Menyatakan nombor standard pembelajaran dan nombor halaman Buku Aktiviti bagi halaman yang berkenaan. Nombor halaman Buku Aktiviti yang berwarna hitam merujuk kepada Jilid Satu, manakala nombor halaman yang berwarna biru merujuk kepada Jilid Dua. Maklumat tambahan yang berkaitan dengan kandungan pembelajaran dalam bentuk QR Code . Maklumat tersebut dapat diimbas melalui telefon pintar yang mempunyai aplikasi QR Reader. Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT). v Kesimpulannya, Pakej Buku Teks Bahasa Melayu Tahun 1 ini dibina selaras dengan “Pembelajaran Abad Ke-21” oleh Kementerian Pendidikan Malaysia. Buku ini amat mesra murid dan mesra pengguna. Hasilnya, murid-murid Tahun Satu Sekolah Kebangsaan akan dapat menguasai kemahiran berbahasa dengan baik, asas literasi yang mantap dan bersedia untuk melangkah ke alam persekolahan yang lebih tinggi. Murid-murid juga berupaya untuk meneroka dan memperoleh pelbagai ilmu dan kemahiran melalui buku teks ini. Diharapkan semoga dengan penerbitan buku teks ini, akan tercapailah enam aspirasi murid, iaitu harus mempunyai pengetahuan, kemahiran berfikir, kemahiran memimpin, kemahiran dwibahasa, etika dan kerohanian dan identiti nasional. Berdasarkan enam aspirasi murid ini, akan lahirlah generasi yang berketerampilan, berhemah tinggi, bersemangat waja dan berfikiran positif. Akhir sekali, persembahan komponen buku teks ini turut menggunakan watak-watak tertentu bagi menceriakan dan mendekatkan murid dengan bahan yang dibangunkan. Watak-watak utama muncul dalam setiap tema. Watak-watak dalam setiap tema berlainan supaya dapat memotivasikan murid di samping menjadi idola kepada murid membina kesantunan. Kalang Jagu Arif Aina Aiza Aimi Kanang Ai Lin Indira Rizal vi KELUARGA PENYAYANG TEMA1 Murid berbual tentang gambar di atas. Aktiviti 1 Pandainya Arif Aktiviti Membaca huruf dengan sebutan yang betul. Membaca KELUARGAKU SAYANG Unit1 2 2.1.1 (i), (ii) BA: 1-2 • Bimbing murid membaca huruf mengikut urutan secara latih tubi. • Sebut huruf secara rawak dan minta murid mengecamnya. • Tunjuk huruf secara rawak dan minta murid menyebutnya. KB – Mengecam Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Baik hati 3 Belajar Menulis 4 3 1 2 3 Aktiviti Menulis huruf dengan betulnya dan kemasnya. 1 2 3.1.1 (i) BA: 3-6 Menulis • Bimbing murid menulis huruf kecil dengan tulisan yang kemas secara latih tubi. KB – Membandingkan dan membezakan Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Rajin Aktiviti Menulis huruf dengan betulnya dan kemasnya. Cantiknya Tulisan 5 3.1.1 (i) BA: 3-6 Menulis • Bimbing murid menulis huruf besar dengan tulisan yang kemas secara latih tubi. KB – Membandingkan dan membezakan Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Rajin Sebutlah Arif Sebutlah Arif Aktiviti Mengajuk dan menyebut perkataan yang mengandungi huruf vokal. ayam ayam ekor ekor e enam enam i itik itik oo obor obor uu udang udang aa ee e 6 1.1.1 (i) BA: 7 Mendengar dan Bertutur • Minta murid mendengar perkataan, frasa dan ayat yang mengandungi huruf vokal. Kemudian, minta murid menyebutnya pula secara latih tubi. KB – Mengecam Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Kasih sayang Aktiviti Mengajuk dan menyebut perkataan, frasa dan ayat yang mengandungi huruf vokal. Ajari Arif Ajari Arif ubat makan ubat Adik makan ubat. ikan memasak ikan Kakak memasak ikan. oren buah oren Ayah membeli buah oren. emak emak mencuci Emak mencuci baju. adik adik Siti Lili adik Siti. epal makan epal Ali makan epal. a i e e u o 7 1.1.1 (i) BA: 7 Mendengar dan Bertutur • Minta murid mendengar perkataan, frasa dan ayat yang mengandungi huruf vokal secara latih tubi. KB – Mengecam Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Kasih sayang Aktiviti Mengajuk dan menyebut perkataan, frasa dan ayat yang mengandungi huruf konsonan. batu pasu meja guni topi kayu Ayah memotong kayu. Abang menyusun batu. Kakak mengecat meja batu. Ibu menanam pokok di dalam pasu. Taman Mini 8 1.1.1 (ii) BA: 8 • Pastikan murid menyebut perkataan, frasa dan ayat yang mengandungi huruf konsonan secara latih tubi. KB – Mengecam Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Kerjasama Mendengar dan Bertutur Aktiviti Mengajuk dan menyebut perkataan dengan betulnya. peria halia durian haruan tiung petai serai limau kaloi pisau murai sebarau tapai cakoi Diftong ialah dua huruf vokal yang disebut dalam satu perkataan. Terdapat tiga jenis huruf diftong iaitu ai, au, oi. Contoh: tapai, pisau, kaloi. Vokal berganding ialah dua huruf vokal yang terpisah sebutan bunyi dalam suku kata. Contoh: tiung, peria, halia. Bijak Bahasa: 9 1.1.1 (iii), (iv) BA: 9-10 Unit 2 • Minta murid mendengar perkataan yang mengandungi diftong dan vokal berganding . Kemudian, minta murid menyebutnya secara latih tubi. KB – Mengecam Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Hormat-menghormati BERGEMBIRA DENGAN KELUARGA Sehari di Putrajaya Aktiviti Mengajuk dan menyebut frasa dan ayat dengan betulnya. Ayah menghulurkan duit. Arif bermain buaian. Kakak berjalan di denai. Ibu dan mak cik melihat haiwan. Arif dan keluarga makan makanan laut. 1 2 4 5 3 menghulurkan duit bermain buaian berjalan di denai melihat haiwan makanan laut 10 1.1.1 (iii), (iv) BA: 9-10 • Minta murid mendengar frasa dan ayat yang mengandungi diftong dan vokal berganding . Kemudian, minta murid menyebutnya secara latih tubi. KB – Mengecam Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Bersyukur Mendengar dan Bertutur da bu la da gi hi gu ge ci le ne po da kit ci tuk gi tam li tah li bah nek kok Aktiviti Membaca suku kata dengan sebutan yang betul. Rajin Membaca ca a e i o u ce ce ci co cu da de de di do du ga ge ge gi go gu la le le li lo lu ha he he hi ho hu na ne ne ni no nu pa pe pe pi po pu wa we we wi wo wu 11 2.1.1 (iii) BA: 11 • Bimbing murid membaca suku kata dengan betulnya. • Minta murid menyebut e (pepet) dan e (taling). Lajur 1: e (pepet) Lajur 2: e (taling) KB – Mengenal pasti Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Kerjasama Membaca Harmoninya Saudara-mara Aktiviti Menulis perkataan dengan betulnya dan kemasnya. 12 3.1.1 (ii), (iii) BA: 12 • Bimbing murid menulis perkataan dengan cara yang betul secara latih tubi. KB – Membandingkan dan membezakan Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Kebersihan fizikal dan mental Menulis Aktiviti Menyanyikan lagu dengan sebutan yang betul. Kasih akan ibu Taat akan bapa Hormat akan guru Bawa bahagia Ibu dan bapa Serta keluarga Jagalah kami Dengan penuh kasih sayang Masa itu amat berharga Oleh itu, janganlah leka Sayang akan keluarga Juga orang tua Hidup akan bahagia Keluarga Bahagia (Irama lagu: Keluarga Bahagia - RTM URL: https://youtu.be/Is8FwievY3A?list=RDIs8F) HUWAIDA 13 4.2.2 (i) • Bimbing murid menyebut seni kata lagu dan menyanyikannya mengikut nyanyian guru. KB – Menghubungkaitkan KP – Muzik EMK: Nilai Murni – Kasih sayang Menyanyi Bercerita dengan menggunakan kata nama am berdasarkan gambar. Selamat Bercuti Ayah membeli tiket. Pak cik menolak troli. Ibu berbual dengan mak cik. Kakak dan sepupu duduk di kerusi. Mereka pulang ke kampung. Aktiviti Bijak Bahasa: Kata nama am ialah kata yang digunakan untuk merujuk manusia, haiwan, benda, tumbuh-tumbuhan dan tempat. Contoh: Manusia ayah, pak cik, mak cik, kakak, sepupu tiket, troli, kerusi kampung, sekolah Benda Tempat 14 5.1.1 (i) BA: 13-14 • Bimbing murid mengenal pasti dan menggunakan kata nama am. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Konstruktivisme - Bercerita EMK: Nilai Murni – Hemah tinggi Kata Nama Am TATABAHASA Emak meletak pinggan di rak. Tudung saji nenek warna ungu. Nenek sedang duduk di atas bangku. Arif menyusun surat khabar. Kakak sapu sampah guna penyapu. Aktiviti Mengajuk dan menyebut perkataan, frasa dan ayat dengan betulnya. tudung saji surat khabar penyapu Dapur Nenek bangku pinggan Digraf ialah dua huruf berturut-turut yang mewakili satu bunyi seperti ng, ny, sy dan kh. Contoh: penyapu, tudung, khabar. Konsonan bergabung ialah huruf konsonan yang hadir secara berurutan dalam satu perkataan dan kedua-dua konsonan itu terpisah dalam suku kata yang berlainan Contoh: bangku, pinggan, panjang. Bijak Bahasa: 15 1.1.1 (v), (vi) BA: 15-16 Unit 3 Mendengar dan Bertutur • Minta murid mendengar perkataan, frasa dan ayat yang mengandungi digraf dan konsonan bergabung. Kemudian, minta murid menyebutnya secara latih tubi. KB – Mengecam Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Kerjasama BERCUTI DI KAMPUNG Aktiviti Membaca perkataan, frasa dan ayat dengan betulnya. berkhasiat makanan berkhasiat Kelupis makanan berkhasiat. enak rasanya enak Kelupis rasanya enak. beras beras pulut Kelupis dibuat daripada beras pulut. tradisi makanan tradisi Kelupis makanan tradisi. Enaknya Kelupis 16 2.1.1 (iv), (v), (vi) BA: 17 • Bimbing murid membaca perkataan, frasa dan ayat dengan betulnya secara latih tubi. KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Menghargai tradisi Membaca Tarian Sumazau Aktiviti Menulis frasa dengan betulnya dan kemasnya. Arif dan keluarga melihat persembahan Tarian Sumazau. Arif melihat Tarian Sumazau. Tarian ini dari negeri Sabah. Tarian ini ditarikan selepas menuai padi. Penari menari seperti burung. Tarian Sumazau diadakan pada hari Sabtu. 17 3.1.1 (iv) BA: 19 • Bimbing murid menulis frasa dengan betulnya dan kemasnya di dalam buku tulis. KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni – Patriotisme Menulis Lawatan ke Muzium Labuan Aktiviti Menulis ayat dengan betulnya dan kemasnya. 3.1.1 (v) BA: 20-22 18 3.1.1 (v) BA: 20-22 • Bimbing murid menulis ayat dengan betulnya dan kemasnya secara latih tubi dalam buku tulis. KB – Mengecam Pembelajaran Masteri EMK: Nilai Murni - Menghargai sejarah Menulis Pemulihan Dengar dan sebut perkataan yang berikut. Kemudian, salin. rambai kaloi pisau lantai ip kok bung kap ga di bum po tang pa bal ting Pengayaan Sebut dan padankan suku kata. Kemudian, tulis perkataan tersebut. 19 B. Lengkapkan ayat berdasarkan gambar. Kemudian, tulis. Penilaian 1 A. Dengar, ajuk dan sebut perkataan, frasa dan ayat. tudung memakai tudung Ibu memakai tudung. khemah memasang khemah Ayah memasang khemah. tingkap mengelap tingkap Abang mengelap tingkap. C. Tulis ayat di bawah dengan tulisan yang kemas. Sani dan ibu pergi ke _________________. Sani membeli _____________. Sani membeli _____________. Ibu membeli ___________. Ibu membeli ___________. Hana Datuk dan nenek tinggal sangat ada di Labuan bahagia datuk nenek 20 21 Bersoal jawab berdasarkan gambar. Aktiviti TEMA2 22 Ini kawan baharu kita. Namanya Prema. Kawan Baharu Aktiviti Mendengar dan memberikan respons terhadap soalan. RAKAN SEKELAS Adik-beradik kamu berapa orang? Tarikh lahir kamu bila? Kamu tinggal di mana? Apa khabar, Prema? Khabar baik, terima kasih.  Nama Murid: Prema a/p Pravin Tarikh Lahir: 18 Januari 2010 Alamat: No. 2, Jalan Perpaduan, Taman Muhibah, 35900 Tanjong Malim, Perak. Bilangan Adik-beradik: 3 orang SK TAMAN MUHIBAH, TANJONG MALIM, PERAK BORANG BIODATA MURID 1.1.2 (i) BA: 23 • Bimbing murid memberikan respons yang betul terhadap soalan. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Hemah tinggi Unit 4 Mendengar dan Bertutur 23 Membaca perkataan dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. Aktiviti Rina dan kawan-kawannya membawa Prema melawat kawasan sekolah. Prema seronok melihat suasana sekolah baharunya. makmal komputer kantin pejabat tandas stor sukan bilik kaunseling padang koridor 2.1.2 (i) BA: 24 • Bimbing murid membaca perkataan dua dan tiga suku kata dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. Kemudian, minta murid menunjukkan kawasan sekolah seperti dalam gambar. KB – Menghubungkaitkan KP - Kinestetik EMK: Nilai Murni – Hemah tinggi Membaca 24 Hadiah untuk Sahabat Aktiviti Membina dan menulis perkataan dengan betulnya. Ai Lin pergi melancong bersama-sama ahli keluarganya. Dia turut tidak lupa akan kawan-kawannya. Dia membeli hadiah untuk mereka. pemadam 3.2.1 (i) BA: 25 • Bimbing murid membina perkataan berdasarkan gambar. • Minta murid menulis perkataan yang dibina dengan tulisan yang kemas. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kasih sayang Menulis 25 Aktiviti Menulis ayat dengan menggunakan kata nama khas dengan betulnya. Nama saya Ai Lin. Saya belajar di Sekolah Kebangsaan Taman Muhibah, Tanjong Malim. Kawan baik saya Rina, Halim dan Prema. Kami belajar di Kelas Tahun 1 . Sehari di Sekolah 1 GEMILANG Kata nama khas ialah kata yang merujuk khusus kepada orang, tempat atau benda. Contoh: orang – Adam tempat – Kuala Lumpur benda – Proton Saga Bijak Bahasa: 5.1.1 (ii) BA: 26 • Bimbing murid mengenal pasti kata nama khas dalam teks. • Bimbing murid menulis ayat berdasarkan gambar dengan menggunakan kata nama khas. KB – Menganalisis Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Hemah tinggi Kata Nama Khas TATABAHASA 26 Aktiviti Melengkapkan dialog dengan menggunakan kata ganti nama diri yang sesuai. Terima Kasih, Sahabat Halim: Sudahkah kamu bertiga siapkan latihan Matematik? Ai Lin: Prema: Belum, Halim. Kami tidak tahu membuatnya. Bolehkah kamu tunjukkan? Halim: Boleh. Mari saya tunjukkan. Kata ganti nama diri pertama saya, kita, kami Kata ganti nama diri kedua kamu, engkau, awak Bijak Bahasa: Kata ganti nama diri ialah kata yang menjadi pengganti nama orang. Kata ganti nama diri pertama: saya, kita, kami Kata ganti nama diri kedua: kamu, engkau, awak Kata ganti nama diri ketiga: dia, mereka Rina: Oh, baru saya faham! Terima kasih kerana sudi mengajar kami bertiga, Halim. Halim: Sama-sama. Kita rakan sekelas haruslah tolong-menolong. 5.1.1 (iii) BA: 27-28 • Bimbing murid melengkapkan dialog dengan menggunakan kata ganti nama diri yang sesuai. KB – Mencirikan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Baik hati Kata Ganti Nama TATABAHASA 27 Aktiviti Mendengar dan memberikan respons terhadap suruhan. Ringan Tulang Amalan Mulia TOLONG-MENOLONG Sila ke sini, Ai Lin, Prema dan Halim. Kamu berdua bersihkan papan gelongsor itu. Mari tolong pak cik bersihkan taman. Halim, tolong angkat tong cat ini. Angkat tong cat ini ke sana. Bersihkannya dengan kain ini. Baiklah, pak cik. Apakah yang boleh kami bantu?    Unit 5 Mendengar dan Bertutur 1.1.2 (ii) BA: 29 • Minta murid mendengar dan memahami suruhan untuk memberikan respons. KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Kerajinan 28 Aktiviti Membaca dan memahami frasa. Bersatu Hati Ada tiga sekawan, iaitu Sang Ular, Sang Tikus dan Sang Burung. Mereka selalu tolong-menolong antara satu sama lain. Pada suatu hari, tiga sekawan itu bermain di dalam hutan. Malangnya, mereka terkena jerat. Mereka cuba membebaskan diri. Sang Tikus menggigit jaring dengan giginya. Suara merdu Sang Burung memanggil kawan-kawan mereka di dalam hutan. Tidak lama kemudian, kawan-kawan mereka pun datang membantu. Akhirnya, mereka bebas. 2.1.2 (ii) BA: 30-31 • Bimbing murid membaca dan memahami frasa serta memadankan frasa yang sesuai dengan gambar. KB – Mengecam Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Tolong-menolong Membaca 29 Aktiviti Membina dan menulis frasa berdasarkan gambar dengan betulnya. Jiran yang Baik Keluarga Ai Lin dan keluarga Prema berjiran. Mereka selalu bantu-membantu. Sebelum pulang ke kampung, ibu Ai Lin akan menyerahkan kunci rumah mereka kepada keluarga Prema. Keluarga Prema akan membantu mereka... serah kunci 3.2.1 (ii) BA: 32-33 • Bimbing murid membina frasa berdasarkan gambar. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Semangat bermasyarakat Menulis 30 Mari Berpantun Aktiviti Membina pantun dua kerat dan melafazkannya dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. Ikan gelama si ikan haruan, Pupuk kerjasama erat perpaduan. Tangkap kelah dengan joran, Rajin-rajinlah membantu jiran. Mengutip batu di Gunung Daik, _____________________________. ______________________________, Tolong-menolong membawa berkat. Melafazkan Pantun Belikan Pak Long rambutan seikat Bantu-membantu amalan yang baik 4.2.1 (i) 4.3.1 (i) BA: 34 • Bimbing murid membina pantun dua kerat secara terkawal dan melafazkannya dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KB – Menganalisis KP – Verbal-linguistik EMK: Nilai Murni – Semangat bermasyarakat 31 Baiklah, Rina, saya tunggu kamu di rumah. Kamu datanglah pada pukul 3.00 petang. Jangan lupa bawa buku yang perlu kamu pulangkan. Esok tempoh tamatnya. Aktiviti Mendengar, memahami dan memberikan respons terhadap pesanan. Sampaikan Pesan Ai Lin, petang ini kita pergi ke Perpustakaan Mini Pak Cik Lokman. Kamu tunggu saya di rumah. BUKU SEGALANYA  Baiklah, Ai Lin, saya akan datang  . Ajaklah kawan -kawan yang lain. Unit 6 Mendengar dan Bertutur Ya, Rina, saya akan mengajak  . 1.1.2 (iii) BA: 35 • Minta murid mendengar dan memahami pesanan. • Bimbing murid memberikan respons terhadap pesanan. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Hemah tinggi 32 Aktiviti Membaca dengan sebutan yang betul, intonasi yang sesuai dan memahami teks. Pak Cik Lokman ada perpustakaan mini di rumahnya. Ada banyak buku di perpustakaan itu. Ada buku untuk kanak-kanak dan orang dewasa. Ai Lin dan rakan-rakannya selalu ke Perpustakaan Mini Pak Cik Lokman. Mereka suka membaca dan menyiapkan kerja sekolah di situ. Penduduk taman juga selalu berkumpul di situ pada hari minggu. Mereka beramah mesra. Mereka juga meminjam dan bertukar-tukar buku. Pada masa hadapan, Pak Cik Lokman bercadang untuk ... Perpustakaan Mini Pak Cik Lokman 2.1.2 (iii) BA: 36 • Bimbing murid membaca dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. • Nyatakan cadangan masa hadapan Pak Cik Lokman terhadap perpustakaannya. KB – Menghubungkaitkan KP – Kajian masa depan EMK: Nilai Murni – Baik hati Membaca 33 Aktiviti Membina dan menulis ayat dengan betulnya. Buku Merapatkan Kita Ai Lin, Rina dan Prema mengikut keluarga masing-masing ke taman rekreasi. Banyak orang berada di situ. Mereka melakukan berbagai-bagai aktiviti. Perhatian Rina, Prema dan Ai Lin tertumpu kepada beberapa orang remaja. • Dua orang remaja lelaki membentang tikar. • Dua orang remaja perempuan mengangkat kotak. • Kotak itu berisi buku. • Mereka buku-buku di atas tikar. • Orang ramai di situ. • Mereka buku-buku itu. menyusun membentang berkumpul mengangkat meminjam berisi 3.2.1 (iii) BA: 37-38 • Bimbing murid membina ayat berdasarkan gambar menggunakan kata kerja untuk melengkapkan cerita. KB – Menjanakan idea KP – Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Tanggungjawab Menulis 34 Aktiviti Melafazkan pantun dengan sebutan dan intonasi yang betul. Melafazkan Pantun Pak Tahir membawa timba, Timba lama berisi paku; Hari lahir menjelang tiba, Ai Lin terima hadiah buku. Buah bidara buah duku, Bawa ke kota sebakul cuma; Ai Lin gembira mendapat buku, Buku cerita dibaca bersama. Anak Pak Dollah menanam ciku, Menanam ciku dan juga kuini; Rajin-rajinlah membaca buku, Membaca buku amalan murni. Terbang kenari nun di sana, Mencari makan tiada berteman; Buku memberi ilmu berguna, Menjadi rujukan sepanjang zaman. 4.2.1 (ii) BA: 39 • Bimbing murid melafazkan pantun empat kerat dengan intonasi yang betul. KB – Mengecam KP – Verbal-linguistik EMK: Nilai Murni – Semangat bermasyarakat 35 Aktiviti Mengenal pasti dan menggunakan penjodoh bilangan dengan betulnya. Padankan Saya Penjodoh Bilangan Murid-murid Kelas Tahun 1 Gemilang hendak membuat projek penanda buku. Mereka mahu menjual penanda buku itu semasa Hari Kantin. beberapa biji labuci sebuah penebuk lubang sebilah gunting Bijak Bahasa: Penjodoh bilangan ialah kata yang digunakan bersama-sama dengan kata bilangan untuk membilang kata nama konkrit seperti haiwan, benda, tempat dan lain-lain. Contoh: seekor kucing, dua biji guli, lima buah rumah. Ai Lin melukis bentuk penanda buku pada sekeping kadbod. Prema mengikat lubang itu dengan beberapa helai benang bulu. Bee Kin menggunting bentuk itu dengan sebilah gunting. Rina menebuk lubang yang digunting dengan sebuah penebuk lubang Mereka menghias penanda buku itu dengan beberapa biji labuci. beberapa helai benang bulu sekeping kadbod 5.1.1 (iv) BA: 40 • Bimbing murid mengenal pasti penjodoh bilangan dan membina ayat menggunakan penjodoh bilangan dengan betulnya. KB – Mencirikan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kerjasama TATABAHASA 36 Aktiviti Memahami dan menggunakan kata kerja dengan betulnya. Kata Kerja asing ukur gunting balut Hargai Buku Mula-mula, mereka mengasingkan buku yang belum berbalut. Selepas itu, mereka menggunting pembalut plastik itu. Kemudian, mereka mengukur saiz pembalut plastik. Akhir sekali, mereka buku-buku itu. Persatuan Ibu Bapa dan Guru Sekolah Kebangsaan Taman Muhibah telah mengadakan aktiviti membalut buku teks. Ibu bapa, guru dan murid bersama-sama membalut buku di stor Skim Pinjaman Buku Teks (SPBT) sekolah. Bijak Bahasa: Kata kerja ialah kata yang menyatakan perbuatan. Kata ini biasa ditandai oleh imbuhan seperti meN- dan meN-...-kan. Contoh: melihat, membaca, menjahit, memberikan dan lain-lain. 1 3 2 4 TATABAHASA 5.1.2 (i) BA: 41-42 • Bimbing murid melengkapkan cerita dengan menggunakan kata kerja aktif transitif. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kerjasama Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. Pengayaan Pemulihan rumah simpan angkat hadiah pustakawan nampak lihat sekolah belajar bincang hadiah belajar Permainan Membina Perkataan. Kenal pasti kata kerja, kemudian bina perkataan baharu dengan menggunakan huruf-huruf yang terdapat dalam kata kerja tersebut. Contoh: manis pam masin nasi ais 1. Murid itu di perpustakaan. 2. Helmi memberikan kepada kawannya. 3. Penduduk kampung membaiki Pak Habib. 37 38 Penilaian 2 A. Berikan respons terhadap suruhan. C. Berdasarkan teks di atas: 1. Tulis frasa berdasarkan gambar. 2. Kenal pasti kata kerja, kemudian bina ayat.  Penduduk Taman Gembira mengadakan majlis ramah mesra. Penduduk berkumpul di dewan orang ramai. Mereka membawa makanan dan minuman. Mereka makan sambil berbual mesra. Mereka juga bertanya khabar masing-masing. B. Baca dan fahami. Lauk ini dimasak oleh Puan Rosni. Rasalah. 39 Bersoal jawab berdasarkan gambar. Aktiviti AMALAN YANG BAIK TEMA3 PENTINGKAN KEBERSIHAN DAN KESIHATAN 40 TELITINYA RIZAL Aktiviti Bertutur dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. Terima kasih, Nizam. Oh, begitu! Maafkan saya, Rizal. Sikat kamu bersih. Bagaimanakah cara kamu menjaganya? Boleh saya pinjam sikat, Rizal? basuh bilas lap  Saya maafkan. Kemasnya Rambut Rizal Wah, kemasnya rambut kamu! Maaf, Nizam. Kita tidak boleh berkongsi sikat. Unit 7 Mendengar dan Bertutur Cara Membersihkan Sikat 1.2.1 BA: 43 • Bimbing murid bertutur dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai secara bertatasusila dan lakonkan. KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Kebersihan fizikal dan mental 41 Menaakul teks dan memberikan makna perkataan dengan merujuk kamus. Aktiviti Nasihat Abang Geraham Perkataan saiz Makna ukuran Adik-adik, Gosoklah gigi dengan saiz berus gigi yang sesuai. Usah gunakan berus gigi orang dewasa. Saiz berus gigi tersebut besar. Saiznya tidak sesuai untuk mulut kamu. Berus gigi yang elok dapat kamu pegang dengan mudahnya. Oleh itu, gusi kamu tidak sakit. Ingat, adik-adik. Gosok gigi kamu pada setiap hari supaya gigi kamu bersih. berus gigi kanak-kanak Membaca berus gigi orang dewasa 2.2.1 (i) BA: 44 • Bimbing murid memberikan makna perkataan yang tidak difahaminya dengan merujuk kamus. KB – Menaakul BCB – Merujuk kamus EMK: Nilai Murni – Prihatin 42 Panduan Membeli Kasut Aktiviti Menjawab soalan berdasarkan teks. Rizal pergi ke kedai kasut. Dia pergi dengan ayahnya. Mereka pergi pada waktu petang. 1. Rizal pergi ke kedai kasut dengan siapa? 2. Bilakah mereka membeli kasut? 3. Rizal memilih kasut yang bagaimana? 4. Mengapakah Rizal berjalan beberapa langkah? Rizal pergi ke kedai kasut dengan ayahnya. Mereka membeli kasut Rizal memilih kasut yang tapaknya lembut. Oleh itu, kakinya berasa lebih selesa. Rizal memakai kedua-dua belah kasut. Kemudian, dia berjalan beberapa langkah. Dia memastikan kakinya selesa dengan kasut itu. Menulis 3.2.2 (i) BA: 45 • Minta murid menulis jawapan bagi soalan bertumpu berdasarkan teks yang telah dibaca. KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Rasional 43 Membina ayat menggunakan kata adjektif dengan betulnya. Aktiviti Kata Ad ektif kotor Rizal terpijak lumpur di taman permainan. Kaki Rizal kotor. Rizal membasuh kakinya sehingga bersih. kecil Setibanya di rumah, Rizal membasuh kaki. Dia menggunakan sabun yang wangi. wangi bersih kering TATABAHASA 5.1.3 BA: 46-47 • Bimbing murid membina dan menulis ayat dengan menggunakan kata adjektif berdasarkan gambar. KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kebersihan fizikal dan mental Kata adjektif ialah perkataan yang menerangkan keadaan atau sifat bagi kata nama. Contoh: bersih, sedap dan bulat. Bijak Bahasa: 44 disapu ditukar dilap Cermin tingkap dilap oleh ayah. disusun Aktiviti Membina ayat dengan menggunakan kata kerja pasif dengan betulnya. Ini bilik Rizal. Bilik ini dikemas oleh Rizal. Dia dibantu oleh ayah, ibu dan kakaknya. Kata Ker a Pasif disangkut TATABAHASA 5.1.2 (ii) BA: 48 • Minta murid meneliti gambar dan kata kerja pasif yang diberikan. • Bimbing murid membina dan menulis ayat. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kebersihan Kata kerja pasif ialah kata kerja hasil perubahan ayat aktif menjadi ayat pasif. Contoh: 1. Azura membaca buku (ayat aktif). 2. Buku dibaca oleh Azura (ayat pasif). Bijak Bahasa: 45 Ibu masak apa hari ini? Menyampaikan maklumat berdasarkan bahan. Aktiviti MENU SIHAT Ibu telah hidangkan. Lihatlah di atas meja itu. Masakan Ibu Unit 8 Mendengar dan Bertutur  - banyak minyak - minyak tidak baik untuk kesihatan Ibu masak ikan bakar. Mengapakah ikan ini ibu tidak goreng? Buah betik pun ada. Apakah sebab kakak suka makan betik? 1.2.2 BA: 49 • Bimbing murid menyampaikan maklumat dengan ayat yang lengkap. KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Kesederhanaan 46 Aktiviti Menyatakan idea tersurat yang terdapat dalam teks dengan betulnya. Makanan Kesukaan Rizal Rizal suka makan nasi, roti, ayam dan ikan. Makanan ini berkhasiat dan penting untuk membesar. Makanan ini memberikan tenaga. Buah dan sayur mempunyai banyak vitamin. Rizal makan sayur dan buah pada setiap hari. Dia suka makan tembikai dan lobak merah. Makanan ringan pula tidak baik untuk kesihatan. Rizal tidak gemar makan makanan ringan. Dia tidak makan gula-gula, keropok dan minuman bergas. Membaca 1. Makanan berkhasiat sangat penting. 2. Buah-buahan dan sayur-sayuran mempunyai . 3. Makanan ringan . 2.2.1 (ii) BA: 50 • Bimbing murid memahami teks berdasarkan grafik untuk mencari idea tersurat. KB – Menaakul BCB – Bacaan intensif EMK: Nilai Murni – Rasional 47 Aktiviti Membina ayat. Lazatnya Sayur Rizal suka makan sayur. Sayur ada vitamin dan garam mineral. Gigi Rizal kuat kerana selalu makan sayur. Gusi Rizal juga sihat. Menulis 3.2.1 (iii) BA: 51 • Minta murid membina ayat berdasarkan gambar yang diberikan. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Kebersihan fizikal dan mental 48 Tembikai Aktiviti Mencatat maklumat berdasarkan bahan. Kulit tembikai hijau. Isi tembikai berwarna merah dan ada juga yang berwarna kuning. Rasa buah ini manis. Tembikai boleh dimakan begitu sahaja. Selain itu, tembikai juga boleh dibuat jus. Tembikai kaya dengan vitamin A dan vitamin C. Vitamin ini diperlukan untuk mencegah penyakit. Antaranya, termasuklah sakit kepala dan penyakit kulit. Rupa Cara makan Khasiat • Berkulit Hijau • • • • • Tembikai Menulis 3.2.3 BA: 52-53 • Bimbing murid melengkapkan peta pokok berdasarkan bahan. KB – Mencirikan BCB – Mencatat nota EMK: Nilai Murni – Kebersihan fizikal dan mental 49 Ibu Rizal gemar memasak. Masakan ibunya lazat dan berkhasiat. Rizal suka makan lauk ikan tetapi abangnya pula suka lauk ayam. Ibu mereka selalu menggoreng ayam atau membakar ikan. Kadang-kadang, Rizal sekeluarga tidak makan di rumah. Mereka makan di Restoran Pak Yazid di Restoran Mawar. Walaupun makanan di situ murah berkhasiat. Keluarga Rizal amat mementingkan kebersihan. Mereka memilih tempat makan yang cantik bersih. Aktiviti Kata Hubung Menggunakan kata hubung yang betul dalam ayat. RESTORAN SRI MAWAR TATABAHASA 5.1.4 (i) BA: 54-55 • Bimbing murid menggunakan kata hubung berdasarkan bahan. KB – Mengecam Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Prihatin Kata hubung ialah kata yang digunakan untuk menggabungkan ayat. Contoh kata hubung ialah dan, atau dan tetapi. Bijak Bahasa: 50 Aktiviti Menggunakan kata seru dengan betul dalam ayat. Hai, Kim Seng! Kamu baru tiba? Hai, lama mak cik tidak nampak! Apa khabar? Wah, ada air soya! Amboi, asyiknya berbual! Ya, Rizal. Ibu kamu mana, Rizal? Eh, Abang Aziz! Oh, ibu saya ada di dapur! Sihat juga. Amboi, cantik baju Kim Seng! Terima kasih, mak cik. Kata Seru Di ruang tamu Di dapur Air soya baik untuk kesihatan. Eh, jangan lihat sahaja, Kim Seng! Jemputlah minum. Oh, saya sihat! Mak cik? Wah, sedapnya bau masakan ibu! Mari kita ke dapur. TATABAHASA 5.1.4 (iii) BA: 56 • Minta murid meneliti gambar dan kata seru yang diberikan. • Bimbing murid menggunakan kata seru dalam ayat. KB – Mengecam Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kasih sayang Kata seru ialah kata yang digunakan untuk melahirkan perasaan. Contoh kata seru ialah hai, amboi, eh. Bijak Bahasa: 51 Ya  . Saya rasa lebih cergas, cikgu. Memberikan respons terhadap soalan yang didengar dengan betulnya. Aktiviti KITA CERGAS Bagusnya Bersenam  Kebaikan Bersenam • badan cergas • otak cerdas • fikiran tenang Murid-murid, adakah kamu berpeluh selepas kita bersenam tadi? Apa yang kamu rasa? Apakah kebaikan bersenam? Unit 9 Mendengar dan Bertutur 1.1.2 (i) BA:57 • Pastikan murid memberikan respons secara lisan dan bukan lisan (aksi) serta melakonkan situasi di atas. KB – Menghubungkaitkan KP – Kinestetik EMK: Nilai Murni – Kebersihan fizikal dan mental 52 Aktiviti Kebaikan membina objek melatih diri untuk berfikir mewarnakan lukisan tahu memilih warna Mari Berehat Aktiviti Menyatakan isi tersirat berdasarkan bahan. Banyak aktiviti boleh kita lakukan semasa berehat. Rizal membaca majalah. Maisara membina objek. Nizam menonton televisyen. Kavita mewarnakan lukisan. membaca majalah dapat menambah ilmu Membaca 2.2.1 (iii) BA: 58-59 • Bimbing murid mencari isi tersirat berdasarkan bahan. KB – Menaakul BCB – Bacaan intensif EMK: Nilai Murni – Rasional 53 Cergaskan Diri Menulis jawapan soalan bercapah dengan betulnya. Aktiviti Pagi Tengah hari Malam Mengapakah kita perlu tidur lapan jam sehari? Kita perlu tidur lapan jam sehari supaya badan kita cergas. Bilakah kita boleh bersenam? Kita boleh bersenam pada . Nyatakan sebab kita perlu mandi tiga kali sehari. mandi tiga kali sehari tidur lapan jam sehari bersenam tiga kali seminggu Menulis 3.2.2 (ii) BA: 60 • Bimbing murid menjawab soalan bercapah. KB – Sintesis Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Rasional 54 Nazri Boleh Aktiviti Bercerita dan menuturkan dialog. Nazri hendak menjadi pemain bola sepak. Dia mahu menjadi ayam tambatan pasukan sekolahnya. “Boleh abang melatih saya bermain bola sepak?” tanya Nazri kepada Abang Fadil. “Boleh, Nazri. Bagaimanapun, jangan hangat-hangat tahi ayam sahaja,” kata Abang Fadil. Mulai hari itu, Abang Fadil melatih Nazri. Mereka mandi peluh di padang. “Terima kasih kerana baik hati melatih saya. Sekarang, saya ada hati untuk menjadi pemain bola sepak yang terkenal,” kata Nazri. Seni Bahasa Definasi simpulan bahasa. ayam tambatan: orang yang menjadi harapan hangat-hangat tahi ayam: usaha yang tidak berpanjangan mandi peluh: basah dengan peluh baik hati: bersikap baik dan penyayang ada hati: ada keinginan Bijak Bahasa: 4.1.1 BA: 61 • Pastikan murid bercerita dan menuturkan dialog secara didik hibur. KB – Menaakul KP – Kinestetik EMK: Nilai Murni – Kegigihan 55 Aktiviti Menggunakan kata perintah yang betul dalam ayat. Kata Perintah Sila duduk di sini, cikgu. Jemput minum air ini. Jangan biarkan dia terlepas. Tolong kawal pemain itu. Kata perintah bertujuan untuk menimbulkan tindak balas terhadap perintah, arahan, larangan dan sebagainya. Contoh kata perintah ialah sila jemput, tolong dan jangan. Bijak Bahasa: TATABAHASA 5.1.4 (ii) BA: 62 • Pastikan murid meneliti penggunaan kata perintah dan menggunakan dengan betulnya berdasarkan bahan. KB – Memadankan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kerjasama 56 Pengayaan Tulis makanan yang kamu makan semasa waktu pagi. Kemudian, lukis gambar makanan tersebut. Pemulihan Pilih idea tersurat yang sesuai berdasarkan teks. Alisa selalu membawa bekalan ke sekolah. Dia membawa mi goreng dan pisang. Alisa membawa air masak juga. A B A B Alisa membawa bekalan ke sekolah. Alisa suka makan mi dan pisang. Alisa jarang membeli makanan di kantin. Makanan dari rumah terjamin bersih. Selain itu, makanan tersebut juga lebih berkhasiat. Alisa tidak makan di kantin sekolah. Alisa jarang membeli makanan di kantin. 57 Rizal sentiasa mengamalkan kebersihan diri. Penilaian 3 Rizal menyikat rambut menggunakan sikatnya sendiri. Dia menyidai tuala sesudah digunakan. Rizal menggosok gigi dengan berus giginya sendiri. Bilik Rizal sentiasa rapi. A Secara berpasangan, bersoal jawab berdasarkan gambar. B Ganti perkataan bercetak huruf merah dengan perkataan lain yang sesuai. C Jawab soalan yang berikut: a. Rizal menggunakan sikat siapa? b. Bagaimanakah keadaan bilik Rizal? c. Mengapakah Rizal tidak menggunakan berus gigi orang lain? D Bina ayat dengan perkataan yang berikut: • dan • atau • tetapi 58 Sayur Kita perlu makan sayur pada setiap hari. Sayur ada vitamin dan garam mineral. Apabila makan sayur, badan kita akan sihat dan kuat. Ada bermacam-macam jenis sayur. Ada yang berwarna hijau, merah, kuning, ungu, dan putih. Ada sayur jenis daun, buah dan ubi. (Sumber: Hasimah Azit, 2015. Siri Wah, Sedapnya! Sayur, Kuala Lumpur: DBP) Bacaan Luas Jenis ubi Jenis buah Jenis daun Sayur perlu dibasuh sebelum dimasak. Rendam sayur itu di dalam air yang bercampur cuka. Kemudian, bersihkan sayur itu dengan air. 59 Utamakan Keselamatan KESELAMATAN Melafazkan pantun dan berbual berdasarkan gambar. Aktiviti TEMA4 Bunga seroja di atas peti, Putih berseri idaman dara; Buat kerja berhati-hati, Supaya diri tidak tercedera. Hendak membelah kayu meranti, Membuat titi di Kampung Rasa; Peraturan sekolah harus diikuti, Belajar nanti tenang selesa. Dari Inderagiri ke Pulau Paya, Bawa cermat kayu cendana; Waspada diri di jalan raya, Pasti selamat di mana-mana. Kita Pasti Selamat 60 Wah, Rajinnya Anak Ibu! Aktiviti Mendengar dan memberikan respons terhadap suruhan dengan betulnya. Aina, tolong ibu lapkan semua pinggan ini. Baik, ibu. Bagaimanakah caranya? Ya, ibu. Saya akan mengelapnya dengan berhati-hati. Lapkan pinggan dengan tuala kering ini. Buat dengan cermat. Aiza, tolong ibu simpankan pinggan itu di dalam almari. Baiklah, ibu. Saya akan menyimpannya. Harap kamu berhati-hati. Pinggan itu, jika terjatuh, akan pecah. Kacanya tajam. Bawa sedikit-sedikit. Pegang dan bawa dengan cermat. Saya akan PASTIKAN SELAMAT  Betul, ibu. Jika terpijak kaca, kaki boleh  . Unit 10 Mendengar dan Bertutur . 1.1.2 (ii) BA: 63 • Bimbing murid melakukan aktiviti mendengar dan memberikan respons terhadap suruhan. • Minta murid lakukan simulasi. KB – Membuat inferens KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Berwaspada 61 Menyatakan kandungan cerita dengan betulnya. Aktiviti Saya dan adik kembar saya, Aiza, pergi ke taman permainan. Kami hendak bermain buaian. Sebelum kami pergi ke sana, ibu menyuruh kami memakai pakaian yang sesuai. “Pakaian yang sesuai dapat mengelakkan kecederaan,” kata ibu. Ibu dan ayah turut menemani kami. Keselamatan di taman permainan perlu diutamakan. Sebelum bermain buaian, ayah akan memeriksanya terlebih dahulu. Ada kanak-kanak terjatuh dan cedera semasa bermain buaian. Saya dan Aiza berasa selamat semasa bermain di sini. Kami bermain buaian dengan gembiranya. Kanak-kanak perlu ditemani oleh orang dewasa supaya selamat. Kita Harus Berwaspada Membaca 2.3.1 (i) BA: 64 • Bimbing murid memahami kandungan cerita yang dibaca. KB – Menaakul Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Berhati-hati Menulis 62 Aktiviti Menulis perkataan secara imlak dengan ejaan yang betul. tutup tingkap dan pintu bilik beritahu jiran tutup dan kunci pintu utama serta pintu pagar Aiza dan keluarganya pergi bercuti di Pulau Sayak, Kedah. Mereka bercuti di sana selama tiga hari. Sebelum bertolak, ayah dan ibu mereka mengambil langkah keselamatan. Rumah Kita Selamat matikan suis elektrik 3.2.4 (i) BA: 65-66 • Minta murid membaca dan memahami bahan untuk menulis perkataan secara imlak. KB – Mengecam Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Bertanggungjawab 63 Naik Kapal Terbang Membina ayat dengan menggunakan kata sendi nama dengan betulnya. Aktiviti Kata Sendi Nama Aina dan keluarganya hendak pergi ke Kuala Terengganu. Mereka mahu menziarahi datuk dan nenek di sana. Ibu Aina memberikan beg pakaian kepada ayahnya. Beg itu dimasukkan ke dalam but kereta. Beg itu juga dikunci dan diletakkan tanda nama. Tujuannya supaya tidak hilang. Selepas bersiap, mereka pun bertolak dari rumah ke lapangan terbang. di ke kepada PAS PERLEPASAN KELAS EKONOMI KELAS EKONOMI Kata sendi nama ialah perkataan yang letaknya di hadapan kata nama atau frasa nama. Contoh: di sekolah, dari rumah, ke bandar, kepada ibu. Bijak Bahasa: TATABAHASA • Bimbing murid mengenal pasti kata sendi nama dan membina ayat. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Bertanggungjawab KP – Verbal-linguistik 5.1.4 (iv) BA: 67-68 dari 08:21 BUKA 09:10 P10 WAKTU DIBUKA PEMBERITAHUAN WAKTU PERLEPASAN PINTU PERLEPASAN : : : : 64 Aktiviti Membina ayat dengan menggunakan kata arah dengan betulnya. Selamat dalam Pesawat Kata Arah Aina dan Aiza berasa seronok menaiki kapal terbang. Aina dan ibunya duduk di kerusi hadapan di sebelah kiri. Aiza dan ayah pula duduk di kerusi belakang di sebelah kanan. Aina melihat tempat menyimpan beg di bahagian atas kabin. Jaket keselamatan berada di bawah tempat duduk. kiri kanan atas bawah Kata arah ialah perkataan yang menunjukkan hala atau jurusan. Hadir sebelum kata nama Contoh: kanan, kiri, atas, bawah, hadapan, belakang. Bijak Bahasa: TATABAHASA 5.1.4 (v) BA: 69-70 • Bimbing murid mengenal pasti penggunaan kata arah dan membina ayat. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Bertanggungjawab 65 Mendengar dan memberikan respons terhadap pesanan dengan betulnya. Ingatlah Pesanan Guru KITA SELAMAT DI SINI Murid-murid, sebentar lagi waktu rehat. Kamu mesti beratur sebelum pergi ke kantin. Berjalan dengan tertib dan berhati-hati. Awasi tangga dan longkang. Baik, cikgu. Kami akan beratur sebelum pergi ke kantin. Ya, cikgu. Kami akan sentiasa berhati-hati. Aktiviti Jangan berlari dan berebut-rebut. Jika terjatuh, kamu akan mendapat kecederaan. Jadi, cikgu harap kamu sentiasa berwaspada. Kami ingat akan pesanan cikgu. Baiklah, cikgu. Unit 10 Mendengar dan Bertutur Unit 11 AZMAN 1.1.2 (iii) BA: 71 • Pastikan murid main peranan untuk memberikan respons terhadap pesanan yang didengar. KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Menjaga keselamatan diri AZMAN 66 Di luar pagar sekolah, cikgu. Kawasan itu berbahaya kerana jalan raya di situ sibuk. Sungguh segar pisang berangan, Cantik berseri bunga angsana; Luar pagar kawasan larangan, Elakkan diri bermain di sana. Murid-murid, di manakah kawasan larangan itu? Mengapakah kawasan itu berbahaya? Ya, murid-murid. Kamu dilarang berada di luar pagar semasa waktu persekolahan. Jauhi Kawasan Ini KEJAYAAN PASTI MILIK KITA Membaca SUZANA 67 Anak muda mencari rotan, Rotan dicari di hutan dara; Harus waspada mengambil alatan, Agar diri tidak tercedera. Beli sepukal durian di dusun, Manggis seguni harganya rendah; Basikal dan motosikal diletak tersusun, Bermain di sini mengundang padah. Bangau sekawan di Tasik Chini, Terbang sendiri mencari makan; Dengarlah kawan nasihatku ini, Keselamatan diri perlu diutamakan. Menyatakan maksud pantun dengan betulnya. Aktiviti Kita hendaklah  . Kita tidak boleh  . .  AZMAN AZMAN • Bimbing murid membaca rangkap pantun dan minta murid menyatakan maksud pantun. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Luar Bilik Darjah EMK: Nilai Murni – Mematuhi peraturan Ilmu – Pendidikan Jasmani dan Kesihatan 2.3.1 (ii) BA: 72-73 68 Aktiviti Menulis ayat yang diimlakkan dengan ejaan yang betul. Kita Waspada Kita Selamat Ini taman sains sekolah saya. Kita semua perlu men jaga keselamatan diri semasa berada di sini. Jangan bermain di tepi kolam ikan. Kita mungkin akan tergelincir dan terjatuh ke dalam kolam. Pokok-pokok yang berduri juga terdapat di sini. Kita mestilah berhati-hati. Duri yang tajam boleh mencederakan kita. Kita juga dilarang bergayut pada dahan pokok. Dahan yang rapuh akan patah. Kita akan terjatuh dan cedera. Oleh itu, awasilah diri dan patuhilah peraturan. Menulis 3.2.4 (iii) BA: 74 • Pastikan murid membaca dan memahami bahan untuk menulis secara imlak. KB – Mengecam Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Berwaspada 69 Kata Tanya Beringat Sentiasa Aktiviti Membina ayat dengan menggunakan kata tanya dengan betulnya. • Cikgu Danial sedang menasihati murid-murid. • Ini gambar stor tukang kebun. • Murid-murid dilarang bermain di atas tangga. • Murid-murid membeli makanan pada waktu rehat. Siapakah yang bertugas di sini? Apakah nama pondok ini? Bilakah pengawal keselamatan bertugas? Di manakah letaknya pondok pengawal keselamatan? siapa apa mana bila • Bimbing murid membina ayat dengan menggunakan kata tanya berdasarkan gambar. Kata tanya ialah perkataan yang digunakan untuk menanyakan atau menyoalkan sesuatu. Contoh: apa, siapa, mana, bila. Bijak Bahasa: 5.1.4 (vi) BA:75-77 TATABAHASA KB – Mencirikan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Menjaga keselamatan diri AZMAN 70 Kata Perintah Aktiviti Membina ayat dengan menggunakan kata perintah dengan betulnya. Bomba Sukarela Harap berikan perhatian semasa pasukan bomba sukarela membuat pertunjukan. Tolong bawa alat pemadam api itu ke sana. • Bimbing murid membina ayat dengan menggunakan kata perintah berdasarkan gambar. 5.1.4 (ii) BA: 78 Jangan sentuh api itu. Sila berkumpul di padang pada pukul 9.00 pagi. TATABAHASA KB – Menjanakan idea Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Berwaspada 71 Bertutur berdasarkan gambar dan frasa. Aktiviti lintasan belang melintas jalan warden trafik hentian bas bebendul Melintas dengan Selamatnya SELAMAT DI JALAN RAYA Kawan-kawan, Kita hendaklah berhati-hati semasa melintas jalan. Kita mestilah melintas di . Kita lebih selamat semasa melintas di sini kerana  .  Unit 12 Mendengar dan Bertutur 1.2.1 BA:79-80 • Bimbing murid bertutur dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai secara bertatasusila. KB – Menjanakan idea KP – Verbal-linguistik EMK: Nilai Murni – Berhati-hati Ilmu – PKJR 72 Lampu Isyarat Lampu berisyarat Ada tiga warna Merah Kuning Hijau Itulah warnanya Merah berhenti Kuning bersedia Hijau bergerak Itulah gunanya Aktiviti berhenti bersedia untuk berhenti bergerak semua kenderaan berhenti semua kenderaan bersedia untuk berhenti semua kenderaan bergerak (Lagu: PKJR Tahun 1) Mengenal pasti dan menyatakan kandungan seni kata lagu dengan betulnya. Menyanyi 2.3.1 (iii) BA: 81 • Bimbing murid membaca seni kata lagu. • Minta murid melengkapkan maklumat dalam peta pemikiran yang sesuai. • Bimbing murid bernyanyi. KB – Menghubungkaitkan KP – Muzik EMK: Nilai Murni – Mematuhi peraturan Ilmu – PKJR 73 Mereka berwaspada dan berhati-hati sema sa melintas jalan raya. Seterusnya, mereka mendengar bunyi kenderaan yang datang. Selepas itu, mereka melihat ke kanan dan ke kiri. Kemudian, mereka melihat ke kanan semula. Beginilah Caranya Menulis karangan berdasarkan gambar. Aktiviti Puan Harlina memegang tangan anak-anaknya. Mereka hendak melintas jalan raya. Mereka mengamalkan lima langkah melintas dengan selamatnya. Mula-mula... Akhirnya, Puan Harlina dan anak-anaknya dapat melintas jalan raya dengan selamatnya. Sebelum melintas jalan raya, mereka berfikir terlebih dahulu. Menulis Puan Harlina dan anak-anaknya berhenti di bahu jalan. • Bimbing murid menulis karangan berdasarkan gambar dan ayat. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Berwaspada Ilmu – PKJR 3.3.1 (i) BA: 82-83 74 Pengayaan Bina ayat tanya. Tugasan: Pemulihan di sekolah kamu siapa Guru disiplin tempat ini Nama apa Di manakah beratur murid-murid Sarjan Ramli Bilakah bertugas 1 Secara berpasangan, kamu dikehendaki melawat ke kawasan sekitar sekolah. 2 Bina ayat tanya dengan kata tanya yang berikut. Ayat tanya yang dibina mestilah berkaitan dengan keselamatan di sekolah. 3 Tampalkan ayat yang dibina pada papan kenyataan kelas. ? ? ? ? siapa apa mana bila 75 A. Baca cerita dengan sebutan dan intonasi yang betul. Kemudian, tuturkan cara-cara menggunakan cerek elektrik. B. Tuliskan ayat yang diimlakkan oleh guru berdasarkan teks di atas. Aku Cerek Elektrik Penilaian 4 C. Lengkapkan ayat dengan perkataan yang sesuai. 1. Guru disiplin sedang memberikan taklimat ___________ murid-murid. (daripada / kepada) 2. Murid-murid tidak dibenarkan masuk _____________ bilik guru tanpa kebenaran. (ke / di) 3. Di _______________ tempat melintas yang selamat? (bilakah / manakah) 4. Dilarang melintas di _____________ bas yang sedang berhenti. (hadapan / belakang) Aku sebuah cerek elektrik. Aku digunakan untuk menjerang air. Aku boleh mencederakan jika tidak digunakan dengan betulnya. Begini caranya. Mula-mula, buka penutup badanku. Isikan air ke dalam tubuhku mengikut sukatan. Kemudian, tutup semula tudungku. Selepas itu, pasangkan soket pada palam elektrik. Tekan suis elektrik dan suis badanku. Beberapa minit kemudian, badanku akan panas. Air akan mendidih. Gunakanlah aku dengan cermat agar tidak mendatangkan kecederaan kepada sesiapa. 76 Mila demam. Alia melawat Mila. “Pernahkah kamu minum madu lebah, Mila?” tanya Alia. “Tidak pernah,” jawab Mila. “Cubalah minum madu lebah selalu. Kita tidak mudah dijangkiti penyakit. Tubuh kita juga akan sentiasa sihat. “Ya, saya ingin mencubanya,” balas Mila. “Saya minum satu sudu madu lebah yang dibancuh dengan air setiap pagi,” kata Alia. “Wah, patutlah saya lihat kamu sentiasa sihat!” kata Mila. Pengukuhan A. Baca dan fahami teks. Kemudian, jawab soalan. B. Bina ayat berdasarkan gambar dan perkataan. 1. Siapakah yang demam? 2. Alia minum madu lebah bila? 3. Mengapakah madu lebah baik untuk kesihatan? 4. Jika kamu demam, apakah yang perlu kamu lakukan? tetapi atau dan Malaysia negaraku indah rakyat bersatu pelbagai budaya. Malaysia negaraku tercinta bersama majukan negara demi masa hadapan. Murid menyatakan maklumat berdasarkan sajak dan gambar. Aktiviti Malaysia Negaraku 77 TEMA5 NEGARAKU TERCINTA MUZIUM PAKAIAN TRADISIONAL 78 Unit 13 BUDAYA KITA Mendengar dan Bertutur Aktiviti Benar, Jagu. Pakaian orang Melayu menarik. Wanita Melayu pula memakai  Nizam, pakaian tradisi orang Melayu cantik. Menyampaikan maklumat berdasarkan bahan. Pakaian Tradisi MUZIUM PAKAIAN TRADISIONAL Lelaki Melayu memakai baju Melayu dan seluar panjang. Mereka juga memakai samping dan songkok. 79 1.2.2 BA: 1 • Bimbing murid berbual untuk menyampaikan maklumat berdasarkan bahan. KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Menghargai tradisi Kak Doli membancuh tepung beras dengan gula apong dan sedikit air. Aktiviti Menaakul gambar untuk menyatakan perkataan dan membina ayat. Penganan Kak Doli Penganan ialah hidangan istimewa pada Hari Gawai. Oleh itu, Kak Doli hendak membuat penganan. Kak Doli menggunakan tepung beras, gula apong, air dan minyak masak. Selepas itu, Kak Doli menuangkan bancuhan itu ke dalam kuali. Kak Doli menggoreng penganan sehingga masak. Kak Doli menghidangkan penganan kepada tetamu. 80 2.2.1 (i) BA: 2-3 Membaca KB – Menaakul Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Menghargai tradisi • Bimbing murid menaakul gambar untuk menyatakan perkataan dan membina ayat daripada perkataan tersebut. Mengedit kesalahan ejaan. Aktiviti Tarian Datun Julud Tarian Datun Julud terkenal di Sarawak. Tarian ini boleh ditarikan secara berseorangan atau berkumpulan. Penari tarian ini ialah gadis Kenyah. Mereka biasanya memakai pakaian tradisional. Ada bulu burung kenyalang di jari penari. Mereka menghentak kaki dan bertepuk tangan. Tarian mereka mengikut iringan alat muzik, sape. Jagu berkunjung ke rumah panjang di Long Busang. Semasa di sana, dia menyaksikan tarian Datun Julud. Empat orang gades Kenyah sedang menarikan tarian ini. Mereka memakai pakayan tradisional. Jagu melihat bulu burong kenyalang di jari penari. Bunyi alat musik sape mengiringi tarian mereka. Para penari menghintak kaki dan bertepok tangan. A B 81 3.3.2 (i) BA: 4-5 Menulis • Bimbing murid mengenal pasti kesalahan ejaan dalam Teks B berdasarkan Teks A. • Minta murid menyalin teks dengan ejaan yang telah diedit. KB – Mengecam Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Menghargai budaya Aktiviti Menggunakan kata berimbuhan akhiran dengan betulnya. Pesta Tamu Besar Keluarga Jagu pergi ke Pesta Tamu Besar. Ada banyak acara di pesta tersebut. Antaranya ialah jualan, pertunjukan pentas dan acara berkuda. Ayah, benarkan saya menaiki kuda. Baiklah, Jagu. Ayah izinkan. Ibu, belikan saya rantai kunci ini. Banyak hasil tanaman dijual di sini. Jagu, di sana ada persembahan tarian. 82 5.2.1 (ii) BA: 6 • Bimbing murid mengenal pasti perkataan berimbuhan akhiran. KB – Mengenal pasti Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kesyukuran Kata Berimbuhan Akhiran TATABAHASA Memberikan respons terhadap soalan. Aktiviti Nizam, pernah lihat bunga pakma? Ya, Nizam. Tetapi saya hanya pernah melihatnya di televisyen. Apakah nama lain bagi bunga pakma? Yang manakah bunga pakma, Jagu? Bunga Pakma • bunga terbesar di dunia • bunga rasmi negeri Sabah Bunga Pakma • dikenali sebagai bunga Raflesia Bunga Kebanggaan Tidak. Kamu pernah melihatnya, Jagu?   Oh, begitu! Apakah keistimewaan bunga pakma? Bunga pakma bunga rasmi negeri apa? Mendengar dan Bertutur   83 1.1.2 (i) BA: 7 • Bimbing murid memberikan respons terhadap soalan secara aksi dan lisan dan simulasikan. KB – Menghubungkaitkan Kecerdasan Pelbagai EMK: Nilai Murni – Menghargai alam sekitar MILIK KITA Unit 14 Burung Kenyalang Aktiviti Menyatakan idea tersurat berdasarkan bahan. Burung kenyalang lambang negeri Sarawak. Warna bulu badan burung kenyalang hitam. Ekor dan sayapnya berwarna putih. Paruh burung kenyalang pula kuning. Burung kenyalang gemar makan buah-buahan. Selain itu, burung ini juga makan serangga, cicak dan ular. Burung kenyalang ada banyak di hutan negeri Sarawak. Bagi kaum Dayak, burung ini berkuasa. Rakyat Sarawak berbangga dengan burung kenyalang. Internet majalah buku guru bulu badannya hitam Burung Kenyalang 84 2.2.1 (ii) BA: 8-9 Membaca • Bimbing murid mencari idea tersurat berdasarkan bahan dan melengkapkan peta bulatan. KB – Menaakul Kecerdasan Pelbagai EMK: Nilai Murni – Cinta akan negara Pondok Malaysia Mengedit teks dengan tanda baca yang betul. Aktiviti Ada pondok di halaman rumah Jagu. Nama pondok itu “Pondok Malaysia”. Jagu, Nizam dan Ganesh selalu bermain di situ. Hari Kebangsaan hampir tiba. Mereka menghias pondok itu Jagu menampal gambar pemimpin negara. Ganesh mewarnai gambar bunga raya. Dia menggunakan warna merah kuning dan hijau. Nizam pula memasang bendera Malaysia. Pondok itu cantik sekarang mereka bercita-cita hendak membina bangunan yang menjadi kebanggaan negara. 85 3.3.2 (ii) BA: 10-11 Menulis • Bimbing murid membaca teks dan meneliti kesalahan tanda baca dan membetulkannya. KB – Menganalisis PK - Mengaplikasi EMK: Nilai Murni – Patriotisme Aktiviti Syair Tiga Sahabat Tiga sahabat berbilang bangsa, Itulah Kim Man, Rama dan Musa, Pergi ke sekolah bertiga sentiasa, Tiba awal menepati masa. Setiap petang Rama ke taman, Beriadah dengan Musa dan Kim Man, Gembira bermain bersama teman, Bersenam berlari di tengah laman. Selalu mereka ke rumah Rama, Kerja sekolah disiapkan bersama, Masa diambil tidaklah lama, Kerana dibuat dengan kerjasama. Melagukan syair. 86 4.2.3 BA: 12 • Bimbing murid melagukan syair mengikut irama “Selendang Delima”. KB – Menyesuaikan KP – Logik muzik EMK: Nilai Murni – Muafakat Seni Bahasa Sambutan Hari Kebangsaan Jagu dan keluarganya menyaksikan sambutan Hari Kebangsaan. biru cermin lintas lintas jet jam kain mata rentang hormat hormat tangan pejuang muda Membina dan menggunakan kata majmuk berdasarkan bahan. Aktiviti Kata majmuk ialah rangkaian dua perkataan atau lebih yang membawa makna tertentu. Contoh: guru besar, jalan raya, kereta api. Bijak Bahasa: 87 5.2.2 BA: 13 • Bimbing murid bercerita tentang gambar dengan menggunakan kata majmuk. KB – Mengkonsepsi Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Cinta akan negara Kata Majmuk TATABAHASA Aktiviti Bercerita dengan menggunakan kata ganda berdasarkan bahan. Indahnya Pulau Manukan ikan-ikan budak-budak pokok-pokok bot-bot pelampung-pelampung Kata ganda ialah perkataan yang digandakan. Contoh: budak-budak, bot-bot, pokok-pokok, ikan-ikan. Bijak Bahasa: Pulau Manukan terletak di Sabah. Pulau ini terkenal kerana keindahannya. Kelihatan bot-bot di jeti. Air laut di sini jernih. Kita boleh melihat ... 88 5.2.3 (i) BA: 14 • Bimbing murid bercerita dengan menggunakan kata ganda. KB – Membuat inferens KP – Naturalis EMK: Nilai Murni – Menghargai alam sekitar Kata Ganda TATABAHASA Memberikan respons terhadap pesanan. Aktiviti Hargai Kemudahan Terima kasih, cikgu. Baik, datuk. Saya akan belajar dengan tekunnya. Jagu, belajarlah dengan bersungguh-sungguh. Jagalah buku teks itu dengan baik. Mendengar dan Bertutur Murid-murid, contohilah sikap Jagu. Hargai kemudahan yang kamu dapat. Syabas, Jagu! Semua buku teks kamu berbalut. 89 1.1.2 (iii) BA: 15 • Bimbing murid memberikan respons terhadap pesanan dan melakonkannya. KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Menghargai SIKAP YANG BAIK Unit 15 Terperangkap di Terowong Sekumpulan katak masuk ke dalam terowong. Mereka mencari makanan. Mereka mendapat banyak makanan. “Kita bahagikan sama rata,” kata Tuk Rontok, ketua mereka. 1 5 6 2 Katak-katak itu bekerjasama mengangkat batu. “Mari kita alihkan batu-batu ini,” kata Tuk Rontok. Membaca 90 Memahami dan melakonkan cerita. Lengkapkan peta alir. Aktiviti masuk ke dalam terowong mendapat makanan tanah runtuh seekor katak tersepit Mereka hendak keluar dari terowong itu. Tiba-tiba, tanah runtuh. Akhirnya, mereka dapat keluar dengan selamatnya. Seekor katak tersepit di celah batu. Dia tidak dapat bergerak. Mereka mengangkat katak yang cedera dengan pengusung. 3 7 8 7 4 91 2.3.2 BA: 16-17 • Minta murid membaca cerita dengan telitinya dan mempersembahkannya dalam bentuk lakonan. KB – Menaakul KP - Kinestetik EMK: Nilai Murni – Kerjasama Perhimpunan Mingguan Aktiviti Menulis jawapan bagi soalan bertumpu dan soalan bercapah. Pada setiap hari Isnin, perhimpunan mingguan diadakan di sekolah Jagu. Mereka tidak berbual semasa Guru Besar berucap. Jagu mencatat maklumat yang penting. Murid-murid menyanyikan lagu Negaraku. Mereka berdiri tegak. Jawab soalan di bawah ini. 1. Bilakah perhimpunan mingguan diadakan? 2. Apakah yang dilakukan oleh Jagu semasa Guru Besar berucap? 3. Mengapakah kita mesti berdiri tegak semasa menyanyikan lagu Negaraku? Setelah perhimpunan tamat, murid-murid bergerak ke kelas. Mereka berjalan dengan teraturnya. 1 2 3 4 92 3.2.2 (i) (ii) BA: 18 • Minta murid menjawab soalan bertumpu dan bercapah berdasarkan bahan. KB – Menjana idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Hemah tinggi Menulis Jagu duduk bersila dengan sopannya. Amalan yang Sopan Brif ilustrasi: Normi bersin menggunakan sapu tangan. Membina ayat penyata yang betul berdasarkan gambar. Aktiviti Bersopan Santun Normi menutup hidung dan mulut dengan sehelai sapu tangan ketika bersin. Amin menutup mulut semasa menguap. menutup mulut menutup hidung dan mulut berjabat tangan duduk bersila 93 5.3.1 (i) BA: 19-20 • Bimbing murid membina ayat penyata berdasarkan bahan. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Hemah tinggi Ayat Penyata TATABAHASA Aktiviti Membina ayat tanya berdasarkan bahan. Bantu-membantu Ayah, barang-barang ini untuk siapa? Kebakaran itu berlaku semalam. Ayah akan ke sana dengan Pak Cik Musa. Di manakah Bilakah Barang-barang ini untuk mangsa kebakaran. Kebakaran itu berlaku di Kampung Aman. ? ? ? 94 5.3.1(ii) BA: 21-22 • Bimbing murid membina ayat tanya berdasarkan jawapan yang diberikan. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Baik hati Ayat Tanya TATABAHASA Jagu Pengawas itu Cikgu Razlan makan nasi lemak. menaikkan Jalur Gemilang. membaca buku di pusat sumber. melihat perarakan Hari Kebangsaan. membuang sampah ke dalam tong sampah. Pemulihan Bina ayat daripada rajah di bawah. Pengayaan Cari benda tersembunyi yang terdapat dalam gambar. Kemudian, bina ayat. 95 Penilaian 5 A. Nyatakan aktiviti yang terdapat dalam gambar. B. Tulis lima perkataan yang sesuai berdasarkan gambar. C. Bina dua ayat penyata dan dua ayat tanya berdasarkan gambar. D. Baca petikan dengan teliti. Kemudian, betulkan kesalahan ejaan dan tanda baca. Jualan barang buatan Malaysia diadakan di dewan orang ramai. Jagu dan keluarganya berkunjong ke pesta itu. Para peniaga menjual pelbagai barang ibu Jagu telah membeli alas meja bakol dan tuala. keluarga Jagu menghargai barang buatan negara seniri. 96 97 Bersoal jawab berdasarkan bahan grafik. Aktiviti TEMA6 98 SAINS DAN KITA Ingat Pesanan Cikgu Aktiviti Mendengar dan memberikan respons terhadap pesanan. Bawa batu kecil, gelas plastik, duit syiling, penyedut minuman dan tudung botol. Kita akan membuat uji kaji sains. Tolong sampaikan pesanan ini kepada kawan-kawan kamu.    Kalang, esok ada benda yang kamu perlu bawa. Ya, cikgu. Apakah benda yang perlu dibawa? Unit 16 Mendengar dan Bertutur  Apakah yang hendak kita buat? 1.1.2 (iii) BA: 23 • Bimbing murid melakukan aktiviti main peranan. KB – Menjanakan idea KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Hormat–menghormati 99 Tenggelam dan Timbul Menyatakan maklumat tersirat berdasarkan grafik. Aktiviti Berdasarkan uji kaji ini, objek yang berat akan tenggelam di dalam air. Objek yang ringan pula akan  . Membaca Cikgu Amar membimbing murid-murid membuat uji kaji sains. Mula-mula, murid-murid diminta mengisi air ke dalam gelas plastik. Kemudian, mereka diminta memasukkan duit syiling, tudung botol, batu kecil dan penyedut minuman yang dipotong pendek ke dalam gelas. Yang berikut ialah hasil uji kaji yang dijalankan. Batu dan duit syiling tenggelam di dalam air. Penyedut minuman dan tudung botol timbul di permukaan air. 2.2.1 (iii) BA: 24 • Bimbing murid menaakul teks untuk mendapatkan idea tersirat. KB – Membuat kesimpulan Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Rasional 100 Kenali Anggota Badan Kita Membina dan menulis perkataan. Aktiviti Anggota badan kita terdiri daripada empat bahagian. Bahagian-bahagian itu ialah kepala, badan, tangan dan kaki. Mari kita labelkan. 2 3 4 Menulis 1 2 4 3 1 3.2.1 (i) BA: 25 • Bimbing murid membina dan menulis perkataan berdasarkan bahan. KB – Mencirikan Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Kesyukuran 101 Membina dan menulis frasa. Aktiviti Mata ialah deria lihat kita. Kita menggunakannya untuk melihat. Hidung ialah . Kita menghidu melaluinya. Telinga ialah kita. Kita menggunakannya untuk mendengar. Lidah ialah . Kita menggunakannya untuk merasa. Tangan ialah . Kita menggunakannya untuk menyentuh. deria dengar deria sentuh deria rasa deria bau Menulis 3.2.1 (ii) BA: 26 • Bimbing murid membina dan menulis frasa berdasarkan bahan. KB – Mencirikan Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Kesyukuran 102 Aktiviti Membina ayat perintah. Sains Perubatan Ayat Perintah Kalang demam. Ayah membawanya berjumpa dengan Doktor Mira. Tolong simpan ubat di tempat yang selamat. Tarik nafas kamu. Baik, puan. Terima kasih. Sila makan ubat mengikut aturannya. Jangan minum minuman berais. Baik, doktor. Sila ambil ubat di kaunter ubat. Baiklah, doktor. Ya, puan. Bijak Bahasa: Ayat perintah ialah ayat yang bertujuan untuk menimbulkan sesuatu tindakan. Contoh: Sila duduk. Sila ambil ubat. Jangan minum air batu. Tolong simpan ubat ini. Tolong buka mulut kamu. Suhu badan kamu tinggi. Kamu demam. Kamu perlu berehat. Bilik Rawatan Kaunter Ubat TATABAHASA 5.3.1 (iii) BA: 27-28 • Bimbing murid mengenal pasti dan membina ayat perintah berdasarkan gambar. • Minta murid menyampaikan maklumat berdasarkan bahan. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Bertanggungjawab 103 Bertutur berdasarkan gambar dan maklumat. Aktiviti TEKNOLOGI DAN KITA Kamus Elektronik Kamus elektronik ini  . Wah, kamu sudah ada kamus elektronik! Boleh ceritakan kelebihan kamus ini? 1 sebutan perkataan tepat 2 pantas mencari makna perkataan 3 makna perkataan dalam pelbagai bahasa 4 mempunyai ayat-ayat contoh i menggunakan kuasa bateri ii tahan lasak iii ringan iv mesra pengguna v capaian pantas  Unit 17 Mendengar dan Bertutur 1.2.1 BA: 29 • Bimbing murid bertutur dengan sebutan dan intonasi yang betul secara bertatasusila. KB – Menjanakan idea KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Menghargai teknologi 104 Kami Memudahkan Kerja Wah, hebatnya kamu! Aku pula mesin basuh. Aku kuat bekerja. Aku menggunakan kuasa elektrik. Aku dapat membasuh pakaian dengan cepat. Aku juga dapat mengeringkan pakaian. Aku berasa bangga kerana dapat meringankan kerja manusia. Hai, aku pembersih vakum! Aku sangat berguna kepada manusia. Aku dapat menyedut habuk dan sampah. Aku dapat membersihkan lantai dan siling rumah. Aku kuat kerana aku menggunakan tenaga elektrik. Manusia sangat sayang akan aku. Peralatan • mesin basuh • membasuh pakaian • membasuh pakaian dengan cepatnya Kegunaan Keistimewaan Membaca 105 Menyatakan kandungan teks dengan betulnya. Aktiviti Aku juga penting seperti kamu. Nama aku pengisar elektrik. Aku dapat melumatkan cili dan bawang dengan cepat. Aku juga dapat membuat jus buah-buahan. Aku memudahkan manusia menyediakan makanan dan minuman. Aku bekerja dengan pantasnya. Manusia sentiasa memerlukan aku. Aku seterika elektrik. Badan aku panas dengan kuasa elektrik. Aku dapat menggosok pakaian dengan cepat. Aku mampu menggosok banyak pakaian setiap hari. Aku sangat membantu manusia. Tanpa aku, kerja menggosok menjadi sukar. Gunalah aku. 2.3.1 (i) BA: 30-31 • Bimbing murid membaca, mengenal pasti kandungan teks dan memindahkannya ke dalam bentuk grafik. KB – Mengkategorikan BCB – Bacaan Intensif EMK: Nilai Murni – Kesyukuran 106 Aktiviti Pintu Pagar Automatik Kawan-kawan, Pada suatu hari, saya dan keluarga pulang dari bandar. Pada masa itu, hujan turun dengan lebatnya. Ibu turun dari kereta untuk membuka pintu pagar. Walaupun ibu menggunakan payung, badannya basah kuyup. Kami kasihan melihat keadaan ibu. Membina dan menulis ayat. • pasang pintu pagar automatik • guna alat kawalan jauh • buka secara automatik • tutup secara automatik Menulis Ayah mendapat suatu idea. Kita haruslah bersyukur kerana kemajuan teknologi telah membantu dan memudahkan kerja kita. 3.2.1 (iii) BA: 32 • Bimbing murid membina dan menulis ayat berdasarkan gambar dan frasa. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Menghargai teknologi 107 Hebat Teknologi Membina pantun empat kerat dan melafazkan pantun dengan sebutan dan intonasi yang betul. Aktiviti Pantun Turunkan sauh pasangkan pukat; Fungsi utama jimatkan masa. Jarak yang jauh menjadi dekat. Kerja yang lambat menjadi cepat, Naik kereta ke Kota Tinggi, Membawa sarat sebakul berangan; Jika kita gunakan teknologi, Kerja yang berat menjadi ringan. Hutan mana hendak diredah, Mencari pakma yang tiada di desa; Teknologi berguna sangat berfaedah, . Daunnya lebat pohon serapat, Tidaklah tinggi tumbuhnya jarang; , Itulah teknologi zaman sekarang. Menangkap ikan waktu pagi, ; Banyak kebaikan guna teknologi, . 4.2.1 (ii) 4.3.1 (ii) BA: 33 • Bimbing murid membina pantun empat kerat secara terkawal dan melafazkan pantun dengan sebutan dan intonasi yang betul. • Minta murid menyatakan kebaikan sains dan teknologi berdasarkan pantun. KB – Mencirikan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Kreativiti dan inovasi 108 Aktiviti Membina ayat seruan berdasarkan gambar. Basikal Solar Kereta Solar Mariah: Wah, hebatnya basikal solar ini! Kanang: Ya, Mariah. Basikal ini menggunakan tenaga solar untuk menggerakkannya. Basikal ini ringan dan mesra alam. Tenaganya diperoleh daripada cahaya matahari. Kalang: Apakah yang kamu berdua lihat? Mariah: Eh, kamu rupanya, Kalang! Kami sedang melihat basikal solar. Kalang: Oh, begini rupanya basikal solar! Amboi, laju sungguh basikal solar ini! Ayat Seruan eh oh amboi wah TATABAHASA Bijak Bahasa: Ayat seruan ialah ayat yang diucapkan dengan tujuan melahirkan perasaan seperti terkejut, hairan, geram, seronok, sakit dan sebagainya. Contoh: Wah, cantiknya kereta ini! Amboi, laju motosikal itu! 5.3.1 (iv) BA: 34 • Bimbing murid membina ayat seruan berdasarkan gambar dan kata seru. • Minta murid merujuk contoh ayat seruan berdasarkan ayat yang diwarnakan. KB – Menganalisis Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Rasional 109 Menyampaikan maklumat berdasarkan gambar. Aktiviti HEBATNYA INOVASI Penyiram Pokok Inovasi tebuk lubang Benamkan di dalam tanah. Tanah akan menyerap air. isikan air dan tutup botol Kawan-kawan, Marilah kita membuat penyiram pokok inovasi. Cara membuatnya sungguh mudah. Mula-mula, sediakan .....  . . Keistimewaan penyiram pokok inovasi: • menjimatkan air • tahan lama • mudah digunakan • tidak perlu siram setiap hari • guna bahan terbuang • menjimatkan wang • menjimatkan tenaga botol plastik Unit 18 Mendengar dan Bertutur 1.2.2 BA: 35-36 • Bimbing murid menghasilkan alat penyiram pokok. KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran berasaskan projek EMK: Nilai Murni – Kreativiti dan inovasi 110 Treler Motosikal Datuk Aktiviti Menyatakan maksud pantun berdasarkan gambar. Membaca Rambut ikal cantik terbentuk, Nampak indah berwarna perang; Treler motosikal ciptaan datuk, Untuk mudah mengangkut barang. Datuk mencipta treler motosikal untuk mengangkut barangan dengan mudahnya. Enak rasanya belimbing besi, Dibawa belayar ke Sungai Perak; Treler dibuatnya daripada besi, Dipasang tayar senang bergerak.  Hinggap belatuk di palang besi, Besi bukan palang penghadang; Ciptaan datuk menjadi inovasi, Menjadi tarikan ramai peladang.  Ke Kuala Lukut membawa bekal, Bekal serawa dengan manisan; Treler disangkut pada motosikal, Untuk membawa hasil tanaman.  2.3.1 (ii) BA: 37 • Bimbing murid menyatakan maksud pantun berdasarkan gambar. KB – Merumus Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Kreativiti dan inovasi 111 Wah, Mudahnya! Membina dan menulis ayat berdasarkan rajah. Aktiviti Ibu Kalang mencipta penanda buku pintar. Penanda buku pintar ini memudahkan Kalang membawa buku ke sekolah mengikut jadual waktu. Kalang perlu membawa buku Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris pada hari Isnin. Pada hari Selasa pula, Kalang membawa buku . Kalang membawa buku pada hari Rabu. Pada hari Khamis dia membawa buku . Kalang tidak lagi perlu membawa semua bukunya setiap hari ke sekolah. Begnya menjadi ringan. Buku Teks Bahasa Melayu Bahasa Inggeris Matematik Muzik Hari Isnin Selasa Rabu Khamis Pelekat Pelekat Menulis 3.2.1 (iii) BA: 38-39 • Bimbing murid membina dan menulis ayat berdasarkan jadual. KB – Menyelesaikan masalah Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Kreativiti dan inovasi 112 Berus Gigiku Hebat Aktiviti Menyanyikan lagu dengan sebutan dan intonasi yang betul. Saya ada berus gigi Berus gigi inovasi Gosok sana Gosok sini Berus gigi hari-hari Rupanya macam pen Disemat pada poket Ubat gigi di dalamnya Nak guna picit saja Berus gigi istimewa Mari kita gunakannya Saya guna setiap hari Gigi putih nampak berseri Mari Bernyanyi (Irama lagu: Wau Bulan) 4.2.2 (ii) BA: 40 • Bimbing murid menyanyikan lagu dengan sebutan dan intonasi yang betul. KB – Menghubungkaitkan KP – Muzik EMK: Nilai Murni – Menjaga kebersihan 113 Nyamuk akan tertarik dengan bahan campuran ini. Perangkap Nyamuk Memahami ayat tunggal berdasarkan gambar. Aktiviti Ayat Tunggal Ayah memasukkan gula merah. Ayah menuang air panas. Ayah mengacau bahan-bahan itu. Ayah mencampurkan ragi. Perangkap nyamuk inovasi ini amat berguna kepada kita. Sekarang kita dapat tidur dengan nyenyaknya. Nyamuk sangat banyak. Ayah hendak membuat perangkap nyamuk. Ayah menuang bancuhan itu ke dalam botol. Ayah memotong botol plastik. TATABAHASA Ayat tunggal ialah ayat yang mempunyai satu subjek dan satu predikat. Contoh: Ali membaca buku. Melukis kegemaran Siti. Masakannya enak. Bijak Bahasa: 5.3.3 (i) BA: 41 • Bimbing murid membina ayat tunggal yang lain. KB – Menganalisis Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Kreativiti dan inovasi 114 Mari Kutip Durian Aktiviti Mengenal pasti dan membina ayat majmuk. Ayat Majmuk Pada musim buah-buahan, Kalang dan keluarganya pulang ke kampung. Datuk Kalang ada dusun durian. Dusun durian datuk terletak di lereng bukit. Bukit itu tidak tinggi tetapi curam. Datuk memasang jaring di sekeliling dusunnya. Buah durian yang gugur akan tersangkut pada jaring tersebut. Datuk membawa buah durian dengan treler motosikal atau lori. Datuk menjual buah durian kepada peraih atau pemborong. TATABAHASA Ayat majmuk ialah cantuman dua ayat tunggal atau lebih. Contoh: Ali dan Ahmad membaca buku. Kakak menari sambil bernyanyi. Bijak Bahasa: 5.3.3 (ii) BA: 42 • Bimbing murid membina ayat majmuk yang lain berdasarkan gambar dan maklumat. KB – Menganalisis Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Kerajinan 115 Pemulihan Bina ayat majmuk berdasarkan rajah. Pengayaan 1. Kalang tidak? Bina ayat majmuk berdasarkan ayat tunggal yang diberikan. Alia melawat ke Pusat Sains Negara. sangat berguna. 2. Telefon pintar ini mahal 3. Kamu hendak melihat pameran sains dan atau tetapi dan atau tetapi 1. a) Alif melawat ke pameran robotik di Kuala Lumpur. b) Keluarga Alif melawat ke pameran robotik di Kuala Lumpur. 2. a) Alif hendak pergi ke pameran robot kereta. b) Alif hendak pergi ke pameran robot motosikal. 3. a) Alif cuba menyentuh robot yang dipamerkan. b) Ayah melarang Alif menyentuh robot yang dipamerkan. 116 Penilaian 6 A. Sampaikan maklumat berdasarkan gambar. B. Baca teks. Kemudian, buat kesimpulan. D. Bina dan tulis ayat berdasarkan gambar. Keistimewaan: Boleh memasak pelbagai jenis makanan dengan pantas. Contohnya: • mengukus pulut, kuih, nasi • membakar roti, kek • memanggang ikan, ayam, daging • memasak sup Cikgu Amar membawa dua buah pasu yang ditanam pokok bunga. Sebuah pasu diletakkan di dalam kelas. Sebuah pasu lagi diletakkan di luar kelas. Pasu bunga di luar kelas terdedah kepada cahaya matahari. Cikgu Amar menyuruh murid-muridnya menyiram pokok bunga tersebut. Selepas beberapa hari, pokok bunga di dalam kelas telah layu manakala pokok bunga di luar kelas tetap segar. Kesimpulannya, pokok memerlukan cahaya matahari untuk  . C. Lengkapkan ayat dengan menggunakan perkataan berikut. Sila Tolong Wah Amboi 1. ____________, tingginya Menara Alor Setar ini! 2. ____________ letakkan pembersih vakum itu di dalam bilik. 3. ____________, kapal selam ini boleh timbul di permukaan air! 4. ____________ duduk, tayangan video akan bermula sebentar lagi. Murid berbincang tentang gambar. Aktiviti LINDUNGI ALAM LINDUNGI ALAM TEMA7 117 Indira, bolehkah menolong ibu buangkan sampah ini? Baik, ibu. Saya akan membuang sampah itu. Kita perlu membuang sampah agar rumah kita bersih, Indira. Mula-mula, asingkan sampah mengikut jenisnya. Kemudian, . Mengapakah kita perlu membuang sampah, ibu? Bagaimanakah caranya? ikat beg plastik asingkan sampah Uruslah Saya Memberikan respons terhadap soalan berdasarkan bahan. Aktiviti • Bimbing murid memahami bahan untuk memberikan respons. KB – Menjanakan idea KP - Interpersonal EMK : Nilai Murni – Kelestarian alam sekitar SAYANGI ALAM Unit 19 Mendengar dan Bertutur   118 1.1.2 (i) BA: 43 Membuat gerakan berdasarkan seni kata lagu. Aktiviti Airmu mengalir Dari gunung jauh di sana Jernih dan sejuknya Sungguh indah dipandang mata Kau tetap mengalir Walau apa halangan tiba Tak berhenti-henti Hingga sampai di laut nanti Masa juga akan berlalu Tak menunggu kita Gunakanlah sepenuhnya Janganlah leka (Irama lagu: Sungai ) Sungai Membaca • Bimbing murid menyatakan maklumat daripada seni kata lagu dengan membuat gerakan. KB – Menghubungkaitkan KP - Kinestetik EMK : Nilai Murni – Kelestarian alam sekitar SAYANGI ALAM 119 2.3.1 (iii) BA: 44 Kolam Ikan Indira Ini rumah Indira. Di rumah Indira ada kolam ikan. Kolam ikan di rumahnya besar. Kolam ikan Indira terletak di belakang rumah. Kolam ikannya sentiasa bersih. Ayah Indira membersihkan kolam pada waktu petang. Kolam perlu dibersihkan agar tidak berbau busuk. Indira membela 10 ekor ikan koi. Ikan itu cantik dan berwarna-warni. Indira rajin memberi ikan makan. Aktiviti Jawab soalan yang berikut. • Apakah yang ada di rumah Indira? • Di manakah kolam ikan Indira? • Bilakah ayah Indira membersihkan kolam ikan? • Berapa ekorkah ikan yang dibela oleh Indira? apa di mana bila berapa Menulis • Pastikan murid membaca dan memahami bahan untuk menjawab soalan bertumpu. KB – Menghubungkaitkan BCB – Bacaan intensif EMK : Nilai Murni – Kerjasama 120 3.2.2 (i) BA: 45 Kegunaan Rumput Kata Ma muk Rumput hiasan mengindahkan taman bunga. - ditanam di padang bola - sebagai tanaman tutup bumi Menulis ayat menggunakan kata majmuk berdasarkan bahan. Aktiviti - berwarna hijau gelap Rumput hiasan ditanam di rumah. Rumput ini juga ditanam di taman permainan. Rumput hiasan cantik dan lembut. Rumput hiasan boleh ditanam di halaman rumah banglo dan rumah teres. TATABAHASA KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual EMK : Nilai Murni – Prihatin • Bimbing murid meneliti dan memahami ayat untuk membina ayat menggunakan kata majmuk. 121 5.2.2 (i) BA: 46 Nyatakan kata ganda berdasarkan teks. Kemudian, bina ayat. • Bimbing murid membina ayat menggunakan kata ganda. KB – Mengecam Pembelajaran Kontekstual EMK : Nilai Murni – Kerjasama Kata Ganda Kebun Mini Pagi-pagi lagi, Indira sudah bangun. Dia dan keluarga membersihkan kebun mini. Indira mengutip siput-siput yang terdapat di kebun. Dia juga menyapu daun-daun kering. Ayah pula memacakkan kayu-kayu pada pokok terung. Pokok-pokok terung tidak akan tumbang. Ibu memetik cili-cili yang sudah masak. Kawasan rumah kelihatan hijau. Udara juga segar. Aktiviti TATABAHASA 122 5.2.3 (i) BA: 47-48 Lakonkan dialog dengan memberikan respons terhadap suruhan. Aktiviti • Bimbing murid memahami dan melakonkan dialog. KB – Menghubungkaitkan KP - Interpersonal EMK : Nilai Murni – Kasih sayang FLORA DAN FAUNA Sayangi Haiwan Pada setiap pagi, Indira dan Hana berjalan kaki ke sekolah. Pada suatu hari, mereka terjumpa seekor kucing di dalam longkang di tepi jalan. Hana: Indira, cepat kita selamatkan kucing ini. Indira: Baiklah, Hana. Saya bantu kamu. Setelah berkali-kali mencuba, akhirnya kucing itu telah dapat diselamatkan. Hana: Cepatlah, Indira, bawa kucing ini ke sekolah. Indira: Ya, Hana, saya setuju. Lagipun kita sudah lewat ke sekolah. Di sekolah, Indira dan Hana bertemu dengan guru kelas mereka. Indira dan Hana: Maafkan kami, cikgu, kerana lewat. Cikgu Hadi: Beritahu cikgu, sebab kamu berdua datang lewat hari ini. Indira dan Hana pun bercerita kepada Cikgu Hadi tentang peristiwa yang berlaku. Cikgu Hadi memuji sikap mereka. Unit 20 Mendengar dan Bertutur 123 1.1.2 (ii) BA: 49 Haiwan yang Prihatin Saya pula boleh mengangkat kayu-kayu yang besar. Saya bersetuju, Sang Kancil. Saya semakin sakit. Banyak kawan saya di sungai yang telah mati. Saya boleh memungut sampah dengan paruh saya. Pada suatu hari, Sang Kancil bertemu dengan haiwan-haiwan di hutan. Membaca Pencerita 124 Menyampaikan cerita yang telah dibaca. Aktiviti Pencerita Terima kasih, kawan-kawan. Jika sungai bersih, hidup kita akan sihat. Mengapa, Sang Kancil? Cuba lihat. Sungai kita semakin kotor. Hai, kawan-kawan! Mari kita bersihkan sungai. Semua haiwan di dalam hutan tersenyum gembira. • Bimbing murid membaca dan memahami cerita dan mempersembahkannya dalam teater pembaca. KB – Membuat inferens KP – Kinestetik EMK: Nilai Murni – Semangat bermasyarakat 125 2.3.2 BA: 50 Diari Abang Aktiviti Keluarga Indira telah pergi ke Taman Negara di Pahang. Abang Indira menulis catatan tentang lawatan itu. Menulis maklumat berdasarkan bahan. guru rakan buku teks keluarga Aktiviti 1. mendengar taklimat Kami disambut oleh Encik Kamal, renjer yang bertugas. Kami mendengar taklimat daripada beliau. Indira mengukur ukur lilit sebatang pokok yang besar. Pokok itu berusia lebih daripada 100 tahun. Ayah mengambil gambar kami bersama- sama dengan pokok periuk kera. Kami melihat seekor tenggiling memanjat pokok. Tenggiling hidup bebas di situ. Sebelum pulang, kami mengucapkan terima kasih kepada Encik Kamal. 14 OKTOBER 2017 Menulis • Bimbing murid memahami bahan untuk melengkapkan maklumat dalam pengurusan grafik. KB – Menghubungkaitkan BCB – Mencatat maklumat EMK: Nilai Murni – Menghargai alam 126 3.2.3 BA: 51 • Bimbing murid memahami bahan untuk membina ayat dengan kata hubung. Taman Botani KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Menghargai alam Kata Hubung dan tetapi Indira Indira dan abang ingin berjoging kakak bermain jongkang-jongket. hari hujan. atau ke taman tema air? Indira ke taman botani TATABAHASA Cuba kamu bina ayat berdasarkan jadual. Indira ke taman botani atau ke taman tema air? Aktiviti Membina ayat dengan menggunakan kata hubung. 127 5.1.4 (i) BA: 52 Buku Skrap Kakak Membina ayat penyata berdasarkan bahan. Aktiviti Ayat Penyata Pokok Periuk Kera Pokok periuk kera ialah sejenis tumbuhan liar. Pokok ini tumbuh di dalam hutan di Malaysia. Pokok ini unik dan cantik. Kita perlu memelihara pokok ini agar tidak pupus. Pokok periuk kera pokok herba. Mengikut petua orang-orang tua, pokok ini baik untuk kesihatan. Terdapat beberapa jenis periuk kera yang airnya boleh mengubati sakit mata. Akarnya pula dapat mengubati sakit lelah. Kelongsong periuk kera juga boleh dijadikan acuan untuk membuat lemang. ada penutup bunga seperti periuk TATABAHASA • Bimbing murid memahami bahan untuk membina ayat penyata. KB – Menjanakan idea KP – Naturalis EMK : Nilai Murni – Bersyukur Ayat penyata ialah ayat yang diucapkan dengan maksud membuat satu pernyataan. Contoh: 1. Pokok periuk kera ialah sejenis tumbuhan liar. 2. Kita perlu memelihara pokok ini agar tidak pupus. Bijak Bahasa: 128 5.3.1 (i) BA: 53-54 Memberikan respons terhadap pesanan berdasarkan bahan. Aktiviti Baik, cikgu. Kami akan datang. Anita, kamu boleh juga membawa bunga untuk hiasan di atas meja. Program Hari Hijau • Bimbing murid memahami perbualan dan membuat simulasi. KB – Menjanakan idea KP - Interpersonal EMK: Nilai Murni – Hemah tinggi BERSIHKAN ALAM Unit 21 Mendengar dan Bertutur Murid-murid, esok ada Program Hari Hijau. Kamu perlu membawa kain lap. Ya, cikgu. Saya akan bawa kain lap. 9 - 129 1.1.2 (iii) BA: 55 Aktiviti • Ceritakan cara kamu menjimatkan tenaga elektrik di sekolah. Selepas makan malam, Indira bertanya kepada ayahnya. “Ayah, bagaimanakah caranya menjimatkan tenaga elektrik di rumah?” Ayah berfikir sebentar, kemudian berkata, “Oh, ada banyak cara Indira! Kita hendaklah menutup suis lampu apabila hari sudah cerah. Selain itu, tutup juga suis lampu dan kipas apabila meninggalkan rumah.” “Ya, ayah. Guru selalu berpesan begitu. Amalan ini dapat menyelamatkan bumi kita,” terang Indira. “Pandai, anak ibu,” kata ibu sambil memeluk Indira. Jimatkan Tenaga Membaca • Bimbing murid membaca dan memahami cerita untuk mencatat maklumat penting. KB – Penilaian BCB – Bacaan intensif EMK: Nilai Murni – Berjimat cermat 130 2.3.1 (i) BA: 56 Menulis karangan yang bertajuk “Beg Mesra Alam”. Aktiviti l beg mesra alam l diperbuat daripada tumbuhan Ini beg mesra alam. Beg ini diperbuat daripada tumbuhan. Beg Mesra Alam l beg istimewa l ada pelbagai bentuk l ada pelbagai warna l beg ini ringan dan nipis l mudah dibawa l beg boleh dikitar semula l boleh dicuci l cepat kering Menulis • Bimbing murid memahami maklumat untuk menulis karangan. KB – Menjanakan idea Pembelajaran Kontekstual Nilai Murni – Mencintai alam sekitar 131 3.3.1 (i) BA: 57-58 Aktiviti Nyatakan ayat perintah berdasarkan dialog. Kemudian, bina ayat perintah yang lain. • Bimbing murid mengenal pasti dan membina ayat perintah berdasarkan respons. KB – Mengenal pasti Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Menghargai alam Sila beratur sebelum menaiki komuter. Minta ayah kamu terangkan. Apakah kelebihan menaiki komuter, ibu? Ayat Perintah Menaiki Komuter Esok kita ke ibu kota. Jangan bangun lewat. Abang, tolong beli tiket di kaunter. Boleh, ayah. Ya, ayah. Kita dapat menjimatkan masa, Indira. Baiklah. TATABAHASA Ayat perintah ialah ayat yang diucapkan dengan tujuan untuk menimbulkan sesuatu tindakan. Contoh: Jangan bangun lewat. Sila beratur. Bijak Bahasa: Selain itu, komuter tidak mengeluarkan asap. Oleh itu, udara tidak tercemar. 132 5.3.1 (iii) BA: 59 - 60 Aku Senaskhah Surat Khabar • Bimbing murid membina ayat seruan berdasarkan bahan. KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran Konstruktivisme EMK: Nilai Murni – Kerajinan Mengenal pasti ayat seruan berdasarkan bahan. Aktiviti Ayat Seruan Hai, kawan! Apa khabar? Wah, cantiknya saya! Aku telah dianyam hingga menjadi tudung saji. Aduh, sakitnya saya! Aku telah berjaya menyelamatkan alam sekitar. Gembiranya, saya telah berbakti! Aku diikat dan diletakkan di dalam stor. Aku berjumpa dengan rakan-rakan lain di dalam stor. TATABAHASA 133 5.3.1 (iv) BA: 61 - 62 Pemulihan Pengayaan Tulis ayat penyata berdasarkan gambar. Tulis ayat penyata berdasarkan gambar dan frasa. menanam anak pokok menyiram – dengan air hujan yang ditadah pokok – dibaja – hidup subur menyambut hari lahir – ke-7 tahun 134 Penilaian 7 A. Menyatakan respons terhadap suruhan, pesanan dan perintah. B. Baca dan fahami teks. Kemudian, nyatakan maklumat. C. Bina ayat seruan berdasarkan gambar. Huda dan Rina menyertai gotong-royong membersihkan sungai. Huda dan Rina melihat banyak sampah di dalam sungai. Mereka mengutip sampah-sampah itu dan memasukkannya ke dalam beg plastik. Beg-beg plastik itu dibuang ke dalam tong sampah. Ibu bapa Huda dan Rina telah menanam anak-anak pokok berhampiran dengan sungai. Mereka turut memacakkan papan tanda “Cintailah Sungai Kita”. Sungai itu menjadi bersih dan cantik. Sayangi Sungai Kita Baik, cikgu. Saya akan bermain di dalam rumah. amboi wah aduh Udara berjerebu. Kurangkan aktiviti di luar rumah. Bersihkan muka dan tangan setelah melakukan aktiviti. Jangan lupa memakai penutup mulut. 135 Tong Kitar Semula (Sumber: sisa@my.Malaysia) Tahukah, adik-adik, jenis-jenis tong kitar semula? Terdapat tiga tong kitar semula yang disediakan untuk membuang sisa yang boleh dikitar semula. Tong-tong ini berwarna biru, coklat dan jingga. Semua kertas seperti akhbar, majalah, buku, kad dan kotak hendaklah dibuang ke dalam tong biru. Kegunaan tong coklat pula adalah untuk mengumpulkan barang-barang kaca. Antaranya termasuklah botol minuman, botol sos dan balang makanan. Barang-barang buangan daripada aluminium seperti tin minuman dan makanan perlu dimasukkan ke dalam tong jingga. Bahan plastik seperti beg plastik, botol minuman, botol cecair pencuci dan bekas makanan juga dimasukkan ke dalam tong ini. Dengan adanya tong kitar semula ini sampah sarap dapat diurus dengan baiknya. Persekitaran rumah dan alam sekitar akan menjadi bersih. Bacaan Luas 136 137 EKONOMI, KEUSAHAWANAN DAN PENGURUSAN KEWANGAN Berbual tentang maklumat yang terdapat dalam gambar. Aktiviti TEMA8 NIA 138 138 Contoh Contoh Contoh Contoh Aktiviti Bertutur dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai secara bertatasusila. WANG DALAM KEHIDUPAN Wang untuk Aimi Cuba kira berapa jumlah wang yang ada. Baiklah, ibu. Saya akan menyimpan di dalam tabung. Wang yang lebih  . Gunakanlah wang ini secara berhemah. Contoh Contoh  Terima kasih, ibu. Baik, ibu. Ada sekeping . Aimi, ini wang saku kamu untuk minggu ini. Contoh Contoh Contoh Unit 10 Mendengar dan Bertutur Unit 10 Mendengar dan Bertutur Unit 10 Mendengar dan Bertutur Unit 10 Mendengar dan Bertutur Unit 22 Mendengar dan Bertutur Contoh Contoh 1.2.1 BA: 63 • Bimbing murid bertutur berdasarkan bahan dengan menggunakan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai secara bertatasusila. KB – Membuat keputusan KP – Logik matematik EMK: Nilai Murni – Keusahawanan 139 Aktiviti Membaca, memahami dan menyatakan idea tersurat dan tersirat dengan betulnya. Rajin Menabung Ayah Rani memberikan sehari kepada Rani dan abangnya. Sebelum berbelanja, Rani dan abangnya akan menyimpan di dalam tabung. Baki wang mereka sebanyak RM1.50. Mereka berbelanja di kantin. Rani membeli roti dan susu kotak. Makanan itu baik untuk kesihatan. Pada hari minggu, Rani dan abangnya mengira jumlah simpanan mereka. Simpanan mereka berjumlah RM2.50 setiap seorang. Mereka bercadang hendak mendermakan wang itu. TABUNG KEBAJIKAN SK TAMAN MUHIBAH Contoh Contoh Idea tersurat: Idea tersirat: Idea tersurat: Idea tersirat: Membaca Contoh Idea tersurat: Sebelum berbelanja, Rani dan abangnya akan menyimpan RM0.50 di dalam tabung. Idea tersirat: Rani dan abangnya berjimat-cermat. 2.2.1 (ii) (iii) BA: 64-65 • Bimbing murid membaca, memahami dan menaakul untuk menyatakan idea tersurat dan tersirat yang terdapat dalam teks. KB – Mensintesis Pembelajaran kontekstual EMK: Nilai Murni – Prihatin 140 140 Membeli Alat Tulis R M 0. 40 R M 0. 60 R M 0. 40 Jamil membawa RM1.50 ke kedai buku di sekolah. Dia hendak membeli alat tulis. Jamil mengira harga barang-barang di kedai buku. Pensil dan pemadam berharga RM0.40 setiap satu. Harga buku latehan RM0.60. “Baki wang tingal RM0.10 sen sahaja jika aya membeli semua barang itu,” pikir Jamil. Wang RM0.20 tidak cukop untuk Jamil berbelanja. Adakah Jamil hendak membeli di kedai buku atau berbelanja di kentin? Aktiviti Mengedit ejaan dalam teks. Menulis 3.3.2 (i) BA: 66 • Bimbing murid mengenal pasti kesalahan ejaan dan membetulkannya. KB – Mengenal pasti KP – Bacaan intensif EMK: Nilai Murni – Rasional 141 Di Pejabat Pos Hardip mengikut ayahnya ke pejabat pos. Ayahnya ada urusan di situ. Dia perlu membayar bil telefon, elektrik dan air. Ketika di pejabat pos ... Ayah Hardip dapat membuat bayaran dengan cepatnya. Dia berpuas hati dengan layanan yang diberikan oleh pekerja di situ. Imbuhan Awalan dan Akhiran mengambil nombor giliran membilang jumlah wang mencari tempat duduk berbual-bual Aktiviti Berbual dengan menggunakan imbuhan awalan dan akhiran. TATABAHASA 1 3 2 4 Imbuhan awalan hadir di bahagian awal kata dasar. Contoh: melihat, membaca, berkata, beratur Imbuhan akhiran hadir di bahagian akhir kata dasar. Contoh: bayaran, makanan Bijak Bahasa: 5.2.1 (i) (ii) BA: 67-68 • Bimbing murid berbual berdasarkan gambar dengan menggunakan perkataan berimbuhan awalan dan akhiran. KB – Membandingbezakan KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Bertanggungjawab 142 142 Barangan dan Perkhidmatan Kata Majmuk Mereka makan nasi ayam pada waktu tengah hari. Aktiviti Menyenaraikan kata majmuk dan membina ayat dengan menggunakan kata majmuk. SALUN Ibu Sui Lian membayar RM9.90 kepada tukang gunting. Sui Lian berasa gembira. Dia dapat membeli-belah bersama-sama ibunya di pasar raya. Ibu Sui Lian mengeluarkan wang dari beg tangannya. Dia hendak membuat bayaran tiket tempat letak kereta. Ibu Sui Lian membeli tali pinggang untuk ayah Sui Lian. Sui Lian membeli alat tulis untuk kegunaan sekolah. TATABAHASA 1 2 3 4 5 6 5.2.2 (i) BA: 69-70 • Bimbing murid mengenal pasti kata majmuk dan membina ayat dengan menggunakan kata majmuk dengan betulnya. KB - Mengenal pasti Pembelajaran kontekstual EMK: Nilai Murni - Menghargai perkhidmatan 143 PENIAGA BERJAYA Ya, Aimi. Beliau seorang peniaga yang berjaya. Mengapakah kamu berkata begitu, Aimi? Wah, rupa-rupanya Datuk Bahari itu bekas murid sekolah kita! Kita harus mencontohi sifat beliau yang suka menolong orang susah.  Aktiviti Menyampaikan maklumat berdasarkan bahan dengan betulnya. Jadikan Teladan Unit 23 Mendengar dan Bertutur TANJONG MALIM, SELASA 9 OGOS 2016 1.2.2 BA: 71 • Bimbing murid mengenal pasti maklumat dan menyampaikannya. KB – Mengenal pasti KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Prihatin 144 144 Sikap Baik dalam Berniaga Aimi hendak menjadi peniaga yang berjaya. Aimi rajin menjaga dan mengemas kedai buku. Aktiviti Membaca, memahami dan menyatakan maksud pantun. Membaca Aimi membantu guru di kedai buku pada waktu rehat. Mencari unggas di hutan Meru, Penuh berliku jalan dilihat; Aimi bertugas membantu guru, Di kedai buku sewaktu rehat. Hidup rukun serta bersatu, Sifat bangga usah dilentur; Aimi tekun sepanjang waktu, Kedai dijaga kemas teratur. Jemur jerami di tepi perigi, Petik keladi di tepi paya; Cita-cita Aimi sungguh tinggi, Ingin menjadi peniaga berjaya. 2.3.1 (ii) BA: 72 • Minta murid melafazkan pantun dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. Kemudian, minta murid menyatakan maksud kandungan pantun. KB – Memadankan Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Keikhlasan 145 Cita-cita Saya Aktiviti Mengedit teks dengan tanda baca yang betul. Menulis 3.3.2 (ii) BA: 73 • Bimbing murid mengenal pasti dan mengedit kesalahan tanda baca yang terdapat dalam teks. KB – Menganalisis Pembelajaran Kontekstual EMK: Nilai Murni – Berdikari Cita-cita saya hendak menjadi peniaga yang berjaya. Saya akan menjual pelbagai jenis basikal, alat ganti basikal dan membaiki basikal yang rosak. Saya akan menjual basikal dengan harga yang murah. Dengan cara ini, orang ramai dapat memiliki basikal. mereka dapat bersenam beriadah dan mengamalkan gaya hidup sihat. kata ibu, saya mesti pandai jika mahu berjaya. oleh itu, saya akan belajar dengan bersungguh- sungguh untuk mencapai cita-cita saya 146 146 Restoran Keluarga Ahli keluarga Aimi bekerjasama membuka sebuah restoran. Ayah Aimi menjadi pengurus restoran. Pak Long, Mak Long dan ibu Aimi membantu ayahnya di restoran itu. Ayat Penyata Ibu Aimi pelanggan mengelap meja menghidang makanan Pak Long RESTORAN KELUARGA Aktiviti Membina ayat penyata berdasarkan gambar dan frasa. TATABAHASA 5.3.1 (i) BA: 74-76 • Bimbing murid membina ayat penyata berdasarkan gambar dan frasa. KB – Menjanakan idea Konstruktivisme EMK : Nilai Murni – Kerjasama 147 MENGURUS BELANJA Aimi, saya hendak membeli baju sukan di kedai buku. Marilah ikut saya. Membeli Baju Sukan Jadi, kamu hendak membeli yang mana satu? Saya akan membeli baju  Hardip, ada dua jenis baju sukan dijual di sana. Ada baju sukan Wira dan Juara. Bezanya  Oh, begitu! Apakah beza antara baju Wira dengan baju Juara? Aktiviti Menyampaikan maklumat berdasarkan bahan dengan betulnya. BAJU SUKAN JUARA • dua pilihan warna – putih dan biru • ada lengan panjang dan pendek • boleh cetak nama pada baju • potongan harga 10 peratus RM8.90 BAJU SUKAN WIRA • tiga pilihan warna – biru, putih, merah • corak yang menarik • diskaun untuk 10 orang pembeli terawal Hardip Aimi Unit 24 Mendengar dan Bertutur RM9.90 1.2.2 BA: 77 • Bimbing murid membaca dan menyampaikan maklumat berdasarkan bahan. KB – Menilai KP – Interpersonal EMK: Nilai Murni – Keusahawanan 148 148 Aimi dan ibunya pergi ke pasar raya. Aimi hendak membeli buku latihan. Di sebelah rak buku, terdapat bekas minuman yang berwarna-warni. “Wah, cantiknya bekas air ini!” kata Aimi di dalam hatinya. Dia pun membelek-belek bekas air itu. “Kalau suka, belilah,” Kata ibu Aimi yang memerhatikannya sejak tadi. “Tapi... bekas air saya masih elok, ibu. Membazir sahaja kalau saya membeli bekas ini,” jawab Aimi. “Lagi pun saya memang hendak membeli buku latihan sahaja,” kata Aimi sambil meletakkan bekas air itu semula di tempat asalnya. Membuat Pilihan Aktiviti Menceritakan kandungan teks dengan menggunakan aksi yang sesuai. Membaca 2.3.2 BA: 78 • Minta murid membaca dan memahami petikan teks. • Bimbing murid menceritakan kandungan teks dengan menggunakan aksi yang sesuai. KB – Membuat keputusan KP – Kinestetik EMK: Nilai Murni – Rasional 149 Catatan Jamil Saya sangat gembira. Saya mendapat markah 100 peratus untuk bahasa Melayu. Ayah menghadiahi saya RM5.00. Ibu juga memberi saya RM5.00. Kata ibu dan ayah, saya boleh menggunakan wang itu untuk membeli barang kesukaan saya. Lusa ialah ulang tahun hari kelahiran ayah. Saya akan menggunakan RM5.00 untuk membeli hadiah. Kemudian, saya akan membeli majalah Bintang. Majalah itu berharga RM2.80. Baki wang akan saya simpan. Selasa: 1 November Wang dan Perbelanjaan Jamil Perkara Wang Masuk Wang Keluar Wang daripada ayah RM5.00 - Wang daripada ibu - Hadiah untuk ayah - RM5.00 - RM2.80 Baki - RM2.20 Jumlah RM10.00 RM10.00 Aktiviti Mencatatkan jumlah wang dan perbelanjaan Jamil. Menulis 3.2.3 BA: 79-80 • Bimbing murid memahami teks dan mencatatkan maklumat dalam jadual. KB – Menghubungkaitkan KP – Logik matematik EMK: Nilai Murni – Kasih sayang 150 150 Ayat Tunggal dan Ayat Majmuk Catatan Aimi belajar mengurus wang sendiri semenjak kecil. Dia mendapat wang saku sebanyak RM10.00 setiap minggu tetapi dia tidak menghabiskan wang itu. Dia berbelanja secara berhemat. Aimi menggunakan wang sakunya untuk membeli makanan atau alat tulis. Kadang-kadang, dia menggunakan wang itu untuk urusan lain. Aktiviti Membina ayat tunggal dan ayat majmuk. TATABAHASA membeli beg menyimpan wang ke dalam tabung menyimpan resit bayaran membeli penyepit rambut menyimpan wang di bank mencatatkan perbelanjaan dan tetapi atau 5.3.3 (i) (ii) BA: 81-83 • Bimbing murid membina ayat tunggal dan ayat majmuk berdasarkan bahan. KB – Menjanakan idea KP - Logik matematik EMK: Nilai Murni – Berjimat-cermat 151 Seni Bahasa Beringat Semasa Membeli Supaya tidak menyesal nanti Apabila pilihan sudah dijumpa Janganlah mudah cepat percaya Aktiviti Melengkapkan syair dan melagukannya. Nasihat guru ingatlah selalu, Belilah barang cuma yang perlu, Sebelum membeli fikirlah dahulu, Buat catatan janganlah malu. Apabila pergi ke pasar raya, , Pertimbangkan pilihan selagi terdaya, Berjimat cermat sifat orang berjaya. Wahai sahabatku janganlah lupa, Segala pesanan ibu dan bapa, , Periksalah dahulu bentuk dan rupa. Ketika membeli hendaklah teliti, Janganlah cepat berpuas hati, Mutu barangan hendaklah dipasti, . 4.3.1 (iii) BA: 84 • Bimbing murid melengkapkan teks syair dan melagukannya. KB – Mencirikan BCB – Bacaan luncuran EMK: Nilai Murni – Rasional 152 152 Pemulihan Pengayaan Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. Ibu Alina seorang peniaga kek yang berjaya. Beliau mempunyai beberapa buah keda kek. Alina selalu menbantu ibunya pada hari minggu. Alina belajar banyak pekara daripada ibunya. Dia belajar cara menlayan pelanggan. Dia melayang para pelangan dengan mesera. Ibu Alina juga mengajarnya cara membungkos kek. Alina membungkus kek yang dibeli oleh pelanggan di dalam kutak. Ibu Alina berasa banga akan Alina. Edit kesalahan ejaan dalam teks. Aiman budak Tahun 1 Mawar. Dia mendapat wang saku sebanyak dua duwa / dua ringgit sehari. Aiman tidak membelanjakan semua / semuwa wang itu. Dia berbelanja lapan puloh / puluh sen sahaja. Baki wang disimpannya di dalam tabung / tabong . 153 A. Nyatakan maklumat yang terdapat dalam jadual di bawah. Penilaian 8 Haris mendapat wang saku sebanyak RM5.00 setiap hari. Dia akan menyimpan sebahagian daripada wang itu. Baki wang itu akan dibelanjakan di kantin atau di kedai buku. Haris berhati-hati ketika berbelanja. Dia tidak berbelanja ikut suka hatinya. Sejak kecil, dia telah diajar agar berjimat cermat dalam berbelanja. Pada hujung bulan, ayah Haris akan membawanya ke bank. Haris akan menyimpan wang simpanannya di bank. Kini, wang simpanan Haris sudah lebih daripada ratusan ringgit. Perkara Wang Masuk Wang Keluar Wang saku RM3.00 Nasi lemak - RM1.00 Tauhu bakar - RM1.00 Air limau - RM0.60 Simpanan - RM0.40 Jumlah RM3.00 RM3.00 B. Bina dua ayat tunggal dan dua ayat majmuk berdasarkan jadual di atas. C. Baca dan fahami teks di bawah. Kemudian, nyatakan idea tersirat bagi ayat yang bercetak tebal. 154 154 Pengukuhan 2 A. Lengkapkan karangan. Ini sekolah Nani. Sekolah Nani indah dan bersih. Semua murid _____________________. Sekolah Nani ada _________________ dan kebun. Banyak bunga dan sayur ditanam di sekolah Nani. Sekolah Nani kelihatan cantik. Udaranya pula __________________. Kelas Nani sangat bersih. Rakan-rakan Nani ___________ kelas. Kelas dihias dengan ________________ dan terdapat sebuah akuarium. Nani dan rakan-rakan dapat belajar dengan selesanya. Mereka kelihatan gembira. sangat segar jambangan bunga kelihatan ceria sentiasa mengemas laman bunga C. Bina ayat tanya berdasarkan gambar. apa siapa mana bila B. Senaraikan ayat majmuk berdasarkan karangan. ALIN Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Skim Pinjaman Buku Teks BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Sekolah Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: Tahun Darjah Tarikh Terima Nama Penerima

kssm_Matematik_1DookWsZckUDgydtwXEy2ggbx2oY1vXgr.pdf

kssm_SainsSukan_11W-YPILoGpJkT55YPHxuqtGFtLermf-h.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) Mata Pelajaran Elektif Ikhtisas BUKU TEKS PENULIS Khairudin bin Saidin Wan Azmanan bin Wan Yusoff PEREKA BENTUK Siti Farah Hani binti Samion ILUSTRATOR Rusli bin Abdul Wahab Mohd Hafidzudin bin Mazlan 2016 EDITOR Norfarahin Athirah binti Ab Rahim PENGHARGAAN KPM2016 ISBN 978-967-0520-69-8 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) No. 18 & 20, Jalan Damai 2, Taman Desa Damai, Sg Merab, 43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. Tel: 03-89258975 Faks: 03-89258985 Laman Web: www.arasmega.com Reka Letak dan Atur Huruf: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Minion Pro Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Arif Corporation Sdn. Bhd. No. 42, Jalan Pengasah 15/13, Seksyen 15, 40200 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan. No. Siri Buku: 0111 Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Aras Mega (M) Sdn. Bhd. • Majlis Sukan Negara Malaysia. • Institut Sukan Negara Malaysia. iii BIDANG BIDANG 1 2 PENGENALAN SAINS SUKAN DAN PENGURUSAN SUKAN FUNGSI SISTEM TUBUH DALAM PERGERAKAN • Pendahuluan Unit 2.1 Pengenalan Sistem Tubuh Manusia Unit 2.2 Sokongan dan Pergerakan Unit 2.3 Kawal Atur Sistem Tubuh Manusia Unit 2.4 Fungsi Sistem Kardiorespiratori Unit 2.5 Penghasilan Tenaga Unit 2.6 Adaptasi Sistem Tubuh Manusia Rumusan Refleksi Latihan Pengukuhan 4 v 25 61 70 78 99 116 133 145 158 160 62 63 17 161 Unit 1.1 Pengenalan Sains Sukan Unit 1.2 Dasar Sukan Negara Unit 1.3 Pengurusan dan Pengelolaan Pertandingan Sukan Rumusan Refleksi Latihan Pengukuhan iv PENGENALAN SAINS PERGERAKAN BIDANG • Lampiran • Rujukan • Glosari • Indeks 3 Unit 3.1 Satah dan Pergerakan Asas Unit 3.2 Jenis-jenis Gerakan Unit 3.3 Asas Kinematik Gerakan Unit 3.4 Asas Kinetik Gerakan Unit 3.5 Hukum Newton Unit 3.6 Stabiliti Unit 3.7 Asas Kemahiran Motor Manusia Unit 3.8 Pembelajaran Kemahiran Motor Rumusan Refleksi Latihan Pengukuhan 166 201 210 216 227 233 235 236 240 244 246 249 174 191 181 v Buku Teks Sains Sukan Tingkatan 4 adalah salah satu daripada mata pelajaran yang terdapat dalam Mata Pelajaran Elektif Ikhtisas (MPEI) dalam bidang teknologi untuk Tingkatan 4 dan 5. MPEI menggunakan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) yang digubal berlandaskan kerangka Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM). Buku Teks Sains Sukan Tingkatan 4 mengandungi tiga bidang utama yang merangkumi 17 unit. Tiga bidang utama itu adalah Pengenalan Sains Sukan dan Pengurusan Sukan, Fungsi Sistem Tubuh dalam Pergerakan dan Pengenalan Sains Pergerakan. Setiap bidang dimulakan dengan halaman rangsangan yang dicetak secara double spread yang mengandungi foto dan ilustrasi yang dapat mencetuskan minat dan persediaan murid untuk belajar. Pada halaman ini juga disenaraikan objektif pembelajaran dan unit-unit yang terdapat di dalamnya. Pada akhir setiap bidang terdapat rumusan, refleksi dan latihan pengukuhan. Setiap unit juga dimulakan dengan halaman rangsangan yang mengandungi standard pembelajaran yang perlu dicapai oleh setiap murid. Kandungan dalam setiap unit disertakan dengan aktiviti seperti perbincangan dalam kumpulan, pencarian maklumat, aktiviti secara berpasangan dan pelbagai aktiviti yang mencetuskan minat murid. Setiap unit diakhiri dengan aktiviti Uji Minda untuk menguji kefahaman murid. Elemen Merentas Kurikulum (EMK), Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT), Kemahiran Abad ke-21 dan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK) adalah antara elemen tambahan dalam buku teks ini bagi memastikan matlamat dan objektif bagi mata pelajaran Sains Sukan Tingkatan 4 tercapai. Persembahan secara grafik juga ditambah dalam persembahan buku teks ini bagi menimbulkan minat dalam kalangan murid. Pada akhir buku teks ini, disertakan lampiran yang mengandungi biodata atlet yang pernah mengharumkan nama negara serta info tambahan berkaitan dengan sukan. Rujukan, glosari dan indeks juga dilampirkan. vi Ikon yang merujuk kepada tajuk unit yang disesuaikan dengan kehendak Standard Kandungan. Penulis mengharapkan buku ini dapat merangsang proses pengajaran dan pembelajaran Sains Sukan yang lebih baik dan menyeronokkan. Buku teks Sains Sukan Tingkatan 4 ini juga diharap dapat melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi jasmani, emosi, rohani, intelek dan sosial (JERIS) selaras dengan hasrat yang terkandung dalam Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Khairudin bin Saidin Wan Azmanan bin Wan Yusoff Nilai Aktiviti Info TMK Informasi tambahan tentang sesuatu topik. Mengandungi maklumat yang boleh diimbas secara pantas menggunakan perisian khas. Konsep dan teori yang penting dalam sesuatu bidang. Penilaian bagi menguji pengetahuan dan pemahaman murid pada akhir sesuatu unit. Penilaian bagi menguji pengetahuan dan pemahaman murid pada akhir sesuatu bidang. Soalan yang menggalakkan murid untuk berfikir. Pembelajaran berasaskan aktiviti seperti perbincangan dalam kumpulan, aktiviti hands-on, persembahan multimedia, pencarian maklumat dari pelbagai sumber dan membuat simulasi. Senarai semak Standard Pembelajaran yang perlu dicapai oleh murid pada akhir sesuatu bidang. Penggunaan laman web seperti Internet (enjin carian) dalam pembelajaran. Nilai-nilai murni yang wajar dicontohi. PENGENALAN SAINS SUKAN DAN PENGURUSAN SUKAN FUNGSI SISTEM TUBUH DALAM PERGERAKAN PENGENALAN SAINS PERGERAKAN BIDANG BIDANG BIDANG 1 2 3 1 BIDANG Unit 1.1 Pengenalan Sains Sukan Unit 1.2 Unit 1.3 Dasar Sukan Negara Pengurusan dan Pengelolaan Pertandingan Sukan 1 PENGENALAN SAINS SUKAN DAN PENGURUSAN SUKAN 2 Semak objektif pembelajaran anda berdasarkan topik ini: Menjelaskan Sains Sukan berdasarkan kepentingan dan etika dalam sukan Menerangkan Dasar Sukan Negara Mengetahui jenis-jenis sistem pertandingan dalam sukan Memahami pengurusan sukan dari aspek merancang dan mengelolakan pertandingan sukan 3 1.1 Pada akhir unit ini, murid dapat: Mentakrif Sains Sukan Menyenaraikan bidang-bidang ilmu yang terdapat dalam Sains Sukan Menjelaskan kepentingan Sains Sukan Membincangkan isu berkaitan etika kesukanan sebagai atlet, pegawai dan penonton sukan berdasarkan perkembangan sukan semasa Menerangkan perbezaan antara semangat kesukanan dengan semangat mementingkan kemenangan PENGENALAN SAINS SUKAN 4 Takrif Sains Sukan Lazimnya, sukan melibatkan aktiviti fizikal, pertandingan dan pemenang yang ditentukan dengan mengukur sesuatu nilai seperti masa, jarak, jaringan gol dan jumlah mata. Menurut Hawkey (1993), sukan adalah aktiviti manusia yang diorganisasikan secara khusus dan pelaksanaan undang-undang yang melibatkan pertandingan atau cabaran bagi mencapai matlamat yang ditetapkan. Oleh itu, para saintis telah memikirkan cara untuk mengaplikasikan pengetahuan elemen sains ke dalam sukan agar dapat meningkatkan prestasi atlet dalam sukan yang diceburi. Dengan menggunakan enjin carian, taip kata kunci SAINS SUKAN untuk mendapatkan maklumat lanjut. TMK Bertitik tolak daripada situ, maka perkembangan Sains Sukan di seluruh dunia berlaku dengan pesat sekali. Negara kita turut menerima kesan akibat berlakunya perubahan dan perkembangan pesat Sains Sukan ini terutama untuk meningkatkan prestasi atlet. Antara definisi Sains Sukan yang dikemukakan ialah: 1 2 3 4 Cheah (1995) menyatakan Sains Sukan ialah aplikasi prinsip, idea serta pengetahuan sains ke atas aktiviti sukan. Oleh itu, Sains Sukan dapat ditakrifkan sebagai satu bidang ilmu yang mengaplikasikan prinsip sains dalam sukan dengan matlamat untuk meningkatkan prestasi sukan. British Association of Sport and Exercise Sciences (2006) menyatakan Sains Sukan ialah aplikasi prinsip-prinsip saintifik untuk sukan dan senaman yang dicapai melalui salah satu daripada tiga cabang sains atau melalui pendekatan antara disiplin. Kent (2006) mendefinisikan Sains Sukan sebagai satu disiplin yang mengkaji bagaimana badan manusia yang sihat berfungsi semasa latihan dan bagaimana sukan serta aktiviti fizikal menggalakkan kesihatan daripada perspektif seluruh badan. Exercise and Sports Science Australia (2010) menyatakan Sains Sukan ialah satu bidang multidisiplin berkenaan dengan pemahaman dan peningkatan prestasi manusia. Bidang ini termasuklah pengetahuan, kaedah dan aplikasi subdisiplin kajian pergerakan manusia serta bagaimana mereka berinteraksi. BIDANG 1 5 Anatomi Ilmu tentang struktur tubuh dan hubungan organ-organ antara satu sama lain (Evelyn, 2013) Amalan dan fokus utama Sains Sukan adalah untuk membantu meningkatkan prestasi atlet melalui bidang atau subdisiplin ilmu Sains Sukan. Disiplin ilmu ini memberi penekanan tentang perkembangan pengetahuan aplikasi sains terhadap peningkatan prestasi atlet. Pemakanan Sukan Ilmu tentang aplikasi strategi pemakanan untuk kesihatan, mengadaptasi corak pemakanan kepada latihan, mengurangkan masa pemulihan dan meningkatkan prestasi optimum semasa latihan dan pertandingan (Burke, 1995) Bidang-bidang Ilmu Sains Sukan Biomekanik Ilmu tentang aplikasi prinsip mekanikal dalam kajian organisma hidup (Hall, 2007) Fisiologi Ilmu sains tentang fungsi tubuh manusia (Tortora & Derrickson, 2006) 126.4° 98.5° BIDANG 1 6 Kecergasan Fizikal Ilmu tentang keupayaan individu untuk berfungsi secara berkesan dalam menghadapi cabaran kerja fizikal harian dan menggunakan masa lapang dengan lebih efektif di samping mempunyai lebihan tenaga untuk tujuan kecemasan (Davis et al., 1993) Kawalan Motor Disiplin ilmu sains lakuan motor yang mengkaji postur dan pergerakan manusia serta mekanisme yang mengawalnya (Magill, 2006) Kaedah dan Latihan Fizikal Ilmu tentang proses pergerakan berulang-ulang yang sistematik, progresif dan memiliki tujuan akhir untuk meningkatkan prestasi dalam sukan (Bompa, 1994) Kecederaan Sukan Ilmu tentang keadaan luka atau kerosakan yang berlaku ke atas otot, tendon, tulang, ligamen dan lain-lain tisu sistem otot rangka yang diperoleh melalui penglibatan aktiviti sukan (Tippett, 1990) BIDANG 1 7 Sosiologi Sukan Subdisiplin ilmu yang mengkaji fenomena sosial yang berlaku dalam sukan (Coakley, 2009) Bincangkan bagaimanakah keluarga dapat mempengaruhi prestasi atlet dalam sukan. Pengurusan Sukan Sebarang gabungan kemahiran yang berkaitan dengan perancangan, pengelolaan, pengarahan, pengawalan, pengurusan bajet, kepimpinan dan penilaian dalam konteks sesebuah organisasi atau jabatan yang mengendalikan produk atau perkhidmatan berkaitan sukan (DeSensi et al., 1990) Psikologi Sukan Ilmu saintifik tentang reaksi serta perlakuan fizikal, afektif dan kognitif dalam bidang sukan yang melibatkan ahli sukan serta penonton (Wann, 1997) Pengukuran Sukan Satu subdisiplin ilmu tentang proses pengumpulan maklumat yang boleh ditunjukkan dari segi pengiraan seperti jarak, masa atau bilangan tugasan yang dilakukan secara betul dalam kecergasan fizikal dan kemahiran sukan (Hashim, 2015) BIDANG 1 8 • Atlet dan jurulatih perlu memahami bidang-bidang ilmu dalam Sains Sukan bagi meningkatan prestasi sukan. • Gabungan maklumat daripada kajian-kajian Sains Sukan diaplikasi bagi menggembleng kepakaran dan kerjasama untuk pembangunan prestasi atlet jangka pendek dan jangka panjang. • Pengetahuan Sains Sukan dapat membantu dalam meningkatkan tahap penjagaan kesihatan semasa melakukan aktiviti kecergasan fizikal. • Sebagai contoh, atlet perlu memahami tentang pemakanan yang seimbang untuk membekalkan nutrien kepada tubuh badan dan keperluan tenaga. Sains Sukan merupakan bidang yang penting dalam peningkatan prestasi atlet dalam bidang sukan yang diceburi oleh mereka. Kepentingan Sains Sukan dapat dilihat melalui aspek-aspek yang berikut: Prestasi Sukan Kesihatan Kepentingan Sains Sukan Kesan penguasaan atlet terhadap ilmu Sains Sukan adalah atlet berjaya memberi impak dan kesan positif dalam persiapan mental, fizikal dan teknikal dalam sukan yang diceburi oleh mereka. Pengetahuan Sains Sukan dapat membantu atlet mengetahui tentang keperluan air yang mencukupi juga memberi kesan terhadap pengawalan dehidrasi semasa melakukan aktiviti sukan. Sumber: Institut Sukan Negara Malaysia BIDANG 1 9 • Pencegahan kecederaan dalam pengetahuan Sains Sukan diperlukan untuk meningkatkan kemahiran dan mengawal risiko kecederaan semasa melakukan sesuatu aktiviti. • Contohnya, dalam aktiviti mendaki gunung, pendaki menggunakan tongkat sebagai keperluan untuk mengawal keseimbangan dan meningkatkan kestabilan apabila berada dalam situasi muka bumi yang curam. • Industri sukan mencakupi beberapa sektor utama seperti pembuatan alatan sukan, penyediaan prasarana sukan dan penghasilan makanan tambahan. • Gabungan kepakaran Sains Sukan dalam reka cipta peralatan dan pakaian sukan mewujudkan penjenamaan yang dapat meningkatkan prestasi atlet. • Sebagai contoh, reka cipta pakaian renang mempunyai ciri-ciri fabrik seperti sisik ikan bagi membolehkan atlet renang mengurangkan rintangan air ketika berenang. Pencegahan Kecederaan Industri Sukan Pengetahuan Sains Sukan memberi ilmu tentang alat dan pakaian serta teknik untuk mencegah kecederaan. Industri sukan membawa keuntungan yang besar kerana permintaan yang tinggi di seluruh dunia dan sekali gus menjana pendapatan negara. BIDANG 1 10 Bentuk beberapa kumpulan. Setiap kumpulan perlu membuat satu risalah tentang satu kerjaya yang boleh diceburi dalam bidang Sains Sukan. Cari maklumat tentang kerjaya yang dipilih seperti kursus pengajian yang perlu diikuti, mata pelajaran yang perlu diambil dan sebagainya. • Perkembangan Sains Sukan dapat mewujudkan peluang-peluang kerjaya yang berpendapatan tinggi seperti jurulatih sukan, pegawai sukan, pakar pemakanan, fisioterapi, pengulas sukan, wartawan sukan, pakar rehabilitasi, pereka cipta alatan sukan, ahli perniagaan alatan sukan, pegawai perubatan sukan, pakar psikologi sukan, pensyarah sukan, jurulatih kecergasan fizikal dan sebagainya. • Sememangnya peluang-peluang kerjaya dalam bidang Sains Sukan sangat luas dan dapat menjamin masa depan. • Sains Sukan dapat meningkatkan ekonomi sesebuah negara dengan adanya penganjuran sukan, pelancongan sukan, kajian saintifik dan penghasilan peralatan sukan. • Sebagai contoh, prasarana yang moden dan canggih memberi peluang kepada negara untuk dipilih sebagai penganjur sesuatu kejohanan bertaraf antarabangsa seperti Sukan SEA dan Sukan Komanwel. • Hasil daripada hak penyiaran, penjualan tiket, penajaan dan pengiklanan dapat menjana ekonomi negara. Ekonomi Kerjaya Kerjaya sebagai wartawan sukan. Contoh penganjuran sukan yang dapat menjana ekonomi negara. BIDANG 1 11 Etika kesukanan merupakan prinsip moral, nilai akhlak dan tingkah laku yang menjadi panduan hidup kepada individu yang terlibat secara langsung atau tidak langsung di dalam sukan. Atlet, pegawai sukan dan penonton merupakan golongan yang mewarnai suasana sukan di negara kita. Mereka perlu membentuk etika dalam sukan bagi memastikan kemajuan sukan negara berada setaraf dengan negara maju yang lain. Etika Kesukanan Sebagai Atlet, Pegawai dan Penonton • Bijak mengawal emosi semasa di gelanggang dan tidak terpengaruh dengan tindakan provokasi pemain lawan dan penonton • Menunjukkan komitmen yang tinggi kepada pasukan yang diwakili • Bertanding dengan penuh semangat kesukanan • Mempunyai rekod yang baik sepanjang penglibatan dalam sukan • Sentiasa mengamalkan permainan bersih dengan mematuhi peraturan dan undang-undang • Mempunyai dan mengamalkan tahap disiplin yang tinggi • Bersikap amanah dan tidak mengamalkan rasuah • Menghormati pegawai dan pihak lawan • Sentiasa berusaha meningkatkan prestasi diri dan tidak terlibat dalam aktiviti yang negatif • Dapat menerima keputusan pengadil dengan hati yang terbuka • Memaafkan kesalahan pemain lawan jika berlaku kekasaran secara tidak sengaja ATLET BIDANG 1 12 • Bijak mengawal emosi dan mematuhi peraturan semasa menyaksikan pertandingan • Memberi sokongan kepada pasukan • Menghormati pegawai sukan dan penyokong pasukan lawan • Menerima keputusan pertandingan dengan semangat kesukanan • Mengelakkan provokasi yang melampau dan tidak bersikap perkauman • Menghargai persembahan mutu permainan yang berkualiti tinggi • Menunjukkan sikap saling menghormati antara satu sama lain dan bertolak ansur • Berakhlak mulia dan berdisiplin tinggi PENONTON • Mempunyai sifat keperibadian yang baik dan mengamalkan sikap profesional yang tinggi • Mengamalkan sifat bertanggungjawab, ikhlas, jujur, amanah dan adil • Mempunyai sikap saling menghormati antara satu sama lain • Sentiasa mematuhi peraturan dan undang-undang permainan • Bertindak rasional dalam membuat sesuatu keputusan PEGAWAI SUKAN BIDANG 1 13 Menurut Shields & Bredemeier (1995), semangat kesukanan bukan sahaja dapat ditakrifkan sebagai sikap yang ada dalam diri individu untuk mencapai kemenangan, malah disertai dengan semangat yang baik seperti bertolak ansur dalam menghadapi konflik yang timbul walaupun sikap tersebut boleh membawa kekalahan. Perkara penting dalam sesuatu pertandingan sukan ialah penentuan pemenang yang sah. Oleh itu, keadilan dalam memberi peluang yang adil dan sama rata kepada semua atlet serta pasukan yang mengambil bahagian dalam sesuatu pertandingan akan menentukan pemenang yang sah. Hal ini bertepatan dengan slogan "Fairplay" yang bertujuan mewujudkan suasana dan situasi permainan yang bersih dan adil bagi meningkatkan semangat kesukanan. Ciri-ciri Semangat Kesukanan Semangat Kesukanan dan Semangat Mementingkan Kemenangan 1. Menunjukkan nilai persahabatan yang tinggi semasa bermain dengan memaafkan kekasaran pihak lawan. 2. Memberi kerjasama yang baik dan menghormati keputusan pengadil pertandingan agar perlawanan dapat dijalankan dengan lancar dan menghiburkan penonton. 3. Berusaha menunjukkan mutu permainan yang tinggi dalam mencipta kejayaan atau kemenangan secara sah. 4. Mengelakkan diri untuk melakukan salah laku bagi meningkatkan prestasi dengan tidak mengambil bahan terlarang seperti dadah perangsang. BIDANG 1 14 Menurut Lumpkin et al. (1994), semangat mementingkan kemenangan boleh diertikan sebagai usaha dan sikap yang memberi fokus menggunakan pelbagai cara yang tidak melanggar peraturan untuk mencapai kemenangan namun mengabaikan etika kesukanan. Pengabaian etika kesukanan seharusnya tidak berlaku kerana Ahmad (2007) menyatakan sikap terlalu mementingkan kemenangan menyebabkan mereka sanggup menggadaikan semangat kesukanan yang sejati. Ciri-ciri Semangat Mementingkan Kemenangan Foto 1.1.1 Setiap pemain perlu mempunyai semangat kesukanan yang tinggi. Terima kemenangan atlet atau pasukan lain dengan hati terbuka. Nilai 1. Menerima keagresifan dari pihak lawan dengan sengaja untuk menarik perhatian pengadil. 2. Mencetuskan suasana yang menjejaskan fokus pemain lawan. BIDANG 1 15 Soalan Objektif 1. Bagaimanakah analisa peningkatan prestasi atlet boleh ditingkatkan? A. Menggalakkan aktiviti sukan di sekolah dan peringkat universiti B. Menggalakkan pelancongan sukan yang melibatkan peserta antarabangsa C. Melakukan kaedah latihan yang sistematik dan berterusan secara saintifik D. Jurulatih perlu menitikberatkan aplikasi prinsip sains ke dalam sukan Konsep kalah dan menang adalah lumrah kehidupan. 2. Apakah yang perlu dilakukan oleh atlet sekiranya berlaku kekalahan? A. Atlet perlu meneruskan usaha untuk melakukan perubahan dalam teknik latihan bagi mencapai kejayaan pada masa hadapan B. Atlet perlu menukar jurulatih baharu kerana jurulatih gagal membantu kejayaannya C. Atlet perlu mendapatkan penaja yang baharu bagi meningkatkan motivasinya untuk meneruskan pertandingan yang akan datang D. Atlet perlu memberi perhatian kepada kelemahan pihak lawan sebelum pertandingan 3. Apakah yang membantu pencapaian atlet prestasi tinggi dalam memastikan kejayaan mereka? A. Pihak pengurusan perlu memainkan tanggungjawab yang sangat tinggi dalam memberi segala bantuan dan kemudahan kepada peningkatan prestasi atlet B. Atlet perlu meneruskan latihan bersendirian apabila sudah tamat pengajian untuk menghadapi pertandingan C. Penonton hanya memberi sorakan dan galakan jika pemain atau atlet menang sahaja dalam pertandingan D. Majlis Sukan Negara (MSN) tidak masuk campur terhadap persatuan sukan yang menghadapi masalah dalam meneruskan program pembangunan sukan mereka Soalan Struktur 1. Pasukan bola sepak yang anda wakili telah tewas dalam pertandingan yang disertai. Huraikan tiga (3) langkah yang boleh diambil jika pasukan yang anda wakili ingin memasuki pertandingan pada tahun hadapan. (3 markah) Soalan Esei 1. Kemajuan dan perkembangan Sains Sukan di negara kita sudah semakin maju. Pada pendapat anda, jelaskan kepentingan Sains Sukan dari aspek industri sukan. (10 markah) BIDANG 1 16 1.2 Pada akhir unit ini, murid dapat: Membandingkan Sukan Untuk Semua dengan Sukan Berprestasi Tinggi Membincangkan kesan pelaksanaan Dasar Sukan Negara DASAR SUKAN NEGARA 17 18 Dasar Sukan Negara Sukan Untuk Semua juga dikenali sebagai Sukan Massa. Imbas di sini untuk memuat turun Dasar Sukan Negara 2009. Sumber: Kementerian Belia dan Sukan, 2009) Info Sukan Untuk Semua bertujuan mengekalkan dan meningkatkan tahap kesihatan serta kesejahteraan anggota masyarakat. Sukan Untuk Semua merujuk kepada aktiviti-aktiviti fizikal dan sukan yang berlaku secara spontan atau diuruskan dengan tujuan untuk menggalakkan penyertaan yang lebih luas dalam kalangan masyarakat dan bukan untuk pertandingan di peringkat kebangsaan atau antarabangsa. a. Sukan Untuk Semua b. Sukan Berprestasi Tinggi Dasar Sukan Negara merupakan dasar pembangunan sukan ke arah pembentukan budaya sukan dan pemantapan integrasi nasional menerusi penglibatan masyarakat secara menyeluruh dan pencapaian kecemerlangan di peringkat antarabangsa. Dasar ini digubal pada 20 Januari 1988 yang berhasrat mewujudkan masyarakat Malaysia yang sihat, cergas dan berdisiplin. Dasar ini merangkumi: Cari maklumat berkenaan pernyataan dasar, objektif dasar dan strategi pelaksanaan Dasar Sukan Negara. Persembahkan maklumat dalam bentuk poster dan bentangkan dalam kelas. Sukan Untuk Semua BIDANG 1 19 Dalam kumpulan kecil, reka satu aktiviti yang dapat dijalankan di sekolah bagi memenuhi Sukan Untuk Semua. Contoh aktiviti yang biasa dijalankan adalah: Aktiviti kecergasan seperti senamrobik yang dijalankan bertujuan meningkatkan tahap kecergasan masyarakat. Sukaneka yang disertai oleh komuniti setempat melibatkan pelbagai lapisan umur. Larian amal. BIDANG 1 20 Sukan Berprestasi Tinggi juga dikenali sebagai Sukan Untuk Kecemerlangan atau Sukan Elit. Info Sukan Berprestasi Tinggi bertujuan meningkatkan prestasi atlet pada peringkat tertinggi. Atlet diberikan peluang bertanding pada peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Bagi menentukan pemenang yang sah, sukan yang dijalankan pada peringkat ini hendaklah mengikut peraturan dan syarat-syarat Persekutuan Sukan Antarabangsa dan Jawatankuasa Olimpik. Sukan Berprestasi Tinggi BIDANG 1 21 Pelbagai program dijalankan untuk meningkatkan prestasi atlet seperti mendapatkan khidmat kepakaran jurulatih dari luar negara, memastikan semua jurulatih tempatan mempunyai sijil kejurulatihan bertauliah dan berkursus di luar negara bagi memperoleh pengalaman dan kemahiran terkini, menghantar atlet berlatih dan bertanding di luar negara supaya mereka dapat meningkatkan prestasi serta bersaing dengan atlet bertaraf dunia. Buat perbandingan antara Sukan Untuk Semua dan Sukan Berprestasi Tinggi. Contoh aktiviti yang dirancang adalah seperti pertandingan peringkat MSSD, MSSN, MSSM, Sukan SEA, Sukan Komanwel, Sukan Paralimpik dan Sukan Olimpik. BIDANG 1 22 Pelaksanaan Dasar Sukan Negara telah berjaya memberi kesan yang amat besar terhadap aspek kemanusiaan sejagat yang melibatkan kesan kepada individu, masyarakat dan negara. Kesan Pelaksanaan Dasar Sukan Negara Malaysia Cergas, Rakyat Sihat. Nilai K e s a n k e p a d a M a s y a r a k a t Mengisi masa lapang dengan berfaedah Peningkatan tahap kesihatan komuniti dan produktiviti Peningkatan jalinan perhubungan antara pelbagai kaum bagi mengukuhkan integrasi nasional dalam kalangan rakyat Peningkatan semangat kesukarelaan, penyertaan, kerjasama dan sokongan K e s a n k e p a d a I n d i v i d u Pengukuhan interaksi sosial dan mengurangkan tekanan hidup Meningkatkan prestasi sukan melalui penyertaan secara kompetitif di semua peringkat kebangsaan mahupun antarabangsa yang menjurus kepada Sukan Berprestasi Tinggi Pembentukan sahsiah positif, meningkatkan keyakinan diri dan berdaya saing Penguasaan kemahiran pergerakan asas aktiviti sukan, permainan tradisional dan rekreasi fizikal Peningkatan tahap kesihatan dan kecergasan fizikal menerusi penggunaan masa senggang secara berfaedah BIDANG 1 23 Pemupukan jalinan dan kerjasama antarabangsa Meningkatkan maruah bangsa dan negara di persada sukan antarabangsa Memupuk persahabatan dengan negara-negara luar Pencapaian tertinggi di peringkat antarabangsa Mengukuhkan penerimaan masyarakat antarabangsa untuk mengenali negara yang mempunyai imej positif K e s a n k e p a d a N e g a r a Berdasarkan maklumat pada poster ini, buat perbincangan secara berkumpulan tentang Dasar Sukan Negara yang berkaitan dengannya dan kesan daripada aktiviti ini. Pada akhir sesi, bentangkan hasil perbincangan anda. BIDANG 1 24 Soalan Objektif 1. Bilakah Dasar Sukan Negara diperkenalkan? A. 20 Januari 1988 B. 20 Februari 1988 C. 20 Mac 1988 D. 20 Januari 1991 2. Konsep Sukan Untuk Semua mempunyai tujuan yang tersendiri. Apakah tujuan dasar itu? A. Meneruskan usaha untuk melakukan perubahan dalam membentuk budaya sukan dalam masyarakat bagi mencapai kejayaan pada masa hadapan B. Melahirkan jurulatih baharu yang dihantar dalam masyarakat untuk membantu program kesihatan C. Memberi peluang kepada syarikat swasta untuk memberi penajaan yang baharu bagi meningkatkan motivasi untuk masyarakat melibatkan diri dalam sukan D. Mengekal dan meningkatkan tahap kesihatan serta kesejahteraan masyarakat 3. Mencapai kecemerlangan di peringkat kebangsaan dan di peringkat antarabangsa dengan semangat kesukanan yang tulen merupakan salah satu objektif Dasar Sukan Negara. Apakah peranan objektif ini? A. Memberi peluang kepada atlet berpotensi bertanding di peringkat Majlis Sukan Sekolah Daerah (MSSD), Majlis Sukan Sekolah Negara (MSSN) dan Majlis Sukan Sekolah Malaysia (MSSM) B. Memberi peluang kepada murid sekolah untuk melibatkan diri dalam sukan yang disukai oleh mereka sahaja C. Memberi peluang kepada murid-murid yang berbakat berlatih dalam sukan yang diceburi oleh mereka untuk mewakili negara D. Memberi peluang atlet berbakat untuk bersaing di pentas antarabangsa seperti Sukan SEA dan Sukan Komanwel Soalan Struktur 1. Berikan tiga (3) contoh aktiviti bagi Sukan Untuk Semua. (3 markah) Soalan Esei 1. Dasar Sukan Negara bertujuan memberi panduan kepada masyarakat untuk memahami hala tuju program pembangunan sukan di negara kita. Jelaskan bagaimanakah dasar ini memberi kejayaan dalam Sukan Berprestasi Tinggi? (10 markah) BIDANG 1 1.3 PENGURUSAN DAN PENGELOLAAN PERTANDINGAN SUKAN Pada akhir unit ini, murid dapat: Mentakrifkan pengurusan dalam sukan Menerangkan jenis-jenis sistem pertandingan dalam sukan Menghuraikan ciri-ciri, variasi, kelebihan dan kelemahan sistem kalah mati Merancang jadual pertandingan sistem kalah mati Menghuraikan ciri-ciri, variasi, kelebihan dan kelemahan sistem liga Merancang jadual pertandingan sistem liga Menerangkan perancangan sebelum, semasa dan selepas pertandingan sukan Menerangkan peranan jawatankuasa pengelola pertandingan sukan Mengelolakan pertandingan sukan dengan menggunakan satu sistem pertandingan 25 Pengurusan dalam Sukan Foto 1.3.1 Pengurusan sukan yang baik dapat memberi impak kepada prestasi atlet. Proses pengurusan sukan yang diurus dengan cekap dan profesional sebenarnya mengandungi unsur-unsur sains. DeSensi et al. (1990) mendefinisikan pengurusan sukan sebagai sebarang gabungan kemahiran yang berkaitan dengan perancangan pengelolaan, pengarahan, pengawalan, pengurusan bajet, kepimpinan dan penilaian dalam konteks sesebuah organisasi atau perkhidmatan berkaitan dengan sukan. Menurut Aman (2006), pengurusan sukan boleh didefinisikan sebagai satu proses mencari cara menentukan tanggungjawab dan mengendalikan sumber fizikal dengan merancang, mengorganisasi, memimpin dan mengawal perjalanan pergerakan organisasi sukan bagi mencapai objektif yang telah ditetapkan. Mengurus ialah mengendali dan menyelenggara sesuatu perkara supaya teratur dan sempurna dalam perjalanan sesuatu program, manakala mentadbir pula ialah mengelola, mengarah dan melaksanakan aktiviti. Info Kesimpulannya, pengurusan dalam sukan merupakan proses mengurus dan mentadbir segala yang berkaitan dengan sukan melalui proses perancangan, pengelolaan, pengarahan, pengawalan dan penilaian. BIDANG 1 26 Pengurusan Sistem Pertandingan Terdapat dua jenis sistem pertandingan, iaitu: Sistem pertandingan kalah mati Sistem pertandingan liga 1 2 Sistem pertandingan kalah mati ialah satu sistem pertandingan yang membolehkan peserta yang menang terus mara ke peringkat seterusnya dan peserta yang kalah tersingkir (Wee, 1994). Proses pertandingan kalah mati akan berterusan sehingga terdapat seorang peserta atau pasukan bergelar juara. Masa untuk menyelesaikan pertandingan singkat Bilangan penyertaan yang banyak Peruntukan kewangan yang terhad Bilangan kemudahan yang kurang Ciri-ciri Sistem Kalah Mati Bilangan pegawai sukan yang terhad Kalah Mati Sekali Peserta atau pasukan yang telah kalah sekali terus terkeluar daripada pertandingan. Separuh daripada bilangan peserta akan terkeluar apabila tamat pusingan pertama. Dalam pertandingan kalah mati sekali, penyusunan jadual pertandingan adalah lebih mudah sekiranya pasukan yang mengambil bahagian adalah dalam angka kuasa dua iaitu 2, 4, 8, 16, 32 dan seterusnya. Sekiranya 16 pasukan bertanding, maka tiada peserta menunggu. Sekiranya 17 peserta bertanding, maka pertandingan kalah mati sekali ini melibatkan peserta menunggu ataupun bye. Bagi pertandingan yang mempunyai 17 peserta, bilangan peserta menunggu (bye) ialah 1. Untuk mengira bilangan peserta menunggu (bye), cari kuasa dua yang lebih besar dan terhampir dengan bilangan penyertaan. Bilangan kuasa dua yang hampir ditolak dengan bilangan peserta yang bertanding. Bye terdiri daripada peserta yang menjadi johan, naib johan, tempat ketiga dan tempat keempat dalam pertandingan sebelumnya. Info Sistem Kalah Mati Variasi dalam Sistem Kalah Mati BIDANG 1 27 Satu pertandingan badminton beregu lelaki yang melibatkan tujuh pasukan telah diadakan di dewan sekolah anda. Jangka masa pertandingan adalah bermula dari jam 8:00 pagi hingga 6:00 petang yang melibatkan satu hari sahaja. Terdapat dua gelanggang yang boleh digunakan. Contoh Situasi Rajah 1.3.1 Jadual pertandingan kalah mati sekali untuk tujuh pasukan dengan satu bye. Pusingan Awal R1 (bye) (1) (2) (3) (4) (5) (6) R2 R3 R4 R5 R6 R7 Separuh Akhir Akhir Johan 1 Tentukan bilangan pasukan / peserta = N N = 7 2 Tentukan jumlah semua perlawanan = N – 1 7 – 1 = 6 3 Kira jumlah bye dalam perlawanan = kuasa dua yang terhampir – N (23) – 7 = 8 – 7 = 1 bye Langkah Pelaksanaan Contoh pengiraan bye: Jumlah bye Jumlah pasukan bertanding Angka kuasa 2 2 – 2 = 0 2 2 4 – 3 = 1 3 4 8 – 5 = 3 5 8 16 – 12 = 4 12 16 Pada pendapat anda, berapakah jumlah maksimum peserta menunggu dalam sesuatu pertandingan? Berikan penjelasan anda berserta dengan contoh. Info Imbas di sini untuk mengetahui lebih lanjut tentang peserta menunggu. BIDANG 1 28 Format mudah difahami Tidak memerlukan pegawai sukan yang ramai Menjimatkan masa dan perbelanjaan Boleh melibatkan ramai peserta Tidak memerlukan kemudahan gelanggang atau padang yang banyak Memerlukan bilangan perlawanan yang sedikit Menentukan pemenang dengan cepat Kelebihan Kelebihan dan Kelemahan Sistem Pertandingan Kalah Mati Sekali Peserta yang kalah akan terus tersingkir Separuh daripada peserta disingkirkan selepas pusingan pertama Pemenang tidak semestinya peserta terbaik Peserta tidak dapat mempamerkan bakat atau keupayaan sebenar Kelemahan Dalam kumpulan kecil, lakukan perbincangan untuk menyelesaikan masalah mengira bye, jumlah perlawanan dan lakarkan jadual pertandingan sistem kalah mati sekali yang melibatkan pasukan atau peserta seperti berikut: 38 32 29 21 17 12 BIDANG 1 29 Kalah Mati Dua Kali Sistem pertandingan ini memberi peluang kepada setiap peserta atau pasukan untuk bertanding sekurang-kurangnya dua kali sebelum tersingkir daripada pertandingan. Peserta yang kalah masih berpeluang menjadi johan dan hanya tersingkir apabila mengalami kekalahan kali kedua. Peserta yang menang di peringkat awal akan menuju ke kanan manakala yang kalah akan ditempatkan di sebelah kiri. Pertandingan ping pong yang melibatkan lapan peserta akan diadakan di dewan sekolah anda selama satu hari. Pertandingan bermula pada jam 8:00 pagi hingga 5:00 petang dengan menggunakan dua meja ping pong sahaja. Cuba anda kira bilangan bye, bilangan pertandingan dan lakarkan jadual pertandingan sistem kalah mati dua kali. Contoh Situasi 1 Tentukan bilangan pasukan / peserta = N N = 8 2 Tentukan jumlah semua perlawanan Jumlah perlawanan minimum = 2N – 2 Jumlah perlawanan maksimum = 2N – 1 16 – 2 = 14 (jika hadiah yang disediakan untuk johan dan naib johan sahaja) 16 – 1 = 15 (jika hadiah yang disediakan untuk johan, naib johan dan tempat ketiga) 3 Kira jumlah bye dalam perlawanan = kuasa dua yang terhampir – N (23) – 8 = 8 – 8 = 0 bye Langkah Pelaksanaan Rajah 1.3.2 Jadual pertandingan sistem kalah mati dua kali bagi lapan peserta. Kiri Kanan 1 1 1 1 1 4 1 1 1 1 2 2 2 2 2 4 3 6 5 5 5 8 7 6 8 8 8 5 7 7 3 3 BIDANG 1 30 Apakah sukan yang sesuai menggunakan sistem pertandingan kalah mati dua kali? Mengapakah anda memilih sukan itu? Memilih pemenang yang sebenar Penentuan peserta pilihan tidak perlu Peserta yang kalah sekali masih berpeluang untuk menjadi johan Membolehkan peserta bermain sekurang-kurangnya dua kali sebelum tersingkir Memerlukan bilangan padang atau gelanggang yang sedikit Kelebihan Kelebihan dan Kelemahan Sistem Pertandingan Kalah Mati Dua Kali Tidak menggunakan kemudahan secara optimum Jadual pertandingan kompleks dan mengelirukan Memerlukan banyak pusingan Mengambil masa yang lebih panjang berbanding dengan kalah mati sekali Sekiranya banyak permainan akan menimbulkan masalah jika kekurangan gelanggang atau padang Kelemahan BIDANG 1 31 Liga Satu Kumpulan Sistem ini dijalankan apabila terdapat antara tiga hingga lima pasukan atau peserta yang akan mengambil bahagian. Persatuan Sains Sukan sekolah anda akan menganjurkan pertandingan Futsal Jemputan Antarabangsa sempena Sambutan Jubli Emas sekolah anda. Jumlah pasukan yang akan mengambil bahagian adalah lima. Pertandingan akan dijalankan selama satu hari bermula jam 8:00 pagi hingga 6:00 petang dengan menggunakan satu padang sahaja. Info Pengelola pertandingan akan menentukan jenis sistem pertandingan liga yang akan digunakan berdasarkan bilangan penyertaan. Variasi dalam Sistem Liga Sistem pertandingan liga ialah satu sistem pertandingan yang membenarkan seseorang peserta atau pasukan menghabiskan bilangan permainannya sebelum disingkirkan daripada permainan seterusnya (Wee, 1994). Sistem pertandingan ini dianggap mempunyai kelebihan berbanding jenis pertandingan yang lain kerana sistem ini membenarkan seorang peserta menghabiskan bilangan permainannya sebelum disingkirkan daripada pertandingan seterusnya. Sistem ini membenarkan beberapa peserta atau pasukan berkumpul dalam satu kumpulan atau beberapa kumpulan. Mereka akan bertanding antara satu sama lain dalam kumpulan masing-masing sebelum meneruskan ke pusingan sistem kalah mati. Setiap peserta atau pasukan bertanding sesama sendiri dalam kumpulan masing-masing Perlawanan dengan pasukan lain telah diketahui awal Kedudukan dalam kumpulan adalah berdasarkan pungutan mata Bilangan perlawanan begantung kepada penyertaan dalam kumpulan Ciri-ciri Sistem Liga Info Seeded ialah pasukan pilihan yang dipilih berdasarkan keputusan pertandingan lalu. Kesemua pasukan seeded tidak boleh berada dalam pasukan yang sama. Contoh Situasi Dengan menggunakan enjin carian, taip kata kunci LIGA SATU PUSINGAN, LIGA DUA PUSINGAN dan SEPARA LIGA untuk mendapatkan maklumat lanjut. TMK Sistem Liga BIDANG 1 32 Bil. Perlawanan Padang Masa Catatan 1. SSTMI lawan SSS A 8:00 pagi - 9:00 pagi 2. SSB lawan SSUR A 9:00 pagi - 10:00 pagi 3. SSBJ lawan SSTMI A 10:00 pagi - 11:00 pagi 4. SSUR lawan SSS A 11:00 pagi - 12:00 tengah hari 5. SSBJ lawan SSB A 12:00 tengah hari - 1:00 tengah hari 6. SSUR lawan SSTMI A 1:00 tengah hari - 2:00 petang 7. SSBJ lawan SSUR A 2:00 petang - 3:00 petang 8. SSS lawan SSB A 3:00 petang - 4:00 petang 9. SSBJ lawan SSS A 4:00 petang - 5:00 petang 10. SSTMI lawan SSB A 5:00 petang - 6:00 petang 1 Tentukan bilangan pasukan / peserta = N N = 5 2 Tentukan jumlah semua perlawanan = N (N – 1) 2 5 (5 – 1) 5 (4) 2 2 20 2 = 10 perlawanan 3 Kira jumlah perlawanan setiap pasukan = N – 1 5 – 1 = 4 perlawanan = = Langkah Pelaksanaan Susunan Jadual Perlawanan Jadual 1.3.1 Susunan perlawanan bagi lima pasukan dalam liga satu kumpulan. Pasukan yang mengambil bahagian 1. Sekolah Sukan Bukit Jalil (SSBJ) 2. Sekolah Sukan Singapura (SSS) 3. Sekolah Sukan Ubon Ratchathani (SSUR) 4. Sekolah Sukan Brunei (SSB) 5. Sekolah Sukan Tunku Mahkota Ismail (SSTMI) Perlawanan 1 Perlawanan 2 Perlawanan 5 Perlawanan 4 Perlawanan 3 5 lawan 2 4 lawan 3 1 lawan 5 3 lawan 2 1 lawan 2 5 lawan 4 1 lawan 3 2 lawan 4 1 lawan 4 3 lawan 5 BIDANG 1 33 Info Info Info Kelebihan sistem liga satu kumpulan ialah: • Memberi kedudukan kepada peserta-peserta lain. • Penentuan peserta atau pasukan pilihan tidak begitu penting. • Pasukan lawan telah ditentukan awal. 0 mata diberikan untuk pasukan yang kalah, 1 mata untuk setiap pasukan yang seri dan 3 mata untuk pasukan yang menang. Kelemahan sistem liga satu kumpulan ialah: • Bilangan permainan yang banyak memungkinkan berlakunya pengadilan yang berat sebelah. • Tiada perlawanan akhir yang menjadi kemuncak pertandingan. Ini kerana peserta yang mengumpul mata terbanyak dikira johan. Jadual 1.3.2 Jadual keputusan pertandingan. Pasukan SSBJ SSS SSUR SSB SSTMI SSBJ 3 – 3 (1) 1 – 2 (0) 2 – 3 (0) 3 – 4 (0) SSS 3 – 3 (1) 3 – 3 (1) 4 – 2 (3) 2 – 5 (0) SSUR 2 – 1 (3) 3 – 3 (1) 1 – 2 (0) 3 – 4 (0) SSB 3 – 2 (3) 2 – 4 (0) 2 – 1 (3) 2 – 4 (0) SSTMI 4 – 3 (3) 5 – 2 (3) 4 – 3 (3) 4 – 2 (3) Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan SSBJ 4 0 1 3 9 12 1 5 SSS 4 1 2 1 12 13 5 3 SSUR 4 1 1 2 9 10 4 4 SSB 4 2 0 2 9 11 6 2 SSTMI 4 4 0 0 17 10 12 1 Jadual 1.3.3 Contoh jadual keputusan dan kedudukan perlawanan. Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Bentuk beberapa kumpulan. Setiap kumpulan perlu mengadakan perbincangan tentang acara sukan yang sesuai menggunakan liga satu kumpulan. Bentangkan contoh jadual susunan perlawanan kumpulan masing-masing di hadapan kelas. BIDANG 1 34 Liga Dua Kumpulan Sistem ini dijalankan apabila terdapat antara enam hingga lapan pasukan atau peserta yang mengambil bahagian. Satu pertandingan jemputan Bola Jaring Piala Menteri Besar Pahang akan diadakan sempena Hari Pekerja. Jumlah pasukan yang akan mengambil bahagian adalah dari lapan buah negeri. Pertandingan akan dijalankan selama satu hari bermula jam 8:00 pagi hingga 5:00 petang dengan menggunakan dua padang bola jaring sahaja. Untuk memudahkan proses penjadualan, semua pasukan akan diundi bagi menentukan kedudukan mewakili nombor pasukan. Oleh sebab lapan pasukan yang mengambil bahagian, maka kumpulan akan dibahagikan kepada dua seperti dalam Jadual 1.3.4. Oleh itu, satu kumpulan mengandungi empat pasukan. Contoh susunan dan bilangan perlawanan dalam liga dua kumpulan ditunjukkan dalam Jadual 1.3.5. Langkah Pelaksanaan Info Pasukan seeded dalam liga dua kumpulan terdiri daripada johan dan naib johan pada pertandingan yang lalu. Pasukan lain diundi. 1 Tentukan bilangan pasukan / peserta (bagi satu kumpulan) = N N = 4 2 Tentukan jumlah perlawanan pusingan awal = N (N – 1) × 2 kumpulan 2 4 (4 – 1) × 2 4 (3) × 2 2 2 12 × 2 2 = 12 perlawanan 3 Tentukan jumlah semua perlawanan Separuh akhir - 2 perlawanan Akhir - 1 perlawanan Tempat ketiga dan keempat - 1 perlawanan Jumlah - 4 perlawanan 12 + 4 = 16 perlawanan 4 Kira jumlah perlawanan setiap pasukan = N – 1 4 – 1 = 3 perlawanan = Contoh Situasi = BIDANG 1 35 Kumpulan A Kumpulan B 1. Perak 1. Pahang 2. Kelantan 2. Pulau Pinang 3. Terengganu 3. Sarawak 4. Melaka 4. Sabah Jadual 1.3.4 Agihan pasukan kepada dua kumpulan. Panduan cara penyusunan jadual pertandingan bagi Kumpulan A dan Kumpulan B peringkat pusingan awal. • N = 4 • Jumlah perlawanan setiap pasukan = 3 perlawanan • Jumlah keseluruhan perlawanan dalam kumpulan pusingan awal = 12 perlawanan Bil. Perlawanan Padang Masa Catatan 1. Perak lawan Terengganu A 8:00 pagi – 8:30 pagi Kumpulan A 2. Melaka lawan Kelantan B 8:00 pagi – 8:30 pagi Kumpulan A 3. Pahang lawan Sarawak A 8:30 pagi – 9:00 pagi Kumpulan B 4. Sabah lawan Pulau Pinang B 8:30 pagi – 9:00 pagi Kumpulan B 5. Perak lawan Kelantan A 9:00 pagi – 9:30 pagi Kumpulan A 6. Terengganu lawan Melaka B 9:00 pagi – 9:30 pagi Kumpulan A 7. Pahang lawan Pulau Pinang A 9:30 pagi – 10:00 pagi Kumpulan B 8. Sarawak lawan Sabah B 9:30 pagi – 10:00 pagi Kumpulan B 9. Perak lawan Melaka A 10:00 pagi – 10:30 pagi Kumpulan A 10. Kelantan lawan Terengganu B 10:00 pagi – 10:30 pagi Kumpulan A 11. Pahang lawan Sabah A 10:30 pagi – 11:00 pagi Kumpulan B 12. Pulau Pinang lawan Sarawak B 10:30 pagi – 11:00 pagi Kumpulan B 13. Johan Kumpulan A lawan Naib Johan Kumpulan B A 2:00 petang – 2:45 petang Separuh akhir 1 14. Johan Kumpulan B lawan Naib Johan Kumpulan A B 2:00 petang – 2:45 petang Separuh akhir 2 15. Kalah No. 13 lawan Kalah No. 14 A 3:00 petang – 3:45 petang Penentuan tempat ketiga dan keempat 16. Pemenang No. 13 lawan Pemenang No. 14 A 4:00 petang – 4:45 petang Akhir Jadual 1.3.5 Contoh susunan jadual perlawanan penuh bagi Kumpulan A dan Kumpulan B. Berusaha dengan gigih walaupun kalah pada pertandingan yang pertama. Nilai BIDANG 1 36 Pasukan Perak Kelantan Terengganu Melaka Perak 23 – 18 (3) 31 – 23 (3) 32 – 13 (3) Kelantan 18 – 23 (0) 13 – 35 (0) 14 – 25 (0) Terengganu 23 – 31 (0) 35 – 13 (3) 13 – 43 (0) Melaka 13 –32 (0) 25 – 14 (3) 43 – 13 (3) Jadual 1.3.6 Keputusan perlawanan dalam Kumpulan A. Jadual 1.3.8 Keputusan perlawanan dalam Kumpulan B. Jadual 1.3.7 Kedudukan empat pasukan dalam Kumpulan A. Pasukan P M S z J B Mata Kedudukan Perak 4 3 0 0 86 54 9 1 Kelantan 4 0 0 3 45 83 0 4 Terengganu 4 1 0 2 71 87 3 3 Melaka 4 2 0 1 81 59 6 2 Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Pasukan Pahang Pulau Pinang Sarawak Sabah Pahang 23 – 13 (3) 19 – 12 (3) 22 – 22 (1) Pulau Pinang 13 – 23 (0) 33 – 19 (3) 40 – 22 (3) Sarawak 12 – 19 (0) 19 – 33 (0) 19 – 29 (0) Sabah 22 – 22 (1) 22 – 40 (0) 29 – 19 (3) Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Jadual 1.3.9 Kedudukan empat pasukan dalam Kumpulan B. Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Pahang 4 2 1 0 64 47 7 1 Pulau Pinang 4 2 0 1 86 64 6 2 Sarawak 4 0 0 3 50 81 0 4 Sabah 4 1 1 1 73 81 4 3 BIDANG 1 37 Jadual 1.3.10 Keputusan pasukan yang layak ke pusingan separuh akhir. Kumpulan A Kumpulan B Johan Perak Johan Pahang Naib Johan Melaka Naib Johan Pulau Pinang Rajah 1.3.3 menunjukkan struktur jadual pertandingan peringkat separuh akhir dan akhir yang melibatkan empat pasukan yang terbaik daripada kedua-dua kumpulan bagi pertandingan liga dua kumpulan. Berdasarkan rajah tersebut, johan dan naib johan setiap kumpulan akan bertanding di peringkat separuh akhir. Pemenang peringkat separuh akhir akan bertanding di peringkat akhir manakala pasukan yang kalah akan bertanding bagi menentukan tempat ketiga dan keempat. Pada peringkat ini, pertandingan dijalankan secara kalah mati. Rajah 1.3.3 Struktur jadual pertandingan peringkat separuh akhir dan akhir bagi pertandingan liga dua kumpulan. Separuh Akhir Akhir Johan Johan Kumpulan A Naib Johan Kumpulan B Naib Johan Kumpulan A Johan Kumpulan B Cari contoh perlawanan yang menggunakan sistem pertandingan liga dua kumpulan. Persembahkan dalam bentuk multimedia. Liga Tiga Kumpulan Sistem pertandingan ini dilaksanakan apabila terdapat penyertaan di antara sembilan hingga 11 pasukan yang mengambil bahagian. Sebagai contoh, jika terdapat sembilan pasukan yang akan bertanding, maka setiap kumpulan mempunyai tiga pasukan dalam satu kumpulan. Pesta Hoki USM akan berlangsung pada 20 hingga 21 September dari jam 8:00 pagi hingga 6:00 petang bertempat di Padang Hoki USM dan akan dijalankan secara temasya dengan menggunakan tiga padang. Sebanyak sembilan pasukan akan mengambil bahagian dalam pertandingan ini yang akan diwakili oleh pasukan hoki seluruh Malaysia. Info Pasukan seeded dalam liga tiga kumpulan terdiri daripada johan, naib johan, dan tempat ketiga pada pertandingan yang lalu. Pasukan lain diundi. Contoh Situasi BIDANG 1 38 Kumpulan A Kumpulan B Kumpulan C Kelantan *(1) Selangor *(2) Terengganu *(3) Johor Negeri Sembilan Sabah Melaka Perak Pahang Jadual 1.3.11 Contoh agihan sembilan pasukan kepada tiga kumpulan. *(1) Seeded berdasarkan keputusan pertandingan lepas. Jika terdapat pasukan pilihan berdasarkan keputusan pertandingan lalu, maka johan akan mengetuai Kumpulan A, naib johan akan mengetuai Kumpulan B dan tempat ketiga akan mengetuai Kumpulan C. Pasukan lain akan diundi untuk ditetapkan dalam kumpulan masing-masing seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1.3.11. Langkah Pelaksanaan Untuk menjalankan pusingan awal liga, 1 Tentukan bilangan pasukan / peserta (bagi satu kumpulan) = N N = 3 2 Tentukan jumlah perlawanan pusingan pertama = N (N – 1) × 3 kumpulan 2 3 (3 – 1) × 3 3 (2) × 3 2 2 6 × 3 2 = 9 perlawanan 3 Kira jumlah perlawanan setiap pasukan = N – 1 3 – 1 = 2 perlawanan = = Panduan cara penyusunan jadual pertandingan: • N = 3 • Jumlah perlawanan setiap pasukan = 2 perlawanan • Jumlah keseluruhan perlawanan dalam kumpulan = 3 perlawanan • Jumlah keseluruhan perlawanan semua kumpulan pusingan awal = 9 perlawanan Pada pendapat anda, mengapakah pasukan seeded tidak diletakkan dalam satu kumpulan yang sama? BIDANG 1 39 Tarikh: 20 September Bil. Perlawanan Padang Masa Catatan 1 Kelantan lawan Johor A 8:00 pagi – 9:30 pagi Kumpulan A 2 Selangor lawan Negeri Sembilan B 8:00 pagi – 9:30 pagi Kumpulan B 3 Terengganu lawan Sabah C 8:00 pagi – 9:30 pagi Kumpulan C 4 Melaka lawan Kelantan A 10:00 pagi – 11:30 pagi Kumpulan A 5 Perak lawan Selangor B 10:00 pagi – 11:30 pagi Kumpulan B 6 Pahang lawan Terengganu C 10:00 pagi – 11:30 pagi Kumpulan C 7 Johor lawan Melaka A 4:00 petang – 5:30 petang Kumpulan A 8 Negeri Sembilan lawan Perak B 4:00 petang – 5:30 petang Kumpulan B 9 Sabah lawan Pahang C 4:00 petang – 5:30 petang Kumpulan C Tarikh: 21 September 10 Johan Kumpulan A lawan Johan Kumpulan C A 8:00 pagi – 9:30 pagi Kumpulan X 11 Johan Kumpulan B lawan Naib Johan Kumpulan A B 8:00 pagi – 9:30 pagi Kumpulan Y 12 Naib Johan Kumpulan B lawan Johan Kumpulan A A 10:00 pagi – 11:30 pagi Kumpulan Y 13 Naib Johan Kumpulan C lawan Johan Kumpulan B B 10:00 pagi – 11:30 pagi Kumpulan X 14 Johan Kumpulan C lawan Naib Johan Kumpulan B A 2:00 petang – 3:30 petang Kumpulan X 15 Naib Johan Kumpulan A lawan Naib Johan Kumpulan C B 2:00 petang – 3:30 petang Kumpulan Y 16 Johan X lawan Johan Y A 4:00 petang – 5:30 petang Penentuan johan dan naib johan 17 Naib Johan X lawan Naib Johan Y B 4:00 petang – 5:30 petang Penentuan tempat ketiga dan keempat Jadual 1.3.12 Contoh susunan jadual perlawanan penuh bagi Kumpulan A, Kumpulan B dan Kumpulan C. BIDANG 1 40 Negeri Kelantan Johor Melaka Kelantan 3 – 2 (3) 4 – 2 (3) Johor 2 – 3 (0) 4 – 3 (3) Melaka 2 – 4 (0) 3 – 4 (0) Negeri Selangor Negeri Sembilan Perak Selangor 3 – 0 (3) 5 – 3 (3) Negeri Sembilan 0 – 3 (0) 3 – 4 (0) Perak 3 – 5 (0) 4 – 3 (3) Negeri Terengganu Sabah Pahang Terengganu 1 – 1 (1) 6 – 3 (3) Sabah 1 – 1 (1) 5 – 4 (3) Pahang 3 – 6 (0) 4 – 5 (0) Jadual 1.3.13 Keputusan pertandingan dan kedudukan pasukan bagi liga tiga kumpulan. Kumpulan A Kumpulan B Kumpulan C Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Kelantan 2 2 0 0 7 4 6 1 Johor 2 1 0 1 6 6 3 2 Melaka 2 0 0 2 5 8 0 3 Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Selangor 2 2 0 0 8 3 6 1 Negeri Sembilan 2 0 0 2 3 7 0 3 Perak 2 1 0 1 7 8 3 2 Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Terengganu 2 1 1 0 7 4 4 1 Sabah 2 1 1 0 6 5 4 2 Pahang 2 0 0 2 7 11 0 3 Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos BIDANG 1 41 • Ketiga-tiga pasukan johan perlu diundi untuk menentukan kumpulan. • Ketiga-tiga pasukan naib johan akan ditempatkan dalam kumpulan berasingan daripada johan kumpulan masing-masing secara automatik. Kumpulan X dan Kumpulan Y akan bertanding dalam liga satu kumpulan untuk menentukan johan dan naib johan kumpulan. Johan Kumpulan X dan Kumpulan Y akan layak ke peringkat akhir untuk menentukan juara. Naib johan Kumpulan X dan Kumpulan Y akan bertanding untuk menentukan tempat ketiga dan tempat keempat. Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Perlawanan akan diadakan secara liga dalam kumpulan. Johan dan naib johan setiap kumpulan akan bertanding di pusingan kedua yang dijalankan secara liga dua kumpulan iaitu Kumpulan X dan Kumpulan Y. Prosedur untuk menempatkan pasukan di Kumpulan X dan Kumpulan Y ialah: Kumpulan X Kumpulan Y Johan Kumpulan A (Kelantan) Johan Kumpulan B (Selangor) Johan Kumpulan C (Terengganu) Naib johan Kumpulan A (Johor) Naib johan Kumpulan B (Perak) Naib johan Kumpulan C (Sabah) Jadual 1.3.14 Kedudukan pasukan dalam Kumpulan X dan Y. Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Kelantan 2 1 0 1 6 6 3 2 Terengganu 2 2 0 0 6 1 6 1 Perak 2 0 0 2 4 9 0 3 Jadual 1.3.15 Keputusan pertandingan dan kedudukan pasukan bagi pusingan kedua dalam Kumpulan X. Kumpulan X Negeri Kelantan Terengganu Perak Kelantan 1 – 2 (0) 5 – 4 (3) Terengganu 2 – 1 (3) 4 – 0 (3) Perak 4 – 5 (0) 0 – 4 (0) Berdasarkan Jadual 1.3.13, mengapakah Terengganu menjadi johan bagi Kumpulan C? Terangkan jawapan anda. BIDANG 1 42 Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Selangor 2 2 0 0 4 2 6 1 Johor 2 0 0 2 2 7 0 3 Sabah 2 1 0 1 4 1 3 2 Berdasarkan keputusan perlawanan Kumpulan X dan Kumpulan Y, maka pasukan yang layak ke pusingan akhir dan tempat ketiga dan keempat adalah seperti Jadual 1.3.17. Negeri Selangor Negeri Sembilan Perak Selangor 3 – 2 (3) 1 – 0 (3) Johor 2 – 3 (0) 0 – 4 (0) Sabah 0 – 1 (0) 4 – 0 (3) Rajah 1.3.4 Penentuan johan dan tempat ketiga dalam sistem pertandingan liga tiga kumpulan. Pasukan Johan Naib Johan X Terengganu Kelantan Y Selangor Sabah Dalam kumpulan kecil, rancangkan satu jenis sukan yang sesuai dijalankan dengan menggunakan sistem pertandingan liga tiga kumpulan. Persembahkan dengan menggunakan bantuan multimedia. Jadual 1.3.16 Keputusan pertandingan dan kedudukan pasukan bagi pusingan kedua dalam Kumpulan Y. Kumpulan Y Jadual 1.3.17 Pasukan yang layak ke peringkat akhir. Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Johan Pertandingan Akhir Tempat ketiga Johan Kumpulan X Johan Kumpulan Y Naib Johan Kumpulan Y Naib Johan Kumpulan X BIDANG 1 43 Jadual 1.3.17 Contoh jadual perlawanan. Liga Empat Kumpulan Sistem liga empat kumpulan ini dilaksanakan apabila terdapat 12 hingga 16 pasukan bertanding dalam sesuatu pertandingan. Satu Kejohanan Bola Tampar Jemputan Australia Bawah 18 Tahun melibatkan 12 pasukan yang mengesahkan penyertaan akan dijalankan di Kuala Lumpur sebagai tempat pertandingan. Kejohanan ini bermula pada 13 hingga 15 Jun selama tiga hari. Empat gelanggang bola tampar akan digunakan bagi menjayakan pertandingan ini. Dalam satu hari, perlawanan akan dijalankan sebanyak dua sesi iaitu sesi pagi dan petang. Jadual 1.3.18 Contoh agihan sembilan pasukan bagi liga empat kumpulan. *(1) Seeded berdasarkan keputusan pertandingan lepas. Pasukan tersebut akan diagihkan kepada empat kumpulan iaitu Kumpulan A, B, C dan D seperti contoh agihan pasukan pada Jadual 1.3.18. Pasukan pilihan iaitu johan, naib johan, tempat ketiga dan keempat tahun lepas akan mengetuai Kumpulan A, B, C dan D. Pasukan yang lain akan ditentukan kumpulannya melalui undian. Langkah Pelaksanaan Kumpulan A Kumpulan B Kumpulan D Kumpulan D Malaysia *(1) New Zealand * (2) Itali * (3) Sri Lanka * (4) China Kanada Portugal Rusia Korea Filipina Australia Singapura 1 Tentukan bilangan pasukan / peserta (bagi satu kumpulan) = N N = 3 2 Tentukan jumlah perlawanan pusingan pertama = N (N – 1) × 4 2 3 (3 – 1) × 4 3 (2) × 4 2 2 6 × 4 2 = 12 perlawanan 3 Kira jumlah perlawanan setiap pasukan = N – 1 3 – 1 = 2 perlawanan Pada peringkat pusingan awal, perlawanan akan dijalankan secara liga satu pusingan bagi setiap kumpulan. Setiap pasukan akan bermain sebanyak dua kali dan jumlah perlawanan dalam setiap kumpulan ialah tiga perlawanan sahaja. Jadual 1.3.19 ialah contoh jadual perlawanan bagi setiap kumpulan. Info Pasukan seeded dalam liga empat kumpulan terdiri daripada johan, naib johan, tempat ketiga dan tempat keempat pada pertandingan yang lalu. Pasukan lain diundi. Contoh Situasi BIDANG 1 44 Jadual 1.3.17 Contoh jadual perlawanan. Tarikh: 13 Jun (Hari Pertama, Sesi 1) Bil. Perlawanan Padang Masa Catatan 1. Malaysia lawan China A 8:00 pagi – 10:00 pagi Kumpulan A 2. New Zealand lawan Kanada B Kumpulan B 3. Itali lawan Portugal C Kumpulan C 4. Sri Lanka lawan Rusia D Kumpulan D Tarikh: 13 Jun (Hari Pertama, Sesi 2) 5. Korea lawan Malaysia A 4:00 petang – 6:00 petang Kumpulan A 6. Filipina lawan New Zealand B Kumpulan B 7. Australia lawan Itali C Kumpulan C 8. Singapura lawan Sri Lanka D Kumpulan D Tarikh: 14 Jun (Hari Kedua, Sesi 1) 9. China lawan Korea A 8:00 pagi – 10:00 pagi Kumpulan A 10. Kanada lawan Filipina B Kumpulan B 11. Portugal lawan Australia C Kumpulan C 12. Rusia lawan Singapura D Kumpulan D Tarikh: 14 Jun (Hari Kedua, Sesi 2) 13. Johan Kumpulan A lawan Naib Johan Kumpulan C A 4:00 petang – 6:00 petang Kumpulan X 14. Johan Kumpulan D lawan Naib Johan Kumpulan B B Kumpulan Y 15. Johan Kumpulan B lawan Naib Johan Kumpulan D C Kumpulan Y 16. Johan Kumpulan C lawan Naib Johan Kumpulan A D Kumpulan X Tarikh: 15 Jun (Hari Ketiga, Sesi 1) 17. Pemenang No. 13 lawan Pemenang No. 14 A 8:00 pagi – 10:00 pagi Separuh Akhir 1 18. Pemenang No. 15 lawan Pemenang No. 16 B Separuh Akhir 2 Tarikh: 15 Jun (Hari Ketiga, Sesi 2) 19. Pemenang No. 17 lawan Pemenang No. 18 A 3:00 petang – 5:00 petang Penentuan johan dan naib johan 20. Kalah No. 17 lawan Kalah No. 18 B 3:00 petang – 5:00 petang Penentuan tempat ketiga dan keempat Jadual 1.3.19 Contoh susunan jadual perlawanan penuh bagi Kumpulan A, Kumpulan B, Kumpulan C dan Kumpulan D. BIDANG 1 45 Pasukan Malaysia China Korea Malaysia 3 – 1 (3) 25 – 18 21 – 25 25 –23 25 –19 3 – 0 (3) 25 –18 25 – 20 25 – 21 China 1 – 3 (0) 18 – 25 25 – 21 23 – 25 19 – 25 1 – 3 (0) 17 – 25 25 – 20 14 –25 19 – 25 Korea 0 – 3 (0) 18 – 25 20 – 25 21 – 25 3 – 1 (0) 25 – 17 20 – 25 25 – 14 25 – 19 Pasukan New Zealand Kanada Filipina New Zealand 3 – 0 (3) 25 – 17 25 – 19 25 – 23 3 – 2 (3) 20 – 25 25 – 19 17 – 25 25 – 23 25 – 21 Kanada 0 – 3 (0) 17 – 25 19 – 25 23 – 25 3 – 0 (3) 25 – 21 25 – 19 25 – 23 Filipina 2 – 3 (0) 25 – 20 19 – 25 25 – 17 23 – 25 21 – 25 0 – 3 (0) 21 – 25 19 – 25 23 – 25 Jadual 1.3.20 Jadual keputusan pertandingan dan kedudukan pasukan bagi liga empat kumpulan. Kumpulan A Kumpulan B Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Malaysia 2 2 0 0 171 144 6 1 China 2 0 0 2 160 191 0 3 Korea 2 1 0 1 154 150 3 2 Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan New Zealand 2 2 0 0 187 172 6 1 Kanada 2 1 0 1 134 138 3 2 Filipina 2 0 0 2 176 187 3 3 Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos BIDANG 1 46 Pasukan Itali Portugal Australia Itali 0 – 3 (0) 19 – 25 17 – 25 20 – 25 0 – 3 (0) 21 – 25 17 – 25 22 – 25 Portugal 3 – 0 (3) 25 – 19 25 – 17 25 – 20 0 – 3 (0) 19 – 25 20 – 25 19 – 25 Australia 3 – 0 (3) 25 – 21 25 – 17 25 – 22 3 – 0 (3) 25 – 19 25 – 20 25 –19 Pasukan Sri Lanka Rusia Singapura Sri Lanka 0 – 3 (0) 19 – 25 20 – 25 23 – 25 2 – 3 (0) 25 – 20 21 – 25 25 – 23 17 – 25 21 – 25 Rusia 3 – 0 (3) 25 – 19 25 – 20 25 – 23 3 – 0 (3) 25 – 19 25 – 21 25 – 18 Singapura 3 – 2 (3) 20 – 25 25 – 21 23 – 25 25 – 17 25 – 21 0 – 3 (0) 19 – 25 21 – 25 18 – 25 Kumpulan C Kumpulan D Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Itali 2 0 0 2 116 150 0 3 Portugal 2 1 0 1 133 131 3 2 Australia 2 2 0 0 150 118 6 1 Pasukan P M S K J B Mata Kedudukan Sri Lanka 2 0 0 2 171 193 0 3 Rusia 2 2 0 0 150 120 6 1 Singapura 2 1 0 1 176 184 3 2 Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos Nota: P - Perlawanan, M - Menang, S - Seri, K - Kalah, J - Jaringan, B - Bolos BIDANG 1 47 Suku Akhir Separuh Akhir Akhir Johan A (Malaysia) Johan D (Rusia) Johan B (New Zealand) Johan C (Australia) Naib Johan C (Portugal) Naib Johan B (Kanada) Naib Johan D (Singapura) Naib Johan A (Korea) Rajah 1.3.5 Struktur jadual pertandingan liga empat kumpulan di peringakat suku akhir, separuh akhir dan akhir. Jadual 1.3.21 Keputusan pusingan awal liga empat kumpulan. Selepas selesai pertandingan liga satu pusingan dalam kumpulan, pasukan yang menjadi johan dan naib johan kumpulan akan layak ke peringkat suku akhir yang dijalankan secara kalah mati. Keputusan lapan pasukan yang layak ke pusingan suku akhir ditunjukkan seperti Jadual 1.3.21. Pasukan Kumpulan A Kumpulan B Kumpulan C Kumpulan D Johan Malaysia New Zealand Australia Rusia Naib Johan Korea Kanada Portugal Singapura Seterusnya setiap pemenang suku akhir akan bertanding di peringkat separuh akhir. Pasukan yang menang di peringkat separuh akhir akan bertanding di peringkat akhir. Rajah 1.3.5 ialah struktur jadual pertandingan liga empat kumpulan di peringkat suku akhir, separuh akhir dan akhir. Info Pasukan pilihan iaitu johan, naib johan, tempat ketiga dan keempat tahun sebelumnya akan mengetuai Kumpulan A, B, C dan D. Untuk memberi peluang johan dan naib johan tahun sebelumnya mempertahankan kedudukan mereka, maka johan Kumpulan A dan johan Kumpulan B akan diasingkan dengan harapan mereka akan bertemu pada peringkat akhir. Oleh itu, johan Kumpulan A berada di atas dan johan Kumpulan B berada di bawah pada peringkat suku akhir. Bagi mendapat persaingan yang seimbang, maka perlawanan Kumpulan A akan dipadankan dengan Kumpulan C manakala Kumpulan B akan dipadankan dengan Kumpulan D. BIDANG 1 48 Dalam kumpulan kecil, adakan perbincangan mengenai jenis-jenis sistem pertandingan yang lain, selain daripada sistem pertandingan kalah mati dan sistem pertandingan liga. Bentangkan hasil perbincangan anda di hadapan kelas. Pada pandangan anda, apakah jenis sistem pertandingan yang digunakan dalam perlawanan bola sepak Piala Dunia? Kelebihan dan Kelemahan Sistem Pertandingan Liga Pasukan seeded tidak diletakkan dalam satu kumpulan yang sama Memerlukan gelanggang yang banyak jika jumlah pasukan banyak Pasukan yang mengambil bahagian berpeluang memperbaiki prestasi Timbul rasa tidak puas hati jika kumpulan yang satu lagi lemah Dapat memberi kepuasan dan keseronokan kerana dapat bermain lebih daripada sekali Kos pengurusan pertandingan tinggi jika pasukan yang mengambil bahagian banyak Sistem pertandingan yang mudah diurus dan ditadbir kerana format yang senang difahami Memerlukan masa yang panjang untuk menguruskan pertandingan format ini Dapat memilih pemenang yang mutlak Bilangan perlawanan masih sedikit dan tidak membebankan pasukan sama ada daripada segi tenaga dan kewangan Jika jumlah pasukan yang mengambil bahagian banyak, akan menyebabkan bilangan perlawanan yang banyak Dapat memaksimumkan penggunaan padang atau gelanggang dengan berkesan Melibatkan ahli jawatankuasa, urusetia dan pegawai yang ramai Kelebihan Jadual perlawanan sudah disusun awal bagi memudahkan perancangan strategi Kelemahan Kemungkinan dalam satu kumpulan terdapat pasukan yang sama kuat BIDANG 1 49 Contoh Pelan Tindakan Pengelolaan Pertandingan Sukan Bulan / Pelan Tindakan Jan Feb Mac Apr Mei Jun* Jul Menyediakan kertas kerja  Menubuhkan jawatankuasa induk untuk menentukan tarikh dan lokasi pertandingan  Mesyuarat jawatankuasa induk  Menubuhkan jawatankuasa kecil  Mesyuarat jawatankuasa kecil bagi menentukan bidang tugas dan perancangan  Bagi memastikan perjalanan sesuatu pertandingan sukan dapat dilaksanakan dengan baik, lancar dan sempurna, satu pelan tindakan mestilah dirangka untuk merancang kerja-kerja pengelolaan yang perlu dilakukan sebelum, semasa dan selepas pengelolaan sesuatu pertandingan sukan. Sebelum Pengelolaan Semasa Pengelolaan Memberi taklimat pertandingan  Memantau perjalanan pertandingan  Menyelaraskan tugas dan perkembangan pertandingan  Melaporkan perkembangan pertandingan  Mencatatkan keputusan pertandingan  Selepas Pengelolaan Melaksanakan mesyuarat post-mortem  Menyedia dan menyerahkan semua laporan pertandingan  Menyediakan surat penghargaan kepada yang berkenaan  Menutup semua fail termasuk fail kewangan  *Tarikh pertandingan Perancangan Pengelolaan Pertandingan Sukan Perjalanan dan kejayaan sesuatu proses pengelolaan pertandingan sukan mesti melalui fasa sebelum, semasa dan selepas pengelolaan. Setiap murid perlu memahami tentang pengelolaan pertandingan sukan sekurang-kurangnya menggunakan satu sistem pertandingan. BIDANG 1 50 Info Tajuk kertas kerja Format kertas kerja pengelolaan pertandingan perlu mengandungi perkara yang berikut: Contoh maklumat tentang anggaran perbelanjaan bagi pengelolaan pertandingan bola tampar: Pengenalan Matlamat Objektif Anjuran Butiran aktiviti Tentatif program Senarai AJK Anggaran perbelanjaan Penutup Bil. Perbelanjaan Anggaran Perbelanjaan 1 Hadiah Johan – 12 × RM5.00 = RM60.00 Naib johan – 12 × RM4.00 = RM48.00 Ketiga – 12 × RM3.00 = RM36.00 RM144.00 2 Bayaran pengadil 2 × RM50.00 = RM100.00 RM100.00 3 Minuman pemain dan pegawai 60 × RM1.00 = RM60.00 RM60.00 4 Alat tulis dan runcit RM40.00 RM40.00 Jumlah RM344.00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 Sebelum Pengelolaan Bersama rakan dalam kumpulan, buat satu kertas kerja pengelolaan pertandingan olahraga yang akan dijalankan di sekolah anda. Imbas di sini untuk memuat turun contoh kertas kerja pertandingan sukan. Penyediaan Kertas Kerja BIDANG 1 51 Contoh Organisasi Pertandingan Sukan PENGERUSI Jawatankuasa Induk Jawatankuasa Kecil Jawatankuasa Pengelola boleh menubuhkan jawatankuasa yang lain jika perlu NAIB PENGERUSI SETIAUSAHA NAIB SETIAUSAHA BENDAHARI PENGERUSI TEKNIKAL AJK Perhubungan AJK Pertandingan AJK Publisiti dan Serantara AJK Penginapan AJK Teknikal AJK Pengangkutan AJK Statistik dan Keputusan AJK Kepegawaian AJK Hadiah dan Cenderamata AJK Buku Program AJK Pendaftaran AJK Perasmian dan Penutupan AJK Makanan dan Minuman AJK Protokol Undangan AJK Siar Raya AJK Keselamatan AJK Kecemasan dan Perubatan Kejayaan sesuatu pengelolaan pertandingan bergantung pada sejauh mana perancangan, pelaksanaan dan pengendalian pertandingan tersebut berkesan. Ahli jawatankuasa (AJK) pengelola perlu memahami bidang tugas masing-masing dan saling bekerjasama untuk menjayakan pertandingan. Penubuhan Jawatankuasa BIDANG 1 52 Jawatan Senarai Tugas Pengerusi • Mempengerusikan mesyuarat dan memastikan kesempurnaan pengendalian mesyuarat • Menyelaraskan dan menguruskan segala yang berkaitan dengan pertandingan • Memastikan keputusan mesyuarat diambil tindakan sewajarnya • Bertanggungjawab menentukan hala tuju sesuatu pertandingan Naib Pengerusi • Membantu pengerusi menjalankan tugas • Memangku tugas pengerusi semasa ketiadaannya Setiausaha • Menyelaras dan menguruskan semua aktiviti yang berkaitan dengan pelaksanaan sesuatu pertandingan • Mengumpulkan semua maklumat seperti merekodkan semua fail untuk rujukan • Bertanggungjawab untuk menghadiri setiap mesyuarat • Menguruskan perihal surat-menyurat • Memanggil AJK untuk bermesyuarat jika diperlukan • Mencatat, menyedia, mengedarkan dan menandatangani minit mesyuarat dan laporan kepada yang berkenaan • Memaklumkan keputusan AJK Induk kepada AJK Kecil dan segala keperluan AJK Kecil kepada AJK Induk • Menyediakan kertas kerja yang diperlukan • Menyusun dan menyediakan tempat dan kemudahan mesyuarat Naib Setiausaha • Membantu setiausaha dalam menjalankan tugas • Memangku tugas setiausaha semasa ketiadaannya Bendahari • Menyelaraskan semua hal berkaitan kewangan pertandingan • Menyediakan penyata kewangan • Menerima dan menyediakan anggaran perbelanjaan pengelolaan pertandingan • Mengkaji, menyemak dan meluluskan perbelanjaan selaras dengan dasar dan keputusan Jawatankuasa Induk • Mengawal semua perbelanjaan dan pembayaran yang terlibat dengan pengelolaan Jadual 1.3.22 Senarai tugas Jawatankuasa Induk. BIDANG 1 53 Jawatan Senarai Tugas AJK Pertandingan • Menyediakan jadual perlawanan • Memberi taklimat kepada pengurus pasukan • Mengedar borang-borang pertandingan • Menyelaraskan peserta-peserta pertandingan • Mendapatkan rekod atau keputusan pertandingan yang lepas AJK Teknikal • Bertanggungjawab dalam semua hal teknikal pengelolaan dan pertandingan • Bekerjasama dengan persatuan peringkat daerah, negeri atau kebangsaan jika perlu bagi melicinkan pengelolaan dan perjalanan pertandingan • Menyediakan dan menentukan tempat pertandingan yang sesuai dan mengikut peraturan pertandingan • Melantik pengadil dan pegawai pertandingan yang difikirkan perlu mengikut kelayakan • Menyediakan jadual pertandingan yang diperlukan • Menyediakan semua keputusan pertandingan • Menyediakan buku keputusan rasmi setelah tamat pertandingan • Menubuhkan jawatankuasa juri rayuan • Mengurus dan mengesahkan penyertaan pegawai dan pasukan • Mengurus, menyedia dan memastikan peralatan sukan, gelanggang dan padang untuk pertandingan mengikut spesifikasi standard • Menyedia dan mengedarkan alatan yang diperlukan dalam pertandingan • Menyediakan borang-borang pertandingan • Memberi taklimat kepada pembantu-pembantu teknikal AJK Kepegawaian • Mengenal pasti dan menyusun senarai pegawai dan petugas • Mengeluarkan surat lantikan pegawai yang bertauliah • Mendapatkan pengesahan penyertaan para pegawai dan pengadil yang berkenaan • Memastikan pegawai diberi kemudahan seperti makanan dan minuman • Menyampaikan taklimat tugas kepada pegawai yang dilantik • Mengatur dan melatih pegawai dan sukarelawan AJK Perhubungan • Menyediakan pegawai yang mengiringi setiap pasukan • Memastikan setiap pasukan sampai di tempat pertandingan tepat pada waktunya • Menjadi pegawai pengiring kepada pasukan sepanjang pertandingan dalam hal menunjukkan jalan, tempat-tempat yang menarik, kawasan tempat makan dan tempat- tempat yang ingin dilawati oleh pasukan • Membantu pasukan dalam hal-hal yang berkaitan dengan pertandingan dan membawanya kepada pihak-pihak yang berkenaan • Memastikan pegawai-pegawai perhubungan yang dilantik dapat membawa imej yang baik bagi pengelola dari awal hingga akhir pertandingan Jadual 1.3.23 Senarai tugas Jawatankuasa Kecil. BIDANG 1 54 Jawatan Senarai Tugas AJK Penginapan • Menguruskan penginapan kontinjen dan pegawai pertandingan selaras dengan jumlah pegawai dan peserta • Mengurus dan menyediakan semua keperluan penginapan AJK Pendaftaran • Menyelaraskan pendaftaran kontinjen • Menyemak senarai nama peserta dan memastikan peserta memenuhi syarat kelayakan bertanding AJK Statistik dan Keputusan • Menyediakan statistik keputusan pertandingan • Menyediakan papan mata (scoreboard) • Mengemas kini keputusan pertandingan dari semasa ke semasa • Menyedia dan mengedarkan keputusan lengkap pertandingan kepada semua kontinjen AJK Pengangkutan • Menyedia dan mengaturkan pengangkutan untuk kegunaan rasmi pegawai dan peserta khasnya dari tempat penginapan ke tempat pertandingan • Menyusun jadual pengangkutan untuk kegunaan semua pasukan • Menyediakan kenderaan untuk keperluan kecemasan AJK Keselamatan • Menyediakan kemudahan dan petugas bagi menjaga keselamatan di tempat penginapan, tempat pertandingan dan tempat-tempat lain semasa pertandingan dijalankan • Membuat pamantauan keselamatan untuk peserta, penonton, kawasan pertandingan dan lalu lintas • Membuat pemantauan keselamatan di tempat pertandingan AJK Buku Program • Mereka bentuk kulit luar buku program • Mendapatkan bahan dan perkara yang perlu dimasukkan atau dimuatkan dalam buku program daripada ahli jawatankuasa • Mencadangkan harga iklan dan bekerjasama mempromosikan iklan untuk dimuatkan dalam buku program • Mendapatkan senarai nama ahli jawatankuasa serta para pegawai, atur cara majlis dan jadual pertandingan yang diperlukan untuk dimasukkan dalam buku program • Mendapatkan kata alu-aluan VIP untuk dimasukan ke dalam buku program • Menyusun buku program untuk dicetak dan memastikan buku program siap dicetak tepat pada masanya • Menyedia dan mengedarkan buku program sebelum dan semasa pertandingan AJK Kecemasan dan Perubatan • Menyediakan pegawai-pegawai perubatan sepanjang pertandingan • Mendapatkan kerjasama ahli Persatuan Bulan Sabit Merah atau pasukan St. John Ambulans atau Jabatan Perkhidmatan Awam Malaysia untuk bertugas sepanjang pertandingan • Menyediakan kenderaan kecemasan atau ambulans • Membuat persediaan bagi menghantar peserta atau pegawai yang memerlukan rawatan lanjut ke hospital BIDANG 1 55 Jawatan Senarai Tugas AJK Hadiah dan Cenderamata • Menyenaraikan jumlah hadiah atau sijil mengikut acara dan jumlah pemenang • Menyediakan anggaran penyediaan hadiah dan cenderamata • Bekerjasama dengan AJK Protokol dan Undangan dalam menguruskan upacara penyampaian hadiah dan cenderamata kepada penerima • Mengumpul dan memberitahu tentang tarikh, masa dan tempat kepada pemenang berhubung dengan penyampaian hadiah • Mengedarkan buku program kepada penerima khas • Memastikan hadiah dan sijil mencukupi • Menyelaraskan majlis penyampaian hadiah dengan juruacara majlis • Menyampaikan taklimat kepada penerima hadiah sebelum upacara dijalankan • Menyimpan dan menyampaikan hadiah atau cenderamata kepada penerima yang tidak hadir AJK Publisiti dan Seranta • Menghubungi pihak media massa seperti pihak radio, televisyen dan wartawan akhbar tempatan untuk membuat sesi liputan dan sidang akhbar • Menyampaikan maklumat kepada pihak media massa untuk hebahan kepada orang ramai tentang pertandingan yang akan dijalankan • Menyelaraskan aktiviti promosi pertandingan • Mengurus dan menyediakan kenyataan rasmi berhubung dengan pengelolaan dan perjalanan pertandingan kepada media massa • Berurusan untuk mengeluarkan buletin dan mengadakan wawancara dengan media massa dan cetak • Membuat penilaian dan laporan keseluruhan program untuk diserahkan kepada pihak atasan AJK Makanan dan Minuman • Menentukan bilangan peserta dan pegawai yang bertugas bagi menyediakan makanan dan minuman sepanjang pertandingan berlangsung • Menyelaraskan tempat jamuan untuk VIP, peserta dan pegawai • Membuat tempahan makanan dan minuman dengan pembekal yang dilantik berdasarkan menu-menu yang ditetapkan • Menyelaraskan harga menu, jenis menu yang ditempah dan jadual masa waktu makan yang ditetapkan • Memastikan tempat makan bersih dan selesa kepada peserta dan pegawai sepanjang masa • Menguruskan makanan dan minuman pegawai, peserta dan para jemputan sepanjang pertandingan AJK Siar Raya • Menguruskan siar raya • Menyediakan keperluan komunikasi yang diperlukan di tempat penginapan serta tempat pertandingan • Menyediakan kemudahan yang diperlukan oleh wartawan, stesen televisyen dan media massa yang lain BIDANG 1 56 Jawatan Senarai Tugas AJK Protokol dan Undangan • Mengurus dan menyediakan senarai undangan, menghantar kad undangan kepada para undangan bagi atur cara pembukaan dan penutupan, serta mendapatkan maklum balas kehadiran • Mengatur tempat duduk para undangan dalam upacara pembukaan dan penutupan mengikut protokol • Menyelaras aspek protokol perasmian pembukaan dan penutupan • Menyediakan penyambut tetamu yang mencukupi untuk upacara pembukaan dan penutupan AJK Perasmian dan Penutupan • Menguruskan upacara pembukaan dan penutupan rasmi pertandingan • Mengatur dan menyediakan persiapan dan peralatan bagi upacara pembukaan dan penutupan • Menyediakan juruacara majlis • Merangka dan menyusun perjalanan atur cara pembukaan dan penutupan • Menguruskan raptai kedua-dua upacara tersebut Adakan simulasi mesyuarat jawatankuasa pengelolaan pertandingan bersama dengan rakan sekelas anda. BIDANG 1 57 Semasa Pengelolaan Keutamaan kejayaan dalam perjalanan sesuatu pengelolaan ialah fasa semasa pertandingan berlangsung, kerana pada fasa ini penganjur berusaha memperoleh keputusan yang adil mengikut undang-undang dan peraturan yang sah. Antara perkara penting yang perlu semasa pengelolaan sukan ialah: Sebelum acara bermula, AJK atau Pengerusi Teknikal sesuatu pertandingan perlu membuat taklimat ringkas bagi memastikan perjalanan tugas AJK dapat berfungsi dengan lancar tanpa sebarang masalah. Taklimat 1 AJK atau Pengerusi Teknikal perlu memantau semua lokasi pertandingan bagi memastikan semua petugas, pengadil dan pegawai yang berkaitan bertugas seperti yang dirancangkan. Jika berlaku sebarang masalah, maka sebarang masalah yang wujud dapat diselesaikan dengan cepat. Memantau perjalanan pertandingan 2 Penyelarasan tugas antara semua AJK perlu ada agar perjalanan atur cara pertandingan dapat dijalankan dengan baik dan lancar. Pengerusi AJK masing-masing perlu memastikan kekuatan anggota yang bertugas mesti mencukupi mengikut keperluan tugasan yang diberikan. Penyelarasan tugas 3 Semasa pertandingan berlangsung, AJK atau Pengerusi Teknikal perlu bersedia menerima laporan atau aduan bagi memastikan perjalanan pertandingan. Jika wujud masalah yang tidak dapat diselesaikan, maka AJK atau Pengerusi Teknikal perlu membuat laporan kepada pihak yang lebih tinggi bagi melakukan perbincangan selanjutnya bagi menyelesaikan masalah yang timbul. Pelaporan Perkara paling penting semasa pertandingan berlangsung ialah penganjur berjaya mendapat keputusan pertandingan yang adil. Untuk mendapatkan keputusan yang adil, semua pihak perlu mempunyai integriti yang tinggi. Keputusan akhir pertandingan adalah penting bagi penganjur mengumumkan pemenang yang sah dan diterima oleh semua pihak. Mencatat keputusan 4 5 BIDANG 1 58 Kelab Sains Sukan sekolah anda akan menganjurkan satu pertandingan bola sepak sembilan sebelah sempena sambutan Hari Guru peringkat sekolah. Pertandingan itu akan berlangsung selama dua hari yang akan melibatkan 12 pasukan dengan menggunakan satu padang sahaja. Anda sebagai pengerusi jawatankuasa penganjur perlu menggariskan persediaan semasa fasa sebelum, semasa dan selepas pengelolaan untuk tindakan lanjut bagi menjayakan pertandingan ini. Selepas tamat penganjuran pertandingan ini, anda dikehendaki menjalankan mesyuarat post-mortem bagi mengetahui kekuatan dan kelemahan proses penganjuran pertandingan ini. Selepas Pengelolaan Setelah selesai melaksanakan pengelolaan pertandingan, pengerusi pengelola akan memanggil semua pengerusi AJK untuk membentangkan laporan setiap AJK bagi mengenal pasti masalah yang telah timbul, langkah-langkah mengatasi masalah jangka pendek dan jangka panjang. Seterusnya akan menyusun strategi untuk meminimumkan punca berlakunya masalah yang timbul bagi persediaan pengelolaan pertandingan pada masa yang akan datang. Kepentingan mengadakan mesyuarat post-mortem Menentukan sejauh mana objektif pertandingan tercapai Mengetahui keberkesanan pelaksanaan dan tugas setiap jawatankuasa pengelolaan pertandingan Menggalakkan jawatankuasa membuat penambahbaikan proses pelaksanaan pertandingan pada masa akan datang Membentangkan kos perbelanjaan oleh bendahari program Menghantar surat dan sijil penghargaan Mengadakan Mesyuarat Post-Mortem BIDANG 1 59 Soalan Objektif 1. Berapakah bilangan perlawanan yang perlu disempurnakan dalam pertandingan badminton yang melibatkan 36 orang peserta dan menggunakan sistem pertandingan kalah mati sekali? A. 34 B. 35 C. 36 D. 37 2. Dalam satu pertandingan bola sepak peringkat MSSM, terdapat 16 pasukan yang mewakili negeri masing-masing telah mengambil bahagian. Nyatakan apakah sistem pertandingan yang sesuai untuk dijalankan. A. Sistem pertandingan liga empat kumpulan, setiap kumpulan terdapat empat pasukan. Pusingan kedua menggunakan sistem kalah mati B. Sistem pertandingan kalah mati dua kali, pasukan yang mengumpul mata tertinggi dikira johan C. Sistem pertandingan liga tiga kumpulan, dua kumpulan terdiri daripada lima pasukan dan satu kumpulan terdiri daripada enam pasukan. Pusingan kedua menggunakan sistem kalah mati D. Sistem pertandingan liga dua kumpulan, setiap kumpulan terdiri daripada lapan pasukan. Pusingan kedua menggunakan sistem kalah mati Soalan Struktur 1. Satu pertandingan badminton menggunakan sistem kalah mati dua kali yang melibatkan lapan orang pemain. a. Sebagai jawatankuasa pertandingan, anda dikehendaki menghasilkan format jadual pertandingan bagi memudahkan proses pengundian dijalankan. (2 markah) b. Nyatakan dua kebaikan dan dua kelemahan sistem pertandingan jenis ini. (4 markah) Soalan Esei 1. Selepas selesai sesuatu penganjuran pertandingan sukan, anda akan mengadakan satu mesyuarat post-mortem. Jelaskan kebaikan mengadakan mesyuarat ini terhadap penganjuran sukan pada masa hadapan. (10 markah) BIDANG 1 60 • Sains Sukan ialah aplikasi prinsip, idea serta pengetahuan sains ke atas aktiviti sukan. • Antara bidang ilmu yang terdapat dalam Sains Sukan ialah anatomi, fisiologi, biomekanik, pemakanan sukan, kawalan motor, kecederaan sukan, kecergasan fizikal, kaedah dan latihan fizikal, psikologi sukan, sosiologi sukan, pengurusan sukan dan pengukuran sukan. • Pembentukan etika kesukanan yang harmoni memerlukan panduan dan peraturan yang berkaitan tingkah laku bagi mengawal diri dalam tindakan yang dilakukan oleh atlet, pegawai sukan dan penonton. • Terdapat dua jenis semangat yang wujud dalam sesebuah perlawanan, iaitu semangat kesukanan dan semangat mementingkan kemenangan. • Dasar Sukan Negara merupakan dasar pembangunan sukan ke arah pembentukan budaya sukan dan pemantapan integrasi nasional menerusi penglibatan masyarakat secara menyeluruh dan pencapaian kecemerlangan di peringkat antarabangsa. • Sukan Untuk Semua bertujuan mengekalkan dan meningkatkan tahap kesihatan serta kesejahteraan anggota masyarakat. • Sukan Berprestasi Tinggi bertujuan meningkatkan prestasi atlet pada peringkat tertinggi. • Pelaksanaan Dasar Sukan Negara memberi kesan kepada individu, masyarakat dan negara. Unit 1.2 Unit 1.1 BIDANG 1 61 No. Tajuk 1 2 3 4 1. Takrif Sains Sukan 2. Bidang ilmu Sains Sukan 3. Kepentingan Sains Sukan 4. Etika sukan atlet, pegawai sukan dan penonton 5. Semangat kesukanan dan semangat mementingkan kemenangan 6. Sukan Untuk Semua dan Sukan Berprestasi Tinggi 7. Kesan pelaksanaan Dasar Sukan Negara 8. Takrif pengurusan dalam sukan 9. Jenis-jenis sistem pertandingan 10. Sistem kalah mati 11. Sistem liga 12. Pelan tindakan sebelum, semasa dan selepas pertandingan sukan 13. Peranan ahli jawatankuasa pengelola pertandingan sukan 14. Mengelolakan pertandingan sukan yang dirancangkan Tandakan (√ ) dalam ruangan yang sesuai untuk mengetahui tahap pemahaman anda. tidak faham kurang faham faham sangat faham 1 2 4 3 • Pengurusan sukan merupakan proses mengurus dan mentadbir segala yang berkaitan dengan sukan melalui proses perancangan, pengelolaan, pengarahan, pengawalan dan penilaian. • Terdapat dua jenis sistem pertandingan sukan, iaitu sistem pertandingan kalah mati dan sistem pertandingan liga. • Sistem pertandingan kalah mati yang terkenal di negara kita ialah sistem kalah mati sekali dan sistem kalah mati dua kali. • Sistem pertandingan liga kumpulan akan dijalankan jika pihak penganjur mempunyai cukup kemudahan, masa, tenaga petugas dan kos yang berjaya ditanggung. • Sistem pertandingan yang dipilih bergantung pada beberapa perkara seperti bilangan penyertaan, tempoh pertandingan, kemudahan peralatan, jenis sukan dan tujuan pertandingan melalui penetapan undang-undang dan peraturan pertandingan yang telah ditetapkan. • Perjalanan dan kejayaan sesuatu proses pengelolaan pertandingan sukan melibatkan fasa sebelum, semasa dan selepas pertandingan. Unit 1.3 BIDANG 1 62 Soalan Objektif 1. Yang manakah antara pernyataan di bawah menunjukkan etika dan patriotisme yang rendah dalam sukan? A. Penonton menunjukkan sikap bertimbang rasa, saling memahami dan semangat kesukanan yang tulen B. Penonton menunjukkan emosi dan mempertikaikan keputusan pengadil C. Penonton berasa terhibur dalam menyaksikan perjalanan pertandingan yang dijalankan dengan adil D. Penonton masuk ke padang bagi meraikan kejayaan pasukan sebagai tanda sokongan mereka sejurus tamat perlawanan. 2. Sains Sukan dapat diertikan sebagai A. Satu cabang disiplin ilmu yang berkaitan sains kejurulatihan sukan B. Satu cabang disiplin ilmu tentang sains pergerakan manusia dalam sukan C. Satu cabang disiplin ilmu tentang keupayaan dalam memaksimumkan potensi D. Satu cabang disiplin ilmu yang mengaplikasikan prinsip sains dalam sukan 3. Antara berikut adalah sebahagian daripada bidang ilmu Sains Sukan. Analisis dan buat pilihan jawapan yang tepat. i. Sebarang gabungan kemahiran berkaitan dengan perancangan, pengelolaan, pengarahan, pengawalan, pengurusan bajet, kepimpinan dan penilaian dalam konteks sesebuah organisasi atau jabatan tentang produk atau perkhidmatan berkaitan dengan sukan ii. Satu subdisiplin ilmu yang merupakan proses pengumpulan maklumat yang boleh ditunjukkan dari segi pengiraan seperti jarak, masa atau bilangan tugasan yang dilakukan secara betul dalam kecergasan fizikal dan kemahiran sukan iii. Peningkatan ekonomi sesebuah negara berlaku dengan adanya penganjuran sukan, pelancongan sukan, kajian saintifik dan penghasilan peralatan sukan iv. Satu bentuk kajian saintifik tentang reaksi serta perlakuan fizikal, afektif dan kognitif dalam bidang sukan yang melibatkan ahli sukan serta penonton A. i, ii dan iii B. i, ii dan iv C. i, iii dan iv D. Semua di atas BIDANG 1 63 4. Apakah objektif Dasar Sukan Negara? A. Memperkasakan budaya penglibatan sukan dalam kalangan masyarakat B. Menggalakkan pelancongan sukan yang melibatkan peserta antarabangsa C. Meningkatkan fungsi sekolah sukan supaya dapat memupuk budaya bersukan dalam kalangan pelajar sekolah D. Menggalakkan masyarakat untuk mengaplikasikan prinsip sains dalam sukan 5. Apakah kepentingan program Sukan Berprestasi Tinggi kepada peningkatan tahap sukan negara? A. Melahirkan atlet yang mampu meningkatkan prestasi pada peringkat tertinggi dengan memberi peluang mereka bertanding di peringkat kebangsaan dan antarabangsa B. Melahirkan atlet yang dapat menunjukkan emosi dan tidak mempertikaikan keputusan pengadil C. Melahirkan atlet yang amat prihatin kepada proses pertandingan yang dijalankan dengan adil D. Melahirkan atlet yang sentiasa berusaha untuk mendapatkan ganjaran seiring dengan usaha mengharumkan nama Malaysia di mata dunia 6. Apakah kesan-kesan Dasar Sukan Negara terhadap masyarakat? i. Peningkatan semangat kesukarelaan, penyertaan, kerjasama dan sokongan ii. Meningkatkan pengetahuan dan amalan bersukan ke arah mewujudkan budaya sukan dalam kalangan masyarakat iii. Peningkatan tahap kesihatan komuniti dan produktivi iv. Peningkatan jalinan perhubungan antara pelbagai kaum A. i, ii dan iii B. i, ii dan iv C. i, iii dan iv D. Semua di atas 7. Pilih penyataan yang benar tentang sistem kalah mati dua kali. A. Membolehkan peserta bermain sekurang-kurangnya dua kali sebelum tersingkir B. Peserta yang paling kuat dan mahir akan menjadi johan C. Memilih pemenang yang sebenar dan menentukan peserta pilihan D. Memerlukan bilangan padang atau gelanggang yang banyak bagi menjimatkan masa 8. Apakah tugas jawatankuasa teknikal dalam sesuatu kejohanan olahraga? A. Mengurus dan menyediakan semua hadiah pertandingan B. Memastikan peralatan sukan, gelanggang dan padang untuk pertandingan mengikut spesifikasi C. Menyedia dan mengedarkan keperluan atlet melakukan aktiviti pemanasan badan D. Menyediakan bilangan pegawai sukan yang mencukupi semasa pertandingan dijalankan BIDANG 1 64 Bidang-bidang Sains Sukan Anatomi Kawalan Motor Sosiologi Sukan Biomekanik Soalan Struktur 1. Pada 16 hingga 19 April, sejumlah 12 pasukan bola sepak akan mengambil bahagian di peringkat MSSD bawah 18 tahun di daerah anda. Anda dikehendaki membantu guru anda bertugas sebagai AJK Teknikal pertandingan ini. Pertandingan ini dijalankan selama tiga hari dan sesi perlawanan dijalankan dua sesi iaitu sesi pagi dan petang dalam satu hari dengan menggunakan empat padang yang ada di sekitar tempat anda. a. Bina susunan jadual pertandingan melibatkan tiga pasukan satu kumpulan dengan menggunakan empat padang. (6 markah) b. Kirakan jumlah keseluruhan perlawanan bagi menjayakan pengelolaan pertandingan ini. (4 markah) 2. Rajah di atas menunjukkan bidang-bidang dalam Sains Sukan. a. Isikan tempat kosong dengan jawapan yang betul. (8 markah) b. Mengapakah bidang-bidang yang disenaraikan di atas penting dalam Sains Sukan? (4 markah) BIDANG 1 65 3. Pertandingan bola jaring peringkat daerah telah dijalankan di sekolah anda. Pertandingan ini dijalankan secara liga satu kumpulan kerana hanya lima pasukan yang terlibat. Pertandingan ini dijalankan selama satu hari sahaja dan melibatkan penggunaan satu padang. Masa pertandingan bermula dari jam 8:00 pagi hingga 5:00 petang. Lakarkan susunan perlawanan antara pasukan: Nombor Pasukan 1 Pekan 2 Temerloh 3 Kuantan 4 Bentong 5 Jerantut Hitungkan jumlah perlawanan keseluruhan sehingga mendapat keputusan pertandingan. (10 markah) Soalan Esei 1. Kejayaan sesuatu perjalanan pertandingan sukan bergantung pada sumber kewangan yang kukuh dan diuruskan dengan cekap dan berhemat. Bagaimanakah cara mendapat sumber pendapatan bagi menjayakan sesuatu pertandingan sukan yang memerlukan perbelanjaan yang besar? (10 markah) 2. Penganjuran sukan di peringkat antarabangsa seperti Sukan SEA sememangnya memberikan kesan positif terhadap perkembangan sukan tanah air. Apakah kesan positif yang akan negara kita peroleh hasil daripada penganjuran temasya ini? (10 markah) 3. Menang atau kalah adalah adat pertandingan. Bagaimanakah cara untuk memastikan pertandingan yang ingin disertai mendapat kejayaan yang cemerlang? Senaraikan tiga (3) langkah yang boleh diambil. (6 markah) 4. Senaraikan tiga (3) kesan pelaksanaan Dasar Sukan Negara kepada diri anda. (3 markah) BIDANG 1 66 4. Satu jawatankuasa telah ditubuhkan bagi penganjuran pertandingan bola baling peringkat daerah di sekolah anda. a. Mengapakah jawatankuasa ini ditubuhkan? (5 markah) b. Senaraikan tugas AJK Hadiah dan Cenderamata. (5 markah) 5. Adakah Sukan Untuk Semua dapat ditingkatkan menjadi Sukan Berprestasi Tinggi? Jelaskan jawapan anda. (5 markah) BIDANG 1 67 FUNGSI SISTEM TUBUH DALAM PERGERAKAN BIDANG 2 Semak objektif pembelajaran anda berdasarkan topik ini: Mengenal pasti secara saintifik sistem tubuh manusia yang berkaitan dengan aktiviti fizikal Mengenal pasti penggunaan sistem tenaga anaerobik dan aerobik dalam aktiviti fizikal Menghubung kait adaptasi sistem tubuh manusia dengan peningkatan prestasi sukan 68 Unit 2.2 Unit 2.3 Unit 2.4 Unit 2.5 Unit 2.6 Penghasilan Tenaga Adaptasi Sistem Tubuh Manusia FUNGSI SISTEM TUBUH DALAM PERGERAKAN Unit 2.1 Pengenalan Sistem Tubuh Manusia Sokongan dan Pergerakan Kawal Atur Sistem Tubuh Manusia Fungsi Sistem Kardiorespiratori 69 2.1 PENGENALAN SISTEM TUBUH MANUSIA Pada akhir unit ini, murid dapat: Mengenal pasti lokasi organ dalam sistem tubuh manusia Menyenaraikan fungsi sistem rangka, sistem otot, sistem saraf, sistem endokrina, sistem kardiovaskular dan sistem respiratori yang berkaitan dengan aktiviti fizikal Membuat perkaitan antara sistem tubuh manusia dalam pergerakan 70 BIDANG 2 Usus Besar otak trakea jantung Cuba anda lihat gambar di bawah dan kenal pasti lokasi organ dalam sistem tubuh anda. Setiap organ tersebut mempunyai fungsinya yang tersendiri. Dengan menggunakan model torso anatomi manusia, susun semula kedudukan organ dalam tubuh manusia. Sistem dalam Tubuh Manusia Lokasi Organ dalam Sistem Tubuh Manusia paru-paru perut hati usus besar usus kecil 71 BIDANG 2 Sistem Fungsi Sistem Sistem rangka • Menyokong berat badan dengan membentuk kerangka tegar bagi pelekatan tisu-tisu lembut dan organ-organ tubuh • Tuas pergerakan apabila otot-otot yang melekat padanya menguncup lalu menghasilkan gerakan berpaksikan sendi • Membekalkan kalsium untuk penguncupan otot • Lokasi pembentukan sel darah dan platelet di dalam sum-sum tulang • Melindungi organ-organ penting Tubuh badan manusia terdiri daripada beberapa sistem yang penting bagi memastikan mekanisme anatomi dan fisiologi dapat berfungsi dengan sempurna dan cekap untuk memenuhi keperluan aktiviti fizikal. Sistem-sistem ini terdiri daripada: 1. Sistem rangka 2. Sistem otot 3. Sistem saraf 4. Sistem endokrina 5. Sistem kardiovaskular 6. Sistem respiratori Info Organisasi struktur manusia Atom Molekul Sel Tisu Organ Sistem Organisma Fungsi Sistem Tubuh Manusia dalam Pergerakan 72 BIDANG 2 Fungsi Sistem Rangka Sistem Fungsi Sistem Sistem otot • Menghasilkan pergerakan atau lakuan motor apabila berlaku penguncupan otot • Memberi bentuk tubuh badan • Mengekalkan postur tubuh badan • Menyokong tubuh badan • Menghasilkan haba bagi mengekalkan suhu normal badan • Membantu menstabilkan sendi-sendi dan tulang rangka Sistem saraf • Mengesan, menerima dan bergerak balas terhadap rangsangan yang diterima • Mengawal dan menyelaraskan aktiviti tubuh • Menyimpan maklumat yang diterima • Bertindak balas terhadap perubahan rangsangan dalaman dan luaran • Sistem kawalan tindak balas refleks badan 73 BIDANG 2 Sistem Fungsi Sistem Sistem endokrina • Mengawal atur dan menyelaraskan fungsi tubuh melalui hormon yang dirembeskan ke dalam aliran darah Sistem kardiovaskular • Mengepam darah dari jantung ke seluruh badan dan kembali semula ke jantung • Mengangkut oksigen, nutrien, hormon dan keperluan lain ke sel-sel badan • Membawa keluar sisa-sisa metabolisme untuk dikumuh • Membawa keluar produk-produk sel ke bahagian lain dalam tubuh 74 BIDANG 2 Cari maklumat dengan menggunakan pelbagai sumber tentang organ-organ terlibat dalam setiap sistem tubuh manusia. Labelkan organ tersebut dan bentangkan dengan menggunakan multimedia di hadapan kelas. Info Terdapat sistem-sistem lain dalam tubuh manusia seperti sistem pembiakan, sistem limfa, sistem pencernaan dan sistem perkumuhan. Sistem Fungsi Sistem Sistem respiratori • Tempat pertukaran gas respiratori yang berlaku di paru-paru dan sel-sel tisu badan. Sistem pembiakan Sistem limfa Sistem pencernaan Sistem perkumuhan 75 BIDANG 2 Semua sistem yang ada di dalam tubuh badan manusia ini berhubung kait antara satu sama lain bagi menghasilkan pergerakan. Perkaitan Sistem-sistem Tubuh Manusia dengan Pergerakan Asas pergerakan terhasil daripada penguncupan dan pengenduran otot. Tempat pelekatan otot. Tindakan impuls saraf yang menerima arahan dan rangsangan dari otak melalui saraf pusat memberi maklumat kepada otot untuk melakukan pergerakan. Membekalkan oksigen yang diperlukan bagi menghasilkan tenaga. Hormon adrenalina dan noradrenalina dirembeskan bagi mengawal kadar metabolisme dan meningkatkan peredaran darah ke otot rangka. SISTEM OTOT PERGERAKAN SISTEM RANGKA SISTEM SARAF SISTEM ENDOKRINA SISTEM KARDIOVASKULAR DAN RESPIRATORI 76 BIDANG 2 Soalan Objektif 1. Apakah sistem tubuh badan yang melibatkan organ-organ seperti farinks, larinks, trakea dan bronkus? A. Kardiovaskular B. Limfatik C. Respiratori D. Pencernaan 2. Semua sistem yang ada di dalam tubuh badan manusia ini berhubung kait antara satu sama lain dalam aktiviti fizikal kecuali, A. Sistem otot B. Sistem kardiovaskular C. Sistem saraf D. Sistem pembiakan Soalan Struktur 11.80 10.80 10.60 10.40 10.20 9.92 9.69 9.58 9.84 9.95 10.00 10.30 Tom Burke (USA) Athens, 6 April 1896 Usain Bolt (Jamaica) Berlin, 16 Ogos 2009 1. Rajah di atas menunjukkan rekod dunia catatan masa larian acara 100 meter. Apakah tiga (3) faktor utama yang menjadi kejayaan Usain Bolt dapat mencatatkan masa terpantas dan mengekalkan rekod tersebut? (6 markah) Soalan Esei 1. Fungsi sistem saraf adalah sangat penting dalam membantu pergerakan tubuh badan manusia. Bincangkan tentang perkaitan sistem saraf dalam membantu pergerakan manusia dalam melakukan aktiviti fizikal. (10 markah) 77 Pada akhir unit ini, murid dapat: Menyatakan fungsi tulang, ligamen, tendon, rawan, sendi dan otot rangka Menyatakan perbezaan antara ciri otot rangka, otot kardium dan otot licin Menamakan tulang, mengklasifikasi tulang mengikut bentuk dan menerangkan peranan tulang mengikut bentuk dalam sokongan untuk pergerakan Mengenal pasti jenis sendi sinovial dan lokasinya Menyatakan nama otot-otot rangka utama dalam pergerakan dan kedudukannya Memerihal penguncupan isometrik, penguncupan konsentrik dan penguncupan esentrik Mengenal pasti otot agonis, antagonis dan sinergis dalam pergerakan Memerihal aktiviti fizikal yang menggunakan fiber otot sentak cepat dan fiber otot sentak lambat 78 2.2 SOKONGAN DAN PERGERAKAN 79 BIDANG 2 Rajah 2.2.1 Tulang sakrum dan koksik ialah contoh tulang yang bercantum apabila meningkat dewasa. Uji pengetahuan anda dengan menamakan tulang-tulang yang anda ketahui dalam badan manusia. Pada pendapat anda, mengapakah berlakunya pencantuman tulang? Sistem Rangka Tulang ialah sejenis tisu penyambung yang terdiri daripada binaan sel-sel hidup dan bahan-bahan intrasel yang tidak hidup yang sangat keras. Tulang terdiri daripada tisu lembut di dalamnya dan tisu keras (compact tissue) di bahagian luarnya. Bahan yang terpenting dalam tulang ialah garam, kalsium dan gentian protein yang dipanggil kolagen. Info Tulang adalah sejenis tisu penghubung berkalsium yang paling keras dalam tubuh manusia. Semasa bayi baru dilahirkan, jumlah tulang yang ada ialah 270. Apabila dewasa, jumlah tulang berkurangan kepada 206. Perubahan ini berlaku disebabkan pencantuman beberapa tulang seperti tulang sakrum dan tulang koksik sebagaimana yang ditunjukkan dalam Rajah 2.2.1. koksik koksik sakrum sakrum Dewasa sakrum koksik Bayi Sistem rangka manusia adalah satu sistem yang terdiri daripada tulang-tulang bagi membentuk satu kerangka tubuh yang kuat dan fleksibel dengan peranan yang dimainkan oleh sendi. Tulang 80 BIDANG 2 Tengkorak Sternum Ilium Pandangan anterior Pandangan posterior Iskium Skapula Kranium Klavikel Tulang hidung Humerus Rusuk Radius Ulna Metakarpal Karpal Falanks Fibula Tibia Patela Femur Turus vertebra Rajah 2.2.2 Nama tulang yang terdapat dalam sistem rangka manusia. Rajah 2.2.2 adalah senarai nama tulang utama dalam sistem rangka manusia. Girdel pelvis Sakrum Koksik Pubis Tarsal Falanks Metatarsal 81 BIDANG 2 Klasifikasi dan Peranan Tulang Mengikut Bentuk Tulang terdiri daripada pelbagai bentuk dan saiz. Kepelbagaian ini membolehkan tulang-tulang memenuhi keperluan khusus bagi tulang tersebut. Tulang dapat diklasifikasi berdasarkan kepada empat bentuknya, iaitu: • Tulang panjang • Tulang pendek • Tulang leper atau pipih • Tulang tidak sama bentuk Tulang Panjang Tulang Leper atau Pipih Tulang Pendek Tulang Tidak Sama Bentuk Struktur Peranan Contoh Panjang dan lebar Sebagai tuas dalam pergerakan • Tulang pada tangan: humerus, radius dan ulna • Tulang pada kaki: femur, tibia dan fibula Rajah 2.2.3 Contoh tulang panjang pada tangan. Rajah 2.2.4 Karpal ialah contoh tulang pendek pada tapak tangan. Rajah 2.2.5 Skapula ialah contoh tulang leper. Rajah 2.2.6 Servikal ialah tulang tidak sama bentuk di turus vertebrta. Struktur Peranan Contoh Pendek, berbentuk kiub dan didapati di ruang-ruang yang tertutup dan berongga Memindahkan daya dan memudahkan pergerakan • Tulang pada pergelangan tangan: karpal • Tulang pada pergelangan kaki: tarsal Struktur Peranan Contoh Berbentuk nipis dan rata Sebagai tempat pelekatan otot-otot dan melindungi organ-organ di bawahnya • Tulang kranium, rusuk, sternum dan skapula Humerus Ulna Radius Karpal Skapula Struktur Peranan Contoh Mempunyai banyak cuaran Sebagai tempat pelekatan otot dan artikulasi • Tulang-tulang vertebra: servikel, torasik, lumbar, sakrum dan koksik Info Sistem rangka manusia dapat dibahagikan kepada dua bahagian, iaitu rangka aksial dan rangka apendikular, berdasarkan kedudukan tulang di dalam tubuh manusia. 82 BIDANG 2 Membentuk struktur kerangka tubuh dan menyokong berat tubuh badan. Contohnya tulang kaki menyokong berat tubuh badan manusia sewaktu berlari, berjalan dan berdiri. Sendi, tulang dan otot membentuk satu sistem tuas yang membolehkan individu bergerak apabila berlaku penguncupan otot yang melekat di tulang bagi menghasilkan pergerakan berpaksi pada sendi. Berfungsi sebagai tempat penyimpanan bahan mineral terutamanya kalsium dan fosforus. Kalsium dikeluarkan untuk kegunaan tulang bagi melaksanakan pelbagai fungsi seperti penguncupan otot. Hematopoeisis adalah satu proses pembentukan sel darah dan platelet yang berlaku di dalam sum-sum tulang. Sokongan Pelekatan Otot Stor Penyimpanan Bahan Mineral Tempat Penghasilan Sel Darah Info Dalam sehari secara purata dianggarkan di antara *10¹¹ hingga 10¹² /L sel darah yang baharu terhasil untuk memenuhi keperluan dalam sistem peredaran darah. *Unit SI (Kanada) Bersyukur dikurniakan tulang yang dapat menjalankan fungsi dengan sempurna. Nilai Melingkari dan melindungi organ-organ penting dalam tubuh badan manusia: • Struktur tulang tengkorak melindungi otak. • Struktur tulang rusuk yang berbentuk seperti sangkar melindungi jantung dan paru-paru. • Struktur tulang vertebra melindungi saraf tunjang. Perlindungan Fungsi Tulang 83 BIDANG 2 Rajah 2.2.8 Struktur tendon. Rajah 2.2.7 Struktur rawan dan ligamen di bahagian lutut manusia. Rawan Tendon Ligamen Rawan atau kartilaj ialah tisu yang bersifat lembut tetapi kuat, elastik dan tiada salur darah. Rawan yang menyaluti hujung tulang yang membentuk sendi, berperanan untuk melancarkan pergerakan di antara dua permukaan tulang yang berartikulasi. Oleh itu, rawan akan mengurangkan geseran antara sendi dan melindungi tulang daripada cepat haus. Selain itu, rawan juga berperanan sebagai penyerap daya hentakan, sebagai contoh semasa seseorang itu berlari atau berjalan yang dapat mengelakkan kecederaan pada bahagian lutut. Tendon ialah sejenis tisu berfiber yang sangat kuat tetapi tidak kenyal. Tendon yang berada di kedua-dua hujung fiber otot akan melekatkan otot pada tulang dan juga pada otot yang lain. Apabila berlaku kontraksi otot, tendon yang terdapat pada hujung otot akan menarik tulang dan berlaku pergerakan. Ligamen ialah sejenis tisu berfiber kenyal yang berfungsi untuk menghubungkan tulang dengan tulang. Ligamen juga berfungsi mengekalkan dan menetapkan tulang pada kedudukannya serta membolehkan pergerakan pada sendi. Walaupun ligamen ini kenyal, kuat dan tahan lasak, ada antara atlet mengalami kecederaan di bahagian ini seperti ligamen terkoyak atau putus. Rajah 2.2.7 menunjukkan ligamen yang memegang tulang dengan tulang dalam menstabilkan pergerakan sendi lutut. Info Ligamen, rawan dan tendon ialah struktur-struktur sokongan, iaitu struktur yang terdapat pada bahagian sendi. Ligamen Rawan Tendon 84 BIDANG 2 Dalam kumpulan kecil, kenal pasti setiap jenis sendi dan ketahui lokasi yang ada di bahagian tubuh. Rajah 2.2.9 Lokasi sendi utama dalam tubuh manusia. Sendi Sinovial Sendi sinovial ialah sendi yang bergerak bebas atau diartroses. Hujung tulang-tulang yang termasuk di dalam permukaan sendi ditutupi oleh rawan hialin untuk mengurangkan geseran antara dua hujung tulang semasa berlaku pergerakan dan menyerap daya hentakan yang berlaku. Membran sinovial menyelaputi rongga sendi dan mengeluarkan cecair sinovial untuk melicinkan pergerakan sendi. Rajah 2.2.10 Keratan rentas sendi sinovial yang khusus. Tulang Ligamen Cecair sinovial Membran sinovial Rawan hialin Imbas di sini untuk mengetahui tentang tiga jenis sendi. Sendi ialah struktur penting sebagai tempat pertemuan antara dua atau lebih tulang rangka yang berartikulasi. Sendi bertindak sebagai fulkrum dalam tuas pergerakan. Struktur sendi ini menyebabkan manusia dapat melakukan pergerakan dengan pelbagai cara. Rajah 2.2.9 menunjukkan lokasi sendi-sendi utama dalam struktur tubuh badan manusia yang membantu pergerakan manusia dalam melakukan aktiviti fizikal. Sendi boleh dikelaskan kepada tiga jenis berdasarkan pergerakan, fungsi dan struktur. Info Semua tulang berartikulasi kecuali satu tulang yang dipanggil tulang hyoid yang terdapat di bahagian depan leher manusia. Sendi 85 BIDANG 2 Jenis Sendi Lokasi dan Rajah Gelungsur Dua permukaan tulang saling meluncur antara satu sama lain. Sendi di pergelangan tangan antara karpal dan metakarpal Lesung (Sendi Soket) Bahagian hujung yang bulat tepat masuk ke dalam sebuah rongga cawan tulang lain, yang membenarkannya bergerak ke semua arah (multiaksial). Sendi di bahagian bahu antara skapula dan humerus Engsel Mempunyai satu permukaan bulat untuk diterima oleh tulang lain melalui satu paksi yang hanya membenarkan pergerakan satu arah sahaja. Sendi di bahagian siku antara humerus dan ulna Jadual 2.2.1 Jenis sendi sinovial dan lokasi Terdapat pelbagai jenis sendi sinovial yang terdapat pada lokasi-lokasi tulang tertentu seperti dalam Jadual 2.2.1. karpal metakarpal humerus ulna humerus skapula 86 BIDANG 2 Jenis Sendi Lokasi dan Rajah Kondil Pergerakan hampir sama dengan sendi engsel tetapi sendi ini boleh bergerak dalam dua arah yang lateral iaitu ke belakang dan ke depan dalam dua paksi. Sendi pangkal jari (falanks) dengan metakarpal Paksi Pergerakan berputar di bahagian leher untuk menggerakkan kepala. Vertebra serviks yang kedua disebut sebagai tulang paksi. Tulang paksi bersendi dengan atlas bagi membenarkan kepala bergerak dari sisi ke sisi. Sendi pada ulna dan radius Pelana Membolehkan pergerakan ibu jari ke belakang dan ke hadapan dan pergerakan rotasi yang terhad. Sendi pada tulang metakarpal pertama ibu jari Dalam kumpulan, buat perbincangan tentang contoh lokasi lain bagi setiap jenis sendi. Bentangkan di hadapan kelas. radius ulna metakarpal metakarpal falanks 87 BIDANG 2 Sistem Otot Sistem otot manusia terdiri daripada tiga jenis iaitu otot rangka, otot kardium dan otot licin. Otot- otot ini berbeza berdasarkan lokasi, struktur dan fungsinya. Jadual 2.2.2 menunjukkan perbezaan ciri otot-otot yang ada di dalam sistem otot manusia. Jadual 2.2.2 Perbezaan ciri otot-otot yang ada dalam sistem otot manusia. Sumber: Marieb (2004) Ciri Otot Rangka Otot Kardium Otot Licin Lokasi Otot yang melekat pada tulang dan kulit badan manusia Dinding jantung Dinding organ viseral seperti dinding perut Nama Tisu Miofibril Interkalatod disk Tisu licin Struktur Berbentuk satu silinder yang panjang, setiap sel mempunyai banyak nukleus dan berjalur Sel-sel yang bercabang-cabang, unisel dan berjalur Unisel, fusifom dan tidak berjalur Regulasi Penguncupan Terkawal Luar kawalan Luar kawalan Kelajuan Penguncupan Perlahan ke cepat Perlahan Sangat perlahan Penguncupan Beritma Tiada Ada Terdapat pada sebahagian otot-otot Cari rajah struktur bagi nama-nama tisu yang dinyatakan dalam Jadual 2.2.2. 88 BIDANG 2 Rajah 2.2.12 Carta jenis penguncupan otot. Rajah 2.2.11 Nama dan lokasi otot utama rangka dalam tubuh manusia. Frontalis Sternokleidomastoid Otot abdominal Kuadriseps femoris Tibialis anterior Trapezius Deltoid Soleus Triseps brakii Biseps Gastroknemius Hamstring Latisimus dorsi Pandangan anterior Pandangan posterior Gluteus maksimus Sartorius Kekejangan otot berlaku kepada sesiapa sahaja terutama ahli sukan. Mengapakah masalah ini berlaku? Bincangkan. Info Otot sartorius ialah otot terpanjang yang terletak di anterior paha. Panjangnya melebihi 30 cm. Rajah 2.2.11 menunjukkan lokasi otot rangka utama dalam badan manusia. Otot Rangka 89 BIDANG 2 Fungsi Otot Rangka Dalam sistem tubuh badan manusia, otot rangka mempunyai empat fungsi yang utama bagi membantu menjalankan aktiviti fizikal iaitu: Menghasilkan pergerakan Semua jenis pergerakan motor yang terhasil adalah daripada tindakan penguncupan dan pengenduran otot rangka. Proses ini berlaku apabila komponen otot menerima rangsangan daripada sistem saraf. Mengawal postur Fungsi kawalan postur membolehkan manusia bergerak dengan stabil dan dapat mengekalkan bentuk tubuh. Pengawalan ini tercapai dengan kombinasi penguncupan dan pengenduran sekumpulan otot rangka yang bertindak secara berturutan. Fungsi kawalan postur secara berterusan akan menyebabkan manusia akan dapat mengawal imbangan ketika dalam keadaan statik dan dinamik. Menstabilkan sendi Pergerakan sendi akan lebih stabil apabila berlaku tarikan otot ke atas tulang bagi tujuan menjana daya untuk menghasilkan pergerakan. Menjana haba Haba terhasil apabila penguncupan dan pengenduran otot rangka berlaku. Analisis satu keadaan yang berlaku kepada otot semasa cuaca sangat sejuk. Mengapakah badan akan menggeletar atau menggigil? 90 BIDANG 2 Contoh Aktiviti Huraian Acara: Lari pecut Fasa: Bersedia sebelum bunyi tembakan pelepas Huraian: Pada fasa ini, semua otot mengalami keadaan penguncupan isometrik bertujuan mengawal postur badan. Acara: Ragbi Fasa: Posisi skrum Huraian: Pada fasa ini, otot-otot besar seperti kuadriseps, hamstring dan gastroknemius pemain berada dalam keadaan penguncupan isometrik. Proses penguncupan otot adalah faktor utama yang membolehkan pergerakan berlaku. Dalam keadaan tertentu, otot tidak semestinya memendek apabila menguncup. Aspek penguncupan otot bergantung pada jenis pergerakan yang melibatkan panjang asal otot dan halaju berlakunya penguncupan tersebut. Rajah 2.1.12 menunjukkan jenis-jenis penguncupan otot. Isometrik Isotonik Konsentrik Esentrik Penguncupan Isometrik Penguncupan isometrik berlaku apabila ketegangan otot meningkat dalam menghasilkan daya tetapi tidak mengubah bentuk sama ada panjang atau pendek fiber otot semasa mengatasi rintangan yang statik. Oleh itu, penguncupan isometrik tidak akan menyebabkan sebarang pergerakan sendi pada bahagian otot yang mengalami peningkatan ketegangan. Hal ini bermaksud dalam penguncupan isometrik, otot tidak mengalami proses menguncup dan memendek atau mengendur dan memanjang. Contoh aktiviti yang melibatkan penguncupan isometrik diterangkan dalam Jadual 2.2.3. Jadual 2.2.3 Contoh aktiviti yang melibatkan penguncupan otot isometrik. Rajah 2.2.12 Jenis-jenis penguncupan otot. Penguncupan Otot Penguncupan Otot Esentrik 91 BIDANG 2 Contoh Aktiviti Huraian Aktiviti: Tekan tubi Fasa: Tangan diluruskan, bahagian kepala dan badan akan berada lebih tinggi daripada bahagian kaki. Huraian: Pada fasa ini, otot biseps dan otot triseps tidak mengalami pemanjangan dan pemendekkan otot untuk mengekalkan kedudukan badan. Penguncupan otot biseps dan triseps berlaku secara isometrik. Penguncupan Esentrik Penguncupan esentrik melibatkan pemanjangan otot. Semasa fasa penguncupan ini berlaku, otot mengalami peningkatan ketegangan. Info Contoh lain yang mengaplikasikan penguncupan isometrik yang sama adalah menarik atau menolak beban yang sangat berat dengan kuat. Perbuatan ini tidak mampu untuk mengubah atau mengalihkan kedudukan beban. Penguncupan Konsentrik Penguncupan konsentrik melibatkan pemendekan otot. Semasa fasa penguncupan ini berlaku, otot mengalami keadaan peningkatan ketegangan yang akan menyebabkan berlaku perubahan pada panjang otot daripada keadaan asalnya. Secara berpasangan, kenal pasti aktiviti yang menyebabkan otot mengalami penguncupan konsentrik dan penguncupan esentrik. Huraikan fasa dalam acara angkat berat yang melibatkan penguncupan isometrik pada otot tangan dan kaki. Dalam acara lari pecut, terangkan bagaimana penguncupan konsentrik dan penguncupan esentrik berlaku. 92 BIDANG 2 Sumber: Institut Sukan Negara Malaysia. Penguncupan / Ciri-ciri Isometrik Konsentrik Esentrik Perubahan Otot ketika Menguncup Tiada perubahan Otot akan memendek Otot akan memanjang Jenis Aksi Statik Dinamik tetapi terkawal Dinamik tetapi terkawal Kadar Penjanaan Daya Separa maksimum Maksimum Maksimum Jadual 2.2.4 Perbezaan penguncupan otot isometrik, konsentrik dan esentrik. Ketika mengangkat tubuh di palang besi, otot biseps akan mengalami penguncupan konsentrik. Tubuh diturunkan secara perlahan-lahan dari palang besi menyebabkan otot triseps mengalami penguncupan esentrik semasa seseorang sedang meluruskan tangannya. Contoh aktiviti yang melibatkan penguncupan konsentrik dan penguncupan esentrik. Konsentrik Esentrik Info Penguncupan isotonik berlaku dalam dua fasa, iaitu fasa penguncupan konsentrik dan fasa penguncupan esentrik. 93 BIDANG 2 Dalam kebanyakan keadaan, otot bertindak secara berpasangan. Apabila otot menguncup dan memendek, maka otot gandingannya akan mengendur dan memanjang. Selain pasangan otot, terdapat juga otot lain yang terletak berhampiran dengan sendi bagi membantu menyeimbangkan keadaan supaya pergerakan dapat dilakukan dengan tepat, lancar dan sempurna. Jadual 2.2.5 merumuskan jenis-jenis penguncupan otot dan peranan masing-masing. Jadual 2.2.5 Jenis tindakan otot rangka. Jenis Peranan Agonis • Otot penggerak utama • Kumpulan otot yang menguncup dan memendek bagi menjana daya yang utama untuk menghasilkan pergerakan Antagonis • Tindakan pergerakan otot berlawanan dengan peranan agonis • Mengawal ketegangan yang wujud daripada penjanaan daya oleh otot agonis dengan menstabilkan kedudukan pergerakan sendi yang berartikulasi Sinergis • Otot sokongan • Otot-otot yang membantu otot penggerak utama • Menjana daya tambahan pada pelekatan otot bagi menghasilan pergerakan • Berperanan sebagai menstabilkan pergerakan sendi Menghargai nikmat kesempurnaan tubuh badan. Nilai Bolehkah pasangan otot mengendur dan memanjang pada masa yang sama? Bincangkan. Bentuk beberapa kumpulan. Setiap kumpulan perlu memilih satu aksi sukan. Lakukan amali aksi sukan bagi mengenal pasti otot dalam pergerakan. Selepas melakukan amali, bentangkan di hadapan kelas. Jenis-jenis Tindakan Otot Rangka 94 BIDANG 2 Fasa Agonis Antagonis Sinergis Fleksi lutut Hamstring • Menguncup dan memendek Kuadriseps • Mengendur dan memanjang Gastroknemius • Menguncup Tibialis anterior • Mengendur Gluteus maksimus • Menguncup Ekstensi lutut Kuadriseps • Menguncup dan memendek Hamstring • Mengendur dan memanjang Gastroknemius • Mengendur Tibialis anterior • Menguncup Gluteus maksimus • Mengendur Contoh Tindakan Otot Rangka Perlakuan berlari Kuadriseps Tibialis anterior Tibialis anterior Gluteus maksimus Gluteus maksimus Hamstring Hamstring Fasa fleksi Fasa ekstensi Kuadriseps 95 BIDANG 2 Agonis Antagonis Sinergis Biseps • Menguncup dan memendek Triseps • Mengendur dan memanjang Fleksor karpi radialis • Menguncup Fleksor karpi ulnaris • Mengendur Fasa siku fleksi Biseps Fleksor karpi ulnaris Fleksor karpi radialis Triseps Apa yang berlaku semasa fasa siku ekstensi? 96 BIDANG 2 Klasifikasi Otot Sentak Cepat Otot Sentak Lambat Rajah Struktur Gentian Saiz Fiber Lebih besar Lebih kecil Warna Fiber Putih Merah Jenis Fiber Fiber jenis II Fiber jenis I Ciri Komponen Kecergasan • Kepantasan • Kekuatan • Daya tahan otot Pergerakan Berkelajuan tinggi Berkelajuan rendah Jangka Masa Kerja Singkat Lama dan panjang Intensiti Kerja Tinggi dan eksplosif Rendah Tindak Balas Kimia Banyak mengeluarkan bahan kumuh seperti asid laktik Sedikit mengeluarkan bahan kumuh seperti asid laktik Latihan Memecut Boleh meningkatkan keupayaan otot Tidak dapat meningkatkan keupayaan otot Sistem Tenaga Dominan Mempunyai keupayaan anaerobik yang tinggi Mempunyai keupayaan aerobik yang tinggi Kelesuan Otot Fiber otot jenis ini menyebabkan atlet mudah menjadi letih atau cepat lesu Fiber otot jenis ini tidak cepat letih atau lambat lesu Penguncupan Otot Tahap penguncupan otot dalam masa yang pendek Tahap penguncupan otot dalam jangka masa yang panjang Otot-otot rangka manusia terdiri daripada gabungan fiber otot sentak cepat dan fiber otot sentak lambat. Walau bagaimanapun, peratusan kedua-dua jenis fiber otot ini bergantung pada beberapa faktor seperti genetik, fungsi dan latihan seseorang atlet. Oleh itu, perbezaan di antara kedua-dua jenis otot ini mempengaruhi kelajuan kadar penguncupan otot dan kecekapan penghasilan tenaga. Jadual 2.2.6 Perbezaan ciri-ciri otot sentak cepat dan otot sentak lambat. Otot sentak lambat Otot sentak cepat Komposisi Otot Rangka 97 BIDANG 2 Jadual 2.2.7 Klasifikasi penggunaan otot sentak cepat dan otot sentak lambat. Aktiviti fizikal / Acara sukan Otot Sentak Cepat Otot Sentak Lambat Acara olahraga 100 meter 3 Acara olahraga 200 meter 3 Acara olahraga 400 meter 3 Acara olahraga 1500 meter 3 Acara olahraga marathon 3 Acara olahraga 5 000 meter 3 Acara olahraga 10 000 meter 3 Acara olahraga lari berpagar 110 meter 3 Acara olahraga lari berpagar 400 meter 3 Acara olahraga lontar peluru 3 Acara olahraga merejam lembing 3 Acara olahraga baling tukul besi 3 Acara olahraga melempar cakera 3 Acara olahraga lompat jauh 3 Acara olahraga lompat kijang 3 Acara olahraga lompat tinggi 3 Acara olahraga lompat bergalah 3 Acara olahraga 4 × 100 meter, 4 × 200 meter, 4 × 400 meter 3 Acara olahraga jalan kaki 5 000 meter 3 Acara olahraga jalan kaki 10 000 meter 3 Acara renang 50 meter gaya bebas, 50 meter gaya kupu-kupu, 50 meter gaya dada, 50 meter gaya lentang 3 Acara renang 100 meter gaya bebas, 100 meter gaya kupu-kupu, 100 meter gaya dada, 100 meter gaya lentang 3 Acara renang 200 meter gaya bebas, 200 meter gaya kupu-kupu, 200 meter gaya dada, 200 meter gaya lentang 3 Acara renang 1500 meter gaya bebas 3 Acara berbasikal lebuh raya 3 98 BIDANG 2 Soalan Objektif Tisu berfiber yang menyambungkan dua atau lebih tulang atau rawan yang boleh bergerak. 1. Pilih pernyataan yang tepat tentang definisi di atas. A. Sendi B. Tendon C. Rawan D. Ligamen 2. Namakan otot utama yang menyebabkan fleksi kaki seorang pemain bola sepak ketika hendak menendang bola. A. Hamstring B. Gastroknemius C. Kuadriseps D. Sartorius Soalan Struktur 1. Namakan jenis sendi berdasarkan rajah di atas. (6 markah) Soalan Esei 1. Sistem otot rangka manusia mempunyai empat (4) fungsi yang utama dalam membantu menjalankan aktiviti fizikal dan kegiatan seharian. Huraikan fungsi sistem otot kepada manusia. (10 markah) 1 2 3 4 5 6 Pada akhir unit ini, murid dapat: Menyatakan pembahagian sistem saraf berdasarkan fungsi Menerangkan fungsi struktur neuron Menyatakan peranan neuron sensori (aferen) dan neuron motor (eferen) Menerangkan mekanisme kawalan motor terhadap rangsangan Menyatakan nama dan fungsi hormon yang dirembeskan oleh kelenjar pituitari, kelenjar adrenal, kelenjar pankreas dan kelenjar tiroid dalam pergerakan 99 KAWAL ATUR SISTEM TUBUH MANUSIA 2.3 100 BIDANG 2 Sistem saraf ialah sistem yang bertanggungjawab mengintegrasi dan mengawal semua fungsi sistem dan mekanisme fisiologi tubuh termasuklah proses penguncupan otot bagi menghasilkan pergerakan. Sistem saraf mengkoordinasi aktiviti tubuh badan manusia melalui penghantaran impuls saraf. Sistem saraf membantu mengawal atur keseimbangan persekitaran dalam badan melalui proses homeostasis. Rajah 2.3.1 menunjukkan pembahagian sistem saraf pada manusia. Sistem Saraf Rajah 2.3.1 Pembahagian anatomi sistem saraf manusia. Saraf Periferi Somatik Autonomik Otak Saraf Tunjang Saraf Pusat Sistem Saraf Sistem Saraf Fungsi Sistem Saraf i) Menerima dan menterjemah rangsangan persekitaran Fasa ini melibatkan penerimaan rangsangan menerusi reseptor dan ditukarkan ke dalam bentuk impuls sensori. ii) Mengintegrasi rangsangan yang diterima Fasa ini melibatkan proses integrasi impuls sensori dengan impuls motor yang berlaku di otak. iii) Mencetuskan pergerakan motor Fasa ini akan mencetuskan keaktifan efektor di otot untuk menghasilkan pergerakan setelah menerima rangsangan impuls motor daripasa sistem saraf. Info Saraf tunjang juga dikenali sebagai korda spina. Panjang saraf tunjang dapat diukur dari dasar tengkorak ke bahagian servikal, torasik dan ke bahagian lumbar atas. Panjang saraf tunjang orang dewasa adalah kira- kira 45 cm. 101 BIDANG 2 Rajah 2.3.2 Hubungan antara reseptor, otak dan efektor dalam fungsi sistem saraf. Kemasukan sensori Reseptor Efektor Integrasi Motor output Sensory input Keluaran motor 1. Sistem Saraf Pusat Sistem ini terdiri daripada otak dan saraf tunjang. Sistem saraf pusat berperanan sebagai pusat integrasi bagi semua sistem. Fungsi saraf tunjang ialah: • Menyalurkan impuls sensori daripada reseptor ke otak • Menerima impuls motor dari otak • Menyalurkan impuls motor ke efektor Otak berfungsi menukar impuls sensori kepada impuls motor. Bahagian khusus di otak seperti serebrum berfungsi memproses maklumat untuk mengubah suai tindakan mengikut rangsangan yang diterima dari persekitaran. Bersyukur kerana dikurniakan sistem saraf dalam badan yang dapat berfungsi dengan sempurna. Nilai Pembahagian Sistem Saraf Cari video dengan menaip kata kunci SISTEM SARAF pada enjin carian untuk melihat video tentang sistem saraf manusia. TMK Rajah 2.3.3 Saraf pusat terdiri daripada otak dan saraf tunjang. 102 BIDANG 2 Rajah 2.3.4 Fungsi saraf autonomik yang mengawal fungsi tindakan luar kawal beberapa organ utama manusia. Sistem Saraf Autonomik Sistem saraf autonomik mengandungi fiber motor viseral yang berfungsi menghantar impuls dari sistem saraf pusat ke tisu-tisu organ. Fungsi sistem saraf autonomik adalah mengawal fungsi tindakan luar kawal pada beberapa organ seperti kadar pernafasan, degupan jantung, bersin, batuk dan kerdipan mata. Rajah 2.3.4 menunjukkan sebahagian organ utama yang dikawal oleh saraf autonomik. Jantung Pankreas Perut Kelenjar adrenal Paru-paru Usus besar Pundi kencing Saraf autonomik terbahagi kepada simpatetik dan parasimpatetik. Dengan menggunakan enjin carian, taip kata kunci SARAF AUTONOMIK untuk mendapatkan maklumat lanjut. TMK 2. Sistem Saraf Periferi Sistem saraf periferi merujuk kepada semua struktur saraf yang terdapat di luar bahagian otak dan saraf tunjang. Peranan utamanya adalah untuk menerima dan mengubah rangsangan persekitaran yang diterima ke seluruh tubuh badan. Sistem saraf periferi dibahagikan kepada sistem saraf somatik dan sistem saraf autonomik. Sistem Saraf Somatik Sistem saraf somatik berfungsi mengawal fungsi-fungsi motor yang kebanyakannya melibatkan mekanisme tindakan terkawal. Saraf somatik berfungsi menghantar impuls dari sistem saraf pusat ke tisu otot rangka yang melibatkan penghasilan pergerakan anggota tubuh badan. Info Penghantaran impuls saraf dalam pergerakan melibatkan trasmisi impuls iaitu penghantaran dari saraf somatik (saraf periferi) ke saraf pusat dan kembali ke saraf somatik. Info Sistem saraf periferi terdiri daripada saraf kranial dan saraf spinal. 103 BIDANG 2 Sel Saraf Neuron Proses komunikasi di dalam sistem saraf adalah proses penghantaran impuls. Sel saraf dikenali sebagai neuron yang mempunyai fungsi yang khusus. Hasil komunikasi antara neuron membolehkan sistem saraf mengawal segala proses yang berlaku di dalam tubuh badan manusia termasuk pergerakan. Fungsi neuron adalah sebagai perantara yang menghubung dan menghantar impuls saraf yang melibatkan transmisi impuls dari satu bahagian ke bahagian yang lain. Rajah 2.3.5 menunjukkan struktur sel neuron yang terdapat dalam badan manusia. Rajah 2.3.5 Struktur neuron. Dendrit Nukleus Akson Hujung akson Badan sel Nodus Ranvier Setiap struktur neuron ini mempunyai fungsi yang tertentu seperti yang dinyatakan dalam Jadual 2.3.1. Struktur Keterangan Badan Sel • Mengandungi nukleus dan merupakan pusat metabolik sel • Berperanan sebagai pusat biosintesis dalam mekanisme fisiologi saraf • Hampir kesemua badan sel berada di saraf pusat Nukleus • Bahagian yang terdapat di dalam badan sel • Organel berbentuk sfera atau bujur dan dikelilingi oleh membran nukleus • Fungsi utama adalah untuk mengawal semua aktiviti sel • Juga berfungsi untuk mengawal pertukaran bahan antara nukleus dan sitoplasma yang berlaku melalui liang-liang di membran nukleus Jadual 2.3.1 Fungsi setiap struktur neuron. Selaput mielin 104 BIDANG 2 Lukis struktur neuron di atas kertas lukisan. Labelkan setiap struktur. Anda boleh jadikannya sebagai poster. Struktur Keterangan Dendrit • Struktur fiber-fiber halus yang bercabang-cabang, menganjur dari badan sel • Berfungsi membawa impuls-impuls saraf ke badan sel • Menerima konduksi impuls daripada neuron yang menghantarnya. Impuls yang diterima akan dibawa ke badan sel untuk meneruskan proses penghantaran yang seterusnya Akson • Struktur fiber panjang yang membawa impuls saraf keluar dari badan sel • Disaluti dengan bahan yang dikenali sebagai mielin Hujung akson • Berfungsi sebagai tempat untuk menghantar atau mentransmisikan impuls ke sel saraf selanjutnya melalui sinaps Selaput mielin • Membran penebat yang menyaluti akson • Terdiri daripada lemak dan sambungannya adalah terputus-putus. Ruang antara bahagian terputus-putus dinamakan Nodus Ranvier. • Selaput mielin berfungsi sebagai: i. Melindungi gentian saraf atau akson daripada kecederaan ii. Membekalkan nutrien kepada akson iii. Penebat kepada impuls saraf iv. Mempercepatkan penghantaran impuls saraf Info Dendrit dan akson membolehkan komunikasi antara dua neuron berlaku. Komunikasi antara dua neuron ini dikenali sebagai konduksi. 105 BIDANG 2 Neuron Sensori (Aferen) dan Neuron Motor (Eferen) Jenis Neuron Peranan Neuron Sensori (Aferen) • Menghubungkan reseptor dengan sistem saraf pusat • Membawa impuls saraf dari reseptor ke sistem saraf pusat Neuron Motor (Eferen) • Menghubungkan sistem saraf pusat ke efektor • Membawa impuls saraf dari sistem saraf pusat ke efektor untuk menghasilkan gerak balas Jadual 2.3.2 Struktur dan peranan bagi setiap neuron. Dua jenis neuron yang saling berinteraksi dalam transmisi impuls saraf adalah neuron sensori (aferen) dan neuron motor (eferen). Neuron aferen berfungsi membawa impuls dari reseptor ke otak, manakala neuron eferen membawa respons otak ke efektor. Setiap rangsangan yang diterima oleh reseptor akan dihantar ke otak untuk diproses. Setelah maklumat diproses, otak akan menghantar semula keputusan dalam bentuk impuls saraf ke efektor. Fungsi bagi setiap neuron dinyatakan dalam Jadual 2.3.2. Rajah 2.3.6 Jenis-jenis neuron. Jenis Neuron Neuron motor (eferen) Neuron sensori (aferen) Fungsi Interneuron • Terdapat dalam sistem saraf pusat sahaja. • Menghubungkan neuron aferen dengan neuron eferen. • Menghantar impuls saraf dari neuron aferen ke neuron eferen. Info Anda diminta untuk melakukan perbincangan bagi memperoleh maklumat tentang persamaan dan perbezaan neuron aferen dan neuron eferen. 106 BIDANG 2 Kawalan motor ialah proses penghasilan lakuan motor. Dalam kawalan motor, terdapat dua jenis lakuan motor, iaitu lakuan motor tanpa kawalan (involuntari) dan lakuan motor terkawal (voluntari). Kedua-dua lakuan motor ini dihasilkan menerusi mekanisme fisiologi yang melibatkan sistem saraf. Mekanisme Lakuan Motor Tanpa Kawalan (Involuntari) Proses lakuan motor tanpa kawalan (involuntari) dihasilkan secara luar kawal iaitu berlaku secara spontan dan dalam masa yang singkat. Pelaku tidak mampu memilih atau memodifikasikan lakuan yang terhasil. Penghasilan lakuan motor tanpa kawalan (involuntari) hanya melibatkan pemprosesan di saraf tunjang sahaja. Contoh pergerakan adalah seperti terpijak paku, menarik tangan selepas terpegang benda panas dan sentakan lutut apabila diketuk. Mekanisme penghasilan lakuan motor tanpa kawalan (involuntari) ditunjukkan dalam Rajah 2.3.7. Rajah 2.3.7 Mekanisme lakuan motor tanpa kawalan (involuntari) melalui aktiviti sentakan lutut. GERAK REFLEKS Penerimaan rangsangan di periferi menghasilkan impuls sensori Reseptor Efektor Penghasilan output lakuan atau tindak balas 1 2 3 4 5 Penghantaran impuls motor ke efektor melalui neuron eferen Penghantaran impuls sensori ke saraf tunjang melalui neuron aferen Mekanisme Kawalan Motor terhadap Rangsangan Saraf tunjang (impuls sensori bersinaps dengan neuron motor menghasilkan impuls motor 107 BIDANG 2 Integrasi Rajah 2.3.8 Mekanisme lakuan motor terkawal (voluntari) melalui aktiviti pergerakan tangan memegang gelas untuk minum. Bagi menerangkan proses mekanisme pergerakan motor terkawal dalam konteks perlakuan sukan pula, ambil contoh dalam permainan bola tampar. Mekanisme pemprosesan ini bermula dengan penerimaan rangsangan dan berakhir dengan proses penguncupan otot untuk menghasilkan pergerakan. Rajah 2.3.9 memaparkan contoh mekanisme pemprosesan saraf yang berlaku dalam sukan bola tampar. Kemasukan sensori Sensory input Output motor Keluaran motor Mekanisme Lakuan Motor Terkawal (Voluntari) Pergerakan lakuan motor terkawal (voluntari) adalah merujuk kepada semua lakuan motor yang dihasilkan secara sedar atau dalam kawalan individu. Individu dibenarkan untuk membuat dan menentukan bentuk pergerakan yang ingin dilakukan. Lakuan motor terkawal (voluntari) melibatkan keseluruhan sistem saraf. Mekanisme penghasilan lakuan motor terkawal (voluntari) ditunjukkan dalam Rajah 2.3.8. Penerimaan rangsangan di periferi menghasilkan impuls sensori Reseptor 1 2 Penghantaran impuls sensori ke saraf tunjang melalui neuron aferen 3 4 Semua impuls sensori dari saraf tunjang dihantar ke otak Proses integrasi sensori dan motor berlaku menghasilkan impuls motor 5 Impuls motor dihantar ke efektor Efektor Penghasilan output lakuan atau tindak balas 6 108 BIDANG 2 Rajah 2.3.9 Contoh mekanisme pemprosesan saraf yang berlaku dalam sukan bola tampar. Reseptor menterjemahkan rangsangan daripada mata kepada bentuk impuls sensori berdasarkan keputusan. Sistem saraf pusat menghantar impuls motor ke efektor otot-otot yang terlibat untuk pergerakan merejam atau sekadar memukul bola perlahan melepasi jaring. Efektor mencetuskan mekanisme fisiologi penguncupan otot untuk membuat rejaman. Pergerakan merejam dapat dilakukan. Berlaku proses menukar impuls sensori kepada impuls motor. Impuls sensori dihantar ke otak. AKHIR MULA Mata melihat pergerakan pemain lawan yang membuat hadangan dan keputusan dibuat untuk membuat rejaman atau sekadar memukul bola perlahan melepasi jaring. 109 BIDANG 2 Sistem endokrina berfungsi untuk mengawal atur keseimbangan persekitaran dalam badan melalui proses homeostasis. Proses homeostasis ini berlaku melalui tindak balas rembesan hormon. Oleh itu, koordinasi pada badan manusia terdiri daripada kawalan hormon, misalnya pertumbuhan, pembiakan, metabolisme, kitaran haid dan perkembangan ciri-ciri seks sekunder. Rembesan hormon menghasilkan gerak balas yang lebih perlahan tetapi kesannya kekal lebih lama. Kelenjar pituitari terletak di bawah struktur hipotalamus pada bahagian otak. Kelenjar ini juga disebut sebagai “kelenjar utama” kerana kepentingannya dalam mengatur banyak fungsi tubuh melalui hormon yang dihasilkan. Kelenjar pituitari merembeskan lapan jenis hormon yang penting untuk kegunaan sistem tubuh badan manusia. Antara hormon yang dihasilkan oleh kelenjar pituitari dan fungsi hormon tersebut dinyatakan dalam Jadual 2.3.3. Sistem Endokrina Rajah 2.3.10 Kelenjar utama dalam sistem endokrina. kelenjar pituitari kelenjar tiroid kelenjar adrenal pankreas Rajah 2.3.11 Lokasi kelenjar pituitari di bahagian otak. kelenjar pituitari hipotalamus Sistem endokrina terdiri daripada beberapa kelenjar. Kelenjar-kelenjar ini merembeskan beberapa jenis hormon yang spesifik bertujuan mempengaruhi homeostasis badan. Hormon-hormon ini dihantar ke seluruh badan melalui rembesan ke dalam darah. Rajah 2.3.10 menunjukkan lokasi kelenjar-kelenjar utama dalam sistem endokrina manusia. Kelenjar Pituitari Info Sistem endokrina juga terdiri daripada testis bagi lelaki dan ovari bagi perempuan. Namun begitu, kedua-dua organ ini tidak merembeskan hormon yang terlibat dalam aktiviti sukan. 110 BIDANG 2 Nama Hormon Fungsi Hormon Tumbesaran (GH) Merangsang pertumbuhan badan dan sel sistem reproduktif. Hormon ini membantu mengawal jumlah lemak dan otot dalam tubuh, membantu menyembuhkan luka dan membantu sistem imun (sistem ketahanan) tubuh. Hormon Stimulasi Tiroid (TSH) Merangsang kelenjar tiroid merembeskan hormon tiroksin untuk mengawal denyutan jantung, metabolisme dan membantu mengatur suhu badan. Hormon Antidiuresis (ADH) Merangsang penyerapan kembali cairan tubuh dari ginjal. Hormon Perangsang Folikel (FSH) Merangsang perkembangan folikel Graf pada ovari dan tulang rawan. Hormon Adrenokortikotropik (ACTH) Hormon ni merangsang kelenjar adrenal untuk menghasilkan kortisol, yang sangat penting dalam mengawal tekanan darah, regulasi gula dalam darah dan meningkatkan metabolisme. Jadual 2.3.3 Fungsi hormon yang dirembeskan oleh kelenjar pituitari. Cari dan namakan tiga (3) lagi hormon lain yang dirembeskan oleh kelenjar pituitari. Info Kekurangan pengeluaran hormon GH akan mengakibatkan kadar pertumbuhan badan manusia akan terencat seperti badan manusia menjadi kerdil, manakala jika berlaku pengeluaran hormon secara berlebihan pula akan menyebabkan kegergasian iaitu tubuh badan membesar secara luar biasa dan berlaku ketebalan tulang yang menyebabkan akromegali. Kedua-dua perkara ini adalah kejadian abnormal kepada pertumbuhan fizikal manusia. Fungsi Kelenjar Pituitari dalam Aktiviti Sukan Hormon-hormon yang dirembeskan oleh kelenjar pituitari sangat penting bagi membantu melakukan pergerakan yang lancar. Atlet perlu kepada kadar tumbesaran dan pertumbuhan badan yang optimum agar saiz dari segi ketinggian dan berat badan yang normal dapat membantu perkembangan fizikal mantap dalam acara sukan seperti olahraga, bola sepak, bola jaring, ragbi dan lain-lain lagi. Hampir kebanyakan sukan yang diceburi oleh sesiapa sahaja mempunyai kelebihan yang tinggi jika saiz badan dapat melebihi daripada pesaing yang lain. Oleh itu, hormon-hormon yang dirembeskan oleh kelenjar pituitari ini amat besar kesannya dalam mempengaruhi kadar pergerakan dan pertumbuhan atlet. 111 BIDANG 2 Rajah 2.3.12 Kelenjar adrenal. Kelenjar adrenal Ginjal Medula Korteks Info Hormon adrenalina juga dikenali sebagai epinefrin. Hormon noradrenalina juga dikenali sebagai norepinefrin. Nama Hormon Fungsi Medula Adrenal Adrenalina Mencetuskan gerak balas badan terhadap tekanan dan keadaan kecemasan dengan meningkatkan kadar denyutan jantung, pernafasan, aras gula dalam darah dan menyediakan bahan untuk menghadapi situasi yang cemas. Noradrenalina Mengawal kadar metabolisme dan meningkatkan peredaran darah ke otot rangka. Korteks Adrenal Glukokortikoid Regulasi metabolisme dan ketahanan terhadap stress tubuh Mineralokortikoid Mengawal atur penyerapan semula ion natrium daripada tubul ginjal dan mengawal atur tekanan osmosis darah yang bertujuan mengimbangi cecair dalam badan. Jadual 2.3.4 Fungsi hormon yang dirembeskan oleh kelenjar adrenal. Jadual 2.3.4 menunjukkan beberapa jenis hormon yang dirembeskan oleh kelenjar adrenal di dalam badan. Kelenjar Adrenal Kelenjar adrenal terletak di bahagian atas struktur ginjal. Kelenjar ini berbentuk seakan-akan segi tiga. Kelenjar adrenal terdiri daripada korteks adrenal di bahagian luar dan medula adrenal di bahagian dalam yang mengeluarkan hormon yang berbeza. Korteks adrenal merembeskan hormon glukokortikoid dan mineralokortikoid. Medula adrenal pula merembeskan hormon adrenalina dan noradrenalina. Melalui rembesan hormon, kelenjar adrenal mengatur dan menyelaras banyak fungsi penting dalam tubuh, termasuk keseimbangan biokimia. Rajah 2.3.12 menunjukkan struktur kelenjar adrenal di dalam tubuh manusia. Info Jika berlaku lebihan hormon adrenalina dan noradrenalina kepada atlet, maka akan berlaku peningkatan kadar denyutan jantung yang akan mempengaruhi penambahan tahap kebimbangan dan peningkatkan tekanan darah pada atlet. 112 BIDANG 2 Fungsi Kelenjar Adrenal dalam Aktiviti Sukan Kelenjar adrenal juga memainkan peranan yang istimewa dalam proses pergerakan atlet dalam sukan. Hormon yang dirembeskan oleh kelenjar ini dapat mencetuskan gerak balas badan terhadap tekanan dan keadaan kecemasan dengan meningkatkan kadar denyutan jantung, pernafasan, aras gula dalam darah dan menyediakan bahan untuk menghadapi situasi yang cemas atau ketegangan dalam sukan yang diceburi. Rangsangan daripada gerak balas dalam sukan memungkinkan atlet sentiasa bersedia menghadapi sebarang tekanan daripada situasi yang wujud. Peranan hormon ini membantu kecekapan gerak balas dan penghasilan tenaga baharu untuk meneruskan aktiviti fizikal dalam pertandingan. Kelenjar Pankreas Kelenjar pankreas berbentuk panjang melintang, berada di belakang perut dan berhampiran dengan limpa. Kelenjar pankreas ini membantu proses metabolisme badan dan membantu dalam proses pencernaan makanan oleh enzim pencernaan. Rajah 2.3.13 menunjukkan struktur pankreas di dalam badan manusia. Dalam kelenjar pankreas, terdapat sejenis tisu yang dipanggil kelompok Langerhans yang merembeskan dua jenis hormon, iaitu insulin dan glukagon. Fungsi hormon insulin dan glukagon dinyatakan dalam Jadual 2.3.5. Rajah 2.3.13 Kelenjar pankreas. Nama Hormon Fungsi Insulin • Insulin akan bertindak balas dengan glukosa di dalam darah untuk menukarkan glukosa kepada glikogen yang menjadi bahan sebagai sumber tenaga. Glukagon • Jika aras glukosa dalam darah terlalu rendah, maka glukagon akan dirembeskan supaya dapat menghuraikan glikogen kepada glukosa. Jadual 2.3.5 Fungsi hormon yang dirembeskan oleh kelenjar pankreas. Cari maklumat tentang cara pankreas merembeskan hormon insulin dan glukagon dalam badan manusia. pankreas pundi hempedu 113 BIDANG 2 Jaga kesihatan supaya pankreas sihat. Kegagalan pankreas menghasilkan hormon insulin boleh menyebabkan penyakit diabetes. Nilai Jadual 2.3.6 Fungsi hormon yang dirembeskan oleh kelenjar tiroid. Kelenjar tiroid terletak di bahagian anterior leher, di bawah leher dan melapisi trakea. Kelenjar ini berfungsi untuk mengatur kadar metabolisme badan, mensintesis protein dan mengatur sensitiviti tubuh terhadap hormon yang lain. Rajah 2.3.14 menunjukkan lokasi kelenjar tiroid dalam tubuh badan manusia. Hormon Fungsi Tiroksin dan Triiodotironin • Mengawal kadar metabolisme dengan cara bertindak balas dalam sel untuk mengubah lebih banyak glukosa dengan mensintesiskan protein • Mengawal kalsium dan fosfat Kalsitonin • Menyimpan kalsium pada tulang dan mengawal tahap fosfat dalam darah supaya otot dan saraf dapat berfungsi secara optimum Fungsi Kelenjar Pankreas dalam Aktiviti Sukan Kelenjar pankreas sangat berkait rapat dengan sistem tenaga dalam tubuh badan manusia terutama untuk atlet. Keperluan hormon insulin bertindak balas dengan sempurna membantu membekalkan sumber tenaga yang diperlukan oleh badan dalam membantu mekanisme pergerakan lakuan motor atlet untuk aktiviti fizikal. Kelenjar Tiroid Rajah 2.3.14 Struktur dan lokasi kelenjar tiroid. Kelenjar tiroid Info Kelenjar tiroid adalah salah satu daripada organ sistem endokrina yang terbesar pada tubuh manusia. Satu kelenjar tiroid yang normal mempunyai berat sekitar 25 hingga 40 gram. Kelenjar tiroid menghasilkan hormon tiroksin, triiodotironin dan kalsitonin. Hormon tiroksin dan triiodotironin yang dirembeskan mengandungi iodin dan berperanan penting untuk proses metabolisme dan pertumbuhan individu. Jadual 2.3.6 menunjukkan fungsi kedua-dua hormon yang dirembeskan oleh kelenjar tiroid. 114 BIDANG 2 Fungsi Kelenjar Tiroid dalam Aktiviti Sukan Kelebihan kelenjar tiroid dalam merembeskan hormon kalsitonin sangat membantu proses pergerakan atlet dalam sukan. Hormon ini dapat meningkatkan kecekapan otot untuk menguncup dan mengendur dengan lancar bagi membantu menghasilkan pergerakan otot. Tanpa bekalan kalsium yang mencukupi, maka proses penguncupan otot akan terjejas dan atlet tidak dapat bergerak dengan sempurna dan lancar. Lukis dan labelkan kelenjar-kelenjar yang terlibat dalam sistem endokrina. Soalan Objektif 1. Saraf pusat berfungsi sebagai: A. Mengintegrasi semua rangsangan yang diterima B. Mencetuskan pergerakan daripada rangsangan C. Menerima rangsangan daripada persekitaran D. Menterjemahkan rangsangan kepada bentuk impuls saraf 2. Yang manakah bukan ciri hormon? A. Hormon tidak dapat dihasilkan melalui proses makmal B. Wujud dalam kuantiti yang sedikit C. Aktiviti hormon adalah spesifik kepada sel-sel sasaran D. Bahan kimia yang disintesiskan oleh sel hidup 3. Sebab utama seseorang pesakit diabetes adalah kegagalan hormon X mengawal aras glukosa dalam darah pada paras normal. Apakah hormon X? A. Adrenalina B. Glikogen C. Glukagon D. Insulin 115 BIDANG 2 Soalan Struktur 1. Labelkan bahagian-bahagian struktur saraf neuron seperti yang ditunjukkan dalam rajah di atas. 1 2 3 4 5 6 7 (7 markah) Soalan Esei 1. Terangkan proses pergerakan perjalanan impuls dalam sistem saraf yang melibatkan lakuan motor tanpa kawalan (involuntari). (10 markah) 2. Bincangkan kepentingan hormon-hormon yang dirembeskan oleh setiap kelenjar dalam sistem endokrina bagi peningkatan prestasi atlet. (10 markah) 1 7 2 4 3 5 6 Pada akhir unit ini, murid dapat: Mengenal pasti struktur jantung Menerangkan faktor-faktor yang mempengaruhi keluaran jantung dan menghitung keluaran jantung menggunakan rumus diberi Menerangkan perbezaan di antara kitaran sistemik dengan kitaran pulmonari Menjelaskan mekanisme kekembalian darah ke jantung Mengukur tekanan darah dalam pelbagai posisi menggunakan sfigmomanometer Menerangkan kaedah pengangkutan gas respiratori oleh darah Menerangkan proses pertukaran gas respiratori di paru-paru (respirasi luaran) dan di tisu (respirasi dalaman) Sumber: Institut Sukan Negara Malaysia 116 FUNGSI SISTEM KARDIORESPIRATORI 2.4 Rajah 2.4.1 Sistem kardiorespiratori. Jantung adalah organ yang berfungsi untuk mengepam darah ke seluruh badan. Struktur otot jantung terdiri daripada otot kardium yang menguncup secara automatik tanpa kawalan saraf. Penguncupan otot jantung dikenali sebagai miogenik. Terdapat tiga lapisan dinding jantung iaitu epikardium (lapisan paling luar), miokardium (lapisan paling dalam) dan endokardium (lapisan tengah). Sistem Kardiorespiratori Sistem kardiorespiratori manusia merupakan dua mekanisme yang sangat kompleks dan saling berkaitan antara satu sama lain, iaitu di antara sistem kardiovaskular dan sistem respiratori. Paru-paru Jantung Salur darah utama Sistem kardiovaskular adalah proses peredaran darah dari jantung dihantar ke seluruh badan dan kembali semula ke jantung. Sistem respiratori adalah proses pertukaran gas yang berlaku dalam paru-paru yang dikenali sebagai respirasi luaran manakala proses pertukaran gas yang berlaku di sel-sel tisu yang dikenali sebagai respirasi dalaman. Sistem kardiorespiratori adalah satu sistem yang melibatkan komponen darah, jantung, salur pernafasan, paru-paru dan salur darah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.4.1. Kesemua komponen yang dinyatakan adalah organ kecuali darah. Darah dikenali sebagai medium pengangkutan yang membawa gas respiratori, nutrien dan bahan kumuh. Struktur Jantung Bentuk beberapa kumpulan. Setiap kumpulan perlu mencari maklumat mengenai struktur jantung. Kemudian, buat satu risalah dan edarkan kepada murid-murid di sekolah anda. Jantung menghasilkan bunyi “lup-dup” semasa berdenyut. Bunyi “lup” lebih kuat dihasilkan semasa injap triskupid dan biskupid tertutup serentak (sistolik). Bunyi “dup” pula dihasilkan semasa injap-injap semilunar pulmonari dan semilunar aorta tertutup serentak (diastolik). Info 117 BIDANG 2 Jadual 2.4.1 Peranan struktur jantung. Struktur Peranan Atrium • Dua bilik atau ruang, di bahagian atas yang dipanggil atrium kanan dan kiri • Atrium kanan menerima darah dari vena kava iaitu darah yang kurang oksigen yang telah digunakan dari seluruh tubuh • Atrium kiri menerima darah dari vena pulmonari yang kaya oksigen dari paru-paru • Struktur dinding atrium agak nipis kerana berfungsi sebagai ruangan penerima darah sahaja Ventrikel • Dua bilik atau ruang, di bahagian bawah yang dipanggil ventrikel kanan dan kiri • Ventrikel kiri adalah bahagian penerima darah dari atrium kiri yang kaya dengan oksigen dari paru-paru • Ventrikel kanan adalah ruangan menerima darah yang kurang oksigen dari atrium kanan untuk dipam ke paru-paru bagi memperoleh oksigen semula • Struktur dinding ventrikel kiri lebih tebal kerana berfungsi untuk mengepam darah ke seluruh badan Septum interventrikular • Kedua-dua bahagian jantung ini dipisahkan oleh satu struktur dinding jantung yang menegak Injap bikuspid • Injap laluan darah dari atrium kiri akan menolak masuk darah ke ventrikel kiri Injap trikuspid • Injap laluan darah dari atrium kanan akan menolak masuk darah ke ventrikel kanan Rajah 2.4.2 Struktur jantung manusia. Injap semilunar pulmonari Aorta Atrium kiri Arteri pulmonari Vena pulmonari Injap bikuspid Ventrikel kiri Septum interventrikular Injap trikuspid Cari video dengan menaip kata kunci STRUKTUR JANTUNG pada enjin carian untuk melihat video tentang struktur jantung. TMK Rajah 2.4.2 adalah gambaran struktur jantung manusia yang normal. Injap semilunar aorta Vena kava superior Atrium kanan Ventrikel kanan Vena kava inferior 118 BIDANG 2 Pembesaran otot jantung 1. Isipadu Strok Isipadu strok adalah jumlah darah yang dipam oleh ventrikel kiri dalam satu denyutan. Pertambahan isipadu strok adalah disebabkan oleh jumlah darah yang dipam oleh ventrikel kiri dalam denyutan adalah banyak. Pertambahan saiz kaviti ruang ventrikel kiri akibat kesan hipertrofi jantung menyebabkan isipadu strok dapat ditingkatkan. Hipertrofi jantung seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.4.3 berlaku apabila seseorang atlet menjalani latihan kecergasan fizikal secara sistematik dan berterusan dalam suatu tempoh yang lama. Lazimnya atlet yang menjalani program latihan aerobik akan mengalami hipertrofi jantung. Isipadu strok ini disukat dalam unit liter/denyutan. Faktor-faktor yang Mempengaruhi Keluaran Jantung Keluaran jantung dapat didefinisikan sebagai jumlah isipadu darah yang dipam keluar oleh ventrikel kiri ke aorta dalam masa satu minit. Kadar keluaran jantung dipengaruhi oleh beberapa faktor: Rajah 2.4.3 Hipertrofi jantung. Hipertrofi Ventrikel Kiri Jantung Ventrikel kanan Struktur Peranan Injap semilunar pulmonari • Terletak di sebelah kanan jantung adalah injap yang memastikan darah hanya boleh mengalir satu arah sahaja iaitu dari ventrikel kanan ke arteri pulmonari Injap semilunar aorta • Terletak di sebelah kiri jantung adalah injap yang memastikan darah hanya dapat mengalir satu arah sahaja iaitu dari ventrikel kiri ke aorta Aorta • Saluran darah yang mengepam darah kaya oksigen keluar dari jantung untuk dihantar ke seluruh badan Arteri pulmonari • Saluran darah yang mengepam darah kurang oksigen keluar dari ventrikel kanan ke paru-paru Vena pulmonari • Saluran darah yang mengangkut darah yang kaya oksigen masuk ke atrium kiri dari paru-paru Jantung Normal Ventrikel kiri 119 BIDANG 2 2. Kadar Denyutan Jantung Kadar peredaran darah bergantung pada kadar keperluan oksigen yang diperlukan oleh sel-sel tisu. Apabila atlet melakukan aktiviti kecergasan fizikal secara aerobik, maka kadar keperluan oksigen akan meningkat bagi proses penghasilan tenaga. Apabila ini berlaku, maka jantung terpaksa meningkatkan kadar kelajuan denyutan jantung (denyutan/minit) bagi mengepam darah ke seluruh sel-sel tisu di seluruh badan. Oleh itu, apabila kadar kelajuan denyutan jantung meningkat, maka secara tidak langsung akan meningkatkan kadar keluaran jantung. Pengiraan keluaran jantung Keluaran jantung boleh diukur dengan menggunakan formula yang berikut: Apabila seseorang atlet berlari mengelilingi trek 400 meter dengan kelajuan yang sederhana selama 10 minit, maka denyutan jantung telah meningkat sebanyak 130 denyutan seminit (dsm) dan isipadu strok jantungnya yang telah diketahui adalah sebanyak 70 ml. Berapakah kadar keluaran jantung atlet tersebut dalam masa satu minit apabila melakukan aktiviti tersebut? Q (ml.minˉ¹) = IS (ml.denyutˉ¹) × KDJ (denyut.minˉ¹) di mana: Q = Keluaran jantung IS = Isipadu strok KDJ = Kadar denyutan jantung Q = IS × KDJ = 70 (ml.denyutˉ¹) × 130 (denyut.minˉ¹) = 9 100 ml.minˉ¹ = 9.1 L.minˉ¹ Contoh 1 Daripada laman web atau sumber-sumber lain yang sesuai, dapatkan maklumat tentang faktor-faktor yang mempengaruhi keluaran jantung. Kadar Nadi Maksimum (KNM) KNM = 220 – umur *220 adalah angka ditetapkan oleh ahli-ahli fisiologi senam. Jika umur anda 20 tahun, maka Kadar Nadi Maksimum (KNM) adalah: 220 – 20 = 200 Secara berpasangan, bincangkan bagaimana anda ingin mengira: i) Kadar nadi rehat (KNR) ii) Kadar nadi maksimum (KNM) Info 120 BIDANG 2 Kitaran Sistemik • Kitaran sistemik adalah proses membawa darah kaya oksigen ke seluruh tisu badan dan darah kurang oksigen kembali semula ke jantung. Perjalanan darah melalui: • Darah kaya oksigen dari paru-paru yang memasuki atrium kiri jantung, dipam ke dalam ventrikel kiri dan seterusnya dipam keluar dari jantung melalui aorta. • Darah yang dipam dari jantung berada dalam tekanan tinggi. • Aorta bercabang membentuk arteri yang membawa darah kaya oksigen ke seluruh tisu badan. • Pertukaran gas dan nutrien berlaku di sel badan sesuatu organ. • Darah yang diangkut keluar dari sel melalui vena adalah kurang oksigen. • Darah dari vena di semua tisu badan akan disalurkan ke dalam vena kava dan dialirkan ke dalam atrium kanan jantung. Kitaran Pulmonari • Kitaran pulmonari adalah satu proses yang membawa darah kurang oksigen ke paru-paru untuk pertukaran gas sebelum darah kaya oksigen dikembalikan semula ke jantung. Perjalanan darah melalui: • Darah kurang oksigen dipam keluar dari ventrikel kanan melalui arteri pulmonari untuk masuk ke paru-paru kiri dan kanan. • Di paru-paru, pertukaran gas berlaku. Darah kurang oksigen menerima oksigen lalu menjadi darah kaya oksigen. • Seterusnya darah kaya oksigen akan diangkut dari paru-paru melalui vena pulmonari ke atrium kiri jantung. Sistem Peredaran Darah Darah kaya oksigen dan darah kurang oksigen ini melalui struktur jantung secara serentak tetapi tidak bercampur. Apabila kedua-dua ruang atrium kanan dan kiri dipenuhi dengan darah secara serentak, ruangan ini akan menguncup untuk menolak darah masuk ke ruang ventrikel. Apabila kedua-dua ruang di ventrikel dipenuhi dengan darah, maka otot akan menguncup untuk menghantar darah ke seluruh badan dari ventrikel kiri dan ke paru-paru dari ventrikel kanan. Begitulah proses tanpa henti yang dilakukan oleh jantung secara berterusan. Oleh itu, otot jantung juga memerlukan oksigen untuk melakukan proses penguncupan. Sistem peredaran darah terdiri daripada kitaran sistemik dan kitaran pulmonari. Atrium kiri Vena kava Atrium kanan Ventrikel kiri Sel-sel tisu tubuh Aorta Atrium kanan Ventrikel kanan Arteri pulmonari Vena pulmonari Paru-paru Atrium kiri Info Tisu otot jantung mendapat bekalan oksigen dan nutrien dari arteri koronari dan karbon dioksida dibawa keluar melalui vena koronari. 121 BIDANG 2 Rajah 2.4.4 Kitaran sistemik dan kitaran pulmonari. Gambaran peredaran kitaran sistemik dan pulmonari ini ditunjukkan seperti Rajah 2.4.4. Sel badan Paru-paru Ventrikel kiri Ventrikel kanan Darah kaya oksigen Darah kurang oksigen Atrium kanan Vena kava Arteri pulmonari Vena pulmonari Atrium kiri Aorta Peredaran Pulmonari Peredaran Sistemik Cari video dengan menaip kata kunci PENGEPAMAN DARAH pada enjin carian untuk melihat video tentang pengepaman dari jantung ke seluruh badan. TMK Dalam kumpulan, buat perbandingan antara kitaran sistemik dan kitaran pulmonari dengan menggunakan peta i-think. 122 BIDANG 2 Arteri Rajah 2.4.5 Salur darah vena dan arteri. Mekanisme Kekembalian Darah ke Jantung Secara umumnya, proses mekanisme kekembalian darah ke jantung adalah proses pengangkutan gas respiratori di dalam sistem tubuh manusia melalui darah, salur darah dan jantung. Rajah 2.4.5 menunjukkan salur darah yang mengangkut darah keluar dari jantung untuk dihantar ke seluruh sel tisu badan yang memerlukan oksigen. Vena Penguncupan otot rangka Penguncupan otot rangka yang terletak di sekeliling vena akan menekan vena. Penguncupan dan pengenduran otot rangka membantu menggerakkan darah menentang graviti ke bahagian atas anggota badan. Penambahan tekanan ini menyebabkan injap di dalam vena terbuka dan memaksa darah mengalir ke arah jantung. Rajah 2.4.6 menunjukkan pengaliran darah dalam vena akibat penguncupan otot rangka. Semakin kerap dan kuat penguncupan otot rangka, semakin cepat darah mengalir balik ke jantung. Fungsi injap Fungsi injap di dalam salur darah vena hanya membenarkan aliran darah satu arah sahaja. Injap di dalam vena ini menghalang darah mengalir ke arah belakang. Kesan inspirasi Semasa menarik nafas, pergerakan sangkar toraks merendahkan tekanan rongga toraks dan membantu darah mengalir menerusi aorta untuk ke jantung. Mekanisme kekembalian darah kembali ke jantung ini dipengaruhi oleh beberapa faktor seperti: 1 2 3 Info Tarikan graviti membantu mengembalikan darah di dalam vena ke jantung. Info Medium pengangkutan bahan dalam sistem peredaran manusia ialah darah. Darah manusia terdiri daripada 55 peratus plasma dan 45 peratus sel darah. 123 BIDANG 2 Rajah 2.4.6 Pengaliran darah dalam vena akibat penguncupan otot rangka dan fungsi injap. Injap terbuka Salur darah Injap terbuka Injap tertutup Injap tertutup Injap terbuka Injap terbuka Kaedah Pengangkutan Gas Respiratori oleh Darah Pengangkutan gas respiratori akan mengakibatkan oksigen keluar dari paru-paru ke sel-sel tisu organ badan manakala karbon dioksida akan dibawa masuk ke paru-paru dan keluar melalui hembusan nafas. Rajah 2.4.7 menunjukkan kaedah pengangkutan gas dalam proses respiratori. Rajah 2.4.7 Proses pengangkutan oksigen dan karbon dioksida di dalam badan. Oksigen diangkut melalui molekul oksihemoglobin Karbon dioksida diangkut melalui molekul karbaminohemoglobin Pengangkutan Oksigen • Oksigen diangkut di dalam darah apabila oksigen diikat dengan molekul hemoglobin membentuk oksihemoglobin. • Oksigen diangkut dalam bentuk oksihemoglobin ke dalam sel-sel tisu organ yang memerlukan oksigen. Pengangkutan Karbon Dioksida • Karbon dioksida diangkut di dalam darah apabila karbon dioksida diikat dengan molekul hemoglobin untuk membentuk karbaminohemoglobin. • Di paru-paru, karbaminohemoglobin terurai dan membebaskan karbon dioksida untuk disingkirkan semasa hembusan nafas. Distal Proksimal Arah pengaliran darah 124 BIDANG 2 Proses Pertukaran Gas Respiratori Proses pertukaran gas respiratori terbahagi kepada dua fasa, iaitu fasa respirasi luaran dan fasa respirasi dalaman. Kedua-dua fasa ini melibatkan proses pertukaran gas oksigen dan karbon dioksida. Respirasi Dalaman Respirasi Luaran • Berlaku di tisu badan. • Berlaku di alveolus dalam paru-paru. • Respirasi dalaman melibatkan pertukaran gas di peringkat sel di dalam badan. Tekanan separa oksigen dalam kapilari darah lebih tinggi berbanding tekanan separa oksigen di dalam sel. Oleh itu, oksigen akan meresap dari kapilari darah ke dalam sel. • Semasa respirasi luaran, darah yang melalui paru-paru mengangkut oksigen di alveolus. Oleh itu, berlaku perbezaan tekanan oksigen di dalam alveolus dan kapilari darah. Tekanan separa oksigen tinggi di alveolus menyebabkan oksigen meresap masuk ke dalam kapilari darah. • Pada waktu yang sama, tekanan separa karbon dioksida tinggi di dalam sel berbanding di dalam darah. Oleh itu, karbon dioksida akan meresap ke dalam kapilari darah dari sel. • Pada waktu yang sama, tekanan separa karbon dioksida adalah tinggi dalam kapilari darah berbanding tekanan separa karbon dioksida di dalam alveolus. Oleh itu, karbon dioksida akan meresap masuk ke dalam alveolus untuk dihembus keluar melalui paru-paru. Sel darah merah Kapilari darah Bina peta i-think untuk membuat persamaan dan perbezaan antara respirasi luaran dan respirasi dalaman. Oksigen Oksigen Karbon dioksida Karbon dioksida Kapilari darah Alveolus Sel-sel badan Info Alveolus ialah pundi udara dalam paru-paru yang merupakan tempat berlakunya pertukaran gas oksigen dan gas karbon dioksida. Sel darah merah 125 BIDANG 2 Jadual 2.4.2 Tahap tekanan darah manusia. Klasifikasi Tekanan Darah Tekanan Sistolik (mmHg) Tekanan Diastolik (mmHg) Tindakan Optimum < 120 Dan < 90 Teruskan amalan gaya hidup sihat Prahipertensi 120 - 139 Dan / atau 80 – 89 Intervensi Hipertensi Tahap 1 140 - 159 Dan / atau 90 – 99 Rujuk ke klinik Hipertensi Tahap 2 160 – 179 Dan / atau 100 -109 Rujuk ke klinik Hipertensi Tahap 3 ≥ 180 Dan / atau ≥ 110 Rujuk ke klinik Sumber: Kementerian Kesihatan Malaysia (2013) Sebelum mengukur tekanan darah, konsep fasa kitaran jantung (sistolik dan diastolik) perlu diketahui. Tekanan darah yang dialirkan ke dalam arteri semasa ventrikel kiri mengecut untuk mengepam darah keluar dari jantung dikenali sebagai fasa sistolik. Fasa diastolik pula diukur apabila tekanan darah pada arteri semasa ventrikel mengendur. Tekanan darah diukur dalam unit mmHg (milimeter merkuri) dan tekanan darah yang normal ialah 120/80 mmHg. Jadual 2.4.2 menunjukkan klasifikasi tahap tekanan darah seorang manusia. Hipertensi adalah penyakit disebabkan tekanan darah adalah tinggi. Antara penyumbang kepada penyakit ini adalah seperti: • Kehilangan keanjalan dinding arteri • Kandungan air yang tinggi dalam darah • Kepekatan darah adalah tinggi • Plak yang terlekat dan terbentuk pada saluran darah Sfigmomanometer merkuri Sfigmomanometer aneroid Sfigmomanometer digital Foto 2.4.1 Pelbagai jenis sfigmomanometer untuk mengukur tekanan darah. Alat yang biasa digunakan untuk mengukur tekanan darah adalah sfigmomanometer. Foto 2.4.1 menunjukkan tiga jenis alat sfigmomanometer yang terdapat di pasaran mahupun untuk kegunaan di klinik perubatan atau hospital. Pengukuran Tekanan Darah Info Konsep Pengukuran Tekanan Darah 126 BIDANG 2 Proses pembacaan diukur menggunakan alat sfigmomanometer dengan melekatkan kain kanvas yang dikenali sebagai kuf pada arteri brakial di atas sendi siku. Berikut ditunjukkan langkah-langkah menggunakan alat sfigmomanometer merkuri dan stetoskop. Bagi mendapatkan bacaan yang tepat, kedudukan tangan yang dipasangkan kuf dan aras ketinggian jantung mesti setara. Langkah-langkah mengambil bacaan: Rajah 2.4.8 Cara mengambil bacaan sfigmomanometer merkuri. Kuf berisi udara Arteri tertutup (Tekanan menyebabkan pengaliran darah terhenti dan denyutan nadi tidak dapat dikesan) Bunyi degupan jantung "dup" yang pertama di stetoskop Fasa Sistolik Fasa Diastolik Bunyi "dup" terhenti Tekanan di kuf pada aras 180 mmHg Tekanan menurun Tekanan diturunkan 1 2 3 Amali Pengukuran Tekanan Darah Ikat kuf di atas lengan kiri (pada arteri brakial) Ambil bacaan tekanan darah fasa sistolik Buka injap pada pam kuf secara perlahan-lahan Bunyi "dup" terhenti Letakkan kepala stetoskop di bawah kuf Buka injap pada pam kuf secara perlahan-lahan Pam kuf sehingga bacaan mencapai 180 mmHg Tekanan di kuf menurun Letakkan kedudukan lengan kiri selari dengan jantung Dengar bunyi "dup" pertama Tekanan di kuf menurun Ambil bacaan tekanan darah fasa diastolik Dengan menggunakan enjin carian, taip kata kunci PROSES PENGUKURAN TEKANAN DARAH untuk mendapatkan maklumat lanjut. TMK 127 BIDANG 2 Posisi duduk Hasil dapatan bacaan tekanan darah dalam posisi duduk • Posisi duduk adalah keadaan yang paling stabil untuk mengambil tekanan darah. • Bacaan dalam posisi duduk adalah bacaan yang berada di antara seseorang itu dalam posisi baring dengan posisi berdiri. • Bacaaan pada posisi duduk dikatakan adalah bacaan yang paling tepat untuk mengukur tahap tekanan darah seseorang. Info Tahap tekanan darah manusia berbeza disebabkan beberapa faktor: • Umur • Jantina • Tahap kecergasan • Tahap kesihatan Cari video dengan menaip kata kunci CARA MENGAMBIL TEKANAN DARAH DALAM POSISI DUDUK pada enjin carian untuk melihat video tentang cara-cara mengambil tekanan darah dalam posisi duduk. TMK Posisi Mengambil Tekanan Darah Info Stetoskop digunakan untuk mendengar bunyi degupan jantung. Foto 2.4.2 Cara mengambil bacaan tekanan darah dalam posisi duduk. Sumber: Institut Sukan Negara Malaysia 128 BIDANG 2 Posisi Mengambil Tekanan Darah Rajah 2.4.9 Cara mengambil bacaan tekanan darah dalam posisi baring. Posisi baring Seseorang yang tidak berdaya untuk duduk atau berdiri, maka keadaan posisi berbaring dibenarkan untuk mengambil tekanan darah. Hasil dapatan bacaan tekanan darah dalam posisi baring Ketika seseorang sedang berbaring, jantung akan berdenyut agak perlahan berbanding keadaan duduk atau berdiri. Ini disebabkan oleh kesan tarikan graviti pada tubuh berkurangan dan membuatkan lebih banyak darah mengalir semula ke jantung melalui salur darah. Pada posisi berbaring juga tekanan darah akan menjadi rendah kerana seseorang itu berada dalam keadaan rehat, tenang dan jantung berdenyut tanpa tekanan. Ini bermakna setiap denyutan jantung yang diperlukan per minit untuk memenuhi keperluan darah, oksigen dan nutrien akan menjadi kurang. Jika darah yang kembali ke jantung lebih banyak, maka jantung akan mampu mengepam lebih banyak darah pada setiap denyutan. Dalam posisi baring, tahap bacaan tekanan darah berada dalam tahap yang paling rendah di antara posisi duduk dan posisi berdiri. 129 BIDANG 2 Posisi berdiri Tekanan darah boleh diambil dalam posisi berdiri kerana kemungkinan seseorang tidak boleh baring atau duduk disebabkan perkara yang menganggu proses mengambil bacaan tersebut. Hasil dapatan bacaan tekanan darah dalam posisi berdiri Denyutan jantung akan meningkat ketika seseorang sedang berdiri kerana darah yang kembali ke jantung berkurangan. Dalam posisi berdiri, terdapat daya tarikan graviti yang akan melancarkan aliran darah sehingga semakin banyak denyutan jantung yang diperlukan. Ketika berdiri, tekanan darah akan meningkat kerana sewaktu berdiri seseorang itu memerlukan tenaga yang lebih banyak berbanding keadaan berbaring atau duduk. Dalam posisi berdiri, tahap tekanan darah adalah yang paling tinggi berbanding dengan posisi duduk dan posisi berbaring. Rajah 2.4.10 Cara mengambil bacaan tekanan darah dalam posisi berdiri. Apakah perbezaan tekanan darah pada tiga posisi iaitu berbaring, duduk dan berdiri dalam mengambil bacaan tekanan darah seseorang? Bincangkan mengapakan perkara ini boleh berlaku. 130 BIDANG 2 Untuk membantu mencegah penyakit hipertensi, seseorang perlu melakukan aktiviti fizikal secara kerap sekurang-kurangnya tiga kali seminggu selama 30 minit. Info Anda dikehendaki mengambil bacaan tekanan darah rakan anda dengan menggunakan alat pengukur sfigmomanometer merkuri yang disediakan. Lengkapkan jadual berikut sebagai memenuhi keperluan latihan unit ini. Buat satu rumusan tentang maklumat yang anda dapati bagi menggambarkan keadaan tahap tekanan darah rakan-rakan anda itu. Posisi yang dicadangkan adalah: i) Duduk ii) Berdiri iii) Baring No Nama Rakan Umur Jantina ( L / P ) Baring Duduk Berdiri Catatan S D S D S D 1 2 3 4 5 Mengapakah perlu ada selang waktu rehat selama tiga minit untuk mengambil tekanan darah apabila berlaku perubahan posisi? 131 BIDANG 2 Soalan Objektif 1. Apakah kesan yang boleh didapati kepada struktur jantung hasil aktiviti sukan seperti berbasikal lebuh raya dan maraton? A. Saiz ventrikel akan mengalami hipertrofi B. Isipadu strok akan menjadi lebih tinggi C. Otot jantung akan mengecil D. Sistem salur darah akan memanjang 2. Jika berlaku hipertrofi jantung terhadap seseorang individu, apakah ciri yang mungkin akan dikesan? A. Penambahan saiz kaviti ventrikel B. Saiz otot jantung akan bertambah besar C. Isipadu strok akan menjadi lebih tinggi D. Keluaran jantung akan menjadi rendah 3. Apakah unsur yang akan terbentuk apabila gas oksigen yang diangkut di dalam darah melalui perlarutan dengan hemoglobin? A. Oksida hemoglobin B. Oksihemoglobin C. Oksida karbahemoglobin D. Karbaminohemoglobin Soalan Struktur 1. Mengapakah dinding atrium nipis berbanding dinding ventrikel? (4 markah) 2. Huraikan mengapakah dinding ventrikel kiri lebih tebal dan berotot berbanding dinding ventrikel kanan? (4 markah) Soalan Esei 1. Berpandukan rajah yang sesuai, anda dikehendaki menganalisis dan huraikan kitaran sistemik dan kitaran pulmonari di dalam sistem peredaran darah manusia. (10 markah) 132 BIDANG 2 133 2.5 PENGHASILAN TENAGA Pada akhir unit ini, murid dapat: Mengenal pasti ciri-ciri sistem anaerobik alaktik (ATP-PC), sistem anaerobik laktik (glikolisis anaerobik) dan sistem aerobik Mengenal pasti jenis sistem tenaga dominan yang digunakan dalam aktiviti sukan 134 BIDANG 2 Tenaga adalah keupayaan yang membolehkan seseorang itu melakukan apa-apa sahaja aktiviti sama ada aktiviti fizikal ataupun melaksanakan tugasan harian. Kecergasan fizikal dan penglibatan dalam aktiviti sukan merupakan kecekapan badan bertindak balas terhadap proses penghasilan tenaga yang diperlukan. Semakin cekap proses penghasilan tenaga yang dominan, maka semakin baik prestasi seseorang atlet dalam bidang sukan yang diceburi. Proses penghasilan tenaga berlaku apabila tenaga kimia yang ada di dalam badan bertukar menjadi tenaga mekanikal yang membolehkan manusia bergerak dan melakukan kerja. Penghasilan tenaga ini bergantung pada jangka masa aktiviti dan intensiti aktiviti tersebut dilakukan. Secara umumnya, dianggarkan 60 peratus hingga 70 peratus tenaga yang ada di dalam tubuh badan manusia digunakan untuk kegunaan fungsi biologi umum, manakala 30 peratus hingga 40 peratus lagi tenaga digunakan untuk kegunaan aktiviti sel dan fungsi mekanikal pergerakan anggota tubuh badan. Oleh itu, jika seseorang manusia perlu kepada penggunaan tenaga yang lebih, maka badan akan bertindak balas secara kimia memproses penghasilan tenaga yang baharu bergantung pada keperluan aktiviti. Tenaga Info Info Terdapat enam jenis tenaga yang dapat berubah dari satu keadaan kepada keadaan yang lain, iaitu tenaga kimia, tenaga mekanikal, tenaga haba, tenaga cahaya, tenaga elektrik dan tenaga nuklear. Manusia boleh melakukan kerja atau aktiviti sukan kerana mendapat sumber tenaga yang diperoleh daripada bahan makanan yang dimakan seperti karbohidrat, lemak dan protein. Foto 2.5.1 Berlari adalah contoh penggunaan tenaga. Adenosin trifosfat (ATP) adalah bentuk sumber tenaga utama manusia yang tersimpan di dalam sel-sel otot rangka manusia. Bahan makanan berkarbohidrat akan bertukar kepada glukosa setelah pencernaan. Glukosa yang berlebihan akan disimpan sebagai glikogen di sel otot rangka dan hati. Apabila diperlukan, glikogen ini akan dihuraikan sehingga membebaskan tenaga (ATP) melalui satu siri tindak balas kimia yang berlaku. 135 BIDANG 2 Rajah 2.5.1 Carta pembahagian sistem tenaga manusia. Tenaga Anaerobik Aerobik Anaerobik Alaktik Anaerobik Laktik Secara berkumpulan, cari maklumat tambahan tentang ciri-ciri sistem tenaga. Bincangkan hasil dapatan dan persembahkan dalam bentuk poster. Sistem Anaerobik Alaktik Ciri-ciri Sistem Tenaga Sistem tenaga mempunyai ciri-ciri yang khusus untuk menjana ATP. Rajah 2.5.1 menunjukkan pembahagian sistem tenaga manusia. Ciri-ciri • Sistem ini membekalkan tenaga melalui pembebasan tenaga anaerobik alaktik tanpa menggunakan oksigen. • ATP yang terhasil adalah terhad dan hanya dapat membekalkan tenaga dalam jangka masa lebih kurang 10 saat sahaja. Oleh itu, masa untuk melakukan aktiviti ini adalah sangat singkat. Mekanisme • ATP yang tersimpan di sel tisu otot digunakan semasa penguncupan otot. • Untuk mensintesiskan ATP, tenaga juga diperlukan. • Penghasilan tenaga berlaku semasa penguraian ATP menjadi adenosin difosfat (ADP). • Mekanisme ADP yang terhasil daripada pemecahan dan tindak balas kimia akan bergabung dengan fosfat yang baharu untuk menghasilkan dan membentuk ATP semula. • Rajah 2.5.2 menunjukkan penjanaan dan penguraian ATP dalam sistem anaerobik alaktik. ATP ADP + PC ATP + Kreatina Tenaga untuk penguncupan + ADP Rajah 2.5.2 Penjanaan dan penguraian ATP dalam sistem anaerobik alaktik. 136 BIDANG 2 Sistem Anaerobik Laktik Ciri-ciri • Dikenali sebagai glikolisis anaerobik atau sistem tenaga asid laktik. • Proses ini juga tidak memerlukan oksigen dalam penghasilan tenaga. • Apabila seseorang atlet telah memulakan aktiviti fizikal melebihi 10 saat, sistem tenaga di dalam badan secara automatik akan berubah untuk melakukan tindak balas kimia bagi meneruskan proses penghasilan tenaga yang kedua. Antara contoh aktiviti sukan ialah: • Acara padang dalam olahraga seperti lompat tinggi dan lontar peluru. • Acara lari pecut 100 meter • Servis tenis. • Acara gimnastik. • Pukulan golf. • Rejaman bola tampar. • Sepakan bola jauh dan tinggi dalam American Football League (AFL). • Pemain polo air di bahagian tengah hadapan dan tengah belakang. Mekanisme • Proses penjanaan tenaga ATP berlaku apabila jangka masa melakukan kerja berintensiti tinggi melebihi 10 saat daripada sumber glikogen yang tersimpan di dalam otot dan di dalam hati. • Penghasilan ATP melibatkan pemecahan glikogen kepada glukosa menerusi proses yang dikenali sebagai glikolisis. • Walau bagaimanapun, hasil sampingan tindak balas kimia ini adalah pembentukan asid piruvik yang seterusnya menghasilkan asid laktik. • Asid laktik yang terhasil dan tersimpan dengan banyak di dalam otot akan mengakibatkan kelesuan otot. • Oleh itu, kehadiran asid laktik dalam sistem biologi badan akan merencatkan proses pemecahan glikogen. • Perkara ini akan menyebabkan mekanisme penguncupan otot akan terjejas. Info Antara contoh aktiviti harian yang menggunakan sistem tenaga anaerobik alaktik ialah: • Berlari ketika mengejar masa agar tidak ketinggalan kapal terbang. • Mengangkat barang berat dari kereta ke dalam rumah. • Berlari untuk mengejar kereta api. 137 BIDANG 2 • Apabila aktiviti fizikal atau sukan berlanjutan melebihi dua minit, maka penjanaan tenaga beralih kepada sistem aerobik yang menggunakan oksigen sebagai sumber pembakaran bagi menghasilkan tenaga ATP. Rajah 2.5.3 Tindak balas yang terhasil dalam sistem anaerobik laktik. ATP ATP + Glikogen ATP + Asid Piruvik dengan Oksigen Karbon dioksida + Air tanpa Oksigen Asid Laktik Tenaga untuk penguncupan + ADP Antara contoh aktiviti sukan ialah: • Acara lumba lari 200 meter dan 400 meter. • 50 meter renang. • Rali dalam tenis dan squasy dalam masa 15 – 20 saat. Info Antara contoh aktiviti harian yang menggunakan sistem tenaga anaerobik laktik ialah: • Berlari naik tangga empat tingkat. • Berlari 200 meter mengejar bas yang ketinggalan. • Memotong kayu api dengan kapak. • Mengalihkan perabot yang berat. Dengan menggunakan enjin carian, taip kata kunci SISTEM TENAGA ANAEROBIK LAKTIK DALAM AKTIVITI SUKAN untuk mendapatkan maklumat lanjut. TMK Bentuk beberapa kumpulan. Setiap kumpulan perlu membuat satu risalah tentang acara sukan yang menggunakan sistem tenaga anaerobik laktik. 138 BIDANG 2 Sistem Aerobik Ciri-ciri • Apabila seseorang atlet melakukan aktiviti fizikal yang dilakukan secara berterusan melebihi tiga minit, sistem tenaga badan akan bertukar dari sistem anaerobik laktik kepada aerobik yang memerlukan kehadiran oksigen bagi menjana tenaga. • Sistem tenaga aerobik juga dikenali sebagai sistem oksidatif. Rajah 2.5.4 Proses glikolisis aerobik dalam penghasilan ATP. ATP ATP Tenaga untuk penguncupan otot Tenaga untuk penguncupan otot Kitaran Krebs + ADP + Gikogen hati Asid Piruvik Glikolisis Asetil koenzim A Glukosa darah Mekanisme • Penghasilan ATP menerusi penguraian glikogen menerusi glikolisis aerobik adalah sama dengan mekanisme glikolisis anaerobik. • Aspek yang membezakan kedua-dua sistem ini adalah hasil sampingan yang terhasil. • Dalam glikolisis aerobik, asid piruvik tidak menjadi asid laktik, sebaliknya ditukar menjadi asetil koenzim A (asetil KoA). Kehadiran oksigen akan menukarkan asid piruvik menjadi asetil KoA. • Bahan ini merangsang pembinaan ATP yang berlanjutan menerusi proses Kitaran Krebs. Rajah 2.5.4 menunjukkan proses glikolisis aerobik dalam penghasilan ATP. • Proses penguraian glikogen untuk membina lebih banyak ATP berlaku secara berterusan dengan adanya tindak balas asetil KoA menerusi sistem tenaga aerobik. 139 BIDANG 2 Jadual 2.5.1 menunjukkan perbezaan antara ketiga-tiga sistem tenaga yang berlaku kepada manusia yang melakukan aktiviti fizikal. Jadual 2.5.1 Klasifikasi tiga jenis sistem tenaga. Kriteria Sistem Tenaga Anaerobik Alaktik Sistem Tenaga Anaerobik Laktik Sistem Tenaga Aerobik Nama Lain • Sistem Fosfagen • Sistem ATP-PC • Sistem Kreatin Fosfat • Sistem Fosfat • Sistem Asid Laktik • Sistem Laktik • Sistem Anaerobik Glikolisis • Sistem Oksidatif Kategori Tenaga Anaerobik Anaerobik Aerobik Keperluan Oksigen dalam Penghasilan ATP Tidak perlu oksigen Tidak perlu oksigen Perlu oksigen Bilangan Molekul ATP Dihasilkan dari Satu Molekul Sumber Tenaga Menghasilkan ATP dalam jumlah yang sedikit. 1 mol ATP. Kira-kira dua kali lebih banyak ATP dihasilkan daripada sistem anaerobik alaktik. 2 – 3 mol ATP (bergantung kepada jenis glukosa atau glikogen). Jumlah ATP yang dihasilkan jauh lebih banyak daripada ATP yang dihasilkan berbanding dua sistem anaerobik. Lebih 100 mol ATP (bergantung kepada jenis glukosa atau glikogen). Antara contoh aktiviti sukan ialah: • Acara olahraga lari 10 000 meter • Marathon • 2000 meter acara mendayung • Pemain tengah dalam kebanyakan sukan • Triathlon • Merentas desa Info Antara contoh aktiviti harian yang menggunakan sistem tenaga aerobik ialah: • Berjalan di pusat beli-belah • Berkebun • Menari • Menggosok pakaian 140 BIDANG 2 Kriteria Sistem Tenaga Anaerobik Alaktik Sistem Tenaga Anaerobik Laktik Sistem Tenaga Aerobik Sumber Tenaga untuk Pengeluaran ATP Fosfokreatin (PC) yang tersimpan di dalam sel otot dalam kuantiti sedikit. Karbohidrat yang disimpan sebagai glikogen dan glukosa dalam sel-sel otot dan hati. Karbohidrat – Sumber tenaga. Lemak – Disimpan sebagai trigliserida dalam sel-sel otot dan hati. Digunakan terutamanya apabila badan berada dalam keadaan rehat dan semasa latihan intensiti yang lebih rendah (sehingga kira-kira 50 – 65 % daripada pengambilan oksigen maksimum). Protein – Hanya dalam keadaan melampau seperti kebuluran atau acara ketahanan yang amat tinggi. Bahan Hasil Sampingan Metabolik Tiada Asid laktik yang menyebabkan kelesuan dan ion hidrogen Karbon dioksida dan air Tempoh Puncak Pengeluaran Tenaga • Diaktifkan pada awal senaman intensiti tinggi. • Pembekal tenaga utama dalam tempoh lima saat pertama senaman intensiti tinggi, tetapi kapasitinya habis selepas 0 – 10 saat senaman intensiti maksimum dijalankan. • Diaktifkan pada awal aktiviti intensiti yang tinggi. • Penyumbang utama tenaga untuk penghasilan ATP itu semakin berkurangan sehingga kira-kira 30 – 75 saat. • Juga boleh menjadi pengeluar utama tenaga dalam penghasilan ATP semasa melakukan aktiviti berulang dalam tempoh yang singkat. • Diaktifkan pada permulaan senaman intensiti tinggi. • Tenaga untuk penghasilan ATP semasa melakukan aktiviti berintensiti submaksimum dalam tempoh yang melebihi 1 – 2 minit. • Dalam melakukan aktiviti maksimum selama 75 saat, tenaga yang sama dapat bertahan iaitu yang berasal daripada sistem aerobik dan anaerobik. • Pembekal utama tenaga untuk penghasilan ATP apabila rehat dan semasa aktiviti submaksimum. 141 BIDANG 2 Kriteria Sistem Tenaga Anaerobik Alaktik Sistem Tenaga Anaerobik Laktik Sistem Tenaga Aerobik Faktor Mengehadkan Semasa Mengendalikan Aktiviti secara Maksimum Pengurangan simpanan fosfokreatin Asid laktik dan ion hidrogen yang terkumpul • Asid laktik dan ion hidrogen yang terkumpul • Pengurangan simpanan glukosa dan glikogen • Terlalu panas (hipertermia) Kadar Maksimum Pengeluaran Tenaga • Kadar terpantas pelepasan tenaga untuk penghasilan ATP. • Membekalkan tenaga untuk penghasilan ATP yang pesat, tetapi tidak sepesat sistem Anaerobik Alaktik. • Sistem paling perlahan untuk menyediakan tenaga untuk penghasilan ATP kerana sifat kompleks tindak balas kimia. Kelajuan dalam Melakukan Aktiviti Sangat pantas Pantas Perlahan Sumber: Howley & Burke (1998) Kadar penjanaan tenaga dalam badan manusia boleh dilihat berdasarkan Rajah 2.5.5 yang menunjukkan tiga ciri sistem tenaga yang utama mengikut jangka masa aktiviti dalam acara sukan. Rajah 2.5.5 Penglibatan sumber utama tenaga dalam aktiviti sukan. Peratus kapasiti sistem tenaga Tempoh latihan Aerobik Anaerobik laktik Anaerobik alaktik 10 s 100% 30 s 2 min 5 min 142 BIDANG 2 Sistem Tenaga Dominan Istilah sistem tenaga dominan adalah merujuk sistem tenaga utama yang digunakan oleh seseorang atlet dalam acara sukan yang diceburi oleh mereka. Jadual 2.5.2 menunjukkan sistem tenaga dominan bagi pelbagai jenis acara sukan. Sukan Penggunaan sistem tenaga dominan Anaerobik Alaktik Anaerobik Laktik Aerobik (oksigen) Memanah ✔ Menembak ✔ Lawan pedang ✔ Acara Olahraga Padang (Lontaran) ✔ Acara Olahraga Padang (Lompatan) ✔ Marathon ✔ Lumba jalan kaki 10000 meter ✔ Larian 5000 meter ✔ Larian 3000 meter berhalangan ✔ Larian 1500 meter ✔ Larian 800 meter ✔ Jadual 2.5.2 Sistem tenaga dominan bagi pelbagai jenis acara sukan. Sumber: Bompa (1994) Secara berkumpulan, kaji jenis sukan yang dipertandingkan dalam Sukan Olimpik. Bincang tentang penggunaan sistem tenaga dominan bagi setiap acara sukan. 143 BIDANG 2 Foto 2.5.2 Acara lumba basikal lebuh raya atau Le Tour de Langkawi ialah pertandingan lumba basikal jarak jauh menggunakan sistem tenaga aerobik sebagai sistem tenaga yang dominan. Jenis sistem tenaga dominan yang digunakan di dalam aktiviti sukan Setiap sukan yang diceburi oleh seseorang atlet amat bergantung pada kecekapan sistem tubuh badan menghasilkan tenaga dominan. Sebagai contoh, dalam acara lumba jalan kaki 10 km, bekalan ATP untuk 10 saat yang pertama ialah sistem anaerobik alaktik. Oleh itu, sistem tenaga yang dominan untuk setiap aktiviti fizikal adalah ditentukan oleh ciri- ciri kemahiran motor yang terlibat, tempoh jangka masa sesuatu aktiviti dan intensiti aktiviti itu dilaksanakan. Selepas dari tempoh masa itu, mekanisme fisiologi tubuh badan manusia akan bertukar kepada sistem tenaga anaerobik laktik sehingga jangka masa larian melebihi satu minit. Seterusnya bekalan tenaga akan bertukar sekali lagi kepada sistem aerobik apabila atlet itu meneruskan larian melebihi tiga minit sehinggalah tamat acara lumba jalan kaki 10 km. Jangka Masa Aktiviti Penggunaan Sistem Tenaga 10 saat pertama Anaerobik alaktik 10 saat – 60 saat Perubahan anaerobik alaktik ke anaerobik laktik 60 saat – 2 minit Anaerobik laktik 2 minit – 3 minit Perubahan anaerobik laktik ke aerobik 3 minit ke atas Aerobik Jadual 2.5.3 Penggunaan sistem tenaga dalam jangka masa tertentu. 144 BIDANG 2 Soalan Struktur 1. Nyatakan tiga (3) ciri-ciri sistem tenaga anaerobik alaktik. (6 markah) Soalan Esei 1. Kejayaan seseorang atlet dalam acara sukan yang diceburi oleh mereka adalah berkaitan tentang kadar penggunaan tenaga yang cekap. Pada masa yang sama, akan berlaku pengumpulan asid laktik di dalam otot yang dapat menyebabkan kelesuan otot. Bincangkan langkah-langkah untuk melengahkan kewujudan asid laktik semasa aktiviti fizikal. (10 markah) Soalan Objektif 1. Antara berikut, yang manakah adalah ciri-ciri sistem anaerobik alaktik (ATP-PC)? A. Sumber makanan glikogen, lemak dan protein B. Kelajuan sangat perlahan C. Penghasilan ATP sedikit dan terhad D. Jangka masa sehingga 60 saat 2. Apakah acara sukan lain yang menggunakan sistem tenaga yang sama dengan acara lontar peluru? A. Lumba jalan kaki 10 kilometer B. Lari berpagar 400 meter C. Lari pecut 100 meter D. Larian 1500 meter Pada akhir unit ini, murid dapat: Membuat perkaitan antara tindak balas sistem kardiovaskular, sistem otot, sistem respiratori, sistem saraf dan sistem endokrina terhadap latihan Mengenal pasti faktor-faktor yang mempengaruhi adaptasi sistem tubuh terhadap latihan Membuat perkaitan antara adaptasi sistem tubuh terhadap latihan anaerobik dan aerobik Membuat perkaitan antara pertumbuhan dan kematangan biologi dengan prestasi anaerobik dan aerobik 145 2.6 ADAPTASI SISTEM TUBUH MANUSIA 146 BIDANG 2 Prestasi dalam sukan bergantung pada program latihan yang dijalankan secara sistematik dan berterusan. Tahap prestasi tinggi dalam sukan menuntut mereka yang terlibat dalam bidang sukan untuk menyediakan diri atlet dari segi psikologi, fisiologi dan taktikal. Oleh itu, program latihan yang sistematik dan berterusan dapat meningkatkan prestasi atlet dan seterusnya akan berlakulah adaptasi sistem tubuh manusia terhadap latihan fizikal yang dilakukan oleh atlet. Jadual 2.6.1 Adaptasi yang berlaku ke atas sistem tubuh akibat kesan latihan. Sistem Adaptasi daripada Kesan Latihan Kardiovaskular Kadar denyutan jantung meningkat Jantung perlu mengepam darah yang kaya oksigen ke seluruh badan untuk kegunaan sel tisu badan apabila atlet sedang melakukan aktiviti kecergasan fizikal. Isipadu strok meningkat dengan peningkatan ruang ventrikel kiri Isipadu strok adalah jumlah darah yang keluar dari ventrikel kiri dalam satu denyutan apabila atlet sedang melakukan aktiviti kecergasan fizikal berintensiti tinggi. Hal ini menyebabkan keperluan oksigen dan nutrien telah meningkat bagi kegunaan sel tisu badan. Keluaran jantung meningkat Keluaran jantung meningkat sejajar dengan isipadu strok dan denyutan jantung. Tekanan jantung meningkat Apabila atlet sedang melakukan latihan kecergasan fizikal yang berintensiti tinggi, maka jantung didesak untuk bekerja bagi membekalkan oksigen ke seluruh badan. Kelikatan darah meningkat Darah yang dipam mengandungi kandungan oksigen yang tinggi dan bergabung dengan hemoglobin di dalam sel darah merah untuk membentuk oksihemoglobin. Kadar kelikatan darah yang meningkat menyebabkan tekanan darah semakin tinggi. Respiratori Pernafasan menjadi lebih dalam dan kadar pernafasan meningkat Pernafasan menjadi lebih dalam kerana keperluan oksigen begitu memuncak bagi kegunaan sel tisu organ badan. Oleh itu, kadar pernafasan turut meningkat bagi menampung keperluan oksigen dan nutrien bagi kegunaan untuk penghasilan tenaga. Adaptasi Sistem Tubuh terhadap Latihan Tindak Balas Sistem Tubuh Manusia Sistem-sistem tubuh badan seperti sistem kardiovaskular, sistem otot, sistem respiratori, sistem saraf dan sistem endokrina akan menerima adaptasi daripada program latihan. Jadual 2.6.1 menunjukkan adaptasi-adaptasi daripada program latihan yang berlaku akibat daripada kesan latihan yang dijalankan kepada seseorang atlet. 147 BIDANG 2 Sistem Adaptasi daripada Kesan Latihan Saraf Peningkatan isipadu darah ke otot Kesan peningkatan isipadu darah ke otot menyebabkan vasodilation iaitu pembesaran pembuluh darah agar darah yang kaya oksigen dapat dihantar segera ke sel tisu organ bagi tujuan badan melakukan aktiviti fizikal. Pengurangan penghantaran darah ke sistem lain Vasoconstriction menyebabkan penyempitan pembuluh darah di mana ia mengurangkan aliran darah ke sesuatu bahagian badan yang lain untuk memberi keutamaan aliran darah ke otot. Merangsang stimulasi untuk berpeluh semasa latihan jangka masa panjang Situasi badan mengeluarkan cecair (peluh) adalah bertujuan untuk menyejukkan badan dalam usaha mengawal suhu badan akibat pemanasan kesan latihan. Otot Menggunakan simpanan karbohidrat, protein dan lemak yang disimpan dalam otot sebagai sumber tenaga Tenaga dari karbohidrat, protein dan lemak digunakan untuk membentuk sejumlah besar ATP. ATP tersebut digunakan sebagai sumber tenaga bagi kebanyakan fungsi sel tubuh badan. Beberapa fungsi utama ATP sebagai sumber tenaga adalah untuk mensintesis komponen sel yang penting, kontraksi otot dan mengangkut bahan nutrien yang aktif untuk melintasi membran sel. Endokrina Rembesan hormon tumbesaran (GH) meningkat Hasil rembesan hormon GH dapat meningkatkan pertumbuhan otot, kekuatan dan prestasi atlet. Selain itu, hormon GH juga dapat membantu memulihkan tubuh badan dari kelesuan, kecederaan dan dapat melawan penyakit. Rembesan GH dipengaruhi oleh intensiti, jangka masa latihan, umur dan jantina. Rembesan hormon adrenalina dan noradrenalina meningkat Rembesan hormon ini dapat merangsang peningkatan kadar denyutan jantung, kadar penafasan dan aras gula dalam darah dalam menghadapi situasi kecemasan atau rangsangan bahaya untuk mempertahankan diri. Dalam konteks sukan, hormon ini baik untuk mencetuskan semangat dan motivasi untuk berjuang. Sumber: Marieb (2004), Fox et al. (1993) & Fahey (1984) Buat satu poster tentang adaptasi daripada kesan latihan ke atas sistem tubuh mengikut kreativiti. Tampalkan poster di atas papan buletin kelas anda. 148 BIDANG 2 Terdapat beberapa faktor yang mempengaruhi adaptasi sistem tubuh badan terhadap program latihan kecergasan fizikal yang dijalankan iaitu: F (Frequency) Frekuensi (kekerapan) latihan Aktiviti fizikal yang dilakukan hendaklah dijadikan sebagai rutin dalam kehidupan. Bagi atlet berprestasi tinggi, kekerapan latihan akan menjamin peningkatan kecergasan fizikal. Sebagai contoh, dalam seminggu jumlah kekerapan sesi latihan boleh dicapai 11 hingga 12 sesi. I (Intensity) Intensiti (kekuatan bebanan) latihan berdasarkan prinsip lebih beban Tahap bebanan latihan ditentukan melalui pengiraan kadar denyutan jantung semasa melakukan aktiviti fizikal. Sebagai contoh, latihan yang mempunyai intensiti latihan yang rendah perlu dilakukan dalam jangka masa yang panjang, manakala latihan yang mempunyai intensiti yang tinggi pula perlu dilakukan dalam jangka masa yang pendek bagi mendapatkan kesan latihan yang optimum. Petunjuk yang paling baik dalam menentukan intensiti latihan ialah apabila kadar nadi latihan (KNL) atlet mencapai tahap submaksimum 70% hingga 80%. T (Time) Masa Disarankan melakukan aktiviti latihan fizikal melebihi 20 minit hingga 30 minit setiap sesi. Jangka masa ini membolehkan tubuh badan menggunakan tenaga melalui pembakaran lemak. T (Type) Jenis latihan Jenis latihan yang variasi diaplikasi bagi meningkatkan semua komponen kecergasan fizikal dan mengelakkan kebosanan. Antara jenis latihan yang dapat diaplikasi adalah seperti berjoging, berjalan kaki, berbasikal, berenang, latihan litar, latihan fartlek, latihan bebanan, latihan jarak jauh perlahan (LSD) dan lain-lain. Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Adaptasi Sistem Tubuh terhadap Latihan Info Antara faktor lain yang memberi kesan efektif terhadap program latihan kecergasan adalah amalan pemakanan, fungsi sistem saraf pusat, kekuatan fizikal dan kemahiran sukan, persekitaran dan sistem tenaga (Power & Howley, 2007). Prinsip FITT Prinsip FITT diaplikasi secara progresif agar atlet dapat mengelakkan berlakunya kecederaan. 149 BIDANG 2 Faktor Persekitaran Pengaruh persekitaran adalah perkara yang sukar untuk dikawal. Contohnya, pengaruh cuaca seperti keadaan cuaca terlampau panas, cuaca hujan, pertandingan di tempat altitud tinggi dan pencemaran udara misalnya keadaan berjerebu dapat memberi kesan terhadap adaptasi sistem badan melalui latihan fizikal yang dijalankan kepada atlet. Maka, atlet dan jurulatih mestilah peka akan keadaan ini agar masing-masing perlu membuat persediaan fizikal dan mental untuk menghadapi situasi ini supaya tidak mengganggu proses latihan. Ciri Genetik Faktor genetik memainkan peranan penting dalam menentukan tahap prestasi atlet kerana aras maksimum penggunaan oksigen bergantung kepada faktor genetik. Bouchard et al. (1992) menyatakan bahawa faktor genetik memberikan varian di antara 25 peratus hingga 50 peratus pada nilai maksimum penggunaan oksigen. Ciri genetik seperti bentuk tubuh somatotaip adalah berdasarkan komposisi tubuh dan bentuk rangka. Jadual 2.6.2 menunjukkan bentuk tubuh somatotaip yang biasa dilihat serta ciri-ciri sukan yang dominan dengan jenis somatotaip. Tiga jenis somotaip adalah endomorf, mesomorf dan ektomorf. Foto 2.6.1 Jurulatih membantu atlet mengadapatasi keadaan persekitaran dalam mengekalkan prestasi. Bagaimanakah seseorang atlet dapat menyesuaikan diri ketika bertanding di tempat lawan? Jadual 2.6.2 Struktur tubuh somototaip yang memudahkan adaptasi latihan fizikal. Jenis Somatotaip Ciri Fizikal Sukan Dominan Endomorf • Badan berisi • Pendek dan gempal • Saiz otot mudah bertambah besar • Sangat mudah untuk menambahkan lemak • Susuh untuk menurunkan berat badan • Kadar metabolisme yang rendah • Saiz bahu yang lebar • Potensi untuk mengalami kegemukan • Sumo • Judo • Baling tukul besi • Lontar peluru 150 BIDANG 2 Sumber: Carter (2002) Faktor genetik juga mempengaruhi jumlah komposisi nisbah fiber otot sentak cepat dan fiber otot sentak lambat. Sebagai contoh, jika seorang bapa pernah menjadi seorang atlet jarak dekat, maka genetik fiber otot kepada pewaris juga mempunyai fiber otot sentak cepat yang dominan. Kesan adaptasi akan berlaku secara positif jika anaknya juga melalui proses latihan yang meningkatkan keupayaan fiber otot sentak cepat. Jenis Somatotaip Ciri Fizikal Sukan Dominan Mesomorf • Kerangka badan bersegi empat • Berbadan tegap • Kuat secara semula jadi • Mudah untuk menambahkan saiz otot • Mudah untuk menambahkan lemak • Berdada bidang • Tubuh lebih berotot • Bola sepak • Larian pecut 100 meter • Berbasikal • Renang Ektomorf • Kurus • Rangka badan yang kecil • Berjisim otot tanpa lemak • Kadar metabolisme yang tinggi • Bentuk dada yang rata • Saiz bahu yang kecil • Lompat tinggi • Lompat jauh • Lompat kijang • Lompat bergalah 151 BIDANG 2 Foto 2.6.2 Amalan gaya hidup sihat dapat mengekal dan meningkatkan tahap kecergasan badan. Tahap Kecergasaan Individu Proses latihan akan dapat meningkatkan adaptasi latihan jika seseorang atlet mempunyai tahap kecergasan yang tinggi. Amalan gaya hidup sihat dapat mengekalkan dan meningkatkan tahap kecergasan individu. Jantina Perbezaan jantina turut memberikan perbezaan tahap kecergasan fizikal. Atlet lelaki dan wanita dikatakan berupaya melakukan program latihan secara sistematik bagi menghasilkan adaptasi dari segi kesan latihan. Namun begitu, kebiasaannya atlet lelaki mempunyai ciri kekuatan yang lebih tinggi berbanding atlet wanita. Jadual 2.6.3 menunjukkan perbezaan ciri antara jantina. Jadual 2.6.3 Perbezaan ciri fizikal antara atlet lelaki dan wanita yang berkaitan adaptasi latihan. Ciri Fizikal Atlet Lelaki Atlet Wanita Ketahanan Berupaya melakukan aktiviti bercorak ketahanan dengan bantuan kekuatan otot yang dimiliki dan sistem latihan yang sistematik. Berupaya melakukan aktiviti bercirikan ketahanan kerana mempunyai lapisan lemak yang lebih di bawah kulit. Penghasilan Asid Laktik Mudah tercetusnya kandungan asid laktik dalam otot yang menyebabkan kelesuan otot. Tidak banyak mengeluarkan asid laktik yang menyebabkan kelesuan. Oleh sebab itu, atlet wanita boleh berlatih dalam jangka masa yang lama. Tahap Kelenturan yang Baik Tahap kelenturan tidak sebaik atlet gimnastik wanita. Mempunyai tahap kelenturan yang tinggi dan memberi peluang yang tinggi untuk aktif dalam sukan gimnastik dengan lebih efektif. Info Atlet yang baharu menjalani latihan kecergasan fizikal sangat mudah dilihat tahap peningkatan prestasi berbanding atlet yang telah lama menjalani latihan. Maka bagi atlet yang telah lama berlatih perlu melalui sistem latihan yang lebih tinggi tahap intensitinya untuk mendapatkan peningkatan prestasi. Sumber: Dewar & Horn (1992). 152 BIDANG 2 Umur Perkembangan fizikal berkadar terus dengan peningkatan umur. Semakin meningkatnya umur seseorang, semakin tinggi tahap perkembangan fizikal. Oleh sebab itu, tahap yang paling sesuai untuk meningkatkan potensi diri individu dalam sukan bermula seawal permulaan umur 12 tahun hingga 18 tahun, yang dinamakan tahap awal remaja. Pada fasa ini, pertumbuhan dan perkembangan potensi sangat pesat dan adaptasi latihan menjadi sangat cepat kerana kematangan fisiologi sudah mula berlaku. Oleh sebab itu, potensi atlet amat ketara dalam peningkatan latihan sukan semasa tahap awal remaja memandangkan tahap ini atlet telah mencapai kematangan fizikal. Kesimpulannya, setiap individu mempunyai kesan pengaruh adaptasi yang berbeza-beza antara satu sama lain. Sehubungan dengan itu, atlet perlu peka dan sensitif terhadap faktor-faktor ini agar program latihan yang dirancang benar-benar memberi kesan yang positif terhadap adaptasi badan agar dapat meningkatkan prestasi. Adaptasi Sistem Tubuh terhadap Latihan Anaerobik Latihan anaerobik adalah kaedah latihan yang bertujuan untuk meningkatkan keupayaan kapasiti anaerobik di mana atlet dapat melakukan aktiviti dengan berkesan dan cekap tanpa kehadiran oksigen. Sebaliknya, tubuh badan akan menggunakan tenaga yang sedia ada dalam sel-sel otot semasa melakukan aktiviti. Sistem peredaran darah tidak dapat membekalkan oksigen untuk keperluan sel-sel otot dalam jangka masa yang pendek. Info Latihan yang mempunyai ciri peningkatan sistem tenaga anaerobik seperti latihan jeda jarak dekat, latihan jeda jarak sederhana, latihan pecutan berulang dan latihan pliometrik. Ciri Fizikal Atlet Lelaki Atlet Wanita Tahap Kekuatan Mempunyai tahap kekuatan yang lebih tinggi berbanding wanita kerana otot lelaki lebih banyak dan besar daripada wanita. Kurang kuat berbanding lelaki walaupun mempunyai saiz otot yang hampir sama. Ini kerana, secara semula jadi tubuh wanita mempunyai lebih banyak lemak. Keperluan Zat Besi Memerlukan zat besi untuk membantu proses pembekalan oksigen kepada otot. Kadar kehilangan zat besi ketara bagi atlet wanita kerana kitaran haid. Perlu mengambil vitamin tambahan untuk membantu proses pembekalan oksigen. 153 BIDANG 2 1 Latihan aerobik merupakan sistem latihan yang mengaplikasikan penggunaan sistem tenaga yang membekalkan tenaga badan dengan menggunakan oksigen. Latihan jenis ini memerlukan tenaga dibekalkan secara berterusan kerana jangka masa aktiviti adalah lama, iaitu melebihi dari tiga minit. Oleh itu, sistem latihan ini akan mengakibatkan berlakunya adaptasi untuk keperluan badan mengatasi rintangan komponen kecergasan yang diperlukan. Hasil daripada menjalani latihan ini menyebabkan berlaku adaptasi di dalam sistem tubuh terutama yang berkaitan dengan sistem kardiovaskular seperti: Adaptasi Sistem Tubuh terhadap Latihan Aerobik Info Contoh kaedah latihan yang tergolong dalam latihan bercirikan aerobik adalah seperti latihan jeda jarak jauh, latihan fartlek dan latihan jarak jauh perlahan (LSD). Info Antara objektif latihan anaerobik ini adalah bagi meningkatkan komponen kecergasan berikut: Daya tahan otot Kekuatan otot Kuasa Kelajuan Ketangkasan 2 3 Kuantiti penyimpanan ATP, PC, kreatin dan glikogen meningkat. Kuantiti dan aktiviti enzim yang tinggi menyebabkan proses katabolisme glukosa bertambah efektif bagi menghasilkan tenaga. • Katabolisme glukosa adalah tindak balas kimia yang berlaku bagi menghasilkan tenaga dalam fasa anaerobik di mana pemecahan molekul kompleks bertukar kepada molekul yang lebih ringkas. Katabolisme glukosa akan dipecahkan bagi menghasilkan karbon dioksida (CO2) dan air (H2O). Kapasiti tubuh meningkat dalam keadaan tahap asid laktik yang tinggi. • Hasil kesan adaptasi latihan, atlet dapat memahami cara untuk melengahkan kehadiran asid laktik dan dapat bertahan dalam jangka masa yang lebih lama. Latihan ini membantu untuk meningkatkan keupayaan tubuh untuk menghasilkan semula ATP dengan cepat semasa rehat antara kerja. Hasil daripada menjalani latihan anaerobik menyebabkan berlakunya adaptasi dalam sistem tubuh badan seperti: 154 BIDANG 2 Isipadu strok meningkat Apabila jantung mengalami hipertrofi, maka jumlah ruang kaviti ventrikel kiri bertambah besar. Ini menyebabkan isipadu ruang ventrikel bertambah besar dan dapat menampung jumlah darah yang banyak sebelum jantung mengepam darah ke seluruh badan. Jumlah isipadu darah yang kaya dengan oksigen meningkat dalam kadar sekali strok menyebabkan sel-sel seluruh badan mendapat oksigen yang secukupnya dalam kadar yang cepat. Oleh itu, sistem badan akan dapat mengalami pemulihan tenaga dengan kadar yang cepat. Keluaran jantung meningkat Kadar keluaran jantung adalah jumlah kuantiti darah yang berjaya dipam ke seluruh badan dalam jangka masa satu minit. Semasa seseorang atlet sedang melakukan latihan, maka seluruh sel tisu badan perlu menggunakan oksigen bagi keperluan menghasilkan tenaga. Semakin cekap proses penghantaran oksigen ke seluruh badan dari darah yang dipam keluar, semakin cepat kadar pemulihan yang dapat dilakukan bagi meneruskan latihan. Tekanan darah menurun Kadar nadi rehat menurun akibat proses adaptasi yang berlaku juga akan memberi kesan dan mempengaruhi kepada penurunan tekanan darah yang lebih rendah. Kadar nadi rehat menurun Kadar nadi rehat adalah kadar denyutan jantung semasa seseorang tidak melakukan apa-apa aktiviti. Kadar nadi rehat yang rendah menunjukkan jantung tidak perlu melakukan kerja mengepam darah dalam kadar jumlah yang tinggi bagi membekalkan oksigen ke seluruh badan. Pertambahan saiz jantung menyebabkan isipadu strok dan keluaran jantung meningkat. Maka, secara tidak langsung kadar nadi rehat akan menurun. Info Pada kebiasaannya, kadar nadi rehat manusia yang normal adalah di antara 40 hingga 50 denyutan seminit. Pada pendapat anda, apakah yang akan berlaku pada sistem tubuh sekiranya tidak mendapat bekalan oksigen yang mencukupi? Pertambahan saiz jantung Kesan daripada latihan aerobik yang dijalankan, jantung bekerja dengan tahap kapasiti yang tinggi bagi menampung permintaan oksigen di seluruh badan. Akibatnya, lama-kelamaan struktur jantung akan mengalami perubahan dari segi saiz jantung. Perubahan ini dikenali sebagai hipertrofi jantung iaitu apabila kaviti ventrikel kiri bertambah besar dan berlaku juga penebalan dinding ventrikel kiri. Rajah 2.6.1 menunjukkan graf proses peringkat pertumbuhan manusia dengan peningkatan umur dalam mencapai kematangan. Rajah 2.6.1 Graf proses peringkat pertumbuhan manusia dengan peningkatan umur. Sumber: Rowland (2005). Ketinggian (cm) pertumbuhan cepat pertumbuhan berhenti pertumbuhan negatif umur (tahun) pertumbuhan perlahan dewasa 3 13 20 65 0 bayi remaja peringkat tua kanak- kanak pertumbuhan cepat Rajah 2.6.2 Pertumbuhan manusia. 155 BIDANG 2 Proses pertumbuhan dan kematangan biologi manusia bermula dari peringkat bayi dalam kandungan, selepas bayi dilahirkan, kanak- kanak, remaja dan sehingga ke peringkat dewasa. Keseluruhan fasa pertumbuhan dan kematangan biologi ini merupakan satu proses perkembangan yang melalui perubahan-perubahan struktur anatomi dan fisiologi pada diri seseorang. Pertumbuhan dan Kematangan Biologi Menghargai kesempurnaan perkembangan biologi yang berlaku dalam tubuh kita. Nilai a Proses pertumbuhan dan kematangan biologi boleh mempengaruhi: Prestasi anaerobik Keupayaan kanak-kanak untuk melakukan latihan anaerobik lebih rendah berbanding orang dewasa. Ini disebabkan struktur tulang dan sendi kanak-kanak masih belum matang jika dibandingkan dengan orang dewasa. Oleh itu, perancangan latihan anaerobik kepada kanak- kanak adalah perlu kerana sistem tenaga mereka masih belum matang dan perlu melalui proses yang progresif untuk perkembangan yang baik. Sebagai contoh, jarak larian dalam acara lari pecut bagi kanak-kanak terhad kepada 50 meter sahaja. Tahap kekuatan kanak-kanak juga tidak sama dengan tahap kekuatan orang dewasa. Otot kanak-kanak masih belum matang untuk berbanding orang dewasa. Walaupun ada sesetengah kanak-kanak mempunyai saiz badan yang hampir sama dengan orang dewasa, namun keupayaan kekuatan mereka masih lemah dan rendah. Otot yang dimiliki oleh kanak-kanak masih perlu untuk dibina bagi mencapai tahap kematangan fisiologi. b Prestasi aerobik Kadar nadi dilihat berbeza di antara orang dewasa dan kanak-kanak. Kadar nadi maksimum pada kanak-kanak dilihat lebih tinggi berbanding orang dewasa. Kadar nadi maksimum ini dilihat semakin menurun sejajar dengan peningkatan umur. Peningkatan umur juga turut memberi kesan kepada kadar keluaran jantung. Kadar keluaran jantung akan terus meningkat sejajar dengan peningkatan umur sehinggalah mencapai tahap dewasa. Walau bagaimanapun, kadar keluaran jantung ini akan menurun jika individu tidak mengekalkan tahap kecergasan fizikal. 156 BIDANG 2 Dengan menggunakan borang kaji selidik, buat kajian di kawasan kejiranan anda dalam kumpulan kecil. Dalam borang kaji selidik, respondan perlu menyatakan umur, ketinggian, berat badan dan aktiviti kecergasan yang dilakukan. Contoh borang adalah seperti berikut: Umur : Tinggi : Berat : Aktiviti kecergasan : Atlet yang mengalami kecacatan masih boleh menyertai pertandingan sukan seperti Paralimpik. Pada pendapat anda, bagaimanakah mereka memupuk potensi untuk berkembang? Soalan Objektif 1. Adaptasi fisiologi akan berlaku jika perancangan program latihan kecergasan fizikal mengambil kira beberapa faktor. Senaraikan tiga (3) faktor tersebut. A. Umur atlet, intensiti latihan dan kekerapan latihan B. Frekuensi latihan, faktor genetik dan faktor pemakanan C. Acara sukan yang diceburi, umur atlet dan faktor pengalaman atlet D. Umur atlet, frekuansi latihan dan kadar denyutan jantung atlet 2. Latihan kecergasan fizikal yang progresif akan menyebabkan berlaku adaptasi terhadap struktur sistem kardiovaskular. Apakah yang berlaku kepada jantung? A. Kaviti ventrikel kanan bertambah besar B. Pertambahan saiz jantung C. Kadar keluaran jantung menurun D. Penebalan pada kedua-dua dinding ventrikel Soalan Struktur 1. Sistem tubuh manusia menerima adaptasi daripada latihan kecergasan fizikal yang dilakukan. Nyatakan kesan adaptasi yang berlaku pada: a. Sistem kardiovaskular b. Sistem respiratori c. Sistem otot (9 markah) Soalan Esei 1. Latihan daya tahan kardiovaskular akan menyebabkan adaptasi sistem jantung. Huraikan adaptasi yang dialami oleh jantung. (10 markah ) 157 BIDANG 2 • Setiap organ terletak pada kedudukan yang tertentu dalam badan manusia. • Sistem rangka, sistem otot, sistem saraf, sistem endokrina, sistem kardiovaskular dan sistem respiratori mempunyai fungsi yang tertentu yang berkait dengan aktiviti fizikal. • Setiap sistem dalam tubuh mempunyai perkaitan dalam penghasilan pergerakan. Unit 2.1 • Sistem rangka terdiri daripada tulang, ligamen, tendon, rawan dan sendi. • Tulang dapat diklasifikasikan mengikut bentuk dan setiap satunya mempunyai peranan yang tersendiri. • Terdapat enam jenis sendi sinovial iaitu sendi gelungsur, sendi engsel, sendi kondil, sendi paksi dan sendi lesung. • Sistem otot manusia terdiri daripada tiga jenis otot iaitu otot rangka, otot kardium dan otot licin. • Terdapat tiga jenis penguncupan otot iaitu isometrik, konsentrik dan esentrik. • Terdapat tiga jenis tindakan otot rangka iaitu agonis, antagonis dan sinergis. • Komposisi otot rangka terdiri daripada otot sentak cepat dan otot sentak lambat. Unit 2.2 • Dua sistem yang mengawal atur sistem dan berkoordinasi kawalan dalam tubuh manusia ialah sistem saraf dan sistem endokrina. • Sistem saraf mengkoordinasi aktiviti tubuh badan manusia melalui penghantaran impuls saraf manakala sistem endokrina pula melalui rembesan hormon. • Neuron ialah sel-sel saraf yang menjadi pengerak utama kepada keupayaan sistem saraf untuk berfungsi. • Neuron aferen berfungsi membawa impuls dari reseptor ke otak, manakala neuron eferen membawa respons otak ke efektor. • Kelenjar pituitari, kelenjar adrenal, kelenjar pankreas dan kelenjar tiroid merembeskan beberapa hormon yang mempunyai fungsi dalam pergerakan. Unit 2.3 158 BIDANG 2 • Sistem kardiorespiratori terdiri daripada sistem kardiovaskular yang melibatkan organ jantung dan saluran darah, manakala sistem respiratori melibatkan organ paru-paru dan saluran udara. • Struktur jantung menjadikannya organ yang kuat dan berfungsi seperti pam. • Faktor yang mempengaruhi keluaran jantung adalah isipadu strok dan denyutan jantung. • Kitaran sistemik membawa darah yang kaya oksigen dan nutrien ke seluruh badan dan kembali semua ke jantung dengan membawa darah yang mengandungi kurang oksigen. • Kitaran pulmonari membawa darah yang kurang oksigen ke paru-paru untuk pertukaran gas sebelum darah yang kaya oksigen dikembalikan semua ke jantung. • Proses pertukaran gas respiratori terbahagi kepada dua fasa, iaitu fasa respirasi luaran dan fasa respirasi dalaman. • Tekanan darah diukur dengan menggunakan sfigmomanometer dengan pelbagai posisi seperti duduk, baring dan berdiri. Unit 2.5 • Terdapat tiga jenis sistem tenaga manusia iaitu anaerobik alaktik, anaerobik laktik dan aerobik. • Adenosin trifosfat (ATP) adalah sumber tenaga utama manusia yang tersimpan di dalam sel-sel otot rangka manusia. • Sistem tenaga dominan adalah sistem tenaga utama yang digunakan oleh seseorang atlet mengikut acara sukan yang mereka ceburi. Unit 2.6 • Sistem kardiovaskular, sistem otot, sistem respiratori, sistem saraf dan sistem endokrina saling bertindak balas terhadap latihan kecergasan fizikal. • Antara faktor yang mempengaruhi adaptasi sistem tubuh terhadap latihan kecergasan fizikal ialah prinsip FITT, faktor persekitaran, ciri genetik, tahap kecergasan individu, jantina dan umur. • Pertumbuhan dan kematangan biologi seseorang individu boleh mempengaruhi prestasi anaerobik dan aerobik. Unit 2.4 159 BIDANG 2 No Tajuk 1 2 3 4 1 Lokasi organ dalam tubuh manusia 2 Fungsi sistem dalam tubuh manusia 3 Perkaitan sistem-sistem tubuh manusia dengan pergerakan 4 Fungsi tulang, ligamen, tendon, rawan, sendi dan otot rangka 5 Perbezaan ciri otot rangka, kardium dan licin 6 Menamakan dan mengklasifikasikan tulang 7 Jenis sendi sinovial dan lokasinya 8 Otot-otot rangka utama dalam pergerakan 9 Penguncupan isometrik, penguncupan konsentrik dan penguncupan esentrik 10 Otot agonis, otot antagonis dan otot sinergis dalam pergerakan 11 Otot sentak cepat dan otot sentak lambat 12 Pembahagian sistem saraf berdasarkan fungsi 13 Fungsi struktur neuron 14 Peranan neuron sensori dan neuron motor 15 Mekanisme kawalan motor terhadap rangsangan 16 Fungsi hormon dalam pergerakan 17 Struktur jantung 18 Faktor-faktor yang mempengaruhi keluaran jantung 19 Kitaran sistemik dan kitaran pulmonari 20 Mekanisme kekambalian darah ke jantung 21 Kaedah pengangkutan gas respiratori oleh darah 22 Proses pertukaran gas respiratori 23 Mengukur tekanan darah dalam pelbagai posisi menggunakan sfigmomanometer 24 Ciri-ciri sistem tenaga 25 Sistem tenaga domain dalam pelbagai aktiviti sukan 26 Perkaitan tindak balas sistem terhadap latihan 27 Faktor yang mempengaruhi adaptasi sistem tubuh terhadap latihan 28 Adaptasi sistem tubuh terhadap latihan anaerobik dan aerobik 29 Perkembangan biologi dengan prestasi anaerobik dan aerobik Tandakan (3) dalam ruangan yang sesuai untuk mengetahui tahap pemahaman anda. tidak faham kurang faham faham sangat faham 1 2 4 3 160 BIDANG 2 Soalan Objektif 1. Apakah fungsi sistem rangka dalam menghasilkan pergerakan tubuh? A. Menyokong berat badan dalam membentuk kerangka tegar bagi pelekatan tisu-tisu lembut dan organ-organ tubuh B. Menterjemahkan rangsangan yang diterima daripada input sensori, diproses dan diterjemahkan C. Membekalkan oksigen ke seluruh badan sebagai bahan pembakaran bagi menghasilkan tenaga untuk kegunaan melakukan aktiviti fizikal D. Sistem peredaran untuk mengangkut oksigen dari paru-paru ke sel-sel tisu badan dan mengeluarkan karbon dioksida dari sel-sel tisu ke paru-paru 2. Seseorang atlet pejalan kaki perlu melakukan banyak pergerakan yang melibatkan sistem rangka. Berdasarkan rajah di atas, apakah fungsi X? A. Menyokong tisu-tisu lembut B. Melekatkan otot pada tulang C. Menghubungkan tulang dengan tulang D. Melindungi tulang sewaktu berlaku geseran 3. Pilih pernyataan yang tepat tentang fungsi otot sinergis dalam membantu pergerakan manusia. i. Kumpulan otot-otot yang berhampiran dengan lokasi pergerakan utama yang bertindak sebagai otot sokongan ii. Otot-otot yang membantu otot penggerak utama iii. Otot sinergis akan menghilangkan daya pada pelekatan otot bagi penghasilan pergerakan iv. Otot sinergis berperanan untuk menstabilkan pergerakan sendi A. i, ii dan iii B. i, ii dan iv C. i, iii dan iv D. Semua di atas X 161 BIDANG 2 4. Apakah fungsi akson pada struktur neuron? A. Menerima impuls dari sinaps B. Menerima impuls dari badan sel neuron C. Mengalirkan impuls ke neuron penerima D. Mengalirkan impuls ke neuron penghantar 5. Penyataan di atas adalah lapisan otot jantung manusia. Lapisan yang manakah berada di tengah-tengah? A. Perikardium B. Miokardium C. Epikardium D. Endokardium 6. Yang manakah ciri sistem anaerobik laktik? A. Menghasilkan asid laktik yang boleh menyebabkan kelesuan B. Menghasilkan ATP-PC dengan cara yang cepat dan banyak C. Perlu menggunakan oksigen bagi menjana tenaga D. Glukosa diperoleh daripada karbohidrat yang dicerna 7. Berikut adalah ciri-ciri sistem anaerobik laktik (glikolisis anaerobik). Pilih pernyataan yang tepat. i. Melibatkan aktiviti masa yang singkat dan berintensiti tinggi ii. Apabila aktiviti tinggi berterusan melebihi 10 saat, sumber tenaga adalah datang daripada glikogen yang disimpan dalam hati iii. Apabila aktiviti tinggi berterusan melebihi 2 minit sumber tenaga adalah datang daripada sumber karbohidrat dan lemak sebagai menghasilkan bekalan tenaga iv. Tenaga hanya boleh dibekalkan dalam tempoh dari 1 – 2 minit A. i, ii dan iii B. i, ii dan iv C. i, iii dan iv D. Semua di atas Terdapat tiga lapisan dinding jantung iaitu epikardium, miokardium dan endokardium. Struktur ini disaluti oleh membran yang dikenali sebagai perikardium. Soalan Struktur 1. Acara memanah menggunakan sistem tenaga aerobik. Analisis dan bincangkan. Berikan tiga (3) faktor yang menyebabkan perkara ini terjadi. (6 markah) 162 BIDANG 2 3. a. Jika berlaku adaptasi kesan latihan kecergasan fizikal ke atas tubuh badan manusia, apakah peranan kelenjar tiroid dalam mempengaruhi kesan tindak balas itu? Berikan penilaian anda. (6 markah) b. Nyatakan dua (2) jenis hormon yang dirembeskan oleh kelenjar pituitari dan peranannya. No Hormon Peranan 1 2 (4 markah) 2. a. Labelkan rajah di atas. (7 markah) b. Jelaskan bagaimanakah kitaran aliran darah yang masuk ke jantung untuk sampai ke sel-sel badan? (8 markah) Soalan Esei 1. Jelaskan sistem peredaran kitaran sistemik dan sistem peredaran kitaran pulmonari dengan menggunakan bantuan rajah. (10 markah) 2. Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi penjanaan tenaga berserta dengan contoh. (10 markah) 163 BIDANG 2 PENGENALAN SAINS PERGERAKAN BIDANG 3 Unit 3.2 Unit 3.1 Satah dan Pergerakan Asas Jenis-jenis Gerakan Unit 3.3 Asas Kinematik Gerakan Semak objektif pembelajaran anda berdasarkan topik ini: Mengenal pasti aspek-aspek pergerakan dan kemahiran motor manusia Menghubung kait konsep dan prinsip pergerakan dengan prestasi dalam sukan Menghurai konsep pemerolehan kemahiran motor serta faktor-faktor yang mempengaruhi proses pembelajaran motor 164 Unit 3.4 Unit 3.5 Hukum Newton Asas Kinetik Gerakan Unit 3.6 Stabiliti Unit 3.7 Asas Kemahiran Motor Manusia Unit 3.8 Pembelajaran Kemahiran Motor 165 Pada akhir unit ini, murid dapat: Menyatakan posisi rujukan anatomi Menyatakan pembahagian tubuh mengikut satah sagital, satah frontal dan satah melintang Mengenal pasti pergerakan asas berdasarkan satah sagital, satah frontal dan satah melintang 166 SATAH DAN PERGERAKAN ASAS 3.1 Dalam posisi rujukan anatomi, seseorang perlu: • Berdiri tegak dengan kedua-dua belah tangan di sisi terbuka dan telapak tangan menghadap ke arah hadapan • Kepala hendaklah ditegakkan dan mata tertumpu lurus ke hadapan • Kaki lurus dan dibuka seluas bahu Istilah-istilah penting yang sentiasa digunakan dalam posisi rujukan anatomi ialah: Superior Inferior Satah Anatomi Manusia Distal Distal Proksimal Proksimal Anterior Posterior Lateral Medial Garis tengah Foto 3.1.1 Posisi rujukan anatomi manusia. 167 BIDANG 3 Dengan menggunakan enjin carian, taip kata kunci POSISI RUJUKAN ANATOMI untuk mendapatkan maklumat lanjut. TMK Istilah Keterangan Superior Bahagian atas tubuh atau bahagian yang menuju ke arah kepala Inferior Bahagian bawah tubuh atau bahagian yang menuju ke arah kaki Medial Bahagian yang terhampir dengan garisan tengah jasad Lateral Bahagian yang menjauhi garisan tengah jasad atau bahagian yang menuju ke sisi tubuh Proksimal Bahagian yang paling hampir dengan bahagian tengah badan Distal Bahagian yang berada jauh daripada bahagian tengah badan Anterior Bahagian hadapan tubuh Posterior Bahagian belakang tubuh Jadual 3.1.1 Keterangan posisi rujukan anatomi manusia. 1. Berdiri di hadapan cermin. Kenal pasti bahagian-bahagian tubuh anda berdasarkan istilah-istilah yang telah dipelajari. Lakukan beberapa kali sehingga anda dapat mengingati istilah-istilah tersebut. 2. Lakukan aktiviti yang sama secara berpasangan. 168 BIDANG 3 Terdapat tiga satah utama yang digunakan sebagai rujukan, iaitu: Membahagi tubuh kepada dua bahagian secara menegak, iaitu kanan dan kiri. Membahagi tubuh kepada dua bahagian secara anterior (hadapan) dan posterior (belakang). Membahagi tubuh kepada dua bahagian secara melintang, iaitu atas dan bawah. Satah frontal Satah melintang Satah Sagital Tandakan kedudukan satah pada kedudukan anatomi manusia. Info Pergerakan antara satah menyebabkan satah oblik wujud. Satah oblik membahagikan tubuh manusia daripada sudut di antara susunan satah sagital dan satah melintang. Pembahagian Tubuh Mengikut Satah 169 BIDANG 3 Tubuh manusia dapat melakukan pelbagai pergerakan. Setiap pergerakan bergantung pada sendi di bahagian tubuh yang bergerak. Pergerakan asas manusia wujud pada ketiga-tiga satah tubuh manusia. Fleksi Ekstensi Hiperekstensi Fleksi dorsi Fleksi plantar Pergerakan Asas Satah Sagital 170 BIDANG 3 depresi elevasi Abduksi Aduksi Eversi Elevasi Depresi Inversi Satah Frontal 171 BIDANG 3 Kaji pergerakan yang terlibat dalam aktiviti sukan. Kenal pasti jenis setiap pergerakan. Buat buku skrap bagi menerangkan jenis pergerakan bagi setiap aktiviti sukan yang dipilih. Rotasi lateral Rotasi medial Pronasi Supinasi Imbas di sini untuk mengetahui tentang faktor-faktor yang mempengaruhi jenis pergerakan. Sirkumduksi Satah Melintang Terangkan bagaimanakah analisis pergerakan manusia yang berkesan secara kualitatif dapat dirancang dan dijalankan? 172 BIDANG 3 1. Satah melintang ialah satah yang merentas bahagian tengah badan dan membahagi badan kepada dua bahagian iaitu atas dan bawah. Antara berikut, yang manakah menunjukkan contoh pergerakan pada satah ini? i. Fleksi ii. Rotasi iii. Pronasi iv. Supinasi A. i, ii dan iii B. ii, iii dan iv C. i, ii dan iv D. i, iii dan iv 2. Pergerakan di atas disebut sebagai: A. Elevasi B. Depresi C. Fleksi dorsi D. Fleksi plantar Soalan Objektif Soalan Struktur Soalan Esei 1. Senaraikan tiga (3) contoh pergerakan sendi yang melibatkan satah frontal. (3 markah) 2. Nyatakan dua (2) contoh aktiviti sukan yang melibatkan pergerakan fleksi dan dua (2) contoh aktiviti sukan yang melibatkan pergerakan ekstensi. (4 markah) 1. Kebanyakan aktiviti sukan melibatkan pergerakan sendi. a. Bincangkan pergerakan dalam aktiviti sukan yang melibatkan ketiga-tiga satah. (5 markah) b. Huraikan satah pergerakan yang digunakan apabila atlet menendang bola. (5 markah) 173 BIDANG 3 Pada akhir unit ini, murid dapat: Menerangkan ciri-ciri gerakan linear, gerakan bersudut dan gerakan umum Menjelaskan ciri-ciri daya yang menghasilkan gerakan linear dan gerakan bersudut Mengenal pasti gerakan linear, gerakan bersudut dan gerakan umum dalam aksi sukan 174 JENIS-JENIS GERAKAN 3.2 Gerakan Linear 175 BIDANG 3 Gerakan linear terhasil apabila daya diaplikasikan ke pusat graviti jasad. Daya yang menghasilkan gerakan linear ialah daya sentrik. Gerakan berlaku dalam garis lurus iaitu menegak dan mendatar pada jarak dan tempoh masa yang sama. Keadaan jasad dalam gerakan linear juga tidak mengalami perubahan bentuk. Gerakan linear terdiri daripada: Rajah 3.2.1 Gerakan lompatan ahli gimnastik acara palang yang dilakukan dalam keadaan sendi bahu dan pinggul bergerak pada arah yang sama. Rajah 3.2.2 Pergerakan kurvilinear dalam sukan gimnastik ketika fasa lompatan. (a) Gerakan Rektilinear Pergerakan ini melibatkan sasaran dalam satu landasan yang lurus. Sebagai contoh, gerakan lompatan dalam acara palang gimnastik. Pergerakan ini membuatkan kedudukan sendi bahu dan pinggul bergerak pada arah yang sama. (b) Gerakan Kurvilinear Pergerakan ini melibatkan pergerakan dalam landasan yang melengkung dengan kedudukan semua badan ke arah yang sama. Sebagai contoh, pergerakan fasa lompatan dalam gimnastik. Kedudukan sendi bahu dan pinggul masih berada dalam keadaan yang sama. Daya sentrik ialah daya yang bertindak pada titik pusat graviti jasad. Info Pada pendapat anda, adakah meluncur ais di atas salji merupakan satu gerakan linear? Mengapa? Pelari pecut yang sedang memecut ke garisan penamat. Kelajuan pada atlet berbasikal acara pecut. Bola yang ditendang dan arah pergerakan bola melengkung. 176 BIDANG 3 Contoh gerakan linear dalam aktiviti sukan Antara contoh aksi sukan lain yang melibatkan gerakan linear ialah renang dan berkayak. Cari video dengan menaip kata kunci GERAKAN LINEAR DALAM SUKAN pada enjin carian untuk melihat aksi sukan yang menunjukkan gerakan linear. TMK Gerakan bersudut terhasil apabila titik aplikasi daya berada di luar pusat graviti jasad. Daya yang menghasilkan gerakan bersudut ialah daya esentrik. Segmen jasad berubah posisi daripada kedudukan asal ke kedudukan baharu. Gerakan ini berlaku di sekitar paksi dan sendi bertindak sebagai paksi dalam gerakan bersudut. Gerakan bersudut melibatkan perubahan sudut pada sendi. Gerakan bersudut terdiri daripada: Gerakan Bersudut (a) Rotasi dalaman Paksi rotasi dalaman ialah paksi yang berpunca daripada bahagian sendi-sendi jasad. (a) Rotasi luaran Paksi rotasi luaran ialah paksi yang berpunca daripada bahagian luar tubuh. Sebagai contoh, fasa menghayun keseluruhan tubuh dalam acara palang gimnastik artistik. Paksi rotasi tubuh ialah palang yang digenggam. 177 BIDANG 3 Rajah 3.2.3 Contoh gerakan bersudut rotasi dalaman. Rajah 3.2.4 Acara palang gimnastik ialah contoh gerakan bersudut rotasi luaran. Secara berpasangan, cari pergerakan dalam aksi sukan yang melibatkan rotasi dalaman dan rotasi luaran. Paksi rotasi = palang yang digenggam Paksi rotasi = sendi pinggul Daya esentrik ialah daya yang bertindak di luar pusat graviti. Info Seorang atlet yang sedang melakukan putaran untuk membaling tukul besi. Atlet yang melakukan terjunan dari papan anjal. Semasa melakukan pitching dalam permainan sofbol. Contoh gerakan bersudut dalam aksi sukan Antara contoh aksi sukan lain yang melibatkan gerakan bersudut ialah servis bola tenis dan lompat tinggi. Cari video dengan menaip kata kunci GERAKAN BERSUDUT DALAM SUKAN pada enjin carian untuk melihat aksi sukan yang menunjukkan gerakan bersudut. TMK 178 BIDANG 3 Gerakan umum merupakan gabungan gerakan linear dan gerakan bersudut yang berlaku di sekitar paksi sendi. Secara asasnya semua gerakan manusia digambarkan sebagai gerakan umum. Antara contoh aksi sukan yang melibatkan gerakan umum ialah: Gerakan Umum 179 BIDANG 3 Dengan menggunakan laman web atau lain-lain sumber yang sesuai, hasilkan satu poster tentang jenis-jenis gerakan berserta contoh dan lakaran-lakaran yang dapat membantu pemahaman anda tentang topik ini. Gerakan Umum Hoki Sepak takraw Berbasikal Bola sepak 1. Pilih ciri gerakan kurvilinear yang tepat. A. Pergerakan yang menyebabkan peralihan jasad menegak B. Pergerakan yang melibatkan peralihan jasad mengikut landasan lurus C. Pergerakan yang melibatkan peralihan jasad mendatar pada arah yang sama D. Pergerakan yang melibatkan peralihan jasad mengikut landasan melengkung 2. Gerakan linear, gerakan bersudut dan gerakan umum terhasil daripada: A. Tempoh masa B. Aplikasi daya C. Peralihan jasad D. Gerakan rektilinear 3. Apakah aksi sukan yang turut mengaplikasikan gerakan yang sama dengan lompat tinggi? A. Melontar peluru B. Lari pecut C. Renang D. Berbasikal 1. Huraikan gerakan linear dan gerakan bersudut yang berlaku bagi aksi yang berikut: a. Permulaan larian pecut b. Berbasikal c. Berenang (6 markah) 1. Nyatakan ciri daya yang menghasilkan gerakan linear dan gerakan bersudut. (3 markah) 2. Jelaskan perbezaan antara gerakan linear dan gerakan bersudut. (4 markah) Soalan Objektif Soalan Struktur Soalan Esei 180 BIDANG 3 3.3 ASAS KINEMATIK GERAKAN Pada akhir unit ini, murid dapat: Mentakrif kinematik dalam pergerakan Menjelaskan perkaitan antara sesaran, halaju dan pecutan dalam pergerakan manusia Mengukur halaju dan pecutan berdasarkan sesaran dan masa pergerakan 181 Projektil Linear Rajah 3.3.1 Arah projektil berdasarkan satah menegak. Rajah 3.3.3 Arah projektil berdasarkan satah mendatar. Rajah 3.3.2 Arah projektil berbentuk oblik atau parabola. Jenis Kinematik dalam Pergerakan 182 BIDANG 3 Kinematik adalah salah satu cabang sains yang berkaitan dengan pergerakan. Kinematik menerangkan pergerakan objek yang diwakilkan dalam bentuk perkataan, diagram (rajah), nombor, graf dan persamaan. McGinnis (2005) mentakrifkan kinematik sebagai perihal gerakan dalam konteks ruang dan masa tanpa aplikasi daya. Konteks ruang dan masa ini termasuk sesaran, halaju dan pecutan. Kinematik dalam Pergerakan Gerakan linear menggambarkan pergerakan semua bahagian objek yang bergerak lurus. Pergerakan jasad yang tersesar ke udara dan jatuh semula ke bumi yang dipengaruhi oleh daya tarikan graviti dan juga rintangan udara. Arah projektil adalah berdasarkan satah sama ada menegak atau mendatar. Foto 3.3.1 Lari pecut ialah contoh kinematik linear. Faktor yang mempengaruhi kinematik projektil Info Daya tarikan graviti mempengaruhi kinematik projektil secara menegak iaitu mempercepatkan jatuhan objek ke permukaan bumi. Rintangan udara pula mempengaruhi kinematik projektil secara mendatar. Dalam situasi sebenar, rintangan udara akan menjejaskan halaju mendatar. 1 2 3 Sudut pelepasan Ketinggian pelepasan Kelajuan pelepasan 183 BIDANG 3 Foto 3.3.2 Lompat jauh ialah contoh kinematik projektil. Foto 3.3.3 Gimnastik ialah contoh kinematik projektil. Sudut pelepasan Rajah 3.3.4 Arah projektil apabila ketinggian pelepasan sifar. Rajah 3.3.5 Arah projektil apabila ketinggian pelepasan 2 meter. Rajah 3.3.6 Arah projektil apabila ketinggian pelepasan -1.5 meter. 2 m 3 m 1.5 m Dalam keadaan sudut pelepasan dan halaju pelepasan yang sama, projektil yang dilepaskan lebih tinggi akan melayang lebih jauh. Rajah di sebelah menunjukkan perbezaan dalam ketinggian pelepasan dari mana objek pada awalnya dilayangkan dan ketinggian di mana objek mendarat atau berhenti. 45° Ketinggian pelepasan Sudut pelepasan dan kesan rintangan angin mengawal bentuk layangan. Sudut maksima pelepasan ialah 45°. 184 BIDANG 3 Terangkan mengapakah ketinggian pelepasan yang berbeza boleh mempengaruhi panjang layangan? Kelajuan pelepasan Apabila sudut pelepasan dan faktor lain adalah tetap, kelajuan pelepasan akan menentukan jarak layangan. Sebagai contoh, apabila objek dilepaskan secara menegak ke atas, maka kelajuan layangan itu akan menentukan ketinggian puncak objek. Bagi objek yang dilepaskan pada sudut condong pula, kelajuan layangan akan menentukan ketinggian dan panjang mendatar objek. Info Jika ketinggian pelepasan sama dengan ketinggian pendaratan, maka sudut pelepasan adalah 45°. Keadaan pelepasan yang optimum memerlukan kelajuan maksima, ketinggian maksima dan sudut maksima (45°). 45o45° Jika ketinggian pelepasan adalah lebih tinggi dari ketinggian pendaratan, maka sudut pelepasannya adalah kurang daripada 45°. Jika ketinggian pelepasan adalah lebih rendah daripada ketinggian pendaratan, maka sudut pelepasan adalah melebihi 45°. 45° 45° 185 BIDANG 3 Sesaran Sesaran, Halaju dan Pecutan dalam Pergerakan Manusia Tamat Mula (a) (b) (a) Jarak pergerakan peluncur ais boleh diukur dari trek di atas ais. (b) Sesaran peluncur ais diukur dalam garis linear dari kedudukan awal ke kedudukan akhir. Info Sesaran ialah jarak antara titik mula dan titik akhir pada satu garis lurus. Kuantiti fizikal Definisi kuantiti, simbol dan unit Sesaran, S Displacement, S Kuantiti: Vektor Unit SI: meter (m) Contoh: 100 m 40 m A Sesaran = 60 m ke arah timur A B Jarak dan sesaran merupakan variabel kinematik yang mengukur kadar peralihan sesuatu jasad. Jarak diukur di sepanjang pergerakan. Jarak merupakan kuantiti skalar yang diukur dalam unit meter (m). C 186 BIDANG 3 Info Halaju adalah kuantiti vektor (ada arah). Analisis biomekanik hanya menggunakan nilai halaju. Halaju melibatkan perubahan sesaran berdasarkan perubahan masa. Apabila sesaran berubah dalam satu tempoh masa, maka halaju akan meningkat. Oleh sebab halaju berdasarkan sesaran, halaju juga merupakan kuantiti vektor. Maka, penerangan halaju mestilah mengandungi tanda arah dan magnitud gerakan. Dalam sistem metrik, unit biasa untuk halaju ialah meter per saat (m/saat) dan kilometer per jam (km/jam). Nilai halaju boleh dihitung dengan menggunakan formula: Halaju Pengkuantitian Halaju Linear Halaju linear (v) Sesaran linear (s) Perubahan masa (t) v = s/t Jumlah jarak yang dilalui (m) Jumlah masa yang diambil (s) Laju (ms-1) = Jumlah sesaran (m) Jumlah masa yang diambil (s) Halaju (ms-1) = Pecutan ialah kadar perubahan halaju yang berlaku pada suatu jeda masa. Pecutan adalah kuantiti vektor. • Perubahan halaju meningkat, pecutan adalah positif • Perubahan halaju menurun, pecutan adalah negatif • Tiada perubahan halaju, pecutan adalah sifar, bermakna jasad tidak mengalami pecutan Pecutan Dalam mata pelajaran Sains, halaju dapat diukur dengan mengira kecerunan graf sesaran-masa. kecerunan = = 2.5 ms-1 5 2 5 2 masa (s) sesaran (m) Info Info Kelajuan dan halaju merujuk kepada kepantasan peralihan jasad. Dari aspek mekanik, kelajuan tidak sama dengan halaju. Kelajuan adalah kuantiti skalar (tiada arah). Unit kelajuan dan halaju menggunakan unit panjang yang dibahagikan oleh unit masa. = 187 BIDANG 3 Info Dalam mata pelajaran Sains, pecutan dapat diukur dengan mengira kecerunan graf halaju-masa. kecerunan = = 1.75 ms-2 14 8 14 8 masa (s) halaju (ms-1) Contoh 1 B 4 km 5 km 3 km C A Seorang atlet jalan kaki mengambil masa 1 jam 30 minit untuk bergerak dari A ke B dan kemudian ke C. Halaju purata = Sesaran = s Masa yang diambil t = 5 km = 3.33 km/jam 1.5 j Mengapakah pengetahuan tentang kinematik dalam pergerakan penting bagi seseorang atlet? Atlet yang manakah mengaplikasikan kinematik dalam pergerakan dalam sesuatu acara sukan? Perubahan Halaju (v) Δv = v2 – v1 Perubahan Masa (t) Δt t2 – t1 Pengkuantitian Pecutan Dalam pergerakan projektil, jasad mengalami pecutan yang dikenali sebagai pecutan graviti. di mana v2 = halaju akhir v1 = halaju awal t2 = masa akhir t1 = masa awal Contoh pengukuran sesaran, halaju dan pecutan 188 BIDANG 3 Contoh 3 Seorang pelari mencapai halaju maksimum, 17 ms-1 dalam masa empat saat. Berapakah pecutan pelari tersebut? Pecutan = Perubahan halaju = Δv Perubahan masa Δt = 17 ms-1 - 0 ms-1 = 4.25 ms-2 4 s - 0 s Contoh 2 220 m 150 m A B C Seorang pemain bola sepak berlari untuk mendapatkan bola dari rakan sepasukannya dari titik A ke titik B dalam masa 1.8 minit. Kemudian, pemain bola sepak itu berlari sambil membawa bola ke titik C sebelum disepak kepada rakan sepasukannya dalam masa 2.5 minit. Halaju purata = Sesaran = s Masa yang diambil t = 370 m = 1.43 m/s 258 s Sesaran = jarak dari titik mula ke titik akhir = 220 m + 150 m = 370 m 189 BIDANG 3 Soalan Objektif 1. Apakah maksud kinematik dalam pergerakan? A. Pergerakan yang mengambil kira daya luaran B. Pergerakan yang menerangkan objek bergerak dalam bentuk linear C. Pergerakan tanpa mengambil kira aplikasi daya D. Pergerakan yang menerangkan objek bergerak dalam bentuk oblik 2. Apakah yang akan mempengaruhi bentuk layangan dalam pergerakan projektil? A. Ketinggian pelepasan B. Daya yang dikenakan C. Sudut pelepasan D. Kelajuan pelepasan 3. Seorang pelumba kereta memandu dengan kelajuan 200 km/jam. Tiba di satu selekoh, halaju kereta lumba berkurangan sebanyak 75 km/jam dalam masa 1.5 minit. Berapakah pecutan kereta lumba tersebut? A. 3000 km/jam2 B. - 3000 km/jam2 C. - 5000 km/jam2 D. 5000 km/jam2 Soalan Struktur 1. Seorang pelari dalam acara 400 meter yang mengambil masa 1 minit 12 saat untuk menamatkan lariannya. Tentukan halaju purata yang diambil oleh pelari tersebut. (3 markah) Soalan Esei 1. Dalam acara lontar peluru, pemenang dikira berdasarkan jarak layangan. Bagaimanakah seseorang atlet dapat memastikan kemenangan? (10 markah) 190 BIDANG 3 3.4 ASAS KINETIK GERAKAN Pada akhir unit ini, murid dapat: Mentakrif kinetik dalam pergerakan Menjelaskan daya dan tork (torque) dalam pergerakan Mengenal pasti komponen tuas dan kelas tuas dalam sistem rangka manusia Menerangkan kelebihan dan kekurangan mekanikal pada sistem tuas dalam aksi sukan 191 Kinetik adalah kajian tentang daya yang menghasilkan pergerakan. Memahami konsep inersia (pegun), jisim, tork dan daya dapat menyediakan asas yang berguna untuk memahami kesan daya. Inersia dan jisim Kinetik dalam Pergerakan Bincang dalam kumpulan tentang aksi sukan yang terlibat dalam inersia pegun dan inersia bergerak. Jisim Inersia Jisim ialah kuantiti yang berkaitan dengan komposisi tubuh badan. Jisim sesuatu objek tidak akan berubah walau di mana objek itu berada. Unit yang biasa untuk mengukur jisim dalam sistem metrik ialah kilogram (kg). Inersia ialah kecenderungan sesuatu objek untuk mengekalkan keadaan asalnya sama ada dalam keadaan pegun atau bergerak. Inersia pegun ialah objek menentang sebarang perubahan terhadap keadaan pegunnya. Sebagai contoh, bebanan seberat 50 kg yang diletakkan tidak akan bergerak di atas lantai yang mempunyai kecenderungan untuk tidak bergerak. Inersia bergerak pula adalah kecenderungan objek yang bergerak menentang daya yang cuba menukar halaju atau arah gerakannya. Sebagai contoh, peluncur ais yang akan meluncur di atas permukaan ais yang licin yang mempunyai kecenderungan untuk terus meluncur. Hubungan inersia dan jisim Kuantiti inersia sesuatu objek bergantung pada jisim objek tersebut. Lebih besar jisim sesebuah objek, maka lebih besar inersianya. Objek yang berjisim besar dalam keadaan pegun akan lebih sukar untuk digerakkan kerana inersia pegunnya adalah besar, manakala objek berjisim besar yang bergerak lebih sukar untuk dihentikan kerana inersia gerakannya adalah besar. Terdapat dua jenis inersia iaitu inersia pegun dan inersia bergerak. 192 BIDANG 3 Daya dapat mengubah keadaan pegun atau keadaan gerakan dengan halaju seragam sesuatu objek. Apabila sesuatu daya dikenakan ke atas sesuatu objek, daya itu boleh mengubah bentuk, saiz, gerakan objek dan kedudukan objek. Unit yang digunakan untuk daya ialah hasil darab antara unit jisim dan unit pecutan. Dalam sistem metrik, unit yang biasa digunakan untuk daya ialah Newton (N). Ciri-ciri daya ialah mempunyai magnitud, arah dan titik aplikasi yang boleh mengubah keadaan sesuatu jasad dan strukturnya. Jenis Daya Daya Daya Dalaman (Intrinsik) Daya Luaran (Ekstrinsik) Daya penguncupan otot Daya untuk memulakan, menghentikan dan mengubah arah pergerakan sesuatu jasad Bertindak ke atas tulang Bertindak ke atas jasad Dipengaruhi oleh: • Saiz otot • Kekutan otot • Ciri pelekatan pada sendi Dipengaruhi oleh: • Tarikan graviti • Rintangan udara • Daya bagi jasad lain • Geseran Dihasilkan oleh benda hidup Dihasilkan untuk pergerakan semua benda hidup dan bukan hidup Contoh perkaitan antara daya dalaman dan daya luaran adalah apabila seorang pemain ragbi menggunakan daya dalaman untuk menggerakkan badannya sendiri dan melakukan tackle bagi menyekat pergerakan pihak lawan dengan mengaplikasikan daya luaran. Huraikan contoh aksi sukan yang menggunakan daya dalaman dan daya luaran. Setiap daya terdiri daripada komponen daya menegak dan daya mendatar. Hasil interaksi kedua-dua komponen daya ini menghasilkan daya paduan. Daya menegak Daya mendatar Daya paduan Info 193 BIDANG 3 Rajah 3.4.1 Tork. Tork Tork merupakan kesan daripada daya yang dikenakan. Kesan daya tersebut berlaku pada paksi yang berserenjang dengan daya yang dikenakan melalui lengan daya. Jumlah tork yang dijanakan dipengaruhi oleh magnitud daya, panjang lengan daya dan sudut daya. Magnitud Titik Aplikasi Arah Garisan Tindakan • Saiz atau kuantiti daya yang dikenakan • Berkadar terus dengan magnitud daya otot • Contoh: Renang dan bersenam • Arah aplikasi daya ke atas jasad • Jasad bergerak ke depan, ke belakang, ke atas, ke bawah dan bersudut tepat dengan permukaan • Contoh: Larian 100 meter • Lokasi aplikasi daya pada pusat graviti jasad • Pergerakan sudut dikatakan berlaku jika jasad bergerak menuju titik aplikasi dan tidak selari dengan pusat graviti • Contoh: Bola sepak • Dikenali sebagai garis daya • Garis lurus yang terhasil melalui titik aplikasi serta arah tindakan daya ke atas jasad • Digunakan untuk menentukan pencapaian keseimbangan dinamik • Contoh: Lompat jauh Tindakan Daya terhadap Sistem Mekanikal Jasad Hasil sesuatu lakuan ditentukan oleh tindakan daya terhadap jasad yang menghasilkan pergerakan. Penjanaan daya dalam sesuatu pergerakan dipengaruhi oleh: Lengan daya Paksi Daya yang dikenakan Info Lengan daya juga dirujuk sebagai lengan elemen atau lengan tuas. Taip kata kunci TORK untuk mendapatkan maklumat lanjut. TMK 194 BIDANG 3 Dalam pergerakan, tork terhasil dalam pergerakan bersudut. Hasil daripada ketegangan otot dan lengan daya menyebabkan tork terhasil di sendi yang mengakibatkan pergerakan. 1. Perubahan tork berlaku apabila jarak bersudut tepat antara pusat sendi dengan garis tindakan aksi otot. 2. Tork berubah-ubah jika sudut sendi turut berubah. 3. Tork mencapai maksimum apabila sudut menjadi 90o. Rajah 3.4.2 Pergerakan tork dengan magnitud arah jam. Bersudut tepat dengan paksi lutut Tork dengan magnitud arah jam Beban Otot hamstring Paksi lutut Dengan menggunakan sumber dari laman web, buku rujukan dan sumber-sumber lain, buat satu poster ringkas tentang tork. Flexometer Info Info Penghasilan tork turut dipengaruhi oleh beberapa perkara, iaitu berat segmen tubuh, gerakan segmen tubuh dan aksi gaya eksternal. Flexometer digunakan untuk mengukur sudut pergerakan. Tork dalam Pergerakan 195 BIDANG 3 i. ii. iii. Tuas kelas pertama Tuas kelas kedua Tuas kelas ketiga Tuas boleh dikelaskan kepada tiga kategori: Tuas adalah satu struktur tegar yang bergerak pada satu titik tetap. Tuas terdiri daripada fulkrum, beban dan daya. Tuas Umum Paksi tetap Sendi Penguncupan otot Rintangan aktiviti Daya luar yang bertindak ke atas struktur tegar Rintangan Tuas pada Sistem Rangka Manusia Fulkrum Daya Beban Tuas diperlukan sebagai alat untuk mengatasi daya rintangan yang lebih tinggi daripada daya yang diaplikasikan. Tuas dalam Sistem Rangka Manusia Kegunaan tuas: Alat untuk membolehkan jasad mengaplikasikan magnitud daya yang kecil bagi mengatasi rintangan yang tinggi. Alat untuk meningkatkan jarak bagi menggerakkan rintangan, menerusi aplikasi daya yang mengatasi magnitud rintangan tersebut. 1. 2. Komponen Tuas Kelas Tuas 196 BIDANG 3 Klasifikasi tuas ini ditentukan mengikut kedudukan daya, beban dan fulkrum. Klasifikasi Tuas kelas pertama Tuas kelas kedua Tuas kelas ketiga Kedudukan fulkrum Fulkrum terletak antara daya dan beban Beban terletak antara daya dan fulkrum Daya terletak antara beban dan fulkrum Aplikasi daya Menggunakan daya yang kecil untuk mengatasi beban yang besar tetapi pergerakan perlahan Menggunakan daya yang kecil untuk mengatasi beban yang besar tetapi pergerakan perlahan pada julat yang kecil Menggunakan daya yang lebih besar tetapi pergerakan pantas Sistem tuas Lokasi tuas Contoh dan keterangan Aktiviti: Menegakkan kepala Huraian: Sendi pada tengkuk bertindak sebagai fulkrum, tengkorak sebagai beban dan otot splenius menjana daya. Aktiviti: Berjengket atas hujung kaki Huraian: Hujung kaki (sendi metatarsal) bertindak sebagai fulkrum, otot (gastroknemius) kaki sebagai daya dan berat badan sebagai beban. Aktiviti: Mengangkat tangan di bahagian siku Huraian: Siku bertindak sebagai fulkrum, tangan sebagai beban dan penguncupan otot biseps yang menjana daya. Beban (tengkorak) Fulkrum (sendi pada tengkuk) Daya (otot splenius) Fulkrum (sendi metatarsal) Daya (otot gastroknemius) Beban (berat badan) Fulkrum (siku) Beban (tangan) Daya (otot biseps) Beban Fulkrum Daya Beban Fulkrum Daya Beban Fulkrum Daya Lengan tuas Lengan tuas Lengan tuas 197 BIDANG 3 MA = FA R RA F atau Tuas kelas pertama Kadar lengan daya (FA) terhadap lengan beban (RA) atau kadar beban (R) kepada daya (F) ditafsir sebagai kelebihan mekanikal sistem tuas kepada manusia. Jarak daya dari fulkrum sama dengan jarak beban dari fulkrum. • Untuk keseimbangan • Daya lebih kecil diperlukan untuk beban yang besar • Pergerakan atau kelajuan kurang • Aksi sukan melontar peluru Daya (F)Jarak daya (FA) Beban (R) Jarak beban (RA) Fulkrum Kelebihan: Kekurangan: Contoh: Foto 3.4.2 Aplikasi tuas kelas pertama dalam aksi lontar peluru. Kelebihan dan Kekurangan Mekanikal pada Sistem Tuas dalam Aksi Sukan Info Tulang dapat dianggap sebagai lengan daya dalam tuas pada sistem rangka manusia. 198 BIDANG 3 Pilih satu aksi sukan. Nyatakan jenis tuas yang terlibat dalam aksi sukan tersebut. Tuas kelas kedua Tuas kelas ketiga Jarak daya dari fulkrum lebih besar jarak beban dari fulkrum. Jarak daya dari fulkrum lebih kecil jarak beban dari fulkrum. • Dapat meningkatkan daya • Mampu mengangkat beban yang besar • Pergerakan laju • Kurang kelajuan • Memerlukan daya yang tinggi • Lonjakan • Menguis bola hoki Kelebihan: Kelebihan: Kekurangan: Kekurangan: Contoh: Contoh: Jarak beban (RA) Beban (R) Jarak daya (FA) Daya (F) Fulkrum Jarak beban (RA) Beban (R) Fulkrum Jarak daya (FA) Daya (F) Foto 3.4.3 Aplikasi tuas kelas kedua dalam aksi lonjakan. Foto 3.4.4 Aplikasi tuas kelas ketiga dalam aksi sukan hoki. 199 BIDANG 3 1. Apakah yang dimaksudkan dengan jisim? A. Kecenderungan jasad untuk mengekalkan kedudukan B. Kandungan ruang yang boleh dipenuhi oleh sesuatu jasad C. Kumpulan jirim yang tidak mempunyai bentuk tetap dan mempunyai isipadu D. Berat sesuatu jasad 2. Tindakan daya berlaku dalam konteks yang berikut kecuali A. Titik aplikasi daya B. Arah daya C. Arah aplikasi daya D. Garis tindakan daya 3. Apakah faktor yang mempengaruhi keputusan tork? A. Gerakan segmen tubuh B. Arah angin C. Jarak daya dengan beban D. Daya dalaman 1. Aksi sukan seperti dalam gambar di atas melibatkan penggunaan pelbagai kelas tuas. a. Kenal pasti jenis tuas yang terlibat dalam aksi yang ditunjukkan. b. Labelkan kedudukan beban, fulkrum dan daya pada aksi tersebut. (6 markah) Soalan Objektif Soalan Struktur Soalan Esei 1. Jelaskan perbezaan antara tuas kelas pertama dengan tuas kelas ketiga dalam aksi sukan. (10 markah) 200 BIDANG 3 HUKUM NEWTON 3.5 Pada akhir unit ini, murid dapat: Menerangkan Hukum Newton Pertama (Hukum Inersia) dalam pergerakan sukan Menerangkan Hukum Newton Kedua (Hukum Pecutan) dalam pergerakan sukan Menerangkan Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi) dalam pergerakan sukan 201 Hukum Newton menjelaskan mekanik lakuan yang dipengaruhi oleh aplikasi daya. Terdapat tiga jenis Hukum Newton iaitu: Hukum Newton Pertama (Hukum Inersia) Hukum Newton Kedua (Hukum Pecutan) Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi) Hukum Newton Foto 3.5.1 Daya dari kayu snuker menggerakkan bola snuker. Definisi Hukum Newton Pertama (Hukum Inersia) menyatakan bahawa sesuatu jasad atau objek akan kekal dalam keadaan pegun dan yang bergerak akan terus bergerak secara seragam dalam satu hala sehingga terdapat daya yang bertindak ke atas jasad atau objek itu dan menyebabkan berlakunya perubahan kepada keadaan tersebut. Konsep 1. Jumlah daya yang perlu untuk mengubah keadaan jasad atau objek berkadar terus dengan jisim jasad atau objek. 2. Dalam keadaan pegun, lebih daya diperlukan untuk mengatasi inersia jasad atau objek yang berat daripada inersia jasad atau objek yang ringan. 3. Dalam keadaan bergerak, jasad atau objek yang berat memerlukan lebih daya untuk menghentikan atau mengubah arahnya (menyerap momentumnya). 4. Kurang daya diperlukan untuk mengekalkan kelajuan dan arah sesuatu jasad yang bergerak (momentumnya). Info Sesuatu jasad atau objek dalam keadaan pegun mempunyai kadar pergerakan yang sifar dan tiada arah. Jasad atau objek yang bergerak mempunyai kadar pergerakan dan arah. Hukum Newton Pertama (Hukum Inersia) dalam Pergerakan Sukan 202 BIDANG 3 Sebelum larian, pelari berada dalam keadaan pegun. Semasa memulakan larian pecut, daya dari otot kaki membolehkan pelari memecut daripada keadaan pegun. Larian Aktiviti Cari maklumat tentang inersia yang wujud pada atlet sumo dan atlet gimnastik. Persembahkan maklumat dalam bentuk i-think. Definisi Daya mempunyai hubungan dengan pecutan. Pecutan ialah daya yang terhasil apabila berlaku perubahan halaju pada jasad atau objek yang sedang mengalami pergerakan. Hubungan antara daya dengan pecutan adalah seperti berikut: Daya = jisim × pecutan F = m × a Aplikasi dalam Aktiviti Sukan Bincangkan keperluan jisim badan seorang pelari pecut dalam mengaplikasikan Hukum Newton Pertama (Hukum Inersia). Info Daya dalam Hukum Newton Kedua (Hukum Pecutan) merujuk kepada momentum sesuatu jasad atau objek. Berdasarkan definisi Hukum Newton Kedua (Hukum Pecutan), huraikan aksi sukan yang mengaplikasikan hukum ini. Hukum Newton Kedua (Hukum Pecutan) dalam Pergerakan Sukan 203 BIDANG 3 Prinsip Pecutan Pecutan sesuatu jasad atau objek adalah berkadar terus dengan daya yang dikenakan dan berkadar songsang dengan jisim jasad atau objek itu. Oleh itu, pecutan sesuatu jasad atau objek bergantung pada jisim jasad atau objek tersebut dan daya yang dikenakan ke atasnya. Contoh 1 Apabila dua jasad atau objek yang mempunyai jisim berlainan digerakkan dengan daya yang sama, jasad atau objek yang lebih ringan jisimnya mempunyai pecutan yang lebih berbanding jasad atau objek yang mempunyai jisim yang lebih berat (daya konsisten). Pecutan jasad atau objek adalah berkadar songsang dengan jisim (daya konsisten). Contoh 2 Apabila dua jasad atau objek yang mempunyai jisim sama dikenakan dengan daya yang berbeza, jasad atau objek yang dikenakan dengan daya yang lebih akan mempunyai pecutan yang lebih dan akan bergerak lebih jauh berbanding dengan jasad atau objek yang dikenakan kurang daya. Pecutan jasad atau objek berkadar terus dengan daya (jisim konsisten). Daya = 10 N 1) Jisim = 1 kg a = F/m = 10/1 a = 10 m/s2 2) Jisim = 2 kg a = F/m =10/2 a = 5 m/s2 5 N 10 N 10 N (ringan) (berat) 10 N 204 BIDANG 3 Arah dan jumlah daya yang dikenakan ke atas jasad atau objek turut menyebabkan jasad atau objek tersebut mengalami pecutan. Hukum Newton Kedua juga boleh diaplikasikan dalam aktiviti seharian seperti mengangkat baldi berisi air, mengangkut barang dengan kereta sorong dan membaling batu. i. Jasad atau objek dalam keadaan pegun akan mengalami pecutan (bergerak) mengikut arah dan daya yang dikenakan ke atasnya (dengan syarat daya yang dikenakan itu mesti melebihi daya rintangan jasad atau objek tersebut). Contoh: Daya untuk menendang bola semasa tendangan bebas bagi sukan bola sepak. ii. Jasad atau objek yang bergerak pada arah yang sama dengan daya yang dikenakan akan meningkatkan pecutan. Contoh: Pelari pecut yang mendapat bantuan tolakan angin dari belakang. iii. Jasad atau objek yang bergerak pada arah yang bertentangan dengan daya yang dikenakan: • Akan mengalami nyahpecutan jika momentum jasad atau objek itu lebih tinggi daripada magnitud daya yang dikenakan. • Akan bergerak pada arah yang bertentangan jika magnitud daya yang dikenakan adalah lebih tinggi dari momentum jasad atau objek. • Akan berhenti jika momentum jasad atau objek dan momentum daya adalah sama. Aktiviti Bincang dalam kumpulan tentang prinsip pecutan. Anda perlu melakukan kerja amali bagi membuktikan pecutan sesuatu jasad atau objek berkadar terus dengan daya yang dikenakan dan berkadar songsang dengan jisim jasad atau objek tersebut. Info Taip kata kunci APLIKASI HUKUM NEWTON KEDUA DALAM AKTIVITI HARIAN untuk mendapatkan contoh- contoh yang lain. TMK 205 BIDANG 3 Melontar peluru Jarak lontaran bergantung pada daya yang dikenakan ke atas peluru dan jisim peluru itu sendiri. Daya yang besar membolehkan peluru dilontar lebih tinggi dan jauh. Daya yang sama dikenakan ke atas peluru yang berlainan jisim akan menghasilkan jarak yang berbeza. Lontaran ke dalam (bola sepak) Hoki Larian Tangan dihayun ke belakang untuk menambahkan daya. Dalam gerakan menghayun, momentum diperoleh melalui daya dan arah pergerakan tangan.Keadaan ini memberikan pecutan yang lebih tinggi pada bola dan momentum yang besar diperoleh ketika bola dilepaskan. Daya diperlukan untuk mengubah arah dan halaju bola yang sedang bergerak. Untuk membolehkan pelari pecut memecut dengan pantas, daya yang besar diperlukan untuk lonjakan oleh otot-otot kaki. Aplikasi dalam Aktiviti Sukan 206 BIDANG 3 Aktiviti Secara berpasangan, cari contoh lain yang mengaplikasikan Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi). Terangkan secara ringkas kepada rakan sekelas tentang pemilihan anda. Definisi Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi) dapat dinyatakan sebagai 'Bagi setiap tindakan (aksi), terdapat satu tindak balas (reaksi) yang sama magnitud tetapi arah tindakan adalah berlawanan'. Contoh 1 Apabila sebiji bola dilontarkan ke arah dinding, didapati bola akan mengenakan satu daya ke arah dinding (aksi) dan dinding pula akan mengenakan daya yang sama ke atas bola dari arah yang berlawanan (reaksi). Daya yang pertama dikenali sebagai aksi dan daya yang kedua pula yang bertindak dari arah bertentangan dikenali sebagai reaksi. Contoh 2 Lompatan tinggi dapat dilakukan sekiranya sendi lutut difleksikan ketika melompat. Aksi fleksi lutut mengaplikasikan tindakan daya ke bumi dan daya reaksi dari bumi akan bertindak kepada jasad. Apabila hal ini berlaku, penjanaan daya yang lebih tinggi akan dihasilkan ketika melompat. Info Prinsip Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi): 1. Daya-daya yang terlibat saling bertindak antara satu sama lain, bukannya secara berasingan. 2. Daya-daya yang terlibat (aksi/reaksi) bertindak ke atas jasad atau objek yang berlainan dengan kesan yang berbeza. 3. Daya-daya ini tidak dapat wujud secara berasingan. Pada pendapat anda, adakah dua jasad atau objek yang saling mengenakan daya pada arah yang bertentangan tetapi dengan jumlah daya yang berbeza dikira sebagai Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi)? Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi) dalam Pergerakan Sukan 207 BIDANG 3 Aplikasi dalam Aktiviti Sukan Imbangan di atas Balance Beam Semasa ahli gimnastik berasa dirinya akan jatuh dari balance beam, dia akan memutarkan pergerakan lengannya ke arah dia akan jatuh (aksi). Kesan daripada aksi ini menyebabkan bahagian badan yang lain berputar ke arah yang berlawanan (reaksi). Oleh itu, ahli gimnastik tidak akan jatuh dan dia berjaya mengekalkan imbangannya di atas balance beam. Renang Dalam aksi sukan renang, kaki dan tangan akan mendorong air ke belakang (aksi). Air pula bertindak sebagai reaksi dengan mendorong kaki dan tangan ke hadapan supaya perenang dapat berenang ke hadapan. Info Aktiviti tarik tali mengaplikasikan Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi). Terangkan aplikasi Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi) pada aksi sukan skrum dalam ragbi. Aktiviti Cari maklumat tentang sejarah Hukum Newton Pertama (Hukum Inersia), Hukum Newton Kedua (Hukum Pecutan) dan Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi). 208 BIDANG 3 1. Hukum Inersia merujuk kepada jenis: A. Hukum Newton Pertama B. Hukum Newton Pecutan C. Hukum Newton Kedua D. Hukum Newton Ketiga 2. Penyataan di atas merujuk kepada: A. Daya B. Jisim C. Hukum Newton Kedua D. Hukum Newton Ketiga Soalan Objektif Soalan Struktur Soalan Esei 1. Huraikan tiga (3) aktiviti sukan yang mengaplikasikan Hukum Newton Pertama. (10 markah) 2. Kenal pasti tiga (3) contoh pergerakan sukan bagi setiap jenis Hukum Newton dan terangkan bagaimana setiap contoh yang dipilih memenuhi Hukum Newton tersebut. (10 markah) 1. Sebiji bola dengan daya 6.5 N ditendang dengan halaju awal sebanyak 20 ms-1 dalam masa 3 saat. a. Berapakah jisim bola tersebut? (4 markah) b. Apakah yang akan berlaku pada bola itu sekiranya daya ditambah? (6 markah) Daya berhubung kait dengan pecutan. Pecutan ialah daya yang terhasil apabila berlaku perubahan halaju pada jasad atau objek yang sedang mengalami pergerakan. 209 BIDANG 3 3.6 STABILITI Pada akhir unit ini, murid dapat: Mentakrif stabiliti dalam pergerakan Menjelaskan pengaruh pusat graviti, garis graviti, luas tapak sokongan, taburan jisim dan geseran pada permukaan terhadap stabiliti dalam pergerakan 210 Stabiliti merujuk kepada kebolehan mengekalkan keseimbangan tubuh badan. Dalam pergerakan, stabiliti dapat ditingkatkan dengan kaedah penambahan jisim, peningkatan geseran di antara dua permukaan yang bersentuhan, peningkatan luas tapak sokongan, kedudukan garis graviti yang merentasi tapak sokongan dan aras pusat graviti yang direndahkan. Stabiliti dalam Pergerakan Faktor yang Mempengaruhi Stabiliti Garis graviti ialah garis tindakan daya ke atas jasad. Jika garis graviti beralih dari kawasan yang merentasi tapak sokongan, kestabilan akan berkurangan. Objek yang lebih luas tapak sokongan akan lebih stabil. Semakin besar saiz dan bentuk tapak sokongan sesuatu objek, maka kestabilan sesuatu objek itu akan turut meningkat. Jika geseran bertambah di antara dua permukaan, kestabilan akan meningkat. Objek lebih stabil apabila beratnya tertumpu pada tapak sokongan. Pusat graviti ialah titik tengah tindakan daya ke atas jasad. Objek lebih stabil jika pusat gravitinya lebih rendah. Lebih rendah pusat graviti, maka lebih tinggi tahap kestabilannya. Garis graviti Luas tapak sokongan Geseran Jisim Pusat graviti Mengapakah stabiliti penting dalam sukan? Info Apabila kita merangkak, pusat graviti akan rendah dan badan kita dalam keadaan stabil. Jika tangan diangkat lebih tinggi melebihi kepala, pusat graviti turut lebih tinggi dan badan akan menjadi kurang stabil. Pusat graviti 211 BIDANG 3 Prinsip 1 Prinsip 2 Jasad semakin stabil apabila kedudukan pusat graviti semakin rendah. Contoh aplikasi prinsip ini dalam sukan: Atlet gimnastik artistik yang hilang keseimbangan akan secara automatik memfleksikan lutut. Aksi fleksi lutut merendahkan posisi pusat graviti, jadi memudahkan jasad mencapai kembali kedudukan stabil. Stabiliti yang lebih tinggi akan dicapai sekiranya tapak sokongan diluaskan pada arah tindakan daya. Contoh aplikasi prinsip ini dalam sukan: Dalam tenis, ketika membuat hantaran atau membalas pukulan, tapak sokongan diluaskan pada arah daya akan diaplikasi. Aksi meluaskan tapak sokongan secara abduksi kaki pada arah pukulan menghasilkan posisi diri yang lebih stabil. Prinsip 3 Jisim yang tinggi adalah jasad yang lebih stabil. Contoh aplikasi prinsip ini dalam sukan: Bagi sukan yang berfokus kepada aspek kestabilan dan rintangan terhadap impak, atlet bertubuh besar lebih berkemampuan mengekalkan stabiliti. Sebagai contoh, dalam sukan ragbi, pemain berjisim tinggi lebih sesuai untuk melakukan posisi skrum. Semua ahli gusti sumo mempunyai jisim badan yang berlebihan supaya sukar hilang stabiliti. Aplikasi Stabiliti dalam Sukan 212 BIDANG 3 Prinsip 5 Prinsip 4 Daya geseran yang tinggi pada tempat sentuhan permukaan dan jasad akan menghasilkan situasi yang lebih stabil. Contoh aplikasi prinsip ini dalam sukan: Penggunaan kasut sukan yang sesuai mengikut keperluan sukan yang terlibat jelas memperlihatkan aplikasi prinsip ini. Sebagai contoh, kasut tenis untuk gelanggang keras dan kasut tenis untuk gelanggang tanah liat mempunyai struktur binaan dan corak tapak yang berbeza. Untuk kestabilan maksimum, garis graviti perlu merentasi tapak sokongan pada titik: (a) yang menghasilkan julat pergerakan yang tinggi, dan (b) yang berlawanan arah dengan daya yang menghasilkan pergerakan. Contoh aplikasi prinsip ini dalam sukan: Ketika menunggu hantaran balas dalam tenis atau menunggu tendangan penalti dalam bola sepak, pastikan garis graviti berada di bahagian tengah tapak sokongan. Situasi ini boleh dicapai secara berdiri dengan kaki diabduksi seluas bahu dalam posisi sebegini, selain menjamin tahap stabiliti yang baik, ia turut memudahkan pertukaran arah pergerakan. Kestabilan dinamik turut dipengaruhi oleh tumpuan visual terhadap faktor persekitaran. Info Buat perbincangan dalam kumpulan bagaimana setiap prinsip stabiliti diaplikasikan dalam acara sukan bola sepak. 213 BIDANG 3 APLIKASI STABILITI DALAM SUKAN Garis graviti yang merentasi tapak sokongan. Daya geseran antara tapak kasut dan permukaan tempat pijak. Jisim pemain ragbi yang besar dan tinggi. Kedudukan pusat graviti direndahkan. Tapak sokongan diluaskan. 214 BIDANG 3 1. Apakah maksud stabiliti? A. Titik keseimbangan jasad B. Keadaan yang membolehkan keseimbangan dikekalkan C. Keadaan yang menyebabkan objek berubah dari kedudukan asalnya D. Keadaan objek tidak bergerak walaupun ada daya dikenakan ke atasnya 2. Antara berikut, yang manakah menunjukkan posisi perlakuan yang paling stabil. i. Pemain badminton yang sedang melompat untuk melakukan smesy. ii. Pemain bola jaring yang sedang melontar untuk menjaring. iii. Atlet angkat berat yang sedang mengangkat beban. iv. Pemain bola tampar yang sedang melompat untuk merejam bola. A. i dan ii B. i dan iii C. ii dan iii D. iii dan iv Soalan Objektif Soalan Esei Soalan Struktur 1. Senaraikan empat (4) faktor yang mempengaruhi stabiliti. (4 markah) 2. Nyatakan dua (2) jenis sukan yang mengaplikasikan luas tapak sokongan. (4 markah) 1. Stabiliti amat penting dalam aktiviti sukan. Terangkan lima (5) aplikasi stabiliti yang perlu diterapkan oleh seseorang atlet berserta dengan contoh. (10 markah) 215 BIDANG 3 ASAS KEMAHIRAN MOTOR MANUSIA 3.7 Pada akhir unit ini, murid dapat: Mentakrif kemahiran motor Menerangkan ciri-ciri lakuan motor involuntari dan lakuan motor voluntari Menjelaskan mekanisme penghasilan lakuan motor involuntari dan lakuan motor voluntari Menyatakan perbezaaan ciri-ciri kemahiran generik dan kemahiran sekunder Menyatakan tiga kriteria pengkelasan kemahiran motor Menyatakan fungsi visual, vestibular dan somatosensori dalam kemahiran motor Menunjuk cara dominan visual dalam pelakuan motor diskrit Menunjuk cara peranan visual, vestibular dan somatosensori dalam mengawal postur 216 ASAS KEMAHIRAN MOTOR MANUSIA Kemahiran motor adalah keupayaan individu melakukan pergerakan (aktiviti atau tugasan) untuk mencapai objektif tertentu. Menurut Zawi et al. (2011), keupayaan mencapai objektif sesuatu pergerakan adalah dengan cara konsisten dan usaha yang minimum. Gabungan latihan dan pengalaman menyebabkan berlaku perubahan tindakan atau pergerakan kekal (Schmidt, 1988). Oleh itu, kemahiran motor dapat ditafsirkan sebagai perlakuan yang dihasilkan dengan kaedah yang efektif dan prestasi yang tekal. Kemahiran Motor Jenis lakuan motor yang mampu dihasilkan oleh sistem biologi manusia adalah: Lakuan Motor Involuntari Lakuan motor involuntari merujuk kepada lakuan motor yang dihasilkan di luar kawalan, iaitu pelaku tidak mampu untuk memilih atau memodifikasikan sebarang lakuan yang terhasil. Penghasilan lakuan bersifat stereotaip kerana dicetuskan daripada satu jenis rangsangan sahaja. Saraf pusat yang terlibat dalam lakuan motor involuntari ialah saraf tunjang sahaja. Contoh pergerakan involuntari ialah: • Sentakan lutut • Sentakan tangan atau kaki apabila terkena benda panas Foto 3.7.1 Mata akan tertutup secara tiba-tiba apabila bola menghampiri muka. • Lakuan Motor Involuntari • Lakuan Motor Voluntari Adakah pergerakan mudah seperti mengangkat tangan termasuk dalam kemahiran motor? Apakah asas kepada kualiti sesuatu pergerakan? Jenis Lakuan Motor Info Lakuan motor involuntari juga dikenali sebagai lakuan motor tanpa kemahiran. 217 BIDANG 3 Lakuan motor voluntari merujuk kepada semua lakuan motor yang dihasilkan secara sedar dan dalam kawalan. Dalam keadaan ini, pelaku mempunyai ruang untuk memilih dan menentukan sama ada untuk melakukan sesuatu pergerakan atau sebaliknya. Hasil lakuan yang diperoleh adalah dipengaruhi oleh interaksi pelaku dengan persekitaran yang pelbagai. Interaksi pelaku dengan persekitaran pula akan dipengaruhi oleh beberapa aspek seperti tahap kemahiran dan pengalaman pelaku tersebut. Saraf pusat yang terlibat dalam lakuan motor voluntari ialah otak dan saraf tunjang. Aktiviti Secara berpasangan, hasilkan satu folio tentang contoh-contoh bagi setiap lakuan motor. Dalam permainan badminton, apabila pemain mendapat hantaran bulu tangkis yang tinggi ke belakang gelangggang, maka pemain yang berkemahiran tinggi akan melakukan smesy ke gelanggang lawan, namun bagi pemain yang mempunyai kemahiran rendah hanya mungkin melakukan hantaran balas secara lob ke gelanggang lawan. 1. Contoh: Lakuan Motor Voluntari Dalam permainan bola tampar, semasa menerima servis, pasukan yang kurang berkemahiran hanya akan menghantar semula servis tadi ke gelanggang lawan. Bagi pasukan yang mempunyai kemahiran yang tinggi, mereka akan membuat strategi seperti menyangga, mengumpan dan seterusnya merejam bola tersebut ke gelanggang lawan. 2. Info Lakuan motor berkemahiran juga dikenali sebagai lakuan motor terkawal. 218 BIDANG 3 Aktiviti Bincang dan bandingkan lakuan motor voluntari dengan lakuan motor involuntari. Bentangkan hasil perbincangan dalam bentuk peta buih berganda. Impuls motor dihantar ke efektor Impuls motor dihantar ke efektor melalui sarat tunjang Impuls sensori bertukar menjadi impuls motor Impuls sensori bertukar menjadi impuls motor Impuls sensori dihantar ke saraf tunjang melalui proses sinaptik (Mekanisme involuntari) Neuron sensori bersinaps dengan neuron motor di saraf tunjang Proses integrasi sensori dan motor berlaku di otak Neuron sensori menukar rangsangan kepada bentuk impuls sensori Reseptor menerima rangsangan di peringkat periferi Talamus menyalur impuls sensori ke korteks serebral di otak Semua impuls sensori dari saraf tunjang dihantar ke talamus (Mekanisme voluntari) LAKUAN TERHASIL Rajah 3.7.1 Skema umum mekanisme fisiologi sistem saraf untuk menghasilkan lakuan motor involuntari dan lakuan motor voluntari. Sumber: Zawi, et al. (2011) Mekanisme Penghasilan Lakuan Motor 219 BIDANG 3 Kemahiran Generik Kemahiran Sekunder Kemahiran generik adalah kemahiran yang diwarisi, wujud dalam kod genetik bergantung pada fungsi neurologi dan berlaku sejak lahir ke dunia. Variasi makanan, latihan dan keadaan alam sekeliling tidak begitu mempengaruhi kematangan. Kemahiran motor berkembang secara semula jadi bersama-sama dengan kematangan seseorang. Sebagai contoh, secara fisiologi kemahiran motor seseorang itu mudah dilatih pada peringkat kanak-kanak. Perubahan kematangan berlaku dengan cepat pada awal remaja dan berkurangan pada akhir remaja. Proses ini berterusan mengikut tahap kematangan. Kemahiran sekunder adalah kemahiran yang dipelajari dan mempunyai objektif khusus, bergantung pada perlakuan yang ingin dihasilkan. Kemahiran ini berkembang melalui proses fizikal seperti praktis (pemboleh ubah pembelajaran) dan latihan yang dilakukan (pemboleh ubah prestasi). Beberapa unsur penting harus diambil kira dalam mengukuhkan penguasaan kemahiran tersebut, antaranya unsur kecekapan, ketepatan, ketekalan dan cepat bertindak balas apabila menerima rangsangan. Dalam acara larian contohnya, seseorang individu harus mempelajari teknik larian yang betul, di samping faktor masa reaksi, kecerunan badan dan gaya hayunan tangan membantu meningkatkan kelajuan seseorang pelari pecut. Kemahiran dalam Pergerakan Voluntari Semua lakuan dalam pergerakan voluntari dikelaskan sebagai pergerakan berkemahiran. Terdapat dua jenis kemahiran dalam pergerakan voluntari, iaitu: Aktiviti Dalam kumpulan, bincangkan contoh- contoh kemahiran generik yang berkembang pada seseorang manusia. Foto 3.7.2 Seorang pelari pecut memiliki kemahiran berlari secara generik dan kemudian memiliki kemahiran sekunder melalui praktis dan latihan yang dilakukan. Info Kemahiran sekunder juga dikenali sebagai kemahiran berobjektif. 220 BIDANG 3 Gabungan kedua-dua kemahiran (generik dan sekunder) ini menghasilkan pergerakan lokomotor dan bukan lokomotor. Ketepatan Lakuan Permulaan dan Pengakhiran Lakuan Rangsangan Persekitaran Kriteria kemahiran motor 1. Ketepatan Lakuan Kriteria ini berpandukan kepada jenis atau saiz otot-otot utama yang terlibat dalam menghasilkan kemahiran. Kelas-kelas kemahiran berdasarkan kriteria ini dibahagikan kepada: Kemahiran motor kasar melibatkan penggunaan otot-otot besar yang berfungsi sebagai otot utama seperti dalam lakuan menendang bola, berlari, berenang, memukul bola tenis ataupun semasa angkat berat. Kemahiran Motor Kasar Kemahiran Motor Halus Terdapat tiga jenis kriteria asas kemahiran motor iaitu: Kemahiran motor halus melibatkan penggunaan sebahagian daripada otot-otot kecil sebagai otot utama dalam setiap lakuan seperti bermain dart, memanah, boling padang ataupun semasa menembak. Memerlukan ketelitian yang tinggi dalam darjah koordinasi mata-tangan dan ketepatan pergerakan tangan-jari. Pengkelasan Kemahiran Motor Pergerakan lokomotor adalah jenis pergerakan yang membolehkan sesaran jasad secara mendatar seperti berjalan, berenang, berlari dan berbasikal. Pergerakan bukan lokomotor adalah sejenis pergerakan yang tidak menghasilkan sesaran jasad secara mendatar seperti menyambut bola, membaling bola dan berdiri tegak. 221 BIDANG 3 2. Permulaan dan Pengakhiran Lakuan Kriteria permulaan dan pengakhiran kemahiran dikawal oleh pelaku atau di luar kawalan pelaku. Kelas-kelas kemahiran berdasarkan kriteria ini adalah seperti berikut: Kemahiran Diskrit a b c Kemahiran Berterusan (Selanjar) Kemahiran Bersiri Kemahiran diskrit adalah kemahiran yang mempunyai titik permulaan dan pengakhiran yang spesifik yang melibatkan pergerakan pantas dalam masa terhad. Sebagai contoh, smesy dalam badminton, masa yang terhad tidak memberi peluang untuk mengubah tindak balas semasa kita melakukan kemahiran tersebut. Terdapat juga pergerakan lain yang memerlukan dua atau lebih pergerakan dalam masa singkat tetapi mempunyai permulaan dan pengakhiran yang spesifik iaitu merejam bola takraw dan melontar peluru. Kemahiran Diskrit Kemahiran berterusan atau selanjar adalah kemahiran yang melibatkan perlakuan yang sama diulang berkali-kali dengan titik mula dan titik akhir yang arbitrari. Titik permulaan dan akhiran pergerakan ditentukan oleh pelaku dan bukan disebabkan oleh tugasan tersebut contohnya berenang dan berlari. Kemahiran diskrit dan kemahiran berterusan boleh bergabung secara bersiri. Kombinasi kemahiran ini dikenali sebagai kemahiran bersiri. Dalam kemahiran bersiri, setiap fasa merupakan respons kepada pergerakan sebelumnya dan rangsangan kepada pergerakan seterusnya. Sebagai contoh, aksi dalam acara lompat tinggi. Kemahiran bermula dengan lari landas kemudian disambung dengan lompatan, layangan badan dan jatuhan badan. Kesemua aksi ini merupakan satu lakuan yang lengkap. Kemahiran Berterusan / Selanjar Kemahiran Bersiri 222 BIDANG 3 3. Rangsangan Persekitaran Kriteria ini adalah berdasarkan keadaan persekitaran kemahiran yang dihasilkan dalam suasana yang dinamik (berubah-ubah). Kelas kemahiran ini terdiri daripada: Kemahiran Luar Kawalan a Kemahiran Terkawal b Kemahiran yang dihasilkan dalam suasana yang sentiasa berubah-ubah dan dipengaruhi oleh beberapa faktor luaran (persekitaran) seperti smesy dalam badminton dan menjaga gol semasa tendangan penalti. Kemahiran yang dihasilkan oleh suasana yang stabil dan dipengaruhi oleh faktor dalaman (faktor pelaku) seperti memanah, bermain boling, dart dan aksi servis dalam badminton. Keupayaan manusia dalam menghasilkan pergerakan, sama ada secara voluntari ataupun involuntari adalah dipengaruhi oleh interaksi yang berlaku di antara sistem biologi dengan persekitarannya. Persekitaran memainkan peranan yang penting bagi menyediakan rangsangan yang relevan dalam penghasilan respons dan sistem biologi pula berperanan menerima dan memproses rangsangan tersebut bagi membolehkan penghasilan pergerakan. Asas keupayaan manusia menghasilkan pergerakan daripada pergerakan mudah ke pergerakan kompleks, adalah melalui kawalan postur. Dalam sistem biologi, tiga sistem utama yang bertanggungjawab mengawal postur ialah: Sistem visual 1 Sistem yang mengandungi reseptor sensori paling dominan berbanding reseptor sensori yang lain. Bukti dominan sistem visual dapat dialami sendiri oleh setiap individu. Sekiranya rangsangan diperoleh daripada semua reseptor pada masa yang sama, sistem biologi lazimnya akan mendahului rangsangan yang diperoleh daripada sistem visual. Sistem ini menerima maklumat penglihatan, iaitu mata. Sebagai contoh, sekiranya kita melihat rakan sepasukan berlari ke arah pintu gol dan dalam masa yang sama mendengar jeritan jurulatih memberi arahan, kita biasanya akan lebih fokus melihat aksi rakan terlebih dahulu. Taip kata kunci ASAS KAWALAN MOTOR untuk mendapatkan maklumat lanjut. TMK Fungsi Sistem Biologi dalam Kawalan Motor 223 BIDANG 3 Sistem vestibular 2 Sistem yang berperanan dalam pengawalan keseimbangan jasad. Sistem ini terletak di bahagian dalam telinga. Kawalan postur bagi penghasilan pergerakan amat bergantung kepada sistem vestibular. Sekiranya maklumat visual tidak dapat diperoleh, kawalan postur yang baik masih boleh dicapai menerusi fungsi sistem vestibular. Namun begitu, sekiranya sistem vestibular mengalami kerosakan, kawalan postur tetap akan terjejas walaupun sistem visual wujud. Sebagai contoh, pemain bola keranjang yang sering bertukar arah melibatkan perubahan fisiologi yang mendadak seperti peningkatan nadi dan kehilangan orientasi posisi dalam persekitaran. Visual Ambien Visual Fokal • Tidak melibatkan fungsi otak. • Melibatkan fungsi otak. • Berfungsi untuk mengawal keseimbangan dinamik berdasarkan maklumat aliran optik yang diterima melalui mata. • Berfungsi untuk pemfokusan imej, iaitu melihat segala aksi yang melibatkan pergerakan sama ada pergerakan manusia atau objek dan jenis repons yang dihasilkan oleh rakan sepasukan dan pihak lawan • Contoh: Visual ambien dalam bola jaring berfungsi untuk membolehkan pemain penyerang mengetahui posisi rakan sepasukan yang terdekat dengannya walaupun sedang menumpukan pandangan kepada posisi penjaga gol pihak lawan. • Contoh: Visual fokal dalam sukan menembak berfungsi untuk membolehkan pemain fokus untuk melepaskan tembakan. Terdapat dua jenis sistem visual iaitu: Dalam kumpulan, rancang dan laksanakan amali bagi menunjukkan cara dominan visual dalam pelakuan motor diskrit. 224 BIDANG 3 Sistem Somatosensori 3 Sistem somatosensori merupakan sistem yang berperanan memproses maklumat tentang orientasi jasad. Rangsangan yang diterima oleh reseptor dikenali sebagai rangsangan kinestetik. Rangsangan kinestetik membekalkan butir-butir tentang posisi anggota dalam persekitaran. Rangsangan kinestetik ini diperoleh daripada reseptor-reseptor sendi, otot, kulit dan tendon. Reseptor-reseptor yang menyampaikan rangsangan kinestetik dikenali sebagai proprioseptor. Fungsi proprioseptor sangat dominan dalam pergerakan sukan. Sebagai contoh, dalam gimnastik, rangsangan kinestetik membolehkan atlet sedar bahawa kepalanya berada di bawah daripada kaki ketika melakukan dirian tangan dengan mata dipejamkan. Hasilkan satu folio untuk menunjukkan peranan sistem visual, sistem vestibular dan sistem somatosensori dalam pengawalan postur. Bersyukur atas kurniaan Tuhan. Nilai Soalan Objektif 1. Pilih aktiviti sukan yang dikelaskan sebagai kemahiran bersiri. A. Lompat jauh B. Lumba basikal C. Menangkap bola D. Menggelecek bola 2. Apakah yang dimaksudkan dengan lakuan motor involuntari? A. Lakuan terhasil apabila situasi memerlukan pergerakan tersebut B. Merujuk kepada semua lakuan motor yang dihasilkan secara terkawal C. Pelaku mampu memilih atau memodifikasikan lakuan yang terhasil D. Mutu lakuan yang terhasil tidak dipengaruhi oleh interaksi pelaku dengan persekitaran 225 BIDANG 3 3. Berikan sebab utama sentakan otot diklasifikasikan sebagai lakuan motor involuntari. A. Impuls motor menerima maklumat daripada otak dan saraf tunjang B. Impuls sensori tidak bertukar menjadi impuls motor untuk mengakibatkan pergerakan itu C. Impuls sensori bersinaps dengan neuron motor di saraf tunjang D. Impuls motor menerima maklumat daripada otak sahaja Soalan Struktur 1. Sistem visual terbahagi kepada visual ambien dan visual fokal. Nyatakan perbezaan visual ambien dan visual fokal. (6 markah) Soalan Esei 1. Jelaskan perbezaan antara kemahiran diskrit dengan kemahiran berterusan. (10 markah) 2. Terdapat dua (2) jenis lakuan motor dalam sistem biologi manusia. Nyatakan sistem itu dan jelaskan setiap satunya. (10 markah) 226 BIDANG 3 PEMBELAJARAN KEMAHIRAN MOTOR 3.8 Pada akhir unit ini, murid dapat: Menerangkan tahap kognitif, tahap gabungan dan tahap autonomi dalam pembelajaran kemahiran motor Menerangkan perbezaan antara praktis spesifik dengan praktis variasi Menilai kesan praktis spesifik dan praktis variasi terhadap pemerolehan kemahiran motor 227 Pembelajaran kemahiran motor berfokuskan kepada perubahan dan peningkatan kemahiran motor. Menurut Magill (1989), pembelajaran motor didefinasikan sebagai kemampuan individu untuk mempamerkan perubahan dan peningkatan yang kekal dalam kemahiran motor hasil daripada praktis atau pengalaman. Oleh itu, kejayaan mencapai objektif kemahiran motor dapat dilakukan dengan praktis dan pengalaman yang konsisten. Pembelajaran Kemahiran Motor Setiap proses pembelajaran sesuatu kemahiran motor akan melalui pelbagai peringkat tertentu. Terdapat beberapa model yang dikemukakan bagi menggambarkan peringkat pencapaian sesuatu kemahiran motor. Model yang agak mudah difahami ialah model yang dikemukakan oleh Fitts & Posner pada tahun 1957. Berdasarkan model ini, tahap pembelajaran kemahiran motor adalah tahap kognitif, tahap gabungan dan tahap autonomi. Tahap Kognitif Tahap ini merupakan peringkat permulaan atau peringkat yang paling rendah dalam proses pembelajaran sesuatu kemahiran motor. Pada tahap ini, atlet memerlukan arahan yang jelas bagi melakukan kemahiran yang terlibat. Istilah lisan merujuk kepada arahan yang disampaikan oleh jurulatih atau pengajar. Istilah kognitif pula merujuk kepada tafsiran atlet tentang maksud arahan yang diterima daripada jurulatih atau pengajar tadi. Pada peringkat ini, atlet masih dalam proses menguasai kemahiran asas yang terlibat. Sebagai contoh dalam permainan badminton, atlet di peringkat ini sedang dalam proses menyesuaikan teknik memegang raket dengan tahap keselesaan masing-masing. Atlet belajar mengenal fasa-fasa melakukan pukulan bulu tangkis. Foto 3.8.1 Pada tahap kognitif, atlet memerlukan bimbingan jurulatih bagi menguasai kemahiran asas. Info Tiga tahap pemerolehan kemahiran motor dipengaruhi oleh dua pemboleh ubah, iaitu praktis dan maklum balas. Tahap Pembelajaran Kemahiran Motor 228 BIDANG 3 Tahap Gabungan Tahap ini merupakan tahap pertengahan dalam proses pembelajaran kemahiran motor. Pada peringkat ini, atlet telah menguasai sepenuhnya kemahiran asas yang telah diajar dan diperlukan oleh mereka. Atlet juga sudah mahir menentukan strategi yang terbaik untuk melaksanakan kemahiran tersebut. Sebagai contoh, dalam permainan badminton, sekiranya mendapat hantaran separuh gelanggang dengan bulu tangkis yang tinggi, atlet akan menghadapi persoalan sama ada untuk melakukan smesy ataupun membuat hantaran balas yang mengelirukan kepada pihak lawan. Perkara yang paling penting adalah atlet tidak lagi memerlukan arahan jurulatih sebaliknya sudah mampu untuk melakukan pembelajaran aktiviti kendiri (self-learning). Foto 3.8.2 Pada tahap gabungan, jurulatih hanya memerhatikan prestasi atlet. Foto 3.8.3 Pada tahap autonomi, atlet profesional beraksi semasa pertandingan peringkat tinggi. Aktiviti Bincang dan bandingkan tahap kognitif, tahap gabungan dan tahap autonomi dalam pembelajaran kemahiran motor. Persembahkan hasil perbincangan anda dengan menggunakan multimedia. Tahap Autonomi Tahap ini merupakan peringkat yang paling tinggi dalam proses pemerolehan kemahiran motor. Pada peringkat ini, segala pergerakan kemahiran yang dihasilkan seolah- olah berlaku secara automatik. Atlet menguasai kesemua kemahiran asas. Atlet-atlet yang bertanding di peringkat tinggi seperti Sukan Olimpik ataupun kejohanan peringkat kebangsaan seperti SUKMA, Liga Super dan sebagainya dianggap mencapai tahap kemahiran autonomi. 229 BIDANG 3 Praktis Spesifik Praktis Variasi Kaedah praktis yang menekankan kepada variasi lakuan dalam satu sesi praktis Bertujuan untuk mengukuhkan pembinaan asas kemahiran Sebagai contoh, dalam permainan bola sepak, praktis variasi dapat dijalankan bagi mengukuhkan kemahiran menjaring gol. Dalam sesi praktis tersebut, pemain akan berlatih menjaring daripada pelbagai jarak, sudut dan teknik tendangan yang berbeza. Sebagai contoh, dalam permainan bola sepak, praktis spesifik dapat dijalankan bagi mengukuhkan kemahiran tendangan penalti, iaitu pemain akan berlatih menjaring daripada jarak yang sama dengan menggunakan teknik tendangan yang konsisten. Bertujuan mengukuhkan sesuatu kemahiran yang spesifik Kaedah praktis yang mengkhususkan kepada sesuatu lakuan Praktis didefinisikan sebagai melakukan aktiviti secara berulangan dengan kekerapan yang tinggi. Praktis yang berkesan akan menghasilkan proses pembelajaran yang bergantung pada adaptasi fisiologi dan motor. Antara konsep asas tentang praktis yang perlu diketahui oleh atlet ialah konsep praktis spesifik dan praktis variasi terhadap pemerolehan kemahiran motor. Selain membuat latihan fizikal, seseorang atlet juga perlu mahir bagi latihan mental. Bagaimanakah seseorang atlet membuat latihan dalam mengawal emosi semasa pertandingan? Jenis Praktis 230 BIDANG 3 Kesan Praktis Spesifik Kesan Praktis Variasi Kesan Positif Kesan Positif Kesan Negatif Kesan Negatif Aktiviti Secara berkumpulan, reka satu kaedah praktis untuk praktis spesifik dan praktis variasi dalam apa-apa acara sukan. Jalankan program tersebut dan senaraikan kesan selepas tempoh masa tertentu. • Mengukuhkan sesuatu kemahiran yang spesifik • Kemahiran spesifik dapat dicapai dalam tempoh masa tertentu • Peningkatan yang baik sehingga kemahiran spesifik dapat dicapai • Meningkatkan pembinaan asas kemahiran • Kadar peningkatan kemahiran meningkat dalam satu tempoh waktu tertentu • Meningkatkan kelajuan dan ketepatan servis • Hanya mahir dalam kemahiran yang tertentu sahaja • Memerlukan tempoh masa yang lebih lama 231 BIDANG 3 Soalan Objektif 1. Apakah maksud pembelajaran motor? A. Kemampuan pada peringkat permulaan dalam proses pembelajaran B. Kemampuan pada tahap tertinggi dalam proses pembelajaran C. Kemampuan individu untuk mempersembahkan bakat dalam kemahiran motor hasil daripada proses pembelajaran D. Kemampuan individu untuk mempamerkan perubahan dan peningkatan yang kekal dalam kemahiran motor hasil daripada praktis atau pengalaman 2. Apakah maksud praktis? A. Aktiviti yang dilakukan semasa latihan B. Penguasaan sesuatu kemahiran yang dipelajari C. Mempelajari sesuatu kemahiran baharu di peringkat awal D. Aktiviti yang dilakukan dengan kadar ulangan yang tinggi 3. Apakah tahap kemahiran yang tertinggi dalam pembelajaran kemahiran motor? A. Tahap gabungan B. Tahap autonomi C. Tahap kognitif lisan D. Tahap kognitif Soalan Struktur 1. Berikan dua (2) perbezaan praktis spesifik dan praktis variasi. (4 markah) 2. Terangkan dua (2) kesan positif praktis spesifik dan praktis variasi. (6 markah) Soalan Esei 1. Terangkan tahap pembelajaran kemahiran motor dan ciri-cirinya. (10 markah) 2. Cadangkan satu sesi praktis yang melibatkan kemahiran membuat smesy dalam sukan badminton. (10 markah) 232 Unit 3.1 • Posisi rujukan anatomi terdiri daripada superior, inferior, medial, lateral, proksimal, distal, anterior dan posterior. • Satah anatomi membahagikan tubuh manusia kepada satah sagital, satah frontal dan satah melintang. • Pergerakan asas dapat dibahagikan berdasarkan satah. Unit 3.2 • Terdapat tiga jenis gerakan iaitu gerakan linear, gerakan bersudut dan gerakan umum. • Daya sentrik ialah daya yang menghasilkan gerakan linear manakala daya esentrik ialah daya yang menghasilkan gerakan bersudut. • Kinematik dalam pergerakan tidak melibatkan aplikasi daya. • Kinematik dalam pergerakan terdiri daripada kinematik linear dan kinematik projektil. • Kuantiti vektor yang terlibat ialah sesaran, halaju dan pecutan. Setiap kuantiti mempunyai perkaitan dalam pergerakan manusia. • Halaju dan pecutan dapat dikira berdasarkan sesaran dan masa pergerakan. Unit 3.3 Unit 3.4 • Kinetik adalah kajian tentang daya yang menghasilkan pergerakan. • Kinetik dalam pergerakan melibatkan konsep inersia, jisim, daya dan tork. • Sistem rangka manusia terdiri daripada sistem tuas yang merangkumi tuas kelas pertama, tuas kelas kedua dan tuas kelas ketiga. • Fungsi tuas membolehkan manusia melakukan pergerakan yang berkesan. 233 BIDANG 3 Unit 3.5 • Hukum Newton Pertama (Hukum Inersia) menyatakan bahawa sesuatu jasad atau objek akan kekal dalam keadaan pegun atau terus bergerak dengan halaju seragam dalam satu garisan lurus kecuali apabila ada daya bertindak ke atas jasad atau objek itu. • Hukum Newton Kedua (Hukum Pecutan) pula menyatakan perubahan momentum sesuatu jasad atau objek adalah berkadar terus dengan daya yang dikenakan ke atasnya mengikut arah daya itu bertindak. • Hukum Newton Ketiga (Hukum Reaksi) menyatakan bagi setiap tindakan (aksi), terdapat satu tindak balas (reaksi) yang sama magnitud tetapi dalam arah tindakan yang bertentangan. Unit 3.6 Unit 3.8 Unit 3.7 • Stabiliti adalah keadaan yang membolehkan keseimbangan tubuh badan dikekalkan. • Pusat graviti, garis graviti, luas tapak sokongan, taburan jisim dan geseran pada permukaan adalah faktor yang mempengaruhi stabiliti. • Pembelajaran kemahiran motor berfokuskan kepada perubahan dan peningkatan kemahiran motor. • Terdapat tiga tahap dalam pembelajaran kemahiran motor iaitu tahap kognitif, tahap gabungan dan tahap autonomi. • Terdapat dua jenis kaedah praktis bertujuan untuk mengukuhkan kemahiran motor iaitu praktis spesifik dan praktis variasi. • Kemahiran motor ialah perlakuan yang dihasilkan dengan kaedah yang efektif dan prestasi yang tekal. • Terdapat dua jenis lakuan motor iaitu lakuan motor voluntari dan lakuan motor involuntari. • Lakuan motor voluntari melibatkan kemahiran generik dan kemahiran sekunder. • Tiga kriteria pengkelasan kemahiran motor adalah ketepatan lakuan, stabiliti persekitaran dan ciri pergerakan. • Fungsi sistem visual, sistem vestibular dan sistem somatosensori dalam kemahiran motor ialah semasa pengawalan postur. 234 BIDANG 3 No Tajuk 1 2 3 4 1 Posisi rujukan anatomi 2 Pembahagian tubuh mengikut satah sagital, satah frontal dan satah melintang 3 Pergerakan asas berdasarkan satah 4 Ciri-ciri gerakan linear, gerakan bersudut dan gerakan umum 5 Ciri-ciri daya yang menghasilkan gerakan linear dan gerakan bersudut 6 Mengenal pasti gerakan linear, gerakan bersudut dan gerakan umum dalam aksi sukan 7 Takrif kinematik dalam pergerakan 8 Perkaitan antara sesaran, halaju dan pecutan dalam pergerakan 9 Mengukur halaju dan pecutan berdasarkan sesaran dan masa pergerakan 10 Takrif kinetik dalam pergerakan 11 Daya dan tork (torque) dalam pergerakan 12 Komponen tuas dan kelas tuas dalam sistem rangka manusia 13 Kelebihan dan kekurangan mekanikal pada sistem tuas dalam aksi sukan 14 Hukum Newton Pertama dalam pergerakan sukan 15 Hukum Newton Kedua dalam pergerakan sukan 16 Hukum Newton Ketiga dalam pergerakan sukan 17 Takrif stabiliti 18 Pengaruh pusat graviti, garis graviti, luas tapak sokongan, taburan jisim dan geseran terhadap stabiliti dalam pergerakan 19 Takrif kemahiran motor 20 Ciri-ciri lakuan motor involuntari dan lakuan motor voluntari 21 Mekanisme penghasilan lakuan motor involuntari dan voluntari 22 Perbezaan ciri-ciri kemahiran generik dan kemahiran sekunder 23 Kriteria pengkelasan kemahiran motor 24 Fungsi visual, vestibular, dan somatosensori dalam kemahiran motor 25 Cara dominan visual dalam perlakuan motor diskrit 26 Cara peranan sistem visual, sistem vestibular dan sistem somatosensori dalam mengawal postur 27 Tahap dalam pembelajaran kemahiran motor 28 Perbezaan praktis spesifik dengan praktis variasi 29 Kesan praktis spesifik dan praktis variasi terhadap pemerolehan kemahiran motor Tandakan (3) dalam ruangan yang sesuai untuk mengetahui tahap pemahaman anda. tidak faham kurang faham faham sangat faham 1 2 4 3 235 BIDANG 3 Soalan Objektif 1. Pergerakan yang manakah melibatkan pergerakan pada satah melintang? A. Fleksi B. Abduksi C. Sirkumduksi D. Fleksi dorsi 2. Posisi rujukan anatomi lateral merujuk kepada: A. Bahagian yang menuju garisan tengah jasad B. Bahagian yang menuju ke bahagian atas jasad C. Bahagian yang menuju ke bahagian bawah jasad D. Bahagian yang menjauhi garisan tengah jasad 3. Pilih ciri gerakan rektilinear yang tepat. A. Pergerakan yang menyebabkan peralihan jasad menegak B. Pergerakan yang melibatkan peralihan jasad mengikut landasan lurus C. Pergerakan yang melibatkan peralihan jasad mendatar pada arah yang sama D. Pergerakan yang melibatkan peralihan jasad mengikut landasan melengkung 4. Jasad mengalami pecutan dalam situasi yang berikut; i. Apabila halaju awal lebih rendah berbanding halaju akhir ii. Apabila jasad pegun iii. Apabila halaju awal sama dengan halaju akhir iv. Apabila halaju awal lebih tinggi berbanding halaju akhir A. i dan iii B. ii dan iv C. i dan iv D. Semua di atas 5. Antara pergerakan yang berikut, yang manakah melibatkan sistem tuas kelas kedua? A. Smesy dan menerima hantaran bulu tangkis dalam acara badminton B. Menjengketkan kaki semasa memukul bola skuasy C. Memukul bola tenis D. Menendang bola masuk ke dalam padang 236 BIDANG 3 7. Penyataan di atas merujuk kepada: A. Sistem visual fokal B. Sistem visual ambien C. Sistem vestibular D. Sistem somatosensori 8. Satu objek berjisim 30 kg diletakkan di atas lantai mendatar dan licin. Halaju objek berubah daripada pegun kepada 25.0 ms-1 dalam masa 10 saat apabila dikenakan daya (F) secara mengufuk. Berapakah magnitud daya (F)? A. 80 N B. 25 N C. 75 N D. 100 N Berfungsi untuk mengawal keseimbangan dinamik berdasarkan maklumat aliran optik yang diterima melalui mata. 6. Apakah maksud kemahiran generik? A. Kemahiran pergerakan yang diwarisi B. Kemahiran pergerakan yang dipelajari C. Kemahiran yang berkembang melalui proses latihan D. Kemahiran pergerakan yang mempunyai objektif tertentu. Soalan Struktur 1. a. Huraikan empat (4) prinsip kestabilan yang diaplikasikan dalam aksi sukan di atas. (4 markah) b. Jelaskan tiga (3) contoh aksi sukan yang mengaplikasikan prinsip kestabilan. (6 markah) 237 BIDANG 3 2. Satu objek berjisim 15 kg diletakkan di atas lantai mendatar dan licin. Halaju objek berubah daripada pegun kepada 6.0 ms-1 dalam masa 10 saat apabila dikenakan daya (F) secara mengufuk. Berapakah magnitud daya (F)? (3 markah) 3. Jelaskan perbezaan antara kemahiran diskrit dengan kemahiran bersiri. (10 markah) 4. Jelaskan prinsip stabiliti yang dapat diaplikasikan dalam aksi sukan skrum ragbi. (4 markah) 5. a. Apakah Hukum Newton yang terlibat dalam aksi sukan di atas? (2 markah) b. Jelaskan tiga (3) contoh aksi sukan yang turut mengaplikasikan Hukum Newton yang sama dengan aksi sukan di atas. (6 markah) Soalan Esei 1. Jelaskan persamaan dan perbezaan antara pronasi dan supinasi. (10 markah) 2. Nyatakan ciri-ciri tindakan daya terhadap sistem mekanikal jasad. (6 markah) 3. Cadangkan satu sesi praktis yang melibatkan kemahiran membuat tendangan dalam sukan bola sepak. Beri sebab kepada pemilihan cadangan sesi praktis tersebut. (10 markah) 238 BIDANG 3 4. Huraikan jenis tuas yang terlibat dalam aksi sukan di atas. Nyatakan aksi sukan lain yang turut mengaplikasikan jenis tuas yang sama. (5 markah) 239 BIDANG 3 240 LAMPIRAN 1 Nama penuh: Lee Chong Wei Negara: Malaysia Tarikh lahir: 21 Oktober 1982 Tempat lahir: Pulau Pinang, Malaysia Tinggi: 174 cm Berat: 60 kg Tangan dominan: Kanan Jurulatih: Dato' Misbun Sidek, Tey Seu Bock Kedudukan tertinggi: 1 (24 Ogos 2006) Kedudukan terkini: 1 (Nov 2016) Rekod pingat Olimpik: Perak (2016) Kerjaya Badminton Dato' Lee Chong Wei telah bermain badminton di Sukan Olimpik 2004 bagi perseorangan lelaki dengan menewaskan Ng Wei dari Hong Kong pada pusingan pertama. Pada pusingan kedua, beliau tewas kepada pemain dari China, Chen Hong. Beliau tidak pernah tewas dalam Terbuka Malaysia untuk tiga tahun berturut- turut. Pada tahun 2005, buat pertama kalinya beliau bermain dalam kejohanan bertaraf 5 bintang iaitu Terbuka Denmark. Beliau berjaya menjuarai Terbuka Malaysia dan memungut pingat gangsa dalam kejohanan dunia. Kemuncak kariernya ialah pada tahun 2006 ketika beliau berjaya merangkul gelaran kedudukan nombor satu dunia. Pesaing utama beliau ialah Lin Dan, Cheng Long, Sony Dwi Kuncoro dan Peter Gade. Maklumat Peribadi Biodata Atlet 241 Kerjaya Squasy Datuk Nicol Ann David ialah seorang pemain skuasy profesional Malaysia. Beliau merupakan pemain Asia pertama yang menjadi pemain nombor satu dunia bagi kategori wanita. Pada usia lapan tahun, beliau mengejutkan peminat- peminat sukan dengan memenangi pingat perak dalam kejohanan skuasy kebangsaan. Bermula saat itu, beliau menjadi salah seorang pemain paling berjaya dalam dunia sukan. Pada tahun 1999, beliau menjadi pemain termuda yang memenangi Kejohanan Junior Sedunia. Beliau mempertahankan gelaran itu sehingga tahun 2001 dan menjadi wanita pertama yang merangkul gelaran itu sebanyak dua kali. Beliau juga menyertai Persatuan Pemain Skuasy Antarabangsa Wanita (WISPA) dan menjadi atlet wanita termuda memenangi kejohanan itu. Beliau mencatatkan pelbagai rekod dan memenangi kejohanan paling berprestij. Beliau menjadi pemain wanita nombor satu dunia pada tahun 2006. Nama penuh: Nicol Ann David Negara: Malaysia Tarikh lahir: 28 Ogos 1983 Tempat lahir: Pulau Pinang, Malaysia Tinggi: 163 cm Berat: 50 kg Tangan dominan: Kanan Jurulatih: Liz Irving Kedudukan tertinggi: 1 (Januari 2006) Kedudukan terkini: 5 (Nov 2016) Maklumat Peribadi 242 LAMPIRAN 2 Sukan Malaysia (SUKMA) TUJUAN SUKAN MALAYSIA (SUKMA) Sukan Malaysia atau SUKMA adalah satu acara kebangsaan di bawah anjuran Majlis- Majlis Sukan Negara Malaysia, Majlis-Majlis Sukan Negeri, Majlis Sukan Sekolah- Sekolah Malaysia (MSSM), Majlis Sukan Universiti Malaysia dan Majlis Sukan Polis Diraja Malaysia. SUKMA merupakan kejohanan beraneka sukan (multi-sports competition) dan berkonsepkan Mini Sukan Olimpik di Malaysia yang melibatkan atlet remaja. SUKMA diadakan secara dwitahunan dan berselang-seli dengan Sukan SEA. Sukan Malaysia yang pertama telah diadakan pada tahun 1986 di Kuala Lumpur. • SUKMA merupakan sukan yang berprestij bertujuan mencungkil bakat atlet-atlet remaja di peringkat daerah dan negeri bagi menggalakkan penglibatan secara total dalam sukan yang dipertandingkan. • Mempertingkatkan mutu sukan dan menggalakkan pertumbuhan bilangan penyertaan di peringkat daerah dan negeri terutama dalam sukan-sukan yang diberi keutamaan. • Menggalakkan dan mempertingkatkan prestasi kepegawaian seperti Jurulatih, Pegawai-Pegawai Teknikal dan Pentadbir-Pentadbir Sukan. • Menggalakkan pembinaan kemudahan-kemudahan sukan yang baharu serta membaik pulih kemudahan-kemudahan yang sedia ada di peringkat daerah dan negeri. • Menjadi asas pemilihan atlet-atlet bagi mewakili negara ke peringkat antarabangsa di masa hadapan. • Sebagai usaha meningkatkan integrasi nasional dalam kalangan masyarakat Malaysia. OBJEKTIF SUKMA 243 LAMPIRAN 3 Olahragawan dan Olahragawati Sukan Malaysia Tahun Olahragawan Olahragawati 1991 Rashid Sidek (Badminton) Lisa Kwan (Boling) 1992 Rashid Sidek (Badminton) Lim Ai Lian (Golf) 1993 M. Ramachandran (Olahraga) Lisa Kwan (Boling) 1994 Nurherman Majid (Olahraga) Shalin Zulkifli (Boling) 1995 Sam Chong (Snuker) Sharon Low (Boling) 1996 Rashid Sidek (Badminton ) Shalin Zulkifli (Boling) 1997 Cheah Soon Kit & Yap Kim Hock (Badminton) Shalin Zulkifli (Boling) 1998 Lim Keng Liat (Renang) G. Shanti (Olahraga) 1999 Shahrul Neza (Lumba Basikal) Nicol Ann David (Skuasy) 2000 Sazali Samad (Bina Badan) Noraseela Mohd Khalid (Olahraga) 2001 Muhammad Roslin Hashim (Badminton) Shalin Zulkifli (Boling) 2002 Karamjit Singh & Ellen Oh (Automobil) Shalin Zulkifli (Boling) 2003 Nazmizan Muhammad (Olahraga) Nicol Ann David (Skuasy) 2004 Josiah Ng (Lumba Basikal) Elaine Teo (Taekwando) 2005 Lee Chong Wei (Badminton) Nicol Ann David (Skuasy) 2006 Sazali Samad (Bina Badan) Nicol Ann David (Skuasy) 2007 Koo Kien Keat & Tan Boon Heong (Badminton) Nicol Ann David (Skuasy) 2008 Dato' Lee Chong Wei (Badminton) Datuk Nicol Ann David (Skuasy) 2009 Mohd. Azizulhasni Awang (Berbasikal) Datuk Nicol Ann David (Skuasy) 2010 Mohd. Azizulhasni Awang (Berbasikal) Datuk Nicol Ann David (Skuasy) 2011 Dato' Lee Chong Wei (Badminton) Pandalela Rinong (Renang) 2013 Dato' Lee Chong Wei (Badminton) Pandalela Rinong (Renang) 2014 Sazali Samad (Bina Badan) Datuk Nicol Ann David (Skuasy) 2015 Mohd al-Jufferi Jamari (Silat) Pandalela Rinong (Renang) Sumber: Majlis Sukan Negara (MSN) 244 RUJUKAN Ahmad, G. (2007). Kejurulatihan dan Sains Sukan. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd. Aman, M.S. (2006). Pengurusan Sukan: Aplikasinya di Malaysia. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya. Bompa, T.O. (1994). Theory and Methodology of Training: The Key to Athletic Performance (3rd ed). Dubuque, Iowa: Kendall Hunt Publishing Company. British Association of Sport Science and Exercise Sciences. (2006). Leeds Metropolitan University, Fairfax Hall, Beckett Park Campus. Bouchard, T.J.Jr. & McGue, M., (1992). Generic and environmental influences. Journal of Applied Psychology, 77(1). Burke, L.M. (1995). Practical Issues in Nutrition for Athletes. Journal of Sports Sciences, 13: 83-90. Carter, J.E.L. (2002). The Health Anthropometric Somatotaip. Instructions Manual. Department of Exercise and Nutritionals Sciences. San Diego State University. Cheah S.M. (1995). Sains dalam Sukan. Shah Alam: Fajar Bakti Shd. Bhd. Coakley, J.J. (2009). Sport in Society: Issues and Controversies. New York: Mc Graw-Hill. Davis, D., Kimmet, T. & Auty, M. (1993). Physical Education: Theory and Practice. Melbourne: MacMillan Education Australia PTY Ltd. DeSensi, J.T., Kelly, M.d., Blanton, M.D. & Beitel, P.A. (1990). Sport Management Curricular Evaluation and Needs Assessment: A Multifaceted Approach. Journal of Sport Management, 4: 31-58. Dewar, A. & Horn, T.S. (1992). A Critical Analysis of Knowledge Construction In Sport Psyhcology. Illinois: Human Kinetics. Exercise and Sport Science Australia, (2010). Albion. Queensland, Australia. Evelyn, C.P. (2013). Anatomi dan Fisiologi untuk Jururawat. Petaling Jaya: Golden Book Centre Sdn. Bhd. Fox, E.L., Bowers, R.W. & Foss, M.L. (1993). The Physiological Basic for Exercise and Sport. (5th ed). Boston: WCB/McGraw-Hill. Fahey, B. (1984). Exercise Physiology, Human Bioenergetics and its Applications. USA: Johon Wiley & Sons. Hall, S.J. (2007), Basic Biomechanics. (5th ed). New York: McGraw-Hill. Hashim, A. (2015). Pengujian Pengukuran dan Penilaian Pendidikan Jasmani. Selangor: Dubook Press Sdn. Bhd. Hawkey, R. (1993). Sport Science. (2nd ed). London: Wearside Tradepools. Howley, J. & Burke, L. (1998). Peak Performance: Training and Nutritional Strategies for Sport. Sydney: Alien & Unwin. Kementerian Belia dan Sukan. (2009). Dasar Sukan Negara. Kementerian Kesihatan Malaysia. (2013). Malaysian Clinical Practice Guideline Management of Hypertensi. (4th ed). Kuala Lumpur: KKM. Kent, M. (2006). The Oxford Dictionary od Sport Science and Medicine. (3rd ed). Oxford, UK: Oxford University Press 245 Lumpkin, A., Stoll, S.K. & Beller, J. (1994). Sport Ethics: Applications for Fair Play. St Louis: Mo-Mosdy. Magill, R.A. (1989). Motor Learning and Control: Concept and Applications (1st ed). New York: McGraw-Hill. Magill, R.A. (2006). Motor Learning and Control: Concept and Applications (8th ed). New York: McGraw-Hill. Marieb, E.N. (2004). Human Anatomy and Physiology. (6th ed). San Francisco: Benjamin- Cumming Science Publishing. McGinnis, P.M. (2005). Biomechanics of Sport and Exercise. (2nd ed.) Illinois: Human Kinetics. Powers, S.K. & Howley, E.T. (2007). Exercise Physiology - Theory and Application to Fitness and Performance. (6th ed). New York: McGraw- Hill. Rowland, T.W. (2005). Children’s Exercise Physiology. (2nd ed). Illinois: Human Kinetics. Schmidt, R.A. (1988). Motor Control and Learning: A Behavioral Emphasis. Illinois: Human Kinetics. Shields, D.L.L. & Bredemeire, B.J.L. (1995). Character Development and Physical Activity. Champaign, Illinois: Human Kinetics. Tippett, S.R. (1990). Coaches Guide to Sport Rehabilitation. Illinois: Human Kinetics. Tortora, G.J. & Derrickson, B. (2006). Principles of Anatomy and Physiology: Atlas and Registration Card. (11th ed). USA: John Wiley & Sons. Inc. Wann, D.L. (1997). Sport Psychology. New Jersey: Upper Saddle River, Prentice Hall. Wee, E.H. (1994). Organisasi dan Pentabdiran Sukan dan Pendidikan Jasmani. Shah Alam: Fajar Bakti Sdn. Bhd. Zawi, M.K., Mohamed Sheh, S. & Abdullah, B. (2011). Sains Sukan Tingkatan 4. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 246 GLOSARI A adaptasi penyesuaian dengan keadaan yang baharu atau berbeza. arbitrari perlakuan yang tidak memerlukan pertimbangan tertentu atau teliti dan tidak berasaskan pemikiran. artikulasi sendi di antara tulang yang membenarkan pergerakan. atlet orang yang giat dalam lapangan sukan. B biosintesis penghasilan molekul kompleks dalam organisma hidup. C cuaran unjuran yang terkeluar dari sesuatu struktur. D dehidrasi kehilangan air dan elektrolit di dalam tubuh badan secara berlebihan semasa perpeluhan. denyutan gerakan turun naik sesuatu struktur, misalnya jantung. diabetes penyakit yang disebabkan kekurangan hormon insulin untuk memantau kandungan gula dalam darah; kencing manis. dominan aspek yang menyerlah dan lebih kuat pengaruhnya. E efektif berkesan. efektor struktur otot yang menerima impuls motor untuk bertindak terhadap sesuatu rangsangan. F fiber gentian. G genetik kajian tentang keturunan atau baka. glikogen karbohidrat dalam bentuk glukosa yang disimpan dalam hati dan otot. glikolisis penguraian glikogen kepada bentuk yang lebih ringkas, iaitu glukosa. glukosa gula ringkas yang terdapat dalam darah. graviti daya tarikan yang menggerakkan jasad ke arah pusat bumi. H hemoglobin molekul yang terdapat dalam sel darah merah mengandungi zat besi dan protein yang boleh mengangkut oksigen. homeostasis mekanisme mengekalkan ciri-ciri fizikal dan kimia tubuh secara fisiologi untuk mencapai keseimbangan. hormon bahan kimia yang dirembeskan ke dalam cecair badan oleh kelenjar endokrina yang mempunyai kesan khusus ke atas aktiviti-aktiviti sel, tisu dan organ 247 I impuls utusan atau isyarat berbentuk gelombang elektrik yang bergerak melalui gentian saraf. injap struktur yang membenarkan aliran bendalir dalam satu arah sahaja dan berkebolehan menutup saluran bagi mengelakkan aliran bendalir bergerak ke arah bertentangan. intensiti kadar kerja yang perlu dilakukan semasa latihan fizikal. J jasad sesuatu yang wujud dan dapat dilihat dan dipegang. K karbohidrat bahan yang mengandungi karbon, hidrogen dan oksigen yang terdapat dalam makanan. kecergasan giat dan aktif. kelenjar organ yang menghasilkan bahan kimia tertentu. kerangka tubuh tulang-tulang yang menunjukkan susuk tubuh. Kitaran Krebs kitaran kompleks yang melibatkan siri tindak balas kimia yang menukarkan asetil KoA kepada bahan yang lebih ringkas dan membebaskan tenaga untuk pembinaan ATP. kontijen sekumpulan orang yang mewakili sesebuah pertubuhan, negara dan sebagainya dalam sesuatu pertemuan dan sebagainya. kontraksi pengecutan. koordinasi badan penyelarasan organ dan sistem dalaman badan untuk menghasilkan gerak balas terhadap rangsangan tertentu. L latihan program untuk membangunkan prestasi atlet bagi sesuatu acara dengan meningkatkan kemahiran dan kapasiti tenaga. lemak bahan utama yang merupakan lipid simpanan. lokomotor berkaitan dengan pergerakan atau kebolehan untuk bergerak dari satu tempat ke satu tempat. M mekanikal aspek pergerakan. mental berkaitan dengan pemikiran atau akal. metabolisme beberapa siri tindak balas kimia yang menggambarkan keseluruhan perubahan kimia dan fizikal yang berlaku dalam sel hidup. model torso model bahagian utama tubuh manusia untuk mempelajari anatomi badan manusia. mol unit kimia sesuatu unsur untuk menyukat kuantiti bahan. momentum hasil gabungan jisim jasad yang bergerak dengan halaju pergerakannya. N nadi denyutan pada salur darah secara beritma ketika darah dipam oleh jantung yang dapat dirasai dengan jari di pergelangan tangan. nutrien bahan yang diperoleh daripada makanan dan penting dalam metabolisme badan. O organ bahagian tubuh yang dibina oleh tisu dan mempunyai fungsi khusus. 248 P pegawai sukan pegawai yang dilantik untuk mengendalikan sesuatu pertandingan. pegun tidak bergerak. penebat bahan yang boleh menghalang pengaliran haba, arus elektrik atau gelombang bunyi. pengelolaan perihal untuk mengurus, mengarah, mengawal dan menyelenggara. peredaran darah pengaliran darah di dalam tubuh yang membawa oksigen, nutrien, hormon dan bahan kimia ke seluruh badan. pertandingan pertemuan antara beberapa peserta atau pasukan untuk merebut kejuaraan. platelet sel kecil tanpa nukleus yang terdapat dalam darah berperanan dalam proses pembekuan darah. postur posisi kedudukan tubuh. post-mortem pemeriksaan sesuatu rancangan setelah selesai rancangan tersebut. prestasi pencapaian. protein sebatian yang mengandungi asid amino yang biasanya terdapat dalam makanan seperti daging, telur dan ikan. R rangsangan perubahan yang dikesan oleh tubuh badan dengan menghasilkan gerak balas terhadapnya. refleks respons automatik atau spontan yang dicetuskan oleh rangsangan pada reseptor. reseptor organ deria yang berfungsi untuk menerima rangsangan. S sinaps tapak pertemuan antara dua neuron dan merupakan tempat impuls saraf dipindahkan. sistem sekumpulan organ yang bekerjasama untuk melakukan fungsi yang lebih kompleks. T tekanan darah tekanan pada dinding dalam salur darah. tenaga kapasiti atau keupayaan melakukan kerja. tisu sekumpulan sel khusus yang mempunyai bentuk dan struktur tertentu untuk melaksanakan fungsi tertentu. V vertebra segmen pada tulang belakang. 249 INDEKS A Adenosin trifosfat (ATP) 134 – 141, 143, 144, 147, 153, 159 Aerobik 96, 119, 120, 133, 135, 138 – 143, 145, 153, 154, 156, 159, 160, 162 Alveolus 125 Anatomi 6, 61, 65, 71, 72, 155, 167, 233 Anaerobik 96, 133, 135-145, 152, 153, 156, 159, 160, 162 Anterior 80, 88, 167 – 169, 233 Artikulasi 81, 83, 84, 93 Asid laktik 96, 136 – 141, 144, 151, 153, 162 B Badminton 28, 215, 218, 222, 223, 228, 229, 232, 240 Biomekanik 6, 65 Bola baling 67, 110 jaring 35, 66, 215, 224 sepak 59, 65, 98, 110, 150, 179, 189, 194, 205, 213, 230, 238 tampar 44, 51, 107, 108, 136, 215, 218 D Dasar Sukan Negara 17, 18, 23, 24, 61, 62, 64, 66 Daya 81, 84, 89, 91, 93, 174, 175, 177, 180, 182, 190 – 194, 196 – 200, 202 – 207, 209, 233, 235 dalaman 193, 200 esentrik 177, 233 luaran 193 sentrik 175, 233 E Efektor 100, 101, 105 – 108, 158, 219 Ekstensi 94, 95, 170, 173 Esentrik 90 – 92 Etika kesukanan 12, 15, 61, 62 F Fiber otot 83, 90, 96 Fisiologi 6, 72, 100, 103, 108, 143, 146, 152, 155 – 157, 220, 224, 230 Fleksi 94, 95, 98, 170, 173, 207, 212, 236 Fulkrum 84, 196 – 200 G Genetik 96, 149, 150, 157, 159, 220 Gerakan bersudut 174, 177, 180, 233, 235 linear 174 – 176, 180, 182, 233, 235 umum 174, 179, 180, 233, 235 Ginjal 110, 111 Glukosa 112 – 114, 134, 136, 138, 140, 141, 153, 162 Glikolisis 133, 134, 136, 138, 162 H Halaju 90, 181 – 183, 186 – 190, 193, 206, 209, 233, 235 – 238 Hoki 38, 179, 199 Homeostasis 100, 109 Hormon 74, 99, 109 – 115, 147, 158, 160, 163 Hukum Newton 165, 201, 202, 209, 238 Kedua 201 – 203, 208, 209, 234, 235 Ketiga 201, 202, 207 – 209, 234, 235 Pertama 201 – 203, 208, 209, 234, 235 I Impuls 76, 100 – 108, 114, 115, 158, 162, 219, 226 Inersia 192, 201 – 203, 209, 233 Integrasi 100, 101, 107, 114, 219 Intensiti 96, 134, 136, 140, 143, 146, 148, 157, 162 Isometrik 90, 91 J Jadual pertandingan 27, 30, 38, 48, 54, 60, 65 Jantung 71, 74, 82, 87, 102, 110 – 112, 116 – 121, 123, 126, 127, 129, 130, 132, 146 – 148, 154, 156, 157, 159, 160, 162, 163 Jawatankuasa 50, 52 – 54, 57, 59, 62, 64, 67 Jurulatih 11, 16, 24, 149, 223, 228, 229, 242 K Kalah mati sekali 27, 29, 62 dua kali 30, 31, 60, 62, 64 Kawalan motor 7, 60, 65, 106, 160 Kecederaan 7, 10, 83, 148 Kecergasan fizikal 7, 8, 11, 22, 119, 120, 134, 146, 148, 151, 156, 157, 159, 163 Kelenjar adrenal 99, 102, 109 – 112, 158 pankreas 99, 109, 112, 113, 158 pituitari 99, 109, 110, 158, 163 tiroid 99, 109, 113, 114, 158, 163 Kemahiran motor 165, 216, 217, 220, 221, 227 – 230, 232, 234, 235 Kertas kerja 50, 51 Kinematik 164, 181 – 183, 186, 188, 190, 233, 235 Kinetik 165, 191, 192, 233, 235 Kitaran Krebs 138 pulmonari 116, 121, 122, 132, 159, 160, 163 sistemik 116, 121, 122, 132, 159, 160, 163 Konsentrik 90 – 92 L Lakuan motor 73, 106, 107, 219, 225, 226 250 involuntari 106, 107, 115, 216, 217, 219, 225, 234, 235 voluntari 106, 107, 216 – 220, 234, 235 Lari pecut 90, 91, 136, 144, 156, 180, 182, 220 Lemak 104, 110, 134, 140, 144, 147, 148, 162 Liga 32 – 38, 39, 41 – 44, 46, 48, 49, 60, 62, 66 Ligamen 7, 83, 98 N Nadi 120, 148, 154, 156, 224 Neuron 99, 103, 104, 105, 115, 158, 160, 162, 219 Nukleus 87, 103 Nutrien 74, 104, 117, 121, 146, 147 O Olahraga 64, 97, 110, 136, 139, 142 Organ 70 – 72, 75, 77, 81, 87, 102, 117, 121, 158 – 160 Otot agonis 78, 93, 158, 160 antagonis 78, 93, 158, 160 kardium 78, 87, 117, 158, 160 licin 78, 87, 117, 158, 160 rangka 7, 76, 78, 87 – 89, 93, 96, 98, 102, 111, 123, 124, 134, 158 – 160 sinergis 78, 93, 158, 160, 161 sentak cepat 78, 96, 97, 150, 158, 160 sentak lambat 78, 96, 97, 150, 158, 160 P Paksi 72, 82, 86, 177, 194 – 196 Paru-paru 71, 75, 82, 102, 116 – 119, 121, 122, 124, 125, 159, 161 Pecutan 181, 182, 186 – 188, 193, 210 – 206, 209, 233, 235, 236 Pelekatan otot 76, 81, 82, 93, 161 Pengadil 14, 15, 58 Pengelolaan pertandingan 25, 50, 51, 57, 62, 65 Pengurusan dalam sukan 25, 26, 62 Penguncupan otot 72, 73, 82, 89 – 91, 93, 96, 100, 110, 114, 117, 123, 124, 158, 193, 196, 197 Penonton 13, 16, 61, 63 Peredaran darah 76, 111, 117, 120, 121, 123 Peserta menunggu 27, 28 Posisi rujukan anatomi 166 – 169, 233, 235, 236 Posterior 80, 88, 167 – 169, 233 Postur 7, 73, 89, 90, 216, 223, 224, 234, 234 Post-mortem 50, 59, 60 Prestasi atlet 5, 9, 10, 16, 20, 115, 147, 149 sukan 50, 59, 60 Projektil 182 – 184, 188, 190, 233 Protein 113, 134, 140, 147 R Ragbi 90, 110, 193, 212, 214, 238 Rangsangan 73, 76, 89, 99 – 102, 106, 107, 112, 114, 161, 217, 219, 220, 223, 225 Rawan 78, 83, 84, 98, 110, 158, 160 Refleks 73 Reseptor 100, 105 – 108, 158, 219, 223, 224 Respirasi dalaman 117, 125, 159 luaran 125, 159 rotasi 86, 172, 173, 177 S Saraf autonomik 100, 102 periferi 100, 102 pusat 76, 100 – 102, 108, 114, 217 somatik 100, 102 tunjang 100 – 102, 106, 107, 217 – 219, 226 Satah frontal 166, 169, 171, 173, 233, 235 melintang 166, 169, 172, 173, 233, 235, 236 sagital 166, 169, 170, 233, 235 Semangat kesukanan 14, 15, 61 Sendi 73, 78, 82 – 86, 89, 90, 93, 98, 156, 158, 160, 161, 170, 173, 177, 195, 197, 225 Sentakan lutut 106, 217, 226 Sesaran 181, 182, 186 – 189, 233, 235 Sinaps 104, 106, 162 Sistem endokrina 70, 72, 74, 76, 109, 113, 115, 145 – 147, 158, 159 kardiorespiratori 116, 117, 159 kardiovaskular 70, 72, 74, 76, 77, 145, 146, 153, 157 – 159 otot 70, 72, 73, 76, 77, 145 – 147, 157, 159 rangka 70, 72, 76, 158, 161, 191, 196, 233 respiratori 70, 72, 75, 76, 145, 146, 157 – 159 saraf 70, 72, 73, 76, 77, 89, 99 – 101, 103, 145 – 147, 158 – 159 Skrum 90, 208, 212, 238 Smesy 215, 218, 222, 223, 229, 232, 236 T Tekanan darah 110, 111, 116, 126 – 131, 146, 148, 154, 159, 160 Tenaga 7, 76, 96, 112, 113, 133 – 144, 146, 147, 152 – 154, 156, 159 – 163 Tendon 7, 78, 83, 98, 158, 160, 225 Tisu 72, 75, 78, 82, 87, 98, 102, 112, 116, 117, 120 – 125, 135, 146, 147, 154, 161 Tork 191, 194, 195, 200, 233, 235, 239 Tuas kelas kedua 196, 197, 199, 233, 236 kelas ketiga 196, 197, 199, 200, 233 kelas pertama 196 – 198, 200, 233 Tulang 7, 73, 78 – 85, 87, 98, 110, 156, 158, 160, 161, 193, 198 V Vertebra 81, 82, 86 Viseral 87, 102 W Wartawan sukan 11 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima

kssr_BahasaMelayu_1lbI18qIQ0mNqfz-WcCLNaFgEFiR7VpkH.pdf

RM9.50 KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH PENULIS Ang Chia Fong Rahmat bin Ibrahim Abdul Rahman Kamil bin Abu Naim Anisah Azian binti Haji Mohamad Yusub EDITOR Norazura binti Abdul Samat Mohd Muhaimi bin Abdul Rahman PEREKA BENTUK Norini binti Mat Lana ILUSTRATOR Bong Sala Romeorio bin Salaton Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016 Prelim.indd 1 10/31/16 12:02 PM ii C = 100 M = 80 Y = 0 K = 10 KK 499-221-0102011-49-1070-20101 ISBN 978-983-49-1070-9 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2016 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Visual Print Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Azim Saiz Muka Taip Teks: 18 poin Dicetak oleh: Aslita Sdn. Bhd., Lot 20, Jalan 4/10B, Spring Crest Industrial Park, Batu Caves, 68100 Kuala Lumpur. No. Siri Buku: 0146 Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Pakar Rujuk Bahasa, Profesor Emeritus Datuk Dr. Nik Safiah binti Abdul Karim. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Panel Pembaca Pruf, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Datuk Mohd. Nor Khalid • SMK Bandaraya, Kota Kinabalu, Sabah. • Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia. Prelim.indd 2 10/31/16 12:02 PM iiiiii Pendahuluan iv Pengenalan Watak vi TEMA 1 SAYANGI KELUARGA 1 Unit 1 Saya Sayang akan Keluarga 2 Unit 2 Mari Sayang 7 Unit 3 Balik ke Kampung 13 TEMA 2 HIDUP HARMONI 19 Unit 4 Kenali Jiran 20 Unit 5 Kawan-kawan Wei Han 25 Unit 6 Taman Permainan 31 TEMA 3 BADAN SIHAT DAN BERSIH 37 Unit 7 Sihat dan Gembira 38 Unit 8 Sedap dan Sihat 43 Unit 9 Kebersihan dan Kesihatan 49 TEMA 4 CERMAT DAN SELAMAT 55 Unit 10 Berhati-hati Selalu 56 Unit 11 Selamat Sentiasa 61 Unit 12 Jadikan Teladan 67 TEMA 5 SENI BUDAYA KITA 73 Unit 13 Meriahnya Perayaan 74 Unit 14 Kesenian Kita 79 Unit 15 Wah, Cantiknya! 84 TEMA 6 MALAYSIA OH MALAYSIA 89 Unit 16 Pameran Kartun Malaysia 90 Unit 17 Bendera Malaysia 95 Unit 18 Negaraku Istimewa 100 TEMA 7 HEBATNYA SAINS TEKNOLOGI DAN INOVASI 105 Unit 19 Mesra Plastik 106 Unit 20 Hebat dan Mudah 111 Unit 21 Berfaedah dan Kreatif 116 TEMA 8 CINTAI ALAM 121 Unit 22 Indahnya Alam 122 Unit 23 Dekati Alam 127 Unit 24 Selamatkan Alam 133 Kandungan Prelim.indd 3 10/31/16 12:02 PM iviv Pakej Buku Teks ini mengandungi dua komponen, iaitu Buku Teks (BT) dan Buku Aktiviti (BA). Kandungan buku ini ditulis berpandukan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP), Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) yang disediakan oleh Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia. Buku ini dihasilkan dengan tujuan untuk melahirkan murid Tahun 1 Sekolah Jenis Kebangsaan yang dapat menguasai kemahiran berbahasa, kemahiran berfikir, kemahiran teknologi maklumat dan komunikasi serta kemahiran pelbagai selaras dengan transformasi pendidikan negara yang menekankan konsep Pembelajaran Abad ke-21. Buku ini mempunyai lapan tema, iaitu: • Sayangi Keluarga • Hidup Harmoni • Badan Sihat dan Bersih • Cermat dan Selamat • Seni Budaya Kita • Malaysia Oh Malaysia • Hebatnya Sains Teknologi dan Inovasi • Cintai Alam Setiap tema dibahagikan kepada tiga unit. Setiap unit mengandungi Standard Pembelajaran (SP) yang disusun bermula dengan Kemahiran Mendengar dan Bertutur, Kemahiran Membaca, Kemahiran Menulis, Seni Bahasa, dan Tatabahasa. SP ini juga disusun secara ansur maju daripada aras mudah kepada aras yang lebih tinggi. Kandungan buku ini dirangka dan disusun dengan telitinya bagi memudahkan murid menguasai SP. Selain memberikan fokus terhadap kemahiran berbahasa, aktiviti yang disediakan turut menerapkan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) dan kemahiran pelbagai agar murid dapat dilatih supaya berfikiran kritis dan kreatif. Elemen KBAT diberikan penekanan bagi melahirkan murid yang dapat mengaplikasikan pengetahuan, kemahiran dan nilai murni ketika membuat penaakulan dan refleksi. Ikon digunakan bagi memudahkan penggunaan buku ini. Yang berikut merupakan ikon yang digunakan dalam BT: Pendahuluan Membaca Menulis Mendengar dan Bertutur Seni Bahasa Tatabahasa Bacaan Luas Prelim.indd 4 10/31/16 12:02 PM vv Nota Guru turut disediakan sebagai panduan kepada guru semasa menjalankan aktiviti pengajaran dan pemudah cara. Nota ini memberikan cadangan kepada guru untuk melaksanakan aktiviti yang terdapat pada halaman berkaitan. Nota Guru tidak memasukkan maklumat berkaitan dengan pengajaran dan pembelajaran dan elemen merentas kurikulum secara khusus untuk memberi ruang kepada guru menentukan kesesuaian aspek tersebut semasa pengajaran di dalam kelas. Penerangan Nota Guru: BA dalam pakej buku teks ini dibahagikan kepada Jilid 1 dan Jilid 2. Aktiviti yang disediakan berpandukan kemahiran yang terdapat dalam BT dan mengambil kira tahap pengetahuan murid. Dalam usaha meningkatkan kemahiran berfikir murid, penggunaan peta pemikiran digunakan sebagai alat pemikiran dalam pengajaran dan pembelajaran. Sebagai nilai tambah kepada buku ini, aktiviti pengukuhan, pemulihan dan pengayaan disediakan. Aktiviti-aktiviti ini bertujuan untuk mengukuhkan, memulihkan dan memperluas pemahaman murid terhadap sesuatu kemahiran dan aspek yang dipelajari. Selain itu, aktiviti penilaian juga disediakan pada bahagian akhir BA. Akhir sekali, penulis ingin merakamkan setinggi-tinggi terima kasih kepada semua pihak yang terlibat dalam penerbitan buku ini. Diharapkan semoga buku ini dapat dimanfaatkan sepenuhnya oleh guru dan murid dalam usaha merealisasikan matlamat dan objektif KSSR serta Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Ang Chia Fong Rahmat bin Ibrahim Abdul Rahman Kamil bin Abu Naim Anisah Azian binti Haji Mohamad Yusub Menulis Aktiviti Lisan Aktiviti Menulis Nota Guru Bijak Bahasa ___ • Kata adjektif ini menerangkan tentang warna. • Contoh: biru, hijau, kuning, merah BIJAK BAHASA Kemahiran Berfikir Aras Tinggi Maklumat tambahan yang berkaitan dengan kandungan pembelajaran dalam bentuk QR Code. Nota Guru Standard Pembelajaran Rujukan Halaman Buku Aktiviti • Aktiviti Penilaian • Aktiviti Tambahan ∴ Elemen Merentas Kurikulum Nilai: Kerajinan Nota Guru 2.1.1(i) BA : 3   Prelim.indd 5 10/31/16 12:03 PM vivi Saya Jarit. Saya Arun. Saya Rani. Pengenalan Watak Hai, kawan-kawan! Saya Wei Han. Saya Mili. Saya Sin Ling. Saya Zali. Saya Nani. vi Prelim.indd 6 10/31/16 12:03 PM Nota Guru 1 TEMA 1 • Murid bercerita tentang keluarga masing-masing. SAYANGI KELUARGA 1 T1-Unit 1-3.indd 1 10/31/16 12:22 PM Nota Guru 2 1.1.1 (i) BA : 1 Saya Sayang akan Keluarga • Bimbing murid mengajuk dan menyebut nama abjad vokal dan konsonan dengan betulnya. KBT: KP – Verbal-linguistik Nilai: Kasih sayang a g b h i c d j e k f l m n o p q r s x t y u z v w 1 Mari Ajuk dan Sebut Nama Abjad T1-Unit 1-3.indd 2 10/31/16 12:22 PM Nota Guru 3 D L F N 1.1.1 (ii) BA : 2 Mari Ajuk dan Sebut Bunyi Abjad • Bimbing murid mengajuk dan menyebut nama abjad dengan betulnya. KBT: KP – Verbal-linguistik Nilai: Tanggungjawab K G P S A E I O U R M T T1-Unit 1-3.indd 3 10/31/16 12:22 PM 4 Nota Guru 2.1.1 (i) BA : 3 • Bimbing murid membaca suku kata dengan sebutan yang betul. KBT: KP – Verbal-linguistik Nilai: Tanggungjawab a ba ca ga ka ma sa e be ce ge ke me se o bo co go ko mo so e be ce ge ke me se i bi ci gi ki mi si u bu cu gu ku mu su Baca Suku Kata T1-Unit 1-3.indd 4 10/31/16 12:22 PM Nota Guru 5 3.1.1 (i) BA : 4 • Bimbing murid menulis huruf secara mekanis mengikut turutan dengan betulnya. • Bimbing murid menyebut huruf yang ditulis. KBT: KP – Verbal-linguistik Nilai: Kerajinan 2 1   2 1   1  2 1   1 2  Tulis Huruf 1 2  2 1   2 1   1 2 3    2 1   1 2  2 1   2 1   2 1    2 1  1 2 3    T1-Unit 1-3.indd 5 10/31/16 12:22 PM Nota Guru 6 4.2.2 BA : 5 Mari Belajar q • Bimbing murid bernyanyi berdasarkan seni kata dan melodi lagu. • Minta murid sebut abjad vokal dalam seni kata lagu. KBT: KP – Verbal-linguistik Nilai: Menghargai a o e i u a o e i u a o e i u a o e i u a o e i u Marilah sebut sama-sama Abjad ‘a’ bunyinya a ‘a’ untuk apa, cuba teka Angkatlah tangan jawab segera Marilah sebut sama-sama Abjad ‘e’ bunyinya e ‘e’ untuk apa, cuba teka Angkatlah tangan jawab segera Marilah sebut sama-sama Abjad ‘i’ bunyinya i ‘i’ untuk apa, cuba teka Angkatlah tangan jawab segera Marilah sebut sama-sama Abjad ‘o’ bunyinya o ‘o’ untuk apa, cuba teka Angkatlah tangan jawab segera Marilah sebut sama-sama Abjad ‘u’ bunyinya u ‘u’ untuk apa, cuba teka Angkatlah tangan jawab segera (Mengikut melodi lagu “Bapaku Pulang dari Kota”) Nyanyikan Lagu T1-Unit 1-3.indd 6 10/31/16 12:23 PM Nota Guru 7 1.1.2 (i) BA : 6 • Bimbing murid mengajuk dan menyebut perkataan, frasa, dan ayat yang mengandungi vokal dan konsonan dengan betulnya. KBT: KP – Mengenal pasti Nilai: Kebersihan susu roti baju Mari Sayang 2 Mari Ajuk dan Sebut teko biru T1-Unit 1-3.indd 7 10/31/16 12:23 PM Nota Guru 8 2.1.1 (i) BA : 7 • Bimbing murid membaca suku kata dengan sebutan yang betul. KBT: KP – Verbal-linguistik Nilai: Menghargai ba tu cu ne be na ce ti la le lo lu Baca Suku Kata T1-Unit 1-3.indd 8 10/31/16 12:23 PM Nota Guru 9 • Bimbing murid membaca perkataan dengan sebutan yang betul. KBT: KP – Verbal-linguistik Nilai: Menghargai 2.1.1 (ii) BA : 8 Ibu Beli Apa? bu ku buku to pi topi ce ri ceri li di lidi ba ju baju Baca Perkataan T1-Unit 1-3.indd 9 10/31/16 12:23 PM Nota Guru 10 3.1.1 (ii) BA : 9 • Bimbing murid menulis suku kata secara mekanis. KBT: KB – Mengenal pasti Nilai: Bersyukur MENU MENU makanan minuman Makan Bersama-sama Tulis Suku Kata T1-Unit 1-3.indd 10 10/31/16 12:23 PM Nota Guru 11 4.1.1 BA : 10 Terima Kasih, Ayah • Bimbing murid bercerita secara spontan tentang gambar. KBT: KB – Menjanakan idea KP: Verbal-linguistik Nilai: Berhemat Pada suatu hari, ayah Wei Han membeli saya. Selamat pagi, kawan-kawan. Nama saya ____ . Wei Han berasa sangat gembira. Dia ____. Mari Bercerita T1-Unit 1-3.indd 11 10/31/16 12:23 PM Nota Guru 12 5.1.1 (i) BA : 11 Bersama-sama Keluarga • Bimbing murid mengenal pasti kata nama am yang terdapat dalam gambar. KBT: KB – Mengecam KP: Verbal-linguistik Nilai: Kasih sayang adik kereta pasar van kedai bapa jalan Kata nama am: manusia: kakak, nenek benda: bas, basikal haiwan: ikan, ayam tempat: rumah, sekolah BIJAK BAHASA Kata Nama Am XYZ123 XYZ123 T1-Unit 1-3.indd 12 10/31/16 12:24 PM Nota Guru 13 1.1.2 (ii) BA : 12 • Bimbing murid mengajuk dan menyebut perkataan, frasa, dan ayat yang mengandungi diftong dengan betulnya. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Mengenal pasti Nilai: Prihatin Singgah di Gerai hijau Ajuk dan Sebut cakoi pau limau gerai Balik ke Kampung 3 T1-Unit 1-3.indd 13 10/31/16 12:24 PM Nota Guru 14 2.1.2 (i) BA : 13 Balik ke Kampung • Bimbing murid membaca perkataan dengan sebutan yang betul. KBT: KB – Menghubungkaitkan Konstruktivisme – Pengembangan idea Nilai: Kesyukuran itik lembu ayam padi awan matahari Brief: Ilustrasi sedia ada. Cuma perlukan murnikan suasana sebenar dalam kereta. Wei Handan adik memakai tali pinggang keledar. Ya, adik. Lihat di sana. Baca Perkataan Kita sudah sampai di kampung datuk. T1-Unit 1-3.indd 14 10/31/16 12:24 PM Nota Guru 15 3.1.1 (ii) BA : 14 • Bimbing murid menulis suku kata secara mekanis. KBT: KB – Mengenal pasti Nilai: Kasih sayang Tulis Suku Kata Memancing Ikan T1-Unit 1-3.indd 15 10/31/16 12:24 PM Nota Guru 16 3.1.1 (iii) BA : 15 Sayang akan Datuk dan Nenek • Bimbing murid menulis perkataan secara mekanis. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Mengenal pasti Nilai: Hormat-menghormati Tulis Perkataan T1-Unit 1-3.indd 16 10/31/16 12:24 PM Nota Guru 17 • Bimbing murid bernyanyi dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KP – Verbal-linguistik Nilai: Kasih sayang 4.2.2 (i) BA : 16 Sayang akan ibu Sayang akan bapa Sayang abang adik Sayang akan semua Sayang akan datuk Sayang akan nenek Sayang akan semua Kami lebih mesra (Mengikut melodi lagu “Pok Amai-amai”) Mari Bernyanyi Sayang akan Semua T1-Unit 1-3.indd 17 10/31/16 12:24 PM Encik Tan Modenas Comel Puan Chan Proton Waja 5.1.1(ii) BA : 17 • Bimbing murid mengenal pasti kata nama khas yang terdapat dalam gambar. KBT: KB – Kembangkan idea KP – Mengenal pasti Nilai: Menghargai X Y Z 1 2 3 • Kata nama khas: manusia: Wei Hong, Suraya haiwan: Sang Kancil, Tompok tempat: Zoo Negara, Balai Polis Tampin benda: Proton Perdana, Proton Wira BIJAK BAHASA Nota Guru 18 Kata Nama Khas Bersama-sama Datuk dan Nenek T1-Unit 1-3.indd 18 10/31/16 12:24 PM Nota Guru 19 TEMA2 • Murid berbincang tentang maklumat dalam bahan. HIDUP HARMONI SAYANGI KELUARGA Ikan toman terkena joran, Hidup aman sesama jiran. T2-Unit 4-6.indd 19 10/31/16 12:31 PM jiran jiran Wei Han Arun jiran Wei Han. duduk ikan pasu bantal obor Jiran Wei Han jam pensel Ajuk dan Sebut 4 Kenali Jiran Nota Guru 20 1.1.2 (i) BA : 21 • Murid mengajuk, menyebut perkataan, frasa, dan ayat yang mengandungi vokal dan konsonan. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Semangat kejiranan T2-Unit 4-6.indd 20 10/31/16 12:31 PM Nota Guru 21 2.1.2 (i) BA : 22 Mesranya Mereka jiran jiran Wei Han Arun jiran Wei Han. • Bimbing murid membaca perkataan dengan sebutan yang betul. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal Nilai: Kasih sayang, Semangat kejiranan orang kolam dinding butang selipar tong tangga tudung Mari Baca Perkataan T2-Unit 4-6.indd 21 10/31/16 12:31 PM Nota Guru 22 Nota Guru 3.1.1 (iv) BA : 23 • Minta murid menulis frasa. KBT: KB – Mengecam KP – Kinestetik Nilai: Semangat bermasyarakat Keluarga Arun Tulis Frasa T2-Unit 4-6.indd 22 10/31/16 12:31 PM Nota Guru 23 Nota Guru • Bimbing murid melafazkan pantun dua kerat dengan sebutan dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Hormat-menghormati Hidup Berjiran Mangga dibelah tidak sekata, Jiran ialah sahabat kita. Ikan keli ikan pelata, Marilah kenali jiran kita. Ikan toman terkena joran, Hidup aman sesama jiran. Mari Berpantun 4.2.1 (i) BA : 24 T2-Unit 4-6.indd 23 10/31/16 12:31 PM Nota Guru 24 5.3.1 (i) BA : 25 Sudut Bacaan • Bimbing murid membaca ayat penyata. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal Nilai: Baik hati Ayat Penyata Ini sudut bacaan. Arun membaca cerita “Si Sotong”. Wei Han membaca kamus bergambar. Mereka membaca buku pada waktu petang. Ayat penyata menyatakan maksud atau kenyataan. Contoh: Aiman bermain bola di padang. BIJAK BAHASA T2-Unit 4-6.indd 24 10/31/16 12:31 PM Nota Guru 1.1.2 (ii) BA : 26 Kelas Wei Han • Bimbing murid mengajuk, menyebut perkataan, frasa dan ayat yang mengandungi vokal berganding. KBT: KP – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Berhemah tinggi ketua kelas radio jadual Ini kelas Wei Han. Wei Han ketua kelas. Wei Han murid yang baik. Semua orang suka akan Wei Han. Dengar, Ajuk dan Sebut ISNIN SELASA RABU KHAMIS JUMAAT Kawan-kawan Wei Han 5 25 WEI HAN T2-Unit 4-6.indd 25 10/31/16 12:31 PM Nota Guru 26 2.1.2 (ii) BA : 27 Makan di Kantin Sekolah • Bimbing murid membaca frasa. KBT: Menghubungkaitkan KP – Interpersonal Nilai: Bertanggungjawab baju ungu tong sampah buah pisang piring kuih bangku kayu Mari Baca Frasa ZALI SIN LING pokok bunga T2-Unit 4-6.indd 26 10/31/16 12:32 PM Nota Guru 27 Nota Guru 2.1.2 (ii) BA : 27 Kelas Muzik Mari Baca Frasa • Bimbing murid membaca frasa dengan sebutan yang betul. KBT: KB – Bacaan intensif KP –Interpersonal Nilai: Bekerjasama sedang bernyanyi bertepuk tangan buku tulis main piano bilik muzik ZALI WEI T2-Unit 4-6.indd 27 10/31/16 12:32 PM Nota Guru 28 3.1.1 (v) BA : 28 Nota Guru Brief: di bawah pondok Wei han dan zali bermain dam. Kim seng duduk membaca buku . - seorang budak sedang bermain mengejar rama- rama. • Minta murid menyalin ayat semula. KBT: KB – Mengecam KP – Kinestetik Nilai: Bertanggungjawab Tulis Ayat Taman Sekolah Saya NANI SIN LING T2-Unit 4-6.indd 28 10/31/16 12:32 PM Nota Guru 29 Nota Guru 4.2.1 (ii) BA : 29 Saya Suka Berkawan • Bimbing murid melafazkan pantun dengan sebutan dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Semangat kemasyarakatan Mari Berpantun Ikan sepat ikan cencaru, Disimpan Pak Wan di atas para; Saya dapat rakan baharu, Kami berkawan dengan gembira. Di tepi paya pokok kuini, Daun semalu tumbuh di huma; Kawan saya namanya Rani, Kami selalu bermain bersama. RANI SIN LING T2-Unit 4-6.indd 29 10/31/16 12:32 PM Nota Guru 30 Nota Guru 5.3.3 (i)) BA : 30 • Bimbing murid memahami ayat tunggal. KBT: KB – Menghubungkaitkan Kontekstual – Mengalami Nilai: Kerajinan Ayat tunggal ialah ayat yang mengandungi satu subjek dan satu predikat. Contoh: Subjek Predikat Azli makan nasi BIJAK BAHASA Subjek Predikat Ini lukisan Zali. Lukisan Zali cantik. Zali melukis gambar kucing. Kucing itu di bawah pokok. Cikgu Zaidi memuji lukisan Zali. Lukisan Zali Ayat Tunggal ZALI ZAIDI T2-Unit 4-6.indd 30 10/31/16 12:32 PM Nota Guru 31 Nota Guru 1.1.2 (ii) BA : 31 buah limau • Bimbing murid mengajuk, menyebut perkataan, frasa dan ayat yang mengandungi diftong dan vokal berganding. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal Nilai: Baik hati rantai basikal Arun membawa bola. Wei Han memakai kasut sukan. Kasut sukannya warna hijau. Mereka mahu bermain di taman permainan. Dengar, Ajuk dan Sebut botol air Mari ke Taman Permainan 6 Taman Permainan T2-Unit 4-6.indd 31 10/31/16 12:33 PM Nota Guru 32 2.1.2 (iii) BA : 32 • Minta murid membaca ayat dalam perenggan. • Bimbing murid menulis ayat dalam perenggan dalam buku tulis. KBT: KB – Mengecam Kontekstual – Menghubungkaitkan Nilai: Semangat bermasyarakat Mari Baca Ini taman permainan. Taman permainan luas. Banyak orang datang ke sini. Wei Han, Arun dan Zali selalu ke taman permainan. Mereka bermain di taman permainan pada setiap petang. Taman Permainan Kami T2-Unit 4-6.indd 32 10/31/16 12:33 PM Nota Guru 33 2.1.2 (iii) BA : 32 • Minta murid membaca ayat dalam perenggan. • Bimbing murid menulis ayat dalam perenggan dalam buku tulis. KBT: KB – Mengecam Kontekstual – Menghubungkaitkan Nilai: Semangat bermasyarakat Wei Han bermain bola di taman. Dia bermain dengan kawan-kawannya. Rani juga ke taman. Dia bermain buaian. Dia bermain dengan Sing Ling. Mereka sangat seronok. Kami Sayang akan Taman Permainan Mari Baca T2-Unit 4-6.indd 33 10/31/16 12:33 PM Nota Guru 34 Nota Guru 3.2.1 (i) BA : 33 • Bimbing murid membina dan menulis perkataan berdasarkan nombor pada gambar dalam buku tulis. KBT: KB – Menjanakan idea Konstruktivisme – Mengaplikasikan Nilai: Semangat bermasyarakat Hari Keluarga Tulis Perkataan belon 1 ___ 2 ___ 4 ___ 3 ___ T2-Unit 4-6.indd 34 10/31/16 12:33 PM Nota Guru 35 Nota Guru • Murid menyanyikan lagu mengikut melodi lagu “Ikan Kekek”. • Murid menyanyikan lagu dengan sebutan dan intonasi yang betul. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Muzik Nilai: Semangat bermasyarakat Mari Rakan Mari Bernyanyi 4.2.2 (i) BA : 34 Mari rakan mak iloi iloi, Main di taman mak ilai ilai, Nanti rakan mak iloi iloi, Main sama mak ilai ilai. Taman kami bersih dan cantik, Tempat bermain kanak-kanak, Semua kaum bermain di sana, Tegur sapa kenali jiran. Mari rakan mak iloi iloi, Main di taman mak ilai ilai, Nanti rakan mak iloi iloi, Main sama mak ilai ilai. Taman dijaga dengan baik, Agar selesa kami gunanya, Mari kawan kita ke sana, Kita bermain dengan gembira. (Mengikut melodi lagu “Ikan Kekek”) T2-Unit 4-6.indd 35 10/31/16 12:33 PM Nota Guru 36 5.1.1 (i) BA : 35 • Bimbing murid memahami dan mengenal pasti kata nama am. • Bimbing murid menyenaraikan kata nama am berdasarkan gambar. KBT: KB – Mengecam Kontekstual – Menghubungkaitkan Nilai: Bekerjasama Kata Nama Am penjaja pagar layang-layang dewan papan gelongsor Kata Nama Am 1. dewan 2. penjaja 3. ___ 4. ___ 5. ___ 6. ___ 7. ___ 8. ___ Fahami dan lengkapkan jadual. T2-Unit 4-6.indd 36 10/31/16 12:33 PM Nota Guru 37 Nota Guru • Bersoal jawab dengan murid tentang aktiviti dalam roda impian. bersarapan menggosok gigi bermain bersenam TEMA3 BADAN SIHAT DAN BERSIH T3-Unit 7-9.indd 37 10/31/16 12:36 PM Nota Guru 38 7 1.2.1 BA : 39 Sihat dan Gembira Baiklah, Sin Ling. Baiklah, ibu. Saya akan sampaikan pesanan ibu kepada kakak. • Bimbing murid menyampaikan pesanan. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP: Verbal-linguistik Nilai: Patuh Dengar dan Tutur Senaman Pagi Kakak, ibu berpesan supaya ____. Sin Ling, ibu akan membawa kamu dan kakak bersenam di taman. Pesan kepada kakak supaya memakai pakaian sukan. T3-Unit 7-9.indd 38 10/31/16 12:36 PM Nota Guru 39 Nota Guru • Bimbing murid mengenal pasti kosa kata umum yang tidak difahami. Kemudian, nyatakan makna kosa kata umum dengan merujuki kamus. • Bimbing murid membaca dan menulis perkataan digraf dan konsonan bergabung. KBT: KB – Mentakrif Pembelajaran konstruktivisme Nilai: Menjaga kesihatan ∴ TMK Puan Lim dan Sin Ling memakai stoking dan kasut sukan. Mereka ingin bersiar-siar di taman. Beberapa orang wanita sedang bersenam. Tiga orang pemuda pula sedang berjoging. Puan Lim dan Sin Ling melakukan senaman ringan. Udara di situ sungguh nyaman. Badan mereka berasa segar. Mari Baca dan Fahami segar guru buku kamus rakan kosa kata umum ___ ___ ___ ___ 2.2.1 (i) BA : 40 Mari ke Taman Peta Bulatan T3-Unit 7-9.indd 39 10/31/16 12:36 PM Nota Guru 40 Nota Guru 3.2.1 (ii) BA : 41 • Bimbing murid membina dan menulis frasa dengan berdasarkan gambar. • Bimbing murid membaca dan menulis perkataan berimbuhan awalan dan akhiran. KBT: KB – Meramal Pembelajaran kontekstual Nilai: Menjaga kesihatan sedang bersorak Di manakah murid-murid boleh bersenam sekiranya hari hujan? Sukan di Padang Bina dan Tulis Sin Ling dan kawan-kawan berkumpul di padang. Mereka ada latihan sukan. T3-Unit 7-9.indd 40 10/31/16 12:36 PM Nota Guru 41 Nota Guru • Bimbing murid melengkapkan pantun. Kemudian, lafazkan. KBT: KB – Mencipta KP – Verbal-linguistik Nilai: Rasional ∴ Kreativiti dan inovasi Sihat dan Riang Ikan sepat ikan keli, Mari lompat guna tali. guni sihat bola Cipta Pantun 4.3.1 (i) BA : 42 Buah ceri buah kuini, Cuba berlari dalam ____. Ikan pari di dalam jala, Pantas berlari bawa ____ . Tanjung Bidara tempat berehat, Hati gembira badan ____. T3-Unit 7-9.indd 41 10/31/16 12:36 PM 2 Nota Guru 42 Puan Ong duduk di atas sebuah kerusi sandar. 5.1.1 (iv) BA : 43 • Bimbing murid mengenal pasti dan menggunakan penjodoh bilangan dengan berdasarkan gambar. KBT: KB – Menjanakan idea Pembelajaran masteri Nilai: Menjaga kesihatan helai buah Penjodoh Bilangan Berehat di Pantai Kakak membaling se ___ bola kepada adik. Datuk bersiar-siar di pantai menggunakan se ___ tongkat. Sin Ling mengelap peluh dengan menggunakan se ___ sapu tangan. biji buah batang helai T3-Unit 7-9.indd 42 10/31/16 12:36 PM Nota Guru 2 43 1.2.2 BA : 44 8 Nota Guru Sedap dan Sihat Pentingnya Sarapan Sarapan Penting untuk Kesihatan • kita perlu bersarapan setiap hari • sarapan memberikan tenaga • badan sentiasa sihat (Sumber: http://www.majalahsains.com) Sin Ling, carta ini tentang apa? Carta ini tentang kepentingan sarapan untuk kesihatan. Kita perlu ____. • Bimbing murid menyampaikan maklumat dengan berdasarkan carta. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Menjaga kesihatan Dengar dan Sampaikan SIN LING T3-Unit 7-9.indd 43 10/31/16 12:36 PM 44 Makanan Berkhasiat Saya sandwic. Saya memberikan tenaga. Tentu kamu suka akan saya. Saya buah-buahan. Makanlah saya untuk mencegah penyakit. Mari Baca Mengapakah kita memerlukan vitamin? T3-Unit 7-9.indd 44 10/31/16 12:36 PM Nota Guru 45 Nota Guru 2.2.1 (ii) BA : 45 Saya telur. Makanlah saya untuk membina tubuh badan. Saya susu. Saya menguatkan gigi. Saya juga menguatkan tulang. Minumlah saya selalu. Saya sawi. Makanlah saya untuk mendapatkan vitamin. • Bimbing murid menaakul maklumat dalam petikan untuk menyatakan idea tersurat. • Bimbing murid membaca dan menulis ayat mudah. KBT: KB – Merumus Pembelajaran kontekstual Nilai: Rasional ∴ TMK rakan guru buku kamus pisang Makanan Berkhasiat susu ___ ___ ___ ___ Peta Bulatan T3-Unit 7-9.indd 45 10/31/16 12:36 PM Nota Guru 46 Menu Sihat Wei Han suka makan di kantin. • Bimbing murid membina dan menulis ayat. • Bimbing murid membaca dan menulis ayat mudah. KBT: KB – Menjanakan idea Pembelajaran konstruktivisme Nilai: Menjaga kesihatan Nota Guru 3.2.1 (iii) BA : 46 • makan nasi lemak • memberikan tenaga Wei Han makan nasi lemak. Nasi lemak memberikan tenaga. • minum susu segar • tumbesaran Wei Han ___ . Susu segar untuk ___ . • makan buah jambu • untuk kesihatan Wei Han ___ . Buah jambu baik ___ . • makan roti telur • mempunyai khasiat Wei Han ___ . Roti telur ___ . Bina dan Tulis WEI HAN T3-Unit 7-9.indd 46 10/31/16 12:36 PM Nota Guru 47 Lagu Sihat Selalu Bangun pagi gosok gigi cuci muka dan mandi makan roti minum susu ke sekolah suka hati (Mengikut melodi lagu “Bangun Pagi”) • Bimbing murid menyanyikan lagu. KBT: KB – Menghubungkaitkan Pembelajaran kontekstual Nilai: Kerajinan 4.2.2 (i) BA : 47 Mari Bernyanyi T3-Unit 7-9.indd 47 10/31/16 12:37 PM Nota Guru 48 5.1.2 (i) BA : 48 Pilihan Kami • Bimbing murid melengkap dan menulis ayat dengan menggunakan kata kerja transitif. KBT: KB – Menjanakan idea Pembelajaran kontekstual Nilai: Berjimat cermat membuka membeli minum 1. Wei Han makan nasi lemak. 2. Nani ___ bekas makanan yang dibawanya. 3. Mala ___ karipap di kantin. 4. Zali ___ susu setiap pagi. • Kata kerja transitif ialah kata kerja yang diikuti objek. • Contoh: membeli (kuih), menjual (nasi) BIJAK BAHASA Kata Kerja Transitif MALA NANI T3-Unit 7-9.indd 48 10/31/16 12:37 PM Nota Guru 49 1.1.3 (i) BA : 49 Kebersihan dan Kesihatan Wah, cantiknya lukisan ini! Sin Ling, kamu mewarnakan lukisan ini dengan apa? Saya mewarnakan lukisan ini dengan krayon. Di manakah singki, Nani? Saya mahu mencuci tangan. • Bimbing murid memberikan respons terhadap ayat tanya. KBT: KB – Menjanakan idea Pembelajaran kontekstual Nilai: Menjaga kebersihan Dengar dan Respons ____ 9 T3-Unit 7-9.indd 49 10/31/16 12:37 PM Nota Guru 50 2.3.1 (i) BA : 50 Gunalah Kami • Bimbing murid membaca teks cerita dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. • Bimbing murid menulis jawapan berdasarkan soalan pemahaman. KBT: KB – Menjanakan idea Pembelajaran kontekstual Nilai: Menghargai Mengapakah kita tidak boleh berkongsi berus gigi? Hai, kawan-kawan! Saya ialah sebatang berus gigi. Kawan baik saya ialah ubat gigi. Tuan saya menggunakan kami untuk menggosok gigi. Gigi tuan saya putih dan bersih. Tuan saya menjaga saya dengan baik. Apabila badan saya kotor, tuan saya akan mencuci badan saya. Saya sangat sayang akan tuan saya. 1. Siapakah kawan baik saya? 2. Bagaimanakah gigi tuan saya? Mari Baca Cerita T3-Unit 7-9.indd 50 10/31/16 12:37 PM Nota Guru 51 Kebersihan Diri • Bimbing murid membina dan menulis jawapan berdasarkan soalan bertumpu. • Bimbing murid menulis jawapan berdasarkan soalan pemahaman. KBT: KB – Menganalisis Pembelajaran kontekstual Nilai: Menjaga kebersihan 3.2.2 (i) BA : 51 Bina dan Tulis Jawapan 1. Siapakah yang bangun awal? Sin Ling yang bangun awal. 2. Bilakah Sin Ling mandi? ___ 3. Di manakah Sin Ling menyimpan sabun? ___ 4. Sin Ling mencuci rambut dengan menggunakan apa? ___ Sin Ling bangun awal setiap pagi. Dia menggosok gigi dan mencuci muka. Sin Ling mandi setiap pagi. Dia menggunakan sabun. Selepas itu, Sin Ling menyimpan sabun di dalam bekas sabun. Sin Ling mencuci rambut dengan menggunakan syampu. Rambutnya berbau wangi. T3-Unit 7-9.indd 51 10/31/16 12:37 PM 52 Cergas dan Bersih Pada suatu hari, ayah telah membawa Zali ke taman. Zali berasa sangat gembira. Dia berjoging bersama-sama dengan ayahnya. Zali ____. berjoging bersenam Mari Bercerita pakaian kotor mengelap peluh 1 3 2 4 T3-Unit 7-9.indd 52 10/31/16 12:37 PM Nota Guru 53 Nota Guru 4.1.1 BA : 52 • Bimbing murid bercerita secara spontan berdasarkan gambar, perkataan dan frasa. KBT: KB – Menilai KP – Verbal-linguistik Nilai: Menjaga kebersihan ke bilik mandi mandi berpakaian bersih 5 6 7 T3-Unit 7-9.indd 53 10/31/16 12:38 PM Nota Guru 54 5.2.1 (i) BA : 53 • Bimbing murid menggunakan kata berimbuhan awalan meN- mengikut konteks. KBT: KB – Menjanakan idea Pembelajaran kontekstual Nilai: Bertanggungjawab Amalan Baik • Kata berimbuhan awalan ialah kata yang mempunyai imbuhan awalan seperti meN-. • Contoh: mencuci, memasak. BIJAK BAHASA me- men- Doktor Kamal sedang merawat (rawat) pesakitnya. Beliau mencuci (cuci) luka itu sehingga bersih. Puan Aini ___ (basuh) tangan selepas ___ (masak). Faizal ___ (buka) paip air untuk ___ (cuci) kaki. mem- Kata Berimbuhan Awalan Ayah Zali, Encik Kamal, ialah seorang doktor. Beliau merawat pesakit di hospital. Encik Kamal selalu mencuci tangannya sebelum makan. Encik Kamal selalu membantu ahli keluarganya menjaga kebersihan diri. T3-Unit 7-9.indd 54 10/31/16 12:38 PM Nota Guru • Minta murid meneliti gambar dan menjawab soalan. 55 Nota Guru TEMA4 CERMAT DAN SELAMAT Di manakah mereka? Adakah mereka selamat? T4-Unit 10-12.indd 55 10/31/16 12:40 PM Nota Guru 56 10 1.1.3 (i) BA : 57 Berhati-hati Selalu Tahukah, kakak, di mana kamus itu? Nasihat Kakak Saya sedang mencari kamus bergambar. Kamu sedang mencari apa, Arun? Mengapakah cara itu tidak selamat, kakak? Apakah cara yang selamat? Dengar dan Tutur • Minta murid mendengar dan memahami soalan dengan kata tanya. • Bimbing murid memberikan respons yang sesuai. KBT: KB – Menjanakan idea KP – Interpersonal Nilai: Berwaspada Jangan panjat, Arun. Berbahaya! 1 3 2 4 T4-Unit 10-12.indd 56 10/31/16 12:40 PM Nota Guru 57 2.3.1 (ii) BA : 58 Jagalah Diri Pohon saga tegak berdiri, Turun tangga usah berlari. Bawa joran ke Tanjung Keramat, Patuhi peraturan agar selamat. Sehelai kain di dalam peti, Semasa bermain berhati-hati. Mari Baca Pantun • Bimbing murid membaca pantun dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. • Minta murid melafazkan pantun. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Menjaga keselamatan diri XYZ123 T4-Unit 10-12.indd 57 10/31/16 12:40 PM Nota Guru 58 3.2.3 BA : 59 Cara memastikan keselamatan di dapur. Berhati-hati di Dapur Gunakan pisau dengan berhati-hati. _____ minta – bantuan – ibu bapa _____ elakkan – bermain – pisau • Minta murid meneliti gambar dan maklumat. • Bimbing murid mencatat maklumat tentang keselamatan di dapur. KBT: KB – Menaakul Pembelajaran Kontekstual Nilai: Menjaga keselamatan diri KBAT BIJAK BAHASA KBAT Mengapakah pisau berbahaya kepada kita? Catat Maklumat T4-Unit 10-12.indd 58 10/31/16 12:40 PM Nota Guru 59 4.1.1 BA : 60 Kalau Cermat Kita Selamat • Bimbing murid memahami cerita. • Minta murid bercerita secara spontan dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Meramal Nilai: Cermat Apakah yang mungkin berlaku jika mereka tidak berhati-hati? Rani suka bermain badminton. Dia selalu bermain badminton dengan abangnya. Ayah Rani mengundurkan kereta. Beliau mengundurkan keretanya perlahan-lahan. ____ Rani bermain badminton di halaman rumah. Dia bermain dengan berhati-hati. Mari Bercerita XYZ123 XYZ12 T4-Unit 10-12.indd 59 10/31/16 12:41 PM 2 Nota Guru 60 5.1.3 (i) BA : 61 Hidup Selamat Pada suatu hari berlaku ribut di hutan. Keadaan sungguh bahaya. Sang Kancil sangat ___ . Sang Kancil pandai menyelamatkan dirinya. Sang Kancil masuk ke dalam gua. Tiba-tiba, sebatang pokok tumbang. Sang Kancil tidak dapat keluar dari gua itu. Sang Gajah sangat ___ . Sang Gajah membantu Sang Kancil. Sang Gajah mengalihkan pokok yang tumbang. Akhirnya, Sang Kancil berjaya keluar dari gua. Sang Kancil ___ . • Bimbing murid mengenal pasti kata adjektif sifatan atau keadaan. • Minta murid melengkapkan ayat dengan kata adjektif sifatan atau keadaan yang sesuai. KBT: KB – Mengecam KP – Visual-ruang Nilai: Baik hati bijak selamat baik • Kata adjektif sifatan atau keadaan menerangkan sifat atau keadaan sesuatu kata nama. • Contoh: baik, cermat, pandai, sihat. BIJAK BAHASA Kata Adjektif Sifatan atau Keadaan T4-Unit 10-12.indd 60 10/31/16 12:41 PM Nota Guru 2 61 Selamat Sentiasa Berhati-hati, Zali. Turun tangga dengan cermat. Ajuk dan Sebut • Bimbing murid mendengar dan memahami suruhan. • Minta murid memberikan respons yang sesuai. KBT: BCB – Mendengar dengan berkesan KP – Interpersonal Nilai: Berhemah tinggi 1.1.3 (ii) BA : 62 11 Kita sudah sampai. Mari kita turun. Nisha, pakai tali pinggang keledar. Kita mahu bertolak sekarang. Baik, ayah. Saya akan memakainya sekarang. Telefon ibu kamu. Kita hampir sampai. Di Dalam Kenderaan Situasi di dalam kereta Situasi di dalam bas T4-Unit 10-12.indd 61 10/31/16 12:41 PM 62 Di Kedai Makan Ramuan: kentang, minyak sayuran, bahan penambah perisa, pewarna, garam, bahan pengawet yang dibenarkan Berat kandungan: 45 gram Baik digunakan sebelum: 18 November 2017 Mengapakah kita tidak digalakkan makan makanan ringan? Baca Label T4-Unit 10-12.indd 62 10/31/16 12:41 PM Nota Guru 63 • Bimbing murid membaca label. • Minta murid menjawab soalan dan memberikan pendapat. KBT: KB – Mengecam KP – Verbal-linguistik Nilai: Menjaga kesihatan diri 2.3.2 (i) BA : 63 Nota Guru KBAT BIJAK BAHASA KBAT Ramuan: air, gula, bahan perisa, bahan pengawet yang dibenarkan Jumlah kandungan: 250 mililiter Baik digunakan sebelum: 10 Disember 2017 Perisa – bahan yang dimasukkan ke dalam makanan untuk menyedapkan rasa makanan itu Pengawet – bahan yang digunakan untuk menjadikan sesuatu makanan tahan lama BIJAK BAHASA Mengapakah kita tidak digalakkan minum minuman ringan? T4-Unit 10-12.indd 63 10/31/16 12:41 PM Nota Guru 64 3.2.4 (i) BA : 64 Tulis Perkataan • Bimbing murid mengenal pasti benda-benda yang terdapat dalam gambar. • Minta murid menulis perkataan yang diimlakkan. KBT: KB – Mengecam Nilai: Menjaga keselamatan diri topi keledar polis trafik pimpin lintasan pejalan kaki berisyarat jejantas Di Jalan Raya XYZ123 XYZ123 XYZ123 T4-Unit 10-12.indd 64 10/31/16 12:42 PM Nota Guru 65 4.2.1 (ii) BA : 65 • Bimbing murid melafazkan pantun dengan sebutan dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Berwaspada Terbang kenari melintas paya, Terbang murai di pinggir laut; Elakkan diri daripada bahaya, Sikap cuai membawa maut. Mari Berpantun Di Tepi Laut Teluk Chempedak lautnya tenang, Tempat berkelah si anak kampung; Kalau tidak tahu berenang, Kita perlulah guna pelampung. T4-Unit 10-12.indd 65 10/31/16 12:42 PM Nota Guru 66 5.1.3 (ii) BA : 66 Alat Keselamatan • Bimbing murid memahami dan mengenal pasti kata adjektif warna. • Minta murid membina ayat dengan menggunakan kata adjektif warna. KBT: KB – Mengecam KP – Visual-ruang Nilai: Menjaga keselamatan diri Kata Adjektif Warna • Kata adjektif warna menerangkan tentang warna. • Contoh: biru, hijau, kuning, merah. BIJAK BAHASA alat pemadam api topi keledar sarung tangan baju hujan peti pertolongan cemas T4-Unit 10-12.indd 66 10/31/16 12:42 PM Nota Guru 67 12 1.2.1 BA : 67 Jadikan Teladan Pesan Ibu Bapa Mili, beritahu kakak kamu supaya menemani kamu bermain di taman permainan. Kakak, ayah berpesan agar kakak menemani saya bermain di taman permainan. Baiklah, ayah. Baiklah, Mili. Kakak akan menemani kamu. Dengar dan Tutur • Bimbing murid menyampaikan pesanan secara bertatasusila. • Minta murid menyampaikan pesanan berdasarkan situasi yang diberikan. KBT: KB – Menghubungkaitkan Kontekstual Nilai: Bertanggungjawab Jarit beritahu kepada abang kamu . Abang, ibu berpesan . Pada suatu saya kawan- kawan pergi ke taman T4-Unit 10-12.indd 67 10/31/16 12:42 PM Nota Guru 68 2.1.2 (ii) BA : 68 • Bimbing murid membaca dan menyebut frasa. • Minta murid membaca dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Mengelas Nilai: Berwaspada Mari Baca Taman Permainan Selamat Tidak jauh dari rumah Arun ada taman permainan. Taman permainan itu selamat. Alat permainan di taman itu tidak rosak. Lantai taman itu tidak licin. Arun sangat suka bermain di situ. Dia suka bermain buaian. Mengapakah kamu dilarang bermain alat permainan yang rosak? T4-Unit 10-12.indd 68 10/31/16 12:42 PM Nota Guru 69 3.2.4 (ii) BA : 69 Mana Si Didi? 1 2 3 5 4 Didi! Didi! Mari Menulis • Bimbing murid memahami cerita. • Minta murid menulis frasa yang diimlakkan. KBT: KB – Menjanakan idea Nilai: Menjaga keselamatan diri Si Didi mengikut ibunya ke mana-mana. Si Didi ternampak seekor rama-rama. Si Didi masuk ke dalam semak. Si Didi tersepak ranting kayu. Bagaimanakah nasib Si Didi? T4-Unit 10-12.indd 69 10/31/16 12:42 PM Nota Guru 70 4.2.2 (i) BA : 70 • Bimbing murid menyanyikan lagu. • Minta murid menyanyikan lagu dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Muzik Nilai: Mematuhi peraturan Kalau mahu selamat jaga diri Kalau mahu selamat jaga diri Kalau mahu selamat mestilah jaga diri Kalau mahu selamat ikut kami. Kalau mahu selamat hati-hati Kalau mahu selamat hati-hati Kalau mahu selamat mestilah hati-hati Kalau mahu selamat ikut kami. (Mengikut melodi lagu “Kalau Rasa Gembira”) Mari Bernyanyi Kalau Mahu Selamat XYZ123 T4-Unit 10-12.indd 70 10/31/16 12:43 PM Nota Guru Pustaka Ilmu PUSAT SUMBER Hai, Zali! Awak hendak ke mana? • Bimbing murid melengkapkan dialog dengan kata ganti nama diri pertama dan kedua. KBT: KB – Menjanakan idea Kontekstual – Menghubungkaitkan Nilai: Kerajinan 5.1.1 (iii) BA : 71 • Kata ganti nama diri pertama: saya, kami, kita. • Kata ganti nama diri kedua: awak, kamu. BIJAK BAHASA Kami juga hendak ke pusat sumber. Kalau begitu, marilah kita pergi bersama-sama. Saya hendak ke pusat sumber. PUSAT SUMBER ___ pinjam buku tentang keselamatan di taman permainan. ___ berdua pinjam buku apa? ___ pinjam buku tentang keselamatan di jalan raya. Wei Han, ___ pinjam buku apa? KESELAMATAN DI JALAN RAYA 71 Kata Ganti Nama Diri Pertama dan Kedua Salmah T4-Unit 10-12.indd 71 10/31/16 12:43 PM Bacaan Luas Kenali Papan Tanda Jalan Raya Papan Tanda Maksud Jalan Raya kawasan kanak-kanak melintas lorong basikal hentian bas berhenti lintasan pejalan kaki BERHENTI 72 (Sumber: https://sites.google.com/site/webpkjr/laman-web-pkjr) Jalan raya merupakan tempat yang berbahaya. Kita perlulah sentiasa berhati-hati di jalan raya. Kita mestilah mematuhi peraturan jalan raya. Kita juga hendaklah memahami tanda jalan raya. Papan tanda jalan raya yang berikut sering kita lihat di jalan raya. T4-Unit 10-12.indd 72 10/31/16 12:43 PM 73 Nota Guru • Murid berbincang tentang maklumat dalam gambar. 73 TEMA5 SENI BUDAYA KITA SENI BUDAYA KITA T5-Unit 13-15.indd 73 10/31/16 12:45 PM 74 Nota Guru 1.2.2 BA : 1 Brief ambil gambar lama – kecilkan sedikit. - tambah Wei han dan adiknya Yi Ting bermain tanglung. • Murid meneliti gambar. • Murid menyampaikan maklumat yang tersurat daripada gambar dan petikan. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Hormat-menghormati Hari Gawai Kaum ____ Makanan Istimewa ____ Tarikh ____ Jarit, bolehkah awak beritahu saya tentang Hari Gawai? 13 Meriahnya Perayaan Umai Ayam Pansuh Jarit berasal dari Sarawak. Dia ialah kaum Dayak. Dia menyambut perayaan Hari Gawai. Hari Gawai disambut sebagai tanda bersyukur. Jarit menyambutnya pada 1 Jun setiap tahun. Emak Jarit memasak makanan istimewa, iaitu ayam pansuh, umai, kuih cakar ayam dan kuih penganan. (Sumber: Jabatan Kebudayaan dan Kesenian Negara) Hari Gawai Sampaikan Maklumat Jarit Wei Han T5-Unit 13-15.indd 74 10/31/16 12:45 PM Nota Guru 75 Nota Guru 2.1.1 (ii) BA : 2 Perayaan Ponggal Rani menyambut perayaan Ponggal di sekolah. Dia dan rakan-rakan membantu Cikgu Prema. Cikgu Prema memasak susu di dalam periuk tanah. Susu mendidih dan melimpah. Cikgu Prema memasukkan beras ke dalam susu. Kemudian, Rani dan rakan-rakan makan bersama-sama. Mereka berasa sungguh gembira. • Bimbing murid membaca perkataan. • Minta murid membaca teks dengan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Interpersonal Nilai: Hormat-menghormati Mari Baca Perayaan Ponggal dianggap sebagai hari kesyukuran kepada Tuhan kerana memberikan rezeki. (Sumber: http:// www.1malaysia.com.my/new- articles/pesta-pongal) BIJAK BAHASA T5-Unit 13-15.indd 75 10/31/16 12:45 PM Nota Guru 76 3.3.1 (i) BA : 3 • Bimbing murid membaca dan memahami cerita. • Minta murid menyusun cerita dan menulisnya semula. KBT: KB – Menyusun urutan KP – Menghubungkaitkan Nilai: Kerjasama Susun cerita dan tulis semula. Wei Han menolong bapanya memasang tanglung. Taman permainan menjadi terang dan cantik. Wei Han melihat kalendar. Hari ini sambutan 1 Pesta Tanglung. Wei Han dan bapanya membawa tanglung ke taman permainan. Menulis Cerita 2 3 1 4 Pesta Tanglung T5-Unit 13-15.indd 76 10/31/16 12:45 PM Nota Guru 77 Tahun Baharu Deepavali hari raya Nota Guru 4.3.1 (i) BA : 4 • Bimbing murid melengkapkan dan melafazkan pantun dengan intonasi dan sebutan yang betul. KBT: KB – Verbal-linguistik KP – Menghubungkaitkan Nilai: Bersyukur Susun sabut di tepi kali, Mala menyambut ___ . Di atas para bunga raya, Satu negara ___ . Padankan dan lafazkan. Tegak berdiri pokok ru, Angpau diberi pada ___ . pelbagai budaya Mencipta Pantun Tanam rumput di tepi paya, Nani sambut ___ . T5-Unit 13-15.indd 77 10/31/16 12:45 PM 2 Nota Guru 78 78 5.1.4 (i) BA : 5 Nota Guru • Bimbing murid memahami dan mengenal pasti kata hubung gabungan dalam ayat. • Minta murid menggunakan kata hubung gabungan mengikut konteks. KBT: Menghubungkaitkan KP – Interpersonal Nilai: Kasih sayang 1. Zali dan ibunya pergi ke kedai. a. Zali pergi ke kedai. b. Ibu Zali pergi ke kedai. 3. Ibu dan Zali membeli buah ceri merah. a. _____________________________. b. _____________________________. 2. Ibu mahu buah ceri merah atau hijau? a. _____________________________. b. _____________________________. Kata hubung digunakan untuk menggabungkan ayat. Contoh: dan, atau. BIJAK BAHASA Kata Hubung Gabungan Zali sekeluarga akan menyambut Hari Raya Aidiladha. Zali dan ibunya pergi ke kedai. “Ibu mahu buah ceri merah atau hijau?” tanya Zali. Ibu mahu buah ceri merah. Ibu dan Zali membeli buah ceri merah. Aidiladha akan Tiba T5-Unit 13-15.indd 78 10/31/16 12:46 PM Nota Guru 2 79 Kesenian Kita kepala Wei Han Nota Guru 1.1.3 (i) BA : 6 • Bimbing murid mendengar dan memahami ayat tanya. • Minta murid memberikan respons terhadap ayat tanya. KBT: Kontekstual – Mengalami KP – Interpersonal Nilai: Bekerjasama 79 Siapakah yang berlakon sebagai Sang Ayam? Murid Tahun Satu Gemilang membuat persembahan lakonan, “Musang dan Ayam”. Wei Han berlakon sebagai Sang Musang, Zali sebagai Sang Ayam dan Jarit sebagai petani. ____ Tajuk persembahan lakonan ini apa? Dengar dan Respons 14 Hari Guru Sing Ling Nani Tajuk persembahan lakonan ini ialah “Musang dan Ayam”. T5-Unit 13-15.indd 79 10/31/16 12:46 PM Nota Guru 80 2.1.1 (iii) BA : 7 Nota Guru • Bimbing murid membaca ayat dalam petikan dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan BCB – Bacaan luncuran Nilai: Semangat kemasyarakatan Baca Ayat Wei Han dan keluarga pergi ke sebuah pasar raya baharu. Mereka melihat tarian singa di sana. Singa itu melompat tinggi. Semua orang bertepuk tangan. Wei Han berasa sangat gembira. Tarian Singa T5-Unit 13-15.indd 80 10/31/16 12:46 PM Nota Guru 81 Nota Guru 3.3.2 (i) BA : 8 • Bimbing murid mengenal pasti kesalahan ejaan. • Minta murid mengedit dan menulis ayat semula dengan ejaan yang betul. KBT: KB – Mengecam Kontekstual – Mengaplikasikan Nilai: Hormat-menghormati Tulis semula ejaan yang betul. Edit Ejaan ___ manek cantek ___ kaom ___ Cantiknya Mili Pesta Kaamatan telah tiba. Ibu menjahit baju untuk Mili. Mili sangat gembira. Mili sungguh cantik. Dia memakai baju kaum Kadazan. Baju Mili ada manik. Baju Mili sungguh cantik. T5-Unit 13-15.indd 81 10/31/16 12:46 PM • Bimbing murid menyanyi mengikut irama “Lompat Si Katak Lompat”. KBT: KB – Menghubungkaitkan Kontekstual – Mengaplikasikan Nilai – Menghargai Alat Muzik Kita 82 Nota Guru Mari Bernyanyi Lihatlah, kawan, lihat Alat muzik kita Cepatlah, kawan, cepat Inilah kecapi cina Kalau kawan ingin tahu Ini muzik kita, la, la, la, la Mari kita kenal Lihatlah, kawan, lihat Alat muzik kita Cepatlah, kawan, cepat Inilah alat muzik kompang Kalau kawan ingin tahu Kompang muzik kita, la, la, la, la Mari kita kenal Lihatlah, kawan, lihat Alat muzik kita Cepatlah, kawan, cepat Inilah alat muzik sitar Kalau kawan ingin tahu, Sitar muzik kita, la, la, la, la Mari kita kenal 4.2.2 BA : 9 T5-Unit 13-15.indd 82 10/31/16 12:46 PM Nota Guru 5.1.3 (iii) BA : 10 83 • Bimbing murid memahami dan mengenal pasti kata adjektif bentuk. • Minta murid melengkapkan ayat yang mengandungi kata adjektif bentuk. KBT: KB – Menghubungkaitkan Kontekstual – Mengaplikasikan Nilai: Menghargai Alat Muzik Kata Adjektif Bentuk Faham dan kenal pasti. Ini alat muzik. Alat muzik ada pelbagai bentuk. Marakas berbentuk ___ . Tamborin berbentuk ___ . Kerincing berbentuk ___ . Pianika berbentuk ___ . bulat bujur segi tiga segi empat Kata adjektif bentuk menerangkan rupa bentuk sesuatu. Contoh: bulat, segi empat, segi tiga, bujur. BIJAK BAHASA Marakas Tamborin Kerincing Pianika T5-Unit 13-15.indd 83 10/31/16 12:46 PM Nota Guru 84 1.2.1 BA : 11 15 • Bimbing murid menyampaikan pesanan secara bertatasusila. • Minta murid menyampaikan pesanan berdasarkan situasi yang diberikan. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Patuh Wah, Cantiknya! Belajar Seni Visual CENDERAMATA Menyampaikan Pesanan Kawan-kawan, Cikgu Chin berpesan ____ Baiklah, cikgu. Wei Han, beritahu kawan-kawan kamu. Esok, bawa dua helai kertas warna. Cikgu akan mengajar cara-cara membuat tikar daripada kertas. Saya akan beritahu kepada kawan-kawan. CHIN Wei Han T5-Unit 13-15.indd 84 10/31/16 12:46 PM Nota Guru 85 Murid-murid kelas Tahun Satu Gemilang membuat lawatan ke Pusat Kraf tangan. Murid-murid, hari ini kita akan melihat cara-cara membuat tikar mengkuang. Wah, seronoknya! 2.1.2 (i) BA : 12 • Bimbing murid membaca perkataan dengan sebutan yang betul. • Minta murid membuat tikar kertas dengan bimbingan guru. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Kinestetik Nilai: Kesabaran Tikar Mengkuang Baca dan Faham Wah, cantiknya tikar ini! Selitkan daun mengkuang berselang-seli. Kemudian, celupkan daun mengkuang ke dalam warna. Mula-mula, jemur daun mengkuang sehingga kering. WEI HAN (Sumber: Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia) T5-Unit 13-15.indd 85 10/31/16 12:46 PM Nota Guru 3.3.2 (ii) BA : 13 • Bimbing murid mengenal pasti kesalahan tanda baca. • Bimbing murid mengedit dan tulis semula teks. KBT: KB – Mengecam KP – Mengaplikasi Nilai: Menghargai Kolam Ciptaan Saya Edit Tanda Baca 86 Boleh, Rani. Kolam saya berwarna-warni. saya membuat kolam menggunakan beras Kolam saya banyak corak. corak kolam saya sungguh cantik Kakak, tolong semak karangan saya bertajuk, “Kolam Ciptaan Saya”. Saya melukis kolam. Kolam ialah hiasan lantai. Ada kolam yang berwarna putih. Ada juga kolam yang berwarna-warni. T5-Unit 13-15.indd 86 10/31/16 12:47 PM Nota Guru 87 Nota Guru 4.3.1 (i) BA : 14 • Bimbing murid mencipta pantun dua kerat secara terkawal. • Minta murid melafazkan pantun. KBT: KB – Mereka cipta KP – Verbal-linguistik Nilai: Menghargai Corak dan Warna Mari Cipta Pantun Pucuk betik pucuk meranti, Corak batik ______. Buah mempelam buah nona, Corak kolam ______. bunga melati bunga kenanga banyak warna warna merah bercorak bunga bercorak daun tudung saji tikar Cantik berseri bunga kenanga, Kain sari ______. Pokok sena pokok keranji, Cantik warna ______. T5-Unit 13-15.indd 87 10/31/16 12:47 PM Nota Guru 88 5.3.3 (i) BA : 15 • Bimbing murid memahami dan mengenal pasti ayat tunggal mengikut konteks. • Minta murid menggunakan ayat tunggal mengikut konteks. KBT: KB – Mengecam Konstruktivisme – Menerangkan Nilai: Menghargai Batik Nani suka memakai baju batik. Baju bercorak batik sangat cantik. Ibu membawa Nani ke kedai. Nani suka akan baju batik berwarna merah tetapi harganya mahal. Nani memilih baju batik biru. Baju batik biru itu murah. Baju batik biru itu bercorak bunga dan daun. Baca dan fahami. Ayat Tunggal T5-Unit 13-15.indd 88 10/31/16 12:47 PM Nota Guru • Minta murid menyanyikan dan memahami maksud lirik lagu. 89 Nota Guru (Mengikut melodi lagu “Saya Anak Malaysia”) Saya cinta akan negara saya Saya kasih akan negara saya Saya sayang akan negara saya Malaysia oh Malaysia Malaysia indah sekali Malaysia aman harmoni Malaysia amat dihormati Malaysia tetap dalam hati Cinta akan Malaysia Kasih akan Malaysia Sayang akan Malaysia Negara tercinta TEMA6 MALAYSIA OH MALAYSIA T6-Unit 16-18.indd 89 10/31/16 12:49 PM Nota Guru 90 1.2.2 BA : 19 • Minta murid meneliti bahan. • Minta murid menyampaikan maklumat yang tersurat. KBT: KB – Menilai KP – Verbal-linguistik Nilai: Menghargai Pameran Kartun Malaysia Beliau dilahirkan ____. Nama pelukis kartun ini ____. Wah, cantiknya lukisan kartun ini! Siapakah pelukisnya? Beliau lebih dikenali sebagai ____. Tokoh Kartunis Malaysia • Datuk Mohd. Nor Khalid • Kota Bharu, Perak • lebih dikenali sebagai Lat (Sumber: Jurnal Bahasa, DBP) Sampaikan Maklumat 16 T6-Unit 16-18.indd 90 10/31/16 12:49 PM Nota Guru 91 2.1.2 (ii) BA : 20 Karya Datuk Lat Baca dan Fahami 1. Hasil karya Lat ialah ____. 2. Komik “Budak Kampung” diterbitkan dalam ____. 3. Komik “Budak Kampung” juga dijadikan ____. 4. Siri animasi “Budak Kampung” telah dialih bahasa dan ditayangkan ____. siri animasi televisyen diterbitkan dalam 13 bahasa di luar negara Hasil Karya: • Budak Kampung • Keluarga Si Mamat • The Kampung Boy • Town Boy • Lat’s Lot • Bimbing murid membaca frasa dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. • Minta murid melengkapkan ayat. KBT: KB – Mencipta KP – Visual-ruang Nilai: Berbangga Animasi ialah proses menjadikan sesuatu gambar kelihatan bergerak atau hidup dengan bantuan komputer. BIJAK BAHASA T6-Unit 16-18.indd 91 10/31/16 12:49 PM Nota Guru 92 3.2.1 (iii) BA : 21 Nota Guru • Minta murid membaca dan memahami cerita. • Minta murid membina dan menulis ayat yang sesuai. KBT: KB – Menaakul Konstruktivisme Nilai: Daya usaha 3 4 ___ Tulis Ayat Budak Kampung” 1 2 Wei Han suka ___ Wei Han pergi ke Pameran Kartun Malaysia. Wei Han membeli ___ “ T6-Unit 16-18.indd 92 10/31/16 12:49 PM Nota Guru 93 kaitkan dgn no 6 Kartun Malaysia • Bimbing murid menyebut lirik lagu “Kartun Malaysia”. • Minta murid menyanyikan lagu “Kartun Malaysia” mengikut melodi lagu “Suka Hati”. KBT: KP – Muzik KB: Menghubungkaitkan Nilai: Kerajinan 4.2.2 (i) BA : 22 Mari Bernyanyi T6-Unit 16-18.indd 93 10/31/16 12:49 PM Nota Guru 94 5.1.4 (ii) BA : 23 • Bimbing murid mengenal pasti kata sendi nama. • Minta murid melengkapkan ayat dengan kata sendi nama yang betul. KBT: KB – Kontekstual KP – Verbal-linguistik Nilai: Patriotisme Hang Setia Zali pergi ke Pameran Kartun Malaysia. Dia pergi dengan ayahnya. Mereka bertolak dari rumah pada waktu pagi. Zali membeli sebuah buku cerita di pameran tersebut. Tajuk buku ceritanya ialah “Hang Setia”. Hang Setia tinggal ___ Kampung Jati. Dia bekerja sebagai pengawal istana. Setiap hari, dia pergi ___ istana. Dia berjalan kaki ___ rumahnya. Dia sangat taat akan raja. Nota Guru Kata Sendi Nama T6-Unit 16-18.indd 94 10/31/16 12:50 PM Nota Guru Bendera Malaysia Cikgu Kumar sedang membuat apa? KBAT BIJAK BAHASA KBAT Jalur Gemilang ada berapa jalur? Dengar dan Fahami 17 95 1.1.3 (i) BA : 24 • Bimbing murid mendengar dan memahami soalan dengan kata tanya. • Minta murid memberikan respons yang sesuai. KBT: KB – Menjanakan idea KP – Verbal-linguistik Nilai: Mencintai negara Jalur Gemilang Mengapakah bendera negara dilukis pada dinding sekolah? Cikgu Kumar sedang mengecat bendera. Rani ARUN T6-Unit 16-18.indd 95 10/31/16 12:50 PM Nota Guru 96 2.1.2 (iii) BA : 25 • Bimbing murid membaca ayat dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. • Minta murid memahami petikan. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Mencintai negara Baca Ayat Sambutan Bulan Kemerdekaan Zali menyertai persembahan nyanyian. Persembahan itu diadakan di sekolahnya. Zali memakai baju Melayu. Dia bersamping dan bersongkok. Songkoknya mempunyai corak Jalur Gemilang. Zali dan kawan-kawannya mengibarkan Jalur Gemilang. Mereka sungguh gembira. 1. Siapakah yang menyertai persembahan nyanyian? 2. Di manakah persembahan itu diadakan? 3. Apakah corak pada songkok Zali? T6-Unit 16-18.indd 96 10/31/16 12:50 PM Nota Guru 97 3.2.2 (i) BA : 26 • Bimbing murid menjawab soalan bertumpu dengan betulnya. • Minta murid membina dan menulis jawapan. KBT: KB – Menghubungkaitkan Nilai: Mencintai negara Arun telah menyertai Pertandingan Kolaj Jalur Gemilang. Pertandingan itu diadakan di sekolahnya. Pertandingan itu diadakan pada bulan Julai. Kawan-kawan Arun turut menyertai pertandingan itu. Arun berasa sangat gembira. Dia berjaya menjadi johan. Bina dan Tulis 1. Arun telah menyertai pertandingan apa? ___ 2. Pertandingan itu diadakan di mana? ___ 3. Bilakah pertandingan itu diadakan? ___ Kolaj Jalur Gemilang Dihasilkan oleh: Arun a/l Ravi Kelas: Tahun Satu Bintang Sekolah: SJKT Taman Aman T6-Unit 16-18.indd 97 10/31/16 12:50 PM Nota Guru 98 4.2.2 (i) BA : 27 • Bimbing murid membaca seni kata lagu. • Minta murid menyanyikan lagu dengan jelas dalam kumpulan secara didik hibur. KBT: KP – Muzik KB – Menghubungkaitkan Nilai: Patriotisme Ayahku pulang dari kota Ayahku belikan bendera Bendera kecil negara kita Jalur Gemilang oh namanya La la la la la La la la la Hatiku rasa sungguh gembira Mari kita kibar bendera Kibar bendera bersama-sama (Mengikut melodi lagu “Bapaku Pulang dari Kota”) Mari Bernyanyi Bendera Kecil T6-Unit 16-18.indd 98 10/31/16 12:50 PM Nota Guru 99 5.1.4 (iii) BA : 28 Brif ilustrasi: Murid-Murid Berdiri di hadapan sekolah dan di hadapan guru saMBil kiBarkan Bendera. Cikgu Mohan • Bimbing murid memahami dan mengenal pasti kata arah. • Minta murid melengkapkan ayat dengan kata arah yang betul. KBT: KB – Menghubungkaitkan Nilai: Mencintai negara 1. Murid-murid berkumpul di ___ guru. 2. Nani berdiri ___ Sin Ling. 3. Cikgu Mohan berdiri di ___ pentas. 4. Rani berdiri di ___ pokok. Murid-murid berhimpun di hadapan pentas. Zali berdiri di belakang Wei Han. Kata Arah Kibarkan Bendera Malaysia 1 2 4 3 NANI WEI HAN ARUN MOHAN ZAIDI MILI ZALI T6-Unit 16-18.indd 99 10/31/16 12:50 PM Nota Guru 2 100 1.1.3 (ii) BA : 29 18 • Bimbing murid mendengar dan memahami suruhan. • Minta murid memberikan respons yang sesuai. KBT: KB – Menjanakan idea KP – Verbal-linguistik Nilai: Patuh Berdiri di situ, Zali. Ayah mahu mengambil gambar kamu. Pemandangan di pantai ini sungguh indah. Adi, mari ke sini. Kita bergambar bersama. Mengapakah, Zali? Zali, berdiri rapat di tepi adik kamu. Adi, senyum sedikit. Tunggu sekejap, ayah. Dengar dan Tutur 18 Negaraku Istimewa T6-Unit 16-18.indd 100 10/31/16 12:51 PM Nota Guru 101 2.2.1 (i) BA : 30 • Bimbing murid membaca, memahami dan menaakul gambar. • Minta murid menyatakan kosa kata umum daripada gambar. KBT: KB – Menaakul Kontekstual Nilai: Semangat bermasyarakat Istimewanya Sabah Baca dan Fahami Gunung Kinabalu Pasar Tamu alam mendaki indah tinggi gunung pelancong Apakah keistimewaan negeri kamu? T6-Unit 16-18.indd 101 10/31/16 12:51 PM Nota Guru 102 3.2.2 (ii) BA : 31 1. Encik Peter datang ke Malaysia mengapa? ___ 2. Encik Peter pergi ke Taman Negara Bako bagaimana? ___ 3. Mengapakah Encik Peter berasa gembira? ___ 4. Adakah Encik Peter akan datang lagi ke Malaysia? Mengapa? ___ Encik Peter datang ke Malaysia. Beliau hendak bercuti di Sarawak. Beliau ialah kawan baik ayah Jarit. Ayah Jarit membawa Encik Peter ke Taman Negara Bako. Mereka pergi ke sana dengan menaiki bot. Encik Peter sungguh gembira. Beliau dapat melihat pemandangan yang indah. Seminggu kemudian, Encik Peter pulang ke England. Beliau mengucapkan terima kasih kepada keluarga Jarit. Mereka sungguh mesra terhadapnya. Bina dan Tulis • Bimbing murid membaca dan memahami cerita. • Minta murid membina dan menulis jawapan. KBT: KB – Menaakul KP – Verbal-linguistik Nilai: Berbudi bahasa Indahnya Sarawak T6-Unit 16-18.indd 102 10/31/16 12:51 PM Nota Guru 103 4.3.1 (ii) BA : 32 Buah-buahan Tempatan • Bimbing murid mencipta pantun empat kerat. • Minta murid mempersembahkan pantun empat kerat. KBT: KB – Mencipta Nilai: Bersyukur Ikan sepat mudah dicari, Ikan kelah menjadi belaan; Rasaku lazat kulit berduri, Aku ialah buah ___ . Kayu dibelah di tengah hutan, Akar tercabut hanyut ke kuala; Aku ialah buah rambutan; Isiku lembut dan manis pula. Pergi ke kota berjual beli, Membeli santan murah harganya; Negara kita istimewa sekali, Buah tempatan enak rasanya. Mari Berpantun T6-Unit 16-18.indd 103 10/31/16 12:51 PM Nota Guru 104 5.2.1 (i) BA : 33 Malaysia Gemilang Kata Berimbuhan Awalan • Bimbing murid mengenal pasti kata berimbuhan awalan beR- dan meN-. • Minta murid melengkapkan ayat dengan menggunakan kata berimbuhan awalan beR- dan meN-. KBT: KB – Menghubungkaitkan Nilai: Berbangga Rakyat Malaysia semakin berjaya. Kakak ___ di hadapan Menara Berkembar Petronas. Mereka mencapai kejayaan dalam pelbagai bidang. Pendaki negara berjaya ___ Gunung Everest. 3. 1. 2. 4. T6-Unit 16-18.indd 104 10/31/16 12:51 PM Nota Guru TEMA7 Nota Guru HEBATNYA SAINS TEKNOLOGI DAN INOVASI • Minta murid melihat dan bersoal jawab tentang gambar. 105 SAINS TEKNOLOGI INOVASI T7-Unit 19-21.indd 105 10/31/16 12:52 PM Nota Guru 106 1.2.1 BA : 37 19 • Bimbing murid bertutur untuk menyampaikan pesanan berdasarkan gambar. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Kerajinan Mesra Plastik Simpankan Makanan Murid-murid, cikgu akan tunjukkan cara membuat bekas makanan. Minta bantuan daripada keluarga kamu untuk membuatnya. Boleh, Wei Han. Bagaimanakah caranya? 1 2 3 - potong atas botol - masukkan plastik - pusing tudung botol Sampaikan Pesan Ayah, saya ingin membuat bekas makanan. Makanan kering disimpan supaya tahan lama. Bolehkah ayah bantu saya? Terima kasih, ayah. Mula-mula dapatkan botol plastik minuman. Kemudian, ____. T7-Unit 19-21.indd 106 10/31/16 12:52 PM Nota Guru 107 Nota Guru Tulisanku Kemas • Bimbing murid menaakul bahan untuk mendapatkan idea tersurat. KBT: KB – Menjanakan idea Konstruktivisme – Kembangkan idea Nilai: Bertanggungjawab 2.2.1 (ii) BA : 38 Setelah menggunakan alat ini, ____ Terima kasih, ayah. Encik Lau menunjukkan cara memegang alat itu. Tulisan Wei Han kemas dan cantik. Kini, Wei Han berasa sungguh gembira. Wei Han susah hati. Tulisannya tidak kemas. Tulisan kawan-kawannya lebih kemas. Encik Lau ingin membantu Wei Han. Encik Lau membeli alat genggaman pensel. Alat ini membantu Wei Han menulis dengan kemas. Baca dan Fahami WEI HAN T7-Unit 19-21.indd 107 10/31/16 12:52 PM Nota Guru 108 3.2.3 BA : 39 Bekas Sampah Sendiri • Bimbing murid mengesan maklumat berdasarkan bahan rangsangan dan teks. • Bimbing murid mencatat maklumat dalam buku latihan. KBT: KB – Mereka cipta Nilai: Kerjasama Brief : tangan menekan suis pada periuk nasi elektrik. Mula-mula, potong bahagian atas botol. Ikat botol pada kaki meja. Buang ke dalam tong sampah setelah penuh. ___ ___ ___ 1 4 5 6 2 3 Catat Maklumat Cikgu Zaidi membantu murid-muridnya membuat bekas sampah. Bekas sampah itu diperbuat daripada botol plastik. Mula-mula, 1. Cikgu Zaidi memotong bahagian atas botol. 2. Hiaskan botol itu dengan kertas warna. 3. Kemudian, ikat botol itu pada kaki meja. 4. Masukkan plastik minuman. 5. Apabila sampah telah penuh, buang plastik tersebut. 6. Masukkan plastik yang baharu. T7-Unit 19-21.indd 108 10/31/16 2:08 PM Nota Guru 109 Nota Guru 4.3.1 (ii) BA : 40 • Bimbing murid melengkapkan pantun. Kemudian, lafazkan. • Bimbing murid mempersembahkan pantun empat kerat berdasarkan perkataan yang disediakan. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Mengenal pasti Nilai: Menghargai Mudah dan Murah Mari Berpantun kotak botol kaca beg plastik Anak seluang mengejar katak, Berenang tangkas di celah karang; Usah dibuang lebihan ____. Jadikan bekas menyimpan barang. Indah cuaca di pagi hari, Harum kenanga hati terkesan; ____ mudah dicari, Masukkan bunga sebagai hiasan. Cantik warna kain batik, Kain ditempah untuk puteri; Pelbagai guna ____, Bekas sampah di meja sendiri. T7-Unit 19-21.indd 109 10/31/16 12:53 PM 110 Nota Guru 5.2.2 (i) BA : 41 • Bimbing murid mengenal pasti dan menyenaraikan kata majmuk rangkai kata bebas. • Minta murid membina ayat menggunakan kata majmuk rangkai kata bebas. KBT: KB – Merumus Konstektual – Pengetahuan sedia ada Nilai: Kerajinan Kata Majmuk Senangnya Menanam Puan Ong : Wei Han, letakkan beg sekolah itu di ruang tamu. Mari kita makan tengah hari. Wei Han: Baiklah, ibu. Puan Ong : Hari ini ibu memasak sup bayam. Kamu yang tanam bayam ini. Wei Han: Saya menanam biji benih sayur ini di dalam botol plastik. Cara ini lebih mudah dan murah. Puan Ong : Wei Han, kamu boleh menceritakan caranya kepada kawan sekolah. Wei Han: Ya, ibu. Kata majmuk ialah gabungan dua kata dasar atau lebih bagi membentuk kata nama lain yang berfungsi sebagai satu perkataan baharu dengan makna tertentu. BIJAK BAHASA tanah baja botol plastik T7-Unit 19-21.indd 110 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 111 Nota Guru 1.2.2 BA : 42 • Bimbing murid membaca untuk mendapatkan maklumat tersurat daripada bahan. • Bimbing murid menyampaikan maklumat daripada bahan. KBT: KB – Menghubungkaitkan TMK Nilai: Kerajinan Hebat dan Mudah 20 Sampaikan Maklumat Pinggan Ubi Kayu ____ ____ ____ Ibu, sangat menarik kisah pinggan ini. Pinggan ini diperbuat daripada ubi kayu. Pinggan ini lebih mesra alam. Mula-mula, ubi kayu ini diproses menjadi tepung. Tepung ini dijadikan pinggan. Pinggan ubi kayu ini lebih ringan dan selamat digunakan. (Sumber : www.sinarharian.com.my/rencanaproduk-mesra-alam- berasaskan-ubi-kayu-1.57953) T7-Unit 19-21.indd 111 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 112 Nota Guru 2.3.1 (i) BA : 43 • Bimbing murid membaca dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Mereka cipta BCB – Bacaan intensif Nilai: Menghargai Mudahnya Menyiram Baca Cerita Brief : Paparkan grafik almari kasut 4 tingkat yang terbuka dipenuhi dengan pelbagai jenis kasut (kecil dan besar) Di hadapan, ayah bercekak pinggang, Wei Han berdiri garu kepala, ibu berpeluk tubuh dan adik duduk mencangkung. Sawi: Wahai Timun, kenapa kamu bersedih? Timun: Saya bersedih kerana sudah dua hari kita tidak disiram. Badan saya semakin kurus. Sawi: Sabarlah, Timun. Tuan kita mungkin lupa untuk menyiram kita. Timun: Baiklah, Sawi. Sawi: Wah, lihat Timun! Tuan kita menggunakan botol plastik untuk menyiram. Timun: Ya, Sawi. Botol plastik itu mempunyai lubang-lubang kecil untuk air keluar. Sawi: Hos getah dimasukkan pada muncung botol. Apabila paip air dibuka, air akan memancut keluar dari lubang-lubang kecil itu. Timun: Sekarang, tuan kita dapat menyiram kita dengan lebih mudah. Sawi: Ya, betul. Sungguh bijak tuan kita. T7-Unit 19-21.indd 112 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 113 Nota Guru 3.2.1 (iii) BA : 44 • Bimbing murid menulis untuk melengkapkan ayat. KBT: KB – Merumus KP – Naturalis Nilai: Kerajinan Pen Pintar Ini pen pintar. Pen ini boleh bersuara. Bagaimanakah pen ini membaca? Pen ini membaca apabila disentuh pada bukunya. Pen ini ialah ___ . Pen ini boleh ___ . Apakah kebaikan apabila kita menggunakan pen ini? ___ Bina dan Tulis T7-Unit 19-21.indd 113 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 114 Nota Guru 4.2.2 (i) BA : 45 • Bimbing murid bernyanyi dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Kerajinan 21 Usah Putus Asa Sains teknologi Cipta inovasi Mudah diguna Untuk kita semua Fikirkan semula Usah buang saja Mana boleh guna Jimatkan wang kita Plastik dan juga kertas Boleh guna semula Mari kita fikirkan Usah putus asa (Mengikut melodi lagu “Lagu Tiga Kupang") Mari Bernyanyi T7-Unit 19-21.indd 114 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 115 • Bimbing murid mengenal pasti dan menyenaraikan kata ganda penuh. • Minta murid membina ayat dengan menggunakan kata ganda penuh. KBT: KB – Mereka cipta Konstruktivisme – Kembangkan idea Nilai: Kebersihan Mudah Disimpan Kata Ganda Penuh Wei Han suka melukis. Dia melukis gambar-gambar haiwan. Di atas mejanya ada pensel-pensel dan berus-berus warna. Wei Han membuat bekas untuk menyimpan alat-alat lukisannya. Dia memasukkan kertas-kertas yang digulung ke dalam kotak. Wei Han memasukkan alat-alat lukisannya di dalam kertas yang digulung. Meja Wei Han sudah kemas dan bersih. 5.2.3 (i) BA : 46 T7-Unit 19-21.indd 115 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 116 Berfaedah dan Kreatif Sing Ling: Apakah alat itu, Wei Han? Wei Han: Ini perangkap nyamuk. Sing Ling: Siapakah yang membuat perangkap nyamuk itu? Wei Han: Perangkap nyamuk ini saya buat sendiri. Sing Ling: Apakah bahan yang digunakan untuk membuat perangkap nyamuk itu? Wei Han: ____ Sing Ling: Mengapakah kamu membuat perangkap nyamuk itu? Wei Han: ____ Sing Ling: Di manakah perangkap nyamuk itu sesuai diletakkan? Wei Han: ____ Perangkap Nyamuk Dengar dan Respons 1.1.3 (i) BA : 47 • Bimbing murid memberikan respons terhadap soalan dengan kata tanya. KBT: KB – Menghubungkaitkan BCB – Mendengar dan bercakap Nilai: Daya usaha larutan air, gula dan yis botol plastik 21 T7-Unit 19-21.indd 116 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 117 2.1.1 (iii) BA : 48 • Bimbing murid membaca ayat dengan sebutan yang betul. • Bimbing murid membaca ayat mengikut intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan BCB – Bacaan luncuran Nilai: Kerajinan Kipas Angin Pintar Baca Ayat Wei Han menceritakan ciri-ciri kipas angin itu kepada ayahnya. Encik Lau berasa amat kagum. Beliau mahu membeli kipas angin itu. Wei Han duduk di ruang tamu. Dia membaca majalah sains. Dia membaca maklumat yang menarik. Maklumat itu tentang kipas angin tanpa bilah. Kipas angin tanpa bilah sungguh canggih. Kipas angin ini selamat. Kipas angin ini senyap. Kipas angin ini juga menghasilkan angin yang kuat. T7-Unit 19-21.indd 117 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 118 3.3.1 (i) BA : 49 • Bimbing murid melengkapkan ayat untuk menghasilkan penulisan bukan naratif. KBT: KB – Menghubungkaitkan Konstruktivisme – Kembangkan idea Nilai: Menghargai Tanam Tanpa Siram Tulis Karangan Ini pasu bunga. Pasu bunga ini diperbuat daripada bekas plastik. Pasu bunga ini sangat istimewa. Pasu bunga ini mempunyai kain atau sumbu yang menyerap air. Oleh sebab itu, pokok bunga di dalam pasu ini tidak perlu disiram. air bekas plastik kain/sumbu Ini pasu bunga biasa. Pasu bunga ini diperbuat daripada tanah liat. ___ T7-Unit 19-21.indd 118 10/31/16 12:53 PM Nota Guru 119 Nota Guru 4.1.1 BA : 50 • Bimbing murid membaca dan memahami dialog. • Bimbing murid bercerita secara spontan. KBT: KB – Menghubungkaitkan Konstruktivisme – Kembangkan idea Nilai: Rasional Mari Bercerita Pengilat Kasut daripada Kulit Pisang mesra alam selamat digunakan Zali: Ini kasut siapa, Wei Han? Wei Han: Ini kasut ayah saya. Zali: Wah, kasut ayah kamu sungguh berkilat! Wei Han: Ayah saya menggunakan pengilat kasut yang istimewa. Zali: Apakah pengilat kasut itu? Ceritakanlah kepada saya. Wei Han: ____. diperbuat daripada kulit pisang tidak berbau busuk Pengilat kasut daripada kulit pisang dihasilkan oleh pelajar Sekolah Menengah Kebangsaan Bandaraya, Kota Kinabalu, Sabah. BIJAK BAHASA T7-Unit 19-21.indd 119 10/31/16 12:53 PM Rekaan Kreatif Nota Guru 120 5.3.1 (i) BA : 51 Nani mahu mencipta kipas yang cantik. Mula-mula, Nani memotong piring kertas. Dia memotong piring itu berbentuk “V”. Selepas itu, Nani melukis corak buah tembikai pada piring kertas. Kemudian, dia mewarnakan piring dan batang aiskrim dengan warna yang menarik. Seterusnya, Nani menjemur piring kertas dan batang aiskrim hingga kering. Akhir sekali, Nani melekatkan batang aiskrim pada hujung piring kertas. Dia menggunakan gam. Ayat Penyata • Bimbing murid memahami dan mengenal pasti ayat penyata dalam dialog. • Bimbing murid bercerita secara spontan. KBT: KB – Mereka cipta Konstekstual – Penerokaan Nilai: Kerajinan T7-Unit 19-21.indd 120 10/31/16 12:54 PM Nota Guru 121 TEMA8 • Bimbing murid bercerita berdasarkan gambar. CINTAI ALAM HARGAI ALAM TANGGUNGJAWAB KITA T8-Unit 22-24.indd 121 10/31/16 12:55 PM Nota Guru 122 1.1.3 (ii) BA : 55 • Bimbing murid memberikan respons terhadap suruhan. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Patuh Sin Ling, mari tolong ibu tanam pokok bunga. Ya, ibu. Saya ____ Baiklah, ibu. Ibu hendak tanam pokok bunga apa? Dengar dan Tutur Ceriakan Halaman Rumah Ibu hendak tanam pokok bunga matahari. Tolong ambilkan sudip tangan. Indahnya Alam 22 T8-Unit 22-24.indd 122 10/31/16 12:56 PM Nota Guru 123 2.3.2 (i) BA : 56 • Bimbing murid membaca label dengan sebutan yang betul. KBT: KB – Mengecam KP – Verbal-linguistik Nilai: Mencintai alam Baca dan Fahami Taman Botani Mengapakah pokok bunga dilabel? bunga anggerik (bunga orkid) • tidak berbau • tidak berduri Sin Ling dan ibunya melawat ke taman botani. Terdapat pelbagai pokok bunga ditanam di taman itu. bunga raya (bunga kebangsaan) • pelbagai warna • tidak berduri bunga mawar (bunga ros) • berbau harum • berduri bunga mawar (bunga ros) • berbau harum • berduri bunga anggerik (bunga orkid) • tidak berbau • tidak berduri bunga raya (bunga kebangsaan) • pelbagai warna • tidak berduri T8-Unit 22-24.indd 123 10/31/16 12:56 PM Nota Guru 124 3.2.4 (ii) BA : 57 • Bimbing murid menulis frasa yang diimlakkan. KBT: KB – Menjanakan idea KP – Verbal-linguistik Nilai: Menghargai burung terbang daun kering memberi makanan pokok rendang Tulis Frasa Halaman Hijau T8-Unit 22-24.indd 124 10/31/16 12:57 PM Nota Guru 125 4.1.1 BA : 58 Cantiknya Pemandangan Hari ini hari Sabtu. Sin Ling dan keluarganya pergi bercuti. Sebelum bertolak, ayah Sin Ling ____. Sin Ling sungguh gembira apabila melihat keindahan alam. memasukkan beg sampai di inap desa melihat pemandangan bersiar-siar di sawah • Bimbing murid bercerita secara spontan berdasarkan gambar. KBT: KB – Menjanakan idea Pembelajaran kontekstual Nilai: Kesyukuran 1 3 2 4 Mari Bercerita XYZ123 T8-Unit 22-24.indd 125 10/31/16 12:57 PM Nota Guru 126 5.3.1 (ii) BA : 59 • Bimbing murid membina ayat tanya dengan kata tanya. KBT: KB – Menjanakan idea KP – Verbal-linguistik Nilai: Rasional Sin Ling: Ibu, apakah yang sedang terbang di sawah? Puan Lim: Burung bangau yang sedang terbang di sawah. Sin Ling: ___ ? (siapa) Puan Lim: Pesawah yang menanam padi di tengah sawah. Sin Ling: ___ ? (bila) Puan Lim: Mereka akan menuai padi apabila padi telah masak. Sin Ling: ___ ? (mana) Puan Lim: Sawah ini terletak di negeri Kedah. Indahnya Tempat Ini Ayat Tanya Puan Lim membawa Sin Ling bersiar-siar di sawah padi. T8-Unit 22-24.indd 126 10/31/16 12:57 PM Nota Guru 127 1.2.1 BA : 60 23 Dekati Alam Kawan-kawan, Cikgu Zaidi ____ Terima kasih, Sin Ling. Dengar dan Tutur • Bimbing murid menyampaikan pesanan dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menghubungkaitkan KP – Verbal-linguistik Nilai: Patuh Sin Ling, pesan kepada kawan-kawan, gotong-royong bermula pada pukul 8.00 pagi. Baiklah, cikgu. Saya akan sampaikan pesanan cikgu. Pesanan Cikgu Zaidi Situasi 1: di dalam bilik guru Situasi 2: di dalam bilik darjah SIN LING ZALI MILI JARIT BUKU LATIHAN BUKU TIHAN T8-Unit 22-24.indd 127 10/31/16 12:57 PM 128 Cikgu Chin telah meletakkan tiga buah kotak di belakang kelas. Kotak-kotak itu berwarna biru, coklat, dan jingga. Cikgu Chin melarang mereka membuang barang terpakai ke dalam tong sampah. Barang terpakai boleh dikitar semula. Beginilah Caranya Baca dan Fahami KERTAS KACA/GELAS TIN ALUMINIUM/ TIN KELULI/PLASTIK SIN LING T8-Unit 22-24.indd 128 10/31/16 12:58 PM Nota Guru 129 2.1.2 (iii) BA : 61 • Bimbing murid membaca ayat dalam perenggan dengan sebutan dan intonasi yang betul. KBT: KB – Menaakul Pembelajaran kontekstual Nilai: Tekun Cikgu Chin menyuruh murid-muridnya memasukkan barang terpakai ke dalam kotak. Kotak biru untuk kertas terpakai. Kotak coklat untuk botol kaca. Kotak jingga untuk tin-tin kosong. ZALI MILI T8-Unit 22-24.indd 129 10/31/16 12:58 PM Nota Guru 130 3.2.1 (iii) BA : 62 • Bimbing murid membina dan menulis ayat berdasarkan gambar. KBT: KB – Menjanakan idea KP – Verbal-linguistik Nilai: Menghargai banyak haiwan Tulis Ayat Wei Han dan Zali ternampak banyak haiwan. melihat burung membaca maklumat ___ merakamkan gambar ___ ___ Melawat ke Zoo T8-Unit 22-24.indd 130 10/31/16 12:58 PM Nota Guru 131 4.2.2 (i) BA : 63 • Bimbing murid bernyanyi mengikut melodi lagu “Rasa Sayang”. KBT: KB – Menaakul Konstruktivisme Nilai: Menjaga kebersihan Alam Terjaga Mari Bernyanyi Rasa sayang hei Rasa sayang sayang hei Hei lihat alam bersih Rasa sayang sayang hei Kalau ada kertas terpakai Mari kita kitar semula Tin kosong begitu juga Alam bersih lagi terjaga Rasa sayang hei Rasa sayang sayang hei Hei lihat alam indah Rasa sayang sayang hei Tayar terpakai di luar rumah Boleh kita guna semula Kita jadikan pasu yang indah Rumah cantik hidup bahagia (Mengikut melodi lagu “Rasa Sayang”) T8-Unit 22-24.indd 131 10/31/16 12:58 PM Nota Guru 132 5.3.3 (i) BA : 64 • Bimbing murid membina dan menulis ayat tunggal berdasarkan gambar. KBT: KB – Menjanakan idea KP – Verbal-linguistik Nilai: Menghargai Aktiviti Cintai Alam • kraf tangan ___ • menghias ___ ___ ___ • pameran Brif: Mei Lan dan empat orang murid menghias halaman se- kolah dengan bangku kecil. • mewarna 1 3 2 4 Ayat Tunggal WEI HAN ARUN NANI T8-Unit 22-24.indd 132 10/31/16 12:58 PM Nota Guru 2 133 1.2.2 BA : 65 • Bimbing murid menyampaikan maklumat dengan sebutan dan intonasi yang betul. KBT: KB – Menganalisis KP – Verbal-linguistik Nilai: Patuh Selamatkan Alam Sin Ling, sekolah kita akan mengadakan minggu alam sekitar. Minggu Kitar Semula Kita perlu mengumpulkan barang terpakai. Baiklah, Sin Ling. Situasi di rumah Situasi di luar perpustakaan Dengar dan Tutur Ibu, sekolah saya akan mengadakan minggu alam sekitar. Saya perlu ____ 24 T8-Unit 22-24.indd 133 10/31/16 12:58 PM Nota Guru 134 2.3.1 (i) BA : 66 Cerita Alam • Bimbing murid membaca cerita dengan sebutan yang betul dan intonasi yang sesuai. KBT: KB – Menaakul Pembelajaran kontekstual Nilai: Tekun Aku sebagai sebatang sungai. Aku dan ikan berkawan baik. Badan aku bersih. Ikan suka akan aku. Tiga orang budak lelaki telah membuang sampah ke dalam perut aku. Tiba-tiba, aku terdengar ikan menangis. Aku bertanyakan ikan sebab dia menangis. Oh, ikan sakit kerana badan aku kotor! Pada suatu hari, pekerja berbaju jingga datang membersihkan badan aku. Aku dan ikan berasa sangat gembira. Baca dan Fahami T8-Unit 22-24.indd 134 10/31/16 12:59 PM Nota Guru 135 3.3.1 (i) BA : 67&72 Saya Sebagai Tong Kitar Semula • Bimbing murid menulis karangan naratif. KBT: KB – Menjanakan idea Pembelajaran kontekstual Nilai: Menghargai Saya sebagai tong kitar semula. Bentuk saya segi empat. Warna saya biru. Saya ada dua orang kawan. Mereka ialah tong coklat dan tong jingga. Puan Lim dan Sin Ling datang ke pasar raya. Puan Lim telah ___ . Selepas minum, Sin Ling hendak ___ . Sin Ling hendak membuang kotak minuman ke dalam ___ . Puan Lim menasihatinya agar membuang kotak minuman itu ke dalam ___ . Kotak itu boleh ___ . Saya berasa gembira kerana dapat menyelamatkan alam. membeli minuman kotak perut saya dikitar semula membuang kotak minuman tong sampah KACA/GELAS TIN ALUMINIUM/ TIN KELULI/PLASTIK KERTAS Tulis Karangan TIN ALUMINIUM/ TIN KELULI/PLASTIK KERTAS T8-Unit 22-24.indd 135 10/31/16 12:59 PM Nota Guru 136 4.3.1 (ii) BA : 68 Hargai Alam • Bimbing murid melengkapkan pantun berdasarkan gambar. KBT: KB – Menaakul Pembelajaran kontekstual Nilai: Tekun Pokok belimbing pokok mempelam, Hidup subur di tepi telaga; Kita dibimbing menjaga alam, Usah sembur racun serangga. Daun pegaga daun selasih, Jadikan ulam pembuka selera; ___ tasik dibersih, Indahkan alam cintai negara. Ikan emas ikan kelisa, Cantik dilihat susah dipelihara; Kawasan kemas ___ , Hidup sihat tentu gembira. indah sentiasa racun serangga sungai terjaga         Mari Berpantun T8-Unit 22-24.indd 136 10/31/16 1:00 PM Nota Guru 137 ___ dan Nani guna bekas makanan. Sin Ling guna bekas makanan. 5.3.3 (ii) BA : 69 • Minta murid meneliti gambar dan perkataan untuk membina ayat majmuk. KBT: KB – Menghubungkaitkan Kontekstualisme Nilai: Menghargai Jimatkan Sumber Alam Ayat Majmuk ___ Zali buang tin kosong ke dalam tong sampah. Zali buang tin kosong ke dalam tong kitar semula. Sin Ling guna beg mesra alam. Wei Han guna beg mesra alam. ___ dan atau Nani dan Sin Ling guna bekas makanan. T8-Unit 22-24.indd 137 10/31/16 1:00 PM Nota Guru 138 Kita boleh menghasilkan kraf tangan daripada barang terbuang. Barang terbuang seperti plastik, kotak dan kertas boleh digunakan semula. Kita boleh menggunakan barang terpakai untuk membuat barang hiasan. Cara ini dapat mengurangkan pembuangan sampah dan jimatkan sumber alam. • Bimbing murid menggunakan barang terpakai untuk membuat projek seni. KBT: KB – Mencipta Pembelajaran kontekstual Nilai: Kerajinan Guna Barang Terbuang                 plastik kertas kotak Bacaan Luas T8-Unit 22-24.indd 138 10/31/16 1:00 PM Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ________________________________________ Nombor Perolehan: __________________________________ Tarikh Penerimaan: __________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_GrafikKomunikasiTeknikal_1Z4F7AmpcBBdH_E2qQYMlUtPZHnDHsFph.pdf

GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL TINGKATAN 4 GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL RM25.00 FT324003 ISBN 978-967-0520-72-8 520728 789670 9 4 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL TINGKATAN 4 2016 Penulis KHAIRULAINI JAMIL MOHD YAZID ABU HASAN ASURI NURUL MUKHLIS KOSTOR Editor MASLIYA YAHYA ZAINAB KADIR Pereka Grafik NURAZLINA HAMBAL Ilustrator MOHD NAZIM UDIN MATA PELAJARAN ELEKTIF IKHTISAS PENGHARGAAN Penerbitan buku ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Aras Mega (M) Sdn. Bhd. • SMK Tunku Ampuan Durah, Seremban, Negeri Sembilan. • SMT Tuanku Jaafar, Seremban, Negeri Sembilan. Semua pihak yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam usaha menjayakan penerbitan buku ini. No. Siri Buku: 0106 KPM2016 ISBN 978-967-0520-72-8 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini, tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) No. 18 & 20, Jalan Damai 2, Taman Desa Damai, Sungai Merab, 43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. No. Telefon: 03-8925 8975 No. Faksimili: 03-8925 8985 Laman Web: arasmega.com Reka Letak dan Atur Huruf: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Minion Pro Saiz Taip Teks: 11 point Dicetak oleh: Arif Corporation Sdn. Bhd., No. 42, Jalan Pengasah 15/13, Seksyen 15, 40200 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan. ISI KANDUNGAN BAB 1 PENGENALAN KEPADA GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL 2 1.1 Pengenalan Grafik Komunikasi Teknikal 4 1.2 Media dan Peralatan 8 1.3 Menyediakan Kertas Lukisan Teknikal 11 1.4 Melukis Garisan dan Menulis Huruf 13 1.5 Melakar Lukisan Ortografik, Lukisan Isometri, Lukisan Oblik dan Lukisan Perspektif 21 BAB 2 GARISAN, SUDUT DAN BULATAN 36 2.1 Melukis dan Membahagi Garisan dengan Kaedah Geometri 38 2.2 Melukis Pelbagai Sudut dengan Kaedah Geometri 44 2.3 Melukis Bulatan 53 BAB 3 SEGI TIGA, SEGI EMPAT DAN POLIGON 60 3.1 Melukis Segi Tiga 62 3.2 Melukis Segi Empat 71 3.3 Melukis Poligon Sekata 76 BAB 4 PEMBESARAN DAN PENGECILAN 84 4.1 Konsep Pembesaran dan Pengecilan 86 4.2 Melukis Rajah Pengecilan Mengikut Nisbah Sisi 87 4.3 Melukis Rajah Pembesaran Mengikut Nisbah Sisi 91 4.4 Melukis Rajah Pengecilan Mengikut Nisbah Luas 94 4.5 Melukis Rajah Pembesaran Mengikut Nisbah Luas 98 BAB 5 ELIPS, PARABOLA DAN TANGEN 104 5.1 Konsep Elips dan Parabola 106 5.2 Melukis Elips 108 5.3 Melukis Parabola 110 5.4 Konsep dan Ciri-ciri Ketangenan 113 5.5 Melukis Garisan Bertangen pada Bulatan dalam Pelbagai Keadaan 114 5.6 Melukis Bulatan Bertangen pada Garisan dalam Pelbagai Keadaan 119 5.7 Melukis Bulatan Bertangen pada Bulatan dalam Pelbagai Keadaan 121 iii BAB 6 UNJURAN ORTOGRAFIK 132 6.1 Konsep dan Simbol Satah Unjuran Ortografik 134 6.2 Prinsip Sukuan Ortografik 136 6.3 Melukis Lukisan Ortografik dengan Unjuran Sudut Ketiga 137 6.4 Pendimensian Lukisan Ortografik 146 BAB 7 LUKISAN PANDANGAN TAMBAHAN 152 7.1 Konsep dan Jenis Pandangan Tambahan 154 7.2 Melukis Pandangan Tambahan 161 BAB 8 LUKISAN ISOMETRI 176 8.1 Konsep dan Ciri-ciri Lukisan Isometri 178 8.2 Kaedah Melukis Lukisan Isometri 185 8.3 Melukis Lukisan Isometri Menggunakan Paksi Biasa 189 8.4 Pendimensian Lukisan Isometri 195 BAB 9 LUKISAN OBLIK 200 9.1 Konsep dan Ciri-ciri Lukisan Oblik 202 9.2 Melukis Lukisan Oblik 208 9.3 Membina Lukisan Oblik bagi Pelbagai Bongkah 215 9.4 Pendimensian Lukisan Oblik 220 Latihan Sumatif 224 Rujukan 228 Glosari 229 Indeks 233 iv PENDAHULUAN Buku teks Grafik Komunikasi Teknikal Tingkatan 4 ini ditulis berasaskan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM). Kurikulum ini yang dilaksanakan secara berperingkat mulai tahun 2017 akan menggantikan Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM) yang mula dilaksanakan pada tahun 1989. KSSM digubal bagi memenuhi keperluan dasar baharu di bawah Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013-2025 agar kualiti kurikulum yang dilaksanakan di sekolah menengah setanding dengan standard antarabangsa. Seiring dengan matlamat ke arah negara maju dan perkembangan teknologi dalam industri, pembangunan kurikulum Mata Pelajaran Elektif Ikhtisas (MPEI) berasaskan kompetensi merupakan satu inisiatif dalam usaha menyediakan modal insan menyeluruh dan seimbang, berakhlak mulia, kritis, kreatif, inovatif serta memiliki kemahiran insaniah, dan mengamalkan budaya profesional bagi menghadapi cabaran abad ke-21. Grafik Komunikasi Teknikal Tingkatan 4 adalah MPEI dalam bidang teknologi untuk Tingkatan 4 dan 5. MPEI memberi fokus kepada keperluan perubahan kepada kurikulum dan pentaksiran berasaskan kompetensi yang merujuk kepada standard industri, badan profesional dan badan pensijilan kebangsaan dan antarabangsa. Di dalam buku ini, terdapat sembilan topik utama yang diperkenalkan kepada murid, yang kesemuanya lebih menekankan kepada pemahaman tentang perkara-perkara yang asas terlebih dahulu sebelum menjurus kepada perbincangan lebih mendalam. Kandungan buku teks ini dipersembahkan dengan cara yang ringkas, dan diharap murid akan beroleh manfaat semaksimum mungkin. Selain daripada keterangan dan fakta melalui teks utama, disediakan juga penyendal-penyendal yang boleh menambah pengetahuan murid tentang pelbagai maklumat tambahan yang amat berkaitan dengan topik yang dipelajari. Semua ukuran dinyatakan dalam unit milimeter (mm). Pada akhir setiap bab, disediakan ruang untuk murid menguji dan mengukuhkan lagi kefahaman tentang topik berkenaan. Buku teks Grafik Komunikasi Teknikal ini diharap dapat membantu dalam menyedia dan mengukuhkan murid yang berminat dalam bidang teknikal dengan pengetahuan dan kemahiran asas yang diperlukan bagi membolehkan mereka mengikuti pembelajaran mata pelajaran lukisan teknikal di peringkat yang lebih tinggi. Diharap buku ini juga dapat dijadikan panduan serta rujukan yang berguna kepada guru dalam proses pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Penerbit. v PENERANGAN IKON Mengemukakan soalan yang menggalakkan murid berfikir, berbincang dan mengeluarkan pandangan masing-masing. Ini dapat mencetuskan sesi perbincangan dan memberi peluang kepada guru untuk menilai keupayaan murid membuat penaakulan. Memberi penekanan kepada murid tentang maklumat penting yang perlu diberi perhatian berkenaan topik yang dibincangkan di dalam buku teks. Kegiatan tambahan yang dapat membantu murid meningkatkan lagi kefahaman tentang topik yang dipelajari. Mengemukakan fakta-fakta menarik tentang perkara yang relevan dengan topik perbincangan di dalam teks. Memberikan maklumat tambahan tentang topik yang sedang dipelajari, untuk memberi nilai tambah kepada murid. Memberikan maklumat dalam bentuk QR Code yang boleh diimbas menggunakan aplikasi khas di dalam telefon pintar atau alat. Selain itu, dicatatkan juga pautan yang berkenaan, bagi membolehkan murid menggunakan Internet untuk mendapatkan maklumat tambahan. Sesuatu yang menarik untuk dieksplorasi. Untuk mengimbas kod ini, pengguna perlu memuat turun aplikasi khas pengimbas di dalam telefon pintar atau alat terlebih dahulu. Mengemukakan soalan yang dapat mencetuskan kemahiran berfikir aras tinggi yang sesuai dengan keupayaan murid. Dapatkan: Dapatkan aplikasi QR Code di: Layari laman web www.arasmega. com/ar-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Augmented Reality (AR). Layari laman web www.arasmega. com/qr-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Quick Response (QR) Code. Layari laman web www.arasmega. com/ar-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Augmented Reality (AR). Layari laman web www.arasmega. com/qr-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Quick Response (QR) Code. vi 1 2 1 Standard Kandungan 1 PENGENALAN KEPADA GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL BAB • Pengenalan Grafik Komunikasi Teknikal • Media dan peralatan Grafik Komunikasi Teknikal • Menyediakan kertas lukisan teknikal • Melukis garisan dan menulis huruf dengan teknik yang betul • Melakar lukisan ortografik, lukisan isometri, lukisan oblik dan lukisan perspektif Pernahkah anda mendengar istilah Grafik Komunikasi Teknikal? Tahukah anda maksud di sebaliknya? Tahukah anda kita boleh menggunakan perisian komputer untuk menghasilkan lukisan teknikal yang menggambarkan sesuatu bongkah yang ingin kita bina? 3 1 Standard Kandungan 1 PENGENALAN KEPADA GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL BAB 3 4 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 1.1 Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Evolusi Lukisan Teknikal Sejak dari zaman dahulu lagi, manusia menggunakan lukisan sebagai salah satu medium untuk berkomunikasi. Catatan sejarah tamadun manusia menyaksikan bahawa pelbagai simbol dan ukiran telah digunakan sebelum wujudnya tulisan. Sebagai contoh Rajah 1.1.1 menunjukkan huruf hieroglif yang digunakan oleh bangsa Mesir yang menyerupai pelbagai bentuk termasuk haiwan dan manusia bagi menyampaikan mesej tertentu. Rajah 1.1.2 menunjukkan lukisan Jam Gajah yang dihasilkan oleh Ibnu Ismail al-Jazari pada tahun 1206M berkaitan prinsip humanoid automation. Di negara kita, perkembangan lukisan juga telah lama wujud. Penemuan lukisan di dinding gua dan batu telah membuktikan masyarakat pada ketika itu telah pun menggunakan lukisan sebagai satu medium untuk berkomunikasi dan menyampaikan pemikiran mereka kepada orang lain. Bermula dalam tahun 90-an, revolusi komputer telah mula mengubah landskap teknologi dan komunikasi maklumat dalam kehidupan manusia. Penggunaan perisian Lukisan Berbantu Komputer (CAD) dalam menyiapkan lukisan, bukan sahaja lebih cepat, tetapi berupaya meningkatkan kualiti persembahan secara lebih mudah, terperinci dan berkesan. Rajah 1.1.3 menunjukkan contoh lukisan yang dihasilkan menggunakan perisian CAD. Anda telah mengetahui perkembangan evolusi tulisan dan lukisan sebagai media komunikasi sejak dahulu sehingga kini. Bolehkah anda ramalkan bentuk komunikasi pada masa akan datang? Standard Pembelajaran Murid boleh: • menerangkan evolusi lukisan teknikal • mengenal pasti agensi yang terlibat dalam kepiawaian lukisan teknikal di dalam dan di luar negara • membezakan sistem unjuran - sistem unjuran berpusat - sistem unjuran selari • mentafsir GKT sebagai media komunikasi dalam bentuk grafik • mentafsir GKT sebagai media pemberi maklumat berkaitan bidang teknikal • mencadangkan bidang kerjaya yang berkaitan dengan GKT Rajah 1.1.1 Huruf hieroglif yang digunakan oleh bangsa Mesir. Rajah 1.1.2 Lukisan Jam Gajah yang dihasilkan oleh Ibnu Ismail al-Jazari pada 1206M. Perisian CAD digunakan secara meluas dalam bidang lukisan teknikal. Imbas QR Code di atas untuk mengetahui lebih lanjut tentang Rajah 1.1.1 dan Rajah 1.1.2. 5 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Agensi-agensi Penting dalam Kepiawaian Lukisan Teknikal Terdapat beberapa institusi kepiawaian di peringkat tempatan dan antarabangsa yang ditubuhkan untuk menyeragamkan segala butiran dan simbol yang digunakan oleh pelukis teknikal. Kepiawaian ini adalah sangat penting agar semua simbol tersebut dapat dibaca dalam tafsiran yang betul dan difahami secara tepat oleh semua pihak. Berikut adalah institusi yang bertanggungjawab dalam kepiawaian lukisan teknikal: (a) Institut Piawaian dan Penyelidikan Perindustrian Malaysia (SIRIM). (http://www.sirim.my) (b) Institut Piawaian Kebangsaan Amerika (ANSI). (http://www.ansi.org) (c) Jabatan Standard Malaysia (JSM). (http://www.jsm.gov.my) (d) Kepiawaian British (BS). (http://www.bsigroup.com) (e) Pertubuhan Kepiawaian Antarabangsa (ISO). (http://www.iso.mrg) (f) Kepiawaian Australia (AS). (http://www.standards.org.au) (g) Institut Kepiawaian German (DIN). (http://www.din.de/en) (h) Kepiawaian Kanada (CS). (http://www.csagroup.org) (i) Kepiawaian Perindustrian Jepun (JIS). (http://www.jisc.gov.jp.eng) Selain kepiawaian simbol, terdapat juga kepiawaian ukuran. Pada sekitar tahun 1960-an, sistem metrik telah mula digunakan sebagai ukuran piawai di kebanyakan negara di peringkat antarabangsa. Walaupun ukuran metrik digunakan secara meluas di seluruh dunia, ukuran imperial masih tetap diguna pakai. Contoh Pengukuran Piawai: Imperial Metrik 1 in 2.54 cm 1 kaki 0.3048 m 30.48 cm 1 ela 91.44 cm 1 batu 1.6093 km Rajah 1.1.3 Contoh lukisan dihasilkan menggunakan perisian CAD. Imbas QR Code di atas untuk mengetahui kaedah mengukur panjang menggunakan sistem metrik. 6 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Grafik Komunikasi Teknikal sebagai Media Pemberi Maklumat Grafik Komunikasi Teknikal (GKT) merupakan media perhubungan dalam bentuk grafik yang mengandungi maklumat lengkap bagi menyampaikan maklumat dengan lebih berkesan. Setiap garisan yang dilukis secara teknikal dengan ciri-ciri dan ketebalan tertentu mempunyai maksud tersendiri. Simbol khusus juga digunakan untuk menyampaikan mesej atau maklumat yang hanya boleh difahami oleh ahli profesional yang pakar dalam bidang masing-masing. Setiap catatan dalam lukisan teknikal memberikan maklumat yang lengkap tentang sesuatu objek yang dilukis, contohnya maklumat tentang keadaan permukaan, kedalaman, ketebalan, bahan dan alatan yang digunakan. Sistem Unjuran Unjuran Berpusat Perspektif linear Perspektif satu titik Perspektif dua titik Perspektif tiga titik Unjuran oblik Oblik am Oblik kabinet Oblik kavalier Perspektif udara Unjuran ortografik Sudut pertama Sudut ketiga Sudut kedua Sudut keempat Unjuran isometri Unjuran dimetri Unjuran trimetri Unjuran pelbagai pandangan Unjuran Selari Unjuran aksonometri Sistem Unjuran Sistem unjuran terbahagi kepada dua jenis iaitu unjuran berpusat dan unjuran selari. Kedua-dua sistem unjuran ini mengandungi sub unjuran yang mana setiap satunya mempunyai ciri-ciri yang tersendiri. Sistem pengkelasan unjuran ditunjukkan di dalam Rajah 1.1.4. Rajah 1.1.4 Sistem unjuran dalam lukisan teknikal. Bentukkan kumpulan seramai lima atau enam orang murid. Bincangkan bagaimana teknologi komunikasi dan maklumat dapat membantu murid dalam meningkatkan kefahaman mereka dalam mata pelajaran GKT. Wakil kumpulan dikehendaki membentangkan hasil perbincangan pada akhir sesi. 7 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Kerjaya yang berkaitan dengan Grafik Komunikasi Teknikal GKT digunakan secara meluas dalam bidang kejuruteraan, seni bina dan hiasan dalaman. Jurutera, pereka bentuk dan pelukis teknikal diperlukan dalam bidang kejuruteraan untuk mengemuka dan mengembangkan idea dalam menghasilkan sesuatu reka bentuk. Semua idea yang tercetus perlu diterjemahkan dalam bentuk grafik. Jadual 1.1.1 menunjukkan kerjaya yang terlibat secara langsung dalam bidang GKT, iaitu: Jadual 1.1.1 Kerjaya yang terlibat dalam GKT. Pekerjaan Tugas Jurutera Menyediakan idea dan konsep awal reka bentuk, memahami dan mengesahkan lukisan teknikal. Arkitek Merangka idea pembinaan bangunan, memahami dan mengesahkan pelan. Pelukis Pelan Menyediakan lukisan teknikal yang terperinci berdasarkan konsep awal reka bentuk atau idea pembinaan bangunan. Pereka Bentuk Membuat reka bentuk, sama ada dalam bentuk model atau ciptaan sebenar, berdasarkan lukisan teknikal terperinci. 1.1 Lakukan sesi sumbang saran tentang skop pekerjaan yang melibatkan GKT. Pada akhir sesi, hasilkan tayangan video berkenaan kerjaya dalam bidang berkaitan dan tanggungjawabnya. Antara bidang kerjaya yang melibatkan GKT: (a) Mekanikal dan Pembuatan (b) Elektrik dan Elektronik (c) Kejuruteraan Awam (d) Juru Ukur (e) Seni Bina (f) Hiasan Dalaman 1. Apakah yang dimaksudkan dengan Grafik Komunikasi Teknikal? 2. Nyatakan tiga jenis unjuran oblik dalam sistem unjuran. 3. Senaraikan tiga contoh perisian komputer yang boleh digunakan dalam GKT. 4. Senaraikan tiga jenis pekerjaan yang memerlukan kemahiran GKT dalam tugasan mereka. 5. Terangkan perbezaan antara Grafik Komunikasi Teknikal dengan Pendidikan Seni Visual. 8 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 1.2 Media dan Peralatan Bagi tujuan melukis secara manual, terdapat pelbagai peralatan asas yang perlu digunakan. Setiap alatan ini mempunyai ciri dan fungsi yang tersendiri. Sebelum mula melukis, kita perlu mengenal pasti jenis peralatan, cara penggunaan dan penjagaan peralatan tersebut. Kemahiran serta pengetahuan asas mengendalikan peralatan melukis ini amat penting bagi memastikan lukisan yang dihasilkan bermutu dan tepat. Papan Lukisan atau Meja Lukisan Sesiku–T Sesiku Set Papan lukisan atau meja lukisan berfungsi sebagai tempat alas untuk melukis dengan permukaan yang rata. Papan lukisan mudah dibawa ke mana-mana. Meja lukisan pula adalah meja khusus untuk melukis kerana dapat memberi keselesaan kepada pengguna disebabkan ketinggian dan kecondongan meja ini boleh dilaras mengikut kesesuaian. Foto 1.2.1 dan Foto 1.2.2 menunjukkan meja lukisan dan papan lukisan. Papan lukisan atau meja lukisan seharusnya dijaga rapi agar dapat berfungsi dengan baik. Ini termasuklah dalam aspek kebersihan permukaan dan sisi yang rata dan lurus. Sesiku-T diperbuat daripada kayu atau plastik. Sesiku-T mempunyai dua bahagian utama iaitu kepala dan bilah panjang yang saling bersudut tepat, seperti yang ditunjukkan dalam Foto 1.2.3. Sesiku-T digunakan bersama dengan papan lukisan atau meja lukisan. Sesiku-T digunakan untuk membina garisan ufuk dengan lurus. Ciri-ciri sesiku-T yang baik ialah bahagian pinggir bilah panjang dan lurus, penyambung antara bilah dan kepala kukuh serta tidak melengkung. Sesiku set terdiri daripada satu sesiku yang mempunyai sudut 30°, 60° dan 90° manakala satu lagi sesiku mempunyai sudut 45°, 45° dan 90° seperti yang ditunjukkan dalam Foto 1.2.4. Fungsi sesiku set adalah untuk menghasilkan garisan tegak, condong dan selari. Sesiku set digunakan bersama dengan sesiku-T. Ciri-ciri sesiku set yang baik ialah: (i) Bahagian tepi sesiku set dalam keadaan lurus (ii) Sesiku set tidak melengkung Peralatan GKT dan Fungsinya Foto 1.2.1 Meja lukisan. Foto 1.2.3 Sesiku-T. Foto 1.2.2 Papan lukisan. Foto 1.2.4 Sesiku set. Standard Pembelajaran Murid boleh: • menamakan peralatan teknikal • menerangkan fungsi peralatan GKT 9 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Foto 1.2.1 Meja lukisan. Jangka Lukis Lengkung Perancis dan Lengkung Fleksibel Jangka lukis seperti yang ditunjukkan dalam Foto 1.2.5 mempunyai pelbagai kegunaan seperti membina bulatan, memindahkan jarak serta melukis lengkok. Lengkung Perancis seperti dalam Foto 1.2.6 diperbuat daripada plastik dan terdapat dalam pelbagai bentuk. Lengkung Perancis digunakan untuk kerja melukis garisan lengkung, iaitu dengan menyesuaikan bentuk alat pada titik-titik garisan lengkung yang hendak dilukis. Lengkung fleksibel juga boleh digunakan untuk membina garis lengkung. Lengkung fleksibel boleh dilenturkan mengikut kesesuaian bagi mendapatkan garisan lengkung yang dikehendaki. Foto 1.2.6 Lengkung Perancis dan lengkung fleksibel. Foto 1.2.5 Jangka lukis. Pensel Mata pensel yang digunakan untuk melukis mempunyai gred kehitaman tertentu, iaitu gred keras, gred sederhana dan gred lembut seperti yang ditunjukkan pada Rajah 1.2.5. Gred kehitaman ini dikenali dengan siri H, F, HB dan B. Pensel gred ini menghasilkan garisan yang tebal. 6B 5B 4B 3B 2B B 7B Gred Lembut Pensel jenis ini menghasilkan garisan bertona cerah untuk garisan binaan, garisan panduan penghurufan dan garisan yang memerlukan ketepatan. Pensel gred ini menghasilkan garisan sederhana bertona cerah. Pensel gred ini sesuai untuk membuat lakaran, penghurufan, tanda anak panah, garisan objek dan garisan tengah. B HB F H 2H 3H Gred Keras Gred Sederhana 4H 5H 6H 7H 8H 9H Rajah 1.2.1 Gred-gred pensel dan kegunaannya. 10 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Pemadam Plat Pencontoh Terdapat dua jenis pemadam, iaitu pemadam pensel dan pemadam dakwat. Pemadam pensel yang bertekstur lembut dapat memadam dengan bersih tanpa merosakkan kertas lukisan. Pemadam dakwat pula bertekstur kasar. Foto 1.2.8 menunjukkan kedua-dua jenis pemadam. Plat pencontoh seperti dalam Foto 1.2.9 digunakan sebagai alat tambahan untuk membantu pelukis mendapatkan keseragaman bentuk dalam melukis. Terdapat pelbagai jenis plat pencontoh mengikut bidang dan kegunaannya sendiri. Foto 1.2.8 Pemadam pensel dan pemadam dakwat. Foto 1.2.9 Plat pencontoh. Di samping penggunaan pensel kayu, pensel mekanikal digunakan secara meluas dalam grafik komunikasi teknikal. Foto 1.2.7 menunjukkan pensel yang digunakan dalam kerja-kerja melukis. Pensel kayu Pensel mekanikal 1.2 1. Namakan alatan GKT yang sesuai digunakan untuk: (a) Membina garisan ufuk. (b) Mendapatkan keseragaman bentuk dalam melukis. (c) Melukis garisan selari. (d) Membina garisan serenjang. (e) Membina bulatan dengan tepat. (f) Membina lengkung dengan kemas. 2. Tandakan ( ✓ ) bagi penyataan yang BETUL atau ( 7 ) bagi penyataan yang SALAH. Penyataan Betul Salah Penggunaan pensel bergred 2H sesuai untuk melukis garisan binaan. Penggunaan pensel bergred 2B akan menghasilkan garisan yang tebal. Penggunaan pensel bergred 5H sesuai untuk membina garisan objek. Foto 1.2.7 Pensel yang digunakan dalam kerja-kerja melukis.     11 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Standard Pembelajaran Murid boleh: • mengenal pasti saiz kertas - kertas A4 - kertas A3 - kertas A2 - kertas A1 - kertas A0 • melaraskan kertas di atas papan lukisan 1.3 Menyediakan Kertas Lukisan Teknikal Kertas Lukisan Terdapat pelbagai saiz kertas lukisan yang biasa digunakan. Saiz kertas lukisan yang dipilih mestilah sesuai dengan keperluan penggunaannya. Untuk tujuan pembelajaran, saiz kertas yang lazim digunakan ialah A4 atau A3. Saiz kertas lukisan yang biasa digunakan dalam lukisan teknikal seperti dalam Rajah 1.3.1. Rajah 1.3.1 Saiz kertas. Hasilkan satu kertas A0 dengan mencantumkan kertas A4. Gunakan pita perekat yang sesuai. Seterusnya dapatkan saiz A5 dan A6 daripada kertas bersaiz A4. A4 A5 297 mm x 210 mm 148 mm x 210 mm 297 mm x 420 mm 594 mm x 420 mm 594 mm x 841 mm 1189 mm x 841 mm A3 A2 A1 A0 Selain daripada saiz siri A, kertas juga boleh didapati dalam siri saiz B, C, R dan F Saiz siri B lebih besar daripada saiz A. Ia selalu digunakan untuk melukis poster dan lukisan dinding. Saiz siri C lebih kecil, selalu dijadikan saiz untuk sampul surat. Saiz siri R biasanya menggunakan kertas tebal bagi tujuan mencetak gambar. Saiz siri F biasa digunakan untuk persuratan atau salinan. Biasanya disebut kertas HVS. Perkataan kertas (paper dalam bahasa Inggeris) namanya diperoleh daripada pohon papyrus yang diperkenalkan semasa tamadun Sumeria terdahulu. Daripada perkataan ini juga, kertas turut dikenali sebagai papier (bahasa Jerman) dan papel (bahasa Sepanyol). 12 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Imbas di sini untuk memahami kaedah melaras kertas di papan lukisan. Melaraskan Kertas di atas Papan Lukisan Rapatkan bahagian kepala sesiku-T pada tepi kiri papan lukisan. Letakkan kertas di atas pinggir bilah sesiku-T. Kemudian lekatkan pita perekat di kedua-dua penjuru atas kertas. Gerakkan sesiku-T ke bahagian tengah kertas dan lekatkan pita perekat di kedua-dua penjuru bawah kertas. Rajah 1.3.2 Langkah-langkah melaras kertas di papan lukisan. 1. Nyatakan ukuran kertas bersaiz A4 dan A3. 2. Nyatakan perbezaan kertas bersiri A dengan kertas bersiri B. 1.3 Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 13 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal 1.4 Melukis Garisan dan Menulis Huruf Abjad Garisan dan Ciri-cirinya Dalam bidang teknikal, garisan yang digunakan dalam lukisan mempunyai maksud yang tersendiri. Terdapat beberapa abjad garisan yang perlu dipelajari oleh individu yang terlibat dalam GKT. Setiap garisan itu mempunyai ciri dan fungsinya yang tertentu, contohnya: • Garisan binaan merupakan garisan yang digunakan pada peringkat awal kerja melukis. • Garisan objek merupakan garisan yang digunakan pada peringkat akhir kerja melukis yang perlu dihitamkan. • Garisan terlindung merupakan garisan yang digunakan untuk menunjukkan bahagian yang terlindung dan dilukis secara putus-putus. Setiap garisan perlu dilukis mengikut darjah kehitaman dan ketebalan yang seragam. Jadual 1.4.1 menunjukkan perincian tentang abjad garisan, bentuk dan ciri-cirinya. Standard Pembelajaran Murid boleh: • menyatakan abjad garisan dan ciri-cirinya - garisan binaan - garisan objek - garisan terlindung - garisan tengah - garisan satah pemotongan - garisan dimensi - garisan fantom - garisan tambahan/ unjuran • menyatakan jenis-jenis garisan dan kegunaannya dalam GKT - garisan lurus tegak - garisan mengufuk - garisan condong - garisan serenjang - garisan selari • membina garisan sempadan dan ruang tajuk dengan abjad garisan yang betul • menghasilkan garisan pada darjah kehitaman dan ketebalan yang seragam dengan menggunakan peralatan serta teknik yang betul • menghasilkan huruf mengikut teknik penghurufan yang betul Garisan binaan Cerah dan halus 2H / 0.3 mm Garisan objek Hitam dan tebal HB / 0.5 - 0.7 mm Garisan terlindung Hitam dan halus HB / 0.3 - 0.5 mm Garisan tengah Hitam dan halus H / 0.3 mm Garisan satah pemotongan Hitam dan halus HB / 0.5 - 0.7 mm Garisan dimensi Hitam dan halus H / 0.25 mm Garisan fantom Hitam dan halus H / 0.3 mm Garisan tambahan/unjuran Hitam dan halus H / 0.3 mm Nama Garisan Ciri Bentuk Gred Pensel/Saiz Jadual 1.4.1 Abjad garisan dan ciri-cirinya. x Dipetik dan disesuaikan daripada buku Technical Drawing oleh Frederick E. Giesecke, Alva Mitchell, Henry Cecil Spencer, John Thomas Dygdon, James E. Novak, MacMillan Publishing Company, New York, 1991. 14 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Jenis Garisan Terdapat beberapa jenis garisan yang biasa digunakan dalam lukisan teknikal seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.4.2. Garisan ufuk Garisan selari Garisan tegak Garisan serenjang Garisan condong Rajah 1.4.2 Jenis-jenis garisan yang digunakan dalam GKT. Rajah 1.4.1 Penggunaan abjad garisan. Garisan terlindung Garisan tengah Garisan objek Garisan satah pemotongan 15 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Melukis Garisan Tegak Melukis Garisan Ufuk Amalan yang salah dalam penggunaan sesiku-T. Menggunakan sesiku-T dan sesiku set seperti Rajah 1.4.3. Kaedah melukis garisan ufuk seperti Rajah 1.4.4. Garisan mengufuk Kepala sesiku-T sentiasa rapat ke papan lukisan. Melukis Garisan Condong Rajah 1.4.5 menunjukkan kaedah melukis garisan condong dengan menggunakan sesiku-T dan sesiku set. 15° 75° 75° A B (a) Melukis garisan condong sudut 15°. (d) Melukis garisan condong sudut 60°. (b) Melukis garisan condong sudut 30°. (e) Melukis garisan condong sudut 75°. (c) Melukis garisan condong sudut 45°. (f) Melukis garisan condong 75° dengan garisan AB. Rajah 1.4.4 Kaedah membina garisan ufuk. Rajah 1.4.5 Kaedah melukis garisan condong menggunakan gabungan sesiku-T dan sesiku set. Rajah 1.4.3 Kaedah membina garisan tegak. 16 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Melukis Garisan Selari Gabungan sesiku set juga boleh digunakan untuk menghasilkan garisan condong dengan pelbagai sudut seperti Rajah 1.4.6. Rajah 1.4.7 menunjukkan kaedah melukis garisan selari dengan menggunakan gabungan sesiku set. Rajah 1.4.6 Kaedah melukis garisan condong dalam pelbagai sudut. Laraskan sesiku set supaya kedudukannya selari dengan garisan condong yang diberi. Lukiskan garisan selari. Gerakkan sesiku set ke tempat yang hendak dilukis. Garisan selari ialah garisan-garisan yang mempunyai jarak serenjang yang sama antara satu sama lain. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Rajah 1.4.7 Kaedah melukis garisan jejari. 15° 30° 45° 60° 75° 90° 15° 30° 45° 60° 75° 0° 0° 17 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Garisan serenjang ialah garisan-garisan yang bersudut tepat (90˚) antara satu sama lain. 90˚ Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Melukis Garisan Serenjang Rajah 1.4.8 Kaedah melukis garisan serenjang. Rajah 1.4.8 menunjukkan kaedah melukis garisan serenjang dengan menggunakan sesiku set. Laraskan sesiku 45° supaya kedudukannya selari dengan garisan condong. Gerakkan sesiku set ke tempat garisan serenjang yang ingin dilukis. Lukiskan garisan serenjang yang dikehendaki. Membina Garisan Sempadan dan Ruang Tajuk dengan Abjad Garisan yang Betul Rajah 1.4.9 menunjukkan langkah-langkah menyediakan garisan sempadan dan ruang tajuk pada kertas lukisan. Garisan sempadan dan ruang tajuk disediakan untuk menulis maklumat penting tentang sesuatu tugasan lukisan teknikal yang sedang dijalankan, seperti tajuk projek, tarikh lukisan disiapkan, skala yang digunakan dan sebagainya. Langkah 1 Langkah 2 Ukurkan jarak 10 mm di bahagian atas dan bawah kertas dan tandakan dengan pensel. Lukis garisan sempadan mendatar dengan menggunakan sesiku set dan pensel HB. Lakukan perkara yang sama pada bahagian kiri dan kanan kertas. Lukis garisan sempadan menegak dengan menggunakan sesiku set. 18 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Melukis Garisan dengan Kehitaman dan Ketebalan yang Seragam Bagi menghasilkan lukisan teknikal yang tepat, teknik dan pensel atau pen yang digunakan mestilah betul. Kedudukan tangan ketika memegang pensel atau pen hendaklah jauh sedikit daripada matanya. Pegang dengan kemas dan tekan pensel atau pen dengan tekanan yang sama semasa melukis garisan seperti Foto 1.4.10. Pada peringkat permulaan, murid perlulah membiasakan diri dengan teknik ini dan melakukan latihan sebanyak mungkin. Garisan halus, sederhana atau tebal menunjukkan abjad garisan yang berbeza. Pemilihan gred pensel mestilah betul bagi menghasilkan abjad garisan dikehendaki seperti Rajah 1.4.10. Foto 1.4.10 Cara memegang pensel. Poin tajam Garisan cerah dan halus (Garisan binaan) Poin sederhana tajam Garisan sederhana hitam (Garisan dimensi) Poin tumpul Garisan tebal dan hitam (Garisan objek) Rajah 1.4.10 Ciri abjad garisan. Langkah 3 Bahagikan ruang tajuk kepada empat bahagian dengan ukuran seperti di atas. Rajah 1.4.9 Kaedah membina garisan sempadan dan ruang tajuk. Ukurkan jarak 15 mm dari garisan sempadan bawah dan lukis satu garisan mendatar. Ini adalah ruang tajuk. Dengan menggunakan pensel H, buat empat garisan mendatar yang berselang 3 mm antara satu sama lain dalam ruang tajuk. 115 mm 115 mm 80 mm 10 mm 3 NAMA SEKOLAH NAMA TAJUK TARIKH KURSUS SKALA MARKAH 10 mm 15 mm 19 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Teknik Penghurufan Teknik yang sering digunakan dalam lukisan teknikal ialah teknik penghurufan lejang tunggal. Huruf ditulis berdasarkan satu ciri lejang tunggal seperti Rajah 1.4.11 (a) dan Rajah 1.4.11 (b). Sebagai panduan anak panah digunakan untuk menunjukkan arah gerakan pensel ketika menulis. Tekanan pensel yang sama digunakan ketika menulis dari atas ke bawah dan dari kiri ke kanan. 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 5 3 4 2 2 3 2 4 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 4 2 3 3 1 4 2 3 75° 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 5 3 4 2 2 3 2 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 4 2 3 3 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 5 3 4 2 2 3 2 4 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 4 2 3 3 1 4 2 3 75° 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 5 3 4 2 2 3 2 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 4 2 3 3 3 Rajah 1.4.11 (a) Teknik penghurufan tegak dengan lejang tunggal. Rajah 1.4.11 (b) Teknik penghurufan condong dengan lejang tunggal. Jarak antara Huruf dan Jarak antara Perkataan Teknik menulis huruf yang betul ialah dengan menggunakan jarak yang sama antara huruf. Jarak yang dimaksudkan ialah suatu ukuran yang tetap dan sesuai bagi selang setiap huruf. Kaedah ini akan menyebabkan tulisan yang dibuat kelihatan cantik dan kemas. Rajah 1.4.12 (a) dan Rajah 1.4.12 (b) menunjukkan bentuk persembahan yang baik dan kurang baik. Jarak di antara huruf Selang antara barisan hendaklah dijarakkan pada kadar separuh daripada ketinggian huruf. H H H 1 2 Jarak di antara huruf Rajah 1.4.12 (a) Bentuk persembahan yang baik, dengan jarak di antara huruf adalah seragam. Rajah 1.4.13 Teknik menulis jarak di antara perkataan. Rajah 1.4.12 (b) Bentuk persembahan yang kurang baik, dengan jarak di antara huruf tidak seragam. Begitu juga bagi selang antara perkataan boleh ditulis dengan mengandaikan huruf “O” berada di antara perkataan seperti Rajah 1.4.13. 20 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Rajah 1.4.14 Penghurufan yang baik dan beberapa kesalahan ketika penghurufan. Penghurufan Kesilapan Gaya penghurufan tidak seragam. Ketinggian huruf tidak seragam. Kecondongan huruf tidak seragam. Ketebalan huruf tidak seragam. Jarak antara huruf tidak seragam. Penghurufan Keterangan Gaya penghurufan yang seragam. Penghurufan yang Seragam Untuk mendapatkan hasil yang baik, penghurufan haruslah dibuat secara seragam. Ketika menulis huruf dan perkataan, gaya, saiz, kecondongan, ketebalan dan jarak perlu diberi perhatian. Rajah 1.4.14 menunjukkan penghurufan yang baik dan beberapa kesalahan penghurufan. Tuliskan perkataan berikut mengikut ketinggian yang dinyatakan dalam aktiviti di bawah: (i) (ii) 7 3 3 6 21 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Standard Pembelajaran 1.5 Melakar Lukisan Ortografik, Lukisan Isometri, Lukisan Oblik dan Lukisan Perspektif Prinsip Lakaran Lakaran merupakan proses awal untuk melukis, dan hanya menggunakan alatan asas seperti pensel, pemadam dan kertas. Jika melukis secara lakaran, objek yang dilukis masih tertakluk kepada ciri-ciri lukisan teknikal. Lakaran boleh dibuat dalam dua atau tiga dimensi. Ketebalan, kehitaman dan jenis garisan yang betul perlu dititikberatkan dalam membuat lakaran. Melakar dapat membantu pereka bentuk merekodkan idea dengan pantas. Garisan ufuk, tegak dan condong kerap digunakan dalam GKT seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.5.1. Kemahiran melakar garisan perlu ditingkatkan dari semasa ke semasa supaya dapat melukis untuk memperoleh lakaran yang baik. Kaedah Melakar Garisan Lurus P Q Rajah 1.5.1 Kaedah melakar garisan lurus. Murid boleh: • menerangkan prinsip lakaran • melakar garisan lurus, bulatan, lengkok, lengkung dan bentuk dengan kaedah yang betul • menghasilkan lakaran bongkah asas mengikut perkadaran yang betul - prisma - silinder - kon - piramid • melakar jenis-jenis lukisan yang berikut - ortografik - isometri - oblik - perspektif Langkah 2 Langkah 1 Langkah 3 Melakar garisan PQ. Mulakan lakaran dari P ke Q. Tandakan titik P dan Q. Sambungkan garisan PQ. P Q P Q P Q 22 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Kaedah Melakar Bulatan Terdapat dua kaedah untuk melakar bulatan seperti Rajah 1.5.2 dan Rajah 1.5.3. Kaedah Jejari Kaedah Kotak Melakar bulatan dengan dengan menggunakan kaedah jejari yang diberi ukuran jejari. Melakar bulatan dengan kaedah kotak diberi ukuran diameter. Lakarkan lengkok melalui titik yang telah ditandakan sehingga membentuk bulatan. Lakarkan garisan tengah. Lakarkan segi empat sama mengikut ukuran diamater bulatan. Lakarkan garisan menyilang. Tandakan anggaran jejari pada setiap garisan. Rajah 1.5.2 Melakar bulatan dengan kaedah jejari. Langkah 2 Langkah 1 Langkah 1 Langkah 3 Langkah 4 23 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Tandakan anggaran jejari pada setiap garisan pepenjuru. Lakarkan lengkok pada titik yang telah ditandakan sehingga membentuk bulatan. Lakarkan garisan pepenjuru. Tandakan titik tengah pada setiap sisi. Langkah 2 Langkah 1 Langkah 4 Langkah 3 Rajah 1.5.3 Melakar bulatan dengan kaedah kotak. Kaedah Melakar Lengkok Melakar lengkok yang diberi ukuran jejari. Tandakan pusat O, titik A dan B dengan anggaran OA=OB. A O B A O B Langkah 2 Langkah 3 Lakarkan segi empat sama. Lakarkan garisan pepenjuru. Tandakan titik D dengan anggaran OA=OB=OD. A O B C A O B C A O B C Langkah 4 Lakarkan lengkok. Rajah 1.5.4 Melakar lengkok. D D 24 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Kaedah Melakar Lengkung Diberi lengkung AB. Langkah 1 Lakarkan garisan OP dan OQ pada lengkung yang diberikan. Bahagikan lengkung kepada beberapa bahagian dan tandakan titik tersebut sebagai koordinat. Kaedah Melakar Bentuk Heksagon Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Lakarkan semula garisan OP dan OQ dan beberapa bahagian yang telah dibuat pada langkah 1 di kedudukan baru. Pindahkan titik koordinat. Sambungkan titik-titik koordinat supaya menjadi lengkung. Rajah 1.5.5 Kaedah melakar lengkung. Diberi heksagon sekata. Lakarkan bulatan dengan mengambil kira jarak antara pepenjuru heksagon sebagai diameter bulatan. O P Q O P Q O P Q A B A A B B 25 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Langkah 2 Langkah 3 Rajah 1.5.6 Kaedah melakar heksagon. Tandakan anggaran jarak sisi heksagon pada lilitan bulatan. Sambungkan garisan untuk melengkapkan lakaran bentuk heksagon. Kaedah Melakar Bentuk Elips Melakar elips yang diberi paksi major dan paksi minor. Paksi Minor Paksi Major Langkah 1 Lakar kotak segi empat tepat. Bina paksi major dan minor di bahagian tengah sisi segi empat. Lakarkan lengkok bertangen pada keempat-empat sisi segi empat. Sambungkan garisan lengkok yang dibina. Lengkapkan lakaran bentuk elips. Rajah 1.5.7 Kaedah melakar elips. Langkah 2 Langkah 3 26 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Lebar Tinggi Menentukan Perkadaran Pengetahuan tentang cara-cara membuat lakaran sebagaimana yang telah dipelajari sebelum ini boleh digunakan sepenuhnya untuk melakar objek sebenar. Walau bagaimanapun, lakaran berdasarkan objek itu mestilah dibuat dengan perkadaran yang betul. Bagi mendapatkan perkadaran yang betul, dimensi objek sebenar diukur dengan cara membuat anggaran menggunakan jari atau pensel melalui pemerhatian dari sudut pandangan mata. Anggaran ukuran tersebut akan dipindahkan pada kertas dengan membina garisan-garisan binaan sebagai lakaran objek sebenar seperti Rajah 1.5.8 dan Rajah 1.5.9. Langkah 1 Rajah 1.5.8 Melakar objek meja dengan menganggarkan ukuran. Anggarkan ketinggian dan kelebaran objek yang bakal dilakar. Langkah 2 Langkah 3 Rajah 1.5.9 Melakar objek dengan menganggarkan ukuran. Bentuk lakaran objek separuh siap. Lakaran objek sebenar dari arah hadapan yang telah siap. 27 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Melakar objek berbentuk prisma dengan menganggarkan ukuran melalui pemerhatian. Rajah 1.5.10 Kaedah melakar objek prisma dengan menganggarkan ukuran. Anggaran ketinggian dan kelebaran objek yang bakal dilakar. Diberi contoh objek berbentuk prisma. Diberi contoh objek berbentuk silinder. Bentuk lakaran objek separuh siap. Lakaran objek sebenar dari arah hadapan yang telah siap. Prisma Melakar Bongkah Asas Mengikut Perkadaran yang Betul Silinder Melakar objek berbentuk silinder dengan menganggarkan ukuran melalui pemerhatian. Langkah 1 Anggaran ketinggian dan kelebaran objek yang dilakar. 28 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Kon Langkah 1 Melakar segi empat dengan anggaran ketinggian kon “t” dan lebar j² kon. Melakar objek berbentuk kon dengan tinggi “t” dan jejari “j” pada tapak. Langkah 2 Langkah 3 Bentuk lakaran objek separuh siap. Rajah 1.5.11 Kaedah melakar objek berbentuk silinder dengan menganggarkan ukuran. Lakaran objek sebenar telah siap. Langkah 2 Langkah 3 Garisan tengah segi empat untuk tentukan puncak kon dilakar dan elips pada tapak dilakar. Lakaran objek sebenar telah siap. Rajah 1.5.12 Kaedah melakar objek berbentuk kon dengan menganggarkan ukuran. t j t j 29 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Piramid Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Melakar segi empat dengan menganggar ukuran tinggi dan lebar piramid. Melakar objek berbentuk piramid dengan menganggarkan ukuran melalui pemerhatian. Garisan tengah segi empat dilakar untuk tentukan puncak piramid. Segi empat pada tapak piramid dilakarkan. Langkah 4 Lakaran objek sebenar telah siap. Rajah 1.5.13 Kaedah melakar objek berbentuk piramid dengan menganggarkan ukuran. 30 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Pandangan hadapan bongkah dilakarkan. Pandangan sisi bongkah dilakarkan. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Melakar Pelbagai Jenis Lukisan Lukisan teknikal boleh dikategorikan dalam beberapa jenis, iaitu lukisan ortografik, isometri, oblik dan perspektif. Melakar Lukisan Ortografik Lukisan ortografik digunakan untuk menunjukkan pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi bagi sesuatu objek. Diberi lukisan ortografik. Paksi ortografik dengan sudut 45° dilukis. Pandangan atas bongkah dilakarkan. Rajah 1.5.14 Kaedah melakar lukisan ortografik. 31 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Langkah 1 Melakar Lukisan Isometri Lukisan isometri adalah kaedah untuk menunjukkan sesuatu objek dalam bentuk 3-dimensi. Ia menggunakan lukisan pandangan dalam lukisan ortografik dan dilukis ke isometri. Diberi bongkah berbentuk lukisan isometri. Kotak isometri dilakar dengan menganggarkan panjang, lebar dan tinggi bongkah. Langkah 2 Langkah 3 Garisan permukaan bongkah dilakarkan mengikut paksi isometri. Lakaran lukisan isometri dalam bentuk 3-dimensi. Rajah 1.5.15 Kaedah melakar lukisan isometri daripada lukisan ortografik yang diberikan. 32 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 2 Langkah 3 Diberi bongkah berbentuk lukisan oblik. Kotak oblik dilakar dengan menganggarkan panjang, lebar dan tinggi bongkah. Langkah 1 Garisan permukaan bongkah dilakarkan mengikut paksi oblik. Lakaran lukisan oblik dalam bentuk 2-dimensi. Rajah 1.5.16 Kaedah melakar lukisan oblik. Melakar Lukisan Oblik Lukisan oblik ialah kaedah untuk menunjukkan bongkah dalam bentuk 2-dimensi. 33 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Lukisan Perspektif Satu Titik Melakar Lukisan Perspektif Lukisan perspektif digunakan untuk menunjukkan gambaran objek atau binaan sebenar dalam bentuk 3-dimensi. Lukisan perspektif boleh dilukis dalam dua jenis iaitu Lukisan Perspektif Satu Titik atau Lukisan Perspektif Dua Titik seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.5.17 dan Rajah 1.5.18. Diberi lukisan perspektif satu titik. Setiap bucu bongkah disambung ke titik lenyap (TL). Lakaran lukisan perspektif satu titik. Titik lenyap (TL) ditentukan dan bongkah asal dilukis. Rajah 1.5.17 Kaedah melakar lukisan perspektif satu titik. TL TL TL TL 34 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Lukisan Perspektif Dua Titik Pandangan ortografik bongkah. Setiap bucu bongkah disambung ke titik lenyap 1 (TL1) dan titik lenyap 2 (TL2). Lakaran lukisan perspektif dua titik. Titik lenyap 1 (TL1) dan titik lenyap 2 (TL2) ditentukan dan bongkah asal dilukis serta disambung ke titik TL1 dan TL2. Rajah 1.5.18 Kaedah melakar lukisan perspektif dua titik. Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 1. (a) Senaraikan empat institusi piawaian dalam lukisan teknikal. (b) Senaraikan bidang kerjaya yang boleh diceburi bagi mereka yang mempunyai pengetahuan dalam lukisan teknikal. 2. Senaraikan lima peralatan asas melukis yang biasa digunakan dalam lukisan teknikal dan nyatakan fungsi alatan itu. TL1 TL1 TL1 TL1 TL2 TL2 TL2 TL2 Lakarkan garisan lurus, garisan condong, bulatan dan lengkok seperti dalam rajah di bawah. 35 Bab 1 | Pengenalan kepada Grafik Komunikasi Teknikal Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 4. Lukiskan objek di bawah dengan menggunakan peralatan melukis yang sesuai. Dimensi tidak perlu ditunjukkan. (a) (b) Rajah 1.13 3. (a) Berpandukan Rajah 1.13, lukiskan semula garisan sempadan dengan menggunakan peralatan seperti sesiku-T, sesiku set dan pensel pada kertas A3. (c) (d) 45° J50 mm 100 60 60 J50 J25 60 100 J10 10 115 115 80 20 20 3 20 20 22 GARISAN, SUDUT DAN BULATAN BAB Standard Kandungan 36 • Melukis dan membahagi garisan dengan kaedah geometri • Melukis pelbagai sudut dengan kaedah geometri • Melukis bulatan mengikut ciri-ciri yang diberi “Eye on Malaysia” telah dipasang dan beroperasi di Taman Tasik Titiwangsa, Kuala Lumpur sebagai suatu tarikan pelancong sempena Tahun Melawat Malaysia 2007. Ia mempunyai 42 unit gondola yang boleh memuatkan lapan orang setiap satu unit dan setiap pusingan mengambil masa 12 minit. Untuk setiap pusingan, pengunjungnya dapat menyaksikan pemandangan 360° sejauh 12 km persegi sekitar bandar raya. Roda Ferris yang mencapai ketinggian 60 m ini kemudiannya dipindahkan ke Melaka pada tahun 2008. Dapatkah anda melihat garisan, sudut dan bulatan dalam reka bentuk “Eye on Malaysia” ini? 22 GARISAN, SUDUT DAN BULATAN BAB Standard Kandungan 37 38 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 2.1 Melukis dan Membahagi Garisan dengan Kaedah Geometri Garisan Serenjang Garisan serenjang ialah dua garisan yang bersilang di suatu titik pada sudut tepat, iaitu 900. Kaedah melukis garisan serenjang menggunakan kaedah geometri pada satu titik di garisan dan melukis garisan serenjang pada satu titik di luar garisan ditunjukkan dalam Rajah 2.1.1 dan Rajah 2.1.2. (a) Melukis garisan serenjang pada satu titik di garisan Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Murid boleh: • melukis garisan serenjang pada - satu titik di garisan - satu titik di luar garisan dengan kaedah geometri • melukis garisan selari dengan kaedah geometri • melukis dan membahagi dua sama garisan dengan kaedah geometri • melukis dan membahagi garisan kepada beberapa bahagian yang sama dengan kaedah geometri • melukis dan membahagi garisan mengikut nisbah tertentu dengan kaedah geometri Standard Pembelajaran Diberi satu garisan dan titik X. Dengan membina lengkok yang memotong garisan berpusat di X, titik di A dan B diperoleh. Lukiskan garisan serenjang X-C. Dengan membina lengkok berjejari yang sama berpusat di A dan B, titik C diperoleh. Rajah 2.1.1 Kaedah melukis garisan serenjang pada satu titik di garisan. X X A B X A B C X A B C 39 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan (b) Melukis garisan serenjang pada satu titik di luar garisan Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Diberi satu garisan dan titik X. Dengan membina lengkok berjejari sama berpusat di A dan B, titik persilangan C diperoleh. Berpusat di X bina lengkok yang memotong di garisan. Titik A dan B diperoleh. Lukis garisan serenjang X-C. Rajah 2.1.2 Kaedah melukis garisan serenjang pada satu titik di luar garisan. Garisan Selari Garisan selari bermaksud dua atau lebih garisan yang mempunyai jarak serenjang yang sama di sepanjang garisan. Kaedah melukis garisan selari dengan kaedah geometri ditunjukkan dalam Rajah 2.1.3. Diberi garisan AB dan jarak t. Lukis dua garisan serenjang pada garisan AB. Langkah 1 X A B X A B X C A B X C A B t A B 40 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Bina lengkok dengan jejari t yang bersilang pada titik C dan D. Diberi satu garisan AB. Lukiskan garisan CD yang membahagi serenjang AB. Rajah 2.1.4 Kaedah melukis membahagi garisan kepada dua bahagian yang sama panjang. Berpusat di A dan B bina dua lengkok berjejari sama. Titik persilangan C dan D diperoleh. Lukis garisan CD. Garisan CD adalah selari dengan garisan AB. Rajah 2.1.3 Kaedah melukis garisan selari. Membahagi Garisan kepada Dua Bahagian yang Sama Panjang Langkah 2 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 t t A B C D C D t A B A B A B D C D C A B 41 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan Langkah 2 Langkah 4 Langkah 5 Langkah 3 Langkah 1 Membahagi Garisan kepada Beberapa Bahagian yang Sama Diberi satu garisan AB. Bahagikan kepada lima bahagian yang sama. Bahagikan garisan condong kepada lima bahagian yang sama besar menggunakan jangka lukis. Bina garisan yang selari dengan garisan B5 pada titik 1, 2, 3 dan 4. Lima bahagian yang sama diperoleh. Garisan AB telah dibahagikan kepada lima bahagian yang sama. Bina satu garisan condong dari titik A. Bina garisan dari B ke 5. Rajah 2.1.5 Kaedah melukis membahagi garisan kepada beberapa bahagian yang sama. A B A B 1 2 3 4 5 A B 1 2 3 4 5 A B 1 2 3 4 5 A B A 0 1 2 3 4 5 B 42 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Membahagi Garisan Mengikut Nisbah Langkah 2 Langkah 4 Langkah 5 Langkah 3 Langkah 1 Diberi satu garisan AB. Bahagikan kepada nisbah 2:3. Bahagikan garisan condong kepada lima bahagian yang sama panjang menggunakan jangka lukis. Bina garisan yang selari dengan garisan B5 pada titik 2. Pembahagian dengan nisbah 2:3 diperoleh. Garisan AB telah dibahagikan kepada nisbah 2:3. Berpusat di A bina garisan condong. Bina garisan dari B ke 5. Rajah 2.1.6 Kaedah melukis membahagi garisan mengikut nisbah. A B A B 1 2 3 4 5 A B 1 2 3 4 5 A B 1 2 3 4 5 A B 2 3 A B 2 3 43 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan 2.1 1. Jika satu garisan panjangnya 50 mm dibahagikan kepada 11 bahagian yang sama, apakah kaedah yang sesuai digunakan? 2. Bina satu garisan 80 mm dan bahagikan kepada tujuh bahagian yang sama. 3. Diberi satu garisan lurus dengan panjang 120 mm. Bahagikan kepada dua bahagian dengan nisbah 3:4. 4. Lukis semula Rajah 1 di bawah dengan menggunakan kaedah geometri. Diberi jarak AG=40 mm, GE=60 mm AB=BC, CD=DH, garisan FH adalah serenjang dengan garisan FE dan nisbah CD:DE ialah 1:3. E F D G I H B C A Rajah 1 5. Lukis semula Rajah 2 berikut dengan menggunakan kaedah geometri. AB selari dengan DC dan BC adalah separuh bulatan. 30 60 D A B C Rajah 2 44 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 (a) Sudut Tirus (x < 90°) (c) Sudut Cakah (x > 90°) (e) Sudut Refleks (180° < x < 360°) 2.2 Melukis Pelbagai Sudut dengan Kaedah Geometri Sudut terbentuk apabila berlaku persilangan di antara dua garisan. Satu bulatan mempunyai sudut 360°, manakala satu garis lurus pula mempunyai sudut 180°. Mengenali Pelbagai Jenis Sudut Sudut boleh dibahagikan kepada enam jenis utama, iaitu: (b) Sudut Tepat (x = 90°) (d) Sudut Penggenap (x + y = 180°) (f) Sudut Pelengkap (x + y = 90°) x° x° x° x° x° y° Rajah 2.2.1 Pelbagai jenis sudut. Murid boleh: • menamakan pelbagai jenis sudut - sudut tirus - sudut tepat - sudut cakah - sudut penggenap - sudut refleks - sudut pelengkap • membahagi dua sama sudut dengan kaedah geometri • membina pelbagai sudut dengan menggunakan sesiku set • memindahkan sudut dengan kaedah geometri • menghasilkan semula gambar rajah yang mengandungi beberapa garisan dan sudut dengan tepat dan jitu Standard Pembelajaran x° y° 45 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan Membahagi Dua Sama Sudut Diberi sudut ∠BAC. Berpusat di A, bina lengkok yang menyilang sudut ∠BAC. Titik D dan E diperoleh. Langkah 1 Langkah 1 Lukiskan garisan AF. Sudut ∠BAF=∠CAF diperoleh. Dengan membina lengkok berjejari sama di D dan C, titik F diperoleh. Langkah 2 Langkah 3 Rajah 2.2.2 Kaedah membahagi dua sama sudut. Melukis Pelbagai Sudut dengan Menggunakan Sesiku Set Melukis sudut 30°, 60° dan 75° dengan menggunakan sesiku set ditunjukkan dalam Rajah 2.2.3 (a), Rajah 2.2.3 (b) dan Rajah 2.2.3 (c). (a) Melukis sudut 30° A A B C D E A B C Diberi garisan dan titik A. Letakkan sesiku 30° di atas sesiku-T. Bina garisan dari titik A. A 30° 60° D E A B C Langkah 2 A 30° Garisan yang bersudut 30° siap dilukis. Rajah 2.2.3 (a) Kaedah melukis sudut 30° menggunakan sesiku set. A B C D E A B C F E A B C D E F A B C D 46 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Langkah 1 Langkah 2 Garisan yang bersudut 60° siap dilukis. Rajah 2.2.3 (b) Kaedah melukis sudut 60° menggunakan sesiku set. (c) Melukis sudut 75° A A A 60° A 30° 60° Diberi garisan dan titik A. Diberi garisan dan titik A. Letakkan sesiku 30° dan 45° di atas sesiku-T seperti pada rajah. Bina garisan dari titik A. Letakkan sesiku 60° di atas sesiku-T. Bina garisan dari titik A. Langkah 2 Garisan bersudut 75° siap dilukis. Rajah 2.2.3 (c) Kaedah melukis sudut 75° menggunakan sesiku set. A 75° Pelbagai sudut selain 30°, 45°, 60° dan 75° boleh juga dibina menggunakan gabungan sesiku set. Contohnya sudut 105° adalah gabungan sudut 45° dan 60°. A (b) Melukis sudut 60° 30° 45° 60° 47 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Diberi satu garisan dan titik A. Dengan membina lengkok berjejari J berpusat di B, titik C diperoleh. Dengan membina lengkok berjejari J berpusat di A, titik B diperoleh. Dengan membina garisan AC, ∠BAC 60° diperoleh. 1. Bina sudut berikut menggunakan sesiku set. (a) 30° (b) 45° (c) 60° (d) 75° 2. Namakan tiga lagi sudut lain yang boleh dibina menggunakan sesiku set. Melukis Pelbagai Sudut dengan Kaedah Geometri Melukis sudut 60°, 30°, 90°, dan 45° dengan menggunakan kaedah geometri ditunjukkan dalam Rajah 2.2.4 (a), Rajah 2.2.4 (b), Rajah 2.2.4 (c) dan Rajah 2.2.4 (d). (a) Melukis sudut 60° Rajah 2.2.4 (a) Kaedah melukis sudut 60°. A J A B J C A B 60º A B C 48 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 2 Langkah 4 Langkah 3 (b) Melukis sudut 30° Rajah 2.2.4 (b) Kaedah melukis sudut 30°. (c) Melukis sudut 90° Diberi satu garisan dan titik A. Dengan membina lengkok berpusat di A dan menyilang sudut ∠BAC, titik D dan E diperoleh. Diberi garisan dan titik A. Dengan membina lengkok berpusat di A yang memotong garisan, titik B dan C diperoleh. Dengan membina garisan AF yang membahagi dua sudut ∠BAC, sudut 30° diperoleh. ∠BAF =∠CAF. Dengan membina lengkok yang berjejari sama berpusat di D dan E, titik F diperoleh. ∠BAC 60° dibina. Langkah 1 Langkah 1 Pelbagai sudut berasaskan sudut 60° dan 90° boleh dibina menggunakan kaedah geometri. Contohnya, sudut 30° dan 45° adalah hasil bahagi dua sama sudut 60° dan 90°. Sudut 22.5° hasil bahagi dua sama sudut 45° manakala, sudut 67.5° adalah hasil tambah 45° dan 22.5°. A A B C D E A B C F E A B C D E F A B C D A A B C 49 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan ∠BAD=∠CAD 90° dibina. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 Langkah 3 Rajah 2.2.4 (c) Kaedah melukis sudut 90°. (d) Melukis sudut 45° Rajah 2.2.4 (d) Kaedah melukis sudut 45°. Diberi satu garisan dan titik A. Berpusat di C dan E, lukis lengkok yang sama jejari. Persilangan F diperoleh. Dengan melukis lengkok yang berjejari sama berpusat di B dan C, titik D diperoleh. Lukis garisan AF. Garisan 45° ∠CAF=∠DAF diperoleh. Dengan melukis garisan serenjang AD, ∠BAD=∠CAD 90° diperoleh. Dengan membina lengkok berpusat di A, titik C dan E diperoleh. Langkah 2 1. Bina sudut yang berikut menggunakan kaedah geometri. (a) 15° (b) 75° (c) 105° (d) 135° 2. Namakan tiga lagi sudut lain yang boleh dibina menggunakan kaedah geometri. A B C D C A B C A D B A C A D E B E D F B C A C A D F E B 50 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 3 Langkah 5 Langkah 1 Membina dan Memindahkan Sudut dengan Kaedah Geometri Sesuatu sudut boleh dipindahkan kepada kedudukan yang baharu. Langkah-langkah memindahkan sudut adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.2.5. Diberi sudut ∠BAC. Pada rajah asal, dengan membina lengkok berjejari Jx, titik D dan C diperoleh. Pada rajah asal, bina lengkok jejari Jy berpusat di D. Dengan menggunakan jejari Jx yang sama di kedudukan baharu AB berpusat di A, titik D diperoleh. Dengan membina lengkok berjejari Jy di kedudukan baharu AB, titik E diperoleh. Dengan melukis garis AC, sudut ∠BAC telah dipindahkan ke kedudukan baharu AB. Rajah 2.2.5 Kaedah membina dan memindahkan sudut. Langkah 2 Langkah 4 A B C A B A B C A B Jx A B C Jx D A B D E Jx A B C Jx D A B D E C Jy E A B Jy D A B D Jx Jx E C Jy E A B Jy D A B D Jx Jx E A B D E Jy Jx Diberi kedudukan baharu garis AB. 51 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan Langkah 1 Langkah 2 Langkah 4 Langkah 3 Melukis Gambar Rajah Menggunakan Pelbagai Garisan dan Sudut Kombinasi garisan dan sudut akan menghasilkan gambar rajah. Langkah pembinaan poligon dalam Rajah 2.2.6 berikut boleh dijadikan panduan untuk membina semula gambar rajah dengan betul. Bina garisan AD. Dengan membina garisan serenjang berukuran 40 mm pada A, titik B diperoleh. Sambungkan garisan CD untuk melengkapkan rajah yang bakal diperoleh. Dengan membina sudut 105° pada titik B berukuran 120 mm, titik C diperoleh. Rajah 2.2.6 Kaedah melukis gambar rajah menggunakan pelbagai garisan dan sudut. 60 120 40 A D B C 105˚ 60 A D B 40 A D 120 A B C D 60˚ 45˚ A D B C 52 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 2.2 1. Tunjukkan pembinaan sudut-sudut berikut menggunakan kaedah geometri. (a) Sudut tirus 22.5o (b) Sudut cakah 120o (c) Sudut refleks 300o (a) (b) (c) 3. Bina semula rajah di bawah menggunakan kaedah geometri. (a) (b) A B B A A B Rajah 1 135° 45° 130 80 70 30° B A E D C 140 30 50 120° 70 A C B E H D F G 60 x° A B 2. Pindahkan sudut Rajah 1 dengan kaedah geometri kepada kedudukan baharu seperti berikut: 53 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan 2.3 Melukis Bulatan Bulatan boleh ditakrifkan sebagai lokus bagi titik yang bergerak dari satu titik tetap kepada suatu jarak malar. Titik tetap tersebut dinamakan pusat bulatan manakala jarak malar tersebut disebut sebagai jejari. Beberapa istilah dan ciri-ciri bulatan ditunjukkan pada Rajah 2.3.1. Diberi satu bulatan. Bina garisan pembahagi dua sama serenjang pada perentas AB dan BC. Bina dua garisan perentas AB dan BC. Persilangan garisan pembahagi dua perentas adalah pusat bulatan O. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Rajah 2.3.1 Ciri-ciri bulatan. Rajah 2.3.2 Kaedah menentukan pusat bulatan melalui membahagi dua sama serenjang. Murid boleh: • menyatakan istilah dan ciri bulatan; jejari, diameter, pusat, lilitan, tembereng, perentas, sukuan, lengkok dan sektor • menggunakan kaedah membahagi dua sama serenjang sesuatu perentas untuk menentukan pusat bulatan dan lengkok • melukis bulatan dan lengkok apabila diberi; jejari, diameter dan tiga titik • melukis bulatan terterap lilit pada segi tiga • melukis bulatan terterap dalam segi tiga Standard Pembelajaran Menentukan Pusat Bulatan dengan Kaedah Membahagi Dua Sama Serenjang Suatu Perentas Jejari Lilitan Diameter Lengkok Perentas Tembereng Sektor Sukuan A B C A B C O A C B 54 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Diberi satu lengkok. Diberi satu jejari, J. Tentukan kedudukan pusat bulatan atau lengkok. Berpusat di O lukiskan bulatan atau lengkok dengan jejari J. Bina garisan pembahagi dua sama serenjang pada perentas AB dan BC. Bina dua garisan perentas AB dan BC. Persilangan garisan pembahagi dua perentas adalah pusat bulatan. Langkah 1 Langkah 1 Langkah 2 Langkah 2 Langkah 3 Menentukan Pusat Lengkok dengan Kaedah Membahagi Dua Sama Serenjang Suatu Perentas Diberi Jejari Rajah 2.3.4 (a) Kaedah melukis bulatan apabila diberi jejari. Rajah 2.3.3 Kaedah menentukan pusat lengkok dengan membahagi dua sama serenjang suatu perentas. Melukis Bulatan dan Lengkok Apabila diberi Jejari, Diameter atau Tiga Titik A B C A B C O A B O C J O J O 55 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan Diberi satu diameter, x. Berpusat di O lukiskan bulatan berjejari 1 2x. Bahagi dua sama diameter untuk menentukan pusat O. Langkah 1 Langkah 2 Diberi tiga titik iaitu A, B dan C. Berpusat di O lukis bulatan berjejari OA=OB=OC. Bina garisan AB dan BC, dan bahagi dua sama garisan-garisan tersebut untuk menentukan pusat O. Langkah 1 Langkah 2 Diberi Diameter Diberi Tiga Titik Rajah 2.3.4 (b) Kaedah melukis bulatan apabila diberi diameter. Rajah 2.3.4 (c) Kaedah melukis bulatan apabila diberi tiga titik. x O x O A C B A C B O C B A O 56 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Diberi segi tiga ABC. Diberi segi tiga ABC. Berpusat di O, lukiskan bulatan B dengan jejari sama ada OA, OB atau OC. Bahagi dua sama sisi AB dan BC untuk menentukan pusat O. Bahagi dua sama sudut ∠ABC dan ∠ACB untuk menentukan kedudukan pusat O. Langkah 1 Langkah 1 Langkah 2 Melukis Bulatan Terterap Lilit pada Segi Tiga Melukis Bulatan Terterap Dalam pada Segi Tiga Kaedah mendapatkan pusat bulatan: 1. Untuk membina bulatan terterap lilit, pilih mana-mana dua sisi segi tiga. 2. Untuk membina bulatan terterap dalam, pilih mana-mana dua sudut segi tiga. 3. Untuk mendapatkan jejari bulatan, garis serenjang boleh dilukis di mana-mana sisi segi tiga. Rajah 2.3.5 Kaedah melukis bulatan terterap lilit pada segi tiga. A C B B O A C A B O C A C B A B O C 57 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan Bina garisan serenjang OD. Langkah 2 Rajah 2.3.6 Kaedah melukis bulatan dalam segi tiga. A C B D O 2.3 1. Lengkapkan label pada rajah di bawah dengan ciri dan istilah bagi bulatan yang betul. (a) (b) 2. Tentukan kedudukan pusat bulatan bagi rajah di bawah. (a) (b) 3. Lukiskan bulatan terterap lilit dan terterap dalam bagi setiap segi tiga berikut. (a) (b) Langkah 3 Berpusat di O dengan jejari OD lukiskan bulatan. A C B D O (i) (ii) (iii) (vi) (viii) (vii) (v) (iv) 50 50 10 B C A 50 30˚ 50 B C A 50 60˚ 70 B C A 50 60˚ 70 B C A 30 30˚ B C A 58 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 1. Bina satu garisan dengan ukuran 70 mm. Bahagikan garisan tersebut kepada: (a) Dua bahagian yang sama (b) Lapan bahagian yang sama (c) Nisbah 2:3:4 2. Bina rajah berikut dengan kaedah geometri. (a) (b) (c) 70 45° 45° 75° B A C 40 100 20 105° 50 120° B C E F A D 50 30 30° 75° B C D A E 135° 59 Bab 2 | Garisan, Sudut dan Bulatan Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 3. Lukis semula rajah di bawah dengan skala penuh menggunakan kaedah geometri. (a) (b) (c) 100 20 30 25 25 20 C B D F A E 20 25 25 25 10 30 25 10 C D E F A B 40 40 40 40 30° 40 20 E D C B A F Separuh bulatan 60 3 Standard Kandungan 3 SEGI TIGA, SEGI EMPAT DAN POLIGON BAB • Melukis segi tiga mengikut kriteria yang diberi • Melukis segi empat mengikut kriteria yang diberi • Melukis poligon sekata mengikut kriteria yang diberi Poligon merujuk kepada kaedah pembentukan permukaan atau objek 3D dengan menggunakan grid garisan. Poligon terdiri daripada pelbagai sudut sisi iaitu poligon bersudut lima sisi, enam sisi, tujuh sisi dan seterusnya. Cuba lihat di sekeliling anda! Bolehkah anda sebutkan bentuk-bentuk poligon lain yang terbina secara semula jadi? 61 3 Standard Kandungan 3 SEGI TIGA, SEGI EMPAT DAN POLIGON BAB 61 62 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 3.1 Segi Tiga Segi tiga merupakan rajah satah garisan yang mempunyai tiga sisi yang lurus. Jumlah sudut dalam segi tiga ialah 180°. Rajah 3.3.1 menunjukkan ciri-ciri segi tiga. Ketinggian segi tiga diukur dari puncak sehingga berserenjang dengan tapak. Jenis Segi Tiga (a) Segi tiga sisi sama (b) Segi tiga tepat Rajah 3.1.1 Ciri-ciri segi tiga. Murid boleh: • menyatakan jenis-jenis dan ciri-ciri segi tiga - segi tiga sama sisi - segi tiga kaki sama - segi tiga tepat - segi tiga tak sama kaki • melukis segi tiga sama sisi apabila diberi sisi • melukis segi tiga tepat apabila diberi hipotenus dan satu sisi • melukis segi tiga apabila diberi perimeter dan nisbah sisi • melukis segi tiga apabila diberi tiga penengah • melukis segi tiga apabila diberi tapak, sudut puncak dan satu sisi • melukis segi tiga apabila diberi tapak, sudut puncak dan tinggi • melukis segi tiga apabila diberi tapak, sudut puncak dan satu sudut puncak • menghasilkan lukisan gabungan pelbagai segi tiga Standard Pembelajaran X° Y° Z° Puncak Sudut puncak Sisi Sudut tapak Tapak Tinggi Garis penengah 63 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Langkah 1 Langkah 2 (c) Segi tiga sama kaki (d) Segi tiga tak sama kaki Melukis Segi Tiga Sama Sisi Apabila diberi Sisi Diberi sisi AB. Berpusat di A dan B bina lengkok dengan panjang AB yang menyilang di titik C. Lukiskan sisi AC dan BC. Rajah 3.1.2 Jenis-jenis segi tiga. Rajah 3.1.3 Kaedah membina segi tiga sama sisi apabila diberi sisi. α β θ θ θ A B A B C C A B 64 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Melukis Segi Tiga Tepat Apabila diberi Hipotenus dan Satu Sisi Diberi panjang hipotenus AB dan panjang satu sisi b. Dengan membina lengkok berpusat di B dengan jejari b, titik C diperoleh. Bahagikan dua sama AB untuk mendapatkan titik tengah x. Berpusat di x bina separuh bulatan. Lukis dan hitamkan garisan objek AC dan BC. Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Rajah 3.1.4 Kaedah melukis segi tiga tepat apabila diberi hipotenus dan satu sisi. 1. Bina segi tiga tepat apabila diberi panjang hipotenus 55 mm dan salah satu sisi 30 mm. 2. Bina segi tiga tepat yang dalam bulatan yang berdiameter 65 mm dan salah satu sisi 40 mm. A B b A B x A B x C b A B x C 65 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Berpusatkan B, bina lengkok dengan BS sebagai jejari. Sambungkan titik AC dan BC. Lukis dan hitamkan garisan objek AB, BC dan CA. Bina garisan condong pada PS dan bahagikan kepada 12 bahagian yang sama. Diberi panjang perimeter PS dan nisbah sisi 3:4:5. Dengan membina lengkok berpusat di A, AP sebagai jejari, titik C diperoleh. Bahagi mengikut nisbah 3:4:5. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 5 Langkah 4 Melukis Segi Tiga Apabila diberi Perimeter dan Nisbah Sisi Rajah 3.1.5 Kaedah melukis segi tiga apabila diberi perimeter dan nisbah sisi. P S P S P S 5 4 3 B A P S B A P S C B A P S C 5 4 3 B A 66 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Melukis Segi Tiga Apabila diberi Tiga Penengah Berpusat di x, dengan jejari 2 3 Bb bina lengkok di bahagian atas garisan Aa. Dengan membina lengkok berjejari 2 3 Cc berpusatkan h, titik C diperoleh. Sambungkan BC. Lukis dan hitamkan garisan objek AB, BC dan CA. Bahagi garisan-garisan Aa, Bb dan Cc kepada tiga bahagian yang sama. Diberi tiga jarak penengah Aa, Bb dan Cc. Berpusat di h, dengan jejari 2 3 Bb bina lengkok di sebelah bawah Aa dan berpusat di x, bina lengkok 2 3 Cc yang menyilang di B. Daripada titik a, bina lengkok berjejari 1 3 Aa menyilang di x dan h. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 5 Langkah 4 Rajah 3.1.6 Kaedah membina segi tiga apabila diberi tiga penengah. A B C a c b A a h x A a h x C B Bb Cc 2 3 2 3 A a h x C B 1 2 1 2 3 3 B b C c 2 A a 1 2 3 2 3 1 3 3 2 3 A a h x Bb Cc C 2 3 2 3 67 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Berpusat di O, bina bulatan yang melalui titik A dan B. Dengan membina lengkok berjejari r dari pusat A, titik C diperoleh. Bahagikan dua sama AB. Diberi panjang tapak AB, satu sisi r dan sudut puncak xo. Sambungkan AC, CB dan AB. Lukis dan hitamkan garisan objek AC dan BC. Dengan membina sudut xo pada A, garisan AP diperoleh. Bina garisan yang berserenjang di A hingga bersilang di O. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 Melukis Segi Tiga Apabila diberi Tapak, Sudut Puncak dan Satu Sisi Rajah 3.1.7 Kaedah menghasilkan segi tiga apabila diberi tapak, sudut puncak dan satu sisi. Dengan menggunakan teorem tembereng selang, ∠ACB dan ∠ADB adalah sama. A B r x˚ A B A B O p x° A B O C A B O C A B D C O x˚ x˚ 68 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Melukis Segi Tiga Apabila diberi Tapak, Sudut Puncak dan Tinggi Dengan membina sudut x° pada A, garisan AP diperoleh. Bina garisan yang berserenjang di A, titik O diperoleh. Sambungkan AC, CB dan AB. Lukis dan hitamkan segi tiga ABC. Diberi panjang tapak AB, tinggi h dan sudut puncak xo. Berpusat di O bina bulatan yang melalui titik A dan B. Tanda ketinggian h, di pembahagi dua sama serenjang. Dengan membina garis selari AB di h, titik C diperoleh. Bahagi dua sama AB. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 4 Langkah 3 Rajah 3.1.8 Kaedah melukis segi tiga apabila diberi tapak, sudut puncak dan satu tinggi. A B C h x˚ x˚ D Sudut puncak boleh berubah kedudukan di titik D pada ketinggian yang sama. A B A B O p x° A B C O h A B C O h A B h x° 69 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Lukis dan hitamkan garisan objek segi tiga ABC. Rajah 3.1.9 Kaedah melukis segi tiga apabila diberi tapak, sudut puncak dan satu tinggi. Melukis Segi Tiga Apabila diberi Tapak, Sudut Puncak dan Satu Sudut Tapak Dengan membina sudut xo pada A, garisan AP diperoleh. Bina garisan yang berserenjang di A, titik O diperoleh. Diberi panjang tapak AB, sudut tapak y° dan sudut puncak x°. Berpusat di O, bina bulatan yang melalui titik A dan B. Dengan membina garisan sudut yo di titik B, titik C diperoleh. Bina panjang tapak AB. Bina garis pembahagi dua sama serenjang di AB. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 A B y˚ x˚ A B A B O p x˚ A B O y˚ x˚ C p A B O y˚ C x˚ Kedudukan titik C boleh berubah apabila sudut tapak dibina di A. A B O C 45˚ C 70 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 3.1 1. Lukis segi tiga di bawah, diberi AB 35 mm dan tinggi 25 mm. 2. Lukis segi tiga di bawah, diberi AB 35 mm dan jarak sisi 35 mm. 3. Lukis segi tiga di bawah, diberi AB 35 mm dan sudut tapak 60°. 4. Rajah di bawah menunjukkan gabungan dua segi tiga. Lukis semula rajah tersebut dengan saiz penuh. Ukuran diberi dalam mm. 25 35 60˚ A B 35 35 30˚ A B 60˚ 35 45˚ A B 45˚ 40 18 45 71 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon 3.2 Segi Empat Segi empat merupakan rajah yang mempunyai empat sisi dan empat penjuru. Jumlah sudut dalam segi empat ialah 360°. Jenis-jenis Segi Empat dan Ciri-cirinya Segi empat sama • Sisi sama panjang • Sisi bertentangan adalah selari. • Sudut dalam adalah sudut tepat. • Persilangan antara dua penjuru adalah bersudut tepat. Segi empat tepat • Sisi bertentangan adalah sama panjang dan selari. • Sudut dalamnya adalah sudut tepat. Segi empat selari • Sisi bertentangan adalah sama panjang. • Jumlah sudut yang bersebelahan adalah 180°. Standard Pembelajaran Murid boleh: • menyatakan jenis-jenis segi empat dan ciri-cirinya - segi empat sama - segi empat tepat - segi empat selari - rombus - lelayang - trapezium • melukis segi empat sama apabila diberi sisi • membina segi empat tepat apabila diberi dua sisi • melukis segi empat sama apabila diberi pepenjuru • melukis segi empat sama tepat apabila diberi pepenjuru • menghasilkan lukisan gabungan pelbagai segi empat Standard Pembelajaran a) c) b) Rombus • Sisi sama panjang • Sisi bertentangan adalah selari. • Persilangan antara dua pepenjuru adalah serenjang. • Jumlah sudut yang bersebelahan adalah 180°. d) x° x° y° y° 72 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Lelayang • Dua panjang sisi yang bersebelahan adalah sama. • Persilangan antara dua pepenjuru adalah serenjang. Trapezium • Dua sisi yang bertentangan adalah selari. Melukis Segi Empat Sama Apabila diberi Sisi Diberi panjang sisi AB. Dengan membina lengkok berjejari x pada B, titik C diperoleh. Lukis garisan AB. Pada titik A atau B, bina satu garisan yang bersudut tepat dengan AB. Berpusatkan A dan C, bina dua lengkok berjejari x menyilang di D. Sambungkan AD dan CD di D. Lukis dan hitamkan garisan objek segi empat ABCD. Langkah 2 Langkah 1 Langkah 3 Rajah 3.2.2 Kaedah melukis segi empat sama bila diberi sisi. Rajah 3.2.1 Jenis-jenis segi empat. e) f) X A B A B A B C A B C D 73 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Diberi panjang sisi AB dan BC. Dengan membina lengkok berjejari pada B, titik C diperoleh. Lukis dan hitamkan garisan objek segi empat ABCD. Lukis garisan AB. Pada titik B, bina satu garisan yang bersudut tepat dengan AB. Berpusat di C, bina lengkok berjejari x. Dengan membina lengkok berjejari y berpusat di A, titik D diperoleh. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 Melukis Segi Empat Tepat Apabila diberi Dua Sisi Rajah 3.2.3 Kaedah melukis segi empat tepat apabila diberi dua sisi. A x B B y C A B A B C y x A B D C y A B D C 74 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Melukis Segi Empat Tepat Apabila diberi Panjang Pepenjuru Diberi pepenjuru AB dan sisi BC. Dengan membina lengkok berjejari yang berpusat di A dan B, titik C dan D diperoleh. Bina garisan pepenjuru AB berukuran y. Dengan membahagi dua sama garisan AB, titik O diperoleh. Bina bulatan di O dan berjejari OA. Sambungkan AC, CB, BD dan AD. Lukis dan hitamkan segi empat tepat ABCD. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Rajah 3.2.4 Kaedah melukis segi empat tepat apabila diberi pepenjuru. A B o A B C D y o y A B C D y o y A B C D x x y y o 1. Nyatakan jenis-jenis segi tiga dan ciri-cirinya. 2. Berapakah jumlah sudut dalaman sebuah segi tiga? 3. Bina sebuah segi tiga tepat dengan panjang hipotenus 55mm dan sisi 30 mm. 4. Bina sebuah segi tiga tepat di dalam bulatan yang berdiameter 60 mm. 5. Bina pentagon dan heksagon di dalam bulatan yang sama berdiameter 75 mm. 6. Bina lapan segi tiga di dalam sebuah segi empat tepat yang berukuran 70 mm x 35 mm. A B x B y C 75 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon 3.2 1. Lukis sebuah segi empat sama seperti rajah yang diberi. Ukuran diberi dalam mm. 2. Lukis sebuah segi empat tepat seperti rajah yang diberi. Ukuran diberi dalam mm. 3. Lukis sebuah segi empat tepat, diberi panjang antara penjuru ialah 75 mm dan satu sisi 20 mm. 4. Lukis semula rajah diberi, ABCD ialah sebuah segi empat selari dan ABE ialah segi tiga sama sisi. Ukuran diberi dalam mm. A B C D 40 A B C D 40 80 75 35 60˚ A D C B E 76 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 3.3 Poligon Jenis dan Ciri-ciri Poligon Poligon merupakan rajah satah yang terdiri daripada beberapa sisi sekata atau tidak sekata. Antara ciri-ciri poligon ialah mempunyai paksi simetri yang sama dengan bilangan sisi, nilai sudut dalaman yang sama dan sisi yang sama panjang. Manakala, poligon tidak sekata mempunyai sisi yang tidak sama panjang, sudut dalaman yang berbeza dan bilangan paksi simetri bergantung kepada bentuk poligon. Standard Pembelajaran Rajah 3.3.1 Jenis-jenis poligon. Pentagon Oktagon Heksagon Heptagon Murid boleh: • menyatakan jenis-jenis dan ciri poligon - pentagon - heksagon - heptagon - oktagon - nonagon - dekagon • melukis pentagon sekata apabila diberi sisi • melukis pentagon sekata apabila diberi bulatan terterap lilit • melukis heksagon sekata apabila diberi sisi • melukis heksagon sekata apabila diberi jarak menyerong sudut • melukis heksagon sekata apabila diberi jarak menyerong rata • menghasilkan lukisan gabungan pelbagai poligon Standard Pembelajaran Dekagon Poligon tidak sekata Nonagon 77 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Melukis Pentagon Sekata Apabila diberi Sisi Langkah 2 Langkah 1 Langkah 3 Diberi sisi AB. Dengan membina garisan bersudut 45° dan 60° di titik A dan B, titik 4 dan 6 diperoleh. Bina sisi AB dan bahagi dua sama berserenjang. Dengan membahagi dua sama, titik 4, 5 dan 6 diperoleh. A B A B A B 6 4 45˚ 60˚ A B 6 4 5 A B 6 4 5 E C D A B 6 4 5 E C D Langkah 4 Langkah 5 Berpusat di titik 5, bina bulatan yang melalui titik A dan B. Dengan memanjangkan garisan pembahagi sehingga bersilang dengan lilitan bulatan, titik D diperoleh. Dengan membina lengkok berjejari AB berpusat dititik A dan B, titik E dan C diperoleh. Lukiskan dan hitamkan garisan objek ABCDE untuk menghasilkan pentagon. Rajah 3.3.2 Kaedah melukis pentagon sekata apabila diberi sisi. 78 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Melukis Pentagon Sekata Apabila diberi Bulatan Terterap Lilit Diberi bulatan berpusat di O. Dengan membina lengkok berjejari AK berpusat dititik A dan K, titik m diperoleh. Dengan menggunakan jarak AB, lukis lengkok yang bersilang dililitan bulatan, titik-titik C, D dan E diperoleh. Bina garisan diameter AK dan bahagikan kepada lima bahagian yang sama. Tandakan 2 dan 5. Dengan membina garis lurus dari titik m dan melalui titik 2 sehingga menyilang lilitan bulatan, titik B diperoleh. Lukis dan hitamkan garisan objek ABCDE untuk menghasilkan pentagon. Langkah 2 Langkah 4 Langkah 1 Langkah 3 Langkah 5 Kaedah ini juga boleh digunakan untuk membina sebarang poligon dengan cara diameter bulatan dibahagi mengikut bilangan sisi yang dikehendaki. Rajah 3.3.3 Kaedah membina pentagon sekata apabila diberi bulatan terterap lilit. A K O A K O 2 5 A K O 2 5 m A K O 2 5 m B A K O 2 5 m B C D E A K 2 5 m B E A K 2 5 m B D E C O 79 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Diberi sisi AB. Lukis garisan AB. Dengan membina lengkok berjejari AB berpusat di A dan B, pusat O diperoleh. Berpusat di O, bina bulatan melalui titik A dan titik B. Dengan membina lengkok berjejari AB, berpusat di A atau B, titik C, D, E dan F diperoleh. Lukis dan hitamkan garisan objek AFEDCB. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Melukis Heksagon Sekata Apabila diberi Sisi Rajah 3.3.4 Kaedah membina heksagon sekata apabila diberi sisi. A B A B O A B C D E F O A B C D E F O 80 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Rajah 3.3.5 Kaedah membina heksagon sekata apabila diberi jarak menyerong sudut. Langkah 2 Langkah 1 Langkah 3 Melukis Heksagon Sekata Apabila diberi Jarak Menyerong Sudut Diberi jarak menyerong sudut AD. Dengan membina lengkok berjejari OA, berpusat di A atau D menyilang di lilitan bulatan, titik-titik B, C, E dan F diperoleh. Lukis garisan AD. Dengan membahagi garisan AD, titik O diperoleh. Bina bulatan berpusatkan O, dengan jejari OA. Lukis dan hitamkan garisan objek ABCDEF. A D A O D O A D C E F B O A D B C E F 81 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Langkah 3 Langkah 1 Langkah 2 Diberi jarak menyerong rata AB. Dengan membina garisan bersudut 30° pada pusat O menyilang garis tegak, titik-titik P, R, S dan U diperoleh. Lukis garisan AB. Dengan membahagi garisan AB, titik O diperoleh. Bina bulatan berjejari AO. Bina garisan tegak pada titik A dan B. Melukis Heksagon Sekata Apabila diberi Jarak Menyerong Rata Rajah 3.3.6 Kaedah membina heksagon sekata apabila diberi jarak menyerong rata. Langkah 4 Lukis dan hitamkan garisan objek PQRSTU. Dengan membina garisan bersudut 30° pada titik- titik P, U, S dan R, titik-titik T dan Q diperoleh. A B A B O A B 30° 30° P R S U 30˚ A B P Q R T S U 30˚ 30˚ 30˚ 30˚ 30˚ A B P Q R T S U 82 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 1. Senaraikan: (a) Tiga jenis segi tiga (b) Empat jenis segi empat (c) Tiga jenis poligon 2. Bina saiz penuh segi tiga ABC, diberi tapak AB=63 mm dan BC=85 mm. 3. Lukiskan sebuah segi tiga PQR yang diberi ukuran tapak PQ=75 mm, sudut tapak 45° dan 60°. 4. Lukiskan sebuah pentagon sekata yang diberi sisi 45 mm. 5. Lukiskan saiz penuh segi empat ABCD di bawah. 3.3 1. Lukiskan heksagon sekata jika panjang sisi 40 mm. 2. Lukiskan heksagon sekata jika panjang pepenjuru 70 mm. 3. Lukiskan pentagon sekata jika diameter 65 mm. 4. Lukiskan pentagon sekata jika panjang sisi 40 mm. 5. Lukis semula heksagon ABCDEF dan segi tiga sama sisi ABG. Diberi sisi heksagon dan segi tiga ialah 80 mm. Ukuran diberi dalam mm. Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 60° 105° A B C D 40 60 A B C D E F G 80 83 Bab 3 | Segi Tiga, Segi Empat dan Poligon Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 6. Lukiskan sebuah trapezium PQRS bila diberi PQ=60 mm, QR=50 mm, ∠SPQ=60° dan ∠PQR=75°. 7. Lukiskan saiz penuh segi tiga puncak. 9. (a) Lukiskan heksagon berdiameter 85 mm. (b) Pada rajah yang sama, bina segi tiga tepat jika diberi panjang hipotenus ialah x. 8. Lukiskan saiz penuh segi empat ABCD di bawah. (a) (b) P Q R S 60 80 A B C 60° A B C D 60° 105 65 80 60° 60 A B C 40 X 84 44 PEMBESARAN DAN PENGECILAN BAB Standard Kandungan • Menerangkan konsep pembesaran dan pengecilan • Melukis rajah pengecilan mengikut nisbah sisi • Melukis rajah pembesaran mengikut nisbah sisi • Melukis rajah pengecilan mengikut nisbah luas • Melukis rajah pembesaran mengikut nisbah luas Pada pendapat anda, adakah sebarang alat yang boleh menjadikan imej sesuatu objek besar kelihatan lebih kecil ataupun sebaliknya? 85 44 PEMBESARAN DAN PENGECILAN BAB Standard Kandungan 85 86 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 4.1 Konsep Pembesaran dan Pengecilan Konsep ini merupakan perubahan yang dilakukan ke atas sesuatu rajah yang mempunyai bentuk yang serupa tetapi saiz yang berbeza. Namun, masih mempunyai sudut yang sama. Ianya boleh dibandingkan mengikut nisbah sisi atau nisbah luas. Sesuatu rajah boleh dibesarkan dan dikecilkan dalam bentuk serupa dengan rajah asal. Dalam Rajah 4.1.1 menunjukkan segi empat ABCD, segi empat A'B'C'D' dan segi empat tepat A''B''C''D'' yang serupa. Segi empat A'B'C'D' adalah rajah yang dikecilkan dengan nisbah sisi 1:2 daripada rajah ABCD manakala, segi empat A''B''C''D'' adalah rajah yang dibesarkan dengan nisbah sisi 2:1. Rajah 4.1.1 Konsep pembesaran mengikut nisbah sisi. Murid boleh: • menerangkan konsep pembesaran dan pengecilan nisbah sisi dan nisbah luas • membandingkan pembesaran dan pengecilan antara nisbah sisi dengan nisbah luas Kaedah pembesaran dan pengecilan bagi rajah dengan menggunakan nisbah sisi adalah berbeza dengan kaedah nisbah luas. Pelajar dikehendaki mengukur saiz meja kelas dengan menggunakan pembaris. Kecilkan ukuran yang diperoleh dengan skala nisbah 1:2. Kaitkan aktiviti tersebut dengan penerangan Rajah 4.1.1 dan bincangkan dalam kumpulan. Standard Pembelajaran Maksud pengecilan nisbah 3:5 3 : 5 Rajah yang dilukis Rajah asal Maksud pembesaran nisbah 5:3 5 : 3 Rajah yang dilukis Rajah asal 1 2 4 A D B B'' A'' D'' C'' A' D' C' B' C Objek Imej Imej 1:2 1:1 2:1 Pusat pembesaran 87 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan Murid boleh: • melukis pengecilan rajah satah yang mempunyai sisi lurus mengikut nisbah sisi • melukis pengecilan rajah satah yang mempunyai sisi lurus, lengkok dan bulatan mengikut nisbah sisi 4.2 Melukis Rajah Pengecilan Mengikut Nisbah Sisi Melukis Pengecilan Rajah Satah yang Mempunyai Sisi Lurus Mengikut Nisbah Sisi Langkah 2 Langkah 3 Standard Pembelajaran Pilih A sebagai pusat pengecilan. Bahagikan AE kepada lima bahagian yang sama. Tandakan 3 dan 5. Diberi rajah poligon ABCDE. Kecilkan rajah mengikut nisbah sisi 3:5. Dengan melukis garisan pada 3 yang selari dengan E5, titik E' diperoleh. Bina garisan pancaran AE, AD, AC dan AB. Langkah 1 A D C B E 3 5 A D C B E A D C B E 3 5 A D C B E E' A D C B E 3 5 E' A D C B E 3 5 Langkah 4 Dengan membina garisan yang selari DE dari titik E' menyilang garisan AD, titik D' diperoleh. Begitu juga dengan garisan yang selari DC dan BC sehingga titik-titik C' dan B' diperoleh. E' C' D' A D C B E 3 5 B' 88 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 3 Langkah 5 Langkah 2 Rajah 4.2.1 Kaedah melukis pengecilan rajah yang mempunyai sisi lurus mengikut nisbah sisi. Melukis Pengecilan Rajah Satah yang Mempunyai Garis Lurus, Lengkok dan Bulatan Mengikut Nisbah Sisi Langkah 1 Pilih A sebagai pusat pengecilan. Bahagikan AD kepada empat bahagian yang sama. Tandakan 3 dan 4. Diberi rajah ABCD, pusat lengkok O1 dan O2. Kecilkan rajah mengikut nisbah sisi 3:4. Dengan melukis garisan pada titik yang selari dengan D4, titik D' diperoleh. Bina garisan pancaran di AB, AC, AD, AO1 dan AO2. Lukis dan hitamkan garisan AB'C'D'E'. Dengan menggunakan poligon di Rajah 4.2.1, kecilkan rajah tersebut dengan nisbah sisi 4:5. B' C' D' E' A D C B E 3 5 A O2 O1 D D C C B B A O2 O1 O2 O1 A 3 4 D C B D' A 3 4 O2 O1 D C B D' A 3 4 O2 O1 D C B 89 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan Langkah 5 Langkah 4 Langkah 6 Dengan membina garisan yang selari dengan DO1, dari titik D' menyilang garisan AO, titik O1' diperoleh. Dengan melukis lengkok berpusat di O1, titik C' diperoleh begitu juga dengan garisan selari dengan BC. Dengan membina garisan-garisan selari dengan CO2 dan Cx dan menyilang garisan AO2, pusat O2' dan x' diperoleh. Bina bulatan berpusat O2' berjejari O2x'. Lukis dan hitamkan garisan objek AB'C'D' dan bulatan. Rajah 4.2.2 Kaedah melukis pengecilan rajah satah yang mempunyai garis lurus, lengkok dan bulatan mengikut nisbah sisi. Kecilkan rajah yang diberi dengan nisbah sisi 4:5. C' D' B' A 3 4 O2 O1 D C B C' D' B' X' O2' A 3 4 O2 O1 D C B X C' D' B' O2'X' X A 3 4 O2 O1 O1' D C B A D C B 90 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 4.2 Kecilkan rajah di bawah mengikut nisbah sisi 2:3 menggunakan saiz kotak grid 10 mm x 10 mm. A B F E D C A B E D C O2 O1 A B O2 E D C O1 (a) (b) (c) 91 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan 4.3 Melukis Rajah Pembesaran Mengikut Nisbah Sisi Langkah 1 Langkah 2 Murid boleh: • melukis pembesaran rajah satah yang mempunyai sisi lurus mengikut nisbah sisi • membina pembesaran rajah satah yang mempunyai sisi lurus, lengkok dan bulatan mengikut nisbah sisi Standard Pembelajaran Melukis Pembesaran Rajah Satah yang Mempunyai Sisi Lurus Mengikut Nisbah Sisi Pilih A sebagai pusat pembesaran. Panjangkan AE, bina garisan condong dan bahagikan kepada empat bahagian yang sama. Tandakan 3 dan 4. Bina garisan pancaran AB, AC, AD dan AE. Dengan membina garisan 3E dan garisan selari dari titik 4. Titik E' diperoleh. Langkah 3 Dengan membina garisan yang selari dengan DE dari titik E' menyilang garisan AD, titik D' diperoleh. Begitu juga dengan garisan yang selari dengan DC dan BC sehingga titik C' dan B' diperoleh. Langkah 4 Lukis dan hitamkan garisan AB'C'D'E'. A D C B E A 3 4 D C B E E' A 3 4 D C B E A 3 4 D C B E D' B' E' C' A 3 4 D C B E D' B' E' C' Rajah 4.3.1 Kaedah melukis pembesaran rajah satah yang mempunyai sisi lurus mengikut nisbah sisi. Diberi rajah poligon ABCDE. Besarkan rajah mengikut nisbah sisi 4:3. 92 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Pilih A sebagai pusat pembesaran. Panjangkan garisan AD. Bina garisan condong dan bahagikan kepada empat bahagian yang sama. Tandakan 3 dan 4. Dengan membina garisan 3D dan garisan yang selari dari titik 4, titik D' diperoleh. Diberi rajah poligon ABCD dan pusat lengkok O1 dan O2. Lukiskan pembesaran nisbah sisi, 4:3. Langkah 2 Langkah 3 Bina garisan pancaran AB, AO2, AC, dan AO1. Dengan membina garisan yang selari dengan DO1, dari titik D' yang menyilang garis AO1', pusat O1' diperoleh. Begitu juga garisan selari dengan BC sehingga titik C' dan B' diperoleh. A D C B O1 O2 A D C B D' 3 4 O1 O2 A D C B D' 3 4 O1 O2 A D C B D' 3 4 O1 O2 O1' C' B' Membina Pembesaran Rajah Satah yang Mempunyai Sisi Lurus, Lengkok dan Bulatan Mengikut Nisbah Sisi 93 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan Langkah 4 Langkah 5 Dengan membina garisan-garisan yang selari dengan DO2 dan Dx, dari titik D' dan menyilang garisan AO2 yang dipanjangkan, pusat O2' dan x' diperoleh. Bina bulatan berpusat O2' dan berjejari O2'x'. Lukis dan hitamkan garisan objek AB'C'D' dan bulatan. Rajah 4.3.2 Kaedah melukis pembesaran rajah satah yang mempunyai sisi lurus, lengkok dan bulatan mengikut nisbah sisi. A D C B D' O1 O2 3 4 O1' C' B' O2' x x' A D C C' B B' D' O1 O2 3 4 O1' O2' 4.3 Besarkan rajah di bawah mengikut nisbah sisi 4:3 menggunakan saiz kotak grid 10 mm x 10 mm. A B F E D C A B D C O E A B E D C O2 (a) (b) (c) 94 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 4.4 Melukis Rajah Pengecilan Mengikut Nisbah Luas Melukis Pengecilan Rajah Satah yang Mempunyai Sisi Lurus Mengikut Nisbah Luas Panjangkan garisan BA, pilih A sebagai pusat pengecilan. Bina garisan serenjang di A. Dengan membina separuh bulatan berpusat di A berjejari AB, titik 3 diperoleh. Bina garisan condong dan bahagikan kepada tiga bahagian sama. Tandakan 2' dan 3'. Dengan membina garisan 3'3 dan garisan selari dari titik 2 titik 2' diperoleh. Langkah 2 Langkah 1 Murid boleh: • membina pengecilan rajah satah yang mempunyai sisi lurus mengikut nisbah luas • membina pengecilan rajah satah yang mempunyai sisi lurus, lengkok dan bulatan mengikut nisbah luas Standard Pembelajaran Dengan membahagi dua sama B2, pusat x diperoleh. Bina separuh bulatan. Persilangan di separuh bulatan dan garisan serenjang ditanda P dan Q. Diberi rajah poligon ABCDEF. Lukiskan pengecilan nisbah luas, 2:3. A D C B F E A D C B F E 2 3 1 3' 2' A D C B F E A D C B F E 2 3 1 3' 2' A D B F E 2 3 1 3' 2' C x 95 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan Langkah 3 Langkah 5 Langkah 4 Langkah 6 Dengan melukis garis lurus QB dan garisan selari dari titik P, titik B' diperoleh. Bina garisan yang selari dengan BC dari B' menyilang garisan AC, titik C' diperoleh. Begitu juga dengan garisan-garisan yang selari dengan CD, DE dan EF sehingga titik-titik E' dan F' diperoleh. Bina garisan pancaran dari AB, AC, AD, AE dan AF. Lukis dan hitamkan rajah poligon AB'C'D'E'F'. Rajah 4.4.1 Kaedah melukis pengecilan rajah satah yang mempunyai sisi lurus mengikut nisbah luas. A D C B F E 2 3 1 3' 2' P Q B' A D C B F E B' 2 3 1 3' 2' P Q A D C B F F' E' E D' C' B' 2 3 1 3' 2' P Q A D C B F F' E' E D' C' B' 2 3 1 3' 2' P Q 96 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 2 Langkah 3 Dengan membahagi dua sama A2', pusat X diperoleh. Bina separuh bulatan persilangan di separuh bulatan dan garisan serenjang di tanda P dan Q. Dengan membina garisan serenjang di F, tandakan titik P dan Q. Dengan membina garis lurus QA',titik PA' diperoleh. Membina Pengecilan Rajah Satah yang Mempunyai Sisi Lurus, Lengkok dan Bulatan Mengikut Nisbah Luas Langkah 1 Panjangkan garisan AF. Pilih F sebagai pusat pengecilan. Dengan membina separuh bulatan berpusat di F berjejari FA, titik A3' diperoleh. Bina garisan condong dan bahagikan kepada tiga bahagian yang sama. Tandakan 2 dan 3. Dengan membina garisan 2'2 dan garisan selari dari titik, 3'3 diperoleh. Diberi rajah ABCDEF dan pusat lengkok O1 dan O2. Lukis pengecilan nisbah luas 2:3. A D C B E 2 3 F A D C B E O1 F O2 O1 O2 2' 3' A D C B E 2 3 F O1 O2 2' 3' x A D C B E 2 3 F O1 O2 2' 3' P Q A' x 97 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan Langkah 4 Langkah 6 Langkah 5 Langkah 7 Bina garisan pancaran dari FB, FC, FD, FE dan FO. Dengan melukis garisan dari titik D ke DO2, garisan DO2' diperoleh. Lukis garisan selari dengan DO2 dari titik D'. Titik O2' diperoleh. Dengan melukis garisan yang selari dengan garisan BC dari titik B' menyilang garisan FC, titik C' diperolehi. Begitu juga dengan garisan- garisan yang selari dengan CD, DO1' dan lengkok DE. Lukis dan hitamkan garisan objek A'B'C'D'E'F'. 4.4 Kecilkan rajah di bawah dengan nisbah luas 3:4 menggunakan saiz kotak grid 10 mm x 10 mm. Rajah 4.4.2 Kaedah membina pengecilan rajah satah yang mempunyai sisi lurus, lengkok dan bulatan mengikut nisbah luas. A D C B E 2 3 F O1 O2 2' 3' P Q A' x O1 O2 A D C B E 2 3 F A' D' C' B' E' 2' 3' P Q x O1' A D C B E 2 3 F A' D' C' B' E' 2' 3' P Q x O1 O2 O1' O2' A D C B E 2 3 F O2 A' D' C' B' E' 2' 3' P Q O2' O1 O1' 98 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Dengan membina garisan serenjang di A, titik P dan Q diperoleh. Panjangkan garisan BA. Pilih A sebagai pusat pembesaran. Dengan membina separuh bulatan berpusat di A, titik 3' diperoleh. Bina garisan condong dan bahagikan kepada empat bahagian yang sama. Tandakan 3 dan 4. Dengan membina garisan 3'3 dan garisan selari dari titik 4', titik 4 diperoleh. Dengan membahagi dua sama B4', pusat X diperoleh. Bina separuh bulatan B yang berpusat di X. 4.5 Melukis Rajah Pembesaran Mengikut Nisbah Luas Melukis Pembesaran Rajah Satah yang Mempunyai Sisi Lurus Mengikut Nisbah Luas Standard Pembelajaran Murid boleh: • melukis pembesaran rajah satah yang mempunyai sisi lurus mengikut nisbah luas • membina pembesaran rajah satah yang mempunyai sisi lurus, lengkok dan bulatan mengikut nisbah luas D C B F E A 3' 3 4 4' A D B F E 3' 3 x 4 4' C A D B F E x 3' 3 4 4' P Q C A D C B F E Diberi rajah poligon ABCDEF. Lukiskan pembesaran nisbah luas, 4:3. 99 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan Bina garis lurus dari P ke B dan lukis garis lurus QB’ selari dengan PB. Bina garisan pancaran dari AB, AC, AD, AE dan AF. Lukis dan hitamkan garisan objek AB'C'D'E'F'. Lukis garis lurus B'C' selari dengan BC, C'D' selari dengan CD, D'E' selari dengan DE dan E'F' selari dengan EF. A D B F E x 3' 3 4 4' P Q C B' A D B F E x 3' 3 4 4' P Q C B' A D B E x 3' 3 4 4' P Q B' E' D' F F' C' C A D B F E x 3' 3 4 4' P Q B' E' D' F' C' Langkah 4 Langkah 5 Langkah 7 Langkah 6 Rajah 4.5.1 Kaedah melukis pembesaran rajah satah yang mempunyai sisi lurus mengikut nisbah luas. 100 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Membina Pembesaran Rajah Satah yang Mempunyai Sisi Lurus, Lengkok dan Bulatan Mengikut Nisbah Luas Langkah 1 Diberi rajah poligon ABCDEF dan pusat lengkung O1 dan O2. Lukiskan pembesaran nisbah luas, 3:2. Langkah 3 Langkah 2 A D C B E O1 3 F A D C B E O F O2 O2 4 3' 4' A D C B E O1 3 F O2 4 x 3' 4' P Q A' D C B E O1 3 F O2 4 x 3' 4' P Q A Panjangkan garisan AF. Pilih F sebagai pusat pembesaran. Dengan membina separuh bulatan berpusat di A, titik 3' diperoleh. Bina garisan condong dan bahagikan kepada empat bahagian yang sama. Tandakan 3 dan 4. Dengan membina garisan 3'3 dan garisan selari dari titik 4', titik 4 diperoleh. Dengan membahagi dua sama B4', pusat X diperoleh. Bina separuh bulatan B yang berpusat di X. Dengan membina garisan serenjang di A, tandakan titik P dan Q diperoleh. 101 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan Bina garisan pancaran FA, FB, FC, FD, FO1, FO2 dan FE. Lukis dan hitamkan garisan objek A'B'C'D'E'F. Lukis garis lurus A'B' selari dengan AB, B'C' selari dengan BC, C'D' selari dengan CD, D'O' selari dengan DO dan FO2' selari dengan FO2. Bina lengkok D'E' selari dengan DE. D C B E O1 3 F O2 4 x 3' 4' P Q A' A D C B E O1 3 F O2 4 x 3' 4' P Q B' C' O1' E' O2' D' A' A A D C B E O1 3 F O2 4 x 3' 4' P Q A' B' C' O1' E' O2' D' Langkah 4 Langkah 5 Langkah 6 Rajah 4.5.2 Kaedah membina pembesaran rajah satah yang mempunyai sisi lurus, lengkok dan bulatan mengikut nisbah. 102 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 1. Nyatakan kaedah pembesaran dan pengecilan rajah. 2. Apakah kaitan antara nisbah sisi dan nisbah luas. 3. Kecilkan rajah di bawah dengan nisbah luas 4:5. A B O C D (a) (b) (c) (d) (e) (f) (a) (b) (c) 4.5 Besarkan rajah di bawah dengan nisbah luas 5:3 menggunakan saiz kotak grid 10 mm x 10 mm. 103 Bab 4 | Pembesaran dan Pengecilan Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 4. Besarkan rajah di bawah dengan nisbah luas 5:3. (a) (b) (c) 104 Standard Kandungan 55 ELIPS, PARABOLA DAN TANGEN BAB • Menerangkan konsep elips dan parabola • Melukis elips mengikut kaedah yang ditentukan • Melukis parabola mengikut kaedah yang ditentukan • Mengenal pasti konsep dan ciri-ciri ketangenan • Melukis garisan bertangen pada bulatan dalam pelbagai keadaan • Melukis bulatan bertangen pada garisan dalam pelbagai keadaan • Melukis bulatan bertangen pada bulatan dalam pelbagai keadaan Bentuk parabola juga digunakan untuk pelbagai fungsi dalam kehidupan kita. Sebutkan beberapa contoh lain bentuk parabola di persekitaran anda? 105 Standard Kandungan 55 ELIPS, PARABOLA DAN TANGEN BAB 105 106 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Paksi Major Paksi Minor F1 F2 Jejari J Pusat elips A B D C J = 1 2Paksi major F1 F2 A B D C x y F1B + F2B = AC F1x + F2x = AC F1y + F2y = AC AC = Paksi major 5.1 Konsep Elips dan Parabola Konsep Elips Elips adalah satu titik bergerak supaya jumlah jaraknya dari dua titik tetap (fokus) adalah sama. Elips adalah lokus dari semua titik yang memiliki jumlah jarak yang sama dari dua titik tetap yang telah ditentukan sebelumnya (fokus). Elips mempunyai paksi major dan minor. Paksi yang panjang adalah paksi major dan paksi yang pendek adalah paksi minor. Hubungan antara paksi minor, paksi major dan titik fokus (F) ditunjukkan dalam Rajah 5.1.1. Titik fokus F1 dan F2 di bina pada paksi major dengan jejari separuh paksi major. Hasil tambah mana-mana dua garisan yang menyentuh elips dan kedua-dua titik fokus, F1 dan F2 adalah sama dengan panjang paksi major. Rajah 5.1.1 Ciri-ciri elips dan hubungan antara paksi minor, paksi major dan titik fokus, F. Cuba lihat pada kon yang dipotong. Jika dilihat tepat dari posisi atas, bentuk bulatan dapat dilihat. Apabila satu satah condong memotong kon, bentuk elips dilihat dan apabila memotong kon merentasi tapaknya, bentuk parabola dapat dilihat. Murid boleh: • menyatakan ciri-ciri elips dan parabola iaitu - elips; pusat, paksi major dan paksi minor - parabola; mercu dan paksi simetri • membezakan elips dan parabola Standard Pembelajaran Parabola Elips Bulatan Bulatan Elips Parabola 107 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Bentuk parabola digunakan sebagai piring pemancar dan penerima isyarat telekomunikasi. Bentuk parabola berfungsi untuk memantulkan dan memfokuskan gelombang yang dipancarkan. Rajah 5.1.2 Kedudukan mercu, hubungan titik fokus, paksi simetri dan direktriks. 5.1 1. Berikan contoh elips dan parabola yang anda dapat lihat dalam kehidupan seharian anda. 2. Nyatakan perbezaan elips dan parabola. 3. Nyatakan maksud bagi istilah yang berikut. (a) Elips (b) Paksi major (c) Paksi minor (d) Parabola (e) Mercu (f) Paksi simetri Konsep Parabola Parabola adalah satu titik yang bergerak dari satu titik tetap (titik fokus) yang sentiasa mempunyai jarak yang sama dengan jarak serenjang titik itu dengan satu garis lurus (direktriks). Mercu parabola adalah separuh daripada jarak serenjang titik fokus dengan direktriks yang ditetapkan. Paksi simetri adalah pembahagi dua parabola. Rajah 5.1.2 menunjukkan kaedah menentukan kedudukan titik fokus. Apabila diberi garisan merentas parabola pada titik P dan R dengan jarak a dari mercu Q, garisan direktriks dibina dengan jarak b dari mercu Q. Jarak a adalah sama dengan jarak b. Garisan AP yang bertangen kepada parabola dibahagi dua dan dipanjangkan merentasi paksi simetri bagi memperoleh titik fokus F.   Mercu Paksi Simetri Direktriks Titik fokus, F Jarak a = b P R Q A a b 108 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 2 Langkah 3 5.2 Melukis Elips Langkah 1 Langkah 4 Murid boleh: • melukis elips mengikut kaedah bulatan sepusat Standard Pembelajaran Kaedah pembinaan elips menggunakan kaedah bulatan sepusat ditunjukkan pada Rajah 5.2.1. Elips Diberi panjang paksi minor dan paksi major. Bentuk elips mengufuk dikenal pasti. Bahagikan bulatan kepada 12 bahagian yang sama. Pada setiap titik persilangan garisan pembahagi 12 dengan bulatan major, bina garisan menegak. Bina dua bulatan sepusat dengan jejari 1 2 panjang paksi minor dan 1 2 panjang paksi major. Pada setiap titik persilangan garisan pembahagi 12 dengan bulatan minor, bina garisan mengufuk. Paksi minor Paksi major 1 2 1 2 Paksi minor Paksi major 109 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen 5.2 1. Bina elips pada sebuah bulatan berjejari 90 mm. Diberi paksi minor elips tersebut adalah 50 mm. 2. Bina satu elips apabila diberi ukuran paksi major 120 mm dan paksi minor 60 mm. Kedudukan paksi major adalah menegak. 3. Lukiskan separuh elips menegak apabila diberi paksi major 70 mm dan paksi minor 30 mm. 4. Lukiskan suku elips apabila diberi paksi major 80mm dan paksi minor 50 mm. Langkah 5 Langkah 6 Lukis elips melalui 12 titik yang telah diperoleh. Gunakan lengkung Perancis atau lengkung fleksibel. 12 titik persilngan garisan mengufuk dan menegak yang membentuk elips diperoleh. Rajah 5.2.1 Kaedah melukis elips mengufuk. D C B A Lengkung elips bertangen dengan empat titik segi empat iaitu A, B, C dan D. Secara berkumpulan, bina sebuah model kon. Kon yang telah siap dipotong secara menyerong. Lukiskan bentuk elips yang diperoleh dan dapatkan ukuran paksi major dan paksi minor. Elips mengufuk terhasil apabila binaan garisan menegak dari bulatan major dan garisan mengufuk dari bulatan minor. Elips terhasil apabila binaan garisan mengufuk dari bulatan major dan garisan menegak dari bulatan minor. 110 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 5.3 Melukis Parabola Parabola boleh dilukis dengan menggunakan kaedah segi empat tepat seperti dalam Rajah 5.3.1. Parabola Diberi segi empat tepat ABCD dan kedudukan mercu E. Bina paksi simetri EF. Dengan membahagikan garisan BC dan CE kepada empat bahagian sama, titik a, b, c, d, e dan f diperoleh. Dengan melukis garisan-garisan menegak dari titik d, e dan f, titik-titik persilangan parabola diperoleh. Bina garisan dari mercu ke titik pembahagian a, b dan c. Lukis separuh parabola melalui lima titik persilangan parabola dengan menggunakan lengkung Perancis atau lengkung fleksibel. Standard Pembelajaran Murid boleh: • melukis parabola mengikut kaedah segi empat tepat Standard Pembelajaran D C B A E D C B A E F 2 1 3 4 4 3 2 1 a b c f e d 4 D C B A E F 2 1 3 4 3 2 1 a b c f e d D C B A E F a b c f e d D C B A E F a b c f e d 111 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Secara berkumpulan, cari satu objek yang mempunyai bentuk parabola. Lukis semula bentuk parabola tersebut dan nyatakan ukuran yang digunakan untuk membina parabola tersebut dan tentukan kedudukan mercu pada objek dipilih. Bentangkan dapatan anda. Langkah 5 Pindahkah lima titik separuh parabola ke satu lagi segi empat dengan konsep pantulan. Gunakan kompas dan pembaris T. Lukis dan lengkapkan bentuk parabola. D C B A E F a b c d e f a' b' c' d' e' f ' D C B A E Lengkung parabola bertangen hanya pada satu titik segi empat. Mercu sebagai tempat permulaan dan pembahagian sisi dilakukan di belakang lengkung parabola. Rajah 5.3.1 Melukis parabola dengan menggunakan kaedah segi empat tepat. 4 4 C B D A C B D A B C A D B C A D 2 1 3 4 3 2 1 2 1 3 4 3 2 1 5.3 1. Bina satu parabola pada segi empat berikut: (a) Saiz 100 mm x 50 mm (b) Saiz 20 mm x 60 mm (c) Saiz 40 mm x 50 mm 112 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 2. Lukiskan parabola pada segi empat berikut. Titik A adalah mercu parabola. (a) (b) (c) 3. Lukiskan separuh parabola pada segi empat berikut. Titik A adalah mercu parabola. (a) (b) (c) 4. Panjang sebuah segi empat adalah 80 mm. Nisbah panjang:tinggi segi empat tersebut adalah 2:1. Bina separuh parabola pada segi empat tersebut. 60 40 A A 30 40 40 70 A 30˚ 65 40 A A 50 30 A 45 35 45˚ 113 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen 5.4 Konsep dan Ciri-ciri Ketangenan Tangen adalah satu garis lurus atau bulatan yang bersentuhan dengan bulatan atau lengkok yang lain pada satu titik. Titik tersebut dinamakan titik tangen. Garisan yang menyambungkan pusat bulatan dengan titik tangen disebut garisan normal. Garisan normal adalah berserenjang dengan garisan tangen. Rajah 5.4.1 menunjukkan konsep tangen yang menerangkan keadaan tersebut. J P Normal Titik tangen (a) Bulatan menyentuh garisan (b) Bulatan menyentuh bulatan di sebelah dalam (c) Bulatan menyentuh bulatan di sebelah luar Rajah 5.4.1 Konsep ketangenan. j J P Q T j J R S T Konsep tangen boleh dilihat pada tayar basikal yang menyentuh permukaan jalan raya seperti foto di atas. Murid boleh: • menerangkan konsep dan ciri-ciri ketangenan - garis lurus dan bulatan - bulatan dan bulatan di sebelah dalam - bulatan dan bulatan di sebelah luar Standard Pembelajaran Titik tangen Titik tangen 114 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 5.5 Melukis Garisan Bertangen kepada Bulatan dalam Pelbagai Keadaan Melukis Garisan Bertangen kepada Bulatan Apabila Titik Berada di Lilitan Bulatan Rajah 5.5.1 Kaedah membina garisan tangen pada titik di bulatan. Melukis Garisan Bertangen kepada Bulatan Apabila Titik Berada di Luar Bulatan Langkah 1 Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Diberi satu bulatan dengan pusat O dan titik tangen T. Garisan OT dibina dan dipanjangkan. Bina lengkok berjejari J dan berpusat di T serta menyilang garisan OT. Titik-titik P dan Q diperoleh. Berpusat di P dan Q, bina lengkok berjejari sama yang menyilang di R. Lukis garisan RT yang bertangen dengan bulatan. Diberi satu bulatan dengan pusat O dan titik tangen T. Lukis rajah garisan bertangen kepada bulatan berjejari 40 mm. Diberi satu bulatan dengan pusat O dan titik tangen T. Bina garisan OT. Dengan membahagi dua sama garisan OT, titik R diperoleh. Murid boleh: • melukis garisan bertangen kepada bulatan apabila - titik berada di lilitan bulatan - titik berada pada luar bulatan - dua bulatan secara luar - dua bulatan secara dalam Standard Pembelajaran T O J40 T O T O J Q P O J T Q P R Q T O P R J O T O T R 115 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Langkah 2 Langkah 3 Dengan melukis separuh bulatan berpusat di R, titik tangen S diperoleh. Lukis garisan tangen ST. Rajah 5.5.2 Kaedah membina garisan tangen pada titik di luar bulatan. O T R J S O T R J S Langkah 2 Langkah 1 Langkah 3 Lukis rajah garisan bertangen di luar bulatan berjejari 40 mm. Melukis Garisan Bertangen kepada Dua Bulatan Secara Luar Diberi dua bulatan jejari JA dan JB. Dengan membina bulatan berjejari Jx1(Jx=JA – JB) berpusat di A bersilang dengan separuh bulatan, titik C diperoleh. Bina garisan AB. Bina separuh bulatan pada garisan AB. Dengan melukis dan memanjangkan garisan AC bersilang dengan bulatan berjejari JA1, titik tangen D diperoleh. T O J40 100 A B JA JB B A JA JB Jx A B C JA JB Jx A B C D JA JB 116 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 4 Langkah 1 Langkah 5 Lukis rajah garisan yang bertangen kepada dua bulatan luar seperti Rajah 5.5.3 diberi jejari JA=60 mm, JB=40 mm dan jarak di antara pusat AB=80 mm. Melukis Garisan Bertangen kepada Dua Bulatan Secara Dalam Dengan membina garisan selari dengan AD pada pusat B dan menyilang bulatan berjejari JB, titik tangen E diperoleh. Lukis garisan tangen DE. D E A B JX C JA JB Rajah 5.5.3 Kaedah membina garisan bertangen di bahagian luar dua bulatan. Diberi dua bulatan jejari JA dan JB. Bina garisan AB. Bina separuh bulatan pada garisan AB. E D JX C A B JA JB E A B JX C D JA JB D E A B JX C JA JB A B JA JB A B JA JB Formula bagi garisan bertangen kepada dua bulatan secara luaran, Jejari bulatan baru (JX) adalah hasil tolak jejari bulatan besar (JA)–jejari bulatan kecil (JB). JX = JA – JB Formula bagi garisan bertangen kepada dua bulatan secara dalaman, jejari bulatan baru (JX) adalah hasil tambah jejari kedua-dua bulatan (JA)+(JB). JX = JA + JB 117 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Langkah 2 Langkah 4 Langkah 3 Lukis rajah garisan yang bertangen kepada dua bulatan secara luar seperti Rajah 5.5.4 diberi jejari JA=60 mm, JB=40 mm dan jarak di antara pusat AB = 80 mm. Dengan membina bulatan berjejari Jx(Jx=JA + JB) berpusat di A bersilang dengan separuh bulatan, titik C diperoleh. JX C A B JA JB D JX C A B JA JB E D JX C A B JA JB Lukis garisan tangen DE. Dengan membina garisan AC, titik tangen D diperoleh. Dengan membina garisan selari AD pada pusat B dan menyilang bulatan berjejari JA, titik tangen E diperoleh. Rajah 5.5.4 Kaedah membina garisan bertangen di bahagian dalam dua bulatan. 5.5 1. Lukis semula rajah garisan bertangen berikut menggunakan skala penuh. (a) (b) A B C J40 100 C J40 100 J25 A B D 118 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 2. Lukis semula komponen berikut menggunakan skala penuh. (a) (b) (c) (c) J40 100 J30 A C D B A J40 100 80 50 J20 J15 C D E F G B J40 J25 A D 100 B C J40 J30 B 100 A C D 119 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen 5.6 Melukis Bulatan Bertangen Pada Garisan dalam Pelbagai Keadaan Melukis Bulatan Bertangen kepada Garis Lurus Apabila diberi Jejari Bulatan Diberi satu jejari J dan titik A pada garisan. Bina garisan serenjang di A. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Berpusat di A, bina lengkok berjejari J menyilang di O. Berpusat di O, lukis bulatan berjejari J bertangen di titik A. Bina bulatan bertangen pada garisan apabila diberi jejari J=40 mm. Murid boleh: • melukis bulatan bertangen kepada - garis lurus apabila diberi jejari bulatan - dua garis lurus apabila diberi jejari bulatan - dua garis lurus apabila diberi satu titik tangen Standard Pembelajaran Rajah 5.6.1 Kaedah membina bulatan bertangen garisan apabila diberi jejari. Jejari J A A A O A J O 120 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 Bina satu garisan berketinggian J yang selari dengan AB dan menyilang di O. Berpusat di O, lukiskan bulatan berjejari J yang bertangen di P dan Q. Berpusat di O, bina garisan serenjang dari titik O ke garis AB dan BC. Titik P dan Q diperoleh. Bina bulatan bertangen kepada dua garisan seperti Rajah 5.6.2 diberi jejari J=40 mm dan sudut BAC=60°. Diberi satu jejari J dan sudut BAC. Berpusat di A, bina satu lengkok dan bahagi dua sama sudut BAC. Langkah 1 Melukis Bulatan Bertangen kepada Dua Garisan Lurus Apabila diberi Jejari Bulatan C Jejari J B A C B A C Jejari J O B A C B A O P Q Jejari J J C B A O P Q Rajah 5.6.2 Kaedah membina bulatan bertangen dua garisan diberi jejari. 121 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Berpandukan Rajah 5.7.1 bina bulatan bertangen pada satu bulatan lain yang menyentuh di sebelah luar. Diberi jejari JA=20 mm dan JB=30 mm. 5.7 Melukis Bulatan Bertangen pada Bulatan dalam Pelbagai Keadaan Melukis Bulatan Bertangen kepada Satu Bulatan Lain dan Menyentuh di Sebelah Luar Diberi satu jejari JB, satu bulatan dengan jejari JA dan titik tangen T. Bina garisan dari titik O melalui T. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Bina lengkok dengan jejari JA+JB menyilang titik B. Berpusat di P, lukiskan bulatan berjejari JB. Murid boleh: • menghasilkan bulatan bertangen kepada - satu bulatan lain dan menyentuh di sebelah luar - satu bulatan lain dan menyentuh di sebelah dalam - dua bulatan lain dan menyentuh di sebelah dalam - dua bulatan lain dan menyentuh di sebelah luar - dua bulatan lain dan menyentuh di sebelah dalam dan luar - satu bulatan lain melalui titik tangen pada bulatan dan satu titik lain yang diberi - satu bulatan lain yang menyentuh di sebelah luar dan melalui titik tangen pada garisan atau bulatan yang diberi Standard Pembelajaran Rajah 5.7.1 Kaedah membina bulatan bertangen kepada satu bulatan lain dan menyentuh di sebelah luar. O T Jejari JB JA JA O T O JA T JA+JB B O JA JB T B 122 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Langkah 1 Melukis Bulatan Bertangen kepada Satu Bulatan Lain dan Menyentuh di Sebelah Dalam Melukis Bulatan Bertangen kepada Dua Bulatan Lain dan Menyentuh di Sebelah Dalam Diberi satu jejari JA, satu bulatan dengan jejari JB dan titik tangen T. Diberi dua bulatan dengan jejari JA dan JB serta satu jejari JN. Berpusat di O, bina lengkok berjejari JN–JA. Berpusat di P, bina lengkok berjejari JN–JB. Titik persilangan Q diperoleh. Berpusat di O, bina lengkok JA–JB. Pusat bulatan P diperoleh. Bina garisan dari titik T melalui O. Berpusat di P, lukiskan bulatan berjejari JA. Berpandukan Rajah 5.7.2, bina bulatan bertangen kepada satu bulatan lain yang menyentuh di sebelah dalam. Diberi jejari JA=30 mm dan JB=20 mm. Rajah 5.7.2 Kaedah membina bulatan bertangen bulatan secara dalam. O T Jejari JA JB T O JB T JB O P JA–JB T O P JB JA Jejari JN JA JB O P JA O JN–JA JN–JB P Q 123 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Melukis Bulatan Bertangen kepada Dua Bulatan Lain dan Menyentuh di Sebelah Luar Diberi dua bulatan dengan jejari JA dan JB serta satu jejari JN. Berpusat di O, bina lengkok berjejari JA+JN. Berpusat di P, bina lengkok berjejari JB+JN. Titik persilangan Q diperoleh. Bina garisan dari titik Q melalui titik O hingga menyilang di T1. Bina garisan dari titik O melalui titik P hingga menyilang di T2. Berpusat di Q, Lukiskan lengkok JN dengan jejari QT1=QT2. Berpandukan Rajah 5.7.3 bina bulatan bertangen kepada dua bulatan lain yang menyentuh di sebelah dalam. Diberi jejari JA=30 mm, JB=20 mm dan JN=70 mm dan jarak OP=80 mm. Rajah 5.7.3 Kaedah membina bulatan bertangen dua bulatan di sebelah dalam. Rajah 5.7.4 Kaedah membina bulatan bertangen kepada dua bulatan lain menyentuh luar. Langkah 2 Langkah 3 Bina garisan OQ dan PQ. Titik tangen T1 dan T2 diperoleh. Berpusat di Q, bina lengkok berjejari JN melalui titik tangen T1 dan T2. O P T2 T1 Q JA JB T2 T1 JA JB O P Q JN Jejari JN JA JB O P O JA+JN JB+JN P JA JB T2 T1 Q O P T2 T1 JA JB Q O P T2 T1 JA JB Q JN 124 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Bina bulatan bertangen kepada dua bulatan lain yang menyentuh sebelah luar pada Rajah 5.7.4. Diberi jejari JA=30 mm, JB=20 mm dan JN=30 mm dan jarak OP=80 mm. Bina bulatan bertangen kepada dua bulatan lain menyentuh di sebelah luar dan dalam pada Rajah 5.7.5. Diberi jejari JA=30 mm, JB=20 mm dan JN=50 mm dan jarak OP=70 mm. Melukis Bulatan Bertangen kepada Dua Bulatan Lain dan Menyentuh di Sebelah Dalam dan Luar Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Diberi dua bulatan dengan jejari JA, JB serta satu jejari JN. Bina garisan dari titik Q melalui titik O hingga menyilang di titik tangen T1. Bina garisan dari titik Q melalui titik P hingga menyilang di titik tangen T2. Berpusat di O, bina lengkok berjejari JN–JA. Berpusat di P, bina lengkok berjejari JN+JB. Titik persilangan Q diperoleh. Berpusat di Q, lukis bulatan berjejari JN melalui titik T1 dan T2. Rajah 5.7.5 Kaedah membina bulatan bertangen kepada dua bulatan lain dan menyentuh di sebelah dalam dan luar. JA JB Jejari JN P O P JN+JA JN–JA Q JA JB O T1 P JN+JA JA JB Q T2 JN–JA O T1 P JN JA JB Q T2 O 125 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Melukis Bulatan Bertangen kepada Satu Bulatan Lain Melalui Titik Tangen dan Satu Titik Lain yang diberi Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Diberi bulatan berjejari J, titik tangen T dan titik P. Bina garisan dari titik tangen T ke P. Bahagi dua sama garisan TP dan panjangkan hingga menyilang garisan TO yang dipanjangkan. Titik Q diperoleh. Bina garisan dari titik tangen T ke pusat O dan panjangkan. Berpusat di Q lukis lengkok TP. Rajah 5.7.6 Kaedah melukis bulatan bertangen kepada satu bulatan lain melalui titik tangen dan satu titik lain yang diberi. P O J T P O J T P O J Q T O J P Q T 126 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Melukis Bulatan Bertangen kepada Satu Bulatan Lain yang Menyentuh di Sebelah Luar dan Melalui Titik Tangen pada Garisan Langkah 2 Langkah 4 Langkah 3 Langkah 5 Langkah 1 Diberi bulatan berjejari J dan titik P pada garisan. Dari titik O, bina garisan selari dengan garisan serenjang P dan menyilang di lilitan bulatan, titik C diperoleh. Dengan membina garisan OD dan dipanjangkan ke garis serenjang, titik E diperoleh. Bina garisan serenjang pada garisan diberi dari titik P. Bina garisan CP yang menyilang di bulatan, titik D diperoleh. Berpusat di E, bina bulatan Jx dengan jejari EP=ED. Rajah 5.7.7 Kaedah membina bulatan bertangen bulatan lain di sebelah luar melalui titik tangen pada garisan. P J O J O P J C O P D J O C P D J O C E P D J O C E Jx P 127 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Melukis Bulatan Bertangen kepada Satu Bulatan Lain yang Menyentuh di Sebelah Luar dan Dalam Melalui Titik pada Bulatan diberi Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Diberi bulatan berjejari JA, JB dan titik tangen T. Bina garisan TB yang menyilang di C. Bina garisan PC dan panjangkan hingga menyilang garisan TA. Titik D diperoleh. Bina garisan dari titik tangen T ke pusat bulatan O. Panjangkan garisan hingga menyilang di A. Bina garisan PB yang selari dengan TA. Berpusat di D, Lukiskan lengkok TC dengan jejari DC=DT yang bertangen dengan bulatan JB dan JA. Rajah 5.7.8 Kaedah membina bulatan bertangen kepada satu bulatan lain yang menyentuh di sebelah luar dan dalam melalui titik tangen yang diberi. Berpandukan rajah 5.7.8, bina bulatan bertangen kepada bulatan lain yang membentuk di sebelah luar dan dalam diberi jejari JA=30 mm, JB=20 mm dan titik tangen T. T JB JA O P O T A JB B P JA JB O T A B C D P JA JB O T A B C D P JA JA T P 70 JB O 128 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 5.7 1. Lukis semula rajah garisan bertangen berikut. (a) (b) 2. Lukis semula rajah bulatan bertangen berikut: (a) A 10 D B C J15 J15 70 J20 75 25 D C B A E J30 55 J15 J50 J20 J20 D A B C J30 E F 129 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen (b) 3. Lukis semula rajah berikut dengan ukuran penuh. (a) (b) J20 J30 J120 J50 100 C D B A 100 J30 J20 J10 30 20 J10 J10 J10 I J K H G F L A D C B E J15 100 J20 J10 J20 J30 50 C B A J15 130 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 1. Namakan bentuk X dan Y. Kemudian namakan label A, B, C dan D. 2. Lukis semula elips dan parabola berikut: (a) (b) 3. Lukis semula gambar rajah pencontoh berikut dengan ukuran penuh. (a) Bentuk Y Bentuk X A B C D 45˚ Paksi major 90 mm Paksi minor 30 mm 50 30 Parabola Separuh Elips 20 J15 J25 J30 R15 J80 J10 50 50 E F A B C D 131 Bab 5 | Elips, Parabola dan Tangen Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan (b) 4. Lukis semula rajah berikut mengikut saiz penuh. (a) 100 J20 J20 J40 B C D A E Parabola 150 J100 J30 Jx J20 70 40 80 D C F G B E 132 Standard Kandungan 66 BAB UNJURAN ORTOGRAFIK • Menerangkan konsep dan simbol satah unjuran ortografik • Menerangkan prinsip sukuan ortografik • Melukis lukisan ortografik menggunakan unjuran sudut ketiga bagi pelbagai bongkah • Menerangkan konsep pendimensian lukisan ortografik Unjuran ortografik banyak digunakan dalam pelbagai disiplin kejuruteraan kerana dapat menunjukkan reka bentuk bongkah ataupun perabot dalam bentuk dua dimensi. Bolehkah anda menyediakan lukisan ortografik yang menunjukkan reka bentuk sebenar rumah anda seperti dalam gambar di sebelah? 133 Standard Kandungan 66 BAB UNJURAN ORTOGRAFIK 133 134 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 A B C B A C A C B x y z A B C B A C A C B x y z 6.1 Konsep dan Simbol Satah Unjuran Ortografik Standard Pembelajaran Murid boleh: • menerangkan konsep dan simbol satah unjuran sudut pertama dan unjuran sudut ketiga Unjuran ortografik merupakan unjuran bersudut tepat kepada satah mengufuk dan menegak. Istilah unjuran bersudut tepat dalam unjuran ortografik bermaksud lukisan diunjurkan tepat ke permukaan satah pada sudut 90°. Contohnya, objek dalam Rajah 6.1.1 (a) diletakkan di dalam satu kotak kaca. Jika pandangan yang dilihat diunjurkan tepat kepada permukaan kotak kaca, maka lukisan yang terhasil adalah seperti Rajah 6.1.1 (b). Kotak kaca Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi Rajah 6.1.1 (a) Objek Rajah 6.1.1 (b) Pandangan yang diunjurkan. Rajah 6.1.1 (a) (b) Konsep unjuran ortografik. Merujuk Rajah 6.1.1 (b), pandangan atas permukaan A dapat dilihat, manakala permukaan B dan C tidak kelihatan. Dari pandangan kiri pula, permukaan B dapat dilihat manakala, jika dari arah kanan, permukaan berlabel C pula dapat dilihat. Jika empat kotak kaca disusun saling bertindih dan bersebelahan di antara satu sama lain, empat sukuan akan terhasil. Objek yang diletakkan dalam sukuan sudut pertama dan sukuan sudut ketiga ditunjukkan dalam Rajah 6.1.2. Imbas di sini untuk memahami konsep unjuran ortografik. 1 2 4 3 y z x Sukuan ketiga Sukuan kedua Sukuan pertama Sukuan keempat A B C A B C Rajah 6.1.2 Objek di dalam kotak sukuan pertama dan ketiga. 135 Bab 6 | Unjuran Ortografik Pandangan sisi Kedudukan sesuatu objek yang terletak dalam sukuan sudut pertama atau sukuan sudut ketiga dapat dibezakan dengan menggunakan simbol unjuran. Simbol unjuran sudut pertama dan unjuran sudut ketiga ditunjukkan dalam Rajah 6.1.3. Simbol ini menggambarkan bentuk kon terpenggal dan bulatan yang biasanya diletakkan di penghujung sebelah kanan bawah kertas lukisan. Rajah 6.1.3 Simbol unjuran sudut pertama dan unjuran sudut ketiga. Simbol unjuran sudut pertama Simbol unjuran sudut ketiga Sukuan Sudut Pertama Sukuan Sudut Ketiga Pandangan sisi Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi 136 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Standard Pembelajaran 6.2 Prinsip Sukuan Ortografik Murid boleh: • membandingkan prinsip sukuan unjuran sudut pertama dan unjuran sudut ketiga Lukisan unjuran ortografik adalah lukisan dua dimensi kerana objek yang dilukis dengan kaedah ini memberikan dua dimensi ukuran iaitu lebar atau panjang serta tinggi sesuatu objek. Terdapat dua prinsip unjuran yang digunakan dalam unjuran ortografik iaitu unjuran sudut pertama dan unjuran sudut ketiga. Jadual 6.2.1 menunjukkan perbandingan antara unjuran sudut pertama dengan unjuran sudut ketiga. Jadual 6.2.1 Perbandingan antara unjuran sudut pertama dengan unjuran sudut ketiga. 1. Nyatakan prinsip yang digunakan dalam unjuran ortografik. 2. Terangkan perbezaan di antara unjuran sudut pertama dengan unjuran sudut ketiga. 3. Lakarkan kedudukan pandangan atas (A), pandangan sisi (B) dan pandangan hadapan (C) dalam unjuran sudut ketiga. Pandangan sisi Pandangan sisi Pandangan atas Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan hadapan Simbol unjuran sudut pertama Simbol unjuran sudut ketiga Unjuran Sudut Pertama Unjuran Sudut Ketiga A B C 70 20 30 50 40 30 30 137 Bab 6 | Unjuran Ortografik 6.3 Melukis Lukisan Ortografik dengan Unjuran Sudut Ketiga Bongkah yang Mempunyai Permukaan Rata Bongkah yang berpermukaan rata mempunyai pinggir yang selari dengan satah mengufuk dan satah menegak sahaja. Ukuran yang diunjurkan ke satah mengufuk dan satah menegak merupakan panjang ukuran sebenar objek. Rajah 6.3.1 (a) menunjukkan contoh bongkah berpermukaan rata. Rajah 6.3.1 (b) menunjukkan kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata. Langkah 1 Langkah 2 Standard Pembelajaran Murid boleh: • melukis lukisan ortografik menggunakan unjuran sudut ketiga bagi bongkah yang mempunyai - permukaan rata - permukaan rata dan condong - permukaan rata, condong dan bulatan - permukaan rata, condong dan oblik - permukaan rata, condong dan lengkung - gabungan pelbagai permukaan Pindahkan ukuran kelebaran (L, L1, L2) dan kedalaman (D, D1), bagi keseluruhan objek permukaan M, O dan Q diperoleh. Unjurkan ukuran pandangan atas ke pandangan hadapan. Ukuran ketinggian (T, T1, T2) dipindahkan, permukaan R dan U diperoleh. Rajah 6.3.1 (a) Contoh bongkah berpermukaan rata. M O Q L1 D1 L2 D L M O Q U R D L1 D1 L2 T T1 T2 L U M S R Q O N P D T L L1 L2 D1 T1 T2 Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas 138 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 3 Unjurkan ukuran pandangan atas melalui garisan unjuran 45° dan ukuran pandangan hadapan kepada sukuan keempat. Permukaan pandangan sisi kanan S, N dan P diperoleh. Rajah 6.3.1 (b) Kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata. Melukis Bongkah yang Mempunyai Permukaan Rata dan Condong Bongkah yang berpermukaan condong mempunyai pinggir yang tidak selari dengan satah menegak atau satah mengufuk. Ukuran panjang sebenar sisi condong boleh dipindahkan dengan mengambil ukuran pada hujung pinggir satah menegak atau satah mengufuk. Rajah 6.3.2 (a) menunjukkan contoh bongkah berpermukaan rata dan condong. Rajah 6.3.2 (b) menunjukkan kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata dan condong. Rajah 6.3.2 (a) Contoh bongkah berpermukaan rata dan condong. M O Q U R P N S T T1 T2 T1 T2 D1 D 45˚ D L1 D1 L2 L M N O P R Q S D L T L2 D1 T1 T2 L1 Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Lukiskan unjuran ortografik sudut ketiga bagi bongkah pada Rajah 6.3.1. Diberi nilai D=50, D1=20, L=50, L1=20, L2=10, T=40, T1=10 dan T2=25. 139 Bab 6 | Unjuran Ortografik Langkah 3 Langkah 1 Langkah 2 Pindahkan ukuran kelebaran (L, L1, L2) dan kedalaman (D, D1) bagi keseluruhan objek pada sukuan kedua, permukaan pandangan atas M, O dan Q diperoleh. Unjurkan ukuran pandangan atas (D, D1) melalui garisan unjuran 45°, dan ukuran ketinggian (T, T1, T2) dari pandangan hadapan ke sukuan keempat, permukaan pandangan sisi kanan P, Q dan N diperoleh. Unjurkan ukuran kelebaran (L, L1, L2) dan memindahkan ketinggian (T, T1, T2) kesukuan ketiga, permukaan pandangan hadapan S dan R diperoleh. M O Q L1 D1 L2 D L M O Q S R T T1 T2 L1 D1 L2 D L M O Q S R P Q N D1 D T1T T T1 T2 T2 L1 D1 L2 D L Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan Lukiskan unjuran ortografik sudut ketiga bagi bongkah pada Rajah 6.3.2. Diberi nilai D=50, D1=20, L=50, L1=20, L2=10, T=40, T1=35 dan T2=10. Rajah 6.3.2 (b) Kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata dan condong. 140 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 M O N P Q R T T1 L L1 L2 D D1 J T2 Langkah 1 Langkah 2 Melukis Bongkah yang Mempunyai Permukaan Rata, Condong dan Bulatan Rajah 6.3.3 (a) menunjukkan contoh bongkah berpermukaan rata, condong dan bulat. Rajah 6.3.3 (b) menunjukkan kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata, condong dan bulatan. Rajah 6.3.3 (a) Contoh bongkah berpermukaan rata, condong dan bulat. Pindahkan ukuran kelebaran (L, L1, L2) dan kedalaman (D, D1) bagi keseluruhan objek pada sukuan kedua, permukaan pandangan atas R, M dan N diperoleh. Unjurkan ukuran pandangan atas pandangan ke sukuan ketiga. Ukuran ketinggian (T, T1, T2) dipindahkan, permukaan pandangan hadapan P dan Q diperoleh. M N R D D1 L L1 L2 J M N R P Q D1 D L L1 L2 L L1 L2 J T1 J T2 T Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas 141 Bab 6 | Unjuran Ortografik M N O P Q R S L1 L D1 D T1 T L2 Langkah 3 Unjurkan ukuran pandangan atas (D, D1) melalui garisan unjuran 45° dan ukuran ketinggian (T, T1, T2) dan pandangan hadapan kesukuan keempat, permukaan pandangan sisi kanan R, N dan O diperoleh. Rajah 6.3.3 (b) Kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata, condong dan bulatan. Melukis Bongkah yang Mempunyai Permukaan Rata, Condong dan Oblik Bongkah yang berpermukaan oblik adalah bongkah yang mempunyai permukaan yang tidak selari dengan satah mengufuk dan satah menegak. Pengunjuran pandangan ortografik bagi bongkah berpermukaan oblik dilakukan dengan mengunjurkan bucu-bucu oblik ke satah mengufuk dan mendatar. Kemudian, ukuran setiap bucu dipindahkan ke satah mengufuk dan mendatar. Rajah 6.3.4 (a) menunjukkan contoh bongkah berpermukaan rata, condong dan oblik. Rajah 6.3.4 (b) menunjukkan kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata, condong dan oblik. Rajah 6.3.4 (a) Contoh bongkah berpermukaan rata, condong dan oblik. M N R P Q O N R D1 D D1 T D L L1 L2 J J T2 T 45˚ T1 T1 Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Lukiskan unjuran ortografik sudut ketiga bagi bongkah pada Rajah 6.3.3. Diberi nilai D=15, D1=15, L=50, L1=40, L2=15, T=60, T1=15, T2=30 dan J=10 142 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 3 Langkah 1 Langkah 2 Pindahkan ukuran kelebaran (L, L1, L2) dan kedalaman (D, D1) bagi keseluruhan objek, permukaan P, M, R, N dan S diperoleh. Unjurkan ukuran pandangan atas (L, L1, L2) dan ketinggian (T, T1) ke sukuan ketiga, permukaan pandangan hadapan P, Q, N dan S diperoleh. Unjurkan ukuran pandangan atas (D, D1) melalui garisan unjuran 45° dan ukuran ketinggian (T, T1) dari pandangan hadapan kesukuan keempat, permukaan pandangan sisi kanan O, S, N dan R diperoleh. Rajah 6.3.4 (b) Kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata, condong dan oblik. M N P R S L1 L D1 D L2 M N P P N Q R S S T1 T L1 L D1 D L2 M N P P N Q N O R S R S S D1 D 45˚ T1 T L1 L D1 D L2 Lukiskan unjuran ortografik sudut ketiga bagi bongkah pada Rajah 6.3.4. Diberi nilai D=50, D1=20, L = 50, L1= 25, L2=30, T=50 dan T1=20 143 Bab 6 | Unjuran Ortografik M N O P Q R T1 T T2 L1 L D1 D Melukis Bongkah yang Mempunyai Permukaan Rata, Condong dan Lengkung Bongkah berpermukaan lengkung mempunyai permukaan yang melengkung dengan satah mengufuk dan satah mendatar. Rajah 6.3.5 (a) menunjukkan bongkah yang mempunyai permukaan rata, condong dan lengkung. Rajah 6.3.5 (b) menunjukkan kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata, condong dan melengkung. Rajah 6.3.5 (a) Bongkah yang mempunyai permukaan rata, condong dan lengkung. Langkah 1 Langkah 2 Pindahkan ukuran kelebaran (L, L1) dan kedalaman (D, D1) bagi keseluruhan objek pada sukuan kedua, permukaan pandangan atas M, N dan Q diperoleh. Unjurkan ukuran kelebaran (L, L1) dari pandangan atas dan memindahkan ukuran (T, T1, T2) kesukuan ketiga, permukaan pandangan hadapan Q, R dan O diperoleh. Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Q N M L1 L D1 D Q R O Q N M T2 1 1 L1 L D1 D T1 T 144 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 3 Rajah 6.3.5 (b) Kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah berpermukaan rata, condong dan melengkung. Rajah 6.3.6 (a) Bongkah yang mempunyai gabungan permukaan. Unjurkan ukuran kedalaman (D, D1) melalui garisan unjuran 45° dan ukuran ketinggian (T, T1) dan pandangan hadapan kesukuan keempat. Bina tiga titik antara digarisan lengkung pada permukaan N. Dari titik antara 1, 2 dan 3, titik tersebut diunjurkan ke pandangan hadapan dan garisan unjuran 45° untuk diunjurkan kesukuan keempat. Titik antara 1, 2, 3 di pandangan hadapan diunjurkan kesukuan keempat, titik 1, 2 dan 3 di pandangan sisi kanan diperoleh. Unjurkan ukuran kedalaman (D, D1) ke garisan 45° dan ukuran (T, T1) dari pandangan hadapan ke sukuan keempat, permukaan pandangan sisi kanan O, P dan N diperoleh. Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Lukiskan unjuran ortografik sudut ketiga bagi bongkah pada Rajah 6.3.5. Diberi nilai D=50, D1=40, L=40, L1=10, T=60, T1=30 dan T2=20. Melukis Bongkah yang Mempunyai Gabungan Permukaan Rajah 6.3.6 (a) menunjukkan bongkah yang mempunyai gabungan permukaan. Manakala, Rajah 6.3.6 (b) menunjukkan kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah tersebut. Q R O Q N M N O P L1 L D1 D T2 T1 T 1 1 2 3 2 3 1 2 3 M N O Q S R L1 L2 D1 D T1 T P 145 Bab 6 | Unjuran Ortografik Langkah 1 Langkah 2 Pindahkan ukuran kelebaran (L, L1, L2) dan ketinggian (T, T1) bagi keseluruhan objek. pada sukuan ketiga, permukaan pandangan hadapan R, S dan P diperoleh. Bina lengkok 1 ke 5. Garisan condong menggunakan pada pandangan hadapan dibahagi kepada tiga bahagian yang dilabel 1, 2, 3, 4 dan 5. Titik tersebut diunjurkan ke pandangan sisi sehingga menyentuh lengkok dan titik 1, 2, 3, 4 dan 5 diperoleh. Permukaan pandangan kelebaran N, O dan Q diperoleh. Langkah 3 Rajah 6.3.6 (b) Kaedah membina lukisan ortografik bagi bongkah yang mempunyai gabungan permukaan. Lukiskan unjuran ortografik sudut ketiga bagi bongkah pada Rajah 6.3.6. Diberi nilai T=50, T1=10, L=60, L1=20, D=50 dan D1=10. Unjurkan ukuran kedalaman (D, D1) ke garisan 45° dan ukuran (L, L1, L2) dari pandangan hadapan ke sukuan kedua. Unjurkan titik 1, 2, 3, 4 dan 5 dari pandangan hadapan ke pandangan atas manakala, titik 1, 2, 3, 4 dan 5 di pandangan sisi di unjurkan ke garisan 45° dan diunjurkan ke sukuan kedua. Titik-titik 1, 2, 3, 4 dan 5 diperoleh. Permukaan pandangan atas M, N, P, Q dan R diperoleh. R S P L2 L1 L T1 T N Q O R S P L2 L1 L T1 T T1 T D1 D 1 2 3 4 5 1 2 345 N Q O R S P M N P Q R 1 2 3 4 5 1 2 345 1 2 3 4 5 D1 D L1 L2L L2 L1 L T1 T T1 T D1 D 146 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 6.4 Pendimensian Lukisan Ortografik Komponen Pendimensian Komponen utama dalam pendimensian terdiri daripada garisan dimensi, garisan tambahan, ruang kelegaan dan anak panah. Jadual 6.4 menunjukkan komponen pendimensian dan kegunaannya. Jadual 6.4 Komponen pendimensian dan kegunaannya. Komponen Pendimensian Kegunaan Garisan dimensi Menunjukkan titik mula dan titik akhir sesuatu ukuran. Garisan tambahan Menandakan jarak yang didimensikan dari objek. Garisan penunjuk Menunjukkan butiran di dalam lukisan. Selalunya digunakan untuk menunjukkan bulatan atau lengkok. Ruang kelegaan Merupakan jarak atau ruang kosong di antara garisan tambahan dengan objek. Komponen pendimensian ditunjukkan pada Rajah 6.4.1 seperti di bawah. Standard Pembelajaran Murid boleh: • menerangkan komponen dalam pendimensian - garisan dimensi - garisan penunjuk - garisan tambahan - ruang kelegaan • penerangan konsep dan pendimensian menggunakan sistem terjajar dan ekaarah • menyatakan jenis-jenis dimensi - dimensi saiz - dimensi kedudukan - dimensi jejari - dimensi bulatan dan lengkok - dimensi sudut • mendimensikan lukisan ortografik mengikut sistem ekaarah dan terjajar bagi - dimensi kedudukan - dimensi saiz - dimensi sudut - dimensi jejari - dimensi diameter Rajah 6.4.1 Komponen pendimensian merangkumi garisan dimensi, garisan tambahan, garisan penunjuk dan ruang kelegaan. 60 85 125 Ø9mm x 2 lubang J30 Garisan dimensi Garisan penunjuk Garisan tambahan Ruang kelegaan 147 Bab 6 | Unjuran Ortografik Konsep Pendimensian Sistem Terjajar dan Sistem Ekaarah Pendimensian perlu ditunjukkan mengikut piawaian antarabangsa supaya maklumat yang disampaikan melalui grafik dapat difahami oleh semua pihak. Pendimensian terdiri daripada dua sistem iaitu sistem terjajar dan sistem ekaarah. Rajah 6.4.2 menunjukkan perbandingan di antara kedua-dua sistem tersebut. Sistem Terjajar Sistem Ekaarah Teks ukuran ketinggian dan kelebaran ditulis secara selari dengan garisan pendimensian. Teks ukuran ketinggian dan kelebaran ditulis secara mengufuk dengan garisan pendimensian. 10 20 50 16 28 60 30 45 40 J10 10 20 50 40 30 45 16 28 60 J10 Rajah 6.4.2 Perbandingan pendimensian sistem terjajar dan sistem ekaarah. Jenis-jenis Pendimensian Pendimensian boleh dibahagikan kepada beberapa jenis, iaitu: • Pendimensian saiz • Pendimensian kedudukan • Pendimensian jejari • Pendimensian bulatan dan lengkok • Pendimensian sudut 1. Anak panah perlu dilukis halus dan runcing serta menyentuh garisan tambahan. 2. Bulatan atau lengkok, anak panah garisan penunjuk jejari atau bulatan mesti menuju ke pusat bulatan atau lengkok. 3. Garisan tambahan perlu mempunyai ruang kelegaan daripada objek yang didimensikan. Jarak antara ruang kelegaan dengan objek ialah 1 mm–2 mm. 4. Ukuran dimensi perlu dilakukan di tengah garisan dimensi atau di atas garisan dimensi. 5. Ukuran perlu diletak berserenjang dengan garisan dimensi. 6. Pendimensian perlu seragam antara satu sama lain. 3 1 148 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Rajah 6.4.3 Menunjukkan lima jenis pendimensian. Pendimensian Lukisan Ortografik Mengikut Sistem Terjajar dan Sistem Ekaarah Pendimensian pada pandangan ortografik dengan menggunakan sistem ekaarah dan sistem terjajar pada Rajah 6.4.4 dan Rajah 6.4.5. Sistem Terjajar Saiz Kedudukan Jejari Diameter Ø Sudut° 15 J50 Ø54 90° 6075 50 30 15 85 33 30 50 100 Rajah 6.4.4 Kaedah mendimensi mengikut sistem terjajar. Amalan mendimensi di antara dua pandangan. Amalan baik Amalan yang perlu dielakkan 70 70 149 Bab 6 | Unjuran Ortografik Sistem Ekaarah 15 J50 Ø54 90° 60 75 50 30 15 85 33 30 50 100 Rajah 6.4.5 Kaedah mendimensi mengikut sistem ekaarah. Contoh amalan baik dan amalan yang perlu dielakkan dalam pendimensian seperti dalam Rajah 6.4.6. Catatan Amalan baik Amalan yang perlu dielakkan Amalkan mendimensi pada pandangan yang bermaklumat 25 48 68 37 45 25 48 68 37 45 Rajah 6.4.6 Amalan baik dan amalan yang perlu dielakkan dalam pendimensian. 150 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 1. Namakan komponen dimensi berdasarkan fungsinya. Fungsi Komponen dimensi Menunjukkan butiran dalam lukisan Menandakan jarak yang didimensikan Menunjukkan titik mula dan titik akhir sesuatu ukuran Merupakan jarak di antara objek dengan garisan tambahan 2. Senaraikan lima jenis pendimensian. 3. Terangkan perbezaan antara sistem terjajar dan sistem ekaarah. 4. Lukiskan bentuk anak panah yang perlu digunakan dalam sistem pendimensian. 5. Nyatakan jenis garisan yang perlu dilukis untuk menunjukkan garisan terlindung. 6. Terangkan kaedah yang perlu dilakukan untuk melukis lengkung dalam lukisan ortografik. 7. Dengan menggunakan unjuran sudut ketiga, lukiskan pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi objek seperti dalam rajah di bawah. Grid berukuran 10 mm x 10 mm. (a) (c) (b) (d) 151 Bab 6 | Unjuran Ortografik Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 8. Rajah di bawah menunjukkan pandangan ortografik yang tidak lengkap. Lengkapkan pandangan tersebut mengikut saiz skala penuh. Saiz grid 10 mm x 10 mm. 9. Dengan menggunakan unjuran sudut ketiga. Lukiskan pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi rajah di bawah. Lakukan pendimensian sistem ekaarah bagi bongkah A dan pendimensian sistem terjajar bagi bongkah B. (a) (a) (c) (b) (b) (d) 152 Standard Kandungan 77PANDANGAN TAMBAHAN BAB • Menerangkan konsep dan jenis pandangan bantuan • Melukis pandangan tambahan pelbagai bongkah Gambar menunjukkan permukaan condong yang sering digunakan untuk mengalihkan barang yang berat dari tempat yang rendah ke satu tempat yang tinggi. Berdasarkan gambar di sebelah kenal pasti di manakah lokasi tersebut? 153 Standard Kandungan 77PANDANGAN TAMBAHAN BAB 153 154 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Standard Pembelajaran 7.1 Konsep dan Jenis Pandangan Tambahan Murid boleh: • menerangkan konsep dan kegunaan pandangan tambahan • membandingkan antara pandangan tambahan dan pandangan ortografik Konsep Pandangan Tambahan Pandangan tambahan diperlukan apabila bahagian tertentu sesebuah objek tidak dapat ditunjukkan secara lukisan ortografik. Lazimnya, keadaan ini berlaku apabila objek mempunyai permukaan condong yang perlu dilukis mengikut panjang sebenar dan menghasilkan bentuk sebenar permukaan objek. Keadaan ini ditunjukkan pada Rajah 7.1.1. Rajah 7.1.1 Lukisan ortografik bagi sebuah objek. Memandang tepat ke arah permukaan (secara bersudut tepat) membolehkan kita melihat bentuk, ukuran dan sudut sebenar. Bagi mendapatkan bentuk, saiz, sudut dan panjang sebenar permukaan condong, satu pandangan tepat atau serenjang ke permukaan condong dilakukan. Pandangan inilah yang dinamakan pandangan tambahan. Rajah 7.1.2 menunjukkan arah pandangan dan pandangan tambahan yang dapat menunjukkan bentuk dan saiz sebenar objek. Rajah 7.1.3 menunjukkan panjang sebenar garisan a-b dapat dilihat dengan pandangan tambahan dan Rajah 7.1.4 (a) menunjukkan pandangan ortografik sudut sebenar, Rajah 7.1.4 (b) menunjukkan pandangan ortografik menampakkan bukan sudut sebenar bagi sudut condong dan sudut sebenar boleh dilihat pada Rajah 7.1.4 (c). Objek A Permukaan condong Pandangan sisi Pandangan hadapan Pandangan atas bukan saiz dan panjang sebenar 155 Bab 7 | Pandangan Tambahan Rajah 7.1.2 Pandangan tambahan memperlihatkan bentuk dan saiz sebenar objek. Rajah 7.1.3 Pandangan tambahan digunakan untuk menentukan panjang sebenar. Rajah 7.1.4 Pandangan tambahan digunakan untuk menentukan sudut sebenar. x' y' y x a a b b a b Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan tambahan Bukan panjang sebenar a-b Panjang sebenar a-b (a) Sudut sebenar dapat dilihat apabila pandangan pada sudut tepat (c) Sudut sebenar dilihat apabila pandangan dilihat pada sudut tepat (b) Bukan sudut sebenar dilihat apabila pandangan bukan pada sudut tepat Pandangan sisi Pandangan hadapan Pandangan tambahan Bentuk dan saiz sebenar 101° 67° 78° Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan tambahan Pandangan atas 156 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Perbezaan antara Pandangan Tambahan dan Pandangan Ortografik Rajah 7.1.5 menunjukkan lukisan ortografik bagi objek A yang terdiri daripada pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi. Ketiga-tiga pandangan itu menunjukkan bentuk dan saiz sebenar kerana kedudukan permukaan selari dengan satah utama ortografik. Rajah 7.1.5 Pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi lukisan ortografik menggambarkan bentuk dan saiz sebenar objek A. Rajah 7.1.6 menunjukkan lukisan ortografik bagi objek B yang terdiri daripada pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi. Ketiga-tiga pandangan itu tidak menunjukkan bentuk dan saiz sebenar kerana kedudukan permukaan tidak selari dengan satah utama ortografik. Rajah 7.1.6 Pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi lukisan ortografik tidak menggambarkan bentuk dan saiz sebenar objek B. Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Objek A Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Objek B 157 Bab 7 | Pandangan Tambahan Rajah 7.1.7 menunjukkan objek B jika dilihat tepat ke permukaan condong melalui satah tambahan selari dengan permukaan condong menghasilkan pandangan tambahan. Pandangan tambahan memperlihatkan saiz dan bentuk sebenar permukaan condong objek B. Rajah 7.1.7 Pandangan tambahan objek condong. Aktiviti berkumpulan. Setiap kumpulan diminta mencari beberapa objek yang mempunyai permukaan condong. Setiap kumpulan diminta melukis lukisan ortografik berikut bagi objek yang ditemui: (a) Pandangan hadapan (b) Pandangan sisi (c) Pandangan atas Perbandingan lukisan ortografik dengan bentuk sebenar, saiz sebenar dan panjang sebenar permukaan condong objek dibentangkan dan dibincangkan. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan tambahan X’ Y’ X Y Satah tambahan Saiz dan bentuk sebenar 158 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Rajah 7.1.8 Pandangan tambahan ketinggian. X' Y' Y X Pandangan tambahan ketinggian Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan tambahan ketinggian Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Satah atas Dalam Tinggi Lebar Tinggi Tinggi Tinggi Satah tambahan Satah hadapan Satah sisi Membezakan Jenis Pandangan Tambahan Terdapat tiga jenis pandangan tambahan yang boleh dihasilkan, iaitu pandangan tambahan ketinggian, pandangan tambahan kelebaran dan pandangan tambahan kedalaman. Bentuk pandangan tersebut bergantung kepada kedudukan permukaan condong yang diunjurkan untuk membina pandangan tambahan. Pandangan Tambahan Ketinggian Rajah 7.1.8 menunjukkan pandangan tambahan ketinggian. Dimensi tinggi pada pandangan tambahan dikekalkan kerana diunjurkan dari dimensi tinggi pandangan hadapan. Saiz dan bentuk sebenar permukaan condong ditunjukkan pada permukaan yang diwarnakan. 159 Bab 7 | Pandangan Tambahan Rajah 7.1.9 menunjukkan pandangan tambahan kelebaran. Dimensi lebar pada pandangan tambahan dikekalkan kerana diunjurkan dari dimensi lebar pada pandangan hadapan. Saiz dan bentuk sebenar permukaan condong ditunjukkan pada permukaan yang diwarnakan. Pandangan Tambahan Kelebaran Rajah 7.1.9 Pandangan tambahan kelebaran. Tinggi Lebar Dalam Lebar Pandangan hadapan Pandangan tambahan kelebaran Pandangan atas Pandangan sisi Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan tambahan kelebaran Y' X' Y' X' Satah atas Satah sisi Satah hadapan Lebar Lebar Satah tambahan 160 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Rajah 7.1.10 Pandangan tambahan kedalaman. Pandangan Tambahan Kedalaman Rajah 7.1.10 menunjukkan pandangan tambahan kedalaman. Dimensi dalam pada pandangan tambahan dikekalkan kerana diunjurkan dari dimensi dalam pada pandangan sisi. Saiz dan bentuk sebenar permukaan condong ditunjukkan pada permukaan yang diwarnakan. Dalam Pandangan tambahan kedalaman Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi Dalam Lebar Tinggi Satah atas Satah tambahan Satah hadapan Satah sisi Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan tambahan kedalaman Y X Y' X' 161 Bab 7 | Pandangan Tambahan Rajah 7.2.1 Kaedah menentukan satah rujukan dan satah tambahan. Rajah 7.2.2 menunjukkan kesan kedudukan satah rujukan pada pandangan tambahan. Kedudukan satah rujukan akan mempengaruhi kedudukan rajah pandangan tambahan pada satah tambahan. Lihat perbezaan kedudukan satah rujukan 1 dan satah rujukan 2 ke atas satah tambahan dan pandangan tambahan. 7.2 Melukis Pandangan Tambahan bagi Pelbagai Bongkah Terdapat tiga jenis pandangan tambahan yang boleh dihasilkan, iaitu pandangan tambahan ketinggian, pandangan tambahan kelebaran dan pandangan tambahan kedalaman. Bentuk pandangan yang terhasil bergantung kepada dimensi ukuran yang tidak berubah dari pandangan asal kepada pandangan tambahan. Menentukan Satah Rujukan bagi Satu Pandangan Tambahan Pandangan tambahan boleh dilukis berpandukan dua pandangan ortografik. Kedua-dua pandangan akan digunakan sebagai rujukan dan laluan unjuran bagi membina pandangan tambahan. Satah rujukan dibina selari dengan satah utama ortografik manakala, satah tambahan dibina selari permukaan condong objek. Pandangan tambahan dibina pada satah tambahan (Sʹ-Rʹ) dengan merujuk ukuran pada satah rujukan (S-R). Rajah 7.2.1 menunjukkan kaedah menentukan satah tambahan dan satah rujukan bagi objek A. Standard Pembelajaran Murid boleh: • menentukan satah rujukan bagi pandangan tambahan • melukis pandangan tambahan bagi permukaan condong bongkah geometri yang diberi dua pandangan ortografik iaitu: - diberi pandangan hadapan dan pandangan sisi - diberi pandangan atas dan pandangan hadapan • menghasilkan pandangan tambahan bagi bongkah geometri permukaan condong dan lengkung yang diberi dua pandangan ortografik iaitu: - diberi pandangan hadapan - diberi pandangan atas dan pandangan hadapan R S S R S' R' Objek A Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan tambahan Satah rujukan Permukaan condong Satah utama ortografk Satah rujukan Satah tambahan Sudut dan arah pandangan 162 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Rajah 7.2.2 Kesan kedudukan satah rujukan pada pandangan tambahan. Rajah 7.2.3 menunjukkan kesesuaian kedudukan satah rujukan pada pandangan tambahan pada bongkah biasa, bongkah simetri dan bongkah tidak simetri. Kedudukan satah rujukan pada objek sama ada di atas, di bawah atau berada di tengah akan mempengaruhi kedudukan satah tambahan dan pandangan tambahan. Pandangan hadapan Objek B Pandangan atas Pandangan tambahan R S R S S' R' Satah rujukan R S S R S' R' Objek A Pandangan atas Pandangan tambahan Satah rujukan R S S R S' R' (a) Bongkah biasa (b) Bongkah tidak simetri (c) Bongkah simetri R S Pandangan hadapan Objek C Pandangan atas R S S' R' Satah rujukan S1 R1 S'1 R'1 Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan tambahan R1 S1 Objek A R2 S2 Satah rujukan 1 Permukaan condong S2 R2 S'2 R'2 Satah rujukan 2 Rajah 7.2.3 Kesan kedudukan satah rujukan kepada satah rujukan dan pandangan tambahan. 163 Bab 7 | Pandangan Tambahan Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 Rajah 7.2.4 Kaedah pembinaan pandangan tambahan kelebaran. Menghasilkan Pandangan Tambahan bagi Bongkah Geometri Condong (a) Diberi pandangan hadapan dan pandangan sisi Rajah 7.2.4 menunjukkan langkah pembinaan pandangan tambahan kelebaran. Bina satah tambahan S’-R’ yang selari dengan permukaan condong dan bina satah rujukan yang selari satah utama ortografik. Pindahkan semua ukuran lebar dari satah rujukan ke satah tambahan. Sambungkan semua titik dan lengkapkan rajah pandangan tambahan. Bina garisan serenjang dari pandangan sisi ke satah tambahan. Objek A pandangan hadapan Pandangan sisi R S 3 4 7 5 8 6 9 1 2 Lebar 2/10 1/9 6/8 5/7 4 3 1/2 9/10 8/7 4/3 6/5 Arah pandangan Sebarang jarak S' R' R 10/2 1/9 6/8 5/7 4 3 1/2 9/10 8/7 4/3 6/5 S Satah Satah tambahan Satah rujukan utama ortografk S' R' R 10/2 1/9 6/8 5/7 4 3 1/2 9/10 8/7 4/3 6/5 S R 3 Lebar Lebar S' 10/2 1/9 6/8 5/7 4 1/2 9/10 8/7 4/3 S R' 6/8 1 2 5 7 4 8 9/6 3 10 R' 6/5 S' R' R S 10/2 1/9 6/8 5/7 4 3 1/2 9/10 8/7 4/3 6/5 1 2 5 7 4 8 9/6 3 10 164 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Lukis pandangan tambahan kelebaran pada rajah berikut. (b) Diberi pandangan atas dan hadapan Rajah 7.2.5 (a) menunjukkan langkah pembinaan pandangan tambahan ketinggian. Objek A 30 50 25 25 Pandangan hadapan Pandangan sisi S R Lebar Arah pandangan R 20 S R Objek A Pandangan atas Pandangan hadapan 3/10 2 5 4/7 6 8/9 1 1/2 2 3 4 5 7 8 9 1 6 Tinggi 6/5 4/3 Arah pandangan 8/7 9/10 165 Bab 7 | Pandangan Tambahan Langkah 1 Langkah 2 R S S' R' 3/10 2 5 4/7 6 8/9 1 1/2 9/10 8/7 6/5 4/3 Satah utama Satah rujukan Satah tambahan ortografk S R 3/10 2 5 4/7 6 8/9 1 S' R' 9/10 8/7 6/5 1/2 4/3 Bina satah tambahan Sʹ-Rʹ yang selari dengan permukaan condong dan bina satah rujukan yang selari satah utama ortografik. Bina garisan unjuran yang serenjang dengan satah tambahan dari pandangan atas. Rajah 7.2.5 (a) Kaedah pembinaan pandangan tambahan ketinggian. S R 3/10 2 5 4/7 6 8/9 1 S' R' 9/10 8/7 6/5 1/2 Tinggi 8 4 7 5 10 3 2 6/9 1 4/3 Tinggi S R R' S' 3/10 2 5 4/7 6 8/9 1 9/10 8/7 6/5 1/2 8 4 7 5 10 9/6 3 2 1 4/3 Langkah 3 Langkah 4 Pindahkan semua ukuran tinggi dari satah rujukan ke satah tambahan. Sambungkan semua titik dan lengkapkan rajah pandangan tambahan. 166 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Rajah 7.2.5 (b) menunjukkan langkah pembinaan pandangan tambahan kedalaman. Lukis pandangan tambahan ketinggian pada rajah berikut. S R Objek A 30 50 25 25 Pandangan atas 20 Pandangan hadapan Tinggi Arah pandangan 1 Pandangan atas Pandangan hadapan Arah pandangan 1/2 9/10 8/7 4/3 6/5 2 S R 1 6 5 4/7 3/10 8/9 S R Objek A Dalam 2 3 4 5 7 8 9 6 167 Bab 7 | Pandangan Tambahan Rajah 7.2.5 (b) Kaedah pembinaan pandangan tambahan kedalaman. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 Bina satah tambahan Sʹ-Rʹ yang selari dengan permukaan condong dan bina satah rujukan yang selari satah utama ortografik. Pindahkan semua ukuran dalam, dari satah rujukan ke satah tambahan. Bina garisan serenjang dari pandangan hadapan ke satah tambahan. Sambungkan semua titik dan lengkapkan rajah pandangan tambahan. S' R' S R 1/2 9 8/7 4/3 6/5 Satah utama ortografk Satah rujukan Satah tambahan 1 8/9 4/7 5 6 2 3/10 1/2 9 8/7 4/3 S R S' R' 1 8/9 4/7 5 6 2 3/10 6/5 Dalam Dalam 1/2 9/10 8/7 4/3 6/5 S R R' 1 5 7 4 8 6/9 3 S' 2 10 1 8/9 4/7 5 6 2 3/10 1/2 9/10 8/7 4/3 6/5 S R R' 1 5 7 4 8 3 S' 2 10 1 8/9 4/7 5 6 2 3/10 6/9 168 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Menghasilkan Pandangan Tambahan bagi Bongkah Geometri Condong dan Lengkung Kaedah pembinaan pandangan tambahan jika melibatkan lengkung masih menggunakan cara yang sama. Bahagian lengkung pula dibina dengan kaedah pembahagian. (a) Diberi pandangan hadapan dan sisi Rajah 7.2.6 menunjukkan pembinaan pandangan tambahan kelebaran bongkah condong dengan lengkung. Langkah 1 Lukiskan pandangan tambahan kedalaman pada rajah berikut. Bina satah tambahan Sʹ-Rʹ yang selari dengan permukaan condong dan bina satah rujukan yang selari satah utama ortografik. S R Objek A 30 50 25 25 Pandangan atas Pandangan hadapan Arah pandangan Kedalaman S' R' Satah utama Satah tambahan Satah rujukan ortografk 1/7 5/6 4 3 1/2 7/8 6 4/3 5 S R 2/8 Objek A Pandangan hadapan Pandangan sisi S Lebar Arah pandangan R 2/8 1/7 5/6 4 3 1/2 7/8 6 4/3 5 3 4 6 5 7 1 2 169 Bab 7 | Pandangan Tambahan Langkah 3 Langkah 5 Langkah 4 Langkah 2 Rajah 7.2.6 Pandangan tambahan kelebaran permukaan condong dengan lengkung. Lukiskan pandangan tambahan kelebaran dan lengkung pada rajah di bawah. Bina garisan serenjang dari pandangan sisi ke satah tambahan. Bahagi lengkung 1-5 dan 7-6 pandangan hadapan. Pindahkan ukuran kelebaran a dan b dari satah rujukan S-R ke satah tambahan Sʹ-Rʹ. Pindahkan semua ukuran lebar dari satah rujukan S-R ke satah tambahan Sʹ-Rʹ. Sambungkan semua titik dan lengkapkan rajah pandangan tambahan. Objek A 50 25 25 Pandangan hadapan Pandangan sisi S Lebar Arah pandangan R 25 50 S R S' R' 1/7 5/6 4 3 1/2 7/8 6 4/3 5 2/8 7/8 R' S' Lebar 1/7 5/6 4 3 1/2 6 4/3 5 S R Lebar R' 1 2 5 4 3 7 6 2/8 8 R' S' b a 3 S R 1 2 5 4 3 7 6 a b 1/2 7/8 6 4/3 5 1/7 5/6 4 a b 2/8 8 R' S' S R b b a a 1 2 5 4 3 7 6 1/2 7/8 6 4/3 5 1/7 5/6 4 3 2/8 8 170 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 (b) Diberi pandangan atas dan hadapan Rajah 7.2.7 (a) menunjukkan pembinaan pandangan tambahan kedalaman bongkah condong dengan lengkung. Bina satah tambahan Sʹ-Rʹ yang selari dengan permukaan condong dan bina satah rujukan yang selari satah utama ortografik. Bina garisan serenjang dari pandangan sisi ke satah tambahan. Pindahkan semua ukuran dalam dari satah rujukan S-R ke satah tambahan Sʹ-Rʹ. Objek A S Lebar R 3 4 6 5 7 1 2 Pandangan atas Pandangan hadapan Arah pandangan 1/2 7/8 6 4/3 5 1 7 4/6 5 2 3/8 Satah rujukan Satah tambahan Satah utama ortografk S' R' 4/6 5 2 1 7 1/2 6 4/3 5 S R 7/8 3/8 S' R' S R 4/6 5 2 1 7 1/2 6 4/3 5 7/8 3/8 Dalam Dalam S' R' S R 4/6 5 2 1 7 1/2 6 4/3 5 1 7 4 3 2 5 6 7/8 3/8 8 171 Bab 7 | Pandangan Tambahan Langkah 4 Langkah 5 Bahagi lengkung 1-5 dan 7-6 pandangan hadapan. Pindahkan ukuran kedalaman a, b dan c dari satah rujukan S-R ke satah tambahan Sʹ-Rʹ. Sambungkan semua titik menggunakan lengkung Perancis dan lengkapkan rajah pandangan tambahan. Rajah 7.2.7 (a) Kaedah pembinaan pandangan tambahan kedalaman bongkah condong dengan lengkung. Lukiskan pandangan tambahan kelebaran dan lengkung pada rajah di bawah. a S' R' S R 4/6 5 2 1 7 1/2 6 4/3 5 b a b 1 7 4 3 2 5 6 7/8 3/8 8 1 7 4 3 2 5 6 1/2 6 4/3 5 S R 4/6 5 2 1 7 S' R' 7/8 3/8 8 Objek A 50 25 25 S Lebar R 20 50 Pandangan atas Pandangan hadapan Arah pandangan 172 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Bina satah tambahan Sʹ-Rʹ yang selari dengan permukaan condong dan bina satah rujukan yang selari satah utama ortografik. Bina garisan serenjang dari pandangan sisi ke satah tambahan. Pindahkan semua ukuran tinggi dari satah rujukan S-R ke satah tambahan Sʹ-Rʹ. Rajah 7.2.7 (b) menunjukkan pembinaan pandangan tambahan ketinggian bongkah condong dengan lengkung. R S Objek A Pandangan atas Pandangan hadapan 3/8 2 5/6 4 1 1/2 2 3 4 5 6 7 1 Tinggi 7/8 5 4/3 Arah pandangan 6 7 2 5/6 4 1 1/2 5 4/3 6 7 S' R' S R 3/8 7/8 Satah rujukan Satah tambahan Satah utama ortografk S R 2 5/6 4 1 1/2 5 4/3 6 7 S' R' 3/8 7/8 Tinggi 3/8 2 4 1 1/2 7/8 5 4/3 6 7 S R S' R' Tinggi 1 6 4 5 2 3 7 5/6 8 173 Bab 7 | Pandangan Tambahan Langkah 5 Langkah 4 Lukiskan pandangan tambahan ketinggian dan lengkung pada rajah di bawah. Bahagi lengkung 1-5 dan 7-6 pandangan hadapan. Pindahkan ukuran ketinggian a, b dan c dari satah rujukan S-R ke satah tambahan Sʹ-Rʹ. Sambungkan semua titik dan lengkapkan rajah pandangan tambahan. Rajah 7.2.7 (b) Pandangan tambahan ketinggian permukaan condong dengan lengkung. 2 5/6 4 1 1/2 5 4/3 6 7 S R S' R' a b 1 6 4 5 2 3 7 b a 3/8 7/8 8 2 5/6 4 1 1/2 5 4/3 6 7 S R S' R' 1 6 4 5 2 3 7 3/8 7/8 8 R S Objek A 50 25 Pandangan atas 20 Pandangan hadapan Tinggi Arah pandangan 50 25 174 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 7.2 Pandangan sisi Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan hadapan Pandangan tambahan Pandangan tambahan Pandangan atas Pandangan tambahan 1. Nyatakan apakah hasil yang diperoleh dari pandangan tambahan berikut sama ada sudut sebenar, panjang sebenar, bentuk sebenar atau saiz sebenar berdasarkan rajah di bawah. (a) (b) (c) 2. Lukiskan pandangan tambahan pada rajah berikut. Kemudian nyatakan jenis pandangan tambahan yang telah anda lukiskan sama ada pandangan tambahan kelebaran, ketinggian atau kedalaman. (a) (b) (c) 3. Lukiskan pandangan tambahan bagi rajah dengan permukaan lengkung yang diberi. (a) (b) (c) 175 Bab 7 | Pandangan Tambahan Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 1. Senaraikan tiga jenis pandangan tambahan. 2. Senaraikan tiga perbezaan antara lukisan ortografik dengan pandangan tambahan. 3. Lukiskan pandangan tambahan bagi objek berikut mengikut arah pandangan yang diberi. Saiz grid adalah 10 mm x 10 mm. 4. Lukiskan pandangan tambahan objek condong dengan lengkung pada rajah berikut. Saiz grid adalah 10 mm x 10 mm. (a) (b) (c) (d) (e) (c) (d) (e) (a) (b) 176 Standard Kandungan 88LUKISAN ISOMETRI BAB • Menerangkan konsep dan ciri-ciri lukisan isometri • Menjelaskan kaedah melukis lukisan isometri • Melukis lukisan isometri paksi biasa bagi pelbagai bongkah • Pendimensian lukisan isometri Lukisan isometri adalah lukisan sebenar sesuatu bongkah secara 3D. Lukisan isometri mengandungi pandangan hadapan, pandangan sisi dan pandangan atas sesuatu bongkah. Perhatikan dengan teliti objek di sekeliling anda dan kenal pasti objek yang mempunyai ciri-ciri bongkah 3D. 177 Standard Kandungan 88LUKISAN ISOMETRI BAB 177 178 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 8.1 Konsep dan Ciri Lukisan Isometri Lukisan isometri merupakan lukisan bergambar tiga dimensi yang menunjukkan ukuran kelebaran, ketinggian dan kedalaman sesuatu objek. Lukisan isometri akan memperlihatkan objek yang dilukis itu dari tiga sudut pandangan, iaitu pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi. Rajah 8.1.1 dan Rajah 8.1.2 menunjukkan perbandingan objek yang dilukis secara lukisan ortografik dan lukisan isometri. Rajah 8.1.1 Bongkah yang dilukis dalam unjuran ortografik. Rajah 8.1.2 Bongkah yang dilukis dalam lukisan isometri. Murid boleh: • menerangkan konsep isometri bagi paksi biasa, paksi panjang dan paksi terbalik • membezakan ciri garisan isometri dan garisan bukan isometri • menerangkan ciri sudut, bulatan dan lengkung dalam isometri Standard Pembelajaran 45˚ Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi 179 Bab 8 | Lukisan Isometri Konsep Isometri bagi Paksi Biasa, Paksi Panjang dan Paksi Terbalik Lukisan isometri ialah lukisan tiga dimensi yang menggunakan paksi condong bersudut 30˚ daripada garisan ufuk. Ia ditunjukkan seperti Rajah 8.1.3. Rajah 8.1.3 Lukisan tiga dimensi dengan garisan ufuk 30°. Terdapat tiga jenis paksi isometri, iaitu: (a) Paksi biasa (b) Paksi terbalik (c) Paksi panjang Paksi Biasa Apabila objek dilukis dalam isometri paksi biasa, permukaan atas objek dapat ditunjukkan dengan lebih jelas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.1.4. Garisan isometri dilukis bersudut 30° dengan garisan mengufuk dan titik x adalah titik terendah. Rajah 8.1.4 Lukisan isometri paksi biasa. 30° 30° x x D (Kedalaman) L (Kelebaran) T (Ketinggian) 120° 120° 120° 30° 30° Paksi isometri Garisan isometri D (Kedalaman) L (Kelebaran) T (Ketinggian) 120° 120° 120° 30° 30° Paksi isometri Garisan isometri Paksi condong Garisan ufuk 120˚ 120˚ 120˚ Paksi condong yang bersudut 30° daripada garisan ufuk. 180 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Rajah 8.1.5 Isometri paksi terbalik. Paksi Panjang Dengan menggunakan isometri paksi panjang, objek yang berbentuk panjang dapat digambarkan dengan lebih jelas. Contoh objek dalam isometri paksi panjang ditunjukkan dalam Rajah 8.1.6. Satu daripada paksi isometri adalah selari dengan garisan mengufuk dan paksi condong pula dilukis 120° daripada garisan panjang. Paksi Terbalik Apabila objek dilukis dengan isometri paksi terbalik, permukaan bawah objek dapat ditunjukkan dengan lebih jelas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.1.5. Garisan isometri bersudut 30° dilukis di bawah ialah garisan mengufuk. Rajah 8.1.6 Isometri paksi panjang. 30° 30° x x 120° 120° x x x 181 Bab 8 | Lukisan Isometri Perbezaan Garisan Isometri dengan Garisan Bukan Isometri Garisan Isometri dan Bukan Isometri Garisan isometri merupakan garisan yang kedudukannya selari dengan paksi isometri. Manakala, garisan bukan isometri merupakan garisan yang kedudukannya tidak selari dengan paksi isometri. Perbezaan garisan tersebut boleh dilihat dalam Rajah 8.1.7. Rajah 8.1.7 Perbezaan garisan isometri dengan garisan bukan isometri. Paksi isometri Garisan isometri Garisan bukan isometri Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi 30° 30° 182 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Ciri Sudut, Bulatan, Lengkung dan Arah Pandangan dalam Lukisan Isometri Sudut dalam Lukisan Isometri Rajah 8.1.8 menunjukkan sudut yang dilukis dalam lukisan isometri. Sudut pada lukisan ortografik perlu diunjurkan pada satah menegak dan satah mengufuk. Jarak W, X, Y dan Z merupakan dimensi yang perlu dipindahkan ke paksi isometri. Rajah 8.1.8 Sudut dalam lukisan isometri. Bulatan dalam Lukisan Isometri Rajah 8.1.9 menunjukkan bentuk bulatan dalam lukisan isometri. Kaedah empat pusat atau kaedah koordinat boleh digunakan untuk melukis bulatan isometri. Rajah 8.1.9 Bulatan dalam lukisan isometri. X X Y U D T L U V D T X X L V Y Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi D Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi L D T D T L T 183 Bab 8 | Lukisan Isometri Lengkung dalam Lukisan Isometri Rajah 8.1.10 menunjukkan lengkung dalam lukisan isometri yang dilukis menggunakan kaedah koordinat. Lengkung tersebut dapat dilihat pada arah pandangan atas dan pandangan hadapan dalam lukisan ortografik. Rajah 8.1.10 Lengkung dalam lukisan isometri. L X D X D Y T Y T X D L Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 184 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Arah Pandangan Arah pandangan dalam lukisan isometri menunjukkan kedudukan mata pada pandangan objek yang dilihat. Rajah 8.1.11 menunjukkan kedudukan arahan pandangan dalam lukisan isometri. Rajah 8.1.11 Pelbagai arah pandangan dalam lukisan isometri. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi A B Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi C C Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi D D 185 Bab 8 | Lukisan Isometri 8.2 Kaedah Melukis Lukisan Isometri Dalam melukis lukisan isometri, terdapat dua kaedah yang biasa digunakan iaitu kaedah kotak dan kaedah kerangka. Kaedah kotak bermula dengan pelukis membayangkan objek yang perlu dilukis berada di dalam kotak khayalan. Kaedah kerangka pula bermula apabila seorang pelukis membayangkan ketinggian bongkah untuk mendapatkan gambaran bentuknya. Kaedah kerangka ini selalunya digunakan untuk melukis bongkah kon atau piramid. Rajah 8.2.1 (a) dan Rajah 8.2.1 (b) menunjukkan kaedah melukis lukisan isometri dengan menggunakan kedua-dua kaedah. Murid boleh: • menerangkan kaedah melukis lukisan isometri dengan kaedah kotak dan kerangka • melukis bulatan dan lengkok dengan kaedah empat pusat dan koordinat Standard Pembelajaran Rajah 8.2.1 (a) Kaedah membina lukisan isometri menggunakan kaedah kotak. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 (a) Kaedah Kotak Lukis kotak isometri bersaiz D, L dan T. Pindahkan ukuran kedalaman (D, D2, D1), ukuran kelebaran (L, L1) dan ketinggian (T, T1) pada paksi isometri. Lukis dan hitamkan garisan objek. L1 L D1D2 D D1 D2 D T1 T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi D L T 30˚ 30˚ D2 D L1 L T1 T D1 186 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Rajah 8.2.1 (b) Kaedah membina lukisan isometri menggunakan kaedah kerangka. (b) Kaedah Kerangka Pindahkan ukuran D dan L pada paksi isometri untuk melukis tapak piramid. Pindahkan ukuran D1, D2, L1, L2 dan T pada paksi isometri. Lukis dan hitamkan garisan objek ABCD. D L A B C D Imbas di sini untuk mempelajari kaedah melukis isometri. L1L2 L D1 D2 D T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi D1 D2 L1 L2 T Lukis semula Rajah 8.2.1 (b) dalam lukisan isometri. Diberi nilai: L=60, L1=25, L3=30 D=40, D1=20, D2=25, T=60 187 Bab 8 | Lukisan Isometri ØB T T T T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi 1 4 3 2 O1 2 O ØB ØB A B C D A' B' D' C' 1' 4' 3' 2' O1' 1 4 3 2 ØB ØB A C D D' C' 4' 3' 1 4 3 2 ØB ØB A B C D A' D' C' 1' 4' 3' 2' A' 2' B' 1' O2' O1 2 O O1' O2' O1 2 O O1' O2' B B' ØB T T T T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi 1 4 3 2 O1 2 O ØB ØB A B C D A' B' D' C' 1' 4' 3' 2' O1' 1 4 3 2 ØB ØB A C D D' C' 4' 3' 1 4 3 2 ØB ØB A B C D A' D' C' 1' 4' 3' 2' A' 2' B' 1' O2' O1 2 O O1' O2' O1 2 O O1' O2' B B' Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 (a) Kaedah Empat Pusat Melukis Bulatan dan Lengkok Rajah 8.2.2 (a) dan Rajah 8.2.2 (b) menunjukkan kaedah melukis bulatan dengan menggunakan kaedah empat sepusat, dan lengkok menggunakan kaedah koordinat. Rajah 8.2.2 (a) Kaedah membina bulatan dengan kaedah empat pusat. Lukiskan segi empat sama isometri dengan menggunakan θB sebagai sisi A'B'C'D'. Titik 1'2'3'4' diperoleh dengan membina titik tengah A'B', B'C', CD' dan D'A. Titik 3', 4' disambung ke A' dan titik 1', 2' ke C, maka titik pusat bulatan O1 dan O2 diperoleh. Binaan segi empat sama ABCD dan titik tengah 1', 2, 3', 4 serta titik pusat bulatan dibina dengan ketinggian T. Berpusat di C dan A, lengkok 1-2 dan 3-4 diperoleh. Berpusat di C' dan A', lengkok 1'- 2' dan 3'-4' diperoleh. Sambungkan titik pusat bulatan O1 ke 1-4 dan O2 ke 2-3. Lukis dan hitamkan garisan objek 1, 1', 2, 2', 3, 3', 4 dan 4'. 188 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 D1 D L1 L1 L T1 T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi P Q R 3 2 1 T1 T L P Q R P' Q' R' P' P Q Q' R R' D D1 Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 (b) Kaedah Koordinat Dalam kaedah ini lengkok dibahagikan kepada beberapa bahagian dan titik-titik pembahagian pada lengkok diunjurkan kepada satah ufuk dan satah tegak. Lengkung pada pandangan hadapan dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu 1, 2 dan 3. Bina garisan mengufuk sehingga menyilang lengkung yang dilabelkan P, Q dan R. Lukis kotak isometri bersaiz D, L dan T. Pindahkan jarak T1, L1 dan D1 pada kotak dan bina garisan isometri. Pindahkan jarak 1, 2 dan 3 dan bina garis isometri. Dengan menggunakan jangka lukis pindahkan koordinat 1–R, 2–Q dan 3–P dari pandangan hadapan ke kotak isometri. Menggunakan jarak D1, titik P', Q' dan R' diperoleh. Dengan menggunakan lengkung Perancis sambungkan titik P, Q dan R dan P', Q' dan R' . Lukis dan hitamkan garisan objek. Rajah 8.2.2 (b) Kaedah membina lengkok dengan kaedah koordinat. Lukis semula Rajah 8.2.2(b) dalam lukisan isometri. Diberi nilai: L= 70, L1 = 20; D = 50 , D1 = 20; T = 50, T1=10 189 Bab 8 | Lukisan Isometri Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Lukiskan kotak isometri bersaiz D, L dan T. Pindahkan jarak dan bina garisan isometri D1, L1 dan T1 pada kotak isometri. Lukis dan hitamkan garisan objek. Rajah 8.3.1 Kaedah membina lukisan isometri berpermukaan rata. Membina Lukisan Isometri bagi Bongkah yang Mempunyai Permukaan Rata Rajah 8.3.1 menunjukkan langkah pembinaan lukisan isometri bagi bongkah berpermukaan rata. 8.3 Lukisan Isometri Bagi Pelbagai Bongkah Murid boleh: • membina lukisan isometri bagi bongkah yang mempunyai permukaan rata • membina lukisan isometri bagi bongkah yang mempunyai permukaan rata dan condong • membina lukisan isometri bagi bongkah yang mempunyai permukaan lengkok/bulat • membina lukisan isometri bagi bongkah yang mempunyai permukaan rata, condong dan oblik • membina lukisan isometri bagi bongkah yang mempunyai permukaan lengkung • menghasilkan lukisan isometri bagi bongkah yang mempunyai gabungan permukaan Standard Pembelajaran D L T 30° 30° L1 L D1 D D1 D T1 T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi Lukis semula Rajah 8.3.1 dalam lukisan isometri. Diberi nilai: L= 50, L1 = 25 D = 50, D1 = 20 T = 50, T1 = 10 190 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 L1 L D1 D2 D T1 T2 T T1 T2 L1 D1 D2 Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi D L T Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Membina Lukisan Isometri bagi Bongkah Berpermukaan Rata dan Condong Rajah 8.3.2 menunjukkan langkah pembinaan lukisan isometri bagi bongkah berpermukaan rata dan condong. Dimensi sisi yang condong perlu diunjurkan ke satah ufuk dan tegak untuk mendapatkan panjangnya. Rajah 8.3.2 Kaedah membina lukisan isometri berpermukaan rata dan condong. Lukiskan kotak isometri bersaiz D, L dan T pada paksi isometri. Pindahkan jarak dan bina garisan isometri D1, D2, LI, T1, T2 pada kotak isometri. Hujung garisan condong disambung. Lukis dan hitamkan garisan objek. 191 Bab 8 | Lukisan Isometri D1 D L1 L2 L R T1 T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi D L T D1 L1 T1 L2 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Rajah 8.3.3 Kaedah membina lukisan isometri berpermukaan bulat. Pindahkan jarak dan bina garisan D1, L1, L2 dan T1 pada kotak isometri. Pusat bulatan ditentukan. Dengan menggunakan jejeri R, lukis segi empat sama dari pusat bulatan. Gunakan kaedah empat sepusat, sambungkan bucu-bucu segi empat sama untuk mendapatkan titik-titik lengkok. Dengan menggunakan titik yang diperoleh daripada kaedah empat sepusat. Hitamkan garisan untuk bulatan menggunakan jangka lukis. Sambungkan garisan condong. Lukis dan hitamkan garisan objek. Membina Lukisan Isometri bagi Bongkah yang Mempunyai Permukaan Bulat Rajah 8.3.3 menunjukkan langkah pembinaan lukisan isometri bagi bongkah berpermukaan bulat dengan menggunakan kaedah empat pusat. Lukis kotak isometri bersaiz D, L dan T pada paksi isometri. 192 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Membina Lukisan Isometri bagi Bongkah yang Mempunyai Permukaan Rata, Condong dan Oblik Rajah 8.3.4 menunjukkan langkah pembinaan lukisan isometri bagi permukaan rata, condong dan oblik. D1 D2 D L1 L2 L T1 T2 T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi D L T T1 T2 L1 L2 D1 D2 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Rajah 8.3.4 Kaedah membina lukisan isometri berpermukaan rata, condong dan oblik. Pindahkan jarak dan bina garisan isometri D1, D2, L1, L2, T1, T2 pada kotak isometri. Sambungkan garisan condong. Lukis dan hitamkan garisan objek. Lukis kotak isometri bersaiz D, L dan T pada paksi isometri. 193 Bab 8 | Lukisan Isometri D D1 L L1 Pandangan atas TT1 Pandangan hadapan Pandangan sisi A B C A B C D D1 TT1 Pandangan hadapan Pandangan sisi L Pandangan atas A B C B A C 1 2 3 A' B' C' A B C 1 2 3 T1 T D1 D L1 L L1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Membina Lukisan Isometri bagi Bongkah yang Mempunyai Permukaan Lengkung Bongkah yang berpermukaan lengkung atau lengkok perlu dibahagikan kepada beberapa bahagian. Titik-titik pada lengkung atau lengkok perlu diunjurkan pada satah ufuk dan satah tegak. Jarak yang diunjurkan pada satah ufuk dan tegak di lukisan ortografik perlu dipindahkan ke paksi isometri. Titik-titik lengkung atau lengkok yang diperolehi pada lukisan isometri boleh disambungkan dengan menggunakan Lengkung Perancis. Rajah 8.3.5 menunjukkan langkah membina lukisan isometri yang mempunyai permukaan lengkung. Rajah 8.3.5 Kaedah membina lukisan isometri yang mempunyai permukaan lengkung. Lengkung pada lukisan ortografik dibahagikan kepada tiga bahagian dan dilabelkan A, B dan C. Pindahkan titik A, B dan C pada paksi isometri untuk mendapatkan titik lengkung. Sambungkan titik lengkung. Lukis dan hitamkan garisan objek. 194 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 D1 D2 D L L1 L2 R T1 T2 T Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi A B C A B C C B A Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi D2 D L2 L T2 T A B C A B C L1 D1 T1 A' B' C' Membina Lukisan Isometri bagi Bongkah yang Mempunyai Pelbagai Gabungan Permukaan Rajah 8.3.6 menunjukkan langkah pembinaan bongkah isometri yang mempunyai gabungan pelbagai permukaan. Rajah 8.3.6 Kaedah membina lukisan isometri yang mempunyai pelbagai permukaan. Langkah 2 Langkah 3 Langkah 1 Lengkung pada lukisan ortografik dibahagikan kepada tiga bahagian dan dilabelkan A, B dan C. Lukis kotak isometri bersaiz D, L dan T. Pindahkan jarak dan bina garisan D1, D2, L1, L2, T1, T2 pada kotak isometri. Pindahkan titik A, B dan C pada paksi isometri untuk mendapatkan titik lengkung. Lukis dan hitamkan garisan objek. 195 Bab 8 | Lukisan Isometri Rajah 8.4.1 Pendimensian sistem ekaarah dalam lukisan isometri. 8.4 Pendimensian Lukisan Isometri Murid boleh: • menghasilkan lukisan isometri berdimensi dengan menggunakan sistem ekaarah dan sistem terjajar Standard Pembelajaran Pendimensian dalam lukisan isometri dibuat selari dengan paksi isometri. Rajah 8.4.1 menunjukkan kaedah pendimensian menggunakan sistem ekaarah manakala, Rajah 8.4.2 pada halaman seterusnya menunjukkan pendimensian sistem terjajar. 120 50 60 30° 35 70 100 40 35 70 100 Ø40 196 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 120 50 60 30° 35 70 100 40 35 70 100 Ø40 Rajah 8.4.2 Pendimensian sistem terjajar dalam lukisan isometri. Pendimensian perlu seragam di antara satu sama lain. 1. Jangan mencampuradukkan kedua-dua jenis sistem pendimensian dalam satu lukisan isometri. 2. Pendimensian perlu dibuat seragam antara satu sama lain. 3. Garisan dimensi tidak boleh bersilang ataupun bertindih dengan garisan tambahan atau garisan objek. Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 197 Bab 8 | Lukisan Isometri (a) (b) (c) (d) (e) (f) Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 1. Bina lukisan isometri mengikut arah pandangan yang diberi menggunakan saiz kotak grid 10 mm x 10 mm. 198 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 2. Bina lukisan isometri berdasarkan arah pandangan yang diberikan. Gunakan saiz kotak grid 10 mm x 10 mm. Lukisan ortografik yang diberikan tidak perlu dilukis semula kecuali bagi pengunjuran sudut, lengkok atau bulatan. (a) (b) (c) (d) (e) (f) 199 Bab 8 | Lukisan Isometri 3. Bina lukisan isometri berdasarkan arah pandangan yang diberikan. Gunakan saiz kotak grid 10 mm x 10 mm. Lakukan pendimensian sistem ekaarah. Lukisan ortografik yang diberikan tidak perlu dilukis semula kecuali bagi pengunjuran sudut, lengkok atau bulatan. 4. Bina lukisan isometri berdasarkan arah pandangan yang diberikan. Gunakan saiz kotak grid 10 mm x 10 mm. Lakukan pendimensian sistem terjajar. Lukisan ortografik yang diberikan tidak perlu dilukis semula kecuali bagi pengunjuran sudut, lengkok atau bulatan. (a) (b) (a) (b) 200 Standard Kandungan 99 BAB LUKISAN OBLIK • Menerangkan konsep dan ciri-ciri lukisan oblik • Melukis lukisan oblik • Melukis lukisan oblik pelbagai bongkah • Pendimensian lukisan oblik Di manakah kebiasaannya anda dapat melihat paip pembentung seperti gambar di sebelah? Apakah kaitannya paip pembentung dengan bab ini? Rujuk kepada guru anda untuk mendapatkan penjelasan lebih lanjut. 201 Standard Kandungan 99 BAB LUKISAN OBLIK 201 202 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Standard Pembelajaran 9.1 Konsep dan Ciri Lukisan Oblik Murid boleh: • menerangkan konsep oblik • membezakan ciri-ciri oblik - garisan oblik - garisan bukan oblik - sudut dalam oblik - bulatan dalam oblik - lengkok dalam oblik • menerangkan jenis-jenis lukisan oblik - oblik kavalier - oblik kabinet - oblik am • menentukan orientasi lukisan oblik yang sesuai Lukisan oblik dan lukisan isometri mempunyai fungsi yang sama iaitu untuk menunjukkan objek dalam bentuk 3D. Rajah 9.1.1 menunjukkan perbandingan antara unjuran ortografik dan lukisan oblik yang mana lukisan ortografik mempunyai garisan unjuran yang selari dengan permukaan satah. Manakala, lukisan oblik mempunyai garisan unjuran yang bersudut dengan permukaan satah. Rajah 9.1.1 Lukisan ortografik garisan unjuran bersudut tepat dengan satah unjuran. Ciri-ciri Lukisan Oblik Paksi Oblik Rajah 9.1.3 menunjukkan lukisan oblik dibina di atas tiga paksi iaitu paksi menegak, paksi mengufuk dan paksi condong atau dikenali sebagai paksi surut. Rajah 9.1.2 Paksi oblik. Objek Unjuran ortografk Unjuran oblik 3 2 1 4 2' 1' 4' 3 2 1 4 7 5 6 7' 5' 6' 3' Paksi condong/surut Sebarang sudut Paksi menegak Paksi mengufuk 203 Bab 9 | Lukisan Oblik Sudut Paksi Surut Paksi surut boleh dibina dengan sebarang sudut. Manakala, paksi ufuk dan paksi tegak akan sentiasa bersudut tepat. Pemilihan sudut kecondongan bagi paksi surut adalah bergantung pada bahagian butiran permukaan yang mahu ditonjolkan. Sekiranya permukaan sisi yang mahu ditonjolkan sudut yang sesuai ialah sudut yang kecil dan sekiranya permukaan atas yang hendak ditonjolkan maka sudut yang besar lebih sesuai seperti Rajah 9.1.3. Lazimnya, sudut kecondongan yang biasa digunakan pada lukisan oblik ialah 30˚, 45˚ dan 60˚. Rajah 9.1.3 Pelbagai sudut paksi surut. 60° 45° 30° Garisan Oblik Garisan oblik ialah garisan yang sentiasa selari dengan paksi oblik contoh garisan oblik adalah seperti dalam Rajah 9.1.4 iaitu garisan AB, BC, DE, EF, DG, FG, HI, IJ, FK, JK AJ, BI dan CH. A B K C D E F G H I J Rajah 9.1.4 Garisan oblik dan garisan bukan oblik. Garisan Bukan Oblik Garisan bukan oblik ialah garisan yang tidak selari dengan mana-mana paksi oblik seperti dalam Rajah 9.1.4 iaitu garisan CD dan GH. 204 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Sudut dalam Oblik Sudut dalam lukisan oblik sekiranya dilukis pada satah hadapan iaitu pada unjuran hadapan merupakan ukuran sudut sebenar. Manakala, ukuran sudut pada paksi surut tidak menunjukkan ukuran sudut yang sebenar. Rajah 9.1.5 menunjukkan perbezaan ukuran sudut sebenar dan bukan sudut sebenar. Rajah 9.1.5 Sudut dalam oblik. Bulatan dan Lengkok Oblik Bulatan atau lengkok yang dibina pada satah menegak dan paksi mengufuk adalah bersaiz sebenar dan berbentuk bulat. Manakala, bulatan atau lengkok yang dibina pada paksi surut adalah juga bersaiz sebenar tetapi berbentuk elips. Rajah 9.1.6 Bulatan dan lengkok oblik. Bukan sudut sebenar Sudut sebenar 205 Bab 9 | Lukisan Oblik Oblik Kavalier Rajah 9.1.7 Oblik kavalier. Dalam oblik kavalier ukuran pada semua paksi adalah bersaiz penuh. Rajah 9.1.7 menunjukkan lukisan oblik kavalier bagi sebuah bongkah. Jenis-jenis Lukisan Oblik Lukisan oblik terdiri daripada tiga jenis, iaitu: (a) Oblik Kavalier (b) Oblik Kabinet (c) Oblik Am Oblik Kabinet Dalam lukisan oblik kabinet ukuran pada paksi menegak dan paksi mengufuk adalah bersaiz penuh. Namun, ukuran pada paksi surut dibahagi dua daripada ukuran. Sudut kecondongan menggunakan sebarang sudut sama seperti oblik kavalier. Rajah 9.1.8 di bawah menunjukkan perbezaan lukisan oblik kabinet. Rajah 9.1.8 Oblik kabinet. D 1 2 D 206 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Oblik Am Dalam oblik am, ukuran paksi menegak dan paksi mengufuk bersaiz penuh manakala, ukuran pada paksi surut boleh menggunakan sebarang sudut. Lazimnya, ukuran yang digunakan ialah 1 3 , 2 3 , 3 4 daripada ukuran sebenar. Dalam oblik kabinet dan oblik am, ukuran pada paksi surut dipendekkan bagi mengurangkan herotan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.1.9. Pemilihan Orientasi Lukisan Oblik Dalam lukisan oblik, pemilihan kedudukan dan arah pandangan adalah penting bagi tujuan mengurangkan kesan herotan pada objek yang dilukis seperti Rajah 9.1.10. Rajah 9.1.10 Orientasi pandangan oblik. (a) Objek dengan bulatan dan lengkung Permukaan objek yang bersatah selari dengan satah unjuran, ukuran adalah saiz sebenar. Sekiranya rajah tersebut mempunyai bentuk permukaan bulat dan melengkung maka, lebih sesuai dilukis pada satah yang selari dengan unjuran seperti Rajah 9.1.11 dan Rajah 9.1.12. Rajah 9.1.11 Orientasi tidak sesuai. Rajah 9.1.12 Orientasi sesuai. 3 4 D Rajah 9.1.9 Oblik am. 207 Bab 9 | Lukisan Oblik (b) Objek yang berpaksi panjang Bahagian yang panjang tidak sesuai dilukis paksi surut kerana akan menampakkan herotan yang agak jelas. Untuk mengurangkan kesan herotan perlu dilukis pada paksi yang selari dengan satah unjuran. Rajah 9.1.13 Orientasi sesuai. Rajah 9.1.14 Orientasi tidak sesuai. 9.1 1. Nyatakan perbezaan antara lukisan oblik dan lukisan isometri. 2. Senaraikan tiga sudut paksi surut yang lazim digunakan. 3. Senaraikan tiga jenis oblik. 4. Terangkan mengapakah sudut paksi surut digunakan: (a) Sudut paksi 60°? (b) Sudut paksi surut 30°? 208 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Standard Pembelajaran 9.2 Melukis Lukisan Oblik Melukis lukisan oblik dengan kaedah: (a) Kotak Langkah-langkah untuk membina lukisan oblik dengan kaedah kotak seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.2.1 seperti yang berikut. Murid boleh: • membina lukisan oblik dengan kaedah - kotak - kerangka • menghasilkan bulatan oblik dan lengkok oblik dengan kaedah empat pusat dan koordinat Tentukan orientasi. Pindahkan ukuran T, D dan L1, L2 untuk melukis kotak oblik. Pindahkan ukuran L1, L2, T1, T2, T3 dan J pada satah hadapan. Langkah 1 Langkah 2 T T1 T2 T3 Pandangan atas Pandangan hadapan D T L2 L1 T1 T2 T3 209 Bab 9 | Lukisan Oblik Langkah 3 Langkah 4 Bina butiran satah atas. Bina butiran pada satah surut. Lukis dan hitamkan garisan objek. Rajah 9.2.1 Membina lukisan oblik dengan kaedah kotak. (b) Kerangka Langkah-langkah melukis dengan menggunakan kaedah rangka adalah seperti yang ditunjukkan pada Rajah 9.2.2. D1 D2 L2 L1 Pandangan atas Pandangan hadapan 210 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Bina butiran pada satah hadapan. Bina rangka berpandukan pusat bulatan pada satah hadapan dan unjurkan pada paksi surut. Sambungkan garisan unjuran dan lengkapkan. Lukis dan hitamkan garisan objek. Langkah 2 Langkah 4 Langkah 3 Rajah 9.2.2 Membina lukisan oblik dengan kaedah kerangka. Menghasilkan Bulatan Oblik dan Lengkok Oblik dengan Kaedah Empat Pusat dan Koordinat Adakalanya bulatan perlu dibuat pada paksi surut. Ini berlaku apabila pada kedua-dua satah hadapan dan satah surut mempunyai bulatan. Bulatan pada satah surut boleh dilukis dengan dua kaedah iaitu: i. Kaedah empat pusat ii. Kaedah koordinat 211 Bab 9 | Lukisan Oblik Kaedah Empat Pusat Kaedah melukis bulatan oblik menggunakan kaedah empat pusat ditunjukkan dalam Rajah 9.2.3. Langkah 1 Langkah 2 Bina garisan bersudut tepat pada titik C dan D sehingga menyilang di P. Bina garisan bersudut tepat pada titik A dan B sehingga menyilang di Q. Berpusat di Q , bina lengkok dari A ke B dan berpusat di P, bina lengkok dari C ke D. Berpusat di R, bina lengkok dari A ke C dan berpusat di S bina lengkok dari B ke D. Bina kotak oblik pada satah paksi surut dan bahagi dua sama sisi. A B C D A B P Q C D A B R S Q P C D Langkah 3 212 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Kaedah Koordinat Langkah 4 Lukis dan hitamkan lengkok ABCD bulatan oblik. Kaedah membina bulatan oblik pada satah surut. Rajah 9.2.3 Menghasilkan bulatan oblik dan lengkok dengan menggunakan kaedah empat pusat. A B R S Q P C D B B1 C1 Pandangan atas A A1 C1 Pandangan hadapan Diberi pandangan atas dan pandangan hadapan bulatan lukisan ortografik. Sudut oblik 45° adalah lazimnya digunakan untuk menonjolkan permukaan yang dikehendaki. 213 Bab 9 | Lukisan Oblik Rajah 9.2.4 Kaedah membina bulatan oblik pada satah surut. Langkah 1 Langkah 2 A C1 A1 B B1 C1 A A1 B/2 B/2 C C1 B1 Pindahkan A1 dari ketinggian A di pandangan hadapan ke paksi oblik. Pindahkan C1 dari kelebaran C di pandangan hadapan ke paksi surut oblik. Pindahkan titik yang lain pada garisan ke paksi surut oblik. Sambungkan titik dan hitamkan. Pindahkan B1 dari ketinggian B dari pandangan atas ke paksi surut atas. Pindahkan C1 dari kelebaran C dari pandangan atas ke paksi oblik. Pindahkan titik yang lain pada garisan ke paksi surut oblik. Sambungkan titik dan hitamkan. 214 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 9.2 1. Rajah di bawah menunjukkan sebuah lukisan ortografik. Lukiskan oblik kavalier dengan saiz penuh. Ukuran diberi dalam mm. Langkah untuk membina bulatan dengan kaedah koordinat adalah ditunjukkan seperti Rajah 9.2.5. D T L Pandangan atas Pandangan hadapan D1 L1 g f e d c b a D T L Pandangan atas Pandangan hadapan D1 L1 g f e d c b a g f e d c b a D1 g f e d c b a L1 Bina rangka oblik dan pindahkan jarak D1 pada setiap garisan pembahagian a, b, c, d, e, f dan g. Bina bulatan oblik dengan menyambungkan titik lengkok. Pindahkan jarak lengkok L1 dan jarak pada setiap garisan pembahagian. Rajah 9.2.5 Kaedah membina bulatan menggunakan kaedah koordinat. 60 Ø80 215 Bab 9 | Lukisan Oblik Standard Pembelajaran Langkah 1 Langkah 2 9.3 Melukis Lukisan Oblik bagi Pelbagai Bongkah Membina Lukisan Oblik bagi Bongkah yang Mempunyai Permukaan Rata, Condong dan Oblik Murid boleh: • membina lukisan oblik bagi bongkah yang mempunyai permukaan rata, condong dan oblik • menghasilkan lukisan oblik bagi bongkah yang mempunyai permukaan bulat dan lengkok • membina lukisan oblik bagi bongkah yang mempunyai gabungan permukaan Bina kotak oblik, pindah jarak T, L dan D. Pindahkan jarak T1, T2, D2 dan D3 pada paksi oblik dan jarak L1. D T L1 D3 T1 T2 D2 L Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi A B C D E F G H I J L T D A B C D E F G H I J T U T2 T1 D2 D3 L 216 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Langkah 3 Langkah 4 Bina butiran permukaaan oblik XYZ. Lukis dan hitamkan garisan objek CD, CT, GU, DT, EU, EH, HI, IJ, JG, GZ, Ex, Iy, xy, xz dan zy. Rajah 9.3.1 Kaedah membina lukisan oblik bagi bongkah yang mempunyai permukaan rata, condong dan oblik. Menghasilkan Lukisan Oblik bagi Bongkah yang Mempunyai Permukaan Bulat dan Lengkuk T D L D1 T1 D2 T2 Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan sisi A B C D E F G H I J z y x T U A B C D E F G H I J z y x T U 217 Bab 9 | Lukisan Oblik Langkah 1 Langkah 2 Langkah 4 Langkah 3 Bina kotak oblik, pindah jarak T, L D pada kotak oblik. Pindah jarak D1 dan D2 pada rajah dan bina bulatan pada satah ufuk. Bina bulatan elips dengan kaedah empat pusat. Rajah 9.3.2 Kaedah melukis lukisan oblik bagi bongkah yang mempunyai permukaan bulat dan lengkuk. Lukis dan hitamkan garisan objek AB, BE, EF, CD, IG, AH, CI dan bulatan oblik. Pindah T1 dan T2 pada rajah dan bina bulatan. D L T T1 T2 F E D I G H F E D A B D2 D1 I G H A F E D B C 218 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Membina Lukisan Oblik bagi Bongkah yang Mempunyai Gabungan Permukaan Langkah 1 Langkah 2 Bina kotak segi empat dengan jarak T, L, D. Pindahkan jarak T1, T2, L1 dan L2. L T D L1 L2 T2 T1 D T T1 T2 D1 T3 L1 L D2 L2 T4 Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas 219 Bab 9 | Lukisan Oblik Langkah 3 Pindahkan jarak D1, D2 dan T4. Langkah 4 Lukis dan hitamkan garisan objek AB, BC, CD, DE, EF, FH, HI, IG GD, DE, JK, KC, JM, MN, NL dan OB. Rajah 9.3.3 Kaedah melukis lukisan oblik bagi bongkah yang mempunyai gabungan permukaan. D2 D1 T4 A B C D E F H I O M J N L K A B C D E F H I O M J N L K Diberi pandangan atas dan pandangan hadapan objek pada rajah di bawah. Lukis semula dalam lukisan oblik kavalier dan oblik kabinet. Gunakan grid berukuran 10 mm x 10 mm. (a) (b) (c) 220 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 Standard Pembelajaran 9.4 Pendimensian Lukisan Oblik Prinsip pendimensian lukisan oblik adalah sama dengan lukisan isometri seperti yang ditunjukkan rajah di bawah. Terdapat dua sistem iaitu sistem terjajar dan sistem ekaarah. Melukis Lukisan Oblik Berdimensi dengan Menggunakan Sistem Ekaarah dan Terjajar Murid boleh: • membina lukisan oblik berdimensi dengan menggunakan sistem ekaarah dan sistem terjajar Rajah 9.4.2 Sistem terjajar. Rajah 9.4.1 Sistem ekaarah. 60° 20 50 60 40 10 J10 60° 20 50 60 40 10 J10 Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 221 Bab 9 | Lukisan Oblik Latihan Pengukuhan Latihan Pengukuhan 1. Lukis oblik kavalier. (a) (b) (c) (d) 222 Grafik Komunikasi Teknikal | Tingkatan 4 2. Lukis oblik kabinet. (a) (b) (c) (d) 223 Bab 9 | Lukisan Oblik 3. Lukiskan oblik am. (a) (b) LATIHAN SUMATIF 224 1. Lukiskan rajah berikut mengikut skala penuh. C, D dan E adalah titik tangen. 2. Lukiskan rajah berikut mengikut skala penuh. A, B, C, dan F adalah titik tangen. B C D E A Separuh parabola 60 120 J40 J60 J30 15 C D B E F A Suku elips Paksi major 80 Paksi minor 60 J25 J50 J40 Jx 75 100 3. Satu pentagon sekata dengan ukuran sisi 50mm terletak 30° dengan garisan mendatar. Lukiskan pentagon tersebut. 4. Satu oktagon sekata terletak dalam satu bulatan berdiameter 60 mm. Lukiskan oktagon tersebut. 5. Lukiskan satu heksagon sekata yang diberi sisi pada kedudukan 15° condong dengan satah mengufuk. Panjang sisi heksagon tersebut ialah 30 mm. 225 8. Rajah 1 menunjukkan pandangan bergambar bagi satu bongkah. Lukiskan saiz penuh dalam unjuran sudut ketiga bagi pandangan-pandangan berikut bagi bongkah itu. Semua garisan terlindung hendaklah ditunjukkan. (i) Pandangan atas (ii) Pandangan sisi yang dilihat dari arah B (iii) Pandangan hadapan yang dilihat dari arah A 7. Lukiskan rajah berikut mengikut skala penuh. C, D dan E adalah titik tangen. 25 20 30 30 70 15 40 15 60 60 A B Suku elips Paksi major 160 Paksi minor 100 A B C D E J50 J20 J30 6. Besarkan rajah di bawah dengan nisbah luas 4:3. (b) (c) (a) Rajah 1 226 9. Rajah 2 menunjukkan pandangan bergambar bagi satu bongkah. Lukiskan saiz penuh dalam unjuran sudut ketiga bagi pandangan-pandangan berikut bagi bongkah itu. Semua garisan terlindung hendaklah ditunjukkan. (i) Pandangan atas (ii) Pandangan hadapan yang dilihat dari arah A (iii) Pandangan sisi yang dilihat dari arah B 25 55 30 50 60 55 75 110 50 A B Rajah 2 Rajah 3 10. Rajah 3 menunjukkan pandangan bergambar bagi satu bongkah. Lukiskan saiz penuh dalam unjuran sudut ketiga pandangan-pandangan berikut bagi bongkah itu. Semua garisan terlindung hendaklah ditunjukkan. (i) Pandangan atas (ii) Pandangan hadapan yang dilihat dari arah A (iii) Pandangan sisi yang dilihat dari arah B 30 30 20 35 20 33 30 10 55 40 35 Ø25 J30 A B 227 11. Lukis semula dalam lukisan oblik kavalier dan oblik kabinet. Gunakan grid berukuran 10 mm x 10 mm. Diberi pandangan atas dan pandangan hadapan objek pada rajah di bawah. (a) (b) 228 GLOSARI Arah Pandangan kedudukan mata semasa melihat permukaan objek. Bentuk Sebenar bentuk yang sama berbanding bentuk objek sebenar. Bulatan dalam Oblik bulatan yang dilukis pada satah oblik. Dekagon poligon yang mempunyai sepuluh sisi. Diameter garis lurus dari tepi ke tepi sesuatu bulatan melalui pusat bulatan itu; garis pusat. Dimensi ukuran. Direktriks garisan lurus serenjang dengan paksi simetri pada parabola. Elips lokus titik bergerak supaya jumlah jarak dari titik tetap (fokus) adalah sama. Garisan Binaan garisan yang digunakan pada peringkat awal kerja melukis. Garisan Bukan Isometri garisan yang tidak selari dengan paksi isometri. Garisan Dimensi garisan di antara titik mula dengan titik akhir sesuatu ukuran. Garisan Isometri mewakili garisan mengufuk dan garisan menegak pada lukisan ortografik dan garisan yang kedudukannya selari dengan paksi isometri. Garisan Normal garisan yang menyambungkan pusat bulatan kepada titik sentuhan (tangen) pada lilitan bulatan. Garisan Objek garisan yang menunjukkan bentuk terakhir. Garisan Oblik garisan yang selari dengan paksi oblik. Garisan Penunjuk butiran dalam lukisan. Garisan Sejenjang garis yang bersilang dan membentuk sudut tegak (90°) Garisan Selari dua garisan yang sama jarak di antaranya. Garisan Tambahan garisan untuk menanda jarak yang didimensikan. Garisan Tengah garisan yang melalui di tengah-tengah satu bulatan. Garisan Terlindung dilukis bagi menunjukkan bahagian yang tidak kelihatan. Heksagon rajah yang mempunyai enam sempadan; segi enam. Heptagon rajah yang mempunyai tujuh sempadan; segi tujuh. Hipotenus sisi segi tiga yang paling panjang. Jejari jarak di antara pusat dengan titik pada lilitan bulatan atau permukaan sfera. Kaedah Geometri cabang matematik yang berkaitan dengan ukuran, sifat-sifat hubungan titik, garis, sudut, permukaan dan bongkah. Lelayang dua pasang sisi bertentangan, sisi sama panjang terletak bersebelahan dan pepenjurunya bersilang dengan sudut tepat 90°. Lengkok yang bersambung membentuk bulatan. Lengkok Dalam Oblik sebahagian daripada bulatan yang dilukis pada satah oblik. Lengkung Fleksibel alatan yang digunakan untuk membina lengkung. Lengkung Perancis alatan yang digunakan untuk membina lengkung. Lilitan lengkok yang bersambung membentuk bulatan. Lukisan Isometri lukisan bergambar yang menunjukkan tiga dimensi, iaitu ukuran kelebaran, ketinggian dan kedalaman. 229 Lukisan Oblik lukisan bergambar yang dilukis berdasarkan kepada tiga paksi, iaitu paksi mengufuk, paksi menegak dan paksi surut. Gambaran bentuk objek yang dilukis dipengaruhi oleh sudut paksi surut. Lukisan Ortografik lukisan unjuran tepat atau pada sudut 90° kepada satah mendatar atau menegak. Lukisan Perspektif lukisan dari sudut pandangan yang tirus Mercu titik puncak parabola persilangan pada paksi simetri dengan lengkung parabola. Nisbah Luas perkadaran sesuatu rajah mengikut keluasan. Nisbah Sisi perkadaran sesuatu rajah mengikut sisi. Nonagon poligon yang mempunyai sembilan sisi. Oblik Am ukuran kedalaman garisan paksi surut yang dilukis pada skala daripada saiz sebenar. Oblik Kabinet ukuran kedalaman garisan paksi surut yang dilukis pada skala daripada saiz sebenar. Oblik Kavalier ukuran yang dilukis mengikut ukuran sebenar pada semua garisan. Oblik lukisan bergambar yang dilukis dengan tiga paksi, iaitu paksi mengufuk, paksi menegak dan paksi surut. Oktagon rajah yang mempunyai lapan sisi dan lapan sudut. Paksi Major paksi panjang yang merentasi titik tengah pada bentuk elips. Paksi Minor paksi pendek yang merentasi titik tengah pada bentuk elips. Paksi Simetri garisan lurus yang merentasi titik fokus serenjang dengan garisan direktriks. Pandangan Tambahan Kedalaman pandangan yang dibina pada satah tambahan dengan unjuran selari permukaan condong objek. Dimensi dalam sebenar objek kekal. Pandangan Tambahan Kelebaran pandangan yang dibina pada satah tambahan dengan unjuran selari permukaan condong objek. Dimensi lebar sebenar objek kekal. Pandangan Tambahan Ketinggian pandangan yang dibina pada satah tambahan dengan unjuran selari permukaan condong objek. Dimensi tinggi sebenar objek kekal. Pandangan Tambahan pandangan yang dibina pada satah tambahan dengan unjuran selari permukaan condong objek. Panjang Sebenar panjang yang sama 1:1 berbanding panjang objek sebenar. Papan Lukisan permukaan rata yang di samping buci di sebelah kiri dan kanan yang kemas, digunakan untuk mengalas kertas lukisan. Parabola lokus titik yang bergerak dengan jaraknya dari titik tetap sentiasa sama dengan jaraknya dari satu garisan lurus tetap (direktriks). Pembesaran sesuatu rajah yang dibesarkan dengan bentuk yang sama dengan nisbah luas atau nisbah sisi. Pendimensian proses memberikan maklumat untuk menjelaskan sesuatu butiran dalam lukisan atau yang dilukis. Pengecilan sesuatu rajah yang dikecilkan dengan bentuk yang sama dengan nisbah luas atau nisbah sisi. Penjelmaan yang melibatkan perubahan saiz imej berbanding saiz objek. Bentuk imej tetap sama seperti objek. Perubahan saiz imej berbanding objek menurut skala tertentu dan mempunyai pusat atau titik tetap. Pentagon rajah yang mempunyai lima sisi dan lima sudut. Perentas satu garisan yang merentas dua titik pada bulatan. Poligon bidang atau rajah yang bersegi lebih daripada empat. Prinsip Lakaran peraturan melakar dengan menggunakan alatan asas seperti pensil, pemadam dan kertas. Rombus segi empat selari yang mempunyai empat sisi sama panjang dan sudut dalamnya bukan sudut tepat. Ruang Kelegaan jarak antara garisan tambahan dengan hujung objek. Saiz Sebenar saiz yang sama 1:1 berbanding saiz objek sebenar. 230 Satah satu permukaan andaian yang rata. Jika dilihat dari hadapan rata, dilihat dari pinggir seperti garisan lurus. Satah Atas satu permukaan andaian yang rata untuk melihat pandangan atas objek. Satah Hadapan satu permukaan andaian yang rata untuk melihat pandangan hadapan objek. Satah Menegak satu permukaan yang tegak, bersudut 90°. Satah Mengufuk satu permukaan yang rata, bersudut 0°. Satah Rujukan satu permukaan andaian yang rata selari satah utama ortografik digunakan untuk melukis pandangan tambahan. Satah Sisi satu permukaan andaian yang rata untuk melihat pandangan sisi objek. Satah Tambahan satu permukaan andaian yang rata selari permukaan condong objek digunakan untuk melukis pandangan tambahan. Satah Utama Ortografik satu permukaan andaian yang rata sama ada menegak atau mendatar. Segi Empat Sama segi empat yang setiap sisinya sama panjang dan setiap sudutnya 90°. Segi Empat Selari segi empat yang tiap-tiap sepasang sisinya yang bertentangan adalah selari. Segi Empat Selari sesuatu rajah berbentuk segi empat yang mempunyai dua sisi yang sama, selari dan bersudut. Segi Empat sesuatu rajah berbentuk segi empat. Segi Empat Tepat segi empat yang mempunyai dua pasang sisi bertentangan yang sama panjang dan setiap sudutnya 90°. Segi Empat Tepat sesuatu rajah berbentuk segi empat yang mempunyai dua sisi yang sama panjang dan selari dan bersudut tepat. Segi Tiga Kaki Sama sesuatu rajah berbentuk segi tiga yang mempunyai dua panjang sisi yang sama. Segi Tiga sesuatu rajah berbentuk segi tiga. Segi Tiga Sisi Sama sesuatu rajah berbentuk segi tiga yang mempunyai panjang sisi yang sama. Segi Tiga Tak Sama Kaki sesuatu rajah berbentuk segi tiga yang mempunyai tiga panjang sisi yang berbeza. Segi Tiga Tepat sesuatu rajah berbentuk segi tiga yang mempunyai sudut tepat. Sesiku Set sesiku tiga segi. Set Jangka Lukis alat berkaki dua yang dapat dilebarkan atau dikecilkan saiznya untuk membuat bulatan atau untuk mengukur jarak pada peta. Sistem Ekaarah satu kaedah pendimensian, iaitu angka dimensi ditulis tidak sejajar dengan garisan dimensi, kesemua angka dimensi pada lukisan ditulis secara mengufuk. Sistem Terjajar kaedah pendimensian iaitu angka ditulis supaya terjajar dengan garisan dimensi. Sistem Unjuran Berpusat garis putus-putus yang dibuat untuk menunjukkan pelbagai pandangan terhadap sesuatu objek yang bertumpu. Sistem Unjuran Selari garis putus-putus yang dibuat untuk menunjukkan pelbagai pandangan terhadap sesuatu objek yang sama jarak di antaranya (dari pangkal hingga ke hujung). Sudut Cakah sudut yang melebihi 90° tetapi kurang daripada 180°. Sudut dalam Oblik sudut yang dilukis dalam lukisan oblik. Sudut Pelengkap dua sudut yang berjumlah 90°. Sudut Penggenap dua sudut yang apabila ditambah akan menjadi 180°. Sudut Refleks magnitud sudut melebihi 180° tetapi kurang daripada 360°. Sudut Tepat sudut yang sama 90°. Sudut Tirus sudut yang kurang daripada 90°. 231 Sukuan bulatan dengan bersudut 90°. Tangen satu titik sentuhan pada bulatan yang bercantum dengan garisan atau bulatan dengan bulatan. Tembereng potongan sebahagian dari bulatan tanpa melibatkan pusat. Disebut segment dalam bahasa Inggeris. Titik Fokus satu titik tetap pada paksi simetri dalam pembinaan parabola. Trapezium bentuk segi empat yang mempunyai dua sempadan yang selari dan sempadan ini tidak sama panjang. Unjuran Ortografik unjuran yang dibuat secara bersudut tegak. 232 SENARAI RUJUKAN A. Yarwood & Thomas Nelson. (1998). Geometrical and Technical Drawing. Sons. Ltd. Frederick E. Giesecke... [et al]. (1991). Technical Drawing (Ninth Edition). New York. Macmillan Publishing Company. Hideo Izumida. (1982). Lukisan Teknik Binaan Bangunan. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. James H. Earle. (1996). Graphics for Engineers. Addison Wesley Publishing Company. James H. Earle. (1996). Graphics Technology. Addison Wesley Publishing Company. Kirkpatrick. (1997). Engineering Drawing and Models Using AutoCAD. Prentice Hall. Mat Aris b. Abdul Hadi. (2003). Lukisan Kejuruteraan Modul Satu (Edisi Kemaskini). Kuala Lumpur. PTS Publications dan Distributor Sdn. Bhd. Mohd Fadzil Daud & Khairul Anwar Hanafiah. (2005). Panduan Asas Lukisan Kejuruteraan Edisi Kedua. Kuala Lumpur. Penerbit Universiti Teknologi Malaysia. Mohd Noh bin Sarip & Md Nasir bin Abd Manan. (2015). Lukisan Kejuruteraan Tingkatan 4. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. S. Waterhouse & B. Haliwell. (1981). Lukisan Geometri untuk Sekolah Menengah Vokasional. Syarikat Supplies Sdn. Bhd. Spencer, Dygdon & Novak. (2000). Basic Technical Drawing. New York. McGraw Hill Book Co. Inc. Thomas E. French. (1980). Mechanical Drawing. New York. McGraw Hill Book Co. Inc. Thomas E. French, Charles J. Vierck & Robert J. Foster. (1993). Engineering Drawing and Graphics. General Engineering Series. Zainal Abidin Akasah, Maizam Alias & Liaw Yin Huat. (2013). Lukisan Kejuruteraan: Teknik Umum ke Spesifik (UKeS). Skudai, Johor. Penerbit UTHM. 233 INDEKS Bongkah 132, 137, 140 Bulatan 178, 182, 202 Bulatan dan lengkok 53, 54, 146, 147, 185, 187, 204 Bulatan sepusat 108 Condong 106, 137, 202 Dekagon 76 Diameter 24, 53, 54, 55, 146, 148,187 Dimensi 18, 21, 26, 31, 136, 146, 158, 161, 178, 196 saiz 146 kedudukan 146 Elips 25, 28, 106, 108, 109, 204 Gabungan permukaan 144, 189, 194, 218 Garisan oblik 202, 203 bukan oblik 202, 203 sempadan 13, 17, 18 binaan 9, 13, 18, 26 objek 9, 13, 14, 18, 185 terlindung 13, 14 tengah 9, 13, 14, 22, 28, 29 satah pemotongan 13, 14 dimensi 13, 18, 146, 147, 196 fantom 13 tambahan 13, 146, 147, 196 unjuran 202, 210 lurus tegak 13 mengufuk 13, 15, 108, 179, 180 condong 13, 14, 15, 16, 17, 41, 42, 65, 91, 92 serenjang 14, 16, 17, 38, 39, 53, 54, 56, 62, 71, 72, 107, 113, 147, 154 selari 4, 6, 8, 14, 16, 39, 71, 72, 139, 138, 141, 147, 156, 157, 161, 180, 181, 195, 202, 203, 206, 207 penunjuk 146, 147 lurus 8, 21, 44, 62, 87, 88, 91, 94, 96, 98, 100, 107, 113, 119, 120 bulatan 9, 22, 36, 43, 53, 54, 55, 56, 57, 77, 78, 88, 92, 94, 96, 98, 101, 104, 106, 108, 109, 113, 114, 115, 116, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 135, 140, 146, 147, 182, 187, 191, 204, 206, 210, 211, 212, 214 lengkok 9, 23, 53, 54, 88, 92, 96, 100, 113, 146, 147, 187, 188, 193, 204, 210, 217 lengkung 9, 24, 109, 111, 143, 168, 170, 172, 182, 183, 193, 206 Geometri 36, 38, 39, 44, 47, 48, 50, 163, 168 Heksagon 24, 76, 79, 80, 81 Hipotenus 62, 64 Huruf 2, 4, 13, 19, 20 Isometri 6, 21, 30, 31, 176, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 189, 190, 191, 193, 194, 195, 196, 202, 220 Jarak menyerong sudut 76, 80 menyerong rata 76, 81 Jejari 16, 22, 23, 28, 53, 54, 56 Kaedah kotak 22, 185, 208 kerangka 185, 186, 210 empat pusat 182, 185, 187, 191, 208, 210, 211, 217 koordinat 182, 183, 187, 189, 210, 212, 214 Kertas 2, 10, 11, 12, 17, 21, 26, 135 Kon 21, 28, 106, 135, 185 Lelayang 71, 72 Lengkok 9, 23, 53, 54, 88, 92, 96, 100, 113, 146, 147, 187, 188, 193, 204, 210, 217 Lilitan 53, 114 Lukisan ortografik 2, 21, 30, 31, 132, 137, 138, 140, 141, 143, 144, 146, 148, 154, 156, 178, 182, 183, 193, 202, 214 234 isometri 31, 176, 178, 179, 182, 183, 184, 185, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 202, 220 oblik 2, 32, 200, 202, 203, 204, 205, 206, 208, 215, 216, 218, 220 perspektif 2, 21, 33, 34 Mercu 106, 107, 111 Nisbah sisi 62, 65, 84, 86, 87, 88, 91, 92 Nonagon 76 Oblik kavalier 6, 202, 205 kabinet 6, 202, 205, 206 am 6, 202, 205, 206 Oktagon 76 Paksi major 25, 106, 107, 108 minor 25, 106, 107, 108 simetri 76, 107 Pandangan atas 30, 134, 135, 136, 137, 140, 143, 144, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 161 Pandangan hadapan 30, 134, 135, 136, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 161, 163, 168, 176, 178, 183 Pandangan ortografik 34, 141, 148, 154, 156, 161 Pandangan tambahan 152, 154, 155, 156, 157, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 166, 168, 170, 172 Papan lukisan 8, 11, 12 Parabola 104, 106, 107, 110, 111 Pendimensian 132, 146, 147, 148, 148, 195, 196, 200, 220 Pentagon 76, 77, 78 Perentas 53, 54 Perimeter 62, 65 Piawai 5 Piramid 21, 29, 185 Plat pencontoh 10 Poligon 51, 60, 76, 78 Prinsip sukuan 132, 136 Prisma 21, 27 Pusat bulatan 53, 56, 113, 147 lengkok 54, 88, 92, 96 Rajah satah 62, 76, 87, 88, 91, 92, 94, 96, 98, 100 Rata 8, 76, 81, 137, 138, 140, 141, 143, 189, 190, 192, 215 Rombus 71 Ruang kelegaan 146, 147 Segi empat sama 22, 71, 72 tepat 71, 73, 74, 86, 110 selari 71 Segi tiga sama sisi 62, 63 kaki sama 62 tepat 62, 64 sama kaki 63 Sektor 53 Sesiku-T 8, 15 Set sesiku 8 Silinder 21, 27 Sistem ekaarah 146, 147, 148, 195, 220 terjajar 146, 147, 148, 195, 220 Sistem unjuran berpusat 4 selari 4 Sudut tirus 44 tepat 44, 71, 155 cakah 44 penggenap 44 refleks 44 pelengkap 44 Sukuan 53, 132, 134, 135, 136 Tangen 104, 113, 114, 119, 121, 125, 126 Tapak 28, 62, 67, 68, 69 Tembereng 53, 67 Titik 6, 9, 33, 34, 38, 39, 53, 54, 55, 68, 69, 106, 107, 109, 111, 113, 114, 119, 121, 125, 126, 127, 146, 179, 188, 193 Trapezium 71, 72 Unjuran sudut pertama 134, 135, 136 sudut ketiga 132, 134, 135, 136, 137 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima

kssr_Sains_1_js1SsV4EKXiwXlfWw6IdEWLSTNN-naJ.pdf

作者 PENULIS 郑宗成博士 Tay Chong Seng (Ph. D.) 林国权 Lim Kuok Chen 李凤茹 Lee Hong Joo 周珉栗 Chew Meng Li 版面设计师 PEREKA BENTUK 黄雪燕 Wong Shir Yen 编辑 EDITOR 陈嘉淇 Tan Chia Ki 潘美妨 Hone Mei Fung 王美芳 Ong Bee Fong 美术师 ILUSTRATOR Ai Khen bin Wong 曾世桦 Chan Shi Hua Pihak penerbit ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan jutaan terima kasih kepada semua pihak yang telah memberikan sumbangan sehingga buku ini sempurna diterbitkan. Sekalung penghargaan dan ucapan terima kasih ditujukan khusus kepada semua yang berikut: • Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia • Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia Pelbagai usaha telah dilakukan oleh penerbit untuk mengesan pemilik hak cipta gambar foto di dalam buku ini. Namun, sebahagian pemilik hak cipta gagal dikesan. Oleh yang demikian, penerbit ingin meminta maaf kepada pihak yang berkenaan dan mengalu-alukan mereka yang berkenaan supaya menghubungi penerbit. ISBN Cetakan Pertama 2016 Hak cipta terpelihara. Tidak dibenarkan menerbitkan semula mana-mana bahagian isi buku ini dalam sebarang bentuk dengan apa cara sekalipun sama ada secara elektronik, fotokopi, mekanikal, rakaman atau cara lain sebelum mendapat izin bertulis daripada penerbit. Diterbitkan oleh: Reka letak dan atur huruf oleh: Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Taip Teks: 44 ji / 31 poin No Siri Buku: Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Dimitry B. • Choo Choo May • UF/IFAS by Bonnie C. Wells • Anna Lang • Cathy Burkey / Dallas Zoo • Star Media Group Berhad Pelbagai usaha telah dilakukan oleh penerbit untuk mengesan pemilik hak cipta gambar foto di dalam buku ini. Namun, sebahagian pemilik hak cipta gagal dikesan. Oleh yang demikian, penerbit ingin meminta maaf kepada pihak yang berkenaan dan mengalu-alukan mereka yang berkenaan supaya menghubungi penerbit. KPM2017 ISBN 978-967-466-194-6 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Pan Asia Publications Sdn. Bhd. (226902-X) No. 2-16, Jalan SU 8, Taman Perindustrian Subang Utama, Seksyen 22, 40300 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan, Malaysia. Tel: +603-5614 4168 Faks: +603-5614 4268 E-mel: enquiry@panasiapub.com Laman Web: www.panasiapub.com Reka Letak dan Atur Huruf: Pan Asia Publications Sdn. Bhd. (226902-X) Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Muka Taip Teks: 26 poin Dicetak oleh: UG Press Sdn. Bhd. (686541-P) 40, Jalan Pengasah 15/13, 40000 Shah Alam, Selangor. No Siri Buku: 0172 KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 目 录 前言 ............................................................................ v 主题一 科学探究 科学技能 1 .................................. 1 科学程序技能 ..................................... 2 操纵性技能 ......................................... 12 科学室规则 2 ....................... 17 遵守科学室规则 ........................... 18 主题二 生命科学 人类 3 .......................................... 23 人类的繁殖和成长 .............................. 24 人类的遗传 .......................................... 29 动物 4 .................................... 39 动物是如何繁殖的？ .................... 40 动物的成长变化 ........................... 44 植物 5 .......................................... 54 植物对人类和动物的重要性 ............... 55 植物的生长 ......................................... 58 iii 主题三 物理科学 光和暗 6 ............................... 67 光源 ............................................... 68 影子的形成 ................................... 72 电 7 ............................................ 79 完整电路 ........................................... 80 灯泡亮了吗？ ................................... 84 主题四 材料科学 混合物 8 ............................... 89 怎样分离混合物？ ........................ 90 溶解 .............................................. 93 主题五 地球与宇宙 地球 9 ....................................... 99 水 ..... ................................................. 100 空气 . ................................................. 110 主题六 工艺与优质生活 工艺 10 .................................... 116 模型组件 ....................................... 117 答案 ........................... 130 iv 前言 《二年级科学》是根据马来西亚教育部的课程发展司所颁布的《小学二年级 科学课程与评估标准》和课本司所颁布的《小学二年级科学课本配套编写指南》 编写而成。 本书总共分为 10 课，内容围绕六个主题：科学探究、生命科学、物理科学、 材料科学、地球与宇宙以及工艺与优质生活。 本书能激发学生对周遭环境的兴趣及好奇心，并以各种活动为中心，让他们 更了解自己以及周围的世界。书中具有各类思维导图和高层次思维技能的活动， 以提升学生的思考能力。本书也汇集了多项分组活动或研究，让学生能共同参与 并加强他们的团队协作能力。通过活动或研究，学生也有机会运用并掌握书中所 涵盖的 21 世纪技能(Kemahiran Abad Ke-21)。 本书适当地在每课的活动和“妙趣科学”中穿插了科学、工艺、工程、数学 (STEM)的元素，让学生通过应用工程设计过程(Engineering Design Process, EDP)来 激发创新和实践能力。课文中所加入的“增强现实”(Augmented Reality, AR)应用 程序能让学生体验不同的学习环境，增加学习乐趣。 本书配有一个教学应用程 序，即“二年级科学课本 App”。这个教学应用程序 能用来启动附加在课文中 的多媒体辅助教学课件。 出现“扫描一下”图标的课和页码： 使用者必须： 1. 用手机扫描左图的二维码，下载和安装应用程 序“二年级科学课本 App”。 2. 当课文页面的左上角或右上角出现“扫描一 下”图标 ，则表示需要应用 App。 3. 启动“二年级科学课本 App”，进入扫描模式。 4. 扫描该页课文的全页，以便能运行“增强现 实”(Augmented Reality, AR) 的教学课件。 5. 更换扫描页时，不必关闭和重启 App。 运行“二年级科学课本 App”的最低配置需求： • 2 GB RAM • 1.5 GHz processor, GPU(Graphic Chip) • Android 4.2 图标功能介绍: 二年级科学课本 App (Android 版) 第 4 课， 第 44 页 第 9 课， 第 104 和 105 页 v 注：本书所提供的网址仅供参考，有关网站截至本书出版日期为止皆能使用。 提供具有思考性的问题，培养学生探索 知识的能力。 奇思 奇思 妙 答 妙 答 通过各种具创意和创新的趣味活动，加 强学生对有关知识的实际运用能力。 妙趣 妙趣 科 学 科 学 涵盖全课的学习标准出题，以评估学生 的掌握能力。 大挑战 大挑战 测 试 测 试 多样化的习题，帮助学生巩固所学习的 知识。 小天地 小天地 作 答 提供与课文相关的网址和 QR 码，让学 生上网搜索和浏览资料，增广知识。 网上 网上 冲 浪 冲 浪 标明与课文内容互相配合的 活动本页码。 活动本 第34和 35页 本书有哪些特色？ 根据课文内容提出引导性问题及补充额 外的知识和说明，此外也提醒学生所需 注意的事项。 提供与课文内容相关的额外知识。 知识 知识 加 油 加 油站 终 点 站 终 点 站 课后 课后 概括学习重点，加深学生的学习印象并 方便复习。 标明需记录在活动本的页码。 活动本 第1页 具高层次思维技能的问题。 个 人活动 活动 两 人活动 活动 小 组活动 活动 配合课文内容而设计 的巩固、辅助和增广 活动，并以个人、两 人或者小组的方式来 进行。 列出与课文内容相关的学习 标准。 5.1.5 5.1.6 教 学 导 航 为教师提供： 与内容相关的教学建议。 与内容相关的额外教学建议。 灌输学生正确的价值观。 vi 教 学 导 航 让学生知道上图所显示的科学程序技能有观察、测量和应用数目、分类以及 沟通。引导学生说出图中人物应用了哪些科学程序技能，并说出原因。 让学生举例说明我们还能在什么情况下应用科学程序技能。 1 主 题 一 科 学 探 究 科学技能 变高了！ 科学程序技能只能应用 在科学室里吗？ 1 应用所学过的技能来进行以下活动吧！ 观察 教 学 导 航 让学生回顾并列出一年级所学过的科学程序技能。 为学生准备已切片的黄瓜，提醒学生拿黄瓜片前要洗手。 预先把黄瓜片的一些特征写在黑板上，如脆、软、有味道、薄和咸等让学生 参考。 引导学生观察黄瓜片在实验前、实验时和实验后的情况。 引导学生观察活动 2 中冰块在水里的变化。 1 观察并写出黄瓜片的特征。 2 把少许的盐撒在黄瓜片上。 然后，观察黄瓜片。 3 20 分钟后，再观察黄瓜片， 并写出观察结果。 科学程序技能 1.1.1 1 把冰块放入盛有 50 ml 水的量筒里。 2 在 20 分钟内，每隔 5 分钟 观察量筒里的冰块、水位 和量筒外壁的情况。 3 触摸量筒，你感觉到了什么？ 冰块融化了！ 巩固 小 组活动 活动 2 活动本 第1页 看一看，尝一尝 巩固 活动本 第1页 两 人活动 活动 1 2 当鸡蛋遇上醋会有什么变化？ 教 学 导 航 事先准备一个已去壳和未去壳的熟蛋及一瓶醋，让学生分组进行活动。 引导学生说出进行以上步骤时分别运用了什么官能，如在步骤 2 中，我们运 用皮肤所具有的触觉来观察鸡蛋。 提醒学生进行步骤 3 时要轻轻地摇晃装有未去壳熟蛋的杯子，以免敲破蛋壳。 进行步骤 4 时，让学生在 30 分钟内，每隔 10 分钟观察鸡蛋的变化。 品尝鸡蛋时，须注意对某种食物敏感的学生。 在活动 1 至活动 3 中，你运用了 哪些官能？ 1.1.1 1 3 5 2 4 没有老师的允许， 不可尝或闻所观察 的物体。 摸一摸，听一听， 闻一闻，看一看， 尝一尝。 已去壳 的熟蛋 未去壳 的熟蛋 官能大考验 巩固 两 人活动 活动 3 3 如果你是国平，你会如何把这些球收 藏好？ 1.1.2 教 学 导 航 向学生说明在日常生活中，我们会把许多物体分类摆放。引导学生尝试说出 把物体分类的例子。 这里的物体 都按照种类 来摆放。 霸级市场那么大，怎么 找要买的东西？ 球类分一分 巩固 小 组活动 活动 4 分类 4 1.1.2 教 学 导 航 引导学生观察图片中动物的卵或幼儿，通过图片让学生根据动物的繁殖方法 将动物分类。 我们根据物体的特征来进行分类，拥 有相同特征的物体将归类为同一组。 活动本 第2页 1 观察并说出这些动物的繁殖方法。 2 哪些动物有相同的繁殖方法？ 3 你如何分类这些动物？ 活动本 第2页 4 说一说，还有什么方法能把这些动 物分类？ 活动本 第2页 动物分一分 巩固 小 组活动 活动 5 5 让我们来看看他们如何将饮料分类。 1.1.2 教 学 导 航 引导学生看图说出图中的人物如何分类饮料，并让学生举例还有哪种方法能 将图中的饮料分类。 访问班上的同学，了解他们 有什么爱好。根据所收集的 资料将同学们分类。 豆奶 果汁 牛奶 绿茶 RM1.80 RM2.00 我们可按照不同的需求将物体分类。 把物体分类之后，我们能更有条理地 了解物体之间的共同点和不同点。 6 你和组员的体重一样吗？ 称一称 巩固 1 与组员讨论后选出适合测量体重的 工具。 2 用正确的方法测量每名组员的体重。 3 把你们的测量结果记录在图表里。 1.1.3 教 学 导 航 让学生知道官能的感知能力有限，不能以官能的观察结果来作为测量标准。 引导学生说出图中人物所使用的测量工具及其用途。 事先准备以上活动所需的几种测量工具。 提醒学生在进行测量前，须确认工具的指针处于零刻度。 如果要测量铅笔的质量，你觉得你在活动 中所使用的工具合适吗？为什么？ 他们用了 什么测量 工具？ 你们所选择的工具合适吗？ 称一称 巩固 小 组活动 活动 6 测量和应用数目 7 要得到准确的测量结果，不能单靠官 能来观察。我们须根据物体的特征选 用适当的工具。不同的测量工具有不 同的测量单位。 1.1.3 教 学 导 航 让学生知道每个测量工具都有特定的测量单位。 测量长度 测量液体体积 米 (m)、厘米 (cm) 升 (l)、毫升 (ml) 测量质量 测量时间 小时 (h)、 分钟 (min)、秒 (s) 公斤 (kg)、克 (g) 说一说，这些工具还能 用来测量什么？ 8 选对了工具后，我们须运用正确的方 法来测量，才能得到准确的测量结果。 1.1.3 教 学 导 航 向学生示范使用杠杆秤来测量物体的质量并指导学生读取读数的正确方法。 让学生知道在测量的过程中须有系统及据实地记录测量结果。 活动本 第3至 5页 读取读数时，视线须 与刻度盘垂直。 读取读数时，视线须 与刻度平行。 9 沟通可通过书写、绘图、口述、信息 与通信技术等方法来分享信息。 1.1.4 教 学 导 航 让学生回顾一年级所学的沟通方法，并引导学生通过其他的沟通方法来分享 信息。 书写 绘图 口述 信息与通信技术 沟通 10 1 与组员结伴，访问邻居和师长爱护 河流的方法。 2 把你们所搜集的资料有条理地记录 下来。 3 发挥创意，设计并制作“爱护河流 好方法”的海报。 4 向其他同学展示你们的海报。 1.1.4 教 学 导 航 鼓励学生以其他有趣的方式，如研究壁报(Research Poster)、表演话剧、书写 作文、编写诗歌等方式来分享爱护河流的方法。 提高学生的环境意识，教育学生爱护环境从你我做起。 1 你如何分类家里的废物？应用思维导图，把 你的答案写出来。 2 测量《二年级科学课本》的长度、宽度和厚 度并记录你的测量结果。 小天地 小天地 作 答 活动本 第4和 5页 爱护河流小战士 巩固 小 组活动 活动 7 11 进行活动时，你是否运用了正确的操 纵性技能？ 1.2.1 至 1.2.5 我正确地画出标本、 科学用具和材料。 我正确及小心 地处理标本。 我用正确的方法来 清洗科学用具。 我正确及安全地存放 科学用具和材料。 我正确地应用与处理 科学用具和材料。 操纵性技能 教 学 导 航 引导学生思考：进行活动时，如何正确地应用与处理标本、科学用具和材料？ 引导学生说出进行活动时所运用的操纵性技能有哪些。 笔记本 姓名：陈雯珊 班级：二蓝班 科目：科学 笔记本 姓名：黄政阳 班级：二蓝班 科目：科学 12 运用正确的操纵性 技能进行以下活动。 1 你需要什么科学 用具和标本？ 活动本 第6页 2 你怎样使用这些科学用具和标本？ 1.2.1 1.2.2 教 学 导 航 事先为学生准备活动所需的标本和科学用具。可视情况更换标本和科学用具。 先引导学生看图说出正确的操纵性技能，然后再进行活动。 P Q b Q c P Q d Q 用正确的方法 搅拌。 液体需顺着 玻璃棒流入 容器。 有魔力的盐水 巩固 个 人活动 活动 8 P P a 13 3 你如何正确地记录 观察结果？ 活动本 第6页 4 你怎样处理 标本？ 5 你怎样清洗和存放科学用具？ 1.2.3 1.2.4 1.2.5 一名学生将未清洗的量筒放回橱里。他这样做 对吗？为什么？ 小天地 小天地 作 答 活动本 第6和 7页 教 学 导 航 提醒学生处理生鸡蛋时要小心，避免打破。 活动后，应妥善处理生鸡蛋，不可浪费食材。 14 终 点 站 终 点 站 课后 课后 正确地：  应用与处理科学用具和材料  处理标本  画出标本、科学用具和材料  清洗科学用具  存放科学用具和材料  观察  分类  测量和应用 数目  沟通 科学技能 科学程序技能 操纵性技能 大挑战 大挑战 测 试 测 试 1 测量 AB、BC、CD 和 AD 线条 的长度。 2 由短至长，排列线条的长度。 A B D C 15 妙趣 妙趣 科 学 科 学 快来使用简单的材料制作一个量尺吧！ 教 学 导 航 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与制作量尺。 让学生自行测试作品，并在班上与同学分享作品。如有需要，可为作品进行 改良。 鼓励学生发挥创意制作量尺。 你们还能如何 改良量尺？ 16 笔记本 姓名：林明合 班级：二红班 科目：科学 笔记本 姓名：许文浩 班级：二红班 科目：科学 笔记本 姓名：李延萱 班级：二红班 科目：科学 笔记本 姓名：西华 班级：二红班 科目：科学 教 学 导 航 带领学生以儿歌‘London Bridge’的曲调唱出以上的《科学室之歌》。 欢迎来到科学室， 进入前，排好队。 禁止嬉戏和饮食， 别尝嗅化学物。 发生意外别慌张， 请老师来处理。 遵守科学室规则， 安全第一。 为什么我们要遵守 科学室规则？ 主 题 一 科 学 探 究 科学室规则 2 《科学室之歌》 17 他们有遵守科学室规则 吗？你会怎样劝告没有 遵守规则的同学？ 1 起点 3 6 5 8 10 遵守科学室规则 11 9 7 4 2 笔记本 姓名：丽亚 班级：二红班 科目：科学 笔记本 姓名：李智恩 班级：二红班 科目：科学 笔记本 姓名：罗天扬 班级：二红班 科目：科学 姓名：茱莉雅 班级：二红班 科目：科学 18 2.1.1 24 终点 16 15 13 22 18 25 21 12 20 教 学 导 航 准备色子和棋子。当棋子落在图片上时，学生须回答图中的同学是否遵守科 学室规则并加以劝告。如果答对，棋子可以前进 1 格，答错则后退 1 格。 提醒学生遵守科学室规则是每个科学室使用者的共同责任。当发现同学的行 为可能会造成危险时，应迅速地、友善地告诉他或老师，以免发生意外。 23 19 17 14 26 笔记本 姓名：王浩南 班级：二红班 科目：科学 19 这些科学室规则有什么重要性？ 科学室规则能应用在我们的日常生活 中吗？举出例子。 2.1.1 教 学 导 航 引导学生思考科学室规则如何应用在日常生活当中。 把从科学室规则中所学到的谨慎态度、处理意外的能力等应用在生活中，能 帮助减低事故发生时所造成的伤害。 可让学生观看以下影片，认识更多科学室规则：https://goo.gl/jb79np 1 抽取写有科学室 规则的卡片。 2 哪些是进入科学 室前、在科学室 内、完成实验后 须遵守的规则？ 在正确的类别前 列队。 进入 科学室前 在科学室内 完成 实验后 活动本 第9和 10页 玩一玩，说一说 增广 小 组活动 活动 1 完成实验后，我们把使用后的固体 材料扔进垃圾桶，液体材料则倒入 水槽。为什么？ 20 终 点 站 终 点 站 课后 课后 科学室规则包括： 为了确保自己和他人在科学室里的 安全，我们应遵守科学室规则。 先排队，老师允许 后才进入科学室。 禁止擅自尝、嗅 科学物质。 禁止饮食。 禁止擅自拿走科学室 的东西。 禁止喧哗和嬉戏。 发生意外须立刻通知老师。 须遵从老师的指示进行实验。 清理科学室，保持 整洁。 笔记本 姓名：王佳慧 班级：二红班 科目：科学 笔记本 姓名：张玮伦 班级：二红班 科目：科学 笔记本 姓名：维嘉 班级：二红班 科目：科学 笔记本 姓名：王丽文 班级：二红班 科目：科学 21 妙趣 妙趣 科 学 科 学 大挑战 大挑战 测 试 测 试 1 在没获得老师的 前，我们不可 擅自进行实验。 2 实验完毕后，我们必须把 清洗 干净，然后放回原处。 3 如果有同学在科学室里不小心吸入 有毒气体，你该怎么做？ 你有遵守科学室规则吗？来制作一张 自我评估表吧！ 有遵守 没有遵守 22 为什么 不合身 了呢？ 教 学 导 航 引导学生观察图中家庭成员的特征，如头发类型和肤色。 通过上图，引导学生说出人类的繁殖方法。 图中的小孩有哪些特征？说出 哪位家庭成员也有这些特征。 3 主 题 二 生 命 科 学 人类 这些衣服我 穿不下了。 你穿吧！ 23 所有的生物都会繁殖，人类也一样。 你知道人类是怎样繁殖的吗？ 网上 网上 冲 浪 冲 浪 婴儿是怎样出生的呢？让我们一起来看看这段 过程吧！https://goo.gl/d5Lum4 3.1.1 教 学 导 航 引导学生说出人类以产下幼儿的方法繁殖。 引导学生理解繁殖是生物繁衍、增加新个体的一种生命过程。 可让学生知道，胎儿在母亲体内发育，需要大约 9 个月才能出生。 人类的繁殖和成长 人类的繁殖方法 我们应感谢妈妈把 我们生出来。 24 你们知道人类在成长的过程中有哪些 变化吗？ 1 观察老师所播放的演示文稿。 2 记录演示文稿中的人物从婴儿直到 成人的变化。 教 学 导 航 演示文稿中除了需展示几名人物在婴儿、幼儿和成人时期的照片外，也需准 备他们在不同时期的身高和体重资料，让学生进行观察并作出结论。可展示 教师从前几名学生从婴儿到成人的照片和资料，增加活动的趣味性。 3.1.2 3.1.6 他们的体型、身高和体重有什么变化？ 年龄：8 岁 身高：122 cm 体重：22 kg 人类的成长 大家来讨论 辅助 小 组活动 活动 1 25 教 学 导 航 让学生事先准备好所需的照片和资料，然后带到学校来进行活动。 指导学生设计图表，记录他们的身高和体重。 提醒学生要好好保护所带来的照片。 你认为自己在十年 后会有什么不同？ 3.1.2 3.1.6 1 准备你从出生到现在的照片。 2 比较照片中的你，你的体型有什么 变化？ 3 收集你从出生到现在的身高和体重 资料。 4 与同学分享你 的体型、身高 和体重的变化。 我的成长变化 巩固 个 人活动 活动 2 26 你经历过这些情况吗？ 出生后，我们的体型便会随着成长而 变大，身高和体重也会增加。 从前 现在 教 学 导 航 鼓励学生分享经验，举出他们的成长变化例子，如从前能穿的衣服现在却不 合身了。 3.1.2 3.1.6 活动本 第12至 14页 27 活动本 第15和 16页 3.1.3 3.1.6 教 学 导 航 引导学生针对测量结果的差异作出概括：年龄相同的人之间存在成长差异。 你们的年龄相同，身高和体重也都相 同吗？ 王仪云 (130 cm) 1 如图所示，画出并测量组员的身高。 2 测量并记录组员 的体重。 量一量，比一比 巩固 小 组活动 活动 3 进行了活动后， 我发现…… 28 观察以下家庭照，他们有哪些相似的 特征？孩子的这些特征来自于谁？ 你有哪些特征是遗传 自爸爸妈妈？ 教 学 导 航 引导学生通过思考以上问题，初步理解遗传的概念。 让学生知道儿子不只会遗传爸爸的特征，女儿不只会遗传妈妈的特征。 人类的遗传 3.1.4 3.1.5 3.1.6 29 一起来观察静玲的家族树。 教 学 导 航 引导学生观察以上家族树，思考哥哥和静玲的特征遗传自谁。 3.1.4 3.1.5 3.1.6 哥哥的肤色遗传自谁？ 静玲的卷发遗传自谁？ 祖父 爸爸 哥哥 静玲 妈妈 外公 祖母 外婆 30 用家族成员的照片制作家族树吧！ 教 学 导 航 引导学生综合自身和其他组员的观察结果。 引导学生作出概括：孩子会遗传父母或者祖辈的某些特征。 活动前需先了解学生的家庭背景。协助来自单亲家庭或其他家庭背景的学生 制作家族树。 你有哪些特征？观察你制作的家族树， 这些特征和谁相似？ 与组员交流你的观察结果。 3.1.4 3.1.5 3.1.6 完成活动后，我发现 孩子会遗传…… 遗传特征追追追 巩固 小 组活动 活动 4 活动本 第17页 31 头发类型是其中一种遗传特征。父母 或祖辈还会遗传哪些特征给孩子？ 同学之间互相观察，你们 的头发是直的还是卷的？ 头发类型 其他遗传特征的例子： 单眼皮 双眼皮 有耳垂 无耳垂 知识 知识 加 油 加 油站 我有褐色 的卷发。 我有黑色 的卷发。 我有黑色 的直发。 32 虹膜的颜色 黑色 褐色 蓝色 肤色 3.1.5 3.1.6 活动本 第18页 遗传 特征 身高和能否卷起舌头 也是遗传特征。 教 学 导 航 虹膜 (iris) 位于眼球的前部，是含有色素的环形薄膜，虹膜中心的圆孔称为瞳 孔。虹膜内所含色素的多少决定眼球的颜色：色素较少，眼球呈蓝色；色素 较多，眼球呈深褐色至黑色。可进入以下网址，通过眼球的横切面构造图， 了解虹膜的位置：https://goo.gl/xkR22j。 可让学生把自己和家人的照片带到学校，向同学展示并描述自己遗传了父母 或祖辈的哪些特征。 我的肤色 较浅。 我的肤色 较深。 33 1 观察老师展示的一对夫妻的照片， 以及几个小孩的照片。 2 哪一个是这对夫妻的孩子？为什么？ 教 学 导 航 事先准备活动所需的照片，让学生进行观察。 看看哪组能最快地 作出正确的配对。 3.1.4 3.1.5 3.1.6 配配乐 增广 小 组活动 活动 5 34 1 观察老师展示的一张夫妻的照片。 2 预测这对夫妻的 孩子可能会遗传 到的特征。画在 科学笔记本里。 3 为什么你们会这 么认为？展示并 说明所画的孩子 的长相。 教 学 导 航 事先准备一对具有明显特征的夫妻的照片。先让学生分别列出丈夫和妻子所 具有的特征，然后再根据这些特征预测孩子可能会遗传到的特征。 活动本 第19页 3.1.4 3.1.5 3.1.6 1 8岁的君伟和启凡正在试穿鞋子。为什么同 一双鞋子君伟穿得下但启凡穿不下？ 2 慧心的肤色和父母相似，但是不像父母那样 都是卷发。慧心的头发类型可能遗传自谁？ 小天地 小天地 作 答 小小预测大师 辅助 小 组活动 活动 6 35 成长 遗传 繁殖方法 产下幼儿 年龄相同的人 之间存在成长 差异 孩子会遗传父母或祖辈的 某些特征，如头发类型、 虹膜的颜色、肤色等 体型、身高和体重会改变 人类 终 点 站 终 点 站 课后 课后 36 1 观察一对同龄朋友的成长过程。 a 根据上图，他们有什么变化？ b 他们的成长变化一样吗？为什么？ 2 观察以下家族树，说出天诚的头发 类型。为什么你会这么认为？ 3 君杰的爸爸是健身教练，他和爸爸 一样也有结实的肌肉。想一想，这 是爸爸遗传给君杰的吗？为什么？ 3 年后 祖母 （卷发） 祖父 （直发） 爸爸 （卷发） 天诚 （？） 外婆 （直发） 外公 （卷发） 妈妈 （卷发） 大挑战 大挑战 测 试 测 试 37 我的成长 过程 让我们来做一个“成长手提箱”，把 珍贵的成长过程好好地收藏起来吧！ 1. 收集你从小到现在的照片。 2. 在父母或者长辈的协助下，每个月测量 你的身高和体重。 3. 记录测量结果。 教 学 导 航 学生可在以上活动中运用到两项科学程序技能：测量和应用数目、沟通。 鼓励学生在班上展示他们的作品。 让父母也一同参与 “成长手提箱”的 制作过程吧！ 妙趣 妙趣 科 学 科 学 38 教 学 导 航 引导学生说出图中动物的繁殖方法。 引导学生观察上图动物所产下的卵或幼儿的数量。 以提问的方式让学生说出图中动物的幼儿和妈妈是否长得相似。 这些动物是如何繁殖的？它们 的繁殖方法有什么不同？ 主 题 二 生 命 科 学 动物 你生这么多 孩子啊？ 妈妈，你 在哪儿？ 我快生了！ 4 1 2 3 4 39 4.1.1 4.1.2 4.1.7 看，我家的猫 生小猫了！ 哪些是卵生动物？哪些是胎生动物？ 快来把这些动物分类吧！ 1 抽出卡片，辨别动物的繁殖方法。 2 单脚跳到正确的圆圈旁。 3 把卡片放进圆圈后，回到起点。 动物是如何繁殖的？ 我养的鹅也下蛋了。 卵生 胎生 大家来分类 巩固 小 组活动 活动 1 教 学 导 航 带领学生到球场或礼堂进行活动，每组分发动物卡片。哪组学生能在最短的 时间内把所有卡片放进正确的圆圈，就算获胜。 活动结束后，引导学生说出卡片中的卵生动物和胎生动物。 可引导学生应用思维导图将动物分类。 40 教 学 导 航 引导学生说出图中的卵生和胎生动物。 协助学生从网络、报纸或杂志中搜索更多卵生和胎生动物的资料和图片。 4.1.1 4.1.2 4.1.7 胎生动物会直接产下幼儿，如海豚、 老虎和长颈鹿等。 有些动物会产卵，我们称之为 卵生动物，如鸭、鳄鱼、小丑 鱼和甲虫等。 活动本 第21和 22页 大象每 4 年才产下 1 只小象；老鼠则每年可生 产 12 次，每次产下 2 至 22 只小老鼠。 知识 知识 加 油 加 油站 想一想，还有哪些卵生或胎生动物？ 41 1 观看老师所播放的演示文稿。 2 讨论演示文稿中动物的繁殖方法。 3 记录每种动物产卵或幼儿的数量。 4.1.1 4.1.3 4.1.4 4.1.7 大家来讨论 巩固 小 组活动 活动 2 进行了活动，我发现…… 一次产下 200 至 300 个卵 一次产下 2 至 3 只 幼儿 一次产下 1 只幼儿 一次产下 1 至 8 只幼儿 一次产下 1 只幼儿 一次产下 100 至 1 000 个卵 一次产下 2 000 至 20 000 个卵 一次产下 1 个卵 鸵鸟 企鹅 一次产下 1 至 2 个卵 海豚 老鼠 青蛙 蚂蚁 豪猪 鱼 猫 穿山甲 一次产下 2 至 3 个卵 鸟 卵生动物都产下同样数量的卵吗？ 胎生动物都产下同样数量的幼儿吗？ 根据这些动物所产下的卵或幼儿的数量， 你观察到什么？试举例说明。 教 学 导 航 预先准备演示文稿或可从：https://goo.gl/RBBhKD 下载相关的演示文稿。 引导学生通过观察演示文稿，作出概括并举出例子：动物会产下不同数量的 卵或幼儿，有些较多，有些较少。例如青蛙和鱼一次产下的卵较多，企鹅和 鸟一次产下的卵较少；猫和老鼠一次产下的幼儿数量较多，穿山甲和海豚一 次产下的幼儿数量较少。 鼓励学生举出其他例子。 一次产下 2 至 22 只幼儿 42 4.1.3 4.1.4 4.1.7 活动本 第23和 24页 卵生动物会产下不同数量的卵。有些动物一 次产下的卵较多，有些则较少。不会照顾幼 儿的动物会产下大量的卵以增加 幼儿的生存机会。会 照顾幼儿的动物产卵 的数量则较少。 海龟 蝴蝶 鸡 教 学 导 航 让学生上网搜集有关动物所产的卵或幼儿数量的资料，并进行比较。 引导学生根据以上例子作出比较，说出海龟和蝴蝶一次产下的卵较多，鳄鱼 和鸡一次产下的卵则较少；兔子和猫一次产下的幼儿数量较多，袋鼠和熊猫 一次产下的幼儿数量则较少。 让学生知道鸡每天会产卵，但是一次只产一个卵。所以，鸡是产卵数量较少 的动物。 兔子 熊猫 袋鼠 猫 我一次产下 1 至 2 只幼儿。 我一次产下 1 至 12 只幼儿。 我一次产下 1 只幼儿。 我一次产下 80 至 120 个卵。 我一次产下 1 个卵。 鳄鱼 我一次产下 40 至 60 个卵。 我一次产下 100 至 300 个卵。 比较以上动物 的产卵数量。 比较以上动物产下的幼儿数量。 虽然多数胎生动物会照顾幼儿，但是有些胎 生动物一次产下的幼儿数量 较多，有些则较少。 我一次产下 1 至 8 只幼儿。 43 观察图中动物的生命周期，并说出其 成长变化。 教 学 导 航 通过观察图片，引导学生说出牛、鸡、蝴蝶和蚊子的成长变化。 4.1.5 4.1.6 4.1.7 鸡 蛹 毛虫 蝴蝶 孑孓 卵 蛹 蚊子 牛 卵 动物的成长变化 这些动物长得与妈妈相似吗？ 它们的外形有什么变化？ 说一说 巩固 个 人活动 活动 3 44 教 学 导 航 事先准备所需的用具，如鱼网和容器，让学生在老师或家长的协助下到池塘 收集青蛙的卵或蝌蚪。提醒学生须注意安全。 在活动进行的过程中，提醒学生要适时更换鱼缸里的水，并在活动结束后， 让学生把青蛙放回池塘里。 让学生知道动物完全变态必须经历 4 个过程：卵Ž幼虫Ž蛹Ž成虫。 可进入此网站观看青蛙的成长过程：https://goo.gl/Ffqmqz。 1 到池塘边收集青蛙的卵 或蝌蚪。 2 把卵或蝌蚪放进鱼缸 里，并定时补充饲料。 3 观察并记录蝌蚪的成长 变化过程。 活动本 第25和 26页 4.1.5 4.1.6 4.1.7 有些动物幼年期的样子和成年期 相同，有些动物则从一种形态 变成了另一种形态。 网上 网上 冲 浪 冲 浪 快到以下网站观看蝴蝶的一生！ https://goo.gl/LSCmon 你能说出青蛙的成长变化吗？青蛙 在幼年期与妈妈长得相似吗？ 大家来养蝌蚪 增广 小 组活动 活动 4 45 毛虫找妈妈 一个星期后...... 教 学 导 航 通过以上故事，让学生知道有些动物的幼儿与妈妈长得相似，而有些则长得 不相似，如蝴蝶是由毛虫蜕变而成的。 妈妈呢？ 孩子，早上好。 妈妈！ 您是我的 妈妈吗？ 它是我的 妈妈。 4.1.6 4.1.7 46 教 学 导 航 引导学生看图说出幼年期与妈妈长得相似和不相似的动物名称。 让学生知道长得与妈妈相似的幼儿在成长时，体型会变大，体重也会增加， 身体的颜色也可能有所改变；长得与妈妈不相似的幼儿的外形会随着成长而 不断地改变。 4.1.6 4.1.7 活动本 第27页 说一说，以下动物的幼儿与妈妈长得 相似吗？ 有些动物的幼儿与妈妈长得相似，而 有些动物的幼儿则与妈妈长得不相似。 犀牛 1 羊 3 斑马 2 马来貘 4 卵 蛹 幼虫 苍蝇 5 6 青蛙 蝌蚪 我和妈妈长得像不像？ 巩固 个 人活动 活动 5 47 教 学 导 航 根据以上故事， 提问学生海龟妈妈产下大量的卵并把卵藏起来的原因。 引导学生思考：老鹰妈妈是如何照顾幼儿的？ 鼓励学生发表想法，举例说明动物保护卵与照顾幼儿的方法。 希望没有人知道 我的卵在这里。 4.1.7 两个月后...... 为什么海龟产下的 卵比老鹰多？ 奇思 奇思 妙 答 妙 答 海龟和老鹰如何保护卵或照顾幼儿？ 看图说一说 巩固 个 人活动 活动 6 48 教 学 导 航 让学生看图说出动物保护卵或照顾幼儿的各种方法。 让学生举例还有哪些动物以相同的方法保护卵或照顾幼儿。 引导学生深入探讨图中不同的动物以不同的方法来保护卵或照顾幼儿，例如 青蛙的卵有一层黏液包裹着；马用乳汁来哺育幼儿；蚱蜢把卵产在泥土里； 袋鼠把幼儿藏在育儿袋里；鳄鱼轻轻地把幼儿衔在嘴里及企鹅把卵放在肚子 下保温孵化。 网上 网上 冲 浪 冲 浪 犀鸟是我国受保护的鸟类。快来看看它们如何 照顾幼儿吧！ https://goo.gl/ZS3Siq 不同的动物以不同的方法来保护卵或 照顾幼儿。 4.1.7 观察以下图片，说出动物如何保护卵 或照顾幼儿。 说一说 巩固 个 人活动 活动 7 49 与组员讨论后，选择一种 动物，讨论该动物保护卵 或照顾幼儿的方法，然后 以创意的方式扮演它如何 保护卵或照顾幼儿。 4.1.7 教 学 导 航 鼓励学生以其他有趣的方式来呈献动物保护卵或照顾幼儿的方法。 通过活动，让学生知道有些动物的幼儿需要父母的照顾，尤其是需要妈妈的 喂食和保护，并教会它们生存的本领。 让学生知道动物之间也有亲子之情，灌输他们爱护生命及善待动物的观念。 以下是四种动物。 苍蝇 长颈鹿 猫 鸭 1 根据繁殖方法，将动物分类。 2 哪种动物产卵的数量较多？ 3 哪种动物产下的幼儿数量较多？ 4 哪些动物的幼儿与妈妈长得相似？哪些长得 不相似？ 小天地 小天地 作 答 活动本 第28页 为什么它要以这种方法 来保护卵或照顾幼儿？ 演一演，说一说 巩固 小 组活动 活动 8 50 终 点 站 终 点 站 课后 课后 卵生动物会产下不同数量的卵，有些 较多，有些较少。 胎生动物会产下不同数量的幼儿，有 些较多，有些较少。 有些动物会经历完全变态的过程，如 蝴蝶和苍蝇。 卵 幼虫 蛹 成虫 有些动物的幼儿与妈妈长得相似，有 些则与妈妈长得不相似。 动物以不同的方法来保护卵或照顾幼 儿，如卵被黏液包裹着、孵卵、用乳 汁哺育幼儿、把卵产在泥土里、把幼 儿藏在育儿袋或嘴里。 动物可根据繁殖方法来分类。 i-THINK 动物的繁殖方法 海龟 蚊子 蛇 卵生 兔子 豹 羊 胎生 51 1 说出以下动物的繁殖方法，并应用 思维导图进行分类。 i-THINK 大挑战 大挑战 测 试 测 试 2 说一说以下动物的成长变化。 52 小猫和毛虫都会成长，它们在成长的 过程中有什么变化？ 1 发挥创意，制作上述动物成长过程 的模型。 2 它们的外形在成长的过程中有什么 变化？哪个动物的变化最多？ 3 画出你的设计图。 4 搜集所需的材料并动手制作模型。 5 展示你所制作的模型，然后与同学 解说动物成长的过程和变化。 6 收集同学们的意见并改良你所制作 的模型。 教 学 导 航 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与制作动物模型。 让学生分组制作不同的动物成长过程的模型。 鼓励学生在制作模型的过程中与同学讨论和交流意见。 妙趣 妙趣 科 学 科 学 53 怎样使种子 发芽？ 怎样让幼苗 长得高大？ 教 学 导 航 以提问的方式引导学生通过上图说出植物对人类和动物的重要性、植物生长 的变化和植物生长所需的基本需求。 与学生讨论哪些是种子发芽的基本需求。 5 植物 主 题 二 生 命 科 学 54 为什么人类和动物都需要植物？看图 说一说。 植物不仅为人类和动物提供生存所需 的氧气和食物，人类和动物所使用的 草药也来源于植物。植物也是有些动 物的庇护所。 5.1.1 教 学 导 航 引导学生根据生活经验，说出植物对人类和动物的重要性。 教育学生应好好爱惜植物，因为植物对人类和动物非常重要。 活动本 第30页 植物对人类和动物的重要性 55 一个星期后…… 5.1.2 一个星期后，你 发现了什么？ 冷冻格里 水槽下 教 学 导 航 以提问的方式，引导学生说出种子在故事中不同情况下的生长情况。 引导学生说出水、空气和适中的温度是种子发芽的基本需求。 种子发芽的基本需求 好冷啊！ 把真空容器 关紧。 56 你知道种子发芽需要什么基本需求 吗？快来进行以下研究吧！ 水、空气和适中的温度是种子发芽的 基本需求。 教 学 导 航 课前为各组学生准备所需的用具。 向学生说明适中的温度对种子发芽非常重要，因为温度太高或太低，种子都 不会发芽。 5.1.2 一个星期后，在哪个情况下的绿豆会 发芽？你可作出什么结论？ 活动本 第31页 土壤、阳光或肥料是种子发芽的基本需求吗？ 奇思 奇思 妙 答 妙 答 A 组 B 组 橱 C 组 种子发芽的基本需求 巩固 两 人活动 活动 1 绿豆 绿豆 绿豆 绿豆 油层 湿棉花 湿棉花 湿棉花 湿棉花 冷冻格 湿棉花 干棉花 57 种子 浇水壶 土壤 小猫是猫妈妈生的，小鸭是从鸭蛋里 孵化出来的，那幼小的植物是从哪里 来的？植物在生长的过程中有什么变 化呢？ 教 学 导 航 事先让学生搜查凤仙花的种植方法，然后准备凤仙花的种子及所需要的材料 和工具。 植物的生长 1 把你们所知道的植物生长变化过程 画在科学笔记本里。 2 一起种植凤仙花，观察它的生长变 化过程。 大家来种凤仙花 巩固 小 组活动 活动 2 5.1.3 5.1.6 58 5.1.3 5.1.6 3 每天观察凤仙花的生长变化。 活动本 第32页 活动本 第32页 教 学 导 航 提醒学生每天为凤仙花浇水并观察它的生长变化。引导学生用不同的方式记 录凤仙花的生长变化过程。 凤仙花在第几天发芽？ 刚发芽的凤仙花是长什么样子的？ 发芽两天后的凤仙花又是长什么样子 的呢？ 凤仙花的高度有什么变化？ 凤仙花叶子的数量、叶子的大小和茎 的圆周又有什么改变呢？ 4 与组员讨论后， 用文字、图画或 照片等方式来完 成观察日记。 浇水要适量哦！ 59 芽 叶 茎 幼根 5.1.3 5.1.4 5.1.6 活动本 第33页 教 学 导 航 引导学生通过观察椰子的生长过程，说出植物在生长的过程中，高度、叶子 的数量，叶子的大小和茎的圆周都会增加。 向学生说明有些植物从种子长成植物只需短短几天的时间，而有些则需要数 年。例如豆类植物只需几个月就能成熟，而椰子则需要好几年才能长成一棵 成年椰树。 椰子生长记 巩固 个 人活动 活动 3 观察下图，说一说椰子的生长过程。 1 椰子发芽并长出幼根后，会长出 什么？ 2 生长中的椰子会长高吗？ 3 叶子的数量、叶子的大小和茎的 圆周会有什么变化？ 4 椰树长出果实前，会 先长出什么？ 60 花 果实 当幼苗慢慢长大时，它会长高并长出 更多叶子，茎的圆周也会增加。 椰树与凤仙花 的生长过程一 样吗？ 61 快来与同学一起设计活动，找出植物 生长需要什么基本需求吧！ 教 学 导 航 课前让各组学生准备所需的用具。分发幼苗给各组学生以进行活动，并提醒 他们要为植物浇适量的水。 让学生知道植物用叶子正面和背面的气孔来呼吸空气，所以要把 C 植物叶子 的两面全都涂上一层油。 为什么它长得 那么矮小？ 生长中的植物需要什么 基本需求？ 巩固 小 组活动 活动 4 5.1.5 植物生长的基本需求 A B 62 水 活动本 第34和 35页 一个星期后，观察并记录每盆植物的 生长情况。你可作出什么结论？ 活动本 第34页 5.1.5 D 空气 阳光 再来设计如右图所示 的活动，研究养料对 植物的生长有什么影 响。作出你的结论。 哪棵植物长得更茁壮？巩固 小 组活动 活动 5 C 油层 油 肥料 P Q 引导学生说出生长中的植物需要水、空气和阳光。 让学生知道绿色植物需要水、阳光、空气中的二氧化碳来制造食物。 引导学生说出养料能让植物长得更茁壮。 让学生知道土壤和肥料含有植物所需的养料。 植物除了需要水、空气和阳光，也需要获取养料才能更茁壮生长。 植物生长的基本需求是什么？ 怎样能让植物更茁壮生长？ 教 学 导 航 63 我们发现，植物除了需要水、空气和 阳光，也需要获取养料才能更茁壮生 长。如果植物的生长受到影响，人类 或动物会怎样？ 教 学 导 航 引导学生讨论有关活动 6 的提问，并鼓励他们积极发表看法。 植物如果缺少水就会枯死，这将导致人类或动物的粮食短缺；人类对植物施 肥能使植物获取养料并茁壮生长，增加收成。 5.1.6 1 为什么人类和动物需要植物？ 2 种子发芽需要什么基本需求？ 3 植物在生长的过程中有什么变化？ 4 植物生长的基本需求有哪些？ 小天地 小天地 作 答 活动本 第36页 看图说一说 增广 个 人活动 活动 6 肥料 为什么图中植物的生长情况会这样？ 预测以上情况对人类或动物会有什么 影响。 64 植物为人类和动物提供氧气、食物 和草药。此外，植物也是有些动物 的庇护所。 水 空气 适中的温度 种子发芽的基本需求 植物的高度、叶子的数量、叶子的 大小和茎的圆周会随着生长而增加。 植物的生长过程： 种子 发芽 幼苗 结果 开花 生长中的植物需要水、空气和阳光。 养料能让植物长得更茁壮。 植物如果缺少水就会枯死，这将导 致人类或动物的粮食短缺；人类对 植物施肥能使植物获取养料并茁壮 生长，增加收成。 终 点 站 终 点 站 课后 课后 65 大挑战 大挑战 测 试 测 试 妙趣 妙趣 科 学 科 学 1 植物提供人类和动物哪种最重要的 基本需求？ 2 哪些食物是源自植物的？ 3 生长中的植物会有什么变化？ 4 说出植物的生长过程。 5 除了提供基本需求外，还能如何使 植物长得茁壮？ 6 厄尔尼诺现象造成天气干旱。如果 天气继续恶化，植物的生长受到干 扰，预测这个情况对人类或动物会 有什么影响？ 教 学 导 航 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与制作会长头发 的蛋壳。 你看过会长“头发”的 蛋壳吗？快来运用与种 子发芽有关的知识，设 计活动并制作会长头发 的蛋壳吧！ 66 停电！ 谁踩到我的脚？ 这团黑影 是什么？ 主 题 三 物 理 科 学 光和暗 6 教 学 导 航 除了上图所示的光源，引导学生说出停电时还能使用哪些物体来照亮四周的 景物。 提问学生墙上的黑影是什么。引导学生通过观察上图说出影子是在什么情况 下形成的。 停电时能用哪些物体来照明？在 光亮和黑暗中阅读有什么差别？ 67 能发光的物体叫做光源。 白天在户外时，我们主要 的光源是什么？ 活动本 第38和 39页 灯泡 太阳 炉火 路灯 烛火 手电筒 煤油灯 6.1.1 光源 教 学 导 航 让学生知道有些物体如月亮、镜子、水面等不是光源。 说出图中所示的光源。还有 哪些物体也是光源？ 68 教 学 导 航 准备如上所示的盒子、手电筒和几种物体，如不同颜色的小球。 引导学生比较在黑暗和光亮的情况下进行活动的差别。 从盒子里找出老师所指定的物体。 6.1.2 6.1.6 你们在哪种情况下较容易进行活动？ 为什么？ 通过小孔，你看得见 盒子里的物体吗？把 手伸进大孔里，拿出 指定的物体。 现在你看得见盒子里 有什么物体吗？拿出 指定的物体。 2 1 你拿对物体了吗？ 巩固 小 组活动 活动 1 69 晚上，文洁到屋外去找她的猫。 光使周围变得明亮，让我们能够看见 四周的物体。在光亮的情况下，我们 较容易进行活动。 好暗！ 6.1.2 6.1.6 活动本 第40页 照明用具随着科技的发展而不断改进。 知识 知识 加 油 加 油站 教 学 导 航 让学生分享生活中他们处在黑暗和光亮中的经验，从而说出我们在黑暗的情 况下较难进行活动；在光亮的情况下较容易进行活动。 让学生知道照明用具的发展涉及了工程设计过程。 火把 灯笼 煤油灯 电灯 看到你了！ 70 活动本 第41页 6.1.6 太阳不仅是主要的光源， 它还能为人类提供电力。 知识 知识 加 油 加 油站 教 学 导 航 引导学生说出光对人类的重要性。 可引导学生运用第 5 课所学的知识，说出阳光对植物生长的重要性。 太阳电池 光对人类的重要性 巩固 个 人活动 活动 2 光对人类有什么重要性？观察下图， 说一说。 71 你知道影子是怎样形成的吗？ 教 学 导 航 可用其他不透明的物体来代替活动 3 中的书本。 1 在黑暗的室内用手电筒照射墙壁。 2 把一本书放置在 手电筒前。 3 你们在步骤 1 和 2 观察到什么？ 影子是怎样形成的？ 6.1.3 啊！ 影子的形成 为什么会有影子？ 巩固 小 组活动 活动 3 72 当光被阻挡时，就会形成影子。 活动本 第42页 观察右图。为什么图中 的男孩有两个影子？ 奇思 奇思 妙 答 妙 答 6.1.3 在阳光下，发挥创意 摆出各种姿势，形成 有趣的影子吧！ 到户外去走 一走，画出 你所看到的 影子。 教 学 导 航 带学生到学校里较空旷的地方进行影子游戏。引导学生在科学笔记本里画出 自己影子的位置和太阳的位置。 73 教 学 导 航 事先为各组学生准备以上相同大小的物体。 引导学生观察物体让光透过的情况。 1 在黑暗的室内，分别把以下物体放 在亮着的手电筒和墙壁之间。 2 观察并比较影子的清晰度。 描图纸 透明塑料 透明胶片 这些物体能让光透过吗？这与影子的 清晰度有什么关系？ 为什么图中物体所 形成的影子清晰度 不同？ 6.1.4 卡纸 所有物体都有清晰的影子吗？ 观察影子 巩固 小 组活动 活动 4 74 透明的物体如透明胶片、 烧杯等能让大部分光透过， 这类物体会形成非常模糊 的影子或没有影子。 教 学 导 航 通过活动 4 和以上课文，让学生明白影子的清晰度与物体的透光能力有关。 引导学生思考并分别举出生活中其他会形成清晰的影子、模糊的影子、非常 模糊的影子或没有影子的物体。 活动本 第43页 网上 网上 冲 浪 冲 浪 和同学一起观看以下影片，了解更多有关影子 的知识吧！https://goo.gl/rFJg5Q 6.1.4 有些物体如描图纸、毛玻璃 等能让一部分光透过，这类 物体会形成模糊的影子。 有些物体如纸板、硬币等 不能让光透过，这类物体 会形成清晰的影子。 75 影子的形状与物体的形状是一样的。 发挥创意编写故事，制作影子戏。 1 设计并画出角色的外形。 2 选择适当的材料并动手制作。 3 各组轮流在班上 表演影子戏。 4 收集老师和同学 的意见后，改良 你们的影子戏。 教 学 导 航 鼓励学生以爱国为主题，编写故事。 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与制作影子戏。 各组学生能够在构思故事和准备演出的过程中学习与运用团队协作技能。 观察右图，说一说。 1 为什么女孩看不见玩偶 在哪里？ 2 女孩应该如何寻找她的 玩偶？ 小天地 小天地 作 答 活动本 第44页 6.1.5 影子也会“演戏” 巩固 小 组活动 活动 5 76 在光亮的情况下，我们较容易进行 活动；在黑暗的情况下，我们较难 进行活动。 光使周围变得明亮，让我们能看见 四周的物体，减少发生意外。 当光被阻挡时会形成影子。 不能让光透过的物体 能让一部分光透过的物体 能让大部分光透过的物体 清晰的影子 模糊的影子 非常模糊的影 子或没有影子 i-THINK 终 点 站 终 点 站 课后 课后 光源 手电筒 太阳 烛火 火堆 桌灯 77 大挑战 大挑战 测 试 测 试 妙趣 妙趣 科 学 科 学 1 如果储藏室里没有灯，你会怎样让 自己能看见里面的物体？ 2 影子是如何形成的？ 3 观察左图，我们 会看到怎样的影 子？为什么？ 发挥创意和想象 力，把各种物品 组合起来，形成 有趣的影子吧！ 塑料瓶 砖 78 教 学 导 航 通过上图的故事让学生初步认识电路元件。 引导学生说出干电池、开关和灯泡的功用。 让学生尝试说出导致图中的手电筒不会发亮的可能原因。 主 题 三 物 理 科 学 电 怎么让它 停下？ 玩具猫不 见了！ 是灯泡坏 了吗？ 为什么玩具猫 会移动？ 7 79 教 学 导 航 为每组学生准备干电池、干电池匣、开关、灯泡、灯泡座和鳄鱼夹电线。 提醒学生在连接电路时，一定要让开关处于“开”的状态。 为什么电灯笼 会亮起来？ 快与同学一起动动脑筋，让灯泡亮起 来吧！ 1 说出这些是什么 电路元件。 2 与同学讨论后， 用电线把这些电 路元件组装成一 个完整电路。 完整电路 如何连接完整电路？ 巩固 两 人活动 活动 1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 7.1.7 80 教 学 导 航 引导学生说出一个完整电路中的电路元件有干电池、灯泡和开关。 按下或拉上开关，灯泡是否会发亮？ 为什么？ 你如何确定所连接的是完整电路？ 3 观察灯泡是否会发亮。 4 如果灯泡没有发亮，与同学讨论并 调整电路，以使灯泡发亮。 5 画出完整电路。 活动本 第46页 正极 负极 电线用来连接电路中的每个 元件，以形成一个完整电路。 干电池 灯泡 开关 一个完整的电路由哪些元件组成？ 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 7.1.7 活动本 第46至 48页 81 你知道完整电路中每个元件的功用吗？ 提供电流 接通或截断电路 发出光亮 活动本 第48页 教 学 导 航 引导学生说出电路元件的功用。 7.1.2 7.1.7 知识 知识 加 油 加 油站 根据干电池匣内的标记， 正确地置入干电池。 以正确的方式把灯泡 旋入灯泡座。 干 电 池 灯 泡 开 关 如果完整电路中的开关被按下长达一天， 这对灯泡的亮度有什么影响？为什么？ 82 1 观察老师所展示的几组电路。 教 学 导 航 老师可视情况装置不完整的电路，然后引导学生说出灯泡不会发亮的原因， 并调整电路以使灯泡发亮。 2 为什么这些电路中的灯泡不会发亮？ 3 与同学分享你的看法并进行讨论。 A 组 B 组 C 组 E 组 F 组 7.1.4 7.1.7 D 组 我是小侦探 巩固 个 人活动 活动 2 83 1 用以下物体代替完整电路里的开关。 2 观察并记录灯泡是否会发亮。 活动本 第51页 7.1.4 7.1.5 7.1.6 7.1.7 教 学 导 航 老师与学生讨论灯泡不会亮的其他原因。 让学生把电线两端的鳄鱼夹接上所要测试的物体，从中观察哪个物体能让电 路中的灯泡发亮。 引导学生作出概括：电导体能使灯泡发亮；电的绝缘体不能使灯泡发亮。 除了使用灯泡，让学生有机会使用马达、蜂鸣器等其他元件。 i-THINK 灯泡亮了吗？ 开关没 被按下 干电池装 置错误 电线没有 完整连接 灯丝烧坏 干电池的 电量耗尽 ？ 灯泡不会 亮的原因 进行了活动 3， 我发现…… 活动本 第49至 51页 什么物体能代替开关？ 巩固 小 组活动 活动 3 84 电的绝缘体不能让电流通过，灯泡不 会发亮。 电导体可以让电流通过，使灯泡发亮。 活动本 第51和 52页 教 学 导 航 向学生说明铅笔芯和盐水是非金属，但却能导电。 让学生知道银、铜和金是最佳的电导体。 电导体 电的 绝缘体 铅笔芯 金戒指 钢尺 盐水 刀片 铁钥匙 回形针 塑料梳子 橡皮 木尺 书本 毛巾 玻璃瓶 食油 7.1.6 7.1.7 说出电导体和电的绝缘体 的其他例子 。 85 1 收集资料，画出设计图。 2 分组讨论，从中选出最合 适的设计。 3 搜集所需的材料，并动手 制作。 4 测试迷你电风扇并加以改进。 5 展示你们所制作的迷你电风扇，并 与同学说明电风扇是如何操作的。 最近天气炎热，薇薇制作了一个迷你 电风扇。她是怎么让风扇转动的呢？ 1 说出完整电路所需的元件。 2 说出两个电路元件的功能。 3 试说出灯泡不会发亮的一个原因。 4 民浩用塑料袋和瓷杯来代替电路中的开关， 灯泡没发亮。但是，当他用铝罐和钢尺时， 电路中的灯泡发亮了。为什么？ 小天地 小天地 作 答 教 学 导 航 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来进行以上活动。 向学生说明马达通电后会开始转动，因此拥有转动功能的电器，如风扇和洗 衣机都是使用马达来操作的。 7.1.7 活动本 第53页 迷你电风扇 增广 活动本 第53页 小 组活动 活动 4 86 电路元件和其功用： 完整的电路能使灯泡发亮。 电路中的灯泡不会发亮的原因，如： 1. 电线没有完整连接。 2. 开关没被按下。 3. 干电池装置错误。 4. 灯丝烧坏。 5. 干电池的电量耗尽。 6. 电线断裂。 7. 灯泡没正确地装置在灯泡座上。 电导体能让电流通过，使灯泡 发亮。 电的绝缘体不能让电流 通过，灯泡不能发亮。 终 点 站 终 点 站 课后 课后 电导体 电的 绝缘体 提供电流 干 电 池 接通或截断电路 开 关 发出光亮 灯 泡 87 根据右图，回答问题。 1 按下开关后，手电筒 的灯泡就会发亮吗？ 为什么？ 2 如果灯泡不会发亮，有什么办法能 让灯泡亮起来？ 发挥你们的创意，利用蜂鸣器来制作 “电流急急棒”的游戏吧！ 教 学 导 航 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与制作“电流急 急棒”。 提醒学生当铁环触碰到铜线时，蜂鸣器会发出声响。 大挑战 大挑战 测 试 测 试 妙趣 妙趣 科 学 科 学 88 菊 花 菊 花 冰糖 主 题 四 材 料 科 学 混合物 为什么要 搅拌？ 这样不会喝 到菊花吗？ 8 冰糖 教 学 导 航 引导学生看图并思考，回答女孩的疑问。 为什么菊花没有 被倒出来？ 89 你们要用什么方法分离以下混合物？ 描述你们如何分离混合物。 8.1.1 8.1.5 教 学 导 航 可视情况更换活动 1 中的混合物。让学生使用以上的方法分离每种混合物。 阿姨，我不 能吃花生。 我帮你把花生 分出来吧！ 花生和面粉 枯叶和碎石 回形针和面粉 方法 怎样分离混合物？ 动手试一试 巩固 小 组活动 活动 1 90 我们可根据各物质的性质，选择适当 的方法来分离混合物。 8.1.1 8.1.2 8.1.5 教 学 导 航 通过第 91 页和 92 页的课文，让学生了解混合物的性质，从而选出适当的分 离方法。 有些物质的大小、形状或颜色与 其他物质明显不同，能用手轻易 地分离，如分离枯叶和碎石。 有些物质会漂浮。把枯叶和 碎石放入水里，枯叶会和碎 石分离，浮在水面。 如果混合物中有磁性物质， 那么就能用磁铁来分离，如 把铁钉从沙里分出来。 除了用手分离外，我们还能用什么 方法分离枯叶和碎石的混合物？ 用手 漂浮法 用磁铁 91 教 学 导 航 指导学生如何分离水和沙的混合物，及从盐和水的混合物中得到盐粒。 可让学生观看以下影片，了解盐是从哪儿来的：https://goo.gl/es5wJY 8.1.1 8.1.2 8.1.5 我们所吃的食盐来自海水。盐是 怎样从海水里分出来的？ 奇思 奇思 妙 答 妙 答 有些物质不会溶解在水里， 如沙。用滤纸能把沙从水里 分出来。 活动本 第55和 56页 盐会溶解在水里。把盐 和水的混合物放在太阳 底下晒干，就能够得到 盐粒。 筛子上的孔能够让细小的物质通 过，可以用来分离大小不同的物 质，如把豆子从奶粉里分出来。 沙和盐的混合物能用手 或筛子来分离吗？ 用筛子 用滤纸 蒸发 92 以下哪些物质会溶解在水里？ 1 在每个烧杯里倒入相同分量的水。 2 把一茶匙的物质放入水里搅拌1分钟 后，观察烧杯里水的情况，你们能 看见物质的颗粒吗？ 3 用其他物质重复步骤 2。 4 记录观察结果。 活动本 第57页 教 学 导 航 可视情况更换活动 2 中的物质。为学生准备活动所需的用具，并指导他们在 每个烧杯里倒入相同分量的水。 引导学生通过观察物质在水里的情况确认会溶解和不会溶解的物质。 也可通过观察是否能用滤纸把物质从水里分出来，以确认物质会不会溶解。 活动本 第57和 58页 8.1.3 溶解 糖、沙、盐、面粉、茶叶、炼乳、 芝麻、蜂蜜、胡椒粉、即溶咖啡粉 水中隐身术 巩固 小 组活动 活动 2 不会溶解的物质放入水里搅拌 后，还能看见它的颗粒。 93 糖、盐、蜂蜜等会溶解 在水里。 沙、咖喱粉、粉笔末等 不会溶解在水里。 教 学 导 航 引导学生进行思考，说出会溶解和不会溶解的其他物质。 为什么把糖或盐放入 水里后要搅拌？ 面粉在水中 溶解了吗？ 什么是溶质、溶剂和溶液？ 知识 知识 加 油 加 油站 溶解 溶质 溶剂 溶液 8.1.3 举出其他会溶解在水 里的物质和不会溶解 在水里的物质。 活动本 第58页 94 分别把一茶匙糖各放入冷水、室温水 和热水里搅拌，并记录溶解所需的时 间。你们能作出什么结论？ 活动本 第59页 教 学 导 航 为学生准备活动 3 所需的糖和用具。指导学生在两个烧杯里倒入相同分量的 水，然后让他们在烧杯里各放入一茶匙糖。协助学生用秒表测量糖在搅拌和 不搅拌的情况下完全溶解所需的时间。 为学生准备活动 4 所需的糖和用具。冷水、室温水以及热水的分量须相同。 协助学生用秒表测量糖在这三种水温里完全溶解所需的时间。 1 哪个烧杯里的糖 能溶解得较快？ 记录所需的时间。 2 你们能作出什么 结论？ 咦？ 咖啡有点苦。 8.1.4 怎样使物质更快溶解？ 搅一搅 巩固 两 人活动 活动 3 不搅拌 搅拌 糖 丽婷已放了足够的 糖，但咖啡还是苦 的。为什么？丽婷 应该怎样做？ 热水能让物质更快溶解吗？ 巩固 两 人活动 活动 4 活动本 第59页 95 教 学 导 航 为学生准备活动 5 所需的粗砂糖、细砂糖以及用具。指导学生在烧杯里倒入 相同分量的水。协助学生用秒表测量粗砂糖和细砂糖完全溶解所需的时间。 可视情况更换活动 6 中的混合物。为学生准备分离混合物所需的用具。 活动本 第60页 8.1.1 8.1.2 8.1.4 8.1.5 物质的体积越小，溶解得越快。搅拌 或用较热的水也能让物质更快溶解。 哪个溶解得较快？ 巩固 两 人活动 活动 5 你们会用哪些方法分离以下混合物？ 为什么？ 水和面粉 树枝和硬币 大、小石头 沙和盐 分离大法 增广 小 组活动 活动 6 如果加快搅拌速度，糖会更快溶解吗？ 1 分别把一茶匙粗砂 糖和细砂糖各放入 水里搅拌，并记录 溶解所需的时间。 2 你们能作出什么 结论？ 96 我们可以根据各物质的性质，选择适 当的方法来分离混合物，如用手、漂浮 法、用磁铁、用筛子、用滤纸和蒸发。 有些物质会溶解在水里，如盐、糖、 炼乳、蜂蜜等；有些物质不会溶解， 如沙、茶叶、芝麻、粉笔末等。 影响物质溶解快慢的因素：物质的大 小、有无搅拌和水的温度。 1 观察以下三种混合物。 沙和水 糖和水 纽扣和水 a 哪种物质会溶解在水里？ b 说出分离纽扣和水的两种方法和原因。 2 怎样让方糖更快地溶解在水里？ 小天地 小天地 作 答 终 点 站 终 点 站 课后 课后 97 大挑战 大挑战 测 试 测 试 妙趣 妙趣 科 学 科 学 下图显示两种混合物。这两种混合物 都含有水和面粉，其中一种混合物含 有盐。 如何分离图中的混合物，以确认哪种 混合物含有盐？说出步骤。 混浊的水能变干净 吗？动动脑，用右 图所示的材料制作 简单的过滤器吧！ A B 教 学 导 航 为学生准备制作过滤器所需的材料：沙、布、碳、石头、橡皮筋和塑料瓶。 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来进行活动。 98 主 题 五 地 球 与 宇 宙 地球 谜底是 什么？ 这里的水是从哪儿 流下来的？ 为什么风车 会转动？ 吹它面皮皱，用手握不着， 用刀切不开，洗脸请它来。 9 教 学 导 航 引导学生观察上图，并回答问题。 99 i-THINK 河流 海 水 海水是咸水，人类 不能饮用，但许多 动物和植物能生活 在咸水里。 知识 知识 加 油 加 油站 哪里能找到水？ 我们每天都要用到水。你 知道哪些是天然水源吗？ 100 湖泊 泉眼 雨 水很珍贵。想一想，我们 该如何节约用水？ 9.1.1 教 学 导 航 让学生上网搜索资料，了解我国有哪些水的来源。 引导学生说出节约用水的几个方法。 你知道还有哪些天然水源吗？说一说。 天然 水源 活动本 第62和 63页 教 学 导 航 可让学生上网搜索资料，了解我国的天然水源。 引导学生说出节约用水的方法。 101 9.1.2 教 学 导 航 如活动 1 的图片所示，让学生在盘子里倒入适量的水，然后把盘子的一端慢 慢地提高，观察水往哪儿流。引导学生根据观察结果说出水从高处往低处流。 引导学生观察活动 2 的图片，讨论并说出水从高处往低处流。鼓励学生举出 日常生活中有关现象的其他例子。 快来试一试。你 观察到了什么？ 说一说。 水往哪儿流？ 水往哪儿流？ 辅助 两 人活动 活动 1 你平时有注意水是往 哪儿流的吗？根据你 的观察，和同学一起 讨论吧！ 说一说 巩固 小 组活动 活动 2 102 活动本 第64页 9.1.2 9.1.3 教 学 导 航 引导各组学生根据活动 1 至 3 的观察结果，作出概括：水在自然状态下从高 处往低处流。 1 在老师的指导下，上网搜索河流和 瀑布的视频。 2 你们也能翻阅各类书籍，查找资料。 大自然中的水往哪儿流？ 巩固 小 组活动 活动 3 进行活动后，我发现…… 103 让我们来看看滴滴的奇妙旅程吧！ 1 8 7 2 滴滴受热变成 水蒸气。 滴滴 滴滴落到了河里。 最后，滴滴又重新 回到海里。 好热！ 自然界中水的循环 104 下雨了。 教 学 导 航 引导学生看图说故事，初步了解水的循环。 9.1.4 9.1.5 3 6 5 4 滴滴在空中受冷凝聚成 小水滴。它和其他小水 滴一起形成了云。 聚集的水滴越来越 重了。大家向地面 降落。 教 学 导 航 引导学生看图说故事，初步了解自然界中水的循环。 105 自然界中水的循环使地球上的水源不 会干枯，让生物能有充足的水来维持 生命。 9.1.4 9.1.5 许多小水滴 聚集成云。 3 云形成雨。 4 雨水流入河流 或者大海。 5 水蒸气在空中 受冷凝聚成小 水滴。 2 教 学 导 航 让学生知道当云变厚时便会形成雨。 通过课文和图片，引导学生明白自然界中水的循环与云和雨的形成有关。 自然界中水的循环 能让环境保持凉爽。 水受热形成水蒸 气升到空中。 1 106 9.1.4 9.1.5 教 学 导 航 除了手工作品外，也可指导学生制作有关自然界中水的循环的演示文稿。 协助学生举办小型展览会，展示作品。 网上 网上 冲 浪 冲 浪 观看以下影片，与你的家人一起模拟自然 界中水的循环吧！https://goo.gl/SVtiHg 集合各组的作品， 办个小型展览会。 和组员一同发挥创意，动手 制作含文字标签的作品，呈 献自然界中水的循环过程。 活动本 第65页 动手做一做 巩固 小 组活动 活动 4 107 9.1.2 9.1.3 教 学 导 航 以提问的方式引导学生思考水流受阻所会带来的影响。鼓励学生积极发言， 与组员讨论并交流想法。 水流受阻可能会带来的影响：河水发出臭味、滋生蚊虫、水供不足、导致闪 电式水灾等。 如果水流受阻，可能 会对我们周围的环境 带来什么影响？与组 员讨论后，分享你们 的讨论结果。 不让你下来！ 活动本 第66页 水流受阻的影响 巩固 小 组活动 活动 5 孑孓 108 活动本 第67页 教 学 导 航 引导学生观察上图，说出人类的哪些行为导致水源受到污染、水流受阻。 通过活动 6，向学生灌输保持水源的清洁和水流顺畅是我们的责任。 9.1.1 9.1.2 9.1.3 说一说，天然水源有哪些？为什么地球上的水 不会干枯？ 小天地 小天地 作 答 如果水源受到污染、水流受阻，会给 生物带来什么危害？ 观察下图，如果是你，你会如何保持 水源的清洁和水流顺畅？为什么？ 如果我是 厂长…… 如果我是 小丽…… 如果我是 农夫…… 角色扮演 巩固 小 组活动 活动 6 109 9.2.1 9.2.6 生物需要空气来进行呼吸。我们虽然 看不见也摸不着空气，但它就在我们 四周。无论是土壤里还是水里，只要 有缝隙，就有空气。 空气是生物的基本需求。为什么生物 需要空气？ 观察下图。图中的生物生活在哪里？ 它们生活的环境有空气吗？ 教 学 导 航 引导学生观察上图，说出土壤里和水里都有空气，因此生物能够在这些地方 生存。 空气 空气在哪里？ 巩固 个 人活动 活动 7 110 9.2.2 9.2.3 9.2.6 教 学 导 航 可让学生拿着彩带在操场上跑动、用扇子扇风等，巩固“风是流动的空气” 这一个概念。鼓励学生分享他们在生活中感受到风的例子，如风使头发飘动。 空气是由各种气体组成的，如氧气、 二氧化碳等。 活动本 第68页 虽然我们看不见空气，但却能感受到 它在流动。风是流动的空气。 空气里含有哪些气体？查找资料， 记录在科学笔记本里。 1 吹气时，你看得见 空气吗？ 2 是什么使风车转动？ 3 你的手掌感受到风吗？ 4 风是怎样形成的？ 流动的空气 空气由哪些气体组成？ 吹一吹 巩固 两 人活动 活动 8 111 9.2.4 9.2.6 风对我们的生活有什么帮助？如果刮 狂风，可能会造成什么破坏？与组员 一起讨论吧！ 活动本 第69页 教 学 导 航 让学生了解风有不同的强度。风对人类的生活有帮助，如能吹干衣服、让人 感觉凉爽、推动帆船前进、利用风力来发电等；狂风则可能会带来灾害，如 吹倒树木或房屋、破坏农作物等。 针对风的好处和坏处，引导学生分享他们的经验。 风的好与坏 巩固 小 组活动 活动 9 流动的空气与人类生活的关系 112 设计应用流动的空气来推动 的模型。 9.2.5 9.2.6 教 学 导 航 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与创造模型。 1 收集资料，画出设计图。 2 与组员讨论后选出最合适 的设计。 3 准备材料并动手制作。 4 测试模型。收集老师以及 同学的意见，改良模型。 5 介绍并示范改良 后的模型。 活动本 第70页 1 空气对生物的生存重要吗？为什么？ 2 风是怎样形成的？风可以帮助人们进行哪些 活动？ 小天地 小天地 作 答 活动本 第70页 好玩的创意模型 巩固 小 组活动 活动 10 应用流动的空气创造模型 113 天然水源 河流 湖泊 雨 泉眼 海 水从高处往低处流。 自然界中水的循环： 水流受阻可能会导致闪电式水灾、河水 发出臭味、滋生蚊虫、水供不足等。 我们应保持水源的清洁和水流顺畅。 空气无所不在。空气是由氧气、二氧 化碳等气体组成的。 风是流动的空气。 风对人类的生活有帮助，例如能吹干 衣服、利用风力发电等。 人类应用风的原理制作帆船、风车等 工艺。 狂风会带来灾害，例如吹倒树木或者 房屋、破坏农作物等。 终 点 站 终 点 站 课后 课后 云 雨 水 水蒸气 小水滴 114 妙趣 妙趣 科 学 科 学 大挑战 大挑战 测 试 测 试 1 如果自然界中的水不再循环，可能 会发生什么事？ 2 弟弟请你帮忙创造一只应用流动的 空气来推动的模型船。以下是你在 家里找到的材料。 泡沫塑料板 吸管 气球 利用以上材料制作模型船。 如何用这些材料 制作空气炮，并 击倒纸偶？ 115 10 主 题 六 工 艺 与 优 质 生 活 工艺 教 学 导 航 引导学生使用模型组件中所附上的图片说明手册来装配模型。 向学生说明制作模型在工艺世界的重要性：工程师通过模型来分析现有工艺 的弱点和可能会出现的问题。工程师也把新发明先制成模型，进行测试及改 良，最后才发表或推出市场。 让学生邀请父母一起动手装配模型，从而增进亲子关系，增加学习的乐趣。 制作模型在工艺世界有什么重要性？ 制作模型在工艺 世界非常重要。 我们所装配的模型 与挖土机相似。 116 10.1.1 我们先看看模型 组件里有什么。 各种组件 图片说明手册 模型组件 教 学 导 航 向学生介绍模型组件中有图片说明手册和组件。 可以应用其他的模型组件装配模型。 看！这盒模 型组件里有 三种模型。 我们选择其 中一种模型 来装配吧！ 117 在装配模型前，我们须仔细 阅读图片说明手册。 模型 缆车 风车 挖土机 10.1.1 什么是图片说明手册？ 118 图片说明手册上显示了该 模型组件可装配的各种模 型和组件列表。 10.1.1 活动本 第73页 组件列表 x3 x2 x2 x1 x2 x2 x4 x6 x1 x1 x1 x1 x3 x2 x2 x10 x29 x25 教 学 导 航 协助学生理解图片说明手册上的资料，如该模型组件能装配几种模型、模型 组件中含有的组件种类和数量。 x2 x1 x1 x1 x1 x1 x1 x1 x2 x8 x1 x2 组件有不同的形状、 大小、颜色和数量。 119 图片说明手册里也列出 装配每个模型所需的组 件种类和数量。 挖土机模型 所需组件: 教 学 导 航 让学生仔细阅读图片说明手册并了解模型组件中每个模型所需的组件种类和 数量。 x2 x6 x1 x1 x1 x29 x25 x2 x2 x2 x2 x2 x2 x2 x1 x1 x1 x1 x1 x1 x1 x2 x2 x1 x2 10.1.2 120 装配各模型的步骤也可在 图片说明手册里找到。 装配步骤: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10.1.3 教 学 导 航 以提问的方式引导学生理解图片说明手册里的内容，如在各个装配步骤中需 要哪些组件。 121 10 11 12 16 17 18 13 14 15 19 20 21 22 23 24 122 25 26 27 31 32 33 28 29 30 34 35 36 37 了解装配步骤才能 正确地装配模型。 123 教 学 导 航 学生在挑选每一个组件时，都必须对照图片说明手册，以确定所拿的组件的 形状、大小、颜色和数量都是正确的。 10.1.2 我们开始装配挖土机 模型吧！ 挑选装配挖土机模型 所需的组件。 挑选组件 124 10.1.3 按照图片说明手册 的步骤装配组件。 与同学互相交换模 型并对照图片说明 手册，检查同学所 装配的模型。 教 学 导 航 让学生知道装配模型时，必须确定每一个装配步骤都是正确的。完成模型 后，对模型进行测试。 提醒学生在装配模型时要注意自身的安全。 装配模型 125 置入电池以启动模型，仔细 观察它是如何操作的。 10.1.5 10.1.6 教 学 导 航 引导学生思考可用哪些方式介绍模型。 提醒学生要小心拆卸组件，不损坏组件的同时也不弄伤自己。 ？ ？ 活动本 第74至 78页 发挥创意，用各种方 式介绍你的模型。 拆卸组件时，我们也须参考 图片说明手册，根据装配步 骤相反的次序拆卸组件。 介绍你所装配的模型 拆卸组件 126 10.1.4 10.1.5 10.1.6 快来创造一个崭新的模型！ 1 与组员讨论所要设计的模型应具备 哪些功用。 2 画出模型的设计图。 3 挑选所需的组件并开始装配。 4 各组展示并讲解所创造的模型。 5 讲解该模型的功用。 6 大家互相交流并提出意见。 7 收集各组的意见后，改良模型。 教 学 导 航 提醒学生储存组件时必须确保所有组件的数量与图片说明手册里所列出的是 相同的。如有发现组件损坏或遗失，须通知老师。 进行活动前，引导学生思考新模型的功用。 鼓励学生发挥想象力和创意，应用工程设计过程即思考、制作、沟通和改良 来装配一个图片说明手册里所没有的模型。 活动本 第78和 79页 储存组件 小小工程师 巩固 活动本 第79页 小 组活动 活动 1 你们设计的模型是如何 操作的？它有什么功用？ 完成拆卸后，将 组件分类，再把 组件整齐地放回 原装盒里。 127 终 点 站 终 点 站 课后 课后 模型组件中有图片说明手册和各种 组件。 图片说明手册显示了该模型组件可 装配的各种模型、组件列表及装配 步骤。 装配模型的过程： 1. 选择想要装配的模型。 2. 仔细地阅读图片说明手册。 3. 挑选所需的组件。 4. 按照装配步骤来装配模型。 5. 启动模型并观察它如何操作。 6. 为模型做个简单的介绍。 7. 根据装配步骤相反的次序拆卸 组件。 8. 将组件正确地放回原装盒里。 128 大挑战 大挑战 测 试 测 试 如何让自己在大热 天中感觉凉快些？ 发挥创意，用模型 组件内的各种组件 和其他材料来制作 电风扇吧！ 使用灯泡和模型 组件内的组件来 装配一个会发亮 的模型。 教 学 导 航 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与装配模型。 让学生应用第 7 课里所学的知识，把灯泡或蜂鸣器加在模型上，使模型显得 更加有趣。 妙趣 妙趣 科 学 科 学 129 第 1 课 科学技能 KBAT 第 7 页： 不适合。因为所使用的工具和其标准单位不 能精确地测量质量太小的物体。 测试大挑战（第 15 页） 1. AB:4 cm，BC:3.9 cm，CD:3.6 cm，AD:5 cm 2. CD，BC，AB，AD 第 2 课 科学室规则 KBAT 第 20 页： 我们能把学到的良好习惯应用在日常生活 中，如使用厨房用具后放回原处。 测试大挑战（第 22 页） 1. 允许 2. 科学用具 3. 保持镇定并把他扶到科学室外呼吸清新的空气， 然后马上通知老师。 第 3 课 人类 KBAT 第 35 页：因为他们虽然同龄，但有成长差异。 测试大挑战（第 37 页） 1. (a) 体型和身高增加。 (b) 不一样。因为他们的体型和身高不同。 2. 卷发或直发。因为这两种头发类型在天诚的家族 中都有，都有可能遗传给他。 3. 不是，因为与遗传无关。 第 4 课 动物 测试大挑战（第 52 页） 1. 树型图－ 卵生： 蟾蜍、鸵鸟；胎生：马、仓鼠 2. 蚊子的成长过程：卵’孑孓’蛹’蚊子。蚊子在 这段过程中会经历外形的变化。 第 5 课 植物 测试大挑战（第 66 页） 1. 氧气。 2. 蔬菜和水果。 3. 植物的高度、叶子的数量、叶子的大小和茎的圆 周会随着生长而增加。 4. 长出幼根’长出茎和叶’长成小树’成年植物’开 花并结果 5. 施肥。 6. 这将导致人类和动物面临粮食短缺的问题。 第 6 课 光和暗 测试大挑战（第 78 页） 1. 使用手电筒或蜡烛。 2. 当光被阻挡时，就会形成影子。 3. 会看到砖在墙上所形成的影子很清晰，塑料瓶在 砖上所形成的影子非常模糊。因为砖不能让光透 过，塑料瓶能让大部分光透过。 第 7 课 电 KBAT 第 86 页： 因为塑料袋和瓷杯是电的绝缘体，而铝罐 和钢尺是电导体。 测试大挑战（第 88 页） 1. 不会。因为手电筒的底部缺少了弹簧，造成电路 不完整，电流无法通过。 2. 用回形针代替弹簧。 第 8 课 混合物 KBAT 第 92 页：利用太阳的热把海水晒干，得到盐。 测试大挑战（第 98 页） 首先，用滤纸分别把两种混合物的面粉分出来，然后 把过滤出的液体晒干。最后，观察哪个容器里有盐。 第 9 课 地球 KBAT 第 109 页： 海、河流、湖泊、雨、泉眼。因为自然界 中水的循环使水源不会干枯。 测试大挑战（第 115 页） 1. 水源会干枯，生物会因缺水而无法维持生命。 2. 接受任何合理的模型。 第 10 课 工艺 测试大挑战（第 129 页） 接受任何合理的模型。 答 案 130

kssr_BahasaSemai_1tM9zM_xZcLU8drVZvEjM_QDyGm1UnWaH.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH PENULIS DINO A/L ITAM TUYUT A/L LABOH NGAH INEY A/P BAH ALANG EDITOR AZIZAH BINTI AHMAD PEREKA BENTUK NURUL AIN BINTI AZNAN ILUSTRATOR MOHD KHAIRI BIN MORAD NORAZLAN BIN TUNGOL Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2017 KK 499-221-0102081-49-1591-20101 ISBN 978-983-49-1591-9 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2017 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Blue-T Communications Sdn. Bhd., 12, Jalan 3/4C, Desa Melawati, 53100 Kuala Lumpur. Muka Taip Teks: Azim Saiz Muka Taip Teks: 18 poin Dicetak oleh: Reka Cetak Sdn. Bhd., No. 14, Jalan Jemuju 4, 16/13D, Seksyen 16, 40200 Shah Alam, Selangor. No. Siri Buku: 0151 PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Kementerian Pelancongan dan Kebudayaan Malaysia. • Animonsta Studios Sdn. Bhd., Cyberjaya, Selangor. KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA iiiiii Pemulak iv Pekenal vi TEMA 1: DUNIAK ENG 1 UNIT 1 KAMPUG BERSEH, PERINGAK SIHAT 2 UNIT 2 KAMPUG BENANGGE ENG 7 UNIT 3 LEMUNJ BERSEH, KERENNYIM BEPENATEH 12 UNIT 4 GEK-GEK, LEU-LEU KIJADIK LOD 17 UNIT 5 MAJUK DIRIK 22 UNIT 6 SINUI JIK 27 UNIT 7 NEAMAL DE BOR 32 UNIT 8 SERNUK NU SEKULAH 37 TEMA 2: DUNIAK CERITE 43 UNIT 9 CERITE RAKYAT 44 UNIT 10 CERITE LAGENDA 49 UNIT 11 HOKLOH JERES 54 UNIT 12 NIKMAT PENGRAG, RAHMAT MANIK 59 UNIT 13 KAWAT BOR 64 UNIT 14 SINUI CERIE 69 TEMA 3: DUNIAK LEMU PENANEI 75 UNIT 15 JENAGAK ALAM 76 UNIT 16 KAKNEK LEMU PENANEI 81 UNIT 17 MAKLUMAT KU MOL JARAS 86 UNIT 18 DIJ SENANG 91 UNIT 19 HAKNUK TOK DIKDIJ 96 UNIT 20 EKNOG ALAM 101 KENANDUG iv Buku Teks Bob teks Bahasa Semai Tahun 2 an bigunak ku tahut 2018 jijoi Dokumen Standard Kurikulum Sekolah Rendah (KSSR) Bahasa Semai. KSSR Bahasa Semai adeh bigubal ya Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia. Bob teks Bahasa Semai bipeteros transformasi Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) de bimulak ju tahut 2011. Standard Kenandug ru Standard Belajar kateh Standard Kurikulum Bahasa Semai Sekolah Rendah bigubal ha petukok lemu penanei mureb. Elemen-elemen kirentas kurikulum begei kretiviti ru inovasi, Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK) ru neusehewan bipermuj kateh bob teks Bahasa Semai dek mureb buleh naiberkep lemu penanei ju bebegei bidang. Selaen ajeh, mureb-mureb jugak bitekan ha nilei KBAT (Kemahiran Berfikir Aras Tinggi) dek nailebeh bedaye saeng selaras ru heknod Falsafah Pendidikan Negara. Mentok moduler kateh bob teks Bahasa Semai sekulah rendah kikandug limak cenempet, iaajeh cenempet cerngai ru belwal, bebacak, betules, seni engrok ru tatamengwal. Ektiviti kenukoh ru nelateh bibeh dek mureb kukoh cenempet gunak Bahasa Semai de betol kateh sinui lienai. Ju kenjeh, mureb naipekekal kelog senoi ru ha peteros newares bangsak. Bob teks adeh bibeh ju nik tema de bicerlah nu tema Duniak Eng, Duniak Cerite ru Duniak Lemu Penanei. Bob teks adeh mong 20 unit jijoi tema de bipetetap kirangkum tajok-tajok bekenaet ru sinui kerileng mureb. Bob teks KSSR Bahasa Semai bigunak ikon tetentuk ha pesernang igenunak. Ikon-ikon ajeh kiwakel rimdij cenempet kateh KSSR ajeh. iv Cerngai ru Belwal Ikon adeh ialoh pokes de utame kiujik cerendek mureb naiha cerngai, belwal, becerite ru bebincang secare bengwal. Cenempet adeh jugak kihod mureb saleng naibelwal. Bei Bebacak Ikon adeh ialoh pokes de utame kiujik cerendek mureb bebacak, naipaham ru naitaakol bebegei bahan ru betol ru tepat. Bei Betules Ikon adeh ialoh pokes de utame kiujik cerendek mureb naiha betules ru perlei maklumat betules nu mai kilek. Seni Engrok Ikon adeh ialoh pokes de utame kaha ujik cerendek mureb naiha sebot, paham ru nairegak engrok de bor jijoi belajar de sernuk secare didek hibor. • Bei Belakon • Bei Besajak • Bei Becerite • Bei Bepantut • Bei Bedindag PEMULAK v Bob Teks Bahasa Semai bisediak kijoi neacu neajar abad ke-21 ru neharap pitak guru naisediak Pengajaran dan Pembelajaran (PdP) de bekesan dek mureb bibekal cenempet de kukoh ha naihadap necabar de gu terek sesuei nu needar jaman. Ju kenjeh, penules beharap bob teks adeh kiperhuj motivasi mureb naibelajar Bahasa Semai mende bob adeh kikandug audio, ektiviti, teks ru visual de buleh kitarek minat lienai belajar Bahasa Semai. v Ektiviti Ikon adeh kihod mureb naibeh ektiviti de mong ku kateh bob teks Bahasa Semai. Ektiviti Betules Ikon adeh kihod mureb naibeh ektiviti betules. Standard Belajar Ikon adeh kipenyate standard belajar kateh muke surat. Numbor standard belajar de bikale ceher ialoh pokes utame ru bikale belak ialoh pokes senampeng. Pekukoh Ikon adeh ialoh ikon de kihod mureb naibeh ektiviti naiha pekukoh pengham ha topik de mong kateh nunanek unit. Nota Guru Ikon adeh kiog nepandu ha guru de kaha beh ektiviti de mong ku muke surat tetentuk. Info Ikon adeh ialoh ikon de kiog maklumat ha nanek pekare. KBAT Ikon adeh kipegalak mureb naiserngik ru gunak peniker de tinggik ha selsei ektiviti de gu terek. DVD Ikon adeh ialoh kipenyate laguk, engrok ru puisi de mong ku kateh bob teks. Ektiviti NOTA GURU Info Ektiviti Belwal ru Bebincang Ikon adeh kihod mureb naibeh ektiviti cerngai, belwal ru bebincang. QR Code Maklumat tenambah bekenaet ru bahan teks ru neajar hikep had gej ru isennang ru higunak aplikasi QR Code begei laman sesawang, audio visual, bahan cerite ru kilek-kilek nej. 1.1.1, 2.1.1 Tatamengwal Ikon adeh ialoh pokes de utame kiujik cerendek mureb naiha berkep ru gunak tatamengwal ru betol jijoi konteks. • Engrok Muh Am • Engrok Muh Khas • Suku Kate Tetutop ru Tebukak • Penjudoh Benilag • Engrok Kerjak • Neimboh • Pola Ayat • Engrok Tanyak vi Pekenal Bah Kayok Apak Bah Rapi Tenek Keral Wak Embi Tenek Kerdor Bah Meran Mureb Tahun Dua Bah Kamal Menang Keral Wak Rubi Menang Kerdor Wak Ros Amek 11 DUNIAK ENG DUNIAK ENG TEMA TEMA 1 2 NOTA GURU Tenek kerdor eng kigei ku Kajang. Umor menang eng enam tahut. Menang keral eng kisekulah ku Tadika Cekap. KAMPUG BERSEH, PERINGAK SIHAT 1.1.1 2.1.1 BA 1 Neng gambar tungal. • Bimbeng mureb becerite ha gambar. • Bimbeng mureb kernal suku kate tebukak ru tetutop kateh ayat. Peringak Bah Meran Tenek keral eng pai kijug nu kampug. Amek eng rajit kicet bungak ku kerileng deg. Apak eng senalo kingeng jik nu sekulah. Cerngai ru Belwal Ektiviti 1. Besual jawab ha gambar. 2. Bincang ha peringak ku kemil. 3. Bacak ayat de biog. Duniak Eng Tema 1 1 NOTA GURU 3 NOTA GURU 3 • Rujok audio 2. • Bimbeng mureb bacak nepetek de biog. • Og cuntoh ru peterang ha ayat senang. • Bimbeng mureb tules maklumat penteng ju nepetek. Neng gambar ru bacak nepetek. Deg Eng Bei Bebacak Adeh deg eng. Eng nggei ku Kampung Jelog Betar. Deg eng biui ju papat ru pelog sen. Cenol deg adeh cereg. Irangkal biui ju semin. Deg eng mong empat bilek. Deg adeh kiui ya apak eng, sesuei ha peringak jik tujuh urag. Deg eng had iselese. Ilaman deg pen luas. Amek eng jeoi kicet kening bungak ku kerileng deg. Jik senalo jijagak berengseh laman deg. Duniak Eng Ektiviti 1. Bacak ru paham ayat senang de mong kateh nepetek. 2. Tules maklumat penteng ju nepetek. Tema 1 2.1.4 3.3.1 BA 2 4 NOTA GURU Kempen Berengseh • Bimbeng mureb kernal ha ektiviti ku gambar. • Bimbeng mureb senarei nekate de mong nar suku kate. Neng gambar. Bei Betules Duniak Eng Ektiviti 1. Belwal ha gambar. 2. Senarei ektiviti de mong ku gambar. 3. Senarei nekate de mong nar suku kate jijoi gambar. 4 NOTA GURU Tema 1 3.1.2 2.5.1 BA 3 NOTA GURU 5 NOTA GURU 5 • Rujok audio 3. • Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Bimbeng mureb nyanyik jijoi audio. Bacak ru dindag. Jenagak Berengseh Amen hipej sampah Agokloh pej tok tentuk Amen hipej sampah Mestiloh ku itempat Berseh ajeh bernor Berseh ajeh sihat Hik semuak mesti samak hijagak (ulag nej) Irama laguk: Jaga Kebersihan 2x Bei Bedindag 2x Duniak Eng Ektiviti 1. Bacak seni kate laguk. 2. Bincang ha ceti seni kate laguk. 3. Tules nej seni kate laguk ku kateh bob tules. 4. Nyanyik secare didek hibor. Tema 1 4.2.1 1.2.1 BA 4 6 NOTA GURU Ektiviti 5.1.2 1.3.1 Neng pete minda. • Peterang ha engrok muh khas. • Og cuntoh engrok muh khas sebegei nerujok ha mureb. 1. Bacak nekate ku pete minda. 2. Og engrok muh khas kilek jijoi cuntoh de biog. Engrok Muh Khas Ransom Raman Bah Biyeg Wak Embi Bah Rapi Bandar Raub Sekolah Kebangsaan Jelog Betar Engrok Muh Khas Duniak Eng Tema 1 NOTA GURU 7 Imeriah Jis Kebangsaan • Rujok audio 4. • Semanj mureb kermuh ektiviti de kicerngai ju audio. • Semanj mureb beh pete cemboh ha ektitiviti de bikermuh. • Semanj mureb peterang ikenenjip ha senamut Jis Kebangsaan jijoi pete cemboh de naibeh. Cerngai abik bengwal de bipecerngai. KAMPUG BENANGGE ENG 2 1.1.2 3.1.1 BA 5 Cerngai ru Belwal Duniak Eng 1. Cerngai abik bengwal ju audio. 2. Kermuh ektiviti de ngkek cerngai ju audio ha senamut Jis Kebangsaan. 3. Ui pete cemboh ha ektiviti de bikermuh. Ektiviti Tema 1 Info mendire = bendera 8 NOTA GURU 8 NOTA GURU Gol! Gol! Gol! • Bimbeng mureb bacak nekate de mong vokal begandig ru sembot de betol. • Semanj mureb peterang care ha pergah nelawan bula sipak nu mai kampug kilek. 2.1.2 1.3.3 BA 6 Ije ru bacak. Bei Bebacak Ektiviti 1. Bacak ru ije nekate de biog. 2. Sebot nekate ru sembot de betol. 3. Peterang care ha pergah nelawan bula sipak nu mai kampug kilek. Duniak Eng jeer piale reis belaer belaar Tema 1 NOTA GURU 9 Serengyap Senamut Jis Kebangsaan • Semanj mureb salit ru tules jenawab kateh bob tules. • Semanj mureb bacak rangkei kate de biog. • Semanj mureb cerot rangkei kate de biog dek kijadik limak prasa beceti. 3.1.3 2.1.3 BA 7 Tules ru bacak. pasuk Bei Betules serawaj kerdor cereg mendire bungak tenek serwal Malaysia bajuk 1. Tules jenawab ku tempat de bigares kateh bob tules. 2. Bacak rangkei kate de biog. 3. Cerot rangkei kate de biog dek kijadik prasa beceti. Icuntoh: pasuk bungak entoi Ektiviti Duniak Eng Tema 1 10 NOTA GURU • Rujok audio 5. • Semanj mureb bacak ru paham seni kate laguk. • Semanj mureb dindag laguk ru beh gerak berog jijoi laguk. • Besual jawab nu mureb ha care bebakti nu negare. Negare Malaysia Bacak ru dindag. Bei Bedindag Duniak Eng 10 NOTA GURU 4.1.1 1.4.3 Adehloh negare eng de nghok De bermuh Malaysia Eng had nghok ru sukak ilei Malaysia bejaye Bile eng ngraknak pigoi doh Eng serakngik ha bebakti Ju kenjeh eng hodloh senalo Eng ngbacak jeoi bob (ulag nej) Irama laguk: Negara Malaysia Tema 1 1. Bacak seni kate laguk ru sembot de betol. 2. Dindag laguk ku kemil ru beh gerak berog jijoi laguk. 3. Besual jawab ha care bebakti nu negare. Ektiviti NOTA GURU 11 Ektiviti Malaysia Jaman Hunen • Rujok audio 6. • Semanj mureb bacak entoi nepetek. • Peterang ceti tesurat de mong ku nepetek. • Semanj mureb ceryak ru tules engrok kerjak kateh bob tules. • Semanj mureb beh ayat senang gunak engrok kerjak ajeh. 5.1.3 3.3.1 BA 8 Bacak ru paham nepetek. Engrok Kerjak 1. Ceryak ru tules engrok kerjak kateh bob tules. 2. Beh ayat senang gunak engrok kerjak. Duniak Eng Jap-jap tahut, ku 31 Ogos peringak eng naikibar Jalur Gemilang ha perneng sengik haknuk nu Malaysia. Atak eng kiurok, sayet jaman hunen had beuntong naisui kateh sinui de bor. Hik buleh hicekcip, himenman, hicakcak, hiet nu sekulah ru senang sengik. Hunen, Malaysia ya gu majuk. Masarakat hik sengoi hodloh hijoi menajuk Malaysia. Sabet ajeh, hik hod hibelajar abetol dek bejaye kas bangsak kilek. Info sabet = kayat menajuk = kemajuan Tema 1 12 NOTA GURU LEMUNJ BERSEH, KERENNYIM BEPENATEH • Rujok audio 7. • Semanj mureb tules nekate ha bende de bipenumbor kateh bob tules. • Sebot nekate de bitules secare jelos ru pintan. 1.2.2 3.1.1 BA 9 Ku Kelinik Lemunj Ije ru bacak. 3 Cerngai ru Belwal 1. Cerngai abik laguk ju audio. 2. Tules nekate ha bende de bipenumbor. 3. Sebot ru ije nekate de ya bitules. Duniak Eng 1 2 3 4 5 Ektiviti Tema 1 NOTA GURU 13 Hai Lemunj, Ma Igah? 2.2.1 1.4.2 BA 10 • Semanj mureb bacak brosur. • Peterang genunak kate hubug kateh ayat majmok. • Semanj mureb peterang ipenenteng ha jagak lemunj ru betol. Bacak ru paham. Bei Bebacak Hai, kekawat. Bei jagak eng bor-bor. Info kembeg = luar telas = bebas Ektiviti 1. Bacak ru paham maklumat de mong ku brosur. 2. Salit ayat de mong ayat majmok kateh bob tules. Duniak Eng CARE-CARE HIGEROS LEMUNJ DE BETOL 1. Geros lemunj ku pergelap ru mengot peksendok bekbed. 2. Pergek caknak ceet tapik jeoi cak senubai ru pelek. 3. Buruk dokter lemunj enam gecek nunoh atau nutahut nar noh. • Geros ku kembeg lemunj, kemil ru kerop. • Geros lemunj geraham kemil ru kerop. • Geros kateh ru kembeg lemunj. • Geros lentag mende buleh kibeh lehem hik segar ru telas ju kuman. Tema 1 14 NOTA GURU 14 NOTA GURU • Bimbeng mureb cerot cerite ju nekate de biog kigunak ayat majmok. • Semanj mureb bacak cerite de kitules. Amek, Lemunj Eng Nyik Cerot cerite ju gambar. Bei Betules Ektiviti 1. Neng gambar ru nekate de biog. 2. Cerot cerite ju nekate ajeh. Duniak Eng – gemar – cekelat – caknak ceet – jinjap – nyik lemunj – pek bekbed – en – kelinik lemunj – sengoh – dokter bor – besat – geros lemunj – kuat ru sihat Tema 1 3.3.2 2.2.1 NOTA GURU 15 Ektiviti • Rujok audio 8. • Semanj mureb lakon jijoi situasi de biog gunak engrok de bor secare didek hibor. • Semanj mureb belwal ha penenteng jenagak lemunj de betol. • Semanj mureb kibeh tupeng ha watak de kilakon. 4.2.2 1.4.3 BA 11 1. Bacak komik ku kemil. 2. Ui nelakon. Bacak ru lakon. Lemunj Beralit Bei Belakon Hahaha… bok or hek pek geros lemunj. Tulug! Tulug! Jeng! Jeng! Agok sengoh. Eng ya ngtibak. Kawat-kawat bei hitulug. Ugh! Ugh! aah! aah! Abor haknuk, kawat-kawat. Lemunj eng ya beralit. Ha! Ha! Duniak Eng Jar! Jar! Tema 1 Info beralit = peralit Jeng! Jar! 16 NOTA GURU • Semanj mureb bacak entoi pola ayat de biog. • Peterang pola ayat FN+FN. • Semanj mureb tules ayat gunak muh kerenjak de kilek kateh bob tules. • Terap serengngik neusehewan kateh mureb. Adeh Eng Pigoi Doh Bacak ru paham. Pola Ayat FN+FN 16 NOTA GURU Ektiviti 1. Bacak ru paham ayat ku kemil. 2. Tules pola ayat FN+FN gunak muh kerenjak kilek kateh bob tules. Icuntoh: Tenek eng juruterbang. Duniak Eng Tenek keral Bah Meran polis. Polis kijagak neaman negare. Tenek kerdor Bah Meran misi lemunj. Misi lemunj kiajar sayet sekulah geros lemunj. Eng Wak Rina. Pigoi doh, eng mai jelwal bungak. Tema 1 5.3.1 2.1.4 BA 12 NOTA GURU 17 1.3.2 2.3.2 BA 13 • Rujok audio 9. • Semanj mureb bacak ru lakon nej bengwal ru intonasi de betol. • Ui nelakon care Bah Meran kisemanj nu iapak amek kaha et nu stadium bula sipak. Bah Rapi, Eng Ngha Joi Bacak ru paham. GEK-GEK, LEU-LEU KIJADIK LOD 4 Cerngai ru Belwal Ektiviti 1. Bacak ru paham bengwal ku kemil. 2. Ui nelakon care Bah Meran kisemanj nu iapak amek kaha et nu stadium bula sipak. Duniak Eng Eng nggerteg Akonj Pandak kisureh minggu keknit doh mong nelawan bula sipak ku stadium. Ha et ka? Ngneng nok, pek ngserlog. Gamak ngcip. Amen hek ha et, eng ngha joi. Buleh. Harap hek ya ha dek duet. Mong. Eng senalo ngdek duet lebeh belanjak sekulah. Poj ngtanyak apak amek. Eng ngharap ubai og. Bah Meran: Bah Rapi: Bah Meran: Bah Rapi: Bah Meran: Bah Rapi: Tema 1 18 NOTA GURU Neamal Tenabong • Rujok audio 10. • Semanj mureb bacak entoi nepetek ru sembot de betol. • Semanj mureb jawab senual. Bacak ru paham. Bei Bebacak 18 Info • kekrip = jimat-cermat • bacit = macot • iulah = irupe/iranis • lelame = leu-leu • jam = tikak/mase NOTA GURU Duniak Eng 1. Bacak ru paham nepetek de biog. 2. Jawab senual ku kerop. a. Ku belok daknek duet de selamat? b. Yama neamal tenabong adeh bepaedah? c. Lempuk higunak duet de hikerip adeh? Ektiviti Tenabong imakne hik hidek duet lebeh ju hibelanjak. Duet adeh hidek ku daknek de selamat begei ku bank. Jeoi ipaedah neamal tenabong duet adeh. Hik buleh higunak duet ajeh jam hisesak. Icuntoh, jis hik nyaknyik ru benglik arap sekulah, begei engrok mai raknak sediak payung peksendok manik. Neamal tenabong kiajar hik kekrip. Neamal tenabong hodloh hilateh ju senayet. Duet belanjak de biog ya apak amek buleh hidek amen belebeh. Icuntoh, amen hik biog belanjak RM2.00, hik buleh hidek RM0.50 nunyenis ku tabong. Alaupen iulah bacit, lelame kijadik jeoi kas engrok penateh gek-gek, leu-leu kijadik lod. Tema 1 2.2.4 3.3.1 BA 14 NOTA GURU 19 3.3.3 2.5.1 Amen Hihod, ku Pajeh Mong Inong • Bimbeng mureb kek, susut ru tules maklumat de betol jijoi neutame kateh bob tules. • Semanj mureb bacak maklumat de kitules. • Terap serengngik neusehewan ku mureb. Bacak, paham ru susut nej. Bei Betules 1. Neng gambar ru bacak maklumat. 2. Kek, susut ru tules maklumat de betol jijoi neutame. Cerot cerite gunak ayat ku kerop adeh. Bah Meran kitukok iduet daknek ru kijual penandak bob. Arap... Ektiviti Duniak Eng Kitil batag sekering ajeh lei sod. Arap de perlu kaha beh penandak bob begei batag sekering, kertas bebegei kale, gam, guntig ru pewarne. Tema 1 Kiguntig kertas kale kateh bebegei mentok. Kitebeg batag sekering ku kateh teu bebegei kale. Kicertat kertas ya kimentok ku batag sekering. Kien penandak bob de kiseryap kaha jual ku ikekawat. 20 NOTA GURU • Rujok audio 11. • Semanj mureb lapas pantut ru intonasi de betol. • Semanj mureb beh ayat secare besual jawab ha paedah neamal tenabong. • Belwal ha paedah neamal tenabong. Juk Hidek ku Tabong Lapas pantut. Bei Bepantut Cip nu ransom hibelik gulak, Huj mutu agok besungar; Neamal tenabong neamal muliak, Buleh kitulug hik ku jis nungar. Et nu kedei hikek caknak, Hicak laksa ku gerei Bek Kamal; Hidek duet agok pejendak, Hodloh kijadik nanek neamal. Kin Baleh bipateh nus bor, Jeoi iduet ku kateh tabong; Neamal tenabong neamal cercor, Hilabor ku bank jeoi iuntong. Ektiviti 1. Bacak ru lapas pantut ru intonasi de betol. 2. Besual jawab ha ceti pantut. 3. Belwal ha paedah neamal tenabong. Duniak Eng Info cercor = bijak 20 NOTA GURU Tema 1 4.2.2 1.4.3 BA 15 NOTA GURU 21 Ektiviti Ting! Ting! • Semanj mureb bacak entoi engrok muh am ru penjudoh benilag. • Peterang care ha berkep duet ju tennam de mong ku kerileng ru gunak penjudoh benilag de betol. • Terap serengngik neusehewan ku mureb. Kernal ru kermuh. Penjudoh Benilag 1. Kernal ru bacak entoi penjudoh benilag. 2. Kermuh tennam de mong ku kerileng de buleh kipetukok keknep peringak ru gunak penjudoh benilag de betol. 5.4.1 1.4.1 BA 16 nurangkap sempak nubar telei memerip meknat beleg memerip helei sireh memerip kutup kantat nucengkot serei Duniak Eng Tema 1 22 NOTA GURU NOTA GURU • Bimbeng mureb cerngai ru belwal ha cite-cite kateh gambar. • Bimbeng mureb sebot nekate de mong suku kate tetutop de bekenaet ru gambar. Cite-cite Jik Belwal ha gambar. MAJUK DIRIK 5 Cerngai ru Belwal 1. Nyate cite-cite memasig. 2. Peterang ha cite-cite de engkek pileh. 3. Nyate care-care ha capei cite-cite ajeh. Ektiviti Duniak Eng Tema 1 22 1.2.3 2.1.1 BA 17 NOTA GURU 23 Bah Raman rigap (maher/gej) kateh bahneh neuker jehuk. Ilei senalo tekon (cungeu/sabar) kiseryap ineuker de bitempah ya pelanggan (mai baklik/ mai jelwal) secare semyak. Ilei jugak senalo kikus gej kaha besenam (beparik/ besukan) jap-jap huper. Besenam buleh kipesihat berog ru kipecerdas minda (peniker/kelop). Duniak Eng 2.4.1 3.2.1 BA 18 Bah Raman Tukang Uker • Semanj mureb bacak ru pileh nekate nuceti. • Semanj mureb tules nunoh nej nepetek ku bob tules. Info cungeu/cungeng/cencengeng = tekon 1. Bimbeng mureb bacak nepetek de biog. 2. Pelenkap nekate nuceti ru betol. Ektiviti Bacak ru paham. Bei Bebacak rigap cungeu pelanggan besenam minda Nekate Ceti 3. Salit nunoh nej nepetek gunak nekate nuceti de betol. Tema 1 24 NOTA GURU • Rujok audio 12. • Bimbeng mureb pelenkap jadual ru nekate de mong nar ru nik suku kate. • Bimbeng mureb bacak ayat majmok kateh nepetek. • Bimbeng mureb bincang ha penenteng pendidikan. Kelas Dewasa Hik Sengoi Bacak nepetek. Bei Betules Bah Kayok telibat kateh Program Kelas Dewasa Hik Sengoi. Program adeh biui ha kening menik de butak hurop. Program adeh kaha bantuk masarakat hik sengoi bebacak, bekirak ru betules ha perhuj tarap pendidikan kateh sinui. Telas program ajeh, Bah Kayok kipanei bebacak, betules ru bekirak. Ilei kikenjip had isernuk. Ilei jugak buleh kibantuk ru kiajar ikekenon padeg. Ilei senalo kiog genalak nu ikekenon ha penenteng pendidikan. Ilei kiharap ikekenon buleh naibejaye lei nu universiti begei bangsak kilek. Duniak Eng 24 NOTA GURU 3.1.2 2.2.1 BA 19 padeg bebacak 1. Pelenkap jadual. 2. Ceryak ru bacak ayat majmok kateh nepetek. 3. Bincang ha penenteng pendidikan ku jaman hunen. Nekate Nar Suku Kate Nekate Nik Suku Kate Ektiviti A Tema 1 NOTA GURU 25 4.2.1 3.3.1 BA 20 • Rujok audio 13. • Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Bimbeng mureb bincang ha seni kate laguk. • Semanj mureb nyanyik ru ui gaye. Nyanyik ru ui gaye. Nu Sekulah Bei Bedindag Ting, ting, ting, beengrok pukol enam Jis mulak terang Ngkus teros siap sediak Et nu sekulah Ngpakei bajuk de berseh Hadloh isemyak Ngcekcip ru kawat-kawat Senukak nus eng Ngsalam teg amek ru apak Et nu sekulah Ngha jadik sengoi begunak Ngha bile bangsak Info bile = bela Ektiviti 1. Bacak seni kate laguk de biog. 2. Nyanyik laguk ru ui gaye. 3. Bincang ha seni kate laguk. 4. Tules seni kate laguk secare kretip kateh bob tules. Duniak Eng Irama laguk: Ke Sekolah Tema 1 26 NOTA GURU • Rujok audio 14. • Bimbeng mureb bacak nepetek. • Semanj mureb senarei engrok muh khas. • Bimbeng mureb belwal ha ektiviti de mong ku gambar. Bacak nepetek. Engrok Muh Khas Ku cuti sekulah gecek September de canuk, Bah Sam ru iperingak naiet bekelah nu Teluk Batik de tok merip nyak ju Lumut. Lienai naitebot kerite Perodua Alza pai. Lienai naibetulak ju Kampung Jelog Betar pukol 8.00 huper ru nailei ku Teluk Batik pukol 10 huper. Jeoi mai bihol nu pantei ajeh. Mong mai mamuh, bihuj bot, biman sembei ru bitebot jet ski. Bah Sam ru imenang, Bah Lan, baiman sembei ku ibeg pantei ajeh. Ku tempat ajeh mong jugak gerei-gerei jengwal hasel kerjak teg, abat bajuk ru gerei caknak. Tok nyak ju kenjeh mong Dataran Hadari. Bah Sam ru iperingak had isernuk. Bah Sam paleng kigemar neng mat jis yog de had ibernor. Lienai naiha et nej ku cuti sekulah gecek Disember nungar. 26 NOTA GURU Ektiviti 1. Senarei engrok muh khas de mong ku nepetek. 2. Belwal ha ektiviti de mong ku gambar. Duniak Eng Tema 1 5.1.2 1.3.1 Jeoi Nengneng Jeoi Penanei NOTA GURU 27 • Bimbeng mureb besual jawab ha pete benulat. • Bimbeng mureb beh ayat senang ju maklumat de mong ku pete benulat. 1.4.1 3.3.1 BA 21 Kernal Peringak Eng Neng pete benulat. SINUI JIK 6 Cerngai ru Belwal Bah Kayok (apak) Wak Embi (tenek) Wak Ros (amek) Bah Kamal (menang) Bah Rapi (tenek) Wak Rubi (menang) Eng Duniak Eng Ektiviti 1. Besual jawab ha pete benulat. 2. Belwal ha maklumat ju pete benulat. 3. Beh ayat senang ju maklumat de mong ku pete benulat. Tema 1 28 NOTA GURU 2.3.2 5.2.1 BA 22 Musem Betar • Rujok audio 15. • Bimbeng mureb bacak dailog ru intonasi de betol. • Bimbeng mureb lakon dailog. • Bimbeng mureb kernal nekate beneimboh. Lakon dailog. Bei Bebacak Ma igah Akonj Rodi? Nu belok jun ha et? Gah bor, Bah Sam. Eng ngha gerteh betar. Bei joi eng. Nu bok jun ha jual betar adeh? Eng ngha jual betar adeh nu Bah Raman. Ilei senalo kikod betar ju eng. Jeoi jugak berengkep ju jengwal betar adeh. Buleh hibantuk peringak. Yeloh. Paleng penteng hik hod hirajit beusehe. Duniak Eng Ektiviti 1. Bacak ru paham dailog ku kemil. 2. Lakon dailog ku kelas. 3. Senarei nekate neimboh de mong ku dailog. Tema 1 Info gerteh/teh = kaet betar NOTA GURU 29 Bahan Benancoh Cokelet • 4 kebek pengleg • 1 cawat gulak kaster • 1 cawat susu pekat • 1 cawat susu caer • 1 cawat senem jagug • 1 cawat koko • 1 ½ cawat tepug gandom • 1 sudu teh serbok penaik • 1 sudu teh soda bikarbonat • 1 sudu vanila Bahan Benancoh Keju • 250 gram krim keju ½ cawat gulak kaster • 1 kebek pengleg • 1 sudu entoi tepug gandom • 2 sudu entoi teu • 1 sudu teh vanila • Gaol lei ajap Care Benancoh Gaol pengleg ru gulak lei gebu. Koh susu pekat. Gaol ajap. Koh susu caer ru senem jagug. Gaol ajap. Ayak bahan sod begei gulak kaster, koko, tepug gandom ru serbok penaik. Koh bagidue benancoh cokelet kateh acuk ru kukos 20 minit. Telas ajeh, koh benancoh keju ru kukos 20 minit nej. Ku ipenyudah koh benancoh cokelet ru kukos 20 minit nej. Serngej kek telas hiperhol ju oven ha berkep hasel de bor. Bacak resepi. Bei Betules KEK COKELET KEJU Duniak Eng Ektiviti 1. Belwal ha banse kek de engkek panei. 2. Salit nunoh nej ayat majmok de mong engrok hubug ju resepi. Info koh = tuang jap = sebati Tema 1 • Bimbeng mureb bacak resepi. • Semanj mureb salit ayat majmok. • Bimbeng mureb belwal ha banse kek. NOTA GURU 29 3.3.1 2.2.3 BA 23 30 NOTA GURU 30 NOTA GURU Selamat Jis Yesnos Neng abik kad neucap. • Bimbeng mureb beh ayat jijoi situasi de biog. • Bimbeng mureb besual jawab ha kad neucap. Bei Bedindag Duniak Eng 1. Dindag laguk Jis Yesnos kateh bahase Semai. 2. Beh ayat jijoi situasi de biog. Ektiviti Tema 1 4.2.2 3.3.1 BA 24 NOTA GURU 31 NOTA GURU 31 Bengsat Mai Raknak • Semanj mureb pelenkap pantut gunak nekate beneimboh. • Bimbeng mureb bacak pantut. • Bincang ha ceti pantut. Bei bepantut. Neimboh neamal hihormat hisanjong Beleg nyam ipelek lebat, Sireh engrak tepik junjong; Mai nyemnyam , Mai de raknak . Cuace biase deras ipinui, Laluk betar semat ya limai; Budik bahase sinui, Baru kekal ya mai. Kaknek cek lei nu jelog, Buruk kus jerlak ; Biar caceg bajuk ku berog, Asal nus berseh ru jujor. Butang emas hien belayar, Butang batek ku kemil abat; Hutag emas buleh hibayar, Hutag budik lei dat. betabor hien bihormat Duniak Eng Ektiviti 1. Pelenkap pantut gunak nekate beneimboh. 2. Bacak pantut de biog. Tema 1 5.2.1 3.4.1 32 NOTA GURU 1.1.3 4.2.2 BA 25 NEAMAL DE BOR • Semanj mureb bacak dailog. • Semanj mureb kiog respon de betol. • Semanj mureb belakon jijoi situasi de biog. Og respon de betol jijoi situasi. 7 Cerngai ru Belwal Cikgu Behaknuk Duniak Eng Buruk nej. Cip abor. Bor huper. Gah bor. Abor haknuk. Ektiviti 1. Pelenkap dailog gunak ayat tanyak ru ayat penyate ku kemil gunak ayat lilei. 2. Ui nelakon jijoi situasi. Tema 1 Abor haknuk. Hek mureb de rajit tulug cikgu. NOTA GURU 33 2.1.3 1.4.2 BA 26 Hormat Guru • Rujok audio 16. • Bimbeng mureb bacak nepetek ku kemil. • Semanj mureb bacak nekate de mong diftong ru sembot de betol. • Bimbeng mureb beh ayat gunak nekate de bekale. Bacak ru paham. Bei Bebacak Ektiviti 1. Bacak nepetek ku kemil. 2. Sebot ru beh ayat gunak nekate de bekale. Duniak Eng Muh eng Bah Meran. Eng mureb Tahun Dua Teratai. Eng mong jeoi kawat pai. Lienai bor ru senalo naibelanjak eng koi. Guru kilantek eng sebegei ketue kelas. Dikdij lijik panei bebacak ru betules. Eng ru kekawat jihok ru jihormat nu guru. Tema 1 34 NOTA GURU • Bimbeng mureb tules muh bende. • Bimbeng mureb ije ru bacak muh bende. • Bimbeng mureb beh ayat senang. 3.1.1 2.1.2 BA 27 Kem Membaca Malaysia Bacak ru tules. 1. Tules muh bende de bilebel. 2. Ije ru bacak muh bende ku kemil. 3. Beh ayat senang ju muh bende. Ektiviti Bei Betules majalah kad benacak mije bangku cenol pelog sen Duniak Eng Tema 1 NOTA GURU 35 • Rujok audio 17. • Semanj mureb bacak seni kate laguk. • Bimbeng mureb dindag seni kate laguk ru ui gerak berog. 1. Bacak seni kate laguk. 2. Nyanyik ru ui gerak berog. Dindag laguk ru beh gerak berog. Bengsat Cikgu Ektiviti Bei Bedindag Irama laguk: Nasihat Guru Duniak Eng NOTA GURU 35 4.1.1 1.2.1 Tema 1 Jap-jap jis cikgu eng kibesat Rajit senalo bacak jeoi bob Bengsat cikgu eng ajeh walah eng an ngsip Dek dirik eng ngjadik majuk Cikgu eng senalo kiurok Hormatloh nu mai de engrak Eng tulug amek apak Alaupen ma ikerjak Jadikloh kenon de bejasak (ulag nej) 36 NOTA GURU • Bimbeng mureb bacak engrok muh am. • Bimbeng mureb pelenkap pete jehuk. 5.1.1 3.1.1 Bacak ru pelenkap pete jehuk. Pelenkap pete jehuk ku kemil ru nekate de biog. Ektiviti Engrok Muh Am Engrok muh am sengoi menatag bende tempat dokter misi tawag kemor sabon sempu kampug bandar Info tawag = kerekbag trakol = gereg menang karog meskar kelas kedei mureb cacig guru chef pejabat cep gebar kenten las bet kasot Duniak Eng Tema 1 NOTA GURU 37 Duniak Eng 1.3.1 2.5.1 BA 17 SERNUK NU SEKULAH • Bimbeng mureb belwal ha gambar. • Bimbeng mureb beh ayat senang. Guru Pai Neng gambar tungal. 8 Cerngai ru Belwal Cikgu Juan sekulah eng sernuk belajar asal ju Sarawak ajar Sains Ektiviti 1. Besual jawab ha gambar. 2. Beh ayat senang ju prasa de mong ku gambar. NOTA GURU 37 1.3.1 2.5.1 BA 28 Tema 1 38 NOTA GURU 38 NOTA GURU 2.4.2 1.4.3 BA 29 Kawat Rapat • Rujok audio 18. • Bimbeng mureb bacak entoi nepetek. • Semanj mureb jawab senual penengham ru betol. Bacak ru jawab senual. Bei Bebacak Duniak Eng Muh kawat rapat Bah Meran ialoh Bah Masdi. Ubai baigei ku Kampung Jelog Betar. Deg Bah Meran ru deg Bah Masdi rek ju Sekolah Kebangsaan Jelog Betar. Bah Meran ru Bah Masdi baibelajar ku kelas de samak. Bah Masdi kigei englag Bah Meran ku kateh kelas. Bah Meran ru Bah Masdi mong baiperes kucig. Ubai baihok ha menatag. Bah Masdi kibecite-cite kaha jadik dokter menatag. Ilei had kigemar ru kihok ha menatag. Ilei kaha perlai menatag de nyik. Jawab senual penengham de biog. a. Bok imai kawat rapat Bah Meran? b. Bok de gei ku englag Bah Masdi kateh kelas? c. Ma menatag pengres Bah Meran ru Bah Masdi? d. Ma cite-cite Bah Masdi? e. Yama hik hod hihok menatag? Ektiviti Tema 1 NOTA GURU 39 Duniak Eng 3.3.1 2.1.4 BA 30 Guru Sains Jik • Rujok audio 19. • Bimbeng mureb bacak nepetek ru sembot de betol. • Bincang ha maklumat ku nepetek. Cikgu Juan guru pai ku sekulah eng. Cikgu Juan kibeasal ju Sarawak. Ilei kiajar Sains. Ilei guru de rajit. Ilei senalo kitulug mai kampug. Jik senang jibelajar ru Cikgu Juan. Amen buleh dij mureb naiha bejaye begei Cikgu Juan. Sejak Cikgu Juan kibeajar pajeh, mureb-mureb rajit naihol nu sekulah. Cikgu Juan jugak senalo kiui kelas tenambah ku jis minggu. Ilei kitulug mureb-mureb de lemah kateh mate pelajaran Sains. 1. Ceryak ru bacak ayat senang de mong kateh nepetek. 2. Tules maklumat ku kemil gunak pete benulat. Ektiviti Sebot ru tules. Bei Betules Tema 1 40 NOTA GURU Bile eng engrak eng nghodloh bejasak (2X) Hod jadik dokter buleh perbor mai nyaknyik Atau jadik guru hibimbeng ru hididek (2X) Dokter ru guru cite-cite eng (2X) An eng usehe lei eng ngbejaye (2x) (ulag nej) Dindag laguk. • Rujok audio 20. • Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Bimbeng mureb nyanyik laguk ru ui gerak berog. • Semanj mureb sebot engrok kerjak de mong ku seni kate laguk. Bei Bedindag Irama laguk: Jong- jong Inai 1. Bacak seni kate laguk. 2. Nyanyik laguk ru ui gerak berog. 3. Sebot engrok kerjak de mong ku seni kate laguk. Ektiviti Duniak Eng Dokter ru Guru? Tema 1 40 NOTA GURU 4.1.2 5.1.3 NOTA GURU 41 Kempen Menu Sihat • Bimbeng mureb belwal ha menu nunyenis lienai. • Bimbeng mureb senarei penjudoh benilag jijoi gambar. Teliti ru cerite. Penjudoh Benilag 5.4.1 1.3.1 BA 31 Hik hodloh hicak caknak de seimbang ha senihat berog. 1. Neng abik ru bincang ha gambar. 2. Senarei penjudoh benilag jijoi gambar. Ektiviti Duniak Eng caknak dijis caknak mengot caknak huper Tema 1 Hai mureb-mureb. Adeh menu caknak de sihat ha senihat hik. Bei hineng imenu. Pekukoh Bincang ha gambar. Piramid Caknak Sihat Eng • Bimbeng mureb belwal ha piramid caknak. • Bimbeng mureb bincang menu caknak kateh gu. • Semanj mureb perneng hasel kerjak. 42 NOTA GURU Senayan Selase Rabu Caknak Huper Ruti jeknop, pengleg penggoh, susu Caknak Dijis Kari kak, sawi, canak, teu sirap, telei Caknak Dui Telei gureng, teh kusong Caknak Mengot Pug gureng, bayap, canak, teu • Beh menu caknak de sihat ku jadual. Duniak Eng Jis Mase Tema 1 43 43 DUNIAK CERITE DUNIAK CERITE TEMA TEMA 2 44 NOTA GURU 44 NOTA GURU 1.2.1 4.2.2 BA 32 CERITE RAKYAT • Bimbeng mureb becerite ha gambar de biog. • Semanj mureb beh ayat secare belwal ha watak de mong ku gambar gunak nekate de biog. Neng gambar tungal ku kerop. 1. Besual jawab ha gambar. 2. Belwal ha cerite menatag de bekenaet ru gambar. 3. Ui simulasi watak ju engrok menatag de bipecerngai. 4. Beh ayat secare belwal ha watak de mong ku gambar gunak nekate de biog. 9 Cerngai ru Belwal Ektiviti Cerite Becog Duniak Cerite Tema 2 cerendek beranik jujor piker NOTA GURU 45 • Rujok audio 21. • Bimbeng mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb ceryak ayat majmok. • Semanj mureb senarei nekate de kikandug nar ru nik suku kate de mong kateh nepetek. 2.2.3 3.1.2 BA 33 Peteri Betar Bacak nepetek. Bei Bebacak 1. Ceryak ru bacak ayat majmok de mong kateh nepetek. 2. Senarei nekate de kikandug nar ru nik suku kate de mong kateh nepetek. Ektiviti Ku Kampung Jerangkak mong nukelamin de manang. Nanek jis ubai buruk sayet kerdor ku pangkal kening betar. Sayet ajeh ubai peres ru baiog imuh, Wak Aneh. Menaleh Wak Aneh had ibernor renis. Ilei kibegensir ru Bah Nyam. Bah Nyam pernah kiberakpok numom mai raknak kiog panei rasie Wak Aneh. Wak Aneh ajeh ialoh Peteri Betar de tok buleh hiui ricon leknug. Nanek jis, Bah Nyam kibelayar. Ilei kibesat nu ikening menik agok ricon bile Wak Aneh kigensag siwang. Tok leu ju kenjeh nanek siwang biui. Wak Aneh pen kikus ru kigensag jijoi engrok centeg. Wak Aneh kiterlas isog de cereg. Amek Bah Nyam pen kiricon isog mengsau de begei selak betar. Telas ajeh, Wak Aneh kibetukar jadik kening betar. Amek Bah Nyam kipecing ha mengsat ikenon. Ilei kinyesal. Bile Bah Nyam kijug, kineng ikenah ya kijadik kening betar. Ilei kisumpah dij turonan ju kampug ajeh tok buleh naicak betar. Info manang = tok bekenon pecing = ingat ricon leknug = bahan ketawa Duniak Cerite Tema 2 46 NOTA GURU Arnab ru Kurak Pelenkap sajak. Besual jawab ha gambar. Ektiviti Bei Betules sumbong inelalei lemah senabar kibeusehe • Bimbeng mureb pelenkap sajak. 46 NOTA GURU 3.4.1 2.5.1 BA 34 Duniak Cerite Tema 2 Kurak o... kurak Had isengik Tok kikirak nehinak mai tok kenal alah Arnab o... arnab ru kihod had idengras Kikeratil mai de Ya kikep senusah Arnab o... arnab Kiselsel ru kinyesal Kurak o... kurak Bor isengik Bigemar ya mai MULAK NOTA GURU 47 NOTA GURU 47 • Rujok audio 22. • Bimbeng mureb besual jawab ha seni kate laguk. • Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. 4.2.1 1.4.1 BA 35 1. Nyanyik secare didek hibor. 2. Besual jawab ha seni kate laguk. 3. Tules nej seni kate laguk ku kateh bob tules. 4. Bacak seni kate laguk. Dindag laguk ru beh gaye. Ektiviti Bei Bedindag Duniak Cerite Tema 2 Sang Kambig Irama laguk: Sang Kambing Nuikor kambig ibek Kicakcak nyok ku padag Nar tandok mong ku ikui Bejanggot ku icakak Sang Kambig had igarang Tapik kisengoh mamuh Bile Sang Manik tibak Ilei pen teros kijar 48 NOTA GURU Ku nanek jis, Mergas kiburuk Becog kiparik ku kerop kening jehuk. Mergas kaha berkep Becog mende ya leu kidendam. Becog had kisengoh. Ilei pen kipiker begeiharok kaha telas ju Mergas. Becog kineng nu kemil jehuk ajeh mong deg og. Becog kikep nanek cerendek. Ilei pen kiog panei nu Mergas, Rajak kior poj iketawak. Rajak kibesat barang bok pen tok buleh biusek. Mergas kigalaj. Ilei teros kitog ketawak rajak ajeh. Dikdij og naihol naisej Mergas. Mergas kijar ju kenjeh. Becog kikerakmik kitelas ju mergas. • Semanj mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb senarei engrok kerjak. • Bimbeng mureb bincang nilei murni kateh cerite. 5.1.3 2.5.1 Ketawak Rajak Bacak nepetek. 1. Bacak ru paham nepetek. 2. Senarei engrok kerjak de mong kateh nepetek. 3. Bincang nilei murni de mong ku kateh cerite. Ektiviti Engrok Kerjak Duniak Cerite Tema 2 NOTA GURU 49 • Bimbeng mureb becerite ha kekawat Laksamana Hang Tuah. 1.3.1 2.1.4 BA 36 Laksamana Hang Tuah Neng gambar tungal. CERITE LAGENDA 10 1. Besual jawab ha gambar. 2. Belwal hal kekawat Laksamana Hang Tuah de engkek panei. Ektiviti Cerngai ru Belwal Laksamana Hang Tuah ialoh numom pahlawan lagenda bebangsak gop mase Kesultanan Melaka manah entem. Ilei jeoi kibejasak nu sultan. Keris Taming Sari de kigunak ya Hang Tuah beasal ju Majapahit kihadiah ya Bentara Majapahit nu Hang Tuah. Laksamana Hang Tuah kijadik penateh masarakat gop lei yah adeh. Duniak Cerite Tema 2 50 NOTA GURU Kellie’s Castle Hospital Batu Gajah Asal Muh Batu Gajah • Rujok audio 23. • Peterang cerite ku kemil. • Bimbeng mureb kernal engrok muh khas. • Semanj mureb senarei engrok muh khas. Bacak dailog. Bei Bebacak Bah Meran: Bor huper Atok Man. Atok Man: Bor huper Bah Meran. Bah Meran: Jun paneika asal usol muh Batu Gajah? Bulehka jun cerite gek? Atok Man: Muh Batu Gajah adeh kibeasal ju nar ketol batuk begei mentok cig ku beg Sungai Kinta ku Kampung Pisang. Manah entem jeoi cig mende tempat ajeh serag. Nanek jis, nyek kimur nar ikor cig baiha nyemrang Sungai Kinta. Bah Meran: Oh, begei ajeh asal usol muh Batu Gajah! Pai adeh ngpanei. Atok Man: Hunen Batu Gajah na majuk. Mong Hospital Batu Gajah ru Ibu Pejabat Polis Daerah Batu Gajah. Lagikpen ilei rek ju Ipoh. Bah Meran: Abor haknuk, atok. Atok Man: Abor. Ektiviti 1. Senarei nekate engrok muh khas ju dailog. 2. Og engrok muh khas kilek jijoi cuntoh de biog. 3. Lakon nej dailog. 50 NOTA GURU Duniak Cerite Tema 2 2.3.2 5.1.2 BA 37 NOTA GURU 51 Pantut Peteri Santubong Lapas ru tules. 1. Bacak ru pelenkap pantut. 2. Bincang ceti pantut. Ektiviti Bei Betules • Bimbeng mureb bacak ru pelenkap pantut. • Bincang ceti pantut ru mureb secare sumbang saran. NOTA GURU 51 Duniak Cerite Tema 2 Litau iasal ju seberang, Had ipenanei kitog ketawak; Ceruk sekek bilai ku ris, Sekek kajag bicet ku laman; Sernang sengik himan kecapi, Birel sernuk lei huperdoh; Sayet kerdor kiyog berahpah, Sayet kijinjap iamek kigerlau; Langgar pantag nar peteri bisumpah, Santubong jadik lod Sejinjang jadik pulau. Peteri Santubong, Peteri Sejinjang, Penjagak lod ku lengrik Sarawak. Nar peteri had ibernor renis, Kenon rajak celeh ju kayangan. Peteri bakat Putera Serapi, Langgar pantag peteri begadoh. 3.4.1 2.1.1 BA 38 52 NOTA GURU Lagenda Peteri Gunung Ledang Bei beh ayat. 1. Besual jawab ha gambar. 2. Becerite jijoi gambar. 3. Beh ayat gunak nekate de biog. Ektiviti • Bimbeng mureb besual jawab ha gambar. • Bimbeng mureb becerite jijoi gambar. • Bimbeng mureb beh ayat. Bei Becerite 4.2.2 3.1.2 BA 39 52 NOTA GURU Duniak Cerite Tema 2 kiperintah – Hang Tuah – Gunung Ledang Sultan – sedeh – tok kitunei sarat – behip Raja Ahmad Sultan Mahmud Syah – Peteri Gunung Ledang Peteri Gunung Ledang – tujuh sarat – susah NOTA GURU 53 5.2.1 3.1.2 • Rujok audio 24. • Bimbeng mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb bincang ha nepetek. • Semanj mureb senarei neimboh de mong ku nepetek. Lengrik Melaka Bacak ru senarei. Neimboh Sejarah Melaka bemulak bile Parameswara kenon rajak Palembang kijar ju Majapahit. Ilei kisingah ku Temasik tapik biperet ya Kerajaan Siam ku tahut 1396. Ilei ru isengoi pen naijar nu Bertam. Lei ku Bertam, Parameswara kineng icok bitendang ya becog biyeg. Ilei kihiran bile kineng becog de beranik ajeh. Ilei pen kibukak lengrik ku pajeh. Parameswara kitanyak muh kening jehuk de kicendot. Kening jehuk ajeh ialoh kening melaka. Ilei pen kiog muh tempat ajeh Melaka. Ajehloh asal usol lengrik Melaka. 1. Bacak nepetek. 2. Bincang ha nepetek. 3. Senarei nekate de mong neimboh ku nepetek. Ektiviti Info biperet = dihalau cendot/celendot = sandar Duniak Cerite Tema 2 54 NOTA GURU 54 NOTA GURU HOKLOH JERES • Rujok audio 25. • Semanj mureb lakon ru beh ayat secare belwal ha situasi de biog. Neng gambar tungal. 1. Cerngai abik cerite ju audio. 2. Jawab senual ku kerop. a. Mah imuh Regul? b. Yama menatag dij naijap? c. Ma ikesan gaknik jeres ku bumik? Cerngai ru Belwal Ektiviti Senglog Regul Duniak Cerite Tema 2 11 Info senglog = nasib regul = tualang 1.4.2 4.2.2 BA 40 NOTA GURU 55 • Rujok audio 26. • Semanj mureb bacak entoi nepetek ru sembot de betol. • Bimbeng mureb ceryak ru tules rangkei kate de mong ku nepetek. • Semanj mureb tules ayat senang gunak rangkei kate ajeh. 2.4.1 3.1.1 BA 41 Yayak Kuntum Bacak ru paham. Bei Bebacak 1. Bacak ru paham nepetek. 2. Ceryak ru tules rangkei kate de mong kateh nepetek. 3. Tules ayat senang gunak rangkei kate ajeh. Ektiviti Mong nuikor mergas ikenan bermuh Kuntum ru ikenon de capek bermuh Bacit. Ku nanek jis, Kuntum kikek caknak ha ikenon. Tengah ilei kibeintei, ilei kibakek jeoi sengoi naigik kening jehuk. Sengoi ajeh naikekjet mende naibakek tungal mergas. Lienai teros naibedel Kuntum ya senapang cig. Ilei bor isenglog dan kijar. Ilei susah inus ru hol iteu mat mende ikenon kicuwag. Info dan = sempat Duniak Cerite Tema 2 56 NOTA GURU 1. Neng gambar ru nekate de biog. 2. Belwal ha newares jeres jijoi gambar. 3. Ui pete jehuk jijoi gu menatag ru tenumboh. • Semanj mureb ije ru bacak nekate de biog. • Bimbeng mureb belwal ha newares jeres jijoi gambar. • Semanj mureb beh pete jehuk jijoi gu menatag ru tenumboh. • Peterang ipenenteng jeres. 3.1.1 1.3.1 BA 42 Newares Jeres Ije ru bacak. Ektiviti Bei Betules awat bungak manor sameu hel kerekbag kening betar beltop gelpil tengayong betes Info tengayong = congpau Duniak Cerite Tema 2 NOTA GURU 57 • Rujok audio 27. • Semanj mureb bacak ru paham seni kate laguk. • Semanj mureb dindag ru ui gerak berog jijoi laguk. • Semanj mureb belwal ha penenteng jenagak bumik. 4.1.1 1.3.1 1. Dindag ru ui gerak berog jijoi laguk. 2. Belwal ha penenteng hihok bumik. Bacak ru dindag. Bei Hihok Bumik Ektiviti Bei bedindag Amen hihok batagari pogloh teg (2x) Amen hihok batagari (2x) Amen hihok batagari pogloh teg Amen hihok jeres beiloh hentak jug (2x) Amen hihok jeres adeh (2x) Amen hihok jeres adeh hentak jug Amen hihok menatag petek jaras (2x) Amen hihok menatag (2x) Amen hihok menatag petek jaras Amen hihok bumik suragloh yihhaa, (2x) Amen hihok bumik adeh (2x) Amen hihok bumi suragloh yihhaa Irama laguk: Kalau Anda Gembira Duniak Cerite Tema 2 58 NOTA GURU 58 NOTA GURU • Semanj mureb bacak entoi engrok muh khas. • Semanj mureb kek ku Internet ha tempat-tempat nelancong de bor ku Sarawak. (TMK) • Terap serengngik haknuk ru bangge ha Malaysia. 5.1.2 3.1.1 BA 43 Kernal ru tules. 1. Bacak entoi nepetek ru kernal engrok muh khas. 2. Tules engrok muh khas kateh bob tules. Ektiviti Engrok Muh Khas Kateh kelas Tahun Dua Bor, Cikgu Juan kicerite ha tempat-tempat de bor nelancong ku Sarawak. Ilei kisureh tempat-tempat adeh had bermuh. Jeoi pelancong peninen ru antarabangsak naipileh Sarawak sebegei tempat nelancong. Eng ngkenjip had isernuk bile Cikgu Juan kiperneng gambar-gambar ajeh. Pigoi doh eng ngha cip nu Sarawak. Cuti-Cuti Sarawak Duniak Cerite Tema 2 Info bermuh = terkenal/ternama NOTA GURU 59 Ngpoj ha Matjis Neng ru belwal. NIKMAT PENGRAG, RAHMAT MANIK 12 Cerngai ru Belwal • Semanj mureb cerite kenenjip lienai ha jis manik ru pengrag. • Kateh gu, semanj mureb ui senarei ru peterang nu kekawat kilek ha ektiviti de buleh naibeh ku padeg tikak jis manik. 1.4.3 3.1.3 1. Neng abik gambar. 2. Besual jawab ha situasi de mong ku gambar. 3. Ui senarei ektiviti de buleh hibeh ku padeg tikak jis manik kateh bob tules. Ektiviti Duniak Cerite Tema 2 60 NOTA GURU 2.6.1 4.2.2 BA 44 Bok de Kuat? • Rujok audio 28. • Semanj mureb bacak entoi cerite. • Bimbeng mureb kek nilei morel kateh cerite de naibacak. • Semanj mureb lakon jijoi situasi de biog gunak engrok de bor secare didek hibor. Bacak ru paham. 1. Belwal ha nilei morel de buleh hibelajar ju cerite. 2. Ui nelakon jijoi situasi de biog gunak engrok de bor secare didek hibor. Ektiviti Bei Bebacak Pinui ru matjis baibetareh bok de kuat. Bok imai de buleh kiteg bulang sengoi ajeh, ileiloh de menang. Eng ngmulak canuk mende eng ngpanei an ngmenang. Pinui de sumbong ajeh pen kitehol ru ikengwat nus tapik sengoi ajeh kicap ibulang had icenggeh. Lelame pinui pen kiselei. Eng nej. Eng ngcagoh sengoi ajeh kiteg ibulang. Info kerembug = entoi bual/eksen betareh = belawan Matjis pen kiperhol ipengrag. Sengoi ajeh tok kitahan ha birel beket. Ilei kiteg ibulang mende kaha poi ha iberog. Ku ipenyudah, matjis kimenang. Pinui pen kisemanj maap nu matjis mende ilei kikerembug. Duniak Cerite Tema 2 NOTA GURU 61 NOTA GURU 61 Abor Haknuk Manik ru Matjis Bacak ru tules. 1. Bacak nepetek. 2. Og ceti nekate de bikale ceher ru salit iayat kateh bob tules. Ektiviti Bei Betules • Rujok audio 29. • Semanj mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb og ceti nekate de bikale ceher ru salit iayat kateh bob tules. Duniak Cerite Tema 2 3.2.1 2.4.1 BA 45 2 4 1 3 Adeh kesah sinui eng. Entem eng numeknat benih de macot. Ku imulak eng ngjer patik kiperjer ya cep. Manik kiceh eng. Reis eng kicuwai kikek ha teu. Selak eng kikek ha matjis. Eng nghod cahayak matjis mende ngha beh caknak. Pengrag ru manik had ipenteng kiperaknak ha eng. Seluneu sinui eng senalo kiperop ya manik ru matjis. Abor haknuk manik ru matjis. Jasak jerkek senalo eng kenang. 62 NOTA GURU 62 NOTA GURU Belok Nanek? Lapas sajak. Beh ayat secare belwal ha ijis de engkek gemar. Ektiviti • Rujok audio 30. • Semanj mureb bacak sajak jijoi intonasi de betol. • Semanj mureb beh ayat secare belwal ha ijis de naigemar. • Peterang serengngik besukor ru pek leksuk nu mureb. Bei Besajak Pengrag oh pengrag Ku belok mei hek adeh? Eng senalo ngpoj ha hek Ya leu nggei padeg Selei eng selei Ku jis rikoj Manik oh manik Lempuk mei hek ha celeh? Asik gu pengrag, pengrag Beket, beket Eng pek buleh ngbekbed Ku jis hoj Pengrag sek, manik pen sek Yama mei eng adeh? Info ijis = cuace rikoj = lehoj, lesap sek = payah Duniak Cerite Tema 2 4.2.2 1.3.1 NOTA GURU 63 • Semanj mureb bacak engrok muh am. • Semanj mureb besual jawab ha ektiviti de buleh hibeh sesuei ru ijis ku kerileng hik. Bebegei Ijis Bacak ru paham. Engrok Muh Am 1. Bacak engrok muh am. 2. Besual jawab ha ektiviti de buleh hibeh sesuei ru ijis ku kerileng hik. Ektiviti pengrag manik tegum pinui pes engkuk Bei hibelajar ha ijis ku kerileng hik. Info tegum = kelap ijis 5.1.1 1.4.3 BA 46 Duniak Cerite Tema 2 64 NOTA GURU KAWAT BOR Ui nelakon situasi ku kerop. 13 Cerngai ru Belwal Tulug Perlei Wak Rubi, og panei nu tenek dek kibelik nutin susu ru nucengop koi. Bah Kepli, og panei nu kekawat dui adeh mong nelateh badminton. ............... 1. Bacak ru perlei bengsat jijoi situasi. 2. Ui nelakon jijoi situasi ku kemil. Ektiviti • Bimbeng mureb bacak ru perlei bengsat nu kekawat gunak engrok penangil de sesuei. • Semanj mureb ui nelakon jijoi situasi. 1.3.3 2.1.4 BA 47 Bah Rapi, amek kior hek belik nutin susu ru nucengop koi. Wak Embi, sureh nu apak dek kibelik nuberkas betar. ............... 1 2 3 Duniak Cerite Tema 2 NOTA GURU 65 • Bimbeng mureb bacak dailog ru intonasi de betol. • Semanj mureb ui nelakon gunak ayat lilei ru sembot de pintan. 2.3.2 1.4.1 Penanei Kawat Eng Bacak ru paham. Bei Bebacak 1. Bacak dailog. 2. Ui nelakon gunak ayat lilei ru sembot de pintan. Ektiviti Bulehka hibeh samak-samak? Buleh. Beiloh hibeh samak-samak. 5 6 Duniak Cerite Tema 2 Eng ngbeh layang-layang. Senang taleh. Kod bilah, kertas, sengrai ru gam. Neng eng ngbeh. 2 4 Bah Kepli, ma hek beh? Harok hek beh? 1 3 66 NOTA GURU • Semanj mureb bacak maklumat. • Semanj mureb pelenkap maklumat jijoi gambar. • Semanj mureb susut ru penumbor ayat. 3.3.3 2.1.1 BA 48 Bei Ui Layang-layang Pelenkap ru penumbor ayat jijoi neutame. 1. Pelenkap maklumat jijoi gambar. 2. Susut ru penumbor care-care bahneh layang-layang. 3. Bacak nunoh nej ayat de ya lenkap. 4. Ui ektiviti adeh kateh bob tules. Ektiviti Bei Betules Certat kertas gunak _______ ku rangke layang-layang ajeh. Guntig _______ jijoi mentok rangke layang-layang. Beg lidi ha ui ________ layang-layang. Beg ___________ ku layang-layang de ya siap. Kod _______ de bor. Duniak Cerite Tema 2 NOTA GURU 67 NOTA GURU 67 • Rujok audio 31. • Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Nyanyik laguk ru ui gerak berog. 4.1.2 2.1.1 BA 49 1. Bacak seni kate laguk. 2. Nyanyik ru ui gerak berog. Nyanyik ru ui gerak berog. Ektiviti Bei Bedindag Irama laguk: Ceritaku Kenik ru Lembuk Cerngailoh nanek cerite eng Nuikor kenik ru lembuk Kenik galej kijar ditah-direh Lembuk sedeh tangen besengrai Kenik kirej sengrai Lembuk senang inus Bile baitelas ubai kerakmik Kenik bor isengik Lembuk senang sengik (ulag nej) Duniak Cerite Tema 2 68 NOTA GURU t 68 NOTA GURU Mai de rajit. Duniak Cerite Tema 2 • Bimbeng mureb lapas pantut. • Bimbeng mureb bincang ceti peribahase. • Semanj mureb tules peribahase ru iceti de betol. Pantut Kerendei Bacak pantut ru bincang. Peribahase 1. Perendeg pantut ru iceti de betol. 2. Tules nej pantut ru jenawap de betol. Ektiviti NOTA GURU Renes de kemek. Kenon de had bihok. Kayuh meskar ku ibeg pantei, Og menang kilaluk canuk; Amen engkek sengoi de panei, Ma iceti kenon behaknuk? Curos semegu gunakloh awat, Ingoi lihui hikenjip ku moh; Senmanj eng nu engkek kekawat, Ma iceti sengoi bematmoh? Menman ku laman ga cip nyak, Amen hiyog ga beriknus; Gerteg engkek eng ngtanyak, Ma iceti bor inus? Hicip nu serag bile ka gu lei, Hibet yoj terik ibekneg; Tulug tuan tulugloh perlei, Ma iceti mai hayok teg? Mai de bor isengik. 5.4.1 1.3.1 BA 50 NOTA GURU 69 t 1.4.3 2.3.2 BA 51 SINUI CERIE • Bimbeng mureb og respon de sesuei. • Semanj mureb bacak ru lakon nej dailog. Og respon de sesuei. Bacak ru lakon nej dailog. 14 Cerngai ru Belwal Ektiviti Nghok Amok • Mira, kodloh bajuk adeh ngog nu hek. • Eng tengah ngcig bajuk. • Bajuk ma amok kicig? Amok, ma jun beh? Abor haknuk amok. Bajuk kurong. Duniak Cerite Tema 2 70 NOTA GURU • Semanj mureb bacak rangkei kate de bekale. • Bimbeng mureb belwal ha gambar gunak nekate lienai. Amok de Becenempet Bei Bebacak 1. Bacak rangkei kate de bekale ru sembot de betol. 2. Belwal ha gambar gunak nekate lilei. Ektiviti Amok kicip nu kedei ceknig. Amok kibelik sengrai ceknig ru jarup. Amok kiguntig abat. Amok kicig bajuk kurong ru serwal. Amok kisangkot bajuk de ya siap ku isenangkot bajuk. Ceknig amok had isemyak. Amok kikenjip senang isengik. 70 NOTA GURU Bacak nepetek. Duniak Cerite Tema 2 5 2 4 1 3 2.1.3 1.3.1 BA 52 NOTA GURU 71 Rangkal adeh . Rangkal adeh . 3.2.1 1.1.1 BA 53 Nekate Belawan Sebot ru tules. 1. Sebot nekate belawan jijoi gambar. 2. Tules nekate belawan de betol kateh bob tules. Ektiviti Bei Betules • Bimbeng mureb sebot nekate belawan jijoi gambar. • Semanj mureb tules nekate belawan de betol kateh bob tules. entoi macot Cuntoh: Ngoi ked adeh . Ngoi bungak adeh . Ku padeh . Ku padeh . Duniak Cerite Tema 2 72 NOTA GURU Amek Apak Eng Nyanyik ru ui gerak berog. 1. Bacak seni kate laguk. 2. Nyanyik ru ui gerak berog. Ektiviti • Rujok audio 32. • Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Semanj mureb nyanyik laguk ru ui gerak berog. Bei Bedindag Irama laguk: You Are My Sunshine 72 NOTA GURU Eng mong beamek Amek eng rajit Eng mong beapak Apak behaknuk Eng nghok amek Eng nghok apak Eng nghok amek ru apak (ulag nunoh nej) Duniak Cerite Tema 2 4.1.1 2.1.1 NOTA GURU 73 • Bimbeng mureb tules engrok tanyak de betol. • Semanj mureb lakon nej dailog. Jiran Perihaten Bacak ru paham. Engrok Tanyak (Ma/Bok)____________ de tejadik? (Belok/Bok)____________ imai de telipon nu polis? (Begeiharok/Ma) _______________ mai seksej ajeh bicap? Nu (reklok/belok) _________ mai seksej ajeh bien? Deg jiran Wak Sidah bimuj ya mai seksej. Apak Wak Sidah kitelipon nu polis. Mai seksej ajeh bicap ya polis ru kerjaksamak mai kampug. Mai seksej ajeh bien nu balei polis. 1. Bacak dailog ru tules engrok tanyak de betol. 2. Lakon nej situasi ku kemil. Ektiviti NOTA GURU 73 1 2 3 4 5 6 8 7 Duniak Cerite Tema 2 5.1.4 2.3.2 BA 54 74 Juk hibeh. •Bimbeng mureb beh nehias Matjis Eng. Matjis Eng Guntig kertas kale oreng mentok segik nik, pehog mentok segik empat pepatik, belaar mentok sagup ru kale kilek mentok segik empat samak cereg. Pekukoh 74 NOTA GURU Lukes imat ru empag matjis. Certat mentok sagup belaar ku icerenglah kerop. Certat segik empat pehog ku icerenglah depan pingat kertas. Certat segik nik de bekale oreng ku icerenglah kenog. 2 3 4 6 5 7 8 Duniak Cerite Tema 2 Tules ru lukes rangkei kate ku kertas kale mentok samak cereg. Certat rangkei kate de ya siap ku matjis. Arap de bihod ha beh Matjis Eng ialoh pingat kertas, kertas kale oreng, pehog, belaar ru bebegei kale, gam, guntig ru pen maker. 1 75 DUNIAK LEMU PENANEI DUNIAK LEMU PENANEI TEMA TEMA 75 3 76 NOTA GURU JENAGAK ALAM 15 Duniak Lemu Penanei 76 NOTA GURU Neng ru bacak maklumat. Cerngai ru Belwal • Bimbeng mureb bacak risalah. • Bimbeng mureb besual jawab ru bincang ha maklumat ku risalah. 1.1.1 3.3.1 Ektiviti 1. Bacak maklumat ku risalah. 2. Besual jawab ru bincang ha maklumat ku risalah. • Tup teu de deg ku taya, alas pasuk bungak, butol ru bekas kilek • Tutop bekas tenadok teu. Gunak penglai kelendei • Gunak plastek ked ru tutop rapat tong ked • Pakei bajuk ru serwal cereg • Sembor penglai kemit • Pasag jareng ku tingkap ru pintuk • Bed kateh kelambuk PEKARE DE HIBEH AMEN MONG GEJALE ZIKA • Berkep nerawat ha nyaknik ru kengreg • Ngut jeoi teu • Berkep bekned ru parik de cukop • Log bajuk teg cereg • Amen tandak nyaknik gu terok, hodloh hiberkep nerawat lanjot teutame sekalik ha mai makok Info kelendei = jentik-jentik CEHER MAT KEREG TENGOR KUI RU NYAKNIK ENCOP SELEI VIRUS ZIKA Virus de bisibar ya kemit Aedes selaen ju denggi ru chikungunya. BEGEIHAROK HA PEILAK JU BIJANGKET Tema 3 RUAM NOTA GURU 77 GERIK: 60 kes ngeknej serag bilapor belakuk ku Hulu Perak ku Mac canuk. Cuace beket ru heknoj adeh kayat ju fenomena El Nino. Ketue Balai Bomba ru Penyelamat Gerik, kiurok jeoi ngeknej adeh kibecuntol ju sikap tok betanggongjawab mai jengoi. Os gej kiberbor amen mai jengoi cuei ru tok peke ru keadaan cuace beket adeh. Teknot tebukak bahaye nu nyawak ru hertak. Pai adeh, was cenan enam hektar Jalan Kekabu, Kampung Paku kingej. Ngeknej adeh becuntol ju puntig rukok. Ngeknej ju 8.35 huper ajeh dij biperlet ku pukol 5.20 dui. Tige puloh urag anggote bombe de telibat pereklet ngeknej ju kiberbor nu Bukit Serunai. - BERMUH • Rujok audio 33. • Bimbeng mureb bacak berite. • Bimbeng mureb beh pete bebegei aler ha isik-isik penteng ju berite. • Semanj mureb senarei nekate de mong nar atau nik suku kate ru betol. Ngeknej Serag ku Gerik Bacak berite. Bei Bebacak 1. Bincang isik-isik penteng ru beh pete bebegei aler. 2. Senarei nekate de mong nar atau nik suku kate kateh berite. Info kiberbor = merebak NOTA GURU Duniak Lemu Penanei Tema 3 77 2.1.1 3.3.1 BA 56 78 NOTA GURU • Rujok audio 35. • Bimbeng mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb bincang ha isik-isik penteng. • Semanj mureb senarei suku kate tebukak ru tetutop. • Rujok audio 34. • Bimbeng mureb bacak sajak • Semanj mureb senarei nekate de mong nar atau nik suku kate. • Bimbeng mureb bincang ceti sajak. 3.1.2 2.5.1 BA 56 Alam Hik Lapas sajak. 1. Senarei nekate de mong nar atau nik suku kate. 2. Bincang ceti sajak. Ektiviti Bei Betules Duniak Lemu Penanei Manah entem Serag jeoi belaer Kening jehuk sui er Pajeh dij sinui serag sui bor Tiktok kelahik Tapik hunen Dij bimusnah Pembangunan gu majuk Sengoi hunen had ikenjam Sedarloh Alam hik gu tecemar Tema 3 Info sui er = hidup subur NOTA GURU 79 • Rujok audio 35. • Bimbeng mureb bacak seni kate laguk. • Bimbeng mureb nyanyik laguk. 4.2.1 1.2.1 BA 57 1. Bacak seni kate laguk. 2. Bincang ha seni kate laguk. 3. Tules nunoh nej seni kate laguk ku kateh bob tules. 4. Nyanyik secare didek hibor. Nyanyik ru ui gerak berog. Alam de Berseh Ektiviti Bei Bedindag Had ibernor panorama inenneng ya mat Kening jehuk belaer cenipte jenang Beiloh hik samak hijagak Ibernor alam de kiog ya jenang Agokloh hipej sampah rate-ratah Tulug jagak berengseh negare lihik Rakyat de sihat kien berkat Tujuk wawasan de hod hiberkep (ulag nej) Duniak Lemu Penanei Tema 3 Irama laguk: Kebersihan Alam 80 NOTA GURU Kerjaksamak ku Balei Rayak Bacak nepetek. Neimboh Minggu canuk ku kampug eng mong biui gutong-ruyong. Gutong-ruyong adeh ha peberseh ru pecerie balei rayak. Ektiviti gutong-ruyong ajeh bimulak ku pukol 8.30 huper. Dikdij mai kampug bicerlah nu memerip gu. Lienai bekerjaksamak naibeh ektiviti de biog. Antare ektiviti de biui ku jis ajeh ialoh tennam kening bungak, ceknat pasuk bungak, ceknat dinig, misen nyok, cucik ru kemas balei rayak. Ektiviti gutong-ruyong ajeh biui empat jam. Balei rayak kampug jik kijadik lebeh cerie. Batin kikenjip honj inus ru kerjaksamak de biog ya mai kampug. • Rujok audio 36. • Bimbeng mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb bincang ha isik nepetek. • Semanj mureb senarei nekate de mong beneimboh kateh nepetek. Duniak Lemu Penanei 80 NOTA GURU Tema 3 Ektiviti 1. Bincang ha isik nepetek. 2. Senarei nekate de mong neimboh kateh nepetek. 5.2.1 3.3.1 NOTA GURU 81 Bacak ru besual jawab. Cerngai ru Belwal Menara Condong Teluk Intan TELUK INTAN, 1 Oktober- Kelab Bahasa Semai Sekolah Kebangsaan Jelog Betar naiui nelawat sambel belajar nu Menara Condong. Sejengoi 30 urag mureb ru empat urag guru de telibat kateh nelawat ajeh. Engrok Cikgu Bah Man, nelawat adeh ha perneng nu mureb-mureb ha bangunan atau mercu tandak de kijadik newares ku negare hik. Mureb-mureb biog huj 100 mat rangkal ku Menara Condong bementok enggei pagoda. Ku kemil menare ajeh enai begambar besamak-samak sambel naitinyau nenneng dikdij bandar Teluk Intan. KAKNEK LEMU PENANEI 16 Duniak Lemu Penanei 81 Tema 3 Check List 1. Besual jawab ha berite. 2. Bincang ha maklumat penteng kateh berite. 3. Bacak ayat majmok de mong ku berite. Ektiviti • Rujok audio 37. • Bimbeng mureb bacak berite de biog. • Bimbeng mureb bincang ha maklumat penteng kateh berite. • Bimbeng mureb kernal ayat majmok. NOTA GURU 1.4.1 2.2.3 BA 58 82 NOTA GURU • Rujok audio 38. • Bimbeng mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb bincang ha isik-isik penteng. • Semanj mureb senarei suku kate tebukak ru tetutop. 2.1.1 3.3.1 BA 59 Bek Masdi de Rajit 1. Bincang isik-isik penteng de mong ku nepetek. 2. Senarei nekate de mong suku kate tebukak ru tetutop kateh nepetek. Ektiviti Bek Masdi kigemar bekebon. Ilei pekebon de rajit. Ilei kitap bebegei banse senubai ku ikenog deg. Antare senubai kitap ya Bek Masdi ialoh kubis, sawi, ladak, kacag cereg ru terog. Bek Masdi kijagak ru kiceh isenubai jap-jap jis. Kenah Bek Masdi senalo kitulug ilei. Itennam naisui er mende cukop bibajak. Bek Masdi kijual isenubai ku pasar. Isenubai de kijual ajeh kep senamut ju mai jengoi mende iregak pen murah. Berengkep Bek Masdi pen betukok. Duniak Lemu Penanei Bacak berite. Bei Bebacak Tema 3 NOTA GURU 83 Cep Tekukor Bacak cerite. 1. Bincang ru beh pete cemboh ha ciri-ciri cep tekukor. 2. Senarei nekate neimboh ju cerite. Bei Betules • Rujok audio 39. • Bimbeng mureb bacak cerite. • Bimbeng mureb bacak ru beh pete cemboh ha nilei-nilei murni ju cerite. • Bimbeng mureb senarei nekate de mong neimboh kateh cerite. Cep Tekukor atau Streptopelia chinensis ialoh nubanse cep merpati. Tekukor bigemar ha iengrok. Tekukor ialoh cep de jinak ru bor. Tekukor kigei ku was sayam ru was de lapang. Tekukor mong begricug ku itangkog. Berog tekukor ikale sesebur. Tekukor kibeh isengrol ku kemil jehuk ru ku kemil tik. Tekukor kibepengleg had nar kebek taleh. Tekukor biase kisui kihalei atau bepasag. Duniak Lemu Penanei NOTA GURU 83 Tema 3 Ektiviti Info sesebur = kelabu 3.3.1 5.2.1 BA 60 84 NOTA GURU Selai Bak Eng Nyanyik ru ui gerak berog. • Rujok audio 40. • Semanj mureb tules nunoh nej seni kate laguk. • Semanj mureb nyanyik ru ui gerak berog. Bei Bedindag 84 NOTA GURU 4.2.1 2.1.1 BA 61 1. Bacak seni kate laguk. 2. Tules nunoh nej seni kate laguk ku kateh bob tules. 3. Nyanyik secare didek hibor. Ektiviti Irama laguk: Padiku Selai bak eng kinep ikale emas Rasak ku nus eng sernuk had ipengwas Ho ho ho hoi Ho ho ho hoi Etloh et cep ju kenjeh agok debag Ho ho ho hoi Ho ho ho hoi Eng harap hek tok kenak bicap Duniak Lemu Penanei Tema 3 NOTA GURU 85 NOTA GURU 85 • Bimbeng mureb lapas sajak. • Bimbeng mureb bincang ceti sajak. • Semanj mureb senarei engrok muh khas de mong kateh sajak. Lapas sajak. Engrok Muh Khas 5.1.2 2.6.1 1. Bincang ha isik sajak. 2. Senarei engrok muh khas de mong ku kateh sajak. Ektiviti Duniak Lemu Penanei Tema 3 Sengoi ku Bumik Nengloh Bumik hik hunen Serag de belaer gu layuk Kahnuh balak Timur nu Barat Taman Negara gu biancam Khatulistiwa kijadi beket Mergas ru cig gu pupos Batagari gel bicemar kutor Sengoi-sengoi gu bahut Bahut ha menajuk perusak Bumik Bumik Hik Hunen 86 NOTA GURU MAKLUMAT KU MOL JARAS Neng ru belwal. 17 Cerngai ru Belwal Ku Belok ha Kek Nej 1. Neng abik ha iklan. 2. Belwal ha iklan ajeh. Ektiviti • Semanj mureb belwal ha iklan. • Peterang ku mureb konsep kahnuh regak. • Ternyul kenirak kahnuh regak tablet. 1.3.1 2.5.1 BA 62 Info kemil cencog = kemil talian kahnuh regak = diskaun rehoi = pehog Duniak Lemu Penanei Tema 3 NOTA GURU 87 • Rujok audio 41. • Semanj mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb ceryak genunak tablet ku nepetek. • Semanj mureb tules ayat de kikandug tandak bacak parik de mong ku nepetek. 2.2.2 1.4.2 BA 63 Genunak Tablet Bacak ru paham. Bei Bebacak 1. Ceryak genunak tablet ku nepetek. 2. Tules ayat de kikandug tandak bacak (,) de mong ku nepetek. Ektiviti Duniak Lemu Penanei Bor huper sesayet. Duniak hunen ya gu majuk. Jengoi mai naigunak telipon pintar, tablet ru komputer top ku kerileng hik. Alat adeh kigunak internet ha kod maklumat kemil cencog. Begeiharok nu engkek sesayet? Engkek pen tok telas ju menajuk adeh. Jeoi bahan biberkus ha sayet naibelajar ku kemil cencog begei Frog VLE. Bahan kemil cencog buleh kisernang ru kipesernuk ha sayet belajar. Aplikasi kateh tablet had isernuk amen higunak secare betol. Ilei kitulug hipaham nunanek pekare. Icuntoh, hik buleh hineng vidio bahneh kerjak teg, bacak cerite ru gerteg laguk. Kenjeh nej, mennan kemil cencog kipetulug cerendas kelop ru peniker de kretip. Peksendok eng perdij bengwal adeh, bengsat eng nu ngkek agok becungeng ku tablet mende kelakuk ajeh pek bor. Hik hodloh hicerlah mase ha menman ru kekawat, bemeskar atau belwal ru peringak. Abor haknuk. Tema 3 Tandak jat Tandak parik Tandak sual ? . , Info cungeng = leka 88 NOTA GURU Send Save as a Draft Cancel Search Nyak tapik Rek Bacak ru tules. Bei Betules 1. Bacak e-mel. 2. Ceryak isik penteng genunak komputer top ju e-mel. 3. Ui pete benulat ha genunak komputer top. Ektiviti • Semanj mureb bacak e-mel. • Bimbeng mureb ceryak isik-isik penteng genunak komputer top ju e-mel. • Kateh gu, semanj mureb ui pete benulat ha genunak komputer top ju e-mel ru benimbeng. 3.3.1 2.3.1 BA 64 Nu: bahrapi@gmail.com Ju: bahmeran@gmail.com Pekare: Komputer Top Pai Bah Rapi, Ma igah? Eng pai ngkep komputer top tenempah hek canuk. Eng ru Wak Embi had jar kerakmik. Wak Embi kiajar eng ngeng e-mel nu hek. Ilei jugak kiajar eng neng vidio ku Youtube. Jeoi jar kek nelateh Bahasa Inggeris ru Matematik gunak Google ru Yahoo. Ilei jugak kisureh hik buleh hibelwal gunak Skype. Imulak had itengrek ngkenjip gunak komputer top tapik sernuk ngha belajar. Wak Embi ya kijanyik kaha ajar eng gunak Facebook. Amen ya mong akaun Facebook doh eng ngpasal nu hek. Sekian ha kali adeh. Poj e-mel eng keknit doh. Duniak Lemu Penanei Tema 3 NOTA GURU 89 NOTA GURU 89 Lapas pantut. Teknoloji Hunen Bei Bepantut Teknoloji ya gu canggeh, Peniker hik hod senalo berseh. Mase ajeh emas engrok mai engrak, Amen hilepak sinui hik rugak. Lemu penanei ku mol jaras, Dikdij maklumat hikep deras. Tit, tit, tit hitekan butang, Sinui hik hadloh isennang. • Semanj mureb lapas pantut jijoi intonasi de betol. • Semanj mureb besual jawab ha iceti pantut nar kerat. • Peterang kesan bor ru nej teknoloji kateh sinui nunyenis. Besual jawab ha iceti pantut nar kerat ku kemil. Ektiviti Info rugak = penyesalan Duniak Lemu Penanei Tema 3 4.2.2 1.4.3 90 NOTA GURU Jadual Belajar Komputer Nutahut Neng ru bacak jadual. Pola Ayat FN+FK • Semanj mureb bacak jadual. • Bimbeng mureb kenal pola ayat FN+FK. • Semanj mureb salit pola ayat. • Semanj mureb gares FN ya belaar ru FK ya ceher. 5.3.1 3.3.1 1. Salit pola ayat FN+FK 2. Gares FN ya belaar ru FK ya ceher ju pola ayat de bisalit. Info ped = certat/perekat Muh kelas: Tahun 2 Bor Gecek Januari Februari Mac April Mei Jun Julai Ogos September Tetikus higunak ha klik, ser, salit ru ped. MS Word hitaep nekate. MS PowerPoint hibeh slaed. Google hikek maklumat. E-mel hingeng gah. Tenugas tenaep MS Word hiseryap ku sekulah. Youtube hineng vidio. Frog VLE hibelajar ru kekawat. Tenugas slaed MS PowerPoint hiseryap ku sekulah. Ektiviti Duniak Lemu Penanei Ektiviti Tema 3 NOTA GURU 91 NOTA GURU 91 DIJ SENANG Neng ru belwal. 18 Cerngai ru Belwal • Semanj mureb belwal jijoi pengham lienai ha pete cemboh de naibacak. • Peterang nu mureb ha neubah jaman. 1.4.3 2.5.1 BA 65 1. Neng abik pete cemboh beganda. 2. Jawab senual de biog. Ektiviti Perlei Gah Tenembot Nostalgia Jaman Entem Care Belajar Jaman Hunen Tema 3 Duniak Lemu Penanei Buleh kekawat cerite care belajar ku sekulah engkek? 92 NOTA GURU 92 NOTA GURU Sengoi de Cercor Bacak ru paham. Bei Bebacak Nizam Razak ialoh Pengarah Syarikat Animonsta Studios Sdn. Bhd. Ilei kiyos ku 14 Ogos 1983. Ilei kibelajar ku Universiti Multimedia, Cyberjaya. Ilei kicipte, kitules skrip ru kijadik pengarah siri katon “BoBoiboy”. Selaen “BoBoiboy”, ilei pernah kiarah siri katon “Upin&Ipin”. Nizam Razak ialoh cuntoh sengoi de cercor. Ilei kibejaye kateh bidang animasi ku Malaysia. Ilei kibeazam kaha perneng ikaton ku seluroh duniak. Hik sengoi buleh hijoi cerendek ru hipejadik Nizam Razak sebegei cuntoh de bor. • Semanj mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb jawab betol atau sek ha maklumat jijoi nepetek. • Peterang nepetek ku kemil ru pegalak mureb bepiker secare kretip ru inovatip. Duniak Lemu Penanei Jawab “Betol” atau “Sek”. 1. Nizam Razak ialoh Pengarah Syarikat Animonsta Studios Sdn. Bhd. 2. Nizam Razak kiyos ku tahut 1993. 3. Watak katon “BoBoiBoy” kicipte ya Nizam Razak. 4. Selaen kijadik pengarah siri katon, Nizam Razak jugak kijadik pelakon. 5. “BoBoiBoy” siri katon de bermuh ku Malaysia. 6. Nizam Razak sengoi de cercor ru buleh hipejadik cuntoh de bor. Ektiviti Tema 3 2.4.2 1.4.2 BA 66 Mohd Nizam bin Abdul Razak NOTA GURU 93 Kempen Kenrip Letrek Bacak ru tules. Kek nekate belawan ha nekate de bikale ceher ru salit ayat ajeh. Ektiviti Bei Betules • Semanj mureb bacak maklumat ku poster. • Semanj mureb kek nekate belawan ha nekate de bikale ceher ru salit ayat ajeh. • Peterang ipenenteng kenrip letrek kateh sinui nunyenis. Duniak Lemu Penanei Tema 3 3.2.1 2.5.1 BA 67 94 NOTA GURU Teknoloji Muden Bacak ru dindag. • Rujok audio 42. • Semanj mureb bacak seni kate laguk ru nyanyik laguk secare didek hibor. • Semanj mureb belwal ha iceti seni kate laguk ru benimbeng. Bei Bedindag 1. Nyanyik laguk secare didek hibor. 2. Besual jawab ha ceti seni kate laguk ju sinui muden. Ektiviti Can ma li can hohoi Can ma li can Can ma li can Ketipong payong Teknoloji hunen Teknoloji muden Amen hipelingah Hik lekat ku peninen Teknoloji hunen Teknoloji canggeh Tapik peniker hik Hodloh senalo berseh Can ma li can hohoi Can ma li can Can ma li can Ketipong payong Irama laguk: Can Ma Li Can Duniak Lemu Penanei 94 NOTA GURU Teknoloji hunen Teknoloji senang Ingat nanek mengsat Agok hisip besenam Teknoloji hunen Teknoloji cercor Dikdij neuros hik Pek payah et nu kedei Can ma li can hohoi Can ma li can Can ma li can Ketipong payong Tema 3 4.1.2 1.4.3 NOTA GURU 95 • Semanj mureb bacak dailog ru intonasi de betol. • Semanj mureb beh ayat senual gunak engrok tanyak de biog ha genunak arap kilek kateh deg. Tanyak Eng Bacak dailog ru intonasi de betol. Engrok Tanyak Senarei engrok tanyak de mong ku kemil ru beh ayat tanyak. Ektiviti Duniak Lemu Penanei NOTA GURU 95 Ma hek bicereg? Begeiharok mai bigunak ha hek? Ku belok hek bidek? Merip regak hek? Eng petik ais. Eng bidek ku degwal. Regak eng RM1800. Peringak eng mong de murah, mong de mahal jijoi jename. Mai bigunak eng bile ha dek caknak. Tema 3 1 2 3 4 5 6 8 7 5.1.4 2.1.4 BA 68 96 NOTA GURU 96 NOTA GURU HAKNUK TOK DIKDIJ Belwal ha gambar. 19 Cerngai ru Belwal Hihergak Enai • Bimbeng mureb neng ru belwal ha gambar. • Semanj mureb ui ayat senang gunak nekate lilei. 1.3.1 2.5.1 BA 69 1. Belwal ha gambar secare spontan. 2. Ui ayat senang ha gambar gunak nekate lilei. Ektiviti Duniak Lemu Penanei Tema 3 NOTA GURU 97 • Semanj mureb bacak nepetek. • Bimbeng mureb senarei senalah de mong kateh nepetek. 2.2.2 1.4.2 BA 70 Senalo ku Nus Bacak ru senarei. Bei Bebacak 1. Bacak nepetek. 2. Senarei senalah de mong kateh nepetek. 3. Terbor neije de bikale ceher kateh bob tules. Ektiviti Duniak Lemu Penanei Tema 3 Info penepadu = perpaduan Jalur gemilang mong 14 jarol ceher ru biyeg. Jarol-jarol adeh kiternyul 13 lengrok ru nanek Wilayah persekutuan. Kale cehur kilambang ha beranik. Kale biyeg kilambang senucik. Kale belaar kilambang penepadu. Kale rehoi kilambang kale dirajak. kenon gecek ru perloi kiperneng ha ugame Islam sebegei ugame resmi. Bucu 14 ku perloi kiperneng ha penepadu lengrik-Lengrik ku Malaysia. 98 NOTA GURU Bacak ru tules maklumat. Bei Betules Ku 29 November de canuk, Kampung Jelog Betar kiui senamut Jis Sesayet. Jeoi acare de biui ku jis senamut ajeh. Nedaptar peserte ku pukol 8.30 huper ru acare bimulak ku pukol 9.00 huper. Tenandig bekale bibukak nu sesayet de beumor empat lei enam tahut. Tenandig belukes bibukak nu sesayet beumor tujuh lei semilan tahut. Nelawan bula sipak bibukak nu sesayet keral de beumor sepuloh lei due belas tahut. Tenandig batuk cangkok bibukak nu sesayet kerdor de beumor sepuloh lei due belas tahut. Sukaneka ha sesayet de beumor enam lei semilan tahut kimulak pukol 11.00 huper. 1. Bacak nepetek. 2. Pelenkap jadual jijoi nepetek kateh bob tules. Ektiviti • Rujok audio 43. • Semanj mureb bacak ru catat maklumat de biog kateh jadual. 3.1.1 2.3.1 BA 71 Info batuk cangkok = batu seremban Senamut Jis Sesayet Acare tenandig bekale tenandig belukes nelawan bula sipak tenandig batuk cangkok sukaneka Umor Mase Duniak Lemu Penanei Tema 3 NOTA GURU 99 Irama laguk: Kami Murid Darjah Dua NOTA GURU 99 Nyanyik ru ui gerak berog. Petergak Benares Bei Bedindag • Rujok audio 44. • Bimbeng mureb bacak ru bincang seni kate laguk. 1. Bacak ru bincang seni kate laguk. 2. Nyanyik laguk ru ui gerak berog. Ektiviti Duniak Lemu Penanei Jik mureb sekulah rendah Gemar bedindag gemar bebacak Ya kus huper derasloh mamuh Dirik hik berseh bigemar ya mai Jik mureb sekulah rendah Gemar bedindag gemar bebacak Beiloh semuak yohloh berog hik Bedindag samak hikenjip sukak (ulag nej) Tema 3 4.1.1 2.6.1 100 NOTA GURU Geniwej Sabah Bacak ru gares. Engrok Muh Am • Rujok audio 45. • Bimbeng mureb bacak nepetek. • Semanj mureb gares engrok muh am de mong ku nepetek. 5.1.1 2.1.1 BA 72 1. Bacak nepetek. 2. Gares engrok muh am de mong ku nepetek. Ektiviti Wak Limah mureb tahut due. Ilei kigei ku Taman Cempaka. Ilei mong imenang ru itenek keral. Apak Wak Limah pensarah ku Institut Pendidikan Guru. Ku cuti sekulah de canuk, Wak Limah ru iperingak naimelawat nu Sabah. Ku Sabah, naimelawat nu memerip tempat de bor begei Kundasang, Pasar Tamu ru Pusat Pemuliharaan Orang Utan Sepilok. Lienai jugak naiburuk bebegei suku kaom begei Murut, Kadazan Dusun, Bajau ru kekilek nej. Dikdij kaom adeh naigei ru aman. Selaen ajeh, Wak Limah kineng bebegei banse senubai ru pelek de jarang kiburuk ku semenanjung begei pelek terap ru bambangan. Peksendok naijug nu semenanjung, Wak Limah kibelik memerip tandak teg begei mutiare, manik, bajuk ru bebegei kerjak teg. Tandak teg ajeh ha iatak ru iajak sebegei kennang. Duniak Lemu Penanei Info geniwej = genawej/nelambei tandak teg = hadiah Tema 3 NOTA GURU 101 EKNOG ALAM Kek bende bibercep ku gambar. 20 Cerngai ru Belwal Ceryak Eng 1. Belwal ha maklumat ku gambar. 2. Og sebab penenteng arap belajar nu engkek. Ektiviti 1.4.3 2.5.1 BA 73 • Bimbeng mureb belwal ha maklumat ku gambar. • Semanj mureb kiog sebab penenteng arap belajar. Duniak Lemu Penanei 1. ragak 2. pembares jehuk 3. tabong awat 4. pingsel 5. ceruk 6. perenglet senarei arap de bibercep Tema 3 102 NOTA GURU • Rujok audio 46. • Bimbeng mureb bacak nepetek. • Semanj mureb jawab senual penengham. Bacak ru jawab senual ku kerop. Bei Bebacak Betes Duniak Lemu Penanei 102 NOTA GURU Tema 3 Hubi Bah Meran ialoh cet betes. Muh sainstifik betes ialoh Pleurotus ostreatus. Ilei kicet betes ku ikenog deg. Bah Meran kipanei cet betes mende baiajar ya iapak ru iamek. Ilei kicet betes gunak bet pelastek. Telas nar minggu Bah Meran buleh kiham ibetes. Betes de kiham ya Bah Meran buleh kimasak sop ru kigureng. Selaen ajeh, Bah Meran kijual ibetes nu pembekal. Hasel jengwal ajeh buleh kitukok berengkep enai nu peringak. Betes ajeh buleh bibeh tepug ru serundeng. 2.4.2 1.4.3 BA 74 1. Bacak nepetek. 2. Jawab senual penengham ku kerop. a. Ku belok Bah Meran kicet betes? b. Begeiharok Bah Meran kipanei cet betes? c. Lempuk Bah Meran buleh kiham ibetes? d. Nyate hasel de biui ju betes. Ektiviti NOTA GURU 103 • Bimbeng mureb belwal ha maklumat. • Semanj mureb senarei genunak awat. • Semanj mureb rujok laman web http://www.myrokan.com/2014/03/ perkara-menarik-yang-anda-perlu-tahu.html 3.3.1 2.5.1 BA 75 Awat ru Igenunak Bacak ru senarei maklumat. Bei Betules Duniak Lemu Penanei Tema 3 1. Belwal ha maklumat. 2. Senarei genunak awat kateh sinui hik. 3. Kek maklumat genunak awat ju sumber kilek. Awat jugak buleh bibeh alat musik. Icuntoh seruleng, pengsol, angklung ru awat centeg. Awat centeg senalo bigunak ya sengoi hik ha kebut ru neasik. Bubu ru belau jugak bibeh ju awat. Alat-alat adeh bigunak ya sengoi hik ha kaknek menghar ru laok. Kening awat mimang jeoi igenunak. Ju kenjeh, hik hodloh hihergak kening awat adeh. Ku negare hik mong jeoi kening awat kires ru er. Kening awat adeh jeoi igenunak ku kateh sinui hik. Awat buleh bibeh nehias begei ragak, tabong, ceruk, kipas, pangkin, mije ru kekilek nej. Barang nehias adeh buleh bijual ku kedei. Selaen ajeh, awat buleh bigunak ha bercet pengol pulut, laok ru canak. Awat buleh kiganti genunak kualik ru lek. Ektiviti 104 NOTA GURU Ceknet Bah Kayok Nyanyik ru ui gerak berog. Bei Bedindag Duniak Lemu Penanei Tema 3 • Rujok audio 47. • Semanj mureb bacak seni kate laguk. • Semanj mureb nyanyik laguk ru ui gerak berog. 1. Bacak seni kate laguk. 2. Nyanyik ru ui gerak berog. Ektiviti 104 NOTA GURU Irama laguk: Bercucuk Tanam Bah Kayok kicet senubai Kicet senubai ku ikenog deg Bah Kayok kigembor tik Kigembor tik kisemei benih Benih ya kicuwai Ju icengwai mong becerdol pai Bah Kayok kicet senubai Kicet senubai ku ikenog deg Bah Kayok kigembor tik Kigembor tik kisemei benih Cuploh ibajak Agok hisip ceh teu de cukop Senubai pen kier (4 x) (2x) (2x) 4.1.2 2.1.1 NOTA GURU 105 Kek ceti peribahase. 1. Bacak ru kek ceti peribahase. 2. Tules nunoh nej peribahase ru iceti kateh bob tules. Ektiviti Peribahase hibesat teu gel nehubug beradek tok an gecat mong iniat de kibercep begei awat ru tebig tok jijoi engrok nyeh samak higulap, hayok samak hitajag saleng betulug gencog ku englak batuk iceti hibekerjaksamak peribahase teu hitet tok kigecat Duniak Lemu Penanei Tema 3 Hai, kekawat. Bei kek ceti peribahase. Info gencog = udang • Bimbeng mureb bacak ru kek ceti peribahase. • Semanj mureb tules nunoh nej peribahase ru iceti kateh bob tules. 5.4.1 3.3.1 BA 76 106 Pekukoh Juk hibeh. Mennan Ujik Tenumpuk Duniak Lemu Penanei Terennyul mennan Kate kunci: Eng gemar cak canak gureng, cak canak gureng eng tok gemar. Care-care mennan: 1. Guru kisebot ru kipekenal isarat, “Eng gemar cak canak gureng, cak canak gureng tok eng gemar.” 2. Semanj mureb sebot kate kunci ru isarat adeh pelahat-lahat. Bile ya selese, beh ektiviti adeh aderas. 3. Bok de teagak-agak atau sek kibeh isarat, mureb ajeh biperhol atau kikakdik. 4. Beh ektiviti adeh beulag-ulag lei tik numom atau nugu de macot. 5. Pateh mureb atau gu de naibeh ektiviti adeh ru betol. 6. Kaet mennan adeh ru situasi mase belajar. Amen walah tenumpuk an hibeh jeoi senalah kateh nunanek tenugas. Tema 3 eng cak canak gureng gemar tok Tenerang Isarat Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssr_BahasaIban_1nzrY9H4F0I_fzdw3LQmMLTdKpzogHYha.pdf

PENULIS PETRUS ANAK GANING ROBERT ANAK ADAM WINNEY ANAK KARANI EDITOR CHIEW ANAK SERIT PEREKA BENTUK AZRI NOOR ASHWAD BIN SELAMAT ILUSTRATOR NOORAZLINAWATI BINTI HASHIM DEWAN BAHASA DAN PUSTAKA KUALA LUMPUR 2017 BAHASA IBAN TAHUN 2 KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH PENGHARGAAN PENGHARGAAN ISI ISI Unit 1: Pengerai Kitai Unit 2: Kami Sebilik Unit 3: Pengelikun Dunya Diri Empu 1 - 8 9 - 16 17 - 24 Pelasar Jaku Penerang Ikon Lambar Pemungkal iv v vi Dunya Ensera enggau Cherita Unit 4: Besaup Ngereja Pengawa Unit 5: Ensera Kitai 25 - 32 33 - 40 Rampa Menua Unit 8: Ngelantangka Ati Unit 9: Pemeresi Rampa Menua 57 - 64 65 - 72 Waris Pesaka Bansa Unit 6: Begulai Sejalai Unit 7: Kereban Asal 41 - 48 49 - 56 Sains enggau Teknologi Unit 10: Pemansang Teknologi Unit 11: Teknologi Pemadah enggau Komunikasyen 73 - 80 81 - 88 Konsumerisma enggau Penyedar Finansial Unit 12: Bekelimat Unit 13: Ngalu ke Pasar 89 - 98 Kaul dalam Konteks Global Unit 14: Bumi Kitai Unit 15: Pemansang Dunya 109 - 118 119 - 128 Glosari 129 - 130 99 - 108 iii Bup Teks Bup Teks Jaku Iban Primari 2 tu bekonsepka begulai sejalai. Iya mega ngemeranka pesaka asal bansa Iban enggau pemansang dunya enggau teknologi maya ke diatu. Tu dikearapka ulih meransang nembiak besemekih nitihka singkang pemansang rebak baru, ransing besekula. Kelimpah ari nya, iya mega ulih ngerembaika runding dalam mayuh pekara bepelasarka langkah rapat Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) ti betukuh modular. Bup teks tu bisi 15 unit ti ngundan sistem jaku baka pengelandik mending enggau bejaku, macha, nulis, bungai jaku enggau jalai jaku. Kelimpah ari nya, bup teks Jaku Iban Primari 2 tu ngundan elemen pengisi kurikulum nitihka Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP). Pengelandik Bepikir Tikas Tinggi (PBTT) ti dikemeratka dalam bup teks tu disadang ulih meransang lalu nyendiaka nembiak bepikir sereta beperagam ngambika ulih mutarka penanggul. Bup teks tu dikearapka ulih nyadi kereban ti tau mantu proses belajar enggau ngajar. PELASAR JAKU PELASAR JAKU iv Unit Ikon lumur unit. Jalai Jaku Standard jalai jaku befokuska chara ngajar pengelandik jalai jaku ti ngundan leman raban sereta tukuh jaku. Audio DVD Kereban dikena mantu belajar enggau ngajar. Audio Malin Pengajar Lalau dikena pengajar dalam proses belajar enggau ngajar. UP - Ukur Pemanah ENK - Elemen Neresa Kurikulum Penyedal Dikena mantu nerangka sekeda pekara ti bisi dalam pengelandik ba teks. Lumur Standard Pelajar Dikena ngayanka lumur ba bup teks enggau bup aktiviti. Lumur Lambar Dikena ngayanka lumur ba bup teks enggau bup aktiviti. PBTT Dikena nyengkuran runding nembiak. Bungai Jaku Dikena ngemeranka pengelandik belajarka leka main, jaku sempama sereta beperindang sambil belajar. Aram Nulis Dikena betarakka pengelandik nulis ba mayuh bengkah teks. Aram Mending enggau Bejaku Dikena ngajar pengelandik bekomunikasyen enggau interaksyen ti engkeman. Aram Macha Dikena ngajar pengelandik macha ngena intonasyen ti betul sereta ngulihka penerang dalam teks ti dibacha. Lumur BT/BA Informasyen nunjukka kaul lambar bup teks enggau bup aktiviti. PENERANG IKON PENERANG IKON v LAMBAR PEMUNGKAL LAMBAR PEMUNGKAL Usun Pengajar Mujan Pengajar Nuja Niam Selva Daniella Aina Epoi Suring Kepala Pengajar Sibis Mei Lin Tawan Pengajar Kendawang vi PENGERAI KITAI PENGERAI KITAI UNIT 1 UNIT 1 Sayauka Pengerai Sebedau makai kitai masu jari, (2x) Basu enggau sabun nyentuk beresi, Pesan pengajar ingat berari. Dani tumu pagi merus ngeli, (2x) Tubuh kitai regas laban udah mandi, Nurun sekula anang kediri. Jaga manah pemakai kitai, (2x) Pemakai setimbang manah ke pengerai, Idup lantang gerai nyamai. (Tiun Lagu: Kalau Rasa Gembira) Sadaka lagu di baruh tu. Aram Mending enggau Bejaku Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 1 1.1.1 (i) (ii) BA: 1 • Nembiak mendingka audio lagu. • Ngiring nembiak berandau chara nyaga pengerai. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengerai ENK: Peneguh global Audio 1 Keluluka teks di baruh tu. Pengajar Kendawang benung bejaku enggau sida Suring sekelas maya kelas Pendidikan Jasmani. Nama kebuah kitai besenam, pengajar? Oh, pia pengajar! Patut mih apai aku selalu belanda tiap-tiap lemai. Kitai besenam awakka tubuh regas sereta bepengerai. Lebuh besenam, kitai bepeluh. Aram Mending enggau Bejaku Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 2 • Nembiak mendingka audio. • Ngiring nembiak ngeluluka randau. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengerai ENK: Peneguh global BA: 1 1.1.1 (i) (ii) Audio 2 Bacha teks di baruh tu. Pengajar Nuja mansa Mei Lin enggau Aina. Seduai benung makai kerupuk enggau ruti pangkung. “Aa..., enda manah pemakai seduai,” ku Pengajar Nuja. “Nama kebuah dih pengajar?” ku Mei Lin. “Makai ruti pangkung enggau kerupuk enda manah ke pengerai,” saut Pengajar Nuja. “Oh, pia pengajar!” ku seduai nyaut. Pemakai Nadai Zat Aram Macha Ba penemu nuan, nama kebuah kitai patut makai pemakai ke ngundan zat? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 3 • Nembiak mendingka audio. • Ngiring nembiak nentuka munyi patah sebut. • Ngiring nembiak nyebut leka jaku ti ngundan siti ngagai tiga iti patah sebut. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengerai ENK: Peneguh global 2.1.1 (i) (ii) Audio 3 Aram Nulis mi a u ru si bi ti gu sa ga le la yur mak da i ma bu gin kan nuk ah Peratika patah sebut di baruh tu. Pemakai Setimbang ram Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 4 • Ngiring nembiak nyepil lalu nyebut patah sebut. • Minta nembiak nulis leka jaku belalauka gambar ba bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengerai ENK: Peneguh global BA: 2-3 3.1.1 Aram Nulis Peratika gambar di baruh tu. man di Chara Nyaga Pemeresi Diri Nama kebuah kitai patut nyaga pemeresi diri? be si ma ja su ri ma ku pal kut nyu gu buk me nge rus li re be ga ri Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 5 • Ngiring nembiak nulis patah sebut ba bup tulis. • Pengajar mai nembiak berandau chara nyaga pemeresi diri. • Ngaga ayat mudah bepelasarka gambar ba bup tulis. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pemeresi diri ENK: Peneguh global 3.1.2 Aku deka belagu, Dinga kita semua, Kitai ngirup pagi, Sebedau nurun sekula, Tubuh kitai regas, Landik belajar macha, Pemakai kitai semua, Anang enda nyaga, Pemakai kelalu manis, Seliahka kitai, Pemakai mayuh lemak, Patut dikurang, Sayur enggau buah, Empa numbas pemayuh, Asi enggau ruti, Tau mayuh diempa, Jaga enggau manah, Pemakai kitai, Kitai gerai nyamai, Idup lantang senang, Tu naka jaku, Aku enggau kita. Bungai Jaku Sadaka pantun bulan di baruh tu. Pengerai Kitai Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 6 Audio 4 • Nembiak mendingka audio. • Ngiring nembiak nyadaka pantun bulan ngena chara beraban. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengerai ENK: Peneguh global BA: 4 4.1.1 (i) (ii) (iii) (iv) Jalai Jaku Kelala jaku nama rama di baruh tu. Jaku Nama Rama lampu bangku mija ruti ai kuih kipas Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 7 • Ngiring nembiak ngelala lalu ngena jaku nama rama. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengerai ENK: Peneguh global BA: 5 5.1.1 (i) Jalai Jaku Jaku Nama Tetap Suring Kepala Pengajar Sibis Bilik Komputer SK Balai Ruai Kelas 2 Biru SEKOLAH KEBANGSAAN BALAI RUAI Kelala jaku nama tetap di baruh tu. Bilik Pengajar SK Balai Ruai Malin Pengajar Malin Pengajar 8 • Ngiring nembiak ngelala lalu ngena jaku nama tetap ti ditemu sida. • Minta nembiak ngaga ayat mudah ngena leka jaku nama tetap. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pemeresi ENK: Peneguh global BA: 5 5.1.1 (ii) KAMI SEBILIK KAMI SEBILIK UNIT 2 UNIT 2 Ka nuan jus oren? Jus semangka dih? Indai, aku aus. Enggai aku, indai. Masam. Au, nya ka aku. Terima kasih, indai. Aram Mending enggau Bejaku Nama penguntung kitai ngirup jus buah? Keluluka randau di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar 9 1.1.2 (i) (ii) BA: 7 • Minta nembiak bekelulu lalu meri respons ti engkeman. • Ngiring nembiak berandauka pemanah ngirup jus buah. PBTT: Ngeanalisis UP: Siru, Beterima kasih ENK: Peneguh global Aram Macha Beri penguntung sereta chara ngerapitka kaul diri sebilik. Peratika gambar lalu bacha enggau lenak teks. Sida Daniella Sebilik Kami sebilik bisi lima iku. Apai aku pengajar. Indai aku nyadi misi. Aka aku Wawa belajar ba universiti lalu siku agi Brenda ba pom empat. Aku sekula ba SK Balai Ruai. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 10 • Ngiring nembiak macha enggau lenak. • Pengajar nanya nembiak reti leka jaku ke bechura mirah. • Betanya saut enggau nembiak bekaul enggau teks. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka diri sebilik BA: 8 2.2.1 (i) (ii) (iii) Audio 5 Bacha biodata sida Daniella sebilik. Biodata Kami Sebilik Nama: Peter Ganing Umur: 44 taun Pengawa: Pengajar Hobi: Nebah gitar Nama: Rosaline Lai Umur: 40 taun Pengawa: Misi Hobi: Nanam bungai Nama: Wawa Peter Umur: 18 taun Juluk Ati: Injinir Hobi: Belagu Nama: Daniella Peter Umur: 8 taun Juluk Ati: Arkitek Hobi: Macha bup Nama: Brenda Peter Umur: 16 taun Juluk Ati: Doktor Hobi: Nero Biodata Kami Sebilik Aram Macha Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 11 • Ngiring nembiak macha ngena sebut sereta intonasyen ti betul. • Betanya saut enggau nembiak bekaul enggau teks. PBTT: Ngeanalisis UP: Sayauka diri sebilik BA: 8 2.2.1 (i) (ii) (iii) Gaga ayat mudah bepelasarka gambar. Aram Nulis Pengerindu Kami Sebilik nebah gitar nanam bungai nero gambar macha bup rindu belagu Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 12 • Ngiring nembiak nulis ayat mudah ngena leka jaku ti ngembuan reti. • Pengajar betanya saut enggau nembiak senentang hobi sida. PBTT: Nengkebang UP: Sayauka diri sebilik BA: 9 3.1.2 Pengerindu Kami Maya Lepa Apai landik amat nebah gitar. Iya suah nebah gitar maya lepa. Indai chukup rindu nanam bungai. Iya nanam mayuh bansa bungai. Wawa rindu amat belagu. Iya ngembuan sada nyawa ti manah. Brenda selalu nero gambar. Iya nero pemanah rampa menua. Aku rindu macha bup cherita. Apai selalu meli bup cherita ke aku. Bacha teks di baruh tu. Aram Nulis Nama penguntung kitai ngisi maya lepa enggau diri sebilik? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 13 • Ngiring nembiak nyebut leka jaku ti bechura lalu tulis ba bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka diri sebilik 3.1.2 BA: 9 Audio 6 Perati lalu sadaka pelandai di baruh tu. Bungai Jaku Pelandai Sayau Indai, Penyayau kami ke nuan, Sigi semampai meruan, Penyiru nuan ke kami, Tetap dikenang tetiap hari. Aka, Endu imun mentas peruji ati, Dara bajik sereta lati, Mereti ngasika apai indai, Tinggi pelajar sereta pandai. Apai, Nelap sereta bagas kereja, Bebudi basa ngagai semua, Ransing begigaka belanja, Kena kami nampung sekula. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 14 • Ngiring nembiak meretika enteli leka main ti bechura. • Betanya saut bekaul enggau ukur pemanah ti bisi dalam pelandai. PBTT: Nyerenih UP: Sayauka diri sebilik BA: 10 4.1.2 Audio 7 Daniella: Aka, aku deka ngirup. Wawa: Tu ai nuan, adi. Tu ngenuan Brenda. Brenda: Terima kasih, aka. Daniella: Sapa empu kain mandi nya? Wawa: Engku nya. Nuan deka mandi? Daniella: Au. Aram kitai mandi. Brenda: Aram mih. Tembuka dulu ai tua. Wawa: Bejimat maya seduai mandi. Ujung minggu sida Daniella sebilik memarin di tebing tasik. Peratika leka jaku ti bechura di baruh tu. Jalai Jaku Memarin di Tebing Tasik Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 15 • Ngiring nembiak ngeluluka randau. • Ngiring nembiak ngelala jaku ganti nama diri, jaku ganti nama pengempu sereta jaku ganti nama rama. PBTT: Aplikasyen UP: Siru enggau diri menyadi BA: 11 5.1.2 (i) (ii) (iii) Audio 8 Dini alai nuan aka, aka ku tadi, (2x) Aka aku mentas bebudi basa. (2x) Kemaya nuan pulai, apaiku sayau, (2x) Apaiku sayauka kami semua. (2x) Tuchum mih nuan adi, anang mih ransi, (2x) Aram belagu enggau kami merindang ati. (2x) Kami sayau amat, ke nuan indai, (2x) Ari diatu nyentukka belama iya. (2x) (Tiun Lagu: Ayam Didik) Kelala jaku ganti nama dalam lagu di baruh tu. Jalai Jaku Aram Belagu Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 16 • Pengajar nerangka leka jaku ganti nama ti bukai baka engkami, engkita, etb. • Ngiring nembiak belagu lalu ngelala jaku ganti nama. • Betanya saut senentang ukur pemanah ti bisi dalam lagu. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka diri sebilik BA: 11 5.1.2 (i) (ii) (iii) Audio 9 PENGELIKUN PENGELIKUN UNIT 3 UNIT 3 Kerandauka gambar di baruh tu. Kebun Buah Aram Mending enggau Bejaku tangga ma baka mata duku Baka ni nyaga pengelikun maya di kebun? Malin Pengajar Malin Pengajar 17 • Ngiring nembiak nentuka munyi leka jaku ti ngundan vokal besekat glotis. • Minta nembiak meri chunto leka jaku ti ngundan vokal besekat glotis ti bukai. PBTT: Nyerenih UP: Nyaga pengelikun 1.2.1 (ii) BA: 13 Bejimat maya niki tangga. Adi nikupka jenila awakka nyamuk enda tama. Aki nyarungka duku enggau cheremat. Anang bemain ba tebing sungai. Bacha ayat lalu sepil leka jaku nitihka patah sebut ti betul. Aram Macha Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 18 2.3.1 • Ngiring nembiak nyepil lalu macha nitihka patah sebut ti betul. • Minta nembiak macha inggar enggau chara beraban. PBTT: Nyerenih UP: Nyaga pengelikun ENK: Ukur pemanah BA: 14 Entadu nyabak ngiga indai iya. Iya deka nyemerai sungai ngena titi. “Jimat ke nuan, Entadu. Labuh lagi,” ku Tekuyung. “Au, nemu mih aku,” saut Entadu agi sikuk-sikuk. Enda mukai-mukai Entadu tak tegelinchir ... Entadu Ngiga Indai Bacha teks lalu sepil leka jaku ti bechura mirah. Aram Macha Nama penyadi Entadu? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 19 • Ngiring nembiak nyepil leka jaku ti bechura. • Minta nembiak meri respons ngagai pengujung cherita Entadu. PBTT: Nyerenih UP: Nyaga pengelikun ENK: Ukur pemanah 2.3.1 Audio 10 BA: 14 Aram Nulis Peratika chara nulis ti betul. Bebaris maya meli pemakai. Ngena kasut maya nurun ke kebun. Bebaris lebuh niki bas sekula. Anang inggar dalam kelas. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 20 3.2.1 • Ngiring nembiak nulis ayat dalam bup latih. • Ngiring nembiak beratika tunda tulis ke bisi dalam bup. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengelikun ENK: Ukur pemanah BA: 15-16 Bungai Jaku Bacha randau lalu peratika jaku kelaung di baruh tu. Apu, peda kita utai panjai nyin! Kada enda ngiga utai malam ke makai jagung Pengajar Mujan. Au, nih. Jaku Kelaung: Dikena ngelaung nyebut sesebengkah pekara ketegal mali tauka utai bukai. Utai panjai: Dikena ngelaung nyebut ular. Utai malam: Dikena ngelaung nyebut chit tauka tikus. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 21 • Ngiring nembiak meretika reti jaku kelaung. • Nerangka reti jaku kelaung ti bechura. • Minta nembiak meri chunto jaku kelaung bukai ti ditemu sida. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengelikun ENK: Ukur pemanah 4.2.1 (i) BA: 17 Audio 11 Bungai Jaku Tipak jaku kelaung enggau reti ti betul di baruh tu. Jaku Kelaung Reti matahka lengan urat kayu utai puchuk kayu utai malam utai terebai belut makai burung pipit kera chit Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 22 • Ngiring nembiak meretika jaku kelaung. • Minta nembiak ngiga reti jaku kelaung. PBTT: Nyerenih UP: Cheremat ENK: Ukur pemanah 4.2.1 (i) BA: 17 Jeluing diau ba rumah panjai Balai Ruai. Iya sigat sereta kering. Langkar tubuh iya tegap sereta tinggi. Iya mega bagas gawa. Jeluing selalu ngiring sida serumah lebuh ngereja pengawa. Iya mega dipaduka nyadi tuai nyaga pengelikun rumah panjai. Sida serumah bebasa amat ke Jeluing. Jalai Jaku Bacha lalu peratika leka jaku ti bechura. Jeluing Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 23 • Ngiring nembiak ngelala jaku adjektif gaya ti bechura biru. • Ngiring nembiak meri chunto jaku adjektif gaya ti bukai. PBTT: Nyerenih UP: Nyaga pengelikun ENK: Ukur pemanah 5.1.3 (i) BA: 18 Audio 12 Traffic light bisi tiga iti chura. Mirah, kuning enggau gadung. Jaku Adjektif Chura: Dikena nerangka chura baka burak, biru, banda, kalas, kelabu enggau ti bukai. Jalai Jaku Aram ngelala jaku adjektif chura. Jaku Adjektif Chura Peraka zebra bechura burak enggau chelum. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 24 5.1.3 (ii) BA: 19 • Ngiring nembiak ngelala jaku adjektif chura. • Ngiring nembiak nyebut jaku adjektif chura ti bukai. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengelikun ENK: Ukur pemanah BESAUP NGEREJA PENGAWA BESAUP NGEREJA PENGAWA UNIT 4 UNIT 4 Kelulu lalu kerandauka gambar di baruh tu. Mayau enggau Chit ngaga rumah ba puchuk kayu. Berumah Berengkah ngaga rumah tua pagila? Tau mih. Selamat pagi unggal. Selamat pagi. Aram Mending enggau Bejaku Kerandauka pemanah kitai besaup ngereja pengawa. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 25 1.2.2 (i) (ii) (iii) • Minta nembiak ngeluluka randau. • Ngiring nembiak ngelala tukuh jaku ti dipansut. PBTT: Nyerenih UP: Besaup ENK: Ukur pemanah Audio 13 Keluluka teks di baruh tu. Mayau enggau Chit benung ngetu ba baruh pun kayu besai. Ngiga Pemakai Unggal, aram tua ngiga pemakai. Ba sungai din tau mih. Mayuh macham pemakai dia. Anang enda ingat mai uyut dikena tua nyimpan pemakai lagi. Aram mih. Dini endur tua ngiga pemakai? Manah penemu nuan nya unggal. Mupuk diatu tua. Au unggal. Sama mai mih tua. Aram Mending enggau Bejaku Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 26 1.2.2 (i) (ii) (iii) • Minta nembiak berandau senentang teks. • Ngiring nembiak ngelala tukuh jaku ti dipansut. PBTT: Aplikasyen UP: Bagas ENK: Ukur pemanah BA: 21 Audio 14 Ujan bangat enda ngetu-ngetu. Ai sungai nyau majak dalam sedalam. Nasit bendar rumah Mayau seduai Chit ba puchuk kayu. Taja pia, Mayau berasai tusah ati. “Unggal, nama nuan tak tusah ati?” tanya Chit. “Pemakai tua nyau deka abis. Bekelimat tua. Kampung benung ampuh bah,” pia ku Mayau sinu. “Au mih unggal. Nya alai, tua mesti nyimpan pemakai ke penabat,” pia ku Chit nyaut. “Ngena penemu nuan nya unggal,” timbal Mayau. Bacha teks di baruh tu. Bah Aram Macha Baka ni kitai napi penusah ampuh bah? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 27 • Nembiak mendingka audio. • Ngiring nembiak meretika teks. • Betanya saut senentang teks. PBTT: Ngeanalisis UP: Betulung ENK: Ukur pemanah 2.2.1 (i) (ii) (iii) BA: 22 Audio 15 Mayau enggau Chit benung betundi enggau pangan diri. Dia seduai tedingaka orang nyerauh minta tulung. “Tulung, tulung!” ku munyi orang nya. Seduai pan belanda ngiga tunga munyi nya. Dia seduai tepedaka Pelanduk kena sintak panjuk. “Akai, pedis amai kaki aku! Ulih seduai nulung ngelepaska aku?” ku Pelanduk. “Anang irau nuan joi, lagi kami duai nulung,” ku Mayau. Chit lalu ngerit tali panjuk nya. Pelanduk berasai gaga amat ati udah lepas ari panjuk. Iya meri besai terima kasih ngagai Mayau seduai Chit. Bacha teks di baruh tu. Nyaup Pelanduk Aram Macha Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 28 2.3.2 • Ngiring nembiak macha teks lalu ngeluluka diri nitihka watak enggau betul. PBTT: Aplikasyen UP: Betulung ENK: Ukur pemanah Audio 16 Peratika gambar di baruh tu. Aram Nulis Mayau nanya Chit. Chit gegaring pedis amat perut. Mayau ngema Chit pulai. Mua Chit puchat makai chabi. Chit makai chabi. Chit Makai Chabi Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 29 • Minta nembiak beratika gambar. • Ngiring nembiak nulis leka jaku belalauka gambar. PBTT: Ngeanalisis UP: Betulung ENK: Ukur pemanah 3.2.2 (i) BA: 23 ngusung Seduai Pelanduk rumah Tusun leka jaku awakka nyadi ayat ti engkeman. Aram Nulis Ngaga Titi ngaga titi deka Chit enggau Mayau minta tulung Pelanduk ari deka Seduai ngaga titi Pelanduk nulung setuju seduai besaup berengkah Sida titi ngaga Nama penguntung kitai besaup ngereja pengawa? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 30 • Ngiring nembiak nusun leka jaku lalu nulis ayat ti betul ba bup latih. PBTT: Ngeanalisis UP: Besaup ENK: Ukur pemanah 3.2.2 (ii) (iii) BA: 24 Kelala jaku silup dalam cherita di baruh tu. Bungai Jaku SK Balai Ruai deka ngatur Lumba Darat minggu baru. Sida sama enda ngantung tulang nyendiaka pengawa ngias panggau enggau padang sekula. Kitai anang bentut tulang lebuh ngereja pengawa. Au, pengajar. Jaku Silup: Dikena nyadika pemanis, ngelangkung, ngelaung sereta nyilupka pekara ti changka disebut. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 31 • Nembiak macha teks lalu ngelala jaku silup. • Ngiring nembiak meretika jaku silup lalu ngaga ayat mudah ba bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Bagas ENK: Ukur pemanah 4.2.1 (ii) BA: 25 Jaku Pengenap Tesa Jalai Jaku Aina enggau indai iya meli barang pemakai ba tamu. Iya megai lis barang ti deka dibeli seduai. Jaku Pengenap Tesa: Dikena nerangka tukuh jaku nama ti disempulang iya. Malin Pengajar Malin Pengajar 32 5.1.4 BA: 26 • Ngiring nembiak ngelala lalu ngena jaku pengenap tesa. • Minta nembiak meri jaku pengenap tesa bukai ti ditemu sida. PBTT: Aplikasyen UP: Bekelimat ENK: Peneguh global Anak mit main menira, Kesulai terebai nutu bunga, Aki landik nusi ensera, Kami semua rindu ninga. Buah sikup buah engkudu, Dibai ari menua Sebuti, Ini kami ga manah udu, Selalu becherita merindang ati. Nyambut gawai di rumah panjai, Aka ngaga penganan jala, Apai kami ga amat pandai, Nusui ensera ke kami semua. (Ulang 2x) ENSERA KITAI ENSERA KITAI UNIT 5 UNIT 5 Dindang Ensera Aram Mending enggau Bejaku Malin Pengajar Malin Pengajar 33 1.3.1 (i) (iii) BA: 29 • Nembiak mendingka leka main audio. • Ngiring nembiak macha lalu nyadaka dindang ngena chara beraban. • Betanya saut enggau nembiak senentang ensera ti kala didinga sida. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka waris pesaka bansa Audio 17 Dulu kelia, bisi siku nembiak ke benama Uging. Iya anak patu balu. Kaki iya timpang. Taja biak sereta timpang iya ulih ngidupka diri. Iya nemu bumai baka orang bukai. Hari siti, iya nyembi padi di tengah laman. Iya ninga munyi burung semalau. Iya ngiga tunga munyi nya. Iya tepedaka siku burung semalau kuchau-kuchau baka ke bisi utai dipadah. Bacha teks ngena intonasyen ti engkeman. Uging Nyembi Padi Aram Macha Malin Pengajar Malin Pengajar 34 2.4.1 • Minta nembiak macha ngena intonasyen tauka entak sebut ti betul. • Betanya saut senentang cherita ti dibacha. PBTT: Aplikasyen UP: Bagas BA: 30-31 Audio 18 “Sumpit aku Uging, Uging,” ku burung semalau nya bejaku. Uging berasai alit ati. Iya lalu nyumpit burung semalau. Mati mih tudah burung semalau nya. Udah nya bangkai burung semalau nya bejaku baru. “Panduk aku Uging, Uging,” ku iya. Nya ti ngasuh Uging balat agi alit ati. Uging ngintu lalu manduk burung nya. Udah nya iya lalu makai. Ba penemu nuan, nama penyadi Uging ba pengujung cherita? Malin Pengajar Malin Pengajar 35 35 Pelanduk seduai Tekura ngibun salai ulih sida berikan. Enda mukai-mukai datai siku Antu Gerasi. “Lalu aki,” ku seduai. “Nama gaga seduai uchu?” ku Antu Gerasi. “Ngeraut wi aki,” saut seduai. “Kapa dih?” tanya Antu Gerasi. “Uji nuan meda langit nyin aki, nyau deka runtuh,” ku seduai. “Wi tu kena ngelalin pala, enggaika pechah tinggang langit,” ku Pelanduk. Bacha teks di baruh tu. Aram Nulis Pelanduk Seduai Tekura Nipu Antu Gerasi Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 36 3.1.1 • Ngiring nembiak beratika sepil leka jaku ti bechura mirah. • Minta nembiak nulis leka jaku ke bechura mirah ba bup latih lalu meri reti leka jaku nya enggau iring pengajar. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka waris pesaka bansa BA: 32 Audio 19 Ninga langit deka runtuh Antu Gerasi berasai takut. Iya minta tulung Pelanduk seduai Tekura. Pelanduk ngasuh Antu Gerasi gali. Seduai belabuh ngelalin pala enggau tubuh Antu Gerasi ngena wi. Antu Gerasi enda ulih engkebut laban lemi tulang. Seduai berasai gaga laban ulih ngalahka Antu Gerasi ngena pemintar. Salai sida sebuat enda ulih diempa Antu Gerasi. Bacha teks di baruh tu. Aram Nulis Ngalahka Antu Gerasi Ba penemu nuan, nama penyadi Antu Gerasi? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 37 • Ngiring nembiak beratika sepil leka jaku ti bechura mirah. • Minta nembiak nulis leka jaku ke bechura mirah lalu ngaga ayat mudah dalam bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka waris pesaka bansa 3.1.1 BA: 32 Audio 20 Wa indung, wa indung, Nurun berikan ga semua kitai, Sungai Kara abis ga dipansai, Wa indung. Wa indung, wa indung, Semua pulai berikan enggau ati lantang, Semah tapah baung nyau penuh tibang, Wa indung. Wa indung, wa indung, Semua salai ikan ga udah rangkai, Aram bai pulai ga semua kitai, Wa indung. Sadaka leka main di baruh tu. Bungai Jaku Wa Indung Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 38 • Ngiring nembiak nyadaka leka main enggau intonasyen ti betul. • Betanya saut senentang leka main. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka waris pesaka bansa 4.3.1 BA: 33 Audio 21 Ninting lemai Tekura nyepu kesuling. Kera rindu ninga munyi kesuling nya. Iya nurun ari puchuk tapang napatka Tekura. “Akih, ulih aku nguji nyepu kesuling nuan nya?” ku Kera. “Enggai aku, taban ke nuan rari lagi,” saut Tekura.“Endai, pegai nuan ga iku aku lebuh aku nyepu, enda aku ulih rari dih,” ku Kera. Tekura pan megai iku Kera. Lebuh Tekura enda ngadang, dia dih Kera lalu engkechit rari niki ke puchuk tapang nabanka kesuling. Tekura berasai sinu lalu nyabak. Bacha teks cherita lalu peratika jaku pengawa. Jalai Jaku Kesuling Tekura Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 39 • Ngiring nembiak ngelala leka jaku pengawa ti bechura mirah lalu nerangka reti nya. • Minta nembiak ngerintaika jaku pengawa bukai ke ditemu sida. PBTT: Aplikasyen UP: Manah ati 5.1.5 (i) (ii) (iii) BA: 34 Audio 22 Gerama Nulung Tekura Jalai Jaku Nama ajar manah ke bisi dalam cherita? Ninga Tekura nyabak enda bebadu, dia dih Gerama pan datai ngesah iya kia. Kenu ku cherita, Gerama tu kelia besai amat nyau mesai chapan. Tekura minta tulung Gerama lalu besemaya meri upah ngagai Gerama. Iya meda Kera benung nyinuk nyepu kesuling. Iya lalu nyepit Kera. Kera nerais pedis lalu engkechit ke dan bukai. Iya ngetiska sepit Gerama. Gerama labuh ke tanah lalu pechah nyadi mit. Kesuling ke dipegai kera pan tebelengka ari jari iya. Nya alai nyentukka diatu Gerama bisi mit bisi besai. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 40 5.1.5 (i) (ii) (iii) BA: 35 • Ngiring nembiak ngelala leka jaku pengawa. PBTT: Aplikasyen UP: Siru Audio 23 BEGULAI SEJALAI BEGULAI SEJALAI UNIT 6 UNIT 6 Pengerami Hari Gawai SK Balai Ruai Kerandauka gambar di baruh tu. SK Balai Ruai ngintu Pengerami Hari Gawai. Nembiak enggau pengajar sama ngena ngepan asal bansa diri empu. Tawan ngena baju burung. Selva ngena dhoti. Mei Lin ngena cheongsam. Apai indai nembiak mega bisi datai ngulu pengerami nya. Pengajar Kendawang berasai gaga ati meda bala pengabang ke bisi datai. Aram Mending enggau Bejaku Kerandauka penguntung kitai begulai sejalai. Malin Pengajar Malin Pengajar 41 1.4.1 (i) BA: 37 • Ngiring nembiak ngelala lalu nyebut leka jaku ti ngundan konsonon turu enggau vokal tebuka. PBTT: Aplikasyen UP: Bebasaka pangan diri Audio 24 Menua Malaysia, menua kitai, Mayuh pupu raban bansa, Aram mih kitai begulai sejalai, Sama nyambut Hari Bansa. Jalur Gemilang tambai menua, Nyadi tanda kitai meredeka, Aram begempung begulai sama, Ngemansangka menua enggau bansa. Aram mih kitai betempik jari, Nyadaka lagu Begulai Sejalai, Sama lantang sama berami, Gayu guru nguan menua. (Tiun Lagu: Bekikis Bulu Betis) Sadaka lagu di baruh tu. Begulai Sejalai Aram Macha (Ulang 2x) Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 42 2.4.2 BA: 38-39 • Ngiring nembiak nyadaka lagu. • Betanya saut senentang lagu. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka menua ENK: Ukur pemanah Audio 25 Begulai Sejalai Keluluka randau Selva enggau Pengajar Nuja di baruh tu. Hello, aku tu Selva. Ulih aku bejaku enggau Pengajar Nuja? Hello Selva, aku mih tu. Nama dih? Sama-sama. Pia. Selamat hari pengada, Selva. Au, pagila kami datai. Terima kasih, pengajar. Pengajar, pagila kami ngintu hari pengada aku. Ulih kita sebilik datai pengajar? Aram Macha Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 43 • Ngiring nembiak macha lalu ngeluluka randau ngena intonasyen ti betul. • Ngiring nembiak ngeluluka randau ngena chara bepasang. PBTT: Aplikasyen UP: Begulai sejalai ENK: Ukur pemanah 2.4.2 Audio 26 Aram Nulis Peratika gambar enggau leka jaku di baruh tu. Nyumai pemakai Nyapu geladak Ngitang gelembung Nuchi kipas Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 44 3.2.2 (i) (iii) BA: 40-41 • Pengajar nerangka reti leka jaku ke bisi dalam gambar. • Ngiring nembiak ngaga ayat mudah belalauka leka jaku ti diberi ba bup latih. PBTT: Nengkebang UP: Besaup ngereja pengawa ENK: Ukur pemanah Sida Selva sebilik kiruh bendar nyendiaka pengerami ngintu hari pengada iya. Indai: Anak, udah mandi nuan? Selva: Udah indai. Ni baju aku? Indai: Nganti dulu. Lagi aku nyendiaka nuan. Selva: Au, indai. Indai: Tu baju nuan, anak. Selva: Terima kasih, indai. Dewi: Apu, gap amat nuan adi! Selamat hari pengada. Selva: Terima kasih, aka. Bungai Jaku Bacha randau di baruh tu. Hari Pengada Selva Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 45 • Mendingka audio. • Ngiring nembiak bejaku enggau siru. • Minta nembiak meri chunto jaku siru bukai ti ditemu sida. PBTT: Aplikasyen UP: Bejaku enggau basa ENK: Ukur pemanah 4.4.1 (i) (ii) BA: 42 Audio 27 Bungai Jaku Keluluka randau di baruh tu. Sapa nama nuan wai? Nama aku Mei Lin. Ulih aku nginjau pinsil nuan? Kemaya kita datai ibu? Kami datai pagi tadi. Ulih. Tu iya. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 46 • Ngiring nembiak ngelabuhka tanya enggau beradat lalu meri saut ti engkeman. • Nembiak ngeluluka randau ngena intonasyen ti betul. PBTT: Aplikasyen UP: Bebasaka pangan diri ENK: Ukur pemanah 4.4.1 (iii) BA: 42 Jalai Jaku Kelala jaku penempat ke bisi dalam gambar di baruh tu. dalam di ba Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 47 • Ngiring nembiak ngelala jaku penempat ti bisi dalam gambar. • Minta nembiak nyebut jaku penempat bukai ti ditemu sida. PBTT: Nyerenih UP: Begulai sejalai ENK: Ukur pemanah 5.1.6 (i) BA: 43 Jalai Jaku Peratika gambar di baruh tu. Giga jalai nuju SK Balai Ruai ari rumah Mei Lin. Rumah Mei Lin Rumah Usun Librari STORE Rumah Kedai SK Balai Ruai Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 48 5.1.6 (i) BA: 43 • Ngiring nembiak ngelala lalu ngena mayuh bengkah jaku penempat ke ` nunjukka tempat tauka adap. • Minta nembiak madahka jalai ke sekula enggau chara beraban. PBTT: Nyerenih UP: Nulung ENK: Ukur pemanah KEREBAN ASAL KEREBAN ASAL UNIT 7 UNIT 7 Perati lalu kerandauka guna kereban di baruh tu. Aram Mending enggau Bejaku lesung alu lanji chapan kisar sintung selabit tibang raga seluk ketap Nama kebuah kitai patut angkunka kereban asal? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 49 1.5.1 (i) BA: 45 • Ngiring nembiak ngelala sereta nerangka guna kereban dalam gambar. PBTT: Ngeanalisis UP: Angkunka pesaka lama ENK: Ukur pemanah Peratika gambar lalu bacha teks di baruh tu. Chara Nganyam Chapan Usun: Ini: Usun: Ini: Usun: Ini, nama utai ti tau kena ngaga chapan? Chapan tau digaga ari bemban. Ulih ini madahka chara ngaga chapan? Keterubah, lit bemban lalu jembi enda lama. Udah nya atur bila bemban ari tengah. Anyam nitihka pemesai ti dikedeka kitai. Udah nya, silup ujung bila ke dianyam. Kepenudi, ujung bila ke disilup nya dibingkai ngena wi. Terima kasih, ini. Maya Usun pulai nemuai ngagai ini enggau aki iya di rumah panjai, iya bisi meda ini iya benung nganyam chapan. Chapan mayuh guna, baka dikena ngebau padi, nampi enggau endur engkah sayur. Usun lalu nanya ini iya baka ni nganyam chapan. Aram Macha Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 50 2.4.3 BA: 46 • Ngiring nembiak macha teks. • Nembiak meri respons ngagai ajar manah ari teks ti dibacha. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pesaka lama ENK: Ukur pemanah Audio 28 Bacha lalu keluluka randau di baruh tu. Nemuai Ngagai Muzium Nembiak Taun Dua nemuai ngagai muzium. Suring: Nama utai tu, pengajar? Pengajar Nuja: Tu dikumbai orang kisar. Epoi: Nama guna kisar dih, pengajar? Pengajar Nuja: Kelia, kisar tu dikena orang ngisar padi awakka nyadi berau. Iya jarang dikena agi diatu laban udah bisi injin berau. Suring: Oh, pia! Pengajar Nuja: Nya alai, kitai mesti nyaga sereta siruka kereban lama. Aram Macha Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 51 • Ngiring nembiak macha lalu meri respons ngagai teks. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pesaka lama ENK: Ukur pemanah 2.4.3 Audio 29 nutuk seluk. tanggi dikena ngangkut berau. Benih Ini padi. Lanji Lesung diengkah ngena ngetau padi. enggau laban Ketap alu dalam panas. dikena hari dikena Aram Nulis Tusun leka jaku di baruh bepelasarka gambar. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 52 3.2.2 (ii) BA: 47 • Ngiring nembiak nusun leka jaku awakka nyadi ayat ti engkeman. • Ngiring nembiak nusun lalu nulis ayat dalam bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pesaka lama ENK: Ukur pemanah Aram Nulis Peratika gambar di baruh tu. Nemuai ke Kampung Budaya Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 53 • Minta nembiak nulis lima iti ayat mudah bepalasarka gambar ba bup latih. PBTT: Nengkebang UP: Angkunka pesaka lama ENK: Ukur pemanah 3.2.2 (iii) BA: 48 Dinai menidit dinai, Memanah kisar kita wai, Suah dikena maya bumai, Dinai menidit dinai. Dinai menidit dinai, Besai amat baka kita, Tau kena ngembuah engkala, Dinai menidit dinai. Dinai menidit dinai, Diatu bumai udah nyamai, Ngena mesin besai, Dinai menidit dinai. Bungai Jaku Sadaka leka main di baruh tu. Dinai Menidit Dinai Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 54 • Nembiak mendingka audio leka main. • Ngiring nembiak nyadaka leka main enggau intonasyen ti betul. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pesaka lama ENK: Ukur pemanah 4.1.1 (i) (ii) (iii) (iv) BA: 49 Audio 30 Bungai Jaku Sadaka pantun bulan di baruh tu. Kereban Bumai Aku deka belagu, Dinga kita semua, Aku deka ngenang, Pasal kereban lama, Kereban kitai, Maya bumai kelia, Tugal kena nugal, Seluk kena menih, Sintung kena ngetau, Lanji kena ngema, Chapan kena nampi, Muai sekeda ampa, Dinga kita semua, Kereban mesti dijaga, Awakka bisi dipeda, Nembiak jemah ila. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 55 • Nembiak mendingka audio leka main. • Ngiring nembiak nyadaka leka main ngena chara beraban. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pesaka lama ENK: Ukur pemanah 4.1.1 (i) (ii) (iii) (iv) Audio 31 Sida Epoi sebilik ngelawa aki enggau ini ke benung nugal di umai. Lebuh sida datai din, apai iya ngelalau sida Epoi menyadi nyaga pengelikun diri. “Epoi, jimatka bejalai” ku apai Epoi. “Au, apai,” ku Epoi. “Adi, nuan nganti indai,” ku Epoi madah ngagai Mena. Hari pan nyau lemai. Sida pan deka mulaika diri. “Epoi, aram kitai pulai,” ku aki iya. Umai Aki Jalai Jaku Bacha teks di baruh tu. Nama kebuah kitai mesti nyaga pengelikun maya ba tanah. Malin Pengajar Malin Pengajar 56 5.1.7 BA: 50 • Mendingka audio. • Ngiring nembiak ngelala jaku perintah. • Betanya saut senentang teks. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengelikun ENK: Ukur pemanah Audio 32 NGELANTANGKA ATI NGELANTANGKA ATI UNIT 8 UNIT 8 Peratika gambar di baruh tu. Usun enggau Mei Lin benung berandau enggau pengajar Nuja pasal palan ngelantangka ati. Gambar nama tu, pengajar? Berapa penyauh ari Bandaraya Miri? 31 kilometer, Mei Lin. Tu gambar nunjukka Taman Negara Bukit Lambir, Usun. Aram Mending enggau Bejaku Malin Pengajar Malin Pengajar 57 1.6.1 BA: 53 • Ngiring nembiak betanya saut senentang Taman Negara Bukit Lambir. • Minta nembiak macha teks dialog sereta berandauka palan ngelantangka ati ti bukai. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka rampa menua Nama pemanah industri dagang temuai ngagai menua kitai? Daniella sebilik selalu nemuai ngagai palan ngelantangka ati maya peremisi. Sida selalu ngelantangka ati di tebing tasik, taman negara, muzium enggau endur ke bukai. Daniella selalu begambar ba endur sida ngelantangka ati. Aram Nemuai Aram Macha Malin Pengajar Malin Pengajar 58 2.1.1 (i) (ii) BA: 54 • Ngiring nembiak nyebut lalu nentuka munyi patah sebut. • Minta nembiak macha teks. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka rampa menua Audio 33 Tu Taman Negara Bukit Lambir. Sida sebilik kala nemuai ke taman negara tu. Ba taman tu bisi wung, utai idup enggau utai tumbuh. Pun kayu mega bebesai. Taman negara tu 31 kilometer ari Bandaraya Miri. Pejalai nepan entukar ke taman negara tu kira-kira 35 minit. Temuai mega tau nepan bas tauka teksi. Malin Pengajar Malin Pengajar 59 59 Kala kita meda rumah digaga tunsang? Rumah tu bisi di menua Tamparuli, Tuaran, Sabah. Rumah tu sigi nyelai. Semua kereban dalam rumah tu tunsang magang. Enti kitai tama ke dalam rumah tu, dia kitai meda perengka rumah tu endang diengkah tunsang. rega tiket tama ke rumah tu rm10.60 ke orang besai sereta rm5.30 ke nembiak mit kati deka kita nemuai kitu ila Rumah Tunsang Aram Nulis Kelala tanda bacha ba teks. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 60 3.2.2 BA: 55 • Minta nembiak macha teks lalu beratika tanda bacha. • Ngiring nembiak nulis baru teks bechura biru ngena tanda bacha ti betul. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka rampa menua Audio 34 Kami semua, gaga ati... aih, Kami semua, gaga ati, Lantang amat ati kami ambai, Dibai apai indai bejalai, Nemuai ke Bandaraya Miri, Bejalai rindang sebelah nengeri, Neresa menua ga Sibu, Lalu terebai ke Kota Kinabalu, Naka penyenang ati kami menyadi, Nimpai pemanah ga rabung tinggi, Limpang ga ngalu ke Kota Melaka, Chukup pemanah menua Malaysia. Ramban Lantang Ati Bungai Jaku Peratika enteli dalam ramban nembiak di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 61 • Mendingka audio ramban. • Minta nembiak macha teks ramban lalu nyadaka enggau chara beraban ngena intonasyen ti betul. • Ngiring nembiak belematika enteli ramban. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka rampa menua 4.1.2 BA: 56 Audio 35 Aram kitai, semua nemuai, Dedibu, Lantang ati, begulai sejalai, Dedibu, Menua Miri maju sereta beresi, Dedibu, Mayuh palan ngelantangka ati, Dedibu, Nepan bilun ari Bintulu, Dedibu, Terebai tinggi lalu ke Sibu, Dedibu, Nengeri Sarawak tebilang ga rita, Dedibu, Temuai datai mayuh bansa, Dedibu. Dedibu Peratika enteli leka main di baruh tu. Bungai Jaku Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 62 • Nembiak mendingka audio. • Minta nembiak macha teks Dedibu lalu nyadaka iya ngena chara beraban. • Ngiring nembiak belematika enteli leka main. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka rampa menua 4.1.2 BA: 57 Audio 36 Epoi: Daniella, ulih aku meda gambar nya? Daniella: Ulih, nya gambar kami ngelantangka ati di Miri. Epoi: Kita kin maya peremisi? Daniella: Au, peremisi bulan Jun suba. Selva : Di Pantai Luak kita begambar nya? Daniella: Ya, dia mih kami begambar. Selva : Aku kala mih kia. Rindu amat meda pemanah rampa menua tebing tasik nya. Maya ngalap, Daniella, Selva enggau Epoi berandau di luar kelas. Daniella benung megai gambar. Jaku Pemendar Jalai Jaku Bacha randau di baruh tu. Jaku Pemendar: Jaku ti dikena madahka pengamat sesebengkah pekara. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 63 • Ngiring nembiak ngelala leka jaku pemendar. • Minta nembiak nyebut jaku pemendar bukai ti ditemu sida. PBTT: Aplikasyen UP: Bebasaka pangan diri 5.1.8 BA: 58 Audio 37 Sida Daniella sebilik nemuai ngagai taman baya di Kuala Baram, Miri. “Apai, ulih aku meda baya nya semak agi?” ku Daniella. “Ulih, tang bejimatka anak,” saut apai. “Apu, aka! Bebesai baya dalam sangkar nya,” ku Daniella. “Au, amat nya,” ku Wawa. “Nama kebuah sida nupi baya ditu dih, apai?” tanya Wawa. “Awakka ulih narit temuai datai. Nambahka nya kulit baya tau digaga nyadika beg, sementing, kasut sereta kereban bukai,” saut apai. “Mayuh amat ga guna nupi baya tu, apai,” ku Daniella. Taman Baya Miri Jalai Jaku Bacha teks di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 64 5.1.8 BA: 59 • Nembiak macha teks enggau intonasyen ti betul. • Ngiring nembiak ngelala lalu ngena leka jaku pemendar enggau betul. PBTT: Aplikasyen UP: Ngasika jaku apai indai Audio 38 PEMERESI RAMPA MENUA PEMERESI RAMPA MENUA UNIT 9 UNIT 9 Dingaka audio lalu kerandauka gambar di baruh tu. Aram Mending enggau Bejaku Nama penyadi enti rampa menua enda dijaga? Malin Pengajar Malin Pengajar 65 1.1.1 (i) • Ngiring nembiak ningaka audio sereta berandauka gambar. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pemeresi rampa menua ENK: Peneguh global Audio 39 Keluluka randau di baruh tu. Sida Epoi sekelas merindang ati ba ai wung. Epoi: Manah amat rampa menua ba wung ditu Pengajar Kendawang. Pengajar Kendawang: Ya. Nya kebuah kitai mesti nyaga pemeresi palan wung tu. Daniella: Chiru ai wung tu Pengajar Mujan. Rindu meda anak ikan. Pengajar Mujan: Amat nya Daniella. Besai-besai ikan. Angin mega beresi ditu. Aram Mending enggau Bejaku Wung Ti Beresi Nama penyadi enti ai wung kamah? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 66 1.1.2 (i) BA: 61 • Ngiring nembiak ngeluluka randau. • Nembiak ngeluluka randau ba mua kelas. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pemeresi rampa menua ENK: Peneguh global Audio 40 S K BALAI RUAI, 8 Julai - Program ngerupan meresi palan ngelantangka ati udah diatur ujung minggu tu tadi. Tuju program tu diatur awakka bala nembiak sekula sama besaup sereta begempung nyaga pemeresi palan ngelantangka ati. Kepala Pengajar Sibis, raban pengajar SK Balai Ruai enggau sida Epoi sekelas sama bela datai ngerupan meresi palan ngelantangka ati Epoi, Suring, Aina enggau Pengajar Kendawang benung meresi palan ngelantangka ati. 10 Julai 2018 Ngerupan Meresi Palan Ngelantangka Ati Bacha teks di baruh tu. Aram Macha Padahka pemanah kitai nyaga pemeresi palan ngelantangka ati. nya. Kepala Pengajar Sibis meri jaku lalau sereta tabi puji ngagai bala pengajar enggau nembiak sekula ti ngulu program nya. Sida gaga amat laban meda palan ngelantangka ati nya udah beresi sereta manah ditimpai mata. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 67 • Ngiring nembiak meretika sekeda leka jaku lalu respons ngagai teks. • Ngiring nembiak nyangka pekara ke nyadi dalam teks. PBTT: Aplikasyen UP: Bekerejasama ENK: Ukur pemanah 2.2.1 (i) (ii) (iii) BA: 62 Audio 41 Aram Nulis Bacha lalu tulis ayat mudah. Malin Pengajar Malin Pengajar 68 3.2.2 (iii) BA: 63 • Ngiring nembiak nulis ayat mudah ba bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Besaup ENK: Peneguh global Anang muai uras sebarang alai. Buai uras ke dalam tung uras ti disediaka. Anang ngamahka ai wung. • • PENGAWA TI ENDA TAU DIGAGA BA PALAN NGELANTANGKA ATI: Malin Pengajar Malin Pengajar 69 69 Jaku Silup Bungai Jaku Peratika jaku silup di baruh tu. angat ati berita angin buai batu lawa kerubung mai diri belah rutan Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 70 • Ngiring nembiak meretika jaku silup ti dipandangka ngena LCD projektor ba skrin. • Minta nembiak ngiga jaku silup ti bukai dalam raban lalu dibantaika ba mua kelas ngena kereban ICT. PBTT: Ngeanalisis UP: Bagas gawa ENK: Ukur pemanah 4.2.1 (ii) BA: 64 Audio 42 Rampa Menua Jaku Nama Rama Jalai Jaku Kelala jaku nama rama bepelasarka gambar di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 71 • Ngiring nembiak ngena jaku nama rama lalu tulis ba bup latih. • Nembiak nyebut jaku nama rama bukai ti ditemu sida. PBTT: Nyerenih UP: Sayauka rampa menua ENK: Peneguh global 5.1.1 (i) BA: 65 Jaku Nama Tetap Jalai Jaku Kelala jaku nama tetap bepelasarka gambar di baruh tu. Rampa Menua Tekat Hidro Batang Ai Bukit Kanada Wung Lambir Gua Niah Pantai Tusan Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 72 5.1.1 (ii) BA : 66 • Minta nembiak ngelala jaku nama tetap. • Ngiring nembiak ngeliska jaku nama tetap ti bukai. • Ngiring nembiak berandauka jaku nama tetap ngena chara beraban. PBTT: Nyerenih UP: Sayauka rampa menua ENK: Peneguh global komputer traktor bilun vakum mesin basu televisyen PEMANSANG TEKNOLOGI PEMANSANG TEKNOLOGI UNIT 10 UNIT 10 Kerandauka gambar di baruh tu. Aram Mending enggau Bejaku Nama penguntung ti diulih ari pemansang teknologi? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 73 1.5.1 (i) BA: 69 • Nembiak berinteraksyen dalam raban mit senentang pemansang teknologi. • Minta nembiak madahka senentang kereban teknologi bukai ti kala dikena sida. PBTT: Ngeanalisis UP: Pengelikun ngena teknologi ENK: Peneguh global Meli Mesin Basu Aram Mending enggau Bejaku Keluluka randau. Niam enggau apai iya benung ba kedai elektronik. Iya gagit ati meda pemayuh kereban elektronik dalam kedai nya. Niam: Apu, mayuh amat kereban elektrik ditu apai! Memanah magang. Nama ka beli nuan apai? Apai: Mesin basu laban ke lama udah jai. Mesin basu bansa automatik tu ka beli aku. Niam: Au pia. Apai, besai amat tv nya. Apai: Nya dikumbai orang tv LED. Rega iya pan mar ga. Niam: Oh, pia! Udah tembu bebayar, seduai pan mupuk. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 74 1.6.1 • Nembiak mendingka audio. • Betanya saut senentang teks. • Ngiring nembiak meri respons ti engkeman. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengelikun ENK: Peneguh global Audio 43 Proses Nepan Bilun Peratika informasyen di baruh tu. Aram Macha Meli tiket Check in ba kiosk Masuk balai belepas nengah imigresyen Nganti ba balai belepas Boarding bilun Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 75 • Ngiring nembiak merati proses nepan bilun. • Minta nembiak meri respons senentang proses nepan bilun ngena chara beraban. PBTT: Ngeanalisis UP: Angkunka teknologi ENK: Peneguh global 2.2.1 (ii) BA: 70 Nepan Bilun Bacha teks di baruh tu. Aram Macha Sida Niam sebilik nemuai ke mengeri Kuching. Sida nepan bilun. Niam gagit ati laban keterubah nepan bilun. Maya bilun angkat terebai, Niam berasai kesal. Niam rindu amat meda rampa menua ari jenila bilun. Sepengudah terebai sepengelama empat puluh lima minit, sida Niam sangkai ba Padang Bilun Antarabansa Kuching. Sida pan lalu... Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 76 2.2.1 (iii) • Nembiak mendingka audio. • Ngiring nembiak nyangka pekara ke nyadi dalam teks. PBTT: Ngeanalisis UP: Bejimat ENK: Peneguh global Audio 44 Mei Lin enggau sida sebilik raun ke Pulau Langkawi. Sida meda pengerami akrobatik penerebai jet. Penerebai jet datai ari serata dunya. jet ngambi gambar ti benung terebai Mei Lin. orang meda pengerami nya mayuh datai. sebilik sida amai ati rindu ari menua bukai meda mayuh bansa jet. Raun ke Pulau Langkawi Aram Nulis Tusun lalu tulis leka jaku bechura mirah nyadi ayat ti engkeman. Nama pemanah enti kitai raun ngagai menua bukai? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 77 • Ngiring nembiak nusun leka jaku awakka nyadi ayat ti menyana. • Minta nembiak nulis dalam bup latih. PBTT: Ngeanalisis UP: Bejimat ENK: Peneguh global 3.2.2 (ii) BA: 71 Aku Helikopter Aram Nulis Gaga cherita ngena leka jaku di baruh tu. pilot terebai minyak pila Heli Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 78 3.2.2 (iii) BA: 72 • Ngiring nembiak nulis ayat mudah ngena leka jaku ti diberi. PBTT: Nengkebang UP: Angkunka teknologi ENK: Peneguh global Bungai Jaku Peratika jaku silup di baruh tu. Apai Niam abis akal ngaduka mesin basu ti jai. Niam nyau abis ati maya bilun nya beguyat ngerenchah remang. Mei Lin malu tekuyung lebuh bejaku enggau penanyi tebilang nya. Bisa amat panas sehari tu, nyau asai ke belah batu. Aram Nulis Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 79 • Ngiring nembiak meretika jaku silup ti bechura. • Minta nembiak meri chunto jaku silup bukai ti ditemu sida. PBTT: Aplikasyen UP: Bagas ENK: Peneguh global 4.2.1 (ii) BA: 73 Entukar hibrid: Entukar ti ulih ngena minyak tauka elektrik. Epoi berandau enggau Selva ba tengah laman rumah. Jalai Jaku Jaku Ganti Nama Apu, amat manah entukar hibrid tu akih! Engkita nya akih? Au, akih. Engkami mih nya. Entukar hibrid tu ulih ngena minyak tauka elektrik. Ngenuan basikal nya akih? Au, akih. Aku madah ngagai apai aku dulu. Engku mih tu. Beli apai aku kemari. Aram tua main basikal din. Malin Pengajar Malin Pengajar 80 5.1.2 (i) (ii) (iii) BA: 74 • Ngiring nembiak ngelala lalu ngena jaku ganti nama. • Minta nembiak ngaga ayat mudah ngena jaku ganti nama ba bup latih. PBTT: Aplikasyen/Nengkebang UP: Angkunka teknologi ENK: Peneguh global Audio 45 TEKNOLOGI PEMADAH ENGGAU KOMUNIKASYEN TEKNOLOGI PEMADAH ENGGAU KOMUNIKASYEN UNIT 11 UNIT 11 Kerandauka gambar di baruh tu. Aram Mending enggau Bejaku Hello, aka Wawa, nama berita nuan? Kati gaya hari kita din? Kemaya nuan pulai? Hello, manah adi. Manah hari kami ditu. Maya peremisi bulan Empat tu ila. Malin Pengajar Malin Pengajar 81 1.2.2 (i) (ii) (iii) • Ngiring nembiak beratika gambar enggau munyi leka jaku. • Betanya saut enggau nembiak senentang pemesai guna teknologi dalam pengidup besehari-sehari. PBTT: Aplikasyen UP: Bejimat sereta bekelimat ngena kereban ENK: Sains enggau teknologi komunikasyen BA: 77 Keluluka dialog di baruh tu. Epoi seduai Tawan berandau di dalam pagar sekula sebedau pulai ke rumah. Tawan: Epoi, kitu dulu. Epoi: Nama dih akih? Tawan: Epoi, ulih nuan meri aku lumur telefon rumah kita? Epoi: Ulih. Lapa dih akih? Tawan: Engka deka nanyaka pasal latih tadi. Mar amat. Epoi: Pia. Tu lumur telefon rumah aku, 085123456. Tawan: Terima kasih, Epoi. Epoi: Sama-sama. Aram Macha Nama penyadi enti nadai telefon ba jeman diatu? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 82 2.3.2 • Ngiring nembiak macha lalu ngeluluka diri nitihka randau. • Minta nembiak berandauka pemanah guna telefon. PBTT: Aplikasyen UP: Beterima kasih BA: 78 Audio 46 Bacha teks lalu keluluka teks. Tawan seduai Suring diasuh kepala pengajar madahka jaku gerah bekaul enggau pekit nyaga pemeresi kelas ke taun nya. Aram Macha Perais enggau hamper bisi disediaka ke kelas ti menang tetiap bulan. Kita mega dipinta ngias kelas enggau manah. Akim deka milih kelas ti pemadu beresi tetiap bulan. Nya aja jaku gerah kami duai ke sekali tu. Terima kasih. Selamat pagi semua. Tu bisi siti jaku gerah nuju semua nembiak SK Balai Ruai. Sekula kitai bisi ngaga Pekit Pemeresi Kelas ke Taun 2018. Semua nembiak dipinta nyaga pemeresi kelas diri empu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 83 • Minta nembiak ngeluluka teks. • Minta nembiak secara beraban ngiga kereban komunikasyen lalu ngeliska iya lalu mantaika asil ba mua kelas. PBTT: Ngeanalisis UP: Bejimat ENK: Teknologi pemadah enggau komunikasyen 2.3.2 BA: 79 Audio 47 Aram Nulis Bacha lalu peratika bida kereban komunikasyen di baruh tu. Kelia mensia beanjungka berita tauka pesan ngena tanda digaga ari asap enti bisi maya penusah tauka begau. Mensia bekangauka pangan diri ngena perengka tabuh ti mansutka munyi ke nyaris enti dipalu baka tawak enggau gendang. Mensia mega beanjungka surat. Diatu kitai ulih bejaku ngena telefon kena ngenataika pesan. Mayuh bengkah bansa berita tauka cherita mega ditaburka nengah radio enggau televisyen. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 84 3.2.1 BA: 80 • Minta nembiak macha ayat lalu ngelala kereban komunikasyen sechara beraban mit. • Nembiak manding kereban komunikasyen ngena chara beraban lalu mantaika asil ba mua kelas. PBTT: Ngeanalisis UP: Besaup Audio 48 Ai wa ai, Buah dabai baruh titi, Aka udah besai, Pandai sekula di universiti. Ai wa ai, Anak mayau tisi dinding, Aya jang ke kedai, Meli telefon binching. Ai wa ai, Adi makai buah letup, Apai iya pandai, Kereja ngena laptop. Ai wa ai, Uji peda kita wai, Aki duduk tengah ruai, Ninga radio pengingat tuai. Ai Wa Ai Bungai Jaku Sadaka leka main di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 85 • Minta nembiak nyadaka leka main ngena intonasyen ti betul ngena chara beraban. • Betanya saut bekaul enggau kereban teknologi ti bisi dalam leka main. PBTT: Aplikasyen UP: Bejimat, Bekelimat 4.3.1 (i) (ii) (iii) BA: 81 Audio 49 Bacha ayat di baruh lalu kelala leka jaku adjektif gaya. Jalai Jaku Tu telefon pintar baru. Televisyen LED nya manah amat. Tiang telefon di atas bukit nya chundung. Komputer Pengajar Mujan rusak. Jaku Adjektif Gaya Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 86 • Minta nembiak meri chunto chara ngena jaku adjektif gaya dalam ayat. • Ngiring nembiak ngerintai lalu mantaika ba mua kelas leka jaku adjektif gaya bukai ti ditemu ngena chara beraban. PBTT: Aplikasyen UP: Bejimat, Cheremat 5.1.3 (i) BA: 82 Siren Tsunami Jalai Jaku Bacha lalu peratika jaku adjektif gaya dalam teks di baruh tu. Mensia diatu pandai sereta landik dalam nengkebang teknologi. Siti ari teknologi baru ti digaga iya nya siren tsunami. Tsunami tu jaku orang Jipun. Reti iya umbak ti besai sereta balat mangkaka tebing tasik. Iya balat ngasuh mensia takut. Diatu mayuh menua di Asia udah ngena siren tsunami baka Indonesia, Malaysia, Thailand enggau menua bukai. Siren tsunami tu bemunyi nyaris enti tanah berenyang nyadi di tasik. Pemansang teknologi tu siti chara ti manah sereta ulih ngurangka penusah bebadi nyawa lebuh tsunami nyadi. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 87 5.1.3 (i) BA: 83 • Minta nembiak macha teks lalu beratika jaku adjektif gaya ti bechura mirah. • Berandau enggau nembiak senentang teks. PBTT: Ngeanalisis UP: Bejimat Audio 50 Peratika chura dalam gambar di baruh tu. Jalai Jaku Madang Bungai Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 88 • Ngiring nembiak beratika chura bungai enggau utai tumbuh dalam gambar. • Betanya saut bekaul enggau jaku adjektif chura ti bukai. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka rampa menua 5.1.3 (ii) BA: 84 BEKELIMAT BEKELIMAT UNIT 12 UNIT 12 Peratika gambar lalu saut tanya di baruh tu. Sapa nerima perais dalam gambar di atas? Dini endur pekit becherita nya? Kemaya pengerami nyua ke perais nya diatur? Tawan nerima perais laban iya menang dalam pekit becherita di SK Balai Ruai. Aram Mending enggau Bejaku Malin Pengajar Malin Pengajar 89 • Ngiring nembiak nyaut tanya belalauka gambar. PBTT: Aplikasyen UP: Bekelimat ENK: Ukur pemanah 1.2.2 (i) (ii) (iii) BA: 85 Chara Tawan Bekelimat Ngena Duit Peratika gambar di baruh tu. Aram Mending enggau Bejaku Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 90 • Ngiring nembiak beratika chara Tawan ngena duit iya. • Nembiak ngena chara beraban nulis baka ni sida ngena duit. PBTT: Aplikasyen UP: Bekelimat ENK: Ukur pemanah 1.2.2 (iii) BA: 85 Aram Macha Keterubah, sediaka tin puang, keretas bechura, guntin enggau gam. Kedua, guntin keretas bechura umbas iya pemesai. Ketiga, balut tin puang ngena keretas bechura nitihka peneka ati diri empu. Keempat, tanggam keretas ngena gam ngambika enda tingkil. Kepenudi, tabung udah tembu lalu tau dikena nyimpan duit. Ba penemu nuan, nama agi utai bukai ti ulih dikena ngaga tabung duit? Tabung Duit Bacha chara ngaga tabung di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 91 • Ngiring nembiak macha teks ngena intonasyen ti engkeman. PBTT: Aplikasyen UP: Bekelimat ENK: Ukur pemanah 2.4.1 BA: 86 Audio 51 Aram kitai main. Aram Macha Nama penemu ti ulih nuan ari bemain nya tadi? (RM 10.00) (RM 20.00) (RM 10.00) (RM 8.00) (RM 30.00) (RM 5.00) (RM 20.00) (RM 12.00) baju tinduk baju kemeja tali tai selipar kasut lumba setukin tanchut panjai tanchut pandak Aku bisi RM50.00. Aku deka meli kasut lumba enggau setukin. Aku deka meli tali tai ke apai aku. 1 10 11 12 13 14 MULA Chara bemain. 1. Dua ngagai enam iku pemekit. 2. Pengelama bemain nya 10 ngagai 15 minit. 3. Ngena buah dadu. 4. RM100.00 deka diberi ngagai raban ti enggau bemain. 5. Sapa ti agi bisi laluh duit ti pengabis mayuh deka menang pekit tu. Malin Pengajar Malin Pengajar 92 • Pengajar nyediaka buah dadu enggau duit keretas. • Nerangka ngagai nembiak chara bemain. • Nembiak bemain ngena chara beraban. • Raban ti menang deka diberi perais. PBTT: Aplikasyen UP: Bekelimat bebelanja ENK: Ukur pemanah 2.4.1 (RM 15.00) (RM 8.00) (RM 25.00) (RM 20.00) (RM 7.00) (RM 25.00) setukin baju T kain mandi baju gaun baju jersi selapuk baju jakit tanchut panjai Aku deka mih meli baju gaun berchura kalas. Aku deka meli perecha. 2 3 4 5 6 7 9 8 Malin Pengajar Malin Pengajar 93 Aram Nulis Tulis ayat tagang belalauka gambar. Patut ke enda kitai ngelakka pekara ti nyadi dalam gambar di atas? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 94 • Ngiring nembiak nulis ayat tagang belalauka gambar ba bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Ngasi ENK: Ukur pemanah 3.2.2 (i) BA: 87 Keluluka randau di baruh tu. Meli Tepa Bungai Jaku Tawan: Apai enggau indai aku deka nyambut hari ulang taun seduai jadi. Epoi: Apu, manah amat nya! Tawan: Aku tusah ati laban enda nemu nama tepa ke patut diberi aku. Mei Lin: Anang tusah ati, Tawan. Niam: Kami ulih nulung nuan milih. Tawan: Nama dih? Usun: Meli bingkai gambar manah mih. Epoi: Au. Aku setuju enggau Usun. Tawan: Terima kasih ngagai kita semua. Mei Lin: Sama-sama. Maya ngalap, Tawan enggau bala kaban iya ba taman sekula. Sida berandauka baka ni deka meli tepa ke apai enggau indai iya. Nama kebuah kitai mesti meri tepa ngagai apai indai? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 95 • Ngiring nembiak ngeluluka randau. PBTT: Aplikasyen UP: Bebasaka pangan diri ENK: Ukur pemanah 4.4.1 (ii) (iv) Audio 52 Dindang Peransang Bungai Jaku Sadaka dindang di baruh tu. Tumu pagi nurun sekula, Bup dibai lalu dibacha, Anang sekali enda ngaga kereja, Ngambi dipuji pengajar belama. Maya sekula nyaga disiplin, Anang selalu enda datai sekula, Enti kitai nembiak ti rajin, Maya peresa lumur satu belama. (Ulang 2x) Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 96 4.1.2 BA: 88 • Ngiring nembiak nyadaka dindang ngena intonasyen ti betul. • Nembiak belematika enteli ba leka main ti dibacha. PBTT: Aplikasyen UP: Bebasaka pangan diri ENK: Ukur pemanah Audio 53 Peratika gambar di baruh tu. Beri chunto pengenap tesa. Jaku Pengenap Tesa Jalai Jaku Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 97 • Nembiak ngelala lalu nyebut pengenap tesa ti bisi dalam gambar. • Ngaga ayat mudah ngena pengenap tesa dalam bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka rampa menua ENK: Ukur pemanah 5.1.4 BA: 89 Bacha lalu giga jaku pengenap tesa dalam teks di baruh tu. Pulai Nemuai Jalai Jaku Nembiak Taun Dua SK Balai Ruai pulai nemuai ari librari di pasar Balai Ruai. Sida disempulang pengajar Nuja. Pengajar Nuja bisi mai sida ngetu di pasar. Dalam bas maya lebuh pulai sida Usun, Mei Lin, Niam enggau Aina berandau. Aina: Berapa igi buah limau dibeli nuan tadi? Niam: Lima igi. Nama beli nuan dih? Aina: Aku meli sepating bungai ros pelastik. Usun: Aku meli dua iku anak ikan mas. Mei Lin: Apu, manah amat anak ikan nuan nya, Usun! Aku meli sebutul mit ai nyiur. Sida lalu ketawa laban gaga bendar ati. Enda lama udah nya sida pan datai di sekula enggau likun. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 98 5.1.4 BA: 90 • Ngiring nembiak macha teks ngena intonasyen ti betul. • Ngiring nembiak ngelala leka jaku pengenap tesa. • Nembiak ngeluluka randau. PBTT: Aplikasyen UP: Nyaga pengelikun diri ENK: Ukur pemanah Audio 54 NGALU KE PASAR NGALU KE PASAR UNIT 13 UNIT 13 Peratika gambar di baruh tu. Usun seduai apai iya benung ba kedai beg. Aram Mending enggau Bejaku Ulih aku meli beg sekula, apai? Nama nuan udah bisi beg sekula dih? Udah charik, apai. Nyau enda ulih dikena agi. Au, anak. Lagi aku melika nuan. Terima kasih, apai. Sama-sama. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 99 • Nembiak mendingka audio. • Ngiring nembiak berandauka barang ti patut enggau enda patut dibeli nembiak sekula. PBTT: Aplikasyen UP: Bekelimat ENK: Ukur pemanah 1.3.1 (i) (ii) (iii) BA: 93 Audio 55 Sadaka pelandai di baruh tu. Aram Mending enggau Bejaku Nama barang ti enda patut dibeli nuan? Ni kita anak asi, Dinga manah ajar kami, Meli barang anang peneka ati, Enggaika nesal dudi hari, Suntuk pengidup nadai penyadi, Anang ngerua duit belanja, Kena meli kereban sekula, Apai enggau indai anang dikemula, Nyaga kitai ari mit nyentuk ke besai, Belajar bebendar sampai pandai, Pengidup lantang sereta nyamai. Meli Kereban Sekula Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 100 • Ngiring nembiak nyadaka pelandai ngena chara beraban. • Nembiak nyadaka pelandai ba mua kelas. PBTT: Aplikasyen UP: Ngasika ajar ENK: Ukur pemanah 1.3.1 (i) (ii) (iii) BA: 94 Audio 56 Bacha teks di baruh tu. Aram Macha Ba penemu nuan, nama pemanah promosyen ngena pamphlet ? Rega sechapak asi manuk: RM6.00 Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 101 • Minta nembiak beratika pamphlet. • Ngiring nembiak ngaga pamphlet ngena chara beraban. PBTT: Ngeanalisis UP: Ngatur belanja ENK: Pengelandik dagang 2.4.1 / 2.4.2 Peratika poster di baruh tu. Aram Macha RM6.00 aja + ai oren Pakej diri sebilik 4 iku makai RM20.00 Pengelama promosyen tu sebulan. Padahka ajar manah senentang pengelandik bedagang ti ditemu nuan. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 102 • Minta nembiak beratika poster senentang asi manuk. • Ngiring nembiak nero poster asi manuk ngena chara beraban. PBTT: Nengkebang UP: Pengelandik bedagang ENK: Ukur pemanah 2.4.3 BA: 95 Aram Nulis Tulis ayat ngena leka jaku belalauka gambar di baruh tu. Pengawa Epoi besehari-sehari Nurun ari rumah – 6:30 pagi Main bol – 4:00 lemai Pulai – 12:30 ngalih hari Kereja rumah – 8:00 malam Ngalap – 10:00 pagi Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 103 • Ngiring nembiak nulis ayat belalauka leka jaku enggau gambar. • Minta nembiak nulis ayat ba bup latih. PBTT: Nyerenih UP: Bagas ENK: Ukur pemanah 3.2.2 (i) (ii) BA: 96 Aram Nulis Peratika gambar Tusu Kutak A enggau Tusu Kutak B di baruh tu. Tulis nama kebuah nuan milih tusu kutak nya. Tusu Kutak A Tusu Kutak B Aku deka meli tusu kutak _______ laban _________________ Nama penyadi enti kitai ngirup tusu kutak ti udah abis timpuh? Vitamin: Vitamin B1 Vitamin B3 Vitamin C Asid Folik Vitamin: Vitamin B1 Vitamin B3 Vitamin B12 Vitamin C Vitamin D Asid Folik Tusu Kutak A Tusu Kutak B Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 104 • Ngiring nembiak milih tusu kutak ti betul. • Minta nembiak nembuka cherita lalu nulis ayat mudah ba bup latih. PBTT: Ngeanalisis UP: Bejimat bebeli ENK: Pengelandik dagang 3.2.2 (iii) BA: 96 Sadaka lagu di baruh tu. Maya raun ke Sri Aman, Meli sayur, buah enggau ikan, Bejalai manah enggau bala kaban, Basa manah idup meruan. Aram nemuai ngagai kami, Pesta Benak nya amat rami, Temuai datai lantang ati, Anang rua maya berami. Aram kitai ngalu ke pasar, Maya belanja mesti bekelimat, Kelipak aja barang ti mar, Duit disimpan napi penabat. (Tiun: Joget ) Bekelimat Belanja Bungai Jaku Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 105 • Ngiring nembiak nyadaka lagu ngena chara beraban. PBTT: Aplikasyen UP: Bekelimat ENK: Ukur pemanah 4.1.2 BA: 97 Audio 57 Tuk ta tungguk, Melan-memelan panchar bulan, Bekelimat belanja duit disimpan, Anang ngerua duit, enggaika kitai suntuk, Tuk ta tungguk. Tuk ta tungguk, Anang enda ngira penusah apai indai, Gawa ari pagi nyentuk ke lemai, Maya besekula anang buruk, Tuk ta tungguk. Tuk ta tungguk, Nyimpan duit mupuk begadai-gadai, Nya baru pengidup ila nyamai, Anang kitai selalu tinduk, Tuk ta tungguk. Sadaka leka main di baruh tu. Tuk Ta Tungguk Bungai Jaku Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 106 4.3.1 (i) (ii) (iii) BA: 98 • Ngiring nembiak nyadaka Tuk Ta Tungguk. PBTT: Aplikasyen UP: Bekelimat ENK: Ukur pemanah Audio 58 Kelala jaku pengawa dalam randau di baruh tu. Jaga Manah Bup Teks Kitai Jalai Jaku Apu, charik bup teks nuan tu! Manah nuan nampal ke charik nya ngena cellotape. Udah nya, balut nuan baru. Au, Epoi. Manah penemu nuan nya. Lagi aku meli cellotape enggau pemalut pelastik. Nya mih, Epoi. Tusah ati aku ngenang bup teks aku tu. Nama kebuah kitai mesti nyaga kereban sekula enggau manah? Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 107 • Ngiring nembiak ngelala lalu ngena jaku pengawa. • Minta nembiak nulis ayat ngena jaku pengawa ba mua kelas. PBTT: Aplikasyen UP: Sayauka kereban sekula ENK: Ukur pemanah 5.1.5 (i) BA: 99 Audio 59 Bacha ayat ti ngundan jaku pengawa di baruh tu. Kepala Pengajar Sibis meri jaku lalau ngagai semua nembiak SK Balai Ruai. Pengajar Mujan enggau pengajar Nuja ngias bilik pengajar. Suring enggau Selva belanda ba padang sekula. Pengajar Kendawang ngajar jaku Iban ngena laptop. Niam seduai Usun benung bemain badminton. Jalai Jaku 1. urat kayu - belut 2. utai malam - chit 3. matahka lengan - makai Malin Pengajar Malin Pengajar 108 5.1.5 (ii) (iii) BA: 99 • Minta nembiak ngena lalu ngeluluka jaku pengawa. • Ngiring nembiak nulis ayat mudah ngena jaku pengawa ba bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Regas ENK: Ukur pemanah BUMI KITAI BUMI KITAI UNIT 14 UNIT 14 Dalam raban mit, giga penerang pasal Earth Hour ari bup, surat kabar tauka internet. Aram Mending enggau Bejaku Nama kebuah kitai nyambut Earth Hour? Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak berandauka gambar Earth Hour. • Ngiring nembiak, dalam raban ti mit ngiga penerang senentang Earth Hour ari internet, bup tauka surat kabar. • Minta nembiak mantaika asil ba mua kelas. PBTT: Ngeanalisis UP: Bekelimat ENK: Sains enggau teknologi 1.5.1 (ii) BA: 101 109 Aram Mending enggau Bejaku Bacha teks di baruh tu. Kuasa Hidroelektrik Pengajar Nuja madahka penerang senentang kuasa hidroelektrik. jampat berubah jampat berubah enda tentu ninga Reti Tekat digaga kena nakung ai ba sungai. Keterubah jampat berubah jampat berubah enda tentu ninga Reti Kedua Ai tekat disalur nengah jalai ai pansut dikena musinka turbin. jampat berubah jampat berubah enda tentu ninga Reti Ketiga Turbin musinka generator lalu ngeluarka kuasa elektrik tauka kuasa karan. jampat berubah jampat berubah enda tentu ninga Reti Keempat Kuasa elektrik ari stesyen tekat ai dianjung ke semua endur ngena kabel elektrik tauka tali karan. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 110 • Minta nembiak ngiga penerang bekaul enggau kuasa hidroelektrik ba internet, surat kabar tauka ensiklopedia. • Ngiring nembiak ngaga simpul penemu lalu mantaika asil sida ba mua kelas. PBTT: Ngeanalisis UP: Angkunka teknologi ENK: Sains enggau teknologi 1.5.1 (ii) BA: 102 Bacha lalu kerandauka ajar manah ti bisi dalam teks. Aram Macha Pemeresi rampa menua beguna amat ke menua kitai. Iya ulih narit mayuh temuai datai. Nya alai, semua kitai patut besaup nyaga pemeresi enggau pemanah rampa menua. Sida temuai ke datai tentu rindu ati meda rampa menua ti manah sereta beresi. Penatai temuai ulih mai penguntung ngagai industri dagang temuai menua kitai. Pemeresi Rampa Menua Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 111 • Minta nembiak macha teks sechara beraban. • Minta nembiak ngelala lalu betanya saut bekaul enggau ajar manah ari teks. PBTT: Aplikasyen UP: Pemeresi 2.4.3 BA: 103 Audio 60 Pantai Tusan Bacha teks di baruh tu. Nya alai, kitai sama besaup nyaga pemeresi rampa menua. Anang ngamahka tasik sereta anang berikan ngena chara ti salah. Pengawa tu tau ngerusak utai idup dalam ai. Aram Macha Pantai Tusan di Bekenu, Miri amat tebilang. Tasik semak pantai tu bisi endur nyelam ke dikumbai Tusan Reef. Penyauh iya kurang lebih sejam nepan bot ari Miri. Mayuh bala temuai ke rindu nyelam dia. Ba endur tu mayuh bansa ikan, batu karang enggau utai tumbuh dalam ai ti manah amat dipeda. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak macha lalu meretika ajar manah ari teks. • Ngiring nembiak ngaga pamphlet. PBTT: Aplikasyen UP: Pemeresi 2.4.3 BA: 103 Audio 61 112 Aram Nulis Selamat pagi bakih. Nama berita? Minggu nyin kemari kami sebilik bisi nemuai ngagai Tekat Hidro Batang Ai di menua Lubok Antu. Tekat tu udah nyadi ke tanda pemansang kitai menua Sarawak. Iya siti tekat keterubah mansutka kuasa karan ke guna menua Sarawak. Tekat tu mega nyendiaka peluang ekonomi ke orang di menua nya. Sida bisi nupi ikan dalam sangkar baka tilapia mirah, lampan, patin enggau sultan. Ikan tu dijual ke serata menua Sarawak. Nya aja ke sekali tu. Ari aku, Daniella Peter Informasyen Senentang Tekat Hidro Batang Ai meilin@vrogle.com Tekat Hidro Batang Ai Bacha e-mel di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Minta nembiak macha teks enggau lenak lalu beratika format e-mel. • Ngiring nembiak nyalin baru teks e-mel ngena tulis ti kemas. PBTT: Nengkebang UP: Rinduka pangan, begulai manah, pemeresi 3.2.1 BA: 104 Audio 62 113 Aram Nulis Nemuai ke Pulau Manukan Sida Daniella sebilik nemuai ngagai Pulau Manukan di Sabah. Temuai rindu datai kitu. Sida kin nepan bot. Daniella gaga ati mandi. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 114 • Ngiring nembiak macha lalu berandau senentang gambar. • Minta nembiak nulis peneleba bekaul enggau penemuai sida ngagai endur ngelantangka ati ngena ayat mudah. PBTT: Nengkebang UP: Sayauka diri sebilik 3.2.1 BA: 104 Sayur di kebun Indai Selva rusak diempa utai bau. Tekura seduai Pelanduk tepedaka utai tinggi. Pelanduk takut nurun ke sungai laban tepedaka aki. Indai Mei Lin benung betubuh bisi. Bungai Jaku Bacha teks lalu kelala chara ngena jaku kelaung. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 115 • Minta nembiak macha ayat lalu beratika reti jaku kelaung. • Minta nembiak meri chunto enggau reti jaku kelaung bukai ti kala dipelajarka sida. • Ngiring nembiak ngaga ayat ngena jaku kelaung. PBTT: Nengkebang UP: Sayauka rampa menua 4.2.1 (i) BA: 105 Nanam sayur ngena chara hidroponik tu enda nguna tanah. Sayur tumbuh ba takung ai ti ngundan nutrien hidroponik. Bekebun Chara Moden Bungai Jaku Bacha teks lalu kelala jaku kelaung. Sediaka kereban baka takung pelastik enggau tudung, bakul nerenak anak sayur enggau baja hidroponik. Terenak anak benih sayur dalam bakul mit. Sediaka baja ai hidroponik lalu simpan dalam takung hidroponik. Jaga sayur enggaika dirusak utai bau tauka utai malam. Pindahka anak benih sayur dalam bakul endur nyemai ngagai takung hidroponik. Engkah ba endur ti bisi panchar mata panas. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 4.2.1 (ii) BA: 105 • Ngiring nembiak ngiga reti jaku kelaung lalu ngaga ayat. • Ngiring nembiak ngiga penerang bekaul enggau chara nanam sayur hidroponik dalam bup di librari tauka internet. PBTT: Nyerenih UP: Bagas Audio 63 116 Daniella seduai Usun baru pansut ari bilik komputer. Pengajar Kendawang tama ke opis pengajar. Suring ngengkahka beg iya di atas bangku. Niam seduai Aina nganti ba palan penganti bas. Jaku Penempat Jalai Jaku Peratika gambar di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Minta nembiak beratika jaku penempat dalam ayat. PBTT: Aplikasyen UP: Meretika atur ENK: Sains enggau teknologi 5.1.6 (i) BA: 106 117 Audio 64 Bilun nya terebai tinggi ari utara menua Miri. Di ili sungai nya bisi lubuk ti dalam. Mata hari tumbuh di timur, padam di barat. Bandaraya Kuching muak ke selatan mengeri Sarawak. Mei Lin duduk sepiak ari kanan Daniella. Jaku Penempat Adap Jalai Jaku Peratika gambar di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 5.1.6 (ii) BA: 106-107 • Ngiring nembiak ngelala lalu ngena jaku penempat adap. PBTT: Aplikasyen UP: Mereti sereta nitihka atur Audio 65 118 PEMANSANG DUNYA PEMANSANG DUNYA UNIT 15 UNIT 15 Beri respons bepelasarka gambar. Aram Mending enggau Bejaku Nama penyadi enti nadai flyover di mengeri ti mayuh entukar? Malin Pengajar Malin Pengajar 119 • Ngiring nembiak meri respons bepelasarka gambar. • Betanya saut enggau nembiak bekaul enggau pemansang kemaya hari. • Minta nembiak meri chunto pemansang kemaya hari bukai ti ditemu sida. PBTT: Nengkebang UP: Angkunka pemansang ENK: Sains enggau teknologi 1.6.1 BA: 109 Peratika gambar di baruh tu. Teknologi Aram Mending enggau Bejaku Jeman Kelia Kemaya diatu Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak meri respons ngagai tanya bepelasarka gambar. • Nembiak ngeliska teknologi jeman diatu enggau chara beraban. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pemansang ENK: Sains enggau teknologi 1.6.1 120 Roket dikena mai satelit enggau astronaut ke singka miga. Menua Rusia ngena roket Vostok mai astronaut Yuri Gagarin. Iya mensia ti keterubah ngelingi dunya dalam taun 1961. Menua Amerika mega ngena roket nerebaika Apollo 11 ti mai astronaut Neil Armstrong. Iya tu orang keterubah ngindik kaki ba bulan dalam taun 1969. (Sumber dibali ari: https://www.nasa.gov/ pdf/153410main_Rockets_History.pdf) Roket Bacha teks di baruh tu. Aram Macha Nama pengasai ati nuan sema bisi peluang ke singka miga? Malin Pengajar Malin Pengajar 121 Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak ngiga reti jaku berchura mirah dalam diksionari. • Ngiring nembiak betanya saut bepelasarka teks. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pemansang ENK: Sains enggau teknologi 2.2.1 (i) (ii) BA: 110 Audio 66 Sistem solar nya siti ari teknologi ti dikena ngeluarka kuasa karan. Sistem tu ngena pengangat mata hari ti ditukar ngagai kuasa karan. Kuasa karan tu ulih terus diguna tauka disimpan dalam sel bateri. Sistem solar tu mayuh dikena di menua pesisir Sarawak. Kebuah pia laban menua tu nadai datai grid kabel karan. (Sumber: Sarawak Energy Berhad) Bacha teks di baruh tu. Sistem Solar Aram Macha Nama penyadi sistem solar enti hari enda panas? 122 Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak macha teks. • Nembiak ngena chara beraban berandauka nama utai ka nyadi enti hari ujan belama. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pemansang ENK: Sains enggau teknologi 2.2.1 (iii) Audio 67 122 Aram Nulis Peratika gambar di baruh tu. ngambi kaunter lumur nyimpan bank Niam duit beratur mesin indai Tulis tiga ayat mudah belalauka gambar ngena leka jaku ba atas dalam bup latih. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak berandauka gambar. • Ngiring nembiak nulis ayat mudah bepelasarka gambar dalam bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pemansang ENK: Sains enggau teknologi 3.2.2 (iii) 123 Jematan Batang Sadong Jematan Batang Sadong tu digaga enda jauh ari Kampung Sungai Buloh, Samarahan. Jematan ke pengabis panjai di Sarawak. Pemanjai 1.48 kilometer. Pemesai 11.5 meter. Belabuh dikena dalam bulan Oktober 2016. Jematan tu dikena nyambung jalai di pelilih menua Asajaya, Sadong Jaya, Simunjan enggau Sebuyau. Aram Nulis Bacha teks di baruh tu. (Sumber: Jabatan Kerja Raya, Sarawak) Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak macha teks. • Nembiak nulis ayat nyadi genteran pandak ba bup tulis. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pemansang ENK: Sains enggau teknologi 3.2.2 (iii) BA: 111 Audio 68 124 Bungai Jaku Bacha lalu saut entelah di baruh tu. Buah lelayang timah, Nemu bepadah bekangau makai, Tekang gemala intan, Nemu ngiga bekangau pulai. Ulu lungga: Pun kemunting Bubu aki Abu, Tau ditama tau mega ditepan, Tang anang tekenyit, Laban iya nemu bejalai laju, beratus batu dalam sejam. Ulu lungga: Sama agi maju Undang Nanga Rajang, Nemu mansang enda nemu surut, Injin didit nemu guhit enda nemu gustan. Ulu lungga: Daun (Sumber: Charlie Dundang, Belayong Jampong) Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak nyaut entelah. PBTT: Nyerenih, Ngeanalisis UP: Angkunka leka main ENK: Sains enggau teknologi 4.3.1 Audio 69 125 Dinai menidit dinai, Duru-duru munyi bilun, Terebai ke singka miga, Dinai menidit dinai. Dinai menidit dinai, Pasang ga tali pengelikun, Sebedau terebai, Dinai menidit dinai. Dinai menidit dinai, Manjung di tuchung meligai, Madahka diri ka sangkai, Dinai menidit dinai. Dinai Menidit Dinai Bungai Jaku Sadaka leka main di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar 126 Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 4.3.1 (i) (ii) (iii) BA: 112 • Ngiring nembiak nyadaka leka main ngena intonasyen ti betul. • Nembiak nyadaka leka main ngena chara beraban. PBTT: Aplikasyen UP: Angkunka pemansang ENK: Sains enggau teknologi Audio 70 Atur Bilik Komputer SK Balai Ruai Jalai Jaku Bacha lalu peratika ayat perintah di baruh tu. Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar • Ngiring nembiak ngelala jaku perintah. PBTT: Aplikasyen UP: Nitihka atur 5.1.7 BA: 113 Audio 71 127 Jalai Jaku Giga jaku perintah ba tetiap stesyen. Berengkah Lis tiga iti atur ti bisi dipeda nuan. Bejalai nuju Dewan Sekula. Stesyen 3 (Bilik Komputer) Giga lalu tulis dua iti jaku perintah nunjukka asuh ti bisi dipeda nuan dalam librari. Tama ngagai Bilik Komputer. Stesyen 2 (Librari) Lis tiga iti atur ti bisi dipeda nuan ba Dewan Sekula. Stesyen 4 (Dewan Sekula) Berdiri ba mua kelas. Giga lalu tulis dua iti jaku perintah tagang ti bisi dilekatka ba dinding kelas. Bejalai ngagai librari sekula. Stesyen 1 (Bilik Kelas) Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar Malin Pengajar 128 5.1.7 (i) • Ngiring nembiak ngiga jaku perintah dalam treasure hunt. • Nembiak nuliska jaku perintah dalam bup latih. PBTT: Aplikasyen UP: Nitihka atur ENK: Sains enggau teknologi Audio 72 BA: 113 Unit 1 besenam belatih ngerakka tubuh awakka seruran pengerai zat pati asal tauka pemanah ti diundan pemakai Unit 2 juluk ati niat ati deka ngulihka pengawa ti manah jus ai perah buah Unit 3 pengelikun nadai penusah tauka pemedis Unit 4 changka kasar sereta enda bebasa lebuh bejaku joi nama kangau basa ngagai kaban penabat bekal dikena maya suntuk uyut sebansa ma Unit 5 nerais nebah nyawa enggau nyaris; manjung Unit 6 Hari Bansa pengerami kena ngingatka meredika Unit 7 lit nyeraraka kulit bemban, buluh enggau ti bukai Unit 8 nimpai meda ari jauh Unit 9 ngerupan pengawa besaup meresi palan ngelantangka ati enggau utai bukai GLOSARI GLOSARI 129 129 Unit 10 akrobatik pengawa mandangka gaya pengelandik ba main boarding masuk deka nepan bilun, kapal enggau ti bukai kiosk mesin informasyen dikena check in sebedau nepan bilun check in rejista tama ke dalam bilun, hotel enggau ti bukai Unit 11 hamper bakul ti diisi utai pakai enggau ti bukai lalu dibalut ngena pelastik televisyen televisyen skrin mipis ti digaga ari light emitting diode LED Unit 12 tepa penanda pengingat Unit 13 packet bungkus mit pamphlet bup mit ti ngundan penerang senentang barang enggau ti bukai promosyen pengawa dikena ngelakuka barang ti dijual Unit 14 generator perengka ti dikena ngeluarka kuasa karan hidroponik chara nanam utai tumbuh ngena ai ti ngundan nutrien nutrien zat ti manah ke pemansang utai tumbuh turbin injin ti ngena tuju ai, angin tauka gas dikena musinka generator ngeluarka kuasa karan Unit 15 flyover jalai alun ti digaga meraka sereta ngelambung jalai alun ke bukai grid endur ti ditengah kabel karan sel bateri perengka dalam bateri ti ngundan kimia kena ngeluarka kuasa karan 130

kssm_AdabWaBalaghah_1IJYfe897wL2jAiYNPeS7oLJiBwpR8KsI.pdf

RM19.45 FT604005 ISBN 978-967-0520-85-8 9 789670 520858 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) ����� ����� ����� 2017 ���������������������� ���������������������������� ������������������������ ���������������� ����������������������� ����������������������������������������������������������������������������������� ���-���-����-��-�������������������� � ���������������� ������������������������� ����������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������ �������������������������������� ���������������������������������������������� )W-164242(������������������������� ����������������� ���������������������������� ������������������������������� ��������������������� ������������������ amsb@arasmega.com�������� arasmega.com���������� )Scheherazade(������������������������ ��������/������������������� ������� ��������������������������� ��������������������������� ������������������������ ������������������������ �������������������������� ���������������� ���������������������� �������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ��������������� � � ������ ���� ����� ������������ ���������� ������������������������������������������� � � ����������������������������������������� �������������������������������������������� � � ������������������������������������������� ������������������������������������ � � ������� ���� �� ���� ����� ������� �������� �������������������������������������������� � � ������������������������������������� ��������� ������ �������������� ������ � ������������������������� � � ��������������������� � � ������������������� � � ������������������� � ������������������������ ������ �� ������������������������������������� � �� ���������������������������������� � ��-�� ����������������������� � �� ����������������������� � �������������������������� ������ �� ������������������������������������� � �� �������������������������������������������� � ��-�� �������������������������� � �� �������������������������� � ������������������������ ������ �� ����������������������������������� � �� �������������������������������������� � ��-�� ������������������������ � �� ����������������������� � ������ ������� ����� � �������� iii ������������������������� ������ �� ����������������������������������� � �� ��������������������������������������� � ��-�� ����������������������� � �� ����������������������� � ���������������������� ������ �� ���������������������������������������������������� � �� ������������������������������������� � ��-�� ���������������������� � �� ���������������������� � ������� ���������������� ������ ��-�� ����������������� � �� ��������������� � �� ������������������� � ��������������� ������ ��� ���������������������� � ��� ������������������� � ��� �������������������������� � ��������������� ������ ��� ������������������������������������� � ��� ���������������������������������������� � iv ������� ������ ��� �������������� � ���-��� ��������������� � ��� ��������������� � ��������� ������ ���-��� ���������������� � ��� ����������������� � ������������� ������ ��� �������������������� � ��� ��������������������� � ������� ������ ��� �������������� � ��� ��������������� � ���������������� ������ ���-��� �������������� � ��� ���������������� � ������ ������ ��� ������������� � ��� �������������� � ����� ������ ��� ������������ � v ������������������������������������������������������������ ��������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������� � � ���������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������� ����������������������������������������������������������������������������� � � ����������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������ ������������������������������������������������������������������������������������� � � ���������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������������� �������������������� ������������������������������������������������������������������������������ � � ����������������������������������������������������������������������������������� ������� �������������� ������� vi � � �������������� �������������� ���������������� �������������� � �������������� ������������ � ������������������������������������������������������� �������������������������������������������� ������� ������ �� ������������������������ �� ���������������������� ������� ������ �� �������������������������������� ��������� �� ������������������������� ������� ��������� �� ������������������ �� ��������������������������� �� ������������������ ������������� ���������������������� �������������������������� ���������� ���������������������������������� ���������� ��� ������ ���� ���� ������������������������������� ������������������������������ ������ ����� ��������� ������ ���������������������������� ������� ����� ���������� ��������� ��������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ������������������������ 1.1.1 1.1.2 ���������� �������� �������� ����� ������� ��� �������� ���� �������� ������ ������������� � ������������������������������������������������ ������������������������������������ . ��������������� ����������� ���������������������������������� �������������������������������� ������������������������������������������ ����������������������������� ��������������� ��������� ������������������� ���������������� ������������� ������������� ������������������������������� 1.1.3 � � � ������������ ��������������� ���������������� �������������� �������������� ������������� � ����������������������� �������������������������������� ��������������������������������� ����������� ���������������������������������������������� ������������������������� ������������������ 1.1.4 ������������ ��������������� � � ������������������ ������ ����� ������������� � ������������������������������������ ����� ��������������������� ��������������������������� ������������������������������� ������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ����� ������������� � ���������������������������������������� ������������������������������������ ����� ������� ���������� � .������������������������������� � .����������������������� � ���������������������������������������������� � �������������� ������������������������������������� ����������������� � ������������������������������������������������������� ����������������� ��������������������������������������������� ������������� ������������� ����� ����� ������� ��������������� ����������������� ������������� � ��������������������������������������������� ���������������������������������������������������������� ����������� ����� ����� ������� � ������������ � ������� � ������� � ������ � http://arasmega.com/ /qr-link/latihan-ms9 ���������������������������������������������������� �������������������������������������������� ��������������������������������������� ���������������������� ������������������������ ���������� ������������� ���� ��������������������� ������������������ ����� �������� ������������ ����������������������������� �������������������������������������� ��������� �������������������������������������������� ���������������������������������������������������� ���������������������������� ����������������������������� ���������������������������������� ������� ��������������������������� ������������������������������������������ ������������� � � ������������������������ �� �� �������������������������������� ��������������������������������������������� ������ ���� �������� ������ ������ ���� �������� ��������� ��������� ����� ������ ������ ������� ���������� ������������������������������������ ������������������������������������������� ���� ���������� �������� ��� ������ ���� ��������� �������������������������������������������� 1.2.1 ����������� ����������� � ����������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ � �������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������ � ������������������������������������������������������������������������ ������������������ �������������� �� ������������������������������������ ����������������������������������������������� ��������������������� ���������������������������������������������� ������������������������������������ ����������������������������������� ����������������������������������� 1.2.2 �������������� �� ������������������������ ������������������������ � �������������� �� ���������������� �� ��������������������� �� ���������������������������� �� �������������������������������� �� ������������������������������������ �� ������������������������������������ ��������������� ������������������������������������������������������ �������������� �������������������������������� ����� ������ 1.2.3 � � ����:���������������� ������������: �������� ������������: �������� ��������: ������ ������: ����� ����: ����� ����: ������ �������������� �� ������������������������������������������������������ ����������������������������������� ��������������������������������������������� ��������������������������������������������������� ������������ ������������������������������������������������������� ������������������� ������������������������������������������ ������������������������������������������������������ ������������� ������������������������������� ����� ����� ��������� ���������������� ����� ������ ������� � � � � � � � �������������� �� ������������������������ ��������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������� ����������������������������������� �������������������������������������� ���������������������������� ����������������������������������������������������������������������� ����������������������� ������������������ �������������������� �� ������� ������ ���������� �� �������������� �� ������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������ ���� ������������������� �� ��������������������������������������������������������������������� �������������������������� ����������������������������������������� ������������������������������������� ��������� ������������������������������������������������������������������������� �������������������������������� ������������������� �� ������������������� �� ������������������� �� �������������� �� �������������������������� ��������������� ����������������������� 1.2.4 �������� �������� ������ ��������� ����� �������������������������������������������� ��������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������� �������������������� ���������������������������������������������������������� ��������������������������������������������� ������������������������������������������ ��������������������� ������������������������������������������������ � � � � ���: ����� ����������:������� �������: ������ ��������: ������ �������������� �� ������������������������������������������������������������ ������ ������� ��������������������������������������������������������������������� ����������������� ��������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������ ����������������������� �������������������������� ������������������������������������ ������������������������ ������������������ ��������������������������������� ���������������� ������ ���� �������������������������� ���������������������� �������������������������������� ��������������� ����������������������������������� ����������� ����� ������������ � � � � ���������������������� �������������� �� .)���������������������������������� ������������������������������������ ���������������������������� ����� �������� ����� ������ ����������������������������������������������� � �������������������������������������������������������������� � ��������������������������������������������������������������������� � ����������������������������������� � ���������������� � ��������������������������������� ���������������������������������� �� ������������������������������ �� ���������������������������������������������������������������������� �� ������������������������������������ �� ����������������������������������������������� �� �������������� �� ���������������������������������� ������������������������������������������������������������ ���������� ��������������������� ������������� ��������������������� ������������������ ������������������� �������������� �� ����������������������������������������������������������������������� �������������������������� �������� �������� �������� �������� �������� ���������� �������� ������� ����� ������� �������������� �� ������������������������������������������������������ �������� �������� ����������������� ����� �������������� �� ������������������� �������������������� ������������������������������������������������� http://arasmega.com/ /qr-link/syair-jahili-ms24 �����: � ��� ����������: ������� ���: ��� ������: ��� ���������: ������ ��������: ����� �����: ���� �������: ���� ���������: ������ ��������� ����� : ������� ������������:����������� ������: ��� ����: ���� ��������������������������������������������� ������������������������������ ���������� �������������� �� ������������������� ������������������������������������������ � ������������������ ������������ ��������� ���������������������������������������������������������� ��������������������������������� ������������ �������������������������� ������������� ����������� ������������������������������� ��������������������� ���������� ���������������� � ��������������������������������������������������������������������� ������� �������������������������� ���������� ������������� ������������������� �������������� ������������������� ��������������������������������������� ������� ����������� ������������� �������� ������ ��������������� ������������ �������������������������� �������� �������������������������������� ���������� ����������� ���������������������������� ������������ ������������ : �������������������� �����������: ���� ����: ����� ���������: ���� �������: ������ ��������: ���� ����������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������� ������ ������� ������� ���������� ������� ��� ��������� ��������� ����� �������� ������� ���������� �������� ���� ������� � ���������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������� ��������������������� ����������� �������������� �� � �������������������������� �� �� ���������������� ������������������������������������ 1.3.1 ������: ������ ������: �������� ������������������������������������������ ��������������������������������������������� ��������������� � ��������������������������������������������� ����������������������������� � ���������������������������������������������������� ������������������� � ������������������������������������������������� �� ���������������� ������������������������������������ ������� ��������� ��������� ������������������ ������������������ ������������������ ���������������� ������������������ ����������������� ����������� ������������� ���������������� �������� ������������������������� ������������������������� 1.3.2 1.3.3 � � ��������� ��������� ���� ���� �������������������������� � � ����������������������������������������� ������� � � �������������������������������������� ������������������������ ������������������� �� ��������������������� �� ������������� ����������� �� ��������������������������������������� �� ����������������������������������� �� ��������������������������������� �� ���������������� ������������������������������������ ���������������������������������������������������� ������������� ����� ��������� ���� �������� �������� �������� ���� ������������� ������������������������������������������������ . �������������������������������������������� ���������������������������������������������� . ������������������������������������������� ��������� ������� ����������� ������� ��� ��������� ����� ������������������ ����� � ������ � ����� � ����� � ������ � ����������������� � ������� � �� ���������������� ������������� ����� ����������������� ��� ���� ����� ������������� ����������������������������������� �������������� ������������������������ ������������������������������� ������� ����������������������������������������������������������������� �������������� �������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ������������ ������������ ���������������������������������������������� ������� ���������� ���������������������������������������������������������������������������� ����������������������������� ������������������������������������������������������������������������������ ������������������������������������������� � � � � �� ���������������� ������������������������������� ���� �� �������������������������� �� �������������������������������� �� ���������������������������������� �� ����������������������������������� �� �������������������������������������� �� ������������������������������������������������� ����������� �� ���������������������������������������������� ������������� ������������������������� 1.3.4 ��������������: ���� �����: ����� ��������: �������� ������: ����� ���������������: ������� ���������������: �������� ����: ������� ������������: ������� ������������������� ���������������������������������� ������ ������� ���������� �������� ����� ��������� ������ ������� ����� ������ ���������� ������ ���� ����� ����������������������������������� ���������������� �� ���������������� ���������������������������������� ������� ��������������� ����� ������� ��� �������� ��������������������������� ��������������������������������� ���������� ���������������������������� ���� ���� ����������� ���� ���� ���������� ������ ������ ������� ����� ����� �������� ���������������������� ��� ���������� �������� ������� ��������������������� ���������� ������� ������� ������������������������������ ��������������������� ���������������������������� ���������������������������� �������������������� �� ���������������� ������������������������������� ������ ������������������ ��������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������� ������������������ ���������������� � ����� �������������� ��������������������������������������������� ������������������������������ ���������������������������������������������������������������� ��������������� ������������������� ������������������������������������������������ ����������������������� �� ��������������������������������������������������������� � � � �� ���������������� ���������������������������������� :)��������������������������������� � . ���������������������������������������������������������� � . ������������������������������������������������������� � . ���������������������������������������������� � . ��������������������������������������������������������� � . ������������������������������������������������������� � . ������������������������������������������������������������ ������������������ � . �������������������������������������������������� � . ���������������������������������������������������������� � . ������������������������������������������������������ � . �������������������������������������������������� �� ���������������� �������������������������������������� ������������������������������ ������������� ������������������ ����������������������������� ��������� ������ ������ ����� � �� ��������������������������������������������� ______________________ ______________________ ______________________ ______________________ �� ���������������� ���������������������������������� �������������������������������������������������������������� ���������������������� � . ��������������������������������� � � ������� � . ���������������������������������� � � � ��������� � . ���������������������������������� ����������������� � . ��������������������������������� ����������������������� ��������������������� ����������� ����������������������� ������������������������������ ��������������������������� ������������ _____________ _____________ _____________ _____________ _____________ _____________ ������������ ����������� ������� �� ���������������� ������������������� �������������������������������� http://arasmega.com/ qr-link/syair-sadr-islam- /ms28 �������������������������������������������������� ������� ������������������������������������� ���������������� ������������������������������������������������������������ ��������������������������������������������� ������������������������ ������������������������ � �������������������������������������������� ����������� �����������: ������������ ��������������������: ���������������� ���������: ������� �����������������: ������������� �� ���������������� �������������������������������� ��������� ���������� ������������� ������� ������ ����������������������� �������������������������������������������������� ������������������������������ �������������������������������������������������������������������������������������������������������� � ���������������������� ��������� ���������������������������������������������������������������������� � ������������������������������� ������������������� ������������������� �������� ������������ �������������������������������������� ��������������������������� ������������������������ ������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������� ����������� ����� ������� ����� ��� ������� ���� ���������������������������������������� ���������������������������������� ����������������������� �� � ����������������������� �� �� 1.4.1 � ���������������������������������������������������������������� ����������������������������������������� � ������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������� � �������������������������������������������������������������� ��������������������������� � ������������������������������������������������������������������ �������������������������������������������������������� ������������� �� ����������������������������������� 1.4.2 ������������� �� �������������������������������������� � ������������������������������������������ � ����������������������� � ������������������������� � ������������������������������������������������ � �������������������������������������������������� ������������������� ����������������������������� ����������������������������� ������������� �������� ������ ������������������� �������: ����� ���������: ������ ������������������: ����� �������: ����� ������: ���� ������������� �� ���������������������� ������������������������������� �� ����������������������������� �� �������������������������������� �� ������������������������������ �� ���������������������������������������� �� ��������������������������������������������������� ��������������������� �� ������������������ ���������������������������� �������������������� ��������������������������������� 1.4.3 ������������������������� �� �� ������������������������������������������������������� ����������������������������������� ���������������������������� ������������� ������ ������������� ������������ �������: ����� �������: ������ �������: ������ ������: ������� �������������: ������� ��������: �������� �������: �������� ��������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������� ������������� �� �������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������ ������������������������ ��������������������������������������������� ��� ������ ��������������������� ����������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������� ���������������������������������������� ������ � ����������� � ������������������������ � ����������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ ����������� ��������������������������������������������������������������� ���� ���������� ������������ � ������������� �� ���������������������������������������������������������� ��������� ������������������������������������������������������������ ���������������� ���������������������������� ���� ���������������������� 1.4.4 �� ����������������������������� �� ����������������������������������� �� ��������������������������������� �� ������������������������������������� �� ������������������������������������������ �� ������������������������������������� ��������������� ����������� ������� � ������� ������ ��� �������� ����� ����� . ����������� ��������������� ��������� ����� ����� ������������������� ��������������� ������������������������������������������������������������ ���������� �������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������� ��� ������ � ������������� �� ������������������������������� ������� ��������� ���������� ������� �������� ���������������������������������������������� ����������������� ���������������������������������������������� ��������� ��������� ��������� �������� ������������ �������������������� ���������������������������������������������� �������������������������� ������������������������������������������ ������������������������������ ������� ������� ������� ����������������������������������������������� ������ ��� �������� � ������� ������ ���������� ����� ���������������������������������������������� ������������������������������� ������������� �� �������������������������������� ��������������������� ���������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������ ���������������� ��������������������������������������������������������������������������� ��������������������������� ����������������������������������������������������������������������� ���������� ����������������� ���� ����� ��� ������� �� ������ ��� ���������������������������������������������������������� �������������������������� � �������������� ��������� ������� � ����������������� �� � ������������� �� ������������������������������������ ���������������������������������������������������������� � . �������������������������������������������������� � . �������������������������������������� � . ������������������������������������������������ � . ��������������������������������������������� �������������������������������������������� � . ������������������������������������������������� ���������� ������������������ ���������� �������������������� ������������������ ���������������� � . ���������������������������������������������� � . ���������������������������������������������������� � . �������������������������������������������������������������� � . ����������������������������������������������������������������� � . �������������������������������������������������������������� ������������� �� ������������������������������� ���������������������������������� ������ ������ ��������������������������������������������������������� �������������������������������� �������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������� ������������ � �� ����������������� ���� ���� ������������� ������� ������������������� ������� ������������ ������������� �� �������������������������������������������������������������� ���������������������������� �������� �������� ��������������� ��������������� ������ ������ http://arasmega.com/qr-link/ /syair-asr-umawi-ms52 ������������� �� ������������������� ���������������������������� �������������������������������������������������������� ��������������������������� ���������������������������� ������� ������� ���� �������� ����� ������ ������� �������� ��������������������������������������������������������������� ����������������������������� ����� ���������� ��������� ������ �������� ������ ����� ���� � ������������������������������������������������������������ ���������������������� ����������� ������������� �� ������������������� ����������������������������� �������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ��������������� ������������������� ����������������������������������������������������� �������������������� ���� ���������������������������� ����������� ��� ���������������������� ��������� ��������������������������������� ����� ����������������������� ����������������������� �������������������������� ���� �� ����� ����������������������������� ����������������������������������������������������������� �������� ���� ������������� �������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������ �������������������������������������������������������������������������������������� � ������������������������������������������������������������������������������������ ���������������������������������������������������������������������������� ������������ ������������������������������������������������������������������������������������ � �������������������� ����������� � ����������������������� �� �� ������������������� ��������������������������� ������������������������� ������������� � � ������������������������� ���������������� � � ������������������ ���������� 1.5.1 ��������: ������� �������: ������ ������������� ��� : ��������������� �����: ���������� ��������: ����� � �������� ��� ��������� ������� �������� ����� �������������������������������������� � ����������� ���������� ���������� �������� ������� ������� ������ ������������ ���������� ������������ ������������������������������������������� � ������������������������������������������ ������������������������������������������ �������������������������������������������� � ������������������������������������������� ������������������� ����������� ��������� ������������� �� ��������������������������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������� ���������������������� �� �������������������������������� �� ���������������������������������������� �� �������������������������������������������������� �� ��������������������������������������������������� �� �������������������������������������������������������� �� ����������������������������������������������������� ��������������������� ���������������������������������������� ������������������������ ������������������������� 1.5.2 1.5.3 � � � � �������� : ������� ��������� : ����� ����������� : ������� ����� : ��� ����� : ������ ������������� �� ���������������������������������� ����� ����� ������ ������ �������� ������ �������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������� ����������������������������� ������������������������������������������������������������������ ����������������������������� �������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������� ������������� �������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������� �������������������� � � � � � ���������������������������������� ������������������������������������������ �������������������������� ������ ������������� �� �������������������������������� ������������� ���������������������������������������������������������������� ���������������������������������� ����������������������������������������������������������� ������������ ��������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������������������� ����������������� ������������������� ����������������������������������������������������������������������������� ���������� �������������� ���������������������������������������������������� �������������� �������������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������� � � � � ������������� �� ������������ ������������������������ ���������������� ����������������������������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������������������������� ��������� ���������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������� � � � ������������������������������������������� ������������������������������������ ������������������������������� �������������������������������������������������� ������������� ������������� �� ���������������������� �������������������������������� 1.5.4 �� ������������������������������������������� ���������������� �� ������������������������������������ �� �������������������������������������������������� �� ������������������������������������������������� ��������� �� �������������������������������������� �� ��������������������������������������������������� ��������������������������� ���� : ����� ������ : ��� ���������� : �������� ��������� : ��������� ��� : ��������� ������������� �� ������� �������������������������������� ����������� �������� �������� ������� �������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������� ������������������������� ������������������������������������������������������������������ ����������������������������������������������������������������������� ����� ����������������� ������������������������������������ ������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������� ������������� ������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������ ������������������������������������������ ��������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ������������� ������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������ �������������������������������������������������������������������������� � � � � � ������������� �� ���������������������������������� � ������� �������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������� �������������������������������������������� ������������������������������ ��������������������������������������������������� �������������������� ������������������� ����������������������������������������������� ����������������������������������� �������������� ����������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������� ����������� ���������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ���������� � � � � ������������� �� ���������������������������������������������������� �������������������������������������� ������������������ ������� ��� � ����������� ������������� ��������� ����� ������ ����� ������������������������������� � ��������������������������������� � ���������������������������������������������� � ������������������������������������������� � ���� ����������������������� � ������ ����������������������������������������� ������� ����������������������������� ���������� �������������������������������������� ����������� �������������������������������������� ������������� �� ������������������������������������ � . ������������������������������ � . �������������������������������������������� � . ������������������������������������������ � . ������������������������������������������������ � . ��������������������������������������� �������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������ ������������� �� ������������������� ���������������������������� ��������������������������� ����������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������ ��������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������� ����������������������������� ������ ��������� ����� �������� ����� ������ ������� ����� � ����������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������� ����������� http://arasmega.com/qr-link/ /syair-asr-abbasi-ms66 ������������� �� ������������������� ������������������������������� ����������������������� �������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������� � ������������������������������������������������������������������������������ ����������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������� ����������� ��������������� � �������������������� �� �������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ������� ���������� �������������� �������������������������� ��������� ����������������������������������� ����� ������ � ������������������������������ ���������� ������������������ ����������������������� ����������������������������������� �� ���������� ����������� ������������������������������������������������������������ ������������������������������������� ������������������������������������������ ����� ������������������ �������� ��������������� ������������� �� � ���������������������� �� �� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ��������������� ������������������� ���������������������������������������������1.6.1 �������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������ ��������������������� ����������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������� .��������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������� ���������������������������� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ������������������������������������1.6.2 �������������������� ������������������������ �������������� ������������������ ������� �������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������� ������� �������������������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������ ��������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������ ��������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������� � � � � � �������������������� �������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ � �������������������������������� �������� ����� ������������ �������� ������ ����� ������ ����� �������� ����� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ��������������������� ���������������� ���������������� �������������������������������� �������������� ������������������������������ ����������������������������������������������������� �������������� ��������������������������������������������������������� ���������������������������� ����������������������������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������������������������������ �������������������������������������� 1.6.3 ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ������������������������������������������������������������������������������ ����������� ����������������� ����������������������������������������������������������������������� ������������������ �������������������������������������������������������������� ������������������������������� ������������������������������������������������������������������ �������������������������������������������������������������������� �������������������� ���������������� ��������������������������������������������������������������������� ������������ �������������� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ������������������������������������������� ���������������������������������������������� ����������������������������������������������������� ����������������������������������������������� ������������������ ������������������������������� ������������������������������ �������������������������������������������������� ���������������������������������������������������� ������������������������������������������������������� ������������������ �������������������������������������������� �������������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ ������������������������������ ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ������������������������������� ������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ������������ �������������������������������������� �������������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ������������������������������������������������ ��������������������������������������������������� �������������������������� ���������������������������������� ���������������������������� ���������������������� ������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������ ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ��������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������������� ������������� ������������������������������������ �������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������� �������������������������� ��������������������������������������� ������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ ���������� ���������������������������������������� ��������������������������������� ��������������������������������������� �������������� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ��������������������� ������������������������������� 1.6.4 ���������������� ������������������ ��������������� ���������������� ������������� ���������������������� ������������������������� ��������������������������������������������� ������������������������������������������� ������������������������������������������������ ���������������������������������������� ������������������������������������������� �������������������������������������������� ������������ ������� � ������������������������������������������������������� ��������������������������������������� �������������� ����� ������� �������� ����� ������ ������ ��������� ������������������� ����� � ���������������������������������������������� �������� � ���������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ ������������������������������� ������������� https://www.youtube.com/ ������������������� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ����������������������������� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ������������������������������� ��������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������� ����������������� ������������������������������� ��������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������� ����������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ����������������� ������������������������������ �������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������� �������������������������� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ��������������������������������������� �������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������� ���������������� �������������������������� ����������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������� ������������������������������������������� ������������������������������� ��������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������� ���������� ��������������������������������������������������������� ������������������������������������ ����� ���������� ����� ���������������������������������������������� � �������������������������������������������������������������� � ����������������������������������������������������������������� � �������������������������������������������������������� � ��������������������������������������������������������� � ����� ����������� ����� ����� ������������������ ������������������� ����� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ���������������������������������������� ��������������������������������������������������.� ������ ��� � ������������������������������� � ������������������������������������������������������ � ������������������������������������������������� � ������������������������������������������������������� � �������������������������������������������������������������� ����������� ���������� ������� �������� ��������� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ������ ������������������������������������������������������������� ������������� ��������������� ���������� ������������������ � � � � � ������������������� �������������������������������������������� ����������������������������������������������������� �������������������� ����� ������������������������������������ ���������������������������������������������������� ��� ����������������������������������������������������������������������� .� ������������������������������������������������������������������� ��� ������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ���������������������� ���������������������� ���������������������� ���������������������� ���������������������� ���������������������� ���������������������� ���������������������� ���������������������� ���������������������� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� http://arasmega.com/ qr-link/syair-asr-hadis- /ms84 ������������������� ���������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������������������������ �������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������������������� � ����������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������� ����������� ������������� � ����� ���� ������������ ������� � ��������� ��� � ������ ������ �������� �������������� � ����� �������� � �������� �������� � ������� ��������� � ���� �������������� � ������ ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� ������������������� ����������� ������������������������������������������������������������������������������������������ ����������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������ ���������������������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ��������������������������� �������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������������������������������������������ ��������������� ������������������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������ ������������������������������� ����������� ������� �������������������������������� ��������������� �� � � � � � � � � � �� � � � � � � � � � �� � � � � � � � � � �� � � � � � � � � � ���������������� ������� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� ����������� �� �������������� �� ������������������������������� �� ��������������������������� �� ������������������������������������������� �� ������������������������������������������������������������������� ����������� �� ��������������������������������������� ���������������� �� ﺚﻳﺪﺤﻟا ﺮﺼﻌﻟا �� �������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������� .� �������������������� �������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������� ������������������������������������������. � ����������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������� . � ����������� ���������� ���������� ���������������� �� �� ���������������� �� ������������� �������������������������������������� ���� �������������������������������������������������� ������ ������ ����� �������������� ���������������� ������� � ������������� �������������������� ���������� ������������������������ � ����������������� ������������������������������ 2.1.1 ������ ������ ����� ��������������������������� ��������������������������� ���������� � ���������������� ������������������������� ������������������ � �������������� ������������������������������������������������� � )������������ ���� ������� ��� � ������� ���������������� �� ��������������������������� ������������������� ���������� ������������������������� ��������������� ���� ����������������� �������������������������� ������� ��������������� ������� �������� ������������������ �������������� ���������������� ������������� ���� �� ��������������������� ���������������������� ��������������������� ����� �������������������� ���������������������������������������� ���������������� ����������������������������������������������� ��������������������� ������������������������������������������������� �� ������������������� ����������������������������������� �� ��� ������������� ���������� ������������������������������������ ����������������������� ������������������������������������������ ������������������������������������������� ���������������� ���������������������� ���������� ���������������������� ������������������������� ������� ������� �������������������������������� ������������������������ �������������������������� ���������������������� ��������������� ���������������������������������������� ���� ���������������������������������������������������� ������������������������������� 2.1.1 ���������������� http://arasmega.com/ /qr-link/fasahah-ms93 ���������������� �� ��������������������� ��������������� �������������� ��������������� ������������������ ������������ ������������� ��������������� ��������������������� �������������� ����������������� ������������� � � ���������������� � � ������ � � ����� ��������������� � � ��������������� � � ������� � � ��������� � � ������������� � � ������� ��������������� �������������������� ��������������� ������������ ��������������� ���������������� 2.1.2 ���������������� �� �������������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������������� ��������������� ��������������������� ����������� ������������������� ��������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������� ���������������������������� ���� �� �������� ������������� ���� ���������� �������� ����� ������� �������� ���� ���� �������������������������������������������������������� 2.1.3 ���������������� �� ����������� ��������������������������������������������� ������������������������������ ������������������������������������ ����� ��������������� ������������ � �������������� � �������� � ������������� ������� ��� ��� ������� ������� ������� ���������������� �� ��������������������������������������������������������� ����� ������ ���������� � � � � � ���������� ����� ������� �������� ���������������������������������������������������������� ��������������� �� �� 2.2.1 2.2.2 ��������������� ��� ���������������������������������������� ����������������������������������������� �������������������������������������������������������������� ��������������������� ���� ����� ������� ����������� ���� ���������� ������� ����������������� ������� �������� ��������������� ������� ������������� ��������������� ���� ������������ ���������������� ������������� :������ �������� :������ ����������� :������ ������������������ ��� � ����� ����� � ����� ������ � ����� ������������������ � ���������� ����������������� � ������� ���������� � ������ ������������ ��������������������������� ������������ ���������� ���������������� ��������������������������������� �������������� ������������������������� ������������ ��������������������������� ����������������������� ��������������� ��� �������������� ���� ������������� ���� ������������������� �� ����������������� ����� ������������������� ������������ �������������� ������������������� ������������������� ����� ��������������� ��� ��������� ������ ������ ����� ������ ��������������� ���������������� ��������������������� �������������� ������ ������� �������� ������� ������ ������������� �������� �������������� ������ ������ ����� ���� ����� ������� ������� �������������� �������������� ���������� ���������������������������� ���������������������������� ������������������������������ ������������������� ������ ������������������������� ��������������� ��� ����� ������������������ ������� ����� � ������� ������ ������ � ���������������������� ���� � ����������������������������� ������������� ��������������������������������� ����� � ������������������������������� ������������� �������� � � ���������������� ����������������� ����������������� ����� � ����������������������������������������������������������� ������ ���������� � ������������� ��������������� ���� � �� ����������������������� ���������� �������� ���� � ��������������������������� ����� �� ����������������������������������� ������������ ��������������������� ���� ����� ������� ����������������������������������� ������������� ������������������������������������������������������������������ ����������������������������������������������������������������������������������������������������� ������� ������������������������������� ������������ ����������������������� ���������� ��������������������� ��������������� ������������������������������� ���������������� ����������������� ������������������������������������� ������������ ���������������������������������� ������������� ��������������������� ���� ������������� ������ ������������ ��������������� ��� ������������������������������������������������������������������ ���������������������� ������������������������� ��������������� �������������������� �������������������� ���������������� �������������������������� ���������������������������� ��������� ������ ��������� ��������� ��������������� ��� ��������������������������������������������������������������������������� ����� �������� ������ ����� ������� ������� � ������������������������������� � � �������������� )����������� � � �������������� )������������� � ������ ����������������������������� �� � )��������������� �������������� ����� �������������������� ����� ������� � � � � �������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������� ��������������� ��� ������������������������� ��� ������������������������������ ���� ���������������������������� ���� ���������������������������� ���� �������������������������������� ���� ��������������� ��� �������������������������������������� ����������������������������������������������������������������� ����� ������������� ��������������� http://arasmega.com/ qr-link/putera-katak- /ms107 ���������������������� ��� ��� ��������������������� ������������������������������ �������� ���������������������������������� ����������������������������������������� ��������������� .���������������������������������� ������������� ������������������������� ��������������������������������������������� ������������������������������������ ���������������������� �������������������������� ������������������������������������ ������������������������� 2.3.1 ��������������� ������������� ��������������� ��� ��������������� ����������������� ���������������� �������� ������� ��������� ����� ����� ��������������������� �������������������� ���������������������� ���������� �������������������� ���������������������� ������������������������� ����������� ���������� �������������������������� ��������������������������������������� � � � � � ��������������� ��� ���������������������������������������������������������������� ������������������������������������ �������������������������������������� ������� ���������������������������������������� ������������������������������������������������ ����������������������������������������������� ��������������� ��������������������������������������������� ��������������������������� ����������������������� ����������������������������� ��������������������������� �������������������������� ������������������������� ������ � � � � � ��������������� ��� ������������������������������������������������������������������������������ ��� ������������� ������� ������� ������� ������� ������� ������ ������ ������ ������ ������ ����� ��������� ����� ������ ����� � � � � � ��������������� ��� �������� ��� � ��� �������������������� ������������������������ ������������������������������ �������������������������������������� ������ ������������� ��������� ��������� ��������������� ������������� ��������������� ������ ����� ������ ������� ������ ������ 2.4.1 2.4.2 ������������������������������������������������ ���������������������������������������� ���� ������������� ������������� ��������� ������ ��������������� ������������������� �������� ��� ����������� ������ ��������������� ����� ������������� � �������������� ����� ���������� ���������������� ����������� ������ ��������������� ����� ������������� ��� �������������� ����� ��������������������������������� ����������� ����� ��������������� ����� ������������� ���� �������������� ���� �������� ���� ��������� ����� �������� ������������������������ ��������� ��������� ����������������� ����� ������������ ����� ������� ����� ������ ����� ��������������� ������ ����� ������ �������� ��� ������������� �������� �������� ������ �� ��� �� ����� �� ������ �� �������� �� �������� �� ��� ���� �� ������� �� �������� �� �������� �� ������� �� ��������� �� ������� ��������� ����������� ������������� ����������� �������������������������� � � ��������� ���������������� � � ��������� �������������������� � � ��������� ��������� � � ������ (���������� ��������������������������������������������������������������������������� ��������������� 2.4.2 �����������������������: ������ ������������������� ��� : ������ ������������������: ������ ��������������� ��� : ������ ������������������� �������������� : ������ �������� ��� ���������������������������������������������� ����������������������������� � �� �� �� �������� � �� � �� ������� � �� �� �� ������� � �� �� �� ������� � �� � �� ������ ���������������� ����������������������� ����������������������� � � ����������������������������������� ���������� � � ���������������������������������� ���������� � � ���������������������������������� ���������� � � ���������������������������������������������������� �������� ��� �������������������������������������������������������������� ��������������������� �������������� ����������������������� � � ������������� ����������������������� � � ������������� ����������������������� ��������������� ���������������������� � � ������������� ����������������������� � � ����������� ������������������ ��������������������������������������� ������������������������������������� �������������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������������� ����� ����� ������ ������ ����������� �������� ��� ��������������������������������������������� ����� ��������� ������� ��������� ������ ����� � � � � � � � � � �� .����������������������������� .������������������ .(������������ �� �(���������������� � �������������������������������� �(٥������) �� � .��������������� .���������� .�������� .���������� �������� ��� ��� ��������� � ��� �� ������������������������������������������������������ ����������������������������������������� �� �������������������������������������������������� ����������������� ������������ ������������������ ����������������� �� ������������������������ �� ����������������� �� ������������������������� �� �������������������������� �� ������������������������ �� ����������������� ��������������� 2.5.1 ������������������� ����������������� ��������� ��� ������������������ � � ������������������������������������������������������������������ � � ���������������������������������������������������������������� 2.5.2 ��������� ��� ����������������� ������ ���������� ������� ���������������� ����������� ����� ������ �������������������� ������������������ ������ ������� ����������������������� ������������������ ������������� �������� ���������������������� �������������������� ����� �������� ������������� �������� ���������������� ������������������������ ������ ��������� ������� ����������������������� ��������������������������� ������������� 2.5.3 ������� ��������� ��������� ������������������������������ ������������������� ���������������������������� �������������������� �������������� ��������� ����������������������� ���������� ������ .���������������� ����������������������� ����� ������� ������������������������� �������� ������ ������������������������������������ �������� �������� ������������� ����� ������� �������� ����� � ��������� ��� ��������� ������������������������������������������������� ����������������� ����������������������������������� ������������������������������������ �������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������� ��������� ��� ������������������������������������������������ ����������������������������������������������������������������� �������������������������� �������������������� ������� ������������������ ����������������������� _____________________ _____________________ _____________________ _____________________ ������������������� ����������������� �������������������� ����������������������� ����������������� ����������������������� ��������������������� ������������������������� ��������� ��� �������������������������������������������������� � . �������������������������� ������������ � . ���������������������������������� ������������ � . ���������������������������������������������������� ������������ � . ���������������� ���������������������������������������������������� ����������� ��������������������������� � . )������������� ������������ � . )������������ ������������ � . )����������� ������������ � . )���������� ������������ � . )���������� ������������ ���������������������������� ��������� ��� ������������� � ��� ��� ��������������������������������������������������������������������������������������������� ����������������� ���������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������������� ������������������� �������������������������� ���������������������������������������� ������������������������������������������ ������������������������ ������������������� �������������� ���������������������� 2.6.1 ���������� ������������� ��� ���������������������������� �������������������� ����������� ������� �������� ������ ������� ���������������� ������������� �� ������������������ ������� ���������� ������������������� ���������������� ����� ���������������� ����������� ����������� �������������������� ������ ���������� )���������� ������������� �������������������� ������������ ������ .��������������� ���� ������������� ���������������������� ������� ������������������������ �������������� �������������� ���� ���������� )��-������������ ������������� ������ ������ ��������������� ������ ��������� ���������� ������ ����� ����������������� ������������ ��������� 2.6.2 ������������� ��� ����������������������� ������������������������������������������ ������� ��������������� �������� ������������� ������� ������� �������� �������� ������ ������ ������� ������������� ��� �������������������������������������� ��������������������������������������������������� ���������� ����������� ������������������������ ������������������������������ ������� ���������������������������������� ���������������������������������� )������������������� ��������������� )������������������ ��������������� )�������������������������� �������������� �������� �������� ������������ ����� ������������� ������ �������� �������������� � . �������������� � . ������������������� � . ����������������� � . ��������������������������� � . ������������������������������������������ ������������� ��� ����������������������������������������� �������������������������� ������������������������������� ���������������������������� �������������������� ��������������������������� ��������������������������������������������������� � . ������������������������������ � . ���������� ������������������������ � . ���������������������������������� � . ��������������������������������������� � . ��������������������������������������� � . ������������������������������������������������������ � . ������������������������������������������������������� � . ������������������������������������������������������� � . ����������������������������������������������������� � . ��������������������������������������������������� ������������� ��� ������������������������������������������������ .� �������� ������� ������ �������� ����� )��������� � ������������ .� )��������� � � ���������� .� )����������� � � ���������� .� )���������� � � ���������� .� )��������� � ���������� .� )������������ � ���������� .� )������������� � ���������� .� ������������������������������������� : ����������� �������������������� .� ����������� �� ���������� ������������������������������������������������������� .� ������������������������������� .�� ������������� ��� ������� � ��� ��� ����� ������ ������� ����������������� � ��� ������������� )����������� ��������� ����� � .�������������� ��������� ��������� � ��������������������������������������� ������������ ������������ � ��� ���������������� )��������� ���������� ����� � ���������������� ��������������� ��������������� � .������������������� ��������� ������������������ ����� ������������� ����������������������������������������������������������������������� ������� �������������� �� ����������������������� �� ���������������������������� �� ���������������������������� �� ��������������������� �� ������������������� �� ��������������������� �� ��������������������� �� ����������������������� �� ����������������������� �� ������������������� �� �������������������������� �� ������������������������������� �� ������������������������������ �� ������������������������� 2.7.1 ������� ��� �������������� �������������������������������������������������������� ������� �������� ������� ������������������� ������� ���������� ����������� ������� ������������������ .����� ���������� ��������� ���� �������� ����� ������ ���������� � . .���������������������� � . ��������������������������� � . �������������������������������������� � . ��������������������������������������������� � . .����������������������������������������������� 2.7.2 ������������������������������������������������������������������������������������ � ������� ��� ������������������ ���������������������������������������� � . ����������������������������������������� � . ������������������������������������������ � . �������������������������������������� � . ������������������������������������������ � . �������������������������������������������� � . ����������������������������������������� ����������� � . ����������������������������������������� � � ������������ � . ����������������������������������������� �������������� � . ����������������������������������������� ������������ � . ����������������������������������������� ������������� ��������� ��������������������������� ������������������������������ ������������������������������������������������ �������������������� ���������� ������������� ����������� ���������� http://arasmega.com/qr- /link/alkinayah-ms142 ������� ��� ������������������������������������������������������������������������� ���������������� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � ������������������������ � ����� ����� ������������ ����������������������������������� ��� ������������������������������� � ��������������������� � ������������������������� � �������������������������� � ����������� ) � � )��������������� ������� ��� ��� ���������������� � ��� ����������������������������������������� )������������ �������������� ����������������������������� )����������� ������������� �������������������������������� "���������������������� ������������������������� �������������� �������������������������������� �������������������������������� ������������������� ���������������� ����������� ������������� ��������� ����������� ����������� ������������ �������������� ��������������� �������������� ������������ 2.8.1 2.8.2 ������������������������ ������ ��������� ������������������������������� ��������������������������� ������ ������������ ���������������� ��� ������������������������������������� ���� ������������������ ���� �� ������ ������ ����� � �� �������������������� � �� ����������������������������������� � �� �������������������������������������� � �� �������������������������������� ������ � �� ������������������������������������� �� ����� � �� ������������������������ � �� �������������������������� � �� .���������������������������������� � �� ��������������������������������������������� � �� ������������������������������������������ ���������������� ��� �������������������������������������� � �� ���������������������� � �� ����������������������������� � �� �������������������������������������� � �� ����������������������������������������� � �� ������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������� ���� : ������ .� : ���� .� : ���� .� : ���� .� : ��� .� : ���� .� : ���� .� : ���� .� : ���� .� : ������ .�� � � �� � � � � � �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � ���������������� ��� ������������������������������������������������������������������������������������� ��������������� )��������������� ������� �������������������������������������������������������������� �.������������������������������������������������������ .������������� ������ ������� ������������� ��������� �������� .�������������������������� 2.8.1 ��������������������������������������� ���� ������������������������������������� ���������������������������� ��������������������������������������������������������� ��������������������������������.� �����������������������������������������������������������������.� ��������������������������������� ��������������������������������������������������� ���������� ������� ������������������������������������������ ��������������������� ���������������� ��� ������������������������������������������������ :������������������������������������������� ������������������������������������� ������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������������������� )��������������� ��������������� ���������������������������������������������: ����������� .� )������������������ �: ��������� .� )������������������ �: ��������� .� )�������������������� �: ��������� .� ������������������������������������������������������������������ ��������������� : ����������� .� ���������������� ��� ������ ����� ���������������������������������������� �������������������������������������� �������������������������������������� ������������������������������ �������������������������������������������������� ������������������������������� ��� ������������������������������� � ��������������������������� ��� ��������� � ����������������������� ��� � ������������������������� ��� � �������������������������� ��� � �������������������������������� ��� ���������������� ��� ��� ������ � ��� ��������������������������������������������������������� ����� ������������������ ����������������������������� ������������������������� ��������������������� ����������������� ������ ��������������� �������������������� �� � ������������������� ������������ ������������������������������ ��������������� ��������������������� ���������������������������������� .���������������������������� ��������������������������� �������������� ��� �������������������������� ����������������� ������������ ������������� 2.9.1 2.9.2 �������: ����� ������������: ���� ����������������: �������� �����: ����� �����������: ������ ������ ��� �������������������������� ������ ������ �������������������������������������������������������� ������������������������� � �������������������� �� �������������� �� ���������������������������������������������������������� ���������� �� ������������ � ����������������� � ��������������������������������������������������������� ������������� ������������������� ����������� � ��������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������� ����������������������������������������������� � ��������������������� �������������� � ����� ������ ������ ����������� ���������� ������������������������������������ �������������������������������� ���������������������� �� ����������� ���������� ���������������������������������������� ������������������������������( .���������������� � ����������� ���������� ��������������������������������������� ������������������� ������ ��� �������������� ����������������� � ����������� ������������ ������������������������������������� ������������������������������������� ����������������������� ���� � ���������������������� ������ ��� ����� ������ ������� ������������������� � ��������������������������������� � ��������������������������������� � ������������������� ��������������� � �������������������������������������������� ��������� � ������ ��� ������������������������������������������� ���� �������������������������������������������������� � �� ���������������������� � �� ������������������ ������ � �� ��������������������������������������� � �� ���������������������������������������� � �� ������������������������������������������������������ ������ ��� ���������������������������������������� �������������������������������������� ��� ������������������������������������������� � �� �������������������������������������� ����������������� � �� �������������������������������������� � � ���������������� � �� �������������������������������������� � � ������������� � �� �������������������������������������� � ������������ � �� �������������������������������������� � � ���������������� � �� ������������������ � �� ��������������������� � �� �������������������� � �� �������������������������� � �� ��� ������������������ �������������� ����� ������ ���������� ���������� ��������� � ������������������������� � ����������������������������������� � ���������������������������������������� � ������������������� ������������ � ������������������������������� ��� ������� ������ ����� �� ������� ��������� ������� ������� ������ ������ ��� � �� ������������������� � �� ������������������ ����� � �� ��������������������������� � �� ��������������������������������� � �� ����������� ��������������������������� ����������������������� ��� ��������������������������������������������������������������� ��� ������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� ����� �������� ������������ ���������� � ��������������������� � ������������������������ ���� � ���������������������������������� � � ������� ��������������������������������� ������������������������������������� � ���������������������������������������� �������������������������������������������������������������������� ���������������������������������� ����� ������ ����������� ����� � ��������������������� � ����������������������� � ������������������������� � ���������������������� � ��������������� ����������� ������ ��� �� ������ ��� ��� ������������������������������������������������������������������������������ �������������������������������������� ����������������������������������������� �������� � ���������� ���� ��������������������������� ����������� ����������� ������������������� ������������������������������ �������������� ��������������� ��������������� ��������������� https://www.youtube.com/ watch?v=Qr6f64CX1Og ������������ ���������� ������� ����� ����� ���������� ������� ������ ���� ���������� ���� 2.10.1 � ������������ )��-����������� ������ ��� ������������ ������������� ������������������������������������� ���������� ��������������������� ��������������������������������������� ����� ���������������������������� ��������������������������� �������� ���������������������������� .��� ���������������������� ��������������������� �� ��������������������������� �� ����������������������������� �� ����������������������������� �� ������ �� ����������������� �������������������� �� ���������������������� ����������������� . ������������������������ ������ ����������������������������� ����������������������� ��������������������������� ������������������� ������ ��� ���������������������������� ���� ����������������������������� ������������������������� � ������������������������������ � ���������������������������������������������������� ���� � ��������������������������������������������������������������� � ��������������������������� ��������������������������������������� � ���������������� ������������ / / / / / � . ������������ ���������������������� � . ��������������������������������������������������������� � . ����������� ���������� �������������������������� ��������������� � . ������������������������������������� ���������������������� ������ ������������������� � . � ������������������������������ ���������������������������������� �������� ���������� �������� ���������� ������� ������ ��� ������������� �������������� ����������������������� ���������� ����������� � ���� ����� �� ����������������������� ����� ����������������������������������� ������������������� ������������������� ����� ����� ��������������������������� �������������� ����������� ��������������������������� ���� � � ������������ ��������� ���������� ������ ����� ����������������� ���������� ������������ ���������� �������� ���� ���� ������ �������� ������� ��������� ���� ���������� ������������ �������� ������������������ ������ ������������ ���������������� ���������������� �� ������������������������������������� �������� )������������������� � ���������� ������������ ������������������������������������������ ����������� ����������������������������� )������������������� � �������������������� ���������������������������� ������������������� ����������� )������������������� � �������������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������������������������� ������ ��� ����� ���������� ������������� ���������� �������� �������� ���������� ������ ������� ������� ��������� ������� �������� ��������� ��������������� ���������� �������� ������ ������ ��������� ������� �� �� �� �� �� �� �� �� �� � � � � ����������������������� �� ������������������������������� �� �������������������� �� ����������������������� ������������� �� ������������������������� �� ��������������������������� �� ������������������������ ������� �� ����������������������������� ���������� ����������� ��� ����������������������� ����������� ��������������� ��������������� �������������� ����������� ���������������� ���������������� ��������������� ������������ ������������� ��������������� ������������������ ��������������������� ������������� ���������������������� ������������ ���������������� ������� �������������� ����������� �������������� ��������������� ������������ �������� �� �� �� �� � � � � � �� �� �� �� ���������������� ������� ��� �������������� ����� ����������� � �������� ��������� ����������� ���������� �������� ��������� ������ ��������� ���������������� ��������� ������������� ��������� ������������ ��������� ������������ �������� ��� �������� �������� ������� ������� �������� ���� ���������� ��������� ��������� �������� ������� �������������� �������� ������� �������� ���������������� ���������������� ������������� ������� ������ ������� ����� �������� ����������� ������������� �������� ������� ���������������� �������� ���������� �������� �������� ������ ��� ������� ���� ������� � ������������ �������� ����� �������� ���� ������ ����� ������� ����� ������ �������� ������� ������������������ ������ ����������������� �������� ��������������� �������� ��������� ���������� ��������� ������ ���� ��������� ����������� ������� ������������ ��������� �������������� �������� ���������� ��������� ���������� �������� ������� ������� ������ ������ ������� ������ �������� ������� ���� ������� ��������� ������� ������� ������� �������������� ����� ��������� ����� ��� �������� �������� � ������� ������� ��������������������� �������������� ��������� �������� ������������ ������������ ���� ������ ����� ����� ���������� ������� ������������ ����� ������� ������� ��������� ������ ����� ������ � ���������������� ��������� ��������� �������� � �������� ����� ������� ������ �������� �������� ������� ����� �������� ������ ����� ������ ������ ����� � ������� ������ � ������������������ ����������� � ������ ���� � �������������� ������ � ���� ���� � �������� ����� � ������������� ������ ���� ������ ������ ���� � ��������� ���� � ���� ����� ��� ���� � ������� ������ � ���������� ������� � ����� �� ��� � ������ ���� �������������� ����� � �������� ���� ��������� ������ � �������� �������� � ������ ������� ������ ������� �������� ������� ������� ������ �������� ������� ����� ����� ������ ������ ����� ������ ����������� ������� ����� ���� � ����� ����� �������� ������ ����� ���� � ������� ������ � �������������������� ����������������� ������ ������ ������� ����� ������������ ����� ��������� ������� ��� � � � ������������������������������������������������������������������������ � � � ����������������������������������������������������������� � � � �������������������������������������������������������������� � � � �������������������������������������������������������������������������������� � � � ���������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������� � � � �������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������� � � � �������������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������������( ��������� � � � ����������������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������� ���������������� ��� Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________ Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: _______________________________ Tarikh Penerimaan: _______________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. RM19.45 FT604005 ISBN 978-967-0520-85-8 9 789670 520858

kssm_SainsSukan_12Oq0cnACz7SwO_RGltpgLAKCQwQ-aH0Y.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) PENGHARGAAN Penerbitan buku ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Aras Mega (M) Sdn. Bhd. • Bahagian Pembangunan Sukan, Kementerian Belia dan Sukan. • Unit Komunikasi Korporat, Institut Sukan Negara. • Majlis Sukan Negara Malaysia. • Semua pihak yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam usaha menjayakan penerbitan buku ini. KPM2017 ISBN 978-967-0520-88-9 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) No 18, Jalan Damai 2, Taman Desa Damai, Sg. Merab, 43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. No. Telefon: 03-8925 8975 No. Faksimile: 03-8925 8985 Laman Web: www.arasmega.com E-mel: amsb@arasmega.com Reka Letak dan Atur Huruf: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Myriad Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Mudah Urus Enterprise Sdn. Bhd. No 143, Jalan KIP 8, Taman Perindustrian KIP, Bandar Sri Damansara, 52200 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-6273 4337 No. Faksimile: 03-6273 5337 No Siri Buku : 0122 ii Keperluan Tenaga dan Sumber Tenaga dalam Pemakanan Sukan Bantuan Ergogenik Pemakanan Strategi Pemakanan Sukan Bendalir Tubuh, Elektrolit dan Pentermokawalaturan Pengenalan Pemakanan Sukan 4.4 4.3 4.2 4.1 5.5 5.4 5.3 5.2 5.1 55 BIDANG Pengenalan Kecergasan Prinsip Latihan Fizikal Pengukuran Kecergasan Fizikal Kaedah Latihan Fizikal Rumusan Refleksi Ujian Topikal KECERGASAN DAN PERSEDIAAN FIZIKAL PEMAKANAN SUKAN 44 BIDANG PENDAHULUAN v Rumusan Refleksi Ujian Topikal 42 68 69 70 12 84 74 99 79 92 4 33 106 107 108 Unit Unit Unit Unit Unit Unit Unit Unit Unit iii Motivasi dan Penetapan Matlamat Pengenalan Sosiologi Sukan 134 128 Asas Psikologi dalam Sukan Kebimbangan dan Kemahiran Psikologi Sukan 112 Jenis-jenis Kecederaan Sukan 181 Terapi dan Rehabilitasi Sukan 66 BIDANG 77 BIDANG 6.3 6.2 Unit Unit 6.1 Unit 6.4 Unit 6.5 Unit 6.6 Unit 7.1 Unit 7.2 Unit 7.3 Unit 7.5 Unit 7.4 Unit Keagresifan dalam Sukan 118 Pengenalan Kecederaan Sukan 174 150 Kesan Penglibatan dalam Sukan 158 Pengurusan Kecederaan Sukan 189 Stres Haba 212 204 GLOSARI 224 RUJUKAN 227 INDEKS 231 ASAS PSIKOLOGI SUKAN DAN SOSIOLOGI SUKAN KECEDERAAN SUKAN DAN LANGKAH PENCEGAHAN Rumusan Refleksi Ujian Topikal 168 169 170 Rumusan Refleksi Ujian Topikal 220 221 222 iv Mata pelajaran Sains Sukan merupakan salah satu mata pelajaran yang terdapat dalam Mata Pelajaran Elektif Ikhtisas (MPEI) dalam bidang Sains, Teknologi, Kejuruteraan dan Matematik (STEM) untuk murid Tingkatan 4 dan 5. Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Sains Sukan digubal berlandaskan kerangka Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) dan mengetengahkan tujuh bidang utama yang perlu dipelajari. Sehubungan itu, buku teks Sains Sukan ini menjadi salah satu sumber bahan pengajaran dan pembelajaran yang menjelmakan kehendak DSKP tersebut. Buku Teks Sains Sukan Tingkatan 5 merupakan kesinambungan daripada Buku Teks Tingkatan 4. Empat bidang utama yang menjadi fokus dalam Buku Teks Sains Sukan Tingkatan 5 ialah i) Kecergasan dan Persediaan Fizikal, ii) Pemakanan Sukan, iii) Asas Psikologi Sukan dan Sosiologi Sukan dan iv) Kecederaan Sukan dan Langkah Pencegahan. Setiap bidang dimulakan dengan halaman rangsangan yang dicetak secara double spread mengandungi foto dan ilustrasi yang dapat menarik perhatian murid serta menyediakan mereka untuk proses pembelajaran. Pada halaman ini juga disenaraikan objektif pembelajaran bidang dan unit-unit yang terdapat di dalamnya. Pada akhir setiap bidang, disediakan rumusan, refleksi dan ujian topikal. Setiap unit juga dimulakan dengan halaman rangsangan yang mengandungi standard pembelajaran untuk dicapai oleh setiap murid. Kandungan dalam setiap unit disertakan dengan praktis kemahiran melibatkan aktiviti seperti perbincangan dalam kumpulan, pencarian maklumat secara individu atau berpasangan dan pelbagai aktiviti yang dapat menggalakkan penglibatan murid dalam proses pembelajaran. Setiap unit diakhiri dengan latihan untuk menguji kefahaman murid. Elemen Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT), Kemahiran Abad ke-21, Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK), Elemen Merentas Kurikulum (EMK) dan ruangan info khas adalah antara elemen tambahan dalam buku teks ini sebagai sokongan bagi mencapai matlamat dan objektif yang dinyatakan. Penulisan kandungan juga dipersembahkan secara grafik bertujuan menimbulkan minat dalam kalangan murid. Glosari, senarai rujukan dan indeks disediakan pada bahagian akhir sebagai pelengkap bagi Buku Teks Sains Sukan Tingkatan 5. v Ikon Penerangan Ikon Penerangan Secara keseluruhan, Buku Teks Sains Sukan Tingkatan 5 memberi pendedahan kepada murid tentang pengetahuan, kemahiran, nilai dan aplikasi asas dalam sains sukan. Diharapkan buku ini dapat digunakan oleh murid bagi persediaan sebagai atlet, pengajian peringkat lebih tinggi dan kerjaya dalam sukan. Beberapa ikon disediakan dalam buku teks ini bagi membantu murid meningkatkan pemahaman dan minat. Penggunaan ikon-ikon secara konsisten memudahkan murid untuk menggunakan buku teks ini secara praktikal. Berikut ialah ikon-ikon yang terdapat dalam buku teks ini: Penerapan elemen merentas kurikulum bertujuan mengukuhkan kemahiran dan keterampilan modal insan kepada murid. Memaparkan maklumat tambahan bagi meningkatkan kefahaman murid terhadap sesuatu perkara. Mengandungi informasi yang boleh diimbas secara pantas menggunakan aplikasi khas. Melayari laman sesawang bagi mencapai maklumat yang berkaitan dengan pembelajaran. vi Ikon Penerangan Ikon Penerangan Penilaian bagi menguji pengetahuan dan pemahaman murid pada akhir sesuatu unit. Penilaian bagi menguji murid pada akhir setiap bidang. Rangsangan yang mencetuskan kemahiran berfikir aras tinggi. Pembelajaran berasaskan aktiviti seperti perbincangan dalam kumpulan, aktiviti hands-on, persembahan media interaktif, pencarian maklumat daripada pelbagai sumber, dan membuat simulasi. Ringkasan kandungan bagi bidang-bidang yang dipelajari untuk tujuan pengukuhan. Senarai semak Standard Pembelajaran yang perlu dicapai oleh murid pada akhir sesuatu bidang. 1 BIDANG 4 KECERGASAN DAN PERSEDIAAN FIZIKAL BIDANG BIDANG 2 BIDANG 4 1. Memerihal komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan lakuan motor. 2. Mengukur tahap kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan lakuan motor. 3. Mengaplikasi konsep dan prinsip kecergasan serta latihan fizikal dalam meningkatkan prestasi sukan. 4. Merancang dan melaksanakan sesi latihan fizikal berdasarkan prinsip latihan. 5. Memerihal keletihan dan kelesuan otot. Melalui bidang Kecergasan dan Persediaan Fizikal, murid dapat mengaplikasikan konsep kecergasan dan prinsip latihan fizikal untuk meningkatkan prestasi sukan melalui: KECERGASAN DAN PERSEDIAAN FIZIKAL BIDANG BIDANG UNIT UNIT UNIT UNIT Pengenalan Kecergasan PenguKuran Kecergasan FiziKal PrinsiP latihan FiziKal Kaedah latihan FiziKal Kecergasan fizikal merupakan asas kepada pencapaian prestasi atlet. Pengetahuan, kemahiran serta kaedah melaksanakan latihan kecergasan fizikal dapat membantu atlet mencapai kejayaan dalam sukan yang diceburi. Bidang ini membincangkan konsep kecergasan fizikal, komponen- komponen kecergasan fizikal serta ujian yang boleh digunakan untuk mengukur setiap komponen tersebut. Seterusnya bidang ini membincangkan prinsip-prinsip latihan untuk membimbing murid dalam merancang dan melaksanakan program latihan fizikal yang efektif. 4.4 4.3 4.2 4.1 3 BIDANG 4 Unit Pengenalan Kecergasan Standard Pembelajaran: Menerangkan konsep asas kesejahteraan. Menerangkan perkaitan antara kecergasan fizikal, mental, sosial, emosi dan rohani untuk mencapai kesejahteraan. Menjelaskan komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan lakuan motor. K ecergasan fizikal merupakan salah satu dimensi dalam konsep kesejahteraan. Unit ini membincangkan konsep kesejahteraan secara menyeluruh yang merangkumi lima dimensi iaitu fizikal, emosi, mental, sosial dan rohani yang saling berkait. Unit ini juga membincangkan secara terperinci tentang komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor. 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1 BIDANG 4 4 BIDANG 4 KONSEP ASAS KESEJAHTERAAN Kesejahteraan merujuk kepada amalan gaya hidup yang sihat dan seimbang. Individu yang sejahtera dapat mengimbangi lima dimensi kesejahteraan (fizikal, mental, emosi, sosial dan rohani). Pakar-pakar kesihatan kini mengiktiraf istilah kesejahteraan adalah lebih sesuai dan menyeluruh untuk menggambarkan tahap kesihatan yang harus dicapai oleh setiap individu (Welk, Welk, Corbin & Corbin, 2015). Setiap individu harus berusaha untuk mencapai keseimbangan dalam kesemua dimensi tersebut agar dapat memenuhi kesejahteraan hidup. Mengapakah individu yang cergas secara fizikal tetapi tidak semestinya sejahtera dalam hidupnya? Menurut Prof. Emeritus Dr. Charles Corbin (2011), kesejahteraan ialah satu keadaan individu yang mempamerkan tahap kehidupan yang berkualiti dan seimbang dalam aspek fizikal, mental, sosial, emosi dan rohani. Rujuk pernyataan Falsafah Pendidikan Kebangsaan dan bincangkan konsep kesejahteraan yang boleh dikaitkan dengan falsafah tersebut. Fizikal Keupayaan menjalankan tugasan harian secara berkesan, bertenaga untuk menikmati aktiviti riadah atau mampu menghadapi sebarang kecemasan. Emosi Keupayaan mengawal perasaan diri, bersifat optimistik dan positif dalam menangani cabaran harian. Mental Keupayaan berfikir dan menguasai ilmu pengetahuan untuk meningkatkan kualiti hidup. Sosial Keupayaan untuk berinteraksi dengan orang lain dan menjalin hubungan yang dapat meningkatkan kualiti hidup antara mereka dan diri sendiri. Rohani Keupayaan memupuk nilai-nilai yang membawa kepada kesejahteraan sejagat berdasarkan kepercayaan kepada Tuhan. Rajah 4.1 Dimensi kesejahteraan. Rohani Sosial Fizikal Intelek (Mental) Emosi • K E S E J A T E R A A N • K E S E J A T E R A A N 5 BIDANG 4 Kecergasan fizikal merupakan keupayaan seseorang individu melakukan aktiviti yang memerlukan penggunaan tenaga dan pergerakan anggota badan dengan cekap dan efisien. Kecergasan fizikal dibahagikan kepada Kecergasan Fizikal Berdasarkan Kesihatan dan Kecergasan Fizikal Berdasarkan Lakuan Motor (Nieman, 2011). Komponen-komponen kecergasan fizikal adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.2. Imbangan Koordinasi Daya Tahan Kardiovaskular Kekuatan Otot Daya Tahan Otot Fleksibiliti Komposisi Badan Kesihatan Kecergasan fIziKAl Lakuan Motor Ketangkasan Masa Reaksi Kelajuan Kuasa Rajah 4.2 Komponen kecergasan fizikal. Komponen Kecergasan Fizikal Buat analisis keperluan komponen kecergasan fizikal kepada individu. Foto 4.1 Thomas Cureton menguji daya tahan kardiovaskular. Sumber: http://archives.library illinois.edu/archon/?p=d igitallibrarydigitalconte nt& id=2703 Sejarah kecergasan fizikal bermula daripada usaha Dr. Thomas Cureton, digelar sebagai ‘Bapa Kecergasan Fizikal’ dari Universiti Illinois, Amerika Syarikat pada tahun 1940-an yang ingin mengetahui tentang latihan kecergasan fizikal yang berkesan untuk menjaga kesihatan dan cara mengukur tahap kecergasan fizikal seseorang. 6 BIDANG 4 Komposisi badan Komposisi badan merujuk kepada peratus kandungan lemak, jisim tanpa lemak, air dan mineral dalam tubuh seseorang. Komposisi badan dianggap sebagai sebahagian daripada komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan kerana kandungan lemak dalam badan berkadar dengan tahap kesihatan. Kandungan lemak yang berlebihan boleh meningkatkan risiko penyakit jantung, diabetes dan hipertensi. Kecergasan Fizikal Berdasarkan Kesihatan Kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan merujuk kepada keupayaan melakukan aktiviti fizikal harian dengan cergas dan mengurangkan risiko mengalami penyakit hipokinetik. Kecergasan fizikal terdiri daripada lima komponen iaitu komposisi badan, daya tahan kardiovaskular, daya tahan otot, kekuatan otot dan fleksibiliti. Hipo bermaksud ‘kurang’ dan kinetik bermaksud ‘pergerakan’. Penyakit hipokinetik ialah penyakit yang akan dialami sekiranya seseorang tidak atau kurang melakukan aktiviti fizikal. Contohnya, penyakit jantung, diabetes, strok dan obesiti. 1 2 V̇O2max ialah jumlah maksimum oksigen yang dapat digunakan oleh badan semasa satu sesi senaman. Peratusan lemak optimum dalam tubuh seorang lelaki dewasa seharusnya kurang daripada 16% daripada berat badan. Peratusan lemak yang melebihi 25% dianggap sebagai obes. Peratusan lemak wanita yang optimum ialah 23% dan dianggap obes sekiranya melebihi 33%. Daya tahan kardiovaskular Daya tahan kardiovaskular ialah keupayaan jantung mengepam darah beroksigen ke otot yang sedang bekerja bagi membekalkan tenaga agar dapat melakukan aktiviti fizikal secara berpanjangan. Ukuran komponen kecergasan ini ialah jumlah oksigen yang digunakan setiap minit dan setiap jisim badan. Tahap pengambilan oksigen maksimum (V̇O2max) yang dicapai semasa melakukan aktiviti fizikal merupakan petunjuk terbaik untuk mengukur daya tahan kardiovaskular. Seseorang yang mempunyai daya tahan kardiovaskular yang tinggi dapat melakukan aktiviti seperti joging, berbasikal dan berenang antara 30 hingga 60 minit tanpa berasa letih dan lesu. 7 BIDANG 4 Carta Peratusan Lemak KKM Layari laman web Kementerian Kesihatan Malaysia http://hra.moh. gov.my/ untuk menghitung indeks jisim tubuh anda. Secara berkumpulan, cadangkan kaedah untuk meningkatkan kecergasan bagi lima komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan. Fleksibiliti Fleksibiliti ialah keupayaan sendi badan melakukan julat pergerakan maksimum anggota badan seperti tangan, pinggang dan kaki. Keupayaan otot, ligamen dan tendon di sekeliling sendi seperti bahu, siku, pinggul dan lutut mempengaruhi julat pergerakan anggota badan tersebut. Atlet dalam sukan seperti gimnastik dan terjun memerlukan fleksibiliti yang tinggi. Aktiviti regangan dapat meningkat dan mengekalkan fleksibiliti seseorang agar dapat mengurangkan risiko kecederaan. 5 Kekuatan otot Kekuatan otot merujuk kepada keupayaan otot menghasilkan daya yang maksimum dalam satu ulangan. Komponen ini dinilai dengan jumlah daya yang boleh dihasilkan oleh sekumpulan otot dalam satu penguncupan. Kekuatan otot amat diperlukan dalam kebanyakan sukan seperti angkat berat. Aktiviti harian seperti mengangkat perkakas rumah yang berat juga memerlukan kekuatan otot. Daya tahan otot Daya tahan otot ialah keupayaan otot menghasilkan daya secara berulang-ulang untuk jangka masa tertentu. Contohnya keupayaan melakukan tekan tubi secara berulang-ulang. Contoh lain keperluan daya tahan otot adalah seperti pemain badminton membalas pukulan satu rali panjang dalam perlawanan. 4 3 8 BIDANG 4 Kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor memerlukan individu mempunyai tahap kecergasan yang tinggi dalam komponen-komponen tertentu agar berupaya melakukan kemahiran sukan. Komponen-komponen tersebut ialah kuasa, koordinasi, imbangan, masa reaksi, ketangkasan, dan kelajuan. Kuasa 1. 2. 3. Kuasa merupakan kombinasi kekuatan otot (komponen kecergasan berdasarkan kesihatan) dan kelajuan (komponen kecergasan berdasarkan lakuan motor). Pakar sains sukan menganggap kuasa sebagai komponen berdasarkan lakuan motor kerana lebih berkait dengan kemahiran sukan iaitu keupayaan memindahkan daya dengan cepat. Contoh kemahiran sukan yang menggunakan kuasa ialah melontar peluru dan melempar cakera. Keupayaan menggunakan pancaindera seperti mata dan telinga bersama dengan anggota badan untuk melakukan pergerakan dengan lancar dan tepat. Contohnya, keupayaan pemain bola keranjang menyambut bola sambil berlari. Koordinasi Imbangan Keupayaan mengekalkan imbangan postur badan dalam keadaan pegun atau bergerak. Contoh imbangan ialah seorang gimnas melakukan dirian tangan (pegun) dan berjalan di atas palang meniti (dinamik). Kecergasan Fizikal Berdasarkan Lakuan Motor 9 BIDANG 4 Masa reaksi adalah masa antara muncul sesuatu rangsangan dengan permulaan gerak balas terhadap rangsangan tersebut. Contoh masa reaksi ialah pelari berlepas dari blok permulaan sebaik sahaja bunyi tembakan pistol pelepas. Keupayaan melakukan sesuatu pergerakan dalam masa yang singkat. Larian pecut merupakan contoh pergerakan yang memerlukan kelajuan. Ketangkasan Kelajuan Dalam kumpulan kecil, pilih satu jenis sukan dan bincangkan komponen kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor yang lebih dominan dalam perlakuan kemahiran sukan tersebut. 4. 5. 6. Keupayaan menukar arah pergerakan badan dengan pantas dan efisien. Contohnya, seorang pemain ragbi yang dapat mengelakkan takel daripada pihak lawan. Masa reaksi 10 BIDANG 4 1. Shafiq ialah seorang pemain bola sepak yang sentiasa tenang dan tidak mudah terganggu dengan tekanan dan ejekan penonton dalam perlawanan. Dimensi kesejahteraan yang dimiliki beliau ialah A. fizikal B. emosi C. rohani D. intelek 2. Daya tahan kardiovaskular merujuk kepada keupayaan A. mengawal kandungan lemak dalam tubuh B. mengimbangi tubuh badan mengatasi daya tarikan graviti C. jantung mengepam darah ke anggota badan semasa senaman D. sendi dan otot melakukan julat pergerakan yang maksimum 3. Pilih gabungan komponen kecergasan kuasa yang betul. I. Ketangkasan II. Kelajuan III. Kekuatan IV. Imbangan A. I & II B. I & IV C. II & III D. III & IV 4. Huraikan tiga (3) komponen kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor yang diperlukan oleh atlet bagi sukan berikut: (a) Bola baling (b) Badminton (c) Lontar Peluru 5. Cadangkan tiga (3) aktiviti yang bersesuaian bagi meningkatkan daya tahan kardiovaskular. 6. Senaraikan lima (5) komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan. Huraikan perkaitan antara satu sama lain. 11 BIDANG 4 PenguKuran Kecergasan FiziKal K ecergasan fizikal dibahagikan kepada dua iaitu, kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor yang diukur melalui ujian kecergasan spesifik. Ujian tersebut boleh dijalankan di dalam atau di luar makmal. Unit ini memerihalkan ujian-ujian lapangan untuk mengukur komponen dalam kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan berdasarkan lakuan motor serta pelaksanaan ujian kecergasan fizikal tersebut. Ujian-ujian tersebut tidak memerlukan peralatan yang berteknologi tinggi, mudah diurus dan dapat dijalankan dalam kalangan atlet. Unit 4.2 Standard Pembelajaran: Memerihal ujian untuk mengukur komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan. Memerihal ujian untuk mengukur komponen kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor. Merancang dan melaksanakan ujian kecergasan fizikal. Mentafsir keputusan ujian kecergasan fizikal berdasarkan norma. Menghasilkan laporan ujian kecergasan fizikal. 4.2.1 4.2.5 4.2.2 4.2.3 4.2.4 12 BIDANG 4 Pelaksanaan ujian kecergasan fizikal Satu sesi ujian kecergasan fizikal yang baik perlu mengambil kira perkara-perkara berikut: 1. Menentukan tujuan dan objektif melaksanakan ujian kecergasan. 2. Memilih ujian yang bersesuaian. 3. Melaksanakan ujian mengikut prosedur. 4. Mengutamakan keselamatan pelaku semasa ujian. 5. Mengukur dan mentafsir keputusan ujian dengan tepat. Persediaan Sebelum Ujian Sebelum pengendalian ujian kecergasan fizikal dalam kalangan atlet dibuat, tujuan dan objektif perlu ditentukan. Antaranya ialah: 1. Menilai kesesuaian program latihan kecergasan. 2. Memberi motivasi kepada atlet untuk meningkatkan kecergasan fizikal. 3. Mengenal pasti atlet yang berpotensi untuk sesuatu sukan. 4. Mengenal pasti atlet yang mempunyai kekurangan dalam sesuatu komponen kecergasan dan memberi nasihat serta bimbingan kepada mereka. 5. Memberi pengetahuan serta kesedaran tentang kepentingan kesihatan dan kecergasan kepada atlet untuk menggalakkan amalan gaya hidup sihat. Pentadbiran Ujian Salah satu ciri ujian lapangan yang baik ialah keupayaan untuk mentadbir ramai bilangan pelaku dan mengambil masa singkat. Sekiranya sesi pengujian mengambil masa yang lama, keupayaan pelaku akan dipengaruhi oleh kelesuan dan kebosanan. Kelemahan pentadbiran ujian ini dapat diatasi dengan perancangan yang sistematik dan prosedur ujian yang teratur . Perancangan Satu sesi ujian perlu dirancang dengan sistematik sebelum ditadbir. Berikut ialah langkah- langkah yang harus dipertimbangkan dalam persediaan sesi ujian: 1. Memilih Ujian Komponen kecergasan fizikal boleh diuji dengan beberapa ujian yang berbeza. Contoh: Daya tahan otot boleh diuji sama ada dengan ujian tekan tubi atau ringkuk tubi separa 1 minit. Penguji boleh merancang untuk memilih ujian yang sesuai dengan mengambil kira bilangan pelaku terlibat serta peruntukan tempoh masa, peralatan yang sedia ada, ruang untuk mentadbir ujian serta bilangan pembantu penguji yang diperlukan. 13 BIDANG 4 2. Turutan ujian Bateri ujian yang teratur dan mudah diurus adalah dilaksanakan dalam bentuk litar. Turutan bateri ujian tersebut perlu dipastikan agar tidak menguji penggunaan otot atau anggota badan yang sama. Rajah 4.3 dan 4.4 menunjukkan turutan bateri ujian kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan lakuan motor. Ujian Lompat Jauh Berdiri (Ujian kuasa) Ujian Baling dan Tangkap Bola Tenis (Ujian koordinasi) Ujian Dirian Bangau (Ujian imbangan) Ujian larian T (Ujian ketangkasan) Ujian Lari Pecut 30 meter (Ujian kelajuan) Ujian Masa Reaksi Tangan (Ujian masa reaksi) Turutan bateri ujian kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan Ujian Lipatan Kulit (Ujian komposisi badan) Ujian Jangkauan Melunjur (Ujian feksibiliti) Ujian Genggaman Tangan (Ujian kekuatan otot) Ujian Tekan Tubi (Ujian daya tahan otot) Ujian bleep (Ujian daya tahan kardiovaskular) Turutan bateri ujian kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor Rajah 4.3 Turutan bateri ujian kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan. Rajah 4.4 Turutan bateri ujian kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor. Contoh: Satu pasukan bola tampar boleh diuji dari segi kuasa kaki melalui ujian lompat tinggi menegak, ketangkasan (ujian larian T), daya tahan otot tangan (tekan tubi 1 minit) dan daya tahan kardiovaskular (ujian bleep). Kebiasaannya, satu sesi pengujian akan melibatkan beberapa ujian (bateri ujian) yang menggabungkan beberapa komponen kecergasan berdasarkan kesihatan dan juga lakuan motor. Ujian-ujian tersebut boleh dijalankan secara serentak mengikut stesen. Satu bateri ujian kecergasan juga boleh dirancang dan dilaksanakan untuk keperluan sukan spesifik. 14 BIDANG 4 Contoh: Sebagai contoh, komponen fleksibiliti melalui ujian jangkauan melunjur melibatkan regangan otot hamstring dan sendi pinggul disusuli dengan ujian kekuatan fleksor tangan menggunakan alatan dinamometer genggaman tangan. Ujian yang memerlukan penggunaan tenaga yang banyak seperti ujian bleep harus disusun pada akhir sesi pengujian. 3. Peralatan ujian Ujian lapangan tidak memerlukan banyak alatan atau ramai penguji. Alatan sesuatu ujian lapangan perlu dalam keadaan baik dan dapat memberi ukuran yang tepat. Sesuatu alatan ujian perlu ditentu ukur (calibrate) sebelum digunakan. 4. Penguji Sesuatu ujian yang baik bergantung kepada kemahiran penguji. Pentadbiran sesuatu ujian perlu mengambil kira tentang bilangan orang penguji serta pembantu penguji. Penguji yang faham dengan prosedur dan biasa mentadbir ujian akan melancarkan pentadbiran ujian. Prosedur dan pemarkahan sesuatu ujian harus konsisten. Penguji yang tidak cekap dalam memberi arahan dan pemarkahan akan mempengaruhi kesahan dan kebolehpercayaan ujian tersebut. 5. Borang skor ujian Borang skor ujian untuk setiap pelaku harus disediakan sebelum sesi ujian. Ruang pengisian maklumat peribadi seperti nama, umur dan jantina dicatat terlebih dahulu sebelum ruang untuk catatan skor ujian. Ruang untuk catatan skor setiap ujian harus mengikut prosedur ujian masing-masing. Contoh borang skor ujian kecergasan berdasarkan kesihatan dan lakuan motor adalah seperti jadual 4.1 dan 4.2. SKOR UJIAN KECERGASAN BERDASARKAN KESIHATAN Tarikh: _____________ Tempat: ________________________ Masa: _________________ Nama: ______________________________________________ Berat (Kg): _____________ Tarikh Lahir: _________________ Umur: ________________ Tinggi (M): _____________ Jantina: _____________________ Ujian Percubaan 1 Percubaan 2 Percubaan 3 Percubaan Terbaik Purata Ujian Lipatan Kulit Triseps Medial calf Ujian Jangkauan Melunjur Ujian Genggaman Tangan Kiri Kanan Ujian Tekan Tubi Ujian Bleep Jadual 4.1 Contoh skor ujian kecergasan berdasarkan kesihatan. 15 BIDANG 4 SKOR UJIAN KECERGASAN BERDASARKAN LAKUAN MOTOR Tarikh: _____________ Tempat: ________________________ Masa: _________________ Nama: ______________________________________________ Berat (Kg): _____________ Tarikh Lahir: _________________ Umur: ________________ Tinggi (M): _____________ Jantina: _____________________ Ujian Percubaan 1 Percubaan 2 Percubaan 3 Percubaan Terbaik Purata Ujian Lompat Jauh Berdiri Ujian Baling dan Tangkap Bola Tenis Ujian Dirian Bangau Ujian Larian T Ujian Masa Reaksi Tangan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ujian Lari Pecut 30 meter Bulatkan Percubaan Terbaik Jadual 4.2 Contoh skor ujian kecergasan berdasarkan lakuan motor. Contoh: Seorang pelaku diberi dua percubaan bagi ujian jangkauan melunjur, maka ruang catatan skor ujian yang mencukupi perlu disediakan untuk mencatat dua percubaan tersebut. Begitu juga sekiranya hanya satu percubaan dibenarkan untuk ujian bleep, maka hanya satu ruang sahaja disediakan. Prosedur Ujian Prosedur ujian yang jelas dan lengkap dapat menjimatkan masa pelaksanaannya. Pelaku akan berasa yakin untuk mengambil ujian tersebut. Pelaku boleh diberikan beberapa percubaan untuk membiasakan diri dengan ujian kecergasan kecuali ujian yang memerlukan penggunaan tenaga yang banyak atau memenatkan seperti ujian bleep, lari pecut 30 meter atau ujian larian T. Penguji juga perlu sentiasa memberi galakan kepada pelaku melakukan percubaan yang terbaik dalam menjalankan sesuatu ujian. Terdapat beberapa jenis prosedur ujian yang perlu dipatuhi mengikut komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan lakuan motor. Prosedur ujian yang dijalankan adalah berdasarkan lima komponen dalam kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan iaitu komposisi badan, daya tahan kardiovaskular, daya tahan otot, kekuatan otot, dan fleksibiliti. Ujian Kecergasan Fizikal Berdasarkan Kesihatan 16 BIDANG 4 1 Ujian Komposisi Badan Sumber: Nieman (2011). Status % Lemak Badan Lelaki Perempuan Sangat Rendah 0-5 0-11 Rendah 6-10 12-15 Optimum 11-20 16-24 Sederhana Tinggi 21-25 25-30 Tinggi 26-30 31-36 Amat Tinggi >31 >37 Jadual 4.3 Status % kandungan lemak kanak-kanak umur 6-17 tahun. Foto 4.3 Ukuran lipatan kulit di triseps. Kiraan formula komposisi badan: Lelaki (6-17 tahun) % Lemak Badan= (0.735 x jumlah lipatan kulit triseps dan medial calf) + 1.0 Perempuan (6-17 tahun) % Lemak Badan= (0.1610 x jumlah lipatan kulit triseps dan medial calf) + 5.0 Ujian komposisi badan bertujuan menganggar kandungan lemak dalam badan. Ujian Lipatan Kulit Objektif : Menganggar kandungan lemak dalam badan Lokasi : Di dalam bilik tertutup Peralatan : • Borang skor • Pita ukur lembut • Kaliper lipatan kulit • Pen/pensel penanda khas Prosedur : 1. Semua pengukuran lipatan kulit diambil pada sebelah kanan badan. 2. Tandakan bahagian kulit yang hendak diukur (triseps dan medial calf- bahagian dalam betis). 3. Penguji meletak kaliper pada bahagian yang hendak diukur, cubit kulit menggunakan ibu jari dan jari telunjuk, lepaskan genggaman kaliper sepenuhnya dan ambil bacaan. 4. Penguji mengulang proses sebanyak tiga kali dan selang 15 saat untuk setiap ukuran bagi membolehkan bahagian yang diukur kembali kepada keadaan asal. 5. Ambil skor purata ketiga-tiga bacaan. Sumber: Nieman (2011). Antara ujian yang boleh mengukur komposisi badan ialah Indeks Jisim Tubuh, nisbah pinggang-pinggul dan lipatan kulit. Foto 4.2 Ukuran lipatan kulit di bahagian dalam betis (medial calf ). Ujian indeks jisim tubuh https://arasmega.com/qr- link/komposisi-tubuh-badan/ Hanya penguji daripada jantina yang sama dengan pelaku sahaja dibenarkan untuk mentadbir ujian ini. 17 BIDANG 4 Ujian daya tahan kardiovaskular bertujuan mengukur keupayaan jantung mengepam darah beroksigen dari peparu ke bahagian badan bagi proses pertukaran gas semasa senaman. Ujian Lari Ulang-alik Pelbagai Tahap (Ujian Bleep) Objektif : Mengukur daya tahan kardiovaskular Lokasi : Kawasan lapang di dalam atau di luar dewan dengan keluasan sekurang- kurangnya 30 meter x 30 meter Peralatan : • Jam randik • Kon atau penanda jarak dan lorong larian • Pita ukur • Pemain cakera padat serta cakera padat • Borang skor rakaman isyarat ujian bleep • Pembesar suara Prosedur : 1. Tandakan kawasan larian sejauh 20 meter. 2. Tandakan dua hujung jarak larian. 3. Pelaku berada di belakang garisan permulaan. 4. Pelaku mula berlari ulang-alik mengikut isyarat bunyi yang dimainkan dalam cakera padat. 5. Sekiranya pelaku sampai ke hujung sebelum isyarat bleep berbunyi, pelaku tersebut hendaklah berdiri di belakang garisan sehingga isyarat bleep seterusnya berbunyi. 6. Masa antara isyarat bleep akan berkurangan setiap tahap. Oleh itu, kelajuan larian hendaklah ditingkatkan. 7. Pelaku dikira tamat ujian sekiranya tidak dapat melepasi garisan kedua-dua hujung dua kali berturut-turut. 8. Sekiranya pelaku tidak sempat sampai ke satu hujung sebelum bunyi ‘bleep’, pelaku diberi peluang untuk sampai ke hujung tersebut dan perlu lari ke hujung yang lain sebelum ‘bleep’ seterusnya. 9. Pengumuman tahap terakhir daripada cakera padat sebelum pelaku tamat ujian diambil sebagai tahap pelaku. 10. Pelaku diberi satu kali percubaan untuk ujian ini. 11. Penguji dan pembantu perlu memantau larian pelaku agar mematuhi syarat ujian. 12. Pembantu penguji mencatatkan ulangan larian (tahap) pelaku pada borang skor. 13. Tahap larian terakhir yang dilalui oleh pelaku akan dirujuk kepada jadual khas untuk menganggarkan tahap V̇o2max pelaku. 2 Ujian daya tahan kardiovaskular Antara ujian daya tahan kardiovaskular ialah larian 2.4 kilometer, larian 12 minit, naik turun bangku 3 minit dan ujian lari ulang-alik pelbagai tahap. Ujian lain bagi daya tahan kardiovaskular http://arasmega.com/ qr-link/daya-tahan- kardio/ 18 BIDANG 4 Jadual 4.4 Tahap larian dan anggaran V̇ o2max (dalam kurungan). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 1 1(21.3) 2(21.7) 3(22.1) 4(22.4) 5(22.8) 6(23.1) 7(23.5) 2 8(21.3) 9(21.7) 10(22.1) 11(22.4) 12(22.8) 13(23.1) 14(23.5) 15(23.8) 3 16(24.2) 17(24.6) 18(24.9) 19(25.3) 20(25.6) 21(26.0) 22(26.3) 23(26.7) 4 24(26.4) 25(26.8) 26(27.2) 27(27.6) 28(28.0) 29(28.3) 30(28.8) 31(29.2) 32(29.5) 5 33(29.9) 34(30.2) 35(30.6) 36(31.0) 37(31.4) 38(31.8) 39(32.1) 40(32.5) 41(32.9) 6 42(33.3) 43(33.6) 44(34.0) 45(34.3) 46(34.8) 47(35.0) 48(35.5) 49(35.7) 50(36.2) 51(36.4) 7 52(36.8) 53(37.1) 54(37.5) 55(37.8) 56(38.1) 57(38.5) 58(38.8) 59(39.2) 60(39.5) 61(39.9) 8 62(40.2) 63(40.5) 64(40.9) 65(41.1) 66(41.5) 67(41.8) 68(42.2) 69(42.4) 70(42.9) 71(43.2) 72(43.3) 9 73(43.7) 74(43.9) 75(44.3) 76(44.5) 77(44.9) 78(45.2) 79(45.6) 80(45.8) 81(46.2) 82(46.5) 83(46.8) 10 84(47.1) 85(47.2) 86(47.7) 87(48.0) 88(48.3) 89(48.7) 90(48.9) 91(49.3) 92(49.5) 93(49.9) 94(50.2) 11 95(50.6) 96(50.8) 97(51.1) 98(51.4) 99(51.7) 100(51.9) 101(52.3) 102(52.5) 103(52.9) 104(53.2) 105(53.5) 106(53.8) 12 107(54.0) 108(54.3) 109(54.6) 110(54.8) 111(55.1) 112(55.4) 113(55.7) 114(56.0) 115(65.3) 116(56.5) 117(56.8) 118(57.1) 13 119(57.5) 120(57.6) 121(58.0) 122(58.2) 123(58.6) 124(58.7) 125(59.1) 126(59.3) 127(59.6) 128(59.8) 129(60.2) 130(60.6) 14 131(60.9) 132(61.1) 133(61.4) 134(61.7) 135(61.9) 136(62.2) 137(62.5) 138(62.7) 139(63.0) 140(63.2) 141(63.6) 142(63.8) 143(64.0) 15 144(64.4) 145(64.6) 146(64.9) 147(65.1) 148(65.4) 149(65.5) 150(65.9) 151(66.2) 152(66.4) 153(66.7) 154(66.9) 155(67.2) 156(67.5) 16 157(67.5) 158(68.0) 159(68.3) 160(68.5) 161(68.6) 162(69.0) 163(69.3) 164(69.5) 165(69.8) 166(69.9) 167(70.3) 168(70.5) 169(70.8) 170(70.9) 17 171(71.3) 172(71.4) 173(71.7) 174(71.9) 175(72.2) 176(72.4) 177(72.7) 178(72.9) 179(73.2) 180(73.4) 181(73.7) 182(73.9) 183(74.2) 184(74.4) 18 185(74.7) 186(74.8) 187(75.2) 188(75.3) 189(75.6) 190(75.8) 191(76.1) 19276.2) 193(76.6) 194(76.8) 195(77.0) 196(77.2) 197(77.5) 198(77.6) 199(77.9) 19 200(78.2) 201(78.3) 202(78.6) 203(78.8) 204(79.0) 205(79.2) 206(79.5) 207(79.7) 208(79.9) 209(80.2) 210(80.4) 211(80.6) 212(80.9) 213(81.1) 214(81.3) 20 215(81.6) 216(81.8) 217(82.0) 218(82.2) 219(82.5) 220(82.6) 221(82.9) 222(83.0) 223(83.4) 224(83.5) 225(83.8) 226(83.9) 227(84.2) 228(84.3) 229(84.7) 230(84.8) 21 231(85.0) 232(85.2) 233(85.5) 234(85.6) 235(85.9) 236(86.1) 237(86.3) 238(86.5) 239(86.8) 240(86.9) 241(87.2) 242(87.4) 243(87.6) 244(87.8) 245(88.0) 246(88.2) Sumber: http://www.topendsports.com/testing/beepcalc.htm 19 BIDANG 4 3 Ujian daya tahan otot Ujian Tekan Tubi Objektif : Mengukur keupayaan otot pectoralis, deltoid dan triseps menguncup secara berulang-ulang Lokasi : Di dalam dewan atau di padang Peralatan : • Tikar senaman (exercise mat ) • Span bersaiz 10 sentimeter • Jam randik • Borang skor Prosedur : 1. Pelaku meniarap di atas tikar senaman (exercise mat) atau lantai sambil disokong oleh kedua-dua tangan yang lurus. 2. Span diletakkan di bawah sternum pelaku. 3. Fleksi siku pada 90° sehingga sternum mencecah span dan kembali semula kepada keadaan asal (perlakuan tersebut dilakukan berulang kali sehingga tamat satu minit). 4. Satu ulangan yang lengkap ialah apabila pelaku dapat menurunkan badan sehingga mencecah span dan naik semula. 5. Bilangan yang berjaya dilakukan dalam tempoh masa satu minit diambil kira. 6. Pelaku perempuan melakukan ujian ini dengan menyokong badan mereka dengan lutut sementara pelaku lelaki perlu melakukan dengan lutut lurus dan menyokong badan mereka dengan hujung kaki. 7. Penguji mengira ulangan tekan tubi setiap kali sternum pelaku mencecah span. 8. Ulangan tekan tubi pelaku dicatat oleh pembantu penguji. 9. Pelaku diberi satu kali percubaan sahaja. Foto 4.4 Pelaku melakukan tekan tubi. Umur 15-19 tahun (ulangan) Kategori Lelaki Perempuan Cemerlang ≥ 39 ≥ 33 Amat Baik 29 - 38 25 - 32 Baik 23 - 28 18 - 24 Sederhana 18 - 22 12 - 17 Perlu latihan ≤ 17 ≤ 11 Jadual 4.5 Norma ujian tekan tubi. Sumber: Nieman (2011). Ujian daya tahan otot bertujuan mengukur keupayaan otot rangka menguncup berulang-ulang dalam masa yang lama. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat berkaitan ujian ringkuk tubi separa, mendagu dan plank. Antara ujian daya tahan otot ialah ujian ringkuk tubi separa, mendagu, plank dan tekan tubi. 20 BIDANG 4 4 Ujian Kekuatan Otot Foto 4.5 Pelaku menggenggam dinamometer. Ujian kekuatan otot bertujuan mengukur keupayaan otot menghasilkan daya yang maksimum dalam satu ulangan. Umur 15-19 tahun (bacaan dalam kilogram) Kategori Lelaki Perempuan Cemerlang ≥ 108 ≥ 68 Amat Baik 98 - 107 60 - 67 Baik 90 - 97 53 - 59 Sederhana 79 - 89 48 - 52 Perlu latihan ≤ 78 ≤ 47 Jadual 4.6 Norma ujian kekuatan genggaman tangan (Jumlah kedua tangan). Sumber: Nieman (2011). Ujian Kekuatan Genggaman Tangan Objektif : Mengukur kekuatan otot-otot fleksor tangan (flexor pollicis longus, flexor digitorum superficialis dan flexor digitorum profundus) Lokasi : Di dalam dewan atau di padang Peralatan : • Dinamometer genggaman tangan • Borang skor Prosedur : 1. Dinamometer diselaraskan mengikut kesesuaian saiz tangan pelaku. 2. Ruas hujung jari tangan yang menggengam dapat dilihat sebelum memulakan ujian. 3. Pelaku berdiri tegak dan pastikan tangan dan pergelangan tangan berada dalam keadaan yang lurus dan berada di sisi paha. 4. Pelaku menggenggam dinamometer tanpa fleksi siku atau tangan. 5. Pelaku perlu menghembus nafas semasa menggenggam dinamometer. 6. Dua kali percubaan diberikan untuk setiap tangan. 7. Bacaan nilai genggaman terbaik diambil kira oleh pembantu penguji. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat berkaitan ujian bangkit tubi tujuh tahap dan ujian kekuatan belakang. Antara ujian yang boleh mengukur kekuatan otot ialah ujian bangkit tubi tujuh tahap, ujian kekuatan belakang dan ujian kekuatan genggaman tangan. 21 BIDANG 4 5 Ujian Fleksibiliti Foto 4.6 Pelaku melakukan jangkauan melunjur. Ujian fleksibiliti bertujuan mengukur keupayaan sendi dan otot melakukan julat pergerakan yang maksimum. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat berkaitan ujian lentik belakang, squat dan lunge. Ujian Jangkauan Melunjur Objektif : Mengukur fleksibiliti sendi pinggul dan otot hamstring Lokasi : Di dalam dewan atau di padang Peralatan : • Kotak jangkauan melunjur • Borang skor Prosedur : 1. Pelaku duduk melunjur dengan telapak kaki menyentuh kotak jangkauan melunjur. 2. Kedua-dua tangan dalam kedudukan pronasi dan diluruskan dengan kedua telapak tangan bertindih. 3. Penguji memastikan kedudukan pelaku adalah betul sebelum memulakan ujian. 4. Pelaku menolak penanda pada kotak jangkauan melunjur sejauh yang boleh dalam satu pergerakan yang lancar tanpa mengenjut atau menyentak. 5. Pelaku kekalkan kedudukan jangkauan selama dua saat. 6. Dua percubaan diberi dan bacaan yang paling jauh diambil kira. 7. Pembantu penguji mencatat bacaan pada borang skor. Umur 15-19 tahun (bacaan dalam sentimeter) Kategori Lelaki Perempuan Cemerlang ≥ 39 ≥ 43 Amat Baik 34 - 38 38 - 42 Baik 29 - 33 34 - 37 Sederhana 24 - 28 29 - 33 Perlu latihan ≤ 23 ≤ 28 Jadual 4.7 Norma ujian jangkauan melunjur. Sumber: Nieman (2011). Antara ujian fleksibiliti ialah lentik belakang, squat, lunge dan jangkauan melunjur. 22 BIDANG 4 1 Ujian Kuasa Foto 4.7 Pelaku melakukan lompat jauh berdiri. Ujian kuasa bertujuan mengukur keupayaan menghasilkan daya maksimum dalam masa yang singkat. Ukuran dalam meter Jantina Lelaki Perempuan Umur 15 16 17+ 15 16 17+ Kategori Cemerlang 2.4 2.5 2.6 2.0 2.0 2.1 Amat Baik 2.2 2.3 2.4 1.8 1.7 1.8 Baik 2.0 2.1 2.2 1.6 1.6 1.6 Sederhana 1.8 2.0 2.0 1.5 1.5 1.5 Perlu Latihan 1.6 1.7 1.6 1.2 1.2 1.2 Jadual 4.8 Norma ujian lompat jauh berdiri. Sumber: Miller (2013). Ujian Lompat Jauh Berdiri Objektif : Mengukur kuasa otot kuadrisep, hamstring, gluteus dan gastroknemius Lokasi : Di dalam dewan atau di padang Peralatan : • Tikar lompat jauh berdiri atau pita ukur 10 meter • Borang skor Prosedur : 1. Pelaku bermula dari kedudukan berdiri. 2. Pelaku melompat dengan fleksi lutut dan menghayunkan tangan. 3. Setiap pelaku diberi tiga percubaan. Jarak di mana bahagian badan yang paling hampir dengan garis permulaan menyentuh tikar akan diukur sebagai jarak lompatan. 4. Sekiranya pelaku hilang imbangan dan jatuh ke belakang selepas mendarat, percubaan tersebut tidak dikira dan pelaku perlu ulang semula percubaan tersebut. 5. Jarak lompatan yang paling jauh akan diambil kira. Prosedur ujian yang dijalankan berdasarkan enam komponen dalam kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor iaitu kuasa, koordinasi, imbangan, masa reaksi ketangkasan, dan kelajuan. Antara ujian yang boleh mengukur kuasa ialah lompat tinggi menegak, melontar bola segar dan lompat jauh berdiri. Ujian Kecergasan Fizikal Berdasarkan Lakuan Motor Ujian lompat tinggi menegak https://arasmega.com/qr- link/kuasa/ 23 BIDANG 4 2 Ujian Koordinasi Ujian koordinasi bertujuan mengukur keupayaan koordinasi tangan dan mata dalam perlakuan sesuatu kemahiran motor. Murid lelaki dan perempuan umur 15-16 tahun Kategori Bilangan Cemerlang >35 kali Amat Baik 30 - 35 Baik 25 - 29 Sederhana 20 - 24 Perlu latihan <20 Jadual 4.9 Norma ujian koordinasi baling dan tangkap bola tenis. Sumber: Beashel & Taylor (1997). Ujian Baling dan Tangkap Bola Tenis Objektif : Mengukur koordinasi pergerakan tangan dan mata Lokasi : Di dalam dewan (dinding yang rata). Keluasan kawasan sekurang-kurangnya 5 meter. Peralatan : • Bola tenis • Jam randik • Pita ukur • Borang skor • Penanda garisan berdiri Prosedur : 1. Pelaku perlu membaling bola tenis ke arah dinding dan menangkap lantunan bola tenis tersebut. 2. Jarak di antara dinding dengan pelaku ialah 2 meter. 3. Penguji memberi arahan ‘mula’ dan masa mula dikira. 4. Pelaku membaling bola tenis ke dinding menggunakan tangan kanan dan menangkap lantunan bola tenis dari dinding dengan tangan kiri. Kemudian, pelaku membaling bola tenis ke dinding dengan tangan kiri dan menangkap lantunan bola tenis dari dinding menggunakan tangan kanan. Ulangan yang sama dilakukan selama 30 saat. 5. Balingan diteruskan walaupun pelaku gagal menangkap bola tersebut. 6. Pembantu penguji mengira bilangan yang berjaya ditangkap dalam masa yang ditetapkan. 7. Pelaku diberi dua percubaan dan bilangan tangkapan yang tertinggi diambil kira. Foto 4.8 Pelaku membaling dan menangkap bola tenis. 2 meter 2 meter Antara contoh ujian koordinasi ialah ujian baling dan tangkap bola tenis. 24 BIDANG 4 3 Ujian Imbangan Sumber: Miller (2013). Umur 19-24 tahun (bacaan dalam saat) Kategori Lelaki Perempuan Baik ≥ 37 ≥ 23 Sederhana 15-36 8-22 Perlu latihan ≤ 14 ≤ 7 Jadual 4.10 Norma ujian dirian bangau. Foto 4.9 Pelaku melakukan dirian bangau. Ujian imbangan bertujuan mengukur keupayaan mengekalkan dan mengawal keseimbangan badan dalam keadaan pegun atau bergerak. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat berkaitan ujian imbangan kayu dan ujian imbangan bintang. Ujian Dirian Bangau Objektif : Mengukur keupayaan mengimbangi badan secara statik Lokasi : Di dewan atau di padang. Disyorkan lokasi yang senyap agar tidak mengganggu konsentrasi pelaku semasa melakukan ujian. Peralatan : • Jam randik • Borang skor Prosedur : 1. Pelaku berdiri dengan sebelah kaki yang dominan. 2. Telapak kaki bukan dominan diletakkan di bahagian tepi lutut kaki dominan. 3. Pelaku mencekak kedua-dua belah tangan di pinggang. 4. Pelaku mengangkat tumit kaki dominan dan kekalkan imbangan seberapa lama yang boleh apabila arahan sedia dan mula diberikan oleh pembantu penguji. 5. Pembantu penguji menggunakan jam randik untuk mengira tempoh masa imbangan pelaku. 6. Catatan masa dikira sebaik sahaja tumit kaki dominan diangkat dan tamat apabila pelaku tersebut hilang imbangan. 7. Pelaku akan dianggap hilang imbangan apabila: (a) Salah satu atau kedua-dua belah tangan melepasi pegangan di pinggang. (b) Tumit kaki dominan mula menyentuh lantai semula. 8. Tiga percubaan diberi, percubaan yang terbaik sahaja dikira sebagai skor ujian. Antara ujian yang boleh mengukur imbangan ialah imbangan kayu, imbangan bintang dan dirian bangau. 25 BIDANG 4 4 Ujian Masa Reaksi Ujian masa reaksi bertujuan mengukur keupayaan bertindak balas terhadap sesuatu rangsangan. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat berkaitan ujian masa reaksi pilihan. Murid lelaki dan perempuan umur 15-16 tahun Kategori Skor Cemerlang < 7.5 cm Amat Baik 7.5 - 15.9 cm Baik 16.0 - 20.4 cm Sederhana 20.5 - 28 cm Perlu latihan > 28 cm Jadual 4.11 Norma ujian masa reaksi. Sumber: Davis et al. (2004). Ujian Masa Reaksi Tangan Objektif : Mengukur masa reaksi tangan Lokasi : Di dalam dewan atau bilik Peralatan : • Meja • Kerusi • Borang skor • Pembaris kayu (1 meter) Prosedur : 1. Pelaku duduk dan letak sebelah tangan yang dominan ke atas meja. 2. Pelaku buka ibu jari dan jari telunjuk seluas lebih kurang 8 sentimeter, bersedia untuk menyepit pembaris berukuran 1 meter. 3. Penguji berdiri sambil memegang pembaris tersebut dengan hujung bawahnya (bacaan 0) separas dengan kedua-dua jari pelaku. 4. Penguji melepaskan pembaris tersebut pada sela masa yang berbeza apabila pelaku menyebut ‘sedia.’ 5. Pelaku akan menangkap pembaris tersebut dengan kedua-dua ibu jari dan jari telunjuk. 6. Catatan ukuran diambil apabila kedua-dua jari tersebut menyepit pembaris. 7. Angka tersebut mewakili jarak yang dilalui (d). 8. Pelaku diberi 10 percubaan. Purata semua percubaan diambil sebagai ukuran jarak (d). 9. Masa yang diambil untuk pelaku menangkap pembaris yang dilepaskan dianggap sebagai masa reaksi (t) mudah pelaku tersebut. Masa reaksi (t) dikira dengan formula: Sumber: http://www.radford.edu/jkell/Reaction%20Times.pdf Masa reaksi (t) = √d/(490 cm/saat2) Foto 4.10 Pelaku mengukur reaksi tangan. Antara ujian yang boleh mengukur masa reaksi ialah ujian masa reaksi pilihan dan ujian masa reaksi tangan. 26 BIDANG 4 5 Ujian Ketangkasan Ujian Larian T Objektif : Mengukur keupayaan menukar arah pergerakan dengan cepat Lokasi : Peralatan : • Pita ukur • Pita pelekat • Borang skor • Penanda • Timing gate atau jam randik Prosedur : 1. Pelaku mula dari garisan permulaan, berlari ke penanda A dan sentuh penanda A dengan tangan kanan. 2. Pelaku berlari sisi ke penanda B, sentuh penanda tersebut dengan tangan kiri dan sekali lagi berlari sisi ke penanda C dan sentuh penanda tersebut dengan tangan kanan. 3. Pelaku berlari sisi ke penanda A serta menyentuhnya dengan tangan kiri dan seterusnya lari undur kembali ke kad garisan permulaan. 4. Kegagalan menyentuh mana-mana penanda dianggap tidak sah dan pelaku perlu ulangi percubaan tersebut selepas rehat seketika. 5. Pembantu penguji memantau agar peraturan ujian dipatuhi oleh pelaku. 6. Masa dianalisa apabila pelaku melepasi garisan penamat. 7. Pelaku dibenarkan rehat 3 minit selepas percubaan pertama. 8. Dua kali percubaan diberi kepada pelaku dan masa yang terbaik akan diambil kira oleh pembantu penguji sebagai skor ujian. Ujian ketangkasan bertujuan mengukur keupayaan menukar arah pergerakan dengan cepat. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat berkaitan ujian lari ulang- alik 10 meter dan ujian ketangkasan Illinois. Atlet Sekolah Menengah Kategori Masa (saat) Cemerlang ≤ 10.01 Amat Baik 10.01 - 10.13 Baik 10.14 - 10.37 Sederhana 10.38 - 10.67 Perlu latihan ≥ 10.68 Jadual 4.12 Norma ujian ketangkasan T. Sumber: Hoffman (2014). Foto 4.11 Pelaku melakukan larian T. 1 2 4 3 5 Antara ujian yang boleh mengukur ketangkasan ialah lari ulang- alik 10 meter, ujian ketangkasan Illinois dan ujian larian T. Rajah 4.5 Pelan ujian larian T. B A C 9.14 m 4.57 m 9.14 m Mula/ Tamat 4.57 m 1 3 4 2 5 Di dalam, di luar dewan atau di padang yang mempunyai keluasan sekurang- kurangnya 50 meter x 50 meter. Permukaan tempat ujian dilakukan tidak licin dan selamat untuk pelaku bertukar arah larian dengan cepat. 27 BIDANG 4 6 Ujian Kelajuan Foto 4.13 Pelaku berlari pecut sejauh 30 meter. Ujian kelajuan bertujuan untuk mengukur keupayaan seseorang berlari pecut dari kedudukan statik sejauh 30 meter. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat berkaitan ujian lari pecut 40 meter. Umur 16-19 tahun (bacaan dalam saat) Kategori Lelaki Perempuan Cemerlang ≤ 4.0 ≤ 4.5 Amat Baik 4.0 – 4.2 4.5 – 4.6 Baik 4.3 – 4.4 4.7 – 4.8 Sederhana 4.5 – 4.6 4.9 – 5.0 Perlu latihan >4.6 > 5.0 Jadual 4.13 Norma ujian lari pecut 30 meter. Sumber: Davis et al. (2000). Ujian Lari Pecut 30 meter Objektif : Mengukur kelajuan berlari pecut Lokasi : Di balapan atau kawasan rata yang mempunyai jarak larian sekurang-kurangnya 50 meter Peralatan : • Timing gate atau jam randik • Kon • Borang skor • Bendera Prosedur : 1. Sepasang timing gate diletakkan di garisan permulaan larian dan sepasang lagi diletakkan di garisan penamat. Jarak di antara garisan permulaan dan penamat ialah 30 meter. 2. Jam randik boleh digunakan sebagai alat gantian timing gate. 3. Pelaku berdiri dalam keadaan sedia di garisan permulaan. 4. Pelaku mula berlari apabila sudah bersedia. 5. Pelaku berlari pecut sehingga melepasi garisan penamat. 6. Masa akan mula dicatat apabila pelaku tersebut melepasi timing gate di garisan permulaan dan tamat apabila pelaku melepasi garisan penamat. 7. Pembantu penguji mengambil bacaan daripada timing gate atau jam randik. 8. Pelaku diberi rehat selama tiga minit sebelum memulakan percubaan kedua. 9. Dua kali percubaan dan hanya masa yang terbaik sahaja diambil kira oleh pembantu penguji. Foto 4.12 Timing gate Antara ujian yang boleh mengukur kelajuan ialah pecut 30 meter dan 40 meter. Perakam timing gate mencatat masa larian secara wayarles daripada dua pasang pengesan yang diletakkan di permulaan dan penamat jarak larian. 28 BIDANG 4 Norma ialah standard atau piawai yang dicapai dalam sesuatu ujian (Morrow et al., 2015). Norma dibina dengan mengumpul skor yang dicapai oleh pelaku mengikut umur, jantina atau mempunyai ciri-ciri yang sama. Data yang dikumpul dianalisis secara statistik sebelum dibentuk standard atau tahap ujian tersebut. Walaupun norma ujian kecergasan berguna untuk membandingkan skor keputusan seseorang dalam ujian itu, namun beberapa perkara perlu diambil perhatian semasa mentafsir keputusan ujian tersebut. 1. Prosedur ujian Terdapat variasi dalam setiap prosedur ujian yang akan memberikan keputusan berbeza. 2. Populasi dan umur peserta Kebanyakan norma ujian kecergasan dibentuk daripada data peserta luar negara yang berkemungkinan berbeza dari segi keupayaan fizikal dan bentuk tubuh dengan peserta negara kita. Data yang dikutip untuk membina norma akan mempengaruhi pentafsiran keputusan ujian yang diambil pada masa kini, sebagai contoh carta Indeks Jisim Tubuh yang dibina oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) mungkin tidak sesuai untuk penduduk Asia. Semasa Ujian Selepas Ujian Setiap pelaku diberikan borang skor ujian untuk diisi maklumat peribadi. Pelaku boleh dibahagikan kepada beberapa kumpulan dan bermula di setiap stesen ujian masing-masing. Setiap stesen ujian akan bermula secara serentak dan kemudian pelaku akan bergerak ke stesen ujian mengikut turutan yang teratur. Pelaku boleh menjalankan ujian dengan selamat dan mengurangkan masa menunggu. Selesai taklimat tentang prosedur ujian serta turutannya, pelaku akan menyerahkan borang skor ujian kepada pembantu penguji di stesen ujian masing-masing. Biasanya, pelaku akan menjalani aktiviti memanaskan badan sebelum memulakan sesi pengujian. Norma Semua dapatan ujian setiap pelaku perlu dimasukkan dengan teliti dalam borang skor keseluruhan atau perisian komputer sebelum dianalisis. Hasil analisis tersebut boleh merujuk kepada norma tempatan sekiranya ada (seperti norma SEGAK) atau norma yang sedia ada dari luar negara. 29 BIDANG 4 Setelah melakukan ujian kecergasan fizikal dengan prosedur yang betul, langkah seterusnya ialah penghasilan laporan keputusan ujian. Satu kaedah yang baik adalah dengan menunjukkan perkembangan komponen kecergasan dalam bentuk graf atau jadual yang membolehkan pelaku mengetahui tahap kecergasan fizikal mereka. Paparan keputusan ujian boleh memotivasikan mereka untuk terus berlatih dan menjaga kecergasan fizikal. Individu yang lemah dalam sesuatu komponen kecergasan harus dibantu oleh guru untuk mengatasi kelemahan tersebut. Keputusan ujian kecergasan fizikal tidak boleh digunakan untuk menggredkan pelaku tetapi sebagai panduan untuk membantu mereka meningkatkan kecergasan. Rajah 4.6 Faktor-faktor yang mempengaruhi kecergasan. Laporan Ujian Kecergasan Fizikal 3. Hubung kait komponen kecergasan dengan sukan Seseorang perlu memahami definisi komponen kecergasan serta hubung kaitnya dengan keperluan untuk sesuatu sukan. Sebagai contoh, nilai komposisi badan seorang atlet lontar peluru mungkin berada pada peringkat obes, namun berat badan yang tinggi ini diperlukan untuk membantu atlet tersebut dalam memindahkan daya semasa melontar peluru. Setiap pelaku juga tidak mempunyai pencapaian ujian kecergasan yang sama. Terdapat faktor lain yang mempengaruhi kecergasan seseorang pelaku seperti yang ditunjukkan dalam rajah 4.6. Genetik Pemakanan Kematangan Motivasi pelaku semasa ujian Status sosioekonomi keluarga Pengalaman lepas dan latar belakang pelaku Peluang untuk bersenam atau bersukan Faktor yang mempengaruhi kecergasan 30 BIDANG 4 Secara berkumpulan, rancang dan laksanakan satu sesi ujian kecergasan fizikal terhadap pemain dalam pasukan hoki. Laporkan perancangan dan pelaksanaan ujian kecergasan fizikal tersebut dalam bentuk folio dengan menyediakan maklumat seperti prosedur ujian yang dipilih, peralatan ujian, norma ujian dan cadangan penambahbaikan prosedur yang digunakan. Laporan Ujian Kecergasan Fizikal Berdasarkan Kesihatan Sekolah: _____________________________________________ Tarikh Ujian: _______________________ Lelaki Perempuan Catatan Bilangan murid keseluruhan Bilangan yang mengambil ujian Dikecualikan (sebab kesihatan) Bilangan murid yang mencapai tahap kecergasan memuaskan Ujian komposisi badan Ujian daya tahan kardiovaskular Ujian daya tahan otot Ujian kekuatan otot Ujian fleksibiliti Semua ujian Cadangan tindakan susulan: ________________________ Laporan Ujian Kecergasan Fizikal Berdasarkan Lakuan Motor Sekolah: _____________________________________________ Tarikh Ujian: _______________ Lelaki Perempuan Catatan Bilangan murid keseluruhan Bilangan yang mengambil ujian Dikecualikan (sebab kesihatan) Bilangan murid yang mencapai tahap kecergasan memuaskan Ujian kuasa Ujian koordinasi Ujian imbangan Ujian masa reaksi Ujian ketangkasan Ujian kelajuan Semua ujian Cadangan tindakan susulan: ______________________ Jadual 4.14 Contoh laporan ujian kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan. Jadual 4.15 Contoh laporan ujian kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor. 31 BIDANG 4 1. Apakah komponen kecergasan yang diukur dengan alat dinamometer genggaman tangan? A. Fleksibiliti B. Imbangan C. Kekuatan otot D. Daya tahan otot 2. Nyatakan ujian yang bersesuaian untuk mengukur komponen kecergasan berikut. (a) Daya tahan otot (b) Kekuatan otot (c) Kuasa 3. Huraikan langkah-langkah persediaan yang perlu diambil untuk melaksanakan sesuatu sesi ujian fizikal. 4. Tahap kecergasan fizikal setiap atlet berbeza walaupun mereka melalui program latihan yang sama. Huraikan tiga (3) faktor yang mempengaruhi perbezaan tersebut. 5. Anda dikehendaki menjalankan satu sesi ujian kecergasan fizikal terhadap satu pasukan badminton. Pilih lima (5) ujian yang dapat mengukur komponen kecergasan berkaitan dengan keperluan sukan tersebut. Komponen kecergasan tersebut boleh merangkumi gabungan kecergasan berdasarkan kesihatan dan lakuan motor. Huraikan sebab anda memilih ujian-ujian tersebut. 6. Lakarkan satu litar susunan bateri ujian bagi ujian kecergasan fizikal yang berkait dengan keperluan sukan bola sepak. 7. Pada pendapat anda, banding beza ujian lapangan kecergasan fizikal dengan ujian makmal. 32 BIDANG 4 Unit M atlamat latihan fizikal adalah untuk menghasilkan perubahan jangka masa panjang pada sistem tubuh (Bompa & Haff, 2009). Fungsi latihan fizikal adalah untuk meningkatkan keupayaan fizikal, fisiologi dan prestasi pelaku. Sistem tubuh badan seperti sistem kardiovaskular, sistem saraf, sistem otot dan sistem rangka akan melalui adaptasi daripada latihan fizikal seseorang. Program latihan kecergasan yang sistematik dan berasaskan sains sukan dapat meningkatkan kecergasan fizikal mengikut keperluan sukan. Unit ini membincangkan prinsip-prinsip latihan yang menjadi asas kepada perancangan dan pelaksanaan satu program latihan kecergasan fizikal. PrinsiP latihan FiziKal 4.3 Standard Pembelajaran: Menerangkan prinsip latihan fizikal. 4.3.1 4.3.2 Menerangkan contoh aplikasi prinsip latihan dalam latihan fizikal. 33 BIDANG 4 Prinsip Latihan Fizikal Prinsip latihan fizikal merupakan satu set ‘peraturan’ semasa merancang dan melaksanakan sesuatu program latihan kecergasan fizikal agar atlet dapat mencapai matlamat latihan kecergasan yang ditetapkan. Prinsip latihan ini diaplikasikan untuk semua program latihan fizikal, sama ada latihan sistem tenaga anaerobik, aerobik atau sistem otot rangka. Prinsip-prinsip latihan fizikal diterangkan menggunakan akronim SPORRTIVE seperti yang ditunjukkan dalam rajah 4.7. Kekhususan (Specificity) Prinsip ini menerangkan bahawa faedah sesuatu komponen kecergasan akan diperoleh sekiranya bentuk latihan yang Progresif (Progressive) Prinsip ini menyatakan bahawa tambahan bebanan harus dilakukan secara beransur-ansur dan bukan secara mendadak. Peningkatan beban latihan secara beransur-ansur akan memberi peluang sistem badan mengadaptasi tekanan dan seterusnya meningkatkan prestasi. Tempoh atau intensiti latihan yang meningkat secara mendadak akan menyebabkan atlet mengalami kelesuan dan tidak sempat pulih. Atlet tersebut juga akan berisiko mengalami kecederaan sekiranya beban latihan tidak ditambah secara progresif. S pecificity Kekhususan P rogressive Progresif O verload Lebihan Bebanan R eversibility Kebolehbalikan R est & Recovery Rehat dan Pemulihan Tedium Kebosanan I ndividualised Individual V ariability Kepelbagaian E njoyment Keseronokan Rajah 4.7 Prinsip latihan fizikal. Istilah ‘tambah beban secara progresif’ berasal dari atlet gusti Yunani bernama Milo yang menjalani latihan bebanan dengan memikul seekor anak lembu semasa muda sehingga binatang itu menjadi lembu dewasa. diberikan melatih anggota badan spesifik. Prinsip ini juga perlu dipatuhi dalam melatih kemahiran sukan. Atlet gimnastik mempunyai kekuatan yang baik pada bahagian anggota atas badan hasil daripada latihan khusus dalam sukan tersebut tetapi mungkin kurang kuat pada otot kakinya. Atlet lontar peluru perlu berlatih untuk pergerakan melontar dan bukan semata-mata melatih kekuatan otot melalui latihan bebanan sahaja. 34 BIDANG 4 Lebihan Bebanan (Overload) Prinsip ini menyatakan bahawa melakukan ‘lebih daripada apa yang biasa dilakukan’ adalah perlu sekiranya ingin menghasilkan peningkatan dalam komponen kecergasan. Sesuatu kumpulan otot termasuk otot jantung, perlu ditambah beban latihan lebih daripada kebiasaannya untuk menjadi lebih kuat. Sekiranya seseorang ingin meningkatkan daya tahan ototnya, maka otot tersebut perlu dilatih dengan tempoh lebih lama daripada tempoh latihan sebelumnya. Kebolehbalikan (Reversibility) Segala faedah yang diperoleh hasil daripada lebihan bebanan sesuatu latihan akan berkurangan atau hilang sekiranya seseorang berhenti berlatih. Kadar penurunan kesan latihan bergantung kepada komponen kecergasan tertentu. Kajian telah menunjukkan bahawa penurunan adalah perlahan dan sedikit (lebih kurang 10%) untuk komponen kekuatan otot selepas seseorang berhenti melakukan latihan kekuatan selama lapan minggu (Abernethy et al., 1994; Stager & Tanner, 2008). Namun demikian, penurunan antara 30% hingga 40% akan dialami dalam daya tahan otot sekiranya seorang atlet berhenti berlatih untuk tempoh masa yang sama. Penurunan daya tahan kardiovaskular adalah paling banyak (40%) apabila seorang atlet berhenti berlatih selama empat hingga enam minggu (Mujika & Padilla, 2000). Sekiranya atlet tersebut mendapat rehat seketika, sistem dalam tubuh badan akan pulih dan menyesuaikan diri untuk menghadapi beban latihan yang seterusnya. Seyle, 2013 Rehat dan Pemulihan (Rest and Recovery) Tubuh atlet memerlukan rehat dan pemulihan setelah melakukan latihan berat supaya tubuh dapat mengadaptasi tekanan yang dialami semasa latihan sebelumnya. Proses adaptasi ini membolehkan sistem dalam badan berfungsi dengan lebih baik untuk sesi latihan yang berikut dan meningkatkan tahap kecergasan. Atlet akan pulih daripada latihan berat atau perlawanan selepas satu hingga tiga hari. Kegagalan untuk rehat dan pemulihan daripada latihan berat akan menyebabkan atlet tersebut mengalami kelesuan fizikal dan mental. Kebosanan (Tedium) Kebosanan berlaku kerana atlet berlatih terlalu lama bagi acara seperti olahraga, renang dan gimnastik serta kerap berlatih berseorangan. Jurulatih perlu memastikan bahawa atlet tidak berasa bosan dengan latihan yang lama. Atlet boleh bermain sukan lain untuk melatih sistem tenaga atau komponen kecergasan yang sama bagi mengelakkan kebosanan seperti atlet bola sepak bermain sepak takraw. Dalam kumpulan, pilih satu sukan dan bincangkan aktiviti latihan alternatif yang boleh mengelakkan kebosanan atlet terhadap sukan tersebut. 35 BIDANG 4 Perbezaan Individu (Individualised) Prinsip ini bermaksud setiap individu akan mengalami perbezaan pada kesan latihan walaupun melalui satu program latihan yang sama. Justeru seorang jurulatih perlu mengambil kira ciri-ciri individu di bawah pengawasannya. Salah satu cara mengatasi perbezaan individu adalah dengan merancang satu program latihan mengikut individu. Walaupun rumit dan memakan masa, namun program latihan sebegini lebih berkesan. Kepelbagaian (Variability) Prinsip ini menyatakan bahawa mempelbagaikan tempoh, intensiti dan aktiviti latihan fizikal akan menghasilkan faedah berbanding mengulangi aspek latihan yang sama. Prinsip kepelbagaian dapat mengelakkan kebosanan, meningkatkan motivasi atlet dan menimbulkan unsur keseronokan. Prinsip ini penting dalam melatih kemahiran sukan kerana dalam situasi pertandingan, jarang kemahiran dilakukan secara berulang. Prinsip ini juga dapat meningkatkan prestasi atlet kerana atlet tersebut berlatih dalam suasana mirip pertandingan. Cadangan untuk mempelbagaikan program latihan adalah seperti: • Tukar lokasi tempat latihan. • Pelbagaikan aktiviti latihan. • Ubah latihan yang berbentuk ulangan dengan mirip pertandingan. • Anjur pertandingan ubah suai contohnya mengecilkan saiz kawasan permainan bagi bola sepak atau hoki. Keseronokan (Enjoyment) Satu sesi latihan harus memberi keseronokan kepada atlet sebagai galakan untuk terus berlatih. Jurulatih dapat membantu atlet mencapai keseronokan semasa berlatih dengan mempelbagaikan aktiviti latihan dan memberi galakan positif kepada atlet. Salah satu aktiviti yang memberikan keseronokan dan lari daripada rutin latihan ialah memperkenalkan permainan ‘dodge ball’. Aktiviti ini juga boleh melatih ketangkasan atlet di samping menimbulkan keseronokan. Jurulatih harus menggunakan bola yang sesuai untuk permainan tersebut bagi menjaga keselamatan atlet-atletnya. Pilih satu sukan berpasukan dan gunakan kreativiti untuk mencadangkan satu sesi latihan permainan yang diubahsuai. Pengubahsuaian boleh mengambil kira: • Bilangan pemain • Saiz kawasan permainan • Peraturan permainan 36 BIDANG 4 Selain daripada prinsip-prinsip latihan yang dikemukakan dalam akronim SPORRTIVE, terdapat satu lagi prinsip atau pemboleh ubah yang perlu diambil kira semasa merancang dan melaksanakan satu program latihan, terutamanya dalam prinsip lebihan bebanan iaitu, kekerapan (Frequency), intensiti (Intensity), masa (Time) dan jenis (Type) atau dikenali dengan akronim FITT (Dick, 2007). Untuk memastikan sesi latihan fizikal berkesan, setiap aktiviti latihan perlu mengaplikasikan pemboleh ubah FITT sepanjang sesi tersebut agar kesan latihan yang diingini tercapai. Kekerapan (Frequency) F Kekerapan bermaksud berapa kali (kuantiti) atlet melakukan sesuatu latihan. Penyelidik mencadangkan agar atlet melakukan aktiviti fizikal sekurang-kurangnya tiga hari seminggu secara berselang sehari untuk rehat. Contohnya, latihan pada hari Isnin diikuti dengan rehat pada hari Selasa sebelum berlatih pada hari Rabu dan rehat pada hari Khamis. Kekerapan latihan minimum ini dicadangkan untuk atlet meningkatkan dan mengekalkan kecergasan dan kesihatan yang asas. Amalan rehat pasif iaitu tidak melakukan sebarang aktiviti fizikal atau sebaliknya melakukan latihan setiap hari dalam masa singkat sebelum sesuatu pertandingan adalah amalan yang harus dielakkan. Peningkatan kecergasan dan kemahiran tidak akan berlaku bagi satu sesi latihan yang kurang dari tempoh enam minggu sekiranya tiada sebarang latihan persediaan sebelum ini. i Intensiti (Intensity) Intensiti bermaksud tahap ‘susah’ atau ‘berat’ (difficult or heavy) sesuatu latihan tersebut. Atlet perlu melakukan latihan berintensiti tinggi untuk memperoleh tahap kecergasan dan kemahiran sukan. Intensiti latihan untuk meningkatkan daya tahan kardiovaskular boleh dianggar melalui kiraan kadar nadi semasa latihan. Kadar nadi untuk latihan berintensiti sederhana adalah antara 60% hingga 75% daripada kadar nadi maksimum. Kadar nadi untuk latihan berintensiti tinggi pula antara 75% hingga 90% daripada kadar nadi maksimum (ACSM, 2012). Denyutan nadi anda boleh diambil dan dikesan di: (a) karotid (b) radial Gunakan dua jari (jari telunjuk dan jari tengah) untuk merasa denyutan nadi. Jangan tekan dengan kuat apabila mencari atau merasa denyutan. Gunakan jam tangan sebagai panduan masa. Mula kira denyutan dengan ‘0’ dan ambil bacaan untuk 10 saat. Nilai yang diperoleh didarab dengan 6. Denyutan nadi ialah degupan otot jantung yang dapat dikesan di arteri. FITT Cara mengukur kadar nadi maksimum http://arasmega.com/ qr-link/cara-mengukur- kadar-denyutan-nadi- maksimum/ 37 BIDANG 4 Masa (Time) t Tempoh masa sesuatu latihan akan mempengaruhi tahap kecergasan atlet. Tempoh masa melakukan sesuatu latihan bergantung kepada intensiti sesuatu aktiviti. Contohnya, tempoh masa untuk latihan daya tahan kardiovaskular adalah antara 30 hingga 60 minit pada intensiti sederhana (60% hingga 75% daripada kadar nadi maksimum seseorang). Manakala, tempoh latihan jeda atau litar adalah lebih singkat kerana intensiti latihan tersebut lebih tinggi dan atlet memerlukan masa untuk pulih. Tempoh masa untuk aktiviti regangan statik setiap sendi dan otot adalah antara 30 hingga 60 saat untuk meningkatkan fleksibiliti atau kelenturan sendi dan otot tersebut. t Jenis (Type) Kesedaran dan peningkatan minat terhadap kecergasan fizikal dalam kalangan masyarakat telah menyebabkan pelbagai jenis latihan dibentuk atau diubah suai. Contohnya, latihan kardiovaskular kini boleh dijalankan di rumah dengan menggunakan alatan treadmill. Begitu juga dengan ciptaan serta pengubahsuaian alatan untuk latihan bebanan. Antara trend yang diamalkan ialah latihan menggunakan alatan sebagai bebanan seperti mengangkat tayar atau mengayun tali. Foto 4.15 Pelaku mengangkat tayar. Foto 4.14 Pelaku mengayun tali. Latihan bebanan boleh direka cipta menggunakan peralatan sedia ada, contohnya guni beras diisi dengan pasir untuk dijadikan beban. 38 BIDANG 4 APLIKASI prinsip latihan dalam latihan fizikal Latihan berterusan Beberapa prinsip latihan boleh diaplikasi melalui latihan fizikal seperti latihan berterusan, latihan jeda dan latihan bebanan. 1 Progresif dan Intensiti Latihan yang berkesan untuk meningkatkan sistem tenaga aerobik adalah dengan menambahkan masa perlakuan aktiviti tersebut tetapi pada intensiti yang sederhana (60% hingga 75% daripada kadar nadi maksimum). Tempoh latihan yang berkesan ialah tidak kurang dari 30 minit dan ditambah secara beransur-ansur sehingga 60 minit. Kebosanan dan Keseronokan Aktiviti latihan berterusan boleh dipelbagaikan daripada larian jarak jauh kepada aktiviti berbasikal. Kepelbagaian aktiviti boleh mengelakkan kebosanan dan menimbulkan keseronokan atlet untuk terus berlatih. Kekerapan serta Rehat dan Pemulihan Kekerapan latihan daya tahan kardiovaskular adalah antara tiga hingga lima hari seminggu dengan selang rehat selepas sehari atau dua hari latihan Contoh latihan berterusan seperti larian jarak jauh perlahan (LSD), berbasikal atau renang jarak jauh. Antara prinsip latihan yang diaplikasikan ialah: Latihan jeda 2 Intensiti Berlari selama 2 minit pada 70% hingga 80% daripada kadar denyutan nadi maksimum dan rehat aktif dengan berjalan atau joging sehingga kadar nadi menurun 120 denyutan seminit sebelum mengulangi larian. Progresif Tempoh atau jarak larian boleh ditambahkan secara beransur-ansur apabila tahap kecergasan meningkat. Rajah 4.8 Contoh larian jeda. Berjalan Joging Lari Kepelbagaian Mengubah latihan dengan memilih permainan yang mempunyai unsur latihan jeda (masa kerja dan diselang-selikan dengan masa rehat) seperti bola sepak atau bola keranjang. Latihan jeda ialah latihan larian pada sesuatu jarak atau masa dan diselang-selikan dengan masa rehat yang aktif. Antara prinsip latihan yang diaplikasikan ialah: 39 BIDANG 4 Latihan bebanan Layari laman sesawang dan cari maklumat tentang One Repetition Maximum (1RM) in weight training. 3 Lebihan Bebanan Meningkatkan beban yang perlu diatasi atau menambah ulangan perlakuan mengangkat beban tersebut. Kekerapan Kekerapan menjalani latihan bebanan bergantung kepada tahap kecergasan seseorang atlet. Atlet yang baharu boleh didedahkan dengan latihan selama 2 hingga 3 kali seminggu sementara atlet yang pernah menjalani latihan bebanan boleh melakukan antara 3 hingga 5 kali seminggu. Kekhususan Melatih otot spesifik secara selang-seli antara anggota bawah badan dengan anggota atas badan. Intensiti Intensiti boleh ditentukan dengan anggaran satu ulangan maksimum (1RM) beban yang boleh diatasi oleh atlet. Cadangan anggaran intensiti latihan untuk meningkatkan daya tahan otot melalui latihan bebanan adalah antara 40% hingga 60% 1RM dengan ulangan yang tinggi (10 hingga 15 kali). Intensiti latihan untuk meningkatkan kekuatan otot atau kuasa pula sebanyak 70% hingga 90% 1RM tetapi dengan ulangan antara 3 hingga 6 kali sahaja. Contoh latihan bebanan ialah seperti penggunaan dumbel, barbel atau peralatan latihan bebanan seperti treadmill atau multigym. Antara prinsip latihan yang diaplikasikan ialah: Intensiti dan kekerapan latihan bebanan harus mengikut keupayaan individu. Tiada individu yang mempunyai keupayaan otot yang sama dan latihan ini perlu mengutamakan keselamatan semasa melakukannya. Secara berpasangan, senaraikan prinsip-prinsip latihan fizikal yang boleh diaplikasikan dalam sukan lompat tinggi. 40 BIDANG 4 1. Tahap kecergasan pelaku didapati menurun setelah berhenti berlatih selepas musim pertandingan. Apakah prinsip latihan fizikal yang dapat menerangkan keadaan tersebut? A. Kebosanan B. Kepelbagaian C. Rehat dan pulih D. Kebolehbalikan 2. Huraikan keempat-empat pemboleh ubah yang dinyatakan dalam prinsip FITT. 3. Dengan menggunakan lima daripada prinsip latihan, jelaskan bagaimana anda merancang satu program latihan fizikal selama enam minggu untuk meningkatkan keupayaan aerobik pemain bola baling sekolah anda. 4. Jelaskan prinsip-prinsip latihan berikut: (a) Lebihan bebanan (b) Kekhususan (c) Rehat dan pemulihan 5. Bincangkan aktiviti latihan sukan alternatif yang boleh menimbulkan keseronokan di samping melatih komponen kecergasan dan kemahiran dalam sukan bola jaring. 41 BIDANG 4 Kaedah latihan FiziKal Unit 4.4 Menyenarai latihan yang meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik dan anaerobik. Menyenarai latihan yang meningkatkan kecekapan sistem otot rangka. Memerihal isi padu dan intensiti latihan sebagai pemboleh ubah dalam latihan. Merancang dan melaksanakan latihan meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik dan anaerobik. Merancang dan melaksanakan latihan yang meningkatkan kecekapan sistem otot rangka. Menghitung beban latihan selepas melakukan latihan jarak jauh perlahan (Long Slow Distance - LSD) dan sebelum latihan jeda berdasarkan intensiti dan isi padu latihan. Merancang dan melaksanakan satu sesi latihan fizikal bagi sukan yang dipilih. Menerangkan perbezaan antara keletihan dengan kelesuan otot. Merancang strategi mengurangkan keletihan dan kelesuan otot semasa melakukan latihan fizikal. 4.4.1 4.4.6 4.4.5 4.4.2 4.4.7 4.4.3 4.4.8 4.4.4 4.4.9 Standard Pembelajaran: U nit ini membincangkan secara terperinci jenis latihan fizikal yang dapat meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik, anaerobik dan sistem otot rangka. Perbincangan meliputi jenis latihan yang bersesuaian dan perancangan serta pelaksanaan latihan-latihan tersebut. Perancangan program latihan adalah berdasarkan kepada prinsip-prinsip latihan yang telah dibincangkan dalam unit sebelum ini. Selain itu, konsep keletihan dan kelesuan otot turut dijelaskan bertujuan merancang strategi untuk mengurangkan keletihan serta kelesuan otot semasa melakukan aktiviti fizikal. 42 BIDANG 4 Latihan jeda jarak jauh adalah perlakuan aktiviti fizikal seperti berlari, berbasikal dan berenang pada intensiti tinggi yang berulang antara 2 minit hingga 5 minit dan diselang-selikan dengan tempoh rehat dan pemulihan melalui aktiviti berintensiti rendah seperti joging dan berjalan. Latihan jeda jarak jauh dapat membina daya tahan aerobik dan membakar lebih banyak kalori. Corak latihan ini banyak diamalkan dalam latihan sukan renang, basikal dan larian dalam olahraga. Variasi latihan jeda jarak jauh adalah seperti latihan fartlek dan latihan piramid. kaedah latihan fizikal dan kecekapan sistem tenaga Latihan fizikal yang dijalankan berkeupayaan untuk meningkatkan kecekapan sistem tenaga, iaitu aerobik, anaerobik dan otot rangka. Sistem tenaga aerobik ialah sistem tenaga dominan yang digunakan oleh tubuh badan untuk melakukan aktiviti fizikal secara berpanjangan. Latihan sistem tenaga aerobik juga dikenali sebagai latihan kardiovaskular yang biasanya dilakukan pada permulaan satu program latihan fizikal. Tujuan latihan ini adalah untuk meningkatkan kecekapan penggunaan tenaga dengan kehadiran bekalan oksigen. Aktiviti yang bersesuaian untuk melatih sistem tenaga adalah berintensiti sederhana agar atlet sentiasa mendapat bekalan oksigen berterusan semasa latihan. Terdapat beberapa jenis latihan yang biasa digunakan untuk melatih sistem tenaga aerobik iaitu Latihan Jarak Jauh Perlahan (LSD) dan Latihan Jeda Jarak Jauh. Latihan Meningkatkan Kecekapan Sistem Tenaga Aerobik Latihan Jarak Jauh Perlahan (Long Slow Distance,LSD) Latihan Jeda Jarak Jauh Latihan jarak jauh perlahan (LSD) ialah aktiviti berterusan dan tidak memerlukan kemahiran yang tinggi seperti joging, senaman Sistem tenaga aerobik bermaksud tenaga (ATP) dihasilkan dengan kehadiran oksigen. Namun kadar penghasilan tenaga ini adalah perlahan. Aerobic Capacity http://arasmega.com/qr- link/aerobic-capacity/ aerobik atau berbasikal jarak jauh. Tempoh aktiviti ini biasanya antara 30 hingga 60 minit. Contoh aktiviti memerlukan gabungan kemahiran dan tahap kecergasan yang baik adalah seperti renang. Atlet renang boleh berenang jarak jauh dengan kuak rangkak atau kuak dada dengan objektif membina daya tahan kardiovaskular. Kemudahan alatan senaman seperti treadmill dan basikal ergometer juga boleh digunakan untuk latihan aerobik. Latihan jeda popular pada masa kini ialah Latihan Jeda Berintensiti Tinggi (High Intensity Interval Training, HIIT) yang dapat meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik. 43 BIDANG 4 Latihan ini menggabungkan larian berterusan dengan latihan jeda, iaitu melibatkan larian pelbagai kelajuan. Biasanya latihan ini dilakukan di kawasan yang mempunyai laluan berbukit. Latihan fartlek membolehkan aktiviti larian pada kelajuan yang berbeza diselang-seli dengan berjalan (rehat). Permukaan persekitaran yang beralun membolehkan atlet berlari laju untuk mendaki cerun dan mengurangkan kelajuan semasa menuruni bukit atau jalan pada permukaan rata. Nisbah latihan dan rehat adalah tidak tetap dan dilakukan mengikut keupayaan atlet. Latihan Fartlek Latihan Piramid Latihan piramid melibatkan aktiviti larian laju pada jarak yang meningkat, diselang-seli dengan rehat dan pemulihan pada jarak yang sama. Sebagai contoh, larian laju pada jarak 100 meter akan diselang-selikan dengan jalan (rehat aktif) sejauh jarak yang sama sebelum lari laju untuk 200 meter dan rehat aktif sejauh jarak yang sama. Jarak seterusnya akan meningkat ke 400 meter, 800 meter dan mungkin 1200 meter. Apabila atlet selesai menjalani rehat dan pemulihan, jarak larian dan rehat akan diulangi dari jarak paling jauh sehingga paling dekat (1200 meter, 800 meter, 400 meter, 200 meter dan 100 meter). Nama latihan Fartlek berasal daripada bahasa Sweden yang bermaksud speed play. Kenal pasti persekitaran dalam kawasan sekolah yang sesuai untuk melaksanakan latihan fartlek. Rancang dan laksanakan satu laluan yang sesuai untuk latihan tersebut. Tandakan laluan tersebut untuk kelajuan larian yang berbeza. Layari laman sesawang untuk mencari video mengenai latihan Fartlek. 44 BIDANG 4 Jadual 4.16 Contoh program latihan meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik. Hari Ahad Rehat Isnin Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu Latihan Jeda LSD Litar LSD Fartlek Rehat Aktif Aktiviti Lari 400 meter 30 minit • Tekan tubi • Lari Ulang- alik 10 meter • Bangkit Tubi Separa • Lompat tali • Plank • Burpee 30 minit 40 minit • Sukan alternatif (selain daripada rutin) • Main bersama rakan Ulangan 10 - 30 saat setiap aktiviti - - Rehat Jalan 400 meter - 30 saat antara aktiviti - - Set 2 - 3 - - Intensiti Sederhana Rendah Tinggi Rendah Sederhana Isi padu Tinggi Rendah Sederhana Rendah Sederhana Sistem tenaga anaerobik ialah sistem tenaga yang menggunakan glukosa dalam otot sebagai sumber tenaga utama dengan kurang atau tiada bekalan oksigen. Sistem tenaga anaerobik digunakan untuk melakukan aktiviti yang laju dan pantas pada intensiti tinggi seperti lari pecut atau kayuhan pecut. Kelebihan sistem tenaga anaerobik ialah tenaga dapat dibekalkan dengan cepat kepada otot. Namun, kelemahan sistem tenaga anaerobik ialah pengumpulan asid laktik dalam sel otot dan salur darah sebagai hasil sampingan. Asid laktik akan merencatkan penguncupan otot dan menyebabkan kelesuan sekiranya tidak diuraikan. Oleh itu, latihan anaerobik adalah bertujuan untuk meningkatkan toleransi sel otot untuk mengumpul asid laktik dan menguraikannya dengan cepat. Latihan ini biasa dilakukan selepas atlet membina daya tahan aerobik dalam program latihan fizikal. Terdapat beberapa jenis latihan yang biasa digunakan untuk melatih sistem tenaga anaerobik seperti latihan jeda jarak dekat dan latihan daya tahan untuk kelajuan (speed-endurance). Latihan Meningkatkan Kecekapan Sistem Tenaga Anaerobik Jadual 4.16 menunjukkan contoh latihan yang boleh dijalankan untuk meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik. 45 BIDANG 4 Jadual 4.17 Contoh program latihan meningkatkan kecekapan sistem tenaga anaerobik. Jarak Aktiviti Ulangan Rehat Set Rehat antara set 150 meter Lari pecut 6 Jalan 50 meter 3 Jalan sehingga kadar nadi turun ke 120 denyutan seminit 200 meter Lari pecut 5 Joging 100 meter 3 Jalan sejauh 400 meter Konsep latihan jeda jarak dekat adalah sama dengan latihan sistem tenaga aerobik cuma perbezaannya adalah dari segi tempoh melakukan sesuatu aktiviti, intensiti dan masa rehat. Manipulasi ketiga-tiga pemboleh ubah iaitu tempoh melakukan aktiviti, intensiti dan masa rehat dapat membantu seseorang atlet meningkatkan penggunaan sistem tenaga anaerobik (perlakuan yang laju dan berkuasa) dan melambatkan kelesuan (perlakuan yang dapat dilakukan dengan lebih lama). Jadual 4.17 menunjukkan contoh program latihan yang dapat meningkatkan kecekapan sistem tenaga anaerobik. Latihan Jeda Jarak Dekat Sumber: Elliott & Mester (1998). Jenis latihan anaerobik Tempoh latihan (saat) Rehat Intensiti Ulangan Kelajuan 10 - 40 5 kali tempoh latihan Hampir maksimum 2 - 10 Daya tahan 30 - 90 Sama dengan tempoh latihan Hampir maksimum 2 - 10 Jadual 4.18 Masa rehat setiap latihan. Latihan ini boleh dibahagikan kepada dua jenis iaitu latihan untuk kelajuan dan latihan untuk daya tahan. Kedua-dua latihan tersebut bertujuan meningkatkan kecekapan penggunaan sistem tenaga anaerobik bagi aktiviti yang memerlukan pergerakan laju dan berintensiti tinggi. Perbezaan antara kedua latihan ini ialah tempoh masa rehat. Latihan Daya Tahan untuk Kelajuan (speed-endurance) 46 BIDANG 4 Latihan Meningkatkan Kecekapan Sistem Otot Rangka Latihan sistem otot rangka bertujuan membina kekuatan dan daya tahan otot serta tisu pengikat (tendon dan ligamen) sendi-sendi tubuh. Terdapat beberapa jenis latihan yang digunakan untuk melatih sistem otot rangka seperti latihan pliometrik, latihan litar, latihan fleksibiliti dan latihan bebanan. Latihan ini boleh dibahagikan kepada lima kategori iaitu: 1. Menggunakan berat badan sendiri Aktiviti latihan ini menggunakan berat badan pelaku sendiri sebagai beban latihan. Aktiviti ini banyak melibatkan pergerakan fleksi dan ekstensi anggota tubuh seperti kalistenik. Pergerakan yang boleh meningkatkan kecekapan sistem otot rangka seperti lompat bintang, tekan tubi dan bangkit tubi. 2. Latihan bersama rakan Selain daripada berat badan sendiri, latihan sistem otot rangka juga boleh melibatkan rakan sebaya. Pelbagai aktiviti kekuatan dan fleksibiliti boleh dilakukan dengan menggunakan rakan sebagai pembantu. Aktiviti ini juga lebih menyeronokkan dan boleh membina kesepaduan pasukan. Foto 4.19 Aktiviti membina kekuatan otot dan kelenturan bersama rakan. Foto 4.18 Tekan tubi Foto 4.16 Lompat bintang Foto 4.17 Bangkit tubi 47 BIDANG 4 3. Latihan berfungsi (Functional) Latihan ini bertujuan untuk melatih otot dan keseluruhan badan. Latihan ini mencadangkan bahawa pergerakan sukan melibatkan semua otot dan sendi yang berkait antara satu dengan lain (kinetic chain). Latihan ini bukan sahaja melatih kekuatan otot, malah melatih kestabilan pelaku semasa melakukan kemahiran sukan spesifik. Latihan berfungsi ini menggunakan peralatan yang memberi rintangan secara dinamik seperti tiub elastik (resistance bands) dan bola stabiliti (swiss ball). Foto 4.21 Contoh beban bebas. Foto 4.20 Contoh latihan berfungsi. 5. Peralatan Peralatan latihan bebanan ialah peralatan untuk membina kecergasan otot. Peralatan ini lebih selamat dan dapat menyediakan pelbagai aktiviti dalam latihan meningkatkan kecekapan sistem otot rangka. Foto 4.22 Contoh latihan menggunakan peralatan. 4. Beban bebas (free weights) Kaedah latihan beban bebas antara yang paling lama dan kerap digunakan. Latihan ini menggunakan dumbel dan barbel. Kelebihan latihan ini ialah beban pada dua peralatan tersebut boleh ditambah atau dikurangkan. 48 BIDANG 4 Latihan pliometrik bertujuan untuk melatih pergerakan atlet supaya menjadi pantas dan eksplosif. Kebanyakan latihan ini tertumpu kepada anggota kaki. Latihan pliometrik tidak digalakkan untuk atlet yang baharu kerana mempunyai risiko kecederaan. Mereka harus menjalani latihan bebanan untuk membina daya tahan dan kekuatan otot terlebih dahulu sebelum menjalani latihan pliometrik (Hoeger & Hoeger, 2013). Contoh latihan pliometrik adalah seperti berikut: Ketahui 10 latihan pliometrik terbaik Latihan Pliometrik Latihan pliometrik berasal dari bahasa Latin plyos dan metrik yang bermaksud ‘lebih’ dan ‘ukur’. Latihan tersebut dimulakan di Rusia sekitar 1960-an dan dikenali sebagai ‘latihan lompatan’. Kaedah latihan ini diubah suai menjadi latihan untuk meningkatkan kuasa oleh Fred Wilt dari Amerika Syarikat pada tahun 1975. Lompat mendalam (Depth jumps) Latihan ini memerlukan atlet melompat atau melangkah turun dari kotak atau para ke lantai dan kemudian melompat sekali lagi. Lompat atas kotak (Box drills) Latihan ini menggunakan kotak atau para yang dibuat khas untuk melompat dan mendarat. Latihan ini memerlukan atlet untuk melompat melepasi halangan-halangan kecil dengan laju. Lompat ketinting (Multiple hops) Latihan ini melibatkan lompat setempat yang mana pelaku perlu menyentuh kedua-dua hujung kaki pada aras lompatan tertinggi. Lompat pike (Pike jumps) Latihan ini memerlukan atlet melompat dan mendarat di tempat yang sama berulang kali. Lompat setempat (Jumps in place) http://arasmega.com/ qr-link/10-latihan- pliometrik-terbaik/ 49 BIDANG 4 Latihan litar sesuai untuk melatih daya tahan otot. Atlet melakukan aktiviti senaman yang berbeza dalam satu litar. Aktiviti senaman ini boleh melibatkan berat badan sebagai beban atau menggunakan alatan latihan bebanan. Susunan aktiviti harus mengambil kira latihan ke atas kumpulan otot yang berbeza. Bilangan ulangan dan set perlu dipantau mengikut tahap kecergasan seseorang atlet. Latihan ini dapat mengatasi masalah ketidakseimbangan perkembangan otot yang boleh merencatkan prestasi atlet. Selain itu, latihan litar dapat mengatasi masalah kebosanan dalam kalangan atlet semasa berlatih. Jadual 4.19 Contoh program latihan Pliometrik selama lima minggu. Minggu 1 2 3 4 5 Aktiviti Set x ulangan Lompat setempat 3 x 10 kali Lompat setempat 3 x 10 kali Lompat setempat 2 x 10 kali Lompat setempat 1 x 10 kali Lompat melepasi halangan 1 x 10 kali Lompat sebelah kaki 1 x 10 kali Lompat sebelah kaki 2 x 10 kali Lompat melepasi halangan 6 x 5 kali Lompat setempat sebelah kaki 3 x 5 kali Lompat setempat 3 x 5 kali Lompat melepasi halangan 2 x 5 kali Lompat melepasi halangan 2 x 5 kali Lompat sisi 1 x 5 kali Lompat melepasi halangan 2 x 10 kali Lompat pike 2 x 5 kali Lompat mendalam 2 x 5 kali Lompat mendalam 2 x 10 kali Lompat mendalam 1 x 10 kali Lompat mendalam 1 x 10 kali Lompat melepasi halangan 1 x 5 kali Lompat atas kotak 1 x 5 kali Lompat atas kotak 1 x 5 kali Lompat atas kotak 2 x 5 kali Lompat mendalam 2 x 5 kali Isi padu (Jumlah lompatan) 60 lompatan 80 lompatan 70 lompatan 60 lompatan 60 lompatan Latihan Litar 50 BIDANG 4 Latihan fleksibiliti dalam bentuk regangan dinamik sesuai dilakukan apabila atlet sudah menjalani sesi pemanasan badan. Regangan dinamik melibatkan pergerakan anggota badan sambil meregangkan otot dan tisu pengikat sendi secara dinamik dan beransur-ansur sehingga mencapai julat pergerakan maksimum. Aktiviti ini boleh melibatkan pergerakan yang mirip dengan kemahiran sukan spesifik seperti pemain badminton mengayun raket untuk membuat smesy secara perlahan dan beransur-ansur laju sehingga melakukan smesy pada bulu tangkis. Foto 4.24 Contoh latihan fleksibiliti bagi regangan dinamik dan regangan statik. Foto 4.23 Contoh latihan fleksibiliti. Latihan fleksibiliti merupakan aktiviti regangan bertujuan untuk meningkatkan julat pergerakan sendi-sendi tubuh secara progresif. Latihan fleksibiliti melibatkan regangan statik pada otot sendi dan pergerakan dinamik sendi-sendi. Latihan fleksibiliti adalah spesifik pada anggota badan. Walaupun aktiviti regangan dilakukan semasa sesi memanaskan badan, namun ini tidak mencukupi. Latihan fleksibiliti yang khusus perlu dimasukkan menjadi sebahagian daripada program latihan fizikal. Kekerapan sesi latihan fleksibiliti yang disyorkan ialah sekurang-kurangnya 2 kali seminggu dan tempoh regangan setiap sendi antara 30 saat hingga 60 saat. Sukan seperti gimnastik dan terjun memerlukan latihan fleksibiliti yang lebih lama. Latihan flesibiliti terdapat dalam bentuk regangan dinamik, regangan statik dan Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (PNF). Latihan fleksibiliti dalam bentuk regangan statik pula sesuai dilakukan semasa sesi menyejukkan badan (cooling down). Regangan statik berkesan kerana otot-otot dan tisu pengikat seperti ligamen dan tendon telah menerima bekalan darah yang secukupnya. Justeru, otot dan tisu pengikat dapat diregangkan dengan maksimum. Latihan Fleksibiliti Melakukan aktiviti regangan statik pada otot dan sendi sebelum melakukan senaman memanaskan badan seperti joging tidak digalakkan. Hal ini kerana otot-otot dan tisu pengikat pada sendi-sendi tersebut belum menerima bekalan oksigen dan nutrien yang mencukupi. Sesi memanaskan badan perlu dimulakan dengan aktiviti dinamik yang boleh meningkatkan kadar pernafasan dan peredaran darah seperti berjoging atau aerobik sebelum menjalankan regangan dinamik untuk menambahkan julat pergerakan sendi. Regangan Dinamik Regangan Statik Pada pendapat anda, mengapakah regangan dinamik lebih baik daripada regangan statik semasa melakukan aktiviti pemanasan badan? 51 BIDANG 4 Foto 4.25 Latihan fleksibiliti PNF. Hasilkan satu folio bergambar menunjukkan pelbagai aktiviti fleksibiliti mengikut anggota badan. Latihan fleksibiliti Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (PNF) pada asalnya merupakan sebahagian daripada kaedah pemulihan dalam fisioterapi sebelum diperluaskan kepada sukan. Aktiviti PNF dilakukan dengan bantuan rakan untuk meregangkan otot dan sendi lebih daripada julat yang mampu dilakukan seorang diri. Rakan akan meregangkan sendi atlet tersebut dengan perlahan dan kekal statik untuk lebih kurang 6 saat. Atlet akan bertindak balas untuk penguncupan otot-otot di kawasan sendi yang diregangkan. Perlakuan ini diulang untuk dua hingga tiga kali sebelum bertukar ke sendi lain. Aktiviti ini didapati berkesan meningkatkan julat pergerakan sendi di samping membina kekuatan pada otot- otot di sekeliling sendi. Rakan yang membantu dalam regangan mesti berhati-hati semasa meregangkan sendi rakannya. Proprioceptive Neuromuscular Facilitation (PNF) Membantu rakan semasa melakukan latihan dapat membina semangat kesepaduan bersama. Latihan Bebanan Latihan bebanan merupakan latihan mengatasi beban atau rintangan oleh sekumpulan otot. Beban boleh terdiri daripada berat badan sendiri atau beban luar seperti dumbel atau peralatan latihan bebanan. Objektif latihan bebanan ialah membina daya tahan otot, kekuatan otot atau kuasa. Antara prinsip latihan yang diaplikasikan dalam latihan bebanan ialah lebihan bebanan, kekerapan menjalani latihan, kekhususan melatih otot spesifik dan intensiti latihan. Intensiti latihan bebanan ditentukan dengan menganggar satu ulangan maksimum (1RM) beban yang boleh diatasi oleh atlet. Jadual 4.20 hingga 4.23 merupakan garis panduan latihan bebanan berdasarkan prinsip latihan mengikut keupayaan kategori atlet. 52 BIDANG 4 Jadual 4.21 Garis panduan bina (hipertrofi) otot. Atlet Baharu Atlet Berpengalaman Atlet Elit Tempoh 2 - 4 minggu 2 - 4 minggu 2 - 4 minggu Set setiap aktiviti senaman 1 - 3 ≥ 3 ≥ 3 Ulangan setiap set 8 - 12 6 - 12 6 - 12 Rehat antara set 30 - 90 saat 30 - 90 saat 30 - 90 saat Intensiti (% 1RM) 70 - 80% 70 - 85% 70 - 85% Isi padu Sederhana Sederhana Sederhana Jadual 4.22 Garis panduan kekuatan otot. Atlet Baharu Atlet Berpengalaman Atlet Elit Tempoh 2 - 4 minggu 2 - 4 minggu 2 - 4 minggu Set setiap aktiviti senaman 1 - 3 ≥3 ≥3 Ulangan setiap set ≤ 6 ≤ 6 ≤ 6 Rehat antara set 2 - 5 minit 2 - 5 minit 2 - 5 minit Intensiti (% 1RM) ≥ 70% ≥ 80% ≥ 85% Isi padu Rendah Rendah Rendah Jadual 4.23 Garis panduan kuasa. Atlet Baharu Atlet Berpengalaman Atlet Elit Tempoh - 2 - 4 minggu 2 - 4 minggu Set setiap aktiviti senaman - 1 - 3 3 - 6 Ulangan setiap set - 3 - 6 1 - 6 Rehat antara set - 2 - 5 minit 2 - 5 minit Intensiti (% 1RM) - 30 - 60% 70% - 90% Isi padu - Rendah Rendah Jadual 4.20 Garis panduan daya tahan otot. Atlet Baharu Atlet Berpengalaman Atlet Elit Tempoh 2 - 4 minggu 2 - 4 minggu 2 - 4 minggu Set setiap aktiviti senaman 1 - 3 ≥ 3 ≥ 3 Ulangan setiap set 10 - 15 10 - 15 10 - 25 Rehat antara set ≤ 30 saat ≤ 30 saat ≤ 30 saat Intensiti (% 1RM) 65% 70% 75% Isi padu Tinggi Tinggi Tinggi Dalam kumpulan kecil, rancang dan jalankan satu program latihan bebanan selama enam minggu untuk membina daya tahan otot anggota atas badan (upper body) dan bawah badan (lower body). Intensiti dan kekerapan latihan bebanan harus mengikut keupayaan individu. Tidak ada individu yang mempunyai keupayaan otot yang sama dan latihan ini perlu mengutamakan keselamatan semasa melakukannya. 53 BIDANG 4 1 3 pemboleh ubah dalam latihan FIZIKAL Keberkesanan sesuatu program latihan bergantung kepada pemboleh ubah-pemboleh ubah tertentu. Jurulatih harus sentiasa memantau kesan pengubahsuaian pemboleh ubah ini agar atlet memperoleh manfaat sepenuhnya dan tidak mengalami kelesuan atau kecederaan semasa menjalani sesi latihan. Isi padu dan intensiti latihan merupakan pemboleh ubah yang terlibat dalam memastikan keberkesanan sesuatu program latihan. Perubahan pada kedua-dua pemboleh ubah ini bergantung kepada objektif dan matlamat program latihan. Isi padu latihan bermaksud jumlah aktiviti (kuantiti) yang dilakukan semasa latihan. Komponen yang dianggap sebagai isi padu latihan ialah: Intensiti latihan bermaksud kualiti sesuatu latihan. Intensiti diukur melalui kuasa (jumlah tenaga yang dihasilkan dalam satu masa). Komponen yang boleh digunakan untuk mengukur intensiti latihan seperti: Isi padu dan Intensiti Latihan Isi padu Intensiti Tempoh latihan Contoh: masa yang diambil dalam latihan daya tahan kardiovaskular. 2 Jarak larian Contoh: mengukur jarak dalam latihan daya tahan kardiovaskular. Ulangan dan beban dalam latihan bebanan Contoh: mengukur latihan bebanan seperti berikut: Bilangan set x Ulangan x Beban 1 Kelajuan perlakuan Intensiti sesuatu latihan boleh dianggar melalui tekanan mental seperti konsentrasi atau tumpuan semasa melakukan sesuatu aktiviti. Contohnya, atlet sukan tempur seperti taekwondo atau judo perlu memberi tumpuan sepenuhnya kepada pergerakan lawan semasa bertanding. 54 BIDANG 4 2 Beban atau rintangan yang diatasi dalam satu masa Intensiti dalam latihan bebanan diukur melalui peratus keupayaan mengatasi beban maksimum sebanyak satu ulangan (One Repetition Maximum). Ukuran ini diperoleh dengan kemampuan pelaku mengangkat sesuatu beban sekali sahaja. Nilai tersebut ialah beban 1RM. Intensiti latihan bebanan ditetapkan dengan menghitung peratus daripada 1RM untuk latihan bebanan. 3 Sistem tenaga yang terlibat Perubahan sistem tenaga aerobik kepada anaerobik bergantung kepada intensiti latihan. Tempoh latihan atau aktiviti fizikal tidak akan bertahan lama sekiranya sistem tenaga anaerobik digunakan kerana penghasilan asid laktik menyebabkan kelesuan otot. 4 Kadar nadi latihan (peratus kadar nadi maksimum) Perubahan ini boleh dikesan melalui kadar nadi. Intensiti latihan melebihi 80% daripada kadar nadi maksimum akan menyebabkan fisiologi tubuh bertukar daripada sistem tenaga aerobik kepada sistem tenaga anaerobik. Proses pemantauan intensiti semasa pelaku melakukan latihan boleh dilakukan dengan alat pengesan kadar denyutan jantung yang dipasang pada tubuh atau dengan mengambil kadar nadi sebaik sahaja tamat sesuatu latihan. Foto 4.26 Pengesan kadar denyutan jantung. Pakai pengesan kadar denyutan jantung (Heart Rate Monitor) dan ambil bacaan kadar denyutan jantung latihan sambil berlari atas treadmill atau basikal ergometer. Catat tempoh masa dan bacaan kadar denyutan jantung tersebut. 55 BIDANG 4 Jadual 4.24 Isi padu dan intensiti mengikut kategori atlet. Atlet Isi padu Intensiti RPE Baharu 30 - 60 minit 50 - 65% KNM 4 - 5 Pertengahan 30 - 45 minit 65 - 75% KNM 6 - 7 Elit 15 - 30 minit 75 - 90% KNM 8 - 9 KNM = Kadar Nadi Maksimum Kadar nadi latihan yang bersesuaian mengikut objektif latihan: Latihan aerobik: 65% hingga 75% daripada kadar nadi maksimum. Latihan anerobik: 75% hingga 90% daripada kadar nadi maksimum. Contoh: Sekiranya Ahmad berumur 17 tahun, kadar nadi maksimum direkodkan 196. Maka, kadar nadi Ahmad untuk latihan aerobik ialah antara 127 (65% daripada 196) hingga 147 (75% daripada 196) denyutan seminit. Jadual 4.24 menunjukkan isi padu dan intensiti latihan mengikut kategori atlet. Beban latihan dirujuk pada Target Heart Rate (THR) dan Rate of Perceived Exertion (RPE) seperti dalam jadual 4.25. Kadar Persepsi Latihan (Rate of Perceived Exertion) merupakan salah satu proses untuk pemantauan intensiti. Kadar nadi maksimum (KNM) = 208 – (0.7 x umur) Intensiti boleh diukur melalui maklum balas daripada individu atau atlet dengan menggunakan carta Rate of Perceived Exertion (RPE) yang mempunyai skala 0-10. Tahap kecekapan aerobik atlet adalah asas yang baik digunakan bagi merancang kesesuaian beban latihan. Walaupun nilai V̇O2max ialah pengukur daya tahan aerobik paling tepat, namun kaedah yang lebih praktikal digunakan untuk menghitung beban latihan atlet adalah dengan menggunakan kiraan sasaran kadar nadi latihan (Target Heart Rate, THR). Kaedah menganggar intensiti latihan adalah dengan mengira kadar nadi yang bersesuaian semasa latihan menggunakan formula berikut: Pengiraan Beban Latihan Sumber: Tanaka et al. (2001). 56 BIDANG 4 Hubungan antara Isi padu dengan Intensiti Latihan Interaksi antara isi padu dengan intensiti latihan merupakan asas kepada sesuatu program latihan. Manipulasi antara dua pemboleh ubah latihan bukan sahaja mematuhi prinsip latihan, malah akan memberi kesan terhadap adaptasi fisiologi dan peningkatan prestasi seseorang atlet. Hubungan antara isi padu dengan intensiti latihan ialah berkadar songsang. Sekiranya isi padu latihan ditambah, maka intensiti latihan perlu dikurangkan dan sebaliknya. Isi padu Intensiti Jadual 4.26 Contoh beban latihan secara progresif untuk atlet baharu. Minggu Kekerapan (Sesi /minggu) Isi padu (Tempoh latihan) Intensiti (%KNM) RPE 1 - 4 3 - 4 25 - 30 45 - 50% 3 - 4 5 - 7 3 - 4 30 - 40 50 - 60% 5 - 6 8 - 10 3 - 5 30 - 40 55 - 65% 6 - 7 11 - 14 4 - 5 40 - 60 60 - 75% 7 - 8 Jadual 4.25 Kadar Persepsi Latihan/Rate of Perceived Exertion (RPE). Bagi atlet baharu, beban latihan semakin meningkat sejajar dengan prinsip progresif dalam latihan seperti yang ditunjukkan dalam jadual 4.26. Skala RPE Aktiviti % KDN Penggunaan Sistem Tenaga 0 Rehat 1 Sangat senang 50 % 2 3 Senang 4 5 Agak senang 70 % Aerobik 6 Agak susah 7 8 Susah 80 % 9 10 Sangat susah 90 % 100 % Anaerobik 57 BIDANG 4 Jadual 4.28 Interaksi antara isi padu dengan intensiti latihan. Fasa Latihan Isi padu Intensiti Komponen dan objektif latihan Persediaan umum Tinggi (80%) Rendah (20%) Bina daya tahan aerobik dan otot Persediaan khusus Sederhana (50%) Sederhana (50%) Bina daya tahan anaerobik, kekuatan otot dan kemahiran sukan Pra-pertandingan Berkurangan (30%) Meningkat (70%) Bina daya tahan anaerobik, kuasa dan kemahiran taktik Pertandingan Rendah (10%) Tinggi (90%) Pamerkan prestasi terbaik dalam pertandingan Sumber: Bompa & Haff (2009). Jadual 4.29 Pengukuran berdasarkan komponen dalam isi padu dan intensiti latihan. Isi padu Intensiti Tempoh latihan Kelajuan perlakuan Kekerapan latihan Beban (contohnya, 50% hingga 80% 1RM) Ulangan dan set latihan Masa rehat antara set Jarak atau masa yang perlu dilalui Kadar denyutan nadi latihan Bilangan kemahiran teknikal Bilangan pertandingan Sumber: Hoeger & Hoeger (2013). Jadual 4.29 adalah contoh beberapa strategi yang boleh digunakan untuk mengubah isi padu dan intensiti latihan. Isi padu dan intensiti latihan yang boleh diukur prestasinya secara objektif seperti olahraga, renang, basikal dan angkat berat lebih mudah dirancang dan dilaksanakan berbanding sukan subjektif seperti gimnastik, badminton dan bola sepak. Jadual 4.27 Isi padu dan intensiti latihan mengikut jenis latihan. Sumber: Dick (2007). Jenis Latihan Isi padu Intensiti Latihan Aerobik Tinggi (80%) Rendah (20%) Latihan Anaerobik Rendah (20%-30%) Tinggi (70%-80%) Daya tahan kardiovaskular dapat dibina dengan isi padu latihan yang tinggi dan intensiti yang rendah. Kaedah ini biasanya dilakukan pada awal program latihan bagi membina asas daya tahan kardiovaskular atau aerobik supaya atlet boleh bersedia menghadapi latihan yang lebih berat menjelang pertandingan. Beberapa kaedah boleh digunakan untuk memanipulasikan kedua-dua pemboleh ubah tersebut seperti menambah ulangan atau jarak larian setiap set latihan (isi padu) dan mengurangkan beban atau kelajuan (intensiti). Intensiti latihan meningkat dan isi padu menurun apabila atlet sudah menyesuaikan diri dengan latihan dan bersedia untuk pertandingan. Intensiti latihan perlu ditambah secara beransur-ansur sehingga hampir dengan intensiti semasa pertandingan. Jadual 4.28 menunjukkan hubungan antara isi padu dengan intensiti latihan yang boleh dimanipulasikan. 58 BIDANG 4 Setiap sukan mempunyai ciri keperluan fisiologi dan sistem tenaga sendiri. Selain itu, keperluan kemahiran teknikal dan taktikal juga membezakan sesuatu sukan dengan sukan lain. Program latihan dikatakan berkesan apabila program tersebut bukan sahaja dapat mencapai matlamat atau objektif malah diurus secara sistematik. Program latihan fizikal secara menyeluruh boleh dibahagikan kepada fasa tertentu dengan objektif latihan yang spesifik. Pembahagian program latihan kepada beberapa fasa dikenali sebagai periodisasi latihan (Bompa & Haff, 2009). Satu program latihan biasanya dibahagikan kepada tiga fasa iaitu: Perancangan dan Pelaksanaan Latihan Fizikal Perubahan isi padu dan intensiti yang perlahan menyebabkan kadar kemajuan prestasi atlet menjadi lambat dan mungkin tidak akan mencapai kemuncak prestasi semasa pertandingan. Sebaliknya perubahan isi padu dan intensiti latihan yang mendadak pula mengakibatkan atlet terlebih latihan (overtraining) dan menyebabkan prestasi atlet mendatar atau menurun serta berisiko mengalami kecederaan. Sehubungan itu, perancangan dan penentuan peratus isi padu dan intensiti latihan perlu mengambil kira beberapa perkara berikut: Merancang Isi padu dan Intensiti Latihan Setiap sukan mempunyai keperluan fisiologi yang khusus. Acara sukan seperti lari pecut, lontar peluru, renang dan basikal jarak dekat memerlukan latihan intensiti tinggi untuk membina kuasa, kekuatan dan kelajuan. Latihan untuk acara lari jarak jauh, triathlon dan basikal lebuh raya memerlukan intensiti yang rendah tetapi isi padu latihan tinggi. Acara yang melibatkan kemahiran teknikal tinggi seperti gimnastik, terjun dan badminton memerlukan latihan berintensiti tinggi kerana penggunaan sistem tenaga dominan anaerobik. Begitu juga dengan sukan berpasukan seperti hoki, bola sepak dan ragbi di mana melibatkan latihan taktikal dan musim pertandingan yang lama. Tempoh dan fasa program latihan perlu mengambil kira isi padu dan intensiti latihan. Isi padu latihan tinggi dan intensiti latihan rendah perlu semasa fasa permulaan latihan atau persediaan. Semakin hampir dengan pertandingan, semakin tinggi intensiti latihan dan semakin berkurang isi padu latihan. Atlet yang cergas dan lebih mahir akan mengalami penyesuaian berbeza berbanding atlet kurang cergas. Prinsip latihan perbezaan individu perlu dipatuhi agar memperoleh manfaat daripada program latihan yang dirancang khusus untuk individu tersebut. Keperluan Sukan Spesifik Tempoh dan Fasa Latihan Tahap Perkembangan dan Kecergasan Atlet 59 BIDANG 4 Rajah 4.9 Fasa-fasa pertandingan. Persediaan Pertandingan Transisi Tujuan Menyediakan atlet untuk pertandingan Masa Sebaik sahaja bermula program latihan Tujuan Mengekalkan tahap kecergasan dan kemahiran dalam pertandingan Masa Bermula dari pertandingan pertama sehingga perlawanan akhir Tujuan Memastikan atlet pulih dan bersedia secara fzikal dan mental untuk musim hadapan Masa 2 - 3 minggu selepas tamat perlawanan terakhir musim Contoh Perancangan Dan Perlaksanaan Satu Sesi Latihan Fizikal Untuk Bola Sepak Periodisasi Latihan Tahunan Aktiviti Persediaan Pertandingan Transisi Umum Spesifik Fizikal • Daya tahan aerobik • Kekuatan otot • Daya tahan otot • Daya tahan anaerobik • Kelajuan • Ketangkasan • Kuasa Kekalkan kecergasan fizikal • Rehat aktif • Main sukan lain • Daya tahan aerobik • Fleksibiliti 1. Periodisasi latihan fizikal 2. Fasa Pertandingan 3. Fasa Transisi Fasa pertandingan dibahagikan kepada fasa pra pertandingan dan semasa pertandingan. Fasa ini bergantung kepada format pertandingan sesuatu sukan. Sekiranya format pertandingan adalah secara liga, maka tempoh pertandingan boleh mengambil masa antara 3 hingga 5 bulan. Format pertandingan dalam bentuk kalah mati adalah lebih singkat dan mengambil masa antara 3 hingga 7 hari. Fasa transisi merupakan proses pemulihan fisiologi dan psikologi selepas tamat sesuatu pertandingan. Latihan pada fasa ini adalah latihan ringan bertujuan mengembalikan kecergasan fizikal dan mental bagi menyediakan atlet untuk latihan pada musim hadapan. Fasa persediaan boleh dibahagikan kepada persediaan umum dan spesifik. Fasa ini bertujuan menyesuaikan atlet untuk latihan yang lebih berat dan bersedia untuk pertandingan. Tempoh fasa persediaan ini adalah antara 8 hingga 12 minggu. 1. Fasa Persediaan 60 BIDANG 4 3. Perincian latihan fizikal Latihan Penerangan Kekerapan /minggu Aerobik LSD Larian 30 minit atau 3 kilometer 2 Fartlek Joging-pecut-jalan-stride keliling padang bola 30 sehingga 45 minit 1 Anaerobik Jeda Jarak Dekat Lari pecut separuh padang bola dan jalan kembali ke garisan permulaan. 10 ulangan x 3 set dengan rehat 3 minit antara set 2 Otot Rangka Litar 1. Menimang bola 2. Bangkit tubi separa 3. Lari ulang-alik 10 meter dengan menggelecek bola 4. Melantun bola segar bersama rakan 5. Larian anak tangga (agility ladder) 1 Beban 1. Bench Press 2. Leg Press 3. Lat Pulldown 4. Calf Raise 1 Pliometrik 1. Lompat setempat 2. Lompat pike 3. Lompat ketinting 1 2. Sesi latihan mingguan Hari/ Aktiviti 1 2 3 4 5 6 7 Fizikal LSD atau Fartlek 30 minit Latihan bebanan LSD atau Fartlek 30 minit Jeda Jarak Dekat Lari pecut 30 meter x 10 ulangan x 3 set Pliometrik Rehat PERLAWANAN Secara berkumpulan, pilih satu sukan dan hasilkan satu kerja projek yang mengandungi perancangan dan pelaksanaan satu sesi latihan fizikal bagi sukan tersebut. Projek tersebut hendaklah merangkumi perkara berikut: (a) Perancangan dan pelaksanaan latihan fizikal yang dapat meningkatkan sistem tenaga; iaitu aerobik, anaerobik dan otot rangka. (b) Pengiraan beban latihan. (c) Cadangan penambahbaikan perancangan dan pelaksanaan latihan fizikal. 61 BIDANG 4 keletihan dan kelesuan otot Keletihan didefinisikan sebagai kemerosotan kapasiti otot untuk menjana kuasa bagi mengekalkan aktiviti bersukan (Williams, Rawson & Branch, 2016). Keletihan dikategorikan kepada keletihan akut atau keletihan kronik. Foto 4.27 Atlet keletihan selepas bersukan. Keletihan dan kelesuan otot tidak dapat dielakkan oleh individu yang bersukan. Keletihan dan kelesuan otot ini melibatkan kombinasi fizikal, kognitif dan emosi. Keletihan akut biasanya dialami oleh atlet disebabkan tenaga yang tidak mencukupi untuk melakukan aktiviti sukan. Pada tahap ini, atlet masih dapat melakukan aktiviti sukan tetapi pada kapasiti yang semakin menurun. Keletihan kronik berlaku apabila atlet berada dalam keadaan letih dalam tempoh yang berpanjangan. Keletihan kronik juga dikenali sebagai kelesuan. Keletihan Kelesuan didefinisikan sebagai keletihan yang melampau secara fizikal atau mental juga dikenali sebagai sindrom overtraining (Williams, Rawson & Branch, 2016). Menurut Budgett (1998), sindrom overtraining ialah apabila atlet berada dalam keletihan berpanjangan dan prestasi rendah yang dikaitkan dengan simptom jangkitan penyakit atau kemurungan semasa latihan dan pertandingan. Simptom tersebut tidak terhenti walaupun berehat selama dua minggu. Kelesuan berlaku apabila atlet gagal untuk pulih sepenuhnya daripada keletihan selepas latihan atau pertandingan. Tekanan untuk meraih kemenangan mendorong atlet berlatih di luar kemampuan diri dan menjadi lesu. Selain itu, penyertaan dalam pertandingan yang terlalu kerap juga membuatkan atlet tidak dapat berehat dan pulih sepenuhnya. Kelesuan biasa berlaku dalam kalangan atlet yang terlibat dalam sukan jangka masa panjang seperti larian jarak jauh, lumba basikal lebuh raya dan renang jarak jauh. http://arasmega.com/ qr-link/kelesuan-dalam- kalangan-atlet/ Kelesuan dalam kalangan atlet Kelesuan 62 BIDANG 4 Sekiranya kelesuan gagal diatasi, atlet tidak dapat meneruskan aktiviti sukan yang mengakibatkan kemerosotan prestasi serta boleh memudaratkan tubuh atlet. Kebiasaannya, prestasi atlet kembali ke tahap normal selepas berehat selama beberapa hari sehingga dua minggu. Walau bagaimanapun, terdapat juga atlet yang lambat pulih daripada kelesuan iaitu mengambil masa sehingga beberapa bulan selepas tempoh rehat. Keletihan dan kelesuan yang dialami oleh atlet disebabkan oleh pelbagai faktor, antaranya: 1. Kekurangan tenaga Atlet menggunakan Adenosine Trifosfat (ATP) sebagai sumber tenaga bagi kontraksi otot. Bagi aktiviti berintensiti tinggi dan singkat seperti lari pecut 100 meter, bekalan ATP sangat terhad menyebabkan keletihan akut. Manakala, aktiviti berintensiti rendah dan sederhana seperti maraton menggunakan tenaga dalam bentuk simpanan karbohidrat, lemak dan protein bagi membantu atlet melakukan aktiviti tersebut dalam jangka masa panjang. Aktiviti sukan juga menghasilkan pengumpulan asid laktik sebagai bahan sampingan metabolisme tenaga yang meningkatkan keasidan darah dan menyebabkan keletihan. 2. Status hidrasi Atlet yang melakukan aktiviti sukan mengalami kehilangan bendalir tubuh melalui peluh. Bendalir tubuh yang tidak diganti, menyebabkan isi padu darah menjadi pekat dan pengangkutan oksigen ke jantung semakin berkurang. Keadaan ini menyebabkan peningkatan stres kepada sistem kardiorespiratori menjadikan atlet mudah letih. Selain itu, kekurangan bendalir tubuh menyebabkan suhu badan meningkat melebihi tahap normal dan ini boleh menyebabkan keletihan. Tahukah anda perbezaan antara tiga acara sukan berikut? Maraton: Acara sukan yang melibatkan larian jarak jauh dengan jarak rasmi oleh International Association of Athletics Federations (IAAF) sejauh 42.195 km. Dualtlon: Acara sukan yang melibatkan kombinasi dua disiplin sukan iaitu acara larian, diikuti oleh berbasikal dan acara larian semula dengan pelbagai jarak yang berbeza. Triatlon: Acara sukan yang melibatkan kombinasi tiga disiplin sukan jarak jauh iaitu renang, berbasikal dan larian mengikut turutan dengan pelbagai jarak yang berbeza. 63 BIDANG 4 4. Status kesihatan Keletihan dan kelesuan juga berpunca daripada masalah kesihatan. Contohnya, status zat besi yang tidak normal menyebabkan atlet mudah letih kerana tidak mendapat bekalan oksigen yang optimum. Masa tidur yang tidak mencukupi juga menyumbang kepada keletihan kerana badan tidak mendapat rehat secukupnya. Selain itu, stres dan kemurungan turut menyebabkan keletihan secara fizikal. 3. Kekurangan aktiviti pelaziman fizikal Pelaziman fizikal merupakan salah satu komponen penting bagi atlet supaya otot dapat bekerja dalam jangka masa yang panjang. Atlet yang tidak menjalani pelaziman fizikal secara konsisten akan menyebabkan kekuatan dan daya tahan otot merosot dan seterusnya keletihan. 64 BIDANG 4 2 Pemakanan Atlet perlu mengamalkan diet seimbang yang merangkumi karbohidrat kompleks, protein, lemak, sayur-sayuran dan buah-buahan. Pemakanan atlet perlu mengandungi karbohidrat yang tinggi serta lemak dan protein sederhana. Sebanyak 55% hingga 60% kalori diperlukan daripada sumber karbohidrat untuk memastikan bekalan tenaga yang mencukupi. Atlet acara jarak jauh boleh melakukan teknik tokokan karbohidrat iaitu mengambil karbohidrat sehingga 70% daripada jumlah kalori seminggu sebelum pertandingan. Kaedah ini mampu mengekalkan simpanan glikogen otot dan mengurangkan kelesuan semasa pertandingan. 1 Daya tahan aerobik Meningkatkan keupayaan aerobik merupakan salah satu cara untuk mengelak daripada berasa cepat letih. Otot mula berasa letih apabila bekalan oksigen berkurangan. Cara untuk meningkatkan daya tahan kardiovaskular adalah dengan meningkatkan latihan aerobik. Kaedah yang dipilih perlu berdasarkan kepada daya tahan untuk meningkatkan oksigen dalam darah bagi membolehkan otot menguncup dalam tempoh yang lebih lama dan dalam masa sama dapat menghalang pembentukan asid laktik. Foto 4.28 Atlet melakukan aktiviti yang memerlukan daya tahan aerobik. Foto 4.29 Sumber karbohidrat kompleks untuk mengurangkan keletihan dan kelesuan. Terdapat pelbagai strategi yang boleh diaplikasikan oleh atlet untuk mengurangkan keletihan dan kelesuan semasa bersukan. Antara strategi tersebut ialah: Strategi Mengurangkan Keletihan dan Kelesuan Otot 65 BIDANG 4 5 Hidrasi Semasa bersukan, kehilangan air dan elektrolit melalui peluh tidak dapat dielakkan. Kehilangan peluh yang banyak meningkatkan suhu teras tubuh dan menyebabkan dehidrasi. Oleh itu, atlet perlu mengambil minuman sepanjang hari terutama sebelum, semasa dan selepas bersukan untuk mengurangkan keletihan dan kelesuan. 4 Mekanik perlakuan Semasa latihan, atlet perlu memastikan teknik lakuan adalah betul. Perhatian perlu diberikan kepada aspek ketidakseimbangan otot, corak pergerakan yang tidak betul dan keperluan melakukan aktiviti regangan. Kekuatan dan fleksibiliti akan membantu atlet untuk mencapai lakuan teknik yang betul semasa melakukan aktiviti. Jika atlet tidak boleh melakukan aktiviti dengan lakuan yang sepatutnya, maka atlet perlu mengubah suai teknik latihan. Mekanik perlakuan yang tidak betul akan mengurangkan kecekapan dan seterusnya membakar lebih banyak tenaga. 3 Rehat dan pemulihan Aktiviti memanaskan dan menyejukkan badan selama 5 hingga 10 minit perlu dilakukan setiap kali sebelum dan selepas latihan. Mulakan aktiviti secara beransur-ansur bagi meningkatkan tahap intensiti senaman supaya otot sesuai dengan keadaan. Atlet memerlukan rehat yang cukup antara sesi senaman dan ulangan serta antara set senaman. Keletihan ialah tanda bahawa proses pemulihan sepenuhnya tidak berlaku. Atlet perlu melakukan pemulihan aktif melalui intensiti senaman rendah seperti berjalan, berenang atau yoga. Atlet tidak boleh kembali ke latihan intensiti yang lebih tinggi sehingga pulih sepenuhnya. Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan kecil. Bincangkan kemungkinan atlet acara lari pecut 100 meter, atlet sukan bola sepak dan lari jarak jauh 10 kilometer berpotensi mengalami keletihan dan kelesuan. Laporkan dapatan dalam bentuk folio. Foto 4.31 Teknik lakuan yang betul dapat mengurangkan keletihan dan kelesuan. Foto 4.32 Pengambilan minuman untuk mengawal keletihan dan kelesuan. Foto 4.30 Atlet melakukan aktiviti pemanasan badan. 66 BIDANG 4 1. Apakah tujuan atlet melakukan latihan bebanan? A. Mengurangkan risiko kecederaan B. Menambah julat pergerakan sendi C. Meningkatkan keupayaan untuk berlari dengan lebih lama D. Membolehkan melakukan pergerakan dengan lebih laju dan berkuasa 2. Pilih kaedah latihan yang dapat meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik. I. LSD II. Latihan jeda jarak jauh III. Latihan fartlek IV. Latihan bebanan A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. II, III dan IV 3. Mengapakah aktiviti seperti bermain sukan lain dan rekreasi dilakukan selepas satu musim pertandingan? I. Mengelakkan kebosanan II. Mengekalkan tahap kecergasan III. Meningkatkan kemahiran sukan IV. Memulihkan kelesuan fizikal dan mental A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. II, III dan IV 4. Huraikan hubungan antara pembolehubah isi padu dengan intensiti latihan. 5. Nyatakan perbezaan antara keletihan dengan kelesuan. 6. Senaraikan tiga (3) faktor yang menyebabkan keletihan dalam kalangan atlet. 7. Pilih satu sukan dan huraikan perancangan latihan untuk meningkatkan kecekapan sistem tenaga anaerobik untuk sukan tersebut selama 6 minggu. 8. Amir seorang atlet acara jarak jauh yang akan mengambil bahagian dalam acara larian jarak jauh 20 kilometer. Bagaimanakah jurulatih Amir merancang isi padu dan intensiti latihan untuk pertandingan tersebut? 67 BIDANG 4 • Latihan aerobik bertujuan meningkatkan kecekapan badan menggunakan tenaga. Aktiviti yang bersesuaian untuk melatih sistem tenaga aerobik adalah yang berisi padu tinggi dan berintensiti rendah atau sederhana seperti LSD dan Jeda Jarak Jauh. • Latihan anaerobik bertujuan meningkatkan keupayaan badan memperoleh tenaga dengan cepat. Aktiviti yang bersesuaian untuk melatih sistem tenaga anaerobik adalah berisi padu rendah tetapi berintensiti tinggi seperti latihan jeda jarak dekat dan latihan daya tahan untuk kelajuan. • Latihan sistem otot rangka adalah bertujuan untuk meningkatkan kekuatan, daya tahan serta julat pergerakan otot dan sendi seperti latihan pliometrik, latihan litar dan latihan fleksibiliti. • Isi padu dan intensiti latihan adalah dua pemboleh ubah yang penting dalam perancangan dan pelaksanaan sesuatu kaedah latihan. Hubungan antara isi padu dan intensiti adalah berkadar songsang. • Keletihan dan kelesuan yang dialami atlet melibatkan kombinasi fizikal, emosi dan kognitif. • Antara strategi untuk mengurangkan keletihan dan kelesuan ialah amalan pemakanan, daya tahan aerobik, rehat dan pemulihan, mekanik perlakuan dan hidrasi. • Antara contoh ujian untuk mengukur komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan ialah lipatan kulit (komposisi badan), ujian bleep (daya tahan kardiovaskular), tekan tubi (daya tahan otot), kekuatan genggaman tangan (kekuatan otot) dan jangkauan melunjur (fleksibiliti). • Antara contoh ujian untuk mengukur komponen kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor ialah lompat jauh berdiri (kuasa), baling dan tangkap bola tenis (koordinasi), dirian bangau (imbangan), masa reaksi tangan (masa reaksi), larian T (ketangkasan), dan lari pecut 30 meter (kelajuan). • Perancangan dan pelaksanaan ujian kecergasan fizikal melibatkan fasa persediaan sebelum ujian (memahami objektif ujian), fasa pelaksanaan (perancangan, prosedur dan semasa ujian) dan selepas ujian (mentafsir norma dan penyediaan laporan kecergasan). • Program latihan fizikal perlu mematuhi prinsip-prinsip latihan agar atlet dapat mencapai objektif program latihan tersebut. Terdapat sembilan prinsip latihan fizikal iaitu kekhususan, progresif, lebihan bebanan, kebolehbalikan, rehat dan pemulihan, kebosanan, perbezaan individu, kepelbagaian dan keseronokan. • Prinsip latihan ini diaplikasi dalam latihan fizikal, contohnya untuk latihan berterusan seperti larian jarak jauh perlahan, prinsip latihan seperti progresif, kepelbagaian serta rehat dan pemulihan telah diaplikasikan. 4.1 4.2 4.3 4.4 • Kesejahteraan hidup dicapai melalui lima dimensi iaitu fizikal, emosi, mental, sosial dan rohani. • Individu yang mempunyai kesejahteraan hidup yang positif ialah seorang yang dapat menjalankan tugas dan tanggungjawab harian secara bertenaga, mengawal emosi, berfikir dan membuat keputusan yang waras, berinteraksi dengan masyarakat serta mengamalkan nilai-nilai murni yang berpaksikan kepercayaan kepada Tuhan. • Komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan terdiri daripada komposisi badan, daya tahan kardiovaskular, daya tahan otot, kekuatan otot, dan fleksibiliti. Komponen kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor terdiri daripada kuasa, koordinasi, imbangan, masa reaksi, ketangkasan dan kelajuan. 68 BIDANG 4 No. Perkara 1 2 3 4 1 Konsep asas kesejahteraan 2 Perkaitan antara kecergasan fizikal, mental, sosial, emosi dan rohani untuk mencapai kesejahteraan 3 Komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan dan lakuan motor 4 Ujian untuk mengukur komponen kecergasan fizikal berdasarkan kesihatan 5 Ujian untuk mengukur komponen kecergasan fizikal berdasarkan lakuan motor 6 Perancangan dan pelaksanaan ujian kecergasan fizikal 7 Mentafsir keputusan ujian kecergasan fizikal berdasarkan norma 8 Penghasilan laporan ujian kecergasan fizikal 9 Prinsip dalam latihan fizikal 10 Aplikasi prinsip latihan dalam latihan fizikal 11 Latihan meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik dan sistem tenaga anaerobik 12 Latihan meningkatkan kecekapan sistem otot rangka 13 Isi padu dan intensiti dalam latihan 14 Perancangan dan pelaksanaan latihan yang meningkatkan kecekapan sistem tenaga aerobik dan anaerobik 15 Perancangan dan pelaksanaan latihan yang meningkatkan kecekapan sistem tenaga otot rangka 16 Pengiraan beban latihan 17 Perancangan dan pelaksanaan sesi latihan fizikal bagi sukan yang dipilih 18 Perbezaan antara keletihan dan kelesuan otot 19 Strategi mengurangkan keletihan dan kelesuan otot semasa latihan Berdasarkan skala antara 1 hingga 4, tandakan ( P ) untuk tahap kefahaman anda tentang bidang Kecergasan dan Persediaan Fizikal. 1 - Tidak faham 2 - Kurang faham 3 - Faham 4 - Sangat faham 69 BIDANG 4 1. Pilih definisi kesejahteraan yang betul. A. Berakhlak mulia dan berpendidikan tinggi. B. Keupayaan melakukan aktiviti fizikal dengan cergas. C. Kebolehan berfikir dengan waras dalam pergaulan bersama rakan sebaya. D. Keseimbangan dalam melakukan aktiviti fizikal, menggunakan celik akal, berinteraksi dengan masyarakat dan menunaikan tanggungjawab berlandaskan nilai agama. 2. Apakah komponen kecergasan fizikal yang menerangkan keupayaan otot rangka menguncup secara berulang-ulang untuk jangka masa panjang? A. Kuasa B. Ketangkasan C. Kekuatan otot D. Daya tahan otot 3. Prinsip latihan fizikal yang manakah dapat membantu meningkatkan tahap kecergasan dengan memanipulasikan isi padu dan intensiti latihan? A. Kekhususan B. Keseronokan C. Progresif D. Lebih bebanan 4. Apakah komponen kecergasan yang menerangkan keupayaan seseorang memindahkan daya dengan cepat? A. Kekuatan otot B. Kuasa C. Ketangkasan D. Koordinasi 5. Mengapakah ujian Lompat Jauh Berdiri dianggap sesuai untuk mengukur kuasa otot kaki? A. Pelaku dapat melompat secara berulang kali B. Pelaku dapat memindahkan daya dengan cepat untuk melompat. C. Pelaku dapat memfleksikan sendi pinggul dan lutut sebelum melompat. D. Pelaku perlu menggunakan pancainderanya untuk mengimbangi pendaratan. 6. Mengapakah prinsip latihan fizikal rehat dan pemulihan penting semasa menjalankan program latihan? A. Atlet dapat mempelbagaikan aktiviti latihannya B. Mengelakkan kebosanan melakukan latihan yang sama. C. Tubuh atlet dapat pulih dan adaptasi kepada beban latihan. D. Mengelakkan penurunan faedah latihan yang telah diperolehi. 7. Pilih acara sukan yang sesuai untuk atlet melakukan latihan pliometrik. A. Memanah B. Larian jarak jauh C. Lompat Jauh D. Petanque 8. Kaedah yang sesuai untuk menganggar intensiti latihan adalah I. Kelajuan lakuan II. Kadar nadi III. Sistem tenaga yang terlibat IV. Beban yang perlu diatasi dalam satu masa. A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. II, III dan IV 70 BIDANG 4 9. Pilih kelebihan antara ujian bleep berbanding dengan ujian larian 12 minit atau larian 2.4 kilometer. I. Ukuran V̇ o2max adalah lebih tepat. II. Ramai peserta dapat menjalankan ujian serentak. III. Peserta tidak terdedah kepada cuaca yang panas. IV. Tidak memerlukan balapan untuk menjalankan ujian. A. I, II & III B. I, II & IV C. I, III & IV D. II, III & IV 10. Pilih kesan fisiologi yang dialami atlet akibat daripada dehidrasi dalam tubuh. I. Suhu badan akan meningkat. II. Kadar denyutan jantung meningkat. III. Tubuh menggunakan sistem tenaga anaerobik. IV. Keupayaan darah untuk mengangkut oksigen ke otot akan berkurangan. A. I, II & III B. I, II & IV C. I, III & IV D. II, III & IV 11. Ujian kecergasan fizikal yang ditadbirkan untuk sekumpulan atlet bertujuan untuk mengukur tahap kecergasan komponen fizikal yang berkaitan dengan sukan disertai. Nyatakan tiga (3) langkah untuk memastikan objektif sesi ujian tercapai. 12. Terangkan prinsip kekhususan dalam latihan fizikal. 13. Latihan Litar ialah satu siri aktiviti senaman yang dilakukan secara urutan. Senaraikan dua (2) garis panduan dalam merancang satu latihan Litar. 14. Ujian kecergasan fizikal adalah satu komponen dalam program latihan fizikal. Nyatakan tiga (3) objektif mentadbirkan ujian kecergasan fizikal. 15. Senaraikan tiga (3) faktor keletihan yang sering dialami seorang atlet. 16. Latihan fleksibiliti adalah sebahagian daripada kaedah latihan kecergasan atlet. Jelaskan tujuan latihan tersebut. 17. Dua jenis aktiviti regangan yang sering digunakan dalam latihan fleksibiliti ialah regangan dinamik dan regangan statik. Bezakan antara kedua-dua jenis aktiviti tersebut. 18. Keletihan dan kelesuan otot adalah antara faktor yang boleh menurunkan prestasi seorang atlet. Jelaskan perbezaan antara keletihan dengan kelesuan otot. 19. Program latihan fizikal yang menyeluruh boleh dibahagikan kepada tiga fasa dengan objektif yang spesifik. Pilih satu sukan dan senaraikan aktiviti latihan yang bersesuaian dalam setiap fasa. Bincangkan objektif latihan yang ingin dicapai dalam aktiviti tersebut. 71 BIDANG 4 PEMAKANAN SUKAN BIDANG BIDANG 72 BIDANG 5 PEMAKANAN SUKAN BIDANG BIDANG 1. Memerihal pemakanan seimbang kepada kesihatan dan prestasi atlet. 2. Menjelaskan sumber dan keperluan tenaga dalam pemakanan bagi atlet. 3. Mengaplikasi pengetahuan berkaitan bendalir tubuh dan elektrolit untuk mengelakkan dehidrasi dalam aktiviti sukan. 4. Memerihal bantuan ergogenik pemakanan dan kesan terhadap kesihatan dan prestasi atlet. 5. Mengaplikasi strategi pemakanan sukan yang sesuai untuk latihan dan pertandingan bagi atlet. Menerusi bidang Pemakanan Sukan, murid dapat mengetahui dan mengaplikasi pengetahuan berkaitan pemakanan sukan dalam meningkatkan prestasi sukan melalui: UNIT UNIT UNIT UNIT UNIT Pengenalan Pemakanan Sukan kePerluan Tenaga dan Sumber Tenaga dalam Pemakanan Sukan bendalir Tubuh, elekTroliT dan PenTermokawalaTuran banTuan ergogenik Pemakanan STraTegi Pemakanan Sukan Pemakanan sukan menekankan konsep asas pemakanan seimbang bagi memenuhi keperluan tenaga untuk bersukan, penggunaan makanan tambahan sebagai bantuan ergogenik, dan keperluan pemakanan yang khusus untuk pelbagai kategori sukan. Bidang ini menyediakan maklumat praktikal berkaitan pemakanan sukan yang boleh diaplikasikan oleh atlet untuk mencapai tahap kesihatan yang baik supaya prestasi sukan tidak terjejas. 5.5 5.4 5.3 5.2 5.1 73 BIDANG 5 Pengenalan Pemakanan Sukan A nda adalah apa yang anda makan’ ialah suatu frasa yang sangat sinonim bagi menjelaskan fungsi makanan dalam kehidupan manusia. Sebagai rutin, setiap hari individu memilih makanan untuk meneruskan kehidupan. Unit ini memperkenalkan konsep pemakanan dan pemakanan sukan, peranan pemakanan seimbang terhadap kesihatan dan prestasi atlet, penggunaan piramid makanan dan piramid makanan atlet terhadap prestasi sukan optimum serta punca dan kesan malnutrisi terhadap prestasi atlet. Unit 5.1.1 5.1 Membezakan antara pemakanan dengan pemakanan sukan. Membincangkan kepentingan pemakanan seimbang untuk kesihatan dan prestasi atlet. Membandingkan kesan pengambilan makanan berdasarkan piramid makanan dengan piramid makanan atlet terhadap prestasi atlet. Mencerakin punca dan kesan malnutrisi terhadap prestasi atlet. 5.1.2 5.1.3 5.1.4 ‘ Standard Pembelajaran: 74 BIDANG 5 Nutrien perlu (essential nutrient) • Tidak dapat dihasilkan oleh tubuh (jika dihasilkan, kuantiti tidak mencukupi). • Diperoleh daripada sumber makanan seperti karbohidrat, lemak, protein, vitamin, garam mineral dan air. Nutrien bukan perlu (non-essential nutrient) • Diperoleh daripada sumber makanan dan boleh dihasilkan oleh tubuh manusia dalam kuantiti yang mencukupi. Sebagai contoh, kreatina boleh didapati daripada produk daging dan disintesis oleh tubuh manusia. • Ditemui secara semula jadi dalam makanan atau diperkayakan dalam produk makanan seperti kafein, fitokimia, ekstrak herba dan lain-lain yang digunakan sebagai bahan bantuan ergogenik oleh atlet. Jadual 5.1 Ciri-ciri nutrien perlu (essential nutrient) dan nutrien bukan perlu (non-essential nutrient). Pemakanan sukan Makanan terdiri daripada sumber haiwan dan tumbuhan yang mengandungi nutrien perlu (essential) dan nutrien bukan perlu (non-essential). Fungsi nutrien adalah untuk membekalkan tenaga, tumbesaran, memperbaiki tisu rosak serta mengawal atur proses metabolisme tubuh. Berikut merupakan ciri-ciri nutrien perlu dan nutrien bukan perlu. Pemakanan dan Pemakanan Sukan Pemakanan ditakrifkan sebagai kajian saintifik tentang makanan dan nutrien serta kesannya terhadap tumbesaran dan kesihatan manusia. Kajian melibatkan pengambilan makanan, proses pencernaan makanan, penyerapan nutrien oleh perut dan usus, anabolisme dan katabolisme nutrien serta proses pembuangan bahan buangan daripada tubuh (Williams, Rawson & Branch, 2016). Pemakanan sukan ialah kajian yang mengaplikasi prinsip pemakanan untuk meningkatkan tahap kesihatan dan prestasi atlet semasa latihan dan pertandingan (Williams, Rawson & Branch, 2016). Aplikasi ilmu pemakanan sukan penting untuk atlet mengadaptasi keperluan tenaga serta membantu proses pemulihan tenaga dan pembaikan tisu otot yang rosak semasa latihan dan pertandingan. Pemakanan Pemakanan Sukan Layari laman sesawang bagi mendapatkan maklumat tentang Non-Communicable Diseases (NCD). Pemilihan makanan dan minuman seharian boleh mempengaruhi status kesihatan individu. Recommended Dietary Allowances (RDA) ialah saranan pengambilan pemakanan utama yang diguna pakai oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) dan kebanyakan negara termasuk Malaysia. RDA merujuk kepada purata pengambilan diet harian yang mencukupi untuk memenuhi keperluan nutrien individu sihat. Contohnya, RDA bagi zat besi untuk remaja perempuan berumur 14 hingga 18 tahun ialah 15 mg/hari. Pengambilan zat besi di bawah nilai saranan RDA akan meningkatkan risiko penyakit anemia. RDA bagi karbohidrat untuk kumpulan remaja lelaki berumur 14 hingga 18 tahun ialah 130 g/hari. Sekiranya remaja lelaki mengambil sumber karbohidrat melebihi jumlah yang disarankan secara berterusan, maka remaja tersebut mungkin akan menjadi obes dan mengidap penyakit Non Communicable Diseases (NCD). 75 BIDANG 5 Menghargai nilai kesihatan untuk prestasi sukan. Piramid makanan dan piramid makanan atlet Atlet menggunakan tenaga yang banyak ketika latihan. Oleh itu, pengambilan nutrien utama iaitu karbohidrat, protein dan lemak dalam kadar yang sesuai sangat penting bagi memastikan keperluan tenaga mencukupi untuk latihan. Piramid makanan dan piramid makanan atlet menyediakan garis panduan bagi pengambilan diet seimbang. Piramid makanan mengandungi empat aras iaitu aras 1 bagi kumpulan bijirin, aras 2 bagi kumpulan buah-buahan dan sayur-sayuran, aras 3 bagi kumpulan daging dan tenusu serta aras 4 bagi kumpulan lemak, gula dan garam. Rajah 5.1 Piramid makanan. Piramid makanan atlet pula mengandungi 5 aras iaitu tambahan kumpulan minuman pada aras paling bawah. Piramid makanan atlet digubal bagi keperluan pemakanan atlet yang menjalani latihan intensiti sederhana sekurang-kurangnya 5 jam seminggu. Atlet yang menjalani latihan dalam tempoh masa lama serta cuaca panas akan banyak mengalami kehilangan air dan elektrolit melalui perpeluhan. Air dan elektrolit perlu diganti agar tidak mengganggu prestasi semasa latihan atau pertandingan. Sumber: USDA (1992). Pemakanan Seimbang Untuk Kesihatan dan Prestasi Atlet http://arasmega.com/qr-link/ saranan-pengambilan- nutrien-bagi-penduduk- malaysia/ Saranan pengambilan nutrien bagi penduduk Malaysia Pemakanan seimbang merujuk kepada pengambilan makanan daripada pelbagai sumber yang mengandungi kesemua enam kategori nutrien perlu (essential) dalam jumlah sederhana. Kata kunci bagi pemakanan seimbang ialah pelbagai nutrien dan kuantiti yang sederhana kerana kekurangan dan berlebihan kuantiti akan memberi kesan tidak baik kepada kesihatan tubuh. Oleh itu, penting untuk mempelbagaikan pemilihan makanan supaya dapat membekalkan semua nutrien dan tenaga dalam badan bagi mencapai prestasi optimum semasa pertandingan. Penggunaan tenaga yang efisien semasa pertandingan merupakan faktor kejayaan atlet. Atlet harus memahami bahawa tenaga yang diperoleh daripada makanan mesti setara dengan tenaga yang digunakan untuk aktiviti fizikal. Atlet perlu berada dalam keseimbangan tenaga supaya dapat mengelakkan risiko penambahan berat badan yang boleh menjejaskan prestasi. Bijirin Sayur-sayuran dan buah-buahan Daging dan tenusu Lemak, gula dan garam 76 BIDANG 5 Malnutrisi ditakrifkan sebagai keadaan ketidakseimbangan pemakanan iaitu individu kekurangan nutrien atau mengambil nutrien berlebihan (Williams, Rawson & Branch, 2016). Terdapat pelbagai faktor yang menyebabkan malnutrisi, antaranya: Berdasarkan aspek kesihatan, kekurangan nutrien tertentu menyebabkan atlet mudah terdedah kepada penyakit manakala menurut aspek sukan, kekurangan nutrien akan menyebabkan keletihan. Pengambilan nutrien berlebihan pula akan meningkatkan risiko penyakit kronik seperti diabetes dan penyakit jantung. Bina peta i-think banding beza yang menunjukkan kesan pengambilan makanan berdasarkan piramid makanan dengan piramid makanan atlet terhadap prestasi atlet. Malnutrisi dan prestasi atlet Bentukkan kumpulan kecil. Setiap kumpulan dikehendaki membincangkan keperluan pengambilan setiap nutrien serta risiko penyakit akibat kekurangan dan melebihi saranan pengambilan yang ditetapkan. Hasil perbincangan dibentangkan dalam bentuk aplikasi komputer. Rancang kos perbelanjaan bagi pengambilan makanan atlet yang lengkap untuk satu hari. Panduan perbelanjaan makanan sihat boleh didapati di https://www.choosemyplate. gov/budget Rajah 5.2 Piramid makanan atlet. Snek manis dan masin serta minuman manis Minyak, lemak, kacang Sayur- sayuran dan buah-buahan Susu, produk tenusu, ikan, daging dan telur Sumber: Swiss Forum of Sports Nutrition (2008). Bijirin dan produk kekacang Kalori berlebihan menyebabkan pertambahan berat badan dan menjejaskan prestasi atlet. Sebagai contoh, pertambahan berat badan bagi atlet lari pecut dan jarak jauh akan menurunkan prestasi kelajuan larian manakala acara gimnastik akan menyebabkan gangguan dalam pergerakan berfungsi. (i) Atlet tiada pengetahuan secukupnya bagi memilih jenis makanan yang sesuai dengan keperluan tenaga dan tidak mendapat maklumat sahih berkaitan pemakanan daripada sumber dipercayai seperti pakar pemakanan. (ii) Kekangan masa dan kewangan untuk mendapatkan makanan yang berkhasiat. 77 BIDANG 5 1. Pemakanan sukan mengaplikasikan strategi pemakanan untuk A. pemulihan selepas latihan. B. meningkatkan tahap kesihatan. C. menyesuaikan diri dengan program latihan. D. mengekalkan status kesihatan serta mencapai prestasi optimum ketika latihan dan pertandingan. 2. Antara pernyataan berikut, yang manakah menggambarkan keadaan malnutrisi? A. Faris sengaja mengambil suplemen pelawas untuk menurunkan berat badan sebelum pertandingan. B. Ahmad berlatih acara 5000 meter tanpa kelesuan melampau walaupun beliau tidak suka makan buah-buahan dan sayur-sayuran. C. Jurulatih mendapati Chan selalu berada dalam keadaan cergas semasa berlatih acara maraton walaupun Chan mengehadkan pengambilan nasi dan bijirin. D. Berat badan Farah telah meningkat dengan mendadak kerana tidak mengawal pengambilan makanan selama sebulan bercuti di rumah dan didapati tidak layak untuk menyertai pertandingan silat olahraga kategori 60 kilogram. 3. Tujuan utama pengambilan makanan adalah seperti berikut. I. Membekalkan tenaga II. Memberi rasa kenyang yang berterusan III. Membina dan memperbaiki tisu otot yang rosak IV. Mempertahankan tubuh daripada serangan kuman yang menyebabkan penyakit A. I dan II B. I, II dan III C. I, III, dan IV D. I, II, III dan IV 4. Apakah perbezaan antara piramid makanan dengan piramid makanan atlet? 5. Analisis perbezaan antara pemakanan sukan bagi acara memanah dengan larian jarak jauh. 6. Huraikan punca-punca malnutrisi dan kesannya terhadap prestasi atlet bagi acara triatlon. 78 BIDANG 5 Unit 5.2.1 5.2 Menghuraikan tenaga daripada sumber makanan. Membezakan sumber tenaga eksogenus dan endogenus untuk aktiviti sukan yang berbeza dari segi intensiti dan jangka masa. Mengguna pakai Sistem Pertukaran Makanan (Food Exchange System) untuk menganalisis makanan yang setara dari segi kalori dan kandungan nutrien. 5.2.2 5.2.3 kePerluan Tenaga dan Sumber Tenaga dalam Pemakanan Sukan P ergerakan atlet dalam aktiviti sukan bergantung kepada jumlah tenaga yang tersimpan dalam tubuh. Selain daripada kemahiran teknikal, taktikal dan psikologi, keupayaan atlet menggunakan tenaga dengan efisien juga adalah antara faktor penting untuk menyumbang kepada pencapaian prestasi sukan yang baik. Unit ini membincangkan konsep tenaga dalam pemakanan sukan, sumber tenaga untuk aktiviti sukan serta aplikasi Sistem Pertukaran Makanan (Food Exchange System) bagi memastikan atlet mendapat tenaga dalam mencapai prestasi sukan yang optimum. Standard Pembelajaran: 79 BIDANG 5 Tenaga ditakrifkan sebagai kapasiti untuk membuat kerja (Dunford & Doyle, 2015). Berdasarkan Hukum Termodinamik Pertama, tenaga tidak boleh dicipta atau dimusnahkan tetapi bertukar daripada satu bentuk ke bentuk yang lain. Sebagai contoh, tenaga kimia yang tersimpan dalam makanan akan bertukar kepada tenaga mekanikal apabila individu melakukan pergerakan. Kerja berlaku apabila daya bergerak dalam suatu sesaran atau secara formula: Tenaga daripada sumber makanan Tenaga daripada makanan didapati daripada tiga makronutrien utama iaitu karbohidrat, lemak dan protein. Vitamin dan garam mineral tidak membekalkan tenaga tetapi ia terlibat sebagai koenzim bagi membantu proses penghasilan tenaga. Bagi ukuran tenaga, unit kilokalori (kcal) lebih tepat untuk menggambarkan tenaga dalam makanan. Kandungan kilokalori (kcal) dalam makanan dikira berdasarkan kepada kandungan karbohidrat, lemak dan protein menggunakan persamaan berikut: 1 gram karbohidrat = 4 kcal 1 gram lemak = 9 kcal 1 gram protein = 4 kcal Kerja Kuasa = _______ Masa Kerja = Daya x Sesaran Sekiranya kita mengukur berapa pantas kerja dilakukan atau mengukur kuasa, bermakna kerja dibahagikan dengan unit masa, atau secara formula: Sumber: Williams, Rawson & Branch (2016). Tenaga yang terkandung dalam makanan diukur menggunakan peralatan makmal bom kalorimeter. Foto 5.1 Bom kalorimeter. Rajah 5.3 Keratan rentas bom kalorimeter. Termometer Pengacau air Gegelung yang memindahkan haba daripada makanan kepada air Oksigen untuk membantu pengoksidaan makanan Sampel makanan Tenaga wujud dalam bentuk atom, kimia, elektrik, mekanikal, radiasi dan haba. 80 BIDANG 5 Sumber tenaga eksogenus dan endogenus Tenaga yang digunakan untuk melakukan aktiviti fizikal atau bersukan diperoleh daripada sumber tenaga eksogenus dan endogenus. Sumber tenaga endogenus bermaksud simpanan tenaga yang terhasil secara semula jadi di dalam tubuh manusia (Dunford & Doyle, 2015). Simpanan tenaga endogenus paling banyak disimpan di otot dan hepar. Jadual 5.2 Perbezaan sumber tenaga eksogenus dan endogenus untuk aktiviti sukan. Sistem Tenaga Sumber Tenaga Utama Jangka Masa Intensiti Aktiviti Sukan Sistem Anaerobik Alaktik (ATP-PC) Endogenus 0 - 10 saat Sangat Tinggi Lari pecut 100 meter, angkat berat Sistem Anaerobik Laktik (Anaerobik Glikolisis) Endogenus 1 - 3 minit Tinggi Larian 400 meter Sistem Aerobik Eksogenus 3 minit ke atas Rendah Maraton, bola sepak Formula untuk menentukan anggaran keperluan tenaga (Estimated Energy Requirement-EER) untuk sehari. Formula untuk lelaki berumur 9-18 tahun EER: 88.5 – (61.9 x umur) + [PA x (26.7 x berat + 903 x tinggi)] + 25 Formula untuk perempuan berumur 9-18 tahun EER: 135.3 – (30.8 x umur) + [PA x (10.0 x berat + 934 x tinggi)] + 25 (Umur dalam tahun, berat dalam kg, tinggi dalam meter) PA: Sedentari: Lelaki (1.00), Perempuan (1.00) Kurang aktif: Lelaki (1.13), Perempuan (1.16) Aktif: Lelaki (1.26), Perempuan (1.31) Sangat aktif: Lelaki (1.42), Perempuan (1.56) http://arasmega. com/qr-link/kawalan- pemakanan-untuk- menjadi-lebih-sihat/ Kawalan pemakanan untuk menjadi lebih sihat Sumber tenaga eksogenus bermaksud tenaga daripada pengambilan makanan dan minuman. Sistem tenaga dalam tubuh manusia diklasifikasikan kepada tiga jenis iaitu sistem tenaga anaerobik alaktik (ATP-PC), sistem tenaga anaerobik laktik (anaerobik glikolisis) dan sistem aerobik. Ketiga-tiga sistem tenaga ini menggunakan sumber endogenus dan eksogenus bagi aktiviti sukan bergantung kepada jangka masa dan intensiti yang berbeza seperti dalam jadual 5.2. Sumber: National Academy of Sciences (2002). 81 BIDANG 5 Sistem Pertukaran Makanan (Food Exchange System) ialah satu panduan pengambilan makanan yang dibangunkan oleh Persatuan Dietetik Amerika dan Persatuan Diabetes Amerika bertujuan memilih jenis makanan secara lebih fleksibel berdasarkan keperluan kalori dan pemakanan seimbang. Sistem ini mengandungi senarai bagi enam kumpulan makanan mengandungi jumlah kalori, karbohidrat, lemak dan protein hampir sama (Williams, Rawson & Branch, 2016). Pilih satu contoh aktiviti sukan. Secara berkumpulan, bincangkan sumber dan keperluan tenaga serta Sistem Pertukaran Makanan bagi sukan tersebut dan kompilasikan hasil perbincangan tersebut dalam bentuk folio. Sistem Pertukaran Makanan Kumpulan Makanan Karbohidrat (gram) Lemak (gram) Protein (gram) Kalori (kCal) Susu (1 cawan) Susu skim Susu rendah lemak Susu penuh krim 12 12 12 0 - 3 5 8 8 8 8 90 120 150 Daging dan gantian daging (28 gram) Daging tanpa lemak Daging rendah lemak Daging sederhana lemak Daging tinggi lemak 0 0 0 0 0 - 1 3 5 8 7 7 7 7 35 55 75 100 Bijirin (1 cawan) 15 0 - 1 3 80 Buah-buahan (1 medium; ½ cawan) 15 0 0 60 Sayur-sayuran (½ cawan) 5 0 2 25 Lemak (1 sudu teh) 0 5 0 45 Jadual 5.3 Kandungan karbohidrat, lemak, protein dan kalori dalam enam kumpulan Sistem Pertukaran Makanan. Sumber: Williams, Rawson & Branch (2016). http://arasmega.com/ qr-link/pemakanan- atlet/ Pemakanan atlet Merujuk jadual 5.3, seorang atlet lari pecut berhasrat mengekalkan berat badan ideal perlu memilih susu skim berbanding susu penuh krim kerana kedua-dua jenis susu ini menyediakan nilai protein yang sama. Namun, susu skim mempunyai kandungan lemak serta kalori yang rendah dan tidak menyumbang kepada peningkatan berat badan. 82 BIDANG 5 1. Tenaga daripada sumber makanan didapati daripada makronutrien berikut kecuali A. lemak B. protein C. vitamin D. karbohidrat 2. Satu gelas susu penuh krim mengandungi 7 gram lemak. Berapakah kandungan kalori yang terdapat dalam susu penuh krim? A. 16 kcal B. 28 kcal C. 63 kcal D. 95 kcal 3. Huraikan sumber tenaga yang digunakan oleh atlet bagi acara berikut: (a) Renang 100 meter (b) Kayak 1500 meter 4. Jelaskan perbezaan antara Piramid Makanan dengan Sistem Pertukaran Makanan. 5. Sekeping roti canai mengandungi 10 gram lemak, 45 gram karbohidrat dan 6 gram protein. Berapakah jumlah kalori yang terkandung dalam roti canai? Tunjukkan pengiraan yang lengkap. 6. Huraikan kepentingan sumber eksogenus karbohidrat dan lemak kepada atlet acara larian jarak jauh. 7. Azuan ialah atlet silat olahraga remaja yang bertanding dalam kategori kelas Putera 50 kilogram hingga 55 kilogram. Bagaimanakah Azuan boleh merancang pemakanan supaya berat badannya kekal berada pada kategori kelayakan pada hari pertandingan? 83 BIDANG 5 K ehilangan bendalir tubuh secara berlebihan boleh memudaratkan kesihatan dan prestasi atlet. Cabaran besar bagi atlet adalah apabila berlatih atau bertanding dalam persekitaran yang panas dan mempunyai kelembapan tinggi. Keadaan tersebut menyebabkan perpeluhan dan suhu badan meningkat ke tahap melebihi suhu normal. Unit ini membincangkan konsep bendalir tubuh, elektrolit dan pentermokawalaturan serta keperluan pengambilan cecair dan elektrolit dalam sukan. Selain itu, unit ini juga menjelaskan strategi merancang kuantiti pengambilan minuman yang sesuai berdasarkan jangka masa aktiviti serta kaedah untuk mengenal pasti status hidrasi berdasarkan warna urin. Unit 5.3.1 5.3 Menjelaskan bendalir tubuh, elektrolit, dan pentermokawalaturan. Menjelaskan keperluan pengambilan cecair dan elektrolit sebelum, semasa dan selepas bersukan. Merancang kuantiti minuman yang perlu diambil sebelum, semasa, dan selepas bersukan berdasarkan jangka masa aktiviti. Membuat justifikasi status hidrasi berdasarkan warna urin sebelum dan selepas bersukan. 5.3.2 5.3.3 bendalir Tubuh, elekTroliT dan PenTermokawalaTuran 5.3.4 Standard Pembelajaran: 84 BIDANG 5 BENDALIR TUBUH, ELEKTROLIT DAN PENTERMOKAWALATURAN Fungsi Air Dalam Badan Angkut oksigen, nutrien, hormon, dan bahan buangan bertoksik Kawal tekanan osmosis Kawal suhu badan Air di dalam tubuh manusia disimpan dalam beberapa kompartmen dan sentiasa bergerak di antara kompartmen tersebut. Dua kompartmen utama bendalir tubuh ialah: Bendalir Tubuh Elektrolit Elektrolit wujud di dalam tubuh bersama-sama dengan air, protein dan karbohidrat (Williams, Rawson & Branch, 2016). Natrium, kalium, klorida, bikarbonat, magnesium dan kalsium ialah elektrolit utama dalam bendalir tubuh. Elektrolit berfungsi untuk menjana arus elektrik bagi membawa impuls saraf dan mengekalkan keseimbangan bendalir tubuh. Elektrolit mudah didapati daripada sumber makanan seperti garam, buah-buahan dan sayur-sayuran. Rajah 5.4 Kompartmen air di dalam tubuh manusia. Ekstrasel (air di luar sel tubuh) 35%-40% Intrasel (air di dalam sel tubuh) 60%-65% Intercellular (interstitial) Intravaskular Lain-lain kompartmen Bendalir tubuh Konsep bendalir tubuh, elektrolit dan pentermokawalaturan berkait rapat dengan kesihatan dan prestasi atlet. Air dan elektrolit ialah nutrien yang sangat penting dalam proses pengekalan suhu badan normal (pentermokawalaturan). (i) Kompartmen intrasel (intracellular) Sebanyak 60% hingga 65% air disimpan di dalam kompartmen intrasel ini. (ii) Kompartmen ekstrasel (extracellular) Terbahagi kepada interstitial (intercellular), intravaskular dan lain-lain kompartmen. Sebanyak 35% hingga 40% air terdapat di kompartmen ekstrasel seperti air di sekeliling sel, plasma darah, air liur, air mata, cairan telinga dan cecair serebrospinal. Rajah 5.4 menunjukkan simpanan air di dalam tubuh manusia mengikut kompartmen. Bagi orang dewasa, air menyumbang sebanyak 50% hingga 70% berat badan. Tisu otot mengandungi lebih banyak air berbanding tisu adipos (tisu lemak). Oleh itu, atlet yang mempunyai komposisi otot lebih tinggi berbanding lemak, mempunyai kandungan air lebih banyak. Manakala, atlet yang gemuk pula mempunyai simpanan air rendah di dalam tubuh disebabkan oleh komposisi lemak yang tinggi. Secara umumnya, komposisi lemak bagi perempuan lebih tinggi berbanding lelaki, maka kandungan air di dalam tubuh perempuan adalah lebih rendah (Williams, Rawson & Branch, 2016). 85 BIDANG 5 Pentermokawalaturan Suhu badan manusia terbahagi kepada dua: Penyelenggaraan suhu badan yang normal dinamakan pentermokawalaturan. Proses kawalan suhu badan ini dikawal oleh hipotalamus di dalam otak yang berfungsi secara kawalan autonomi. Rajah 5.5 menunjukkan ilustrasi bagaimana seorang atlet yang berlatih di bawah pancaran matahari terik dapat mengawal suhu badan pada takat normal. Kawalan suhu badan dipengaruhi oleh keseimbangan antara pertambahan haba (stres haba) dan kehilangan haba. Hipotermia Hipertermia Suhu badan bawah tahap normal <36.4oC Suhu badan melebihi tahap normal >37.6oC http://arasmega.com/qr-link/ homeostasis-what-you-need- to-know/ Homeostasis: What you need to know Rajah 5.5 Sumber stres haba dan kehilangan haba semasa melakukan aktiviti ketika cuaca panas. Radiasi haba langit Penyejatan (Pernafasan) Sinar matahari Perolakan Radiasi Kerja Konduksi Simpanan tenaga Perolakan aliran darah dalam otot Penyejatan (peluh) Suhu udara Kelembapan udara Refleksi radiasi solar Radiasi haba tanah Kelajuan larian Pertukaran Haba Semasa Melakukan Aktiviti Fizikal Matahari Sumber: Williams, Rawson & Branch (2016). Suhu teras Suhu dalaman yang stabil jika tubuh berada dalam keadaan homesostasis. 1 Suhu kulit Bergantung kepada suhu persekitaran. 2 86 BIDANG 5 Apabila bersukan, air dan elektrolit akan keluar daripada tubuh melalui peluh. Bagi acara sukan berintensiti tinggi dan menggunakan kuasa eksplosif seperti lari pecut, renang jarak dekat dan angkat berat, kehilangan peluh tidak menjejaskan prestasi. Walau bagaimanapun, atlet acara jangka masa panjang seperti sukan merentas desa dan bola sepak akan mengalami kehilangan air dan elektrolit yang banyak seterusnya boleh menjejaskan prestasi. pengambilan cecair dan elektrolit untuk bersukan Antara punca stres haba ialah sinaran cahaya matahari yang terik, udara panas persekitaran, kelembapan udara tinggi, radiasi daripada tanah dan haba terhasil daripada metabolisme tubuh. Haba dinyahkan daripada tubuh melalui empat cara berikut: Konduksi Proses pemindahan haba secara langsung apabila bersentuh dengan objek. Dalam hal ini, haba dikurangkan melalui sentuhan kasut atlet dengan permukaan tanah. Penyejatan Proses pemindahan haba berlaku apabila peluh menyejat dari permukaan kulit. Proses penyejatan ini dapat memindahkan haba badan ke persekitaran. Perolakan Proses pemindahan haba melalui pergerakan air atau udara ke seluruh tubuh. Oleh itu, kehilangan haba akan lebih cepat sekiranya atlet ini berlari dalam persekitaran berangin berbanding tidak berangin. Radiasi Tenaga haba keluar daripada tubuh ke persekitaran. Dalam kumpulan kecil, bincangkan cara atlet menyesuaikan diri dengan cuaca di negara beriklim sejuk dan iklim Khatulistiwa. Buat analisis pakaian yang sesuai untuk mengelakkan risiko dehidrasi bagi atlet yang berlatih di bawah pancaran matahari dan kelembapan udara tinggi. 87 BIDANG 5 Rajah 5.6 Sumber pengambilan dan kehilangan air daripada tubuh. Keperluan pengambilan air bagi setiap manusia adalah berbeza. Jumlah akan berubah mengikut tahap aktiviti fizikal, umur, berat badan, cuaca, persekitaran serta status kesihatan seseorang individu. Pengambilan cecair dan elektrolit bersesuaian adalah penting sebelum, semasa dan selepas bersukan berdasarkan intensiti dan jangka masa aktiviti. Jadual 5.4 menunjukkan panduan pengambilan cecair sebelum, semasa dan selepas bersukan. Panduan ini merupakan kaedah penganggaran sahaja dan boleh diubah suai mengikut keutamaan individu melalui pengalaman semasa latihan dan pertandingan. Sumber: Dunford & Doyle (2015). Murid dikehendaki menghembus nafas pada cermin untuk membuktikan hembusan udara mengandungi wap air semasa bernafas. Bincangkan hasil dapatan aktiviti tersebut. Rajah 5.6 menunjukkan keseimbangan antara jumlah pengambilan air dengan jumlah kehilangan air. Sumber air boleh didapati daripada minuman, makanan mengandungi air dan air yang terhasil daripada proses metabolisme tubuh. Kehilangan air adalah melalui perpeluhan, pernafasan, urin dan najis. Pengambilan air Kehilangan air Jumlah pengambilan air 2,800 mililiter (lebih kurang 11.5 gelas) Jumlah kehilangan air 2,800 mililiter (lebih kurang 11.5 gelas) Cecair: 2,000 mililiter (8 gelas) Kulit berpeluh: 750 mililiter (3 gelas) Kandungan air dalam makanan: 500 mililiter (2 gelas) Respirasi paru-paru: 300 mililiter (1.25 gelas) Urin: 1,650 mililiter (6.75 gelas) Najis: 100 mililiter (0.4 gelas) Air terhasil daripada metabolisme: 300 mililiter (1.25 gelas) + + + + + Jumlah purata pengambilan air yang disarankan oleh pakar kesihatan ialah 3.7 liter sehari bagi lelaki dan 2.7 liter sehari bagi perempuan dewasa (Dunford & Doyle, 2015). 88 BIDANG 5 Individu pertama yang mencipta minuman sukan pada tahun 1960 ialah Robert Cade, seorang saintis dari University of Florida, USA. Produk tersebut dinamakan Gatorade sempena nama Gator, iaitu nama panggilan untuk atlet universiti itu. Pengambilan Cecair Sebelum Bersukan • Atlet perlu minum air lebih kurang 500 mililiter dua hingga tiga jam sebelum bersukan bagi memastikan kandungan air dalam badan mencukupi. • Air sudah memadai bagi aktiviti berintensiti rendah dalam masa singkat untuk mencapai status hidrasi yang baik. • Bagi aktiviti berintensiti tinggi atau jarak jauh dalam masa yang lama, pengambilan minuman sukan digalakkan kerana dapat membantu meningkatkan prestasi. Semasa bersukan • Bagi aktiviti berintensiti rendah dalam jangka masa pendek, atlet minum 200 mililiter hingga 300 mililiter air setiap 10 hingga 20 minit untuk mengekalkan hidrasi. • Bagi aktiviti jangka masa panjang melebihi 90 minit, atlet perlu mengambil minuman sukan yang mengandungi karbohidrat dan elektrolit untuk memulihkan tenaga dan mengelakkan stres haba. • Pengambilan minuman sejuk digalakkan bagi acara jarak jauh. Selepas bersukan • Atlet perlu minum 1.5 liter minuman bagi setiap 1 kilogram berat badan yang hilang. • Atlet boleh mengambil sebarang jenis minuman kecuali alkohol untuk menggantikan cecair tubuh yang hilang melalui peluh. • Pengambilan minuman bersama-sama dengan makanan akan mempercepatkan proses pemulihan. Jadual 5.4 Panduan pengambilan cecair sebelum, semasa dan selepas bersukan. Sumber: Sawka et al. (2007). Proses kehilangan air kurang daripada tahap normal dinamakan dehidrasi dan menyebabkan badan berada dalam keadaan hipohidrasi. Dehidrasi boleh menyebabkan stres kepada sistem kardiovaskular iaitu isi padu darah menjadi pekat dan memaksa jantung bekerja lebih kuat untuk mengepam darah. Keadaan ini boleh menyumbang kepada kelesuan, menjejaskan prestasi sukan dan boleh menyebabkan stres haba. Kehilangan air semasa bersukan melalui perpeluhan boleh dianggarkan dengan perubahan berat badan sebelum dan selepas bersukan. Jumlah air yang perlu diganti akibat perpeluhan boleh dianggarkan menggunakan formula berikut: Air mempunyai ketumpatan 1 gram/cm3. Oleh itu, jisim bagi 1 gram air mempunyai isi padu sebanyak 1 mililiter (Ebbing & Gammon, 2013). A Berat badan sebelum bersukan 70.0 kilogram B Berat badan selepas bersukan 68.4 kilogram C Perubahan berat badan (A – B) 1.6 kilogram D Jumlah air yang diminum semasa latihan 300 mililiter E Jumlah urin 0 mililiter F Kehilangan peluh (C + D – E) 1900 mililiter G Masa bersukan 60 minit H Kadar perpeluhan (F ÷ G) 31.7 mililiter/minit Rajah 5.7 Pengiraan kehilangan air semasa bersukan. 89 BIDANG 5 1. Selepas bangun tidur, ambil sampel urin dengan menggunakan bekas yang jernih. 2. Dengan merujuk carta warna urin daripada mana-mana sumber, anggarkan status hidrasi pada hari tersebut. Setelah selesai membuat ujian, urin tersebut hendaklah dibuang ke dalam lubang tandas. 3. Lakukan ujian ini selama tiga hari berturut-turut. 4. Catatkan status hidrasi dan berikan justifikasi bagi keputusan untuk ketiga-tiga hari tersebut. Status Hidrasi Berdasarkan Warna Urin Ujian makmal bagi mengenal pasti status hidrasi http://arasmega.com/ qr-link/ujian-makmal-bagi- mengenal-pasti-status- hidrasi/ Berdasarkan pengiraan dalam rajah 5.7, atlet telah kehilangan peluh sebanyak 31.7 mililiter seminit atau 1900 mililiter peluh dalam masa satu jam bersukan. Pada pendapat anda, antara air, karbohidrat dan elektrolit, yang manakah paling penting untuk diganti semasa bersukan ketika cuaca panas? Jelaskan. Layari laman sesawang hydrationcheck.com untuk mengetahui tentang Carta Warna Urin. Atlet perlu mengetahui cara untuk mengenal pasti tahap kandungan air dalam badan bagi melambatkan kelesuan dan mengelakkan stres haba. Terdapat cara untuk menentukan status hidrasi iaitu melalui ujian makmal dan ujian lapangan. Ujian makmal memberikan keputusan yang lebih tepat tetapi memerlukan pegawai terlatih untuk mengendalikan ujian serta memerlukan kos yang tinggi. Ujian lapangan juga boleh digunakan seperti mengukur perubahan berat badan, membuat pemerhatian warna urin dan rasa dahaga. Antara ujian lapangan yang paling mudah bagi menganggar status hidrasi dalam kalangan atlet ialah menggunakan carta warna urin. Carta warna urin menaksir status hidrasi dalam persekitaran yang ekstrem. Warna urin kuning terang dan jernih menunjukkan status hidrasi normal manakala warna urin kuning pekat sehingga kuning kehijauan menandakan individu mengalami dehidrasi. 90 BIDANG 5 1. Proses pemindahan haba oleh pergerakan air dan udara ke seluruh tubuh dinamakan sebagai A. radiasi B. perolakan C. konduksi D. penyejatan 2. Antara berikut, yang manakah BENAR tentang suhu badan manusia? A. Haba di dalam badan bertambah akibat proses radiasi. B. Penyakit berjangkit mampu mengurangkan pengeluaran haba. C. Perpeluhan tidak menyumbang kepada kehilangan haba daripada badan. D. Suhu badan dikawal secara autonomi oleh sistem saraf pusat iaitu hipotalamus. 3. Antara pernyataan berikut, yang manakah benar tentang kandungan air dalam tubuh? I. Air ialah medium bagi nutrien lain berfungsi dan mengawal atur suhu badan. II. Air mengandungi tenaga dan merupakan nutrien yang penting untuk hidup. III. Air ialah komponen utama bagi komposisi badan dan kehilangan air melalui dehidrasi boleh memudaratkan kesihatan dan prestasi sukan. IV. Kombinasi haba dari persekitaran dan haba yang terhasil semasa metabolisme senaman boleh mengganggu kandungan air di dalam tubuh. A. I dan II B. II dan III C. III dan IV D. I, III dan IV 4. Senaraikan tiga (3) elektrolit yang lazimnya hilang menerusi peluh. 5. Nyatakan dua (2) kaedah lapangan yang boleh digunakan untuk menganggar status hidrasi. 6. Rakan anda akan bertanding dalam acara larian 10 kilometer. Ramalan cuaca pada hari pertandingan adalah panas terik dan kelembapan udara tinggi. Jelaskan cadangan yang boleh anda berikan kepada rakan anda berkenaan pengambilan minuman sebelum, semasa dan selepas larian. 7. Pada pendapat anda, mengapakah pengambilan cecair dan elektrolit penting sebelum, semasa dan selepas bersukan? 91 BIDANG 5 F enomena atlet menggunakan makanan tambahan bukan perkara baharu dalam sukan. Makanan tambahan ialah salah satu contoh bantuan ergogenik yang dapat membantu meningkatkan prestasi sukan dan tahap kesihatan atlet. Memandangkan pengambilan makanan tambahan sangat popular dalam kalangan atlet, maka konsep asas bantuan pemakanan dan jenis-jenis bantuan ergogenik yang digunakan oleh atlet perlu difahami. Unit ini memfokuskan kepada bantuan ergogenik pemakanan yang biasa diambil oleh atlet dan kesan penyalahgunaan bantuan ergogenik tersebut terhadap kesihatan, prestasi sukan dan pematuhan kepada World Anti-Doping Agency (WADA). Unit 5.4.1 5.4 Standard Pembelajaran: Menghuraikan bantuan ergogenik pemakanan. Membahaskan peranan dan kesan penyalahgunaan bantuan ergogenik pemakanan seperti kafein, kreatina, bikarbonat, whey protein dan tokokan karbohidrat kepada kesihatan, prestasi atlet dan pematuhan kepada World Anti-Doping Agency (WADA). 5.4.2 banTuan ergogenik Pemakanan JAUHI DADAH Dadah Boleh Membunuh 92 BIDANG 5 Bantuan Ergogenik dalam sukan Setiap atlet yang bertanding pasti ingin meraih kemenangan. Selain latihan rutin, ada sebilangan atlet mencari alternatif lain bagi membantu mereka mencapai kemenangan yang diharapkan. Bahan atau kaedah yang dapat membantu meningkatkan prestasi atlet dinamakan bantuan ergogenik (Williams, Rawson & Branch, 2016). Bantuan ergogenik diklasifikasikan kepada beberapa jenis. Farmalogikal Bahan yang diklasifikasikan sebagai dadah atau agen hormon untuk meningkatkan prestasi sukan. Kebanyakan bantuan ini adalah bahan terlarang dalam sukan mengikut peraturan WADA. Contoh: • Steroid dan hormon tumbesaran untuk meningkatkan kekuatan dan daya tahan otot. • Amphetamines ialah perangsang yang membantu melambatkan kelesuan dan meningkatkan kepekaan. Fisiologikal Teknik atau bahan bertujuan meningkatkan fungsi sistem tubuh yang mempengaruhi prestasi atlet. Contoh: • Doping darah dan altitude training meningkatkan pengangkutan oksigen dan mempengaruhi prestasi sistem kardiovaskular. • Latihan fizikal seperti pliometrik, latihan bebanan dan daya tahan untuk prestasi fizikal. Mekanikal Alatan atau produk sukan yang membantu dari aspek perlakuan atlet dalam sukan. Contoh: • Kasut yang dilengkapi pepaku bagi bola sepak dan golf untuk cengkaman dan kestabilan yang lebih baik seterusnya mempengaruhi pergerakan semasa bermain. • Baju sukan yang menyerap peluh supaya dapat menurunkan suhu badan dengan cepat. Psikologikal Kaedah atau intervensi yang berupaya mengubah keadaan mental dan meningkatkan prestasi atlet. Contoh: • Kata kendiri dapat mengurangkan rasa gemuruh semasa bertanding. • Imageri iaitu atlet membayangkan dalam minda tentang perlakuan yang akan dilakukan semasa pertandingan. Pemakanan Makanan tambahan, produk makanan dan manipulasi diet untuk meningkatkan prestasi sukan. Contoh: • Vitamin B kompleks membantu dalam metabolisme penghasilan tenaga. • Minuman sukan, bar atau gel diambil untuk menggantikan tenaga yang hilang. • Teknik tokokan karbohidrat untuk meningkatkan simpanan tenaga bagi acara jarak jauh. 1 2 3 4 5 Perkataan ergogenik berasal daripada perkataan Greek iaitu ergo (kerja) dan gen (menghasilkan sesuatu). Atlet Greece pada zaman dahulu memakan kulat yang memberi kesan halusinasi dan mempengaruhi kekuatan mental mereka semasa pertandingan. 93 BIDANG 5 1 Kafein (a) Sejenis bahan kimia yang terdapat dalam makanan dan minuman seperti kopi, teh, coklat, minuman karbonat, minuman tenaga dan lain-lain. (b) Fungsi: i. Meningkatkan stamina dalam aktiviti daya tahan kardiovaskular. ii. Meningkatkan tumpuan atlet. iii. Meningkatkan prestasi sukan dengan merangsang sistem saraf pusat. iv. Melambatkan rasa lesu bagi aktiviti jangka masa panjang. v. Merangsang fungsi kognitif. vi. Meningkatkan prestasi dalam acara sukan yang memerlukan tumpuan seperti memanah, menembak, golf dan boling. Foto 5.2 Pelbagai bentuk kafein. Dalam kumpulan kecil, cari maklumat tentang asal-usul minuman kola. Persembahkan hasil carian untuk dibincangkan bersama- sama kumpulan lain. Peranan Bantuan Ergogenik Pemakanan Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat berkaitan WADA. Penggunaan bantuan ergogenik pemakanan dalam bentuk makanan tambahan sangat popular dalam kalangan atlet. Makanan tambahan dilihat lebih selamat untuk diambil kerana tidak mengandungi bahan dilarang oleh WADA. Walaupun bantuan ergogenik pemakanan dianggap selamat dan tidak berada dalam kategori bahan terlarang, namun masih terdapat penyalahgunaan bantuan ergogenik pemakanan yang memberi kesan kepada kesihatan, prestasi atlet serta pematuhan kepada WADA. Kebanyakan atlet mengambil makanan tambahan kerana (c) Kesan Pengambilan dan Penyalahgunaan i. Penyalahgunaan kafein boleh memberi kesan sampingan kepada tubuh. ii. Sekiranya atlet tidak mengalami masalah kesihatan dan tidak mengambil ubatan tertentu, dos kafein yang sederhana tidak memudaratkan tubuh. iii. Atlet yang tidak biasa mengambil kafein, boleh menyebabkan insomnia dan kerap membuang air kecil. iv. Kafein yang dikategorikan sebagai bahan perangsang diletakkan dalam senarai pengawasan bagi senarai bahan terlarang WADA. Pengambilan kafein melebihi 12 mg/l yang dikesan dalam urin atau darah, boleh dikenakan hukuman oleh WADA. dipengaruhi rakan dan jurulatih serta menerusi pengiklanan. Bantuan ergogenik pemakanan wujud dalam pelbagai bentuk seperti serbuk, pil, bar, gel, minuman sukan, minuman tenaga dan tokokan karbohidrat. Antara contoh bantuan ergogenik pemakanan dalam sukan ialah kafein, bikarbonat, kreatina, whey protein dan tokokan karbohirat (carbohydrate loading). 94 BIDANG 5 2 Bikarbonat (a) Sebahagian daripada garam alkali iaitu natrium bikarbonat yang wujud secara semula jadi di dalam tubuh. (b) Fungsi: Foto 5.3 Soda bikarbonat. i. Meneutralkan asid (buffer) seperti asid laktik yang dihasilkan semasa melakukan aktiviti fizikal. ii. Meningkatkan prestasi dalam aktiviti anaerobik berintensiti tinggi seperti larian 400 meter. (c) Kesan Pengambilan dan Penyalahgunaan i. Pengambilan melebihi dos yang disarankan boleh mengakibatkan distres usus seperti cirit-birit dan pening kepala. ii. Penggunaan bikarbonat tidak diharamkan oleh WADA. 3 Kreatina (a) Berasal daripada kumpulan daging yang dihasilkan dalam hepar dan buah pinggang manusia. (b) Dipasarkan dalam pelbagai bentuk seperti serbuk, pil, gel, gula-gula dan serum. (c) Bantuan ergogenik pemakanan paling popular dalam kalangan atlet terutama atlet acara kekuatan dan daya tahan otot. (d) Fungsi: i. Menambahkan jisim otot. ii. Meningkatkan prestasi sukan yang menggunakan kuasa eksplosif. iii. Menambahkan fosfokreatina bagi aktiviti berintensiti tinggi dan jangka masa singkat seperti acara angkat berat, lari pecut 100 meter dan renang jarak dekat. Foto 5.4 Sumber kreatina. (e) Kesan Pengambilan dan Penyalahgunaan i. Pengambilan dos kreatina yang sesuai bersama-sama dengan latihan beban dapat meningkatkan jisim otot. ii. Pengambilan kreatina yang tidak mengikut dos secara berterusan akan menyebabkan masalah pada organ hepar dan buah pinggang. iii. Penyalahgunaan kreatina boleh menyebabkan distres usus seperti cirit-birit, muntah dan dehidrasi. iv. Penggunaanya diluluskan oleh WADA. 95 BIDANG 5 Foto 5.6 Sumber karbohidrat 4 Whey protein (a) Makanan tambahan protein yang paling popular dipasarkan dalam bentuk serbuk. (b) Berasal daripada komponen protein yang larut dalam susu. (c) Fungsi: i. Membantu menambahkan jisim otot, kekuatan otot dan daya tahan otot. ii. Meningkatkan sintesis asid amino untuk menggantikan tisu rosak semasa bersukan. (d) Kesan Pengambilan dan Penyalahgunaan i. Pengambilan mengikut dos yang disarankan oleh pengeluar produk tidak memudaratkan tubuh. ii. Atlet yang mengalami masalah fungsi buah pinggang tidak boleh mengambil whey protein tanpa nasihat dan pengawasan pakar perubatan. iii. Penggunaannya diluluskan oleh WADA, namun atlet perlu berhati-hati kerana mungkin terjadi pencemaran silang semasa pemprosesan produk menyebabkan kewujudan bahan kimia yang tidak dibenarkan oleh WADA. 5 (a) Teknik pemakanan untuk menambah simpanan tenaga dalam bentuk glikogen dalam otot dan hepar yang dapat melambatkan kelesuan. (b) Prinsip asas ialah atlet menukar diet seimbang kepada pengambilan sumber karbohidrat dengan kuantiti sangat tinggi dan dalam masa sama mengurangkan tempoh dan intensiti latihan, kebiasaannya tujuh hari sebelum pertandingan. Foto 5.5 Contoh whey protein. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat lanjut tentang pencemaran silang yang mungkin berlaku semasa proses penghasilan produk makanan tambahan. Tokokan karbohidrat (Carbohydrate loading) (c) Digunakan untuk sukan yang memerlukan daya tahan kardiovaskular seperti maraton, lumba basikal lebuh raya dan triatlon serta atlet sukan intermitten seperti bola sepak, bola baling dan tenis. (d) Fungsi: i. Meningkatkan simpanan glikogen otot yang mempengaruhi prestasi daya tahan kardiovaskular. 96 BIDANG 5 Dengan menggunakan pelbagai sumber maklumat, bincang dalam kumpulan tentang kesan penyalahgunaan bantuan ergogenik pemakanan terhadap kesihatan, prestasi dan pematuhan kepada WADA. Laporkan maklumat tersebut dalam bentuk folio. Foto 5.7 Tokokan karbohidrat sering digunakan untuk sukan yang memerlukan daya tahan kardiovaskular. http://arasmega.com/qr- link/prosedur-doping/ Prosedur doping Pada pendapat anda, perlukah atlet mengambil bantuan ergogenik pemakanan untuk mencapai kemenangan? Bincangkan. (e) Kesan Pengambilan dan Penyalahgunaan i. Mendatangkan kesan sampingan kepada penghidap diabetes. ii. Menyebabkan cirit-birit, pening, loya, dan kekejangan otot kerana perubahan drastik rutin pemakanan. iii. Atlet dinasihatkan untuk membiasakan teknik ini semasa latihan dan sebelum pertandingan. 97 BIDANG 5 1. Bantuan ergogenik yang tidak termasuk dalam senarai bahan terlarang untuk sukan oleh WADA ialah A. kafein B. steroid C. amphetamine D. doping darah 2. Kajian saintifik menunjukkan bahawa kreatina dapat meningkatkan prestasi sukan dalam acara A. bola sepak B. angkat berat C. ultramaraton D. larian 400 meter 3. Teknik tokokan karbohidrat berkesan untuk atlet I. tenis II. lari pecut III. angkat berat IV. lumba basikal lebuh raya A. I dan II B. II dan III C. I dan IV D. III dan IV 4. Apakah peranan bantuan ergogenik pemakanan terhadap prestasi atlet? 5. Nyatakan peranan kafein, kreatina dan bikarbonat dalam sukan. 6. Senaraikan tiga (3) jenis bantuan ergogenik pemakanan yang biasa digunakan oleh atlet. 7. Bincangkan kesan penyalahgunaan bantuan ergogenik pemakanan berikut terhadap prestasi atlet: (a) Kafein (b) Kreatina 8. Bincangkan tentang keberkesanan, keselamatan dan pematuhan syarat penggunaan whey protein dalam sukan. Unit 98 BIDANG 5 STraTegi Pemakanan Sukan P emakanan perlu dirancang untuk memastikan simpanan tenaga dapat memenuhi keperluan sukan bergantung kepada tempoh dan intensiti sukan tersebut. Unit ini membincangkan strategi pemakanan yang sesuai sebelum, semasa dan selepas latihan dan pertandingan. Selain itu, perancangan diet yang spesifik kepada jenis sukan tertentu juga diterangkan dengan lebih mendalam supaya atlet mendapat tenaga secukupnya untuk keperluan latihan dan pertandingan. Unit 5.5.1 5.5 Standard Pembelajaran: Menerangkan strategi pemakanan yang sesuai sebelum, semasa dan selepas latihan dan pertandingan berdasarkan jenis dan kuantiti nutrien serta masa pengambilannya. Merancang pemakanan yang sesuai untuk seorang atlet bagi memenuhi keperluan latihan atau pertandingan mengikut jenis sukan. 5.5.2 99 BIDANG 5 Pemakanan UNTUK latihan DAN pertandingan Merancang strategi pemakanan adalah penting bagi atlet untuk memastikan simpanan tenaga yang mencukupi bagi menjalani latihan dan pertandingan. Pengambilan makanan mengikut jenis dan kuantiti nutrien perlu disesuaikan dengan latihan atau pertandingan bagi mencapai faedah maksimum. Berikut ialah panduan pengambilan makanan sebelum, semasa dan selepas latihan atau pertandingan yang boleh diaplikasikan oleh atlet. Sebelum Latihan dan Pertandingan Sebelum latihan dan pertandingan, atlet perlu memastikan simpanan tenaga yang mencukupi mengikut jenis acara. Atlet mengamalkan diet seimbang tidak mempunyai masalah untuk melakukan acara melibatkan tempoh kurang sehingga 60 minit. 1. Pengambilan makanan pepejal perlu diambil tiga hingga empat jam sebelum pertandingan untuk memberi peluang proses pencernaan makanan berlaku dengan sempurna bagi membekalkan tenaga kepada tubuh. Contohnya, lemak dan protein mengambil masa antara tiga hingga empat jam untuk dicerna, diikuti karbohidrat yang dicerna dalam tempoh dua jam. Oleh itu, strategi pemilihan makanan sebelum pertandingan sepatutnya mengandungi karbohidrat tinggi, protein sederhana dan lemak rendah. 3. Atlet perlu memastikan status hidrasi normal sebelum memulakan latihan dan pertandingan terutama ketika cuaca panas. Minuman perlu diambil 15 minit hingga 30 minit sebelum latihan dan pertandingan untuk mengelakkan dehidrasi. Pengambilan minuman berkafein tidak dibenarkan kerana menggalakkan pembuangan air kecil. 2. Pengambilan makanan yang berasid dan berserat tinggi perlu dielakkan kerana boleh menyebabkan risiko kerengsaan usus dan merangsang pembuangan air besar semasa pertandingan. Contohnya, makanan pedas, berasid seperti jeruk dan berserat tinggi seperti kacang. Foto 5.10 Makanan berasid. Foto 5.9 Makanan pepejal. Berikut ialah panduan umum amalan pemakanan berdasarkan kajian saintifik dan pengalaman praktikal atlet bagi pemakanan sebelum pertandingan. 100 BIDANG 5 Pengambilan sarapan berkhasiat penting bagi atlet yang berlatih atau bertanding pada waktu pagi. American College of Sports Medicine (ACSM) mencadangkan pengambilan sarapan sebanyak 500 hingga 600 kcal sebagai makanan sebelum pertandingan. Jadual 5.5 menunjukkan contoh menu yang perlu diambil dalam tempoh dua hingga tiga jam sebelum pertandingan. Semasa Latihan dan Pertandingan Semasa latihan, atlet merancang pemakanan yang dapat membekalkan tenaga, air dan elektrolit kepada tubuh. Menu A (Makanan Barat) Menu B (Makanan Malaysia) 1 gelas jus oren 122 kcal 1 gelas air milo kosong 82 kcal 1 mangkuk oatmeal dengan susu skim 240 kcal 1 keping roti canai 301 kcal 1 keping roti bakar dengan jem 217 kcal ½ cawan kuah dal 58 kcal 1 potong kuih seri muka 144 kcal Jumlah 579 kcal 585 kcal Jadual 5.5 Contoh menu sebelum pertandingan yang mengandungi 500 hingga 600 kcal. Layari laman sesawang bagi mencari maklumat tentang sistem pencernaan. Foto 5.11 Minuman sukan, bar dan gel yang sedia diambil semasa latihan dan pertandingan. Terdapat banyak produk sedia dimakan untuk memudahkan atlet mengambil makanan dan minuman semasa latihan dan pertandingan seperti air minuman sukan, bar, dan gel. Bentuk kumpulan. Dengan menggunakan pelbagai sumber maklumat, cadangkan menu pemakanan sebelum pertandingan bagi atlet angkat berat, pelumba basikal lebuh raya dan pemain tenis. Kira jumlah kalori bagi menu makanan yang dipilih. Atlet bagi acara berintensiti tinggi dan tempoh kurang daripada 30 minit tidak perlu mengambil sebarang makanan atau minuman kerana tidak memberi kesan kepada prestasi. Bagi atlet yang bertanding dalam tempoh masa 30 hingga 90 minit, bekalan karbohidrat dan air sudah memadai untuk menggantikan tenaga dan air yang hilang. Atlet bagi acara yang melibatkan masa melebihi 90 minit, perlu mengambil karbohidrat, air dan elektrolit untuk mencapai prestasi optimum semasa pertandingan. 101 BIDANG 5 Pemakanan perlu dirancang untuk memenuhi keperluan sukan secara spesifik bergantung kepada tempoh dan intensiti sukan tersebut. Sukan Melibatkan Kuasa dan Kelajuan Sukan yang melibatkan kuasa dan kelajuan seperti angkat berat, lontar peluru dan renang jarak dekat menggunakan sistem tenaga anaerobik secara dominan. Sukan ini memberi fokus kepada kekuatan dan daya tahan otot untuk menjana kuasa. Oleh itu, strategi pemilihan makanan tertumpu kepada sumber protein yang dapat meningkatkan saiz dan kekuatan otot. Foto 5.12 Acara sukan melibatkan kuasa. Pemakanan untuk sukan spesifik Atlet yang terlibat perlu mengambil protein antara 1.2 hingga 1.7 gram/kilogram berat badan sehari untuk membina dan mengekalkan tisu otot. Contohnya, bagi atlet yang mempunyai berat badan 50 kilogram boleh mengambil antara 60 hingga 85 gram protein bersamaan dengan dua hingga tiga gelas susu, dua biji telur rebus serta dua ketul ayam goreng. Atlet juga perlu mengambil karbohidrat yang mencukupi iaitu antara 7 hingga 10 gram/ kilogram berat badan supaya dapat membekalkan tenaga. Restoran makanan segera kebanyakannya menyajikan menu yang tinggi lemak, tetapi atlet masih boleh memilih menu yang sesuai dan terhad supaya mereka tidak mengambil lemak yang tinggi. Selepas Latihan dan Pertandingan Atlet perlu mengambil diet seimbang untuk keperluan nutrien sebaik-baiknya 30 minit selepas aktiviti. Pengambilan makanan tinggi karbohidrat penting untuk memulihkan tenaga, manakala protein diperlukan untuk membaiki dan membina semula tisu-tisu yang rosak semasa bersukan. Selain itu, pengambilan minuman dan elektrolit juga penting bagi atlet yang menyertai sukan jangka masa panjang bagi tujuan pemulihan. Pemilihan makanan tinggi karbohidrat, rendah lemak dan protein dalam kuantiti sederhana perlu dipraktikkan oleh atlet. Sekiranya di tempat pertandingan tiada makanan yang biasa dimakan seperti di negara barat, mereka perlu menyesuaikan pemilihan makanan mengikut prinsip Sistem Pertukaran Makanan. Contohnya, nasi sebagai sumber karbohidrat boleh digantikan dengan menu pasta, manakala sumber protein seperti daging boleh digantikan dengan telur. Oleh itu, atlet tidak mempunyai masalah untuk memenuhi keperluan nutrien semasa dalam perjalanan ke tempat lawan. Pemakanan Semasa Perjalanan ke Pertandingan (Nutrition On The Go) 102 BIDANG 5 Sukan Melibatkan Jangka Masa Panjang Sukan jangka masa panjang seperti merentas desa, lumba basikal lebuh raya dan renang jarak jauh menggunakan sistem aerobik sebagai sumber tenaga dominan. Oleh itu, atlet kategori ini memerlukan karbohidrat tinggi, lemak rendah dan protein sederhana bagi memastikan bekalan tenaga berterusan serta kandungan cecair dan elektrolit mencukupi untuk kawalan suhu badan yang normal seterusnya mengekalkan prestasi optimum. Atlet sukan jangka masa panjang perlu meningkatkan simpanan glikogen dalam otot sebelum memulakan latihan dan pertandingan. Kajian saintifik telah membuktikan bahawa pengambilan karbohidrat tinggi sebelum pertandingan membantu atlet mencapai prestasi kardiovaskular yang lebih baik. Oleh itu, karbohidrat sebanyak 7 hingga 10 gram/kilogram berat badan sehari sudah dapat memenuhi keperluan tenaga atlet. Contohnya, bagi atlet yang mempunyai berat badan 50 kilogram, maka saranan pengambilan karbohidrat sehari ialah antara 350 hingga 500 gram bersamaan dengan mengambil dua hingga tiga mangkuk nasi putih, dua biji karipap kentang, dua hingga tiga keping kuih ketayap, dua hingga empat keping roti putih, dua hingga tiga biji pisang saiz sederhana dan dua gelas jus oren dalam sehari. Contoh sukan yang menggunakan kombinasi sistem anaerobik dan aerobik ialah bola sepak dan tenis. Sukan sebegini banyak menggunakan simpanan glikogen dan fosfokreatina. Maka pengambilan karbohidrat sebelum latihan dan pertandingan perlu dititikberatkan. Atlet perlu mengambil karbohidrat tinggi untuk bekalan tenaga yang mencukupi. Foto 5.13 Contoh sukan yang mengkombinasikan kuasa, kelajuan dan jangka masa panjang. Sukan Melibatkan Kombinasi Kuasa, Kelajuan dan Jangka Masa Panjang Pelan pemakanan adalah berbeza bagi setiap atlet bergantung kepada umur, jantina, berat badan, jenis sukan, pilihan makanan kegemaran dan status alergi terhadap makanan. Atlet perlu membiasakan diri dengan pelbagai jenis makanan dan kuantiti ketika latihan supaya Pada pendapat anda, adakah atlet yang bijak merancang strategi pemakanan akan mencapai prestasi lebih baik dalam sukan? Jelaskan. Strategi Pemakanan Sukan sistem penghadaman tidak terganggu semasa pertandingan. Sebaik-baiknya atlet perlu mendapatkan nasihat daripada pakar pemakanan sebelum memulakan sebarang pelan pemakanan untuk memperoleh hasil yang berkesan. Jadual 5.6 ialah contoh menu pemakanan yang boleh diamalkan oleh atlet acara jangka masa panjang sebelum musim pertandingan. Pengambilan protein dalam kadar sederhana juga penting untuk membina dan menguatkan otot bagi menjana kuasa terutama pergerakan berintensiti tinggi. 103 BIDANG 5 Jadual 5.6 Contoh menu bagi kandungan kalori sebanyak 2500 kcal untuk atlet acara jangka masa panjang. Hidangan Makanan/Minuman Kuantiti Jumlah tenaga (kcal) Snek pagi Roti bakar Jem Air teh dengan gula 1 keping 1 sudu teh 1 cawan 69 17 32 Jumlah: 118 Latihan waktu pagi Minuman sukan 1.5 gelas 90 Jumlah: 90 Sarapan Capati Kuah dal Milo dengan gula dan krimer Air kosong 2 keping 1 cawan 1 gelas 1 gelas 136 116 305 0 Jumlah: 557 Snek pagi Kuih lapis Kuih vadai Air teh dengan gula 1 potong 1 keping 1 cawan 157 210 32 Jumlah: 399 Makan tengah hari Nasi putih Ayam goreng tanpa kulit Telur dadar Sayur campur Buah pisang Air kosong 1.5 cawan 1 ketul 1 biji ½ cawan 1 biji 2 gelas 300 82 94 56 105 0 Jumlah: 637 Latihan waktu petang Minuman sukan Air kosong 1.5 gelas 2 gelas 90 0 Jumlah: 90 Makan malam Nasi putih Ikan kembung stim Sayur kailan ikan masin Air teh dengan gula Epal Air kosong 1 cawan 1 ekor ½ cawan 1 cawan 1 biji 1 gelas 200 210 10 32 95 0 Jumlah: 547 Snek malam Air teh dengan gula Biskut Air kosong 1 gelas 2 keping 1 gelas 32 30 0 Jumlah: 62 Jumlah keseluruhan 2500 Secara berkumpulan, hasilkan satu perancangan strategi pemakanan bagi atlet bola sepak. Bentang strategi pemakanan tersebut dengan kumpulan lain. Layari laman sesawang bagi mendapatkan maklumat lanjut tentang pemakanan untuk atlet vegetarian. 104 BIDANG 5 1. Sumber tenaga utama bagi atlet bola baling ialah A. lemak B. protein C. mineral D. karbohidrat 2. Antara berikut, pernyataan manakah BENAR tentang pemakanan untuk latihan dan pertandingan? A. Atlet tidak perlu mengambil sebarang makanan semasa pertandingan kecuali air dan elektrolit. B. Selepas pertandingan, tokokan karbohidrat penting supaya simpanan glikogen diganti secepat mungkin. C. Atlet yang terlibat dalam sukan jangka masa panjang sepatutnya menitikberatkan pengambilan karbohidrat kompleks dalam diet seharian. D. Atlet yang terlibat dalam sukan jangka masa panjang tidak perlu mengambil sebarang makanan kecuali air dan elektrolit semasa pertandingan tetapi perlu mengambil karbohidrat kompleks dalam diet seharian. 3. Antara berikut, manakah saranan pemakanan yang sesuai bagi atlet sukan jangka masa panjang semasa bertanding dalam cuaca panas? I. Gel II. Minuman sukan III. Makanan tinggi garam IV. Makanan tinggi karbohidrat A. I dan II B. II dan IV C. I, II dan III D. I, II dan IV 4. Senaraikan dua (2) strategi pemakanan yang sesuai diamalkan oleh atlet sebelum pertandingan. 5. Nyatakan dua (2) persamaan strategi pemakanan bagi atlet lumba jalan kaki jarak jauh dan pemain bola sepak. 6. Huraikan strategi pemakanan yang membantu meningkatkan prestasi atlet bagi sukan melibatkan kuasa dan kelajuan. 105 BIDANG 5 • Pemakanan sukan merupakan aplikasi prinsip pemakanan untuk meningkatkan tahap kesihatan dan prestasi atlet dalam sukan. • Atlet perlu mengamalkan pemakanan seimbang supaya semua nutrien dan tenaga dapat dibekalkan dalam badan untuk mencapai prestasi optimum semasa pertandingan. • Atlet perlu mengamalkan pemakanan seimbang yang sesuai dengan keperluan tenaga mereka berdasarkan piramid makanan atlet. • Malnutrisi (ketidakseimbangan nutrien) disebabkan oleh atlet tiada pengetahuan untuk memilih makanan yang sesuai dengan keperluan tenaga. Keadaan ini boleh menyebabkan prestasi atlet terganggu. • Tenaga daripada sumber makanan didapati daripada karbohidrat, lemak dan protein. • Sumber tenaga endogenus boleh digunakan untuk aktiviti yang singkat dan intensiti tinggi sahaja manakala sumber tenaga eksogenus bagi aktiviti jangka masa lama dan berintensiti rendah. • Sistem Pertukaran Makanan (Food Exchange System) digunakan sebagai panduan untuk memilih makanan yang lebih fleksibel setara dengan keperluan kalori dan kandungan nutrien. • Air dan elektrolit ialah nutrien yang sangat penting dalam proses pengekalan suhu badan normal (pentermokawalaturan). • Pengambilan air dan elektrolit dalam kuantiti yang mencukupi perlu pada sebelum, semasa dan selepas bersukan supaya dapat mengelakkan dehidrasi. • Atlet mesti peka dan tahu tentang cara untuk menganggar status hidrasi berdasarkan warna urin supaya sentiasa berada dalam keadaan hidrasi normal untuk prestasi sukan yang optimum. • Bantuan ergogenik pemakanan dilihat dapat membantu dalam peningkatan prestasi atlet. Contoh bantuan ergogenik pemakanan ialah kafein, bikarbonat, kreatina, whey protein dan tokokan karbohidrat. • Penyalahgunaan bantuan ergogenik pemakanan boleh menjejaskan kesihatan dan prestasi atlet serta melanggar peraturan WADA. • Strategi pemakanan yang sesuai berdasarkan jenis dan kuantiti nutrien sebelum pertandingan adalah penting untuk memastikan simpanan tenaga mencukupi. Semasa pertandingan, strategi pemakanan berfokus kepada pembekalan tenaga, air dan elektrolit. Selepas pertandingan, pengambilan karbohidrat yang tinggi diperlukan untuk pemulihan tenaga dan protein untuk pembinaan otot. • Strategi pemakanan juga bergantung kepada jenis sukan. Sukan melibatkan kuasa dan kelajuan memerlukan sumber protein yang dapat meningkatkan saiz dan kekuatan otot manakala sukan melibatkan jangka masa panjang memerlukan karbohidrat yang tinggi, lemak rendah dan protein sederhana bagi memastikan bekalan tenaga mencukupi. 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 106 BIDANG 5 No. Perkara 1 2 3 4 1 Pemakanan dan pemakanan sukan 2 Kepentingan pemakanan seimbang untuk kesihatan dan prestasi atlet 3 Piramid makanan dan piramid makanan atlet 4 Punca dan kesan malnutrisi terhadap prestasi atlet 5 Tenaga daripada sumber makanan 6 Sumber tenaga eksogenus dan endogenus untuk aktiviti sukan 7 Sistem Pertukaran Makanan 8 Bendalir tubuh, elektrolit dan pentermokawalaturan 9 Keperluan pengambilan cecair dan elektrolit sebelum, semasa dan selepas bersukan 10 Pengambilan minuman sebelum, semasa dan selepas bersukan 11 Status hidrasi berdasarkan warna urin 12 Peranan dan kesan bantuan ergogenik pemakanan 13 Penyalahgunaan bantuan ergogenik pemakanan 14 Strategi pemakanan sebelum, semasa dan selepas pertandingan 15 Strategi pemakanan sukan melibatkan jenis sukan Berdasarkan skala antara 1 hingga 4, tandakan ( P ) untuk tahap kefahaman anda tentang bidang Pemakanan Sukan. 1 - Tidak faham 2 - Kurang faham 3 - Faham 4 - Sangat faham 107 BIDANG 5 1. Mengapakah pengambilan makanan dan minuman dalam masa 30 minit selepas latihan penting kepada atlet? A. Atlet berasa lapar selepas latihan. B. Membantu memperbaiki emosi atlet. C. Membantu pemulihan tenaga dan otot. D. Mengelakkan peningkatan berat badan. 2. Sistem Pertukaran Makanan ialah satu panduan pemakanan yang dibangunkan oleh pakar- pakar kesihatan. Apakah tujuan utama Sistem Pertukaran Makanan? A. Menyenaraikan kandungan nutrien dalam makanan. B. Memberitahu orang ramai kaedah merawat penyakit kronik melalui diet. C. Menyenaraikan program diet dan senaman untuk penurunan berat badan. D. Menyenaraikan kandungan kalori bagi enam kumpulan makanan untuk pengurusan berat badan atlet. 3. Bantuan ergogenik ialah suatu bahan atau kaedah popular yang digunakan oleh atlet untuk meningkatkan prestasi sukan. Pilih pernyataan yang BENAR tentang bantuan ergogenik. A. Makanan tambahan penting untuk semua atlet bagi meningkatkan prestasi. B. Bantuan ergogenik hanya terdiri daripada mekanikal dan pemakanan sahaja. C. Penggunaan semua nutrien essential dalam sukan adalah dibenarkan oleh WADA. D. Ergogenik pemakanan hanya terhad kepada makanan tambahan vitamin dan garam mineral. 4. Bendalir tubuh membentuk sebanyak 50% hingga 70% daripada berat badan manusia. Pilih pernyataan yang BENAR tentang bendalir tubuh. A. Air berfungsi untuk mengangkut oksigen, nutrien dan bahan buangan bertoksik. B. Sebanyak 35% air disimpan dalam kompartmen intrasel (intracellular) dan 65% dalam kompartmen ekstrasel (extracellular). C. Individu obes mempunyai peratus kandungan air tinggi sehingga 70% kerana tisu lemak mengandungi kandungan air yang tinggi. D. Perempuan mempunyai kandungan air lebih tinggi disebabkan oleh komposisi tisu lemak yang tinggi berbanding lelaki. 5. Proses kehilangan haba ialah salah satu cara tubuh manusia mengekalkan suhu teras normal. Pilih proses fizikal yang dapat meningkatkan kehilangan haba daripada tubuh. I. Konduksi II. Penyejatan III. Perolakan IV. Radiasi matahari A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. I, II, III dan IV 108 BIDANG 5 6. “Kajian menunjukkan 90% atlet elit mengambil makanan tambahan untuk meningkatkan prestasi sukan.” Apakah bahan-bahan yang terdapat dalam makanan tambahan yang dipercayai mampu menyumbang terhadap peningkatan prestasi sukan? I. Kafein II. Kreatina III. Bikarbonat IV. Karbohidrat A. I dan III B. II dan III C. I, II dan III D. I, II, III dan IV 7. Lari pecut 100 meter Angkat berat X Lontar peluru Rajah A Apakah sumber tenaga yang diwakili oleh X dalam rajah A? 8. Nyatakan dua (2) strategi pemakanan yang perlu diamalkan oleh atlet untuk memastikan mereka cergas semasa pertandingan. 9. Nyatakan tiga (3) bantuan ergogenik pemakanan yang biasa diambil oleh atlet untuk mengekalkan tahap kecergasan. 10. Apakah contoh minuman yang sesuai diambil oleh atlet mengikut saranan American College of Sports Medicine bagi sebelum, semasa dan selepas bersukan? 11. Mei Lin ialah atlet acara renang jarak jauh yang sedang menjalani latihan pusat untuk menghadapi Kejohanan Sukan Sekolah-sekolah ASEAN. Setiap kali dia membuang air kecil, dia mendapati air kencingnya berwarna kuning kehijauan. (a) Apakah status hidrasi Mei Lin? (b) Bagaimana Mei Lin memastikan tubuhnya mengandungi kandungan air yang mencukupi untuk prestasi optimum? 12. Huraikan bagaimana pemain badminton menggunakan Piramid Makanan Atlet sebagai panduan untuk mencapai tahap kesihatan dan prestasi optimum. 13. Nizam ialah atlet larian jarak jauh yang telah mendaftar untuk mengambil bahagian dalam kejohanan separa maraton 21 kilometer. Terangkan bagaimana Nizam mengaplikasikan teknik tokokan karbohidrat untuk membantu mengekalkan prestasi larian dalam pertandingan tersebut. 109 BIDANG 5 BIDANG BIDANG ASAS PSIKOLOGI SUKAN DAN SOSIOLOGI SUKAN 110 BIDANG 6 1. Menjelaskan kepentingan pengetahuan psikologi sukan dan sosiologi sukan dalam peningkatan prestasi atlet. 2. Menerangkan aspek psikologi sukan yang mempengaruhi prestasi atlet. 3. Mempraktikkan kemahiran psikologi sukan dalam peningkatan prestasi atlet. 4. Menjelaskan peranan sosiologi dalam sukan. 5. Menilai kepentingan kepimpinan dalam sukan. 6. Menilai impak sukan kepada individu dan kepentingan penganjuran sukan kepada negara. Menerusi bidang Asas Psikologi dan Sosiologi Sukan, murid berkebolehan mengaplikasi konsep psikologi sukan dan sosiologi sukan bagi meningkatkan prestasi atlet dalam sukan melalui: Psikologi merupakan salah satu aspek penting dalam menentukan kejayaan atau kegagalan atlet dalam bidang sukan. Pengetahuan dalam bidang psikologi sukan dapat membantu atlet membuat persiapan rapi dari sudut fizikal, teknikal, taktikal dan mental untuk mencapai prestasi puncak. Perkara-perkara yang mempengaruhi psikologi atlet seperti motivasi, penetapan matlamat, keagresifan, kebimbangan dan latihan kemahiran psikologi sukan menjadi fokus dalam bidang ini. Bidang ini turut membincangkan asas sosiologi sukan dan menilai kesan penglibatan dalam sukan kepada individu, masyarakat dan negara. AsAs Psikologi dAlAm sukAn motivAsi dAn PenetAPAn mAtlAmAt keAgresifAn dAlAm sukAn kebimbAngAn dAn kemAhirAn Psikologi sukAn PengenAlAn sosiologi sukAn kesAn PenglibAtAn dAlAm sukAn UNIT UNIT UNIT UNIT UNIT UNIT 6.3 6.2 6.1 6.4 6.5 6.6 111 BIDANG 6 AsAs Psikologi dAlAm sukAn P sikologi sukan merupakan satu subdisiplin dalam sains sukan yang semakin mendapat perhatian dalam kalangan atlet, jurulatih dan pentadbir sukan. Psikologis sukan merupakan individu yang terlibat secara langsung dalam kejohanan sukan di pelbagai peringkat terutama peringkat antarabangsa seperti Sukan Olimpik. Psikologis sukan memainkan peranan dalam membantu persiapan mental atlet bagi mencapai prestasi optimum. Unit ini membincangkan maksud psikologi sukan, peranan dan etika psikologis sukan serta interaksi antara emosi, kognitif dan fizikal terhadap prestasi atlet. Unit Standard Pembelajaran: Menjelaskan psikologi sukan. Menerangkan peranan dan etika psikologis sukan serta bidang kepakarannya. Menghuraikan interaksi antara emosi, kognitif dan fizikal terhadap prestasi atlet. 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1 112 BIDANG 6 Psikologi Psikologi Sukan Sukan Psikologi Psikologi Sukan Sukan Psikologi berasal daripada Bahasa Yunani psyche yang bermaksud ‘jiwa’, dan logos yang bermaksud ilmu pengetahuan. PSIKOLOGI SUKAN Psikologi merujuk kepada kajian saintifik mengenai perlakuan, afektif dan kognitif manusia (Wann, 1997). Sukan melibatkan kemahiran fizikal dan mental yang tinggi serta mempunyai unsur pertandingan dan peraturan permainan secara spesifik. Aktiviti sukan melibatkan kekuatan, kemahiran, strategi dan peluang untuk atlet menang. Penglibatan dalam sukan akan memberikan kesan kepada peserta, penonton, organisasi sukan dan rekreasi. Menurut pakar psikologi barat, Weinberg dan Gould (2015), psikologi sukan ialah satu bidang kajian saintifik tentang tingkah laku manusia dalam sukan dan aktiviti fizikal serta aplikasi pengetahuan psikologi dalam bidang sukan. Shaharudin Abd Aziz (2001) mendefinisikan psikologi sukan sebagai satu bidang kajian saintifik tentang kesan sesuatu aktiviti terhadap tingkah laku fizikal, afektif serta kognitif mereka yang terbabit secara langsung mahupun tidak langsung dengan aktiviti tersebut. Psikologi sukan http://arasmega.com/ qr-link/psikologi-sukan/ Bapa Psikologi Sukan Amerika Syarikat dan merupakan orang pertama yang menubuhkan makmal kajian psikologi sukan di University of Illinois. Griffith banyak membuat kajian untuk membantu jurulatih bagi meningkatkan prestasi atlet. Coleman Roberts Griffith 113 BIDANG 6 4 Psikologis Sukan Klinikal Psikologis Sukan Klinikal merupakan golongan terlatih dalam bidang psikologi klinikal dan berkelayakan menjadi pakar psikologi. Tugas seorang ahli psikologis sukan klinikal ialah membantu menyelesaikan masalah atlet, misalnya masalah personaliti serta mental yang serius seperti kemurungan melampau dan masalah anoreksia. Psikologis sukan mengkaji secara saintifik tentang perlakuan individu dalam sukan serta mengaplikasikan ilmu dan latihan kemahiran psikologi sukan untuk membantu mencapai prestasi sukan yang diinginkan. Terdapat pelbagai bidang kerjaya yang boleh diceburi oleh psikologis sukan pada masa kini. Kerjaya dalam bidang psikologi sukan diklasifikasikan kepada beberapa bidang berdasarkan peranan utama yang dijalankan oleh mereka secara profesional. 1 Pendidik Pendidik Psikologi Sukan bertanggungjawab menyebarkan ilmu psikologi sukan kepada murid dan atlet. 2 Penyelidik Penyelidik Psikologi Sukan berperanan menjalankan kajian berkaitan psikologi dalam konteks sukan seperti motivasi, konsentrasi, kebimbangan, keagresifan dan isu-isu lain yang mempengaruhi prestasi sukan serta latihan kemahiran psikologi berkesan untuk meningkatkan prestasi sukan. Peranan dan etika psikologis sukan 3 Pakar Perunding Perunding Psikologi Sukan berperanan melatih individu yang terlibat dalam sukan untuk mempelajari pelbagai teknik kemahiran mental seperti imageri dan strategi pengurusan stres serta memberi khidmat perundingan kepada atlet. Tugas utama ialah memberi persiapan mental kepada individu yang terlibat dalam kejohanan. Mereka ini juga digelar sebagai jurulatih mental (mental trainer). Foto 6.1 Psikologis sedang memberi motivasi kepada atlet. Antara institut pengajian tinggi di Malaysia yang menawarkan kursus dalam bidang psikologi sukan adalah Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI), Universiti Sains Malaysia (USM), Universiti Teknologi MARA (UiTM), Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Universiti Malaya (UM), Universiti Teknologi Malaysia (UTM), Universiti Malaysia Sabah (UMS) dan Universiti Putra Malaysia (UPM). Norman Triplett telah membuat kajian dalam bidang psikologi sukan pada tahun 1898. Dapatan kajian Triplett menunjukkan Norman Triplett catatan masa yang diambil oleh pelumba basikal adalah lebih baik apabila bersaing dengan pelumba lain berbanding mengayuh secara solo. Peningkatan pencapaian ini adalah kesan dari segi fasilitasi sosial. 114 BIDANG 6 Etika Psikologis Etika ialah prinsip moral yang mengawal tingkah laku individu semasa menjalankan tugas. Menurut Schinke dan Hackfort (2016), antara etika psikologis sukan yang digariskan oleh Association for Applied Sport Psychology’s (AASP) ialah: 1 Kompeten 2 Integriti 3 Tanggungjawab profesional dan saintifik 4 Menghormati hak dan maruah individu 5 Menjaga kebajikan atlet 6 Tanggungjawab sosial Kompeten Psikologis sukan melaksanakan tugas berdasarkan kelayakan, kepakaran dan pengalaman masing-masing. Tanggungjawab profesional dan saintifik Psikologis sukan bertanggungjawab dan mengutamakan atlet terlebih dahulu dalam segala tindakan. Dalam melaksanakan kajian, peserta kajian perlu diutamakan selaras dengan garis panduan yang telah ditetapkan oleh pihak berkaitan. Integriti Psikologis sukan perlu jujur, adil dan mengamalkan prinsip moral yang tinggi semasa menjalankan tugas. Menghormati hak dan maruah individu Psikologis sukan mestilah menghormati dan menjaga rahsia atau maklumat yang diberikan oleh atlet. Mereka tidak boleh menunjukkan sebarang sikap berat sebelah terhadap bangsa, jantina dan status sosioekonomi atlet. Menjaga kebajikan atlet Psikologis sukan perlu menjaga kebajikan atlet yang mendapat khidmat mereka. Tanggungjawab sosial Psikologis sukan menyumbang ilmu psikologi kepada atlet dan masyarakat. 1 3 2 4 5 6 1 3 2 4 5 6 Layari laman sesawang Association for Applied Sport Psychology’s (AASP) untuk mendapatkan peranan dan etika psikologis. 115 BIDANG 6 Pencapaian prestasi sukan yang optimum ialah hasil daripada interaksi beberapa komponen penting psikologi seperti emosi, kognitif dan fizikal. Atlet yang berkebolehan untuk mengawal emosi serta meningkatkan kemahiran kognitif dan fizikal berpotensi mencapai kejayaan dalam sukan diceburi. Interaksi antara emosi, kognitif dan fizikal terhadap prestasi atlet Secara berkumpulan, bincangkan konsep psikologi sukan serta interaksi antara komponen penting psikologi seperti emosi, kognitif dan fizikal terhadap prestasi. Hasil perbincangan hendaklah dibuat dalam bentuk poster pembentangan. Komponen kognitif merujuk kepada aspek mental yang merangkumi pemikiran, daya ingatan, kemahiran merancang strategi dan membuat keputusan. Kemahiran kognitif yang dimiliki oleh atlet membolehkan mereka menguruskan sumber yang ada pada diri untuk menghadapi tuntutan persekitaran semasa bersukan. Sebagai contoh, atlet yang sering kali bimbang untuk menghadapi perlawanan akhir akan menyusun strategi bagi mengurangkan kebimbangan tersebut. kognitif kognitif Emosi merujuk kepada kesan dalaman yang berlaku akibat daripada tafsiran kognitif individu. Sebagai contoh, apabila atlet mentafsirkan perlawanan akhir sebagai sesuatu yang menggugat, ini akan meningkatkan lagi kebimbangan sehingga mengganggu prestasi. Sebaliknya jika atlet tersebut mentafsir perlawanan akhir itu sebagai satu cabaran, mereka akan menghadapi perlawanan akhir tersebut dengan keseronokan dan kepuasan. emosi emosi Fizikal merujuk kepada fungsi tubuh dan keupayaan atlet yang membolehkan mereka bertanding dalam aktiviti sukan dengan lebih bertenaga dan berkesan. Walaupun kecergasan fizikal dapat meningkatkan prestasi sukan, namun kestabilan emosi dan kemahiran kognitif yang baik merupakan faktor penting dalam peningkatan prestasi sukan. fizikal fizikal Foto 6.2 Interaksi antara emosi, kognitif dan fizikal Kognitif Fizikal Emosi P R E S T A S I P R E S T A S I 116 BIDANG 6 1. Antara masalah atlet berikut, yang manakah dapat ditangani dengan lebih berkesan oleh psikologis sukan? A. Atlet yang mempunyai daya tahan kardiovaskular rendah. B. Atlet yang mempunyai masalah berkaitan kemahiran psikomotor. C. Atlet yang mempunyai masalah mempelajari teknik sesuatu kemahiran. D. Atlet yang mempunyai masalah mengawal dan menguruskan stres sebelum pertandingan. 2. Apakah peranan dan tugas yang dilaksanakan oleh psikologis sukan klinikal? A. Mengatasi masalah berkaitan kemahiran psikomotor. B. Mengajar atlet berkenaan teori psikologi sukan untuk diaplikasi dalam sukan. C. Merawat atlet yang mengalami gangguan emosi seperti kemurungan. D. Menjalankan kajian berkaitan motivasi, mengawal dan menguruskan stres sebelum pertandingan. 3. Jelaskan maksud psikologi sukan. 4. Huraikan perkaitan antara emosi, kognitif dan fizikal yang mempengaruhi prestasi atlet. 5. Apakah yang mempengaruhi perubahan emosi atlet dalam sesuatu pertandingan? 6. Sekiranya anda seorang perunding psikologi sukan, jelaskan persiapan mental yang boleh dilaksanakan terhadap atlet bola sepak. 117 BIDANG 6 motivAsi dAn PenetAPAn mAtlAmAt M otivasi dan penetapan matlamat merupakan faktor penting dalam meningkatkan minat individu untuk melibatkan diri dalam bidang sukan, meningkatkan pencapaian ke tahap yang lebih tinggi serta meneruskan penglibatan sepanjang hayat. Unit ini membincangkan kepentingan motivasi dengan mengenal pasti sumber motivasi dan kesan pemberian ganjaran. Penetapan matlamat kepada atlet dari segi matlamat proses, matlamat hasil dan matlamat prestasi serta tahap penetapan matlamat sama ada jangka pendek, sederhana dan panjang turut dibincangkan dalam unit ini. Unit Standard Pembelajaran: Menjelaskan motivasi dalam sukan. Mengenal pasti sumber motivasi intrinsik dan ekstrinsik. Membahaskan kesan ganjaran kepada atlet. Menerangkan kepentingan penetapan matlamat kepada atlet. Membandingkan penetapan matlamat proses, matlamat hasil dan matlamat prestasi kepada prestasi atlet. Menjelaskan tahap penetapan matlamat jangka pendek, jangka sederhana dan jangka panjang. 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2 6.2.5 6.2.4 6.2.6 118 BIDANG 6 Motivasi dalam sukan Motivasi merujuk kepada arah dan intensiti usaha seseorang individu (Weinberg & Gould, 2015). Arah dinyatakan sebagai tindakan individu sama ada untuk menghampiri atau menjauhi sesuatu situasi manakala intensiti usaha merujuk kepada tahap kekuatan usaha individu tersebut untuk menghampiri atau menjauhi sesuatu situasi. Kesimpulannya, motivasi boleh disifatkan sebagai keinginan dan usaha seseorang untuk mencapai keinginan tersebut. Motivasi menjadi faktor untuk menggerak, mengekal atau menghentikan tingkah laku atlet ke arah matlamat yang ingin dituju. Semua pihak memainkan peranan untuk meningkatkan motivasi atlet bagi mencapai kejayaan dalam bidang sukan yang diceburi. Motivasi secara umumnya terbahagi kepada dua iaitu motivasi intrinsik dan motivasi ekstrinsik. Foto 6.3 Kejayaan atlet negara meraih anugerah besar di peringkat antarabangsa merupakan satu motivasi untuk atlet lain. 1. Motivasi Intrinsik Menurut Hodge (2005), motivasi intrinsik ialah motivasi yang wujud daripada sumber dalaman individu dan tidak dipengaruhi oleh sebarang faktor luaran. Motivasi intrinsik terbentuk hasil daripada keyakinan diri tanpa mengharapkan dorongan, ganjaran atau sokongan. Atlet bermotivasi intrinsik lebih cenderung melibatkan diri dalam tugas, serta berusaha untuk meningkatkan kemahiran. Contohnya, seorang atlet bermain untuk keseronokan dan kepuasan diri serta sentiasa berusaha untuk meningkatkan prestasi tanpa mengharapkan ganjaran semata-mata. 2. Motivasi Ekstrinsik Motivasi ekstrinsik ialah motivasi yang wujud daripada sumber luaran dan melibatkan ganjaran atau faktor luaran bagi mendorong individu untuk bertindak (Hodge, 2005). Motivasi ekstrinsik ialah keinginan untuk memperoleh ganjaran dan penghargaan. Sorakan, pujian dan kata-kata semangat daripada orang lain merupakan faktor pendorong untuk meningkatkan motivasi ekstrinsik. Contoh: Dari segi arah, murid yang berminat untuk bermain ragbi akan menyertai kelab ragbi sekolah manakala murid yang tidak berminat tidak akan menyertai kelab tersebut. Dari segi intensiti usaha, murid yang bermotivasi akan menghadiri latihan dan berlatih bersungguh-sungguh manakala murid yang kurang bermotivasi akan menjalani latihan sambil lewa dan tidak serius. 119 BIDANG 6 Foto 6.4 Ganjaran piala sebagai motivasi ekstrinsik. Motivasi Motivasi Intrinsik Motivasi Ekstrinsik Saya ingin mencapai potensi terbaik diri saya. Saya ingin memenangi pingat. Saya ingin berasa seronok. Saya ingin mendapatkan ganjaran kemenangan yang diberi. Saya ingin berasa puas hati dengan prestasi saya. Saya ingin bersukan untuk mendapatkan biasiswa dan jaminan masa hadapan. Saya ingin meningkatkan kecekapan kemahiran saya. Saya ingin dikenali oleh masyarakat. Jadual 6.1 Contoh motivasi intrinsik dan ekstrinsik atlet dalam sukan. Dalam bidang sukan, tujuan pemberian ganjaran adalah sebagai dorongan dan penghargaan terhadap atlet yang telah berusaha untuk mencapai kejayaan. Pemberian ganjaran boleh mendatangkan kesan positif dan kesan negatif kepada atlet bergantung kepada bentuk motivasi yang dimiliki. Motivasi ekstrinsik boleh mengurangkan motivasi intrinsik dan sebaliknya. Oleh itu, jurulatih perlu menerapkan motivasi yang bersesuaian. Atlet tidak perlu mengharapkan motivasi ekstrinsik semata-mata kerana motivasi ini lebih bersifat sementara dan usaha yang dilakukan hanyalah berdasarkan habuan semata-mata. Sekiranya ganjaran tersebut tiada, atlet berkemungkinan akan berhenti daripada meneruskan penglibatan. Ganjaran Kepada Atlet Atlet bermotivasi intrinsik Atlet bermotivasi ekstrinsik Atlet bermotivasi intrinsik menganggap ganjaran yang diperolehi sebagai imbuhan kerana penyertaan dalam sukan berdasarkan minat, kepuasan dan keseronokan. Sekiranya tiada ganjaran, atlet tersebut masih terus berusaha untuk meningkatkan prestasi untuk kepuasan diri sendiri. Atlet bermotivasi ekstrinsik sentiasa berusaha untuk mendapatkan sebanyak mungkin ganjaran yang dijanjikan. Jika ganjaran ditarik balik atau tidak setimpal, atlet sanggup menarik diri daripada menyertai pertandingan. 120 BIDANG 6 Pada pendapat anda, apakah kesan ganjaran RMI juta yang ditawarkan oleh kerajaan Malaysia kepada pemenang pingat Emas Sukan Olimpik? Foto 6.5 Atlet Olimpik dan Paralimpik Rio 2016 bersama ganjaran yang diterima. Skim ganjaran yang ditawarkan kepada atlet di Malaysia sekiranya mereka memenangi kejohanan di peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Bil Nama Skim Tahun 1 Skim Hadiah Kemenangan Sukan (SHAKAM) 1986 2 Skim Hadiah Kemenangan Atlet Remaja (SHAKAR) 1988 3 Skim Galakan Jurulatih (SGAR) 1990 4 Skim Kecemerlangan Pengurusan Sukan (SIKAP) 1991 5 Skim Insentif Sukan Olimpik (SISO) 2004 6 Skim Imbuhan Tetap Olimpik (SITO) 2006 Sumber: http://www.nsc.gov.my/perkhidmatan/insentif/ Pilih seorang atlet sukan, temu duga atlet tersebut untuk mengenal pasti motivasi mereka dalam bidang sukan yang diceburi. Setiap kumpulan perlu menyediakan folio untuk memaparkan kejayaan atlet dan mengenal pasti faktor yang memotivasikan mereka memperoleh kejayaan. Pemberian ganjaran berbentuk intrinsik seperti pujian atau senyuman jurulatih yang ditafsir sebagai pengiktirafan dapat meningkatkan motivasi intrinsik atlet dan memberi kesan positif kepada atlet. Justeru, jurulatih dan pihak pengurusan sukan perlu mempertimbangkan kesesuaian pemberian ganjaran agar ganjaran yang diberikan menjadi pendorong kepada atlet. 1. Ganjaran Ekstrinsik 2. Ganjaran Intrinsik Pemberian ganjaran berbentuk ekstrinsik seperti trofi, anugerah sukan ataupun biasiswa sukan akan memberikan kesan yang positif sekiranya ganjaran tersebut ditafsirkan sebagai pengiktirafan terhadap kebolehan atlet. Walau bagaimanapun ganjaran ini juga boleh mendatangkan kesan negatif sekiranya ditafsirkan sebagai kawalan terhadap atlet tersebut. Atlet yang terlalu mengejar ganjaran ini akan merasa tertekan dan berkemungkinan untuk melakukan apa-apa sahaja untuk memenangi perlawanan tersebut. Ganjaran ekstrinsik ini akan mengurangkan motivasi intrinsik atlet berkenaan. Ganjaran yang diberikan kepada atlet terbahagi kepada dua bentuk, iaitu: 121 BIDANG 6 Kepentingan Penetapan Matlamat Penetapan matlamat merupakan aspek penting dalam merancang latihan bagi atlet. Penetapan matlamat membantu atlet untuk memberi tumpuan kepada perkara penting serta meningkatkan usaha dan motivasi atlet terhadap rancangan mereka. Penetapan matlamat juga menggalakkan atlet mencari strategi baharu mengenai langkah-langkah untuk mencapai matlamat dan membantu atlet mengenal pasti tahap kemajuan. Antara kepentingan penetapan matlamat kepada atlet ialah: • Meningkatkan tumpuan dalam mencapai matlamat • Mempertingkatkan keyakinan diri dan motivasi • Mengawal dan menguruskan tahap kebimbangan • Berfikiran positif • Memperbaiki kualiti latihan agar menjadi lebih menarik serta mencabar • Mempertingkatkan kemahiran dalam sesuatu bidang sukan • Memperbaiki prestasi secara keseluruhan dengan terancang Penetapan Matlamat Penetapan matlamat ialah sasaran yang dirancang untuk dicapai dalam jangka masa tertentu. Penetapan matlamat dapat membantu individu untuk mencapai keinginan dalam kehidupan. Penetapan matlamat juga merupakan salah satu strategi psikologi yang berkesan untuk meningkatkan prestasi atlet. Beberapa kajian telah dilakukan oleh penyelidik untuk mengenal pasti jenis-jenis matlamat yang dapat memberi kesan positif dalam sukan. Meyakinkan atlet tentang kepentingan penetapan matlamat. Gagal untuk menetapkan matlamat yang spesifk. Menetapkan matlamat yang banyak dan terlalu awal. Gagal untuk menyesuaikan matlamat mengikut keadaan. Gagal untuk mengenal pasti perbezaan individu. Tidak ada tindakan susulan dan penilaian. MASALAH Rajah 6.1 Antara masalah yang dihadapi oleh atlet. Namun begitu, dalam membuat penetapan matlamat, terdapat beberapa masalah yang lazimnya dihadapi oleh seorang jurulatih atau atlet. Antara masalah tersebut ialah: 122 BIDANG 6 Secara kesimpulannya, penetapan matlamat yang berkesan boleh dinyatakan seperti akronim SMART berikut: Specific (Spesifik) Matlamat yang spesifik merupakan ciri penting dalam pembentukan sesuatu matlamat. Matlamat boleh menjadi luas dan kabur atau sempit dan spesifik. Menurut psikologis sukan, matlamat secara spesifik adalah lebih baik daripada matlamat yang kabur kerana objektif matlamat ini lebih mudah untuk dinilai atau diamalkan. S T Time (Masa) Matlamat yang ditetapkan harus dicapai dalam tempoh masa yang jelas. Matlamat jangka panjang ialah matlamat akhir yang ingin dicapai. Matlamat jangka pendek pula ialah matlamat yang lebih mudah dicapai dan boleh dijadikan sebagai batu loncatan untuk mencapai matlamat jangka panjang. Gabungan matlamat jangka pendek dan jangka panjang adalah satu strategi yang lebih berkesan untuk mencapai kejayaan. R Realistic (Realistik) Matlamat yang ditetapkan harus realistik kepada atlet. Jurulatih tidak harus menetapkan matlamat tanpa pengetahuan terhadap kemahiran dan kemahuan atlet. Input tentang matlamat sangat penting untuk mendapat kepercayaan atlet terhadap matlamat tersebut. Atlet juga harus mempelajari proses penetapan matlamat, menetapkan matlamat sendiri dan berusaha untuk mencapai matlamat berdasarkan kemampuan masing-masing. A Aggressive (Agresif atau mencabar) Matlamat sepatutnya sukar atau mencabar tetapi bukan tidak boleh dicapai sehingga atlet berasa kecewa dan menarik diri. M Measureable (Boleh diukur) Matlamat yang ditetapkan berupaya untuk diukur bagi menilai sama ada matlamat tersebut telah tercapai atau tidak. Contoh matlamat yang boleh diukur adalah seperti jumlah hari, masa dan kekerapan. 123 BIDANG 6 Jenis-jenis Penetapan Matlamat Matlamat Hasil (Outcome goals) Matlamat hasil memberi fokus kepada keputusan sesuatu pertandingan iaitu menang dalam pertandingan tersebut, mendapat mata yang lebih daripada pihak lawan, mendapat pingat dan sebagainya. Pencapaian matlamat tidak hanya bergantung sepenuhnya kepada diri sendiri sebaliknya juga bergantung kepada kemampuan pihak lawan. Contohnya, matlamat atlet Malaysia dalam Sukan Olimpik 2016 adalah untuk memenangi pingat emas. Atlet telah menunjukkan prestasi permainan yang baik namun gagal mendapat pingat emas kerana berkemungkinan pihak lawan bermain dengan lebih baik atau sebab-sebab di luar kawalan atlet. Justeru, atlet dikatakan gagal mencapai matlamat hasil yang telah ditetapkan. Dalam konteks sukan, penetapan matlamat terbahagi kepada tiga jenis iaitu: Foto 6.6 Pingat menjadi matlamat hasil atlet setiap kali menyertai pertandingan. Foto 6.7 Atlet memberi tumpuan untuk mencapai matlamat prestasi pada setiap pertandingan. Matlamat Prestasi (Performance goals) Matlamat prestasi memberi fokus kepada pencapaian piawaian atau objektif prestasi sendiri. Matlamat ini dikatakan berada dalam kawalan diri sendiri dan lebih fleksibel. Contohnya: • Atlet olahraga acara larian 100 meter yang menetapkan matlamat berlari bawah 10 saat. • Atlet bola tampar yang menetapkan matlamat mendapatkan ketepatan sebanyak 90% dalam rejaman bola semasa merejam. Matlamat Proses (Process goals) Matlamat proses memberi fokus kepada persembahan atlet untuk melaksanakan tindakan dengan prestasi yang baik. Contohnya, pemain bola jaring menumpukan perhatian terhadap teknik menjaring sebagai matlamat proses untuk memenangi perlawanan. Foto 6.8 Atlet menumpukan perhatian kepada teknik menjaring untuk meningkatkan ketepatan jaringan. 1. Matlamat hasil (Outcome goals) 2. Matlamat prestasi (Performance goals) 3. Matlamat proses (Process goals) 124 BIDANG 6 Matlamat jangka panjang Matlamat jangka sederhana Matlamat jangka pendek 1 2 3 Tahap Penetapan Matlamat Atlet dan jurulatih boleh membentuk penetapan matlamat kepada tiga tahap iaitu, matlamat jangka pendek, matlamat jangka sederhana dan matlamat jangka panjang. Matlamat yang ditetapkan sebagai panduan menilai pencapaian atlet dalam matlamat jangka pendek untuk mencapai matlamat akhir. Pada kebiasaannya, matlamat jangka sederhana dibuat dalam beberapa penggal atau bulan. Matlamat jangka panjang merupakan matlamat terakhir dalam perancangan seseorang atlet untuk mencapai sasaran yang ditetapkan. Jika sesuatu matlamat jangka panjang sukar dicapai, jurulatih dan atlet perlu menambah baik matlamat jangka pendek dan matlamat jangka sederhana agar dapat dilaksanakan mengikut peringkat dalam membantu atlet mencapai matlamat. Matlamat yang ditetapkan sebagai panduan untuk mencapai matlamat jangka panjang. Prestasi yang telah dicapai dalam matlamat jangka pendek dapat merangsang atlet untuk meningkatkan prestasi dan seterusnya mencapai matlamat jangka masa panjang. Pada kebiasaannya, matlamat jangka pendek ditetapkan secara harian dan mingguan. Semua jenis penetapan matlamat ini boleh memberi manfaat kepada atlet dengan syarat matlamat hasil harus ada kesinambungan dengan matlamat prestasi dan proses. Pencapaian matlamat prestasi dan proses akan membawa kepada pencapaian matlamat hasil. Matlamat hasil berfokus kepada kemenangan dalam sesuatu pertandingan, matlamat prestasi memberi tumpuan kepada peningkatan prestasi atlet dalam keadaan sebenar dan matlamat proses memberi tumpuan kepada teknik serta strategi semasa atlet tersebut bertanding. Penetapan matlamat jangka panjang sangat berkesan bagi mencapai sesuatu sasaran. Oleh sebab penetapan matlamat jangka panjang mengambil tempoh masa lama dan agak sukar untuk dicapai atas sebab kebosanan serta gambaran tentang pencapaian yang agak kabur, maka penetapan matlamat jangka pendek dan sederhana adalah sangat penting. Semasa berusaha untuk mencapai matlamat jangka masa pendek, perhatian terhadap matlamat jangka sederhana dan panjang juga menjadi tumpuan. Kebosanan dan gambaran yang agak mustahil atau tidak jelas dalam matlamat jangka panjang dapat diatasi sekiranya matlamat jangka sederhana dan jangka pendek ditetapkan dengan terancang. Di samping itu, pencapaian yang diperolehi dalam jangka pendek dapat membangkitkan semangat atlet untuk mencapai matlamat jangka panjang (Weinberg & Gould, 2015). 125 BIDANG 6 Secara berkumpulan, pilih satu jenis sukan dan bincangkan jenis dan tahap penetapan matlamat dalam sukan tersebut. (a) Matlamat jangka pendek (b) Matlamat jangka sederhana (c) Matlamat jangka panjang (d) Matlamat hasil (e) Matlamat proses (f) Matlamat prestasi Penetapan matlamat dalam sukan http://arasmega.com/ qr-link/penetapan- matlamat-dalam-sukan/ Terdapat ciri-ciri penting bagi merealisasikan matlamat yang ditetapkan. Jadual 6.2 menunjukkan ciri-ciri penetapan matlamat yang diklasifikasikan sebagai matlamat berkesan dan matlamat kurang berkesan. Matlamat Berkesan Matlamat Kurang Berkesan Matlamat yang spesifik dan boleh diukur Matlamat yang terlalu umum dan tidak boleh diukur Matlamat yang sukar tetapi realistik Matlamat yang tidak realistik atau terlalu mudah Kepelbagaian matlamat termasuk jangka panjang dan jangka pendek Matlamat yang tidak pelbagai Menetapkan matlamat hasil, matlamat proses dan matlamat prestasi Hanya menetapkan matlamat hasil Menyenaraikan dan merekodkan matlamat Matlamat tidak direkodkan Mengambil kira faktor individu Menetapkan matlamat umum untuk semua Menilai pencapaian matlamat Tidak membuat penilaian Jadual 6.2 Ciri-ciri penetapan matlamat yang berkesan dan kurang berkesan. 126 BIDANG 6 1. Motivasi boleh didefinisikan sebagai arah dan intensiti usaha seseorang individu. Apakah yang dimaksudkan dengan ‘arah’ tersebut? A. Mendekati sesuatu situasi B. Mengelakkan diri dari sesuatu situasi C. Mengelakkan atau mendekati sesuatu situasi D. Kuantiti usaha bagi mencapai situasi tertentu 2. Situasi yang menggambarkan atlet bermotivasi intrinsik ialah A. Mendapat kepuasan hanya setelah memenangi sesuatu perlawanan. B. Berusaha meningkatkan kemahiran diri berbanding dengan individu lain. C. Berusaha meningkatkan kemahiran diri berbanding dengan kemahiran lampau. D. Mendapat kepuasan sekiranya dia seorang sahaja yang dapat melakukan sesuatu kemahiran. 3. Sebagai penyerang pasukan hoki sekolah, Qistina telah menetapkan matlamat prestasi bagi dirinya. Antara matlamat berikut, yang manakah merupakan penetapan matlamat Qistina? A. Menjuarai pertandingan hoki peringkat kebangsaan. B. Melepasi saingan peringkat awal dan berjaya ke peringkat akhir. C. Memastikan semua pemain memahami starategi menyerang yang terbaik. D. Mendapatkan ketepatan jaringan 90 peratus daripada percubaan semasa menjaring. 4. Nyatakan tiga (3) prinsip penetapan matlamat yang berkesan. 5. Jelaskan implikasi terhadap bidang sukan sekiranya atlet mempunyai motivasi ekstrinsik terlalu tinggi melebihi motivasi intrinsik. 6. Huraikan pendapat anda tentang pernyataan di atas. Ganjaran ekstrinsik akan mengurangkan motivasi intrinsik atlet. 127 BIDANG 6 K eagresifan sering berlaku dalam sukan-sukan yang berbentuk kontak seperti bola sepak, ragbi dan hoki. Keagresifan dapat dilihat dengan lebih jelas dalam sukan tempur seperti silat, tinju dan taekwondo. Unit ini membincangkan maksud keagresifan, jenis-jenis keagresifan dan faktor yang mempengaruhi keagresifan dalam sukan. Unit Standard Pembelajaran: Menjelaskan keagresifan dalam sukan. Membezakan antara keagresifan ketara, keagresifan instrumental dan perlakuan asertif. Menganalisis dan mengenal pasti faktor-faktor yang mempengaruhi keagresifan dalam sukan. 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3 keAgresifAn dAlAm sukAn 128 BIDANG 6 Keagresifan dalam Sukan Keagresifan dalam sukan merupakan tindakan atlet yang bermatlamat untuk mencederakan atlet lain secara fizikal, verbal atau psikologi. Keagresifan dalam sukan bukan sahaja melibatkan atlet namun melibatkan juga jurulatih, pegawai dan penonton. Sesuatu tingkah laku dalam sukan dikatakan agresif sekiranya mempunyai ciri-ciri seperti berikut: Foto 6.9 Keagresifan sering berlaku dalam sukan kontak. Terdapat tiga jenis keagresifan yang berlaku dalam sukan iaitu keagresifan ketara, keagresifan instrumental dan perlakuan asertif. Jenis-jenis Keagresifan dalam Sukan • Dilakukan dengan niat • Tingkah laku yang disengajakan • Melibatkan bahaya dan kecederaan Contoh: 1 Keagresifan Ketara Keagresifan ketara ialah tindakan agresif yang berpunca daripada perasaan marah dengan matlamat untuk mencederakan individu lain. Keagresifan ini dilakukan dengan sengaja dan pelaku akan berasa puas apabila melihat individu tersebut terseksa dengan kesakitan yang dialami. Keagresifan ini menyalahi peraturan atau undang-undang perlawanan. Seorang pemain penyerang dengan sengaja menyiku pihak lawannya (pemain pertahanan) semasa merebut bola dan mengakibatkan kecederaan. Keagresifan ini ketara kerana tindakan yang dilakukan oleh penyerang tadi disebabkan oleh rasa marah dan matlamatnya untuk mencederakan pemain pertahanan serta mengakibatkan kesakitan kepada pemain pertahanan. Pemain berasa puas apabila melihat pemain tersebut menanggung kesakitan. 129 BIDANG 6 2 3 Perlakuan Asertif Perlakuan asertif merupakan tindakan secara fizikal atau verbal yang berlaku dalam sukan dan dibenarkan mengikut peraturan permainan. Walau bagaimanapun, jika berlaku kecederaan kepada pemain lawan, tindakan ini dianggap sebagai perlakuan asertif kerana tindakan dilakukan mengikut peraturan, tanpa ada niat untuk mencederakan pemain lawan. Keagresifan Instrumental Keagresifan instrumental merupakan perlakuan yang menyebabkan berlakunya kecederaan kepada pihak lawan semasa perlawanan. Perlakuan agresif ini bukanlah bertujuan untuk menganiaya atau mencederakan pihak lawan tetapi untuk mencapai matlamat berupa faedah atau ganjaran seperti kemenangan dan hadiah. Contoh: Seorang pesilat perlu menjatuhkan lawan untuk memenangi pertandingan. Perlakuan menjatuhkan dan mencederakan lawan tersebut dilakukan bukan dengan niat untuk mencederakannya sebaliknya untuk memenangi perlawanan. Contoh: Contohnya, perlakuan takel dalam permainan ragbi ialah salah satu kemahiran yang digunakan untuk mencapai kemenangan. Menurut peraturan permainan ragbi, penggunaan takel dibenarkan untuk mengehadkan pergerakan atau merampas bola daripada pemain lawan. Namun, jika berlaku kecederaan kepada pemain lawan akibat takel yang dilakukan, maka tindakan ini dianggap sebagai perlakuan asertif. Secara berkumpulan, cari contoh-contoh jenis keagresifan dalam sukan dan bentangkan dapatan menggunakan aplikasi komputer. Layari laman sesawang untuk mencari contoh-contoh sukan yang memerlukan keagresifan instrumental. 130 BIDANG 6 Keagresifan dalam sukan berlaku disebabkan oleh beberapa faktor dalaman diri individu dan persekitaran. Antara faktor yang mempengaruhi keagresifan ialah: Faktor Mempengaruhi Keagresifan dalam Sukan 1 Kebangkitan Fisiologi Kebangkitan fisiologi dalam sukan berkait rapat dengan keadaan persekitaran permainan. Suhu persekitaran meningkatkan risiko atlet bertindak secara agresif kerana mereka berasa kurang selesa, rimas dan mudah marah. Sorakan penonton juga boleh meningkatkan kebangkitan pemain sehingga menyebabkan pemain menjadi agresif dan menggugat prestasi. 2 Persepsi Individu Keagresifan akan meningkat jika atlet menganggap dirinya dikasari oleh pihak lawan. Perasaan marah menyebabkan atlet bertindak agresif dan mengasari lawan dengan niat untuk mencederakannya. Tindakan agresif dalam pertandingan akan meningkat jika pengadil gagal mengawal situasi perlawanan dengan baik kerana individu yang dikasari kebiasaannya akan membalas dengan perlakuan agresif yang sama atau lebih lagi. 3 Perbezaan Mata atau Jaringan Ketegangan situasi pertandingan seperti perbezaan mata atau jaringan akan meningkatkan tingkah laku agresif. Semakin besar perbezaan mata atau jaringan, maka semakin banyak kekasaran dilakukan oleh pemain pasukan yang sedang ketinggalan. Jika kedudukan seri atau perbezaan jumlah mata kecil, perlakuan agresif berkurangan kerana atlet bimbang tentang risiko yang bakal dihadapi jika melakukan tindakan agresif. 131 BIDANG 6 Secara berkumpulan, cari satu video perlawanan sukan dan analisis keagresifan itu dari segi jenis dan faktor keagresifan. Pada pendapat anda, apakah yang menyebabkan penyokong bola sepak di Liga Malaysia sering kali melakukan keagresifan? 4 Lokasi Perlawanan Pasukan yang bermain di tempat sendiri biasanya akan bertindak lebih agresif kerana mereka mendapat sokongan penyokong sendiri serta ingin menjaga maruah pasukan sebagai tuan rumah. 5 Keputusan Perlawanan Pemain pasukan yang kalah atau menjangkakan bahawa pasukannya tidak berpeluang untuk menang lazimnya lebih agresif jika dibandingkan dengan pemain pasukan yang memenangi perlawanan tersebut. Pasukan yang berada di tempat teratas liga juga kebiasaannya kurang agresif jika dibandingkan dengan pasukan kedudukannya di bawah. 6 Jangka Masa dalam Permainan Perlakuan agresif dalam sesuatu perlawanan lazimnya akan meningkat sejajar dengan peningkatan tempoh masa permainan. Keagresifan jarang berlaku pada awal masa permainan sebaliknya lebih kerap berlaku semasa hujung permainan dalam masa tambahan. 7 Penggunaan Bahan Terlarang Sebarang bahan terlarang seperti steroid mampu meningkatkan keagresifan individu yang menggunakannya. Pengambilan steroid memberi kesan sampingan kepada mood atlet. Perubahan mood yang kadang kala sukar dikawal boleh mencetuskan sikap agresif. 132 BIDANG 6 1. Tindakan agresif pemain pertahanan ke atas pemain penyerang pasukan lawan dengan niat untuk mencederakan pemain tersebut agar beliau tidak berpeluang untuk menjaringkan gol. Tindakan itu dilakukan bagi memastikan pasukannya memenangi perlawanan tersebut. Apakah bentuk keagresifan yang dilakukan oleh pemain pertahanan tersebut? A. Keagresifan ketara B. Keagresifan fizikal C. Kelakuan asertif D. Keagresifan instrumental 2. Antara pernyataan berikut, yang manakah merujuk kepada perlakuan asertif? A. Pemain tenis membaling raket ke arah pihak lawan. B. Pemain bola menyiku pihak lawan untuk melepaskan kawalan. C. Pemain ragbi membuat takel terhadap pihak lawan semasa bertahan. D. Seorang peninju melakukan tumbukan yang tepat ke muka pihak lawan. 3. Apakah yang dimaksudkan dengan keagresifan dalam sukan? 4. Jelaskan maksud keagresifan berikut dengan memberikan contoh insiden yang memaparkan tentang keagresifan tersebut. (a) Keagresifan ketara (b) Keagresifan instrumental (c) Perlakuan asertif 5. Jelaskan perbezaan antara keagresifan ketara, keagresifan instrumental dan perlakuan asertif. 6. Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi keagresifan dalam sukan dan kaedah untuk mengurangkan keagresifan tersebut. 7. Analisis jenis keagresifan yang dilakukan oleh seorang pemain bola sepak yang menanduk kepala pihak lawan. Berikan justifikasi kepada jawapan anda. 133 BIDANG 6 kebimbAngAn dAn kemAhirAn Psikologi sukAn D alam bidang sukan, kebimbangan akan mempengaruhi emosi, tingkah laku dan seterusnya prestasi atlet. Pemahaman tentang konsep kebimbangan dalam sukan dan kaedah untuk menguruskan kebimbangan ini perlu dipelajari oleh atlet bagi mencapai prestasi optimum. Unit ini membincangkan maksud kebimbangan, faktor penyebab kebimbangan dan jenis-jenis kebimbangan. Unit ini turut menjelaskan latihan kemahiran psikologi yang berkesan untuk mengawal kebimbangan dan seterusnya meningkatkan prestasi dalam sukan. Unit Standard Pembelajaran: Menjelaskan kebimbangan dalam sukan. Mengenal pasti faktor penyebab kebimbangan. Membezakan antara kebimbangan tret dengan kebimbangan seketika. Melakukan kemahiran psikologi sukan dengan menggunakan kaedah pernafasan, relaksasi otot progresif, imageri dan kata rangsangan kendiri bagi meningkatkan prestasi dalam sukan. Memilih kemahiran psikologi yang sesuai mengikut situasi dan individu untuk meningkatkan prestasi dalam sukan. 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.4 6.4.5 6.4.4 134 BIDANG 6 Pengalaman Positif Negatif Penyesuaian Kebimbangan Rangsangan (Pertandingan) Tafsiran Kebimbangan Dalam Sukan Kebimbangan ditakrifkan sebagai kesan kognitif atau emosi yang terhasil daripada persepsi seseorang individu terhadap situasi yang dihadapi (Shaharudin Abd Aziz, 2001). Setiap atlet mempunyai tahap kebimbangan yang berbeza-beza berdasarkan cara mereka mentafsirkan situasi tersebut. Contohnya, ada atlet lebih bersemangat apabila bermain di hadapan penyokong sendiri, namun ada juga atlet yang akan berasa bimbang dan tidak dapat beraksi dengan baik kerana menganggap sokongan padu penyokong memberi tekanan kepada mereka. Rajah 6.2 menunjukkan proses mentafsir kebimbangan. Soal selidik yang boleh digunakan untuk mengetahui tahap kebimbangan atlet dalam sukan seperti: • Competetive State Anxiety Inventory-2 (CSAI-2). • Sport Anxiety Scale-2 (SAS -2). Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat lanjut tentang Anxiety in sport. Rajah 6.2 Proses mentafsir kebimbangan. Sumber: Weinberg & Gould (2015). 135 BIDANG 6 Faktor Kebimbangan Faktor Individu Faktor Situasi Jelaskan faktor kebimbangan yang mungkin dihadapi oleh pasukan badminton Malaysia untuk mendapatkan pingat emas pertama dalam Sukan Olimpik. Berdasarkan kepada faktor tersebut, bezakan antara faktor situasi dengan faktor individu. Faktor-faktor Kebimbangan Terdapat banyak faktor yang mempengaruhi kebimbangan seseorang atlet, seperti sorakan penonton, tempat pertandingan, keadaan cuaca, pengetahuan tentang pihak lawan, meragui kebolehan diri sendiri dan masalah yang wujud dalam diri atlet itu sendiri. Faktor penyebab kebimbangan ini boleh dikategorikan kepada dua iaitu faktor situasi dan faktor individu seperti yang ditunjukkan dalam rajah 6.3. Kepercayaan diri Atlet yang kurang kepercayaan diri lebih mudah berasa bimbang untuk mempelajari sesuatu kemahiran berbanding atlet yang tinggi tahap kepercayaan diri. Kebimbangan bentuk fizikal Atlet yang berasa risau terhadap bentuk fizikal mereka didapati sering menghadapi kebimbangan semasa bertanding kerana memikirkan penilaian individu lain terhadap fizikal mereka. Kepentingan pertandingan Semakin penting sesuatu pertandingan, semakin tinggi kebimbangan yang dihadapi oleh atlet. Tahap kebimbangan didapati lebih tinggi kepada atlet bertanding pada pusingan akhir berbanding pusingan awal. Ketidaktentuan hasil Semasa sesi pemilihan, tahap kebimbangan didapati tinggi kepada atlet yang belum pasti pemilihannya dalam pertandingan berbanding atlet yang telah pasti terpilih. Rajah 6.3 Faktor-faktor kebimbangan. 136 BIDANG 6 Terdapat dua jenis kebimbangan iaitu kebimbangan tret (trait anxiety) dan kebimbangan seketika (state anxiety). 1. Kebimbangan Tret (Trait Anxiety) Jenis-jenis Kebimbangan 2. Kebimbangan Seketika (State Anxiety) Dua orang pemain bola sepak ditugaskan membuat tendangan penalti. Pemain yang mempunyai kebimbangan tret pada tahap rendah akan menganggap sepakan penalti bukan suatu ancaman. Sebaliknya, pemain yang mempunyai kebimbangan tret pada tahap tinggi, menganggap sepakan penalti sebagai satu ancaman dan berasa bimbang untuk mengambil sepakan penalti tersebut. Tahap kebimbangan atlet akan sentiasa berubah dari semasa ke semasa ketika pertandingan. Atlet akan mengalami kebimbangan yang tinggi pada awal pertandingan dan akan menurun sejurus selepas pertandingan bermula. Tahap kebimbangan seketika akan meningkat semula semasa pihak lawan dapat menjaring gol serta masa perlawanan yang hampir tamat. Kebimbangan tret merujuk kepada ciri-ciri personaliti individu. Individu yang memiliki kebimbangan tret sering mentafsirkan situasi di persekitaran mereka sebagai ancaman yang boleh menggugat diri. Persepsi ini akan meningkatkan lagi tahap kebimbangan. Kebimbangan seketika merujuk kepada tahap kebimbangan semasa yang terhasil berdasarkan tafsiran individu terhadap rangsangan di persekitarannya ketika itu. Bagi atlet yang mempunyai darah gemuruh pada tahap tinggi, mereka akan mentafsirkan rangsangan tersebut sebagai tekanan. Kesannya, tahap kebimbangan dan kebangkitan fisiologi atlet akan meningkat. Contoh: Contoh: 137 BIDANG 6 Kebimbangan kognitif Kebimbangan kognitif merujuk kepada proses mental yang berlaku akibat tafsiran sesuatu situasi. Contohnya, seorang pemain bola sepak akan menilai situasi mengambil sepakan penalti sebagai sesuatu membimbangkan kerana memikirkan fokus penonton kepadanya dan kemungkinan yang berlaku sekiranya tendangan itu gagal. Kebimbangan kognitif atlet akan meningkat akibat sumbangan kognitif yang negatif dan mengganggu prestasi. Kebimbangan somatik Kebimbangan somatik merupakan proses yang melibatkan aspek fisiologikal individu kesan daripada kebimbangan. Kesan kebimbangan somatik dapat dilihat seperti peningkatan kadar degupan jantung, berpeluh, perut memulas, otot menjadi keras dan berasa kaku. Pemain bola sepak yang ditugaskan mengambil sepakan penalti berkemungkinan menunjukkan simpton seperti pucat, berpeluh di tapak tangan dan perut memulas sekiranya mereka mempunyai kebimbangan somatik pada tahap tinggi. Terdapat dua jenis kebimbangan seketika yang mempengaruhi prestasi atlet iaitu kebimbangan kognitif dan kebimbangan somatik. A B Kemahiran Psikologi Sukan Bentuk satu kumpulan. Minta seorang ahli untuk menceritakan kebimbangan yang dihadapi semasa melakukan aktiviti sukan. Ahli-ahli lain diminta untuk membuat perbincangan dan analisis tentang faktor dan jenis kebimbangan yang dihadapinya. Prestasi puncak atau prestasi unggul dalam sukan dapat dicapai dengan latihan yang sistematik dan konsisten dalam setiap aspek iaitu fizikal, teknikal, taktikal dan psikologi. Rajah 6.4 menunjukkan persediaan untuk mencapai prestasi puncak mengikut aspek fizikal, teknikal, taktikal dan psikologi. Penumpuan terhadap aspek fizikal, teknikal dan taktikal sahaja masih belum mencukupi tanpa memastikan atlet berada pada tahap psikologi yang terbaik. Rajah 6.4 Persediaan untuk mencapai prestasi puncak. Prestasi Puncak Persediaan Taktikal Latihan strategi Persediaan Psikologi Latihan kemahiran psikologi Persediaan Fizikal Latihan fizikal Persediaan Teknikal Latihan kemahiran asas 138 BIDANG 6 1 2 3 4 Terdapat pelbagai jenis latihan kemahiran psikologi sukan yang boleh diaplikasikan untuk membantu pencapaian prestasi atlet seperti latihan pernafasan, relaksasi otot progresif, imageri dan kata-kata rangsangan kendiri. Pernafasan yang betul ialah asas bagi semua teknik relaksasi dan berkesan mengawal kebimbangan somatik dalam sukan. Individu yang tenang, berkeyakinan dan mempunyai kawalan diri akan bernafas dengan lancar, dalam dan beritma berbanding individu yang berada dalam keadaan tertekan. Latihan Pernafasan Jenis Latihan Kemahiran Psikologi Sukan Latihan Kemahiran Psikologi Sukan Latihan Kemahiran Psikologi Sukan 2 Relaksasi Otot Progresif 3 Imageri 4 Kata Rangsangan Kendiri 1 Latihan Pernafasan Latihan Kemahiran Psikologi Sukan atau Psychological Skill Training (PST) merupakan latihan yang dapat membantu atlet membuat persediaan dari sudut psikologi untuk mencapai kejayaan dalam sukan. Seperti latihan fizikal, kemahiran psikologi seperti mengekalkan konsentrasi, pengurusan kebangkitan dan kebimbangan, meningkatkan tahap keyakinan dan mengekalkan motivasi memerlukan latihan yang sistematik dan konsisten. Teknik latihan pernafasan Tujuan utama latihan pernafasan adalah membantu mengekalkan ketenangan dan mengurangkan ketegangan otot atlet ketika dalam situasi kebimbangan. Atlet perlu mengamalkan teknik latihan pernafasan dalam posisi duduk atau berdiri dan selesa melakukannya. 139 BIDANG 6 1 2 3 4 Kaedah relaksasi otot progresif (Progressive Muscle Relaxation, PMR) merupakan satu kaedah bagi menenangkan minda melalui proses menegang dan merehatkan otot secara progresif. Teknik ini memerlukan atlet berasa kontraksi dalam setiap kumpulan otot dan berasa relaksasi apabila otot tersebut direhatkan. Rajah 6.5 Proses menarik nafas dan menghembus nafas. Relaksasi Otot Progresif Kaedah relaksasi otot progresif telah diperkenalkan oleh Dr. Jacobson pada tahun 1938. Teknik latihan pernafasan yang boleh dilakukan adalah seperti berikut: 1. Duduk atau berdiri dalam kedudukan yang santai. 2. Perlahan-lahan menarik nafas melalui hidung dengan kiraan lima. 3. Biarkan udara keluar dari mulut dengan kiraan lapan. Ulang beberapa kali. 4. Letakkan tangan pada perut. 5. Bertenang dan regangkan badan. 6. Tarik nafas dalam-dalam melalui hidung, sambil perlahan-lahan menolak keluar abdomen. Letak tangan pada perut dan rasakan perut bergerak ke luar. Apabila abdomen bergerak ke hadapan, diafragma akan turun ke bawah memberi lebih banyak ruang untuk udara dalam paru-paru. 7. Hembus nafas perlahan-lahan dan abdomen perlahan-lahan balik pada keadaan asal. 8. Ulangi beberapa kali. Udara disedut Udara dihembus Dada mengembang Dada menguncup Diafragma kontrak Menarik nafas Menghembus nafas Diafragma relaks http://arasmega.com/qr-link/ teknik-terapi-pernafasan/ Teknik terapi pernafasan 140 BIDANG 6 Prinsip asas dalam relaksasi otot progresif Mempelajari atau merasai perbezaan antara ketegangan dan relaksasi. Adalah mustahil untuk individu berasa relaksasi dan ketegangan pada waktu yang sama. Relaksasi progresif melibatkan kontraksi dan relaksasi secara sistematik pada setiap kumpulan otot utama tubuh. Relaksasi akan mengurangkan ketegangan pada otot dan merehatkan minda. Relaksasi otot progresif berkesan mengurangkan keletihan, menghasilkan tidur yang berkualiti, mengurangkan kesan sampingan kemoterapi dan berguna dalam mengawal hipertensi. Teknik ini telah banyak kali diubah suai namun tujuan teknik ini tetap sama iaitu membantu individu merasai ketegangan dan relaksasi pada otot. Terdapat 4 prinsip asas dalam relaksasi otot progresif iaitu: Teknik latihan relaksasi otot progresif Langkah pertama melakukan relaksasi otot progresif ialah mengajar atlet untuk membezakan antara rasa tegang dengan relaksasi pada setiap kumpulan otot. Sebelum melakukan latihan, atlet perlu berada dalam kedudukan yang selesa sama ada duduk atau baring. Muzik latar yang sesuai dan menenangkan boleh dimainkan untuk mewujudkan suasana tenang. Latihan relaksasi otot progresif yang betul akan memberikan kesan relaks dalam tempoh masa singkat. Pada peringkat awal, atlet memerlukan 20 hingga 30 saat untuk menegang dan merehatkan kumpulan otot tetapi sekiranya telah mahir atlet hanya memerlukan 2 hingga 3 saat untuk mengendurkan kumpulan otot yang tegang. Kaedah relaksasi otot progresif berkesan untuk: 1. Mengurangkan ketegangan dalam semua kumpulan otot utama. 2. Mengurangkan kadar denyutan jantung dan tekanan darah yang akan menyebabkan peningkatan aliran darah ke otot dan memberi kelegaan kepada otot. 3. Mengurangkan tekanan, meningkatkan tumpuan dan menghindarkan perasaan takut, kurang yakin dan pemikiran negatif. 141 BIDANG 6 Penerangan Gambar Aktiviti 1 : • Genggamkan tapak tangan sekuat-kuatnya. Biarkan selama beberapa saat dan rasakan ketegangannya. • Kemudian, buka genggaman dan kembali pada kedudukan asal. Rasakan perbezaan antara ketegangan dan relaksasi. • Lakukan untuk tangan kanan dan seterusnya tangan kiri. Aktiviti 2 : • Genggam kedua-dua tangan, fleksi lengan pada siku dengan sekuat- kuatnya sehingga hampir menyentuh bahu. Biarkan selama beberapa saat dan rasakan ketegangannya. • Kemudian, ekstensi kembali dan rasakan perbezaannya. Aktiviti 3 : • Tekan kepala sekuat-kuatnya ke hadapan seolah-olah dagu akan bersentuh dengan dada. • Biarkan untuk selama beberapa saat dan rasakan ketegangannya. • Kemudian, kembali pada kedudukan asal dan rasakan perbezaannya. Aktiviti 4 : • Dongakkan kepala ke atas dengan sekuat-kuatnya seolah-olah hidung akan menyentuh dinding di belakang anda. • Biarkan bertahan selama beberapa saat dan rasakan ketegangannya. • Kemudian, kembali pada kedudukan asal dan rasakan perbezaannya. Aktiviti 5 : • Kerutkan dahi dan cemikkan muka sehingga nampak hodoh dan berkerut-kerut. • Biarkan selama beberapa saat dan rasakan ketegangannya. • Kemudian, kembali ke keadaan biasa dan rasakan perbezaannya. Aktiviti 6 : • Tutup mata dan ketapkan gigi dengan sekuat-kuatnya. • Tahan beberapa saat dan rasakan ketegangannya. • Kemudian, kembali pada keadaan biasa dan rasakan perbezaannya. Aktiviti 7 : • Tegangkan otot-otot abdomen dengan mengeraskannya (tarik perut ke bahagian dalam seolah-olah sedang bersedia untuk ditumbuk di perut). • Tahankan selama beberapa saat dan rasakan ketegangannya. • Kemudian, kembali semula pada kedudukan asal dan rasakan perbezaannya. Aktiviti 8 : • Ekstensi kaki dan telapak kaki sehingga otot paha berasa tegang. Biarkan selama beberapa saat dan kembali pada kedudukan asal. • Rasakan perbezaannya. Lakukan latihan relaksasi otot progresif bersama rakan-rakan anda. 142 BIDANG 6 1 2 3 4 Rajah 6.6 Atlet melakukan jaringan dan membayangkan pemain pertahanan berada di hadapan sedang menghadang. Imageri ialah salah satu teknik mental untuk membayangkan sesuatu dalam minda. Kemahiran imageri merupakan latihan untuk melatih minda dan mencipta corak neural dalam otak bagi membiasakan otot melakukan pergerakan sebenar yang kita mahukan. Imageri sangat berkesan membantu meningkatkan prestasi sama ada semasa latihan atau pertandingan. Antara faedah latihan imageri adalah: (a) Pemerolehan kemahiran Sesuatu kemahiran baharu yang kompleks akan mudah dipelajari dengan melakukan latihan imageri. (b) Persediaan latihan dan pertandingan Latihan imageri membantu atlet menyesuaikan diri dengan suasana pertandingan. Atlet boleh membayangkan situasi sebenar pertandingan seperti sorakan penonton. Semasa pertandingan sebenar, atlet tidak akan terganggu dengan persekitaran dan dapat memberikan tumpuan sepenuhnya kepada pertandingan tersebut. Imageri Atlet dapat mengimaginasikan semua pergerakan tersebut seperti diri sendiri yang melakukan lakuan tersebut. Apabila berjaya pada tahap ini atlet telah berada pada tahap ‘kinestatik’. Atlet dapat mengimaginasikan setiap sensasi pergerakan kerana otak telah menghantar impuls elektrik ke otot-otot tersebut. Imageri dalaman Imageri luaran ialah individu yang hanya melihat pergerakan tersebut dari aspek luaran sahaja seperti memerhatikan diri sendiri dalam video. Atlet hanya beroperasi pada tahap visual atau gambaran pergerakan dengan jelas. Imageri luaran (c) Strategi coping Imageri membantu atlet untuk mengawal tekanan misalnya dalam situasi semasa hendak mengambil pukulan penalti dalam permainan hoki, atlet boleh membayangkan situasi latihan atau suasana yang menenangkan. Terdapat dua jenis imageri iaitu: 143 BIDANG 6 Imageri lebih berkesan sekiranya melibatkan semua deria pancaindera seperti pendengaran, bau, sentuhan dan penglihatan. Antara faktor yang membantu keberkesanan imageri adalah: (a) Jenis tugasan (Ringkas atau kompleks) Imageri lebih berkesan untuk tugasan ringkas berbanding tugasan yang kompleks. (b) Tahap kemahiran atlet (Pemain baru atau berpengalaman) Imageri lebih berkesan untuk atlet yang berpengalaman berbanding atlet baharu. (c) Kebolehan imageri (Jelas atau tidak) Imageri lebih berkesan apabila atlet mempunyai kebolehan imageri yang baik (kawalan dan imej sebenar). 1. Relaksasi dan mengawal imageri Prosedur : (a) Relaks dan fokus pada pernafasan. (b) Tumpukan perhatian pada tindak balas badan iaitu proses menarik dan menghembus nafas. (c) Beri perhatian pada segala perkara yang 2. Membaiki kemahiran Prosedur : (a) Pilih kemahiran spesifik yang ingin dibaiki. (b) Fikirkan kemahiran yang dilakukan pada kali ini lebih baik daripada kemahiran lepas. (c) Ulang latihan mental ini beberapa kali. (d) Beri perhatian pada aspek yang memerlukan lebih latihan. (e) Disarankan untuk membuat latihan mental dan latihan fizikal secara berselang-seli. Aku boleh! menjadi fokus pemikiran, kemudian buang perkara tersebut dan kembali fokus pada pernafasan. (d) Bayangkan bahawa diri sedang berada di tempat kesukaan. Contohnya, selepas melakukan latihan imageri, teruskan dengan latihan fizikal dan kembali ke latihan imageri jika masih belum dapat menguasai kemahiran tersebut. 144 BIDANG 6 1 2 3 4 3. Merasakan Sentuhan, Rasa dan Bau Prosedur : (a) Secara bayangan, ambil sebiji limau. (b) Rasakan jalinan pengupasan buah limau tersebut. (c) Hidu buah limau tersebut. (d) Kupas kulit limau satu persatu, gigit dan rasakan jusnya. (e) Rasakan sentuhan, rasa dan bau buah limau secara imageri. Kata rangsangan kendiri merupakan salah satu strategi mental yang boleh membantu individu mencapai prestasi dalam sukan. Kata rangsangan kendiri atau lebih dikenali sebagai kata kendiri (self talk) adalah pemikiran dan kata-kata yang wujud dalam minda seseorang dan diluahkan sama ada secara lantang atau berbisik dalam hati. Jenis-jenis kata rangsangan kendiri Kata kendiri terbahagi kepada dua jenis iaitu kata kendiri positif dan kata kendiri negatif. Aku mampu menjaringkan! Kata Rangsangan Kendiri Kata kendiri positif merujuk kepada kenyataan yang dapat membina semangat, motivasi dan keyakinan diri. Kata kendiri positif Kata kendiri negatif Kata kendiri negatif merujuk kepada kenyataan bersifat negatif yang boleh mengurangkan keyakinan diri, mewujudkan kebimbangan dan menyebabkan prestasi menurun. 145 BIDANG 6 Contoh kata kendiri positif dan negatif serta kesan terhadap prestasi dalam situasi sukan ditunjukkan dalam jadual 6.3 dan 6.4. Peristiwa Contoh Kata Kendiri Positif Tindak Balas Gagal menjaringkan gol • “Saya akan cuba sedaya upaya untuk menjaringkan gol dalam perlawanan ini.” • “Saya boleh.” • “Saya cukup bersedia, saya akan lakukan yang terbaik.” • Bermotivasi untuk mendapatkan yang lebih baik • Berfikiran tenang Gagal melakukan servis yang baik semasa perlawanan tenis • “Beri tumpuan sepenuhnya pada pertandingan dan fikirkan bahawa perlawanan belum berakhir.” • “Fokus pada titik kontak.” • Konsentrasi yang lebih baik • Optimis • Berfikiran tenang Jadual 6.3 Kata kendiri positif. Jadual 6.4 Kata kendiri negatif. Peristiwa Contoh Kata Kendiri Negatif Tindak Balas Gagal menjaringkan gol • “Saya akan sentiasa gagal menjaringkan gol dalam perlawanan.” • “Mengapakah permainan saya begitu buruk?” • Tiada keyakinan diri • Kesedihan Gagal melakukan servis yang baik semasa perlawanan tenis • “Aku berasa bodoh kerana tidak dapat memenangi setiap set ini.” • “Ia merupakan satu pukulan yang teruk.” • Marah • Berharap • Peningkatan ketegangan Rajah 6.7 Contoh menukarkan kata kendiri negatif kepada kata kendiri positif. Apakah yang akan difkirkan oleh orang lain jika aku kalah? Cuba tunjukkan kebolehan kamu yang terbaik. Menang atau kalah adat permainan. Saya rasa berdebar-debar untuk menghadapi pertandingan ini Penjaga garisan telah membuat salah, bola itu tepat sekali masuk. Tiada apa yang boleh saya lakukan. Jika saya bermain dengan baik, saya boleh menang. Satu servis yang bagus. Tetapi, saya tidak mampu membalasnya. Lakukan secara perlahan dan buat persiapan lebih awal untuk membalas. 146 BIDANG 6 Bayangkan anda akan bertanding dengan atlet atau pasukan yang hebat dan selalu mengalahkan anda. 1. Senaraikan kata rangsangan kendiri yang bermain dalam fikiran anda semasa melihat pihak lawan turun. Catatkan perkara yang bermain dalam fikiran anda. 2. Analisis kata kendiri yang anda tulis. Jika kata kendiri bersifat negatif, tukarkan kepada kata kendiri yang bersifat positif. Setiap atlet berbeza dari segi kemampuan mereka beraksi apabila menghadapi situasi pertandingan yang kompetitif. Sebagai contoh, ada atlet menghadapi masalah kebimbangan terlalu tinggi sehingga menjejaskan prestasi dan ada pula atlet yang mempunyai masalah kebimbangan terlalu rendah menyebabkan gangguan tumpuan terhadap pencapaian matlamat. Psikologis atau jurulatih yang ingin membentuk program latihan kemahiran psikologi perlu mengenal pasti situasi dan faktor psikologi atlet. Tahap kebimbangan atlet merupakan antara keadaan psikologi atlet yang perlu diambil perhatian sebelum memilih latihan kemahiran psikologi. Merangka dan Melaksana Latihan Kemahiran Psikologi (PST) Ketahui kekuatan mental seorang atlet http://arasmega.com/qr- link/ketahui-kekuatan- mental-seorang-atlet/ 147 BIDANG 6 Tahap kebimbangan atlet yang tinggi sehingga menganggu prestasi boleh dikurangkan melalui latihan kemahiran psikologi seperti latihan pernafasan dan relaksasi otot progresif. Bagi atlet yang mempunyai tahap kebimbangan terlalu rendah, latihan kemahiran psikologi seperti imageri dan kata kendiri boleh meningkatkan kebangkitan mereka. Selain keadaan psikologi atlet, situasi atau bentuk tugasan juga perlu diambil kira sebelum membentuk program latihan kemahiran psikologi. Contohnya, pasukan hoki atau bola sepak memerlukan latihan kemahiran psikologi yang dapat menaikkan kebangkitan pada tahap sederhana berbanding sukan angkat berat atau lontar peluru. Atlet bagi sukan kemahiran tertutup seperti memanah dan menembak lebih memerlukan latihan kemahiran psikologi yang dapat meningkatkan konsentrasi. Psikologis sukan, jurulatih dan atlet perlu menyusun strategi bagi memastikan program latihan kemahiran psikologi yang dirancang dapat dijalankan dengan efektif. Antara proses untuk merangka latihan kemahiran psikologi adalah seperti dalam rajah 6.8: Proses Merangka Latihan Kemahiran Psikologi Memberi maklum balas terhadap kekuatan dan kelemahan aspek psikologi atlet Merangka dan melaksanakan program latihan kemahiran psikologi yang bersesuaian berdasarkan kekuatan dan kelemahan atlet Menilai keberkesanan program 4 3 1 2 Menilai kemahiran atlet Rajah 6.8 Proses merangka latihan kemahiran psikologi. 148 BIDANG 6 1. Antara situasi berikut, atlet manakah yang mengaplikasikan kemahiran imageri luaran? A. Seorang penjaring bola jaring membayangkan teknik yang betul ketika menjaring dan tindakan sekiranya jaringan gagal. B. Seorang pemain bola keranjang membayangkan keseluruhan gelanggang, pemain pasukannya, pemain pasukan lawan dan rentak permainan hari itu. C. Seorang penjaga gol bola sepak melihat dirinya sedang berdiri pada sudut tertentu di hadapan gol, melompat pada masa yang tepat bagi menyelamatkan bola. D. Seorang pemain hoki melihat dirinya bersedia untuk melakukan hantaran sudut, melihat kedudukan rakan-rakan yang bersedia untuk menerima tolakan bola darinya dan menolak bola tersebut. 2. Antara pernyataan berikut, manakah menunjukkan atlet yang mengalami masalah kebimbangan tret? A. Atlet yang bimbang apabila memulakan sesuatu pertandingan. B. Atlet yang takut kepada aktiviti air kerana pernah lemas semasa kecil. C. Atlet yang sering bimbang apabila bertanding dalam perlawanan yang penting. D. Atlet yang kelihatan pucat dan menggigil apabila diminta untuk berucap di hadapan khalayak ramai. 3. Antara berikut, manakah contoh bicara kendiri yang positif dalam permainan tenis? I. Saya fokus dan tenang. II. Servis saya konsisten dan tepat. III. Saya harap dia tidak menghantar bola ke arah kiri saya. IV. Saya telah berlatih dengan bersungguh-sungguh untuk pertandingan dan saat ini. A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. I, II, III dan IV 4. Apakah perbezaan antara kebimbangan tret dengan kebimbangan seketika? 5. Jelaskan latihan kemahiran psikologi sukan di bawah: (a) Latihan pernafasan (b) Relaksasi otot progresif (c) Imageri (d) Kata rangsangan kendiri 6. Huraikan dua (2) jenis latihan kemahiran psikologi yang boleh digunakan oleh atlet bagi mengatasi masalah kebimbangan terlalu tinggi sebelum memulakan sesuatu perlawanan. 149 BIDANG 6 PengenAlAn sosiologi sukAn S osiologi sukan merupakan salah satu unit dalam bidang sosiologi yang mengkaji fenomena sosial dalam sukan. Unit ini membincangkan maksud sosiologi sukan, menyatakan perbezaan antara main, sukan, rekreasi dan pendidikan jasmani, serta membuat perbandingan antara proses sosialisasi ke dalam sukan dengan sosialisasi menerusi sukan. Unit Standard Pembelajaran: Menjelaskan sosiologi sukan. Membezakan konsep antara main, sukan, rekreasi dan pendidikan jasmani. Membandingkan antara proses sosialisasi ke dalam sukan dengan sosialisasi menerusi sukan. 6.5.1 6.5.2 6.5.3 6.5 150 BIDANG 6 Sosiologi Sukan Sosiologi sukan mengaplikasikan konsep sosiologi iaitu mengkaji secara saintifik tentang struktur sosial dan proses sosialisasi dalam dunia sukan. Salah satu aspek kajian dalam sosiologi sukan ialah usaha untuk memahami interaksi yang wujud antara individu dalam pasukan dan ahli-ahli masyarakat berkaitan seperti jurulatih, penonton, pihak pengurusan dan media massa. Isu sosiologi yang signifikan dalam sukan ialah berfokus kepada corak organisasi sosial yang terlibat dan sifat formal sukan seperti pasukan, jurulatih, pemain dan penganjur. Foto 6.10 Organisasi sosial dalam sukan. Sosiologi merupakan suatu bidang kajian saintifik tentang struktur dan proses sosial dalam masyarakat.Struktur bermaksud suatu organisasi mikro dan makro yang wujud dalam masyarakat. Organisasi mikro ialah individu yang terdapat dalam masyarakat tersebut seperti murid, atlet dan guru, manakala organisasi makro ialah kelompok individu seperti kumpulan murid, satu pasukan sukan dan satu unit beruniform (Coakley & Pike, 2014). Konsep Asas Sukan Kebanyakan aktiviti yang melibatkan fizikal dianggap sebagai sukan sehingga tidak dapat membezakan aktiviti tersebut mempunyai ciri-ciri sukan atau tidak. Konsep seperti main, sukan, rekreasi dan pendidikan jasmani perlu diketahui perbezaannya bagi memahami istilah sukan dengan lebih jelas. Sosiologi sukan juga melihat aspek etika dalam menghadapi pertandingan seperti salah laku dan keagresifan dalam sukan, motif individu melibatkan diri dalam sukan serta kesan penglibatan dalam sukan terhadap perkembangan dan perhubungan sosial manusia. Pengkaji dalam bidang sosiologi sukan menjalankan kajian berkaitan atlet dan individu yang terlibat dengan sukan serta mengadaptasikan teori sosiologi bagi mengatasi sebarang isu. 151 BIDANG 6 Main Main merangkumi semua jenis pergerakan dan peraturan secara spontan. Main mempunyai turutan mengikut masa, tetapi tiada ketentuan penamatnya. Keputusan main juga tidak ditentukan dengan kemenangan atau hadiah. Oleh itu, main tidak melibatkan peraturan formal, tiada tekanan dan tiada penentuan menang atau kalah (Mohd Salleh Aman, 2005). Foto 6.12 Sukan lumba motorsikal melibatkan kemahiran strategi yang jitu. Sukan Sukan ialah satu pertandingan dalam bentuk permainan dan wujud eksploitasi individu. Sukan terdiri daripada aktiviti fizikal yang dilakukan untuk pelbagai tujuan seperti pertandingan, keseronokan, pembangunan kemahiran, dan kecemerlangan (Mohd Salleh Aman, 2005). Ciri- ciri sukan sama ada kompetitif atau tidak kompetitif yang membezakan sifat sesuatu sukan. Ciri-ciri sukan kompetitif seperti: • Dianjurkan dengan tersusun dan sistematik. • Mempunyai peraturan dan undang-undang tertentu. • Berunsurkan pertandingan iaitu mempunyai pemenang. • Melibatkan kemahiran strategi dan nasib yang boleh menentukan kemenangan. • Khusus bagi sesuatu budaya. • Melibatkan kemampuan fizikal dan keberanian. • Memerlukan perancangan yang baik. Bagi kanak-kanak, main merupakan proses semula jadi yang menghubungkaitkan alam fizikal kanak-kanak dengan alam spiritual, pemikiran, kreativiti, perkembangan idea, peranan serta pengalaman masa depan kanak-kanak melalui penerokaan, simulasi, lakonan, proses cuba jaya dan manipulasi alatan. Foto 6.11 Kanak-kanak bermain untuk keseronokan. 152 BIDANG 6 Kesenggangan bermaksud masa terluang yang digunakan untuk melakukan aktiviti menyeronokkan dan memberi kepuasan dalam diri individu. Sukan tidak kompetitif mempunyai ciri-ciri rekreasi dan tiada unsur persaingan yang dilakukan atas sebab- sebab kesenggangan, membina kecergasan, mencari kepuasan dan keseronokan contohnya, berakit, mendaki gunung, berkayak, pengembaraan berbasikal dan tracking. Rekreasi Rekreasi merupakan aktiviti yang dilakukan pada masa lapang bagi tujuan keseronokan, ketenangan minda dan merehatkan badan untuk mendapat kepuasan kendiri (personal fulfillment) (Hurd & Anderson, 2011). Konsep rekreasi ini dapat membantu dalam pembentukan personaliti, kepimpinan, dinamika kumpulan, meningkatkan kecergasan, sosialisasi, pembangunan insan, pembangunan negara dan pendidikan sepanjang hayat. Foto 6.13 Mendaki ialah contoh sukan tidak kompetitif. Foto 6.14 Berkayak merupakan aktiviti rekreasi yang menyeronokkan dan meningkatkan keyakinan diri. Pada pendapat anda, adakah aktiviti fizikal seperti bola sepak, badminton, olahraga, gimnastik, memancing, bermain catur dan lumba kereta merupakan contoh sukan? Nyatakan justifikasi anda. 153 BIDANG 6 Pembentukan personaliti Membentuk personaliti diri yang berkualiti seperti berdikari, berani dan yakin. Kepimpinan Melatih rasa tanggungjawab dan prihatin terhadap keselamatan orang lain. Dinamika kumpulan Bekerjasama dalam satu pasukan dan belajar mengendalikan kumpulan. Meningkatkan kecergasan Meningkatkan kecergasan diri. Sosialisasi Memberi peluang untuk mengenali individu lain yang terlibat dalam aktiviti. Pembangunan insan Melahirkan individu yang bersedia berdepan dengan risiko dalam kehidupan. Pembangunan negara Masyarakat yang sihat dari segi fizikal serta mental boleh menyumbang kepada pembangunan negara. Pendidikan sepanjang hayat Sesuai dilakukan oleh semua peringkat umur. Kepentingan Rekreasi kepada Individu Rekreasi memainkan peranan yang penting dalam merealisasikan Falsafah Pendidikan Kebangsaan iaitu melahirkan insan yang seimbang dari segi jasmani, emosi, rohani, intelek dan sosial (JERIS). Antara contoh rekreasi ialah aktiviti di gimnasium, memancing dan berbasikal. Kebanyakan sekolah menganjurkan pelbagai aktiviti rekreasi untuk murid pada setiap tahun bertujuan memberi peluang kepada murid untuk meluaskan pergaulan, berinteraksi sesama rakan-rakan serta memupuk dan mengamalkan nilai- nilai murni seperti kerjasama, bertolak ansur, toleransi dan sebagainya. Rajah 6.9 Kepentingan rekreasi kepada individu. 154 BIDANG 6 Pendidikan Jasmani Pendidikan Jasmani merupakan satu proses pembelajaran secara menyeluruh yang merangkumi domain psikomotor, kognitif, afektif, sosial dan emosi (Kirk, 2010). Melalui Pendidikan Jasmani, murid diberi peluang untuk mencuba dan mengalami sendiri semua aktiviti fizikal yang dijalankan. Berdasarkan Kurikulum Standard Sekolah Menengah (2015), matlamat mata pelajaran Pendidikan Jasmani dan Pendidikan Kesihatan bertujuan menghasilkan murid yang berpengetahuan, berkemahiran dan mempunyai nilai serta sikap positif bagi mengekalkan kecergasan fizikal dan kesihatan serta mengamalkan gaya hidup aktif ke arah kesejahteraan hidup. Foto 6.15 Pendidikan jasmani membentuk murid yang seimbang dari segi jasmani, emosi, rohani, sosial dan intelek. Proses sosialisasi sukan Sosialisasi ialah proses manusia mempelajari mengenai budaya serta proses menjadi ahli dalam masyarakat. Sosialisasi bertujuan mengembangkan kemampuan individu untuk berkomunikasi dan memainkan peranan sosial dalam masyarakat. Proses sosialisasi boleh bermula dari keluarga, rakan sebaya, sekolah, komuniti kerja dan seterusnya masyarakat setempat. Penglibatan dalam sukan memberi peluang untuk individu bersosialisasi dan berinteraksi dengan orang lain. Proses sosialisasi sukan berlaku menerusi dua cara iaitu: • Sosialisasi dalam sukan • Sosialisasi menerusi sukan Dapatkan Dokumen Kurikulum bagi mata pelajaran Pendidikan Jasmani dan Pendidikan Kesihatan yang dikeluarkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia. Senaraikan objektif umum mata pelajaran berkenaan dan hasilkan paparan kreatif untuk dibentangkan dalam kelas. Pada pendapat anda, mengapakah mata pelajaran Pendidikan Jasmani dan Pendidikan Kesihatan menjadi mata pelajaran teras yang perlu dipelajari oleh semua murid? 155 BIDANG 6 Proses sosialisasi dalam sukan berlaku apabila individu memilih untuk melibatkan diri dalam sukan kerana pengaruh dan dorongan yang diterima daripada agen sosialisasi. Antara agen sosialisasi yang mempengaruhi individu untuk melibatkan diri dalam bidang sukan ialah keluarga, rakan-rakan, guru, sekolah, komuniti dan media massa. Pengaruh agen sosialisasi ini Foto 6.18 Pemain hoki negara mempunyai dua orang penyerang adik-beradik yang handal iaitu Faizal dan Fitri Saari. Foto 6.17 Keluarga Datuk Sidek Abdullah yang telah melahirkan jaguh badminton negara iaitu Datuk Misbun, Jalani, Razif dan Rashid. Foto 6.19 Penglibatan individu dalam sukan melahirkan warganegara yang bertanggungjawab. Proses sosialisasi menerusi sukan merujuk kepada sukan sebagai alat kepada proses sosialisasi. Elemen positif dalam sukan seperti sikap bekerjasama, toleransi, berdisiplin serta menghormati individu lain berfungsi membantu proses pembentukan perwatakan, nilai dan perlakuan individu. Foto 6.16 Pemain adik-beradik, Serena dan Venus Williams merupakan pemain tenis terkemuka dunia. Sosialisasi dalam Sukan Sosialisasi Menerusi Sukan Penglibatan dalam sukan memberi kesan yang menyeluruh kepada perkembangan individu dalam aspek jasmani, emosi, rohani, sosial dan intelek. Hasil nilai dan pengalaman yang diperoleh daripada penglibatan sukan menjadikan individu lebih berdisiplin, berani menghadapi cabaran, mudah bergaul, dan menjadi warganegara bertanggungjawab. membentuk sikap, nilai dan perlakuan dalam sukan yang diceburi. Kanak-kanak yang dibesarkan dalam keluarga aktif bersukan cenderung untuk melibatkan diri dalam bidang sukan. 156 BIDANG 6 1. Apakah konsep bagi aktiviti yang dirancang pada masa lapang untuk tujuan keseronokan, ketenangan minda, dan merehatkan badan? A. Main B. Sukan C. Rekreasi D. Permainan 2. Antara situasi berikut yang manakah menggambarkan proses sosialisasi dalam sukan? I. Ameera melibatkan diri dalam sukan kerana pengaruh rakan-rakan sekolah. II. Ameera menjadi seorang yang berdisiplin dan berani hasil penglibatan dalam sukan. III. Ameera melibatkan diri dalam sukan hoki kerana seringkali mengikut bapanya yang merupakan seorang jurulatih hoki. IV. Ameera menjadikan pemain hoki negara sebagai sumber motivasi untuk berjaya dalam sukan hoki. A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. I, II, III dan IV 3. Pilih pernyataan yang dapat membezakan antara main dengan sukan. I. Main merangkumi semua pergerakan secara spontan. II. Main tiada tekanan dan tiada yang menang atau kalah. III. Main mempunyai peraturan dan undang-undang yang jelas. IV. Main adalah proses semula jadi dalam perkembangan kanak-kanak. A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. I, II, III dan IV 4. Senaraikan agen sosialisasi yang berperanan dalam menggalakkan penglibatan individu dalam sukan. 5. Huraikan konsep asas sukan yang sesuai bagi aktiviti berikut: (a) Berenang dan bersaing di hadapan ribuan penonton. (b) Berenang bersendirian di kolam atau laut. 6. Huraikan kepentingan sukan dari sudut proses sosialisasi dan berikan contoh yang relevan. 157 BIDANG 6 kesAn PenglibAtAn dAlAm sukAn K ini semakin ramai rakyat Malaysia melibatkan diri dalam sukan. Buktinya, pelbagai program sukan yang dianjurkan oleh kerajaan mendapat sambutan menggalakkan. Penglibatan dalam sukan memberi kesan kepada individu, kumpulan dan masyarakat. Unit ini membincangkan kesan penglibatan individu dalam sukan serta kesan penyertaan dan penganjuran sukan kepada negara. Unit Standard Pembelajaran: Membahaskan kesan penglibatan individu dalam sukan. Menganalisis kesan penyertaan dan penganjuran sukan kepada negara dalam konteks sosial, ekonomi, politik dan patriotisme berdasarkan satu contoh penganjuran sukan. 6.6.1 6.6.2 6.6 158 BIDANG 6 Kesan Penglibatan Individu dalam Sukan Penglibatan dalam sukan banyak mendatangkan kesan yang positif terhadap individu. Kesedaran terhadap kesan positif ini telah menggalakkan lebih ramai individu menyertai bidang sukan sama ada secara kompetitif ataupun rekreasi. Antara kesan positif terhadap penglibatan individu dalam sukan ialah meningkatkan kesihatan dan kecergasan fizikal, membentuk sahsiah dan imej kendiri, menguruskan stres, menggunakan masa lapang dengan berfaedah, memupuk integrasi dan semangat kekitaan, serta meningkatkan mobiliti sosial. Penglibatan individu dalam sukan atau aktiviti fizikal secara berterusan boleh meningkatkan kecergasan kardiovaskular, mengurangkan tekanan darah tinggi serta boleh mengurangkan risiko penyakit berkaitan hipokinetik. Sukan dapat membentuk sahsiah individu. Sukan mengajar erti kemenangan dan kekalahan sekaligus dapat memupuk sikap bertolak ansur dalam diri individu. Kegiatan sukan juga boleh membentuk tingkah laku dan disiplin individu kerana setiap pertandingan mempunyai peraturan tersendiri yang harus dipatuhi oleh setiap peserta terlibat. Penglibatan diri dalam sukan dapat membentuk sikap positif seperti jujur, disiplin, menepati masa, komited, berani, semangat juang, toleransi dan sebagainya. Foto 6.21 Program FIT Malaysia bertujuan menggalakkan rakyat Malaysia mengamalkan gaya hidup sihat. Foto 6.20 Melakukan aktiviti fizikal secara konsisten dapat meningkatkan kecergasan dan kesihatan. Meningkatkan Kesihatan dan Kecergasan Fizikal Membentuk Sahsiah dan Imej Kendiri Amalan seperti menghormati peraturan, sifat bekerjasama dan bertoleransi perlu sentiasa diamalkan ketika bersukan. 159 BIDANG 6 Penglibatan dalam sukan dapat membantu mengurangkan stres serta meningkatkan tahap kesihatan psikologi individu. Bersukan dapat mengurangkan rasa stres melalui rembesan hormon endorphin yang menjadikan seseorang itu lebih ceria dan seronok. Penglibatan dalam sukan dapat mengalihkan tumpuan daripada tekanan kerja individu serta menikmati kehidupan yang lebih bermakna dan berkualiti. Sukan juga dapat dijadikan medium untuk melepaskan tekanan, contohnya penglibatan dalam sukan tempur seperti taekwondo dan tinju dapat melepaskan naluri katarsis individu dengan cara yang dibenarkan. Penglibatan dalam sukan dapat mengisi masa lapang individu dengan aktiviti berfaedah. Individu yang sentiasa mengikuti aktiviti sukan dan rekreasi dapat mengelakkan diri daripada terjebak dengan aktiviti tidak bermanfaat dan gejala sosial. Penglibatan individu dalam sukan juga dapat meningkatkan imej kendiri yang positif. Individu yang berjaya dalam sukan sering berasa gembira, berkeyakinan dan mempunyai kepercayaan penuh terhadap diri sendiri. Individu yang mempunyai imej kendiri positif sentiasa menerima layanan dan perhatian daripada masyarakat sekeliling, lazimnya mencapai lebih banyak kejayaan. Keperibadian unggul juga dapat dilahirkan kerana sukan boleh menghasilkan semangat juang yang tinggi untuk berjaya. Individu akan berusaha bersungguh- sungguh dan berani untuk mengharungi segala cabaran bagi mencapai kejayaan dalam sukan. Foto 6.22 Ziyad Zolkefli menunjukkan semangat juang yang tinggi sehingga dapat meraih pingat emas dan mencipta rekod dunia dalam acara lontar peluru Sukan Paralimpik Rio 2016. Foto 6.23 Penglibatan dalam program kecergasan dapat mengelakkan diri daripada terjebak dengan gejala sosial. Foto 6.24 Aktivti sukan berbasikal dapat mengurangkan rasa stres. Menguruskan Stres dan Menggunakan Masa Lapang dengan Berfaedah 160 BIDANG 6 Memupuk Integrasi dan Semangat Kekitaan Penglibatan dalam sukan dapat mewujudkan semangat kekitaan atau berpasukan yang juga dikenali sebagai espirit de corps. “Pasukan yang berjaya mempunyai kesepaduan pasukan yang tinggi antara ahli” Bahaskan pernyataan ini. Foto 6.25 Hari Sukan Negara bermatlamat untuk mewujudkan budaya sukan dalam kalangan rakyat. Sukan menjadi perantara untuk memupuk integrasi pelbagai kaum dalam masyarakat. Melalui sukan, individu daripada pelbagai latar belakang yang mempunyai matlamat sama boleh disatukan membentuk pasukan bermula dari peringkat sekolah, daerah, negeri dan negara. Semangat kekitaan dapat dijelmakan melalui sukan menerusi kecenderungan sesuatu pasukan untuk bersatu dan bersama mencapai matlamat dan objektif pasukan. Penglibatan dalam sukan juga dapat meningkatkan jalinan persahabatan tanpa mengira bangsa, agama dan negara. 161 BIDANG 6 Mobiliti sosial bermaksud peningkatan dalam taraf hidup seseorang. Melalui penglibatan dalam sukan, individu berpeluang mencapai perubahan status sosial dalam kehidupan. Mobiliti sosial dalam sukan adalah suatu proses yang bersifat dinamik dan sentiasa berubah untuk memberi peluang kepada peningkatan individu seperti pemain dari peringkat sekolah meningkat ke peringkat daerah, negeri atau negara. Kerajaan Malaysia telah menyediakan pelbagai program yang dapat membantu individu cemerlang dalam Kedudukan Nama Permainan Negara Bayaran 1 Cristiano Ronaldo Bola sepak Portugal $88 juta 2 Lionel Messi Bola sepak Argentina $81.4 juta 3 LeBron James Bola keranjang Amerika Syarikat $77.2 juta 4 Roger Federer Tenis Switzerland $67.8 juta 5 Kevin Durant Bola keranjang Amerika Syarikat $56.2 juta 6 Novak Djokovic Tenis Serbia $55.8 juta 7 Cam Newton Bola sepak Amerika Syarikat $53.1 juta 8 Phil Mickelson Golf Amerika Syarikat $52.9 juta 9 Jordan Spieth Golf Amerika Syarikat $52.8 juta 10 Kobe Bryant Bola keranjang Amerika Syarikat $50 juta 10 atlet yang mempunyai pendapatan tertinggi pada tahun 2016. Sumber: http://www.topendsports.com/world/lists/earnings/athletes-paid-2016.htm bidang sukan untuk meneruskan pengajian di institut pengajian tinggi. Situasi ini memudahkan atlet menceburi pelbagai bidang kerjaya dan seterusnya mengubah kehidupan dan status sosioekonomi mereka. Sukan boleh dijadikan sebagai satu bidang kerjaya. Ramai atlet negara merupakan atlet sepenuh masa (profesional) atau bekerja dalam pelbagai bidang berkaitan sukan seperti jurulatih dan pegawai sokongan sains sukan. Atlet bertaraf dunia telah mengalami mobiliti sosial secara mendadak hasil daripada pendapatan yang lumayan. Penglibatan dalam sukan juga mempunyai kesan negatif sekiranya tidak diawasi. Seseorang atlet yang terlalu inginkan kemenangan sering lupa akan semangat kesukanan dan semangat berpasukan. Atlet seperti ini sanggup melakukan apa-apa sahaja seperti bertindak agresif, menyalahgunakan bahan terlarang dan melakukan rasuah untuk memperoleh kemenangan. Oleh itu, atlet, jurulatih dan individu yang terlibat dalam bidang sukan seharusnya mempunyai tanggungjawab yang besar untuk membina nilai-nilai murni ketika bersukan. Foto 6.26 Atlet dapat meningkatkan status sosial mereka dengan bersukan. Meningkatkan Mobiliti Sosial Adakan satu pertandingan perbahasan di dalam kelas. Tajuk perbahasan ialah ‘Penglibatan Individu dalam Sukan Membawa Kesan Positif’. 162 BIDANG 6 Kesan Penyertaan dan Penganjuran Sukan kepada Negara Malaysia pernah diberi penghormatan untuk menjadi tuan rumah sukan bertaraf dunia. Penganjuran sukan bertaraf dunia merupakan langkah ke arah merealisasikan wawasan pembangunan negara untuk melahirkan masyarakat yang maju, penyayang, demokratik dan sejahtera. Penglibatan dan penganjuran sukan memberi impak positif kepada negara dalam konteks perkembangan sosial, ekonomi, politik dan patriotisme. Tahun 1998 merupakan detik bersejarah bagi Malaysia apabila menjadi tuan rumah Sukan Komanwel ke-16 yang berlangsung pada 11 hingga 21 September di Kuala Lumpur. Kejohanan lumba basikal antarabangsa yang dikenali sebagai Le Tour de Langkawi juga dianjurkan oleh negara pada setiap tahun. Sukan SEA (dahulu dikenali sebagai Sukan SEAP) pernah dianjurkan di Malaysia pada tahun 1965, 1971, 1977, 1989, 2001. Malaysia sekali lagi menganjurkan Sukan SEA pada tahun 2017. Sosial Foto 6.27 Perpaduan kaum dapat dipupuk melalui penyertaan sukan. Program PODIUM merupakan program persediaan atlet elit di bawah Institut Sukan Negara (ISN) untuk mencapai kecemerlangan sukan peringkat tinggi. Objektif program podium: • Olimpik: Pingat Emas Pertama Di Tokyo (2020) • Komanwel: Sepuluh Teratas Di Gold Coast (2018) • Sukan Asia: Sepuluh Teratas Di Jakarta (2018) • 10 atlet berada dalam kedudukan 6 terbaik dunia • Kecemerlangan sukan yang berkekalan selepas 2020 Penyertaan dan penganjuran sukan bertaraf antarabangsa merupakan alat perpaduan yang berkesan untuk mencapai integrasi nasional. Perpaduan yang dipupuk bukan sahaja dalam kalangan atlet tetapi juga mendorong rakyat berbilang bangsa, etnik dan budaya menggembleng tenaga berbakti serta berkorban untuk negara. Perpaduan kaum dapat dilihat dengan jelas melalui hubungan sesama atlet dan juga sokongan rakyat Malaysia yang mendoakan kejayaan atlet yang bertanding tanpa mengira bangsa. 163 BIDANG 6 Ekonomi Penganjuran sukan peringkat antarabangsa seperti Sukan Komanwel 1998 dan sukan SEA 2017 menyumbang kepada peningkatan pendapatan negara melalui penajaan pertandingan, hak penyiaran, kutipan cukai dan kedatangan pelancong luar menerusi aktiviti pelancongan sukan. Antara kejohanan sukan lain yang sering diadakan di Malaysia dan berjaya menarik pelancong luar adalah seperti MotoGP, Langkawi Ironman Triathlon, Kinabalu Climbathon, dan Le Tour de Langkawi. Penyertaan aktif dalam sukan juga dapat meningkatkan kesihatan komuniti serta produktiviti dan hal ini dapat mengurangkan perbelanjaan perubatan. Secara berkumpulan, bincangkan kesan kedatangan pelancong luar dan peminat sukan ke Malaysia untuk menyaksikan kejohanan sukan dari segi industri pelancongan, perhotelan serta industri kecil dan sederhana (IKS). Foto 6.28 Aktiviti sukan dapat memberi kesan positif kepada ekonomi negara. Menghargai sumbangan industri sukan terhadap peningkatan ekonomi negara. Penganjuran sukan dapat mengukuhkan nilai perpaduan seperti toleransi, kerjasama dan meletakkan kepentingan negara melebihi kepentingan peribadi. Sebagai contoh, pihak badan bukan kerajaan berganding bahu dengan pihak kerajaan untuk menjayakan Sukan SEA Kuala Lumpur 2017. Integrasi sosial juga dapat dilihat apabila negara menghantar atlet untuk bertanding di peringkat antarabangsa seperti Sukan Olimpik. Atlet Malaysia yang terdiri daripada pelbagai bangsa telah menunjukkan pencapaian yang cemerlang dalam sejarah sukan Malaysia pada Sukan Olimpik Rio 2016. Sukan telah muncul sebagai salah satu komponen penting dalam pembangunan sosioekonomi negara dan menjadi salah satu sumber yang menjana perkembangan ekonomi. Pelaksanaan acara sukan mega dapat membantu dalam pembangunan infrastruktur, menjana pekerjaan dan aliran masuk modal asing yang menyumbang kepada pembangunan ekonomi sesebuah negara. 164 BIDANG 6 Foto 6.29 Aktiviti sukan dapat menyemai semangat setia kawan antara peserta. Kejayaan sesebuah negara menganjurkan kejohanan sukan di peringkat antarabangsa sering dikaitkan dengan kemantapan dan kestabilan politik sesebuah negara. Jaringan politik juga boleh wujud menerusi perkongsian teknologi antara negara-negara yang mengamalkan pendekatan saintifik dan maju dalam bidang sains sukan. Biasanya, persahabatan sukan dapat dilanjutkan kepada perhubungan lain yang lebih serius seperti diplomatik dan perdagangan. Politik Penglibatan negara dalam sukan antarabangsa dapat menyemai semangat setia kawan dalam kalangan negara-negara peserta. Ikatan persahabatan pada peringkat serantau dapat disemai melalui penglibatan negara dalam Sukan SEA dan Sukan Asia. Kerjasama antarabangsa yang lebih meluas dapat diwujudkan menerusi penyertaan dalam sukan seperti Sukan Olimpik dan Sukan Komanwel. 165 BIDANG 6 Secara berkumpulan, pilih satu contoh penganjuran sukan peringkat antarabangsa yang dianjurkan oleh Malaysia. Buat analisis kesan penganjuran kejohanan tersebut dari aspek sosial, ekonomi, politik dan patriotisme. Bentangkan hasil analisis tersebut dengan menggunakan aplikasi komputer. Semangat patriotisme merupakan letusan semangat cinta akan negara yang menyebabkan seseorang sanggup berjuang berhabis-habisan demi maruah negara. Aktiviti sukan dapat meningkatkan semangat patriotisme menerusi penglibatan atlet di peringkat antarabangsa. Atlet yang mempunyai semangat patriotisme tinggi biasanya mempamerkan semangat juang ketika bertanding dengan atlet dari negara lain untuk menjaga dan menaikkan nama negara di persada antarabangsa. Foto 6.30 Atlet mengibarkan Jalur Gemilang semasa bertanding di negara luar melambangkan semangat patriotisme yang tinggi. Patriotisme Mencintai negara dengan sepenuh hati, bererti sanggup mempertahankan negara daripada ancaman musuh dan sentiasa berusaha untuk memajukan negara. Semangat patriotisme jelas ditunjukkan oleh atlet semasa negara menjadi tuan rumah untuk sesuatu kejohanan sukan. Atlet akan bermain bersungguh-sungguh apabila mendapat sokongan padu peminat di negara sendiri. Semangat untuk mempertahankan nama dan maruah negara menjadi pendorong kepada atlet apabila bermain di tempat sendiri. Contohnya, kejayaan Malaysia semasa Sukan Komanwel 1998 dengan mendapat tempat ke-4 daripada 72 negara dan dalam Sukan SEA 2017 mendapat tempat pertama daripada 11 negara yang bertanding. 166 BIDANG 6 1. Penglibatan dalam sukan mendatangkan kesan kepada individu dan negara. Antara kesan penglibatan sukan berikut, manakah merupakan kesan negatif yang perlu dijauhi? A. Kebolehan bersosial. B. Sikap yang terlalu mementingkan masa. C. Persaingan untuk memenangi sesuatu pertandingan. D. Penggunaan bahan-bahan terlarang untuk meningkatkan pencapaian. 2. Antara berikut, yang manakah merupakan kesan positif penglibatan dalam sukan terhadap individu? I. Meningkatkan keagresifan II. Meningkatkan mobiliti sosial III. Memupuk semangat patriotisme IV. Membentuk imej kendiri yang positif A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. II, III dan IV 3. Sukan dapat membentuk semangat patriotisme individu. Bincangkan. 4. Bagaimanakah penglibatan individu dalam sukan dapat meningkatkan kesihatan dan kecergasan fizikal? 5. Bagaimanakah sukan dapat meningkatkan mobiliti sosial dalam kalangan atlet? 6. Bincangkan pendapat anda berdasarkan pernyataan di atas. Sukan mampu menerapkan nilai perpaduan antara kaum. 167 BIDANG 6 • Psikologi sukan merupakan kajian saintifik tentang tingkah laku, kognitif dan afektif individu yang terlibat dalam bidang sukan. • Psikologis sukan berperanan sebagai pendidik, penyelidik, pakar perunding dan ahli psikologi sukan klinikal berdasarkan kepada kelayakan masing-masing berpegang kepada etika yang telah digariskan. • Atlet yang berkebolehan untuk mengawal emosi serta meningkatkan kemahiran kognitif dan fizikal berpotensi mencapai kejayaan dalam sukan. • Motivasi dalam sukan didefinisikan sebagai arah dan intensiti usaha seseorang individu ke arah matlamat yang ingin dicapai. • Motivasi intrinsik ialah motivasi dalaman yang didorong oleh kepentingan dalam tugasan itu sendiri dan motivasi ekstrinsik ialah motivasi yang hadir daripada sumber luaran. • Pemberian ganjaran boleh memberi kesan positif dan negatif. • Penetapan matlamat membantu atlet untuk memberi tumpuan serta meningkatkan usaha dan motivasi atlet. • Terdapat tiga jenis penetapan matlamat iaitu matlamat hasil, matlamat prestasi dan matlamat proses yang mempunyai tiga tahap iaitu matlamat jangka pendek, matlamat jangka sederhana dan matlamat jangka panjang. • Keagresifan dalam sukan ialah perlakuan dengan bermatlamat menyebabkan kecederaan ke atas individu yang lain. • Terdapat tiga jenis keagresifan yang berlaku dalam sukan iaitu keagresifan ketara, keagresifan instrumental dan perlakuan asertif. • Antara faktor yang mempengaruhi keagresifan dalam sukan ialah kebangkitan fisiologi, persepsi individu, perbezaan mata, lokasi perlawanan, keputusan perlawanan, jangka masa permainan dan penggunaan bahan terlarang. • Kebimbangan dalam sukan ditakrifkan sebagai kesan kognitif atau emosi yang terhasil daripada persepsi terhadap situasi yang dihadapi. • Faktor situasi dan faktor individu merupakan antara penyebab kebimbangan. • Kebimbangan tret merujuk kepada ciri-ciri personaliti individu manakala kebimbangan seketika ialah tahap kebimbangan semasa terhasil daripada tafsiran individu terhadap rangsangan di persekitarannya pada ketika itu. • Terdapat beberapa jenis latihan kemahiran psikologi sukan antaranya, latihan pernafasan, relaksasi otot progresif, imageri dan kata rangsangan kendiri. • Psikologis atau jurulatih perlu mengenal pasti situasi dan psikologi individu sebelum memilih latihan kemahiran psikologi sukan yang sesuai. • Bidang sosiologi sukan mengaplikasikan konsep sosiologi untuk mengkaji secara saintifik tentang struktur sosial dan proses sosialisasi dalam dunia sukan. • Main, sukan, rekreasi dan pendidikan jasmani merupakan konsep asas kesukanan. • Proses sosialisasi sukan boleh berlaku sama ada ke dalam sukan, iaitu apabila individu melibatkan diri dalam sukan kerana pengaruh daripada agen sosialisasi atau menerusi sukan, iaitu sukan dirujuk sebagai alat kepada sosialisasi. 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 168 BIDANG 6 No. Perkara 1 2 3 4 1 Psikologi sukan 2 Peranan dan etika psikologis sukan 3 Interaksi antara emosi, kognitif dan fizikal terhadap prestasi atlet 4 Motivasi dalam sukan 5 Sumber motivasi intrinsik dan ekstrinsik 6 Kesan ganjaran kepada atlet 7 Kepentingan penetapan matlamat kepada atlet 8 Perbandingan antara penetapan matlamat proses, matlamat hasil dan matlamat prestasi kepada prestasi atlet 9 Tahap penetapan matlamat jangka pendek, jangka sederhana dan jangka panjang 10 Keagresifan dalam sukan 11 Perbezaan keagresifan ketara, keagresifan instrumental dan perlakuan asertif 12 Faktor-faktor yang mempengaruhi keagresifan dalam sukan 13 Kebimbangan dalam sukan 14 Faktor penyebab kebimbangan 15 Perbezaan kebimbangan tret dan kebimbangan seketika 16 Kemahiran psikologi sukan dengan menggunakan kaedah pernafasan, relaksasi otot progresif, imageri dan kata rangsangan kendiri bagi meningkatkan prestasi dalam sukan 17 Pemilihan kemahiran psikologi yang sesuai mengikut situasi dan individu untuk meningkatkan prestasi dalam sukan 18 Sosiologi sukan 19 Main, sukan, rekreasi dan Pendidikan Jasmani 20 Proses sosialisasi ke dalam sukan dengan sosialisasi menerusi sukan 21 Kesan penglibatan individu dalam sukan 22 Kesan penyertaan dan penganjuran sukan kepada negara dalam konteks sosial, ekonomi, politik dan patriotisme Berdasarkan skala antara 1 hingga 4, tandakan (P) untuk tahap kefahaman anda tentang bidang Asas Psikologi Sukan dan Sosiologi Sukan. 1 - Tidak faham 2 - Kurang faham 3 - Faham 4 - Sangat faham • Penglibatan dalam sukan memberikan pelbagai kesan positif terhadap individu seperti meningkatkan kesihatan, membentuk imej kendiri, masa lapang berfaedah, memupuk integrasi dan meningkatkan mobiliti sosial. • Penglibatan dan penganjuran sukan oleh negara boleh memberi implikasi yang positif dalam aspek sosial, ekonomi, politik dan patriotisme. 6.6 169 BIDANG 6 1. Bertanggungjawab memberi latihan kemahiran psikologi sukan dan membuat persediaan untuk atlet menyertai sesuatu kejohanan. Antara berikut, manakah peranan psikologis yang digambarkan oleh pernyataan di atas? A. Pendidik B. Penyelidik C. Pakar perunding D. Psikologis sukan klinikal 2. Nyatakan X berdasarkan rajah di atas. A. Matlamat hasil B. Matlamat proses C. Matlamat prestasi D. Matlamat jangka panjang 3. Antara situasi berikut, pilih pernyataan yang menggambarkan matlamat atlet bermotivasi intrinsik? A. Menyertai sukan untuk dikenali oleh murid dan guru-guru. B. Melibatkan diri dalam sukan untuk mendapatkan biasiswa sukan. C. Melibatkan diri dalam sukan untuk meningkatkan kecekapan kemahiran. D. Memenangi setiap perlawanan untuk mendapatkan ganjaran kemenangan. 4. Perbezaan keagresifan ketara dengan keagresifan instrumental ialah A. tekanan pertandingan. B. niat semasa melakukan perlakuan tersebut. C. tahap kecederaan akibat perlakuan tersebut. D. situasi yang membawa kepada perlakuan tersebut. 5. Pengertian main berbeza dengan sukan kerana A. main ditentukan dengan kemenangan. B. main mempunyai peraturan yang formal. C. main mempunyai tempoh masa yang spesifik. D. main merupakan pergerakan dan peraturan yang spontan. 6. Antara berikut, yang manakah menjelaskan keagresifan ketara dalam sukan? A. Tingkah laku agresif yang ditujukan ke atas benda hidup. B. Tingkah laku agresif yang bermatlamat untuk memenangi perlawanan. C. Tingkah laku agresif yang dilakukan dengan mengikut peraturan pertandingan. D. Tingkah laku agresif yang disengajakan dengan niat untuk mencederakan pihak lawan. Mendapat mata Kalahkan lawan Johan X 170 BIDANG 6 7. Pilih kata kendiri yang sesuai digunakan oleh atlet ketika berhadapan dengan situasi penting seperti sepakan penalti dalam bola sepak dalam menentukan kemenangan atau kekalahan pasukan. A. “Harap bola ini tidak keluar seperti semalam.” B. “Penjaga gol sangat cekap dan harap kali ini dia terlepas.” C. “Beri tumpuan kepada tendangan dan lakukan yang terbaik.” D. “Tendangan ini sangat penting dan pasukan akan kalah jika aku gagal menjaringkan.” 8. Pilih ciri-ciri penetapan matlamat yang berkesan dalam sukan. I. Matlamat perlu spesifik. II. Matlamat hendaklah boleh diukur. III. Matlamat hendaklah mudah dicapai. IV. Menetapkan tempoh sesuatu penetapan matlamat untuk dicapai. A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. II, III dan IV 9. Pilih pernyataan yang BENAR mengenai etika seorang psikologis sukan I. Menjaga kebajikan atlet. II. Melaksanakan tugas berdasarkan kelayakan. III. Bertanggungjawab, profesional dan saintifik. IV. Melaporkan segala maklumat yang diperoleh daripada atlet kepada jurulatih. A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. I, III dan IV 10. Latihan kemahiran psikologi sukan manakah yang sesuai dilakukan untuk mengurangkan tahap kebangkitan atlet terlalu tinggi sebelum memulakan sesuatu perlawanan? I. Imageri II. Kata kendiri III. Terapi pernafasan IV. Relaksasi otot progresif A. I, II dan III B. I, II dan IV C. I, III dan IV D. II, III dan IV 11. Jelaskan tiga (3) faktor yang mempengaruhi keagresifan dalam sukan. 12. Jelaskan dua (2) kepentingan latihan imageri dalam meningkatkan prestasi sukan. 13. Jelaskan perbezaan antara main, sukan dan rekreasi. 14. Huraikan tujuan Latihan Kemahiran Psikologi berikut dan jelaskan cara anda mempraktikkannya dalam situasi sukan yang diceburi. (a) Imageri (b) Relaksasi otot progresif 15. Jelaskan maksud akronim SMART semasa membentuk penetapan matlamat. 16. Huraikan kesan penganjuran sukan kepada negara dari sudut sosial, ekonomi, politik dan patriotisme. 171 BIDANG 6 BIDANG BIDANG KECEDERAAN SUKAN DAN LANGKAH PENCEGAHAN 172 BIDANG 7 1. Menjelaskan punca-punca kecederaan sukan dan jenis kecederaan sukan. 2. Mengenal pasti langkah-langkah keselamatan untuk mengurangkan risiko kecederaan sukan. 3. Merancang dan melaksanakan kaedah pengurusan kecederaan sukan dengan sistematik. 4. Menerangkan rehabilitasi sukan dan terapi sukan. 5. Menghasilkan alat reka ganti bagi pengurusan kecederaan sukan. Menerusi bidang Kecederaan Sukan dan Langkah Pencegahan, murid dapat mengetahui dan mengaplikasi kemahiran mengurus kecederaan sukan dan mempraktikkan langkah-langkah keselamatan untuk mengurangkan risiko berlakunya kecederaan sukan melalui: BIDANG BIDANG KECEDERAAN SUKAN DAN LANGKAH PENCEGAHAN Pengenalan Kecederaan SuKan JeniS-JeniS Kecederaan SuKan PenguruSan Kecederaan SuKan TeraPi dan rehabiliTaSi SuKan STreS haba Bersenam adalah baik untuk kesihatan namun boleh menjadi punca kepada kecederaan. Kecederaan boleh dielakkan sekiranya atlet telah bersedia sebelum melakukan aktiviti berintensiti tinggi dan mengamalkan sesi pemanasan badan sebelum memulakan aktiviti fizikal. Bidang ini memberi tumpuan kepada punca dan lakuan yang membawa kepada kecederaan sukan, pencegahan kecederaan, jenis-jenis kecederaan sukan dan langkah-langkah yang perlu diambil untuk rawatan asas dan pemulihan kecederaan sukan. Murid juga berpeluang untuk menggarap pengetahuan mengenai teknik pencegahan dan cara pemulihan berdasarkan jenis kecederaan dalam sukan. UNIT UNIT UNIT UNIT UNIT 7.1 7.2 7.3 7.5 7.4 173 BIDANG 7 Pengenalan Kecederaan SuKan K ecederaan sukan merupakan satu keadaan trauma akut atau tekanan berterusan yang berlaku terhadap sistem tubuh berpunca daripada penglibatan dalam aktiviti sukan, permainan atau aktiviti fizikal. Lokasi kecederaan boleh dikenal pasti dengan melihat bahagian badan yang cedera iaitu luaran atau dalaman. Kecederaan luaran bermaksud kecederaan yang berlaku pada permukaan kulit atau tisu di bawah kulit seperti kulit terkoyak dan berdarah, melecet, terguris dan melepuh. Sementara kecederaan dalaman pula bermaksud kecederaan melibatkan tisu-tisu badan yang lain seperti organ, ligamen, tendon, otot dan tulang. Unit ini memberi pendedahan kepada murid tentang punca kecederaan sukan, langkah-langkah pencegahan kecederaan sukan, peralatan perlindungan yang digunakan dalam sukan serta alat ganti peralatan perlindungan. Unit Menjelaskan punca kecederaan sukan berdasarkan faktor kendiri, pihak ketiga, peralatan dan persekitaran. Menerangkan langkah-langkah pencegahan kecederaan sukan dari segi pakaian, peralatan sukan, peralatan perlindungan dan persekitaran. Menerangkan peralatan perlindungan yang digunakan dalam sukan untuk mencegah kecederaan. Menghasilkan alat ganti peralatan perlindungan yang boleh digunakan dalam sukan. 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1 7.1.4 Standard Pembelajaran: 174 BIDANG 7 punca kecederaan sukan Peralatan permainan yang tidak sesuai atau tidak diselenggara dengan baik mengundang risiko kecederaan tinggi ketika bersukan. Atlet harus memastikan peralatan yang digunakan berada dalam keadaan baik dengan membuat pemeriksaan teliti sebelum menggunakannya. Sebagai contoh, atlet berbasikal perlu memastikan rantai basikal berada dalam keadaan yang baik sebelum memulakan kayuhan. Kegagalan berbuat demikian akan mendedahkan atlet tersebut kepada risiko kecederaan. Peralatan 3 Persekitaran permainan yang tidak dijaga dengan teliti mendorong kepada punca atlet terdedah kepada kecederaan dalam sukan. Keadaan padang yang tidak rata, berair atau berlubang akan mengundang kecederaan kepada atlet. Dalam permainan hoki, permukaan padang turf yang disembur air secara berlebihan boleh menyebabkan pemain kerap terjatuh dan terdedah kepada kecederaan. Persekitaran 4 Kecederaan akibat faktor pihak ketiga bermaksud kecederaan yang menimpa atlet disebabkan oleh pihak luar seperti penonton, pihak lawan atau pengadil. Kejadian seperti membaling objek ke dalam kawasan permainan oleh penonton akan membahayakan atlet dan menyebabkan mereka berisiko untuk mendapat kecederaan. Faktor pihak ketiga 2 Kecederaan akibat faktor kendiri berlaku apabila atlet gagal melakukan sesi pemanasan badan, Punca kecederaan semasa bersukan boleh dikategorikan kepada faktor kendiri, pihak ketiga, peralatan dan persekitaran. 1 Faktor kendiri http://arasmega.com/qr-link/causes- of-sports-injuries-guide-index/ Causes of Sports Injuries Guide Index pemulihan daripada sesuatu aktiviti dengan cara yang tidak sistematik atau memakai alatan dan bahan-bahan lain yang tidak sesuai. Kegagalan atlet melakukan sesi pemanasan badan boleh mengundang kepada kecederaan tisu lembut seperti otot, ligamen atau tendon. 175 BIDANG 7 Langkah-langkah pencegahan kecederaan sukan Peralatan sukan yang digunakan mestilah sesuai kerana setiap jenis peralatan sukan mempunyai fungsi berbeza-beza. Faktor umur dan saiz badan atlet menjadi asas kepada pemilihan alatan yang digunakan dalam permainan. Atlet juga bertanggungjawab Atlet perlu prihatin terhadap langkah-langkah pencegahan kecederaan sukan bagi membantu menghindarkan diri daripada terdedah kepada risiko kecederaan semasa latihan atau pertandingan. Antara langkah pencegahan kecederaan sukan ialah: 1 Pakaian yang sesuai 2 Peralatan sukan yang betul, sesuai dan sempurna 3 Peralatan perlindungan Penggunaan alatan yang boleh melindungi anggota badan adalah cara paling selamat semasa bersukan. Peralatan perlindungan penting bagi mengelakkan kecederaan terutama pada anggota tubuh yang sensitif. Contoh peralatan perlindungan adalah seperti pelindung kaki untuk melindungi tulang tibia dan fibula, penutup muka semasa bermain sofbol dan pendakap mulut untuk sukan tinju. Laksanakan aktiviti perbincangan meja bulat (Round Table Discussion) bersama rakan di dalam kelas untuk mengenal pasti kecederaan yang mungkin dihadapi atlet sekiranya mereka menggunakan peralatan lusuh atau peralatan tidak bersesuaian dengan fizikal atlet. memastikan peralatan sukan yang digunakan dalam keadaan baik, sempurna dan selamat. Kegagalan memastikan peralatan sukan yang digunakan dengan betul, sesuai dan sempurna akan menganggu prestasi atlet dan mendedahkan atlet kepada risiko kecederaan. Pemilihan pakaian sukan oleh atlet perlu selesa dan bersesuaian dengan cuaca. Material pakaian sukan mestilah ringan dan dapat mengawal suhu badan. Sebagai contoh, sekiranya atlet bermain dalam cuaca panas, pakaian sukan perlu boleh menurunkan suhu badan dan sekiranya atlet bermain dalam cuaca sejuk, pakaian sukan boleh menyimpan haba. Pakaian yang tidak sesuai dengan saiz badan atlet juga mendorong kepada risiko kecederaan semasa bersukan. 176 BIDANG 7 Tempat permainan seperti padang dan gelanggang harus mempunyai ciri-ciri keselamatan dan tidak mendatangkan bahaya kepada atlet. Faktor pencahayaan, keadaan permukaan padang atau gelanggang dan kawasan persekitaran perlu diberi keutamaan semasa bersukan. Contohnya, padang harus rata dan tidak berlubang bagi mengelakkan atlet daripada terseliuh. Gelanggang perlu bersih dan selamat tanpa objek asing di atas permukaan dan di persekitaran yang boleh mencederakan atlet. 4 Persekitaran yang selamat Kecederaan sukan juga dapat dielakkan apabila atlet: 1. Patuhi peraturan 2. Sesi pemanasan dan penyejukan badan Laksanakan satu sesi taklimat kepada atlet di sekolah mengenai langkah-langkah pencegahan kecederaan sukan yang perlu diamalkan oleh atlet sebelum, semasa dan selepas bersukan. Exercises to Prevent Running Injuries http://arasmega.com/qr- link/exercises-to-prevent- running-injuries/ 3. Elakkan bermain semasa keletihan atau kecederaan Atlet tidak digalakkan mengambil risiko untuk cuba melakukan aktiviti mengikut tanggapan dan kreativiti sendiri. Sebagai contoh, dalam permainan bola sepak, pemain tidak dibenarkan melakukan takel dari belakang. Melakukan sesi pemanasan badan sebelum aktiviti dan penyejukan badan selepas aktiviti. Pemanasan badan bertujuan menyediakan sistem tubuh untuk melakukan aktiviti yang lebih agresif manakala penyejukan badan bertujuan membantu menurunkan kadar degupan jantung dan pernafasan ke paras normal. Aktiviti ini juga dapat mengelakkan kekejangan otot. Melakukan aktiviti sukan ketika badan letih boleh menyebabkan atlet resah, hilang fokus, hilang motivasi dan kekuatan serta daya tahan menurun sehingga boleh mendedahkan atlet kepada risiko kecederaan. Atlet juga tidak digalakkan bersukan ketika sedang dalam proses rehabilitasi bagi mengelakkan anggota yang cedera bertambah parah dan melambatkan proses pemulihan. 177 BIDANG 7 Peralatan perlindungan yang betul dan bersesuaian dengan aktiviti sukan memainkan peranan penting dalam menjaga keselamatan atlet semasa bersukan. Semua jenis sukan mempunyai alat perlindungan yang khusus bagi melindungi atlet daripada mendapat kecederaan. Antara peralatan perlindungan yang digunakan dalam sukan adalah: Peralatan perlindungan dalam sukan Pelindung mata Pelindung mata merupakan peralatan perlindungan penting bagi mengelakkan risiko kecederaan yang tinggi sekiranya berlaku serpihan. Kebanyakan pelindung mata diperbuat daripada polikarbonat yang menyediakan perlindungan berkualiti untuk mata. Aktiviti sukan seperti skuasy memerlukan perlindungan mata yang khusus seperti goggles dengan lensa polikarbonat dan renang memerlukan goggles untuk menghalang air dan klorin daripada masuk ke dalam mata. Pendakap mulut Pendakap mulut merupakan peralatan perlindungan yang sesuai untuk mengelakkan kecederaan pada gigi dan rahang. Pendakap mulut boleh mengurangkan risiko gegaran yang disebabkan oleh hentakan. Aktiviti sukan seperti hoki dan tinju memerlukan pelindungan khas pada bahagian mulut yang dikenali sebagai mouth guards, mouth protector dan mouth piece untuk mengelak daripada kecederaan. Pelindung kepala Pelindung kepala direka untuk mengurangkan kecederaan akibat daripada impak luaran yang digunakan secara spesifik seperti dalam sukan permotoran, berbasikal, ski, hoki, sofbol, taekwondo dan ragbi. Sebagai contoh, dalam sukan kriket dan hoki, pelindung kepala dikenali sebagai helmet. Helmet mempunyai pelapik yang lembut, tahan gegaran dan tahan lasak bertujuan untuk menghalang kecederaan seperti patah tulang tengkorak, kontusi dan pendarahan. 1 2 3 178 BIDANG 7 Pelindung kaki Pelindung kaki digunakan untuk mencegah kecederaan pada kaki semasa bersukan. Tujuan pelindung kaki adalah untuk melindungi tulang tibia dan fibula daripada terdedah kepada tendangan dan hentaman. Aktiviti sukan seperti bola sepak, hoki, sofbol dan kriket memerlukan pelindung kaki seperti shin guard atau shin pad. Dalam sukan hoki, peraturan untuk semua pemain memakai shin guard atau shin pad semasa bermain telah dikuatkuasakan. Alat Ganti Peralatan Perlindungan Menggunakan peralatan perlindungan yang tepat untuk jenis sukan tertentu penting bagi mengurangkan impak dan mencegah kecederaan serius. Faktor umur, saiz dan spesifikasi alatan perlu diberi perhatian semasa pemilihan alat perlindungan. Alat ganti peralatan perlindungan boleh direka cipta untuk pembelajaran murid tetapi tidak sesuai digunakan dalam pertandingan yang sebenar kerana tidak mengikut spesifikasi dan dikhuatiri tidak dapat melindungi atlet serta meningkatkan risiko kecederaan. Lakukan aktiviti Pembentangan Hasil Kendiri untuk projek mereka cipta peralatan perlindungan yang digunakan dalam sukan dengan menggunakan bahan kitar semula. Secara berpasangan, dapatkan maklumat daripada pelbagai sumber berkaitan kecederaan sukan dan peralatan perlindungan yang digunakan dalam sukan. Buat perkaitan antara kecederaan sukan tersebut dengan peralatan perlindungan yang digunakan. http://arasmega.com/qr-link/ inovasi-peralatan-perlindungan- dalam-sukan/ Inovasi alat peralatan perlindungan dalam sukan Sentiasa memakai alat pelindung pada bahagian anggota badan seperti paha, lutut, bahu, siku dan muka supaya atlet dapat bermain dengan lebih yakin dan selamat. 4 Layari laman sesawang http://kidshealth.org/en/ teens/sport-safety.html# untuk mengetahui tentang Sports and exercise safety. 179 BIDANG 7 1. Isu peralatan sukan yang perlu diberi perhatian untuk mencegah kecederaan sukan ialah A. minat B. jenama C. pemilihan alatan D. kesesuaian alatan 2 Bas yang dinaiki pasukan tenis sekolah untuk ke lokasi pertandingan tenis mengalami kerosakan di pertengahan jalan. Pasukan tenis sekolah sampai ke lokasi pertandingan 5 minit sebelum perlawanan bermula dan tidak mempunyai masa yang cukup untuk membuat sesi pemanasan badan sebelum bermain. Keadaan ini menyebabkan pasukan tenis sekolah tidak dapat beraksi dengan baik dan mengalami kekejangan selepas 15 minit bermain. Apakah punca kecederaaan ini berlaku? A. Faktor kendiri B. Faktor peralatan C. Faktor persekitaran D. Faktor pihak ketiga 3. Untuk mengurangkan risiko kecederaan, atlet perlu I. memakai alat pelindungan. II. memeriksa kawasan permainan. III. melakukan sesi pemanasan badan. IV. melakukan aktiviti mengikut tanggapan dan kreativiti sendiri. A. I dan II B. I, II dan III C. I, III, dan IV D. II, III dan IV 4. Nyatakan tiga (3) kepentingan menggunakan alat perlindungan badan ketika melakukan aktiviti sukan. 5. Pada pendapat anda, apakah peranan pihak ketiga dalam mengatasi risiko kecederaan sukan dalam kalangan atlet? 6. Bagaimanakah anda boleh memainkan peranan untuk meningkatkan aspek keselamatan sukan semasa kejohanan olahraga sekolah anda? 180 BIDANG 7 JeniS-JeniS Kecederaan SuKan T anda, simptom dan punca kecederaan sukan adalah berbeza mengikut jenis kecederaan. Jenis kecederaan dalam sukan melibatkan kecederaan pada tisu yang boleh diklasifikasikan sebagai kecederaan akut dan kecederaan kronik berdasarkan faktor masa dan jangka masa kecederaan. Unit ini membincangkan jenis kecederaan sukan, tanda dan simptom kecederaan sukan serta perbezaan antara kecederaan akut dengan kecederaan kronik. Unit Menghuraikan jenis kecederaan sukan yang melibatkan tisu lembut dan tisu keras. Mengenal pasti tanda dan simptom pelbagai kecederaan sukan. Membezakan kecederaan akut dan kecederaan kronik. 7.2.1 7.2.2 7.2 7.2.3 Standard Pembelajaran: 181 BIDANG 7 kecederaan tisu lembut dan tisu keras Kecederaan Tisu Lembut Kecederaan tisu lembut merupakan kecederaan pada bahagian kulit, otot, tendon, ligamen, salur darah, saraf, kelenjar dan lapisan-lapisan lain yang melindungi organ tubuh. Kecederaan tisu lembut berpunca daripada pergerakan luar kawal, jatuh, hentaman dan rentapan kuat pada sendi. Antara contoh kecederaan tisu lembut ialah: Jenis kecederaan dalam sukan melibatkan dua tisu iaitu tisu lembut dan tisu keras. Sprain Sprain ialah kecederaan tisu lembut yang berlaku pada ligamen. Kecederaan berlaku apabila atlet cuba untuk meregangkan bahagian seperti tangan atau kaki di luar Julat Pergerakan Sendi (ROM) sekaligus menyebabkan terseliuh atau koyakan pada ligamen. A B Kekejangan otot Kekejangan otot bermula dengan keadaan muscle spasm iaitu kontraksi otot yang berterusan menjadikan otot berasa keras dan sakit. Kekejangan otot terjadi disebabkan kekurangan vitamin seperti kalium dan magnesium, masalah peredaran darah, mampatan saraf dan suhu yang sejuk. Muscle soreness pula akan terjadi selepas keadaan kekejangan (cramp) hilang. Keadaan ini berpunca daripada kekurangan elektrolit (garam mineral) atau dehidrasi (kehilangan air). http://arasmega.com/qr-link/ range-of-joint-motion-rom- evaluation-chart/ Range of Joint Motion (ROM) Evaluation Chart Gastroknemius Rajah 7.1 Sprain lutut. Rajah 7.2 Kekejangan otot gastroknemius. ROM (Julat Pergerakan Sendi) adalah kemampuan untuk menggerakkan sendi pada julat maksimum. Cari struktur dan fungsi ligamen, tendon dan sendi seperti yang telah dipelajari dalam tingkatan 4. 182 BIDANG 7 Tendonitis Tendonitis ialah radang pada tendon, berpunca daripada tendon yang diregangkan secara berlebihan. Simptom tendonitis adalah rasa sakit serta bengkak di sekeliling tendon dan menjadi lebih teruk apabila bahagian itu disentuh. Kecederaan ini biasanya berlaku pada lutut (tendon patela), pergelangan kaki (tendon achilles) dan sendi bahu (otot suprasinatus). C F Strain Strain ialah kecederaan tisu lembut disebabkan regangan yang berlebihan pada otot atau tendon. Strain dikelaskan kepada tiga gred kecederaan iaitu gred pertama, gred kedua dan gred ketiga bergantung kepada intensiti dan regangan yang berlaku pada otot atau tendon tersebut. Tanda-tanda ketegangan ialah sakit, bengkak dan otot kekejangan. Tendon Patela Hamstring Bursa Rajah 7.3 Tendonitis tendon patela. Rajah 7.4 Bursa pada sendi bahu. Rajah 7.5 Strain pada otot hamstring. Foto 7.1 Ecchymosis. Gred 1 Regangan dan koyakan minor Gred 2 Koyakan separa Gred 3 Koyakan penuh Otot deltoid Strained Deltoid Muscle Sumber: http://www.aidmymuscle.com/ shoulder/deltoid-strain.php D Radang Bursa Radang bursa ialah kecederaan tisu lembut yang sering terjadi pada sendi di lutut, pergelangan kaki, pinggul, bahu dan siku. Pada sendi, terdapat satu bahagian yang dipanggil bursa. Bursa mengandungi cecair yang berperanan menghindari geseran secara keterlaluan. Tekanan yang berulang dan berlebihan pada sendi akan menyebabkan bahagian rongga sendi ini menjadi bengkak. Lebam atau Kontusi Lebam atau kontusi berlaku apabila saluran darah rosak atau pecah akibat daripada hentaman yang kuat tetapi tidak merosakkan bahagian luar struktur kulit. Lapisan luar kulit akan bertukar warna biru kehitaman atau dikenali sebagai ecchymosis. Perubahan warna kulit adalah disebabkan oleh pengumpulan darah pada bahagian dalam kulit di kawasan yang cedera. E 183 BIDANG 7 Dislokasi Dislokasi berlaku apabila tulang terkeluar daripada cuaran sendi akibat tekanan yang diberikan pada kawasan tersebut. Sebagai contoh, apabila atlet terjatuh, tulang humerus akan terkeluar daripada cuaran dan menyebabkan dislokasi bahu. Atlet tersebut perlu mendapatkan rawatan perubatan dengan segera. Dislokasi yang tidak dirawat boleh menyebabkan kerosakan pada ligamen, saraf, atau saluran darah. Bahagian badan seperti lutut, pinggul, pergelangan kaki, atau bahu mempunyai risiko tinggi berlakunya dislokasi. G Sendi bahu normal Dislokasi anterior Dislokasi posterior Kecederaan tisu lembut perlu mendapatkan nasihat dan rawatan daripada pakar perubatan. Pakar perubatan akan mencadangkan ubat antiradang (Non-steriodal anti-inflammatory @ NSAIDs) untuk mengatasi masalah bengkak atau rasa sakit. Walau bagaimanapun, sesetengah keadaan bergantung kepada tahap, kawasan dan jenis kecederaan tisu lembut. Atlet yang cedera dinasihatkan untuk mengunakan alat penyokong atau menjalani rawatan pembedahan. Berikut adalah tanda-tanda kecederaan tisu lembut: Sendi bahu adalah dari jenis sendi lesung yang membentuk struktur sendi glenohumeral dan sendi akromioklavikular. Sendi glenohumeral adalah gabungan antara bahagian atas tulang humerus dan kaviti glenoid tulang skapula manakala sendi akromioklavikular adalah pertemuan antara tulang klavikal dan akromion skapula. Tanda-tanda kecederaan tisu lembut • Kesakitan dan bengkak serta-merta. • Kaku akibat daripada trauma dan bengkak. • Lebam berterusan selepas 24 sehingga 48 jam. • Dalam kes kecederaan sederhana kepada teruk, bahagian otot, tendon dan ligamen di sekeliling sendi menjadi tidak stabil sehingga mengganggu keupayaan untuk kawal atur keseimbangan badan. Layari laman sesawang untuk mendapatkan maklumat mengenai Delayed Onset Muscle Soreness (DOMs). 184 BIDANG 7 Klasifikasi kecederaan tisu keras Kecederaan tisu keras dikategorikan kepada: (a) Patah terbuka Patah terbuka adalah tulang yang patah dan terkeluar daripada kulit. Keadaan ini berlaku kerana tekanan yang kuat sehingga menyebabkan luka besar pada tisu dan kulit. Rajah 7.6 Contoh patah terbuka. Kecederaan tisu keras ialah kecederaan pada tulang atau gigi yang disebut sebagai patah. Tulang mudah patah apabila dikenakan tekanan yang tinggi. Tulang patah atau retak berlaku apabila kuasa berlebihan dikenakan pada tulang yang menyebabkan pecah atau berlaku serpihan. Jenis patah berbeza mengikut keadaan kecederaan dan jumlah daya yang dikenakan terhadap tulang. Masa pemulihan berbeza mengikut faktor seperti umur, tahap kesihatan dan jenis patah. Kecederaan Tisu Keras Masalah patologi Masalah patologi adalah masalah tulang yang disebabkan oleh penyakit. Keadaan ini menyebabkan struktur tulang menjadi lemah. Antara masalah patologi yang sering berlaku adalah osteoporosis, kanser, jangkitan atau sista. Patah trauma Patah trauma disebabkan oleh kemalangan, jatuh atau kekerasan. Contohnya, patah trauma boleh berlaku semasa penyertaan dalam sukan, kemalangan jalan raya atau dipukul dengan objek yang keras. Kecederaan tisu keras http://arasmega.com/qr-link/ kecederaan-tisu-keras/ (b) Patah tertutup Patah tertutup adalah tulang yang patah tetapi masih berada dalam kulit. Otot masih berada disekelilingnya serta tidak ada luka luaran pada kawasan yang patah. Antara jenis patah tertutup adalah: Dalam permainan sofbol, apakah kecederaan yang berlaku apabila anda melakukan gelongsoran untuk sampai ke tapak kedua? i Patah tebu (Green stick fracture) adalah kepatahan separa di mana tulang patah dan membengkok tetapi tidak ada darah mengalir keluar. Contoh: Kecederaan pada tulang radius semasa melakukan aksi di atas balance beam dalam acara gimnastik. ii Patah remuk (Comminuted) adalah kepatahan tulang menjadi serpihan kecil akibat daripada impak yang sangat kuat. Contoh: Kecederaan pada bahagian tulang mandible akibat tumbukan atau tendangan dalam sukan tempur. 185 BIDANG 7 http://arasmega.com/ qr-link/tulang/ Tulang Secara berkumpulan, dapatkan maklumat kecederaan tisu lembut dan tisu keras serta contoh sukan yang terlibat. Bina slaid bergambar dengan menggunakan aplikasi TMK untuk mempersembahkan dapatan. Tanda-tanda kecederaan tisu keras • Rasa sakit pada bahagian tulang, sendi atau otot. • Mangsa mendengar bunyi atau merasa tulang patah. • Tidak berupaya menggerakkan anggota yang cedera. • Terasa geselan hujung tulang yang tidak normal. • Bengkak atau warna kebiruan pada tulang atau sendi. • Bentuk, kedudukan atau pergerakan sendi tidak normal. Tanda dan simptom kecederaan sukan dapat dilihat melalui pemerhatian dan sentuhan. Kelainan yang dilihat pada anggota badan seperti lebam, pendarahan, pucat, berpeluh, cara bernafas tidak normal dan kadar denyutan jantung tinggi atau rendah adalah antara perubahan penting untuk dikenal pasti. Aduan daripada atlet seperti rasa loya, anggota lemah atau bahagian yang cedera tidak boleh bergerak juga harus diberi perhatian. Berikut adalah tanda-tanda kecederaan tisu keras: Rajah 7.7 Contoh tulang patah tertutup. v vi Patah lesung (Impacted) adalah keadaan patah yang menyebabkan tulang cucuk- mencucuk antara satu sama lain. Contoh: Kecederaan pada tulang humerus akibat tekanan kuat semasa melakukan aktiviti bench press. Patah serong (Oblique) adalah tulang patah serong dan bersudut tajam. Contoh: Kecederaan pada tulang femur akibat terkena takel dalam permainan ragbi. iii iv Patah melintang (Tranverse) adalah kepatahan yang mendatar atau merentas. Contoh: Kecederaan pada tulang humerus akibat pukulan kayu hoki. Patah terpusing (Spiral) adalah kepatahan yang disebabkan oleh daya putaran yang kuat. Contoh: Kecederaan pada tulang femur semasa perejam melakukan fasa rejaman dalam sepak takraw. 186 BIDANG 7 Bina peta i-think untuk menerangkan maklumat berkaitan kecederaan akut dan kecederaan kronik. Kecederaan akut dan kecederaan kronik Kecederaan sukan dikategorikan mengikut jangka masa bermula insiden sehingga proses pemulihan kecederaan yang dilalui oleh atlet. Kecederaan sukan diklasifikasikan sebagai kecederaan akut dan kecederaan kronik. Kecederaan Akut Kecederaan akut adalah kecederaan yang berlaku secara tiba-tiba. Jangka masa 24 hingga 48 jam yang pertama selepas berlaku kecederaan dikenali sebagai kecederaan akut. Keadaan ini terjadi apabila daya yang kuat dikenakan ke atas otot, tendon dan ligamen melebihi kekuatan tisu tersebut serta Julat Pergerakan Sendi (ROM) normal. Daya yang kuat dikenakan semasa kontraksi otot mendorong berlakunya koyakan separa atau penuh (minor strain/ full thickness muscle tear) kepada bahagian otot tersebut. Kecederaan akut lain yang sering berlaku ialah kecederaan pada ligamen dan lebam kesan daripada hentakan objek keras. Sebagai contoh, semasa melakukan aktiviti leg press, sekiranya berlaku regangan yang berlebihan maka fiber otot kuadrisep (rectus femoris, vastus lateralis, vastus medialis dan vastus intermedius) akan terkoyak. Rajah 7.8 Patellar Tendinopathy Rajah 7.9 Achilles Tendinopathy Rajah 7.10 Rotator Cuff Tendinopathy Rajah 7.11 Stress Fracture of tarsal (foot) bones Kecederaan Kronik Kecederaan kronik berlaku apabila atlet melakukan perlakuan yang berulang- ulang dalam sesuatu pergerakan melebihi keupayaan Julat Pergerakan Sendi (ROM tersebut. Kecederaan ini berlaku secara perlahan-lahan dan mengambil masa yang panjang. Aktiviti yang berulang-ulang seperti berlari, melakukan lontaran dalam kriket dan servis dalam permainan tenis Rajah 7.12 Shin splints Layari laman sesawang untuk mencari kecederaan kronik berkaitan Patellar Tendinopathy, Achilles Tendinopathy, Rotator Cuff Tendinopathy, Shin splints dan Stress Fracture of tarsal (foot) bones. mendorong kepada kecederaan kronik. Contohnya kecederaan kronik bagi pemain tenis ialah masalah tennis elbow iaitu kesakitan berhampiran siku kerana lebihan gunaan. Antara contoh lain kecederaan kronik ditunjukkan dalam rajah 7.8 hingga 7.12. 187 BIDANG 7 1. Antara berikut, yang manakah mengambarkan situasi kecederaan kronik? A. Kecederaan berulang-ulang. B. Bengkak mula berkurangan. C. 24 jam pertama selepas berlaku kecederaan. D. Bengkak serta-merta selepas berlaku kecederaan. 2. Patah terbuka adalah A. kerosakan salur darah. B. tulang yang cedera hancur. C. kerosakan terus kepada saraf. D. tulang yang patah terkeluar menembusi kulit. 3. Apakah risiko kecederaan tisu lembut yang mungkin dihadapi oleh seorang pemain tenis untuk jangka masa lama? A. Tennis Elbow B. Patellar Tendinopathy C. Achilles Tendinopathy D. Rotator Cuff Tendinopathy 4. Huraikan contoh jenis-jenis kecederaan tisu lembut. 5. Apakah perbezaan antara patah terbuka dengan patah tertutup? 6. Huraikan jenis patah tertutup berikut: (a) Patah tebu (b) Patah terpusing (c) Patah serong 7. Kenal pasti tanda dan simptom kecederaaan tisu lembut dan tisu keras. 8. Pada pendapat anda, mengapakah jenis kecederaan dalam sukan berbeza mengikut jenis sukan? 188 BIDANG 7 PenguruSan Kecederaan SuKan P engurusan kecederaan sukan yang efisien dilakukan dengan memberi perhatian kepada tiga komponen penting iaitu pencegahan, kenal pasti dan rawatan dan proses rehabilitasi. Proses pemulihan kecederaan perlu berada di bawah jagaan seseorang yang berkelayakan. Tanpa rawatan daripada pakar, kecederaan berisiko untuk berulang dan bertambah teruk. Unit ini membincangkan pengurusan kecederaan yang melibatkan TOTAPS (talk, observe, touch, active movement, passive movement dan skill test), RICER (rest, ice, compression, elevation dan referral), DRABC (danger, response, airway, breathing dan circulation) dan posisi pemulihan serta fungsi dan teknik balutan, splinting dan taping. Unit Menjelaskan pengurusan kecederaan yang melibatkan Talk, Observe, Touch, Active Movement, Passive Movement dan Skill Test (TOTAPS), Rest, Ice, Compression, Elevation dan Refer (RICER), Danger Response, Airway, Breathing dan Circulation (DRABC) dan posisi pemulihan. Menunjukkan cara pengurusan kecederaan yang melibatkan TOTAPS, RICER, DRABC dan posisi pemulihan. Menerangkan fungsi balutan, splinting dan taping. Melakukan teknik balutan, splinting dan taping. Menghasilkan alat ganti bagi alatan balutan, splinting dan taping. 7.3.1 7.3.2 7.3 7.3.3 7.3.4 7.3.5 Standard Pembelajaran: 189 BIDANG 7 TOTAPS digunakan untuk menilai tahap kecederaan dan rawatan perubatan yang diperlukan atlet. TOTAPS membawa maksud talk, observe, touch, active movement, passive movement dan skill test. Berikut adalah cara yang perlu dipatuhi apabila berlaku kecederaan kepada atlet: Terdapat beberapa langkah digunakan dalam pengurusan kecederaan sukan seperti TOTAPS, RICERS, DRABC dan posisi pemulihan. TOTAPS, RICER, DRABC DAN POSISI PEMULIHAN TOTAPS Talk (Bercakap) Perkara yang perlu ditanya ialah tempat kecederaan, cara berlaku, kedengaran bunyi yang abnormal semasa kecederaan berlaku dan lain-lain maklumat penting. Observe (Pemerhatian) Perkara yang perlu diberi perhatian ialah tahap kesedaran, posisi badan, saiz, lokasi, bentuk, warna kulit, anak mata dan ekspresi muka. Touch (Sentuh) Sentuh dan rasa jika terdapat kelainan seperti ketulan, lekukan, bengkak, rasa panas dan kesakitan pada kawasan yang cedera. Active movement (Pergerakan aktif) Lakukan ujian fungsional pada bahagian sendi dengan memberi arahan untuk menggerakkan anggota badan yang cedera dan nilai kemampuan mangsa untuk bergerak. Passive movement (Pergerakan pasif) Gerakkan secara perlahan bahagian yang cedera dengan memberi fokus kepada julat pergerakan normal. Perhatikan reaksi atlet dan periksa jika kecederaan mengakibatkan pergerakan yang tidak stabil. Skill test (Ujian kemahiran) Setelah semua prosedur di atas dilaksanakan dan atlet tidak menunjukkan rasa sakit, lakukan ujian kemahiran spesifik kepada aksi yang diperlukan untuk memastikan atlet bersedia untuk kembali beraksi. TT O O TT AA PP SS 190 BIDANG 7 Active Pergerakan aktif A Touch Sentuh Observe Pemerhatian O T P Passive Pergerakan pasif T O T A P S S Skill Ujian kemahiran T Talk Bercakap Langkah-langkah Pengurusan kecederaan TOTAPS Rajah di bawah adalah langkah-langkah yang perlu dilakukan semasa pengurusan kecederaan TOTAPS. Julat Pergerakan Pergelangan Kaki   Fleksi plantar (Plantar flexion) Dorsifleksi (Dorsiflexion) http://arasmega.com/ qr-link/totaps/ TOTAPS 0º 20º 10º 0º 20º 30º 40º 45º 191 BIDANG 7 R E C Rest (Rehat) Rehatkan bahagian yang cedera. Sekiranya rasa sakit masih tidak hilang, atlet terlibat disarankan untuk berhenti daripada meneruskan permainan. RICER RICER digunakan untuk mengurus kecederaan bertujuan mengurangkan bengkak, kesakitan dan mencegah daripada menjadi lebih serius. Akronim RICER membawa maksud rehat (rest), ais (ice), penekanan (compression), meninggikan (elevation) dan rujukan (referral). Dalam masa 72 jam pertama selepas kecederaan, sebarang urutan pada bahagian yang cedera tidak disarankan. Walau bagaimanapun selepas 72 jam, seseorang atlet itu boleh mulakan pergerakan perlahan diikuti dengan berlari perlahan. Sekiranya tidak ada lagi rasa sakit pada bahagian yang cedera, atlet dianggap telah bersedia untuk beraksi. Dalam tempoh 24 jam pertama selepas kecederaan, jauhi daripada cuaca panas, minuman alkohol, latihan fizikal dan urutan. H – heat A – alcohol R – running or exercise, M – massage Ice (Ais) Jumlah kekerapan penggunaan ais berbeza mengikut tahap dan tempat kecederaan. Tempoh 72 jam pertama selepas kecederaan, tuam ais selama 10 minit untuk setiap satu jam. Tuam ais selama 15 hingga 20 minit di kawasan yang cedera sekurang-kurangnya 3 kali sehari selagi masih mengalami kesakitan dan keradangan. Lapik bahagian cedera dengan sapu tangan atau balut dengan bandage sebelum meletakkan pek ais untuk mengelakkan frost-bite pada kulit. Compression (Penekanan) Tekanan perlu dilakukan pada kawasan yang cedera dengan menggunakan pembalut, bandage atau kain. Langkah ini bertujuan membantu mengurangkan pendarahan dan bengkak. Ikat kain balutan pada kawasan yang cedera dengan kemas dan tidak begitu ketat. Elevation (Meninggikan) Meninggikan bahagian yang cedera ke paras lebih tinggi dari aras jantung adalah penting. Elevation bertujuan merendahkan tekanan hidrostatik kapilari dan mengurangkan kadar cecair keluar dari kapilari dan masuk ke dalam tisu yang boleh menyebabkan berlakunya edema. Referral (Rujukan) Rujuk atlet yang cedera kepada pakar perubatan dengan segera supaya penilaian yang spesifik dapat dilaksanakan untuk merawat kecederaan tersebut. R I 192 BIDANG 7 Langkah-langkah pengurusan kecederaan RICER Rajah di bawah ialah langkah-langkah yang perlu dilakukan semasa pengurusan kecederaan RICER. R R I C E R Rest Rehat Ice Ais Compression Tekanan Elevation Tinggikan Referral Rujukan I C E R http://arasmega.com/ qr-link/ricer/ RICER 193 BIDANG 7 DRABC DRABC ialah tindakan yang perlu dilakukan sebelum mengurus kecederaan mangsa. Prosedur ini digunakan untuk membantu seseorang yang didapati tidak bergerak atau tidak sedarkan diri. Langkah ini penting untuk tujuan meminimumkan kecederaan yang belum diketahui. Akronim DRABC bermaksud bahaya (danger), tindak balas (response), saluran pernafasan (airway), pernafasan (breathing) dan peredaran darah (circulation). Danger (Bahaya) Pastikan kawasan persekitaran selamat dan mangsa bebas daripada bahaya. Response (Tindak balas) Perhatikan gerak balas mangsa untuk memastikan keadaan sebenar mangsa. Mangsa sepatutnya bergerak balas terhadap cahaya yang terang, suara, bunyi, sentuhan, bau dan rasa. Jika tidak ada gerak balas yang berlaku, ini bermaksud mangsa berada dalam keadaan tidak sedarkan diri atau dalam keadaan terkejut. Airway (Saluran pernafasan) Pastikan saluran udara tidak tersumbat untuk membolehkan mangsa bernafas dengan baik. Breathing (Pernafasan) Pastikan pernafasan mangsa. Hal ini boleh dilakukan dengan mendekatkan telinga di hadapan hidung mangsa untuk mengesan hembusan udara dari mulutnya. Jika mangsa tidak bernafas, bantuan pemulihan pernafasan hendaklah diberikan dengan segera. Circulation (Peredaran darah) Pastikan peredaran darah mangsa masih baik dengan mengesan nadi mangsa. Denyutan nadi menunjukkan bahawa jantung mangsa masih berfungsi dengan baik. http://arasmega.com/ qr-link/drabc/ DRABC Kadar pernafasan seminit. Dewasa 12 – 20 kali/seminit 6 bulan 25 – 40 kali/seminit Lahir hingga 6 minggu 30 – 40 kali/seminit Sumber: Duma et al. (2008). 194 BIDANG 7 Danger Bahaya Response Tindak balas Airway Saluran pernafasan Breathing Pernafasan Circulation Peredaran darah Langkah-langkah pengurusan kecederaan DRABC Rajah di bawah ialah langkah-langkah yang perlu dilakukan semasa pengurusan kecederaan DRABC. SKALA KOMA GLASGOW Pembukaan mata Respon verbal Tindak balas pergerakan motor Spontan 4 Terarah 5 Mematuhi arahan 6 Kepada bunyi (suara) 3 Keliru 4 Dapat kenal pasti secara tepat 5 Kepada tekanan (sentuhan) 2 Percakapan yang tidak sesuai 3 Fleksi 4 Tiada 1 Bunyi yang tidak boleh difahami 2 Fleksi yang abnormal 3 Tiada 1 Ekstensi 2 Tiada respon 1 Sumber : www.glasgowcomascale.org Skala koma glasgow ialah kaedah rujukan untuk mengukur tahap kesedaran atlet yang cedera. Terdapat tiga respon yang boleh dikenal pasti iaitu respon pembukaan mata, respon verbal, dan respon tindak balas pergerakan motor. Jumlah interpretasi pemeriksaan tindak balas mata, verbal dan pergerakan motor digabungkan dan dimasukkan dalam kriteria normal 15 dan kurang normal 3-14. 195 BIDANG 7 Keadaan saluran pernafasan yang terhalang oleh kedudukan lidah. Dagu Hidung Lidah Laluan udara Laluan udara yang terhalang Posisi Pemulihan Posisi pemulihan dapat mengurangkan risiko kesukaran bernafas kepada mangsa. Posisi pemulihan berfungsi melindungi saluran pernafasan. Mangsa yang pengsan tidak dapat melindungi saluran udara kerana kehilangan kontraksi otot dan menyebabkan lidah menyekat saluran udara. Berikut adalah langkah-langkah posisi pemulihan: Secara berkumpulan, lakukan amali bagi pengurusan kecederaan sukan berikut: 1. TOTAPS 2. RICER 3. DRABC 4. Posisi Pemulihan Learn how to put someone in the recovery position http://arasmega.com/qr-link/ learn-how-to-put-someone- in-the-recovery-position/ Fleksi siku (kiri) selari dengan bahagian kepala dan kedua-dua kaki diluruskan. Fleksi siku (kanan) ke bahagian dada. Tetapkan kedudukan tangan. Pandangan hadapan posisi pemulihan. Iringkan mangsa dengan menarik paha kanan ke arah anda dalam kedudukan bersudut tepat dan condongkan kepala ke belakang supaya saluran udara sentiasa terbuka. 1 3 2 4 196 BIDANG 7 Balutan, Splinting dan Taping Balutan Balutan dilakukan untuk membantu pembebatan. Fungsi utama pembebatan adalah untuk menutup luka, mengawal pendarahan, memastikan splint tidak bergerak dan sebagai sokongan pada bahagian yang cedera. Terdapat beberapa jenis pembalut, iaitu kasa, segi tiga, gulung dan mampat. 1. Pembalut kasa 2. Pembalut segi tiga 3. Pembalut gulung 4. Pembalut mampat Terdapat dua jenis pembalut mampat: (a) Pembalut mampatan regangan pendek Pembalut ini digunakan untuk anggota bahagian bawah badan. Pembalut mempunyai cengkaman yang sangat baik, tidak mengenakan tekanan yang tinggi serta dianggap selamat dan selesa untuk kegunaan jangka masa panjang. Pembalut ini boleh diregangkan tidak melebihi 60% daripada panjang sebenar. (b) Pembalut mampatan regangan panjang Pembalut ini mempunyai ciri-ciri regangan yang panjang iaitu 140% daripada panjang sebenar. Pembalut mempunyai kuasa mampatan tinggi dan mudah diselaraskan. Oleh kerana kadar mampatan yang tinggi, pembalut ini mesti dibuka oleh pemakainya pada waktu malam atau jika atlet berada dalam keadaan rehat. Terdapat tiga teknik yang digunakan dalam pengurusan kecederaan sukan iaitu balutan, splinting dan taping. Balutan, splinting dan taping digunakan untuk membataskan gerakan yang tidak diingini dan berbahaya namun harus memastikan julat pergerakan sendi (ROM) dapat berfungsi dengan baik. Pembalut kasa ialah sejenis kain yang mempunyai jalur tenunan berfungsi sebagai bahan penyerap haba sekiranya ada luka di kawasan kecederaan. Pembalut kasa mempunyai pelbagai ukuran lebar dan panjang yang boleh digunakan sebagai pembalut bagi semua jenis kecederaan pada kulit. Pembalut segi tiga adalah sekeping kain berbentuk segi tiga bersudut tegak yang digunakan sebagai anduh atau dilipat sebagai pembalut biasa. Kebaikan pembalut ini ialah senang digunakan dan diperbuat daripada perca kain. Pembalut gulung adalah balutan berbentuk panjang yang digunakan untuk memegang pembalut luka atau splint, memberikan sokongan kepada kecederaan strain atau sprain serta menghentikan pendarahan. 197 BIDANG 7 Splinting Splint digunakan untuk menyokong dan mengehadkan pergerakan pada bahagian tulang yang patah atau sendi terkehel dan secara tidak langsung dapat mengurangkan kehilangan darah, rasa sakit atau tidak selesa. Tanpa penggunaan splint, risiko kecederaan bertambah serius adalah sangat tinggi. Rajah 7.13 menunjukkan jenis-jenis splint. 1. Splint lembut Splint lembut merupakan kaedah paling mudah kerana mangsa boleh menggunakan bahan yang lembut seperti bantal atau selimut sebagai alat asas. Bahan yang digunakan akan menutupi sekitar kawasan kecederaan dan perlu diikat. Splint lembut adalah sokongan sementara pada bahagian yang cedera dan memberi sedikit keselesaan kepada atlet. Rawatan lanjut perlu disegerakan kerana splint lembut hanyalah bantuan sementara dan tidak dapat memberi sokongan dalam jangka masa yang lama. Splint lembut Splint keras Splint udara atau vakum Splint tarikan Jenis-jenis Splint Teknik Balutan Langkah di bawah menunjukkan teknik balutan pada bahagian lengan yang cedera. Letakkan pad pada bahagian yang luka. Tarik dan balut pada arah yang bertentangan. Ulangi sehingga balutan ketat. Masukkan “Cloth Leader” ke dalam “pressure bar”. Klip “cloth bar” pada bandage. Applying a Figure 8 Elastic Bandage to an Injured Wrist http://arasmega.com/ qr-link/applying-a-figure- 8-elastic-bandage-to-an- injured-wrist/ Pemakaian pembalut tekanan boleh dilakukan dalam dua cara: 1. Teknik lingkaran 2. Teknik angka 8 Pembalut pertindihan 50% Kaki Sudut 6o Sudut 12o Tekanan Pembalut pertindihan 50% Kaki Sudut 6o Tekanan Rajah 7.13 Jenis-jenis splint. 198 BIDANG 7 2. Splint keras Splint keras ialah sejenis balutan yang digunakan untuk kecederaan yang teruk. Dalam keadaan terdesak, kotak atau papan yang diubah suai boleh diaplikasikan sebagai splint keras. Dalam keadaan yang lebih teratur, splint keras biasanya diperbuat daripada gentian kaca atau plaster yang boleh dibentuk untuk memenuhi keperluan pesakit. 3. Splint udara atau vakum Splint udara atau vakum ialah sejenis anduh yang digunakan bagi kecederaan ortopedik. Splint ini sangat sesuai untuk kecederaan pada bahagian tangan dan kaki. 4. Splint tarikan Splint tarikan digunakan untuk menyokong tulang yang patah, mengurangkan perubahan struktur tulang, memberi daya tarikan untuk menjadikan tulang sejajar dan menghalang daripada berlaku pergerakan. Splint tarikan sering digunakan untuk kecederaan tulang femur, tibia atau fibula. Teknik Splinting Prinsip asas teknik splinting Kebolehan untuk melakukan splinting memerlukan latihan dan kemahiran teknikal yang tinggi bagi memahami dengan tepat prinsip-prinsip asas. Antara perkara yang perlu dikenal pasti sebelum melakukan splinting ialah memerhatikan keadaan kulit, status neurovaskular, tisu lembut dan struktur badan. Setelah keperluan asas dikenal pasti, pakar atau doktor akan membuat keputusan untuk melakukan splinting. Splint bahagian yang patah sebelum pindahkan mangsa. Gunakan alat bantu untuk mengurangkan risiko kerosakan, pendarahan dan potensi untuk kecederaan menjadi lebih serius jika tidak dilakukan dengan sempurna. Lakukan splint di tempat kejadian bagi mengelakkan pergerakan. Lakukan satu ikatan di atas dan satu di bawah pada bahagian yang patah. Prosedur splinting pada waktu kecemasan http://arasmega.com/ qr-link/splinting-101- volar-resting-splint/ Splinting 101: Volar Resting Splint 199 BIDANG 7 Rajah 7.14 Teknik menggunakan splint semasa kecemasan. 1 2 3 4 5 6 Taping Taping ialah satu kaedah menggunakan pita pembalut sukan (kinesiology tape) yang diaplikasikan terus pada kulit bertujuan memberi sokongan kepada sendi serta mengekalkan kedudukan dan menstabilkan sendi pada bahagian cedera. Taping dapat meningkatkan maklum balas proprioseptif pada bahagian sendi, mengurangkan rasa sakit, membantu proses pemulihan akibat lebihan gunaan dan kecederaan lain. Semasa melakukan aktiviti sukan, taping berfungsi untuk: http://arasmega. com/qr-link/kt-taping- runners-knee/ KT-Taping Runner›s Knee Menstabilkan dan menyokong sendi selepas kecederaan otot atau ligamen. Mengurangkan tekanan di kawasan cedera semasa melakukan aktiviti. Membantu dan membolehkan atlet untuk meneruskan aktiviti selepas kecederaan minor. Mencegah dan mengurangkan sakit pada kawasan cedera. Fungsi Taping Mengekalkan mekanik perlakuan yang betul semasa melakukan aktiviti. Mencegah kerosakan saraf. 1 4 2 5 3 6 200 BIDANG 7 Persediaan kulit Cukur bulu dan bersihkan kulit pada bahagian yang cedera. Taping hanya dilakukan pada anggota badan yang telah bersih dan kering. Posisi bahagian yang cedera Posisi bergantung kepada bahagian badan yang akan di taping. Posisi fisioterapi atau jurulatih Pastikan kedudukan dalam keadaan yang selesa semasa proses taping. Hal ini bertujuan untuk mengurangkan masalah keletihan dan penat sepanjang sesi taping. Aplikasi kinesiology tape Jenis dan lebar kinesiology tape mesti sesuai untuk membalut bahagian yang cedera. Kulit yang sensitif perlu dilindungi dengan pelapik atau dikenali dengan under wrap. Pastikan perkara berikut dipatuhi semasa taping • Kinesiology tape tidak kusut (wrinkle free). • Tidak menganggu peredaran darah, saraf atau pergerakan otot. • Tidak memberi masalah pada bahagian badan lain. Buka taping yang telah digunakan Kinesiology tape hendaklah dipotong dan dibuang daripada bahagian yang cedera dengan berhati- hati. Gunting khas diperlukan untuk proses ini kerana mungkin akan menyebabkan rasa sakit dan luka pada kulit. Teknik Taping Perkara asas yang perlu dilakukan ialah: 1 2 3 4 5 6 Rajah 7.15 Teknik menggunakan taping. 1 2 3 Secara berpasangan, lakukan amali untuk teknik balutan, splinting dan taping. How to tape a knee - ACL / Anterior Cruciate Ligament Sprain - Sports Taping Series http://arasmega.com/qr-link/how-to-tape-a-knee/ 201 BIDANG 7 Alat Ganti Bagi Alatan Balutan, Splinting Dan Taping Pada waktu kecemasan, penggunaan bahan-bahan di sekeliling ialah cara yang paling pantas dan selamat sementara menanti rawatan. Penggunaan material yang disarankan oleh pakar perubatan profesional merupakan jalan penyelesaian terbaik dalam urusan balutan, splinting dan taping. Pastikan bahan yang hendak digunakan itu keras dan sesuai untuk menstabilkan bahagian yang cedera. Surat khabar, buku, kayu, papan atau tuala yang digulung boleh dijadikan alternatif untuk menghasilkan alat ganti bagi alatan balutan dan splinting. Jika terpaksa menggunakan sesuatu bahan yang bahagian tepinya tajam atau terdapat serpihan, pastikan bahan tersebut dibungkus terlebih dahulu dengan kain. Tali kasut, tali pinggang, tali, jalur kain atau pita boleh digunakan untuk mengikat bahagian yang cedera. Alat ganti untuk balutan luka boleh dipelbagaikan. Penggunaan bahan yang lembut dan boleh menyerap seperti tuala, kertas atau perca kain dapat digunakan sebagai alat ganti semasa situasi kecemasan. Bagi kecederaan seperti patah pula, alatan ganti yang boleh diguna untuk splint adalah daripada bahan yang keras tetapi tidak berbahaya seperti kayu, buku atau surat khabar untuk menampung bahagian yang cedera sebelum mendapat rawatan daripada pakar perubatan. Reka cipta alat ganti bagi balutan, splinting dan taping dengan menggunakan bahan kitar semula. Foto 7.2 Alat ganti balutan. Foto 7.3 Alat ganti splint. Sportswear with kinesiology tape http://arasmega.com/ qr-link/sportswear-with- kinesiology-tape/ 202 BIDANG 7 1. Apakah pengurusan kecederaan yang paling utama apabila seseorang itu mengalami kecederaan yang pelbagai (multiple injuries)? A. Pengunaan splint B. Kawal pendarahan C. Kapasiti pengaliran darah D. Kenal pasti laluan pernafasan 2. Apakah yang dimaksudkan dengan splint tarikan? A. Mengawal pengaliran darah. B. Memberi daya untuk menjadikan tulang sejajar. C. Splint sementara yang diperbuat daripada bahan yang lembut. D. Splint yang boleh dihasilkan mengikut keselesaan atlet yang cedera. 3. Apakah yang dimaksudkan dengan posisi pemulihan dalam pengurusan kecederaan? A. Posisi pembantu mula. B. Posisi pembantu mula dan atlet yang cedera. C. Posisi pesakit ketika ditemui semasa kecederaan berlaku. D. Posisi yang membenarkan pernafasan normal dan kedudukan jantung dapat dilihat semasa kecederaan. 4. Kenal pasti dua (2) prosedur utama yang perlu dilakukan untuk menangani kecederaan tisu keras. 5. Apakah prosedur yang digunakan untuk menilai tahap kecederaan dan rawatan perubatan yang diperlukan atlet? Huraikan prosedur tersebut. 6. Nyatakan tujuan prosedur RICER dalam pengurusan kecederaan sukan. 7. Senaraikan fungsi taping semasa melakukan aktiviti sukan. 203 BIDANG 7 TeraPi dan rehabiliTaSi SuKan R ehabilitasi atau program pemulihan kecederaan atlet perlu dirancang dan diuruskan oleh pegawai perubatan. Atlet perlu menjalani rehabilitasi untuk mengembalikan bahagian yang cedera kepada keadaan asal. Perkara yang menjadi fokus semasa rehabilitasi ialah menguatkan struktur otot, ligamen dan tendon, memulihkan tahap kecergasan atlet, meningkatkan julat pergerakan dan kestabilan sendi atau otot serta mengembalikan keyakinan atlet terhadap keupayaannya. Unit ini membincangkan rehabilitasi sukan dan kepentingan rehabilitasi sukan, terapi yang sesuai berdasarkan jenis kecederaan sukan dan peringkat-peringkat rehabilitasi sukan. Unit Menerangkan rehabilitasi sukan dan kepentingan rehabilitasi sukan. Mencadangkan terapi yang sesuai berdasarkan jenis kecederaan sukan. Menerangkan peringkat-peringkat rehabilitasi sukan. 7.4.1 7.4.2 7.4 7.4.3 Standard Pembelajaran: 204 BIDANG 7 Rehabilitasi sukan Rehabilitasi sukan bertujuan mengembalikan fungsi badan kepada tahap asal dalam jangka masa yang singkat selepas berlaku kecederaan. Rehabilitasi dapat mengurangkan rasa sakit, mengembalikan julat pergerakan sendi serta menambahbaik kekuatan dan daya tahan. Antara faktor yang mempengaruhi rehabilitasi dan kepentingan proses rehabilitasi ialah: Layari laman sesawang untuk mengetahui tentang reseptor sendi dan aktiviti proprioseptif. Pada pendapat anda, apakah yang akan terjadi jika atlet tercedera tidak melalui proses rehabilitasi? Bicep Sendi siku Golgi tendon organ Reseptor sendi: Muscle spindle Gelendung otot (muscle spindle) dan golgi tendon organ (golgi tendon apparatus) ialah reseptor yang terdapat pada sendi bagi tujuan mengawal atur regangan dalam kapsul sendi sinovial, memberi maklumat mengenai kedudukan dan pergerakan serta menyelaraskan tindakan otot yang terlibat. Faktor-faktor yang mempengaruhi rehabilitasi Tahap keseriusan kecederaan Tahap penyembuhan tisu Jenis rawatan yang diterima Kekuatan otot Kesakitan pada pergerakan sendi Julat pergerakan sendi Bengkak pada sendi Melegakan kekejangan Peningkatan metabolisme sel Meningkatkan peredaran darah ke kulit Meningkatkan fungsi limfa Pemulihan fungsi sendi Peningkatan regangan otot Meningkatkan kekuatan otot Meningkat kebolehpanjangan tisu penghubung Meningkatkan rangsangan reseptor pada sendi Pengurangan aktiviti proprioseptif Kepentingan proses rehabilitasi Rajah 7.16 Faktor yang mempengaruhi rehabilitasi. Rajah 7.17 Kepentingan proses rehabilitasi. 205 BIDANG 7 1 Peringkat-peringkat Rehabilitasi Sukan Peringkat rehabilitasi yang perlu dipatuhi dalam program pemulihan ialah: 2 3 Layari laman sesawang berikut untuk mendapatkan maklumat tentang fasa program rehabilitasi Anterior Cruciate Ligament (ACL) Stage 1: https://youtu.be/ bnrKqxoofXw?t=2m45s Stage 2: https://youtu.be/ n85lPsobznA?t=2m23s Stage 3: https://youtu.be/ PRMxbw0k3V8?t=3m54s Plan rehabilitasi berlaku dalam enam langkah berikut: 1. Pemeriksaan klinikal oleh doktor. 2. Mengawal rasa sakit, bengkak dan baik pulih tisu yang rosak. 3. Mengekalkan julat pergerakan sendi (ROM) dan fungsi saraf. 4. Mengekal kawalan motor, kekuatan dan daya tahan. 5. Mengekalkan kuasa dan kawal atur fungsi pergerakan yang kompleks. 6. Melakukan kemahiran spesifik. Sumber: Denegar, Saliba & Saliba (2016). Peringkat Pertengahan Penggunaan ais boleh diteruskan dalam sela masa sesuai dan alat sokongan boleh digunakan untuk memberikan kestabilan sementara pada bahagian yang cedera. Penggunaan ais dan brace adalah sekurang-kurangnya selama enam minggu. Proses rehabilitasi semasa fasa ini memberi tumpuan untuk menguatkan otot, tendon, ligamen, tulang, meningkatkan julat pergerakan dan mengurangkan ketegangan pada bahagian yang cedera. Peringkat Awal Pada peringkat awal, tumpuan program rehabilitasi diberikan untuk baik pulih tisu yang rosak. Pada peringkat ini atlet perlu lebih peka semasa menjalani program kerana kesilapan kecil akan mengganggu dan melambatkan proses pemulihan serta atlet terdedah kepada kecederaan berulang. Peringkat Lanjutan Pada peringkat ini, program rehabilitasi memberi fokus kepada latihan fungsi dan latihan untuk memastikan atlet bersedia untuk kembali bermain. 206 BIDANG 7 Terapi kecederaan sukan Atlet berisiko mengalami kecederaan seperti luka, lebam dan patah. Atlet perlu mengurus kecederaan untuk memastikan keadaan pulih seperti biasa. Dalam proses fisioterapi, terdapat pelbagai jenis rawatan yang digunakan misalnya aplikasi haba, elektrik dan mekanikal. 1. Terapi Haba (Thermal modalities) Foto 7.4 Terapeutik haba dan sejuk (therapeutic heat and cold). Foto 7.7 Iontophoresis. Foto 7.8 Interferential Current (IFC). Foto 7.9 Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (TENS). Foto 7.5 Ultrabunyi dan gelombang terapeutik (therapeutic ultrasound and shortwave). Foto 7.6 Diatermi gelombang mikro (microwave diathermy). 2. Modaliti elektrik Terapi modaliti elektrik menggunakan arus elektrik dengan pelbagai frekuensi dan amplitud yang dialirkan melalui kulit. Terapi modaliti elektrik digunakan untuk mengurangkan kesakitan serta bengkak sendi, mengurangkan kekejangan otot, memulihkan pergerakan sendi dan meningkatkan aliran darah. Antara contoh modaliti elektrik yang digunakan untuk merawat kecederaan ialah Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (TENS), Interferential Current (IFC), Russian Stimulation, Neuromuscular Electrical Stimulation (NMES), High Voltage Electrical Stimulation dan Iontophoresis. Kaedah terapi haba adalah selamat, murah dan mudah diurus oleh atlet dengan pemantauan pakar fisioterapi. Terapeutik haba dapat meningkatkan tisu kolagen, mengurangkan kekakuan sendi, melegakan kekejangan otot serta edema dan meningkatkan aliran darah. Antara contoh terapi haba adalah seperti pada foto 7.4, 7.5 dan 7.6. Treat Chronic Knee Pain With Interferential Therapy. http://arasmega.com/qr- link/treat-chronic-knee- pain-with-interferential- therapy/ Tuala atau kain perlu digunakan bersama dengan modaliti terapi haba seperti hot pack untuk menghalang kulit daripada sentuhan terus kepada alatan. 207 BIDANG 7 3. Modaliti mekanikal Urutan dan teknik tarikan adalah sebahagian daripada bentuk mekanikal terapi fizikal. Urutan ialah rubbing, taping atau kneading pada bahagian yang cedera bertujuan untuk meningkatkan peredaran darah dan melegakan kesakitan. Teknik tarikan adalah satu kaedah yang menggunakan bebanan untuk meregangkan otot atau membantu meningkatkan ruang di antara vertebra bagi tujuan melegakan pemampatan saraf. Foto 7.10 Teknik urutan. Foto 7.11 Teknik tarikan. Jenis Terapi Berdasarkan Jenis Kecederaan Sukan 1. Terapi Kecederaan Tisu Lembut Kecederaan tisu lembut yang berlaku pada otot, tendon, ligamen, kartilej, organ dan saraf boleh diklasifikasikan sebagai akut dan kronik dengan merujuk kepada jangka masa kecederaan. Kecederaan akut melalui tiga fasa penyembuhan berbeza iaitu fasa radang, pemulihan dan fasa pembentukan semula. Rajah 7.19 menunjukkan contoh program terapi fizikal bagi kecederaan Triangular Fibro Cartilage Complex. Layari laman sesawang untuk mempelajari lain-lain modaliti: Biofeedback, Low Power Laser Dan Ultra Therapy. Rajah 7.18 Kecederaan Triangular Fibro Cartilage Complex. Triangular Fibro Cartilage Complex Ulna Radius 208 BIDANG 7 Exercises for Wrist Strain http://arasmega.com/ qr-link/exercises-for- wrist-strain/ Rajah 7.20 Fleksi dan ekstensi. Rajah 7.21 Pergerakan ke sisi (Radial-ulnar deviation). 70º 30º 20º 0º 80º Posisi neutral 50 40 30 30 20 20 10 10 0 Secara berpasangan, pilih sebarang jenis kecederaan tisu lembut, lakukan latihan amali dengan menggunakan modaliti terapi haba dan sejuk. Buat penilaian yang teliti berdasarkan kos, keberkesanan dan emosi pesakit. http://arasmega.com/qr-link/ knee-conditioning-program/ Knee Conditioning Program Kecederaan: Kecederaan Triangular Fibro Cartilage Complex. Jenis terapi: Latihan regangan dan latihan kekuatan. Rajah 7.19 Latihan regangan dan kekuatan untuk terapi kecederaan Triangular Fibro Cartilage Complex. a e b f c g d h 2. Terapi Kecederaan Tisu Keras Kecederaan pada tisu keras perlu diuruskan dengan cepat oleh pakar perubatan dengan mengehadkan pergerakan menggunakan anduh, sling atau pelapik khas. Ais digunakan untuk mengurangkan kesakitan dan bengkak. Rawatan lain untuk kecederaan tisu keras ialah ubat-ubatan dan pembedahan. Kecederaan tisu keras mengambil masa yang lama untuk sembuh kerana bekalan darah adalah lebih rendah ke tempat kecederaan. Jadual 7.1 menunjukkan contoh program terapi fizikal kecederaan patah tulang femur. Program terapi kecederaan tisu keras melibatkan tiga fasa. 209 BIDANG 7 Fasa I Selepas Pembedahan (Minggu 0 - 4) 1. Modaliti elektrik 2. Regangan otot (posisi duduk) 3. Latihan kekuatan 4. Latihan keseimbangan Fasa II (Minggu 4 - 8) 1. Ulangi aktiviti fasa I 2. Latihan kekuatan (bebanan dan rintangan) 3. Latihan keseimbangan 4. Latihan daya tahan kardiovaskular Catatan: Latihan bersama beban dan rintangan mengikut kemampuan atlet untuk setiap jenis latihan. Fasa III (Minggu 8 - 18) 1. Ulangi aktiviti fasa II 2. Latihan kekuatan (bebanan dan rintangan) 3. Latihan keseimbangan 4. Latihan daya tahan kardiovaskular Catatan: Penambahan beban dan rintangan ditingkatkan untuk setiap jenis latihan. Jadual 7.1 Program terapi fizikal. Pek ais boleh digunakan untuk tempoh 10 minit - 3 ke 4 kali sehari, selama 2 hari selepas kecederaan. Kecederaan: Patah tulang femur Jenis terapi: Program terapi fizikal kecederaan tisu keras melibatkan tiga fasa. Perkara penting untuk diambil perhatian sebelum memulakan program pemulihan ialah pastikan atlet telah mendapat kebenaran daripada pihak hospital. 210 BIDANG 7 1. Apakah fokus utama atlet pada fasa terakhir program rehabilitasi fizikal? A. Daya tahan. B. Kelajuan dan kuasa. C. Senaman proprioseptif. D. Kemahiran sukan spesifik. 2. Apakah yang dimaksudkan dengan rehabilitasi sukan? 3. Perihalkan kepentingan rehabilitasi dalam sukan. 4. Nyatakan kesan modaliti elektrik terhadap terapi kecederaan sukan. 5. Teknik tarikan merupakan salah satu bentuk terapi modaliti mekanikal. Huraikan. 6. Bincangkan faktor-faktor yang menentukan kesediaan atlet untuk kembali bermain selepas kecederaan. 7. Gastrocnemius tear dikategorikan sebagai kecederaan tisu lembut. Bina satu program terapi fizikal bagi atlet yang mengalami kecederaan ini. 211 BIDANG 7 Unit STreS haba Menjelaskan tentang stres haba dan punca stres haba. Menjelaskan tentang kecederaan yang disebabkan oleh stres haba. Mencadangkan strategi mengurangkan risiko stres haba. 7.5.1 7.5.2 7.5 7.5.3 Standard Pembelajaran: S uhu badan yang normal adalah antara 36oC hingga 37oC. Suhu badan di bawah 35oC mempunyai risiko hipotermia manakala suhu badan 38oC ke atas pula mempunyai risiko demam dan penyakit haba yang lain. Pendedahan berterusan kepada haba yang tinggi menyebabkan tindak balas negatif kepada sistem tubuh seperti kekejangan, pengaliran semula darah ke jantung tidak mencukupi dan lain-lain. Hal ini, menyumbang kepada berlaku gangguan stres haba yang serius seperti radang haba, ruam haba, strok haba, kekejangan haba dan keletihan haba. Walau bagaimanapun, suhu badan yang tinggi ini dapat dikawal secara semula jadi melalui proses perpeluhan. Unit ini membincangkan stres haba dan punca stres haba, kecederaan yang disebabkan oleh stres haba dan strategi mengurangkan risiko stres haba. 212 BIDANG 7 punca Stres haba Stres haba terjadi apabila tubuh terdedah kepada bahang matahari (suhu persekitaran tinggi berbanding suhu badan) dan kelembapan udara yang tinggi semasa menyertai aktiviti sukan. Keadaan ini menyebabkan badan tidak berupaya untuk menghilangkan haba menerusi radiasi. Kelembapan udara persekitaran yang tinggi (65% hingga 75%) boleh menjejaskan kehilangan haba melalui proses perpeluhan. Rajah 7.22 menerangkan punca stres haba yang berlaku. Punca dalaman yang boleh menyebabkan stres haba ialah pengurangan kandungan air dan elektrolit dalam badan. Terdedah kepada sinar matahari Kelembapan udara sekeliling (humiditi) tinggi Haba dari permukaan bumi Tiada tiupan angin (still air) HABA Punca Stres Pakaian sukan berwarna gelap Jangka masa terdedah kepada persekitaran luar tinggi Suhu persekitaran tinggi Rajah 7.22 Punca stres haba. Bagaimanakah badan bertindak balas kepada cuaca panas? Tubuh dapat mengawal suhu persekitaran dengan meningkatkan aliran darah ke permukaan kulit dan juga perpeluhan. Keadaan ini menghilangkan haba dari permukaan badan melalui proses sejatan. Haba juga boleh hilang disebabkan oleh radiasi dan perolakan dari permukaan kulit. 213 BIDANG 7 Kesan stres haba Ketika dalam keadaan rehat, badan akan kehilangan 75% daripada haba secara konduksi, perolakan atau radiasi melalui peredaran darah di bawah permukaan kulit. Apabila haba dalam badan meningkat, saluran darah akan mengembang dan kadar nadi meningkat lebih tinggi. Keadaan ini memberi tekanan kepada jantung dan sistem peredaran darah. Carta Indeks Haba seperti yang ditunjukkan dalam jadual 7.2 adalah skala rujukan suhu yang diukur pada suatu masa serta risiko sekiranya atlet terdedah pada keadaan ini. Suhu Risiko Stres Haba Akibat Aktiviti Fizikal 32.2ºC 40ºC Risiko: Kekejangan haba atau keletihan haba Solusi: Ubah suai latihan - minum air setiap 15 ke 20 minit 40.6ºC 51.1ºC Risiko: Kekejangan haba, keletihan haba dan strok haba Solusi: Ubah suai latihan - tidak boleh memakai pelindung kepala atau perlu memakai pakaian yang paling ringkas, rehat dan kerap minum air (setiap 15 minit) 51.7ºC Risiko: Stres haba Solusi: Berhenti melakukan latihan Jadual 7.2 Carta Indeks Haba. Suhu bebuli basah adalah alat yang digunakan untuk mengukur tekanan haba secara langsung di bawah pancaran cahaya matahari dengan mengambil kira suhu, kelembapan, kelajuan angin, sudut matahari dan awan. Foto 7.12 Suhu bebuli basah @ WetBulb Globe Temperature (WBGT) Bentuk kumpulan kecil dan lakukan perbincangan kesan stres haba terhadap prestasi seorang atlet. 214 BIDANG 7 Kecederaan yang disebabkan oleh stres haba Kategori kecederaan yang disebabkan oleh stres haba berdasarkan ketidakaturan suhu badan iaitu, ketidakaturan minor dan ketidakaturan major. Foto 7.13 Radang kulit. Foto 7.14 Ruam haba. Ketidakaturan Minor (Minor Irregularity) 2 Ruam haba Ruam haba akan menyebabkan tompok kecil, kemerah-merahan atau berjerawat. Bahagian badan yang biasa terdedah kepada keadaan ini ialah dada, leher, pangkal paha dan siku. Rawatan terbaik ialah menyediakan persekitaran yang sejuk, kurang lembap dan kawasan kering. Bedak serbuk boleh digunakan untuk meningkatkan keselesaan dan elakkan penggunaan krim kerana boleh menyebabkan kulit menjadi lebih teruk. Kebiasaannya, ruam haba tidak memerlukan rawatan perubatan. Simptom (a) Ruam kemerah-merahan (b) Kegatalan 1 Radang kulit Radang kulit yang disebabkan oleh sinar matahari menyebabkan kulit kemerah-merahan dan terasa panas semasa disentuh di samping risiko lain seperti kulit kering, bintik-bintik gelap, bintik-bintik kasar dan kanser kulit (melanoma). Simptom (a) Kelas pertama - kulit merah dan rasa sakit (b) Kelas kedua - melecet atau mengelupas (c) Kelas ketiga - melecet yang teruk, pendarahan dan kerosakan tisu dalaman Ketidakaturan Major (Major Irregularity) Foto 7.15 Kekejangan haba. 1 Kekejangan haba (Heat cramp) Kekejangan haba ialah kecederaan haba yang disebabkan oleh kehilangan sejumlah besar elektrolit dan air melalui senaman. Kekejangan haba biasanya dikaitkan dengan kekejangan pada bahagian perut, lengan dan betis. Hal ini disebabkan oleh air atau elektrolit yang tidak mencukupi dalam badan. 215 BIDANG 7 2 Keletihan Haba (Heat Exhaustion) Keletihan haba disebabkan oleh kehilangan air dan elektrolit melalui perpeluhan. Keadaan ini berlaku kerana terdedah kepada suhu tinggi, dan dehidrasi. Sekiranya tidak dikawal akan menyebabkan berlaku strok haba yang boleh merosakkan otak dan organ penting yang lain serta boleh menyebabkan kematian. Simptom 1. Perpeluhan yang banyak 2. Rasa dahaga akibat daripada dehidrasi 3. Kulit sejuk, lembap dan pucat 4. Kadar nadi meningkat 120 ke 200 denyutan per/minit 5. Tekanan darah rendah daripada normal (kurang 120/80 mmHg) 6. Letih, lemah atau kehilangan koordinasi Cirit-birit merupakan penyebab dehidrasi. Simptom awal 1. Keliru 2. Muntah 3. Pening kepala 4. Kadar nadi laju 5. Badan jadi lemah Simptom lanjutan 1. Koma 2. Sawan 3. Pengsan 4. Kadar nadi tidak dapat dikesan 5. Suhu badan melebihi 42ºC 6. Masalah pernafasan 7. Anak mata menjadi kecil 8. Tekanan darah naik lebih cepat 9. Suhu badan tinggi melebihi 390C 10. Kulit kemerahan dan kulit kering 11. Tidak berpeluh (kebanyakan kes) 3 Strok haba Strok haba memerlukan rawatan perubatan dengan segera kerana telah merekodkan kadar kematian yang tinggi. Strok haba bermula dengan gejala kekejangan haba, keletihan haba dan seterusnya meningkat secara mendadak kepada keadaan strok haba diikuti oleh kemerosotan tahap fizikal atlet. Apabila badan kehabisan bekalan air dan elektrolit, perpeluhan akan terhenti menyebabkan suhu badan akan meningkat dengan cepat. Strok haba berlaku dengan lebih mudah apabila badan telah mengalami gangguan haba. Berikut adalah simptom awal dan simptom lanjutan bagi strok haba. Masalah kekejangan haba ini tidak berlaku serta- merta tetapi berkemungkinan boleh berlaku pada lewat malam atau ketika rehat. Perpeluhan yang banyak menyebabkan kekejangan haba, terutamanya apabila atlet tidak menggantikan garam atau potasium dengan sistematik walaupun air diganti dengan cukup. Simptom 1. Berlaku secara tiba-tiba 2. Panas dan kulit lembap 3. Suhu badan masih normal tetapi mula meningkat secara perlahan-lahan 216 BIDANG 7 Strategi mengurangkan risiko Stres haba Berikut merupakan cadangan strategi untuk mengurangkan risiko stres haba dalam kalangan atlet yang terdedah kepada suhu persekitaran tinggi. 1. Aklimasi terhadap keadaan panas secara beransur-ansur Atlet perlu menyesuaikan diri terhadap perubahan cuaca panas dan membuat perancangan latihan yang mudah dan tidak terlalu berintensiti tinggi. Selain itu, atlet mesti membiasakan diri dengan keadaan panas dan kelembapan yang tidak stabil pada minggu pertama serta kedua sesi latihan. Atlet juga digalakkan untuk memulakan latihan penyesuaian lebih awal seperti beberapa bulan sebelum musim pertandingan yang sebenar. Sekiranya sesi latihan perlu dilakukan semasa cuaca panas, maka atlet perlu lakukan aktiviti di tempat yang terlindung. 2. Peka kepada cuaca panas dan kelembapan Suhu dan kelembapan udara persekitaran perlu diambil kira semasa melakukan latihan. Atlet disarankan untuk membuat pengiraan jumlah suhu dan kelembapan humiditi. Contoh : Suhu 27oC + kelembapan (51%) = 78 Sekiranya jumlah suhu dan kelembapan humiditi adalah sama atau melebihi 160, langkah berjaga-jaga perlu diambil dan sekiranya jumlah suhu dan kelembapan humiditi melebihi 180 maka latihan perlu dibatalkan. 3. Kekerapan sela rehat antara aktiviti Semasa melakukan aktiviti, seseorang atlet perlu mengambil kira masa rehat. Semasa cuaca panas seseorang atlet perlu berehat pada kadar 15 minit untuk setiap 1 jam. Atlet perlu berehat di tempat yang terlindung, tanggalkan alat pelindung kepala jika ada dan longgarkan sedikit pakaian untuk pengudaraan. 4. Keperluan air Minum air adalah menjadi satu kemestian kepada setiap atlet. Atlet perlu minum sebanyak yang boleh apabila berada di tempat yang panas. Minuman sukan yang mengandungi garam mineral adalah tidak perlu. 217 BIDANG 7 Ukur suhu dan kelembapan selama 3 hari berturut- turut dan bentangkan hasil dapatan. 5. Timbang berat badan Atlet perlu menimbang berat badan setiap kali sebelum dan selepas latihan bagi tujuan mengawasi kadar kehilangan air dalam badan. Kehilangan air yang melebihi 3% dikategorikan sebagai berisiko dan 5% adalah sangat bahaya kepada atlet. 6. Pakaian yang sesuai Pakaian atlet mesti sesuai dengan keadaan cuaca yang panas. Baju yang telah dibasahi dengan peluh perlu ditukar segera untuk keselesaan atlet. Topi atau pelindung kepala yang sesuai adalah disarankan ketika berlatih atau bermain di tempat terbuka. 7. Mengenal pasti atlet yang berisiko Sesetengah atlet lebih cenderung untuk mendapat stres haba jika dibandingkan dengan atlet yang lain. Jurulatih dan atlet sendiri bertanggungjawab untuk mengenal pasti dan mengambil berat tentang keadaan yang boleh mendorong kepada keadaan ini. Situasi seperti berat badan berlebihan, penyakit kronik atau diabetes ialah petanda utama dalam mengenal pasti atlet yang berisiko. Oleh itu, perhatian rapi perlu diberikan kepada atlet yang pernah mengalami keadaan ini. 8. Mengenal pasti simptom atau tanda awal Jurulatih dan atlet perlu mengambil berat tentang tanda awal dehidrasi atau penyakit haba seperti keletihan, kelesuan, hilang fokus atau pitam. Atlet yang mengalami keadaan ini perlu segera berhenti daripada bermain dan rehat di tempat yang terlindung. Collapsed compilation marathon http://arasmega.com/qr-link/ collapsed-compilation-marathon/ 218 BIDANG 7 1. Antara berikut, manakah strategi untuk mengurangkan risiko stres haba? I. Peka kepada cuaca panas dan kelembapan. II Kerap melakukan sela rehat antara aktiviti. III. Mengambil garam mineral yang tinggi. IV. Mengaklimasi terhadap haba secara beransur-ansur. A. I, II dan III B. II, III dan IV C. I, II dan IV D. I, III dan IV 2. Apakah yang dimaksudkan dengan stres haba? 3. Nyatakan punca berlakunya stres haba. 4. Nyatakan simptom-simptom kecederaan stres haba. 5. Apakah perbezaan antara keletihan haba dengan strok haba? 6. Nyatakan tiga (3) impak peralatan pelindungan sukan seperti pelindung kepala atau muka terhadap stres haba. 7. Anda telah ditugaskan untuk mengurus kejohanan merentas desa peringkat sekolah. Sebagai pengarah teknikal, apakah yang boleh anda lakukan untuk membantu mengurangkan kecederaan strok haba dalam kalangan peserta? 219 BIDANG 7 • Punca kecederaan sukan adalah disebabkan oleh faktor kendiri, pihak ketiga, peralatan dan persekitaran. • Atlet perlu mengenal pasti langkah-langkah pencegahan kecederaan sukan seperti pakaian, peralatan sukan, peralatan perlindungan dan persekitaran semasa bersukan. • Peralatan perlindungan seperti pelindung kepala dan pendakap mulut dapat mencegah kecederaan sukan. 7.1 • Jenis kecederaan sukan dikategorikan kepada dua iaitu kecederaan tisu lembut (sprain, kekejangan otot, tendonitis, radang bursa, lebam atau kontusi, strain dan diskolasi) dan kecederaan tisu keras (patah terbuka dan patah tertutup). • Antara tanda dan simptom kecederaan sukan ialah kelainan pada anggota badan seperti pendarahan, pucat dan cara bernafas tidak normal serta aduan daripada atlet seperti loya, anggota lemah atau anggota yang cedera tidak boleh bergerak. • Kecederaan sukan diklasifikasikan sebagai kecederaan akut dan kecederaan kronik berdasarkan jangka masa bermula kecederaan sehingga proses pemulihan. 7.2 • Stres haba terjadi apabila suhu persekitaran melebihi suhu badan. Antara punca stres haba ialah terdedah kepada sinaran matahari dan kelembapan udara yang tinggi. • Kategori kecederaan yang disebabkan oleh stres haba ialah ketidakaturan suhu badan yang dinilai dari aspek ketidakaturan minor dan major. • Antara strategi untuk mengurangkan risiko stres haba ialah aklimasi terhadap keadaan panas secara beransur-ansur, peka kepada cuaca panas dan kelembapan, kekerapan sela rehat antara aktiviti, keperluan air mencukupi, timbang berat badan sebelum dan selepas latihan, pakaian yang sesuai, mengenal pasti atlet yang berisiko dan mengenal pasti simptom atau tanda awal. • Kaedah pengurusan kecederaan terdiri daripada Talk, Observe, Touch, Active Movement, Passive Movement dan Skill Test (TOTAPS), Rest, Ice, Compression, Elevation, dan Refer (RICER), Danger, Respons, Airway, Breathing dan Circulation (DRABC) dan posisi pemulihan. • Terdapat tiga teknik yang digunakan dalam pengurusan kecederaan sukan iaitu balutan, splinting dan taping. 7.3 • Rehabilitasi sukan bertujuan mengembalikan fungsi badan kepada tahap asal dalam jangka masa yang singkat selepas kecederaan. Antara kepentingan rehabilitasi sukan adalah untuk melegakan kekejangan, pemulihan fungsi sendi dan meningkatkan kekuatan otot. • Jenis terapi kecederaan sukan bergantung kepada jenis kecederaan sukan; kecederaan tisu lembut dan kecederaan tisu keras. Antara contoh jenis terapi kecederaan sukan ialah Terapi Haba, Modaliti Elektrik dan Modaliti Mekanikal. • Terdapat tiga peringkat dalam rehabilitasi sukan iaitu peringkat awal, pertengahan dan lanjutan. 7.4 7.5 220 BIDANG 7 Berdasarkan skala antara 1 hingga 4, tandakan ( P ) untuk tahap kefahaman anda tentang bidang Kecederaan Sukan dan Langkah Pencegahan. 1 - Tidak faham 2 - Kurang faham 3 - Faham 4 - Sangat faham No. Perkara 1 2 3 4 1 Punca kecederaan sukan berdasarkan faktor kendiri, pihak ketiga, peralatan dan persekitaran 2 Langkah-langkah pencegahan kecederaan sukan dari segi pakaian, peralatan sukan, peralatan perlindungan dan persekitaran 3 Peralatan perlindungan yang digunakan dalam sukan untuk mencegah kecederaan 4 Penghasilan alat ganti peralatan perlindungan yang boleh digunakan dalam sukan 5 Kecederaan sukan yang melibatkan tisu lembut dan tisu keras 6 Tanda dan simptom pelbagai kecederaan sukan 7 Kecederaan akut dan kecederaan kronik 8 Pengurusan kecederaan yang melibatkan Talk, Observe, Touch, Active Movement, Passive Movement dan Skill Test (TOTAPS), Rest, Ice, Compression, Elevation, dan Refer (RICER), Danger, Respons, Airway, Breathing, dan Circulation (DRABC) dan posisi pemulihan. 9 Tunjuk cara pengurusan kecederaan yang melibatkan TOTAPS, RICER, DRABC dan posisi pemulihan 10 Fungsi balutan, splinting dan taping 11 Teknik balutan, splinting dan taping 12 Penghasilan alat ganti bagi alatan balutan, splinting dan taping 13 Rehabilitasi sukan dan kepentingan rehabilitasi sukan 14 Terapi yang sesuai berdasarkan jenis kecederaan sukan 15 Peringkat-peringkat rehabilitasi sukan 16 Stres haba dan punca stres haba 17 Kecederaan yang disebabkan oleh stres haba 18 Strategi mengurangkan risiko stres haba 221 BIDANG 7 1. Antara berikut, yang manakah disebabkan oleh lebihan gunaan pada tendon? A. Lebam B. Tendonitis C. Arthritis D. Hipertropi 2. Apakah yang dimaksudkan dengan kecederaan sprain? A Kecedeaan otot B. Kecederaan tendon C. Kecederaan ligamen D. Kecederaan sistem saraf 3. Semasa menguruskan kecederaan, anda mendapati bahawa ada darah keluar daripada bahagian yang cedera. Apakah yang perlu anda lakukan? A. Guna sarung tangan B. Tunggu kehadiran doktor C. Bersihkan kawasan sekitar D. Elakkan sentuhan secara langsung 4. Bagaimanakah cara anda mengenal pasti kecederaan akut? A. Kecederaan yang berlaku dalam tempoh 1 - 10 jam yang pertama. B. Kecederaan yang berlaku dalam tempoh 10 - 28 jam yang pertama. C. Kecederaan yang berlaku dalam tempoh 15 - 33 jam yang pertama. D. Kecederaan yang berlaku dalam tempoh 24 - 48 jam yang pertama. 6. Apakah teknik rawatan yang paling sesuai untuk kecederaan tulang belakang? A. Urutan B. Tarikan C. Gelombang mikro D. Gelombang terapeutik 7. Berapakah suhu badan atlet yang mengalami strok haba? A. 37.77 oC B. 38.88 oC C. 37.00 oC D. 40.50 oC 8. Apakah yang dimaksudkan dengan radiasi? A. Tenaga haba keluar daripada tubuh ke persekitaran. B. Proses pemindahan haba secara langsung apabila bersentuh dengan objek. C. Proses pemindahan haba melalui pergerakan air atau udara ke seluruh tubuh. D. Proses pemindahan haba ini berlaku apabila peluh menyejat dari permukaan kulit. 9. Antara langkah berikut, manakah langkah pencegahan kecederaan sukan yang sesuai bagi atlet sofbol? I. Bermain di padang yang rata. ll. Memakai baju yang menyerap haba. lll. Memanaskan badan sebelum bermain. lV. Mengunakan glove mengikut saiz yang sesuai. 222 BIDANG 7 A. I, II dan III B I, II dan IV C. I, III dan IV D. I, II, III dan IV 10. Antara tanda kecederaan sukan berikut, yang manakah merupakan kecederaan tisu lembut? I. Kaku akibat trauma. II. Bengkak serta-merta. III. Lebam berterusan selepas 24 sehingga 48 jam. IV. Terdapat bunyi atau geselan semasa berlakunya kecederaan. A. I, II dan III B I, II dan IV C. I, III dan IV D. I, II, III dan IV 11. Senaraikan lima (5) alat perlindungan sukan yang diperlukan oleh seorang pemain ragbi dan nyatakan kepentingan alat tersebut. 12. Terangkan dengan ringkas perkara berikut: (a) Kecederaan tisu lembut akut (b) Kecederaan tisu lembut kronik (c) Kecederaan tisu keras 13. Nyatakan dua (2) perbezaan antara active movement dengan passive movement dalam cara pengurusan TOTAPS? 14. Bincangkan langkah yang perlu dilakukan semasa pengurusan kecederaan tisu keras. 15. Bincangkan langkah-langkah pencegahan kecederaan sukan yang perlu diamalkan oleh seseorang atlet. 16. Bina satu progam rehabilitasi sukan bagi kecederaan tisu lembut. 17. “Satu pelanggaran antara dua orang pemain ragbi telah berlaku dan seorang daripadanya jatuh dan tidak sedarkan diri”. (a) Berdasarkan situasi tersebut, huraikan proses penilaian awalan untuk mengenal pasti kecederaan yang dialami. (b) Selepas melaksanakan penilaian pada (a), anda dapati pemain tersebut mengalami pendarahan pada bahagian kepala. Huraikan secara terperinci langkah-langkah yang perlu diambil selanjutnya. 18. Bagaimanakah stres haba berlaku? 223 BIDANG 7 Achilles Tendinopathy Rasa sakit dan bengkak pada tendon Achilles di pergelangan kaki. adaptasi Penyesuaian sistem dalam tubuh atlet dengan beban latihan. aklimasi Penyesuaian fisiologi dan tingkah laku terhadap perubahan sekitaran. aktiviti fizikal Sebarang pergerakan tubuh dan anggota badan yang memerlukan tenaga dan dihasilkan oleh penguncupan otot rangka atau skeletal. anterior cruciate ligament sprain Kecederaan pada bahagian ligamen sendi lutut. buffer Larutan yang menghalang perubahan nilai pH apabila berlaku penambahan asid atau alkali. cecair serebrospinal Cecair jernih yang terkandung di dalam otak dan saraf tunjang yang berfungsi menyerap hentakan dan membuang toksin daripada tubuh. corak neural Corak laluan saraf yang menghantar impuls ke otak. diabetes Sejenis penyakit disebabkan oleh kandungan glukosa dalam darah melebihi tahap normal juga dikenali sebagai kencing manis. doping Penggunaan bahan kimia atau dadah oleh atlet untuk meningkatkan prestasi sukan yang diharamkan oleh pertubuhan sukan. Espirit de corps Semangat setia kawan dan kekitaan yang utuh dalam sesebuah kumpulan atau pasukan. fitokimia Bahan kimia dalam tumbuh-tumbuhan yang boleh membantu tubuh badan mengelakkan penyakit seperti kanser. fosfokreatina Sejenis molekul yang wujud untuk membekalkan tenaga kepada tubuh badan. glikogen Simpanan tenaga dalam otot dan hepar yang terhasil daripada metabolisme karbohidrat. hepar Organ terbesar yang terletak pada bahagian kuadran kanan abdomen yang mempunyai fungsi penting dalam metabolisme tubuh manusia. hipertensi Tekanan darah tinggi. hipokinetik Penyakit yang akan dialami sekiranya seseorang tidak atau kurang melakukan aktiviti fizikal. homeostasis Keupayaan tubuh badan untuk mengekalkan ciri-ciri fizikal dan kimia yang stabil tanpa dipengaruhi perubahan persekitaran. 224 kadar nadi Berapa kali jantung berdenyut dalam seminit. Kadar denyutan nadi sama dengan kadar denyutan jantung. kalistenik Aktiviti senaman yang melibatkan pergerakan anggota tubuh badan mengikut ritma dan tidak atau kurang menggunakan alatan. katarsis Proses meluahkan atau melegakan perasaan (emosi) daripada ketegangan dengan melakukan aktiviti seperti bersukan. kawalan autonomi Sistem saraf yang mengawal organ dalaman secara separa sedar seperti denyut jantung, pernafasan dan penghadaman makanan. kebangkitan Tahap persediaan fisiologi individu untuk bertindak secara fizikal dan mental. ketidakaturan major Kecederaan yang lebih serius sehingga boleh menyebabkan kematian. ketidakaturan minor Kecederaan pada bahagian kulit luar. koenzim Bahan organik dan bukan organik yang membantu enzim pemangkin untuk mempercepatkan tindak balas kimia di dalam tubuh badan. lakuan motor Kemahiran melakukan pergerakan yang berkaitan dengan sukan. ligamen Tisu penghubung berfiber kenyal yang menghubungkan tulang dengan tulang. LSD Larian jarak jauh dengan perlahan yang bertujuan untuk membina daya tahan kardiovaskular dan daya tahan otot kaki. muscle soreness Kesakitan yang dirasai pada otot selepas melakukan senaman yang berat. Patellar Tendinopathy Lebihan gunaan pada bahagian lutut yang menyebabkan tendon patella rosak. pencemaran silang Pencemaran makanan oleh bakteria berbahaya disebabkan oleh sentuhan dengan makanan dan kelengkapan memasak yang telah dijangkiti bakteria tersebut. periodisasi Pembahagian program latihan sukan kepada beberapa fasa. proprioseptif Keupayaan menyedari postur, pergerakan dan perubahan keseimbangan tubuh badan yang disebabkan oleh pergerakan. rali Siri pukulan dan pukulan balas antara dua orang pemain untuk memenangi satu mata dalam sukan seperti badminton dan tenis. regangan Meregangkan otot, tendon dan ligamen melalui aktiviti senaman. 225 rehat aktif Aktiviti fizikal yang berintensiti rendah seperti berjalan dan regangan dinamik yang bertujuan untuk pulihkan sistem tenaga tubuh. reseptor Tisu atau sel khusus yang peka terhadap rangsangan. Rotator Cuff Tendinopathy Rasa sakit semasa melakukan rotasi dan elevasi bahu. saraf Sel yang membawa impuls sensori ke sistem saraf pusat serta membawa impuls motor dari sistem saraf pusat ke otot dan organ. shin splints Rasa sakit pada bahagian tulang tibia. Skala koma Glasgow Skala neurologi yang bertujuan menilai tahap kepekaan. simulasi Suasana atau perbuatan yang direka mirip pada keadaan dan perbuatan yang sebenar. sternum Tulang leper pada bahagian tengah dada. steroid Sebatian kimia yang meningkatkan pembentukan tisu otot baharu. Stress Fracture of tarsal (foot) bones Retak atau patah pada bahagian tulang metatarsal. taktikal Perancangan yang dibuat sebelum atau semasa satu perlawanan oleh satu pasukan atau atlet untuk mengatasi pihak lawan. tekanan osmosis Tekanan yang diperlukan untuk menghentikan perpindahan bahan terlarut apabila terdapat perbezaan kepekatan larutan yang dipisahkan oleh membran separa telap. tendon Tisu penghubung yang menghubungkan tulang dengan otot. transisi Fasa latihan selepas pertandingan yang bertujuan memulihkan altet setelah berlatih untuk tempoh masa yang lama. Volar Resting Splint Alat yang digunakan untuk menstabilkan sendi sebelum atau selepas pembedahan. 226 Abernethy, P. J., Jürimäe, J., Logan, P. A., Taylor, A. W., & Thayer, R. E. (1994). Acute and chronic response of skeletal muscle to resistance exercise. Sports Medicine, 17(1), 22-38. American College of Sports Medicine. (2012). ACSM’s resource manual for guidelines for exercise testing and prescription. Baltimore MD: Lippincott Williams & Wilkins. Armstrong, L. E. (2007). Assessing hydration status: The elusive gold standard. Journal of the American college of Nutrition, 26(5), 575S-584S. Bahagian Pembangunan Kurikulum. (2015). Kurikulum Standard Sekolah Menengah, Pendidikan Jasmani dan Pendidikan Kesihatan: Dokumen standard kurikulum dan pentaksiran. Putrajaya: Kementerian Pendidikan Malaysia. Beashel, P., Sibson, A., & Taylor, J. (2001). The world of sport examined. Croatia: Thomas Nelson & Son. Bernadot, D. (2006). Advanced sports nutrition. Champaign, IL: Human Kinetics. Berryman, J. W. (1996). Thomas K. Cureton, Jr.: Pioneer Researcher, proselytizer, and proponent for physical fitness. Research Quarterly for Exercise and Sport, 67(1), 1-12. Bompa, T. O., & Haff, G. G. (2009). Periodization: Theory and Methodology of Training. Champaign, IL: Human Kinetics. Budgett R. (1998). Fatigue and underperformance in athletes: The overtraining syndrome. British Journal of Sports Medicine, 32:107-10. Burton, D. & Raedeke T. D. (2008). Sport psychology for coaches. Champaign, IL: Human Kinetics. Buschbacher, R., Prahlow, N., & Dave, S. J. (2009). Sports and medicine rehabilitation: A sport-specific approach (2nd ed.). Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins. Casa, D. J., Guskiewicz, K. M., & Anderson, S. A. (2012). National athletic trainers’ association position statement: Preventing sudden death in sports. Journal of Athletic Trainer. 47(1): 96-118. Casa, D.J. & Stearns, R. (2017). Preventing sudden death in sport and physical activity. Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning. Coakley, J. J., & Pike, E. (2014). Sports in society: Issues and controversies. Maidenhead: McGraw-Hill. Corbin, C. B., Welk, G., Corbin, W. R., & Welk., K.A. (2011). Concepts of physical fitness: Active lifestyles for wellness. Boston: McGraw-Hill. Cox, R.H. (2012). Sport psychology: Concepts and applications (7th ed.). Dubuque, Iowa: Wm C. Brown. Coyle, E. F., Hemmert, M. K., & Coggan, A. R. (1986). Effects of detraining on cardiovascular responses to exercise: Role of blood volume. Journal of Applied Physiology. 60(1), 95-99. 227 Davis, B., Roscoe, J., Roscoe, D., & Bull, R. (2004). Physical education and the study of sport (5th ed.). London, UK: Harcourt Publishers Ltd. Denegar, C.R., Saliba, E., Saliba, S., (2016). Therapeutic modalities for musculoskeletal injuries (4th ed.). Champaign IL: Human Kinetics. Dick, F. W. (2007). Sports training principles. London, UK: A. & C. Black. Dittner, A. J., Wessely, S. C., & Brown, R. G. (2004). The assessment of fatigue: A practical guide for clinicians and researchers. Journal of Psychosomatic Research, 56, 1. Duma, S., Swardt, R, de., Khanyile, T., Kyrgiakos, U., Mazjaliza, N., Maree, L., Pulang, T., Jean Van Sen Heever and Hewett, G. (2008). Fresh perspectives: Fundamental of nursing. Cape Town, South Africa: Pearson Prentice Hall. Dunford, M & Doyle, J. A. (2015). Nutrition for sport and exercise. Stanford, USA: Cengage Learning. Eaves, T. (2011). The practical guide to athletic training. Sunbury, MA: Jones & Bartlett Publishers. Ebbing, D. D. & Gammon, S. D. (2013). General chemistry (10th ed.). Belmont, USA: Cengage Learning. Elliott, B., & Mester, J. (1998). Training in sport: Applying sport science. Chisheter, UK: John Wiley & Sons. Hodge, K. (2005), The complete guide to sports motivation. London: Bloomsbury Publishing PLC. Hoeger, W. W., & Hoeger, S. A. (2013). Principles and labs for physical fitness. Belmont, CA: Cengage Learning. Hoffman, J. (2014). Physiological aspects of sport training and performance. Champaign, IL: Human Kinetics. Hurd, A. R., & Anderson, D. M. (2011). The park and recreation professional’s handbook. Champaign, IL: Human Kinetic. Institute of Medicine of the National Academy of Sciences (2002). Dietary reference intakes for energy, carbohydrate, fiber, fat, fatty acids, cholesterol, protein, and amino acids. Washington DC: The National Academies Press. Kolt, S. G., & Mackler, L. S., (2007). Physical therapies in sport and exercise. Philadelphia: Elsevier Health Sciences. Kirk, D. (2010). Physical education future. New York: Routledge. Macdonald, R. (2004). Taping techniques principles and practice (2nd ed.). Michigan: Butterworth-Heinemann. Maughan, R. J. (2009). The encyclopaedia of sports medicine: An IOC medical commission publication, the olympic textbook of science in sport. USA: John Wiley & Sons. 228 Miller, B. F., & O’Toole, M,T. (2003). Encyclopedia and dictionary of medicine, nursing, and allied health (7th ed.). Michigan: Saunders. Miller, D. K. (2013). Measurement by the physical educator. Why and how. New York: McGraw- Hill Higher Education. Mohd Salleh Aman. (2005). Sukan dalam masyarakat malaysia. Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya. Morrow Jr, J. R., Mood, D., Disch, J., & Kang, M. (2015). Measurement and evaluation in human performance. Champaign, IL: Human Kinetics. Mujika, I., & Padilla, S. (2000). Detraining: Loss of training-induced physiological and performance adaptations. Part I. Sports Medicine, 30(2), 79-87. Nieman, D. C. (2011). Exercise testing and prescription: A health related approach. New York: McGraw-Hill Companies. Norris, C., M. (2004). Sports injuries: Diagnosis and management. Michigan: Butterworth Heinemann. Peterson, L & Renstrom, Per A., F., H. (2016). Prevention, treatment and rehabilitation. Boca Rotan: Taylor and Francis Group. Sawka, M. N., Burke, L. M., Eichner, E. R., Maughan, R. J., Montain, S.J., & Stachenfeld, N. S. (2007). American college of sports medicine position stand: Exercise and fluid replacement. Medicine and Sciences in Sports and Exercise, 39(2), 377-390. Schinke, R. J., & Hackfort, D. (2016). Psychology in professional sports and the performing arts: Challenges and strategies. London: Routledge Taylor & Francis Group. Selye, H. (2013). Stress in health and disease. Boston, MA: Butterworth-Heinemann. Shaharudin Abd Aziz. (2001). Mengaplikasi teori psikologi dalam sukan. Selangor: Utusan Publications & Distributors Sdn Bhd. Stager, J. M., & Tanner, D. A. (Eds.). (2008). Handbook of sports medicine and science, swimming. Malden, MA: John Wiley & Sons. Swiss Forum of Sports Nutrition (2008). Food pyramid for athletes. Retrieved July 25, 2017, from http://www.sfsn.ethz.ch/index_EN Tanaka, H., Monahan, K. & Seals, D. (2001). Age-predicted maximal heart rate revisited. Journal of the American College of Cardiology. 37(1), 153. Thompson, S. R, & Zlotolow, D. A. (2012). Handbook of splinting and casting. Philadelphia: Elsevier Mosby. US Department of Agriculture (1992). Food guide pyramid: A guide to daily food choices. Center for Nutrition Policy and Promotion. Waldman, S. D. (2014). Atlas of interventional pain management (4th ed.). Elsevier Health Sciences. Philadelphia: Elsevier Saunders. 229 Wann, D. L. (1997). Sport psychology. London: Prentice Hall, Inc. Ward, K. (2015). Routledge handbook of sports therapy, injury assessment and rehabilitation (Routledge international handbooks). New York: Routledge. Weinberg, R. S., & Gould, D. (2015). Foundation of sport and exercise psychology (6th ed.). Champaign, IL: Human Kinetics. Welk, G., Welk, K., Corbin, C., & Corbin, W. (2015). Concepts of fitness and wellness: A comprehensive lifestyle approach, loose leaf edition. New York: McGraw-Hill Education. Whyte, G., Loosemore, M. & Williams, C. (2015). ABC of sports and exercise medicine. West Sussex: John Wiley & Sons. Williams, M. H., Rawson, E. S. & Branch, D. (2016). Nutrition for health, fitness & sport (11th ed.). New York: McGraw-Hill Companies, Inc. 230 B Bendalir 63, 84, 85, 108 Bom calorimeter 80 C Cecair serebrospinal 85 Coping 143 D Daging rendah lemak 82 sederhana lemak 82 tanpa lemak 82 tinggi lemak 82 Daya tahan aerobik 43, 45, 56, 58, 60, 65, 68, kardiovaskular 6, 7, 14, 16, 18, 39, 43, 54, 58, 65, 68, 94, 96, 97, 210 otot 6, 7, 8, 13, 14, 16, 20, 31, 35, 40, 47, 50, 52, 53, 60, 63, 68, 93, 95, 96, 102 Dehidrasi 66, 87, 89, 90, 95, 100, 106, 182, 216, 218 Dinamometer 15, 21 Dislokasi 184 Doping 93, 97 E Ecchymosis 183 Edema 192, 207 Eksogenus 81, 106 Elektrolit 66, 76, 84, 85, 87, 88, 89, 101, 102, 103, 106, 182, 213, 215, 216, Emosi 4, 5, 62, 68, 112, 116, 134, 154, 155, 156, 168, 209, Endogenus 81, 106 Endorphin 160 Ergogenik 92, 93, 94, 95, 97, 106 F Farmalogikal 93 Fleksibiliti 6, 7, 8, 15, 16, 22, 31, 38, 47, 51, 52, 60, 66, 68 Fosfokreatina 95, 103 G Ganjaran ekstrinsik 121 intrinsik 121 Gastroknemius 23, 182 Gentian 199 Glikogen 65, 96, 103 H Hidrasi 63, 66, 68, 84, 89, 90, 100, 106 Hipertermia 86 Hipokinetik 7, 159 Hipotalamus 86 Hipotermia 86, 212 I Imageri dalaman 143 luaran 143 Imbangan 6, 9, 14, 23, 25, 31, 68 Intelek 4, 5, 68, 154, 155, 156, Intensiti 34, 36, 37, 38, 39, 40, 43, 45, 46, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 63, 66, 68, 76, 81, 88, 89, 95, 96, 99, 101, 102, 106, 119, 168, 183, 217 231 Integrasi 159, 161, 163, 164, 169 J Julat 22, 51, 52, 68, 182, 187, 190, 191, 197, 204, 205, 206 K Kafein 75, 94, 100, 106, Kalori 43, 65, 77, 82, 101, 104, 106 Kapilari 192 Katarsis 160 Keagresifan instrumental 129, 130, 168 ketara 129, 168 Kebimbangan kognitif 138 seketika 137, 168 somatik 138, 139 tret 137, 168 Kecederaan akut 181, 187, 208, 220 kronik 181, 187, 220 Kekuatan otot 6, 7, 8, 9, 14, 16, 21, 31, 34, 35, 40, 48, 49, 52, 53, 58, 60, 68, 102, 106, 205, 220 Ketangkasan 6, 9, 10, 14, 23, 27, 31, 36, 60, 68 Ketidakaturan major 215 minor 215, 220 Kinesiology tape 200, 201 Kognitif 62, 68, 94, 112, 113, 116, 135, 138, 155, 168 Kompartmen ekstrasel 85 intrasel 85 Kompeten 115 Kompetitif 147, 152, 153, 159 Komposisi badan 6, 7, 14, 16, 17, 30, 31, 68 Kontusi 178, 183, 220 Koordinasi 6, 9, 14, 23, 24, 31, 68, 216 Kreatina 75, 94, 95 Kuasa 6, 9, 23, 31, 40, 49, 52, 53, 54, 58, 59, 60, 62, 68, 80, 87, 95, 102, 103, 106, 185, 197, 206 L Latihan aerobik 43, 56, 58, 65, 68, anaerobik 45, 46, 58, 68 bebanan 34, 38, 39, 40, 47, 48, 49, 50, 52, 53, 54, 55, 61 berterusan 39, 68 fartlek 43, 44 fleksibiliti 47, 51, 52, 68 jarak jauh perlahan 43, 57 jeda 38, 39, 43, 44, 45, 46, 57, 68 kardiovaskular 38, 43 litar 47, 50, 68 piramid 43, 44 pliometrik 47, 49, 50, 68 Ligamen 8, 47, 51, 174, 175, 182, 184, 187, 200, 201, 204, 206, 208 Lompat atas kotak 49, 50 ketinting 49, 61 mendalam 49, 50 pike 49, 50, 61 setempat 49, 50, 61 232 M Makronutrien 80 Malnutrisi 74, 77, 106 Masa reaksi 6, 9, 10, 14, 16, 23, 26, 31, 68 Matlamat hasil 118, 124, 125, 126, jangka panjang 123, 125, 126, 168 jangka pendek 123, 125, 126, 168 jangka sederhana 125, 126, 168 prestasi 118, 124, 125, 126, 168 proses 118, 124, 125, 126, 168 Melanoma 215 Metabolisme 63, 75, 87, 88, 93, 205 Mobiliti 159, 162, 169 Motivasi ekstrinsik 119, 120, 168 intrinsik 119, 120, 121, 168 N Norma 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 68 Nutrien 51, 75, 76, 77, 85, 100, 106 P Patah lesung 186 melintang 186 remuk 185 serong 186 tebu 185 terbuka 185 terpusing 186 tertutup 185 Patriotisme 163, 166, 169 Pentermokawalaturan 84, 85, 86, 106 Penyejatan 86, 87 Potasium 216 Pronasi 22 Proprioseptif 200, 205, 211 R Radang bursa 183, 220 Radiasi 80, 86, 87, 213, 214, Regangan dinamik 51 statik 51 Rehabilitasi 177, 189, 204, 205, 206, 220 Relaksasi 139, 140, 141, 142, 144, 148, 168 Rohani 4, 5, 68, 154, 155, 156 S Sistem aerobik 81, 103 anaerobik alaktik 81 anaerobik laktik 81 anaerobik 103 otot rangka 34, 42, 47, 48, 68 Sosial 4, 5, 68, 115, 150, 151, 154, 155, 156, 159, 160, 162, 163, 166, 168, 169 Splint keras 198, 199 lembut 198 tarikan 198, 199 udara atau vakum 198, 199 Sprain 182, 197, 201, 220 233 Steroid 93, 132 Strain 183, 187, 197, 209, 220 Suhu kulit 86 teras 86 T Tendonitis 183, 220 Timing gate 27, 28 Tisu keras 182, 185, 186, 209, 210, 220 lembut 174, 182, 183, 184, 186, 199 Tokokan karbohidrat 65, 93, 94, 96, 106 U Urin 88, 89, 90, 94, 106 W Whey protein 94, 96, 106 234 Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________ Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: _______________________________ Tarikh Penerimaan: _______________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_BahasaKadazandusun_1jn1DZRasGuw2HFzEy5HGh9_LV1TzjGsy.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH BAHASA KADAZANDUSUN TINGKATAN 2 BUKU TEKS PENULIS Rosliah Kiting Kisun Tampuling Caroline L. Loven EDITOR Julianah Kuli PEREKA BENTUK Cheryl Courtney Sigah Lizawati Asrudi Zimry Baras Muhamad Saidi Latapa Sabah Animation Creative Content Centre (SAC3) Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2017 DBP ILUSTRATOR AWALAN copy.indd 4 5/14/17 1:59 PM KK 499-221-0102071-49-1654-30101 ISBN 978-983-49-1654-1 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2017 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dengan cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Sabah Animation Creative Content Centre (SAC3) Muka Taip Teks: Franklin Gothic Book Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Percetakan Mesbah Sdn. Bhd., No. 11, Jalan Tun Perak 6, Taman Tun Perak, 43200 Cheras, Selangor Darul Ehsan. Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. Jabatan Pendidikan Negeri Sabah. Universiti Pendidikan Sultan Idris. SMK Narinang Kota Belud. SMK Datuk Peter Mojuntin Penampang. PENGHARGAAN No. Siri Buku: 0072 KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA AWALAN copy.indd 5 5/14/17 1:59 PM SUANG iv vii-ix PASON PONOGULU PALAN PONGIA'AN SONTOUN AKTIVITI-AKTIVITI PAMBALAJARAN ABAD KO-21 POPOINTUTUN WATAK v-vi x 181-183 184 185-187 188 PANAASAN GLOSARI SANARAI RUJUKAN SKRIP AUDIO INDEKS 189-190 PISOKODUNGAN 1-18 UNIT 1 UNIT MANAMONG KOLIDASAN MAYA TINUNGKUSAN 19-36 2 UNIT KOOTURAN KOUBASANAN 37-54 3 UNIT 55-72 BURUON DI KIKOUNALAN 4 UNIT 73-90 OSOOSODU PANAU NGA OGUUGUMU TOKITO OM OILAAN 5 UNIT 91-108 WONSOYON I KOUBASANAN 6 POTUNGKUSO' TOILAAN SANDAD MONTOK KOGORISAN 109-126 UNIT 7 UNIT TOLUODO' KOPOSION NU 127-144 8 POBURUO' IMBURUON NU 145-162 UNIT 9 10 POGUN SABAH NOINTUTUNAN SOMPOMOGUNAN 163-180 UNIT iii AWALAN copy.indd 6 5/14/17 1:59 PM 109-126 127-144 163-180 ROSLIAH KITING KISUN TAMPULING CAROLINE L LOVEN PASON PONOGULU iv AWALAN copy.indd 7 5/14/17 1:59 PM PALAN PONGIA'AN SONTOUN KOILAAN KINOYONON POSORILI 1 NUM. TEMA UNIT / UHU 1 PISOKODUNGAN SK SP PETA POMUSARAHAN PAMBALAJARAN ABAD KO-21 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 1.4.1 (i-iv), 1.4.5, 1.5.3, 1.4.2, 1.5.4 2.1.1, 2.2.1, 2.1.1 (i) 3.2.1, 3.2.2, 3.2.3 4.2.2, 4.4.2 5.2.4 Peta Buih • Aanangan minsingilo • Komunikatif 6 WONSOYON I KOUBASANAN 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 1.3.1, 1.3.3 (i-iii), 1.5.4 (v), 1.4.6 2.2.2 (iii), 2.2.1 3.2.2 (iv), 3.3.2, 3.4.1 4.2.2 5.2.1 (ii), 5.2.3 (iv) Peta Pelbagai Alir • Momonsoi buruonon id tinimungan toi ko inovasi • Pambalajaran maya pamansayan projek KOLIDASAN 2 MANAMONG KOLIDASAN MAYA TINUNGKUSAN 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 1.2.2,1.2.3 (i-iii) 1.3.1 (i), 1.5.4, 1.4.2 2.1.2 (i-iii), 2.4.4 3.1.2, 3.2.4 (i-ii), 4.3.1, 4.4.2 5.1.1, 5.3.2 Peta Pokok • Obingupus • Pambalajaran Koperatif 2 1.1.2, 1.4.3 1.4.7 2.2.3, 2.3.1 3.3.3, 3.3.2, 3.2.4 (i), 3.2.4 (ii), 3.3.6 4.3.1, 4.3.2 4.4.3 5.2.2, 5.2.4 (i), 5.3.3 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 7 POTUNGKUSO TOILAAN SANDAD MONTOK KOGORISAN 3 SIVIK 3 KOOTURAN KOUBASANAN 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 1.2.5,1.4.3 2.1.3, 2.5.1 3.1.3, 3.2.2 (iv), 3.2.4 4.1.2, 4.1.3 5.2.2 (i-ii), 5.2.4 Peta Buih •Kiprinsip •Pambalajaran Aktif v AWALAN copy.indd 8 5/14/17 1:59 PM NUM. TEMA UNIT / UHU SK SP PETA POMUSARAHAN PAMBALAJARAN ABAD KO-21 SIVIK 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 1.3.1 (vi), 1.4.8 2.2.4, 2.3.4 3.2.2 (iii), 3.3.4, 3.4.3 4.3.2 5.2.2, 5.3.2 8 TOLUODO' KOPOSION NU Peta Pelbagai Alir Peta Bulatan Peta Titi •Patriotik •Pambalajaran maya ponolibambanan kobolingkaangan 1.4.1 (i-ii), 1.5.1 2.3.1, 2.4.1 3.2.2 (iv), 3.3.5 3.4.4 4.4.1 (ii) 5.2.3, 5.2.1 (i-ii) 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 9 POBURUO' IMBURUON NU •Momusorou •Pambalajaran maya kopongudiaan Peta Pelbagai Alir 3 KOILAAN KOUSINAN OM PONGINDOPUAN 4 BURUON DI KIKOUNALAN 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 1.3.1, 1.5.4, 1.2.5, 1.4.4, 2.2.1, 2.5.2 3.1.4, 3.2.4 (iv), 4.1.3, 5.1.2, 5.2.4 (iv) Peta Buih Berganda •Kikaabalan takawas id komunikasi •Pambalajaran maya ponolibambanan kobolingkaangan 4 5 OSOOSODU PANAU NGA OGUUGUMU TOKITO OM OILAAN 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 1.3.1 (iv), 1.3.2, 2.2.4, 2.4.2 3.2.3, 3.2.1, 3.3.1, 3.3.2, 3.3.4 4.4.2, 5.2.1, 5.2.3 5.2.4 Peta Pelbagai Alir •Kikataanan om kiimatu sondii •Konstruktif 10 POGUN SABAH NOINTUTUNAN SOMPOMOGUNAN 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 1.4.1 (i), (iv), 1.5.2 2.3.3, 2.4.2 3.2.2 (v), 3.3.5 3.4.5 4.4.1 5.2.3 (ii), 5.3.3 Peta Pelbagai Alir •Aanangan do minsingilo •Monginobos soosondii 5 GLOBAL vi AWALAN copy.indd 9 5/14/17 1:59 PM Mirikau o tangaanak id tinimungan. Onuan o tangaanak iso uhu. Mogisoosowoli o tangaanak monuat do idea. Momoguno tangaanak pen om karatas. Papabanta asil karaja. 1 Round Table Aktiviti ponginluuban soira aawi tangaanak mambasa om monoriuk (sosongulun/tinimungan). Mirikau o sosongulun tangaanak id tirikohonon di nokosodia om sumiliu ‘‘susukuon’’ toi ko' ‘‘abaal’’. ‘‘susukuon’’ toi ko' ‘‘abaal’’ diti manahak sisimbar montok toinsanan ponguhatan mantad tangaanak suai. 3 Hot Seat Onuan do mongingia' o tangaanak do uhu. Onuan tangaanak timpu do momusorou uhu di tinahak. Miilang idea miampai tambalut id kolimpupuson timpu. Miilang idea miampai toinsanan tangaanak id kalas. 2 Think-Pair-Share Suhuon tangaanak tumounda id tinimungan. Onuan tangaanak do uhu. Kawasa o tangaanak momonsoi karaja di tinahak miampai kreativiti sondii. Pabantaon asil karaja id dumbangan do kalas. 4 Popolombus Tudodoi/Sinding Papabanta tangaanak montok popokito asil naanu id kalas. Milo poindalanon miampai momoguno mogikaakawo kakamot om karaaralano. Momoguno kakamot ICT toi ko' suai kakamot. 5 Papabanta Asil Karaja Sondii 6 Role-Play Suhuon o tangaanak minsingkono tumanud watak. Onuon timpu tumounda. Suhuon tangaanak popolombus pinsingkanaan. AKTIVITI-AKTIVITI PAMBALAJARAN ABAD KO-21 7 Gallery Walk Posokoton asil karaja. Pokionuon songulun tanak id tinimungan manahak kotolinahasan asil karaja diolo. Kawasa tangaanak suai id tinimungan do mintong om monguhot asil karaja tinimungan suai. Aktiviti soira aawi ponoriukan. Posokoton do tangaanak asil karaja id limput do kalas mooi do okito tinimungan suai. Kawasa monuat komi o tinimungan suai. Posokoton asil karaja momoguno ‘‘stiker note’’. 8 Three Stray One Stay vii AWALAN copy.indd 10 5/14/17 1:59 PM Momoguno peta pomusarahan sabaagi kakamot pongunsub idea tangaanak, sabaagi kakamot momonsoi ponoriukan om pabantaon nogi id bontuk grafik. 9 Peta i-Think Pambalajaran maya ponolibambanan kobolingkangan. Monginobos soosondii. Pambalajaran maya ponginggumuan totoinaon. Stesen. Pambalajaran maya pamansayan projek. 10 Aktiviti Suai PETA TITI Proses momusorou: Analogi pironitan om mogihum do pounayan pironitan. as as PETA POKOK Proses momusorou: Monompipi ahal tumanud do isoiso uhu. PETA BULATAN Proses momusorou: Mogihum rati tumanud do kontek milo gunoon montok: Mongilo koilaan poinsandad. Piilangan pomusarahan. Pomolingkuman. PETA PELBAGAI ALIR Proses momusorou: Mogihum do pounayan om kotutukon. PETA BUIH Proses momusorou: Popotolinahas kokomoi do isoiso ahal miampai manahak pounayan. PETA ALIR Proses momusorou: Mongulud do laang, tumanud do taang toi ko' koluyungon. PETA BUIH BERGANDA Proses momusorou: Mogihum do pisuayan toi ko' piagalan. Haro pironitan do diagram kod warana venn. PETA DAKAP Proses momusorou: Pironitan do toinsanan, soboogian om raan. viii AWALAN copy.indd 11 5/14/17 1:59 PM B. Ikon Montok Penyendal Buuk nopo diti nga momoguno do ikon miagal id siriba: A. Ikon Montok Kabaalan Boros MOKINONGOU OM MOBOROS Moniis kasantaban do mokinongou, rati om monginonong di norongou. Kaanu nogi o kabaalan diti moniis kasantaban do tanganak do mikomunikasi. MONUAT Popohimagon kasantaban do monuat toilaan, pomusarahan om kalantasan sondii. PURALAN BOROS Monuduk kapamansayan ayat om kopomogunoon puralan boros di kotunud. MAMBASA Popohimagon kabaalan do mambasa miampai roiton, loyuk om kalantasan di kosudong. Popohimagon kasantaban do mangarati, popolombus om monginonong do boros di kohiok. KOLUMISON BOROS Popoilo woyo toluud i manahak ponontudukan. QR Code. Mongunsub tangaanak momusorou do okreatif om okritis. Manahak koilaan kokomoi teknologi koilaan om komunikasi. Manahak kotolinahasan kokomoi isoiso boros, frasa, puralan boros om konsep. Popoilo koilaan kawawagu. Nuut. Pomoinan boros. Popoilo numbur do standard pambalajaran. Ponuhuan papapanau do aktiviti. Popoilo kopomogunaan do CD montok popoindalan do pogia'an om pambalajaran. Boros diwato. Ponoriukan. Kopomogunoon om Kotolinahasan do Ikon: ix AWALAN copy.indd 12 5/14/17 1:59 PM POPOINTUTUN WATAK x AWALAN copy.indd 13 5/14/17 1:59 PM PISOKODUNGAN 1 Id unit diti minsingilo tokou do: Popolombus boros kituni do vokal tanaru om toniba. Popolombus boros miampai loyuk di kosudong. Mambasa mogikaakawo teks. Momonsoi mogikaakawo ayat. Unit 1 unit 1 NSK.indd 1 5/13/17 12:42 PM MOKINONGOU OM MOBOROS 2 Nulu Nabalu nopo nga nulu bobos takawas id Malaysia. Kinawas nopo do nulu diti nga 4095 meter mantad rahat. 1.4.1 (i-iv) T E M A 1 A. Intangai om pogibaabarasai. Mogibooboros montok manahak idea kokomoi nunu i nokito: (i) tema (ii) uhu (iii) tonsi (iv) isu. i. Poilango' pomusarahan nu kokomoi do gambar id siriba. ii. Nunu woyo toluud okito nu id gambar? iii. Poingkuro tokou mamagayat tutuumombului rumikot mooi podtuongis id Nulu Nabalu? unit 1 NSK.indd 2 5/13/17 12:42 PM Gombui Rokot Sarawi Tuntul 3 Intutunai kawo sada id bawang Lumpis T E M A 1 Turongou Sinsilog Bombon roitan nogi do tagal. Sanganu nopo do bombon nga koinsanai tulun poingion sandad id iso toi ko' piipiro kampung. Kopohimaganan do bombon mositi maya piupakatan. Id piupakatan dii, uludon o piipiro kooturan. Wookon nopo do kooturan nga au asaga mongoi paganu sada id kinoyonon dii gisom orikot timpu di nakatantu. Nung au tumanud do kooturan dii nga ontokon do sogit. Soira orikot timpu kopongonuan suang do bombon, poiloon no ngawi o tulun di pointanud do bombon dii. Oinsanan mogigion id suang kampung toi ko' i poingion id watas do suai nga muli kampung ontok kopongonuan do suang bombon dii. Pogiuhupan do mamagamit o sada om pogiduo-duoon no kumaa toinsanan. Koubasanan do pohoroon iti ontok timpu poimbida miagal ko maso magadau di anaru. Kapanahak do kounalan iti bombon montok kopomogompian suang do bawang tu amu ougar om osimbayan i sada do sumakag. Kopongonuan do sada nga amu momoguno do tubo, i kapatai do sada. Ontok do manganu, sompipion i sada di nopongo. Iri nopo tongokoro nga poiduon kaagu. Suai ko' ii, kaanu nogi iti do popoulud tulun mogiigion maya do piuhupan om piupakatan. Agayo kalansanan do kotilombus no daa iti bombon mooi do au opunso suang do bawang. Kapanahak iti do kosiwatan kumaa sakag tinaru tumungkus do koubasanan di tosonong. B. Kinongoho' booboroson kokomoi do bombon. 1.4.5 Tongkuyu Manahang koilaan mantad bahan di norongou toi ko' nokito. unit 1 NSK.indd 3 5/13/17 12:42 PM U N I T 1 Poingkuro o bombon kaanu popiulud do tulun id kampung dii? Nunu …? Isai …? Soira timpu kopongonuan suang do bombon? Nunu komoyon do bombon? Bombon nopo nga … Koinsanan tulun poingion sandad id iso toi ko' piipiro kampung. Ontok… Kopomogompi iti suang do bawang. 4 … 1.5.3 T E M A 1 C. Polombuso' om gonopo' pibarasan id siriba tumanud do booboroson kokomoi do bombon. Momili loyuk kobooboros di kotunud montok popolombus do isoiso ahal. unit 1 NSK.indd 4 5/13/17 12:42 PM 1. Roito' nunu okito nu id gambar. 2. Nunu kounalan do momutanom? 3. Poingkuro popoingkawas do asil pomutanaman? 4. Suato' ralan papataran do asil pomutanaman di lobi poingmaamaha. 5 1.4.2 T E M A 1 T E M A 1 TAAKANON MANTAD WAGAS OM KASANG TAAKANON DO NOLOPOT OM ID TIN POMUTANAMAN HIDROPONIK RABUK RUSAP KINOTUAN D. Pibarasai i norongou nu mantad do audio. 1 2 3 6 5 4 Mogibooboros montok mongulud koilaan di nokito. unit 1 NSK.indd 5 5/13/17 12:42 PM Ruputan Aktiviti Kotinanan Guugumompi Sandad Posorili Sikul Takawas Nunuk Ragang. KOTINANAN GUUGUMOMPI SANDAD POSORILI 1. Dr. Peter Adrian 2. Gundohing Henry Idang 3. Zandi Rohaini Suhaimi Ponorikohon Timbang Ponorikohon Monuunurat Mongigit Tusin Puru Kotinanan: 1. Bobolyan Prisli 2. Chi Ling Wee 3. Siti Umairah Wahid 4. Alyanak Osman 5. Alawah Pitrus Nakalantoi do: 1. Gaa Bontugan Sandad Posorili Pogun Malaysia miampai nakaramit do RM3000.OO, tropi, vest BONTUGAN WOYO POSORILI om sijil. 2. Limbou koiso Piboian Fotografi. 3. Limbou koiso id Piboi'an Inovasi Nayatan Kebangsaan. 4. Limbou koduo id Piboi'an Monurat Esei kopihondot do Tadau Meteorologi Sompomogunan. 5. Limbou koiso id Piboi'an Natad Sikul Olidang Nayatan Pogun. : Lynumis Sitibon : Bambyrn Toni : Raynokian Jimis : Shumundu Anthony 6 1.5.4 T E M A 1 RUPUTAN KOTINANAN SANDAD POSORILI Abaabayan 1. Popokito karaaralano momonsoi bunga mantad kakamot di noguno no. 2. Bengkel monombir juli mantad rasuk di niada. 3. Piboi'an momonsoi kulit buuk di okreatif. 4. Piboi'an sumayau kitema do waya posorili. 5. Kotombuluyan Toilaan id Ekspo Sains. 6. Minampai id Program 1 Malaysia Otomou, 1 Malaysia Olidang id Walai Tionon Tenom. 7. Ceramah Kapamansayan Replika Korita. 8. Piboi'an Fotografi kokomoi do waya posorili. 9. Minomonsoi do Poster. Mongingia' Momuruan E. Pabantao' ruputan. Popolombus do ruputan. unit 1 NSK.indd 6 5/13/17 12:42 PM Ralan Mongumolig do Bawang 7 Sumusuhut, ralan popotilombus pomogompian kolidangan do bawang nopo nga amu managad do puun i poinsuni id piras om tudan do bawang. Laang diti kotingolig do tana mantad do tumuhan. Tana di notuhan okon nopo ko karaag do kolumison sandad posorili nga koromos nogi do bawang. Suai ko' mantad dilo, puru porinta om momoomogompi sandad posorili minog do popogirot kopio di kooturan mongumolig kolidangan do bawang. Isai-isai nopo i sinongkataaman do rinomos om bahan toksik, milo onuan do danda om tolungkuon. Oponsol iti montok momorologo do tulun di aiso tonggungan om mangantob nogi koimaan papataam do rinomos id kinoyonan di aiso kasagaan. Laang diti nga koponguhup nogi mongumolig do bawang mantad ososomu om orumbak. Id kolimpupuson, oponsol kopio do haro pisokodungan do tulun ginumuan, puru momogompi sandad posorili, mongiigindapu om suusuai po mooi do kogirot om atanud kopio daa o kempen pongumoligan do bawang diti. Kopomogompian kolidangan do bawang okon nopo ko kaanu moningolig do mamaamasi id suang bawang nga kapanahak nogi waya tosonong kumaa toinsanan. Miagal di boros do tingoligai pogulu i do adalaan orumbak. 2.1.1 2.2.1 T E M A 1 RUPUTAN KOTINANAN SANDAD POSORILI MAMBASA A. Intutunai idea toponsol, idea ponokodung om ayat pomogirot. Minsingumbal popolombus tuni vokol tanaru om toniba. Momili tonsi id teks montok momogonop toilaan. Bawang di noumolig nopo nga bawang di olidang om notingolig nogi o mamaamasi i poingion id suang do bawang. Kokiikitanan do bawang dii, oniniting, aiso rinomos om bahan toksik i kopomorumbak kolidangan do waig. Haro piipiro ralan i milo tokou tonudon mooi do koinsodu mantad kobolingkaangan om korumbakan do bawang id timpu dumontol. Ralan kopogulu nopo nga, popoindalan do kempen mongumolig do bawang. Kempen diti milo poindalanon maya radio, televisyen om media cetak. Oponsol kopio do haro kopurimanan do oupus om kitongungan moningolig do bawang tu rinomos om bahan toksik kopomorumbak do ekosistem mamaamasi id bawang. Suai ko' ii, kososomu nogi iti do toud waig i gunoon do tulun ginumuan id koposion do monikid tadau. unit 1 NSK.indd 7 5/13/17 12:42 PM Peter Clarence, Lorong 3, Walai No 63, Taman Wiranabalu, 89257 Tamparuli, Sabah. Gundohing, Ruputan Kokomoi Talun-alun di Okikip id Taman Wiranabalu, Tamparuli Tumanud do ahal id sawat, yoho mobi do mogiigion id watas Tamparuli, poporuput kokomoi kobolingkaangan do talun-alun di noindamaan kokikip id kinoyonon diti timpu baino. 2. Kobolingkaangan diti mantad do karaja popoingkawas komogoton do talun-alun id kinoyonon nokomoi. Karaja monginsonong dii nokotimpuun mantad po di piipiro tulan nakatalib. Nosubuanan iti do koyuuyuon talun-alun tu ralan di duo mihuyud nosiliu do sonrulud. Suai ko' ii, talun-alun di au nataar kohimpogong kurita do mamanau tu miagal di tuntul sumalakoi do pampang. Kobolingkaangan diti lobi orumot ontok do rumasam tu alampayan do waig om oburutak i talun-alun. 3. Pinapaharo o Puru Tinimungan Mogiigion id kinoyonon diti do pitimbungakan ontok minggu nakatalib. Id pitimbungakan dii, nosombulu pinipakatan dahai poposogu kumaa koupisan watas do piipiro ralan montok monolibamban do kobolingkaangan diti. Koiso nopo nga, pokisikapan do momongo koinsanai karaja monginsonong do talun-alun. Koduo, taaron i talun-alun mooi do osikap kapaapanaho do korita om amu oburutak ontok do rumasam. 4. Agayo kalansanan dahai kumaa upisor watas do kaanu monguhup monolibamban kobolingkaangan diti do osiisikap. Alapon nogi dahai do mongoi kakap id kinoyonon diti mooi do kokito sondii kobolingkaangan dii. Pounsikou. Yoho i papanau do karaja, (PETER CLARENCE) Mobi do Mogiigion, Taman Wiranabalu, Tamparuli. Surat rasmi nopo nga karatas i kisuang do kabar toi ko' ahal pointantu i pootodon montok poposunud, poporuput toi ko' mokianu kouhupan mantad koupisan om institusi. Monurat do surat rasmi milo do songulun toi ko' montok mongobi do iso tinimungan om pokirimon kumaa di hontolon. Paatadan do surat rasmi milo montok songulun, koupisan, kotinanan, institusi om suusuai po. 8 2.1.1 (i) T E M A 1 Upisor Watas, Majlis Watas Tuaran, Kaban Surat 50, 89250 Tuaran, Sabah. 22 GUMAS 20 Peter B. Basao' teks id siriba miampai pomoroitan tuni vokal tanaru di kosudong. Minsingumbal popolombus tuni: (i) vokal tanaru. unit 1 NSK.indd 8 5/13/17 12:42 PM 1. Nunu ngawi kobolingkaangan soira okikip o talun-alun? 2. Posuato' komoyon do poinukadan miagal tuntul sumalakoi do pampang. 3. Pasanarayo' ralan monolibamban kobolingkaangan tumanud do teks. 4. Potolinahaso' kowoowoyoon di kosudong do wonsoyon nu soira kotoguang do ahal miagal diti. 5. Patayado' sogu nu kumaa momomoguno ngawi do talun-alun. Tuni Vokal Tanaru Tuni vokal tanaru nopo nga kopihuyud duo toi ko' lobi o vokal id isoiso boros. Poomitanan: maan, piipiro, poo, tuuduud. 9 T E M A 1 C. Simbaro' pongudian id siriba. D. Ihumo' boros momoguno vokal tanaru mantad id teks. Vokal tanaru mantad id teks Kobolingkaangan 2.2.1 Momili tonsi id teks montok momogonop toilaan. unit 1 NSK.indd 9 5/13/17 12:42 PM 10 Jasinta Skype 12.30 12.31 12.33 12.34 12.36 Boni Wong 12.45 12.50 12.52 12.47 12.55 MONUAT 3.2.1 T E M A 1 Kopisanangan. Pogulu po om mongunsikou oku do kinalantayan nu sabaagi do bontugan susumikul Sabah di toun nakatalib. Poingkuro topurimanan nu soira do nopili sabaagi bontugan susumikul Sabah? Milo ko poposusui kokomoi paganakan nu? Poingkuro kinoimpuunon do sinikulan nu? Kopisanangan nogi. Pounsikou. Oondos ginawo ku om mongunsikou oku kopio kumaa Minamangun do tingadan diti. Miagal do amu oku otumbayaan soira tinolipaunan oku om naalap rumikot id kopotunuyan do gaa diti ontok do kapanaandakan Tadau Mongingia' id Longkod Balajaran Sabah. Kopuriman oku miagal do kinoinggoritan ku nakapanahak do asil di timan-imanon ku. Mantad oku paganakan di haro no pibagal-bagal. Tama ku papapanau do lori om tina ku nopo nga mononombir. Tanak oku kotuahan mantad onom tulun mogiobpinai. Sabaagi do tanak kotuahan, pointantu no do kitonggungan oku popokito poomitanan di tosonong kumaa tongotadi ku. Tuminimpuun oku id tadika do gereja St. Theresa Tuaran om noputan id SK Rangalau Kiulu, nakalantoi oku 5A id UPSR. Nokotorimo oku pangalapan do sumikul id SM Sains Kota Kinabalu. Nakaanu oku 7A id PT3 om 11A+ id SPM. A. Intigasai pibarasan id siriba momoguno 50 gisom 70 patod boros. Momoguno format ponuatan di kosudong montok popolombus do isoiso koilaan. unit 1 NSK.indd 10 5/13/17 12:42 PM 01.18 01.22 01.26 01.30 01.01 01.05 01.10 01.12 01.16 11 12.56 T E M A 1 Norongou ku do okon nopo ko osonong kinalantayan nu id balajaran nga id kokurikulum nogi. Poingkuro ko monoina timpu nu? Isai kopio kounsub dika gisom nakalantoi do gaa diti? Nunu o iman-imanon nu id timpu dumontol? Ontok timpu oliwang, nunu abaabayan do korohian nu? Id kolimpupuson, mongunsikou oku do kinalantayan nu di osonong kopio. Sumokodung oku dika id sambayang mooi do osoosogit ko no daa kasari om agampot no daa iman-imanon nu. Alansan oku toriirimo nu osorou i poinukadan “soira ko mintong rombituon id tawan, kada lihuai sakot di poingulok nu”. Pounsikou timpu di pinotobilang nu montok ponurubungan diti. Boros ka di tama ku, masi nopo nga omitanan i tulun taparu do mindahu tu momobog do bolobou kosuabon om mongonggom ninipot do muli ka. Komoyon do momonsoi nopo karaja nga timpuunan do kosuabon om gisom do asadapan. Ingkaa oku no sumikul tu balajar oku do kosuabon, wonsoyon ku karaja sikul do dongkogulian. Soira do sodopon mongoi oku tanud do kokurikulum. Oputan ku do monoguli balajaran ontok dongotuong. Nung haro pialaan id sikul toi ko' id labus nga mongoi oku nogi tanud. Otopot nopo kopio nga ogumu kounsub doho diti. Koduo-duo molohing ku no kopio toriirimo manahak pongunsuban do mingoos id sinikulan. Ingkaa nogi mongingia' ngawi om tambalut ku id sikul, id piromuton maya do Facebook, Blog om Whatsapps. Nokotorimo oku do biasiswa Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA) mongoput sinikulan id Banglore, India id gana do pongusapan. Agayo kounsikahan ku do biasiswa diti tu koponitiu do ralan ku gumampot do iman-imanon ku sumiliu dokutur insan tadau. Orohian oku mogonsok taakanon koubasanan miagal do takano rinukut-rukut. Takano nopo diti nga rinukut mantad turu kawo wagas. Soira do onsokon, ralatan do layo, pinara piasau, sogumau om suusuai po i kapanahak do kolidasan tinan. Miagal nogi id dika. unit 1 NSK.indd 11 5/13/17 12:42 PM Ponuat do roisol kiuhu “Sokodung Molohing Pongunsub do Kalantayan Tosonong kumaa Tanganak id Sikul”. Intangai poomitanan do ponuatan roisol id bolikan 56. Ponogulu Pounsikou kumaa momuruan do abaabayan diti. Sokodung do molohing pongunsub do kalantayan tosonong tanganak id sikul o uhu do roisol ku tadau baino. Pogulu po om potolinahason ku komoyon do uhu diti. Sokodung kirati do ponguhupan. Molohing nopo nga kirati do ... Tonsi 1 Sokodung do molohing id gana kurikulum okito mantad ponguhupan diolo momogonop do kakamot di gunoon tokou id sikul. Kakamot dilo kaampai no buuk, ... Tonsi 2 Id gana do kokurikulum okito sokodung molohing maya do ponguhupan diolo manahak do kasagaan tumanud do abaabayan di kironit do pambalajaran. Abaabayan dii pohoroon id sikul toi ko' id labus. Mantad do kasagaan do molohing ... Tonsi 3 Oilaan tokou do gana sosial nga oponsol nogi montok songulun susumikul. Sokodung do molohing id gana diti okito .... Tonsi 4 Sokodung do molohing popotounda do koumatan id sikul ... Kolimpupuson Mantad do tonsi roisol di nokolombus ku, okito koponsolon do sokodung molohing sabaagi pongunsub do kalantayan tosonong kumaa susumikul ngawi. Sokodung diti nokointalang do kopogowit kalantayan miagal di poinukadan ... 12 3.2.2 T E M A 1 B. Monuat Roisol. Popolombus koilaan maya ponuatan roisol. unit 1 NSK.indd 12 5/13/17 12:42 PM 13 3.2.3 T E M A 1 C. Imurio' gambar id siriba. Suato' woyo toluud di kosudong. D. Ponuat karangan mantad do gambar id sawat momoguno piipiro pangaan. Momonsoi ponuatan id piipiro pangaan. unit 1 NSK.indd 13 5/13/17 12:42 PM Sundait mantad boros: Sunudai + karait = Sundait Oniba watang-watang Noompus do kodop Oluso ku po rasuk ku Tintod ku lumibung Polikayo ku nundari Siponpod do rolian KOLUMISON BOROS Taya to dia adi Muli walai sinimpurugu Malik kongkod sinimparakat Inda ka dahai yo Sigar nga impuluan Lapap nga tantabon Tua parai } } } Poulian ii tua parai hiri sulap Rahami do tagadon nodi mongihang Watu lumiwid Roito' Kotolinahasan Sisimbar Maha nogi osonong pamanahon om amu kapanau. I nogi taraat pamanahon alampas oo laang om osiau. Ralan tosonong nopo nga ii tapatau. Ralan taraat nopo nga ii otidong. Osonong ii watu lumiwid do hiri totidong. 14 Sundait nopo nga iso koubasanan om kawo do koborosuratan id tinaru Kadazandusun. Boros sundait naanu mantad boros sunudai om karait. Komoyon nopo do sunudai mokisunud do sundait toi ko' popolombus do sundait. Karait nopo nga kosimbar di sundait toi ko' karati komoyon di sundait. Nosiliu do iso putul boros do sundait. Sundait Rati Mogibooboros kokomoi fungsi koubasanan tinaru montok timpu baino. 4.2.2 T E M A 1 A. Nunu o sundait? unit 1 NSK.indd 14 5/13/17 12:42 PM Sangadau managad om amu i orongou lopok Kokoton om sumuli Duo no miobpinai nga sopisunggu-sunggu tawan Oruol no otinsuk om amu i okito Pilion nogi molohing om adaan nogi i sumandak Maha nogi di tomulok po om amu mamadak, maha nogi kolohing om akapal tomod badak Okito i doungadau om manud-tanud kasari soira totuong iduanan ko Sompurok no nga amu milo tolonon Aatul o tangkayau Tolu no miobpinai, mogiguugusa kasari, amu nopo kopikosup Tumuhun om momirumun Kidila timpurulu Oloyo minsiriba nga osikap tomod minsawat Watu o takanon nga kayu i o walai Turu do mogiadi-adi nga songulun no aragang tobuk Sumuni palad Tinan nu id siriba, roo nu id sawat 15 Papabanta do koilaan di notimung miampai momoguno ICT. 4.4.2 T E M A 1 Sumuang nga sumisip, sumoliwan nga sumisip A. Nunu o sundait? B. Roito' sundait id siriba. C. Pogihum do sundait id buuk, Internet toi ko' mantad komolohingan. Uludo' om pabantao' id kalas. unit 1 NSK.indd 15 5/13/17 12:42 PM Poomitanan: Boros ula woyo nopo nga boros di manahak rati do kouyuuyuo montok popotolinahas do boros ngaran. Sumandak do olumis Boros ula woyo Nokoluyud ilo bawang soira nokosondot rasam do asapou. Olidas tinan nung ogorot do minguyat. PURALAN BOROS Boros ngaran Olidang Walai Walai Walai 16 4.4.2 T E M A 1 A. Boros Ula. B. Gonopo' boros ngaran id siriba momoguno boros ula di kosudong momoguno do media ICT. Olumis Papabanta do koilaan miampai momoguno do media ICT. unit 1 NSK.indd 16 5/13/17 12:42 PM Poomitanan: Okilong Opodos Otulid Anaru Olunau Orumpad watu suduon Orumpad ilo watu hilo natad do sikul. Uludon no ilo suduon hilo balaan mooi do amu orumpad kokitanan. Poomitanan: Boros ngaran: Laptop Boros ula: Orimpot Ayat toomod: Binolian oku di tina ku do laptop di orimpot tu osonong oku mongigit hombo nopo ngoyon. 17 5.2.4 T E M A 1 C. Onuai do boros ngaran tikid boros ula id siriba. Pomonsoi mogikaakawo ayat di kosudong. D. Ponuat do piipiro boros ngaran om onuai do boros ula. Pomonsoi do ayat toomod momoguno tikid boros ngaran dii. Momonsoi mogikaakawo ayat toomod. unit 1 NSK.indd 17 5/13/17 12:42 PM Sisipai putul boros gisom osiliu boros di kirati. K P I I I I N N N N N G G G G G P P P P A P I N G T U U U U U A G U N G L P P P P P O O O O O O P O N G POMOINAN BOROS 18 G G G G G N N N N N N N N N N G G G G G G G G G G T E M A 1 I unit 1 NSK.indd 18 5/13/17 12:42 PM MANAMONG KOLIDASAN MAYA TINUNGKUSAN 19 Id unit diti, minsingilo tokou do: Kasatalan pomoroitan boros guas om boros nosugkuan. Popolombus boros di mogisuusuai loyuk. Mongulud suang teks maya peta pokok. Popoindalan ponorubungan. Papabanta asil ponorubungan momoguno ICT. Unit 2 unit 2 NSK copy.indd 1 5/13/17 12:27 PM Boros Guas om Titik Kasatalan Pomoroitan Boros Guas om Titik Kasatalan Pomoroitan Boros Nosugkuan om Titik Kasatalan Pomoroitan Boros Nosugkuan om Titik Kasatalan Pomoroitan Sogit [sogit] Roliu [roliu] [sogiton] [orolihan] [ponogit] [poporoliu] [sinogitan] [modroliu] [nosogitan] [osogitan] [koroliu] [nokosogit] [obinrolihan] [mokisogit] [norolihan] [pinosogit] [nokoroliu] sogiton pinosogit mokisogit nokosogit ponogit sinogitan nosogitan osogitan orolihan nokoroliu norolihan obinrolihan poporoliu modroliu koroliu A. Pokinongoho' om roito' boros dilo tumanud titik kasatalan di kotunud. 1.2.2 MOKINONGOU OM MOBOROS Boros Guas Boros guas nointutunan nogi do boros mintootoiso. Boros diti au nosugkuan om aiso pongohulitan. Boros Nosugku Boros di owonsoi mantad iso boros guas om osugkuan do boros ponugku. 20 liza sogit sogiton Mikat T E M A 2 • • • Momoguno titik kasatalan. unit 2 NSK copy.indd 2 5/13/17 12:27 PM Yoho nopo nga tompukaau-kaau. Haro onom o gakod ku. Poingion oku hilo id bawang nga soira kumaau kosoibau oku do waig. Koubasanan ku nopo do mingkaau nga id disan-disan do liwogu, palu-palu om id kinoyonon waig di au ologod. Ontok timpu-timpu pointantu, haro tulun mooi poniud dahai tu otumbayaan yolo do koubat yahai. Yahai nopo nga olonsi kosingudan soira do opisos o tinan. Mantad dii, kaanu kaka mananus linasu tanak di lumasu om ponorimpuk nogi do ulayan. Tinan dahai di nopisos, tingkolosuan do waig di kogogoolok, soira do asangalan om poinuman nogi di tanak do lumasu. Id gana pomoinan 21 Id walai odoropi onsok odop ulud kisas modsu kaau hubang kokog asak tangkus tandang lisok simbul gayat Id bawang Likud do tompukaau-kaau Kangkab do tompukaau-kaau 1.2.3 (i-ii) T E M A 2 Onuai do piipiro kawo boros ponugku o tikid boros guas id siriba om tandaai titik kasatalan pomoroitan di kosudong. Basao' teks id siriba. Pomili do 10 boros mantad teks dilo om onuai kasatalan pomoroitan. B. C. Minsingumbal momoguno titik kasatalan di kotunud montok boros: (i) Guas (ii) Nosugkuan. unit 2 NSK copy.indd 3 5/13/17 12:27 PM Mogodu Mokianu Monuhu 1. Suang no, nga mandad po olohou numbur nu do rumuba dokutur. 2. Maai no akano ino takano nu, kosogit moti ilo panganas. 3. Kaino mooi pokinongou do cerama kolidasan hilo id dewan. 4. Uhupai oku popotapil diti bungoliu hiti longon ku tu nosiduol. 5. Bagal no do modop, aadau no. 6. Kada kou ongoi pimpodsu hilo id bawang maso do alasu tomod o tadau. F. Pomonsoi ayat ponuhuan di kosudong montok gambar id siriba. E. Pinsingkanaai om intutunai nunu kawo boros ponuhuan tikid ayat id siriba. 1.3.1 (i) Kawo Boros Ponuhuan ● suang no ● maai no ● akan no ● ongoi no ● soliwan ● pogidu ● uhupai ● ngoyo ● kanou ● onuo ● igitai ● oito ● alansan ● kada ● ula ● bagal ● tingkod ● au tagal ● au minog onuo doho igitai doho tingkod 22 Boros ponuhuan nopo nga oguno soira monuhu, mokianu toi ko' mogodu. Poomitanan: Ongoi no akan. Au tagal do minhombo. T E M A 2 D. Mongintutun kawo boros ponuhuan. Momungaran loyuk kobooboroso di norongou mantad teks: (i) Ponuhuan. unit 2 NSK copy.indd 4 5/13/17 12:27 PM Bungkalan ku songinan diti lugus nu, ka odu. Om. Rulan-rulanon ku i. Amu po odu. Haro norongou ku do nung minwaliu tirikohonon maso makan nga kasawo kaka di nokolohing no. Oo, iri pama pounayan do pogoduhan dii odu. Ilo takano nga, haro i gia sunduan koi odu. Opurimanan ku, tikid di pogoduhan, haro ngaawi pounayan di osonong kopio, koi odu. Pokinongoho' teks maya audio om oputai minsingkono teks pibarasan id siriba. 1.5.4 Bungkalai nopo. Intaantaan do ohombian o tunturu nu. Iri no kosoruan poboroson do komolohingan. Pogoduhan do minwaliu maso makan dii nopo nga mada nogi daa do ogumu komumu toi ko' ongosaug o takano. Nung orubat o takano nga mogihad moti kaka i Huminodun om korikot nondo korutumon tu mogulampai luyud. Otopot oyo. Pogoduhan dii, manahak ponontudukan kumaa dati do amu daa momirubat om popologos do taakanon tu pininggaasan moti gia do mogihum o kaakan-akanon. Iri moti kopio pounayan dii. Soira do haro taakanon di norubat om au naakan nga, minog moboros do “kada no lumogos, guli kou no tooun” kaka. O, no. Monguhup ngawi popoundar koposion tokou ii. Kaino, moginggat- ginggat po oyo. 23 Nokoilo ko no di pogoduhan do popomumu taakanon maso makan, oyo? T E M A 2 G. Popolombus pibarasan. unit 2 NSK copy.indd 5 5/13/17 12:27 PM i. Tangaanak sikul popoboros pogoduhan do suai i norongou diolo mantad komolohingan. ii. Basao' poomitanan pogoduhan id siriba. Panahak do pounayan nokuro tu nosiliu pogoduhan ilo. Tumudu' do taakanon di pinosurung, sundung do au louson toi ko' au mangakan mooi do au oima-ima. H. Pibarasai. Ayahan oku po ti aka, tudu' bangat. Pangakan po diti tontolu rinagang di Bagang. 24 1.4.2 Pogihum koilaan kokomoi pogoduhan miampai monorubung molohing nu sondii toi ko' komolohingan id kinoyonon nu. Tumanud pomusarahan nu, nokuro tu minomonsoi o komolohingan di pogulu do pogoduhan miagal dilo? Apatut nangku do potindohoyon tokou ilo pogoduhan id koposion tokou id timpu baino? Onuai pounayan. J. Patayado' o asil ponoriukan maya gallery walk. I. Ponoriukan i. ii. T E M A 2 Mogibooboros montok mongulud koilaan di norongou toi ko' nokito. unit 2 NSK copy.indd 6 5/13/17 12:27 PM Junika om: Jailah Odu Dungkim: Junika: Odu Dungkim: Jailah: Odu Dungkim: Junika: Jailah: Odu Dungkim: Jailah: Junika: 2.1.2 (i-iii) 25 Hiiti oku dompuran. Suang kou no oyo. Atukoi, koubat pama ilo roun do lampun, odu! Nunu ngawi oubatan do lampun, odu? Rusap ngawi moti iti, oyo. Oguumu o kogunoon do roun lampun. Milo i kaka pomolingos oruol tatalanan, sadaanon, lumasu, diabetis, toruol tundu-undu, pagantob toruol bato om milo nogi kaka ponginggumu gatas montok tina di poposusu tanak. Adada, osonong pama monginum do waig roun lampun! Poingkuukuro di monoodo dilo roun lampun, odu? Odu! Odu! Hinonggo ko? Mooi da yahai ponongkoduo. Hiiti oku dompuran. Suang kou no oyo. (Suang no i Junika om i Jailah hiri walai di odu). Nunu maan nu odu? Haro iti tindalam mantad di tina tahakon dia. (Poiliho no di Junika i tindalam id sakai do mija di odu). Pounsikou oyo. Aiso i bo maan diti, mongorib-ngorib oku do roun lampun. Ponguro nu dino roun lampun odu? Araat-raat topurimanan ku ti oyo. Ongoruol-ruol ngawi langaban ku. Minongoi oku da pongihang do hilo domulok konihab, nobinat no matuu tinan do molohing. Monginum-nginum po daa do tinungu waig roun lampun, om ogoris-goris topurimanan. Odu! Odu! Hinonggo ko? T E M A 2 A. Basao' teks id siriba tumanud loyuk di kosudong. Minsingumbal popolombus ayat tumanud loyuk di kotunud montok: (i) Ayat toomod (ii) Ayat pongudio (iii) Ayat kotigagan. MAMBASA unit 2 NSK copy.indd 7 5/13/17 12:27 PM Odu Dungkim: Junika: Odu Dungkim: Junika om Jailah: Jailah: Odu Dungkim: Junika: Odu Dungkim: Montok nopo do mantamong toomod do kolidasan om ginoris, nga monginum nopo insan sangadau pogulu i do modop. Nga nung tulun di nakakandai toruol miagal toruol bato, milo monginum limo gisom onom galas sangadau. Maso do mimpuun nogi monginum do waig roun lampun, kada potigawai monginum gisom onom galas sangadau, uyaton i mantad duo toi ko' tolu galas. Ooo…, miagal dii. Tubat ngawi pama gia ilo suusumuni id posorili diti. Om, tubat ngawi moti ilo. Ilo sakot-sakot do tongolonsi nga haro ngawi toubatan. Nga minog i kasari do mooi tokou hilo walai pongusapan soira do haro toruol, mooi do oporisa kopio nunu o toruol tokou. Ilo nopo nga sabaagi do pomoruhang nopo. Otopot kopio odu! Nokosogit no dii ilo waig lampun nu odu, inumo no. (Ukabai no di odu tokop di galas om tiimai no dau). Olinahas bo koinuman diti, haro no o oporot-porot tokuri. Muli po nondo yahai odu, sumodop no dii. Ba, pounsikou dilo tindalam di tina dikoyu. Intang-intangan do mamanau. Odu Dungkim: Jailah: Odu Dungkim: Junika: Odu Dungkim: Jailah: Au i apangkal do monoodo diti. Mooi nopo panganu di roun lampun di osuhatan kotuo. Roun dii maan posidango solinaid tolu toi ko' apat tadau. Roun di nolotu, posuangon do id ginorowong mooi do au sumagub. Roun di nokoring, au milo do poloidon tomod tu tumanus doti tubat dau. Piro no linaid do milo poopion ilo roun, odu? Kiikiro sombulan toi ko' au katalib 40 tadau. Oo, haro nangku kooturan do monginum diti roun lampun, odu? Om, minog kasari i do oturon ponginum. Montok nopo kogorisan tinan, mongorib do tolu kaping roun lampun di nokoring om posuangon id galas. Tunguhon do waig di kogogoolok gisom orotop. Andadon gisom kosogit om inumon nogi. Pogulu po do oribon i roun, ougan po mooi do oidu rinomos. Impiro monginum dilo waig lampun do sangadau, odu? B. Simbaro' poguhatan id siriba tumanud teks id sawat. 1. Nunu rati boros nobinat id suang do teks? 2. Nokuro tu monginum i odu do tinungu waig lampun? 3. Nunu ngawi kounalan monginum do tinungu waig lampun? 4. Suato' woyo toluud di minog do pokitonon soira mooi ponongkoduo? Nokuro? 5. Mantad pomusarahan nu, poingkuro ralan popointutun kopomogunoon rusap om tolonsi kumaa do sukod wagu? Olidas o tinan olidas o pomusarahan 26 T E M A 2 unit 2 NSK copy.indd 8 5/13/17 12:27 PM C. Potolinahaso' o mesej id suang teks momoguno peta minda. Kounalan do lampun Pomolingos toruol 2.4.4 Karaaralano monoodo rusap lampun 27 Tua lampun Roun lampun T E M A 2 Momoguno bahan grafik montok poposunud kawagu mesej mantad teks pambasaan. unit 2 NSK copy.indd 9 5/13/17 12:27 PM A. Kawo ayat. Kawo Ayat Gunoon o ayat montok mongudio isoiso ahal. Abaagi do duo kawo ayat pongudio. Boros kotigagan gunoon soira kotigog, otogod, otigiran, osuayan, oimayaan, osianan toi ko' orualan. Ayat toomod nopo nga ayat i poboroson montok manahak katarangan. B. Pomonsoi do ayat tumanud kawo ayat id siriba. Ayat toomod a. Mambasa oku do buuk. b. a. b. a. b. Ayat pongudio Ayat kotigagan Ayat Pongudio Ayat kotigagan Ayat toomod Ayat pongudio do aiso boros pongudio. Aiso boros pongudio do ayat diti nga polombuson miampai minsawat o loyuk id dohuri do ayat. Id ponuatan, onuan do tanda pongudio (?) id kolimpupuson do ayat. Ayat pongudio miampai boros pongudio. Ayat pongudio momoguno boros pongudio id gulu: nunu, isai, piro, ingkuro, nonggo, poingkuro, soira, impiro, songkuro, okuukuro om nokuro. Id ponuatan, onuan do tanda pongudio (?) id kolimpupuson do ayat. Poomitanan: a. Nokito nu? b. Nokoodop ko no? Poomitanan: MONUAT Odoi! Adii! Adada! Toi! Is! Atukoi! Magapon i Raihan hilo id bawang Tuaran. Poomitanan: Poomitanan: a. Isai po dikoyo i au po nakaakan? b. Piro no tulun di kaanu rumikot? 28 Boros pongudio nopo nga boros i oguno soira mongudio toi ko' momonsoi ayat pongudio i haro o boros pongudio. T E M A 2 unit 2 NSK copy.indd 10 5/13/17 12:27 PM a. b. Gambar id siriba nopo nga kawo do rusap koubasanan. Pomonsoi do karangan kokomoi do rusap om kogunoon dau do au okuri mantad 180 patod boros. Podolino' om potolinahaso' koilaan id suang do rajah id siriba id pialatan 50 gisom 70 patod boros. C. D. Kounalan momoguno do rusap milo silihon pogindopuan milo tonomon sondii au apagon gatang au naralatan do bahan kimia Giring-giring Karaaralano (Rotalaria Spectabilis) Kogunoon Gamut gunoon pomolingos do lumasu om longohon. Gamut losuon mantad tolu galas waig gisom do osiliu sanggalas. Waig di nokogolok, posogiton gisom do asangalan om inumon tolu sudu makan do intolu sangadau. 29 3.1.2 T E M A 2 Momoguno mogikaakawo ayat id ponuatan. unit 2 NSK copy.indd 11 5/13/17 12:27 PM 30 3.2.4 (i-ii) Nonokot Kogunoon Karaaralano (Ageratum Conyzoides) Pongidu alasu guang om ponorimpuk. Gamut onsokon om inuman waig montok do pongidu alasu guang om ponorimpuk do gandas id tinan om kabang. Paka Kogunoon Karaaralano (Imperata cylindrica) Gamut gunoon pomolingos do lumasu om ponorimpuk di ulayan. Gamut di omulok onuon (tolu gisom limo sobul), ougan om tingkolosuan waig di kogogoolok, inuman waig, tolu sudu makan do intolu sangadau. Bunahau Kogunoon Karaaralano (Syzygium agueum) Popoulai om panatak do gandas di ulayan. Roun di kibabag losuon gisom kogolok, posogiton gisom do asangalan, inumon pitanga galas om podsuon nogi. T E M A 2 Momonsoi ponuatan montok: (i) mokianu do kointalang (ii) popointalang isoiso ahal. unit 2 NSK copy.indd 12 5/13/17 12:27 PM A. Polombuso' o rinait id siriba. Kosundu no ti tapu, kolodun no ti tabak, tapu diti koingamut, tabak diti koimbakat, koingamut do toruol, koimbakat doho, hilo pongiran i kuo, hilo id pondiri di ... (ngaran di tulun sumakit) saa kou do ponginan, sukab kou do pondiri, kada lagadai sumaa, kada puhadai sumukab, kowoyo o pinuhobo, koulit pinopiro, woyo kou id lasu, lumindak kou kulit-ulit tumos, sulat kou wakung … iduuu ... (poopuon i tapu). KOLUMISON BOROS Rinait om tuhok mongidu nunu-nunu nopo toruol 31 Papasawa do toruol Poopuon i tapu id kinoyonon di toruol Sumber: Solion Ebek, Kiulu Ponimpuun do rinait Nunu o rinait? Rinait nopo nga boros polombuson do bobolian ontok do momurinait toi ko' mogondi. Rinait nopo diti nga poboroson di bobolian soira momolingos toi ko' mongidu nunu-nunu nopo kawo do toruol. Au milo onuan do rati tikid boros id suang do rinait tu poboroson di bobolian tumanud kohubayaan. T E M A 2 4.3.1 • • • Mongintutun toilaan sandad tinaru id pongusapan. unit 2 NSK copy.indd 13 5/13/17 12:27 PM B. Simbaro' poguhatan tumanud teks rinait. 1. Nunu komoyon do tapu? 2. Nokuro tu minog do momurinait i bobolian soira momolingos do toruol? 3. Pasanarayo ngawi kakamot i okito id suang gambar teks rinait. 4. Onuai komoyon o frasa kada lagadai sumaa, kada puhadai sumukab, tumanud do teks? 5. Panahak piipiro pisuayan karaaralano momolingos do toruol di pogulu om id timpu do baino. D. Pomonsoi ponoriukan kokomoi do rusap koubasanan. Podolino' koilaan kokomoi ralan poposodia rusap id siriba kumaa iso ponuatan id pialatan 50 gisom 70 patod boros. C. Waig di asangalan do monginum, inumon tolu sonduk makan do intolu sangadau. Gamut losuon gisom kogolok. 4.4.2 Laang popoindalan ponoriukan: 32 1. Tangaanak momonsoi tinimungan tokoro. 2. Tikid tinimungan pokionuon monoriuk do iso rusap koubasanan. 3. Ponoriukan milo poindalanon miampai monorubung do molohing sondii, luguan kampung, bobolian toi ko' komolohingan id posorili kinoyonon. 4. Maya ponorubungan dii, tangaanak unsubon monginlaab do toilaan kokomoi potensi do rusap dii montok popomogot do kolidasan om popoimagon do pongindopuan ontok timpu do baino. 5. Minsingilo nogi karaaralano do monoina rusap dii. 6. Pabantaon asil ponoriukan di notimung miampai momoguno do media ICT. E. Patayado' o asil ponoriukan maya gallery walk. Gamut dalai T E M A 2 Pomolingos lumasu om longohon. Ralan poposodia kogunoon Papabanta koilaan di notimung momoguno media ICT. unit 2 NSK copy.indd 14 5/13/17 12:27 PM a a ua _ o ao io u ou i ai ui o u i e A. Monoinu om momohulit tuni do diftong. Diftong nopo nga osiliu soira kopihuyud vokal i misuai pimato nga insan-insan do roiton maya kolunsuyon dila. B. Polombuso' boros haro diftong id siriba. i) au: _____ ii) ai: _____ iii) ou: _____ iv) iu: _____ v) ui: _____ vi) ia: _____ Pasanarayo' piipiro boros kidiftong miampai morujuk maklumat id boogian (B) id sawat. ahau kaau kahau tobpinai suai kusai osilou tokou mondou iliu siliu kiriu susui sunsui musui siakan piasau kiaton au ai ou iu ui ia 5.1.1 PURALAN BOROS au *oa _ _ _ uo ia iu oi 33 T E M A 2 C. Monoinu om momohulit tuni diftong. unit 2 NSK copy.indd 15 5/13/17 12:28 PM D. Tukadan. 5.3.2 E. Pisudongo' o tukadan om rati. Pomonsoi ayat i kopokito rati do tukadan. 1. Bohung tana 2. Kodou tulu 3. Kasala do kabang 4. Kalabatu 5. Kilosod palad 6. Mogihum kabang do rogon taakanon di au naakan tu norubat agayo tinan nga au kakakat do awagat au mokinongou kolingos do mangama A C E B D F gayo nakan tumomod mogihum kobolingkaangan Tukadan Rati Ayat Gotuk do rungka, mungkang do gopud. Gobulan om au ogorot do momodoropi. 1. I Kunil nopo nga miagal di gotuk do rungka, mungkang do gopud tu songingurias ngawi kakamot dau id sirang. 2. Asaru yau togodon di tina dau gama do gotuk do rungka, mungkang do gopud nga iri i om iri kasari. 34 T E M A 2 Ogumu kawo do tukadan. Haro tukadan montok manahak pononsunudan kokomoi kolidasan tinan, pomusarahan om kinoyonon posorili. Manahak pounayan montok popointalang do tukadan. unit 2 NSK copy.indd 16 5/13/17 12:28 PM F. Kanou minsingilo do tukadan. Kolumpisau tunturu Tulun di orohian do minsuhu. Tanak do kinibitan Tanak do tulun suai di nongoi gompio'/tohonokon. Kosimbong do tolingo Boros ponunsunudan di koporong. Lituko karabau Orohian mangakan dii toosin. Talangan palad Minsusuab. Kada laang do timbagos Kada no do amu otuluk o batos. Tuntul do notubilan Tulun do odomut om minkilong do mamanau. Bolou kalat Au monolimod do mogihum. Aiso no bohiton Songulun i osonong kowoowoyoon om olumis toi ko' awantang. Nahawan do gontui Kolihu do poboroson ontok do miboros-boros. Hilo no pompod do dila Amu arait i poboroson tu nolihuan. Koindakod do piasau taranggou Tulun di sigog ka om alaba, amu di koilo momoguno di kahara-haraan dau. Amu i mongokot i kilau do amu oulakan om i potiukan nga amu i moningot do amu ngoyon ruluko Amu i mooi toomod pongumang o tulun nung aiso o katagadan. Lontugi do poingkuku Amu koilo mongimburu tu amu koopud do minsingilo. 35 Tukadan nopo nga iso tinimungan do boros pointantu om kirati. Haro nogi komolohingan moboros do tukadan sabaagi do poinukadan. T E M A 2 unit 2 NSK copy.indd 17 5/13/17 12:28 PM 36 Karaaralano pomoinan boros: i. Pomonsoi boros mintukad-tukad tumanud poomitanan id sawat . ii. Pomonsoi boros wagu tumanud pimato tohuri di narait do tambalut. iii. Poindalanon pomoinan boros mintukad-tukad kumaa toinsanan tangaanak. POMOINAN BOROS Kaino mintukad-tukad tuod owit Kaino. Ia mogulu. duo n ? tian owit tuod duo tian T E M A 2 nipon unit 2 NSK copy.indd 18 5/13/17 12:28 PM Unit 3 37 Id unit diti minsingilo tokou do: Mongintutun loyuk kobooboros do teks di pinorongou. Popolombus ayat momoguno boros di olinuud. Monuat momoguno mogikaakawo ayat miampai tanda basa di kotunud. Mongintutun om popolombus do tudodoi. Mongintutun om momoguno peta pomusarahan. KOOTURAN KOUBASANAN unit 3 NSK copy.indd 1 5/13/17 12:31 PM 38 MOKINONGOU OM MOBOROS Koilo ko nangku poingkuro tadon ngaran pongintaban wulan Kadazandusun? Imurio' kalendo id siriba. KALENDO MOMUHAU MILAU GUMAS 1.2.5 T E M A 3 A. Imurio' kalendo id siriba om pibarasai id tinimungan. 3 2 1 5 6 4 MILATOK MANSAK GOMOT 7 8 9 MAHAS MIKAT NGIOP MADAS MAGUS MANOM 11 12 10 Popotolinahas komoyon boros maya pibarasan miampai tambalut. unit 3 NSK copy.indd 2 5/13/17 12:31 PM 39 Tonduk sabaagi tanda do kisanganu. Amu kawasa mongoi panganu nung aiso kasagaan. Kada songkootungan toi ko' songkobigadan, loolobi po do id puru om id palu. Pounayan : Orosian do otungan i suang-suang id talun tu sumuli nopo om kobunsakit. Ponontudukan : Mada do haro toontok di tulun modtinalib. 1.4.3 T E M A 3 Pirot Tonduk B. Sorisido' mongintong gambar om pibarasai miampai tambalut. C. Piuhot om pisimbar miampai tambalut kokomoi do kooturan tinaru Kadazandusun. Miuhot om misimbar kokomoi isoiso ahal. Pantango' tokou kaadat-adato' mooi do ogompi piuludan. unit 3 NSK copy.indd 3 5/13/17 12:31 PM Au koinoino mongoi panganu do nunu nopo i notondukan. Pounayan: Orosian do ousung toi ko' kosokot hiri notondukan. Ponontudukan: Kada panakau toi ko' kada paganu nung aiso kasagaan. Au kawasa do manangi-sangi tulun nopihadsa. Pounayan: Osulian tinan sondii toi ko' paganakan. Ponontudukan: Mogipaapantang. Au koinoino mamarait ngaran tiwanon. Pounayan: Sumilou totud. Ponontudukan: Mamantang do molohing. Kada pomirubat do takano. Pounayan: Mihad o bambarayon om amu no dii sumuni tanom. Ponontudukan: Olinuud kumaa taakanon om mongikit. Amu koinoino suminding do tutuong. Pounayan: Kotinong do siwot dalan toi ko' rogon. Ponontudukan: Mamantang do sombol miampai amu minggangau. Au koinoino mamanau ontok do momoris om sumidang tadau. Pounayan: Kobontol do siwot dalan om sumakit. Ponontudukan: Au osonong sumarap tu kobunsakit. Au koinoino mamanau do au po kotudu do taakanon. Pounayan: Opuhunan toi ko' kaanu koligaganan. Ponontudukan: Mamantang om mada osuang tongus tinan do mamanau aiso suang do tian. Au koinoino mamalaang tulun di poingodop. Pounayan: Oniba timbagos toi ko' oruhai topud-opud. Ponontudukan: Mamantang do tulun suai. Au koinoino monuduk do buluntung. Pounayan: Omomos o tunturu. Ponontudukan: Mamantang do sopikotulun tu orosian do kotuduk tulun suai. 40 T E M A 3 D. Poboroso' piipiro kooturan i noilaan, norongou toi ko' nabasa nu. unit 3 NSK copy.indd 4 5/13/17 12:31 PM MAMBASA Kopisanangan Faridah. Kopisanangan, nunu kabar nu? Osonong i bo. Nokouli oku nogi hiti walai ku. Sominggu oku minongoi tanud di Faron muli kampung dau hilo Tiong. Waaa, nokopurimon ko no masi hilo kampung baino kio! Oo bo, aramai kopio hilo kampung di Faron. Nangatan oku di Faron minongoi intong do pihabayan taka dau. Osonong kopio kokitanan ku di pihabayan tu popokito kolinuudon tulun Kadazandusun. Oo, susuyai oku gia. Poingkaa bo, korikot nopo i paganakan di minooi pomuhaboi om ponudodoi no miagal diti: Tudodoi Mantad yahai hilo sodu Sumako tindai dokoyu Ulan kanto om kobontol Raaraha do kinombura Nunu di komoyon diti? Mongoi yahai pogihum do sumandak montok dilo tanak dahai ka. Raaraha do kombura ka nopo nga siriban montok sumandak no ti. Simbar nopo di molohing do tondu nga miagal diti: Tudodoi Kada kou sako tindai dahai Sumako kou tindai wokon I kiraan do pintodon Om kilugu tompinahaton Iti nopo nga kolinuudo di molohing do tondu moboros do aiso i nunu-nunu dahai ti katalad dilo wokon ka. Popokito kosiribaon do ginawo. Simbaro' no di molohing do kusai iri do poingkaa: 41 T E M A 3 Shiryl Wong: Faridah: Shiryl Wong: Faridah: Shiryl Wong: Faridah: Shiryl Wong: Faridah: Shiryl Wong: A. Basao' pibarasan id siriba. 2.1.3 Popolombus mogikaakawo teks do alantas om otolinahas. unit 3 NSK copy.indd 5 5/13/17 12:31 PM Tudodoi Ogumu i bo daa tindai wokon Nga hiti no rinikot dahai Tu tampon do suminukod Om kopiimpa mitaatabang Komoyon nopo diti nga sundung i maa ogumu sumandak do suai nga i no tanak nu pilion dahai tu notutunan no kosuahon om koporuon. Suai ko' ii, minsomok po om oruhayan do mogiuhup-uhup ka. Faridah: Waa, olinuud no kopio pihabayan id tinaru di Faron kio! Haro nopo mihaboi do sumonu om agayo ginawo ku mongoi ampai. Shiryl Wong: O bo. Nokorikot no tina ku mogongoi doho, pamanau oku po kio. Miwasap kito tinu. Hino ko po. Faridah: Oo, sonong-sonongon mamanau kio. 42 T E M A 3 unit 3 NSK copy.indd 6 5/13/17 12:31 PM Karamayan Pisasawaan Kapanandakan karamayan pisasawaan tinaru Kadazandusun, taandakon miampai mangalap koobpinayan id sodu toi ko' id somok. Pangalapan diti maya do timbagos roitan timbagos do karamayan pisasawaan, i pongintutunan do tadau pisasawaan dii. Timbagos panakatanda do pongintaban tadau montok isoiso karamayan id tinaru do Kadazandusun. Timbagos nopo nga sonwila o tuai di pinikogos. Kogos id tuai dii kopointutunan do tadau pisasawaan. Kiikiro do sonwulan po timpu do pisasawaan, rumikot no puru paganakan toi ko' koobpinayan id walai di alapon mongoi papatahak di timbagos. Kapaatadan do timbagos dii panakatanda do pagalapan id karamayan. Iso timbagos di patahakon montok mangalap do sampaganakan id iso lamin. Owiton no di naalap o timbagos di ontok rumikot id karamayan om patahakon kumaa di misasawo toi ko' molohing diolo. Intobon di mananwalai timbagos di montok mongilo songkuro ginumu talap di nokotumboyo. Poomitanan do timbagos okito id gambar. Ontok do tadau karamayan dii, mogitiitimung no ngawi tulun id kampung mogiuhup mogonsok tumimpuun do kosuabon po. Kiikiro do pitangadau, korikot no i pisosowoon miampai paganakan. Korikatan diolo ompoton do tagung. Id susuangon taandakon kinorikatan di pisosowoon do sinompuru, i suki kisuang do tinumon. Inumon no diolo sopisonsukian. Koinsanai di ruminikot nga minum di sinompuru. Sinompuru diti ponuau-suau di ruminikot id karamayan dii. 43 } } 30 1 = 31 tadauwulan Timbagos T E M A 3 Poirikohonon no i tondu om kusai id tirikohonon di pinotounda montok diolo ngoduo. Linumis i tumpangan miampai kolobon, kain di tongolumis om mogisuusuai wotik. Suai ko' ii, pokitanan nogi dapu miagal do salapa, longoyong toi ko' nunu nopo i mantad do bulawan panakatanda do adat tinaru. Koduuduo di pisosowoon mananrasuk do rasuk koubasanan. Ingkaa nogi i paganakan montok mamaramai do karamayan di. B. Basao' om intutunai woyo toluud id teks diti. 2.5.1 Mongintutun woyo toluud id teks pambasaan toi ko' id bahan pongunsub. unit 3 NSK copy.indd 7 5/13/17 12:32 PM Potilombuson o abaabayaan pisasawaan di do popointutun tiwanon. Koinsanai mogiadi-adi di molohing kusai om molohing tondu pointutunon kumaa di ruminikot. Koubasanan nopo nga manahak i misasawo do dapu miagal ko gonob, sirung, dangol toi ko' barait panakatanda do kointutunan om monoluod do tiwanon. Tilombuson no karamayan miampai sinding pomolihis om sayau koubasanan. Osonong nopo nga potingkodon o karamayan do amu po kotonob o tadau om mogitotongkiad no do muli. Iti montok magantob antakan di amu osonong miagal ko oindamaan do moginum om kaampai do koligaganan id tindalanon soira do muli. Potimpuunon o karamayan di miampai do sambayang makan om abaabayan “miilang misuhu” toi ko' “miolon pinisi”. Momisi i kusai do takano om posuhuon no di tondu om ingkaa nogi i tondu. Kiwaa do turu kawo taakanon id miilang misuhu diti. Misuhu taakanon poindalanon do olinuud panakatanda do kopomogompian do piupusan di minisasawo. Abaabayan diti sabaagi siriban koimpuunon do koposion misasawo di sopigompi-gompi ontok timpu tasanang toi ko' osusa. Tunturu kusai di poposuhu kumaa sinawaan panakatanda do kopoilangan tataba om tunturu di tondu poposuhu kumaa di sawo sabaagi kookunan monokodung momogonop do kohoohoroon id paganakan. Opongo po iti om alapon no dii tulun ngawi do makan. 44 T E M A 3 unit 3 NSK copy.indd 8 5/13/17 12:32 PM a. timbagos Koposion Papatahak Olumis Potimpuunon Kapatayon c. miolon pinisi d. dapu e. tiwanon b. suki 45 T E M A 3 1. Nunu kounalan do timbagos id karamayan pisasawaan? 2. Patayado' pisuayan do pisasawaan tulun Kadazandusun om tinaru do suai. 3. Posusuyo' woyo toluud id karamayan pisasawaan mantad teks id sawat. 4. Posuato' rati timbagos id tinaru Kadazandusun. C. Onuai rati boros id siriba. D. Simbaro'. E. Ihumo' boros misulak montok boros id siriba. unit 3 NSK copy.indd 9 5/13/17 12:32 PM Tobpinai ngawi i pantangon ku, Kilau-kilahon ka do poinukadan di kironit do pitabangan. Kirati iti do mogiuhup-uhup miagal di kilau. Mogitaatabang momonsoi isoiso karaja poinsandad id tinaru tokou. Maya do pitabangan, karaja di awagat opurimanan do agaan. Miagal di noilaan tokou, mogitaatabang ka nopo nga mogiuhup-uhup momonsoi isoiso karaja miampai kagaanan ginawo do manahak kolubukan timpu, sokodung om kabaalan sondii do aiso tiolus. Mantad dii, bayahan kopio kumaa di nakaampai id pitabangan diti tu popokito iti do otoluod ginawo dokoyu. Tobpinai toinsanan, Id kosiwatan diti, monongkotoluod tokou kumaa di Tapantang Montiri Parlimen id watas diti, Datuk Seri Panglima Wilfred Madius Tangau tu minongunsub do pitabangan diti miampai pinopotoluod taakanon om nogi kakamot. Pongunsuban do pitabangan mamalangga do posorili kampung popokito do kogompion di Datuk Seri montok kolidasan tulun mogiigion. Kironit nogi iti do ponontudukan do ugama ii mokianu tulun momogompi kolidangan tu popokito iri do kotumbayaan tokou kumaa Minamangun. Pounsikou kumaa momuruan do abaabayan. I pantangon ku Luguan Kampung Guakon, Gundohing Androw Gambung om toinsanan i nokotindapou. Kopisanangan om tabi pirubaan. Pogulu po om mongunsikou oku kumaa Minamangun tu mantad tingadan Dau, nakapanau tokou iti pitabangan momilangga posorili kampung tadau baino. Onuon ku kosiwatan diti mongunsikou kumaa Puru Kotinanan Koumoligan om Kolidangan id kampung diti tu minangalap doho popoimagon do abaabayan pitabangan momilangga posorili kampung diti. MONUAT 46 3.1.3 T E M A 3 A. Kinongoho' audio. Intutunai ngawi tanda basa. Momoguno mogikaakawo tanda basa di kotunud id pangaan. unit 3 NSK copy.indd 10 5/13/17 12:32 PM 1. Suato' kounalan do mogitaatabang. 2. Pasanarayo' tonggungan nu sabaagi songulun mogiigion id isoiso kinoyonon. 3. Potolinahaso' kounalan momogompi kolidangan. Tobpinai ngawi i pantangon ku, Montok kopoilaan toinsanan, nokotorimo o Kampung Guakon do gaa sabaagi kampung di bobos tolidang id watas Tamparuli di toun nakatalib. Nagampot do kampung o gaa diti mantad pisompuruan ginawo tulun mogiigion om sokodung mantad do montiri parlimen. Alansan oku daa ogumu po gaa tagampot do kampung diti id timpu dumontol. Ounsub no daa komulakan do popotilombus do pisompuruan diti, okon nopo ko momogompi kolidangan nga popoburu do mogiigion ngawi id gana ekonomi, sinikulan om nunu nopo kukuamaon. Insan po do mongunsikou oku kumaa toinsanan i nakaampai id abaabayan diti. Kogirot no daa piisaan id pitabangan diti maya do karaja di aadang mooi do i awagat nga oingaanan. Alansan oku do aiso i mongoi no “ikiu-ikiu” toi ko' mongoi no tanud-tanud om amu momonsoi nuununu karaja. Id kolimpupuson, miampai ngaran do Minamangun, poimogonon ku ababayan pitabangan id Kampung Guakon toun diti. Kopogirot no daa iti pisompuruan tokou toinsanan. Pounsikou. 1. Pitabangan kirati do mogiuhup momonsoi isoiso karaja. 2. Popoimagon 3. 47 T E M A 3 A. Kinongoho' audio. Intutunai ngawi tanda basa. B. Suato' rati om pomonsoi ayat tikid boros di niitaman mantad teks id sawat. D. Intigasai teks momoguno 50-70 patod boros. Suato' momoguno tanda basa di kosudong. C. Simbaro'. unit 3 NSK copy.indd 11 5/13/17 12:32 PM I tapantang Boyoon Montiri Malaysia, minongunsikou kinorikatan do tulun di ogumu kopio miagal do poinukadan “kakayon o soribau om kaahon o saralom”. ABAL NABALU Wulan Kagabasan Popinsompuru Sompomogunan 3 Manom 2017 Tadau Tiwang Sinuat di: Adnan Kipli MATUNGGONG KUDAT, 31 Magus - Panaandakan Wulan Kagabasan Nayatan Sompomogunan pinoindalan id Dewan Kakadayan Koubasanan Rungus id Matunggong. Pinoimagon di Boyoon Montiri Malaysia, YAB Datuk Seri Mohd. Najib bin Tun Abdul Razak abaabayan dii. Huguan Montiri Sabah, YAB Datuk Seri Panglima Musa Haji Aman nga nokorikot id panaandakan dii. Abaabayan dii, rinamai miampai do pokitanan kuda di linumis, sayau om sinding. Wookon nopo sayau di pinokito nga mantad do tinaru id Sabah miagal do sumirid mantad Liwan id Ranau, mongigol mantad Lotud id Tuaran, mogunatip mantad Murut id Tenom, pinakang mantad Kimaragang id Kota Marudu om suusuai po. Piipiro suusuminding di nointutunan sumininding do loyou mupus do pogun miampai poimponu sunduan. Kogumuan tulun di nokotindapou pinopolombus karayahan om kounsikahan do abaabayan dii. Abaabayan Wulan Kagabasan dii, nakagayat do tulun mogiigion id pogun diti do minooi tindapou. Ruminikot yolo miampai sunduan mupus do pogun di poinggirot. Ogumu kopio tulun do nokotindapau id watas Motunggong gisom do noponu ngawi hotel om tionon tuumbayaan id watas Kudat, Kota Marudu om Kota Belud. Karamayan diti pinosolimbou id Radio Televisyen Malaysia (RTM). Minomilin i Boyoon Montiri do kumaa toinsanan, momogompi pisompuruan tu iri no impohon do popoburu ningkokoton do pogun. Minokianu nogi isio koinsanai mogiigion id Malaysia, au monutun ugama, tinaru om kotumbayaan do misokodung momogompi kagabasan mooi kotilombus no kotoronongon om koburuon pogun Malaysia. 48 T E M A 3 E. Basao' ruputan id siriba. 3.2.2 (iv) Popolombus koilaan maya mogisuusuai kawo ponuatan: (iv) ruputan. unit 3 NSK copy.indd 12 5/13/17 12:32 PM Uhu do abaabayan: Kinoyonon: Tadau wulan: Talap tapantang: Piro ginumu nokorikot: Abaabayan do pinoindalan: Kounalan di abaabayan: Komen: Tonsi toponsol 1. Tonsi toponsol 2. Huguan Montiri Sabah, YAB Datuk Seri Panglima Musa Haji Aman nga nokorikot id panaandakan dii. 49 Huguan Montiri Sabah, YAB Datuk Seri Panglima Musa Haji Aman. 3.2.4 T E M A 3 E. Basao' ruputan id siriba. F. Pasanarayo' tonsi toponsol mantad teks. G. Ihumo' ayat misompuru id teks. Podolino' kumaa ayat mintootoiso. H. Gonopo' jadual id siriba. Suato' kawagu ruputan do abaabayan dii. I. Pomonsoi ponuatan montok monusui isoiso kinaantakan. Momonsoi ponuatan montok monusui isoiso kinaantakan. unit 3 NSK copy.indd 13 5/13/17 12:32 PM KOLUMISON BOROS Nunu iti tudodoi? Tudodoi nopo nga iso kawo do hiis. Gunoon iti montok popolombus topurimanan toi ko' suang ginawo miagal ko langadon, tumongob, olisiu, oupus, ounsikou om suusuai po. Suai ko' ii, gunoon nogi tudodoi do manahak ponontudukan, siriban om pomolihis. Nuludan do boros di pointantu, momoguno do metafora om kirati id tudodoi kaanu popolombus komoyon lobi ohinomod. Tonsi/pongotus Bangki/balaan Tudodoi Tabpai abpai id soborong Sinunsui tikus lumo Maha po do nokopirumo Om tandasai no do miabpai 50 T E M A 3 Poingkuro mamarati tudodoi? Kogumuan do tudodoi nowonsoi do apat rulud. Rulud koiso om koduo nopo nga roitan do bangki toi ko' balaan. Tonsi toi ko' suang nopo nga id rulud kotolu om kaapat. Ilo no rulud pogihuman do rati i roitan do pongotus. Nung momoguno boros taralom toi ko' poinukadan id rulud kotolu om kaapat, intutunan rati boros dii id rulud koiso om koduo. A. Kanou minsingilo do tudodoi. Tudodoi unit 3 NSK copy.indd 14 5/13/17 12:32 PM Nulud dii: Rosliah Kiting Tudodoi Di sangop ku pinasayat Pinasasad ku piras palu Kada po daa pokisimbit Kowilion po lo tadi nu Tudodoi Sulok oku tombotuon Salakoi oku tukad wulu Soira ko tumingaha rombituon Sorohon no sakot tulakan nu Tudodoi Panatas oku posidila Katatas ku i nolubo Gatas o pinamasi dia Kada suliai do tubo Tudodoi Rambot do poinloting Nompus do tangon-tangon Rinaat po toi do molohing Nga yolo no o pantangon (Rosliah Kiting, 2017) Pason Molohing 1. Nunu komoyon do tudodoi id sawat? 2. Onuai rati o frasa “kada suliai do tubo” tumanud do teks id sawat. 3. Suato' woyo toluud i minog do igitan om pokitonon sabaagi songulun tanak. 4. Tumanud do pomusarahan nu, poingkuro tokou mamantang do molohing? 51 Minsingumbal popolombus tudodoi. Mogibooboros montok manahak rati poimbida do hiis koubasanan: tudodoi. 4.1.2 4.1.3 T E M A 3 B. Kinongoho' audio do tudodoi. Polombuso' tudodoi miampai loyuk di pointunud. C. Onuai sisimbar di kosudong. unit 3 NSK copy.indd 15 5/13/17 12:32 PM Poomitanan: Ayat Katarangan 1. Longkod pogun nopo do Sabah nga Kota Kinabalu. 2. Garatan no do minguyat mooi do ogompi kolidasan do tinan. 3. Nokoturu romou di Firon soira nokorongou kabar mantad kampung dau. 4. Noturidong o linimput pambasaan id walai titimungon Kampung Kapa. Seminar Hiis Sompomogunan • Prof. Dr. Lairin Shiro, Universiti Tokyo, Jepun • Prof. Madya Dr. Hasliah Todon, Universiti Sains Malaysia • Ir. Dr. Boni Lopinarang, Universiti Medan, Indonesia • Dr. Konil Dalaran, Universiti Brunei Darusalam • Dr. Farasila Arwan, Universiti Malaysia Sabah Kinoyonon: Linimput Seminar Hongkod Koisaan, Penampang. Ontok: 28 Magus 20□□ Timpu: 8:00 kosuabon - 5:00 sosodopon Popoindalan do seminar Koisaan Koubasanan Kadazandusun, Dewan Bahasa dan Pustaka om nogi Librari Longkod Pogun Sabah. Informasi: Datuk Walid Jambung 013-423765 walidjam@gmail.com.my Dr. Hanrita Alfrid 019-657322 hanritafrid@yahoo.com.my Kosuangan Suangai foom i aanu id laman web do hiti om pootodo id e-mel seminarhiis2017@gmail.my PURALAN BOROS 52 Papabanta Karatas Karaja T E M A 3 A. Ayat katarangan nopo nga ayat di polombuson montok manahak katarangan kokomoi isoiso ahal. B. Basao' om pomonsoi piipiro ayat toomod mantad kopoilaan. 5.2.2 (i-ii) Momonsoi ayat: (i) mintootoiso (ii) misompuru pancangan. unit 3 NSK copy.indd 16 5/13/17 12:32 PM 1. Longkod pogun nopo do Sabah nga Kota Kinabalu. 2. Garatan no do minguyat mooi do ogompi kolidasan do tinan. 3. Nokoturu romou di Firon soira nokorongou kabar mantad kampung dau. 4. Noturidong o linimput pambasaan id walai titimungon Kampung Kapa. Topurimanan Poomitanan: Papabanta do karatas karaja i Prof. Dr. Lairin Siro mantad Universiti Tokyo Jepun ontok Seminar Hiis Sompomogunan. 53 5.2.4 T E M A 3 Posuato' ikon suai di oilaan nu om potolinahaso' komoyon do ikon dii. B. Basao' om pomonsoi piipiro ayat toomod mantad kopoilaan. C. Onuai boros ula topurimanan o tikid ikon di suang peta buih om pomonsoi ayat di kosudong. Momonsoi mogikaakawo ayat toomod. unit 3 NSK copy.indd 17 5/13/17 12:32 PM Ponuat do boros i miagal o pimato id kotimpuunon om kopupuson. Boros Komoyon sodopok osiriba koromuk kolomok kotodok kotompok toput tontut todindot sampapas sompigis sipilos karaag Miagal Tulu om Tikiu Roitan do miagal tulu om tikiu iti pomoinan boros tu momoguno pimato miagal id kotimpuunon om kopupuson do isoiso boros. K O P O K POMOINAN BOROS 54 T E M A 3 unit 3 NSK copy.indd 18 5/13/17 12:32 PM BURUON DI KIKOUNALAN Unit 4 CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH 55 Popolombus loyuk do roisol. Momili ponolibamban di kosudong om poposogu ralan maya ponuatan. Poposogu kolimpupuson do isoiso sorita. Popolombus do tudodoi. Mongintutun boros kiharmoni om ayat kotigagan. Id unit diti minsingilo tokou do: unit 4 NSK copy.indd 1 5/13/17 12:31 PM Kounalan do Momutanom Kopisanangan om kounsikahan kumaa ponorikohon do abaabayan, i pantangon ku toinsanan mongingia' om tambalut ngawi hiti sikul dii koupusan ku. Tobpinai ku ngawi, Kosuabon diti, aanangan oku popolombus do iso roisol di kiuhu “Kounalan do Momutanom”. Pogulu po, potolinahason ku dikoyu komoyon do uhu roisol diti. Kounalan nopo nga nunu i aanu-anu toi ko' somuli soira momonsoi isoiso karaja. Mananom nopo nga iso wonsoyon toi ko' karaja do mananom. Tobpinai ku ngawi, Momutanom nopo nga koponuang do timpu toliwang tokou. Kaanangan do momutanom okon nopo ko' kopogowit kasanangan maya asil di natanom tokou nga kopongilag nogi dati papataam do timpu. Sabaagi poomitanan, mingansau, monoriirimo modop toi ko' miumpaapata id kakadayan. Koyuuyuon momirubat do timpu diti mogowit kobolingkaangan kumaa dati sondii tu aiso i aanu-anu tokou. Montok dilo oponsol kopio suangan timpu toliwang dati miagal momutanom do kinotuan, tua'ua om suusuai po. Tobpinai ku ngawi, Suai ko' kaanu monuang do timpu toliwang, momutanom nogi nga kopogowit kolidasan do tinan tokou tu momutanom nopo nga iso nogi ralan do minguyat. Koulai o lasu soira yati morobuat, manangkul om moniram di tonom-tonomon. Soira koulai o lasu nga kotonggoi nogi oidu toksin id tinan tokou. Agaan om otood topurimanan loolobi kokito yati di asil tinanom tokou. Soira kopuriman do otood kaanu monguyad kahagakan do pomusarahan. Tumanud ponoriukan di Bruno Cortis, M.D. Chicago, tulun di kitoruol nung kokito kotomohon id posorili nopo nga oruhai kotonduli kagarasan do tinan. Tobpinai ku ngawi, Aanangan momutanom nogi nga koponguhup mongingkuri kosoliwanon do tusin. Au minog do bolion o kinotuan miagal sansam, balatung om kulunsong. Milo tokou momutanom id natad do MOKINONGOU OM MOBOROS 56 1.3.1 T E M A 4 A. Intutunai loyuk roisol. Minsingilo loyuk do roisol. unit 4 NSK copy.indd 2 5/13/17 12:31 PM walai tokou montok kogunoon sondii. Momutanom nogi kopomogot ekonomi paganakan nung monoina tana di agayo toi ko' pomutanaman komersial. Milo nogi mananom sorokuri-kuri id pasu toi ko' maya hidroponik loolobi ii poingion id kakadayan. Mananom do kinotuan nogi nga kapanahak koilaan kopomogunaan rinabuk di aadang om kopongilag koboli kinotuan di nadaalan bahan kimia. Momutanom nogi nga kaanu popogirot piunungan id paganakan. Unsubon do molohing o tangaanak diolo humompit do nunu nopo buruon id gana diti. Maya do momutanom miampai do paganakan kaanu papasarabak do pirotian tiso om tiso. Suai ko' kaanu mamagatang sandad posorili, momutanom nogi nga koponoina tana di poinglogos tomod. Id kolimpupuson, siou nung haro kasala di pinolombus ku. Insan po kawagu kainou momutanom tu momutanom nopo nga iso pongindopuan suai ko' kapanahak do ogumu kounalan. Pounsikou. 57 1.5.4 Tudu do roisol Manahak kointalangan kokomoi isoiso ahal. Poposotol do kointalangan miampai piipiro pounayan tumanud di popolombus. Iso ralan paparati ahal id pialatan do momuruan om tulun ginumuan. Nunu o roisol? Polombuson id dumbangan tulun ginumuan. Haro ponogulu, tonsi om kolimpupuson. Opiot om oulud o tonsi di polombuson. Polombuson id timpu do napalan. Kobooboroso di oulud om olinuud. Polombuson miampai loyuk di pointantu. T E M A 4 mongunsub oruhai kahagakan mongingkuri momonsoi kounalan dliaa nadatakaan umggonuim rgaammaa gannaakginlobko lupoopioh popoluhoi B. Polombuso' kawagu roisol miampai loyuk di kotunud. C. Pibarasai om uludo' pimato boros misulak montok boros di pinatayad id siriba. Popolombus do roisol. unit 4 NSK copy.indd 3 5/13/17 12:31 PM Junika: Jasinta: Junika: Jasinta: Junika: Jasinta: Junika: Jasinta: Junika: Kopisanangan Jasinta. Hombo tadon nu? Oo, Junika kopisanangan! Mantad oku hilo tomu di tinu. Noolingan nu no tomu Likot di baino? Haro kasari bunga do nokito ku. Ogumu pinapataran do bunga hilo id tomu di baino. Atuk, bayahan dika! Au oku no koopud do minsalag hilo id tomu diti. Minonguhup oku di tina ku momilangga id natad do walai. Mokimaamaha oku kouhup di tina naamot po koundarangan do sikul. Nunu ngawi bunga di noboli nu? Mogisuusuai kawo bunga di binoli ku. Sinuhu oku di taka ku minongoi pomoli mangan potonomo' id natad do walai. Orohian tomod yahai kokito natad di sombol ku tu miagal po taman bunga kokitanan. Mogikaakawo nopo bunga id posorili do walai. Orohian yahai momit miagal dii. Osonong tomod iman-imanan dikoyu. Mangai no logot-logoto'. Au moti agampot iman-imanon nung au mingopud do momuru-buru. Yoho nga asanangan daa miagal dii id posorili do walai. Ba, pasakagon ku ika di tongobunga ku nung asanangan ko. Ogumu no ii bunga do notimung dahai. Nokopomoli nogi i taka ku soira minooi yahai tanud di tapa hilo id Karamayan Bunga id Tenom di kawaawagu. Ogumu pomilian do hilo. Haro nogi pokitanan do bunga mantad id labus pogun. Ba, pasakagon oku no. Mumbal oku daa diti momilogot-logot. Osonong nogi miolon-olon kito do bunga. Mongingkuri nogi kosoliwanon do tusin tu apagon ngawi gatang kakamot timpu dinondo. Pasakagon ku ika dii doho soira do haro. Okuro-kuro daa mongoi kito tanud pinsingilaan ralan mananom. Sorou no korungod-rungod toilaan to mananom do bunga. Osonong kopio ino tua pomusarahan nu. Alansan daa do insan tadau kosiliu kito mongiingindapu do bunga miagal di okito to id disan do talun-alun. Kaakun ko nopo om sunudan ku tapa do mongoi poguhot hilo id longkod pomutanaman. Tolipaunan ku ika soira orikot o timpu do mongoi. 58 1.2.5 T E M A 4 D. Pisimbarai pibarasan diti. Popotolinahas komoyon boros maya pibarasan miampai tambalut. unit 4 NSK copy.indd 4 5/13/17 12:31 PM Bunga Rafflesia •Bobos agayo hiti pomogunan. •Aiso roun om gamut. •Kawo parasit. •Haro 20 kawo Rafflesia hiti pomogunan, walu nopo nga id pogun Malaysia. Sumber: Jamili Nais 2015 bibit parok parai togis tana oitom polositik 59 1.4.4 T E M A 4 E. Pibarasai rati boros tumanud do potikan. F. Pibarasai ralan mananom do bunga miampai momoguno boros ngaran di pinatayad. kosoliwanon mingopud minsalag noolingan momuru-buru Mogibooboros montok momili ponolibamban di kosudong. Rati Boros unit 4 NSK copy.indd 5 5/13/17 12:32 PM I Kani Songulun Mongiinginsada 60 I Kani nopo nga songulun mongiinginsada mantad Kampung Kombirilan. Kiumur isio do 58 toun. Ngaran nopo di sawo disio nga i Sominah. Haro turu tanak diolo, limo kusai om duo tondu i kiumur mantad 19 gisom 36 toun. Poingion yolo id walai mitapus poindisan do rahat mantad podii toun 1998. Tadon sandad nopo diolo nga id Kampung Nuluhon. Mantad di poinsikul po, insaru i Kani tumanud di tapa dau mongoi ponginsada. Nosiliu o karaja mongiinginsada dii sabaagi tadon kousinan montok paganakan di Kani. Haro duo tanak di Kani monguhup disio monginsada, i Payak om i Dudung. Momoguno yolo kakamot miagal tapon om pukot. Sumakai yolo padau om bot do monginsada. Mogisuusuai sada aanu diolo miagal bosungan, bokulan, tonggiri, kurapu, lumaan om suusuai po. Somonu tumanud nogi i sawo di Kani mongoi ponimbakang, pomoringgi, ponokop toi ko' modsiling id disan do rahat. Kouyuuyuo rahat ontok wulan Ngiop gisom wulan Madas nga oloyo. Timpu diti korikot i Kani id tanga rahat. Monginsada yolo gisom do apat tadau id tanga rahat. Timpu diti ogumu sada di aanu diolo. Rumikot i tongotulun kampung sondii do mongoi pomoli sada id kinoyonon disio. Kaanu isio gatang RM400.00 sangadau nung osonong o kouyuuyuo do tawan ontok timpu dii. T E M A 4 A. Basao' susuyan id siriba. MAMBASA unit 4 NSK copy.indd 6 5/13/17 12:32 PM Soira orikot timpu di agayo lakun, sumolimbat i Kani mongoi intong di kabun gata disio id Kampung Nuluhon. Oondos i Kani do koposion disio sabaagi songulun tinaru Dusun i mongiinginsada id rahat. 1. Nunu komoyon do poindisan tumanud potikan diti? 2. Nunu maan di Kani soira orikot timpu agayo o lakun? 3. Nunu ngawi kobolingkaangan otoguang di Kani sabaagi songulun mongiinginsada? 4. Potolinahaso' duo woyo toluud di aanu mantad kowoowoyoon di Kani? 5. Tumanud pomusarahan nu, potolinahaso' ralan do porinta monguhup popoingkawas ningkokoton do tongomongiinginsada. • Momoguno pukot, bubu om tapon. • Kisinodu lobi 32 kilometer mantad disan rahat. • Kapal tangagayo miampai haro posogitan om pomprosesan do sada. • Paganakan nga kohompit nogi do monginsada. • Ogumu sada onuon montok export om id pomorunan. • Monginsada id rahat di oribau waig. • Moginsada id korolomon kolobi 180 meter. • Okuri sada di aanu. 61 2.2.1 ponimbakang – pagapon monsiling – mirambot, monokop pomoringgi – pomukot T E M A 4 mongiinginsada id tanga rahat mongiinginsada id disan do rahat B. Simbaro' poguhatan id siriba. C. Sompipio' koilaan kokomoi karaja mongiinginsada. Milo nogi manganu koilaan mantad mogisuusuai tadon kokomoi karaja diti. Momili tonsi mantad teks montok momogonop koilaan. Mogihum komilaan miagal nogi manangkus ko, mogiahau mamagampot tukad di poingkawas. unit 4 NSK copy.indd 7 5/13/17 12:32 PM I Molia nopo nga songulun di alanut ginawo. Koposion do paganakan di Molia di pogulu nopo nga oudipon tu aiso pogonuan. Mantad kinoingoritan dilo, mininggoos i Molia miampai sawo dau id pomutanaman do tintingabai sabaagi timpuunon. Mantad pinsingilaan di natanud, naraladan diolo pomutanaman tintingabai miampai momoguno misin. Yolo nogi o papaatod asil pomutanaman id iso pomorunan tintingabai poingaran-ngaran id kakadayan Kota Kinabalu. Nokomogot nodii koposion paganakan di Molia. Insan tadau, minongoi yolo intong kabun diolo. Sigog ka haro minomisunud di Molia om i sawo dau habar do notutudan i walai diolo. Oinsanan kohoroohoroon nga nosorob miagal tusin om korita. (Tinduo' kolimpupuson diti sorita) 62 2.5.2 T E M A 4 D. Basao' om tinduo' kolimpupuson diti sorita. Poposogu kolimpupuson do isoiso sorita tumanud topurimanan sondii. unit 4 NSK copy.indd 8 5/13/17 12:32 PM Ralan Momonsoi Gapit MONUAT Ralan do kalantoi id pogindopuan orohian modal mamalan padtaranan 63 3.1.4 3.2.4 (iv) Pilopion o ___ om lukison limo nurugan momoguno ___. Guntingon i nurugan momoguno ___. Sakatan no ___ id tanga momoguno ___. Gayaton i banang om sakatan id tanga do kain momoguno kain nurugan ___. Tombiron i nurugan momoguno ___ om ___. Momili boros pomolohou di kotunud montok gunoon id ponuatan. Momonsoi ponuatan montok: (iv) poposogu atag montok monolibamban isoiso kobolingkaangan. T E M A 4 A. Gonopo' om uludo' ayat id siriba kokomoi karaaralano do momonsoi gapit. B. Ponuat karangan au okuri mantad 180 patod boros miampai tumanud peta pomusarahan id siriba. gunting kain felt banang dalat tusin 50 sen tusin 10 sen gapit gaam gapit kibunga unit 4 NSK copy.indd 9 5/13/17 12:32 PM Tudodoi Sulok-sulok ku id palu Kokito ku i bangkala Totos ku no daa muru Haro i kasansala Tudodoi Timpak po dilo nulu Koimpa ku tomoton Kada rubato' timpu Oiduan ko komogoton Tudodoi Babang tadau di kohungos Mamala di koporion Kaino tokou minggoos Potilombus diti koposion Tudodoi Rubat no i binidang Laid no au notungkusan Kada tokou undorong Kaantob dilo ningkokoton KOLUMISON BOROS 64 T E M A 4 A. Polombuso' tudodoi. 4.1.3 (Kisun, 2017) Mogibooboros montok manahak rati poimbida do hiis koubasanan: tudodoi. Mamagampot do Koburuon unit 4 NSK copy.indd 10 5/13/17 12:32 PM Rati Rati Mulong po minggoos tokou do muru nga haro kasari kasansala Rati Pangaan Kaapat Kotolu Koduo Rati 65 T E M A 4 komogoton ningkokoton potilombus kasansala kohungos notungkusan 1• Koporion Rati: Abagos Ayat: Mantad no koporion diolo, kaanu koposion di osonong. Poomitanan B. Potolinahaso' rati tikid pangaan. C. Roito' miampai momonsoi ayat. 4.1.3 Mogibooboros montok manahak rati poimbida do hiis koubasanan: tudodoi. Koiso Pangaan unit 4 NSK copy.indd 11 5/13/17 12:32 PM Woyo di au osonong Kowoowoyo Wonsoyon Kowoowoyo Wonsoyon Woyo di osonong 66 Ponorubung songulun i nakabantug. Suato' kowoowoyo dau di osonong do omitanan montok mamagampot do iman-imanon. T E M A 4 aparu otoboi obinlisi opuhawang mambasa buuk gobulan oniba ginawo buronguson mogontiring miumpaapata D. Suato' poomitanan wonsoyon sosongulun tumanud do kowoowoyo diolo. E. Suato' ponorubungan. unit 4 NSK copy.indd 12 5/13/17 12:32 PM PURALAN BOROS Harmoni vokal nopo nga tuni isoiso putul boros di kosuai toi ko' koolon o fitur tu arahung di vokal mantad putul boros posugkuan id gulu, dohuri om ansipan. Posugkuon Gulu goN- goN- + otial = gontial Posugkuon Dohuri -on babo + -on = boboon Posugkuon Ansipan no-....-an no- + sodop + -an = nasadapan 67 Posugkuon gulu goN- Talou = _____ Otill = _____ Posugkuon dohuri -on Sorou = _____ Tabpo = _____ Posugkuon ansipan ko-....-an Rikot = _____ Onsok = _____ T E M A 4 A. Imuayo' kointalangan kokomoi harmoni vokal. B. Onuai posugkuon boros montok boros di pinatayad id siriba. 5.1.2 Minsingilo do boros kiharmoni. Komilaan nopo nga naanu mantad dila di orohian do monguhot om tutok di orohian do momusorou unit 4 NSK copy.indd 13 5/13/17 12:32 PM 1. Okito tomod koporion di Herry tu soira mindahu nga nopo tanak. 2. no diolo ilo manuk oitom tu gimbalai tomod id walai. 3. Amu osonong o kowoowoyo di Lotipah tu tomod. 4. Tulun di maganu do aiso kasagaan nga roitan do . 5. Minmayon-mayon ilo tanak tu agayo no nga dilo molohing. boboon guntoro ganakau gomiton okidon gansau 1. 2. 3. 4. 5. 68 T E M A 4 1. Noinggorit i tama ku nooruolan do tian soira minangakan tindalam binoli di tadi ku id disan ralan dii konihab. 2. Pinakayad kawagu ku i kumut tu nosaguban gama gompus. 3. Nosoroban tomod ii tinutudan diolo tu au nakarasam mantad podii songkonihab. 4. Osimbayan nodi topurimanan di Gondiruk tu notanoman ngawi tua'ua i tana pinatahak di molohing dau. 5. Nolapikan ngoduo yolo danda tu kumoinduo no miodu id karamayan. C. Pilio' boros nosugkuon gulu goN- om boros nosugkuon dohuri -on montok momogonop ayat id siriba. D. Insanangai ijaan boros ansipan no...an ayat id siriba tumanud do ijaan harmoni vokal. unit 4 NSK copy.indd 14 5/13/17 12:32 PM 69 Ayat kotigagan Ayat kotigagan nopo nga ayat di polombuson montok popoilo topurimanan sosongulun. Soira popolombus ayat kotigagan nga tumanud osiriba om akawas o rolou tu popokito topurimanan di otogod, tumongob, asanangan, orualan, oimayaan, kotigog om suusuai po. Tandaan do tanda kotigagan (!) id tompok do ayat. 5.2.4 (iv) T E M A 4 E. Pomonsoi ayat momoguno boros kotigagan i okito mantad gambar. Momonsoi mogikaakawo ayat: (iv) kotigagan. unit 4 NSK copy.indd 15 5/13/17 12:32 PM Boros kotigagan Topurimanan 3. 3. 1. 1. 2. 2. 4. 4. 5. 5. Atuk-atuk Osuayan 70 Junika: Jafry: Junika: Jafry: Junika: Jafry: Junika: Atuk-atuk, honggo ngoyon nu baino! Miagal po tongus do tumalib. Odoi, natatak tuundu-undu ku nokotigog dika oi Junika! Nokuro daa dii? Oo, momolisok-lisok ko do mansau! Sunudan ku i tapa. Mimpanau ko nopo. Adada, kada songkotondos-tondos! Mongoi oku hilo id walai di Nilbon. Miuhup yahai momonsoi karaja walai. Toi gia, ba yoho nga mongoi amung dikoyu! Apaasan oku hiti walai. Bayahan tu kiginawo ko balajar. Kaino, kada kalaid. Alaid no yolo do poingandad. Ba, kano no. T E M A 4 F. Pisimbarai pibarasan id siriba. G. Patayado' boros kotigagan om tinduo' topurimanan sosongulun tumanud pibarasan id sawat. unit 4 NSK copy.indd 16 5/13/17 12:32 PM 71 1. Aik! abaal pama ilo tulun songkosuayan moboros boros Kadazandusun. 2. Atuk, agayo luyud! baino nolonsod ngawi ilo korita id disan do ralan. 3. Aduu, oruol gakod ku nootungan dilo! kayu. 4. Adai, osomok oku no nokosumpak gama alamou! solipar ku. 5. Huh, ondos! ku i tadi o nokohino, tulun i suai. T E M A 4 5.2.4 H. Insanangai tanda kotigagan do ayat id siriba. I. Pilio' boros di kosudong tumanud kategori. TULUN TONOM-TONOMON oluhub bibit sansam agahui louson sumayau abaal kitua abantug noriou kasou bungkal Momonsoi ayat kotigagan. unit 4 NSK copy.indd 17 5/13/17 12:32 PM Gambar 2. Songulun i mobi monikid tinimungan mongoi panganu ayat id dumbangan mantad di mongingia'. Pomitanan ayat: Songirak-irak yolo kokito dilo tandaha mikurub hilo puyut di Gansip do usigon dilo tasu. Gambar 3. Poimpuunon popobilin ayat miampai popoburung id tolingo di tambalut id gulu. Soira orongou om norotian, pobilinon kawagu kumaa tambalut id sumusuhut dau gisom do koompus. Gambar 1. Pomonsoi do tinimungan. Monikid tinimungan haro walu gisom hopod tulun. Mositi miagal nintaban monikid tinimungan. Ralan do mamain. 72 1. Onuan o timpu popobilin do limo minit. 2. Tulun di bobos tohuri, poposunud ayat di norongou kumaa di mongingia'. 3. Tinimungan i kalantoi nopo nga tinimungan di au kasala ayat om kopobilin id timpu di pinatantu. POMOINAN BOROS T E M A 4 Songirak-irak yolo kokito dilo tandaha mikurub hilo puyut di Gansip do usigon dilo tasu. POPOBILIN unit 4 NSK copy.indd 18 5/13/17 12:32 PM 73 Prambanan OSOOSODU PANAU NGA OGUUGUMU TOKITO OM OILAAN Unit 5 Id unit diti minsingilo tokou do: Mongintutun loyuk kobooboroso di pinorongou. Manahang koilaan mantad bahan di pinorongou. Popolombus mogikaakawo ayat. Monindu koilaan mantad teks di nabasa. Momonsoi ponuatan momoguno format di pinatantu. Angkor Wat Rumah Opera Sydney Tembok Besar China unit 5 NSK copy.indd 1 5/14/17 1:57 PM Kinotombuluyan di Bryn id Watas Kudat Momonsoi Manik id Kg. Tinangol Pomiaraan do Pomosuon id Kg. Gombizau Longkod Momonsoi Tagung om Kulintangan id Sumangkap Vinatang id Kg. Bavanggazo Simpang Mangayau 1. Nunu ngawi kinoyonon do notombului di Bryn id watas Kudat? 2. Kiangkab ko nangku tumombului id watas Kudat? Nokuro? 3. Nokoumbal ko do mongoi tombului? Posunudo kumaa tambalut nunu ngawi nawayaan om nokito nu ontok tuminombului id kinoyonon dii. MOKINONGOU OM MOBOROS 74 1.3.1 (iv) T E M A 5 A. Kinongoho' audio kinotombuluyan di Bryn id watas Kudat. Momungaran loyuk kobooboroso di norongou mantad teks: (iv) ruputan. unit 5 NSK copy.indd 2 5/14/17 1:57 PM Uhu do ponoriukan: Bontuk, Rati om Siriban do Candi Borobudur. Objektif: Mongilo do bontuk, rati om siriban do bongunan Candi Borobudur. Nakapanau ponoriukan id kinoyonon Candi Bodobudur om ponurubungan miampai di manananud do tutumombului id kinoyonon diti. Mantad do kointalangan duo tulun manananud tutumombului, duo molohingon id kinoyonon Kabupaten Magelang om duo pensyarah id Universiti Yogjakarta, bongunan Candi Borobudur nawaal iti miampai bontuk om rati do pointantu. Bontuk do Bongunan Candi Borobudur Candi Borobudur, iso bongunan kisinawat do 10 taang miampai tukad di togumu om winonsoi momoguno watu. Kiginumu 504 sininggazanak do Buddha om 72 stupa i kibontuk do lunsing osundu o bongunan diti. Tikid-tikid totobon id taang kiwaa duo sininggazanak do mondou. Nawaal o bongunan diti id Kecamatan Borobudur Kabupaten Magelang, Jawa Tengah, Indonesia. Nosorilian do Nulu Menoreh, Nulu Merbabu id koulayon do tadau, Nulu Merapi id Kotonobon, Nulu Sumbing id Kabaatan om Nulu Sindoro id Koibuton. Winaal iti di abad ko-8, ontok do pomorintaan di Raja Samaratungga, songulun raja do Mataram Kuno, sakag do Wanga Syailendra. Solinaid do 75 toun minomongo do bongunan diti i linuguan di akitek Gunadarma. Rati do Boros Borobudur Borobudur mantad duo patod boros bara om budur. Bara mantad boros Sanskrit i kikomoyon do komplek candi toi ko' biara. Budur mantad boros do Bali beduhur komoyon id kinoyonon do asawat. Soiro do nokopiamung, nokouni do Borobudur i kirati do biara id kinoyonon di asawat. Koibutan Kabaatan Kotonobon Kosilahon MAMBASA 75 1.3.2 T E M A 5 A. Basao' teks om imoto' koilaan kokomoi do Candi Borobudur. Monginomot koilaan mantad boros, ayat om koilaan. unit 5 NSK copy.indd 3 5/14/17 1:57 PM U N I T 5 Rati di Sininggazanak Koinsanai kinapamawaalan do sininggazanak dii, kirati miagal do kotolinahasan id siriba: b. Sininggazanak Buddha i potoguang do kabaatan roitan do Wara. I panakatanda do gomponoluod. e. Sininggazanak Buddha di nosorilian do tansar roitan do Witarka. I panakatanda do momudali pomusarahan om kowowooyo di olidang. c. Sininggazanak Buddha i potoguang kotonobon tadau roitan do Dhyana. I panakatanda do poposonod ginawo. d. Sininggazanak Buddha i potoguang do koibutan roitan do Abhaya. I panakatanda do osiou. 76 a. Sininggazanak Buddha i potoguang do koulayon tadau roitan do Bhumisparsa. I panakatanda momolohou pomogunan sabaagi do sasi. f. Sininggazanak Buddha id suang do stupa toi ko' lunsing roitan do Dharmacakra. I panakatanda do popoturug do Roda Dharma toi ko' nokosoliwan mantad pomusarahan om kowoowoyo do tulun ginumuan. T E M A 5 unit 5 NSK copy.indd 4 5/14/17 1:57 PM Siriban do Bongunan Candi Borobudur Iti nopo bongunan do Candi Borobudur nga kisiriban sabaagi pongitanan do koposion soosongulun gumampot id koposion di tolidang tumanud do kotumbayaan Buddha. Abaagi iti do apat taang pomogunan i roitan do Kamadhatu, Rupadhatu, Arupadhatu om Arupa. 1. Nunu pisuayan do Candi Borobudur om kinoyonon tombuluyon id pogun do suai? 2. Haro nangku kinoyonon tombuluyon miagal diti id pogun Malaysia? Susuyo'. Arupadhatu Arupadhatu nopo nga duo taang id sawat do Rupadhatu. Stupa om sininggazanak id taang diti nowaal do okuri om aiso kolut om okuri sowong toi ko' luang. Siriban iti do kopooposion di osonong om olidang. Rupadhatu Rupadhatu nopo nga tolu taang do bongunan i ogumu solug om pisuk tongokoro. Kogumuan do kolut id tolig do taang diti au nopongo sabaagi siriban do tulun do tumongkiad mantad karaatan, komungkangan om koinggoritan kumaa id kopooposion di olinuud. Okito iti maya do ogumu sininggazanak do Buddha i poinrikau tumoguang do Minamangun. Kamadhatu Kamadhatu nopo nga apat taang o bongunan sabaagi siriban do tionon koposion tulun i ogumu karaatan, komungkangan om koinggoritan. Pinokito iti maya kolut id tolig do koposion tulun id tindohuon, lumoyog, minghombo om suusuai po. Arupa Arupa nopo nga stupa di agayo id sawat om nosorilian do stupa id Arupadhatu. Agayo guang om aiso kolut do stupa diti sabaagi do siriban koposion di totopot om olidang toi ko' nokotanud do koposion Minomorun Pomogunan. B. Simbaro' ponguhatan id siriba. C. Pogihum maklumat kokomoi do Candi Borobudur id Internet om uludo' id buuk skrap. Pabantao' id kalas nu. D. Panahak do sogu kapamansayan tombuluyon kokomoi do Kadazandusun. 77 3. Patayado' boros di apangkal mantad teks om onuai rati sokomoyon. a. nawaal = nowonsoi b. 2.2.4 E. Ponoriuk maya do Internet kokomoi do kinoyonon tombuluyon id pogun do suai. Posuato' noilaan nu id ponoriukan dii. T E M A 5 Papatayad boros di apangkal mantad teks di nabasa. unit 5 NSK copy.indd 5 5/14/17 1:57 PM Pongindapuan do Agro Podtuongisan Malaysia nointutunan do pogun pomutanaman. Mogisuusuai tanom di nakapanahak kounalan kumaa pogun miagal do tua'ua, parai, rapaon, piasau mamau, gata om ogumu po. Kiwaa nogi kopomogompian do tayam, pomosuon om nogi winonsoi do pongindopuan totombuluyon roitan do agro podtuongisan. Nakapanahak iti do liwang karaja montok popoimogot ekonomi tulun mogiigion. Piipiro ponguhatan kokomoi popotimpuun pongindopuan id gana do podtuongisan. 78 2.4.2 T E M A 5 Poingkuro monimpuun do pongindopuan totombuluyon? Ponuang do foom mangapalai lisin pongindopuan totombuluyon id Komontorian Kotombuluyan. Potonudo no kalatas kalaja om potopilon no ngawi dokumen di pokionuon. Hinombo koilaan do koturan kokomoi pongindopuan totombuluyon? Soriuko i Akta Industri Pelancongan 1992 om koinsanai kooturan di pointongoi id akta dii. Haro nangku pangalasan do tusin montok monimpuun do pongindopuan totombuluyon? Poingkuro? Haro miagal do Agro Bank toi ko' Maybank. Momonsoi do karatas karaja pangapalayan, potongoyon no dokumen di kosudong. Ralan popotimpuun pongindopuan totombuluyon 1. Posodiao' kinoyonon do pongindopuan. 2. Mangapalai do kosuangan puru do Malaysian Association of Tour and Travel Agents (MATTA). 3. Tumanud do ponginabasan mantad Komontirian Kotombuluyan. 4. Posodiao' palan montok pongintangan do komontirian. 5. Bayaran no lesen pongindopuan. F. Podolino' maklumat id siriba kumaa id iso pangaan momoguno 50 gisom 70 patad boros. Poposunud rumusan kokomoi teks pambasaan. unit 5 NSK copy.indd 6 5/14/17 1:57 PM Pongindopuan totombuluyon do pomutanaman om pomogompian tayam 79 MONUAT 3.2.3 T E M A 5 A. Imurio' gambar id siriba. Pomonsoi ponuatan id piipiro pangaan kokomoi do gambar. Momonsoi ponuatan id piipiro pangaan. Pomogompian Kambing Kabun Kinotuan Kabun Strawberi Pomogompian Tombolog Walit B. Pomonsoi iso panahangan kokomoi pongindopuan id pogun tokou tumanud gambar id sawat. unit 5 NSK copy.indd 7 5/14/17 1:57 PM Pangalanan do tusin mantad pogun suai Pongindopuan Podtuongisan Liwang do pakarajaan Kouhup do koburuon pongindopuan hotel Ponimpuunan Podtuongisan nopo nga kinoyonon di rikoton do tulun mongoi tombului. Tonsi I Tonsi II Tonsi III Tonsi IV Kounalan koiso nopo do pongindopuan podtuongisan nga kapanahak liwang do pakarajaan. Kolimpupuson Pongindopuan podtuongisan lumansan sokodung mantad koporintaan 80 3.2.1 T E M A 5 C. Intangai peta minda id siriba. Potolinahaso' pomusarahan nu kokomoi kounalan podtuongisan montok popoingkawas ekonomi pogun. Momoguno format ponuatan di kosudong montok popolombus do isoiso koilaan. unit 5 NSK copy.indd 8 5/14/17 1:57 PM KOKOTUAN TIMPOHON DO PISOMPURUAN Kopisanangan om kotobian kumaa di tapantang, YB Datuk Berny Stevano, Luguan Komulakan, Luguan Kampung, ponorikohon do JKKK, koinsanai lalansanon, molohingon om tobpinai nokotindapou doid karamayan diti. Kokotuan timpohon do pisompuruan. Iti no uhu do booboroson ku tadau baino. Tadau do kokotuan Tadau do kounsikahan Popogirot do piombolutan Tukad do ningkokoton I pantangon ku lalansanon, puru do komolohingan om tobpinai ngawi, Boros pongunsub i pinolombus dii tapantang Professor Dr. Ramalinggam, “Tinaru i Timbabaon, Kalantayon o Posontolon”. Boros diti kopisudong doid pogun tokou maya do kapamaramayan do tadau kokotuan. Tulan Mikat, tulan di piandad-andad tinaru tokou. Tulan diti kapamaramayan tokou do kokotuan. Kokotuan kapagandahaan tokou do tobpinai id sodu toi ko' id somok. Id karamayan diti kopogiruurumo om kopogiilang tokou makan. Kapamaramayan do kokotuan okon nopo ko montok tinaru tokou nga koinsanai tinaru id pogun tokou Malaysia. Koubasanan diti popokito do tadau kokotuan timpohon do pisompuruan. Tadau do kokotuan, tadau kopongunsikahan tokou Minamangun tu nokoinampot o pangakan-ngakanan om notingadan tokou do kosoosonongon. Suai ko' ii, walado tokou pomusarahan, mogintong do ningkokoton. Uyado tokou hukot i kapangantob do pisompuruan om piobpinayan. Omitanai tokou tinaru suai miagal do Cina tu mamaramai karamayan koubasanan diolo miampai popoturidong do pisaan om popomogot ningkokoton do dapu diolo. Id kolimpupuson, insan po do momilin oku: Tadau do kokotuan Tadau do kounsikahan Miiso tokou id koburuon Poinsiribao' ginawo mogiaampun Mogitaatabi tokou toinsanan Misompuru id koubasanan Pounsikou. 81 T E M A 5 D. Basao' booboroson id siriba om simbaro' ponguhatan di sumusuhut. unit 5 NSK copy.indd 9 5/14/17 1:57 PM 82 Kounalan Tadau Kokotuan Tinaru Paganakan Popogirot Piobpinayan Popisompuru 3.3.1 T E M A 5 a. Pisompuruan papapantod do koburuon. b. Kokotuan impohon do koisaan. c. Atagak koubasanan, atagak nogi kointutunan tinaru. d. Kounalan do ICT kumaa koburuon tungkus tinaru. G. Pilio' iso uhu id siriba. Pomonsoi ponuatan do amu okuri mantad 180 patod boros. E. Gonopo' jadual id siriba kokomoi do kounalan tadau kokotuan. Woyo toluud momogompi piuludan id isoiso kinoyonon Woyo toluud Kounalan Mogiu'uhup Kapagaan do karaja Mogitaatabang Mogia'ampun Aadang pomusarahan Kopogiiso Mogisusu'au Piupakatan F. Pomonsoi ponuatan momoguno maklumat id siriba do amu okuri mantad 180 patod boros. Papasanarai tonsi montok isoiso uhu miampai momoguno peta pomusarahan. Woyo toluud nopo nga kouyuuyuo di olinuud id kowoowoyoon om kobooboroso. Kowowooyoon di mogiu'uhup id pialatan do tiso om tiso kinoyon kapagaan do karaja di tawagat. Lobi oponsol koponguhupan diti kumaa tulun di nokotimbaba do kosusaan miagal do noontok toruol, nopihadsa toi ko' nunu nopo i kaantob do kogorison monoguang do karaja. Mantad dii... unit 5 NSK copy.indd 10 5/14/17 1:57 PM 83 Monorimo Tombului id Lamin Tadau dii nokolobi timpu kinoulian di Faridah id lamin. Tuminanud isido do pongia'an id labus jadual do boros Inggilis di Mongingia' Faroyner. Kopuriman i Faridah do oluhoi isido mato balajaran dii. Suai ko' ii, orohian nogi isido do karaaralano di Mongingia' Faroyner popoindalan do pongia'an i momoguno do kakamot teknologi komputer. Korikot nopo i Faridah id lamin, tilombus no yau hiri dompuran do mogihum taakanon. Louson kopio isido.Amu yau nokosiwat minooi hiri kantin tu noindamaan ogumu wonsoyon. 3.3.1 T E M A 5 F. Pomonsoi ponuatan momoguno maklumat id siriba do amu okuri mantad 180 patod boros. H. Basao' pangaan id siriba. Papasanarai tonsi montok isoiso uhu miampai momoguno peta pomusarahan. unit 5 NSK copy.indd 11 5/14/17 1:57 PM 84 Ukabai di Faridah i ponokop do taakanon nga kopogulu nogi dau nokito i nuut mantad tina dau. Kapagag i Faridah nakabasa di nuut Amu po yau insan do monorimo tombului id lamin do osongulunan. Soroho no dau timpu di nawayaan. Nga aiso po nosorou di Faridah om ponguni no i lunsing miniandad do tuni telefon. Kapagag kaagu i Faridah. 3.3.2 Faridah Mongoi yahai di tama nu hilo lamin pongusapan. Kumakap yahai di tambalut pakaraja di tama nu tu nokohompit id koligaganan do talun-alun. Id tindalanon no i tinanon om tamanon nu kumaa id lamin tokou. Korikot nopo yolo om alapon no sumuang om surungan no tinumon kio. Sonongon no monongkirumo diolo. Poposurung do tiinumon Monimbar do telefon Mangalap do sumuang Mongolon do rasuk Poposontol do dimbas Mongukab do totobon Mangalap do minum om makan Monongkirumo Mirikau Tina nu T E M A 5 I. Uludo' i minog do wonsoyon di Faridah tumanud koponsolon momoguno peta pomusarahan. Gunoo' boros di pinatayad. Papatantu nuludan tonsi. unit 5 NSK copy.indd 12 5/14/17 1:57 PM Professor Mikroskop om Teleskop Pogihum maklumat mantad Internet kokomoi do kakamot sains. Uludo' maklumat dii tumanud tonsi toponsol om pounayan di kosudong. 85 Mikroskop mantad boros Yunani. Micros kirati do okoro. Scopein nopo nga okito toi ko mintong. Milo komoyon do mikroskop kirati do kakamot mongintong om pongimuai di tongokoro kopio i au okito mato toomod. Notimpuunan di Zacharies Jansen di toun 1590. Teleskop notimpuunan di Hans Lipperhey di toun 1608. Isio nopo nga songulun momoomonsoi lensa mantad Belanda. Id ponoriukan disio, soira pilapahon duo lensa tumanud pialatan di pointantu, milo ilo do gunoon mintong di osodu miagal do id somok. 3.3.4 Kopisanangan Prof. 13:02 13:05 Kopisanangan. 13:07 Muhot oku daa nunu fungsi diti mikroskop? 13:10 Papagayo do objek, mongintong do objek di tongkoro kopio, popokito gambaran 3D om mongintong do sel. 13:13 Poingkuro iti teleskop? Haro nangku pisuayan? 13:18 Agayo pisuayan diti. Iti nopo teleskop nga mintong rombituon. Kokito hilo id soibau tawan, planet, kosunduon pomogunan. 13:20 Pounsikou augiigina Prof. 13:21 Miagal nopo. T E M A 5 J. Basao' om suato'. Popogirot tonsi miampai manahak pounayan. unit 5 NSK copy.indd 13 5/14/17 1:57 PM 86 KOLUMISON BOROS T E M A 5 Kanou misompuru Miigit longon tiso om tiso Mamagampot sontob karaja tongosonong Mingkakat agaras om apantang Lihuai pigogutan Uludo' laang do mimang buru Kanou mogisokodung miulud om miiso Lilimut iti no sangod tokou Korus: Tulido' ralan, yadaai koimbayatan Giroton migit katapatan Tongkiadai ngawi ii tangaraat Iti no rati do pisaan Isoo' tokou ralan Mooi kaanu koposion tolidang Kasasari aanu ngawi sontob gompoton Do mantad piuludan om pisaan Rati do Pisaan Vokal: Eustachius John Jinuli Lagu/Lirik: Leonard Ingging (PUSAKAG) A. Kinongoho' audio. Intutunai koubasanan do tinaru id sinding. 4.4.2 Mogibooboros kokomoi fungsi koubasanan tinaru montok timpu baino. unit 5 NSK copy.indd 14 5/14/17 1:57 PM 1. Nunu woyo toluud id sinding norongou nu? 2. Poingkuro ralan popogirot pisompuruan? 3. Nokuro tu roitan do sangod o lilimut? 4. Tumanud pomusarahan nu, nunu kounalan do pisompuruan? rati ulud sonong gagut lidang sangod komoyon karati koilo komoyon Rati Boros Nosugkuan Boros Guas Rati 87 T E M A 5 B. Simbaro' ponguhatan id siriba tumanud do sinding di norongou. C. Pomonsoi do komoiboros. Pabantao' momoguno do media ICT. 4.4.2 Papabanta do koilaan di notimung miampai momoguno do media ICT. unit 5 NSK copy.indd 15 5/14/17 1:57 PM 88 KD BI BT BA BC pounsikou terima kasih thank you tesekkuler syukron xiè xiè oupus sayang Love balim habibi q n siou maaf sorry pardon (inf) Özür dilerim (frm) asif bàoq iàn olumis cantik beautiful güzel jamilah méi kopisanangan do kosuabon selamat pagi good morning günaydın sobahul khair zao an nunu kabar apa khabar how are u nasılsınız Ní hao ma Id nonggo hinombo BM di mana where Nerede ayna hino ko po selamat tinggal good bye güle-güle wada'an piro gatang songkuro berapa harga how much ne kadar kam siruhu Pongintutunan: KD = Kadazandusun BM = Bahasa Melayu BI = Bahasa Inggeris BT = Bahasa Turki BA = Bahasa Arab BC = Bahasa Cina T E M A 5 D. Pomonsoi komoiboros mogisuusuai tinaru miampai momoguno do Internet. Pabantao' momoguno do media ICT. unit 5 NSK copy.indd 16 5/14/17 1:57 PM Boros Ponowoli Ngaran Boros ponowoli ngaran nopo nga boros di gunoon sabaagi ponowoli do ngaran montok ngaran sondii om ngaran ponuduk. PURALAN BOROS 89 Pomonsoi piipiro ayat momoguno frasa ponowoli ngaran om frasa ngaran tumanud do gambar. 5.2.1 b. Poomitanan boros ponowoli ngaran ponuduk do kinoyonon: ilo, iti, iri, hilo, hiti, hiri, hino Poomitanan do ayat: 1. Isai ilo? 2. Iti no tutungkap ku kumaa molohing, tanda do oupus oku diolo. 3. Sinunudan ku i tapa do iri no juli do korohian ku. 4. Iri no antakan nung au mokinongou tisunud do molohing. 5. Hilo no yahai mintawos di tongokoro po. 6. Andadon ku koulian dokoyu do hiti ontok koundarangan do sikul. 7. Pinasait ku i kantung hiri id toning do totobon. 8. Okukuro no kabar dokoyu do hino id sodu? a. Poomitanan boros ponowoli ngaran sondii: yahai, yolo, dahai, diolo, dau, isio, isido, yokoyu, dokoyu Poomitanan do ayat: 1. Hiti yahai id sikul do nosongodou. 2. Isai dikoyu mooi tanud do tumombului hilo muzium do minggu tobontol? 3. Isio no nointutunan do gomponoluod hiti kinoyonon diti? 4. Hilo Ranau tadon do komolohingan dahai. T E M A 5 A. Boros ponowoli ngaran. 1. Minomoguno isio wifi hilo walai di Faron Momonsoi ayat momoguno pola ayat FPN + FN. unit 5 NSK copy.indd 17 5/14/17 1:57 PM Sisip vokal Sisip vokal nopo nga pomoinan do poposisip pimato vokal id pialatan do pimato konsonan gisom do osiliu boros di kirati. r b s s s p k d p b b s Poomitanan boros 1. 2. 3. 4. 5. bobos bubus Poomitanan boros Poomitanan boros Poomitanan boros 1. 1. 1. 2. 2. 2. 3. 3. 3. 4. 4. 4. 5. 5. 5. rabas sosop kodop POMOINAN BOROS 90 Pomonsoi ayat montok boros di nakatayad. 1. Ilo no kayu bobos tagayo. 2. Norubat no i waig piasau ku tu no _____. 3. Mi _____ i aki Tadong om i aki Mogong tu nokopisiwal yolo konihab. 4. 5. T E M A 5 unit 5 NSK copy.indd 18 5/14/17 1:57 PM WONSOYON I KOUBASANAN Unit 6 91 Momolingkum koilaan di aanu mantad mogikaakawo toud. Popolombus tangon om pibarasan. Mongulud tonsi montok ponuatan. Fungsi koubasanan tinaru timpu baino. Momonsoi om momoguno pola ayat FPN + FN om A + O + M + S. Id unit diti minsingilo tokou do: unit 6 NSK copy.indd 1 5/13/17 12:38 PM I Rokian om Tombolog Kolumpisau MOKINONGOU OM MOBOROS 92 1.3.1 T E M A 1 A. Mokinongou tangon. Minsingilo loyuk do tangon. I pogulu po kaka haro songulun kusai pinungaranan do i Rokian. Ontok muli mantad id tumo, kokito di Rokian o turu kolumpisau suminondot id iso liwotung. Lisok no i Rokian id guas do kayu. Sigog ka soliwan no kosumandakan i molong-kolong kinolumiso mantad id talad. Pomorulan-rulan no i Rokian minongoi panganu di iso talad. Uli no i Rokian om potonomo no i talad id ropuhan. Guli no kawagu isio nga songulun sumandak poirikau aiso sinokot om mingut-singut do mihad. Tahako di Rokian i sigar dau om angatai no minuli. Au no alaid pisasawo nodi yolo. Insan tadau mantad tindohuon i Rokian, okito dau do obongkung po mato di tanak. Tuduko no di tanak i ropuhan om titigaon. “Atukoi, minoggidu no i sawo ku ti!” ka di Rokian do tumongob. Pongokoriu i Rokian, boboo' i tanak om tangkus no isio. Alampas tomod i Rokian manangkus, sonulu nga laangan nopo dau. Kokulapai nuluhon om kosorut id kogoutanan kolintuhun kawagu id kubong. Kobontol isio tangaanak do mogiurumun. “Nunu maan dikoyu?” ka di Rokian. Insamakai no di Rokian nga mamatai yolo di tagantor. “Tuk, kada patayo ino! Kosisian do mamatai nung aiso kasalaan, bolion ku sagantang wonod do kapur,” ka dau minogodu di tangaanak. Tangkus kawagu i Rokian, kokito kawagu dau tangaanak mamatai do tobinduk. “Tuk, kada patayo ilo tobinduk bolion ku sagantang wonod do kapur!” ka kawagu di Rokian do mogodu. Ingkaa nogi pinowonsoi di Rokian soira nokokito i Rokian tangaanak mamatai do ninipot. unit 6 NSK copy.indd 2 5/13/17 12:38 PM 93 Sigog ka koimpa i Rokian do mogulinau tomod kawalayan. Korikot isio id iso walai. Suang i Rokian om kagagang isio tu ogumu tongondu maamaso mangawol. Ingkurus tomod i tanak dau minongoi gapus di songulun o tondu. Tanud da i Rokian nga tinalaban di molohing di tondu.“Haro no moti poingandad diti tanak ku ti, i Tomburon,” ka di molohing. Sigog ka, kohino i Tomburon. Awantang tomod koinan-inano. “Onuan ku ikoyu pialaan, kumoiso pangangayan oku do tua lugus. Isai kapanahak dilo tua owiton nopo i tanak ku muli,” ka di molohing. Tingahao' no diolo i tuntu lugus nga kolimunduk do tawan. “Kada ponokisaap doho, kada kama, kusai oku moti diti,” ka di Tomburon do oondos. Amu po nokopiintanga mindakod nga koilob i Tomburon do raha. “Aduu, kumuro oku diti, mogot kosorou i tagantor doho!” ka di Rokian. Sigog ka kohino i tagantor. Salakoi i tagantor om kotopo no i tua. “Koduo nopo, isai kopogulu katagad dilo guas kayu nga owiton nopo i tanak ku muli,” ka kawagu di molohing. Gisom sumodop tadau nga au po nokopiintanga i Rokian managad tu agayo guas dilo kayu. I Tomburon nopo nga au no alaid do katagad. “Atuk.. aala oku ma ti om au ku dii oowit i sawo ku muli,” ka di Rokian. Kosorou dau i tobinduk om sigog ka nogi kohino i tobinduk. Kokoto di tobinduk om kahaba nopo i kayu. Tumigir nodi i Tomburon tu aala nopo. “Id tohuri no isai koihum di tanak ku owiton nopo muli,” ka di molohing. Ontok tangatuong pisoko no di molohing i sumbu. Sopihawor-hawor nopo yolo mogihum di tondu. Angagapus nopo di Tomburon i molohing. “Yoku ma ti, okon ko tanak ku ti,” ka di molohing. Nousuk ngawi no diolo minogihum id pisuk-pisuk do walai. “Korikot nopo kosuabon, duo-duo dikoyu amu kaanu di tanak ku,” ka di molohing poposorou diolo. Kosorou nopo daa i ninipot dii, ka tosorou di Rokian. Sigog ka om kohino i ninipot om sako no id timpurulu di tondu. Intangai di Rokian nga posingguun di molohing i tondu. “Tomod no do yokoyu piniontok dino,” ka di molohing miampai popolintuhun di sumandak. Otood ginawo di Rokian. Ounsikou nogi i Rokian di tongotayam ii minoguhup dau. T E M A 1 B. Pilio' sisimbar id siriba montok loyuk do boros di pinatayad. Loyuk kotigowo Loyuk poguhatan Loyuk tumongob Loyuk pogoduhan Loyuk kointalangan Loyuk otogod unit 6 NSK copy.indd 3 5/13/17 12:38 PM “Tuk, kada patayo ilo tobinduk bolion ku sagantang wonod do kapur!” “Haro no moti poingandad diti tanak ku ti, i Tomburon.” “Aduu, kumuro oku diti!” “Kada ponokisaap doho, kada kama, kusai oku moti diti!” “Yoku ma ti, okon ko tanak ku ti,” Sigog ka soliwan no kosumandakan i molong-kolong kinolumiso mantad id talad. “Nunu maan dikoyu?” “Atukoi, minogidu no i sawo ku ti!” Loyuk Boros 94 T E M A 1 unit 6 NSK copy.indd 4 5/13/17 12:38 PM Rati: Ayat: obongkung Rati: Ayat: Rati: Ayat: Rati: Ayat: kubong mogulinau Rati: Ayat: Rati: Ayat: posingguun kolimunduk tinalaban 95 Tangon Popoilo tadon om kaantakan isoiso kinoyonon. Pomolihis do ginawo. Popointalang do woyo toluud. Popotungkus do koilaan sandad. Popotilombus komilaan moboros Kadazandusun. 1. Nokuro tu luminisok i Rokian soira nokokito tombolog kolumpisau? 2. Nokuro tu obongkung mato tanak di Rokian? 3. Songkuro kinosiahon di Rokian manangkus do momogusa di sawo dau? 4. Soira minogidu i sawo di Rokian? Nokuro tu minogidu? 5. Mantad pomusarahan nu, nunu woyo toluud di milo omitanan maya do tangon diti? 1.3.3 (i-iii) T E M A 1 C. Pibarasai rati boros om pomonsoi ayat mantad boros dilo. D. Simbaro' poguhatan id siriba. Popointalang komoyon mantad bahan di norongou: (i) boros (ii) ayat (iii) koilaan. unit 6 NSK copy.indd 5 5/13/17 12:38 PM 96 I pogulu po kaka, i buu om i kara nopo nga miambalut …. suminalakoi i kara – au manahak – popinratu nopo kulit – mihad i buu naratu i kara mongua no lado di buu – au mokinongou i kara – mangakan lado – napadasan minoggidu i kara 1.5.4 (v) abagos i buu mananom punti – mongua – au kasalakoi nokotompisal – notodok pakou T E M A 1 E. Momogonop om popolombus do tangon. 1 2 3 4 5 6 Popolombus: (v) tangon. unit 6 NSK copy.indd 6 5/13/17 12:38 PM Nokorongou i tapa di Junika kabar do nokosuang lamin pongusapan i molohing disio. Minuhot nogi i Junika kolidasan tinan di aki dau maamaso diolo do monginduhai ontok kosuabon. 97 1.4.6 T E M A 1 Ina, soira tokou mongoi id walai pongusapan mongoi intong di aki? Mamanau tokou tinu, monginduhai po om momiro- miro tokou nogi do mamanau. Poingkuro no i aki dii? Nunu toruol kopio di aki? Ka di tina, noindamaan kukulan om sogiton. Piro no linaid di aki au olidas o tinan? Haro no tolu tadau. I kanto kouyuyuo posorili baino kounsub do toruol dau. Kolilisi di aki. Junika, mongoi kito pomoli ponungkap di aki. Junika: Tina: Junika: Tapa: Junika: Tapa: Nilbon: Junika: F. Imurio' pibarasan. Momolingkum koilaan di naanu mantad mongikaakawo tadon. unit 6 NSK copy.indd 7 5/13/17 12:38 PM Ralan do Papasarabak Ginawo Mupus Kasari do Molohing. Paganakan nopo di Junika nga _____. Ontok nokosuang lamin pongusapan i taki, _____ topurimanan tu oupus yolo di taki. I Junika om i tabangon dau Nilbon nga amu no _____ mongoi ompuya _____ do ponungkap diolo. Mulong po tu _____ yolo mantad di aki nga kopuriman yolo _____ sabaagi tanak om manangaki. Osonong tomod topurimanan di taki soira haro paganakan di kakal momusou dau. Au di kopuriman i taki _____. Mulong po laid no minidu pogun i _____ disio nga hino o tangaanak om manangaki do monginsasamod do ginawo om monguhup dau. I Junika nogi nga _____ kasari di aki. Amu no kaandad-andad isido muli id kampung soira orikot koundarangan sikul. Ginawo mupus do molohing minog posotolon kawagu do mongingia' maya abaabayan di pohoroon id sikul miagal kiim pongunsuban. Suato' asil pibarasan dikoyu tumanud dilo peta pomusarahan. mongingia' molohing tulun ginumuan tangaanak sikul langadon sosongulun popotunui mogipusou-pusou sawo kaandad-andad tumongob tonggungan nokoinsodu 98 T E M A 1 G. Pibarasai om gonopo'. H. Pibarasai kokomoi tonggungan papasarabak ginawo mupus do molohing maya peta pomusarahan id siriba. unit 6 NSK copy.indd 8 5/13/17 12:38 PM Karnival Boros Kadazandusun id Sikul Pintangaan Takawas Dolung tumongob 99 2.2.2 (iii) Sikul Pintangaan Takawas Dolung nopo nga minongukab kalas Kadazandusun ontok di toun 2008. Ontok di toun 2016 pinapaharo sikul diti Karnival Boros Kadazandusun (BKD) nayatan sikul. Ogumu abaabayan di pinoindalan miagal pialaan sugandoi, kolumison basaan om koturompuson moboros Kadazandusun, sayau, manangon, minsingkono, tuunion, ponuatan om sisindiron. Naalap ngawi tangaanak om mongingia' mintong karamayan diti. Haro nogi korikot do molohing tangaanak di tumanud abaabayan montok monokodung tanak diolo dii tumanud do pialaan. Pohoroon abaabayan karnival diti ontok wulan Ngiop montok mogihum tangaanak sikul di mobi id Karnival Boros Kadazandusun nayatan watas do Tudan ontok wulan Mikat. Nosiliu Karnival Boros Kadazandusun do iso aktiviti di pohoroon do monikid toun id sikul diti. Soira norikot karnival nayatan watas, notimung ngawi i minongobi mantad piipiro sikul pintangaan takawas om sikul tosiriba. Kinoyonon nopo karnival nayatan watas nga tumikid do sikul id watas Tudan. Kosoruan nopo nga pohoroon id Sikul Pintangaan Takawas Sondot tu id tanga-tanga sikul ngawi do suai. Ontok tadau koiso nopo nga abaabayan poniisan do toinsanan dii pialaan. Ontok tadau koduo nopo nga koompokon poniisan mooi do mogihum i abantug id nayatan watas. Ontok Karnival Boros Kadazandusun diti ogumu tulun do nokorikot. Ogumu nogi papataran tinunturu om kakamot doungulu-gulu. Unsubon tulun ginumuan mananrasuk do rasuk koubasanan ontok karamayan diti. Ontok nogi tadau diri, naalap o momihantoi di abaal id abaabayan dii miagal ko mantad Longkod Koubasanan Pogun Sabah. Naalap nogi ngawi upisol palajaran mantad watas suai. Koubasanan nopo popoimagon diti karnival nga boyoon upisol palajaran watas Tudan. Longkod palajaran watas diti monokodung nogi maya kousinan montok diti karnival. Ogumu kabaahan mantad tangaanak sikul i noimbulayan mantad karnival diti. Haro nogi mumbal tumanud pialaan sugandoi id nayatan pogun. Suai ko' ii, abaabayan id karnival mongunsub tangaanak do minsingilo boros Kadazandusun miampai tumanud kalas Kadazandusun. T E M A 1 A. Basao' potikan id siriba. Manganu om mongompuri koilaan mantad bahan: (iii) bahan pongunsub. MAMBASA unit 6 NSK copy.indd 9 5/13/17 12:38 PM 1. Pinoindalan Karnival Boros Kadazandusun id Sikul Pintangaan Takawas Dolung ontok toun 2008 po. 2. Abaabayan miagal sugandoi, sayau om pomoinan doungulu-gulu nga pinaanjur ontok karamayan dii. 4. Karnival nayatan watas nopo nga kohompit ngawi sikul pintangaan takawas om sikul tosiriba. 5. Tadon nopo kousinan montok karnival nayatan watas nga mantad Koupisan Pongia'an Pogun Sabah. 6. Abaabayan id karnival kopongunsub tangaanak sikul ngawi do minsingilo kopio boros sondii. 3. Pohoroon abaabayan karnival diti ontok wulan Ngiop montok mogihum tangaanak sikul di mobi id abaabayan nayatan watas. 100 2.2.1 T E M A 1 C. Gonopo' peta pomusarahan id siriba tumanud do pomusarahan nu sondii. B. Goritai ( √ ) kointalangan di kosudong om goritai ( x ) kointalangan di kasala mantad potikan. Pasanarayo' kounalan tangaanak sikul do balajar boros Kadazandusun Momili tonsi id teks montok momogonop koilaan. unit 6 NSK copy.indd 10 5/13/17 12:38 PM 101 Kaampayatan Tangaanak Sikul id Karnival Boros Kadazandusun id Sikul Pintangaan Takawas Dolung mantad Toun 2016 gisom 2017 Sugandoi 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Sumayau Tuunion Sisindiron Monuat esei Kolumison basaan Abaabayan Nintaban (tulun) 1. Nunu abaabayan i bobos ogumu tangaanak sikul do tumanud ontok karnival diti? Nokuro tu aanangan tangaanak tumanud do abaabayan dii? 3. Mantad do pomusarahan nu, potolinahaso' piipiro dimpoton soira papaharo Karnival Kadazandusun id sikul. 2. Nunu abaabayan i bobos okuri tangaanak sikul do tumanud ontok karnival dilo? Nokuro tu okuri tangaanak tumanud do abaabayan dii? Graf bar id sawat popokito do 3.2.2 (iv) T E M A 1 B. Simbaro' poguhatan id siriba. A. Podolino' maklumat id graf bar kumaa iso pangaan id pialatan 50 gisom 70 patod boros. Popolombus koilaan maya mogisuusuai kawo ponuatan: (iv) luputan. MONUAT unit 6 NSK copy.indd 11 5/13/17 12:38 PM 513 513 102 I George mantad Kalab Boros Kadazandusun pinopoindalan ponurubungan miampai songulun i abaal id gana tuunion poring. Kopisanangan gundohing. Bayahan tu nakabantug ko id pogun diti sabaagi songulun i abaal id gana tuunion mantad poring. Posusuyo' do kinoimpuuno nu id gana diti. Kopisanangan nogi do id dia. Minimpuun oku balajar do suling mantad po di toun 2002. Minongoi oku nogi tanud pinsingilaan id Longkod Koubasanan om Kesenian Pogun Sabah. Nakatanud oku nogi tinimungan OMBAK toi ko' Koisaan Orkestra Tuunion Mantad Poring gisom do baino. Ogumu nogi nawayaan nu. Nunu di wonsoyon nu dinondo gundohing? Maamaso oku monuduk tuunion koubasanan montok sikul tosiriba om sikul takawas. Suai ko' iri, monuduk oku nogi tongomongingia' id Institut Pongia'an Mongingia' om Universiti Malaysia Sabah. Agayo kopio kouhupan nu id gana diti. Nunu kopio kaantakan di au nu olihuan? Okon ko nopo i yati isai po popoburu. Ogumu kahandaman di osonong di nawayaan loolobi soira minongoi oku pinsingilo tuunion koubasanan id Taiwan miampai songulun tambalut. Suai ko' iri, nokoongoi oku nogi popokito tuunion koubasanan id pointongkop pogun om nogi id labus pogun Sabah. Id kolimpupuson pibarasan diti, nunu pason nu kumaa sukod wagu do baino? Alansan oku do toinsanan sukod wagu mamagatang kopio diti tuunion koubasanan tokou tu okon nopo ko montok kaanangan sondii nga koponguhup nogi popotilombus do koubasanan mooi do au atalup. Pounsikou gundohing. George: Gundohing Kuhim: George: Gundohing Kuhim: George: Gundohing Kuhim: George: Gundohing Kuhim: George: T E M A 1 C. Pokinongoho' pibarasan. 3.2.2 Popolombus koilaan maya pibarasai. unit 6 NSK copy.indd 12 5/13/17 12:38 PM 103 Mimpuun balajar do suling mantad di toun 2002. Gundohing Kuhim Tadauwulan Kinoyonon Kumaa tambalut ku ____________________________ Ponuau Ponogulu Maya kosiwatan id surat diti _____________________ Tonsi Aanangan oku do popointutun ___________________ _____________________________________________ Tonsi Alansan daa do _______________________________ Kolimpupuson Impupusan ku no iti surat _______________________ Yoku, Sain 3.3.2 3.4.1 Uhu: Surat Au Arasmi T E M A 1 D. Gonopo' peta pomusarahan kokomoi di Gundohing Kuhim. E. Posusuyo' kokomoi di Gundohing Kuhim maya surat kumaa tambalut. Papatantu nuludan tonsi om popionit do pangaan. unit 6 NSK copy.indd 13 5/13/17 12:38 PM KOLUMISON BOROS Tudodoi Babang tadau di kosingot Sirung no daa pamala Roito' no o sundait Simbaro' o talaala 104 4.2.2 Tudodoi Langsat id puru-puru Osilou do oimot Kaino no misompuru Mitabang do mongomot 1 2 Tudodoi Lumaag no bambarayon Gumompi dilo tanom Oluhub daa sinunion Atampasi o winoun 3 Tudodoi Muli oku lo Sondoton Rumuba oku di Bandakon Nahatas nodi tomoton Kaamatan o taandakon 4 T E M A 1 A. Polombuso' tudodoi. (Kisun, 2017) Mogibooboros kokomoi fungsi koubasanan tinaru montok timpu baino. Aiso ralan topoting mongoi do kalantoi uludo' laang nu dumimpot gontob akawas Momuumutanom unit 6 NSK copy.indd 14 5/13/17 12:38 PM 1. Minsingilo do tudodoi kiponuang timpu tolowang di kikounalan. 2. Monudodoi nogi kopomolahis ginawo dii longodon toi ko' i nokopitongkiad piombolutan. 3. Soira asanangan ko montutun do sinsongulun polombuson no maya do tudodoi. 4. Poniriban tulun dii gulo nga maya do tudodoi mooi do olumis karangahan om mongilag do koruol ginawu. 5. Minog do minsangilo kopio sukod wago diti tudodoi mooi do amu olihuan. babang kosingot gumompi nahatas misompuru 105 Mongingia': Jaffry: Nilbon: Junika: Kopisanangan doungosuab kumaa toinsanan tangaanak sikul. Pibarasan do tadau baino nopo nga kokomoi sukod wagu di monolikud koubasanan do monudodoi. Isai kohompit do monolibamban diti kobolingkaangan? Osorou ku nopo nga tonggungan mantad molohing tu Suai ko' ii, tonggungan mantad tongomongingia' id sikul nopo nga Otopot ino, atag ku nopo nga tonggungan mantad dati sondii do T E M A 1 D. Pomusarahai pibarasan id siriba. B. Onuai rati boros id siriba tumanud dilo tudodoi. C. Insanangai ijaan boros di pinoitom. Hani unit 6 NSK copy.indd 15 5/13/17 12:38 PM Poomitanan: 1. 2. 3. PURALAN BOROS id miagal po kumaa 106 Pola Ayat FPN+FN (Frasa Popiromut Ngaran + Frasa Ngaran) nga iso kawo ayat guas. Boros Popiromut nopo nga boros i gunoon popiromut do frasa ngaran miampai boros do suai. Boros Popiromut nopo nga miagal kopomogunaan boros id siriba. 5.2.1 (ii) T E M A 1 Nokouli no id walai + i tadi ku. Olumis miagal po do binabang tulan + ilo unduk ngadau. Osonong isio kumaa dahai + om toinsanan tombului. A. Iloo' kointalangan pola ayat FPN + FN. B. Gonopo' susuyan toniba tumanud dilo gambar miampai momoguno boros popiromut di pinatayad. Insan tadau __________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ Momonsoi om momoguno pola ayat: (ii) FPN+FN. unit 6 NSK copy.indd 16 5/13/17 12:38 PM Poomitanan: Adjektif Boros Maan Subjek Objek Alamou Ounsikou i aki nokoruba ngawi manangaki dau ilo ralan mongoi id kampung asaru : osianan : osodu : aparad : atauk : 1. mongoi 2. ilo buul 3. oporodot 4. ilo nulu Bogung 5. naansak rapaon ananam di tina ku i Berinjo ourod linukis id podtuongisan id titigawon sinalakoi poingimpa akawas i Gondu i Clara dahai asaru 107 5.2.3 (iv) T E M A 1 D. Iloo' kointalangan pola ayat FPN + FN. C. Pomonsoi ayat tumanud nuludan ayat A + O + M + S miampai momoguno boros ula id siriba. Momogonop ayat tumanud A+O+M+S. Mogihum do tambalut okon ko mintong kolumison do turos nga kosonongon do ginawo unit 6 NSK copy.indd 17 5/13/17 12:38 PM IHUMO' I POINLISOK 9. lositik 10. mahkota raja 11. guli 12. tupi 13. tulanut 14. pinsil 15. skru 16. sapi 1. buul 2. sikang 3. garapu 4. tutuku 5. tikus 6. tungau 7. sudai 8. dunsul POMOINAN BOROS 108 T E M A 1 unit 6 NSK copy.indd 18 5/13/17 12:39 PM 109 POTUNGKUSO' TOILAAN SANDAD MONTOK KOGORISAN Unit 7 Id unit diti minsingilo tokou do: Mongintutun loyuk kobooboroso mantad bahan di norongou. Mongintutun koilaan om ponuntudukan mantad bahan di norongou. Popolombus do tangon. Popolombus do koilaan maya do mogisuusuai kawo ponuatan. Mongintutun toilaan sandad tinaru id pongusapan. Momonsoi ayat mintotoiso om misompuru. Momoguno do poinukadan. unit 7 NSK copy.indd 1 5/13/17 12:39 PM MOKINONGOU OM MOBOROS Tunggat-unggat Lolontoidon Pinkirisan Bosikol pinguyatan Trek ponongkusan Pintawasan T E M A 2 110 A. Kanou mokinongou sinding miampai do minguyat. Intutunai ponugku di noguno montok isoiso boros di norongou. B. Intutunai kakamot pinguyatan id siriba. Mongintutun ponugku di noguno montok isoiso boros di norongou. 1.1.2 unit 7 NSK copy.indd 2 5/13/17 12:39 PM Kounalan do Minguyat Poposonong do tunduundu Mamanau Manangkus Sumayau Mongisas Tumakad do nulu T E M A 2 111 C. Pibarasai kounalan do aktiviti id siriba montok kolidasan tinan. unit 7 NSK copy.indd 3 5/13/17 12:39 PM 112 Intangai taakanon id siriba. Pogibaabarasai miampai momoguno patod boros di nakatayad. 1. Mongokoriu ko nangku mongoi sikul? Nokuro? 2. Nunu taakanon do pilion nu montok kolidasan tinan? Nokuro? 1.4.3 T E M A 2 Miuhot om misimbar kokomoi isoiso ahal. D. Pibarasai koilaan id siriba. E. Potolinahaso' o sisimbar montok ponguhatan sumusuhut. wagu ogumu vitamin opoto oruhai mogonsok ogumu pomilian asanang do momoli okuri lunok asanang do oruta unit 7 NSK copy.indd 4 5/13/17 12:39 PM Potunud: = Doungkosuabon = Doungadau = Doungotuong Tadau Tontolu' Mirod Kukuak Tiwang Kurudu Tadtaru Madsa Momoguno peta pomusarahan montok popoilo kawagu koilaan. 113 1.4.7 T E M A 2 E. Potolinahaso' o sisimbar montok ponguhatan sumusuhut. F. Pibarasai menu taakanon di kolidas. unit 7 NSK copy.indd 5 5/13/17 12:39 PM Monompipi koilaan di noompuri momoguno peta pomusarahan. Mongintutun toilaan sandad tinaru id pongusapan. 114 Ralan Momonsoi do Rusap Potopison Inumon Podsuon Lintotobou Tombiau Santali Mandahasi Wakung-wakung Polihuton Winonsoi mantad roun toi ko' kulit do kayu Waig mantad guas do kayu toi ko' tangau Mantad gamut, kulit, roun toi ko' guas do kayu Winonsoi mantad roun, tua toi ko' kulit do kayu Poomitanan: Roun do tombiau totol, langod - langod toi ko' layo Poomitanan: Mandahasi, wakau om suusuai po Poomitanan: Gamut do solinatad, roun do tawawo, guas do sogumau toi ko' roun do limau Poomitanan: Roun do goropoi, tua do santali, guas do sogumau, tomboutong toi ko' tonsi do kusur Ralan momonsoi: Kotuon i roun om tutukon Potopison hiri toruol Rilitan do bandage Ralan Momonsoi: Tatason guas di mandahasi Poturuon i wonod id poyanan di olidang Ralan momonsoi: Utuson i guas sogumau om lidangon Kotuon i roun tawawo om lidangon Uludon id mimpun Tunguhon do waig di kogoogolok Podsuon soira osuhatan kosogit Ralan momonsoi: Kotuon i roun Lidangon Tutukon Polihuton id toruol Kooturan do mongoi panganu rusap: 1. Timpu nopo osonong do mongoi panganu nga ontok do kosuabon. 2. Momoguno kakamot panganu di olidang. 3. Poopion id poyanan di olidang. 4. Amu koinoino do popintopuon. 2.3.1 4.3.1 T E M A 2 A. Basao'. MAMBASA unit 7 NSK copy.indd 6 5/13/17 12:40 PM Totopis do Turupuk Turupuk nopo nga tombolog. Koubasan kiwotik do oitom toi ko' araaragang hulu. Amu songkuro kotulud do tasawat o turupuk om mintana soira mogihum taakanon. Mangakan iti do dupot tongokoro miagal do godu, tongkoyomot om suusuai po. Poingkuro do notutunan o totopis do turupuk? Tumanud susuyan di kodorian, haro sampaganakan minomogopu. Insan tadau, haro duo tanak tinumanud do todu diolo minindahu. Hiri nopo gopu nga ogumu tanom di kohiok do tangaanak maya do mindahu. Tanom nopo ngawi dii nga parai, togilai, tampasuk, guol om bayag. Suai ko' ii, haro nogi tobu, sangop om batad. Hiri nopo mitingisan di gopu nga ogumu bibit, i korohian do tanganak mangakan. 115 T E M A 2 Bibit B. Basao' om suato'. Totopis unit 7 NSK copy.indd 7 5/13/17 12:40 PM Ontok di mokibibit i tangaanak, kokito no yolo do rumun. Haro tombolog do gogor po toi ko' sumurud nogi hulu. Onuo no diolo iri om piondoi-ondoi no hiri gopu. Pisolodon no diolo mongigit i tanak tombolog gisom do nokopios tu notipuan do talad om gakod. Koilaai di todu nga pikoto no dau i tangaanak dii tu pinokoruol di tanak tombolog. Tumanud nopo kotumbayaan nga amu koino-ino popokoruol do nunu nopo suang talun tu osulian moti. Onuo no di todu i gogor dii om pogulio no hiri id rumun. Katalib no do tolu tadau, indahu no kaagu i todu. Kosorou no dau i gogor. Muhot-uhot ginawo dau nung napasi nangku ko poingkuro po i gogor. Ongoyo no dau intangai hiri id rumun. Kokito di todu do okodsir no i gogor. Sukayo no dau i rumun nga ogumu roun do tombiau di otomou po. “ Iti no pinongusap di turupuk diti gogor,” ka suang ginawo i todu. Mantad dii noilaan do roun tombiau nopo nga totopis soira okopuan toi ko' osindualan. (Sumber: Patrick Sadian) Posuato' tonsi di nokosuul miampai kotolinahasan om poomitanan di kosudong. Montafsir koilaan mantad bahan grafik. Monguyad montok popotolinahas tonsi di nokosuul. 116 2.2.3 3.3.3 T E M A 2 Turupuk unit 7 NSK copy.indd 8 5/13/17 12:40 PM 1 2 3 4 5 6 117 Papatantu nuludan tonsi. Popokito demonstrasi poposodia rusap sandad. 3.3.2 4.3.2 T E M A 2 C. Intangai gambar id siriba. Posurato' numbur di kosudong montok popotolinahas ralan momonsoi rusap do podsuon mantad roun tawawo. 1 2 3 4 5 6 → → → → → unit 7 NSK copy.indd 9 5/13/17 12:40 PM Insan tadau, haro songulun tanak tondu i roitan do i Upra. I Upra nopo diti nga orohian kopio do mingansau. Somonu do pitangatuong no om kouli nogi hilo id walai. Asaru di molohing dau sunudan do kada tilombusai i kowoowoyoon do mingansau nga amu nopo yau mokinongou. Insan tadau, minogiangat yolo minimpanau hilo id Telupid. Korikot hilo id Telupid, pogipaapakat no yolo minongoi podsu hilo id bawang do Sugud. Di kotimpuunon nopo nga hilo no yolo disan do bawang. Soira do nohiakan, amu diolo nopuriman do nokotolop hiri taralom. Sigog ka om mininggiak songulun tambalut diolo. Intangai no diolo nga mingkapoi po longon. Tumongob tomod yolo. Osonong po tu haro piipiro tulun tuminalib hilo om tolop no i tulun ngawi di minooi popotindal. Mantad kinaantakan dii, nokopuriman yolo do kowoowoyoon diolo di “kodou tulu”, minogowit iso koindorosian om kobolingkaangan. KABAALAN MONUAT 118 T E M A 2 Koilo tokou do iti nopo pomogunan nga noolos mantad do Minamangun, tionon do ogumu tulun di mogisuusuai kowoowoyoon. Haro tulun di tosonong om haro nogi i tangaraat. Nga, kosorou om kopuriman tokou nangku do koinsanai kowoowoyoon dii kaanu mogowit do kasanangan toi ko' karaatan? Kanou basao' tokou iso susuyan kokomoi do kowoowoyoon “kodou tulu”. A. Basao' susuyan id siriba. unit 7 NSK copy.indd 10 5/13/17 12:40 PM Mantad susuyan diti, alansan do kaanu tokou piipiro woyo toluud i milo tokou gunoon id koposion tikid tadau. Koilo tokou momusorou nunu ii minog do wonsoyon. Koinsanai molohing oupus do tangaanak diolo. Nunu i boroson diolo oponsol kopio do tumboyoon. Posiribao' no ginawo dikoyu mokinongou boros diolo tu kowoowoyoon di kodou tulu, nung au nopo simbanan nga milo mogowit kobolingkaangan di lobi agayo. Soro-sorohon no dati toinsanan. Gonopo' jadual id siriba maya do teks id sawat: Kodou Tulu Rati Kowoowoyoon Kobolingkaangan Ralan poposimban 119 Kitalad tampangil Komoyon: ogorot do mingansau Poomitanan ayat id teks: I Upra nopo diti nga orohian kopio mingansau Monguyad montok popotolinahas tonsi di nokosuul. Momili poinukadan di kotunud montok isoiso isu. 3.3.3 5.3.3 T E M A 2 B. Posuato' piipiro poinukadan i milo gunoon doid teks id sawat. C. Onuai poinukadan di kosudong pointikid gambar id siriba. Pomonsoi ayat momoguno do poinukadan dii. unit 7 NSK copy.indd 11 5/13/17 12:40 PM Momili grafik di kosudong montok papapantod koilaan di polombuson. 120 Ralan Momonsoi Pongugad do Tongkoyomot. 3.3.6 T E M A 2 Sabun Sogumau Bawang Lado Tumau Waig D. Kinongoho' audio om suato' kotolinahason tumanud do gambar. unit 7 NSK copy.indd 12 5/13/17 12:40 PM Poomitanan: Nunu o ahal do noroitan id teks? 1. Isai 3. Hinombo 4. Nokuro 2. Soira 121 Kopisanangan Boni, Okuukuro no kabar nu? Alansan oku osoosogit ko hino id soborong rahat. Poingkuro no ponginabasan nu? Osorou ku om oruhai ko no osiliu dokutur. Asanangan oku monusui dika do kaampayatan ku id Tulan Tumombului Sondoton. Ohiok kopio ginawo ku nakasakai di bangkar do linumis. Intangai pogi ilo gambar nga olumis moti kopio kokitanan. Suai ko' ii, haro nogi taakanon pinodayak momoguno kakamot do poring. Hontolon nopo nga mada do momoguno kakamot dii kikimia. Soira kouli ko, mongoi kito sakai diti bangkar kio. Kohiok kopio moti kokito mogisuusuai kawo do sada. Osonong iti do pomolingo pomusarahan di oudipon id ponginabasan. Junika Momonsoi ponuatan montok: (i) mokianu do kointalangan. 3.2.4 (i) T E M A 2 E. Basao' teks id siriba. F. Pomonsoi ponuatan montok mokianu kointalangan momoguno boros pongudio id siriba. unit 7 NSK copy.indd 13 5/13/17 12:40 PM Podolino' koilaan id sawat kumaa id pangaan momoguno 50 gisom 70 patod boros. 122 Momonsoi ponuatan montok: (ii) popointalang isoiso ahal. 3.2.4 (ii) T E M A 2 Piboi'an Mipulos Tadau wulan: 30 Mikat 20□□ Timpu: 8:00 doungkosuabon Kinoyonon: Linimput Titimungon Tiong Kategori Molohing : 40 - 55 toun Komulakan: 16 - 39 toun Tangaanak: 10 - 15 toun Kooturan do piboi'an Koinsanai mampayat oponsol do: Manangarung T-Shirt longon toniba om soluar sipoot. Olidas o tinan ontok monongkibai. Aiso tonggungan do puru popoindalan abaabayan montok do kosindualan toi ko' kapatayon i otoguang di monongkibai ontok toi ko' katalib maso piboi'an. Au kawasa do kigolong, jaam longon toi ko' nunu nopo kakamot kigatang ontok do monongkibai. Au kawasa tondu mogontian tumanud do piboi'an. Au kawasa tumanud i magauk do piboi'an. Wawa Limbou koiso: RM1000.OO Limbou koduo: RM500.00 Limbou kotolu: RM300.00 Wawa ponisiwo: RM100.00 G. Basao' teks id siriba. unit 7 NSK copy.indd 14 5/13/17 12:40 PM Gonopo' tudodoi momoguno boros di nokosodia. Tudodoi Tudukai oku daa Om milo ku omitanan KOLUMISON BOROS Momoguno mogikaakawo peta pomusarahan id pabantaan toi ko' id ponuatan ruputan montok manahak ilustrasi. 123 4.4.3 T E M A 2 Tudukai oku Tudodoi Tudukai oku daa Boros-boros tompuya Om milo ku pongompuya Popogirot do piupusan Tudodoi Tudukai oku daa Poingkuro tupus tosindak Om milo ku omitanan Kumaa dii koupusan ku Tudodoi Tudukai oku daa Poingkuro potoboi ginawo Om milo ku usuyanan Mindalan do koposion Tudodoi Tukudai oku daa Piongkuro do mongunsikou Om milo ku tiruwanan Osinggawa no daa ginawo (Rosliah Kiting, 2017) boros di olinuud poposonong do koposion woyo di ongosonong popotulid do koboroson G. Basao' teks id siriba. A. Kinongoho' audio tudodoi id siriba. Polombuso' tumanud loyuk di kosudong. B. Pibarasai komoyon do tudodoi id sawat. Uludo' momoguno do peta minda. unit 7 NSK copy.indd 15 5/13/17 12:41 PM PURALAN BOROS Momonsoi ayat mintootoiso. 124 Pongintaban sagantang = 14 puut sanbandu = 10 gantang = 140 puut sonpuut sagantang sangkarung sanbandu Parai sanwatu sonsonggol sanwakid songguas songonggom sanrawo Pogihum do piipiro kopomoroitan ginumu. Gunoo' buuk Puralan Boros. Uludo' om pabantao' momoguno do ICT. 5.2.2 T E M A 2 A. Intutunai kopomoroitan ginumu montok do parai id siriba. Pomonsoi ayat mintotoiso di kosudong. unit 7 NSK copy.indd 16 5/13/17 12:41 PM Momonsoi mogikaakawo ayat: (i) pongudio. 125 sonpuut Boros Pongintob Kopomoroitan Ginumu Boros Ngaran Poomitanan Ayat SoN- (sang, sam, som, song, san, son) Puru Langsat Sompuru langsat titungkap ku di ina. Saan Suduon Minumbaya i Faron do sansaan suduon mantad tindohuon. Suun Karung Minogowit i Peter do sonsuun karung minongoi pongomot. Kahang Silaon Mokianu oku daa sankahang o silaon, pongosin ku ti napanan ku. Balatak Balatung Sambalatak o balatung titomu di odu baino. Putul Patod Ridis Intangai gambar id siriba. Suato' kopomoroitan ginumu di kosudong. Pomonsoi ayat pongudio tikid-tikid do kopomoroitan ginumu dii. Kawasa do morujuk Puralan Boros. 5.2.4 (i) T E M A 2 POUNSIKOU KINORIKATAN ID KARAMAYAN TADAU MOMUUMUTANOM B. Kopomoroitan Ginumu. unit 7 NSK copy.indd 17 5/13/17 12:41 PM Posuato' boros i kironit do: Wotik Otomou Roso Mananom Mogonsok POMOINAN BOROS 126 T E M A 2 Akalo Poosokon Tonokon unit 7 NSK copy.indd 18 5/13/17 12:41 PM TOLUODO' KOPOSION NU Unit 8 127 Mogihum boros sokomoyon. Momoguno patikol di kotunud. Popolombus koilaan maya ponuatan roisol. Popokito demonstrasi poposodia rusap sandad. Momonsoi ayat misompuru pancangan om ayat misompuru. Rati do tukadan. Id unit diti minsingilo tokou do: unit 8 NSK copy.indd 1 5/13/17 12:40 PM Impohonon do masi id pialatan mogisuusuai tinaru om kotumbayaan nopo nga sinikit do piisaan, pisokodungan om pirotian. Nung asansaban ilo, atanus nogi o kagabasan om kapantangan do pogun. MOKINONGOU OM MOBOROS 128 1.3.1 (vi) T E M A 3 A. Pibarasai nunu i okito nu mantad gambar. B. Pokinongoho' pibarasan. Momungaran loyuk kobooboroso di norongou mantad teks: (vi) pibarasan. unit 8 NSK copy.indd 2 5/13/17 12:40 PM 1. Posusuyo' koingaanaan nu nokotombului id iso karamayan tinaru toi ko' karamayan kotumbayaan do suai. 2. Nung poingion ko id kinoyonon di haro mogisuusuai tinaru om kotumbayaan, nunu woyo toluud di oponsol kopio do igitan om pogiroton id pialatan sungkad tukad nu? Nokuro? 129 T E M A 3 Kopisanangan tangaanak sikul ngawi. Baino mogibooboros tokou poingkuro ralan do popogirot pisompuruan id pogun i haro mogisuusuai tinaru om kotumbayaan. Panahak kou daa do tua pomusarahan dikoyu. Mongingia', yoho nopo nga asaru angatan di tina om tapa mooi tombului id walai sungkad tukad soira haro pangalapan manaandak tadau kinosusuon om loolobi po ontok karamayan do Hari Raya Aidilfitri. Yoho nga aanangan do mangakan do limau mandarin ontok karamayan, asaru oku suhuon di tina mooi papatahak kumaa di sungkad tukad. Soira kopiruba id nonggo-nonggo nopo nga nuru do mogiuhot-uhot do abar, okon ko mitalib tuod nopo. Yoho nga kotumboyo nogi dino pomusarahan dikoyu. Humompit id abaabayan Rukun Tetangga id kinoyonon nga iso nogi laang popogirot do sunduan piisaan. Id kinoyonon ku nga poingion mogisuusuai tinaru om kotumbayaan. Soira orikot o karamayan miagal do Krismas, Toun Wagu Cina, Hari Raya Aidilfitri om suusuai po, papaharo yahai abaabayan moginakan id linimput ginumuan. Ogumu abaabayan do poindalanon ontok tadau dii. Kohiok kopio. Osonong kopio ino Junika. Oponsol do mogipaapantang oinsanan tinaru mooi do aalayan o pitagadan. Minsingilo kokomoi sejarah Malaysia nga osonong mooi do kasarabak kopio sunduan mupus do pogun. Bayahan, osonong ngawi o tua pomusarahan dikoyu! Nung miagal ngawi daa dikoyu o pomusarahan do toinsanan komulakan nga atamangan no daa kosimbayanan do pogun tokou. Soira osimbayan nga koburu no ekonomi pogun. Otopot mongingia'. Mongingia' Alex: Shirly Wong: Faridah: Junika: Mohan: Mongingia' Alex: Toinsanan Tangaanak: C. Pibarasai poguhatan id siriba. unit 8 NSK copy.indd 3 5/13/17 12:40 PM 1. Nunu mangan dilo tangaanak sikul ii okito nu mantad gambar? 2. Nokuro tu minog tangaanak sikul momilangga id kalas? 3. Pilio' om potolinahaso' iso woyo toluud minog posunudon kumaa tangaanak sikul i aanangan do mamaraag do koumatan? momuhu rinomos momilangga walai osuau tambalut poopi tusin momorisi pasu 130 1.4.8 T E M A 3 D. Pibarasai koimaan tangaanak sikul ii okito mantad gambar id siriba. E. Pomonsoi ayat mantad koimaan di osonong. Momili koilaan montok isoiso buruanon. unit 8 NSK copy.indd 4 5/13/17 12:40 PM MAMBASA 131 2.2.4 Monikid toun, korongou tokou do ogumu kaantakan i kopohompit kobolingkaangan popokoruol pialatan domulakan. Kaantakan dii, haro i koowit do kosindualan tinan, kahagakan pomusarahan om nogi i koowit do kapatayon. Tumanud ponoriukan di Prof. Madya Dr. Rozmi Ismail, pensyarah mantad Pusat Pengajian Psikologi om Pembangunan Manusia UKM, haro piipiro ahal di kosubu do kobolingkaangan diti. Kopogulu nopo nga, natanus o ginawo di obinsianan om iso kotumbayaan tinan sondii tu au yolo ogorot monokiambalut toi ko' rumolot do tulun. Kogumuan komulakan do baino lobi orohian mamain pomoinan id telefon om momoloyog do Internet gisom do aiso kosiwatan monokiambalut tulun do suai. Soira haro ahal di amu diolo kaanangan, polombuson diolo kototogod miampai popokoruol tu au koilo popolombus suang ginawo maya komunikasi. Sumusuhut, tangaanak di guminayo id suang paganakan di kasaasari do pokorualan om aiso pilisihan do molohing nga kasabi nogi poposiliu diolo do komulakan di orongit om amu obinsianan. Kogumuan molohing di aiso komunikasi do osonong miampai tangaanak, om kasaasari miodu, milo nogi kopogowit do waya di au osonong id suang ginawo om kowoowoyoon tangaanak diolo. Kogumuan tangaanak di guminayo id paaganakan miagal diti, poingimpon o kototogod om kokousan id ginawo diolo. Mantad no dii, soira do haro kaasab diolo do tumogod maan diolo posoliwano' kototogod ginawo miampai popokoruol do tulun suai. Nung uhoton, nokuro tu minomonsoi koimaan do miagal dii, simbar nopo diolo nga, “iri no nubasanan om miagal dii no yahai guminayo id walai tu kasaasari pokorualan do molohing om barasan nogi boros di kosinduol”. Montok monolibamban kobolingkaangan diti, oponsol kopio tonggungan mongingia' kaunseling montok monguhup di tangaanak monguyad nunu nopo i kopusok do ginawo om mogihum ralan do poposonong kowoowoyoon diolo. Ogumu tadon di kopogowit koimaan aanangan do pokoruol diti. Mantad dilo, koinsanai di kasabi om kaasab do koyuuyuo taraat di minog do tolibambanan. Tumanud di upisol mantad Urusetia Bidang Keberhasilan Utama Negara (NKRA) Longkod Pangantaban Jenayah om Koumoligan Mogiigion, Upis Pulis Kontinjen Kuala Lumpur, Deputi Superintendan Foo Check Seng, montok monolibamban do ahal diti, pinoobi songulun pulis sabaagi upisol piromutan id tikid sikul tosiriba om sikul takawas. Suai ko' mantad dilo, mooi do kiwaya kopio abaabayan diti, pinoimagon nogi konsep do “toinuon ko” id sikul. Miampai dii, haro nogi ejen pinoobi montok monguhup popoindalan abaabayan diti kaampai no tangaanak sikul sondii, pulis, warden om mongingia' mooi do oingkurian kes popokoruol id sikul. Kobolingkaangan Kosulimbangan Ginua' id Pialatan Komulakan T E M A 3 A. Basao' potikan id siriba. Papatayad boros di apangkal id teks. unit 8 NSK copy.indd 5 5/13/17 12:40 PM 2.3.4 132 1. popolombus: 2. pokoruol: 3. monguhup: 4. koimaan: 5. natanus: 6. kasabi: 7. kaasab: 8. pinoimagon: 9. piromutan: 10. monguyad: 1. Nunu rati kopusok ginawo tumanud do potikan? 2. Nokuro tu koima o sosongulun pokoruol tulun do suai? 3. Tumanud do teks id sawat, nunu o tadon di kopogowit sosongulun pokoruol do tulun suai? 4. Poingkuro ralan do magantob toi ko' mongingkuri kobolingkaangan buli id sikul? 5. Tumanud pomusarahan nu, otopot nangku boros do paganakan no tadon tagayo mamarahung do tangaanak osiliu orohian mongumang do wokon? Panahak do pounayan nu. Tumanud do Kamus Dewan Kaapat – buli nopo nga pokoruol om momoguno-guno tulun do suai. Suai ko' ii, buli nogi nga wonsoyon taraat tongoulun di poinglobi-lobi kumaa tulun di ongoluhoi. T E M A 3 B. Ihumo' rati. C. Simbaro' poguhatan id siriba. Mogihum boros sokomoyon. unit 8 NSK copy.indd 6 5/13/17 12:40 PM Kopisanangan om kounsikahan kumaa toinsanan molohing om tangaanak sikul i nokohino id pitimungan diti. Kosuabon diti popolombus oku do roisol kokomoi ralan kalantoi id panaasan. Toinsanan tangaanak sikul orohian do kalantoi id panaasan. Au i osusa mamagampot diti nung minggoos kopio do balajar. Oilaan tokou do kootuson id panaasan no koilo papatantu koposion do tadau dumontol. Kada do haro _____ do tohuri tadau soira au kalantoi id panaasan. Sabaagi songulun tangaanak sikul, popointalang oku piipiro ralan mooi do kalantoi oku id panaasan. Molohing om tambalut ku ngawi, Iso nopo powonsoyon ku nga tumorodok mokinongou do pongia'an id kalas. Okon nopo ko mokinongou nga humompit oku id abaabayan pongia'an mooi do lobi kagayat do ginawo maamaso do balajar. Soira aramai _____ do balajar kaanu oku momuhondom ngawi di pinotuduk di mongingia'. Suai ko' iri, muhot oku nogi nung haro i au ku oilaan. Tumanud di nabasa ku, tulun di otorodok do muhot, kaanu kalantayan di osonong id panaasan. Sumusuhut, pongoon ku nogi ngawi karaja id walai di pinatahak do tongomongingia'. Wookon nopo powonsoyon ku nga poposodia jadual balajar. Oponsol do _____ i timpu di pinotobilang mooi do korungod o timpu dati tumanud karaja di noulud mantad. Soira haro jadual balajar, au tokou ahaawan di wonsoyon di au songkuro oponsol. Gumuon o timpu dati monoguli kawagu palajaran om sumodia tumoguang do panaasan id timpu do dumontol. Nung momirubat do timpu au korungod timpu monoguli ngawi balajaran di notoliban. Molohing om tambalut ku ngawi, Suai ko' iri, mingluda oku monimbar poguhatan panaasan di toun-toun _____ loolobi mato balajaran di apangkal miagal Sains om Matematik. Mantad no dilo oilaan ku karaaralano do monimbar dii poguhatan. Sumusuhut, tumanud oku nogi tisunud di molohing ku di insaru _____ doho mimparagat do balajar. Mantad do kolubukon molohing, kaanu mongunsub doho do monimban koposion maya do balajar. Alansan daa o agampot do iman-imanon ku om koponomuli oku kosonongon molohing ku do tohuri tadau. MONUAT 133 3.2.2 (iii) T E M A 3 nakatalib panasalan popohondom tonudon topurimanan A. Posuato' boros di kosudong id liwang potikan. Popolombus koilaan maya mogisuusuai kawo ponuatan: (iii) roisol. unit 8 NSK copy.indd 7 5/13/17 12:40 PM 1. Minog do humompit do abaabayan pongia'an id kalas. 2. . 3. 4. 5. Mokinongou oku kopio soira mongia' i mongingia' id kalas. 1. mokinongou 3.3.4 134 5. monoguli 4. sumodia 3. tumanud 2. pongoon Mantad no dilo, mongunsub oku toinsanan tangaanak sikul manganu ralan di pointopot montok kalantoi id panaasan. Toinsanan ralan di pinaatag ku maya roisol diti alansan daa do kaanu koponguhup dikoyu. Pounsikou. T E M A 3 B. Pasanarayo' kawagu ralan kalantoi id panaasan tumanud dilo potikan. C. Pomonsoi ayat mantad boros maan. Popogirot tonsi miampai manahak pounayan. unit 8 NSK copy.indd 8 5/13/17 12:40 PM 135 i di o do ii dii no nodii po podii 3.4.3 Patikol nopo nga tinimungan do boros i au kawaliu. Patikol diti gunoon id puralan boros nga aiso kogunoon id leksikal. Patikol nogi sabaagi kapanatalan boogian pointantu id ayat. 1. Nonuan isio tindalam kaanangan dau mangakan. 2. Apagon gatang kakamot timpu do baino. 3. nopo walai nga nosorob konihab. 4. “Ongoi akan,” ka di Tinah. 5. Kaakan di Sarun dilo tapayas om panangkus no. 6. Aiso naanu-anu diolo tadau do baino. 7. Minongoi yahai hilo id tomu kosodop. 8. Nokorikot kasari yahai suminakai korita. 9. Korikot id tomu om lombus yolo id kakadayan. 10. Ounsikou ginawo di Rina tu nokito no i tanak tungau dau. T E M A 3 D. Iloo' kokomoi patikol om pilio' patikol di kosudong montok ayat id siriba. Momoguno partikol di kotunud id ponuatan. unit 8 NSK copy.indd 9 5/13/17 12:40 PM 136 KOLUMISON BOROS Koumbal oku nogi miagal dino nawayaan nga pinoinum oku di odu waig do kunit. Minongoi isio hilo lamin pongusapan di konihab. Nosuangan do tongus o tian dau. Au oulud pangaangakan ka di dokutur. Hombo i Ivan diti? Tumimpuun tokou no do balajar. Poingkuro poposodia dilo rusap? 4.3.2 Kunit Aiso watang. Lobi sonmeter rinanggou. Olunau roun. Owongi kosingudan di gamut. Alabug sunion id otitihan do tadau. Kitusak do osilou. Kawo herba. Poingkaa T E M A 3 A. Pisimbarai pibarasan id siriba. Popokito demontrasi poposodia rusap sandad. Okon i ko tulun suai nga sondii i kaanu popowonsoi tinan nu sumiliu tulun i ogumu toilaan unit 8 NSK copy.indd 10 5/13/17 12:40 PM 137 onuon limo sentimeter kunit tutukon pogolokon inumon ougan Ralan mongidu tongus id tinan nopo nga manganu limo sentimeter kunit Pogihum suai rusap miampai momoloyog Internet id http://www.aynorablogs.com Poomitanan: i. Bahan: • Roun sansam • Tapu ii. Ralan poposodia: • Tutukon i roun sansam piroloton di tapu. • Poluhadon id gurap. • Pologoson gisom otuu. iii. Popokito ralan momoguno rusap maya LCD. T E M A 3 D. Soriuko' koilaan id Internet. C. Ralan poposodia rusap montok pomolingos do gurap. B. Imurio' gambar om gonopo' ponuatan kokomoi poposodia rusap montok pongidu tongus id tinan. unit 8 NSK copy.indd 11 5/13/17 12:40 PM Orudon i mulok om ougan momoguno siringan. Posonodon i noug do waig do sontuong. Sahawon i noug do waig momoguno kobung. Tataon i watang gisom oimbulayan i mulok toi ko' tonsi di rumbio. 138 1. yolo do tua rumbio tu aanangan yolo do mangakan. 2. Olumis kokitanan dilo tu oulud o turu warana dau. 3. Aanangan yolo dilo tua rumbio di naansak tu oomis om oporot-porot kaakanan. 4. Alabug sunion diti id labak-labak tu kiwaig om olomok o . 5. nopo do guas diti wonsoyon do panaap do sulap toi ko' walai. T E M A 3 F. Uludo' ralan manganu do natok. E. Pasanarayo' nunu ngawi ii okito nu mantad gambar id siriba miampai momonsoi ayat momoguno boros ngaran om boros maan di kotunud. unit 8 NSK copy.indd 12 5/13/17 12:40 PM 139 Kawo Ayat Poomitanan Ayat 1. Ayat Misompuru Misoungko Osiliu mantad duo toi ko' lobi ayat i momoguno boros popionit toi ko' aiso boros popionit. Ayat Misompuru Misoungko: • Asagau mangakan do sinuko bambangan i May Ling om i Wardina. 1. Asagau mangakan do sinuko bambangan i May Ling. 2. Asagau mangakan do sinuko bambangan i Wardina. Ayat Misompuru Misoungko aiso boros popionit: • Opinit ilo tangaanak, minturopik hilo id tuntu langsat. 1. Opinit ilo tangaanak. 2. Minturopik hilo id tuntu langsat. nga, om, tu, miampai, mooi do, toi ko', om suusuai po 2. Ayat Misompuru Pancangan Nopo nga ayat di kiwaa iso ayat tohontol om iso toi ko' lobi ayat tokoro. Ayat tokoro dii, koimbulai id dohuri do boros popionit. •Tolu kawo Ayat Misompuru Pancangan i) Ayat Mitokin ii) Ayat Pomogonop iii) Ayat Katarangan 5.2.2 Ayat misompuru Tinimungan do duo ayat toi ko' lobi ayat mintootoiso. Owonsoi ayat diti mantad duo toi ko' lobi subjek om predikat. Adadi do ayat misompuru o ayat mintootoiso miampai kopomogunoon do boros popionit toi ko' aiso boros popionit. Nabaagi do tolu o ayat misompuru: 1. Ayat Misompuru Misoungko. 2. Ayat Misompuru Pancangan. 3. Ayat Misompuru Piomungan. PURALAN BOROS T E M A 3 di, i i. Ayat Mitokin •Momoguno o ayat diti do boros popionit: di, i 1. Nakaapon isio do sada di agayo. i) Nakaapon isio do sada. ii) Agayo o sada. 2. Minomoli yolo do garung i kiwarana do aragang. i) Minomoli yolo garung. ii) Kiwarana do aragang. Poomitanan Boros Popionit A. Mintutun ayat misompuru. Momonsoi ayat misompuru pancangan. unit 8 NSK copy.indd 13 5/13/17 12:40 PM 140 T E M A 3 ii) Ayat Pomogonop •Ayat diti dumadi pomogonop do iso ayat tohontol i momoguno boros popionit. ii) Ayat Katarangan • Ayat diti dumadi katarangan id predikat i momoguno boros popionit. 3. Ayat Misompuru Piomungon •Ayat nopo diti nga kiwaa piipiro ayat. Ayat nopo dii nga ayat mintootoiso om ayat misompuru toi ko' mogikaakawo ayat misompuru. Koubasanan do anaru o ayat diti. 1. Nokorikot no i Ana om i Lilian do mooi panaandak tadau kinosusuon di tambalut diolo i Saharnila di kohopod om apat toun, miampai minogowit tindalam sabaagi tutungkap. i) Nokorikot no i Ana do mooi panaandak tadau kinosusuon di Sharnila di kohopod om apat toun. ii) Nokorikot no i Lilian do mooi panaandak tadau kinosusuon di Sharnila di kohopod om apat toun. iii) Minogowit yolo tindalam sabaagi tutungkap. do tu, nung, gisom 1. Oilaan ku do korikot isido baino. i) Oilaan ku. ii) Korikot isido baino. 1. Asaru do royohon i James tu abagos kumaraja. i) Asaru do royohon i James. ii) Abagos kumaraja i James. 1. Orosian yahai tumalib do hilo. Haro tasu maganak do mongokot. 2. Osopung tokou po mamanau. Au tokou asadapan do korikot. 3. Sunuton no momoluhad dino sirang. Aiso mumu do oulakan. Aiso kilau tuminong. 4. Poinrikau i gaman id tirikohonon. Monginum do kupi i gaman. 5. Mongingia' i Sharifah. Dokutur i Josfat. 6. Mintong televisyen i Elsie. Mangakan kurupuk i Aizat. koinsanai kawo boros popionit di kosudong B. Wonsoyo' do ayat misompuru o ayat id siriba miampai momoguno boros popionit di kosudong. do unit 8 NSK copy.indd 14 5/13/17 12:40 PM •Ruminasam tasapou hiti kampung gisom noluyudan ngawi i tanom. •Mongoi ko hilo id Kudat toi ko' hilo id Sandakan? •Notipuan do gakod ilo tanak soira mintuhun hilo id bawang. 141 •Minongokoriu oku do linopot om goosin minongoi indahu. •Kouli i tadi ku suab nung haro sakayon mantad Tenom. •Naraag o korita di sinakai dau tu nowian do waig. T E M A 3 C. Wonsoyo' ayat misompuru id siriba kumaa id ayat mintootoiso. unit 8 NSK copy.indd 15 5/13/17 12:40 PM 142 2. Ayat Pomogonop (do): a. Momonsoi yahai tindalam mantad b. Alaid no c. Langadon tomod oku a. Ayat Misompuru Misoungko c. Ayat Misompuru Pancangan b. Ayat Misompuru Piomungon 1. Ayat Mitokin (di): a. Nokokito oku b. Nopongo no c. Nokorikot no yolo T E M A 3 E. Pomonsoi tolu ayat montok tikid kawo ayat id siriba. D. Gonopo' ayat id siriba miampai poposuang boros popionit id suang bingkurung. Tulun di ogumu toilaan osiriba ginawo, tulun nogi di osiriba toilaan asawat ginawo unit 8 NSK copy.indd 16 5/13/17 12:40 PM Kiu ngasu: wowonsoyon di au sinorou kopogulu korikatan di au mionotok timpu di nabatos. Kolipas nogi langsat om katalib o mangkawot: Tukadan kokomoi kowoowoyoon di au olinuud. Kitalad tampangil: gansau Mitodok tulu: au kopiunung Momolintagu: tayaan do kinoingkakaton do wokon Akatol tunturu: ogorot do mangasau 1. Mitodok tulu: Kada kou omit di Lintagu om i Borukon tu mitodok tulu nopo. Soira nopo do kopiruba nga misongkiwal om miodu kasaasari. 2. Kiu ngasu: 3. Kolipas nogi langsat om katalib o mangkawot: 5.3.2 143 T E M A 3 F. Tukadan. G. Pomonsoi ayat pogoduhan di kosudong do rati montok tikid tukadan id siriba. Manahak pounayan montok popointalang do tukadan. unit 8 NSK copy.indd 17 5/13/17 12:40 PM Tinduo' pibarasan mantad gambar miampai momoguno boros di olinuud. Kaino, akano to iti punti naansakan no. Ilo huudi lado nga angaragang no. Kada koti, okosupan kito di sanganu. Mogot nogi do miingutu-gutu kito. POMOINAN BOROS 144 T E M A 3 1 2 3 MONINDU PIBARASAN unit 8 NSK copy.indd 18 5/13/17 12:40 PM POBURUO' IMBURUON NU Unit 9 145 Id unit diti minsingilo tokou do: Poposolimbou idea momoguno ayat di olinuud maya lisan. Monompipi koilaan di noompuri momoguno peta buih. Monuat ruputan miampai momoguno pananda wacana di kosudong om ayat di agramatis. Popointalang do koilaan di notimung maya brosur. Momonsoi ayat momoguno nuludan MSOO. unit 9 NSK copy.indd 1 5/13/17 12:41 PM 1.4.1 (i-ii) Luong Piasau A. Pibarasai kokomoi inovasi produk id siriba. Koko milo silihon do Luong milo silihon do Piasau milo silihon do Inovasi Koko 146 MOKINONGOU OM MOBOROS Pamawarana tobuk T E M A 4 Mogibooboros montok manahak idea kokomoi nunu i norongou toi ko' nokito: (i) tema (ii) uhu. unit 9 NSK copy.indd 2 5/13/17 12:41 PM Roito' kawo taakanon mantad inovasi tua punti i okito id suang do peta buih id siriba. Pomusarahai dikoyu, nunu po kawagu inovasi taakanon i milo owonsoi mantad punti? 1.5.1 147 Osonong do mangakan punti tu kisuang do: a. Potasium i mineral toponsol do mongumolig koluyungon do raha id tinan. b. Fiber i poposonong do magawas. c. Protein tryptophan i oponsol montok popolidas do pomusarahan. rouk siau-siau bonguran punti kopio silou papa barangan T E M A 4 B. Pibarasai gambar id siriba. Mogibooboros montok momili boros di kotunud montok gunoon id komunikasi lisan. kadau unit 9 NSK copy.indd 3 5/13/17 12:41 PM Mongiingindapu do Layo I Gundohing Hendry Charles mantad id Kampung Botong, Tambunan nopo nga songulun mongiingindapu do layo toi ko' Zungiber Officinale Roscoe. Nointutunan isio sabaagi songulun innovator tu nakaanu pinapalabus mogisuusuai produk do wagu mantad layo. Wookon nopo do produk dau di nga, halwa layo, layo rinalatan do paha, tinumon layo, kordial layo om sos lado layo. Noonuan no do sijil kookunan halal o oinsanan produk di nakalabus dau. 148 A. Basao' teks id siriba. MAMBASA T E M A 4 unit 9 NSK copy.indd 4 5/13/17 12:41 PM Suai ko mantad dii, nokopomonsoi nogi i Gundohing Hendry do iso inovasi suai miampai minomudali kawagu di mesin pongidu kulit do kantang montok pongungkanit do layo. Kinopomagunoon dii mesin nakaanu pinoposikap do karaja. Di pogulu, limo no kilo oungkanitan do sangadau tu longonon toi ko' momoguno do longon. Baino, tolu no minit mongungkanit do walu kilo. Montok koilaan do suai, layo nopo nga poinsuang do kawo rempah tu gunoon sabaagi pomorolot mogisuusuai nansakan. Babaino, nosiliu nogi o layo do tubat pomoluhad tinan om i ekstrak layo milo silihon do tiinumon. Mantad ponoriukan, layo nopo nga milo magantob toruol miagal do lumasu, kukulan, opusakan, oruol tian om oinggalahan tulu. Mantad dii, oponsol o layo sabaagi iso bahan poroloton do pomonsoi produk kolidasan om taakanon. Koilaan kokomoi koponsolon do layo montok taakanon om kolidasan do tulun nokounsub po kawagu di Gundohing Hendry Charles pinopoindalan do pongindopuan layo id kinoyonon disio. Tumanud kointalangan di Gundohing Hendry, kogumuan mogiigion id Tambunan nopo nga mogihum kousinan mantad mananom do layo. Maya do ponguhupan om sokodung mantad piipiro agensi porinta kaampai no Institut Penyelidikan om Kemajuan Pertanian Malaysia (MARDI), Sirim Berhad (SIRIM), Yayasan Inovasi Malaysia (YIM) om Lembaga Pertubuhan Peladang (LPP), pongindopuan do layo diti nakaanu manahak kosiwatan kumaraja, pinopomogot do ekonomi paganakan, kinoyonon om nosiliu nogi do kakamot pataranon do wagu id suang pongindopuan pogun sondii. Sumber: http//www.mosti.gov.my B. Simbaro'. C. Onuai rati boros id siriba om pomonsoi ayat di kosudong. 1. Nunu kawo pongindopuan di Gundohing Hendry? 2. Nunu inovasi pongindopuan i nalantoi di Gundohing Hendry? 3. Isai minanahak do kosokodungan kumaa di Gundohing Hendry montok popoburu pongindopuan dau? 4. Pointalango kounalan layo montok do tulun? 5. Suato' duo woyo toluud di kosudong montok popokito kouyuuyuo di Gundohing Hendry. Panahak nogi do pounayan nu. 1. Minomudali 2. Longonon 3. Mongungkanit 4. Sokodung 5. Kosiwatan 149 2.4.1 Poomitanan: Pinoposikap - pinoporuhai Kopomogunoon mesin pomogiu pinoporuhai do karaja momonsoi tindalam id kilang dilo. T E M A 4 Poposunud tonsi toponsol mantad teks toi ko' bahan pongunsub. unit 9 NSK copy.indd 5 5/13/17 12:41 PM Tuhau toi ko' E. coccinea nopo nga iso mantad kawo susumuni i nointutunan id kotolunan do Borneo, lolobi ponong id Tambunan, Ranau om Keningau. Kokikitanai nopo do tuhau diti nga miagal di kombugu. Haro nogi taau toi ko' kosingudan di pointantu. Songulun mongiingindapu mantad id Kampung Kumawanan, Tambunan i Zandi Wasinah Kuntagil minaganu kosiwatan do kosimaan susumuni dilo miampai minonuridong pongindopuan mantad produk tuhau. Pinotimpuun di Zandi Wasinah o pongindopuan dau di toun 2002 om nakatanud nogi do Abaabayan Mongiingindapu Sabah di toun 2005. Gisom do baino, nokotilombus o pongindapuan dau miampai pinopointutun piipiro kawo taakanon mantad tuhau i noonuan no kookunan do halal om kowosian. Montok monginggayo pongindopuan, kiangkab i Zandi Wasinah popointutun do produk tuhau id labus pogun Sabah. Mantad dii, minogihum isido ralan poingkuro kaanu mogowit do tuhau sumakai do kapal tulud tu noilaan tokou do tuhau nopo nga haro taau di osingud. Di toun 2008, minumbal isido do popotuu miampai minomoguring di tuhau mooi do au songkuro do osingud. Produk nopo dau di nga nointutunan do serunding tuhau. Pongingwoguan toi ko' inovasi dau dii haro kinalantayan di osonong tu babaino diti, produk tuhau dau nokorikot no id pogun Filipina, Singapura, Indonesia om Brunei. Tuhau Montok Pongindopuan D. Basao'. Opoto o kaakanan do tuhau diti om haro nogi kotumbayaan do kaanu manahak kolidasan tinan. Sundung po do ingkaa, ponoriukan kokomoi nutrisi do tuhau kakal po do poindalanan. Haro kotumbayaan do tuhau nopo nga milo nogi monguhup mangantob toruol bato, koidu do tongus om monginsonong koluuluyungo raha id tinan. Gisom do baino, haro no piipiro kawo produk mantad tuhau i nakalabus di Zandi Wasinah miagal do serunding tuhau, nonsom tuhau, nonsom tuhau balacan om sambal tuhau ginuring. Produk kawawagu nopo dau nga popiah serunding tuhau. Suai ko' ii, mamaso nogi i Zandi Wasinah magandad asil ponoriukan kogunoon do tuhau montok pomonsoi produk pomolumis. 150 T E M A 4 unit 9 NSK copy.indd 6 5/13/17 12:41 PM E. Pabantao' koilaan di noompuri nu id suang do teks momoguno peta buih. Poomitanan peta buih id siriba popokito do produk i nowonsoi mantad tuhau. Sumber: http://www.mosti.gov.my F. Simbaro' poguhatan id siriba. G. Abaabayan momonsoi resepi. 1. Nokuro tu tuhau o pinili di Zandi Wasinah montok popoindalan pongindopuan dau? 2. Nunu pinonginwoguan produk tuhau nowonsoi di Zandi Wasinah? 3. Tumanud pomusarahan nu, nunu pionitan di tukadan “oyopos-yopos nopo dulud nga oyopos-yopos no sinapa” montok kinoburuon pongindopuan di Zandi Wasinah? 1. Pomonsoi tinimungan soginumu tolu gisom apat tulun. 2. Tikid tinimungan pokionuon do momonsoi iso resepi mantad taakanon koubasanan. 3. Tangaanak milo popokito laang-laang momonsoi taakanon dii id kalas. 4. Suato' resepi om kararaalano momonsoi id brosur. 2.3.1 Id timpu do limo toun dau mongindapu, goos di Zandi Wasinah popoburu do produk mantad tuhau nakaanu no do gaa di tosonong. Nokoumbal isido minobi do pogun Malaysia tuminanud di abaabayan The World Innovation Forum Kuala Lumpur (WIF-KL) di toun 2013. Tumanud di Zandi Wasinah, nointutunan o produk dau id labus pogun soira nokorikot i Yayasan Inovasi Malaysia (YIM) id kinoyonon dau di toun 2011, maya abaabayan Jejak Inovasi. Kilang pongindopuan di Zandi Wasinah nopo diti nga hilo id Kg. Marakau, Ranau. Id timpu dumontol, kiangkab i Zandi Wasinah do mongukab kilang memproses tuhau i lobi agayo mooi do kaanu manahak kosiwatan kumaraja kumaa koonduan om komulakan id kinoyonon diolo. sambal tuhau sos tuhau serunding tuhau nonsom tuhau Tuhau 151 T E M A 4 Monompipi koilaan di noompuri momoguno peta pomusarahan. unit 9 NSK copy.indd 7 5/13/17 12:41 PM A. Format ponuatan kawo ruputan. MONUAT Uhu suaton id pogulu do ponuatan. Haro duo karaaralano monuat do uhu ruputan: Poomitanan: Ruputan Abaabayan Piboi'an Manangon Panitia Boros Kadazandusun toi ko' RUPUTAN ABAABAYAN PIBOI'AN MANANGON PANITIA BOROS KADAZANDUSUN Suang Uhu Koowion do ruputan Momonsoi ruputan kokomoi abaabayan di norongou toi ko' nokito. Ponuatan momoguno boros di kosudong om asanang do mamarati. Oponsol nogi do oilaan nunu tudu do ruputan dii. Haro ruputan montok pitimbungakan, karamayan, kotombuluyan om suusuai po. Koilaan di suaton nopo nga minog tumanud do karaaralano abaabayan. Impuunan do ponogulu om haro pomolingkuman. Kopomogunoon pananda wacana di kotunud kaanu popogirot tonsi ruputan mooi do lobi kohiok om agramatis. Sinuat di: Tadauwulan: (Ngaran di minonuat. Suato' momoguno pimato tagayo) Jawatan sain 152 T E M A 4 unit 9 NSK copy.indd 8 5/13/17 12:41 PM B. Imurio' koilaan id siriba. C. Oputai momonsoi ruputan tumanud ponimpuunan id siriba. ABAABAYAN PIBOI'AN OM POKITANAN INOVASI TAAKANON KOUBASANAN Tadauwulan 15 Mikat 20 Kinoyonon Dewan Nabalu Timpu 7:00 kosuabon – 5:00 sosodopon Popoimagon Tupisor Watas Tudu: Kawo taakanon montok piboi'an: : : : : Tutungkap: Limbou koiso: RM500.00 Limbou koduo: RM400.00 Limbou Kotolu: RM300.00 Limbou Kaapat: RM100.00 10 Tutungkap ponisiwo: RM50.00 Kotolinahasan sumusuhut: 1. Zandi Rosalyn: 019 123 4567 2. Gundohing Hendry: 011 987 6543 Koinsanai mogiigion id watas Tuaran, alapon do mampayat id piboi'an diti. 1. Tuhau 2. Bambangan 3. Sunggon 4. Taduk 5. Linompuka 1. Popointutun kawo taakanon koubasanan tinaru. 2. Mongunsub mongiingindapu popoburu om popoingkawas kualiti taakanon koubasanan. 3. Magangat tulun ginumuan sumiliu mongiingindapu di haro pomusarahan di okreatif om okritis. 153 3.2.2 (iv) T E M A 4 Popolombus koilan maya mogisuusuai kawo ponuatan: (iv) ruputan. RUPUTAN ABAABAYAN PIBOI'AN OM POKIIKITANAN TAAKANON KOUBASANAN DI NOINGWOGUAN NAYATAN WATAS. Ontok di 15 Mikat 20 , nokoindalan o Piboi'an om Pokiikitanan Taakanon Koubasanan di Noinwoguan hilo id Dewan Nabalu, unit 9 NSK copy.indd 9 5/13/17 12:41 PM 154 D. Ponuat iso suniba kokomoi tukadan momobog do bolobou miampai momogonop liwang potikan om mongoput suniba id siriba. 3.4.4 Tukadan: momobog do bolobou Osuab mamanau do mindahu Suniba Suniba toi ko' susuyan toniba nopo nga kawo susuyan prosa naratif i poposusui kokomoi isoiso kinaantakan, koinganaan, topurimanan om nogi susuyan di winonsoi-wonsoi tumanud idea di monuat. Timpuunon do susuyan: I Borinus nopo nga tanak do goliid. Guminayo yau miampai ___ tina dau mantad di hopod nogi toun. Tapa dau amu no hino ___ nakakandai do toruol bato. Orohian tomod i Borinus manalahan ___ tina dau momonsoi nunu-nunu nopo karaja. Kopooposion diolo miianak au songkuro do alaba tu i tina dau ___ no songkuro kogoos do kumaraja. Ontok timpu koundarangan sikul, angatan di tina ___ Borinus do mindahu mooi ponguhup karaja-karaja hilo ___ dumo. Oruhai no do kasakai tadau ___ korikot nogi i Borinus hiri dumoon. “Oi Orinus, nung osopung-sopung ko nopo daa korikot do hiti dumo nga ogumu-gumu no daa oimburu om haro-haro nogi asil do aanu,” ka di tina do minoboros miampai turos ___ olungui. Pointuku i Borinus. Simbar no yau do, “Siou ina, mantad do baino, au oku nondo mingadau ___ mindahu.” “Osonong kopio ___ kopuriman ko do miagal dino Borinus. Ulan kanto daa do kosimban o kopooposion kito id timpu dumontol,” ka di ina do suminimbar. Mantad do tadau dii ... T E M A 4 Popotunud struktur ayat montok ayat di au agramatis. unit 9 NSK copy.indd 10 5/13/17 12:41 PM 155 Ponuat iso suniba kokomoi tukadan momobog do bolobou miampai momogonop liwang potikan om mongoput suniba id siriba. T E M A 4 Kakamot pomonsoi: 1. punti noonsok 4. bijirin 2. sukulat 5. gula-gula manik 3. tinggur Punti kisokulat Laang momonsoi: 3.3.5 Kopogulu nopo nga Sumusuhut Suai ko' iri Kopongo dii Mantad dilo Wookon nopo Tohuri nopo nga Pananda wacana E. Podolino' koilaan mantad gambar id siriba miampai momoguno pananda wacana di kosudong. Momili pananda wacana di kotunud. unit 9 NSK copy.indd 11 5/13/17 12:41 PM T E M A 4 KOLUMISON BOROS A. Momonsoi do brosur. Karaaralano mananom parai momoguno komilaan kawaawagu. i. Kooturan _____ ii. Kakamot _____ Karaaralano mananom do parai momoguno komilaan doungguugulu. i. Adat om kotumbayaan _____ ii. Kakamot _____ 4.4.1 (ii) Atag poingkuro popoingkawas koburuon pomutanaman parai id pogun tokou. _____ i. Simbaro' o poguhatan id suang do brosur. ii. Pomonsoi do brosur miampai poposuang toinsanan koilaan nu kokomoi pananaman parai doungguugulu om doungkawaawagu. 156 Popointalang do koilaan di notimung maya: (ii) brosur. unit 9 NSK copy.indd 12 5/13/17 12:41 PM B. Ponuat do rancana kokomoi kakamot koubasanan monguugumo tumanud rajah om koilaan id siriba. T E M A 4 Kukup Pointadan Ponokotolig Pibabasan Potonduon Potumpasan Susuyan Mongungumo D. Onuai boros sokomoyon. Tudodoi Tatao' po lo poring Wonsoyon ku do wakid Tulat ponokotolig Sunsurionon modtutud Tudodoi Mompus palu tundalo Gisom kosulok tudan Kukup-kukup kou umo Potumpasan sunduan Tudodoi Tongkisus potonduon Pintangaan do rani Turu rao pointadan Pouli sunduan parai Tudodoi Monguni kulintangan Tanda do kaamatan Sunduan bambarayon Pibabasan piombolutan (Carol Love, 2017) C. Polombuso' tudodoi id siriba tumanud loyuk di kosudong. Pomoluang do tana. kinotuan om suusuai po. Pongomot do parai. siduon om suusuai po. Pangatap do parai. Ponirung linasu tadau. Pongihang, pamagamas, poniuk om suusuai po. Panagad, pomorilik, pongolou Pamabo do kokoriu, parai, taasok langgaman rilibu gagamas wakid sirung dangol 157 unit 9 NSK copy.indd 13 5/13/17 12:41 PM A. Mongintutun nuludan ayat id pibarasan. Maan Subjek Objek Objek Bolian Noboli Nobolian Nokopomoli no Minomoli B. Uludo' ayat pibarasan id siriba tumanud nuludan MSOO. Onuai boros ponugku o boros maan id siriba om wansayai ayat nuludan MSOO. C. 1. Sirang linuhad di Rida ilo momoguno do gansing. 2. Rinomos om pupuk hilo id natad nimuhauan ku i. 3. Ilo lonot hilo id natad pinumpugan di tapa. 4. Bolit dilo bubu pinogirot di Kunil o. 5. Noulatan no dahai ilo tumo di taki. PURALAN BOROS lihung momolihung Momolihung oku piring momoguno sabun. tagad luhad tanom 158 Haro 13 kawo ayat id pibarasan. Iso nopo kawo nuludan ayat id pibarasan nga nuludan ayat MSOO. MSOO = Maan + Subjek + Objek + Objek Poomitanan ayat: Mangakan oku do tindalam mantad mundok. 5.2.3 T E M A 4 ku ku no di tapa i Raju i Ah Chin do buuk sada i tidi do gonob do tutungkap i Lilian di aki do tindalam di odu montok di Adila Momonsoi ayat MSOO. unit 9 NSK copy.indd 14 5/13/17 12:41 PM 159 SUBJEK 1. Manuk nokotinduk di odu tikid kosuabon. 2. Soputan moningot di Jasinta id longon. 3. Lusung nupu di Mika ogumu. 4. Wagas siniri di odu rilibu. 5. Mihad i baragang do ologod. Pola 1: (FN + FN) Frasa Ngaran + Frasa Ngaran D. Kapamansayan do ayat. E. Potunudo' o ayat id siriba tumanud pola FU + FN toi ko FPN + FN mooi do osiliu ayat di agramatis. i tapa ilo liwogu Pola 3: (FU + FN) Frasa Ula + Frasa Ngaran Pola 4: (FPN + FN) Frasa Popiromut Ngaran + Frasa Ngaran Pola 2: (FM + FN) Frasa Maan + Frasa Ngaran o kampung ku i Zandi Jainah PREDIKAT Dokutur Maso managad Aralom tomod Hilo id Lohan Guas do ayat nopo nga impohonon do kapamansayan ayat isoiso boros. Haro apat pola do guas ayat: Guas do ayat: Ayat: Ologod tomod tuni tinggoron Ologod tomod tuni tinggoron Klausa: Frasa: Boros: ologod tuni tomod tinggoron Ologod tomod Tuni tinggoron Ayat nopo nga unit pibarasan bobos takawas id nuludan boros. Ayat kisuang do unsur klausa. Klausa nopo nga nowonsoi mantad piipiro frasa. Frasa nopo nga nowonsoi mantad piipiro boros. 5.2.1 (i-ii) POLA T E M A 4 • • • • Momonsoi om momoguno pola ayat: (i) FU + FN (ii) FPN + FN. unit 9 NSK copy.indd 15 5/13/17 12:41 PM 160 5.3.3 Poomitanan: Oimayaan oku kokito di Aery tu osopung kasari mosik tikid tadau do monguhup di tina dau do mongimburu. Sisimbar: Momoruluk busul tandaha F. Rotio' kouyuuyuo id siriba om onuai tukadan di kosudong. G. Pomonsoi ayat di kosudong montok do poinukadan id siriba. Nokouni no tongil om koguli nogi i Suana mantad tindohuon. Sundung do naawi no timpu do kumaraja nga kakal po kasari i Gundohing Ravi momonsoi karaja id upis dau. Norontoi o gontod sorual di Bonny soira nokorikot id sulap tu osuab po yau minamanau minindahu. Sundung do sorokuri-kuri tusin do otimung di Lynumis do monombir nga nakaanu kasari yau mongingayo kadai ponombiran dau. siilon kabang kaatap do rombu taap noposian o momut pinuhobo rokot tumalib tuod moniit do lado lingkung barait kutu ngasu okito nulokon Nokototos no i Sarina do popoburu nunu i timburuon dau gisom do nakaanu laba di ogumu. T E M A 4 Momili do tukadan di kotunud montok isoisio isu. unit 9 NSK copy.indd 16 5/13/17 12:41 PM 2. Mamabo walai 1. Kitalad tampangil H. Onuai rati tukadan id siriba. 3. Momuraha mato 4. Kodou tulu 161 T E M A 4 unit 9 NSK copy.indd 17 5/13/17 12:41 PM POMOINAN BOROS ●Tinimungan koiso monimpuun do ayat mantad boros NUNG … ●Tinimungan koduo tumimpuun do ayat mantad boros OM … ●Tinimungan kotolu tumimpuun do ayat mantad boros GISOM DO … 3. Mogisowoli-woli i tangaanak mambasa ayat di nosuat diolo mimpuun do songulun mantad tinimungan koiso, sumusuhut o songulun mantad tinimungan koduo om kotolu. 4. Gulion kawagu mantad tinimungan koiso, koduo om kotolu gisom do kabasa ngawi tangaanak. 5. Pokionuon o tangaanak momoguno boros toi ko' ayat di olinuud. 1. Boogion o tangaanak do tolu tinimungan. 2. Id timpu do sominit, pokionuon tangaanak monuat iso frasa toi ko' ayat toniba momoguno pongimpuunan ayat di pinatantu do mongingia' montok tikid tinimungan. Karaaralano popoindalan pomoinan boros 162 Nung tombolog oku om tumulud oku gisom do kolimunduk Nabalu. TOILAAN NOPO NGA DAPU T E M A 4 unit 9 NSK copy.indd 18 5/13/17 12:41 PM 163 POGUN SABAH NOINTUTUNAN SOMPOMOGUNAN Unit 10 Id unit diti minsingilo tokou do: Popolombus tonsi om popotunud ayat maya lisan. Monuat do tangon di oulud om olinuud. Momoguno pananda wacana di kotunud montok papapantod koilaan di polombuson. Popointalang do koilaan di notimung maya rancana. Momonsoi ayat momoguno nuludan MSTT. UNIT 10 NSK.indd 1 5/13/17 12:47 PM A. Poilango' o pomusarahan nu maya lisan. Gambar id siriba nopo nga konsep walai ponginadapan do tutuumombului id Kg. Luanti, Ranau. i. Tumanud pomusarahan nu, nokuro tu minomonsoi yolo do walai miagal diti? Soira do mogihum kinoyonon podtuongisan om walai ponginadapan, nunu kouyuuyuo do intangan nu soira momili do kinoyonon dii? Nokuro? MOKINONGOU OM MOBOROS T E M A 5 ii. 164 1.4.1 (i), (iv) Mogibooboros montok manahak idea kokomoi nunu i norongou toi ko' nokito: (i) tema (iv) isu. Walai Kakanan Walai Luping Walai Sirung Walai Tagung UNIT 10 NSK.indd 2 5/13/17 12:47 PM B. Pokinongoho' pibarasan kokomoi piipiro kinoyonon i haro id watas do sabah. T E M A 5 C. Pibarasai. Panahak do sogu nokuro tu noonuan do tanda kointutunan do miagal id sawat o tikid watas dilo. 165 UNIT 10 NSK.indd 3 5/13/17 12:47 PM Uludo' maso tumombului. Pilio' timpu di OKON KO timpu koundarangan sikul, tadau koowion minggu toi ko' koundarangan do karamayan. Amu ogumu tulun do tumombului ontok diti om amu songkuro apagon sanda do tionon, korita om barayan do kosuangan id totombuluyon. Pilio' kinoyonon di ngoyon tombuluyo. Soriuko' kinoyonon dii loolobi no do toodopon, taakanon, koumoligan om pongusapan. Mogihum mantad do tionon di kosudong. Pilio' hotel nung amu ogumu koruhang do tumombului. Nung ogumu osonong nogi mogihum homestay di haro kakamot mogonsok. Iti kaanu mongingkuri do kopomogunoon tusin. Intangai brosur kokomoi do pakej tumombului. Okito iti id Internet toi ko' mongoi id MATTA Fair. Nung momoguno do kapal tulud, momoli tiket ontok amu apagon gatang. Momoguno do korita sasakayon ginumuan tu lobi osiriba sanda. Posodiaan no tubat di oponsol do owiton. Mongigit taakanon do oruhai mangakan miagal do ruti om tiinumon di kapanahak do kogorisan. 166 D. Pisingkanaai karaaralano mamalan do mooi tombului id siriba. Pongigit do rasuk di kosudong do kouyuuyuo kinoyonon di tombuluyon. Tumombului iso timpu di piandad-andad tu iti no timpu koundarangan mantad koudipanan do kumaraja. Iti nogi timpu pinotobilang miampai do koupusan toi ko' paganakan. Mantad dii oponsol kopio do uludon palan pogulu do tumombului. Piipiro ponudukan soira mongoi tombului okito id siriba. T E M A 5 UNIT 10 NSK.indd 4 5/13/17 12:47 PM F. Pilio' tiso tionon tuumbayaan id sawat. Suato' pounayan nu do momili tionon dii do au kolobi 70 patod boros. Pilion ku ____________________________________________________ Pounayan ku nopo nga ________________________________________ Suai ko' iri ___________________________________________________ Sundung potuu ______________________________________________ Id kolimpupuson ____________________________________ RM300.00 sontuong Tolu linimput toodopon. Kipopodsuon om pagawasan. Wifi. Dompuran. Nosorili do ceri om bunga. Kulam pagapanan aiso barayan. Misin pinguyatan. RM150.00 sontuong Limo linimput toodopon, kipopodsuon om pagawasan. Wifi. Dompuran. Misin pomupu. Kaban posogitan. Toning do bawang. Milo manganu kinotuan. Potimbaba Nulu Nabalu. Kagayaan kisofa om TV (ASTRO). Walai Tuumbayaan KINOMBURA Lamin Tuumbayaan RINOKIAN 167 1.5.2 E. Polombuso' koilaan di naanu nu mantad teks id siriba maya lisan. T E M A 5 Mogibooboros montok momili boros di kotunud montok gunoon id komunikasi lisan. UNIT 10 NSK.indd 5 5/13/17 12:47 PM Tionon Ponginadapan id Kampung Luanti, Ranau A. Pomusarahai. Inap Desa id Kampung Luanti nopo nga iso po podtungongisan di nointutunan id pogun Sabah. Kolumison om konitingon do waig id kinoyonon diti kagayat kopio kumaa tutuumombului do mooi pinpodsu. Suai ko' iri, milo nogi yolo do mokiurut do sada id bawang Luanti di angalaya. Walai ponginadapan do hilo haro pisuayan mantad tionon ponginadapan do suai. Nowonsoi o walai-walai ponginadapan do hilo tumanud kouyuuyuo tinaru i haro id pogun Malaysia. Tumanud di Jeffrin Majangki, sanganu do kinoyonon dilo, tudu kinapamansayan nopo do walai miagal dii nga montok popokito pisompuruan mogisuusuai tinaru di mogiigion id pogun Malaysia. Kokiikitanan nopo do walai-walai ponginadapan do hilo nga kaagal-agal do tagung, sirung, kakanan om suusuai po. Norunan nopo id walai dilo nga naanu mantad tinaru do Bajau, Dusun, Rungus, Lotud, Sungai, Tatana, Murut, Iban, Melayu, Cina om nogi India. Suai ko' ilo, tolu walai pinotomod montok pomogunan ii nokoumbal nokorikot om minion id pogun Malaysia di pogulu miagal do British, Portugis om Jepun. Walai dilo nowonsoi miagal di bontuk do walai hilo id pomogunan diolo. Mantad no dilo, mumu-gumu nodi tutuumombului mantad suang om nogi labus pogun korikot do mooi podtungangis do hilo tu okon nopo ko kaanu kosiwatan mintutun do tinaru id Malaysia maya bontuk norunan walai nga kopuriman nogi kolumison sandad posorili. Sumber: http//www.bharian.com.my 6 Momuhau 2015 mentol 1. Panahak do sogu, poingkuro ralan do mantamong kolumison posorili. 2. Tumanud pomusarahan nu, poingkuro tokou mamagantang do tutuumombului? 2 168 2.3.3 MAMBASA T E M A 5 Mogihum kointalangan lobi kokomoi koilaan id teks pambasaan. UNIT 10 NSK.indd 6 5/13/17 12:47 PM 5 169 Koinganaan Ku Tuminombului id Walai Pasambalik Carol love | Jun 2, 2017, 6:17pm EDT Yoku nopo nga i Jasinta. Ontok timpu koundarangan sikul di toun nakatalib, minongoi oku om paganakan ku tombului hilo id Walai Pasambalik, Tamparuli. Kinoyonon nopo diti nga iso mantad kinoyonon wagu di kagayat do ginawo id pogun Sabah. Kinoilihon nopo do walai diti nga id Batu 21, Ralan Telibong, Tamparuli. Sundung i do sosodopon no yahai nokorikot do hilo nga, kakal i do ogumu tutuumombului mantad suang om labus pogun. Tumanud tulun di pakaraja do hilo, noukaban o kinoyonon dii montok tulun ginumuan di koimpuunon wulan Mansak 2012. Poimbiibida o walai diti tu okon nopo ko pasambalik pinomonsoi nga koinsanai kakamot id suang do walai nga pasambalik nogi. Mantad no do ogumu tulun i mooi intong id suang do walai dii, tikid iso tinimungan onuan do timpu pikiikiro 15 minit id suang do walai om kopongo dii sumowoli no tinimungan do suai. Kopogulu po sumuang id walai diti nga monuntung po tagung sabaagi tanda do mamantang di monongwalai om momisunud do nokorikot ko no. Soira do sumuang id walai diti, ulakan nopo nga i siling do walai. Nung tumingaha ko, songinsokot o toodopon, pagansakan, pagawasan om koinsanai kakamot do suai id sahau do tulu. Kogumuan nopo kakamot pongolumis id suang do walai nga kakamot koubasanan tinaru id pogun Sabah i songingulud do pasambalik ngawi nogi. Olumis om koimayaan kopio kokitanan id suang do walai diti, iri nodi do au pasagaon do manganu gambar id suang walai. Id sampaping walai pasambalik diti, haro nogi Muzium 3D. Id muzium diti haro mogisuusuai gambar sabaagi backdrop om kakamot ii gunoon soira gumambar. Kokiikitanan nopo do gambar di aanu mantad id Muzium 3D dii nga, miagal di nokoongoi kopio hilo kinoyonon di nagambar. Haro nogi tionon do makan om pomolian kakamot pongitanan montok tanggayan do muli. T E M A 5 BLOG B. Pokinongoho'. www.webflow.com UNIT 10 NSK.indd 7 5/13/17 12:47 PM C. Simbaro' poguhatan kokomoi teks walai pasambalik id sawat. D. Onuai do rati misulak o boros id siriba. E. Patayado' koilaan kokomoi teks di nabasa momoguno peta buih. 1. Nunu komoyon do boros “poimbiibida” id suang do teks diti? 2. Pasanarayo ngawi gaa di notorimo do walai pasambalik diti? 3. Onuai do rati frasa “kagayat do ginawo” id suang teks? 4. Tumanud pomusarahan nu, nunu tomodon di kooturan monuntung do tagung pogulu i do sumuang id walai do wokon? 1. pasambalik 2. sosodopon 3. ogumu 4. noukaban Ririkoton do tutuumombului mantad poimpuli pogun Malaysia om mantad labus pogun o kinoyonon diti tu walai pasambalik id Tamparuli nopo diti nga i nokopogulu do nowonsoi hiti id Asia Tenggara om i kolimo walai pasambalik totos do apanggor om ogirot id pomogunan. Tolu mantad walai pasambalik id pomogunan nopo nga hilo id pogun Eropah om iso nopo nga hilo id pogun Jepun. Mantad dii, nokosuang o walai pasambalik diti do id Malaysia Book Of Record sabaagi walai pasambalik di koiso id pogun Malaysia. Nung haro kosiwatan, rumikot oku po kawagu do mooi tombului id walai diti do insan tadau tu ogumu koimayaan di nokito ku. 5. sumowoli 6. olumis 7. ogirot 8. tumingaha 170 2.4.2 T E M A 5 Poposunud rumusan kokomoi teks pambasaan. KOIMAYAAN DO WALAI PASAMBALIK UNIT 10 NSK.indd 8 5/13/17 12:47 PM A. Basao' o tangon id siriba. I Poinuun om Tangga Burisan Haro-haro no kaka di pogulu po, misasawo kaka i Rombisan om i Rangob. Paganak no kaka yolo nga songulun o tondu i pinungaranan do i Poinuun. Soira nakagayo i Poinuun, suhuo' no di tina dau do mooi sago. “Oyo, igitai iti tangga, ongoi po sago do waig hilo id palu-palu, nga kada sago waig di marak-parak nga sumago waig di miri-tiri,” kaka di yoduodu minonuhu di Poinuun. “Uuh,” kaka di Poinuun do suminimbar. Au dau noilaan do pinosu no di tapa dau i tangga. Soira nopo nokorikot i Poinuun do hiri id palu-palu om potobobo no dii dau i tangga id solunsug di miri-tiri no waig. Alaid no kaka i Poinuun do papasahau di tangga dau nga amu i kaka oponu-ponu. Ongoi no kaka i Poinuun irikau sahau do puun naamot magandad do oponu i tangga dau. Amu i Poinuun nokopuriman do nokoodop. Koposik kaka i Poinuun nga sumodop no. “Atuukoi, togodon oku no di tina diti! Mandad-andad no kanto do waig sinagahan ku,” ka di Poinuun do mumbal no do tumongob. Aarau-arau i Poinuun do minongoi pogontong di tangga dau do poinsahau solunsug nga otongou-tongou ii, tu aiso suang. Birio' no dau i tangga, om kokito nogi dau do noposu o tuwou. Olunggui topurimanan dau. Pingkowili no i Poinuun om kokito isido piniwalai do tantadan id lasit do pampang. Panganu no yau do sopilut om tombolo no dau i tuwou di tangga burisan. Ongoi no kawagu yau sago. Mangkus-tangkus po dii i Poinuun do mamanau tu orosian do otuangan. Mondig-tondig i Poinuun tu popoliong-liong kaka daa do ginawo dau di modosi. “Ina…, nababak tangga burisan nokosumpak tompok paandatan,” kaka tondig di Poinuun. Soira nokorikot id walai, osuayan kaka i Poinuun do aiso songkomi-komi. Iwangai no dau i totobon nga kagagang yau do ogumu tulun do hiri suang do walai. “Ina..., apa..., nokuro tu ogumu tulun diti?” ka di Poinuun miampai osuayan. “Oi Oinuun, nokorikot ko nogi. Siou tu nasadapan ko,” kaka di tina di Poinuun. “Tinomod di yapa nu do minomosu ilo tangga burisan tu pongilaan kaka dilo tulun do mooi pomuhaboi dia nung songulun ko tondu di abagos om abaal,” ka kawagu disido. Koili kaka i Poinuun om kosonsod songulun kusai di awantang tomod om ontok dii no do napatayan yolo ngoduo do tanak mato. MONUAT 171 3.2.2 (V) T E M A 5 Popolombus koilaan maya mogisuusuai kawo ponuatan: (v) tangon. UNIT 10 NSK.indd 9 5/13/17 12:47 PM Poomitanan: Insan tadau, sinuhu di Rombisan om i Rangob i Poinuun do minongoi sago id waig di miri-tiri. Sundung po do ingkaa, tuminumboyo i kasari i Poinuun. 1. Nunu komoyon do tangga om kogunoon dau? 2. Hinonggo nongoi di Poinuun tumanud do tangon diti? 3. Nokuro tu nasadapan i Poinuun do nokouli? 4. Suato' o duo woyo toluud i aanu id suang do tangon diti miampai manahak do pounayan nu. 5. Tumanud pomusarahan nu, nunu ngawi kogunoon do tantadan? C. Suato' kawagu tangon di nabasa nu miampai momoguno pananda wacana di kosudong. Podolino' koilaan id siriba miampai poposuang pananda wacana di kosudong. B. Simbaro' poguhatan id siriba. Poomitanan: Sundung po do ingkaa Suai ko' mantad dii Suai ko' ilo Sumusuhut Pananda wacana: 2. Nokokito do mogikaakawo: i. Tombolog (kondiu, montuk, tubou om suusuai po). ii. Tayam tolias (bohuang, buayo, godingon om suusuai po). 3. Topurimanan: alasu tadau, ohuyan nga otood om ounsikou ginawo. 4. Rumikot po kawagu suai tadau. Tuminombului id Zoo Lok Kawi 172 3.3.5 Pananda Wacana nopo nga boros toi ko' frasa isoiso ayat om koubasanan do gunoon id kotimpuunon do ayat. Oguno o wacana diti soira momoruhang do tonsi id ponuatan. Gunoon nogi iti sabaagi ponokodung om popotilombus do idea. T E M A 5 D. 1. Momoli tiket. Momili pananda wacana di kosudong montok papapantod koilaan di polombuson. 123 45 67 123 45 67 TIKET MOLOHING: RM10.00 TANAK KIUMUR 4 GISOM 17 TOUN: RM5.00 TANAK ID SIRIBA 3 TOUN AISO KABAYAR UNIT 10 NSK.indd 10 5/13/17 12:47 PM Ponuat do iso tangon di noumbalan nu norongou toi ko' nabasa miampai momoguno boros di oulud om olinuud. 173 3.4.5 Haro-haro no kaka ... Tangon nopo nga iso koborosuratan do Kadazandusun i aanu mantad susuyan di komolohingan tokou di pogulu po. Karaaralano nopo popoopi do susuyan nga maya di pogibilin-bilinan tu aiso po komoyon do teknologi, om okuri po kikomilaan do monurat. Sabab no dii, baino korongou tokou ogumu tangon-tangon di mogiaagal o uhu nga mogisuai-suai karaaralano monusui tu haro i koruhang om kosimban soira mogisuusuai tulun monusui. Haro nogi piipiro tangon Kadazandusun i kaagal-agal do susuyan mantad tinaru suai. Soira monusui do tangon minog do oilaan o: i. Kokomoi isai o tongonon. ii. Minog do momoguno ngaran di koubasanan dongguugulu. Nung tulun di haro kowoowoyoon di osonong nopo nga koubasanan do pungaranan do Yanakanak om i Rokian. Tulun di araat o kowoyowoyoo nopo nga i Lintagu om i Bongkoron. Molohing nopo di osundu nga i Ligot Liou. iii. Tangon minog do haro koimpuunan, kolimundukon om koowion i kaanu manahak ponontudukan, woyo toluud om poomitanan di osonong. KOILO KO NANGKU? T E M A 5 E. Momonsoi ponuatan tangon di oulud. UNIT 10 NSK.indd 11 5/13/17 12:47 PM A. Rancana. Kounalan Gana Podtuongisan Montok Pogun Malaysia Baabaino diti, poinsuang no o pogun Malaysia sabaagi iso mantad ririkoton do tutuumombului sompomogunan di olumis om osimbayan montok podtuongisan. Tikid toun, mumu-gumu tutuumombului loolobi mantad labus pogun korikot do mooi podtuongisan hiti id pogun Malaysia. Montok popoburu po kawagu industri kotombuluyan id pogun diti, miniuhup o porinta om swasta do popointutun om mamagayat lobi kogumu tutuumombului rumikot do mooi podtungangis loolobi mantad pogun China, Eropah, Amerika Syarikat om suusuai po. Produk kotombuluyan i pinointutun do pogun Malaysia nopo nga kaampai no pokiikitanan koubasanan, sipoot kotombuluyan om kinoyonon kisajarah. Oponsol minggoos do popoburu diti pongindopuan kotombuluyan tu kaanu mogowit ogumu kounalan kumaa pogun om mogiigion. Kumoiso nopo nga, produk kotombuluyan kaanu monguhup kopoingkawas do kousinan pogun maya kapangalanan do tusin labus pogun kumaa tusin dati. Soira ogumu tutuumombului mantad labus pogun do korikot id pogun Malaysia, kaanu o pogun do laba mantad di kapangalanan do tusin mantad labus tu momoguno tutuumombului do tusin montok pambarai do tionon ponginadapan, makan, momoli kakamot pongitanan, padsakayan om suusuai po. Soira haro tusin labus kosuang id pogun dati, iri momoruhang pongonuan do pogun montok monguhup monginsonong koumatan kotombuluyan om komogoton do koumatan ginumuan. Suai ko' mantad dilo, korikatan tutuumombului di mumu-gumu do monikid toun kaanu mongukab lobi kogumu liwang do karaja wagu loolobi no montok sukod wagu. Miagal do karaja id gana hotel, mongukab toi ko' kumaraja id kadai kakamot pongitanan om kakamot tinunturu, manaananud tutuumombului om suusuai po. Kinoburuon industri kotombuluyan nakaanu nogi monguhup popoburu mogisuusuai pongindopuan id pogun tu nakapanahak do waya di osonong id gana padsakayan, taakanon, kakamot tinunturu, tongobunga, pomutanaman om suusuai po. Koinsanai dilo kopongingkawas do ningkokoton ekonomi pogun. Tohuri nopo nga, kinomogoton gana kotombuluyan koponguhup do popogirot pisompuruan sompomogunan. Haro mogisuusuai tinaru, adat, koubasanan om nogi kotumbayaan hiti poimpuli pomogunan. Soira do kotombului o isoiso tinaru id kinoyonon toi ko' pomogunan do suai, kaanu iri popoluub piisaan om piunungan. Montok pogun Malaysia, gisom do baino haro o pisokodungan tosonong kokomoi popoburu podtuongisan id isoiso pogun kaampai no piipiro pogun i poinsuang id pogun Asia, China om Eropah. Okito o ahal diti mantad di korikatan om sokodung diolo soira pohoroon abaabayan popohimagon om ponutuban tulan toi ko' toun kotombuluyan. Piromutan diplomatik di oluub milo monuridong koposion di osimbayan om otoronong id poimpuli pomogunan. KOLUMISON BOROS 174 T E M A 5 UNIT 10 NSK.indd 12 5/13/17 12:47 PM 175 4.4.1 Mantad no dilo, agayo kopio kouhupan om kounalan diti produk kotombuluyan montok koburuon do pogun om ekonomi mogiigion. Tumanud nuut mantad Kementerian Pelancongan, gisom nopo di tulan Momuhau toun 2015, soginumu 24.6 riong tutuumombului nokorikot tuminombului id pogun Malaysia. Nung miagal kasari daa diti korikatan do tutuumombului tikid toun nga milo daa silihon o industri kotombuluyan do iso sondihon montok popoburu pogun di oponsol id timpu dumontol. Podolino' koilaan mantad rancana id sawat momoguno peta alir. Rajah id siriba milo gunoon sabaagi poomitanan. B. C. Ponuat do iso rancana. Ponuat do rancana kokomoi do laang popoburu industri kotombuluyan id pogun Malaysia. Milo kou morujuk do maklumat maya Internet, surat kabar, buuk pinsingilaan om suusuai po. Milo ko mogihum koilaan id: http//www/sabahtourism.com.my Kounalan gana kotombuluyan Pomolimpupus Atag Rancana minog do haro maklumat, ponguyadan om fakta-fakta di otopot. T E M A 5 ponolinahasan Popointalang koilaan maya rancana. UNIT 10 NSK.indd 13 5/13/17 12:47 PM 176 D. Pokinogoho' om polombuso' tudodoi id siriba tumanud loyuk di kosudong. E. Onuai do rati tikid pangaan tudodoi. F. Onuai rati songkomoyon o boros id siriba. Rati: Tagung nopo nga gunoon sabaagi pangampot do sumayau. Soira sumayau, orongou dati tulun do mamangkis tu iri panakatanda do ounsikou ginawo do rumamai. Sayau nga iso nogi tanda do agayo ginawo tokou mamaramit om mamantang tokou do tombului di nokorikot. Tinong Rumikot Sombuluo' Dompuran Tindohoyo' Unali Tudodoi Tuni tagung mogulinggou Pangkis sayau rumamai Tinong tokou mooi rapou Nokorikot no tombului Tudodoi Sulok-sulok id bawang Poingantai o tundalo Sunduan mogipapantang Tilombuso' om pogiroto' Tudodoi Muran-rulan mindalan Rumikot id buruon Tindohoyo' no koubasanan Sombuluo pomusarahan Tudodoi Puhusai ku ilo tuai Hilo doros dompuran Kada unali tinaru suai Atagak boros om kointutunan Carol Love, 2017 Tudodoi Pononsunudan T E M A 5 Poomitanan: Tudodoi Tuni tagung mogulinggou Pangkis sayau rumamai Tinong tokou mooi rapou Nokorikot no tombului UNIT 10 NSK.indd 14 5/13/17 12:47 PM A. Mintutun do kawo ayat nuludan MSTT. MSTT = Maan + Subjek + Timpu + Timpu Jadual id siriba nopo nga poomitanan nuludan ayat 177 5.2.3 (ii) PURALAN BOROS T E M A 5 Momonsoi ayat momoguno nuludan: (ii) Maan + Subjek + Timpu + Timpu. Maan Subjek Timpu Timpu Umbayaan Mamanau Sunudan no yahai dahai yolo oku dia kosuabon do suab gisom sodopon do tadau kukuak do suab dino Minongimburu oku no i taka nu rumikot do baino Sumolowot mantad kosuabon kosuabon pitangaadau sodopon UNIT 10 NSK.indd 15 5/13/17 12:47 PM B. Uludo' ayat id siriba tumanud nuludan MSTT di kosudong. C. Boros maan D. Pomonsoi duo ayat momoguno nuludan MSTT montok tikid koyuuyuo id siriba. Pongilaan nopo do boros maan di maamaso do wonsoyon, maan di nopongo no om maan di wonsoyon ontok timpu tobontol nga kopomogunoon di boros ponugku. Haro boros ponugku gulu, sisipan, dohuri om haro nogi pangansip. i. Lopion no ilo kain do otuu. i. Nokoponouk no i tina do takano hilo sakai mija. ii. Nobuatan no dahai i gopu di odu ontok tadau Mirod di minggu nakatalib po. i. Mongolou do siduon i taki ontok nokorikot yahai di sosodopon konihab. ii. Momupu o taka ku basaan mantad kosuab po gisom do dinondo. POOMITANAN AYAT Maan wonsoyo ontok timpu dumontol Maan di nopongo no Maan di maamaso wonsoyon KAWO AYAT i. Maamaso wonsoyon. ii. Wonsoyon di nopongo no. iii. Wonsoyon do timpu tobontol. Songkonihab do yahai nokorikot di osuab po. Nokorikot yahai do osuab po di songkonihab. Konihab do tindalam minangakan yolo di kosuab. Konihab mingkukut po i Kila tu nourun do nondui di soodopon. Gisom di pitangaadau minongupu i tina do lusung kosuab. Duo tadau mantad baino korikot oku do hino. Tu osontounan no do suab manaandak kinosusuon i tadi ku. 178 T E M A 5 Boros Maan Pananda Timpu • Onu nopo minaan di nakatalib nga atandaan do sisipan -in- om posugkuan suai tumanud fokus. • Onu nopo i minaan di nopongo nga milo atandaan do posungkuon gulu miagal do no-, noko-, posungkuon pangansip no-...-on om susuai po tumanud fokus. UNIT 10 NSK.indd 16 5/13/17 12:47 PM E. Pomonsoi ayat momoguno nuludan MSTT tumanud gambar om kointalangan id siriba. F. Tukadan. Pomonsoi do iso kaad pason kiginumu 30 - 50 patod boros montok tambalut nu di mundaliu sikul hilo id labus pogun. Id pason nu di, posuango' o tukadan oyopos-yopos nopo dulud, oyopos-yopos no sinapa. Tukadan: Rati: Oyopos-yopos nopo dulud nga oyopos-yopos no sinapa. Kobogoso nopo nga mogowit do asil. Balatak i nopongo no mamatu. Maamaso mamatu balatak. Balatak pongoon do tiinu. Montok dia, Junika. Ambalut, Bayahan, nagampot no iman-imanon nu do mongoput sikul hilo id labus pogun! Alansan do _____ Mantad doho, Jasinta 179 5.3.3 1 2 3 T E M A 5 Momili tukadan di kotunud montok isoiso isu. UNIT 10 NSK.indd 17 5/13/17 12:47 PM 2. Pointombol do nipon. 4. _____ rasam. 5. Tingkod. 6. Gunoon montok mokinongou. 10. Olundus. 8. Tayam-tayam id talun. 11. Mion do hilo bank. POINRUHUK POTIBABAR 1. Pomolingos toruol. 3. Tua di haro lonot. 7. Momodoropi. 9. Pomorolot do giniu takano. 13. Rarapaon. 12. Tayam do gompion. 1. R 2. S A 7. M O U 8. D 9. G 10.O T 4. S O 5. U O O G P I U I T 6. I 3. 11. 12.M 13.N U K G O 180 POMOINAN BOROS T E M A 5 UNIT 10 NSK.indd 18 5/13/17 12:47 PM Boros ginorisan sumusuhut nopo nga kikasalaan pomogunoon boros ponugku, boros misaup, toi ko' boros pinjudu ginumu. Insanangai o kasalaan dii. Au minog dolinon kawagu ii ayat. Boros di ginorisan nopo nga nakasala. Insanangai kasalaan dilo. Au minog do dolinon kawagu toinsanan o ayat. (a) Wonsoyo' ayat-ayat mintotooiso id siriba kumaa id ayat misompuru. (b) Podolino' ayat pasif id siriba kumaa id ayat aktif. 1. 2. 3. Norikatan no timpu madasam id kampung dahai gisom do noluyudan ngawi ranahon soira au o tingkod-tingkod do rasamon. Maamaso boroson o Puru Kotinanan Koumoligan om Kotoronongon Kampung laang do notolibamban do luyud tagayo i koligogon do kampung soira rumasam tasapou. Au nokongoi nakapamain buul i Toni baino tu nokoruol isio tulu. Otood tomod ginawo di tina tu nonuan i tapa ku sangkabing o nintorusan di kosodop. “Andadon kou soira muli tumalib id kalabangan tu sumodop no,” ka di tina ku sunudai dahai. Koitao' dilo sumandak Kota Marudu kagayat do ginawo dilo momihantoi gisom do nakalantoi isido taang koiso id piboi'an unduk ngadau watas dilo. Koirak oku kokito koposion diolo sampaganakan soira minidu pogun i tapa diolo id iso kaantakan koligaganan talun-alun. Orohian oku do mangakan tua timadang di noonsok tu oporot kaakanan. Tulun di asawat ginawo nopo nga korohian tulun suai do mambalut. Rinayou di Mongingia' Handry i Snevvy tu alaid sumuang do kalas om au po momongo karaja id walai. Nakalantoi isio id piboi'an momolukis. Nakalantoi isio id piboi'an manangon-tangon. Minog kopio yati manamong kolidasan do tinan. Koinsodu mantad mogisuusuai o toruol. Binolian di tapa i tadi ku i-phone 6 ontok tadau kinosusuon dau di konihab. Tinagad diolo i kayu mooi do au kosidung dilo tanom. Linugu di Kambatu i sada id disan do bawang. BOOGIAN A: PURALAN BOROS [35 marka] [2 marka] [2 marka] [2 marka] [2 marka] [2 marka] [1 marka] [1 marka] [1 marka] [1 marka] [1 marka] i. ii. iii. iv. v. i. ii. iii. iv. v. i. ii. i. ii. iii. [2 marka] [2 marka] [2 marka] [2 marka] [2 marka] 181 Panaasan 1 AKHIRAN.indd 1 5/13/17 12:17 PM 182 Simbaro' toinsanan poguhatan id siriba. Basao' o potikan om onuai sisimbar o pogudiaan momoguno ayat sondii. 4. 5. Tukadan di kosudong kokomoi kowoowoyo di Miki nga Mamagandang do tian kirati do Nunu rati tukadan kapatai tanak mato? Onuai rati tukadan gulupuon Suangai tukadan i kosudong mantad ayat id siriba. Miodu nopo i Rita om i tadi dau miagal_________________________________ tu au nopo kopiunung. Gusaon di Rita i tadi dau nga au kogusa tu _________________________i tadi dau. Kopisanangan doungosuab kumaa dikoyu toinsanan ii nokotindapou do id sominar diti. Maya do carama diti, aanangan oku do popolombus piipiro ralan do monuang timpu koundarangan tokou. Kogumuan do tokou momusorou do ponuangan nopo do timpu koundarangan nga mooi kakap doid podtuongisan di nointutunan. Tootopot nopo nga ogumu aktiviti do suai i kawasa do powonsoyon monuang tokou do timpu koundarangan. Tobpinai ku ngawi, Soira haro timpu koundarangan, kawasa tokou mampayat do mogisuusuai abaabayan miagal do id koisaan okon ko koporintaan (NGO). Koisaan diti monguhup do tulun ginumuan maya piipiro abaabayan miagal di pinowonsoi do tinimungan Aman Malaysia om Mercy Malaysia. Sumusuhut, kawasa tokou nogi do gunoon o timpu koundarangan dati do momonsoi mogisuusuai abaabayan miampai paganakan doid lamin. Nung orohian do momogompi tayam, iti no timpu kosudong montok popotimpuun di iman-imanon nu. Suai ko' ii, kawasa nogi do gunoon o timpu diti do momilangga do kabun, mangawol toi ko' monombir. Tobpinai ku ngawi, Ogumu o longkod pinsingilaan id posorili ii kaanu do manahak kabaalan kumaa do tokou. Mantad dilo kaanu tokou momoguno timpu koundarangan maya minsingilo isoiso kabaalan kawawagu di korohian tokou. Montok di orohian id kabaalan boros, kawasa nogi tumanud do kalas miagal boros Inggeris, boros Jepun om suusuai po. Suai ko' ii, kawasa tokou nogi monginralom toilaan do id kabaalan komputer. i. ii. iii. iv. v. I Miki nopo nga awantang o tinan nga amu kakakat di tangawagat. [2 marka] [2 marka] [2 marka] [2 marka] [2 marka] BOOGIAN B: PEMAHAMAN [10 Marka] AKHIRAN.indd 2 5/13/17 12:17 PM Sorisido' maklumat id siriba. Podolino' maklumat dilo kumaa id ponuatan soginumu 50 gisom 70 patod boros. Pilio' iso uhu id siriba. Ponuat iso karangan miampai ninaru amu okuri mantad 180 patod boros. 6. 7. Nunu rati do nokotindapou? Nokuro tu suangan tokou timpu koundarangan diti miampai abaabayan di kikounalan? Posuato' tonggungan do molohing montok monguhup tangaanak mamalan timpu koundarangan diolo? Potolinahaso' duo koimaan soira kiwaa timpu koundarangan. Kowoowoyo koposion do baino nopo nga mogowit panggangakan di au osulimbang. Panahak do pomusarahan nu kokomoi koponsolon pangangakan di osulimbang montok do kolidasan tinan tokou. Nokoingkawas tomod o gatang boobolion do baino. Potolinahaso' ralan nu do modkikit. 1. 2. 3. 4. i. ii. [1 marka] [2 marka] [3 marka] [4 marka] BOOGIAN C: PAPADALIN MAKLUMAT [15 Marka] KARNIVAL KOLIDASAN “KOPOSION OLIDAS, AGARAS O TINAN” Pinaanjur id Walai Pongusapan Watas Sondoton. Tadauwulan: 1 Ngiop 2015 Jaam: 7.30 kosuabon – 6.30 sosodopon Kinoyonon: Walai Kalangadan, Sondoton. Mogisuusuai abaabayan milo tonudon: Minguyat Sipoot koubasanan Pokitanan kolidasan Piboi'an mamawarana Momorisa kolidasan tinan aiso barayan Kointalangan potilombus kaanu rumomut di: Bryan 088-975055 toi ko' maya e-mel Bryan1988@gmail.com BOOGIAN D: KARANGAN [40 marka] 183 AKHIRAN.indd 3 5/13/17 12:17 PM SANARAI RUJUKAN 184 Arena Wati, 1974. Dusun: Satu tinjauan dalam konteks kepercayaan, kulkulus dan hukum adat di Sabah, Kota Kinabalu: Yayasan Sabah. Bahagian Pembangunan Kurikulum, 2008. Puralan Boros Kadazandusun Id Sikul. Kuala Lumpur: Kementerian Pendidikan Malaysia. Dayu Sansalu, 2008. Kadazandusun di Sabah: Pendidikan dan Proses Pemodenan (1881- 1967). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Henry Bating, 2001. Ejaan Bahasa Kadazandusun dan Aspek-aspek Persoalan. Sabah: Persatuan Kebudayaan Kadazandusun. Jamili Nais, 2004. Rafflesia Bunga Terbesar di Dunia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Pelajaran Malaysia, 2016. Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran KSSM Bahasa Kadazandusun Tingkatan 2. Low Kok On, Jonathan Kandok, Rosliah Kiting, Shem Chee Cheang dan Saidatul Nornis, 2003. Teka-teki Warisan Peribumi Sabah: Konteks, Fungsi dan Pengkategorian. Kota Kinabalu: Kementerian Pelancongan dan Kebudayaan Malaysia dan Universiti Malaysia Sabah. Mohd Sarim Mustajab, 2004. Warisan Budaya dan Masyarakat. Sabah: Pusat Penataran Ilmu dan Bahasa Universiti Malaysia Sabah. Rosliah Kiting, 2012. Pengenalan Morfologi Bahasa Kadazandusun Dalam: Memartabatkan Bahasa Melayu Pengajian Bahasa. Tanjong Malim: Penerbit UPSI. Rukayah Aman, 2008. Tanaman Berkhasiat Ubatan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kamus Bergambar Bahasa Kadazandusun-Bahasa Melayu (Edisi Murid Tahap 1), 2015. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. AKHIRAN.indd 4 5/13/17 12:17 PM GLOSARI 185 BAHASA MELAYU BOROS KADAZANDUSUN BOROS KADAZANDUSUN mogilag osima apagon bubu tagal tulun di poingaran-ngaran topurimanan numo kawagu watu untunon potimungan ingkuriai miampai do opidot komilaan kaantob kabaatan mooi kakap oduya osonong ginawo kiiman-imanon oponsol (timpu) koibutan kosindualan id talun-talun sukod wagu kopiunsub tambalut/sinawaan koimbulayon do tadau kolingos kosonong kotonobon do tadau lakun walai kinoyonon mongoi pokiubat lado momisunud do rumikot id isoiso abaabayan mogiala-ala malab-kalab rumasam nga alasu tadau mangalap tulun mamung do makan mogunsuur mongulit monguhup tumanud mooi ponongkiboros mengelak banyak susah bubu tagal tokoh emosi ladang yang diusahakan semula disusun untuk dijadikan rumah ikan (di sungai) ringkasan bakat selatan petanda buruk menziarahi mudah gembira bercita-cita berharga utara kemalangan jalan raya generassi baru saling mempengaruhi teman/isteri timur mujarab pulih barat ombak hospital cili menjemput bertanding bersinar hujan panas makan besar mendorong mengulang kaji menolong menyertai temu ramah aalayan alaba apangkal bangkala bombon bontugan ginua' gopu hubang intigasai kabaahan kabaatan kadaat kapagandahaan kasabi kataadan kiangkab kigatang koibutan koligagan talun-alun komulakan kopisabak koruhang kosilahon kosundu kotonduli kotonobon lakun lamin pongusapan lusung mangalap mogioolit molong-kolong momunsilou monginakan mongunsub monoguli monokodung monongkibai monorubung AKHIRAN.indd 5 5/13/17 12:17 PM 186 BAHASA MELAYU BOROS KADAZANDUSUN BOROS KADAZANDUSUN mamarambot natok mantad rumbio nohundol au natamangan nababak komilaan di pinotuduk kumaa sukod wagu aganggau (pomusaharahan) nadalaan alangga oporodot olinuud osiau minguyat tontolob papadagang bilin korungod-rungod pinosurung pihombo-hombo/mimpanau kakamot di gunoon do momuapui kurusus id universiti popoboli mongimuri do isoiso ahal popowonsoi popointalang pinopointalang papatahak rinomuk mantad sandad toi ko' i pinataam sontingayan parai pambayar suduon kinalab suki nonsom boros di katalad-talad no komoyon tisuli poposoliwan rusod di araat tomulok toi ko' tunduk aiso no poingolu-ulo tawau menjala sagu sakit kerana kepenatan terbiar bocor diwariskan sibuk terlalu tidak semak nipis/ringan/comel sopan laju bersenam batu besar menjual pesan cukup-cukup dihidangkan merayau bahan yang digunakan untuk menghidupkan api pengajian perdagangan/perniagaan penyelidikan memajukan menjelaskan menjelaskan memberikan baja organik setangkai padi sewa kayu api nyala api potongan buluh yang digunakan untuk mengisi air jeruk kiasan balasan mengeluarkan roh jahat daripada badan seseorang pucuk tiada sisa bau monsiling natok nobinat nokologos noposuan notungkusan ohukot oindamaan olinahas orimpot otoritib osikap palanat-lanat pampang papataran pason pibagal-bagal pinodayak piondoi-ondoi pomurakit ponginabasan pongindopuan ponoriukan popoburu popotolinahas popotolinahason popotunui rabuk rawo sanda siduon sinikit sinompuru sinuko siriban somuli sulat sunggon sunuton taau AKHIRAN.indd 6 5/13/17 12:17 PM 187 BAHASA MELAYU BOROS KADAZANDUSUN BOROS KADAZANDUSUN aanu kogihil toluod dapu timporono' kolumaagan mantad minamangun poposokot kawo do hiis timpu oliwawos/osimbayan kawo kaka do tomburio di akawas tudan kakamot pomolingos gunoon di bobolian poinukadan langgaan id posorili tumo mooi do au rumalad i tapui boros ponudukan omit kawo do bonong/pounalian walai poinaru sandad posorili dicapai terkena embun dihormati rezeki mengekalkan berkat perekat sejenis puisi masa cuti kononnya sejenis hantu yang tinggi sumber bahan yang digunakan oleh bobolian untuk mengubat pesakit peribahasa kawasan tepi ladang yang dibersihkan untuk mengelakkan api daripada merebak kata-kata nasihat meniru sejenis katak/roh yang jahat rumah panjang alam sekitar tagampot tahambayon tapantang tataba tindohoyo' tingadan tinid todindot toliwang tompulalangoi toud tuhok tukadan tulat tupono unali wakung walai mitapus waya posorili AKHIRAN.indd 7 5/13/17 12:17 PM bombon 3 bontugon 10 booboroson 46 brosur 155 ginua' 131 goliid 154 gombui 3 guugumompi 6 industri kotombuluyan 175 inovasi taakanon 150 kagabasan 48 kakamot tinunturu 174 kalendo 38 kawo ayat 28 kodou tulu 118 kointutunan 176 kokotuan 81 kolidangan 7 kolidasan 47 kolimunduk 93 kolubukan 46 komoporoitan ginumu 124 komunikasi 131 kooturan 39 kosingot 104 kosoliwanon 58 koubat 25 kousinan 60 kulintangan 156 kumakap 84 lamin pongusapan 136 lampun 25 mamagayat 2 minguyat 110 minomudali 149 mipulos 122 misompuru 81 moginakan 129 molohing 51 mongisas 111 mongolou 178 mongumang 132 moningolig 7 monolibamban 131 monupu 123 nahatas 104 nakalantoi 10 naraladan 62 nayatan 99 ningkokoton 64 oindamaan 9 okikip 8 olundus 180 oporot-porot 138 opoto 112 opunso 3 ougar 3 pinuhobo rokot 160 pirot 39 pisasawaan 43 piuludan 83 podtungongisan 164 podtuongis 2 polihuton 114 pomutanaman 79 ponginabasan 121 pongindopuan 78, 150 ponorimpuk 30 ponoriukan 75 popohondom 133 popoulud 3 posingguun 92 potungkuso 109 pouli sunduan 157 predikat 159 rabuk 5 rokot 3 ruputan 152 rusap 5 sada 3 sagantang 94 siningazanak 76 sinsilog 3 siriban 75 sumayau 176 sumukab 31 sundait 14 taakanon 44 tangon 173 tantadan 171 tawawo 117 timbagos 43 tompukaau-kaau 21 tonduk 39 tongkuyu 3 tonom-tonomon 56 toruol bato 26 totopis 115 tudodoi 41 tuhau 151 tumombului 74, 166 tunggat-unggat 110 tuntul 3 turongou 3 tuunion 102 walai pasambalik 169 wonod 114 188 INDEKS AKHIRAN.indd 8 5/13/17 12:17 PM Tema 1 Unit 1 Audio 01 – Booboroson Kokomoi Bombon. Bolikan ko-3. Audio 02 – Pibarasan Kokomoi Asil Pomutanaman. Bolikan ko-5. Tema 2 Unit 2 Audio 03 – Kasatalan Pomoroitan. Bolikan ko-20. Audio 04 – Pibarasan Kokomoi Pogoduhan Montok Koumoligan Tinan. Bolikan ko-23. Audio 05 – Pibarasan Kokomoi Poinukadan. Bolikan ko-35. Tema 3 Unit 3 Audio 06 – Boboroson Kokomoi Pitabangan Momilangga. Bolikan ko-46. Audio 07 – Tudodoi. Bolikan ko-51. Audio 08 – Minus One Tudodoi. Bolikan ko-51. Tema 4 Unit 4 Audio 09 – Roisol Kounalan do Momutanom. Bolikan ko-56-57. Audio 10 – I Kani Songulun Minginginsada. Bolikan ko-60. Audio 11 – Tudodoi. Bolikan-64. Audio 12 – Minus One Tudodoi. Bolikan ko-64. Tema 5 Unit 5 Audio 13 – Kotombuluyan id Kudat. Bolikan ko-74. Audio 14 – Sinding Rati do Piisaan. Bolikan ko-86. 189 SKRIP AUDIO AKHIRAN.indd 9 5/13/17 12:17 PM Tema 3 Unit 8 Audio 24 – Pibarasan Kokomoi Ralan Popogirot Pisompuruan. Bolikan ko-128-129. Tema 4 Unit 9 Audio 25 – Tudodoi Susuyan Mongungumo. Bolikan ko-157. Audio 26 – Minus One Tudodoi. Bolikan ko-157. Tema 5 Unit 10 Audio 27 – Kointutunan Watas id Sabah. Bolikan ko-165. Audio 28 – Koingaanaan Tuminombului id Walai Pasambalik. Bolikan ko-169. Audio 29 – Tudodoi Pononsunudan. Bolikan ko-176. Audio 30 – Minus One Tudodoi. Bolikan ko-176. Tema 2 Unit 7 Audio 20 – Minguyat do Tinan. Bolikan ko-110. Audio 21 – Momonsoi Pongugad Songongi. Bolikan ko-120. Audio 22 – Tudodoi. Bolikan ko-123. Audio 23 – Minus One Tudodoi. Bolikan ko-123. 190 Tema 1 Unit 6 Audio 15 – Tangon I Rokian om Tombolog Kolumpisau. Bolikan ko-92-93. Audio 16 – Tangon I Kara om Buu. Bolikan ko-96. Audio 17 – Ponorubungan di Gundohing Kuhim. Bolikan ko-102. Audio 18 – Tudodoi Momuumutanom. Bolikan ko-104. Audio 19 – Minus One Tudodoi. Bolikan ko-104 AKHIRAN.indd 10 5/13/17 12:17 PM Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_DaftarHiifz_1ffcFnckY4iVQblDU89JMCi9OvJMpdEg6.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) ةسماخلاو ةعبارلا ةنسلل فيلأات ريرحت ميمصت مشاه نب يديز لامكإا لتكاب دمحأا نب لتكاب ناحرس خيش هللادبع ناو نب سوادرف دمحأا ناو .قهيڨ قۑاب ماساجرك نكتبيلم نيا س کيت وكوب نتيبرنڨ اومس دڨك نكوجوتد هيساك اميرت ناد نءاڬرهڠڨ ڠولاكس :تبيلرت ڠي قهيڨ ،تروس كوم فورڨ نقيءابهبمنڨ ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس كوم فورڨ نلوتبمڨ نقميۑق ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،اريماك ايدس هخسن نقميۑق ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ننوڠابمڨ نيڬاهب ناد س کيت وكوب نيڬاهب ٢ياواڬڨ • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،مولوكيروك .ݢيم سرا نملاد ڠيدنورڤ لناڤ ساوكنتواج • نسح وبأا جاح قوتاد ماڬا نءاسڠبك هڠنم هلوكس • .لئاس جاح B ER SA TU •B E RU SA H A• BE RB AK TI • 0113 :وكوب يريس روبمون 978-967-05٢0-86-5.ن.ب.س.ا ٢017.م.ڤ.ك ٢017 ماترڤ نقتيچ ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك © نكرنبد قديت نيا وكوب ملاد نهاب نام-نام .اراهيلڤرت اتڤيچ قح نكانوڬرڤد هيلوب ڠي اراچ ملاد نڤميسد ،الومس نكتيبرتد قيءاب ،اراچ واتا قوتنب ڠرابس ملاد نكهدنيڤد نوڤواتا ،يڬال نڠد نوڤوهام الومس نربمڬڠڤ ،کيناكيم ،کينورتكيليا نڠد نرجالڤ هراڠڤ اوتك دڤرد ولوهد هيبلرت نرنبك اڤنت نمقارڤ اراچ دڤك قولعترت نڠيدنورڤ .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك ،ايسيلم .مويرارونوه واتا يتليور نءاريكرڤ :هيلوا ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك قوتنوا نكتيبرتد )W-164242( دحرب نيريدنس )م( ݢيم سرا ،٢ ياماد نلاج ،18 ،بارم ياڠوس ،ياماد اسيد نمات .ناسحإالا راد روڠالس ،ڠجاك 4300 03-89٢5 8975 :نوفيليت 03-89٢5 8985 :س کف amsb@arasmega.com :ليم-يا arasmega.com :بيو نمال )Scheherazade( نايبلا :س کيت ڤيءات کوم نيءوڤ 14/16 :ڤيءات کوم زيءاس :قتيچنڤ ،دحرب نيريدنس ايروس نقتيچرڤ ،٢.ك.ب .س.ك.ا نلاج ،٢9 تولڤ ،ليتاك تيكوب .س.ك.ا نمات .كالم ،ليتاك تيكوب 75450 06-٢3٢4475 / 4479 :نوفيليت 06-٢3٢4960 :س کف ةعبارلا ةنسلا :نآارقلا ظفحل ةماعلا فادهأ�لا يظفح رتفد يعوبسأ�لا مييقتلا ةبلاطلا / بلاطلا ةظحالمو سردملا ةظحالم ظفحلا ريرقت ةسماخلا ةنسلا :نآارقلا ظفحل ةماعلا فادهأ�لا يظفح رتفد يعوبسأ�لا مييقتلا ةبلاطلا / بلاطلا ةظحالمو سردملا ةظحالم ظفحلا ريرقت نآارقلا متخ ءاعد ةسماخلا ةنسلا ىلإا ةعبارلا ةنسلا نم تاريدقتلا نايب ةيفاضإ�لا ةطشنأ�لا ةمدقملا ءاعدلا ةبلاطلا / بلاطلل ةيتاذلا ةريسلا ميركلا نآارقلا ظفح يف ةيجذومنلا ةقيرطلا ظفحلا تامولعم ةباتك يف تاداشرإ�لا iv v vi vii-vi viii-vii 2 4 88 90 91 92 94 178 180 181 182 183 184 ت اي و ت ح مل ا iii فلؤملا ىدهلاب هلوسر لسرأ يذلاو اجوع هل لعجي ملو باتكلا هدبع ىلع لزنأ يذلا لله دمحلا ظافحلا ديس هيلع املاسو ةلاصو ارينم اجارسو هنذءاب للها ىلإ ايعادو اريذنو اريشب قحلا نيدو ميركلا نآرقلاب مهعبت نمو هباحصأو هلآ ىلعو انوكسو ةكرحو افرح للها تاملك ددع نيئرقملاو .اظفحو ةولات ،دعب امأ رادصإ يف عضاوتملا لمعلا اذه زاجنإ يف هقيفوتو هتياده ىلع هناحبس للها ركشأ نأ دوأ تابلطملا عم رياستي يذلا ةسماخلاو ةعبارلا ةنسلل »نآرقلا ظفح رتفد« ـب ىمسملا باتكلا اذه تاعوضوم باتكلا اذه علطم يفو .ميركلا نآرقلا ظفح ةدامل لماكتملا ظيفحتلا جهنمل ميركلا نآرقلا ظفح يف ةيجذومنلا ةقيرطلا ،نآرقلا ظفح يف بادلآا لثم ةمهم ةيلخدم .ظفحلا تامولعم ةباتك يف تاداشرلإاو لودج مسق لكل .ةسماخلا ةنسلل مسق و ةعبارلا ةنسلل مسق نامسق باتكلا اذهل امك ةعجارملاو ظفحلا ةطشنأ عيمج هللاخ نم لثمتي ةعجارملاو ظفحلا عيمست لودج وهو صاخ ظفحلا ةعجارمو ديدجلا ظفحلا عيمست نم ةيساردلا مايلأا نم موي لك بلاطلا اهب ماقأ يتلا لوادج ،كلذ ىلإ ةفاضإ .تايلآا هقفو ةّيعوبسأ ةعجارمو ميدقلا ظفحلا ةعجارمو ديدجلا ةررقملا ءازجلأل ةعجارملا لودج اضيأ كانهو .يلكلاو يرهشلاو يعوبسلأا مييقتلل ةددعتم .ةعجارملا ةيمهأ ىلإ ارظن ةسماخلا ىلإ ةعبارلا ةنسلا نم نيسردملاو ةبلطلل اديفمو اعفان باتكلا اذه نوكي ىتح دادسلاو قيفوتلا هنم وجرأو للها لأسأ .هتصاخو للها لهأ مه نآرقلا لهأ نم مكايإو ينلعجي نأو للها باتك ةمدخ يف ف لؤ لما ة م د ق م iv اًروُن يِعْمَس يِفَو اًروُن يِرَصَب يِفَو اًروُن يِناَسِل يِفَو اًروُن يِبْلَق يِف يِنْلَعْجا َّمُهَّللَا اًروُن يِماَمَأ ْنِمَو اًروُن يِتْحَت ْنِمَو اًروُن يِقْوَف ْنِمَو اًروُن يِراَسَي نَعَو اًروُن يِنيِمَي نَعَو .اًروُن يِسْفَن يِف يِل ْلَعْجاَو اًروُن يِفْلَخ ْنِمَو ًةَدْقُع ْلُلْحاَو يِرْمَأ يِلرِّسَيَو يِرْدَص يِل ْحَرْشا ِّبَر .اًمْهَف يِنْقُزْراَو اًمْلِع يِنْدِز ِّبَر .يِلْوَق اْوُهَقْفَي يِناَسِل ْنِم ِهِب ْقِلْطَأَو ،يِنَدَب ِهِب ْلِمْعَتْساَو ،يِرْدَص ِهِب ْحَرْشاَو ،يِرَصَب ِباَتِكْلاِب ْرِّوَن َّمُهَّللا ،يِمْزَع ِهِب ِّوَقَو ،يِمْهَف ِهِب ِْعّرَسَو ،يِناَنَج ِهِب ِّوَقَو ،يِناَسِل ،َكِب َّلِإ َةَّوُق َلَو َلْوَح َل ُهَّنِإَف ،َكِتَّوُقَو َكِلْوَحِب .َنيِمِحاَّرلا َمَحْرَأ اَي يِتَجاَح َدْنِع َّيَلِإ ُهْدُدْراَف ِهيِنَتْمَّلَع اَم َكُعِدْوَتْسَأ يِّنِإ َّمُهَّللَا .َنيِمَلاَعلا َّبَر اَي ِهيِنِسْنُت َلَو ِهْيَلِإ نيِمآ ءا ع د لا v :مسلا :دلايلما خيرات :ةيصخشلا ةقاطبلا مقر ةبلاطلل/بلاطلل ةيتاذلا ةريسلا ةروصلا :يمركلا نآرقلا ظفح يف ةيجذومنلا ةقيرطلا 1 ..شيوشتلا نع اديعب دادعتسلا ماتم ادعتسم بلاطلا نوكي نأ 2 ..ةعجارلماو ظفحلل ةصصخلما تاقولأا يف امزتلمو امظتنم نوكي نأ 3 . نأ يغبني ل امك شماه ريغب اريبك افحصم لب اريغص افحصم بلاطلا لمعتسي ّلأ .هفحصم رّيغي 4 . .ءادتبلاو فقولا ةاعارم عم روطس وأ تاعطق ةدع ىلإ ةليوطلا تايلآا عطقي نأ 5 . .رثكأ ل طقف ةدحاو ةحفص ظفلحا رادقم نوكي نأ ةنسلا لصفلا :ناونعلا :بلأا مسا :فتاهلا مقر :ملأا مسا :فتاهلا مقر vi 6 . ةرشع سمخ قرغتسي تارم دعب تارم اهأرقي نأ تايلآا ظفحي نأ لبق بلاطلا ىلع بجي .ظفلحا ةيلمعل اريسيت ادج ةمهم يهو لاثم رصعلا ةلاص دعب صوصخم تقو يف ةقيقد 7 ..رطس دعب ارطس وأ عطقم دعب اعطقم وأ ةيآ ةيآ بلاطلا ظفحي نأ 8 . اهظفحي مث تارم سمخ فحصلما يف أرقي نأ يأ سمخ يف اسمخ ةدعاق بلاطلا قبطي نأ .لقلأا ىلع تارم سمخ اهتداعإ لبق ةيآ ىلإ ةيآ نم لقتني لو .رخأ تارم سمخ 9 . سمخ اعم امهأرقيو يناثلا عم لولأا عطقلما وأ ةيناثلا عم ىلولأا ةيلآا بلاطلا عمجي نأ دب ل لمتكي ىتح اذكهو .ثلاثلا عطقلما وأ ةثلاثلا ةيلآا ىلإ لقتني نأ لبق لقلأا ىلع تارم .ةدحاو ةحفص 10 . .ائطخم ناك نإ هبّوصيو همّوقي ىتح هخيش مامأ تايلآا نم هظفح ام عِّمسُي نأ بلاطلل دبل 1 . بلاطلا اهب ماق يتلا ةعجارملاو ظفحلا ةطشنأ نع تامولعملا بتكي نأ سردملا ىلع بجي .ةيساردلا مايلأا نم موي لك 2 . ظفحلا ةعجارمو ديدجلا ظفحلا ةعجارم و ديدجلا ظفحلا عيمست :نم ةطشنلأا هذه نوكتت .تايلآا هقفو ةّيعوبسأ ةعجارمو ميدقلا 3 . مهسّردم مامأ اهوظفح يتلا ةميركلا تايلآا بلاطلا عِّمسُي نأ وه ديدجلا ظفحلا عيمست .عوبسأ لك نم عبارلا مويلا ىتح لولأا مويلا نم ةيادب ةدحاو ةحفص رادقمب 4 . مامأ اهوعّمسو اهوظفح يتلا ةميركلا تايلآا بلاطلا عجاري نأ يه ديدجلا ظفحلا ةعجارم ىتح لولأا مويلا نم أدبت اضيأ يهو .ديدجلا ظفحلل ةحفصلا لبق نيتحفص رادقمب مهسّردم .عوبسأ لك نم عبارلا مويلا 5 . مامأ اهوعّمسو اهوظفح يتلا ةميركلا تايلآا بلاطلا عجاري نأ يه ميدقلا ظفحلا ةعجارم ناتحفصلا نوكتو ادحاو اءزج اوّمتي ىتح بوانتلاب بلاط لكل نيتحفص رادقمب مهسّردم .عوبسأ لك نم عبارلا مويلا ىتح لولأا مويلا نم أدبت اضيأ يهو .قباسلا ءزجلا نم ظفحلا تامولعم ةباتك يف تاداشرلإا vii 6 . مهسّردم مامأ اهوعّمسو اهوظفح يتلا ةميركلا تايلآا بلاطلا عجاري نأ يه ةّيعوبسأ ةعجارم سماخلا مويلا يف نوكتو .ةيضاملا ةعبرلأا مايلأا يف اهظفح تمت يتلا تاحفص عبرأ رادقمب .عوبسأ لك نم 7 . احرش ةميركلا تايلآا هيوتحت اّمع بلاطلا حرش ىلإ فدهي طاشن نع ةرابع وه تايلآا هقف مويلا يف اضيأ يهو .ةيضاملا ةعبرلأا مايلأا يف اهظفح تمت يتلا تاحفص عبرأ رادقمب ازجوم .عوبسأ لك نم سماخلا 8 . اهركذ قبس يتلا ةطشنلأا نع تامولعملاب حاتملا لودجلا يف تاغارفلا ءلم سردملا ىلع .ءازجلأاو تايلآا مقرو ةروسلاو خيراتلاو مويلا انّيبم 9 . اهيلإ راشملا ةطشنلأا عيمج يف بلاطلا ىوتسمب قيلت يتلا تاريدقتلا ةباتك سردملا ىلع :ةيتلآا ماقرلأاب .تارم 6 بلاطلا أطخأ اذإ -لوبقم : 1 مقرلا .تارم 5/4 بلاطلا أطخأ اذإ -ديج : 2 مقرلا .تارم ثلاث وأ نيترم بلاطلا أطخأ اذإ -ادج ديج : 3 مقرلا .طقف ةدحاو ةرم أطخأ وأ بلاطلا ئطخي مل اذإ -زاتمم : 4 مقرلا 10 ..ىرخأ ةرم ةداعلإا هيلعو لوبقم ريغ هظفحف تارم 6 نم رثكأ بلاطلا أطخأ اذإ 11 ..ظفحلا يف للخلا يأ يظفحلا أطخلاو يلجلا نحللا يأ يديوجتلا أطخلا وه أطخلاب دوصقملا viii نآرقلا ظفحرتفد 20 ءزجلا19 ءزجلا 24 ءزجلا23 ءزجلا 25 ءزجلا 22 ءزجلا21 ءزجلا : ة ع با رل ا ة ن س لا يف ةر رق م لا ء ا ز ج لأ ا :ن آر قلا ظ فحل ةماع لا ف اده لأا ةنسلا ةعبارلا:نم بلاطلا نكمتيس سردلا اذه يف .ميركلا نآرقلا نم ءازجأ 7 ظفح .ءازجأ 7 ميركلا نآرقلا تايآ يناعم ةفرعم تاريدقتلا :لوبقم :ديج:ادج ديج :زاتمم1234 .ظفحلا رتفد يف اهتظفح يتلا تايلآا ددع لّجس:هيبنتلا 2 3 5 4 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا لولأا عوبسلأا 5 4 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 لولأا عوبسلأا 7 6 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا يناثلا عوبسلأا 7 6 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 يناثلا عوبسلأا 9 8 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا ثلاثلا عوبسلأا 9 8 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 ثلاثلا عوبسلأا 11 10 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا عبارلا عوبسلأا 11 10 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عبارلا عوبسلأا 13 12 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا سمالخا عوبسلأا 13 12 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 سمالخا عوبسلأا 15 14 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا سداسلا عوبسلأا 15 14 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 سداسلا عوبسلأا 17 16 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا عباسلا عوبسلأا 17 16 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عباسلا عوبسلأا 19 18 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نماثلا عوبسلأا 19 18 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نماثلا عوبسلأا 21 20 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا عساتلا عوبسلأا 21 20 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عساتلا عوبسلأا 23 22 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشاعلا عوبسلأا 23 22 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشاعلا عوبسلأا 25 24 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع يدالحا عوبسلأا 25 24 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع يدالحا عوبسلأا 27 26 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع يناثلا عوبسلأا 27 26 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع يناثلا عوبسلأا 29 28 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع ثلاثلا عوبسلأا 29 28 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع ثلاثلا عوبسلأا 31 30 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع عبارلا عوبسلأا 31 30 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عبارلا عوبسلأا 33 32 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع سمالخا عوبسلأا 33 32 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع سمالخا عوبسلأا 35 34 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع سداسلا عوبسلأا 35 34 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع سداسلا عوبسلأا 37 36 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع عباسلا عوبسلأا 37 36 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عباسلا عوبسلأا 39 38 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع نماثلا عوبسلأا 39 38 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع نماثلا عوبسلأا 41 40 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع عساتلا عوبسلأا 41 40 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عساتلا عوبسلأا 43 42 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلا عوبسلأا 43 42 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلا عوبسلأا 45 44 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو يدالحا عوبسلأا 45 44 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو يدالحا عوبسلأا 47 46 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو يناثلا عوبسلأا 47 46 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو يناثلا عوبسلأا 49 48 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو ثلاثلا عوبسلأا 49 48 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو ثلاثلا عوبسلأا 51 50 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو عبارلا عوبسلأا 51 50 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عبارلا عوبسلأا 53 52 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو سمالخا عوبسلأا 53 52 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو سمالخا عوبسلأا 55 54 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو سداسلا عوبسلأا 55 54 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو سداسلا عوبسلأا 57 56 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو عباسلا عوبسلأا 57 56 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عباسلا عوبسلأا 59 58 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو نماثلا عوبسلأا 59 58 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو نماثلا عوبسلأا 61 60 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو عساتلا عوبسلأا 61 60 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عساتلا عوبسلأا 63 62 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلا عوبسلأا 63 62 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلا عوبسلأا 65 64 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو يدالحا عوبسلأا 65 64 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو يدالحا عوبسلأا 67 66 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو يناثلا عوبسلأا 67 66 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو يناثلا عوبسلأا 69 68 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو ثلاثلا عوبسلأا 69 68 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو ثلاثلا عوبسلأا 71 70 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو عبارلا عوبسلأا 71 70 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عبارلا عوبسلأا 73 72 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو سمالخا عوبسلأا 73 72 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو سمالخا عوبسلأا 75 74 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو سداسلا عوبسلأا 75 74 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو سداسلا عوبسلأا 77 76 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو عباسلا عوبسلأا 77 76 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عباسلا عوبسلأا 79 78 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو نماثلا عوبسلأا 79 78 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو نماثلا عوبسلأا 81 80 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو عساتلا عوبسلأا 81 80 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عساتلا عوبسلأا 83 82 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوعبرلأا عوبسلأا 83 82 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأا عوبسلأا 85 84 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوعبرلأاو يدالحا عوبسلأا 85 84 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأاو يدالحا عوبسلأا 87 86 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوعبرلأاو يناثلا عوبسلأا 87 86 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأاو يناثلا عوبسلأا 89 88 ريدقتلا يلكلا هقف تايٓلاا ةعجارم ةيعوبسأ ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم ديدجلا ظفحلا ظفحلا ديدجلاعوبسلأا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 يع وبس لأا ميي قتل ا 89 88 ريدقتلا يلكلا هقف تايٓلاا ةعجارم ةيعوبسأ ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم ديدجلا ظفحلا ظفحلا ديدجلاعوبسلأا 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 40 41 42 /84./168/168/168/168/168عومجملا 91 90 ةبلا طلا / بلا طلا ت اظ حلا م سر دلما تا ظح لام 91 90 ةسّردملا/سّردملا ) ( ةسردملا ةريدم/ريدم ) ( ھ / / : يف اررحم م / / : قفاوملا ،دعب اّمأ .هلااو نمو هبحصو هلآ ىلعو للها لوسر ىلع ملاّسلاو ةلاّصلاو نيملاعلا ّبر للهدمحلا تّمتأ/ّمتأ دق ةبلاّطلا/بلاّطلا ّنأب ّرقأ ادّيج اظفح ميركلا نآرقلا نم ءزجلا نم اهظفح/هظفح .هبادآو ديوجّتلا ماكحأ ةاعارم عم .قيفوتلا ّيلو للهاو .هيف امب لمعلاو للها باتك ظفح ةلصاوم يف قيفوّتلاو ةيادهلا اهل/هل وجرأو :ن آر قلا ظ فلح ة ماعل ا ف اد هلأ ا ةنسلا ةسماخلا 27 ءزلجا26 ءزلجا 29 ءزلجا28 ءزلجا : ة س ما لخ ا ة ن سلا يف ةر ر قلم ا ء ا ز ج لأ ا .يمركلا نآرقلا نم ءازجأ 4 ظفح .ءازجأ 4 يمركلا نآرقلا تايآ يناعم ةفرعم :نم بلاطلا نكمتيس سردلا اذه يف 92 تاريدقتلا :لوبقم :ديج:ادج ديج :زاتمم1234 .ظفحلا رتفد يف اهتظفح يتلا تايلآا ددع لّجس:هيبنتلا 93 95 94 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف لولأا عوبسلأا 95 94 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 لولأا عوبسلأا 97 96 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف يناثلا عوبسلأا 97 96 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 يناثلا عوبسلأا 99 98 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ثلاثلا عوبسلأا 99 98 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 ثلاثلا عوبسلأا 101 100 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف عبارلا عوبسلأا 101 100 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عبارلا عوبسلأا 103 102 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف سمالخا عوبسلأا 103 102 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 سمالخا عوبسلأا 105 104 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف سداسلا عوبسلأا 105 104 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 سداسلا عوبسلأا 107 106 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف عباسلا عوبسلأا 107 106 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عباسلا عوبسلأا 109 108 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نماثلا عوبسلأا 109 108 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نماثلا عوبسلأا 111 110 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف عساتلا عوبسلأا 111 110 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عساتلا عوبسلأا 113 112 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشاعلا عوبسلأا 113 112 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشاعلا عوبسلأا 115 114 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع يدالحا عوبسلأا 115 114 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع يدالحا عوبسلأا 117 116 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع يناثلا عوبسلأا 117 116 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع يناثلا عوبسلأا 119 118 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع ثلاثلا عوبسلأا 119 118 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع ثلاثلا عوبسلأا 121 120 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع عبارلا عوبسلأا 121 120 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عبارلا عوبسلأا 123 122 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع سمالخا عوبسلأا 123 122 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع سمالخا عوبسلأا 125 124 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع سداسلا عوبسلأا 125 124 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع سداسلا عوبسلأا 127 126 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع عباسلا عوبسلأا 127 126 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عباسلا عوبسلأا 129 128 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع نماثلا عوبسلأا 129 128 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع نماثلا عوبسلأا 131 130 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع عساتلا عوبسلأا 131 130 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عساتلا عوبسلأا 133 132 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلا عوبسلأا 133 132 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلا عوبسلأا 135 134 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو يدالحا عوبسلأا 135 134 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو يدالحا عوبسلأا 137 136 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو يناثلا عوبسلأا 137 136 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو يناثلا عوبسلأا 139 138 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو ثلاثلا عوبسلأا 139 138 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو ثلاثلا عوبسلأا 141 140 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو عبارلا عوبسلأا 141 140 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عبارلا عوبسلأا 143 142 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو سمالخا عوبسلأا 143 142 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو سمالخا عوبسلأا 145 144 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو سداسلا عوبسلأا 145 144 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو سداسلا عوبسلأا 147 146 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو عباسلا عوبسلأا 147 146 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عباسلا عوبسلأا 149 148 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو نماثلا عوبسلأا 149 148 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو نماثلا عوبسلأا 151 150 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو عساتلا عوبسلأا 151 150 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عساتلا عوبسلأا 153 152 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلا عوبسلأا 153 152 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلا عوبسلأا 155 154 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو يدالحا عوبسلأا 155 154 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو يدالحا عوبسلأا 157 156 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو يناثلا عوبسلأا 157 156 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو يناثلا عوبسلأا 159 158 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو ثلاثلا عوبسلأا 159 158 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو ثلاثلا عوبسلأا 161 160 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو عبارلا عوبسلأا 161 160 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عبارلا عوبسلأا 163 162 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو سمالخا عوبسلأا 163 162 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو سمالخا عوبسلأا 165 164 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو سداسلا عوبسلأا 165 164 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو سداسلا عوبسلأا 167 166 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو عباسلا عوبسلأا 167 166 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عباسلا عوبسلأا 169 168 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو نماثلا عوبسلأا 169 168 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو نماثلا عوبسلأا 171 170 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو عساتلا عوبسلأا 171 170 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عساتلا عوبسلأا 173 172 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوعبرلأا عوبسلأا 173 172 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأا عوبسلأا 175 174 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوعبرلأاو يدالحا عوبسلأا 175 174 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأاو يدالحا عوبسلأا 177 176 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوعبرلأاو يناثلا عوبسلأا 177 176 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبارلاو يناثلا نوعبرلأاو 179 178 ريدقتلا يلكلا هقف تايٓلاا ةعجارم ةيعوبسأ ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم ديدجلا ظفحلا ظفحلا ديدجلاعوبسلأا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 يع وبس لأا ميي قتل ا 179 178 ريدقتلا يلكلا هقف تايٓلاا ةعجارم ةيعوبسأ ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم ديدجلا ظفحلا ظفحلا ديدجلاعوبسلأا 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 40 41 42 /84./168/168/168/168/168عومجملا 181 180 ةبلا طلا / بلا طلا ت اظ حلا م سر دلما تا ظح لام 181 180 « ةسّردملا/سّردملا ) ( ةسردملا ةريدم/ريدم ) ( ھ / / : يف اررحم م / / : قفاوملا ،دعب اّمأ .هلااو نمو هبحصو هلآ ىلعو للها لوسر ىلع ملاّسلاو ةلاّصلاو نيملاعلا ّبر للهدمحلا تّمتأ/ّمتأ دق ةبلاّطلا/بلاّطلا ّنأب ّرقأ ادّيج اظفح ميركلا نآرقلا نم ءزجلا نم اهظفح/هظفح .هبادآو ديوجّتلا ماكحأ ةاعارم عم .قيفوتلا ّيلو للهاو .هيف امب لمعلاو للها باتك ظفح ةلصاوم يف قيفوّتلاو ةيادهلا اهل/هل وجرأو .َينِعَمْجَأ ِهِبْحَصَو ِهِلآَو ٍدَّمَحُم اَنِلوُسَر ىَلَع ُمَلَّسلاَو ُةَلَّصلاَو ،َينَِلاَعْلا ِّبَر ِِل ُدْمَحـْلَا ،ُميِحَّرلا ُباَّوَّتلا َتْنَأ َكَّنِإ اَنْيَلَع ْبُتَو ،ُميِلَعْلا ُعيِمَّسلا َتْنَأ َكَّنِإ اَّنِم ْلَّبَقَت اَنَّبَر َّمُهَّللَا اَنْمَحْرا َّمُهَّللَا ،ِميِظَعْلا ِنآْرُقْلا ِةَكَرَبِب ٍميِقَتْسُم ٍطاَرِص ىَلِإَو ِّقَْلا ىَلِإ اَنْقِّفَوَو اَنِدْهاَو ُهْنِم اَنْمِّلَعَو اَنيِّسُن اَم ُهْنِم اَنْرِّكَذ َّمُهَّللا ،ًةَمْحَرَو ىًدُهَو اًروُنَو اًماَمِإ اَنَل ُهْلَعْجاَو ِنآْرُقْلاِب .َينَِلاَعْلا َّبَر اَي ًةَّجُح اَنَل ُهْلَعْجاَو ِراَهَّنلا َفاَرْطَأَو ِلْيَّللا َءاَنآ ُهَتَوَلِت اَنْقُزْراَو اَنْلِهَج اَم اَنْسِبْلَأَو ،ِنآْرُقْلا ِةَفاَرَشِب اَنْفِّرَشَو ،ِنآْرُقْلا ِةَماَرَكِب اَنْمِرْكَأَو ،ِنآْرُقْلا ِةَنْيِزِب اَّنِّيَز َّمُهَّللَا ِباَذَعَو اَيْنُّدلا ِءَلَب ِّلُك ْنِم اَنِفاَعَو ،ِنآْرُقْلا ِةَعاَفَشِب َةَّنَلجا اَنْلِخْدَأَو ،ِنآْرُقْلا ِةَعْلِخِب .ِنآْرُقْلا ِةَمْرُحِب ِةَرِخْلا ىَلَعَو ،اًعيِفَش ِةَماَيِقْلا يِفَو ،اًسِنْؤُم ِرْبَقْلا يِفَو ،اًنيِرَق اَيْنُّدلا يِف اَنَل َنآْرُقْلا ِلَعْجا َّمُهَّللَا ًليِلَد اَهِّلُك ِتاَرْيَخْلا ىَلِإَو ،اًباَجِحَو اًرْتِس ِراَّنلا َنِمَو ،اًقيِفَر ِةَّنَْلجا ىَلِإَو ،اًروُن ِطاَرِّصلا .ُيمِرَك اَي َكِمَرَكَو َكِدوُجَو َكِلْضَفِب اًماَمِإَو ِةَليِضَفِب اَنِتاَجَرَد ْعَفْراَو ،ِنآْرُقْلا ِةَماَرَكِب ِناَريِّنلا َنِم اَنَِّنَو ،ِنآْرُقْلا ِةَياَدِهِب اَنِدْها َّمُهَّللَا .ِناَسْحْلاَو ِلْضَفلا اَذ اَي ِنآْرُقْلا ِةَوَلِتِب اَنِتاَئِّيَس اَّنَع ْرِّفَكَو ،ِنآْرُقْلا .ِراَّنلا َباَذَع اَنِقَو ًةَنَسَح ِةَرِخْلا يِفَو ًةَنَسَح اَيْنُّدلا يِف اَنِتآ اَنَّبَر اَّمَع ِةَّزِعلا ِّبَر َكِّبَر َناَحْبُس .َمَّلَسَو ِهِبْحَصَو ِهِلآ ىَلَعَو ٍدَّمَحُم اَنِدِّيَس ىَلَع ُلا ىَّلَصَو .َينِمـَلاَعْلا ِّبَر ِِل ُدْمَحـْلاَو َينِلَسْرُمـْلا ىَلَع ٌمَلَسَو ،َنوُفِصَي نآر قلا م تخ ءاع د 183182 ددعلاعوضوملاةجردلاريدقتلا ۱ديدجلا ظفحلا ۲ديدجلا ظفحلا ةعجارم ۳ميدقلا ظفحلا ةعجارم ٤ةيعوبسأ ةعجارملا 5تايلا هقف ددعلاعوضوملاةجردلاريدقتلا ۱ديدجلا ظفحلا ۲ديدجلا ظفحلا ةعجارم ۳ميدقلا ظفحلا ةعجارم ٤ةيعوبسأ ةعجارملا 5تايلا هقف خيراتلاءزجلا ۱9 ۲0 ۲۱ ۲۲ ۲۳ ۲٤ ۲5 ۲6 ۲7 ۲8 ۲9 ةسماخلا ةنسلا ىلإ ةعبارلا ةنسلا نم تاريدقتلا نايب ةعبارلا ةنسلا ةسمالخا ةنسلا 183182 خيراتلاءزجلا۱ أرقم۲ أرقم۳ أرقم٤ أرقم5 أرقم6 أرقم7 أرقم8 أرقم 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 ةسماخلا ىلإ ةعبارلا ةنسلا نم ةررقملا ءازجلأل ةعجارملا لودج ةيفاضلإا ةطشنلأا PB 184 Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________ Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: _______________________________ Tarikh Penerimaan: _______________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssr_BahasaTamil_1SlbEVn0kTbDN8l7vsWcF_4g0xBbCZRr0.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH PENULIS: SARMELLAA SANTIE RAJANDRAN KUMARAGURU KUPPUSAMY EDITOR: TAMIL ARASI SINNASAMY PENGURUS PROJEK: MUHAMMAD FAIZ MOHAMAD ALI PEREKA BENTUK: MOGAN KUMAR RAJU ILUSTRATOR: MOHD ZAWAWI ZAID Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2017 j kp o;n k h o p sekolah kebangsaan BAHASA TAMIL ஆ ண் டு T a h U n 2 Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada pihak berikut: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Jawatankuasa Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka. • SK Taman Senangan, Butterworth, Pulau Pinang. • SK Bandar Baru Sungai Lalang, Sungai Petani, Kedah. • Institut Pendidikan Guru, Kampus Raja Melewar, Seremban, Negeri Sembilan. • SJKT Sepang, Sepang, Selangor. • SK Sacred Heart Convent, Melaka. • SK Taman Puteri Wangsa, Ulu Tiram, Johor. PENGHARGAAN No. Siri Buku: 0141 KK 494-221-0106041-49-1596-20101 ISBN 978-983-49-1596-4 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2017 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. Telefon: 03-21479000 (8 talian) Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Dewan Bahasa dan Pustaka Muka Taip Teks: Anjal InaiMathi Saiz Muka Taip Teks: 18 poin Dicetak oleh: Percetakan Nasional Malaysia Berhad, Jalan Chan Sow Lin, 50554 Kuala Lumpur. த�ொகுதி 1 பள்ளிக்கூடம் த�ொகுதி 6 த�ொழில்முனைப்பு த�ொகுதி 2 நற்சிந�னை த�ொகுதி 7 இனப உலொ த�ொகுதி 3 அனுபவங்கள் த�ொகுதி 8 நி்கழ்ச்சி த�ொகுதி 4 குடும்பம் த�ொகுதி 9 சமூ்கம் த�ொகுதி 5 மகிழி த�ொகுதி 10 உறவு்கள் உள்ளடக்கம் 1 ச�ொல்வதைச் ச�ய்்வன் 1-2 2 விதையொட்டு ்ேரம் 3 3 பள்ளிக்குச் ச�ல்்வொம் 4-5 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 6 முன்னுதர v 1 கதைப்பிடிப்்பொம் 7 2 ேணபன் கிதைதைொன் 8-9 3 ேன்்றே ச�ய 10-11 4 இலக்கணம் 12 1 பணபுைன் ்பசு்்வொம் 13 2 இனிய உலகம் 14-15 3 என்்ொல முடியும் 16-17 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 18 1 உறேவுகள் அறி்்வொம் 19 2 சிறறேப்பொவின் ்வருதக 20-21 3 கொயகறித ்ைொட்ைம் 22-23 4 இலக்கணம் 24 1 ்வொர ேொள்கள் 25 2 ஓயவு ேொள் 26-27 3 ச�ொழி விதையொட்டு 28-29 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 30 1 இன்தறேய உணவு 31 2 ்களிக்தகச் �நதை 32 3 சிறுசைொழில ச�ய்்வொம் 33 4 இலக்கணம் 34 1 இனிய சபொழுது 35 2 விலஙககம் ச�ன்்றேொம் 36 3 உரு்வொக்கி �கிழ்்வன் 37 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 38 1 பசுத� இயக்கம் 39 2 குடும்பேொள் 40-41 3 பிறேநைேொள் விழொ 42-43 4 இலக்கணம் 44 1 ்்வணடு்கொதை நிதறே்்வறறுஙகள் 45 2 அதழப்பிைழ 46 3 முயறசி ச�ய 47 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 48 1 அன்புக் குடும்பம் 49-50 2 சபொஙக்லொ சபொஙகல 51 3 ேலல முயறசி 52-53 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 54 iii த�ொகுதி 11 அறிவியல் த�ொகுதி 16 நொட்குறிப்பு த�ொகுதி 12 ஒற்றுனம த�ொகுதி 17 சுனவ்கள் த�ொகுதி 13 உயரதவண்ணம் த�ொகுதி 18 நல்வொழ்வு த�ொகுதி 14 உ்ணவு த�ொகுதி 19 சு்கொ�ொரம் த�ொகுதி 15 சசனவ்கள் த�ொகுதி 20 �ொவரங்கள் iv 1 அறிவியல கூைம் 55 2 என்த் அறி 56-57 3 ச�ொல உரு்வொக்கலொம் 58-59 4 இலக்கணம் 60 1 ஒன்றுகூைல 61 2 �நதை 62-63 3 ஓயவு ்ேரம் 64-65 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 66 1 ஊக்கம் சகொள் 67 2 அன்பு சகொள் 68 3 பயிரிடு்்வொம் 69 4 இலக்கணம் 70 1 சுத்வ அறிந்ைன் 71 2 உண்்வ �ருநது 72-73 3 உணவுக் ்களிக்தக 74-75 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 76 1 பயணச்சீட்டு முகப்பிைம் 77 2 ்�த்வகள் சபறு்்வொம் 78 3 ்பருநதுப் பயணம் 79 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 80 1 என் குறிப்பு 81 2 ஆசிரியர் தி்ம் 82-83 3 நித்வில நின்றேத்வ 84-85 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 86 1 அறுசுத்வ 87-88 2 உண்பொம் ்வொரீர் 89-90 3 ச�ொல உரு்வொக்கம் 91 4 இலக்கணம் 92 1 �கிழச்சியொ் குடும்பம் 93 2 கதை ்கள் 94-95 3 உைல ்வலித� 96-97 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 98 1 உைறபயிறசி 99 2 சுகொைொரமும் ேொமும் 100 3 இனிய இலலம் 101 4 இலக்கணம் 102 1 �லர்த ்ைொட்ைம் 103 2 �ரஙகளும் பழஙகளும் 104 3 விதைச்�ல 105 4 ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் 106 v அன்பு ்வணக்கம். ‘நூலை்்வ ஆகு�ொம் நுணணறிவு’ என்பது ஔத்வயின் அருள் ்வொக்கு. அறிவு ்வைர்ச்சிக்கு நூலகளின் பஙகு அைப்பரியது என்பது ேன்கு சைளி்வொகின்றேது. அவ்வதகயில, கறறேல கறபிதைலின் முக்கியக் கூறேொகப் பொைநூல திகழகின்றேது. பள்ளியில கறறேல கறபிதைதல ்வகுப்பிறகுள்்ையும் ச்வளி்யயும் ஊக்குவிக்கும் ஓர் ஊைக�ொகப் பொைநூல அத�கின்றேது. இப்பொைநூதல உரு்வொக்கு்வதில நூலொசிரியர்கள் பல்்வறு கூறுகதைக் க்வ்ததில சகொணடுள்ை்ர். உஙகள் தககளில ை்வழும் இப்பொைநூல ்ைசியப்பள்ளியில ைமிழச�ொழிப் பயிலும் இரணைொம் ஆணடு �ொண்வர்களின் ்ைத்வதய நிதறேவு ச�ய்வைறகொகத ையொரிக்கப்பட்டுள்ைது. ்ைசியக் கலவித ைதது்வததையும் சைொைக்கப் பள்ளிக்கொ் சீரத�க்கப்பட்ை ைமிழச�ொழிக் கதலததிட்ை ைர �றறும் �திப்பீட்டு ஆ்வணததையும் அடிப்பதையொகக் சகொணடு இப்பொைநூலும் ேை்வடிக்தக நூலும் ையொரிக்கப்பட்டுள்ை். ச�ொதைம் இருபது சைொகுதிகதை உள்ைைக்கியுள்ை இநநூலகளில ஒவச்வொரு சைொகுதியிலும் ேொன்கு பொைஙகள் கருப்சபொருள் அடிப்பதையில அத�நதுள்ை். முைல மூன்று பொைஙகள் முதறே்ய ்கட்ைல ்பச்சு, ்வொசிப்பு, எழுதது எ்வும் ேொன்கொ்வது பொைம் ச�யயுளும் ச�ொழியணியும் அலலது இலக்கணம் எ்வும் ்வடித்வத�க்கப்பட்டுள்ை். �ொண்வர்கள் 21ஆம் நூறறேொணடிறகொ் திறேன்கதை அதையும் ்வணணம் பொைஙகள் ையொரிக்கப்பட்டுள்ை். �்ததைக் க்வரும் ்வணணப் பைஙகளும் QR குறியீடுகளும் ஆக்கப்பூர்்வ�ொ் கறறேல கறபிதைல ேை்வடிக்தககளும் ஆசிரியர் குறிப்பும் இநநூலகளின் சிறேப்பொகும். ்�லும், �ொண்வர்கள் ஆடிப் பொடி �கிழும் ்வதகயில கறறேல கறபிதைல ேதைசபறே பொைலகளும் ைரப்பட்டுள்ை். அறி்வொர்நை �ொண்வர் �முைொயததை உரு்வொக்கவும் சிறேநைசைொரு விதைப்பயத் அதையவும் இநநூலகள் துதணயொகும் என்று ேம்பிக்தக சகொள்கி்றேொம். ேன்றி, ஆசிரியர்கள் முன்னுரை vi வொசிப்பு தெய்யுளும் த�ொழியணியும் இலக்கணம் எழுத்து பக்க எண் 1 உயர்நிரலச் சிந�ரைத் திறன் QR ந�ொககுக குறியீடு கீழக்கொணும் பைச்சின்்ஙகள் �ொண்வர்கதை ஈர்க்கும் சபொருட்டுப் பயன்படுதைப்படுகின்றே். ந்கடடல் நபச்சு ஆசிரியர் குறிப்பு ஆசிரியர் குறிப்பு ்கறறல் �ைம் கற்றல் தரம் 1.2.3 QR ்வருடி ச�யலிதயப் பதிவிறேக்கம் ச�யது பயன்படுதைவும். 1 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 1 த�ொகுதி பள்ளிக்கூடம் ச�ொல்வதைச் ச�ய்்வன் படி படி படி பொடம் படி! பாடு பாடு பாடு பொட்டுப் பொடு! ஆடு ஆடு ஆடு ஆட்டம் ஆடு! நட நட நட ்ேரொக ேட! நில் நில் நில் ்வரித�யில நில! செய் செய் செய் சொல்்வதைச் செய்! (வின�ாத்) 1 அ. பொடி மகிழக. பொடம் 1 • கருமையாககப்பட்டிருககும் கட்்டமைகமைச் செவிைடுத்துச் துலஙகச் செய்தல். • ஒருவர் கூறும் கட்்டமைக்கற்ப ைறசறாருவர் துலஙகு்தல். ƒ செவிைடுத்்த கட்்டமைமயக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத் துலஙகுவர். 1.2.3 2 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் ஆ. ச�விமடுதை கட்டதைதைக் கூறித துலங்குக. 2 • வகுப்பமறச் சூழல் ச்தா்டர்்பான கட்்டமைகமைச் செவிைடுககச் செயது அ்தற்கற்பத் துலஙகச் செய்தல். • ெம்பகூ்டலில் செவிைடுத்்த கட்்டமைகமைக கூறித் துலஙகச் செய்தல். ƒ செவிைடுத்்த கட்்டமைமயக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத் துலஙகுவர். 1.2.3 3 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ விதைைொட்டு ்ேரம் நதட பால் மீதெ னேதெ குதட ெடதட ேடதட ்வால் ேரம் கரம் 3 பொடம் 2 ்வொசிததிடுக. • ெந்தச் சொறகமை வமகப்படுத்திச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பம்த உறுதி செய்தல். ƒ ெந்தச் சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.11 4 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பள்ளிக்குச் ச�ல்்வொம் பள்ளிச் செல்்ல விரும்பு பாடம் ச்வல்்லக் கரும்பு படித்து விடடுத் திரும்பு பண்ண ன்வணடாம் குறும்பு. கூன் விழுநை பாடடி குடதடக் காத்ல நீடடி பாலும் னொறும் ஊடடி படுக்க த்வபபாள் ஆடடி (அழ.்வள்ளியபபா) அ. �ரிைொன ்வரி்வடி்வததுடன் தூயதமைொக எழுதுக. பொடம் 3 4 • ்பா்டமலச் ெரியான வரிவடித்து்டன் தூயமையாக எழுதுவ்தறகு வழிகாட்டு்தல். • ்பா்டலில் காணப்படும் ெந்தச் சொறகமை அம்டயாைஙகண்டு எழு்தச் செய்தல். ƒ ்பா்டமலச் ெரியான வரிவடிவத்து்டன் தூயமையாக எழுதுவர். 3.1.12 5 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ ட்டி ருந்து ே ப வி த� ன்று க கு ஒ ஆ. �ந்ைச் ச�ொறகதை உரு்வொக்கி எழுதுக. ேத்ல இத்ல அத்ல தல அ இ ே 5 • ெந்தச் சொறகமை உருவாககிப ்பயிறசிப புத்்தகத்தில் எழு்தப ்பணித்்தல். ƒ ெந்தச் சொறகமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.19 6 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் ச�யயுளும் சமொழிைணியும் கலந்துதரைொடுக. ைறசபருதே கூடாது நணபா. ஆத்திசூடி உதடைது விைம்்பல சபாருள் நம்மிடம் உள்்ள செல்்வத்தைப பறறிப பிறரிடம் ைறசபருதேயாகக் கூறக்கூடாது. 6 பொடம் 4 • ஆத்திசூடிமயயும் அ்தன் ச்பாருமையும் ்பயிறசிப புத்்தகத்தில் அழகுற எழு்தப ்பணித்்தல். ƒ இரண்்டாம் ஆண்டுககான ஆத்திசூடிமயயும் அ்தன் ச்பாருமையும் அறிநது கூறுவர்; எழுதுவர். 4.1.2 என்த�ப பார், எ�து வித்ல உயர்நை சபாருள்கத்ளப பார். உன்னிடம் இருக்கிறைா? 7 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ ்வரிதெயில் நில்லுஙகள். உள்ன்ள செல்லுஙகள். இருக்தகயில் அேருஙகள். கைத்வ மூடுஙகள். ெத்ைம் னபாடாதீர்கள். கா்லணிதயக் கழறறுஙகள். 2 த�ொகுதி ேறசிந்ைதன கதடப்பிடிப்்பொம் ச�விமடுததுக் கூறுக. ைைவுச�யது 7 பொடம் 1 • ்தயவுசெயது எனும் சொல்மலப ்பயன்்படுத்தி ்வண்டு்காள் விடுப்பம்த உறுதி செய்தல். • ்வண்டு்காள்கமைச் செவிைடுத்துத் துலஙகச் செய்தல். ƒ செவிைடுத்்த ்வண்டு்காமைக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத் துலஙகுவர். 1.2.4 8 ேணபன் கிதடதைொன் பொடம் 2 ்வொசிததிடுக. அணிலுக்கு நணபன் னைத்வபபடடது. அது குதிதரயிடம் னகடடது. குதிதர ேறுத்துச் சென்றது. பிறகு புலியிடம் னகடடது. புலி அணித்லத் துரத்தியது. அணில் ைபபிச் சென்றது. 9 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ ந.நூ 8-9 ்கள்விகளுக்குப் பதில கூறுக. 1. அணில் யாதர முைலில் ெநதித்ைது? 2. அணித்லத் துரத்தியது யார்? 3. அணிலுக்கு முயல் ஏறற நணப�ா? ஏன்? ்வழியில் ஆதேதயக் கணடது. ஆதேயும் ேறுத்து நகர்நைது. அணில் னொர்நது னபா�து. எதிரில் முயல் ்வநைது. அது நணபன் ஆ�து. அணில் ேகிழ்ச்சி அதடநைது. • கம்தமய நடித்துக காட்்டப ்பணித்்தல். ƒ மூன்று சொறகள் சகாண்்ட வாககியத்ம்த வாசித்துப புரிநது சகாள்வர். 2.2.4 10 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் ேன்்றே ச�ய பொடம் 3 1. நான் னராஜா ே்லர். 2. என் நிறம் சி்வபபு. 3. ே்லர்களில் நான் அழகா�்வள். 4. நான் அன்பின் சின்�ம். 5. என்த�ப ப்லர் விரும்பு்வர். 10 1. இது ்வாதழ ேரம். 2. ்வாதழ குத்ல ைள்ளும். 3. ்வாதழப பழம் ெத்துள்்ளது. 4. இத்லயில் உ்ணவு உண்ண்லாம். 5. ைணதடக் கறி ெதேக்க்லாம். அ. ்வரி்வடி்வததுடன் எழுதுக. இது ்வாதழ ேரம். • வாககியஙகமை வரிவடிவத்து்டன் எழுதுவம்த உறுதி செய்தல். ƒ வாககியஙகமைச் ெரியான வரிவடிவத்து்டன் தூயமையாக எழுதுவர். 3.1.11 நான் னராஜா ே்லர். 11 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ ஆ. ்வொக்கிைம் அதமததிடுக. பபபாளி நல்்லது பபபாளி உடலுக்கு நல்்லது. 11 ைக்காளி நிறம் ைக்காளி சி்வபபு நிறம். சைன்த� ்வ்ளரும் சைன்த� உயரோக ்வ்ளரும். ேல்லிதக வீசும் கரும்பு இருக்கும் • ்வறு சில சொறகமைக சகாடுத்து வாககியம் அமைககப ்பணித்்தல். ƒ மூன்று சொறகள் சகாண்்ட வாககியம் அமைப்பர். 3.3.2 12 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் இலக்கணம் பொடம் 4 கலந்துதரைொடுக. ேரம் குருவி நத்தை தூணடில் ்வாளி செடி ோன் மீன் ்வணடு 12 • அ·றிமண ஒருமைமயக குறிப்பது ஒன்றன்்பால் என்்பம்த விைககு்தல். ƒ ஒன்றன்்பால், ்பலவின்்பால் அறிநது ெரியாகப ்பயன்்படுத்துவர். 5.2.4 13 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 13 3 த�ொகுதி அனுப்வங்கள் பணபுடன் ்பசு்்வொம் மரிைொதைச் ச�ொறகதைப் பைன்படுததிப் ்பசுக. பொடம் 1 இஙனக அேருஙகள் ஐயா. • ்ைறகண்்ட சூழமல வகுப்பமறயில் நடித்துக காட்்டப ்பணித்்தல். ƒ ைரியாம்தச் சொறகமைச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்திப ்்பசுவர். 1.3.1 ்வணக்கம் ஐதய. ்வணக்கம் ோ்ண்வர்கன்ள. ஐயா, ைைவுச�யது ச்வளினய செல்்ல அனுமதி ைொருங்கள். சென்று ்வாருஙகள். ேலமொ நூரூல்? ேலம் மித்ரா. ேன்றி ைம்பி. 14 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் இனிை உலகம் பொடம் 2 �ரிைொன உச்�ரிப்புடன் ்வொசிததிடுக. தூக்கம் புத்ைகம் முத்ைம் ேச்ெம் கூச்ெல் கபபல் 14 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 15 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 14-15 ஓடடம் படடம் ்வ்ணக்கம் முபபது முறறம் சிறறபபா • இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பம்த உறுதி செய்தல். ƒ கக, ச்ெ, ட்்ட, த்்த, ப்ப, றற ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.12 16 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் என்னொல முடியும் பொடம் 3 அ. ச�ொலதல உரு்வொக்குக. ட ம் ஒ ட க ெ ல் ச் நீ க க் வீ ம் ்ள ப அ ம் ப ர் பு ை த் ற ம் ற மு ஒடடகம் அபப்ளம் 16 ச் த் ெ ை • இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமை உருவாகக வழிகாட்டு்தல். • எழுத்்தட்ம்டகள் மூலம் சொறகள் உருவாககத் துமணபுரி்தல். ƒ கக, ச்ெ, ட்்ட, த்்த, ப்ப, றற ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.12 17 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 17 ஆ. ச�ொறசறேொடதர உரு்வொக்குக. வீடடின் முறறேம் முப்பது ரிஙகிட நீச்�ல உதட �க்கர ்வணடி கதைப புறாக் • இரட்ம்ட எழுத்துகமைக சகாண்்ட ்வறு சில சொறசறா்டர்கமை உருவாககப ்பணித்்தல். ƒ கக, ச்ெ, ட்்ட, த்்த, ப்ப, றற ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.20 18 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பொடம் 4 கலந்துதரைொடுக. 18 ச�யயுளும் சமொழிைணியும் இரட்தடக்கிைவி அருவியில் நீர் �ல�லச்வ� ஓடியது. நணபர்கள் கலகலச்வ�ச் சிரித்து ேகிழ்நை�ர். �ல�ல நீர் ஓடும் ஓதெ ்வாய்விடடுச் சிரிக்கும் ஒலி கலகல • இரட்ம்டககிைவிகமைச் சூழலுக்கற்பப ்பயன்்படுத்துவம்த உறுதி செய்தல். ƒ இரண்்டாம் ஆண்டுககான இரட்ம்டககிைவிகமைச் சூழலுக்கற்பச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்துவர். 4.3.1 ்வருடுக ்வருடுக 19 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 19 4 த�ொகுதி குடும்பம் உறேவுகள் அறி்்வொம் கலந்துதரைொடுக. பொடம் 1 தாததா பாட்டி அப்பா அம்மா அண்ணன் அக்காள் தம்பி தங்கை இ்வர்கள் என்� செய்கிறார்கள்? • உறவுப ச்பயர்கமைப ்பயன்்படுத்திப ்்பெச் செய்தல். ƒ உறவுப ச்பயர்கமைச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்திப ்்பசுவர். 1.3.2 சிறறேப்பொவின் ்வருதக பொடம் 2 ்வொசிததிடுக. ை�ம், பதழய துதடபபம் எஙனக? வீடடின் முறறத்தைச் சுத்ைம் செய்ய ன்வணடும். நம் அன்புச் சிறறபபா ்வருகிறார். 20 1 பால் அபபம், ெர் தரப சபாஙகல், பழ அணிச்ெல் செய்கினறன். ்வடட னேதெ எஙனக? அதை எடுத்து த்வ. 2 4 ஓ.. அபபடியா. நான் ேயில் ஆடடம் ஆடுன்வன். ைம்பிக்குப புதிய ேத்ை்ளம் கிதடக்குனே! 3 அம்ோ, என்� செய்கிறீர்கள்? 21 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ ந.நூ 20-21 • கக, ச்ெ, ட்்ட, த்்த, ப்ப, றற ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகள் சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிககச் செய்தல். ƒ கக, ச்ெ, ட்்ட, த்்த, ப்ப, றற ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.18 22 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் கொயகறித ்ைொட்டம் பொடம் 3 அ. எணகளிடப்பட்ட சபொருள்கதைத துதணைொகக் சகொணடு ச�ொறசறேொடதர உரு்வொக்குக. 22 4. சூரிய 5. நீணட 6. உ்ணவுப 1. கூர்தேயா� கத்ைரிக்னகால் 2. ்வடடச் ெக்கரம் 3. னபரிச்ெம் பழம் 1 2 3 4 5 6 • சொறசறா்டர்கமைச் சொல்வச்தழுது்தலாக எழு்தப ்பணித்்தல். ƒ கக, ச்ெ, ட்்ட, த்்த, ப்ப, றற ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.20 23 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 1. காய்கறி ்வாஙகி�ர். 2. ன்வலி அதேத்ைார் 3. அபபா சென்றார். 4. ெதேயல் ்வாஙகின�ன். 5. மி்ளகாய் செய்ைார். 6. கா்லணி அணிநைார். 23 ஆ. படததின் துதணயுடன் ்வொக்கிைம் அதமததிடுக. ெதேயல் புத்ைகம் ்வாஙகின�ன். த்ை அபபா னைாடடம் சென்றார். டட ேக்கள் காய்கறி ்வாஙகி�ர். க்க ச்ெ றற பப • கறற வாககியஙகமைக சகாண்டு மகசயழுத்துப ்்பாட்டி ந்டத்து்தல். ƒ கக, ச்ெ, ட்்ட, த்்த, ப்ப, றற ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைக சகாண்டு வாககியம் அமைப்பர். 3.3.6 ைச்ெர் ன்வலி அதேத்ைார். 24 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் இலக்கணம் ஜபபான் செல்்ல்லாம் ஜொடி ்வாஙக்லாம் சஜொகூர் செல்்ல்லாம் ஜின்லபி ்வாஙக்லாம் டத்னைா ÿ ்வநைார் ைாஜ்ேஹொல் பார்த்ைார் பஙகஜம் ்வநைாள் புஷ்பம் ைநைாள் ஸர்பபம் ்வநைது புஸசஸன்று சீறியது. 24 பொடி மகிழக. பொடம் 4 • ்பா்டமல அழகுற எழு்தப ்பணித்்தல். ƒ கிரந்த எழுத்துகமை அறிநது ெரியாகப ்பயன்்படுத்துவர். 5.3.1 25 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 25 5 த�ொகுதி மகிழி ்வொர ேொள்கள் கலந்துதரைொடுக. பொடம் 1 ஞாயிறு திஙகள் செவ்வாய் புைன் வியாழன் ச்வள்ளி ெனி ்வார முைல்நாள் ஞொயிறு ்வருனே அைன்பின் திங்கள் மூன்றாம் நான்ள ச�வ்வொய முடிநனை ்வரு்வது புைனொம் ஐநைாம் நான்ள விைொழன் அடுத்னை ்வநதிடும் ச்வள்ளி இைத� அடுத்ைது �னிைொம் இத்ணநை நாள்கள் ஏழாம் (சி. ன்வலுொமி) • கிழமைகமைப ்பயன்்படுத்தி நாட்குறிபம்பப ்பறறி கலநதுமரயா்டச் செய்தல். ƒ கிழமைகளின் ச்பயமரச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்திப ்்பசுவர். 1.3.3 26 ஓயவு ேொள் பொடம் 2 ்வொசிததிடுக. ென்னல் கிணணம் ச்வள்ைம் சிலலதற இலலம் ச்வலலம் ந.நூ 27 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 26 ்வணணத்துபபூச்சி ச்வள்ைரி அன்னம் அணணன் சி்வபபு முள்ைஙகி மின்னல் • ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பம்த உறுதி செய்தல். ƒ ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.13 ஆசிரியர் குறிப்பு 28 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் சமொழி விதைைொட்டு பொடம் 3 அ. ச�ொலதல உரு்வொக்குக. 28 கிணணம் எணணம் திணணம் இலலம் அன்னம் பின்னம் கன்னம் பள்ைம் கி எ தி ம் ண்ண இ செ ச்வ ம் ல்்ல அ பி க ம் ன்� ப உ க ம் ள்்ள • ்வறுசில ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துககமைக சகாண்்ட ்வறு சொறகமை உருவாககப ்பணித்்தல். ƒ ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.13 29 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 29 ஆ. ச�ொறசறேொடதர உரு்வொக்குக. அன்பு இலலம் ச்வள்த்ள அன்னம் க�வு இலலம் அன்னப பறத்வ அன்பு ச்வள்த்ள க�வு ெநை�க் அன்�ப ச்வள்ளிக் திடீர் ச்வள்்ளப பறத்வ இல்்லம் கிண்ணம் ச்வள்்ளம் அன்�ம் னபரிடர் • சொறசறா்டர்கமைச் சுவசராட்டியாக எழுதி ்பார்மவககு மவககப ்பணித்்தல். ƒ ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.21 30 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பொடம் 4 ச�யயுளும் சமொழிைணியும் கலந்துதரைொடுக. 30 ஆத்திசூடி ஊக்கமது தகவி்டல சபாருள் முயறசிதய விடடு விடக்கூடாது. முயன்றால் முடியாைது எதுவும் இல்த்ல! ே�ம் ை்ளரானை! முயறசி செய்! 1 2 • ஆத்திசூடிமயயும் அ்தன் ச்பாருமையும் ைனனம் செயது கூறப ்பணித்்தல். ƒ இரண்்டாம் ஆண்டுககான ஆத்திசூடிமயயும் அ்தன் ச்பாருமையும் அறிநது கூறுவர்; எழுதுவர். 4.1.2 31 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 31 6 த�ொகுதி சைொழிலமுதனப்பு இன்தறேை உணவு கலந்துதரைொடுக. பொடம் 1 இனிக்கக் கரும்புத் துணடு உதறக்கக் சகாஞெம் மி்ளகாய் புளிக்க ோஙகாய்த் துணடு கரிக்கக் சகாஞெம் உபபு து்வர்க்கக் சகாய்யாப பிஞசு கெக்கக் சகாஞெம் பாகறகாய் உ்ணத்வ அ்ளநது ொபபிடன்வ னநாய்கள் பறநது னபாகுனே! (இநதிரன்) இனிபபு உதறபபு து்வர்பபு புளிபபு கெபபு கரிபபு • அறுசுமவக்கற்ப உணவுப ்பண்்டஙகமைக கூறச் செய்தல். ƒ அறுசுமவப ச்பயர்கமைச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்திப ்்பசுவர். 1.3.4 32 ்களிக்தகச் �ந்தை பொடம் 2 ்வொசிததிடுக. சகாதட ்வள்்ளல் ச்வள்்ளப னபரிடர் நல்்ல எண்ணம் ச்வள்ளிக் கிண்ணம் கூதடப பின்�ல் சில்்லதறக் காசு ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 32 • ்்பாட்டி முமறயில் ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமை வாசிககச் செய்தல். ƒ ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.19 முள்்ளஙகி வியாபாரி 33 சிறுசைொழில ச�ய்்வொம் பொடம் 3 அ. ச�ொறசறேொடதர உரு்வொக்குக. முள்ைஙகி கூதடப ச்வலலக் ்வணண கூதடப பின்�ல் 1. பின்�ல் அக்காள் பின்னல ்வகுபபிறகுச் சென்றார். 2. முள்்ளஙகி ெநதையில் முள்ைங்கி விறற�ர். 3. ச்வல்்லம் 4. ்வண்ணம் ஆ. ்வொக்கிைம் அதமததிடுக. ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 33 • ்ப்டஙகளின் துமணயு்டன் சொறசறா்டமர உருவாககத் துமணபுரி்தல். ƒ ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமை உருவாககி எழுதுவர். ƒ ண்ண, ன்ன, ல்ல, ள்ை ஆகிய இரட்டிபபு எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைக சகாண்டு வாககியம் அமைப்பர். 3.2.21, 3.3.7 பின்னல் வியாபாரி ஓவியம் கடடி 34 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் இலக்கணம் கலந்துதரைொடுக. 34 ைா்வரஙகள் சபடடிகள் ேரஙகள் யாத�கள் அணில்கள் கரடிகள் கூதடகள் புலிகள் கு்வத்ளகள் பொடம் 4 • அ·றிமண ்பன்மைமயக குறிப்பது ்பலவின்்பால் என்்பம்த விைககு்தல். ƒ ஒன்றன்்பால், ்பலவின்்பால் அறிநது ெரியாகப ்பயன்்படுத்துவர். 5.2.4 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 35 35 7 த�ொகுதி இன்ப உலொ இனிை சபொழுது மரிைொதைச் ச�ொறகதைப் பைன்படுததிப் ்பசுக. பொடம் 1 இனைா உஙகள் நுதழவுச் சீடடுகள். சபறறுக் சகாள்ளுஙகள். மிக்க நன்றி அக்கா. ்வ்ணக்கம் பாபபா. எத்ைத� நுதழவுச் சீடடுகள் ன்வணடும்? நல்்லது பாபபா. மீணடும் ்வருக. 1 2 4 5 6 • ைரியாம்தச் சொறகமைக சகாண்டு சூழமல நடிககத் தூண்டு்தல். ƒ ைரியாம்தச் சொறகமைச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்திப ்்பசுவர். 1.3.1 ்வ்ணக்கம் அக்கா. 3 எ�க்கு இரணடு சீடடுகள் ன்வணடும் அக்கா. இநைாருஙகள் RM 20.00. 36 விலங்ககம் ச�ன்்றேொம். பொடம் 2 ்வொசிததிடுக. சிங்கம் குன்றேம் ைந்ைம் ஊஞ�ல் தின்பணடம் கம்பம் ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 36 • இனசவழுத்துச் சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிககச் செய்தல். ƒ ஙக, ஞெ, ண்்ட, ந்த, ம்்ப, ன்ற ஆகிய இனசவழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.14 அஞெ�ா ெஙகவியுடன் வி்லஙககம் சென்றாள். 37 உரு்வொக்கி மகிழ்்வன் பொடம் 3 அ. இனச்வழுததுச் ச�ொறகதை உரு்வொக்குக. 1. நீதி மன்றேம் 2. சபொங்கல பாத� 3. நித்லயம் 4. வியாபாரி 5. தீப 6. வி்ளக்குக் ே சு அ சபா க ப ம் ல் ல் ல் ம் ம் ன்ற ணட ஞெ ம்ப ஙக ணட ஞெ ம்ப ன்ற நை ஆ. ச�ொறசறேொடதர உரு்வொக்குக. ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 37 • உருவாககிய சொறசறா்டர்களில் இனசவழுத்துகள் இருப்பம்த உறுதி செய்தல். ƒ ஙக, ஞெ, ண்்ட, ந்த, ம்்ப, ன்ற ஆகிய இனசவழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமை உருவாககி எழுதுவர். ƒ ஙக, ஞெ, ண்்ட, ந்த, ம்்ப, ன்ற ஆகிய இனசவழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.14, 3.2.22 38 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 38 பொடம் 4 ச�யயுளும் சமொழிைணியும் கலந்துதரைொடுக. இதணசமொழி அங்கும் இங்கும் சபொருள் சி்ல இடஙகளில் என்� நணபனர? யாதர இவ்வ்ளவு னநரோக அஙகும் இஙகும் னைடிக் சகாணடிருக்கிறீர்? எலியார் சி்ல இடஙகளில் நடோடு்வதைப பார்த்னைன். அ்வதரத்ைான் னைடுகினறன். நல்்ல ன்வத்ள ைபபித்னைன்! 1 2 3 • சூழமல வகுப்பமறயில் நடித்துக காட்்டச் செய்தல். ƒ இரண்்டாம் ஆண்டுககான இமணசைாழிகமையும் அவறறின் ச்பாருமையும் அறிநது ெரியாகப ்பயன்்படுத்துவர். 4.4.1 39 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 39 8 த�ொகுதி நிகழச்சி பசுதம இைக்கம் கட்டதைதைச் ச�விமடுததுக் கூறித துலங்குக. பொடம் 1 புல் ைதரயில் நடக்கானை! பூக்கத்ளப பறிக்கானை! மீன்களுக்குத் தீனி னபாடானை! குபதபகத்ளக் கணட இடஙகளில் வீொனை! • ச்பாது இ்டஙகளில் காணககூடிய கட்்டமைகமைக கூறித் துலஙகச் செய்தல். ƒ செவிைடுத்்த கட்்டமைமயக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத் துலஙகுவர். 1.2.3 40 குடும்பேொள். பொடம் 2 அ. ்வொசிததிடுக. ந்ை ஞ� ம்ப ங்க ணட ன்றே இனிபபுப பணடம் ஓடடப பந்ையம் சி்லம்ப வித்ளயாடடு மூன்று செங்கல் ேஞ�ள் ெடதட ச்வன்றே ைஙகம் 41 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ ந.நூ 40-41 • சொறசறா்டர்கமைப ்பன்முமற வாசிககச் செய்தல். ƒ ஙக, ஞெ, ண்்ட, ந்த, ம்்ப, ன்ற ஆகிய இனசவழுத்துகள் சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.20 42 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பிறேந்ைேொள் விழொ பொடம் 3 அ. ச�ொறசறேொடதர உரு்வொக்குக. 42 ந்ை பிறநைநாள் பிறநைநாள் விழா ம்ப கம்ப்ளம் சி்வபபுக் கம்ப்ளம் ணட ேணடபம் சபாது ேணடபம் ங்க ைஙகம் ைஙக னோதிரம் ஞ� ேஞெள் ேஞெள் பலூன் ன்றே அகன்ற அகன்ற பாத்திரம் • ்வறு சில ்ப்டத்திற்கறற சொறசறா்டமர எழு்தப ்பணித்்தல். ƒ ஙக, ஞெ, ண்்ட, ந்த, ம்்ப, ன்ற ஆகிய இனசவழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறசறா்டர்கமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.22 43 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 43 ஆ. ்வொக்கிைம் அதமததிடுக. 1. அஞ�லி அஞ�லி அழகா� சிறுமி. 2. பிறேந்ைேொள் அ்வள் பிறேந்ைேொள் சகாணடாடி�ாள். 3. மன்றேம் ோ்ண்வர் விழாத்வ நடத்தியது. 4. கம்பைம் சி்வபபுக் விரித்ை�ர். 5. தின்பணடம் அத�்வருக்கும் ்வழஙகபபடடது. 6. �ங்கிலி அபபா ைஙகச் அணிவித்ைார். • கறற இனசவழுத்துச் சொறகமைக சகாண்டு வாககியம் அமைககப ்பணித்்தல். ƒ ஙக, ஞெ, ண்்ட, ந்த, ம்்ப, ன்ற ஆகிய இனசவழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைக சகாண்டு வாககியம் அமைப்பர். 3.3.8 44 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 44 இலக்கணம் ்வொசிததிடுக. ஸ ஷ் ஹொ ஜ � � ஜோலும் �ைரனும் பூஙகா சென்ற�ர். ப� பறநைது. செடிகளில் புஷ்பஙகள் பூத்திருநை�. ஐஸகிரிம் வியாபாரி ்வநைார். ஹொரன் ஒலித்ைார். அ்வர்கள் ஐஸகிரிம் உணட�ர். பொடம் 4 • கிரந்த எழுத்துச் சொறகமை வரிவடிவத்து்டன் எழு்தப ்பணித்்தல். ƒ கிரந்த எழுத்துகமை அறிநது ெரியாகப ்பயன்்படுத்துவர். 5.3.1 45 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 45 9 த�ொகுதி �மூகம் ்்வணடு்கொதை நிதறே்்வறறுங்கள் ச�விமடுதை ்்வணடு்கொதைக் கூறி அைற்கறபத துலங்குக. பொடம் 1 ையவுசெய்து குபதபகத்ளக் குபதபத் சைாடடியில் னபாடுஙகள். தி�மும் உடறபயிறசி செய்யுஙகள். னபாதுோ� அ்ளவிறகு நீர் அருநதுஙகள். ையவுசெய்து ்வரிதெயில் நில்லுஙகள். • சூழமல வகுப்பமறயில் நடித்துக காட்்டச் செய்தல். ƒ செவிைடுத்்த ்வண்டு்காமைக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத் துலஙகுவர். 1.2.4 46 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் அதழப்பிைழ பொடம் 2 �ரிைொன உச்�ரிப்புடன் ்வொசிததிடுக. 46 நொள் : ஆவணி 20 நநரம் : இரவு மணி 8.00 இடம் : கொட்டு அரணமனை யானை வீட்ார் திருமணம் நாைஸ்வரம் : நரி னே்ளம் : அணில் வீத்ண : நாதர நட�ம் : அன்�ம் பாடல் : தே�ா அணிச்ெல் : நத்தை பணிக்குழு நல்வரவ்வ எதிர்பாரக்கும் உறவினர்கள், நண்ர்கள். • ணகர, நகர, னகர சொறகமை அம்டயாைஙகண்டு ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிககச் செய்தல். ƒ ணகர, நகர, னகர எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.15 47 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ முைறசி ச�ய பொடம் 3 ச�ொறகதை உரு்வொக்கி ்வொக்கிைங்கள் அதமததிடுக. 47 ஓதெ னகடடது. நான் புதி�ா ொபபிடனடன். நத்தை ஊர்நது செல்லும். ே க ம நூ பொ ல தன ணி னி னொ ணி ே த தை பு தி னொ ம புதன் 02.05.2018 • உருவாககிய சொறகமைக சகாண்டு வாககியம் அமைககப ்பணித்்தல். ƒ ணகர, நகர, னகர எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமை உருவாககி எழுதுவர். ƒ சொல்மலக சகாண்டு வாககியம் அமைப்பர். 3.2.15, 3.3.3 48 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் Peperiksaan Akhir Tahun MT : 45D BM : 90A BI : 95A BT : 93A 48 பொடம் 4 ச�யயுளும் சமொழிைணியும் கலந்துதரைொடுக. ஆத்திசூடி எணசணழுத திக்ழல சபாருள் எணகத்ளயும் சோழிதயயும் அ்லடசியம் செய்யாேல் கறக ன்வணடும். கணிைப பாடமும் சோழிப பாடமும் மிகவும் முக்கியம். இரணதடயும் அ்லடசியம் செய்யாேல் கறக ன்வணடும். MT : 90A BM : 40 D BI : 45 D BT : 42 D Peperiksaan Akhir Tahun • ஆத்திசூடிமயயும் அ்தன் ச்பாருமையும் ைனனம் செயது கூறப ்பணித்்தல். ƒ இரண்்டாம் ஆண்டுககான ஆத்திசூடிமயயும் அ்தன் ச்பாருமையும் அறிநது கூறுவர்; எழுதுவர். 4.1.2 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 10 த�ொகுதி உறேவுகள் அன்புக் குடும்பம் அ. பொடி மகிழக. பொடம் 1 49 காத்ல எழும் சின்�ம்ோ கடதே உ்ணர்த்தும் சிறறபபா சபாறுபபு மிக்க சபரியபபா சபாறுதே காக்கும் சபரியம்ோ பரிசு ைரும் ோோ பாெம் காடடும் அத்தை எண்ண எண்ண இனிக்கும் எஙகள் அன்புக் குடும்பம். (கவிஞர் சீராகி) 49 • உறவினர்களின் ச்பயர்கமைக கூறு்தல். • திரு, திருைதி ்்பான்ற ைரியாம்தச் சொறகமைப ்பயன்்படுத்்த வலியுறுத்து்தல். ƒ உறவுப ச்பயர்கமைச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்திப ்்பசுவர். 1.3.2 50 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் ோோ சபரியம்ோ சின்�ம்ோ ோோ சிறறபபா அத்தை அத்தை அபபாவின்... ைம்பி ைம்பி அக்காள் அக்காள் ைஙதக ைஙதக சபரியபபா அண்ணன் அண்ணன் அம்ோவின்... 50 ஆ. கலந்துதரைொடுக. • குடும்்ப உறவினர்கள் ்பறறிக கலநதுமரயா்டச் செய்தல். ƒ உறவுப ச்பயர்கமைச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்திப ்்பசுவர். 1.3.2 51 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ சபொங்க்லொ சபொங்கல பொடம் 2 அ. ்வொசிததிடுக. 51 கரும்பு ரகர னைார்ணம் அரிசி ெர்க்கதர முநதிரி ச்வறறித்ல றேகர ஞாயிறு விறேகு புறேொ முறேம் • ரகர, றகர எழுத்துகள் சகாண்்ட சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பம்த உறுதி செய்தல். ƒ ரகர, றகர எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமைச் ெரியான உச்ெரிபபு்டன் வாசிப்பர். 2.1.16 52 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் ேலல முைறசி பொடம் 3 அ. படததிற்கறறே ச�ொலதல உரு்வொக்குக. 52 ய சூ டி க கு கு மு ண ல் ன் ய க கா ்வ க் க் தட றா சூ ரி கா டி தற று று ரு இ ரி ன் ம் ர ர ம் ப ப மு கு உ • ்வறு சில ்ப்டஙகமைக சகாண்டு சொறகள் உருவாககி எழு்தப ்பணித்்தல். ƒ ரகர, றகர எழுத்துகமைக சகாண்்ட சொறகமை உருவாககி எழுதுவர். 3.2.16 53 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ ஆ. விதடதை ்வொக்கிைததில அதமததிடுக. உன் சபயர் என்�? என் சபைர் திரொட்த�. உன் நணபன் யார்? என் ேணபன் ரம்புதைொன். உ�க்கு என்� ன்வணடும்? அம்ோ என்� ெதேத்ைார்? 53 • ்வறு சில ்ப்டஙகமைக சகாண்டு வாககியம் அமைககப ்பணித்்தல். ƒ மூன்று சொறகள் சகாண்்ட வாககியம் அமைப்பர். 3.3.2 திரொட்த� ரம்புதைொன் பழம் கறி 54 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 54 இரட்தடக்கிைவி �ல�ல நீர் ஓடும் ஓதெ ெ்லெ்லச்வ� ஓடும் அருவியில் குளித்னைாம். கலகல ்வாய் விடடுச் சிரிக்கும் ஒலி னகாோளியின் செய்தகதயக் கணடு க்லக்லச்வ�ச் சிரித்ை�ர். கலந்துதரைொடுக. பொடம் 4 ச�யயுளும் சமொழிைணியும் • இரட்ம்டககிைவிக்கறற ்ப்டஙகமை ஒட்்டப ்பணித்்தல். ƒ இரண்்டாம் ஆண்டுககான இரட்ம்டககிைவிகமைச் சூழலுக்கற்பச் ெரியாகப ்பயன்்படுத்துவர். 4.3.1 55 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 11 த�ொகுதி அறிவியல் அறிவியல் கூடம் 55 செவிமடுத்துக் கூறித் துலங்குக. பாடம் 1 உள்ளே நுழையா்ே. குபழபகழளேக் குபழபத் சோட்டியில் ்பாடு. புழகப பிடிக்கா்ே. இங்குச் ொபபிடா்ே. ழகயுழை அணி. ழககழளேக் கழுவு. DILARANG MASUK • கட்டளைகளுக்கற்பப் ்்போலித்தம் செய்யப் ்பணித்தல். ƒ செவிமடுத்த கட்டளைள்யக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத துலங்குவர். 1.2.3 56 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் எனழனை அறி 56 பாடம் 2 அ. வாசித்திடுக. கிளை பழம் இளை அைகு கிளி விழி குைம்பு கழுத்து தளை • லகர, ழகர, ைகர எழுததுச் செோறகளைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பள்த உறுதி செய்தல். ƒ லகர, ழகர, ைகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறகளைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பர். 2.1.17 57 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ குளி மலை 57 ஆ. வாசித்திடுக. புலி பல்லி குழி மழை புளி பள்ளி • மின்னடள்டள்யத ்த்யோரிதது வோசிககச் செய்தல். ƒ லகர, ழகர, ைகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறகளைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பர். 2.1.17 58 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 58 சொல் உருவாக்கலாம் அ. சொல்ழல உருவாக்குக. பாடம் 3 ளை ழ த் ம் சு ப து எ ழு பு ம் க லு ன் ப லூ பலூன் ளை வ வளை எலும்பு ம் ை கு உ து ந் ளு ளழ பி • உருவோககி்ய செோறகளைச் செோல்வச்தழுது்தலோக எழு்தப் ்பணித்தல். ƒ லகர, ழகர, ைகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறகளை உருவோககி எழுதுவர். 3.2.17 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 59 59 ஆ. வாக்கியம் அழமத்திடுக. 1. பலூன் - ஊதினான் தம்பி பலூன் ஊதினான். 2. தவளை - தாவியது தவளை உயரே தாவியது. 3. பழம் - பறித்தான் பாைன் பழம் பறித்தான். 4. புலி - வாழும் 5. பள்ளி - சென்்ாள் • ்வறு செோறகளைக சகோணடு வோககி்யம் அளமககப் ்பணித்தல். ƒ செோல்ளலக சகோணடு வோககி்யம் அளமப்்பர். 3.3.3 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 60 ஹ ஜ்ஜு ப் ச்பருநோள் சகோண்டோடு்வோம் ஷோவோல் மோ்தம் பிறந்த்்த! ஹரிரோ்யோ வந்த்்த! ்போஜூ சமலோயு கிள்டத்த்்த! ஜமோலுககுக குஷி ஆன்்த! ஷர்வின், ்ஜோன் வந்தன்ர! ஒன்றோய சரண்டோங் உண்டன்ர! ்நோன்புப் ச்பருநோள் சகோண்டோடு்வோம் ஷோவோல் மோ்தம் பிறந்த்்த! ஹரிரோ்யோ வந்த்்த! ்போஜூ சமலோயு கிள்டத்த்்த! ஜமோலுககுக குஷி ஆன்்த! ஷர்வின், ்ஜோன் வந்தன்ர! ஒன்றோய சரண்டோங் உண்டன்ர! கலந்துழையாடுக. இலக்கணம் பாடம் 4 60 • கிரந்த எழுததுச் செோறகளை அள்ட்யோைங்கணடு வோசிககச் செய்தல். ƒ கிரந்த எழுததுகளை அறிநது ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததுவர். 5.3.1 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 12 த�ொகுதி ஒற்றுழம ஒனறுகூடல் உைவுப சபயரகழளேச் ெரியாகப பயனபடுத்திப ்பசுக. பாடம் 1 ரபேன் தாத்தா அபபா அம்்ா பாட்டி ்ரு்கள் ்ரு்கன் ்கள் ்கன் ரபத்தி 61 61 • குடும்்ப உறுப்பினர்களிள்ட்்ய சகோண்டோடி்ய நிகழ்ச்சிள்யப் ்பறறிப் ்்பெச் செய்தல். ƒ உறவுப் ச்ப்யர்களைச் ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததிப் ்்பசுவர். 1.3.2 ந.நூ 62 ெந்ழே பாடம் 2 வாசித்திடுக. புதிய காைணி தண்ணீர்ப புட்டி புதினாக் கட்டு 63 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 62-63 நிழல் குளை இைநீர் பானம் சநகிழி நாறகாலி சிறிய வாசனாலி ரதஙகாய் எண்சணெய் • ணகர, நகர, னகர செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிககச் செய்தல். ƒ ணகர, நகர, னகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பர். 2.1.21 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 64 ஓய்வு ்ேைம் அ. எணகளிடபபட்ட சபாருளகழளேத் துழணயாகக் சகாணடு சொற்சைாடரகழளே உருவாக்குக. பாடம் 3 64 4. சை்ாக் 5. கிண்ணெம் 6. ்டிக் 1. ென்னல் திளே 2. கறிப பாளன 3. நிளைக் கண்ணொடி 1 2 3 6 5 4 • ்ப்டததில் கோணப்்படும் ்வறு சில ணகர, நகர, னகர எழுததுகள் சகோண்ட செோறசறோ்டர்களை எழு்தப் ்பணித்தல். ƒ ணகர, நகர, னகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களை உருவோககி எழுதுவர். 3.2.23 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 65 ஆ. சொற்சைாடரகழளே உருவாக்கி எழுதுக. 65 EKSPRES 232 TIKET BAS EKSPRES TIKET BAS EKSPRES EKSPRES 232 வா ் ப மி ச் நீ ட் நா ட் சீ க ரை ய து தி ெ டு டு டு ன சி ணெ ரி ல் ந ர் ஓ ய ச் த • ்ப்டதள்தக சகோணடு செோறசறோ்டளர உருவோககப் ்பணித்தல். ƒ ணகர, நகர, னகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களை உருவோககி எழுதுவர். 3.2.23 66 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 66 பாடம் 4 செய்யுளும் சமாழியணியும் கலந்துழையாடுக. அம்்ா, அடுத்த வாேம் ்ாநிை அைவிைான ரபச்சுப ரபாட்டி நளைசப்வுள்ைது. நான் கைந்து சகாள்ை விரும்புகிர்ன். அபபடியா, அல்லும் பகலும் முயறசி செய். இளணெச்ாழி அல்லும் பகலும் சபாருள் இேவும் பகலும் / எபசபாழுதும் 1 2 • இளணசமோழிள்யயும் அ்தன் ச்போருளையும் மனனம் செயது கூறப் ்பணித்தல். ƒ இரண்டோம் ஆணடுககோன இளணசமோழிகளையும் அவறறின் ச்போருளையும் அறிநது ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததுவர். 4.4.1 சவறறி நிச்ெயம் ்கரன. 3 67 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 67 13 த�ொகுதி உயரசவணணம் ஊக்கம் சகாள கிைழமகளின சபயழைச் ெரியாகப பயனபடுத்திப ்பசுக. பாடம் 1 அலிம் பயிர் செய்கி்ான். சுத்தம் செய்தான். தினமும் பார்ளவயிட்ைான். நீர்த் சதளித்தான். ்ண்ளணெக் சகாத்தினான். பாத்தி அள்த்தான். விளதகள் விளதத்தான். ஞாயிறு திங்கள செவவாய் புேன சவளளி • ஒரு வோரததில் அம்மோ செய்த ெளம்யல் வளககளைப் ்பறறிக கூறச் செய்தல். ƒ கிழளமகளின் ச்ப்யளரச் ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததிப் ்்பசுவர். 1.3.3 ெனி 1 2 3 4 5 6 7 வியாைன 68 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் அனபு சகாள பாடம் 2 வாசித்திடுக. செம்பருத்தி ்ைர் சநருபபுக் ரகாழி சவள்ளை நாளே 68 ்யில் இ்கு எறும்புக் கூட்ைம் சுறறுப பயணிகள் • ரகர, றகர எழுததுகள் சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிககச் செய்தல். ƒ ரகர, றகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பர். 2.1.22 69 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 69 பயிரிடு்வாம் சொற்சைாடழை உருவாக்கவும். பாடம் 3 கரும்பு நடு நீர் சூரியகாந்திச் செடி தா்ளே ஆறறுப புல் நடு பாைம் செடி தளே ்ைர் ஊறறு • ்வறு சில செோறசறோ்டர்களை உருவோககத தூணடு்தல். ƒ ரகர, றகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களை உருவோககி எழுதுவர். 3.2.24 70 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் வாசித்திடுக. 70 வி்ானம் ப்க்கி்து. வி்ானஙகள் ப்க்கின்்ன. ்ாடுகள் புல் ர்ய்கின்்ன. ்ேம் கீரழ ொய்ந்தது. ்ேஙகள் கீரழ ொய்ந்தன. ்ாடு புல் ர்ய்கி்து. இலக்கணம் பாடம் 4 • ஒன்றன்்போல், ்பலவின்்போல் செோறகள் சகோண்ட ்ப்ட அட்டவளண ்த்யோரிதது வோசிககச் செய்தல். ƒ ஒன்றன்்போல், ்பலவின்்போல் அறிநது ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததுவர். 5.2.4 71 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 71 14 த�ொகுதி உணவு பாடம் 1 கலந்துழையாடுக. சுழவ அறிந்்ேன • மோணவர்கள் சுளவத்த அறுசுளவ உணவு வளககளைப் ்படடி்யலி்டப் ்பணித்தல். ƒ அறுசுளவப் ச்ப்யர்களைச் ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததிப் ்்பசுவர். 1.3.4 குேஙகு ரதாட்ைத்தில் நுளழந்தது. மிைகாய் கடித்தது. உழைபபு, உழைபபு என்்து. பிஞ்சுக் சகாய்யாத் தின்்து. துவரபபு, துவரபபு என்்து. புளிச்ெஙகாய் உண்ைது. புளிபபு, புளிபபு என்்து. பாகறகாய் ச்ன்்து. கெபபு, கெபபு என்்து. உபபு நீர்க் குடித்தது. கரிபபு, கரிபபு என்்து. ேம்புத்தான் பழம் சுளவத்தது. இனிபபு, இனிபபு என்்து. 72 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் உண்வ மருந்து பாடம் 2 அ. வாசித்திடுக. 72 சவள்ளேரிப பிஞ்சு வல்லாளேக் கீளே ்ல்லி இழல வாழைப பூ சிவபபு முள்ளேஙகி ்ேவள்ளிக் கிைஙகு • லகர, ழகர, ைகர எழுததுகள் ஏறறுவரும் ்வறு சில கோயகறிகளின் ச்ப்யர்களை வோசிககப் ்பணித்தல். ƒ லகர, ழகர, ைகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பர். 2.1.23 73 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 73 ஆ. வாசித்திடுக. கிழஙகு அவியல் முள்ைஙகிக் கூட்டு கறுபபு மிைகு சவள்ைரிப பச்ெடி வல்ைாளேத் துளவயல் வாளழப பழம் • ்வறு சில உணவு வளக செோறசறோ்டர்களை உருவோககப் ்பணித்தல். ƒ லகர, ழகர, ைகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பர். 2.1.23 உணவுக் ்களிக்ழக சொற்சைாடழை உருவாக்குக. பாடம் 3 ரகா்ாளி வித்ளத ஏழு குவளைகள் 74 வளை ்ல்லிளக சநகிழி ரொைப சபாறி பல்ைாஙகுழிப விளையாட்டு பழக் களை ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 74-75 75 • லகர, ழகர, ைகர எழுததுகள் சகோண்ட செோறசறோ்டர்களை உருவோககப் ்பணித்தல். ƒ லகர, ழகர, ைகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களை உருவோககி எழுதுவர். 3.2.25 76 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் சகான்ள் ரவந்தன் பாடம் 4 செய்யுளும் சமாழியணியும் அ. பாடி மகிழக. பசுள்யான இளைகளைப பார்த்து வந்த ்ான்குட்டி ஆவல் சகாண்டு தின்்து. ...x2 ரதாட்ைக்காேன் பார்த்தனன் - சுறறி வளைத்துக் சகாண்ைனன் கறி ெள்க்க நிளனத்தனன். ...x2 அன்ளன சொன்ன அறிவுளே எண்ணி எண்ணிப பார்த்தது கண்ணீர் விட்டு அழுதது. ...x2 76 சபாருள் மூத்தவர்களின் அறிவுளேளயக் ரகட்டு நைபபது சி்பளபத் தரும். மூத்்ோர சொல் வாரத்ழே அமிரேம் • ்போ்டளலக கள்த்யோகக கூறச் செய்தல். • அம்மோ கூறி்ய அறிவுளர என்னவோக இருககும் என்்பள்தக கலநதுளர்யோ்டப் ்பணித்தல். ƒ இரண்டோம் ஆணடுககோன சகோன்ளற ்வந்தளனயும் அ்தன் ச்போருளையும் அறிநது கூறுவர்; எழுதுவர். 4.2.2 வருடுக 77 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 15 த�ொகுதி சேவைகள் பயணச் சீட்டு முகப்பிடம் பாடம் 1 கலந்துவையாடுக. 77 மீனா : வணக்கம். நீங்கள் எஙகுச் செல்ல வவண்டும்? ரொக : வணக்கம், அக்கா. நான் ம்லாக்கா செல்ல வவண்டும். மீனா : இந்ாருங்கள், உங்கள் பயணச் சீட்டு. ரொக : மிக்க நன்றி, அக்கா. மீனா : நன்றி, மீண்டும் வரு்க. • இணையராக உணரயாடணை நடித்துக் காடடப் பணித்்தல். ƒ மரியாண்தச் ச�ாறகணைச் �ரியாகப் பயனபடுத்திப் பபசுவர். 1.3.1 78 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் நூைகம் ந்து . ்ெழவகள சபறு்வாம். பாடம் 2 அ. வாசித்து நிழைவு செய்க. 78 ப�ொது நூலகம் இது சபாது நூைகம். இஙகு நூல்களைப படிக்கைாம். நாரைடு, இதழகள் வாசிக்கைாம். நூல்களை இேவல் சப்ைாம். நிள்ய தகவல் திேட்ைைாம். நூைகம் ந்து நண்பன். ேகவல் . வாசிக்கைாம். இைவல் சப்ைாம். நூல்கள் படிக்கைாம். சபாது நூலகம் • ச்போது நூலகம் ச்தோ்டர்்போன கூடு்தல் ்தகவல்களைச் ்ெகரிககப் ்பணித்தல். ƒ மூன்று செோறகள் சகோண்ட வோககி்யதள்த வோசிததுப் புரிநது சகோள்வர். 2.2.4 79 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 79 1. பேருந்து நிலையம் செனபறேன. 2. நீைப் பேருந்தில் ஏறிபேன. 3. ச�ொடுதபதேன. 4. வொங்கிபேன. 5. அமரந்பதேன. பேருந்துப் ேயணம் வாக்கியம் அமைத்திடுக. ோடம் 3 பேருந்து நிலையம் நீைப் பேருந்தில் ேத்து ரிங்கிட் ேயணச் சீட்டு ேஞ்சு இருக்ல�யில் • மெயமயெழுத்துக் ம�ொண்ட ம�ொறமறொ்டர�ள் ம�ொண்ட வொக்கியெங�ள் அமெப்பமை உறுதி ம�யைல். ƒ மெயமயெழுத்மைக் ம�ொண்ட ம�ொறமறொ்டர�ள் அ்டஙகியெ வொக்கியெம் அமெப்பர. 3.3.4 80 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் ஆத்திசூடி சபாருள் பாடம் 4 செய்யுளும் சமாழியணியும் கலந்துழையாடுக. உளழபபின்றிப பி்ர் சகாடுபபளத ஏறறுக்சகாள்வது இழிவான செயைாகும். ஏற்ப திகழச்சி 80 நான் ஏன் வே ரவண்டும்? நீதான் ரவட்ளையாடி உணெளவக் சகாண்டு வருவாரய? வா, ரவட்ளையாைச் செல்ைைாம். 1 2 • சூழளலப் ்போக்மறறு நடிககப் ்பணித்தல். ƒ இரண்டோம் ஆணடுககோன ஆததிசூடிள்யயும் அ்தன் ச்போருளையும் அறிநது கூறுவர்; எழுதுவர். 4.1.2 உளழபபது நான். உண்பது நீயா? 3 ஆ்ாம்! ஏற்ப திகழச்சி என்பளத ்்ந்துவிட்ரைன். 81 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 81 16 த�ொகுதி ோட்குறிபபு என குறிபபு பாடம் 1 கலந்துழையாடுக. விடுமுள்யில் அமுதன் சுறறுைா சென்் இைஙகள்: ஞாயிறு செவவாய் வியாைன ெனி திங்கள புேன சவளளி Putrajaya KLIA Pusat Sains Negara Batu Caves Istana Negara • நோடகோடடி துளணயு்டன் ஆசிரி்யர் கூறும் திகதிக்கறற கிழளமள்யக கூறப் ்பணித்தல். ƒ கிழளமகளின் ச்ப்யளரச் ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததிப் ்்பசுவர். 1.3.3 Menara Berkembar 82 ஆசிரியர தினைம் பாடம் 2 1. இன்று ஆசிரியர் தினம். 2. ெளபகூைல் ஏறபாடு செய்யபபட்ைது. 3. தளைள்யாசிரியர் உளே ஆறறினார். 4. ்ாணெவர்கள் வாழத்துக் கூறினர். 5. ஆசிரியர்களுக்குப பரிசுகள் கிளைத்தன. 6. ஆசிரியர்கள் விருந்து உண்ைனர். 7. அளனவரும் ்கிழச்சி அளைந்தனர். வாசித்து மனை்வாட்ட வழைபடத்ழே நிழைவு செய்க. 83 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 82-83 ெளப கூைல் • மூன்று செோறகள் சகோண்ட வோககி்யங்களை வோசிததுப் புரிநது சகோள்ை துளணபுரி்தல். ƒ மூன்று செோறகள் சகோண்ட வோககி்யதள்த வோசிததுப் புரிநது சகோள்வர். 2.2.4 ஆசிரியர தினைம் உளே வாழத்து 84 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பனழம பழஙகள் பரிசுகள் ரதஙகாய்கள் 84 அ. ஒருழம, பனழமச் சொற்கழளே அறிந்து எழுதுக. பாடம் 3 நிழனைவில் நினைழவ ஒருழம பூ்ாளை அம்மி சபண் • ்ப்டததில் கோணப்்படும் ்வறு சில ஒருளம, ்பன்ளமச் செோறகளை எழு்தச் செய்தல். ƒ ஒருளம, ்பன்ளமச் செோறகளை அறிநது எழுதுவர். 3.2.18 85 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 85 ஆ. படத்தின துழணயுடன வாக்கியம் அழமத்திடுக. பள்ளிக்கூைம் - சபரியது என் பள்ளிக்கூைம் சபரியது. பந்து - விளையாடினர் ்ாணெவர்கள் ஆசிரியர்கள் - நல்ைவர்கள் என் ஆசிரியர்கள் நல்ைவர்கள். குளிர்பானம் - வாஙகினாள் • வோககி்யததில் ஒருளம ்பன்ளமச் செோறகள் இருப்்பள்த உறுதி செய்தல். ƒ செோல்ளலக சகோணடு வோககி்யம் அளமப்்பர். 3.3.3 86 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பாடம் 4 செய்யுளும் சமாழியணியும் இழணசமாழிழயச் சூைலுக்்கற்ப எழுதுக. 86 ொளை விபத்துகள் அங்கும் இங்கும் ஏறபடுகின்்ன. வாகனத்ளதப பாதுகாபபாகச் செலுத்தவும். விபத்துகளைக் குள்க்க காவல்துள்யினர் அல்லும் பகலும் உளழக்கின்்னர். உண்ள்தான், நண்பரே! இழணசமாழி அங்கும் இங்கும் - அல்லும் பகலும் - சபாருள சிை இைஙகளில் இேவும் பகலும் / எபசபாழுதும் 1 2 3 • சூழலுக்கற்ப இளணசமோழிகளைப் ்ப்யன்்படுததுவள்த உறுதி செய்தல். ƒ இரண்டோம் ஆணடுககோன இளணசமோழிகளையும் அவறறின் ச்போருளையும் அறிநது ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததுவர். 4.4.1 87 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 87 17 த�ொகுதி சுவைகள் அறுசுவை பாடம் 1 கலந்துவையாடுக. அறுசுவை ஆறு அைறவறைக் கூறு இனிப்பு கசப்பு கரிப்பு • கவிதைதைப் பாடலாகப் பாடச் செயைல். ƒ அறுசுதைப் சபைரகதைச் ெரிைாகப் பைனபடுத்திப் பபசுைர. 1.3.4 நான் சரக்்கவைக் ்கட்டி. என்வனை ருசித்துப் பார. என் சுவை இனிப்பு. என்வனைப் பா்கற்காய் என்பர. என்வனை மென்று பார. என் சுவை ்கசப்பு. நான் உப்பு நீர. என்வனைக் குடித்துப் பார. என் சுவை ்கரிப்பு. 88 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் நான் புளியம் பழம். என்ளன உண்டு பார். என் சுளவ புளிபபு. (விரனாத் ோஜ்) (சிை ்ாற்ஙகளுைன்) 88 புளிபபு உழைபபு துவரபபு • உணவுப் ச்போருள்களின் ்ப்டங்களை ஒடடி சுளவகளைக கூறச் செய்தல். ƒ அறுசுளவப் ச்ப்யர்களைச் ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததிப் ்்பசுவர். 1.3.4 நான் சிவபபு மிைகாய். என்ளனக் கடித்துப பார். என் சுளவ உள்பபு. என்ளன வாளழக்காய் என்பர். என்ளனச் ொபபிட்டுப பார். என் சுளவ துவர்பபு. அறுசுளவ உணெவுகளை அைவுைன் உண்ரபாம். 89 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 89 உண்பாம் வாரீர பாடம் 2 அ. வாசித்திடுக. வட்ை்ான ேட்டு தட்டு நிள்ய லட்டு ைட்டு ச்ாத்தம் எட்டு! எட்டில் பாதி விட்டு எடுத்தான் மீதம் கிட்டு மீதம் உள்ை லட்டு! முழுதும் தஙளக பட்டு ரபாட்ைாள் வாயில் பிட்டு கிட்டு நான்கு லட்டு! பட்டு நான்கு லட்டு ச்ாத்தம் தீர்ந்த சேட்டு மீதம் காலி ேட்டு! (அழ.வள்ளியபபா) • ெந்தப்்போ்டளலச் ெரி்யோன ்வகம், ச்தோனி, உச்ெரிப்பு, ந்யம் ஆகி்யவறறு்டன் வோசிககப் ்பணித்தல். ƒ ெந்தப்்போ்டளலச் ெரி்யோன ்வகம், ச்தோனி, உச்ெரிப்பு, ந்யம் ஆகி்யவறறு்டன் வோசிப்்பர். 2.3.1 வருடுக 90 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் சோட்டி சோட்டி சோட்டியாம் சவட்டி சவட்டி சவண்சணெயில் சதாட்டுத் சதாட்டு வாயிரை பிட்டுப பிட்டுப ரபாைைாம். ஆ. வாசித்திடுக அரதா பார் நிைா வானில் வரும் உைா பிடித்த பழம் பைா ரவண்டும் என்்ாள் கைா. அம்்ா சுட்ை ரதாளெ தின்ன தின்ன ஆளெ விரும்பி உண்ைான் சூளெ திரும்பக் ரகட்ைால் பூளெ. 90 • ெந்தப் ்போ்டளலப் ்பல்்வறு ச்தோனியு்டன் வோசிககச் செய்தல். • ெந்தச் செோறகளைப் ்படடி்யலிடடு வோசிககச் செய்தல். ƒ ெந்தப்்போ்டளலச் ெரி்யோன ்வகம், ச்தோனி, உச்ெரிப்பு, ந்யம் ஆகி்யவறறு்டன் வோசிப்்பர். 2.3.1 91 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ கரு ம்பு அரு இரு எறு அம்்ா சுட்ை ரதாளெ தின்ன தின்ன ஆளெ விரும்பி உண்ைான் சூளெ திரும்பக் ரகட்ைால் பூளெ. 91 சொல்ழல உருவாக்குக. பாடம் 3 சொல் உருவாக்கம் பூ ழெ ஆ ர் ரதா நா க்கு பா ொ ஊ பபு ர்ளெ ரதாளெ ஆளெ பூளெ • ெந்தச் செோறகளை உருவோககி மின்னடள்டயில் எழு்தச் செய்தல். ƒ ெந்தச் செோறகளை உருவோககி எழுதுவர். 3.2.19 92 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் 92 கலந்துழையாடுக. இலக்கணம் பாடம் 4 • கிரந்த எழுததுச் செோறகள் சகோண்ட செோல்லடள்டகள் ்த்யோரிககப் ்பணித்தல். ƒ கிரந்த எழுததுகளை அறிநது ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததுவர். 5.3.1 பத்து காஜா பள்ளியில் சுதந்திே நாள் சகாண்ைாைபபட்ைது. ஜமிலா, ஹரிணி, �ேைன ஜ்லார சகமிைாங உளை அணிந்திருந்தனர். தளைள்யாசிரியர் ப களைப ப்க்க விட்ைார். அளனவரும் ெந்்ோஷம் அளைந்தனர். 93 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 93 18 த�ொகுதி ேல்வாழவு மகிழச்சியானை குடும்பம் பாடம் 1 தளேளயப சபருக்குஙகள். புத்தகஙகளை அடுக்குஙகள். தயவுசெய்து தட்ளைக் கழுவுஙகள். ரதநீர் சகாண்டு வாருஙகள். துணிகளை ்டித்து ளவயுஙகள். செவிமடுத்துக் கூறித் துலங்குக. • கூறப்்படும் ்வணடு்கோள் வோககி்யங்களைச் செவிமடுததுப் ்்போலித்தம் செய்யப் ்பணித்தல். ƒ செவிமடுத்த ்வணடு்கோளைக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத துலங்குவர். 1.2.4 94 கழே ்கள பாடம் 2 பதில் அளித்திடுக. சிஙகம் சுண்சைலிளயப பிடித்தது. சுண்சைலி ்ன்னிபபுக் ரகட்ைது. சிஙகம் வளையில் ்ாட்டியது. அது உேக்கக் கர்ஜித்தது. சிஙகம் படுத்து உ்ஙகியது. சுண்சைலி குதித்து விளையாடியது. 95 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ சுண்சைலி விளேந்து வந்தது. வளைளய அறுத்து உதவியது. இருவரும் நண்பர்கள் ஆயினர். 94-95 சிஙகமும் சுண்சைலியும் ஆம் இல்ளை 1. சுண்சைலி படுத்து உ்ஙகியது. 2. சுண்சைலி சிஙகத்தின் தூக்கத்ளதக் களைத்தது. 3. சிஙகம் சினம் சகாண்ைது. 4. சிஙகம் சுண்சைலிளயக் சகான்்து. 5. சுண்சைலி சிஙகத்திறகு உதவியது. 6. இருவரும் நட்புக் சகாண்ைனர். ✓ • கள்த ச்தோ்டர்்போன ்கள்விகளுககு விள்ட கூறச் செய்தல். ƒ மூன்று செோறகள் சகோண்ட வோககி்யதள்த வோசிததுப் புரிநது சகோள்வர். 2.2.4 96 சொற்சைாடழை வாசித்து வாக்கியம் அழமத்திடுக. பாடம் 3 உடல் வலிழம 97 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 96-97 1. ேவா இட்ைலி உைலுக்கு நல்ைது. 2. சகாய்யாப பழம் சுளவயாக இருக்கும். 3. அம்்ா கடுகுக் கீளே ெள்த்தார். 4. நான் ொபபிட்ரைன். 5. . ேவா இட்ைலி மீன் கறி கடுகுக் கீளே ரகாழி முட்ளை சகாய்யாப பழம் சிவபபு முள்ைஙகி சோட்டித் துண்டு • எளி்ய வோககி்யங்களைப் ்போர்தது எழு்தப் ்பணித்தல். ƒ உயிர்சமய எழுதள்தக சகோண்ட செோறசறோ்டர்கள் அ்டங்கி்ய வோககி்யம் அளமப்்பர். 3.3.5 98 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பாடம் 4 செய்யுளும் சமாழியணியும் கலந்துழையாடுக. மிட்ைாய் தருகிர்ன்; என்னுைன் வா... 98 அறிமுகம் இல்ைாதவரோடு செல்ைாரத! ெரி அம்்ா! சகான்ள் ரவந்தன் சபாருள் மூத்தவர்களின் அறிவுளேளயக் ரகட்டு நைபபது சி்பளபத் தரும். மூத்்ோர சொல் வாரத்ழே அமிரேம் • வீடடில் மூத்்தோர் கூறி்ய அறிவுளரகளை நிளனவுகூர்நது கூறப் ்பணித்தல். ƒ இரண்டோம் ஆணடுககோன சகோன்ளற ்வந்தளனயும் அ்தன் ச்போருளையும் அறிநது கூறுவர்; எழுதுவர். 4.2.2 99 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 99 19 த�ொகுதி சுகாோைம் உடற்பயிற்சி பாடம் 1 செவிமடுத்துக் கூறித் துலங்குக. ளககளை ர்ரை உயர்த்து. கால்களைச் ரெர்த்து ளவ. குனிந்து பாதம் சதாடு. முதுகுப பக்கம் வளை. ளககளை வீசி நை. கால்களை ்ாறறிக் குதி. கழுத்துப பயிறசி செய். பயிறசி முடிந்து செல். • வட்டததில் நின்று, கட்டளைக்கற்பத துலங்கச் செய்தல். ƒ செவிமடுத்த கட்டளைள்யக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத துலங்குவர். 1.2.3 100 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் குழந்�கள் கடத�ல் ஜொக்கிர்�! பள்ளிச் சிறுமி கடத�ல் நக சவட்டி சுத்த்ான ்ளன ெத்தான உணெவு தானிய வளக சவந்நீர்க் குைம் எண்சணெய்க் குளியல் சுகாோைமும் ோமும் பாடம் 2 வாசித்திடுக. 100 • ணகர, நகர, னகர எழுததுகள் சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பள்த உறுதி செய்தல். ƒ ணகர, நகர, னகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பர். 2.1.21 101 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 101 ச�ொறசறொடரை உருவொக்குக. பொடம் 3 இனிய இல்லம் 1. வெந்நீர்க் க�ோப்பை 2. இரும்பு ெோணலி 3. எணவணய்ப புட்டி. 4. நீர்க் குழோய் 5. பைழம் 6. தமிழ் 7. சிறிய 1 2 3 4 7 6 5 • ச�ொல்லைக் ச�ொண்டு ச�ொறசறொட்ை உருவொக்�ப் பணித்தல. ƒ ண�ை, ந�ை, ன�ை எழுதது�்ைக் ச�ொண்ட ச�ொறசறொடர�்ை உருவொக்கி எழுதுவர. 3.2.23 102 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பாடி மகிழ்க. 102 அஃறிணை ஒருணை ஒன்றன்பால் அஃறிணை ்னணை ்லவின்பால் குணை என்து ஒன்றன்பால் குணைகள் என்ன ்லவின்பால் மீன என்து ஒன்றன்பால் மீனகள் என்ன ்லவின்பால் ைரம் என்து ஒன்றன்பால் ைரஙகள் என்ன ்லவின்பால் (சுசிலபா) இலக்கணம் பாடம் 4 • ஒன்றன்பால், ்லவின்பால் த�பாடர்பான எடுத்துக்பாட்டு்ளைக கூ்றப் ்ணித்�ல். ƒ ஒன்றன்பால், ்லவின்பால் அறிந்து சரியபா்ப் ்யன்டுத்துவர. 5.2.4 103 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ 103 20 த�ொகுதி ோவைங்கள மலரத் ்ோட்டம் பாடம் 1 செவிமடுத்ே ்வணடு்காளகழளேக் கூறித் துலங்குக. பறிக்காதீர், பறிக்காதீர் பூக்களைப பறிக்காதீர்! வீொதீர், வீொதீர் குபளபகளை வீொதீர்! மிதிக்காதீர், மிதிக்காதீர் புல் தளேளய மிதிக்காதீர்! பிடிக்காதீர், பிடிக்காதீர் பட்ைாம்பூச்சி பிடிக்காதீர்! அழகு ேசிக்கத்தாரன! • QR ்நோககுக குறியீடடில் செவிமடுககும் ்போ்டல் சமடடில் ்போ்ட வழிகோடடு்தல். ƒ செவிமடுத்த ்வணடு்கோளைக கூறுவர்; அ்தற்கற்பத துலங்குவர். 1.2.4 வருடுக 104 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் மைங்களும் பைங்களும் பாடம் 2 சொற்சைாடழை வாசித்திடுக. 104 செடிகளும் பைங்களும் ரழா ை ை ழ ரைா ரைா சழ சை சை ளழ ைா ைா பலாச் சுழளே தக்காளிச் செடி பச்ளெ மிளேகாய் எலுமிச்ளெக் கனி சநல்லி்ேம் வாழைப பைம் ளை ளை ழு ழி லு ளு ளி லி ழா • லகர, ழகர, ைகர எழுததுகள் சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோக வோசிககப் ்பணித்தல். ƒ லகர, ழகர, ைகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களைச் ெரி்யோன உச்ெரிப்பு்டன் வோசிப்்பர். 2.1.23 105 ஆசிரியர் குறிப்பு கற்றல் தரம் ந.நூ தயவுசெய்து ்ைர்களைப பறிக்காதீர்கள். 105 மண ரதாண்டி எடுத்ரதன், புழு சநளியக் கண்ரைன். மலர வனம் சென்ர்ன், அல்லிப பூக்கக் கண்ரைன். காளோன பறித்து வந்ரதன், காேக் குைம்பு ெள்த்ரதன். சவளழளேக் கூளை எடுத்ரதன், முளளேங்கி சு்ந்து வந்ரதன். சொற்சைாடழை உருவாக்குக. பாடம் 3 விழளேச்ெல் அல்லி ்ைர் ்ண் புழு காைான் • லகர, ழகர, ைகர எழுததுகள் சகோண்ட ்வறு சில செோறசறோ்டர்களை உருவோககப் ்பணித்தல். ƒ லகர, ழகர, ைகர எழுததுகளைக சகோண்ட செோறசறோ்டர்களை உருவோககி எழுதுவர். 3.2.25 106 ஆசிரியர் குறிப்பு ந.நூ கற்றல் தரம் பாடம் 4 செய்யுளும் சமாழியணியும் கலந்துழையாடுக. கைகை ெைெை 106 நீர் ஓடும் ஓளெ வாய்விட்டுச் சிரிக்கும் ஒலி • இரடள்டககிைவிகளுக்கறற சூழளலக கூறப் ்பணித்தல். ƒ இரண்டோம் ஆணடுககோன இரடள்டககிைவிகளைச் சூழலுக்கற்பச் ெரி்யோகப் ்ப்யன்்படுததுவர். 4.3.1 உல்லாெப பயணம் குடும்பத்ரதாடு நீர்வீழச்சிக்குச் சென்ர்ாம். நீர் ெலெலசவன ஓடியது. நாஙகள் குளித்து ்கிழந்ரதாம். தி்ன்ரபசியில் அபபா நளகச்சுளவ ரகட்ைார். கலகலசவனச் சிரித்தார். Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_Sains_11DGADlbX8e7mwMoVP3eoI4QguaXKXLXw.pdf

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH TINGKATAN 2 Penulis Jariah binti Khalib Maznah binti Omar Badariah binti Hamzah Shamsulikram bin Abdul Hamid Editor Nadiatulaini binti Azenan Kumutha Murugiah Pereka bentuk Mohd Fauzi bin Mohamad Hassim Ilustrator Wan Hamizan bin Wan Hussin 2017 ii Penerbit buku teks ingin merakamkan penghargaan kepada organisasi dan orang perseorangan yang telah membantu dalam proses menerbitkan buku ini, iaitu: Jawatankuasa Kawalan Mutu Buku Teks Bahagian Buku Teks Kementerian Pendidikan Malaysia Bahagian Pembangunan Kurikulum Kementerian Pendidikan Malaysia Dato’ Dr. Sheikh Muszaphar Shukor Al Masrie Sheikh Mustapha Datuk M. Magendran Datuk N. Mohanadas Datuk Dr. Mazlan Othman Universiti Perguruan Sultan Idris Puan Nur Adlyka Ainul Annuar KPM2017 ISBN 978-967-14472-6-0 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini, tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Karangkraf Network Sdn. Bhd. Lot 2, Jalan Sepana 15/3, Off Persiaran Selangor, Seksyen 15, 40200 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan. Telefon: 603-5101 3836 Faksimile: 603-5101 3685 E-mel: publishing@karangkrafnetwork.com.my Alamat sesawang: www.karangkraf.com Reka letak dan atur huruf: Karangkraf Network Sdn. Bhd. Muka taip teks: Minion Pro Saiz taip teks: 11 pt. Dicetak oleh: Ultimate Print Sdn. Bhd. Lot 2, Jalan Sepana 15/3, Off Persiaran Selangor, Seksyen 15, 40200 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan. NO. SIRI BUKU : 0056 PENGHARGAAN KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA Kandungan Bab 3 Nutrisi 3.1 Kelas Makanan 3.2 Kepentingan Gizi Seimbang 3.3 Sistem Pencernaan Manusia 3.4 Proses Penyerapan dan Pengangkutan Hasil Pencernaan serta Penyahtinjaan Latihan Sumatif 3 Bab 4 Kesihatan Manusia 4.1 Penyakit Berjangkit dan Penyakit Tidak Berjangkit 4.2 Pertahanan Badan Latihan Sumatif 4 Tema 2: Penerokaan Unsur dalam Alam Bab 5 Air dan Larutan 5.1 Sifat Fizik Air 5.2 Larutan dan Kadar Keterlarutan 5.3 Pembersihan dan Pembekalan Air Latihan Sumatif 5 Bab 6 Asid dan Alkali 6.1 Sifat Asid dan Alkali 6.2 Peneutralan Latihan Sumatif 6 44 46 53 60 66 71 74 76 82 90 94 96 106 113 121 124 126 133 137 Pendahuluan Tema 1: Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup Bab 1 Biodiversiti 1.1 Kepelbagaian Organisma 1.2 Pengelasan Organisma Latihan Sumatif 1 Bab 2 Ekosistem 2.1 Aliran Tenaga dalam Ekosistem 2.2 Kitar Nutrien dalam Ekosistem 2.3 Saling Bersandaran dan Interaksi antara Organisma dan antara Organisma dengan Persekitaran 2.4 Peranan Manusia dalam Mengekalkan Keseimbangan Alam Latihan Sumatif 2 v 2 4 7 17 20 22 25 28 39 42 iii Bab 9 Haba 9.1 Hubung Kait Suhu dengan Haba 9.2 Pengaliran Haba dan Keseimbangan Haba 9.3 Prinsip Pengembangan dan Pengecutan Jirim 9.4 Hubung Kait Jenis Permukaan Objek dengan Penyerapan dan Pembebasan Haba Latihan Sumatif 9 Bab 10 Gelombang Bunyi 10.1 Ciri Gelombang Bunyi 10.2 Kenyaringan dan Kelangsingan Bunyi 10.3 Fenomena dan Aplikasi Pantulan Gelombang Bunyi Latihan Sumatif 10 Tema 4: Penerokaan Bumi dan Angkasa Lepas Bab 11 Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta 11.1 Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta Latihan Sumatif 11 204 206 207 213 216 220 222 224 229 231 235 238 240 249 Bab 12 Sistem Suria 12.1 Sistem Suria Latihan Sumatif 12 Bab 13 Meteoroid, Asteroid, Komet 13.1 Jasad Lain dalam Sistem Suria iaitu Meteoroid, Asteroid dan Komet Latihan Sumatif 13 Jawapan Glosari Bibliografi Indeks 250 252 266 268 270 277 279 284 287 288 140 142 152 158 164 166 168 175 201 Tema 3: Tenaga dan Kelestarian Hidup Bab 7 Keelektrikan dan Kemagnetan 7.1 Keelektrikan 7.2 Pengaliran Arus Elektrik dalam Litar Bersiri dan Litar Selari 7.3 Kemagnetan Latihan Sumatif 7 Bab 8 Daya dan Gerakan 8.1 Daya 8.2 Kesan Daya Latihan Sumatif 8 iv Pendahuluan B uku Teks Sains Tingkatan Dua ini ditulis untuk murid Tingkatan Dua berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran, Tingkatan 2 yang disediakan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia. Penulisan buku ini lebih memberikan penekanan kepada kemahiran berfikir, kemahiran maklumat & komunikasi, membuat keputusan dan menyelesaikan masalah dalam kehidupan harian supaya murid dapat menguasai kemahiran yang diperlukan pada abad ke-21. Selain itu, pendekatan Pengajaran dan Pembelajaran STEM juga didedahkan melalui pendekatan inkuiri, penyelesaian masalah atau projek supaya murid berminat untuk menceburi bidang sains dan teknologi. Bagi mencapai objektif ini, buku ini dilengkapkan dengan ciri-ciri istimewa seperti yang berikut: Sejarah Malaysiaku! Latihan Formatif Sains Maklumat tentang sejarah sains Aplikasi sains dalam kehidupan harian murid Standard Pembelajaran berdasarkan Dokumen Standard Kokurikulum dan Pentaksiran untuk rujukan guru Maklumat terkini tentang pencapaian Malaysia di dalam bidang sains Soalan untuk menguji kefahaman murid pada akhir setiap subtopik Menghayati keajaiban dalam sains Maklumat tambahan yang berkaitan Soalan yang mencabar pemikiran 8.2.2 v Jenis aktiviti Eksperimen Inkuiri Projek Penggunaan teknologi Lawatan Simulasi Perbincangan Elemen baharu dalam buku ini: Kemahiran Abad ke-21 Kemahiran berfikir & menyelesaikan masalah Kemahiran interpersonal & arah kendiri Kemahiran maklumat & komunikasi STEM (Sains, Teknologi, Kejuruteraan dan Matematik) Sebagai Pendekatan Pengajaran dan Pembelajaran yang mengaplikasikan dan mengintegrasikan pengetahuan, kemahiran dan nilai dalam mata pelajaran STEM secara mendalam melalui pendekatan inkuiri, pembelajaran berasaskan projek dan pembelajaran berasaskan masalah dalam konteks dunia sebenar. Pendekatan ini dapat menarik minat lebih banyak murid untuk menceburi bidang STEM di peringkat sekolah dan di alam kerjaya bagi menangani cabaran dan berdaya saing di peringkat global. Kerjaya dalam bidang STEM (Sains, Teknologi, Kejuruteraan dan Matematik) Pelbagai jenis aktiviti dalam buku ini: Abad 21 E T S M E T S M vi 1 2 3 4 Komponen-komponen digital dalam buku ini: R umusan REFLEKSI KENDIRI Sumatif Latihan Sumatif Masteri KBAT KBAT Rumusan bab dalam bentuk peta konsep Soalan untuk menguji kefahaman murid pada akhir setiap bab Soalan KBAT (Mengaplikasi, menganalisis, menilai, mencipta) Perlu muat turun aplikasi pembaca QR code yang percuma dari App Store atau Play Store Video dengan naratif dalam Bahasa Melayu Kuiz interaktif Info tambahan Senarai semak secara ringkas hasil pembelajaran untuk rujukan murid Soalan KBAT aras 5 dan aras 6 Video Kuiz Info Komponen-komponen pada akhir bab: vii Panduan mengimbas AR untuk Animasi Tiga Dimensi dan Permainan Interaktif Muat turun aplikasi pembaca QR code yang percuma sama ada dari App Store atau Play Store. Muat turun aplikasi AR Buku Teks dengan mengimbas QR code di bawah. Cari halaman yang mempunyai ikon yang berikut. atau Permainan interaktif I M B A S GAMBAR Animasi tiga dimensi Disertai dengan audio Animasi tiga dimensi Permainan interaktif Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Imbas imej pada halaman tersebut dengan telefon pintar atau tablet anda untuk melihat animasi tiga dimensi dan permainan interaktif. Langkah 4 I M B A S GAMBAR viii 1 Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup Apakah kepentingan biodiversiti kepada manusia? Bagaimanakah manusia dapat mengekalkan keseimbangan alam? Mengapakah kita perlu mengamalkan gaya hidup yang sihat? Apakah amalan-amalan yang dapat memelihara sistem pertahanan badan kita? 1 Kepelbagaian organisma Pengelasan organisma Apakah maksud biodiversiti? Apakah kepentingan pengelasan organisma secara sistematik? Bagaimanakah biodiversiti dapat dipelihara? Mari memahami: B a b Biodiversiti 1 2 Malaysia merupakan habitat kepada bunga terbesar di dunia, iaitu bunga pakma (Rafflesia sp.). Bunga pakma ini merupakan tumbuhan parasit yang bergantung hidup pada perumahnya. Bunga pakma mengeluarkan bau yang amat busuk apabila kembang. Bunga ini juga sangat unik kerana tidak mempunyai daun untuk menjalankan fotosintesis serta tidak mempunyai akar untuk menyerap air dan nutrien dari tanah. Bunga Pakma di Malaysia BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Biodiversiti Vertebrata Invertebrata Mamalia Burung Reptilia Ikan Amfibia Monokotiledon Dikotiledon 3 Bab 1 : Biodiversiti Kepelbagaian Organisma 1.1 T ahukah anda negara kita, Malaysia merupakan salah satu daripada 12 buah negara mega biodiversiti di dunia? Keadaan di Malaysia yang beriklim khatulistiwa menjadikannya habitat yang sangat sesuai bagi pelbagai jenis organisma. Bolehkah anda namakan haiwan dan tumbuhan yang ditunjukkan dalam Gambar foto 1.1? Gambar foto 1.1 Kepelbagaian haiwan dan tumbuhan di Malaysia Gambar foto 1.2 Pelbagai organisma yang tinggal di habitat berbeza Apakah Biodiversiti? Kepelbagaian organisma, sama ada mikroorganisma, haiwan atau tumbuhan disebut sebagai biodiversiti. Biodiversiti wujud akibat kepelbagaian habitat dan cuaca. Organisma yang berbeza mempunyai ciri-ciri yang berbeza untuk menyesuaikan diri dan bermandiri di habitat masing-masing (Gambar foto 1.2). Kepelbagaian haiwan dan tumbuhan di Malaysia Gurun Kawasan kutub Tanah Laut 1.1.1 Biodiversiti juga meliputi kepelbagaian pada peringkat genetik. Kepelbagaian genetik ialah kepelbagaian dalam spesies mengikut variasi gen mikroorganisma, haiwan atau tumbuhan. Sains 4 Kepentingan Biodiversiti Biodiversiti merupakan khazanah yang tidak ternilai dan warisan alam semula jadi yang harus dikekalkan. Bolehkah anda senaraikan beberapa kepentingan biodiversiti berdasarkan Gambar foto 1.3? Sumber makanan Perubatan Keseimbangan alam Bahan mentah industri Tempat rekreasi Pendidikan Gambar foto 1.3 Kepentingan biodiversiti Haiwan dan tumbuhan membekalkan pelbagai sumber makanan kepada manusia. Tumbuhan herba digunakan secara meluas dalam pembuatan ubat-ubatan dan kosmetik. Kitar nutrien, pendebungaan dan interaksi antara organisma mewujudkan keseimbangan alam. Kayu balak, buluh dan rotan ialah contoh hasil hutan yang digunakan untuk membuat alat muzik, perabot serta membina bangunan. Kawasan yang kaya dengan biodiversiti boleh dibangunkan sebagai tempat rekreasi. Manusia mengembangkan ilmu pengetahuan dan mencipta teknologi terkini melalui penyelidikan saintifik terhadap mikroorganisma, haiwan dan tumbuhan. Sejarah Hari Biodiversiti Sedunia disambut pada 22 Mei setiap tahun. 5 Bab 1 : Biodiversiti Pengurusan Biodiversiti Secara Berkesan Memang tidak dapat dinafikan bahawa kita memerlukan bahan mentah seperti kayu balak untuk tujuan pembangunan. Namun demikian, aktiviti penyahhutanan perlu dikawal untuk memelihara biodiversiti kita daripada kepupusan (Gambar foto 1.4). Apakah kaedah-kaedah untuk memelihara dan memulihara biodiversiti? Biodiversiti boleh dipelihara dengan: • mengharamkan pembunuhan atau pemerdagangan haiwan dan tumbuhan yang endemik dan terancam melalui Akta Perlindungan Hidupan Liar 1972. • melindungi habitat dengan mewujudkan taman negara, taman laut, hutan simpan dan santuari hidupan liar. • dipulihara melalui program pembiakan seperti tapak semaian anak-anak benih untuk membantu penghutanan semula dan pusat penetasan penyu. Gambar foto 1.4 Aktiviti penyahhutanan menyebabkan haiwan-haiwan kehilangan habitat dan sumber makanan 1. Apakah maksud biodiversiti? 2. Bagaimanakah biodiversiti dapat menjana ekonomi? 3. Apakah maksud spesies endemik? Berikan dua kaedah untuk memelihara dan memulihara spesies endemik. 4. Berikan beberapa contoh spesies yang terancam di Malaysia. Latihan Formatif 1.1 Langkah pemuliharaan biodiversiti boleh dikelaskan kepada pemuliharaan in situ dan pemuliharaan ex situ. Pemuliharaan in situ mengekalkan spesies di habitat asal seperti taman negara, hutan simpan kekal dan taman laut. Pemuliharaan ex situ pula mengekalkan spesies di luar habitat asal seperti zoo dan taman botani. Sains ktiviti A 1.1 Tujuan: Menjalankan aktiviti perbincangan tentang pengurusan biodiversiti yang berkesan. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Cari maklumat tentang: (a) faktor-faktor haiwan dan tumbuhan yang diancam kepupusan (b) kaedah memelihara dan memulihara haiwan dan tumbuhan termasuk spesies endemik dan terancam 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. Biodiversiti http://www.nre.gov.my Info 1.1.2 Spesies endemik bermaksud spesies yang hidup berkelompok di habitat yang terbatas di sesebuah lokasi tertentu. Contoh tumbuhan dan haiwan endemik di Malaysia ialah bunga pakma, periuk kera (Nepenthes rajah), penyu belimbing, harimau Malaya dan gajah pygmy (gajah kerdil Borneo). Sains 6 Pengelasan Organisma 1.2 D ua kumpulan utama organisma ialah haiwan dan tumbuhan. Haiwan dan tumbuhan pula boleh dikelaskan kepada beberapa kumpulan kecil lagi berdasarkan ciri sepunya dan ciri yang berbeza. Perhatikan Gambar foto 1.5. Apakah persamaan dan perbezaan antara dua haiwan tersebut? Pengelasan Haiwan Haiwan dapat dikelaskan kepada invertebrata dan vertebrata. Bolehkah anda nyatakan perbezaan antara dua kumpulan haiwan ini? Gambar foto 1.5 Invertebrata Tanpa Kaki Invertebrata Invertebrata ialah haiwan yang tidak bertulang belakang. Rajah 1.1 menunjukkan pengelasan haiwan invertebrata. Invertebrata Berkaki Tiga pasang kaki Lebih daripada tiga pasang kaki Tanpa kaki Badan bersegmen Rajah 1.1 Pengelasan invertebrata Badan tanpa segmen Gambar foto 1.6 Invertebrata tanpa kaki yang mempunyai badan tanpa segmen • Terdapat invertebrata tanpa kaki yang mempunyai badan tanpa segmen. 1 Badan tanpa segmen Siput Planaria Buran Span Karang laut Badan bersegmen merupakan pembahagian badan haiwan kepada beberapa segmen. Sains 7 Bab 1 : Biodiversiti Gambar foto 1.8 Invertebrata dengan tiga pasang kaki Invertebrata Berkaki Ciri-ciri invertebrata berkaki adalah: • mempunyai badan bersegmen • mempunyai kulit keras (rangka luar) 1 Tiga pasang kaki Gambar foto 1.7 Invertebrata tanpa kaki yang mempunyai badan bersegmen • Sesetengah badan invertebrata tanpa kaki mempunyai badan bersegmen. 2 Badan bersegmen Cacing tanah Segmen Lintah Cacing pita Lipas Semut Kupu-kupu Serangga ialah kumpulan haiwan yang paling besar. Serangga mempunyai 950 000 spesies. Sains 8 Ikan ialah haiwan yang mempunyai ciri-ciri sepunya yang berikut: • poikiloterma • badan dilitupi sisik keras yang berlendir • mempunyai sirip dan ekor • bernafas melalui insang • bertelur • melakukan persenyawaan luar Gambar foto 1.10 Contoh ikan Ikan badut Ikan Sains Poikiloterma ialah organisma yang mempunyai suhu badan yang berubah-ubah mengikut suhu persekitaran. Homoioterma pula ialah haiwan yang suhu badannya malar dan bebas daripada pengaruh suhu persekitaran. Rajah 1.2 Pengelasan vertebrata 1.2.2 Vertebrata Mamalia Ikan Amfibia Reptilia Burung Gambar foto 1.9 Invertebrata lebih daripada tiga pasang kaki Labah-labah Belangkas Lipan 2 Lebih daripada tiga pasang kaki Vertebrata Vertebrata ialah haiwan yang mempunyai tulang belakang (Rajah 1.2). Udang Kala jengking Ikan kerapu Belut 9 Bab 1 : Biodiversiti Reptilia ialah haiwan yang mempunyai ciri-ciri sepunya yang berikut: • poikiloterma • menghasilkan telur yang bercangkerang • bernafas melalui peparu • bersisik dan berkulit keras • melakukan persenyawaan dalam Iguana Ular Penyu Gambar foto 1.12 Contoh reptilia Buaya Reptilia Amfibia ialah haiwan yang mempunyai ciri-ciri sepunya yang berikut: • poikiloterma • boleh hidup di darat dan air • badan dilitupi kulit yang lembap • anak amfibia bernafas melalui insang • amfibia dewasa bernafas menggunakan peparu dan kulit yang lembap • menghasilkan telur yang berlendir dan tidak bercangkerang • melakukan persenyawaan luar Telur katak Berudu Katak Salamander Gambar foto 1.11 Contoh amfibia Amfibia Kodok 10 Gambar foto 1.14 Contoh mamalia Gambar foto 1.13 Contoh burung Singa Mamalia ialah haiwan yang mempunyai ciri-ciri sepunya yang berikut: • homoioterma • badan dilitupi bulu dan rambut • bernafas melalui peparu • melakukan persenyawaan dalam • melahirkan dan menyusukan anak Zirafah Kelawar Apakah perbezaan antara bulu dengan rambut? Gajah Mamalia Burung enggang merupakan haiwan yang dilindungi di Malaysia. Burung ini merupakan burung rasmi negeri Sarawak. Sains Burung ialah haiwan yang mempunyai ciri-ciri sepunya yang berikut: • homoioterma • badan dilitupi bulu pelepah untuk mengekalkan suhu badan • bernafas melalui peparu • mempunyai sayap atau kepak yang membantu sesetengah burung untuk terbang • mempunyai sepasang kaki yang bersisik • melakukan persenyawaan dalam • menghasilkan telur yang bercangkerang keras Mari bermain! I M B A S GAMBAR Burung hantu Itik Burung raja udang Malaysiaku! Malaysia menjadi habitat bagi hampir 742 spesies burung. Sekurang-kurangnya 522 spesies ialah spesies tempatan, 192 spesies bermigrasi dan 52 spesies tempatan dengan ciri bermigrasi. Burung 11 Bab 1 : Biodiversiti Lumut • Membiak dengan menghasilkan spora • Bukan vaskular Paku-pakis • Membiak dengan menghasilkan spora • Vaskular Rajah 1.4 Pengelasan tumbuhan tidak berbunga Pengelasan Tumbuhan Tumbuhan dikelaskan kepada tumbuhan tidak berbunga dan tumbuhan berbunga. Tumbuhan Tumbuhan berbunga Rajah 1.3 Pengelasan tumbuhan Tumbuhan tidak berbunga Tumbuhan Tidak Berbunga Tumbuhan tidak berbunga pula terdiri daripada lumut, paku-pakis dan konifer. Apakah ciri-ciri sepunya bagi setiap kumpulan tumbuhan ini? Tumbuhan tidak berbunga Konifer • Membiak dengan menghasilkan kon • Vaskular Sains Tumbuhan tanpa vaskular merupakan tumbuhan yang ringkas dan kecil tanpa sistem vaskular. Tumbuhan vaskular mempunyai sistem vaskular yang mengangkut air dan makanan ke seluruh bahagian tumbuhan. Tumbuhan ini juga mempunyai akar, batang dan daun yang nyata. 12 Tumbuhan Berbunga Tumbuhan berbunga menghasilkan bunga yang akan menjadi buah dan mempunyai biji. Setiap biji benih mempunyai kotiledon, iaitu makanan simpanan yang akan digunakan oleh biji benih untuk bercambah. Biji benih yang mempunyai satu kotiledon dipanggil monokotiledon. Biji benih yang mempunyai sepasang kotiledon dipanggil dikotiledon (Rajah 1.5). Gambar foto 1.15 Contoh tumbuhan berbunga Rajah 1.5 Perbezaan monokotiledon dan dikotiledon Berurat selari Berurat jejala Berakar serabut Berakar tunjang Pokok orkid Pokok padi Pokok teratai Pokok bunga matahari Satu Bilangan kotiledon Dua Berakar serabut Akar Berakar tunjang Daun berurat selari Daun Daun berurat jejala Kebanyakan pokok berbatang lembut Batang Kebanyakan pokok batang berkayu Pokok padi dan pokok jagung Contoh Pokok tomato dan pokok durian Monokotiledon Perbezaan Dikotiledon 13 Bab 1 : Biodiversiti Membina Kekunci Dikotomi Kekunci dikotomi adalah satu cara yang digunakan oleh ahli-ahli biologi untuk mengenal pasti dan mengelaskan organisma-organisma secara sistematik berdasarkan persamaan dan perbezaan. Kekunci dikotomi dibina daripada beberapa siri kuplet. Setiap kuplet terdiri daripada dua pernyataan tentang ciri-ciri organisma atau kumpulan organisma yang tertentu. Mari kita lihat contoh kekunci dikotomi bagi haiwan (Rajah 1.6) dan tumbuhan (Rajah 1.7). 1. (a) Poikiloterma ....................................................................................... Pergi ke nombor 2 (b) Homoioterma ..................................................................................... Pergi ke nombor 3 2. (a) Bersisik .............................................................................................. Pergi ke nombor 4 (b) Tidak bersisik ..................................................................................... Katak 3. (a) Tidak berbulu pelepah ....................................................................... Singa (b) Berbulu pelepah ................................................................................ Ayam 4. (a) Tidak mempunyai insang ................................................................... Ular (b) Mempunyai insang ............................................................................ Ikan bawal Kekunci dikotomi ktiviti A 1.2 Tujuan: Mengenal pasti ciri yang membezakan kumpulan taksonomi utama. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kenal pasti perbezaan antara (a) tumbuhan, haiwan dan fungi (b) ikan, amfibia, reptilia, burung dan mamalia 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda menggunakan persembahan multimedia. Rajah 1.6 Contoh kekunci dikotomi bagi haiwan Ikan bawal Ayam Singa Katak Ular 14 1. Kelaskan haiwan-haiwan yang berikut berdasarkan ciri-ciri sepunya. 2. Pokok bunga matahari dan pokok padi merupakan tumbuhan berbunga. Nyatakan satu persamaan dan tiga perbezaan antara kedua-dua tumbuhan tersebut. 3. Berikan dua perbezaan antara tumbuhan monokotiledon dengan dikotiledon. Latihan Formatif 1.2 1. (a) Tidak berbunga ............................................................................. Pergi ke nombor 2 (b) Berbunga ...................................................................................... Pergi ke nombor 3 2. (a) Tanpa vaskular .............................................................................. Marchantia sp. (b) Mempunyai vaskular ..................................................................... Pergi ke nombor 4 3. (a) Monokotiledon .............................................................................. Pokok jagung (b) Dikotiledon .................................................................................... Pokok bunga matahari 4. (a) Tidak menghasilkan biji benih ....................................................... Paku-pakis (b) Menghasilkan biji benih ................................................................. Gnetum sp. Kekunci dikotomi Rajah 1.7 Contoh kekunci dikotomi bagi tumbuhan ktiviti A 1.3 Tujuan: Membina kekunci dikotomi Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Senaraikan invertebrata yang boleh ditemui di kawasan sekolah anda. 3. Bina satu kekunci dikotomi bagi invertebrata tersebut. 4. Bentangkan hasil perbincangan anda di dalam kelas. Pokok jagung Marchantia sp. Paku-pakis Gnetum sp. Pokok bunga matahari 15 Bab 1 : Biodiversiti R umusan Biodiversiti Kesan aktiviti manusia terhadap biodiversiti Kaedah memelihara dan memulihara biodiversiti Maksud Pengurusan Pengelasan Haiwan Tumbuhan Kekunci dikotomi Sumber makanan Tempat rekreasi Keseimbangan alam Bahan mentah Pendidikan Perubatan Kepentingan Vertebrata Ikan Mamalia Reptilia Amfibia Burung Kuiz Interaktif 1 Kuiz Invertebrata Badan bersegmen Tanpa kaki Badan tanpa segmen Berkaki Tiga pasang kaki Lebih daripada tiga pasang kaki Berbunga Monokotiledon Dikotiledon Tidak berbunga Lumut Paku-pakis Konifer menggunakan 16 Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 1.1 Kepelbagaian Organisma Menghuraikan dan berkomunikasi tentang biodiversiti. Mewajarkan keperluan pengurusan biodiversiti yang berkesan. 1.2 Pengelasan Organisma Membezakan organisma dengan kekunci dikotomi berdasarkan ciri-ciri sepunya. Mencirikan kumpulan taksonomi utama. REFLEKSI KENDIRI Sumatif Latihan Sumatif 1 1. Selesaikan teka silang kata di bawah dengan jawapan yang betul. N I I T O E G A (a) (d) (b) (e) (c) (f) Melintang (a) Kepelbagaian organisma hidup sama ada haiwan, tumbuhan atau mikroorganisma dikenali sebagai . (b) Ikan bernafas melalui . (c) ialah organisma yang mempunyai suhu badan yang berubah- ubah mengikut suhu persekitaran. Menegak (d) ialah haiwan yang mempunyai tulang belakang. (e) ialah contoh haiwan reptilia. (f) Kekunci digunakan oleh ahli-ahli biologi untuk mengenal pasti dan mengelaskan organisma- organisma secara sistematik. 17 Bab 1 : Biodiversiti 2. Tandakan (3) pada pernyataan yang betul dan (7) pada pernyataan yang salah. (a) Biodiversiti ialah kepelbagaian organisma hidup dan bukan hidup. (b) Biodiversiti sangat penting untuk kesinambungan hidup manusia. (c) Selain bagi tujuan pengelasan benda hidup, kekunci dikotomi juga boleh digunakan untuk mengelaskan benda bukan hidup. 3. Liana dan beberapa orang rakannya telah menangkap lima jenis haiwan berikut semasa membuat aktiviti persampelan di sebuah hutan. (a) Lengkapkan kekunci dikotomi yang berikut berdasarkan ciri-ciri fizikal haiwan yang ditangkap oleh mereka. Tiga pasang kaki P Q R S T Tiga pasang kaki Tiga pasang kaki Empat pasang kaki Lebih daripada empat pasang kaki Tiga pasang kaki Lima haiwan: P, Q, R, S, T Bersayap Badan bersegmen dua Semut (P) Lipan (T) (iii) Kumbang kura-kura (R) (iv) (v) (i) (ii) (b) Apakah persamaan antara haiwan P, Q, R, S dengan T? (c) Apakah perbezaan antara haiwan P, S dengan T? Bersayap nipis dan rapuh Labah-labah (S) 18 4. Perhatikan Rajah 1. 7. Penyahhutanan merupakan suatu ancaman besar di peringkat global. Walau bagaimanapun, aktiviti ini menyumbang kepada kemajuan sesebuah negara. Wajarkan keperluan untuk melakukan penyahhutanan. 8. Gambar foto 3 menunjukkan seekor penyu belimbing (leatherback), iaitu sejenis haiwan endemik. Memburu haiwan ini akan menyebabkan kesan yang serius. Wajarkan. 5. Sik Mei memerhatikan persamaan antara ketiga-tiga jenis haiwan di Gambar foto 1. Sik Mei berpendapat bahawa ketiga-tiga jenis haiwan tersebut berada dalam kumpulan haiwan yang sama. Adakah pendapat Sik Mei tersebut betul? Berikan alasan anda. (a) Cadangkan dua ciri yang boleh digunakan untuk mengelaskan tumbuhan. (b) Berikan tiga persamaan antara tumbuhan A dengan tumbuhan B. Rajah 1 Tumbuhan A Tumbuhan B Gambar foto 3 Masteri KBAT KBAT 1 Planaria Kupu-kupu Cacing tanah Kala jengking Ubur-ubur Ketam Gambar foto 1 Gambar foto 2 6. Senaraikan perbezaan antara haiwan-haiwan di Gambar foto 2. Bina satu kekunci dikotomi untuk mengenal pasti haiwan-haiwan tersebut. 19 Bab 1 : Biodiversiti Aliran tenaga dalam ekosistem Kitar nutrien dalam ekosistem Saling bersandaran dan interaksi antara organisma dan antara organisma dengan persekitaran Peranan manusia dalam mengekalkan keseimbangan alam Bagaimanakah tenaga dialirkan dalam suatu ekosistem? Apakah jenis interaksi yang wujud antara hidupan? Bagaimanakah pengetahuan tentang interaksi antara hidupan diaplikasikan dalam bidang pertanian? Mari memahami: B a b Ekosistem 2 20 Kata Kunci Kata Kunci Ekosistem Pengeluar Pengguna Pengurai Rantai makanan Siratan makanan Spesies Populasi Komuniti Mutualisme Komensalisme Parasitisme Saprofitisme Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN) telah menjalankan program kawalan populasi kera di Taman Tasik Perdana pada tahun 2010. Program ini adalah sebagai kaedah alternatif untuk menyelesaikan konflik antara manusia dengan kera. Kaedah yang digunakan dalam program ini ialah kaedah pemandulan. Pemandulan dilakukan ke atas kera-kera jantan. Kemudian, kera-kera yang telah dimandulkan dilepaskan semula ke habitat asal. Kadar pertumbuhan populasi kera dikaji untuk melihat keberkesanan program ini. Program Kawalan Populasi Kera BLOG SAINS 21 Bab 2 : Ekosistem Aliran Tenaga dalam Ekosistem 2.1 T ahukah anda bahawa sumber tenaga dalam semua ekosistem berasal dari Matahari? Tumbuhan hijau menukarkan tenaga cahaya dari Matahari kepada tenaga kimia melalui proses fotosintesis. Tenaga kimia tersebut dipindahkan kepada pengguna primer dan seterusnya kepada pengguna sekunder dan kepada pengguna tertier dalam rantai makanan dan siratan makanan. Pengeluar Pengeluar ialah organisma yang boleh membuat makanan sendiri. Semua tumbuhan merupakan pengeluar. Rajah 2.1 Contoh pengeluar, pengguna dan pengurai dalam ekosistem hutan Apakah bahan yang tidak dapat diuraikan oleh pengurai? Pengurai Pengurai ialah organisma yang menguraikan haiwan dan tumbuhan mati kepada bahan-bahan yang lebih ringkas atau nutrien. Hubungan ini dikenali sebagai saprofitisme. Mati 2.1.1 Pengeluar, Pengguna dan Pengurai Dalam suatu ekosistem, organisma boleh dikelaskan kepada pengeluar, pengguna dan pengurai. Pengguna primer Pengguna ialah organisma yang memakan organisma lain. Pengguna primer ialah haiwan herbivor dan omnivor yang memakan pengeluar. Contohnya, beluncas. Tumbuhan Beluncas 22 Pengguna sekunder Pengguna sekunder ialah haiwan omnivor dan karnivor yang makan pengguna primer. Contohnya, burung berkecet ekor biru, Tarsiger rufilatus ialah haiwan omnivor kerana makan beluncas dan buah- buahan. Burung raja udang, Alcedo atthis pula merupakan karnivor primer kerana makan pengguna primer seperti siput, ikan, berudu dan udang. Membina Rantai Makanan http://www.vtaide.com/png/ foodchains.htm#create Info Pengguna tertier Pengguna tertier ialah haiwan karnivor sekunder yang makan pengguna sekunder. Saiz pengguna tertier biasanya lebih besar daripada pengguna primer dan sekunder. Adakah manusia merupakan pengguna primer, sekunder atau tertier? Jelaskan. Antara contoh pengurai ialah cendawan yang tumbuh pada batang yang reput, mukor yang tumbuh di atas makanan serta bakteria E. coli yang menguraikan sisa makanan dalam usus besar manusia. Sains Mari bermain! I M B A S GAMBAR Burung berkecet ekor biru Musang Cendawan 23 Bab 2 : Ekosistem Rantai Makanan Rantai makanan boleh digunakan untuk menunjukkan hubungan pemakanan antara organisma. Rajah 2.2 menunjukkan satu contoh rantai makanan. Siratan Makanan Gabungan beberapa rantai makanan disebut sebagai siratan makanan. Rajah 2.3 menunjukkan satu contoh siratan makanan yang ringkas di kebun sayur. Bolehkah anda tulis empat rantai makanan yang membentuk siratan makanan tersebut? Aliran Tenaga dalam Siratan Makanan Seperti dalam rantai makanan, tenaga juga dipindahkan daripada satu organisma kepada organisma yang lain dalam siratan makanan. Sebenarnya, sebahagian tenaga hilang kerana digunakan oleh organisma untuk bergerak dan menjalankan proses hidup yang lain seperti respirasi. Selain itu, tenaga juga hilang dalam bentuk tenaga haba atau tenaga kimia dalam makanan yang tidak tercerna, iaitu tinja. ktiviti A 2.1 Tujuan: Membina siratan makanan. Arahan 1. Lawati mana-mana ekosistem di kawasan sekolah atau di kawasan perumahan anda. 2. Bina seberapa banyak rantai makanan daripada tumbuhan dan haiwan yang ditemui. 3. Gabungkan rantai-rantai makanan yang dibina menjadi satu siratan makanan. Kemudian, kenal pasti pengeluar, pengguna dan pengurai dalam siratan makanan tersebut. 4. Bincangkan aliran tenaga dalam siratan makanan tersebut. Rajah 2.3 Contoh siratan makanan Rajah 2.2 Contoh rantai makanan Kubis (Pengeluar) Siput (Pengguna primer) Burung (Pengguna sekunder) Musang (Pengguna tertier) 2.1.2 Kubis Belalang Burung Ular Beluncas Siput Aliran tenaga Tenaga yang hilang Aliran tenaga Kubis Ular Beluncas Burung Siput Belalang Katak Katak Rajah 2.4 Pemindahan tenaga dalam siratan makanan 24 2. Berdasarkan organisma-organisma berikut: (a) bina satu siratan makanan. (b) ramalkan kesan jika pokok padi mati akibat kemarau yang berpanjangan. Kitar Nutrien dalam Ekosistem 2.2 P emindahan nutrien dan tenaga berlaku secara berterusan dalam suatu ekosistem. Nutrien diperoleh dari ekosistem yang seimbang dan digunakan oleh benda hidup. Kemudian, nutrien dikembalikan ke persekitaran untuk digunakan semula. Kitaran ini disebut sebagai kitar nutrien. Masihkah anda ingat contoh kitar nutrien, iaitu kitar air, kitar karbon dan kitar oksigen yang dipelajari semasa Tingkatan Satu? Apakah peranan benda hidup dalam kitar-kitar tersebut? Kitar Air Peranan benda hidup dalam kitar air • Air diserap oleh akar tumbuhan dari tanah dan dibebaskan ke atmosfera melalui transpirasi. Haiwan pula menjalankan respirasi, penyahtinjaan dan perkumuhan (perpeluhan dan urinasi). Kesemua proses ini dapat meningkatkan kandungan wap air di atmosfera. • Akar tumbuhan mencengkam tanah dan menjadikan struktur tanah lebih kukuh. Hal ini menyebabkan aliran air di bawah tanah perlahan dan dapat mengelakkan hakisan tanah. • Daun-daun pokok yang gugur menutupi permukaan tanah akan mengurangkan kadar penyejatan air dan mengelakkan tanah menjadi kering. Rajah 2.5 Kitar air Air diserap oleh akar tumbuhan Air mengalir di permukaan Penyejatan Respirasi, penyahtinjaan dan perkumuhan Transpirasi Kondensasi membentuk awan Hujan Air meresap ke dalam tanah Simpanan air bawah tanah 2.2.1 2.2.2 1. Berikut adalah satu contoh rantai makanan. Kenal pasti pengeluar, pengguna primer, pengguna sekunder dan pengguna tertier. Latihan Formatif 2.1 Kubis Beluncas Ayam Ular Pokok padi Belalang Burung pipit Burung hantu Tikus Beluncas Kitar Air 25 Bab 2 : Ekosistem Respirasi haiwan membebaskan karbon dioksida Tumbuhan menjalankan fotosintesis. Fotosintesis membebaskan oksigen Oksigen di atmosfera Respirasi oleh haiwan menggunakan oksigen Respirasi oleh tumbuhan menggunakan oksigen Tumbuhan dimakan oleh haiwan. Karbon tersimpan dalam tisu badan Tumbuhan mati Haiwan mati Pengurai (Bakteria dan kulat) Pereputan Pereputan membebaskan karbon dioksida Pereputan oleh pengurai menggunakan oksigen 4 2 Pereputan 1 3 Karbon dioksida di atmosfera Respirasi tumbuhan membebaskan karbon dioksida Membebaskan karbon dioksida Menggunakan oksigen Membebaskan oksigen Kitar Karbon dan Kitar Oksigen Peranan benda hidup dalam kitar oksigen dan kitar karbon Tumbuhan dan haiwan melakukan respirasi yang menggunakan oksigen dan membebaskan karbon dioksida. Tumbuhan dan haiwan yang telah mati diuraikan oleh bakteria dan kulat di dalam tanah menggunakan oksigen lalu membebaskan karbon dioksida. Tumbuhan hijau mengekalkan kandungan karbon dioksida dan oksigen di dalam udara melalui fotosintesis yang menyerap karbon dioksida dan membebaskan oksigen. Rajah 2.6 Kitar karbon dan kitar oksigen adalah saling berhubung 2.2 Tujuan: Membuat persembahan multimedia yang menghubungkaitkan peranan benda hidup dalam kitar air, kitar oksigen dan kitar karbon. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Lukiskan kitar air, kitar oksigen dan kitar karbon menggunakan multimedia. 3. Ramalkan kesan yang akan berlaku kepada kitar nutrien jika salah satu daripada kitar air, kitar oksigen dan kitar karbon terjejas. 4. Bentangkan hasil persembahan multimedia anda di dalam kelas. Abad 21 4 2 1 3 ktiviti A 26 Langkah-Langkah untuk Menyelesaikan Masalah Gangguan kepada Kitar Nutrien Anda telah mempelajari peranan tumbuhan dalam mengekalkan keseimbangan kandungan oksigen dan karbon dioksida di atmosfera. Namun demikian, aktiviti manusia seperti penebangan hutan yang tidak terkawal, pembakaran bahan api fosil dan penggunaan sumber air secara berlebihan untuk tujuan pertanian dan domestik telah mengganggu kitar nutrien. Bolehkah anda fikirkan langkah-langkah yang dapat diambil untuk menyelesaikan masalah tersebut? Gambar foto 2.1 Aktiviti-aktiviti manusia yang mengganggu kitar nutrien dan langkah-langkah untuk menyelesaikannya Mewujudkan sistem pertanian yang terancang Menggunakan kenderaan awam Menyimpan air hujan untuk kegunaan harian Menanam semula pokok Memperketat undang-undang 1. Namakan tiga jenis kitar nutrien. 2. Berikan dua proses perubahan jirim dalam kitar air. 3. Terangkan peranan organisma dalam kitar karbon dan kitar oksigen. 4. Cadangkan dua langkah untuk menjimatkan air. Latihan Formatif 2.2 Penebangan hutan yang tidak terkawal Pembakaran bahan api fosil Penggunaan sumber air secara berlebihan 2.2.3 27 Bab 2 : Ekosistem Saling Bersandaran dan Interaksi antara Organisma dan antara Organisma dengan Persekitaran 2.3 S ebelum kita mengkaji saling bersandaran dan interaksi antara organisma dan antara organisma dengan persekitaran, mari kita memahami beberapa istilah penting terlebih dahulu. Spesies Spesies ialah sekumpulan organisma yang mempunyai ciri-ciri yang serupa dan boleh saling membiak dan menghasilkan anak. Ekosistem Ekosistem ialah beberapa komuniti yang tinggal bersama-sama dalam satu habitat saling berinteraksi antara satu sama lain termasuk segala komponen bukan hidup seperti air, udara dan tanah. Populasi Populasi ialah sekumpulan organisma yang sama spesies dan hidup di habitat yang sama. Komuniti Komuniti ialah beberapa populasi organisma yang berbeza dan hidup bersama dalam satu habitat dan saling berinteraksi antara satu sama lain. Spesies Satu populasi pepatung Rajah 2.7 Ekosistem kolam Rumput Pepatung Keladi bunting Siput air Berudu Ikan Larva nyamuk Pepatung Komuniti kolam Habitat Habitat ialah persekitaran atau tempat tinggal sesuatu organisma. 1 5 2 4 3 2.3.1 28 ktiviti A 2.3 Tujuan: Mengkaji habitat, populasi dan komuniti dalam ekosistem. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kenal pasti sebuah ekosistem semula jadi yang terdapat di kawasan anda. 3. Lakukan pemerhatian terhadap ekosistem tersebut. 4. Ambil gambar foto dan senaraikan spesies, populasi dan komuniti haiwan serta tumbuhan yang boleh ditemui dalam ekosistem tersebut. 5. Sediakan sebuah folio tentang maklumat yang anda peroleh. Soalan 1. Bagaimanakah populasi yang berlainan mendapat makanan? 2. Bagaimanakah organisma hidup berinteraksi dengan persekitaran? 3. Apakah kebaikan yang wujud hasil interaksi organisma dengan persekitaran? 4. Namakan satu organisma dan ramalkan kesan yang akan berlaku jika populasi organisma tersebut mati. Keseimbangan Ekosistem Organisma dalam suatu ekosistem saling bersandaran antara satu sama lain untuk memastikan kemandirian spesies. Organisma ini juga saling bersandaran dengan komponen-komponen bukan hidup dalam persekitaran seperti air, cahaya, udara dan tanah. Saling bersandaran yang wujud antara organisma dengan persekitaran secara semula jadi ini menghasilkan ekosistem yang seimbang. Suatu ekosistem dikatakan seimbang jika organisma hidup dan komponen-komponen bukan hidup dalam persekitaran berada dalam keadaan harmoni tanpa gangguan luar. Bayangkan keadaan ekosistem hutan jika pokok-pokok ditebang. Adakah ekosistem itu masih seimbang? Gambar foto 2.2 Contoh ekosistem buatan manusia (akuarium) E T S M Seseorang yang pakar dalam kajian tentang ekosistem dipanggil sebagai ahli ekologi. Dapatkah anda namakan beberapa ekosistem buatan manusia yang lain? E T S M Kebanyakan ekosistem semula jadi adalah seimbang jika tiada gangguan luar. Adakah ekosistem buatan manusia seperti akuarium juga seimbang? 29 Bab 2 : Ekosistem Anda telah mempelajari bahawa organisma saling bersandaran antara satu sama lain dan juga dengan komponen-komponen bukan hidup untuk mewujudkan ekosistem yang seimbang. Apakah kesan komponen-komponen bukan hidup ini terhadap taburan haiwan dan tumbuhan? Mari kita jalankan Eksperimen 2.1. Eksperimen2.1 Tujuan: Mengkaji pengaruh suhu, cahaya dan kelembapan terhadap taburan organisma. A Kesan suhu terhadap taburan organisma Pernyataan masalah: Apakah kesan suhu terhadap taburan kutu kayu? Hipotesis: Kutu kayu lebih banyak berkumpul di tempat yang bersuhu sederhana. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Bilangan kutu kayu, cahaya dan kelembapan (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Suhu (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Taburan kutu kayu Bahan: Kutu kayu, air panas dan air pada suhu bilik (26°C – 30°C) Radas: Piring Petri dengan pembahagi, penutup piring Petri, kasa dawai, playar dan jam randik Prosedur: 1. Tuangkan 20 ml air panas (50°C) ke dalam ruang P sebuah piring Petri dan 20 ml air pada suhu bilik (26°C – 30°C) ke dalam ruang Q piring Petri yang sama. 2. Gunakan playar untuk membentuk acuan kasa dawai. 3. Letakkan acuan kasa dawai di atas piring Petri. 4. Letakkan 10 ekor kutu kayu di atas acuan kasa dawai lalu tutup acuan menggunakan penutup piring Petri (Rajah 2.8). 5. Biarkan radas di tempat yang terdedah di dalam makmal selama lima minit. 6. Rekodkan bilangan kutu kayu yang terdapat dalam setiap ruang. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. B Kesan cahaya terhadap taburan organisma Pernyataan masalah: Apakah kesan cahaya terhadap taburan kutu kayu? Hipotesis: Kutu kayu lebih banyak berkumpul di tempat yang gelap. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Bilangan kutu kayu, suhu bilik dan kelembapan (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Cahaya (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Taburan kutu kayu Rajah 2.8 Ruang Q Ruang P Acuan kasa dawai Penutup piring Petri Kutu kayu Air (26°C – 30°C) Air panas (50°C) 30 Bahan: Kutu kayu Radas: Piring Petri dengan pembahagi, acuan kasa dawai, penutup piring Petri, kain hitam dan jam randik Prosedur: 1. Tuangkan 20 ml air pada suhu bilik ke dalam ruang R dan S sebuah piring Petri dengan pembahagi. 2. Gunakan acuan kasa dawai yang dibuat semasa Eksperimen A. 3. Letakkan acuan kasa dawai di atas piring Petri. 4. Letakkan 10 ekor kutu kayu di atas acuan kasa dawai. 5. Tutup satu bahagian penutup piring Petri, iaitu pada ruang R menggunakan kain hitam (Rajah 2.9). 6. Biarkan radas di tempat yang terdedah di dalam makmal selama lima minit. 7. Rekodkan bilangan kutu kayu yang terdapat dalam setiap ruang. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. C Kesan kelembapan terhadap taburan organisma Pernyataan masalah: Apakah kesan kelembapan terhadap taburan kutu kayu? Hipotesis: Kutu kayu lebih banyak berkumpul di tempat yang lembap. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Bilangan kutu kayu, suhu bilik dan cahaya (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Kelembapan (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Taburan kutu kayu Bahan: Kutu kayu Radas: Piring Petri dengan pembahagi, acuan kasa dawai, penutup piring Petri, kalsium klorida kontang dan jam randik Prosedur: 1. Tuangkan 20 ml air pada suhu bilik (26°C – 30°C) ke dalam ruang T sebuah piring Petri. 2. Letakkan kalsium klorida kontang ke dalam ruang U piring Petri yang sama. 3. Letakkan acuan kasa dawai di atas piring Petri. 4. Letakkan 10 ekor kutu kayu di atas acuan kasa dawai. 5. Tutupkan piring Petri dengan penutup piring Petri (Rajah 2.10). 6. Biarkan radas di tempat yang terdedah di dalam makmal selama lima minit. 7. Rekodkan bilangan kutu kayu yang terdapat dalam setiap ruang. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Rajah 2.9 Rajah 2.10 Ruang S Ruang R Acuan kasa dawai Kutu kayu Penutup piring Petri Kain hitam Air (26°C – 30°C) Ruang U Ruang T Acuan kasa dawai Penutup piring Petri Kutu kayu Air (26°C – 30°C) Kalsium klorida kontang 31 Bab 2 : Ekosistem 2.4 Tujuan: Membuat persembahan multimedia tentang penyesuaian haiwan dan tumbuhan terhadap iklim habitat di gurun, tundra dan tropika. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Setiap kumpulan mewakili tiga habitat yang berbeza, iaitu gurun, tundra dan tropika. 3. Kumpulkan bahan dari pelbagai media tentang habitat tersebut. 4. Bincangkan penyesuaian haiwan dan tumbuhan terhadap iklim di habitat yang didiami. 5. Bentangkan hasil kerja anda menggunakan persembahan multimedia. Kepentingan Penyesuaian Hidupan terhadap Alam Sekitar Kawasan tropika menerima taburan hujan yang tinggi dan limpahan cahaya matahari sepanjang tahun. Kawasan gurun mengalami cuaca panas dan kering yang melampau. Kawasan tundra pula mengalami musim sejuk yang panjang dan musim panas yang singkat. Bagaimanakah hidupan menyesuaikan diri terhadap iklim di habitatnya di kawasan tropika, gurun dan tundra? Gambar foto 2.3 Kawasan tropika, gurun dan tundra Tundra Abad 21 Gurun Tropika 2.3.2 ktiviti A 32 Interaksi antara Organisma Interaksi antara organisma terdiri daripada simbiosis, mangsa-pemangsa dan persaingan. Simbiosis Simbiosis berlaku apabila dua atau lebih organisma yang berlainan spesies, hidup bersama-sama dan berinteraksi antara satu sama lain. Simbiosis terdiri daripada mutualisme, komensalisme dan parasitisme. Jenis interaksi antara organisma Simbiosis Mutualisme Parasitisme Komensalisme Mangsa-pemangsa Persaingan Rajah 2.11 Jenis interaksi antara organisma • Interaksi yang memberi manfaat kepada kedua-dua jenis organisma. Gambar foto 2.4 menunjukkan beberapa contoh mutualisme. • Buran melindungi ikan badut daripada pemangsa dan menyediakan makanan kepadanya. • Ikan badut dapat membersihkan buran, memberi nutrien dalam bentuk sisa makanan kepada buran. • Burung tiung mendapat makanan daripada kerbau dengan memakan kutu yang melekat di badan kerbau. • Badan kerbau bebas daripada kutu. Liken merupakan alga dan kulat yang hidup bersama-sama. • Kulat membekalkan air dan mineral kepada alga. • Alga pula berfotosintesis dan membekalkan makanan kepada kulat. Video Interaksi antara Organisma dengan Persekitaran http://www.bukutekskssm.my/ Sains/Video1.mp4 Video Gambar foto 2.4 Contoh mutualisme Burung tiung Kerbau 2.3.3 Mutualisme Ikan badut Buran Liken Kulat Alga 33 Bab 2 : Ekosistem • Interaksi antara dua organisma yang memberi manfaat kepada satu organisma sahaja tanpa memudaratkan atau menguntungkan organisma yang satu lagi. • Komensal merupakan organisma yang mendapat keuntungan. • Interaksi yang menguntungkan satu organisma sahaja dan memudaratkan atau merugikan organisma yang satu lagi. • Parasit ialah organisma yang mendapat keuntungan. • Perumah ialah organisma yang dimudaratkan. Cacing pita (parasit) yang hidup di dalam usus manusia (perumah) menyerap nutrien. Kutu (parasit) menghisap darah manusia dan haiwan (perumah). Ikan remora (komensal) melekat pada ikan jerung (perumah) dan mendapat makanan daripada serpihan mangsa ikan jerung. Ikan jerung Gambar foto 2.5 Contoh komensalisme Gambar foto 2.6 Contoh parasitisme Kutu Komensalisme Parasitisme Paku-pakis langsuir (komensal) menumpang di celah-celah dahan pokok (perumah) untuk mendapatkan cahaya matahari. Paku-pakis langsuir Ikan remora Cacing pita 34 Mangsa-pemangsa • Melibatkan satu organisma yang makan organisma lain. • Mangsa ialah organisma yang dimakan oleh pemangsa. • Pemangsa ialah organisma yang memburu organisma lain sebagai makanan. Persaingan • Persaingan berlaku apabila organisma dalam satu habitat bersaing untuk mendapatkan keperluan asas yang terhad seperti cahaya, ruang, air, makanan dan pasangan. Pemangsa Pemangsa Mangsa Mangsa Persaingan untuk mendapatkan makanan Persaingan untuk mendapatkan pasangan untuk membiak Gambar foto 2.7 Contoh mangsa-pemangsa Gambar foto 2.8 Contoh persaingan 35 Bab 2 : Ekosistem Kawalan Biologi Kawalan biologi adalah satu kaedah yang menggunakan organisma iaitu, pemangsa semula jadi, parasit atau patogen untuk mengurangkan bilangan haiwan perosak di sesuatu kawasan. Gambar foto 2.9 menunjukkan contoh kawalan biologi yang digunakan dalam sektor pertanian di Malaysia. Burung hantu dipelihara di ladang kelapa sawit untuk mengawal populasi tikus. Ikan gapi merupakan pemangsa kepada jentik-jentik di dalam kolam. Bacillus thuringiensis digunakan untuk mengawal serangga perosak, iaitu kumbang tanduk di ladang kelapa sawit. Kumbang kura-kura makan afid, iaitu perosak tanaman. Itik diternak di sawah padi untuk makan perosak seperti siput dan serangga. Jentik-jentik Gambar foto 2.9 Contoh kawalan biologi di Malaysia Kawalan biologi lebih mesra alam kerana tidak menggunakan pestisid atau bahan kimia. Selain itu, kaedah ini biasanya lebih murah dan tidak menjejaskan kesihatan manusia. Namun demikian, kaedah ini mempunyai beberapa kekurangan seperti: • mengambil masa yang lebih lama untuk menunjukkan kesan. • keseimbangan ekosistem mungkin terganggu kerana spesies baharu diperkenalkan ke dalam ekosistem tersebut. Ikan gapi Kumbang tanduk 36 Faktor-faktor yang Mempengaruhi Saiz Populasi dalam Suatu Ekosistem Bagaimanakah saiz populasi boleh berubah dalam suatu ekosistem? Antara faktor yang menyebabkan saiz populasi berubah ialah serangan penyakit, kehadiran pemangsa, sumber makanan dan perubahan cuaca. Serangan penyakit Kehadiran pemangsa Sumber makanan Perubahan cuaca Populasi haiwan dan tumbuhan menurun apabila diserang wabak penyakit. Sebagai contoh, penyakit selesema burung yang menular di kawasan ternakan ayam dan penyakit mozek tembakau di ladang tembakau. Saiz populasi sesuatu organisma hidup dipengaruhi oleh saiz populasi pemangsanya. Sebagai contoh, saiz populasi kuda belang di ekosistem savana berkurangan dengan kehadiran pemangsanya seperti singa. Jika sumber makanan semakin berkurangan, haiwan-haiwan boleh diancam kepupusan. Sebagai contoh, panda bergantung pada pokok buluh sebagai sumber makanan utamanya. Penerokaan kawasan hutan telah menyebabkan sumber makanan dan habitatnya musnah. Contoh lain ialah, saiz populasi burung gagak di Malaysia meningkat disebabkan sisa makanan yang terlalu banyak. Kemarau yang berpanjangan menyebabkan tanah menjadi kering dan tidak subur serta meningkatkan risiko kebakaran hutan. Kesannya, populasi tumbuhan dan haiwan menurun. Gambar foto 2.13 Panda Gambar foto 2.15 Tanah menjadi kering dan tidak subur Gambar foto 2.16 Kebakaran hutan akibat kemarau yang berpanjangan Gambar foto 2.12 Kuda belang yang dimakan oleh singa Gambar foto 2.11 Tanaman tembakau yang diserang penyakit Gambar foto 2.14 Burung gagak 2.3.4 Gambar foto 2.10 Ternakan ayam yang diserang penyakit 37 Bab 2 : Ekosistem Pada tahun 2015, wilayah selatan Rusia telah diserang oleh belalang juta dan memusnahkan tanaman. Ladang jagung seluas 800 hektar telah musnah dalam masa beberapa jam sahaja. Sains Perubahan dalam Ekosistem Perubahan dalam ekosistem seperti kekurangan bekalan air, migrasi haiwan dan saiz suatu populasi yang menurun atau meningkat boleh mengganggu keseimbangan antara populasi. Gambar foto 2.17 Bekalan air yang tidak mencukupi mengganggu ekosistem di sawah padi Gambar foto 2.18 Burung bangau kendi di Kuala Gula, Perak Gambar foto 2.19 Populasi kumbang yang banyak merosakkan tanaman Migrasi • Ekosistem juga boleh berubah disebabkan oleh migrasi haiwan, iaitu perpindahan dari satu tempat ke tempat yang lain akibat perubahan musim. • Sebagai contoh, burung bangau kendi (Bubulcus ibis) yang berhijrah ke Kuala Gula, Perak dari bulan September hingga April setiap tahun. Kesannya, bilangan serangga seperti belalang, cengkerik, labah-labah, lalat dan cacing tanah semakin berkurangan kerana dimakan oleh burung-burung tersebut. • Saiz suatu populasi boleh menurun atau meningkat disebabkan oleh perubahan suatu populasi yang lain. • Sebagai contoh, kehadiran serangga perosak seperti kumbang dan beluncas mengakibatkan populasi tumbuhan menurun. 2.3.5 • Padi merupakan tanaman yang memerlukan air yang banyak. • Sekiranya kemarau yang berpanjangan berlaku, perubahan dalam ekosistem seperti ini akan mengganggu keseimbangan antara populasi yang ada di sawah padi. • Siratan makanan akan terjejas disebabkan oleh populasi pengeluar, iaitu padi, berkurangan. Kekurangan bekalan air Perubahan saiz populasi 38 1. Isi kotak dengan pilihan jawapan yang diberikan. (a) Sekumpulan kambing di padang rumput. (b) Kolam kecil yang mempunyai pokok teratai, rumput, sekumpulan berudu, beberapa ekor ikan, itik dan katak. (c) Padang rumput yang menjadi tempat tinggal bagi sekumpulan kambing. (d) Sebuah hutan hujan tropika yang didiami oleh pelbagai tumbuhan dan haiwan yang saling bersandaran antara satu sama lain. 2. Berdasarkan situasi di bawah, nyatakan jenis interaksi antara organisma yang berlaku. Situasi Jenis interaksi (a) Dua ekor ayam yang berlaga untuk mendapatkan pasangan mengawan (b) Pokok timun melilit pada batang pokok betik (c) Bunga pakma tumbuh pada batang pohon kayu hidup Latihan Formatif 2.3 Peranan Manusia dalam Usaha Mengekalkan Keseimbangan Alam 2.4 A lam semula jadi diancam kemusnahan akibat aktiviti manusia. Oleh hal yang demikian, manusia bertanggungjawab untuk memulihara dan mengekalkan keseimbangan alam semula jadi. Jadual 2.1 Kesan aktiviti manusia terhadap alam sekitar Aktiviti Kesan Penebangan hutan • Kepupusan spesies flora dan fauna • Hakisan tanah • Kesan rumah hijau Perindustrian • Pencemaran udara, air dan tanah • Hujan asid • Kesan rumah hijau Pertanian • Pencemaran air akibat penggunaan pestisid dan baja secara berlebihan • Tanah kehilangan mineral akibat aktiviti pertanian yang tidak lestari Pembuangan sampah sarap • Pencemaran air dan tanah • Bau busuk akibat pereputan • Banjir kilat sisa pepejal organik 2.4.1 Langkah-langkah untuk mengatasi kesan aktiviti manusia terhadap alam sekitar • Menguatkuasakan undang-undang Jabatan Perhutanan sentiasa melaksanakan kerja-kerja penguatkuasaan undang-undang di semua negeri. Sebagai contoh, membuat rondaan di kawasan hutan menggunakan helikopter dan menjalankan sekatan jalan raya bagi mengawal pergerakan lori-lori yang membawa kayu balak. 39 Bab 2 : Ekosistem ktiviti A 2.5 Tujuan: Menjalankan aktiviti main peranan bagi membincangkan kepentingan peranan manusia sebagai pengurus alam dalam menjamin kelestarian hidup. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Setiap kumpulan dikehendaki memilih salah satu daripada isu-isu alam sekitar di Malaysia seperti yang berikut: (a) sistem pengurusan sampah (b) projek tebatan banjir (c) pengurusan hutan (d) jerebu 3. Kenal pasti beberapa buah agensi atau pemegang taruh serta orang awam bagi menyelesaikan isu alam sekitar yang dipilih. 4. Jalankan sebuah forum untuk membincangkan: (a) punca isu alam sekitar (b) kesan isu alam sekitar kepada komuniti setempat (c) kaedah menyelesaikan isu alam sekitar tersebut 5. Setiap ahli kumpulan hendaklah memainkan peranan sebagai agensi atau pemegang taruh atau orang awam dalam forum tersebut. 1. Senaraikan empat aktiviti manusia yang boleh merosakkan ekosistem. 2. Nyatakan dua kesan bagi setiap aktiviti yang berikut terhadap keseimbangan alam semula jadi. (a) Penebangan hutan (c) Pertanian (b) Perindustrian (d) Pembuangan sampah sarap 3. Encik Lim ingin membuka sebuah ladang kelapa sawit yang lestari. Pada pendapat anda, bagaimanakah Encik Lim dapat mengawal populasi tikus yang sering merosakkan tanaman? 4. Jerebu semakin kerap berlaku di negara kita. Nyatakan: (a) punca jerebu (b) kesan jerebu terhadap manusia dan persekitaran (c) langkah-langkah yang perlu diambil bagi mengelakkan masalah jerebu daripada berlaku 5. Berikan dua sebab manusia memerlukan ekosistem yang seimbang. Latihan Formatif 2.4 Abad 21 E T S M Perunding alam sekitar terlibat dalam aktiviti penjagaan alam sekitar dari segi sains dan teknologi dalam mengurus alam sekitar yang mampan. E T S M • Meningkatkan kesedaran orang awam Di sekolah, murid diterapkan dengan nilai murni menghargai keseimbangan alam dalam mata pelajaran Pendidikan Moral. Nilai murni ini juga diterapkan melalui media massa seperti akhbar, radio dan televisyen. • Mengamalkan Refuse, Reduce, Reuse, Recycle, Repurpose (5R) Amalan refuse (mengelakkan daripada mengguna bahan yang tidak dapat dikitar semula), reduce (mengurangkan jumlah bahan yang digunakan), reuse (menggunakan semula sesuatu bahan), recycle (mengitar semula bahan) dan repurpose (menggunakan sesuatu bahan untuk kegunaan lain) dapat mengurangkan bahan buangan. • Menggunakan kaedah kawalan biologi Mengelakkan penggunaan pestisid yang mencemarkan udara dan tanah dengan menjalankan kaedah kawalan biologi dalam pertanian. 40 R umusan Spesies Populasi Komuniti Ekosistem Faktor yang mempengaruhi Pengeluar Pengguna primer Pengguna sekunder (karnivor primer) Pengguna tertier (karnivor sekunder) • Penyakit • Pemangsa • Sumber makanan • Cuaca perubahan saiz digunakan dalam digunakan dalam mempunyai saling bersandaran berinteraksi antara satu sama lain memerlukan Jenis interaksi Simbiosis Persaingan Mangsa-pemangsa Organisma Persekitaran Kitar nutrien Ekosistem seimbang Peranan manusia Kawalan biologi Kuiz Interaktif 2 Kuiz Mutualisme Parasitisme Komensalisme Kitar oksigen Kitar air Kitar karbon 41 Bab 2 : Ekosistem REFLEKSI KENDIRI Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 2.1 Aliran Tenaga dalam Ekosistem Menerangkan dengan contoh pengeluar, pengguna dan pengurai. Menginterpretasi rantai makanan dan siratan makanan. 2.2 Kitar Nutrien dalam Ekosistem Menghuraikan dan berkomunikasi tentang peranan benda hidup dalam kitar oksigen dan kitar karbon dalam ekosistem. Mewajarkan peranan organisma dalam kitar air suatu ekosistem. Menyelesaikan masalah apabila terdapat gangguan terhadap kitaran disebabkan aktiviti manusia. 2.3 Saling Bersandaran dan Interaksi antara Organisma dan antara Organisma dengan Persekitaran Menjelaskan saling bersandaran berserta contoh antara benda hidup dengan persekitaran untuk keseimbangan ekosistem. Mewajarkan kepentingan penyesuaian hidupan terhadap alam sekitar. Berkomunikasi tentang contoh interaksi antara organisma dan mengaplikasi interaksi tersebut dalam kehidupan harian. Mencerakinkan faktor yang mempengaruhi saiz populasi dalam suatu ekosistem. Meramalkan perubahan dalam ekosistem mempengaruhi sumber yang ada dan keseimbangan antara populasi. 2.4 Peranan Manusia dalam Mengekalkan Keseimbangan Alam Mewajarkan dan berkomunikasi tentang keperluan manusia terhadap ekosistem yang stabil dan produktif demi kelestarian hidup. Sumatif Latihan Sumatif 2 1. Berdasarkan siratan makanan di Rajah 1, jawab soalan-soalan yang berikut. Arnab Tikus Musang Anak pokok Rumput Rajah1 42 (a) Bina semua rantai makanan daripada siratan makanan di Rajah 1. (b) Mengapakah rumput dikategorikan sebagai pengeluar? (c) Sekiranya kutu tinggal di badan arnab dan menghisap darah arnab, apakah jenis interaksi antara kutu dengan arnab? (d) Ramalkan kesan yang akan berlaku sekiranya populasi musang di kawasan tersebut diserang penyakit. 2. Bandar X terkenal sebagai kawasan pembiakan tikus. (a) Nyatakan kesan populasi tikus yang tinggi terhadap penduduk di Bandar X. (b) Pada pendapat anda, apakah punca populasi tikus yang tinggi di Bandar X? (c) Cadangkan dua langkah bagi menangani masalah pembiakan tikus yang boleh diambil oleh: (i) pihak berwajib (ii) penduduk 3. Shikin dan Azah mempunyai pendapat yang berbeza mengenai pengeluar dan pengurai. Pendapat mereka adalah seperti yang berikut. Shikin : Pengeluar masih dapat meneruskan hidup tanpa pengurai kerana pengeluar boleh membuat makanannya sendiri. Azah : Jika pengurai tiada, pengeluar tidak mendapat nutrien yang mencukupi. Pengeluar boleh mati. Beri pandangan anda tentang pendapat Shikin dan Azah. 4. Razak mendapati banyak ayam ternakannya dimakan oleh helang sawah. Razak membuat keputusan untuk menembak kesemua helang tersebut. Selepas setahun, populasi tikus didapati meningkat dan makan makanan ayam. Hal ini menyebabkan ayamnya mati. Terangkan punca populasi tikus meningkat dan cadangkan satu cara yang perlu dilakukan oleh Razak untuk mengelakkan perkara tersebut berlaku. 5. Hutan bandar ialah kawasan yang ditumbuhi oleh tanaman kayu di sekitar bandar. Wajarkan tentang idea hutan bandar dari segi pemeliharaan ekosistem yang seimbang. 6. Gambar foto 1 menunjukkan sejenis perangkap tikus yang biasa dijual di kedai. Perangkap ini hanya boleh menangkap seekor tikus dalam satu masa. Reka bentuk sebuah model perangkap tikus yang boleh menangkap lebih daripada seekor tikus dalam satu masa. Lakarkan dan terangkan hasil rekaan anda. Masteri KBAT KBAT 2 Gambar foto 1 43 Bab 2 : Ekosistem Kelas makanan Kepentingan gizi seimbang Sistem pencernaan manusia Proses penyerapan dan pengangkutan hasil pencernaan serta penyahtinjaan Apakah jenis makanan yang dapat memberi tenaga kepada kita? Bagaimanakah keperluan tenaga individu berbeza dengan individu lain? Apakah yang berlaku kepada makanan yang kita makan? Mari memahami: B a b Nutrisi 3 44 Kata Kunci Kata Kunci Pada 10 Oktober 2007, angkasawan pertama Malaysia, Dato' Dr. Sheikh Muszaphar Shukor telah diterbangkan ke Stesen Angkasa Antarabangsa (ISS). Sehubungan dengan itu, Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian Malaysia (MARDI) telah diamanahkan untuk menjalankan kajian tentang makanan untuk angkasawan semasa berada di angkasa lepas. Menurut kajian yang telah dijalankan, kandungan garam di dalam makanan akan berkurang di angkasa. Oleh itu, kajian dijalankan berulang kali sehingga dapat menghasilkan makanan yang enak, lazat dan berkhasiat di angkasa lepas. Kemudian, makanan yang telah dihasilkan dihantar ke Rusia untuk menjalani pelbagai ujian sebelum mendapat kelulusan. Makanan yang disediakan disimpan di dalam plastik kedap udara dan dibekukan untuk mengelakkan kerosakan. Makanan Angkasawan BLOG SAINS Karbohidrat Penyerapan Protein Esofagus Lemak Usus kecil Vitamin Usus besar Mineral Rektum Pelawas Dubur Gizi seimbang Penyahtinjaan Pencernaan Kata Kunci Kata Kunci 45 Bab 3 : Nutrisi Kelas Makanan 3.1 A pakah diet harian anda? Adakah makanan tersebut berkhasiat dan dapat membekalkan tenaga? Makanan bukan sahaja membekalkan tenaga, malah memberi nutrien untuk memelihara kesihatan kita. Makanan kita terbahagi kepada tujuh kelas utama, iaitu karbohidrat, protein, lemak, vitamin, mineral, pelawas dan air (Rajah 3.1). Setiap kelas makanan mempunyai fungsi tertentu. Bolehkah anda mengenal pasti kelas makanan yang ada pada setiap hidangan makanan di Gambar foto 3.1? Karbohidrat Karbohidrat adalah sejenis sebatian organik yang mengandungi unsur karbon, hidrogen dan oksigen. Karbohidrat merupakan makanan ruji manusia kerana membekalkan tenaga yang banyak. Contoh karbohidrat ialah kanji, glikogen dan selulosa. Kanji merupakan makanan simpanan dalam tumbuhan, manakala glikogen ialah makanan simpanan dalam haiwan. Selulosa pula ialah karbohidrat yang membentuk dinding sel tumbuhan. Gambar foto 3.1 Makanan merupakan keperluan asas manusia 3.1.1 Nasi lemak Sate Karbohidrat Lemak Mineral Protein Vitamin Pelawas Air Kelas makanan Rajah 3.1 Kelas makanan Sesetengah sumber karbohidrat seperti gula dapat membekalkan tenaga dengan cepat. Sains 46 Protein Protein ialah bahan makanan yang mengandungi unsur karbon, hidrogen, oksigen dan nitrogen. Protein yang kita makan akan dicerna kepada unit asasnya, iaitu asid amino. Protein diperlukan untuk pertumbuhan dan pembaikan tisu-tisu badan yang rosak serta menggantikan sel-sel yang telah mati. Selain itu, protein juga digunakan untuk mensintesis enzim, hormon dan antibodi. Gambar foto 3.3 menunjukkan beberapa sumber protein. Gambar foto 3.2 Sumber karbohidrat Gambar foto 3.3 Sumber protein Ayam Makanan laut Telur Kekacang Daging Susu membantu saya membesar kerana susu kaya dengan protein. Pisang Nasi Kentang Madu Roti Kwasyiorkor ialah sejenis penyakit yang disebabkan oleh kekurangan protein di dalam gizi manusia dan lazimnya berlaku pada kanak-kanak yang berusia antara 1 hingga 3 tahun. Sains Gula 47 Bab 3 : Nutrisi Lemak Seperti karbohidrat, lemak juga mengandungi unsur karbon, hidrogen dan oksigen. Lemak terbentuk daripada gliserol dan asid lemak. Lemak merupakan satu sumber dan simpanan tenaga yang tinggi. Setiap gram lemak membekalkan dua kali ganda jumlah tenaga yang dibekalkan oleh karbohidrat. Lemak melindungi organ badan seperti jantung dan ginjal. Selain itu, lemak bertindak sebagai pengangkut bagi vitamin A, D, E dan K. Lemak yang berlebihan dalam badan disimpan di bawah kulit sebagai penebat haba untuk mengawal suhu badan. Gambar foto 3.4 Sumber lemak Mentega Minyak kelapa Minyak kelapa sawit Buah-buahan Sayur-sayuran Susu Daging Kacang tanah Lemak daripada haiwan mengandungi kolesterol yang lebih tinggi berbanding lemak daripada tumbuhan. Sains Vitamin Vitamin ialah sebatian organik yang tidak membekalkan tenaga, tetapi diperlukan oleh badan dalam kuantiti yang sedikit untuk mengekalkan kesihatan yang baik. Vitamin boleh dikelaskan kepada vitamin larut air dan vitamin larut lemak (Rajah 3.2). Kita memperoleh vitamin daripada sayur-sayuran, buah-buahan, susu dan daging. Jadual 3.1 menunjukkan jenis, sumber, kepentingan dan kesan kekurangan vitamin. Rajah 3.2 Pengelasan vitamin Vitamin Vitamin larut air Vitamin B dan C Vitamin larut lemak Vitamin A, D, E dan K Gambar foto 3.5 Sumber vitamin 48 Jadual 3.1 Jenis, sumber, kepentingan dan kesan kekurangan vitamin Vitamin Sumber Kepentingan Kesan kekurangan A susu, kuning telur, minyak ikan • Membantu penglihatan pada waktu malam • Memelihara kesihatan kulit • rabun malam • penyakit kulit B yis, hati, telur • Memelihara fungsi sistem saraf • Pembentukan sel darah merah • Beri-beri • Anemia C buah-buahan, sayur-sayuran • Melawan jangkitan penyakit • Memelihara kesihatan gusi dan mulut • Skurvi (gusi berdarah) D mentega, telur, minyak ikan, boleh dihasilkan melalui pendedahan kulit kepada cahaya matahari • Membantu dalam penyerapan kalsium • Menguatkan enamel gigi • Memelihara kesihatan kulit • Riket • sakit gigi • penyakit kulit E bijirin, sayur-sayuran hijau • Memelihara fungsi sistem pembiakan • kemandulan • keguguran fetus K susu, kuning telur, minyak ikan • Mempercepatkan proses pembekuan darah • darah lambat membeku Gambar foto 3.6 Sumber pelawas Roti gandum berserat Bijirin Buah-buahan, sayur-sayuran dan bijirin kaya dengan pelawas. Sayur-sayuran Pelawas Pelawas ialah bahan yang tidak dapat diuraikan oleh sistem pencernaan. Pelawas terdiri daripada selulosa yang terdapat di dalam dinding sel tumbuhan. Pelawas sangat penting untuk merangsang peristalsis, iaitu pergerakan yang disebabkan oleh pengecutan dan pengenduran otot-otot di salur pencernaan seperti esofagus, usus kecil dan usus besar. Hal ini dapat memudahkan pergerakan makanan di sepanjang salur tersebut dan mengelakkan sembelit. 49 Bab 3 : Nutrisi Mineral Mineral merupakan bahan bukan organik yang diperlukan oleh badan. Mineral tidak membekalkan tenaga, namun masih diperlukan dalam kuantiti yang kecil untuk mengawal atur proses-proses badan bagi mengekalkan kesihatan. Jadual 3.2 menunjukkan pelbagai sumber mineral, kepentingan serta kesan kekurangannya. Jadual 3.2 Jenis, sumber, kepentingan dan kesan kekurangan mineral Mineral Sumber Kepentingan Kesan kekurangan Kalsium susu, ikan bilis, udang, sayur-sayuran hijau • Membantu pembekuan darah • Menguatkan tulang dan gigi • Riket • Osteoporosis Natrium garam, daging, telur • Memelihara fungsi sistem saraf • kekejangan otot Besi hati, daging • Membina hemoglobin dalam darah • Anemia Iodin makanan laut, buah-buahan • Membantu fungsi kelenjar tiroid • Goiter Fosforus keju, daging, telur, sayur-sayuran • Menguatkan tulang dan gigi • Membentuk asid nukleik dalam DNA dan RNA • Riket • gigi rapuh • tidak dapat membina DNA dan RNA Kalium tumbuhan dan haiwan • Membantu pengecutan otot • Memelihara fungsi sistem saraf • lumpuh • kekejangan otot Gambar foto 3.8 Sumber air Gambar foto 3.7 Sumber mineral Jus buah-buahan Tembikai Air Air ialah sebatian yang sangat penting kepada badan kita. Air mengandungi unsur hidrogen dan oksigen. Air bertindak sebagai pelarut bahan kimia dan medium pengangkutan nutrien dan oksigen ke dalam sel. Ia mengangkut hasil perkumuhan seperti urea dan garam mineral berlebihan keluar dari sel serta mengawal atur suhu badan melalui penyejatan peluh. Garam Makanan laut Kita perlu minum sekurang-kurangnya 2 liter air sehari. 50 Rajah 3.3 Rajah 3.5 Tujuan: Menguji kehadiran kanji, glukosa, protein dan lemak. Bahan: Larutan iodin, ampaian kanji 1%, larutan Benedict, larutan glukosa 10%, reagen Millon, larutan albumen, etanol, minyak masak dan air suling Radas: Tabung uji, penitis, bikar, penunu Bunsen, kasa dawai, tungku kaki tiga, penyepit tabung uji, penyumbat gabus dan rak tabung uji A Ujian Iodin untuk kanji Arahan 1. Masukkan 2 ml ampaian kanji ke dalam tabung uji. 2. Titiskan 2 titik larutan iodin ke dalam tabung uji tersebut (Rajah 3.3). 3. Rekodkan pemerhatian anda. B Ujian Benedict untuk glukosa Arahan 1. Masukkan 2 ml larutan glukosa ke dalam tabung uji. 2. Tambahkan 2 ml larutan Benedict ke dalam tabung uji tersebut dan goncangkan supaya larutan itu bercampur. 3. Panaskan tabung uji tersebut di dalam kukus air selama 5 minit (Rajah 3.4). 4. Rekodkan pemerhatian anda. C Ujian Millon untuk protein Arahan 1. Tuangkan 5 ml ampaian albumen ke dalam tabung uji. 2. Titiskan 2 hingga 3 titik reagen Millon ke dalam tabung uji tersebut (Rajah 3.5 (a)). Kemudian, goncangkan supaya larutan tersebut bercampur. 3. Panaskan tabung uji tersebut dalam kukus air selama 5 minit (Rajah 3.5 (b)). 4. Rekodkan pemerhatian anda. Larutan iodin 2 ml ampaian kanji 1% 3.1 ktiviti A 3.1.2 Ampaian albumen + reagen Millon Ampaian albumen Reagen Millon Kukus air Kasa dawai Penunu Bunsen (a) (b) Ujian Benedict digunakan untuk menguji kehadiran gula penurun. Contoh gula penurun adalah glukosa, maltosa, galaktosa dan fruktosa. Sains Rajah 3.4 Larutan glukosa + larutan Benedict Penunu Bunsen Kukus air Kasa dawai Tungku kaki tiga 51 Bab 3 : Nutrisi D Ujian alkohol-emulsi untuk lemak Arahan 1. Masukkan 3 ml etanol ke dalam tabung uji. 2. Titiskan 2 hingga 3 titik minyak masak ke dalam tabung uji tersebut (Rajah 3.6 (a)). Kemudian, tutup tabung uji dengan penyumbat gabus. 3. Goncang tabung uji perlahan-lahan dan biarkan di rak tabung uji selama 2 hingga 3 minit. 4. Titiskan 4 hingga 5 titik campuran dari tabung uji tersebut ke dalam sebuah tabung uji lain yang diisi 20 ml air suling (Rajah 3.6 (b)). 5. Tutup tabung uji dengan penyumbat gabus dan goncang dengan perlahan. Biarkan tabung uji di rak tabung uji selama 2 hingga 3 minit. 6. Rekodkan pemerhatian anda. Pemerhatian Aktiviti Pemerhatian A B C D Soalan 1. Mengapakah pemanasan dalam ujian Benedict dan ujian Millon dijalankan di dalam kukus air? 2. Anda diberi satu sampel makanan dalam bentuk serbuk. Bagaimanakah anda dapat menentukan kelas makanan yang terdapat pada sampel makanan tersebut? 3. Apakah inferens yang dapat dibuat daripada setiap aktiviti di atas? 1. Namakan kelas makanan berdasarkan fungsi yang diberi. Kelas makanan Fungsi (a) Mengawal suhu badan (b) Menyembuhkan tisu-tisu badan yang rosak (c) Diperlukan supaya sentiasa bertenaga (d) Melindungi diri daripada penyakit 2. Namakan penyakit disebabkan kekurangan vitamin yang berikut. (a) Vitamin A (c) Vitamin C (b) Vitamin B (d) Vitamin D 3. Nyatakan kesan kekurangan mineral yang berikut kepada kesihatan kita. (a) Iodin (b) Besi (c) Fosforus Rajah 3.6 Langkah Berjaga-jaga Etanol bersifat mudah terbakar. Jauhkannya dari api. Latihan Formatif 3.1 Etanol Minyak masak Air suling Etanol + minyak masak (a) (b) 52 Gizi seimbang ialah pemakanan yang mengandungi semua kelas makanan yang diperlukan oleh tubuh badan dalam kuantiti yang betul. Apakah yang dimaksudkan dengan gizi seimbang? Kepentingan Gizi Seimbang 3.2 Model ‘Pinggan Sihat’ telah disediakan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia sebagai panduan untuk mengamalkan gizi yang seimbang. Sains Model ‘Pinggan Sihat’ http://www.moh. gov.my/index.php/ pages/view/84 Info Rajah 3.7 Piramid makanan Ibu, bagaimanakah caranya untuk menyediakan hidangan makanan yang sihat? Kita boleh rujuk piramid makanan sebagai panduan dalam penyediaan makanan yang sihat. 3.2.1 • LEMAK, MINYAK, GULA DAN GARAM Makan sedikit • SUSU DAN PRODUK TENUSU 1 – 3 sajian sehari • BUAH-BUAHAN 2 sajian sehari • SAYUR-SAYURAN 3 sajian sehari • NASI, MI, ROTI, BIJIRIN DAN UBI-UBIAN 4 – 8 sajian sehari Sumber: Kementerian Kesihatan Malaysia • IKAN, AYAM, DAGING DAN KEKACANG 1/2 – 2 sajian ayam/ daging/ telur sehari 1 sajian ikan sehari 1/2 – 1 sajian kekacang sehari 53 Bab 3 : Nutrisi Rajah 3.8 Faktor-faktor yang mempengaruhi keperluan kalori Keadaan kesihatan Orang yang sakit adalah lemah dan memerlukan sajian makanan yang lebih sesuai dengan keadaan kesihatannya. Iklim Orang yang tinggal di negara beriklim sejuk lebih cepat kehilangan haba ke persekitaran berbanding dengan orang yang tinggal di negara beriklim panas. Oleh itu, mereka memerlukan kuantiti makanan yang lebih banyak untuk mengekalkan suhu badan. Pekerjaan Petani, buruh dan nelayan memerlukan lebih banyak tenaga kerana mereka melakukan kerja berat. Oleh itu, keperluan gizi mereka adalah lebih tinggi berbanding dengan orang yang bekerja di pejabat. Jantina Secara umumnya, lelaki lebih berotot dan melakukan aktiviti yang lebih berat. Oleh itu, mereka memerlukan kuantiti makanan yang lebih banyak daripada perempuan. Saiz badan Orang yang mempunyai saiz badan yang besar perlu mengambil kuantiti makanan yang lebih banyak kerana mereka memerlukan lebih banyak tenaga berbanding dengan orang yang mempunyai saiz badan yang kecil. Umur Kanak-kanak dan remaja memerlukan karbohidrat yang lebih banyak untuk tenaga dan protein untuk pertumbuhan kerana mereka sedang membesar dan lebih aktif berbanding dengan orang dewasa. Faktor-faktor yang Mempengaruhi Keperluan Kalori 54 ktiviti A 3.2 Nilai Kalori Makanan Makanan mengandungi beberapa kelas asas, iaitu karbohidrat, protein dan lemak. Ketiga-tiga kelas asas ini menghasilkan kuantiti tenaga yang berbeza apabila dibakar. Jumlah tenaga yang dibebaskan apabila 1 g makanan dibakar dengan lengkap di dalam badan disebut sebagai nilai tenaga atau nilai kalori. Jumlah tenaga ini diukur dalam unit kalori (cal) atau joule (J). Anda telah belajar tentang nilai kalori makanan. Bolehkah anda menganggar nilai kalori makanan dalam hidangan harian anda? Mari kita lakukan Aktiviti 3.2. Jadual 3.3 Nilai tenaga bagi lemak, protein dan karbohidrat Kelas makanan Nilai tenaga (kJ / g) (kcal / g) Lemak 37 9 Protein 17 4 Karbohidrat 17 4 1 kalori (cal) = 4.2 joule (J) 1 kilokalori (kcal)= 4.2 kilojoule (kJ) Tujuan: Menganggar nilai kalori makanan. 2. Hitungkan nilai kalori bagi setiap hidangan makanan rakan-rakan anda. Anda boleh mengimbas QR code yang diberi untuk mengetahui nilai kalori makanan. Contoh langkah pengiraaan: Makanan Kuantiti Nilai kalori (kcal) Nasi goreng 1 pinggan (330 g) 640 Pisang berangan 2 biji (120 g) 60 × 2 = 120 Susu 1 gelas (250 ml) 130 Jumlah nilai kalori sarapan yang diambil ialah 890 kcal 3. Tentukan sarapan siapakah yang mempunyai nilai kalori paling tinggi dan paling rendah. Susu Pisang berangan Nasi goreng Arahan 1. Senaraikan menu sarapan pagi rakan-rakan anda di dalam kelas. Contoh menu sarapan: Nilai Kalori Makanan http://www.moh.gov.my Info E T S M Ahli dietetik memberikan khidmat nasihat dari segi penilaian status pemakanan individu sebelum menyarankan pemakanan yang sesuai. E T S M 3.2.2 55 Bab 3 : Nutrisi ktiviti A 3.3 Tujuan: Mengumpulkan maklumat nilai kalori makanan. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Setiap kumpulan dikehendaki mengumpulkan dua label makanan yang menunjukkan nilai kalori makanan (Rajah 3.9). Rajah 3.9 3. Lengkapkan nilai kalori makanan yang terdapat pada pembungkus makanan tersebut dalam jadual seperti berikut: Makanan Kelas makanan Per 100 g Nilai kalori (kJ) Makanan dalam tin Karbohidrat Protein Lemak Karbohidrat Protein Lemak 4. Bincangkan perkara yang berikut: (a) makanan yang manakah mempunyai nilai kalori yang paling rendah dan paling tinggi? (b) apakah nutrien lain yang dicetak pada label makanan selain karbohidrat, protein dan lemak? Bagaimanakah pengetahuan tentang nilai kalori makanan dapat membantu dalam pemilihan makanan anda? Mari kita jalankan Aktiviti 3.3. MAKLUMAT PEMAKANAN Saiz hidangan: 43 g (1/3 tin) Per hidangan (43 g) Per 100 g Tenaga (1 kcal = 4.2 kJ) Protein 48 kcal 10.2 g 111 kcal 23.8 g Lemak Omega 3 0.3 g 155 mg 1.2 g 360 mg Kolesterol Karbohidrat Pelawas 24 mg 0.5 g 1.1 g 57 mg 1.1 g 2.6 g Natrium 65 mg 152 mg TANPA TAMBAHAN MSG / PENGAWET MAKLUMAT PEMAKANAN Saiz hidangan: 43 g (1/3 tin) Per hidangan (43 g) Per 100 g Tenaga (1 kcal = 4.2 kJ) Protein 48 kcal 10.2 g 111 kcal 23.8 g Lemak Omega 3 0.3 g 155 mg 1.2 g 360 mg Kolesterol Karbohidrat Pelawas 24 mg 0.5 g 1.1 g 57 mg 1.1 g 2.6 g Natrium 65 mg 152 mg TANPA TAMBAHAN MSG / PENGAWET 56 Mengapakah perancangan gizi seimbang penting? Supaya kita kekal cergas dan sihat. Merancang Gizi Seimbang Pernahkah anda merancang gizi seimbang berdasarkan keperluan kalori dan nutrien anda? Seperti yang telah dipelajari, faktor-faktor seperti saiz badan, umur, pekerjaan, jantina, keadaan kesihatan dan iklim mempengaruhi keperluan kalori dan nutrien seseorang. ktiviti A 3.4 Tujuan: Merancang gizi seimbang untuk satu hari mengikut faktor yang berbeza. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Setiap kumpulan dikehendaki menyediakan menu sarapan, makan tengah hari dan makan malam bagi salah satu individu berikut: Individu A: seorang lelaki yang bekerja sebagai pegawai bank Individu B: seorang lelaki yang bekerja sebagai buruh binaan Individu C: seorang wanita yang hamil Individu D: seorang murid perempuan yang aktif bersukan 3. Tentukan kuantiti makanan yang perlu diambil bagi setiap menu. 4. Jumlahkan nilai kalori yang diambil untuk satu hari. 5. Hasilkan menu yang telah dirancang mengikut kreativiti kumpulan anda. Soalan 1. Apakah kelas makanan yang paling banyak terdapat dalam menu makanan? 2. Nyatakan faktor-faktor yang perlu diambil kira semasa merancang menu harian tersebut. 3. Hidangan individu yang manakah mempunyai nilai kalori yang paling tinggi? Jika anda dikehendaki merancang menu makanan untuk angkasawan, apakah makanan yang akan anda cadangkan? 57 Bab 3 : Nutrisi Kita haruslah mengamalkan gaya hidup yang sihat seperti pemakanan yang rendah kandungan gula, garam, minyak dan lemak. Selain itu, kita harus melakukan senaman dan tidak merokok untuk mengekalkan kesihatan demi mengurangkan risiko diserang penyakit berbahaya. Kewujudan pelbagai makanan berkalori tinggi menyebabkan semakin banyak individu yang tergolong dalam kategori obes. Masalah obesiti bukan sahaja memberi kesan negatif dari segi penampilan, malah, menjejaskan kesihatan tanpa mengira usia dan latar belakang. ktiviti A 3.5 Tujuan: Menjalankan aktiviti kesedaran bagi menekankan kepentingan mengekalkan kesihatan badan. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang: (a) penyakit jantung (b) tekanan darah tinggi (c) kencing manis (d) kanser kulit (e) kanser peparu 3. Sediakan poster kesedaran tentang punca-punca penyakit tersebut dan langkah-langkah untuk mencegahnya. 4. Persembahkan tiga poster terbaik pada papan kenyataan sains di dalam kelas anda. Kepentingan Mengekalkan Kesihatan Menurut hasil kajian Tinjauan Kesihatan dan Morbiditi Kebangsaan (2016), peratus rakyat Malaysia yang mempunyai penyakit kencing manis adalah 17.5%, tekanan darah tinggi adalah 30%, paras kolesterol tinggi adalah 47%, obesiti adalah 17% dan berat berlebihan adalah 40%. Masalah ini menunjukkan diet dan gaya hidup rakyat Malaysia yang tidak sihat. Aktiviti untuk mewujudkan kesedaran tentang gizi seimbang seharusnya dijalankan dengan lebih giat dari peringkat sekolah lagi. Gambar foto 3.9 Pemakanan seimbang dapat mengekalkan kesihatan badan Hasil kajian Tinjauan Kesihatan dan Morbiditi Kebangsaan 2016 menunjukkan hanya enam peratus rakyat Malaysia dewasa yang mengambil buah dan sayur yang mencukupi. Maka, Kementerian Kesihatan Malaysia telah melancarkan Kempen Makan Buah dan Sayur. Sains 58 ktiviti A 3.6 Tujuan: Mengkaji masalah obesiti dalam kalangan murid dan mencadangkan cara-cara untuk mengatasinya. Arahan 1. Jalankan satu kajian ke atas masalah obesiti dalam kalangan murid di sekolah anda. 2. Anda dikehendaki mengkaji: (a) hubungan pengambilan makanan diproses dan makanan rapu dengan masalah obesiti (b) cara-cara untuk menyelesaikan masalah obesiti di peringkat sekolah 3. Tuliskan hasil kajian anda dalam bentuk folio. 1. Apakah yang dimaksudkan dengan gizi seimbang? 2. Nyatakan faktor-faktor yang mempengaruhi keperluan kalori. 3. Bandingkan keperluan tenaga seorang wanita dan seorang lelaki yang berumur 50 tahun. 4. Berikan definisi nilai kalori makanan. 5. Suraya merupakan seorang atlet jarak jauh. Suraya mengambil sarapan seperti gambar foto di bawah sebelum pergi ke sesi latihan. Berapakah nilai kalori makanan yang telah diambil oleh Suraya? Pada pendapat anda, adakah Suraya telah mengambil gizi seimbang? Latihan Formatif 3.2 6. Encik Robert berasal dari Switzerland dan kini menetap di Malaysia. Encik Robert bekerja sebagai pegawai kedutaan. Beliau mendapati keperluan makanannya adalah kurang berbanding semasa berada di Switzerland. Mengapa? Indeks Jisim Badan (BMI) ialah formula untuk mengira jisim badan berbanding ketinggian. Kita boleh menilai indeks jisim badan kita selepas mengira BMI. Kiraan Indeks Jisim Badan (BMI) = Jisim (kg) Tinggi (m) × Tinggi (m) Sains Imbas QR code yang berikut untuk Pengelasan Indeks Jisim Badan (BMI) bagi pelajar lelaki dan perempuan yang berumur 9-17 tahun. 3.2.3 Pengelasan BMI jpnpahang.moe.gov.my Info Sepinggan nasi lemak (400 kcal) Secawan emping jagung (160 kcal) dan secawan susu (130 kcal) Sebiji epal (60 kcal) 59 Bab 3 : Nutrisi Sistem Pencernaan Manusia 3.3 A pakah yang berlaku di dalam badan kita selepas kita makan? Bagaimanakah makanan seperti tembikai di Gambar foto 3.10 dicernakan? Mari kita belajar tentang pencernaan makanan. Gambar foto 3.10 Rajah 3.10 Perbandingan antara pencernaan fizikal dengan pencernaan kimia Pencernaan fizikal Pencernaan kimia Berlaku di dalam mulut sahaja Berlaku pemecahan makanan Berlaku di dalam mulut, perut, duodenum dan usus Tidak melibatkan enzim Berlaku di dalam salur pencernaan Melibatkan bantuan enzim 3.3.1 Enzim ialah bahan di dalam badan yang menggalakkan tindak balas kimia dalam sistem pencernaan. Sains 60 Struktur Sistem Pencernaan Manusia Apakah organ-organ yang terlibat dalam sistem pencernaan manusia? Sistem pencernaan manusia terdiri daripada satu tiub yang disebut sebagai salur pencernaan dan beberapa organ lain seperti hati, pundi hempedu dan pankreas. Salur pencernaan ialah tiub panjang yang bermula dari mulut dan berakhir di dubur. Rajah 3.12 Urutan aliran makanan Rajah 3.11 Sistem pencernaan manusia Mulut Kelenjar liur Esofagus Perut Duodenum Usus kecil Rektum Hati Pundi hempedu Pankreas Usus besar Dubur Jika salur pencernaan adalah sepanjang 9 m, bagaimanakah salur tersebut dimuatkan dalam badan yang mempunyai ketinggian 1.5 m? Mulut Esofagus Usus kecil Perut Usus besar Duodenum Rektum Dubur 61 Bab 3 : Nutrisi Aliran Makanan dalam Salur Pencernaan Apakah yang berlaku apabila makanan melalui setiap organ dalam salur pencernaan? Mulut • Makanan dikunyah oleh gigi. • Cebisan makanan dilembutkan oleh air liur. • Amilase liur dalam air liur menguraikan kanji kepada maltosa. Esofagus • Makanan yang memasuki esofagus disebut sebagai bolus. • Proses peristalsis pada dinding esofagus menolak bolus untuk masuk ke dalam perut. Perut • Dinding perut merembeskan protease dan asid hidroklorik. Asid hidroklorik mengaktifkan protease dan membunuh bakteria di dalam makanan yang masuk ke dalam perut. • Protease mencernakan protein kepada polipeptida. • Makanan yang menjadi separa cecair disebut sebagai kim. Rajah 3.13 Sistem pencernaan manusia 1 1 2 2 3 3 4 5 7 8 6 Animasi Aliran Makanan I M B A S GAMBAR 62 Rajah 3.13 Sistem pencernaan manusia Usus kecil • Usus kecil merembeskan enzim maltase, protease dan lipase. • Maltase mencernakan maltosa menjadi glukosa. • Protease mencernakan dipeptida menjadi asid amino. • Lipase mencernakan lemak menjadi asid lemak dan gliserol. Usus besar • Makanan yang tidak tercerna akan memasuki usus besar. • Proses penyerapan semula air berlaku di dalam usus besar. Rektum • Makanan yang tidak tercerna dikenali sebagai tinja akan memasuki rektum dan tersimpan sementara di dalamnya. Dubur • Tinja disingkirkan dari badan melalui dubur. Duodenum • Makanan memasuki bahagian pertama usus kecil, iaitu duodenum. • Hati menghasilkan jus hempedu dan disimpan oleh pundi hempedu. • Jus hempedu mengemulsikan lemak menjadi titisan kecil dan meneutralkan asid dalam kim. • Pankreas menghasilkan jus pankreas yang mengandungi enzim amilase, protease dan lipase. • Amilase pankreas mencernakan kanji menjadi maltosa. • Protease mencernakan polipeptida menjadi dipeptida. • Lipase mencernakan lemak menjadi asid lemak dan gliserol. 4 5 6 7 8 63 Bab 3 : Nutrisi ktiviti A Badan kita menghasilkan enzim untuk mempercepat tindak balas pencernaan makanan. Apakah contoh-contoh enzim yang terlibat dalam pencernaan? Apakah fungsi setiap enzim tersebut? Amilase, protease dan lipase merupakan contoh enzim dalam pencernaan. Enzim diperbuat daripada protein. Tanpa enzim, proses pencernaan makanan berlaku dengan kadar yang rendah. Rajah 3.14 Tindakan enzim pencernaan Sesetengah sabun pencuci pakaian mengandungi enzim. Enzim ini membantu menghilangkan kesan kotoran seperti darah dan minyak. Sains 3.7 Tujuan: Mengkaji tindakan enzim di dalam air liur terhadap kanji. Bahan: Ampaian kanji 1%, larutan iodin, larutan Benedict dan air suling Radas: Tabung didih, penunu Bunsen, rod kaca, kasa dawai, bikar 250 ml, tabung uji, pemegang tabung uji, jam randik, penitis, tungku kaki tiga, kaki retort dan pengapit Arahan 1. Kumur mulut anda dengan air suling dan kumpulkannya di dalam sebuah bikar. Gunakan larutan ini untuk langkah 3. 2. Masukkan 10 ml ampaian kanji ke dalam dua tabung didih, P dan Q. 3. Tambahkan 4 ml larutan tadi ke dalam tabung didih Q. Kacau campuran dengan rod kaca yang bersih. 4. Keluarkan 2 ml larutan daripada setiap tabung didih dan jalankan ujian iodin dan ujian Benedict. 5. Letakkan tabung didih P dan Q di dalam kukus air pada suhu 37°C dan mulakan jam randik (Rajah 3.15). 6. Selepas 30 minit, keluarkan 2 ml larutan daripada setiap tabung didih dan jalankan ujian iodin dan ujian Benedict. 7. Rekodkan pemerhatian anda dalam sebuah jadual. Kanji Polipeptida Maltosa Dipeptida Protein Lemak Amilase (Dirembeskan oleh kelenjar liur dan pankreas) Protease (Dirembeskan oleh pankreas) Maltase (Dirembeskan oleh usus kecil) Protease (Dirembeskan oleh usus kecil) Protease (Dirembeskan oleh perut) Lipase (Dirembeskan oleh pankreas dan usus kecil) Maltosa Dipeptida Glukosa Asid amino Polipeptida Asid lemak + Gliserol 1 4 2 5 3 6 Nota: Murid perlu membersihkan mulut terlebih dahulu sebelum memulakan eksperimen. 64 1. Apakah maksud pencernaan? 2. Lengkapkan peta alir tentang aliran makanan di dalam salur pencernaan. 3. Namakan tiga enzim pencernaan dan nyatakan fungsinya. 4. Seorang lelaki telah mengalami ketumbuhan pada pankreas dan telah menjalani pembedahan untuk membuang pankreasnya. Terangkan kesan terhadap proses pencernaan lelaki tersebut. Latihan Formatif 3.3 Tabung didih Ujian makanan Awal eksperimen Akhir eksperimen P Ujian Iodin Ujian Benedict Q Ujian Iodin Ujian Benedict Soalan 1. Mengapakah suhu kukus air perlu dikekalkan pada 37°C? 2. Apakah yang berlaku kepada kanji dalam tabung didih Q pada akhir eksperimen? 3. Apakah enzim yang terdapat di dalam air liur kita? Rajah 3.15 Bikar 5 ml ampaian kanji + 2 ml air liur 5 ml ampaian kanji Termometer P Q Kukus air pada suhu 37°C 65 Bab 3 : Nutrisi P erhatikan permukaan sehelai tuala mandi dalam Gambar foto 3.11. Apakah yang dapat anda lihat? Cuba anda perhatikan unjuran-unjuran benang yang terdapat pada permukaan tuala tersebut. Dinding usus kecil kita juga dipenuhi dengan berjuta-juta unjuran halus yang disebut vilus. Unjuran-unjuran ini meningkatkan luas permukaan untuk proses penyerapan makanan tercerna. Makanan tercerna yang terdiri daripada molekul-molekul kecil mudah diserap ke dalam sistem peredaran darah melalui dinding usus kecil. Molekul-molekul kecil tersebut kemudiannya dibawa ke seluruh bahagian badan. Rajah 3.16 menunjukkan struktur vilus dan penyerapan makanan tercerna di usus kecil. Gambar foto 3.11 Unjuran benang pada tuala Rajah 3.16 Struktur vilus dan penyerapan makanan tercerna di dalam usus kecil (b) Penyerapan dan pengangkutan hasil pencernaan (a) Vilus pada dinding usus kecil Salur darah di usus kecil berfungsi untuk mengangkut nutrien ke seluruh bahagian badan. Proses Penyerapan dan Pengangkutan Hasil Pencernaan serta Penyahtinjaan 3.4 Mengapakah usus kecil mempunyai salur darah yang lebih banyak berbanding dengan perut? Permukaan usus kecil berlipat-lipat untuk menambahkan luas permukaan dan meningkatkan kadar penyerapan hasil pencernaan. Dinding vilus sangat nipis, iaitu setebal satu sel sahaja untuk meningkatkan kadar penyerapan. Kapilari darah Makanan yang tidak tercerna bersaiz besar tidak dapat menembusi dinding usus kecil Nutrien bersaiz kecil yang boleh menembusi dinding usus kecil dibawa oleh darah ke sel-sel Dinding vilus Lakteal Lakteal berfungsi untuk menyerap lemak yang dicerna. Lakteal akan menyalurkan lemak ke sistem limfa yang kemudiannya disalurkan ke sistem peredaran darah. Sains 66 Eksperimen3.1 Tujuan: Mengkaji penyerapan glukosa melalui tiub Visking. Pernyataan masalah: Adakah glukosa boleh meresap keluar melalui tiub Visking? Hipotesis: Glukosa boleh meresap keluar melalui tiub Visking. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Jenis dan saiz tiub Visking, suhu, masa (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Jenis kandungan di dalam tiub Visking (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kehadiran glukosa di dalam air suling Bahan: Ampaian kanji 1%, larutan glukosa, tiub Visking, larutan iodin, larutan Benedict dan air suling Radas: Tabung didih, bikar, tabung uji, penunu Bunsen, jam randik, tungku kaki tiga, kasa dawai dan benang Prosedur: 1. Rendamkan kedua-dua tiub Visking di dalam air untuk melembutkannya. 2. Ikat satu hujung kedua-dua tiub Visking menggunakan benang. 3. Tuangkan 10 ml ampaian kanji ke dalam satu tiub Visking dan 10 ml larutan glukosa ke dalam tiub Visking yang lain. 4. Ikat hujung yang satu lagi kedua-dua tiub Visking menggunakan benang. 5. Bilas sehingga bersih kedua-dua tiub Visking menggunakan air suling. 6. Sediakan susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.17. 7. Jalankan ujian Benedict dan ujian iodin ke atas air suling di dalam tabung didih P dan Q. 8. Rekodkan pemerhatian anda dalam jadual berikut. 9. Biarkan radas selama 30 minit. Kemudian, ulang langkah 7. 10. Rekodkan pemerhatian anda dalam jadual yang berikut. Pemerhatian: Tabung didih Ujian makanan Pemerhatian Awal eksperimen Akhir eksperimen P Ujian Iodin Ujian Benedict Q Ujian Iodin Ujian Benedict Soalan 1. Apakah yang diwakili oleh tiub Visking dan air suling di dalam bikar? 2. Nyatakan dua langkah berjaga-jaga yang perlu diberi perhatian semasa menjalankan eksperimen ini. 3. Apakah inferens yang boleh dibuat berdasarkan pemerhatian di (a) tabung didih P? (b) tabung didih Q? 4. Apakah kesimpulan yang boleh dibuat berdasarkan eksperimen ini? Rajah 3.17 3.4.1 Air suling Ampaian kanji Larutan glukosa Tiub Visking P Q 67 Bab 3 : Nutrisi Proses Pengangkutan Hasil Pencernaan Makanan yang telah dicerna dan diserap ke dalam vilus perlu sampai ke sel-sel badan. Molekul yang telah diserap ke dalam vilus akan mengalami asimilasi. Badan kita menggunakan hasil akhir pencernaan seperti yang berikut: Ketiga-tiga sistem di bawah ini bekerjasama untuk memastikan molekul makanan yang tercerna sampai ke sel-sel badan. Mengangkut molekul kecil dan ringkas ke sel-sel badan. Sistem pencernaan Asimilasi Asimilasi ialah proses pengagihan hasil akhir pencernaan bagi kegunaan sel-sel badan kita. ktiviti A 3.8 Tujuan: Menerangkan proses pengangkutan hasil pencernaan oleh darah ke sel badan. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat daripada pelbagai sumber tentang proses pengangkutan hasil pencernaan oleh darah ke sel badan untuk diasimilasi. 3. Terangkan cara sistem pencernaan, sistem peredaran darah dan sistem respirasi bekerjasama untuk memenuhi keperluan badan kita. 4. Bentangkan maklumat yang diperolehi menggunakan persembahan multimedia. • Glukosa digunakan untuk menghasilkan tenaga dalam proses respirasi. • Asid amino digunakan untuk membentuk komponen sel-sel. • Asid lemak dan gliserol bergabung untuk membentuk lemak yang berfungsi sebagai penebat haba dan pelindung organ dalaman. Rajah 3.18 Proses-proses yang terlibat dalam asimilasi makanan tercerna 3.4.2 • respirasi • pembentukan sel-sel baharu • pengawalan suhu badan Sistem peredaran darah Memecahkan partikel makanan yang besar dan kompleks kepada molekul kecil dan ringkas supaya boleh diserap ke dalam vilus. Agihan hasil akhir untuk: 68 Penyahtinjaan Makanan yang tidak dicerna dan makanan yang tidak diserap di dalam usus kecil seperti serat, sisa rembesan salur pencernaan, sel-sel mati dan air akan bergerak ke usus besar. Semasa bergerak di sepanjang usus besar, air dan garam mineral akan diserap semula ke dalam aliran darah (Rajah 3.19). Hal ini menyebabkan makanan yang tidak diserap dan tidak dicerna menjadi sisa pepejal yang disebut sebagai tinja. Tinja akan disimpan sementara di dalam rektum sebelum disingkirkan melalui dubur. Proses penyingkiran tinja daripada badan disebut sebagai penyahtinjaan. Rajah 3.19 ktiviti A 3.9 Tujuan: Membuat persembahan multimedia tentang pengangkutan dan penyerapan semula air oleh usus besar dan proses penyahtinjaan. Arahan 1. Dapatkan maklumat daripada pelbagai sumber tentang: (a) kepentingan amalan pemakanan yang betul untuk mengelakkan sembelit (b) implikasi kepada kesihatan sekiranya seseorang individu mengamalkan pemakanan yang tidak seimbang, terutama yang tiada atau kurang serat 2. Persembahkan maklumat yang anda peroleh dalam bentuk persembahan multimedia. 1. Rajah di sebelah menunjukkan usus besar manusia. (a) Namakan X dan nyatakan fungsinya. (b) Apakah gerakan yang membantu pergerakan makanan tidak tercerna di sepanjang usus besar? (c) Apakah bahan yang diserap semula di usus besar? 2. Kusairi tidak suka makan buah-buahan dan sayur-sayuran. Apakah kesan tabiat pemakanan ini ke atas kesihatan Kusairi? Latihan Formatif 3.4 X Apakah yang terjadi kepada makanan yang tidak diserap di dalam usus kecil? 3.4.3 Salur darah Usus besar Rektum Dubur 69 Bab 3 : Nutrisi R umusan Protein Umur Mulut Esofagus dicernakan menjadi dicernakan menjadi dicernakan menjadi Perut Usus kecil Rektum Duodenum Usus besar Dubur Karbohidrat Pelawas Saiz badan Iklim Keadaan kesihatan Mineral Air Vitamin Jantina Jenis pekerjaan Lemak ujian makanan terdiri daripada diukur berdasarkan aliran makanan ditentukan oleh faktor Nilai kalori makanan Ujian Iodin Ujian Benedict Ujian alkohol- emulsi Ujian Millon Kelas makanan Karbohidrat Piramid makanan Asid amino Glukosa 1. Asid lemak 2. Gliserol Lemak Protein Gizi seimbang Fungsi Sumber Nutrisi Pencernaan makanan Sistem pencernaan makanan Kuiz Interaktif 3 Kuiz Kepentingan gizi seimbang 70 Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 3.1 Kelas Makanan Menghuraikan dan berkomunikasi tentang kelas makanan. Menguji kehadiran kanji, glukosa, protein dan lemak dalam makanan. 3.2 Kepentingan Gizi Seimbang Menghuraikan dan berkomunikasi tentang gizi seimbang. Menganggar kalori makanan yang diambil dalam setiap hidangan dan merancang satu gizi seimbang. Membuat kajian dan mewajarkan kepentingan gizi seimbang, senaman dan gaya hidup yang sihat dalam mengekalkan kesihatan badan. 3.3 Sistem Pencernaan Manusia Menghuraikan dan berkomunikasi tentang pencernaan. 3.4 Proses Penyerapan dan Pengangkutan Hasil Pencernaan serta Penyahtinjaan Menjalankan eksperimen bagi menerangkan proses penyerapan hasil pencernaan. Menghubungkaitkan fungsi sistem pencernaan, sistem peredaran darah dan sistem respirasi. Menghuraikan dan berkomunikasi tentang penyahtinjaan. Sumatif Latihan Sumatif 3 1. Rajah 1 menunjukkan suatu piramid makanan. Rajah 1 REFLEKSI KENDIRI Minyak, lemak, gula X (a) Namakan tiga jenis makanan yang berada pada ruangan bertanda X. (b) Nyatakan fungsi makanan tersebut. 71 Bab 3 : Nutrisi (c) Amri berusia 15 tahun dan mengalami obesiti. Amri juga telah disahkan menghidap diabetes oleh doktor. (i) Cadangkan amalan yang perlu dilakukan oleh Amri bagi mengawal kesihatannya. (ii) Cadangkan menu sarapan yang seimbang dan sesuai untuk Amri. (iii) Pada pendapat anda, apakah punca masalah kesihatan Amri? Wajarkan pendapat anda. 2. Nicole tinggal di kawasan Artik yang mempunyai suhu serendah –40°C. (a) Apakah kelas makanan yang perlu diambil secara berterusan oleh Nicole untuk menyesuaikan dirinya dengan suhu sejuk? (b) Berikan alasan bagi jawapan anda di 2(a). 3. Rajah 2 menunjukkan sistem pencernaan manusia. (a) Kenal pasti bahagian P hingga W. (b) Namakan bahagian bermulanya (i) pencernaan karbohidrat (ii) pencernaan protein (iii) pencernaan lemak 4. Amirah telah menguji dua jenis makanan yang berlainan menggunakan larutan iodin dan larutan Benedict. Hasil pemerhatian Amirah adalah seperti berikut: • Nasi – bertukar warna menjadi biru tua apabila ujian iodin dijalankan, kekal biru apabila dilakukan ujian Benedict • Madu – kekal warna perang apabila ujian iodin dijalankan, menjadi mendakan merah bata apabila ujian Benedict dijalankan (a) Jelaskan cara Amirah melakukan ujian Benedict. (b) Bina satu jadual yang jelas untuk menunjukkan keputusan yang diperoleh Amirah dalam kedua-dua ujian makanan tersebut. (c) Apakah kesimpulan yang dapat dibuat oleh Amirah? 5. Pui Yee telah menjalankan eksperimen tentang kesan haba terhadap amilase. Amilase mencernakan kanji kepada maltosa. • 2 ml larutan amilase dituang ke dalam dua tabung didih, A dan B. • Hanya larutan di dalam tabung didih A dididihkan. Kemudian, larutan tersebut dibiarkan sejuk hingga mencapai suhu bilik. • 5 ml ampaian kanji ditambahkan ke dalam tabung didih A dan B. • Selepas 10 minit, Pui Yee menjalankan ujian untuk menguji kehadiran maltosa. Pui Yee mendapati maltosa hadir di dalam tabung didih B sahaja. Rajah 2 P Q R W V U T S 72 6. Encik Fuad dan Encik Razak tinggal berjiran di sebuah perkampungan di tepi pantai. Encik Fuad ialah seorang nelayan manakala Encik Razak mengajar di sebuah sekolah di perkampungan tersebut. Gambar foto 1 menunjukkan satu set hidangan sarapan bagi seorang lelaki dewasa yang sihat tubuh badan. Gambar foto 1 Masteri KBAT KBAT 3 Telur rebus Sandwic Tembikai Teh (a) Kaji set makanan tersebut dan nyatakan sama ada set tersebut lebih sesuai untuk Encik Fuad atau Encik Razak. Wajarkan pilihan anda. (b) Cadangkan set hidangan sarapan yang sesuai untuk individu yang anda tidak pilih di 6(a). (a) Apakah pemboleh ubah yang dimanipulasikan dalam eksperimen ini? (b) Nyatakan dua pemboleh ubah yang dimalarkan dalam eksperimen ini. (c) Pui Yee membuat kesimpulan bahawa suhu yang tinggi telah memusnahkan amilase. Adakah kesimpulan Pui Yee betul? Wajarkan. 7. Baca petikan di bawah kemudian jawab soalan berikut. Seorang pengamal vegetarian tidak makan daging, ikan dan ayam tetapi hanya makan sayur-sayuran atas sebab-sebab peribadi. Walau bagaimanapun, dia boleh makan produk yang berasal daripada haiwan seperti susu dan keju. (a) Pada pendapat anda, adakah amalan pemakanan individu tersebut sihat? Terangkan. (b) Pengamal vegetarian tersebut ingin memasak burger. Rancang menu burger yang seimbang untuk dia. Jelaskan. 73 Bab 3 : Nutrisi Penyakit berjangkit dan penyakit tidak berjangkit Pertahanan badan Mari memahami: B a b Kesihatan Manusia 74 4 Apakah perbezaan antara penyakit berjangkit dengan penyakit tidak berjangkit? Apakah yang menyebabkan penyakit berjangkit tersebar? Bagaimanakah mikroorganisma yang memasuki badan dimusnahkan? 74 Kesihatan Manusia Pernahkah anda dengar tentang virus Zika? Virus ini boleh dijangkiti melalui nyamuk Aedes aegypti dan Aedes albopictus. Apakah tanda-tanda yang dialami oleh mangsa yang telah dijangkiti virus Zika? Virus ini biasanya menyebabkan demam, ruam, sakit otot, sakit sendi, sakit kepala dan konjuktivitis. Pada wanita hamil pula, virus ini boleh menyebabkan kecacatan serius kepada bayi yang dilahirkan, iaitu saiz kepala bayi lebih kecil daripada biasa dan menyebabkan kecacatan otak. Virus Zika BLOG SAINS 75 Bab 4 : Kesihatan Manusia Kata Kunci Kata Kunci Penyakit berjangkit Penyakit tidak berjangkit Patogen Vektor Antigen Antibodi Serum Keimunan aktif Keimunan pasif Imunisasi 75 Bab 4 : Kesihatan Manusia Penyakit Berjangkit dan Penyakit Tidak Berjangkit 4.1 P enyakit merupakan keadaan tidak normal pada badan atau minda yang menyebabkan ketidakselesaan, sukar berfungsi atau memberi tekanan kepada seseorang individu. Penyakit boleh dikelaskan kepada dua jenis, iaitu penyakit berjangkit dan penyakit tidak berjangkit. Apakah perbezaan antara dua jenis penyakit ini? Bagaimanakah Penyakit Berjangkit Disebarkan? Penyakit berjangkit disebarkan oleh patogen, iaitu organisma yang menyebabkan penyakit. Sebagai contoh, semua virus, sesetengah bakteria, protozoa, kulat dan cacing. Rajah 4.1 Perbezaan antara penyakit berjangkit dengan penyakit tidak berjangkit • Penyakit berlaku disebabkan jangkitan daripada patogen secara langsung atau melalui medium dan vektor. • Contoh: Tuberkulosis, selesema, kurap, panau, penyakit kencing tikus, demam denggi, demam malaria dan demam Zika. • Penyakit yang boleh berpindah daripada seorang individu kepada individu lain. • Penyakit berlaku disebabkan faktor genetik atau gaya hidup. • Contoh: Kanser, hipertensi, diabetes, asma dan penyakit kardiovaskular. • Penyakit yang tidak berpindah daripada seorang individu kepada individu lain. Selesema ialah contoh penyakit berjangkit. 4.1.1 Asma pula ialah penyakit tidak berjangkit. Penyakit berjangkit Penyakit tidak berjangkit Bagaimanakah penyakit berjangkit seperti selesema boleh dicegah? Saya perlu memakai topeng penutup hidung dan mulut. Jika tidak, orang lain akan dijangkiti selesema. 76 Penyakit berjangkit disebarkan oleh patogen yang dipindahkan daripada seorang mangsa (hos) kepada mangsa yang lain melalui vektor dan medium seperti air, udara dan sentuhan. Mangsa ialah hos yang lemah dan mudah dijangkiti. Setelah dijangkiti penyakit, hos akan menunjukkan gejala yang tertentu. Terdapat dua cara jangkitan penyakit bawaan udara, iaitu jangkitan titisan dan jangkitan habuk. Jangkitan melalui udara dapat dicegah dengan mengamalkan cara-cara yang berikut: Contoh penyakit yang boleh berjangkit melalui udara ialah tuberkulosis, selesema, Sindrom Pernafasan Akut Teruk (SARS), Influenza A (H1N1) dan cacar air. Mengapakah influenza lebih cepat merebak semasa musim sejuk? Tidak semua mikroorganisma merupakan patogen yang memudaratkan manusia. Ada bakteria yang bertindak pada sisa makanan di dalam usus besar dan menghasilkan vitamin K serta vitamin B12 yang boleh digunakan oleh badan. Sains Rajah 4.2 Cara jangkitan penyakit bawaan udara H1N1 www.who.int Info SARS http://www.infosihat.gov.my Info 4.1.2 4.1.3 menutup mulut dan hidung semasa bersin, batuk atau menguap tidak meludah di merata-rata tempat mengelakkan diri daripada berada di tempat yang penuh sesak memastikan tempat tinggal cukup cahaya kerana sinar ultraungu yang boleh membunuh sesetengah mikroorganisma dalam udara Penyakit bawaan udara 77 Bab 4 : Kesihatan Manusia Jangkitan melalui air biasanya berlaku di kawasan yang tidak mempunyai bekalan air paip terawat dan sistem sanitasi yang sempurna. Sebagai contoh, apabila seseorang menggunakan tandas yang dibina di atas sungai, tinjanya yang mengandungi patogen akan memasuki sungai dan mencemarkan sungai. Seseorang itu boleh dijangkiti patogen apabila terminum air sungai yang telah tercemar. Antara contoh penyakit yang berjangkit melalui air termasuklah kolera, demam kepialu dan disentri ameba. Jangkitan penyakit melalui air boleh dicegah dengan cara: Gambar foto 4.1 Banjir Gambar foto 4.2 Langkah-langkah mencegah penyakit bawaan air mencampurkan klorin di dalam kolam renang dan sistem bekalan air membina tandas yang mempunyai sistem sanitasi yang sempurna mencuci tangan dengan sabun selepas menggunakan tandas mendidihkan air minuman dengan sempurna Langkah-langkah Membasuh Tangan dengan Betul http://www.infosihat.gov.my Info Selain sistem bekalan air dan sanitasi yang tidak sempurna, banjir juga boleh merebakkan penyakit berjangkit. Penyakit bawaan air 78 Dua contoh penyakit yang berjangkit melalui sentuhan ialah kurap dan panau. Kedua-duanya disebabkan oleh kulat. Jangkitan berlaku akibat tersentuh kulit yang telah dijangkiti atau memakai pakaian pesakit. Penyakit seperti sifilis dan gonorea pula berjangkit melalui hubungan seks. Patogen penyakit-penyakit ini terdapat di dalam air mani dan bendalir faraj. Selain itu, virus HIV yang menyebabkan AIDS boleh merebak melalui hubungan seks, darah dan perkongsian jarum suntikan dalam kalangan pesakit dan penagih dadah. Sesetengah patogen menggunakan haiwan untuk memindahkannya daripada satu hos kepada hos yang baharu. Haiwan yang memindahkan patogen ini dikenali sebagai vektor. Penyakit panau Penyakit kurap Penyakit kurap Gambar foto 4.3 Penyakit yang berjangkit melalui sentuhan Jangkitan penyakit melalui sentuhan Jangkitan penyakit melalui vektor Jadual 4.1 Vektor dan patogennya Bina peta titi bagi vektor dan patogennya. Vektor Patogen Lipas Salmonella typhi Lalat Salmonella typhi Nyamuk Aedes Virus Denggi Vektor Patogen Nyamuk Aedes Virus Zika Nyamuk Anopheles Plasmodium malariae Tikus Bakteria Leptospira sp. 1 4 2 5 3 6 79 Bab 4 : Kesihatan Manusia 1 2 3 Bagaimanakah Vektor Menyebarkan Penyakit? Nyamuk dan lalat merupakan dua vektor yang boleh menyebarkan pelbagai jenis penyakit berjangkit. Mari kita lihat cara dua jenis vektor ini menyebarkan penyakit. Nyamuk Lalat yang hinggap di atas kotoran mempunyai patogen yang melekat pada kaki dan badan lalat. Air liur nyamuk dikeluarkan semasa menghisap darah untuk mencegah pembekuan darah. Jangkitan merebak ke seluruh badan. Nyamuk yang telah mempunyai patogen di dalam kelenjar air liurnya menghisap darah orang yang belum dijangkiti. 2 Lalat memindahkan patogen ke makanan. 2 Nyamuk lain menggigit mangsa yang telah dijangkiti dan menyebarkan jangkitan ke mangsa lain pula. 3 Patogen memasuki badan seseorang yang makan makanan yang telah tercemar. 3 1 1 Jadual 4.2 Beberapa jenis penyakit, gejala penyakit, patogen, vektor dan cara jangkitannya Penyakit Gejala Patogen Vektor Cara jangkitan Malaria menggigil, demam dan berpeluh Plasmodium malariae nyamuk Anopheles betina gigitan nyamuk Kolera cirit-birit dan muntah Bakteria Vibrio cholerae lalat makanan dan air yang tercemar Denggi sakit sendi, demam, sakit kepala dan mata berair virus nyamuk Aedes gigitan nyamuk Zika demam, ruam, sakit sendi dan konjunktivitis (mata kemerahan) virus nyamuk Aedes gigitan nyamuk Kepialu demam, usus berdarah, ruam merah Bakteria Salmonella typhi lipas, lalat makanan dan air tercemar Leptospirosis demam, sakit kepala, sakit otot Bakteria Leptospira sp. tikus tanah, makanan dan air yang tercemar Rajah 4.3 Cara nyamuk dan lalat menyebarkan penyakit Lalat Kotoran 80 Mekanisme Menghalang Penularan Penyakit Berjangkit Bagaimanakah penyakit berjangkit dapat dihalang daripada terus menular? Pencegahan penyakit berjangkit melibatkan tiga peringkat seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 4.3. Jadual 4.3 Tiga peringkat pencegahan penyakit berjangkit Peringkat primer Peringkat sekunder Peringkat tertier • Meningkatkan tahap kesihatan ➟ Meningkatkan kebersihan diri, keluarga, tempat kediaman dan sistem sanitasi • Meningkatkan daya tahan badan ➟ Pengambilan vaksin atau imunisasi oleh bayi, kanak- kanak, ibu mengandung, pengendali premis makanan, jemaah haji dan pengembara. • Membuat pemeriksaan kesihatan berkala • Mengamalkan gaya hidup sihat ➟ Menghirup udara bersih ➟ Makan makanan yang seimbang • Memutuskan transmisi jangkitan melalui pengesanan kes secara aktif dan pasif ➟ Memberi rawatan awal kepada pesakit ➟ Mengasingkan pesakit dengan orang lain • Mengawal populasi vektor ➟ Memusnahkan tempat pembiakan dan perlindungan vektor ➟ Melakukan semburan untuk membunuh vektor ➟ Menguatkuasakan undang-undang dengan mengenakan denda kepada pengusaha premis makanan yang kotor • Melindungi hos ➟ Menggunakan kelambu atau ubat nyamuk ➟ Memakai pakaian tebal ktiviti A 4.1 Tujuan: Membuat kajian kes penyakit di Malaysia. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Layari laman web http://www.moh.gov.my. 3. Kumpul maklumat tentang statistik penyakit berjangkit dari laman web tersebut. 4. Bincangkan perkara-perkara yang berikut: (a) penyakit yang paling banyak dihidapi di Malaysia (b) jenis-jenis penyakit yang boleh berjangkit, penyebabnya dan cara menanganinya (c) ramalan perkembangan penyakit berdasarkan graf statistik Kementerian Kesihatan Malaysia (d) cadangan langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah ini. 5. Bentangkan hasil kajian kumpulan anda dalam bentuk persembahan multimedia. 1. Apakah yang dimaksudkan dengan patogen dan vektor? 2. Berikan satu contoh penyakit yang disebabkan oleh (a) bakteria (b) virus (c) kulat 3. Berikan dua contoh penyakit berjangkit dan dua contoh penyakit tidak berjangkit. 4. Nyatakan tiga cara penyakit berjangkit disebarkan. Latihan Formatif 4.1 Cegah Denggi sebelum Parah http://www.infosihat. gov.my/infosihat/media/ video/D/index.php Info Kementerian Kesihatan Malaysia http://www.moh.gov.my Info 4.1.4 81 Bab 4 : Kesihatan Manusia Pertahanan Badan 4.2 P atogen memasuki badan melalui sistem respirasi, sistem pencernaan, sistem perkumuhan dan kulit. Patogen perlu dimusnahkan oleh badan. Tahukah anda kita mempunyai strategi untuk mempertahankan badan daripada serangan penyakit? • Menghalang patogen daripada memasuki badan • Melawan patogen melalui penghasilan antibodi • Melawan patogen melalui fagositosis Rajah 4.4 Mekanisme pertahanan badan Patogen dihalang Patogen yang berjaya melepasi barisan pertahanan pertama akan memasuki sistem darah dan berhadapan dengan barisan pertahanan kedua. Patogen yang berjaya melepasi barisan pertahanan kedua akan berhadapan dengan barisan pertahanan ketiga. 4.2.1 4.2.2 Sel darah putih Kulit Barisan pertahanan pertama Mekanisme pertahanan tidak spesifik Mekanisme pertahanan spesifik Barisan pertahanan kedua Barisan pertahanan ketiga Patogen Antibodi melekat pada patogen (ini mengelakkan patogen daripada memasuki sel perumah) Antibodi menyebabkan patogen menggumpal Patogen Antibodi Antibodi 82 Barisan pertahanan pertama Kulit • Kulit manusia terdiri daripada lapisan yang liat dan sukar ditembusi oleh mikroorganisma. • Mikroorganisma hanya dapat menembusi kulit jika terdapat luka atau kecederaan. • Peluh dan sebum yang dirembeskan oleh kulit mengandungi bahan kimia yang boleh memusnahkan mikroorganisma. Membran mukus • Membran mukus ialah membran yang melapisi salur pencernaan dan salur pernafasan. • Mikroorganisma yang memasuki salur pernafasan akan ditapis oleh bulu hidung dan diperangkap oleh mukus yang terdapat di dalam rongga hidung. • Lilin di dalam telinga, air mata dan lendir pada faraj juga berfungsi sebagai antiseptik untuk memusnahkan mikroorganisma. Operasi fagositosis • Sel darah putih akan bertindak secara fagositosis dengan menelan dan mencerna patogen menggunakan enzim. Sistem keimunan badan • Keimunan ialah keupayaan sistem badan melawan sesuatu patogen sebelum badan dijangkiti sesuatu patogen. • Melibatkan penghasilan antibodi apabila terdapat patogen memasuki badan. • Antibodi ialah protein yang dihasilkan oleh sel darah putih ke dalam aliran darah sebagai gerak balas terhadap antigen. • Antigen ialah jasad asing atau bahan yang bukan daripada badan sendiri yang merangsang penghasilan antibodi. Antigen terdapat pada patogen, molekul toksin dan sel darah daripada kumpulan darah yang lain. Patogen perlu dimusnahkan! Barisan pertahanan kedua Barisan pertahanan ketiga Fagositosis 83 Bab 4 : Kesihatan Manusia ktiviti A 4.2 Tujuan: Membuat persembahan multimedia tentang cara sistem pertahanan badan melawan jangkitan penyakit dan menggalakkan penyembuhan daripada jangkitan penyakit. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat berkaitan dengan: (a) sistem pertahanan badan melawan jangkitan penyakit (b) cara-cara untuk menggalakkan penyembuhan daripada jangkitan penyakit 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dalam bentuk persembahan multimedia. Kepentingan Imunisasi Imunisasi merupakan suatu usaha untuk memberikan daya tahan secara aktif pada bayi, kanak-kanak dan dewasa terhadap penyakit tertentu dengan memasukkan vaksin. 4.2.3 Abad 21 Adakah vaksin selamat, terutamanya kepada bayi dan kanak-kanak? Vaksin mengandungi antigen yang diperoleh dari sebahagian atau keseluruhan struktur virus atau bakteria yang telah dilemahkan atau dimatikan. Antigen tersebut berfungsi untuk merangsang sistem imun tubuh, membentuk keimunan terhadap jangkitan penyakit tertentu. Oleh sebab itu, bayi perlu disuntik dengan beberapa jenis vaksin yang berbeza. Jadual 4.4 menunjukkan rancangan pemvaksinan yang diadakan di Malaysia. Vaksin http://www.infosihat.gov.my Info Ya, selamat. Vaksin yang digunakan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia telah dinilai mengikut keperluan piawaian antarabangsa terlebih dahulu. 84 4.2.4 Antibiotik yang kita makan akan dikumuh keluar daripada badan kita dan dosnya akan berkurangan. Kita perlu mengambil dos antibiotik pada masa yang ditetapkan supaya aras antibiotik sentiasa optimum. Sains Keimunan Pasif dan Keimunan Aktif Keimunan boleh dikelaskan kepada dua jenis, iaitu keimunan pasif dan keimunan aktif. Kedua-dua jenis keimunan ini diperoleh secara semula jadi atau buatan. Jadual 4.4 Rancangan pemvaksinan di Malaysia Sumber: Kementerian Kesihatan Malaysia Nota: • BCG ialah Bacillus Calmette-Guerin, vaksin yang memberi perlindungan terhadap Tuberkulosis. • DTap ialah kombinasi Difteria, Tetanus dan Pertussis. • Hib ialah Haemophilus influenza type B. • Polio (IPV) ialah Inactivated Polio Vaccine yang memberi perlindungan terhadap Polio. • MMR ialah Measles (campak), Mumps (beguk) dan Rubella. • MR ialah dos booster yang memberi perlindungan terhadap Measles (campak) dan Rubella. • DT ialah dos booster yang memberi perlindungan terhadap Difteria dan Tetanus. • HPV ialah Human Papillomavirus. Vaksin ini hanya untuk remaja perempuan 13 tahun. Dos 2 diberikan dalam tempoh 6 bulan selepas dos 1. • JE ialah Japanese Encephalitis. Vaksin ini hanya diberikan di Sarawak. IMUNISASI Umur (Bulan) (Tahun) 0 1 2 3 5 6 9 12 18 21 7 13 15 BCG Dos1 Hepatitis B Dos 1 Dos 2 Dos 3 DTaP Dos 1 Dos 2 Dos 3 Booster Hib Dos 1 Dos 2 Dos 3 Booster Polio (IPV) Dos 1 Dos 2 Dos 3 Booster Measles Sabah sahaja MMR Dos 1 Dos 2 MR Dos 2 DT Booster HPV Perempuan sahaja Tetanus Booster JE (Sarawak) Dos 1 Dos 2 85 Bab 4 : Kesihatan Manusia Keimunan aktif : Badan menghasilkan antibodi sendiri apabila dirangsang oleh antigen Semula jadi • Terhasil selepas seseorang sembuh daripada serangan penyakit. • Keimunan berpanjangan selepas jangkitan (Rajah 4.7). Buatan • Terhasil apabila vaksin yang mengandungi patogen yang mati atau lemah dimasukkan ke dalam badan dan sistem keimunan bergerak balas dengan menghasilkan antibodi. • Keimunan berpanjangan selepas jangkitan (Rajah 4.8). Rajah 4.8 Graf keimunan aktif buatan Aras keimunan Kepekatan antibodi dalam darah (%) Suntikan vaksin kali pertama Suntikan vaksin kali kedua Masa (minggu) Keimunan pasif : Badan memperoleh antibodi daripada sumber luar Semula jadi • Terhasil apabila anak mendapat antibodi daripada susu ibu atau darah ibu yang merentasi dinding plasenta. • Keimunan adalah sementara dan singkat kepada bayi, iaitu dalam tempoh beberapa bulan pertama selepas dilahirkan (Rajah 4.5). Buatan • Terhasil apabila antiserum disuntik ke dalam badan pesakit. • Antiserum akan melawan patogen penyakit tersebut tanpa mengganggu sistem keimunan pesakit. ■ Antiserum ialah darah cecair jernih yang mengandungi antibodi untuk mencegah penyakit. • Keimunan adalah segera dan sementara (Rajah 4.6). Rajah 4.5 Graf keimunan pasif semula jadi Rajah 4.6 Graf keimunan pasif buatan Kepekatan antibodi dalam darah (%) Masa (minggu) Aras keimunan Aras keimunan Kepekatan antibodi dalam darah (%) Masa (minggu) Suntikan antiserum kali pertama Suntikan antiserum kali kedua Kepekatan antibodi dalam darah (%) Aras keimunan Semasa jangkitan kedua, antibodi yang dihasilkan melebihi aras keimunan dan keimunan dicapai Semasa jangkitan pertama, antibodi yang dihasilkan disimpan dalam badan adalah rendah dan tidak mencapai aras keimunan Masa (minggu) Rajah 4.7 Graf keimunan aktif semula jadi 86 Sistem Keimunan yang Mantap Badan manusia dilengkapi dengan pelbagai sistem termasuklah sistem keimunan. Apabila berlaku ketidakseimbangan dalam badan atau terlalu banyak toksin, sistem keimunan akan menjadi lemah. Antara punca sistem keimunan menjadi lemah dan amalan yang menguatkan sistem keimunan ditunjukkan dalam Gambar foto 4.4. Gambar foto 4.4 Punca sistem keimunan menjadi lemah dan amalan yang menguatkan sistem keimunan Terdedah kepada pencemaran udara Mendapat rehat dan tidur yang mencukupi Tidak merokok dan tidak terdedah kepada asap rokok Terdedah kepada pestisid Beriadah dan menghirup udara segar Mengalami tekanan perasaan Pengambilan gula secara berlebihan 4.2.5 Melakukan pemeriksaan kesihatan secara berkala Punca sistem keimunan menjadi lemah Amalan yang menguatkan sistem keimunan Alahan merupakan satu tindak balas sistem keimunan badan terhadap alergen (penyebab alahan) dalam persekitaran yang biasanya tidak memudaratkan orang biasa yang tiada alahan. Sebagai contoh, alergen adalah hama, bulu haiwan, habuk, debunga, spora, makanan (makanan laut, susu dan telur) sengatan haiwan dan sesetengah ubat. Sains 87 Bab 4 : Kesihatan Manusia ktiviti A 4.3 Tujuan: Mengumpulkan maklumat tentang kepentingan imunisasi dan tahap kesihatan individu. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat berkaitan imunisasi dan implikasinya terhadap tahap kesihatan individu terhadap keluarga, masyarakat, ekonomi dan negara. 3. Kaitkan arahan 2 dari aspek: (a) pengulangan penyakit terkawal seperti kusta, batuk kokol dan tuberkulosis (b) kos rawatan kesihatan yang meningkat (c) kualiti kerja yang terjejas (d) pembelian insurans (e) kualiti kehidupan (f) tenaga kerja (migrasi) 4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas menggunakan persembahan multimedia. 1. Namakan dua strategi pertahanan badan manusia. 2. Apakah yang dimaksudkan dengan antigen, antibodi dan keimunan? 3. Graf di bawah menunjukkan dua jenis keimunan, P dan Q. (a) Namakan keimunan P dan Q. (b) Terangkan persamaan dan perbezaan antara keimunan P dan keimunan Q. (c) Pada pandangan anda, keimunan yang manakah lebih baik? Jelaskan jawapan anda. 4. Cadangkan dua amalan yang melemahkan sistem keimunan seseorang. 5. Terangkan sebab imunisasi perlu diberikan kepada bayi dan kanak-kanak. Latihan Formatif 4.2 Keimunan P Keimunan Q Kepekatan antibodi dalam darah (%) Aras keimunan Masa jangkitan (minggu) 4.2.6 Abad 21 Kepekatan antibodi dalam darah (%) Aras keimunan Masa jangkitan (minggu) Jangkitan kedua Jangkitan pertama 88 R umusan Penyakit Kanser Hipertensi Diabetes Penyakit kardiovaskular Tuberkulosis Selesema SARS H1N1 Cacar air Kurap Panau Penyakit kencing tikus Demam denggi Demam malaria Demam Zika Chikungunya Pasif Aktif Kepentingan contoh penyakit cara penyebaran contoh penyakit contoh penyakit contoh penyakit contoh penyakit Tidak berjangkit Udara Sentuhan Vektor Berjangkit Keimunan Kuiz Interaktif 4 Kuiz Taun / kolera Demam kepialu Disentri ameba Air Buatan Buatan Semula jadi Semula jadi 89 Bab 4 : Kesihatan Manusia REFLEKSI KENDIRI Sumatif Latihan Sumatif 4 1. Berikut adalah antara penyakit yang direkodkan di Malaysia. Diabetes Selesema Campak Hipertensi Serangan jantung Kencing tikus Zika Kolera Kanser Panau (a) Kelaskan penyakit-penyakit di atas kepada dua kumpulan berdasarkan ciri sepunya. Penyakit Kumpulan 1 Kumpulan 2 Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 4.1 Penyakit Berjangkit dan Penyakit Tidak Berjangkit Membezakan dan berkomunikasi tentang penyakit berjangkit dan penyakit tidak berjangkit. Menerangkan cara penyakit berjangkit disebarkan. Mencerakinkan penyebab dan penularan penyakit berjangkit. Menjana idea mekanisme menghalang penularan penyakit berjangkit. 4.2 Pertahanan Badan Menghuraikan dan berkomunikasi tentang fungsi sistem pertahanan badan. Mendefinisikan antigen, antibodi dan keimunan badan. Mewajarkan kepentingan imunisasi. Membezakan keimunan pasif dan keimunan aktif. Mewajarkan amalan yang baik ke arah sistem keimunan yang mantap. Mewajarkan dan berkomunikasi tentang kepentingan imunisasi dan tahap kesihatan individu terhadap keluarga, sosial, ekonomi dan negara. 90 (b) Nyatakan ciri yang anda gunakan untuk membuat pengelasan di 1(a). (c) Berdasarkan senarai penyakit di atas, nyatakan satu penyakit yang disebabkan oleh setiap faktor yang berikut. (i) Kulat (ii) Bakteria Leptospira (iii) Virus influenza (iv) Tabiat makan tidak sihat (d) Penyakit yang manakah termasuk dalam program imunisasi bayi dan kanak-kanak? 2. Demam denggi berdarah merupakan penyakit berjangkit yang boleh membawa maut. (a) Namakan patogen dan vektor bagi penyakit ini. (b) Berikan satu contoh penyakit lain yang disebarkan menerusi vektor yang sama dengan demam denggi berdarah. (c) Terangkan cara penyakit ini boleh menular. 3. Gambar foto 1 menunjukkan sebuah tong sampah di sebuah taman perumahan. Ramalkan kesan yang akan berlaku kepada orang awam jika keadaan ini berlarutan. Berikan alasan anda. Gambar foto 1 4. Rajah 1 menunjukkan graf kepekatan antibodi dalam darah (%) dalam tempoh 40 hari. Berdasarkan graf tersebut, jawab soalan-soalan yang berikut. (a) Terangkan tindak balas badan melawan jangkitan virus A. (b) Berapakah masa yang diambil oleh badan untuk membina antibodi untuk mencapai aras keimunan selepas mendapat jangkitan? (c) Berikan satu sebab aras antibodi menurun selepas mencapai aras keimunan. Rajah 1 Aras keimunan Kepekatan antibodi dalam darah (%) Terdedah kepada virus A Masa (hari) 0 5 10 15 20 25 30 35 40 91 Bab 4 : Kesihatan Manusia 5. Manusia bertuah kerana mempunyai dua jenis mekanisme pertahanan badan, iaitu mekanisme pertahanan spesifik dan mekanisme pertahanan tidak spesifik. (a) Terangkan perbandingan antara mekanisme pertahanan spesifik dengan mekanisme pertahanan tidak spesifik. (b) Perihalkan benteng pertahanan bagi (i) mekanisme pertahanan spesifik (ii) mekanisme pertahanan tidak spesifik (c) Lengkapkan jadual di bawah dengan menyatakan jenis keimunan bagi setiap kes. Kes Jenis keimunan (i) Amin tidak lagi dijangkiti penyakit campak kerana pernah dijangkiti penyakit itu semasa umurnya 7 tahun. (ii) Kelvin tidak dijangkiti penyakit hepatitis B kerana Kelvin telah mendapat imunisasi penyakit tersebut. (iii) Bayi itu mendapat antibodi daripada susu ibunya. (iv) Pesakit batuk kering itu disuntik dengan antibodi yang diambil daripada seorang individu yang imun kepada penyakit batuk kering. 6. Andaikan anda seorang saintis. Anda bertanggungjawab untuk menyiasat kes wabak penyakit berjangkit yang menular di sebuah pekan kecil. Wabak tersebut telah menyebabkan tiga kes kematian dan 10 orang lagi telah menunjukkan simptom dijangkiti penyakit tersebut. (a) Apakah langkah berjaga-jaga yang patut dilakukan sebelum anda melakukan ujian makmal untuk menyiasat punca wabak tersebut? (b) Senaraikan beberapa soalan yang boleh diajukan kepada mangsa-mangsa yang telah dijangkiti penyakit tersebut untuk membantu anda dalam penyiasatan ini. (c) Apakah langkah-langkah yang boleh dicadangkan kepada penduduk di pekan tersebut untuk melindungi penduduk yang belum dijangkiti? (d) Pihak hospital telah memutuskan untuk melakukan kuarantin terhadap pesakit yang telah mendapat jangkitan. Wajarkan keputusan hospital tersebut. 7. Seorang peladang membeli tiga ekor ayam dan meletakkannya di dalam reban bersama-sama dengan 15 ekor ayam yang lain. Selepas dua hari, peladang tersebut mendapati tiga ekor ayam yang baru dimasukkannya dijangkiti penyakit. Beberapa hari kemudian, empat ekor ayam yang lain turut dijangkiti. Peladang tersebut memanggil seorang doktor veterinar untuk membantunya dan memberitahu tentang pembelian tiga ekor ayam yang baharu dan penukaran jenis makanan ayam yang dilakukan sehari sebelum dia mendapati ayamnya sakit. (a) Cadangkan dua inferens tentang ayam yang dijangkiti penyakit itu. (b) Jika anda menjadi doktor veterinar tersebut, bagaimanakah anda boleh membantu peladang itu untuk menyelesaikan masalahnya? Terangkan reka bentuk ujian anda. Masteri KBAT KBAT 4 92 Apakah sumber utama takungan air di Malaysia? Bagaimanakah ampaian terhasil? Bagaimanakah air yang selamat untuk kegunaan manusia dihasilkan? Apakah kegunaan asid dan alkali dalam kehidupan harian? 2 Penerokaan Unsur dalam Alam 93 Sifat fizik air Larutan dan kadar keterlarutan Pembersihan dan pembekalan air Mari memahami: B a b Air dan Larutan Bagaimanakah air di dalam akuarium dirawat supaya ikan dapat hidup di dalamnya? Adakah botol minyak masak perlu digoncang sebelum digunakan? Apakah kesan pencemaran air kepada hidupan akuatik? Bagaimanakah larutan tepu terhasil? Mengapakah air dikenali sebagai pelarut semesta? 5 94 Laut Mati di sempadan Jordan ialah laut yang mempunyai kemasinan yang sangat tinggi berbanding dengan laut biasa. Laut Mati merupakan lembah yang paling rendah di dunia, iaitu kira-kira 430.5 meter di bawah aras laut. Laut Mati juga dikelilingi daratan. Jadi, air dari Sungai Jordan yang mengalir ke laut ini tersejat dengan cepat dan menambahkan kemasinannya. Kandungan garam yang terlalu tinggi menyebabkan airnya mempunyai ketumpatan yang tinggi. Hal ini menyebabkan Laut Mati mempunyai daya apungan semula jadi yang membolehkan kita terapung dengan mudah. Laut Mati BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Sebatian Tindakan kapilari Keterlarutan Ampaian Emulsi Larutan tepu Pelarut semesta Pengoksidaan Pengklorinan Kelestarian air 95 Bab 5 : Air dan Larutan Sifat Fizik Air 5.1 A ir merupakan keperluan asas bagi semua hidupan di Bumi. Tanpa air, semua hidupan tidak dapat hidup. Lebih 70% permukaan Bumi dilitupi oleh air. Air mempunyai ciri-ciri yang unik. Air tulen tidak berwarna, tidak berbau, tiada rasa dan wujud sebagai cecair pada suhu bilik. Rajah 5.1 menunjukkan beberapa sifat fizik air tulen. Air juga mempunyai tegangan permukaan yang tinggi. Tegangan permukaan ialah daya lekitan antara molekul air di permukaan yang menyebabkan serangga seperti ayak-ayak dapat terapung di permukaan air (Gambar foto 5.1). Daya lekitan antara molekul air serta daya lekatan antara molekul air dan dinding xilem membolehkan air dibawa dari akar ke daun. Fenomena ini dikenali sebagai tindakan kapilari (Rajah 5.2). Adakah anda masih ingat tiga keadaan jirim air yang telah anda pelajari semasa di Tingkatan Satu? Penyerapan dan pembebasan haba dari persekitaran menyebabkan perubahan pada keadaan jirim air. Rajah 5.1 Sifat fizik air tulen • Takat didih = 100°C • Takat beku = 0°C • Tidak berwarna • Ketumpatan = 1 g cm–3 Gambar foto 5.1 Ayak-ayak pada permukaan air Rajah 5.2 Tindakan kapilari pada tumbuhan • Daya tarikan antara molekul yang sama ialah daya lekitan • Daya tarikan antara molekul yang berbeza ialah daya lekatan Sains Molekul air Dinding sel Daya lekatan antara molekul air dan dinding sel Daya lekitan antara molekul air 5.1.1 96 ktiviti A 5.1 Tujuan: Mengumpulkan maklumat dan membuat persembahan multimedia tentang air. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat berikut daripada pelbagai sumber. (a) Kepentingan air kepada benda hidup (b) Sifat fizik air – Takat didih – Takat beku – Warna – Ketumpatan – Tegangan permukaan – Tindakan kapilari – Kesan penyerapan dan pembebasan haba terhadap air 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dalam bentuk persembahan multimedia. Komposisi Air Cikgu, betulkah air merupakan suatu sebatian? Bagaimanakah kita boleh menentukan komposisi unsur di dalam molekul air? Ya, betul. Air merupakan suatu sebatian yang terdiri daripada oksigen dan hidrogen yang bergabung secara kimia. Kita boleh tentukan komposisi unsur di dalam molekul air dengan menjalankan elektrolisis. Rajah 5.3 Kesan penyerapan dan pembebasan haba terhadap keadaan jirim air Haba diserap Haba dibebaskan Pemejalwapan Pemejalwapan Kondensasi Pembekuan Penyejatan/ pendidihan Peleburan Abad 21 PEPEJAL GAS CECAIR 97 Bab 5 : Air dan Larutan Tujuan: Menentukan komposisi unsur di dalam molekul air. Bahan: Air suling, asid hidroklorik cair, kayu uji dan mancis Radas: Sel elektrolisis, suis, silinder penyukat, penitis, dawai penyambung dan klip buaya Arahan 1. Labelkan dua silinder penyukat sebagai K dan L. 2. Susunkan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.4 dengan menitiskan beberapa titik asid hidroklorik cair ke dalam air suling. 3. Hidupkan suis selama 10 minit. 4. Perhatikan perubahan yang berlaku pada kedua-dua silinder penyukat. 5. Selepas 10 minit, matikan suis dan rekodkan isi padu gas di dalam kedua-dua silinder penyukat. 6. Uji gas yang dikumpul dengan menggunakan kayu uji. (a) Gas dalam silinder penyukat K diuji dengan kayu uji berbara (b) Gas dalam silinder penyukat L diuji dengan kayu uji bernyala 7. Rekodkan semua pemerhatian anda dalam bentuk jadual. Pemerhatian Silinder penyukat Isi padu gas (ml) Kesan pada kayu uji K L Soalan 1. Namakan gas yang terkumpul di dalam silinder penyukat K dan L. 2. (a) Apakah nisbah isi padu gas di dalam silinder penyukat K kepada L? (b) Berikan inferens bagi jawapan anda di 2 (a). 3. Mengapakah asid hidroklorik cair ditambahkan ke dalam air suling? Rajah 5.4 Suis + – Elektrod karbon K L Air suling + Asid hidroklorik cair Silinder penyukat 5.2 ktiviti A Gambar foto 5.2 Komposisi unsur di dalam air • Semasa elektrolisis dijalankan, gas oksigen dihasilkan di anod sementara gas hidrogen dihasilkan di katod. • Satu molekul air terdiri daripada dua atom hidrogen dan satu atom oksigen. • Simbol kimia bagi air ialah H2O. H H O H O H H O H • Anod ialah elektrod yang disambungkan pada terminal positif bateri. • Katod ialah elektrod yang disambungkan pada terminal negatif bateri. Sains 98 Tujuan: Memerhatikan kesan bendasing terhadap takat lebur dan takat didih air. Bahan: Air suling, ais, tuala tebal dan garam biasa Radas: Bikar, kelalang kon, termometer, spatula, penunu Bunsen, tungku kaki tiga, kasa dawai, gabus berlubang dua, tiub kaca dan jam randik A Kesan garam biasa terhadap takat lebur ais Arahan 1. Balutkan dua bikar yang sama saiz dengan tuala tebal dan labelkan bikar-bikar tersebut sebagai P dan Q. 2. Masukkan bilangan ketulan ais yang sama ke dalam kedua-dua bikar. 3. Campurkan satu spatula garam ke dalam bikar P (Rajah 5.5). 4. Rekodkan suhu ais di dalam kedua-dua bikar setiap 2 minit sehingga suhu menjadi tetap. Kesan Bendasing Terhadap Takat Lebur dan Takat Didih Air Gambar foto 5.3 menunjukkan dua periuk yang masing-masing mengandungi air dan sup ayam. Periuk yang berisi air mendidih dengan lebih cepat berbanding dengan periuk yang berisi sup ayam. Adakah anda tahu sebabnya? Lakukan Aktiviti 5.3 untuk mengkaji kesan bendasing terhadap takat lebur dan takat didih air. Gambar foto 5.3 Kesan bendasing terhadap takat didih air (a) Air (b) Sup ayam 5.3 ktiviti A Rajah 5.5 P Q Termometer Tuala tebal Ais + garam biasa Termometer Tuala tebal Ais 99 Bab 5 : Air dan Larutan Pemerhatian Masa (min) 2 4 6 Suhu ais dalam bikar (°C) P Q B Kesan garam biasa terhadap takat didih air Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.6 dan labelkan kelalang kon sebagai K dan L. 2. Panaskan air dalam kedua-dua kelalang kon sehingga suhu mencapai 80°C. 3. Rekodkan suhu air di dalam kedua-dua kelalang kon setiap 2 minit sehingga suhu menjadi tetap. Pemerhatian Masa (min) 2 4 6 Suhu air dalam kelalang kon (°C) K L Soalan 1. Dengan menggunakan Teori Kinetik Jirim, terangkan perubahan keadaan ais dalam Aktiviti A. 2. Berikan satu inferens bagi takat didih air suling dan takat didih air suling yang bercampur garam. 3. Apakah yang dapat disimpulkan tentang bendasing melalui Aktiviti A dan B? Setelah menjalankan Aktiviti 5.3 anda dapat perhatikan bahawa garam biasa menurunkan takat lebur ais dan menaikkan takat didih air. Ciri fizikal air yang lain seperti rasa, bau dan warna juga boleh berubah dengan kehadiran bendasing. Sebagai contoh, air laut berasa masin kerana garam terlarut di dalam air laut. Rajah 5.6 Tungku kaki tiga K Air suling Kasa dawai Kasa dawai Penunu Bunsen Penunu Bunsen Kelalang kon Tiub kaca Termometer L Air suling + garam biasa 100 Penyejatan air Penyejatan air ialah proses yang berlaku di permukaan air yang menukarkan air menjadi wap air. Proses ini boleh berlaku pada sebarang suhu. Perubahan molekul-molekul air yang mengalami penyejatan dapat dilihat seperti di Rajah 5.7. Mari kita jalankan Eksperimen 5.1 untuk mengetahui faktor-faktor yang mempengaruhi kadar penyejatan air. Molekul-molekul air di permukaan mempunyai tenaga kinetik yang lebih tinggi, bergerak dengan pantas dan dapat terlepas ke udara. Wap air Tujuan: Mengkaji faktor-faktor yang mempengaruhi kadar penyejatan air. A Kelembapan udara Pernyataan masalah: Adakah kelembapan udara mempengaruhi kadar penyejatan air? Hipotesis: Semakin tinggi kelembapan udara, semakin rendah kadar penyejatan air. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Suhu persekitaran, isi padu air, pergerakan udara dan luas permukaan air yang terdedah (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Kelembapan udara (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kadar penyejatan air Eksperimen5.1 5.1.2 Gambar foto 5.4 Pakaian basah yang dijemur mengalami penyejatan air Rajah 5.7 Proses penyejatan air Bahan: Kertas kobalt klorida kontang, air, benang dan kalsium klorida kontang Radas: Serkup kaca dan bikar Prosedur: 1. Celupkan dua kertas klorida kontang ke dalam air sehingga keseluruhan kertas itu lembap. 2. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.8. 3. Perhatikan kertas kobalt klorida. 4. Rekodkan pemerhatian anda dalam jadual yang sesuai. 101 Bab 5 : Air dan Larutan B Suhu persekitaran Pernyataan masalah: Adakah suhu persekitaran mempengaruhi kadar penyejatan air? Hipotesis: Semakin tinggi suhu persekitaran, semakin tinggi kadar penyejatan air Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Kelembapan udara, isi padu air, pergerakan udara dan luas permukaan air yang terdedah (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Suhu persekitaran (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kadar penyejatan air Bahan: Kertas kobalt klorida kontang dan air Radas: Lampu mentol berfilamen dan jubin putih Prosedur: 1. Labelkan dua kertas kobalt klorida kontang sebagai J dan K. 2. Celupkan kertas J dan K ke dalam air sehingga keseluruhan kertas itu menjadi lembap. 3. Letakkan kertas J dan K di atas meja seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.9. 4. Perhatikan kertas kobalt klorida. 5. Rekodkan pemerhatian anda dalam jadual yang sesuai. Rajah 5.9 Kertas kobalt klorida diperbuat daripada serbuk kobalt klorida, iaitu bahan yang sangat sensitif dengan kehadiran air. Kertas ini berwarna biru muda apabila kering kemudian menjadi merah jambu apabila basah. Sains Rajah 5.8 Air R Serkup kaca Benang Kertas kobalt klorida lembap Bikar Kalsium klorida kontang S Kertas kobalt klorida lembap Lampu mentol berfilamen Kertas kobalt klorida lembap Jubin putih J K 102 C Luas permukaan air yang terdedah Pernyataan masalah: Adakah luas permukaan air yang terdedah mempengaruhi kadar penyejatan air? Hipotesis: Semakin besar luas permukaan air yang terdedah, semakin tinggi kadar penyejatan air. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Kelembapan udara, isi padu air, pergerakan udara dan suhu persekitaran (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Luas permukaan air yang terdedah (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kadar penyejatan air Bahan: Kertas turas, air dan benang Radas: Kaki retort dan pengapit Prosedur: 1. Sediakan tiga helai kertas turas, P, Q dan R. 2. Celupkan ketiga-tiga kertas turas tersebut di dalam air. 3. Lipatkan kertas turas Q kepada dua bahagian dan kertas turas R kepada empat bahagian. 4. Gantungkan kertas turas tersebut pada tiga kaki retort yang berlainan (Rajah 5.10). 5. Rekodkan masa yang diambil oleh ketiga-tiga helai kertas turas tersebut untuk kering dalam jadual yang sesuai. D Pergerakan udara Pernyataan masalah: Adakah pergerakan udara mempengaruhi kadar penyejatan air? Hipotesis: Semakin laju pergerakan udara, semakin tinggi kadar penyejatan air. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Kelembapan udara, isi padu air, luas permukaan air yang terdedah dan suhu persekitaran (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Pergerakan udara (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kadar penyejatan air Bahan: Kertas kobalt klorida kontang, pita selofan dan air Radas: Slaid kaca, kipas dan penitis Prosedur: 1. Lekatkan dua helai kertas kobalt klorida kontang pada slaid kaca dengan menggunakan pita selofan dan labelkan kedua-dua slaid kaca sebagai M dan N (Rajah 5.11). 2. Titiskan beberapa titik air pada setiap kertas kobalt klorida. 3. Letakkan slaid kaca M di bawah kipas dan letakkan slaid kaca N jauh daripada kipas. 4. Rekodkan pemerhatian anda di dalam jadual selepas 15 minit. Rajah 5.11 Rajah 5.10 Benang Kertas turas P Kaki retort dan pengapit Benang Kertas turas Q Kaki retort dan pengapit Benang Kertas turas R Kaki retort dan pengapit Slaid kaca Kertas kobalt klorida kontang Pita selofan M N Pita selofan 103 Bab 5 : Air dan Larutan Kesimpulan: Adakah hipotesis bagi setiap eksperimen yang dijalankan diterima? Berikan alasan anda. Soalan 1. Nyatakan fungsi air dan kalsium klorida kontang dalam Eksperimen A. 2. Apakah kegunaan lampu mentol berfilamen dalam Eksperimen B? 3. Bagaimanakah luas permukaan memberi kesan kepada kadar penyejatan air? 4. Mengapakah kipas digunakan dalam Eksperimen D? Kelembapan udara Luas permukaan air yang terdedah Suhu persekitaran Pergerakan udara Udara kering mengandungi wap air yang sedikit. Oleh itu, udara kering dapat menampung lebih banyak molekul air yang terlepas dari permukaan air. Jadi, kadar penyejatan air meningkat. Permukaan air yang terdedah yang lebih luas membolehkan lebih banyak molekul air terlepas ke udara dan meningkatkan kadar penyejatan air. Apabila suhu persekitaran meningkat, molekul-molekul air di permukaan memperoleh lebih banyak tenaga, bergerak dengan pantas dan mudah terlepas ke udara. Jadi, kadar penyejatan air meningkat. Pergerakan udara akan membawa wap air di dalam udara ke tempat lain. Tiupan angin yang kuat menyebabkan udara di atas permukaan air menjadi kering dan menggalakkan penyejatan air. Rajah 5.12 Faktor-faktor yang mempengaruhi kadar penyejatan air Mengapakah badan kita berasa sejuk apabila berpeluh? Terdapat empat faktor yang mempengaruhi kadar penyejatan air, iaitu kelembapan udara, suhu persekitaran, luas permukaan air yang terdedah dan pergerakan udara. 104 Aplikasi Penyejatan Air dalam Kehidupan Harian ktiviti A 5.4 Tujuan: Menghasilkan persembahan multimedia tentang proses penyejatan air. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang: (a) hubung kait proses penyejatan dengan aktiviti harian (b) cara mengurangkan kehilangan air melalui proses penyejatan dalam bidang pertanian (c) penyejukan melalui penyejatan dalam peti sejuk 3. Gunakan pelbagai sumber seperti Internet dan perpustakaan untuk mengumpulkan maklumat 2 (a), (b) dan (c). 4. Bentangkan hasil perbincangan. 1. Ikram memerlukan air tulen untuk menyediakan satu larutan. Kawannya memberikan sebotol air kepadanya. Cadangkan cara yang boleh digunakan oleh Ikram untuk menentukan sama ada air tersebut air tulen atau tidak. 2. Terangkan perbezaan antara pergerakan molekul-molekul air pada suhu bilik dengan pergerakan molekul-molekul air pada suhu 0°C. 3. Terangkan satu kepentingan penyejatan air kepada badan manusia. Latihan Formatif 5.1 Gambar foto 5.5 Aplikasi penyejatan air dalam kehidupan harian Pakaian yang disidai di ampaian mempunyai luas permukaan terdedah yang besar. Jadi, pakaian akan kering dengan cepat. Makanan laut yang dikeringkan dapat disimpan lebih lama kerana mikroorganisma tidak dapat hidup tanpa air. Garam laut diperoleh daripada air laut melalui penyejatan air. Pengering rambut yang mengeluarkan udara panas dapat meningkatkan suhu lalu mempercepat proses penyejatan air. Abad 21 105 Bab 5 : Air dan Larutan Tujuan: Menyediakan larutan cair, larutan pekat dan larutan tepu. Bahan: Air suling dan hablur kuprum(II) sulfat Radas: Bikar, silinder penyukat, rod kaca dan spatula Arahan 1. Isi 50 ml air suling ke dalam tiga buah bikar yang berlabel P, Q dan R (Rajah 5.13). 2. Masukkan dua spatula kuprum(II) sulfat ke dalam bikar P dan kacau sehingga semua kuprum(II) sulfat larut. 3. Masukkan empat spatula kuprum(II) sulfat ke dalam bikar Q kemudian kacau sehingga semua kuprum(II) sulfat larut. 4. Masukkan empat spatula kuprum(II) sulfat ke dalam bikar R dan kacau sehingga semua kuprum(II) sulfat larut. Tambahkan kuprum(II) sulfat sedikit demi sedikit sehingga kuprum(II) sulfat yang berlebihan termendak di dasar bikar. 5. Perhatikan ketiga-tiga bikar dan rekodkan pemerhatian anda. Pemerhatian Bikar Kuantiti kuprum(II) sulfat Warna larutan P Q R Larutan dan Kadar Keterlarutan 5.2 Zat Terlarut, Pelarut dan Larutan P ernahkah anda terfikir apa yang akan terjadi pada gula yang dimasukkan ke dalam air? Zat terlarut ialah bahan yang boleh melarut di dalam cecair, manakala pelarut ialah cecair yang boleh melarutkan bahan. Oleh itu, gula ialah zat terlarut dan air ialah pelarut. Larutan ialah hasil campuran yang terbentuk apabila zat terlarut melarut di dalam pelarut. Oleh itu, air gula yang dihasilkan ialah larutan (Gambar foto 5.6). Gambar foto 5.6 Pembentukan larutan Larutan Cair, Larutan Pekat dan Larutan Tepu Kuantiti zat terlarut di dalam suatu larutan mempengaruhi kepekatan larutan tersebut. Larutan yang dihasilkan boleh dikelaskan sebagai larutan cair, larutan pekat dan larutan tepu. Larutan- larutan ini boleh disediakan di dalam makmal dengan menjalankan Aktiviti 5.5. 5.5 ktiviti A Gula (zat terlarut) Air (pelarut) Air gula (larutan) 50 ml air suling P Q R Rajah 5.13 5.2.1 106 Ketiga-tiga jenis larutan yang terhasil dalam Aktiviti 5.5 merupakan campuran sekata yang jernih walaupun larutan tepu menghasilkan mendakan. Jadual 5.1 menunjukkan perbandingan antara jenis larutan ini. Jadual 5.1 Perbandingan antara jenis larutan Larutan cair Larutan pekat Larutan tepu • Kuantiti zat terlarut yang sedikit di dalam pelarut • Boleh melarutkan banyak lagi zat terlarut • Kuantiti zat terlarut yang banyak di dalam pelarut • Boleh melarutkan sedikit sahaja lagi zat terlarut • Kuantiti zat terlarut yang berlebihan di dalam pelarut • Tidak boleh melarutkan zat terlarut lagi dan menghasilkan mendakan Rajah 5.14 Air sungai adalah satu contoh ampaian Ampaian Campuran air dan pasir yang kecil Pasir yang tidak larut Soalan 1. Kenal pasti jenis larutan yang terhasil dalam bikar P, Q dan R. 2. Namakan zat terlarut, pelarut dan larutan yang digunakan dalam aktiviti ini. 3. Mengapakah mendakan terhasil di dalam bikar R? Apakah jenis larutan yang terdapat di dalam Laut Mati? Larutan dan Ampaian Apabila dua bahan dicampurkan untuk menghasilkan campuran, larutan atau ampaian akan terhasil. Apakah perbezaan larutan dan ampaian? Larutan ialah campuran jernih yang terhasil apabila zat terlarut larut di dalam pelarut. Manakala ampaian ialah campuran keruh yang terbentuk daripada zat terlarut yang tidak larut di dalam pelarut. Rajah 5.14 menunjukkan air sungai yang mengandungi campuran air dan pasir yang tidak bercampur dengan sekata. 107 Bab 5 : Air dan Larutan Larutan terhasil apabila zat terlarut yang tersebar secara sekata di dalam pelarut. Jadi, larutan sentiasa sekata dari segi warna dan rupa bentuk dalam semua bahagian larutan. Walaupun campuran air dan hablur kuprum(II) sulfat menghasilkan larutan yang berwarna, warna campuran yang seragam menyebabkan larutan tersebut kelihatan jernih. Saiz zarah-zarah zat terlarut yang sangat kecil membolehkan cahaya menembusi larutan. Hal ini juga menyebabkan larutan tidak meninggalkan sebarang sisa ketika dituras. Ampaian kelihatan keruh kerana terdapat zat terlarut yang tidak melarut di dalam pelarut, contohnya serbuk kapur yang tidak larut di dalam air. Saiz zarah-zarah ampaian yang terlalu besar menghalang cahaya menembusinya. Ampaian akan mendak di dasar jika dibiarkan seketika dan meninggalkan sisa apabila dituras. Tujuan: Membezakan antara larutan dan ampaian. Bahan: Hablur kuprum(II) sulfat, air, kertas turas dan serbuk kapur Radas: Bikar, spatula, kelalang kon, corong turas, silinder penyukat, rod kaca, lampu suluh dan skrin putih Arahan 1. Sukat dan tuang 100 ml air ke dalam sebuah bikar dan tambahkan satu spatula hablur kuprum(II) sulfat. 2. Kacau campuran tersebut sehingga sekata dan perhatikan keadaan campuran yang terhasil. 3. Halakan lampu suluh ke arah bikar dan perhatikan kebolehan cahaya menembusi campuran tersebut seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.15(a). 4. Biarkan campuran tersebut selama 10 minit dan turaskan kandungannya seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.15(b). 5. Perhatikan jika ada sisa tertinggal pada kertas turas. 6. Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggantikan hablur kuprum(II) sulfat dengan serbuk kapur kemudian catatkan pemerhatian anda. Soalan 1. Apakah keadaan campuran air dan serbuk kapur? 2. Apakah hubung kait antara zat terlarut di dalam campuran dengan kebolehan penembusan cahaya? 3. Berikan inferens anda bagi ujian penurasan yang dijalankan pada kedua-dua campuran. 5.6 ktiviti A Rajah 5.15 Campuran Rod kaca Kertas turas Corong turas Kelalang kon Sisa Skrin putih Lampu suluh Campuran Bikar Hasil turasan (a) (b) Ubat dalam bentuk ampaian perlu digoncang supaya bahan aktif di dalam ubat tersebar secara sekata. Mari kita jalankan Aktiviti 5.6 untuk membezakan antara larutan dan ampaian. 108 Keterlarutan Anda telah pun mempelajari tentang maksud larutan. Apakah pula yang dimaksudkan dengan keterlarutan? Kadar Keterlarutan Kadar keterlarutan bahan dipengaruhi oleh beberapa faktor. Jalankan Eksperimen 5.2 untuk mengenal pasti faktor-faktor tersebut. Tujuan: Mengkaji faktor-faktor yang mempengaruhi kadar keterlarutan. A Suhu pelarut Pernyataan masalah: Adakah suhu pelarut mempengaruhi kadar keterlarutan? Hipotesis: Semakin tinggi suhu pelarut, semakin tinggi kadar keterlarutan. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Isi padu pelarut, kadar kacauan dan saiz zat terlarut (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Suhu pelarut (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kadar keterlarutan Bahan: Air suling dan garam biasa Radas: Silinder penyukat, bikar, rod kaca, termometer, tungku kaki tiga, kasa dawai, penunu Bunsen dan spatula Prosedur: 1. Isi 100 ml air suling ke dalam bikar yang berlabel K dan L. 2. Panaskan bikar L sehingga 50°C, kemudian tambahkan garam biasa ke dalam bikar K dan L. 3. Kacau campuran di dalam bikar K dan L pada kadar yang sama sehingga garam larut sepenuhnya (Rajah 5.16). 4. Perhatikan dan tentukan garam dalam bikar mana yang larut dengan lebih cepat. 5. Catatkan pemerhatian anda. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Eksperimen5.2 Keterlarutan suatu bahan ialah kuantiti maksimum zat terlarut yang dapat larut di dalam 100 ml pelarut pada suhu yang tertentu. 5.2.2 Rajah 5.16 Termometer Penunu Bunsen 100 ml air suling 100 ml air suling Garam biasa Garam biasa Rod kaca Rod kaca Bikar K Bikar L 109 Bab 5 : Air dan Larutan B Kadar kacauan Pernyataan masalah: Adakah kadar kacauan mempengaruhi kadar keterlarutan? Hipotesis: Semakin tinggi kadar kacauan, semakin tinggi kadar keterlarutan. Pemboleh ubah (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Isi padu pelarut, suhu pelarut dan saiz zat terlarut (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Kadar kacauan (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kadar keterlarutan Bahan: Air suling dan garam biasa Radas: Bikar, rod kaca, silinder penyukat dan spatula Prosedur: 1. Susunkan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.17. 2. Kacau campuran di dalam bikar K dengan perlahan tetapi campuran di dalam bikar L dengan pantas. 3. Tentukan garam dalam bikar mana yang larut dengan lebih cepat. 4. Catatkan pemerhatian anda. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. C Saiz zat terlarut Pernyataan masalah: Adakah saiz zat terlarut mempengaruhi kadar keterlarutan? Hipotesis: Semakin kecil saiz zat terlarut, semakin tinggi kadar keterlarutan. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Isi padu pelarut, suhu pelarut dan kadar kacauan (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Saiz zat terlarut (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kadar keterlarutan Bahan: Air suling, gula halus dan gula kiub Radas: Bikar, silinder penyukat, rod kaca dan spatula Prosedur: 1. Susunkan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.18. 2. Kacau campuran di dalam bikar K dan L pada kadar kacauan yang sama. 3. Tentukan gula di dalam bikar mana yang larut dengan lebih cepat. 4. Catatkan pemerhatian anda. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Rajah 5.17 Rajah 5.18 100 ml air suling Rod kaca Dikacau dengan perlahan Bikar K Bikar L Dikacau dengan pantas 2 g garam biasa Bikar K Bikar L 100 ml air suling Rod kaca 1 g gula halus 1 g gula kiub 110 Suhu dan kadar kacauan yang tinggi menyebabkan zarah-zarah pelarut bergerak dengan pantas. Hal ini menyebabkan zarah-zarah pelarut dan zat terlarut lebih cepat mengisi ruang di antara satu sama lain. Gambar foto 5.7 Faktor-faktor yang mempengaruhi kadar keterlarutan Koloid Koloid ialah campuran dua atau lebih zat terlarut yang tersebar secara sekata. Akan tetapi, koloid tidak membentuk campuran yang jernih dan juga tidak menghasilkan mendakan. Jadi, koloid adalah suatu bentuk campuran yang keadaannya terletak di antara larutan dan ampaian (Rajah 5.19). Rumusan: Faktor Kadar keterlarutan Suhu Kadar kacauan Saiz zat terlarut Rajah 5.19 Larutan Koloid Ampaian 5.2.3 Kita menggunakan pengetahuan ini dalam kehidupan harian tanpa disedari. Sebagai contoh, untuk membuat secawan kopi dengan cepat, kita menggunakan air panas, gula halus dan serbuk kopi segera. Kemudian, campuran itu dikacau dengan cepat. Semua tindakan ini dapat meningkatkan kadar keterlarutan. Gula halus larut lebih cepat berbanding dengan gula kiub. Gula larut lebih cepat di dalam air kopi yang panas apabila dikacau. Semakin kecil saiz zat terlarut, semakin besar jumlah luas permukaan yang terdedah kepada zarah-zarah pelarut. Hal ini menyebabkan zat terlarut melarut di dalam pelarut dengan lebih cepat. 111 Bab 5 : Air dan Larutan Busa – krim pencukur Sifat pelarut bukan air yang mudah meruap menyebabkan pelarut ini digunakan secara meluas dalam penyediaan bahan semburan seperti cat, minyak wangi dan racun serangga. Pelarut bukan air perlu dikendalikan dengan cermat kerana pelarut ini membahayakan kesihatan manusia. Minuman ringan dihasilkan dengan menggunakan air sebagai pelarut. Baja boleh larut di dalam air dan diserap oleh akar tumbuhan. Gambar foto 5.9 Kegunaan air sebagai pelarut semesta Pelarut Bukan Air Pelarut bukan air yang berasaskan karbon boleh digunakan untuk melarutkan zat terlarut yang tidak larut di dalam air. Rajah 5.20 Contoh pelarut bukan air dalam kehidupan harian Pelarut bukan air Alkohol Minyak wangi Antiseptik Minyak lampu Varnis kuku Lakuer Penanggal kotoran cat Pencair cat Pengekstrak minyak Kerosin Turpentin Aseton Eter Air melarutkan detergen yang digunakan dalam proses pembersihan. Air Sebagai Pelarut Semesta Air dikenali sebagai pelarut semesta kerana keupayaannya untuk melarutkan hampir semua bahan sama ada pepejal, cecair ataupun gas. Air digunakan sebagai pelarut secara domestik dan juga sebagai bahan mentah dalam industri pembuatan, pertanian dan perubatan. 5.2.4 5.2.5 Gambar foto 5.8 Contoh koloid dalam kehidupan harian Emulsi – susu, mayonis 112 Pembersihan dan Pembekalan Air 5.3 Kaedah Pembersihan Air A ir merupakan sumber semula jadi Bumi yang sangat berharga. Air meliputi dua pertiga daripada permukaan Bumi, tetapi sebahagian besar air ini tidak boleh terus digunakan kerana mengandungi bendasing, mikroorganisma dan bahan terlarut. Jadi, air perlu dibersihkan dan dirawat supaya selamat diminum oleh manusia. Pembersihan air dapat menyingkirkan bau, rasa, warna, mikroorganisma dan bahan terlarut supaya air dapat digunakan untuk pelbagai kegunaan. Mari kita jalankan Aktiviti 5.7 untuk mengkaji kaedah-kaedah pembersihan air. Tujuan: Mengkaji pelbagai kaedah pembersihan air. Bahan: Air kolam, air klorin, agar-agar nutrien yang disterilkan, kertas turas dan pita selofan Radas: Bikar, rod kaca, corong turas, silinder penyukat, penunu Bunsen, kasa dawai, piring Petri, kelalang penyulingan, kondenser Liebig, kaki retort dan penyepit, termometer dan gabus berlubang satu Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.21(a) kemudian kumpulkan hasil turasan. 2. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.21(b) kemudian kumpulkan hasil sulingan. 3. Sediakan lima piring Petri berisi agar-agar nutrien yang dilabelkan sebagai A, B, C, D dan E. 4. Tambahkan bahan-bahan berikut ke dalam piring-piring Petri tersebut. Piring Petri A dititiskan dengan lima titis air kolam Piring Petri B dititiskan dengan lima titis hasil turasan air kolam Piring Petri C dititiskan dengan lima titis hasil sulingan air kolam Piring Petri D dititiskan dengan lima titis air kolam yang dididihkan Piring Petri E dititiskan dengan lima titis air kolam yang dicampurkan dengan air klorin 5. Tutup semua piring Petri dan lekatkan dengan pita selofan. 6. Simpan semua piring Petri di tempat yang gelap selama empat hari. 7. Selepas empat hari, perhatikan dan rekodkan pertumbuhan mikroorganisma pada agar-agar nutrien. 1. Terangkan dengan contoh maksud zat terlarut, pelarut dan larutan. 2. Terangkan satu perbezaan antara larutan dengan ampaian. 3. Namakan bahan yang terdapat di dalam rumah yang boleh menanggalkan karat, kesan darah dan dakwat. 4. Mengapakah air panas sesuai digunakan untuk membancuh air kopi? Latihan Formatif 5.2 5.7 ktiviti A 5.3.1 113 Bab 5 : Air dan Larutan Pemerhatian Piring Petri Pemerhatian A B C D E Soalan 1. Kaedah manakah yang menghasilkan air tulen? 2. Apakah fungsi klorin di dalam piring Petri E? 3. Berikan inferens bagi pemerhatian anda ke atas agar-agar nutrien di dalam piring Petri B dan C. Kaedah pembersihan air Pendidihan Membunuh mikroorganisma Pengklorinan Membunuh mikroorganisma Penurasan Memisahkan bendasing terampai daripada cecair Penyulingan Menyingkirkan bendasing terampai, bahan terlarut dan membunuh mikroorganisma Rajah 5.22 Kaedah pembersihan air Anda sudah mengkaji tentang kaedah-kaedah pembersihan air daripada Aktiviti 5.7. Secara keseluruhannya, kaedah pembersihan air adalah melalui pendidihan, pengklorinan, penurasan dan penyulingan (Rajah 5.22). Rajah 5.21(a) Rajah 5.21(b) Hasil turasan Kertas turas Corong turas Bikar Rod kaca Air kolam Silinder penyukat Hasil sulingan Kondenser Liebig Air masuk Air kolam Air keluar Termometer Kelalang penyulingan Penunu Bunsen 114 ktiviti A 5.8 Tujuan: Mengumpulkan maklumat tentang inisiatif yang diambil oleh negara yang mengalami kekurangan air untuk menyediakan bekalan air. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang cara negara yang tiada bekalan air yang mencukupi menyediakan bekalan air. Kaedah-kaedah alternatif termasuklah: (a) kitar semula air (b) mendapatkan air daripada kabus (c) mendapatkan air dari lautan (osmosis berbalik) 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda melalui persembahan multimedia. E T S M E T S M Jurutera rawatan air mereka bentuk sistem yang boleh merawat air kumbahan supaya selamat digunakan oleh manusia. NEWater https://www.pub. gov.sg/watersupply/ fournationaltaps/newater Menyelesaikan Masalah Kekurangan Bekalan Air Sesetengah negara yang mengalami kekurangan sumber air menggunakan cara alternatif bagi mendapatkan bekalan air untuk kegunaan manusia. Info Sistem Pembekalan Air Setiap hari kita menggunakan air untuk mandi, minum, mencuci pinggan dan sebagainya. Pernahkah anda terfikir dari manakah air pili disalurkan ke rumah? Air yang dikumpul daripada sumber air seperti sungai dan air hujan disalurkan ke loji pembersihan air untuk dirawat sebelum dihantar kepada pengguna. Bakteria, alga dan bahan mineral adalah antara bahan yang disingkirkan dalam proses pembersihan air (Rajah 5.23 dan Rajah 5.24). Cikgu, mengapakah pembersihan air perlu dilakukan? Pembersihan air sangat penting untuk menyingkirkan bau, warna, rasa, mikroorganisma dan bahan kimia berbahaya daripada air supaya selamat diminum. Singapura mempunyai bekalan air yang terhad. Negara tersebut menggunakan teknologi moden untuk mengitar semula air kumbahan supaya dapat digunakan sebagai air minuman dan kegunaan industri. Projek ini dikenal sebagai NEWater. 5.3.2 115 Bab 5 : Air dan Larutan Penapisan Stesen pam Stesen pam Penggumpalan Tangki air bersih Tangki simpanan Pengenapan Penurasan Pengklorinan dan pemfluoridaan Takungan air Ke rumah Sebatian fluorida Klorin Pengoksidaan Alum Kapur mati (Kalsium hidroksida) Rajah 5.23 Sistem pembekalan air 116 Rajah 5.24 Proses pembersihan air Penapisan Pengoksidaan Penggumpalan Pengenapan Penurasan Pengklorinan dan pemfluoridaan Menyingkirkan bendasing seperti ranting kayu dan daun Menambahkan kandungan oksigen di dalam air untuk menyingkirkan bau dan rasa yang kurang menyenangkan • Alum dimasukkan supaya zarah-zarah lumpur bergumpal dan tenggelam • Kapur mati (kalsium hidroksida) ditambah untuk mengurangkan keasidan air Bahan terampai mendak di dasar tangki Menyingkirkan bendasing dengan penapis pasir • Klorin dimasukkan untuk membunuh mikroorganisma di dalam air • Natrium fluorida dimasukkan untuk mengelakkan pereputan gigi Proses Fungsi 5.9 ktiviti A Tujuan: Mengumpulkan maklumat tentang peringkat-peringkat dalam sistem pembekalan air. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Bina satu model sistem bekalan air dengan menggunakan bahan-bahan terbuang untuk menunjukkan setiap peringkat berikut: (a) penapisan (d) pengenapan (b) pengoksidaan (e) penurasan (c) penggumpalan (f) pengklorinan dan pemfluoridaan 3. Kumpulkan maklumat tentang setiap peringkat di atas. 4. Jelaskan model yang dibina dan bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda. Abad 21 E T S M 5.3.3 117 Bab 5 : Air dan Larutan Kelestarian Air Sungai merupakan sumber air utama di Malaysia. Malangnya, pencemaran air yang berlaku menjadikan air tidak sesuai untuk kegunaan manusia dan juga memberi kesan yang buruk kepada alam sekitar (Gambar foto 5.10). Projek-projek pembangunan, perindustrian dan pertanian adalah antara punca utama pencemaran air. Rajah 5.25 meringkaskan bahan-bahan pencemar air yang utama dan cara-cara mengatasi pencemaran air. Gambar foto 5.10 5.3.4 Bahan pencemar air Cara mengatasi pencemaran air • Menaik taraf sistem pembentungan di seluruh negara • Mendidik masyarakat tentang cara pembuangan sampah yang betul • Menyediakan kemudahan sanitasi yang sempurna di kawasan pedalaman • Menguatkuasakan undang-undang untuk memastikan bahan buangan industri dirawat sebelum dibuang ke dalam sungai. Sebagai contoh, undang-undang berkaitan pencemaran air: • Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (PPKAS) (Buangan Terjadual) 2005 • PPKAS (Efluen Perindustrian) 2009 • PPKAS (Kumbahan) 2009 • Mendidik para petani untuk menggunakan baja dan racun perosak yang bersifat terbiodegradasi. • Membendung dan memungut tumpahan minyak di laut menerusi Rancangan Kontinjensi Kebangsaan Kawalan Tumpahan Minyak Semakan Tahun 1999/2000. • Mempertingkat pengawasan melalui udara dengan kerjasama Unit Udara Polis. Bahan buangan domestik Bahan buangan industri Bahan kimia dalam pertanian Tumpahan minyak Rajah 5.25 Bahan-bahan pencemar air dan cara-cara mengatasi pencemaran air. 118 ktiviti A 5.11 Tujuan: Menjalankan aktiviti audit air. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Berdasarkan bil air beberapa bulan yang lepas, kira purata penggunaan air di rumah atau sekolah. 3. Kenal pasti pembaziran air yang berlaku dan rekodkan. 4. Bincangkan dan cadangkan langkah-langkah penjimatan air yang boleh dilakukan. 5. Fikirkan satu inovasi kaedah penjimatan air dan cara meningkatkan kecekapan penggunaan air. 6. Tulis satu laporan. 1. Namakan tiga bendasing yang terdapat di dalam sumber air semula jadi. 2. Nyatakan kaedah-kaedah pembersihan air yang dapat menyingkirkan bendasing di dalam air. 3. Apakah masalah pencemaran air yang dihadapi di kawasan pantai dan laut? 4. Tentukan sama ada pernyataan berikut adalah Benar atau Palsu. Tuliskan jawapan anda pada ruang yang disediakan. Pernyataan Benar / Palsu (a) Air sungai dan air kumbahan ialah sumber bekalan air semula jadi. (b) Alum dan kapur mati ditambahkan ke dalam tangki penggumpalan. (c) Pengklorinan dapat menyingkirkan bendasing di dalam air. 5. Terangkan tiga cara mengawal pencemaran air. Latihan Formatif 5.3 Abad 21 E T S M 5.10 ktiviti A Tujuan: Membincangkan mengenai kelestarian air. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang salah satu tajuk berikut: (a) kepentingan kesedaran kandungan air yang selamat diminum (b) kesan pencemaran air terhadap kehidupan dan alam sekitar dengan merujuk kepada kes sebenar seperti keracunan raksa di Teluk Minamata, Jepun (c) pencemaran sungai dan kaedah pembersihan sungai (d) peranan individu untuk memastikan kelestarian air 3. Kongsikan hasil kajian kumpulan anda di dalam kelas. 119 Bab 5 : Air dan Larutan R umusan jenis-jenis komposisi faktor-faktor yang mempengaruhi kadar keterlarutan Air Zat terlarut Larutan tepu Larutan cair 2 atom hidrogen 1 atom oksigen Air dan Larutan Bukan air Air (pelarut semesta) Larutan pekat Pembersihan dan pembekalan air Larutan Suhu pelarut Kadar kacauan Saiz zat terlarut Takat didih Takat beku Warna Ketumpatan Tegangan permukaan Penurasan Penyulingan Pendidihan Pengklorinan Sistem pembersihan air Pencemaran air Bahan pencemaran air Cara mengatasi pencemaran air faktor-faktor yang mempengaruhinya Kelembapan udara Suhu persekitaran Luas permukaan air yang terdedah Pergerakan udara Penyejatan air Kaedah pembersihan air Sifat fizik air yang dikaji Sistem pembekalan air Kuiz Interaktif 5 Kuiz Pelarut Isu kelestarian air 120 Sumatif Latihan Sumatif 5 1. Johan mengalami kesakitan pada bahagian badan kerana telah menggunakan teknik yang salah untuk terjun ke dalam air (Gambar foto 1). Terangkan punca kecederaan Johan. (Kaitkan dengan tegangan permukaan). 2. Aliya telah menjalankan satu kajian untuk mengkaji jenis larutan yang terhasil apabila zat terlarut dilarutkan di dalam pelarut. Dia mendapati bahawa tiga spatula garam menghasilkan larutan tepu apabila dilarutkan di dalam 50 ml air. (a) Lukiskan zarah-zarah air garam yang dihasilkan apabila: (i) satu spatula garam dicampurkan ke dalam 50 ml air (ii) lima spatula garam dicampurkan ke dalam 50 ml air (b) Adakah pemanasan air dapat meningkatkan kadar keterlarutan? Berikan penjelasan anda. Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 5.1 Sifat Fizik Air Menghuraikan dan berkomunikasi tentang air. Menjalankan eksperimen dan berkomunikasi tentang proses penyejatan air dalam kehidupan harian. 5.2 Larutan dan Kadar Keterlarutan Menerangkan dengan contoh maksud larutan dan keterlarutan. Menjalankan eksperimen bagi menentukan faktor yang mempengaruhi kadar keterlarutan. Menjelaskan dengan contoh maksud koloid dalam kehidupan harian. Menghuraikan dan berkomunikasi tentang kegunaan air sebagai pelarut semesta dalam kehidupan harian dan industri pembuatan. Menunjuk cara pelarut bukan air dan kegunaannya dalam kehidupan harian. 5.3 Pembersihan dan Pembekalan Air Menunjuk kaedah pembersihan air. Menyelesaikan masalah mendapatkan bekalan air untuk kegunaan harian. Membina model dan berkomunikasi tentang sistem pembekalan air. Mewajarkan kelestarian air sebagai kunci kehidupan yang sihat. REFLEKSI KENDIRI Gambar foto 1 121 Bab 5 : Air dan Larutan 3. Rajah 1 menunjukkan proses penyejatan air. Rajah 1 (a) Terangkan proses di atas dengan menggunakan Teori Kinetik Jirim. (b) Nyatakan empat faktor yang mempengaruhi proses penyejatan air. Jelaskan dua daripada empat faktor tersebut. (c) Antara yang berikut, yang manakah menunjukkan komposisi unsur dalam air? Tandakan (3) pada jawapan yang betul. 4. Padankan bahan-bahan berikut dengan jenis campuran yang betul. (a) Sos salad (c) Darah Koloid (e) Campuran air dan serbuk kapur Larutan (b) Jus epal (d) Karbon dioksida di dalam air Ampaian (f) Susu (g) Cuka 5. Cadangkan satu pelarut bukan air yang boleh digunakan untuk menghilangkan kotoran klorofil. Air Zarah air terbebas Permukaan air Zarah air (i) (ii) (iii) (iv) 122 8. Pencemaran air merupakan salah satu masalah yang dihadapi oleh negara kita. Berdasarkan pernyataan di atas, sediakan satu poster tentang pencemaran air dan kesannya kepada manusia. 9. Anda diminta untuk membezakan dua bahan yang tidak diketahui dengan mata yang ditutup dengan kain. Anda diberitahu bahawa kedua-dua bahan tersebut sejenis campuran. Apakah soalan-soalan yang akan anda tanya untuk mengenal pasti jenis campuran tersebut? Masteri KBAT KBAT 5 6. K, L, M dan N merupakan peringkat-peringkat yang terlibat dalam sistem pembersihan air. K : Penggumpalan M : Pengenapan L : Pengklorinan N : Penapisan (a) Susun K, L, M dan N mengikut urutan yang betul. (b) Namakan dua bahan kimia yang digunakan untuk merawat air di loji rawatan air. Nyatakan fungsi dua bahan tersebut. (c) Bagaimanakah proses di peringkat K dilakukan? (d) Ramalkan perkara yang akan berlaku jika campuran dikacau di peringkat N. 7. Vicki telah menjalankan suatu aktiviti untuk mengkaji beberapa kaedah pembersihan air. Dia menggunakan air sungai yang keruh sebagai sampel kajiannya. Sampel A : Dituras Sampel B : Dididih Sampel C : Disuling Sampel D : Dicampurkan dengan klorin (a) Sampel manakah yang akan menjadi jernih? (b) Sampel manakah masih mengandungi bahan terampai? (c) Sampel manakah bertukar kepada air tulen? (d) Mikroorganisma di dalam sampel manakah telah disingkirkan? 123 Bab 5 : Air dan Larutan Sifat asid dan alkali Peneutralan Mengapakah sesetengah buah berasa masam? Apakah nilai pH bagi air tulen? Adakah sengat lebah berasid? Mari memahami: B a b Asid dan Alkali 6 124 Kulit manusia secara semula jadinya direka untuk melawan jangkitan patogen. Tahap pH kulit memainkan peranan penting dalam melawan jangkitan-jangkitan ini. Kulit kita mempunyai suatu lapisan perlindungan nipis yang dikenali sebagai acid mantle. Lapisan ini yang terdiri daripada bahan berminyak (sebum) dan peluh membuatkan kulit sedikit berasid dan melindungi kulit daripada persekitaran luar. pH Kulit Manusia BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Sifat mengakis Kertas litmus biru dan kertas litmus merah Nilai pH Peneutralan Penunjuk semesta Skala pH Fenolftalein Pentitratan Bab 6 : Asid dan Alkali 125 Sifat Asid dan Alkali 6.1 I mbas kembali asid dan alkali yang telah anda pelajari semasa sekolah rendah. Asid dan alkali boleh didapati di dalam pelbagai bahan kegunaan harian kita. Apakah bahan berasid dan beralkali yang anda tahu? Jadual 6.1 Contoh-contoh asid dan alkali Asid Alkali Asid hidroklorik Larutan natrium hidroksida Cuka Air sabun Gambar foto 6.1 Jus oren ialah bahan berasid Mari kita jalankan Aktiviti 6.1 untuk mengetahui sifat-sifat asid dan alkali. ktiviti A 6.1 Tujuan: Mengkaji sifat-sifat asid dan alkali. Bahan: Asid hidroklorik cair, asid hidroklorik pekat, larutan natrium hidroksida cair, larutan natrium hidroksida pekat, jus limau nipis, jus peria, pita magnesium, kertas turas, kertas pasir, kertas litmus biru dan kertas litmus merah, kayu uji, mancis, kertas pH dan carta pH Radas: Tabung uji, penitis, piring Petri dan jubin putih Arahan A Nilai pH 1. Titiskan 10 titik asid hidroklorik cair ke dalam sebuah piring Petri. 2. Uji bahan di dalam piring Petri dengan sehelai kertas pH (Rajah 6.1). 3. Tentukan nilai pH dengan membandingkan warna kertas pH dengan carta pH. 4. Rekodkan pemerhatian anda. 5. Ulang langkah 1 hingga 4 dengan menggantikan asid hidroklorik cair dengan larutan natrium hidroksida cair. Rajah 6.1 Asid hidroklorik cair Kertas pH Piring Petri Apakah asal-usul perkataan ‘asid’? Asid berasal daripada perkataan Latin, acidus yang bermaksud masam. Manakala, alkali berasal daripada perkataan Arab, alqali yang bermaksud abu tumbuhan. 6.1.1 126 B Rasa 1. Rasakan sedikit jus limau nipis dan diikuti dengan jus peria. Kumur mulut anda dengan air selepas merasa setiap bahan itu. 2. Rekodkan pemerhatian anda. C Sifat mengakis (Demonstrasi guru) 1. Titiskan setitik asid hidroklorik pekat ke atas sehelai kertas turas yang diletakkan di atas sekeping jubin putih (Rajah 6.2). 2. Rekodkan pemerhatian anda. 3. Ulang langkah 1 dan 2 dengan menggantikan asid hidroklorik pekat dengan larutan natrium hidroksida pekat. D Kesan terhadap kertas litmus biru dan kertas litmus merah 1. Letakkan sehelai kertas litmus biru dan kertas litmus merah di atas jubin putih. 2. Titiskan setitik asid hidroklorik cair ke atas kedua-dua helai kertas litmus dan rekodkan pemerhatian anda. 3. Ulang langkah 1 dan 2 dengan menggantikan asid hidroklorik cair dengan larutan natrium hidroksida cair. E Tindak balas terhadap logam 1. Gosok permukaan pita magnesium dengan kertas pasir. 2. Masukkan pita itu ke dalam tabung uji yang diisi dengan 5 ml asid hidroklorik cair. 3. Tutupkan mulut tabung uji dengan ibu jari selama seminit. 4. Alihkan ibu jari anda dan masukkan kayu uji bernyala ke dalam tabung uji (Rajah 6.3). 5. Rekodkan pemerhatian anda. 6. Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggantikan asid hidroklorik cair dengan larutan natrium hidroksida cair. Pemerhatian Bahan Aktiviti Berasid Beralkali A B C D E Rajah 6.2 Rajah 6.3 Asid hidroklorik pekat Kertas turas Penitis Jubin putih Asid hidroklorik cair Asid hidroklorik cair Gas yang terkumpul Kayu uji bernyala Pita magnesium Tabung uji Pita magnesium Tabung uji Langkah Berjaga-jaga • Lakukan aktiviti ini dalam kebuk wasap. • Gunakan asid dan alkali dalam kuantiti yang kecil. • Pakai cermin mata keselamatan. Bab 6 : Asid dan Alkali 127 Peranan Air untuk Menunjukkan Sifat-sifat Asid dan Alkali Bahan Berasid dan Beralkali Bahan yang mengandungi asid dikenali sebagai bahan berasid. Bahan yang mengandungi alkali pula dikenali sebagai bahan beralkali. Pelbagai bahan makanan di dapur boleh dikelaskan sebagai bahan berasid dan bahan beralkali. Sebagai contoh, epal dan kopi ialah bahan berasid. Serbuk penaik pula bahan beralkali. Bolehkah anda namakan satu lagi bahan beralkali di dapur rumah anda? Rajah 6.4 Asid dan alkali menunjukkan sifat-sifatnya dengan kehadiran air Asid etanoik glasial Kertas litmus biru tidak berubah warna Asid etanoik di dalam air Kertas litmus biru menjadi merah Pepejal natrium hidroksida Kertas litmus merah tidak berubah warna Natrium hidroksida di dalam air Kertas litmus merah menjadi biru Asid Alkali Setelah menjalankan Aktiviti 6.1, dapatkah anda mengenal pasti sifat-sifat asid dan alkali? Jadual 6.2 merumuskan sifat-sifat asid dan alkali. Jadual 6.2 Sifat-sifat asid dan alkali Asid Alkali Nilai pH kurang daripada 7 Nilai pH lebih daripada 7 Berasa masam Berasa pahit Mengakis Mengakis Menukarkan kertas litmus biru kepada merah Menukarkan kertas litmus merah kepada biru Bertindak balas dengan logam untuk menghasilkan gas hidrogen Tidak bertindak balas dengan logam Soalan 1. Apakah julat pH bagi alkali? 2. Berikan satu inferens bagi pemerhatian anda pada Aktiviti E. 3. Mengapakah pita magnesium perlu digosok dengan kertas pasir sebelum digunakan? 4. Ramalkan rasa cuka dan daun semambu. 5. Berikan definisi secara operasi bagi asid dan alkali. Tanpa air Dengan air Tanpa air Dengan air Apakah maksud pH? Harus diingat bahawa asid dan alkali hanya boleh menunjukkan sifatnya dengan kehadiran air. 6.1.2 128 Tujuan: Menentukan bahan berasid dan beralkali dalam kehidupan harian dengan menggunakan pelbagai penunjuk. Bahan: Kertas litmus biru, kertas litmus merah, penunjuk semesta, metil jingga, fenolftalein, minuman bergas, pencuci pinggan, air suling, air gula dan air garam Radas: Penitis, tabung uji, silinder penyukat, meter pH dan rak tabung uji Arahan 1. Masukkan 2 ml minuman bergas, pencuci pinggan, air suling, air gula dan air garam ke dalam tabung uji yang berasingan kemudian letakkan di dalam rak tabung uji. 2. Uji bahan-bahan tersebut dengan kertas litmus biru dan kertas litmus merah. 3. Rekodkan pemerhatian anda dalam bentuk jadual. 4. Ulang langkah 1 hingga 3 dengan menggantikan kertas litmus biru dan kertas litmus merah dengan penunjuk semesta, metil jingga, fenolftalein dan meter pH. ktiviti A 6.2 Nota: Warna bahan yang diuji dengan penunjuk semesta perlu dibandingkan dengan carta pH. Sifat bahan yang berbeza ini dapat ditentukan dengan menggunakan penunjuk yang sesuai. Penunjuk ialah sejenis pewarna atau campuran beberapa jenis pewarna yang berubah warna berdasarkan bahan yang diuji. Perubahan warna yang diperhatikan dapat menentukan sama ada suatu bahan adalah neutral, berasid atau beralkali. Penunjuk http://www.bbc. co.uk/ Info Bahan Berasid Cuka Jus lemon Sabun Ubat gigi Beralkali Rajah 6.5 Contoh-contoh bahan berasid dan beralkali Jadual 6.3 Perubahan warna pada penunjuk yang berbeza Penunjuk Asid Neutral Alkali Fenolftalein Tidak berwarna Tidak berwarna Merah jambu Penunjuk semesta Merah Hijau Biru Metil jingga Merah Kuning Kuning Kertas litmus biru Merah Biru Biru Kertas litmus merah Merah Merah Biru Bab 6 : Asid dan Alkali 129 Kekuatan Asid dan Alkali Skala pH digunakan untuk menunjukkan kekuatan suatu asid atau alkali. Julat nilai pH adalah antara 0 hingga 14. Apakah hubungan antara nilai pH dengan kekuatan asid dan alkali? Tujuan: Mengkaji hubungan antara nilai pH dengan kekuatan asid dan alkali. Bahan: Kertas pH, asid hidroklorik 0.1 M, larutan natrium hidroksida, asid etanoik 0.1 M, larutan ammonia, carta pH dan larutan garam biasa Radas: Silinder penyukat, tabung uji dan rak tabung uji Arahan 1. Masukkan 2 ml asid hidroklorik ke dalam sebuah tabung uji. 2. Uji bahan di dalam tabung uji dengan kertas pH. 3. Perhatikan perubahan warna pada kertas pH dan bandingkan dengan carta pH untuk menentukan nilai pH. 4. Rekodkan pemerhatian anda dalam bentuk jadual. 5. Ulang langkah 1 hingga 4 dengan menggunakan bahan-bahan lain untuk menggantikan asid hidroklorik. Pemerhatian Bahan Asid hidroklorik Larutan natrium hidroksida Asid etanoik Larutan ammonia Larutan garam biasa Nilai pH Rajah 6.6 Skala pH Semakin berasid Semakin beralkali Neutral pH 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 6.3 ktiviti A Nota: Pastikan semua larutan yang digunakan mempunyai kepekatan yang sama. 6.1.3 Pemerhatian Bahan Penunjuk Asid/Alkali Kertas litmus biru dan kertas litmus merah Penunjuk semesta Metil jingga Fenolftalein Meter pH Minuman bergas Pencuci pinggan Soalan 1. Apakah kelebihan penunjuk semesta berbanding dengan kertas litmus? 2. Apakah inferens anda tentang suatu bahan yang mempunyai nilai pH 7? 130 Kegunaan Asid dan Alkali dalam Kehidupan Harian Asid dan alkali banyak digunakan dalam kehidupan harian kita. Misalnya, kita menggunakan cuka yang berasid dalam masakan dan detergen yang beralkali dalam pencucian pakaian. Selain itu, asid dan alkali juga banyak digunakan dalam pelbagai sektor seperti sektor pertanian, perindustrian dan perubatan. Sebagai contoh, baja yang digunakan dalam sektor pertanian diperbuat daripada tindak balas asid dengan alkali. Bolehkah anda namakan bahan beralkali tersebut? Apakah yang akan berlaku pada tanaman jika keasidan tanah meningkat? Gambar foto 6.2 Larutan ammonia digunakan untuk menghasilkan baja Setelah menjalankan Aktiviti 6.3, kita boleh simpulkan bahawa semakin rendah nilai pH, semakin tinggi kekuatan asid. Semakin tinggi nilai pH, semakin tinggi kekuatan alkali. Soalan 1. Kaitkan kekuatan asid dengan nilai pH. 2. Kenal pasti: (a) asid kuat (d) alkali lemah (b) alkali kuat (e) larutan neutral (c) asid lemah 3. Ramalkan nilai pH bagi air hujan di kawasan perindustrian. Jelaskan jawapan anda. Mari kita jalankan Aktiviti 6.4 untuk mengetahui penggunaan asid dan alkali dalam kehidupan harian. ktiviti A 6.4 Tujuan: Mengumpulkan maklumat tentang penggunaan asid dan alkali dalam kehidupan harian. Arahan: 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang penggunaan asid dan alkali dalam kehidupan harian termasuk sektor pertanian dan perindustrian. 3. Bentangkan hasil dapatan kumpulan anda dalam bentuk peta minda. Abad 21 6.1.4 Bab 6 : Asid dan Alkali 131 1. Ramalkan susunan bahan-bahan berikut mengikut urutan menurun nilai pH. Jus oren Jus peria Asid hidroklorik Air mineral 2. Nyatakan sebab label botol asid dan alkali mempunyai simbol seperti dalam rajah di bawah. 3. Warna cecair X berubah daripada warna hijau kepada warna merah apabila dititiskan dengan penunjuk semesta. (a) Tentukan sama ada cecair X berasid, neutral atau beralkali. (b) Ramalkan warna cecair X jika beberapa titis metil jingga dicampurkan ke dalamnya. 4. Susun bahan-bahan berikut dalam urutan menaik berdasarkan kekuatan keasidannya. Jus nanas: pH 4 Susu segar: pH 6 Cuka: pH 2 Latihan Formatif 6.1 Baja Detergen Pil antasid Kalium hidroksida Kalium hidroksida Natrium hidroksida Natrium hidroksida Ammonia Ammonia Magnesium hidroksida Magnesium hidroksida Gambar foto 6.3 Kegunaan asid dan alkali dalam kehidupan harian Asid tartarik Minuman bergas Jeruk Bateri kereta Asid karbonik Asid karbonik Cuka Cuka Asid sulfurik Asid sulfurik ALKALI ASID Asid tartarik Asid tartarik Sabun mandi Kafh Cola 132 6.5 ktiviti A Peneutralan 6.2 A pakah yang akan berlaku jika asid bercampur dengan alkali? Tindak balas antara asid dengan alkali akan menghasilkan garam dan air. Tindak balas ini disebut sebagai peneutralan. Semasa peneutralan, asid hilang sifat asidnya dan alkali hilang sifat alkalinya. Kaedah yang digunakan untuk menjalankan tindak balas ini disebut sebagai pentitratan. Persamaan perkataan bagi tindak balas peneutralan ialah: Asid dan alkali yang berbeza menghasilkan jenis garam yang berbeza. Contohnya: Asid hidroklorik Asid sulfurik Asid nitrik + + + + + + Natrium klorida Kalium sulfat Natrium nitrat Natrium hidroksida Kalium hidroksida Natrium hidroksida air air air Tujuan: Mengkaji tindak balas peneutralan antara asid hidroklorik dengan larutan natrium hidroksida. Bahan: Fenolftalein, asid hidroklorik 0.5 M dan larutan natrium hidroksida 0.5 M Radas: Buret, pipet, kelalang kon, kaki retort dan pengapit, jubin putih dan corong turas Arahan 1. Isi 30 ml asid hidroklorik ke dalam buret dengan menggunakan corong turas dan catatkan bacaan awal buret. 2. Pindahkan 25 ml larutan natrium hidroksida ke dalam kelalang kon dengan menggunakan pipet. 3. Titiskan tiga titik fenolftalein ke dalam kelalang kon. Susunkan radas seperti dalam Rajah 6.7. 4. Titiskan asid hidroklorik secara perlahan-lahan dari buret sambil menggoncangkan kelalang kon dengan cermat. 5. Hentikan titisan asid apabila larutan natrium hidroksida berubah warna daripada merah jambu kepada tidak berwarna. 6. Catatkan bacaan akhir buret. Pemerhatian Bacaan awal buret (ml) Bacaan akhir buret (ml) Isi padu asid hidroklorik yang digunakan (ml) Rajah 6.7 Kelalang kon Kaki retort dan pengapit Asid hidroklorik Buret Jubin putih Larutan natrium hidroksida + fenolftalein 6.2.1 Bab 6 : Asid dan Alkali 133 Soalan 1. Berapakah isi padu asid hidroklorik yang diperlukan untuk meneutralkan 25 ml larutan natrium hidroksida? 2. Tulis satu persamaan perkataan bagi tindak balas antara asid dengan alkali dalam aktiviti ini. Aplikasi Peneutralan dalam Kehidupan Harian Peneutralan mempunyai pelbagai kegunaan dalam kehidupan harian kita. Di samping itu, peneutralan ini juga digunakan dalam sektor pertanian dan perindustrian. Gambar foto 6.4 Aplikasi peneutralan dalam produk penjagaan diri Rambut yang sihat adalah apabila dalam keadaan sedikit berasid, tetapi syampu rambut biasanya sedikit beralkali. Oleh itu, perapi rambut yang sedikit berasid dapat meneutralkan sisa syampu pada rambut dan menjadikan rambut lembut dan sihat. Pembersih muka yang beralkali akan menjadikan kulit muka kering. Oleh itu, penyegar berasid digunakan untuk meneutralkan semula kulit muka. Saya didiami oleh bakteria yang menghasilkan asid. Rajah 6.8 Aplikasi peneutralan asid dalam penjagaan gigi 6.2.2 Mujurlah ada ubat gigi yang mengandungi bahan beralkali yang meneutralkan asid yang dihasilkan oleh bakteria. Bagaimanakah syampu yang beralkali dan perapi rambut yang berasid digabungkan dalam botol syampu 2 dalam 1? 134 Pelembut fabrik mempunyai sifat asid. Oleh itu ia mengurangkan nilai pH fabrik yang menjadi beralkali disebabkan oleh penggunaan serbuk pencuci. Tanah yang berasid dapat dirawat dengan menabur kapur mati yang bersifat alkali supaya tanaman dapat tumbuh dengan subur. 1. (a) Lengkapkan persamaan yang berikut. Asid + Alkali + (b) Jika asid sulfurik dan larutan natrium hidroksida dicampurkan, apakah hasilnya? Tuliskan jawapan anda dalam bentuk persamaan perkataan. 2. Terangkan cara ubat gigi dapat membersihkan dan mengelakkan karies gigi. 3. Adakah perapi rambut penting? Jelaskan jawapan anda. Latihan Formatif 6.2 Gambar foto 6.5 Aplikasi peneutralan dalam sektor pertanian dan perindustrian Bahan buangan berasid daripada kilang dirawat dengan alkali sebelum dibebaskan. Pelembut Fabrik ZILA Bab 6 : Asid dan Alkali 135 R umusan Asid dan Alkali Kertas litmus biru dan kertas litmus merah Sektor pertanian Metil jingga Fenolftalein Meter pH Penunjuk semesta Sektor perindustrian Nilai pH Kesan pada kertas litmus biru dan kertas litmus merah Rasa Tindak balas dengan logam Peranan air Sifat mengakis Sifat-sifat Penunjuk Kegunaan dalam kehidupan harian Peneutralan Pentitratan Aplikasi dalam kehidupan harian Kuiz Interaktif 6 Kuiz 136 REFLEKSI KENDIRI Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 6.1 Sifat Asid dan Alkali Mendefinisikan secara operasi asid dan alkali. Menerangkan bahan berasid dan beralkali berserta dengan contoh. Menunjuk cara menentukan kekuatan asid dan alkali berdasarkan nilai pH. Mengenal pasti kegunaan asid dan alkali dalam kehidupan harian. 6.2 Peneutralan Menerangkan tindak balas peneutralan. Penggunaan tindak balas peneutralan dalam kehidupan harian berserta dengan contoh. Sumatif Latihan Sumatif 6 1. Berikut adalah senarai beberapa jenis bahan. Asid malik Asid formik Larutan kalium hidroksida Berdasarkan senarai di atas, jawab soalan-soalan yang berikut. (a) Bahan manakah yang mempunyai nilai pH yang kurang daripada 7? (b) Nyatakan bahan yang terdapat pada: (i) semut merah (ii) epal hijau (c) Ramalkan pemerhatian anda jika pita magnesium dimasukkan ke dalam larutan kalium hidroksida dan diuji dengan kayu uji bernyala. 2. (a) Shida ingin menjalankan aktiviti untuk menentukan nilai pH bagi gas ammonia. Berdasarkan pengetahuan anda tentang asid dan alkali, jelaskan cara Shida dapat menentukan nilai pH bagi gas ammonia itu. (b) Nyatakan satu kelebihan kertas pH berbanding kertas litmus. (c) Grace telah menitiskan dua titik fenolftalein ke dalam larutan M yang tidak berwarna. Dia mendapati larutan tersebut kekal tidak berwarna. (i) Adakah larutan M berasid? Jelaskan jawapan anda. (ii) Cadangkan ujian lain yang patut dijalankan untuk mengukuhkan jawapan anda di (i). Bab 6 : Asid dan Alkali 137 3. Rajah 1 menunjukkan tindak balas kertas litmus biru dan kertas litmus merah dengan tiga larutan berbeza. (a) Berdasarkan pemerhatian anda, kelaskan larutan-larutan tersebut kepada dua kumpulan berdasarkan ciri sepunya masing-masing. (b) Nyatakan dua ciri lain bagi setiap kumpulan yang anda nyatakan dalam 3 (a). (c) Nyatakan satu contoh bahan kegunaan harian yang mempunyai ciri seperti (i) larutan P (ii) larutan Q 4. Badan Amran telah disengat ubur-ubur semasa sedang mandi di laut bersama dengan kawan-kawannya. Bahagian badannya yang disengat menjadi merah dan bengkak. Kesakitan Amran bertambah apabila kawannya menyapu bahagian yang sakit itu dengan sabun dan ubat gigi. (a) Terangkan sebab kesakitan Amran bertambah apabila disapu dengan sabun dan ubat gigi. (b) Cadangkan satu cara untuk mengurangkan kesakitan Amran. 5. (a) Kiran sedang membersihkan ikan yang dibeli di pasar. Bau hanyir ikan menyebabkan Kiran berasa mual. Cadangkan satu cara untuk menghilangkan bau hanyir tersebut. Terangkan jawapan anda. (b) Bagaimanakah anda dapat meneutralkan cuka dengan menggunakan larutan natrium hidroksida? Nyatakan prosedur untuk aktiviti ini. 6. Seorang petani mendapati tanah pertaniannya tidak subur. Anaknya melakukan satu ujian yang ringkas ke atas sampel tanah tersebut untuk mengenal pasti puncanya. Jadual 1 menunjukkan ujian yang dilakukan dan pemerhatian yang diperolehnya. Jadual 1 Ujian Pemerhatian Sampel tanah + Serbuk penaik + Air Gelembung gas kelihatan Sampel tanah + Cuka Gelembung gas tidak kelihatan (a) Berdasarkan pemerhatian bagi kedua-dua ujian ke atas sampel tanah tersebut, terangkan rumusan yang diperolehnya. (b) Kaitkan jawapan anda dalam 6 (a) dengan ketidaksuburan tanah tersebut. (c) Cadangkan dan terangkan satu cara untuk mengatasi masalah petani itu. Masteri KBAT KBAT 6 P Q R Rajah 1 138 3 Tenaga dan Kelestarian Hidup Apakah keelektrikan dan kemagnetan? Apakah daya? Bagaimanakah daya diukur? Apakah sumber utama tenaga di Bumi? Bagaimanakah cecair bertindak balas kepada haba? Mengapakah alat muzik yang berbeza menghasilkan bunyi yang berbeza? 139 Keelektrikan Pengaliran arus elektrik dalam litar bersiri dan litar selari Kemagnetan Bagaimanakah angin dapat digunakan untuk menjana tenaga elektrik? Apakah tenaga yang diperlukan untuk kenderaan bergerak? Apakah yang menyebabkan kejadian kilat? Mengapakah kompas sentiasa menunjukkan arah utara-selatan? Mari memahami: B a b Keelektrikan dan Kemagnetan 7 140 BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Arus elektrik Cas elektrik Elektrostatik Hukum Ohm Litar selari Litar bersiri Perintang Medan magnet Magnet Elektromagnet Belut elektrik atau nama saintifiknya Electrophorus electricus ialah sejenis ikan air tawar yang boleh dijumpai di Amerika Selatan. Panjang badan ikan ini boleh mencecah sehingga 8 kaki. Belut elektrik mempunyai lebih kurang 6 000 sel khas yang dikenali sebagai sel elektrosit. Sel-sel ini ialah senjata rahsia yang membolehkan belut elektrik menyahcaskan elektrik sehingga 600 volt! Elektrik yang dinyahcas daripada badan ikan ini digunakan untuk melindungi diri daripada pemangsa dan menangkap ikan-ikan kecil. Penglihatan belut elektrik terhad disebabkan oleh habitatnya yang berlumpur dan gelap. Hal ini menyebabkan ikan ini menggunakan cas elektrik yang dipancarkan sebagai radar untuk memandu arah. Belut Elektrik 141 Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan Keelektrikan 7.1 A dakah anda masih ingat tajuk elektrik yang telah anda pelajari di sekolah rendah? Pelbagai kelengkapan rumah seperti mesin basuh, televisyen, komputer dan sebagainya menggunakan elektrik untuk berfungsi. Tenaga Semua benda hidup memerlukan tenaga. Kenderaan yang bergerak, lampu yang menyala, malah kucing yang sedang tidur juga menggunakan tenaga. Apakah maksud tenaga? Tenaga bermaksud keupayaan untuk melakukan kerja. Bolehkah anda nyatakan beberapa aktiviti harian yang menggunakan tenaga? Gambar foto 7.1 Pelbagai kegunaan dan keperluan tenaga Apakah unit S.I. tenaga? Unit S.I. tenaga ialah joule, (J). 7.1.1 Manusia menggunakan tenaga untuk berlari Kereta memerlukan tenaga daripada bahan api untuk bergerak Cahaya daripada lampu dihasilkan oleh tenaga Tumbuhan memerlukan tenaga daripada Matahari untuk terus hidup 142 Pelbagai Sumber Tenaga Anda telah mengenali pelbagai bentuk tenaga yang wujud. Apakah sumber yang digunakan untuk menjana tenaga-tenaga ini? Rajah 7.1 menunjukkan pelbagai sumber tenaga yang terdapat di sekeliling kita. Adakah proses penjanaan tenaga nuklear menghasilkan sisa radioaktif? Rajah 7.1 Pelbagai sumber tenaga Gambar foto 7.2 Pelbagai bentuk tenaga Pelbagai Bentuk Tenaga Tenaga tidak boleh dicipta atau dimusnahkan tetapi tenaga boleh wujud dalam pelbagai bentuk. Gambar foto 7.2 menunjukkan pelbagai bentuk tenaga yang terdapat di sekeliling kita. Bolehkah anda berikan contoh lain bagi setiap bentuk tenaga berikut? Tenaga nuklear Tenaga kinetik Tenaga haba Tenaga elektrik Tenaga kimia Tenaga cahaya Tenaga bunyi Tenaga keupayaan elastik Matahari Sumber tenaga Angin Bahan radioaktif Bahan api fosil Geoterma Biojisim Ombak Air Tenaga keupayaan graviti Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 143 7.2 ktiviti A Cas Elektrostatik Pernahkah anda terkena renjatan elektrik apabila memegang pemegang pintu? Mengapakah kejadian ini berlaku? Kejadian ini berlaku akibat pemindahan cas elektrik di antara badan kita dengan pemegang pintu yang mempunyai cas elektrik yang statik. Cas-cas statik ini dikenali sebagai cas elektrostatik. Mari kita jalankan Aktiviti 7.2 untuk menunjukkan kewujudan cas elektrostatik pada pelbagai bahan yang berbeza. Tujuan: Mengkaji kewujudan cas elektrostatik pada bahan. Bahan: Belon, cebisan kertas yang kecil dan aliran air paip Radas: Rod politena, jalur selulosa asetat dan kain bulu Arahan 1. Gosok rod politena dengan kain bulu. 2. Dekatkan rod itu pada cebisan kertas kecil (Gambar foto 7.3). Rekodkan pemerhatian anda. 3. Ulang langkah 1. 4. Dekatkan rod itu dengan aliran air paip yang halus dan rekodkan pemerhatian anda. 5. Ulang langkah 1 hingga 4 dengan jalur selulosa asetat dan belon untuk menggantikan rod politena. Soalan 1. Berikan inferens untuk pemerhatian anda. 2. Apakah cara lain yang boleh dilakukan untuk menguji kewujudan cas elektrostatik pada belon? Terangkan langkah-langkahnya. 7.1 Tujuan: Membincangkan tenaga. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Bincangkan: (a) kepentingan tenaga dalam kehidupan harian (b) jenis-jenis tenaga (c) sumber-sumber tenaga 3. Gunakan pelbagai sumber untuk mengumpulkan maklumat yang dikehendaki. 4. Bentangkan hasil perbincangan dengan menggunakan persembahan multimedia. Abad 21 7.1.2 Gambar foto 7.3 ktiviti A Rod politena Cebisan kertas yang kecil Nota: Pastikan kain dan radas dalam keadaan kering. Air Paip dan Cas Elektrostatik https://www.thoughtco.com/bend-water- with-static-electricity-604268 Info 144 Rajah 7.4 Kesan penghasilan cas elektrostatik Sikat yang digosok dengan kain bulu akan menerima elektron daripada kain bulu dan akan bercas negatif. Hal ini membolehkan sikat menarik cebisan kertas yang bercas neutral kerana wujudnya daya tarikan antara cas-cas positif pada kertas dan cas-cas negatif pada sikat. Cebisan kertas yang neutral Perhatikan Rajah 7.4 untuk memahami kesan penghasilan cas elektrostatik pada sikat plastik yang digosok dengan kain bulu. Berdasarkan pemerhatian anda dalam Aktiviti 7.2, bagaimanakah cas elektrostatik antara bahan terhasil? Cas elektrik terdiri daripada cas positif (proton) dan cas negatif (elektron). Daya tarikan dan daya tolakan antara cas elektrik yang ditunjukkan dalam Rajah 7.2 dikenali sebagai daya elektrostatik. Apabila dua bahan yang berlainan jenis digosok bersama, hanya elektron yang dipindahkan daripada satu bahan ke satu bahan yang lain, manakala proton tidak bergerak. Bahan yang menerima elektron akan bercas negatif. Bahan yang kehilangan elektron akan bercas positif. Bahan yang mempunyai bilangan proton dan elektron yang sama pula dikenali sebagai neutral atau tidak bercas. Rajah 7.3 Bilangan elektron pada bahan Bilangan proton lebih daripada elektron Bercas positif Bilangan elektron lebih daripada proton Bercas negatif Bilangan proton dan elektron yang sama Neutral Rajah 7.2 Ciri-ciri cas elektrik Cas-cas yang berlainan jenis akan saling menarik Cas-cas yang sama jenis akan saling menolak + + + + + + + + + + + + + – – – – – – – – – – – – – Sikat yang neutral Sebelum digosok dengan kain bulu Selepas digosok dengan kain bulu + + + + + + + + + + + + – – – – – – – – – + – – – – – – – Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 145 + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + Kilat Bumi Awan + – – – – – – – + + + + + + + + – – – – – – – Cas negatif di dalam awan tertarik kepada cas positif di permukaan bumi Bahagian bawah awan bercas negatif Bahagian atas awan bercas positif Contoh Elektrostatik dalam Kehidupan Harian Kejadian kilat ialah salah satu fenomena yang berkait dengan cas elektrostatik. Geseran antara awan dan udara menyebabkan awan dicas dengan cas-cas elektrik. Kilat berlaku kerana daya tarikan yang wujud antara cas positif pada Bumi dan cas negatif pada awan. Rajah 7.6 Kejadian kilat Konduktor kilat dipasang pada bangunan untuk menyediakan suatu lintasan bagi cas-cas elektrik daripada kilat masuk ke dalam Bumi. Cara ini dapat melindungi bangunan daripada disambar kilat. Sains Kerajang emas mencapah kerana cas yang sama akan menolak antara satu sama lain. Kerajang emas tidak mencapah kerana cas positif dan cas negatif tertarik antara satu sama lain. Elektroskop Elektroskop ialah alat yang digunakan untuk mengesan kewujudan cas elektrik pada suatu objek. Sejarah Elektroskop daun emas pertama dicipta oleh seorang ahli fizik yang bernama Abraham Bennet pada tahun 1787. Semakin jauh pencapahan kerajang emas, semakin banyak kuantiti cas elektrostatik yang terkumpul. (a) (b) 7.1.3 Rajah 7.5 Cara kerja elektroskop Gambar foto 7.4 Elektroskop Konduktor kilat Jalur neutral + + + – + – – – + – + – + – + – + – + – – + Jalur bercas positif Jalur bercas negatif + + + + + + + + +++ + – – – – – – – – – – – + – + + + – – –– + + + – – –– + + + e– e– Ceper logam Penebat Kerajang emas 146 Mesin Wimhurst ialah alat yang menjana voltan tinggi. Sains Simulasi kejadian kilat dapat ditunjukkan di makmal sekolah dengan menggunakan penjana Van de Graaff atau mesin Wimhurst. Jalankan Aktiviti 7.3 untuk melihat simulasi kejadian kilat. ktiviti A 7.3 Tujuan: Menjalankan simulasi kejadian kilat dengan menggunakan penjana Van de Graaff. Radas: Penjana Van de Graaff Arahan 1. Hidupkan penjana Van de Graaff. 2. Selepas beberapa minit, dekatkan sfera logam pada kubah dan catatkan pemerhatian. Soalan 1. Apakah pemerhatian anda dalam aktiviti ini? 2. Apakah yang akan berlaku jika ceper logam elektroskop didekatkan pada kubah penjana Van de Graaff? Skrin TV cepat berhabuk kerana cas negatif pada habuk tertarik ke cas positif pada skrin TV. Cuba gunakan kain mikro gentian yang merupakan bahan anti elektrostatik supaya skrin TV tidak cepat berhabuk. Penyelesaian Masalah Harian Berkaitan Elektrostatik Abad 21 Abad 21 ktiviti A 7.4 Tujuan: Mengumpulkan maklumat dan menyelesaikan masalah harian berkaitan dengan elektrostatik. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat yang berkaitan dengan elektrostatik kemudian bincangkan cara penyelesaiannya. (a) Pemilihan jenis fabrik untuk dipakai ketika cuaca panas (b) Kawasan perlindungan yang selamat semasa ribut petir (gunakan konsep Faraday’s cage) 3. Kongsikan hasil perbincangan kumpulan anda dalam kelas. E T S M Baru dua hari lepas saya bersihkan skrin TV ini. Sudah berhabuk lagi! Gambar foto 7.5 Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 147 Arus Elektrik Cas elektrik diperlukan untuk membolehkan peralatan elektrik berfungsi. Tenaga yang diperlukan untuk mengalirkan cas elekrik boleh dijana daripada sumber-sumber seperti penjana elektrik, sel kering dan sel suria. Apakah hubungan antara cas elektrik dan arus elektrik? Gambar foto 7.6 Sel kering Gambar foto 7.7 Voltmeter Pesongan penunjuk galvanometer menunjukkan kewujudan arus elektrik. Arus elektrik boleh ditakrifkan sebagai kadar pengaliran cas elektrik melalui suatu konduktor. Pengukuran Kuantiti Elektrik Pengaliran arus elektrik dapat diukur dengan menggunakan ammeter. Anda telah belajar semasa Tingkatan Satu bahawa unit S.I. bagi arus elektrik ialah ampere (A). Voltan ialah beza upaya di antara dua titik yang boleh diukur dalam unit volt (V) menggunakan voltmeter. Tujuan: Mengkaji hubungan antara cas elektrik dan arus elektrik. Radas: Penjana Van de Graaff, galvanometer dan dawai penyambung Arahan 1. Susun radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.7. 2. Hidupkan penjana Van de Graaff dan perhatikan penunjuk galvanometer. Soalan 1. Apakah yang berlaku pada penunjuk galvanometer? Jelaskan. 2. Bagaimanakah anda akan menunjukkan kehadiran cas pada kubah penjana? 3. Nyatakan maksud arus elektrik. 7.5 ktiviti A Langkah Berjaga-jaga Pastikan semua radas adalah kering dan neutral. 7.1.4 7.1.5 Rajah 7.7 Kubah penjana Van de Graaff Galvanometer dibumikan Galvanometer digunakan untuk mengesan arus elektrik yang kecil. Sains 148 Multimeter boleh digunakan untuk mengukur arus dan voltan. Sains Tujuan: Mengukur arus dan voltan menggunakan alat pengukuran yang sesuai. Radas: Ammeter, voltmeter, dawai penyambung, suis, sel kering, klip buaya, mentol dan pemegang sel A Mengukur arus menggunakan ammeter Arahan 1. Sambungkan litar seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 7.8 menggunakan satu sel kering. 2. Hidupkan suis dan catatkan bacaan ammeter. Perhatikan kecerahan mentol. 3. Rekodkan pemerhatian anda. 4. Ulang langkah 1 hingga 3 menggunakan dua sel kering. B Mengukur voltan menggunakan voltmeter Langkah Berjaga-jaga Voltmeter perlu disambungkan secara selari dengan mentol supaya dapat mengukur voltan. Arahan 1. Sambungkan litar seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 7.9 menggunakan satu sel kering. 2. Hidupkan suis dan catatkan bacaan voltmeter. Perhatikan kecerahan mentol. 3. Rekodkan pemerhatian anda. 4. Ulang langkah 1 hingga 3 menggunakan dua sel kering. Pemerhatian Aktiviti Bilangan sel kering Bacaan ammeter / A Bacaan voltmeter / V Kecerahan mentol A 1 2 B 1 2 Soalan 1. Apakah hubungan antara arus elektrik dengan penambahan bilangan sel kering? 2. Apakah hubungan antara voltan dengan penambahan sel kering? 3. Berikan satu inferens bagi kecerahan mentol dalam Aktiviti A. 4. Apakah hubungan antara voltan, arus elektrik dengan kecerahan mentol? Gambar foto 7.9 7.6 ktiviti A Gambar foto 7.8 Voltmeter Mentol Klip buaya Sel kering Suis Dawai penyambung Pemegang sel Mentol Klip buaya Sel kering Ammeter Suis Dawai penyambung Pemegang sel Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 149 Hubungan antara Arus, Voltan dan Rintangan Keupayaan sesuatu konduktor untuk mengehadkan atau menentang aliran arus elektrik melaluinya dikenali sebagai rintangan. Unit bagi rintangan ialah ohm (Ω). Perintang piawai mempunyai rintangan yang tetap manakala perintang boleh ubah atau reostat mempunyai rintangan yang boleh diubah. Arus, voltan dan rintangan merupakan tiga kuantiti elektrik yang berkait rapat antara satu sama lain dalam suatu litar. Perubahan magnitud dalam salah satu kuantiti elektrik ini akan memberi kesan kepada magnitud kuantiti-kuantiti yang lain. Mari kita jalankan Eksperimen 7.1 untuk mengkaji hubungan antara arus, voltan dan rintangan. Eksperimen7.1 Tujuan: Mengkaji kesan perubahan rintangan terhadap arus elektrik dan kesan perubahan voltan terhadap arus elektrik. A Kesan perubahan rintangan terhadap arus elektrik Pernyataan masalah: Apakah kesan perubahan rintangan terhadap arus elektrik? Hipotesis: Semakin besar rintangan, semakin kecil arus elektrik yang mengalir. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Bilangan sel kering (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Panjang dawai nikrom (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Bacaan ammeter Bahan: Dawai nikrom (60 cm) Radas: Ammeter, pembaris meter, pemegang sel, sel kering, paku tekan, klip buaya, joki dan dawai penyambung Prosedur: 1. Pasangkan dawai nikrom pada kedua-dua hujung pembaris meter. 2. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 7.10. 3. Letakkan joki pada kedudukan panjang dawai nikrom ialah 20 cm. Catatkan bacaan ammeter. 4. Ulang langkah 3 dengan menambahkan panjang dawai nikrom kepada 30 cm, 40 cm, 50 cm dan 60 cm secara berperingkat. 5. Catatkan bacaan ammeter bagi setiap panjang dawai nikrom yang digunakan dalam satu jadual. 6. Plotkan graf arus melawan panjang dawai nikrom. 7.1.6 Gambar foto 7.10 Ammeter Klip buaya Sel kering Panjang dawai Dawai penyambung Pembaris meter Paku tekan Pemegang sel Joki Dawai nikrom 150 Pemerhatian: Panjang dawai nikrom (cm) Bacaan ammeter (A) 20 30 Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Soalan 1. Apakah hubungan antara panjang dawai nikrom dengan rintangan? 2. Apakah hubungan antara panjang dawai nikrom dengan arus yang mengalir dalam litar? 3. Apakah hubungan antara rintangan dengan arus elektrik? B Kesan perubahan voltan terhadap arus elektrik Pernyataan masalah: Apakah kesan perubahan voltan terhadap arus elektrik? Hipotesis: Semakin besar voltan, semakin besar arus yang mengalir. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Dawai nikrom sepanjang 10 cm (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Bilangan sel kering (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Bacaan ammeter Radas: Ammeter, voltmeter, dawai penyambung, dawai nikrom sepanjang 10 cm, sel kering dan klip buaya Prosedur: 1. Pasangkan litar seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 7.11 menggunakan satu sel sering. 2. Catatkan bacaan ammeter dan voltmeter. 3. Rekodkan pemerhatian anda dalam bentuk jadual. 4. Ulang langkah 1 hingga 3 menggunakan dua, tiga dan empat sel kering. 5. Plotkan graf arus melawan voltan. Pemerhatian: Bilangan sel kering 1 2 3 4 Bacaan voltmeter (V) Bacaan ammeter (A) Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Soalan 1. Apakah hubungan antara bilangan sel kering dengan bacaan voltmeter? 2. Apakah hubungan antara voltan dengan arus elektrik? Gambar foto 7.11 Klip buaya Dawai penyambung Dawai nikrom Sel kering Pemegang sel Voltmeter Ammeter Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 151 Eksperimen 7.1 menunjukkan bahawa arus yang mengalir melalui litar berkurang apabila rintangan bertambah. Selain itu, kita juga dapat memerhatikan bahawa apabila voltan yang besar merentasi litar, kuantiti arus yang mengalir melalui litar juga meningkat. Hubungan antara arus, I, voltan, V dan rintangan, R dikenali sebagai Hukum Ohm. Hubungan antara ketiga-tiga kuantiti elektrik ini boleh ditulis sebagai: 1. Nyatakan bentuk tenaga yang wujud dalam setiap keadaan yang berikut. (a) Air yang mendidih (b) Seekor ayam yang sedang berlari (c) Spring yang dimampatkan 2. Semasa pergerakan awan, banyak cas akan terkumpul di awan. Berdasarkan pernyataan di atas, terangkan kejadian kilat. 3. Berapakah rintangan bagi sebiji lampu kereta yang mengalirkan arus 0.025 A apabila disambungkan kepada akumulator kereta 12 V? Adakah arus dalam mentol itu mantap? Latihan Formatif 7.1 Hukum Ohm menyatakan bahawa arus elektrik yang mengalir melalui suatu konduktor adalah berkadar terus dengan voltan yang merentasi dua hujung konduktor dengan syarat suhu dan keadaan fizik lain adalah tetap. Rumus segi tiga boleh digunakan untuk menghafal Hukum Ohm. Letakkan jari anda pada nilai yang hendak dicari. Kemudian, darab atau bahagi dua nilai yang diberi. Sains V I R V I R V = I � R V V I I R R = – V V R I R I = – Pengaliran Arus Elektrik dalam Litar Bersiri dan Litar Selari 7.2 A rus elektrik memerlukan suatu laluan yang lengkap supaya dapat mengalir. Laluan yang lengkap ini dikenali sebagai litar elektrik. Komponen Litar Elektrik Litar elektrik yang lengkap terdiri daripada pelbagai komponen elektrik yang boleh diwakili oleh simbol. Simbol-simbol ini digunakan untuk melukis rajah litar. 7.2.1 V = IR 152 Litar Bersiri dan Litar Selari Suatu litar elektrik dapat disambung secara bersiri atau selari. Litar bersiri terdiri daripada komponen- komponen elektrik yang disambung secara bersebelahan bagi membentuk satu laluan tunggal untuk arus mengalir (Rajah 7.8). Litar selari ialah litar yang dibahagikan kepada lebih daripada satu cabang laluan arus elektrik dan mempunyai komponen elektrik di setiap cabang (Rajah 7.9). Rajah 7.8 Litar bersiri Rajah 7.9 Litar selari Jadual 7.1 Komponen elektrik dan simbolnya Mengapakah lampu ini tidak bernyala sedangkan lampu lain masih bernyala? Litar lampu ini dipasang secara selari. Komponen elektrik Simbol Suis Sel kering Voltmeter Galvanometer Ammeter V G A Komponen elektrik Simbol Mentol Perintang Fius Perintang boleh ubah atau Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 153 Setelah menjalankan Aktiviti 7.7, anda dapat perhatikan bahawa arus yang mengalir melalui setiap mentol adalah sama tetapi jumlah voltan pula merupakan hasil tambah voltan yang merentasi setiap mentol. Rintangan berkesan, R juga merupakan hasil tambah rintangan yang merentasi komponen. Kita dapat merumuskan bahawa: Tujuan: Mengkaji pengaliran arus, voltan dan rintangan dalam litar bersiri. Radas: Pemegang sel, dawai penyambung, mentol (1.5 V), sel kering, suis, ammeter dan voltmeter Arahan 1. Pasangkan satu litar bersiri seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.10 (a). 2. Hidupkan suis dan ukur arus yang mengalir melalui mentol M. Ukur arus yang melalui mentol N dengan menukarkan kedudukan ammeter supaya berada di antara M dan N seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.10 (b). 3. Ukur arus yang mengalir melalui mentol M dan N dengan memasang litar seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.10 (c). 4. Pasangkan voltmeter merentasi mentol M diikuti oleh mentol N seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.10 (d) untuk mengukur voltan yang merentasi mentol. 5. Pasangkan voltmeter seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.10 (e) untuk mengukur voltan yang merentasi dua mentol. 6. Hitungkan rintangan bagi setiap mentol secara berasingan dan untuk kedua-dua mentol dengan menggunakan Hukum Ohm. 7. Catatkan semua bacaan dalam bentuk jadual. Soalan 1. Apakah kesimpulan anda tentang arus yang mengalir dalam litar bersiri? 2. Apakah yang akan berlaku pada mentol dalam litar bersiri jika salah satu mentol ditanggalkan? Arus, I = I1 = I2 Voltan, V = V1 + V2 Rintangan, R = R1 + R2 Rajah 7.10 Arus, Voltan dan Rintangan dalam Litar Bersiri Adakah arus yang mengalir melalui semua komponen elektrik dalam litar bersiri adalah sama? Jalankan Aktiviti 7.7 untuk mengkaji arus, voltan dan rintangan dalam litar bersiri. 7.7 ktiviti A (a) (b) (c) (d) (e) A A M N A M N A V V1 V2 V V V M N M N M I1 I I2 N 154 Jadual 7.2 Kelebihan dan kekurangan litar bersiri Kelebihan Kekurangan • Setiap komponen dalam litar menerima kuantiti arus yang sama. • Semua komponen dikawal oleh suis yang sama. • Penambahan voltan akan membekalkan arus yang lebih besar. • Kerosakan pada satu alat elektrik menyebabkan alat elektrik lain tidak berfungsi. • Pemasangan lebih banyak alat elektrik menyebabkan rintangan bertambah dan arus berkurang. • Setiap alat elektrik tidak boleh dipadamkan secara berasingan. Arus, Voltan dan Rintangan dalam Litar Selari Arus, voltan dan rintangan dalam suatu litar selari adalah berbeza daripada litar bersiri. Jalankan Aktiviti 7.8 untuk mengkaji arus, voltan dan rintangan dalam litar selari. Tujuan: Mengkaji pengaliran arus, voltan dan rintangan dalam litar selari. Radas: Pemegang sel, dawai penyambung, suis, mentol (1.5 V), sel kering, ammeter dan voltmeter Arahan 1. Pasangkan satu litar selari seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.11 (a). 2. Hidupkan suis dan ukur arus yang melalui mentol M. Ukur arus yang melalui mentol N dengan menukarkan kedudukan ammeter. 3. Ukur arus yang mengalir melalui kedua-dua mentol M dan N dengan memasang litar seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.11 (b). 4. Pasangkan voltmeter merentasi mentol M diikuti oleh mentol N seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.11 (c) untuk mengukur voltan yang merentasi setiap mentol. 5. Pasangkan voltmeter seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.11 (d) untuk mengukur voltan yang merentasi dua mentol. 6. Hitungkan rintangan bagi setiap mentol secara berasingan dan untuk kedua-dua mentol dengan menggunakan Hukum Ohm. 7. Catatkan semua bacaan dalam bentuk jadual. Soalan 1. Adakah nilai voltan mentol M dan N berbeza? 2. Senaraikan kelebihan dan kekurangan litar selari. Rajah 7.11 7.8 ktiviti A N M I1 I I2 V V1 V2 V V M N V M N A A N M A (a) (b) (c) (d) Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 155 Sistem pendawaian di rumah disambung secara selari. Sebagai contoh, semua lampu di rumah didawaikan secara selari dalam litar lampu untuk memastikan setiap lampu memperoleh voltan yang sama daripada bekalan kuasa utama. Arus yang mengalir daripada bekalan kuasa utama ke litar masing- masing dikawal oleh papan agihan (Gambar foto 7.12). Masalah Numerikal berkaitan Arus, Voltan dan Rintangan dalam Litar Bersiri dan Litar Selari Gambar foto 7.12 Papan agihan Rajah 7.12 1. Dua perintang, R1 dan R2 disambung secara bersiri pada satu litar seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.12. Hitungkan: (a) rintangan berkesan, R (b) arus, I dalam litar (c) voltan, V1 dan V2 (a) Rintangan berkesan, R R= R1 + R2 R = 2 Ω + 2 Ω R = 4 Ω (b) Arus, I I = V R = 6 V 4 Ω = 1.5 A (c) V1 = IR1 = 1.5 A× 2 Ω = 3 V V2 = IR2 = 1.5 A× 2 Ω = 3 V Jadual 7.3 Kelebihan dan kekurangan litar selari Kelebihan Kekurangan • Setiap alat elektrik boleh dihidupkan atau dimatikan secara berasingan. • Penambahan alat elektrik tidak menjejaskan fungsi alat elektrik yang lain dalam litar yang sama. • Voltan setiap alat elektrik tidak dapat dikawal kerana voltannya adalah sama dengan voltan sumber. Voltan, V yang merentasi setiap perintang dalam litar selari adalah sama dengan voltan yang merentasi bateri. Sebaliknya, arus, I yang mengalir dalam litar selari merupakan hasil tambah arus yang melalui setiap perintang. Jadi, arus dan voltan boleh dirumuskan sebagai: Rintangan berkesan, R pula boleh dihitung melalui rumus: Arus, I = I1 + I2 Voltan, V = V1 = V2 1 R = 1 R1 + 1 R2 Penyelesaian: V2 V1 A 6 V R1 = 2 V R2 = 2 V 156 Rajah 7.13 2. Dua perintang, R1 dan R2 disambung secara selari pada satu litar seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.13. Hitungkan: (a) rintangan berkesan, R (b) voltan, V (c) arus, I dalam litar (a) Rintangan berkesan, R 1 R = 1 R1 + 1 R2 1 R = 1 2 Ω + 1 2 Ω 1 R = 1 Ω R = 1 Ω (b) Voltan, V Voltan yang merentasi setiap perintang dalam litar selari adalah sama iaitu 6 V. (c) Arus, I I1 = V1 R1 I2 = V2 R2 = 6 V 2 Ω = 3 A I = I1 + I2 = 3A + 3A = 6A Penyelesaian: 1. Lukiskan satu rajah litar selari menggunakan tiga mentol, satu sel kering, satu suis dan beberapa dawai penyambung. 2. Berdasarkan Rajah 1, hitungkan: (a) jumlah rintangan berkesan dalam litar (b) arus yang mengalir melalui litar (c) voltan yang merentasi perintang-perintang 3. Berdasarkan Rajah 2, hitungkan: (a) jumlah rintangan berkesan litar (b) voltan (c) arus yang mengalir melalui setiap perintang Latihan Formatif 7.2 9 V 1 V 3 V 5 V 4 V 3 V 6 V = 6 V 2 Ω = 3 A Rajah 1 Rajah 2 Sains • Arah gerakan elektron adalah dari terminal negatif ke terminal positif sumber elektrik. • Arah arus adalah dari terminal positif ke terminal negatif sumber elektrik. V R e– + – I V1 A 6 V R1 = 2 V I1 I I2 R2 = 2 V V2 Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 157 Sifat-sifat magnet Menunjukkan arah utara-selatan apabila digantung secara bebas. Kutub sama jenis menolak, kutub berlainan jenis menarik Menarik bahan magnet Berkutub (kutub utara dan kutub selatan) Kemagnetan 7.3 T ahukah anda apakah yang menyebabkan magnet butang melekat pada papan putih? Butang ini telah dilekatkan dengan kepingan magnet bagi membolehkannya melekat pada permukaan papan putih khas (Gambar foto 7.13). Magnet boleh wujud secara semula jadi dalam bentuk batu magnet. Namun, magnet buatan manusia yang diperbuat daripada bahan seperti besi, keluli, kobalt dan nikel digunakan secara meluas dalam kehidupan harian. Rajah 7.14 Sifat-sifat magnet Sifat Magnet Anda mungkin telah mengenali salah satu sifat magnet, iaitu magnet hanya boleh menarik bahan magnet. Adakah magnet mempunyai sifat-sifat lain? Mari kita pelajari sifat-sifat tersebut (Rajah 7.14). Medan Magnet Gambar foto 7.14 menunjukkan hanya bebola besi yang berada berdekatan dengan magnet dapat ditarik. Kawasan di sekitar magnet yang wujud kesan daya oleh magnet dikenali sebagai medan magnet. Gambar foto 7.14 Magnet dan bebola besi 7.3.1 Gambar foto 7.13 Magnet butang pada papan putih 158 Rajah 7.16 Ciri-ciri garisan medan magnet Tujuan: Mengkaji corak medan magnet. Bahan: Serbuk besi dan kad nipis Radas: Magnet bar, magnet ladam kuda, magnet magnadur, kompas dan kertas lukisan. Arahan 1. Taburkan serbuk besi secara seragam di atas sehelai kad nipis (Gambar foto 7.15). 2. Letakkan kad itu di atas sebatang magnet bar (Gambar foto 7.16) dan ketuk kad itu secara perlahan-lahan sehingga suatu corak terbentuk. 3. Lukiskan corak yang terbentuk. 4. Susunkan empat kompas dan sebuah magnet bar di atas kertas lukisan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.15. 5. Tandakan arah jarum kompas pada corak yang telah anda lukis dalam langkah 3. 6. Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggantikan magnet bar dengan magnet ladam kuda dan magnet magnadur. Soalan 1. Pada bahagian magnet manakah garisan medan magnet yang paling banyak ditemui? 2. Apakah arah garisan medan magnet? 3. Apakah hubungan antara garisan medan magnet dan kekuatan medan magnet? Gambar foto 7.15 Gambar foto 7.16 Adakah magnet bar yang telah patah kepada dua bahagian masih mempunyai dua kutub? Medan magnet di antara dua kutub yang sama akan menghasilkan satu titik kosong yang tidak mempunyai sebarang medan magnet. Titik ini disebut sebagai titik neutral (X). Sains Anda telah pun memerhatikan pelbagai corak medan magnet yang dihasilkan oleh garisan-garisan medan magnet yang melengkung. Garisan medan magnet ini mempunyai beberapa ciri. U X U Garisan medan magnet lebih rapat antara satu sama lain di kawasan yang mempunyai medan magnet yang lebih kuat. Garisan medan magnet mengarah dari kutub utara ke kutub selatan magnet. Garisan medan magnet tidak akan bertemu atau bersilang. 7.9 ktiviti A S U Magnet bar Kompas Serbuk besi Kad nipis Kad nipis Magnet bar Rajah 7.15 S U Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 159 Tujuan: Mengkaji corak dan arah medan magnet yang dihasilkan oleh arus elektrik yang mengalir melalui konduktor yang berlainan. Bahan: Dawai lurus kuprum, dawai gelung, kadbod nipis, solenoid dan serbuk besi Radas: Kompas, kaki retort dan pengapit, bekalan kuasa (a.t. 3 V), dawai penyambung dan klip buaya Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.17. 2. Taburkan serbuk besi secara seragam ke atas kadbod. Hidupkan bekalan kuasa dan ketuk kadbod itu secara perlahan sehingga suatu corak medan magnet terhasil. 3. Matikan bekalan kuasa dan lakarkan corak medan magnet yang terbentuk. 4. Letakkan empat kompas di sekeliling dawai lurus seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.18. 5. Hidupkan semula bekalan kuasa dan perhatikan arah jarum kompas. 6. Matikan bekalan kuasa. Tandakan arah aliran arus dan arah medan magnet dalam corak yang anda lukis di langkah 3. 7. Songsangkan arah arus dan perhatikan semula corak dan arah medan magnet. 8. Ulang langkah 1 hingga 7 dengan menggantikan dawai lurus dengan dawai gelung dan solenoid. Soalan 1. Apakah tujuan menggunakan serbuk besi dan kompas dalam aktiviti ini? 2. Adakah corak medan magnet bagi ketiga-tiga konduktor di atas sama? 3. Apakah yang dapat diperhatikan pada medan magnet apabila arah aliran arus disongsangkan? Elektromagnet Anda telah mempelajari arus elektrik di bahagian 7.1. Adakah anda tahu bahawa arus elektrik juga mempunyai kesan magnet? Elektromagnet ialah sejenis magnet yang mempunyai kesan magnet untuk sementara waktu apabila arus elektrik dialirkan melaluinya. Loceng elektrik ialah contoh alat yang menggunakan elektromagnet (Gambar foto 7.17). Gambar foto 7.17 Loceng elektrik Rajah 7.19 Petua genggaman tangan kanan Corak medan magnet yang terbentuk bergantung pada bentuk konduktor yang digunakan. Sebagai contoh, garisan-garisan medan magnet yang dihasilkan oleh dawai lurus dan dawai gelung berbentuk bulatan sepusat. Garisan medan magnet lebih rapat di kawasan yang mempunyai medan magnet yang lebih kuat. Kekuatan medan magnet berkurang apabila menjauhi pusat konduktor. Corak medan magnet yang terhasil tidak dipengaruhi oleh arah aliran arus yang melalui konduktor. Arah medan magnet ditentukan oleh arah arus elektrik. Petua genggaman tangan kanan dapat menentukan arah medan magnet pada dawai lurus yang membawa arus (Rajah 7.19). Arah arus Arah medan magnet Dawai lurus Kompas Dawai lurus 7.10 ktiviti A Rajah 7.18 7.3.2 Dawai lurus Kadbod putih Serbuk besi Kaki retort dan pengapit Bekalan kuasa a.t. Rajah 7.17 160 Rajah 7.20 Corak dan arah medan magnet yang dihasilkan oleh konduktor yang membawa arus Kekutuban solenoid dapat ditentukan dengan memerhatikan arah aliran arus. Arus yang mengalir mengikut lawan arah jam ialah kutub utara, manakala arus yang mengalir mengikut arah jam ialah kutub selatan. Sains Eksperimen7.2 Tujuan: Mengkaji faktor-faktor yang mempengaruhi kekuatan medan magnet. A Hubungan antara arus yang mengalir dengan kekuatan medan magnet Pernyataan masalah: Adakah arus yang mengalir mempengaruhi kekuatan medan magnet? Hipotesis: Semakin besar arus yang mengalir dalam konduktor, semakin tinggi kekuatan medan magnet. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Bilangan lilitan gegelung (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Arus (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Bilangan jarum peniti yang ditarik Bahan: Jarum peniti, rod besi dan dawai kuprum Radas: Bekalan kuasa a.t., suis, ammeter, reostat, piring Petri, dawai penyambung, kaki retort dan pengapit Prosedur: 1. Susunkan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.21 dengan 10 lilitan dawai kuprum mengelilingi rod besi. 2. Hidupkan suis dan laraskan reostat untuk memperoleh arus 0.5 A. 3. Gantikan piring Petri yang masih mempunyai jarum peniti dengan sebuah piring Petri kosong. 4. Matikan suis supaya semua jarum peniti yang ditarik oleh rod besi jatuh ke dalam piring Petri yang kosong itu. 5. Kira bilangan jarum peniti yang ditarik oleh rod besi itu. 6. Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggunakan arus 1.0 A, 1.5 A, 2.0 A dan 2.5 A. Rekodkan pemerhatian anda. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Dawai lurus Dawai gelung Solenoid Arah arus Dawai lurus Arah arus Arus masuk Arus keluar 7.3.3 Rod besi Dawai kuprum Jarum peniti Reostat Bekalan kuasa a.t. Ammeter Suis A Piring Petri Kaki retort dan pengapit Rajah 7.21 Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 161 Jarum kompas menggunakan magnet untuk menunjukkan arah kutub. Kad kredit dan kad debit mempunyai jalur elektromagnet yang menyimpan maklumat. Kunci bermagnet pada pintu menggunakan elektromagnet untuk mengunci pintu secara automatik. 1. Apakah yang dimaksudkan dengan medan magnet? 2. Rajah 1 menunjukkan sebatang paku besi dililitkan dengan dawai kuprum bertebat yang disambungkan kepada satu sel kering 1.5 V. (a) Apakah yang berlaku kepada paku besi apabila suis ditutup? (b) Tandakan arah arus pada dawai kuprum yang melilit paku besi. (c) Nyatakan kutub medan magnet pada P dan Q. (d) Apakah yang berlaku kepada kekuatan medan magnet jika satu lagi sel kering 1.5 V ditambahkan? 3. Nyatakan Benar atau Palsu bagi pernyataan berikut. (a) Jika suatu bahan ditarik oleh magnet, maka bahan itu adalah bermagnet. (b) Dawai lurus menghasilkan garisan-garisan medan magnet yang berbentuk bulatan sepusat. Latihan Formatif 7.3 P Q Sel kering Suis Paku besi Dawai kuprum B Hubungan antara bilangan lilitan gegelung dengan kekuatan medan magnet Pernyataan masalah: Adakah bilangan lilitan gegelung mempengaruhi kekuatan medan magnet? Hipotesis: Semakin banyak bilangan lilitan gegelung, semakin tinggi kekuatan medan magnet. Gambar foto 7.18 Kegunaan magnet dan elektromagnet dalam kehidupan harian Rajah 1 Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Arus (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Bilangan lilitan gegelung (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Bilangan jarum peniti yang ditarik Prosedur: 1. Susunkan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.21 dengan 10 lilitan dawai kuprum mengelilingi rod besi. 2. Hidupkan suis dan laraskan reostat untuk memperoleh arus 0.5 A. 3. Gantikan piring Petri yang masih mempunyai jarum peniti dengan sebuah piring Petri yang kosong. 4. Matikan suis supaya semua jarum peniti yang ditarik oleh rod besi jatuh ke dalam piring Petri yang kosong itu. 5. Kira bilangan jarum peniti yang telah ditarik oleh rod besi itu. 6. Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggunakan 20, 30, 40 dan 50 lilitan dawai kuprum. 7. Rekodkan pemerhatian anda. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Aplikasi Magnet dan Elektromagnet dalam Kehidupan Harian 162 R umusan Keelektrikan dan Kemagnetan Kepentingan tenaga Kewujudan cas elektrostatik Sumber tenaga Penyelesaian masalah harian Jenis tenaga Contoh elektrostatik dalam kehidupan harian Sifat magnet Kegunaan magnet dalam kehidupan harian Corak dan arah medan magnet Corak dan arah medan magnet Kegunaan elektromagnet dalam kehidupan harian Kekuatan medan magnet Tenaga Cas elektrostatik Kemagnetan Magnet Elektromagnet Kuiz Interaktif 7 Kuiz V = V1 + V2 R = R1 + R2 I = I1 = I2 V = V1 = V2 1 R = 1 R1 + 1 R2 I = I1 + I2 V = IR Litar bersiri Litar selari Hukum Ohm Litar elektrik Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 163 REFLEKSI KENDIRI Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 7.1 Keelektrikan Menghuraikan dan berkomunikasi tentang tenaga. Menerangkan dan berkomunikasi tentang kewujudan cas elektrostatik. Menjelaskan elektrostatik dalam kehidupan seharian berserta dengan contoh. Merumuskan cas yang mengalir menghasilkan arus elektrik. Mencirikan arus, voltan dan rintangan serta unitnya. Merumuskan perkaitan arus, voltan dan rintangan. 7.2 Pengaliran Arus Elektrik dalam Litar Bersiri dan Litar Selari Menghuraikan dan berkomunikasi tentang pengaliran arus elektrik dalam litar bersiri dan litar selari. 7.3 Kemagnetan Merumuskan ciri magnet. Menghuraikan dan berkomunikasi tentang elektromagnet. Berkomunikasi tentang kegunaan magnet dan elektromagnet dalam kehidupan harian. Sumatif Latihan Sumatif 7 1. Tandakan (3) pada pernyataan yang betul tentang cas elektrostatik. (a) Pembumian menyebabkan cas positif mengalir dari objek ke bumi. (b) Cas-cas elektrik yang sama jenis akan menarik antara satu sama lain. (c) Elektroskop digunakan untuk menentukan kewujudan cas elektrostatik. 2. Lantai pejabat Imran dilapisi dengan karpet nilon. (a) Apakah kesan cas elektrostatik ke atas Imran jika dia menyentuh kerusi besi? Jelaskan jawapan anda. (b) Cadangkan satu cara untuk mengatasi kesan cas elektrostatik yang dinyatakan di 2 (a). 3. (a) Mengapakah penjana Van de Graaff tidak berfungsi dengan baik ketika cuaca yang lembap? (b) Mengapakah kejutan elektrik yang diterima daripada penjana Van de Graaff kurang berbahaya berbanding dengan kejutan elektrik daripada bekalan kuasa domestik? 164 4. Lengkapkan teka silang kata berikut berkaitan dengan keelektrikan. S A K O R S T (b) membenarkan arus mengalir melaluinya. (d) Litar yang dipasang secara mempunyai voltan merentasi mentol yang sama. Melintang (a) ialah kuantiti elektrik yang diukur menggunakan ammeter. (c) Unit bagi rintangan ialah (e) menghalang arus daripada mengalir melalui konduktor. Menegak 5. Apakah litar yang sesuai digunakan dalam sistem penggera kebakaran? Jelaskan jawapan anda. 6. Rajah 1 menunjukkan satu litar elektrik yang dipasang secara selari. Hitungkan nilai arus A1, A2 dan voltan V1, V2 yang tidak dinyatakan. 7. Mengapakah elektromagnet yang digunakan untuk mengangkat besi buangan seperti dalam Gambar foto 1 mempunyai begitu banyak lilitan jalur kuprum? Masteri KBAT KBAT 7 12 V 2.4 A 1.2 A V2 A1 A2 10 V V1 10 V Gambar foto 1 Rajah 1 (a) (d) (b) (c) (e) Jalur kuprum Bab 7 : Keelektrikan dan Kemagnetan 165 Daya Kesan daya Semua aktiviti dalam kehidupan harian melibatkan daya. Kita memerlukan daya untuk menghasilkan gerakan. Apakah maksud daya? Apakah kesan daya terhadap aktiviti kehidupan harian? Mari memahami: B a b Daya dan Gerakan 8 166 Daya merupakan bahagian penting dalam kehidupan kita. Apabila anda berjalan atau berlari, mengunyah makanan atau mengangkat objek, anda mengenakan daya. Anda tidak dapat melihat daya tetapi anda boleh merasai kesannya. Pernahkah anda menyertai pertandingan bola sepak atau acara sukan tarik tali? Semua aktiviti ini memerlukan daya tolakan atau daya tarikan. Dalam pertandingan bola sepak, anda menendang bola itu dengan daya tolakan. Manakala dalam acara sukan tarik tali, kedua- dua pasukan menarik tali itu dengan kuat untuk menang. Daya Berada di Sekeliling Kita BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Daya Arah Daya graviti Daya elastik Daya apungan Daya geseran Berat Momen daya Tekanan Bab 8 : Daya dan Gerakan 167 Daya 8.1 Apakah daya? Hampir semua aktiviti harian melibatkan daya seperti membuka tin makanan, menekan suis dan menolak pintu. Daya boleh wujud dalam pelbagai bentuk, misalnya daya graviti, berat, daya normal, daya geseran, daya elastik dan daya apungan. Mari kita jalankan Aktiviti 8.1 untuk menunjukkan kewujudan pelbagai jenis daya. Gambar foto 8.1 Daya diperlukan untuk membuka tin makanan dan menekan suis Daya ialah tarikan atau tolakan yang dikenakan ke atas suatu objek. 8.1 ktiviti A Tujuan: Menyiasat kewujudan pelbagai jenis daya. Bahan: Bola, blok kayu, kertas pasir dan air Radas: Spring, kaki retort dan pengapit, pemberat 50 g, bikar dan pembaris meter A Arahan 1. Pegang dan lambungkan bola ke satu ketinggian (Rajah 8.1). 2. Perhatikan sama ada bola tersebut terus naik ke atas atau jatuh ke bawah. Rajah 8.1 Tolakan 8.1.1 Tarikan 168 C Arahan 1. Gantungkan seutas spring pada sebuah kaki retort. 2. Gantungkan pemberat 50 g di hujung spring itu (Rajah 8.3). 3. Perhatikan perubahan pada panjang spring. 4. Alihkan pemberat dan perhatikan perubahan pada panjang spring. D Arahan 1. Letakkan sebongkah blok kayu di atas permukaan air di dalam sebuah bikar (Rajah 8.4). 2. Tekan blok kayu ke dasar bikar dan lepaskan. 3. Perhatikan perkara yang berlaku terhadap blok kayu itu. Soalan 1. Kenal pasti jenis daya yang terlibat dalam Aktiviti A, B, C dan D. 2. Apakah jenis daya yang bertindak ke atas objek yang pegun? 3. Apakah jenis daya yang menentang gerakan objek? Rajah 8.2 (a) Menolak blok kayu di atas meja (b) Menolak blok kayu di atas kertas pasir Rajah 8.3 Rajah 8.4 B Arahan 1. Letak sebongkah blok kayu di atas sebuah meja. Mengapakah blok kayu itu kekal pada kedudukannya? 2. Kemudian, tolak blok kayu itu (Rajah 8.2 (a)). 3. Ulang langkah 2 dengan menolak blok kayu yang sama di atas kertas pasir (Rajah 8.2 (b)). 4. Bandingkan kesukaran menolak blok kayu di atas meja dengan blok kayu di atas kertas pasir. Blok kayu Tolak Blok kayu Tolak Kertas pasir Pembaris meter Spring Kaki retort dan pengapit Pemberat 50 g Blok kayu Bikar Air Bab 8 : Daya dan Gerakan 169 Rajah 8.5 Jenis-jenis daya Jenis-jenis Daya Daya graviti ialah daya yang mengarah ke pusat bumi. Daya ini menyebabkan semua benda yang dilambung akan jatuh semula ke tanah. Daya normal ialah daya yang dihasilkan apabila suatu objek bersentuhan dengan suatu permukaan. Daya elastik wujud apabila sesuatu bahan diregangkan atau dimampatkan. Daya apungan ialah daya tujah yang bertindak pada sesuatu objek yang terapung di dalam sesuatu bendalir. Daya geseran ialah daya yang menentang gerakan dan bertindak di antara dua permukaan yang saling bersentuhan. Jenis-jenis daya Berat suatu objek ditakrifkan sebagai daya graviti yang bertindak ke atasnya. Daya geseran bertindak ke arah yang bertentangan dengan arah gerakan. Daya normal Berat { Daya apungan Arah gerakan Daya geseran 170 Ciri-ciri Daya Daya ialah kuantiti vektor yang mempunyai magnitud dan arah. Magnitud merupakan kuantiti atau nilai sesuatu ukuran. Pengukuran Daya Gambar foto 8.2 Daya yang bertindak pada kotak yang ditolak Gambar foto 8.2 menunjukkan satu daya tolakan yang bertindak pada sebuah kotak dengan magnitud daya 10 N. Arah tindakan daya adalah seperti yang ditunjukkan oleh anak panah dan titik aplikasi daya adalah pada bahagian tangan yang mengenakan daya tolakan pada kotak. Rajah 8.6 menunjukkan tukul digunakan untuk menanggalkan paku dari permukaan meja. Daya yang bertindak mempunyai magnitud 15 N dan arah adalah seperti yang ditunjukkan oleh anak panah. Titik aplikasi daya adalah pada bahagian hujung tukul, iaitu bahagian daya yang dikenakan tertumpu. Cikgu, bagaimanakah kita mengukur daya? Guna pembaris? Sejarah Daya diukur dalam unit newton (N) sempena nama ahli sains dan matematik, Sir Isaac Newton yang menemukan daya graviti. Rajah 8.6 Daya yang bertindak semasa menanggalkan paku dengan tukul Tukul Titik aplikasi daya Daya 15 N Paku Bongkah kayu Meja Tidak. Kita mengukur daya dengan neraca spring. Neraca spring beroperasi dengan prinsip pemanjangan spring. Kekuatan daya diukur daripada bacaan skala yang terdapat pada neraca. Neraca spring 8.1.2 Titik aplikasi daya Daya = 10 N Bab 8 : Daya dan Gerakan 171 8.2 ktiviti A Tujuan: Mengukur daya. Bahan: Pemberat (50 g), benang, kertas pasir dan bongkah kayu Radas: Kaki retort dan pengapit dan neraca spring Arahan A Berat jasad 1. Gantungkan satu pemberat 50 g pada hujung neraca spring (Gambar foto 8.3). 2. Rekodkan bacaan neraca spring. 3. Tambahkan hingga lima pemberat dan rekodkan bacaan neraca spring. Soalan 1. Apakah kuantiti fizik yang diukur oleh neraca spring? 2. Apakah unit kuantiti fizik bagi jawapan anda dalam soalan 1? 3. Apakah yang berlaku kepada bacaan neraca spring apabila bilangan pemberat ditambahkan? Jelaskan jawapan anda. B Daya geseran 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 8.4. 2. Tarik neraca spring sehingga bongkah kayu itu mula bergerak dan catatkan bacaan neraca spring pada masa itu. 3. Ulang aktiviti dengan menarik bongkah kayu di atas kertas pasir. Soalan 1. Bongkah kayu hanya bergerak apabila daya tarikan yang cukup bertindak padanya. Daya apakah yang menghalang gerakan bongkah kayu? 2. Nyatakan perbezaan bacaan neraca spring apabila bongkah kayu ditarik di atas permukaan meja dan apabila bongkah kayu ditarik di atas permukaan kertas pasir. Apakah daya yang terlibat yang menyebabkan perbezaan antara kedua-dua bacaan neraca spring itu? Gambar foto 8.3 Unit Daya Unit S.I. bagi daya ialah newton (N). Berat sesuatu objek ialah daya tarikan graviti terhadap objek itu. Di Bumi, sesuatu objek yang mempunyai jisim 100 g mempunyai berat 1 N. Oleh itu, objek yang mempunyai jisim 1 kg mempunyai berat 10 N. 8.1.3 Neraca spring Pemberat 50 g Gambar foto 8.4 Bongkah kayu Benang Neraca spring Tarik 172 Terdapat tiga situasi yang berbeza untuk menerangkan konsep ini. Jasad seperti buku yang kekal di atas meja mengalami tindakan daya tarikan graviti yang dikenali sebagai berat. Pada masa yang sama, daya tindak balas yang disebut daya normal akan wujud dalam arah bertentangan. Buku kekal di atas meja kerana magnitud berat (daya tindakan) adalah sama dengan daya normal (daya tindak balas)(Rajah 8.7). Jasad seperti bongkah kayu yang terapung di atas air juga mengalami tindakan daya graviti yang dikenali sebagai berat. Pada masa yang sama, daya tindak balas yang disebut daya apungan akan wujud dalam arah yang bertentangan. Objek boleh terapung di atas air kerana magnitud berat (daya tindakan) adalah sama dengan daya apungan (daya tindak balas)(Rajah 8.8). Gambar foto 8.5 Kereta, buku dan epal berada dalam keadaan pegun Situasi 1 Situasi 2 Jasad yang kekal di atas meja Jasad yang terapung di atas air Rajah 8.7 Buku yang kekal di atas meja Rajah 8.8 Bongkah kayu yang terapung di atas air Daya normal (Daya tindak balas) Berat (Daya tindakan) 8.1.4 Lihat objek-objek dalam Gambar foto 8.5. Mengapakah objek-objek tersebut berada dalam keadaan pegun? Apakah daya-daya yang bertindak ke atas objek-objek itu? Pasangan Daya Tindakan-Daya Tindak Balas Berat (Daya tindakan) Daya apungan (Daya tindak balas) Bab 8 : Daya dan Gerakan 173 Apabila dua troli yang didekatkan seperti dalam Rajah 8.9 (a), troli pertama dengan spring ringan akan mengenakan daya elastik pada troli kedua (daya tindakan). Pada masa yang sama, troli kedua akan mengenakan daya elastik yang sama magnitud tetapi pada arah yang bertentangan (daya tindak balas). Selepas dua troli yang bersentuhan dilepaskan seperti dalam Rajah 8.9 (b), kedua-dua troli itu akan bergerak ke arah bertentangan dengan jarak yang sama. Situasi 3 Dua troli yang bersentuhan dilepaskan menggunakan mekanisme spring ringan akan bergerak ke arah bertentangan dengan jarak yang sama. Rajah 8.9 Dua troli yang didekatkan bersama dengan spring yang dimampatkan Gambar foto 2 Gambar foto 1 1. Namakan daya yang bertindak dalam setiap situasi berikut (Gambar foto 1). Latihan Formatif 8.1 2. Gambar foto 2 menunjukkan seorang lelaki sedang menolak sebuah kereta. Tunjukkan arah daya tolakan dan titik aplikasi daya pada gambar foto itu. (a) Penerjun bungee sedang membuat terjunan (b) Basikal bergerak di atas permukaan yang kasar (c) Belon panas sedang terapung di udara Daya tindakan Daya tindak balas Troli pertama Spring ringan dimampatkan Troli kedua Troli pertama Daya tindak balas Daya tindakan Troli kedua (b) (a) 174 3. Gambar foto 3 menunjukkan sebiji bola sedang disepak oleh seorang pemain. (a) Namakan daya-daya yang terlibat dalam situasi tersebut. (b) Pada gambar foto itu, tunjukkan arah daya-daya berkenaan. Kesan Daya 8.2 D aya tidak dapat dilihat tetapi kesannya boleh diperhatikan. Apabila suatu daya dikenakan pada suatu jasad, daya itu boleh mengubah bentuk, saiz dan gerakan jasad tersebut. Mari kita lakukan Aktiviti 8.3 untuk mengkaji kesan daya pada sesuatu jasad. 8.3 ktiviti A Tujuan: Memerhati kesan daya. Bahan: Kereta mainan dan plastisin Radas: Meja Arahan 1. Kosongkan meja kumpulan anda. 2. (a) Letakkan kereta mainan pada satu hujung meja seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.10. (b) Tolak kereta mainan menggunakan magnitud daya yang kecil. Perhatikan perkara yang berlaku pada kereta mainan yang pegun itu. (c) Tambahkan daya tolakan dan perhatikan perubahan yang berlaku pada kelajuan kereta mainan itu. (d) Tolak kereta mainan itu sekali lagi. Seorang murid yang lain menghalang gerakan kereta mainan menggunakan tangannya. Perhatikan perkara yang berlaku pada gerakan kereta mainan itu. (e) Tolak kereta mainan itu sekali lagi. Seorang murid yang lain menolak kereta mainan itu dari tepi. Perhatikan perkara yang berlaku pada arah gerakan kereta mainan itu. 3. Pegang sekeping plastisin. Tekan plastisin itu dan perhatikan perubahan bentuk dan saiz plastisin itu. 4. Rekodkan semua pemerhatian yang diperoleh. 5. Buat rumusan kesan-kesan tindakan daya yang diperhatikan. 8.2.1 Rajah 8.10 Kereta mainan Meja Gambar foto 3 Bab 8 : Daya dan Gerakan 175 Rajah 8.11 Kesan daya Kesan daya Situasi 1 (Bola pingpong) Situasi 2 (Bola sepak) Objek pegun bergerak Menghentikan objek yang bergerak Mengubah kelajuan objek yang sedang bergerak Mengubah arah gerakan objek Mengubah bentuk dan saiz objek • Apabila daya dikenakan pada arah bertentangan, objek akan berhenti bergerak • Daya dari arah yang sama menambahkan kelajuan objek • Daya dari tepi mengubah arah gerakan objek • Daya dari arah bertentangan memperlahankan objek • Daya boleh mengubah bentuk dan saiz objek • Apabila objek pegun ditolak, objek bergerak 176 Daya Apungan Sesuatu objek akan terapung jika daya apungan yang bertindak padanya cukup untuk menampung beratnya, iaitu daya apungan sama dengan berat objek. Sebagai contoh, patung itik di bawah mempunyai berat 10 N. Daya tindak balas, iaitu daya apungan, bertindak dengan magnitud yang sama (10 N) tetapi pada arah yang bertentangan (Gambar foto 8.6 (a)). Gambar foto 8.6 Keadaan patung itik dan batu di dalam air Sebaliknya, sesuatu objek akan tenggelam jika daya apungan yang bertindak padanya tidak cukup untuk menampung beratnya, iaitu daya apungan kurang daripada berat objek (Gambar foto 8.6 (b)). Mari kita lakukan Aktiviti 8.4 untuk menentukan daya apungan sesuatu objek di dalam air. Tujuan: Menentukan daya apungan. Bahan: Penutup botol kaca, penyumbat gabus, bola skuasy, plastisin dan benang Radas: Bikar 250 ml dan neraca spring Arahan 1. Gantungkan penutup botol kaca pada hujung neraca spring seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 8.7 (a). 2. Catatkan bacaan berat sebenar penutup botol kaca, W1. 3. Isi 250 ml air ke dalam sebuah bikar. 4. Masukkan penutup botol itu ke dalam air seperti dalam Gambar foto 8.7 (b). 5. Catatkan bacaan berat ketara penutup botol, W2. 6. Kirakan daya apungan, F. 7. Ulang langkah 1 hingga 6 menggunakan penyumbat gabus, bola skuasy dan plastisin. Daya apungan = Berat sebenar – berat ketara 8.4 ktiviti A 8.2.2 Berat sebenar: Berat objek di udara. Berat ketara: Berat objek yang terendam di dalam cecair. Sains (a) (b) Berat = 10 N Berat = 10 N Daya apungan = 10 N Daya apungan = 5 N Bab 8 : Daya dan Gerakan 177 Ketumpatan dan Kesan Apungan Bahan yang berbeza mempunyai ketumpatan yang berbeza. Kedudukan sesuatu objek di dalam bendalir bergantung pada ketumpatan objek itu sama ada kurang atau lebih daripada ketumpatan bendalir. Penutup botol kaca Penyumbat gabus Bola skuasy Plastisin Berat sebenar, W1 (N) Berat ketara, W2 (N) Daya apungan, F (N) Tenggelam/ terapung Soalan 1. Apakah hubungan antara daya apungan sesuatu objek dengan keadaan objek? Saya pun tidak pasti. Mari kita lakukan eksperimen. Adakah objek yang lebih tumpat daripada air akan tenggelam di dalam air, manakala objek yang kurang tumpat daripada air akan terapung di atas air? Gambar foto 8.7 (a) Neraca spring Neraca spring Bikar Penutup botol kaca Benang Penutup botol kaca (b) 8. Lepaskan penutup botol kaca, penyumbat gabus, bola skuasy dan plastisin ke dalam air. Perhatikan sama ada objek-objek tersebut tenggelam atau terapung. 9. Catatkan pemerhatian anda dalam jadual seperti di bawah. 178 Eksperimen8.1 Tujuan: Mengkaji kesan ketumpatan ke atas kedudukan objek dalam air. Pernyataan masalah: Adakah objek yang lebih tumpat daripada air akan terapung atau tenggelam di dalam air? Hipotesis: Objek yang lebih tumpat daripada air akan tenggelam, manakala objek yang kurang tumpat daripada air akan terapung. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Isi padu bongkah (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Ketumpatan bongkah (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kedudukan bongkah dalam air Bahan: Bongkah kuprum, bongkah aluminium, bongkah gabus dan bongkah kayu yang mempunyai saiz yang sama Radas: Penimbang, besen kaca dan pembaris meter Prosedur: 1. Timbang jisim setiap bongkah. 2. Kirakan isi padu setiap bongkah. 3. Kirakan ketumpatan setiap bongkah dengan rumus berikut: Ketumpatan (g/cm3) = Jisim (g) Isi padu (cm3) 4. Rekodkan jisim, isi padu dan ketumpatan dalam jadual di bawah. Kuprum Aluminium Gabus Kayu Jisim (g) Isi padu (cm3) Ketumpatan (g/cm3) 5. Masukkan keempat-empat bongkah ke dalam sebuah besen kaca yang berisi air. Perhatikan bongkah yang terapung atau tenggelam di dalam air. Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Soalan 1. Air mempunyai ketumpatan 1.0 g cm–3. Bongkah manakah yang lebih tumpat daripada air? 2. Nyatakan sama ada bongkah yang lebih tumpat daripada air akan terapung atau tenggelam di dalam air. E T S M Kuprum Aluminium Gabus Kayu Apabila objek yang kurang tumpat berbanding cecair cuba ditenggelamkan, daya apungan (daya tujah ke atas, F) menjadi lebih besar daripada berat (W) lalu menolak objek itu naik ke atas cecair. Objek itu akan terapung (Rajah 8.13). Rajah 8.13 Objek terapung Rajah 8.12 Empat bongkah yang mempunyai saiz yang sama F W Daya tujah ke atas, F F > W Bab 8 : Daya dan Gerakan 179 Sebaliknya, apabila suatu objek ialah lebih tumpat berbanding cecair, daya apungan (daya tujah ke atas, F) adalah kurang daripada berat objek (W) lalu menyebabkan objek itu tenggelam ke dasar cecair (Rajah 8.14). Jadual 8.1 menunjukkan ketumpatan beberapa jenis bahan. Berdasarkan jadual itu, gabus terapung di atas air kerana kurang tumpat daripada air. Gliserin, besi, plumbum, merkuri dan emas pula tenggelam di dalam air kerana lebih tumpat daripada air. Bahan Ketumpatan pada 0 °C dan tekanan 1 atmosfera g cm–3 kg m–3 Gabus 0.24 240 Air 1.0 1 000 Gliserin 1.26 1 260 Besi 7.9 7 900 Plumbum 11.3 11 300 Merkuri 13.6 13 600 Emas 19.3 19 300 Jadual 8.1 Gambar foto 8.8 Kapal kargo Kapal kargo ditandakan dengan garisan Plimsoll bagi tujuan keselamatan. Disebabkan oleh perbezaan suhu dan kepekatan garam, ketumpatan air laut berbeza di tempat yang berlainan di dunia. Garisan Plimsoll akan membantu untuk menentukan aras yang selamat bagi sebuah kapal untuk terapung. TF = Air tawar tropika F = Air tawar T = Air laut tropika S = Lautan musim panas W = Lautan musim sejuk WNA = Musim sejuk Atlantik Utara Rajah 8.15 Garisan Plimsoll TF T W F S WNA Rajah 8.14 Objek tenggelam F < W W 180 Tuas Setiap hari kita menggunakan pelbagai jenis alat sama ada di rumah mahupun di sekolah. Alat-alat tersebut membantu kita melakukan kerja dengan mudah berdasarkan prinsip tuas. Apakah tuas? Tuas ialah sebuah palang yang berputar pada satu titik yang tetap. Tuas terdiri daripada tiga bahagian seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.16. Daya : Tolakan dan tarikan yang dikenakan pada palang Beban : Objek yang hendak digerakkan Fulkrum : Titik sokongan yang tetap Rajah 8.16 Bahagian dalam tuas Daya Fulkrum Palang Beban Tuas merupakan mesin ringkas. Apakah kegunaan tuas? Gambar foto 8.9 Contoh-contoh tuas yang digunakan untuk memudahkan kerja Gambar foto 8.10 Contoh-contoh tuas yang menggunakan daya yang kecil Tuas membolehkan kita melakukan kerja dengan mudah. Tuas membolehkan kita menggunakan daya yang kecil untuk melakukan kerja. Membuka penutup tin dengan sudu Mengangkat beban yang berat Membuka penutup botol dengan pembuka botol Mencabut paku 8.2.3 Sudu Pembuka botol Bab 8 : Daya dan Gerakan 181 Tuas dikelaskan kepada tiga jenis, iaitu tuas kelas pertama, kelas kedua dan kelas ketiga, bergantung kepada kedudukan daya, fulkrum dan beban. Tuas kelas kedua Fulkrum terletak di antara beban dengan daya. Beban terletak di antara fulkrum dengan daya. Rajah 8.17 Contoh-contoh tuas kelas pertama Rajah 8.18 Contoh-contoh tuas kelas kedua Tuas kelas pertama Daya Beban Fulkrum Daya Beban Fulkrum Beban Daya Fulkrum Fulkrum Daya Beban Daya Daya Beban Fulkrum Daya Beban Fulkrum Pengelasan Tuas Tuas kelas ketiga Daya terletak di antara fulkrum dengan beban. Rajah 8.19 Contoh-contoh tuas kelas ketiga Beban Fulkrum Daya Daya Beban Fulkrum (a) Playar (b) Pembuka tin (a) Kereta sorong (a) Penyepit ais (b) Joran (b) Pemecah kekeras (c) Gunting Daya Fulkrum Beban Fulkrum Daya Daya Beban 182 Momen Daya ➤ Momen daya membolehkan kita melakukan kerja dengan mudah. ➤ Momen daya bergantung pada daya yang dikenakan dan jarak tegak dari fulkrum ke daya. Peta pokok di bawah menunjukkan ringkasan pengelasan tuas. Rajah 8.20 Pengelasan tuas Fulkrum terletak di antara beban dengan daya Contoh: Gunting Beban terletak di antara fulkrum dengan daya Contoh: Pemecah kekeras Kereta sorong Daya terletak di antara fulkrum dengan beban Contoh: Joran Forseps Tuas Tuas kelas pertama Tuas kelas kedua Tuas kelas ketiga ktiviti A 8.5 Tujuan: Membincangkan pelbagai contoh tuas mengikut kelas dalam kehidupan harian. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Setiap kumpulan perlu mencari maklumat tentang alat-alat yang digunakan dalam kehidupan harian dan kelaskan alat-alat itu kepada tiga kelas tuas. 3. Labelkan kedudukan beban, daya dan fulkrum pada setiap alat itu. 4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. 8.2.3 8.2.4 Bolehkah anda berikan contoh lain untuk ketiga-tiga tuas? Pembuka tin Daya yang dikenakan pada suatu objek boleh memutarkan objek itu pada satu titik tetap (pangsi atau fulkrum). Kesan putaran yang dihasilkan disebut momen daya. Bab 8 : Daya dan Gerakan 183 Contoh momen daya adalah apabila sepana digunakan untuk mengetatkan nat dan semasa membuka pintu seperti dalam Rajah 8.21. Cara mengira momen daya: Unit bagi momen daya ialah newton meter (N m). Jika daya yang digunakan untuk mengumpil penutup tin adalah 10 N menggunakan sudu yang panjangnya 15 cm, hitung momen daya yang terhasil. Rajah 8.21 Momen daya dalam kehidupan harian (a) (b) Daya Jarak Pangsi (Fulkrum) Momen daya Contoh 1: Contoh 2: Momen daya = Daya (N) × Jarak tegak dari pangsi ke daya (m) Rajah 8.22 Daya (N) Pangsi (fulkrum) Momen daya 90° Jarak tegak (m) 50 N Pangsi Nat 20 cm Momen ikut arah jam Daya Momen daya Pangsi (Fulkrum) Nat Jarak tegak Rajah 8.23 Momen daya mempunyai dua arah, iaitu ikut arah jam atau lawan arah jam. Didapati bahawa arah momen daya untuk mengetatkan nat adalah ikut arah jam. Apakah arah momen daya untuk melonggarkan nat itu? Rajah 8.24 Momen daya = 10 N x 0.15 m = 1.5 N m Momen daya = Daya (N) x Jarak tegak dari pangsi ke daya (m) = 50 N x 0.2 m = 10 N m Penutup tin Sudu 15 cm Tin 10 N 184 Momen daya akan bertambah sekiranya: Rajah 8.27 menunjukkan sepana yang digunakan untuk mengetatkan nat. Rajah 8.27 (a) menunjukkan 10 N daya dikenakan pada jarak 0.2 m dari titik putaran dan dalam Rajah 8.27 (b), daya yang sama dikenakan pada jarak 0.1 m. Pada Rajah 8.27 (a), momen daya = 10 N× 0.2 m = 2 N m Kesimpulannya, momen daya yang lebih besar dihasilkan apabila daya dikenakan pada jarak yang lebih jauh dari titik putaran. ➤ magnitud daya bertambah, iaitu mengenakan daya yang lebih besar ➤ jarak tegak dari pangsi ke daya bertambah Rajah 8.27 (a) (b) Jarak = 0.2 m 10 N Jarak = 0.1 m 10 N Rajah 8.25 Mengetatkan nat pada kedudukan X Rajah 8.26 Mengetatkan nat pada kedudukan Y X Pangsi (fulkrum) Daya Momen daya Y Pangsi Daya Momen daya (fulkrum) (a) (b) 8.6 ktiviti A Tujuan: Mengkaji hubungan antara momen daya dengan daya dan jarak tegak dari pangsi ke daya. Bahan: Nat dan skru Radas: Sepana Arahan 1. Sediakan satu alat yang dipasang nat dan skru. 2. Pegang sepana pada kedudukan X seperti yang ditunjukkan pada Rajah 8.25 dan ketatkan nat itu. Kemudian, pegang sepana pada kedudukan Y seperti yang ditunjukkan pada Rajah 8.26 dan ketatkan nat itu. Kedudukan yang manakah memerlukan daya yang besar? Kedudukan yang manakah menghasilkan momen daya yang lebih besar? Pada Rajah 8.27 (b), momen daya = 10 N× 0.1 m = 1 N m Bab 8 : Daya dan Gerakan 185 Perhatikan Rajah 8.28. Berat beban menghasilkan momen daya ikut arah jam. Daya yang dikenakan menghasilkan momen daya lawan arah jam untuk mengimbangkan papan itu dalam keadaan mengufuk. Momen yang dihasilkan oleh daya adalah sama dengan momen yang dihasilkan oleh beban. Oleh itu, hasil darab magnitud daya dengan jarak tegak daya dari fulkrum adalah sama dengan hasil darab magnitud beban dengan jarak tegak beban dari fulkrum. Ini akan menyebabkan papan itu seimbang. Rumus di atas boleh digunakan untuk menyelesaikan masalah harian yang berkaitan dengan tuas seperti berikut. Beban (N) × Jarak beban dari fulkrum (m) = Daya (N) × Jarak daya dari fulkrum (m) Rajah 8.28 Prinsip momen pada tuas Contoh 1 Rajah 8.29 menunjukkan dua budak duduk di atas sebuah jongkang- jongket. Apakah jarak Jia Yin dari fulkrum supaya jongkang-jongket itu diseimbangkan? Contoh 2 Rajah 8.30 menunjukkan seorang lelaki cuba menggerakkan batu besar berjisim 100 kg menggunakan sebiji batu kecil sebagai fulkrum. Jarak di antara batu besar dan batu kecil ialah 0.5 m dan jarak di antara lelaki itu dan batu kecil adalah 2 m. Hitungkan magnitud daya yang perlu dikenakan oleh lelaki itu untuk menggerakkan batu besar. (Daya tarikan graviti = 10 N kg–1) Penyelesaian: Beban × Jarak beban dari fulkrum = Daya × Jarak daya dari fulkrum 200 N × d = 300 N × 2 m d = 300 N × 2 m 200 N d = 3 m Jia Yin perlu duduk 3 m dari fulkrum. Penyelesaian: Beban = 100 kg × 10 = 1000 N Beban × Jarak beban dari fulkrum = Daya × Jarak daya dari fulkrum 1000 N x 0.5 m = Daya x 2 m Daya = 1000 N × 0.5 m 2 m = 250 N Rajah 8.29 Rajah 8.30 Daya (N) Beban (N) Jarak beban (N) Fulkrum Jarak daya (N) 2 m d Wei Hong 300 N Jia Yin 200 N 186 Tekanan Anda telah mempelajari bahawa daya ialah tarikan atau tolakan yang dikenakan ke atas satu objek. Tetapi kadangkala suatu kuantiti daya yang besar tidak dapat menolak atau menarik sesuatu objek yang kecil. Mengapa? Perhatikan Gambar foto 8.11 di bawah. (a) Tekankan sebatang paku tekan ke dalam sekeping papan (b) Tekankan sekeping duit syiling ke dalam sekeping papan Gambar foto 8.11 Anda dapat menekan sebatang paku tekan ke dalam sekeping papan tetapi tidak dapat menekan sekeping duit syiling ke dalam sekeping papan walaupun daya yang sama digunakan. Tahukah anda mengapa? Contoh-contoh di atas menunjukkan bahawa kesan suatu daya yang bertindak ke atas suatu permukaan bergantung kepada keluasan permukaan daya itu dikenakan. Daya yang bertindak ke atas suatu luas permukaan yang lebih kecil akan menghasilkan satu tekanan yang lebih besar. Sebaliknya, daya yang sama bertindak ke atas suatu permukaan yang lebih besar akan menghasilkan satu tekanan yang lebih kecil. Tekanan ditakrifkan sebagai daya per unit luas permukaannya (arah daya berseranjang dengan luas permukaan). Tekanan = Daya (N) Luas permukaan (m2) Unit S.I. untuk tekanan ialah pascal (Pa). 1 Pa bersamaan dengan 1 newton per meter persegi (N m–2). Mengapakah seekor gajah yang berjisim 5 000 kg boleh berjalan tanpa tenggelam ke dalam tanah (Gambar foto 8.12)? Hal ini disebabkan luas permukaan tapak kaki gajah sangat besar, maka tekanan yang dikenakan ke atas tanah adalah kurang. Gambar foto 8.12 Gajah 8.2.5 Bab 8 : Daya dan Gerakan 187 Eksperimen8.2 Tujuan: Mengkaji hubungan luas permukaan dengan tekanan. Pernyataan masalah: Apakah kesan luas permukaan terhadap tekanan oleh tindakan daya yang sama? Hipotesis: Luas permukaan meningkat, tekanan berkurang. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Blok logam yang berjisim sama (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Luas permukaan (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kedalaman lekuk Bahan: Blok logam dan plastisin Radas: Kaki retort dan pengapit, pembaris meter dan tali Prosedur: 1. Sediakan dua blok logam yang berjisim sama. 2. Gantungkan dua blok logam itu seperti dalam Rajah 8.31. 3. Letakkan sekeping plastisin di bawah kedua- dua blok logam itu. 4. Lepaskan blok logam P dan ukurkan kedalaman lekuk yang dihasilkan dengan pembaris. 5. Ulang langkah 4 dengan blok logam Q. Keputusan: Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Soalan 1. Apakah perubahan yang berlaku kepada kedalaman lekuk yang dihasilkan apabila luas permukaan tindakan daya bertambah? 2. Apakah hubung kait antara luas permukaan dengan tekanan? 3. Nyatakan inferens yang boleh dibuat berdasarkan pemerhatian yang diperoleh. 4. Definisikan secara operasi tekanan. Rajah 8.31 Mari kita lakukan Eksperimen 8.2 untuk mengkaji kesan luas permukaan terhadap tekanan yang dihasilkan oleh daya yang sama. Plastisin Blok logam P Kaki retort dan pengapit Blok logam Q Tali Tali Blok logam P Q Kedalaman lekuk yang dihasilkan (cm) 188 Aplikasi Tekanan dalam Kehidupan Harian (a) Mengapakah kepingan logam pada kasut peluncur nipis? (c) Mengapakah traktor mempunyai tayar yang besar dan lebar? (b) Mengapakah mata kapak nipis? (d) Apakah tujuan paku pada tapak kasut bola sepak? Gambar foto 8.13 Contoh aplikasi tekanan dalam kehidupan harian. ktiviti A 8.7 Tujuan: Membincangkan aplikasi tekanan dalam kehidupan harian. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Bincangkan aplikasi tekanan dalam kehidupan harian. 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dengan menggunakan persembahan multimedia. Abad 21 Bab 8 : Daya dan Gerakan 189 Tekanan Gas Anda tentu pernah bermain dengan belon. Tahukah anda mengapa belon boleh mengembang apabila ditiup? Mengapakah belon itu menjadi kempis pula apabila udara dilepaskan daripada belon itu (Rajah 8.32)? Mengapakah belon akan pecah jika dibiarkan di tengah panas (Gambar foto 8.14)? Adakah ini disebabkan oleh faktor-faktor yang mempengaruhi tekanan udara? Mari kita lakukan Aktiviti 8.9 untuk mengkaji faktor-faktor ini. Rajah 8.33 8.8 ktiviti A Tujuan: Menunjukkan udara mengenakan tekanan. Arahan 1. Isi sebiji gelas dengan air sehingga penuh. 2. Tutup permukaan gelas tersebut dengan sekeping kad. 3. Pegang kad dan terbalikkan gelas itu dengan cepat. 4. Alihkan tangan dengan teliti. Perhatikan sama ada air mengalir keluar dari gelas (Rajah 8.34). Soalan Mengapakah apabila tangan yang memegang kad dialihkan, air tidak mengalir keluar dari gelas? Teori kinetik gas menyatakan bahawa molekul-molekul udara sentiasa bergerak bebas dan berlanggar pada dinding bekasnya. Kekerapan perlanggaran antara molekul-molekul udara pada dinding bekasnya akan menghasilkan daya yang menolak pada dinding bekas tersebut (Rajah 8.33). Daya ini dikenali sebagai tekanan udara. Rajah 8.32 Tekanan udara menyebabkan belon mengembang dan mengempis Belon mengempis Belon mengembang Tekanan atmosfera Tekanan atmosfera Udara dilepaskan Tekanan udara Mari kita jalankan Aktiviti 8.8 untuk menunjukkan udara mengenakan tekanan. Gambar foto 8.14 Belon-belon yang dibiarkan di tengah panas 8.2.6 Tekanan atmosfera Kad Rajah 8.34 190 Rajah 8.37 Hubungan isi padu dengan tekanan udara Faktor-faktor yang mempengaruhi tekanan udara  Isi padu  Suhu Apabila bekas tertutup dimampatkan, isi padu ruang di dalam bekas dikurangkan (Rajah 8.37). Hal ini menyebabkan zarah-zarah udara berlanggar lebih kerap dengan dinding bekas dan tekanan udara di dalam bekas meningkat. Isi padu Sebelum dimampatkan Tolok Bourdon Omboh Tolok Bourdon Selepas dimampatkan 8.9 ktiviti A Tujuan: Mengkaji faktor-faktor yang mempengaruhi tekanan gas. Bahan: Air Radas: Tolok Bourdon, bikar 250 ml, penunu Bunsen, tungku kaki tiga, kaki retort dan pengapit, kasa dawai, blok kayu, termometer, tiub getah, pengacau, kelalang dasar bulat dan picagari A Isi padu Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.35. 2. Tolak omboh ke dalam picagari. Perhatikan perubahan pada bacaan tolok Bourdon. 3. Tarik omboh keluar dari picagari. Perhatikan perubahan pada bacaan tolok Bourdon. 4. Catatkan pemerhatian anda. Soalan Apakah hubungan antara isi padu udara dengan tekanan udara di dalam picagari? B Suhu Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.36. 2. Panaskan air di dalam bikar secara perlahan-lahan. Perhatikan bacaan suhu pada termometer dan tolok Bourdon. 3. Catatkan pemerhatian anda. Soalan Apakah hubungan antara perubahan suhu dengan tekanan udara? Rajah 8.35 Omboh Picagari Udara Tiub getah Tolok Bourdon 0 10 8 2 4 6 kPa Tiub getah Kelalang dasar bulat Air Termometer Udara Kaki retort dan pengapit Bikar Kasa dawai Tungku kaki tiga Tolok Bourdon Blok kayu Pengacau Penunu Bunsen Rajah 8.36 Bab 8 : Daya dan Gerakan 191 Rajah 8.38 Hubungan suhu dengan tekanan udara Gambar foto 8.15 Kotak minuman menjadi kemik Apabila suhu udara di dalam bekas tertutup bertambah, zarah-zarah udara bergerak dengan lebih cepat. Hal ini menyebabkan zarah-zarah udara melanggar dinding bekas dengan lebih kerap dengan daya yang lebih kuat (Rajah 8.38). Oleh itu, tekanan udara di dalam bekas meningkat. Semakin rendah suhu, semakin lambat gerakan zarah-zarah udara Semakin tinggi suhu, semakin cepat gerakan zarah-zarah udara Hubungan Suhu dengan Tekanan Udara http://www.passmyexams.co.uk/ GCSE/physics/pressure-temperature- relationship-of-gas-pressure-law.html Tekanan Atmosfera Apabila air di dalam sebuah kotak minuman disedut keluar, kotak itu akan kemik (Gambar foto 8.15). Apakah yang menyebabkan kotak itu kemik? Apabila air di dalam kotak minuman disedut keluar, ruang di dalam kotak itu menjadi separa vakum dan tekanan udara di dalamnya berkurang. Maka, tekanan udara yang lebih tinggi di luar akan menekan permukaan kotak dan menyebabkannya kemik. Tekanan udara di luar kotak ini disebut tekanan atmosfera. Tekanan atmosfera ialah tekanan yang dikenakan oleh atmosfera ke atas permukaan Bumi dan semua jasad di Bumi. Konsep tekanan udara membolehkan kita menggunakan pelbagai alatan untuk melakukan aktiviti harian dengan mudah. Mari kita kaji beberapa alatan yang berfungsi berdasarkan konsep tekanan udara dalam Aktiviti 8.10. Aplikasi Konsep Tekanan Udara dalam Kehidupan Harian Tujuan: Menunjukkan kewujudan tekanan atmosfera dalam alat harian. Bahan: Air dan cebisan kertas Radas: Pam sedut, hemisfera Magdeburg, penyedut minuman, picagari, pembersih vakum, bikar, gelas kaca, tiub getah, jubin dan besen Arahan 1. Basahkan bibir sebuah pam sedut dengan air. Tekankan pam sedut di atas sekeping jubin supaya udara di dalam pam dikeluarkan (Rajah 8.39). Cuba tarik pemegang pam sedut itu. Dapatkah anda menanggalkan pam sedut daripada jubin? Bagaimanakah situasi ini dikaitkan dengan tekanan atmosfera. Rajah 8.39 Info Suhu 8.10 ktiviti A 8.2.6 8.2.7 Tekan Tarik Pam sedut Jubin 192 2. Rapatkan kedua-dua hemisfera Magdeburg dan putarkan skru untuk mengeluarkan udara di dalamnya. Cuba tarik dan pisahkan kedua-dua hemisfera itu (Rajah 8.40). Bolehkan anda melakukannya? Terangkan fenomena ini. 3. Isi air ke dalam sebuah bikar dan masukkan sebatang penyedut minuman. Tutup hujung atas penyedut minuman itu (Rajah 8.41). Angkat penyedut minuman. Perhatikan perkara yang berlaku kepada air di dalam penyedut minuman. Terangkan jawapan anda. 4. Susun radas seperti dalam Rajah 8.42. Masukkan air ke dalam tiub getah. Tutup kedua-dua hujung tiub getah. Kemudian, masukkan salah satu hujung tiub getah ke dalam air dan hujung yang satu lagi diletakkan pada aras yang lebih rendah di luar besen. Perhatikan perkara yang berlaku kepada air di dalam besen. Apakah yang berlaku jika kedua-dua hujung tiub berada pada aras yang sama tinggi? 5. Masukkan picagari ke dalam segelas air (Rajah 8.43). Tarik omboh ke atas. Perhatikan perkara yang berlaku. 6. Taburkan cebisan-cebisan kertas di atas lantai. Kemudian, sedut cebisan-cebisan kertas itu dengan pembersih vakum (Rajah 8.44). Perhatikan apa yang berlaku. Bagaimanakah pembersih vakum berfungsi? Terangkan semua pemerhatian di atas dengan menggunakan rajah berlabel yang menunjukkan tindakan tekanan atmosfera. Rajah 8.40 Rajah 8.41 Rajah 8.42 Rajah 8.43 Rajah 8.44 Lekatkan Vakum Lekatkan Tarik Tarik Catatan: Murid perlu menggunakan istilah tekanan udara dan tekanan atmosfera dengan betul. Bikar Penyedut minuman Penyedut minuman Air Air Tiub getah Aras permukaan air Hujung tiub Besen Air Picagari Gelas Bab 8 : Daya dan Gerakan 193 Aplikasi Konsep Tekanan Udara dalam Kehidupan Harian 1 Apabila pam ditekan pada sinki, udara di dalamnya akan dipaksa keluar, lalu membentuk keadaan yang bertekanan rendah. 2 Tekanan yang tinggi di dalam salur paip menolak kotoran yang tersumbat apabila pam sedut ditarik ke atas. 1 Apabila udara di dalam hemisfera dipam keluar supaya ruang dalam hemisfera menjadi vakum, tekanan di dalam hemisfera menjadi sifar. 2 Kedua-dua hemisfera tidak dapat dipisahkan kerana tekanan atmosfera di luar mengenakan daya yang besar ke atas hemisfera. 1 Apabila udara di dalam penyedut minuman disedut, ruang di dalam penyedut akan menghasilkan tekanan rendah. 2 Tekanan udara yang tinggi di luar (tekanan atmosfera) akan menolak air masuk ke dalam penyedut minuman dan akhirnya ke mulut. 1 Hujung tiub B diletak lebih rendah daripada hujung tiub A supaya air mengalir keluar daripadanya. 2 Air yang memenuhi tiub akan mengalir keluar dan menyebabkan tekanan di dalam tiub menjadi rendah. 3 Tekanan atmosfera pula akan menolak air ke dalam tiub menyebabkan air mengalir keluar secara berterusan. Tekanan udara dikurangkan Pam sedut Pam sedut Tolak Udara dipaksa keluar Lubang singki Sumbatan Sumbatan Air Air � Tekanan udara menjadi lebih rendah Tekanan udara di dalam paip Tarik � Pam Sedut Hemisfera Magdeburg Penyedut minuman Sifon Vakum Tekanan atmosfera Tekanan atmosfera Kedap udara � � Tekanan atmosfera Cecair ditolak masuk ke dalam penyedut Tekanan kurang daripada tekanan atmosfera � � Tekanan atmosfera � � � Tiub yang dipenuhi air A B 194 Aplikasi Konsep Tekanan Udara dalam Kehidupan Harian 1 Apabila omboh ditarik ke atas, isi padu udaradalam silinder bertambah. Hal ini menyebabkan tekanan udara yang rendah terbentuk dalam silinder. 2 Tekanan udara yang lebih tinggi di luar (tekanan atmosfera) akan menolak cecair masuk ke dalam picagari. 1 Apabila suis dihidupkan, kipas di dalam pembersih vakum akan menyedut udara keluar daripada pembersih vakum. Hal ini menyebabkan tekanan udara di dalam pembersih vakum menjadi rendah. 2 Tekanan atmosfera di luar yang lebih tinggi akan menolak udara dan habuk ke dalam pembersih vakum. Tin susu pekat dengan satu lubang – susu tidak mudah mengalir keluar akibat tekanan udara yang tinggi di luar tin. Tin susu pekat dengan dua lubang – susu mudah mengalir keluar kerana tekanan udara di dalam dan di luar tin adalah sama. Ibu, bagaimana hendak keluarkan susu pekat ini dengan mudah? Tebuk satu lagi lubang di atas tin susu pekat itu supaya udara boleh masuk melalui lubang kedua untuk menyeimbangkan tekanan udara di dalam dengan di luar. Picagari Pembersih vakum Rajah 8.45 Contoh-contoh aplikasi tekanan udara dalam kehidupan harian Tekanan udara (atmosfera) yang tinggi di luar tin Tekanan udara rendah di dalam tin Tin Susu Lubang kecil Tekanan udara di dalam dan di luar tin adalah sama Susu mengalir keluar akibat tarikan graviti Omboh Tekanan rendah Tekanan atmosfera Cecair � � Tekanan rendah Tekanan atmosfera tinggi Kipas Udara Habuk � � Bab 8 : Daya dan Gerakan 195 Tekanan rendah Tekanan tinggi Kurang molekul udara memberi tekanan ke atas orang ini apabila berada di atas gunung. Lebih banyak molekul udara memberi tekanan ke atas orang ini apabila berada di bawah gunung. Perkaitan Altitud dengan Tekanan Atmosfera Tahukah anda tekanan atmosfera bergantung pada altitud? Tekanan atmosfera menurun apabila altitud semakin meningkat. Hal ini disebabkan oleh tarikan graviti. Molekul udara yang berdekatan dengan permukaan bumi ditarik bersama oleh tarikan graviti menyebabkan kenaikan tekanan. Pada altitud yang tinggi, molekul-molekul udara kurang dipengaruhi oleh tarikan graviti, maka udara itu kurang berat dan mudah mengembang. Hal ini menyebabkan tekanan atmosfera rendah pada altitud yang tinggi (Rajah 8.46). Malaysiaku! Dengan semangat ‘Malaysia Boleh’, dua orang rakyat Malaysia, Datuk M. Magendran dan Datuk N. Mohanadas merupakan warga Malaysia pertama yang berjaya menawan puncak Gunung Everest pada 23 Mei 1997. Puncak Gunung Everest ialah kawasan dengan tekanan atmosfera yang sangat rendah. Rajah 8.46 Tekanan atmosfera pada altitud yang berlainan Kalkulator Altitud, Tekanan Atmosfera dan Analisis http://www.mide.com/pages/air-pressure-at-altitude-calculator Info Analisis Data Tentang Perkaitan antara Altitud dengan Tekanan Atmosfera http://www.windows2universe.org/earth/Atmosphere/pressure_vs_altitude.html Imbas QR code di bawah untuk maklumat tambahan tentang perkaitan altitud dengan tekanan atmosfera. Info Interactive Lab – Interactive Activity and Quiz http://sunshine.chpc.utah.edu/Labs/OurAtmosphere/atm_measure2.html 196 Kesan Kedalaman terhadap Tekanan Cecair Bagi seorang penyelam yang berada di bawah laut, badannya akan mengalami tekanan (Gambar foto 8.16). Berat air laut yang bertindak pada badan penyelam itu yang menyebabkan tekanan tersebut. Apakah yang akan dialami oleh penyelam itu jika dia menyelam semakin dalam ke dasar laut? Mari kita jalankan Aktiviti 8.11 untuk mengetahui jawapannya. Tujuan: Mengkaji kesan kedalaman terhadap tekanan dalam cecair Bahan: Air Radas: Tiub getah 50 cm, besen dan silinder penyukat 1 000 ml Arahan 1. Isikan silinder penyukat dengan isi padu air yang maksimum dan terbalikkannya seperti dalam Rajah 8.47. 2. Masukkan satu hujung tiub getah ke dalam silinder penyukat. 3. Hembuskan udara ke dalam hujung tiub getah yang satu lagi. Perhatikan perubahan saiz gelembung udara yang bergerak dari bawah sehingga ke permukaan air. Soalan 1. Bandingkan saiz gelembung udara pada dasar besen dan pada permukaan air. 2. Nyatakan hubung kait antara isi padu gelembung udara dengan kedalamannya dalam air. 3. Terangkan fenomena ini berkaitan dengan tekanan dalam cecair. Rajah 8.47 Berdasarkan keputusan daripada Aktiviti 8.11, saiz gelembung udara semakin bertambah apabila gelembung udara naik ke permukaan air. Hal ini disebabkan oleh tekanan cecair semakin berkurang apabila kedalaman cecair berkurang. Imbas QR code di bawah untuk maklumat tambahan tentang kesan kedalaman terhadap tekanan cecair. Kesan Kedalaman terhadap Tekanan Cecair http://oceanservice.noaa.gov/facts/pressure.html Gambar foto 8.16 Penyelam di Pulau Sipadan Hembus udara Gelembung udara Besen Silinder penyukat 8.11 ktiviti A Info 8.2.8 Bab 8 : Daya dan Gerakan 197 Gambar foto 8.17 Contoh kesan kedalaman terhadap tekanan cecair Kesan Kedalaman terhadap Tekanan Cecair dalam Kehidupan harian Tekanan tinggi Dinding tebal Dinding nipis Tekanan rendah Dinding empangan air direka bentuk lebih lebar pada bahagian dasar untuk mengatasi kesan tekanan air yang tinggi pada bahagian dasar empangan. Penyelam laut memakai peralatan khas pada pakaian supaya dapat menahan tekanan air yang tinggi. Badan kapal selam diperbuat daripada bahan yang kuat supaya tidak kemik akibat tekanan air yang tinggi. 198 1. Rajah 1 menunjukkan satu sistem tuas dalam keseimbangan. Hitungkan berat X. Latihan Formatif 8.2 2. Rajah 2 menunjukkan sebuah kuboid dengan berat 5 N. (a) Permukaan yang manakah akan mengenakan tekanan paling tinggi? (b) Kirakan tekanan yang dikenakan oleh setiap permukaan. 3. Sebiji belon berisi gas helium akan bergerak ke atas apabila dilepaskan dan terapung pada satu ketinggian tertentu. (a) Mengapakah belon itu bergerak ke atas? (b) Jelaskan perubahan yang berlaku pada saiz belon apabila bergerak semakin tinggi. (c) Tunjukkan dengan gambar rajah daya-daya yang bertindak pada belon semasa belon itu terapung. 10 N X 2 m Fulkrum 1 m Seronoknya mencuba! Cuba lakukan eksperimen seperti dalam video di bawah untuk memerhatikan kesan kedalaman terhadap tekanan cecair. Air daripada lubang bawah dipancut lebih jauh berbanding air daripada lubang atas disebabkan oleh tekanan dalam air. Video Tekanan dalam Air http:// bukutekskssm. my/Sains/ Video2.mp4 Video E T S M Jurutera mekanikal menjalankan penyelidikan tentang reka bentuk empangan, loji industri, mesin dan sebagainya. Mereka memerlukan pengetahuan fizik seperti tekanan dalam air semasa pembinaan empangan. E T S M A B C 10 cm 5 cm 30 cm Rajah 1 Rajah 2 Bab 8 : Daya dan Gerakan 199 R umusan Daya dan Gerakan Jenis daya • Daya graviti • Berat • Daya normal • Daya elastik • Daya apungan • Daya geseran Ciri-ciri daya • Daya mempunyai magnitud • Daya mempunyai arah • Daya mempunyai titik aplikasi Mengukur daya dalam unit S.I. dengan neraca spring • Berat jasad • Daya geseran Setiap daya tindakan terdapat daya tindak balas yang sama magnitud tetapi bertentangan arah • Jasad yang kekal di atas meja • Jasad yang terapung di dalam air • Dua troli yang bersentuhan dilepaskan menggunakan mekanisme spring Kesan tindakan daya • Menggerakkan objek yang pegun • Mengubah kelajuan objek • Memberhentikan objek yang bergerak • Mengubah arah gerakan objek • Mengubah bentuk dan saiz objek Perbezaan ketumpatan dan kesan keapungan dalam kehidupan harian Sistem tuas • Daya • Fulkrum • Beban Momen daya Tekanan dan aplikasinya dalam kehidupan harian Tekanan gas dan teori kinetik gas Tekanan atmosfera dan kesan altitud terhadap tekanan atmosfera Kesan kedalaman terhadap tekanan cecair Daya Kesan Daya Kuiz Interaktif 8 Kuiz 200 REFLEKSI KENDIRI Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 8.1 Daya Menghuraikan dan berkomunikasi tentang daya. Menerangkan daya mempunyai magnitud, arah dan titik aplikasi. Mengukur daya dalam unit S.I. Menjelaskan dengan contoh, setiap daya tindakan terdapat daya tindak balas yang sama magnitud tetapi bertentangan arah. 8.2 Kesan Daya Menghuraikan dan berkomunikasi tentang kesan tindakan daya. Menerangkan dan berkomunikasi tentang perkaitan antara perbezaan ketumpatan dengan kesan keapungan dalam kehidupan harian. Mengelas dan menyelesaikan masalah tuas berdasarkan kedudukan fulkrum, beban dan daya. Menerangkan dan berkomunikasi mengenai momen daya. Menjalankan eksperimen dan berkomunikasi tentang tekanan serta aplikasinya dalam kehidupan harian. Menghuraikan dan berkomunikasi tentang tekanan gas dengan merujuk kepada teori kinetik gas. Menerangkan dan berkomunikasi tentang kewujudan tekanan atmosfera dan kesan altitud terhadap tekanan atmosfera. Menerangkan kesan kedalaman terhadap tekanan cecair. Sumatif Latihan Sumatif 8 1. Kenal pasti jenis daya berikut. Gambar foto 1 (a) (b) Bab 8 : Daya dan Gerakan 201 2. Nyatakan alat yang digunakan untuk mengukur daya dan unit S.I. untuk daya. Alat pengukuran: Unit S.I.: 3. Labelkan daya tindakan dan daya tindak balas yang bertindak pada objek dalam Gambar foto 2 di bawah. Daya 15 cm 4. Tandakan (3) pada aktiviti yang melibatkan tekanan atmosfera. Menyedut udara ke dalam peparu Membuka pintu Menggantung gambar pada dinding menggunakan paku Minum air dengan penyedut minuman 5. Rajah 1 menunjukkan sebatang paku ditanggalkan daripada sekeping papan menggunakan penukul. Jika daya sebanyak 5 N diperlukan untuk menanggalkan paku, berapakah momen daya yang diperlukan untuk menarik penukul pada arah yang ditunjukkan dalam Rajah 1? 6. Rajah 2 menunjukkan sebuah kereta mempunyai berat 1 000 N. Luas sentuhan setiap tayar ke atas jalan adalah 0.1 m2. Kirakan (a) jumlah tekanan yang dikenakan oleh kereta ke atas jalan. (b) tekanan yang dikenakan oleh setiap tayar ke atas jalan. 7. Seketul batu mempunyai berat 20 N dalam udara dan 15 N apabila direndam sepenuhnya dalam air. (a) Tentukan perbezaan berat batu dalam udara dan air. (b) Tentukan daya tujah ke atas batu itu. (c) Terangkan sebab batu itu tenggelam di dalam air. Rajah 1 Rajah 2 Gambar foto 2 202 8. Su Ling ingin minum air di dalam gelas dengan penyedut minuman tetapi air tidak dapat disedut masuk. Dia mendapati terdapat satu lubang kecil di atas penyedut minuman itu (Rajah 3). Cadangkan cara yang perlu dilakukan untuk mengatasi masalah itu. 9. Mei Foong dijemput hadir ke suatu majlis yang diadakan di padang. Tanah di padang itu lembik. Dia mempunyai dua pasang kasut seperti dalam Rajah 4. Cadangkan kasut yang sesuai dipakai oleh Mei Foong untuk menghadiri majlis itu. Berikan alasan anda. Rajah 4 10. Azman ingin memindah cecair dari bikar B ke bikar A (Rajah 5). Dia telah mencuba beberapa kali tetapi tidak berjaya. Apakah masalahnya? Ubah suaikan alat ini supaya dapat memindahkan cecair dari bikar B ke bikar A. Rajah 5 P Q A B 12. Encik Tan menolak sebuah kereta sorong di atas jalan berlumpur (Rajah 7). Dia mendapati sangat sukar untuk menolak kereta sorongnya. Cadangkan satu pengubahsuaian yang boleh dibuat bagi mengurangkan tekanan yang dikenakan ke atas jalan. Terangkan jawapan anda. 11. Wan dan Nurul duduk di atas sebuah jongkang-jongket (Rajah 6). Jongkang-jongket itu tidak seimbang kerana Wan mempunyai jisim sebanyak 45 kg tetapi Nurul hanya berjisim 30 kg. Cadangkan cara Nurul boleh menyeimbangkan jongkang-jongket itu. Masteri KBAT KBAT 8 Rajah 6 Rajah 7 Wan Nurul Rajah 3 Lubang Penyedut Air Bab 8 : Daya dan Gerakan 203 Hubung kait suhu dengan haba Pengaliran haba dan keseimbangan terma Prinsip pengembangan dan pengecutan jirim Hubung kait jenis permukaan objek dengan penyerapan dan pembebasan haba Haba Mengapakah bangunan tinggi dipasang dengan cermin yang berkilau? Mengapakah gelas kaca yang tebal pecah apabila diisi dengan air panas? Bagaimanakah termometer berfungsi? Mengapakah unggun api dinyalakan pada waktu malam yang sejuk? Bagaimanakah haba memberi kesan kepada gas? Mari memahami: B a b 9 204 Kamera inframerah merupakan sebuah alat yang mengesan pembebasan haba daripada badan dan memprosesnya untuk ditunjukkan sebagai imej terma. Alat ini sering digunakan untuk mengesan lokasi haiwan atau habitat haiwan yang sukar dilihat dengan mata kasar. Akan tetapi, para penyelidik menghadapi kesukaran untuk mengesan beruang kutub dengan kamera ini. Beruang kutub yang hidup di kawasan beriklim sejuk memerangkap haba di bawah lapisan lemak dan bulu dengan begitu baik sehingga hampir tidak dapat dikesan oleh kamera inframerah. Kamera Inframerah Sukar Mengesan Beruang Kutub BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Haba Suhu Konduksi Perolakan Sinaran Konduktor haba Penebat haba Pengembangan Pengecutan Bayu darat Bayu laut Merkuri 205 Bab 9 : Haba Gambar foto 9.1 Suhu berubah mengikut persekitaran Walaupun haba dan suhu saling berkaitan, namun kedua-duanya adalah tidak sama. Jadual 9.1 menunjukkan perbezaan antara haba dengan suhu. Jadual 9.1 Perbezaan antara haba dengan suhu Haba Suhu Suatu bentuk tenaga Darjah kepanasan atau kesejukan objek Diukur dalam joule (J) Diukur dalam darjah Celsius (°C) atau kelvin (K) Kuantiti haba bergantung pada jenis bahan, kuantiti bahan dan suhu Suhu bergantung pada darjah pergerakan zarah-zarah di dalam suatu bahan Apabila kiub ais diletakkan di sekeliling botol jus, suhu botol menurun. 1. Nyatakan unit S.I. bagi haba. 2. Adakah deria sentuhan sesuai digunakan untuk menentukan sama ada seseorang itu demam atau tidak? Berikan penjelasan anda. 3. Tandakan (3) pada pernyataan yang betul tentang haba dan suhu. (a) Apabila air dididihkan di dalam dua bikar yang masing-masing mengandungi 100 ml dan 200 ml air, suhu airnya adalah sama. (b) Semakin kecil jisim air, semakin lama masa yang diambil untuk air mendidih. Latihan Formatif 9.1 Apabila air dipanaskan, suhunya meningkat. Hubung Kait Suhu dengan Haba 9.1 I mbas kembali haba dan suhu yang telah anda pelajari semasa di sekolah rendah. Haba diperoleh daripada pelbagai sumber seperti Matahari, peralatan elektrik dan pembakaran bahan api. Haba merupakan satu bentuk tenaga. Haba mengalir dari kawasan yang bersuhu tinggi ke kawasan yang bersuhu rendah. Apakah pula yang dimaksudkan dengan suhu? Suhu ialah sukatan darjah kepanasan atau kesejukan suatu objek. Suhu meningkat dalam persekitaran yang panas dan menurun dalam persekitaran yang sejuk (Gambar foto 9.1). Suhu boleh diukur dengan menggunakan termometer. 9.1.1 206 ktiviti A 9.1 Pengaliran Haba dan Keseimbangan Terma 9.2 Pengaliran Haba H aba mengalir dari suatu objek yang panas ke suatu objek yang sejuk. Aiskrim yang dibiarkan pada suhu bilik menyerap haba dan mencair. Apakah pula yang akan berlaku pada cerek panas jika dibiarkan pada suhu bilik? Pengaliran haba boleh berlaku dalam tiga cara yang berbeza, iaitu konduksi, perolakan dan sinaran. Mari kita jalankan Aktiviti 9.1 untuk memahami ketiga-tiga cara pengaliran haba tersebut. Gambar foto 9.2 Aiskrim mencair pada suhu bilik Tujuan: Mengkaji pengaliran haba berlaku melalui konduksi, perolakan dan sinaran. Bahan: Lilin, air, mancis, colok, hablur kalium permanganat dan paku tekan Radas: Rod kuprum, bikar, kasa dawai, balang kaca, mentol, kadbod berbentuk-T, termometer, tungku kaki tiga, kaki retort dan pengapit dan penunu Bunsen A Konduksi 1. Lekatkan tiga paku tekan pada rod kuprum dengan menggunakan lilin dan sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.1. 2. Panaskan bahagian hujung rod kuprum dan perhatikan paku tekan untuk melihat turutan paku yang jatuh. B Perolakan (i) Perolakan di dalam cecair Langkah Berjaga-jaga Pastikan hablur kalium permanganat tenggelam sepenuhnya di dalam air sebelum bikar dipanaskan. 1. Isi air ke dalam sebuah bikar dan sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.2. 2. Panaskan bikar secara perlahan-lahan dan perhatikan arah gerakan warna hablur kalium permanganat di dalam bikar. (ii) Perolakan di dalam gas 1. Nyalakan sebatang lilin di bahagian tepi bikar besar dan letakkan kadbod berbentuk-T di tengah-tengah bikar tersebut (Rajah 9.3). 2. Dekatkan sebatang colok berbara ke mulut bikar di bahagian yang bertentangan dengan nyalaan lilin. 3. Perhatikan pergerakan asap di dalam bikar. Rajah 9.1 Rajah 9.2 Rajah 9.3 9.2.1 Rod kuprum Kaki retort dan pengapit Paku tekan Lilin K L M Penunu Bunsen Bikar Air Sebutir hablur kalium permanganat Penunu Bunsen Kasa dawai Tungku kaki tiga Colok berbara Kadbod berbentuk-T Bikar Lilin 207 Bab 9 : Haba C Sinaran 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.4. 2. Keluarkan udara di dalam balang dengan memasang pam vakum. 3. Letakkan tapak tangan anda pada sisi balang kaca untuk merasakan kepanasan permukaan balang kaca. 4. Nyalakan mentol. Selepas 10 minit, letakkan tapak tangan anda pada sisi balang kaca untuk merasakan kepanasan permukaan balang kaca. Soalan 1. Berikan satu inferens bagi pemerhatian anda dalam Aktiviti A. 2. Lukiskan arah arus perolakan di dalam cecair. 3. Apakah kegunaan colok berbara dalam Aktiviti B? 4. Nyatakan cara lain untuk mengenal pasti kepanasan permukaan balang kaca dalam Aktiviti C. Rajah 9.4 Mengapakah permaidani berasa lebih panas daripada jubin marmar apabila dipijak? • Haba dialirkan melalui pergerakan bendalir (cecair dan gas) dari kawasan panas ke kawasan sejuk. • Bahagian bendalir yang menerima haba akan mengembang, menjadi kurang tumpat dan naik ke atas. • Bahagian bendalir yang sejuk dan lebih tumpat akan turun ke bawah. • Peredaran bendalir yang naik dan turun secara berterusan ini dikenali sebagai arus perolakan. • Proses pemindahan haba tanpa sebarang medium. • Haba boleh merambat menerusi ruang kosong atau vakum. • Jenis permukaan, suhu dan luas permukaan objek mempengaruhi kadar pengaliran haba. Perolakan Sinaran • Proses pengaliran haba dari kawasan panas ke kawasan sejuk melalui medium pepejal. • Zarah-zarah yang menerima tenaga haba bergetar dan berlanggar antara satu sama lain dengan lebih kerap dan seterusnya memindahkan haba ke seluruh medium. Konduksi Balang kaca Tangan Mentol Ke pam vakum Ke suis Arah pengaliran haba Molekul sejuk Molekul panas Bendalir panas Bendalir sejuk 208 Rajah 9.5 Sinaran dari Matahari ke Bumi Pemanasan Bumi oleh Matahari Pengaliran Haba dalam Fenomena Alam Bolehkah anda kenal pasti cara pengaliran haba dari Matahari ke Bumi? Tenaga haba dari Matahari dipindahkan ke Bumi melalui sinaran. Cara ini sahaja dapat merambat menerusi ruang kosong (Rajah 9.5). Tenaga yang dipancarkan dari Matahari menembusi lapisan atmosfera lalu diserap oleh tanah dan air. Pemanasan Bumi oleh Matahari boleh menyebabkan perubahan iklim dan fenomena alam seperti bayu laut, bayu darat, ribut dan sebagainya. ktiviti A 9.2 Tujuan: Membincangkan pengaliran haba dalam fenomena alam. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang pengaliran haba yang dapat diperhatikan dalam fenomena alam seperti bayu darat, bayu laut dan pemanasan bumi oleh Matahari. 3. Persembahkan hasil perbincangan kumpulan anda. Abad 21 Sejarah Pada tahun 1936, Amerika Utara telah dilanda gelombang haba yang teruk. Gelombang haba ini telah meragut hampir 5 000 nyawa dan menjadikannya antara gelombang haba yang paling teruk di dunia. Sinaran 9.2.2 209 Bab 9 : Haba Rajah 9.6 Bayu laut Udara panas naik ke atas Udara sejuk turun ke bawah Rajah 9.7 Bayu darat Udara panas naik ke atas Udara sejuk turun ke bawah Bayu laut Bayu darat Pembentukan bayu darat dan bayu laut merupakan contoh semula jadi bagi proses perolakan. Pada waktu siang, Matahari memanaskan darat lebih cepat berbanding dengan laut. Udara panas di darat mengembang, menjadi kurang tumpat dan naik ke atas kerana lebih ringan. Udara sejuk yang lebih tumpat bergerak dari permukaan laut untuk menggantikan udara panas di darat dan menghasilkan bayu laut (Rajah 9.6). Pada waktu malam, darat menjadi sejuk dengan lebih cepat berbanding dengan laut. Udara di permukaan laut yang lebih panas menjadi kurang tumpat lalu naik ke atas. Udara sejuk yang lebih tumpat dari darat bergerak ke laut dan menghasilkan bayu darat (Rajah 9.7). 210 Konduktor Haba dan Penebat Haba Tapak seterika yang diperbuat daripada logam dapat mengkonduksikan haba supaya kain dapat digosok dengan cepat. Dasar kuali diperbuat daripada logam supaya dapat mengalirkan haba ke makanan dengan cepat. Merkuri di dalam termometer ialah sejenis konduktor haba yang baik. Merkuri dapat mengesan perubahan suhu dengan cepat. Peralatan dapur yang diperbuat daripada kayu dapat menghalang haba daripada mengalir ke tangan ketika memasak. Bahan yang boleh menghalang pengaliran haba dikenali sebagai penebat haba. Gambar foto 9.3 Kegunaan konduktor haba dalam kehidupan harian Gambar foto 9.4 Kegunaan penebat haba dalam kehidupan harian ktiviti A 9.3 Tujuan: Membincangkan pelbagai kegunaan konduktor dan penebat haba dalam kehidupan harian. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat serta gambar foto berkaitan dengan pelbagai kegunaan konduktor dan penebat haba dalam kehidupan harian. 3. Persembahkan hasil perbincangan anda menggunakan peta minda. Bahan yang boleh mengalirkan haba dikenali sebagai konduktor haba. Abad 21 Sarung tangan ketuhar yang merupakan penebat haba dapat mengelakkan tangan daripada melecur ketika mengeluarkan dulang makanan yang panas dari ketuhar. Dinding kotak ais yang diperbuat daripada gentian kaca atau polistirena ialah penebat haba yang dapat mengekalkan kesejukan bahan di dalamnya. 9.2.3 211 Bab 9 : Haba Eksperimen9.1 Tujuan: Mengkaji kegunaan bahan yang berbeza sebagai penebat haba. Pernyataan masalah: Antara kapas, kain felt dan kerajang aluminium, bahan yang manakah merupakan penebat haba yang baik? Hipotesis: Kapas dan kain felt ialah penebat haba yang baik. Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Isi padu air dalam kelalang dasar rata (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Jenis bahan penebat (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Suhu akhir Bahan: Kapas, kain felt, kerajang aluminium dan air didih Radas: Kelalang dasar rata, gabus, termometer dan jam randik Prosedur: 1. Sediakan empat kelalang dasar rata seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.8. 2. Catatkan suhu awal setiap kelalang dasar rata. 3. Catatkan suhu akhir setiap kelalang dasar rata selepas 10 minit. Pemerhatian: Kelalang dasar rata K L M N Suhu awal (°C) Suhu akhir (°C) Beza suhu (°C) Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Soalan 1. Nyatakan inferens untuk pemerhatian anda pada kelalang dasar rata N. 2. Apakah kegunaan kelalang dasar rata K? Rajah 9.8 Tidak dibalut K L M Dibalut dengan kapas Dibalut dengan kain felt N Dibalut dengan kerajang aluminium Termometer Air didih Termometer Kelalang dasar rata Air didih Kelalang dasar rata Keseimbangan Terma Dua objek yang berada dalam sentuhan terma dapat memindahkan tenaga haba antara dua objek itu. Tenaga haba dipindahkan dari objek yang bersuhu tinggi ke objek yang bersuhu rendah. Apabila pemindahan haba antara dua objek adalah sifar, objek-objek itu dikatakan berada dalam keseimbangan terma. Dua objek yang berada dalam keseimbangan terma mempunyai suhu yang sama. 212 ktiviti A 9.4 Prinsip Pengembangan dan Pengecutan Jirim 9.3 Pengembangan dan Pengecutan Jirim A nda telah mempelajari tiga keadaan jirim semasa di Tingkatan Satu. Adakah anda tahu kesan perubahan suhu terhadap jirim? Mari kita jalankan Aktiviti 9.4 untuk mengkaji kesan haba terhadap keadaan jirim. Tujuan: Mengkaji haba boleh menyebabkan pepejal, cecair dan gas mengembang dan mengecut. A Pepejal Radas: Penunu Bunsen, tolok dan batang besi Arahan 1. Cuba masukkan batang besi ke dalam tolok (Rajah 9.9). 2. Kemudian panaskan hujung batang besi dengan menggunakan penunu Bunsen selama lima minit. 3. Cuba masukkan batang besi yang dipanaskan ke dalam tolok. Rekodkan pemerhatian anda. 4. Biarkan batang besi menyejuk dan cuba masukkan ke dalam tolok sekali lagi. Rekodkan pemerhatian anda. B Cecair Bahan: Air berwarna, kiub ais dan air panas Radas: Kelalang kon, gabus, besen dan tiub kaca Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.10 dan tandakan aras awal air berwarna di dalam tiub kaca. 2. Masukkan kelalang kon ke dalam besen air panas dan perhatikan aras air berwarna. 3. Ulang langkah 1 dan 2 dengan menggantikan air panas dengan kiub ais dan rekodkan pemerhatian anda. Rajah 9.9 Rajah 9.10 Air berwarna Kelalang kon Tiub kaca Gabus 9.3.1 Tolok Batang besi 1. Mengapakah gelung pemanas di dalam cerek elektrik berada di dasar cerek? 2. Ayam yang dibakar di dalam ketuhar biasanya dibalut dengan kerajang aluminium terlebih dahulu. Mengapa? 3. Mengapakah bekas polistirena digunakan untuk menyimpan kiub ais? 4. Amirah menggunakan selimut yang tebal ketika tidur semasa cuaca sejuk. Apakah fungsi selimut itu? Terangkan jawapan anda. Latihan Formatif 9.2 Langkah Berjaga-jaga Berhati-hati apabila mengendalikan batang besi yang panas. 213 Bab 9 : Haba Merkuri C Gas Bahan: Air panas, kiub ais dan belon Radas: Kelalang kon dan besen Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.11. 2. Perhatikan dan rekodkan keadaan belon selepas tiga minit. 3. Ulang langkah 1 dan 2. Gantikan air panas dengan kiub ais. Soalan 1. Berikan inferens untuk pemerhatian anda dalam Aktiviti A. 2. Mengapakah air berwarna digunakan dalam Aktiviti B? 3. Apakah yang menyebabkan perubahan fizikal pada belon dalam Aktiviti C? Zarah-zarah di dalam pepejal bergetar pada kedudukan tetap. Apabila pepejal dipanaskan, zarah-zarah bergetar dengan lebih cepat dan jarak antara zarah bertambah. Hal ini menyebabkan isi padu pepejal bertambah kerana pepejal mengembang. Sebaliknya, apabila pepejal disejukkan, zarah-zarah bergetar dengan lebih perlahan dan jarak antara zarah berkurang. Hal ini menyebabkan isi padu pepejal berkurang kerana pepejal mengecut. Zarah-zarah cecair dan gas pula bergerak secara bebas. Apabila cecair dan gas dipanaskan, zarah- zarah bergerak dengan lebih cepat. Jarak antara zarah juga bertambah. Hal ini menyebabkan isi padu cecair dan gas bertambah kerana cecair dan gas mengembang. Sebaliknya, apabila cecair dan gas disejukkan, zarah-zarah bergerak dengan lebih perlahan dan zarah semakin rapat antara satu sama lain. Hal ini menyebabkan isi padu cecair dan gas berkurang kerana cecair dan gas mengecut. Kegunaan Pengembangan dan Pengecutan Jirim dalam Kehidupan Harian Rajah 9.12 Rajah 9.13 Gambar foto 9.5 Rajah 9.11 Merkuri di dalam termometer ialah sejenis konduktor haba yang boleh mengembang dan mengecut (Gambar foto 9.5). Landasan kereta api mempunyai ruang kecil di antara penyambung rel untuk membolehkan pengembangan landasan pada cuaca panas. Tanpa ruang-ruang ini, landasan berisiko untuk membengkok dan bertindih (Rajah 9.12). Jambatan keluli dibina dengan penggolek dan satu ruang pada satu hujung. Ini membolehkan pengembangan jambatan pada cuaca panas (Rajah 9.13). Hujung yang tetap Penggolek Ruang (a) (c) (b) 9.3.2 Air panas Kelalang kon Belon Besen Ruang 214 Penggera kebakaran berbunyi Penggera kebakaran Bateri Api Jalur dwilogam Skru sentuhan Kuprum Besi Suhu bilik Dipanaskan Disejukkan (d) Jalur dwilogam sering digunakan di dalam peralatan yang bergantung pada pengawalaturan suhu. Jalur ini diperbuat daripada dua jalur logam berbeza yang mengembang dan mengecut pada kadar yang berbeza. Sistem penggera kebakaran yang ditunjukkan dalam Rajah 9.14 direka supaya litarnya tidak lengkap pada suhu bilik. Rajah 9.14 Model sistem penggera kebakaran Penggunaan Prinsip Pengembangan dan Pengecutan Jirim untuk Menyelesaikan Masalah yang Mudah Situasi 1 Situasi 2 Apabila litar terdedah kepada haba yang disebabkan oleh kebakaran, kuprum akan mengembang lebih cepat berbanding dengan besi dan menyebabkan jalur membengkok ke arah skru sentuhan. Keadaan ini akan melengkapkan litar sistem dan membunyikan penggera. Cikgu, bola pingpong ini sudah kemik. Masukkan bola itu ke dalam besen berisi air panas. Wah, hebatnya cikgu! Inilah kegunaan prinsip pengembangan jirim. Haba menyebabkan udara dalam bola pingpong mengembang. Cuba rendamkan penutup botol itu di dalam air panas untuk seketika. Nanti, penutup itu akan mengembang dan bolehlah dibuka. Animasi Sistem Penggera Kebakaran I M B A S GAMBAR Eh, ketatnya penutup botol ini. 215 Bab 9 : Haba 1. Apakah yang berlaku pada isi padu air semasa pemanasan? 2. Terangkan secara ringkas sebab kabel penghantaran pada tiang biasanya dipasang longgar sedikit. 3. Adakah pengembangan dan pengecutan jirim boleh membahayakan struktur bangunan? Berikan pendapat anda. Latihan Formatif 9.3 Hubung Kait Jenis Permukaan Objek dengan Penyerapan dan Pembebasan Haba 9.4 Penyerapan dan Pembebasan haba P ernahkah anda terfikir sebab tangki minyak dicat dengan warna cerah seperti putih atau perak? Hal ini demikian kerana warna cerah tidak menyerap haba yang banyak, jadi penyejatan minyak dapat dikurangkan. Keupayaan suatu objek untuk menyerap dan membebaskan haba bergantung pada jenis dan warna permukaannya. Gambar foto 9.6 Lori tangki minyak Eksperimen9.2 Tujuan: Mengkaji objek yang gelap menyerap dan membebaskan haba lebih baik daripada objek putih. Pernyataan masalah: Adakah objek yang gelap menyerap dan membebaskan haba lebih baik daripada objek putih? Hipotesis: Objek yang gelap menyerap dan membebaskan haba lebih baik daripada objek putih. A Penyerap haba yang baik Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Jarak dari sumber haba (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Warna permukaan (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Kenaikan suhu Bahan: Cat hitam dan cat putih Radas: Penunu Bunsen, termometer, tin susu kosong, plat besi, kasa dawai, tungku kaki tiga dan bongkah kayu 9.4.1 9.4.2 Video Penyerap dan Pembebas Haba yang Baik http://bukutekskssm.my/ Sains/Video3.mp4 Video 216 Prosedur: 1. Sediakan dua tin susu kosong yang masing-masing dicat dengan cat putih dan cat hitam. Kemudian, labelkan tin sebagai J dan K. 2. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.15 dengan meletakkan kedua-dua tin serapat yang mungkin dengan penunu Bunsen. 3. Rekodkan suhu awal udara di dalam setiap tin dan nyalakan penunu Bunsen. 4. Perhatikan dan rekodkan suhu akhir setiap tin selepas 10 minit. Pemerhatian: Tin Suhu (°C) Kenaikan suhu (°C) Awal Akhir J K Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Soalan 1. Tin manakah yang menyerap haba dengan lebih baik? 2. Apakah inferens yang dapat dibuat daripada aktiviti ini? B Pembebas haba yang baik Pemboleh ubah: (a) Pemboleh ubah dimalarkan: Isi padu air panas (b) Pemboleh ubah dimanipulasikan: Warna permukaan (c) Pemboleh ubah bergerak balas: Penurunan suhu Bahan: Cat hitam, cat putih dan air panas Radas: Termometer, tin susu kosong, plat besi dan bongkah kayu Prosedur: 1. Sediakan dua tin susu kosong yang masing-masing dicat dengan cat putih dan cat hitam. Kemudian, labelkan tin sebagai J dan K. 2. Isi air panas ke dalam kedua-dua tin seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.16. 3. Rekodkan suhu awal air di dalam setiap tin. 4. Perhatikan dan rekodkan suhu akhir setiap tin selepas 10 minit. Rajah 9.15 Rajah 9.16 J K Plat besi Tin susu bercat putih Tungku kaki tiga Kasa dawai Termometer Plat besi Tin susu bercat hitam Tungku kaki tiga Penunu Bunsen Bongkah kayu Kasa dawai Termometer Tin susu bercat putih Bongkah kayu Tin susu bercat hitam Plat besi Plat besi Air panas J K Termometer 217 Bab 9 : Haba Pemerhatian: Tin Suhu (°C) Penurunan suhu (°C) Awal Akhir J K Kesimpulan: Adakah hipotesis diterima? Berikan alasan anda. Soalan 1. Tin manakah yang membebaskan haba dengan lebih baik? 2. Apakah inferens yang dapat dibuat daripada aktiviti ini? 3. Apakah cara pengaliran haba yang menyebabkan haba hilang daripada tin? 4. Reka bentuk satu eksperimen untuk mengkaji sama ada objek yang kusam atau berkilat menyerap dan membebaskan haba dengan lebih baik. Apabila suatu objek menyerap haba, suhunya meningkat. Manakala, apabila suatu objek membebaskan haba, suhunya menurun. Permukaan yang gelap dan kusam merupakan penyerap dan pembebas haba yang lebih baik daripada permukaan yang cerah dan berkilat. Konsep Haba dalam Kehidupan Harian Konsep Bangunan Hijau ialah idea yang dijana untuk mengurangkan kesan terhadap alam sekitar dan kesihatan manusia akibat kepesatan pembangunan. Ciri-ciri bangunan hijau disenaraikan di bawah:  mempunyai kecekapan tenaga yang tinggi melalui penggunaan tenaga solar atau penggunaan tenaga yang boleh diperbaharui.  mempunyai sistem pengaliran air, peredaran udara dan pencahayaan yang baik.  penggunaan bahan-bahan kitar semula. 1. Apakah kelebihan memakai baju berwarna cerah semasa cuaca panas? 2. Apakah ciri-ciri permukaan dinding sebuah kelalang termos yang dapat mengekalkan suhu air panas untuk tempoh masa yang panjang? 3. Nyatakan dua penyerap dan pembebas haba yang baik yang digunakan dalam kehidupan harian. Latihan Formatif 9.4 ktiviti A 9.5 Pembelajaran berasaskan projek Reka bentuk sebuah Rumah Kediaman Hijau di mana penggunaan tenaga dapat dikurangkan bagi menyejukkan rumah atau sebaliknya. Anda boleh membuat reka bentuk atau inovasi dalam konteks tempatan atau global. E T S M Abad 21 Konsep Bangunan Hijau https://www.gbcsa.org.za/ about/about-green-building/ Info 9.4.3 218 R umusan Haba Kegunaan dalam kehidupan harian Kegunaan dalam kehidupan harian Pemanasan Bumi oleh Matahari menyebabkan menyebabkan melalui Konduksi Perolakan Konduktor haba Penebat haba Sinaran Hubung kait dengan suhu Pemindahan haba Bayu laut Bayu darat Fenomena alam Fenomena alam Kesan terhadap jirim Jenis permukaan objek Pengembangan Penyerapan haba Pengecutan Pembebasan haba Kuiz Interaktif 9 Kuiz 219 Bab 9 : Haba Sumatif Latihan Sumatif 9 1. Rajah 1 menunjukkan sebuah kereta di tempat letak kereta yang terdedah kepada cahaya Matahari. Cermin hadapan kereta berkenaan retak sebaik sahaja penyaman udara dihidupkan. (a) Jelaskan fenomena yang ditunjukkan dalam Rajah 1. (b) Cadangkan dan jelaskan satu langkah berjaga-jaga yang perlu diambil supaya kejadian ini tidak berlaku. 2. Jauhkan daripada haba atau api! Amaran di atas boleh dijumpai pada tin penyembur racun serangga. Bincangkan kemungkinan yang akan berlaku jika tin penyembur racun kosong dibuang di tempat pembuangan sampah. REFLEKSI KENDIRI Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 9.1 Hubung Kait Suhu dengan Haba Membandingkan perbezaan antara haba dengan suhu. 9.2 Pengaliran Haba dan Keseimbangan Terma Menerangkan haba mengalir dari kawasan panas ke kawasan sejuk. Menerangkan dan berkomunikasi tentang pengaliran haba dalam fenomena alam. Berkomunikasi mengenai konduktor haba dan penebat haba serta kegunaan konduktor dan penebat haba dalam kehidupan harian. 9.3 Prinsip Pengembangan dan Pengecutan Jirim Menerangkan proses haba menyebabkan pengembangan dan pengecutan pepejal, cecair dan gas. Berkomunikasi tentang pelbagai kegunaan pengembangan dan pengecutan jirim dalam kegunaan harian. 9.4 Hubung Kait Jenis Permukaan Objek dengan Penyerapan dan Pembebasan Haba Menunjuk cara objek yang gelap dan kusam menyerap haba lebih baik daripada objek putih dan berkilat. Menunjuk cara objek yang gelap dan kusam membebaskan haba lebih baik daripada objek putih dan berkilat. Mengkonsepsikan dan mereka bentuk sesuatu menggunakan konsep haba dalam kehidupan harian. Rajah 1 XYZ 123 220 3. Bagaimanakah anda membuktikan bahawa pemindahan haba melalui sinaran tidak memerlukan medium? Berikan penjelasan yang ringkas. 4. (a) Apakah yang menyebabkan arus perolakan? (b) Cara pemindahan haba yang manakah paling pantas? Jelaskan jawapan anda. 5. Cuaca sejuk pada hari hujan menyebabkan Dayah menghadapi kesukaran untuk tidur. Satu selimut tebal yang digunakannya masih tidak dapat mengurangkan kesejukan badannya. Cadangkan satu reka bentuk selimut yang boleh menyelesaikan masalah ini (gunakan konsep pemerangkapan haba). 6. Rajah 2 menunjukkan susunan radas satu eksperimen untuk mengkaji pemindahan haba. Rajah 2 Selepas radas dibiarkan selama 10 minit, didapati termometer menunjukkan bacaan suhu 60°C. Cadangkan dan jelaskan pengubahsuaian yang perlu dilakukan kepada susunan radas supaya suhu air mencapai suhu bilik dengan lebih cepat. Termometer Air didih Bikar Penutup polistirena Bongkah kayu Masteri KBAT KBAT 9 221 Bab 9 : Haba Ciri-ciri gelombang bunyi Kenyaringan dan kelangsingan bunyi Fenomena dan aplikasi pantulan gelombang bunyi Mari memahami: B a b 222 Bolehkah gelombang bunyi merambat sehingga ke dasar laut? Bagaimanakah telinga bergerak balas terhadap bunyi? Apakah yang dimaksudkan dengan gema? Apakah had deria pendengaran manusia? 10 Gelombang Bunyi 222 Kilat merupakan fenomena yang disebabkan oleh nyahcas elektrik yang statik di langit. Getaran antara zarah-zarah udara di langit pula didengari sebagai guruh. Pernahkah anda perhatikan bahawa kita melihat pancaran cahaya kilat sebelum mendengar bunyi dentuman guruh? Sebenarnya, kilat dan guruh berlaku pada masa yang sama, tetapi kelajuan cahaya dan bunyi merambat menerusi udara yang berbeza menyebabkan kelewatan ini. Cahaya yang dipancar oleh kilat sampai ke mata kita dengan lebih cepat daripada bunyi dentuman guruh. Jadi, cahaya daripada kilat dapat dilihat terlebih dahulu sebelum bunyi dentuman didengari. Kejadian Kilat dan Guruh BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Getaran Medium Gelombang Amplitud Frekuensi Gema Kelangsingan Ultrabunyi Had pendengaran Sonar 223 Bab 10 : Gelombang Bunyi Gelombang Bunyi 223 Bab 10 : Gelombang Bunyi 10.1 Tujuan: Mengkaji ciri-ciri gelombang bunyi. A Perambatan (i) Memerlukan medium untuk perambatan Radas: Balang kaca, kepingan polistirena, jam loceng dan pam vakum Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 10.1. 2. Bunyikan jam loceng dan dengarkan bunyi yang terhasil. 3. Kemudian, hidupkan suis pam vakum untuk menyedut keluar udara. 4. Catatkan pemerhatian anda. Ciri-ciri Gelombang Bunyi 10.1 P ersekitaran kita penuh dengan pelbagai bunyi. Bunyi adalah satu bentuk tenaga yang dihasilkan oleh getaran. Sebagai contoh, peralatan muzik dalam Gambar foto 10.1 menghasilkan bunyi melalui getaran. Cuba sentuh bahagian luar tekak anda dengan hujung jari ketika bercakap. Bolehkah anda merasai getaran peti suara? Ke pam vakum Kepingan polistirena Balang kaca Jam loceng Gambar foto 10.1 Peralatan muzik Rajah 10.1 ktiviti A 10.1.1 Mari kita jalankan Aktiviti 10.1 untuk mengkaji ciri-ciri gelombang bunyi. 224 Arahan 1. Sediakan tiga bekas plastik yang masing-masing diisi udara, air dan tepung. 2. Letakkan bekas plastik kosong (berisi udara) yang ditutup rapat di atas meja dan lekapkan telinga anda pada bekas tersebut (Rajah 10.2). 3. Minta rakan anda membunyikan jam loceng di hujung meja kemudian dengarkan bunyi yang terhasil. 4. Ulang langkah 2 dan 3 menggunakan bekas yang berisi air dan tepung. Bandingkan kekuatan bunyi yang dihasilkan. Soalan 1. Apakah yang diperhatikan apabila pam vakum dihidupkan? Berikan inferens untuk pemerhatian anda. 2. Susun bekas plastik berisi udara, air dan tepung mengikut kekuatan bunyi dalam urutan menaik. B Bunyi boleh dipantul dan diserap Radas: Tiub kadbod, jam randik analog, plastisin, kepingan kayu, kepingan logam, papan lembut dan tuala Arahan 1. Sediakan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 10.3 dan pastikan terdapat jarak kira-kira 5 cm di antara kepingan kayu dan hujung tiub kadbod. 2. Gerakkan tiub Q sehingga anda dapat mendengar detikan jam randik analog dengan sangat jelas. 3. Tanpa mengubah kedudukan tiub P dan Q, gantikan kepingan kayu dengan kepingan logam diikuti dengan tuala. Bandingkan kekuatan detikan jam. 4. Rekodkan semua pemerhatian anda. Soalan 1. Berdasarkan pemerhatian anda, permukaan manakah yang (a) penyerap bunyi yang baik? (b) pemantul bunyi yang baik? 2. Ramalkan sama ada kepingan kaca merupakan penyerap atau pemantul bunyi yang baik. Rajah 10.3 Rajah 10.2 Bekas plastik berisi udara Langkah Berjaga-jaga Pastikan air dan tepung diisi ke dalam bekas sehingga penuh supaya tiada udara. (ii) Merambat pada kelajuan yang berbeza di dalam medium yang berbeza Bahan: Air dan tepung Radas: Bekas plastik dan jam loceng Kepingan kayu Papan lembut Plastisin Jam randik analog Tiub kadbod Q Tiub kadbod P 225 Bab 10 : Gelombang Bunyi Bunyi memerlukan medium untuk merambat. Bunyi boleh merambat melalui pepejal, cecair dan gas, tetapi tidak melalui vakum. Sebagai contoh, apabila loceng dibunyikan, permukaan logam loceng akan bergetar. Zarah-zarah udara di sekeliling loceng juga turut bergetar dan berlanggar dengan zarah- zarah udara yang berhampirannya. Getaran ini dipindahkan dari satu zarah ke zarah lain yang bersebelahan dalam bentuk gelombang. Dengan cara ini, loceng menghasilkan bunyi yang dapat didengar oleh telinga pendengar (Rajah 10.4). Pemindahan Bunyi Rajah 10.4 Pemindahan bunyi dari loceng ke telinga pendengar Rajah 10.5 Bunyi bergerak pada kelajuan yang berbeza di dalam medium yang berbeza Kelajuan pemindahan bunyi dalam pepejal Kelajuan pemindahan bunyi dalam cecair Kelajuan pemindahan bunyi dalam gas 226 Bunyi dipindahkan dengan cepat melalui pepejal. Apabila zarah-zarah pada satu hujung pepejal mula bergetar, getaran itu menyebabkan zarah-zarah yang bersebelahan turut bergetar dengan pantas kerana zarah-zarah pepejal tersusun rapat. Susunan zarah-zarah dalam cecair yang kurang rapat menyebabkan getaran bunyi dipindah dengan perlahan berbanding dengan pepejal. Gelombang bunyi merambat melalui gas dengan sangat perlahan kerana susunan zarah-zarah gas yang berjauhan antara satu sama lain melambatkan pemindahan getaran. Gambar foto 10.2 Bunyi enjin kapal terbang dapat didengar kerana gelombang bunyi boleh merambat menerusi udara 227 Bab 10 : Gelombang Bunyi Pantulan dan Penyerapan Bunyi Bunyi boleh dipantul dan diserap apabila terkena pada permukaan suatu objek. Sifat ini adalah sama seperti sifat cahaya yang telah anda belajar semasa Tingkatan Satu. Jumlah bunyi yang dipantul atau diserap bergantung pada permukaan objek tersebut. Gambar foto 10.3 Contoh pemantul bunyi yang baik Gambar foto 10.4 Contoh penyerap bunyi yang baik 1. Nyatakan empat sumber getaran yang menghasilkan bunyi. 2. Tandakan (3) pada pernyataan yang betul tentang gelombang bunyi. (a) Gelombang bunyi hanya boleh dipantulkan. (b) Angkasawan di angkasa lepas boleh mendengar bunyi dengan lebih jelas berbanding dengan Bumi. (c) Gelombang bunyi memerlukan medium untuk merambat. 3. Dinding pawagam biasanya dilapisi dengan papan lembut yang nipis. Apakah kegunaan papan tersebut? Latihan Formatif 10.1 Permukaan yang keras dan licin memantulkan bunyi dengan baik. (Gambar foto 10.3) Permukaan yang lembut dan kasar menyerap bunyi dengan baik (Gambar foto 10.4) Permaidani Papan gabus Jubin marmar Dinding 228 10.2 Tujuan: Mengkaji kesan amplitud ke atas kenyaringan dan kesan frekuensi ke atas kelangsingan. Radas: Osiloskop Sinar Katod (O.S.K.), penjana isyarat audio, pembesar suara dan wayar penyambung Arahan 1. Susunkan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 10.6. 2. Laraskan penjana isyarat audio dan O.S.K. sehingga bunyi dihasilkan dan bentuk gelombang dapat diperhatikan pada skrin O.S.K. 3. Tetapkan frekuensi penjana isyarat audio dan tingkatkan kuasa outputnya secara perlahan-lahan. 4. Dengar bunyi yang dihasilkan dan perhatikan bentuk gelombang pada skrin O.S.K. Rekodkan pemerhatian anda. 5. Kemudian, tetapkan kuasa output penjana isyarat audio dan tingkatkan frekuensinya secara perlahan-lahan. 6. Dengar bunyi yang dihasilkan dan perhatikan bentuk gelombang pada skrin O.S.K. Rekodkan pemerhatian anda. Kenyaringan dan Kelangsingan Bunyi 10.2 T elinga kita mampu membezakan bunyi-bunyi yang didengar kerana bunyi mempunyai kekuatan dan kelangsingan yang berbeza. Kekuatan atau kenyaringan bunyi yang dihasilkan bergantung pada amplitud gelombang bunyi (Gambar foto 10.5). Kelangsingan bunyi pula bergantung pada frekuensi gelombang bunyi yang dihasilkan (Gambar foto 10.6). Frekuensi diukur dalam unit hertz (Hz). Gambar foto 10.6 Haiwan menghasilkan bunyi dengan frekuensi yang berbeza Gambar foto 10.5 Kekuatan bunyi yang dihasilkan berubah dengan kekuatan kunci piano yang ditekan Apakah kesan amplitud dan frekuensi masing-masing terhadap kenyaringan dan kelangsingan bunyi? Mari kita jalankan Aktiviti 10.2 untuk menyiasat kesan-kesan tersebut. Rajah 10.6 Penjana isyarat audio O.S.K. Pembesar suara ktiviti A Bunyi lembu melenguh ialah bunyi berfrekuensi rendah Bunyi tikus mendecit ialah bunyi berfrekuensi tinggi 10.2.1 10.2.2 10.2.3 229 Bab 10 : Gelombang Bunyi Pemerhatian Pelarasan pada penjana isyarat audio Perubahan pada bentuk gelombang O.S.K. Perubahan bunyi yang dihasilkan oleh pembesar suara Kuasa output Frekuensi Amplitud Frekuensi Ditingkatkan Ditetapkan Ditetapkan Ditingkatkan Soalan 1. Apakah kesimpulan yang dapat dibuat tentang kesan (a) amplitud ke atas kenyaringan? (b) frekuensi ke atas kelangsingan? 2. Jelaskan perkaitan antara peningkatan amplitud dengan perubahan pada bunyi yang dihasilkan dengan merujuk kepada tenaga getaran. 3. Jika suatu objek menghasilkan getaran dengan amplitud dan frekuensi yang tinggi, apakah yang akan berlaku pada bunyi yang dihasilkan? Daripada Aktiviti 10.2, kita dapat meringkaskan hubungan antara kenyaringan dengan amplitud dan kelangsingan dengan frekuensi seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 10.7. 10.3 Tujuan: Mencari maklumat tentang kekuatan dan kelangsingan alat-alat muzik. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat bagi alat-alat muzik berikut: (i) piano (iii) gitar (ii) rekorder (iv) gendang 3. Maklumat yang perlu dikumpulkan adalah seperti berikut: (a) rakaman audio (b) bentuk gelombang setiap bunyi yang hasilkan oleh alat muzik berkenaan (c) perbandingan antara bentuk gelombang setiap alat muzik 4. Bentangkan hasil kajian anda dalam bentuk persembahan multimedia. Amplitud Masa • Amplitud gelombang meningkat • Bunyi yang nyaring dihasilkan Tingkatkan kuasa output Tingkatkan frekuensi • Frekuensi gelombang meningkat • Bunyi yang langsing dihasilkan Rajah 10.7 Paparan pada O.S.K. apabila kuasa output dan frekuensi diubah Abad 21 10.2.4 ktiviti A Kekuatan dan Kelangsingan Bunyi Info Sains Amplitud Frekuensi 1 saat 230 1. Nyatakan satu perbezaan ciri pada getaran peti suara lelaki dan wanita. 2. Jika seorang pemuzik memainkan not yang lembut, apakah ciri yang ditukarkan? Tandakan (3) pada jawapan yang betul. (a) Kenyaringan (b) Kelangsingan 3. Rajah 1 menunjukkan beberapa gelombang bunyi yang dihasilkan dalam masa satu saat. Gelombang manakah yang mempunyai frekuensi yang paling rendah? Latihan Formatif 10.2 10.3.1 Rajah 10.8 Kesan Doppler Frekuensi bunyi siren yang didengari oleh pemerhati berkurang apabila ambulans melepasi pemerhati pegun. Frekuensi bunyi siren yang didengari oleh pemerhati meningkat apabila ambulans mendekati pemerhati pegun. Kesan Doppler Kesan Doppler ialah perubahan frekuensi ketara yang disebabkan oleh pergerakan relatif sumber bunyi, pemerhati atau kedua-duanya. Rajah 10.8 menjelaskan kesan Doppler. 10.4 Tujuan: Mengkaji kesan Doppler dengan menggunakan hon udara. Bahan: Hon udara Arahan 1. Anda diminta untuk berdiri di tengah-tengah tapak perhimpunan. 2. Minta rakan anda untuk membunyikan hon udara sambil berlari melepasi anda. 3. Rekodkan kelangsingan bunyi hon tersebut semasa dan selepas rakan anda melepasi anda. Soalan 1. Apakah yang berlaku pada kelangsingan bunyi apabila hon udara dibunyikan sambil melepasi pemerhati? 2. Nyatakan kaitan antara frekuensi bunyi dan jarak sumber bunyi dengan pemerhati. 3. Adakah pembawa sumber bunyi turut merasakan perubahan kelangsingan bunyi? Berikan alasan anda. ktiviti A Abad 21 0 Amplitud Masa (saat) (a) (b) (c) (d) (e) Rajah 1 231 Bab 10 : Gelombang Bunyi Sonar http://www.dosits.org. tutorials/technology/sonar/ Info Video Sonogram http://bukutekskssm.my/ Sains/Video4.mp4 Video 10.3.2 Aplikasi Pantulan Gelombang Bunyi Pantulan gelombang bunyi yang berbeza dapat dihasilkan apabila gelombang bunyi terkena pada permukaan yang berbeza. Pantulan yang direkodkan ini akan memberikan pelbagai maklumat dan imej yang digunakan dalam pelbagai sektor. Ultrabunyi merupakan sejenis gelombang bunyi yang berfrekuensi lebih daripada 20 000 Hz. Ultrabunyi tidak dapat didengar oleh manusia tetapi boleh didengar oleh haiwan seperti kelawar yang menggunakannya untuk memberi panduan arah (Rajah 10.10). Teknologi pantulan ultrabunyi yang dikenali sebagai sonar digunakan dalam industri perkapalan untuk mengesan objek di bawah air. Teknologi ini juga turut digunakan dalam sektor-sektor lain seperti perubatan dan perikanan. Imbas QR code di bawah untuk mengetahui dengan lebih lanjut tentang sonar dan kegunaannya dalam sektor perubatan. Rajah 10.10 Fenomena dan Aplikasi Pantulan Gelombang Bunyi 10.3 P antulan gelombang bunyi adalah salah satu ciri gelombang bunyi yang telah anda belajar di bahagian 10.1. Ciri ini menghasilkan fenomena yang dikenali sebagai gema. Selain itu, pantulan gelombang bunyi juga digunakan di dalam pelbagai alat dan sektor. Fenomena Pantulan Gelombang Bunyi Gema terhasil apabila gelombang bunyi memantul kembali kepada pendengar dari suatu permukaan keras. Bunyi yang dipantulkan ini menyerupai bunyi asal tetapi mengambil sedikit masa untuk sampai ke telinga pendengar. Gema boleh didengar di kawasan seperti dewan tertutup, bilik kosong, gua, terowong dan gaung. Perhatikan Rajah 10.9 untuk memahami fenomena gema. Arah bunyi asal Bunyi asal Arah gema Gema Permukaan keras Rajah 10.9 Gema yang terhasil di dalam bilik kosong 232 ktiviti A 10.5 Tujuan: Mengumpulkan maklumat tentang pelbagai aplikasi pantulan gelombang ultrabunyi. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang pelbagai aplikasi pantulan gelombang ultrabunyi dalam: (a) sektor perkapalan (c) sektor perubatan (b) sektor perikanan (d) penganggaran jarak oleh kelawar 3. Bentangkan hasil kajian kumpulan anda dalam bentuk persembahan multimedia. Gambar foto 10.7 Alat-alat untuk mengatasi had pendengaran manusia 1. Adakah jarak sumber bunyi dari permukaan pantulan memberi kesan kepada gema yang dihasilkan? Berikan pendapat anda. 2. Mengapakah gema didengar secara berulang-ulang di dalam gua? 3. Nyatakan dua kegunaan ultrabunyi. Latihan Formatif 10.3 Stetoskop membantu doktor untuk mendengar denyutan jantung pesakit. Alat bantu pendengaran boleh menguatkan bunyi yang memasuki telinga. Pembesar suara menjadikan suara lebih kuat supaya dapat didengar dari jauh. Had Pendengaran Frekuensi bunyi yang dapat dikesan oleh telinga manusia terhad kepada julat 20 Hz hingga 20 000 Hz. Julat ini semakin berkurang apabila usia kita meningkat kerana telinga kita menjadi kurang sensitif terhadap frekuensi bunyi. Haiwan pula mempunyai had pendengarannya yang tersendiri. Kelawar, dolfin dan anjing adalah antara haiwan yang mempunyai julat pendengaran yang lebih tinggi berbanding dengan manusia. Deria pendengaran manusia yang terhad menyebabkan kita tidak dapat mendengar bunyi yang terlalu lemah atau jauh. Jadi, kita perlu menggunakan peralatan khas untuk mengatasi had pendengaran manusia (Gambar foto 10.7). 10.3.3 10.3.4 Abad 21 Sains Haiwan Julat pendengaran (Hz) Kelawar 2 000 – 110 000 Anjing 67 – 45 000 Dolfin 40 – 100 000 Gajah 16 – 12 000 Kuda 55 – 33 500 233 Bab 10 : Gelombang Bunyi R umusan Gelombang Bunyi ciri-ciri dipantul dengan baik oleh diserap dengan baik oleh Kenyaringan Kelangsingan hertz (Hz) Kesan Doppler Manusia Haiwan Kelajuan berbeza di dalam medium berbeza Perlukan medium Boleh dipantul Pepejal Gas Cecair Boleh diserap Sektor perkapalan Sektor perikanan Sektor perubatan Penganggaran jarak oleh kelawar Gema Permukaan keras dan licin Permukaan lembut dan kasar Fenomena pantulan gelombang bunyi Aplikasi pantulan gelombang bunyi Kenyaringan dan kelangsingan Had pendengaran Amplitud Frekuensi Cara mengatasi had pendengaran Kuiz Interaktif 10 Kuiz 234 Sumatif Latihan Sumatif 10 1. Rajah 1 menunjukkan Aiman cuba berkomunikasi dengan Sam dari jarak 10 meter. Rajah 1 Cadangkan satu cara supaya Sam dapat mendengar suara Aiman dengan lebih jelas. Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 10.1 Ciri-ciri Gelombang Bunyi Berkomunikasi tentang ciri asas gelombang bunyi. 10.2 Kenyaringan dan Kelangsingan Bunyi Menerangkan frekuensi bunyi dan unitnya serta amplitud getaran. Menghubungkaitkan frekuensi dengan kelangsingan. Menghubungkaitkan amplitud dengan kenyaringan. Menjelaskan kekuatan dan kelangsingan menggunakan alatan muzik berserta dengan contoh. Kesan Doppler. 10.3 Fenomena dan Aplikasi Pantulan Gelombang Bunyi Menjelaskan fenomena yang berkait dengan pantulan gelombang bunyi seperti gema berserta dengan contoh. Menjelaskan aplikasi pantulan gelombang bunyi berserta dengan contoh. Menerangkan dan berkomunikasi tentang had pendengaran bagi manusia dan haiwan. Menerangkan cara mengatasi had pendengaran manusia berserta dengan contoh. REFLEKSI KENDIRI Aiman Sam 10 meter 235 Bab 10 : Gelombang Bunyi 2. Rajah 2 menunjukkan bentuk asal isyarat bunyi pada paparan O.S.K. Lukiskan bentuk gelombang yang terhasil apabila perubahan berikut dilakukan pada isyarat bunyi. Rajah 2 (a) Kuasa output dikurangkan (b) Frekuensi ditambah 3. Kelajuan gelombang bunyi akan berubah apabila bergerak melalui medium yang berbeza. Nyatakan hubungan antara kelajuan bunyi dengan suhu udara. Jelaskan jawapan anda. 4. Encik Azli berpindah ke rumah baharu yang tidak mempunyai sebarang perabot. Dia mendapati bahawa gema dihasilkan apabila dia bercakap. Kesan gema berkurang apabila rumah telah dilengkapi dengan perabot. (a) Bagaimanakah gema dihasilkan? (b) Mengapakah kesan gema berkurang apabila rumah telah dilengkapi dengan perabot? 5. Rajah 3 menunjukkan gelombang ultrabunyi digunakan untuk mengimbas keadaan fetus di dalam kandungan. (a) Terangkan cara gelombang ultrabunyi boleh digunakan untuk menghasilkan imej fetus dalam kandungan. (b) Berikan dua kelebihan menggunakan ultrabunyi berbanding sinar-X. (c) Berikan dua kegunaan lain gelombang ultrabunyi. 6. Apakah perubahan bunyi yang dapat diperhatikan jika: (a) tali gitar diketatkan? (b) tali gitar dipetik lebih kuat? 7. Anda ditugaskan untuk mereka bentuk sebuah studio rakaman. Terangkan pengubahsuaian studio yang perlu anda lakukan supaya bunyi rakaman yang berkualiti dapat dihasilkan. 8. Para angkasawan di angkasa lepas bergantung pada komunikator gelombang radio untuk berkomunikasi antara satu sama lain. Cadangkan dan jelaskan satu cara lain untuk angkawasan berkomunikasi di angkasa lepas. Masteri KBAT KBAT 10 Rajah 3 Prob pengimbas 236 4 Penerokaan Bumi dan Angkasa Lepas 237 Bagaimanakah manusia meneroka Bumi dan angkasa lepas? Apakah teknologi yang digunakan oleh manusia untuk meneroka Bumi dan angkasa? Adakah terdapat planet lain dalam Sistem Suria kita selain Bumi yang dapat menampung kehidupan? Apakah yang mungkin terjadi jika berlaku perlanggaran meteoroid, asteroid dan komet dengan Bumi? Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta Bintang dan galaksi dalam alam semesta Mari memahami: B a b Apakah maksud galaksi? Di manakah sistem suria kita terletak? Bagaimanakah pembentukan dan kematian bintang berlaku? Bagaimanakah bintang-bintang di angkasa berbeza antara satu sama lain? 11 238 Tahukah anda tentang kejadian supernova? Supernova ialah satu letupan yang amat kuat daripada bintang yang bersaiz besar. Setiap letupan menghasilkan lebih daripada 100 kali ganda tenaga cahaya yang dikeluarkan oleh Matahari semenjak kewujudannya selama 10 bilion tahun. Supernova yang terakhir berlaku lebih kurang 400 tahun dahulu tetapi hanya dapat dikesan pada tahun 1987. Supernova tersebut boleh dilihat dengan mata kasar selama beberapa minggu. Letupan Supernova BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Galaksi Bima Sakti Nebula Bintang Sistem suria 239 Bab 11 : Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta 11.1 A lam semesta terdiri daripada semua benda yang wujud di sekeliling kita. Tahukah anda bahawa terdapat pelbagai objek angkasa yang mungkin anda tidak pernah lihat atau tidak tahu akan kewujudannya? Kajian astronomi telah menyedarkan kita tentang keindahan dan keluasan alam semesta ciptaan Tuhan. Gambar foto 11.1 Bumi Galaksi Terdapat jutaan galaksi dalam alam semesta. Apakah yang dimaksudkan dengan galaksi? Galaksi adalah satu himpunan jasad yang terdiri daripada jutaan bintang bersama gas, debu dan habuk. Galaksi wujud dalam pelbagai bentuk, iaitu galaksi berpilin, galaksi elips dan galaksi tidak seragam (Gambar foto 11.2). Sistem suria kita terletak dalam galaksi Bima Sakti. (Gambar foto 11.3). Malaysiaku! Dato' Dr. Sheikh Muszaphar Shukor merupakan rakyat Malaysia yang pertama meneroka ke angkasa lepas pada 10 Oktober 2007. • Teleskop angkasa Hubble telah dilancarkan pada 24 April 1990. • Teleskop ini sangat berkuasa sehingga dapat melihat sekeping duit syiling yang berada sejauh 725 km darinya! Sains Teknologi memainkan peranan penting dalam kajian angkasa lepas. Betul! Penciptaan alat teknologi seperti teleskop angkasa dapat memberi gambaran tentang alam semesta dengan lebih jelas lagi. 11.1.1 240 Gambar foto 11.2 Jenis galaksi Jenis galaksi Berpilin Elips Tidak seragam Contoh: Andromeda dan Bima Sakti Contoh: Ursa Mayor dan Messier 87 Contoh: Magellan kecil dan Magellan besar • Bima Sakti adalah suatu galaksi berpilin yang sederhana besar. • Sistem suria kita berada di pinggir salah satu cabang berpilin Bima Sakti. • Bima Sakti terdiri daripada lebih kurang 200 bilion bintang dan Matahari merupakan salah satu daripadanya. BIMA SAKTI Bima Sakti Sistem suria Gambar foto 11.3 Kedudukan sistem suria di dalam galaksi Bima Sakti Gambar tidak mengikut skala 241 Bab 11 : Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta KITAR HIDUP BINTANG (HIPOTESIS NEBULA) Bintang Bagaimanakah proses kelahiran dan kematian bintang berlaku? Mari kita kaji kitar hidup bintang. Rajah 11.1 Kitar hidup bintang Bintang bersaiz sederhana Bintang besar Raksasa merah Raksasa merah Super raksasa Supernova Kerdil putih Bintang neutron Lohong hitam Supernova Super raksasa Raksasa merah Bintang super besar Nebula 242 Kelahiran Bintang Bintang dilahirkan daripada nebula. Nebula ialah awan besar yang terdiri daripada debu dan gas-gas seperti hidrogen dan helium. • Gas-gas dan zarah debu dalam nebula ditarik oleh daya tarikan graviti yang kuat lalu membentuk satu gumpalan. • Daya tarikan graviti yang kuat itu menyebabkan gumpalan gas mengecut serta termampat sehingga menjadi sangat padat dan membentuk satu teras. • Teras itu mengecil dan menjadi padat disebabkan oleh daya tarikan yang semakin kuat. • Apabila suhu dan tekanan dalam teras menjadi terlalu tinggi, tindak balas nuklear akan berlaku. Gas hidrogen ditukarkan kepada helium. Banyak tenaga haba dan cahaya dibebaskan. • Teras itu menyinar dan satu bintang dilahirkan. • Bintang yang dilahirkan dikenal sebagai bintang muda. • Bintang muda ini akan terus berkembang menjadi dua kemungkinan ciri fizikal, iaitu sama ada menjadi bintang bersaiz sederhana seperti Matahari atau menjadi bintang besar. Kematian Bintang Haba yang banyak dijanakan dan memanaskan lapisan bintang yang paling luar. Akibatnya, hidrogen dalam lapisan ini mula terbakar dan menyebabkan bintang itu mengembang. Pada peringkat ini, bintang berwarna merah dan disebut raksasa merah. Jika bintang raksasa merah tidak begitu besar, bintang kerdil putih akan terbentuk. Sekiranya bintang raksasa merah sangat besar, bintang ini akan mengecut dengan cepat dan menghasilkan letupan besar yang disebut supernova. Supernova amat cerah dan boleh dilihat pada waktu siang. Akibat letupan tersebut, bintang neutron akan terbentuk. Jika bintang yang asal ialah bintang asal bersaiz sangat besar, letupan supernova akan membentuk lohong hitam. Lohong hitam merupakan ruang yang tidak membolehkan sebarang jirim terlepas darinya termasuklah cahaya. Ramalkan kesan yang akan berlaku sekiranya Matahari kehabisan hidrogen di dalam terasnya. Pada awal tahun 2017, Nur Adlyka Ainul Annuar telah mengharumkan nama Malaysia kerana menjadi salah seorang ahli astronomi dunia yang berjaya membuktikan kewujudan lohong hitam supermasif yang tersembunyi di lingkaran kosmik semesta. Malaysiaku! 243 Bab 11 : Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta Rajah 11.2 Perbandingan saiz relatif antara Bumi, sistem suria, galaksi Bima Sakti dan alam semesta Perbandingan Saiz Relatif antara Bumi dengan Alam Semesta Alam semesta adalah sangat indah dan unik. Terdapat jutaan galaksi dalam alam semesta. Galaksi Bima Sakti merupakan salah satu galaksi alam semesta. Di dalam Bima Sakti, terdapat sistem suria yang terdiri daripada lapan buah planet yang mengelilingi Matahari, termasuk planet Bumi yang kita diami. Saiz Bumi lebih kecil daripada sebutir habuk di alam semesta. Dapatkah anda bayangkan betapa luasnya alam semesta ciptaan Tuhan? Kita tidak akan dapat melihat penghujungnya. Kita seharusnya bersyukur dengan keindahan alam semesta sebagai tanda keagungan Tuhan. Gugusan galaksi Kumpulan galaksi Alam semesta Galaksi Bima Sakti Sistem suria Bumi 244 Ciri-ciri Bintang Pernahkah anda perhatikan bintang-bintang di langit pada waktu malam? Jika diperhatikan, ada bintang yang kelihatan cerah dan ada yang malap. Bintang-bintang boleh dikelaskan berdasarkan ciri-ciri yang berikut. Secara umumnya, bintang mempunyai warna mengikut suhu di permukaannya iaitu dari suhu yang rendah ke suhu yang lebih tinggi. Jadual 11.1 menunjukkan pengelasan bintang berdasarkan warna dan suhu. Jadual 11.1 Pengelasan bintang berdasarkan warna dan suhu Warna Merah Jingga Kuning Kuning- putih Putih Biru-putih Biru Suhu (K) <3 500 3 500 – 5 000 5 000 – 6 000 6 000 – 7 500 7 500 – 11 000 11 000 – 25 000 >25 000 Rajah 11.4 Suhu bintang secara perbandingan Kuning Putih Putih kebiruan Biru Jingga Semakin panas Merah Rajah 11.3 Ciri-ciri pengelasan bintang Warna Saiz Ciri-ciri pengelasan bintang Suhu Kecerahan Jarak 11.1.2 245 Bab 11 : Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta ktiviti A 11.1 Tujuan: Mengumpulkan maklumat tentang ciri-ciri bintang. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Layari laman web yang berikut dengan mengimbas QR code yang diberi. (a) (b) 3. Dapatkan maklumat tentang persamaan dan perbezaan antara bintang-bintang. 4. Persembahkan maklumat yang anda peroleh. Bintang mempunyai saiz yang berlainan, iaitu saiz yang sangat besar disebut bintang super raksasa, bintang yang besar disebut raksasa dan bintang yang sangat kecil disebut bintang kerdil (Rajah 11.5). Kecerahan sesuatu bintang yang dicerap bergantung pada saiz, jarak dari Bumi dan suhu permukaan bintang tersebut. Bintang yang paling cerah di langit ialah Sirius dan Rigel. Rajah 11.5 Saiz bintang secara perbandingan Super raksasa Raksasa Kerdil Abad 21 Skychart http://astronomynow.com/uk-sky-chart/ Info Stellarium http://www.stellarium.org/ Info 246 1. Apakah maksud galaksi? 2. Huraikan proses pembentukan bintang. 3. Ramalkan kesan yang mungkin terjadi kepada sistem suria apabila tiba masanya kematian Matahari. 4. Apakah ciri-ciri yang digunakan untuk mengelaskan bintang? 5. Bagaimanakah suhu sesuatu bintang dapat ditentukan berdasarkan pemerhatian di Bumi? Latihan Formatif 11.1 ktiviti A 11.2 Tujuan: Membuat pemerhatian objek langit pada waktu malam dan siang. Arahan 1. Anda dikehendaki menyertai lawatan ke Balai Cerap atau Planetarium Negara yang dianjurkan oleh guru anda. 2. Kumpulkan maklumat tentang: (a) ciri-ciri bintang (b) pembentukan dan kematian bintang (c) jenis-jenis galaksi 3. Catatkan semua maklumat di dalam jurnal sains anda. Malaysiaku! Planetarium Negara dibuka secara rasmi pada tahun 1994 bagi memudahkan pendidikan sains angkasa kepada orang awam. Reka bentuknya sangat unik, iaitu gabungan seni bina Islam dan astronomi. Planetarium Negara http://www. planetariumnegara. gov.my/ Info Gambar foto 11.5 Planetarium Melaka Gambar foto 11.4 Planetarium Negara, Kuala Lumpur 247 Bab 11 : Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta R umusan Sistem suria Bintang Jenis galaksi Berpilin Kelahiran Suhu Elips Saiz Warna Tidak seragam Kematian Jarak dari Bumi Kecerahan Alam semesta Galaksi Kitar hidup bintang (Hipotesis nebula) Ciri-ciri bintang Kuiz Interaktif 11 Kuiz 248 Sumatif Latihan Sumatif 11 1. Rajah 1 menunjukkan objek yang terdapat dalam sebuah galaksi. (a) Namakan objek tersebut. (b) Berapakah julat suhu kepanasan permukaan objek tersebut? (c) Objek tersebut mempunyai cahayanya yang tersendiri. Bagaimanakah hal ini boleh berlaku? 2. Matahari ialah sebuah bintang, bukannya sebuah planet. (a) Adakah anda bersetuju dengan pernyataan ini? Jelaskan jawapan anda. (b) Mengapakah Matahari kelihatan lebih besar dan lebih cerah berbanding dengan bintang lain dalam alam semesta? 3. Sekumpulan angkasawan ingin menjalankan misi untuk pergi ke galaksi Andromeda yang berada berdekatan dengan galaksi Bima Sakti dengan menaiki kapal angkasa. Pada pandangan anda, bolehkah misi tersebut berjaya? Jelaskan. REFLEKSI KENDIRI Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 11.1 Bintang dan Galaksi di dalam Alam Semesta Berkomunikasi mengenai ciri objek angkasa. Membandingkan dan membezakan bintang (termasuk Matahari) berdasarkan ciri bintang dan menghubungkaitkan dengan pemerhatian bintang di Bumi. Gambar foto 1 4. Jika seorang ahli astronomi ingin mencipta sebuah kenderaan yang mampu pergi ke Matahari, apakah ciri-ciri yang perlu ada pada kenderaan itu untuk membolehkannya membawa angkasawan? Masteri KBAT KBAT 11 249 Bab 11 : Bintang dan Galaksi dalam Alam Semesta 12 B a b Matahari Zuhrah Bumi Marikh Sistem suria Mari memahami: Apakah planet-planet yang terdapat dalam sistem suria? Apakah yang akan berlaku sekiranya Bumi berhenti berputar? Adakah terdapat planet lain yang boleh menampung hidupan seperti di Bumi? Utarid Sistem Suria 250 Pada awal tahun 2016, sebuah planet baharu ditemui dalam sistem suria oleh ahli astronomi. Ahli astronomi menggelar planet itu sebagai planet kesembilan yang mungkin mempunyai jisim 10 kali ganda daripada Bumi. Walau bagaimanapun, penemuan ini masih lagi dalam peringkat kajian. Sila layari laman web berikut untuk maklumat tambahan. Penemuan planet baharu BLOG SAINS Penemuan Planet Baharu http://solarsystem.nasa.gov/ planets/planetx Musytari Zuhal Uranus Neptun Info Kata Kunci Kata Kunci Sistem suria Unit astronomi Tahun cahaya Amplitud Planet Jejak ekologi Bab 12 : Sistem Suria 251 Bagaimanakah jarak planet-planet dari Matahari diukur? Sistem Suria 12.1 A nda telah mempelajari sistem suria dan planet-planet dalam sistem suria semasa di sekolah rendah. Imbas AR berikut untuk melihat animasi tiga dimensi sistem suria. Pada tahun 2006, Pluto tidak lagi dikenali sebagai sebuah planet dalam sistem suria, sebaliknya dikenali sebagai planet kerdil. Sains Jarak planet-planet dari Matahari adalah sangat besar. Oleh itu, unit astronomi dan tahun cahaya digunakan untuk mengukur jarak relatif planet-planet itu dari Matahari. Perbandingan Jarak Planet dalam Sistem Suria dari Matahari • Unit Astronomi (A.U.) Unit astronomi (A.U.) ialah jarak purata di antara Bumi dengan Matahari, iaitu kira-kira 93 juta batu atau 150 juta kilometer (Rajah 12.2). • Tahun Cahaya (ly) Tahun cahaya adalah jarak yang ditempuh cahaya dalam masa setahun. Cahaya bergerak pada halaju 300 000 km setiap saat. Maka, cahaya boleh bergerak sejauh 9.5 × 1012 kilometer dalam setahun. 1 A.U. = 1.5 × 108 km 1 tahun cahaya = 9.5 × 1012 km Rajah 12.2 Jarak Bumi dari Matahari Lingkaran Asteroid Komet Musytari Zuhal Neptun Uranus Matahari Marikh Bumi Zuhrah Utarid Utarid Rajah 12.1 Sistem suria (Tidak mengikut skala) Animasi Sistem Suria I M B A S GAMBAR 1 A.U. Matahari Bumi 12.1.1 252 Pertukaran Unit antara A.U., Tahun Cahaya dan Kilometer Untuk pertukaran antara unit astronomi (A.U.) dengan km: Untuk pertukaran antara tahun cahaya (ly) dengan km: Jarak dalam A.U. = Jarak dalam km 1.5 × 108 km Jarak dalam ly = Jarak dalam km 9.5 × 1012 km Contoh 1: Tentukan jarak Bumi dari Matahari dalam A.U. dan ly. Contoh 2: Zuhal merupakan planet keenam dalam sistem suria yang berada pada jarak 1.43 × 109 km dari Matahari. (a) kirakan jaraknya dalam A.U. (b) kirakan jaraknya dalam ly. Penyelesaian: Jarak Bumi dari Matahari dalam km = 1.5 × 108 km Jarak Bumi dari Matahari dalam A.U. = 1.5 × 108 km 1.5 × 108 km = 1.0 A.U. Jarak Bumi dari Matahari dalam ly = 1.5 × 108 km 9.5 × 1012 km = 1.58 × 10–5 ly Penyelesaian: (a) Jarak = 1.43 × 109 km Jarak dalam A.U. = 1.43 × 109 km 1.5 × 108 km = 9.5 A.U. ktiviti A 12.1 Tujuan: Mengira jarak planet dari Matahari dalam A.U dan ly. Arahan Lengkapkan jadual di bawah. Jadual 12.1 Jarak planet dari Matahari dalam A.U. dan ly Planet Jarak dari Matahari (km) Jarak dari Matahari (A.U.) Jarak dari Matahari (ly) Utarid 5.79 × 107 0.39 Zuhrah 1.08 × 108 0.72 Bumi 1.50 × 108 1.0 1.58 × 10–5 Marikh 2.28 × 108 Musytari 7.78 × 108 Zuhal 1.43 × 109 9.5 1.51 × 10–4 Uranus 2.87 × 109 Neptun 4.5 × 109 30 (b) Jarak = 1.43 × 109 km Jarak dalam ly = 1.43 × 109 km 9.5 × 1012 km = 1.51 × 10–4 ly Bab 12 : Sistem Suria 253 Planet Zuhrah • Planet kedua terdekat dengan Matahari. • Zuhrah juga dikenali sebagai planet ‘rumah hijau’ kerana kandungan karbon dioksida yang tinggi di dalam atmosferanya. • Zuhrah juga berputar dari timur ke barat, berbeza dengan Bumi dan planet-planet lain, iaitu dari barat ke timur. Hal ini bermakna di Zuhrah, Matahari akan terbit dari barat. • Saiz dan usia Zuhrah sama dengan Bumi tetapi iklimnya jauh lebih mencabar, dengan suhu sekitar 460°C. Planet-planet dalam Sistem Suria Planet Bumi • Planet ketiga dari Matahari. • Merupakan satu-satunya tempat di alam semesta yang dihuni makhluk hidup. • Bumi mempunyai lapisan udara yang dikenali sebagai atmosfera yang melindungi permukaan Bumi daripada angin suria, sinaran ultraungu berbahaya dan radiasi dari angkasa lepas. • Lebih 71% kawasan Bumi dilitupi oleh air dan 29% terdiri daripada daratan. Planet Utarid • Planet yang paling dekat dengan Matahari, iaitu kira-kira 57.9 juta kilometer. • Planet terkecil dalam sistem suria. Diameter Utarid adalah 40% lebih kecil daripada Bumi, dan 40% lebih besar daripada bulan. Malahan, saiznya juga lebih kecil daripada bulan Musytari, Ganymede; dan bulan Zuhal, Titan. • Permukaan Utarid adalah lebih kurang sama dengan permukaan bulan, dengan kawah-kawah asteroid dan tebing yang berpuluh-puluh kilometer tingginya. Namun, disebabkan ketiadaan atmosfera, cahaya tidak dapat diserakkan. Akibatnya, langit kelihatan gelap seperti di angkasa lepas. Planet Marikh • Planet keempat dari Matahari dan juga dikenali sebagai Planet Merah. • Marikh mempunyai dua bulan, iaitu Phobos dan Demos. • Marikh hanya mempunyai keluasan 25% permukaan Bumi dan 10% jisim Bumi. • Jika dipandang dari Bumi, atmosfera Marikh dapat dibahagikan kepada dua kawasan yang berbeza. Kawasan yang lebih cerah dilitupi oleh debu dan pasir kemerahan, manakala kawasan kutub mengandungi air beku dan karbon dioksida. 12.1.2 254 Gambar foto 12.1 Planet-planet dalam sistem suria Planet Musytari • Planet kelima dari Matahari dan juga planet yang terbesar daripada lapan planet dalam sistem suria. • Jisimnya hampir 320 kali ganda daripada jisim Bumi dan mempunyai jisim dua kali ganda daripada jumlah jisim semua planet dalam sistem suria. • Musytari dikatakan sebagai pelindung kepada Bumi, iaitu mampu memesongkan objek-objek besar daripada melanggar Bumi dengan daya gravitinya yang sangat kuat. Planet Uranus • Planet ketujuh dari Matahari. • Unsur pertama di bahagian dalam Uranus ialah ais dan batu. Uranus merupakan planet ketiga terbesar dalam sistem suria. Sering digelar sebagai planet gergasi bergas oleh ahli astronomi. • Uranus mempunyai sistem cecincin seperti Zuhal tetapi nipis dan gelap. • Uranus mempunyai banyak bulan. • Merupakan planet yang unik kerana paksi putarannya condong ke sisi, hampir selari dengan orbitnya yang mengelilingi Matahari. • Uranus mengambil masa 84 tahun (waktu di Bumi) untuk mengelilingi Matahari. Planet Zuhal • Planet keenam dari Matahari dan planet kedua terbesar dalam sistem suria. • Zuhal dikelaskan sebagai planet gergasi bergas. • Mempunyai sistem gelang atau cecincin yang kebanyakannya terdiri daripada ais dengan sejumlah kecil serpihan batuan dan debu. • Sebanyak 62 bulan yang ditemukan setakat ini mengorbit planet berkenaan. Saiz Titan, bulan Zuhal yang terbesar (selepas Ganymede), adalah lebih besar daripada planet Utarid. Planet Neptun • Planet kelapan dari Matahari. • Juga dikelaskan sebagai planet gergasi bergas. • Mengambil masa hampir 165 tahun (waktu di Bumi) untuk mengelilingi Matahari. Video Sistem Suria http://bukutekskssm.my/ Sains/Video6.mp4 Video Bab 12 : Sistem Suria 255 Jadual 12.2 Ciri-ciri umum planet-planet dalam sistem suria Planet Utarid Zuhrah Bumi Marikh Jarak dari Matahari ( juta km) 57.9 108.2 149.6 227.9 Jisim relatif (× Bumi) 0.055 0.815 1 0.107 Diameter (km) 4 879 12 104 12 756 6 794 Ketumpatan (g cm–3) 5.4 5.2 5.5 3.9 Tarikan graviti (m s–2) 3.7 8.87 9.8 3.71 Purata suhu permukaan (°C) 167 457 14 –55 Masa mengelilingi Matahari (waktu di Bumi) 88 hari 224.7 hari 365 hari 687 hari Masa membuat satu putaran lengkap pada paksi (waktu di Bumi) 59 hari 243 hari 24 jam 25 jam Halaju putaran pada paksi (km/j) 10.89 6.52 1 674.4 868.2 Bilangan satelit semula jadi atau bulan 0 0 1 2 Kandungan utama atmosfera planet Tiada atmosfera 96.5% karbon dioksida; 3.4% nitrogen; 0.1% argon, helium, neon, sulfur dioksida, wap air 78% nitrogen; 21% oksigen; 0.97% gas nadir dan bahan-bahan lain; 0.03% karbon dioksida 96% karbon dioksida; 1.9% nitrogen; 1.9% argon; 0.2% oksigen, karbon monoksida Keadaan permukaan planet Tidak berwarna, terdapat kawah diliputi oleh habuk halus, terdapat dataran, gunung dan lembah Berwarna jingga, berpasir dan berbatu, terdapat dataran- dataran besar, gunung berapi dan kawah yang luas Lebih daripada 71% permukaannya ialah air dan 29% daratan (dataran- dataran, gunung dan gunung berapi) Berwarna kemerahan, berpasir dan berbatu, terdapat dataran- dataran besar, gunung berapi dan kawah yang luas 256 Musytari Zuhal Uranus Neptun 778.3 1 429 2 871 4 504 317.8 95.159 14.536 17.147 142 984 120 536 51 118 49 528 1.3 0.7 1.27 1.6 24.79 10.44 8.69 11.15 –153 –185 –214 –225 11.9 tahun 29.5 tahun 84 tahun 164.8 tahun 10 jam 11 jam 17 jam 16 jam 45 300 35 500 9 320 9 660 67 62 27 14 89.6% hidrogen; 10.1% helium; 0.3% metana, ammonia, etana, air 96% hidrogen; 3% helium; 0.4% metana, ammonia, etana, air 83.3% hidrogen; 15.5% helium; 2.4% metana 80% hidrogen; 19% helium; 0.1% metana, etana Tidak mempunyai permukaan yang keras. Hanya dilitupi oleh gas. Tidak mempunyai permukaan yang keras. Hanya dilitupi oleh gas. Tidak mempunyai permukaan yang keras. Hanya dilitupi oleh gas. Tidak mempunyai permukaan yang keras. Hanya dilitupi oleh gas. Bab 12 : Sistem Suria 257 ktiviti A 12.2 Tujuan: Merancang percutian meneroka angkasa lepas Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Pilih sebuah planet sebagai destinasi pelancongan. 3. Kumpulkan ciri-ciri planet yang diberikan dan bina poster pelancongan atau brosur iklan bagi menarik minat rakan kelas untuk ke planet berkenaan. 4. Bentangkan hasil setiap kumpulan. Hubungan antara Suhu Planet dengan Matahari Secara teorinya, planet yang berada lebih dekat dengan Matahari menerima lebih banyak haba daripada Matahari berbanding dengan planet yang berada lebih jauh dari Matahari. Walau bagaimanapun, situasi sebenar adalah kompleks. Mari kita lihat jadual di bawah untuk lebih memahaminya. Jadual 12.3 Jarak planet dari Matahari dan suhu permukaan planet Planet Utarid Zuhrah Bumi Marikh Musytari Zuhal Uranus Neptun Jarak dari Matahari (juta km) 57.9 108.2 149.6 227.9 778.3 1 427 2 871 4 497 Suhu permukaan (°C) –173 hingga 427 462 –89.2 hingga 56.7 –143 hingga 35 –108 –139 –197.2 –201 Bagi planet gergasi Musytari, Zuhal, Uranus dan Neptun – Permukaan planet dilitupi oleh gas. Planet-planet ini menerima sinaran Matahari yang sedikit, maka suhu permukaan adalah sangat rendah. Bagi planet yang tiada atmosfera Utarid : sinaran Matahari yang terus sampai ke permukaannya menyebabkan bahagian yang menghadap Matahari sangat panas, iaitu melebihi suhu 427°C. Manakala bahagian yang gelap adalah sangat sejuk, iaitu suhu boleh menurun sehingga –173°C. Bagi planet yang mempunyai atmosfera (a) Bumi : mempunyai awan yang memantulkan balik sinaran Matahari ke angkasa lepas tetapi atmosfera memerangkap sebahagian haba disebabkan oleh kesan rumah hijau. (b) Zuhrah : mempunyai awan yang tebal yang boleh memantulkan sinaran Matahari ke angkasa lepas tetapi lapisan atmosferanya yang kebanyakannya terdiri daripada gas karbon dioksida menyebabkan kesan rumah hijau. Oleh itu, banyak haba diperangkap dan suhu permukaan boleh mencapai 462°C. (c) Marikh : walaupun mempunyai atmosfera, tekanan permukaannya yang sangat rendah berbanding dengan Bumi (kurang daripada 1 100 tekanan Bumi) memberikan kesan yang sedikit pada suhu permukaan. Suhu permukaan boleh berbeza antara –143°C hingga 35°C. 12.1.3 Abad 21 258 Hubungan antara Ketumpatan dengan Tarikan Graviti Planet Tarikan graviti di permukaan sesuatu planet bergantung pada jisim dan ketumpatan planet itu. Jadual 12.4 Jisim relatif, diameter, ketumpatan dan tarikan graviti planet Hubungan Jarak, Masa dan Kelajuan Jadual 12.5 Jarak dari Matahari dan masa mengelilingi Matahari bagi setiap planet Planet Utarid Zuhrah Bumi Marikh Musytari Zuhal Uranus Neptun Jisim relatif (× Bumi) 0.055 0.815 1 0.107 317.8 95.159 14.536 17.147 Diameter (km) 4 879 12 104 12 756 6 794 142 984 120 536 51 118 49 528 Ketumpatan (g cm–3) 5.4 5.2 5.5 3.9 1.3 0.7 1.27 1.6 Tarikan graviti (m s–2) 3.7 8.87 9.8 3.71 24.79 10.44 8.69 11.15 Planet Utarid Zuhrah Bumi Marikh Musytari Zuhal Uranus Neptun Jarak dari Matahari ( juta km) 57.9 108.2 149.6 227.9 778.3 1 427 2 871 4 497 Masa mengelilingi Matahari (waktu di Bumi) 88 hari 224.7 hari 365 hari 687 hari 11.9 tahun 29.5 tahun 84 tahun 164.8 tahun Tarikan graviti Bumi Tarikan graviti Bumi adalah bersamaan dengan 9.8 m s–2. Hal ini bermakna, jika kita melepaskan sesuatu objek pada sesuatu ketinggian, objek itu akan jatuh pada pecutan 9.8 meter per saat pada setiap saat. • Tarikan graviti Utarid dan Marikh adalah lebih rendah daripada Bumi disebabkan jisim planet yang rendah berbanding dengan jisim Bumi. • Tarikan graviti Zuhrah adalah hampir sama dengan Bumi kerana jisimnya hampir sama dengan jisim Bumi. • Tarikan graviti Musytari adalah sangat tinggi berbanding dengan Bumi kerana jisimnya yang sangat tinggi walaupun ketumpatannya sangat rendah. • Walaupun Zuhal, Uranus dan Neptun mempunyai jisim yang sangat tinggi, tarikan graviti planet-planet ini tidak terlalu tinggi berbanding dengan Bumi kerana planet gergasi bergas mempunyai ketumpatan yang rendah. Semakin jauh sebuah planet dari Matahari, semakin banyak masa diperlukan untuk mengelilingi Matahari dalam satu orbit. Sebagai contoh, Utarid paling dekat dengan Matahari, maka Utarid mengambil masa 88 hari sahaja untuk mengelilingi Matahari dalam satu orbit. Manakala Neptun, planet yang paling jauh dari Matahari, mengambil masa 164.8 tahun untuk mengelilingi Matahari dalam satu orbit. Bab 12 : Sistem Suria 259 Utarid 0.1° Zuhrah 117° Bumi 23° Marikh 25° Musytari 3° Zuhal 27° Uranus 98° Neptun 30° Arah Putaran Planet Semua planet dalam sistem suria berputar pada paksinya pada sudut kecondongan yang berbeza (Rajah 12.3). Semua planet berputar dari barat ke timur kecuali Zuhrah dan Uranus. Zuhrah berputar dari timur ke barat manakala Uranus berputar pada sisinya. Mengapakah dua planet ini mempunyai arah putaran yang berbeza dengan planet lain? Apakah yang akan berlaku jika putaran Bumi menjadi perlahan atau berhenti berputar? Umum mengetahui bahawa putaran Bumi pada paksinya menyebabkan berlakunya kejadian siang dan malam, pasang surut air laut dan pelbagai lagi fenomena Bumi. Rajah 12.3 Sudut dan arah putaran planet dalam sistem suria Rajah 12. 4 Kesan jika Bumi berputar perlahan atau berhenti berputar Pertambahan kawasan gurun pada bahagian Bumi yang menghadap Matahari Waktu siang dan malam yang panjang di dua bahagian Bumi yang berbeza Apakah yang akan berlaku jika Bumi berputar perlahan atau berhenti berputar? Bumi berputar dari barat ke timur, oleh itu kita melihat Matahari terbit di timur dan terbenam di barat. Situasi Hipotetikal berkaitan dengan Sistem Suria 12.1.3 12.1.4 Waktu berlaku pasang surut air berubah. Suhu pada bahagian Bumi yang tidak disinari Matahari akan menjadi sangat dingin 260 Apakah satelit semula jadi? Satelit semula jadi merupakan jasad yang mengelilingi planet dengan orbitnya sendiri. Bulan merupakan satu-satunya satelit semula jadi Bumi (Rajah 12.5). Bagaimanakah keadaan dan rupa bentuk Bumi berada di Bulan? Sama seperti Bumi, Bulan juga berputar pada paksinya. Pada masa yang sama, Bulan juga turut beredar mengelilingi Bumi pada orbitnya. Tempoh masa putaran Bulan pada paksinya dan peredaran mengelilingi Bumi adalah sama, iaitu lebih kurang 27 hari. Oleh itu, permukaan Bulan yang sama akan menghadap ke arah Bumi pada setiap masa. Saiz Bumi adalah empat kali ganda berbanding saiz Bulan. Bagaimanakah keadaaan Bumi jika dilihat dari Bulan?  Bumi Sebagai Planet untuk Hidupan Rajah 12.5 Bumi bergerak mengelilingi Matahari, manakala Bulan bergerak mengelilingi Bumi. Gambar foto 12.2 Keadaan Bumi dilihat dari Bulan Rajah 12.6 Bumi Setakat ini, Bumi merupakan satu-satunya planet yang mempunyai hidupan. Bumi dapat menampung hidupan akibat beberapa faktor seperti kehadiran air, sumber mineral, suhu permukaan dan kandungan atmosferanya. Bincangkan dengan lebih lanjut tentang ciri-ciri Bumi sebagai planet yang paling sesuai untuk hidupan. Adakah planet lain yang sesuai untuk hidupan sekiranya Bumi kehabisan sumbernya atau musnah akibat bencana alam dan pencemaran? Bagaimanakah pula peranan setiap individu untuk memelihara Bumi? Abad 21 Adakah Bumi mempunyai fasa jika dilihat dari Bulan? 12.1.4 12.1.5 Bulan Bumi Bulan berputar pada paksinya Bulan mengelilingi Bumi Bab 12 : Sistem Suria 261 Rajah 12.7 Ciri-ciri Bumi sebagai planet yang paling sesuai untuk hidupan Ciri-ciri Bumi Mempunyai tarikan graviti yang menarik objek di Bumi supaya tidak melayang ke angkasa lepas Mempunyai kandungan air yang banyak untuk semua keperluan hidupan Mempunyai kandungan oksigen yang tinggi untuk proses respirasi Menerima cahaya matahari untuk proses fotosintesis tumbuhan Mempunyai atmosfera yang menghalang sinar-sinar yang berbahaya sampai ke Bumi Mempunyai julat suhu yang sesuai, iaitu tidak terlalu panas atau terlalu sejuk 12.1.5 Malaysiaku! Datuk Dr. Mazlan Othman terkenal dalam bidang penyelidikan dan pembangunan kajian astronomi Malaysia. Ketokohan beliau bukan sahaja mendapat pengiktirafan di peringkat kebangsaaan malah juga dikagumi di arena antarabangsa. 262 Cintailah Bumi Kita Kehidupan manusia banyak bergantung pada sumber-sumber dari air dan tanah untuk mendapatkan makanan, bahan pembuatan dan penjanaan tenaga. Pertambahan populasi manusia telah menyebabkan aktiviti penerokaan laut dan tanah kian pesat. Adakah sumber Bumi yang ada dapat menampung keperluan dan kehendak manusia yang semakin meningkat? • Jejak Ekologi ialah ukuran kemampuan air dan tanah menyediakan sumber yang diperlukan oleh manusia (makanan, minuman, kediaman dan lain-lain) serta kemampuan Bumi untuk menyerap semua bahan buangan manusia lalu menghasilkan semula sumber sesudah mereka menggunakannya. • Jejak Ekologi merupakan ukuran nisbah sumber bagi enam kawasan, iaitu jejak karbon, kawasan binaan, hutan, kawasan pertanian, kawasan penternakan dan kawasan perikanan dalam bentuk tapak kaki manusia. • Jika jejak ekologi melebihi kemampuan Bumi untuk memperbaharui sumber, Bumi akan kehabisan sumber. • Jejak ekologi berbeza daripada sebuah negara dengan negara yang lain. ktiviti A 12.3 Tujuan: Mencari idea baharu tentang kemungkinan planet lain sebagai pengganti Bumi sekiranya Bumi kehabisan sumber. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Gunakan kreativiti atau imaginasi anda untuk fikirkan tentang kemungkinan sesebuah planet untuk menampung hidupan sekiranya Bumi kehabisan sumber. Cari maklumat dari Internet atau perpustakaan. 3. Bentangkan idea setiap kumpulan dengan persembahan multimedia. Abad 21 E T S M E T S M Ahli astronomi ialah seorang ahli sains yang mengkaji jasad di angkasa lepas seperti planet, bintang dan galaksi. Mereka sedang mencari kemungkinan planet lain sebagai pengganti Bumi. Bab 12 : Sistem Suria 263 ktiviti A Tujuan: Membincangkan langkah-langkah dan kepentingan mengurangkan jejak ekologi. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Setiap kumpulan dikehendaki mengumpulkan maklumat tentang jejak ekologi. 3. Bincangkan: (a) langkah-langkah sebagai pengguna dalam mengurangkan jejak ekologi (b) kepentingan mengurangkan jejak ekologi. 4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dalam bentuk persembahan multimedia. 12.4 1. Mengapakah A.U. dan ly digunakan untuk menentukan jarak planet dari Matahari dalam sistem suria? 2. Planet manakah yang paling dekat dengan Matahari? 3. Apakah hubungan antara suhu permukaan planet dengan jarak dari Matahari? Latihan Formatif 12.1 Tenaga Penempatan Untuk mengukur kadar penggunaan sumber Bumi dan penghasilan bahan buangan oleh manusia. DIBANDINGKAN DENGAN Kemampuan Bumi menyerap bahan buangan manusia dan menjana sumber baharu. Kayu dan kertas Makanan dan sumber gentian Makanan laut Jejak karbon Kawasan binaan Hutan Kawasan pertanian dan penternakan Kawasan perikanan 1961 1985 2012 Jejak Ekologi (Ecological Footprint) Rajah 12.9 Jejak ekologi Guna Bahan buangan Sumber 264 R umusan Sistem suria Matahari Planet Situasi hipotetikal berkaitan dengan sistem suria Bumi merupakan planet yang paling sesuai untuk kehidupan Jenis planet Ciri-ciri planet Utarid Musytari Satelit semula jadi Suhu dan keadaan permukaan Jisim relatif, diameter dan ketumpatan Jarak dari Matahari Tarikan graviti Putaran planet (Masa dan Halaju) Atmosfera Orbit Zuhrah Zuhal Bumi Uranus Marikh Neptun Kuiz Interaktif 12 Kuiz Hubungan termasuk anomali yang mungkin wujud Bab 12 : Sistem Suria 265 REFLEKSI KENDIRI Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 12.1 Sistem Suria Membandingkan jarak planet dalam sistem suria dari Matahari dengan menggunakan unit astronomi (A.U.) dan tahun cahaya (ly). Membina jadual untuk membandingkan dan membezakan antara planet dalam sistem suria dengan Bumi. Meneroka hubungan yang mungkin berdasarkan ciri planet dan memberi penjelasan tentang hubungan tersebut termasuk anomali yang mungkin wujud. Menaakul dan menganalogikan situasi hipotetikal berkaitan dengan sistem suria. Menjustifikasikan Bumi sebagai planet yang paling sesuai untuk hidupan berdasarkan data tentang Bumi. Sumatif Latihan Sumatif 12 1. Rajah 1 menunjukkan sistem suria. (a) nyatakan bilangan planet yang terdapat dalam sistem suria. (b) nyatakan planet yang paling dekat dan yang paling jauh dari Matahari. (c) mengapakah Utarid mengelilingi Matahari lebih cepat berbanding dengan Bumi? 2. Rajah 2 menunjukkan fenomena yang berlaku di Bumi. Rajah 1 Rajah 2 Matahari terbit di timur Matahari terbenam di barat Utarid Zuhrah Bumi Marikh Musytari Zuhal Uranus Neptun (a) Apakah ciri Bumi yang menyebabkan fenomena di atas? (b) Zuhrah mempunyai arah putaran yang berbeza dengan Bumi. Ramalkan fenomena matahari terbit dan terbenam yang dilihat di Zuhrah. (c) Ramalkan dua kemungkinan yang akan berlaku jika Bumi berhenti berputar. 266 Rajah 3 3. Suatu bintang berada pada jarak 4.37 tahun cahaya dari Matahari. (a) Kirakan jaraknya dalam km. (b) Kirakan jaraknya dalam A.U. 4. Sumber Bumi seperti kayu dan bahan api fosil semakin berkurangan. Salah satu cara untuk mengatasi masalah ini ialah mengitar semula bahan. Reka cipta satu produk baharu menggunakan bahan buangan. 5. Maklumat di bawah menunjukkan jarak planet P, Q dan R dalam sistem suria dari Matahari. P: 108.2 juta km Q: 2 871 juta km R: 778.3 juta km (a) Berdasarkan maklumat di atas, planet manakah paling panas dan planet manakah paling sejuk? Berikan sebab. (b) Planet manakah mengambil masa yang paling panjang untuk mengelilingi Matahari? Berikan sebab. 6. (a) Zuhrah dianggap sebagai planet kembar Bumi kerana saiz, jisim, isi padu dan ketumpatannya yang hampir sama dengan Bumi. Mengapakah planet ini berkemungkinan tidak mempunyai hidupan seperti Bumi? (b) Perbualan dua murid di bawah adalah tentang planet Zuhrah dan Utarid. Aisyah : Utarid berada paling dekat dengan Matahari, maka planet ini merupakan planet paling panas dalam sistem suria. Pei Lui : Bukan. Zuhrah merupakan planet yang paling panas dalam sistem suria. Pada pendapat anda, pernyataan siapakah benar? Berikan sebab. 7. Europa (Rajah 3) ialah satelit semula jadi Musytari yang sangat unik kerana berkemungkinan terdapat air laut di bawah permukaan ais. Pada pendapat anda, mengapakah ahli sains membuat andaian bahawa terdapat hidupan di Europa? Masteri KBAT KBAT 12 Bab 12 : Sistem Suria 267 Meteoroid, Asteroid, Komet Jasad lain dalam sistem suria iaitu meteoroid, asteroid dan komet Mari memahami: B a b Apakah perbezaan antara meteoroid, asteroid dan komet? Apakah yang akan terjadi jika berlaku perlanggaran meteoroid, asteroid atau komet dengan Bumi? 13 268 Apakah meteorit? Meteorit ialah tahi bintang yang gugur ke Bumi. Setakat ini, meteorit Hoba direkodkan sebagai meteorit yang paling besar di dunia. Meteorit ini dikatakan telah jatuh ke Bumi kira-kira 80 000 tahun yang lalu. Meteorit Hoba telah ditemui berhampiran Grootfontein, Namibia oleh seorang petani pada tahun 1920 ketika beliau sedang membajak tanah. Uniknya, hentaman meteorit ini tidak membentuk kawah. Saintis percaya hal ini disebabkan oleh pergerakan meteorit ini yang perlahan kerana bentuknya yang leper. Meteorit Terbesar di Dunia BLOG SAINS Kata Kunci Kata Kunci Meteoroid Meteor Meteorit Asteroid Komet 269 Bab 13 : Meteoroid, Asteroid, Komet Jasad Lain dalam Sistem Suria, iaitu Meteoroid, Asteroid dan Komet 13.1 S elain galaksi, bintang dan planet yang telah dipelajari dalam Bab 11 dan Bab 12, terdapat juga objek lain dalam sistem suria kita. Objek tersebut ialah meteoroid, asteroid dan komet. Mari kita bincangkan ciri ketiga-tiga objek ini. Rajah 13.1 Ciri-ciri meteoroid, asteroid dan komet Meteoroid Asteroid Komet Asteroid merupakan batuan besar dan logam yang beredar mengelilingi Matahari mengikut orbitnya sendiri. Meteoroid merupakan serpihan batu dan logam kecil yang terapung dan bergerak di angkasa. Komet merupakan jasad kecil yang terdiri daripada campuran ais, gas dan debu beku yang bergerak mengelilingi Matahari mengikut orbitnya sendiri. 270 Ciri-ciri meteoroid • Mempunyai saiz yang berbeza-beza, iaitu antara 10 μm hingga 1 m. • Terbina daripada batuan dan logam seperti besi dan nikel. • Berasal daripada serpihan asteroid dan komet. • Suhu meteoroid di angkasa lepas adalah dalam lingkungan 0°C. • Kelajuan pergerakan meteoroid adalah berbeza-beza. Meteoroid yang paling laju pergerakannya adalah pada kelajuan 42 km s-1. Ciri-ciri asteroid • Saiz bermula dari 1 m hingga 1 000 km. • Terbina daripada batuan dan logam seperti besi dan nikel. • Suhu permukaan yang sejuk, iaitu sekitar –73°C. • Kelajuan purata asteroid mengelilingi Matahari adalah pada 25 km s–1. • Asteroid membentuk jalur asteroid di antara orbit planet Marikh dengan Musytari (Gambar foto 13.1). • Asteroid yang besar terdiri daripada Ceres, Pallas, Juno dan Vesta yang mempunyai diameter daripada beberapa kilometer hingga seribu kilometer. • Asteroid juga disebut sebagai planet kecil. Ciri-ciri komet • Terdiri daripada dua bahagian utama, iaitu kepala dan ekor. • Panjang ekor komet boleh mencapai sehingga 150 000 000 km. Saiz kepalanya boleh mencapai 250 000 km. • Terbina daripada gas dan air yang membeku menjadi ais dan sedikit debu dan batuan. • Beredar mengelilingi Matahari mengikut orbitnya sendiri yang berbentuk elips. • Bergerak dengan purata julat kelajuan 10 km s–1 hingga 70 km s–1. Gambar foto 13.1 Jalur asteroid di antara orbit planet Marikh dengan Musytari Perlanggaran pertama komet dengan jasad sistem suria telah berlaku pada tahun 1994, iaitu antara komet Shoemaker-Levy 9 dengan planet Musytari. Sains Komet Halley dilihat melintasi Bumi pada tahun 1986 dan dijangka akan melintasi Bumi semula pada tahun 2061. 13.1.1 Musytari Marikh Jalur asteroid 271 Bab 13 : Meteoroid, Asteroid, Komet Atmo sfera Bumi P er mu ka an B um i METEOROID METEOR PANCURAN METEOR METEORIT Dapatkah kamu membezakan antara meteoroid, asteroid dan komet? Terdapat banyak perbezaan dari segi saiz, struktur binaan dan bentuk. Mari kita jalankan Aktiviti 13.1. 13.1 Tujuan: Membuat persembahan multimedia tentang meteoroid, asteroid dan komet. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat daripada Internet, media cetak dan media elektronik lain tentang meteoroid, asteroid dan komet. 3. Bincangkan perkara yang berikut: (a) persamaan dan perbezaan antara meteoroid, asteroid dan komet. (b) ramalan tentang keadaan Bumi jika berlaku perlanggaran meteoroid, asteroid dan komet dengan Bumi. 4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda menggunakan persembahan multimedia. Pergerakan Meteoroid, Asteroid dan Komet Asteroid dan komet bergerak melalui orbitnya sendiri mengelilingi Matahari. Meteoroid pula bergerak secara bebas di angkasa serta dipengaruhi oleh daya tarikan graviti planet, bulan dan objek lain di sekelilingnya. Hal ini demikian kerana saiz dan jisim meteoroid yang lebih kecil menyebabkannya lebih mudah dipengaruhi oleh daya tarikan graviti yang kecil. Bagaimanakah pergerakan meteoroid, asteroid dan komet memberi kesan kepada Bumi? Meteoroid merupakan serpihan batu dan logam kecil yang terapung di ruang angkasa dan bergerak di ruang angkasa. Kebiasaannya, meteor akan habis terbakar sebelum sampai ke Bumi. Akan tetapi, ada juga meteor yang dapat sampai ke Bumi. Meteor ini disebut sebagai meteorit. Kawah akan terbentuk akibat hentaman meteorit. Pancuran meteor berlaku apabila meteor memasuki Bumi dengan banyak pada satu masa. Apabila meteoroid memasuki atmosfera Bumi, meteoroid disebut sebagai meteor. Geseran molekul antara udara dengan meteor menghasilkan haba sehingga terbakar dan terhasil coretan cahaya. Rajah 13.2 Pergerakan meteoroid 1 4 3 2 ktiviti A E T S M Ahli petrologi ialah kerjaya dalam salah satu bidang geologi yang mengkaji asal usul, komposisi, struktur dan perubahan batuan. Batuan yang dikaji termasuklah jasad angkasa yang sampai di Bumi seperti meteorit dan asteroid. E T S M Pergerakan meteoroid 13.1.2 272 Musytari Marikh Bumi Matahari Marikh Bumi Matahari Zuhrah Lingkaran asteroid Aten Amors Apollo Musytari Marikh Bumi Matahari Zuhrah Lingkaran asteroid Aten Amor Apollo Pergerakan asteroid Asteroid bergerak dengan kelajuan purata 25 km s–1. Kebanyakan asteroid berada di dalam lingkaran asteroid. Akan tetapi, terdapat juga orbit asteroid yang berada di luar lingkaran asteroid seperti Apollo, Amor dan Aten. Orbit-orbit yang berada di luar lingkaran asteroid ini boleh berhampiran atau bersilang dengan orbit Bumi. Perlanggaran boleh berlaku antara asteroid dengan Bumi pada titik persilangan atau lintasan berhampiran orbit Bumi dan orbit asteroid. Perlanggaran dengan asteroid yang bersaiz besar boleh menyebabkan kemusnahan hidupan di Bumi. Kawah yang besar terbentuk akibat daripada hentaman meteorit kira-kira 50 000 tahun dahulu di Arizona, Amerika Syarikat. Diameternya adalah kira-kira 1.2 km. Sains Ahli paleontologi mempercayai kepupusan dinosaur disebabkan oleh perlanggaran asteroid bersaiz 10 km dengan permukaan Bumi. Sains Apakah yang menyebabkan Bulan lebih kerap dihentam oleh meteoroid berbanding Bumi dan menyebabkan permukaannya dipenuhi kawah? Gambar foto 13.2 Kawah meteorit di Arizona, Amerika Syarikat (Sumber foto: NASA) Gambar foto 13.3 Asteroid dikatakan menjadi salah satu faktor kepupusan dinosaur Rajah 13.3 Pergerakan asteroid 1 2 3 4 273 Bab 13 : Meteoroid, Asteroid, Komet 13.2 Tujuan: Membuat pemerhatian meteor. Arahan 1. Adakan lawatan ke Planetarium Negara. 2. Lakukan pemerhatian terhadap meteor menggunakan space pod, iaitu kapal angkasa simulasi yang memberi situasi seumpama berada di angkasa lepas. 3. Layari laman web yang berikut untuk melihat video tentang pergerakan meteoroid. Video Pancuran Meteor http://bukutekskssm.my/Sains/Video7.mp4 Video ktiviti A Lin gka ran Ku ipe r Awan Oort Matahari Bumi Komet Komet bergerak pada julat kelajuan antara 10 hingga 70 km s–1. Kebanyakan komet berasal dari lingkaran Kuiper dan awan Oort. Apabila komet menghampiri Matahari, komet semakin laju, mencair dan kelihatan seperti berekor panjang. Komet yang terkeluar dari orbit berisiko untuk berlanggar dengan Bumi dalam kelajuan yang tinggi. Ekor komet sentiasa dalam keadaan menjauhi Matahari disebabkan tiupan angin suria dari Matahari. Tarikan graviti planet luar yang kuat menyebabkan komet mudah terkeluar dari orbitnya. Rajah 13.4 Pergerakan komet 1 2 3 4 5 Pergerakan komet Matahari 274 Apakah masalah yang mungkin dihadapi oleh para saintis dalam usaha untuk memusnahkan atau memesongkan arah pergerakan asteroid yang menghampiri Bumi? Malaysiaku! Agensi Angkasa Negara (ANGKASA) bertanggungjawab untuk memandu dan mengawasi perkembangan sains angkasa di Malaysia. Melindungi Bumi daripada Hentaman Asteroid Para saintis sentiasa membuat pemantauan terhadap asteroid di angkasa untuk memastikan orbit asteroid berada pada jarak yang selamat dari orbit Bumi. Amaran akan dikeluarkan jika terdapat asteroid yang berisiko untuk berlanggar dengan Bumi. Asteroid yang menghampiri Bumi mungkin dapat dimusnahkan atau diubah arah pergerakannya. 1. Terangkan peringkat pergerakan meteoroid apabila memasuki atmosfera Bumi berserta namanya. 2. Bagaimanakah perlanggaran antara asteroid dengan Bumi boleh berlaku? Jelaskan. 3. Mengapakah ekor komet sentiasa menghala menjauhi Matahari? Latihan Formatif 13.1 Near-Earth Object Programme http://neo.jpl.nasa.gov Info 13.3 Tujuan: Mengumpulkan maklumat dan membuat persembahan multimedia tentang fenomena perlanggaran asteroid dan jasad lain dengan Bumi. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang fenomena perlanggaran asteroid dan jasad lain dengan Bumi. 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda menggunakan persembahan multimedia. Gambar foto 13.4 Asteroid yang menghampiri Bumi Animasi Hentaman Asteroid I M B A S GAMBAR ktiviti A 13.1.3 275 Bab 13 : Meteoroid, Asteroid, Komet R umusan Jasad lain dalam sistem suria Kesan pergerakan terhadap Bumi Cara mengurangkan atau mengelakkan kemungkinan berlaku perlanggaran dengan Bumi Meteoroid Meteor Meteorit Asteroid Komet Kuiz Interaktif 13 Kuiz 276 Berkomunikasi tentang jasad lain dalam sistem suria, iaitu meteoroid, asteroid dan komet. Membincangkan pergerakan meteoroid, asteroid dan komet dan kesannya terhadap Bumi berdasarkan data. Menjana idea tentang cara mengurangkan atau mengelakkan kemungkinan berlakunya perlanggaran asteroid dengan Bumi. REFLEKSI KENDIRI Sumatif Latihan Sumatif 13 1. Selesaikan teka silang kata di bawah dengan jawapan yang betul. U O I (a) (e) (d) (b) (c) Melintang (a) Planet yang dekat dengan jalur asteroid. (b) Salah satu orbit asteroid yang berada di luar lingkaran asteroid. (c) Jasad ini berasal daripada serpihan asteroid dan komet. Menegak (d) Kebanyakan komet berasal dari lingkaran ini. (e) Jasad ini juga disebut sebagai planet kecil. (f) Jasad ini terbina kebanyakannya daripada gas dan air yang membeku menjadi ais. (f) 13.1 Jasad Lain dalam Sistem Suria, iaitu Meteoroid, Asteroid dan Komet Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 277 Bab 13 : Meteoroid, Asteroid, Komet 2. Antara meteor dengan meteorit, yang manakah mungkin dapat ditemui di muzium? Berikan satu sebab. 3. Nicol ternampak satu pancuran cahaya yang melintasi langit ketika sedang melihat bintang. Pancuran cahaya tersebut kemudiannya hilang. Apakah objek yang Nicol lihat? Jelaskan jawapan anda. 4. Antara jasad lain yang berada dalam sistem suria ialah asteroid. (a) Ramalkan kesan yang akan berlaku kepada kehidupan di Bumi jika satu asteroid yang bersaiz besar memasuki atmosfera Bumi. (b) Apakah cara untuk mengelakkan asteroid yang bersaiz besar memasuki Bumi? Terangkan. (c) Salah satu teori kepupusan dinosaur ialah akibat daripada hentaman asteroid yang bersaiz besar pada 65 juta tahun yang lalu. (i) Bagaimanakah asteroid menyebabkan kematian dinosaur? (ii) Terdapat saintis yang tidak bersetuju tentang teori ini kerana penemuan bukti yang mengatakan bahawa terdapat beberapa spesies dinosaur yang telah pupus 20 juta tahun sebelum berlaku perlanggaran asteroid tersebut. Wajarkan pandangan saintis tersebut. 5. Pada pendapat anda, bolehkah sebuah asteroid menjadi sebuah planet dalam tempoh 100 juta tahun lagi? Mengapa? 6. Mengapakah meteor lebih berbahaya kepada angkasawan yang berada di angkasa berbanding manusia di Bumi? Jelaskan jawapan anda. 7. Beberapa orang angkasawan ingin ke planet Zuhal dengan menaiki kapal angkasa. Mereka mengambil langkah berjaga-jaga disebabkan risiko berlaku perlanggaran dengan asteroid. Pada pendapat anda, di manakah perlanggaran tersebut akan berlaku? 8. Pada pendapat anda, adakah Bumi akan terkeluar dari orbitnya jika dilanggar oleh ketulan asteroid yang sangat besar? Mengapa? Masteri KBAT KBAT 13 278 279 Bab 1 Latihan Sumatif 1 1. (a) Biodiversiti (d) Vertebrata (b) Insang (e) Iguana (c) Poikiloterma (f) Dikotomi 2. (a) 7 (b) 3 (c) 3 3. (a) (i) Tidak bersayap (ii) Bersayap tebal dan keras (iii) Pepatung (Q) (iv) Lebih daripada tiga pasang kaki (v) Badan bersegmen banyak (b) Mempunyai kaki (c) Haiwan P mempunyai tiga pasang kaki, haiwan S mempunyai empat pasang kaki dan haiwan T mempunyai lebih daripada empat pasang kaki. 4. (a) Akar, daun, batang, jumlah kotiledon (b) (i) Daun berurat jejala (ii) Akar serabut (iii) Kedua-dua pokok mempunyai batang lembut 5. Betul. Haiwan tersebut ialah invertebrata kerana ketiga-tiganya tidak bertulang belakang. 6. Perbezaan: (i) badan bersegmen, badan tanpa segmen (ii) berkaki, tanpa kaki Kekunci dikotomi: Invertebrata Badan tanpa segmen Badan bersegmen Planaria Tanpa kaki Cacing tanah Kupu-kupu Berkaki Bab 2 Latihan Sumatif 2 1. (a) Anak pokok → Tikus → Musang Anak pokok → Arnab → Musang Rumput → Arnab → Musang (b) Kerana rumput boleh membuat makanannya sendiri (c) Parasitisme (d) Bilangan arnab dan tikus meningkat. Bilangan rumput dan anak pokok berkurang. 2. (a) Wabak penyakit (b) Pembuangan sampah sarap terutama sisa makanan yang tidak sistematik (c) (i) Pengutipan sampah secara berkala / denda (ii) Menganjurkan aktiviti gotong-royong dan kempen kebersihan. Menjaga kebersihan persekitaran rumah dan premis perniagaan. 3. Pendapat Azah betul. Tanpa pengurai, nutrien seperti fosforus dan nitrogen akan kekal di dalam badan organisma yang telah mati dan tidak dapat digunakan oleh tumbuhan. Tumbuhan menjadi tidak subur dan lama-kelamaan boleh mati tanpa nutrien yang mencukupi. 4. Populasi tikus meningkat kerana pemangsanya, iaitu helang merah telah ditembak. Razak perlu memelihara burung hantu di ladangnya sebagai kawalan biologi bagi memusnahkan tikus. Bab 3 Latihan Sumatif 3 1. (a) Telur, daging, kacang soya, ayam, ikan (Mana-mana jawapan lain yang boleh diterima) (b) Pertumbuhan/ Membina sel-sel dan tisu badan (c) (i) Amalkan pengambilan makanan sihat/ Bersenam/ Banyakkan minum air kosong (ii) Roti, minuman coklat dan telur separuh masak (Mana-mana jawapan lain yang boleh diterima) (iii) Amri mungkin kerap mengambil makanan rapu dan minuman bergas. Makanan rapu mengandungi lemak yang tinggi. Minuman bergas pula mengandungi gula yang tinggi. Lemak berlebihan akan menyebabkan obesiti dan gula berlebihan pula menyebabkan diabetis. 2. (a) Mengambil diet yang tinggi dengan kandungan lemak ikan. (b) Memanaskan badan. Lemak berlebihan akan disimpan di bawah kulit sebagai penebat haba. 3. (a) P: Mulut T: Perut Q: Hati U: Duodenum R: Usus besar V: Usus kecil S: Esofagus W: Dubur (b) (i) Mulut (ii) Perut (iii) Duodenum 4. (a) (i) Madu dimasukkan ke dalam tabung didih (ii) 2 ml larutan Benedict ditambah (iii) Larutan dipanaskan di dalam tabung didih menggunakan kukus air (iv) Perubahan warna diperhatikan. HANYA JAWAPAN TERPILIH DISEDIAKAN DI SINI 280 (b) Makanan Ujian Pemerhatian Nasi Iodin Benedict Madu Iodin Benedict (c) Nasi mengandungi kanji Madu mengandungi gula penurun 5. (a) Suhu amilase (b) Isi padu amilase dan isi padu ampaian kanji (c) Ya. Apabila dipanaskan, larutan Benedict tidak membentuk mendakan merah. Ini menunjukkan bahawa tiada kehadiran gula penurun. Suhu yang tinggi telah menghasilkan amilase. Kanji tidak dapat dicernakan kepada maltosa. Bab 4 Latihan Sumatif 4 1. (a) Kumpulan 1: Diabetes, hipertensi, serangan jantung, kanser Kumpulan 2: Selesema, campak, kencing tikus, Zika, kolera, panau (b) Penyakit tidak berjangkit dan penyakit berjangkit (c) (i) Panau (iii) Selesema (ii) Kencing tikus (iv) Diabetes// hipertensi// serangan jantung (d) Campak 2. (a) Virus denggi// nyamuk aedes (b) Zika// Chikungunya (c) Penyakit demam denggi berdarah menular apabila nyamuk aedes menggigit dan menghisap darah pesakit yang mengandungi virus denggi. Nyamuk yang dijangkiti ini akan memindahkan virus ini kepada individu lain yang digigitnya. 3. Selain berbau busuk, keadaan sampah yang terdedah menyebabkan kehadiran lipas, lalat dan tikus. Haiwan-haiwan ini mungkin menjadi vektor bagi penyakit seperti kolera, demam kepialu dan penyakit kencing tikus. 4. (a) Tindak balas badan untuk melawan jangkitan virus adalah dengan merembes antibodi ke dalam darah untuk membunuh bakteria. (b) 16 hingga 17 hari selepas jangkitan. (c) Virus telah dibunuh dan badan mendapat keimunan terhadap penyakit tersebut. 5. (a) Persamaan: Kedua-dua mekanisme berfungsi untuk mencegah jangkitan penyakit. Perbezaan: Mekanisme pertahanan spesifik menyerang patogen tertentu secara khusus manakala mekanisme pertahanan tidak spesifik menyerang patogen secara menyeluruh. (b) (i) Patogen dibunuh oleh antibodi yang dihasilkan oleh sel darah putih. (ii) Kemasukan patogen dihalang oleh kulit dan membran mukus. Manakala patogen yang berjaya masuk dimusnahkan menggunakan operasi fagositosis. (c) (i) Keimunan aktif semula jadi (ii) Keimunan aktif buatan (iii) Keimunan pasif semula jadi (iv) Keimunan pasif buatan 6. (a) Memutuskan transmisi jangkitan melalui pengesanan kes secara aktif dan pasif seperti memberi rawatan awal kepada pesakit dan mengasingkan pesakit dengan orang lain. (b) (i) Apakah aktiviti-aktiviti yang anda lakukan dalam tempoh dua minggu sebelum dijangkiti penyakit? (ii) Adakah anda memasuki hutan atau mandi di air terjun sebelum sakit? (Mana-mana jawapan lain yang boleh diterima) (c) (i) Elakkan pertemuan dengan pesakit (ii) Amalkan langkah-langkah keselamatan apabila bertemu dengan pesakit seperti memakai penutup mulut dan hidung. (iii) Tingkatkan tahap kebersihan diri, rumah dan persekitaran. (iv) Lakukan langkah-langkah kawalan vektor (Mana-mana jawapan lain yang boleh diterima) (d) Langkah kuarantin ke atas pesakit wajar dilakukan untuk mengelakkan orang ramai berhubung secara langsung dengan pesakit. Ini adalah disebabkan pemindahan bakteria atau virus boleh berlaku menerusi udara, air, vektor dan juga sentuhan. Bab 5 Latihan Sumatif 5 1. Air mempunyai tegangan permukaan yang kuat disebabkan oleh daya lekitan yang wujud antara molekul air di permukaan. Johan sepatutnya terjun secara menjunam dengan kedua-dua tangan rapat dan lurus di hadapan, kedua-dua kaki rapat dan lurus ke belakang. Cara ini dapat mengurangkan kesan tegangan permukaan air. 2. (a) (i) Zarah garam Zarah air (ii) Zarah garam Zarah air (b) Ya. Haba dapat meningkatkan kadar pergerakan zarah-zarah garam. Jadi, zarah-zarah garam dapat bergerak dengan lebih laju untuk 281 memenuhi ruang di antara zarah-zarah air. 3. (a) Zarah-zarah air di permukaan air bergetar dengan lebih laju apabila menerima tenaga haba dari persekitaran dan mengatasi tarikan zarah- zarah air terbebas daripada permukaan air. (b) Kelembapan udara, pergerakan udara, suhu persekitaran dan luas permukaan terdedah. – Semakin tinggi kelembapan udara, semakin rendah kadar penyejatan air. – Semakin tinggi suhu persekitaran, semakin tinggi kadar penyejatan air. – Semakin laju pergerakan udara, semakin tinggi kadar penyejatan air. – Semakin besar luas permukaan air yang terdedah, semakin tinggi kadar penyejatan air. (Pilih mana-mana dua jawapan) (c) (i) 4. Koloid: (a) (c) (f) Ampaian: (b) (e) Larutan: (d) (g) 5. Alkohol 6. (a) N, K, M, L (b) Alum – Menggumpal bahan terampai di dalam air Kapur mati – Mengurangkan keasidan air Klorin – Membunuh mikroorganisma dalam air. (Pilih mana-mana dua jawapan) (c) Alum ditambah untuk menggumpulkan zarah- zarah terampai dalam air. Kapur mati ditambah untuk mengurangkan keasidan air. (d) Bahan pepejal terampai bercampur dengan air dan air menjadi keruh. 7. (a) Sampel C (c) Sampel C (b) Sampel B dan D (d) Sampel B, C dan D Bab 6 Latihan Sumatif 6 1. (a) Asid formik, Asid malik (b) (i) Asid formik (ii) Asid malik (c) Tiada perubahan 2. (a) Salurkan gas ammonia ke dalam air. Uji larutan itu menggunakan penunjuk yang sesuai. Catatkan pH larutan. (b) Kertas pH dapat menentukan nilai pH bahan yang diuji tetapi kertas litmus tidak dapat menentukan nilai pH bahan yang diuji. (c) (i) Ya. Larutan fenolftalein kekal tidak berwarna dalam keadaan berasid dan neutral, dan berwarna merah jambu jika beralkali. (ii) Masukkan kertas litmus merah dan biru ke dalam larutan M. Jika warna kertas litmus biru bertukar menjadi warna merah, larutan M bersifat asid. Jika kertas litmus merah tidak berubah warna, maka larutan M berasid. (Mana-mana jawapan lain yang boleh diterima) 3. (a) Berasid: P dan R Beralkali: Q (b) P, R – Rasa masam – Nilai pH kurang daripada 7 Q – Rasa pahit – Nilai pH lebih daripada 7 (c) (i) P – Cuka// Jus limau (ii) Q – Syampu// Sabun// Detergen (Mana-mana jawapan lain yang boleh diterima) 4. (a) Bisa sengatan ubur-ubur ialah beralkali, sabun dan ubat yang bersifat alkali tidak dapat meneutralkan bisa tersebut malah menambahkan kekuatan bisa tersebut. (b) Sapu dengan jus nanas// cuka// bahan berasid untuk meneutralkan bisa sengatan yang beralkali itu. Bab 7 Latihan Sumatif 7 1. (c) 2. (a) Imran akan terasa renjatan elektrik yang kecil disebabkan oleh proses nyahcas dari badannya. (b) Memakai tapak kasut yang diperbuat daripada getah. 3. (a) Wap air yang banyak di udara semasa cuaca lembap menghalang pengumpulan cas pada suatu objek. (b) Arus daripada penjana Van de Graaff adalah kurang berbanding dengan arus daripada bekalan kuasa domestik. 4. (a) – Arus (d) – Selari (b) – Konduktor (e) – Perintang (c) – Ohm 5. Litar selari. Supaya penggera boleh dihidupkan oleh suis pengesan haba dari lokasi yang berlainan dalam satu bangunan. 6. A1 = 2.4 A A2 = 1.2 A V1 = V2 = 12 V Bab 8 Latihan Sumatif 8 1. (a) Daya elastik (b) Daya graviti 2. Alat: Neraca spring Unit S.I.: newton (N) 3. 4. Menyedut udara ke dalam peparu dan minum air dengan penyedut minuman 5. 0.75 N m 6. (a) 2 500 N m–2 Jumlah tekanan oleh kereta = 1 000 4(0.1) = 2 500 N m–2 Daya tindak balas Daya tindakan 282 (b) Tekanan yang dikenakan oleh setiap tayar = 2 500 4 = 625 N m–2 7. (a) 5 N (b) 5 N (c) Berat batu lebih besar daripada daya tujah. 8. Menutup lubang dengan jari untuk menghalang tekanan atmosfera masuk ke dalam penyedut minuman supaya air naik apabila disedut. 9. Kasut Q kerana mempunyai luas tapak yang lebih besar akan mengurangkan tekanan ke atas padang. Kasut tidak terbenam ke dalam tanah yang lembik. 10. Tiub tidak dipenuhi dengan air dan hujung tiub dalam bikar A pada kedudukan lebih tinggi daripada bikar B. Pengubahsuaian: 1. Tinggikan kedudukan bikar B. 2. Isi tiub dengan air hingga penuh. Blok kayu Aliran air B A Bab 9 Latihan Sumatif 9 1. (a) Cermin kereta tersebut retak kerana perubahan suhu secara mendadak menyebabkan pengecutan lapisan cermin kereta yang tidak seragam. (b) Buka cermin tingkap sebelum menghidupkan penyaman udara supaya udara panas dari dalam kereta dapat dikeluarkan dahulu. 2. Haba yang tinggi akibat cuaca yang panas atau pembakaran sampah akan meningkatkan tekanan dalam tin dan seterusnya meletupkan tin. 3. Nyalakan mentol dalam kelalang vakum. Selepas beberapa minit bekas kelalang terasa panas. Hal ini dapat membuktikan bahawa pemindahan haba boleh berlaku tanpa medium melalui sinaran. 4. (a) Arus perolakan disebabkan oleh perubahan ketumpatan zarah-zarah bendalir. Bahagian zarah-zarah bendalir yang panas akan mengembang, menjadi kurang tumpat lalu naik ke atas. Manakala, bahagian zarah-zarah bendalir sejuk yang lebih tumpat akan turun ke bawah. Aliran bendalir yang berterusan ini menyebabkan arus perolakan. (b) Sinaran ialah cara pemindahan haba yang paling pantas kerana sinaran tidak memerlukan medium untuk perambatan. Bab 10 Latihan Sumatif 10 1. Menggunakan dua cawan polistirena yang disambung menggunakan tali. – Cawan polistirena memerangkap gelombang bunyi. – Tali akan membantu memindahkan gelombang bunyi. 2. (a) (b) 3. Bunyi akan bergerak dengan lebih laju dalam udara pada suhunya yang lebih tinggi kerana pemindahan tenaga bunyi dapat berlaku dengan lebih cepat disebabkan oleh tenaga kinetik zarah-zarah udara yang lebih tinggi. 4. (a) Bunyi dipantulkan oleh permukaan keras seperti dinding. (b) Perabot akan menyerap sebahagian bunyi dan menyebabkan kesan pantulan berkurang. 5. (a) – Gelombang ultrabunyi dipancarkan oleh prob pengimbas yang digerakkan di atas perut ibu mengandung. – Gelombang ultrabunyi tersebut dipantul apabila terkena pada fetus dalam kandungan. – Maklumat daripada pantulan akan ditunjukkan sebagai imej pada skrin monitor. (b) Kelebihan ultrabunyi: – Tidak membahayakan fetus dalam kandungan. – Boleh dilakukan lebih kerap atau berulang- ulang. – Tidak menyakitkan – Tidak menggunakan radiasi – Keputusan diperoleh serta-merta (c) – Menentukan kedalaman laut. – Menentukan kedudukan kumpulan ikan di dalam laut. – Mengesan keretakan bahagian dalam enjin – Membersihkan barang perhiasan (Mana-mana jawapan lain yang boleh diterima) 6. (a) Kelangsingan bertambah kerana tali gitar yang ketat menghasilkan frekuensi getaran yang lebih tinggi. (b) Kekuatan bunyi bertambah kerana amplitud getaran lebih besar. Bab 11 1. (a) Bintang (b) 6 000 K hingga 7 500 K (c) Apabila suhu dan tekanan dalam teras menjadi terlalu tinggi, tindak balas nuklear akan berlaku. Gas hidrogen ditukarkan kepada helium. Banyak tenaga haba dan cahaya dibebaskan. 2. (a) Ya. Matahari mengeluarkan cahayanya sendiri. 283 (b) Matahari merupakan bintang yang paling dekat dengan Bumi. 3. Pada pandangan saya, misi tersebut tidak akan berjaya kerana jarak diameter satu galaksi seperti Bima Sakti boleh mencapai ratusan tahun cahaya dan ditambah dengan jarak antara galaksi Bima Sakti dan Galaksi Andromeda juga mencapai ribuan tahun cahaya. Jadi, disebabkan faktor umur manusia yang hanya boleh mencapai sekitar seratus tahun, maka seseorang angkasawan tidak akan mampu untuk terus hidup dan sampai ke Galaksi Andromeda. (Mana-mana jawapan lain yang boleh diterima) Bab 12 Latihan Sumatif 12 1. (a) Lapan planet (b) Planet yang paling dekat dengan Matahari ialah Utarid dan planet yang paling jauh dari Matahari ialah Neptun. (c) Planet Utarid berada paling dekat dengan Matahari. Semakin dekat sebuah planet dari Matahari, semakin cepat planet itu bergerak. 2. (a) Bumi berputar dari barat ke timur. (b) Di Zuhrah, Matahari terbit di barat dan terbenam di timur. (c) Jika Bumi berhenti berputar – kejadian waktu siang yang panjang berlaku pada permukaan yang menghadap Matahari dan waktu malam yang panjang berlaku pada permukaan yang membelakangi Matahari. – bahagian Bumi yang menghadap Matahari akan mengalami musim kering yang panjang. 3. (a) Jarak = 4.37 ly Jarak dalam km = Jarak dalam ly × 9.5 × 1012 km = 4.37 × 9.5 × 1012 = 4.15 × 1013 km (b) Jarak = 4.15 × 1013 km Jarak dalam A.U. = 4.15 × 1013 km 1.5 × 108 km = 2.76 × 105 A.U. 4. Jawapan murid. Semua produk boleh diterima jika menggunakan bahan kitar semula. 5. (a) Planet paling panas ialah planet P, planet paling sejuk ialah planet Q. Hal ini disebabkan planet P berada paling dekat dengan Matahari manakala planet Q berada paling jauh dari Matahari. (b) Planet Q. Semakin jauh sebuah planet dari Matahari, semakin banyak masa diperlukan untuk mengelilingi Matahari di dalam satu orbit. Bab 13 Latihan Sumatif 13 1. (a) Musytari (b) Amor (c) Meteoroid (d) Kuiper (e) Asteroid (f) Komet 2. Meteorit. Meteorit merupakan batuan yang menghentam permukaan Bumi. Meteor pula tidak akan sampai ke Bumi kerana telah habis terbakar sebelum sampai. 3. Meteor. Pancuran meteor berlaku apabila meteor memasuki Bumi dengan banyak pada satu masa. 4. (a) Jika asteroid bersaiz besar, iaitu kurang daripada 10 km yang memasuki ruang atmosfera, spesies hidupan akan musnah di kawasan jatuhan dan sekitarnya seluas ratusan kilometer. Tetapi jika asteroid bersaiz lebih daripada puluhan kilometer, maka keseluruhan spesies di Bumi akan pupus seperti yang berlaku pada zaman kepupusan Dinosaur. (b) Boleh dielakkan dengan mengubah laluan asteroid berkenaan atau memecahkannya menjadi batuan yang lebih kecil. Kapal angkasa boleh digunakan untuk memasang bahan letupan atau menembak dengan bom yang mempunyai kuasa letupan yang kuat pada asteroid berkenaan sebelum menghampiri Bumi. (c) i. Hentaman asteroid pada 65 juta dahulu telah memusnahkan hidupan dan menyebabkan perubahan suhu iaitu suhu di suatu kawasan menurun dengan teruk dan suatu kawasan yang lain meningkat secara mendadak lalu menyebabkan kematian dinosaur. ii. Wajar. Hal ini demikian kerana setiap saintis mempunyai pandangan dan teori sendiri tentang perkara yang berlaku pada masa berjuta-juta tahun dahulu dan jika terdapat tanda-tanda dan bukti, sesuatu teori itu boleh dipertikaikan dan saintis boleh mengkaji semula. 5. Boleh. Hal ini demikian kerana, terdapat asteroid yang mempunyai tarikan graviti sendiri dan ada yang tidak. Bagi asteroid yang mempunyai tarikan graviti yang tersendiri, jisimnya berkeupayaan untuk terus berkembang dan menarik asteroid lain berdekatannya dan bergabung. Apabila asteroid mencapai saiz yang terlalu besar, asteroid boleh menjadi sebuah planet. 6. Saiz meteor di angkasa lebih besar dan kelajuannya juga lebih laju. Saiz dan kelajuannya berkurang kerana geseran yang berlaku dengan atmosfera apabila sampai ke Bumi. Oleh itu, kesan perlanggaran lebih teruk di angkasa berbanding perlanggaran di Bumi. Jawapan lengkap untuk guru, sila imbas QR code ini 284 Glosari Amplitud Sesaran maksimum gelombang yang diukur dari garis keseimbangan pada satu gelombang. Ammeter Alat yang digunakan untuk mengukur arus. Antibodi Protein yang dihasilkan oleh sel darah putih (limfosit) ke dalam aliran darah sebagai gerak balas terhadap antigen. Biodiversiti Kepelbagaian organisma hidup, sama ada mikroorganisma, haiwan dan tumbuhan pada suatu ekosistem. Daya Tolakan atau tarikan yang dikenakan ke atas satu objek. Ekosistem Beberapa komuniti yang tinggal bersama-sama di dalam satu habitat saling berinteraksi antara satu sama lain termasuk segala komponen bukan hidup seperti air, udara dan tanah. Elektron Zarah subatom bercas negatif yang terdapat di dalam atom. Elektrolisis Proses penguraian sebatian kepada unsur-unsurnya dengan menggunakan tenaga elektrik. Elektroskop Alat yang digunakan untuk mengesan kewujudan cas elektrik dan mengenal pasti jenis cas. Frekuensi Bilangan gelombang lengkap yang dihasilkan dalam masa satu saat. Fulkrum Titik putaran yang tetap pada tuas yang juga disebut pangsi. Gizi seimbang Pemakanan yang mengandungi semua kelas makanan yang diperlukan oleh tubuh badan dalam kuantiti yang betul dan mencukupi. Gema Gelombang bunyi yang dipantulkan daripada permukaan yang keras. Haba Suatu bentuk tenaga yang mengalir dari kawasan bersuhu tinggi ke kawasan yang bersuhu rendah. Habitat Habitat ialah persekitaran atau tempat tinggal sesuatu organisma. Invertebrata Haiwan yang tidak bertulang belakang. Kawalan biologi Kawalan terhadap organisma perosak dengan menggunakan organisma lain yang merupakan pemangsa semula jadi kepada perosak tersebut. Keimunan Keupayaan sistem badan melawan sesuatu patogen setelah badan dijangkiti oleh sesuatu patogen. Kekunci dikotomi Satu cara yang digunakan oleh ahli-ahli biologi untuk mengenal pasti dan mengelaskan organisma-organisma secara sistematik berdasarkan persamaan dan perbezaan. Keterlarutan Kuantiti maksimum bagi sesuatu bahan yang dapat dilarutkan dalam 100 g pelarut pada suhu yang tertentu. 285 Komuniti Beberapa populasi organisma yang berbeza dan hidup bersama di dalam satu habitat dan saling berinteraksi antara satu sama lain. Konduktor haba Bahan yang membenarkan haba mengalir melaluinya dengan mudah. Larutan Campuran yang terbentuk apabila satu atau lebih zat terlarut melarut dalam sesuatu pelarut. Larutan cecair Sesuatu larutan yang mengandungi sedikit zat terlarut. Larutan pekat Sesuatu larutan yang mengandungi banyak zat terlarut. Larutan tepu Sesuatu larutan yang mengandungi jumlah zat terlarut yang berlebihan. Litar elektrik Suatu laluan yang terdiri daripada komponen-komponen elektrik yang disambungkan dengan wayar penyambung supaya arus elektrik dapat mengalir melaluinya. Lohong hitam Ruang di cakerawala yang terbentuk daripada letupan supernova yang mempunyai tarikan graviti yang sangat kuat. Magnitud Nilai bagi sesuatu kuantiti yang boleh diukur. Medan magnet Kawasan di sekitar magnet yang mengenakan daya magnet. Momen daya Hasil darab daya yang dikenakan dengan jarak tegak daya dari fulkrum. Nebula Awan besar yang terdiri daripada gas hidrogen dan debu. Nutrisi Proses pemerolehan dan penggunaan nutrien daripada makanan untuk pertumbuhan dan perkembangan badan. Orbit Laluan tetap sesuatu jasad mengelilingi jasad lain di angkasa lepas akibat saling tindakan daya graviti masing-masing. Planet Jasad di cakerawala yang beredar mengelilingi Matahari atau bintang mengikut orbit tertentu. Pelarut Cecair yang boleh melarutkan sesuatu bahan (pepejal atau gas). Pelarut bukan air Pelarut yang mengandungi unsur karbon seperti benzene, petro, kerosin dan alkohol. Pelarut semesta Pelarut yang boleh melarutkan kebanyakan zat terlarut, iaitu air. Pencernaan Proses pemecahan bahan makanan yang kompleks kepada molekul kecil yang membolehkannya diserap oleh sel-sel badan. Penebat haba Bahan yang tidak membenarkan haba mengalir melaluinya. Peneutralan Tindak balas kimia antara asid dengan alkali yang membentuk garam dan air. Pengklorinan Proses penambahan klorin seperti ke dalam air untuk membunuh mikroorganisma berbahaya. Penurasan Proses pengasingan zarah pepejal terampai. Penyejatan air Proses pertukaran air kepada wap air pada sebarang suhu. Penyulingan air Cara menghasilkan air suling daripada wap air yang disejukkan. Populasi Sekumpulan organisma yang sama spesies dan hidup di dalam habitat 286 yang sama. Protein Kelas makanan yang membantu pertumbuhan sel baharu dan membaiki tisu badan yang rosak. Simbiosis Interaksi yang berlaku apabila dua atau lebih organisma yang berlainan spesies hidup bersama-sama. Sifon Tiub atau paip yang digunakan untuk memindahkan cecair dari sesuatu bekas pada kedudukan yang tinggi ke sesuatu bekas pada kedudukan yang lebih rendah dengan menggunakan konsep tekanan udara. Sistem suria Salah satu sistem yang terdapat di dalam Galaksi Bima Sakti yang terdiri daripada lapan planet dan bintang-bintang yang mengelilingi Matahari mengikut orbit yang berbeza. Skala pH Suatu skala yang mempunyai julat antara 0 hingga 14 dan digunakan untuk mengukur kekuatan asid dan alkali. Spesies Sekumpulan organisma yang mempunyai ciri-ciri yang serupa, boleh saling membiak dan menghasilkan anak. Suhu Darjah kepanasan atau kesejukan sesuatu bahan. Takat beku air Suhu apabila air bertukar menjadi ais, iaitu 0°C. Takat didih air Suhu apabila air bertukar menjadi wap air, iaitu 100°C. Tekanan atmosfera Tekanan atmosfera ialah tekanan yang dikenakan oleh atmosfera ke atas permukaan Bumi dan semua jasad di Bumi. Tekanan udara Daya per unit luas yang dihasilkan daripada perlanggaran molekul-molekul gas ke atas dinding gas. Teori kinetik gas Molekul-molekul dalam gas bergerak secara rawak. Tuas Mesin ringkas yang terdiri daripada tiga bahagian, iaitu beban, daya dan fulkrum. Ultrabunyi Gelombang bunyi yang berfrekuensi lebih daripada 20 000 Hz. Vertebrata Haiwan yang mempunyai tulang belakang seperti ikan, amfibia, reptilia, burung dan mamalia. Vitamin Kelas makanan yang diperlukan oleh badan kita dalam kuantiti yang kecil untuk memelihara kesihatan. Voltmeter Alat yang digunakan untuk mengukur voltan. Zat terlarut Bahan yang boleh larut dalam sesuatu pelarut. 287 Clarke, J., Levesley, M., Pimbert, M., Johnson, P., Baggley, S., & Gray, S. (2002). Exploring Science 7. Edinburgh Gate: Pearson Longman. Edwards, M.A., Gardner, S., Hayes, J., Howell, J., Mascetti, B., Myers, J., Parsons, R., Steven, M., Waller, L., & Williams, A. (2007). GCSE Physics. United Kingdom: Coordination Group Publications Ltd. Fong, J., Hoh, Y.K., Tho, L.H., & Tho, M.Y. (2008). Lower Secondary Volume B: Interactive Science for Inquiring Minds. Singapore: Panpac Education Private Limited. Garton, A., & Williamson, K., (2005). Science for Life Year 7. South Yarra: Macmillan Education Australia Pty Ltd. Garton, A., & Williamson, K., (2005). Science for Life Year 8. South Yarra: Macmillan Education Australia Pty Ltd. Goh, H.C., Gui, E.H., & Tan, K.S. (2014). Science Around Us, Module 1 Gadgets Work Wonders (I). Singapore: Star Publishing Pte Ltd. Goh, H.C., Gui, E.H., & Tan, K.S. (2014). Science Around Us, Module 2 Gadgets Work Wonders (I). Singapore: Star Publishing Pte Ltd. Goh, H.C., Gui, E.H., & Tan, K.S. (2014). Science Around Us, Module 3 Gadgets Work Wonders (I). Singapore: Star Publishing Pte Ltd. Ho, P.L. (2009). International Lower Secondary Science 1. Singapore: Marshall Cavendish Education. Ho, P.L. (2009). International Lower Secondary Science 2. Singapore: Marshall Cavendish Education. Johnson, P. (2006). 21st Century Science, Science GCSE Foundation. Edinburgh Gate: Pearson Longman. Lee, C., Lam, E., Fong, J., Lam, P. K., & Loo, P.L. (2014). Lower Secondary Science: Volume A : Matters (2nd ed.). Singapore: Marshall Cavendish Education. Lee, C., Lam, E., Fong, J., Lam, P. K., & Loo, P.L. (2014). Lower Secondary Science: Volume B : Matters (2nd ed.). Singapore: Marshall Cavendish Education. Lofts, G., & Evergreen, M. J. (2000). Science Quest 1. Australia: John Wiley & Sons Australia Ltd. Loo, K.W., & Loo, W.Y. (2007). Physics Insights ‘O’Level (2nd ed.). Singapore: Pearson Education South Asia. Yip, P. (2003). Biology for Tomorrow. Hong Kong: Manhattan Press (H.K.) Ltd. Bibliografi 288 Asteroid 254, 268 –273, 275 – 278 Ampaian 95, 107 – 108, 111, 113, 122 Antibodi 75, 82, 83, 86, 88, 91 Antigen 75, 82 – 84, 86, 88, 90 Biodiversiti 2 – 6, 16 – 18 Bima Sakti 239 – 241, 244, 249 Bintang 238 – 243, 245 – 249, 262, 267, 270, 278 Cas elektrostatik 144 – 147, 163- 164 Daya apungan 167, 168, 170, 173, 177 –180, 200 Denggi 76 – 81, 89, 91 Dikotiledon 13, 15 – 16 Disentri ameba 78, 89 Ekosistem 20 –24, 26, 27 – 30, 36, 38, 40, 43 Elektrolisis 97 – 98 Elektromagnet 141, 160, 162 – 164 Elektroskop 146 – 147, 164 Fagositosis 82 – 83 Frekuensi 223, 229 – 236 Fulkrum 181 – 186, 199 – 201 Galaksi 239 – 241, 244, 247 – 249, 270 Gelombang bunyi 222, 224, 227 – 229, 231 – 232, 234 – 236 Gizi seimbang 44 – 45, 53 – 54, 57 – 59, 70, 71 Habitat 21, 28 – 29, 32, 35, 37 Imunisasi 75, 81, 84 – 85, 88 – 92 Influenza A 77 Invertebrata 3, 7 –9, 15 – 16 Joule 142 Jus pankreas 63 Karbohidrat 45 – 48, 54 –56, 70, 72 Kawalan biologi 36, 40, 41 Keimunan 75, 83 – 92 Kenyaringan 222, 225, 229 – 230, 231, 234 – 235 Konduktor haba 205, 211, 214, 219 – 220 Keterlarutan 94 – 95, 106, 109 – 111, 120, 121 Kolera 78, 80, 89 – 90 Komensalisme 21, 33 – 34, 41 Komet 268 – 272, 274 – 277 Komuniti 21, 28, 29, 40, 41 Kurap 76, 79, 89 Lemak 45, 46, 48, 51 – 53, 55 – 56, 58 – 59, 63 – 64, 66, 68, 70 Lipase 63 – 64 Litar bersiri 140, 141, 152 – 155, 156, 163 – 165 Litar selari 140, 141, 152 – 153, 155 – 157, 163 – 164 Lohong hitam 242 – 243 Magnitud 171, 173 – 175, 177, 185 – 186, 200 – 201 Malaria 76, 80 Mamalia 9, 11, 14 Mangsa-pemangsa 33, 35 Medan magnet 158 – 161 Meteor 272, 274, 276 Meteorit 269, 272 – 273, 276, 278 Meteoroid 268 – 278 Monokotiledon 3, 13, 15 – 16 Mutualisme 21, 33 Nebula 239, 242 – 243 Neraca spring 171, 172, 177, 178, 200 Nilai kalori 55 – 57, 59, 70 Nutrien 46, 50, 57, 66 Ohm 150 Osteoporosis 50 Panau 76, 79, 89 – 90 Pankreas 61, 63 – 65 Parasitisme 21, 33 – 34, 41 Pelarut 106 – 113, 120 Patogen 75 – 83, 86, 91 Penebat haba 205, 211 – 212, 219 – 220 Peneutralan 133 – 137 Pengeluar 21 – 22, 24 – 25, 38, 41 – 42 Pengguna 21, 22 – 25 Pengurai 21 – 24, 26, 42 Penyakit 76 – 81, 88 – 92 Penyejatan 97, 101 – 105, 122 Peristalsis 49, 62 Persaingan 33, 35, 41 Pertahanan badan 74, 82, 84, 88, 90, 92 Populasi 21, 28 – 29, 36 – 38, 40 – 43 Protease 62 – 64 Protein 45 – 47, 51, 55 – 56, 62, 64, 70 – 72 Pundi hempedu 61 – 63 Rantai makanan 21 – 25, 42 Reptilia 3, 9 – 10, 14, 16 Simbiosis 33, 41 Sinaran 205, 207 – 209, 219 Siratan makanan 21 – 22, 24, 38, 42 – 43 Sistem suria 251 – 256, 259, 260, 263, 265, 268, 270 – 271, 276 – 278 Skurvi 49 Spesies 21, 28 – 29, 33, 36, 39, 41 Takat didih 96 – 97, 99 – 100, 120 Takat lebur 96, 99 – 100 Tekanan atmosfera 189, 190, 192 – 196, 200 – 202 Teori kinetik gas 190, 200 – 201 Tinja 63, 69 Tuas 181 – 183, 186, 199 – 200 Tuberkulosis 76 – 77, 83, 85, 88 – 89 Usus besar 45, 49, 61, 63, 69 – 70 Usus kecil 45, 49, 61, 63 – 64, 66, 69 – 70 Vektor 76 – 77, 79 – 81, 89, 90 Vertebrata 3, 7, 9, 16 Vilus 66, 68 Vitamin 45 – 46, 48 – 49, 52, 70 Virus 75, 76, 79 – 81, 84 – 85, 91 Voltan 147 – 152, 154 – 157, 164 – 165 Zat terlarut 106 – 113, 120 – 122 Zika 75, 76, 79, 89 – 90 Indeks

kssr_Matematik_1t8U0r_mKk9s3juwrHDG4W3Z4iOcuGwPY.pdf

RM11.00 ET081003 ISBN 978 - 983 - 9286 - 93 - 9 fÂj« M©L 1 MATEMATIK TAHUN 1 SJKT fÂj« M©L 1 MATEMATIK TAHUN 1 SJKT KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH Multi Educational Book Enterprise 2016 EDITOR / gâ¥gháÇa®fŸ PENULIS / MáÇa®fŸ Mahandran Govindaraj knfªâu‹ nfhɪjuh{ PEREKA BENTUK / totik¥ghs® Amos Raja Mnkh° uh#h ILUSTRATOR / XÉa® Azrul Helmi Bin Abd. Wahab m°Uš bAšÄ ã‹ m¥Jš tAh¥ Ranee Nayagam Sebastian ïuh ehaf« brg°âa‹ Ganesh Vellasamy fnzZ btŸsrhÄ Alice Nesamoney Draviam mÈ° nerk âuÉa« JILID 1 BUKU TEKS Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Multi Educational Book Enterprise No. 22A-2, Jalan PJS 8/4, Dataran Mentari, Bandar Sunway, 46150 Petaling Jaya, Selangor Darul Ehsan. Tel : 03-5636 2568 Faks : 03-5636 0825 Laman Web: http://www.multiedu.com.my Reka Letak dan Atur Huruf Multi Educational Book Enterprise Muka Taip Teks : Dhanyeta Saiz Muka Taip Teks :18 poin Dicetak oleh : Aslita Sdn. Bhd. (146102-U) No. 20, Jalan 4/10B, Spring Crest Industrial Park Batu Caves, 68100 Kuala Lumpur. Tel:03-61867645 Faks:03-61867635 © Kementerian Pendidikan Malaysia KPM2016 ISBN 978-983-9286-93-9 Cetakan Pertama 2016 No Siri Buku : 0172 Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat : • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu Penerbit. PENGHARGAAN Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. cŸsl¡f« iii x¥ãLjš tÊ v©Â¡ifia m¿jš 100 tiuÆyhd v©fis¥ bgaÇLjš v©khd¤âY« v©F¿¥ãY« vG⥠gHFjš 100 tiuÆyhd v©fis v©Qjš; bgaÇLjš 100 tiuÆyhd v©fË‹ kâ¥ig îzƤjš v©bjhl® m¿jš ïlkâ¥ò, ïy¡f kâ¥ò m¿jš v©Â¡ifia mDkhŤjš »£oa g¤ij m¿jš ãu¢rid¡F¤ Ô®î fhQjš Û£lš brŒnth« thß® jiy¥ò 1 100 tiuÆyhd KG v©fŸ K‹Diu v 1 6 18 24 29 44 50 54 56 60 64 iv jiy¥ò 2 nr®¤jiy¡ F¿¡F« brh‰fŸ fʤjiy¡ F¿¡F« brh‰fŸ 100¡FŸ nr®¤jš vL¤J¢ br‹W nr®¤jš nr®¤jš fij cUth¡Fjš fÂj¡ F¿pLfŸ fʤjY« ïiz v©fS« 100¡FŸ fʤjš vL¤J¢ br‹W fʤjš fʤjš fij cUth¡Fjš ãu¢rid¡F¤ Ô®î fhQjš bjhl®ªjh‰nghš nr®¤jš bjhl®ªjh‰nghš fʤjš Rblh¡F ÉisahLnth« thß® 66 67 71 80 83 86 87 88 97 99 102 112 113 114 100¡FŸ nr®¤jY« fʤjY« ï¡fÂj¥ ghlüš Kjyh« M©L khzt®fS¡fhf¤ jahÇ¡f¥g£LŸsJ. îzÆ¡f¥g£l ju Mtz¤â‰nf‰gî« fiy¤â£l¤â‹ TWfisí« cŸsl¡»¤ jahÇ¡f¥g£LŸsJ. ï¡fÂj¥ ghl¥ ò¤jf« khzt®fŸ fÂj¡ TWfis m¿ªJ fz¡»L« Kiwia¤ jkJ m‹whl thœÉš bghW¥òl‹ ga‹gL¤j tÊ brŒ»‹wJ. ïU á¥g§fis cŸsl¡»a ï¡fÂj¥ ghlüš, mj‰nf‰g elto¡if üšfSl‹ jahÇ¡f¥g£LŸsJ. 8 jiy¥òfis¡ bfh©l ïªüš, gy áW jiy¥òfis¤ jh§»íŸsJ. ghl¤â£l¤âš tH§f¥g£l mid¤J¤ ju Mtz¤â‰nf‰g ghl§fŸ jahÇ¡f¥g£LŸsd. x›bthU g¡f¤âY« MáÇa®fS¡fhd F¿¥òfŸ, f‰wš ju v©fŸ, elto¡if üÈš fhz nt©oa g¡f v©fŸ M»ait tH§f¥g£LŸsd. ghlüšfËš, x›bthU jiy¥ã‹ ïWâÆY« fÂj Éisah£L mšyJ ïLg tH§f¥g£LŸsJ. nkY«, ca®Ãiy¢ áªjid¢ r«gªj¥g£l gƉáfS« tH§f¥g£LŸsd. elto¡if üš, ghlüȉnf‰g¤ jahÇ¡f¥g£LŸsJ. f‰wš ju¤ij khzt® KGikahf mila¥ gštif¥ gƉáfŸ tH§f¥g£LŸsd. ts¥gL¤Jjš, âl¥gL¤Jjš gƉáfS« tH§f¥g£LŸsd. khzt®fŸ ï¥ghl üiy ÉU«ã¡ f‰F« tifÆš ghl üš jahÇ¡f¥g£LŸsjhš, khzt® M®t¤JlD« k»œ¢áílD« fÂj¥ ghl¤ij¡ f‰g® v‹gJ â©z«. bkh¤j¤âš ï¥ghl üš MáÇaU¡F« khztU¡F« cWJizahf ïU¡F« v‹gJ â©z«. e‹¿, MáÇa®fŸ K‹Diu v jiy¥ò MáÇa® F¿¥ò fÂj Éisah£L mf¥g¡f« x›bthU jiy¥igí« F¿¡F«. ghl¤ ju¤ij¡ F¿¡F«. ghl¤ ju«, MáÇaU¡fhd F¿¥ig¡ F¿¡F«. x›bthU ghl ïWâÆY« ghl¤â‰F¢ r«gªj¥g£l fÂj Éisah£il¡ F¿¡F«. mf¥g¡f¤ij¡ F¿¡F«. Jiz¤ jiy¥ò ã‹tU« ghl¢ á‹d§fŸ ïªj¡ fÂj üiy vËa KiwÆš ga‹gL¤j Jiz ÉF«. ãu¢rid¡F¤ Ô®î fhQjš ãu¢rid¡ fz¡»‰fhd gƉáfis¡ F¿¡F«. fij cUth¡Fjš fij cUth¡Ftj‰fhd gƉáia¡ F¿¡F«. ca®Ãiy¢ áªjid khzt® j§fË‹ m¿th‰wiy¢ nrhâ¡F« tifÆš rthš Ä¡f gƉáfis¡ F¿¡F«. vi jiy¥ò 1 100 tiuÆyhd KG v©fŸ Ú® Éisah£oš g§nf‰F« áWt®fË‹ v©Â¡ifia v©Â¡ fz¡»l cjÉlî«. e« eh£oš ïU¡F« Ú® Éisah£L ïl§fis¥ g‰¿í« fyªJiuahlyh«.++ 1.1.1 1 MáÇa® F¿¥ò: x¥ãLjš tÊ v©Â¡ifia m¿jš 2 mâf« mâf« Fiwî Fiwî mâf« mšyJ Fiwî. MáÇa® F¿¥ò: v©Â¡ifÆš mâf« mšyJ Fiwî v‹w ntWgh£il khzt®fS¡F vL¤âa«gî«. ïjid¥ gšntW cjhuz§fis¡ bfh©L« És¡fyh«. 1.1.1 g¡f« 1,2,3 elto¡if üš: brŒJ gh®¡fî« rkkhd v©Â¡if. 3 MáÇa® F¿¥ò: rk msÉyhd bghUŸfË‹ v©Â¡ifia És¡f gyÉj EQ¡f§fis¡ ifahsî«. khzt®fns Rakhf tF¥giwÆYŸs bghUŸfis¡ bfh©L rk msÉid¡ fhz tÊtF¡fyh«. 1.1.1 g¡f« 4 elto¡if üš: brŒJ gh®¡fî« rkk‰w v©Â¡if. 4 MáÇa® F¿¥ò: rkk‰w ÃiyÆid És¡»l gy bghUŸfis¥ ga‹gL¤jyh«. rkk‰w NHÈdhš V‰gL« Éisîfis¥ g‰¿í« És¡fî«. 1.1.1 g¡f« 4 elto¡if üš: brŒJ gh®¡fî« v© njhu m¿jš. 5 MáÇa® F¿¥ò: bghUŸfis¡ bfh©L gy Éj njhuÂia cUth¡fyh« v‹gjid És¡fî«. brŒJ« fh£lyh«. 1.1.1 100 tiuÆyhd v©fis¥ bgaÇLjš. 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 MáÇa® F¿¥ò: ifÉid¥ bghUŸfis¥ g‰¿ khztUl‹ fyªJiuahlî«. gl¤âš cŸs bghUŸfis v©Qtj‰F thŒ¥ò tH§fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fyh«. 1.2.1 (i) 9 7 8 6 6 7 8 9 ifÉid¥ bghUŸfŸ 7 MáÇa® F¿¥ò: khzt®fŸ Rakhf ifÉid¥ bghUŸfis cUth¡f tÊ brŒaî«. ifÉid¥ bghUŸfŸ brŒí« ïl§fisí« g‰¿ Éthâ¡fyh«. 1.2.1 (i) g¡f« 5 elto¡if üš: v©fis v©Qjš; TWjš. khzt®fS¡F¢ Ód k¢r£l¤ij m¿Kf¥gL¤Jjš, if¤j£Ljš, Éušfis¢ R©Ljš ngh‹w v©Q« elto¡iffis khzt®fS¡F tH§Fjš. 1.2.1 (ii) 2 3 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 3 3 3 4 4 4 5 5 5 6 6 6 7 7 7 8 8 8 9 9 9 8 1 x‹W ïu©L _‹W MáÇa® F¿¥ò: 4 5 6 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 3 3 3 4 5 5 6 6 7 7 7 8 8 8 9 9 9 4 4 5 6 X® v©Â‹ kâ¥ig¥ gl§fŸ, bghUŸfŸ, Ód k¢r£l« k‰W« v©nfhL ngh‹w gy nfhz§fËš fh£Ljš. 1.2.1 (ii) 9 eh‹F IªJ MW MáÇa® F¿¥ò: MáÇa® F¿¥ò: 1.2.1 (ii) g¡f« 6,7,8 elto¡if üš: 7 8 9 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 3 3 3 4 5 5 6 6 7 7 8 8 8 9 9 9 4 4 5 6 nkY« i-THINK tiugl§fis cUth¡f¥ g¤jš. http://www.ixl. com/math.practice/kindergarten-names-of-numbers-up-to- 10 ïiza¤ij cyh thU§fŸ. 7 10 VG v£L x‹gJ 11 x‹W x‹W x‹W thG« cyf« x‹W. ïu©L ïu©L ïu©L ek¡F¡ f©fŸ ïu©L. _‹W _‹W _‹W K¡fÅfŸ _‹W. eh‹F eh‹F eh‹F eh‰fhÈ¡F¡ fhšfŸ eh‹F. IªJ IªJ IªJ I«òy‹fŸ IªJ. MW MW MW czÉ‹ RitfŸ MW. VG VG VG thdÉš Ãw§fŸ VG. v£L v£L v£L áyªâ fhšfŸ v£L. x‹gJ x‹gJ x‹gJ etkÂfŸ x‹gJ. v© ghliy¥ ghLnth«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 9 elto¡if üš: 1.2.1 (i) 1.2.1(ii) jftš RÊa¤â‹ kâ¥ig m¿jš. v‹Ål« gH§fŸ VJÄšiyna! 2 1 0 RÊa« khzt®fS¡F¢ RÊa¤â‹ fU¤JUit¤ âw«gl És¡Fjš. v©nfh£oš RÊa¤â‹ Ãiyia És¡» vGJ« Kiwia e‹F tÊfh£Ljš. 12 x‹W« ïšiy v‹gij¡ fhÈ v‹W« Twyh«. ïij ‘0’ v‹W vGJnth«. 0 1 RÊa¤ij¥ ó{a« v‹W« TWt®. FtisÆš 6 t©z¡ fÇ¡nfhš cŸsd. FtisÆš 3 t©z¡ fÇ¡nfhš cŸsd. FtisÆš x‹Wnk ïšiy. brŒJ gh®¡fî« 4 2 ? MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 9,10 elto¡if üš: g¤â‹ kâ¥ig m¿jš. eh‹ 10MtJ FHªij. vd¡F 10 FHªij. 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 3 4 5 7 8 9 10 6 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10I eh« jr« v‹W« miH¥ngh«. g¤J 10 khzt®fS¡F x‹gJ¡F¥ ã‹ g¤J tU« v‹gij v©nfhL gl«, bghUŸ ngh‹wt‰iw¡ bfh©L És¡Fjš. g¤ij v©khd¤âY« v©F¿¥ãY« Kiwahf vGj tÊfh£Ljš. 1.2.1 (i) 1.2.1(ii) 13 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 g¤J 14 MáÇa® F¿¥ò: khzt®fŸ c©ik¥ bghUŸfis v©Â, v©Â¡ifia¢ Ód k¢r£l¤âš fh©ã¡f tÊfh£Ljš. 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.3.1 v©fis v©Qjš; TWjš. 1 2 3 4 10 10 10 10 10 10 10 10 11 12 13 14 gâbdh‹W g‹Åu©L gâ‹_‹W gâdh‹F 1 1 1 2 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 1 2 3 4 15 MáÇa® F¿¥ò: v© m£ilfŸ, kÂfŸ, nfhÈfŸ bfh©L fz¡»l khzt®fS¡F tÊfh£Ljš. 5 6 7 10 10 10 10 10 10 15 16 17 gâidªJ gâdhW gândG 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.3.1 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 7 8 9 10 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 8 9 10 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 9 10 g¡f« 11 elto¡if üš: 16 MáÇa® F¿¥ò: khzt®fŸ 11 Kjš 20 tiu v©khd¤âY« v©F¿¥ãY« rÇahf vGj ifbaG¤J neh£L¥ ò¤jf¤âš gƉá tH§Fjš. 8 9 10 10 10 10 10 10 10 10 18 19 20 gâbd£L g¤bjh‹gJ ïUgJ 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.2.2 (i) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9 17 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.2.2 (i) g¤J g¤J x‹W ïu©L _‹W eh‹F IªJ MW VG v£L x‹gJ g¤J gâbdh‹W g‹Åu©L gâ‹_‹W gâdh‹F gâidªJ gâdhW gândG gâbd£L g¤bjh‹gJ ïUgJ 1 18 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 11,12 elto¡if üš: v©khd¤âY« v©F¿¥ãY« vG⥠gHFjš. khzt®fŸ rÇahd KiwÆš v©fis vGJtij cWâ¥gL¤Jjš. v©khd¤âš vG⥠gHf ifbaG¤J neh£L¥ ò¤jf¤ij¥ ga‹gL¤jyh«. 1 x‹W ïu©L eh‹F MW IªJ VG v£L x‹gJ _‹W x‹W 1 2 17-01-2017 br›thŒ MáÇa® F¿¥ò: 1.3.1 19 g¡f« 13,14, 15 elto¡if üš: vG⥠gHF§fŸ 11 14 12 15 13 16 17 18 gâbdh‹W g‹Åu©L gâdh‹F gândG K¥gJ mWgJ eh‰gJ vGgJ bjh©ûW üW I«gJ v©gJ gâbd£L gâ‹_‹W gâidªJ gâdhW 19 g¤bjh‹gJ 20 ïUgJ 10 g¤J MáÇa® F¿¥ò: nk‰fhQ« Éisah£o‹tÊ, x‰Wikia Ãiyeh£l Koí« v‹gij vL¤Jiu¡f nt©L«. khzt®fË‹ v©Â¡if g¤J¥ g¤jhf cŸsJ. Mfnt, v©fis¥ g¤J¥ g¤jhf v©z thŒ¥gË¡fî«. g¤J¥ g¤jhf v©Qjš 20 MáÇa® F¿¥ò: 100 tiuÆyhd v©fis khzt®fŸ bjËthf vGjî« go¡fî« mâfkhd thá¥ò¥ gƉá tH§f¥gl nt©L«. 21 MáÇa® F¿¥ò: 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1 f£L,10 x‹W¡F¢ rk« 1 g¤J,10 x‹W¡F¢ rk« g¤J x‹WfŸ nr®ªjhš, xU g¤jhF«. mij xU f£lhf¡ fh£lyh«. khzt® Äf¢ Rygkhf v©fis thá¡fyh«. 22 MáÇa® F¿¥ò: khzt®fŸ ghliy¥ ghtidíl‹ ghLtj‰F tÊfh£l nt©L«. v© m£ilfis tH§», v©fis¥ bgaÇl cjtyh«. 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 ghLnth« thß®. ghliy 60 Kjš 100 tiu bjhlU§fŸ gh®¥ngh«! m¤ij bfhL¤j gÇáÅny g¤J t©z bkGF¡nfhš ïUªjdnt khkh bfhL¤j gÇáÅny ïu©L g¤JfŸ ïUªjdnt ïu©L g¤JfŸ v‹whny ïUgJ v‹gij m¿ªnjnd ÉiuªJ tªj j«ãnah _‹W g¤JfŸ bfhL¤jhnd _‹W g¤JfŸ v‹gijna K¥gJ v‹W« brh‹dhnd mUik e©g‹ eh‰gijna eh‹F g¤JfŸ v‹whnd m©z‹ IªJ g¤Jfis I«gJ v‹W« ciu¤jhnu 23 MáÇa® F¿¥ò: - khzt®fS¡F t£l tiugl¤ij És¡f nt©L«. - khzt®fS¡F Ãiyahd bghUŸfis tH§» v©zî« bgaÇlî« Jiz òÇa nt©L«. 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.3.1 100 tiuÆyhd v©fis v©Qjš; bgaÇLjš. 21 23 22 24 20 20 20 20 21 23 22 24 30 30 30 30 ïUg¤J x‹W ïUg¤J _‹W ïUg¤J eh‹F ïUg¤J ïu©L 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 24 MáÇa® F¿¥ò: khzt®fS¡F v© m£ilfŸ, k¢r£lf« ngh‹wt‰iw tH§f nt©L«. khzt®fŸ rÇahf c¢rÇ¥gij cWâ¥gL¤Jjš mtáa«. 25 27 26 28 20 20 20 20 25 27 26 28 30 30 30 30 ïUg¤J IªJ ïUg¤J VG ïUg¤J MW ïUg¤J v£L 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.3.1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 25 MáÇa® F¿¥ò: khzt®fŸ 31 Kjš 100 tiuÆyhd v©fis thŒbkhÊahf¥ bgaÇl cjt nt©L«. 29 30 31 20 20 30 30 ïªj tiugl¤ij Ãu¥ò§fŸ. ïUg¤J x‹gJ K¥gJ 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.3.1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 brŒJ gh®¡fî« 29 30 26 g¡f« 16,17, 18,19 elto¡if üš: MáÇa® F¿¥ò: khzt®fS¡F Ú® c¿Šá, F¢áfŸ, nfhÈfŸ ngh‹wt‰iw¥ g¤J¥ g¤jhf tif¥gL¤jî« v©Â¥ bgaÇlî« cjtyh«. 40 50 80 90 100 60 70 eh‰gJ I«gJ mWgJ vGgJ v©gJ bjh©ûW üW 100 tiuÆyhd v©fŸ 100I rj« v‹ngh« 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.3.1 27 MáÇa® F¿¥ò: elto¡if üš: 100 tiuÆyhd v©fis vGj TLjš gƉá tH§f nt©L«. 50 60 70 I«g¤J x‹W mWg¤J _‹W c§fshš Tw Koíkh? 1 3 5 1.2.1 (i) 1.2.1 (ii) 1.3.1 g¡f« 20,21, 22,23 brŒJ gh®¡fî« 28 100 tiuÆyhd v©fË‹ kâ¥ig îzƤjš. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 v©fis ï‹D« gy tÊfËš ãuÃâ¡fyh«. MáÇa® F¿¥ò: v©Â¡ifia¥ ãuâÃâ¡F« gšntW bghUŸfis¡ fh£lî«. nk‰fhQ« cjhuz§fis¡ bfh©L v©Â¡ifia¤ bjËthf És¡fî«. 1.2.2 (i) 29 elto¡if üš: g¡f« 24 37 68 46 53 24 38 51 68 82 75 94 brŒJ gh®¡fî« 30 ca®Ãiy¢ áªjid MáÇa® F¿¥ò: 1.2.1 (iii) g¡f« 25 elto¡if üš: ïu©L FG¡fË‹ v©Â¡ifia x¥ãLjš. eh« ïUt® cŸnsh«, ó¡fŸ 3 cŸsd. 2, 3I Él Fiwî 3, 2I Él mâf« I Él mâf« I Él Fiwî khzt®fS¡F k‰W« F¿p£il¤ âw«gl És¡f gƉáfŸ tH§fyh«. bt›ntW v©Â¡ifÆyhd FGit mik¤J tF¥ã‹ K‹ if mik¥ãid¡ bfh©L nkY« T‰Wfis cUth¡Fjš. 4 3 ‘mâf«’ ‘Fiwî’ v‹w F¿p£il¥ ga‹gL¤jyh«. m¿î¥ bg£lf« ïu©L FG¡fË‹ v©Â¡ifia x¥ãLjš. e«ikÉl1 ó mâfkhf cŸsJ. 1 njÜ1 óÉš mk®ªjhš1 njÜ Ûj«. 2 njÜ1 óÉš mk®ªjhš1 ó Ûj«. v¤jid ó? v¤jid njÜ? 4 3 4I Él 3 Fiwî 3I Él 4 mâf« 31 MáÇa® F¿¥ò: ïJngh‹w nynfh f£l§fis¡ bfh©L, gl¤âš fhQ« mš, th¤J, FUÉ, MikfË‹ v©Â¡if¡F V‰w v© f£ilfis cUth¡» kâ¥ig x¥ãLjš. juhR, kÂfŸ bfh©L nkY« gy elto¡iffis nk‰bfhŸtj‹ tÊ kâ¥ig x¥ãLjš. 1.2.2 (iii) v©fË‹ kâ¥ig x¥ãLjš. 4 , 3 I Él mâf« 5, 4I Él 1 mâf« 3, 4I Él 1 Fiwî 3 Fiwî 4 mâf« g¡f« 26 elto¡if üš: 32 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 27 elto¡if üš: 27, 24I Él . 24, 27I Él . khzt®fS¡F bt›ntW ïU v©fis x¥ã£L mâf«, Fiwî, v›tsî mâf«, v›tsî Fiwî v‹gjid¥ gl§fŸ, bghUŸfŸ, v©nfhL ngh‹wt‰¿‹ tÊ m¿a¤ Jiz òÇjš. 15I Él 13,2 Fiwî 13I Él 15,2 mâf«. 15 13 13 15 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 1.2.1 (iii) 1.2.2 (iii) midtU¡F« bjh¥ã »il¡Fkh? V‹? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 brŒJ gh®¡fî« 33 MáÇa® F¿¥ò: g¤J x‹W g¤J x‹W g¤J x‹W g¤J x‹W 3 6 4 5 2 2 2 9 30 40 KjÈš g¤â‹ kâ¥ig x¥ãLnth«. 30I Él 40 mâf«. Mfnt, 32I Él 42 mâf«. g¤â‹ kâ¥ò bt›ntwhf ïU¥ã‹ x‹¿‹ kâ¥ig x¥ãl¤ njitÆšiy v‹gjid khzt®fS¡F És¡Fjš. 1.2.1(iii) 1.2.2(iii) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 34 60I Él 50 Fiwî, 62I Él 59 Fiwî. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 28 elto¡if üš: 59 50 50 60 60 9 2 4 9 64 52 69 64I Él 69 , 69I Él 64 . g¤J x‹W g¤J x‹W 60 +1 -1 +1 -1 +1 -1 +1 -1 +1 -1 70 69 64 Ú¡Fjš _yK« v©nfh£o‹ _yK« v©fis x¥ãl khzt®fS¡F tÊfh£l nt©L«. 1.2.1(iii) 1.2.2(iii) brŒJ gh®¡fî« 59 52 ïu©L v©ÂY« 5 g¤J rkkhf cŸsd. mâf« Fiwî 9 2 59I Él 52 Fiwî. 35 1 MáÇa® F¿¥ò: 1.2.2 (iv) ÉLg£l v©fis m¿jš. v‹Dila v© 4. vd¡F K‹ 3. vd¡F¥ ã‹ 5. 2 2 5 6 7 8 9 3 4 1 3 4 5 6 khzt®fŸ ÉLg£l v©iz¢ rÇahf¡ f©l¿a v©nfhL, v© m£ilfis¡ bfh©L És¡Fjš. K‹D« ã‹D« tU« v©fis thŒbkhÊahf¡ nf£lš. MW¡F¥ ã‹ tU« v© ahJ? eh‹ 1-¡F« 3-¡F« ïilna mk®nt‹. v© 5 k‰W« v© 6 bfh©l FUÉfŸ v§nf mkU«? ïu©L¡F K‹ tU« v© ahJ? 36 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 29,30, 31 elto¡if üš: MáÇa® TW« g¡f¤ij¥ gh®¤J, khzt®fŸ Kªija, ãªija k‰W« ïilÆyhd v©fis¡ Tw tÊfh£l nt©L«. ÉLg£l v©fis¡ TWjš. 21 31 41 51 61 71 81 91 22 32 42 52 62 72 82 92 23 33 43 63 73 83 93 24 34 44 54 64 74 84 94 25 35 45 55 65 75 85 95 26 36 46 56 66 76 86 96 52 22 27 54 27 37 47 57 67 77 87 97 28 38 48 58 68 78 88 98 29 39 49 59 69 79 89 99 30 40 50 60 70 80 90 100 vd¡F Kªija v© vd¡F¥ ãªija v© v§fS¡F ïilÆyhd v©fŸ 23, 24, 25, 26. ït®fS¡F ïilÆš cŸs v©fŸ ahit? kiwªJŸs v©fis¡ f©Lãoí§fŸ. 1.2.2 (iii) 37 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 MáÇa® F¿¥ò: elto¡if üš: khzt®fŸ v©nfh£oid¡ bfh©L K‹ tU« v©, ã‹ tU« v©, ïilÆyhd v©fis¢ rÇahf¡ Tw tÊfh£Ljš. 1.5.1 K‹ ã‹ tU« v©fis m¿jš 24 69 98 9 25 70 99 26 71 100 10 16 14 14 15 15 18 11 7 9 16 38 39 40 13 17 ã‹ ã‹ ã‹ ã‹ v© 8, v§nf cŸsJ? ã‹ ã‹ ã‹ ã‹ K‹ K‹ K‹ K‹ K‹ K‹ K‹ K‹ v©8,7¡F« 9¡F« ïilÆš tU»‹wJ. K‹ ã‹ ïilÆš 8 11 ¡F« 14 ¡F« ïilÆš cŸs v©fŸ ahit? g¡f« 32 brŒJ gh®¡fî« 38 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 33 elto¡if üš: v©fis VW tÇirÆY« ïw§F tÇirÆY« TWjš. gl m£ilfŸ k‰W« v© m£ilfis¡ bfh©L khzt®fS¡F VW tÇir k‰W« ïw§F tÇirÆ‹ njhuÂia¤ âw«gl És¡Fjš. eh‹ VW tÇirÆš v©Q»nw‹. 1,2,3,4,5,6,7,8,9 eh‹ ïw§F tÇirÆš v©Q»nw‹. 9,8,7,6,5,4,3,2,1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 VW tÇir v‹whš, v©Â‹ kâ¥ò mâfÇ¡F«. ïw§F tÇir v‹whš, v©Â‹ kâ¥ò Fiwí«. 1.2.2 (iv) 39 MáÇa® F¿¥ò: 40 ïiz v©fis m¿jš. gšntW t©z§fis¡ bfh©L v© 2, 3, 4 k‰W« 5-¡fhd ïiz v©fis¡ f©l¿a khzt®fS¡F tÊfh£Ljš. 3 2 1 4 2 2 v‹Ål« 3 bgh«ik cŸsd. kŠrŸ 2 g¢ir 1. v‹Ål« 4 Éisah£L k»GªJ cŸsd. 2 Úy«, 2 át¥ò. 5 3 2 5 4 1 5 5 0 ïJî« v© 5 ï‹ ïiz MF«. 1.4.1 MáÇa® F¿¥ò: 41 6 6 6 6 6 6 1 5 4 0 2 3 5 1 2 ? 4 3 ïâš tU« v© ahJ? 7 7 7 ? ? v© 6 k‰W« 7 ï‹ ïizfis nk‰f©l gy elto¡iffË‹ tÊ f©l¿a khzt®fS¡F tÊfh£Ljš. ? ? ? ? 7 7 3 1 4 6 1.4.1 fhÈahd ïl¤âš 7ï‹ ïiz v©fis¡ bfh©L Ãu¥ò§fŸ! g¡f« 34 elto¡if üš: g¡f« 35,36 elto¡if üš: 9 9 2 ? 7 ? 8 4 4 v© 9¡F v¤jid v© ïizfŸ cŸsd? bkh¤j« 10 nfhÈ vÅ‹, _o ïU¡F« FtisÆš ïU¡F« nfhÈfŸ v¤jid? 10 42 v©10ï‹ ïizfis¡ TW§fŸ. 5 8 9 1 5 2 3 6 4 7 10 5 5 MáÇa® F¿¥ò: khzt®fŸ j‹ rf e©gUl‹ Ä£lhŒfis¥ g»U« elto¡ifÆ‹ tÊ 8, 9, 10 v©Â‹ ïiz v©fis¡ f©l¿a tÊfh£Ljš. 1.4.1 v© 8¡F v¤jid v© ïizfŸ cŸsd? brŒJ gh®¡fî« 43 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 37 elto¡if üš: khzt®fS¡F Ãiyahd bghUŸfŸ, gl§fŸ ngh‹wt‰iw tH§» ntW v©fS¡F ïiz v©fis m¿a cjtyh«. 1.4.1 9 7 8 6 2 4 3 5 11 11 11 11 MáÇa® F¿¥ò: 44 eh‹ x‹W x‹whf VW tÇirÆš gwªJ brš»nw‹. eh‹ x‹W x‹whf ïw§F tÇirÆš gwªJ brš»nw‹. 1 1 2 6 4 3 2 4 3 5 5 7 6 8 7 9 8 10 9 ÉLg£l v©fis¥ ó®¤â brŒf. v© f£l§fËš t©z« Ô£L« elto¡iffis tH§» khzt®fS¡F¥ 10 tiuÆyhd v©fis VW tÇirÆY« ïw§F tÇirÆY« ÃušgL¤j tÊfh£Ljš. 1.5.1, 1.5.2 ïu©L ïu©lhf ïw§F tÇirÆš ÉLg£l v©fis¥ ó®¤â brŒf! VW tÇirÆš TW§fŸ gh®¥ngh«. 1 0 3 5 7 9 9 ? ? ? ? g¡f« 38, 39, 40 elto¡if üš: brŒJ gh®¡fî« v©bjhl® m¿jš 45 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 41 elto¡if üš: khzt®fS¡F ïu©L ïu©lhf VW tÇirÆY« ïw§F tÇirÆY« v©Qtj‰F tÊfh£Ljš. ïu©L ïu©lhf v©Qjš. 0 1 4 2 5 3 6 7 8 9 10 ïu©L ïu©lhf VW tÇir. ïu©L ïu©lhf ïw§F tÇir. 10 8 6 4 0 ? 4 ? 8 ? 2 ? ? ? 2 Ú§fS« Ka‹W ghU§fŸ! 1.5.1 1.5.2 brŒJ gh®¡fî« 46 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 42 elto¡if üš: 100 tiuÆyhd v©fis IªJ Iªjhf v©Qjš. fhÈahd ïl§fis Ãu¥ã ã‹ IªJ Iªjhf VW tÇirÆY« ïw§F tÇirÆY« khzt®fŸ Tw tÊfh£l nt©L«. eh‹ IªJ Iªjhf ïw§F tÇirÆš TW»nw‹. 50, 45, 40, 35, 30, 25, 20,15,10, 5 eh‹ IªJ Iªjhf VW tÇirÆš TW»nw‹. 5,10,15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50. 5 0 15 10 20 25 30 35 40 1.5.1 1.5.2 5 10 15 20 25 40 45 30 35 50 1 5 3 7 9 2 6 4 8 10 51 21 22 42 52 62 72 82 92 23 43 53 63 73 83 93 24 44 54 64 74 84 94 25 45 55 65 75 85 95 26 46 56 66 76 86 96 27 47 57 67 77 87 97 28 48 58 68 78 88 98 29 49 59 69 79 89 99 30 50 60 70 80 90 100 71 11 15 13 17 19 12 16 14 18 20 61 31 35 33 37 39 32 36 34 38 40 81 41 91 eh‹ g¤J¥ g¤jhf VW tÇirÆš TW»nw‹. 10, 20, 30, 40, 50 eh‹ g¤J¥ g¤jhf ïw§F tÇirÆš TW»nw‹. 100,90,80, 70,60,50 47 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 43 elto¡if üš: g¤J¥ g¤jhf v©Qjš. rghZ 10, 20, 30... 100 v© f£l§fË‹ Jizíl‹ khzt®fŸ bt›ntwhd njhuÂfis cUth¡f¤ Jiz òÇa nt©L«. 1.5.1 1.5.2 100 v© f£l§fis¡ bfh©L Rygkhf¥ g¤J¥ g¤jhf v© njhuÂia cUth¡fyh«. 48 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 44 elto¡if üš: 100 tiuÆyhd v©fis eh‹F eh‹fhf v©Qjš. “http://ixl.com/math/practice/grade-1-sequences- count-up-and-down-by1-2-3-5-10” ïizajs¤âš TLjš gƉáfis tH§fyh«. 0 6 3 +4 +4 4 0 8 12 16 20 24 28 32 +4 +4 9 1 7 4 10 11 12 13 14 15 16 2 8 5 ? ? ? ? 20 8 16 12 8 4 0 1.5.1 1.5.2 brŒJ gh®¡fî« 49 g¡f« 1 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 45 elto¡if üš: khzt®fŸ bt›ntwhd v© njhuÂfis x‹W x‹whf, ïu©L ïu©lhf, eh‹F eh‹fhf VW tÇirÆY« ïw§F tÇirÆY« cUth¡f¤ JizòÇjš. 1.5.1 1.5.2 v©fis VW tÇirÆY« ïw§F tÇirÆY« TWnth«. v© 2ïš ïUªJ eh‹ eh‹F eh‹fhf¤ jh©o tªnj‹. 2,6,10,14,18 eh‹ ïu©L ïu©lhf¤ jh©o¢ brš»nw‹. 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20. ehD« 20ïš ïUªJ ïu©L ïu©lhf¤ jh©o¢ brš»nw‹ 20, 18, 16, 14,...... ï¢áWt‹ Mu«ã¤j v© f£l« ahJ? v© njhuÂia¥ ó®¤â brŒf! ïy¡f kâ¥ò MáÇa® F¿¥ò: ïlkâ¥ò, ïy¡f kâ¥ò m¿jš. v© 13 Kjš 18 tiu, XÇy¡f v©Âyhd ïiz v©fis¡ f©l¿a tÊfh£l nt©L«. 1.6.1 7 17 17 1 g¤J 7 x‹W 1ï‹ kâ¥ò 10 7ï‹ kâ¥ò 7 ïlkâ¥ò ï~J VG ïJ gândG ïªj ïu©L v©Q¡F« v‹d ntWghL? 7ïš VG x‹WfŸ cŸsd. 17ïš xU g¤J« VG x‹WfS« cŸsd. ïjid ïlkâ¥ò m£ltizÆš vGjyh«. g¤J g¤J x‹W x‹W 1 7 g¤J x‹W g¤J x‹W 1 1 7 7 1 g¤J 7 x‹W 10 7 ïy¡f kâ¥ò 50 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 MáÇa® F¿¥ò: g¤J x‹W 2 g¤J 4 x‹W 2 20 4 4 10 10 24 2 g¤J 4 x‹W 24 20 + 4 ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« m¿jš. bkh¤j« 24 t©z bkGF¡nfhš cŸsd. mt‰iw¥ g¤jhfî« x‹whfî« mL¡fyh«. g¤J x‹W ïu©L ïy¡f v©fis¥ g¤Jfshfî« x‹Wfshfî« ãǤJ vGj tÊfh£l nt©L«. 2 4 24 ïlkâ¥ò ïy¡f kâ¥ò 1.6.1 51 g¡f« 1 g¡f« 46,47 elto¡if üš: MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 48,49 elto¡if üš: 67ï‹ ïlkâ¥ò« ïy¡f kâ¥ò« v‹d? 6ï‹ ïlkâ¥ò g¤J, 7ï‹ ïlkâ¥ò x‹W. 6ï‹ ïy¡f kâ¥ò 60, 7ï‹ ïy¡f kâ¥ò 7. g¤J x‹W g¤J x‹W ïlkâ¥ò ïy¡f kâ¥ò ïlkâ¥ò ïy¡f kâ¥ò 60 7 6 6 7 7 30 6 36 3 g¤J 6 x‹W g¤J x‹W khzt®fŸ “ïlkâ¥ò” k‰W« “ïy¡f kâ¥ò” fU¤JUit¤ âw«gl És¡f Ódk¢r£l¤ijí« ïlkâ¥ò¢ r£l¤ijí« ga‹gL¤j nt©L«. 1.6.1 52 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 50 elto¡if üš: 50 5 7 57 57 50 7 ïy¡f kâ¥ò ïy¡f kâ¥ò g¤J g¤J x‹W x‹W ïlkâ¥ò ïlkâ¥ò ïlkâ¥ò ïlkâ¥ò g¤J x‹W ïy¡f kâ¥ò ïy¡f kâ¥ò 7 Ú§fS« brŒJ ghU§fŸ! khzt®fS¡F ntW 100 tiuÆyhd v©fis tH§» “i-THINK” kdnth£ltiuia cUth¡f¤ Jiz òÇa nt©L«. 1.6.1 53 brŒJ gh®¡fî« 68 g¡f« 51 elto¡if üš: MáÇa® F¿¥ò: v©Â¡ifia mDkhŤjš. v‹dhš Vw¡Fiwa 10 nfhÈ vL¡f Koí«. xU bfh¤âš Vw¡Fiwa 20 gH« ïU¡F«. vâš mâfkhndh® ga¡fyh«? V‹? Vw¡Fiwa ga Vw¡Fiwa ga khzt®fS¡F m‹whl NHiy tH§» mDkhÅ¡f tÊfh£l nt©L«. ã‹ rÇahd v©Â¡ifíl‹ x¥ã£L V‰òila mDkhd¤ij¤ Ô®khŤjš. fl‰fiuÆš Vw¡Fiwa ng® cŸsd®. fl‰fiuÆš JšÈakhf ng® cŸsd®. 1.7.1 54 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 51 elto¡if üš: nk‰nfhŸ Jizíl‹ mDkhŤjš. ïâš 10 Éij cŸsd. ïâš 10I Él Fiwthd ÉijfŸ cŸsd. mDkhŤJ¡ TW§fŸ gh®¥ngh«. khzt®fS¡F¤ jhÅa§fŸ bfh©l fy‹fis tH§» mDkhŤjš elto¡iffis nk‰bfhŸs nt©L«. ïâš 10I Él mâfkhd ÉijfŸ cŸsd. MuŠR ò£oÆš cŸs kÂfŸ 10¡F« Fiwthf ïU¡F«. g¢ir ò£oÆš cŸs kÂfŸ 30¡F« mâfkhf ïU¡F«. 30 30 100 ? 1.7.1 55 MáÇa® F¿¥ò: »£oa g¤ij khzt®fŸ bjËthf És§»¡ bfhŸs »£oa v© r«gªj¥g£l gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 1.8.1 »£oa g¤ij m¿jš. nfh»yh fhªj‹ Ff‹ gthÅ nty‹ 10¡F Äf mU»š ïU¥gt® ah®? mL¤j ÃiyÆš ïU¥gt® ah®? nty‹ gthÅ 1 3 4 5 6 7 8 9 10 10¡F »£oa öu¤âš ïU¥gt®fŸ nty‹, gthÅ, fhªj‹ M»nah®. 56 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 52 elto¡if üš: 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 50 80 60 22 ï‹ »£oa g¤J 20 . 83 ï‹ »£oa g¤J 80 . khzt®fS¡F v©nfh£oš fh»j brU» ef®¤J« elto¡ifia tH§f nt©L«. bfhL¡f¥gL« v©Â‹ Kªija g¤J k‰W« ãªija g¤ij cWâ¥gL¤j tÊfh£l nt©L«. »£oa g¤J v‹whš mU»š cŸs g¤ij¡ F¿¡F«. 22, 20¡F« 30¡F« ïilna cŸsJ. 22, 20¡F mUnf cŸsJ. 22, 30¡F öu¤âš cŸsJ. 83ï‹ »£oa g¤J 95ï‹ »£oa g¤J 83 90 100 50 Kjš 60 tiuÆyhd v©fË‹ »£oa g¤J. g¤J x‹W 9 5 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 1.8.1 22ï‹ »£oa g¤J 57 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 53 elto¡if üš: 63ï‹ »£oa g¤J v‹d? ï¥gl¤â‹ Jiz bfh©L f©Lãoí§fŸ! x‹¿‹ ïlkâ¥ãš cŸs ïy¡f¤ij¡ bfh©L »£oa kâ¥ig îzÆ¡f tÊfh£l nt©L«. 0,1,2,3,4 tUkhÆ‹(+0) 5,6,7,8,9 (+1) g¤â‹ ïlkâ¥ãš nr®¡f nt©L«. 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Kªija g¤J ãªija g¤J 41, 42, 43, 44ï‹ »£oa g¤J 40. 63 45, 46, 47, 48, 49ï‹ »£oa g¤J 50. Kªija g¤J ãªija g¤J 1.8.1 60 70 58 brŒJ gh®¡fî« MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 54,55 elto¡if üš: v© njhuÂia m¿jš. 1 2 1 2 1 2 1 2 v© 1, 2 Û©L« Û©L« tªJŸsJ. v© 7, 7, 8 Û©L« Û©L« tªJŸsJ. v© njhu v‹whš v‹d? 7 9 5 5 4 4 3 3 7 6 8 6 8 ? 8 6 7 ? 7 9 7 ? 7 6 ? ? ? ? ? ? ÉLg£l v©fis¥ ó®¤â brŒJ njhuÂia És¡Ff. khzt®fS¡F v© njhuÂia¡ f©l¿ªJ mj‹ njhuÂia És¡f¤ Jiz òÇaî«. x‹W x‹whf, ïu©L ïu©lhf VW« k‰W« ïw§F« njhuÂiaí« És¡fî«. 1.9.1 1.9.2 59 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 56 elto¡if üš: m‹whl« vâ®neh¡F« v© r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ f©l¿ªJ khztU¡F¤ bjËî gL¤jî«. mâf¥goahd gƉáfË‹ tÊ khzt® bjËî bgWt®. 1.10.1 m. Mâ¤âah I v©Âdh‹. v¤jid ïU¡»wJ? bkh¤j« ïU¡»wJ. M. m‹ò I v©Âdh‹. v¤jid ïU¡»wJ? bkh¤j« ïU¡»wJ. ï. mfšah I v©ÂdhŸ. v¤jid ïU¡»wJ? bkh¤j« ïU¡»wJ. <. bkh¤j« v¤jid cŸsd? bkh¤j« cŸsd. c. ¡F« ¡F« cŸs ntWghL v‹d? 7 5 8 9 9 7 ãu¢rid¡F¤ Ô®î fhQjš. 60 1 61 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 57 elto¡if üš: 2 fašÉÊ 4 n#ho fhYiwfŸ th§»dhŸ. mtŸ v¤jid fhYiwfŸ th§»dhŸ? 3 ahÊÅÆ‹ taJ 7. ïu©L tUl§fS¡F K‹ò mtË‹ taJ . mL¤j tUl« mtS¡F taJ . 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 mL¤j tUl« taJ 8 . Kªija tUl« taJ 5 . khzt®fS¡F nkY« m‹whl¥ ãu¢rid¡ fz¡Ffis tH§» v©njhu k‰W« v©nfh£o‹ tÊ Ô®î fhz tÊfh£l nt©L«. 1 n#ho 2 fašÉÊÆl« 8 fhYiw ïU¡F«. 4 n#ho 2 tUl§fS¡F K‹ò mL¤j tUl« 5, 6, 7 7, 8 1.10.1 K‹ò ãwF 2 2 2 2 8 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 58,59 elto¡if üš: uh#h mÈ nrh§ nrh§ 7 bgh«ik it¤âU¥gh‹. 63 63 61 60 59 70 62 63 64 65 66 67 68 69 69 69 x›nth® v©zhf rÇgh®¤jš. x›bthU Éiliaí« x¥ãLtj‹ tÊí« Ô®î fhzyh«. Éil : 69 khzt®fS¡F nkY« m‹whl¥ ãu¢ridfis tH§» gl§fŸ tiuªJ« rh¤âa ÉilfŸ f©Lão¤J« Ô®î fhz¤ Jiz òÇa nt©L«. 1.10.1 ntWghL 3 : g¤J ïlkâ¥ãš cŸs ïy¡f«, x‹W ïlkâ¥ig Él 3 Fiwî. 62 4 uh#hÉl« 8 bgh«ik ïUªjd. mÈÆl« uh#hit Él 2 bgh«ik Fiwî. nrh§»l« mÈia Él 1 bgh«ik mâf«. m¥gobaÅš, nrh§ v¤jid bgh«ik it¤âU¥gh‹? 5 eh‹ 59¡F« 70¡F« ïilÆyhd X® <Çy¡f v©. vdJ ïu©L ïy¡f§fS¡F« cŸs ntWghL 3 MF«. g¤J ïlkâ¥ãš cŸs ïy¡f«, x‹W ïlkâ¥ig Él 3 Fiwî. eh‹ ah®? MáÇa® F¿¥ò: fÂj¤njhL ÉisahLnth«. 1. khzt®fis 4 ng® bfh©l FGthf¥ ãǤjš. 2. FG¤ jiyt® VjhtJ X® v©khd m£ilia¡ fh©ã¤jš. 3. v©khd m£il¡F V‰wthW ãuâÃâ¤jš. 4. rÇahd Éil¡F 1 òŸË tH§Fjš. 5. 10 M£l§fS¡F¥ ãwF, mâfkhd òŸËfŸ bg‰wtnu bt‰¿ahs® Mth®. MáÇa® Ma¤jkhf 21 Kjš 99 tiuÆyhd v© m£ilfis¤ jah® brŒa nt©L«. g¤J x‹W eh‰g¤J IªJ v© m£il 63 45 Û£lš brŒnth« thß® 1 mâf«, Fiwî vd vGJf. 2 ã‹tU« v©fis¢ Ódk¢r£l¤âš fh£Lf. m. 6 M. 14 ï. 58 < 82 c. 90 3 VW tÇirÆY« ïw§F tÇirÆY« vGJf. 22 , 13 , 19 , 25 , 28 , 16 , 22 , 31 4 ã‹tU« v©fË‹ ïlkâ¥ò, ïy¡f kâ¥ig vGJf. m. 18 M. 34 ï. 57 < 76 c. 95 5 ã‹tU« v©fË‹ »£oa g¤ij vGJf. m. 28 M. 54 ï. 63 < 89 c. 95 6 ÉLg£l v©fis vGJf. m. .......... , ............. , 8 , 12 , ....... , .......... , ......... , ........... M. 36 , 31 , ........ , .......... , ........... , ......... , ......... , .......... 64 2.1.1 jiy¥ò 2 100¡FŸ nr®¤jY« fʤjY« 65 MáÇa® F¿¥ò: MáÇa® nr®¤jš r«gªj¥g£l fiy¢brh‰fis¥ g‰¿¡ fyªJiuahLjš m«kh, ó¡fŸ Äf mHfhf ïU¡»‹wd. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 60 elto¡if üš: nr®¤jš r«gªj¥g£l fiy¢brh‰fis m¿ªJ bjËa MáÇa® Jiz òÇa nt©L«. 2.1.1 nr®¤jiy¡ F¿¡F« brh‰fŸ. nrfǤjš T£Ljš mâfǤjš ïiz¤jš nr®¤jš Ãu¥òjš nk‰fhQ« mid¤J¢ brh‰fS« X® v©Â¡ifia mâfÇ¡f¥ ga‹gL¤j¥gL« brh‰fshF«. ïit nr®¤jiy¡ F¿¡»‹wd. 66 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 60 elto¡if üš: fʤjš r«gªj¥g£l fiy¢brh‰fis m¿ªJ bjËa MáÇa® Jiz òÇa nt©L«. 2.1.1 fʤjiy¡ F¿¡F« brh‰fŸ. nk‰fhQ« brh‰fŸ X® v©Â¡if Fiwtij¡ F¿¡F« brh‰fŸ MF«. ïit fʤjiy¡ F¿¡»‹wd. ãǤjš bt£Ljš bto¤jš ÉGjš vL¤jš 67 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 61 elto¡if üš: fÂj¡ F¿pLfis¢ rÇahf¥ ga‹gL¤J« Kiwia És¡f nt©L«. tF¥giw¢ NHÈš mâf¥goahd cjhuz§fŸ cUth¡» És¡fyh«. 2.1.2 fÂj¡ F¿pLfŸ nr®¤jš F¿ (+), rk¡F¿ (=). ïu©ilí« nr®¤J Éil fhz rk« ‘=’ v‹w F¿p£ilí« ga‹gL¤Jnth«. nr®¤jÈ‹ F¿pL ïu©L bjhiffis ïiz¡F« nghJ mij¢ nr®¤jš v‹ngh«. + = rk¡F¿ 3 + 2 = 5 _‹W nr®¤jš ïu©L rk« IªJ m©zh, bkh¤j« v¤jid brofŸ cŸsd? 68 bkh¤j« 5 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 62 elto¡if üš: mo¥gil v©fËš nr®¤jš âwid ts¥gL¤jî« tY¥gL¤jî« mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. v© ïizfis¥ ga‹gL¤jyh«. 2.1.3 eh‹ it¤JŸns‹. m¡fhŸ it¤JŸsh®. nr®¤jY« ïiz v©fS«. 1 + 8 2 + 7 3 + 6 4 + 5 9 + 0 8 + 1 7 + 2 6 + 3 5 + 4 0 + 9 9 eh‹ it¤JŸns‹. j«ã it¤JŸsh‹. 2 + 3 = 5 3 + 2 = 5 ïu©L v©fis v¥go¢ nr®¤jhY« mj‹ Éil xnu kâ¥ig¤ jU«. 2 + 3 3 + 2 3 + 4 = 7 4 + 3 = 7 3 cl‹ 4 nr®ªjhš 7 MF«. 4 cl‹ 3 nr®ªjhš 7 MF«. 5 69 m¿î¥ bg£lf« 10 MáÇa® F¿¥ò: nr®¤jš âwid ts¥gL¤jî« tY¥gL¤jî« mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. v© nfhL, Ód k¢r£l«, v©Q¥bghUŸfis¡ bfh©L« És¡fyh«. 2.1.3 âU. KUfÅl« 6 y£L cŸsd. âUkâ yjhÉl« 2 y£L cŸsd. 6 2 bkh¤j y£LfŸ v¤jid? 6 + 2 = 8 4 + 2 = 6 gl« tiuªJ Ô®î fhQjš jhkiu 4 g£l« tiuªjhŸ. ãÇah 2 g£l« Fiwthf tiuªjhŸ. ïUtU« tiuªj bkh¤j g£l§fŸ v¤jid? Ô®î Kiw jhkiu ãÇah 4 2 70 g¡f« 63 elto¡if üš: MáÇa® F¿¥ò: gl¤âš fhQ« bghUŸfis¡ bfh©L , nr®¤jš fÂj¤ bjhl®fis cUth¡» Éthâ¡fî«. 2.2.1 mo¥gil v©fËš nr®¤jš m«kh vd¡F 8 öÇifí« 4 Rit ghd¤ijí« th§»¤ jUå®fsh? 71 MáÇa® F¿¥ò: 3 cl‹1I nr®¤jiy¤ bjhl®ªJ v©Qjš v‹ngh«. nr®¤jš r«gªj¥g£l mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. v© nfhL, Ód k¢r£l«, v©Q¥bghUŸfis¡ bfh©L« És¡fyh«. 2.2.1 nr®¤jš fÂj th¡»a«. 3 + 1 = 4 + 2 = 5 + 3 = 3 + 1 = 4 4 + 2 = 6 5 + 3 = 8 3 1 4 4 2 6 5 3 8 + + + 0 1 2 3 5 4 3 5 8 1 1 2 3 5 4 6 72 MáÇa® F¿¥ò: mo¥gil v©fËš nr®¤jš âwid ts¥gL¤jî« tY¥gL¤jî« mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.2.1 mo¥gil v©fËš Éiuthf¢ nr®¤jš. 1+0 1+4 1+2 1+6 1+8 2+8 1+9 1+1 1+5 1+7 1+3 2+0 3+0 4+0 5+0 6+0 7+0 8+0 9+0 9+1 2+1 3+1 4+1 5+1 6+1 7+1 7+3 8+1 8+2 2+2 3+2 4+2 5+2 6+2 6+4 7+2 2+3 3+3 4+3 5+3 5+5 6+3 2+4 3+4 4+4 4+6 5+4 2+5 3+5 3+7 4+5 2+6 3+6 2+7 0 + 0 nr®¤jhš? mf¥g¡f« http://www.tlsbooks.com/mathworksheets.htm 73 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 64,65 elto¡if üš: nr®¤jš fz¡Ffis¢ brŒí« bghGJ g¤jh¡»¢ brŒí« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.2.2 6 8 + 6 = 8 + 6 = 9 + 4 = 8 + 6 = 9 + 4 = 10 + 4 =14 10 + 3 =13 3 10 9 4 8 Kjš mL¡f« ïu©lhtJ mL¡f« 8 6 1 4 9 4 1 3 + + 100¡FŸ nr®¤jš. 74 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 66,67, 68,69 elto¡if üš: nr®¤jš fz¡Ffis¢ brŒí« bghGJ g¤jh¡»¢ brŒí« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.2.2 9 + 7 = 8 + 5 = 9 8 7 5 6 3 10 10 10 2 16 13 8 + 5 = 13 7 + 9 = 16 6 4 2 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 75 brŒJ gh®¡fî« 6 + 6 = brŒJ gh®¡fî« MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 70 elto¡if üš: nr®¤jš fz¡Ffis¢ brŒí« bghGJ bjhl®ªJ v©Â¢ brŒí« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.2.2 bjhl®ªJ v©Qjš. 15 + 4 = 18 + 7 = 15 18 25 26 27 28 16 19 17 20 18 21 19 22 29 23 30 24 31 25 32 26 33 1 1 1 2 2 2 3 3 3 4 4 4 5 5 6 6 7 18 + 7 = 25 15 + 4 = 19 25 + 6 = 31 1 5 4 1 9 1 8 7 25 + + 25 6 31 + VWtÇirÆš K‹ndh¡» v©Qjš. 76 25 + 6 = 1 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 71,72, 73,74 elto¡if üš: g¤J x‹W 1 6 1 3 2 9 + 10 + 6 = 16 10 + 4 = 10 + 2 = 10 + 10 + 6 = 10 + 3 = 13 20 + 9 = 29 + = 16 + 13 = 29 16 + 13 = ïjid, ïlkâ¥ãš vGâí« fz¡»lyh«. ÚŸ tÇir 1 6 1 3 1 4 1 2 2 6 + + 14 12 26 ne® tÇir nr®¤jš fz¡Ffis¢ brŒí« bghGJ g¤jh¡»¢ brŒí« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.2.2 77 3 4 MáÇa® F¿¥ò: nr®¤jš fz¡Ffis ïl kâ¥ò KiwÆš vG⢠brŒí« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.2.2 34 + 42 = g¤J x‹W go 1 : v©fis ïlkâ¥ãš fh£lî«. go 2 : KjÈš x‹Wfis¢ nr®¡fî«. go 3 : ãwF g¤Jfis¢ nr®¡fî«. rÇgh®¤jš. g¤J x‹W g¤J x‹W g¤J x‹W + + + 6 6 7 3 4 4 2 3 4 4 2 3 4 4 2 34 + 42 = 76 ïjid ïl kâ¥ã‹ tÊ nr®¡fyh«. 78 g¡f« 75,76 elto¡if üš: 5 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 78,79, 80 elto¡if üš: 15 + 14 = 22 + 17= 45 + 31 = 1 5 1 4 2 2 1 7 4 5 3 1 + + + 2 g¤J 3 9 7 6 9 x‹W 20 29 9 22 + 17= 39 45 + 31= 76 + 15 + 14 = 29 nr®¤jš fz¡Ffis¢ brŒí« bghGJ g¤jh¡»¢ brŒí« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.2.2 79 6 7 8 80 MáÇa® F¿¥ò: 17 + 10 = 27 18 + 9 = 1 0 1 7 + 2 7 17 10 10 9 + 8 +1 10 + 7 10 18 + 9 = 27 20 + 7 = 27 10 + 10 + 7 = fÂ¥ãia¥ ga‹gL¤âí« brŒayh«. vL¤J¢ br‹W nr®¤jš. 18+9=27 nr®¤jš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W nr®¡F« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.3.2 g¡f« 81,82 elto¡if üš: 81 MáÇa® F¿¥ò: 23 + 38 = 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 23 38 g¤J x‹W g¤J x‹W + KjÈš, x‹Wfis¢ nr®¡fî«. g¤Jfis¢ nr®¡fî«. go 1 : go 2 : 11 x‹W 1 g¤ij vL¤J¢ br‹W ãwF, g¤JfnshL nr®¡fî«. 2 3 3 8 6 1 61 g¤J x‹W + 1 61 11 6 g¤J 1 x‹W 23 + 38= 61 2 3 3 8 =1 g¤J 1 x‹W g¤J x‹W nr®¤jš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W nr®¡F« Kiwia És¡f ïlkâ¥ò m£ltizia¡ bfh©L brŒa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.3.2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 g¡f« 83,84 elto¡if üš: 82 45 + 18 = 4 5 1 8 4 5 1 8 3 4 5 1 8 6 3 4 5 1 8 13 + + + + 45 + 18 = 63 ïlkâ¥ãš vGjî« x‹Wfis¢ nr®¡fî« g¤J x‹W g¤J x‹W g¤J x‹W g¤J x‹W 1 g¤ij vL¤J¢ bršyî« g¤Jfis¢ nr®¡fî« MáÇa® F¿¥ò: 55 + 27 = 5 5 2 7 5 5 2 7 5 5 2 7 + + + 2 8 2 55 + 27 = 82 nr®¤jš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W nr®¡F« Kiwia És¡f ïlkâ¥ò m£ltizia¡ bfh©L brŒa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.2.2 1 1 1 1 5 + 8 =13 13 = 1 g¤J +3 x‹W 83 6 + 3 = 9 6 áWt® 3 áWÄ 6 áWt®, 3 áWÄ. bkh¤j« 9 ng®. 7 + 3 = 10 MáÇa® F¿¥ò: nr®¤jš fÂj¡ fijfis cUth¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.1 ò¤jf mL¡»š 7 ò¤jf« cŸsd. nkirÆš 3 ò¤jf« cŸsd. bkh¤j« 10 ò¤jf« nr®¤jš fij cUth¡Fjš 84 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 87,88 elto¡if üš: nr®¤jš r«gªj¥g£l th¡»a§fS¡F V‰w fijfis cUth¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.1 nt 6 bgh«ik it¤JŸshŸ. k 5 bgh«ik it¤JŸshŸ. ïUtU« 11 bgh«ik it¤JŸsd®. 9 + 3 = 12 6 + 5 = 11 4 +11 = 15 j«ãÆl« 9 gH«. j§ifÆl« 3 gH«. bkh¤j« 12 gH«. bršth 4 kÂnahL 11 kÂiaí« nr®¤J th§»dh®. mtÇl« bkh¤j« 15 k cŸsd. 85 âU.uh#‹ xU tilí« ï‹bdhU tilí« mL¡»dh®. mt® til mL¡»dh®. 16 + 25 = âUkâ uk 24 tilí« 8 cU©ilí« jah® brŒjh®. mt® bkh¤j« 32 gyfhu« brŒJŸsh®. 24 + 8 = 32 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 89 elto¡if üš: nr®¤jš fÂj¡ fijfis cUth¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.1 brŒJ gh®¡fî« MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 90 elto¡if üš: fÂj¡ F¿pLfis¢ rÇahf¥ ga‹gL¤J« Kiwia És¡f nt©L«. tF¥giw¢ NHÈš mâf¥goahd cjhuz§fŸ cUth¡» És¡fyh«. 2.1.2 fÂj¡ F¿pLfŸ, fʤjš F¿ ( ). 6 K£ilÆš, 2 ga‹gL¤j¥g£ld. Ûj« v¤jid? 6 2 = 4 MW fʤjš ïu©L rk« eh‹F _ xU bjhifÆÈUªJ xU gFâia vL¤jhš, mâš Ûj« ïU¡F«. Ûj« fhz fÊ¡f nt©L«. fʤjš F¿pL ‘ ’ rk« = 6 K£ilÆš ïu©L ga‹gL¤j¥g£lhš Ûj« 4 K£il ïU¡F«. 0 1 2 3 4 5 6 6 2 = 4 86 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 92 elto¡if üš: fʤjš r«gªj¥g£l mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥glš nt©L«. v©nfhL, Ód k¢r£l«, v©Q¥bghUŸfis¡ bfh©L« És¡fyh«. 2.1.3 fʤjY« ïiz v©fS«. 2 2 3 3 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 7 7 4 3 5 2 3 4 3 7 4 = 3 bkh¤j« 7 ts®¥ò¥ ãuh cŸsd. 87 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 91 elto¡if üš: fʤjš r«gªj¥g£l fÂj th¡»a« cUth¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.3.1 100¡FŸ fʤjš fʤjš fÂj th¡»a«. 8 thiH¥gH¤âš 5 gH¤ij¡ Fu§F rh¥ã£lJ. Ûj« 3 gH« cŸsd. 7 bt©bzŒ¡f£o ïUªjd. mâš x‹iw vÈ vL¤J¢ br‹wJ. 8 5 = 3 7 1 = 6 8 5 = 3 7 1 = 6 7 1 6 88 89 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 93,94 elto¡if üš: mo¥gil v©fË‹ fʤjš thŒgh£il tÈíW¤jî«. RÊa¤ij v©nfh£oš ã‹ndh¡»¡ fÊ¡F« nghJ« fʤjš bjhifÆ‹ v©nz Éilahf tU« v‹gij tÈíW¤jî«. 2.2.2 X® v©ÂÈUªJ RÊa¤ij¡ fʤjhš...? 2-1 1-1 3-2 2-2 6-1 7-2 7-3 7-4 7-5 7-6 6-6 4-1 5-2 5-3 5-4 4-4 8-1 9-2 9-3 9-4 9-5 9-6 9-7 9-8 9-9 8-8 3-1 4-2 4-3 3-3 7-1 8-2 8-3 8-4 8-5 8-6 8-7 7-7 5-1 6-2 6-3 6-4 6-5 5-5 9-1 10-1 10-2 10-3 10-4 10-5 10-6 10-7 10-8 10-9 1 0 = 1 3 0 = 3 _ _ mf¥g¡f« http://www.softschools.com/math/worksheets mo¥gil v©fËš fʤjš 0 0 fʤjhš? 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 100¡FŸ fʤjš. bkh¤j« 9 J bkh¤j« 10 mŠrš jiy bfhoÆš fhí« J ÑnH ÉGªj J 9 4 = 5 9 5 = 4 90 5 mŠrš jiy 5 mŠrš jiy 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 fʤjš r«gªj¥g£l mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. ïiz v©, v©nfhL, Ód k¢r£l«, v©Q¥bghUŸfis¡ bfh©L« És¡fyh«. 2.3.2 17 5 12 vL¡f¥g£lJ Ûj« 17 5 = 12 17 j¡fhË fy‹ mL¡f¥g£oUªjJ. mâš âUkâ rnuh 5 fyid th§»dh®. Ûj« ïU¡F« j¡fhË fy‹fŸ v¤jid? MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 95,96, 97,98 elto¡if üš: 1 7 5 1 2 _ 91 fʤjš r«gªj¥g£l mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. v©nfhL, Ód k¢r£l«, v©Q¥bghUŸfis¡ bfh©L« És¡fyh«. 2.3.2 18 9 = 18 = 10 + 8 12 7 = 9 9 18 10 1 8 9 9 1 2 7 5 1 1 1 1 1 1 1 7 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 12 7 = 5 18 9 = 9 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 99 elto¡if üš: g¤J x‹W 1 8 ã‹ndh¡» v©Qjš 92 MáÇa® F¿¥ò: elto¡if üš: 1 1 1 1 1 1 6 7 8 9 10 11 12 13 ã‹ndh¡»¡ fÊ¡F« Kiwia e‹F És¡fî«. khztU¡F ï¤âw‹ Äf K¡»akhd x‹whF«. mid¤J khztU« mila tÊ fhzî«. 2.3.2 13 6 = 11 8 = 13 7 6 7 6 7 3 13 13 6 = 7 ã‹ndh¡» v©Qjš. 11 8 = 3 13ïš ïUªJ 6I ã‹ndh¡» v©zî«. 1 1 8 3 1 3 6 7 g¡f« 100 93 brŒJ gh®¡fî« MáÇa® F¿¥ò: 28ïš ïUªJ 6I ã‹ndh¡» fʤjhš Éil »il¡F«. fʤjš. 28 6 = 37 4 = 28 27 26 25 24 23 22 21 20 1 2 3 4 5 6 28 6 = 22 37 4 = 33 37 4 33 fʤjš r«gªj¥g£l fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.3.2 94 g¡f« 101,102 elto¡if üš: MáÇa® F¿¥ò: 38 7 = 31 66 5 = 79 6 = 66 5 = 61 79 6 = 73 6 6 5 6 1 7 9 6 7 3 _ _ ïl kâ¥ãš vGjî« ïl kâ¥ãš vGjî« g¤J x‹W g¤J x‹W 6 ïš ïUªJ 9 tiu v©Qjš 6 1 2 3 7 8 9 38 7 = fʤjš r«gªj¥g£l fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡f ïlkâ¥ò m£ltiz Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.3.2 95 elto¡if üš: g¡f« 103, 104 MáÇa® F¿¥ò: elto¡if üš: 60 8 10 10 20 5 37 25 = 68 43 = 3 7 2 5 1 2 _ g¤J x‹W 2 g¤J, 5 x‹iw Ú¡f nt©L«. 2 x‹W Ûj« 10 10 10 10 10 10 68 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 = fʤjš r«gªj¥g£l fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« Kiwia És¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.3.2 g¡f« 105,106 4 g¤J, 3 x‹iw¡ fÊ¡f nt©L«. 96 1 g¤J MáÇa® F¿¥ò: vL¤J¢ br‹W fʤjš. 34 4 3 1 7 _ 34 8 = 43 17 = 10 10 10 10 10 10 10 43 17 = 26 3 13 1 7 2 6 _ g¤J x‹W fʤjš 1 g¤ij x‹Wfshf kh‰w nt©L«. 3 4 8 _ 2 6 34 8 = 26 3 g¤J 13 x‹W fʤjš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« Kiwia És¡f ïlkâ¥ò m£ltizia¡ bfh©L brŒa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.3.2 97 elto¡if üš: g¡f« 107, 108 1 2 brŒJ gh®¡fî« MáÇa® F¿¥ò: elto¡if üš: 52 15 = 12 5 = 7 4 1 = 3 5 2 1 5 5 2 1 5 7 5 2 1 5 3 7 _ _ _ g¤J x‹W g¤J x‹W g¤J x‹W 2ïš ïUªJ 5I fÊ¡f KoahJ. 5 g¤âš ïUªJ 1 g¤ij x‹Wfsh¡» vL¤J¢ bršy nt©L«. 4 4 12 12 52 15 = 37 74 39 = 7 4 3 9 7 4 3 9 7 4 3 9 7 4 3 9 6 6 14 14 5 3 5 3 5 fʤjš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« Kiwia És¡f ïlkâ¥ò m£ltizia¡ bfh©L brŒa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.3.2 g¡f« 109,110 98 brŒJ gh®¡fî« MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 111 elto¡if üš: fʤjš fÂj th¡»a§fŸ cUth¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.1 fašÉÊ 9 t£l¤â‰F t©z« Ô£odhŸ. mâš 1 Úy t©z«. Ûj« cŸs 8 t£l« át¥ò Ãwkhdit. ky®ÉÊ 7 mÊ¥gh‹ it¤âUªjhŸ. mâš 4 Û‹ toÉyhdit. Ûj« cŸs 3 Mik toÉyhdit. 7 4 = 3 9 1 = 8 9 1 8 99 fʤjš fij cUth¡Fjš MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 112 elto¡if üš: fʤjš fÂj¡ fijfis cUth¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥glš nt©L«. 2.4.1 bkh¤j« 16 th¤J. 9 th¤J fiu V¿É£ld. Ûj« 7 th¤J Fs¤âš cŸsd. 16 9 = 7 bkh¤j« 12 ML. mâš 8 br«k¿ ML. Ûj« 4 eh£lhL MF«. 12 8 = 4 100 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 112 elto¡if üš: üyf¤â‰fhf 71 üšfŸ th§f¥g£lJ. mâš 45 üšfŸ mL¡f¥g£lJ. mL¡fhjit 26 üšfŸ MF«. 71 45 = 26 MáÇia 60 fÂj¡ nfŸÉ bfhL¤jh®. mâš 17 fz¡if Kjš ehŸ brŒjhš, ï‹D« brŒahj nfŸÉfŸ 43 MF«. 60 17 = 43 fʤjš fÂj fijfis cUth¡f mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.4.1 101 MáÇa® F¿¥ò: m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« nr®¤jš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.2 brŒKiw: anrhjh 6 kh«gH« th§»dhŸ. ner‹ 2 kh«gH« th§»dh‹. ïUtU« th§»a kh«gH§fŸ bkh¤j« v¤jid? bkh¤j« 9 òwh ïUªjJ 5. nr®ªjJ 4. fÂj th¡»a« 6 + 2 = 5 + 4 = 5 + 4 = 9 6 + 2 = 8 6 cl‹ 2 nr®¤jhš bkh¤j« 8 tU« 5 òwh ïUªjd. nkY« 4 nr®ªjd. bkh¤j« v¤jid òwh¡fŸ cŸsd? bkh¤j« 8 kh«gH« MF«. 4 5 6 7 8 9 10 anrhjh 6, ner‹ 2 ãu¢rid¡F¤ Ô®î fhQjš. 102 MáÇa® F¿¥ò: m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« nr®¤jš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.2 xU FGÉš 6 khztU« 7 khzÉaU« cŸsd®. bkh¤j« v¤jid khzt®fŸ cŸsd®? 6 + 7 = 13 6 + 7 = 13 bkh¤j« 13 khzt®. 6 7 1 3 + 103 g¡f« 113 elto¡if üš: 3 10 MáÇa® F¿¥ò: m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« fʤjš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.4.2 âU. jndZ 7m¢rš brŒjh®. 5 m¢riy ɉWÉ£lh®. Ûj« v¤jid m¢rš ïU¡F«? Ûj« 2 m¢rš 7 5 = 2 7 5 2 brŒKiw go 1 : 7 m¢rš 5 ɉf¥g£lJ Ûj m¢rš v¤jid? go 2 : fʤjš 7 m¢rš 5 m¢rš go 3 : fÂj th¡»a« mik¤jš 7 5 = go 4 : Ô®î 104 MáÇa® F¿¥ò: m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« fʤjš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.4.2 âU. jÄœthz‹ 8 nfhÊ ts®¤jh®. mâš 6 nrtš. ÛjKŸsit bg£il. bg£ilfŸ v¤jid? 8 6 = 2 0 1 2 3 4 6 5 7 8 2 bg£il brŒKiw go 1 : bkh¤j« 8 nfhÊ nrtš 6 bg£il v¤jid? go 2 : fʤjš 8 nfhÊ 6 nrtš go 3 : fÂj th¡»a« mik¤jš 8 6 = go 4 : Ô®î 105 elto¡if üš: g¡f« 114 MáÇa® F¿¥ò: m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« nr®¤jš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.2 m«kh 8 m‹dhá¥gH¡ fyD« 7 u«ò¤jh‹gH¡ fyD« th§»dh®. m«kh th§»a gH¡ fy‹fŸ v¤jid? 8 + 7 = 15 8 fy‹, ï‹D« 7I¢ nr®¡f nt©L«. 8 7 1 1 1 1 1 1 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 8 + 7 = 8 7 1 5 + 106 bjhl®ªJ v©Qjiy¥ ga‹gL¤jyh«. g¡f« 115,117 elto¡if üš: MáÇa® F¿¥ò: Ô®î : fhÄÅ 1 8 rªâuh 24 bkh¤j« nr®¡f nt©L«. fÂj th¡»a« : 18 + 24 = 1 8 2 4 + 4 2 4 2 bkh¤j« 1 m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« nr®¤jš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.2 âUkâ fhÄÅ 18 g¿¤jhŸ. âUkâ rªâuh 24 g¿¤jhŸ. ïUtU« g¿¤j bkh¤j v¤jid ? brŒKiw 107 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 116 elto¡if üš: m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« fʤjš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.4.2 anrhj‹, m¥gh th§»a 12 k§FÞâÅš 8I rh¥ã£lh‹. Ûj« ïU¥git v¤jid? 12 8 = Ûj« 4 k§F°Ô‹ bkh¤j« : 12 rh¥ã£lJ : 8 Ûj« : fÊ¡f nt©L« fÂj th¡»a« 8 4 12 12 8 = 4 1 2 8 4 108 MáÇa® F¿¥ò: 7 4 11 m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« fʤjš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L« 2.4.2 âU. ehaf« 11 ó¢rho th§»dh®. mâš 7¡F kŠrŸ t©zK« ïju rhofS¡F Úy t©zK« óádh®. Úy t©z¥ ó¢rhofŸ v¤jid? Úy t©z¥ ó¢rhofŸ 4 11 7 = 1 1 1 1 1 1 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 11 7 = 4 1 1 7 4 109 fÊ¡f nt©L«. 42 17 ? 4 2 1 7 4 2 1 7 4 2 1 7 4 2 1 7 5 2 5 2 5 3 3 12 12 25 ga _ _ _ _ 42 17 = 25 42 _ 17 = _ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 117 elto¡if üš: xU ngUªâš 42 ga ga¤jd®. Kjš ngUªJ Ãiya¤âš 17 ng® ïw§»É£ld®. ngUªâš bjhl®ªJ ga¡F« gaÂfŸ v¤jid ng®? 42 17 = _ m‹whl¢ NHÈš khzt® vâ®bfhŸS« fʤjš r«gªj¥g£l ãu¢ridia¡ fisa mâf¥goahd gƉáfŸ tH§f¥gl nt©L«. 2.4.2 110 111 ïUtÇlK« cŸs bfhŒah¥gH« bkh¤j« 7. át‹ ca®Ãiy¢ áªjid MáÇa® F¿¥ò: ca®Ãiy¢ áªjid r«gªj¥g£l ãu¢rid¡ fz¡Ffis¢ brŒí« Kiwia¤ bjËthf És¡f nt©L«. 2.4.2 eh‹ 2 bfhŒah¥gH« it¤JŸns‹. eh‹ c‹idÉl 3 bfhŒah¥gH« mâfkhf it¤JŸns‹. m‹ò 3 mâf« ïUtÇlK« cŸs bkh¤j¡ bfhŒah¥gH§fŸ v¤jid? brŒKiw go 1 : m‹ò 2 át‹, m‹igÉl 3 mâf« nr®¤jš go 2 : fÂj th¡»a« m‹ò + 3 = át‹ 2 + 3 = át‹ 2 + 3 = 5 go 3 : Ô®îKiw m‹ò + át‹ = 2 + 5 = 2 + 5 = 7 112 MáÇa® F¿¥ò: v©fË‹ njhuÂia ïu©L ïu©lhf, eh‹F eh‹fhf, IªJ Iªjhf, g¤J¥ g¤jhf v‹w ÃuÈ‹ tÊ nr®¤jiy¢ brŒa És¡fyh«. 2.5.1 bjhl®ªjh‰nghš nr®¤jš. ïu©L ïu©lhf 2 2+2=4 2+2+2+2=8 0 2 4 6 8 10 20 10+10 1 g¤J 2 g¤J 0 10 20 30 40 50 1 g¤J 2 g¤J 3 g¤J 4 g¤J 10 10+10 10+10+10 10+10+10+10 10 20 30 40 g¤J¥ g¤jhf brŒJ gh®¡fî« 4 g¡f« 118 elto¡if üš: 2+2+2=6 4 ïu©L 4 5 -4 -4 -4 -4 -2 -2 -2 -2 9 6 10 11 13 17 14 18 15 19 7 8 12 16 20 20 4 4 4 4 4 = 0 MáÇa® F¿¥ò: v©fË‹ njhuÂia ïu©L ïu©lhf, eh‹F eh‹fhf, IªJ Iªjhf, g¤J¥ g¤jhf v‹w ÃuÈ‹ tÊ nr®¤jiy¢ brŒa És¡fyh«. 2.6.2 0 2 4 6 8 10 bjhl®ªjh‰nghš fʤjš. 8 2 = 6 10 2 = 8 10 2 8 2 6 2 4 2 2 2 0 4 2 = 2 6 2 = 4 2 2 = 0 ïu©L ïu©lhf eh‹F eh‹fhf brŒJ gh®¡fî« 113 g¡f« 119 elto¡if üš: IªJ Iªjhf g¤J¥ g¤jhf Rblh¡F ÉisahLnth« thß® vL¤J¡fh£L: 114 1 1 Kjš 4 tiuÆyhd v©fis vGjî«. 2 X® v©, xU ne® tÇirÆY« ÚŸ tÇirÆY« xU Kiw k£Lnk tu nt©L«. 3 KaY§fŸ 1 4 2 3 1 3 3 2 2 4 4 1 2 4 4 1 1 3 3 2 3 1 2 4 4 2 3 1 4 3 2 3 3 1 3 3 4 2 1 3 2 4 1 1 4 4 1

kssr_MatematikBMJilid_1zM_kvAesv4v-NwdFlkoph_Efu2GVay95.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH Penulis Chan Yook Lean Rosli bin Maun Ganesh a/l Vellasamy Editor Ainol Rafezah binti Alias Asmahanim binti Ab Rahman Pereka bentuk Aini binti Abd. Hamid Awaludin bin Mohd Arof Ilustrator Wong Chi Ming Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2017 MATEMATIK MATEMATIK JILID Tahun 2 SEKOLAH KEBANGSAAN iii 3 4 5 KANDUNGAN PECAHAN DAN PERPULUHAN 1 KENALI PECAHAN 2 TULIS PECAHAN 4 BANDING PECAHAN 7 TUKAR PECAHAN KEPADA PERPULUHAN 10 BANDING PERPULUHAN 13 BANDING PECAHAN DAN PERPULUHAN 14 SELESAIKAN 15 SANTAI MINDA 18 WANG 19 KENALI WANG 20 NILAI WANG 21 TAMBAH WANG 23 TOLAK WANG 26 DARAB WANG 29 BAHAGI WANG 31 CELIK WANG 33 TEROKA RIA 33 SELESAIKAN 34 SANTAI MINDA 38 MASA DAN WAKTU 39 KENALI MINIT 40 SEBUT DAN TULIS WAKTU 42 REKOD WAKTU 45 TEROKA RIA 46 PERKAITAN WAKTU 4 7 SELESAIKAN 49 SANTAI MINDA 52 iii iv 6 7 8 PANJANG, JISIM DAN ISI PADU CECAIR 53 KENALI UNIT SENTIMETER DAN METER 54 UKUR PANJANG OBJEK DAN LUKIS GARIS LURUS 56 ANGGAR PANJANG OBJEK 59 TEROKA RIA 60 KENALI UNIT GRAM DAN KILOGRAM 61 TIMBANG JISIM OBJEK 63 ANGGAR JISIM OBJEK 64 TEROKA RIA 65 KENALI UNIT MILILITER DAN LITER 66 SUKAT ISI PADU CECAIR 68 ANGGAR ISI PADU CECAIR 70 TEROKA RIA 71 SELESAIKAN 72 SANTAI MINDA 76 BENTUK 77 KENAL PASTI BENTUK 3D 78 KENAL PASTI BENTUK ASAS 80 KENALI BENTANGAN BENTUK 3D 8 1 KENAL PASTI BENTUK 2D 84 LUKIS BENTUK 2D 86 TEROKA RIA 87 SELESAIKAN 88 SANTAI MINDA 90 DATA 91 CARA KUMPUL DATA 92 KENALI CARTA PALANG 94 TEROKA RIA 95 SELESAIKAN 97 SANTAI MINDA 100 iv 1 N O T A G UR U 1 N O T A G UR U Saya dapat 1 bahagian. Saya pun dapat 1 bahagian. 1 daripada 3 bahagian ialah satu pertiga. Ibu potong satu kek ini kepada 3 bahagian. Wah, sama besar! 3.1.1 satu pertiga PECAHAN DAN PERPULUHAN PECAHAN DAN PERPULUHAN • Lakukan aktiviti simulasi untuk menjelaskan konsep pecahan menggunakan bahan yang sesuai seperti kuih dan plastisin. • Imbas kembali pecahan satu perdua dan satu perempat yang telah dipelajari dalam Tahun 1. • Tegaskan pecahan ialah bahagian yang sama besar daripada keseluruhan. N O T A G UR U 2 Satu perdua. Satu perlima. 1 2 1 5 Pecahan bahagian merah. Isnin 16/4/2018 N O T A G UR U 2 1 2 3.1.1 3.1.2 KENALI PECAHAN Bahagian yang dikeluarkan ialah satu perenam. satu perenam pengangka per penyebut 1 6 • Bimbing murid mengenal pasti pecahan wajar dengan menggunakan kit pecahan, lipatan kertas dan sebagainya. • Jalankan aktiviti menamakan pecahan wajar berpandukan kad gambar pecahan dan kad pecahan. • Layari www.mathsisfun.com/proper-fractions.html 3 N O T A G UR U 3 N O T A G UR U 3 4 3.1.1 3.1.2 Siapakah yang pegang kad ? Mengapa? 5 8 Mei Mei Ali CUBA JAWAB a a b b c c d d 1 2 BA 89-90 Sebut pecahan bagi satu bahagian. Apakah pecahan bahagian biru? Saya belum cat 3 daripada 10 bahagian. masih putih. 3 10 3 10 Tiga persepuluh • Bimbing murid mengenal pasti pecahan wajar menggunakan bentuk dan saiz gambar rajah yang berbeza. • Tegaskan pecahan yang mempunyai nilai pengangka dan penyebut yang sama adalah bukan pecahan wajar. • Tegaskan nilai pecahan wajar adalah kurang daripada 1. N O T A G UR U 4 N O T A G UR U 4 Saya tampal dua perempat. 1 2 TULIS PECAHAN Jika 1 bahagian lagi ditampal, apakah pecahannya? 1 4 Saya tulis satu perempat. Selasa 17/4/2018 Tulis pecahan satu bahagian. satu pertiga 3.1.1, 3.1.2 3.1.3, 3.1.4 2 4 dua perempat • Bimbing murid menulis pecahan wajar berdasarkan kad gambar, lipatan kertas dan kit pecahan. Kaitkan dengan aktiviti harian seperti mengecat, menampal dan sebagainya. • Tegaskan apabila nilai pengangka dan penyebut sama, nilai pecahan sama dengan satu. 5 N O T A G UR U N O T A G UR U 3 4 Saya warnakan 4 bahagian jingga. 5 bahagian pula hijau. BA 91 5 Tulis pecahan bahagian hijau pula. Saya tulis pecahan bahagian jingga. 3.1.2 3.1.3 3.1.4 Saya dapat dua pertujuh. Saya lorek corak lain. 2 3 3 5 Saya warnakan dua pertiga. Saya lorek tiga perlima. Saya dapat tiga pertujuh. Saya lorek bahagian saya. Rabu 18/4/2018 empat persembilan 5 4 9 • Pelbagaikan bentuk gambar rajah yang telah dibahagikan kepada dua hingga 10 bahagian yang sama besar untuk aktiviti melorek, mewarna dan menampal mengikut pecahan yang diberikan. • Minta murid kumpulkan hasil kerja mereka secara berkumpulan. N O T A G UR U 6 N O T A G UR U 6 6 BA 92 Tulis pecahan bahagian merah. Tulis pecahan bahagian kuning. Tulis pecahan dalam perkataan. Tulis pecahan dalam angka. satu perlima satu persepuluh dua perlapan lima persembilan CUBA JAWAB a a c b c b d a b c d 1 5 1 7 6 9 9 10 1 2 4 3 a b c 3.1.2 3.1.3 3.1.4 Kami warnakan tujuh persepuluh. • Bimbing murid mewakilkan pecahan pada lipatan kertas. Tegaskan bahawa setiap bahagian lipatan kertas yang dibuat mestilah sama besar. • Layari www.mathgoodies.com/lessons/fractions • Layari http://www.softschools.com/math/fractions/games/ representing_fractions/ 7 N O T A G UR U 7 N O T A G UR U 3.1.5 4 5 2 5 3 6 5 6 2 bahagian ini untuk Rishi. 2 bahagian lebih banyak. Siapakah yang dapat lebih banyak kek? 1 2 Pecahan manakah yang lebih kecil? BANDING PECAHAN 2 6 1 6 lebih besar daripada lebih kecil daripada 2 5 4 5 lebih kecil daripada Rishi dapat lebih banyak kek. a b 1 6 2 6 Saya dapat 1 bahagian. • Bimbing murid membanding pecahan wajar dengan melukis gambar rajah pecahan yang diberikan dalam MS Word atau Paint. • Tegaskan jika nilai penyebut sama, pengangka yang lebih besar mempunyai nilai pecahan yang lebih besar. N O T A G UR U 8 3 Antara dengan , manakah yang lebih? 4 4 7 3 7 Bahagian merah lebih banyak daripada biru. 1 daripada 4 bahagian lebih kecil. 4 7 3 7 lebih daripada 1 4 1 3 kurang daripada 4 7 3 7 Manakah yang kurang, atau ? 1 3 1 4 1 4 1 3 N O T A G UR U 8 3.1.5 • Terangkan semakin banyak bahagian dalam satu objek, nilai pecahan bagi 1 bahagian adalah semakin kecil. • Banyakkan aktiviti membanding nilai pecahan menggunakan bentuk yang sama saiz. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-4/compare-fractions 9 N O T A G UR U 1 2 1 10 lebih besar daripada 5 1 2 1 10 Bandingkan dengan . 1 10 1 2 Mei Lin dan Zali mewarna gambar rajah pecahan. Bahagian siapakah yang lebih besar? 2 3 5 6 Mei Lin Zali 1 Manakah yang lebih besar? 2 Bandingkan. CUBA JAWAB 1 6 2 8 4 5 3 6 3 8 6 9 a b a b 1 9 1 8 Manakah yang lebih kecil? Bincangkan. dengan atau dengan 9 N O T A G UR U 3.1.5 BA 93 1 2 1 10 1 8 1 9 atau 1 3 1 4 • Jalankan aktiviti membanding pecahan menggunakan kit pecahan, plastik lut sinar dan jalur kertas yang sama saiz dan bentuk. • Bimbing murid membanding nilai pecahan menggunakan garis nombor. N O T A G UR U 10 Isnin Lihat bahagian merah. Tulis 2 daripada 10 bahagian dalam perpuluhan. 23/4/2018 N O T A G UR U 10 3.2.1 3.2.2 3.2.5 dalam perpuluhan ialah sifar perpuluhan satu. 1 10 1 10 Pecahan bahagian putih ialah . Pecahan persepuluh boleh ditukar kepada perpuluhan. 0 . 1 titik perpuluhan Saya sebut dan tulis sifar perpuluhan satu. 1 2 Saya tulis dalam angka. Saya tulis dalam perkataan. = 0.1 1 10 TUKAR PECAHAN KEPADA PERPULUHAN • Bimbing murid memahami penukaran pecahan persepuluh kepada perpuluhan menggunakan gambar rajah dan lipatan kertas. • Tegaskan sebutan dan cara menulis perpuluhan yang betul dengan meletakkan titik perpuluhan di antara nilai sa dengan nilai persepuluh. 11 N O T A G UR U 11 N O T A G UR U 3.2.1, 3.2.2 3.2.3, 3.2.4 3.2.5 0 0.1 0.2 0.3 0.5 0.6 0.7 0.8 1 9 10 8 10 7 10 6 10 5 10 4 10 3 10 2 10 1 10 2 10 Tukar kepada perpuluhan. a 4 10 b 6 10 c 9 10 d 3 4 0.9 0.4 Saya warnakan 9 daripada 10 bahagian. Saya warnakan sifar perpuluhan empat. Pecahan persepuluh dan perpuluhan pada garis nombor. BA 94-95 a. = 0.2 b. = 0.4 c. = 0.6 d. = 0.9 4 10 9 10 2 10 6 10 • Bimbing murid menyebut dan menulis sifar perpuluhan satu hingga sifar perpuluhan sembilan berpandukan pelbagai bentuk gambar rajah, lipatan kertas dan garis nombor. • Tegaskan nilai perpuluhan bagi pecahan wajar untuk pecahan persepuluh adalah kurang daripada 1. • Bimbing murid menggunting jawapan pada halaman 95 BA. N O T A G UR U 12 1 Apakah pecahan bahagian merah? 2 Apakah perpuluhan bahagian biru? 3 Tukar pecahan kepada perpuluhan. 4 Manakah gambar rajah yang betul bagi perpuluhan yang diberi? CUBA JAWAB 1 10 5 10 6 10 8 10 a b c d a b a b b a 0.6 0.8 i i ii ii iii iii N O T A G UR U 12 BA 96 3.2.1, 3.2.2 3.2.3, 3.2.4 3.2.5 Yang manakah 0.5? Mengapa? • Sediakan beberapa set gambar rajah dan jalur kertas yang telah dibahagikan kepada 10 bahagian yang sama besar untuk aktiviti melorek dan mewarna bagi mewakili perpuluhan yang diberikan. 13 N O T A G UR U 13 N O T A G UR U 3.2.6 Apakah perpuluhan yang lebih besar daripada 0.5 tetapi lebih kecil daripada 0.9? Tentukan “lebih kecil daripada” atau “lebih besar daripada”. CUBA JAWAB BANDING PERPULUHAN 1 2 Manakah yang lebih besar, 0.5 atau 0.8? 0.2 0.4 Hijau kurang daripada kuning. 0.5 0.4 0.6 0.7 0.8 0.9 1 0.8 lebih besar daripada 0.5. a b c Manakah yang lebih kecil, 0.2 atau 0.4? Jadi, 0.2 lebih kecil. BA 97 Rabu 25/4/2018 Semakin ke kanan, nombor semakin besar. 0.3 0.2 0.7 0.1 0.6 0.9 • Bimbing murid membanding perpuluhan menggunakan gambar rajah, papan pecahan dan lipatan kertas. N O T A G UR U 14 N O T A G UR U 14 CUBA JAWAB Bandingkan. Mari banding guna garis nombor. 3.3.1 BANDING PECAHAN DAN PERPULUHAN 1 2 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 9 10 8 10 7 10 6 10 5 10 4 10 3 10 2 10 1 10 a 1 10 0.1 sama dengan 4 10 1 10 0.7 lebih besar daripada . 3 10 c 0.2 5 10 d 4 10 0.6 b lebih daripada 3 10 0.8 3 10 0.7 Khamis 26/4/2018 Manakah yang lebih besar? BA 98 Saya lorek lebih banyak, 7 bahagian. Saya lorek 3 bahagian. a b 0.2 0.9 • Gunakan perkataan “lebih besar daripada”, “lebih kecil daripada”, “lebih daripada”, “kurang daripada” dan “sama dengan” semasa membanding. • Bimbing murid membanding pecahan persepuluh dan perpuluhan dengan menukarkan pecahan persepuluh kepada perpuluhan dan sebaliknya. Gunakan juga papan pecahan dan lipatan kertas. 15 N O T A G UR U 1 Muhi beri 3 daripada 8 bahagian kek kepada Mogan. Apakah pecahan kek yang Mogan dapat? 15 N O T A G UR U 3.4.1 Lukis gambar rajah. Lorek 1 bahagian. 3 daripada 8 bahagian ialah tiga perlapan. lebih besar daripada . 1 4 1 6 SELESAIKAN 3 bahagian 3 8 Mogan dapat kek. Cara Cara 2 Chong makan piza. Adiknya makan piza. Siapakah makan piza yang lebih besar? 1 6 1 4 1 4 1 6 Adik Chong Chong 1 4 Adik Chong makan piza yang lebih besar, . • Latih murid menggarisi maklumat penting dalam masalah yang diberikan. • Bimbing murid menyelesaikan masalah secara simulasi. N O T A G UR U 16 3 Alia warnakan kuning dan ungu pada corak seperti dalam gambar. Nyatakan bahagian ungu dalam perpuluhan. 4 Sehelai reben digunakan seperti dalam jadual. Reben manakah yang lebih panjang? N O T A G UR U 16 3.4.1 Cara Cara Bahagian ungu ialah 7 daripada 10 bahagian. Bahagian ungu ialah 0.7. Reben untuk ikat hadiah lebih panjang. = 0.7 7 10 Panjang reben Ikat hadiah Guna Buat bunga 0.4 6 10 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 9 10 8 10 7 10 6 10 5 10 4 10 3 10 2 10 1 10 Ikat hadiah Buat bunga BA 99-100 • Bimbing murid menyelesaikan masalah menggunakan model, melukis gambar rajah dan simulasi. 17 N O T A G UR U 17 N O T A G UR U 3.4.1 CUBA JAWAB 1 Muna makan 5 daripada 8 bahagian coklat. Berapakah pecahan coklat yang Muna makan? 3 Santi warna 4 bahagian. Zamri warna 1 bahagian kurang daripada Santi. Apakah pecahan corak Zamri? Gary dan Chan berkongsi satu kuih bulan. Gary makan . Chan pula makan . Adakah kuih itu habis dimakan? 1 2 1 4 2 Kevin warnakan 10 bahagian roda nombor. Dia warnakan kuning dan hijau berselang-seli. Nyatakan bahagian kuning dalam perpuluhan. Selesaikan masalah. Nama: Santi Kelas: 2 Arif • Bimbing murid menyelesaikan masalah dengan cara melukis, melorek, mewarna, menggunakan lipatan kertas dan garis nombor. • Banyakkan latihan dalam bentuk lembaran kerja dan kad soalan. N O T A G UR U 18 S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A N O T A G UR U 18 Alat/Bahan 20 kad pecahan dan perpuluhan. Peserta 3 orang murid satu kumpulan. 4 Pemain yang kumpul kad paling banyak ialah pemenang. 1 Tutup semua kad di atas meja. Pemain pertama buka dua keping kad. 2 Pemain kedua buka sekeping kad. Jika ada kad yang sepadan, ambil kad itu dan kumpul. 3 Tukar giliran. Ulang langkah 2. Main sehingga kad habis. 3.1.1, 3.1.2 3.1.5, 3.2.1 3.2.6, 3.3.1 Hadapan Belakang Cara Kad Bertuah BA 101-102 8 10 1 5 0.8 • Sediakan kad padanan yang mencukupi untuk aktiviti. • Terapkan nilai murni seperti jujur, amanah, sabar, toleransi dan sebagainya. 19 N O T A G UR U N O T A G UR U 4.1.1 Ibu, tolong masukkan RM100 ini dalam bank. Boleh. Duit ini lebih selamat disimpan dalam akaun bank. WANG WANG • Galakkan murid bercerita tentang gambar. Kaitkan dengan pengalaman harian murid tentang wang. • Minta murid bercerita tentang sumber wang yang disimpan dan terapkan amalan menabung. 19 20 N O T A G UR U CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH Lihat wang kertas RM20, RM50 dan RM100. Apakah yang sama? CUBA JAWAB KENALI WANG 20 N O T A G UR U 4.1.1 Semua wang ada gambar. RM100 warna ungu. Saiz wang ini tak sama. Ceritakan lagi apa yang kamu lihat pada wang kertas kita. Nilai wang BA 103 CONTOH Penyu 1 2 Bunga raya • Bimbing murid menyatakan ciri-ciri wang RM20, RM50 dan RM100. • Layari http://www.bnm.gov.my/microsites/2011/banknotes/index_ bm.htm • Layari https://www.slideshare.net/SYIZWANI/lembaran-kerja-numerasi- mata-wang CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH 21 N O T A G UR U 1 NILAI WANG 21 N O T A G UR U 4.1.2 Beg ini berharga RM50. Lima puluh ringgit RM50 Dua puluh ringgit sembilan puluh sen RM20.90 Tiga puluh tujuh ringgit lima puluh sen RM37.50 CONTOH CONTOH CONTOH a CONTOH b CONTOH c CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH Saya bayar dengan wang RM50. Sebut nilai wang ini. Tunjukkan pada abakus. CONTOH CONTOH CONTOH • Tegaskan titik yang memisahkan ringgit dan sen. • Jalankan simulasi nilai wang hingga RM100 menggunakan wang mainan melibatkan nilai wang tunggal dan gabungan wang. • Bimbing murid menulis nilai wang dengan betul. Tegaskan 5 sen boleh ditulis sebagai RM0.05. 22 N O T A G UR U 2 1 Sebut nilai wang. a b 2 Sebut gabungan wang. CUBA JAWAB 22 N O T A G UR U 4.1.2 BA 104 Bincangkan gabungan lain bagi nilai wang ini. 2 sama nilai dengan . CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH b a CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH 10 juga sama nilai dengan . CONTOH CONTOH RM72.65 CONTOH CONTOH • Lakukan simulasi menunjukkan nilai harga barang seperti barangan runcit dan alat tulis menggunakan wang mainan berdasarkan label harganya dalam lingkungan RM100. • Jalankan aktiviti pertukaran wang yang sama nilai secara berpasangan menggunakan wang mainan. Nilai wang RM15.00 RM75.50 RM91.35 Bilangan wang (keping) CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH 23 N O T A G UR U RM40 RM30 1 Berapakah jumlah harga sebuah kamus dan sebatang pen? RM40 + RM30 = RM40 + RM30 = RM70 Jumlah harga sebuah kamus dan sebatang pen ialah RM70. 2 Kira jumlah harga sebiji kek dan sekeping kad. RM68.10 + 80 sen = RM68.10 + 80 sen = RM68.90 Jumlah harga sebiji kek dan sekeping kad ialah RM68.90. RM68.10 TAMBAH WANG 23 N O T A G UR U 4.2.1 80 sen boleh ditulis RM0.80. Tambah nilai sen dahulu. Kemudian, tambah nilai ringgit. RM 4 0 + RM 3 0 RM 7 0 RM 6 8 . 1 0 + RM 0 . 8 0 RM 6 8 . 9 0 ringgit sen 80 sen CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH • Lakukan aktiviti jual beli di dalam kelas. Bimbing murid menambah nilai wang kertas dan duit syiling. • Latih murid menambah nilai wang dengan cara bilang terus dan menggunakan abakus. • Tegaskan titik di antara ringgit dengan sen mesti ditulis selajur. 24 N O T A G UR U 3 a Berapakah jumlah harga untuk set B dan D? RM24.80 + RM56.70 = RM24.80 + RM56.70 = RM81.50 Jumlah harga untuk set B dan D ialah RM81.50. b Kira jumlah harga set A, B dan C. RM9.90 + RM24.80 + RM34.80 = 1 1 1 RM 9 . 9 0 RM 3 4 . 7 0 + RM 2 4 . 8 0 + RM 3 4 . 8 0 RM 3 4 . 7 0 RM 6 9 . 5 0 RM9.90 + RM24.80 + RM34.80 = RM69.50 Jumlah harga set A, B dan C ialah RM69.50. 24 N O T A G UR U 4.2.1 4.2.2 150 sen ialah RM1.50. 1 5 0 sen RM sen 1 1 2 4 8 0 + 5 6 7 0 8 1 5 0 • Tunjukkan juga penambahan secara terus untuk menambah tiga nilai wang. • Lakukan aktiviti menambah dengan menggabungkan set-set makanan lain untuk mengukuhkan kefahaman murid. 25 N O T A G UR U RM 6.10 RM18.25 + RM35.95 RM51.30 + RM18.25 RM20 + RM70 CUBA JAWAB 25 N O T A G UR U 4.2.1 4.2.2 RM30 boleh ditulis RM30.00. BA 105-106 4 RM30 + RM41.90 + RM18.55 = RM30 + RM41.90 + RM18.55 = RM90.45 1 Jumlahkan. a b c d RM47.05 + 65 sen = e RM60.40 + RM19 + RM4.70 = 2 Lihat gambar. Jawab soalan di bawah. a Tambah harga jambu dan mangga. b Kira jumlah harga pisang, mangga dan rambutan. RM19.75 RM12 RM25.60 RM13.30 1 1 RM 3 0 . 0 0 RM 4 1 . 9 0 + RM 1 8 . 5 5 RM 9 0 . 4 5 • Tunjukkan pelbagai kaedah seperti bilang terus, penggenap dan kira cepat untuk menambah nilai wang. 26 N O T A G UR U RM90 Cara 1 Cara 2 Cara 3 26 N O T A G UR U 4.3.1 1 Berapakah beza harga sebuah beg duit dengan sebuah beg troli? RM90 – RM20 = RM90 – RM20 = RM70 Beza harga beg ialah RM70. 2 Tolak RM20.50 daripada RM74.80. RM74.80 – RM20.50 = RM74.80 – RM20.50 = RM54.30 RM 7 4 . 8 0 – RM 2 0 . 5 0 RM 5 4 . 3 0 CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH RM 9 0 – RM 2 0 RM 7 0 RM20 Beza • Lakukan aktiviti simulasi menolak wang menggunakan pelbagai kaedah. • Tegaskan penolakan mestilah nilai yang kecil ditolak daripada nilai yang besar. TOLAK WANG 27 N O T A G UR U RM57.50 Siti beli mainan ini. 3 RM30 – RM25.70 = RM sen 2 9 10 0 3 0 0 0 – 2 5 7 0 4 3 0 RM30 – RM25.70 = RM4.30 4 Siti bayar RM100. Berapakah baki wang Siti? RM100 – RM19.90 – RM57.50 = RM100 – RM19.90 – RM57.50 = RM22.60 Baki wang Siti ialah RM22.60. 27 N O T A G UR U 4.3.1 4.3.2 Jumlah bil RM25.70. 9 9 10 0 7 9 1 1 0 RM 1 0 0 . 0 0 RM 8 0 . 1 0 – RM 1 9 . 9 0 – RM 5 7 . 5 0 RM 8 0 . 1 0 RM 2 2 . 6 0 Cuba selesaikan. RM100 – RM57.50 – RM19.90 Apakah yang kamu dapati? RM19.90 • Tegaskan kumpul semula daripada ringgit kepada sen yang melibatkan RM1 sama dengan 100 sen. • Pelbagaikan istilah berkaitan tolak seperti beza, beri, baki dan sebagainya dalam kehidupan harian. 28 N O T A G UR U 28 N O T A G UR U 4.3.1 4.3.2 1 Tolak. RM49 – RM28 – RM6 = RM100 – RM16.15 – RM9 = 2 Lihat harga barang. Jawab soalan. a Berapakah beza harga dengan ? b Lim beli dan . Dia bayar RM100. Kira baki wang Lim. 5 RM90 – RM53 – RM12.55 = RM90 – RM53 – RM12.55 = RM24.45 CUBA JAWAB BA 107-108 RM78 – RM27 RM14.60 – RM 3.10 RM64.80 – RM 8.95 RM93.00 – RM52.70 a e f b c d 90 sen RM45.90 RM30 RM87.50 8 10 6 10 0 RM 9 0 . 0 0 RM 3 7 . 0 0 – RM 5 3 . 0 0 – RM 1 2 . 5 5 RM 3 7 . 0 0 RM 2 4 . 4 5 9 10 • Jalankan aktiviti menolak nilai wang menggunakan contoh resit pembelian barang untuk mengukuhkan pemahaman murid. • Terapkan nilai murni dalam penggunaan wang seperti menderma, berjimat cermat, menabung dan tidak membazir. 29 N O T A G UR U 2 Kira harga 4 . 4 × RM5 = 4 × RM5 = RM20 Harga 4 ialah RM20. 29 N O T A G UR U 4.4.1 1 Berapakah harga 3 peket nangka? 3 × RM8 = RM8 + RM8 + RM8 = RM24 3 × RM8 = RM24 Harga 3 peket nangka ialah RM24. RM 8 × 3 RM24 RM 5 × 4 RM20 DARAB WANG RM5 Cara 1 Cara 1 Cara 2 Cara 2 RM0 RM5 RM10 RM15 RM20 CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH RM8 RM8 RM8 RM8 RM8 RM8 • Jalankan aktiviti mendarab nilai wang menggunakan harga barang dalam katalog barangan pasar raya. • Lakukan aktiviti simulasi menggunakan wang mainan untuk tambah berulang. Kaitkan dengan sifir darab. 30 N O T A G UR U RM8 RM7 RM9 30 N O T A G UR U 4.4.1 3 Kira jumlah harga 6 bakul buah naga. 6 × RM10 = 6 × RM10 = RM60 Jumlah harga 6 bakul buah naga ialah RM60. 4 10 × RM9 = 10 × RM9 = RM90 RM1 0 × 6 RM60 Cara 1 Cara 2 CUBA JAWAB BA 109 Kira 5 × RM10 dan 10 × RM5. Ceritakan. 10 × RM9 = RM90 RM 9 × 10 RM90 RM 3 × 4 RM 4 × 6 RM 5 × 8 RM10 RM10 RM10 RM10 RM10 RM10 • Bimbing murid mendarab wang menggunakan tambah berulang atau bina sifir. • Banyakkan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 1 Darab. a b c 2 Kira harga. a 4 b 2 c 10 31 N O T A G UR U 31 N O T A G UR U 4.5.1 1 RM15 diberi sama banyak kepada 3 orang. Berapakah wang setiap orang dapat? RM15 ÷ 3 = RM15 ÷ 3 = RM5 Setiap orang dapat RM5. 2 RM30 ÷ 6 = 3 RM72 ÷ 9 = RM30 ÷ 6 = RM5 RM72 ÷ 9 = RM8 RM 8 9 �RM72 – 72 0 Cara 1 BAHAGI WANG Ingat, 9 × = 72. CONTOH CONTOH CONTOH RM 5 6 �RM30 – 30 0 RM 5 3 �RM15 – 15 0 Cara 2 Ali Nina Adi • Latih murid membahagi nilai wang menggunakan resit bayaran makanan dan resit belian barang. • Bimbing murid membahagi nilai wang dalam bentuk lazim. Kaitkannya dengan tajuk bahagi nombor. 32 N O T A G UR U N O T A G UR U 4.5.1 4 Harga 7 kilogram durian ialah RM63. Berapakah harga 1 kilogram durian? RM63 ÷ 7 = RM63 ÷ 7 = RM9 Harga 1 kilogram durian ialah RM9. 5 RM60 ÷ 10 = RM60 ÷ 10 = RM6 RM 9 7 �RM63 – 63 0 RM 6 10 �RM60 – 60 0 CUBA JAWAB BA 110 Cara 1 Cara 2 Bahagikan. RM45 ÷ 5 = RM80 ÷ 10 = e f 4 �RM24 6 �RM48 8 �RM72 5 �RM20 a b d c 10 × RM 6 = RM60 10 × 6 = 60 • Tegaskan membahagi wang adalah sama seperti membahagi nombor bulat. • Bimbing murid membahagi nilai wang dengan 10 menggunakan garis nombor. 32 33 N O T A G UR U 33 N O T A G UR U 4.6.1 • Tegaskan kepentingan merancang dan mengurus wang dengan berhemat untuk mengelakkan perbelanjaan di luar kemampuan. • Bercerita tentang kepentingan tabung pendidikan, insurans pendidikan, amanah saham dan sebagainya untuk masa depan. Zarif menang hadiah RM300. Kamu dapat duit raya RM200. Catat wang yang kamu simpan dan belanja. Ceritakan kepada rakan-rakan sekelas. TEROKA RIA CELIK WANG Adakah Zarif bijak mengurus wangnya? Mengapa? Saya nak simpan RM200, ayah. Bagus, Zarif. BA 111 Zarif rancang wang untuk disimpan dan dibelanjakan. Tahniah! Terima kasih, puan. Beli buku RM50 Beli permainan RM40 Hadiah wang RM300 Derma anak yatim RM10 Simpan di bank RM200 CONTOH CONTOH CONTOH 34 N O T A G UR U N O T A G UR U 4.7.1 1 James catat wang simpanannya. Berapakah jumlahnya? RM27.50 + RM51.80 = RM27.50 + RM51.80 = RM79.30 Jumlah simpanan James ialah RM79.30. Bulan Simpanan Jun RM27.50 Julai RM51.80 SELESAIKAN Cara 1 Cara 2 1 RM 2 7 . 5 0 + RM 5 1 . 8 0 RM 7 9 . 3 0 Jumlah wang kertas: RM78.00 Jumlah duit syiling: + RM 1.30 Jumlah semua: RM79.30 Pada bulan Ogos, James simpan RM16. Kira jumlah simpanannya dalam 3 bulan itu. CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH • Bimbing murid menyelesaikan masalah dengan melukis rajah. • Terapkan nilai murni untuk menambah wang seperti aktiviti berniaga kecil-kecilan, menabung dan mengambil upah membuat kerja. • Galakkan murid menyemak jawapan dengan cara yang mudah. 34 35 N O T A G UR U 35 N O T A G UR U 2 Kakak Ana ada RM90. Dia beli kek dan hadiah seperti gambar. Kira baki wangnya. Ada: RM90 Beli kek: RM54.60 Beli hadiah: RM27 RM90 – RM54.60 – RM27 = 8 9 10 0 2 15 RM 9 0 . 0 0 RM 3 5 . 4 0 – RM 5 4 . 6 0 – RM 2 7 . 0 0 RM 3 5 . 4 0 RM 8 . 4 0 RM90 – RM54.60 – RM27 = RM8.40 Baki wangnya ialah RM8.40. Cara 4.7.1 2 1 RM 5 4 . 6 0 RM 2 7 . 0 0 + RM 8 . 4 0 RM 9 0 . 0 0 Saya semak dengan cara tambah. Tolak berturut-turut untuk cari baki wang. RM54.60 RM27 • Lakukan simulasi menggunakan wang mainan untuk menyelesaikan masalah melibatkan wang. • Latih murid menggarisi maklumat penting dan menulis ayat matematik berpandukan masalah yang diberikan. 36 N O T A G UR U N O T A G UR U 4.7.1 3 Upah cuci sebuah kereta ialah RM9. Berapakah jumlah upah untuk 5 buah kereta? 5 × RM9 = RM 9 × 5 RM45 5 × RM9 = RM45 Jumlah upah ialah RM45. 4 Untung jualan air ialah RM18. Nancy dan Kavita kongsi sama banyak. Berapakah untung seorang dapat? RM18 ÷ 2 = RM18 ÷ 2 = RM9 Seorang dapat RM9. Cara 1 Cara 2 0 9 18 27 36 45 Cara RM 9 2 �RM18 – 18 0 BA 112 Cuci 1 RM9 Cuci 5 5 × RM9 • Selesaikan masalah yang diberikan dengan beberapa cara yang sesuai. • Tegaskan langkah demi langkah penyelesaian masalah seperti dalam kaedah Polya. 36 RM 37 N O T A G UR U 37 N O T A G UR U Selesaikan masalah. 1 Rozana ada RM35.70. Ayahnya beri lagi RM45. Kira jumlah wang Rozana. 2 Zain hendak beli kereta mainan seperti dalam gambar. Dia ada RM100. Berapakah baki wangnya? 3 Gambar menunjukkan harga sepasang selipar dan sehelai seluar. a Ibu beli 3 helai seluar. Kira jumlah harga yang dibayar. b Kira harga 2 pasang selipar. 4 RM48 dibahagikan sama banyak antara 6 orang. Berapakah wang setiap orang dapat? 5 Lihat gambar di sebelah. Apakah gabungan wang yang digunakan oleh ibu Zami untuk bayar harga barang? Falisa ada 7 keping RM5 dan 6 keping RM10. Adakah wangnya melebihi RM100? Terangkan. CUBA JAWAB 4.7.1 RM87.90 Jumlah harga RM53, puan. RM2 RM8 • Banyakkan latihan dalam bentuk lembaran kerja dan kad soalan. 38 N O T A G UR U Contoh jadual kerja Bil. 1 Tugasan Cari 2 barang yang jumlah harga kurang RM10. Jawapan Kira 1 RM3.99 + RM5.90 RM9.89 S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A Alat/Bahan Kad tugasan, jadual kerja, gunting, gam dan brosur barang. Peserta 4 orang murid satu kumpulan. Cara 1 Ambil satu kad tugasan dan baca. 2 Selesaikan tugasan dalam jadual kerja. 3 Bentangkan kerja kumpulan kamu. 1 barang berharga RM5. Kira jumlah harga 5 barang itu. Cari 2 barang yang jumlah harga kurang RM10. Pilih 2 barang yang beza harga lebih RM12. Bijak Wang Contoh kad tugasan N O T A G UR U 4.2 4.3 4.4 4.5 BA 113-114 Brosur barang • Sediakan jadual kerja dan empat kad tugasan yang melibatkan operasi tambah, tolak, darab dan bahagi wang untuk setiap kumpulan. • Sediakan brosur barang untuk aktiviti ini. 38 39 N O T A G UR U N O T A G UR U 39 Ayah, garisan apakah di antara nombor-nombor ini? Oh, ini senggatan minit. 5.1.1 MASA DAN WAKTU MASA DAN WAKTU • Minta murid bercerita pengetahuan sedia ada tentang masa dan waktu di Tahun 1. • Bincangkan ciri-ciri yang ada pada jam analog dan jam digital. 40 N O T A G UR U 1 minit 5 minit Ini berapa minit? b KENALI MINIT 40 N O T A G UR U 5.1.1 1 senggatan ialah 1 minit. 1 2 3 a 10 minit Ini suku jam. Berapa minit? 5, 10, 15. 15 minit. suku jam = 15 minit Antara 12 dengan 1 ada 5 senggatan. Itu 5 minit. 5 10 15 • Bimbing murid mengira senggatan minit menggunakan model jam, jam dinding dan jam tangan. • Bincangkan aktiviti yang dilakukan dalam 1 minit, 5 minit, 15 minit dan sebagainya. 41 N O T A G UR U 1 pusingan lengkap = 60 minit Setengah jam = 30 minit 4 41 N O T A G UR U 5.1.1 Dari 12 hingga 6 ialah setengah jam. Jarum minit bergerak 1 pusingan lengkap. b a Adakah ini 40 minit? Bincangkan. CUBA JAWAB 1 Sebut berapa minit. 2 Lengkapkan. a 40 senggatan ialah minit. b Jarum minit bergerak dari 12 hingga 7 bermakna minit. c minit apabila jarum minit bergerak dari 12 hingga 11. a b c BA 115-116 9:00 9:00 Imbas saya • Minta murid mengira gandaan lima minit dan kaitkan dengan sifir 5. • Layari https://www.youtube.com/watch?v=qJIgqMcrFoE 42 N O T A G UR U Pukul lapan lima minit. 12 11 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 42 N O T A G UR U 5.1.2 5.1.3 SEBUT DAN TULIS WAKTU 1 2 Pukul lima suku. Pukul lima lima belas. Pukul sepuluh. Sekarang pukul berapa? • Jalankan simulasi menyebut waktu dengan betul menggunakan model jam analog dan digital. • Jelaskan kedudukan jarum jam dan jarum minit pada jam analog serta nombor dan titik pemisah untuk menyatakan jam dan minit pada jam digital. 43 N O T A G UR U 43 N O T A G UR U 5.1.2 5.1.3 3 4 Pukul dua tiga puluh. Kita biasa sebut pukul dua setengah. 12:05 4:40 7:55 Tukarkan waktu dalam perkataan kepada angka. pukul dua belas lima minit pukul empat empat puluh pukul tujuh lima puluh lima Khamis 10/5/2018 • Tegaskan sebutan waktu melibatkan gandaan lima minit. • Lakukan aktiviti menukar waktu dalam angka menggunakan kad imbasan, model jam analog dan digital. 44 N O T A G UR U 44 N O T A G UR U 5.1.2 5.1.3 5 Tulis dalam perkataan. Adakah dua waktu ini sama? Bincangkan. 1 Sebut waktu. 2 Tukarkan waktu dalam angka. a Pukul sebelas dua puluh b Pukul dua suku 3 Tukarkan waktu dalam perkataan. a b c CUBA JAWAB a b c BA 117-118 Lim, itu salah. • Tegaskan penulisan waktu yang betul melibatkan gandaan 5 minit. • Lakukan aktiviti menukar waktu dalam angka kepada perkataan menggunakan kad imbasan, model jam analog dan digital. • Terapkan sikap menghargai masa dengan aktiviti yang berfaedah. 45 N O T A G UR U SUKANEKA SEKOLAHKU 45 N O T A G UR U 5.1.4 REKOD WAKTU Main congkak Senaman Cari harta karun Tiup belon Tengah hari Petang Pagi Makan Mari rekod waktu dan aktiviti ini. Cuba rekod waktu dan aktiviti pada hari Ahad pula. Waktu 7:45 pagi 12:00 tengah hari 3:25 petang Aktiviti Senaman Tiup belon Cari harta karun • Minta murid bercerita aktiviti harian semasa di sekolah dan selepas pulang dari sekolah dan merekodkan aktiviti tersebut. • Bincangkan turutan peristiwa murid pada hujung minggu atau cuti sekolah. 46 N O T A G UR U Hari Keluarga 1 Rancang satu aktiviti. 2 Rekod waktu dan aktiviti. 3 Ceritakan aktiviti kamu. TEROKA RIA Waktu 8:45 pagi 9:00 pagi 9:30 pagi Aktiviti Bersenam Pecah belon Lari ikat kaki Contoh 46 N O T A G UR U 5.1.4 Lihat aktiviti Hari Kanak-kanak dalam gambar di sebelah. Lengkapkan jadual. HARI KANAK-KANAK CUBA JAWAB BA 119-120 • Sediakan jadual dalam perisian MS Word dan bimbing murid merekodkan waktu dan aktiviti dalam jadual tersebut seperti jadual waktu kelas sendiri, sambutan hari guru, hari sukan sekolah, rancangan televisyen dan hari keluarga. • Jalankan aktiviti Teroka Ria secara berpasangan. Waktu Aktiviti 47 N O T A G UR U 47 N O T A G UR U 5.2.1 PERKAITAN WAKTU 1 Jam dan Minit Jadi, 60 minit sama dengan 1 jam. Jarum jam bergerak dari 3 hingga 4 ialah 1 jam. 1 jam selepas pukul 12 pukul berapa? Jarum minit bergerak 1 pusingan lengkap 60 minit. 60 minit = 1 jam • Tegaskan apabila jarum minit bergerak jarum jam juga bergerak. • Bincangkan aktiviti yang boleh dilakukan dalam tempoh 1 jam. • Imbas kembali suku jam, setengah jam, tiga suku jam dan kaitkannya dengan 1 jam. 48 N O T A G UR U 48 N O T A G UR U 5.2.1 Lengkapkan. a 1 jam = minit b 1 hari = jam c Suku jam = minit d jam = 30 minit 2 Hari dan Jam CUBA JAWAB 1 pusingan lengkap jarum jam ialah 12 jam. BA 121 Jarum jam bergerak 2 pusingan lengkap sehari. Jadi, ada 24 jam sehari. 24 jam = 1 hari 12 jam + 12 jam = 24 jam 12 jam 12 jam 12:00 tengah malam 12:00 tengah hari • Gunakan garis masa untuk menjelaskan 24 jam dalam sehari. • Bincangkan perkataan harian dalam sehari seperti senja, siang, setengah hari dan sebagainya, serta aktiviti yang dilakukan. • Bincangkan negara yang mengalami siang lebih panjang daripada malam. 49 N O T A G UR U Waktu tiba N O T A G UR U 1 SELESAIKAN Alex tiba di sekolah pada pukul 7:20 pagi. Jamuan bermula pada pukul 8:25 malam. Cara Cara 2 Naveena sekeluarga sampai ke dewan jamuan pada pukul 8:00 malam. Jamuan bermula selepas 25 minit. Nyatakan waktu jamuan bermula. Bilang menaik lima-lima dari 12. Berhenti di 5. Saya guna model jam. Waktu bertolak Apabila Alex tiba di sekolah, jarum minit tunjuk angka 4. Pukul berapakah dia tiba? 5 10 20 15 25 49 N O T A G UR U 5.3.1 • Bimbing murid menyelesaikan masalah secara simulasi menggunakan model jam dan garis masa. 50 N O T A G UR U 50 N O T A G UR U 5.3.1 3 Jam menunjukkan waktu mula aktiviti bercerita. Aktiviti itu diadakan selama 1 jam. a Nyatakan waktu mula aktiviti dalam perkataan. Waktu mula aktiviti pada pukul dua. b Pukul berapakah aktiviti itu tamat? 1 jam ialah 1 pusingan lengkap jarum minit. Aktiviti itu tamat pada pukul 3:00. Cara Waktu mula Waktu tamat BA 122 • Bimbing murid menyelesaikan masalah menggunakan garis masa. 51 N O T A G UR U 51 N O T A G UR U 5.3.1 Selesaikan masalah. 1 Gotong-royong bermula pada pukul 9:30 pagi. Nyatakan waktu itu dalam perkataan. 2 Permainan catur bermula pada pukul 4:00 petang. Apabila tamat bermain, jarum minit tunjuk angka 8. Pukul berapakah itu? 3 Nani masuk pertandingan mewarna selama 1 jam. Berapa minitkah itu? 4 Satu kumpulan murid Tahun 2 melawat Mega Aquaria. Mereka masuk pada pukul tiga suku petang. Tulis waktu itu dalam angka. CUBA JAWAB • Bimbing murid menyelesaikan masalah menggunakan model jam dan garis masa. 52 N O T A G UR U S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A 52 N O T A G UR U 5.1.1 5.1.2 5.1.3 Alat/Bahan Kad muka jam, kertas A4 dan pensel warna. Peserta 2 atau 3 orang murid satu kumpulan. Cara Gunakan kad muka jam untuk aktiviti seperti contoh. Aktiviti 1 Murid A gerakkan jarum minit. Murid B sebut berapa minit. 10 minit. Aktiviti 4 Murid A tunjuk waktu. Murid B tulis dalam angka. Murid C tulis dalam perkataan. Aktiviti 3 Murid A sebut waktu. Murid B gerakkan jarum jam. Murid C gerakkan jarum minit. Roda Masa Aktiviti 2 Murid B tunjukkan waktu. Murid A sebut waktu. Pukul dua lima minit. Kad muka jam BA 123-124 • Sediakan kad muka jam yang lengkap dan mencukupi untuk setiap pasangan murid. • Galakkan murid saling bertukar peranan sebagai penyoal dan penjawab. • Terapkan nilai murni bekerjasama dan bersikap toleransi. 53 N O T A G UR U 53 N O T A G UR U 6.1 6.2 6.3 Tinggi Akil ialah 100 sentimeter. Jisim buku teks ini 300 gram. Isi padu air ini 400 mililiter. PanjanG, JISIM DAN ISI PADU CECAIR PanjanG, JISIM DAN ISI PADU CECAIR • Bincang dengan murid tentang panjang, jisim dan isi padu cecair dalam kehidupan harian seperti panjang kain untuk membuat baju, jisim badan dan isi padu air yang diminum dalam sehari. N O T A G UR U 54 N O T A G UR U 54 6.1.1 1 sentimeter KENALI UNIT SENTIMETER DAN METER Ini pembaris 15 sentimeter. Setiap senggatan ialah 1 sentimeter. 1 2 3 cm 1 sentimeter ditulis 1 cm. Simbol bagi sentimeter ialah cm. Panjang pita ukur ialah . 0 cm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 0 cm 1 2 Panjang sebatang paku dan lebar jari ialah 1 sentimeter. 150 sentimeter • Minta murid melihat senggatan pada pembaris. Bimbing murid mengenal pasti panjang serta penggunaan simbol cm dalam kehidupan harian. • Tegaskan unit cm digunakan untuk mengukur objek yang pendek dengan betul. Perkenalkan istilah berkaitan panjang seperti tinggi, rendah, lebar, pendek dan sebagainya. 55 N O T A G UR U 55 N O T A G UR U 6.1.1 4 m 1 sentimeter Simbol meter ialah m. 1 meter ditulis 1 m. a b c 1 Nyatakan unit ukuran yang sesuai, cm atau m. 2 Tulis simbol bagi unit ukuran di bawah. CUBA JAWAB a a b c d b c 8 5 25 2 sentimeter 57 sentimeter 3 meter 40 meter BA 125 Ini pembaris 1 meter. Panjangnya sama dengan 100 sentimeter. • Bincangkan penggunaan unit m dalam kehidupan harian yang melibatkan tinggi, lebar, jarak dan sebagainya. • Tegaskan unit m digunakan untuk ukuran objek yang lebih panjang. Jalankan simulasi melihat senggatan pada pita ukur. 4 m e t e r • 4 m e t e r • Panjang pita ukur ialah . N O T A G UR U 56 N O T A G UR U 56 1 2 UKUR PANJANG OBJEK DAN LUKIS GARIS LURUS Objek Panjang Pensel 12 cm Pemadam cm Daun cm Mesti mula dari 0. Ukur dengan tepat. 6.1.2 a b c 9:00 9:00 Imbas saya Manakah cara mengukur yang betul? Bincangkan. 0 1 cm 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 13 0 1 cm 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 cm 2 3 4 5 6 7 8 9 • Bimbing murid menjalankan aktiviti mengukur objek di sekeliling menggunakan pembaris atau pita ukur. Tegaskan ukuran panjang dalam unit cm atau m tidak melibatkan titik perpuluhan. • Minta murid merekodkan panjang objek. Contohnya mengukur ketinggian pokok dalam tempoh seminggu apabila benih mula bercambah. • Layari http://www.mathworksheets4kids.com/length/object-ruler-cml.pdf 57 N O T A G UR U Panjang bingkai ialah m. 57 N O T A G UR U 3 a b c 6.1.2 Lebar pintu kelas ialah 128 cm. Panjang lukisan ialah 2 m. Cuba ukur objek lain pula. • Bimbing murid mengukur panjang dan menandakan jarak objek di sekitar sekolah dalam cm dan m. • Jalankan aktiviti murid secara berkumpulan dan minta ketua kumpulan mencatatkan dapatan kumpulannya. N O T A G UR U 58 N O T A G UR U 58 CUBA JAWAB 4 6.1.2 Tandakan titik pada 0 dan 30. Tandakan titik pada 0 dan 100. Sambung dua titik itu dengan pembaris. Sambung dua titik itu dengan pembaris. Tulis 30 cm. Tulis 1 m. Lukis panjang sebatang sikat sebagai garis lurus di atas kertas. Ukur panjangnya. 1 Nyatakan panjang 2 Lukis garis lurus: sebatang pen. a 9 cm. b 2 m. a b Saya lukis garis lurus 30 cm. BA 126-127 0 1 8 7 6 5 4 3 2 11 10 9 12 13 cm Kami lukis garis lurus 1 m. • Tegaskan kedudukan pembaris tidak boleh digerakkan semasa melukis garis lurus. • Bimbing murid melukis garis lurus yang melebihi 1 m. • Layari http://www.mathworksheets4kids.com/length/tape-cm1.pdf 59 N O T A G UR U 59 N O T A G UR U 6.1.3 ANGGAR PANJANG OBJEK Panjang berus lukisan ini kurang daripada 20 cm. Panjang sebatang krayon lebih kurang 10 cm. Anggaran Aini hampir tepat. Panjang sebenar sebatang krayon ini ialah 9 cm. 1 2 Sebut objek lain yang panjangnya kurang daripada 15 cm. 0 1 cm 2 1 cm BA 128 Cuba tunjukkan 1 cm dengan cara ini. • Jalankan aktiviti menganggar panjang objek lain secara berkumpulan. • Bimbing murid menganggar panjang objek dan mengukur panjang sebenarnya. Bincangkan perbezaan ukuran. N O T A G UR U 60 N O T A G UR U 60 6.1.2 6.1.3 Objek Panjang buku tulis Tinggi botol air Panjang jam tangan Panjang/tinggi anggaran Panjang/tinggi sebenar Ukur panjang sebatang pensel. Gunakan panjang pensel untuk anggarkan panjang buku tulis. Ukur panjang sebenar buku tulis. 1 2 3 Gunakan panjang pensel itu untuk anggarkan panjang objek yang lain. Ukur objek itu. Catatkan panjang sebenar. 4 5 Bandingkan kedua-dua panjang. 6 a b CUBA JAWAB Anggarkan panjang objek. 5 cm cm cm TEROKA RIA Cara 3 cm cm cm cm cm cm cm • Bimbing murid menjalankan aktiviti Teroka Ria secara berkumpulan. Minta wakil setiap kumpulan membentangkan hasil kerja kumpulan. • Jalankan aktiviti menganggar panjang objek dalam meter berpandukan panjang pembaris 1 meter. 61 N O T A G UR U 3 kilogram ditulis . 120 gram ditulis . 61 N O T A G UR U 6.2.1 kg 450 gram ditulis 450 g. g KENALI UNIT GRAM DAN KILOGRAM Roti ini jisimnya 400 gram. Simbol gram ialah g. Simbol kilogram ialah kg. 1 2 Jisim susu tepung ini 1 kilogram. a b c 400 gram ditulis 400 g. 1 kilogram ditulis 1 kg. • Bincangkan unit kg dan g yang terdapat dalam risalah atau brosur barang. • Minta murid menyatakan contoh jisim kg dan g dalam kehidupan harian. Tegaskan simbol g dan kg. N O T A G UR U 62 N O T A G UR U 62 6.2.1 Setiap senggatan 50 g. Setiap senggatan . CUBA JAWAB BA 129 3 a c b d Setiap senggatan 100 g. Setiap senggatan . b a c 2 Tulis simbol bagi unit jisim di bawah. a b c 100 gram 700 gram 3 kilogram 1 Nyatakan unit jisim yang sesuai, g atau kg. 2 60 300 • Bimbing murid membaca nilai senggatan yang terdapat pada alat penimbang yang berbeza. • Tegaskan 1 000 gram sama dengan 1 kilogram. 63 N O T A G UR U 63 N O T A G UR U Jisim manakah yang lebih, sepeket biskut atau segulung kapas? 6.2.2 CUBA JAWAB TIMBANG JISIM OBJEK Sebelum timbang objek, pastikan jarum penimbang tunjuk 0. Jisim limau 2 kg. BA 130 a b c Sebut jisim objek. Jisim epal 800 g. • Tegaskan jisim sesuatu objek tidak bergantung pada saiz objek seperti span dengan batu. N O T A G UR U 64 N O T A G UR U 64 6.2.3 ANGGAR JISIM OBJEK BA 131 1 2 Anggaran itu hampir tepat. Jisim sebenar ialah 120 g. Jisim plastisin yang akan dibuat model gajah ialah 300 g. Anggarkan jisim model gajah ini. Jisim model gajah ialah 200 g. Jisim sebiji ciku ini 60 g. Saya anggarkan jisim 2 biji ciku lebih kurang 110 g. • Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan untuk menganggar jisim objek di dalam kelas. Minta murid membuat kesimpulan seperti kurang atau lebih. • Layari http://www.commoncoresheets.com/Math/Weight/Metric%20 Estimating%20Weight/English/1.pdf 65 N O T A G UR U 65 N O T A G UR U 6.2.2 6.2.3 Anggarkan jisim objek. 4 Gunakan jisim sebiji guli besar untuk anggarkan jisim objek yang lain. 5 Timbang objek itu. Catatkan jisim sebenar. 6 Bandingkan kedua-dua jisim. Objek Guli kecil Tin aluminium Majalah Jisim anggaran Jisim sebenar CUBA JAWAB Timbang sebiji guli besar. Anggarkan jisim sebiji guli kecil. Timbang jisim sebenar sebiji guli kecil. 1 2 3 10 kg kg 240 g g TEROKA RIA b a Cara g g g g g g • Bimbing murid menganggar jisim objek dan menimbang jisim sebenar secara berkumpulan. • Tegaskan pemilihan alat penimbang yang sesuai untuk aktiviti menganggar jisim dan menimbang jisim sebenar dalam g dan kg. • Bincang dengan murid tentang kepentingan menganggar jisim objek dalam kehidupan. N O T A G UR U 66 N O T A G UR U 66 6.3.1 mℓ ℓ KENALI UNIT MILILITER DAN LITER Sebut isi padu cecair dalam mℓ atau ℓ. Simbol bagi liter ialah ℓ. Tulis lima belas liter. Isi padu jus oren ini 350 mililiter. Isi padu susu ini 1 liter. Simbol bagi mililiter ialah mℓ. 350 mililiter ditulis 350 mℓ. 1 liter ditulis 1 ℓ. 1 • Bincangkan isi padu cecair dalam unit mililiter dan liter dalam kehidupan harian. Minta murid lihat saiz bekas dengan isi padunya. • Tegaskan penulisan simbol ℓ dan mℓ yang betul. 67 N O T A G UR U 67 N O T A G UR U CUBA JAWAB Setiap senggatan mℓ. Ini silinder penyukat 1 ℓ. Setiap senggatan mℓ. 6.3.1 Ini bikar 100 mℓ. Setiap senggatan ialah 20 mℓ. Ini silinder penyukat 100 mℓ. Setiap senggatan ialah 10 mℓ. 20 mℓ Ini bikar 250 mℓ. 2 a c b d BA 132 2 Tulis simbol bagi unit isi padu di bawah. a a b c d 200 mililiter 600 mililiter 4 liter 9 liter 1 Nyatakan unit isi padu yang sesuai, mℓ atau ℓ. b 150 10 • Bimbing murid membaca senggatan pada pelbagai alat penyukat yang berlainan saiz. • Tegaskan 1 000 mililiter sama dengan 1 liter. • Pastikan simbol mililiter dan liter ditulis dengan betul. N O T A G UR U 68 N O T A G UR U 68 6.3.2 SUKAT ISI PADU CECAIR 1 2 Adik perlu ambil 10 mℓ vitamin setiap hari. Lihat isi padu cecair pada aras mata. Isi padu susu 200 mℓ. Isi padu air 500 mℓ. • Bimbing murid menyukat isi padu cecair menggunakan alat penyukat yang sesuai. Terapkan nilai murni seperti berhati-hati ketika mengambil dos ubat cecair supaya tidak diambil berlebihan. • Tegaskan bacaan isi padu yang disukat mesti dilihat pada aras mata. 69 N O T A G UR U 69 N O T A G UR U BA 133 3 Saya sukat 1 ℓ cecair. 2 liter susu diisi ke dalam 2 bekas seperti gambar. Berapakah isi padu susu di dalam setiap bekas? 2 ℓ 1 ℓ CUBA JAWAB Berapakah isi padu cecair di dalam bekas? a b c 6.3.2 Saya sukat 2 ℓ cecair. • Bimbing murid menyukat isi padu cecair menggunakan pelbagai jenis alat penyukat. • Tegaskan pemilihan alat penyukat yang sesuai untuk menyukat isi padu yang dikehendaki. Contohnya bikar 100 mℓ untuk menyukat isi padu cecair dalam lingkungan 20 mℓ hingga 100 mℓ. N O T A G UR U 70 N O T A G UR U 70 6.3.3 ANGGAR ISI PADU CECAIR Saya anggarkan kurang daripada 700 mℓ. Saya anggarkan isi padu jus di dalam bekas air ini lebih daripada 1 ℓ. Isi padu 1 jag jus ini 1 ℓ. Isi padu air ini mungkin 500 mℓ. Anggaran kita hampir tepat. Betul, Ikram. Isi padunya 600 mℓ. BA 134 1 2 • Bimbing murid menganggar isi padu cecair dalam mℓ dan ℓ di dalam bekas yang berlainan. • Minta murid membuat kesimpulan seperti lebih atau kurang. • Layari http://www.mathworksheets4kids.com/capacity/jug-1liter-1.pdf • Layari http://www.mathworksheets4kids.com/capacity/more-less- metric1.pdf 71 N O T A G UR U 71 N O T A G UR U CUBA JAWAB 4 Ulang langkah 2 dan 3 untuk air hijau. 5 Bandingkan kedua-dua isi padu. Anggarkan isi padu cecair. Sediakan air seperti gambar. 400 mℓ 5 ℓ Anggarkan isi padu air merah. Catatkan. Sukat isi padu sebenar air merah. Catatkan. 1 2 3 ℓ Cara TEROKA RIA a b 6.3.2 6.3.3 250 mℓ 250 mℓ 250 mℓ Cecair Air merah Air hijau Isi padu anggaran Isi padu sebenar mℓ mℓ mℓ mℓ mℓ • Bimbing murid menganggar isi padu cecair dan menyukat isi padu sebenar secara berkumpulan. Minta murid membanding isi padu anggaran dengan isi padu sebenar. N O T A G UR U 72 N O T A G UR U 72 6.4.1 1 Sarina guna 8 cm benang merah. Dia juga guna 10 cm benang biru. Nyatakan benang yang lebih panjang. 10 cm lebih panjang daripada 8 cm. Benang biru lebih panjang. 2 Tandakan isi padu ubat yang akan diambil. Nyatakan isi padunya. Cara Cara SELESAIKAN Ambil 10 mililiter sekali setiap hari. Baiklah, encik. 5 10 15 20 25 30 mℓ 10 mℓ Saya tanda isi padu ubat. Isi padu ubat ialah 10 mℓ. • Gunakan kaedah simulasi atau membina model untuk menyelesaikan masalah. 73 N O T A G UR U 73 N O T A G UR U 6.4.1 Tandakan tinggi anggaran adik Kamal. Adik Kamal tidak kena bayar. Jadi, tinggi adik Kamal mesti kurang daripada 90 cm. 3 Tinggi Kamal ialah 1 m. Adiknya tidak dikenakan bayaran. Anggarkan tinggi adiknya. Tinggi adiknya lebih kurang 80 cm. Cara Dewasa Kanak-kanak Kanak-kanak (tinggi kurang 90 cm) RM20 RM15 Percuma Harga Tiket Kereta Kabel • Bimbing murid mencari maklumat seperti apa yang diberi dan apa yang dicari. • Tegaskan 100 cm sama dengan 1 m. N O T A G UR U 74 N O T A G UR U 74 4 Jisim Nisha lebih daripada Julia. Jisim Nisha juga kurang daripada Saiful. Apakah jisim Nisha yang mungkin? Jisim Nisha yang mungkin ialah 28 kg atau 29 kg. 5 Sue Chin ingin mencuci sebuah basikal. Pilih satu bekas yang akan digunakannya. Mengapa? Sue Chin akan gunakan bekas 8 ℓ kerana isi padu airnya lebih banyak. Cara Cara 6.4.1 8 ℓ 80 mℓ Saiful Julia Nisha ? kg BA 135-136 27 28 29 30 Julia Jisim Nisha Saiful kg 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 80 mℓ • Banyakkan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 75 N O T A G UR U 75 N O T A G UR U CUBA JAWAB 1 Ibu gunakan ukuran objek seperti dalam jadual. Lukis garis lurus bagi setiap panjang objek itu. 2 Gambar menunjukkan jisim anggur yang dibeli oleh bapa Erma. Nyatakan jisim anggur itu. 3 Tentukan bekas yang akan digunakan oleh mereka. 4 Tinggi lori ialah 3 m. Bolehkah lori itu melalui terowong seperti gambar di sebelah? Berikan sebab. Objek Panjang Dawai 5 cm Reben 30 cm Pita berwarna 18 cm 6.4.1 Saya pula hendak sediakan 2 ℓ jus epal. Saya hendak minum 350 mℓ jus epal. Nori Gobi Selesaikan masalah. 9:00 9:00 Imbas saya a b c d • Selesaikan masalah yang diberikan dengan cara yang sesuai. • Banyakkan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. N O T A G UR U 76 N O T A G UR U 76 6.1.1, 6.1.2, 6.2.1, 6.2.2, 6.3.1, 6.3.2 Cantum Saya Alat/Bahan Gam, gunting, gambar rajah segi tiga dan kertas A4. Peserta 2 orang murid satu kumpulan. Cara 1 Gunakan salinan gambar rajah segi tiga di bawah. 2 Potong 9 keping segi tiga. 3 Cantumkan semula untuk dapatkan ukuran dan sukatan yang sepadan. 4 Kumpulan yang siap cantum paling cepat dan tepat ialah pemenang. S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A 200 g kilogram 4 cm mℓ cm kg m g 400 mℓ sentimeter meter gram dua ratus gram 2 kilogram 200 g kilogram 4 cm mℓ cm kg m g 400 mℓ sentimeter meter gram dua ratus gram 2 kilogram BA 137-138 • Sediakan bahan-bahan yang mencukupi untuk aktiviti kumpulan. • Buat salinan gambar rajah segi tiga. 77 N O T A G UR U 77 N O T A G UR U Marilah kawan kita belajar Bentuk tiga dimensi diperihalkan Kubus, kuboid, kon dan piramid Silinder juga perlu dihuraikan 7.1.1 Dua belas sisi sama panjangnya Enam permukaan sama besarnya Sebiji dadu itu contohnya Itulah kubus diberi nama Kuboidlah pula lain sifatnya Enam permukaan besar tak sama Ada segi empat tepat dan segi empat sama Sisinya ada dua belas juga 9:00 9:00 Imbas saya Boria Bentuk Bentuk Bentuk • Nyanyikan lagu mengikut irama Boria”. Sambil menyanyi murid menunjukkan bentuk 3D menggunakan objek sebenar. • Guru digalakkan menambah lirik bagi bentuk 3D yang lain. ” 78 N O T A G UR U Ciri Objek Bentuk 1 • Lakukan aktiviti penerokaan di dalam kelas untuk mengenal pasti bentuk 3D dengan menyatakan ciri-cirinya. • Bersoal jawab dengan murid tentang objek lain dalam gambar di atas. 7.1.1 Lihat kubus dan kuboid. Ceritakan ciri yang tidak sama. • 6 permukaan rata segi empat sama • 8 bucu • 12 sisi lurus Kubus Kuboid • 6 permukaan rata segi empat • 8 bucu • 12 sisi lurus Ada 6 permukaan rata. Semuanya sama besar. Ada 8 bucu. Ada 12 sisi. Dadu ini bentuk kubus. KENAL PASTI BENTUK 3D Isnin 10/9/2018 Ada 8 bucu. Ada 12 sisi juga. 6 permukaannya segi empat tepat. Pemadam ini bentuk kuboid. 79 N O T A G UR U Silinder Piramid Kon • 4 permukaan rata segi tiga • 1 permukaan rata segi empat sama • 5 bucu • 8 sisi lurus 2 Ada 1 permukaan melengkung. 2 permukaan rata. Ini silinder. BA 139 • 1 permukaan rata • 1 permukaan melengkung • 1 bucu 4 permukaan rata segi empat tepat 1 permukaan melengkung 8 bucu CUBA JAWAB Namakan bentuk 3D bagi ciri ini. 1 permukaan rata 2 permukaan rata segi empat sama a b 1 bucu Piramid. 7.1.1 Apakah bentuk ini? • Galakkan murid membuat peta pemikiran ciri-ciri bentuk 3D bagi kubus, kuboid, kon, piramid dan silinder. • Jalankan simulasi untuk menjelaskan permukaan rata, permukaan melengkung, bucu dan sisi lurus. 80 N O T A G UR U CUBA JAWAB Permukaan saya ada 6 segi empat sama. Permukaan saya ada 2 segi empat sama dan 4 segi empat tepat. Bentuk 3D Nama Bentuk asas Bilangan 6 4 2 4 1 1 1 2 1 Kubus Kuboid Piramid Silinder Kon Nyatakan bentuk asas bagi bentuk 3D. a e c b d KENAL PASTI BENTUK ASAS N O T A G UR U 7.1.2 BA 140 • Jalankan simulasi bentuk 3D dan minta murid menamakan bentuk asasnya. Nyatakan bentuk asas kon ialah bulatan dan sektor. • Lakukan aktiviti berkumpulan membuat pelbagai corak menggunakan bentuk asas dan minta murid bercerita tentangnya. 80 81 N O T A G UR U • Jelaskan bentangan ialah bentuk rata yang diperoleh dengan membuka lipatan permukaan bentuk 3D. Lakukan simulasi dan kaitkannya dengan bentuk asas untuk mengukuhkan pemahaman murid. • Sediakan pelbagai bentangan kubus dan kuboid. Minta murid bercerita tentangnya. 7.1.3 Ini juga bentangan kubus. Bentangan kuboid ini ada 4 segi empat tepat. 2 lagi segi empat sama. 1 2 Ceritakan bentangan kubus dan kuboid yang lain. KENALI BENTANGAN BENTUK 3D Buka kotak itu. Apakah yang kamu dapat? Ini bentangan kubus. Saya dapat 6 segi empat sama. Saya pula dapat 6 segi empat tepat. Oh, ini bentangan kuboid. 82 N O T A G UR U 3 4 7.1.3 Ini juga bentangan piramid. Adakah ini bentangan kon? Mengapa? • Lakukan aktiviti meneroka pelbagai bentangan bentuk 3D dengan menggunting dan mencantumkan bentangan untuk menentukan bentuk 3D yang terhasil. Aktiviti menyurih boleh dijalankan bagi bentangan bentuk 3D yang mempunyai permukaan rata. Bentangan kon ada 1 dan 1 . Piramid Bentangan piramid ada 4 dan 1 . Bentangan piramid Bentangan kon 83 N O T A G UR U CUBA JAWAB 5 Namakan bentuk 3D bagi bentangan di bawah. Ini silinder. a Ada 1 segi empat tepat dan 2 bulatan. a Cantumkan 2 bulatan. c d Cantumkan segi empat tepat. b d b e c BA 141-142 Bentangan silinder 7.1.3 • Minta murid meneroka pelbagai bentangan dengan melayari Internet. Cetak dan kumpulkan bentangan-bentangan sebagai satu folio kumpulan. • Layari https://www.mathworksheets4kids.com/solid-shapes/net-shape1.pdf 84 N O T A G UR U N O T A G UR U 7.2.1 KENAL PASTI BENTUK 2D 84 • Minta murid bercerita tentang bentuk permukaan objek lain atau corak 2D yang terdapat dalam gambar berdasarkan huraian ciri-cirinya. • Tegaskan bentuk-bentuk 2D banyak terdapat pada permukaan objek 3D dalam kehidupan. 1 Permukaan bingkai gambar ini ada 4 bucu. Semua sisi sama panjang. Itu segi empat sama. Permukaan buku ini bukan segi empat sama. 85 N O T A G UR U CUBA JAWAB Cuba lengkapkan jadual di atas. Bentuk Nama bentuk Ciri Bilangan sisi lurus Bilangan sisi melengkung Bilangan bucu Segi empat tepat Bulatan 4 0 4 4 3 3 0 0 1 Apakah bentuk 2D bagi ciri yang diberikan? Ada berapa segi empat dan segi tiga dalam gambar rajah di atas? 7.2.1 2 BA 143 a b Tidak ada bucu Tidak ada sisi lurus 3 bucu 3 sisi lurus • Guru membuat rumusan berkaitan dengan ciri-ciri bentuk 2D berdasarkan permukaan bentuk 3D objek sebenar. • Gunakan pelbagai corak 2D untuk murid mengenal pasti bentuk 2D. Contohnya corak pada mural, kertas pembalut hadiah dan karpet. 86 N O T A G UR U • Bimbing murid menyurih permukaan bentuk 3D dengan betul di atas kertas. Minta murid menyatakan bentuk 2D yang diperoleh. 7.2.2 Apakah bentuk 3D yang boleh kita surih untuk dapat segi tiga? Ceritakan. Saya lukis 6 segi empat sama. Saya lukis bentuk 2D pada kertas petak. LUKIS BENTUK 2D Saya surih bulatan. 87 N O T A G UR U CUBA JAWAB Sambungkan titik ikut turutan huruf. Gunakan pembaris. Namakan bentuk itu. a b c B A C B A C D B A D C BA 144 TEROKA RIA Lancarkan Microsoft Word. Klik Insert dan Shapes. Pilih bentuk pada Basic Shapes dan klik. Lukis bentuk segi empat tepat. Klik pada bentuk. Klik Format dan Shape Fill. Pilih warna dan klik. Taip nama bentuk. Ulang langkah 2 hingga 5 untuk bentuk 2D yang lain. 1 2 3 4 5 6 Cara 7.2.2 Alat/Bahan Perisian Microsoft Word. 2 orang murid satu kumpulan. Peserta 9:00 9:00 Imbas saya • Lakukan aktiviti melukis bentuk 2D daripada lipatan kertas dan kertas titik serta menamakan bentuknya. • Jalankan pertandingan membina seberapa banyak bentuk 2D pada papan geo. 88 N O T A G UR U 1 Sarjit guna satu bahan terpakai untuk buat tabung. Dia tampal kertas warna pada 6 permukaan rata yang sama besar. Apakah nama bentuk tabung itu? Cara Cara Nama bentuk tabung itu ialah kubus. Nama bentuk itu ialah bulatan. 2 Liza lukis corak. Dia lukis bentuk 2D yang ada satu sisi melengkung. Apakah nama bentuk itu? Piramid ada 5 permukaan rata. Kubus ada 6 permukaan rata yang sama besar. • Gunakan pelbagai strategi seperti melukis gambar rajah dan simulasi untuk menyelesaikan masalah yang diberikan. • Tegaskan membaca soalan dengan teliti dan menggariskan maklumat penting. 7.3.1 SELESAIKAN Teka dan uji. Uji 1 Uji 2 Salah Betul Segi tiga tidak ada sisi melengkung. Bulatan ada sisi melengkung. Segi empat tepat tidak ada sisi melengkung. ✗ ✓ ✗ 89 N O T A G UR U 89 N O T A G UR U CUBA JAWAB 3 Rini buka satu bentuk 3D. Dia dapat 2 bulatan dan 1 segi empat tepat. Apakah bentuk 3D itu? Cara Gambar di sebelah ialah 6 permukaan yang ada pada satu bentuk 3D. Apakah bentuk 3D itu? Ibu jual jeli dalam bekas. Bekas itu ada 2 permukaan rata. Ada juga 1 permukaan melengkung. Nyatakan bentuk bekas itu. • Latih murid menyelesaikan masalah dengan cara melukis, membuat gambaran mental, aktiviti simulasi dan menggunakan objek sebenar untuk mengukuhkan pemahaman mereka. 7.3.1 Bentuk 3D itu ialah silinder. BA 145-146 Lukis rajah. Selesaikan masalah. 2 bulatan dan 1 segi empat tepat ialah bentuk asas silinder. 1 2 90 N O T A G UR U Tampal corak untuk hias tabung. Potong bentangan. Tanggalkan pelekat corak. Pamerkan di sudut matematik. Kad bentangan, pelekat corak, gunting, gam dan pita pelekat. Cara Alat/Bahan Tabung Saya 1 5 Sediakan bahan. Lipat, cantum dan lekatkan bentangan dengan pita pelekat. 2 4 6 3 N O T A G UR U 7.1 S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A 90 BA 147-148 • Sediakan bentangan silinder atau lain-lain bentuk 3D menggunakan kertas keras seperti kotak, kadbod atau sebagainya, pelekat corak serta bahan-bahan lain secukupnya. • Bimbing murid melakukan aktiviti secara berpasangan dan terapkan nilai seperti teliti, bekerjasama dan kemas. 91 N O T A G UR U Siapa suka minum susu vanila? Angkat tangan. 8.1.1 DATA DATA Selasa • Lakukan aktiviti soal jawab dengan murid dan jalankan simulasi mengumpul data seperti mengumpul data bilangan murid mengikut bulan kelahiran dan warna kegemaran. 92 N O T A G UR U 1 • Jalankan aktiviti simulasi cara-cara mengumpul dan menyusun data. • Minta murid mengumpul data seperti makanan kegemaran dan sebagainya secara berkumpulan. 8.1.1 Kamu suka cara yang mana? Mengapa? Ada berapa warna bunga? Ada tiga warna. Kumpul bunga ikut warna. CARA KUMPUL DATA Saya lukis gambar. Saya buat gundal. 2 Kumpul Data 24/10/2018 Rabu 93 N O T A G UR U CUBA JAWAB 3 Warna bunga Gundal Bilangan 12 7 9 Merah Biru Kuning Merah Biru Kuning Cara 1 Cara 2 Bilang petak. Kuning ada 9. Kumpul data rumah sukan rakan sekelas. Lengkapkan jadual. Kumpul data bentuk 2D dalam corak ini. BA 149-150 8.1.1 Rumah sukan Gundal Bilangan Ini cara kami kumpul data warna bunga. 9:00 9:00 Imbas saya Merah Hijau Kuning Biru • Buat perbandingan cara mengumpul data dan minta murid mengenal pasti cara yang paling mudah. • Lakukan aktiviti di luar kelas yang bersesuaian seperti mengumpul data warna kereta atau jenis kereta. 94 N O T A G UR U 1 6 orang murid suka robot. 4 orang murid suka anak patung. orang murid suka kereta mainan. Mainan yang paling disukai ialah . Jenis mainan Bilangan murid 4 3 5 6 7 8 2 1 0 Ini carta palang mainan yang disukai oleh satu kumpulan murid. Robot Kereta mainan Anak patung Mainan yang Disukai a b c d Paksi mencancang Tajuk Paksi mengufuk KENALI CARTA PALANG 8.2.1 Ini carta palang mencancang. • Bersoal jawab dengan murid tentang perkara yang dapat dilihat pada carta palang. • Minta murid bercerita tentang carta palang yang pernah mereka lihat. • Tegaskan carta palang menggunakan palang untuk mewakili data. 95 N O T A G UR U 2 Bilangan murid Jenis jus Nanas Jambu Oren Tembikai Carta palang jus yang digemari. Jus yang Digemari 1 0 3 2 5 7 9 4 6 8 10 11 12 BA 151-152 TEROKA RIA 1. Lancarkan Google Chrome. 2. Taip carta palang. Ketik Enter. 3. Klik Images. Pilih carta palang. 4. Catat maklumat tentang carta palang itu. Cara Ini carta palang mengufuk. 9:00 9:00 Imbas saya 8.2.1 a b c Empat jenis jus ialah jus nanas, jus jambu, jus oren dan . Bilangan murid yang gemar jus: i. nanas 5 ii. jambu 3 iii. oren iv. tembikai Jus yang paling digemari ialah . 1 2 3 4 • Lakukan aktiviti soal jawab dengan murid supaya mereka dapat memberikan seberapa banyak maklumat. Buat aktiviti ini dalam kumpulan. • Layari https://www.mathsisfun.com/data/bar-graphs.html 96 N O T A G UR U Carta palang ini tidak lengkap. Gasing ialah permainan kedua yang disukai. Berapakah murid yang suka main gasing? Jenis permainan Wau Congkak Batu seremban Gasing Bilangan murid CUBA JAWAB Tulis bilangan murid yang gemar makan: i. biskut. ii. roti. iii. nasi lemak. iv. mi goreng. Namakan sarapan yang paling digemari. Apakah sarapan yang paling kurang digemari? Lihat carta palang. Jawab soalan di bawah. a b c Biskut Roti Nasi lemak Mi goreng Bilangan murid Makanan 8.2.1 Sarapan yang Digemari N O T A G UR U 9:00 9:00 Imbas saya 4 3 5 6 7 9 8 10 2 1 0 Permainan yang Disukai 4 3 5 6 2 1 0 • Pelbagaikan carta palang untuk melatih murid mendapatkan maklumat. • Pelbagaikan soalan yang berkaitan dengan carta palang untuk mengukuhkan pemahaman murid. • Terapkan nilai mengambil makanan yang sihat dan seimbang. 97 N O T A G UR U 1 Lihat jadual rancangan televisyen yang digemari oleh satu kumpulan murid. Perhatikan jadual. Rancangan Kartun Hiburan Seram Sukan Gundal Cara Berapakah murid yang suka tonton sukan? Apakah rancangan yang paling digemari? 7 orang murid suka tonton sukan. a a b b Kartun Hiburan Seram Sukan 18 12 3 7 SELESAIKAN Jumlahkan tanda gundal dahulu. Murid paling banyak suka tonton kartun. 8.3.1 Rancangan yang paling digemari ialah kartun. • Bimbing murid menyelesaikan masalah dengan mengenal pasti kata kunci dan mengeluarkan maklumat yang diberikan. • Tegaskan penyelesaian masalah melibatkan carta palang adalah untuk mendapatkan maklumat daripada carta palang mengikut kehendak soalan. 98 N O T A G UR U 2 Carta palang buku yang dibaca oleh 5 orang murid. Berapakah buku yang Stacy baca? Siapakah yang baca buku sama banyak? Berapa? Siapakah yang baca paling banyak buku? a b a b c c Bilangan buku Nama murid 1 0 3 2 5 7 9 11 4 6 8 10 BA 153-154 8.3.1 Cara Stacy baca 6 buah buku. Ramesh dan Zain baca buku sama banyak. 5 buah buku. Vinod baca paling banyak buku. Perhatikan carta palang. Vinod Alia Zain Stacy Ramesh • Kemukakan pelbagai soalan untuk mengukuhkan pemahaman murid. Buku yang Dibaca 99 N O T A G UR U CUBA JAWAB Lihat jadual saiz kasut yang dipakai oleh murid Tahun 2 Zuhal. Jawab soalan di bawah. Lihat carta palang cita-cita satu kumpulan murid. Selesaikan. . Nyatakan bilangan murid bagi setiap saiz kasut. Apakah saiz kasut yang paling banyak? Berapakah murid yang ingin menjadi polis? Apakah cita-cita yang paling diminati? a a b b 1 2 8.3.1 Cita-cita Cita-cita Doktor Jururawat Polis Tukang masak Bilangan murid 1 2 5 9 3 6 10 4 8 7 11 0 N O T A G UR U • Banyakkan latihan yang bersesuaian dengan keupayaan murid dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. Saiz kasut 28 29 30 31 32 33 Gundal Selesaikan masalah. 100 N O T A G UR U Kumpul data cara rakan sekelas datang ke sekolah. Tampal kad nama dalam petak Carta Cara ke Sekolah. 1 2 3 4 Kumpul data dalam jadual. 8.1.1 8.3.1 N O T A G UR U Cara Kami ke Sekolah S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A Kad Carta Cara ke Sekolah, kad nama dan gam. Alat/Bahan Cara 100 Pamerkan kerja di sudut matematik. Zura Siew Devi Rita Dayang Juli Rao Lim Radin Amir Carta Cara ke Sekolah Bas sekolah 5 4 1 Kereta Basikal Cara Bilangan murid Jalan kaki BA 155-156 • Bahagikan murid kepada kumpulan. Bimbing murid buat kad nama. • Sediakan kad Carta Cara ke Sekolah. Bimbing murid menampal nama. • Minta murid bersoal jawab tentang data di atas seperti cara ke sekolah yang paling ramai, paling sedikit dan sebagainya. • Minta murid untuk melakukan pelbagai cara kumpul data yang lain. Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Nombor Perolehan: ______________________________________ Tarikh Penerimaan: ______________________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima

kssr_Sains_1SUwVSy9t4xhnEIIk4eOLtbkihwNz8WD1.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG Penulis Alias bin Puteh Jong Tze Kian Mohd Ramadhan bin Anwar Editor Noraida binti Haji Ismail Pereka Bentuk Muhammad Izzuan bin Idris Ilustrator Muhammad Izzuan bin Idris Muhammad Shakir bin Mohd Sarif Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016 SEKOLAH KEBANGSAAN BUKU TEKS Percetakan Halim Sdn. Bhd., No. 3, Jalan Cheras Awana, Jalan Awana 15, Taman Cheras Awana, 43200 Cheras, Selangor Darul Ehsan. KEMAHIRAN SAINTIFIK 1 • Kemahiran Proses Sains 2 • Kemahiran Manipulatif 6 • Mari Ulang Kaji 9 • Ingat Semula 10 • Rekreasi Sains 10 PERATURAN BILIK SAINS 11 • Mematuhi Peraturan Bilik Sains 12 • Mari Ulang Kaji 16 • Ingat Semula 16 • Rekreasi Sains 16 BENDA HIDUP DAN BENDA BUKAN HIDUP 17 • Hidup atau Bukan Hidup 18 • Ciri Benda Hidup 20 • Kecil dan Besar 24 • Keperluan Asas Benda Hidup 26 • Mari Ulang Kaji 29 • Ingat Semula 30 • Rekreasi Sains 30 MANUSIA 31 • Deria Manusia 32 • Mari Mengelas 34 • Gunakan Deria Sepenuhnya 37 • Mari Ulang Kaji 39 • Ingat Semula 40 • Rekreasi Sains 40 HAIWAN 41 • Bahagian Tubuh Haiwan 42 • Kepentingan Bahagian Tubuh 46 • Eh, Kita Serupa! 48 • Mari Ulang Kaji 49 • Ingat Semula 50 • Rekreasi Sains 50 KANDUNGAN iiiiii iii PENDAHULUAN 6. TUMBUHAN 51 • Kenali Bahagian Tumbuhan 52 • Ciri Bahagian yang Berbeza 53 • Pentingnya Bahagian Tumbuhan 56 • Berbeza Tapi Serupa 58 • Mari Ulang Kaji 59 • Ingat Semula 60 • Rekreasi Sains 60 7. MAGNET 61 • Apakah Gunanya Magnet? 62 • Bentuk Magnet 64 • Hebatnya Magnet 65 • Tarikan dan Tolakan Magnet 67 • Kekuatan Magnet 68 • Mari Ulang Kaji 69 • Ingat Semula 70 • Rekreasi Sains 70 8. PENYERAPAN 71 • Objek Menyerap Air, Objek Tidak Menyerap Air 72 • Kepentingan Objek Menyerap dan Objek Tidak Menyerap Air 76 • Mari Ulang Kaji 79 • Ingat Semula 80 • Rekreasi Sains 80 9. BUMI 81 • Bentuk Muka Bumi 82 • Tanah 85 • Kandungan Tanah 86 • Mari Ulang Kaji 88 • Ingat Semula 88 • Rekreasi Sains 88 10. ASAS BINAAN 89 • Bentuk Asas 90 • Bongkah Bentuk Asas 92 • Pentingnya Bentuk Bongkah 95 • Mari Ulang Kaji 96 • Ingat Semula 97 • Rekreasi Sains 97 JAWAPAN 98 iviv iv PENDAHULUAN 6. TUMBUHAN 51 • Kenali Bahagian Tumbuhan 52 • Ciri Bahagian yang Berbeza 53 • Pentingnya Bahagian Tumbuhan 56 • Berbeza Tapi Serupa 58 • Mari Ulang Kaji 59 • Ingat Semula 60 • Rekreasi Sains 60 7. MAGNET 61 • Apakah Gunanya Magnet? 62 • Bentuk Magnet 64 • Hebatnya Magnet 65 • Tarikan dan Tolakan Magnet 67 • Kekuatan Magnet 68 • Mari Ulang Kaji 69 • Ingat Semula 70 • Rekreasi Sains 70 8. PENYERAPAN 71 • Objek Menyerap Air, Objek Tidak Menyerap Air 72 • Kepentingan Objek Menyerap dan Objek Tidak Menyerap Air 76 • Mari Ulang Kaji 79 • Ingat Semula 80 • Rekreasi Sains 80 9. BUMI 81 • Bentuk Muka Bumi 82 • Tanah 85 • Kandungan Tanah 86 • Mari Ulang Kaji 88 • Ingat Semula 88 • Rekreasi Sains 88 10. ASAS BINAAN 89 • Bentuk Asas 90 • Bongkah Bentuk Asas 92 • Pentingnya Bentuk Bongkah 95 • Mari Ulang Kaji 96 • Ingat Semula 97 • Rekreasi Sains 97 JAWAPAN 98 Kandungan Buku Teks Sains Tahun 1 SK ini ditulis dan dijelmakan berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Sains Tahun 1 SK bagi Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR). Penulisan buku ini bertujuan untuk memenuhi dasar baharu di bawah Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013-2025 yang mengintegrasikan pengetahuan kemahiran dan nilai, memasukkan Kemahiran Abad Ke-21 dan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) secara eksplisit. Kurikulum ini juga bertujuan untuk memberikan pendidikan yang setanding dengan pendidikan antarabangsa. Buku teks ini mengandungi sepuluh unit yang merangkumi enam tema, iaitu Inkuiri dalam Sains, Sains Hayat, Sains Fizikal, Sains Bahan, Bumi dan Angkasa, dan Teknologi dan Kehidupan Lestari. Penulisan buku ini telah disusun bertujuan merangsang dan menarik minat murid untuk terus menghayati pembelajaran sama ada di dalam kelas atau pembelajaran kendiri. Setiap unit dalam buku ini dimulakan dengan halaman rangsangan, huraian kandungan pembelajaran, aktiviti, rumusan, penilaian dan nota ringkas. Bagi memudahkan pengajaran dan pembelajaran guru dan murid, halaman jawapan disediakan pada akhir buku untuk menjawab soalan-soalan yang terdapat pada setiap unit. Bagi memastikan matlamat dan objektif Standard Kurikulum Sains Sekolah Rendah tercapai, penulisan buku ini turut menekankan aspek KBAT dan memberi fokus kepada pendekatan pembelajaran berasaskan inkuiri dan pembelajaran berasaskan projek. Di samping itu, elemen merentas kurikulum yang sedia ada ditambah lagi dengan elemen kreativiti dan inovasi, keusahawanan dan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK), dan Kemahiran Berfikir Secara Kreatif, Kritis dan Inovatif (KBKKI). Selain itu, nilai murni dan sikap positif, serta budaya kerja yang baik turut diterapkan dalam buku teks ini. Strategi pengajaran dan pembelajaran dalam Standard Kandungan dan Standard Pembelajaran dalam mata pelajaran Sains ini juga mengutamakan pembelajaran berfikrah yang mengutamakan pemerolehan dan penguasaan kemahiran dan ilmu pengetahuan murid ke tahap yang optimum. Bagi menimbulkan minat dan keseronokan murid, persembahan buku ini ditambah dengan unsur rekreasi sains dan gaya persembahan yang sesuai dengan kandungan pembelajaran. Akhir kata, para penulis berharap agar buku teks ini dapat mencetuskan idea kepada guru untuk meningkatkan keberkesanan penyampaian pengajaran. Serta adalah menjadi harapan penulis agar murid akan teruja untuk menggunakan buku ini dalam pembelajaran mereka. Alias bin Puteh Jong Tze Kian Mohd Ramadhan bin Anwar PENGENALAN vvv Aktiviti yang membantu murid menguasai standard pembelajaran yang ditetapkan sama ada secara individu atau berkumpulan. Aktiviti yang membantu murid menguasai standard pembelajaran yang ditetapkan sama ada secara individu atau berkumpulan melalui kaedah inovasi dan kreativiti. Memberi panduan atau maklumat tambahan yang boleh membantu guru semasa aktiviti pengajaran dan pembelajaran. AWAS! Info Guru Info Guru Menyatakan nombor standard pembelajaran seperti yang terkandung dalam Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran. Murid diingatkan supaya berhati-hati dan mengutamakan aspek keselamatan ketika melakukan aktiviti. Soalan-soalan yang dikemukakan bertujuan untuk menilai pencapaian murid pada setiap unit. Nota ringkas berdasarkan kandungan teks pada akhir setiap unit. Aktiviti yang membantu murid menguasai standard pembelajaran yang ditetapkan. Aktiviti yang menarik ini juga bertujuan untuk memberi keseronokan kepada murid semasa proses pembelajaran. 6.1.3 Latihan yang perlu dilakukan oleh murid untuk menguasai standard pembelajaran yang ditetapkan. Mari Ulang Kaji Ingat Semula Mari Uji Reka Cipta Soalan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi yang ditanya kepada murid di dalam teks. KBAT Mari Jawab Menyatakan nombor halaman Buku Aktiviti bagi tajuk berkenaan. Rekreasi Sains Buku Aktiviti Halaman: 16 KETERANGAN IKON vivi vi 11 U N I T U N I T KEMAHIRAN SAINTIFIK KEMAHIRAN SAINTIFIK Lihat gambar. Ceritakan. PB 1 PB PB 1 2 3 2 3 Kita memerhati menggunakan deria. Kemahiran Proses Sains Memerhati Deria sentuhan Deria penglihatan Deria bau Deria rasa Deria pendengaran Apakah deria yang digunakan untuk memerhati? Tik! Tik! Tik! 2 3 2 3 Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: • Gunakan kaedah sumbang saran untuk mendapat tindak balas daripada murid. • Bincangkan setiap tindak balas murid tentang kemahiran memerhati. 1.1.1 1-3 2 3 2 3 Alat muzik yang dimainkan Alat muzik yang dipilih Betul (✓)/Salah (x) A B 1. Dapatkah kamu meneka dengan tepat semua alat muzik yang dibunyikan? 2. Apakah deria yang membantu kamu meneka bunyi alat muzik tadi? Minta rakan kamu menutup mata. Pilih satu alat muzik dan mainkan alat muzik tersebut. Minta rakan kamu membuka mata dan pilih alat muzik yang telah dimainkan tadi. Rekodkan pemerhatian kamu dalam jadual seperti di bawah. SOALAN SOALAN AWAS! Pastikan murid tidak mengetuk alat muzik dengan kuat berhampiran dengan telinga semasa menjalankan aktiviti. Langkah-langkah 1 2 3 4 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN Mari Uji Memerhati Alat Muzik Info Guru Info Guru 2 3 2 3 • Alat muzik yang lain juga boleh digunakan dalam aktiviti di atas. 1.1.1 Buku Aktiviti Halaman: Berkomunikasi ialah cara kita menyampaikan maklumat kepada orang lain. Mari kita lihat cara Alia berkomunikasi dengan rakannya tentang seekor kumbang kura-kura. Kumbang kura-kura berwarna merah dengan tompok-tompok hitam pada sayapnya. 1.1.2 Lisan Lakaran Berkomunikasi Tulisan 4 5 4 5 4 5 4 5 4-6 pencungkil gigi buah angggur kubis bunga gambar biri-biri Ceritakan tentang model yang kamu bina. Apakah cara berkomunikasi lain yang boleh kamu gunakan? Cucuk pencungkil gigi pada kubis bunga. Cantumkan dengan buah anggur untuk membentuk kepala dan kaki. SOALAN SOALAN Perhatikan gambar biri-biri. Bina model biri-biri menggunakan bahan di atas. Reka Cipta Membina Model Biri-biri AWAS! KBAT Bandingkan model biri-biri dengan gambar biri-biri. Langkah-langkah 1 2 3 a b ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN 4 5 4 5 4 5 4 5 1.1.2 6 7 6 7 1.2.1 1.2.2 Kemahiran manipulatif ialah kemahiran psikomotor semasa menjalankan penyiasatan sains. Mengendalikan spesimen Menggunakan alatan dan bahan sains Membuat lakaran Kemahiran Manipulatif Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 1.2.5 • Spesimen ialah bahan atau objek yang hendak dikaji. • Psikomotor ialah kemahiran yang berkaitan dengan pergerakan tubuh dan aktiviti mental. 7-10 6 7 6 7 6 7 6 7 Membersihkan alatan Menyimpan alatan 6 7 6 7 bawang merah kanta pembesar Mengapakah peralatan perlu dibersihkan dan disimpan? Potong bawang kepada dua bahagian. Buat pemerhatian dengan kanta pembesar. SOALAN SOALAN Lakarkan corak bawang. Bersihkan dan simpan peralatan yang telah digunakan. AWAS! Mari Uji Cantiknya Bawang pisau 1 2 3 4 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN Info Guru Info Guru 8 9 8 9 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 1.2.5 • Awasi murid semasa memotong bawang. Langkah-langkah 8 9 8 9 1. Perhatikan kucing ini. Lengkapkan ayat di bawah. 2. Apakah deria yang boleh digunakan semasa memerhati? 3. Nyatakan dua cara kita boleh berkomunikasi. 4. Pilih cara penyimpanan kanta pembesar yang betul. a) b) Mari Ulang Kaji Kucing ada empat _________. Bulu kucing ________. Kuku kucing ________. a b a b c 8 9 8 9 8 9 8 9 • Kemahiran Proses Sains • Memerhati menggunakan deria • Berkomunikasi • Kemahiran Manipulatif 1. Ambil sehelai daun. 2. Perhatikan daun tersebut menggunakan kanta pembesar. 3. Lakarkan bentuk daun tersebut. 4. Ambil daun yang berlainan bentuk, dan ulangi langkah 1 hingga langkah 3. Ingat Semula Rekreasi Sains - memerhati - berkomunikasi - penglihatan - pendengaran - sentuhan - rasa - bau - lisan - lakaran - tulisan Kajian Lapangan - menggunakan dan mengendalikan peralatan sains dan bahan dengan betul - mengendalikan spesimen dengan betul dan cermat - melakar spesimen, bahan dan peralatan sains dengan tepat - membersihkan peralatan sains dengan cara yang betul - menyimpan peralatan sains dan bahan dengan betul dan selamat 10 PB 10 10 PB PB Apakah yang dilakukan oleh murid-murid di atas? 22 U N I T U N I T PERATURAN BILIK SAINS PERATURAN BILIK SAINS PB 11 PB PB 11 11 Buku Aktiviti Halaman: Mematuhi Peraturan Bilik Sains Bersihkan dan kemaskan Bilik Sains sebelum keluar 11 Beratur sebelum masuk ke Bilik Sains 12 13 12 12 13 13 12 13 12 12 13 13 2.1.1 Dilarang bergurau, bermain dan berlari di dalam Bilik Sains Dilarang makan dan minum di dalam Bilik Sains Minta kebenaran guru sebelum masuk ke dalam Bilik Sains 12 13 12 12 13 13 12 13 12 12 13 13 Buku Aktiviti Halaman: 12 Memahami Peraturan Bilik Sains Bilik Sains menjadi lebih bersih dan kemas Singki tersumbat jika sampah dibuang ke dalamnya Bilik Sains menjadi kotor dan bahaya Apakah yang akan berlaku jika kamu mematuhi Peraturan Bilik Sains? Apakah akan berlaku jika kamu tidak mematuhi Peraturan Bilik Sains? Perhatikan situasi di bawah. 14 15 14 14 15 15 14 15 14 14 15 15 2.1.1 Pembelajaran dapat dilakukan dengan berkesan Meminta kebenaran guru sebelum masuk ke dalam Bilik Sains ialah satu amalan yang baik Nyatakan kepentingan mematuhi Peraturan Bilik Sains. Pembelajaran tidak dapat dilakukan Bermain di dalam Bilik Sains boleh mencederakan kamu Mari Jawab 14 15 14 14 15 15 14 15 14 14 15 15 Ingat Semula Kita perlu mematuhi Peraturan Bilik Sains iaitu: - beratur sebelum masuk ke dalam Bilik Sains - minta kebenaran guru sebelum masuk ke dalam Bilik Sains - bersihkan dan kemaskan Bilik Sains sebelum keluar - dilarang bergurau, bermain dan berlari di dalam Bilik Sains - dilarang makan dan minum di dalam Bilik Sains 1. Nyatakan Peraturan Bilik Sains yang telah kamu pelajari. 2. Sikap murid yang manakah tidak sesuai berdasarkan gambar di bawah? 3. Apakah yang akan terjadi jika kita membuang sampah ke dalam singki? Mari Ulang Kaji Rekreasi Sains Hasilkan buah dadu yang mengandungi Peraturan Bilik Sains menggunakan kotak berbentuk kubus seperti gambar di sebelah. - mata untuk peraturan yang dipatuhi ialah 1 atau 2 atau 3 - mata untuk peraturan yang tidak dipatuhi ialah 0 Dadu Peraturan Bilik Sains a b c Mainkan permainan ini bersama-sama rakan kamu. 16 PB 16 16 PB PB Lihat, robot ini bergerak! Apakah perbezaan antara kita dengan robot? 33 U N I T U N I T BENDA HIDUP DAN BENDA BUKAN HIDUP BENDA HIDUP DAN BENDA BUKAN HIDUP PB 17 PB PB 17 17 Yang manakah benda hidup? Yang manakah benda bukan hidup? bunga pondok teratai burung pokok itik katak batu 13 Hidup atau Bukan Hidup 18 19 18 18 19 19 Buku Aktiviti Halaman: 18 19 18 18 19 19 3.1.1 13 Manusia, pokok dan burung ialah contoh benda hidup. Anak patung, kereta dan batu ialah contoh benda bukan hidup. manusia kucing bangku anak patung tong sampah kereta kapal terbang Namakan benda hidup dan benda bukan hidup yang lain. 18 19 18 18 19 19 18 19 18 18 19 19 Semua benda hidup mesti mempunyai ciri-ciri ini. bayi dewasa kanak-kanak Bernafas Memerlukan air dan makanan Ciri Benda Hidup 20 21 20 20 21 21 Buku Aktiviti Halaman: 20 21 20 20 21 21 3.1.1 14 telur anak ayam ayam dewasa Bergerak Membiak Membesar 20 21 20 20 21 21 20 21 20 20 21 21 Buku Aktiviti Halaman: Apakah perbezaan antara burung dengan kapal terbang pula? Yang sama dan berbeza Apakah persamaan antara benda hidup dengan benda bukan hidup? Apakah perbezaannya? Burung dan kapal terbang boleh bergerak. Burung bernafas, memerlukan air dan makanan, membiak dan membesar, manakala kapal terbang tidak. Lihat tu, burung sedang terbang ke sarang! Yalah, kapal terbang pun sedang terbang di udara! Burung ialah benda hidup. Kapal terbang ialah benda bukan hidup. 22 23 22 22 23 23 Buku Aktiviti Halaman: 22 23 22 22 23 23 3.1.1 15 Info Guru Info Guru • gunting • gam • kad manila • pen penanda Semua benda hidup mesti mempunyai semua ciri iaitu bernafas, memerlukan air dan makanan, bergerak, membiak dan membesar. • gambar belon dan katak Tiup belon dan lepaskan belon itu ke udara. Kenal pasti persamaan dan perbezaan ciri antara belon dengan katak. Rekodkan pemerhatian kamu dalam jadual seperti di bawah. Hasilkan peta buih banding beza seperti yang berikut. 1. Apakah persamaan antara belon dengan katak? 2. Apakah perbezaannya? Mengapa? Bernafas Memerlukan air dan makanan Bergerak Membiak Membesar Katak ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ Belon ✓ ✓ AWAS! Reka Cipta Peta Buih Banding Beza Langkah-langkah 1 2 3 4 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN 22 23 22 22 23 23 22 23 22 22 23 23 3.1.1 • Minta murid menggunakan dasar botol dan penutup botol mineral atau mana-mana bahan yang sesuai untuk menghasilkan peta buih. • Guru boleh menggunakan benda hidup dan benda bukan hidup lain dalam aktiviti ini seperti gelang getah dan arnab, atau kipas dan pokok semalu. Buku Aktiviti Halaman: 3.1.2 Terdapat pelbagai jenis haiwan di sana. Adakah saiz haiwan-haiwan itu sama? Mari kita susun haiwan-haiwan tersebut mengikut urutan saiz daripada besar kepada kecil. Mari kita susun haiwan-haiwan ini mengikut urutan saiz daripada kecil kepada besar pula. tikus gajah seladang rusa kucing hutan Mari kita pergi ke safari! Kecil dan Besar 24 25 24 24 25 25 Buku Aktiviti Halaman: 24 25 24 24 25 25 3.1.2 16 3.1.2 Susunan haiwan mengikut urutan saiz daripada kecil kepada besar ialah: kucing hutan rusa seladang gajah tikus 1. Perhatikan tumbuhan dalam gambar di atas. 2. Susunkan tumbuhan mengikut urutan saiz daripada kecil kepada besar. Susunan tumbuhan mengikut urutan saiz daripada kecil kepada besar ialah _______ , _______ , ______ dan _______. padi pokok pisang pokok kelapa rumput Mari Jawab 24 25 24 24 25 25 24 25 24 24 25 25 3.1.2 Buku Aktiviti Halaman: 26 27 26 26 27 27 Nota Guru Nota Guru Benda hidup memerlukan makanan, air dan udara. Manusia, haiwan dan tumbuhan memerlukan keperluan asas dengan cara yang berlainan. Akar pokok menyerap air untuk membuat makanan. Manusia dan haiwan memerlukan makanan untuk mendapatkan tenaga. Tumbuhan membuat makanannya sendiri. Air Makanan Udara Manusia dan haiwan memerlukan air untuk menghilangkan dahaga. Keperluan Asas Benda Hidup Manusia dan haiwan memerlukan udara untuk bernafas. Tumbuhan memerlukan udara untuk bernafas dan membuat makanan. 26 27 26 26 27 27 3.2.1 3.2.2 3.2.5 17-18, 20, 22 • Cahaya matahari juga diperlukan oleh tumbuhan untuk proses membuat makanannya. Buku Aktiviti Halaman: 26 27 26 26 27 27 Manusia dan haiwan perlu berlindung Manusia dan haiwan memerlukan tempat perlindungan untuk melindungi diri daripada hujan, panas dan bahaya. Berlindung daripada bahaya Pentingnya keperluan asas Mengapakah makanan penting kepada manusia dan haiwan? Mengapakah manusia dan haiwan memerlukan tempat perlindungan? Berlindung daripada hujan dan panas KBAT Apakah yang akan berlaku sekiranya manusia dan haiwan tiada tempat perlindungan? Makanan Memberi tenaga Letihnya. Makanan memberi saya tenaga untuk mengangkat barang. Buku Aktiviti Halaman: 26 27 26 26 27 27 3.2.3 3.2.4 19-22 KBAT KBAT Apakah akan terjadi jika kita tidak mendapat udara dan air? Mengapakah air, udara, dan tempat perlindungan penting kepada manusia dan haiwan? Apakah akan terjadi sekiranya manusia dan haiwan tidak mendapat makanan? Makanan Untuk membesar Sumber asas hidupan Sumber asas hidupan Air Udara Tempat perlindungan Makanan juga membolehkan manusia dan haiwan membesar. Lemaslah saya. Terima kasih. Saya boleh bernafas semula. Mujurlah masih ada air. Haiwan mati kerana kehabisan air Haiwan berlindung daripada bahaya, hujan dan panas 28 29 28 28 29 29 28 29 28 28 29 29 • dua bekas plastik • tisu • air • kacang hijau • penitis 1. Perhatikan perubahan yang berlaku. Apakah ciri benda hidup yang dapat diperhatikan? 2. Apakah keperluan asas kacang hijau? Labelkan bekas plastik dan masukkan tisu ke dalamnya. Titiskan air ke dalam bekas A sehingga tisu basah. Taburkan kacang hijau ke dalam bekas plastik A dan B. Mari Uji Biji Benih Bercambah Perhatikan keadaan kacang hijau dalam kedua-dua bekas selepas 3 hari. Lakarkan perubahan biji kacang hijau. 1. Nyatakan semua ciri benda hidup. 2. Sebutkan haiwan mengikut urutan saiz daripada kecil kepada besar. kambing semut arnab kuda Mari Ulang Kaji Langkah-langkah 1 2 3 4 5 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN 28 29 28 28 29 29 28 29 28 28 29 29 3.2.1 3.2.5 3. Namakan keperluan asas benda hidup di bawah. 4. Mengapakah manusia dan haiwan memerlukan makanan? 5. Bagaimanakah tumbuhan mendapatkan makanan? 6. Saya melindungi manusia dan haiwan daripada bahaya dan cuaca buruk. Siapakah saya? Ingat Semula • Benda hidup mempunyai keperluan asas iaitu makanan, air dan udara. Makanan Air Udara Manusia dan Haiwan Mendapatkan tenaga Menghilangkan dahaga Bernafas Tumbuhan Membuat makanannya sendiri Membuat makanan Bernafas dan membuat makanan • Manusia dan haiwan juga memerlukan tempat perlindungan untuk melindungi diri daripada cuaca buruk dan bahaya. Rekreasi Sains Hasilkan penanda buku yang menarik yang mengandungi ciri-ciri benda hidup. 30 PB 30 30 PB PB Zara, lama tak jumpa! Ya, saya. Eh, Lina! Dengar tu. Bot dah sampai. Lolipop. Rasanya manis. Bau apa ni? Sedapnya. Keluarga Zaki berada di jeti. Mereka mahu melancong ke sebuah pulau. Bagaimanakah Puan Zara tahu ada orang di belakangnya? 44 U N I T U N I T MANUSIA MANUSIA PB 31 PB PB 31 31 Kamu telah belajar tentang deria. Tahukah kamu bahagian tubuh untuk deria tersebut? Deria Manusia Pendengaran Penglihatan Bau Rasa Sentuhan 32 33 32 32 33 33 Buku Aktiviti Halaman: 32 33 32 32 33 33 4.1.1 23-24 Kita dapat membezakan ciri sesuatu objek melalui organ deria. kasar, licin, lembut, keras manis, pahit, masin, masam, tawar bau bunyi warna, saiz dan bentuk Nyanyikan lagu (Irama lagu: “Lagu Tiga Kupang”) Bahagian Tubuh dan Deria Kami guna mata Lihat banyak warna Saiz yang berbeza Bentuk pun juga Kita guna telinga Bunyi kita dengar Ada yang perlahan Yang kuat dihindar Kulit kita sentuh Macam-macam benda Kasar keras halus Licin pun ada Hei! Lidah untuk rasa Manis masin masam untuk sedap makan Bau dengan hidung Hidung ... hidung ... hidung ... 32 33 32 32 33 33 32 33 32 32 33 33 Hafiz dan Alia berada di gerai buah-buahan. Mereka membeli beberapa jenis buah-buahan. Mereka menggunakan deria rasa dan penglihatan untuk mengenal pasti ciri buah-buahan tersebut. Mari kita kelaskan buah-buahan ini berdasarkan rasanya. ciku epal oren kedondong Buah Ciku Epal Oren Kedondong Rasa Manis Manis Masam Masam Bentuk Bujur Bulat Bulat Bujur ciku epal oren kedondong Masam Manis oren kedondong ciku epal Mari Mengelas Bolehkah kamu kelaskan buah-buahan itu mengikut bentuknya? 34 35 34 34 35 35 Buku Aktiviti Halaman: 34 35 34 34 35 35 4.1.2 25 Kenal pasti ciri-ciri objek di atas. Asingkan objek tersebut kepada kumpulan objek lembut dan keras. Lengkapkan carta pengelasan seperti di bawah. tanah liat loceng wisel span guli kek cawan Lembut Keras tanah liat tanah liat loceng kek cawan wisel span guli 1. Nyatakan deria yang kamu gunakan semasa mengenal pasti ciri-ciri objek? 2. Apakah ciri lain yang boleh kamu gunakan untuk mengelas objek di atas? Mari Uji Kelaskan Saya 1 2 3 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 34 35 34 34 35 35 34 35 34 34 35 35 4.1.2 4.1.5 • Pengelasan objek boleh dibuat berdasarkan ciri objek yang berlawanan. Contoh, besar dan kecil atau berbau dan tidak berbau. • Guru boleh pelbagaikan objek dan ciri objek. 25 Langkah-langkah Objek boleh dikenal pasti dengan menggunakan satu atau lebih deria. Sediakan kad pemerhatian. Perhatikan kiub buah A. Catatkan warna, bau, rasa dan tekaan nama buah dalam kad pemerhatian. Ulangi langkah 2 dan 3 untuk buah B, C dan D. Dapatkah kamu meneka buah-buahan tersebut? Mengapa? Empat jenis buah-buahan yang dipotong kiub. Mari Uji Merasa Buah-buahan Langkah-langkah 1 2 3 4 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN 36 37 36 36 37 37 Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 36 37 36 36 37 37 • Guru perlu menyediakan kiub buah dan merekodkan nama buah sebelum aktiviti dijalankan. • Guru boleh pelbagaikan jenis buah yang sesuai. 4.1.3 26 Namun begitu, dia masih boleh menggunakan deria sentuhan untuk mencari lampu suluh. Bekalan elektrik terputus, Linda tidak dapat melihat di dalam gelap. Gunakan Deria Sepenuhnya KBAT Bagaimanakah Linda mengetahui objek yang disentuh ialah lampu suluh? Mengapakah Linda tidak menggunakan deria lain untuk mencari lampu suluh? Buku Aktiviti Halaman: 36 37 36 36 37 37 36 37 36 36 37 37 4.1.4 27 Alat bantu pendengaran dapat membantu deria pendengaran yang tidak dapat berfungsi dengan baik. Tutup mata dengan penutup mata. Ambil objek dari kotak. Buat pemerhatian ke atas objek tersebut. Teka dan nyatakan objek tersebut. 1. Apakah deria yang tidak digunakan dalam aktiviti ini? 2. Dapatkah kamu meneka objek tersebut dengan tepat? Mengapa? penutup mata kotak yang mengandungi beberapa objek Apabila sesuatu deria tidak berfungsi dengan baik, kamu masih boleh menggunakan deria yang lain untuk memerhati. Langkah-langkah Cermin mata ialah alat bantu yang digunakan untuk melihat apabila mata tidak dapat melihat dengan jelas. 1 2 3 4 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN AKT IVIT I BERPASANGAN AKT IVIT I BERPASANGAN SOALAN SOALAN Mari Uji Kenali Objek 38 39 38 38 39 39 Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 38 39 38 38 39 39 • Guru menyediakan beberapa objek di dalam kotak sebelum memulakan aktiviti seperti pen penanda, kunci, pensel, permainan lembut dan sebagainya. • Elakkan memasukkan objek yang melibatkan deria rasa. 4.1.4 28 1. Namakan bahagian tubuh yang berkaitan dengan deria yang berikut. 3. Kelaskan objek yang berikut berdasarkan baunya. Lengkapkan jawapan dalam jadual pengelasan. 2. Nyatakan deria yang ada pada manusia. 4. Apakah deria yang dapat digunakan untuk membantu kamu semasa berada di dalam gelap? minyak wangi belacan sampah bunga ros Mari Ulang Kaji a b c KBAT Apakah alat yang dapat membantu Amir membaca dengan lebih jelas? Kaburnya, saya tidak dapat membaca teks ini. 38 39 38 38 39 39 38 39 38 38 39 39 Ingat Semula • Bahagian tubuh manusia yang mempunyai deria. 1. Dapatkan gambar foto bahagian tubuh yang berkaitan dengan deria. 2. Label dan nyatakan kegunaan bahagian tubuh tersebut. 3. Hasilkan sebuah buku besar. Rekreasi Sains Mata: Deria penglihatan Telinga: Deria pendengaran Lidah: Deria rasa Hidung: Deria bau Kulit: Deria sentuhan • Deria dapat digunakan untuk mengenal pasti dan mengelas objek. • Cermin mata ialah alat yang dapat membantu deria penglihatan yang tidak berfungsi dengan baik. Buku Besar 40 PB 40 40 PB PB Adakah tanduk itu sesuai untuk haiwan di atas? Mengapa? Bagaimanakah saya nak masuk ke lubang ini? Tanduk ini terlalu besar! Saya pun. 55 U N I T U N I T HAIWAN HAIWAN PB 41 PB PB 41 41 Mari kita kenali bahagian tubuh haiwan. kuda badak sumbu burung buaya kura-kura siput bulu pelepah cangkerang paruh badan ekor kepala kulit keras kepak sumbu Bahagian Tubuh Haiwan Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 42 43 42 42 43 43 5.1.1 29, 34 • Kepak juga dikenali sebagai sayap. • Kulit buaya ialah sejenis kulit bersisik tebal, kasar dan penuh bintik hitam yang sensitif. Sumber: http://nationalgeographic.co.id/ berita/2012/11/kulit-tebal-buaya-sangat-sensitif-terhadap-sentuhan ikan kambing rusa rama-rama pepatung katak itik sirip sisik kaki selaput renang sesungut kepak tanduk berbulu halus 42 43 42 42 43 43 6 keping pinggan kertas merah 6 keping pinggan kertas biru pen penanda kertas putih gam gunting 15 batang kayu aiskrim pita pelekat dua muka tali gambar haiwan Gunting dan lekatkan gambar burung. Lekatkan kertas dan tulis bahagian tubuh burung. Reka Cipta Kenali Bahagian Tubuh Haiwan AWAS! Langkah-langkah 1 2 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN 44 45 44 44 45 45 Info Guru Info Guru 44 45 44 44 45 45 5.1.1 5.1.3 5.1.5 • Guru boleh menyediakan pelbagai gambar haiwan sebelum aktiviti dijalankan. • Bimbing murid mencantumkan tiga batang kayu aiskrim menggunakan pita pelekat dua muka. Bandingkan perbezaan tubuh badan antara rusa dengan burung. Terbalikkan model pinggan. Ulangi langkah 1-4 menggunakan gambar rusa. Lekatkannya pada bahagian belakang pinggan. Tebuk lubang dan ikat dengan tali. Terangkan tentang mobail bahagian tubuh haiwan kamu di hadapan kelas. Lekatkan batang kayu aiskrim di bahagian belakang pinggan (gambar burung). Lekatkan pinggan berlabel bahagian tubuh burung pada kayu aiskrim. Depan Belakang Gantung mobail bahagian tubuh haiwan. 3 5 4 6 7 8 SOALAN SOALAN Info Guru Info Guru 44 45 44 44 45 45 44 45 44 44 45 45 • Mobail ialah model yang digantung. Setiap bahagian tubuh haiwan mempunyai fungsinya. Bahagian tubuh amat penting untuk haiwan tersebut. kulit keras kaki selaput renang ekor sisik sirip Ekor untuk memandu arah. Sirip dan kaki selaput renang untuk berenang. ekor Kepentingan Bahagian Tubuh buaya katak ikan Kulit keras untuk mempertahankan diri. 46 47 46 46 47 47 Buku Aktiviti Halaman: 46 47 46 46 47 47 5.1.2 5.1.3 30-31, 34 sumbu tanduk Tanduk dan sumbu membantu haiwan ini mempertahankan diri. Kepak membantu haiwan terbang. Mari Jawab Namakan bahagian tubuh yang terdapat pada haiwan yang berikut. Nyatakan fungsi bahagian itu. kepak badak sumbu kerbau burung rama-rama 46 47 46 46 47 47 46 47 46 46 47 47 Hafiz mengumpul beberapa gambar haiwan yang berlainan daripada majalah. Hafiz mendapati lembu, kucing, hamster dan arnab berbulu halus. Apa yang dapat kamu jelaskan tentang bahagian tubuh haiwan di atas? Cari persamaan yang lain pada setiap haiwan di atas. Terdapat haiwan yang berlainan mempunyai bahagian tubuh yang serupa. Eh, Kita Serupa! 48 49 48 48 49 49 Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 48 49 48 48 49 49 • Mengitlak ialah merumuskan sesuatu perkara secara umum. 5.1.4 32-33 1. Namakan bahagian tubuh yang terdapat pada haiwan ini. 2. Nyatakan kepentingan bahagian tubuh ini kepada haiwan. Mari Ulang Kaji a b c d a c b 48 49 48 48 49 49 48 49 48 48 49 49 paruh cangkerang kepak sumbu tanduk sirip bulu pelepah sisik bulu halus kepala badan ekor kaki selaput renang kulit keras sesungut • Bahagian tubuh haiwan: Ingat Semula 1. Dapatkan kad keras dan tampal gambar haiwan. 2. Buat garisan label pada gambar haiwan. • Setiap bahagian tubuh haiwan mempunyai kepentingannya. • Terdapat haiwan yang berlainan tetapi mempunyai bahagian tubuh yang serupa. Rekreasi Sains Poskad 50 PB 50 50 PB PB Wah, cantiknya pokok-pokok di Ekspo Pertanian ini! Banyaknya daun pokok ni. Tapi, mana bunganya? Dapatkah kamu kenal pasti perbezaan pokok-pokok di pameran ini? 66 U N I T U N I T TUMBUHAN TUMBUHAN PB 51 PB PB 51 51 21 pokok bunga raya bunga daun batang akar Sebutkan nama bahagian tumbuhan ini. 6.1.1 6.1.3 Namakan bahagian yang kamu tahu pada pokok ini pula. pokok keembung Kenali Bahagian Tumbuhan Buku Aktiviti Halaman: 52 53 52 52 53 53 6.1.1 35-37 Setiap tumbuhan mempunyai ciri bahagian yang berbeza. Bunga Ini pokok teratai. Pokok ini berbunga. Pokok paku pakis pula tidak berbunga. Batang Pokok durian mempunyai batang berkayu. Pokok betik pula mempunyai batang tidak berkayu. Ciri Bahagian yang Berbeza Buku Aktiviti Halaman: 52 53 52 52 53 53 6.1.1 35-37 Jenis akar Pokok bunga ros berakar tunjang. Pokok pandan pula berakar serabut. Ini daun pokok bunga ros. Daun ini mempunyai urat daun jejala. Pokok pandan pula mempunyai urat daun selari. Jenis urat daun Jenis akar Jenis urat daun 54 55 54 54 55 55 54 55 54 54 55 55 pokok serai pokok keembung kanta pembesar Persamaan Bahagian tumbuhan Perbezaan Ciri bahagian tumbuhan Pokok serai Pokok keembung Apakah bahagian tumbuhan yang terdapat pada hampir semua tumbuhan? Pilih dua tumbuhan yang mudah didapati. Contohnya, pokok serai dan pokok keembung. Dengan menggunakan kanta pembesar, perhatikan persamaan dan perbezaan tumbuhan tersebut. Catatkan pemerhatian kamu dalam jadual seperti di bawah. Mari Uji Banding dan Beza Langkah-langkah 1 2 3 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN Info Guru Info Guru 54 55 54 54 55 55 54 55 54 54 55 55 • Murid boleh memilih dua tumbuhan lain yang mudah didapati di persekitaran mereka. 6.1.1 Hai, saya bunga! Saya ialah bahagian pembiakan tumbuhan. Saya akan bertukar menjadi buah dan biji benih. biji benih pokok manggis Saya batang. Saya mengangkut makanan yang dihasilkan oleh daun ke semua bahagian tumbuhan. Saya juga mengangkut air dan nutrien daripada akar ke bahagian daun. Pentingnya Bahagian Tumbuhan Apakah kepentingan daun, bunga, batang dan akar kepada tumbuhan? 56 57 56 56 57 57 Buku Aktiviti Halaman: 56 57 56 56 57 57 6.1.2 38 Saya juga menyokong pokok. Makanan yang dihasilkan oleh daun digunakan oleh bahagian tumbuhan yang lain. Saya akar. Saya menyerap air dan nutrien daripada tanah. Saya daun. Saya ialah bahagian tumbuhan yang digunakan untuk membuat makanan. KBAT Tanpa akar, pokok akan tumbang. Mengapa? 56 57 56 56 57 57 56 57 56 56 57 57 6.1.4 Perhatikan dan kenal pasti ciri bahagian tumbuhan yang serupa pada pokok berikut. Pokok bunga raya berbunga. Pokok bunga ros juga berbunga. Apakah bahagian lain yang serupa pada pokok-pokok ini? pokok bunga raya pokok terung pokok tomato pokok bunga ros Daun pokok bunga ros dan daun pokok bunga raya berurat jejala. Batang pokok bunga ros dan batang pokok bunga raya jenis batang berkayu. Akar pokok bunga ros dan akar pokok bunga raya jenis akar tunjang. Berbeza Tapi Serupa Ada tumbuhan yang berlainan mempunyai ciri bahagian yang serupa. Kenal pasti ciri bahagian yang sama pada tumbuhan ini. 58 59 58 58 59 59 Buku Aktiviti Halaman: 58 59 58 58 59 59 6.1.3 39 6.1.4 SOALAN SOALAN • pokok lalang • pokok kemuncup Potong, tampal dan label bahagian-bahagian pokok lalang dan pokok kemuncup pada kad manila. Hiaskan dan ceritakan hasil kerja kamu di hadapan kelas. Apakah ciri bahagian yang serupa pada pokok kemuncup dan pokok lalang? 1. Nyatakan persamaan dan perbezaan ciri bahagian pada tumbuhan berikut. pokok jagung pokok bunga kekwa Mari Ulang Kaji AWAS! • pita pelekat • kad manila • gunting Mari Uji Kemuncup dan Lalang Langkah-langkah 1 2 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN Info Guru Info Guru 58 59 58 58 59 59 58 59 58 58 59 59 6.1.3 6.1.4 • Murid boleh memilih tumbuhan kecil yang ada di sekeliling mereka untuk melakukan aktiviti ini. • Potong batang pokok teluki putih secara menyerong. • Rendamkan batang pokok ke dalam air berwarna semalaman. 2. Ceritakan kepentingan bahagian tumbuhan berikut di hadapan kelas. bunga daun batang akar • Bahagian pada tumbuhan ialah bunga, daun, batang dan akar. • Ada tumbuhan berbunga atau tidak berbunga. • Ada tumbuhan mempunyai jenis urat daun jejala atau urat daun selari. • Ada tumbuhan mempunyai batang berkayu atau batang tidak berkayu. • Ada tumbuhan mempunyai akar tunjang atau akar serabut. • Bunga - bertukar menjadi buah dan biji benih • Daun - bahagian tumbuhan yang digunakan untuk membuat makanan • Batang - mengangkut makanan yang dihasilkan oleh daun - mengangkut air dan nutrien daripada akar • Akar - menyokong pokok - menyerap air dan nutrien daripada tanah Menukar warna bunga teluki putih Ingat Semula Rekreasi Sains 60 PB 60 60 PB PB Bukalah mulut! Saya hampir dapat ikan ini. Wah, saya dapat lagi! Pernahkah kamu mencuba permainan ini? Bagaimanakah ikan itu dapat dipancing? 77 U N I T U N I T MAGNET MAGNET PB 61 PB PB 61 61 Mak, bagaimanakah pintu peti sejuk boleh ditutup rapat? Pintu peti sejuk ada magnet, sayang. Bagaimanakah tanda nama cikgu boleh melekat tanpa menggunakan pin? Oh, tanda nama ini ada magnet! Mari kita belajar tentang magnet. Magnet berguna dalam kehidupan seharian kita. Apakah Gunanya Magnet? 62 63 62 62 63 63 Buku Aktiviti Halaman: 62 63 62 62 63 63 41 7.1.1 Apakah contoh yang lain kegunaan magnet di sekeliling kamu? Cuba lihat. Ada magnet pada penutupnya. Gunalah pemutar skru bermagnet ini. Magnetnya boleh memegang skru. Bagaimanakah kotak pensel kamu boleh ditutup rapat? Hah, skru ini jatuh lagi! Info Guru Info Guru 62 63 62 62 63 63 62 63 62 62 63 63 • Magnet juga digunakan pada beg tangan, permainan catur, permainan dart dan pelekat nota bermagnet. magnet silinder magnet ladam magnet butang magnet bar magnet bentuk U magnet cincin Apakah bentuk-bentuk magnet ini? Mari kita lihat magnet di bawah. Magnet mempunyai pelbagai bentuk. Mengapakah magnet dibuat dalam pelbagai bentuk? Bentuk Magnet KBAT Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 64 65 64 64 65 65 7.1.2 • Magnet dinamakan berdasarkan bentuknya. • Kutub magnet ladam adalah lebih rapat berbanding dengan magnet bentuk U. 42 Sesetengah objek dapat ditarik oleh magnet. Mari kita cuba aktiviti di bawah. kayu aiskrim pembaris plastik guli butang plastik skru pin baju pemadam magnet bar penutup botol logam Eh, magnet ini dapat menarik paku! Mari kita cuba dengan objek yang lain. Tapi, magnet ini tidak dapat menarik pensel. Mari Uji Magnet Menarik Objek Hebatnya Magnet AWAS! AWAS! AWAS! ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 64 65 64 64 65 65 7.1.3 7.1.6 • Guru boleh menyediakan objek lain mengikut kesesuaian. 43 1. Apakah objek yang dapat ditarik oleh magnet? 2. Apakah objek yang tidak dapat ditarik oleh magnet? Dalam satu permainan, klip kertas bercampur dengan bedak di dalam pinggan. Fikirkan satu cara yang mudah untuk mengasingkan klip kertas daripada bedak. Magnet dapat menarik objek tetapi bukan semua objek dapat ditarik oleh magnet. Objek Tindakan magnet (✓) Menarik Tidak menarik Kayu aiskrim Pin baju Guli Perhatikan tindakan magnet terhadap objek. Tandakan (✓ ) dalam jadual seperti di bawah. Ulangi langkah-langkah di atas menggunakan objek yang lain. Letak objek di atas meja. Dekatkan magnet kepada objek. KBAT Terangkan tindakan yang boleh dilakukan oleh magnet terhadap objek. Langkah-langkah 1 2 3 4 5 6 SOALAN SOALAN 66 67 66 66 67 67 66 67 66 66 67 67 Mari kita dekatkan kedua-dua magnet ini. Eh, kedua-dua magnet ini menarik apabila didekatkan! Apa akan terjadi jika kutub magnet yang sama didekatkan? Magnet boleh menarik atau menolak apabila dua magnet didekatkan. Setiap magnet mempunyai dua kutub yang berlainan iaitu kutub Utara dan kutub Selatan. Mari Uji Tarik dan Tolak dua magnet bar Tarikan dan Tolakan Magnet Mari kita siasat! kutub utara kutub selatan Perhatikan situasi di bawah. ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN 66 67 66 66 67 67 Buku Aktiviti Halaman: Nota Guru Nota Guru 66 67 66 66 67 67 7.1.4 • Guru boleh menggunakan bentuk magnet yang lain untuk menjalankan penyiasatan. 44-45, 47-48 1. Apakah akan berlaku jika dua magnet yang sama kutub didekatkan? 2. Apakah akan berlaku jika dua magnet yang berlainan kutub didekatkan? Magnet yang berlainan kutub akan menarik apabila didekatkan. Magnet yang sama kutub akan menolak apabila didekatkan. Sedikitnya klip kertas yang melekat. Hah! Magnet saya menarik lebih banyak klip kertas. Adakah setiap magnet mempunyai kekuatan yang berbeza? Mari kita siasat. Dekatkan dua batang magnet bar seperti di atas. Ulangi langkah tersebut dengan menukarkan kepada kutub magnet yang berlainan. Perhatikan apa yang berlaku. Kekuatan Magnet Langkah-langkah 1 2 3 SOALAN SOALAN 68 69 68 68 69 69 Buku Aktiviti Halaman: 68 69 68 68 69 69 7.1.5 46-48 1. Namakan bentuk magnet yang berikut. 2. Antara objek berikut, yang manakah mengandungi magnet? Mari Uji Magnet Saya Lebih Kuat Mari Ulang Kaji a a b b c c • pembaris • magnet cincin • 4 klip kertas • magnet butang • magnet bentuk U • magnet bar Letak klip kertas di sisi pembaris supaya tersusun sebaris. Letak magnet pada satu jarak tetap di hadapan klip kertas. Gerakkan magnet mendekati klip kertas. Hentikan pergerakan magnet apabila klip kertas ditarik kepadanya. Magnet yang manakah lebih kuat? Mengapa? Langkah-langkah 1 2 3 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN Info Guru Info Guru 68 69 68 68 69 69 68 69 68 68 69 69 7.1.5 • Magnet yang lebih kuat dapat menarik klip kertas dari kedudukan yang lebih jauh. • Magnet bentuk yang lain boleh digunakan untuk menjalankan penyiasatan lanjut. Ingat Semula • Magnet berguna dalam kehidupan seharian kita. • Bentuk-bentuk magnet: • Magnet dapat menarik objek. Tetapi bukan semua objek dapat ditarik oleh magnet. • Magnet berlainan kutub akan menarik apabila didekatkan. Magnet yang sama kutub akan menolak apabila didekatkan. • Setiap magnet mempunyai kekuatan yang berbeza. 3. Nyatakan dua objek yang dapat ditarik oleh magnet. 4. Apakah yang akan berlaku jika dua magnet ini didekatkan? 5. Magnet yang lebih kuat dapat menarik lebih banyak klip kertas. Betul atau salah? Rekreasi Sains a b - bar - silinder - bentuk U - ladam - butang - cincin Pin Satu Malaysia • Hasilkan satu pin bermagnet yang menarik menggunakan logo 1Malaysia. • Gunakan dua keping magnet butang untuk menghasilkan pin tersebut. 70 PB 70 70 PB PB 88 U N I T U N I T PENYERAPAN PENYERAPAN Mengapakah baju Hafiz dan bulu anak-anak ayam tidak basah? Cip! Cip! Cip! PB 71 PB PB 71 71 duit syiling mainan plastik bebola kapas tisu pemadam sapu tangan klip kertas Air sirap tertumpah di atas meja kaca. Kemudian, Alia mengelap tumpahan air itu. kertas nota penitis air berwarna Objek Menyerap Air, Objek Tidak Menyerap Air Mari Uji Menyerap Air atau Tidak Ke manakah hilangnya air itu? Mengapakah meja kaca tidak basah? Mari kita siasat! ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN 72 73 72 72 73 73 Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 72 73 72 72 73 73 8.1.1 • Penitis boleh digantikan dengan straw. 49-50 Titiskan air berwarna ke atas objek-objek tersebut. Perhatikan air berwarna yang telah dititiskan. Catatkan pemerhatian kamu dalam jadual seperti di bawah. Objek Titisan air Ada Tiada Duit syiling ✓ Sapu tangan 1. Objek yang manakah masih ada lagi titisan air di atasnya? Mengapa? 2. Objek yang manakah tiada lagi titisan air di atasnya? Mengapa? Mari kelaskan objek tisu dapur mop alas kaki kain lap gelas kaca sudu logam pinggan plastik Terdapat pelbagai objek di ruang dapur. Meja kaca tidak menyerap air. Kain lap pula menyerap air. Terdapat objek menyerap air dan objek tidak menyerap air. straw Langkah-langkah 1 2 3 SOALAN SOALAN Buku Aktiviti Halaman: 72 73 72 72 73 73 72 73 72 72 73 73 8.1.2 51 Tidak boleh menyerap air Boleh menyerap air Objek Keupayaan objek menyerap air 1. Tisu dapur 2. Mop 3. Alas kaki 4. __________ 1. Gelas kaca 2. Sudu logam 3. Pinggan plastik 4. _____________ Kertas menyerap air. Kain juga menyerap air. Tetapi, objek yang manakah menyerap air lebih banyak? kain, surat khabar dan tisu dapur air berwarna gam sebatang lidi Alia telah mengenal pasti tisu dapur ialah objek yang boleh menyerap air. Manakala gelas kaca ialah objek yang tidak boleh menyerap air. Mari kita bantu Alia mengelaskan objek itu kepada dua kumpulan. Mari Uji Bahan yang Menyerap Lebih Banyak ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN 74 75 74 74 75 75 Buku Aktiviti Halaman: 74 75 74 74 75 75 8.1.3 52-53 Potong surat khabar, tisu dapur dan kain mengikut saiz yang sama. Celupkan potongan objek ke dalam bikar yang mengandungi air berwarna. Biarkan selama 1 minit. Lekatkan potongan objek pada sebatang lidi. Perhatikan had air berwarna yang diserap oleh ketiga-tiga objek. 1. Tisu dapur ialah objek yang menyerap air paling tinggi. 2. Kertas surat khabar ialah objek yang menyerap air paling rendah. 1. Objek yang manakah menyerap air paling banyak? Mengapa? 2. Objek yang manakah menyerap air paling sedikit? Mengapa? 3. Susunkan objek mengikut keupayaan bahan menyerap air mengikut urutan menaik. Langkah-langkah 1 2 3 4 SOALAN SOALAN Info Guru Info Guru 74 75 74 74 75 75 74 75 74 74 75 75 • Keupayaan menyerap air bermaksud kebolehan menyerap air. • Malarkan ketebalan objek dan saiz objek. • Gunakan pewarna makanan untuk mewarnakan air. Badan adik basah selepas mandi. Ayah mengelap adik dengan tuala. Apakah kepentingan objek yang boleh menyerap air? Perhatikan contoh situasi ini. Mengapakah bebola kapas digunakan untuk mengelap luka? Nyatakan kepentingan objek menyerap air dalam setiap situasi ini. Kepentingan Objek Menyerap dan Objek Tidak Menyerap Air 76 77 76 76 77 77 Buku Aktiviti Halaman: 76 77 76 76 77 77 8.1.4 54-55 Bagaimanakah ibu mengeringkan jag? Bagaimanakah Imran mengelap peluh? Beri kepentingan objek lain yang boleh menyerap air dalam kehidupan kamu. 76 77 76 76 77 77 76 77 76 76 77 77 Tong besi dapat menadah dan menyimpan air hujan. Apakah pula kepentingan objek yang tidak boleh menyerap air? Bincangkan. Kasut getah dapat mengelakkan kaki kita daripada basah. Cermin kaca pada kereta dapat mengelakkan kita daripada terkena air hujan. Payung plastik dapat menghalang diri kita daripada terkena air hujan. Objek yang boleh menyerap air dan objek yang tidak boleh menyerap air penting dalam kehidupan kita. tali pengikat pen getah rambut gunting Reka Cipta Mop Mini AWAS! ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN 78 79 78 78 79 79 Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 78 79 78 78 79 79 8.1.5 8.1.6 • Guru membantu murid memotong tali pengikat mengikut ukuran yang diberi. 56 Potong tali pengikat sebanyak 5 utas. Ikat bahagian tengah tali tadi dengan tali pengikat yang lebih halus. 1. Mengapakah tali pengikat digunakan untuk membuat mop mini? 2. Apakah bahan lain yang boleh digunakan bagi menggantikan tali pengikat? Buka belakang pen dan keluarkan isinya. Masukkan hujung benang halus tadi dan keluarkan di bahagian muncung pen. Ikat tali pada muncung pen dengan getah dan tutup dengan penutup pen. Cerai-ceraikan benang tadi. 12 cm tali pengikat 20 cm 1. Kelaskan objek-objek berikut mengikut kebolehan menyerap air. tisu dapur kad manila kertas surat khabar kain lap duit syiling beg kertas klip kertas 2. Susun objek-objek yang berikut berdasarkan keupayaan menyerap air mengikut urutan menaik. Mari Ulang Kaji Jelaskan tentang mop mini yang kamu hasilkan di hadapan kelas. Langkah-langkah 1 2 3 5 4 SOALAN SOALAN Info Guru Info Guru 78 79 78 78 79 79 78 79 78 78 79 79 • Gunakan pen yang sudah kehabisan dakwat. • Gunakan pen yang boleh dibuka di bahagian belakangnya. Ingat Semula 3. Nyatakan kepentingan objek-objek yang berikut. • Ada objek yang boleh menyerap air, ada objek yang tidak boleh menyerap air. Objek tidak boleh menyerap air Objek boleh menyerap air PENYERAPAN Sapu tangan, tisu, kertas surat khabar, kain lap Klip kertas, pemadam, mainan plastik, straw Kepentingan Kepentingan Rekreasi Sains • Hasilkan sekuntum bunga daripada kertas. • Lipat kelopaknya ke dalam dan letakkan di atas air. • Perhatikan apa yang berlaku. Serap dan Mekar 80 PB 80 80 PB PB 99 U N I T U N I T BUMI BUMI Indahnya Bumi ini. Apakah yang dapat kamu perhatikan dalam gambar di atas? PB 81 PB PB 81 81 laut pantai kolam Bentuk Muka Bumi Apakah bentuk muka bumi yang dapat kamu lihat dalam gambar ini? 82 83 82 82 83 83 Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 82 83 82 82 83 83 9.1.1 57-58 • Lembah ialah tanah rendah di kiri kanan sungai, kaki gunung atau kaki bukit. gunung tasik lembah sungai bukit Bentuk muka bumi terdiri daripada gunung, pantai, bukit, lembah, sungai, kolam, tasik dan laut. 82 83 82 82 83 83 82 83 82 82 83 83 Jelaskan tentang model bentuk muka bumi kamu di hadapan kelas. Jelaskan tentang bentuk muka bumi yang ada dalam model kamu? pinggan kertas kertas putih pen penanda tanah liat (warna biru, hijau, kuning dan coklat) klip kertas pensel Lakarkan kedudukan bentuk muka bumi di atas pinggan kertas. Corakkan bentuk muka bumi dengan menggunakan klip kertas. Bina bentuk muka bumi dengan menggunakan tanah liat. Labelkan setiap bentuk muka bumi. Reka Cipta Model Bentuk Muka Bumi Langkah-langkah 1 2 3 5 4 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN 84 85 84 84 85 85 Info Guru Info Guru 84 85 84 84 85 85 • Murid boleh menggunakan bahan yang lain seperti cat air, batu, pasir dan pokok kecil untuk menghias model bentuk muka bumi. 9.1.1 9.2.3 Di permukaan Bumi, terdapat beberapa jenis tanah yang penting untuk kehidupan. Nyatakan jenis-jenis tanah itu. Di manakah jenis-jenis tanah ini biasanya dijumpai? tanah kebun tanah liat pasir KBAT Tanah Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 84 85 84 84 85 85 84 85 84 84 85 85 • Sampel tanah yang digunakan boleh didapati dari kawasan kebun sayur, sawah padi dan tepi pantai. 9.2.1 59-62 Linda dan Hafiz sedang menyiasat kandungan tiga jenis tanah. Mari kita siasat kandungan tanah kebun dan pasir. tanah kebun pasir kertas putih sudu kanta pembesar Apakah kandungan yang terdapat dalam tanah kebun dan pasir? Halusnya tanah liat ini. Tanah liat ini mengandungi butir-butir tanah yang sangat halus. forsep Kandungan Tanah ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN Mari Uji Kandungan Tanah Kebun dan Pasir 86 87 86 86 87 87 Buku Aktiviti Halaman: 86 87 86 86 87 87 9.2.2 60-61 Alaskan meja dengan kertas. Perhatikan tanah kebun menggunakan kanta pembesar. Letakkan dua sudu tanah kebun di atas kertas. Asingkan tanah kebun mengikut kandungannya menggunakan forsep. Ulangi langkah 1 hingga 4 untuk pasir. Catat pemerhatian kamu dalam jadual seperti di bawah. Apakah perbezaan kandungan tanah antara tanah kebun dengan pasir? Jenis tanah Kandungan tanah (✓) Ranting kayu Daun kering Batu Butir pasir Haiwan kecil Tanah kebun Pasir Tanah kebun mengandungi butir-butir pasir, batu-batu kecil, tumbuhan dan haiwan yang reput. Pasir mengandungi butir pasir dan batu-batu kecil. Langkah-langkah 1 2 3 5 6 4 SOALAN SOALAN Info Guru Info Guru 86 87 86 86 87 87 86 87 86 86 87 87 • Galakkan murid memakai sarung tangan semasa melakukan aktiviti ini. • Bersihkan tangan selepas menjalankan aktiviti ini. 1. Apakah bentuk muka bumi yang ditunjukkan dalam gambar yang berikut? 2. Nyatakan tiga jenis tanah yang terdapat di permukaan Bumi. 3. Tanah ini mengandungi butiran tanah yang sangat halus sahaja. Apakah jenis tanah ini? Ingat Semula • Ada lapan bentuk muka bumi: • Ada tiga jenis tanah: • Tanah kebun mengandungi ranting kayu, daun kering, batu, butir pasir dan haiwan kecil. • Tanah liat mengandungi butir-butir tanah yang sangat halus. • Pasir mengandungi batu dan butir pasir. Mari Ulang Kaji Rekreasi Sains a b c - gunung - tanah kebun - tanah liat - pasir - sungai - bukit - pantai - kolam - tasik - lembah - laut Penapis Air Ringkas • Hasilkan penapis air ringkas menggunakan batu-batu kecil dan pasir seperti gambar di sebelah. • Uji penapis air menggunakan air yang keruh. kain kasa batu batu kecil pasir halus pasir 88 PB 88 88 PB PB Saya menggunakan bongkah-bongkah kayu untuk membina istana. Saya pula menggunakan bentuk asas ini untuk membentuk ekor ikan. 10 10 10 U N I T U N I T ASAS BINAAN ASAS BINAAN Bagaimanakah bentuk-bentuk asas di atas dapat digunakan untuk membina model istana dan model ikan? PB 89 PB PB 89 89 Perhatikan kad ucapan yang dihasilkan oleh murid Tahun Satu Biru. Berapakah jenis bentuk asas yang dapat kamu kenal pasti? Perhatikan objek di sekitar kamu, apakah bentuk asas yang digunakan? Apakah nama bentuk-bentuk asas ini? segi tiga segi empat sama segi empat tepat bulatan Wah, cantiknya kad ini! Bentuknya bulat. Saya suka bentuk segi tiga ini! Bentuk Asas 90 91 90 90 91 91 Buku Aktiviti Halaman: 90 91 90 90 91 91 10.1.1 63-65 • gambar objek • kertas putih • pen penanda • gunting • gam Bahagikan kertas putih kepada empat bahagian. Labelkan nama bentuk asas. Kumpul dan potongkan gambar objek. Asing dan lekatkan gambar objek tadi. Bandingkan hasil kerja kamu dengan kumpulan lain. Jelaskan tentang hasil kerja kamu di hadapan kelas. 1. Berapakah objek yang dapat kamu kumpulkan bagi setiap bentuk asas? 2. Apakah perbezaan objek yang kamu kumpulkan berbanding dengan kumpulan lain? Mari Uji Asingkan Bentuk Objek AWAS! Langkah-langkah 1 2 3 5 6 4 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN Info Guru Info Guru 90 91 90 90 91 91 90 91 90 90 91 91 10.1.1 10.1.5 • Gambar objek boleh didapati daripada bahan bercetak seperti surat khabar, majalah, risalah dan sebagainya. Pelbagai bongkah bentuk asas digunakan di sekeliling kita. Apakah bongkah bentuk asas yang terdapat dalam gambar di bawah? piramid kubus kuboid KBAT Berapakah segi empat sama yang diperlukan untuk membentuk sebuah kubus? Bongkah Bentuk Asas 92 93 92 92 93 93 Buku Aktiviti Halaman: 92 93 92 92 93 93 10.1.2 66 kon sfera silinder prisma Mari Jawab Namakan objek lain yang dibina menggunakan bongkah bentuk asas. 92 93 92 92 93 93 92 93 92 92 93 93 tanah liat 1. Namakan bongkah bentuk asas yang digunakan untuk membina robot kamu. 2. Apakah bongkah bentuk asas yang tidak digunakan untuk membina robot kamu? kertas putih pensel Lakarkan reka bentuk robot kamu. Bentukkan bongkah-bongkah bentuk asas menggunakan tanah liat. Cantumkan bongkah-bongkah bentuk asas menjadi robot. Jelaskan tentang hasil binaan kamu ketika membina robot tersebut di hadapan kelas. Reka Cipta Membina Robot Langkah-langkah 1 2 3 4 ALAT DAN BAHAN ALAT DAN BAHAN SOALAN SOALAN 94 95 94 94 95 95 Info Guru Info Guru Buku Aktiviti Halaman: 94 95 94 94 95 95 10.1.2 10.1.3 10.1.5 67 • Guna enjin carian Google untuk mencari pelbagai bentuk robot yang boleh dijadikan panduan. Apakah kepentingan bentuk bongkah dalam kehidupan? Perhatikan contoh situasi yang berikut. Mengapakah bola berbentuk sfera? Bola berbentuk sfera lebih mudah bergolek apabila disepak. Bola berbentuk kubus sukar bergolek apabila disepak. Mengapakah jam meja sesuai berbentuk kuboid? Perhatikan keadaan kedua-dua jam meja yang berikut. Jam meja ini terletak dengan baik di atas meja. Objek dibuat menggunakan bongkah bentuk asas mengikut kegunaannya. Pentingnya Bentuk Bongkah Eh, jam ini pula bergolek? Mengapa? Buku Aktiviti Halaman: 94 95 94 94 95 95 94 95 94 94 95 95 10.1.4 68 1. Nyatakan bentuk asas bagi setiap objek di bawah. Wang kertas Setem Sesiku Kanta pembesar kotak P kotak Q Buah oren Papan putih 2. Perhatikan gambar jam yang di sebelah. Berapakah bentuk asas dapat kamu kenal pasti? Nyatakan bentuk asas tersebut. 3. Nyatakan bongkah bentuk asas bagi setiap objek di bawah. 4. Zaki hendak menyimpan buku lamanya ke dalam sebuah kotak. Antara bentuk kotak P dan Q, yang manakah lebih sesuai? Mengapa? A B C D E Mari Ulang Kaji a a b d b e c f 96 97 96 96 97 97 Ingat Semula • Ada empat bentuk asas: • Ada tujuh jenis bongkah bentuk asas: • Objek baharu boleh dibina menggunakan beberapa bongkah bentuk asas. • Objek dibuat menggunakan bongkah bentuk asas mengikut kegunaannya. Rekreasi Sains segi tiga segi empat sama segi empat tepat bulatan - kubus - kuboid - piramid - prisma - kon - silinder - sfera • Hasilkan bekas alat tulis menggunakan bongkah bentuk asas dengan menggunakan kotak-kotak terbuang. Bekas Alat Tulis 96 97 96 96 97 97 KBAT (halaman 37) Pengalaman melihat dan menyentuh lampu suluh. KBAT (halaman 39) Cermin mata Mari Ulang Kaji (halaman 39) 1. a) Lidah b) Kulit c) Telinga 2. Penglihatan, pendengaran, sentuhan, hidu dan rasa. 3. 4. Deria sentuhan, deria pendengaran dan deria bau. KBAT (halaman 64) Magnet dibuat dalam pelbagai bentuk untuk disesuaikan dengan pelbagai kegunaan dalam kehidupan harian kita. KBAT (halaman 66) Kita dapat asingkan klip kertas daripada campuran bedak dengan menggunakan magnet. Ini adalah kerana magnet dapat menarik klip kertas tetapi tidak dapat menarik bedak. Mari Ulang Kaji (halaman 69) 1. a) cincin b) ladam c) bar 2. a dan c 3. klip dan skru 4. a) menarik b) menolak 5. Betul Mari Ulang Kaji (halaman 79) 1. 2. 3. Tisu: Mengelap air. Baju hujan: Mengelakkan diri kita daripada terkena air hujan. Tuala: Mengelap air daripada badan. Payung: Mengelakkan diri kita daripada terkena air hujan. Unit 9 Bumi KBAT (halaman 85) Tanah kebun terdapat di kawasan kebun sayur, tanah liat terdapat di kawasan sawah padi dan pasir terdapat di pantai dan gurun. Mari Ulang Kaji (halaman 88) 1. a) sungai b) gunung c) pantai 2. Tanah kebun, tanah liat dan pasir. 3. tanah liat KBAT (halaman 92) 6 Mari Jawab (halaman 93) Pemadam -Kuboid Dadu -Kubus Bumbung -Prisma Mari Ulang Kaji (halaman 96) 1. a) segi empat tepat b) segi tiga c) bulatan d) segi empat tepat e) bulatan f) segi empat tepat 2. a) 3 b) bulatan, segi tiga dan segi empat tepat 3. A - Piramid, B - Silinder, C - Kon, D - Kubus, E - Sfera 4. Kotak P. Bentuk kuboid boleh memberi ruang yang lebih besar untuk menyimpan buku. Bahagian Kepentingan Bahagian Kepentingan Bunga Menghasilkan buah dan biji benih Batang Angkut makanan yang dihasilkan oleh daun ke semua bahagian tumbuhan. Daun Membuat makanan untuk tumbuhan Akar Menyerap air dan nutrien daripada tanah ke bahagian tumbuhan Boleh Menyerap Air tisu dapur beg kertas Tidak Boleh Menyerap Air duit syiling klip kertas Objek kad manila kertas surat khabar kain lap Guli -Sfera Menara -Piramid Mari Ulang Kaji (halaman 9) 1. a) kaki b) lembut c) tajam 2. Deria penglihatan, deria sentuhan, deria pendengaran, deria hidu dan deria rasa. 3. Lisan, lakaran dan tulisan. 4. a Mari Jawab (halaman15) Dapat mengelakkan kecederaan. Mari Ulang kaji (halaman 16) 1. i) Beratur sebelum masuk ke Bilik Sains. ii) Minta kebenaran guru sebelum masuk ke Bilik Sains. iii) Dilarang bergurau, bermain dan berlari di dalam Bilik Sains. iv) Dilarang makan dan minum di dalam Bilik Sains. v) Bersihkan dan kemaskan Bilik Sains sebelum keluar. 2. a dan c. 3. Singki tersumbat. Mari Jawab (halaman 25) Rumput, padi, pokok pisang dan pokok kelapa. KBAT (halaman 27) Manusia dan haiwan akan mudah dijangkiti oleh penyakit dan sering diancam bahaya. KBAT (halaman 28) Manusia dan haiwan tidak berupaya membuat kerja akan mengalami penyakit tertentu dan masalah pertumbuhan. Jika langsung tidak mempunyai makanan, manusia dan haiwan akan mati. KBAT (halaman 28) Jika tidak ada udara, kita akan mati dengan segera. Jika kita tidak mendapat air, kita akan haus atau dahaga. Jika air kehabisan dalam tempoh tertentu, kita akan mati. Mari Ulang Kaji (halaman 29) 1. Bernafas, membiak, memerlukan air dan makanan, bergerak dan membesar. 2. Nomborkan haiwan mengikut urutan saiz. 3. Makanan, air, udara dan tempat perlindungan. 4. Manusia dan haiwan memerlukan makanan untuk memberi tenaga dan membesar. 5. Tumbuhan membuat makanan sendiri. 6. Tempat perlindungan. Mari Jawab (halaman 47) Lebah- sayap untuk terbang. Itik- kaki selaput renang untuk berenang. Kambing- tanduk untuk melindungi diri daripada bahaya. Mari Ulang Kaji (halaman 49) 1. a) paruh b) kepak c) kaki d) bulu pelepah 2. a) berenang b) terbang c) melindungi diri Ciri Bahagian Tumbuhan Persamaan Perbezaan • Batang tidak berkayu • Urat daun • Jenis akar Mari Ulang Kaji (halaman 59) 1. 2. Unit 1: Kemahiran Saintifik Unit 2: Peraturan Bilik Sains Unit 3: Benda Hidup dan Benda Bukan Hidup Unit 7: Magnet Unit 8: Penyerapan Unit 9: Bumi Unit 10: Asas Binaan Unit 4: Manusia Unit 5: Haiwan kambing semut arnab kuda KBAT (halaman 57) Akar dapat memegang pokok dengan kuat pada tanah iaitu dengan cara memasuki jauh ke dalam tanah. Pokok tidak tumbang. Unit 6: Tumbuhan Busuk belacan sampah Wangi minyak wangi bunga ros Objek 98 PB 98 98 PB PB Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ________________________________________ Nombor Perolehan: __________________________________ Tarikh Penerimaan: __________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_BahasaInggeris_1JNwU1zv6qGcfUj8HKVTC5X1HOXnyFfG9.pdf

ENGLISH FORM 1 RM 7.50 ISBN: 978-983-00-8245-5 FT021001 ENGLISH 1 FORM 1 K U R I K U L U M S T A N D A R D S E K O L A H M E N E N G A H KSSM K E M E N T E R I A N P E N DI DI K A N M A L A Y S I A RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya: Memelihara satu cara hidup demokrasi: Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama: Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaan yang kaya dan pelbagai corak: Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden: MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) i ENGLISH PELANGI STANDARD-BASED CURRICULUM FOR SECONDARY SCHOOLS WRITERS TEO HWEE BIEN TAN BEE LIAN RANI PARASURAMAN AZRIQ AIMAN BIN AZMAN EDITORS NURHAYATI MOHAMAD NOR NUR AZIEMAH MAT SALLEH DESIGNER ATHIRAH BT ABDUL KADIR JILANY ILLUSTRATOR ANIZASANI AHMAD 2016 FORM 1 ii KPM2016 ISBN 978-983-00-8245-5 First Published 2016 © Ministry of Education Malaysia All Rights Reserved. No part of this publication may be produced, stored in any retrieval system, or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without prior permission of the Director General of Education, Ministry of Education Malaysia. Negotiation is subject to the calculation of royalty or honorarium. Published for Ministry of Education Malaysia by: Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. (89120-H) 66, Jalan Pingai, Taman Pelangi, 80400 Johor Bahru, Johor Darul Takzim. Tel: 07-3316288 Fax: 07-3329201 Website: http://www.pelangibooks.com Design and typesetting by: Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. Font type: ITC Century Font size: 12 points Printed by: The Commercial Press Sdn. Bhd. Lot 8, Jalan P10/10, Kawasan Perusahan Bangi, Bandar Baru Bangi, 43650 Bangi, Selangor. The publisher and authors would like to thank the following organisations and individuals for their invaluable assistance and cooperation in the preparation of this book: • Officers of the Textbook Division and the Curriculum Development Division, Ministry of Education Malaysia • The Star Media Group Berhad • Tourism Malaysia • The editorial team for their research and editing • The production team, especially the illustrators and designers, for their creative input and graphics Every effort has been made to trace the ownership of copyright material. Any information that will enable the publisher to rectify any error or omission in subsequent reprints will be welcomed. Serial Book No. : 0056 ACKNOWLEDGEMENTS CONTENT MAPPING xiv 1 13 25 37 50 51 63 75 87 100 101 113 125 137 150 151 163 175 187 200 201 205 207 CONTENTS C H A P T E R S 1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 10 12 15 16 14 Introduction New Year, New You It’s a Small World Nature’s Warning! Be Wise, Think Twice Checkpoint 1 A Bundle of Joy Ready, Set, Action! Once Bitten, Twice Shy The Savvy e-Shopper Checkpoint 2 Stand by Me Gadgets and Gizmos Live Life to the Fullest Prudent Lifestyles Checkpoint 3 I am Malaysian Heals and Aids Keep Green, Keep Clean Smart Plan, Better Future Checkpoint 4 Listening Text References Index iii CONTENT MAPPING CHAPTER Listening & Speaking Reading Writing New Year, New You Pages 1 – 12 Theme: People & Culture 1 It’s a Small World Pages 13 – 24 Theme: Science & Technology 2 Nature’s Warning! Pages 25 – 36 Theme: Health & Environment 3 Be Wise, Think Twice Pages 37 – 49 Theme: Consumerism & Financial Awareness 4 Checkpoint 1 50 Let’s Review 12 Let’s Review 36 Let’s Review 24 Let’s Review 49 1.2.1 Listen to and respond to directions, instructions and procedures 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.1 Read and develop vocabulary skills by understanding: (i) similes 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (i) using graphic organisers 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (iii) posters and slogans 4.1.1 Identify and use nouns appropriately according to context: (i) common nouns (ii) proper nouns 4.1.4 Identify and use articles appropriately according to context: (i) indefinite article ‘a’ and ‘an’ /a:/, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Language • Values • Patriotism and Citizenship • Creativity and Innovation i-THiNK tools • Circle map • Tree map • Flow map 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (iii) invitation (v) request 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (ii) note-taking (iii) outlining 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (i) email 4.1.7 Identify and use tenses appropriately according to context: (i) simple present tense 4.1.11 Identify and use question forms appropriately according to context: (ii) yes/no questions/ statements /i/, /i/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Short Story 5.1.1 Listen to and respond orally to various literary works 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.2 Produce a new genre from the literary text read 5.2.3 Create and produce linear and/or graphic presentation in a fun manner • Science and Technology • Information and Communications Technology (ICT) i-THiNK tools • Flow map • Circle map • Double bubble map • Tree map 1.2.1 Listen to and respond to directions, instructions and procedures 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (ii) identify cause and effect 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) (ii) note-taking 4.1.5 Identify and use verbs appropriately according to context: (i) regular (ii) irregular verbs 4.1.7 Identify and use tenses appropriately according to context: (ii) simple past tense /u/, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Graphic Novel 5.1.1 Listen to and respond orally to various literary works 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Language • Values • Environmental sustainability • Global sustainability i-THiNK tools • Flow map • Circle map • Multi-flow map 1.2.2 Listen to text of different genres and classify the grammar items and vocabulary 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (i) using graphic organisers 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.2 Organise and write ideas in a paragraph: (ii) captions for illustrations, posters and cartoons 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (iii) posters and slogans 4.1.1 Identify and use nouns appropriately according to context: (iii) countable nouns (iv) uncountable nouns /e/, /æ/, /3/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Graphic Novel 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.4 Share personal reponses to literary works through performances • Values • Environmental Sustainability • Financial Education • Global Sustainability i-THiNK tools • Tree map iv CONTENT MAPPING Grammar Sounds LiA Cross-Curricular Elements 1.2.1 Listen to and respond to directions, instructions and procedures 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.1 Read and develop vocabulary skills by understanding: (i) similes 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (i) using graphic organisers 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (iii) posters and slogans 4.1.1 Identify and use nouns appropriately according to context: (i) common nouns (ii) proper nouns 4.1.4 Identify and use articles appropriately according to context: (i) indefinite article ‘a’ and ‘an’ /a:/, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Language • Values • Patriotism and Citizenship • Creativity and Innovation i-THiNK tools • Circle map • Tree map • Flow map 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (iii) invitation (v) request 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (ii) note-taking (iii) outlining 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (i) email 4.1.7 Identify and use tenses appropriately according to context: (i) simple present tense 4.1.11 Identify and use question forms appropriately according to context: (ii) yes/no questions/ statements /i/, /i/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Short Story 5.1.1 Listen to and respond orally to various literary works 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.2 Produce a new genre from the literary text read 5.2.3 Create and produce linear and/or graphic presentation in a fun manner • Science and Technology • Information and Communications Technology (ICT) i-THiNK tools • Flow map • Circle map • Double bubble map • Tree map 1.2.1 Listen to and respond to directions, instructions and procedures 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (ii) identify cause and effect 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) (ii) note-taking 4.1.5 Identify and use verbs appropriately according to context: (i) regular (ii) irregular verbs 4.1.7 Identify and use tenses appropriately according to context: (ii) simple past tense /u/, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Graphic Novel 5.1.1 Listen to and respond orally to various literary works 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Language • Values • Environmental sustainability • Global sustainability i-THiNK tools • Flow map • Circle map • Multi-flow map 1.2.2 Listen to text of different genres and classify the grammar items and vocabulary 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (i) using graphic organisers 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.2 Organise and write ideas in a paragraph: (ii) captions for illustrations, posters and cartoons 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (iii) posters and slogans 4.1.1 Identify and use nouns appropriately according to context: (iii) countable nouns (iv) uncountable nouns /e/, /æ/, /3/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Graphic Novel 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.4 Share personal reponses to literary works through performances • Values • Environmental Sustainability • Financial Education • Global Sustainability i-THiNK tools • Tree map v CONTENT MAPPING CHAPTER Listening & Speaking Reading Writing 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (iii) invitation (vii) refusal 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (i) using graphic organisers 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (ii) journals 4.1.1 Identify and use nouns appropriately according to context: (v) singular nouns (vi) plural nouns (vii) Subject Verb Agreement (SVA) //, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Short Story 5.1.1 Listen to and respond orally to various literary works 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems • Language • Values i-THiNK tools • Bridge map • Circle map • Flow map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (i) compare and contrast 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.1 Read and develop vocabulary skills by understanding: (i) similes 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.1 Write simple sentences correctly 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) 3.1.5 Use a variety of sentence structures to elaborate, extend ideas in paragraphs / organisational structures (i) topic sentences (ii) thesis statement 4.1.2 Identify and use pronouns appropriately according to context: (i) possessive (ii) demonstrative (iii) interrogative /ju/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long vowel Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Science and Technology • Creativity and Innovation • Values i-THiNK tools • Double bubble map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (iii) letters 4.1.5 Identify and use verbs appropriately according to context: (iii) auxiliary verbs 4.1.10 Identify and use conjunctions appropriately according to context: (i) and (ii) but (iv) or /e/, /a/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) diphthongs Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Language • Environmental Sustainability • Values i-THiNK tools • Tree map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (iii) paraphrase and summarise 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (vi) complaint 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifing main ideas in given texts 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions 2.4.1 Read a variety of texts from various media to obtain information to solve simple problems 3.1.4 Select relevant information and elaborate/extend/explain ideas using appropriate cohesive devices 3.1.5 Use a variety of sentence structures to elaborate, extend ideas in paragraphs/ organisational structures: (ii) thesis statement 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (i) e-diary 4.1.6 Identify and use adverbs appropriately according to context: (i) manner (ii) time (iii) place //, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) diphthongs Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.3 Create and produce linear and/or graphic presentation in a fun manner • Information and Communications Technology (ICT) • Creativity and Innovation • Financial Education i-THiNK tools • Tree map A Bundle of Joy Pages 51 – 62 Theme: People & Culture Ready, Set, Action! Pages 63 – 74 Theme: Science & Technology Once Bitten, Twice Shy Pages 75 – 86 Theme: Health & Environment The Savvy e-Shopper Pages 87 – 99 Theme: Consumerism & Financial Awareness 5 6 7 8 Let’s Review 86 Let’s Review 74 Let’s Review 62 Let’s Review 99 Checkpoint 2 100 vi Grammar Sounds LiA Cross-Curricular Elements 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (iii) invitation (vii) refusal 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (i) using graphic organisers 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (ii) journals 4.1.1 Identify and use nouns appropriately according to context: (v) singular nouns (vi) plural nouns (vii) Subject Verb Agreement (SVA) //, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Short Story 5.1.1 Listen to and respond orally to various literary works 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems • Language • Values i-THiNK tools • Bridge map • Circle map • Flow map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (i) compare and contrast 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.1 Read and develop vocabulary skills by understanding: (i) similes 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.1 Write simple sentences correctly 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) 3.1.5 Use a variety of sentence structures to elaborate, extend ideas in paragraphs / organisational structures (i) topic sentences (ii) thesis statement 4.1.2 Identify and use pronouns appropriately according to context: (i) possessive (ii) demonstrative (iii) interrogative /ju/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long vowel Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Science and Technology • Creativity and Innovation • Values i-THiNK tools • Double bubble map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (iii) letters 4.1.5 Identify and use verbs appropriately according to context: (iii) auxiliary verbs 4.1.10 Identify and use conjunctions appropriately according to context: (i) and (ii) but (iv) or /e/, /a/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) diphthongs Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Language • Environmental Sustainability • Values i-THiNK tools • Tree map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (iii) paraphrase and summarise 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (vi) complaint 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifing main ideas in given texts 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions 2.4.1 Read a variety of texts from various media to obtain information to solve simple problems 3.1.4 Select relevant information and elaborate/extend/explain ideas using appropriate cohesive devices 3.1.5 Use a variety of sentence structures to elaborate, extend ideas in paragraphs/ organisational structures: (ii) thesis statement 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (i) e-diary 4.1.6 Identify and use adverbs appropriately according to context: (i) manner (ii) time (iii) place //, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) diphthongs Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.3 Create and produce linear and/or graphic presentation in a fun manner • Information and Communications Technology (ICT) • Creativity and Innovation • Financial Education i-THiNK tools • Tree map CONTENT MAPPING vii CONTENT MAPPING Stand by Me Pages 101 – 112 Theme: People & Culture 9 Gadgets and Gizmos Pages 113 – 124 Theme: Science & Technology 10 Live Life to the Fullest Pages 125 – 136 Theme: Health & Environment 11 Prudent Lifestyles Pages 137 – 149 Theme: Consumerism & Financial Awareness 12 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (iv) identify and organise 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) (iii) outlining 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (ii) journals 4.1.8 Identify and use prepositions appropriately according to context: (iii) directions (iv) positions (v) phrasal verbs /a/, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) diphthongs Short Story 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Language • Values • Patriotism and Citizenship i-THiNK • Flow map • Tree map 1.3.1 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (iv) identify and organise 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (i) using graphic organisers 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (i) e-diary 4.1.3 Identify and use adjectives appropriately according to context: (i) adjective of quality 4.2.1 Construct simple sentences correctly and meaningfully /e/, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) diphthongs Drama 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Science and Technology • Creativity and Innovation • Information and Communications Technology (ICT) i-THiNK tools • Circle map • Double bubble map • Tree map • Flow map • Brace map 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (iv) identify and organise 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.3.2 Read various texts and select information for specific purposes 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (i) email 4.1.8 Identify and use prepositions appropriately according to context: (i) place (ii) time //, //, //, //, 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) long and short vowels Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems • Values • Environmental Sustainability i-THiNK tools • Circle map • Tree map 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (i) compare and contrast (iv) identify and organise (v) solve problems 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (ii) creating their own graphic organisers 2.4.1 Read a variety of texts from various media to obtain information to solve simple problems 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (iii) posters and slogans 4.1.10 Identify and use conjunctions appropriately according to context: (iii) so (iv) or (v) because 4.1.11 Identify and use question forms appropriately according to context: (iii) choice question //, /u/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems • Language • Values • Financial Education i-THiNK tools • Multi-flow map • Circle map CHAPTER Listening & Speaking Reading Writing Let’s Review 136 Let’s Review 124 Let’s Review 112 Let’s Review 149 Checkpoint 3 150 viii 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (iv) identify and organise 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) (iii) outlining 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (ii) journals 4.1.8 Identify and use prepositions appropriately according to context: (iii) directions (iv) positions (v) phrasal verbs /a/, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) diphthongs Short Story 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Language • Values • Patriotism and Citizenship i-THiNK • Flow map • Tree map 1.3.1 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (iv) identify and organise 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (i) using graphic organisers 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (i) e-diary 4.1.3 Identify and use adjectives appropriately according to context: (i) adjective of quality 4.2.1 Construct simple sentences correctly and meaningfully /e/, // 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) diphthongs Drama 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Science and Technology • Creativity and Innovation • Information and Communications Technology (ICT) i-THiNK tools • Circle map • Double bubble map • Tree map • Flow map • Brace map 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (iv) identify and organise 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.3.2 Read various texts and select information for specific purposes 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (i) email 4.1.8 Identify and use prepositions appropriately according to context: (i) place (ii) time //, //, //, //, 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (ii) long and short vowels Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems • Values • Environmental Sustainability i-THiNK tools • Circle map • Tree map 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (i) compare and contrast (iv) identify and organise (v) solve problems 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meanings of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas in given texts 2.2.2 Locate and organise information by: (ii) creating their own graphic organisers 2.4.1 Read a variety of texts from various media to obtain information to solve simple problems 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (iii) posters and slogans 4.1.10 Identify and use conjunctions appropriately according to context: (iii) so (iv) or (v) because 4.1.11 Identify and use question forms appropriately according to context: (iii) choice question //, /u/ 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems • Language • Values • Financial Education i-THiNK tools • Multi-flow map • Circle map CONTENT MAPPING Grammar Sounds LiA Cross-Curricular Elements ix CONTENT MAPPING Let’s Review 49 1.2.1 Listen to and respond to directions, instructions and procedures 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (i) greeting (iii) invitation 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) (ii) note-taking 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (ii) process and procedures 4.1.3 Identify and use adjectives appropriately according to context: (ii) possessive (iii) comparison of adjectives Stress on notes 1.1.2 Speak with correct intonation, stress and sentence rhythm Short Story 5.1.1 Listen to and respond orally to various literary works 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.1 Identify meaning of words based on context • Language • Values • Patriotism and Citizenship i-THiNK tools • Circle map • Flow map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (iv) compliment 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions 2.3.2 Read various texts and select information for specific purposes 3.1.2 Organise and write ideas in a paragraph: (ii) captions for illustrations, posters and cartoons 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (ii) journals 4.1.7 Identify and use tenses appropriately according to context: (iii) future tense 4.1.12 Identify and use punctuation appropriately according to context: (i) capital letters (ii) comma/full stop (iii) question mark (iv) exclamation mark Stress on statements 1.1.2 Speak with correct intonation, stress and sentence rhythm Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.2 Produce a new genre from the literary text read • Language • Science and Technology • Creativity and Innovation i-THiNK tools • Flow map 1.3.2 Listen to and respond to audio and visual texts to: (ii) identify cause and effect (v) solve problems 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meaning of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifing main ideas 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions (ii) finding meaning of unfamiliar words 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (iii) letters 4.1.9 Identify and use modals appropriately according to context: (i) can (ii) may (iii) might 4.1.11 Identify and use question forms appropriately according to context: (iii) choice question Stress on sentences/words 1.1.2 Speak with correct intonation, stress and sentence rhythm Short Story 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.3 Create and produce linear and/or graphic presentation in a fun manner • Language • Values • Environmental Sustainability i-THiNK tools • Circle map • Multi-flow map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (ii) identify cause and effect 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions 2.3.1 Read various texts and select information by: (i) skimming and scanning 2.4.1 Read a variety of texts from various media to obtain information to solve simple problems 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (iii) letters 4.1.11 Identify and use question forms appropriately according to context: (i) positive and negative questions/statements 4.3.1 Identify and use: (i) similes in context appropriately Short and Long Vowels and Diphthongs 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels (ii) diphthongs Drama 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.2 Produce a new genre from the literary text read 5.2.3 Create and produce linear and/or graphic presentation in a fun manner 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Creativity and Innovation • Entrepreneurship • Financial Education i-THiNK tools • Circle map • Tree map Listening & Speaking Reading Writing 13 I am Malaysian Pages 151 – 162 Theme: People & Culture 14 Heals and Aids Pages 163 – 174 Theme: Science & Technology 15 Keep Green, Keep Clean Pages 175 – 186 Theme: Health & Environment 16 Smart Plan, Better Future Pages 187 – 199 Theme: Consumerism & Financial Awareness Let’s Review 162 Let’s Review 186 Let’s Review 174 Let’s Review 199 Checkpoint 4 200 CHAPTER x CONTENT MAPPING 1.2.1 Listen to and respond to directions, instructions and procedures 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (i) greeting (iii) invitation 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) (ii) note-taking 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (ii) process and procedures 4.1.3 Identify and use adjectives appropriately according to context: (ii) possessive (iii) comparison of adjectives Stress on notes 1.1.2 Speak with correct intonation, stress and sentence rhythm Short Story 5.1.1 Listen to and respond orally to various literary works 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.1 Identify meaning of words based on context • Language • Values • Patriotism and Citizenship i-THiNK tools • Circle map • Flow map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 1.4.2 Participate in simple conversations using speech acts: (iv) compliment 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions 2.3.2 Read various texts and select information for specific purposes 3.1.2 Organise and write ideas in a paragraph: (ii) captions for illustrations, posters and cartoons 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (i) brainstorming (mind maps, bubble maps, etc.) 3.2.2 Write for creative and personal expressions: (ii) journals 4.1.7 Identify and use tenses appropriately according to context: (iii) future tense 4.1.12 Identify and use punctuation appropriately according to context: (i) capital letters (ii) comma/full stop (iii) question mark (iv) exclamation mark Stress on statements 1.1.2 Speak with correct intonation, stress and sentence rhythm Poem 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.2 Produce a new genre from the literary text read • Language • Science and Technology • Creativity and Innovation i-THiNK tools • Flow map 1.3.2 Listen to and respond to audio and visual texts to: (ii) identify cause and effect (v) solve problems 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.1.2 Understand meaning of words from print media by using: (i) dictionary 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifing main ideas 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions (ii) finding meaning of unfamiliar words 2.3.1 Read various texts and retrieve information by: (i) skimming and scanning 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (iii) letters 4.1.9 Identify and use modals appropriately according to context: (i) can (ii) may (iii) might 4.1.11 Identify and use question forms appropriately according to context: (iii) choice question Stress on sentences/words 1.1.2 Speak with correct intonation, stress and sentence rhythm Short Story 5.1.2 Read and understand various literary works 5.1.3 Share personal responses of issues related to literary works and develop new ideas or solve problems 5.2.3 Create and produce linear and/or graphic presentation in a fun manner • Language • Values • Environmental Sustainability i-THiNK tools • Circle map • Multi-flow map 1.3.1 Listen to spoken, audio and visual texts to: (i) retrieve main ideas (ii) retrieve supporting details 1.3.2 Listen to and respond to spoken, audio and visual texts to: (ii) identify cause and effect 1.4.1 Express feelings and give simple descriptions of personal experiences orally 2.2.1 Demonstrate understanding by: (i) identifying main ideas 2.2.3 Analyse and infer information by: (i) using textual clues to predict outcomes or conclusions 2.3.1 Read various texts and select information by: (i) skimming and scanning 2.4.1 Read a variety of texts from various media to obtain information to solve simple problems 3.1.3 Apply pre-writing strategies: (iii) outlining 3.1.4 Select relevant information and elaborate / extend / explain ideas using appropriate cohesive devices 3.2.1 Write for academic and functional purposes: (iii) letters 4.1.11 Identify and use question forms appropriately according to context: (i) positive and negative questions/statements 4.3.1 Identify and use: (i) similes in context appropriately Short and Long Vowels and Diphthongs 1.1.1 Listen to, discriminate and pronounce accurately: (i) long and short vowels (ii) diphthongs Drama 5.1.2 Read and understand various literary works 5.2.2 Produce a new genre from the literary text read 5.2.3 Create and produce linear and/or graphic presentation in a fun manner 5.2.4 Share personal responses to literary works through performances • Creativity and Innovation • Entrepreneurship • Financial Education i-THiNK tools • Circle map • Tree map CONTENT MAPPING Grammar Sounds LiA Cross-Curricular Elements xi xii The bubble map is used to describe things using adjectives. The topic or thing being described is written in the centre. Qualities that describe the topic are flled in the outer circles. BUBBLE MAP The circle map is used to defne things or ideas. It is useful to brainstorm about a topic. Keywords about the topic being discussed are written in the inner circle. The outer circle is flled with information that one knows about the topic. The frame of the outer circle is used to state the source of reference or point of view from many sources. DESCRIBING USING ADJECTIVES The fow map is used to organise events in sequence or order. The main stages of the event are written in the big rectangles. The substages and details are listed in the small rectangles. The double bubble map is used to compare and contrast things. The two things being compared are written in the centre circles. Similarities are placed between the centre circles. Diferences are placed outside, next to each of the things compared. DOUBLE BUBBLE MAP COMPARING AND CONTRASTING CIRCLE MAP DEFINING IN CONTEXT FLOW MAP SEQUENCING AND ORDERING MULTI-FLOW MAP CAUSES AND EFFECTS TREE MAP CLASSIFYING AND GROUPING BRACE MAP ANALYSING WHOLE OBJECTS AND PARTS BRIDGE MAP SEEING ANALOGIES as Relating factors as The multi-fow map is used to explain the causes and efects of an event. The causes are written in the rectangles on the left. The middle rectangle shows the event that occurred. The efects are flled in the rectangles on the right. The tree map is used to classify and group things. The main idea or category name is written at the topmost line followed by supporting ideas and subcategories. The details of the subcategories are written below that. The examples or explanations are listed for each category. The brace map is used to analyse and break down whole objects into parts. The object is written on the left. The middle section is flled with the major parts of the object. The components of each major part are written on the right. The bridge map is used to see analogies and show the relationship between pairs of things. The relating factor is written on the left side. The pairs of things that have this relationship are written on the top and bottom of the bridge’s lines. The word ‘as’ which means as similar as is written on the bridge map. xii xiii The bubble map is used to describe things using adjectives. The topic or thing being described is written in the centre. Qualities that describe the topic are flled in the outer circles. BUBBLE MAP The circle map is used to defne things or ideas. It is useful to brainstorm about a topic. Keywords about the topic being discussed are written in the inner circle. The outer circle is flled with information that one knows about the topic. The frame of the outer circle is used to state the source of reference or point of view from many sources. DESCRIBING USING ADJECTIVES The fow map is used to organise events in sequence or order. The main stages of the event are written in the big rectangles. The substages and details are listed in the small rectangles. The double bubble map is used to compare and contrast things. The two things being compared are written in the centre circles. Similarities are placed between the centre circles. Diferences are placed outside, next to each of the things compared. DOUBLE BUBBLE MAP COMPARING AND CONTRASTING CIRCLE MAP DEFINING IN CONTEXT FLOW MAP SEQUENCING AND ORDERING MULTI-FLOW MAP CAUSES AND EFFECTS TREE MAP CLASSIFYING AND GROUPING BRACE MAP ANALYSING WHOLE OBJECTS AND PARTS BRIDGE MAP SEEING ANALOGIES as Relating factors as The multi-fow map is used to explain the causes and efects of an event. The causes are written in the rectangles on the left. The middle rectangle shows the event that occurred. The efects are flled in the rectangles on the right. The tree map is used to classify and group things. The main idea or category name is written at the topmost line followed by supporting ideas and subcategories. The details of the subcategories are written below that. The examples or explanations are listed for each category. The brace map is used to analyse and break down whole objects into parts. The object is written on the left. The middle section is flled with the major parts of the object. The components of each major part are written on the right. The bridge map is used to see analogies and show the relationship between pairs of things. The relating factor is written on the left side. The pairs of things that have this relationship are written on the top and bottom of the bridge’s lines. The word ‘as’ which means as similar as is written on the bridge map. xiii INTRODUCTION The English Form 1 Textbook is written, based on the latest Standard-Based English Language Curriculum for Secondary Schools (SBELC), which is a continuation of the Standard-Based English Language Curriculum for Primary Schools. The contents are developed to integrate language teaching and learning to meet the challenges of the 21st century. Download the free QR Code Reader application from Apps Store or Play Store. Scan the QR code to: ~ View a video ~ Listen to audio recordings Enjoy learning with these Fun Features! My Vocabulary Journal Students build up vocabulary by writing down the meaning of new words learned ICT Links Sources for more information My Refective Journal Students can refect on what they have learnt and keep track of what they have achieved. Integration of i-THiNK maps for better learning Illustrations Visuals to complement all learning materials Exercises given at the end of each chapter to strengthen skills learned Exercises given at the end of every four chapters to consolidate knowledge Grammar Info Highlights various grammar rules Good To Know Interesting facts to enhance knowledge on related topics Useful Tips Improve students’ language skills My Choice Board Students can choose and perform a task that interests them based on multiple intelligences. Dictionary Skills Students learn to use a dictionary to fnd out the meaning of unfamiliar words. Tasks that require students to cooperate and work in pairs or groups It is a brief introduction in the form of pictures and questions to stimulate thought and discussion on the chapter. Cooperative Learning is an extremely successful teaching strategy in which small teams of students work together towards achieving a learning goal. Mix-Pair-Share Jot Thoughts Gallery Walk Think-Pair-Share All Write Round Robin Numbered Heads Together Action Oriented Task A task which integrates all skills learnt. Higher Order Tinking Skills (HOTS) Questions incorporated for students to develop their critical and creative thinking skills. Students acquire skills for global competency 21st Century Skills xiv Download the free QR Code Reader application from Apps Store or Play Store. Scan the QR code to: ~ View a video ~ Listen to audio recordings Enjoy learning with these Fun Features! My Vocabulary Journal Students build up vocabulary by writing down the meaning of new words learned ICT Links Sources for more information My Refective Journal Students can refect on what they have learnt and keep track of what they have achieved. Integration of i-THiNK maps for better learning Illustrations Visuals to complement all learning materials Exercises given at the end of each chapter to strengthen skills learned Exercises given at the end of every four chapters to consolidate knowledge Grammar Info Highlights various grammar rules Good To Know Interesting facts to enhance knowledge on related topics Useful Tips Improve students’ language skills My Choice Board Students can choose and perform a task that interests them based on multiple intelligences. Dictionary Skills Students learn to use a dictionary to fnd out the meaning of unfamiliar words. Tasks that require students to cooperate and work in pairs or groups It is a brief introduction in the form of pictures and questions to stimulate thought and discussion on the chapter. Cooperative Learning is an extremely successful teaching strategy in which small teams of students work together towards achieving a learning goal. Mix-Pair-Share Jot Thoughts Gallery Walk Think-Pair-Share All Write Round Robin Numbered Heads Together Action Oriented Task A task which integrates all skills learnt. Higher Order Tinking Skills (HOTS) Questions incorporated for students to develop their critical and creative thinking skills. Students acquire skills for global competency 21st Century Skills xv 1 New Year, New You CHAPTER 1 Link Some cultures celebrate their New Year on a different day. Check out this link to find out more: http://www.sbs.com.au/news/ article/2015/12/31/11-cultures- dont-celebrate- new-years-day- jan-1-0 The first day of January is celebrated to mark the beginning of a new year. However, in Malaysia, Malays, Chinese, Indians and other ethnic groups celebrate their New Year according to their respective beliefs, customs and traditions. • What does New Year mean to you? • Do you celebrate any other day besides New Year according to your beliefs, customs and traditions? In this chapter, you will listen to a talk programme on New Year resolutions speak about your New Year resolutions read a brochure on New Year celebrations create a poster on an event learn about common nouns, proper nouns and articles practise // and // appreciate a poem New Year, New You CHAPTER 1 Listening to a Morning Talk Programme  I’m going to improve my speaking skills.  I’m thinking about starting on a new diet plan.  I have decided to join the school football team. Personal Goals Goals Related to School Life Goals for Family and Friends My New Year Resolutions Tips to make resolutions I’m going to … I’m thinking about … I’m planning to … I have decided to … TASK 3 Ask and answer the questions with your partner. • What are your New Year resolutions? • Write your resolutions in the tree map below. TASK 2 Read the following resolutions. Practise saying them aloud. TASK 1 Listen to Deena's Chat Time with Teen Students. Complete the tree map below with the correct New Year resolutions made by each of the callers. Amira Wei Hoong Aiken New Year Resolutions 2 Run five rounds around the field. Warm up TASK 2 Practise giving instructions to your friend. • Choose an important New Year resolution that you have made. • Role-play a similar dialogue to give step-by-step instructions on how to accomplish your goals. Wei Hoong: Good morning, Mr Vinash. Coach: Good morning, Wei Hoong. I see that you're ready for your football training. Wei Hoong: Yes, sir. I want to accomplish my New Year resolution and become a school football player. Coach: You are punctual, Wei Hoong. That is the first step to be a disciplined football player. Now, listen to my instructions on what you must do today. First, you must run five rounds around the field to warm up. Second, practise dribbling the ball with two friends for half an hour. You'll learn to pass the ball with speed and precision. Next, practise kicking the ball into the goal. Kick low and aim at the corners of the goal. You'll learn to score goals. Do this for half an hour. Wei Hoong: Is that all, sir? Coach: I have one more instruction. After school, watch the recorded football matches between Red Lion and Yellow Tiger. You'll learn how to pass the ball accurately. Wei Hoong: I’ll do that, sir. Thank you very much. Coach: I hope you'll remember my instructions. G a ME Write the instructions listed by the coach and state the benefit of each instruction. Listening and Responding to Simple Instructions TASK 1 Read the dialogue between Wei Hoong and his football coach, Mr Vinash. Each student writes a New Year resolution on a slip of coloured paper. Place the resolutions in a glass jar. Divide the students into two teams. A member from each team takes turns to pick a resolution from the glass jar and draws on the board. The teammates have to guess what the resolution is. The team with the most number of correct guesses wins. 3 New Year, New You CHAPTER 1 Let’s Read Read the brochure on how people of different cultures celebrate their New Year in Malaysia. Start a Vocabulary Journal to enrich your vocabulary. Use the example to guide you. Vocabulary Journal Word reunion Meaning meeting people after a long time My sentence My father attended a reunion dinner last month. He met his former classmates. I’m Vanessa. My family celebrates New Year on the first of January. We place importance on family gatherings on New Year’s Eve. Every year, my parents invite my uncle and aunt to do the countdown with us. We have a barbeque and play games. At the stroke of midnight, we wish “Happy New Year.” Then, we hold a special prayer for good health and good fortune for the coming year. This ends with making some resolutions to have a successful year. I’m Adam. I’m celebrating Awal Muharram today. Awal means ‘beginning’ and Muharram is the name of the first month in the Muslim Lunar calendar. The date coincides with the migration of Prophet Muhammad from Mecca to Medina in 622 AD. As Muslims, we start the New Year with reflections about the past year and we make better resolutions and plans for the coming year. We recite verses from our Holy Quran. Awal Muharram is a quiet and spiritual celebration for Muslims. I’m Santhiya. We celebrate our Indian New Year on the first day of the first month according to the Hindu Lunar calendar. We spring-clean our house two weeks before the festival. My sister and I decorate the entrance of our house with colourful intricate designs called kolam. On that day, we wear new clothes and conduct family prayers. We touch our parents’ and elders’ feet to get their blessings. The New Year is an opportunity for us to foster closer ties with families and friends. 4 How to Find a Dictionary Entry One important aspect of learning how to use the dictionary is to look for the headword. Read the dictionary entry for the headword, reunion, as used in the text. How many meanings does the word, reunion, have? Let’s reunion noun BrE / ri:’ju: nin/ ; NAmE /,ri:’ju:nin/ 1. [countable] a social occasion or party attended by a group of people who have not seen each other for a long time • a family reunion • the school’s annual reunion • a reunion of the class of ’85 2. [countable, uncountable] reunion (with somebody) | reunion (between A and B) the act of people coming together after they have been apart for some time • an emotional reunion between mother and son • Christmas is a time of reunion. 3. [uncountable] the action of becoming a single group or organisation again • The reunion of the Church of England with the Church of Rome. Headword opportunity chance to do a particular activity intricate complicated parts and small details that fit together countdown action of counting seconds backwards to zero couplets two lines of poetry of equal length prosperity state of being successful Glossary Hi, I’m Leong Wei Khang. We celebrate Chinese New Year which falls on the first day of the Chinese Lunar calendar. We clean the house and buy new clothes. These activities signify a new beginning for us. It is taboo to sweep the house on the first day of New Year because it is believed that we will sweep away our good luck. On the eve of New Year, all our family members gather for a grand reunion. I receive money in red packets from my parents and married relatives. We put up red-coloured decorations such as lanterns and couplets. To us, red symbolises good fortune. We watch the famous lion dance which is a symbol of strength and prosperity. For the next few days, we have open house to celebrate the New Year with our relatives and friends of different races. Adapted from http://www.123newyear. com/newyear-traditions/ 1. Words in the dictionary are arranged in alphabetical order. Look at the following word list. sweet ukulele sweeten ulcer sweetie ultra swell umbrella 2. Rearrange the following words in the correct alphabetical order. Look up the meaning in the dictionary. family clothes friends cultures famous celebrate festival calendar BrE means British English and NAmE means North American English 5 New Year, New You CHAPTER 1 Moving Beyond the Text Do you think that traditional practices for these celebrations will still exist in 50 years’ time? Discuss. WORD STUDY (Similes) Create similes from these words. Illustrate your similes in the circles creatively.  s c l e a n a s  s g o o d a s  s g r a n d a s  s r e d a s  s n e w a s a n e w y e a r  s q u i e t a s Chinese New Year Indian New Year 4. Give an appropriate word from the brochure to match the meaning. Meaning Word a. movement of people from one place to another b. to clean a room or house thoroughly c. a custom that does not allow people to do a particular thing 21st Century Skills 3. Answer the following questions. a. What is the meaning of Awal Muharram? b. Why does Vanessa’s family invite her uncle and aunt for the New Year countdown? c. There are similarities and differences between Chinese New Year and Indian New Year celebrations. Complete the double bubble map below. Jot Thoughts 6 Creating a Poster A poster should be simple and eye-catching. Study the poster and the notes below. Layout of the poster is important. Place the most important information on the top. Add pictures or graphic materials to make the poster interesting. Do not clutter. Title of the event should be prominent and can be read easily. State date, time, and venue of the event. Add other necessary and useful information like the name of the organiser. Choose suitable fonts and colours to make the poster attractive. Use a light-coloured background and dark letters or vice versa. Poster advertising is an effective way to inform the public about events or to advertise products. DATE: 15 January TIME: 8:00 a.m. – 6:00 p.m. VENUE: SMK Damai School Field Please come in your traditional costumes! See how the people of Malaysia celebrate their diferent New Year. Participate in these exciting events: • Grand procession in traditional attire • Traditional delicacies cooking competition • Traditional music and dance performance • Traditional food carnival Organised by Cultural Club, SMK Damai A showcase of different cultures and traditions symbolising unity, hope and aspiration of the Malaysian people. Come and wish everyone a long life, good health and prosperity A time to Refect, Remember and Rejoice. 7 New Year, New You CHAPTER 1 Singing Competition Theme: New Year Venue: SMK Tiara Hall Date: 2 January Time: 8:00 a.m. – 1:00 p.m. Learn to play some traditional musical instruments and create some New Year songs, jazz or rap. Be ready to present to the students. Surf the Internet for simple traditional New Year dishes or get recipes from your parents or grandparents. Write out the recipes and put up photographs of the dishes. Interview your friends on how they feel about different New Year celebrations in Malaysia. Present their feelings in a graphic organiser. You are in charge of organising a photography competition on Traditional New Year costumes. Display photographs of the different traditional attire worn during New Year celebrations in Malaysia and abroad. Performance NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET Report Technology Visual Can you think of other suitable headings? TASK 1 Look at the examples of posters below. Match the headings to the posters. TASK 3 The Interact Club in your school is organising a New Year celebration. Your class has been given the task to set up a gallery walk to show how different races celebrate New Year. • In groups, do one of the tasks from the Choice Board for your gallery walk. TASK 2 Create posters for the different New Year celebrations. Use the tips given on how to make a poster. NEW YEAR NIGHTINGALES BAKE TOGETHER, STAY TOGETHER COUNTDOWN AT LARA HOME Gallery Walk 21st Century Skills 8 A Common Nouns and Proper Nouns 1. festival 2. ceremony 3. Awal Muharram 4. money 5. friends 6. gifts 7. games 8. Chinese New Year 9. fireworks 10. lion dance B Articles ‘a’, ‘an’ and ‘the’ an eagle an orchard an architect a festival a lion a ceremony the book I borrowed the Taj Mahal ‘an’ comes before words that begin with a vowel sound ‘a’ comes before words that begin with a consonant sound ‘the’ is used to refer to specific or particular nouns Indefinite articles Definite article Study the examples of common nouns and proper nouns. Common Nouns Proper Nouns ... ... ... ... ... ... Rina: Hi, Asmie and Zen Yee. Tomorrow is New Year. What are your plans? I'll pay ... visit to ... orphanage and give some clothes as donation. Asmie: I’m going to take up … unusual hobby. I want to play Chinese drums. I want to be ... professional drummer when I leave school. Zen Yee: I’m going with ... friend to ... Indian restaurant to enjoy ... vegetarian meal. ... name of ... restaurant is Spice of Life. Rina: Hey, what ... coincidence. I’m going there too after my visit to ... orphanage. My uncle is ... chef there. Let's go together, Zen Yee. Asmie, you can come along too. Asmie: That's ... great idea. We'll have ... most wonderful New Year celebration. TASK 1 Study the list of words below and classify them as common nouns or proper nouns. TASK 2 Complete the dialogue below with ‘a’, ‘an’ or ‘the’. Proper Nouns Name of a particular person, place or thing Examples: Robin Hood, Jalan Enggang Common Nouns A word that refers to an object or a thing but is not the name of a particular person, place or thing Examples: duck, house, singer Jalan Enggang Use ‘an’ for words with initial vowel sound: • an honest girl • an heir Use ‘a’ for words with initial consonant sound: • a unicorn • a European • a handsome heir • a girl 9 New Year, New You CHAPTER 1 / / Short vowel sound // Long vowel sound cut cup hut bun mud gruff cart carp heart barn smart graph car a up A  Example: Arman : Could I have a cup of coffee and a bun from that cookie cart? Arif: I’m sorry. The bun on that cookie cart is for that smart man with a gruff voice. A Say these words aloud. B Put a tick (✓) at the sentences you hear. 1. I’ve got a little cut. I’ve got a little cart. 2. I bought a bun. I bought a barn. 3. He bought a cup. He bought a carp. 4. Look at that red hut. Look at that red heart. C Refer to the dictionary. Identify the words that have the phonetic symbols // or // Examples: Reflective Reflective Journal castle noun culture noun BrE /'/ BrE /()/ Start a Reflective Journal to help you keep track of what you have learnt in this chapter. You can jot down your thoughts, achievements, doubts and feelings about your learning process. 1. What new information have I learnt about New Year celebration? 2. Should Malaysians have one common New Year celebration? Give your reasons. D Write a dialogue with the /a/ and // sounds that you have learnt. Make sure you use the short and long vowel sounds correctly. New Year Short and Long Vowel Sounds 10 Ring Out, Wild Bells Ring out, wild bells, to the wild sky, The flying cloud, the frosty light: The year is dying in the night— Ring out, wild bells, and let him die. Ring out the old, ring in the new— Ring, happy bells, across the snow: The year is going, let him go; Ring out the false, ring in the true. Alfred, Lord Tennyson (1809 – 1892) It is English Language week. Your class has been assigned to produce a short sketch based on the various New Year celebrations in Malaysia. New Year Celebrations Researchers/Scriptwriters Gather information from the library or the Internet. Directors/Stage Managers Train narrator and actors. Prepare the stage with suitable props. Musicians Create songs and choose appropriate music. Costume Designers Source from students or design your own costumes to reflect the different races. Promoters Design posters to promote your sketch or create a promo video clip. What time of the day was this? What was the season described in the poem? How do you know? What was the weather condition like? A. calm weather B. stormy weather TASK 1 Read the excerpt of the poem below. TASK 2 Dramatise the above poem. 1. Choose a word and act it out. 2. Allocate one line to each student. 3. Find suitable background music or create music of your own. 4. Find appropriate costumes. 5. Prepare the stage to perform the poem in a creative way. ction riented Task O A 11 New Year, New You CHAPTER 1 State whether the following statements are True or False. 1. Ashraf has a new neighbour. 2. Gavin walks to work. 3. Ashraf wants to learn how to use illustration software. 4. Classes on illustration software take place on Saturdays and Sundays. 5. Ashraf is eating more junk food. 6. Ashraf is now a member of the school table tennis team. 1. Malaysia is ... multiracial country that is rich in cultures and traditions. 2. On New Year’s Eve, many of … restaurants will remain open. 3. It is good to write your New Year resolutions in … diary. 4. Pick … interesting hobby to spend your free time beneficially. 5. During Chinese New Year, Collin gave … Mandarin orange each to all his classmates. 6. Do … act of kindness during New Year and make … unfortunate person happy. 7. … celebrations of traditional festivals in Malaysia attract many tourists. 8. Lanterns are made of opaque material so that … light inside can be seen. 9. Eating at home is … economical way to celebrate New Year. 10. Sometimes, there is … increase in prices during festive seasons. A Read Ashraf’s diary entry and answer the following questions. B Complete the table below with common nouns and proper nouns from the text above. C Fill in the blanks with the correct articles a, an or the. Common Nouns Proper Nouns Monday, January 1 Now that the month of January has arrived, I have made a list of resolutions that I want to accomplish this year. First of all, I plan to learn a new skill. Yesterday, I met my new neighbour, Gavin. He is a graphic designer and he rides a scooter to work. He asked about my hobby. Knowing that I like to draw, Gavin encouraged me to learn how to use an illustration software. He said I can express my creativity through the software. The National Institute of Art offers classes on weekends and I will go there on Thursday to register. I also want to have a healthier lifestyle. I am eating more fruits and vegetables and cutting down on junk food. I exercise at the Fitness Gym twice a week and I have successfully qualified to be in my school table tennis team. Being able to represent my school fills me with a sense of pride. 12 It’s a Small World CHAPTER 2 It’s a Small World • Look at the pictures. What do you see in the pictures? • Do you prefer social networking or face-to-face communication? • Compare and contrast both forms of communication. You can use a double bubble map to illustrate your ideas. 13 CHAPTER 2 In this chapter, you will listen to a conversation and identify invitations and requests speak politely to invite or make requests compose an email read an article about social networking security learn about the simple present tense and yes/no questions and statements practise /I/ and /i:/ appreciate a short story Making invitations a. ... b. ... c. ... Making requests a. ... b. ... c. ... Listening to a Telephone Conversation Mirza’s father is concerned about Mirza’s addiction to online games. Listen to the telephone conversation between Mirza and his father. TASK 1 Identify the invitations and requests made in the telephone conversation. Fill in the boxes below. Discuss: • the benefits of accepting Mirza’s father’s invitations and requests • the effects of teenagers spending too much time in front of the computer • other beneficial activities teenagers can do during their leisure time Making a request Would you mind if ...? Could you ...? Would you mind going ...? Making an invitation I would like to invite you to ... I wonder if you would like to ... Do you want to ...? Would you like to ...? How about going ...? 14 End switch to voice call switch camera End switch to voice call switch camera ✓ When making invitations, state: • the purpose • place • time/day/date ✓ When making requests, ask in the form of polite questions. • ‘Could’ and ‘would’ are more polite than ‘can’ and ‘will.’ I'd love to come, Ruben. Unfortunately, I don't have any transport. Would your dad mind picking me up from my house? Sai Wei, I wonder if you'd like to go to the PC Fair this afternoon? My dad and I are going to shop for a few gadgets. Speedlink? Would you mind telling me what it is? a. Nisha is inviting Fitri to a Social Networking Workshop. b. Swet Yen wants Sarah to accompany her to buy a new mobile phone. c. Rinajit is inviting Suhaili to an IT exhibition. d. Syamie wants Arif to accompany him to a Gadget Warehouse Sale. Nisha: Hi Fitri ... Swet Yen: ... Rinajit: ... Syamie: ... It's a new gadget in the market – a thumb-sized media streaming device. Speedlink can connect your television, smartphone, tablet or computer to the Internet. It allows you to stream movies, videos, games and music from online services. Not at all, Sai Wei. Could you be ready by two o’clock? I want to get that new Speedlink before it goes out of stock. Does that mean you can download your favourite games and play on your big TV screen? Wow! That will be great. It'll be wonderful, Sai Wei. If I buy it today, I'll install it immediately. Do you want to play Battle of Titans with me? Okay, Sai Wei. I have to complete my essay, too. Two hours should be enough fun for us. I'd love to, Ruben. However, could you send me back home by seven o’clock? I need to complete my maths homework. TASK 2 Role-play the video call between Ruben and Sai Wei. Pay attention to how requests and invitations are made. TASK 3 Act out dialogues to invite your friend to the following places: • Digital Warehouse Sale • Computer Fair • Games Fair • Blogs and Bloggers Workshop TASK 4 Complete the posts on a social media by making appropriate invitations. 21st Century Skills Think-Pair-Share It’s a Small World CHAPTER 2 15 Look at the following quote. List the Dos and Don'ts as a Netizen. Read the following article from a social media webzine. “Take responsibility for the decisions you make and the actions you take” -Billy Cox- Read Webzine Social networking has taken the world by storm. Social media applications like Whatsapp, Facebook, Twitter, Instagram and Snapchat have sprouted like mushrooms on the Internet. Other social media applications may appear in the blink of an eye. Online Friends You must make sure your social networking is restricted to your friends and people you know. Do not simply befriend everyone on the Internet as he or she may take advantage of you. Do not meet an online friend in person unless you trust him or her. If anybody online threatens you or says something that scares you, inform your parents or an adult immediately. Online Reputation Next, remember that you have to take care of your online reputation. People will judge you by looking at the things you post on the Internet. Hence, you must be careful about the things you post on the Internet. Do not upload suggestive pictures or use inappropriate language. Be thoughtful and courteous. What you write online will be there forever, to be read and interpreted by everyone. So, do think of your digital identity. Home News Articles About Us Subscribe e Share Whatever communication platform you choose, think about the footprints you are leaving on the network. FOOTPRINTS ON THE NETWORK Online Security While communicating online, take care of your online security. You can use your privacy settings to control who sees what you post. Do not share your passwords and personal information with anyone. Do not share a photo of your house, your parents or the car they drive. Criminals can take advantage of your innocent sharing of pictures. Think before You Click Remember that everything you post can be permanent. You upload and share a lot of information online like photos, videos, emails or messages but do you know that these will go into some obscure places in the Internet and can be circulated or retrieved some time in the future? Someone may print or copy your information and send it around to other people. There is nothing you can do to stop this spreading of information. The information you have deleted could resurface years later, sometimes with embarrassing consequences. Thus, you have to think before you click the ‘send’ or 'post' button. Adapted from: www.internetsociety.org/your-digital-footprint-matters netizen a user of the Internet, especially a habitual or avid one Webzine a magazine published on the Internet in the blink of an eye extremely quickly Glossary 16 Word Permanent Definition Lasting or remain unchanged indefinitely Illustration 1. Match the words in Column A to their meanings in Column B. 2. Answer the following questions. a. How can people judge you on the Internet? b. What should you do to take care of your online reputation? c. Name three things you can do to take care of your online security. d. What are the types of information you can upload and share online? e. Why does the blogger say that information you have uploaded on the Internet cannot be removed? f. Why must you be selective in the information you share online? g. The blogger says that social media applications have sprouted like mushrooms.What does the phrase mean? h. How can criminals take advantage of your innocent sharing of pictures and information? Column A Column B a. reputation passed from one person to another b. obscure the opinion that people have about what someone or something is like c. circulated unknown Vocabulary Journal It’s a Small World CHAPTER 2 17 Moving Beyond the Text Make a list of the messaging applications that you and your friends are using. Messaging Applications Used by My Friends and I My Messaging Applications My Friends' Messaging Applications • Compare the answers. • Which are the favourite messaging applications? • Research when these messaging applications were first introduced. Provide your source of information. • Are there any new messaging applications? 21st Century Skills WORD STUDY (Word Association) Words like online security and password are related to social networking. Pick out words and phrases from the article that are related to social networking. All Write Round Robin Social Networking Online security Password Think-Pair-Share 18 Writing an email Nowadays, Internet slang is heavily used in text messages and emails. Read the following email sent to Lingau by her former classmate, Azmie. Common abbreviations in email: LOL – Laugh Out Loud/ Lots Of Love FYI – For Your Information ASAP – As Soon As Possible G2G – Got to Go The @ sign in email addresses means ‘at’. It separates the username from its host, as in m_aiman (username)@ mail.org (host). The host name signifies the domain at which the user can be found. From: AzmieY@mymail.com To: Lingau@mymail.com CC: Melisa@mymail.com.my Subject: Invitation 4 a class reunion Hi Lingau! How r u doing in Sarawak? i hope u r well. FYI, i really miss our school days. Guess what, we’ve decided to have a reunion! Come over 2 SMK Intan to join the Form 1A - class of 2015 reunion. BTW, the GR8 news is i have contacted all our classmates and a few teachers. i found them on social media. Please make it for the event. i’d like you 2 b there. Melisa, our former class treasurer, will collect the money. Please confirm your attendance ASAP. G2G. CU soon! Your friend, Az Link Browse the Internet for more abbreviations. Type 'Internet slang' in the search engine. TASK 1 • Identify the abbreviations and short forms used in the email. • Rewrite the email without the short forms and abbreviations. email Etiquette • Use proper spelling and grammar. • Use a meaningful subject line. • Answer/reply immediately. • Do not reply to ‘All’. • Read the email before you send it. • Do not use capitals – THIS IS SHOUTING. • Do not attach unnecessary files. TASK 2 Write a reply to an email Imagine you are Lingau. You are interested in attending the class reunion. However, a lot of information is missing in Azmie’s email. Write a reply to him asking for more information about the event. It’s a Small World CHAPTER 2 19 SMK Intan Form 1A- Class of 2015 Reunion Information you already know Form 1A - class of 2015 reunion A few teachers have been contacted Melisa is collecting money Other information Date ... ... Accommodation Information you want to know • When the subject is singular, the verb takes an ‘s’. • When the subject is plural, the verb does not take an ‘s’. • I and you are the exceptions to the rule. TASK 1 Complete the sentences below with the Simple Present Tense. 1. Dr Amiruddin Wahab ... (work) at Cybercrime Security Malaysia. 2. Jane ... (attend) counselling sessions concerning her online addiction every day. 3. As many as 30 Malaysians ... (fall) victim to cybercrime daily. 4. Light ... (travel) faster than sound. Examples: Could you please tell me when the reunion will be held? May I know what time the event will start? The Simple Present Tense is used for Examples daily routines timetables, programmes universal truths • Johan starts work at 6 o’clock every morning. • They start work at 6 o’clock every morning. • The counselling session begins at 9 a.m. daily. • The Earth revolves around the sun. Pre-writing Use the tree map to help you organise your information. Write a reply to Azmie’s email to gather more information about the reunion. When writing your email: • look at the sample email that has been given • use the tips to write the email • be courteous when requesting for information A The Simple Present Tense Study the table on how the Simple Present Tense is used. 20 wakes up – 5:00 a.m. meets cybercrime victims – 11:00 a.m. leaves for home – 7:00 p.m. discusses with his team – how to solve problems – 3:00 p.m. clocks in at office – 7:45 a.m. TASK 2 Study the flow chart of Dr Amiruddin Wahab’s daily schedule. Use Simple Present Tense to write a paragraph of his routine. Reflective Reflective Journal 1. Is Internet addiction good or bad? 2. Besides connecting via social media, what other activities can I do with my friends? B Yes/No Statements and Questions Yes/No statements and questions require answers in the form of Yes or No. The tense of the answer must follow the tense used in the statement or question. Statements Questions Positive / Negative Responses It is good to meet online friends. Is it good to meet online friends? Yes, it is. No, it isn’t. We can upload videos on our blogs. Can we upload videos on our blogs? Yes, we can. No, we can’t. Hairil creates online games. Does Hairil create online games? Yes, he does. No, he doesn’t. They work as cybercrime fighters. Do they work as cybercrime fighters? Yes, they do. No, they don’t. TASK 3 Convert these statements to questions. Then, give the correct positive and negative responses. 1. It is good to have family chat groups. 2. Aril wants to be a movie animator. 3. There are many social networking sites. 4. Veron and his friends give online counselling. 5. Lily receives many online orders for her cupcakes. 6. It is important to create new passwords regularly. Fun activities with my friends Begin your paragraph with: Dr Amiruddin wakes up at 5 a.m. daily. He ... Cycling in the park checks email – 8:00 a.m. meetings – 9:00 a.m. It’s a Small World CHAPTER 2 21 Short and Long Vowel Sounds Your class has created a few online quizzes. You have set up stations at the Computer Laboratory to test whether the quizzes are workable. • Invite friends to try the quizzes. A Say these words aloud. B Listen and circle the word that has a different sound from the other words. 1. sick tin win lean 2. sip sin seam lip 3. teak dean scene pin 4. wick week weak tease C Search for words that have the phonetic symbols /I/ or /i:/ in the dictionary. Learn how to pronounce the words correctly. Examples: D Read these sentences as fast as you can. • The dean made a din in the bin. • Six big beaks seek big beans. 21st Century Skills pixie noun pizza noun BrE // ; NAmE /  BrE // ; NAmE /  Carousel Feedback fish I tree I /i:/long vowel sound bean free seal ease meal weak /I/ short vowel sound bin din hit mill sit wick ction riented Task O A 22 Read the modernised version of The Shepherd Boy. A teenager was hired to guard or keep watch over a telecommunications shop in a shopping mall. Customers would come to the shop to purchase the latest smartphone models, phone accessories and prepaid cards. In case of a robbery, the shop owner had told the boy to shout “Robber!” and the neighbouring shopkeepers would come to his aid. One afternoon, the boy felt bored. He had been keeping watch over the shop the whole day, and there had not been any customers for the past five hours. So he decided to play a trick on his neighbours. “Help me, a robber is here!” he shouted. Immediately, the shopkeepers rushed over. When they found that there was no robber, the boy burst out laughing. The shopkeepers returned to their shops, feeling annoyed. A few days passed and the boy felt bored again. This time, he ran out of the shop with a look of panic on his face. “A robber is in my shop!” yelled the boy. When the shopkeepers arrived, the boy laughed and made fun of them. They were furious and scolded the boy. The very next day, two robbers came to the shop and threatened the boy with a parang. The boy ran out of the shop, screaming at the top of his voice, “Please help me, I’ve been robbed!” However, no one came to his aid. By the time the security guards of the mall came, it was too late. The robbers had already escaped with the most expensive smartphone models and a large box of prepaid cards. TASK 1 Have you read The Shepherd Boy by Aesop? What is your opinion about the story? Compare the original version with the modern version. Elaborate. TASK 2 Find phrases or words in the story that reflect the following feelings: fear humour anger TASK 3 Convert the story into a short play. Write the script and act it out. Link To view the original version of The Shepherd Boy, you can log on to: http://www.first- school.ws/theme/ fables/shepherd- boy-wolf.htm It’s a Small World CHAPTER 2 23 A Fill in the blanks with the correct Simple Present tense. 1. She ... (hike) up the mountains every weekend. 2. Aliana ... (cook) dinner at 6 p.m. every day. 3. Najla ... (answer) all her emails every day. 4. Kevin ... (buy) a new laptop for all his staff. 5. The children ... (make) video calls to their brother in Canada. B Change the following sentences into Yes/No questions. 1. Jeevan stops playing his computer games at 5 p.m. 2. Wendy practises politeness in all her emails. 3. A cyber bully is caught by the authorities. 4. Many websites are corrupted by viruses. 5. Linda’s parents book their air tickets online. C Write polite forms of request. 1. Can you let me ...? 2. Could you possibly ...? 3. Would you ...? 4. Would you mind ...? 5. Could I ...? D Underline all the words with the /i:/ sound. 1. bin, win, tin, lean 2. seek, sick, big, seat 3. week, weak, win, will 4. bean, bin, hit, heat 5. ill, mill, meal, seal Social Media refers to computer-mediated tools that allow people to create, share and exchange information. Social Networking refers to the engagement process through a platform of websites and applications to communicate and connect with others. E Write polite forms of invitation. 1. I would like to invite you . . . 2. Do you want to . . . 3. Would you like to . . . 4. I wonder if you would like to . . . 5. We would be delighted to . . . 24 Nature's Warning! CHAPTER 3 Floods are common occurrences and have caused a lot of problems to the people involved. It has also affected the environment. • Have you experienced floods? Share your experiences. • Why do you think floods happen? A human can be knocked down and washed away by just 15 cm of fast-moving water. Less than 0.6 metre of fast-moving water can wash away a car and even a big truck. CHAPTER 3 Nature's Warning! In this chapter, you will listen to a report of a survey on causes of floods and a talk on flash flood evacuation speak about simple procedures read a leaflet about haze write a letter of complaint learn about regular and irregular verbs and simple past tense practise // and /u/ appreciate a graphic novel 25 25 TASK 3 Listen to the results of the survey again and fill in the multi-flow map below. Listening to a Report and Identifying Cause and Effect TASK 1 A survey was carried out in a school for the students to identify the causes of floods. Listen to a student relaying the results of the survey. Complete the bar graph with the correct causes of floods. TASK 2 Which factor is cited as the major cause of floods? Do you agree with the findings? What do you think the word, others, represent? 21st Century Skills 50 40 30 25 20 15 10 5 0 Percentage of Students Causes of Floods Others … … … … Jot Thoughts Floods Drainage system Weather Dam break Pollution Causes Efects 26 TASK 5 Look at the picture. TASK 6 Suggest ways to help flood victims. Listening to a Talk and Responding to Simple Procedures TASK 4 Listen to a talk on the procedures for a flash flood evacuation. Complete the flow map with the correct steps during a flash flood evacuation. Tips to describe process and procedures: 1. Use imperative verbs like follow, wear, take. 2. Use linking words like First, Second, The next step, After that, Finally. Follow orders and leave … Wear protective … and sturdy … Use … Secure … Take Disaster … Kit How to help flood victims donate food Raindrops can be the size of a housefly and fall at more than 30 km/h. If you have to evacuate your home during a flood, what should you and your family do before you leave? Nature's Warning! CHAPTER 3 27 What particles are found in haze? HAZE sulphur dioxide soot nitric oxide nitrogen dioxide dirt smoke carbon monoxide Air Pollution Index (API) On hazy days, monitor the Air Pollution Index (API) before carrying out outdoor activities. When the air quality is hazardous, stop outdoor activities. Mariam, Housewife For days, the haze remained. Innocent victims sufered from throat itchiness, coughing, eye irritation and watery eyes, runny nose and itchy skin. Children and the elderly were the most afected. Dr Vicky, JB Health Clinic When the API reaches an unhealthy level, stay indoors, wear masks and drink plenty of water. See a doctor if the symptoms persist. Wong Jia En, Student Action must be taken against those who cause climate change. When irresponsible people pollute our air, they must be punished. Public views: Forest fires and emission of smoke from vehicles and factories contribute to global warming. They worsen air pollution and many nations suffer from the ill effects of haze. Read the following leaflet on haze. Read (Adapted from https://airnow.gov/index.cfm?action=aqibasics.aqi) Link You can get information about the air quality index. To get the current quality of the air around the globe, go to: http://waqi.info Numerical Value Levels of Health Concern Meaning 0 to 50 Good Air quality is considered satisfactory, and air pollution poses little or no risk. 51 to 100 Moderate Air quality is acceptable. There may be a moderate health concern for a very small number of people who are unusually sensitive to air pollution. 101 to 150 Unhealthy for Sensitive Groups Members of sensitive groups may experience health problems. The general public is not likely to be affected. 151 to 200 Unhealthy Everyone may begin to experience health problems. Members of sensitive groups may experience more serious health problems. 201-300 Very Unhealthy Health alert: everyone may experience more serious health problems. 300+ Hazardous Health warnings of emergency conditions. The entire population is more likely to be affected. moderate average in intensity irritation inflammation or discomfort Glossary 28 Discuss how you and your friends can contribute towards reducing haze. Present your ideas to the class. Vocabulary Journal Word: appear What it means: Sentence: Synonym: Picture: Moving Beyond the Text 21st Century Skills Think-Pair-Share 1. Fill in the table with an appropriate word from the text. Meaning Word a. continued to exist b. minute or tiny portion/piece of matter c. dangerous d. experienced something unpleasant 2. State whether the following statements are True or False. a. Dust, soot, smoke and dirt are the only substances contained in haze. b. The lower the API, the better the quality of the air. c. Old people find it easier to cope with haze. d. Healthy people can be outdoors when the API is at a hazardous level. 3. Match the main idea of each of the speakers. a. Mariam Stay indoors when the quality of the air is unhealthy. b. Dr Vicky People who cause air pollution must be punished. c. Wong Jia En Air pollution causes many skin and respiratory problems. 4. Answer the following questions. a. Why do you think Mariam described the victims as ‘innocent’? b. Mariam said that children and old people are the most affected by the haze. State a reason. The molecular structure of greenhouse gases makes it possible to trap heat in the atmosphere and then re-emit it towards the surface which further warms the Earth. Nature's Warning! CHAPTER 3 29 1. Find words in the leaflet that are associated with weather. 2. Find words in the leaflet that are associated with health. Link Check out more facts about haze that you might want to know. Eight Scientific Facts about Haze http://www.asianscientist. com/2015/10/features/scientific-facts- haze/ Writing a Letter of Complaint If you are dissatisfied about something and want some actions to be taken, you can write a letter of complaint to the authorities. Pre-writing Study the following letter of complaint and the guidelines to write a formal letter. WORD STUDY (Word Association) Health doctor Weather haze air pollution 30 Syafiqa Rizal, 45, Jalan Permai 9, Taman Permai, 47190 Puchong, Selangor. ________________________________________________________ The Director, Maju Municipal Council, 56, Jalan Maju, 47190 Shah Alam, Selangor. 25 APRIL 20XX Dear Sir, Complaints about Clogged Drains I am writing on behalf of the residents of Taman Permai, Puchong. We wish to complain about the poor drainage system in our residential area due to inefficient rubbish disposal. 2. For the past three months, rubbish has not been collected regularly. The waste disposal truck comes only once a week. The uncollected garbage has attracted not only flies and mosquitoes but also stray dogs. These stray animals also scatter the rubbish and make the roads dirty and smelly. Furthermore, plastic bags of rubbish eventually end up in drains and block the water from flowing rapidly. 3. These blocked drains have caused flash floods in our housing area. When there is heavy rain, water overflows from the clogged drains onto roads and enters houses. The residents are very frustrated and unhappy with the situation as their daily routines have been affected. 4. We would appreciate it if the Municipal Council collects rubbish according to schedule. This will definitely stop flash floods from occurring in our housing area. Thank you. Yours faithfully, Syafiqa (SYAFIQA RIZAL) Sender’s name and address Give suggestions State your complaints. – Rubbish has not been collected – Blocked drains Date Signature Thank you note Complimentary close Name in capital letters Formal salutation Subject reference Recipient’s designation and address Conclude the letter Insert a line Nature's Warning! CHAPTER 3 31 TASK 1 You are a member of the Environment Club in your school. The Club has conducted a survey on some anti-eco-friendly activities which are contributing to global warming. These are the results of the survey: 1. Students waste paper – write on one side only – no recycling project 2. Gardeners – burn rubbish – air pollution 3. Canteen vendors – use Styrofoam cups and plates – bad for the environment 4. Trees in school – cut down – contribute to global warming Use the guidelines to write a letter of complaint to the Principal of your school. Simple Past Tense - Regular and Irregular Verbs Simple Past Tense • To indicate an action that is completed in the past at a specific time mentioned • She spoke about her online games at a conference yesterday. • To indicate an action that is completed in the past with the time implied • The pictures about the recent earthquake posted on the social media stunned the viewers. • To indicate past habits • His parents always checked his blog to make sure he did not post anything sensitive. Do research on how the use of electricity can increase global warming. Write an article and pin it up on your school gallery walk or share it in your blog. Contact the nearest nursery or MARDI (Malaysian Agricultural and Development Institute). Ask them to donate some plants and tree samplings. Green your school compound. Do a survey in your school to check on wastage of electricity and water. Speak in the school assembly on how these can contribute to global warming. Write a skit on the effects of global warming to create awareness among the students. Dramatise it. Performance NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET Report Hands-On Useful expressions: To complain I would like to make a complaint about … . I want to complain about … . We would like to bring your attention to the problem of … . We would like to highlight the problem of … . To conclude I hope the relevant authorities would … . The Municipal Council ought to take immediate action to … . We would appreciate if the Municipal Council would … . TASK 2 Earth Day falls on 22 April every year. Your school has decided to celebrate it. Your class has been given the task to carry out some activities to spread awareness on global warming. Choose one of the tasks below. Publish 32 Verbs can be regular or irregular. A Regular verbs form their past tense and past participle by adding '-ed': Base Form Past Tense Past Participle walk laugh walked laughed walked laughed B Irregular verbs form their past tense and past participle differently. Base Form Past Tense Past Participle cut beat bend forget cut beat bent forgot cut beaten bent forgotten When my family 1 . . . (move) to Rawang, we 2 . . . (know) very little about the cement factory that existed there. We were more excited about the fact that we could actually afford the land, enjoy the fresh air and be far away from busy Kuala Lumpur. My father 3 . . . (think) that we could use the pond at the back of our house to start a fish farm. However, shortly after moving to Rawang, my then two-year-old brother, Danial, 4 . . . (become) sick. He 5 . . . (suffer) from pneumonia, unexplained coughing and shortness of breath. A doctor 6 . . . (check) Danial's medical file and 7 . . . (say) that it could be because we lived in Rawang. I 8 . . . (wonder) about his statement and 9 . . . (begin) my research. I 10 . . . (discover) that the number of children who used inhalers was growing. Our fish 11 . . . (die). Layers of whitish substances 12 . . . (cover) the water. When Danial was five, we 13 . . . (rush) him to the hospital and the doctors 14 . . . (put) him under close observation six times in two months. Doctors confirmed that fine particles from the cement factory had formed deposits in Danial’s lungs. (Adapted from http://www.e-mjm.org/2000/v55n1/Cement_dust.pdf) Man Never Learns The trees stand green and tall, The wind blows and branches sway, The leaves grow and flowers fall, Birds chirp while animals play. But trees turn black and shrink, Ashes fly when branches burn, Man lights without a blink, A bitter lesson is what they learn. Man and beasts in fright they flee, Birds and bees fall from grey skies, Clean air God makes for free, But Man burns trees and never cries. Rani Parasuraman TASK 1 Read the following poem and change the underlined verbs to Simple Past Tense. TASK 2 Fill in the blanks with the correct verbs in Simple Past Tense. Nature's Warning! CHAPTER 3 33 Short and Long Vowel Sounds A Listen to the words and repeat them. Pay attention to the differences in the sounds in each pair of words. B Listen carefully to the word and underline it. 1. wood – would 2. hood – hoot 3. stewed – stood 4. shoot – shook 5. look – loop C Practise saying these sentences aloud. Make sure you pronounce the highlighted words correctly. 1. Please pull him up out of the blue brook. 2. Books come from wood and not food. 3. There is soot from the fire in the stew. 4. The doves cooed in the haze- free woods. // Short Vowel Sound /u:/ Long Vowel Sound could pull soot foot cooed pool suit food full took brook fool tool brood Your class has been asked to draw up a plan to celebrate World Environment Day in your school. The theme is Reduce Your Carbon Footprints. Discuss what you are going to do on that day. Suggestions: 1. Form a working committee. 2. Allocate tasks. 3. Set up booths like gifts corner, demo on making recycled paper. 4. Carry out projects like a Tree Planting Programme, carpooling. 5. Give speeches – about global warming, climate change. 6. Organise singing competitions – songs related to the environment. 7. Perform sketches on saving our planet. 8. Create a Gallery Walk based on issues about global warming. 9. Organise Treasure Hunt. The clues are related to the environment. 10. Create a pledge wall – ‘I pledge to reduce my carbon footprints’. Reflective Reflective Journal 1. This is what I am going to do to reduce my carbon footprints a. … b. … c. … d. … 2. I am going to prepare a Family Disaster Kit. I will have these things in my kit: a. … b. … c. … d. … ction riented Task O A 34 Look at the pictures and understand the story. Kevin and his friend Johan were returning home. Suddenly, a spaceship landed on the road. Hey there, why are you making our trees vanish? Oh no! How will we survive without trees? You human beings do not appreciate trees. You cut and burn them down. So I’m taking all the trees to Planet Vinato. Johan, look! A spaceship has just landed before us! Kevin! Look! It has a special torch-like device. When it shines on the tree, the tree disappears. Oh no! I’m terrified. Let’s run away. The alien has disembarked! Don't Kevin! It will make you disappear too. Curiosity kills the cat! 21st Century Skills Jot Thoughts TASK 1 Act out the events in the pictures. TASK 2 Give short answers to these questions. 1. Why is Johan terrified? 2. What does Johan want to do? 3. How will you describe Johan? 4. What does Kevin want to do? 5. How will you describe Kevin? 6. What is the alien doing? 7. How will you describe the alien? Johan, I’m going to stop it. No, Johan. We will not. This is the chance of a lifetime, an adventure. TASK 3 a. If you were the alien, what would you remove from the Earth? b. How do you think the story will end? Act out the ending in class. 1 2 3 4 Nature's Warning! CHAPTER 3 35 start end You opted for solar panels You bought a new bicycle You placed this in front of the community hall You drew this poster You bought this car You gave a speech about this topic This is your factory You want to get rid of the dried leaves You want to clear the jungle to build houses You did this on Earth Day You take this every time you go shopping You cleared land to plant trees for the paper and pulp industry Justify and Detoxify Instructions for the game 'Justify and Detoxify' 1. You need a dice and some counters. 2. Throw the dice and move your counter. 3. To stay in the box, explain how the activity is good for the air. 4. If it pollutes the air, move back to your old position. An everyday example of the greenhouse effect When sunlight enters a car, it is partially converted into heat. The car windows do not allow the heat inside the car to pass through as easily as light, so some of this heat accumulates. More heat remains; thus increasing the temperature inside the car. 36 CHAPTER 4 Be Wise, Think Twice 37 Advertising informs consumers what they can choose to buy. • Do you ask yourself specific questions before buying something? • What would smart consumers do to get value for their money? CHAPTER 4 In this chapter, you will listen to a dialogue on how to be smart consumers speak about strategies on how to be a smart consumer and do a role-play read an article on smart consumerism write captions for posters on the dangers of impulse buying learn about countable and uncountable nouns practise //, // and // appreciate a graphic novel Be Wise, Think Twice Mother : May, let’s buy some coffee for your dad. May: Look, two packets for the price of one. What a good bargain! Mother : May, did you check the expiry date? May: Oh no! The packet of coffee expires in two weeks. Mother : You should also read the label to see the contents before you buy. I think we should buy this brand of coffee instead because it is sugar-free. May: Sorry mum, I forgot to read the label. Dad does not take sugar in his drinks. Mother : I think we should get a bottle of jam, a can of tuna and a loaf of bread too. May: How about buying a carton of chocolate-flavoured milk? Mother : Perhaps we should buy it another time. It seems to be pricey this time.We should be smart consumers and try to stretch our Ringgit. • List the things that May and her mother want to buy. • What are the expressions of quantity used for uncountable nouns? Role-play with your friend. You may substitute the item you wish to enquire about. Note that we do not use a or an for uncountable nouns. Listening to a Dialogue TASK 1 Listen and complete the dialogue below. TASK 2 Role-play the dialogue between May and her mother. Salesperson: Hello, how can I ... you? Customer: My hair is always ... even though I wash it ... Can you ... a suitable shampoo for me? Salesperson: We have an ... for this brand. It is good for people with ... hair. Customer: How much is it after ...? Salesperson: This usually costs RM25 but it is only RM20 today. Customer: That's quite ... I think I will take a bottle. 38 Use the prompts below to ask and answer questions. May: Mum, can you please tell me where I can find a packet of chips? Mother: You can find chips in the Nuts and Snacks section. 1. milk 9. cereal 2. cheese 10. green tea 3. butter 11. rice 4. pistachios 12. apple juice 5. walnuts 13. yoghurt 6. coffee 14. melon seeds 7. spaghetti 15. carbonated drinks 8. crackers 16. rolled oats Shopping List Beverages and Refreshments Dairy Products Pasta and Grains Nuts and Snacks TASK 4 Five friends are coming to your house to do a school project. You would like to prepare food for them. You have RM40. List what you want to buy. Give reasons for your choice. You may use the notes below to help you. TASK 3 Look at the shopping list. In which sections of the supermarket can you find these products? Maybe I should get ... because ... I shall also buy some ... I think I would like to prepare ... I shall need to buy ... Buying ... may be too expensive, so I may get ... instead. Think-Pair-Share 21st Century Skills CHAPTER 4 Be Wise, Think Twice 39 Read the text below. Vocabulary Journal Meaning: Antonym: Word: Synonym: Sentence: Shopping List Sourced from http://www.fcnb.ca/smart- buying-tips.html Read commercials advertisements that are broadcast on television or radio constantly continually budget expenditure for a period of time Glossary W e are constantly surrounded by advertisements from billboards to television commercials. Everywhere we turn, we are bound to see advertisements . Do advertisements give us accurate information of the true worth of the product advertised? Are the products advertised as good as they claim to be? How often have you gone back feeling cheated after a shopping trip? The fact is many of us do and many of us are likely to get cheated again! So what can we do to protect ourselves from being cheated? To begin with, never give in to sales gimmicks. If you are told that the price is only good ‘right now’, walk away! Salespeople do not want you to think about the product. They know for a fact that if you stop to think about the product, there is a good chance that you will reconsider buying it. Apart from that, practise self-control and avoid making decisions that you may regret later. Before you go shopping, prepare a shopping list of the things that you need to buy. Set a spending limit so that you do not buy things that you may regret later. In this way, you will spend within your budget. Always do a research on the product before buying it. Compare prices and know the value of the product that you buy. Do your homework so that it is worth buying it. Being a smart consumer is not just about getting a good deal. It also means spending within your limits, knowing your rights as a consumer and being an informed consumer. False advertisements can appear anywhere. Take responsibility for your spending habits. Be a wise and smart consumer. 40 1. Fill in the table with an appropriate expression from the text. 3. Circle the main idea in each paragraph. 2. State whether these statements are True (T) or False (F). a. You only see advertisements on television. b. You should buy what you want instead of what you need. c. You should take time to think about a product before you buy it. d. Buy what you need in your favourite shop. e. Find out more about the product before you buy it. 4. List three ways on how to be a smart consumer. How to be a Smart Consumer Suggestion 1 Details Details Details Suggestion 2 Suggestion 3 a. extremely likely to happen b. a good bargain Meaning Expression Shopping List A We are constantly surrounded by advertisements. B Advertisements give us accurate information of the actual value of the product. C We are always cheated when we buy things. A Do not allow sales gimmicks to fool you. B Do not think about the product. C Stay away from salespeople. A You should practise self-control. B You should prepare a shopping list. C Do not regret when you buy something. A Research on the product before you buy it. B Do your homework. C Do not part with your money. A Spend within your limits. B Know your rights and be an informed consumer. C Take responsibility for your spending habits. Paragraph 1 Paragraph 2 Paragraph 3 Paragraph 4 Paragraph 5 CHAPTER 4 Be Wise, Think Twice 41 Why do you think many consumers are fooled by advertisements? WORD STUDY (Phrasal Verbs) A phrasal verb is a phrase that consists of a verb and a preposition which has a different meaning from the original word. 3. give out 5. give over 2. give back 4. give up distribute to stop doing something permanently to return something you have borrowed to give something for free stop doing something bad 1. give away Moving Beyond the Text Match the phrasal verbs to their meanings. Use a dictionary to help you. Then, write a sentence for each phrasal verb. To begin with, never give in to sales gimmicks. Study the phrasal verb entry in the dictionary and give the meaning of the phrasal verb 'give in' as used in the sentence above. Extra Example Extra Example give in phrasal verb AGREE 1. to fnally agree to what someone wants, after refusing for a period of time He nagged me so much for a new bike that eventually I gave in. The government cannot be seen to give in to terrorists’ demands. give in phrasal verb ADMIT DEFEAT 2. to accept that you have been defeated and agree to stop competing or fghting You’ll never guess the answer - do you give in? She wouldn’t give in until she received a full apology. 42 Impulse A sudden strong wish to do something without stopping to think of the consequences A caption is a title or a brief explanation that accompanies a pictorial illustration. It can appear in the form of a brief description or a sentence. Study the captions below. Brainstorm for other captions for the illustrations given. Get help if you can’t stop yourself! Take drastic steps to prevent impulse buying. REFRAIN FROM IMPULSE BUYING TASK 1 It is the Consumer Awareness Week in your school. Write captions to teach your friends on how to refrain from impulse buying. Present it in the form of posters. An effective poster needs captions written in clear and concise language. • Cut out pictures from newspapers or magazines. You can also draw your own pictures or source illustrations, pictures and cartoons from the Internet. • Write effective captions to accompany your illustrations. They can be short sentences or descriptions. Example: Impulse buying is a waste of money. • Design your poster in a creative way. • Choose an attractive layout. • Use arrows, diagrams or pictures. • Put up your posters on the class bulletin board. • Declare the most creative poster with the most effective caption the winner. Buy Now ! CHAPTER 4 Be Wise, Think Twice 43 Research and Development Manager Do research online or gather information from books on the product that you will be marketing to your friends. Designer Design an advertisement page that will attract your friends to buy the product. Product Promoter Talk about your product and say why it is better than other brands. Publicity Manager Put up the advertisement on your class notice board. Promote the features of your product. PUBLICITY M A N A G E R TASK 2 Design an advertisement for your product. • Think of a product. • Give it a brand name. • Promote your product to the class. Logical Mathematical Kinesthetic Verbal Linguistic Spatial 44 1 Countable nouns are objects we can count. It can be singular or plural. • one bun • two buns 2 Uncountable nouns are objects we cannot count. • sugar • water • oil Nouns Uncountable Countable TASK 2 Based on the dialogue, list the countable and uncountable nouns in the tree map. Countable and Uncountable Nouns TASK 1 Read the dialogue below. Wife: Hello dear, can you buy some apples? I need to make an apple pie. Husband: Certainly, dear. Wife: Don’t forget to buy ten oranges too. The children love them. Husband: That shouldn’t be a problem. Wife: Wait, please get me a pineapple, an avocado and five pears too. Husband: Sure. Wife: Oh, yes, we also need some cheese, a carton of eggs, a packet of flour, a packet of salt and a bottle of cooking oil as well. Husband: Hello… hello... I can’t hear you. The reception is quite bad over here. TASK 3 Complete the sentences with 'a', 'an' or 'some'. 1. Would you like ... coffee? 2. Would you like ... sandwich? 3. Would you like ... water? 4. Would you like ... egg for your breakfast? 5. Would you like ... glass of orange juice? 6. Would you like ... jar of jam? CHAPTER 4 Be Wise, Think Twice 45  Listen and say the words.  Listen and complete the words in the acrostic poem below. The words contain the /e/, //, or /3/ sounds. Tic – Tac – Toe  Have fun creating your own acrostic poem. • Decide on your topic. • Write your word down vertically. • Find words that have the sounds you have learnt in Exercise A. • Complete your poem. G a ME her sir term girl perk fur urge word bird 3 pen bent bet neck set debt end well egg e act rag map flag plan lamb rank latch cat den rank ten perch bend girl heard urge ten ✗ ✗ ✗ Each player writes out any nine words learnt in Exercise A with the sounds /e/, /æ/ and /3:/ onto a grid of nine squares. The teacher will call out a word. The player is required to draw an X or O over the word called out if the word appears on the grid. The player who gets three Xs or Os in a row or in any direction wins the game. Repeat the game by preparing a different list of words from the list in Exercise A. Short and Long Vowel Sounds S your limit. A on it! V before you buy. E you try. /e/ // // 46 Read and understand the graphic novel below. A merchant called Antonio lives in Venice. He has a good friend, named Bassanio who has an interest in Portia, a rich and beautiful woman. All my money and goods are at sea. Find me a money lender. I shall gladly lend it to you. Antonio, please lend me three thousand ducats to marry Portia. Shylock, can you lend three thousand ducats to Antonio for three months? I have promised to take his pound of flesh and nothing less! Certainly…but give me a pound of his flesh if he cannot pay by then. Please have mercy on my friend, Shylock. The contract allows you his flesh but not a drop of his blood! Take your flesh, Shylock. The law allows it and the court must give it to you. Learned judge! Learned judge at last! 1 2 Shylock prepares his knife to cut the pound of flesh. Portia, disguised as a lawyer, enters. Three months later, Antonio fails to repay Shylock.The case is brought to court. 4 3 Link You may understand the play better by watching the animated movie trailer here: https://www.youtube.com/ watch?v=ww1cYz3FOjc The Merchant of Venice by William Shakespeare CHAPTER 4 Be Wise, Think Twice 47 1. If you were Antonio, would you invest all your money in a trade? Explain your answer. 2. Why do you think Bassanio did not borrow money directly from Shylock? 3. What have you learnt from the story? 4. What do you think happened to Shylock in the end? Do a research on the play and prepare the script. Prepare the stage for the play. Be imaginative and creative by using scrap materials that are available. Lead the members of your group to produce a quality play. Do a research on the kind of clothes worn during the Elizabethan era. Then, design suitable clothes by modifying the clothes you have. Reflective Reflective Journal What lessons have I learnt from this experience? Have I ever experienced being cheated into buying something that is not worth the money spent? What new information have I learnt about being a smart consumer? 1 What action would I take before I decide to buy something? 2 3 4 TASK 1 TASK 2 Refer to the guidelines below to perform the play. Scriptwriter Prop designer Director Costume designer 48 Column B a. Let me get you a smaller one. b. The men’s department is on the second floor. c. This item is on offer today and it is half price! d. Sure, the changing room is right at the corner. e. It suits you very well. f. You can speak to our customer service. Column A 1. Where can I get jackets for men? 2. What do you think of this shirt? 3. Whom can I speak to about making a complaint? 4. Is this shirt too big for me? 5. Can I try this on, please? 6. How much is this?  Match the questions in column A to the answers in column B. Then, practise reading aloud with your friend.  Put a tick (✓) beside the countable nouns. 1. watermelon 2. lemonade 3. milk 4. bread 5. butter 6. sugar 7. potato 8. jam 9. burger 10. leaf 11. juice 12. carrot Which phone will you buy? Which of these would you do before you make your decision? Determine your needs Fix your budget Check the features Read online review Research on the phone Interview a person who has used the phone Compare prices Borrow money from your siblings Plan your expenses Talk to the shop owner Buy what looks good to you Model 1 (3 reviews) Model 2 (68 reviews) Free smart cover and screen protector RM899 One year warranty Model 3 (27 reviews) Now selling at RM299 Now at RM359 Monthly instalments RM109 Shocking Deals Not to be missed RM669 Best-selling handphone RM1099 Be the smart owner Two SIM card slots Buy now and pay later ction riented Task O A CHAPTER 4 Be Wise, Think Twice 49 CHAPTERS 1 - 4  Fill in the blanks with a, an or some. Then write C for countable or U for uncountable nouns. 1. ... apple 6. ... grapes 2. ... apricot 7. ... sugar 3. ... milk 8. ... bun 4. ... cornflakes 9. ... coffee 5. ... guava juice 10. ... cherries  Complete the email below with articles 'a', 'an' or 'the' where necessary. D Read the headlines and list the nouns. Do Not Litter Animals Bite Do Not Feed the Animals Stay in the Vehicle Walk on the Path Drive Slowly  Complete the table with the verbs and their past tense forms. Present Tense Past Tense 1. litter 2. ... 3. ... 4. ... 5. ... 6. ... 1. littered 2. ... 3. ... 4. ... 5. ... 6. ... MILLIONAIRE LOSES LAWSUIT BABIES CATCH CROOKS BUS DRIVER SAVES OLD GRANNY FRIENDLY MATCH TURNS ROWDY SQUASH PLAYERS PUT MALAYSIA ON THE WORLD MAP Eating Pastries for Inspiration Life NEWS Nutrients to Keep You Looking Young Not the Time to Waste Food Oatmeal for Health Lifestyles jamesboon123@xmail.com to Hamim Haziq James Boon Compose Inbox(23) Starred Sent Trash Draft Hi Hamim, I am so excited about 1. ... camping trip on Sunday. I hope you are too. I would like to remind you about 2. ... things that you need to bring along. Remember to bring 3. ... insect repellent, 4. ... jacket, 5. ... long sleeve T-shirt and tracksuit to keep you warm at night. I hope you have packed 6. ... water bottle, 7. ... compass and 8. ... pair of waterproof trousers too. You will need 9. ... rucksack for your things. If you do not have one, you can use mine as I have 10. ... extra one at home. Drop me a line if you need anything. See you on Sunday. James Boon 50 A Bundle of Joy CHAPTER 5 51 Look at the pictures and talk about how different cultures celebrate the birth of newborns. • Have you attended the celebration of a newborn before? • How was your birth celebrated? CHAPTER 5 A Bundle of Joy In this chapter, you will listen to an audio text speak about how to accept and decline invitations read an article on the naming ceremony of the Ibans write a journal entry learn about singular and plural nouns and subject-verb agreement practise // and // appreciate a short story 51 TASK 1 Role-play the telephone conversation. Wani: Hello, is this Min Hui? Min Hui’s brother: I’m sorry. Min Hui is not at home. Who is on the line? Can I take a message? Wani: I’m Wani. This weekend is my brother’s cukur jambul ceremony at my paternal grandfather’s house. Min Hui mentioned that she would like to know more about the ceremony. Min Hui’s brother: What time is the ceremony? Wani: It’s at 11 a.m. Min Hui’s brother: I shall convey your message. Wani: Thank you. Please tell her to give me a call. TASK 2 TASK 3 Prepare a telephone conversation between Min Hui and Wani. Min Hui: Hello Wani. I heard ... . Wani: Yes, Min Hui. Can you ... ? Min Hui: Thank you very much, Wani. I ... . Wani: That's great! The celebration ... . Imagine you are Min Hui's brother. Convey Wani's message to Min Hui. When you convey a message: • state the caller. • pass the details of the message accurately. Questions with words such as ‘who’, ‘what’, ‘where’, ‘when’, ‘why’ or ‘how’ often have a rising intonation. 52 I'm so sorry but I shall have to turn down your invitation. How kind of you! I would love to come but I'm afraid I can’t. It is so kind of you to invite me but I'm afraid I can’t make it. To decline Thank you so much but I really can’t make it. The … is so unique. Wani’s grandparents were very … and the scale of the celebration in a way reflected that. Although Wani told me only close family members and neighbours would be … the ceremony, there were close to eighty people at her grandparents’ home. Prayers were recited and the baby’s hair was … by their elders and religious leaders. Later, … Malay food was served. I am glad to have attended the ceremony. I am … to Wani for inviting me. Understanding one another’s culture is … in a multiracial country like Malaysia. cukur jambul TASK 5 Listen to Min Hui’s experience of attending a Cukur Jambul ceremony. Complete the entry correctly. TASK 4 Write a telephone conversation between Wani and Min Hui. Decline the invitation. Use the expressions below to help you. Listening to a Text A Bundle of Joy CHAPTER 5 53 Read the text below. Vocabulary Journal T he child naming ceremony of the Ibans is usually done when the child is old enough to be given a bath in the river. This is no ordinary bath as it is a ceremony and ritual that calls upon the gods to bring good fortune and health to the child in later life. The Ibans exercise extreme care in the selection of a name. A name that is well chosen is an assurance of longevity, happiness and good fortune in life. After the parents have chosen several names, small lumps of rice are placed on a piece of plank. The number of lumps represent the number of names chosen. A special fowl is then allowed to peck at the rice lumps. Whichever name represented by the rice lump that is pecked will be the name of the child. After the traditional naming of the child is the ceremonial bath at a river. The child’s father will request family and friends who stay at the longhouse to attend the ceremony. The following morning, all the longhouse dwellers would go down to the river in a procession led by an elder. The elder is immediately followed by a man who carries a fowl. They are then followed by two of the most productive and fortunate women in the longhouse. The first lady bears the offerings while the second, carries the child. Others in the procession beat percussion instruments throughout the event to drown any noise made by birds and to cast away bad omens. Iban Child's Naming Ceremony 1. Fill in the table with an appropriate expression from the text. a. do something carefully b. long life Meaning Expression What does it mean? Use it in a sentence. Find a word that is: Similar: Opposite: Draw a picture of it. Word ritual actions performed as part of a religious ceremony omen a sign of what is going to happen in the future Glossary Read 54 2. Tick (✓) the correct statements. a. The Ibans are extremely concerned that a child’s name must be carefully selected. b. The naming ceremony is to bring good health and prosperity to the child. c. The parents lead the child to the river for the ceremonial bath. d. The noises made by the birds during the ceremonial bath is a good sign. e. The elder makes 'cuts' in the water before the child is given a ceremonial bath. 3. Match the main idea to the correct paragraph. Paragraph 1 The casting away of bad omens Paragraph 2 The conclusion Paragraph 3 The ceremonial bath in the river Paragraph 4 Introduction to the child naming ceremony Paragraph 5 The process of selecting names Upon arrival at the river, the village elder recites a prayer and uses his nyabor sword to make ‘cuts’ in the water before the child is slipped into the river for the ceremonial bath. Thus, begins a new life blessed with good health and longevity. Adapted from: Iban Cultural Heritage by Gregory Nyanggau Mawar https://gnmawar.wordpress.com/ adat-iban/the-early-iban-way-of-life/ Link To find out more on the Iban's naming ceremony, check out the video below: www.youtube.com/watch?v=XjpDefrMHgc A Bundle of Joy CHAPTER 5 55 WORD STUDY (Word Puzzle) 4. Complete the flow chart with the steps in the child naming ceremony. Moving Beyond the Text Do an online or a library research on how other cultures celebrate the birth of a baby. Present your information on a chart and share the information with the class. The parents select several names for the child. The child is given the ceremonial bath.  Complete the sentences below with words from the puzzle. 1. Siew Hong made a ... in her business. 2. Aidil will be attending the wedding ... carried out in the groom’s house. 3. Many cultural ceremonies are carried out to ensure ... and good health. 4. Surian ... the visitors to the grand hall. 5. Many of the village ... have moved to town to work. 6. The groom will lead a ... to the bride’s house on the day of the wedding. 7. The sound of ... can be heard clearly outside the hall. 8. There was sadness in the village when the village ... passed away. Down 1. luck 2. a line of people walking together 4. long life 7. past tense of lead Across 3. person of experience 5. musical instrument 6. people who live in a particular place 8. religious occasion Clues  Complete the puzzle below with words from the text. 8 56 Writing a Journal A journal is a written record of the happenings in your life. Read the journal entry below about the naming ceremony of the Ibans. I attended a very special ceremony last week called the Naming Ceremony of the Ibans. It was very unique because it was the first time I have seen such a ceremony. I was very happy to be there. The village elder made sure that everything went on smoothly. The parents and her elder sibling were smiling happily. We should learn more about each other’s cultures. There will be peace on earth! Information of the event or happening Your feelings and thoughts about the event that you have witnessed Your response to the event Your observation Time of the event Publisher Publish your journal. Get your friends to proofread the first draft of your journal for errors. Then, get your teacher to check your journal. Write out the corrected version and put it up on your class bulletin board. Blogger Do an online research on how to create and manage your own blog. Post your journal entries in your blog. Share your journal entries with your friends. Suggested Outline Information of the event or happening Time of the event Your response to the event Your observation Your feelings and thoughts about the event that you have witnessed or The Chinese celebrates Full Moon Celebration when the baby is one month old. The design on the Ang Ku, a type of Chinese pastry given during the celebration tells the recipient whether the baby is a boy or a girl. TASK 1 Write a journal entry on a ceremony you have attended. A Bundle of Joy CHAPTER 5 57 TASK 2 Complete the diagram below with the plural forms of the nouns given. Give other examples of your own. Singular and Plural For the plural form of most nouns, add 's'. Nouns ending in vowels like 'y' or 'o' do not have definite rules. For nouns that end in 'ch', 'x', 's', or 'sh' sounds, add 'es'. Some nouns have different plural forms. bottle – child – box – cup – woman – watch – pencil – For nouns ending in 'f' or 'fe', change 'f' to 'v' and add 'es'. wolf – wife – leaf – bus – A few nouns have the same singular and plural forms. sheep – deer – species – goose – baby – candy – potato – Dear, the baby is ready. Shall we begin the ceremony? I will cook chicken curry and add in these potatoes. I need to prepare some red eggs for the celebration. A Singular and Plural Nouns Yes, the barber and the priest have arrived. Most of our relatives have arrived too. TASK 1 Read the comic strips and list the singular and plural nouns. Please get a crib ready for the baby. We will need a pair of scissors for the hair cutting ceremony. 58 1. The principal led the (child) and their (parent) into her office. 2. Marie borrowed some (book) and (dictionary) from the library. 3. We should appreciate having a multiracial society with different (culture). 4. Ester Langi bought a lot of (present) for her siblings when she returned from her holidays. 5. Malaysia is a country with rich and varied cultural (tradition). TASK 3 Complete the bridge map below. TASK 4 Complete the sentences below with the plural forms of the nouns. B Subject-Verb Agreement In a sentence, singular subjects take singular verbs and plural subjects take plural verbs. Different cultures have different ways of naming a baby. In some parts of Africa, the father reads a list of names while the mother holds the baby. Plural subject Singular subject Singular subject Singular verb Singular verb Plural verb is the singular of loaves foot as as as as people tooth geese People in Jamaica (has/have) a very interesting way of celebrating the birth of their newborns. Soon after the mother (give/gives) birth to a baby, the umbilical cord (is/are) buried in a special place. A tree (is/are) then planted at the spot. The tree (is/are) usually given by the grandparents, godparents, friends or relatives. The tree planting ceremony (symbolise/symbolises) the beginning of a new life. The child (is/are) later taught to take on the responsibility of caring for the tree. This custom (emphasise/ emphasises) the attachment to the place we come from. Manga ... you to return her call. She ... some science notes in your desk. Your tuition teacher called to say that you ... an extra class today at 2 p.m. The washing machine ... out of order. The clothes ... unwashed. Please take them to the laundry. TASK 5 Underline the correct answers. TASK 6 Complete the messages below with the words given. are have wants is has Some nouns only appear in the plural form. • clothes • jeans • scissors • tongs A Bundle of Joy CHAPTER 5 59  Listen and repeat.  Sort the words based on the /:/ or // vowel sound. C Read these sentences as fast as you can. 1. cot caught 2. not nought 3. port pot 4. caught cot 5. bot bought The story about Wang Lung is set in a traditional Chinese community in China. The novel talks about the taboos and the cultural practices of the Chinese community. Complete the circle map with practices regarding the birth of a child based on the passage above. more m c re D Tick (✓) the words that you hear. Read the story below adapted from The Good Earth by Pearl S. Buck. “It is now,” O Lan said. “I will go into the house. Do not come into the room until I call. Only bring me a newly peeled reed and slit it, that I may cut the child’s life from mine.” Wang Lung stood listening at the door to those heavy animal pants. A smell of hot blood came through the crack, a sickening smell that frightened him. “Is it a man?” he cried. “Is it a man?” he cried again. “Tell me at least this – is it a man?” And the voice, as faint as an echo answered, “A man!” “It is a man child!” he called triumphantly. She called to him to come in and he went in. clock /:/ // pot or not bored hot sock sore spot roar rock mop boar oar score nought cause rot odd ought bought taught court sought caught born cot log sort Walk the talk. Sean saw a store. Stop the rock. Paul fought at the fort. Sort the ore. long vowel short vowel TASK 1 Cultural Practices Short and Long Vowel Sounds 60 Discuss the quotation below. ‘No culture can live, if it attempts to be exclusive.’ (Mahatma Gandhi) Do you believe it is important to preserve your culture and tradition? A Cultural Project Do a research on the cultural practices in Malaysia. You may: • interview your grandparents or your parents • look up materials in the library or on the Internet • find photographs or draw pictures • organise your materials and put them up in posters for display or PowerPoint presentations Move from one display to another. Complete the table below. Reflective Reflective Journal Neatly covered upon the bed, wrapped in a pair of his old trousers, as the custom was, lay his son. The next day after the child was born, he went to the market and bought fifty eggs and a red paper to boil in the water with them to make them red. He also bought some red sugar. The dealer slipped a strip of red paper, smiling as he did so. “It is for the mother of a newborn child, perhaps.” “A firstborn son,” said Wang Lung proudly. “Ah, good fortune,” answered the man. True enough for Wang Lung, the harvest that year was like never before. Adapted from The Good Earth by Pearl S. Buck Station Name of Celebration Cultural Group Interesting Information Add or draw pictures of the celebration. Name of cultural practice People who celebrate The purpose of the celebration How it is celebrated Describe what you find interesting. How does understanding different cultural practices make you a better Malaysian? Numbered Heads Together 21st Century Skills Gallery Walk 21st Century Skills TASK 2 ction riented Task O A A Bundle of Joy CHAPTER 5 61  Complete the conversations below with the correct expressions.  You are organising a party. Brainstorm the things you need to prepare by completing the tree map below with suitable nouns. The nouns can be in the plural or singular form. Sam : Hi Rita, are you free this evening? I will be playing badminton with some of our friends. Why don’t you join us? Rita : (Decline) ... I have to accompany my mother to get groceries today. Maybe another time. Thanks anyway. Please enjoy yourselves. Rohen: Alya, I'm organising a party for our classmates tonight since it's Jamal’s last day in this school. Would you be able to make it tonight? It would be great if you can come. Alya: (Accept) .... Thank you so much for the invitation. What are you preparing for the party? Maybe I can help. C Complete the passage below with the words given. It was simply fantastic. The celebration (1) . . . one of a kind. I have never seen anything like this before. It was the Mundan ceremony. I am glad Tillak (2) . . . invited me over to see how the celebration was like. His mother (3) . . . a paste of turmeric and sandalwood. This was used to apply on the baby’s head after it was shaved. It was really quite amazing. The barber actually (4) . . . to shave the baby’s hair although the baby (5) . . . throughout the ceremony. prepared managed cried was had Things to Prepare Equipment Cutlery Food Decorations 62 CHAPTER 6 Ready, Set, Action! CHAPTER 6 How we play nowadays has changed tremendously. The way we play together and by ourselves is different due to technological advancements. Have you played with these toys or gadgets before? • How much time do you spend playing every day? • Is playing an important part of life? • Talk about your favourite pastime. In this chapter, you will listen to the history of games and a game review speak about a game read tweets on what people think of movie ratings write a response in a blog learn about demonstrative, interrogative and possessive pronouns practise /ju/ appreciate a poem Ready, Set, Action! 63 TASK 2 Complete the double bubble map below. Name two different types of games that you know from the timeline. How do they differ and in what ways are they similar? Listening to the Text Take turns to ask and answer questions. Use words like 'what', 'why', 'when', 'where', 'who' or 'how' to gather information. 1902 1959 1958 by Morris Michtom LEGO by Ole Kirk Christiansen by William Higinbotham ______ by Ruth Handler 21st Century Skills Mix-Pair-Share TASK 1 Listen and complete the timeline. Who is the inventor of the Teddy bear? Morris Michtom is the inventor of the Teddy bear. 64 2011 1993 Pac Man by Toru Iwatani Rubik’s Cube by Erno Rubik Beanie Babies by H. Ty Warner by Markus Persson Name of game Setting Aperture _______________ Main challenge Tool given to player Skill tested You may use the adjectives below to describe your game: boring tiresome engaging exciting interesting challenging TASK 3 Listen to a review on a computer game. Jot down the details in the following table. 8 10 A professional YouTuber makes a career out of creating YouTube content. A YouTuber has a great impact on the video game industry. Check out one example: https://www.youtube.com/ watch?v=Yt3VB-7juiY TASK 4 Talk about a computer game that you have played with your friends. Use the information in Task 3 as a guide. Listening to a Review CHAPTER 6 Ready, Set, Action! 65 DATE TITLE DIRECTOR CAMERA DATE SCENE TAKE Azharul, 16 Movie ratings? What a nuisance! Leave the upbringing of children to their parents. Parents have the responsibility of making sure that their children are watching movies that are suitable for their age. Parents are aware of what is harmful for their children so they should monitor what their children watch. They are the ones who should make sure that a movie is suitable for their children. We do not need movie ratings at all. Madam Lee, 40 I certainly agree that we should have the movie ratings stated clearly. I am as busy as a bee and have no time to check on the movies my child is watching. This is one way in which I can make sure that my child is not watching movies that have unsuitable content and language. A child is as innocent as a lamb. So, we need movie ratings to sieve out what is unsuitable. Children are so easily infuenced by what they watch so movie ratings are defnitely necessary. Martha Ginun, 35 We do not need any movie ratings. This is much ado about nothing. Movie ratings only make children more interested to watch what they should not be watching. In fact, they are more curious to know what is in the movie because they are not allowed to watch them. They do not even need to go to the cinema to watch a PG-rated movie. They can easily watch them on CDs which are not rated at all. Movie ratings do not stop children from watching such movies. Tweets in Movie Ratings @movieratings123 Search Home Connect Discover Film Rating PG-rated Parental guidance suggested nuisance something that causes trouble Glossary DATE TITLE DIRECTOR CAMERA DATE SCENE TAKE Read 66 DATE TITLE DIRECTOR CAMERA DATE SCENE TAKE Vocabulary Journal Computer games affect the students’ results Children need movie ratings to ensure that they watch movies suitable for their age. Azharul Madam Lee Martha Ginun Movie ratings make the children more curious to watch what they should not be watching. The parents should be the ones responsible for monitoring the kinds of movies their children watch. 3. Match the argument with the speaker. 1. Tick (✓) the statements which are true. a. Azharul thinks that it is the parents who should decide which type of movies is suitable for the young. b. Madam Lee is against movie ratings. c. Martha Ginun feels that movie ratings are the only ways to prevent children from being exposed to unsuitable materials. 2. Answer the questions. a. “They can easily watch it on CDs that are not rated at all.” What does the word it mean? b. Which expression in the passage means ‘a big fuss over a small matter’? c. Which expression in the passage means ‘to remove or to separate’? d. Azharul feels that movie ratings should not take over the responsibility of the parents in monitoring what their children watch. Do you agree? Give your reasons. Word Definition Synonym Antonym Illustration Related Word Moving Beyond the Text Do an online research on the different kinds of movie ratings and find out what kind of movies are categorised under each type of rating. Compare the information you have gathered with your friend. CHAPTER 6 Ready, Set, Action! 67 Link Listening to songs is a fun way to learn a language. For similes, you may listen to the song ‘Everything at Once’ by Lenka. List the similes that you hear. https://www.youtube.com/ watch?v=eE9tV1WGTgE WORD STUDY (Similes) A simile is a figure of speech that compares two things that are alike using ‘like’ or ‘as’. In the passage, Madam Lee describes herself: I am as busy as a bee and have no time to check on the movies my child is watching. She also describes the nature of a child: A child is as innocent as a lamb. Share some similes that you know with your friends. Writing a Response in a Blog Read Azharul's blog and write a response about your feelings on movie ratings. Azharul’s Blog Date Movie ratings should act as a guide for moviegoers. The ultimate decision should rest with the moviegoers themselves. Making the cinema staf act like law enforcers to check the identity card of the moviegoers is simply ridiculous. Let moviegoers decide what movies they want to watch. MARCH 17 Random Thoughts: About Movie Ratings Azharul’s Blog 17 March @ 2:17 p.m. 1 comment Edit the post Blog Archive March Random Thoughts: About Movie Ratings 17 March My Birthday Celebration 14 March A Video of Our Class 11 March Choral Speaking Presentation 2 March February January Hi, Azharul! Thanks for sharing. I do understand how you feel. However, I am afraid I do not agree with you on this issue. Movie ratings are important to ensure that young people do not watch what is unsuitable for them. Inappropriate content may give them a rude shock and they may feel uncomfortable. Many young children go to the movies without their parents and the ratings serve as a guide to them on what they should or should not watch. 18 March 4 p.m. Conclusion Topic sentence Supporting details Anonymous said... Thesis statement 68 Azharul’s Blog Date Movie ratings should act as a guide for moviegoers. The ultimate decision should rest with the moviegoers themselves. Making the cinema staf act like law enforcers to check the identity card of the moviegoers is simply ridiculous. Let moviegoers decide what movies they want to watch. MARCH 17 Random Thoughts: About Movie Ratings Azharul’s Blog 17 March @ 2:17 p.m. 1 comment Edit the post Blog Archive March Random Thoughts: About Movie Ratings 17 March My Birthday Celebration 14 March A Video of Our Class 11 March Choral Speaking Presentation 2 March February January Hi, Azharul! Thanks for sharing. I do understand how you feel. However, I am afraid I do not agree with you on this issue. Movie ratings are important to ensure that young people do not watch what is unsuitable for them. Inappropriate content may give them a rude shock and they may feel uncomfortable. Many young children go to the movies without their parents and the ratings serve as a guide to them on what they should or should not watch. 18 March 4 p.m. Conclusion Topic sentence Supporting details Anonymous said... Thesis statement A thesis statement tells you what the whole argument is about. There is only one thesis statement in an article. TASK 1 Pre-writing TASK 2 Write a response in Azharul’s blog. (i) Brainstorm issues on movie ratings: • Should cartoons and animated movies be rated? • Movie ratings can help to control violence. (ii) Write topic sentences on movie ratings. A topic sentence should do the following: • It states the main idea of the paragraph. • It gives readers an idea of what you are going to write about. • It gives directions on how your ideas will progress. • It usually comes at the beginning of the paragraph. (iii) Write supporting details for the topic sentences you have written. A well-developed paragraph has not only a good topic sentence but also well-defined supporting details. Supporting details should do the following: • give details and examples • explain the topic given • show a cause and effect • persuade someone to agree with you CHAPTER 6 Ready, Set, Action! 69 A Demonstrative Pronouns B Interrogative Pronouns 1. Interrogative pronouns are words that are used for asking questions. 2. Who, whom and whose are interrogative pronouns that are used to refer to people. 3. Who is a subject pronoun while whom is an object pronoun. (a) Who would like to play Scrabble with me? I would like to play. (Use 'who' when the answer is in the subject position.) (b) Whom did I wave to? You waved to me. (Use 'whom' when the answer is in the object position.) 1. Demonstrative pronouns are words like this and these to refer to something near. That and those are used to refer to something that is far away. (a) This is my favourite board game. (singular) (b) These are our toys. (plural) (c) That was what we played with when we were young. (singular) (d) Those were the kites we made with our siblings. (plural) 2. We also use this and these for an action that has just happened. We use that and those for an action that happened in the past. (a) This is a good game. (action that has just happened) (b) Those games kept our family entertained. (action that happened in the past) A film director directs the making of a film. Link Check out more information on becoming a film director: https://eduadvisor.my/film-video-production Who is a famous director? Where do they work? Whom do I speak to if I am interested in becoming a director? What does a film director do? TASK 1 Complete the dialogue below with suitable demonstrative pronouns. Customer: Can I have a look at ... mobile phone over there? Shop Assistant: Sure. Is ... the one? Customer: Yes, how much is ... ? Shop Assistant: ... mobile phone costs RM788. Customer: I am afraid it is out of my budget. Can you recommend a cheaper one? Shop Assistant: How about ... few sets on that counter over there? They cost RM350 each and are popular with many of our customers. Customer: ... seems the right size for me. Let me take a look at the functions. 70 C Possessive Pronouns Ours Mine Yours Theirs His Hers Possessive pronouns are used to show ownership. The words his, hers, yours, mine, ours and theirs are possessive pronouns. 1. ... wrote the letter of complaint? 2. To ... did you complain? 3. ... do you intend to do this weekend? TASK 2 Complete the questions below with who, whom, what, whose or which. TASK 3 Rewrite the sentences below using possessive pronouns. 1. Those are my cameras. Those cameras are mine. 2. This is Juanita’s coat. 3. Please help yourselves to those pies on the table. They belong to me. 4. Those calculators belong to us. 5. These board games were bought by the girls. They belong to them. 6. The clothes are sewn by us. They are our clothes. 7. He bought a book. The book belongs to him. 8. This is your tablet. The tablet belongs to you. 4. ... house are we going to for the gathering? 5. ... of these would you prefer to buy? 6. ... movie ticket is this? CHAPTER 6 Ready, Set, Action! 71 Single syllable /juː/ /juː/ at the beginning /juː/ at the end few dew stew new ewe queue unicorn unique unity utility usual university curfew review renew menu adieu nephew 1. suffer 2. suffuse 3. future 4. further 5. refund 6. refuse 7. deduce 8. deduct 9. induce 10. induct D Read the sentences as fast as you can. 1. The ewe in queue ends up in the stew. 2. 'Reuse, reduce and refuse,' I deduce is but a rescue! 1. A female sheep 2. A dish of meat and vegetables 3. A line of people 4. A choice of food 5. A mythical horse with a horn 6. Not many Long Vowel Sound A Listen and repeat B Listen to the words and put a tick (✓) in the box if the word has a /juː/ sound. C Guess the word. Each of these sentences below is a clue to a word with the /juː/ sound. 72 Prepare a scrapbook or a PowerPoint presentation on the title ‘Traditional Games vs Online Games’. • Do an online research on online games and traditional games. • Interview your parents, grandparents or your neighbours on the games they played when they were young. • Describe and illustrate the games you have chosen. • Explain how the games are played. • Prepare an i-THiNK map to show the differences between the two games. Enjoy the poem 'The Craze' below. All I want is a human touch. For a touchscreen pad I do not care much. Is there meaning in technology as such? A mere fad that does nothing much! Now, you can cut and paste, so that nothing goes to waste. Is technology the cause for laze? Pray be done with the craze. A world of technology is where we live, where the Internet is an imperative. Connections without which we cannot live, detrimental in excessive. Let us chat face-to-face, and dispense with cyberspace. Let us communicate with grace, to reconnect the human race. Teo Hwee Bien 1. Choose one stanza each and discuss the meaning of the stanza. 2. Present your work to the class. 3. Perform a choral speaking activity based on the poem. • Appoint a leader as a conductor. • Recite the poem aloud. • Appoint individual students to read aloud certain lines in the poem. • Speak clearly. • Take note of your tone and volume. Link For an example of choral speaking, watch this video: https://www.youtube.com watch?v=SOmfvKKubnY Reflective Reflective Journal Should traditional games be preserved? What type of games would I like to invent? 1 2 TASK ction riented Task O A CHAPTER 6 Ready, Set, Action! 73 A Complete the questions. 1. A: What . . . ? B: I love to play computer games when I have free time. 2. A: Which . . . ? B: I think I will buy the smaller car. 3. A: Who . . . ? B: I met John and Kristina at the party. 4. A: Whom . . . ? B: I was speaking to the principal of the school at the gate. 5. A: Whose . . . ? B: Those books belong to Natasha. B Complete the exercise below with possessive pronouns. 1. I have seen Jessy wearing that dress. It is definitely … 2. My brother is an avid stamp collector and these collections are … 3. The flood victims have lost all their clothes and we are donating … to them. 4. Shafinaz did not have any idea on how to do her project so she had a look at … 5. Fatiha and her sister have painted beautiful pictures so we should send … for the art competition. 6. Let Aida decide what to do with the old furniture as it is … C Match the topic sentences to their supporting details. 1. Addiction to online games affects a student’s academic performance. 2. Technology has changed the way we communicate. We also send messages through social media sites instead of communicating verbally. It has resulted in less time for real-life interaction. They lose interest in everything else except the games. They are easily distracted. We tend to use mobile phones to text each other instead of talking to each other face-to-face. Students became less focused. 74 Once Bitten, Twice Shy CHAPTER 7 There is no specific treatment for dengue. We can only prevent it. Study the poster and talk about the message. Once Bitten, Twice Shy International Anti-Dengue Day is observed every year on June 15. In this chapter, you will listen to an expository text speak about how to prevent Aedes mosquitoes from breeding read a narrative passage on a Clean-Up Campaign write an informal letter learn about auxiliary verbs and conjunctions practise // and// appreciate a poem CHAPTER 7 75 TASK 1 Listen to the text on the life cycle of an Aedes mosquito. Make notes as you listen. Then, compare your notes with your friend. Adult mosquito Eggs (in egg raft) Larva (wiggler) Pupa Mosquito Life Cycle +6011-554421 Raju +6016-123456 Michael +6012-654321 Ling take care of yourself staying away get well soon should drink keep yourself hydrated are unwell feverish ache preventive measures Aina, ... .You ... plenty of barley water to ... . I shall boil some for you tomorrow. Do ... and get well soon. I heard that you may be ... from school for a while. Don’t worry about school work. Take some rest and I shall pass you the notes and exercises we receive in class on the way back from school. Aina, so sorry to hear that you ... I heard that dengue fever is terrible. Do you feel ... ? Does your body ... ? My cousin had dengue fever too and she told me that prevention is better than cure. I hope your family is taking all ... to curb dengue. 21st Century Skills TASK 2 Aina has been absent from school for suspected dengue fever. Complete the messages below using the phrases and words given. TASK 3 Talk to a person who has experienced dengue fever. Share the information with the class. 76 Kitchen Yard Bedroom Bedroom Bedroom Living Room Dining Room Change water in vases every other day Fit gully trap with anti-mosquito valve - Cover toilet bowls - Cover gully traps - Seal off the overflow pipes of the flushing system Clean air-conditioner trays Check roof gutters regularly Apron Drain Apron Drain Keep toys and canvas sheets under shelter Remove water from plant pot plates Do not use plant pot plates if they are not needed Toilet Dispose of unwanted containers properly Vase Glass Bowl Examples: • You should remove water from the plates of potted plants that are kept indoors. • You should not use plates for potted plants in your garden. TASK 4 The diagram below shows the symptoms of dengue fever. Ask and answer questions based on the information given. Does your back ache? Yes, it does. Yes, I do. No, it doesn't. No, I don't. Fever Rash Back pain Joint pain Headache Pain behind the eyes Muscle pain Nausea and vomiting Do you have a fever? TASK 5 In groups, talk about what you can do to prevent Aedes mosquitoes from breeding in your house. Do you know of any other preventive measures not mentioned in the diagram? Share them with your friends. Once Bitten, Twice Shy CHAPTER 7 77 2. Tick (✓) the statements that are true. a. Aedes mosquitoes were breeding in Taman D’Utama. b. Five residents from Taman D’Utama have contracted dengue fever. c. We can fight dengue by just keeping our house clean. d. One way to destroy Aedes breeding grounds is to get rid of stagnant water. e. The fight against dengue is everyone’s responsibility. Urgent Red Alert Zone Five residents have been hospitalised for dengue. Let’s combat Aedes together. Objectives of the campaign: • Destroy Aedes breeding grounds in the neighbourhood. • Ensure the cleanliness of the environment in the housing estate. • Give the housing estate a facelift. • Create a common understanding and bond among the residents. The fght against Aedes is a shared responsibility, not a blame game. Unity is strength. Join us in the fght against the deadly disease. Your cooperation ensures the safety of all. A CLEAN ENVIRONMENT IS A SAFE ENVIRONMENT NOTICE Taman D’Utama Calling all residents of Taman D’Utama Date: Sunday, 30 April Time: 7.00 a.m. Attire: Wear long sleeve shirts and long pants. Clean-Up Campaign Get Rid of AEDES Below are the division of tasks on the day. Please register at the respective booths at 8 p.m. on 29 April. Group 1 Cut grass in the playground and the backyards of houses. Group 2 Collect and sort rubbish in the neighbourhood. Locate and clear stagnant water in gardens, drains and housing compounds. Group 3 Put up banners to educate the residents on the dangers of dengue. a. One party blames others for something bad that has happened b. Things done to make something look more attractive c. To try to stop something bad from happening Meaning Word/Expression from the text 1. Complete the table below. Read 78 Aedes aegypti is a day-biting mosquito. The mosquito is most active during daylight for approximately two hours after sunrise and several hours before sunset. Moving Beyond the Text Prepare a poster to create awareness on the dangers of dengue. Urgent Red Alert Zone Five residents have been hospitalised for dengue. Let’s combat Aedes together. Objectives of the campaign: • Destroy Aedes breeding grounds in the neighbourhood. • Ensure the cleanliness of the environment in the housing estate. • Give the housing estate a facelift. • Create a common understanding and bond among the residents. The fght against Aedes is a shared responsibility, not a blame game. Unity is strength. Join us in the fght against the deadly disease. Your cooperation ensures the safety of all. A CLEAN ENVIRONMENT IS A SAFE ENVIRONMENT NOTICE Taman D’Utama Calling all residents of Taman D’Utama Date: Sunday, 30 April Time: 7.00 a.m. Attire: Wear long sleeve shirts and long pants. Clean-Up Campaign Get Rid of AEDES Below are the division of tasks on the day. Please register at the respective booths at 8 p.m. on 29 April. Group 1 Cut grass in the playground and the backyards of houses. Group 2 Collect and sort rubbish in the neighbourhood. Locate and clear stagnant water in gardens, drains and housing compounds. Group 3 Put up banners to educate the residents on the dangers of dengue. stagnant not flowing or moving alert a warning Glossary 3. List two other activities that the residents can do to keep the housing estate free from Aedes mosquitoes. a. ______________________ ______________________ b. ______________________ ______________________ 4. In what way is the fight against Aedes mosquitoes a shared responsibility? Vocabulary Journal My word in a sentence: Definition: Part of speech: A synonym for my word: An illustration to represent my word: Once Bitten, Twice Shy CHAPTER 7 79 WORD STUDY A dictionary is a useful tool to help us expand our vocabulary. • A good dictionary not only gives you the meaning but also shows you how the word is pronounced, which syllable is stressed and the parts of speech. • It will also give you examples of how the word is used in a sentence. • Study the extract below from a dictionary. Microcephaly is a medical condition in which the brain does not develop properly resulting in a smaller than normal head. Link Zika virus is also spread primarily by Aedes mosquito bites and is linked to the birth defect microcephaly. www.who.int/mediacentre/ factsheets/zika/en Refer to your own dictionary and check out the features available. Word Building Common Learner Errors Extra Example 1. [ C or U] something that is your job or duty to deal with [+ to infnitive] It’s her responsibility to ensure the project fnishes on time. She takes her responsibilities as a nurse very seriously. 2. have responsibility to be in a position of authority over someone and to have a duty to make sure certain things are done. Jenny, you have responsibility for clearing up the room after the class. 3. have a responsibility to sb to have a duty to work for or help someone who is in a position of authority over you The company says it cannot cut its prices any more because it has a responsibility to its shareholders. responsibility noun BrE /r,spns'blti/ ; NAmE/ r,spanns'blti/ Meaning Pronunciation Sentence Part of speech Stressed syllable 80 A B C D Writing an Informal Letter • Write on the right hand corner. • Take note of punctuation. • Write the postcode and the state on the same line. Example: 5-1-2, Apartment Sri Putra, Jalan Bangsar, 59000 Kuala Lumpur Capitalise the first letter of the month. Example: 15 May 20XX Capitalise the first letter of the word and end with a comma. Example: Your friend, Begin with capital letters. Example: Dear Emelia, Dearest Ain, My dear Suyin, Paragraph 1 Ask about his health condition. Write questions beginning with: • Has your condition …? • How are you coping …? • What are you doing to …? Give suggestions: • Why don’t you … . • It would be good if you could … . • I suggest you … . Paragraph 2 Write about what happened in school. Give details about what happened. Use words that indicate time: • Last week ... . • While you were away from school ... . • A few days ago ... . Paragraph 3 Wish him a speedy recovery. • I hope you would … . • Our class cannot wait to … . • We hope to … . Your friend is down with dengue fever. Write a letter to: • ask about his health condition • tell your friend about the latest happenings in your class or school • wish him a speedy recovery TASK 1 Brainstorm for Ideas. Pre-writing Where would you write these? Once Bitten, Twice Shy CHAPTER 7 81 A Auxiliary Verbs In some cases, did is used to add emphasis: "I did put the rubbish out! I really did!" do not did did not does not do does Auxiliary verbs are helping verbs. In the simple present tense, do functions as an auxiliary to express the negative and to ask questions. Does is substituted for third-person singular subjects in the present tense. The past tense did works with all persons, singular and plural. You can begin your letter like this: • How are you getting on? • How have you been doing? • Has your condition improved? • I hope you are in good health. You may use some of the expressions below to end your letter: • Please give my regards to your parents/brother/sister. • Best wishes. • Goodbye and all the best. • Please write soon. • I hope to hear from you soon. • I am looking forward to hearing from you. TASK 2 Write the letter. Does • A male Aedes mosquito does not feed on human blood. Do • Do female Aedes mosquitoes feed on human blood? Did • Did the residents know about the campaign? • Did the mosquito bite you? TASK 1 Complete the sentences below with the words in the box. a. Although I was late, I ... participate in the clean-up last week. b. Nina ... know what to do when her sister had a fever. c. Keevan ... mind helping to clean the old folks’ home. d. ... you always sort your rubbish before disposing it? e. ... Juanita attend talks on how to lead a healthy lifestyle? f. We ... know much about our new neighbours. 82 Auxiliary Verbs should and should not B Conjunctions Conjunctions are used to join sentences together. Function Example 1. To give advice, a recommendation or a suggestion • Do you have a fever? You should see a doctor. • You should not take medication without the advice of a doctor. 2. To express that a situation is likely in the future (prediction) • The campaign should start on time tomorrow. • Everything has been planned, there should not be any delay. 3. To express an obligation that is not as strong as ‘must’ • We should keep the environment clean to ensure that the residential area is free from Aedes mosquitoes. • We should not litter. and (to show addition, similarity or equality) I am gathering information on how the hot weather causes heatstroke and dehydration. but (to show a contrast) The park is a beautiful place but it is littered with rubbish. or (to connect two or more possibilities) The children can help to sweep the dried leaves or pick up discarded containers. TASK 2 Make as many sentences as you can using should or should not based on the poster below. TASK 3 Join the sentences using and, but, or or. 1. The waterfall is a good place to camp. It is full of rubbish. 2. I like to sweep the garden. I do not like to clean the flower pots. 3. My family clears the fallen leaves in the drains. My family cuts the grass. 4. Saliza wrote the letter. She posted it. 5. The committee members have suggested clearing the compounds this Saturday. The committee members have suggested clearing the compounds this Sunday. Do not wear clothes that expose your arms and legs. Use mosquito nets or mosquito repellent while sleeping during the day. Use aerosol repellent during the day to prevent mosquito bites. Remove water from coolers and other small containers at least once a week. Once Bitten, Twice Shy CHAPTER 7 83 Exibition Peace by Piece The world is getting smaller and it is breaking into bits. Let’s put it back together. Peace by piece the puzzle fits. Repairs can all be tended by the tiniest of friends. As working all together peace by piece the puzzle mends. say se my ma my eye why night cry science say rain cake clay way pale C A cinquain is a five-line poem. The word cinq means five in French. Read the cinquain below on Mosquitoes. Write your own cinquain on dengue. Use the words given in this section. You may add your own words with the sounds // and //. B Complete the tree map below with the words given. buy like paper name date rail I fire shake wide Put up a mini exhibition on The Dangers of Aedes Mosquitoes. • Set up an exhibition space in your school during recess. • Take turns to explain the information gathered. • Get students who come to your exhibition to vote for the most informative booth. • Prepare a quiz for participants who come to visit your exhibition. • Prepare a prize to be given out during the school assembly for the best answer. ction riented Task O A Mosquitoes (one word) live life (two words) bite and dine (three words) like rain daylight night (four words) nature (one word) Diphthongs A Listen to the words and repeat them. Celia Berrell // // Diphthongs 84 • You may illustrate it using a PowerPoint or draw on large pieces of paper. • Select interesting graphics from the Internet or draw pictures to illustrate your poem. • Type or write out your poem. • Choose a piece of music that you feel is suitable for the poem. • Read aloud as you play the music and display your pictures. All About Aedes Mosquitoes • Do an online research or gather information from the library and prepare: - a poster on how Aedes mosquitoes breed - a video clip or a PowerPoint presentation Myths and Facts of Dengue Fever • Put up information on symptoms of dengue fever. • Invite students who have had dengue fever to share their experiences. Ways to Combat Dengue Fever • Put up photographs of places in the school that pose a threat. • Suggest ways in which all students can help to make the school a safe place for all. • Include pictures and illustrations. Group 3 Group 2 Group 1 Reflective Reflective Journal What new information have I gathered about health and the environment? What do I feel strongly about the topic? 1 What actions would I take in the future to ensure that we have a clean environment? 3 2 TASK 2 Read and illustrate your poem. TASK 1 Write your own poem using the same style as in the poem, Peace by Piece. • Select a panel of students as judges. • Prepare a score sheet on how the participants will be judged. • Get a student from each group to recite the poetry they have written. • Present an award for the best recitation. TASK 3 Conduct a Poetry Slam Choose an issue you would like to write about. Stanza 2 Give advice/offer a solution in three lines. Write a conclusion in two lines. Stanza 1 Write about the issue in two lines. Decide how you can solve this problem in three lines. Once Bitten, Twice Shy CHAPTER 7 85 A Choose the correct spelling. 1. rubbish rabbish rubish 2. enviroment envirement environment 3. separation seperetion separetion 4. mosquitos mosquitoes mosqitoes 5. dengeu denggie dengue B Match the statements to the advice. C Complete the paragraph with suitable conjunctions. Last Saturday morning, Adam was in a hurry ... accidentally left a bag of rubbish by Reihan’s front gate. Reihan was annoyed to see the rubbish ... he realised that it was a small matter. He could dispose it ... wait for Adam to do it ... he decided it would be better to dispose it ... tell Adam about it later. D Rearrange the parts given below to form a letter. Statement Advice 1. I have a headache. 2. The class begins at 8 a.m. 3. Lina is quite hungry. 4. Morgan wants to become a basketball player for the school. 5. Elaine does not feel well. a) He should start training hard. b) You should start preparing the food. c) She should stay in bed. d) You should not stay up late at night. e) You should get started so that you will not be late. How are you? I met your aunt yesterday and was told that your brother has been warded for food poisoning. I heard that he had diarrhoea and started vomiting badly soon after he consumed food bought from the hawker centre near your house. How is his condition? I do hope that he is better now. I understand that your parents are out of town and that you are buying food at the hawker centre. Perhaps you should cook some simple meals at home instead of buying food from the hawker centre. Please make sure that he takes plenty of fluids too. Please take care of yourselves. No. 22, Jalan Indah, Taman Bukit Mewah, 82000 Pontian, Johor. Send my regards to your brother. Yours sincerely, Shoba Dear Ani, 16 May 20XX 86 The Savvy e-Shopper CHAPTER 8 T O T O B U Y B U Y O R N O T • Do people always buy the things they need? • Which do you prefer, buying things in shops and malls or shopping online? Why? CHAPTER 8 The Savvy e-Shopper In this chapter, you will listen to a dialogue and share opinions on being thrifty speak about slogans read an article on online shopping write an e-diary learn about adverbs practise // and // appreciate a poem 87 Need • Designer T-shirt • Badminton racquet • Birthday present • Handbag • Backpack Items Want Listening to a Dialogue When we shop, we think of what we need and what we want. When we want something, we wish we can have it, but we can live without it. When we need something, we must have it. It is essential. TASK 1 Listen to the dialogue. Tick (✓) these items according to the correct category. TASK 2 Slogans are catchy phrases used by companies in their advertising campaigns to promote products, events or activities. Look at the slogans below. • Create three slogans relating to either online shopping or retail shopping. Keep them simple but interesting. They can be funny, too. • Talk about the slogans with your friends. Will the slogans influence you to shop? Now Everyone Can Shop Shopping till youdrop Shop Just a click away Shop2U Shop2U Stay Why pay Whenyou can ! 88 TASK 4 Compare e-shopping and in-store shopping with a friend. Use the statements below to help you. Think of other ways to compare the two forms of shopping. • Personal and interactive assistance • Wide selection of goods • Can be done in the comfort of home • Easy to shop – click and buy • Socialise with friends while shopping • See and feel the goods TASK 3 Listen to the text on Jane's new pastime. Discuss and list the main ideas in the passage. Complete the diagram below. Write a summary based on the ideas. e-Shopping In-store shopping Jane's New Pastime Payment ... Shopping list ... Feelings ... Delivery ... TASK 5 May Lin ordered a cordless mouse from an online shop. The item has not been delivered after two weeks. She makes a complaint to the customer service of the online shop. Role-play the conversation. Customer service: Hello, this is Lazara Online Shop. How may I help you? May Lin: Hello. I would like to make a complaint about the delivery of an item, a cordless mouse that I ordered two weeks ago. At the time of order, I was informed that the item will be delivered within five working days. But, I haven’t received it yet. Customer service: Can I have your name and your order number? May Lin: My name is Khoo May Lin and my order number is 5556. Customer service: Miss Khoo, I’ll check your order now. Please hold the line. Yes, I have your order here. Your item will be delivered as soon as possible. I would like to apologise for the delay. May Lin: All right, I’ll be waiting for the delivery. Think of other situations that will lead the customer to make a complaint. Example: poor service at a shopping centre Write out conversations of complaint. The Savvy e-Shopper CHAPTER 8 89 Online shopping NEWS ART LIFESTYLE HEALTH CONTACT ONLINE SHOPPING Share it! j Tweet it! Like it! w HOME Read the article on online shopping below and answer the questions. Online shopping is all the rage nowadays. The number of online shoppers is increasing every day as shopping is a breeze and bargains are irresistible. Shopping has never been easier or more convenient. All you need to do is to browse through the e-commerce stores to find what you are looking for. • Online stores offer better prices than shopping malls because of the keen competition among online businesses to attract more online shoppers. • You can get the best prices within minutes by browsing through websites. • There is no hassle of dressing up, leaving the house, traffic jams and parking woes. • Online stores are open 24/7 – you can shop at your own pace and time. • They offer a wide variety of products. • You can shop in comfort at home away from crowds and queues. • The website might be unreliable. So, use a website familiar to family and friends. • You might end up with fake or counterfeit goods from bogus online shops. • There is a possibility of fraudulent transactions and hidden costs. • You need to disclose personal information. WHY DO PEOPLE SHOP ONLINE? WHAT ARE THE DOWNSIDES? Izara Ilyaz July 30 at 4:07 p.m. Read tay stingy about revealing your personal information. heck your financial information regularly either online or with the bank. ddress the problem immediately if you suspect something is amiss. aintain careful records of your banking and financial accounts. S C A M TIPS TO REDUCE RISK Glossary browsing read or survey casually hassle prolonged trouble or inconvenience fraudulent intending to deceive 90 WORD STUDY (Build New Words) Form as many words as you can from the word given below: 1. Read the sentences below and tick (✓) the correct statements. a. Many people find online shopping attractive. b. Browsing through e-commerce shops is time-consuming. c. Shops and e-commerce shops follow a fixed shopping schedule. d. Bogus online shops may sell fake or counterfeit goods. e. Buyers should be wary about revealing personal information. 2. Answer the following questions. a. What is the shopping trend among people nowadays? b. How are online shoppers able to shop at their own pace and time? c. What type of undesirable goods might buyers end up with? d. Why should buyers remember the acronym SCAM? e. Do you think that by 2050 online shopping will be more popular than in-store shopping? • List as many words as you can within two minutes. • At the end of the time given, read out the words. • Give one point for every word. • The player with the most points wins. The Savvy e-Shopper CHAPTER 8 91 Vocabulary Journal An illustration to represent my word: My word in a sentence: Definition: Part of speech: A synonym for my word: Moving Beyond the Text a a a b c c c c d d d d d e e e e g g k k mt m m p s Get details for the poster: objectives, date, time and venue of campaign. The messages should reflect the risks of shopping online. Advertise the campaign through jingles and songs. Inform friends and family by word of mouth. Prepare a suitable artwork and design after receiving the information for the poster. The artwork or design must reflect the message. Prepare a speech to be delivered at the launching of the campaign. The message should emphasise the objectives of the campaign, the risks of shopping online and some advice or tips. Choose one of the tasks below to set up a campaign on online shopping safety. Writing an e-diary An e-diary is a creative personal record of one’s experiences as one goes about one’s daily work. TASK 1 The school Consumer Club organised a talk on Shopping Online and Internet Safety. Write an entry into your e-diary about the talk and your feelings about it. Elaborate on the points given. 21st Century Skills All Write Round Robin TASK 2 Work in small groups and address the issue: Shopping – needs and wants Write an idea on a piece of paper and pass it on to the person next to you. Read what your friend has written and write a new idea. After the time limit, read the list within the group. Then, present it to the class. 92 My e-Diary March April May Home e-Diary Video Blog About me Link Contact Entry Heading chat Date Performance Visual Writing Opinion Show how an action or something takes place • She reads the mail slowly. • Interest in online shopping spreads quickly. Show when or for how long an action or something is done or happens • She will read the article soon. • The guests arrived early for the boutique launching. Show where an action takes place • They looked everywhere for the shirts. • Please place the shopping bag here. Adverbs of Manner Adverbs of Time Adverbs of Place Words that describe a verb, an adjective or another adverb A d v e r b s quietly loudly softly carefully gently again before lately now today above around away below there The Savvy e-Shopper CHAPTER 8 93 My e-Diary March April May Home e-Diary Video Blog About me Link Contact Entry Heading chat Date Thesis statement There are risks in online shopping Topic sentence 1 Overbuying/ Impulse buying Supporting details Needs and wants ... Supporting details ... ... Supporting details Internet safety ... Topic sentence 2 Counterfeit/ Fake goods Topic sentence 3 Hidden cost The first online shopping site on the Internet was the pizza shop by Pizza Hut in 1994. carefully barely yesterday soon neatly now seriously later correctly TASK 1 Fill in the blanks in each of the sentences below with a suitable adverb of manner or time . 1. As parents, we should look ... at advertisements aimed at children. 2. The Consumer Club should manage their funds ... . 3. I would suggest you dress ... for school. 4. Din was so excited he could ... breathe. 5. "Who can answer this ...?" asked the teacher. 6. They went to the new shopping mall ... . 7. Don't disturb me ... . I will talk to you ... . 8. Hurry up! The shop is closing ... . TASK 2 Read the dialogue and fill in the blanks with appropriate adverbs. carefully anywhere soon now upstairs frequently last night later properly tomorrow Jeremy: Puan Hamidah will be retiring ... (time) which is in the middle of next month. Let’s get her a present. Sipin: We can check the Mode website for something suitable. My sister buys from this online shopping website ... (manner). In fact, she ordered a handbag ... (time) and it will be delivered within two days. Hannah: It’s so convenient to shop online, isn’t it? As we are not allowed to go ... (place) to shop, let’s look at the website ... (time) and check the items ... (manner) Sipin: All right, my computer is ... (place) in my room. Let’s go and take a look. Jeremy: It has two forms of payment – credit card or cash on delivery. We can pay by cash ... (time) when the item is delivered. Sipin: Yes, we will select the item and take pictures of it ... (manner) and let the rest of the class have a look ... (time). Take a majority vote, split the total cost and settle the payment with cash on delivery. Hannah: All right. Let’s go for it. 94 Link Check this out on YouTube: Adverb Song from Grammaropolis – “Do You Qualify?” TASK 3 Insert the given adverbs into the sentences. 1. Jenny moved away from the computer after she had made her online orders. (quickly) 2. The con man was caught for online fraud. (eventually) 3. She danced around the hall when she received the goods she had ordered online. (happily) 4. They went to the launching ceremony of the company’s website. (eagerly) 5. The online shop where I bought the shirts from is reliable. (recently) Examples: Quietly, she counted her money. She quietly counted her money. She counted her money quietly. Usually adverbs are formed by adding the suffix –ly. TASK 4 Adverbs can be placed at the beginning, in the middle, or at the end of a sentence. Use the words given here to form sets of sentences as shown above. 1. confidently 2. hopefully 3. diligently 4. clearly 5. attentively TASK 5 Complete the following sentences with suitable adverbs of place, manner or time. 1. Can I leave these items of clothing … on this counter? 2. The salesgirl explained … how we could use the voucher for our next purchase. 3. We walked round the mall … to admire the window displays. 4. I check my list of ‘needs and wants’ … to make sure that I spend within my budget. 5. I have seen this e-shop portal … and I think it is reliable. 6. The price of the laptop is lower … from what it was tagged … . The Savvy e-Shopper CHAPTER 8 95 B Read the words aloud. C In the following list of words, circle the word that does not have the same // or // sound. D Read the sentences aloud. Say which word has an /əʊ/ sound and which has a /ɔɪ/ sound. Which words have the same sound as the word ‘gold’? Which words have the same sound as the word ‘boy’? cold hose old comb hold food coat home bought place voice lake buoy shoe oil how boot no go boat no gold bold home toy joy enjoy boil coin noise boy  s Ω so 1. goal cod coal foal 2. coy play foe ahoy 3. nose rose dose lose 4. noise moist poise cruise 5. destroy cowboy toast envoy /əʊ/ /ɔɪ/ A boy and his boat hit a buoy. The gold coin is cold. The goal is to go to Gold Coast. Enjoy the voice of the old cowboy. Boil soy and oyster in a bowl. Diphthongs A Listen to the words and repeat them. 96 ction riented Task O A Create a social media page on the Internet to promote a product. Promotion Share through other social media applications Slogan ... Products Type: ... Target market: ... Pictures: ... Name of Online Shop ... Shop Online The Savvy e-Shopper CHAPTER 8 97 Reflective Reflective Journal 2 What precautions must I take when shopping online? 1 What are some aspects of online shopping that I would like to know more about? 5 When reading factual texts, how do I differentiate Thesis Statements from Topic Sentences? 3 How do I go about setting up an online shop? 4 Is it possible for my friends and I to start an e-retail shop? TASK 1 Discuss the following questions. 1. What is the persona doing? 2. Describe the persona’s feelings. 3. 'I took out my wallet, frowned a little'.Why did the persona do this? TASK 2 Illustrate the poem in a comic strip. Read the poem. 98 Going Shopping I got my allowance today, For doing all my chores So I grabbed my dad and ran to the car And said, “Let’s go to the store!” As we walked in, my dad said, “Get anything you want.” So I raced through the aisles, I didn’t know where to start! I ran to the ice cream aisle, And got five of each flavour they had Vanilla, chocolate, strawberry, And Rocky road for my dad. And I raced to the toy aisle, To get some things to play A box of blocks, a set of toy trains, A new phone, computer, and video games. I decided to get myself some brand new clothes So I got socks and shoes, Pants and suits, I got them all because I couldn't choose. I then remembered mom, So I decided to get her some perfume But I didn’t know which one to get So I got one of each, and an extra too. I went to checkout, My cart overflowing with stuff My dad looked at me and said, “Don’t you think that’s a little too much?” It took two hours to ring up Four hundred dollars and seventy-five cents was final the sum I took out my wallet, frowned a little, And walked out with just a package of gum. Nazira Davroni A Read the passage and identify the adverbs in the paragraph. Give the opposites of the adverbs. Are teenagers spending less time playing sports and going outdoors? Many parents are very worried that their children are happily going online to chat and do Internet shopping. Gini has been trying hard to persuade her parents to let her have her own computer. Her mother says she is worried that Gini would only occasionally use the computer for school work. Instead she would spend more of her time browsing through Lazara. 1. My brother worked with persistence and effort on his online business to make it a success. 2. I had to pay for the vase which I broke without intention. 3. The delivery man arrived on time. 4. In the end, the con men were caught. 5. I find shopping online interesting as the online shops update their line of products at short intervals of time. C Complete the word puzzle. The last letter of the word is the first letter of the next word. Use the clues to help you. The first word has been done for you. frequently finally accidentally punctually diligently B Replace the phrases in bold with the given adverbs. W W N E E M L B P S S I T T E - WEBSITE - location connected to Internet to maintain web pages E - dear or highly priced E - a shop on Internet P - advertises S - a swindle or fraud M - a shopping centre L - a rule enacted for community W - desire, wish for possession T - an urban area with a name N - essential Clues The Savvy e-Shopper CHAPTER 8 99 CHAPTERS 5 - 8 2 A Read the sentences and underline the words with the following vowel sounds /a/, /e/, / / and //. 1. Put on this old coat as the night air is cold. 2. Roy is the boy who boiled the oil. 3. It hurts when I try to open my right eye wide. 4. Please shake the baking tray to get rid of the cake crumbs. 5. He lifts the door knob and knocks non-stop. B Join the sentence parts with the appropriate conjunctions. C Underline the correct answer. 1. Usually, most guests … (arrive, arrives) on time for an event. 2. He … (enjoy, enjoys) shopping online because of the wide array of things. 3. The municipal council … (has, have) intensified efforts to clean up the housing estates. 4. The cultural night … (signify, signifies) a revival of students’ interest in cultural practices. 5. Our parents … (know, knows) that we only watch movies that are suitable for us. D Complete the word puzzle below. Use the clues to help you. Clues 1. a grammar item – an article 2. drops of water seen on leaves early in the morning 3. stream of water 4. meteorological conditions or atmospheric conditions 5. a visible mass of watery vapour floating in the atmosphere 6. opposite of wet 1 2 3 5 6 4 Column A Column B 1. We made sure we arrived on time but and or the bottles sent for recycling. 2. She wants to buy a present put up the festive decorations. 3. The bins have been emptied mosquitoes will breed there. 4. We have decorated the house we would have missed the child naming ceremony. 5. Please make sure the plates for the flower pots are dry she does not have enough money. 100 Stand by Me CHAPTER 9 Stand by Me ‘Best friends make the good times better and the hard times easier.’ • Do you agree with this statement? • How is this true in your life? In this chapter, you will listen to a speech about making friends speak about friendship read a brochure about Friendship Day write a journal about friendship learn about phrasal verbs, prepositions of direction and position practise // and // appreciate a short story CHAPTER 9 101 TASK 1 Listen to Lasimbang’s speech about How to Make Friends. Complete the following sentences with the correct words or phrases. A B C What do you do when you meet a new person? Introduce yourself and talk Just smile Nothing Do you like to work in groups, pairs or alone? Groups Pairs Alone How many friends sit with you during recess? More than 4 2-3 0-1 How often do people ask you for advice or help? Always Sometimes Rarely How many friends’ birthdays do you remember? More than 4 2-3 0-1 Do you like your friends’ company? Always Sometimes Rarely Many A’s You are friendly and have many friends Many B’s You are a good friend Many C’s You need to be more friendly. Take a few tips from the quiz TASK 3 List other things you can do to make friends. Share with your friends. Jot Thoughts Pairs Compare 21st Century Skills 21st Century Skills Listening to a Speech HOW TO MAKE FRIENDS 1. Be ready to … and … . People will like you because you …what they have to say. 2. Join … or … . It is easy to make friends with people who share the … as you. You can have lots of fun while carrying out … activities. 3. Join or form a … to make new friends. You will … them frequently to discuss …, projects and … Your … will become your friends. TASK 2 Do you find it difficult to talk to your friends? Answer this quiz to find out if you are good at making friends. Compare your answers with your friends. 102 TASK 4 Role-play the conversation between Alifah and Mishka. • Read the Recipe for Friendship. • Create your own Recipe for Friendship. • Read it aloud to your friends. • Gather all the recipes and compile them into a Cookbook of Recipes for Friendship. • Display your compilation in your class. TASK 6 What qualities do you look for in your friend? TASK 5 Complete the table below to compare the different types of friendships you have. Share your answers with your class. Pairs Compare 21st Century Skills How much time we spend together Things we talk about Activities we do together My classmate My school friend My closest friend My family RECIPE FOR FRIENDSHIP Ingredients: 1 cup of sharing ½ cup of caring 1 cup of forgiveness A few hugs A pinch of praise 3 heaped tablespoons of laughter Method: Mix all these together and enjoy a great friendship. Alifah: Hi, Mishka. Why do you look upset? Do you want to talk about it? Mishka: Hi, Alifah. I received news that I was not selected as a prefect. I feel very down. Is it because I am soft-spoken? Alifah: I’m sorry to hear that you are not going to be a prefect. However, I don’t think that your soft voice is the reason for the rejection. I heard that the Prefects Board wants only candidates from Form Two. Mishka: Oh, that’s why I was not selected. I feel better now. Alifah, you are truly a good friend. You cheered me up. Alifah: I’m glad you are not upset anymore, Miskha. In which way is Alifah a good friend? How can you be a good friend? Discuss. Stand by Me CHAPTER 9 103 Stages of Friendship Dutch Crown Princess Juliana and her family fed the Netherlands to Canada to protect themselves from the Germans who occupied the Netherlands during the Second World War. After the war, Juliana became the Queen of the Netherlands and presented Canada with 100,000 tulip bulbs to express her gratitude. For years, Canada received thousands of tulip bulbs from the Netherlands as a symbol of the Canada-Netherlands friendship. The China-Malaysia Friendship Garden was built in Putrajaya to symbolise friendship, diplomatic relations and mutual understanding between the two countries. It was ofcially opened in June 2015. China too built a replica of the Friendship Garden in Dongguan to respect and honour this relationship. Malaysia and Japan enjoy a special political and socio-economic friendship since Malaysia’s independence. When an earthquake and tsunami struck Tohoku in 2011, Malaysia responded swiftly. Numerous organisations and schools gave humanitarian and fnancial aid to their friends in need. Canada and the Netherlands – Friendship Based on Gratitude Malaysia and Japan – Friends in Need China-Malaysia Friendship Garden – Symbols of Friendship Interesting Facts About Friendship Childhood Adolescent years Adult years Friends are those who are fun to play with. The period of self-discovery and support among friends. True and lasting friendships are cultivated to help each other grow and fnd their identity. Adults fnd friends who share the same values and enjoy a mature relationship. Friendship comes in various shapes and forms. Value that special bond while it lasts. Adapted from http://www.theatlantic.com/health/archive/ 2015/10/how -friendships-change-over- time-in-adulthood/411466/ and http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/ article/canadian-tulip-festival// What are friends for? • To talk to • To depend on • To enjoy their company • To care about us • To solve problems • To share secrets • To listen to our views Activities • Get together • Organise parties • Tie friendship bands • Exchange gifts • Write letters • Make cards • Cook something special Friendship Day Friendship Day • Initially invented by Joyce Hall in 1919 • Falls on the first Sunday of August • The United Nations picked up this idea - recognised it as International Friendship Day • Objective: To promote peace among nations and races Read the brochure and answer the questions that follow. Read 104 Stages of Friendship Dutch Crown Princess Juliana and her family fed the Netherlands to Canada to protect themselves from the Germans who occupied the Netherlands during the Second World War. After the war, Juliana became the Queen of the Netherlands and presented Canada with 100,000 tulip bulbs to express her gratitude. For years, Canada received thousands of tulip bulbs from the Netherlands as a symbol of the Canada-Netherlands friendship. The China-Malaysia Friendship Garden was built in Putrajaya to symbolise friendship, diplomatic relations and mutual understanding between the two countries. It was ofcially opened in June 2015. China too built a replica of the Friendship Garden in Dongguan to respect and honour this relationship. Malaysia and Japan enjoy a special political and socio-economic friendship since Malaysia’s independence. When an earthquake and tsunami struck Tohoku in 2011, Malaysia responded swiftly. Numerous organisations and schools gave humanitarian and fnancial aid to their friends in need. Canada and the Netherlands – Friendship Based on Gratitude Malaysia and Japan – Friends in Need China-Malaysia Friendship Garden – Symbols of Friendship Interesting Facts About Friendship Childhood Adolescent years Adult years Friends are those who are fun to play with. The period of self-discovery and support among friends. True and lasting friendships are cultivated to help each other grow and fnd their identity. Adults fnd friends who share the same values and enjoy a mature relationship. Friendship comes in various shapes and forms. Value that special bond while it lasts. Adapted from http://www.theatlantic.com/health/archive/ 2015/10/how -friendships-change-over- time-in-adulthood/411466/ and http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/ article/canadian-tulip-festival// What are friends for? • To talk to • To depend on • To enjoy their company • To care about us • To solve problems • To share secrets • To listen to our views Activities • Get together • Organise parties • Tie friendship bands • Exchange gifts • Write letters • Make cards • Cook something special Friendship Day Friendship Day • Initially invented by Joyce Hall in 1919 • Falls on the first Sunday of August • The United Nations picked up this idea - recognised it as International Friendship Day • Objective: To promote peace among nations and races Between 1935 and 1997, International Friendship Day did not have any sort of special character or figure like Santa Claus or the Easter Bunny associated with it. In 1997, the United Nations named Winnie the Pooh as the World’s Ambassador of Friendship. Vocabulary Journal 1. Fill in the table with an appropriate expression from the text. a. developed or nurtured b. freedom from political control by other countries c. the feeling of being thankful Meaning Expression replica a very good or exact copy of something humanitarian concerned with reducing human suffering Glossary Meaning Word Synonym Part of speech Other form Antonym Stand by Me CHAPTER 9 105 WORD STUDY (Word Builder) 2. State whether the following statements are True or False. a. Friendship Day is celebrated around the world. b. Friendship Day was invented by the United Nations. c. Childhood friendship places importance on fun. d. Malaysia and China each built a Friendship Garden. e. Friendship among adults is more lasting. 3. Answer the following questions. a. What is the objective of International Friendship Day? b. What does the yearly gift of tulips to Canada symbolise? c. Why did Malaysia put in extra efforts to help Japan? Form as many words as you can from the phrase given below: Friendship Day Moving Beyond the Text Take selfies or photographs with your best friend. Make a collage and share it with your class. How will this collage enrich your friendship? Mix-Pair-Share 21st Century Skills 106 Introduction – answers who, what, when, where, why Write in the first person, ‘I’ Include time connections Write in chronological order Write in the past tense End the journal with a closing statement Today, I met my friend Husna. She was the one who gave new meaning to my school life. I had lost touch with her when my family transferred from Johor Bahru to Kuala Kangsar, Perak when I was in Year Five. I was an only child and my parents loved and spoilt me. They granted all my wishes. However, my happiness came to an end when I went to primary school. I did not know how to react to my classmates when I was in Year One. I did not want to share my colour pencils or crayons. I wanted to win all the games we played and would throw a tantrum when I lost. Soon, no one wanted to be friends with me and I was lonely. I did not like going to school. It was Husna who taught me about school life. One day, she told me that I had to change my character if I wanted to have friends. She said that I should learn to share and care. I should accept defeat gracefully as it would be impossible to win all the time. Most importantly, she said that friendship means listening and accepting other people’s views. She suggested I should learn how to communicate with others. No one cares about our family background. People choose friends for what they are, not what they have. I realised what she said was true. I learnt to share and care. I listened to my friends’ views and disagreed when necessary. I became more tolerant and considerate of others’ feelings. Now I have many friends. It was Husna who taught me the value of true friendship. 4 September - 8.30 p.m. Husna, a friend who had an impact on my life. Writing a Journal A journal is a written record of news and events of a personal nature. Keeping a journal is a way of preserving memories. Pre-writing Before writing, it is good to have an outline. Study the tips to write a journal. Time Connections Much later in the day, … Meanwhile, … Next, … Soon afterwards, … At first, … After a while, … Later, … Then, … Finally Stand by Me CHAPTER 9 107 A Phrasal Verbs The best friendship I have ever had Who is he or she? Describe your friend, the things you do together. Why is this friendship special? How does this friendship affect you? Link If you want to do something creative on Friendship Day, check out this website: www.friendshipday.org Design a poster on the things one should do and should not do to be good friends. Choose some photos of your friends and provide captions. Create poems on friendship in the form of mini posters. Read them aloud in class before you give the poem for compilation. Compile lists of songs that have Friendship as the theme. Teach your friends how to sing the songs. NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET TASK 2 Your class wants to create a Friendship Booklet. Do one of the tasks in the Choice Board for the scrapbook. You have the choice of making a hardcopy or creating the booklet online and uploading it on your blog. TASK 1 Write a journal entry about the best friendship you have ever had. What made it so special? You can use the following outline to organise your ideas about your friendship. TASK 1 Match the following phrasal verbs to the correct meanings. TASK 2 Fill in the blanks with the correct phrasal verbs. Phrasal verbs combine verbs and prepositions. Sentence Meaning Friendship comes in various shapes and forms. plays a part My friend, Judith came in third in the race. took a place in a competition Phrasal verbs Meaning count on start to fly take off depend on check in cancel something call off register one's arrival 1. The Music Club members … the hotel at noon. 2. My plane will ... in twenty minutes. 3. The organisers … the trip due to lack of support. 4. It is important to have friends you can …. Performance Visual Writing Report 108 B Prepositions of Direction • A preposition is a word/phrase that describes a relationship between its object and another word or group of words in a sentence. • A preposition of direction is used to show the movement of an object from one place to another. TASK 1 Read the letter and fill in the blanks with the appropriate prepositions like ‘to’, ‘along’, ‘from’, ‘into’, ‘on’, ‘past’. Refer to the map below. TASK 2 Practise giving directions. • Take turns to invite your friends to your house. • Give directions to them on how to get to your place. • Draw a simple map from your school to your house. Dear Emma, Hope you are well. I have been wondering about you since we parted after Year Three. I am truly glad that I tracked you down through social media. I am grateful that your mother has agreed to send you to my house. Please follow these directions to get to my place. First, ask her to drive ... (1) Jalan Puchong until she reaches Puchong Mall, which will be ... (2) her right. After the Mall, ask your mother to take the exit ... (3) the left. She will then be driving ... (4) Jalan Setia 1. Tell her to keep driving until she comes ... (5) a T-junction. She has to turn right ... (6) Jalan Setia 2 and drive for about fifty metres until she reaches a roundabout. Ask her to take the second exit and she will see Taman Setia ... (7) her left. Here she must turn ... (8) Jalan Setia 3 and drive ... (9) Toddlers’ Kindy. My house is two houses away ... (10) the kindergarten. I will be eagerly waiting for your arrival. Isn’t it exciting that we are going to meet again after four years? Yours sincerely, Elizabeth Toddler’s Kindy Puchong Specialist Centre Puchong Mall Jalan Puchong Alam Sky Condominium SK Alam Setia Taman Setia You are here Stand by Me CHAPTER 9 109 Diphthongs A Say the words aloud. Then, group the words under the correct sound. B Circle the word that sounds different. 1 sound colour couch foul 2 parlour owl town crown 3 seer pear gear deer 4 veer mere wear jeer 5 pound would mound sound now out near ground mere shout brown tear weird here fear allow year fierce round now round ... near fear ... // // owl a Ω ear Reflective Reflective Journal 1 2 3 What lessons have I learnt about friends and friendship? Do I want to keep in touch with my old friends? Are friends more important than family members? C Prepositions of Position TASK 1 Make sentences to describe where Spots the Sparrow is. Example: Spots is on the box. on under next to in front of behind between in above • Use prepositions of position correctly. • Write a short paragraph. • Bring photographs of your room. Share with your friends. • Make a collage from the photographs and pin it in the classroom. TASK 2 Take turns to describe your room to your friends. Mix-Pair-Share 21st Century Skills 110 Read the story below. The Triple Filter Test In ancient Greece, Socrates was reputed to hold knowledge in high esteem. One day, a fellow met the great philosopher and said, "Do you know what I just heard about your friend?" "Hold on a minute," Socrates replied. "Before telling me anything, I'd like you to pass a little test. It's called the Triple Filter Test." "Triple Filter?" "That's right," Socrates continued. "Before you talk to me about my friend, it might be a good idea to take a moment and filter what you're going to say. That's why I call it the Triple Filter Test. The first filter is Truth. Are you absolutely sure that what you are about to tell me is true?" "No," the man said, "Actually I just heard about it and ..." "All right," said Socrates. "So you don't know if it's true or not. Now let's try the second filter, the filter of Goodness. Is what you are about to tell me about my friend something good?" "No, on the contrary ..." "So," Socrates continued, "You want to tell me something bad about him, but you're not certain it's true. You may still pass the test though, because there's one filter left: the filter of Usefulness. Is what you want to tell me about my friend going to be useful to me?" "No, not really." "Well," concluded Socrates, "If what you want to tell me is neither true nor good nor even useful, why tell it to me at all?" TASK 1 1. What is Socrates’ Triple Filter Test? 2. Did the man succeed in telling Socrates what he heard about his friend? 3. What have you learnt from the story about being a good friend? 4. How will you react if someone wants to tell something negative about your friend? TASK 2 Role-play the story. Sourced from: http://www.theholidayspot.com/friendship/stories/a_true_friend.html Stand by Me CHAPTER 9 111 A Read the tips below and answer the questions. B Underline the correct prepositions. 1. Drive (along / near) Jalan Maarof until you come to a roundabout. 2. Stop (at / on) the traffic lights if the lights are red. 3. When you come (from / to) a T-junction, you must either turn left or right. 4. In the middle (of / on) the park, there is a fountain. D Make sentences with the following phrases. 1. promote peace 2. exchange gifts 3. keep secrets 4. get together 5. solve problems C Underline the word that sounds different. 1. now brown round routine 2. down sound should ground 3. loud bounce route cow 4. could mouth frown drown 5. would house mouse crown 1. Why should we get a friend who is willing to listen to us? 2. How can giving sincere compliments strengthen our friendship? 3. Name two favours a friend may do for you. 4. Friends come and go. How do you keep in touch with your friends who have gone somewhere else? 5 1. Be all ears. Be ready to listen to what your friends have to say. 2. Give sincere compliments. 3. Share motivational phrases to lighten the spirit of each other. 4. Thank your friends. 5. Keep in touch. 1 2 3 4 5 Steps to Strengthen a Friendship Your school is organising Friendship Day. As the person in charge, what will you do to make the event a success? Form a committee and discuss the following: • Promotion: Prepare banners, brochures, posters and design a website to publicise the event • Opening Ceremony: List of guests • Activities to be held on that day – examples: • Floor map of the events • Photography and documentation Setting up booths or stalls: flower booths, games stalls, gift corners, handicraft corners Song Request : Compile songs based on friendship. Students can request for songs to be played. Class parties Sketches/skits Indoor and outdoor games – friendly matches Speeches: Tips to be good friends Card Designing Contest – design cards for best friends ction riented Task O A 112 Gadgets and Gizmos CHAPTER 10 THEN REMOVABLE STORAGE NOW Look at the pictures. • Imagine life in the next twenty years. How would technology change our lives? Gadgets and Gizmos CHAPTER 10 113 In this chapter, you will listen to a conversation and share personal experiences speak about the gadgets you use read an article on vending machines write an online journal entry learn about adjectives practise // and // appreciate a drama Listening to a Dialogue TASK 1 Listen to the dialogue between Nadia and her grandfather, Pak Samad. To get more information about how today’s inventions are compared to the past, watch this YouTube clip. 'The Royal Oak Perpetual Calendar – The New Geometry of Time' on https://www.youtube.com/watch?v=qHiza3akCT4 A Answer the questions below. B State whether the following statements are True or False. 1. Pak Samad says that everything is the same since his childhood days. 2. Pak Samad enjoyed walking to school when he was in primary school. 3. Nadia goes to school by bus. 4. Nadia hopes she can walk to school like her grandfather. 5. The man in the grey jacket is probably busy checking his email. 6. Pak Samad has no clue about the functions of the social networking application, Tweeter. Link 1. How did Pak Samad go to school when he was 11 years old? 2. What was the man doing as he walked along? 3. Do you think you can survive without your 'everyday' gadgets? 114 MP3 Player Smart phone Tablet computer Mine Farhan's TASK 2 List all the gadgets that you have used in the circle map below. Share with your friend. TASK 3 Complete the double bubble map below. Write similar or different devices that you and your friend use. Share with the class. To present your double bubble map, you can use the following sentences: • Both my friend and I have some things in common. They are … . • However, we also have different things like … . • We wish that we can have ... . • I own a/an ... whereas my friend has ... . My Gadgets MP3 player Gadgets and Gizmos CHAPTER 10 115 In Japan you can get these kind of items from the vending machine: soft drinks, vegetables, eggs, ties, umbrellas, sneakers, fowers, ice and even books. Most of the vending machines ofer 30 diferent types of bottled and canned drinks. There is one vending machine for every 23 people and more machines are being installed. There are 5.52 million of such machines. There are also vending machines being installed in housing areas as the crime rate in Japan is very low. So, it is unlikely for the machines to be vandalised. Japanese love vending machines Vending machines are machines that sell a variety of items ranging from snacks to beverages for our daily needs such as umbrellas, slippers and even small grocery items! Here are some interesting facts that you may not know about vending machines. Vending machines invented by Engin Girgin accept recyclable cans and bottles in exchange for food being dispensed from the same machine for stray dogs in Istanbul. Some cities in Europe have ordered vending machines to cater for people who jog and walk with their dogs. They can recycle their water bottles in exchange for food to feed their dogs. (Sourced from: http://www.spiegel.de/international/turkish-stray- dog-feeding-machine-a-model-for-social-design-a-986392.html) Vending machines help to recycle and restore humanity 1 2 vENDING MACHINEs Good Things to K n o w a b o u t Live crabs vending machine in China Lettuce vending machine in Japan Eggs, milk and cheese vending machine in Germany Unique and weird vending machines 3 Read the text below. vandalised getting destroyed or damaged by someone humanity the quality of being humane; to show kindness stray a domestic animal found wandering without an owner Glossary 1. Match the words to their correct meanings. a. variety any drink, usually other than water b. beverages to distribute something out c. installed a number of different types of things d. dispense something which is described as unusual e. unique to be placed in position for service or use Link In Japan, a monkey learnt how to insert coins into the vending machine https://youtu.be/ LhprzQL1E3s Read 116 In Japan you can get these kind of items from the vending machine: soft drinks, vegetables, eggs, ties, umbrellas, sneakers, fowers, ice and even books. Most of the vending machines ofer 30 diferent types of bottled and canned drinks. There is one vending machine for every 23 people and more machines are being installed. There are 5.52 million of such machines. There are also vending machines being installed in housing areas as the crime rate in Japan is very low. So, it is unlikely for the machines to be vandalised. Japanese love vending machines Vending machines are machines that sell a variety of items ranging from snacks to beverages for our daily needs such as umbrellas, slippers and even small grocery items! Here are some interesting facts that you may not know about vending machines. Vending machines invented by Engin Girgin accept recyclable cans and bottles in exchange for food being dispensed from the same machine for stray dogs in Istanbul. Some cities in Europe have ordered vending machines to cater for people who jog and walk with their dogs. They can recycle their water bottles in exchange for food to feed their dogs. (Sourced from: http://www.spiegel.de/international/turkish-stray- dog-feeding-machine-a-model-for-social-design-a-986392.html) Vending machines help to recycle and restore humanity 1 2 vENDING MACHINEs Good Things to K n o w a b o u t Live crabs vending machine in China Lettuce vending machine in Japan Eggs, milk and cheese vending machine in Germany Unique and weird vending machines 3 2. Read the sentences below and tick (✓) the correct statement. a. Vending machines can offer a variety of items such as snacks and beverages. b. Japan has the least number of vending machines in the world. c. Vending machine operators in Japan do not have to worry about their machines being vandalised. d. In Istanbul, there are vending machines that help to feed stray animals. e. The inventor of the feeding vending machine always thinks about the profit of his creation. f. Weird and unique vending machines are only available in China. Illustrate it: Word: It is a: Noun Verb Adjective Define the word: Use it in a sentence: Vocabulary Journal Meaning: Sentence: Meaning: Sentence: Meaning: Sentence: Meaning: Sentence: WORD STUDY Find the meanings of these words and construct complete sentences. 1. interesting 2. rate 3. restore 4. invented Gadgets and Gizmos CHAPTER 10 117 Moving Beyond the Text 3. Complete the tree map below. The smallest robot is known as a nanobot. It is so small, it only measures less than 1/1000 of a millimetre. a. The Japanese people rely heavily on vending machines to make their purchases. How will that affect small businesses? b. Do you agree that each school should have at least one vending machine? c. What kind of vending machine would you like to have in your school? TASK 1 A Complete Yamada's parts in the brace map below. Vending Machines Advantages Disadvantages My e-Diary Home Blog Picture Video Link Contact Writing an Online Journal A simple guide on how to create your online journal. is my life Blogging 4. Write about interesting events in your entry. 2. Choose an interesting heading for your daily entry. 3. Write an introduction to your entry to gain your readers' interest. 5. These are cohesive devices. Include suitable cohesive devices to organise your main ideas. Yamada 118 Step 1 Choose an interesting topic that you want to write about. Step 2 Prepare a draft for your online entry – include suitable cohesive devices. Step 3 Type the entry based on the edited drafts. Step 4 Make sure you include suitable headings and sub-headings. Step 5 Include interesting pictures in your entry. Step 7 Publish your entry in your blog. Step 8 Share your entry on social media to get more views. Step 9 Remind your friends to give feedback. Step 6 Ask your friend to proofread your entry. B Follow the steps given to help you prepare your blog entry. My e-Diary Home Blog Picture Video Link Contact is my life is my life Blogging Blogging 7. Write a closing paragraph for your entry. Posted on October 30, __ by Arif Yamada: Our Future Partner Last weekend, Kumar and I went to a SciTech exhibition held at Kuala Lumpur Convention Centre (KLCC). It is an annual event where well-known exhibitors from all over the world showcase their gadgets. The one that caught our eye was a cyborg called Yamada, made in Japan. Yamada is a cyborg created by a team of researchers from Sany, a famous multinational corporation which specialises in creating the latest gadgets in the world of technology. Yamada caught our eye because of its several unique features. One of its outstanding features is that it could imitate human movements and store them in its internal hard disk. We had a chance to play with Yamada. Kumar started off by waving his hands in the air. Seconds later, Yamada imitated Kumar’s actions. Everyone was amused. Then, we had a chance to listen to the inventors’ explanation about Yamada’s important parts. The head is equipped with sensors to guide its movement. For example, as the robot walks, it will scan its path to avoid unnecessary collision with other objects. Next, the inventors also explained about Yamada’s hands. Both metallic hands are very strong as they can crush a metal object within seconds. Lastly, the feet are also equipped with special suction technology. It can climb stairs, therefore, the owner does not have to worry if the robot tumbles on a staircase. After listening to their explanations, we visited other booths. There were lots of gadgets and other robots that were invented to assist humans. We left the exhibition in the afternoon. I really wish that one day I can become a great inventor and help other people. 6. Choose an interesting image to attract readers. 1. Choose an appropriate title for your blog. Gadgets and Gizmos CHAPTER 10 119 The Multimedia Club in your school is organising a Creative Blog competition. Each class has to find an interesting invention and present it creatively in a blog. In groups, choose one of the tasks from the Choice Board and include it in your class blog. Adjectives Adjectives are words that describe nouns. We can place adjectives either before a noun or after a linking verb. Link To get more ideas on the latest inventions, visit this website at http:// www.inventor-strategies. com/latest-inventions. html Some adjectives however, can only be used in one position, either before a noun or after a linking verb. • The only problem now is children are too preoccupied with gadgets. • They are not interested in indoor games like congkak or Scrabble anymore. • I am glad my little brother is asleep. • He looks unwell. Before a noun After a linking verb This is an expensive handphone. What an amazing robot! This gadget is fantastic. It is getting late. Create an illustration of the invention. The illustration must include explanation of important parts of the invention and you may refer to the Internet to get some ideas. Create a video to explain how your invention works. You may also upload the video on other social media sites to gain feedback from netizens. Interview at least five people to get their feedback on the invention that you have chosen. Use suitable graphic organisers to show their feedback. Produce a skit on how the invention will benefit others. Here are some ideas to make it interesting: • Suitable costume for each character • Additional props Performance Technology Visual TASK 2 NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET Report 120 TASK 1 Organise the adjectives using the diagram below into those that come before nouns, those that come after linking verbs and those that can be used in both ways. TASK 2 Make sentences with the adjectives above. TASK 3 Describe one of your classmates by completing the bubble map below with suitable adjectives. tourist chair • care • pair • pear • airbag • haircut • barefoot • moor • boor • sure • puree • fury • bureau A Say these words aloud. // // B Fill in the blanks with the correct word that you hear. 1. This latest invention created by Professor Jenkins is really … . 2. Some of the world’s greatest inventors came from … families. 3. The futuristic house has a … table with a tablet to control the opening and closing of the windows. 4. Robin is panting as he goes up the … to get to the top of the building. 5. Sarah is sitting on a … that is controlled by a joystick. Diphthongs Bring peace and harmony into the most ... time of your life. If you feel ... get a Mini Aqua. It is a ... aquarium that you can place on your ... table. You are sure to feel ... when you look at the ... fish swimming in your ... aquarium. No time to clean it? No problem. Just press a button and the aquarium can clean itself! Relax while you study from www.miniaqua.com. Order now TASK 4 Complete the advertisement below with suitable adjectives. Name of your classmate Intelligent before after new indoor romantic afraid well alike comfortable only alive main Gadgets and Gizmos CHAPTER 10 121 Read the script below. The Last Ride (Blackout. Engine noises are heard. Sound of a car engine breaking down. Lights switch on. There are four chairs, arranged according to front and back seats of a car. The driver is looking for something in the engine bonnet of the car whereas the passenger is still waiting in the car while playing with his phone.) Driver: Oh no, not again! Passenger: (Texting his friend) What is the problem? I’m late for my work. I need to reach the office by 9 a.m. Driver: I'm sorry, sir. There is something wrong with the engine. I had it fixed two weeks ago and I didn’t expect it to blow again. Passenger: (Still texting his friend) Technologies nowadays are unreliable. Let me have a look. (He gets out from the car and looks at the engine) When was the last time you checked your engine oil? Driver: Hmm, I was busy with driving I did not have time to check the engine oil. Is there anything wrong? Passenger: Everything seems to be wrong! Machines are like humans too. They need to have a break once a while. Driver: Then, why are you taking a taxi instead of driving your own car or riding your own bike? Passenger: Good question. But I’m not going to answer that. (Send another text to his friend) Driver: So, what do we do now? Passenger: Why are you asking me? I thought you are the driver. You must know how to fix your own car. Driver: Owh, this car is not mine. It belongs to the company. Passenger: Why don’t you give them a call and explain this? (pointing to the engine) Driver: I don’t have a mobile phone and I don’t know how to use one. Passenger: Give me the number, let me call them for you. I might have to explain to my boss that I will be late for work. (Lights off) Ask your friends to guess the facial expressions. Think about what is going through the minds of the characters. How do they respond to the situation? This will help you portray the characters better. sad doubt happy pain angry confused fear bored surprise pity TASK 1 Show the best facial expression based on the following list: TASK 2 Role-play the scene above. Take note of the characters' emotions and facial expressions when you act. TASK 3 Discuss the possible ending for the drama and act the scene. To act well, an actor must be able to express a variety of emotions. Expressions are important because the audience depends on the actor to understand the storyline of a drama. 122 ction riented Task O A Choose an invention. Produce a scrapbook on the development of its technology. • Brainstorm the content and materials needed. • Assign tasks to complete the project. • Present your scrapbook during English Language Week in your school. • Complete the following tree map to get more ideas. Reflective Reflective Journal What new information have I learnt about computer technology? Do I want to become an inventor in the future? If I am given a chance, what kind of robot/machine would I want to invent? 1 2 3 Dictionary Dig In 5 minutes, try to complete each activity. The first person to complete the activities wins. Find a noun that begins with the letter ‘B’ and has three syllables. Find a word that begins with ‘U’ and has at least two definitions. Find a word that begins and ends with the letter ‘G’. G a ME Inventions Development (Differences and similarities) Past Present Advantages Disadvantages Gadgets and Gizmos CHAPTER 10 123 How to play 1 . You need a dice and some counters to start with. 2. Take turns to roll the dice. Move your counter forward according to the number of points shown on the dice. 3. If you answer a question correctly, you may proceed with the next throw. G a ME 4. If you give an incorrect answer, move 3 steps back. (If you are in Question 2 or 1, move back to Start) 5. The first person to reach the end wins the game. 1 2 3 4 5 Opposite of ‘sad’ CONGRATULATIONS! You’re the winner. I look at you, you look at me. I raise my right hand, you raise your left hand. Who am I? Construct three words from the word ‘supportive’. Construct sentences using the words: • sticky • thick Pick the odd word out from the list: • happy • cheerful • jubilant • depressed List three inventions that can be found in your house. Kamil feels happy as his father has bought him a robotic pet that can talk. The robot is simply______. I can fill up an entire room without taking up any space. Guess who I am? Name two other inventions which have benefitted humankind. Unscramble the letters to form a synonym of ‘angry’ Mike has forgotten to bring his exercise book. He feels _________. List three inventions that can be found in your school. Say these words correctly. • Pair • Sure START END 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 s i o u r f u Complete the following sentences: a. Inventions are important to humans... b. Without inventions, our lives will be... 124 Live Life to the Fullest CHAPTER 11 125 • What are the emotions portrayed in the pictures? • Do you enjoy sports? • Which one do you like the most? CHAPTER 11 Live Life to the Fullest 125 In this chapter, you will listen to a dialogue on how to reduce stress speak about a checklist read an online blog entry on how to get ready for a marathon compose an email to a friend learn about prepositions of time and place practise //, //, //, and // appreciate a poem Listening to a Dialogue Listen to the dialogue between Farhan and Farid. TASK 1 Tick (✓) the correct statements. 1. Farid sounds cheerful. 2. Farhan is concerned about his best friend. 3. Farid is clueless on how to overcome his problem. 4. Farhan read an article from the Health Magazine last week. 5. Farid has a lot of friends. 6. Farid looks forward to the football match. TASK 2 Besides being active in sports, suggest other ways to overcome stress. Ways to Overcome Stress Being active in sports 126 What is the purpose of having a checklist? What is the checklist for? It is for ... My badminton bag checklist  Racquet  Shuttlecocks  Badminton jersey  Track pants  Sports shoes  Socks  Wristband  Headband  Extra T-shirt  Water bottle •  Firstly,    •  Next,    •  I think it is important…    •  Apart from that, •  I love to play…    •  This checklist is important because… TASK 4 Look at the checklist. Talk about it with your friends. Create your own checklist. Choose your favourite sport or activity and prepare a checklist. Present your checklist to the class. Use the following words and phrases in your presentation: TASK 3 Use the checklist above to ask and answer questions. You may create your own questions. There is a saying that goes, ‘If you fail to plan, you plan to fail.’ Live Life to the Fullest CHAPTER 11 127 Home About Featured Contact Read Arissa comes across a blog on how to get ready for a marathon. Hi. Welcome to my blog. Today I would like to share with you on how to register for the Penang Bridge International Marathon. I participated in last year’s event and it was a blast! My family and I really enjoyed our time crossing the second longest bridge in Southeast Asia. This year's event is coming soon. Here are the steps to register for it. • Step 1: Visit the official Penang Bridge International Marathon website at http://www. penangmarathon.gov.my/ • Step 2: Click on the Register tab. • Step 3: Fill in your details in the online form provided. Make sure you choose the appropriate category that you are going to participate in. No changes are allowed after you have confirmed your registration. • Step 4: Choose the payment method. It is easy as you can pay online. You can also pay at the outlet when you collect the running merchandise. • Step 5: Print out the confirmation slip that will be sent to you via email. • Step 6: Collect your race pack containing a cap, your bib number and a food coupon at selected Adibas outlets. • Step 7: On the marathon day, do not forget to wear your bib number (Compulsory!) and enjoy the rest of the marathon. As there would be many participants, you may want your family to wear T-shirts of the same colour. Do not forget to drink plenty of water after your run as you are going to sweat a lot. This would be the best time for you to meet new friends since there will be participants from overseas. Later in the evening, there will be a concert performed by popular singers. You can give some donations during the concert and the money will be channelled to selected charity homes. That is all for now. Wait for more updates from me. See you at the marathon! Participating in a Marathon (Step-by-step guide) My 11 February Vocabulary Journal What's my word? Synonym Rhymes Paragraph/line Antonym Part of speech I think my word means: (Check) I was right I was wrong My word actually means 128 1. Rearrange the steps to register for the marathon. a. Print your confirmation slip that is sent to your email account. b. On the day of the race, do not forget to wear your bib number. c. Choose the payment method. d. Click on the Register tab. e. Collect your race pack at selected Adibas outlets. f. Fill in your details in the online form provided. g. Visit the official Penang Bridge International Marathon website at http://www.penangmarathon.gov.my/ During a marathon, the immune system and muscles undergo the most stress. The heart and bones get varying degrees of beneficial effects. 2. Answer the following questions. a. What caught Arissa's interest in the blog? b. Explain the blogger's intention in giving step-by-step guide to his/her readers. c. Describe the blogger's participation in the previous year's event. d. How will online registration benefit the participants and organisers? e. Do you agree that participating in a marathon can be a fun-filled activity? Give reasons for your answer. f. Group participants, especially families, are encouraged to wear T-shirts of the same colour. What is the rationale for this? g. How should one prepare for a marathon? Would this preparation be useful for participation in other physical activities? Dictionary Skills Identify five interesting words. Roll a dice and complete the activity for the number that appears. Repeat the process with other words. You will need a dictionary or a thesaurus for this activity. Write the part of speech of your word. Write the definition of your word. Write a synonym for your word. Write an antonym for your word. Write a sentence using a synonym for your word. Write a sentence using an antonym for your word. Live Life to the Fullest CHAPTER 11 129 Moving Beyond the Text Participating in a marathon can be fun and healthy at the same time. Although there are advantages, there are also disadvantages if you join in the activity. Complete the tree map below and use it to help you convince someone you know to participate in a marathon. 3. Match each word to the correct definition. a. marathon b. participate c. pack d. bib e. sweat to take part in an event or a competition to perspire, especially after a physical activity a long distance race which involves running a collection of related items a piece of cloth with printed numbers Marathon Categories Senior km km km km km Junior Fundraising Advantages Disadvantages 130 Ameer Y 012-3456789 (Wahid) kualagulasanctuary@xmail.com www.youbook.com/funkualagula • Ideal tourist destination – vast mangrove resources, well-managed ecosystem, abundant wildlife and a thriving fishing industry • Internationally acknowledged as the best managed mangrove forest in the world • Haven for migratory birds – place for birdwatchers and photographers to congregate • Charcoal processing sites – unique and traditional method of charcoal making A VISIT TO KUALA GULA BIRD SANCTUARY Reasons to visit the Matang Mangrove Forest Reserve − the largest mangrove ecosystems in Peninsular Malaysia Type a message Writing an email Read the conversation in a social media application between Ameer and Dinesh. Ameer Hey, Dinesh! I really need your advice. Ameer Here is the problem. I have been very busy lately. I need a break. Can you suggest a place for me to unwind? Ameer Yes, this seems exciting. Can you send me more details about the place via email? I need to attend my extra class in a few minutes. Talk to you later. Dinesh What is the problem, Ameer? I’ll try my best to help you. Dinesh Sure, Ameer. Check out this website. I know you love nature. TASK Compose an email to Ameer about the interesting place that Dinesh has shared in their conversation. In your email: • Suggest relevant activities for Ameer. • Include simple instructions to ensure his safety while he is there. • Add other relevant information to make your writing more interesting. Live Life to the Fullest CHAPTER 11 131 • at ten o’clock • at noon • at breakfast • at Christmas • at present • at the end of the year • at the moment • on Monday • on Tuesday • on 15 March • on 22 April • on my birthday • on New Year’s Day Hours Meals Festivals Weeks Months Years Centuries Part of the day Days Dates AT ON IN • in January • in 2020 • in two weeks • in the 20th century • in the morning • in winter • in the 50's • in a few minutes A Prepositions of Time TASK 1 Complete the paragraph with at, on or in. I was born ____ 2004. Every year, my parents will not forget to celebrate my birthday. My birthday is celebrated ____ 16 of April. I will get the chance to invite my friends to attend my birthday party which normally starts ____ 12 noon. My mother will bake a special cake for me. She will get the best ingredients ____ the beginning of the week of my birthday party. This year will be a different story for me because ____ the first week of February, I will be furthering my studies in a boarding school. I hope my parents will still celebrate my birthday. TASK 2 Write a paragraph about yourself. Remember to use at, on or in appropriately. 132 B Preposition of Place ★ enclosed spaces ★ cities, towns and larger areas ★ geographical regions ★ in the car ★ in my pocket ★ in Johor Bahru ★ in Malaysia ★ in the lake ★ in the mountains ★ surfaces ★ roads/streets ★ on the walls ★ on the floor ★ on the grass ★ on the pavement ★ on the path ★ on the equator ★ on the line ★ a point ★ addresses ★ at the bus stop ★ at the building ★ at 33, Jalan Impian 2/3, Taman Impian ★ at the corner of Petaling Street AT ON IN All students taking part in the Run for Health event are required to gather the school hall punctually at 7 the morning. Latecomers will not be allowed to take part in the run. We are expected to complete the run one hour and fifteen minutes. The school has put up a poster to indicate the checkpoints for the run. Checkpoint 1 is the corner of Impi Road. To ensure safety, students are advised to run the path by the side of the road. the past, students have injured themselves while running on the road. Checkpoint 2 is the crossroads near the police station. Checkpoint 3 is the traffic lights next to the market. Checkpoint 4 is the park behind our school. The last checkpoint is Checkpoint 5 which is the school gate. Food and drinks will be distributed the canteen the end of the run. Take part in Run for Health, an event happening the school! Date: 20 June Time: 7:30 a.m. Venue: SMK Sri Melati Prizes will be given for the first three winners and all participants will receive goody bags. ✎ Register with the School Sports Club counter the school hall every weekday from 2 p.m. to 4 p.m. To register, collect your form and fill in your particulars the first page and sign the bottom of the page. ✎ Collect your T-shirt and wristband the second floor of Block B upon registration. for Health B Prepositions of Place TASK 2 Complete the briefing below on the annual Run for Health event with in, on or at. TASK 1 Complete the notice below. Live Life to the Fullest CHAPTER 11 133 B Preposition of Place Short vowel sound Long vowel sound // •butter • submit • money • fussy • brother // • bargain • raspberry • father • partner • tartar // • default • pitiful • defame • silly • blissful // • heater • deeper • keyboard • beacon • peephole Short and Long Vowel Sounds A Listen and say the words aloud. C Say these sentences aloud. 1. Peter Piper picked a peck of pickled peppers. 2. A skunk sat on a stump and thunk the stump stunk. 3. Pick six beaks, seek big peeks. 4. I scream, you scream; we all scream for ice cream. 5. I saw Susie sitting in a shoeshine shop. 6. Didi is really weary. 7. He wished to wash his Irish wristwatch. 8. She sees cheese in the freezer. Reflective Reflective Journal Reflect on how you can stay healthy. Discuss with your friends and use the Cornell Note. Share your reflection with the whole class. B Say each of the word and circle the word that has the correct vowel sounds. // // // /i/ stutter pathfinder pick sleeper bundle party recluse beater starter pathetic peek slipper balmy patty reuse bitter 1. 2. 3. 4. Name: Class: Date: To Lead a Healthy Lifestyle: I should exercise ... Benefts - stay healthy - meet new friends I should go ... I should take care of my diet ... There are many ways to stay healthy. One of it is to exercise. Through exercise, I can stay healthy as I will burn more calories. Apart from that, I can also meet new friends if I work out in a gymnasium. More importantly, I must keep a balanced diet by avoiding too much sugar. Gymnasium - guided by a professional trainer - sufcient gym equipment Take less sugar - avoid serious diseases - drink more plain water (minimum 8 glasses per day) 134 A Haiku is a Japanese poem that can be written based on many themes. The poem consists of 3 lines and 17 syllables. First au-tumn mor-ning Line 1 (5 syllables) The mir-ror I stare in-to Line 2 (7 syllables) Shows my fa-ther’s face Line 3 (5 syllables) A Haiku combines different syllables so that the poem will become more interesting. Haiku is easy because it is not supposed to rhyme. Read the following Haikus. Towards those short trees. We saw a hawk descending. On a day in spring. - Masaoka Shiki - In the twilight rain. These brilliant-hued hibiscus A lovely sunset - Matsuo Basho - An old silent pond… A frog jumps into the pond. Splash! Silence again. - Matsuo Basho - What is a syllable? A syllable is a set of one or more units of sound. One-syllable words: cap, duck, sit, key Two-syllable words: po-em, mu-sic, Mon-day, An-na Three-syllable words: a-ma-zing, dan-ge-rous, for-e-ver, ho-li-day Haiku • Use present tense for your Haiku • Use simple sentences • Use personal experience to produce a realistic Haiku TASK 2 Create a Haiku based on the objects you see in your school. You may refer to the following details to guide you: TASK 1 What are the Haikus mainly about? Live Life to the Fullest CHAPTER 11 135 You and your classmates have agreed to collect RM2.00 each month. At the end of the year, suggest one beneficial activity that will involve everyone in your class. The theme of the activity is ‘Staying Healthy while Having Fun’. Do some research on the Internet and present it to your classmates. ction riented Task O A A Rearrange the following sets of words to form sentences. Then, fill in the missing prepositions. 1. The – will – train – – nine – arrive – o’clock 2. I – mother – few – a – minutes – – call – to – going – my – am 3. – car – the – handphone – left – his – Kamil 4. found – pavement – ring – the – – a – Khairul 5. 10, Lorong Mahkota 2/3, Taman Seri Mahkota – lives – – Wahid B Read the newspaper report below and answer the questions that follow. KOTA BELUD: The Sabah Tourism, Culture and Environment Ministry is exploring new areas with the potential to be developed into exciting tourist destinations. Its secretary, Datuk Ginun Yangus said, this was part of an effort to attract tourists to the state. “The places which are rich in natural beauty and have the potential for ecotourism development include Kadamaian in Kota Belud, Keningau, Kuala Penyu, Beaufort and Sungai Kinabatangan in Sandakan.” He said this during the launching of the Kadamaian Nature Challenge 2016. On the extreme sports event, Kadamaian Tourism Association Chairman, Walter Kandayon, said such a progamme would promote Kadamaian as an ecotourism spot. The event, organised by the association, attracted over 300 participants from all over the country. — Bernama (Adapted from The Star Online, March 2016) 1. What is the Sabah Tourism, Culture and Environment Ministry planning for? 2. Where are the potential areas for ecotourism development in Sabah? 3. In which year did the Kadamaian Nature Challenge take place? 4. Why do you think the extreme sports event would promote Kadamaian? 136 Prudent Lifestyles CHAPTER 12 ‘ The difference between who you are and who you want to be is what you do.’ -Bill Phillips- • How far do you agree with this statement? • How is this true of your lifestyle? CHAPTER 12 Prudent Lifestyles In this chapter, you will listen to a dialogue about prudent lifestyles speak about smart choice and give advice on spending read social media posts on personal experiences/ opinion write a poster to promote an event learn about conjunctions practise // and // appreciate a poem 137 Listening to a Dialogue TASK 1 Listen to the dialogue between Adriana and her mother. Complete the multi-flow map. TASK 2 We need to make smart choices when spending our money. • Can you think of ways to save money? • How do you manage your money? Continue the activity until your teacher stops the session. Share your ideas with friends from other groups. 21st Century Skills All Write Round Robin Get into small groups and sit in circles. On a piece of paper, jot down an idea based on the questions given. Pass your paper to the right. Repeat step 2. Do not repeat the same ideas which have been written by your friends. Cause Being Prudent Effect Adriana and friends are saving on the bus fares. 1. 2. 4. Puan Kamilah packs sandwiches for Adriana 3. 138 Advice given • Discuss how the following words can be included in your solution or advice. You can use the following expressions: • (I really think) you need to/must/ should … • How about …? • It is never too late to … • Why don’t you try to …? • Have you tried …? • If I were in your shoes, I would … • … (always) works for me. • Your only option for now is to … Each group will get a situation as shown above Discuss the best solution or advice Each group will share their feedback with others. I keep on reading words which I do not understand in some Internet articles about managing my money. I am afraid to ask what those words mean as I think my friends will laugh at me instead of helping. I do not have any clues about words like ‘financial’, ‘deposit’, ‘withdraw’ and ‘interest’. Please help. My cousins are always saying that I have a lot of money, especially when I have something new like a new watch or a new tablet. Sadly, the truth is my wallet is always empty and I feel that I do not get enough money from my parents. I have been keeping some notes and coins in the money box that was given by my brother. I like to keep the extra money given by my parents so that I can spend it later. Yesterday, my best friend Hasbullah told me that I should keep all my money in a bank. Last Chinese New Year, I received money in red packets from my parents and grandparents. I have spent a few Ringgit and the money is slipping away. It’s a long way to the next Chinese New Year and I'm afraid I cannot afford to buy something that I really need later on. Situation 1 Situation 2 Situation 3 Situation 4 Giving Advice TASK 3 Read the following situations and complete the tasks that follow. Prudent Lifestyles CHAPTER 12 139 Read the text below. Sally and Asyraf are talking about visiting Australia during this coming school holiday. Sally : Asyraf, what is your plan for this coming school holidays? I am saving up some money to visit my cousins in Perth, Australia. Asyraf : That is great, Sally. I do not have any plans, yet. By the way, why are you saving your own money, Sally? Aren't your parents supposed to pay for your trip? Sally : Well, I had the same thought until I came across a post in a Travel Smart social media page. It was an eye-opener for me. There are other ways to pay for a trip. Have a look, I even saved the post and the comments in my phone. Asyraf : Wow! That is wonderful! Please share the website link, Sally. I will scroll through all the comments during my free time. Sally: I am glad that you are inspired as well, Asyraf. Hopefully, I will save enough money for my trip. I think it is not a problem if you want to save some money for a good cause. Travelling can defnitely help us to see the world. Here are my tips for saving up some money prior to my trip. Firstly, we need to be disciplined. I will normally start a ‘Green Box Project’. It is very simple, I just need to fnd a used box and cover it neatly. Then, I will label the box with the words ‘Green Box to Tokyo’. I purposely used the word Tokyo so that it will motivate me to save. As for the Green Box, it serves its purpose as I must put my RM5 notes into the box. Whenever I have a green note in my wallet, I will put it into the box. Hence, it explains why I named it the Green Box Project. Hope this one helps. Like Comment Share 500 likes 300 comments Ashwin Thiren Yesterday Chew Jian Yong Yesterday I really like your idea of saving money. Having a goal has really helped me in saving up. Since I am 13 years old, the easiest way of earning money is by doing chores around the house. My parents have agreed to pay me if I take the garbage out or do the laundry. I might add another chore to the list, which is mopping the foor. Hopefully my savings will enable me to join in a year-end school trip to Sipadan Island in Sabah. Green Box to Tokyo Search good cause activity that is not managed for profit prior happening before something else scroll to move text on a computer screen up or down in order to see different parts of it Glossary Read 140 Vocabulary Journal 1. Answer the following questions. a. Where is Sally planning to go during the next school holiday? b. What is the name of the social media page that Sally comes across? c. Why was the word ‘Green’ chosen for the project? d. Which ‘extra’ chore is Chew thinking of doing to increase his savings? e. How did Asyraf react after Sally showed the social media post to him? f. What led Ashwin to start the Green Box Project? g. Do you agree with Asyraf’s initial statement that Sally’s parents should be funding her trip to Perth? Provide a reason for your answer. h. Suggest other ways to save money besides the Green Box Project and doing household chores. 2. Ashwin and Chew have their own ways to save and earn money. a. What do you think of their approach? b. Describe their approaches and characteristics by using appropriate graphic organisers. word sentence suffixes definition synonym part of speech picture antonym related words Some words have different functions and meanings. Complete the table below by referring to your dictionary. scroll Noun: a long roll of paper Verb: to move up/down information on a computer screen pay Noun: Verb: post Noun: Verb: save Noun: Verb: WORD STUDY The world’s first paper money was created in China 1400 years ago. Prudent Lifestyles CHAPTER 12 141 Moving Beyond the Text Asyraf’s friend, Emir, who is from Qatar is asking for some suggestions from Asyraf on how to manage money effectively. ahmadasyraf@goggle.com emirQatar@yuhuu.com Need Advice Hi Asyraf, How are you doing? I hope you and your family are doing fine. I am sorry because it has been a while since I replied to your previous email. I have been busy with school activities as I am the junior house captain this year. However, Asyraf, I need some advice from you. When I was in primary school, I never had any problems managing my money as it was given to me every day by my parents. Now that I’ve turned 13 this year, my parents have decided to give me pocket money on a weekly basis. However, I am struggling to manage my money. Can you please provide some suggestions on how to manage money effectively? Looking forward to hearing from you soon. Your friend, Emir Imagine you are Asyraf. Write a suitable reply to Emir. 3. Fill in the blanks with suitable words. a. A specific project or definite purpose b. An everyday task, especially around the house c. An experience that gives a sudden realisation d. To bring order and obedience by training and control e. To avoid overspending or wasting money f. To receive as a return for one’s labour or service eye-opener plan discipline save earn chore 142 Looking for a bargain? Come and join our garage sale this coming Sunday! Sell your pre-loved items and make some extra money. Only RM30 per lot. Half of the collection will go to selected charity homes. For more details, kindly contact: Azrif Asraf (019-8765432) Aqeel (018-7654321) @TCgaragesale TCGarageSale 12 MARCH, 7:00 a.m.- 5:00 p.m. SUNDAY Parking Lot Teluk Cempedak Don’t ! miss it N Design a Poster Posters are designed with the inclusion of text and interesting images. It should be eye-catching and informative at the same time. Posters may serve many purposes. Prudent Lifestyles CHAPTER 12 143 Design your poster and ensure that it is eye-catching and informative. You may gather resources from magazines, newspapers and the Internet. Create an interesting poster to promote the event and your booth on that particular day. 1. Overall appearance • Disorganised: Poor choice of colours, texts and graphics • Interesting: Good use of colours, text and graphics • Very interesting: Excellent choice of colours, text and graphics 2. Text/Graphic balance • Too small: Difficult to read • Balanced: Text and graphics are well organised in the poster 3. Text Size • Too small: Very difficult to read • Easy to read: Good choice of font 4. Organisation and flow • The message is not clear: Difficult to understand as the text is scattered • Good flow of ideas: Easy to understand 5. Summary • I like/do not like the poster ... Share your thoughts on the poster with the rest of the class. Take turns to present. With a partner, evaluate the poster based on the following criteria: TASK 2 TASK 1 Gallery Walk 21st Century Skills Imagine that you and your friends are going to set up a booth at the garage sale. 144 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 so shows an effect or implication from a previous statement • I have spent most of my money, so I need to start saving. • I do not have a bicycle, so I ride a bus to school. • They whisper to each other so the teacher cannot hear them. or connects two or more possibilities • Which do you prefer? Coffee or tea? • Please help me to choose a pair of sneakers or a pair of sports shoes. because for giving reasons • I did not buy the dress because it costs too much. • She did not attend the class because she had a fever. Conjunction Function Example A Conjunctions so, or, and because. B Choice Question Asking a choice question: In order for you to ask someone to choose, you can use a choice question. Here are the basic steps to create the question: • You can start with do, will, should or can. • The word ‘or’ may be included in between suitable options. • Put a question mark at the end of your question. Example: ‘Do you like to spend or save your money? options You can include more than two options in a choice question. Be direct when you are asking a question. Prudent Lifestyles CHAPTER 12 145 2 Join the sentences using so, or and because. 1. I am going to replace my old bag. I need to save some money. 2. Zarina, would you like to eat here? Zarina, would you like to take away? 3. Haikal might buy a blue shirt. Haikal might buy a red shirt. 4. It is raining heavily. Evelyn has to take a taxi to the library. 5. The lifts are not working. We are taking the stairs. 6. Many people are going to Tiara Mini Market. It offers affordable prices for each item. 7. The shopping mall had no electricity. We went to the botanical garden. 8. Denitha returned the pair of shoes. She bought the wrong size. Fill in the blanks with so, or and because. Athirah is a friendly 13-year-old girl, ___ she has a lot of friends. However, she has two best friends, Parimala and Melissa. Every weekend, they will meet at Athirah’s house ___ they study together ___ play games. One day, they wanted to have a picnic at Teluk Batik, ___ they decided to take a bus. Melissa tried to call Athirah but there was no answer. “She might have left her phone in the kitchen ___ in her bedroom,” Melissa told herself. She called Parimala ___ she wanted to postpone the picnic. They were not going without Athirah. The next day, Athirah explained that she was attending a seminar. She had to switch off her phone, ___ it would not disturb others during the seminar. Write an appropriate choice question according to the given situation. SITUATION QUESTION Buying a drink in a coffee shop Would you like to have coffee or tea? Choosing a colour for a T-shirt Purchasing drawing tools in the stationery shop Deciding on a partner for a ping-pong tournament Choosing a book from the library TASK 3 TASK 1 TASK 2 146 C Construct sentences from the list of words with short and long vowel sounds below. D Read the following Jazz Chant with correct pronunciation. A Jazz Chant can be made more interesting if you include body movements such as clapping your hands and snapping your fingers. B Practise the following poem by using the appropriate pronunciation. Short and Long Vowel Sounds A Say these words aloud. He wants one egg, two pancakes, three hot dogs, four bananas, five cookies, six sandwiches, He’s a hungry boy! (Adapted from Teaching Jazz Chants to Young Learners) Create a simple Jazz Chant by using short // and long /u/ vowel sounds. You may refer to the dictionary for the word list. Present your Jazz Chant to the class. Link Jazz Chants were created by Carolyn Graham to make learning English more fun. You can listen to the example in the following YouTube link: https://www.youtube.com/ watch?v=y3E12m9mVsM&feat ure=youtube cook /kk/ put hook nook crook football glue /glu/ bloom bruise improve prudent brunette Short // Long /u/ The Man in the Moon Without any warning The man in the moon Dropped into our school At around about noon. You may not believe me But I have the proof There’s a man-in-the-moon Shaped hole in the roof. -Collete Hiller- improve cooker onlooker coolant overtook broomstick Prudent Lifestyles CHAPTER 12 147 Read the poem. Example: H Hello O O M M E Everlasting Hello everyone Of all the things that I have My house is my comfort zone Everlasting In future, what should I consider when I want to spend money? 1 What is the best practice to be prudent? 2 TASK 1 Create an acrostic poem by using your name. TASK 2 Create an acrostic poem of your own. Here are some words that can be used: • wise • smart • lifestyles • prudent • manage • aware Reflective Reflective Journal Mental stretching, the required sacrifice Addition, subtraction, multiplication and division To all exercises, these four are the basics Heavy on paper but sweet in its understanding Equations and formula, serving as raw products Mastering the existence of numbers to gain its wisdom Arithmetic also in a graphical representation Then its technicalities in shapes and planes Into life's activities, these applications silently integrate Calculation of numbers and expressions Sum up all problems via solutions to an answer. Funom Makama 1. Decide a word/phrase you want to write about. 2. Write the word/phrase vertically. 3. Brainstorm other words or phrases that you want to use in the poem. 4. Place the words or phrases on the lines that begin with the same alphabets. 5. Fill in the rest of the lines with sentences to create a poem. 1 2 3 4 5 An acrostic poem is a fun poetic form that can be created by anyone. You just need to think of a word and then come up with a line from each of the alphabet. Each line can be as short as you want it to be. Here are five easy steps for you to create an acrostic poem: 148 A Join the sentence parts with the conjunctions ‘or’ or ‘because’. Column A Column B 1. My brother takes the bus to work • informally for your party 2. You can have the fruit juice • the soya bean milk 3. I like to jog in the park • it is cheaper and fresher 4. Which travel package costs less, this • the air is fresh 5. Mother buys food from the market • the one offered by his company? 6. I am not sure if I should dress formally • it is cheaper than driving B Study the advertisement and answer the questions. 1. What is offered by the shop for the Deal of the Week? 2. Would customers be attracted to spend up to RM100 or more? Why? 3. If you are a customer, would you choose to shop on weekends? Why? Special Deal of the Week The price is locked for a week – Monday to Sunday. For purchases worth RM100 and above in a single receipt, there is a further 10% discount. To make your weekend shopping more exciting, a voucher is given with this receipt. This voucher can be redeemed for chicken snacks at Crispy Chicken up to a value of RM10. Discounts up to 10% for Deal of the Week items! ction riented Task O A Create a blog to promote financial awareness. The blog must be updated once a week. Share the link of your blog with your friends. You may include the following: • Suitable images • Ways to save money wisely • Compare prices of certain products • Tips on how to spend money effectively • Video links to make your blog more interesting Prudent Lifestyles CHAPTER 12 149 CHAPTERS 9 - 12 3 A Study the poster below and answer the questions. B Match the words to the correct definitions and construct sentences. Amazing Kids A M A Z I N G K D S ! Register Now! Students’ Exchange Programme Children can... • Make new friends • Practise and respect new cultures • Communicate effectively through social media applications • Broaden their outlook on life Parents can... • Be assured of a safe exchange programme for their children • Provide their children fun and interactive learning experiences • Assist their children to find new friends who share the same interests Educators can... • Teach appropriate social communication skills • Let students practise literacy skills in classroom 1. Put a tick (✓) for the correct statement. a. This organisation is a platform for children to meet new friends. b. Children will not learn about other cultures through this programme. c. This is a safe programme for children to showcase their own culture. d. Children will develop their social and communication skills through the exchange programme. 2. Discuss the questions. a. Why is it beneficial for us to be involved in the programme? b. How does having a friend with different cultural practices help you? friendship advancement gadget healthy thrifty Definition Definition Definition Definition Definition Sentence Sentence Sentence Sentence Sentence A development or improvement An ingenious device or tool The state of being friends Spending money carefully In good physical and mental condition 150 I am Malaysian CHAPTER13 151 n the rich brown earth, a deeper pain conceals ot just the myth, or war on foreign fields eath’s toll and the greater cost reveals ach life, each loss, that paves our freedom trail ride reminds us of the sacrifice ach mother’s tears should not be theirs alone ation's rich in history’s reward emand that freedom is the final word! very heart must keep the names alive ever let the guard down or the pride hoose to honour all who fought and died xercising freedom is a gift, and Godly right -Carrie Richards- I N D E P E N D E N C E I am Malaysian • What does Independence Day mean to you? • How can we celebrate this special day? In this chapter, you will listen to directions in a dialogue speak about historical sites and give directions read a text on the nation's history write on process and procedures learn about possessive adjectives and comparison of adjectives practise correct intonation and stress appreciate a short story CHAPTER 13 151 Listening to a Dialogue TASK 1 Listen to the directions given by Airil to Howard on how to get to an important landmark. Study the map above. Talk about it and do the following. • Trace the route Howard takes to get to his destination. • Show the starting and ending points of the route. • List the interesting places Howard can see and visit along the way. • Indicate a form of transportation Howard can take. • Give a possible reason why Howard wants to see the memorial. Jalan Merdeka Jalan Jalan Laksamana Kg. Kling Mosque Bastian House Islamic Museum Cultural Museum Proclamation of Independence Memorial A Famosa Museum of Literature Democratic Museum Christ Church Clock Tower Maritime Museum Jalan Merdeka Parameswara Jalan BANDAR MELAKA TAMAN MERDEKA Jalan Merdeka Jalan Jalan Laksamana Kg. Kling Mosque Bastian House Islamic Museum Cultural Museum Proclamation of Independence Memorial A Famosa Museum of Literature Democratic Museum Christ Church Clock Tower Maritime Museum Jalan Merdeka Parameswara Jalan BANDAR MELAKA TAMAN MERDEKA The first Prime Minister, Tunku Abdul Rahman proclaimed Malaya a sovereign country founded on the principles of liberty and justice. The country aims to maintain a Just Peace among all nations. TASK 2 Read the telephone conversation. Airil : Hello, Shamsul. Yes, I’m at the Clock Tower. I just gave directions to a tourist to the Proclamation of Independence Memorial. Shamsul: Oh! It’s good to know that tourists are interested in our historical sites. Airil : Shamsul, as residents of historical Melaka, we should visit some of these sites ourselves too. Shall we do it tomorrow? Talk about the sites you would like to visit. 152 Technology is of great help when you need directions to get to a place. You can also ask for directions from people. Queries Replies Sequence Connectors How do I get …? Where is … ? Can you tell me …? The quickest way is ... The best way is … Then … After that … Next … Take the first second turning on your right. left. Read the directions below. Turn right at when you come to the traffic lights. Go straight on. Walk along the road. Link With the advancement of technology, you can download GPS Navigation to get directions easily. Howard: Excuse me, how can I get to the Tourist Information Centre from here? Airil: From the hotel, turn left and walk along Green Road until the roundabout. Then, take a left exit at the roundabout into Black Road. After that, walk straight on until you reach a T-junction. Here, turn right into Blue Road. The Fire Station and Bus Terminal are on your left and on your right is the museum. Next, at the crossroad, turn right and the Tourist Information Centre is on the left. TASK 4 Practise giving directions from the hotel to the following places. 1. bank 2. museum 3. bus station 4. post office TASK 3 Look at the map. Read the conversation between Airil and Howard. I am Malaysian CHAPTER13 153 Read the text below. a. led a mission for a specific purpose b. different sectors of society c. chose not to participate or be a part of Meaning Word/ Expression 1. Fill in the table with an appropriate word/expression from the text to match the given meaning. • Spearheaded by Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj, first Prime Minister • Delegation to London to negotiate with the British for independence • Agreement reached on 8 February 1956 – proclamation to be made the following year • Tunku arrived home with good news of independence for Malaya Birth of Independence Vocabulary Journal Meaning Synonym Part of speech Word Antonym Other forms Route to Independence negotiate negotiates negotiation negotiable negotiated negotiator negotiating WORD STUDY (Word Forms) Look at the example. How many words can you form? Read • 20 February 1956 – Proclamation at Padang Pahlawan, Melaka by Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj – Independence mission received with much jubilation – Escorted by convoy of cars and supporters from Ayer Keroh to Padang Merdeka – Proclamation made amidst cries of Merdeka to Malayans from all walks of life • 30 August 1957 – Tunku Abdul Rahman was at Merdeka Square in Kuala Lumpur and observed two minutes of silence at 11.58 p.m. At the stroke of midnight, the Malayan Federation was born. • 31 August 1957 – Tunku Abdul Rahman read the Proclamation of Independence at Stadium Merdeka followed by seven shouts of Merdeka. – The Union Jack was lowered. – The Malayan flag was hoisted. – The National Anthem, Negaraku, was played. 154 2. Rearrange the events on the birth of the nation. a. 20 February 1956 – proclamation at Padang Pahlawan, Melaka by Tunku Abdul Rahman. b. The National Anthem was played. c. 30 August 1957 – Tunku Abdul Rahman observed two minutes of silence at Merdeka Square at 11.58 p.m. d. The flag, Union Jack was lowered. e. 31 August 1957 – the Proclamation of Independence was read at Stadium Negara. f. The Malayan flag was hoisted. g. At the stroke of midnight, the Malayan Federation was born. h. Tunku Abdul Rahman made seven shouts of Merdeka. 3. Answer the following questions. a. Who led the delegation to London? b. What was the aim of the delegation? c. When was the Proclamation of Malaysia made and which countries were involved? d. How is Hari Kemerdekaan or Independence Day celebrated every year? e. Why do you think it was important to replace the Union Jack with the Malayan flag? • July 1963 – enactment of Malaysia Agreement and Malaysia Act • 16 September 1963 – Proclamation of Malaysia – merging of Federation of Malaya with the British colonies of North Borneo, Sarawak and Singapore • Delivered by Tunku Abdul Rahman at Stadium Merdeka • Singapore opted out two years later and so now there are West Malaysia and East Malaysia (Sabah and Sarawak) • Celebrated every year in a harmonious way • Grand and colourful parade at Merdeka Square • Different theme each year Birth of Sovereignty of Malaysia Hari Kemerdekaan or Independence Day Sourced from: www.gpsmycity.com/tours/ tour-of-melaka-historic-district-4312html Stadium Merdeka was the site of the birth of the nation on 31 August 1957. It was constructed from 25 September 1956 to 21 August 1957. In 2007, Stadium Merdeka underwent a restoration to its original 1957 condition to coincide with the 50th anniversary of Malaysia's independence. jubilation great happiness due to success delegation a group of people who represent an organisation Glossary I am Malaysian CHAPTER13 155 Process and Procedures Moving Beyond the Text Design your own state flag. Be creative. You can draw and colour it in whatever way you like. ♦ Why do you choose the colours? ♦ Why do you choose the symbol? ♦ What does your flag represent? The Alaskan state flag was designed by 13-year-old Benny Benson of Seward. A process defines : • what needs to be done • roles and responsibilities of the people assigned to do the work • appropriate tools and equipment to support individuals in doing their jobs A procedure defines: • how to do the tasks • the relationship between the tasks Format of a process and procedure: Title : shows the project Introduction : aim of the process and procedures Body : steps to show the ways in which the process and procedures are done Pre-writing Your class has decided to invite an outstanding Malaysian to give a talk in your school. Complete the flow map below to show the process and procedures involved to carry out the project. Use the notes given below. Project : Talk by outstanding Malaysian Process : • brainstorm for appropriate person • selection process based on - contribution to nation - personal, community, professional • collect information • decide on venue, date and time Procedures: • permission from the principal • letter of invitation to the outstanding Malaysian Step 1 Brainstorm ... Step 4 Procedures ... Step 2 Select based on... Step 3 Collect ... Decide on ... 156 TASK 1 The school had a National Day celebration. Write about the process and procedures of the flag raising ceremony. Use the following details to help you. National Day Celebration You can use words like firstly, secondly, next, then, after that, lastly and finally to make the instructions clear. Leader – person giving the commands Colour – refers to the flag Flag bearer – person holding the flag Colour guard – four people or a troop who raise the flag The flag should be hoisted briskly and lowered slowly with dignity. There are only two acceptable positions for the flag to be flown – Full Mast: the top of the flag is at the top of the pole and Half Mast: only in times of mourning when the top of the flag is flown at the midpoint of the pole. When the flag is being carried, it should never be allowed to touch anything beneath it, nor should it ever be carried flat or horizontally. Flag bearer and colour guard – in position – wait for leader’s command Leader – command to all – ‘Attention’ Next command – ‘Colour Guard, forward march!’ Near the flag pole – command – ‘Colour Guard, halt!’. Command – ‘Colour Guard, prepare the colours!’ – flag is attached to flag pole Flag is prepared – Command – ‘Hoist the flag!’ Assembly sings the Negaraku and recite the Rukun Negara Begin the process and procedures with the following sentence: There are several steps in the flag raising ceremony. Firstly, …. 1 2 3 4 5 6 7 I am Malaysian CHAPTER13 157 A Possessive Adjectives Possessive adjectives are used to indicate who or what owns something. It’s is not a possessive pronoun. It’s is the short form of it is and it has. The possessive adjective its has no apostrophe. He is enjoying his ice cream. Its mouth is very big. These are your shoes. They are listening to their teacher. He They You It Subject Pronouns Possessive Adjectives I It My Its You We Your Our He They His Their She Her TASK 1 Underline the correct possessive adjective. 1. The girl is taking (her/his) oath in front of the principal. 2. I cannot find (my/mine) small flags. Have you seen them anywhere? 3. It is my cat and (its/his) name is Kitty. 4. I cannot remember (he/his) name. 5. They decorated (their/them) bicycles with small flags. 6. It is raining today, so we need to bring (our/ours) umbrellas. TASK 2 Complete the dialogue with appropriate possessive adjectives. Airil: This is the first time the National Day parade will be held in the evening. It will be followed by the fireworks display. ... theme is really catchy. Karen: Look at the crowd! Airil, which one of those flag bearers is ... sister? Airil: She is standing beside ... teacher and carrying ... school flag. Oh, there’s Aznil, the Form 5 prefect who is holding the school flag. Karen: You’re right. By the way, where are ... small flags? My flags are in ... bag. Airil: They are here, tucked in ... pocket. Those vintage cars are decked with the national flag on all sides and ... owners must be proud of their handiwork. Karen: Let’s get ... flags out and get ready to wave when the parade starts. ... I This is my bag. 158 Brown Castle is a big castle. Pink Castle is a bigger castle. Blue Castle is the biggest castle. • the + adjective + -est the darkest • more + adjective + than more beautiful than • the most + adjective the most difficult • adjective + -er + than lighter than • as + adjective + as as good as (gold) B Comparison of Adjectives 1. Adjectives have three degrees of comparison – positive degree, comparative degree and superlative degree. Superlative Comparative Positive 1. pretty 2. old 3. less 4. good 5. charming 6. hardworking TASK 3 Complete the table. TASK 4 Complete each simile with a suitable adjective below. 1. The guest speaker is as ... as a cucumber. 2. The students preparing the backdrop for the stage are as … as bees. 3. The bandleader caught the baton as if it was as … as a feather. 4. The soldiers marched very stiffly with backs as … as a ramrod. 5. The student read the National Day message in a voice as … as crystal. straight cool busy light clear 1. The positive degree of adjectives are in their original forms. They are also used to compare people or things that are of similar or equal quality by using as … as. • He is loyal. • Nina is as friendly as Clark. • This table is as expensive as the other one. 2. Comparative adjectives compare two people or things. • Aiman is taller than Govind. • The performance of class 1A is more exciting than Class 1B. 3. Superlative adjectives compare three or more people or things. • Li Wei is the smartest student in his class. • Andrew’s mural painting is the best in town. 4. When the adjective is of one syllable, we add er to form the comparative and est to form the superlative. • clear clearer clearest 5. If the adjective has more than one syllable, more is added to the adjective to form the comparative and most to form the superlative. • expensive • more expensive • most expensive I am Malaysian CHAPTER13 159 Does the word ‘patriotism’ mean anything to you? Let’s read the story below. A Malaysian hero who portrays patriotism is Temenggong Datuk Kanang anak Langkau, a soldier from the Iban Dayak community in Sarawak. He was a Regimental Sergeant Major of the 8th Rangers in the Royal Malaysian Army. A brave and extraordinary tracker, Kanang Anak Langkau was conferred two gallantry awards, the Negara Seri Pahlawan Gagah Perkasa (Valour Award) and the Pingat Gagah Berani (Bravery Award). No other person has ever received two gallantry awards in the history of the Malaysian Armed Forces. Kanang anak Langkau was born on 2 March 1945 in Julau, Sarawak. He entered military service with the British Army as an Iban Tracker, attending Jungle Warfare School in Ulu Tiram in early 1962. Kanang was attached to the 42 Commando serving during the Brunei Revolt and the Indonesia-Malaysia Confrontation. He later served with the Royal New Zealand Infantry Regiment and was absorbed into the Sarawak Rangers which eventually became part of the Malaysian Rangers when Malaysia was proclaimed on 16 September 1963. Stress on Words Stress is the emphasis that is given to certain syllables in a word. Practise the pronunciation of the words above. Say them aloud to your friends. 1. midnight 2. soldiers 3. mission 4. stadium 5. minister 1. routine event 2. crowded pavement 3. annual celebration 4. colourful costume 5. marching smartly 6. attractive flag bearers 7. thunder and lightning 8. decorative trishaw /'nen/ nation the first syllable is stressed: nation /pǝ'rd/ parade the second syllable is stressed: parade /n'ge/ negotiate the second syllable is stressed: negotiate /sel'bren/ celebration the third syllable is stressed: celebration 6. harmonious 7. independence 8. jubilation 9. proclamation 10.historical A Say the words aloud and mark the stressed syllable in each word. B Say the phrases aloud and mark the stressed syllable in each word. Reflective Reflective Journal I enjoy watching the National Day parade which is a show of national pride. How do I feel about the nation's independence? 2 Which historical sites in relation to the country’s independence would I like to visit? 1 What would my contribution be as a Malaysian? 3 160 ction riented Task O A The class is divided into three groups to do a project on how Malaysians feel and show national pride. Present your information to the class. 21st Century Skills TASK 1. Explain in your own words the meaning of patriotism. 2. Based on the text, describe how acts of bravery and heroism of the patriot, Datuk Kanang was acknowledged? How do you feel about such acknowledgements? 3. What have you learnt from the story? Discuss. Group 1 Interview family and neighbours Group 2 Exchange views via social media Group 3 Do research in the school library – get materials and pictures for a visual presentation Sergeant Kanang was in active service during the Emergency, the country’s struggle against communism. In an operation in the Korbu Forest Reserve at Fort Legap in 1979, Sergeant Kanang's 8th Battalion Royal Rangers successfully destroyed a communist camp. For his bravery, he was conferred the highest gallantry award, the Pingat Gagah Berani. In 1980, Sergeant Kanang and his platoon stumbled upon and destroyed a large communist force at Ladang Kinding, Sungei Siput, Perak. In the ensuing confrontation, he was badly shot. However, the will to live and fight another day was strong. He recuperated from a coma and was back on active duty. Kanang’s battle cry ‘Agi Idup Agi Ngelaban’ (Still Alive, Still Fighting) originated from ‘Rentap’, the famous Iban warrior who had inspired his men and other soldiers to fight to death in defence of the nation. Sergeant Kanang retired after 21 years of service as a First Warrant Officer. For his knowledge in Iban traditions and customs, Kanang was made a Temenggong for the Iban community of Sri Aman division. Subsequently, he was awarded the Officer of the Most Exalted Order of the Star of Sarawak (PBS) in 1987. In 2011, Kanang supervised Operation Mai Pulai which involved the locating and exhumation of the remains of 21 Iban Trackers and Sarawak Rangers killed during the emergency in West Malaysia. Their remains were returned to Sarawak where they were ceremonially reburied. Kanang was conferred the Commander of the Order of the Star of Hornbill Sarawak which carries the title Datuk. Datuk Kanang believed that every soldier should be loyal, co-operative and courageous. His training inspired him with an undying love of his homeland and the spirit to fight for it at all times. Datuk Kanang passed away in January 2013 and was buried with full military honours at the Heroes’ Grave at Jalan Budaya, Kuching. His patriotism certainly knew no limits! Adapted from: Kanang, The Story Of A Hero by Maznan Noordin I am Malaysian CHAPTER13 161 A Complete the text with the correct form of possessive adjectives. 1. The tourists took photos of the march past with … cameras. 2. Janie, our class monitor is ambitious. … target is winning the cleanest class award every month. 3. They wore … school T-shirt for the jungle trekking trip. 4. He accompanied … sister to the museum. 5. Yesterday, we gave Puan Zaidah a surprise party for … retirement. 6. The giraffe can reach those tall branches because of … long neck. 7. I have added a few friends on … social media application. 8. These bags have … names because they belong to us. B Complete the sentences with positive, comparative and superlative adjectives. 1. To get the … (good) view of the traditional dance on stage, you must go to the centre aisle. 2. Students from SMK Bitara have created the … (large) flag in the state for the National Day. 3. All the floats at the parade were decorative but the float featuring local fruits was the … (decorative). 4. The weather today is … (warm) but yesterday was … (warm) than today. 5. The Merdeka Square has the … (tall) flagpole in the country. 6. Of all the historical sites, the memorial for the national heroes is the … (far) from here. 7. The flag raising ceremony is as … (important) as the singing of the state anthem. 8. The story of the wartime heroes is … (interesting) than this story of modern day heroes. C Put the words into the correct columns. Then, read the words aloud with the correct stress. Stress on first syllable Stress on second syllable anthem expel anthem flagpole salute consent concert respond platform baton event museum expel respect 162 Heals and Aids CHAPTER 14 163 Over the years, advancement in medical sciences has produced new devices. • In what ways have we gained from them? CHAPTER 14 Heals and Aids In this chapter, you will listen to a news bulletin speak about your views and feelings concerning disabled people read a timeline on medical discoveries create a photo journal learn about simple future tense and punctuation practise the stress patterns for nouns and verbs appreciate a poem 163 Listening to a News Bulletin TASK 1 Listen to the news bulletin about Nick Vujicic and M.J. Lee. State TRUE or FALSE for each of the statements below. 1. Lee’s muscles weakened gradually from the age of 12. 2. Lee gives talks on motivation. 3. Nick Vujicic was born with no arms and legs. 4. Lee and Nick are good friends from young. 5. The book, Life Lessons, teaches us to live well. The phrase 'challenges he faces' as used in the text means to deal with situation, which require mental and physical strength. Challenge General Practitioner Physiotherapist Ophthalmologist Ear, nose and throat (ENT) specialist TASK 3 Study the pictures below. Discuss who they should see to get medical help. TASK 2 Role-play the telephone conversation below. Radio DJ: Yes, this is DJ Ann. How can I help you? Gary: I listened to the news bulletin about M.J. Lee and would like to share my feelings. I would like to compliment him on his perseverance and success in overcoming his disability. Mr Lee, congratulations! You have done well. Radio DJ: Allow me to thank you on behalf of Mr Lee. I’m sure he feels touched. Gary: I feel that Lee’s book will inspire and encourage the disabled to rise above their situation. He's right when he says we should live to the best of our ability. I'm inspired and thankful for his book because I'm disabled, too. Radio DJ: Thank you again and I agree with you. Gary: Thank you. I’m happy you agree with me. Goodbye. In pairs, exchange views and feelings about M.J. Lee. How would you talk to a disabled person? Do you have any friends who are disabled? Explain your answer. 164 460BC Birth of Hippocrates, a Greek physician and the Father of Medicine. Hippocrates based medicine on objective observation and deductive reasoning. 1628 William Harvey published An Anatomical Study of the Motion of the Heart describing the circulation of blood in the body. 1796 Edward Jenner developed a method to protect people from smallpox in a process known as vaccination. Jenner is sometimes known as the founding Father of Immunology. 1867 Joseph Lister published Antiseptic Principle of the Practice of Surgery. Convinced of the need for cleanliness in operating rooms, he developed antiseptic surgical methods, using carbolic acid to clean wounds and surgical instruments. 1870s Louis Pasteur and Robert Koch established the germ theory of disease – a specific disease is caused by a specific organism. 1895 German physicist Wilhelm Conrad Roentgen discovered X-rays. 1897 Ronald Ross, a British officer in the Indian Medical Service, demonstrated that malaria parasites are transmitted via mosquitoes. 1899 – 1906 Medical advancement – the development of aspirin, now the most widely used medicine worldwide and the suggestion of vitamins' existence and its importance to health. 1928 Scottish bacteriologist Sir Alexander Fleming discovered penicillin. 1952 Paul Zoll developed the first cardiac pacemaker to control irregular heartbeats. 1953 The discovery of DNA – marked a milestone in the history of science and gave rise to modern molecular biology. 1967 Heart surgeon Dr. Christiaan Barnard performed the first human heart transplant. 1987 The first brain tissue transplant was performed. EARLY DEVELOPMENT LATER DEVELOPMENT http://www.infoplease.com/ipa/A0932661.html antiseptic sterile, not contaminated cardiac relating to the heart Glossary TASK 1 Read the Medical Advances Timeline to find key developments in the field of medicine, from the birth of Hippocrates up to the present. Read Heals and Aids CHAPTER 14 165 3. Answer the following questions. a. Who is considered as the Father of Medicine? b. Who did research on malaria and discovered the cause of this disease? c. Based on the text, how important is the discovery of DNA? d. How does Joseph Lister’s publication, Antiseptic Principle of the Practice of Surgery in 1867 affect surgeries in operating theatres? Meaning: Synonym: Antonym: Word: Sentence: Vocabulary Journal WORD STUDY (Word Forms) 2. Read the table below and match correctly. Medical personalities a. William Harvey b. Louis Pasteur c. Wilhelm C. Roentgen d. Alexander Fleming e. Paul Zoll f. Dr Christiaan Barnard g. Edward Jenner Medical advancement Introduced vaccination Developed the first cardiac pacemaker Performed the first human heart transplant Described circulation of blood in the body Discovered X-rays Established germ theory of disease Discovered penicillin Moving Beyond the Text From the timeline of medical advances, would you agree that medicine not only makes us live longer but better? Does this inspire you to take up medicine as a career? How many words can you form from these stem words? protect protects protection protective protector protecting protected • surgery • advance • develop 1. Check the meaning of the following words in the dictionary. a. circulation b. transmitted c. milestone d. parasites e. transplant 166 Writing a Photo Journal A photograph speaks a thousand words. A photo journal that chronicles events in your life is an enjoyable thing to have. It documents your history that you can keep forever. Follow these tips to keep a photo journal. Use a digital camera Download the photographs and print them out. Share your photos with your friends on social networking sites. Treat it like a scrapbook Decorate your pages of memories as you see fit. Pick a topic Arrange your journal by topic to show a special event in your life or hobby. Have a goal Decide on the presentation - a detailed account or short text and photographs. Add captions and dates Captions describe or explain special parts of your photographs. Journal by date Choose an appropriate website to upload your photos. Get organised Plan how you want your journal to be – an online journal, a computerised photo journal or a printed journal. How to Keep a Photo Journal Heals and Aids CHAPTER 14 167 - Take photographs * Surroundings of the clinic Date: Time: Place: * Observe process - registration of patient - consultation with doctor - collection of medicine : Participants : Topic : Goal neighbourhood clinic Preparation of photos * Collect all photographs to be inserted * Prepare captions for photographs TASK 2 The Red Crescent Society made a school trip to the local government clinic in the neighbourhood. After the trip, you and your friends decided to create a photo journal of the trip for the society. TASK 1 Your class wants to create a photo journal of activities in the school for the class magazine. Activities • Take photos of activities that took place in school throughout a week. • Print out the photographs. • Lay them out in a photo journal. • Write suitable captions for the photos. 21st Century Skills caption 168 The use of ‘will’ + verb Examples 1. Prediction 2. Decision 3. Promise 1. It will rain tomorrow. 2. I will apply for the scholarship next week. 3. I will accompany you to the clinic this evening. Past Present Future The simple future tense is used for indicating those actions that will happen in the future. It is expressed by adding 'will' or 'going to'. The use of 'going to' Examples 1. Plan 2. Prediction 1. I am going to have my eyes tested tomorrow. 2. Look at the clouds. It is going to rain. A The Simple Future Tense (Will/Going to) TASK 2 Change the verbs in the sentences below to indicate the future tense using the ‘going to’ form. 1. I am ... (print) the article on Science and Life for you. 2. We ... (learn) about the outbreak of diseases in Africa for the next science lesson. 3. You ... (start) a photo journal of how you learned to use your hearing aid. 4. The Art Club members ... (paint) the mural for the children’s hospital tomorrow. TASK 1 Change the verbs in the sentences below to indicate the simple future tense using ‘will’. 1. We ... (keep) records of our medical history from now onwards. 2. I ... (take) an aspirin for this bad headache. 3. Betsy ... (attend) the talk on immunisation this evening. 4. The doctor is certain that my grandmother’s surgery ... (take) place next week. Heals and Aids CHAPTER 14 169 Capital letters ✓ First letter of a sentence ✓ Proper nouns (people, places) ✓ Pronoun ‘I’ • My mother and I will be seeing Dr. Ravi, a surgeon in University Hospital. Full stop ✓ At the end of a sentence • My uncle just underwent a heart surgery. Comma ✓ Marks a short pause within a sentence • Jessie brought oranges, apples and grapes for her sister in hospital. Question mark ✓ Ends a question • How far is the clinic from here? Exclamation mark ✓ Shows strong feelings • Wow! The hearing aid works great for my grandfather. A – Z . Usage Example ! Punctuation mark B Punctuation TASK 3 Punctuate the sentences correctly. 1. he was sent to the icu because of his irregular heartbeat 2. why does he have to be put on a life-support system 3. scientists from the university of leeds recommend that we take fruits on an empty stomach 4. oh no the clinic has run out of vaccines again TASK 4 Punctuate the text below. jennifer ackerman wrote a book about the common cold she experimented with a virus and was down with a bad cold for ten days the following is information related to a cold a lack of sleep and stress can make you catch cold easily take naps b cold symptoms are caused by your body’s reaction to a cold virus c when you shake hands with somebody who is having a cold wash your hands d our hands transmit cold viruses easily so keep your hands off your face 170 Stress on Words Verbs with two syllables have the stress on the second syllable. The same words used as a noun have the stress on the first syllable. TASK 1 Study the list of words given below. Take note of the parts of speech of the words. Say the words aloud and mark the stressed syllable in each word. Use the dictionary to help you. Verbs Nouns Nouns Adjectives progress progress compact compact present present minute minute convert convert content content suspect suspect patient patient Example : to record (verb) a record (noun) to permit (verb) a permit (noun) NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET NEWS LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREMT LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMETLOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET Read up on the importance of vaccination for diphtheria and do a write-up. Post it on the Residents’ Association notice board. Interview parents in your neighbourhood to inform them of the importance of vaccination for diphtheria. Prepare a poster and flyers on the importance of vaccination for diphtheria and put them up on the school notice board. Pass out the flyers to the neighbourhood. Post information about the importance of vaccination for diphtheria on your social media application. Technology Visual Writing Report TASK 5 Choose one of the tasks in the Choice Board to help create awareness on the importance of vaccination for diphtheria. Heals and Aids CHAPTER 14 171 Reflective Reflective Journal 1. What new information have I learnt about the world of medicine? 2. Have I become interested in medicine as a means of helping people? 3. How has medical discoveries and advancements made life easier for the disabled? Has any family member or friend benefitted from medical advancements? What should I learn to do to help others in times of emergency? TASK 2 Read the words aloud with the correct stress. Place the words into the correct column. Stress on first syllable Stress on second and third syllable autopsy injection medicinal hospital optician equipment optical clinical medical disease ambulance operation ction riented Task O A The class plans to set up an exhibition on Cardiac Pulmonary Resuscitation (CPR) and Basic First Aid skills. Project: Learning CPR and Basic First Aid skills Learning goals: Understand the process of basic life-saving skills Details: • Date, venue and participants • Talk by health personnel • Demonstrations of basic First Aid and CPR Set up your exhibition with photos on First Aid, steps in doing CPR and visuals of a First Aid kit. 1 5 3 4 22 172 I was inattentive in Science class one day When the teacher at random looked my way I didn’t look up, I wouldn’t dare There’s no escaping that intense glare. Asked me to explain to the class Newton’s Law of Gravity and mass My mind was a blank, heart beat louder For an answer I started to flounder. I stood before the class trembling with fear “Gravity” I said… and then oh dear!! I fell off the stage on to the floor How the class with laughter did roar. Newton’s Law Nandita Das The children tittered in great amusement They didn’t know my sad predicament The teacher said, “You’ve demonstrated gravity” “Although you did it with much levity”. At length I returned to my seat With many applause did they greet Now I look back upon this and ponder I decide to listen and not let my mind wander. 1. What does the teacher want the persona to do? 2. Describe the persona’s reaction when he is given the task. 3. What lesson does the persona learn from his experience? Step 1 : Planning – story, characters and main idea Step 2 : Writing – put ideas on paper and revise Step 3 : Editing – check and edit after completing the story Read the poem . TASK 1 TASK 2 Study the flow map on the steps of writing a prose. Then, write out the poem in prose. 6. Event and problem are solved Character's action and decision:... Lesson learnt: ... 1. Beginning of story Character: … Place: … Time: … 5. Solving of problem Reaction of class and teacher: ... 2. Problem faced by character Teacher's action: ... Reaction of character: ... 4. High point of story Incident in front of class: ... 3. Events leading to high point of story Action of character: ... Heals and Aids CHAPTER 14 173 A Fill in the blanks with the correct future tense.  Read the news report below and complete the graphic organiser. KLANG: “No mother would want her child to suffer like this. My heart is broken,” said Puan Maimunah, mother of 13-year-old Siti Nuraisyah, who lost her legs after being run over by a lorry. “She is so brave. But, as a mother, it is hard for me to be strong. It breaks my heart to see my daughter going through so much,” she said at the hospital where her daughter is being warded. On Monday, Siti Nuraisyah was on her way home from school in Sabak Bernam on a motorcycle with her sister when the incident happened at about 3.30 p.m. A car was believed to have overtaken them and brushed against their Honda EX5. Siti was thrown onto the middle of the road when a lorry coming from the opposite direction ran over her legs. Her sister suffered a sprained ankle from the impact. A composed Siti who underwent surgery earlier, said, “My wounds hurt,” adding that she wants to walk again and was hopeful of recovering soon. Her left leg was amputated above the ankle while her right leg was amputated below the knee. (Adapted from The Star, Jan 2016) Aina: The school holidays will be starting next week. 1 Are you ... (make) any holiday plans? Deana: My father 2 is ... (take) his annual leave as he is planning to take us to Pulau Redang for snorkelling and a nature study trip. Aina: Oh, in that case, 3 ... we ... (plan) on how to spend the first week together? Deana: Yes, sure. What do you have in mind? Aina: Cathy and I are going on a camping trip to Templer’s Park for three days. We 4 ... (go) by bus from here and trek from the park entrance to the waterfall. Do you want to come along? Deana: Yes, I would love to join you. What 5 ... we ... (do) for food and tents? Aina: We 6 ... (rent) the tents from the park authorities. They 7 ... (set up) the tents by the time we reach the camp site. Deana: All right! Templer’s Park, wow! I 8 ... (get) permission from my parents first. Shall I call you this evening with my answer? Aina: Yes, you can. Place: Day: Time: Hopes How can medical advancement help? How did it happen? Siti Nuraisyah’s accident 174 Keep Green, Keep Clean CHAPTER 15 Keep Green, Keep Clean Link You may have more understanding of how water can transform people's life by watching this trailer. http://www.unwater.org/world- waterday/about/wwd-trailer/en/ Study the expression used by the Waikato-Tainui tribe about the river and its relationship with people. What do you understand from the expression above? In this chapter, you will listen to a text on the cause and effect of water pollution speak about ways to conserve water read a fact file on the importance of clean water write a formal letter seeking permission to carry out a project learn about modals and choice questions practise intonation, stress and sentence rhythm appreciate a short story CHAPTER 15 I am the river, the river is me. Waikato-Tainui 175 TASK 1 Listen to a text on the causes and effects of water pollution and complete the multi-flow map below. TASK 2 Based on the pictures below talk about ways in which you can conserve water at home. ... ... ... ... Harms ... Contaminates ... Disrupts ... Kills ... Spreads ... The release of ... Oil leaks from ... Garbage from ... ... Improper disposal of ... Water Pollution Listening to a Text on Water Pollution 176 TASK 3 Your school will be facing water rationing for three days. Talk about how you and your friends can help to address the problem. TASK 4 22 March is World Water Day. It is a day to make a difference for the countries that suffer from water-related issues. It is a day to reflect on how we can manage water for the future. The quality of life depends on the availability of clean water. • What does the bar chart show? • What can you conclude from the chart? • Complete the circle map below on the importance of clean water. Sourced from: http://www.unicef.org/wash/ To give opinions - I strongly feel that we should… - I am inclined to think that… To ask for opinions - What is your opinion about… - What do you think of… What do you feel about …? As far as I am concerned, …. Use the expressions below: Importance of clean water supply Keep Green, Keep Clean CHAPTER 15 Unreached Population 0.7 Billion have no access to improved water supply Total World Population 7.3 billion Total World Population 7.3 billion 9.5 % 33 % People (Billions) 0 1 2 3 4 5 6 7 2.4 Billion have no access to improved sanitation 177 Clean water also means better quality of life for women and girls. In2050 an increase in population will require 60 per cent more food. In Africa, 90 per cent of the work of gathering water and wood is done by women. Women and girls often spend up to six hours every day fetching water. This amounts to 40 billion hours spent every year walking for water in Africa alone. In some nations, only 50 per cent of girls are enrolled in schools due to lack of toilet facilities. Globally, diarrhoea is the leading cause of illnesses and deaths. 30,000 deaths occur every week from unsafe water and unhygienic living conditions. 90 per cent of deaths are children under fve years old. 88 per cent of diarrhoea-related deaths are due to unsafe drinking water, lack of access to sanitation facilities and inadequate availability of water for hygienic purposes. Agriculture accounts for roughly 70 per cent of global fresh water withdrawals and up to 90 per cent in some fast growing economies. Adapted from : https://thewaterproject.org/why-water/10-ways-clean- water changes-the-world Clean water is needed for food production. Protecting water sources from pollution is everyone’s responsibility. Appropriate and adequate action must be taken to prevent pollution. Human life and prosperity rest on our actions today. Our lifestyle and activities determine the quality of water. Reduce wastage and manage water efciently and ensure that we do not pollute the rivers so that we can have an endless fow of clean water supply. Clean Water is Life Clean water is crucial to human health and life. It is everybody’s responsibility to keep our water sources clean. Vocabulary Journal Word Meaning Picture Sentence Part of speech WORD STUDY Group the words below under the correct headings. death responsibility leading drinking production accounts spend appropriate pollute manage endless reduce better water Read Nouns 1. illness 2. 3. 4. 5. Verbs 1. 2. 3. 4. 5. Adjectives 1. 2. 3. 4. 5. Link Find out more about water by clicking: http://www.water- day.org/ 178 Clean water also means better quality of life for women and girls. In2050 an increase in population will require 60 per cent more food. In Africa, 90 per cent of the work of gathering water and wood is done by women. Women and girls often spend up to six hours every day fetching water. This amounts to 40 billion hours spent every year walking for water in Africa alone. In some nations, only 50 per cent of girls are enrolled in schools due to lack of toilet facilities. Globally, diarrhoea is the leading cause of illnesses and deaths. 30,000 deaths occur every week from unsafe water and unhygienic living conditions. 90 per cent of deaths are children under fve years old. 88 per cent of diarrhoea-related deaths are due to unsafe drinking water, lack of access to sanitation facilities and inadequate availability of water for hygienic purposes. Agriculture accounts for roughly 70 per cent of global fresh water withdrawals and up to 90 per cent in some fast growing economies. Adapted from : https://thewaterproject.org/why-water/10-ways-clean- water changes-the-world Clean water is needed for food production. Protecting water sources from pollution is everyone’s responsibility. Appropriate and adequate action must be taken to prevent pollution. Human life and prosperity rest on our actions today. Our lifestyle and activities determine the quality of water. Reduce wastage and manage water efciently and ensure that we do not pollute the rivers so that we can have an endless fow of clean water supply. Clean Water is Life Clean water is crucial to human health and life. It is everybody’s responsibility to keep our water sources clean. Compare the water bills of the two households below. Both households have the same number of members in the family and stay in the same type of house. Discuss the factors that may have caused the difference in their water usage. Moving Beyond the Text crucial extremely important sanitation the equipment and systems that keep places clean, by removing human waste Glossary availability constitutes adequate 1. Find the meanings of the words as used in the text: 2. Tick (✓) the correct statements. a. In many countries, diarrhoea is the main cause for illnesses and deaths. b. More adults than children die as a result of diarrhoea. c. The demand for clean water increases with the increase of population. d. In Africa, parents spend a lot of time fetching water and wood. e. Many children in Africa spend a lot of time fetching water for domestic use. 3. List three uses of water as stated in the text. 4. Answer the following questions. a. Why is diarrhoea the leading cause of death in some countries? b. What does the expression ‘This amounts to’ mean? c. How will clean water change the lives of women and girls in Africa? Household A Jumlah Bil Semasa 18.00 Keterangan Caj Semasa Tarikh Bacaan Penggunaan (m3) SAJ09A4093 08-06-2016 2145 21.00 08-05-2016 2124 Bilangan Hari 30 hari Faktor Prorata 1.0000 hari Jenis Tarif : DOMESTIK Jenis Bacaan : NORMAL Blok Tarif (m) Kadar (RM) Prorata m3 Amaun (RM) 0 - 2 0.80 20.0000 16.00 21 - 35 2.00 1.0000 2.00 Penggunaan Air 21.0000 18.00 Jumlah Caj Air Semasa 18.00 Household B Jumlah Bil Semasa 42.00 Keterangan Caj Semasa Tarikh Bacaan Penggunaan (m3) SAJ09A4093 08-06-2016 8253 33.00 08-05-2016 8220 Bilangan Hari 30 hari Faktor Prorata 1.0000 hari Jenis Tarif : DOMESTIK Jenis Bacaan : NORMAL Blok Tarif (m) Kadar (RM) Prorata m3 Amaun (RM) 0 - 2 0.80 20.0000 16.00 21 - 35 2.00 13.0000 26.00 Penggunaan Air 33.0000 42.00 Jumlah Caj Air Semasa 42.00 Keep Green, Keep Clean CHAPTER 15 179 Writing a Formal Letter You and your friends decide to carry out a project to clean up the school compound. Project Activities Issues Participant Location Pre-writing Here are some of the details for the project to clean up the school compound. TASK You are a member of the Arts Club in your school. Your club has decided to carry out a project to clean the school compound. Write a letter to the authorities to get assistance for the project. • Written by secretary • Write to District or Municipality Officer • State the purpose of letter • Details of project • Request for assistance for disposal of garbage • Thank recipient and express hope for a favourable reply • Sign off with a formal ‘Yours faithfully’ • Signature and full name Sender’s name and address Receiver’s name, designation and address 20 MARCH 2___ The Salutation Heading of Letter Body of Letter • Paragraph 1 – Purpose of letter • Number the paragraphs that follow • Contents – the necessary details or information Yours faithfully Signature (SENDER'S NAME IN CAPITAL LETTERS) Write the month in full and in capital letters State the purpose of the letter Format of a Formal Letter ‘Yours faithfully’ is used at the end of a formal letter before you sign your name, when you have addressed somebody as ‘Dear Sir/Dear Madam, etc.’ and not by their name. ‘Yours sincerely’ is used at the end of a formal letter before you sign your name, when you have addressed somebody by their name such as Dear Mr Kim, Dear Ms Irene. Complimentary close 180 A modal is a verb form that helps to give a special meaning to another verb. Modal Functions Examples may not sure about something Let's hurry or we may be late. make polite requests May I join the hiking trip? to seek or give permission May I attend the football practice today? might not sure about something It looks nice, but it might be expensive. past tense of may for requests He asked if he might come in. can to show ability We can clean up the room within an hour. to show possibility If you practise hard, you can be selected. TASK 1 Fill in the blanks with ‘can’, ‘may’ or ‘might’. 1. She asked if we … swim in the waterfall pool. 2. We … and we should make all efforts to reduce our water usage. 3. … I talk to you about how we should dispose of kitchen waste properly? 4. Throwing household garbage into drains … clog up the sewers. 5. It … take a long time and a lot of money to clean up polluted river. 6. According to the report, we … have water rationing for at least two days. 7. If we do not start saving water now, we … run out of fresh drinking water in the future. 8. The contaminated river water … have caused this water disease. A Modals A modal is a verb form that helps to give a special meaning to another verb. These added meanings include ability, possibility and permission. TASK 2 Tick (✓) the correct answer to show the use of 'can' 'may' or 'might'. Sentences Possibility Permission 1. They might launch the clean river project next month. 2. You can walk with me to the car. 3. It may be too hot to walk to school. 4. You may watch the documentary on clean rivers with me. 5. I asked if I might leave school early today. 6. I might be able to reach the summit before you. Keep Green, Keep Clean CHAPTER 15 181 Choice questions are questions asked by giving a choice. The question provides the answer. B Choice Questions Auxiliary verb Subject Main verb Choice 1 or Choice 2 Answer Do you prefer kayaking or cycling? Kayaking. Main verb Subject Choice 1 or Choice 2 Answer Is your house here or there? There. Choice Questions Do you want sugar or milk? Does she take coffee tea? Have they decided on ... ... Is your favourite ice cream, ... ... Are you reserving tickets for ... movie B? TASK 4 Complete the table below with an appropriate choice of activities or things. TASK 3 Fill in the blanks with ‘can’, ‘may’ or ‘might’. Transport • We 1 … encourage car pooling or the use of public transport. We could also walk to our places of work or leisure. This 2 … help reduce our carbon footprint. • Video conferencing 3 … be a good alternative to holding meetings. So, companies 4 … be encouraged to use electronic communications. Reducing waste • Be responsible when using paper. We 5 … be able to save some trees if we learn not to waste papers. • We 6 … maximise energy efficiency by using cost-effective equipment like energy-saving air conditioners. • We 7 … definitely reduce waste through widespread use of recycling bins. Garbage and waterways • Tonnes of garbage thrown into rivers 8 … pollute and threaten riverine life. • It is not only rivers but people are at risk, too. Contaminated river water 9 … be consumed by riverside dwellers. Water-borne diseases 10 … spread from these rivers. 1. 2. 3. 4. 5. How to Maintain a Healthy Environment 182 Let's Speak Correctly G a ME Everyone is given a card with a Yes or No question, Wh-question, a simple sentence, a complex sentence or a compound sentence. Students sit in their groups and read out the sentence that is on each of their cards. The group that creates the best story out of their sentences and reads with correct intonation is judged the winner. TASK 1 Read the dialogue with the proper intonation. Elaine: Did both of you just sign up for the survival workshop? Fazli: Yes, we did. Rania: You sound surprised. Why? Elaine: I’m surprised as I know both of you are not the outdoor type. Rania: You are right. But, our uncle posed us a challenge yesterday. He is taking us camping and we have to be prepared. Elaine: Where will you be camping? Fazli: On Redang Island. Elaine: On Redang Island? Wow! You’ll be doing the flying fox, rock climbing, walking up the waterfall and a few other challenging activities! Fazli: That’s why we are going for the survival workshop. Elaine: I see. Enjoy yourselves. Intonation, Stress and Sentence Rhythm Intonation is the rise and fall of the voice in speaking. The combination of stressed and unstressed syllables and the intonation forms the sentence rhythm. 21st Century Skills Examples Intonation Explanation Was the camping trip challenging? Rising () Yes and No questions have rising intonation. Which activity did he excel in? Falling () Wh-questions have falling intonation. He excelled in one activity. Falling () Simple sentences have falling intonation. Keep Green, Keep Clean CHAPTER 15 183 ction riented Task O A Reflective Reflective Journal 2 What should I do to create awareness that clean water is life? 3 What personal steps should I take to reduce water and air pollution? Have I learned about the importance of rivers? 1 Am I aware of the living conditions of people who have no access to clean water? 4 Water conservation is a cost-effective way to reduce demand for water. The class has decided to organise a Water Conservation Day for the school. Objectives : • Appreciate the importance of water to mankind. • Understand the aims of World Water Day (22 March). • Create awareness of steps to conserve water at home and in school. Activities: • Hold a mini exhibition on Water Conservation. • Create leaflets to promote event. • Display slogans relating to conservation of water. • Work out a checklist on ways to conserve water at home. Participation of visitors: • Distribute the checklists to visitors – tick the steps they take to save water. • Make suggestions on how to conserve water in school. • Create slogans on water conservation. Prepare a prize for the best slogan. 184 Read the short story below. Once upon a time, a boy was walking through a wood and he thought he could hear a sad cry, as though someone was crying while singing. Following the sound, he came to a big, round, mysterious, grey fountain. The sad sobbing seemed to be coming from the fountain pool. The boy swept aside the pool's dirty surface water and saw a school of grey fish swimming in a slow circle through the pool. With each lap they made, their little mouths opened and out came the sobbing sound. Amused by this, the boy tried to catch one of these incredible talking fish. But, when he stuck his arm into the water, it turned grey right up to the elbow. As this happened, a huge sadness entered him, and he suddenly understood how sorrowful the fish were feeling. He felt just like the grey earth on his arm; dirty and contaminated. He quickly pulled his arm out of the water, and ran from that place. But his arm stayed grey and the boy continued feeling sad. He tried so many times to cheer himself up but nothing worked. That was, until he realised that if he were to make the Earth happy then that happiness would be, in turn, transmitted back to him through the earth on his arm. From then on, he set about looking after the countryside. He cared for the plants, he did what he could to keep the water from being polluted and he encouraged others to do the same. He was so successful that his hand started to recover its normal colour. When the grey had disappeared completely, he started feeling happy again and he decided to go and visit the fountain. When he was still some way from the fountain he could hear the fish singing happy hymns, and he heard them joyfully splashing in the crystal clear waters of that magic fountain. It was plain to see that the Earth had returned to its original happiness; and the boy felt even happier at the sight. Pedro Pablo Sacristan TASK 1. If you were in the persona’s place and came upon the fountain, what would you have done? 2. Reflect on the steps taken by the boy. What other steps could he have taken? 3. Create a comic strip based on the story. Keep Green, Keep Clean CHAPTER 15 185 A Fill in the blanks with modals ‘can’, ‘may’ or ‘might’ 1. Don’t worry, I … help you with your project on ‘Rivers’. 2. I … walk to the meeting place with you. 3. … the poster on pollution be completed by tomorrow? 4. Elaine … have reached London now although the flight was delayed by fifteen minutes. 5. She … sign up for the waterfall clean-up campaign if her parents give their permission. 6. Father … take us island hopping so we could see the crystal clear sea water. B Complete the following choice questions appropriately. 1. Do you want to fish at the river or ...? 2. Which project are you doing, clean water or ...? 3. Shall we camp at the beach or ...? 4. Where shall I throw this, Bin A or ...? 5. Are you putting up a poster on clean rivers or ...? C Read the information and write a short paragraph about the Earth Warriors for your class newsletter. Earth Warriors Aims • Protect the environment and all life on earth. Slogan : I am an Earth Warrior Achievement: • Every community has a recycling kiosk. • Residents deliver their recyclables and unwanted items to the kiosk. Our Strategy: • Organise rubbish collection activities every week. • Inform members of the date, time and location of our activities in our blog, 'Earth Warriors Project'. • Encourage members of the public to join in. 186 Smart Plan, Better Future CHAPTER 16 Do you dream of being a successful entrepreneur? To start a new business, you need to take the first step. Be bold and think out of the box. Have you got what it takes to be a successful entrepreneur? CHAPTER 16 Smart Plan, Better Future In this chapter, you will listen to a radio talk show on entrepreneurs speak about entrepreneurship read a narrative about a successful young entrepreneur write an informal letter learn about similes, positive and negative statements practise long and short vowel sounds and diphthongs appreciate a drama 187 Listening to a Radio Talk Show Nowadays, entrepreneurs can be as young as 18 years old. Do you know any young entrepreneurs? TASK 1 Listen to the radio talk show. Tick (✓) the correct statements. TASK 3 When choosing a business, we may ask ourselves: • How do we know which business to choose? • What influences our choice? Use a circle map to show the reasons for your business choice. TASK 2 In the radio talk show, the young entrepreneurs made certain references to their successful businesses. Study the phrases below. 1. Kricia Bong comes from Sarawak and runs an online store. 2. Kricia has been making notebooks by hand since her secondary school days. 3. The notebooks are sold only in East Malaysia. 4. 25-year-old Aw Tai Hau started Pott Glasses with friends. 5. Both entrepreneurs sell their products online. Discuss the following: • What do the phrases above tell you about the entrepreneurs? • What qualities do you think we need to become a successful entrepreneur? successful young entrepreneurs my success story great as gifts attractively-designed covers sold throughout the country Choice of business 188 LONDON Read Read the article about a young entrepreneur and his business venture and answer the questions that follow. MALAYSIA (2011) Rice-ing up to the Challenge His love for nasi lemak prompted a young entrepreneur to venture into selling the Malaysian favourite. While studying architecture in the United Kingdom, Mohd Hisham missed his favourite Malaysian food, nasi lemak. Although popular even in the UK, he was unable to find nasi lemak that truly satisfied his taste buds. So, he asked for the family’s traditional recipe. “The magic in our recipe is not just the way the rice is cooked but the sambal preparation that truly sets it aside from the rest.” This would be a defining moment for him as the popular Malaysian favourite would bring meaning to his life. Hisham’s course was project-based and he was not as hard pressed for time as his varsity mates. They were burning the midnight oil and hardly had time to cook or get a decent meal. Realising there was an opportunity here, Hisham decided to get into the food business, promoting his special nasi lemak through social websites. Apart from nasi lemak, he also served fried rice, ayam masak merah and qabili pilau, an Afghan rice dish. The demand for his dishes was incredible. Among his most memorable experiences was his appointment as chief cook for a four-day event that catered to 700 people in the UK. The event organiser believed Hisham could manage meals for such a large crowd because of the many good reviews from his customers. All went smoothly at the event. Back in Malaysia in 2011, Hisham worked in an architect’s firm initially. But, his heart was not in the job. At the back of his mind was a vision and a deep urge to give back to the community. He did charity work with youths during weekends. It developed into a full-fledged programme called the Weekenders Club that still has many ongoing projects. Giving up his job started a new chapter in his life. He ventured fully into the nasi lemak business. The secret of the dish lies undeniably in its sambal that is cooked over low heat for four to six hours and stirred constantly. It may be his family’s recipe but it is no easy feat as everything has to be done to perfection. He went through numerous failed batches before mastering the technique of cooking the delicious sambal to make the ‘brand’ truly unique. An interesting aspect of his business that has caught on with charitable customers is the suspended meals concept. Willing buyers pay in advance for nasi lemak packets that are later given away to the needy. He also dreams of expanding his business by setting up a central kitchen and café that will hire single mothers. He is not an architect, but he is definitely a successful and charitable young entrepreneur. SPECIAL NASI LEMAK (Sourced from Education, The Star, Feb 2016) prompted incited or urged vision a dream ongoing still in progress Glossary Smart Plan, Better Future CHAPTER 16 189 Tips to achieve your ambition: ❏ Believe in and trust yourself ❏ Be reasonable and do not be too ambitious ❏ Don't bite off more than you can chew ❏ Read good books related to your ambition WORD STUDY (Adjectives) Explain the meaning of the adjectives in the following phrases: a. traditional recipe b. special nasi lemak c. memorable experience d. easy feat e. young entrepreneur 1. Tick (✓) the correct statements. a. Mohd Hisham obtained the family nasi lemak recipe and started a food business. b. Mohd Hisham carried out his enterprise and did not complete his course of studies. c. Mohd Hisham wants to give back to society as he is doing well in his enterprise. d. Mohd Hisham makes sure the food he sells is prepared to perfection. e. Mohd Hisham encourages youths and single mothers to run his nasi lemak business. 2. Answer the following questions. a. What makes Mohd Hisham’s nasi lemak different from others? b. List two ways Mohd Hisham gives back to the community. c. What career choices did Mohd Hisham face when he returned to Malaysia after his studies? d. What was his final decision? e. What made him decide on his career choice? f. Would you as a customer take part in Mohd Hisham’s concept of suspended meals? Explain your answer. Meaning: Synonym: Antonym: Part of speech: Other forms: Vocabulary Journal Word: Sentence: 190 3. Complete the following sentences with a probable outcome. a. Since obtaining the family’s nasi lemak recipe, Mohd Hisham was probably … b. When he started selling food to the other students, Mohd Hisham probably became … c. Following the success of the catering event, Mohd Hisham will probably get … d. If Mohd Hisham had carried on working as an architect, he probably … e. Mohd Hisham's nasi lemak business will probably … Moving Beyond the Text The class wants to participate in an international competition and would like to design their own class T-shirts. Prepare a small business plan to generate funds to get the T-shirts. Complete the mind map below on business plans. Business Plans Repair services (shoes, electrical items, clothes) Selling used clothes Smart Plan, Better Future CHAPTER 16 191 Writing a Letter to a Friend TASK 1 The Career and Counselling Club plans to set up shops during Career Week. The club members have been asked to be young entrepreneurs. Brainstorm the business plan. Issues to consider: • What is the business plan? • Who is the leader and who are the assistants? • How are the duties allocated? • Who are the customers? • How can we promote the products? • Where and how can we get the funds? Fill in the tree map below with your ideas. Let's Set Up Shops Idea of Business Business Plan Food and drink Books Stall Online business Owner Manager Website Flyer Working Team Customers Promotion 192 In your letter, include the following: • Reason for event • Group’s business plan e.g. stall to sell second-hand books, food and drinks stall • Reason for choice of stall • Other details: - names of members in the group - allocation of duties - name of business / stall - promotion of business - decoration of stall • Express feelings about event and business project • Invite her to view the activities on class blog • End the letter appropriately As part of the programme, design an advertisement for the business. Study the Choice Board and decide which group you would like to be in. Put up the advertisement on the school notice board. TASK 2 You and your friends want to write a letter to an ex-classmate who is staying overseas. Write the letter based on the discussion. Sender’s address Date Salutation / greeting Body of letter • purpose of letter • details • casual or informal language e.g. ‘I’ve’, ‘I’m’ • be polite even if you are writing to a friend • use proper and grammatically correct language Closing remarks Complimentary close Signature Blog Design an advertisement complete with slogan and details of the business for the class blog. Posters Design posters to advertise the business plan. Display posters on the class and school notice boards. Journal Prepare a write-up of the business plan with persuasive and impressive language. Then, present it to the class. Jingle Write a jingle based on the business plan and sing it to the class. Visual Writing Technology Performance Smart Plan, Better Future CHAPTER 16 TASK 3 193 A Similes A simile is a figure of speech that compares two things that are alike using ‘like’ or ‘as’. For example: • Your explanation is as clear as crystal. • Though the customer is complaining, the seller still acts as cool as a cucumber. 1. My ambition became ... when I scored distinctions in the three science subjects. 2. Last night was the first night I slept ... because my brother’s food stall made a good profit. 3. This tablet may be ... but its many features are useful to most entrepreneurs. 4. They are ... but when it comes to doing business, they think alike. 5. My father who runs his own business is ... when it comes to his suppliers as he makes sure they supply him with genuine goods. TASK 1 Complete the following sentences with suitable similes from the list below. as smart as a scientist B Positive and Negative Statements Look at the sentences given below. like a log as light as a feather as hard as nails as different as night and day as clear as glass These are positive statements. Positive statements express something that is positive or something that can be done. • He is excited about his business. • They won an award for their enterprise. These are negative statements. Negative statements express something that is negative or something that cannot be done. They have the word ‘not’ in them. • He is not excited about his business. • They did not win an award for their enterprise. 194 Read a newspaper article. • Student A lists three positive sentences based on the news article. • Student B confirms whether the sentences are correct. • Student B will change the positive sentences into negative sentences. Student A confirms whether the sentences are correct. Do not repeat each other's sentences. 21st Century Skills TASK 1 Change the sentences below into negative sentences. 1. She has many employees in her café. 2. They have taken their lunch break. 3. I saw many people waiting in the bank. 4. My brother has done his homework. 5. We are satisfied with our project. 6. She has checked this month’s sales. 7. I want to buy a T-shirt and a pair of long pants. 8. We have a lot of savings. TASK 2 Change the sentences below into positive sentences. 1. She has not done her duty. 2. They will not help us. 3. The logo is not suitable for this business plan. 4. The T-shirts you ordered are not ready for delivery. 5. The students have not brainstormed for a plan. 6. Aidil does not come to football practice every Wednesday. 7. They did not show good teamwork during the event. 8. The backpack is not expensive. TASK 3 Carry out this activity with a friend. Positive sentence Negative sentence Explanation We know the owner. He cooks well. She helped us. We do not know the owner. He does not cook well. She did not help us. When changing positive sentences to negative sentences, the negative of the main verb is formed by adding ‘do not’ ,'did not', or 'does not' to it. 1 2 3 4 5 6 Smart Plan, Better Future CHAPTER 16 195 Short and Long Vowel Sounds and Diphthongs Listen and say these words aloud. Short vowel sound Example Long vowel sound Example // cut // barn // bin // meal // soot // pool // her /3/ girl // rock // door Diphthong Example Diphthong Example /a/ why // clay // toy // gold /a/ round // fear // hair // cure Reflective Reflective Journal 3 What skills have I acquired from my participation in these projects? 2 What projects have I been involved in? What have I learnt about setting up a business project? 1 Your class is organising a Young Entrepreneur’s Day in conjunction with the school Career Week. Set up a mini exhibition of successful young Malaysians. ction riented Task O A Choose the task you would like to be involved in: • Do research on the different types of enterprise among young Malaysians e.g. clothing, food or telecommunications • Choose an entrepreneur from one of the following fields: e.g. clothing, food or telecommunications - Get information on background, interests and how he/she started the business • Interview an entrepreneur. Students move from one booth to another. They assess the exhibits and make comments. Gallery Walk 21st Century Skills 196 You need: A referee - who uses a dictionary to check if a word is pronounced correctly. A coin - Flip a coin and move one space for heads and three spaces for tails. G a ME eve reach flash class pine pin grow pet slope mule tail rust breath soup Distinguish short and long vowel sounds. Write the words under the correct heading. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 17 18 19 20 13 14 15 16 Give a word that has the // sound. Sort the words according to their sounds - neck act bent lamb Which word sounds diferent? - jeer veer gear pear Say which word has the // sound - A boy and his boat hit a buoy. List two words that have the // sound. Pick out the odd one - pair bare bear dear Give a word that has the // sound. Say this word aloud - ewe. Which of these words does not have an // sound? - say cake wide Say this aloud correctly: The pot ought to be hot. Which word does not sound the same? - bean free meal mill Say a word that has an // sound as in the word cut. Say these words aloud: bun barn Say a word that has a short vowel sound like mill. Pronounce this word – lure Pick out the odd sound from these words - now owl near Pick out the odd sound from these words - pen perk bet end Read quickly and correctly Witty Will winds wool well. Give a word that has the //sound. Which of these does not have the // sound? - could cooed Start Winner Sound Game Short vowel sound Long vowel sound ... ... ... ... Smart Plan, Better Future CHAPTER 16 197 – Decide which play is to be staged. – Choose a director and hold auditions to select your cast. – Who is your target audience? – Make sure to type the scripts and number the pages for ease of reading by cast. A play, also known as a drama, can come in many genres. For example: • Comedy • Tragedy • Musical • Historical TASK Staging a Drama You have a script, now it’s time to bring your story to life! Choose a cast of actors and actresses to perform your drama. Once your cast is ready, present your drama in front of an audience. Let the show begin! Read the script below. Encik Thamrin, a teacher is having a conversation with three students in the school canteen. Encik Thamrin: Now, we’ve some time before your transport arrives. You’ve heard the talk about ambition and business. So, let’s talk about what business you would like to run when you grow up. Anita: I want to be a designer. Encik Thamrin: A designer? What do you mean, Anita? Anita: I want to own my own clothes boutique and have my own label on the clothes. That way I can wear new clothes every day. (She walks up and down like a model) Encik Thamrin: Oh, I see. Juan, what about you? Juan: Sir, I want to vroom.. vroom .. Encik Thamrin: Juan, what’s that? You mean a business that deals with brooms and cleaning equipment? Juan: No, sir. I mean a real cool bike! I hear the sounds of a bike every time I go to my father’s shop and I want to continue hearing that sound even when I grow up. (He runs through the canteen in a manner of riding a motorcycle) Encik Thamrin: Oh, a business dealing with motorbikes. Rosnah, what about you? Rosnah: Oh, nothing special – a food business will be good enough. Encik Thamrin: Well, it’s good to know what you want to do, isn’t it? (to the audience: They sure are good with words and sound associations!) 198 A Read the advertisement below and complete the following task. C Make sentences with the following similes. 1. as clear as glass 2. sleep like a log 3. as light as a feather 4. as different as day and night 5. as hard as nails 6. as sharp as a razor 7. red like a rose 8. as brave as a lion 9. sparkled like a million stars 10. as quiet as a mouse B Change the following into negative sentences. 1. Marilyn has completed her assignment. 2. You should help him in the shop. 3. The shop down the road is doing well. 4. The manager has left the office. 5. That young entrepreneur started off with a huge capital. 6. Our project on small businesses attracted many participants. 7. We have an idea on how to increase our output. 8. We have money in the fund. Complete the tree map below with details from the advertisement. Financial Awareness Programme The Consumer Association is organising a financial awareness programme for young entrepreneurs on 3 December at the Dewan Peniaga from 9:00 a.m. to 4:00 p.m. All traders and entrepreneurs are invited to attend. Activities: ÷ Briefing on financing ÷ Consultation services Admission is free. For further details, call or email us: 03-77722233 financial@consumerassociation.com Date Event Place Entrepreneurship Time Activities Smart Plan, Better Future CHAPTER 16 199 B Fill in the blanks with ‘can’, ‘may, or ‘might’. 1. I … visit you tonight, if I have the time. 2. They asked if they … attend the opening ceremony. 3. … I go to the library now? 4. Giles … cook a few Italian dishes. 5. I’m afraid she … not remember to bring my notes this afternoon. 6. Don’t worry, I … find my way home. 7. He … not have returned home from the office yet. 8. We … meet her on the way home. CHAPTERS 13 - 16 4 A Fill in the blanks with the correct form of comparison of adjectives. 1. This is a … (healthy) diet than that diet plan. 2. The doctor prescribed a … (effective) medication for his skin problem. 3. The National Day parade is the … (impressive) that I have ever seen. 4. Setting up his own business is the … (challenging) task he has had to face after his graduation. 5. This organically cultivated watermelon is … (nutritious) than the other fruits in the shop. 6. He is … (friendly) than his brother and greets us without fail every time we see him. 7. This is the … (interesting) novel in my collection of books. 8. My results are the …(bad) in the class. C Complete the choice questions below. D Form similes based on the pictures given. 1. Do you want a cold drink or … ? 2. Does she enjoy snorkelling or …? 3. What is your favourite ice cream flavour, chocolate or …? 4. Are you planning for a holiday in … or …? 5. Where shall we have our lunch, in a restaurant or a …? 200 201 Chapter 1 (Page 2) Deejay: Hello and welcome to Deena’s Chat Time with Teen Students! It’s time again for New Year resolutions. If you’d like to share yours with us, just call 33775544. Hi, who’s there? Amira: Hi, Deena. Happy New Year! I’m Amira from SMK Perhentian. I’m not very good at speaking English, so this year I’m going to join the English Language Drama Club to improve my speaking skills. Deejay: That’s a great New Year goal, Amira. I’m sure you will enjoy being in the Club. All the best to you! We have another caller on the line. Hello? Aiken: Good morning, everyone! It’s Aiken here from SMK Kuching. I’m going to change my diet in order to lead a healthier lifestyle. From today onwards, I’ll be visiting the gym and cutting down on fizzy drinks, junk food and sugar. Deejay: Sounds like you’re off to a healthy start for the new year, Aiken. Keep it up! Who’s next? Wei Hoong: Hello, Deena. I’m Wei Hoong from SMK Gurun. My resolution is to join the school football team. I plan to train hard and be selected as a school player. Deejay: Oh, we have an aspiring football player here! Good luck, Wei Hoong! Hope you make it to the team. Chapter 2 (Page 14) Father: Hello, Mirza, can I talk to you for a few minutes? Mirza: Hi Dad! Could we talk later? I have to get 50,000 points in the Battle of the Underworld. Father: How long have you been on this game? You’re spending too much time on online games. Your grades are suffering. Mirza: I know, Dad. I’m almost done. Father: How about a game of football this evening? I mean the real football. A bit of exercise and fresh air is good for your health. Mirza: You know I don’t like football. Could we play badminton instead? Father: Okay, that sounds good. By the way, do you want to go to your cousin Lisa’s wedding this weekend? You can stay at Aunt Lina’s house. I’m sure you don’t mind squeezing in with your cousins. Mirza: Could I stay at Uncle Ahmad’s house instead? Father: All right then. We’re going for a picnic the day after. You can join us. You can leave your tablet at home for a change. Mirza: But how will I take pictures? Father: You can use my smartphone. Now, change into your sports attire. I’ll see you at the badminton court in thirty minutes. I’m leaving the office soon. Mirza: Okay, Dad. I’ll be there. Chapter 3 (Pages 26 & 27) A The Environment Club in our school carried out a survey for the students to identify the causes of floods in our country. Forty per cent of the students said that drainage system is the major reason for floods. Next, twenty per cent of the students thought that pollution causes floods. Fifteen per cent of the students said that bad weather causes floods. Another fifteen per cent of the students were of the opinion that dam break causes floods. Finally, ten per cent of the students said that floods are caused by other reasons. The students also gave four effects of floods. They felt that the most serious effect of floods is loss of human life. The second effect of floods is loss of property. Another effect of floods is loss of animals and crops. People in the countryside suffer a lot because they cannot save their animals and crops. Lastly, the students said that another effect of floods is diseases. The polluted water will cause waterborne diseases, such as cholera. B Good morning everybody. Thank you for inviting me to talk about emergency evacuation during flash floods. The timing is right as we have just experienced severe flash floods and thousands of people were evacuated. Evacuate your house if water rises above the safe level. Follow these steps for a safe evacuation. • First, you must follow orders and leave your house immediately. It is important to leave the flooded areas quickly. • Second, wear protective clothing and sturdy shoes. You can prevent cuts and injuries. 202 • Third, take your Disaster Supply Kit. The kit should have spare clothes, bottles of mineral water and packets of biscuits. You can add a battery-operated radio, spare batteries, some cash and a First Aid Kit. • The next step is, secure your home. Switch off the main electrical supply and lock your house. • Finally, use safe travel routes. Do not take short cuts as you may be trapped. You can stay in relief centres if you do not have anywhere else to go. Do spread the message to your family members and friends. We will never know how climate change will affect us. It is always good to be prepared. Thank you. Chapter 4 (Page 38) Salesperson: Hello, how can I help you? Customer: My hair is always oily even though I wash it often. Can you recommend a suitable shampoo for me? Salesperson: We have an offer for this brand. It is good for people with oily hair. Customer: How much is it after discount? Salesperson: This usually costs RM25 but it is only RM20 today. Customer: That’s quite affordable. I think I will take a bottle. Chapter 5 (Page 53) The cukur jambul celebration is so unique. Wani’s grandparents were very excited and the scale of the celebration in a way reflected that. Although Wani told me only close family members and neighbours would be attending the ceremony, there were close to eighty people at her grandparents’ home. Prayers were recited and the baby’s hair was snipped by their elders and religious leaders. Later, traditional Malay food was served. I am glad to have attended the ceremony. I am thankful to Wani for inviting me. Understanding one another’s culture is important in a multiracial country like Malaysia. Chapter 6 (Pages 64 & 65) A One of the world’s most beloved toys is the teddy bear invented by Morris Michtom in 1902. In 1934, Lego was invented by Ole Kirk Christiansen. The name LEGO is an abbreviation of two Danish words which means play well. The physicist, William Higinbotham invented the first video game in 1958. His game was a table tennis-like game, one of the most famous toys in American history. The Barbie doll invented by Ruth Handler in 1959 is still a dream toy of little girls everywhere. In 1974, Erno Rubik created Rubik’s Cube. The challenge of the game is to restore all its six sides to its original colours. Pac-Man is a popular arcade game invented by Toru Iwatani in 1980. He had the idea for Pac-Man when he ordered a pizza. In 1993, H. Ty Warner created the much loved small stuffed toys, Beanie Babies. Markus Persson invented Minecraft in 2011. It was said Persson produced his first game at the age of eight. B The game Portal is set in the mysterious Aperture Science Laboratories. Players must solve puzzles and challenges by opening portals, moving objects, and themselves through space to reach the end of the laboratories. They are armed with blaster guns that can open portals. I find the game very interesting and exciting because you never know what will happen next. The puzzles have to be solved in a short period of time. The game is a test of speed, reaction and problem solving skills. It also offers fantastic graphic and audio quality. Chapter 7 (Page 76) Adult female mosquitoes lay their eggs on the inner, wet walls of containers with water, above the waterline. Mosquitoes generally lay hundreds of eggs at a time. It only takes a very small amount of water to attract a female mosquito. When the water level rises above the eggs, the larvae will hatch. The pupae will develop until the bodies of the newly formed adult flying mosquitoes emerge from the pupal skin and leave the water. Male mosquitoes feed on nectar from flowers while female mosquitoes feed on humans and animals for blood to produce eggs, and the life cycle begins again. Chapter 8 (Pages 88 & 89) A Kevin: Mum, I want to get this designer T-shirt. All my friends have one. There’s also the limited edition badminton racquet I would like to buy…you know, the one with the player’s autograph on the handle? Mum: Why do you need a limited edition racquet? A normal racquet will be just as good. And it’s your best friend’s birthday next week. Don’t you need to get a birthday present for him? June: Mum, while we are on this topic, can I get a new handbag? Lazara is having a huge sale right now. Mum: You’re buying it just because it’s on sale? Money does not grow on trees, you know. June: But, Mum… all right. Well, I still need a new backpack for the Nature Club’s kayaking trip on the 13th. We’ve been planning to go to the Rajang River for months. Lazara has backpacks on offer as well. 203 B Jane has a new pastime – shopping on the Internet. She finds it exciting and time saving. After buying her groceries, Jane looked at the items on sale. A dress she liked had a great discount. She clicked on the ‘Add to Cart’ button. Then, she clicked on ‘Cat Food’ and found her usual brand. A box popped up on the screen, saying “Sorry, that product is out of stock. Can we replace it with something similar?” She ticked ‘Yes’ and was given another brand that was more expensive. Jane usually pays cash on delivery. She does not use her credit card. She does not want to divulge her personal information. Delivery of her things was not on schedule. She waited impatiently. Finally, the delivery man came with her shopping items. According to the bill, she had to pay an extra RM5 for delivery charges. The colour of the dress was not exactly like the one shown in the picture. “Online shopping is fun but there are some problems,” Jane thought. Chapter 9 (Page 102) A very good morning to the Principal, Madam Chong Li Chin, teachers and friends. I am Lasimbang and my speech today will be on How to Make Friends. Do you have problems making friends? Making new friends can be challenging for many of you, especially when you go to a new school or class. Follow these tips and you will have friends in no time. • First, be ready to listen to others and ask questions. People will like to have you as their friend because you appreciate what they have to say. • Next, join a club or society. It will be easy to make friends with people who share the same interests as you. You will have lots of fun and inspire each other during co-curricular activities. • Another suggestion is to join or form a study group to make new friends. You will meet them frequently to discuss and exchange ideas about homework, projects and assignments. Soon your group members will become your friends. In conclusion, I would like to advise you to make friends with people who are well-mannered and disciplined. Thank you for listening to my speech. Chapter 10 (Page 114) Nadia: Grandpa, I’m home! What are you doing outside? Pak Samad: Well, Nadia. I was thinking how different things are now from what we had back in my days. Nadia: Tell me about it, please. Pak Samad: When I was your age, I used to walk 2 kilometres to go to primary school. It was very tiring. But, when I was in secondary school, my mother bought me a red bicycle. I felt so lucky at that time. Nadia: Oh, really! It must have taken you so long to reach school! My school is only 15 minutes away, but there are so many cars on the road so it’s better to take the school bus. Pak Samad: Look at that man in the grey jacket! Why does he walk with his eyes glued to his handphone? Nadia: It’s the digital era, grandpa. He’s probably checking his email and Tweeter account. Pak Samad: Tweeter? What’s that? A new bird species? Chapter 11 (Page 126) Farhan: Farid, you look a bit stressed. Are you all right, my friend? Farid: Thanks for asking, Farhan. I have a lot of things on my mind lately. Farhan: I’m sorry to hear that. Maybe you can do something to unwind. Farid: I don’t know when and how to start, Farhan. Can you help me, please? Farhan: Sure, Farid. I read an article about managing stress in the Health Magazine last week. The writer mentions about taking part in sports during our free time. Farid: How can sports help to reduce stress? Farhan: Simple. Sports allows us to socialise with others. It will cheer us up and at the same time, it is also good for our health. Farid: I have another problem. I don’t have friends to play with. Farhan: Don’t worry, Farid. You can be my partner in the doubles match. We are having a badminton match against Sri Menanti Badminton Club this weekend. I know you are a great badminton player. Farid: That sounds great, Farhan. See you this weekend! Chapter 12 (Page 138) Puan Kamilah: Good morning, Adriana. I’m preparing sandwiches for you to eat during recess. Adriana: Good morning, mother. That’s great. I really love your sandwiches. Puan Kamilah: Did you have a great time in school yesterday? 204 Adriana: Yes, I did. My teacher introduced a new word to us. Do you know what the word ‘Prudent’ means? She asked us to search on the Internet but I couldn’t get a suitable definition. Do you mind explaining it to me, please? Puan Kamilah: Sure, dear. Being prudent means we should be wise in managing our money. It’s all right to spend some money on things that we like, but we must also consider a few other things. Adriana: I still don’t get it, mother. Is the word ‘Prudent’ related to our lifestyle? Puan Kamilah: Yes, it does. For example, to avoid from spending on unhealthy food, I’ve packed some sandwiches for you. This will help us to lead a prudent lifestyle. Adriana: As a result of that, I will have more time to do something beneficial, like revising Mathematics during recess. Thanks, mother. I get it now. One more thing, can you drive my friends and me to an English seminar this weekend? We can save on the bus fare. Puan Kamilah: I would love to do that, Adriana. I can save on the petrol since I’m going to the market as well. So, I don’t have to go out twice during this weekend. Hurry up, your father is waiting in the car. Adriana: See you after school, mother. Goodbye. Chapter 13 (Page 152) Airil: Hello, you look lost. May I help you? Howard: Yes, I’m looking for the Proclamation of Independence Memorial. According to this brochure, it is in Padang Pahlawan. Airil: Oh, that’s easy. From the Clock Tower, go along Jalan Gereja and turn left at the roundabout into Jalan Kota. As you go along Jalan Kota, you will see Taman Merdeka on your right and the Islamic Museum and Bastian House on your left. Once you reach the A Famosa Fortress, turn right into Jalan Parameswara. The Proclamation of Independence Memorial will be on your left. Howard: That is very clear. I should have no problem getting there. Airil: It is quite far though. You can take a rickshaw ride if you want. Howard: Ah yes, I saw many rickshaws, cars and buildings decorated with the Malaysian flag. Is there a special event? Airil: Yes, we’ll be celebrating our nation’s independence in two days. Howard: That’s great, it looks like I have come at the right time! Thank you so much for your help. Airil: You’re most welcome. Goodbye. Chapter 14 (Page 164) Nineteen-year-old M. J. Lee published his book titled Life Lessons. He writes about the challenges he faces as a disabled person. He was diagnosed with a medical condition when he was nine years old. The disease caused his muscles to weaken gradually and he was wheelchair-bound by age 12. Lee could not do anything on his own. He felt helpless and became depressed. He read about Nick Vujicic who was born with no arms and legs. In spite of his condition, Nick did not allow his disability to stop him from living a normal life. Lee was motivated and inspired to write the book. Lee hopes his book will encourage people especially the disabled to think positively and not be discouraged by their conditions. We should all live to the best of our ability. Chapter 15 (Page 176) Water pollution is affecting our oceans, rivers and lakes. It is harming our food supply, contaminating drinking water, and spreading diseases. It is also killing aquatic animals and plants. This eventually disrupts the entire ecosystem of the planet as every living creature needs water. Water pollution is caused by the release of toxic chemicals and harmful contaminants into sources of water. This may include oil leaks from oil tankers and refineries, garbage from domestic waste, improper disposal of hazardous materials from factories and pesticides from farming. As these forms of pollution are caused by mankind, we are directly responsible for the quality of water in our lives. Chapter 16 (Page 188) Deejay: Hello, this is DJ Lyn on the ‘Morning Chat’ show. Today, we’re going to talk to young successful Malaysian entrepreneurs. Give us a call and share your story. Caller 1: Hello, DJ Lyn, I’m Kricia Bong, a young entrepreneur from Sarawak. I’m proud to say that I run an online store named NotBookNotBuk. I produce notebooks which have attractively-designed covers with meaningful wordings. I am 25 years 205 old and have been making notebooks by hand since I was in secondary school. My notebooks are now sold throughout Malaysia. They are great as gifts. Deejay: Wow! I’d like to have one of those notebooks. What about our next caller? Caller 2: I’m Aw Tai Hau, a Kelantanese and would like to share my success story with young Air Quality Index (AQI) Basics. (2016, July 22) Retrieved from https://airnow.gov/index.cfm?action=aqibasics. aqi Azar, B.S. (1989). Understanding and Using English Grammar (2nd ed.). New Jersey: Prentice Hall Inc. Berrell, C. (n.d.). Environmental Poetry. Retrieved from http://www.sciencerhymes.com.au/environmental- poetry Buck, P.S. (1958). The Good Earth. New York: Pocket Books. Canadian Tulip Festival. (n.d.). Retrieved from http://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/canadian- tulip-festival/ Carrie Richards. (2015). Independence. Retrieved from http://www.poetrysoup.com/poem/independence Cheng, N. (2015, October 26). More than 30 Malaysians Fall Prey to Cybercrime Daily. The Star Online. Retrieved from http://www.thestar.com.my/news/nation/2015/10/26/cybercrime-30-msians-daily/ Collins, H. (2003). Collins Cobuild Elementary English Grammar & Practice (2nd ed.). Glasgow: Harper Collins. Eastwood, J. (2003). Oxford Practice Grammar (2nd ed.). Oxford: Oxford University Press. 11 Tips for Social Networking Safety. (2012, February 24). Retrieved from http://seniornet.org/blog/11-tips-for- social-networking-safety/ Footprints on the Network (n.d.). Retrieved from http://www.internetsociety.org/your-digital-footprint-matters Garver, A. (2012, September 11). The Top Five Dangers of Online Shopping Precaution to Take on Cyber Monday. Forbes. Retrieved from http://www.forbes.com/sites/abegarver/2012/09/11/the-top-five-dangers- of-online-shopping-precautions-to-take Gregory Nyanggau Mawar (n.d.) Iban Cultural Heritage. Retrieved from https://gnmawar.wordpress.com/adat- iban/the-early-iban-way-of-life/ H. Noor et al. (2000, March). Effect of Exposure to Dust on Lung Function of Cement Factory Workers. Med JMalaysia, 55 (1). Retrieved from http://www.e-mjm.org/2000/v55n1/Cement_dust.pdf Malaysians. I’m 25 years old and co- founded Pott Glasses, a company which produces eye wear specifically for Asians. The company has run the ‘A Pair for Those in Need’ project which provided glasses to school children for free following the recent floods in Kelantan. Deejay: That’s very generous of the company. Thank you for sharing with ‘Morning Chat’. 206 Hornby, A.S. (2015). Oxford Advanced Learner’s Dictionary International Student’s Edition (9th ed.). Oxford: Oxford University Press. How Friendships Change Over Time. (2015, October 22). Retrieved from http://www.theatlantic.com/health/ archive/2015/10/how-friendships-change-over-time-in-adulthood/411466/ Independence Day of Malaysia. (n.d.). Just English Explorer, 11 (1). Retrieved from http://explorer.justenglish. com/magazine/special-event/hari-kemerdekaan-malaysia Kagan, S. (1994). Cooperative Learning. California: Kagan Cooperative Learning. Koh, S.L. (2012). Complete Grammar Guide. Selangor: Penerbit Ilmu Bakti. Leong, S. (2002). Fables from Asia. Kuala Lumpur: Penerbit Arowana. Makama, F. (2016). Mathematics. Retrieved from http://www.poetrysoup.com/poem/mathematics Maznan Noordin (2001). Kanang: The Story of A Hero. Kuala Lumpur: Institut Terjemahan Negara Malaysia Berhad. Meeks, L.L., & Austin, C.J. (2003). Literacy in the Secondary English Classroom. New Jersey: Pearson Education. Nandita Das. (2015). Newton’s Law. Retrieved from http://www.poetrysoup.com/poem/newtons_law_672864 Nandy, M. (1997). The Right Word & Pronunciation for Perfect English (2nd ed.). Selangor: Eurasia Pacific Books. Nazira Davroni. (2016). Going Shopping. Retrieved from http://www.poetrysoup.com/poem/going_shopping_ _a_childrens_poem_ New Year Traditions Around the World. (n.d.). Retrieved from http://www.123newyear.com/newyear-traditions/ Sabah Exploring New Areas as Tourist Attractions. (2016, March 29). The Star Online. Retrieved from http:// www.thestar.com.my/metro/community/2016/03/29/sabah_exploring_new-areas-as-tourist-attractions/ Sacristan, P.P. (n.d). Grey Fountain. Retrieved from http//freestoriesforkids.com/children/stories-and-tales/ grey-fountain Smart Buying Tips (n.d). Retrieved from http://www.fcnb.ca/smart-buying-tips.html 10 Ways Clean Water Can Change the World. (n.d). Retrieved from https://thewaterproject.org/why-water/10- ways-clean-water-changes-the-world Tennyson, A. (1850). Ring Out Wild Bells. Retrieved from http://www.bartleby.com/297/718.html The Triple Filter Test (n.d). Retrieved from http://www.theholidayspot.com/friendship/stories/a_true_friend.htm The Malaysia Book of Records. (3rd ed.) (2002). Kuala Lumpur: R &D Communication Sdn. Bhd. Thomson, A.J., & Martinet, A.V.1 (1981). A Practical English Grammar (3rd ed.). Oxford: Oxford University Press. Water, Sanitation and Hygiene (n.d.). Retrieved from http://www.unicef.org/wash/ Wren, P.C., & Martin, H. (2002). High School English Grammar & Composition. India: S. Chand & Co. Ltd. Your Digital Footprint Matters. (2014, January 28). Retrieved from www.internetsociety.org/your-digital- footprint-matters 207 after 3, 33, 38, 54, 79, 92, 119 air 28, 33, 100, 184 always 32, 40, 82, 117, 139 ambition 190, 194, 198 annual 5, 119, 133, 174 answer 19, 42 70, 84, 146 anthem 154, 161 arrive 109, 136 asleep 120, 121 attend 54, 82, 132, 145, 199 bag 86, 93, 127, 158 bargain 38, 41, 143 beach 186 bed 61, 86 before 4, 16, 35, 55, 79, 93, 108 believe 61, 190, 197 best 49, 82, 90, 101, 126, 146, 153 better 4, 29, 44, 61, 76, 90, 101, 122, 166, 178, 187 bill 179 birth 51, 80, 155, 165 bowl 77, 96 breakfast 45, 132 bridge 59, 128 busy 33, 66, 114, 142 button 16, 121 car 10, 25, 74, 122, 133,181 celebrate 1, 4, 32, 51, 132, 151 ceremony 9, 52, 95,112, 200 chance 5, 35, 119 change 74, 113, 128 charity 128, 143, 189 check 32, 38, 57, 68, 77, 94,131 choose 3, 26, 37, 107, 128, 145 clean 4, 33, 78, 121, 165, 180 clear 36, 66, 79, 185, 194 clock 60, 152 collect 19, 79, 128, 168 colourful 4, 155 control 16, 41, 142, 165 cook 24, 58, 104 cover 33, 49, 140 crowd 90, 158 culture 12, 53, 136 daily 20, 92, 116 decorate 4, 100, 158, 167 delivery 94, 99 digital 15, 16, 167 direction 46, 69, 108, 153 donate 27, 32 drive 16, 109 during 8, 14, 48, 55, 83, 128 early 54, 100, 160 effect 69, 138 enjoy 62, 69, 73, 125, 128 ensure 56, 78, 80, 83, 144 evening 62, 128, 158, 174 event 7, 19, 54, 112, 119, 189 exercise 12, 54, 134 family 4, 33, 53, 70, 76, 90, 107, 128, 142, 189 famous 5, 70, 119 favourite 15, 41, 63, 127, 182 festival 4, 9, 12, 132 fever 76, 85, 145 field 3, 7, 165 fitness 12 flag 46, 154, 161 forest 28, 131 fortune 4, 54 friend 3, 16, 35, 47, 81, 107, 115, 132, 139, 180, 195 gadget 15, 114 gate 74, 86, 133 gather 5, 44, 85, 133, 144 goal 3, 96, 140, 167 goods 47, 90, 194 grocery 62, 116 hard 86, 99, 101, 119, 194 health 4, 28, 54, 85, 133, 165 help 10, 27, 62, 71, 80, 104, 116, 131, 139, 153, 182, 195 history 63, 151, 165 hobby 9, 167 holiday 140, 174 house 4, 16, 33, 52, 90, 109, 124, 140, 152 improve 2, 177 interest 47, 93, 129, 139, 196 internal 119 invite 4, 15, 53, 85, 132 jacket 114 job 80, 156, 189 join 2, 62, 78 journal 57, 168, 172 joy 51, 96 judge 16, 47 keep 10, 23, 50, 74, 112, 139, 167, 178 kitchen 77, 189 knife 47 label 38, 140 late 23, 82 208 life 9, 54, 76, 107, 121, 154, 167 list 12, 16, 40, 112, 140, 179 manage 57, 94, 142 market 15, 61, 133, 149 meal 9, 22, 197 meet 16, 109, 128, 146 mind 15, 82, 173 mission 154 money 5, 19, 47, 95, 128, 139 month 4, 31, 57, 94, 136, 180 morning 3, 20, 54, 86, 133 mosquito 76, 83 mountain 24, 133 mural 159, 169 music 11, 15, 85 name 4, 19, 44, 54, 112, 124, 141, 158, 180, 193 national 12, 155 nature 68, 107, 131, 174 networking 13, 16, 114, 167 new 1, 15, 36, 42, 55, 82, 91, 107, 139, 163, 187 next 3, 16, 61, 94, 107, 113, 133, 139, 169, 181 night 11, 50, 86, 100, 194 offer 49, 85, 90, 117 official 128 oil 45, 100, 189 old 11, 12, 54, 100, 135, 156 online 16, 21, 22, 56, 90, 93, 95, 96, 99, 100, 128, 167 opinion 17 opportunity 4, 189 order 5, 59, 107, 140 paper 3, 34, 61, 85, 148 park 83, 133, 149, 174 pay 9, 34, 47, 94, 128, 140 peace 57, 84, 104, 121, 152 people 4, 16, 28, 38, 53, 68, 90, 107, 116, 155, 165, 177, 189 picture 43, 54 piece 54, 84, 92 plan 2, 34, 127, 140, 167, 191 popular 70, 128, 189 prayer 4, 55 prepare 11, 34, 39, 58, 73, 112, 129 price 38, 99, 149 problem 32, 45, 90, 121, 140 profit 117, 140, 194 project 74, 80, 140, 180, 189 protect 40, 165 proud 61, 158 queue 72, 90 quick 16, 153, 197 quiet 4, 6, 93, 199 ready 3, 15, 58, 112, 128, 158 register 12, 128, 133 regret 40, 41 resolution 2, 3, 12 reunion 4, 19 rice 39, 54, 189 river 54, 55 road 35, 133, 153 room 49, 77, 94, 124 safe 78, 85, 150, 178 same 54, 81, 104, 114, 128, 140, 178, 197 scam 91 school 3, 19, 26, 39, 62, 74, 76, 132, 174, 188 send 15, 74, 131 share 16, 32, 57, 85, 104, 107, 119, 128 skill 12,196 smoothly 57, 189 success 112, 155, 191 sweep 5, 83 table 12, 20, 121 taboo 5,60 tall 33, 162 technology 8, 73, 113, 153, 193 terrible 76 theory 165, 166 time 4, 14, 32, 38, 52, 63, 78, 90 traditional 8, 73, 131, 189 traffic 90, 112, 133, 153 treat 167 tree 2, 35, 59, 135, 182 true 11, 29, 40, 61, 104, 137, under 33, 67, 178 unique 53, 72, 117, 131, 189 unity 7, 72, 78 upon 454, 61, 133, 161, 162 urge 46, 189 value 28, 40, 104, 149 variety 90, 116 victim 21, 28, 74 video 11, 21 village 55 visit 9, 84, 128, 140, 152, 170 wait 45, 128 walk 8, 40, 114, 153, 198 wander 116, 173 week 12, 43, 57, 132, 149, 186 wedding 56 wide 84, 90, 197 wife 45, 58 wise 40, 148 work 12, 20, 70, 76, 146, 178, 189 world 16, 34, 73, 84, 119, 131, 140, 184 X-ray 165, 166 year 1, 32, 49, 61, 107, 132, 139, 155, 188 young 68, 189 zone 78, 148 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ______________________________ Nombor Perolehan: ____________________________ Tarikh Penerimaan: ____________________________ Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL

kssr_PendidikanIslam_17lfVkCTYNXvsbDpOeiTO8npdcj5xfVRs.pdf

kssm_RekaCipta_1fBWzfGoRTsFSgrHs0ZfpvKw-3zdVxO8c.pdf

kerjasama kejayaan solusi kreativiti pemasaran perniagaan MATA PELAJARAN ELEKTIF IKHTISAS PENULIS Dr. Jamil bin Abd. Baser Azra bin Othman EDITOR Norazhar bin Razali Nurulhudha binti Omar PEREKA BENTUK Wan Ahmad Firdaus bin Wan Abdullah ILUSTRATOR Rusli bin Abdul Wahab 2017 No. Siri Buku: 0120 PENGHARGAAN Penerbitan buku ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Aras Mega (M) Sdn. Bhd. • Fakulti Pendidikan Teknikal dan Vokasional Jabatan Pendidikan Kejuruteraan, Universiti Tun Hussein Onn, Malaysia. • Mohammad Hariri bin Abdullah, Jabatan Seni Reka Perindustrian, Fakulti Seni Lukis dan Seni Reka, Universiti Teknologi Mara (UiTM). Semua pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam usaha menjayakan penerbitan buku ini. KPM2017 ISBN 978-967-0520-91-9 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) No 18, Jalan Damai 2, Taman Desa Damai, Sg. Merab 43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. No. Telefon: 03-8925 8975 No. Faks: 03-8925 8985 Laman Web: www.arasmega.com E-mel: amsb@arasmega.com Reka Letak dan Atur Huruf: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Minion Pro Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Percetakan Surya Sdn. Bhd. Plot 29, Jalan IKS BK 2, Taman IKS Bukit Katil, 75450 Bukit Katil, Melaka. BAB 2 Bahan, Peralatan dan Mesin Pembinaan Produk BAB 4 Pembinaan dan Pengujian Model Berfungsi dan Prototaip BAB 1 Lukisan Terbantu Komputer (LTK) BAB 3 Sistem Pendahuluan 2 V 28 56 98 iii Jawapan Glosari Senarai Rujukan Indeks BAB 5 Penjenamaan Produk 118 BAB 6 Pemasaran Produk 134 BAB 7 Harta Intelek 148 BAB 8 Pendokumentasian 170 181 184 185 186 iv Buku teks Reka Cipta Tingkatan 5 ini merupakan buku teks yang dihasilkan berdasarkan keperluan Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) Mata Pelajaran Elektif Ikhtisas (MPEI) dan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Reka Cipta Tingkatan 5 yang disediakan oleh Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia. Buku ini mengandungi lapan bab yang ditulis berdasarkan dua kluster. Bab satu hingga empat ditulis berdasarkan Teknologi Pembuatan. Dalam kluster ini, murid akan diberi pendedahan dari aspek pengetahuan, kemahiran dan nilai bagi bidang teknologi di samping dilatih dalam pengujian dan pengukuran kefungsian produk yang dihasilkan. Bab lima hingga lapan pula ditulis berdasarkan Strategi Pemasaran. Dalam strategi pemasaran, murid didedahkan mengenai produk, harga, promosi, tempat dan harta intelek kepada produk, strategi pemasaran serta proses komunikasi dan dokumentasi yang berkesan. Buku ini turut menerapkan pelbagai pendekatan pembelajaran yang sesuai dengan keperluan semasa seperti Pembelajaran Kendiri, Pembelajaran Kolaboratif, Pembelajaran Berasaskan Projek, Inkuiri, Penyelesaian Masalah, Pembelajaran Masteri, Konstruktivisme, Pembelajaran Penerokaan dan Pendekatan STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics). Sehubungan dengan itu, buku ini diharap dapat mewujudkan suatu dimensi pengajaran dan pembelajaran Reka Cipta yang lebih berkesan. Bagi tujuan menarik minat serta mengukuhkan kefahaman murid pula, buku ini telah ditulis dengan mempelbagaikan kaedah serta corak persembahan grafik seperti penggunaan gambar foto, gambar rajah, peta i-Think, carta, graf dan ilustrasi. Akhir kata, buku teks Reka Cipta Tingkatan 5 ini diharap dapat membentuk daya imaginatif, kreatif, inovatif, inventif serta mampu merealisasikan Falsafah Pendidikan Kebangsaan dan wawasan negara. Selain itu, buku ini juga diharap mampu melahirkan generasi saintifik, progresif, berdaya fikir tinggi, berpandangan jauh, menyumbang kepada pembangunan teknologi, peka terhadap alam sekitar, mengamalkan literasi kewangan dan keusahawanan, berdaya saing serta mengagumi ciptaan Tuhan. v Standard Pembelajaran Hasil pembelajaran yang perlu diperoleh oleh murid setelah mempelajari sesuatu bab. Objektif pembelajaran dinyatakan dalam bentuk perlakuan yang boleh diukur pencapaiannya. KBAT Mengemukakan soalan yang dapat mencetuskan kemahiran berfikir aras tinggi. SUBTOPIK Tajuk yang disesuaikan dengan kehendak standard pembelajaran. Mengemukakan fakta menarik tentang perkara yang relevan dengan topik perbincangan dalam teks. AKTIVITI Soalan dan aktiviti latihan yang bertujuan untuk menguji kefahaman kepada murid selepas mempelajari sesuatu bab. Memberikan maklumat dan informasi tambahan berkaitan dengan topik yang dibincangkan. Memberikan maklumat dalam bentuk QR Code yang boleh diimbas menggunakan aplikasi khas di dalam telefon pintar atau tablet. vi 1 2 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER (LTK) BAB • Lukisan Terbantu Komputer (LTK) dalam Reka Cipta STANDARD KANDUNGAN 3 Lukisan Terbantu Komputer (LTK) merupakan satu kaedah untuk kita melukis sesuatu reka bentuk industri atau produk dengan menggunakan perisian komputer menggantikan kaedah manual. Terdapat pelbagai perisian yang biasa digunakan untuk tujuan mereka bentuk serta melakar dalam bentuk dua dimensi (2D) dan tiga dimensi (3D). Perisian ini lebih dikenali sebagai “Computer-aided design and drafting program” (CADD) yang boleh digunakan dalam semua bidang kerja terutama sekali dalam bidang-bidang yang memerlukan kepakaran seperti bidang kejuruteraan mekanikal, awam, seni bina, reka bentuk grafik dan semua bidang yang berkaitan dengan penggunaan CADD. Lukisan Terbantu Komputer (LTK) dalam Reka Cipta Rajah 1.1 Contoh lukisan menggunakan LTK. 1.1 Murid dapat: Mengenal pasti pelbagai perisian LTK yang terdapat di pasaran. Standard Pembelajaran PELAN HADAPAN SISI 1 4 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER Perisian Lukisan Terbantu Komputer Terdapat banyak perisian LTK di pasaran yang digunakan untuk melukis dan mereka bentuk produk. Perisian ini membantu kita untuk meneroka idea, menggambarkan konsep berserta rendering dan membuat simulasi dalam situasi yang sebenar. Berikut adalah contoh perisian dan penggunaannya. Bil. Nama Perisian Penggunaan 1. AutoCAD Digunakan secara meluas dalam industri untuk menghasilkan reka bentuk produk oleh jurutera, arkitek dan pereka bentuk grafik. 2. Solid Edge Solid Edge boleh menghasilkan lukisan 2D dan 3D dengan solid modeling khusus untuk pereka bentuk kejuruteraan. 3. Solidworks Solidworks berupaya untuk menghasilkan lukisan kejuruteraan dengan mudah dan cepat. 4. Inventor Perisian ini mampu menghasilkan reka bentuk kejuruteraan yang kompleks dalam bentuk visual dan simulasi. 5. Iron CAD Iron CAD lebih fokus kepada lukisan 3D dengan mengaplikasikan solid modeling technology. 6. Illustrator Perisian grafik yang mampu mereka bentuk logo dan produk. 7. SketchUp SketchUp merupakan perisian untuk grafik 3D seperti reka bentuk dalaman, landskap, kejuruteraan awam dan mekanikal juga reka bentuk permainan video. Rajah 1.2 Contoh lukisan menggunakan perisian Solidworks. 1 5 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER Mengenal Pasti dan Menentukan Perintah Asas Perisian Lukisan Terbantu Komputer Lukisan 3D merupakan lukisan objek sebenar yang dijelaskan dalam bentuk panjang, lebar dan tinggi yang berada pada tiga paksi iaitu paksi X, paksi Y dan paksi Z. Objek ini akan memaparkan bentuk di atas tiga satah untuk memberi pandangan sebenar objek. Objek yang terhasil ialah objek 3D yang menggunakan tiga paksi dan tiga satah untuk membentuk satu model. PETUNJUK Menu bar : Barisan menu utama. Command manager : Perintah utama. Screen : Ruangan yang digunakan untuk melukis gambar atau objek, layar. Configuration manager : Bahagian-bahagian utama fail gambar. Task pan : Menu tambahan. Motion manager : Mengandungi menu objek dan menu opsyen. Rajah 1.3 Antara muka perisian Solidworks. Screen Task pan Command manager Configuration manager Motion manager Menu bar Murid dapat: Mengenal pasti perintah asas perisian LTK Model 3D bagi tujuan melukis, mendimensi, mengubah suai dan memapar. Menentukan perintah asas perisian LTK Model 3D untuk menghasilkan lukisan. Standard Pembelajaran User Coordinat System (UCS) 1 6 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER Perintah asas perisian LTK model 3D untuk menghasilkan lukisan Sebelum memulakan sebarang bentuk lukisan yang menggunakan perisian Lukisan Terbantu Komputer, anda mestilah mempelajari dan menguasai perintah-perintah asas melukis yang ada. Antara perintah asas yang penting ialah: (a) Perintah Melukis (Sketch) seperti Garisan (Line), Bulatan (Circle), Garisan Bebas (Spline), Segi Empat Tepat (Rectangular), Elip (Elipse), Lengkuk (Arc) dan sebagainya. (b) Menu pull down. Rajah 1.4 Perintah Sketch untuk melukis. Perintah Sketch untuk melukis dengan pelbagai pilihan. Circle Perimeter Circle Line Centerline Centerpoint Arc Tangent Arc 3 Point Arc Sketch Fillet Sketch Chamfer Spline Spline on Surface Equation Driven Curve Corner Rectangle Center Rectangle 3 Point Corner Rectangle 3 Point Corner Rectangle Parallelorgam Straight Slot Centerpoint Straight Slot 3 Point Arc Slot Centerpoint Arc Slot Elipse Partial Elipse Parabola Conic 1 7 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER Perintah untuk memapar lukisan. Menghasilkan Dimensi untuk Lukisan Arahan untuk melakukan dimensi pada sesebuah lukisan itu boleh dilakukan dengan menggunakan perintah di bawah: Perintah Memapar (Display Command) Hasil lukisan boleh dipaparkan dengan berbagai-bagai sudut berdasarkan kepada keperluan pelukis. Lukisan boleh dipaparkan dengan menggunakan perintah seperti di bawah: Rajah 1.5 Perintah mendimensi. Rajah 1.6 Perintah memapar. Smart Dimension Smart Dimension Horizontal Dimension Vertical Dimension Baseline Dimension Ordinate Dimension Horizontal Ordinate Dimension Vertical Ordinate Dimension Chamfer Dimension 1 8 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER Perintah mengubah suai. Menu Pull Down Menu Pull Down ini boleh diperoleh dengan menekan sebelah kanan pada tetikus (right click) pada mana-mana bahagian menu atas. Tujuan menu pull down adalah untuk memberikan perintah-perintah tambahan yang tidak terdapat pada paparan atau antara muka perisian LTK. Perintah Mengubah Suai (Modify) Hasil lukisan boleh dipaparkan dengan berbagai-bagai sudut berdasarkan kepada keperluan pelukis. Lukisan boleh dihasilkan dengan menggunakan perintah seperti di bawah: Rajah 1.7 Menu pull down. Rajah 1.8 Perintah mengubah suai. Menu Pull Down Klik kanan pada tetikus di mana-mana bahagian menu atas. 1 9 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 10 Melukis dan Menjana Reka Bentuk Produk Ciptaan Menggunakan Perisian Lukisan Terbantu Komputer Sebagai latihan, anda dikehendaki melukis sebuah jag mesin pengisar seperti dalam lukisan di bawah. NAMA MOHD HAZLI BIN YAACOB SKALA 1:1 UKURAN : mm SEKOLAH : SMK PERMATA MERAH KELAS 5 RC 1 TAJUK PROJEK: JAG MESIN PENGISAR MATA PELAJARAN REKA CIPTA GURU FAIZAL BIN SYAHMI MARKAH : Murid dapat: Menghasilkan Lukisan Isometrik, Lukisan Ortografik dan Lukisan Pemasangan daripada arahan perisian yang terdapat di dalam perisian LTK Model 3D. Menjana reka bentuk produk ciptaan dalam bentuk Lukisan Isometrik, Lukisan Ortografik dan Lukisan Pemasangan. Standard Pembelajaran PELAN Balang Pemegang HADAPAN SISI 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 11 Nota Anda perlu menetapkan ukuran dalam unit milimeter (mm). Option > document properties > units > MMGS (i) Langkah-langkah melukis bahagian pemegang pengisar Langkah 1 New > Part > Ok Langkah 2 Sketch > Line > Front Plane > Klik Langkah 3 Tekan Spacebar > pilih permukaan kerja ini. Part Langkah 4 Sketch > Line Langkah 5 Lukiskan segi empat seperti ini. Langkah 6 Sketch > Smart Dimension dan masukkan ukuran. Langkah 8 Sketch > Smart Dimension dan masukkan ukuran. Langkah 7 Sketch > Line dan lukiskan garisan bahagian dalam. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 12 Langkah 9 Features > Extruded Boss/Base Langkah 10 Klik di bahagian ini. Langkah 11 Masukkan nilai 20 mm. Langkah 12 Klik di sini. Hasil Extruded/Base 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 13 Langkah 13 Tekan Spacebar > pilih permukaan kerja ini. Langkah 14 Klik di bahagian ini. Langkah 16 Klik Offset Entities. Langkah 17 Klik di permukaan ini. Langkah 15 Pilih Edit Sketch. Langkah 18 Masukkan nilai 4 mm > klik Reverse. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 14 Langkah 19 Features > Extruded Cut Langkah 20 Klik di bahagian ini. Langkah 21 Masukkan nilai 5 mm. Langkah 22 Tekan Spacebar > pilih permukaan kerja ini. Langkah 23 Klik di bahagian ini. Langkah 24 Pilih Edit Sketch. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 15 Langkah 25 Klik Offset Entities. Langkah 26 Masukkan nilai 4 mm > klik Reverse. Langkah 27 Klik di permukaan ini. Langkah 28 Features > Extruded Cut Langkah 29 Klik di permukaan ini. Langkah 30 Masukkan nilai 5 mm. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 16 Hasil akhir : Bentuk pemegang balang Langkah 31 Untuk menukar warna, klik pada bahagian ini. Langkah 32 Pilih warna yang sesuai. (ii) Langkah melukis bahagian balang pengisar Langkah 1 Sketch > Line Langkah 2 Lukiskan garisan dan masukkan ukuran. Langkah 3 Features > Revolved Boss/Base 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 17 Langkah 4 Pilih bahagian ini. Langkah 5 Pilih garisan ini sebagai pusat garisan. Langkah 6 Klik OK. Langkah 8 Pilih warna yang sesuai. Langkah 9 Klik OK. Produk terhasil Langkah 7 Browse > pilih jenis bahan plastik > clear plastic. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 18 (iii) Mencantumkan bahagian pemegang dan balang pengisar Langkah 1 Klik New. Langkah 2 Klik Assembly > OK. Langkah 3 Klik Insert Component. Langkah 4 Pilih komponen atau klik Browse sekiranya bahagian yang ingin dicantum tiada pada paparan. Klik kanan dan pilih Rotate View @Spacebar bagi mengubah pandangan produk yang ingin dicantum. Ia memudahkan proses cantuman dan mendapat pandangan yang lebih jelas. Langkah 6 Klik permukaan atau garisan yang ingin ditemukan dan secara automatik ia akan bercantum. Langkah 5 Setelah bahagian balang dan pemegang dimasukkan > klik Mate untuk mencantumkan dua bahagian ini. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 19 (iv) Langkah–langkah untuk membuat tanda nama Pemegang dan balang yang telah dicantumkan Membuat tanda nama (frame). Langkah 1: File > New > pilih drawing > OK Langkah 2 Pilih saiz kertas > OK 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 20 Langkah 3 Klik kanan tetikus > edit sheet format. Langkah 4 Klik kiri tetikus > masukkan maklumat yang diperlukan. Langkah 5 Setelah selesai mengisi maklumat, klik di sini. (v) Langkah–langkah untuk memasukkan objek dalam bentuk isometri pada tanda nama Langkah 1 Klik di sini dan pilih objek yang diperlukan. Langkah 2 Pilih pandangan Isometric object > klik dan tarik ke lembaran paparan. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 21 (vi) Langkah–langkah untuk menghasilkan unjuran ortografik pada tanda nama Langkah 3 Klik shaded with edges. Langkah 4 Use Custom Scale > pilih nisbah 1:2 dan pandangan objek menjadi lebih besar. Langkah 5 Klik Smart Dimension > pilih garisan yang hendak didimensikan pada pandangan isometri. Langkah 1 Klik di sini dan pilih objek yang diperlukan. Langkah 2 Pilih pandangan hadapan (front) objek > klik dan tarik ke lembaran paparan. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 22 Langkah 4 Use Custom Scale > pilih nisbah 1:2 dan pandangan objek menjadi lebih besar. Langkah 3 Klik shaded with edges pada pandangan iso. Langkah 5 Klik Smart Dimension > pilih garisan yang hendak didimensikan pada pandangan isometri. 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 23 Bil. Bahagian 1. Pemegang 2. Balang 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 24 2 1 Aktiviti Langkah-langkah untuk melukis mesin pengisar (blender) (a) Tapak motor (b) Pemacu mata pengisar (c) Tapak balang (d) Mata pengisar (e) Penutup (f) Mencantumkan semua bahagian mesin pengisar Anda boleh melukis menggunakan perisian Lukisan Terbantu Komputer (LTK) untuk projek akhir. Sebagai contoh, produk akhir anda ialah sebuah mesin pengisar dalam tema penghancuran. Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/melukis-mesin- pengisar/ untuk melihat langkah- langkah melukis mesin pengisar. (Dicapai pada 28 Ogos 2017) 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 25 RUMUSAN Perintah penting melukis dalam perisian Lukisan Terbantu Komputer Ikon Keterangan Melukis objek menggunakan garisan Melukis bulatan Melukis garisan bebas yang melengkung Melukis bentuk segi empat Melukis bulatan elip Ikon Keterangan Melukis bentuk heksagon Melabel atau menulis teks Melukis lengkuk bulatan Smart Dimension Mendimensi Extruded Boss/Base Melaksanakan extrude pada objek Perisian Lukisan Terbantu Komputer LATIHAN 1. Tentukan perintah yang sesuai untuk menghasilkan bentuk-bentuk lukisan di bawah menggunakan perisian Lukisan Terbantu Komputer (LTK). Bentuk Perintah 1 26 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 2. Hasilkan lukisan di bawah dengan menggunakan perisian LTK. Rujuk tatacara melukis menggunakan perisian Solidworks. NAMA ZULHILMI BIN AHMAD SKALA: 1:1 UKURAN: mm KELAS 5 RC 1 SMK PERMATA MERAH MATA PELAJARAN REKA CIPTA PROJEK 1: BLOK PENDAKAP GURU MUHAMMAD BIN ALI MARKAH: PELAN HADAPAN SISI 1 27 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER 28 BAHAN, PERALATAN DAN MESIN PEMBINAAN PRODUK BAB • Bahan Pembinaan Produk • Peralatan dan Mesin dalam Pembinaan Produk STANDARD KANDUNGAN 29 Rajah 2.1 Jenis-jenis bahan logam. Jenis dan Sifat Bahan Bahan merupakan elemen yang amat penting dalam proses pembinaan sesuatu objek atau struktur. Kestabilan sesebuah struktur binaan bukan sahaja bergantung kepada reka bentuk struktur tersebut tetapi juga pada kualiti dan jenis bahan yang digunakan. Bahan terdiri daripada dua kategori iaitu bahan semula jadi dan bahan buatan manusia. Bahan semula jadi adalah seperti batu, kayu dan jut manakala contoh bahan buatan manusia ialah plastik, aloi dan seramik yang dihasilkan melalui beberapa proses. Bahan logam dan bukan logam merupakan bahan yang paling banyak digunakan untuk menghasilkan produk. (a) Bahan Logam Logam dibahagikan kepada dua kumpulan iaitu logam yang mengandungi besi (logam ferus) dan logam tidak mengandungi besi (logam bukan ferus). (i) Logam Ferus Logam jenis ini mengandungi sejumlah karbon bagi tujuan untuk menguatkan strukturnya. Kebanyakan logam ini mudah berkarat tetapi mempunyai kekuatan yang tinggi untuk menahan beban yang dikenakan terhadapnya. (ii) Logam Bukan Ferus Logam ini tidak mengandungi karbon. Mempunyai sifat semula jadi yang tidak berkarat, dapat mengalirkan haba dan elektrik dengan baik. Logam Ferus • Besi tuang • Keluli berkarbon rendah • Keluli berkarbon sederhana • Keluli berkarbon tinggi • Keluli tahan karat • Keluli berkelajuan tinggi Logam Bukan Ferus • Aluminium • Gangsa • Kuprum • Loyang • Piuter • Timah • Zink BAHAN LOGAM Beri perhatian dan fahamkan bab ini kerana ia penting dalam proses pembinaan produk. 2 30 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN 2.1 Bahan Pembinaan Produk Murid dapat: Mengenal pasti pelbagai jenis serta sifat bahan dalam pembinaan produk iaitu bahan logam (logam ferus dan logam bukan ferus) dan bahan bukan logam (plastik, kayu, getah dan gentian). Standard Pembelajaran Foto 2.1 Bongkah enjin kereta. Foto 2.2 Bol dan nat. Foto 2.3 Sudip simen. Foto 2.4 Pahat. Besi tuang Keluli berkarbon rendah Keluli berkarbon sederhana Keluli berkarbon tinggi (i) Sifat dan kegunaan bahan logam ferus Kandungan Karbon Sifat Bahan Kegunaan • Lebih daripada 3.5% • Sangat keras • Kuat • Tahan panas • Bongkah enjin kereta • Ragum meja • Bahagian mesin • Braket enjin • Gear Kandungan Karbon Sifat Bahan Kegunaan • 0.1%-0.3% • Mulur • Mudah ditempa • Tahan panas • Bol dan nat • Rivet • Dawai • Rangka kereta • Jeriji rumah (grill) Kandungan Karbon Sifat Bahan Kegunaan • Besi + 0.3%-0.7% • Kurang mulur • Mudah ditempa • Lebih kuat • Rangka bangunan • Paku dan skru • Sepana • Playar • Sudip simen Kandungan Karbon Sifat Bahan Kegunaan • Besi + 0.6% karbon, +14%~ 18% tungsten + 4% kromium • Boleh mengekalkan sifat kekerasan pada suhu tinggi • Sangat keras • Tukul • Pahat • Gergaji besi • Gunting logam • Spring 2 31 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN (ii) Sifat dan kegunaan bahan logam bukan ferus Aluminium Kuprum Keluli berkelajuan tinggi Keluli tahan karat Kandungan Sifat Bahan Kegunaan • Logam asli • Sangat mudah ditempa • Pengalir haba dan elektrik yang baik • Tahan karat • Dawai elektrik • Saluran paip penyaman udara • Saluran paip peti sejuk • Paip air panas • Komponen suis elektrik Kandungan Sifat Bahan Kegunaan • Logam asli • Ringan • Tahan karat • Pengalir haba dan elektrik • Lembut dan mudah ditempa • Periuk nasi • Tin minuman • Kerangka tingkap • Tangga • Radiator Kandungan Karbon Sifat Bahan Kegunaan • Besi + 0.2% karbon, 18% kromium + 8% nikel • Kuat dan tahan lasak • Boleh digilap • Tahan karat • Periuk • Sudu dan garpu • Gunting kain • Jam tangan • Pisau Kandungan Karbon Sifat Bahan Kegunaan • Besi + 0.7%-1.4% karbon • Tidak mulur • Sukar ditempa • Kekerasan dan kekuatannya boleh ditambah dengan rawatan haba • Gerudi pintal • Pengulir • Mata alat mesin larik • Pericih • Mata alat kerja kayu Foto 2.5 Gerudi pintal. Foto 2.6 Periuk. Foto 2.7 Tangga. Foto 2.8 Dawai elektrik. 2 32 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Gangsa Timah Zink Loyang Piuter Kandungan Sifat Bahan Kegunaan • 90% kuprum + 10% timah • Kuat • Tahan kakisan • Tidak berkarat • Loceng • Kipas kapal • Gear • Gong • Alat muzik gamelan Kandungan Sifat Bahan Kegunaan • Logam asli • Mulur • Rapuh • Mudah ditempa • Plat bateri • Salur air • Penyalut produk • Penyepit makanan • Tin makanan Kandungan Sifat Bahan Kegunaan • Logam asli • Lembut • Mudah ditempa • Tahan karat • Kerja pematerian • Bekas makanan • Batu pemberat • Pengimbang tayar • Komponen elektronik Kandungan Sifat Bahan Kegunaan • 65% kuprum + 10% zink • Kuat • Mulur • Pengalir haba dan elektrik yang baik • Alat muzik • Komponen penyambungan paip • Tepak sirih • Lampu hiasan • Pili air Kandungan Sifat Bahan Kegunaan • 94% timah + 4% antimoni + 2% kuprum • Lembut • Suhu cair yang rendah • Tidak berkarat • Cenderamata • Cawan • Alat muzik • Barang kemas Foto 2.9 Gong. Foto 2.10 Tin makanan. Foto 2.11 Batu pemberat. Foto 2.12 Tepak sirih. Foto 2.13 Cenderamata. 2 33 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Rajah 2.2 Jenis-jenis bahan bukan logam. (b) Bahan Bukan Logam Bahan Bukan Logam Plastik Getah Kayu Gentian Plastik Kayu Bentuk Sifat Bahan Kegunaan • Butiran • Rod dan tiub • Kepingan • Lut sinar • Ringan • Boleh lentur • Tahan dan kuat jika dicampur dengan gentian kaca • Penebat haba dan elektrik • Bekas makanan • Pinggan mangkuk • Pembungkusan • Penebat haba dan elektrik • Peralatan elektrik Bentuk Sifat Bahan Kegunaan • Batang • Kepingan • Log • Penebat haba dan elektrik • Kekuatan dan kekerasan bergantung pada jenis kayu • Mudah dibentuk atau diukir • Tahan kakisan • Mudah dicantum • Perabot • Kerangka bumbung • Lantai rumah • Pemegang pisau • Jambatan Foto 2.14 Bekas makanan. Foto 2.15 Perabot. 2 34 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Rajah 2.3 Ujian kekuatan bahan. Sifat Mekanikal Bahan Sifat mekanikal didefinisikan sebagai ukuran kemampuan bahan untuk menahan daya atau tegangan tanpa pecah atau meleding. Sifat mekanikal bahan yang penting ialah: (a) Kekuatan (strength) Kemampuan bahan untuk menahan beban, semakin besar beban yang mampu diterima oleh bahan maka bahan tersebut dikatakan memiliki kekuatan yang tinggi. Getah Gentian Arah bebanan Murid dapat: Menerang sifat mekanikal pelbagai jenis bahan pembinaan dalam pembinaan produk. Standard Pembelajaran Bentuk Sifat Bahan Kegunaan • Getah asli dalam bentuk cecair • Kepingan • Kenyal • Boleh lentur • Penebat haba dan elektrik • Mudah dibentuk • Tahan lasak • Komponen kenderaan • Penebat haba dan elektrik • Penyerap bunyi • Gasket • Tayar kenderaan Bentuk Sifat Bahan Kegunaan • Serbuk • Kepingan • Serat • Boleh diproses kepada pelbagai bentuk • Ringan • Tahan haba • Struktur yang kuat • Kalis air • Badan bot • Tangki air • Peralatan sukan • Badan kereta • Aksesori kenderaan Foto 2.16 Tayar kenderaan. Foto 2.17 Badan bot. Layari laman sesawang http://arasmega.com/qr- link/ujian-kekuatan-bahan/ untuk menonton video tentang ujian kekuatan bahan. (Dicapai pada 25 Ogos 2017) Sampel bahan 2 35 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN (b) Keanjalan (elasticity) (c) Kekerasan (hardness) Rajah 2.4 Sifat keanjalan. Rajah 2.5 Ujian kekerasan. Keanjalan adalah keupayaan bahan untuk kembali semula ke bentuk asal tanpa mengalami perubahan bentuk. Contoh bahan yang memiliki sifat keanjalan ialah pegas dan getah. Kemampuan bahan untuk menahan daripada berlakunya haus, tahan terhadap goresan atau pengikisan dan tusukan. Bebola keras Meja Bahagian meja berskru boleh laras Sampel bahan Getah Pegas Tekanan (Daya) 2 36 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN (d) Kemuluran (ductility) (e) Keteguhan (toughness) Rajah 2.6 Ujian kemuluran. Rapuh Teguh Rajah 2.7 Ujian keteguhan. Keupayaan logam berubah bentuk apabila menjalani ujian kemuluran. Kemampuan bahan untuk menahan beban yang dikenakan tanpa patah atau putus. Daya Daya Sampel bahan Tukul 2 37 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Analisis Sifat Mekanikal Bahan dan Kepelbagaian Bahan dalam Pembinaan Produk Rajah 2.8 Analisis bahan pada sebuah basikal. Rim • Aluminium dan ada juga daripada logam campuran 2 38 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Tempat duduk penunggang • Plastik Tayar • Getah Hendal • Besi tahan karat Sarung hendal • Getah Rangka basikal • Aloi Murid dapat: Menganalisis sifat mekanikal bahan untuk tujuan pembinaan produk. Mencadangkan pelbagai jenis bahan dalam pembinaan produk. Standard Pembelajaran 1. Kumpulkan bahan-bahan yang terdapat di dalam bengkel atau di sekitar sekolah anda. Namakan serta kelaskan bahan tersebut berdasarkan kepada jenis dan sifatnya. 2. Dalam kumpulan, analisis sifat bahan-bahan yang telah dikumpulkan. Catatkan dan bentangkan hasil anda di dalam kelas. 3. Anda dikehendaki mengambil beberapa bahan logam dan bukan logam yang terdapat di dalam bengkel. Kemudian lakukan pengujian terhadap bahan-bahan yang anda telah kumpulkan dari segi kekuatan, kekerasan, kemuluran dan kelenturannya. Catatkan semua ujian yang telah anda lakukan dan bentangkan hasil tersebut di dalam kelas. Bahagian pada Basikal Bahan Sifat Mekanikal Kekuatan Kelemahan Tempat duduk penunggang Plastik • Boleh lentur • Boleh diproses semula • Penebat elektrik • Ringan • Tahan lasak • Cair apabila terkena panas • Tidak boleh dibaiki jika patah Rangka basikal Aloi • Tahan karat • Kuat dan teguh • Tidak berkarat • Ringan • Tidak mudah bengkok • Sukar dibentuk • Sukar dibaiki jika patah atau bengkok Hendal Besi tahan karat • Kuat dan teguh • Tidak berkarat • Tidak mudah patah • Kuat dan teguh • Tidak mudah bengkok • Tidak perlu dicat • Lebih berat daripada aloi • Sukar dibaiki jika bengkok atau patah Sarung hendal Getah • Anjal • Lembut • Boleh diproses semula • Fleksibel • Mencengkam pada tangan • Mudah terlucut daripada bahagian hendal • Mudah cair apabila terkena panas Rim Aluminium dan logam campuran • Tahan karat • Mulur dan mudah ditempa • Kuat dan teguh • Ringan • Tidak mudah bengkok • Tiada pilihan warna • Sukar dibaiki jika bengkok atau patah Tayar Getah • Anjal • Mengurangkan getaran • Boleh diproses semula • Lembut • Mencengkam pada permukaan jalan • Bunga tayar akan haus • Mudah bocor apabila terkena benda tajam Analisis sifat mekanikal bahan untuk tujuan pembinaan Aktiviti 2 39 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Murid dapat: Mengenal pasti peralatan dan mesin dalam pembinaan produk untuk memotong, membentuk dan membuat kemasan dalam pembinaan produk. Memilih peralatan dan mesin yang sesuai dengan penggunaan teknik yang betul untuk memotong, membentuk dan membuat kemasan dalam pembinaan produk. Standard Pembelajaran Foto 2.19 Penggunaan gergaji jig. Mengenal Pasti dan Memilih Peralatan dan Mesin Berikut ialah peralatan-peralatan yang digunakan dalam pembinaan produk. Peralatan dan mesin untuk memotong dalam pembinaan produk (a) Gergaji jig elektrik (Electric jigsaw) Digunakan untuk kerja-kerja memotong kayu atau besi yang nipis terutamanya ketika memotong bentuk yang berlekuk atau melengkung. Juga digunakan untuk memotong bahan yang bersudut sempit. Langkah keselamatan penggunaan mesin gergaji jig 1. Pakai sarung tangan dan pelindung mata. 2. Pastikan mata gergaji sentiasa tajam. 3. Tidak menekan mesin terlalu kuat semasa proses memotong. 4. Pastikan mesin berhenti beroperasi sebelum menarik atau mengangkatnya daripada bahan kerja untuk mengelakkan mata gergaji patah. 5. Bersihkan mesin setelah selesai kerja dilakukan. Foto 2.18 Gergaji jig. Peralatan dan Mesin dalam Pembinaan Produk 2.2 Layari laman sesawang http://arasmega.com/ qr-link/how-to-use-a-jigsaw/ untuk menonton video How to Use a Jigsaw? (Dicapai pada 13 Jun 2017) 2 40 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Langkah keselamatan penggunaan gergaji kayu 1. Gunakan jenis gergaji yang betul dengan jenis kerja yang hendak dilakukan. 2. Pastikan mata gergaji dalam keadaan tajam. 3. Bahan kerja hendaklah diikat dengan rapi pada ragum supaya tidak bergerak semasa proses memotong. 4. Letakkan sedikit minyak pada bilah gergaji setelah selesai menggunakannya untuk mengelakkan daripada berkarat. (b) Gergaji kayu Digunakan untuk kerja-kerja memotong kayu tanpa menggunakan tenaga elektrik. Alat ini mudah digunakan dan bahagian matanya boleh diasah atau ditajamkan semula sekiranya sudah menjadi tumpul. Foto 2.21 Penggunaan gergaji kayu. Foto 2.20 Gergaji kayu. 2 41 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN (c) Mesin pemotong kayu (Mitre cutting machine) Digunakan untuk melakukan kerja-kerja pemotongan kayu secara tegak atau serong. Boleh dilaras mengikut sudut tertentu. Foto 2.23 Proses memotong secara tegak. Foto 2.24 Proses memotong secara serong. Foto 2.22 Mesin pemotong kayu. Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/ dewalt-779-dws780-double- bevel-compound-sliding-miter- saw-unboxing/ untuk menonton video DEWALT 779 (DWS780) Double Bevel Compound Sliding Miter Saw Unboxing. (Dicapai pada 14 Ogos 2017) Langkah keselamatan penggunaan mesin pemotong kayu 1. Sentiasa memakai pelindung mata, mulut dan hidung. 2. Pastikan hanya seorang sahaja yang mengendalikan mesin ini pada satu-satu masa. 3. Bahan kerja mestilah diikat kuat pada ragum mesin supaya tidak bergerak semasa proses memotong. 4. Jangan sentuh mata pemotong yang sedang bergerak. 5. Pastikan mesin dibersihkan dan suis dimatikan setelah kerja selesai. 2 42 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Foto 2.22 Mesin pemotong kayu. Langkah keselamatan semasa kerja memotong paip 1. Pastikan mata pemotong sentiasa tajam. 2. Jangan terlalu menekan atau melaras mata pemotong terlalu ketat kerana akan menyebabkan hasil pemotongan yang tidak sempurna dan merosakkan bahagian tersebut. 3. Elakkan daripada memotong bahan yang tidak sesuai dengan jenis pemotong yang digunakan. 4. Letakkan sedikit minyak pada bahagian ulir untuk mengelakkan daripada berkarat. Foto 2.25 Pemotong paip PVC. Foto 2.26 Penggunaan pemotong paip PVC. Foto 2.27 Pemotong paip galvani. Foto 2.28 Penggunaan pemotong paip galvani. (d) Pemotong paip PVC Alat ini digunakan untuk memotong paip PVC seperti paip air dan paip yang digunakan untuk kerja pendawaian elektrik. (e) Pemotong paip galvani (GI pipe cutter) Pemotong paip ini sesuai digunakan untuk memotong paip besi bergalvani (GI pipe) yang biasa digunakan sebagai saluran paip air di rumah. 2 43 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Foto 2.30 Penggunaan pistol pemanas. (a) Pistol pemanas (Heat gun) Digunakan untuk memanaskan bahan kerja seperti plastik dan getah bertujuan untuk mengubah bentuk fizikal bahan seperti membuat lengkungan, mengembangkan atau membengkok. Peralatan dan mesin untuk membentuk dalam pembinaan produk Langkah keselamatan semasa menggunakan pistol pemanas 1. Pakai sarung tangan untuk mengelakkan tangan melecur. 2. Jangan halakan muncung pistol pemanas terlalu lama pada bahan kerja kerana ia akan mencairkannya. 3. Jauhkan daripada bahan-bahan mudah terbakar semasa kerja dilakukan. 4. Jangan sentuh bahagian muncung kerana akan mengakibatkan tangan melecur. 5. Pastikan alat ini dalam keadaan sejuk sebelum menyimpannya. Foto 2.29 Pistol pemanas. 2 44 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Foto 2.32 Penggunaan mesin pelarik. Foto 2.31 Mesin pelarik. (b) Mesin pelarik Mesin pelarik digunakan untuk membentuk kayu kepada bentuk yang dikehendaki. Kayu tersebut dipasangkan pada mesin dan akan berputar sambil dilarik menggunakan mata alat khas yang tajam sehingga memperoleh bentuk yang dikehendaki. Langkah keselamatan semasa menggunakan mesin pelarik 1. Sentiasa memakai apron, pelindung mata dan kasut keselamatan. 2. Pastikan mata alat pemotong yang digunakan sentiasa tajam. 3. Jangan terlalu menekan mata pemotong ke arah bahan kerja kerana ia akan menyebabkan kerosakan pada bahan tersebut. 4. Sentiasa berhati-hati pada semua bahagian yang bergerak. Jangan memberhentikan pergerakan mesin atau bahan kerja dengan tangan. Biarkan ia berhenti sendiri setelah suis dimatikan. 5. Pastikan mesin dibersihkan setelah selesai menggunakannya. 2 45 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Foto 2.33 Mesin kimpalan MIG. Foto 2.34 Proses kimpalan MIG. (c) Mesin kimpalan MIG (Metal Inert Gas) Mesin kimpalan MIG (Metal Inert Gas) merupakan mesin kimpalan yang menggabungkan di antara tenaga elektrik dengan gas jenis CO2. Tenaga elektrik diperlukan untuk mengalirkan arus kepada rod penambah dan seterusnya membentuk percikan api sementara gas CO2 membantu mengawal proses peleburan rod tersebut. Mesin ini mudah digunakan dalam proses penyambungan bahan khususnya yang diperbuat daripada logam. Langkah keselamatan semasa menggunakan mesin kimpalan MIG 1. Pakai pakaian keselamatan seperti sarung tangan kulit, pelindung muka, apron, kasut keselamatan dan sebagainya. 2. Pelarasan arus elektrik pada mesin kimpalan dan gas mestilah bersesuaian dengan bahan kerja. 3. Pastikan pengudaraan dan pencahayaan bengkel cukup. 4. Pastikan tempat kerja bersih dan jauhkan bahan mudah terbakar. 5. Bersihkan kawasan kerja, tutup semua suis dan alatur gas setelah selesai kerja. 2 46 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN (a) Mesin canai mudah alih (Portable grinder) Digunakan dalam kerja-kerja mencanai atau untuk meratakan permukaan benda kerja. Foto 2.35 Mesin canai mudah alih. Foto 2.36 Penggunaan mesin canai mudah alih. Peralatan dan mesin untuk membuat kemasan dalam pembinaan produk Langkah keselamatan semasa menggunakan mesin canai mudah alih 1. Pastikan anda memakai pakaian keselamatan seperti pelindung mata dan telinga, apron, kasut keselamatan dan sebagainya. 2. Mata pencanai mestilah dalam keadaan baik. 3. Pastikan tempat kerja bersih dan jauhkan bahan mudah terbakar. 4. Pastikan percikan api yang terhasil tidak menghala ke bahan yang mudah terbakar atau rakan yang lain. 5. Jangan menekan mesin terlalu kuat pada bahan kerja kerana akan merosakkan mata pencanai. 6. Bersihkan mesin tersebut setelah selesai kerja. 2 47 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Langkah keselamatan semasa menggunakan pelelas mudah alih 1. Pastikan anda memakai pakaian keselamatan seperti pelindung mata, apron, pelindung mulut dan hidung, sarung tangan dan sebagainya. 2. Kertas pelelas mestilah dalam keadaan baik dan sesuai dengan bahan kerja. 3. Jangan menekan mesin terlalu kuat pada bahan kerja kerana ia akan merosakkan mesin tersebut. 4. Bersihkan mesin tersebut setelah selesai kerja. Foto 2.38 Penggunaan pelelas mudah alih. Foto 2.37 Pelelas mudah alih. (b) Pelelas mudah alih (Portable sander) Digunakan untuk melicinkan permukaan benda kerja dan kebiasaannya yang melibatkan kerja kayu. 2 48 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Langkah keselamatan semasa menggunakan berus sembur 1. Pastikan anda memakai pakaian keselamatan seperti pelindung mata, mulut dan hidung serta sebagainya. 2. Pastikan tekanan pada pemampat udara bersesuaian dengan kerja yang dilakukan. 3. Sumpitan penyembur hendaklah sentiasa dibersihkan untuk mengelakkan daripada tersumbat. 4. Bersihkan semua kelengkapan setelah selesai kerja. (c) Berus sembur (Air brush) Digunakan untuk mengecat dan membuat lukisan grafik pada produk dengan menggunakan tekanan udara. Foto 2.40 Penggunaan berus sembur. Foto 2.39 Peralatan berus sembur. Sumpitan penyembur Pemampat udara Dakwat 2 49 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Murid dapat: Mengamalkan langkah-langkah keselamatan dalam penggunaan peralatan dan mesin. Standard Pembelajaran Langkah-langkah Keselamatan dalam Penggunaan Peralatan dan Mesin Aspek keselamatan diri dan peralatan amat penting untuk diberi perhatian sebelum, semasa dan selepas menggunakan peralatan serta mesin. Beberapa langkah keselamatan perlu diamalkan untuk menjauhi dan mencegah daripada berlakunya sebarang kemalangan. Rajah 2.9 Pakaian bengkel. • Keselamatan diri Kebanyakan kemalangan berlaku kerana sikap cuai dan tidak mengambil berat aspek keselamatan. Anda dinasihatkan untuk memakai pakaian yang sesuai dengan kerja yang dilakukan. Tidak memakai barang perhiasan seperti cincin, jam tangan atau rantai leher Jika berambut panjang perlu diikat Sebelum melakukan kerja Memakai helmet Tudung kemas dan rapi Baju berlengan pendek atau digulung jika berlengan panjang - Memakai pelindung mata/gogal - Memakai pelindung telinga - Memakai penutup hidung Memakai sarung tangan Memakai apron Kasut bertutup dan bertapak getah Berambut pendek Tali leher dimasukkan ke dalam baju atau ditanggalkan 2 50 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Bil. Papan Tanda Keselamatan Keterangan 1. Murid perlu berhati-hati kerana kawasan lantai licin. 2. Murid tidak dibenarkan masuk ke bilik suis utama kerana voltan elektrik yang tinggi. 3. Murid perlu memakai gogal (alat pelindung mata) ketika menggunakan mesin. 4. Murid dikehendaki memakai topeng muka untuk mengelakkan habuk benda kerja masuk ke dalam mulut dan hidung. 5. Murid perlu memakai sarung tangan keselamatan jika perlu. 6. Murid perlu memakai alat pelindung telinga untuk mengelakkan kerosakan deria pendengaran. 7. Murid perlu memakai kasut bertutup ketika berada di dalam bengkel untuk mengelakkan kecederaan pada kaki. Jadual 2.1 Simbol keselamatan di dalam bengkel. • Keselamatan di bengkel (i) Ruang bengkel hendaklah mempunyai pengudaraan yang baik dan mempunyai tanda garis keselamatan kawasan bekerja dan laluan berjalan. (ii) Bengkel hendaklah sentiasa mempunyai laluan serta pintu kecemasan. (iii) Alatan pencegahan kebakaran juga hendaklah diletakkan di tempat yang sesuai, mudah dilihat dan dicapai jika berlaku kebakaran. CAUTION Wear goggles when using this machine 2 51 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Etika kerja yang baik di dalam bengkel Tidak gopoh semasa melakukan sebarang kerja amali Mempunyai sikap dan tanggungjawab terhadap diri sendiri Jangan bergurau senda dengan rakan Menumpukan sepenuh perhatian dan tenang ketika bekerja Bertimbang rasa terhadap kebajikan rakan sekelas Rajah 2.10 Etika kerja yang baik di dalam bengkel. • Etika bekerja Murid dikehendaki mempunyai semangat dan etika kerja yang baik semasa di dalam bengkel bagi mencegah kemalangan. Semasa melakukan kerja 2 52 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN 1. Nyatakan mesin yang sesuai untuk menjalankan kerja berikut. (a) Memotong kayu (b) Mencanai bahan besi (c) Melicinkan permukaan kayu 2. Terangkan prosedur keselamatan penggunaan alat kimpalan MIG. Ilustrasi 2.1 Suasana tempat kerja yang tidak teratur. • Keselamatan alatan (i) Jangan biarkan alatan bersepah di atas lantai. (ii) Semua peralatan dan mesin yang digunakan mestilah dibersihkan dan disimpan di tempat asal. (iii) Laporkan segala kerosakan kepada guru untuk tindakan lanjut. • Keselamatan di bengkel (i) Elakkan daripada minyak atau gris tertumpah di atas lantai. Lap sehingga tiada kesan licin di atas lantai jika terdapat minyak atau gris di atas lantai bengkel. (ii) Jangan biarkan tatal atau serpihan logam bersepah di atas lantai dan di sekeliling mesin. (iii) Pastikan semua kawasan kerja dibersihkan dengan sempurna. (iv) Pastikan semua suis elektrik dimatikan dan tidak ada lagi mesin yang masih berfungsi. (v) Tutup semua tingkap, pintu dan lampu sebelum keluar daripada bengkel. Selepas melakukan kerja Aktiviti 2 53 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN Bahan logam Bahan bukan logam Sifat mekanikal bahan (i) Gergaji kayu (ii) Pemotong paip PVC (iii) Pemotong paip galvani (iv) Pistol pemanas (Heat gun) (v) Berus sembur (Air brush) (i) Gergaji jig elektrik (ii) Mesin pemotong kayu (iii) Mesin pelarik (iv) Mesin kimpalan MIG (v) Mesin canai mudah alih (Portable grinder) (vi) Pelelas mudah alih (Portable sander) (i) Keselamatan diri (ii) Keselamatan di bengkel (iii) Keselamatan alatan Peralatan pembinaan produk Mesin pembinaan produk Langkah keselamatan Peralatan dan Mesin dalam Pembinaan Produk dan Langkah Keselamatan dalam Penggunaan Mesin Bahan Pembinaan Produk (i) Besi tuang (ii) Keluli berkarbon rendah (iii) Keluli berkarbon sederhana (iv) Keluli berkarbon tinggi (v) Keluli tahan karat (vi) Keluli berkelajuan tinggi (i) Aluminium (ii) Kuprum (iii) Gangsa (iv) Zink (v) Timah (vi) Loyang (vii) Piuter (a) Logam ferus (b) Logam bukan ferus (i) Plastik (ii) Kayu (i) Kekuatan (ii) Keanjalan (iii) Kekerasan (iv) Kemuluran (v) Keteguhan RUMUSAN (iii) Getah (iv) Gentian 2 54 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN 4. Nyatakan mesin yang sesuai untuk menjalankan kerja berikut. (a) Memotong kayu (b) Mencanai bahan besi (c) Melicinkan permukaan kayu 5. Berdasarkan foto di sebelah, kenal pasti peralatan dan mesin yang boleh digunakan serta fungsinya untuk pembinaan produk tersebut. 1. Senaraikan tiga contoh logam ferus dalam pembinaan sesuatu produk. 2. Terangkan sifat bahan berikut dalam pembinaan produk. (a) Getah (b) Besi tuang (c) Plastik (d) Aluminium 3. Berdasarkan pada rajah di bawah, cadangkan bahan kejuruteraan yang sesuai digunakan untuk membina alat pemotong rumput tersebut supaya dapat beroperasi dengan lebih baik. LATIHAN Pemegang Roda Mata pemotong Pelindung mata pemotong 2 55 MESIN PEMBINAAN PRODUK BAHAN, PERALATAN DAN SISTEM BAB • Sistem Mekanikal • Sistem Elektrik • Sistem Elektronik • Sistem Kawalan STANDARD KANDUNGAN 56 57 Pengenalan Sistem ialah gabungan beberapa elemen atau komponen yang beroperasi mengikut fungsi yang diprogramkan untuk melakukan kerja. Tujuan utama sistem ialah meningkatkan hasil kerja dengan mengoptimumkan operasi di samping mengurangkan tenaga kerja manusia. Sistem terbahagi kepada beberapa bahagian iaitu sistem mekanikal, sistem elektrik, sistem elektronik dan sistem kawalan. Sistem Mekanikal Sistem mekanikal bermaksud pengendalian kuasa atau tenaga untuk melengkapkan sesuatu tugas yang melibatkan daya dan gerakan. Penggunaan sistem ini dapat mengurangkan tenaga manusia melakukan kerja. Terdapat beberapa jenis sistem mekanikal, iaitu gear, pneumatik, takal dan tali sawat, hidraulik dan tuas. Rajah 3.1 Jenis sistem mekanikal. 3.1 Sistem Mekanikal Gear Hidraulik Takal dan tali sawat Pneumatik Tuas Murid dapat: Mengenal pasti jenis sistem mekanikal iaitu gear, takal dan tali sawat, tuas, pneumatik dan hidraulik. Menerangkan komponen asas yang terdapat dalam setiap jenis sistem mekanikal. Menghuraikan mekanisma operasi asas pada semua jenis sistem mekanikal. Standard Pembelajaran Jenis Sistem Mekanikal 3 SISTEM 58 Komponen asas yang terdapat dalam jenis sistem mekanikal (i) Gear Gear ialah satu roda bulat yang bergigi di sekelilingnya. Kombinasi dua atau lebih gear akan mengawal kelajuan, meninggi atau merendahkan daya kilas atau menukar arah gerakan mesin. Gear dipasang pada aci sesebuah motor dan digabungkan untuk menghasilkan putaran atau pemindahan tenaga. • Berfungsi sebagai penghantar kuasa dan penggerak mesin. • Penghantaran ini berlaku menerusi aci yang memegang gear. • Arah penghantaran yang dibuat bergantung kepada kedudukan aci sama ada selari, bersilang atau bersudut. • Digunakan untuk menghubungkan semua bahagian yang berputar dan menukar kelajuan sesebuah mesin. (a) Jenis-jenis Gear Terdapat lima jenis gear iaitu: • Gear heliks Gear heliks digunakan dalam mesin yang memerlukan mekanisma kelajuan tinggi seperti dalam kotak gear kereta untuk menukar kelajuan rendah kepada kelajuan tinggi. Gear ini direka untuk mengurangkan bunyi bising dan beroperasi lebih licin berbanding gear taji. • Gear serong Gear serong digunakan untuk memutarkan aci yang dipasang pada sudut 90º antara satu sama lain. Gear ini boleh didapati pada mesin gerudi tangan dan alat pengadun elektrik. • Gear belitan Gear belitan berbentuk sebatang aci bergigi (berbentuk ulir) yang bersirat dengan gear yang berbentuk bulat. Gear ini digunakan untuk memindahkan daya putaran aci kepada sudut tertentu dan mengurangkan kelajuan mesin. Selain itu, ia juga digunakan untuk menukarkan pergerakan lurus kepada pergerakan membulat. Contoh penggunaan gear ini ialah pada sepana boleh laras dan pengadun elektrik. • Gear taji Gear taji mempunyai dua jenis gear yang dipasangkan secara selari, bersilang atau bersudut untuk menghasilkan gerakan. Contoh produk yang menggunakan gear taji ialah mesin pemutar skru tanpa wayar, mesin basuh dan mesin pencetak. • Gear rak dan pinan Gear rak dan pinan digunakan untuk menukarkan gerakan putaran atau sebaliknya dan banyak digunakan pada stereng kereta dan kelengkapan elektronik moden seperti pemain cakera padat. 3 SISTEM 59 (ii) Takal dan tali sawat Terdiri daripada dua roda berlurah yang dipasang pada komponen aci dan dihubungkan dengan tali sawat. Apabila takal pemacu berputar, maka takal dipacu berputar mengikut arah putaran yang sama kecuali tali sawat disongsangkan. Kelajuan putaran tali sawat bergantung pada nisbah diameter kedua-dua takal. Sekiranya diameter takal pemacu lebih besar daripada takal dipacu, kelajuan takal dipacu semakin tinggi dan daya kilasnya rendah. Kebiasaannya, digunakan pada mesin jahit, mesin gergaji gelung dan mesin gerudi lantai. Takal digunakan bersama-sama tali sawat untuk memindahkan gerakan secara linear. Foto 3.1 Sistem takal dan tali sawat pada Metal cutting band saw. Rajah 3.2 Gerudi tangan. Operasi asas gerudi tangan 1. Gerudi tangan ini menggunakan sistem gear yang terdiri daripada dua gear serong dan komponen lain seperti aci, bindu dan mata gerudi. 2. Apabila pemutar digerakkan, gear serong ini akan berputar dan seterusnya menggerakkan bahagian bindu. 3. Mata gerudi yang dipasangkan pada bindu akan turut berpusing untuk tujuan menebuk lubang. (b) Mekanisma operasi asas sistem gear Pemegang tepi Gear idle (pinan) Pemegang utama Pemegang berputar Mata gerudi Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/how-to- use-a-hand-drillwoodworking/ untuk menonton video How to Use a Hand Drill/Woodworking? (Dicapai pada 13 Jun 2017) Layari laman sesawang http://arasmega. com/qr-link/pulleys-and-belts-demo/ untuk menonton video Pulleys and Belts Demo. (Dicapai pada 15 Jun 2017) Bingkai Bindu Rahang Roda pemacu 3 SISTEM 60 (iii) Tuas Tuas ialah sistem ringkas yang boleh membantu kita melakukan kerja dengan lebih mudah. Tuas terdiri daripada suatu batang tuas tegar yang dapat bergerak bebas pada satu titik tetap. Terdapat tiga bahagian dalam sistem tuas, iaitu fulkrum yang merupakan titik sokongan tetap, beban yang merupakan berat objek yang bertindak ke bawah disebabkan oleh tarikan graviti dan daya yang bertindak untuk mengangkat atau mengalihkan beban. Tuas digunakan untuk memberikan kelebihan mekanikal dalam menghantar atau mengubah daya dan gerakan. Sistem tuas membolehkan suatu beban yang berat dipindahkan dari satu titik ke titik yang lain dengan menggunakan daya yang minima. Ini boleh membantu mengurangkan tenaga. Rajah 3.3 Sistem takal dan tali sawat. (a) Mengenal pasti kelajuan sistem tali sawat Sistem takal dan tali sawat boleh digunakan untuk menukar dan memindahkan kelajuan tinggi kepada kelajuan rendah dan sebaliknya. (b) Mekanisma operasi asas sistem takal dan tali sawat pada mesin gerudi lantai 1. Sistem ini bertujuan untuk menggerakkan komponen dengan menggunakan sebuah motor elektrik. 2. Apabila motor berfungsi, ia akan menggerakkan takal pemacu yang dihubungkan oleh tali sawat. Komponen lain yang disambungkan pada bindu dan mata gerudi pada takal dipacu juga bergerak. 3. Komponen yang dipasangkan dengan kaedah ini akan berputar mengikut kelajuan motor tersebut dan akan berhenti apabila motor dimatikan. Rajah 3.4 Sistem tuas. Fulkrum Beban Daya Kelajuan Tinggi Kelajuan Rendah • Tali sawat pada takal dipacu akan dipasang pada takal yang berdiameter kecil. • Menghasilkan daya kilas rendah. • Tali sawat pada takal dipacu akan dipasang pada takal yang berdiameter besar. • Menghasilkan daya kilas tinggi. Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/how-to- use-a-pillar-drill/untuk menonton video How to Use a Pillar Drill? (Dicapai pada 5 Jun 2017) Takal pemacu Takal dipacu Motor Tali sawat 3 SISTEM 61 (a) Pengkelasan tuas Tuas boleh dikelaskan kepada tiga, iaitu: • Tuas kelas pertama (first class levers) • Tuas kelas kedua (second class levers) • Tuas kelas ketiga (third class levers) Perbezaan antara kelas tuas adalah berdasarkan kedudukan beban, daya dan fulkrum. Setiap kelas tuas mempunyai dua daya, iaitu beban dan daya/usaha. Jarak di antara beban dan fulkrum dipanggil jarak beban. Jarak di antara daya dan fulkrum dipanggil jarak daya. Beban (load) Beban (load) Fulkrum (fulcrum) Fulkrum (fulcrum) Daya (effort) Daya (effort) Beban di antara fulkrum dan daya Rajah 3.6 Tuas kelas kedua. Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/lever- classes-review-with-practice- examples/ untuk menonton video Lever Classes Review with Practice Examples. (Dicapai pada 12 Jun 2017) Beban (load) Beban (load) Fulkrum (fulcrum) Fulkrum (fulcrum ) Daya (effort) Daya (effort) Daya di antara fulkrum dan beban Rajah 3.7 Tuas kelas ketiga. Rajah 3.5 Tuas kelas pertama. Beban (load) Daya (effort) Fulkrum di antara beban dan daya Fulkrum (fulcrum) Fulkrum (fulcrum) Beban (load) Daya (effort) 3 SISTEM 62 (b) Mekanisma operasi asas sistem tuas pada gunting 1. Tuas kelas pertama seperti gunting ini mempunyai fulkrum yang berada pada bahagian tengah. 2. Apabila daya dikenakan pada kedua-dua pemegang, bahagian hujung gunting akan bergerak dan menjadi rapat. 3. Fulkrum yang dipasang sebagai pin berfungsi sebagai pusat tenaga untuk mengawal pergerakan pemegang dan hujung gunting. Foto 3.2 Contoh mesin pemecah batu (jack hammer) yang menggunakan sistem pneumatik. Rajah 3.8 Contoh sistem tuas pada gunting. (iv) Pneumatik “Pneu” merupakan perkataan yang berasal daripada Greek yang bermaksud angin, manakala “matik” pula merujuk kepada kuasa. Oleh itu, sistem pneumatik bolehlah ditafsirkan sebagai sistem yang digerakkan oleh kuasa angin atau udara termampat. Sistem pneumatik menggunakan udara termampat sebagai medium pemindahan kuasa. Udara termampat ialah udara sekeliling yang telah dimampatkan dengan menggunakan pemampat udara yang digerakkan oleh motor elektrik. Sistem pneumatik banyak digunakan dalam industri pemasangan komponen elektronik, mesin memproses makanan, alat pembuka skru tayar, peralatan pembedahan dan sebagainya. Ia juga digunakan pada sistem pintu automatik dan brek sebuah bas. Daya Beban Fulkrum 3 SISTEM 63 (a) Komponen asas sistem pneumatik Pemampat Udara Berfungsi untuk mengumpulkan udara dan memampatkannya dari tekanan udara kasa kepada tekanan tertentu. Ia banyak digunakan untuk kerja menyembur cat dan mengepam tayar kenderaan. Injap Kawalan Arah Berfungsi untuk mengawal arah gerakan penggerak. Penerima Udara Berfungsi untuk menyimpan udara yang telah dimampat dan dikeringkan sebelum dihantar ke sistem. Penerima udara juga dikenali sebagai tabung udara. Hos Pneumatik Hos pneumatik ini berfungsi untuk menyalurkan udara daripada pemampat kepada keseluruhan komponen. Hos ini diperbuat daripada hos getah yang mudah lentur dan mempunyai nat penyambung di kedua-dua bahagian hujungnya. Pengering Udara Berfungsi untuk mengeringkan udara yang telah dimampatkan daripada wap air sebelum udara dihantar ke sistem untuk mengelakkan komponen pneumatik daripada berkarat. Penggerak Penggerak merupakan komponen terakhir yang terdapat dalam sistem ini. Berfungsi untuk melakukan kerja sebagaimana yang telah dikehendaki. Terdapat pelbagai jenis penggerak seperti penggerak dwitindakan dan penggerak tindakan tunggal. Unit Servis Unit servis terdiri daripada tiga komponen iaitu pengatur tekanan, tolok tekanan dan pelincir. Ia berfungsi untuk mengawal tekanan dan melancarkan pergerakan udara sebelum dihantar ke sistem. Injap Kawalan Aliran Injap kawalan aliran ini berfungsi untuk mengawal kadar aliran udara yang masuk ke penggerak. Dengan menggunakan injap ini, penggerak dapat beroperasi dengan cepat atau secara perlahan bergantung pada pelarasan udara yang dibuat. Terdapat dua injap kawalan aliran iaitu jenis tetap dan jenis boleh laras. 3 SISTEM 64 (b) Penyambungan pneumatik Operasi asas 1. Sistem ini berfungsi untuk menjalankan penggerak dengan menggunakan tekanan udara. 2. Apabila pemampat udara dihidupkan, ia akan membekalkan udara bertekanan ke alatur yang berfungsi untuk mengawal jumlah tekanan ke seluruh sistem. 3. Injap kawalan aliran berfungsi mengawal jumlah udara yang masuk ke penggerak. 4. Penggerak hanya akan berfungsi apabila injap kawalan arah dikendalikan. 5. Pemampat udara akan berhenti secara automatik sekiranya tekanan di dalam tangki penerima udara sudah mencukupi. Pemampat udara Penggerak Alatur Rajah 3.9 Asas penyambungan pneumatik. Injap kawalan arah Injap kawalan aliran Tangki penerima udara 3 SISTEM 65 Rajah 3.10 Pembuka skru impak. Rajah 3.11 Keratan rentas pembuka skru impak. (c) Operasi asas sistem pneumatik pada pembuka skru tayar kenderaan 1. Pembuka skru impak (impact driver) yang digunakan untuk membuka skru pada tayar kenderaan menggunakan kuasa angin (pneumatik) sepenuhnya untuk beroperasi. 2. Bahagian dalamnya dilengkapi dengan komponen utama iaitu andas, penukul dan rotor yang berfungsi untuk menggerakkan sepana jenis soket yang dipasangkan pada bahagian hadapan sekali. 3. Pembuka skru ini berkuasa tinggi yang boleh membuka dan mengetatkan skru pada tayar kenderaan dengan hanya mengawal suis pada bahagian pemegangnya dengan mudah sama ada mengikut arah putaran jam atau sebaliknya. Rotor Perumah Suis kawalan forward reverse Housing Anvil Hammer Rotor Rotor blade Rear plate Rear cover Rotor cylinder Forward/reverse control button/valve Sepana soket Hammer cage 3 SISTEM 66 Rajah 3.12 Litar asas sistem hidraulik. (v) Hidraulik Sistem hidraulik banyak digunakan dalam industri automobil seperti sistem stereng kuasa, sistem brek dan sebagainya. Sistem ini menggunakan cecair atau bendalir sebagai medium penghantaran kuasa. Bendalir yang digunakan ialah minyak dan berfungsi sebagai bahan penggerak komponen atau silinder. Sistem hidraulik adalah tahan lasak dan sesuai untuk kerja berat. Operasi asas sistem hidraulik 1. Sistem hidraulik ini menggunakan bendalir sebagai bahan untuk menggerakkan komponen utamanya iaitu silinder hidraulik. 2. Apabila pam hidraulik dihidupkan, bendalir akan mengalir daripada tangki simpanan ke penapis untuk ditapis terlebih dahulu bagi mengelakkan dari sebarang kekotoran yang boleh menyebabkan sistem tersumbat. Seterusnya bendalir akan mengalir ke injap kawalan arah dan injap pelega tekanan. 3. Injap kawalan arah dipasang untuk mengawal pergerakan omboh pada silinder hidraulik. Apabila injap ini berkendali, ia akan menyebabkan pergerakan omboh sama ada keluar atau kembali ke tempat asal dan secara tidak langsung akan menggerakkan sesuatu yang disambungkan dengannya. 4. Injap pelega tekanan pula akan mengawal jumlah tekanan di dalam sistem. Sekiranya tekanan menjadi terlalu tinggi, bendalir akan disalurkan kembali ke tangki simpanan. Motor elektrik Pam hidraulik Injap kawalan arah Tangki simpanan (reservoir) Injap pelega tekanan Silinder hidraulik Penapis 3 SISTEM 67 (a) Komponen-komponen asas sistem hidraulik • Pam Fungsi pam adalah untuk mengepam bendalir hidraulik dari tangki ke seluruh sistem. Pam boleh dikatakan sebagai jantung kepada sesebuah sistem hidraulik. Jadi ia merupakan komponen asas yang penting bagi sistem ini. Terdapat pelbagai jenis pam yang digunakan dalam sistem hidraulik antaranya ialah pam empar dan pam gear. Pam Empar Pam empar sangat meluas digunakan di mana ia menggabungkan beberapa bilah yang berbentuk kipas yang dipanggil impeller untuk menyedut dan seterusnya mewujudkan tekanan pada bendalir. Operasi pam jenis ini lebih senyap berbanding dengan pam jenis gear kerana ia kurang geseran dan mempunyai keupayaan mengalirkan bendalir yang tinggi. Pam Gear Pam jenis gear ini menggunakan sekurang-kurangnya dua gear yang berputar berlawanan arah di antara satu sama lain untuk menyedut dan menghasilkan tekanan yang tinggi pada bendalir untuk dialirkan ke seluruh sistem. Ia kurang memerlukan penyelenggaraan tetapi menghasilkan sedikit bunyi bising berbanding dengan pam jenis empar. Apabila pam dihidupkan, ia akan menyedut masuk bendalir hidraulik dengan tekanan rendah dan mengepam semula ke seluruh sistem dengan tekanan tinggi. Bendalir bertekanan ini dijadikan sebagai medium untuk menggerakkan komponen yang lain. Layari laman sesawang http://arasmega. com/qr-link/hydraulic-system/ untuk menonton video Hydraulic System. (Dicapai pada 1 Julai 2017) Outlet Driven gear Idle gear Inlet Flow in Flow out Impeller Rajah 3.13 Pam gear. Rajah 3.14 Pam empar. 3 SISTEM 68 Jadual 3.1 Jenis-jenis injap. Injap Gambar Simbol Penerangan Injap kawalan 2/2 Mempunyai satu bahagian tertutup untuk keadaan sistem tidak digunakan. Apabila solenoid berfungsi, bahagian saluran terbuka (anak panah) akan mengalirkan bendalir ke penggerak. Injap kawalan 3/2 2 1 3 Kedua-dua bahagian injap mempunyai tiga saluran iaitu satu yang tertutup dan dua terbuka. Injap kawalan 4/2 Mempunyai dua bahagian dan setiap bahagian itu mempunyai empat punca saluran yang terbuka. Arah aliran bendalir berdasarkan arah anak panah. Injap kawalan 4/3 Injap jenis ini hampir sama dengan injap 5/3. Mempunyai tiga bahagian dan kesemua saluran di bahagian tengahnya dalam keadaan tertutup. Injap kawalan 5/2 Injap ini mempunyai lima saluran dan dua bahagian yang setiap satunya mempunyai saluran yang tertutup. Injap kawalan 5/3 Injap jenis ini mempunyai tiga bahagian. Kesemua saluran di bahagian yang di tengah- tengah dalam keadaan tertutup. Ini bertujuan agar bendalir tidak mengalir dan penggerak dalam keadaan “rehat”. • Injap Kawalan Arah Hidraulik Injap kawalan arah berfungsi sebagai pengatur untuk menentukan arah pergerakan bendalir. Ini bermakna pergerakan bendalir ke silinder hanya boleh dikawal menggunakan injap sahaja. Terdapat beberapa jenis injap yang digunakan dalam sistem hidraulik. 4 2 3 1 5 4 2 12 14 3 1 5 3 SISTEM 69 • Silinder Hidraulik (Actuator) Peranan silinder adalah untuk menukar tenaga daripada tenaga cecair kepada tenaga mekanikal, di mana beban kerja akan diangkat atau ditolak keluar. Silinder yang biasa digunakan dalam industri ialah silinder tindakan tunggal dan silinder dua tindakan. Silinder ini mempunyai satu liang aliran sahaja di mana pergerakan masuk dan keluar bendalir berlaku pada liang yang sama. Pergerakan keluar omboh bagi silinder jenis ini dikawal oleh kadar aliran dan tekanan bendalir manakala pergerakan masuk (kembali ke kedudukan asal) dikawal oleh pegas (spring). Silinder ini mempunyai dua sambungan bendalir iaitu aliran keluar dan aliran masuk. Bendalir yang masuk atau keluar melalui kedua-dua sambungan ini dikawal oleh injap kawalan arah. Rajah 3.15 Silinder tindakan tunggal. Rajah 3.16 Silinder dua tindakan. Silinder Omboh Rod Spring Silinder Sambungan Omboh Rod Silinder Tindakan Tunggal Silinder Dua Tindakan Sambungan 3 SISTEM 70 • Hos Hidraulik Hos merupakan bahagian yang menghubungkan antara satu bahagian dengan satu bahagian yang lain di dalam sistem. Ini bermakna peranan hos amat penting di dalam sistem hidraulik. Penggunaan hos di dalam sistem hidraulik bergantung kepada jenis sistem yang digunakan. Hos perlu disambung dengan betul supaya tidak berlakunya kebocoran. Foto 3.3 Hos hidraulik. Rajah 3.17 Litar skematik bagi sistem hidraulik. Tangki Simpanan Bendalir Penapis Motor Elektrik Injap Pelega Tekanan Injap Kawalan Arah Silinder Dua Tindakan Injap Kawalan Aliran Pam Hidraulik 3 SISTEM 71 Komponen Nama Fungsi Motor elektrik Menggerakkan pam hidraulik. Pam hidraulik Mengepam bendalir daripada tangki simpanan ke seluruh sistem. Injap kawalan arah 4/3 kendalian tuil Mengawal arah pergerakan silinder/penggerak. Silinder dua tindakan Membuat gerakan linear (omboh keluar dan masuk) berdasarkan kepada injap kawalan arah. Injap pelega tekanan Mengawal tekanan bendalir di dalam sistem. Injap kawalan aliran boleh laras Mengawal kadar aliran bendalir berdasarkan kepada pelarasan. Penapis Menapis bendalir daripada sebarang kekotoran dan bendasing. Tangki simpanan bendalir Menyimpan bendalir hidraulik di dalam sistem. (b) Operasi asas sistem hidraulik (Rajah 3.17) 1. Apabila motor dihidupkan, bendalir hidraulik akan mengalir daripada tangki terus kepada injap kawalan arah. 2. Omboh di dalam silinder tidak akan bergerak selagi injap kawalan arah tidak ditekan. 3. Apabila injap kawalan arah ditekan ke kanan, bendalir hidraulik akan menolak omboh ke bawah dan akan menyebabkan bendalir yang berada di bawah omboh masuk ke tangki simpanan. 4. Omboh akan naik ke atas apabila injap kawalan arah digerakkan ke kiri dengan menarik tuil. Injap kawalan aliran berfungsi untuk mengawal kelajuan pergerakan omboh manakala injap pelega tekanan mengawal kadar tekanan di dalam sistem. Jadual 3.2 Simbol komponen. 3 SISTEM 72 Murid dapat: Mereka bentuk aplikasi penyelesaian masalah menggunakan sistem mekanikal dalam pembinaan produk. Standard Pembelajaran Rajah 3.18 Contoh penggunaan sistem hidraulik. Gandar belakang Silinder hidraulik dua tindakan Contoh penggunaan sistem hidraulik ialah pada kenderaan berat seperti lori pengangkut tanah. Sistem ini menggunakan silinder dua tindakan yang berkuasa tinggi untuk menolak bahagian gandar belakang lori yang dipenuhi dengan muatan seperti pasir, tanah dan sebagainya. Ia mudah dikendalikan dengan menggerakkan tuil untuk menaik atau menurunkannya. Reka Bentuk Aplikasi Penyelesaian Masalah Menggunakan Sistem Mekanikal dalam Pembinaan Produk Kajian Kes Sekumpulan peniaga menghadapi masalah untuk membuka durian yang dijual kepada pelanggan yang hendak membukanya sebaik sahaja proses jual beli selesai. Mereka menggunakan pisau dan parang yang mana telah menyebabkan tangan mereka luka terkena duri serta alat itu sendiri. Penyelesaian Satu cadangan untuk membantu menyelesaikan masalah mereka ialah dengan mencipta sebuah alat pembuka buah durian yang boleh digunakan dengan selamat dan cepat. 3 SISTEM 73 1. Dalam kumpulan, murid menunjukkan cara kefungsian sistem mekanikal yang terdapat pada mesin canai, mesin gerudi meja, mesin gerudi tangan dan mesin pemotong besi. 2. Anda dikehendaki membina sebuah mesin yang melibatkan sistem mekanikal mudah secara berkumpulan. Antara sistem yang boleh dibuat ialah: (a) Pembersih kipas (b) Pembuka mentol berfilamen (c) Pembuka lampu pendarfluor (d) Pemutar tali palang pintu pagar sekolah 3. Anda dikehendaki membuat kajian secara pemerhatian terhadap produk berikut dan senaraikan jenis sistem yang digunakan. (a) Enjin motosikal dua lejang (b) Enjin motosikal empat lejang (c) Sistem brek kereta (d) Mesin pemotong rumput jenis gandar belakang (e) Mesin pengisar air batu Operasi alat pembuka durian 1. Alat ini dikendalikan sepenuhnya menggunakan tenaga manusia iaitu secara manual. Dibina menggunakan keluli lembut yang nipis agar ia ringan dan mudah dibawa ke mana-mana. 2. Bahagian tangkainya boleh dilaraskan dan pada hujung pemegang diletakkan sarung getah agar ia lebih selesa dan mudah digerakkan. Mata pemotong juga boleh digerakkan sesuai dengan saiz buah durian yang akan dibuka. 3. Anda hanya perlu meletakkan buah durian pada bahagian yang disediakan dan menolak pemegang ke bawah agar mata pemotong dapat membuka buah tersebut dengan mudah. 4. Bahagian pemegang perlu diangkat semula ke atas untuk mengambil buah durian yang sudah siap dibuka. Aktiviti Rajah 3.19 Operasi alat pembuka durian. 3 SISTEM 74 Pengenalan Elektrik adalah satu keperluan kepada manusia. Elektrik penting bagi memastikan peralatan atau perkakasan seperti televisyen, komputer, lampu dan sebagainya boleh beroperasi dan dapat digunakan. Bekalan kuasa elektrik yang dibekalkan pada setiap rumah ialah antara 220-240V. Semua komponen elektrik domestik menggunakan bekalan kuasa ini dan setiap daripadanya mempunyai fungsi yang berlainan. Maksud Elektrik Elektrik ialah satu jenis tenaga yang terhasil daripada pergerakan elektron dalam pengalir. Ia boleh didapati dalam dua bentuk arus iaitu arus terus dan arus ulang alik. Elektrik juga adalah satu bentuk tenaga yang digunakan untuk menghasilkan cahaya, kepanasan dan lain-lain. (i) Geganti • Geganti ialah komponen elektrik yang mempunyai satu gelungan untuk mengawal suis supaya boleh berkeadaan terbuka atau tertutup dengan mengaplikasikan konsep aruhan elektromagnet. • Asasnya, geganti mempunyai sesentuh lazim terbuka (Normally open) dan lazim tertutup (Normally closed). Jenis-jenis Geganti (Relay) (a) Geganti kutub tunggal satu arah (Single Pole Single Throw – SPST) • Mempunyai 4 terminal • Terminal 1 dan 3 ialah tamatan gegelung • Terminal 2 dan 4 ialah tamatan sesentuh lazim terbuka (Normally Open) 1 2 3 4 Sistem Elektrik 3.2 Belut elektrik mampu menghasilkan voltan sebanyak 800 volt. Murid dapat: Menyatakan nama dan maksud simbol komponen elektrik geganti, transformer injak naik dan injak turun, motor elektrik arus ulang alik (AU) dan arus terus (AT) serta solenoid. Menerangkan fungsi komponen yang terdapat dalam sistem elektrik. Standard Pembelajaran Foto 3.4 Geganti. Rajah 3.20 Geganti SPST. 1 2 3 4 Rajah 3.21 Simbol geganti SPST. 3 SISTEM 75 (b) Geganti kutub tunggal dua arah (Single Pole Double Throw – SPDT) • Mempunyai 5 terminal • Terminal bernombor 1 dan 3 ialah tamatan gegelung • Terminal 2 - common • Tamatan sesentuh lazim terbuka (Normally Open) ialah terminal 4 • Tamatan sesentuh lazim tertutup (Normally Closed) ialah terminal 5 1 4 5 3 2 5 1 2 4 3 Rajah 3.22 Geganti SPDT. Rajah 3.23 Simbol geganti SPDT. Operasi asas geganti 1. Geganti ini beroperasi menggunakan tenaga elektrik 230 volt. Dalam keadaan biasa iaitu sebelum beroperasi, tamatan A dan C sentiasa bersambung (lazim tertutup) manakala tamatan B dan C sentiasa terbuka (lazim terbuka). 2. Apabila gelung geganti mendapat bekalan (V1 dan V2), medan elektromagnet akan terhasil di sekelilingnya dan akan menyebabkan suis yang menghubungkan tamatan A dan C bergerak dan menyambungkan antara tamatan C dan B. 3. Oleh yang demikian, tamatan A dan C akan terbuka manakala B dan C pula yang akan tertutup. Keadaan ini akan berterusan selagi bekalan kuasa yang masuk ke dalam gelung tidak diputuskan. Rajah 3.24 Operasi asas geganti. Lazim tertutup Lazim terbuka Gelung geganti Tamatan C 3 SISTEM 76 (ii) Transformer Transformer ialah alat pegun yang berfungsi untuk menaik atau menurunkan voltan bekalan pada frekuensi yang sama kepada litar yang lain. (a) Transformer Injak Naik Transformer Injak Naik (step-up transformer) ialah transformer yang memiliki lilitan sekunder lebih banyak daripada lilitan primer dan berfungsi sebagai penaik voltan. (b) Transformer Injak Turun Transformer Injak Turun (step-down transformer) memiliki lilitan sekunder lebih sedikit daripada lilitan primer dan berfungsi sebagai penurun voltan. Transformer jenis ini sangat mudah ditemui, terutama dalam adaptor AC-DC. Jenis-jenis Transformer Rajah 3.25 Transformer Injak Naik. Foto 3.5 Transformer. Rajah 3.26 Transformer Injak Turun. Foto 3.6 Motor AU. (iii) Motor elektrik Secara umumnya, motor elektrik berfungsi untuk menukarkan tenaga elektrik kepada tenaga mekanikal. Ia terbahagi kepada dua jenis iaitu motor arus ulang alik (AU) dan motor arus terus (AT). Rajah 3.23 Simbol geganti SPDT. (a) Motor Arus Ulang Alik (AU) • Motor AU terdiri daripada motor AU fasa tunggal dan motor AU tiga fasa. • Motor AU fasa tunggal menggunakan bekalan 240V dan Motor AU tiga fasa menggunakan bekalan 415V. • Motor AU tiga fasa lazimnya digunakan dalam sektor industri. Lilitan sekunder Lilitan sekunder Lilitan primer Lilitan primer Sejarah transformer telah bermula pada tahun 1880 oleh saintis bernama Faraday. 3 SISTEM 77 Rajah 3.28 Simbol motor arus terus. Foto 3.7 Motor AT. Operasi asas motor arus terus 1. Motor arus terus ini menggunakan bekalan kuasa arus terus seperti 9V, 12V, 24V dan sebagainya. 2. Menggunakan dua dawai iaitu punca positif (+ve) dan punca negatif (-ve). 3. Kedua-dua punca dawai bekalan ini tidak boleh terbalik di antara satu sama lain kerana akan mempengaruhi arah pusingan motor. 4. Apabila bekalan kuasa dialirkan, motor akan terus berfungsi dengan mengikut arah yang telah ditetapkan sama ada mengikut arah pusingan jam atau sebaliknya. 5. Sekiranya dawai bekalan kuasa dipasangkan terbalik, maka pusingan motor akan berlawanan arah daripada keadaan asal. Operasi asas motor arus ulang alik 1. Motor ini menggunakan bekalan kuasa arus ulang alik 240V dan beroperasi dengan menggunakan dua dawai iaitu dawai hidup (L) dan neutral (N). 2. Punca dawai hidup (L) dan neutral (N) ini kebiasaannya tidak ditetapkan seperti motor AT. Mana-mana dawai boleh disambungkan kepada bekalan kuasa. 3. Apabila bekalan kuasa dialirkan, motor akan terus berfungsi dengan mengikut arah yang telah ditetapkan sama ada mengikut arah pusingan jam atau sebaliknya. 4. Motor jenis ini memerlukan sambungan dan komponen tambahan yang khusus bagi tujuan menukarkan arah pusingannya. Rajah 3.27 Simbol motor arus ulang alik. L N Foto 3.8 Contoh solenoid. (iv) Solenoid 1. Solenoid mempunyai besi pengalir yang panjang berbentuk seperti silinder yang bertindak sebagai alat elektromagnet di mana akan menghasilkan medan magnet apabila arus mengalir melaluinya. 2. Ia selalunya digunakan untuk menukarkan tenaga elektrik kepada tenaga mekanikal yang bertindak seperti suis. 3. Hasilnya, injap yang dipasangkan di hujung pengalir tadi dapat bergerak. 4. Pergerakan ini digunakan untuk mengunci pintu kereta, pengawalan air pada mesin basuh dan sebagainya. (b) Motor Arus Terus (AT) 3 SISTEM 78 Operasi asas solenoid 1. Jika tidak berkendali, injap solenoid akan berada dalam keadaan lazim tertutup. 2. Apabila gelungan mendapat bekalan elektrik, injap solenoid akan terbuka dan saluran ini akan membenarkan medium seperti udara atau bendalir mengalir melaluinya. 3. Sekiranya bekalan kuasa diputuskan, injap akan kembali tertutup atas tindakan spring. 4. Pada asasnya, solenoid ini beroperasi dengan menggunakan konsep aruhan elektromagnet. Rajah 3.29 Solenoid. Spring Gelungan Injap Operasi loceng pintu (i) Sistem loceng ini menggunakan dua suis yang dipasangkan secara berasingan iaitu di bahagian hadapan dan belakang pintu. (ii) Sistem ini menggunakan bekalan kuasa 230 volt dan memerlukan sebuah transformer untuk menurunkan bekalan kuasa kepada arus terus. (iii) Apabila salah satu suis ditekan, ia akan mengalirkan arus ke bahagian gegelung loceng. Gegelung ini akan menghasilkan elektromagnet dan seterusnya memberi aruhan kepada bahagian penukul untuk mengetuk gong. Hasilnya, satu bunyi akan kedengaran dan ia akan berulang selagi suis pada pintu ditekan. Chime AC main input Transformer Gong Butang pintu hadapan Rajah 3.30 Sistem loceng pintu. Butang pintu belakang Besi Pengalir Saluran Gegelung Pemukul 3 SISTEM 79 Murid dapat: Mereka bentuk aplikasi penyelesaian masalah menggunakan sistem elektrik dalam penghasilan produk. Standard Pembelajaran Mereka Bentuk Sistem Elektrik bagi Penghantar Mudah (Conveyor) Pemindahan produk dari satu stesen ke satu stesen itu memerlukan banyak tenaga manusia, secara tidak langsung akan meningkatkan kos pengeluaran. Sistem penghantar ini dapat menyelesaikan masalah kepada pengusaha yang menghasilkan produk yang banyak dalam masa yang singkat dan dapat membantu meningkatkan produktiviti mereka. A B C Rajah 3.31 Sistem asas penghantar. Motor 1 Suis 1 Kotak pengumpulan produk Produk Motor 2 Kotak kawalan 3 SISTEM 80 Operasi sistem asas penghantar (i) Sistem penghantar (conveyor) bertujuan untuk memudahkan pergerakan atau pemindahan sesuatu produk dari satu stesen ke satu stesen kerja. (ii) Motor elektrik digunakan untuk menggerakkan penghantar dan dikawal oleh beberapa komponen elektrik. (iii) Apabila suis utama ditekan, Geganti C1 akan berfungsi dan pada masa yang sama sesentuh C1 akan tertutup menyebabkan Motor 1 (M1) berputar. (iv) Putaran M1 akan menyebabkan penghantar berfungsi dan produk bergerak dari kedudukan A ke kedudukan B. (v) Apabila produk sampai ke kedudukan B, ia akan menyentuh Suis S1 dan menyebabkan suis tersebut tertutup. Pada masa yang sama, Geganti C2 akan mendapat bekalan dan Sesentuh C2 akan tertutup. (vi) Motor 2 (M2) akan berputar dan menggerakkan produk sehingga ke kedudukan C dan masuk ke bekas pengumpulan. (vii) Pergerakan ini akan terhenti apabila suis utama dimatikan. 1. Dalam kumpulan, murid menunjukkan cara kefungsian sistem elektrik yang terdapat pada kipas siling, mesin basuh dan litar kawalan lampu jalan. 2. Anda dikehendaki mereka bentuk satu sistem elektrik mudah bagi menunjukkan aplikasi sistem elektrik secara berkumpulan. Contoh sistem elektrik ialah: (a) Lampu sorot yang berfungsi dengan mengesan gerakan (b) Sistem lampu jalan (c) Sistem loceng elektrik sekolah (d) Sistem loceng kecemasan 3. Senaraikan sistem elektrik yang digunakan di dalam produk berikut: (a) Overhead projector (b) Pengisar (blender) (c) Ketuhar mikrogelombang (d) Peti sejuk dua pintu Rajah 3.32 Litar sistem asas penghantar. Fius Suis utama Geganti C1 Geganti C2 Sesentuh C1 Sesentuh C2 Aktiviti 3 SISTEM 81 (i) Suis Murid dapat: Menyatakan nama dan maksud simbol komponen elektronik seperti suis, perintang, diod, transistor, pemuat (capasitor) dan pembaz (buzzer). Menerangkan fungsi komponen yang terdapat dalam sistem elektronik. Standard Pembelajaran Pengenalan Sistem elektronik merupakan gabungan daripada beberapa komponen yang dipasang untuk tujuan mengawal operasi atau pergerakan sesuatu produk. Pada kebiasaannya sistem elektronik ini menggunakan bekalan kuasa arus terus (AT) dan beroperasi dengan arus yang rendah. 3.3 Sistem Elektronik Jadual 3.3 Jenis suis dan keterangan. Nama Pembinaan Simbol Keterangan Suis had • Suis ini digunakan untuk mengawal sesuatu gerakan mengikut had yang telah ditetapkan. Suis SPDT • Merupakan suis utama bagi mengawal aliran arus masuk ke sesuatu komponen. Suis pisau • Suis ini merupakan suis pilihan, tidak menggunakan voltan yang tinggi dan selamat jika dipegang. Suis gelongsor • Suis ini merupakan suis pilihan dan boleh mengawal beberapa kemasukan arus ke sesuatu komponen. 3 SISTEM 82 Rajah 3.33 Perintang tetap dan simbol. Rajah 3.34 Perintang boleh laras dan simbol. (ii) Perintang (Resistor) Di dalam litar elektronik, perintang merupakan komponen pasif yang digunakan untuk mengawal dan mengehadkan aliran arus elektrik yang mengalir melaluinya. Nilai rintangan adalah bergantung pada jenis perintang tersebut dan disukat dalam unit ohm (Ω). Perintang merupakan komponen yang tidak mempunyai kekutuban. Perintang Tetap • Nilai rintangan tidak dapat diubah. • Terdiri daripada jenis: (i) Karbon (karbon dan tanah liat). (ii) Berlilit dawai (nikrom dan mangan). Perintang Boleh Laras • Nilai rintangan boleh diubah. • Digunakan pada peralatan elektronik yang memerlukan nilai arusnya yang berubah-ubah. (iii) Diod Diod merupakan komponen elektronik aktif yang diperbuat daripada bahan semikonduktor yang berfungsi hanya membenarkan arus elektrik mengalir melaluinya dalam satu arah sahaja. Pada umumnya, diod mempunyai dua tamatan yang dipanggil Anod (+ve) dan Katod (-ve). (-ve) (+ve) anod katod P N Diod Zener • Berfungsi menstabilkan voltan arus ulang alik. • Badannya plastik (hitam). (-ve) (+ve) –iz anod katod Foto 3.9 Diod dan simbol. Jenis-jenis Diod (+ve) (+ve) (-ve) (-ve) anod katod Diod • Komponen yang digunakan di dalam penerus untuk menukarkan arus ulang alik kepada arus terus. • Badannya plastik (hitam). Diod Pemancar Cahaya (LED) • Mengeluarkan cahaya apabila arus melaluinya. • Tidak mempunyai filamen dan mempunyai pelbagai warna. anod katod 3 SISTEM 83 Foto 3.10 Contoh binaan transistor. (iv) Transistor (i) Transistor digunakan dalam litar untuk meninggikan arus, voltan, kuasa dan berfungsi sebagai suis. (ii) Transistor diperbuat daripada bahan semikonduktor (separa pengalir) seperti silikon dan germanium. (iii) Transistor banyak digunakan dalam radio, televisyen dan komputer. (iv) Transistor mempunyai tiga terminal iaitu: • Terminal pemancar (E) atau Emitter • Terminal pemungut (C) atau Collector • Terminal tapak (B) atau Base (v) Terdapat dua jenis transistor, iaitu transistor jenis NPN dan PNP. Rajah 3.35 Simbol transistor jenis PNP dan NPN. (v) Pemuat Pemuat atau dikenali sebagai kapasitor merupakan komponen yang berfungsi untuk menyimpan cas elektrik. Pemuat juga boleh menyahcaskan semula cas tersebut apabila diperlukan. (vi) Pembaz (Buzzer) (i) Pembaz ialah komponen yang menukarkan gelombang elektrik ke gelombang bunyi yang berfrekuensi tinggi. (ii) Pembaz berkuasa rendah dan memerlukan arus elektrik yang rendah. Pembaz selalu digunakan untuk mengeluarkan isyarat bunyi penggera. (iii) Terdapat dua jenis pembaz yang biasa digunakan, iaitu: Pembaz Elektromagnet • Menghasilkan nada bunyi yang rendah. • Tidak berkutub. • Voltan antara 6–12 V untuk berfungsi. Pembaz Piezo • Menghasilkan nada bunyi yang nyaring. • Berkutub positif dan negatif. • Voltan antara 1.5–12 V untuk berfungsi. Pemuat Berkutub Pemuat Tidak Berkutub • Mempunyai dua terminal yang berlainan kutub. • Terminal yang lebih panjang ialah punca positif dan terminal yang pendek ialah punca negatif. • Jalur putih pada badan pemuat menunjukkan terminal tersebut adalah punca negatif (-ve). • Dua terminal sama panjang. • Tidak perlu disambung mengikut kekutuban. • Biasanya menyimpan cas yang lebih sedikit berbanding kapasitor berkutub. • Saiz badan lebih kecil. Simbol Simbol Simbol Simbol • Pembaz mempunyai frekuensi 1 – 5 kHz hingga 100 kHz untuk aplikasi ultrabunyi. • Voltan yang digunakan untuk menghidupkan pembaz ialah 3 volt hingga 12 volt. C E B C E B 3 SISTEM 84 (a) Seorang murid mempunyai masalah apabila pulang daripada menghadiri kelas tambahan pada waktu malam. Suasana yang gelap menyukarkannya untuk membuka pintu pagar dan seterusnya berjalan untuk masuk ke dalam rumah. Masalah ini sering dihadapi olehnya setiap kali pulang lewat malam. (b) Satu penyelesaian perlu dilakukan untuk mengatasi masalah murid tersebut. Dicadangkan agar halaman rumah tersebut dipasangkan lampu yang dikawal oleh alat pengesan gerakan. Mereka Bentuk Projek Elektronik Murid dapat: Mereka bentuk aplikasi penyelesaian masalah menggunakan sistem elektronik dalam pembinaan produk. Standard Pembelajaran Rajah 3.36 Litar skematik bagi pengesan gerakan. PIR Module Bil. Komponen Kuantiti 1. Perintang tetap • R1 (10KΩ) • R2 (100Ω) • R3 (150Ω) • R4 (220Ω) • R5 (33Ω/33Ω/3W) 1 2. Pemuat • C1 (10μF/25V) • C2 (100μF/25V) 1 3. Diod • D1 (BAT 85) • 1N4004 3 (Warna bebas) 4. Geganti lewat masa (Timer) • T1 (BS170) • T2 (NTE2380) 1 5. LED 1 6. PIR (passive infrared sensor) 1 7. Bateri 12 volt atau alat ubah injak turun 1 Operasi ringkas litar pengesan gerakan (i) Litar ini menggunakan bekalan kuasa arus terus yang boleh dipasangkan pada bahagian koridor rumah. (ii) Apabila litar ini dapat mengesan gerakan oleh PIR module (passive infrared sensor), LED akan menyala dan menerangi kawasan koridor tersebut. (iii) Apabila tiada gerakan yang dikesan, lampu LED akan terpadam mengikut pelarasan geganti lewat masa. (iv) LED boleh ditambahkan bilangannya atau digantikan dengan lampu, tetapi perintang R5 juga perlu ditukar berdasarkan kepada jumlah tenaga (watt) yang digunakan. (v) Secara ringkasnya, litar ini beroperasi secara automatik dengan hanya mengesan gerakan untuk menghidupkan LED atau lampu yang dipasangkan bagi menerangi kawasan yang diperlukan. 1. Anda disarankan untuk menunjukkan cara kefungsian sistem elektronik yang terdapat pada sistem audio, pengesan asap, mesin pembilang dan panel mesin basuh automatik. 2. Anda dikehendaki membina sebuah litar elektronik berikut secara berkumpulan: (a) Litar pengesan banjir (b) Litar pengesan cahaya Aktiviti Jadual 3.4 Senarai komponen yang diperlukan. 3 SISTEM 85 Prinsip Sistem Kawalan Sistem kawalan merupakan satu set peranti yang mengawal sesuatu pergerakan dan fungsi sesebuah peralatan atau mesin. Ia merupakan gabungan beberapa komponen yang boleh beroperasi berdasarkan kepada kerja yang dilakukan setelah diprogramkan. Terdapat tiga prinsip utama dalam sistem kawalan iaitu: Sistem kawalan terbuka Sistem kawalan tertutup (i) Input-Process-Output Sistem kawalan yang menggunakan pendekatan Input-Process-Output ini sangat meluas digunakan dalam menganalisis sistem dan perisian kejuruteraan untuk menjelaskan sesuatu proses atau informasi. Prinsip Sistem Kawalan (a) Masukan (Input) Sumber masukan bagi sesuatu sistem yang diperoleh daripada komponen seperti suis, alat pengesan dan tetikus. (c) Keluaran (Output) Merupakan bahagian hasil keluaran sistem yang dibentuk seperti motor elektrik, lampu, pembesar suara dan sebagainya. (b) Proses (Process) Bahagian yang menerima maklumat daripada input dan seterusnya akan diproses dalam beberapa bentuk mekanikal, elektronik serta digital. Ia terdiri daripada gabungan komponen elektrik dan elektronik seperti geganti, geganti lewat masa dan Pengawal Logik Aturcara (Programmable Logic Control). Rajah 3.37 Contoh sistem kawalan Input-Process-Output. Masukan (Input) Proses (Process) Keluaran (Output) 3.4 Sistem Kawalan Murid dapat: Menerangkan prinsip sistem kawalan input- process-output, sistem kawalan terbuka dan sistem kawalan tertutup. Standard Pembelajaran Masukan - Proses - Keluaran (Input-Process-Output) 3 SISTEM 86 (ii) Sistem Kawalan Terbuka Sistem kawalan terbuka bermaksud bahagian keluaran (output) tidak memberi sebarang kesan terhadap sistem yang mengawalnya. Contohnya, operasi lampu isyarat (traffic light), litar tetap akan beroperasi jika terdapat sebuah atau beberapa mentol yang terbakar atau tidak menyala, hanya jika litar mengalami kerosakan, mentol tidak akan menyala seperti biasa. (iii) Sistem Kawalan Tertutup Sistem ini mempunyai satu atau lebih gegelung suapbalik di mana di bahagian keluaran, ia akan diukur dan seterusnya dibandingkan dengan nilai masukan. Dengan proses ini, sistem akan cuba mengurangkan perbezaan nilai masukan dan keluaran di antara kedua-duanya secara berterusan. Dengan yang demikian, bahagian keluaran akan memberikan kesan kepada tindakan kawalan di bahagian input. Berdasarkan rajah di atas, contoh mudah sistem kawalan tertutup ini terdapat pada sistem kamera tertutup (CCTV). CCTV dipasangkan pada tempat-tempat tertentu yang memerlukan pengawasan dan penjagaan keselamatan yang penting seperti di kaunter bayaran, Mesin Teler Automatik (ATM) dan sebagainya. Bahagian masukan ini sebenarnya ialah sebuah atau lebih kamera yang dipasangkan secara statik mahupun yang boleh bergerak. Kamera ini akan mengesan gerakan, suara atau bunyi, kemudian isyarat dihantar ke bahagian kawalan dan terus diproses dalam bentuk imej dan audio yang dipaparkan pada skrin iaitu bahagian keluaran. Kita dapat melihat semua rakaman yang diperoleh daripada bahagian masukan tersebut. Kamera yang dipasangkan boleh digerakkan mengikut keperluan dengan hanya mengawalnya dari bilik kawalan dan maklum balas akan diterima oleh kamera tersebut. Kelebihan sistem ini ialah ia boleh merekodkan semua gambar yang diperoleh daripada kamera dan boleh disimpan serta ditayangkan semula. Foto 3.12 Contoh sistem kawalan tertutup. Foto 3.11 Contoh sistem kawalan terbuka. Rajah 3.38 Sistem kawalan terbuka. Rajah 3.39 Sistem kawalan tertutup. PROSES (PROCESS) MASUKAN (INPUT) KELUARAN (OUTPUT) Masukan (Input) Keluaran (Output) Pengawal Suapbalik (Feedback) Proses 3 SISTEM 87 Operasi Sistem Kawalan Sistem kawalan boleh dikendalikan dengan beberapa cara dan ia bergantung kepada fungsi dan aplikasi sistem yang dibangunkan. Ia bertujuan untuk memudahkan operasi dan seterusnya mengawal sesuatu pergerakan secara optimum. Terdapat tiga kaedah untuk mengawal pengoperasian sesuatu sistem, iaitu secara manual, automatik dan semi-automatik. (i) Sistem kawalan manual Sistem kawalan manual menggunakan tenaga manusia sepenuhnya untuk mengendalikannya. (iii) Sistem kawalan automatik Sistem kawalan automatik tidak memerlukan tenaga manusia sepenuhnya. Kita hanya perlu mengaktifkannya sahaja dan selebihnya akan berkendali secara automatik mengikut pelarasan atau program yang telah ditetapkan. (ii) Sistem kawalan semi-automatik Sistem jenis ini merupakan gabungan di antara sistem manual dan sistem automatik. Komponen atau mesin akan berfungsi bermula dengan sentuhan atau gerakan tangan dan diikuti operasi secara automatik. Foto 3.15 Contoh kawalan automatik. Foto 3.14 Contoh kawalan semi-automatik. Murid dapat: Mengenal pasti operasi sistem kawalan manual, automatik dan semi-automatik. Standard Pembelajaran Mesin basuh automatik Penggunaan mesin basuh automatik semakin meluas masa kini. Mesin ini berupaya membasuh pakaian mengikut arahan yang ditetapkan oleh pengguna. Proses membasuh dimulakan daripada merendam pakaian, sehinggalah kerja mengeringkannya. Mesin ini memudahkan pengguna dan menjimatkan masa kerana dikendalikan sepenuhnya oleh sistem kawalan secara automatik dan akan berhenti apabila proses membasuh telah selesai. Mesin basuh semi-automatik Membasuh pakaian dengan menggunakan mesin basuh semi-automatik ini masih memerlukan tenaga manusia untuk melaksanakannya. Mesin ini tidak dapat membasuh pakaian sehingga menjadi kering seperti yang dilakukan oleh mesin basuh automatik. Dengan menggunakan mesin ini, apabila kerja membasuh selesai, pakaian perlu dipindahkan ke bahagian spin untuk melaksanakan tugas memerah air agar pakaian menjadi hampir kering sebelum disidai untuk dikeringkan sepenuhnya. Foto 3.13 Sistem kawalan manual. Pam minyak manual Pam tangan ini digunakan khusus untuk menyedut minyak keluar daripada sesuatu bekas seperti tong simpanan minyak. Bahagian salur sedutan perlu dimasukkan ke dalam tong terlebih dahulu. Pengguna perlu memutarkan bahagian pemutar dan gerakan ini akan menyebabkan bahagian gear di dalam pemutar bergerak secara mekanikal dan menyedut minyak keluar ke salur keluar. 3 SISTEM 88 Murid dapat: Mengenal pasti komponen sistem kawalan (i) litar bersepadu (integrated circuit), (a) pemasa (timer) dan (b) pengira (counter), (ii) penderia (sensor), (a) penderia sentuh (touch sensor) (b) penderia infra merah (infrared sensor) (c) penderia warna (colour sensor) (d) penderia pergerakan (motion sensor). Standard Pembelajaran Komponen Sistem Kawalan Sistem kawalan mempunyai komponen-komponen khas yang beroperasi berdasarkan kepada fungsi dan kegunaannya. Di dalam sesebuah litar kawalan, gabungan beberapa komponen akan menghasilkan satu sistem kawalan yang sempurna. (i) Litar Bersepadu (Integrated circuit) Litar bersepadu ialah bahan semikonduktor yang merupakan gabungan beberapa transistor, pemuat, perintang dan komponen lain yang dibina menjadi satu cip untuk menghasilkan fungsi pelbagai aplikasi. Ia digunakan untuk sistem audio, komunikasi, pemasa, aplikasi kawalan data dan banyak lagi. Berikut ialah contoh litar bersepadu yang menjalankan fungsi mengawal masa tindakan iaitu pemasa 555. 1 2 3 4 8 8 1 555 6 3 7 2 5 4 Rajah 3.40 Litar bersepadu. Foto 3.16 Contoh pemasa. (a) Pemasa (Timer) Pemasa merupakan komponen elektrik dan elektronik yang digunakan khusus untuk melewatkan gerakan atau kefungsian sesuatu sistem. Ia berdasarkan pelarasan masa yang diperlukan. Dengan ini, peralatan yang dipasangkan sebagai output seperti lampu, loceng, muzik dan sebagainya akan berfungsi dengan pelarasan masa yang telah ditetapkan. Penerangan Litar Bersepadu Pemasa 555 1. Komponen ini bertindak sebagai suis dan geganti lewat masa (timer) yang berfungsi untuk mengawal arus elektrik yang mengalir melaluinya. 2. Arus elektrik akan dibenarkan mengalir setiap 5 saat secara on-off. Ini bermaksud, lampu atau komponen yang dipasangkan kepadanya akan hidup dan mati setiap 5 saat. 3. Berikut merupakan fungsi setiap nombor pada terminal litar bersepadu jenis 555 seperti di atas: 1. Pembumian 2. Pemacu 3. Keluaran 4. Reset 5. Kawalan voltan 6. Trash hole 7. Nyahcas 8. Bekalan kuasa Reset Output Control Supply 0V Supply +Vs Discharge Threshold Trigger 555 TIMER 3 SISTEM 89 (b) Pengira (Counter) Pengira berfungsi untuk memaparkan di skrin jumlah atau bilangan dalam sesuatu pengiraan atau giliran. Contohnya seperti giliran untuk berurusan di bank atau hospital dan bilangan produk yang dihasilkan dalam proses pengilangan.Selain itu, pengira juga berfungsi sebagai suis. Foto 3.17 Contoh pengira digital. (ii) Penderia (Sensor) Terdapat banyak penderia yang digunakan dalam sistem kawalan. Ia berdasarkan kepada jenis tugas atau kefungsian yang diperlukan. Penderia Contoh Produk Fungsi Sentuh (Touch sensor) Mengawal pergerakan atau kefungsian sesuatu output dengan cara menyentuhnya seperti skrin telefon pintar. Infra Merah (Infrared sensor) Penderia ini berfungsi untuk mengesan pergerakan yang melintasi pancaran cahaya infra merah dan sesuai untuk kegunaan di luar rumah. Digunakan sebagai penggera pencuri dan kawalan lampu di waktu malam. Warna (Colour sensor) Digunakan untuk mengesan objek berdasarkan kepada warna. Sekiranya penderia ini mengesan warna yang dikehendaki, maka ia akan mula berfungsi. Pergerakan (Motion sensor) Penderia ini juga berfungsi untuk mengesan pergerakan sesuatu objek yang melalui pada ruang kawasan gelombang bunyi yang telah dipancarkan. Contohnya ialah untuk mengesan kehadiran manusia yang masuk ke pejabat untuk mengaktifkan lampu dan sistem penyaman udara. 3 SISTEM 90 Murid dapat: Mengenal pasti jenis sistem kawalan gabungan (mekanikal, elektrik dan elektronik) dan pengawal logik atur cara (programmable logic controller). Standard Pembelajaran Rajah 3.41 Mesin larik. Contoh Sistem Kawalan Gabungan Mesin pembentuk ukiran kayu tiga dimensi khusus digunakan untuk mengukir pada bahagian kayu yang akan dijadikan hiasan rumah. Operasi keseluruhannya secara automatik yang perlu diprogramkan terlebih dahulu. Penggunaan komponen elektrik seperti motor digunakan untuk menggerakkan mata pemotong manakala kawalan pergerakannya dikendalikan sepenuhnya menggunakan komponen elektronik dan Pengawal Logik Aturcara (PLC). Mesin larik banyak digunakan dalam industri pembuatan yang berasaskan pada bahan keluli lembut. Sistem kawalan mesin ini merupakan gabungan di antara sistem mekanikal, sistem elektrik dan elektronik. Sistem mekanikal ini merangkumi pergerakan bahagian bindu, meja kerja dan tuil pelaras. Pergerakan motor menggunakan tenaga elektrik yang dikawal sepenuhnya oleh sebuah panel elektronik. Gabungan ketiga-tiga sistem ini dapat mewujudkan satu mesin yang berupaya beroperasi dengan sempurna dan menghasilkan produk yang bermutu. Sistem kawalan gabungan adalah satu sistem yang rumit bagi menjalankan satu operasi yang memerlukan hasil yang sempurna. Contohnya mesin pembentuk, mesin ukiran, robot dan sebagainya. Sistem ini merupakan gabungan antara sistem kawalan elektrik, elektronik dan mekanikal. Jenis-jenis Sistem Kawalan Sistem Kawalan Gabungan Sesebuah sistem itu memerlukan kawalan agar ia dapat berfungsi dengan baik dan selamat untuk semua pengguna di samping mempunyai jangka hayat yang panjang. Terdapat tiga jenis sistem kawalan utama yang digunakan, iaitu kawalan mekanikal, elektrik dan elektronik. Kawalan Mekanikal Kawalan Elektrik Kawalan Elektronik Sistem Kawalan Tuil pelaras Motor elektrik Meja kerja Kawalan elektronik Bindu 3 SISTEM 91 3 SISTEM 92 Pengawal Logik Aturcara (Programmable Logic Controller) Pengawal logik aturcara (PLC) merupakan alat kawalan digital komputer yang direka khas untuk melaksanakan proses automasi elektromekanikal yang kompleks dan memerlukan kejituan yang tinggi. Ia boleh diprogramkan berdasarkan kepada jenis kawalan yang diperlukan seperti pemasangan komponen industri, kawalan lampu dan proses penghasilan produk menggunakan mesin. Alat ini dapat mengurangkan pergantungan tenaga manusia, lebih pantas dan berupaya mengawal dalam apa jua keadaan persekitaran. Contoh Pengawal Logik Aturcara Robot menggunakan PLC dan beroperasi berdasarkan arahan yang diberi. Robot ini yang juga dikenali sebagai robot lengan sendi (robot arm) mampu mengambil dan menggerakkan sesuatu barang atau produk dari satu titik koordinat ke titik koordinat yang lain dengan tepat dan cepat. Aplikasi robot ini banyak digunakan dalam industri yang besar seperti pemasangan kenderaan, pembuatan produk elektrik dan industri makanan. Sistem Kawalan pada Produk Sistem kawalan sangat penting dalam melaksanakan aktiviti menghasilkan produk. Kebanyakannya menggunakan sistem kawalan gabungan yang dapat berfungsi dengan baik dan sempurna. Antara contoh sistem kawalan pada produk ialah sistem kawalan parkir dan sistem elevator atau lif. Kesemua sistem kawalan yang diwujudkan ini memberi faedah kepada manusia. Antara kebaikan tersebut adalah seperti untuk tujuan keselamatan, menjimatkan masa, mengurangkan tenaga manusia dan membantu kehidupan menjadi lebih mudah serta teratur. Foto 3.18 Robot. Foto 3.20 Sistem kawalan parkir. Foto 3.19 Robot yang dikawal oleh PLC. Foto 3.21 Sistem elevator atau lif. Murid dapat: Mengaplikasi sistem kawalan pada produk. Standard Pembelajaran 1. Dalam kumpulan, murid menunjukkan cara kefungsian sistem kawalan yang terdapat pada sistem komputer, sistem pemasa, sistem pembilang giliran di kaunter dan sistem kawalan mesin basuh. 2. Anda dikehendaki mengkaji sistem kawalan bagi produk berikut dan nyatakan kefungsiannya. (a) Mesin basuh muatan hadapan (b) Sistem pendawaian lampu dan kipas di dalam kelas (c) Sistem gear bagi sebuah kereta gear manual dan kereta gear automatik (d) Pam bagi sistem pencegah kebakaran bangunan Aktiviti 3 SISTEM 93 Rajah 3.42 Sistem kawalan pada kawasan parkir. Aplikasi Sistem Kawalan pada Produk Sistem palang yang digunakan pada kawasan parkir sangat berkesan untuk mengawal pergerakan kenderaan keluar dan masuk dengan sistematik. Ia dikendalikan secara automatik dengan hanya perlu memasukkan semula kad bayaran parkir pada bahagian pengawal palang yang disediakan. Apabila tayar kenderaan menyentuh bahagian lingkaran pengesan (loop detector), ia akan mengaktifkan sistem kawalan parkir. Namun, palang masih tidak boleh dibuka selagi kad parkir yang telah dibayar terlebih dahulu dimasukkan ke dalam slot reception/attendance station. Apabila sistem telah membaca kad tersebut dengan sempurna, barulah palang akan naik ke atas dan membenarkan kenderaan melintas melaluinya. Palang akan kembali menutup (turun ke bawah) apabila kenderaan tersebut telah melintasi kawasan tersebut sepenuhnya dengan menggunakan pengesan gerakan atau loop detector yang dipasangkan di bahagian luar selepas palang tersebut. Palang Bonggol Lingkaran pengesan (Loop detector) Slot reception SISTEM MEKANIKAL GEAR TAKAL DAN TALI SAWAT TUAS PNEUMATIK HIDRAULIK KOMPONEN ELEKTRONIK Solenoid Transformer Motor Elektrik Geganti Suis • Suis had • Suis SPDT • Suis pisau • Suis gelongsor Diod • Diod • Diod Pemancar Cahaya Pembaz • Pembaz Piezo • Pembaz Elektromagnetik Perintang • Perintang Tetap • Perintang Boleh Laras Pemuat • Pemuat Berkutub • Pemuat Tidak Berkutub Transistor • Transistor Jenis NPN • Transistor Jenis PNP KOMPONEN ELEKTRIK RUMUSAN 3 SISTEM 94 Input- Process- Output Sistem Kawalan Terbuka Sisten Kawalan Tertutup Automatik Manual Semi-automatik Terbuka Tertutup Sentuh Pengira Infra Merah Pergerakan PRINSIP SISTEM KAWALAN Operasi Sistem Kawalan Komponen Sistem Kawalan Penderia Pemasa Litar bersepadu Warna 1. Nyatakan lima jenis sistem mekanikal. 2. Gambar di bawah menunjukkan satu mesin pengangkat kenderaan di sebuah bengkel yang menggunakan sistem hidraulik. Senaraikan sekurang-kurangnya lima komponen utama yang digunakan pada sistem tersebut. LATIHAN 3. Namakan komponen sistem elektrik mengikut gambar foto yang diberi. 3 SISTEM 95 4. Berpandukan kepada komponen elektrik yang diberikan di bawah, lukiskan satu gambar rajah blok yang menunjukkan susunannya untuk mengawal sebuah motor arus terus. Transformer Suis Motor Arus Terus Bekalan Kuasa 5. Senaraikan enam komponen sistem elektronik. 6. Anda diberi komponen elektronik seperti berikut: (i) Bateri 12V (ii) Perintang tetap (iii) Diod (LED) (iv) Suis satu hala (v) Pemuat tidak berkutub Lakar dan labelkan satu litar elektronik yang lengkap dengan menggunakan komponen-komponen elektronik di atas agar LED dapat berfungsi dengan sempurna. 7. Berdasarkan kepada gambar di bawah, terangkan operasi sistem kawalan pada alat permainan tersebut. 3 SISTEM 96 8. Tetapkan jenis sistem kawalan gabungan yang paling sesuai berdasarkan situasi yang berikut: Situasi Jenis sistem yang sesuai 3 SISTEM 97 98 PEMBINAAN DAN PENGUJIAN MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP BAB • Perancangan dan Pembinaan Model Berfungsi dan Prototaip. • Pengujian Model Berfungsi atau Prototaip. STANDARD KANDUNGAN 99 Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/ prototype-examples/ untuk menonton video Prototype Examples. (Dicapai pada 1 Februari 2017) Foto 4.2 Contoh prototaip. (Sumber: Jabatan Seni Reka Perindustrian, UiTM) (Sumber: Jabatan Seni Reka Perindustrian, UiTM) Foto 4.1 Contoh model berfungsi. Model Berfungsi dan Prototaip (a) Model berfungsi ialah model yang direka bentuk untuk dijadikan sebagai contoh kepada produk sebenar. Model ini boleh berfungsi tetapi tidak sepenuhnya seperti produk yang sebenar. (b) Prototaip ialah produk contoh yang boleh berfungsi sepenuhnya. Prototaip dibina menggunakan bahan dan saiz sebenar. Prototaip ini diuji dalam situasi sebenar untuk menganalisis fungsi serta kecekapannya bagi tujuan penambahbaikan sebelum dipasarkan. 100 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Perancangan dan Pembinaan Model Berfungsi dan Prototaip 4.1 Murid dapat: Menyatakan definisi model berfungsi dan prototaip. Standard Pembelajaran Murid dapat: Menerangkan kepentingan merancang pembinaan model berfungsi dan prototaip. Standard Pembelajaran Jadual 4.1 Perbezaan ciri-ciri model berfungsi dan prototaip. Murid dapat: Menerangkan ciri-ciri model berfungsi dan prototaip dari aspek bahan, skala dan kefungsian. Standard Pembelajaran Model berfungsi dan prototaip mempunyai perbezaan berdasarkan kepada ciri-ciri yang terdapat pada produk tersebut. Anda boleh mengenali kedua-duanya dengan membuat pemerhatian bukan sahaja dari segi fizikal, malah beberapa perkara penting yang mana antaranya ialah: Membuat perancangan pembinaan model berfungsi dan prototaip sebelum melakukan kerja pembinaan boleh membantu kita membuat persediaan terhadap perkara-perkara berikut: (a) Mengelakkan daripada sebarang kecacatan pada produk (b) Memastikan produk mencapai keupayaan sebenar dan boleh berfungsi secara optimum (c) Mengelakkan daripada berlakunya sebarang kerugian (d) Meneliti dan mengenal pasti masalah yang timbul (e) Membuat anggaran kos pembinaan seperti bahan dan peralatan yang diperlukan Ciri-ciri Model Berfungsi dan Prototaip Kepentingan Merancang Pembinaan Model Berfungsi dan Prototaip Terdapat beberapa kebaikan untuk kita membuat model berfungsi dan prototaip. Antaranya ialah: (a) Dapat mereka bentuk produk yang memenuhi ciri-ciri ergonomik dan memenuhi cita rasa pelanggan (b) Penambahbaikan reka bentuk dan fungsi (c) Membuat anggaran kos jualan (d) Merancang tenaga pakar dan pekerja (e) Membuat ujian dengan sempurna (f) Pemilihan lokasi pembinaan 101 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Jenis Bahan Skala Kefungsian Model berfungsi • Tidak semestinya menggunakan atau memerlukan bahan sebenar. • Boleh dibuat menggunakan pelbagai bahan seperti foam, kadbod, PVC board, fiber, polistirena, kayu dan sebagainya. • Tidak mengikut ukuran sebenar • Boleh menjadi lebih kecil, sama atau lebih besar daripada yang sebenar. • Boleh berfungsi sebahagian komponen sahaja. • Tidak menunjukkan keupayaan dan fungsi sebenar. • Tidak diuji kefungsiannya. Hanya dinilai dari segi reka bentuk sahaja. Prototaip • Menggunakan bahan sebenar. • Bahan yang digunakan seperti keluli lembut, getah, plastik atau gentian bergantung pada kegunaannya. • Saiz yang sama dengan produk sebenar. • Berfungsi sepenuhnya. • Diuji dalam situasi sebenar dari segi fungsi dan reka bentuk. Menghasilkan Jadual Kerja dalam Pembinaan Model Berfungsi dan Prototaip (a) Pernyataan masalah Setiap produk yang ingin dihasilkan itu mestilah bermula daripada pernyataan masalah. Kenal pasti masalah yang timbul dan barulah kita boleh merancang langkah seterusnya. Sebagai contoh, masalah yang dihadapi oleh pengusaha ladang nanas terhadap daun-daun nanas yang terlalu banyak sehingga sukar untuk dilupuskan kerana memerlukan tempat yang khusus dan memerlukan tenaga kerja yang ramai. Jika dibiarkan begitu sahaja, ia mengambil masa yang lama untuk mengurai dan reput. Situasi ini sering berlaku kepada peladang nanas sebaik sahaja mereka selesai memetik buah tersebut. Daripada situasi di atas, dapat disimpulkan bahawa satu reka ciptaan sangat diperlukan untuk menguruskan daun nanas ini supaya tidak membawa masalah kepada peladang. Hasil daripada pembacaan, daun nanas boleh diproses untuk menghasilkan serat dan seterusnya menjadikannya kepada serat benang. Satu idea yang dapat membantu peladang ialah mencipta sebuah mesin untuk meleraikan daun nanas dan seterusnya mendapatkan serat benang tersebut. Secara tidak langsung, daun-daun nanas ini tidak dibuang begitu sahaja malah menjadi punca pendapatan tambahan kepada peladang. Oleh yang demikian, projek yang hendak dibangunkan ialah sebuah prototaip “Mesin Pengurai Serat Daun Nanas”. Ia merupakan sebuah mesin yang boleh membuat pengasingan pada serat daripada daun nanas dengan cara menghimpit daun nanas tersebut secara roda berpusing. Jadual kerja merupakan satu set perancangan yang akan dilakukan untuk melaksanakan sesuatu aktiviti yang dipersembahkan dalam bentuk jadual. Perancangan ini berdasarkan pada senarai aktiviti dan tempoh masa yang diperuntukkan seperti hari, minggu, bulan dan tahun. Jadual kerja ini membantu kita untuk menjalankan sesuatu aktiviti agar tidak tersasar dari perancangan awal yang telah dibuat. 102 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Foto 4.3 Para peladang menghadapi masalah untuk melupuskan daun nanas setiap kali selepas buah nanas dipetik. Buah nanas mempunyai kandungan vitamin C yang tinggi dan amat diperlukan untuk kesihatan dalam membantu menyembuhkan luka atau cedera di samping penyerapan zat besi ke dalam saluran darah. Murid dapat: Menghasilkan jadual kerja dalam pembinaan model berfungsi dan prototaip. Standard Pembelajaran 103 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Murid dapat: Mengenal pasti penggunaan simbol-simbol dalam carta alir kerja. Standard Pembelajaran (b) Penyediaan jadual kerja Sebelum menjalankan kerja pembinaan mesin pengurai serat daun nanas, perancangan sangat penting. Jadual di bawah menunjukkan jadual kerja lengkap bagi membina mesin tersebut yang dirancangkan mengikut mingguan. Simbol dalam Carta Alir Kerja Jadual kerja yang telah anda tetapkan perlu dipersembahkan dalam bentuk carta alir bagi menunjukkan proses dengan lebih jelas. Simbol asas carta alir adalah seperti berikut: Bil. Aktiviti Minggu 1 2 3 4 5 6 7 8 1. Perbincangan guru dan murid 2. Pengenalpastian masalah 3. Penjanaan idea 4. Mereka bentuk projek 5. Pembinaan projek 6. Pengujian projek 7. Penambahbaikan projek 8. Pendokumentasian 9. Pembentangan projek dan sesi penilaian Simbol grafik Penerangan Mula atau tamat proses Proses atau operasi Input proses atau output Simbol grafik Penerangan Proses penilaian atau membuat pemilihan A Sambungan ke proses seterusnya Arah aliran proses Jadual 4.2 Jadual kerja pembinaan mesin pengurai serat daun nanas. Jadual 4.3 Simbol asas carta alir. Murid dapat: Menganalisis carta alir kerja pembinaan model berfungsi dan prototaip yang dirancang. Menghasilkan carta alir kerja untuk pembinaan model berfungsi dan prototaip berdasarkan idea yang telah dijana. Standard Pembelajaran Menghasilkan dan Menganalisis Carta Alir Kerja Pembinaan Model Berfungsi atau Prototaip Rajah 4.1 Carta Alir Pembinaan Mesin Pengurai Serat Daun Nanas. FASA 1 (ANALISIS) 1. Perbincangan dalam kumpulan. 2. Rujuk kajian lepas dengan pembacaan jurnal dan sebagainya. 3. Kaedah pemerhatian sangat praktikal. 4. Tetapkan sama ada ciptaan baharu atau inovasi. 5. Guru sebagai fasilitator. FASA 2 (PEMBANGUNAN DAN PENGUJIAN PRODUK) 1. Pastikan kemampuan dari segi pengetahuan, kelengkapan alat dan mesin. 2. Guru merupakan pakar. 3. Gunakan borang khas untuk pengesahan pakar dan pengujian. 4. Pengujian dilakukan di makmal atau lokasi sebenar. 5. Produk mestilah memenuhi ciri-ciri ergonomik. 6. Penambahbaikan mestilah berdasarkan kepada komen dan cadangan pakar. FASA 3 (PERSEMBAHAN) 1. Buat kemasan pada produk. 2. Gunakan perisian LTK untuk persembahan idea dan produk. 3. Tentukan kos pembangunan produk dan harga jualan. 4. Rujuk format laporan. 5. Laporan, produk dan bahan pembentangan sangat penting. Mula Tamat Kajian tinjauan/pemerhatian/ pembacaan terhadap masalah Kertas cadangan projek Mengenal pasti masalah Persembahan dan pendokumentasian Produk siap Penambahbaikan produk Pengesahan pakar Pembangunan produk Pemilihan bahan dan peralatan Pemilihan idea terbaik Pengujian awal produk Pengujian akhir Tidak Tidak Tidak Ya Ya Ya 104 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Merancang dan Menyediakan Bahan atau Komponen Sebenar Berdasarkan Idea yang Dijana Merancang pembangunan produk sangat penting agar produk dapat dilakukan dengan sempurna. Tujuannya adalah untuk menghasilkan reka ciptaan yang mampu menyelesaikan masalah yang telah dikenal pasti. Pemilihan bahan dan alatan hendaklah disesuaikan dengan reka bentuk projek yang telah dipilih. Rajah 4.2 Lakaran mesin pengurai serat daun nanas. 105 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Murid dapat: Merancang dan menyediakan bahan atau komponen sebenar berdasarkan idea yang telah dijana. Standard Pembelajaran Senarai alatan yang diperlukan: Pisau pemotong akrilik Sesiku L Kikir Mesin canai Ragum Meja Fungsi: Memotong kepingan akrilik Fungsi: Membuat garisan lurus bersudut tepat, menguji kerataan, ketepatan dan kepersegian Fungsi: Melicinkan permukaan bahan setelah proses pemotongan Fungsi: Memegang benda kerja semasa proses pemotongan dan sebagainya Fungsi: Membuang sisa pemotongan dan melicinkan permukaan benda kerja Bil. Bahan Kuantiti 1. Bearing 4 2. Besi L 30mm x 38mm x 6m 2 3. Gear 2 4. Plat aluminium nipis 1 5. Besi berongga 50mm x 25mm x 6mm 2 6. Berus plastik 3 7. Motor DC 12V 1 8. Rantai motosikal 3 9. Roda 50mm 4 10. Bol dan nat 10 11. Besi shaft 2 12. Palam 3 pin 3 13. Pengering rambut 1 14. Suis lampu 2 15. Cat minyak 1 16. Plastik akrilik 1 17. Pop rivet dan skru Secukupnya Senarai bahan yang diperlukan. Mesin kimpalan MIG Pembaris dan pita ukur Mesin pemotong logam Rivet gun Fungsi Menyambungkan bahan kerja dengan cara mengimpal Fungsi Mengukur benda kerja Fungsi Untuk memotong keluli lembut Fungsi Mencantumkan kepingan aluminium dengan bahagian badan 106 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Membina Model Berfungsi atau Prototaip Berdasarkan Idea yang Dijana Beberapa langkah pembinaan perlu dilakukan berpandukan kepada reka bentuk yang telah dipilih. Sentiasa gunakan alatan dan mesin yang betul. Anda juga dinasihatkan untuk memakai peralatan keselamatan. Proses mengukur dan menanda pada besi sebelum dibuat pemotongan. Membersihkan gerigis selepas membuat pemotongan dan kimpalan. Membuat penyambungan pada kerangka menggunakan mesin kimpalan MIG. Proses membuat lubang pada tiang slide pelaras dan bahagian lain. Membuat pemotongan menggunakan mesin pemotong logam. Kerangka utama yang telah siap dibersihkan. Langkah 1 Langkah 4 Langkah 2 Langkah 5 Langkah 3 Langkah 6 107 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Murid dapat: Membina model berfungsi atau prototaip berdasarkan idea yang telah dijana. Standard Pembelajaran Proses memasang di antara kerangka utama dengan tiang roda boleh laras dan motor. Kerja mengecat kerangka yang telah siap. Membuat bekas pengering serat daun nanas menggunakan akrilik. Kerja memasang plat aluminium pada dinding kerangka. Langkah 7 Langkah 9 Langkah 8 Langkah 10 Foto 4.4 Projek yang telah siap dipasang. 108 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Menghasilkan Kemasan Model Berfungsi atau Prototaip dengan Baik Projek yang siap perlu dikemaskan dengan bahan untuk kemasan seperti cat, lekar, varnis dan syelek supaya kelihatan cantik dan tahan lama. Sebelum melakukan kerja mengecat atau menyapu varnis, permukaan projek hendaklah dibersihkan terlebih dahulu daripada sebarang kekotoran atau bahagian yang masih dalam keadaan kasar atau tajam. Kita boleh menggunakan kain untuk mengelap dan kertas pasir halus untuk melicinkan permukaan projek. Mesin canai perlu digunakan untuk membuang bahagian-bahagian yang terlalu kasar atau tajam. Projek yang menggunakan bahan keluli tahan karat atau aluminium tidak perlu dicat kerana sifatnya tidak berkarat dan tahan lama. Kemasan akhir yang menggunakan cat boleh dilakukan dengan pelbagai cara seperti penggunaan berus, cat semburan tin, mesin penyembur atau penggelek. Mengelap menggunakan kain. Penyembur cat Penggelek Cat sembur Menggunakan kertas pasir halus. Menggunakan mesin canai mudah alih. Berus cat Murid dapat: Menghasilkan kemasan model berfungsi atau prototaip dengan baik. Standard Pembelajaran Foto 4.5 Contoh menghasilkan kemasan. Foto 4.6 Pelbagai cara kemasan akhir. 109 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Kerja kemasan dengan cara mengecat Mengecat menggunakan penyembur cat. Mengecat menggunakan berus cat. Mengecat menggunakan semburan tin. Mengecat menggunakan penggelek. 1. Anda dikehendaki menghasilkan satu jadual kerja yang lengkap berdasarkan lukisan terperinci yang telah dibuat. 2. Anda dikehendaki menghasilkan satu carta alir kerja untuk menghasilkan projek yang telah ditetapkan. Bincangkan bersama-sama guru dan lakukan kaedah sumbang saran. Lantik seorang ketua untuk mengendalikan sesi ini dan guru sebagai pakar rujuk dan fasilitator. 3. Bincangkan ciri-ciri model berfungsi atau prototaip yang akan anda hasilkan pada aktiviti (2) di atas. Begitu juga dengan perincian terhadap bahan dan komponen yang akan digunakan berdasarkan kepada lukisan produk. 4. Berdasarkan kepada projek yang telah dibincangkan bersama rakan dan guru, bina projek tersebut sehingga siap. Tetapkan sama ada ia merupakan model berfungsi atau prototaip. Aktiviti 110 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN 111 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Kaedah Pengujian Terdapat dua kaedah pengujian yang boleh dijalankan terhadap projek yang telah siap dibangunkan, iaitu kaedah ujian makmal dan kaedah ujian parameter. (b) Ujian parameter Ujian parameter ialah pengujian prototaip yang dibuat dalam suasana dan di tempat yang sebenar bagi menentukan kefungsian, kesesuaian, keupayaan serta kebolehgunaan sesuatu produk. 4.2 Pengujian Model Berfungsi atau Prototaip Foto 4.8 Ujian kekuatan. Foto 4.7 Ujian kemuluran bahan. Foto 4.9 Ujian terhadap mesin penghancur daun. Foto 4.10 Ujian ketahanan tangga aluminium. Murid dapat: Menerangkan kaedah pengujian iaitu ujian makmal dan ujian parameter. Standard Pembelajaran (a) Ujian makmal Ujian makmal dijalankan di dalam makmal atau bengkel dengan menggunakan peralatan dan kelengkapan yang tertentu bersesuaian dengan jenis projek. Antara contoh ujian makmal: Foto 4.11 Pengujian keupayaan mengurai daun nanas. Foto 4.12 Ujian parameter. (a) Ujian makmal Ujian makmal dijalankan di dalam makmal atau bengkel dengan menguji keupayaan mesin pengurai serat daun nanas yang telah siap dibangunkan. Mesin ini telah diuji keupayaannya untuk menguraikan daun nanas sehingga menjadi serat. Kaedah pengujian turut dijalankan ke atas mesin pengurai serat daun nanas. Berikut adalah ujian yang dijalankan: (b) Ujian parameter Ujian parameter ialah pengujian mesin pengurai serat daun nanas yang dilakukan dalam suasana dan di tempat yang sebenar untuk menentukan kefungsian, kesesuaian, keupayaan serta kebolehgunaannya. 112 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Rajah 4.3 Mesin pengurai serat daun nanas dan serat daun nanas. Foto 4.12 Ujian parameter. Mesin Kemampuan Kekuatan Kelemahan • Mengurai daun nanas dengan sempurna. • Boleh mengurai tiga helai daun nanas dalam satu masa. • Mengambil masa 5 minit untuk menguraikan sehelai daun. • Mesra pengguna dan sesiapa sahaja boleh mengendalikannya. • Tidak memerlukan tenaga manusia yang ramai. • Mesin ini ringan dan mudah dialihkan. • Menggunakan tenaga elektrik yang rendah. • Mudah diselenggara jika ada kerosakan. • Lambat proses penguraiannya. • Motor elektrik menjadi panas apabila beroperasi lebih 30 minit. • Bulu berus mudah tertanggal apabila terlalu lama digunakan. • Bunyi bising semasa beroperasi. Mesin Pengurai Serat Daun Nanas 113 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Pengujian Model Berfungsi atau Prototaip Projek yang telah siap dibangunkan akan diuji bagi tujuan menganalisis kebolehfungsian, ketahanan dan kemampuannya dalam mencapai objektif yang telah ditetapkan. Setiap sesi pengujian hendaklah direkodkan untuk tujuan penambahbaikan dan rujukan pada masa akan datang. (a) Ujian kefungsian Ujian kefungsian ialah ujian yang dijalankan untuk menilai kebolehfungsian sesuatu produk yang telah siap dibina dari segi keupayaannya beroperasi. (b) Ujian kemampuan, ketahanan dan had kemampuan produk Ujian kemampuan sangat penting bagi menentukan keupayaan mesin pengurai serat daun nanas ini untuk melakukan operasinya. Hasil ujian ini dicatatkan seperti berikut: Murid dapat: Menguji model berfungsi atau prototaip berdasarkan faktor kefungsian, ketahanan dan had kemampuan. Menentukan kekuatan dan kelemahan model berfungsi atau prototaip berdasarkan kefungsian, ketahanan dan had kemampuan. Standard Pembelajaran 114 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Menilai Tahap Keselamatan Memastikan tahap keselamatan sesuatu produk adalah amat penting. Beberapa perkara perlu diambil kira untuk kita menilai tahap keselamatan sesuatu produk. Hal ini bertujuan agar tidak membahayakan kepada pengguna. Penilaian terhadap projek yang telah kita bangunkan ini mestilah mempunyai instrumen yang sesuai. Tujuannya supaya setiap kriteria akan dinilai berdasarkan kepada item yang ditetapkan dan tidak terpesong daripada tujuan asal pembinaan produk tersebut. Berdasarkan model berfungsi atau prototaip yang dibina, berikut adalah contoh instrumen penilaian yang boleh digunakan: (a) Adakah bahan yang digunakan pada model ini sesuai? (b) Adakah model ini senang dikendalikan? (c) Adakah model ini selamat digunakan? Bahan yang digunakan sesuai seperti plastik, getah dan bukan bahan mudah pecah. Disertakan nombor talian kecemasan seperti pihak bomba dan pengeluar. Disertakan dengan manual pengguna. Tiada kebocoran elektrik/litar pintas/jika terkena air. Kalis air. Bahagian yang bergerak dilindungi dengan penutup/jeriji. Ada pemegang khusus untuk mengangkat atau mengalihkan lokasi produk. Menggunakan kod warna keselamatan. Murid dapat: Menilai tahap keselamatan model berfungsi atau prototaip yang dibina. Standard Pembelajaran Penambahbaikan Berdasarkan Pengujian dan Penilaian Model Berfungsi atau Prototaip Setelah menjalankan pengujian produk dan mendapat ulasan daripada pakar yang dirujuk, kita perlulah melakukan kerja-kerja penambahbaikan. Tujuannya supaya produk menjadi lebih baik dan sempurna dari segi kefungsian dan kemampuannya melakukan operasi yang telah ditetapkan. Beberapa perkara utama yang perlu diambil tindakan untuk kerja penambahbaikan ialah: Bentuk Asal Penambahbaikan (a) Menambah atau menggantikan komponen yang rosak atau tidak bersesuaian. (b) Membuat pengubahsuaian pada bahagian tertentu supaya lebih mantap dan efisien. (c) Menambah baik kemasan seperti susunan komponen, warna dan grafik yang digunakan. (d) Mengubah reka bentuk untuk disesuaikan dengan fungsinya. (e) Memberi perhatian kepada faktor ergonomik untuk keselesaan pengguna. (f) Memberi perhatian kepada ciri-ciri keselamatan yang ada pada produk. 1. Anda dikehendaki melaksanakan ujian makmal dan ujian parameter terhadap projek yang telah dihasilkan. 2. Anda dikehendaki menyediakan laporan ujian makmal dan ujian parameter tersebut secara berkumpulan. 3. Anda dikehendaki membentangkan hasil projek yang telah siap dan bincangkan tentang kekuatan dan kelemahannya di dalam kelas. Aktiviti 115 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Rajah 4.4 Contoh penambahbaikan. Murid dapat: Mencadangkan penambahbaikan berdasarkan pengujian dan penilaian model berfungsi atau prototaip. Standard Pembelajaran Tujuan Penambahbaikan Projek Penambahan atau penggantian komponen yang lebih bersesuaian Mengubah reka bentuk untuk disesuaikan dengan fungsinya Pengubahsuaian supaya mantap dan efisien Memenuhi faktor ergonomik Fokus Pengujian • Kefungsian • Ketahanan • Had kemampuan Tujuan Pengujian • Menentukan kelemahan dan kekuatan Hasil Akhir • Penambahbaikan projek Konsep Pengujian Projek Kaedah Pengujian Projek RUMUSAN • Di dalam makmal Ujian Makmal • Di lokasi/situasi sebenar Ujian Parameter Menambah baik ciri-ciri keselamatan Menambah baik kemasan 116 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN Jadual Kerja Jadual kerja bertujuan untuk membantu kita melaksanakan kerja pembinaan produk mengikut masa yang ditetapkan. Carta Alir Carta alir merupakan proses kerja yang perlu dipatuhi dalam melaksanakan pembinaan produk. Ciri-ciri Model Berfungsi Tidak mengikut saiz sebenar atau skala Berfungsi sebahagian sahaja Tidak menggunakan bahan sebenar sepenuhnya Ciri-ciri Prototaip Saiz sebenar Berfungsi sepenuhnya Menggunakan bahan sebenar 1. Nyatakan dua ciri model berfungsi dan dua ciri prototaip. 2. Namakan simbol asas carta alir di bawah. Simbol grafik Penerangan A 3. Nyatakan dua kaedah pengujian projek. 4. Apakah tujuan utama melakukan pengujian terhadap projek? 5. Berikan empat ciri keselamatan yang perlu ada pada sesebuah produk. 6. Berikan empat tujuan penambahbaikan dilakukan terhadap sesuatu projek. 7. Hasilkan satu produk ringkas dan tunjukkan carta alir kerja pembinaannya dengan menggunakan semua simbol grafik yang telah anda pelajari. LATIHAN 117 4 MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP PEMBINAAN DAN PENGUJIAN PENJENAMAAN PRODUK BAB 118 • Klasifikasi Produk • Jenama Produk • Logo Produk • Slogan Produk STANDARD KANDUNGAN 119 5 120 PENJENAMAAN PRODUK Produk merupakan barangan, perkhidmatan dan sebagainya yang dihasilkan dan dipasarkan bukan sahaja dapat memenuhi keperluan pengguna, tetapi dapat memberikan kebaikan kepada mereka. Terdapat pelbagai jenis produk untuk pengguna di pasaran. Oleh itu setiap jenis produk memerlukan pengguna, keperluan dan strategi pemasaran yang berbeza. Secara asasnya, produk boleh diklasifikasikan kepada dua iaitu: (a) Produk Pengguna Produk pengguna ialah barangan dan perkhidmatan khusus untuk kegunaan pengguna dalam memenuhi keperluan peribadi, keluarga atau keperluan rumah seperti mesin kira, perkhidmatan telefon, pembersih vakum dan sebagainya. Produk pengguna boleh dikategorikan kepada tiga jenis seperti yang ditunjukkan dalam rajah di bawah. 5.1 Klasifikasi Produk Murid dapat: Menerangkan dua klasifikasi produk iaitu produk pengguna dan produk industri. Mengkategorikan produk pengguna dan produk industri. Standard Pembelajaran Produk Industri Produk Pengguna Barangan Perkhidmatan PRODUK Rajah 5.1 Klasifikasi produk. Rajah 5.2 Kategori produk pengguna. Kategori Produk Pengguna Barangan Keperluan Asas Barangan Beli-belah Barangan Istimewa 5 121 PENJENAMAAN PRODUK Jadual 5.1 Produk pengguna. Kategori Barangan Keperluan Asas Barangan Beli-belah Barangan Istimewa Disiplin Barangan yang biasanya dibeli tanpa perlu apa-apa pertimbangan Barangan yang dibeli berasaskan perbandingan dari segi kesesuaian, kualiti, harga dan gaya Barangan yang ada ciri unik dan berjenama Contoh Beras, susu, gula, ubat gigi dan sabun Pakaian, beg, kasut, perabot Mesin pencetak, motosikal, komputer Kos Seunit Murah Mampu milik Biasanya mahal Kekerapan Pembelian Kerap Berkala Jarang Pengagihan Pelbagai- runcit, atas talian, personal shopper Saluran tertentu-pasar raya, premis khusus, atas talian Terhad- vendor/ pembekal Usaha Membeli Minimum Sederhana Maksimum Rajah 5.3 Kategori produk industri. (b) Produk Industri Produk industri merupakan barangan yang digunakan untuk kegunaan barangan dan perkhidmatan lain. Antara contoh produk industri ialah jentera berat, bahan mentah dan mesin pengira tunai. Pengguna produk industri ini terdiri daripada pengeluar, pemborong, peruncit dan organisasi seperti badan kerajaan dan swasta. Produk industri boleh dikategorikan kepada lima jenis seperti yang ditunjukkan dalam rajah di bawah. Kategori Produk Industri Bahan Komponen Pemasangan Peralatan Aksesori Bekalan Bahan Mentah 5 122 PENJENAMAAN PRODUK Jadual 5.2 Jadual produk industri. Kategori Pemasangan Peralatan Aksesori Bahan Mentah Bahan Komponen Bekalan Deskripsi Harta modal yang boleh dibelanjakan, dikurangkan dan ada susut nilai setelah lama digunakan. Ia juga bukan produk akhir Peralatan yang mempunyai jangka hayat yang pendek juga bukan produk akhir Bahan yang diproses mengikut keperluan seperti untuk keselamatan, kemudahan dan ekonomik. Ia merupakan sebahagian produk akhir Barangan siap atau hampir siap dan memerlukan pemasangan atau proses minor sebelum menjadi produk akhir Barangan bukan produk tetapi digunakan dalam pembuatan Contoh Mesin di kilang-kilang Kamera pada telefon bimbit Minyak kelapa sawit, kayu balak, getah Motor, bateri, wayar, tekstil Bahan pembaikan, mentol, nat dan bolt, skru, gris, kertas Kos Seunit Tinggi Sederhana Bergantung kepada kuantiti, biasanya harga tinggi Sederhana Rendah Frekuensi Pembelian Jarang Tidak kerap Kerap Selalu Selalu Keputusan Pembelian Lebih pertimbangan Membuat pertimbangan wajar Sedikit pertimbangan tetapi ada kontrak yang lama Memerlukan kemahiran kejuruteraan Memerlukan sedikit pertimbangan kecuali jika ada kontrak 1. Anda dikehendaki menghasilkan buku skrap mengenai klasifikasi produk. 2. Anda dikehendaki mengadakan aktiviti mengkategorikan produk-produk yang disediakan guru. Aktiviti 5 123 PENJENAMAAN PRODUK Murid dapat: Mengenal pasti jenis reka bentuk jenama iaitu bentuk nama (brand name), bentuk cap (brand mark), bentuk cap dagangan berciri perseorangan (trade character) dan bentuk cap dagangan ®. Standard Pembelajaran Jenama ialah nama, terma, imej, identiti atau representasi sesuatu produk bertujuan untuk mudah dikenal pasti dan dikenali oleh pengguna. Jenama boleh direka bentuk dan dipaparkan dalam bentuk tanda, simbol, perkataan, muka taip, logo atau logo taip. Jenis-jenis Reka Bentuk Jenama (a) Jenama bentuk nama (brand name) Jenama ini menggunakan perkataan, huruf (nombor), sekumpulan perkataan atau perkataan-perkataan (nombor-nombor) yang boleh disebut. (b) Jenama bentuk cap (brand mark) Jenama ini menggunakan simbol, reka bentuk atau pewarnaan atau reka bentuk huruf tersendiri. (c) Jenama bentuk cap dagangan berciri perseorangan (trade character) Jenama ini menonjolkan orang perseorangan yang mempelopori penemuan perdagangan itu. (d) Jenama bentuk cap dagangan (trade mark) Jenama ini boleh menyerupai jenama bentuk nama, jenama bentuk cap atau jenama bentuk cap dagangan berciri perseorangan yang telah dilindungi secara undang-undang. Apabila jenama ini digunakan, cap dagangan itu akan mempunyai simbol . 5.2 Jenama Produk Bentuk nama (brand name) Bentuk cap (brand mark) Bentuk cap dagangan (trade mark) Bentuk cap dagangan berciri perseorangan (trade character) 5 124 PENJENAMAAN PRODUK Ciri-ciri Pemilihan Jenama Antara ciri-ciri pemilihan jenama yang baik ialah: Ciri-ciri Pemilihan Jenama Disukai Sesuai Jenama yang dicipta selalunya memiliki elemen keunikan yang tersendiri. Secara tidak langsung ia akan menyebabkan pelanggan tertarik dan menyukai sesuatu jenama tersebut. Jenama yang dihasilkan mestilah menepati konsep syarikat dan ia juga harus bertepatan dengan produk atau perkhidmatan yang bakal dikeluar atau ditawarkan. Pendek dan ringkas Senang disebut Setiap jenama yang baik mesti memiliki jenis muka taip yang senang dibaca dan mudah difahami oleh pengguna serta mempunyai tulisan yang ringkas. Jenama yang baik perlu mudah disebut serta difahami maksudnya dan pengguna tahu apakah produk yang dikeluarkan oleh sesebuah syarikat. Tiada unsur yang negatif Bermakna Jenama yang baik selalunya mempunyai nilai-nilai yang positif. Ini termasuk dari segi muka taipnya dan maksud jenama itu sendiri. Jenama yang direka mestilah mempunyai maksud di sebaliknya. Jenama tersebut juga perlu mempunyai nilai reka bentuk yang tinggi dan menepati cita rasa sesebuah syarikat. Mudah dikenali dan diingati Setiap maksud tulisan atau patah perkataan jenama tersebut akan mudah disebut dan diingati oleh pengguna pada bila-bila masa sahaja. Murid dapat: Menilai ciri-ciri pemilihan jenama yang baik bagi produk. Standard Pembelajaran 5 125 PENJENAMAAN PRODUK Menghasilkan Jenama Produk yang Baik Kekuatan sesuatu produk bergantung kepada kekuatan jenama produk itu sendiri. Jenama ini juga boleh digabungjalinkan dengan persembahan sesuatu pembungkusan produk yang dikeluarkan. Selain dapat menarik perhatian ramai pengguna, penjenamaan juga dapat menggambarkan nilai sesuatu produk dari segi harga dan juga akan membuat pengguna setia terhadap produk tersebut. Pendekatan atau pemilihan jenama sesuatu produk yang baik boleh menggunakan strategi seperti berikut: Jenama individu digunakan sekiranya pengeluar mempunyai keluaran yang berbeza serta berlainan dari segi kegunaan dan prestasi. Sebagai contoh, Syarikat Delima Oil Products Sdn. Bhd. meletakkan beberapa jenama kepada marjerin keluarannya seperti Adela dan Pelangi. Jenama keluarga dikenali apabila sesuatu produk yang berbeza dipasarkan di bawah satu jenama. Sebagai contoh, Syarikat Ramly Food Processing menggunakan jenama Ramly untuk semua produk keluarannya seperti daging burger, roti burger, sosej, nuget dan filet ikan. Jenama kombinasi ialah jenama yang menggabungkan jenama individu dan jenama keluarga bagi mengaitkan nama dagangan syarikat dengan imej-imej tertentu. Sebagai contoh, Perusahaan Otomobil Nasional Sdn. Bhd. menggunakan jenama PROTON dan digabungkan dengan jenama lain bagi kereta-kereta keluarannya seperti Proton Perdana, Proton Exora, Proton Preve dan Proton Saga. 1. Anda dikehendaki menghasilkan jenama produk dan mengadakan sesi perbincangan mengenainya. Jenama Jenama Pengeluar Jenama Individu Jenama Keluarga Jenama Kombinasi Murid dapat: Menghasilkan jenama produk yang baik. Standard Pembelajaran Aktiviti (b) Logo Simbol Logo simbol menyamai dengan logo representasi. Logo ini menggunakan simbol imej untuk menerangkan sesuatu kumpulan atau tanda sukan, amaran dan maklumat. 5 126 PENJENAMAAN PRODUK Logo ialah tanda keterampilan untuk sesebuah syarikat, produk, perkhidmatan atau sekumpulan produk atau perkhidmatan daripada sumber sama. Logo ialah sesuatu yang unik kepada sesebuah syarikat, ia mewakili dan boleh dikawal secara sah sebagai tanda perdagangan, nama perdagangan atau tanda pendaftaran. Jenis-jenis Logo Logo merupakan suatu gubahan berbentuk grafik yang ringkas, dipermudahkan daripada bentuk atau rupa asal. Terdapat pelbagai jenis logo iaitu: (a) Logo Huruf Logo huruf digubah daripada huruf atau muka taip untuk menghasilkan imej logo. Ada yang digubah dari perkataan dan juga singkatan perkataan (initial). (c) Logo Representasi atau Kombinasi Dalam Bahasa Inggeris, logo ini dikenali sebagai Pictorid Logos atau Pictogram. Reka bentuk logo ini berdasarkan objek buatan manusia atau alam semula jadi. Ada logo yang digubah hanya menggunakan imej. Terdapat juga logo yang menggabungkan dua bentuk, sama ada logo huruf, simbol atau representasi. 5.3 Logo Produk Murid dapat: Menentukan jenis-jenis logo produk iaitu logo huruf, logo simbol dan logo representasi atau kombinasi. Standard Pembelajaran KITAR SEMULA Murid dapat: Menilai ciri-ciri logo yang baik. Standard Pembelajaran 5 127 PENJENAMAAN PRODUK Ciri-ciri Logo Ciri-ciri logo yang baik adalah seperti berikut: Tiada unsur negatif Ringkas Muka taip yang sesuai Asli Tidak terlalu abstrak Unik Kesesuaian produk dan pengguna Mudah diingati Bertahan lama Bermakna Ciri-ciri logo yang baik Dari segi bentuk tulisan dan perkataan logo itu sendiri. Ringkas Bergantung kepada karakter jenis-jenis tulisan. Unik Hasil ciptaan sendiri oleh individu atau sesebuah organisasi. Asli Karakter bentuk tulisan yang ringkas, mudah diingati oleh pengguna. Mudah diingati Logo-logo ringkas, menarik serta elegan selalunya bertahan lama. Bertahan lama Kebanyakan logo mempunyai maksud tersirat dan tersurat yang mewakili maksud atau makna tersendiri. Bermakna Logo yang ringkas dan baik selalunya mempunyai bentuk yang senang difahami dan tidak abstrak serta serabut. Tidak terlalu abstrak Logo yang baik membawa makna serta tulisan yang positif yang hanya berkaitan dengan produk itu sendiri. Tiada unsur negatif Logo yang ringkas memiliki muka taip yang ringkas. Muka taip yang sesuai Logo sebegini selalunya ia seiring dengan hasil produk dan kepenggunaannya dari segi muka taip, bentuk tulisan dan makna logo itu sendiri. Kesesuaian produk dan Pengguna 5 128 PENJENAMAAN PRODUK 1. Bina satu logo baharu dan analisis logo tersebut berdasarkan ciri-ciri logo yang baik. Aktiviti Murid dapat: Menghasilkan logo yang sesuai untuk produk yang dibina. Standard Pembelajaran 5 129 PENJENAMAAN PRODUK • A R O M A L A Z A T • Menghasilkan Logo yang Sesuai Logo merupakan rekaan grafik yang telah diringkaskan dengan tujuan untuk memperkenalkan imej sesuatu pertubuhan, syarikat atau organisasi. Bagi sesebuah syarikat perniagaan, logo merupakan tanda perniagaan (trademark). Oleh yang demikian untuk menghasilkan sesuatu logo hendaklah mematuhi sifat logo seperti berikut. 1. Anda dikehendaki menghasilkan logo produk dan mengadakan sesi perbincangan mengenainya. KATERING KATERING AROMA LAZAT Imej Rupa Huruf Serif Aktiviti 5 130 PENJENAMAAN PRODUK Jenis-jenis Slogan (a) Slogan Bentuk Hard Sell Slogan digunakan pada barangan atau perkhidmatan yang pengguna gunakan setiap hari dan dibeli pada harga yang rendah seperti barangan dapur dan kecantikan. Kebiasaannya slogan jenis ini menyatakan satu keistimewaan yang signifikan terhadap produk atau perkhidmatan yang diiklankan. Contohnya slogan bagi produk pencuci “Harum Bersih” ialah “Lebih bersih, lebih harum”. Slogan ini bertujuan untuk mempengaruhi pengguna untuk membeli produk atau perkhidmatan tersebut. (b) Slogan Bentuk Institusi (Institutional Slogan) Slogan yang membentuk imej yang kuat terhadap sesuatu institusi. Kebanyakan syarikat mengekalkan slogan yang dicipta pada setiap iklan yang dikeluarkan. Contohnya, “Mudah, tepat dan efektif”. Slogan merupakan unsur penting dalam strategi pemasaran dan pengiklanan. Slogan ialah ringkasan faedah yang terdapat pada sesuatu produk atau perkhidmatan itu dalam ayat atau ungkapan yang terdiri daripada sejumlah perkataan yang pendek dan ringkas supaya mudah diingati. Slogan akan dapat menarik serta mempengaruhi minat pengguna untuk membeli barangan tersebut. Antara tujuan mewujudkan slogan bagi sesuatu produk ialah: (a) Penyambung kepada sesuatu kempen pemasaran. (b) Sebagai ringkasan tema atau idea yang hendak dikaitkan dengan keluaran. Ciri-ciri Slogan Ringkas Bahasa yang mudah Senang difahami 5.4 Slogan Produk Murid dapat: Menerangkan jenis dan ciri slogan dalam menghasilkan slogan sesuai untuk produk. Menghasilkan slogan yang sesuai untuk produk yang dibina berdasarkan kepada jenis slogan dan ciri. Standard Pembelajaran 5 131 PENJENAMAAN PRODUK 1. Anda dikehendaki menghasilkan logo produk dan mengadakan sesi perbincangan mengenainya. 2. Anda dikehendaki menghasilkan satu slogan yang menarik berkaitan dengan produk keluaran syarikat anda sendiri. Menghasilkan Slogan yang Sesuai Slogan yang baik selalunya dihasilkan berdasarkan falsafah korporat sesebuah syarikat. Slogan ini seharusnya mudah difahami, ringkas, pendek dan padat akan pengertiannya serta dapat mempengaruhi pengguna untuk memperoleh sesuatu produk atau perkhidmatan yang dipasarkan. Slogan dapat membentuk imej atau personaliti produk serta perkhidmatan sesuatu syarikat. Slogan juga sepertimana jenama dan logo perlu didaftarkan supaya mendapat perlindungan harta intelek di bawah cap dagangan (trade-mark ™). Antara contoh slogan adalah seperti: Aktiviti 5 132 PENJENAMAAN PRODUK RUMUSAN Muka taip yang sesuai Kesesuaian produk dan pengguna Ringkas Asli Unik Tidak terlalu abstrak Tiada unsur negatif Mudah diingati Bermakna Bertahan lama Ciri-ciri Logo yang Baik Ringkas Bahasa yang mudah Senang difahami Ciri-ciri Slogan - Barangan Keperluan Asas - Barangan Istimewa - Barangan Beli-belah - Pemasangan - Peralatan Aksesori - Bahan Mentah - Bahan Komponen - Bekalan Produk Pengguna Produk Industri Klasifikasi Produk Bentuk Nama (Brand Name) Bentuk Cap (Brand Mark) Bentuk Cap Dagangan Berciri Perseorangan (Trade Character) Bentuk Cap Dagangan (Trade Mark) Reka Bentuk Jenama Pendek dan ringkas Disukai Senang disebut Mudah dikenali dan diingati Ciri-ciri Pemilihan Jenama Logo Huruf Logo Simbol Logo Representasi atau Kombinasi Logo Produk Slogan bentuk institusi (Institutional slogan) Jenis-jenis Slogan Slogan bentuk Hard sell Bermakna Tidak mempunyai unsur negatif Sesuai 5 133 PENJENAMAAN PRODUK LATIHAN 1. Berikan tiga contoh barangan keperluan harian. 2. Nyatakan jenis reka bentuk jenama di bawah. 3. Nyatakan jenis logo produk dan perkhidmatan di bawah. 4. Nyatakan jenis slogan produk dan perkhidmatan. 5. Anda dikehendaki untuk mencipta satu logo representasi yang mewakili syarikat milik anda sendiri. PEMASARAN PRODUK BAB 134 • Pemasaran Produk STANDARD KANDUNGAN 135 6 136 PEMASARAN PRODUK Pemasaran merupakan suatu proses untuk merancang dan melaksanakan konsep, meletakkan harga, mempromosi dan mengedarkan produk, idea dan perkhidmatan untuk aktiviti pertukaran bagi memenuhi objektif individu atau syarikat. Pemasaran memainkan peranan yang penting untuk mencapai matlamat dan objektif syarikat dalam bidang keusahawanan. Foto 6.1 Produk dan harga jualan. Penentuan Harga Produk Harga merupakan sejumlah wang yang ditetapkan untuk sesuatu barangan atau perkhidmatan yang diberikan. Individu atau syarikat perlu melaksanakan kajian yang terperinci dalam penentuan harga produk. Kepentingan dalam penentuan harga produk adalah seperti berikut: (a) Kemandirian untuk terus beroperasi Syarikat sanggup meletakkan harga yang lebih rendah daripada pesaing supaya dapat memberi kelebihan dalam pemasaran produk seterusnya menguasai pasaran. Hasilnya syarikat akan dapat menampung kos operasi dan boleh beroperasi. (b) Memaksimumkan keuntungan Harga yang diputuskan sewajarnya dapat memaksimumkan keuntungan. Biasanya diletakkan pada harga yang tinggi di mana anggaran terhadap permintaan telah diambil kira. (c) Menguasai syer pasaran Jualan yang tinggi membolehkan syarikat menguasai syer pasaran. Strategi ini digunakan oleh individu atau syarikat dengan meletakkan harga yang rendah untuk mendapatkan syer pasaran yang tinggi. (d) Kualiti produk Kualiti produk yang dihasilkan juga memainkan peranan dalam penentuan harga. Kualiti produk yang berkualiti tinggi memerlukan syarikat mengeluarkan kos yang tinggi bagi memenuhi kos bahan atau kajian. Oleh itu, syarikat perlu menetapkan harga yang tinggi. (e) Pulangan pelaburan Syarikat perlu meletakkan harga dengan mengambil kira usaha untuk mendapatkan keuntungan dan pulangan pelaburan yang diharapkan. 6.1 Pemasaran Produk Strategi 4P ialah strategi pemasaran untuk meningkatkan jualan: 1. Produk (Product) 2. Perletakan harga (Price) 3. Pengedaran (Place) 4. Promosi (Promotion) Murid dapat: Menerangkan objektif penentuan harga produk. Standard Pembelajaran 6 137 PEMASARAN PRODUK Rajah 6.1 Jenis-jenis pengeluaran. Penentuan Kos Pengeluaran bagi Sesuatu Produk Dalam menentukan harga, kuantiti pengeluaran sama ada dalam kuantiti yang kecil (runcit) atau kuantiti yang banyak (pukal/borong) perlu dipertimbangkan. Penentuan harga dibuat selepas mengetahui kos pengeluaran, iaitu semua perbelanjaan yang digunakan dalam menghasilkan produk berkenaan. Kos pengeluaran terdiri daripada dua jenis iaitu kos tetap dan kos berubah. Kos Tetap Kos Berubah Kos Purata = Jumlah Kos Pengeluaran dalam Kuantiti Tertentu _______________________________________ Kuantiti Produk Contoh pengiraan kos pengeluaran Kos Tetap = Kos Sewa Mesin Cetak (dalam seminggu) = RM6.00 × 1 Minggu = RM6.00 Kos Berubah = Kos Bahan + Kos Upah+ Kos Elektrik + Kos Air = RM56.00 + RM6.00 + RM3.00 + RM1.00 = RM66.00 Kos Pengeluaran = Kos Tetap + Kos Berubah = RM6.00 + RM66.00 = RM72.00 Kos Pengeluaran = Kos Tetap + Kos Berubah Kos Pengeluaran Kos yang tidak berubah (dalam satu tempoh tertentu) walaupun bilangan penghasilan produk berubah. Contoh: mesin, sewa bangunan, tanah dan lain-lain. Kos yang berubah mengikut kuantiti penghasilan produk. Contoh: elektrik, air, upah, bahan mentah dan lain-lain. Murid dapat: Menentukan kos pengeluaran bagi sesuatu produk. Standard Pembelajaran 6 138 PEMASARAN PRODUK Murid dapat: Menentukan harga jualan produk berdasarkan (i) peratus margin keuntungan dan (ii) harga jualan lebih tinggi daripada kos pembinaan (mark-up price). Standard Pembelajaran Penentuan Harga Jualan Produk Dalam menentukan harga jualan, beberapa faktor perlu diambil kira. Pertimbangan ini perlu dilakukan agar harga yang paling bertepatan dapat dikenakan pada sesuatu produk. Rajah 6.2 Faktor-faktor dalam menentukan harga jualan. Faktor-faktor dalam Menentukan Harga Jualan Saluran agihan Golongan pengguna Kos Permintaan dan penawaran Persaingan Ciri-ciri produk Objektif syarikat Dasar kerajaan Akta Kawalan Harga dan Anti Pencatutan 2010 kini diguna bagi menggantikan Akta Kawalan Harga 1946. Akta ini digubal bagi mewujudkan sebuah mekanisma menghalang dan melarang peniaga menaikkan harga barang tanpa sebab dan mengaut keuntungan berlebihan. Melalui akta ini pihak Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) boleh mengenakan tindakan terhadap peniaga yang mengaut keuntungan secara berlebihan. 6 139 PEMASARAN PRODUK 01 Golongan pengguna Pengeluar perlu menyesuaikan harga berasaskan kepada tiga golongan pengguna iaitu golongan atasan, pertengahan dan bawahan. 02 Kos Pengeluar perlu mendapatkan semula kosnya sebelum memikirkan tentang memperoleh keuntungan. Kos pengeluaran seperti bahan mentah, buruh, sewa dan lain-lain akan menentukan harga sesuatu produk. Kebanyakan syarikat akan berusaha untuk meminimumkan kos agar harga jualan pada tahap mampu milik. 03 Dasar kerajaan Kerajaan boleh membuat penetapan harga melalui dasar, akta dan peraturan tertentu dalam negara. Harga barangan kawalan seperti petrol, gula, beras, simen dan lain-lain ditentukan oleh kerajaan. 04 Saluran agihan Orang tengah yang terlibat dalam pemasaran barangan adalah seperti agen, pemborong dan peruncit. Jenis barangan boleh mempengaruhi saluran agihan yang dipilih dan pada masa yang sama boleh mempengaruhi harga barangan tersebut. 06 Objektif syarikat Sesebuah syarikat mempunyai objektif perniagaan yang tertentu. Jika syarikat ingin menghasilkan keluaran berkualiti di pasaran, maka harga yang tinggi diletakkan untuk menampung kos penyelidikan dan pembangunan. Akan tetapi jika objektif syarikat untuk meneruskan operasi, peletakan harga rendah akan dibuat untuk meningkatkan permintaan. 07 Ciri-ciri produk Merujuk kepada produk mudah beli, beli-belah atau istimewa. Produk mudah beli biasanya harga yang rendah. Produk istimewa, harga yang lebih tinggi. Selain itu, ciri-ciri pada produk seperti kualiti, ketahanan, pembungkusan, kitaran hayat produk dan lain-lain. 08 Permintaan dan penawaran Peletakan harga bergantung kepada jenis pasaran. Dalam persaingan sempurna, harga ditentukan oleh pasaran manakala bagi pasaran monopoli penjual menentukan harga. 05 Persaingan Keputusan penentuan harga juga bergantung kepada harga yang ditawarkan pesaing serta kemungkinan tindak balas pesaing terhadap penentuan harga yang dilakukan oleh syarikat. Produk syarikat yang mempunyai kualiti yang sama dengan produk pesaing, mestilah mempunyai harga yang lebih kurang sama. Jika produk syarikat mempunyai kualiti yang lebih baik, syarikat mempunyai kelebihan untuk meletakkan harga yang tinggi setanding dengan kualitinya. 6 140 PEMASARAN PRODUK Harga Jualan = Kos Pengeluaran Seunit + Keuntungan Seunit (ii) Harga jualan lebih tinggi daripada kos pengeluaran (mark-up price). Menetapkan harga jualan melebihi kos pengeluaran seunit: Peniaga telah menetapkan keuntungan sebanyak RM15.00 bagi setiap produk yang dijual. Kos pengeluaran seunit produk = RM72.00 Harga jualan produk = Kos Pengeluaran + Keuntungan Seunit Produk = RM72.00 + RM15.00 = RM87.00 Berdasarkan faktor-faktor inilah harga jualan ditentukan. Terdapat dua kaedah penentuan harga yang biasa digunakan iaitu: (i) Peratus margin keuntungan Harga sesuatu produk ditentukan dengan menambah margin keuntungan yang dikehendaki ke atas kos pengeluaran produk tersebut. Menetapkan peratus margin keuntungan: Contohnya, tetapkan margin keuntungan 30 peratus. Dapatkan margin keuntungan dengan mengira 30 peratus daripada kos. Harga Jualan = Kos Pengeluaran + Margin Keuntungan Kos pengeluaran seunit produk = RM72.00 Margin keuntungan yang ditetapkan = 30% Oleh itu, Harga jualan produk = RM72.00 + (RM72.00 × 0.30) Seunit = RM72.00 + RM21.60 = RM93.60 Contoh pengiraan Contoh pengiraan Contohnya, tetapkan keuntungan RM15.00 untuk seunit produk. 6 141 PEMASARAN PRODUK Penilaian Faktor Pemilihan Tempat Pemasaran Dalam strategi pemasaran, pemilihan tempat pemasaran yang strategik menjadi salah satu faktor yang menyumbang kepada kejayaan sesuatu perniagaan. Semakin strategik lokasi yang dipilih, semakin tinggi penjualan dan pengaruh kepada keberkesanan usaha yang dilaksanakan. Begitu juga sebaliknya, jika pemilihan tempat pemasaran yang tidak strategik maka penjualan produk juga tidak baik. Pemilihan tempat pemasaran dipengaruhi oleh faktor-faktor seperti berikut: Rajah 6.3 Faktor-faktor pemilihan tempat pemasaran. Undang-undang yang melindungi perniagaan Bagi memastikan keselamatan daripada jenayah seperti kecurian dan rompakan, peniaga perlu memastikan terdapat undang-undang yang melindungi perniagaan mereka di tempat mereka ingin membuat pemasaran. Potensi untuk berkembang Tempat pemasaran yang dipilih mestilah berpotensi untuk peniaga mengembangkan lagi perniagaan yang dijalankan. Pesaing Peniaga perlu mengenal pasti pesaing yang terdapat di lokasi pemasaran yang dipilih. Mereka juga harus memastikan perniagaan mereka boleh berkembang walaupun terdapat persaingan. Jenis perniagaan Tempat perniagaan yang dipilih mestilah sesuai dengan jenis perniagaan yang dijalankan. Golongan pengguna Pemasaran yang hendak dilaksanakan mestilah mengambil kira golongan pengguna yang berkeperluan paling tinggi terhadap jenis perniagaan yang dijalankan. Modal Modal yang ada pada peniaga juga menentukan pemilihan tempat pemasaran. Semakin banyak modal yang ada, semakin banyak tempat pemasaran yang boleh dipilih oleh peniaga. Infrastruktur Kemudahan sedia ada pada lokasi yang dipilih mestilah memberi kelebihan kepada jenis perniagaan yang ingin dilaksanakan. - - Infrastruktur Potensi untuk berkembang Modal Pesaing Undang-undang yang melindungi perniagaan Golongan pengguna Jenis perniagaan Faktor-faktor Pemilihan Tempat Pemasaran Murid dapat: Menilai faktor pemilihan tempat pemasaran iaitu jenis perniagaan, golongan pengguna, modal, infrastruktur, pesaing, potensi untuk berkembang dan undang-undang yang melindungi perniagaan. Standard Pembelajaran 1 1 7 2 6 3 5 4 2 3 7 5 6 4 Contohnya, tetapkan keuntungan RM15.00 untuk seunit produk. 6 142 PEMASARAN PRODUK Tujuan Membuat Promosi Promosi merupakan kaedah pemasaran yang digunakan untuk penjualan produk. Promosi yang baik akan memastikan produk yang dijual sentiasa mendapat sambutan dalam pasaran. Foto 6.2 Cara promosi yang unik dengan mempromosikan pada kenderaan. Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/tvc- perdana-baharu-bm-version/ untuk menonton video TVC Perdana Baharu (BM Version). (Dicapai pada 1 Februari 2017) Murid dapat: Menerangkan tujuan membuat promosi. Standard Pembelajaran Tujuan Promosi Memberi maklumat yang tepat dan terperinci tentang produk Meningkatkan jualan produk Mengekalkan minat pengguna Menarik perhatian pengguna mencuba atau membeli produk Memastikan produk sentiasa mendapat sambutan dalam pasaran Murid dapat: Menghasilkan brosur secara grafik berdasarkan ciri-ciri brosur yang baik iaitu nama produk, gambar produk, harga, logo dan slogan, maklumat pengeluar, spesifikasi produk dan penerangan produk. Standard Pembelajaran 6 143 PEMASARAN PRODUK Foto 6.2 Cara promosi yang unik dengan mempromosikan pada kenderaan. Kaedah Promosi Menghasilkan Brosur Secara Grafik Brosur merupakan lipatan kertas yang membentuk sejumlah panel serta memuatkan maklumat atau penerangan tentang suatu produk, perkhidmatan, syarikat, sekolah, kemudahan umum, atau dimaksudkan sebagai kemudahan pengiklanan. Maklumat pada brosur ditulis dalam bahasa yang ringkas dan mudah difahami maksudnya dalam waktu yang singkat. Brosur juga direka agar menarik perhatian dan dicetak dengan menggunakan kertas yang baik dalam usaha memberikan kesan yang baik terhadap produk tersebut. Brosur yang baik mestilah mempunyai ciri-ciri seperti yang berikut: (a) Nama produk (b) Gambar produk (c) Harga (d) Logo dan slogan Pengiklanan Dilakukan dengan menggunakan pelbagai media seperti surat khabar, majalah, radio, televisyen, papan tanda elektrik, papan iklan (billboard), Internet dan lain-lain lagi. Promosi Jualan Dijalankan secara langsung kepada pengguna untuk meningkatkan jualan dalam masa yang pendek melalui kaedah pameran, demonstrasi, kupon, hadiah, sampel dan banyak lagi. Publisiti Aktiviti pengeluar untuk menarik perhatian pengguna dengan menaja sesuatu majlis, acara atau kejohanan. Ihsan: Facebook BSN Malaysia Jualan Langsung Menggunakan khidmat jurujual yang terus kepada pengguna seperti kaedah penjualan dari pintu ke pintu. Murid dapat: Menerangkan kaedah promosi iaitu pengiklanan, publisiti, promosi jualan dan jualan langsung. Standard Pembelajaran (e) Maklumat pengeluar (f) Spesifikasi produk (g) Penerangan produk Perniagaan dalam talian adalah satu konsep perniagaan menerusi Internet. Perniagaan ini tidak memerlukan kos dan modal yang besar. Perniagaan dalam talian beroperasi dengan hanya menggunakan komputer, telefon pintar dan Internet serta boleh dijalankan di mana-mana sahaja. 6 144 PEMASARAN PRODUK Contoh brosur yang baik Rajah 6.4 Bahagian luar brosur. Rajah 6.5 Bahagian dalam brosur. 6 145 PEMASARAN PRODUK Contoh manual pengguna Manual Pengguna Manual pengguna merupakan satu dokumen komunikasi teknikal yang membantu dalam penggunaan sesuatu produk atau sistem. Ia biasa dikeluarkan bersama-sama produk yang dihasilkan agar dapat memberi penerangan secara grafik kepada pengguna bagaimana operasi produk dapat dilaksanakan. Bahasa dan grafik yang digunakan hendaklah disesuaikan dengan golongan sasaran dan jelas menerangkan produk. Secara umumnya, ia perlu mengandungi perkara-perkara berikut: (a) Arahan pemasangan (b) Cara penggunaan (c) Penyelenggaraan produk (d) Tip keselamatan 1. Anda dikehendaki menghasilkan satu kertas kerja bagi tujuan pemasaran suatu produk. Dalam kumpulan, pilih satu produk yang ingin dipasarkan dan hasilkan brosur dan manual pengguna bagi pemasaran tersebut. Bentangkan hasil brosur dan manual pengguna tersebut di dalam kelas. Murid dapat: Menghasilkan manual pengguna berdasarkan produk yang dihasilkan iaitu arahan pemasangan, cara penggunaan, penyelenggaraan produk dan tip keselamatan. Standard Pembelajaran Manual Pemasangan Bangku Mini Bersarung 1 Cantum keempat-empat kaki bangku menggunakan skru. 2 Masukkan sarung dan tarik hingga ke bawah. Cara penggunaan • Sesuai untuk ruang tamu atau ruang makan. • Saiznya yang kecil membolehkannya ditolak ke bawah meja. Tip keselamatan • Pasang pelindung lantai berpelekat untuk melindungi permukaan lantai daripada haus. • Ketatkan semula skru selepas tempoh dua minggu setelah dipasang supaya lebih stabil. Penyelenggaraan produk • Rangka bangku boleh dicuci dengan menggunakan kain yang dilembapkan dalam larutan pencuci lembut. • Sarung boleh ditanggalkan dan boleh dibasuh menggunakan mesin basuh. Aktiviti 6 146 PEMASARAN PRODUK Kepentingan Penentuan Harga Kaedah Promosi Ciri-ciri Brosur yang Baik Manual Pengguna Kemandirian untuk terus beroperasi Memaksimumkan keuntungan Menguasai syer pasaran Kualiti produk Pulangan pelaburan Kos Pengeluaran = Kos Tetap + Kos Berubah Jenis perniagaan Modal Pesaing Golongan pengguna Infrastruktur Potensi untuk berkembang Undang-undang yang melindungi perniagaan • Pengiklanan • Publisiti • Promosi Jualan • Jualan Langsung • Nama produk • Gambar produk • Harga • Logo dan slogan • Maklumat Pengeluar • Spesifikasi Produk • Penerangan Produk • Arahan Pemasangan • Cara Penggunaan • Penyelenggaraan Produk • Tip Keselamatan Kos Tetap (Mesin, sewa bangunan) Kos Berubah (Kos penggunaan elektrik dan air) Faktor-faktor Pemilihan Tempat Pemasaran Kos Pengeluaran Faktor-faktor dalam Menentukan Harga Jualan Kos Purata = Jumlah Kos Pengeluaran dalam kuantiti tertentu Kuantiti Produk _______________________________________ Pengguna Persaingan Permintaan dan penawaran Dasar kerajaan Ciri-ciri produk Saluran agihan Kos Objektif syarikat RUMUSAN - - Potensi untuk berkembang Modal Jenis perniagaan Faktor-faktor Pemilihan Tempat Pemasaran 6 147 PEMASARAN PRODUK 1. Senaraikan lima kepentingan penentuan harga. 2. Lengkapkan faktor-faktor dalam menentukan harga jualan dalam rajah di bawah. Faktor-faktor dalam Menentukan Harga Jualan Golongan Pengguna Persaingan Ciri-ciri produk Dasar kerajaan 3. Lengkapkan faktor-faktor pemilihan tempat pemasaran dalam rajah di bawah. 4. Senaraikan ciri-ciri brosur yang baik dalam bentuk peta minda. 5. Nyatakan perkara-perkara yang perlu ada dalam manual pengguna. LATIHAN HARTA INTELEK BAB • Harta Intelek dalam Reka Cipta STANDARD KANDUNGAN 148 149 Murid dapat: Menerangkan definisi harta intelek. Standard Pembelajaran Pengenalan Pembangunan harta intelek biasanya dikaitkan dengan perlindungan hak harta intelek kerana dikatakan menjadi pendorong utama kepada pereka cipta dan pencipta untuk menghasilkan harta intelek yang baharu. Di samping itu, harta intelek juga menggalakkan pengkomersialan, pemindahan teknologi dan perdagangan antarabangsa sesuatu produk yang telah dihasilkan. Di Malaysia, perlindungan harta intelek diletakkan di bawah tanggungjawab Perbadanan Harta Intelek Malaysia. Logo MyIPO Peranan MyIPO Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/kenali-myipo (Dicapai pada 20 Ogos 2017). Hari Harta Intelek Sedunia disambut pada 26 April setiap tahun untuk meningkatkan kesedaran masyarakat awam tentang harta intelek dan cara ia menggalakkan perkembangan muzik, kesenian, hiburan dan inovasi produk dan teknologi. Menyediakan maklumat harta intelek yang lengkap dan mesra pengguna. Memperkukuhkan perundangan harta intelek. Menyediakan khidmat nasihat harta intelek. 7.1 Harta Intelek Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO) ialah sebuah badan yang dipertanggungjawabkan untuk membangun dan mengurus sistem harta intelek di Malaysia. Tujuan penubuhan MyIPO adalah sebagai satu badan berkanun yang dikawal selia oleh Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) untuk menguruskan permohonan pendaftaran seterusnya menyelia beberapa akta perlindungan bagi semua komponen harta intelek. Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/ perbadanan-harta-intelek- malaysia/ untuk maklumat lanjut tentang Perbadanan Harta Intelek Malaysia. (Dicapai pada 1 Februari 2017) Mewujudkan sistem pentadbiran yang cekap dan berkesan. Menggalakkan program kesedaran awam mengenai kepentingan harta intelek. 7 150 HARTA INTELEK Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/kenali-myipo (Dicapai pada 20 Ogos 2017). Definisi dan Kepentingan Harta Intelek Harta intelek merujuk kepada harta yang lahir daripada kreativiti minda manusia seperti karya sastera dan seni, simbol, nama, imej, reka cipta dan reka bentuk yang digunakan dalam perdagangan (Sumber: Perbadanan Harta Intelek Malaysia). Hak intelek dilindungi dalam undang-undang bagi membolehkan orang ramai untuk mendapat pengiktirafan atau faedah kewangan daripada bahan yang mereka cipta. Menurut Richard Raysman, Edward A. Pisacreta dan Kenneth A. Adler di dalam buku mereka Intellectual Property Licensing: Forms and Analysis, harta intelek merupakan istilah yang merujuk kepada beberapa jenis ciptaan fikiran berlainan yang hak eksklusif diakui di bawah bidang undang-undang berkait. Secara umumnya, sistem perlindungan harta intelek memberi hak eksklusif kepada pemiliknya untuk mengawal dan mengeksploitasi harta intelek mereka. Ini termasuklah hak untuk membuat, mengguna, mengedar, menjual dan mengimport. Mereka juga boleh mengambil tindakan undang-undang ke atas pihak yang melanggar hak mereka. Jenis Harta Intelek Di Malaysia, harta intelek dilindungi di bawah undang-undang. Hak cipta merupakan kategori harta intelek yang melindungi pemilik sesuatu ciptaan. Sementara itu, bagi harta industri, terdapat lima kategori iaitu paten, cap dagangan, reka bentuk industri, petunjuk geografi dan reka bentuk susun atur litar bersepadu. Rajah 7.1 Jenis-jenis harta intelek. Undang-undang yang melindungi harta intelek ialah: 1. Akta Cap Dagangan 1976 2. Akta Paten 1983 3. Akta Hakcipta 1987 4. Akta Reka Bentuk Perindustrian 1996 5. Akta Susun Atur Litar Bersepadu 2000 6. Akta Petunjuk Geografi 2000 Harta Intelek Hak Cipta Harta Industri Paten Reka bentuk industri Cap dagangan Petunjuk geografi Reka bentuk susun atur litar bersepadu Murid dapat: Menerangkan kepentingan harta intelek. Menjelaskan jenis harta intelek: (i) hak cipta (ii) harta industri (a) paten (b) cap dagangan (c) reka bentuk industri (d) petunjuk geografi (e) reka bentuk susun atur litar bersepadu. Standard Pembelajaran 7 151 HARTA INTELEK (a) Hak Cipta Hak cipta ialah perlindungan yang diberikan kepada penulis, pemilik hak cipta dan pelaku tertakluk di bawah Akta Hakcipta 1987. Karya-karya yang layak mendapat perlindungan harta intelek ialah: Karya-karya ini dilindungi tanpa mengira kualiti dan tujuan karya itu dihasilkan. Walau bagaimanapun, perlindungan hak cipta hanya boleh diberikan kepada ekspresi idea dan tidak kepada idea, prosedur, kaedah pengendalian atau konsep matematik. Karya Terbitan Sesuatu karya yang telah diterbitkan. Rakaman Bunyi Wujud daripada persembahan dilakukan atau penetapan dalam rakaman bunyi. Karya Muzik Karya muzik dan karya yang digubah untuk iringan muzik. Siaran Perlindungan berlaku dalam cara transmisi sama ada melalui cara wayar atau tanpa wayar. Karya Sastera Novel, komik, buku, risalah, manuskrip, karya syair dan penulisan lain. Karya Seni Lukisan, catan, arca, cetakan, kraf tradisional dan dimensi baru serta karya tiga dimensi. Filem Karya filem yang diterbitkan. 7 152 HARTA INTELEK (b) Harta Industri i Paten Paten ialah satu hak eksklusif yang dianugerahkan oleh pihak kerajaan untuk suatu reka cipta baharu sama ada rekaan itu merupakan satu produk atau satu proses. Pembaharuan utiliti Hak eksklusif yang diberikan untuk suatu reka cipta kecil yang tidak perlu melalui ujian langkah mereka cipta sepertimana untuk mendapat paten. Tempoh paten Paten dilindungi selama 20 tahun daripada tarikh pemfailan tertakluk kepada pembayaran fi tahunan. Sementara itu, pembaharuan utiliti dilindungi selama 10 tahun daripada tarikh pemfailan dan boleh dilanjutkan selama 5 + 5 tahun tertakluk kepada penggunaannya. Foto 7.1 Contoh reka cipta yang boleh dipatenkan. Rajah 7.2 Reka cipta yang tidak boleh dipatenkan. 7 153 HARTA INTELEK Reka cipta yang tidak boleh dipatenkan Penemuan, teori-teori saintifik dan kaedah-kaedah matematik. Kaedah merawat tubuh manusia atau haiwan melalui pembedahan atau terapi, dan kaedah diagnosis pada manusia atau haiwan. Skim, aturan atau kaedah bagi menjalankan perniagaan. Varieti tumbuhan atau haiwan atau proses yang pada dasarnya ialah proses biologi bagi pengeluaran tumbuhan atau haiwan, selain daripada mikroorganisma hidup buatan manusia, proses mikrobiologi dan keluaran-keluaran proses mikroorganisma itu. 1 4 2 3 Seksyen 3 – Akta Cap Dagangan 1976. “…Bermaksud cap yang digunakan atau dicadang untuk digunakan bagi tujuan menunjukkan hubungan antara barangan atau perkhidmatan dengan pemilik atau pengguna berdaftar cap dagangan tersebut di dalam urusan perniagaan…” Sumber: http://www2.myipo.gov.my/ms/cap-umum (Dicapai pada 25 Ogos 2017) • Cap dagangan terdiri daripada perkataan, logo, gambar, nama, huruf, nombor atau kombinasi daripada unsur-unsur tersebut. • Pengguna boleh mengenali dan mengaitkan suatu keluaran dengan peniagaan tertentu melalui cap dagangan atau lebih dikenali sebagai tanda, jenama, logo atau tanda niaga. • Tanda yang diletakkan pada barang atau perkhidmatan untuk mengenal dan membezakannya daripada barang atau perkhidmatan yang dikeluarkan oleh pihak lain. • Pemilik cap dagangan berdaftar mendapat hak eksklusif untuk menggunakan cap dagangan berkenaan dalam urusan atau operasi perniagaan mereka. Pemilik cap dagangan juga berhak mengambil tindakan undang-undang ke atas sesiapa yang mungkin menggunakannya tanpa kebenaran. • Tindakan tersebut sama ada dalam bentuk sivil melalui peruntukan “infringement” di bawah Akta Cap Dagangan ataupun mengemukakan aduan kepada Bahagian Penguatkuasa, KPDN & HEP untuk tindakan di bawah Akta Perihal Dagangan 1972. • Sijil pendaftaran yang dikeluarkan oleh Pejabat Pendaftar menjadi bukti sebagai pemilik yang sah ke atas sesuatu cap dagangan. • Bukti ini diterima di mahkamah dan juga pihak penguatkuasaan. Ia juga merupakan dokumen penting untuk membuktikan “kesahan” hak milik cap dagangan dalam urusan pengeksportan barangan ke luar negara. ii Cap Dagangan Foto 7.2 Contoh cap dagangan. Hak Eksklusif Kepentingan cap dagangan Bukti Sah Di Sisi Undang-undang 7 154 HARTA INTELEK Cap dagangan yang tidak boleh didaftarkan Cap dagangan tidak boleh didaftarkan jika mengandungi sebarang perkataan atau representasi yang dilarang di bawah Seksyen 15 Akta Cap Dagangan 1976 dan Peraturan 13, 14 dan 15 Peraturan Cap Dagangan 1997. Antaranya ialah: Seksyen 3, Akta Reka Bentuk Perindustrian 1996. “… Reka bentuk perindustrian ialah ciri bentuk, tatarajah, corak atau hiasan yang digunakan pada sesuatu barang melalui apa-apa proses atau cara perindustrian, iaitu ciri yang ada pada barang siap, merupakan ciri yang menarik dan dinilaikan dengan pandangan mata…” Sumber: http://www2.myipo.gov.my/ms/reka-bentuk-perindustrian (Dicapai pada 25 Ogos 2017). Tafsiran Reka bentuk perindustrian ialah keseluruhan rupa bentuk luaran sesuatu barang atau produk. Bentuk atau tatarajah adalah contoh aspek tiga dimensi, sementara corak atau hiasan adalah dua dimensi. Ciri-ciri tiga atau dua dimensi, atau kedua-duanya sekali yang ada pada suatu barang siap hendaklah melalui kaedah perindustrian. Ciri-ciri tersebut memberi suatu penampilan yang unik pada suatu barang atau produk. iii Reka Bentuk Industri Imej/simbol angkatan tentera dan Polis Diraja Malaysia. Foto 7.3 Contoh reka bentuk industri. Paten, telah dipatenkan, surat paten diraja, berdaftar, reka bentuk berdaftar dan hak cipta. Perkataan atau representasi ASEAN dan bunga raya. Bulan Sabit Merah dan Palang Geneva yang berwarna merah dan Palang Persekutuan Swiss yang berwarna putih atau perak yang berlatarkan warna merah. Imej/simbol Yang di-Pertuan Agong, Raja Permaisuri Agong, Sultan-sultan dan Yang Dipertua Negeri. Mahkota atau lambang diraja atau lencana, lambang kebangsawanan atau lambang kebesaran. Cap dagangan yang tidak boleh didaftarkan Reka bentuk perindustrian yang tidak boleh didaftarkan Tiada nilai estetik yang jelas. Kaedah atau prinsip pembinaan. Ciri yang bergantung pada fungsi (dictated solely by the function). Ciri yang bergantung pada rupa suatu barangan lain (integral parts). Perbezaan daripada segi butir-butir tidak material (tidak penting) atau ciri-ciri biasa yang digunakan dalam suatu perdagangan. Bertentangan dengan ketenteraman awam atau prinsip moral. Suatu representasi nama, lambang, bendera mana-mana organisasi antarabangsa, negeri, bandar raya, pertubuhan dan perbadanan. Sumber: Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Cap Dagangan di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia. 7 155 HARTA INTELEK Foto 7.4 Borneo Virgin Coconut Oil. Foto 7.5 Sabah Tea. Pengecualian daripada petunjuk geografi: • Petunjuk geografi yang bertentangan dengan adat atau ketenteraman awam atau moraliti wilayah asal. • Petunjuk geografi yang tidak atau telah berhenti untuk dilindungi di dalam negara mereka. • Petunjuk geografi yang telah terbahagi dan tidak lagi digunakan di dalam atau di negara wilayah asal. iv Petunjuk geografi Petunjuk geografi ialah tanda yang memberitahu para pengguna bahawa sesuatu barangan itu dihasilkan di sesuatu kawasan atau tempat tertentu. Barangan tersebut mempunyai ciri yang tersendiri dan berkait rapat dengan tempat pengeluaran atau geografinya. Selain itu, barangan tersebut dipengaruhi oleh faktor persekitaran seperti iklim dan tanah. Reka bentuk susun atur litar bersepadu ialah susunan tiga dimensi unsur-unsur sesuatu litar bersepadu dan sebahagian atau semua hubungan litar bersepadu itu atau susunan tiga dimensi sedemikian yang disediakan bagi sesuatu litar bersepadu yang dimaksudkan untuk dikilang. v Reka bentuk susun atur litar bersepadu Petunjuk geografi yang telah didaftarkan Antara barangan petunjuk geografi yang telah didaftarkan di Malaysia adalah seperti “Sabah Tea”, “Tenom Coffee”, “Borneo Virgin Coconut Oil”, dan “Sabah Seaweed”. Kesemua barangan petunjuk geografi ini berasal dari negeri Sabah. Contoh yang lain pula ialah Mangga Harumanis Perlis dari negeri Perlis dan Kek Lapis Sarawak dari Sarawak. Petunjuk geografi yang berpotensi untuk pendaftaran Di Malaysia, terdapat beberapa petunjuk geografi yang baik dan berpotensi untuk didaftarkan sebagai petunjuk geografi. Antara contoh petunjuk geografi tersebut ialah Kuih Cincin Papar, songket Terengganu, labu sayong dan cencaluk. Foto 7.6 Labu sayong (Perak). Foto 7.7 Cencaluk (Melaka). Foto 7.8 Litar bersepadu. 7 156 HARTA INTELEK Proses Mendaftar Harta Intelek (i) Carta aliran prosedur permohonan paten/ pembaharuan utiliti (Akta Paten 1983) PERMINTAAN UNTUK PEMERIKSAAN SUBSTANTIF/ SUBSTANTIF DIUBAH SUAI (Manual) (Borang 5 – RM1100) / (Borang 5A – RM640) PERMOHONAN DIBUKA UNTUK PEMERIKSAAN AWAM (18 bulan dari tarikh prioriti atau tarikh pemfailan) PEMERIKSAAN SUBSTANTIF SIJIL PEMBERIAN PATEN PEMERIKSAAN PERMULAAN PEMBERIAN TARIKH PEMFAILAN Tidak lengkap Diterima Diterima Diterima Tiada permintaan Tidak memenuhi syarat Tidak memenuhi Akta Tidak diterima Tidak diterima Tidak diterima Lengkap TIDAK SAH DITARIK BALIK DITOLAK DITOLAK RAYUAN DI MAHKAMAH TINGGI (HARTA INTELEK) PEMBETULAN (Tempoh diberi 3 bulan) PEMBETULAN (Tempoh diberi 3 bulan) PEMBETULAN/ HUJAHAN (Tempoh diberi 2 bulan) *Sila rujuk Manual Paten untuk prosedur terperinci. Murid dapat: Menghuraikan proses mendaftarkan harta intelek mengikut jenis produk. Standard Pembelajaran PERMOHONAN (Manual) (Borang 1 – RM290) / (Borang 14 – RM140) PEWARTAAN Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/proses-permohonan-carta-alir-paten/?lang=ms (Dicapai pada 28 Ogos 2017). 7 157 HARTA INTELEK Prosedur permohonan paten atau pembaharuan utiliti secara manual 1. Pemohon perlu mengemukakan Borang 1 untuk paten dan Borang 14 untuk pembaharuan utiliti, berserta yuran yang ditetapkan. 2. Sekiranya borang lengkap, pemohon akan diberi satu tarikh pemfailan. 3. Borang yang tidak lengkap, perlu membuat pembetulan dan tempoh diberi adalah tiga bulan. 4. Setelah membuat pembetulan dan borang masih tidak diterima, pemohon boleh membuat rayuan di Mahkamah Tinggi Harta Intelek. 5. Bagi pemohon yang borangnya lengkap, pemeriksaan akan bermula dan permohonan dibuka untuk pemeriksaan awam. Tempohnya adalah 18 bulan dari tarikh prioriti dan tarikh pemfailan. 6. Setelah pemberian paten, pemunya paten mempunyai hak untuk mendapatkan prosiding mahkamah terhadap sesiapa yang menggunakan reka cipta miliknya tanpa kebenaran. 7. Bagi pemohon yang ditolak atau ditarik balik boleh membuat rayuan di Mahkamah Tinggi (Harta Intelek). Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/memohon-paten-inovasi-utiliti/?lang=ms (Dicapai pada 28 Ogos 2017). Prosedur permohonan paten/pembaharuan utiliti secara atas talian IP Online Portal menyediakan pemfailan permohonan paten baru, yang terdiri daripada Borang Paten 1 hingga Borang Paten 21. Dokumen dan bentuk sokongan lain boleh dimuat naik semasa proses pemfailan. Persediaan sebelum memulakan: 1. Sediakan semua dokumen dalam format digital, contoh: Borang 17, Borang 5 atau Borang 5A dan lain-lain. 2. Penerangan dan Tuntutan adalah dokumen wajib. Ia mesti dimuat naik semasa pemfailan. 3. Asingkan spesifikasi ke dalam fail yang berasingan: Tuntutan, Abstrak, Penerangan, Lukisan. 4. Sila pastikan lampiran anda berada dalam format ini: DOC, PDF dan TIFF. 5. Sekiranya anda adalah agen, sila sediakan Borang 17 untuk dimuat naik ke IP Online Portal. 6. Dapatkan ID Digital anda daripada MyIPO – https://digitalid.msctrustgate.com/ MyIPO. 7. Masukkan ID Digital anda ke dalam PC atau simpan ke peranti storan sekunder anda contohnya, thumb drive. 8. ID Digital hendaklah disertakan dengan permohonan anda. 9. Teruskan dengan pembayaran. Semak yuran dalam jadual Skim Harga. 10. Cetak salinan Borang Paten 1 sebelum anda membuat pembayaran. 11. Cetak halaman Pengesahan setelah selesai pemfailan. 7 158 HARTA INTELEK SUMBER: Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan(2009). Sistem Paten di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia (ii) Carta aliran prosedur permohonan cap dagangan (Akta Cap Dagangan 1976) *Sila rujuk Peraturan-Peraturan Cap Dagangan untuk prosedur terperinci. Mematuhi Diterima Diterima Diterima Tidak diterima Tidak diterima Tidak diterima Dibangkang oleh pihak ketiga Bangkangan diterima Bangkangan ditolak Tiada bangkangan Dibantah PERMOHONAN (Manual) (Pemberian tarikh dan nombor permohonan) (Borang CD5 – RM370 (Manual)) CARIAN & PEMERIKSAAN (Pemeriksaan terhadap kebolehdaftaran & carian terhadap cap-cap terdahulu) RAYUAN BERTULIS (Tempoh diberi 2 bulan) PENDENGARAN EX-PARTE (Tempoh diberi 2 bulan) PERMOHONAN DITOLAK RAYUAN DI MAHKAMAH TINGGI (HARTA INTELEK) SIJIL PENDAFTARAN PEWARTAAN (Borang CD31 – RM650) (Tempoh 2 bulan untuk bangkangan) PROSEDUR BANGKANGAN (Borang CD7 – RM650 (Manual) Tidak mematuhi PINDAAN (Tempoh diberi 12 bulan) PEMERIKSAAN FORMALITI (Pematuhan peruntukan statutori) Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/proses-permohonan-carta-alir-cap-dagangan/?lang=ms (Dicapai pada 28 Ogos 2017). 7 159 HARTA INTELEK Prosedur permohonan cap dagangan secara manual 1. Pemohon perlu mengemukakan Borang CD5, berserta yuran yang ditetapkan. 2. Pemeriksaan formaliti akan dibuat. 3. Sekiranya mematuhi, akan melalui proses pemeriksaan terhadap kebolehdaftaran dan carian cap-cap terdahulu. 4. Jika tidak mematuhi syarat yang ditetapkan, maka pindaan akan dibuat dalam tempoh 12 bulan. 5. Permohonan yang diterima akan melalui proses pewartaan, dalam tempoh dua bulan untuk bangkangan. Jika tiada bangkangan, sijil pendaftaran akan dikeluarkan. 6. Sekiranya permohonan dibantah, rayuan bertulis boleh dibuat. 7. Jika permohonan masih tidak diterima, boleh membuat rayuan di Mahkamah Tinggi (Harta Intelek). Prosedur permohonan cap dagangan secara atas talian IP Online Portal menyediakan pemfailan permohonan Cap Dagangan baharu, yang mengandungi borang TM1 hingga TM31. Dokumen berkaitan dan sokongan lain boleh dimuat naik sebagai lampiran semasa proses pemfailan. Persediaan sebelum memulakan pendaftaran: 1. Sediakan dokumen dalam format digital (GIF, TIFF, PDF atau DOC). 2. Sila pastikan bahawa representasi Cap Dagangan dalam format GIF dengan saiz tidak melebihi 100KB dan 120 × 90 piksel. 3. Jika anda adalah ejen berdaftar, sila sediakan TM1 anda untuk dimuat naik ke IP Online Portal. 4. Sediakan Akuan Berkanun dalam format TIFF atau PDF. 5. Sediakan Senarai Barangan dalam bentuk fail DOC untuk dimuat naik ke IP Online Portal. 6. Dapatkan ID Digital dari MyIPO – https://digitalid.msctrustgate.com/MyIPO. 7. Pasang ID Digital ke dalam PC. 8. ID Digital hendaklah disertakan dengan borang permohonan. 9. Teruskan dengan pembayaran. Sila semak yuran dalam jadual bayaran. 10. Sila cetak salinan borang TM5 sebelum membuat pembayaran. 11. Sila cetak borang pengesahan setelah selesai pemfailan. Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/memohon-cap-dagangan/?lang=ms%2F#filing- trade-mark-via-online%20 (Dicapai pada 28 Ogos 2017). 7 160 HARTA INTELEK *Sila rujuk Peraturan-peraturan Reka Bentuk Industri untuk prosedur terperinci. (iii) Carta aliran prosedur permohonan reka bentuk industri (Akta Reka Bentuk Industri 1996) Mematuhi Mematuhi Tidak mematuhi Tidak mematuhi Diterima Diterima Tidak diterima Dibantah PERMOHONAN (Borang ID1) Bayaran untuk permohonan individu & permohonan berganda pertama – RM500 Bayaran untuk permohonan berganda seterusnya – RM500 Bayaran pewartaan untuk setiap tontonan – RM200 PEMBETULAN & PENGHUJAHAN (Tempoh diberi 3 bulan) MAKLUM BALAS (Tempoh diberi 3 bulan) PEMERIKSAAN & FORMALITI Pematuhan definisi & keperluan? PERMOHONAN DIABAIKAN PERMOHONAN DITOLAK SIJIL PENDAFTARAN PEWARTAAN PENCARIAN NOVELTI (6 bulan dari tarikh prioriti termasuk bayaran pewartaan) RAYUAN DI MAHKAMAH TINGGI (HARTA INTELEK) Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/borang-permohonan-carta-alir/?lang=ms (Dicapai pada 28 Ogos 2017). 7 161 HARTA INTELEK Prosedur permohonan reka bentuk industri secara manual 1. Pemohon menyerahkan borang ID 1 untuk permohonan individu dan permohonan berganda pertama, seterusnya dan bayaran pewartaan untuk setiap tontonan, berserta bayaran yuran yang ditetapkan. 2. Seterusnya, pemeriksaan akan dijalankan. 3. Jika memenuhi pematuhan yang ditetapkan, permohonan diterima dan sijil pendaftaran dikeluarkan. 4. Jika permohonan tidak diterima atau ditolak, rayuan boleh dibuat di Mahkamah Tinggi (Harta Intelek). Prosedur permohonan reka bentuk industri secara atas talian IP Online Portal menyediakan pemfailan permohonan Reka Bentuk Industri baharu, yang mengandungi borang ID 1 sehingga borang ID 14. Dokumen berkaitan dan sokongan lain boleh dimuat naik sebagai lampiran semasa proses pemfailan. Persediaan sebelum memulakan pendaftaran: 1. Sediakan semua dokumen dalam format digital, keutamaan dokumen adalah seperti berikut: • Borang RBP1, borang RBP10 (sekiranya menggunakan ejen), SJAR, dokumen representasi, dokumen prioriti dan lain-lain. 2. Sila pastikan lampiran anda berada dalam format ini: DOC, PDF dan TIF. 3. Dapatkan ID Digital anda sendiri daripada MyIPO https://iponline.myipo.gov.my/ iponline/index.cfm?235F1706-C942-BB75-2F5C-0CDF8FE29E1D. 4. Pasang ID Digital anda ke dalam PC atau simpan ke peranti storan kedua contohnya, thumb drive. 5. ID Digital hendaklah disertakan dengan permohonan anda. 6. Teruskan dengan pembayaran. Semak yuran dalam jadual Skim Harga. 7. Cetak salinan Borang RBP1, sebelum anda membuat pembayaran. 8. Cetak halaman Pengesahan setelah selesai pemfailan. Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/memohon-reka-bentuk-perindustrian/?lang=ms%2F#filing- industrial-design-online (Dicapai pada 28 Ogos 2017). 7 162 HARTA INTELEK (iv) Carta aliran prosedur permohonan petunjuk geografi (Akta Petunjuk Geografi 2000) Tidak mematuhi Dibangkang oleh pihak ketiga Diterima Diterima Tidak diterima Mematuhi Tiada bangkangan PERMOHONAN (Pemberian tarikh dan nombor permohonan) (Borang PG1 – RM250) PEWARTAAN (Tempoh 2 bulan untuk bangkangan) (Borang PG3 – RM450) SIJIL PENDAFTARAN PINDAAN BANGKANGAN DITOLAK BANGKANGAN DITERIMA (Permohonan digugurkan) PERMOHONAN DITOLAK BANGKANGAN RAYUAN DI MAHKAMAH TINGGI (HARTA INTELEK) PEMERIKSAAN FORMALITI (Pematuhan peruntukan statutori) *Sila rujuk Peraturan-peraturan Petunjuk Geografi untuk prosedur terperinci. Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/proses-permohonan-carta-alir-petunjuk-geografi/?lang=ms (Dicapai pada 29 Ogos 2017). 7 163 HARTA INTELEK Prosedur permohonan petunjuk geografi secara manual 1. Pemohon melengkapkan dan menyerahkan borang PG1 berserta yuran yang ditetapkan. 2. Pemeriksaan formaliti akan dibuat. 3. Jika permohonan diterima maka pewartaan akan dibuat. 4. Dalam tempoh dua bulan, pewartaan dibuka untuk bangkangan. 5. Jika tiada bangkangan, sijil pendaftaran dikeluarkan. 6. Sekiranya permohonan tidak memenuhi peruntukan yang ditetapkan, pindaan akan dibuat. 7. Jika pindaan diterima, pemohon boleh meneruskan permohonan. Sekiranya pindaan tidak diterima, permohonan akan ditolak. 8. Jika berlaku bangkangan oleh pihak ketiga dalam tempoh pewartaan, pemohon boleh membuat rayuan di Mahkamah Tinggi (Harta Intelek). Prosedur permohonan petunjuk geografi secara atas talian IP Online Portal menyediakan permohonan pemfailan permohonan petunjuk geografi, yang terdiri daripada Borang GI 1 hingga Borang GI 19. Borang-borang yang berkaitan dan dokumen sokongan boleh dimuat naik sebagai lampiran semasa proses pemfailan. Persediaan sebelum memulakan pemfailan: 1. Sediakan dokumen dalam format digital (GIF, TIFF, PDF atau DOC). 2. Sila pastikan bahawa representasi Petunjuk Geografi dalam format GIF dengan saiz tidak melebihi 100KB dan 120 × 90 piksel. 3. Sediakan Akuan Berkanun dalam format TIFF atau PDF. 4. Sediakan Senarai Barangan dalam bentuk fail DOC untuk dimuat naik ke IP Online Portal. 5. Dapatkan ID Digital dari MyIPO – https://digitalid.msctrustgate.com/MyIPO 6. Pasang ID Digital ke dalam PC. 7. ID Digital mestilah disertakan dengan borang permohonan. 8. Teruskan dengan pembayaran. Sila semak Fi dalam jadual bayaran. 9. Cetak borang pengesahan setelah selesai pemfailan. Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/permohonan-petunjuk-geografi/?lang=ms (Dicapai pada 29 Ogos 2017). 7 164 HARTA INTELEK (v) Carta Aliran Prosedur Permohonan Reka Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu PERMOHONAN BORANG SEDIAKAN SURAT MAKLUMAN SURAT MAKLUMAN KELULUSAN PENGURUSAN DAN PENYELENGGARAAN HARTA INTELEK TIDAK LULUS TIDAK LENGKAP SEMAKAN BORANG PERMOHONAN (INVENTION DISCLOSURE FORM) SEMAKAN MULA TAMAT Sumber: http://www.icc.utm.my/wp-content/uploads/2012/02/Proses-kerje-permohonan-IP-1.pdf (Dicapai pada 29 Ogos 2017). Sumber: http://www.myipo.gov.my/ms/permohonan-petunjuk-geografi/?lang=ms (Dicapai pada 29 Ogos 2017). 7 165 HARTA INTELEK Justifikasi Keperluan Pendaftaran Harta Intelek Murid dapat: Membuat justifikasi keperluan pendaftaran bagi sesuatu harta intelek. Standard Pembelajaran Prosedur Permohonan Reka Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu 1. Menerima borang permohonan Perlindungan Harta Intelek daripada pereka cipta. 2. Semakan borang permohonan (Invention Disclosure Form) maklumat lengkap/tidak. 3. Tidak lengkap – kembalikan kepada pereka cipta. 4. Sediakan surat makluman kepada pereka cipta. 5. Kelulusan perlindungan Hak cipta. 6. Tidak lulus – makluman kepada pereka cipta. 7. Surat makluman kepada pereka cipta untuk kelulusan permohonan Reka Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu. Pertahanan diri Pendaftaran harta intelek dikategorikan sebagai salah satu aspek pengurusan risiko. Memberi perlindungan kepada harta intelek sebelum memperkenalkan kepada pasaran akan mengurangkan risiko melanggar harta intelek pihak lain. Mengelakkan aktiviti peniruan, penyalinan, plagiarisme dan pemalsuan Sekiranya mana-mana pihak yang menjadi mangsa dalam aktiviti ini, mereka boleh membuat tuntutan untuk pampasan dengan pihak yang bertentangan melalui kaedah yang sah selagi mereka adalah pemilik harta intelek. Pengurangan kekeliruan pelanggan Melalui pendaftaran harta intelek, pencipta karya boleh memberitahu kepada umum bahawa produk tersebut ialah kepunyaan mereka terutamanya bagi cap dagangan dan petunjuk geografi. Pendaftaran harta intelek adalah seperti meletakkan label pada produk supaya mudah dikenal. Sumber kewangan Melalui hak eksklusif, pemilik boleh memperuntukkan penggunaan harta intelek mereka kepada pihak lain sama ada dalam bentuk perlesenan atau usaha sama bagi memperoleh manfaat dalam aspek kewangan. Harta intelek yang bernilai dapat membantu memasuki pasaran global. 1 3 2 4 7 166 HARTA INTELEK Murid dapat: Mengkaji isu-isu berkaitan kepentingan harta intelek. Standard Pembelajaran Isu-isu Kepentingan Harta Intelek Antara isu harta intelek yang paling mendapat perhatian adalah isu cetak rompak atau peniruan produk. Peniruan produk tidak hanya tertumpu kepada barangan tertentu tetapi meliputi semua barangan seperti barangan elektrik, pakaian, alat permainan kanak-kanak, selendang, aksesori seperti jam tangan, beg tangan wanita berjenama, telefon bimbit, barangan kecantikan dan kosmetik, perisian komputer dan banyak lagi. Oleh itu, sebagai seorang pereka cipta, adalah penting untuk kita peka dengan isu semasa berkaitan harta intelek. Seterusnya melaksanakan kajian kes agar mendapat pengetahuan dan maklumat dalam memastikan produk yang dihasilkan terlindung daripada peniruan produk. Layari laman sesawang http:// arasmega.com/qr-link/ artikel-isu-harta-intelek/ untuk membaca artikel penuh tentang isu berkaitan harta intelek. (Dicapai pada 21 Julai 2017) 1. Anda dikehendaki menyediakan satu kajian kes berkaitan dengan isu perlindungan harta intelek. Berdasarkan kajian kes yang dilakukan: (a) Kenal pasti jenis harta intelek (b) Nyatakan isu berkaitan harta intelek (c) Huraikan punca, kesan dan akibat serta langkah penyelesaian (d) Jelaskan kepentingan perlindungan harta intelek (Sumber: Keratan akhbar Sinar Harian, bertarikh 9 Jun 2014.) Punca: (i) Mengambil keuntungan dan kesempatan di atas kepopularitian produk (ii) Tiada penguatkuasaan dari pihak yang bertanggungjawab Kesan dan Akibat: (i) Menggugat punca pendapatan (ii) Memberi persepsi negatif terhadap produk kerana kualiti yang berbeza (iii) Kesan negatif kepada ekonomi negara Langkah Penyelesaian (i) Mempatenkan produk yang dihasilkan (ii) Penguatkuasaan dari pihak berkuasa (iii) Memikirkan strategi yang lebih berkesan untuk memastikan produk lebih mendapat permintaan di pasaran Kajian Kes Isu: Pengklonan Tudung Foto 7.9 Contoh barangan yang menghadapi masalah peniruan atau cetak rompak. Aktiviti 7 167 HARTA INTELEK Karya Muzik Hak Cipta Harta Industri Harta Intelek Karya Sastera Karya Seni Filem Paten Cap Dagangan Siaran Karya Terbitan Petunjuk Geografi Reka Bentuk Susun Atur Litar Bersepadu Reka Bentuk Industri Rakaman Bunyi RUMUSAN 7 168 HARTA INTELEK 1. Nyatakan pengertian harta intelek. 2. Senaraikan tiga reka cipta yang tidak boleh dipatenkan. 3. Tandakan (✔) pada cap dagangan yang boleh didaftarkan dan (✘) pada cap dagangan yang tidak boleh didaftarkan. 4. Berdasarkan gambar yang diberikan, nyatakan jenis harta industri yang betul. 5. MyIPO ialah sebuah badan yang menyediakan infrastruktur perundangan yang kukuh dan sistem pentadbiran yang cekap ke arah meningkatkan kreativiti dan eksploitasi harta intelek. Bincangkan bagaimanakah MYIPO dapat memainkan peranannya dalam memberi perlindungan harta intelek? LATIHAN 7 169 HARTA INTELEK PENDOKUMENTASIAN BAB 170 • Dokumentasi dan Persembahan Reka Ciptaan STANDARD KANDUNGAN 171 8 172 PENDOKUMENTASIAN 8.1 Dokumentasi dan Persembahan Reka Ciptaan Kemahiran Berikut ialah kemahiran yang diperlukan untuk melaksanakan pendokumentasian: (a) Menggabung maklumat sedia ada. (b) Menyusun maklumat sedia ada mengikut format yang betul. (c) Mencari maklumat menggunakan teknologi maklumat dan komunikasi. (d) Menghasilkan slaid persembahan. (e) Mempersembahkan maklumat menggunakan teknologi maklumat dan komunikasi. Pengetahuan Berikut ialah pengetahuan yang diperlukan untuk melaksanakan pendokumentasian: (a) Mengetahui setiap maklumat berkaitan reka ciptaan. (b) Mengetahui cara pengucapan awam. Definisi • Pendokumentasian ialah satu laporan bertulis yang menghuraikan perincian reka ciptaan termasuk semua maklumat berkaitan dengan pembinaan idea sehingga ke peringkat prototaip dihasilkan. • Laporan ini penting sebagai rujukan pada masa akan datang serta merupakan dokumen yang amat diperlukan dalam proses pendaftaran paten sesuatu produk. Kepentingan Pendokumentasian Dokumentasi reka cipta merupakan satu laporan bertulis yang dibuat oleh pereka mengenai hasil ciptaannya. Pendokumentasian penting kerana: (i) Menjadi bukti ciptaan seseorang Seorang pereka cipta perlu merekodkan semua maklumat carian dan kajian serta lakaran perkembangan idea sepanjang proses mereka cipta sebagai bukti bahawa produk tersebut ialah hasil reka ciptaannya sendiri dan bukan ditiru daripada orang lain. (ii) Untuk memfailkan permohonan paten Pereka cipta yang ingin memfailkan permohonan perlindungan paten perlu mengemukakan permohonannya berserta dokumentasi lengkap tentang ciptaan itu, di samping prototaip atau model yang dihasilkan. (iii) Memudahkan untuk membuat rujukan dan penyelidikan Pereka cipta yang ingin membuat inovasi serta Penyelidikan dan Pembangunan (R&D) boleh membuat rujukan menggunakan maklumat yang terdapat dalam dokumentasi sedia ada. Murid dapat: Menerangkan kepentingan pendokumentasian dalam proses reka cipta. Standard Pembelajaran 8 173 PENDOKUMENTASIAN Format Dokumentasi Kandungan Dokumentasi • Menyatakan senario dan masalah sehingga melahirkan idea. • Perkara-perkara yang membantu menyelesaikan masalah yang dinyatakan perlu jelas. • Nyatakan langkah-langkah kajian, pemerhatian, pengumpulan maklumat dan data. • Mestilah dinyatakan dengan jelas dan terperinci. • Termasuklah tentang kelebihan dan kekurangan reka cipta jika dibandingkan dengan produk sedia ada. Fungsi dan Kegunaan • Objektif dan matlamat reka cipta hendaklah dinyatakan dengan jelas. Matlamat dan Objektif • Risalah yang menyatakan maklumat atau menerangkan sesuatu dengan ringkas, misalnya produk. Brosur • Senarai terbitan seperti buku, makalah, dan lain-lain yang digunakan sebagai rujukan dalam menghasilkan penulisan kajian. Bibliografi • Maklumat-maklumat sokongan sama ada dalam bentuk data, gambar dan sebagainya yang berkaitan dengan pembangunan projek. Lampiran • Bahan atau komponen yang digunakan. • Lukisan kerja dalam bentuk lukisan terbantu komputer. • Langkah dan teknik pembuatan. • Pengujian produk reka ciptaan. Deskripsi Projek • Penjanaan idea. • Lakaran akhir. Lakaran • Ringkas • Jelas • Tepat Tajuk/Tema 1 5 6 8 9 7 Latar Belakang Pernyataan Masalah Dokumentasi yang siap hendaklah dijilid. Tujuannya adalah untuk memastikan dokumentasi ini kukuh, selamat dan sempurna. Setiap lakaran yang dihasilkan dari awal perekaan merupakan dokumen atau harta intelek yang mesti dipelihara. Dokumen yang telah disediakan perlu dikumpul dan disatukan untuk menjadi satu dokumen rasmi. Murid dapat: Menghasilkan dokumentasi reka ciptaan mengikut format yang ditetapkan. Standard Pembelajaran 2 3 4 8 174 PENDOKUMENTASIAN Tajuk/tema Contoh tajuk mestilah ringkas seperti “Pesdana”, “Pencuci Pintar” atau “Penyapu Super”. Sementara contoh tema adalah seperti pembersihan, teknologi hijau dan banyak lagi. Murid akan mencipta alat berdasarkan tema yang dipilih. Latar belakang Latar belakang ialah penyataan masalah yang dihadapi semasa menggunakan produk sedia ada. Latar belakang juga menerangkan tentang produk yang akan dihasilkan mampu mengatasi sesuatu masalah. Misalnya dalam bidang pertanian, peladang menghadapi masalah pelupusan daun nanas. Maka, murid akan mencipta alat yang sesuai untuk membantu peladang menyelesaikan masalah tersebut. Murid juga akan mengumpul data atau maklumat berkaitan masalah yang dihadapi. Matlamat dan objektif Matlamat dan objektif dalam reka ciptaan adalah tujuan sesuatu reka ciptaan. Contohnya, reka ciptaan mesin pengurai daun nanas adalah untuk membantu peladang menyelesaikan masalah daun nanas yang mengambil masa yang lama untuk dilupuskan. Fungsi dan kegunaan Kaedah dan cara penggunaan produk dinyatakan dengan jelas dan terperinci. Selain itu, kelebihan dan kekurangan produk berbanding dengan produk sedia ada turut dinyatakan. Contohnya, produk reka ciptaan mesin pengurai serat daun nanas digunakan untuk menguraikan daun-daun nanas dan mendapatkan serat benang daripadanya. Foto 8.1 Contoh nama produk reka ciptaan. Foto 8.2 Data dan maklumat yang dikumpul. P E S D A N A Mesin pengurai serat daun nanas Deskripsi projek Antara perkara yang perlu ada dalam deskripsi ialah bahan dan komponen yang digunakan, lukisan kerja, langkah dan teknik pembuatan serta pengujian produk reka ciptaan. Contohnya, dalam menghasilkan mesin pengurai, bahan yang digunakan ialah plat aluminium, motor DC 12V, berus plastik, gear dan banyak lagi. Murid akan menghasilkan lukisan kerja berdasarkan idea dan langkah-langkah pembuatan. Kemudian, pengujian ke atas produk reka ciptaan dibuat. 8 175 PENDOKUMENTASIAN Lakaran Lakaran merupakan elemen yang sangat penting untuk menggambarkan rupa dan bentuk sesuatu idea. Melalui lakaran, idea dapat dijelaskan dengan lebih berkesan berbanding perkataan. Pereka akan melakar mengikut cara dan gaya lakaran tersendiri dan mengikut keperluan dan kesesuaian. Yang penting, lakaran mudah difahami dan menerangkan maklumat yang ingin disampaikan. Brosur Brosur ialah risalah yang kebiasaannya mempunyai halaman hadapan yang menarik. Selain reka letak yang menarik, pada brosur turut dinyatakan harga produk dan penerangan ringkas produk reka ciptaan. Foto 8.3 Lakaran. Foto 8.5 Brosur. Foto 8.4 Pengujian. Mesin pengurai daun nanas Harga RM1500 Cekap Mesra Alam Mesra Pengguna 8 176 PENDOKUMENTASIAN (a) Buku Nama penulis. (Tahun diterbitkan). Judul buku mestilah italik. Tempat diterbitkan: Nama penerbit. Contoh: Shahriman Zainal Abidin, Mohamad Hariri Abdullah dan Zaidi Yusoff. (2015). Seni Reka Perindustrian: Daripada Idea Kepada Lakaran. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. (b) Ensiklopedia dan Kamus Ensiklopedia Judul petikan. (Tahun diterbitkan). In Tajuk Ensiklopedia mestilah italik (hlm. muka surat). Tempat diterbitkan: Nama penerbit. Contoh: Petronas. (1998). In Ensiklopedia Sejarah dan Kebudayaan Melayu (hlm. 1949). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kamus Tajuk Kamus mestilah italik. (Edisi). (Tahun diterbitkan). Tempat diterbitkan: Nama penerbit. Contoh: Kamus Dewan. (Edisi Keempat). (2005). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. (c) Majalah dan Surat Khabar Nama pengarang. (Tarikh diterbitkan). Judul rencana. Nama Majalah atau Surat Khabar mestilah italik, muka surat. Contoh: Che Nin Man. (2002, Jun). Keracunan Kimia Semula Jadi. Dewan Kosmik, 24-26. (d) Laman Web Nama pengarang. (Tarikh/tahun diterbitkan). Judul rencana mestilah italik. Dimuat turun pada tarikh bahan diakses, alamat URL. Contoh: Abu Bakar bin Yang. (2015, Ogos 24). Teknologi dan Kejuruteraan di Zaman Kegemilangan Islam. Dimuat turun pada Mei 25, 2017, http://ipgktb. edu.my/ bgn/articles.php?article_id=1. APA ialah singkatan bagi American Psychology Association’s, yang merupakan salah satu gaya penulisan bibliografi. Bibliografi Berikut ialah contoh penulisan bibliografi mengikut format APA: 8 177 PENDOKUMENTASIAN Murid dapat: Menghasilkan persembahan/reka ciptaan menggunakan pelbagai media. Mempersembahkan produk yang terbaik dalam reka bentuk secara berkesan dan kreatif. Standard Pembelajaran Persembahan Setelah selesai menyiapkan reka ciptaan dan pendokumentasian, murid akan membuat persembahan reka ciptaan di hadapan kelas. Secara umumnya, maklumat yang dipersembahkan adalah berdasarkan maklumat yang sudah didokumentasi. Antara tujuan persembahan adalah untuk: • Menyatakan matlamat dan objektif produk itu dihasilkan, misalnya untuk mengatasi sesuatu masalah. • Menyatakan ciri-ciri sesuatu produk reka ciptaan seperti fungsi, keistimewaan produk dan lain-lain. • Menerangkan kaedah dan cara pembinaan produk reka ciptaan, termasuk bahan yang digunakan dalam penghasilan produk. • Mendapatkan pelbagai komen membina dan cadangan penambahbaikan daripada kawan, guru, dan pihak lain. • Dapat memperbaiki kualiti produk berdasarkan cadangan penambahbaikan dan komen yang diberi. Layari laman sesawang http://arasmega.com/qr- link/membuat-persembahan/ untuk menonton video Membuat Persembahan. (Dicapai pada 13 Julai 2017) Lampiran Semua bahan rujukan yang digunakan dilampirkan dalam pendokumentasian. Antara lampiran yang disertakan dalam pendokumentasian adalah seperti lukisan ortografik, lukisan isometrik, lukisan oblik, lukisan ceraian, brosur, manual pengguna, borang soal selidik dan borang soal selidik jawapan responden. Foto 8.6 Manual produk reka ciptaan. Foto 8.7 Membuat persembahan di hadapan kelas. 8 178 PENDOKUMENTASIAN Kaedah Persembahan Persembahan boleh dilakukan melalui Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK) dan Bukan Teknologi Maklumat dan Komunikasi. Teknologi Maklumat dan Komunikasi Murid akan meringkaskan maklumat yang diambil daripada pendokumentasian dan ditaip menggunakan komputer. Seterusnya, murid akan mengimbas lakaran yang dibuat menggunakan mesin pengimbas. Penggunaan kamera juga perlu untuk mengambil foto produk reka ciptaan yang dihasilkan. Murid akan menggunakan perisian komputer yang sesuai untuk membuat reka letak persembahan. Antara perisian komputer yang digunakan dalam persembahan adalah seperti Power Point, Adobe Flash, Video Presentation atau lain-lain. Rajah 8.1 Antara muka Power Point. Rajah 8.2 Antara muka Adobe Flash. Rajah 8.3 Antara muka Video Presentation. 8 179 PENDOKUMENTASIAN Mesin PESDANA Tema : Teknologi hijau Lakaran asal Hasil reka ciptaan MESIN PENG URAI S ERAT DAU N N ANA S Menyelesaikan masalah peladang untuk meleraikan daun nanas. 1. Saban tahun indeks kemalangan negara kita mencatatkan peningkatan. Situasi ini telah menggusarkan pihak yang berwajib dalam menangani masalah ini. Sebagai seorang pereka cipta muda, anda dikehendaki mereka cipta alat yang dapat membantu mencegah kemalangan. Anda hendaklah berbincang dalam kumpulan dan perlu mendapat bimbingan daripada guru tentang penyataan tajuk di atas. Aktiviti Bukan Teknologi Maklumat dan Komunikasi Persembahan melalui media bukan Teknologi Maklumat dan Komunikasi kebiasaannya dalam bentuk poster. Murid akan meringkaskan maklumat daripada pendokumentasian dan ditaip menggunakan komputer. Sementara, untuk lakaran murid akan mengimbas menggunakan mesin pengimbas dan mengambil foto produk reka ciptaan yang dihasilkan. Dengan menggunakan perisian seperti Microsoft Office Words, Adobe Indesign dan banyak lagi, murid akan membuat reka letak dan mencetak bahan bercetak tersebut. Foto 8.8 Contoh poster untuk persembahan produk reka ciptaan. Kepentingan Pendokumentasian Memudahkan untuk membuat rujukan dan penyelidikan Untuk memfailkan permohonan paten Menjadi bukti ciptaan seseorang 1. Huraikan kepentingan pendokumentasian dalam sesuatu reka ciptaan. 2. Senaraikan sembilan perkara yang perlu ada dalam dokumentasi mengikut format yang betul. 3. Tuliskan bibliografi di bawah mengikut format yang betul. Buku: Pengenalan Tamadun Islam dalam Sains dan Teknologi Penulis: Shahrir Mohd Zin Penerbit: Dewan Bahasa dan Pustaka Tempat: Kuala Lumpur Tahun: 1985 4. Terangkan kaedah yang digunakan untuk menghasilkan persembahan yang berkesan dan kreatif. Format Dokumentasi Latar Belakang Pernyataan Masalah Lampiran Tajuk/Tema Lakaran Deskripsi Projek Fungsi dan Kegunaan Brosur Matlamat dan Objektif Bibliografi RUMUSAN LATIHAN 8 180 PENDOKUMENTASIAN Transformer Geganti Motor Elektrik Solenoid BAB 1 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER (LTK) 1. BAB 2 BAHAN, PERALATAN DAN MESIN PEMBINAAN PRODUK 1. (a) Keluli berkarbon tinggi (b) Besi tuang (c) Keluli tahan karat 2. (a) Boleh lentur dan penebat haba (b) Keras dan teguh (c) Boleh lentur dan ringan (d) Ringan dan mudah ditempa 3. (a) Pemegang – Keluli lembut berbentuk bulat (b) Roda – Getah (c) Pelindung mata pemotong – Plastik termoset (d) Mata pemotong – Keluli tahan karat 4. (a) Mesin pemotong kayu (b) Mesin canai mudah alih (c) Mesin pelelas 5. (a) Alatan: (i) Pembaris keluli (ii) Pensel penanda (iii) Jangka sudut (iv) Gergaji kayu (v) Tukul (vi) Syelek (vii) Berus syelek (b) Mesin: (i) Gergaji jig (ii) Mesin pelelas BAB 3 SISTEM 1. (a) Gear (b) Takal dan tali sawat (c) Tuas (d) Pneumatik (e) Hidraulik 2. (i) Pam hidraulik (ii) Motor hidraulik (iii) Silinder dua tindakan (iv) Injap kawalan arah 5/2 (v) Injap pelega tekanan (vi) Injap kawalan aliran (vii) Penapis 3. 4. 5. (a) Suis (b) Perintang (c) Diod (d) Transistor (e) Pemuat (f) Pembaz 6. Transformer Suis Motor Arus Terus Bekalan Kuasa Bentuk Perintah ELIPS SPLINE POLYGON ARC Suis satu hala Bateri 12V LED Perintang tetap Pemuat tidak berkutub 181 7. Alat kawalan jauh ini mengawal pergerakan kereta secara jarak jauh. Pergerakan ke hadapan, belakang, kiri dan kanan. 8. (a) Elektronik (b) Gabungan elektrik, elektronik dan mekanikal (c) Sistem mekanikal dan elektrik (d) Mekanikal BAB 4 PEMBINAAN DAN PENGUJIAN MODEL BERFUNGSI DAN PROTOTAIP 1. (a) Ciri model berfungsi: (i) Tidak mengikut saiz sebenar (ii) Tidak menggunakan bahan sebenar sepenuhnya (b) Ciri prototaip: (i) Menggunakan bahan sebenar (ii) Diuji keupayaan dan prestasi sebenar 2. 2. Bentuk Cap (Brand Mark) Bentuk Nama (Brand Name) Bentuk Cap Dagangan (Trade Mark) Bentuk Cap Dagangan Berciri Perseorangan (Trade Character) 3. Logo huruf Logo simbol Logo representasi atau kombinasi 4. BAB 6 PEMASARAN PRODUK 1. (a) Kemandirian untuk terus beroperasi (b) Memaksimumkan keuntungan (c) Menguasai syer pasaran (d) Kualiti produk (e) Pulangan pelaburan 2. 3. Simbol grafik Penerangan Mula atau tamat proses Proses atau operasi Input proses atau output Proses penilaian atau membuat pemilihan Sambungan ke proses seterusnya 3. (a) Ujian makmal (b) Ujian parameter 4. Untuk menentukan kelemahan dan kekuatan sesuatu projek 5. (a) Mempunyai suis kawalan (b) Menggunakan kod warna setiap komponen (c) Adanya tanda keselamatan atau bahaya (d) Dilindungi oleh fius 6. (a) Menggantikan komponen yang rosak atau tidak cekap (b) Menambah komponen jika perlu (c) Membuat kemasan agar lebih baik (d) Memastikan faktor ergonomik dipertingkatkan BAB 5 PENJENAMAAN PRODUK 1. (a) Beras (b) Gula (c) Ubat gigi - - Infrastruktur Potensi untuk berkembang Modal Pesaing Undang-undang yang melindungi perniagaan Golongan pengguna Jenis perniagaan Faktor-faktor Pemilihan Tempat Pemasaran 1 7 2 6 3 5 4 Hard sell Institusi Institusi Hard sell Hard sell Hard sell Saluran agihan Faktor-faktor dalam Menentukan Harga Jualan Golongan pengguna Kos Permintaan dan penawaran Persaingan Ciri-ciri produk Objektif syarikat Dasar kerajaan 182 4. (a) Nama Produk (b) Gambar Produk (c) Harga (d) Logo dan Slogan (e) Maklumat Pengeluar (f) Spesifikasi Produk (g) Penerangan Produk 5. (a) Arahan pemasaran (b) Cara penggunaan (c) Penyelenggaraan produk (d) Tip keselamatan BAB 7 HARTA INTELEK 1. Harta intelek merujuk kepada ciptaan minda yang dilindungi dalam undang-undang bagi membolehkan orang ramai untuk mendapat pengiktirafan atau faedah kewangan daripada apa-apa yang mereka ciptakan. 2. (a) Penemuan, teori-teori saintifik dan kaedah-kaedah matematik. (b) Skim, aturan atau kaedah bagi menjalankan perniagaan. (c) Kaedah-kaedah merawat tubuh manusia atau haiwan melalui pembedahan atau terapi, dan kaedah-kaedah diagnosis yang dilakukan kepada tubuh manusia atau haiwan. 3. ✔ ✖ ✖ ✔ 4. Gambar Harta Intelek Reka bentuk industri Paten Cap dagangan 5. (a) Menggalakkan program kesedaran awam mengenai kepentingan harta intelek. (b) Mewujudkan sistem pentadbiran yang cekap dan berkesan. (c) Menyediakan maklumat harta intelek yang lengkap dan mesra pengguna. (d) Menyediakan khidmat nasihat harta intelek. (e) Memperkukuh perundangan harta intelek. BAB 8 PENDOKUMENTASIAN 1. (a) Menjadi bukti ciptaan seseorang (b) Untuk memfailkan permohonan paten (c) Memudahkan untuk membuat rujukan dan penyelidikan 2. (a) Tajuk/tema (b) Latar Belakang Pernyataan Masalah (c) Matlamat dan Objektif (d) Fungsi dan Kegunaan (e) Lakaran (f) Deskripsi Projek (g) Brosur (h) Bibliografi (i) Lampiran 3. Shahrir Mohd Zin. (1985). Pengenalan Tamadun Islam dalam Sains dan Teknologi. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 4. (a) Kaedah yang digunakan ialah persembahan menggunakan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK) dan Bukan Teknologi Maklumat dan Komunikasi. (b) Kaedah persembahan menggunakan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK) menggunakan perisian seperti Power Point, Adobe Flash dan Video Presentation untuk membuat persembahan. (c) Kaedah persembahan Bukan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (TMK) contohnya menghasilkan poster untuk mempersembahkan reka ciptaan. Gambar Harta Intelek Reka bentuk susun atur litar bersepadu Petunjuk geografi 183 bahan mentah barang-barang (seperti hasil tanaman, galian, dan sebagainya) yang digunakan dalam perusahaan dan sebagainya untuk menghasilkan barang lain. bukan logam unsur yang lain daripada logam. bendalir benda mengalir (seperti cecair atau gas) yang berubah-ubah bentuknya menurut bentuk bekas yang mengandunginya. cap dagangan tanda (gambar, nama, dan lain-lain) yang digunakan dalam perdagangan (pada barang-barang dan lain-lain). diod peranti semikonduktor yang membolehkan aliran arus satu arah sahaja dan banyak digunakan dalam litar elektronik sebagai penerus atau pemangkas. format susun atur pendokumentasian yang telah ditetapkan (mengikut proses 9P). gear susunan roda-roda bergigi dalam enjin yang membolehkan kuasa dihantar dari satu bahagian ke bahagian lain untuk menukar kelajuan atau arah pergerakan. geganti suis yang dibuka atau ditutup dengan menggunakan kesan elektromagnet. hak cipta hak penguasaan yang dilindungi undang-undang atas seluruh atau sebahagian daripada hasil ciptaan seseorang pengarang (pencipta, penggubah dan lain-lain). hidraulik yang digerakkan atau dijalankan oleh cecair. jenama jenis barang yang memakai nama khas yang dikeluarkan oleh pengeluar (pembuat, pengilang) tertentu. kemandirian perihal (keadaan) dapat berdiri sendiri. logam unsur kimia seperti besi, emas, perak, tembaga, dan lain-lain yang biasanya berkilau, mulur, membentuk ion positif, dan menjadi pengalir haba dan elektrik yang baik. logo lambang khas sesuatu pertubuhan yang tersirat dengan maksud tertentu. ohm unit ukuran rintangan elektrik. paten surat kerajaan yang memberi hak kepada orang (perusahaan) untuk mengeluarkan barang ciptaannya sendiri untuk beberapa tahun dengan melarang orang lain menirunya. pemasa alat untuk mengatur dan mengawal masa operasi sesuatu mesin, peranti dan sebagainya. pembaz peranti elektrik yang memberikan bunyi sebagai isyarat. pemuat (kapasitor) peranti yang dapat menyimpan cas elektrik, mewujudkan kapasitans di dalam litar, menahan pengaliran arus terus dan membolehkan pengaliran arus ulang-alik. penderia (sensor) alat yang dapat mengesan perubahan sinar cahaya, haba, tekanan dan sebagainya. perintang komponen elektrik yang mengawal arus. pneumatik 1. berkaitan dengan udara, angin, atau gas. 2. (bukan alat, mesin, dan sebagainya) yang dikendalikan oleh udara mampat. slogan cogan kata. solenoid gulungan dawai tembaga yang menjadi magnet apabila dihubungkan dengan aliran elektrik. suis alat penghubung atau pemutus litar elektrik. tali sawat jalur tali bundar atau bulat yang digunakan untuk menggerakkan bahagian tertentu mesin dan sebagainya. transformer sejenis alat untuk mengubah arus elektrik (seperti mengubah voltan dan lain- lain). transistor peranti elektronik yang digunakan sebagai penguat arus, seperti yang terdapat dalam radio dan televisyen. ujian makmal ujian saintifik untuk menguji sifat ketahanan, tahap keselamatan dan kualiti prototaip. ujian parameter menguji kefungsian prototaip di tempat atau situasi sebenar. volt unit tenaga elektrik yang diperlukan untuk mengalirkan satu ampere arus elektrik melalui rintangan satu ohm. 184 185 Aminudin Abu et al. (2008). Asas Lukisan Kejuruteraan dan Berbantu Komputer. Petaling Jaya: Pearson/ Prentice Hall. B. V. Narayana Rao & Kusum Anad. (2010). Electronics (2nd edition). Mumbai: Himalaya Pub. House. Dupont, A. (2008). Practical Prototype and script.aculo.us. New York: Apress. Hansen, L. S. (2006). Applied Solid Works. New York: Industrial Press. http://www.facebook.com/BSNMalaysia/ dipetik pada 31 Ogos 2017. http://www.myipo.gov.my dipetik pada 20 Januari 2017. https://www.usq.edu.au/library/referencing/apa-referencing-guide dipetik pada 25 Mei 2017. Jones, D. R. H. & Ashby, M. F. (2005). Engineering Materials 1: An Introduction to Properties, Applications and Design (3rd edition). United Kingdom: Butterworth-Heinemann. Kementerian Pelajaran Malaysia. (2001). Buku Sumber Reka Cipta. Putrajaya: Bahagian Perkembangan Kurikulum. Kementerian Pelajaran Malaysia. (2001). Kemahiran Berfikir dalam Pengajaran dan Pembelajaran. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Cap Dagangan di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia. Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Hakcipta di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia. Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Paten di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia. Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Perlindungan Harta Intelek di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia. Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Petunjuk Geografi di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia. Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (2009). Sistem Reka Bentuk Perindustrian di Malaysia. Kuala Lumpur: Perbadanan Harta Intelek Malaysia. Khairul Anwar Hanafiah. (Edisi ke-2) (2010). Lukisan Kejuruteraan Berbantu Komputer. Skudai: Universiti Teknologi Malaysia. Raysman, R., Pisacreta, E. A., Ostrow, S. H., Adler, K. A. (2017). Intellectual Property Licensing: Forms and Analysis. United State: Law Journal Press. Saikat Das Gupta, Rabindra Mukhopadhyay, Krishna C. Baranwal, Anil K. Bhowmick. (2013). Reverse Engineering of Rubber Products: Concepts, Tools, and Techniques. United State: CRC Press. 186 bahan 30, 101, 104, 105,106, 109, 111, 122, 175 brosur 143, 144, 173, 175, 177 cap 123 dagangan 123, 131, 151, 154, 155, 159, 160 carta alir 103, 104 diod 83 gear 58, 59 geganti 75, 76 86, 89 gentian 34, 35, 101 getah 34, 35, 36, 39, 101, 122 had kemampuan 113 hak cipta 151, 152 harga 136, 137, 138, 140, 143 harta industri 151, 153 intelek 151, 167 hidraulik 58, 67 idea 103,105, 106 infrastruktur 141 jadual kerja 102, 103 jenama 123, 124, 125 jualan langsung 143 kayu 30, 34 kefungsian 101, 111, 112, 113 kemasan 47, 109 ketahanan 111, 113 kos 121, 122, 137,139 litar bersepadu 89, 156 logam bukan ferus 30 ferus 30 logo 126, 127, 128, 129 manual pengguna 145, 177 mesin 40, 50, 53 modal 141 model berfungsi 100, 101, 104, 109 motor elektrik 72, 77, 91 arus terus 77, 78 arus ulang alik 77, 78 nama 151 paten 151, 153 pembaz 84 pemasa 25, 28, 29 pemuat 84, 89 penderia 90 infra merah 90 pergerakan 90 sentuh 90 warna 90 Pengawal Logik Aturcara 91, 92 pengira 90 perintang 83 plastik 34, 39 pneumatik 58, 63 prototaip 100, 101, 102, 107, 109, 111, 113,115 pengguna 120 promosi 142,143 reka bentuk 151, 155 simbol 51, 69, 72, 155 sistem 58 elektrik 58, 75, 80 elektronik 82, 85 kawalan automatik 88 kawalan gabungan 91, 92 kawalan manual 88 kawalan semi-automatik 88 kawalan terbuka 87 kawalan tertutup 87 mekanikal 58, 59, 73 skala 101 slogan 130, 131 solenoid 78, 79 suis 82 takal dan tali sawat 58, 60, 61 transformer injak naik 77 injak turun 77 transistor 84, 89 tuas 58, 61, 62, 63 ujian makmal 111,112 parameter 111,112

kssr_TeknologiMaklumatdanKomunikasi_1woMJg9-vlHdl7_EQhCxTym8_Kv16xv77.pdf

kssm_GrafikKomunikasiTeknikal_1jcR7nqpZnz-oMEMrmSkifbaxGejH3Ms5.pdf

MATA PELAJARAN ELEKTIF IKHTISAS GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL TINGKATAN 5 Penulis ASMA MUDA KHAIRULAINI JAMIL MOHD YAZID ABU HASAN ASURI NURUL MUKHLIS KOSTOR Editor MASLIYA YAHYA Pereka Grafik MOHD RUSTANDEE RAHMAN Ilustrator MOHD NIZAM MD. ISA 2017 PENGHARGAAN Penerbitan buku ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Aras Mega (M) Sdn. Bhd. • Pasukan Infiru F1 in Schools Team, SMT Tuanku Jaafar, Seremban, Negeri Sembilan. Semua pihak yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam usaha menjayakan penerbitan buku ini. KPM2017 ISBN 978-967-0520-92-6 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) No 18 & 20 , Jalan Damai 2, Taman Desa Damai, Sg. Merab, 43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. No. Telefon: 03-8925 8975 Faksimile: 03-8925 8985 Laman Web: www.arasmega.com E-mel: amsb@arasmega.com Reka Letak dan Atur Huruf: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Minion Pro Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Percetakan Surya Sdn. Bhd. Plot 29, Jalan IKS BK 2, Taman IKS Bukit Katil, 75450 Bukit Katil, Melaka. No Siri Buku: 0117 ISI KANDUNGAN Pendahuluan v Pengenalan Ikon vi BAB 1 LUKISAN PERSPEKTIF 2 1.1 Konsep dan Jenis Lukisan Perspektif 4 1.2 Elemen Lukisan Perspektif 8 1.3 Lukisan Perspektif bagi Pelbagai Bongkah 14 BAB 2 LUKISAN PENGORAKAN 40 2.1 Konsep Lukisan Pengorakan 42 2.2 Lukisan Pengorakan Kaedah Selari 52 2.3 Lukisan Pengorakan Kaedah Jejarian 62 BAB 3 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER (LTK) 82 3.1 Pengenalan kepada LTK 84 3.2 Perintah Kendalian Perisian LTK 90 3.3 Lukisan Rajah Satah Mudah Menggunakan Perisian LTK 118 3.4 Lukisan Rajah Bongkah Menggunakan Perisian LTK 123 BAB 4 LUKISAN BANGUNAN 132 4.1 Pengenalan Lukisan Bangunan 134 4.2 Aplikasi Lukisan Bangunan bagi Rumah Kediaman Setingkat 149 BAB 5 LUKISAN PERPAIPAN 160 5.1 Pengenalan Lukisan Perpaipan 162 5.2 Aplikasi Lukisan Perpaipan 173 BAB 6 LUKISAN ELEKTRIK 184 6.1 Pengenalan Lukisan Elektrik 186 6.2 Aplikasi Lukisan Elektrik 200 BAB 7 LUKISAN REKA BENTUK DALAMAN KEDIAMAN 206 7.1 Pengenalan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 208 7.2 Jenis Ruang Asas yang Terdapat dalam Rumah Kediaman 209 7.3 Reka Bentuk Ruang Dalaman bagi Rumah Kediaman Satu Tingkat 219 Glosari 228 Rujukan 230 Indeks 231 Buku teks Grafik Komunikasi Teknikal Tingkatan 5 ini dihasilkan berteraskan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP). Subjek ini merupakan salah satu subjek Mata Pelajaran Elektif Ikhtisas (MPEI) berasaskan kompetensi yang merupakan satu inisiatif dalam menyediakan modal insan menyeluruh dan seimbang, berakhlak mulia, kreatif dan kritis serta inovatif dalam usaha memiliki kemahiran insaniah dalam mengamalkan budaya profesional bagi menghadapi cabaran abad ke-21. Topik yang dibincangkan di dalam buku Grafik Komunikasi Teknikal Tingkatan 5 adalah sambungan daripada buku tingkatan 4 mengandungi tujuh topik utama yang bakal diperkenalkan kepada murid. Kesemua kandungan buku ini menekankan lebih kepada pemahaman mengenai perkara asas sebelum menjurus ke arah perbincangan yang lebih mendalam. Setiap bab dimulakan dengan halaman rangsangan yang mengandungi foto dan standard pembelajaran yang perlu dicapai oleh setiap murid. Penyendal turut disediakan untuk menambah pengetahuan murid tentang tajuk yang akan dipelajari. Pada akhir setiap bab juga disediakan latihan pengukuhan untuk menguji kefahaman murid setelah selesai mempelajari sesuatu topik yang diajarkan kepada mereka. Diharapkan buku ini mampu mengukuhkan kefahaman asas yang diperlukan oleh murid yang berminat dalam bidang teknikal sebelum melanjutkan pembelajaran ke peringkat yang lebih tinggi. Semoga buku teks Grafik Komunikasi Teknikal Tingkatan 5 ini menjadi rujukan dan panduan kepada guru dan murid dalam sesi pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Pendahuluan v vi Tahukah Anda Standard Pembelajaran Menjelaskan dengan lebih terperinci tentang topik yang bakal diajar oleh guru kepada murid di sekolah. Pengenalan Ikon Aktiviti Memberi maklumat tambahan yang berkaitan dengan topik yang dibincangkan di dalam buku teks. Info Tambahan Beberapa fakta menarik yang relevan dengan topik yang dikemukakan berdasarkan perbincangan di dalam kelas. AR Code Teknologi yang menggabungkan dunia maya dan nyata dalam bentuk 2D dan 3D. Untuk mengimbas kod ini, pengguna perlu memuat turun aplikasi Augmented Reality terlebih dahulu. QR Code Maklumat tambahan dalam bentuk QR Code yang boleh diimbas menggunakan alat. Fungsi QR Code sebenarnya bertujuan memberi nilai tambah kepada murid menggunakan enjin carian di Internet dengan lebih interaktif. KBAT Mengemukakan soalan yang menggalakkan perkembangan murid berfikir dengan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi yang sesuai dengan keupayaan murid. Latihan Pengukuhan Aktiviti pengukuhan yang dicadangkan untuk mengukur tahap kefahaman murid berkaitan standard kandungan dan standard pembelajaran yang telah dipelajari. vi Aktiviti tambahan yang disediakan bertujuan meningkatkan kefahaman murid pada akhir setiap subtopik yang dipelajari. Dapatkan aplikasi QR Code di: Layari laman web www.arasmega. com/qr-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Quick Response (QR) Code. Dapatkan aplikasi AR Code di: Layari laman web www.arasmega. com/ar-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Augmented Reality (AR). 1 GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL BAB 1 Standard Kandungan LUKISAN PERSPEKTIF • Konsep dan jenis lukisan perspektif • Elemen lukisan perspektif • Lukisan perspektif bagi pelbagai bongkah Apakah yang anda faham mengenai istilah perspektif? Perspektif merupakan sudut pandang seseorang individu terhadap apa-apa perkara yang dilihat melalui pancainderanya. Sudut pandang seseorang individu itu boleh berbeza mengikut pengalaman dan hasil taakulan masing-masing. 2 3 Lukisan perspektif ialah satu lukisan berbentuk tiga dimensi (3D) seperti lukisan isometri dan lukisan oblik yang menunjukkan gambaran mata sebenar. Lukisan perspektif sering kali digunakan untuk menunjukkan gambaran sebenar sesuatu objek serta suasana dan aktiviti dalam ruang tersebut seperti Foto 1.1. Lukisan ini digunakan oleh pereka bentuk untuk menggambarkan sesuatu bangunan yang bakal dibina agar mudah difahami dan lebih menarik. Foto 1.1 Konsep lukisan perspektif. 1.1 KONSEP DAN JENIS LUKISAN PERSPEKTIF Standard Pembelajaran Murid boleh: Menerangkan konsep lukisan perspektif Menghuraikan jenis lukisan perspektif Lukisan perspektif satu titik Lukisan perspektif dua titik Lukisan perspektif tiga titik Konsep lukisan perspektif adalah seperti Foto 1.1 di atas, di mana tiang kayu di laluan rel kereta api kelihatan lebih tinggi apabila dekat dengan mata pemerhati tetapi kelihatan lebih rendah apabila jauh dengan mata pemerhati. Jenis Lukisan Perspektif Secara am, lukisan perspektif terbahagi kepada tiga iaitu lukisan perspektif satu titik, lukisan perspektif dua titik dan lukisan perspektif tiga titik. Ketiga-tiga lukisan yang dihasilkan dibezakan melalui bilangan titik lenyap. Lakarkan satu lukisan perspektif di koridor sekolah anda. Bentangkan hasil lakaran anda di hadapan guru dan rakan sekelas. Aktiviti Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 4 (a) Lukisan Perspektif Satu Titik Lukisan perspektif satu titik mempunyai garis tegak dan garis mengufuk serta objek yang dilukis selari dengan satah gambar. Semua garisan unjuran dilukis menuju ke satu titik yang dinamakan titik lenyap (TL). Bahagian hadapan sesuatu objek dilukis penuh pada satah dan ini membolehkan sesuatu lukisan itu dilukis semula dalam saiz dan bentuk yang sama dengan objek asal seperti Rajah 1.1.1 dan Foto 1.2. TL Rajah 1.1.1 Contoh lukisan perspektif satu titik. Foto 1.2 Contoh bergambar lukisan perspektif satu titik. QR Code Layari laman sesawang http://arasmega.com/qr- link/gkt-t5-mks-5/ untuk menonton video kaedah melukis perspektif satu titik. (Dicapai pada 31 Januari 2017). BaB 1 | Lukisan Perspektif 5 (b) Lukisan Perspektif Dua Titik Lukisan perspektif dua titik mempunyai paksi tegak objek yang kebiasaannya selari dengan satah gambar manakala paksi yang lain condong ke arah satah gambar. Kedudukan titik lenyap objek berada pada kiri dan kanan garis ufuk seperti Rajah 1.1.2 dan Foto 1.3. Pereka bentuk sering menggunakan lukisan perspektif dua titik untuk menggambarkan reka bentuk dalaman bangunan, struktur jambatan, landasan kereta api dan produk yang bakal dihasilkan. TL2 TL1 Rajah 1.1.2 Contoh lukisan perspektif dua titik. Foto 1.3 Contoh bergambar lukisan perspektif dua titik. QR Code Layari laman sesawang http://arasmega.com/qr- link/gkt-t5-mks-6/ untuk menonton video kaedah melukis perspektif dua titik. (Dicapai pada 1 Februari 2017). Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 6 (c) Lukisan Perspektif Tiga Titik Lukisan perspektif tiga titik mempunyai paksi objek tidak selari dengan satah gambar, dan kedudukan titik lenyap ketiga berada di bawah ataupun di atas garisan ufuk dalam lukisan perspektif tiga titik seperti Rajah 1.1.3 dan Foto 1.4. Lukisan ini biasanya digunakan dalam reka bentuk bangunan dan produk yang baharu. TL2 TL1 TL3 Rajah 1.1.3 Konsep lukisan perspektif tiga titik. Foto 1.4 Contoh bergambar lukisan perspektif tiga titik. QR Code Layari laman sesawang http://arasmega.com/qr- link/gkt-ting-5-mks-7/ untuk menonton video kaedah melukis perspektif tiga titik. (Dicapai pada 1 Februari 2017). BaB 1 | Lukisan Perspektif 7 Info Tambahan Standard Pembelajaran Murid boleh: Mengenal pasti elemen lukisan perspektif iaitu: Titik stesen (TS) Garis penglihatan (GP) Satah gambar (SG) Garis ufuk (GU) Titik lenyap (TL) Garis bumi (GB) Garis tinggi (GT) Menerangkan fungsi setiap elemen lukisan perspektif Membandingkan pengaplikasian elemen lukisan perspektif dalam lukisan perspektif satu titik dan dua titik Mengenal Pasti Elemen Lukisan Perspektif Antara elemen dalam lukisan perspektif ialah: Titik Stesen (TS) Garis Penglihatan (GP) Satah Gambar (SG) Garis Ufuk (GU) Titik Lenyap (TL) Garis Bumi (GB) Garis Tinggi (GT) Fungsi Elemen Lukisan Perspektif Dalam penghasilan lukisan perspektif, pelukis perlu memahami elemen-elemen di bawah berdasarkan Rajah 1.2.1. Titik Stesen (TS) Titik stesen merupakan kedudukan mata pelukis semasa melihat sesuatu objek. Garis Penglihatan (GP) Garis penglihatan ialah garisan unjuran dari titik stesen ke titik tertentu pada objek. Garisan ini mewakili garis penglihatan dari mata pelukis. Satah Gambar (SG) Satah gambar ialah satu satah yang terletak di antara objek dan titik stesen. Imej objek yang hendak dilihat dapat dihasilkan di atas permukaan satah tersebut. Sekiranya objek berada hampir dengan gambar, imej akan kelihatan lebih besar dan akan kelihatan semakin kecil apabila objek berada lebih jauh dari satah tersebut. Garis Ufuk (GU) Garis ufuk merupakan garisan mendatar dalam bayangan yang selari dengan satah gambar. Garis ini berada pada aras yang sama dengan mata pelukis. 1.2 ELEMEN LUKISAN PERSPEKTIF Elemen lukisan perspektif juga akan digunakan di dalam Bab 7 Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman. Murid dikehendaki mencari satu gambar foto dan tunjukkan elemen perspektif. Bentangkan dapatan anda di hadapan guru dan rakan sekelas. Aktiviti Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 8 Titik Lenyap (TL) Titik lenyap ialah titik yang mewakili objek apabila objek berada jauh dari mata pelukis. Ini akan menjadikan objek kelihatan semakin mengecil dan akhirnya akan kelihatan sebagai satu titik. Jenis lukisan perspektif bergantung pada bilangan titik lenyap sama ada satu, dua atau tiga titik. Titik lenyap bagi lukisan perspektif satu titik dan dua titik terletak pada garis ufuk. Garis Bumi (GB) Garis bumi merupakan garisan yang mewakili pandangan pinggir satah bumi yang turut digunakan sebagai tapak untuk mengukur ketinggian sesuatu objek berdasarkan pandangan hadapan yang diberi. Garis Tinggi (GT) Garisan tegak yang diunjur dari penjuru pandangan atas yang menyentuh satah gambar hingga ke garisan bumi. Ketinggian objek diperoleh dari pandangan hadapan dan ditandakan pada aras tinggi. B A GT (Garis Tinggi) SG (Satah Gambar) GU (Garisan Ufuk) GB (Garis Bumi) TL2 (Titik Lenyap 2) TL1 (Titik Lenyap 1) GP (Garis Penglihatan) Objek TS Rajah 1.2.1 Elemen lukisan perspektif dua titik. BaB 1 | Lukisan Perspektif 9 Perbandingan Pengaplikasian Elemen Lukisan Perspektif dalam Lukisan Perspektif Satu Titik dan Dua Titik Lukisan Perspektif Satu Titik Lukisan perspektif satu titik menunjukkan kedudukan paksi tegak dan paksi mengufuk sentiasa berada pada kedudukan selari dengan satah. Permukaan objek yang paling hampir dengan mata pelukis dilukis dengan ukuran penuh. Semua garisan unjuran ke belakang menuju ke satu titik lenyap seperti Rajah 1.2.2. TL GU GB Rajah 1.2.2 Lukisan perspektif satu titik. Lukisan Perspektif Dua Titik Lukisan perspektif dua titik menunjukkan paksi tegak selari dengan satah gambar dan satah yang akan condong ke arah satah gambar. Bahagian sisi objek akan diunjur ke kanan dan ke kiri seperti dalam Rajah 1.2.3. GB GU TL1 TL2 Rajah 1.2.3 Lukisan perspektif dua titik. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 10 Lukisan perspektif satu titik dalam ruang kediaman seperti Rajah 1.2.4 dan Foto 1.5. GU GB SG SG Rajah 1.2.4 Elemen lukisan perspektif satu titik. Foto 1.5 Gambaran lukisan perspektif satu titik dalam ruang kediaman. BaB 1 | Lukisan Perspektif 11 Manakala bagi lukisan perspektif dua titik dalam ruang kediaman adalah seperti Rajah 1.2.5 dan Foto 1.6. TL 1 TL 2 Rajah 1.2.5 Elemen lukisan perspektif dua titik. Foto 1.6 Gambaran lukisan perspektif dua titik dalam ruang kediaman. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 12 1. Nyatakan tiga jenis lukisan perspektif. i. ii. iii. 2. Lengkapkan ruang kosong pada Jadual 1 yang berikut dengan elemen serta fungsi yang betul dan sesuai. Jadual 1 Elemen Perspektif Fungsi (a) Satah Gambar (b) Menunjukkan kedudukan mata pelukis. (c) Menunjukkan objek berada jauh dari mata pelukis sehingga kelihatan sebagai satu titik. (d) Garis Bumi (e) Titik Stesen (f) Titik yang mewakili objek pada jarak jauh. 3. Huraikan perbezaan antara lukisan perspektif satu titik dan lukisan perspektif dua titik. LATIHAN 1.2 KBAT K BaB 1 | Lukisan Perspektif 13 1.3 LUKISAN PERSPEKTIF BAGI PELBAGAI BONGKAH Standard Pembelajaran Lukisan Perspektif Satu titik Bongkah Asas Langkah-langkah 1. Diberi kedudukan SG, GU, GB dan TS. 2. Dapatkan kedudukan TL dengan mengunjurkan garisan dari TS berserenjang dengan GU. 3. Lukis pandangan hadapan perspektif dengan mengunjurkan garisan dari pandangan atas dan pandangan hadapan. 4. Unjurkan garisan dari TS ke titik 1, 2, 3 dan 4. 5. Unjurkan garisan dari TL ke pandangan hadapan perspektif. 6. Berpandukan titik 1', 2', 3' dan 4' unjurkan sehingga bersilang di 1", 2", 3" dan 4". 7. Lengkapkan pandangan dengan garisan objek untuk menghasilkan lukisan perspektif. Murid boleh: Melukis lukisan perspektif satu titik dan dua titik untuk bongkah Permukaan rata Gabungan permukaan rata dan condong Gabungan permukaan rata, condong dan oblik Menentukan ketetapan kedudukan elemen dan jenis garisan dalam penghasilan lukisan perspektif Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan sisi GU GB SG TL TS 4 3 2 1 4/4' 3/3' 3" 4" 2 1 2' 1' 2" 1" 3/2 4/1 Murid dinasihatkan agar membina kotak asas terlebih dahulu. Info Tambahan Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 14 Bongkah Permukaan Rata Langkah 1 1. Diberi kedudukan SG, GU, GB dan TS. 2. Dapatkan kedudukan TL dengan mengunjurkan garisan dari TS berserenjang dengan GU. 3. Lukis pandangan hadapan perspektif dengan mengunjurkan garisan dari pandangan atas dan pandangan hadapan. Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas GU GB SG 4 3 2 1 4 3 2 1 1 2 3 4 TL TS BaB 1 | Lukisan Perspektif 15 Langkah 2 1. Unjurkan garisan dari TS ke titik 1, 2, 3 dan 4. 2. Unjurkan garisan dari TL ke pandangan hadapan perspektif. 4 3 2 1 1' 2' 3' 4' GU GB SG TL TS 1 2 3 4 Langkah 3 1. Unjurkan garisan dari titik 1', 2', 3' dan 4' sehingga bersilang di 1", 2", 3" dan 4". 2. Lengkapkan pandangan dengan garisan objek untuk menghasilkan lukisan perspektif. 4 3 2 1 1' 1" 2' 3' 2" 3" 4' 4" GU GB TL SG TS 1 2 3 4 Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 16 Gabungan Permukaan Rata dan Condong Langkah 1 1. Diberi kedudukan SG, GU, GB dan TS. 2. Dapatkan kedudukan TL dengan mengunjurkan garisan dari TS berserenjang dengan GU. 3. Lukis pandangan hadapan perspektif dengan mengunjurkan garisan dari pandangan atas dan pandangan hadapan. GU GB SG Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas 3 5 4 6 2 1 3 5 4 6 2 1 TS TL 6/1 5/2 4/3 BaB 1 | Lukisan Perspektif 17 Langkah 2 1. Unjurkan garisan dari TS ke titik 1, 2, 3, 4, 5 dan 6. 2. Unjurkan garisan dari TL ke pandangan hadapan perspektif. GU GB SG 1' 2' 3' 5' 4' 6' TS TL 3 5 4 6 2 1 6/1 5/2 4/3 Langkah 3 1. Berpandukan titik 1', 2', 3', 4', 5' dan 6' unjurkan garisan sehingga bersilang di 1'', 2'', 3'', 4'', 5" dan 6''. 2. Lengkapkan garisan objek untuk menghasilkan lukisan perspektif. GU GB SG 1" 2" 3" 4" 5" 6" TS TL 1' 2' 3' 5' 4' 6' 3 5 4 6 2 1 6/1 5/2 4/3 Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 18 (a) Gabungan Permukaan Rata, Condong dan Oblik Langkah 1 1. Diberi kedudukan SG, GU, GB dan TS. 2. Dapatkan kedudukan TL dengan mengunjurkan garisan dari TS berserenjang dengan GU. 3. Lukis pandangan hadapan perspektif dengan mengunjurkan garisan dari pandangan atas dan pandangan hadapan. GU GB SG Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas 3 4 5 6 2 1 3 4 5 6 2 1 TS TL 6/1 5/2 4/3 BaB 1 | Lukisan Perspektif 19 Langkah 2 1. Unjurkan garisan dari TS ke titik 1, 2, 3, 4, 5 dan 6. 2. Unjurkan garisan dari TL ke pandangan hadapan perspektif. GU GB SG 3 4 5 6 2 1 1' 2' 3' 4' 5' 6' TS TL 6/1 5/2 4/3 Langkah 3 1. Berpandukan titik 1', 2', 3', 4', 5' dan 6' unjurkan sehingga bersilang di 1'', 2'', 3'', 4'', 5'' dan 6''. 2. Lengkapkan lukisan dengan garisan objek untuk menghasilkan lukisan perspektif. GU GB SG 3 4 5 6 2 1 1' 1" 2' 2" 6" 5" 3' 3" 4" 4' 5' 6' TS TL 6/1 5/2 4/3 Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 20 (b) Gabungan Permukaan Rata, Condong dan Oblik Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas GU GB SG TS TL BaB 1 | Lukisan Perspektif 21 Lukisan Perspektif Dua titik Bongkah Asas Langkah-langkah 1. Diberi kedudukan SG, GU, GB dan TS. 2. Tentukan kedudukan titik A dan titik B dengan mengunjurkan garisan yang selari dengan garisan 1-2 dan 1-4 diunjur dari TS sehingga menyilang di SG. 3. Dapatkan titik TL1 dan TL2 dengan mengunjurkan titik A dan B berserenjang dengan GU. 4. Bina GT dengan mengunjurkan garisan dari titik 1 berserenjang dengan GB. Titik 1" diperoleh dengan mengunjurkan pandangan hadapan menyilang pada GT. 5. Unjurkan titik persilangan GT di GB dan titik 1" ke TL1 dan TL2. 6. Unjur GP dari titik 2, 3 dan 4 ke TS bersilang di SG dan lukis garisan serenjang di SG dari titik 2' dan 4' untuk memperoleh 2" dan 4". 7. Unjurkan garisan dari titik 2" ke TL2 dan titik 4" ke TL1. Lukis garisan serenjang SG dari titik 3'. Titik 3" diperoleh daripada persilangan antara tiga garisan ini. 8. Dari titik 1"' di GB, unjurkan ke TL1 dan TL2. Titik 2"' dan 4"' diperoleh dari persilangan garis unjuran 2" dan 4". Lengkapkan lukisan perspektif dengan garisan objek. SG GU GB TS GT 2' 3' 4' 2"' 4"' TL2 TL1 A B Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan sisi 3 4 1 2 3 4 2 4" 1" 3"' 2" 1/1' 2/3 1/4 Murid dinasihatkan agar membina kotak asas terlebih dahulu. Info Tambahan Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 22 Bongkah Permukaan Rata Langkah 1 1. Tentukan titik TL1 dan TL2. 2. Dapatkan kotak asas. Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas 5 8 4 3 2 7 6 1 b a c 5 8 4 3 2 7 6 1/1' GU GB SG TS A B TL1 TL2 1" 8" 4" 8' 4' 5' 5" BaB 1 | Lukisan Perspektif 23 Langkah 2 1. Dari pandangan hadapan ambil ketinggian b dan c, unjurkan ke garis tinggi (GT). 2. Dari pandangan hadapan b dan c unjurkan ke GT kemudian unjurkan ke TL1 untuk menghasilkan titik 1" dan 4". 3. Dari titik 2, 3 unjurkan garisan ke TS untuk memperoleh 2', 3' di SG. Kemudian dari titik 2' dan 3' unjurkan garisan berserenjang dengan SG. Dapatkan titik 2" dan 3". 4. Lengkapkan lukisan dengan garisan objek untuk membentuk pandangan hadapan pada lukisan perspektif. GU GB SG TS 8 1/1' 4 3 2 7 6 5 b a c A B TL1 TL2 8' 8" 4' 5' 5" 4" 1" 3" 2" 3' 2' Langkah 3 1. Unjurkan garisan dari titik 1", 2", 3", 4" dan dari GT (b) ke TL2. 2. Seterusnya unjurkan 6', 7' dan 8' untuk menghasilkan titik 6", 7" dan 8". 3. Lengkapkan lukisan dengan garisan objek untuk menghasilkan lukisan perspektif. GU GB SG TS 4 3 2 7 5 b a c 8 6 1" 3" 4' 8' 1/1’ A B TL2 TL1 2' 3' 4" 2" 7" 6" 7' 6' 8"' Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 24 Gabungan Permukaan Rata dan Condong Langkah 1 1. Tentukan titik TL1 dan TL2. 2. Dapatkan kotak asas. GU GB SG TS TL2 TL1 1" 4" 2" 4' 2' 3" 3' 4 2 3 Pandangan sisi Pandangan atas Pandangan hadapan 4 2 3 1 1/1' 5 6 7 8 b a B A BaB 1 | Lukisan Perspektif 25 Langkah 2 1. Dari pandangan sisi ambil ketinggian a dan b, unjurkan ke GT kemudian unjurkan ke TL1 dan TL2. 2. Dari titik 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8' dan c‘ unjurkan berserenjang dengan SG untuk dapatkan titik 2", 3", 4", 5", 7", 8" dan c". 3. Dari titik c" unjurkan ke TL2. Dapatkan titik 6" di persilangan garisan. B A TL2 TL1 1" 2" 4' 2' 3" 3' GU GB SG TS 4 2 c c' c" 3 1/1' 5 6 7 7' 6' 5' 8' 7" 8 5" 6" 4" 8" b a Langkah 3 1. Dapatkan titik 1"', 2"', 4"' dan 5"'. 2. Unjurkan 2"' ke TL2 kemudian dapatkan titik 7"'. 3. Lengkapkan lukisan dengan garisan objek untuk membentuk pandangan hadapan pada lukisan perspektif. TS B A TL2 TL1 1"' 4"' 2"' 4' 2' 3" 3' GU GB SG 4 2 3 1/1' 5 6 7 7' 6' 5' 5"' 7"' 8' 8" 8 b a Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 26 (a) Gabungan Permukaan Rata, Condong dan Oblik Langkah 1 1. Tentukan titik TL1 dan TL2. 2. Dapatkan kotak asas. 2" 4" 4' 2' A B 4 2 3 a b Pandangan sisi Pandangan atas Pandangan hadapan 3 2 1 4 GU GB SG TS TL1 TL2 1" 3' 3" 1/1' BaB 1 | Lukisan Perspektif 27 Langkah 2 1. Dari pandangan sisi ambil ketinggian a dan b, unjurkan ke GT kemudian unjurkan ke TL1 dan TL2. 2. Dari titik 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8' dan c' unjurkan berserenjang dengan SG untuk dapatkan titik 2", 3", 4", 6", 7", 8" dan c". 3. Dari titik b pada GT unjurkan ke c" dan unjurkan ke TL2. Dapatkan titik 5". 4. Bina garis dari titik 1" ke 2"'. GU GB SG a b 4 6 7 8 4' 8' 5' 6' 6" 5" 2 1" 3 3' 3" 2" 2"' 2' A B TS TL1 TL2 1/1' 7" 4" 5 c c' c" 8" 7' Langkah 3 1. Bina garis dari titik 1" ke 8"' dan 2"' ke 8"'. 2. Lengkapkan lukisan dengan garisan objek untuk membentuk pandangan hadapan pada lukisan perspektif. GU GB SG 4 5 6 7 8 4" 4' 8' 7' 7" 8"' 5" 6" 5' 6' 2 1" 3 3' 3" 2"' 2' A B TS TL1 TL2 1/1' Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 28 (b) Gabungan Permukaan Rata, Condong dan Oblik Pandangan hadapan Pandangan sisi Pandangan atas TS TL2 TL1 GU GB SG A B BaB 1 | Lukisan Perspektif 29 Menentukan Ketepatan Kedudukan Elemen dan Jenis Garisan dalam Penghasilan Lukisan Perspektif i. Kedudukan Garis Ufuk (GU) ▶ Kedudukan GU yang hampir dengan satah gambar (SG) akan menghasilkan pandangan lukisan perspektif yang lebih jelas. ▶ Kedudukan GU yang jauh dari satah gambar akan menunjukkan permukaan atas bongkah yang semakin kecil atau tidak kelihatan. ▶ Kedudukan GU yang berada di bawah satah gambar akan menunjukkan permukaan bawah bongkah. GU GB SG GU GB TL SG TS TL TS GU GB SG TL TS Rajah 1.3.1 Kesan kedudukan garis ufuk (GU) terhadap hasil lukisan perspektif satu titik. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 30 GU GB SG GU GU GB SG GB SG A B A B A B TS TL1 TL2 TS TS TL1 TL2 TL1 TL2 Rajah 1.3.2 Kesan kedudukan garis ufuk (GU) terhadap hasil lukisan perspektif dua titik. BaB 1 | Lukisan Perspektif 31 ii. Kedudukan Titik Stesen (TS) ▶ Kedudukan TS yang hampir dengan pandangan atas dan pandangan hadapan akan menjadikan lukisan perspektif yang dihasilkan lebih sesuai. ▶ Kedudukan TS yang jauh dari pandangan atas dan pandangan hadapan akan menghasilkan kesan herotan yang ketara pada lukisan perspektif. GU GB SG TS TL Rajah 1.3.3 Kedudukan TS yang hampir dengan pandangan atas dan pandangan hadapan akan menghasilkan lukisan perspektif satu titik yang sesuai. GU GB SG TS TL Rajah 1.3.4 Kedudukan TS yang jauh dengan pandangan atas dan pandangan hadapan akan menghasilkan lukisan perspektif satu titik yang kurang sesuai. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 32 GU GB SG A B TS TL2 TL1 Rajah 1.3.5 Kedudukan TS yang hampir dengan pandangan atas dan pandangan hadapan akan menghasilkan lukisan perspektif dua titik yang lebih sesuai dan jelas. GU GB SG A B TL2 TL1 TS Rajah 1.3.6 Kedudukan TS yang jauh dengan pandangan atas dan pandangan hadapan akan menghasilkan lukisan perspektif dua titik yang kurang sesuai. BaB 1 | Lukisan Perspektif 33 1. Lukiskan lukisan perspektif satu titik dengan menggunakan grid 10 mm × 10 mm. (a) SG GU GB TS (b) SG GU GB TS 1.3 LATIHAN Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 34 (c) SG GU GB TS 2. Lukiskan lukisan perspektif dua titik dengan menggunakan grid 10 mm × 10 mm. (a) SG GU GB TS BaB 1 | Lukisan Perspektif 35 (b) SG GU GB TS (c) SG GU GB TS Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 36 LATIHAN PENGUKUHAN SG GU GB 1. Lukiskan pandangan perspektif satu titik bagi objek yang diberi. Kedudukan titik stesen (TS), satah gambar (SG), garis ufuk (GU) dan garis bumi (GB) serta orientasi pandangan atas telah ditetapkan. Butiran terlindung tidak perlu dilukis. Satu kotak mewakili 1 cm x 1 cm. TS BaB 1 | Lukisan Perspektif 37 2. Lukiskan pandangan perspektif satu titik bagi objek yang diberi. Kedudukan titik stesen (TS), satah gambar (SG), garis ufuk (GU) dan garis bumi (GB) serta orientasi pandangan atas telah ditetapkan. Butiran terlindung tidak perlu dilukis. Satu kotak grid mewakili 1 cm x 1cm. SG GU GB TS Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 38 3. Lukiskan pandangan perspektif satu titik bagi objek yang diberi. Kedudukan titik stesen (TS), satah gambar (SG), garis ufuk (GU) dan garis bumi (GB) serta orientasi pandangan atas telah ditetapkan. Butiran terlindung tidak perlu dilukis. Satu kotak mewakili 1 cm x 1 cm. SG GU GB TS BaB 1 | Lukisan Perspektif 39 BAB 2 LUKISAN PENGORAKAN • Konsep lukisan pengorakan • Lukisan pengorakan kaedah selari • Lukisan pengorakan kaedah jejarian Standard Kandungan Pengorakan sesuatu objek adalah bentangan objek tersebut di atas satah. Kebiasaannya dilukis terus ke atas permukaan logam, kertas atau kadbod. Kemudian bentangan ini dipotong, dilipat dan dicantum bagi membentuk objek yang dikehendaki. 40 41 Lukisan pengorakan merupakan satu permukaan yang melitupi sesuatu bongkah yang dibentang sebagai satu pengorakan. Pengorakan bagi sesuatu objek bermaksud bentuk permukaan objek dibentang secara rata pada satu satah. Corak bentangan bagi bagi bongkah prisma, piramid dan kon boleh dilihat jelas pada Rajah 2.1.1 (a), Rajah 2.1.1 (b), Rajah 2.1.1 (c) dan Rajah 2.1.1 (d). Lukisan ini banyak digunakan dalam kerja-kerja kepingan dan fabrikasi logam di mana ukuran yang diguna pakai adalah di sebelah dalam berbanding permukaan di sebelah luar kerana ukurannya berubah mengikut tahap ketebalan logam yang bakal digunakan. 2.1 KONSEP LUKISAN PENGORAKAN Standard Pembelajaran Murid boleh: Mengenal pasti konsep lukisan pengorakan Mengenal pasti jenis lukisan pengorakan mengikut pengkelasan bongkah Mengenal pasti komponen dalam lukisan pengorakan iaitu: Garisan elemen Garisan bentangan Garisan lipatan Kelim Bentangan dalam Bongkah prisma Pengorakan kaedah selari Rajah 2.1.1 (a) Lukisan pengorakan bongkah prisma. Bongkah kon Pengorakan kaedah jejarian Rajah 2.1.1 (c) Lukisan pengorakan bongkah kon. Bongkah piramid Pengorakan kaedah jejarian Rajah 2.1.1 (b) Lukisan pengorakan bongkah piramid. Rajah 2.1.1 (d) Lukisan pengorakan bongkah peralihan. Bongkah peralihan Pengorakan kaedah penyegitigaan Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 42 (a) Panjang Sebenar Panjang sebenar ialah ukuran sebenar sisi objek pada piramid seperti Rajah 2.1.2. Panjang sebenar yang dapat dilihat pada pandangan atas ialah AB, BC, CD dan DA. Panjang sebenar pada pandangan tambahan ialah BC, BE dan CE. (b) Bentuk Sebenar Bentuk sebenar boleh dilihat dengan mengunjurkan pandangan tambahan. Dalam rajah di bawah bentuk sebenar dilihat pada permukaan BCE. (c) Sudut Sebenar Sudut yang dilihat pada pandangan atas bukanlah sudut sebenar. Sudut sebenar dapat dilihat pada pandangan tambahan. Sudut sebenar dapat dilihat pada pandangan tambahan iaitu sudut BEC. A B C D E B/C A/D E Pandangan hadapan Pandangan tambahan Sudut sebenar Bentuk sebenar Panjang sebenar B C D E A A B C D E Pandangan atas Panjang sebenar Panjang sebenar θ° Rajah 2.1.2 Panjang sebenar, bentuk sebenar dan sudut sebenar piramid. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 43 Pengelasan Bongkah Bongkah terdiri daripada lima kumpulan iaitu prisma, silinder, piramid, kon dan bahagian peralihan. Bongkah prisma, silinder, prisma, kon terbahagi kepada tiga jenis berdasarkan kedudukannya iaitu tegak, condong dan terpenggal. Pengelasan bongkah ditunjukkan dalam carta pada Rajah 2.1.3. Bahagian Peralihan Kon Tegak Kon Prisma Tegak Prisma Piramid Tegak Piramid Silinder Tegak Kon Condong Prisma Condong Piramid Condong Silinder Condong Kon Terpenggal Prisma Terpenggal Piramid Terpenggal Silinder Terpenggal Silinder Bongkah Berongga Rajah 2.1.3 Pengelasan bongkah berongga. Lukisan pengorakan hanyalah melibatkan bongkah berongga. Info Tambahan Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 44 Jenis Lukisan Pengorakan Mengikut Pengelasan Bongkah Kaedah selari, kaedah jejarian dan kaedah segi tiga merupakan kaedah yang digunakan untuk menghasilkan lukisan pengorakan. Jadual 2.1 menunjukkan tiga kaedah lukisan pengorakan bagi pengelasan bongkah. Jadual 2.1 Kaedah pengorakan bagi pelbagai jenis bongkah. Kumpulan Bongkah Kaedah Pengorakan Jenis Bongkah Kaedah Pengorakan Mengikut Pengelasan Bongkah Kaedah Selari Kaedah Jejarian Prisma dan Silinder Piramid Tegak dan Kon Tegak • Piramid Tegak • Piramid Terpenggal • Kon Tegak • Kon Terpenggal • Frustrum • Prisma Tegak • Prisma Terpenggal • Prisma Oblik • Silinder Tegak • Silinder Terpenggal • Silinder Oblik Piramid Oblik dan Kon Oblik Bahagian Peralihan • Piramid Oblik • Kon Oblik Kaedah Segi Tiga • Bahagian Peralihan (a) Prisma dan Silinder Prisma merupakan bentuk poligon yang mempunyai permukaan sisi yang selari, manakala bentuk silinder mempunyai permukaan sisi yang bulat. Ini jelas ditunjukkan dalam Rajah 2.1.4. Rajah 2.1.4 Bongkah berongga prisma dan silinder. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 45 (b) Piramid dan Kon Piramid mempunyai tapak rata yang berbentuk poligon. Mempunyai permukaan sisi yang condong dan bertemu pada titik puncak serta mempunyai permukaan sisi yang berbentuk segi tiga. Kon mempunyai tapak bulat dan sisinya berbentuk melengkung dan bertemu pada titik puncak. Bentuk piramid dan kon ditunjukan dalam Rajah 2.1.5. Rajah 2.1.5 Bongkah berongga piramid dan kon. (c) Bahagian Peralihan Merujuk kepada komponen yang menyambungkan dua bahagian yang berlainan bentuk atau berlainan saiz atau bentuk keratan rentasnya. Rajah 2.1.6 menunjukkan beberapa bentuk bahagian peralihan yang kebiasaannya terdapat dalam salur air, paip dan salur penyaman udara dan sebagainya. Rajah 2.1.6 Bongkah berongga rentas bahagian peralihan. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 46 Komponen dalam Lukisan Pengorakan Terdapat lima komponen dalam lukisan pengorakan antaranya ialah: (i) Garisan elemen (ii) Garisan bentangan (iii) Garisan lipatan (iv) Kelim (v) Bentangan dalam (a) Garisan Elemen Garisan elemen merupakan garisan ilusi yang dilukis pada permukaan pengorakan. Tujuan garisan elemen ini dilukis untuk menunjukkan bentangan sesuatu objek. Pada silinder, garisan elemen adalah selari dengan sisi silinder, manakala bagi kon garisan elemen dilukis dari puncak ke tapak kon seperti Rajah 2.1.7. Garisan elemen Garisan elemen Rajah 2.1.7 Garisan elemen pada silinder dan kon. Garisan elemen dilukis dengan garisan binaan. Info Tambahan BaB 2 | Lukisan Pengorakan 47 (b) Garisan Bentangan Garisan bentangan dibina berserenjang dengan sisi prisma dan silinder. Gambar ini merupakan ukur lilit pada prisma dan silinder. Pada prisma, ukur lilit diperoleh daripada ukuran lilitan sisi prisma manakala pada silinder pula garisan bentangan diperoleh daripada ukuran lilitan sisi silinder. Rajah 2.1.8 menunjukkan garisan bentangan yang dilukis pada prisma dan silinder. Garisan bentangan Garisan bentangan Rajah 2.1.8 Garisan bentangan pada silinder dan prisma. (c) Garisan Lipatan Garisan lipatan merupakan garisan yang dilukis untuk membentuk sesuatu objek. Apabila garisan lipatan dibentuk, ini akan menghasilkan garis penjuru. Rajah 2.1.9 menunjukkan garisan lipatan pada prisma dan piramid. Garisan lipatan Garisan lipatan Rajah 2.1.9 Garisan lipatan pada prisma dan piramid. Garisan bentangan dilukis dengan garisan binaan. Info Tambahan Garisan lipatan dilukis dengan garisan objek. Info Tambahan Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 48 (d) Kelim Kelim merupakan garisan cantuman sisi objek. Dalam lukisan pengorakan, kelim dilukis sebagai satu garisan lurus berbanding dalam kerja fabrikasi logam kelim dilukis lebih dari sisi objek untuk membuat sambungan bertindan. Lazimnya, kelim dibuat pada bahagian paling pendek untuk sambungan. Rajah 2.1.10 menunjukkan kedudukan kelim. Kelim Kelim Rajah 2.1.10 Kelim pada silinder dan kon. (e) Bentangan Dalam Apabila sesuatu pengorakan dilakukan, bentangan tersebut akan dibuat dengan memaparkan permukaan sebelah dalam bongkah berongga tersebut. Bahagian dalam silinder Rajah 2.1.11 Bentangan dalam bagi silinder. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 49 2.1 LATIHAN 1. Namakan kaedah pengorakan yang digunakan mengikut pengkelasan bongkah di bawah. Jenis Bongkah Kaedah (a) Prisma terpenggal (b) Silinder tegak (c) Silinder condong (d) Kon terpenggal (e) Piramid condong 2. Berikan fungsi komponen lukisan pengorakan di bawah: (a) Garisan elemen (b) Garisan lipatan (c) Kelim 3. Isi di dalam kotak yang disediakan dengan jawapan yang sesuai. B/C A/D E B C Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan tambahan Panjang sebenar B C A A D D E E F F Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 50 4. Namakan kaedah pengorakan yang digunakan mengikut rajah yang diberi. Jenis Bongkah Kaedah Jenis Bongkah Kaedah (a) (d) (b) (e) (c) (f) 5. Namakan komponen dalam lukisan pengorakan di bawah. (a) (b) BaB 2 | Lukisan Pengorakan 51 Lukisan Pengorakan Menggunakan Kaedah Selari Pemilihan kaedah pengorakan garisan selari adalah bergantung kepada jenis bongkah yang dibentang. Kaedah selari hanya dapat digunakan bagi objek yang mempunyai bentuk keratan rentas yang sekata bagi keseluruhan panjangnya. Jenis bongkah yang menggunakan kaedah ini ialah silinder dan prisma seperti Rajah 2.2.1. Kaedah pengorakan garisan selari juga boleh digunakan pada prisma dan silinder serong dengan tapak yang tidak sejajar antara kedua-duanya tetapi permukaan sisinya masih lagi berada selari antara satu sama lain. Rajah 2.2.1 Bentangan silinder dan bentangan prisma. 2.2 LUKISAN PENGORAKAN KAEDAH SELARI Standard Pembelajaran Murid boleh: Menerangkan proses pembinaan lukisan pengorakan kaedah selari Menghasilkan lukisan pengorakan menggunakan kaedah selari bagi bongkah: Prisma tegak Silinder tegak Prisma tegak terpotong lurus Prisma tegak terpotong melengkung Silinder tegak terpotong lurus Silinder tegak terpotong melengkung Gabungan prisma dan silinder tegak terpotong lurus Gabungan prisma dan silinder tegak terpotong melengkung (a) Bentangan prisma (b) Bentangan silinder Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 52 Menghasilkan Lukisan Pengorakan Menggunakan Kaedah Selari Prisma Tegak Kaedah melukis lukisan pengorakan bagi prisma tegak seperti Rajah 2.2.2. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan hadapan Garisan lipatan a a 1 2 3 1/5 2/4 3 1/5 2/4 3 4 5 K K/K' K K' K K' K K' K K' 1 2 3 4 5 K 1 2 3 4 5 Rajah 2.2.2 Membina pengorakan bagi prisma tegak. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas labelkan K, 1, 2, 3, 4, dan 5 pada prisma heksagon mengikut arah jam. 2. Tentukan kelim dan labelkan K/K'. 3. Tetapkan kedudukan kelim K/K' di sebelah kiri pengorakan. 4. Unjurkan garisan bentangan prisma dari pandangan hadapan. 5. Pada garisan bentangan pindahkan jarak K'-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5 dan 5-K' yang diperoleh dari pandangan atas dan labelkan kedudukan titik K', 1, 2, 3, 4, 5 dan K'. 6. Lukis garisan berserenjang pada titik K', 1, 2, 3, 4, 5 dan K'. 7. Lengkapkan pengorakan prisma tegak. Garisan 1, 2, 3, 4 dan 5 ialah garisan lipatan. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 53 Silinder Tegak Kaedah melukis lukisan pengorakan bagi silinder tegak seperti Rajah 2.2.3. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan hadapan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K 1 a K/K' 6 1/11 2/10 3/9 4/8 5/7 K K' K K' K K' 6 1/11 2/10 3/9 4/8 5/7 K K' a Rajah 2.2.3 Membina pengorakan bagi silinder tegak. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas, bahagikan bulatan kepada 12 bahagian yang sama. 2. Tentukan kelim dan labelkan K/K'. Labelkan K/K', 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 dan 11 mengikut arah jam. 3. Tetapkan kedudukan kelim K/K' di sebelah kiri pengorakan. 4. Unjurkan garisan bentangan silinder dari pandangan hadapan. 5. Pada garisan bentangan pindahkan jarak K-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5 sehingga 11-K' yang diperoleh dari pandangan atas dan labelkan kedudukan titik K', 1, 2, 3, 4, 5 hingga K'. 6. Lukis garisan berserenjang pada titik K', 1, 2, 3, 4, 5 hingga K'. 7. Lengkapkan pengorakan silinder tegak. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 54 Prisma Tegak Terpotong Lurus Kaedah melukis lukisan pengorakan bagi prisma tegak terpotong lurus seperti Rajah 2.2.4. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan hadapan K/K' 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 K' 5' 3' 1' 2' 4' 5' 3' 1' 2' 4' K K K' K K' K K K' 1'/5' 2'/4' 3' 1'/5' 2'/4' 3' 3 3 a a K' K' K Rajah 2.2.4 Membina pengorakan bagi prisma tegak terpotong lurus. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas labelkan K, 1, 2, 3, 4 dan 5 pada prisma mengikut arah jam. 2. Tentukan kelim dan labelkan K/K'. 3. Unjurkan garisan bentangan prisma dari pandangan hadapan. 4. Pada garisan bentangan tandakan jarak K-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5 dan 5-K yang diperoleh dari pandangan atas dan labelkan kedudukan titik K, 1, 2, 3, 4, 5 dan K. 5. Lukis garisan berserenjang melalui titik K, 1, 2, 3, 4, 5, 6 dan bersilang pada titik K', 1', 2', 3', 4', 5' dan K'. 6. Lengkapkan pengorakan prisma terpotong lurus. Garisan 1, 2, 3, 4 dan 5 ialah garisan lipatan. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 55 Prisma Tegak Terpotong Melengkung Kaedah melukis lukisan pengorakan bagi prisma tegak terpotong melengkung seperti Rajah 2.2.5. Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan hadapan 1'/2' 1'/2' 1/2 1/2 K' K K' K-K' K' 1 2 c b a d e f K' K K' K' a' a'/f' b' b'/e' c' c'/d' 1' 2' d' e' f' a' b' c' 1' 2' d' e' f' a K b c 1 2 d e f K a K b c 1 2 d e f K Rajah 2.2.5 Membina pengorakan bagi prisma tegak terpotong melengkung. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas labelkan K, a, b, c, 1, 2, d, e, dan f pada prisma tegak mengikut arah jam. 2. Tentukan kelim dan labelkan K/K'. 3. Tetapkan kedudukan kelim K/K' di sebelah kiri pengorakan. 4. Unjurkan garisan bentangan prisma dari pandangan hadapan. 5. Pada garisan bentangan pindahkan jarak K-a, a-b, b-c, c-1, 1-2, 2-d, d-e, e-f dan f-K. 6. Lukis garisan berserenjang pada titik K, a, b, c, 1, 2, d dan K bersilang pada titik K', a', b', c', 1', 2', d', e', f' dan K'. 7. Lengkapkan pengorakan prisma tegak terpotong melengkung. Garisan 1 dan 2 ialah garisan lipatan. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 56 Silinder Tegak Terpotong Lurus Kaedah melukis lukisan pengorakan bagi silinder tegak terpotong lurus seperti Rajah 2.2.6. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan hadapan 1 2 3 4 5 6 7 6' 6' 6' 8 9 10 11 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K/K' 1 1'/11' 2 2'/10' 3 3'/9' 4 4'/8' 5 5'/7' 6 6 7 8 9 10 11 1' 2' 3' 4' 5' 7' 8' 9' 10' 11' K' K K' K K' K 6' 6 K' K K' K K' K 1' 2' 3' 4' 5' 7' 8' 9' 10' 11' a a Rajah 2.2.6 Membina pengorakan bagi silinder tegak terpotong lurus. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas bahagikan bulatan kepada 12 bahagian dan labelkan K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 dan K pada silinder mengikut arah jam. 2. Tentukan kelim dan labelkan K/K'. 3. Unjurkan garisan bentangan silinder dari pandangan hadapan. 4. Pada garisan bentangan pindahkan jarak K-1 (a), 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-8, 8-9, 9-10, 10-11 dan 11-K yang diperoleh dari pandangan atas dan labelkan kedudukan titik K, 1, 2, 3, 4, 5 hingga K. 5. Lukis garisan berserenjang pada garisan bentangan melalui titik K, 1, 2, 3, 4, 5 hingga K dan bersilang pada titik K', 1', 2', 3', 4', 5' hingga K'. 6. Lengkapkan pengorakan silinder tegak terpotong lurus. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 57 Silinder Tegak Terpotong Melengkung Kaedah melukis lukisan pengorakan bagi silinder tegak terpotong melengkung seperti Rajah 2.2.7. Pandangan hadapan Pandangan hadapan Pandangan atas 2 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 6' a K/K' 1 2 3 4 5 6 6 6' 6 7 8 9 10 11 a K' K K' K 1' 2' 3' 4' 5' 6' 7' 8' 9' 10' 11' K' 1' 2' 3' 4' 5' 6' 7' 8' 9' 10' 11' K' K 2 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K K' K K' K a 1'/11' 2'/10' 3'/9' 4'/8' 5'/7' Rajah 2.2.7 Membina pengorakan bagi silinder terpotong melengkung. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas bahagikan bulatan kepada 12 bahagian dan labelkan K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 dan K pada silinder mengikut arah jam. 2. Tentukan kelim dan labelkan K/K'. 3. Unjurkan garisan bentangan silinder dari pandangan hadapan. 4. Pada garisan bentangan tandakan jarak K-1 (a), 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-8, 8-9, 9-10, 10-11 dan 11-K yang diperoleh dari pandangan atas dan labelkan kedudukan titik K, 1, 2, 3, 4, 5 hingga K. 5. Lukis garisan berserenjang pada garisan bentangan melalui titik K, 1, 2, 3, 4, 5 hingga K dan bersilang pada titik K', 1', 2', 3', 4', 5' hingga K'. 6. Lengkapkan pengorakan silinder tegak terpotong melengkung. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 58 Gabungan Prisma dan Silinder Tegak Terpotong Lurus Kaedah melukis lukisan pengorakan bagi gabungan prisma dan silinder tegak terpotong lurus seperti Rajah 2.2.8. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan hadapan 4' 4' 4 4 1 2 3 4 5 6 7 8 1' 2' 3' 1'/7' 2'/6' 3'/5' 5' 6' 7' 8' K' 1 2 3 4 5 6 7 8 K K K'/8' K/K' K K'/8' K K' 1 2 3 4 5 6 7 K K K' 8 4' 1' 2' 3' 5' 6' 7' 8' K' 4' Rajah 2.2.8 Membina pengorakan bagi gabungan prisma dan silinder tegak terpotong lurus. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas bahagikan separuh bulatan kepada enam bahagian dan labelkan K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 dan K mengikut arah jam. 2. Tentukan kelim dan labelkan K/K'. 3. Unjurkan garisan bentangan prisma dan silinder tegak dari pandangan hadapan. 4. Pada garisan bentangan pindahkan jarak K-1 (a), 1-2 , 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-8, 8-K yang diperoleh dari pandangan atas dan labelkan kedudukan titik K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 dan K. 5. Lukis garisan berserenjang pada garisan bentangan melalui titik K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 dan K dan bersilang pada titik K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8' dan K'. 6. Lengkapkan pengorakan gabungan prisma dan silinder tegak terpotong lurus. Garisan 1, 7 dan 8 ialah garisan lipatan. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 59 Gabungan Prisma dan Silinder Tegak Terpotong Melengkung Kaedah melukis lukisan pengorakan bagi gabungan prisma dan silinder tegak terpotong melengkung seperti Rajah 2.2.9. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan hadapan 1' 2' 3' 1'/7' 2'/6' 3'/5' 5' 6' 7' a' b' 8' c' K' 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8 c d K K K'/8' K/K' K K K' 4' 4' 4' 4 4 c d a b b'/c' a b 1' 2' 3' 5' 6' 7' 8' c' K' 1 2 3 4 5 6 7 8 c d k K K' 4' a b a' d' d' b' K'/8' a'/d' Rajah 2.2.9 Membina pengorakan bagi gabungan prisma dan silinder tegak terpotong melengkung. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas bahagikan separuh bulatan kepada enam bahagian dan labelkan K, a, b, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, c, d, 8 dan K mengikut arah jam. 2. Tentukan kelim dan labelkan K/K'. 3. Unjurkan garisan bentangan silinder dari pandangan hadapan. 4. Pada garisan bentangan pindahkan jarak K-a, a-b, b-1, 1-2 , 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-c, c-d, d-8, 8-K yang diperoleh dari pandangan atas dan labelkan kedudukan titik K, a, b, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, c, d, 8 dan K. 5. Lukis garisan berserenjang pada garisan bentangan melalui titik K, a, b, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, c, d, 8 dan K dan bersilang pada titik K', a', b', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', c', d', 8' dan K'. 6. Lengkapkan pengorakan gabungan prisma dan silinder tegak terpotong melengkung. Garisan 1, 7 dan 8 ialah garisan lipatan. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 60 K K' K/K’ K/K' K K' 2.2 LATIHAN 1. Lukiskan pengorakan bagi objek di bawah dengan berpandukan K/K' sebagai kelim dan ukuran kotak grid adalah 10 mm x 10 mm. (b) (d) K' K K/K' K K' K/K' (a) (c) BaB 2 | Lukisan Pengorakan 61 Konsep Panjang Sebenar dalam Kaedah Jejarian Pandangan atas Pandangan hadapan 4 3 2 1 0 0 2/3 1/4 a Bukan panjang sebenar Pandangan atas Pandangan hadapan 1 2 3 4 0 0 3 1 2/4 b Panjang sebenar Pandangan atas Pandangan hadapan 1' 2' 3' 4' 4 3 2 1 0 0 2/3 1/4 3' 1' 2'/4' a Bukan panjang sebenar Panjang sebenar b Rajah 2.3.1 Perbezaan kedudukan pandangan atas bagi piramid. 2.3 LUKISAN PENGORAKAN KAEDAH JEJARIAN Pada Rajah 2.3.1 menunjukkan perbezaan antara kedudukan pandangan sebuah piramid yang menjelaskan panjang sebenar dan bukan panjang sebenar sebuah piramid. Sisi a adalah bukan panjang sebenar manakala sisi b pada pandangan hadapan adalah merupakan panjang sebenar sebuah piramid. Standard Pembelajaran Murid boleh: Mengenal pasti konsep panjang sebenar dalam kaedah jejarian Menerangkan proses pembinaan lukisan pengorakan kaedah jejarian Menghasilkan lukisan pengorakan menggunakan kaedah jejarian bagi bongkah: Piramid tegak Kon tegak Piramid tegak terpotong lurus Piramid tegak terpotong melengkung Kon tegak terpotong lurus Kon tegak terpotong melengkung Gabungan piramid dan kon tegak terpotong lurus Gabungan piramid dan kon tegak terpotong melengkung Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 62 (a) Bentangan kon (b) Bentangan piramid Lukisan Pengorakan Menggunakan Kaedah Jejarian Kaedah jejarian hanya dapat digunakan bagi objek kon dan piramid seperti Rajah 2.3.2. Kaedah pengorakan garisan jejarian juga boleh digunakan pada kon dan piramid serong. Kon terbina dari bulatan di bahagian tapak dan kemudiannya menirus di bahagian atas. Di bahagian tapak ialah bulatan terbesar dan mengecil menghala ke puncak kon. Piramid pula terbentuk oleh permukaan sisi berbentuk segi tiga bertemu pada satu puncak piramid dan membesar di bahagian tapak. Garisan-garisan tepi untuk kon dan piramid tidak selari antara satu dengan lain. Kaedah jejarian membolehkan garisan dilukis sebagai satu lengkok bulatan atau bersegi yang berpusatkan kepada satu titik pertemuan. Rajah 2.3.2 Bentangan kon dan bentangan piramid. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 63 Menghasilkan Lukisan Pengorakan Menggunakan Kaedah Jejarian Piramid Tegak Pandangan hadapan K' 1 2 3 4 5 K' P' P 1/4 K/5 2/3 Pandangan atas Pandangan hadapan a K' 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 K' K K' K' K' P' 1/4 K/5 P 2/3 P a Garisan lipatan Rajah 2.3.4 Melukis lukisan pengorakan dengan kaedah jejarian bagi piramid tegak. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas labelkan K, 1, 2, 3, 4, 5 dan P mengikut arah jam. 2. P/K sebagai kelim. 3. Tentukan panjang sebenar P-K. 4. Bina garisan selari dengan tapak dan tinggi piramid pada pandangan hadapan. Tandakan titik P'. 5. Berpusat di P', bina garisan bentangan berjejari P'-K' pada pandangan hadapan. 6. Bina garisan sisi dengan menggunakan jejari K'-1 pada K'-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5 dan 5-K' pada pandangan atas. 7. Lengkapkan pengorakan piramid tegak dengan melukis garisan lipatan. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 64 Kon Tegak Pandangan hadapan Pandangan atas K K 1 1/11 2/10 3/9 4/8 5/7 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 a P' K' 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K' P P 6 K 6 Pandangan hadapan K' P' 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K' P a Rajah 2.3.5 Melukis lukisan pengorakan dengan kaedah jejarian bagi kon tegak. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas, bahagikan bulatan kepada 12 bahagian yang sama. 2. Labelkan K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 dan P mengikut arah jam pada pandangan atas. 3. P/K sebagai kelim. 4. Bina garisan elemen pada pandangan hadapan dengan mengunjurkan dari pandangan atas. 5. Bina garisan selari dengan tapak dan tinggi kon pada pandangan hadapan. Tandakan titik P'. 6. Berpusat di P', bina garisan bentangan berjejari P'/K' pada pandangan hadapan. 7. Bina garisan elemen dengan menggunakan jejari K'-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-8, 8-9, 9-10, 10-11, 11-K' pada pandangan atas. 8. Lengkapkan pengorakan kon tegak dengan garisan objek. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 65 Piramid Tegak Terpotong Lurus Pandangan atas Pandangan hadapan K 1 2 3 4 5 K 1 2 3 4 5 K P' 3 2/4 1/5 K P K' 1' 2' 3' 4' 5' K' K' 2'/4' 1'/5' 3' 3' 1' 2' K' 5' 4' Pandangan hadapan K 1 2 3 4 5 K P' 3 2/4 1/5 K P K' K' 2'/4' 1'/5' 3' 3' 1' 2' K' 5' 4' Rajah 2.3.6 Melukis lukisan pengorakan dengan kaedah jejarian bagi piramid tegak terpotong lurus. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas labelkan K, K', 1, 1', 2, 2', 3, 3', 4, 4', 5, dan 5' mengikut arah jam. 2. Ambil K/K' sebagai kelim. 3. Dengan menggunakan P-K sebagai jejari, bina lengkok pengorakan dan tetapkan kedudukan K-K' sebagai kelim disebelah kiri pengorakan. 4. Pindahkan ukuran sisi tapak K-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-K yang diambil pada pandangan atas dan dipindahkan pada lengkok pengorakan. 5. Bina garisan elemen pada garisan bentangan. 6. Bina garisan lengkok K, 1', 2', 3' yang diunjur dari pandangan hadapan dan tandakan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5' dan K pada pengorakan. 7. Sambungkan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5' dan K. 8. Lengkapkan pengorakan serta hitamkan garisan objek dan garisan lipatan. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 66 Piramid Tegak Terpotong Melengkung Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan hadapan K' 1 2 3 4 5 K' P' 5 2/4 1/5 a/f b/e c/d K P b'/e' b' K' f d c a a' b e K' 1' 2' 3' 4' 5' 1'/5' 5' K' 1' b' 2' 3' 4' e' 5' c a f d a' c' d' f' P 1 2 3 K 5 4 b e P a'/f' b'/e' c'/d' a'/f' b'/e' c'/d' a' d' b' c' K' f' e' 1' 2' 3' 4' 5' 5 2/4 1/5 K K' 1'/5' 2'/4' 5' K 1 2 3 4 5 K f d c a b e P' K' c'/d' a'/f' d' c' a'/f' c'/d' f' e' K' b'/e' 2'/4' Rajah 2.3.7 Melukis lukisan pengorakan dengan kaedah jejarian bagi piramid tegak terpotong melengkung. Langkah-langkah 1. Pada pandangan atas labelkan K, K', a, a', 1, 1', b, b', 2, 2', c, c', 3, 3', d, d', 4, 4', e, e', 5, 5', f dan f' mengikut arah jam. 2. Ambil K/K' sebagai kelim. 3. Dengan menggunakan P-K sebagai jejari, bina lengkok pengorakan dan tetapkan kedudukan K/K' sebagai kelim di sebelah kiri pengorakan. 4. Pindahkan ukuran sisi tapak K-a, a-1, 1-b, b-2, 2-c, c-3, 3-d, d-4, 4-e, e-5, 5-f, dan f- K yang diambil pada pandangan atas dan dipindahkan pada lengkok pengorakan. 5. Bina garisan elemen pada garisan bentangan. 6. Bina garisan lengkok K, a, 1, b, 2, c, 3 yang diunjur dari pandangan hadapan dan tandakan titik persilangan K, a, 1, b, 2, c, 3, d, 4, e, 5, f dan K pada pengorakan. 7. Sambungkan titik persilangan K', a', 1', b', 2', c', 3', d', 4', e', 5', f' dan K'. 8. Lengkapkan pengorakan serta hitamkan garisan objek dan garisan lipatan. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 67 Langkah-langkah 1. Bahagikan bulatan pada pandangan atas kepada 12 bahagian dan labelkan K, K', 1, 1', 2, 2', 3, 3', 4, 4', 5, 5', 6, 6', 7, 7', 8, 8', 9, 9', 10, 10', 11 dan 11' mengikut arah jam. 2. Ambil K-K' sebagai kelim. 3. Dengan menggunakan P-K sebagai jejari, bina lengkok pengorakan dan tetapkan kedudukan K-K' sebagai kelim di sebelah kiri pengorakan. 4. Pindahkan ukuran sisi tapak K-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-8, 8-9, 9-10, 10-11, 11-K yang diambil pada pandangan atas dan dipindahkan pada lengkok pengorakan. 5. Bina garisan elemen pada garisan bentangan. 6. Bina garisan lengkok K', 1', 2', 3', 4', 5' dan 6' yang diunjur dari pandangan hadapan dan tandakan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8', 9', 10', 11' dan K' pada pengorakan. 7. Sambungkan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8', 9', 10', 11' dan K'. 8. Lengkapkan pengorakan dan hitamkan garisan objek. Kon Tegak Terpotong Lurus Pandangan hadapan Pandangan hadapan Pandangan atas K 1 1 2 3 4 5 2' 3' 4' 5' 6' 1' K' 2' 3' 4' 5' 6'7' 8' 9' 10' 11' K' 1' K' 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 P P 6 K K' 1' 2' 3' 4' 5' 6' 7' 8' 9' 10' 11' K 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K 2' 3' 4' 5' 6' 1' K' 2' 3' 4' 5' 6'7' 8' 9' 10' 11' K' 1' K' P K 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K P 6 K 1 2 3 4 5 a Rajah 2.3.8 Melukis lukisan pengorakan dengan kaedah jejarian bagi kon tegak terpotong lurus. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 68 Kon Tegak Terpotong Melengkung Pandangan hadapan Pandangan hadapan Pandangan atas a 2' 3' 4' 5' 6' 1' K' 2' 3' 4' 5' 6' 7' 8' 9' 10' 11' K' 1' K' P' K 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K P 6 K 1 2 3 4 5 2' 3' 4' 5' 6' 1' K' 2' 3' 4' 5' 6' 1’ K' 2' 3' 4' 5' 6' 7' 8' 9' 10' 11' K' 1' K' P' K 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 K P 6 K 1 2 3 4 5 K 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 7' 8' 9' 10' 11' Rajah 2.3.9 Melukis lukisan pengorakan dengan kaedah jejarian bagi kon tegak terpotong melengkung. Langkah-langkah 1. Bahagikan bulatan pada pandangan atas kepada 12 bahagian dan labelkan K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 dan K mengikut arah jam. 2. Ambil K-K' sebagai kelim. 3. Dengan menggunakan P-K sebagai jejari, bina lengkok pengorakan dan tetapkan kedudukan K-K’ sebagai kelim disebelah kiri pengorakan. 4. Pindahkan ukuran sisi tapak K-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-8, 8-9, 9-10, 10-11, 11-K yang diambil pada pandangan atas dan dipindahkan pada lengkok pengorakan. 5. Bina garisan elemen pada garisan bentangan. 6. Bina garisan lengkok K', 1', 2', 3', 4', 5' dan 6' yang diunjur dari pandangan hadapan dan tandakan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8', 9', 10', 11' dan K' pada pengorakan. 7. Sambungkan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8', 9', 10', 11' dan K'. 8. Lengkapkan pengorakan dan hitamkan garisan objek. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 69 Gabungan Piramid dan Kon Tegak Terpotong Lurus Pandangan hadapan Pandangan hadapan Pandangan atas a K 1 2 3 4 5 5 5’ 6 6 6’ 7 7 7’ 8 8 8’ K K 1 2 3 4 5 6 7 8 K P P K K’ K’ 1 1’ 1’ 2 2’ 3 3’ K 1 2 3 4 K 1 2 3 4 4 4’ 4’ K’ 1’ 4’ P 5’ 6’ 7’ 8’ K’ K’ 1’ 2’ 3’ 4’ P 5’ 6’ 7’ 8’ K’ K’ 1’ 2’ 3’ 4’ Rajah 2.3.10 Melukis lukisan pengorakan dengan kaedah jejarian bagi gabungan piramid dan kon tegak terpotong lurus. Langkah-langkah 1. Bahagikan separuh bulatan pada pandangan atas kepada enam bahagian dan labelkan K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 dan K mengikut arah jam. 2. Bina panjang sebenar P-K. Ambil K-K' sebagai kelim. 3. Dengan menggunakan panjang sebenar P-K sebagai jejari, bina lengkok pengorakan dan tetapkan kedudukan K-K’ sebagai kelim di sebelah kiri pengorakan. 4. Pindahkan ukuran sisi tapak K-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-8, 8-K yang diambil pada pandangan atas dan pindahkan pada lengkok pengorakan. 5. Bina garisan elemen pada garisan bentangan. 6. Bina garisan lengkok K', 1', 2', 3' dan 4' yang diunjur dari pandangan hadapan dan tandakan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8' dan K' pada pengorakan. 7. Sambungkan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', 8' dan K'. 8. Lengkapkan pengorakan serta hitamkan garisan objek dan garisan lipatan. Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 70 Gabungan Piramid dan Kon Tegak Terpotong Melengkung Pandangan hadapan Pandangan hadapan Pandangan atas a x x x' P P 1 2 3 4 5 6 7 8 4' 3'/5' 2'/6' 1'/7' K'/8' 1' 2' 3' 4' 5' 6' 7' 8' K' K 3/5 2/6 1/7 K/8 1 2 3 4 5 6 7 8 K K K' 2' 3' 4' 5' 6' 7' 8' K' 1' x x x' x' x' x P P 1 2 3 4 5 6 7 8 K K K' 2' 3' 4' 5' 6' 7' 8' K' 1' 4 P x' Rajah 2.3.11 Melukis lukisan pengorakan dengan kaedah jejarian gabungan piramid dan kon tegak terpotong melengkung. Langkah-langkah 1. Bahagikan separuh bulatan pada pandangan atas kepada enam bahagian dan labelkan K, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 dan K mengikut arah jam. 2. Bina panjang sebenar P-K. Ambil K-K' sebagai kelim. 3. Dengan menggunakan panjang sebenar P-K sebagai jejari, bina lengkok pengorakan dan tetapkan kedudukan K-K’ sebagai kelim di sebelah kiri pengorakan. 4. Pindahkan ukuran sisi tapak K-1, 1-2, 2-3, 3-4, 4-5, 5-6, 6-7, 7-x, x-8, 8-K yang diambil pada pandangan atas dan pindahkan pada lengkok pengorakan. 5. Bina garisan elemen pada garisan bentangan. 6. Bina garisan lengkok K', 1', 2', 3', 4' yang diunjur dari pandangan hadapan dan tandakan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', x', 8' dan K' pada pengorakan. 7. Sambungkan titik persilangan K', 1', 2', 3', 4', 5', 6', 7', x', 8' dan K'. 8. Lengkapkan pengorakan serta hitamkan garisan objek dan garisan lipatan. BaB 2 | Lukisan Pengorakan 71 2.3 LATIHAN 1. Lukiskan pengorakan bagi objek di bawah mengikut kedudukan kelim yang diberi. (a) (b) 30 K K K K Pandangan atas Pandangan hadapan K K K K Pandangan atas Pandangan hadapan 60 80 20 J30 J30 Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 72 (c) (d) 20 K K' Pandangan atas Pandangan hadapan O Pandangan atas K K K K 60 80 50 35 Pandangan hadapan K O K' J30 J30 BaB 2 | Lukisan Pengorakan 73 20 Pandangan atas Pandangan hadapan O Pandangan atas Pandangan hadapan O 80 60 K O K' K K' O 80 50 40 30 J30 (e) (f) Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 74 LATIHAN PENGUKUHAN 1. Rajah menunjukkan dua pandangan bagi sebuah objek. Lukiskan pengorakan penuh bagi objek tersebut. 80 55 35 60 (a) BaB 2 | Lukisan Pengorakan 75 15 50 80 116 80 70 55 40 (b) Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 76 55 80 50 70 80 67 (c) BaB 2 | Lukisan Pengorakan 77 34 34 100 25 J70 20 J30 47 (d) Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 78 120 100 50 35 K/K' K K' J56 (e) BaB 2 | Lukisan Pengorakan 79 J30 J30 100 80 10 10 J65 (f) Grafik Komunikasi Teknikal | TingkaTan 5 80 80 100 30 50 J30 (g) BaB 2 | Lukisan Pengorakan 81 BAB 3 LUKISAN TERBANTU KOMPUTER • Pengenalan kepada LTK • Perintah kendalian perisian LTK • Lukisan rajah satah mudah menggunakan perisian LTK • Lukisan rajah bongkah menggunakan perisian LTK Standard Kandungan Adakah jurutera dan pelukis pelan di dalam bidang teknikal menggunakan cara yang sama seperti anda untuk melukis lukisan teknikal? Adakah anda tahu bahawa lukisan teknikal boleh disiapkan dengan menggunakan perisian khas untuk memastikan lukisan teknikal berkualiti dan dilukis dengan pantas? 82 83 Lukisan Terbantu Komputer (LTK) atau Computer Aided Design (CAD) ialah satu teknologi untuk menghasilkan lukisan teknikal dengan menggunakan komputer dan perisian. Teknologi ini tercipta hasil perkembangan teknologi sejak tahun 1960-an. Penggunaan LTK merupakan kaedah alternatif berbanding menggunakan pelbagai peralatan lukisan teknikal seperti papan lukisan, pembaris-T, lengkung Perancis, jangka lukis dan sesiku set. Foto 3.1 menunjukkan contoh lukisan teknikal yang dihasilkan menggunakan LTK. 3.1 PENGENALAN KEPADA LTK Standard Pembelajaran Murid boleh: Menerangkan kepentingan LTK dalam lukisan teknikal dan industri Menghuraikan penggunaan LTK dalam bidang teknikal dan industri Foto 3.1 Contoh hasil lukisan terperinci pembuatan kereta yang dihasilkan menggunakan LTK. Pandangan isometri Pandangan hadapan Pandangan bawah Pandangan sisi Pandangan pelan Pandangan belakang Keratan A-A LTK pada asalnya digunakan untuk melukis lukisan teknikal dua dimensi (2D) dan tiga dimensi (3D), kemudian ditambah baik dengan kemampuan untuk membina lukisan realistik (rendering), membuat analisis reka bentuk dan membuat animasi reka bentuk yang sangat membantu di dalam proses kajian dan pembangunan reka bentuk produk kejuruteraan. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 84 Foto 3.2 Contoh rendering dan analisis menggunakan LTK. (a) Rendering. (b) Analisis. Kini, LTK telah digabungkan terus dengan bahagian pembuatan bagi membantu keberkesanan dan kepantasan pengeluaran produk. Dalam teknologi Rapid Prototyping, produk yang direka bentuk dengan LTK terus dicetak dengan pencetak 3D bagi menghasilkan model tiga dimensi. Dalam teknologi CAD-CAM (Computer Aided Manufacturing) pula, LTK yang dihubungkan terus dengan mesin pembuatan digunakan untuk menghasilkan produk dengan proses pemesinan CNC (Computer Numerical Control). Foto 3.3 Contoh pencetak 3D dan mesin CNC. Nota Tambahan Berikut merupakan beberapa jenis perisian LTK antaranya ialah: BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 85 Perisian LTK Terdapat pelbagai perisian LTK yang berada di pasaran. Pemilihan jenis perisian adalah bergantung kepada jenis lukisan yang hendak dihasilkan, spesifikasi perisian dan kemampuan kewangan pengguna. Di antara perisian yang popular di pasaran adalah AutoCAD, Autodesk Inventor, Solidworks, Catia, Rhino, Ironcad, Visio Technical, Ansys dan lain-lain. Kini, LTK keluaran Malaysia iaitu TiffinCAD juga telah berada di pasaran. Harga perisian bernilai di antara ratusan ringgit hingga ratusan ribu ringgit bergantung kepada spesifikasi, versi dan keupayaan perisian LTK. Setiap perisian biasanya boleh diperoleh dalam versi percubaan, versi pelajar, versi asas, versi penuh dan versi lanjutan. Versi baharu akan dilancarkan oleh pengeluar perisian setiap beberapa tahun untuk penambahbaikan kepada perisian LTK. Kepentingan LTK dalam Lukisan Teknikal dan Industri Penggunaan LTK akan dapat memudahkan, mempercepat dan meningkatkan kualiti lukisan teknikal. Antara kelebihan LTK ialah membolehkan lukisan teknikal diubah suai pada bila-bila masa, boleh disimpan dalam bentuk softcopy untuk menjimatkan masa, ruang dan tenaga serta boleh dicetak dalam kuantiti yang banyak tanpa menjejaskan kualiti lukisan teknikal. Rajah 3.1.1 Contoh pelan lantai yang dihasilkan menggunakan LTK. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 86 Foto 3.4 Pelukis sedang menghasilkan lukisan teknikal menggunakan perisian LTK. Jadual 3.1 Kegunaan LTK dalam penghasilan lukisan teknikal dan produk. Fungsi LTK Hasil kerja (a) Alternatif kepada peralatan lukisan manual • Menghasilkan lukisan 2D dan 3D. • Menghasilkan cetakan 2D. (b) Fungsi tambahan • Menghasilkan rendering, analisis reka bentuk dan animasi. (c) Penghasilan produk dan model • Menghasilkan model cetakan 3D dengan teknologi Rapid Prototyping. • Menghasilkan produk dengan pemesinan menggunakan teknologi CAD-CAM. Di samping pelbagai kelebihan, terdapat juga beberapa kekurangan penggunaan LTK jika dibandingkan dengan peralatan manual seperti Jadual 3.2. Jadual 3.2 Perbezaan LTK berbanding kaedah manual. Perkara Lukisan Manual LTK (a) Kos penyediaan peralatan Murah Mahal (b) Kemahiran Memerlukan kemahiran konsep lukisan teknikal. • Memerlukan kemahiran konsep lukisan teknikal. • Kemahiran mengendalikan komputer. • Kemahiran menggunakan perisian LTK. (c) Pengendalian Menggunakan peralatan lukisan teknikal. Menggunakan peralatan elektrik dan elektronik. BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 87 Penggunaan LTK dalam Bidang Teknikal dan Industri Lukisan teknikal merupakan medium komunikasi dalam bidang teknikal. Melukis lukisan teknikal menggunakan LTK membolehkan golongan profesional seperti jurutera menggambarkan idea reka cipta dengan lebih tepat dan cepat. Golongan separa profesional seperti juruteknik dan pekerja juga dapat melaksanakan tugas penyeliaan dan kerja-kerja industri dengan lebih efisien. Unit pemasaran pula boleh mendapat manfaat dengan memanipulasi maklumat dari LTK dalam bentuk 2D, 3D, analisis, render dan animasi untuk membuat promosi bagi meningkatkan jualan produk. Perkembangan teknologi yang semakin canggih menjadikan LTK sangat diperlukan untuk sesebuah syarikat atau negara berkembang dengan lebih pesat dan berdaya saing. Kini, kerjaya dalam bidang teknikal iaitu kejuruteraan mekanikal, awam, elektrik dan elektronik telah memanfaatkan perisian LTK secara meluas. Penggunaan peralatan lukisan teknikal seperti papan lukisan, pembaris-T, sesiku set dan lengkung Perancis kini semakin berkurangan dan lebih tertumpu dalam bidang pendidikan untuk mempelajari konsep asas lukisan teknikal. Teknologi LTK kini bukan hanya sekadar bermanfaat untuk bahagian reka bentuk, malahan telah dipertingkatkan dan digandingkan dengan bidang-bidang lain seperti penyelidikan dan perkembangan, pembuatan dan pemasaran. Pelbagai pembaharuan akan terus dapat dilihat pada teknologi LTK seiring dengan keperluan bidang teknikal dan kepesatan perkembangan teknologi. A C TV 2 2 2 2 2 2 D Lukisan Elektrik RUANG DAPUR RUANG MAKAN BILIK TIDUR 3 BILIK AIR 3 BILIK TIDUR 2 BILIK AIR 2 BILIK AIR 1 BILIK TIDUR UTAMA RUANG TAMU ANJUNG TERES Skala 1 : 100 PANDANGAN SISI KANAN PANDANGAN HADAPAN PELAN LANTAI ANJUNG KERETA RUANG TAMU TERES BILIK TIDUR UTAMA BILIK TIDUR 3 RUANG MAKAN BILIK TIDUR 2 DAPUR T2 T3 P1 P2 T1 T1 BILIK AIR 2 BILIK AIR 1 Lukisan Bangunan PANDANGAN HADAPAN PANDANGAN SISI A A 105 38 60 30 5 PANDANGAN ATAS Lukisan Mekanikal Rajah 3.1.2 Contoh lukisan teknikal yang dihasilkan menggunakan perisian. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 88 1. Senaraikan tiga kelebihan dan tiga kekurangan LTK berbanding lukisan manual. 2. Nyatakan tiga jenis perisian LTK yang anda tahu. 3. Nyatakan tiga penggunaan LTK dalam bidang teknikal. 4. Tandakan BETUL ( ) pada pernyataan yang betul atau SALAH ( ) pada pernyataan yang salah berkenaan kegunaan LTK. (i) Dalam proses mereka bentuk, LTK digunakan untuk menyediakan lukisan 2D, 3D, analisis reka bentuk, render dan animasi. (ii) Proses pemesinan produk boleh dilakukan menggunakan LTK. (iii) Teknologi rapid prototyping menggunakan pencetak tiga dimensi untuk menghasilkan model reka bentuk. (iv) LTK hanya digunakan di bahagian reka bentuk dan pembuatan produk. 5. Lengkapkan ruang kosong pada pernyataan berkaitan LTK yang berikut: (a) “LTK adalah satu ................................... untuk menghasilkan ....................................... teknikal menggunakan .............................. dan .......................................”. (b) “LTK pada asalnya digunakan untuk menghasilkan lukisan ................................ dan .............................. Kemudian, ditambah baik untuk menghasilkan lukisan ............................. dan .............................. reka bentuk produk. 6. Pemilihan jenis perisian LTK adalah bergantung kepada: (i) ................................................. (ii) ................................................. (iii) ................................................. 7. Lengkapkan ruang kosong pada jadual berikut dengan hasil dari teknologi LTK yang disenaraikan di bawah • Cetakan 2D • Cetakan 3D • Produk Kejuruteraan Peralatan Hasil (a) Printer/Plotter (b) Pencetak 3D (c) Mesin CNC 3.1 LATIHAN BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 89 Perintah Kendalian Perisian LTK Perisian LTK hanya boleh dikendalikan apabila tiga perkara berikut difahami iaitu tetingkap utama, cara kendalian dan perintah kendaliannya. Buku ini dihasilkan menggunakan perisian AutoCAD 2017 versi percubaan sebagai rujukan. Tetingkap LTK AutoCAD Tetingkap merupakan paparan utama kepada perisian LTK. Pelbagai dapat dilihat pada antara muka (interface) perisian LTK. Pada perisian AutoCAD, paparan dibuka dengan mengklik ikon pada Pull Down Menu, Tab Panel dan Toolbar yang bertujuan untuk memudahkan pengguna. 3.2 PERINTAH KENDALIAN PERISIAN LTK Standard Pembelajaran Murid boleh: • Mengenal pasti kegunaan tetingkap LTK seperti: Pull down menu Standard toolbars Object properties toolbar Modify and draw Drawing area Command line Status bar Icon UCS • Mengenal pasti perintah asas perisian dan ikon LTK bagi tujuan: Melukis Mendimensi Mengubah suai Melaras cetakan Memapar hasil Rajah 3.2.1 Interface perisian AutoCAD 2017 menunjukkan pelbagai tetingkap fungsi. Standard Toolbar/ Quick Access Toolbar Pull Down Menu/Menu Bar Bar Tajuk (versi perisian, nama dan format fail) Modify Panel Draw Panel Anotation Panel Layers Panel Panel Properties Ruang kerja Command Line Tab Panel (Ribbon dan Drop Down Menu) World Coordinate System (WCS) Bar Zoom Kursor rerambut silang User Coodinate System (UCS) Status bar Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 90 Terdapat perubahan yang ketara pada paparan dan cara pengoperasian tetingkap perisian AutoCAD bermula dengan versi 2009. Penggunaan kebanyakan Toolbar pada versi sebelum 2009 telah dikemas kini dan susun semula kepada Tab dan Panel. Standard Toolbar telah diasingkan dan dinamakan Quick Access Toolbar. Toolbar lain pula telah ditukar kepada Tab dan Panel yang disusun dalam bentuk Ribbon dan Drop Down Menu. Semua Toolbar dan Pull Down Menu masih boleh diaktifkan atau dinyahaktif mengikut kehendak pengguna tetapi kedudukannya tetap dan tidak boleh dialihkan. Perubahan ini dilihat lebih mesra pengguna dan memberi kekemasan kepada ruang kerja. Tiada perbezaan pada fungsi yang lain. Paparan utama AutoCAD masih boleh diubah kepada bentuk classic untuk versi sebelum 2017 pada tetapan Status Bar. Cara Kendalian LTK AutoCAD Beberapa perkara asas perlu difahami pengguna untuk menggunakan perisian LTK AutoCAD. Komunikasi dua hala diperlukan di mana pengguna mesti memahami dan bertindak mengikut kefahaman perisian supaya ianya bekerja mengikut arahan. Terdapat tiga cara untuk melaksanakan arahan menggunakan perisian LTK AutoCAD iaitu Command Line, Toolbar dan Pull Down Menu. (c) Melukis dengan Bar Menu/Pull Down Menu (b) Melukis dengan ikon pada Panel/Toolbar (a) Melukis dengan menulis perintah Command Line Rajah 3.2.2 Kaedah untuk melaksanakan arahan menggunakan perisian AutoCAD 2017. BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 91 (a) Pull Down Menu Pull Down Menu juga dikenali sebagai Menu Bar yang merupakan pilihan arahan berbentuk Menu dan Sub Menu di mana boleh diaktifkan atau disembunyikan menggunakan Customize Quick Access Toolbar. Jadual 3.3 menunjukkan kegunaan Pull Down Menu. Jadual 3.3 Kegunaan Pull Down Menu. Pilihan Pull Down Menu / Menu Bar Kegunaan File Membuka fail baru dan mengurus fail Edit Mengedit View Memilih sudut pandangan Format Menetapkan format Tools Menggunakan tools Draw Melukis objek Dimension Mendimensikan objek Modify Mengubah suai objek Help Bantuan penggunaan perintah AutoCAD Rajah 3.2.3 Menu dan sub pada Menu Bar/Pull Down Menu AutoCAD 2017. Sub Menu Menu Pull Down Menu Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 92 (b) Toolbar Toolbar merupakan ikon atau simbol yang mewakili perintah AutoCAD yang akan melaksanakan perintah apabila ikon diklik. Terdapat dua jenis Toolbar yang utama iaitu Standard Toolbar yang kini dikenali sebagai Quick Access Toolbar dan kombinasi Tab dan Panel.  Standard Toolbar Standard Toolbar telah dikemaskini menjadi Quick Access Toolbar bermula dengan AutoCAD versi 2009 yang menempatkan beberapa ikon asas seperti New, Open, Save, Save As, Plot, Undo dan beberapa ikon lain yang melaksanakan arahan apabila ikon diklik. Penambahbaikan pada versi 2009 ke atas adalah pada fungsi Customize Quick Access Toolbar untuk mengaktifkan atau tidak ikon asas dan Menu Bar. Ikon dari Panel juga boleh ditambah ke dalam menu Quick Access Toolbar. Rajah 3.2.4 Perintah pada Quick Access Toolbar/Standard Toolbar. Option Sembunyi Pull Down Menu / Menu Bar Open Save & Save As New Plot Undo & Redo Customize BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 93  Tab dan Panel Tab dan Panel merupakan ciri baharu yang terdapat pada AutoCAD versi 2009 dan ke atas bagi menggantikan penggunaan pelbagai Toolbar pada versi terdahulu. Pada Tab dan Panel, hanya ikon utama ditunjukkan dalam Ribbon dan pilihan ikon yang lain dan sub ikon hanya akan ditunjukkan apabila Drop Down Menu diklik. Terdapat 15 Tab yang setiap satunya mempunyai beberapa Panel. Pada Tab Home contohnya, terdapat 10 Panel termasuk Draw, Modify, Annotation, Layers, Block, Properties, Groups, Utilities, Clipboard dan View. Tab dan panel boleh diaktifkan atau dinyahaktifkan mengikut keselesaan pengguna dengan klik kanan pada kursor yang diarahkan pada mana-mana ikon. Tanda () menunjukkan Tab dan Panel yang aktif. Setiap Panel memaparkan beberapa ikon dan sub ikon. Nama ikon akan ditunjukkan apabila kursor yang dikawal tetikus diarahkan pada ikon dan tip penggunaannya akan dipaparkan apabila dibiarkan seketika. Rajah 3.2.5 Tab Home dengan Panel yang mengandungi ikon dan sub ikon serta Drop Down Menu. Ikon Drop Down Menu bagi Clipboard Panel Layers Sub ikon Circle Ikon Utama - Circle Tab Rajah 3.2.6 Nama ikon, jenis binaan dan tip pembinaannya. Nama ikon dan jenis binaan Tips ikon Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 94 Klik kanan tetikus pada sebarang ikon Pilihan Tab Pilihan Panel Aktif/Nyahaktif Panel Rajah 3.2.7 Tab dan Panel boleh diaktifkan atau dinyahaktifkan. (c) Command Line Command Line merupakan medium komunikasi di antara pengguna dengan perisian AutoCAD. Segala perintah dan tindak balas direkodkan di sini. Komunikasi dua hala diperlukan untuk melukis menggunakan perisian ini. Perintah menggunakan perkataan penuh contohnya untuk melukis garisan, arahan penuh “line” atau kata kunci “l” akan difahami perisian AutoCAD. Butang “F2” pada keyboard boleh digunakan untuk mengaktifkan tetingkap paparan penuh baris perintah. Semua perintah yang dilaksanakan termasuk menggunakan Tab, Panel/Pull Down Menu dan Toolbar juga direkodkan di sini. Rajah 3.2.8 Contoh komunikasi dua hala dalam Command Line. LTK menerima perintah Circle dari pengguna LTK meminta pengguna menentukan pusat bulatan LTK menunggu jawapan sama ada center point atau pilihan yang dimasukkan LTK memberi pilihan untuk membina bulatan dengan 3P, 2P atau Ttr BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 95 Arahan di dalam perisian LTK AutoCAD sama ada Pull Down Menu, Toolbar dan Command Line secara amnya adalah untuk melaksanakan perintah atau membuat tetapan berikut:  File Arahan ini membolehkan pengguna menguruskan fail lukisan termasuk membina fail, membuka fail, menyimpan fail dan mencetak lukisan. Membina Fail Baharu Fail baharu dibina bagi memulakan kerja melukis dengan ruang kerja baharu. Ikon New diklik untuk melaksanakan perintah ini. Namun, boleh dilaksana dengan menu File pada Pull Down Menu/Menu Bar, perintah New terus pada Command Line dan butang papan kekunci (CTRL+N). Fail baharu memerlukan pengguna memilih Template. Template piawai Acadiso biasanya digunakan jika ruang kerja bersaiz kertas A3 (420 mm x 297 mm) dengan unit ukuran milimeter (mm). Saiz ruang kerja dan unit boleh diubah menggunakan Drawing Limit. Command: New Membuka Fail Sedia Ada Fail sedia ada yang tersimpan dalam storan boleh dibuka semula dengan perintah atau ikon Open, Menu File pada Pull Down Menu/Menu Bar, perintah New terus pada Command Line dan butang papan kekunci (CTRL+O). Fail lukisan teknikal dengan format (".dwg") adalah format piawai perisian AutoCAD. Setiap perisian LTK biasanya menggunakan format yang berbeza. Command: Open Menyimpan Fail Ikon Save, perintah Save, Qsave butang papan kekunci (CTRL+S) digunakan untuk menyimpan fail baru atau kemas kini fail semasa. Perintah Save As pula digunakan untuk menyimpan fail sedia ada dengan nama yang baharu. Command: Save Mencetak Ikon Plot, perintah Print/Plot dan butang papan kekunci (CTRL+P) digunakan untuk mencetak lukisan. Pelbagai saiz cetakan boleh dibuat bergantung kepada aturan, jenis kertas dan jenis pencetak atau plotter yang digunakan. Pelarasan jenis pencetak, saiz kertas, kawasan cetakan dan skala perlu dilakukan terlebih dahulu. Butang Preview diklik untuk melihat paparan hasil lukisan yang telah dikemaskini selepas pelarasan dibuat sebelum cetakan. Command: Plot Perintah Kendalian AutoCAD Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 96 Jenis pencetak Saiz kertas Kawasan cetakan Skala cetakan Preview cetakan Rajah 3.2.9 Tetapan pencetak dan cetakan.  Edit Perintah Edit membolehkan pengguna melaksanakan perintah Cut, Copy dan Paste sama seperti yang terdapat perisian Microsoft Office. Perintah Cut untuk memotong objek, Copy untuk menyalin objek dan Paste untuk menampal objek. Ikon pada Quick Access Toolbar, menu Edit pada Pull Down Menu/Menu bar dan butang papan kekunci (CTRL+C) untuk Copy, (CTRL+V) untuk Paste, (CTRL+X) untuk Cut dan (CTRL+Z) untuk Undo boleh digunakan.  View Perintah View membolehkan pengguna membuat tetapan dan memilih sudut pandang objek semasa melukis. Regen atau Regenerating Model apabila dilaksanakan akan mengemaskini lukisan kepada tetapan semasa. Pada asasnya dengan Regen, tiada perubahan pada lukisan dapat dilihat. Contohnya apabila ruang kerja diubah dari saiz kertas A3 ke A4 dan Regen dilaksana, tiada perubahan ketara dapat dilihat tetapi sebenarnya ruang kerja telah dikemaskini kepada saiz A4. Zoom mewakili mata pengguna yang melihat lukisan. Zoom tidak mengubah saiz atau bentuk objek yang dilukis. Contohnya jika Zoom In digunakan, bermakna pengguna melihat secara dekat dan jika Zoom Out bermakna pengguna melihat dari jarak jauh tetapi tidak mempengaruhi saiz objek. BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 97  Format Menu Format pada Pull Down Menu membolehkan pengguna membuat tetapan Layers, Point Style, Dimension Style, Drawing Limit dan lain-lain. 11 pilihan Zoom Zoom Regen Fungsi Pan juga berguna untuk memudahkan kerja pelukis. Simbol Pan adalah berupa tangan. Pan membolehkan objek yang dilukis seperti dipegang dan boleh ditarik ke mana sahaja dalam rung kerja. Info Tambahan Layers Text Style Dimension Style Point Style Drawing Limits Rajah 3.2.10 Zoom dan Regen. Rajah 3.2.11 Pilihan format yang terdapat pada Pull Down Menu. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 98  Layers Melukis menggunakan Layers atau lapisan akan membantu pengguna melukis objek yang rumit dengan Layers yang boleh ditetapkan untuk On/Off, Freeze/Unfreeze dan Lock/Unlock. Arahan dan tetapan Layers boleh juga dilakukan pada Ribbon bagi Panel Layers. Tetapan Layers boleh dilakukan pada Layer Properties Manager. Lukisan yang dibina di atas Layers berkenaan secara automatik akan diselaraskan mengikut tetapan Layers tersebut oleh perisian. Jadual 3.4 Fungsi ikon yang terdapat pada Layers Properties Manager. Ikon Fungsi New Membina Layers baru. Rename Menamakan semula Layers. Delete Memadam Layers. On/Off Mengaktif/menyahaktif Layers. Objek tidak kelihatan apabila Off. Freeze/Unfreeze Membeku/menyahbeku Layers. Fungsi menyamai On/Off. Lock/Unlock Mengunci/membuka Layers. Objek tidak boleh digerak dan disunting apabila dikunci. Layer properties manager Rajah 3.2.12 Ribbon Layers. Rajah 3.2.13 Layers Properties Manager. On/Off Lock/Unlock Freeze/Unfreeze BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 99 Text Style Text Style membolehkan pengguna memilih dan membuat tetapan teks. Penetapan jenis ketinggian dan kesan khas boleh dibuat mengikut kesesuaian pengguna. Dimension Style Dimension Style membolehkan pengguna memilih tetapan dimensi dan ukuran. Tetapan boleh dibuat dengan Dimension Style Manager. Pengguna boleh memilih gaya dimensi semasa dengan Set Current, membina gaya dimensi baru dengan New, mengubah suai gaya dengan Modify, menulis semula dimensi dengan Override dan membandingkan dimensi yang hendak digunakan dengan Compare. Preview boleh digunakan untuk melihat gambaran tetapan dan pilihan yang dibuat. Rajah 3.2.14 Tetapan Text Style. Rajah 3.2.15 Dimension Style Manager dan Modify Standard. Jenis font Gaya font Tinggi font Kesan khas font Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 100 Point Style Setiap titik di dalam lukisan teknikal ditanda dengan simbol. Jenis simbol dan saiz boleh ditetapkan dengan Point Style. Drawing Area dan Drawing Limit Setiap lukisan teknikal dilukis dan disiapkan di dalam Drawing Area atau ruang kerja LTK. Drawing Area biasanya ditetapkan dengan Drawing Limit atau had lukisan berdasarkan saiz kertas cetakan dengan orientasi melintang atau menegak. Drawing Limit biasanya ditetapkan sebelum memulakan kerja melukis. Aturan piawai tersedia dalam AutoCAD adalah orientasi melintang dengan had lukisan bersaiz A3 (420 mm x 297 mm). Jenis simbol titik Saiz relative atau absolute Saiz Rajah 3.2.16 Tetapan Point Style. Rajah 3.2.17 Contoh gambaran dan perintah menukar saiz ruang dan orientasi lukisan daripada saiz A3 melintang ke saiz A4 menegak. (0,0) (0,0) (a) Saiz A3 melintang (420 mm x 297 mm) dengan koordinat (b) Saiz A4 menegak (210 mm x 297 mm) dengan koordinat Ruang kerja baru Ruang kerja asal (420,297) (297,210) Command: limits Reset Model space limits: Specify lower left corner or [ON/OFF] <0.0000,0.0000>:<enter> Specify upper right corner <420.0000,297.0000>: 297,210 <enter> BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 101 Tools Menu Tools pada Pull Down Menu membolehkan pengguna membuat tetapan lakaran pada sub menu Drafting Setting. Tetapan pada Snap and Grid digunakan untuk menetapkan pergerakan kursor sama ada dalam segi empat dengan mod Rectangular Snap atau bersudut 30° dengan mod Isometric Snap. Tetapan Object Snap pula digunakan untuk mengaktifkan atau menyahaktifkan mod-mod yang diwakili simbol-simbol yang memudahkan pengguna semasa melukis. (a) Menu Drafting Setting pada Tools Pull Down Menu. (b) Tetapan Object Snap (c) Tetapan Snap and Grid Rajah 3.2.18 (a) (b) dan (c) Tetapan Drafting Setting. Drafting Settings Snap and Grid Object Snap Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 102 Nearest Midpoint Intersection Endpoint Endpoint Perpendicular Tangent Centrepoint Toolbar/Panel Draw, Modify dan Annotation Toolbar Draw, Modify dan Dimension yang terdapat pada versi AutoCAD terdahulu telah ditambah baik dan diubah kepada Panel Draw, Panel Modify dan Panel Annotation pada versi 2009 dan ke atas. Ketiga-tiga panel ini merupakan asas untuk membina lukisan teknikal. Panel Draw digunakan untuk melukis objek, Panel Modify digunakan untuk menyunting objek dan Panel Annotation digunakan untuk mendimensikan objek. Pengguna perlu membezakan antara melukis objek baru dan menyunting objek sedia ada untuk memudahkan kerja melukis. Dimensi sedia ada boleh diedit menggunakan perintah Dimension Edit. Toolbar/Panel Object Properties Toolbar Object Properties yang terdapat pada versi AutoCAD terdahulu telah ditambah baik dan diubah kepada Panel Properties pada versi 2009 dan ke atas. Fungsi utama panel ini adalah untuk membuat tetapan berkaitan pilihan warna objek, jenis garisan dan ketebalan garisan bagi setiap objek yang dilukis berdasarkan Block atau Layers. Block merujuk kepada tetapan Layers di mana objek itu dilukis manakala Layers merujuk kepada tetapan untuk semua Layers. Rajah 3.2.19 Ribbon untuk Panel Draw, Panel Modify dan Panel Annotation. Rajah 3.2.18 (d) Simbol-simbol Object Snap Mode yang digunakan pada lakaran. BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 103 Rajah 3.2.20 Panel Properties. Status Bar Status bar sangat membantu memudahkan pengguna mengetahui status semasa lukisan atau perisian. Terdapat 27 bar status yang menggunakan pelbagai simbol boleh ditetapkan untuk ditunjukkan atau tidak pada skrin pada customization. Status aktif apabila simbol berwarna dan tidak aktif jika sebaliknya. 11 fungsi boleh diaktifkan dengan klik pada simbol atau menggunakan butang fungsi papan kekunci seperti dalam Jadual 3.5. Jadual 3.5 Kegunaan butang fungsi pada papan kekunci. Jenis garisan Tebal garisan Warna objek Butang Fungsi Simbol/ Nama Status Kegunaan F1 - Help Bantuan/tip online. F2 - Display command Memaparkan semua arahan yang telah dilaksanakan. F3 OSNAP Object snap Mengaktifkan simbol osnap yang aktif. F5 ISODRAFT Isoplane top/right/left Menukar satah isometric yang ditetapkan. F6 - Dynamic UCS Mengaktifkan UCS. F7 GRIDMODE Grid Memaparkan grid pada ruang kerja. F8 ORTHOMODE Ortho Membenarkan garisan dibina hanya dalam sudut tepat. F9 SNAPMODE Snap grid/polar Membenarkan kursor bergerak mengikut titik koordinat grid/bebas yang ditetapkan. F10 PolarTracking Polar tracking Membenarkan kursor bergerak mengikut sudut ditetapkan. F11 AUTOSNAP Object snap tracking Menunjukkan garisan rujukan sebagai panduan semasa melukis. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 104 Rajah 3.2.21 Status Bar. Rajah 3.2.22 Paksi UCS, WCS dan kursor. 27 jenis status bar Customize 27 simbol status bar Ikon User Coordinate System (UCS) dan World Coordinate System (WCS) Ikon UCS menunjukkan paksi pandangan lukisan yang dibina. Jika binaan dalam 2D, simbol UCS akan menunjukkan paksi X dan paksi Y dan jika 3D paksi X, Paksi Y dan Paksi Z ditunjukkan. WCS memberi pilihan kepada pengguna untuk melihat lukisan yang dibina daripada pelbagai pandangan yang dikehendaki dengan klik pada simbol yang ditunjukkan untuk melihat lukisan dari mana-mana arah sama ada utara (N), timur (E), Selatan (S), Barat (W) dan isometri. Kursor 2D Paksi WCS 2D Paksi UCS 2D Paksi UCS 3D Paksi WCS 3D Kursor 3D TOP LEFT TOP FRONT BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 105 Melaksanakan, Membatalkan, Menamatkan dan Mengulang Perintah Lukisan teknikal hanya boleh disiapkan dengan melukis menggunakan pelbagai perintah, pengulangan perintah, pembatalan dan penamatan perintah. Terdapat beberapa perintah khas yang boleh digunakan untuk tujuan ini menggunakan tetikus dan butang papan kekunci. Sekiranya perintah khas ini tidak digunakan, perisian mungkin tidak memberi tindak balas atau mengurangkan kelancaran kerja-kerja melukis. Jadual 3.6 menunjukkan arahan khas tersebut. Contoh penggunaan arahan Enter, Undo dan Close ditunjukkan dalam pembinaan segi tiga pada Rajah 3.2.23. Perintah Asas Perisian dan Ikon LTK AutoCAD Melukis Objek Melukis objek boleh dilakukan menggunakan Pull Down Menu, Panel Draw atau perintah Draw. Beberapa jenis objek boleh dilukis iaitu garisan, bulatan, lengkok, segi empat, poligon, titik, elips, dan teks. Berikut adalah kaedah melukis objek: 1. Line Perintah line digunakan untuk membina garisan. Garisan dibina dengan menyambung dua titik dengan garisan. Garisan dilukis berdasarkan sistem koordinat Cartesian dan boleh dibina sama ada menggunakan kaedah berikut: Koordinat mutlak (Absolute coordinate) Koordinat bandingan (Relative coordinate) Koordinat kutub bandingan (Relative polar coordinate) Y X A(2,3) B(6,7) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 C(7,2) Command: line Specify first point :1,3 <ENTER> Specify next point or [Undo] : U <ENTER> Specify first point :2,3 <ENTER> Specify next point or [Undo]: 6,7<ENTER> Specify next point or [Undo]: 7,2 <ENTER> Specify next point or [close/Undo] : C <ENTER> Command: <ENTER> Command: line Jika butang enter tidak ditekan AutoCAD tidak akan melaksana arahan U atau undo digunakan untuk membatalkan C atau close digunakan untuk menutup <ABC menjadi segi tiga Setelah segi tiga selesai dibina, arahan line diulang apabila <enter> ditekan Jadual 3.6 Perintah khas. Papan kekunci Tetikus Kegunaan ENTER atau SPACE BAR Klik kanan Laksana, selesai dan mengulang perintah sebelum ESC - Selesai atau batal U, UNDO atau CTRL+Z - Batal (Undo) C atau CLOSE - Tutup Polygon (Close) - Skrol keluar atau ke dalam Zoom In atau Zoom Out Rajah 3.2.23 Melaksana, membatal, menamat dan mengulang perintah. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 106 (a) Absolute Coordinate Kaedah ini digunakan apabila semua titik koordinat mutlak diketahui. Command: line Specify first point : 2,3 <ENTER> Specify next point or [Undo] : 6,7 <ENTER> Specify next point or [Undo] : <ENTER> Y X A(2,3) B(6,7) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Rajah 3.2.24 Melukis garisan dengan kaedah koordinat mutlak (absolute). (b) Relative Coordinate Jika satu titik koordinat dan jarak relatif paksi X dan paksi Y diketahui, kaedah ini sesuai digunakan. Kaedah ini dilaksanakan menggunakan format berikut. Format arahan: @ Jarak pada paksi X, Jarak paksi Y Y X A(2,3) @4,3 4 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3 Contoh: @4,3 Kedudukan titik B dari titik A adalah 4 unit pada paksi X dan 3 unit pada paksi Y Command: line Specify first point : 2,3 <ENTER> Specify next point or [Undo] : @4,3 <ENTER> Specify next point or [Undo] : <ENTER> Rajah 3.2.25 Melukis garisan dengan kaedah koordinat bandingan. Klik atau menulis di Command Line “LINE” Klik atau menulis di Command Line “LINE” BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 107 (c) Relative Polar Coordinate Apabila satu titik koordinat, jarak antara titik dan sudut diketahui, maka kaedah ini sesuai digunakan seperti Rajah 3.2.26. Format arahan: @ Panjang garisan < Sudut Command: line Specify first point : 2,3 <ENTER> Specify next point or [Undo] : @50<37 <ENTER> Specify next point or [Undo] : <ENTER> Contoh: @50<37 Kedudukan titik B dari titik A adalah 50 unit dengan sudut 37° Y X A(2,3) 50 37° B 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Rajah 3.2.26 Melukis garisan dengan kaedah koordinat kutub bandingan (relative polar). 2. Circle Perintah circle digunakan untuk membina bulatan. Bulatan boleh dibina dengan empat cara iaitu: Center-Radius 2-Point 3-Point Tangen Tangen Radius (Ttr) (a) Kaedah Center-Radius Center (b) Kaedah 2-Point A B Klik atau menulis di Command Line “LINE” Command: Circle <ENTER> Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: KLIK POINT Specify radius of circle or [Diameter] <80.0000>: 20 <ENTER> Command: Circle <ENTER> Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: 2p <ENTER> Specify first end point of circle’s diameter: KLIK POINT Specify second end point of circle’s diameter: KLIK POINT Klik atau menulis di Command Line “CIRCLE” Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 108 (c) Kaedah 3-point A C B (d) Kaedah Tangent Tangent Radius (Ttr) 3. Arc Lengkok merupakan sebahagian daripada bulatan. Command: arc Sudut X° Panjang lengkok Start Center End Command: arc Specify start point of arc or [Center]: KLIK START Specify second point of arc or [Center/End]: c <ENTER> Specify center point of arc: KLIK CENTER Specify end point of arc or [Angle/chord Length]: KLIK END Command: circle <ENTER> Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: 3p <ENTER> Specify first end point of circle’s diameter: KLIK POINT Specify second end point of circle’s diameter: KLIK POINT Specify third end point of circle’s diameter: KLIK POINT Command: Circle <ENTER> Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: ttr <ENTER> Specify point on object for first tangent of circle: KLIK LINE Specify point on object for second tangent of circle: KLIK ARC Specify radius of circle <70.00>: 80 <ENTER> Sudut (0° – 360°) diukur melawan arah pusingan jam, manakala nilai sudut negatif (-1° – -360°) diukur mengikut arah pusingan mengikut arah pusingan jam. Info Tambahan Lawan jam Ikut jam Sudut (+ve) Sudut (-ve) 0° 270° 180° 360° 90° BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 109 4. Rectangle Terdapat tiga jenis segi empat yang boleh dibina iaitu segi empat tepat, segi empat chamfer dan segi empat fillet. Segi Empat Berdimensi 50 mm x 30 mm Klik atau menulis di Command Line “RECTANGLE” Command: _rectangle Specify first corner point or [Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: KLIK TITIK Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: d <ENTER> Specify length for rectangles <10.0000>: 50 <ENTER> Specify width for rectangles <10.0000>: 30 <ENTER> Specify other corner point or [Area/Dimensions/Rotation]: KLIK TITIK 5. Polygon Perintah Polygon digunakan untuk membina poligon. Poligon sama sisi boleh dibina sama ada secara Inscribe atau Circumscribe. Pentagon di luar bulatan (circumscribe) Pentagon di dalam bulatan (Inscribe) Klik atau menulis di Command Line “POLYGON” Command: polygon <ENTER> Enter number of sides <5>: 5 <ENTER> Specify center of polygon or [Edge]: KLIK CENTER Enter an option [Inscribed in circle/Circumscribed about circle] <I>: i <ENTER> Specify radius of circle: 50 <ENTER> 6. Point Titik di dalam lukisan boleh dibina dengan beberapa jenis simbol dan saiz. Saiz dan simbol adalah mengikut tetapan yang telah dibuat pada format – Point Style. A Command: point Current point modes: PDMODE=2 PDSIZE=5.0000 Specify a point: KLIK A Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 110 7. Ellipse Bentuk elips boleh dibina berdasarkan pusat bulatan, paksi minor dan paksi major. Command: ellipse Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]: c Specify center of ellipse: KLIK CENTER Specify endpoint of axis: KLIK A Specify distance to other axis or [Rotation]: KLIK B A Major axis B Minor axis Center 8. Text Teks boleh ditulis dan ditetapkan menggunakan Panel Annotation. Rajah 3.2.27 Panel Annotation – Multiline text. Klik atau menulis di Command Line “TEXT” Command: mtext Specify first corner: KLIK A Specify opposite corner or [Height Justify Line spacing Rotation Style Width Columns]: KLIK B TULIS “GRAFIK KOMUNIKASI TEKNIKAL” KLIK RUANG KERJA Klik atau menulis di Command Line “ELLIPSE” BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 111 Mendimensi Objek Mendimensi adalah melabelkan objek sama ada 2D atau 3D dengan ukuran. 1. Dimension Perintah Dimension digunakan untuk melabelkan ukuran pada objek. Terdapat beberapa jenis ukuran iaitu linear untuk ukuran menegak atau melintang, align untuk ukuran terjajar, angular untuk sudut, radius untuk jejari dan diameter. Aligned Linear Angular Diameter Radius A B 50 Klik atau menulis di Command Line “DIM” Command: dim Select object or specify first extension line origin or [Angular/baseline/continue/ordinate/align/ distribute/layer/undo]: KLIK A Specify second extension line origin or [undo]: KLIK B Specify dimension line location or second line for angle [mtext/text/text angle/undo]: KLIK LOKASI 2. Dimension Edit Perintah Dimension Edit atau Dimedit digunakan untuk mengedit dimensi terutamanya untuk mengubah gaya dan orientasi. Dimensi ukuran isometri perlu diubah supaya selari dengan garisan isometri menggunakan perintah Oblique. Sudut asal dimensi Sudut dimensi telah diubah kepada 30° 30 30 Command: _dimedit Enter type of dimension editing [Home/New/Rotate/Oblique] <Home>: o Select objects: 1 found Select objects: <enter> Enter obliquing angle (press ENTER for none): 30 <enter> Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 112 Menyunting sudut boleh dilakukan sama ada menggunakan sudut 30° atau sudut -30°. Info Tambahan Mengubahsuai Lukisan Mengubahsuai objek yang telah dilukis boleh dilakukan menggunakan Panel Modify. Kebiasaannya sebahagian objek perlu dipadam, dipotong, disalin, disusun, dipindahkan dan dibuang bucu tajam untuk disiapkan. Berikut ialah arahan Modify yang biasa digunakan. 1. Erase Perintah Erase digunakan untuk memadam objek yang tidak diperlukan atau tidak berkenaan. Klik atau menulis di Command Line “ERASE" atau "E" Command: _erase Select objects: 1 found <ENTER> 2. Copy Perintah Copy digunakan untuk menyalin objek yang sama ke tempat yang berbeza. Objek asal Salinan objek A B Klik atau menulis di Command Line “COPY" atau "C" Command: _copy Select objects: 1 found Select objects: <enter> Specify base point or [Displacement] <Displacement>: Specify second point or <use first point as displacement>: klik A Specify second point or [Exit/Undo] <Exit>: klik B Specify second point or [Exit/Undo] <Exit>: <enter> BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 113 3. Offset Perintah Offset digunakan untuk membina satu lagi objek yang sama pada jarak tertentu dari objek asal. Objek asal Objek offset 5 mm dari objek asal 5 5 Objek asal Objek offset 5 mm dari objek asal Klik atau menulis di Command Line “OFFSET" Command: _offset Current settings: Erase source=No Layer=Source OFFSETGAPTYPE=0 Specify offset distance or [Through/Erase/Layer] <3.0000>: 5 Select object to offset or [Exit/Undo] <Exit>: klik bulatan Specify point on side to offset or [Exit/Multiple/Undo] <Exit>: klik luar bulatan Select object to offset or [Exit/Undo] <Exit>: <enter> 4. Array Perintah array digunakan untuk membuat beberapa salinan objek dan disusun atur sama ada dalam bentuk path, polar atau rectangular. Polar Array Path Array Rectangular Array Klik atau menulis di Command Line “ARRAY" Command: array Select objects: 1 found Select objects: <ENTER> Enter array type [Rectangular/PAth/POlar <Polar>: <ENTER> Type = Polar Assosiative = Yes Specify center point of array or [Base point/Axis of rotation]: KLIK TITIK Select grip to edit array or [Assosiative/Base point/Item/Angle between/Fill angle/ROWs/ Levels/ROTate item/exit]<eXit>: <ENTER> Command: Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 114 5. Move Perintah Move digunakan untuk memindahkan kedudukan objek dari satu titik ke titik yang lain. Kedudukan asal Kedudukan baharu A B Klik atau menulis di Command Line “MOVE" Command: _move Select objects: 1 found Select objects: <enter> Specify base point or [Displacement] <Displacement>: klik A Specify second point or <use first point as displacement>: klik B 6. Trim Perintah Trim digunakan untuk memadamkan sebahagian garisan objek yang telah dilukis berdasarkan had yang ditetapkan berbanding Erase yang akan memadamkan keseluruhan objek. Objek A Objek B Had suntingan Objek A siap disunting Objek B Bahagian hendak dipadam Klik atau menulis di Command Line “TRIM" atau "TR" Command: _trim Current settings: Projection=UCS, Edge=None Select cutting edges ... Select objects or <select all>: <enter> Select object to trim or shift-select to extend or [Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]: klik C Select object to trim or shift-select to extend or [Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]: <enter> BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 115 7. Fillet Perintah Fillet digunakan untuk menyunting objek dengan mengubah bucu yang tajam kepada lengkuk. Jejari lengkuk Fillet perlu ditetapkan dahulu untuk melaksanakan suntingan ini. Bucu tajam Sisi A Sisi B Fillet Klik atau menulis di Command Line “FILLET" Command: _fillet Current settings: Mode = TRIM, Radius = 0.0000 Select first object or [Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]: r Specify fillet radius <0.0000>: 10 Select first object or [Undo/Polyline/Radius/Trim/Multiple]: klik sisi A Select second object or shift-select to apply corner: klik sisi B Melaras Cetakan dan Memapar Hasil Perintah Plot atau Print digunakan untuk mencetak lukisan. Pelarasan lukisan dengan pencetak perlu dibuat untuk mendapatkan hasil cetakan yang baik. Kesesuaian saiz kertas cetakan dan pencetak adalah bergantung kepada jenis pencetak yang dipasang pada komputer. Pengguna boleh membuat tetapan saiz kertas, kawasan cetakan, bilangan salinan, nisbah, orientasi kertas dan preview. Berikut merupakan tetapan yang biasa dibuat untuk cetakan seperti Rajah 3.2.28. Paparan kertas berbanding objek 1 bilangan salinan Orientasi menegak atau melintang Skala sesuai kertas atau 1:1 Cetakan di tengah kertas Paparan sebelum cetakan Pilihan Plot Area Kertas saiz A4 atau A3 Rajah 3.2.28 Paparan melaras cetakan. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 116 Tetapan kertas yang biasa digunakan untuk cetakan ialah saiz A4 dan A3. Center the plot membolehkan cetakan disesuaikan di tengah kertas. Skala 1:1 membolehkan cetakan dibuat mengikut saiz sebenar model objek yang dilukis manakala fit to paper membolehkan saiz cetakan disesuaikan secara automatik mengikut saiz kertas yang dipilih pada paper size. Paparan kertas berbanding objek menunjukkan penggunaan ruang cetakan pada saiz kertas yang dipilih. Plot Area memberi empat pilihan Display. Pilihan Display membolehkan cetakan terus dari Layout model yang dilukis, Extents yang memaksimumkan ruang cetakan, Limits yang mengikut had yang ditetapkan dan Window mengikut kotak tetingkap cetakan yang diklik pengguna pada lukisan. Pengguna boleh mengesan sebarang kecacatan sebelum cetakan sebenar dibuat dengan memaparkan gambaran hasil cetakan dengan Preview. 1. Senaraikan tiga Standard Toolbar yang terdapat di dalam perisian LTK AutoCAD? 2. Bahagian manakah pada tetingkap LTK AutoCAD yang merekod dan menunjukkan interaksi dua hala di antara pelukis dengan perisian LTK? 3. Lengkapkan ruang kosong pada Jadual 3 berikut dengan menulis jenis Toolbar yang disenaraikan di bawah: • Standard Toolbar/Quick Access Toolbar • Toolbar/Panel Draw • Toolbar/Panel Modify Jadual 3 Menu Toolbar dan fungsinya. Menu toolbar Jenis toolbar (a) Line, Polygon, Rectangle, Circle, Ellipse, Cloud, Hatch, Region dan Text. (b) New, Open, Save, Plot, Cut, Undo dan View. (c) Erase, Copy, Mirror, Move, Rotate, Trim dan Rotate. 4. Nyatakan () jika BETUL atau () jika SALAH pada pernyataan berkaitan cara kendalian LTK AutoCAD yang berikut: (a) Bulatan boleh dilukis dengan memberikan arahan menggunakan perintah “Circle” pada baris perintah. (b) Poligon boleh dilukis dengan menggunakan Pull Down Menu atau Toolbar mengklik ikon pada Modify. 3.2 LATIHAN BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 117 3.3 LUKISAN RAJAH MUDAH MENGGUNAKAN PERISIAN LTK Standard Pembelajaran Murid boleh: Mengenal pasti perintah kendalian LTK yang digunakan untuk melukis rajah satah mudah Menghasilkan lukisan rajah satah mudah menggunakan perintah kendalian LTK Menyunting rajah satah mudah menggunakan perintah kendalian LTK Mendimensi lukisan rajah satah mudah dengan tepat Melukis ruang tajuk mengikut piawai yang ditetapkan Menetapkan skala lukisan rajah satah mudah bagi tujuan cetakan Mengenal Pasti Perintah Kendalian LTK yang Digunakan untuk Melukis Rajah Satah Mudah Berikut adalah contoh melukis rajah yang dilukis dengan menggunakan perintah Draw dan Modify. Rajah kemudian didimensikan dengan betul dan disediakan untuk cetakan. B C A (0,0) 100 10 175 Nama: 30� 80 30 30 50 A(50,37) E F G D H J R20 Langkah 1 Membina Kotak Tajuk Command: _line Specify first point: 0,0 <ENTER> Specify next point or [Undo]: 175,0 <ENTER> Specify next point or [Undo]: 175,100 <ENTER> Specify next point or [Close/Undo]: 0,100 <ENTER> Specify next point or [Close/Undo]: c <ENTER> Command: _offset Current settings: Erase source=No Layer=Source OFFSETGAPTYPE=0 Specify offset distance or [Through/Erase/Layer] <Through>: 10 Select object to offset or [Exit/Undo] <Exit>: KLIK GARISAN Specify point on side to offset or [Exit/Multiple/Undo] <Exit>: KLIK SEBELAH DALAM Select object to offset or [Exit/Undo] <Exit>: <ENTER> 175 100 10 B A (0,0) C Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 118 Langkah 2 Melukis Rajah Langkah 3 Menyunting Rajah Command: _mtext Current text style: "Standard" Text height: 2.5 Specify first corner: KLIK B Specify opposite corner or [Height/Justify/Line spacing/Rotation/Style/Width]: Command: Specify opposite corner: KLIK C, TUKAR FONT TO ARIAL & HEIGHT 3, TYPE “NAME”, OK Command: _move Select objects: 1 found KLIK “NAME” Select objects: <ENTER> Specify base point or [Displacement] <Displacement>: KLIK “NAME” Specify second point or <use first point as displacement>: <Ortho off> PINDAH KE TITIK BARU Command: l <ENTER> LINE Specify first point: 50,37 <ENTER> Specify next point or [Undo]: @80<0 <ENTER> Specify next point or [Undo]: @50<90 <ENTER> Specify next point or [Close/Undo]: @50<180 <ENTER> Specify next point or [Close/Undo]: @50<210 <ENTER> Specify next point or [Close/Undo]: C <ENTER> Command: c <ENTER> CIRCLE Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: KLIK D Specify radius of circle or [Diameter] <20.0000>: 20 <ENTER> Command: _trim Current settings: Projection=UCS, Edge=None Select cutting edges ... Select objects or <select all>: <ENTER> Select object to trim or shift-select to extend or [Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]: KLIK GARISAN HENDAK DIPADAM Select object to trim or shift-select to extend or [Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]: <ENTER> Nama: Nama: BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 119 Langkah 4 Mendimensi Rajah Command: _dimradius Select arc or circle: KLIK GARISAN BULATAN Dimension text = 20 Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: KLIK TITIK Command: _dimlinear Specify first extension line origin or <select object>: KLIK TITIK E Specify second extension line origin: KLIK TITIK F Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]: KLIK TITIK Dimension text = 30 ULANG dimlinear GARISAN AE & GH Command: _dimaligned Specify first extension line origin or <select object>: Specify second extension line origin: Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: Dimension text = 50 Command: _line LINE Specify first point: KLIK J Specify next point or [Undo]: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: <ENTER> Command: _dimangular Select arc, circle, line, or <specify vertex>: KLIK GARISAN Select second line: KLIK GARISAN Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle]: <ENTER> Dimension text = 30 B C A (0,0) 100 10 175 Nama: 30� 80 30 30 50 A(50,37) E F G D H J R20 Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 120 Langkah 5 Tetapan Cetakan Plotter, kertas A4, Landscape, skala 1:1, Center the Plot dan Window Plot Area. Command: PLOT Specify window for printing Specify first corner: Specify opposite corner: Press ESC or ENTER to exit, or right-click to display shortcut menu. Effective plotting area: 110.00 wide by 175.00 high Plotting viewport 2. Orientation Landscape Preview Center the plot Scale 1:1 Saiz kertas Plot Area Window Plotter/Printer (a) Tetapan pencetak. Rajah 3.3.1 Tetapan cetakan menggunakan Plot Area – Window dan Preview. (b) Plot Area – Window. (c) Print Preview. BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 121 1. Lukis semula kotak tajuk seperti ditunjukkan pada rajah berikut menggunakan perisian LTK. Nama: Kelas : Tarikh : 170 280 2. Lukis semula dan dimensikan rajah di bawah menggunakan perisian LTK di dalam kotak tajuk yang telah dilukis pada soalan 1. (b) (a) 100 100 45° 100 80 R30 R25 R20 20 20 3. Lukis semula dan dimensikan rajah di bawah menggunakan perisian LTK. Cetak kedua-dua rajah yang telah dilukis pada sehelai kertas A4 dengan skala 1:1 dan orientasi menegak. (b) (a) Separuh Heksagon Separuh Elips paksi major 120 mm dan paksi minor 90 mm 60 R30 R40 R50 120 45 3.3 LATIHAN Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 122 Mengenal Pasti Perintah Kendalian LTK yang digunakan untuk Melukis Rajah Bongkah iaitu Lukisan Ortografik Berikut adalah contoh rajah bongkah yang dilukis menggunakan perintah Draw dan Modify. Lukisan pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi objek. Rajah kemudian didimensikan dengan betul dan disediakan untuk cetakan. 10 15 20 50 50 25 25 50 3.4 LUKISAN RAJAH BONGKAH MENGGUNAKAN PERISIAN LTK Standard Pembelajaran Murid boleh: • Mengenal pasti perintah kendalian LTK yang digunakan untuk melukis rajah bongkah iaitu Lukisan Ortografik dan Lukisan Isometri • Menghasilkan lukisan rajah bongkah iaitu Lukisan Ortografik dan Lukisan Isometri menggunakan perintah kendalian LTK • Menyunting rajah bongkah menggunakan perintah kendalian LTK • Mendimensikan lukisan rajah bongkah dengan tepat • Menetapkan skala lukisan rajah bongkah bagi tujuan cetakan Menghasilkan Lukisan Rajah Bongkah iaitu Lukisan Ortografik Menggunakan Perintah Kendalian LTK Langkah 1 Menetapkan Layer dan Melukis Pandangan Hadapan Command: '_layer Command: Command: _line Specify first point: Specify next point or [Undo]: 20 Specify next point or [Undo]: 30 Specify next point or [Close/Undo]: 50 Specify next point or [Close/Undo]: 50 Specify next point or [Close/Undo]: c Command: <ENTER> LINE Specify first point:KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: KLIK PEPENDICULAR Specify next point or [Undo]: KLIK TITIK Command: <ENTER> LINE Specify first point:KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: KLIK PEPENDICULAR Specify next point or [Undo]: KLIK TITIK Command: <ENTER> LINE Specify first point: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: 25 Specify next point or [Undo]: KLIK PEPENDICULAR Specify next point or [Close/Undo]: <ENTER> BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 123 Command: _line Specify first point: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: <ENTER> Command: <ENTER> LINE Specify first point:KLIK TITIK Specify next point or [Undo]:KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: <ENTER> Command: <ENTER> LINE Specify first point: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: @90<45 Command: <ENTER> LINE Specify first point: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: 50 Specify next point or [Undo]: 50 Specify next point or [Close/Undo]: 10 Specify next point or [Close/Undo]: 30 Specify next point or [Close/Undo]: 40 Specify next point or [Close/Undo]: c Command: c <ENTER> CIRCLE Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: KLIK CENTER Specify radius of circle or [Diameter] <25.0000>: 25 <ENTER> Command: TR <ENTER> TRIM Current settings: Projection=UCS, Edge=None Select cutting edges ... DIMLINEAR first extension line origin or <select object>: Specify second extension line origin: Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]: Dimension text = 25 Command: <ENTER> *LANGKAH DIULANG UNTUK SEMUA GARISAN LURUS Command: _dimradius Select arc or circle: Dimension text = 25 Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: ** STRETCH ** Specify stretch point or [Base point/Copy/Undo/eXit]: Command: *Cancel* Select objects or <select all>: <ENTER> Select object to trim or shift-select to extend or [Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]: KLIK GARISAN HENDAK DIBUANG SATU PERSATU [Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]: KLIK LINE Select object to trim or shift-select to extend or [Fence/Crossing/Project/Edge/eRase/Undo]: <ENTER> Command: _erase Select objects: 2 found <ENTER> Select objects: <ENTER> ULANG LANGLAH LINE, TRIM, ERASE UNTUK PELAN DAN SISI Menghasilkan Lukisan Rajah Bongkah iaitu Lukisan Ortografik Menggunakan Perintah Kendalian LTK Langkah 2 Melukis Satah Ortografik, Pandangan Sisi dan Pandangan Atas Langkah 3 Mendimensi Satah Ortografik, Pandangan Sisi dan Pandangan Atas R25 10 50 25 25 50 20 50 Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 124 Command: _plot Specify window for printing Specify first corner: Specify opposite corner: Press ESC or ENTER to exit, or right-click to display shortcut menu. Specify window for printing Specify first corner: *Cancel* Specify first corner: Specify opposite corner: Press ESC or ENTER to exit, or right-click to display shortcut menu Langkah 4 Persediaan Cetakan (a) Tetapan cetakan. Rajah 3.4.1 Tetapan cetakan menggunakan Plot Area – Window dan Preview. (b) Plot Area – Window. (c) Print Preview. BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 125 Mengenal Pasti Perintah Kendalian LTK yang digunakan untuk Melukis Rajah Isometri Berikut adalah contoh rajah isometri yang dilukis menggunakan perintah Draw dan Modify. Rajah kemudian didimensikan dengan betul dan disediakan untuk cetakan. R25 10 50 25 25 50 20 50 Melukis Rajah Isometri Langkah 1 Menetapkan Aturan Snap and Grid Langkah 2 Melukis Rajah Isometri Command: '_dsettings ISOMETRIC SNAP Command: <Ortho on> Command: line Specify first point: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: 50 Specify next point or [Undo]: <Isoplane Right> 20 Specify next point or [Close/Undo]: <Isoplane Left> 50 Specify next point or [Close/Undo]: C Command: <ENTER> LINE Specify first point: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: <Isoplane Top> 40 Specify next point or [Undo]: <Isoplane Right> 30 Specify next point or [Close/Undo]: <Isoplane Left> 50 Specify next point or [Close/Undo]: <Isoplane Top> 10 Specify next point or [Close/Undo]: 50 Specify next point or [Close/Undo]: KLIK TITIK <ENTER> Command: <ENTER> LINE Specify first point: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: <Isoplane Right> 50 Specify next point or [Undo]: KLIK POINT Specify next point or [Close/Undo]: <ENTER> Command: <ENTER> LINE Specify first point: KLIK TITIK Specify next point or [Undo]: 5 Specify next point or [Undo]: <Isoplane Left> 25 Specify next point or [Close/Undo]: 25 Specify next point or [Close/Undo]: <Isoplane Top> 25 Specify next point or [Close/Undo]: 25 Specify next point or [Close/Undo]: KLIK TITIK Specify next point or [Close/Undo]: <ENTER> Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 126 Command: _ellipse Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center/Isocircle]: _a Specify axis endpoint of elliptical arc or [Center/Isocircle]: I Specify center of isocircle: KLIK TITIK Specify radius of isocircle or [Diameter]: <Isoplane Right> KLIK TITIK Specify start angle or [Parameter]: KLIK TITIK Specify end angle or [Parameter/Included angle]: KLIK TITIK Langkah 3 Melukis Lengkok Isometri Menyunting Rajah Bongkah Menggunakan Perintah Kendalian LTK Mendimensikan Lukisan Isometri Rajah Bongkah dengan Tepat A B Command: _copy Select objects: 1 found KLIK ARC Select objects: <ENTER> Specify base point or [Displacement] <Displacement>: Specify second point or <use first point as displacement>: KLIK A Specify second point or [Exit/Undo] <Exit>: KLIK B <ENTER> DIMALIGNED Specify first extension line origin or <select object>: KLIK TITIK Specify second extension line origin: KLIK TITIK Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: KLIK TITIK Dimension text = 50 Command: <ENTER> DIMALIGNED Specify first extension line origin or <select object>: KLIK TITIK Specify second extension line origin: KLIK TITIK Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: KLIK TITIK Dimension text = 50 Command: _dimaligned Specify first extension line origin or <select object>: KLIK TITIK Specify second extension line origin: KLIK TITIK Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: KLIK TITIK Dimension text = 50 Command: <ENTER> Langkah 4 Menyalin Lengkok Isometri Langkah 5 Mendimensi Lukisan Isometri 50 50 50 A B BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 127 Command: _dimedit Enter type of dimension editing [Home/New/Rotate/Oblique] <Home>: _o Select objects: 1 found Select objects: <ENTER> Enter obliquing angle (press ENTER for none): 30 Command: <ENTER> DIMEDIT Enter type of dimension editing [Home/New/Rotate/Oblique] <Home>: o Select objects: 1 found Select objects: <ENTER> Enter obliquing angle (press ENTER for none): -30 Command: _plot Specify window for printing Specify first corner: Specify opposite corner: Specify window for printing Specify first corner: Specify opposite corner: Press ESC or ENTER to exit, or right-click to display shortcut menu Menetapkan Skala Lukisan Rajah Bongkah bagi Tujuan Cetakan 50 50 50 Langkah 6 Mengedit Ukuran Rajah 3.4.2 Plot Area - Window. Rajah 3.4.3 Plot Area - Window. 50 50 50 Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 128 1. Lukis semula dan dimensikan rajah berikut dengan menggunakan pandangan ortografik (pandangan atas, pandangan sisi dan pandangan hadapan) menggunakan perisian LTK. (a) (b) 30 25 25 30 60 60 50 63 55 20 30 55 2. Lukis semula rajah berikut menggunakan perisian LTK. Kemudian cetak kedua-dua rajah tersebut pada sehelai kertas A4 melintang dengan skala 1:1. Saiz grid adalah 10 mm x 10 mm. (a) (b) 3.4 LATIHAN BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 129 1. Nyatakan tiga kelebihan dan tiga kekurangan lukisan terbantu komputer. 2. Apakah tiga cara melukis garisan menggunakan perisian LTK AutoCAD? 3. Lukis sebuah segi empat berukuran 100 mm x 60 mm dengan sebuah bulatan berjejari 10 mm yang berada di tengah segi empat tersebut. 4. Lengkapkan Command Line berikut dengan menulis perintah yang betul untuk melukis bulatan melalui dua titik. Command: ......................................... Specify center point for circle or [3P/2P/Ttr (tan tan radius)]: ................................. Specify first end point of circle's diameter: (10,100) Specify second end point of circle's diameter: (150,200) 5. Lukis dan dimensikan rajah berikut menggunakan perisian LTK. (a) R15 R30 95 R40 (b) R15 70 R15 R15 45° 30 50 30 30 30 A (20,33) Suku elips Paksi major 100 mm Paksi minor 60 mm LATIHAN PENGUKUHAN Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 130 6. Lukis pandangan ortografik (pandangan atas, pandangan sisi dan pandangan hadapan) bagi rajah berikut menggunakan perisian LTK. Kemudian dimensikan ukuran panjang, lebar dan kedalaman objek tersebut. Saiz grid adalah 10 mm x 10 mm. (a) (b) 7. Lukis semula lukisan isometri berikut menggunakan perisian LTK. Saiz grid adalah 10 mm x 10 mm. (a) (b) (c) (d) BAB 3 | Lukisan Terbantu Komputer 131 BAB 4 LUKISAN BANGUNAN • Pengenalan lukisan bangunan • Aplikasi lukisan bangunan bagi rumah kediaman setingkat Standard Kandungan Tahukah anda sebelum sesebuah bangunan dibina, lukisan lengkap perlu disediakan oleh arkitek bagi mendapatkan kelulusan majlis tempatan. Ini juga untuk memudahkan jurubina membina bangunan tersebut. Bincangkan apakah yang perlu ada dalam lukisan tersebut bagi memudahkan jurubina memahaminya? 132 133 Lukisan bangunan amat penting dalam pembinaan sesebuah bangunan dan menjadi panduan kepada jurubina untuk membina bangunan mengikut spesifikasi yang ditentukan. Lukisan bangunan biasanya disediakan oleh arkitek dan pelukis pelan. Foto 4.1 Contoh bergambar rumah kediaman. 4.1 PENGENALAN LUKISAN BANGUNAN Standard Pembelajaran Murid boleh: • Mengenal pasti elemen dalam lukisan bangunan iaitu: Lukisan pelan Lukisan pandangan Lukisan keratan • Mengenal pasti simbol piawai seni bina dalam lukisan bangunan • Mengenal pasti jenis-jenis bumbung iaitu: Tebeng layar Limas Limas belanda Agensi-agensi kerajaan yang terlibat dalam perancangan dan pembangunan kawasan perumahan di Malaysia ialah Jabatan Perancangan Bandar & Wilayah dan Penguasa Kerajaan Tempatan (Majlis Daerah, Majlis Perbandaran dan Dewan Bandaraya). Tahukah Anda Pandangan sisi kiri Pandangan hadapan Rajah 4.1.1 Rajah menunjukkan pandangan hadapan dan sisi kiri rumah kediaman. Lukisan bangunan biasanya dipersembahkan dalam bentuk lukisan ortografik menggunakan simbol piawai seni bina seperti Rajah 4.1.1. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 134 Elemen dalam Lukisan Bangunan Empat elemen penting dalam lukisan bangunan ialah lukisan pelan, lukisan pandangan, lukisan keratan dan lukisan terperinci. Terdapat empat jenis lukisan pelan iaitu pelan lokasi, pelan tapak, pelan lantai dan pelan bumbung seperti dalam Rajah 4.1.2. Pelan Lokasi Pelan Tapak Pelan Lantai Pelan Bumbung Lukisan Pelan Lukisan Keratan Lukisan Terperinci Lukisan Pandangan LUKISAN BANGUNAN Rajah 4.1.2 Elemen dalam lukisan bangunan. Lukisan Pelan Lukisan pelan menggambarkan sesebuah kawasan atau bangunan yang dilihat dari atas pada satah mendatar. Lukisan pelan terdiri daripada pelan lokasi, pelan tapak, pelan lantai dan pelan bumbung. Pelan Lokasi Pelan lokasi memberi petunjuk kedudukan tapak cadangan pembinaan. Dalam pelan ini, beberapa perkara penting yang perlu dinyatakan adalah sempadan tanah, parit, jalan besar, tanah terbuka, penggunaan tanah di sekitar, jalan masuk, kawasan berumput, nama jalan, lot tanah, arah mata angin dan sebagainya. Pelan ini menunjukkan secara kasar tapak projek di dalam lingkungan taman perumahan atau kawasan kediaman berhampiran. Rajah 4.1.3 menunjukkan contoh pelan lokasi bagi tapak pembinaan bangunan. Tapak Cadangan 1710 2663 2662 2661 2660 1535 1533 91 87 85 1705 1704 1703 1696 1695 1691 Masjid 135 130 128 1932 1841 1928 2179 1712 116 115 1940 153 143 139 154 142 141 3670 3672 3674 60206 60207 2721 138 Kedai Runcit Kompleks Tenis 123 1536 2664 80 77 1709 1701 1700 1699 1698 1697 1690 127 126 125 1931 2747 2746 2730 2729 2728 2892 2891 2710 2709 1713 1685 1684 1683 1682 Pelan Lokasi Skala : 1:15000 Rajah 4.1.3 Lukisan pelan lokasi. Pelan lokasi dan pelan tapak perlu dilukis mengikut kedudukan arah utara. Info Tambahan BAB 4 | Lukisan Bangunan 135 Pelan Tapak Pelan tapak merupakan pelan yang memberi perincian yang jelas mengenai tapak bangunan yang dicadangkan seperti Rajah 4.1.4. Maklumat yang terkandung dalam pelan tapak termasuklah dimensi tapak pembinaan, kedudukan tapak dari sempadan tanah, jalan masuk, tangki septik, dan kawasan berhampiran. Pelan Tapak Skala : 1:150 3672 3670 Simpanan Jalan 139 153 Beranda MH5 MH4 MH3 MH2 MH1 MH6 MH7 MH9 MH8 Beranda 3671 Tempat Letak Kereta 4570 2973 9251 3184 15750 1500 Rajah 4.1.4 Lukisan pelan tapak. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 136 Pelan Lantai Pelan lantai ialah lukisan berskala yang menunjukkan ukuran bangunan keseluruhannya serta susun atur grid bagi rujukan pembinaan dari pandangan atas. Skala yang biasa digunakan pada pelan lantai ialah 1:50, 1:100, atau 1:200 bergantung kepada kesesuaian. Satah pemotongan ini biasanya berada satu meter lebih tinggi dari aras lantai. Pada pelan lantai biasanya terdapat butiran-butiran seperti ruang-ruang di dalam bangunan berserta simbol piawai bagi dinding, pintu, tingkap dan sebagainya. Pada pelan lantai juga dimasukkan nota-nota penting seperti jenis kemasan, kaedah pembinaan, jenis ruang dan lain-lain. Garisan bumbung dan garisan keratan juga ditunjukkan pada pelan lantai seperti Rajah 4.1.5. jubin jubin Skala : 1:100 Dapur Ruang Tetamu Makan Ruang Utama Bilik Ruang Keluarga Utiliti Bilik 2 Bilik 3 Beranda Beranda PELAN LANTAI Bilik Air 1 Bilik Air 2 Tempat Letak Kereta A A B B Bilik Air 3 Bilik Air 4 20100 3300 3000 1800 4200 1500 1800 2700 1200 10300 3300 1250 1250 3300 1200 Rajah 4.1.5 Lukisan pelan lantai bagi kediaman setingkat. Bincangkan penggunaan skala dalam Lukisan Bangunan. Aktiviti BAB 4 | Lukisan Bangunan 137 Pelan Bumbung Pelan bumbung menunjukkan reka bentuk bumbung, dimensi, kecerunan setiap bumbung, kadar unjuran dan kedudukan rasuk pada pandangan atas seperti Rajah 4.1.6. Pelan bumbung juga dilukis pada skala tertentu seperti 1:50, 1:100 atau 1:200. Terdapat juga perincian seperti perabung, penutup bumbung, saluran air, dan lurah untuk memudahkan pembinaan. Pelan Bumbung Skala : 1:100 Cerun Cerun Cerun BINAAN BUMBUNG Perabung konkrit Atap genting konkrit 50 x 25 mm kayu beroti 100 x 50 mm kayu kasau 150 x 50 mm kayu tutup tiang 100 x 50 mm kayu rasuk pengikat 150 x 50 mm kayu jeriau 250 x 25 mm kayu tumpu kasau Cerun Cerun Cerun Cerun Cerun Perabung Atap Konkrit Saluran Air Lurah B A 10900 18900 3000 B A Paip Air Turun Rajah 4.1.6 Lukisan pelan bumbung bagi kediaman setingkat. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 138 Lukisan Pandangan Lukisan pandangan adalah lukisan berskala yang menunjukkan secara keseluruhan rupa bentuk bangunan itu. Lukisan pandangan dianggap sebagai lukisan dua dimensi kerana objek yang dilukis akan memberikan dua dimensi ukuran iaitu lebar dan tinggi, atau panjang dan tinggi sesuatu bangunan. Kaedah unjuran ortografik digunakan bagi melukis pandangan sesebuah bangunan seperti Rajah 4.1.7. Terdapat tiga jenis pandangan iaitu: 1. Pandangan hadapan 2. Pandangan belakang (rear elevation) 3. Pandangan sisi (side elevation) Pandangan Sisi Kanan BILIK Pandangan Belakang Pandangan Sisi Kiri Pandangan Hadapan Dapur Tamu Ruang Makan Ruang Tidur 1 Bilik Keluarga Ruang Utiliti Bilik Tidur 2 Bilik Tidur 3 Tempat Letak Beranda 1 Beranda 2 Air 3 Bilik Bilik Air 2 Air 1 Kereta Bilik Air 4 Rajah 4.1.7 Lukisan pandangan bagi kediaman setingkat. BAB 4 | Lukisan Bangunan 139 Lukisan Keratan Lukisan keratan menunjukkan pandangan yang terhasil apabila apabila bangunan dipotong secara menegak bagi menjelaskan butiran terlindung. Potongan dibuat dari bahagian atas bangunan hingga ke aras tanah merangkumi bumbung, tiang, dinding, rasuk, lantai, pintu, tingkap dan lapisan atas tanah. Lukisan keratan dihasilkan berpandukan pelan lantai dan setiap komponen dilukis dengan menggunakan simbol piawai. Lukisan keratan memberi maklumat mengenai butiran dalam bangunan seperti Rajah 4.1.8 (Keratan A-A dan B-B). Kaedah melukis lukisan pelan bagi kediaman setingkat seperti Rajah 4.1.8. 30° A Aras Bumbung 1 300 3600 3300 600 Ruang Keluarga Dapur Beranda Aras Tanah Aras Lantai Aras Bumbung 2 Aras Tanah Aras Lantai Aras Bumbung 2 A 100 mm tebal lantai konkrit bertetulang di atas 150 mm tebal batu dan pasir Asas pad konkrit bertetulang rujuk pelan jurutera Dapur BINAAN BUMBUNG Perabung konkrit Atap genting konkrit 50 x 25 mm kayu beroti 100 x 50 mm kayu kasau 150 x 50 mm kayu tutup tiang 100 x 50 mm kayu rasuk pengikat 150 x 50 mm kayu jeriau 250 x 25 mm kayu tumpu kasau 1500 mm tinggi jubin 230 mm lebar longkang konkrit 110 mm tebal dinding batu bata dengan 20 mm tebal lepaan simen dalam dan luar dinding Keratan A-A Skala : 1:100 Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 140 Bilik 3 Ruang Keluarga Ruang Makan Keratan B-B Skala : 1:100 Bilik Utama 100 mm tebal lantai konkrit bertetulang di atas 150 mm tebal batu dan pasir Asas pad konkrit bertetulang rujuk pelan jurutera Posisi tangki air 230 mm lebar longkang konkrit 110 mm tebal dinding batu bata dengan 20 mm tebal lepaan simen dalam dan luar dinding Rajah 4.1.8 Lukisan pelan keratan bagi kediaman setingkat. BAB 4 | Lukisan Bangunan 141 Lukisan Terperinci Lukisan terperinci ialah lukisan butiran bagi sesuatu komponen bangunan. Bertujuan untuk menjelaskan bahagian tertentu komponen bangunan seperti tingkap, pintu, bumbung dan tangga. Lukisan terperinci dilukis mengikut kaedah ortografik, keratan dan juga isometri dengan skala yang lebih besar. Skala yang digunakan ialah 1:50, 1:20, 1:10 dan 1:2. Bentuk, nama bahan dan saiz setiap elemen pada komponen juga dinyatakan pada lukisan terperinci. Lukisan terperinci bagi tingkap, pintu lantai dan bumbung dapat dilihat dalam Rajah 4.1.9. Pelan Spesifkasi Pandangan Jenis Pintu Aras Lantai 900 P1 2100 Bingkai kayu keras pintu panel Lintol konkrit bertetulang Keratan A-A Skala : 1:50 Luar Dalam Luar Dalam Lintol konkrit bertetulang 50 mm tebal pintu panel 25 mm x 25 mm jenang 50 mm x 150 mm bingkai kayu keras Keratan B-B Skala : 1:50 Pelan Pandangan Jenis Tingkap Spesifkasi Aras Lantai 600 1200 900 Tingkap Kaca Berengsel Bingkai kayu keras tingkap Lintol konkrit bertetulang A A B B Pandangan hadapan Skala : 1:50 Pandangan hadapan Skala : 1:50 A A B B Keratan B-B Skala : 1:50 Keratan A-A Skala : 1:50 Keratan ‘C’ Skala : 1:20 6 mm tebal kaca 50 mm x 150 mm bingkai kayu keras Lintol konkrit bertetulang 25 mm x 50 mm bingkai kayu keras Luar Dalam Perincian 'C' Luar Dalam Rajah 4.1.9 Lukisan terperinci bagi rumah kediaman. Pintu Tingkap Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 142 Simbol Piawai Seni Bina dalam Lukisan Bangunan Simbol piawai seni bina dilukis berpandukan piawaian British Standard (BS) dan Malaysian Standard (MS) bagi mewakili jenis atau bentuk sesuatu bahan yang digunakan dalam pembinaan bangunan. Biasanya simbol piawai dilukis menggunakan skala atau mengikut kadar yang bersesuaian dengan saiz lukisan bangunan. Simbol piawai seni bina digunakan dalam semua lukisan bangunan seperti pelan lantai, pelan bumbung, lukisan pandangan dan lukisan keratan bagi menggambarkan komponen bangunan seperti pintu, tingkap, tiang, lantai, dinding, tangga dan sebagainya. Contoh simbol piawai pada pelan lantai adalah seperti Jadual 4.1 di bawah. Jadual 4.1 Simbol piawai seni bina dalam lukisan bangunan. Bil. Butiran Simbol Piawai Lukisan Pelan Lukisan Pandangan Lukisan Keratan 1. Pintu berengsel (kanan atau kiri) 2. Pintu berengsel tanpa jenang tengah 3. Pintu gelangsar kembar dua 4. Pintu gelangsar kembar tiga 5. Pintu gelangsar kembar empat 6. Tingkap berengsel (kanan atau kiri) 7. Tingkap berengsel atas BAB 4 | Lukisan Bangunan 143 Bil. Butiran Simbol Piawai Lukisan Pelan Lukisan Pandangan Lukisan Keratan 8. Tingkap berpangsi mengufuk 9. Tingkap berpangsi tegak 10. Tingkap gelangsar mengufuk 11. Tingkap gelangsar tegak 12. Tingkap ram kaca boleh laras 13. Tingkap ram kaca tetap 14. Gerbang atau 15. Konkrit 16. Dinding bata 17. Kaca 18. Jubin Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 144 Jenis-jenis Bumbung Bumbung merupakan struktur paling atas yang dibina untuk melindungi bangunan daripada kesan cuaca seperti panas, hujan, angin dan habuk. Bumbung juga menambahkan kecantikan pada sesuatu bangunan. Kecerunan bumbung melebihi 10°. Pelan bumbung bergantung pada reka bentuk bumbung yang dibina. Terdapat pelbagai jenis reka bentuk bumbung yang biasa dibina. Antaranya ialah Bumbung Tebeng Layar, Bumbung Limas dan Bumbung Limas Belanda. (a) Bumbung Tebeng Layar Bumbung tebeng layar ialah bumbung yang mempunyai dua cerun permukaan seperti Rajah 4.1.10. Pelan bumbung Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan Pelan bumbung Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan Gabungan Bumbung Tebeng / Tebar Layar Bumbung Tebeng / Tebar Layar Rajah 4.1.10 Lukisan pelan bumbung bagi reka bentuk jenis bumbung tebeng layar dan jenis gabungan bumbung tebeng layar. BAB 4 | Lukisan Bangunan 145 (b) Bumbung Limas Bumbung yang mempunyai empat cerun permukaan di mana dua daripadanya berbentuk segi tiga seperti Rajah 4.1.11. Gabungan Bumbung Limas Pelan bumbung Bumbung Limas Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan Pelan bumbung Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan Rajah 4.1.11 Lukisan pelan bumbung bagi reka bentuk jenis bumbung limas dan jenis gabungan bumbung limas. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 146 (c) Bumbung Limas Belanda Rupa bentuknya adalah gabungan di antara bumbung tebeng layar dan bumbung limas seperti Rajah 4.1.12. Bumbung Limas Belanda Gabungan Bumbung Limas Belanda Pelan bumbung Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan Pelan bumbung Rajah 4.1.12 Lukisan pelan bumbung bagi reka bentuk jenis bumbung limas belanda dan jenis gabungan bumbung limas belanda. BAB 4 | Lukisan Bangunan 147 1. Senaraikan tiga elemen dalam lukisan bangunan. 2. Berikan maksud bagi istilah yang berikut. (i) Pelan lokasi (ii) Pelan tapak (iii) Pelan lantai (iv) Pelan bumbung (v) Lukisan keratan (vi) Pelan terperinci 3. Lengkapkan Jadual 4.1 di bawah dengan simbol piawaian (lukisan pelan, lukisan pandangan, dan lukisan keratan). Jadual 4.1 Bil. Butiran Simbol Piawai Lukisan Pelan Lukisan Pandangan Lukisan Keratan i. Tingkap berengsel (kanan atau kiri) ii. Tingkap berpangsi mengufuk iii. Tingkap gelangsar mengufuk iv. Tingkap ram kaca boleh laras 4. Nyatakan tiga jenis bumbung yang biasa dibina. 4.1 LATIHAN Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 148 4.2 APLIKASI LUKISAN BANGUNAN BAGI RUMAH KEDIAMAN SETINGKAT Standard Pembelajaran Murid boleh: • Menghasilkan lukisan unjuran ortografik bagi rumah kediaman setingkat iaitu: Lukisan pelan - Pelan lantai - Garisan bumbung Lukisan pandangan • Mengaplikasikan simbol piawai pintu dan tingkap pada lukisan pelan dan lukisan pandangan bagi rumah kediaman setingkat • Mereka bentuk pelan lantai rumah bagi rumah kediaman setingkat Mereka Bentuk Pelan Lantai Rumah Kediaman Setingkat Terdapat beberapa langkah asas untuk mencipta dan mereka bentuk pelan lantai. Berikut merupakan antara langkah-langkahnya: 1. Menentukan kawasan yang akan disediakan Lakarkan saiz dan bentuk luar bangunan mengikut skala yang sesuai. 2. Menentukan bilangan dan saiz untuk bilik dan ruang yang dikehendaki Lakarkan kedudukan bilik dan ruang di atas lakaran luar bangunan tadi. Pastikan saiz bilik juga mengikut skala yang sama. 3. Menambah ciri-ciri seni bina Masukkan perkara-perkara tidak berubah, seperti pintu dan tingkap bersesuaian dengan bilik dan ruang yang disediakan. Rajah 4.2.1 Lakaran pelan lantai berserta dimensi dan jadual spesifikasi. Jadual 4.2 Komponen dan spesifikasi. Bil Komponen Spesifikasi 1. Lantai Konkrit bertetulang 100 mm tebal. 2. Dinding Bata tanah 150 mm tebal berlepa di kedua-dua belah. 3. Pintu bilik air PVC jenis berengsel 2100 mm x 750 mm. 4. Pintu masuk Pintu gelangsar kembar tiga dan berangka aluminium 3000 mm x 2100 mm. 5. Pintu- pintu lain Pintu kayu jenis berengsel 2100 mm x 950 mm. 6. Tingkap Tingkap ram kaca 1100 mm x 600 mm seunit dan 1000 mm dari lantai. 7. Tiang Konkrit bertetulang 150 mm x 150 mm. 8. Cucur atap 600 mm dari dinding. BAB 4 | Lukisan Bangunan 149 Berdasarkan Rajah 4.2.1, berikut adalah langkah-langkah mereka bentuk pelan lantai. Langkah 1 1. Lakarkan saiz dan bentuk luar bangunan mengikut skala yang sesuai. 2. Lakarkan kedudukan dan dimensi bilik dan ruang di atas lakaran luar bangunan. Pastikan saiz bilik juga mengikut skala yang sama. Dimensi yang digunakan ialah jarak tengah antara dinding ke dinding. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 150 Langkah 2 1. Lukis ketebalan dinding dengan merujuk kepada garis tengah dinding. Offset garis tengah ke kedua-dua belah garisan tengah dinding. Biasanya tebal dinding ialah 150 mm. 2. Tandakan garisan jenang dan bukaan pintu dan tingkap. 3. Lukis garisan dinding dengan garisan objek. BAB 4 | Lukisan Bangunan 151 Ruang makan Ruang keluarga Ruang tamu Bilik tidur utama Bilik air 2 Bilik air 1 Bilik air 4 Bilik air 3 Dapur Beranda Beranda Bilik 2 Bilik 3 PELAN LANTAI Skala : 1:100 20100 3300 3000 1800 4200 1500 1500 1800 2700 1200 10300 3300 1250 1250 3300 1200 Tempat letak kereta Langkah 3 1. Masukkan simbol piawai bangunan mengikut spesifikasi yang ditetapkan. 2. Namakan ruang dan bilik yang dilukis seperti bilik tidur, bilik air, ruang makan, ruang keluarga, ruang tamu dan dapur. 3. Lukis garisan bumbung dengan garisan putus-putus. 4. Masukkan dimensi bagi setiap ruang. Rajah 4.2.1 Kaedah mereka bentuk pelan lantai. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 152 1. Lukis garisan bersudut 45° seperti gambar rajah. 2. Unjurkan semua garisan hujung bumbung dari pelan bumbung ke bawah. 3. Unjurkan semua garisan hujung bumbung dari pandangan sisi kanan ke kiri sehingga bersilang dengan unjuran dari pelan bumbung. 4. Sambungkan garis-garis persilangan antara unjuran dari pelan bumbung dan pandangan sisi kanan untuk mendapatkan pandangan hadapan bangunan. Lukisan Pandangan Hadapan Rumah Setingkat Kaedah melukis lukisan pandangan hadapan rumah setingkat: Pandangan sisi kanan Skala : 1:100 Pelan lantai Skala : 1:100 Pandangan hadapan Skala : 1:100 BAB 4 | Lukisan Bangunan 153 Pandangan sisi kanan Skala : 1:100 Pelan lantai Skala : 1:100 Pandangan hadapan Skala : 1:100 1. Lukis garisan bersudut 450 seperti gambar rajah. 2. Unjurkan semua garisan tingkap dan pintu dari pelan lantai ke bawah untuk mendapat kelebaran pintu dan tingkap pada pandangan hadapan. 3. Unjurkan garisan tingkap dan pintu ke kanan hingga bersilang dengan garisan bersudut 450. 4. Unjurkan garisan tingkap dan pintu yang bersilang dengan garisan bersudut 450 ke bawah untuk mendapatkan kelebaran tingkap dan pintu pada pandangan sisi kanan. 5. Lengkapkan ketinggian bingkai tingkap dan pintu mengikut ukuran piawai. 6. Lengkapkan lukisan tingkap dan pintu mengikut simbol piawai yang ditentukan. Lukisan Simbol Piawai Pintu dan Tingkap Kaedah melukis lukisan simbol piawai pintu dan tingkap seperti yang berikut. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 154 Pandangan sisi kanan Skala : 1:100 Pelan lantai Skala : 1:100 Pandangan hadapan Skala : 1:100 1. Lukis garisan bersudut 45° seperti gambar rajah. 2. Unjurkan semua garisan hujung bumbung dari pandangan sisi kanan ke atas sehingga bersilang dengan garisan bersudut 45°. 3. Unjurkan garisan yang bersilang dengan garisan bersudut 45° ke kiri untuk mendapat kedalaman bumbung. 4 Untuk mendapat kelebaran bumbung, unjurkan semua garisan hujung bumbung dari pandangan hadapan ke atas sehingga bersilang dengan unjuran dari sisi kanan. 5. Sambungkan semua garisan keliling pelan bumbung. 6. Langkah yang sama dilakukan untuk melukis sempadan dinding. Pelan Bumbung Rumah Setingkat Kaedah melukis pelan bumbung rumah setingkat: BAB 4 | Lukisan Bangunan 155 1. Rajah 1 muka surat 157 menunjukkan pelan lantai, pandangan hadapan dan pandangan sisi kanan yang tidak lengkap. (i) Lengkapkan pelan lantai dengan melukis garisan bumbung. (ii) Lengkapkan pandangan hadapan. (iii) Lengkapkan pandangan sisi kanan. (iv) Lengkapkan semua pandangan itu dengan simbol piawai seni bina berdasarkan jadual di bawah: Tempat Butiran P1 Pintu gelangsar kembar tiga P2 Pintu berengsel T1 Tingkap berengsel T2 Tingkap ram kaca boleh laras (v) Namakan simbol piawai seni bina yang berlabel: Tempat Butiran G H I 1. Nyatakan langkah-langkah asas untuk mencipta dan mereka bentuk pelan lantai. 2. Lengkapkan lakaran di bawah dengan garisan dinding dan garisan jenang pintu, tingkap serta bukaannya. 4.2 LATIHAN LATIHAN PENGUKUHAN Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 156 Rajah 1 Skala : 1:100 Ruang Makan Ruang Tetamu Ruang Keluarga Bilik Tidur Utama Bilik Air 1 Bilik Air 2 Dapur Beranda Tempat Letak Kereta Bilik 3 Bilik 2 Skala : 1:100 Skala : 1:100 G H I Pelan lantai Pandangan hadapan Pandangan sisi kanan BAB 4 | Lukisan Bangunan 157 2. Rajah 2 menunjukkan pandangan isometri sebuah banglo kediaman setingkat. Rajah 3 menunjukkan pelan lantai, pandangan hadapan dan pandangan sisi kanan yang tidak lengkap. Lakukan yang berikut pada Rajah 3: (i) Lengkapkan pelan lantai dengan melukis garisan bumbung. (ii) Lengkapkan pandangan hadapan. (iii) Lengkapkan pandangan sisi kanan. Rajah 2 Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 158 Skala : 1:100 Bilik Air 2 Bilik Tidur Utama Beranda Ruang Tamu Dapur Bilik 2 Bilik 3 Anjung Kereta Bilik Air 1 Ruang Makan Pelan Lantai Pandangan Hadapan Pandangan Sisi Kanan Skala : 1:100 Skala : 1:100 P1 T1 T1 T2 A P2 B C D E Rajah 3 BAB 4 | Lukisan Bangunan 159 BAB 5 • Pengenalan lukisan perpaipan • Aplikasi lukisan perpaipan LUKISAN PERPAIPAN Standard Kandungan Sistem perpaipan domestik yang digunakan seharian jika diteliti merupakan satu sistem rangkaian yang rumit. Ini kerana kedudukan paip tersebut tersembunyi di dalam dinding atau lantai konkrit. Apa yang jelas kelihatan hanyalah sebahagian sistem tersebut dan aksesorinya seperti injap, pili dan alatan lekapan. Pernahkah anda terfikir kedudukan laluan sebenar paip tersebut, dan cara untuk membaca atau mentafsir lukisan perpaipan yang disediakan oleh kontraktor? 160 161 5.1 PENGENALAN LUKISAN PERPAIPAN Standard Pembelajaran Murid boleh: • Menerangkan sistem bekalan perpaipan domestik • Mengenal pasti jenis lukisan perpaipan iaitu: Lukisan ortografik perpaipan Lukisan isometri perpaipan • Mengenal pasti simbol piawai perpaipan • Menerangkan undang-undang kecil perpaipan yang perlu dipatuhi dalam menghasilkan lukisan perpaipan Di Malaysia bekalan air bersih adalah berasal dari empangan. Bekalan air kepada pengguna adalah melalui satu sistem rangkaian saluran paip yang membawa air dari loji pembersihan air. Lukisan perpaipan ialah lukisan yang memberi gambaran dan kedudukan mengenai alat pemasangan, lekapan dan arah aliran air di dalam sesuatu bangunan. Dalam topik ini lukisan perpaipan yang dilukis melibatkan lukisan ortografik dan lukisan isometri, yang menunjukkan sistem bekalan air domestik bagi rumah kediaman setingkat yang mengalirkan air panas dan air sejuk. Sistem Bekalan Perpaipan Domestik Sistem perpaipan melibatkan sistem bekalan air dari tangki takungan atau rumah kediaman seperti Rajah 5.1.1. Lukisan ini digunakan semasa pembinaan rumah kediaman dalam kerja- kerja pemasangan dan penyelenggaraan paip dan bangunan. Paip Limpah Tangki Simpanan Air Paip Agihan Paip Cuci Paip Perkhidmatan Paip Perkhidmatan Meter Air Kunci Paip PETUNJUK: : Sistem Tidak Terus : Paip Limpah : Sistem Terus Rajah 5.1.1 Sistem bekalan perpaipan bagi rumah kediaman. Agensi-agensi kerajaan dan swasta yang terlibat dalam sistem pembekalan air dan pengairan di Malaysia adalah seperti: • Suruhanjaya Perkhidmatan Air Negara (SPAN) • Jabatan Bekalan Air (JBA) • Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) • Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) • Indah Water Konsortium (IWK) • Syarikat Bekalan Air Selangor (SYABAS) Tahukah Anda Nyatakan jenis paip yang selalu digunakan dalam sistem bekalan perpaipan bagi rumah kediaman. Aktiviti Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 162 Sistem bekalan air untuk rumah kediaman terbahagi kepada dua jenis seperti ditunjukkan dalam Rajah 5.1.2 iaitu: (i) Sistem Terus Dalam sistem ini, bekalan air disalurkan secara terus dari paip perkhidmatan ke lekapan-lekapan sanitari, tanpa melalui tangki simpanan air. (ii) Sistem Tidak Terus Air dari tangki simpanan disalurkan ke lekapan sanitari melalui paip agihan. PETUNJUK: : Sistem Terus : Sistem Tidak Terus : Paip Limpah : Air Panas Rajah 5.1.2 Sistem terus dan sistem tidak terus bagi rumah kediaman. BAB 5 | Lukisan Perpaipan 163 Jenis Lukisan Perpaipan Terdapat dua jenis lukisan perpaipan, iaitu: (i) Lukisan Ortografik Perpaipan (ii) Lukisan Isometri Perpaipan Lukisan Ortografik Perpaipan Lukisan ortografik perpaipan dilukis dalam bentuk pelan lantai. Semua unit lekapan, laluan paip, arah aliran air, sambungan siku dan liku, kunci paip dan sambungan-T ditunjukkan dalam simbol piawai. Laluan paip dilukis dengan garisan tunggal tanpa pendimensian. Rajah 5.1.3 menunjukkan lukisan ortografik perpaipan bagi rumah kediaman. Paip yang membawa air sejuk dilukis dengan garisan terus, manakala paip yang membawa air panas dilukis dengan menggunakan garisan fantom. Walaupun laluan paip air dilukis di luar dinding bangunan, namun semasa kerja pemasangan dan pembinaan bangunan, laluan paip boleh dipasang di luar atau di dalam bangunan yang dibina mengikut kesesuaian. PETUNJUK: : Sistem Terus : Sistem Tidak Terus : Paip Limpah : Air Panas Rajah 5.1.3 Lukisan perpaipan ortografik. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 164 Lukisan Isometri Perpaipan Lukisan isometri perpaipan menunjukkan kedudukan relatif lekapan dan alat pemasangan yang ringkas dan mudah difahami seperti dalam Rajah 5.1.4, manakala Rajah 5.1.5 menunjukkan lekapan dan laluan paip yang dilukis mengikut satah isometri bagi rumah kediaman setingkat. Pandangan atas Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan hadapan Rajah 5.1.4 Kedudukan relatif, siku dan liku pada lukisan isometri perpaipan. PETUNJUK: : Sistem Terus : Sistem Tidak Terus : Paip Limpah : Air Panas Rajah 5.1.5 Lukisan isometri perpaipan bagi rumah kediaman setingkat. BAB 5 | Lukisan Perpaipan 165 Simbol Piawai Perpaipan Simbol piawai digunakan bagi menunjukkan lekapan seperti singki, besen cuci, mangkuk tandas, tab mandi dan dulang pancuran. Laluan paip, arah aliran air dan sambungan-T juga ditunjukkan dengan simbol piawai. Jadual 5.1 (a) dan Jadual 5.1 (b) menunjukkan simbol piawai perpaipan dan alat lekapan. Jadual 5.1 (a) Simbol piawai bagi sambungan-T. Pandangan Bergambar Pandangan Atas Pandangan Hadapan Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 166 Jadual 5.1 (b) di bawah menunjukkan simbol piawai bagi siku paip. Jadual 5.1 (b) Simbol piawai bagi siku paip. Pandangan Bergambar Pandangan Atas Pandangan Hadapan BAB 5 | Lukisan Perpaipan 167 Jadual 5.2 menunjukkan simbol piawai bagi alat lekapan bagi sistem perpaipan di rumah kediaman. Jadual 5.2 Alat lekapan dan simbol bagi sistem perpaipan. Bil. Pandangan Bergambar Simbol 1 Singki 2 Tangki simpanan air 3 Kunci paip 4 Meter air 5 Tap Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 168 Bil. Pandangan Bergambar Simbol 6 Pemanas air 8 Tab mandi 9 Takungan pancuran 10 Pancuran mandian 11 Tandas duduk BAB 5 | Lukisan Perpaipan 169 Undang-undang Kecil Perpaipan Pemasangan sistem perpaipan di rumah kediaman perlu mematuhi undang-undang kecil perpaipan yang disediakan oleh Jabatan Bekalan Air. Undang-undang kecil perpaipan merangkumi: Tap bagi singki dapur perlulah mendapat bekalan air terus. Setiap rumah kediaman mestilah mempunyai meter air. Pengguna bertanggungjawab terhadap penyelenggaraan paip air dari paip pencawang hingga ke poin keluar termasuk meter air. Setiap poin keluar mestilah dipasang dengan kunci paip. Setiap rumah yang menggunakan lebih daripada dua buah tap mestilah menggunakan tangki simpanan. Paip bagi saluran air panas hendaklah dipasang terus dari tangki simpanan. Tangki simpanan air mestilah mempunyai paip limpahan. Bil. Pandangan Bergambar Simbol 12 Besen cuci 13 Tandas cangkung Jadual 5.3 Simbol aliran air Bil. Pandangan Bergambar Simbol 1 Paip air sejuk 2 Paip air panas Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 170 1. Lukiskan pandangan atas berdasarkan pandangan bergambar yang diberikan. Bil Pandangan Bergambar Pandangan Atas (a) (b) (c) (d) (e) (f) 5.1 LATIHAN BAB 5 | Lukisan Perpaipan 171 2. Lukiskan simbol piawai bagi butiran di bawah. Bil Pandangan Bergambar Pandangan Atas (a) (b) (c) (d) (e) 3. Tandakan ( ) bagi pernyataan yang BETUL dan ( ) bagi pernyataan yang SALAH. (a) Paip limpah pada tangki simpanan hendaklah dihalakan ke dalam ruang rumah. (b) Singki dapur mestilah mendapat bekalan air terus tanpa melalui tangki simpanan. (c) Setiap poin keluar mestilah mempunyai kunci paip. (d) Fungsi kunci paip adalah untuk memberhentikan aliran air semasa penyelenggaraan. (e) Paip air panas tidak perlu dipasang terus dari tangki simpanan. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 172 Melukis Lukisan Ortografik Perpaipan berdasarkan Lukisan Isometri Perpaipan bagi Rumah Kediaman Setingkat Menggunakan Simbol Piawai yang Betul Rajah 5.2.1 menunjukkan lukisan isometri perpaipan yang mengambarkan aliran paip dari paip pencawang ke meter paip dan terus ke paip perkhidmatan serta ke kelengkapan rumah. Murid boleh: • Menghasilkan lukisan ortografik perpaipan berdasarkan lukisan isometri perpaipan bagi rumah kediaman setingkat menggunakan simbol piawai yang betul Standard Pembelajaran 5.2 APLIKASI LUKISAN PERPAIPAN PETUNJUK: : Sistem Terus : Sistem Tidak Terus : Paip Limpah : Air Panas Rajah 5.2.1 Lukisan isometri perpaipan bagi rumah kediaman. BAB 5 | Lukisan Perpaipan 173 Langkah melukis lukisan ortografik perpaipan ditunjukkan dalam Rajah 5.2.2. Rajah 5.2.2 Kedudukan alat lekapan pada ruang bilik mandi dan dapur. Langkah 1 Lakarkan aliran berdasarkan lukisan isometri perpaipan. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 174 Langkah 2 Lukis liku, siku dan simbol kunci paip di atas aliran laluan paip yang telah dilukis dalam langkah 1, kedudukan liku, siku dan simbol berpandukan lukisan isometri perpaipan. Langkah 3 Hitamkan garisan aliran air paip, simbol kunci paip, pili dan simbol penyambungan. Rajah 5.2.3 Kaedah melukis lukisan ortografik perpaipan. BAB 5 | Lukisan Perpaipan 175 5.2 LATIHAN 1. Lukiskan pandangan atas bagi setiap lukisan isometri perpaipan di bawah. Perpaipan Isometri Pandangan Atas (a) Arah aliran air (b) Arah aliran air (c) Arah aliran air (d) Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 176 LATIHAN PENGUKUHAN 1. Lukis simbol piawai perpaipan bagi lekapan berikut. Elemen Simbol Piawai Elemen Simbol Piawai Meter air Kunci paip Tangki pemanas air Injap bebola Poin keluar Tangki simpanan air Tap Aliran air sejuk Aliran air panas Sambungan - T BAB 5 | Lukisan Perpaipan 177 2. Rajah 2 di bawah menunjukkan sebahagian lukisan isometri perpaipan bagi rumah kediaman. Lukiskan lukisan ortografik perpaipan bagi rajah tersebut. Rajah 2 3. Rajah 3 di bawah menunjukkan sebahagian lukisan isometri perpaipan bagi rumah kediaman. Lukiskan lukisan ortografik perpaipan bagi rajah tersebut. Rajah 3 Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 178 4. Rajah 4 dibawah menunjukkan sebahagian lukisan isometri perpaipan bagi rumah kediaman. Lukiskan lukisan ortografik perpaipan beserta simbol alatan lekapan bagi rajah itu. Rajah 4 BAB 5 | Lukisan Perpaipan 179 5. Rajah 5 (a) menunjukkan lukisan isometri perpaipan bagi rumah kediaman. Lukiskan lukisan ortografik perpaipan bagi rajah tersebut pada Rajah 5 (b). Kedudukan lekapan diberikan. Rajah 5 (a) Rajah 5 (b) Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 180 6. Rajah 6 (a) menunjukkan pelan lukisan ortografik perpaipan, manakala Rajah 6 (b) menunjukkan lukisan isometri perpaipan yang tidak lengkap serta kedudukan alatan lekapan. Berdasarkan Rajah 6 (a) lengkapkan lukisan isometri perpaipan pada Rajah 6 (b). Rajah 6 (a) Rajah 6 (b) BAB 5 | Lukisan Perpaipan 181 7. Rajah 7 (a) menunjukkan pelan lukisan isometri perpaipan, manakalan Rajah 7 (b) menunjukkan lukisan ortografik perpaipan yang tidak lengkap serta kedudukan alatan lekapan. Berdasarkan Rajah 7 (a) lengkapkan lukisan ortografik perpaipan pada Rajah 7 (b). Rajah 7 (a) Rajah 7 (b) Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 182 8. Rajah 8 (a) menunjukkan pelan lukisan isometri perpaipan aliran tidak terus, manakala Rajah 8 (b) menunjukkan lukisan ortografik perpaipan yang tidak lengkap serta kedudukan alatan lekapan. Berdasarkan Rajah 8 (a) lengkapkan lukisan ortografik perpaipan bagi aliran tidak terus pada Rajah 8 (b). Rajah 8 (a) Rajah 8 (b) BAB 5 | Lukisan Perpaipan 183 BAB 6 • Pengenalan lukisan elektrik • Aplikasi lukisan elektrik LUKISAN ELEKTRIK Standard Kandungan Sebelum kerja-kerja pendawaian dibuat, perancangan hendaklah dibuat bagi mengenalpasti kerja-kerja yang hendak dilakukan supaya hasil kerja kemas, teratur dan selamat. Tahukah anda, lukisan elektrik dapat membantu pendawai atau kontraktor untuk melakukan kerja pemasangan dan pendawaian dengan mudah dan tepat? 184 185 Pengenalan Lukisan elektrik ialah lukisan teknikal untuk menerangkan pemasangan pendawaian elektrik dan alat lengkap di dalam sesebuah bangunan. Alat tambah dan alat lengkap elektrik dilukis dalam bentuk simbol piawai yang disambungkan dalam satu gambar rajah mengikut piawai yang telah ditetapkan. Juruelektrik dan pendawai akan menterjemahkan lukisan elektrik kepada kerja-kerja pemasangan pendawaian elektrik. Simbol piawai digunakan sebagai rujukan dalam kerja-kerja pendawaian. Lukisan elektrik mengandungi semua maklumat lengkap seperti spesifikasi alat tambah dan alat lengkap, reka bentuk litar, faktor keselamatan, laluan pendawaian dan kedudukan alat tambah dan alat lengkap yang hendak dipasang. Susun atur alat tambah dan alat lengkap hendaklah mematuhi peraturan-peraturan yang telah ditetapkan oleh Suruhanjaya Tenaga. Jenis Lukisan Elektrik Lukisan elektrik terbahagi kepada dua jenis iaitu gambar rajah dan pelan bentangan. Rajah 6.1.1 di bawah menunjukkan jenis lukisan elektrik. Lukisan Elektrik Pelan Bentangan Domestik Pelan Bentangan Industri Gambar Rajah Pelan Bentangan Gambar Rajah Skema Gambar Rajah Litar Gambar Rajah Blok Gambar Rajah Pendawaian Rajah 6.1.1 Jenis lukisan elektrik. 6.1 PENGENALAN LUKISAN ELEKTRIK Standard Pembelajaran • Mengenal pasti jenis lukisan elektrik: Gambar rajah; - Blok, Skema, Litar, Pendawaian • Pelan bentangan Domestik Industri • Mengenal pasti simbol piawai dan kegunaan bagi alat tambah dan alat lengkap • Mengenal pasti susun atur simbol bagi alat tambah dan alat lengkap dalam lukisan elektrik • Menerangkan peraturan dalam pemasangan alat tambah dan alat lengkap Nyatakan tiga jenis jana kuasa yang terdapat di Malaysia. Aktiviti Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 186 Gambar Rajah Blok Gambar rajah ini digunakan untuk menunjukkan aliran asas unit kawalan dalam suatu sistem bekalan elektrik. Gambar rajah ini juga digunakan untuk menunjukkan pembahagian bekalan dan beban kepada penguna. Setiap blok mewakili satu tugas dan biasanya dilukiskan dalam bentuk segi empat atau bulatan, mengikut kesesuaian dengan bentuk unit yang sebenar. Papan fius agihan Pemutus litar arus baki (PLAB) Suis utama Meter kilowatt jam Fius perkhidmatan Bekalan masuk Litar akhir Perangkai neutral Rajah 6.1.2 Blok unit kawalan utama pengguna. Gambar rajah blok hendaklah dilabel dengan betul mengikut fungsi, nama peranti atau litar. Rajah 6.1.2 menunjukkan gambar rajah blok unit kawalan utama yang telah dilabelkan. Gambar Rajah Skema Gambar rajah skema ialah lukisan litar elektrik dalam bentuk simbol piawai komponen. Rajah ini menunjukkan kendalian keseluruhan sesuatu litar pendawaian. Simbol piawai dilukis bersambung antara satu simbol dengan simbol yang lain secara lurus bagi membentuk satu litar lengkap. Litar skematik dapat memberikan maklumat dengan jelas berkenaan reka bentuk sesuatu litar pendawaian. 2 2 X 40 W lampu glob 3 3 X 13 A soket alir keluar 4 2 X 15 A soket alir keluar 5 Simpanan 6 Simpanan Kabel PVK X 1.5 mm2 Pemutus litar arus baki (PLAB) Kabel PVK X 2.5 mm2 1 4 X 36 W lampu pendarflour Suis utama Meter kilowat jam N L kWj Bekalan masuk Fius perkhidmatan Papan fius agihan Litar akhir Perangkai neutral Rajah 6.1.3 Gambar rajah skematik unit kawalan utama pengguna. BAB 6 | Lukisan Elektrik 187 Gambar Rajah Litar Garisan di sebelah dalam gambar rajah litar, terdapat dua garisan iaitu yang merupakan garisan bekalan hidup, manakala garisan di sebelah bawah merupakan garisan neutral. Alat-alat elektrik terletak di tengah kedua-dua garisan. Sistem susunan ini telah dipraktikkan dengan meluas dan boleh dianggap sebagai salah satu kaedah yang mudah bagi menggambarkan gambar rajah litar. Papan fius agihan Litar akhir Fius perkhidmatan Perangkai neutral Bekalan masuk Pemutus litar arus baki (PLAB) Suis utama Meter kilowat jam kWj ke litar elektrik Rajah 6.1.4 Gambar rajah litar unit kawalan utama pengguna. Gambar Rajah Pendawaian Gambar rajah pendawaian bermaksud lukisan yang menunjukkan bentuk laluan dan sambungan sesuatu litar pada kedudukan dan pendawaian sebenar yang melibatkan komponen, alat tambah dan unit-unit tertentu. Kedudukan fizikal punca tamatan dan punca sambungan pada alat lengkap menjadi fokus utama pada simbolnya. Dalam lukisan pendawaian yang sebenar turut ditunjukkan bilangan sebenar dawai yang digunakan dalam penyambungan litar. Gambar rajah ini turut boleh dijadikan rujukan apabila kerja-kerja penambahbaikan dan pengesanan dalam mengesan kerosakan litar elektrik seperti Rajah 6.1.5. kWj Elektrod bumi ke litar elektrik Litar akhir E N Bekalan Masuk Fius perkhidmatan Perangkai neutral Bekalan masuk Pemutus litar arus baki (PLAB) Suis utama Meter kilowat jam Papan fius agihan Rajah 6.1.5 Gambar rajah pendawaian unit kawalan pengguna. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 188 Pelan Bentangan Pelan bentangan ialah simbol-simbol piawai alat tambah dan alat lengkap ialah alat yang dilukis pada pelan bangunan. Kedudukan simbol lazimnya dilukis pada kedudukan sebenar di atas pelan bangunan. Sambungan di antara satu simbol dengan simbol lain secara garisan lurus terputus bagi menunjukkan hubungan kendalian fungsi lengkap sistem pendawaian tersebut. Terdapat dua jenis pelan bentangan iaitu pelan bentangan domestik dan pelan bentangan industri. Pelan Bentangan Domestik Pelan bentangan domestik menunjukkan lokasi alat tambah dan alat lengkap serta suis kawalan di dalam bangunan atau rumah kediaman. Susun atur alat tambah dan alat lengkap pada pelan lantai adalah mengikut garis panduan yang ditetapkan oleh Suruhanjaya Tenaga. Pelan bentangan juga dilengkapi dengan lagenda bagi menunjukkan simbol piawai alat tambah dan alat lengkap. Simbol kelengkapan bagi pelan bentangan domestik seperti Rajah 6.1.6 dan simbol piawai pada Jadual 6.1. Dapur Ruang keluarga Bilik tidur utama Ruang tamu Bilik tidur 3 Bilik tidur 2 Beranda Bilik air 2 Bilik air 1 Rajah 6.1.6 Gambar rajah pelan bentangan domestik. Rujuk simbol piawai dalam Jadual 6.1. Info Tambahan BAB 6 | Lukisan Elektrik 189 Pelan Bentangan Industri Pelan bentangan industri menunjukkan lokasi alat tambah dan alat lengkap pendawaian di dalam bangunan yang besar seperti makmal, kilang dan premis perdagangan. Pendawaiannya memerlukan perlindungan kerosakan mekanikal yang tinggi dan boleh menampung beban yang besar. Kaedah pendawaiannya menggunakan konduit dan sesalur logam. Pada pelan bentangan industri alat tambah dan alat lengkap adalah banyak dan daripada jenis tugas berat (heavy duty). Ruang kerja Bilik kemasan Bilik aAir Stor Pejabat Rajah 6.1.7 Pelan bentangan industri. Rujuk simbol piawai dalam Jadual 6.1. Info Tambahan Simbol Piawai Elektrik Simbol piawai digunakan untuk menggambarkan alat tambah dan alat lengkap dalam lukisan elektrik bagi memudahkan kerja melukis dan berkomunikasi dalam bidang elektrik. Simbol piawai ini dilukis berpandukan piawaian American National Standards Institute (ANSI) dan British Standard (BS). Seseorang pendawai mestilah mahir dalam memahami maksud simbol tersebut bagi memudahkan kerja pendawaian dan pemasangan alat tambah dan alat lengkap. Simbol piawai bagi alat tambah dan alat lengkap ditunjukkan dalam Jadual 6.1. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 190 Simbol Piawai bagi Alat Tambah dan Alat Lengkap dalam Lukisan Elektrik Jadual 6.1 Simbol piawai bagi alat tambah dan alat lengkap. Bil. Butiran Simbol Piawai 1. Lampu pendarfluor 2. Lampu pendarfluor kembar 3. Lampu pendarfluor dinding 4. Lampu pendarfluor kembar dinding 5. Lampu pendarfluor bulat 6. Lampu filamen BAB 6 | Lukisan Elektrik 191 Bil. Butiran Simbol Piawai 7. Lampu downlight 8. Lampu glob 9. Lampu glob dinding 10. Lampu dinding 11. Lampu dinding kembar 12. Lampu candelier Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 192 Bil. Butiran Simbol Piawai 13. Lampu sorot 14. Suis tarik 15. Suis satu hala 5 ampere 16. Suis dua hala 5 ampere 17. Suis pemalap lampu 5 ampere 18. Soket alir 3 pin 5 ampere BAB 6 | Lukisan Elektrik 193 Bil. Butiran Simbol Piawai 19. Soket alir 3 pin 13 ampere 20. Soket alir 3 pin 15 ampere 21. Soket talian telefon 22. Soket antena TV 23. Loceng elektrik 24. Poin pemanas air Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 194 Bil. Butiran Simbol Piawai 25. Alatur kipas 26. Unit penyaman udara 27. Kipas siling 28. Kipas ekzos 29. Kipas dinding BAB 6 | Lukisan Elektrik 195 Bil. Butiran Simbol Piawai 30. Fius perkhidmatan 31. Penyambung neutral 32. Peti penyambung 33. Meter kilowatt jam 34. Bumi 35. Papan fius agihan Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 196 Bil. Butiran Simbol Piawai 36. Perangkap kilat 37. Pemutus litar jenis kenit 38. Pemutus litar arus baki (PLAB) 39. Suis berfius BAB 6 | Lukisan Elektrik 197 Peraturan dalam Pemasangan Alat Tambah dan Alat Lengkap Peraturan am adalah perlu dalam pemasangan alat tambah dan alat lengkap untuk keselamatan dan keselesaan pengguna. Peraturan am ini boleh dirujuk daripada buku peraturan yang dikeluarkan oleh Suruhanjaya Tenaga. Antara peraturan yang dikemukakan adalah seperti berikut: Suis Suis hendaklah dipasang pada tempat yang mudah dicapai, tidak terlindung supaya mudah dikendalikan atau tempat yang dilarang oleh peraturan. Contoh pemasangan suis adalah seperti berikut: i. Suis hendaklah dipasang di dalam bilik, bersebelahan dengan pintu masuk dan tidak terlindung oleh pintu. ii. Suis hendaklah dipasang di luar bilik mandi atau tandas. Jika perlu memasang di dalam bilik mandi atau tandas, gunakan suis jenis tarik. iii. Suis dua hala atau suis perantara dipasang pada laluan lorong, tangga, kaki lima, bilik mandi kongsi bagi dua bilik dan sebagainya mengikut kesesuaian. iv. Suis-suis untuk lampu dan kipas di dalam satu bilik hendaklah dipasang pada satu tempat supaya lebih kemas, memudahkan kawalan dan menjimatkan pendawaian. Lampu Lampu dipasang untuk memberi pencahayaan kepada sesuatu ruang. Pencahayaan yang seimbang di dalam sesuatu ruang didapati dengan menempatkan lampu pada kedudukan yang sesuai. i. Setiap bilik sekurang-kurangnya dipasang satu poin lampu dan sekiranya saiz bilik besar, bilangan poin lampu boleh ditambah dengan jarak kedudukan yang sesuai supaya pencahayaan sama rata. ii. Lampu filamen bertutup kaca atau lampu tungsten glob adalah sesuai dipasang di bilik mandi. Jika lampu Pendarfluor digunakan, hendaklah jenis bertutup sepenuhnya. iii. Jika terdapat kipas, pemasangan poin lampu hendaklah pada jarak yang sesuai supaya sinaran lampu tidak terganggu oleh bilah kipas. Kipas Kipas dipasang untuk menyejukkan sesuatu ruang. Pemasangan kipas hendaklah di tengah-tengah ruang bilik dan jika terdapat lebih daripada satu, hendaklah ditempatkan dengan jarak yang sesuai supaya angin kipas seimbang pada ruang yang diperlukan. Unit Kawalan Pengguna Kotak agihan serta peranti kawalan pengguna boleh ditempatkan dalam stor atau di tepi dinding berhampiran daun pintu utama sesuatu bangunan supaya mudah dikendalikan jika berlaku kecemasan. Soket Alir Keluar i. Pemasangan dicadangkan daripada jenis tunggal. ii. Pemasangan di bilik mandi ialah daripada jenis khas. iii. Bilangan soket alir keluar bagi bilik bersaiz sederhana tidak boleh lebih daripada dua. iv. Bilangan soket alir keluar dipasang hendaklah mengikut jenis litar pendawaian yang tertakluk kepada peraturan pemasangan. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 198 1. Lukiskan simbol alat tambah dan alat lengkap bagi jadual berikut. Alat Simbol Piawai Lampu pendarfluor kembar Lampu candelier Kipas siling Suis dua hala 5 ampere Lampu filamen Soket talian telefon Unit penyaman udara Alat Simbol Piawai Kipas dinding Papan fius agihan Alatur kipas Kipas ekzos Poin pemanas air Suis berfius Soket alir 3 pin 13 ampere 6.1 LATIHAN BAB 6 | Lukisan Elektrik 199 6.2 APLIKASI LUKISAN ELEKTRIK Lukisan Elektrik Menggunakan Simbol Piawai Elektrik Alat Tambah dan Alat Lengkap pada Pelan Bentangan Domestik bagi Rumah Kediaman Setingkat Pelan bentangan domestik dilukis berpandukan pelan lantai serta jadual senarai alat tambah dan alat lengkap yang disediakan. Rajah 6.2.1 menunjukkan pelan lantai rumah kediaman dan Jadual 6.1 menunjukkan senarai alat tambah dan alat lengkap. Simbol piawai alat tambah dan alat lengkap hendaklah dilukis pada pelan lantai mengikut lokasi yang sesuai. Senarai alat tambah dan alat lengkap. Standard Pembelajaran Murid boleh: • Menghasilkan lukisan elektrik dengan menggunakan simbol piawai elektrik alat tambah dan alat lengkap mengikut kedudukan dan perkadaran yang sesuai pada pelan bentangan domestik bagi rumah kediaman setingkat Jadual 6.1 Alat tambah dan alat lengkap. Bil. Lokasi Alat Lengkap Alat Tambah Keterangan a. Ruang tamu 2 x lampu pendarfluor kembar 1 x lampu candelier 1 x unit penyaman udara 1 x lampu glob dinding 2 x soket keluar 13A b. Ruang keluarga Ruang makan 3 x lampu pendarfluor kembar 2 x kipas siling 1 x lampu glob dinding 1 x soket keluar 13A 1 x soket talian telefon 1 x soket TV c. Dapur 1 x lampu pendarfluor kembar 1 x kipas ekzos 1 x soket keluar 13A d. Bilik utama 2 x lampu pendarfluor bulat 36W 1 x kipas siling 1 x penyaman udara 1 x soket keluar 13A e. Bilik tidur 2 1 x lampu pendarfluor kembar 1 x unit penyaman udara 1 x soket keluar 13A f. Bilik tidur 3 1 x lampu pendarfluor kembar 1 x unit penyaman udara 1 x soket keluar 13A g. Bilik utiliti 1 x lampu pendarfluor kembar 1 x kipas dinding 1 x soket keluar 13A h. Bilik air 1 1 x lampu glob 1 x poin pemanas air i. Bilik air 2, 3 dan 4 1 x lampu glob j. Beranda 1 x lampu pendarfluor bulat Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 200 A C A C A C TV A C Ruang makan Ruang keluarga Ruang tamu Bilik tidur utama Bilik air 4 Bilik air 3 Dapur Utiliti Beranda Bilik tidur 2 Bilik tidur 3 Bilik air 2 Bilik air 1 Rajah 6.2.1 Pelan lantai rumah kediaman setingkat. Kedudukan simbol suis perlu dilukis menghala ke sebelah kanan dinding. Semua alat tambah dan alat lengkap yang berada di dinding perlulah berjarak ± 3 cm. Tahukah Anda QR Code Layari laman sesawang http://arasmega. com/qr-link/pelan- lantai-elektrik/ untuk menonton video kaedah mencipta pelan lantai elektrik. (Dicapai pada 18 Februari 2017). BAB 6 | Lukisan Elektrik 201 1. Rajah berikut menunjukkan pelan lantai rumah kediaman. Dengan berpandukan Jadual 6.3 yang disediakan, lukis simbol alat tambah dan alat lengkap pada pelan lantai tersebut mengikut lokasi yang dinyatakan. Dapur Bilik tidur 1 Bilik tidur 2 Ruang tamu Ruang keluarga Bilik air Jadual 6.3 Bil. Lokasi Alat Lengkap Alat Tambah Keterangan 1. Ruang tamu 2 x lampu pendarfluor 1 X kipas dinding 1 x soket keluar 3 pin 13A 2. Ruang keluarga 1 x lampu candelier 3. Bilik air 1 x lampu glob 4. Dapur 1 x lampu pendarfluor kembar 5. Bilik tidur 1 1 x kipas siling 1 X lampu pendarfluor bulat 1 x unit penyaman udara 1 x soket keluar 3 pin 13A 6. Bilik tidur 2 1 x pendarfluor bulat 6.2 LATIHAN Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 202 1. Rajah berikut menunjukkan pelan lantai rumah kediaman. Dengan berpandukan Lagenda 1 yang disediakan, lukis simbol alat tambah dan alat lengkap pada pelan lantai tersebut mengikut lokasi yang sesuai. Bilik air Dapur Ruang tamu Ruang makan Bilik 2 Ruang keluarga Bilik tidur utama Bil. Simbol Alat Lengkap Bil. Simbol Alat Lengkap 1. Lampu pendarfluor kembar 8. Alatur kipas 2. Lampu pendarfluor bulat 9. Suis 3. Lampu dinding 10. Papan fius agihan 4. Lampu glob 11. Lampu candelier 5. Kipas siling 12. Poin pemanas air 6. Kipas dinding 13. Soket talian telefon 7. Kipas ekzos 14. Penghawa dingin KBAT K Lagenda 1 LATIHAN PENGUKUHAN BAB 6 | Lukisan Elektrik 203 2. Rajah berikut menunjukkan pelan lantai rumah kediaman. Dengan berpandukan Jadual 2 yang disediakan, lukis simbol alat tambah dan alat lengkap pada pelan lantai tersebut mengikut lokasi yang sesuai. AC Bilik tidur 2 Dapur Bilik tidur 1 Bilik tidur 3 Ruang keluarga Ruang makan Bilik air 1 Bilik air 2 Ruang tamu Jadual 2 Bil. Lokasi Alat Lengkap Alat Tambah Keterangan 1. Bilik tidur 1 1 x kipas siling 1 x lampu pendarfluor 1 x unit penyaman udara 1 x soket keluar 13A 2. Bilik tidur 2 1 x kipas siling 1 x lampu pendarfluor bulat 3. Bilik tidur 3 1 x kipas siling 1 x lampu pendarfluor bulat 4. Dapur 1 x lampu pendarfluor kembar 1 x kipas ekzos 5. Ruang tamu 1 x lampu candelier 250W 1 X unit penyaman udara 1 x soket keluar 13A 1 x soket talian telefon 6. Ruang keluarga 1 x lampu pendarfluor kembar 1 x kipas siling 1 x soket keluar 13A 7. Ruang makan 1 x lampu pendarfluor kembar 1 x kipas dinding 8. Bilik air 1 1 x lampu glob 1 x poin pemanas air 9. Bilik air 2 1 x lampu glob Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 204 KBAT K 3. Rajah berikut menunjukkan pelan lantai rumah kediaman. Dengan berpandukan Lagenda 2 yang disediakan, lukis simbol alat tambah dan alat lengkap pada pelan lantai tersebut mengikut lokasi yang sesuai. Dapur Ruang tamu Bilik 2 Bilik 3 Ruang keluarga Bilik tidur utama Bilik air 1 Bilik air 2 Anjung kereta Ruang makan Beranda Lagenda 2 Bil. Simbol Alat Lengkap Bil. Simbol Alat Lengkap 1. Lampu pendarfluor kembar 8. Alatur kipas 2. Lampu pendarfluor bulat 9. Suis 3. Lampu dinding 10. Papan fius agihan 4. Lampu glob 11. Lampu candelier 5. Kipas siling 12. Poin pemanas air 6. Kipas dinding 13. Soket talian telefon 7. Kipas ekzos 14. Penghawa dingin BAB 6 | Lukisan Elektrik 205 • Pengenalan reka bentuk dalaman kediaman • Jenis ruang asas yang terdapat dalam rumah kediaman • Reka bentuk ruang dalaman bagi rumah kediaman satu tingkat LUKISAN REKA BENTUK DALAMAN KEDIAMAN Standard Kandungan 7 BAB Reka bentuk dalaman merupakan bidang profesional yang memerlukan kemahiran teknikal untuk merancang susun atur ruang dalaman dengan melibatkan binaan pada lantai, dinding dan siling. Pemilihan perabot, perkakasan dan kemasan dalam ruang kediaman ditentukan juga oleh pereka bentuk dalaman. 206 207 Reka bentuk dalaman merupakan salah satu cabang bidang tugasan ataupun kerjaya pereka bentuk di mana mereka merancang corak, reka bentuk ruang dan susun atur perabot, struktur dan aspek-aspek yang perlu diambil kira dalam sesuatu binaan seperti Foto 7.1. Kategori ruang dalaman ialah: (a) Ruang Kediaman — Banglo, kondominium, pangsapuri, rumah kembar dan rumah teres. (b) Ruang Komersil — Pusat membeli belah, pasar raya, butik, kedai, ruang pameran (showroom). (c) Ruang Institusi — Muzium, hospital, klinik, universiti, bank dan galeri. (d) Ruang Hospitaliti — Hotel, resort, restoran, kafe dan spa. (e) Ruang Awam — Ruang keagamaan, dewan dan tandas. (f) Ruang Rekreasi — Gimnasium, stadium, kolam renang dan taman tema. (g) Ruang Pengangkutan — Terminal lapangan terbang, stesen kereta api, stesen bas, ruang dalaman kapal persiaran. Reka bentuk dalaman ruang kediaman adalah satu keperluan masa kini untuk memberi suasana yang menarik dalam ruang tersebut. Ciri-ciri ruang dalaman yang baik adalah: (i) Mempunyai inspirasi tema atau konsep reka bentuk yang memenuhi cita rasa pengguna ruang tersebut. (ii) Penyusunan ruang yang teratur mengikut aktiviti yang dijalankan. (iii) Mempunyai pencahayaan dan pengudaraan yang baik untuk keselesaan penghuni. (iv) Pemilihan jenis kemasan (lantai, dinding dan siling) yang baik. (v) Pemilihan perabot dan kelengkapan yang sesuai mengikut fungsi ruang tersebut. Standard Pembelajaran Murid boleh: • Menyatakan definisi reka bentuk dalaman kediaman Antara laman web yang selalu dilayari oleh pelukis dalaman untuk mendapatkan perabot yang sesuai dan terkini adalah seperti di www.ikea.com. Tahukah Anda Tahukah anda antara badan profesional yang terlibat dalam industri reka bentuk dalaman adalah: Malaysian Institute of Interior Designers (MIID) Lembaga Arkitek Malaysia (LAM) Info Tambahan 7.1 PENGENALAN REKA BENTUK DALAMAN KEDIAMAN Foto 7.1 Contoh susun atur perabot di ruangan kediaman. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 208 Di dalam rumah kediaman terdapat beberapa ruang khusus berdasarkan kegunaannya seperti ruang tamu, ruang makan, ruang dapur, ruang tidur dan ruang mandi. Jenis Ruang Asas dalam Rumah Kediaman Rumah kediaman boleh dibahagikan kepada tiga jenis ruang utama mengikut fungsinya iaitu ruang sosial, ruang kerja dan ruang persendirian. Rajah 7.2.1 menunjukkan carta agihan ruang di rumah kediaman. Standard Pembelajaran Murid boleh: Menyatakan jenis ruang asas yang terdapat dalam rumah kediaman iaitu: Ruang tamu Ruang makan Ruang dapur Ruang tidur Ruang mandi Menerangkan ciri, fungsi, perabot, dan alat kelengkapan yang terdapat dalam ruang asas rumah kediaman Mengenal pasti simbol perabot dan alat kelengkapan ruang asas rumah kediaman Ruang Kediaman Ruang Sosial Ruang Keluarga Ruang Tamu Ruang Makan Dapur Stor Utiliti / Pelbagai Guna Bilik Tidur Bilik Mandi Tandas Ruang Kerja Ruang Persendirian Rajah 7.2.1 Carta alir agihan ruang di dalam rumah kediaman. Ruang Sosial Ruang sosial berfungsi untuk ahli keluarga berehat dan berinteraksi. Ruang ini juga dijadikan tempat untuk melayan tetamu, berbual dan berbincang. Biasanya perabot yang diletakkan di ruang sosial adalah seperti sofa, permaidani, meja hiasan, televisyen, radio dan sebagainya. Contohnya, di dalam sebuah rumah kediaman ruang keluarga, ruang tamu dan ruang makan adalah ruang untuk bersosial bersama ahli keluarga dan tetamu yang datang berkunjung. 7.2 RUANG ASAS YANG TERDAPAT DALAM RUMAH KEDIAMAN BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 209 (i) Ruang Tamu Ruang tamu merupakan ruang yang kebiasaannya terletak di bahagian paling hadapan dalam sesebuah rumah. Ruang ini mencerminkan personaliti seseorang pemilik rumah. Fungsi ruang tamu adalah untuk menerima tetamu, membaca dan melakukan aktiviti lain yang bersesuaian. Kebiasaannya ruang tamu mempunyai perabot seperti sofa, meja televisyen, pelbagai meja hiasan dan sebagainya seperti Foto 7.2. Foto 7.2 Susun atur perabot bagi ruang tamu. (ii) Ruang Keluarga Ruang keluarga secara dasarnya adalah serupa dengan ruang tamu. Untuk kediaman yang sederhana dan besar, ruang keluarga adalah berasingan dengan ruang tamu. Ruang ini kebiasaannya terletak di antara ruang tamu dan ruang makan. Fungsi ruang keluarga adalah untuk memberi keselesaan untuk ahli keluarga beriadah dan berkumpul terutamanya ketika kunjungan tetamu seperti Foto 7.3. Foto 7.3 Susun atur perabot bagi ruang keluarga sebuah apartment. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 210 Info Tambahan Pelengkap bagi ruang sosial di dalam sesebuah kediaman adalah ruang makan. Ruang ini perlulah sama hebat dengan ruang tamu kerana selain digunakan untuk menjamu tetamu dan keluarga, ruang makan juga digunakan untuk berunding dan berbincang. Ruang makan perlu kemas dan selesa untuk menerima kunjungan tetamu. (iii) Ruang Makan Ruang makan merupakan satu ruang untuk penghuninya menjamu selera. Biasanya ruang ini diletakkan berdekatan dengan ruang dapur bagi memudahkan aktiviti penyajian. Ruang makan kebiasaanya mempunyai perabot seperti meja makan, kerusi makan dan kabinet penyimpanan seperti Foto 7.4. Foto 7.4 Ruang makan di dalam sesebuah kediaman. Ruang Kerja Ruang kerja merupakan ruang untuk ahli keluarga melakukan aktiviti-aktiviti penyediaan dan penyimpanan makanan, menyimpan barang-barang, atau melakukan kerja-kerja pembersihan. Biasanya perabot dan kelengkapan yang diletakkan adalah seperti peti sejuk, meja makan, singki, kabinet penyimpanan, mesin basuh dan sebagainya. Ruang kerja terdiri daripada ruang dapur, stor, dan ruang utiliti atau ruang pelbagai guna. (i) Ruang Dapur Ruang dapur adalah satu ruang atau tempat khusus yang memiliki kelengkapan dan peralatan untuk penyediaan makanan. Kelengkapan asas yang perlu ada di ruang dapur adalah singki, dapur, peti sejuk, kabinet penyediaan dan sebagainya seperti Foto 7.5. Foto 7.5 Susunan perabot, perkakasan dan hiasan dalam ruang dapur. Pada masa kini, dapur boleh dikategorikan kepada dua iaitu: Dapur basah Dapur kering Tahukah Anda BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 211 Dalam reka bentuk ruang dapur, beberapa perkara perlu diambil kira iaitu ruang penyediaan, ruang membasuh dan ruang memasak. Pelbagai reka bentuk dapur dapat dilihat dan kebiasaan saiznya berdasarkan keluasan dapur rumah kediaman seperti Rajah 7.2.2. Bentuk U Bentuk L Galeri Island Rajah 7.2.2 Pelbagai reka bentuk dapur untuk rumah kediaman. (ii) Ruang Stor Ruang stor merupakan ruang untuk menyimpan perkakas yang jarang digunakan seperti barang mainan, hampagas, surat khabar lama dan sebagainya. Kewujudan stor dalam reka bentuk bangunan, memudahkan pemilik rumah untuk menghias dan memastikan kediaman mereka bersih dan kemas seperti Foto 7.6. Selain itu, stor berperanan juga sebagai ruang penyimpanan barangan stok seperti makanan tahan lama, bahan mencuci dan sebagainya. Kebiasaannya, ruang stor terletak di bahagian bawah tangga di dalam sesebuah rumah kediaman. Foto 7.6 Ruang stor bagi penyimpanan barang. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 212 (iii) Utiliti atau Pelbagai Guna Bilik utiliti atau pelbagai guna biasanya berfungsi sebagai kawasan untuk mencuci pakaian. Bilik ini dilengkapi dengan peralatan dobi seperti mesin basuh, mesin pengering, papan seterika dan ampaian besi. Bilik ini juga dilengkapi dengan almari sebagai tempat penyimpanan pakaian yang jarang digunakan. Kadang kala ruang ini juga digunakan untuk menyimpan peralatan dapur yang tidak digunakan seperti Foto 7.7. Foto 7.7 Ruang utiliti yang diletakkan dengan alatan mendobi dan menggosok. Ruang Persendirian Ruang persendirian adalah ruang untuk ahli keluarga berehat, membersih dan mengemaskan diri. Biasanya perabot yang ada di ruang ini ialah katil, almari baju, tandas, besin cuci dan sebagainya. Ruang persendirian terdiri daripada ruang tidur dan ruang mandi. (i) Ruang Tidur Ruang tidur merupakan sebuah bilik untuk beristirahat dan melelapkan mata. Perabot dan barangan lain dalam bilik tidur adalah berbeza mengikut cita rasa, tradisi tempatan dan pilihan individu. Ruang tidur ada beberapa jenis mengikut kegunaannya iaitu bilik tidur utama yang digunakan oleh pemilik rumah, bilik kedua terdiri dari bilik anak bujang atau bilik tidur kanak-kanak dan bilik tidur tetamu. Semua bilik tidur itu memerlukan beberapa keperluan bagi menjadikan bilik BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 213 tidur berfungsi dengan baik. Kebiasaannya, sebuah bilik tidur utama terdiri daripada sebuah katil yang terdiri dari saiz tertentu (double, king atau bersaiz queen), satu atau lebih almari pakaian, meja sisi katil, meja solek, permaidani dan sesetengahnya dilengkapi sofa dan meja kecil untuk berbincang secara privasi dan membaca seperti Foto 7.8. Bilik tidur seseorang individu adalah mencerminkan keperibadian dan juga kelas sosial serta status ekonomi pemiliknya. Foto 7.8 Bilik tidur yang diletakkan dengan perabot utama. Tahukah Anda Terdapat beberapa saiz katil di pasaran seperti: Nama Saiz (cm) Cot size 76 x 188 Twin 99 x 190 Twin Extra Long 99 x 203 Full Size 137 x 190 Full Extra Long 137 x 203 Queen Size 153 x 203 California Size 183 x 214 King Size 193 x 203 (ii) Ruang Mandi Ruang mandi merupakan sebuah bilik untuk melakukan aktiviti membersihkan diri seperti Foto 7.9. Secara amnya ruang mandi mengandungi tandas dan besin cuci. Terdapat juga ruang mandi yang diletakkan dengan tab mandi dan dulang pancuran. Foto 7.9 Ruang mandi di dalam sesebuah kediaman. Berikut adalah antara bentuk susun atur kelengkapan berdasarkan keluasan bagi ruang mandi. Info Tambahan Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 214 Ciri, Fungsi, Perabot dan Alat Kelengkapan dalam Ruang Asas Penyusunan perabot dan alat kelengkapan di dalam rumah perlulah teratur dan kemas agar selari dengan fungsinya. Jadual 7.2 menerangkan susun atur perabot di dalam rumah kediaman. Simbol Perabot dan Alat Kelengkapan Jadual 7.2 Simbol perabot dan alat kelengkapan dalam rumah kediaman dan kegunaannya. Perabot Ciri dan Fungsi Foto Simbol Set sofa Diletakkan di ruang tamu untuk menerima kunjungan tetamu yang hadir. Set sofa terbahagi kepada: • Single seater • Double seater • Triple seater • Single Seater • Double Seater • Triple Seater Meja kopi Meja jenis ini selalunya didatangkan berserta dengan set sofa. Terdapat pelbagai bentuk meja kopi seperti: • Segi empat sama • Segi empat tepat • Bulat • Bujur • Kebiasannya meja kopi lebih rendah berbanding meja biasa dan diperbuat daripada kayu, kaca, logam atau gabungan kesemuanya. • Segi empat sama • Segi empat tepat • Bulat • Bujur BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 215 Perabot Ciri dan Fungsi Foto Simbol Side table Meja jenis ini kebiasaannya terletak di bahagian tepi ruang tamu atau tepi katil. Meja ini berfungsi untuk meletakkan aksesori pengguna dan juga lampu hiasan. Kebiasaanya side table lebih tinggi dari meja kopi. Terdapat pelbagai bentuk side table seperti: • Segi empat tepat • Segi empat sama • Bulat • Suku bulat • Segi empat sama • Segi empat tepat • Bulat • Suku bulat Meja konsul Meja jenis ini selalunya digunakan sebagai meja hiasan dan diletakkan di bahagian dinding rumah. Kebiasaannya berbentuk segi empat tepat. • Segi empat tepat Almari hiasan Almari jenis ini selalu digunakan untuk menyimpan cenderamata, bingkai gambar atau pinggan mangkuk yang berharga. Selalunya berbentuk: • Segi empat sama • Segi empat tepat Kebiasaanya almari hiasan berbingkaikan dari kayu dan menggunakan kepingan cermin untuk pintu dan dindingnya. • Segi empat sama • Segi empat tepat Meja solek Kebiasaannya meja solek terletak di dalam bilik tidur. Meja ini terdiri daripada sebuah meja, bersambung dengan cermin dan didatangkan dengan sebuah kerusi. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 216 Perabot Ciri dan Fungsi Foto Simbol Meja makan Merupakan meja untuk ahli keluarga duduk bersama menikmati hidangan. Kebiasaannya meja makan diletakkan berhampiran ruang dapur dan meja kerja bagi memudahkan urusan penyajian. Terdapat beberapa jenis meja makan dengan pelbagai bentuk iaitu: • Meja makan empat kerusi • Meja makan enam kerusi • Meja makan lapan kerusi • Meja makan 4 kerusi • Meja makan 6 kerusi • Meja makan 8 kerusi Almari pakaian Diletakkan di ruang terletak di ruang persendirian bagi memudahkan penghuninya membuat pembersihan diri. Kini terdapat dua jenis almari iaitu: • Loose • Built in     • Almari pakaian Katil Diletakkan di bilik tidur untuk beristirahat. Antara contoh jenis katil ialah: • Single bed • Double bed • Single bed • Double bed BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 217 Alat Kelengkapan Ciri dan Fungsi Foto Simbol Besen cuci Besen cuci kebiasaannya diletakkan dalam ruang tandas. Kadang kala juga besen cuci diletakkan di ruang makan dan berhampiran meja makan. Tandas Terdapat dua jenis tandas iaitu: • Tandas cangkung • Tandas duduk • Tandas cangkung • Tandas duduk Tab mandi Tab mandi selalunya diletakkan dalam ruang mandi. Kebiasaanya ia diletakkan bersama-sama dengan pancuran mandian. Peti sejuk Kebiasaannya terletak di ruang dapur dan berhampiran meja kerja. Peti sejuk perlu berada jauh dari dapur bagi mengelakkan daripada terkena haba yang panas. Dapur Dapur diletakkan pada ketinggian 900 mm dari aras lantai. Ada beberapa jenis dapur iaitu: • Dapur kembar dua • Dapur kembar empat   Singki Singki merupakan kelengkapan untuk melakukan kerja mencuci pinggan mangkuk, bahan mentah dan sebagainya. Kebiasaannya diletakkan di ruang dapur. Singki terbahagi kepada dua iaitu: • Singki tunggal • Singki berkembar   Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 218 Ruang Kediaman Satu Tingkat dalam Bentuk Lukisan Pelan Lantai Dalam mereka bentuk ruang dalaman bagi rumah kediaman, beberapa perkara perlu dititikberatkan seperti Rajah 7.3.1 dan Rajah 7.3.2, antaranya ialah: • Kedudukan ruang seperti ruang tamu, ruang makan, ruang dapur, bilik tidur dan tandas. • Pergerakan pengguna dalam menjalankan aktiviti dalam ruang tersebut. • Pencahayaan. • Pengudaraan. Rajah 7.3.2 Kedudukan bilik yang teratur memudahkan pergerakan pengguna dan aktiviti yang dijalankan. Rajah 7.3.1 Contoh ruang pencahayaan dan pengudaraan bagi rumah kediaman. 7.3 REKA BENTUK RUANG DALAMAN BAGI RUMAH KEDIAMAN SATU TINGKAT Standard Pembelajaran Murid boleh: • Mereka bentuk ruang dalaman bagi rumah kediaman satu tingkat dalam bentuk lukisan pelan lantai • Mereka bentuk ruang dalaman bagi rumah kediaman satu tingkat dalam bentuk lukisan perspektif satu titik BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 219 Beranda Beranda Tempat letak kereta Skala 1:1000 Bilik tidur 3 Bilik tidur 2 Bilik tidur utama Bilik air 1 Bilik air 2 Ruang dapur Ruang tamu Ruang makan Ruang penyimpanan 20100 3300 3000 4200 6300 1700 10300 3300 1250 3300 1200 Ruang keluarga Bilik air 3 Bilik air 4 Rajah 7.3.1 Lukisan pelan lantai dan simbol alat kelengkapan dalam rumah kediaman satu tingkat. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 220 Mereka Bentuk Ruang Dalaman bagi Rumah Kediaman Satu Tingkat dalam Bentuk Lukisan Perspektif Lukisan perspektif adalah satu lukisan berbentuk 3-dimensi (3D) yang boleh dilukis sama ada dalam bentuk satu titik atau dua titik. Berbeza dengan lukisan 2-dimensi, lukisan 3D lebih mudah difahami. Fungsi lukisan perspektif adalah: • Menunjukkan aktiviti dalam ruang • Gambaran sebenar sesebuah objek • Menunjukkan suasana ruang Foto 7.9 Bilik tidur yang menunjukkan perbezaan gambaran berbentuk dua dimensi dan tiga dimensi. Lakukan lawatan ke pusat perabot berhampiran. Dapatkan idea bagaimana sesuatu ruang dihias dengan baik. Bentangkan hasil dapatan tersebut di dalam kelas dalam bentuk bergambar. Uji Diri BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 221 Teknik Melukis Ruang Dalaman dengan Lukisan Perspektif Satu Titik Foto 7.9 Lukisan perspektif satu titik ruang tamu dari mata pelukis hiasan dalaman. Tiga garisan utama dalam perspektif satu titik ialah: • Garisan mendatar mempunyai satu titik lenyap (TL) yang terletak di atas garisan mendatar. • Garisan tinggi. • Garisan unjuran. Langkah 1 Bina satu garisan mendatar. Lukiskan segi empat di atas garisan mendatar. Sambungkan bucu ke bucu segi empat untuk mendapatkan garisan unjuran dan titik lenyap (TL). Titik lenyap (TL) Garisan mendatar AR Code Imbas di sini untuk melihat kaedah melukis lukisan perspektif satu titik. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 222 Langkah 2 Lantai dibahagikan kepada beberapa bahagian. Setiap titik pembahagian disambungkan ke titik lenyap (TL). Langkah 3 Membina garisan mengufuk daripada garisan yang dilukis dari garisan tinggi dan bucu segi empat lantai. Titik lenyap (TL) Titik lenyap (TL) Garisan unjuran Garisan unjuran Garisan mendatar Garisan mendatar Garisan tinggi BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 223 Langkah 4 Perspektif satu titik bagi ruang bilik tidur dengan susunan perabot asas. Ruang kediaman boleh juga dilukis dalam lukisan perspektif dua titik. Berikut adalah perbandingan perspektif satu titik dan perspektif dua titik. Tahukah Anda Perspektif Satu Titik Perspektif Dua Titik Mempunyai satu titik lenyap, satu garisan mendatar dan garisan tinggi. Mempunyai dua titik lenyap, satu garisan mendatar dan garisan tinggi. Titik lenyap (TL) Garisan unjuran Garisan mendatar Garisan tinggi Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 224 1. Senaraikan tiga jenis ruang asas yang terdapat dalam rumah kediaman. 2. Lukiskan simbol piawai bagi alat tambah dan alat lengkap di bawah. Perabot Saiz / Ukuran Simbol Double bed Sofa single seater Meja makan enam kerusi Meja kopi bulat Almari pakaian Tandas duduk Besen cuci Singki berkembar Peti sejuk Dapur masak LATIHAN PENGUKUHAN BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 225 3. Kepentingan lukisan 3D dalam sesebuah lukisan persembahan ialah untuk menampakkan dengan jelas keadaan dalaman dan suasana ruang tersebut. Senaraikan dua jenis lukisan 3D yang dimaksudkan? 4. Terangkan bidang kerja seorang pereka bentuk dalaman. 5. Senaraikan empat ciri-ciri yang perlu dititik beratkan semasa mereka bentuk ruang dalaman kediaman. 6. Berdasarkan rajah di bawah. Tentukan kedudukan titik lenyap (TL) dan garisan mendatar dengan tepat. Grafik Komunikasi Teknikal | TINGKATAN 5 226 7. Rajah di bawah menunjukkan satu pelan lantai rumah kediaman setingkat tiga bilik. Berdasarkan pelan lantai yang diberikan: (a) Namakan ruang-ruang yang terdapat di dalam rumah tersebut. (b) Lukiskan simbol perabot yang diberikan pada ruang yang telah ditetapkan: Ruang Perabot Ruang tamu - Set sofa - Meja kopi - Meja TV Ruang makan - Set meja makan enam kerusi - Besen cuci - Almari hiasan Ruang keluarga - Set sofa - Meja kopi - Dua unit side table Bilik air 1 dan 2 - Tandas duduk - Besen cuci - Pancuran mandian Bilik tidur utama - Double bed - Almari pakaian - Meja solek - Almari hiasan Bilik tidur 2 - Dua unit single bed - Satu unit almari pakaian - Satu unit meja solek Bilik tidur 3 - Satu unit single bed - Satu unit almari pakaian (c) Lukiskan lukisan perspektif satu titik bagi ruang bilik tidur utama. BAB 7 | Lukisan Reka Bentuk Dalaman Kediaman 227 Alat Kelengkapan segala alat yang kesemuanya memenuhi keperluan sesuatu di dalam rumah kediaman sebagai contoh keperluan perabot seperti sofa, meja televisyen, meja hiasan, katil, singki dan sebagainya. Garis Bumi garis yang tidak sekata tempat bumi dan langit kelihatan seperti bertemu. Garis ini juga dikenali sebagai ufuk tampak. Garisan Binaan garisan yang digunakan pada peringkat awal melukis. Garisan Objek garisan yang menunjukkan bentuk terakhir. Injap Bebola injap automatik yang mengawal paras air di dalam tangki simpanan air. Kasau komponen struktur bumbung yang dipasang mengikut cerun bumbung. Kediaman tempat untuk tinggal dan menginap. Konkrit bahan binaan yang terhasil daripada campuran simen, pasir, batu, dan air dengan nisbah yang tertentu. Konkrit digunakan untuk membina asas pad, tiang, lantai, rasuk, tembok dan bumbung. Lekapan komponen sanitari dalam sistem perpaipan seperti mangkuk tandas, singki, besen cuci dan tab mandi. Lukisan Oblik lukisan bergambar yang dilukis berdasarkan tiga paksi, iaitu paksi mengufuk, paksi menegak, dan paksi surut. Gambaran bentuk objek yang dilukis dipengaruhi oleh sudut paksi surut. Lukisan Pemasangan lukisan yang menunjukkan kaedah pemasangan komponen. Lukisan Perspektif lukisan dari sudut pandangan yang tirus. Paip Agihan paip yang menyalurkan air dari tangki simpanan ke poin keluar. Paip Induk paip yang menyalurkan air dari kolam takungan ke paip-paip pencawang. Paip Limpahan paip untuk mengeluarkan air yang berlebihan dari tangki dan dikawal secara automatik oleh injap bebola. Paip Perkhidmatan paip yang menyalurkan air dari meter air ke tangki simpanan dan singki dapur pada rumah kediaman. Peranti alatan atau komponen yang digunakan dalam litar elektrik, elektronik dan sistem komponen. GLOSARI 228 Pereka Bentuk seseorang ataupun individu yang membuat reka bentuk sesuatu produk. Piramid bongkah yang mempunyai tepi atau sendeng yang sama panjang. Prisma benda padu yang kedua-dua hujungnya mempunyai banyak segi yang serupa dan tepi yang selari. Rajah Blok perwakilan grafik unit sistem dalam bentuk gambar blok. Reka Bentuk corak atau bentuk sesuatu yang bakal dibina menggunakan perisian seperti ruang kelengkapan di dalam rumah dan sebagainya. Ruang Asas ruang asas yang terdapat di dalam sesebuah kediaman terdiri daripada ruang sosial, ruang kerja dan ruang persendirian. Ruang Kediaman ruang ataupun sesuatu tempat untuk berteduh sama ada secara individu ataupun bersama keluarga. Silinder bongkah yang berbentuk bulat panjang. Simbol Piawai simbol yang sering digunakan oleh pereka bentuk dalam lukisan untuk menggambarkan kedudukan keperluan asas dalam sesebuah lukisan. Takungan Air tempat takungan air yang bersaiz besar dan kedudukannya di kawasan yang tinggi. Talang saluran air hujan yang dipasang pada papan tumpu kasau. Tangki Simpanan Air bekas tertutup yang digunakan untuk menyimpan air. Lazimnya di bahagian atas paras siling. Tap alat pemasangan yang dipasang pada poin keluar air. Templat alat untuk membantu pelukis mendapatkan keseragaman bentuk dalam lukisan. Terazo bahan kemasan lantai yang berbentuk kepingan dan diperbuat daripada serpihan marmar kecil yang dicampur dengan simen. Titik Lenyap titik dalam lukisan perspektif yang garisan sejajarnya seakan-akan bercantum atau bertemu dengannya. Tumpu Kasau kepingan papan yang menghubungkan hujung kayu beroti yang terletak di bawah cucur atap. Tumpu kasau juga disebut sebagai papan pemanis. Tutup Perabung sebahagian daripada kemasan bumbung dan berfungsi untuk menutup bahagian perabung. 229 A. Yarwood & Thomas Nelson. (1998). Geometrical and Technical Drawing. Sons. Ltd. Franchis D.K. Ching & Steven P. Juroszek. (2010). Design Drawing (Second Edition). United States. John Wiley & Sons, Inc. Franchis D.K. Ching. (2015). Architecture: Form, Space and Order (Fourth Edition). United States. John & Wiley Sons, Inc. Frederick E. Giesecke... [et al]. (1991). Technical Drawing (Ninth Edition). New York. Macmillan Publishing Company. Hideo Izumida. (1982). Lukisan Teknik Binaan Bangunan. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. James H. Earle. (1996). Graphics for Engineers. Addison Wesley Publishing Company. James H. Earle. (1996). Graphics Technology. Addison Wesley Publishing Company. Kirkpatrick. (1997). Engineering Drawing and Models Using AutoCAD. Prentice Hall. Mat Aris b. Abdul Hadi. (2003). Lukisan Kejuruteraan Modul Satu (Edisi Kemaskini). Kuala Lumpur. PTS Publications dan Distributor Sdn. Bhd. Mohd Fadzil Daud & Khairul Anwar Hanafiah. (2005). Panduan Asas Lukisan Kejuruteraan Edisi Kedua. Kuala Lumpur. Penerbit Universiti Teknologi Malaysia. Mohd Noh bin Sarip & Md Nasir bin Abd Manan. (2015). Lukisan Kejuruteraan Tingkatan 4. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Peter A. Koening. (2012). Design Graphics: Drawing Techniques for Design Professionals (Second Editiom). New York. Pearson Education Inc. S. Waterhouse & B. Haliwell. (1981). Lukisan Geometri untuk Sekolah Menengah Vokasional. Syarikat Supplies Sdn. Bhd. Spencer, Dygdon & Novak. (2000). Basic Technical Drawing. New York. McGraw Hill Book Co. Inc. Thomas E. French. (1980). Mechanical Drawing. New York. McGraw Hill Book Co. Inc. Thomas E. French, Charles J. Vierck & Robert J. Foster. (1993). Engineering Drawing and Graphics. General Engineering Series. Zainal Abidin Akasah, Maizam Alias & Liaw Yin Huat. (2013). Lukisan Kejuruteraan: Teknik Umum ke Spesifik (UKeS). Skudai, Johor. Penerbit UTHM. RUJUKAN 230 A Absolute Coordinate 107 Alatan lekapan 160, 168, 181, 182, 183 Alat kelengkapan 209, 215, 220 lengkap 186, 188, 189, 190, 191, 198, 199, 200, 202, 203, 204, 205, 225 tambah 186, 188, 189, 190, 191, 198, 199, 200, 202, 203, 204, 205, 225 Angular 112 Aplikasi 132, 160, 184 Arah aliran air 162, 164, 166 Arc 109, 111, 127 Array 114 AutoCAD 86, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 101, 103, 106, 117, 130, 230 B Bahagian peralihan 44, 46 Bentangan dalam 42, 47, 49 Bentuk sebenar 43 Berongga 44, 45, 46, 49 Berserenjang 14, 15, 17, 19, 22, 24, 26, 28, 48, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60 Bersilang 14, 16, 18, 20, 22, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 67, 70, 71, 153, 154, 155 Bilik air 152 Bilik tidur 152, 200, 202, 204, 213, 214, 216, 217, 219, 221, 224, 227 Block 94, 103 Blok 186, 187, 229 Bongkah 2, 14, 15, 22, 23, 30, 42, 44, 45, 46, 49, 50, 51, 52, 62, 82, 123, 124, 127, 128, 228, 231 Bulatan 108, 117 Bumbung limas 134, 145, 146, 147, 231 limas belanda 134 tebeng layar 134, 145 C Cetak 122, 129 Cetakan 87, 90, 96, 97, 101, 116, 117, 118, 121, 123, 125, 126 Circle 94, 95, 108, 109, 117, 225 Close 106, 118, 119, 123, 124, 126 Command line 90, 91, 95, 96 Compare 100 Condong 6, 10, 14, 44, 46, 50 Copy 97, 113, 117, 124 Corak bentangan 42 D Diameter 108, 109, 112, 130 Dimension Style 98, 100 Display 104, 117 Distance 111, 114, 118 Drafting setting 102 Draw 90, 92, 94, 103, 117, 118, 123, 126 Drawing area 90, 101 limit 96, 98, 101 Drop Down Menu 90, 91, 94 Dimensi dua dimensi 84, 139, 221 tiga dimensi 4, 84, 85, 89, 221 E Elektrik 87, 88, 184, 186, 187, 188, 190, 194, 200, 229, 231 Elektronik 87, 88, 229 Elemen 2, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 30, 47, 135, 177 Ellipse 111, 117, 127 Enter 106, 110, 112, 114, 128 Erase 113, 114, 115, 117, 118 F Fillet 110, 116 Format 90, 92, 96, 98, 110 G Gambar rajah 153, 154, 155, 186, 187, 188 blok 187 litar 188 pendawaian 188 skema 187 Garis 5, 6, 8, 9, 22, 24, 28, 30, 31, 48, 66, 151, 153, 189, 228 bumi 8, 9, 13, 231, 228 penglihatan 8 tinggi 8, 9 ufuk 8, 30 INDEKS 231 Garisan 5, 7, 8, 9, 10, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 42, 47, 48, 49, 50, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 95, 103, 104, 106, 107, 108, 112, 115, 124, 130, 137, 149, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 158, 164, 175, 188, 189, 222, 223, 224, 226, 228, 231 bentangan 42, 47, 48 bumbung 137, 149, 152, 156, 158 bumi 9 dinding 151, 156 elemen 42, 47, 50 keratan 137 lipatan 42, 47, 48, 50 tegak 9 Gaya dimensi 100 Grid 102, 104, 126 I Icon 90, 232 UCS 90, 105 Ikon 90, 91, 93, 94, 95, 96, 97, 99, 105, 106, 231 Isometri 4, 105, 112, 126, 130, 131, 142, 158, 162, 165, 173, 174, 175, 176, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 231 J Jejarian 40, 45, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 231 Jurubina 132, 134 Juruteknik 88 Jurutera 82, 88 K Kaedah 2-point 108 3-point 109 Center-Radius 108 jejarian 40, 45, 62, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71 pengorakan 50, 51, 52 selari 45, 52 Tangent Tangent Radius 109 Kelim 42, 47, 49, 50, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72 Kemasan 137, 206, 208, 228 Keratan 46, 52, 134, 135, 137, 140, 141, 142, 143, 148, 231 rentas 52 Komponen 42, 46, 47, 50, 51, 140, 142, 143, 187, 188, 228, 229 Komputer 84, 87, 116, 130 Kon 42, 44, 46, 47, 49, 50, 62, 63, 65, 66, 68, 69, 70, 71 Konsep 4, 42, 62, 87, 88, 208 Kontraktor 160, 184 Koordinat 104, 106, 107, 108 Kunci paip 164, 170, 172, 175 L Laluan paip 164, 165, 175 Layers 90, 94, 98, 99, 103, 114, 118, 123 Lekapan sanitari 163 Line 90, 91, 95, 96, 106, 111, 117, 119 Litar 186, 187, 188, 197, 198, 229, 231 Lukisan bangunan 86, 132, 134, 135, 137, 143, 148 butiran 142 elektrik 184, 186, 190, 191, 200 isometri 4, 130, 131, 162, 173, 174, 175, 178, 179, 180, 181, 182, 183 perpaipan 164, 165, 173, 176 keratan 134, 135, 140, 143, 144, 148 oblik 4 ortografik 123, 124, 134, 162, 164, 173, 174, 175, 178, 179, 180, 181, 182, 183 perpaipan 164 pandangan 123, 134, 135, 139, 143, 144, 148, 149, 153 pelan 135, 140, 148, 149, 219 pengorakan 42, 44, 45, 47, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71 perpaipan 160, 162, 164, 165, 173, 176 perspektif 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 219, 221, 222, 224, 227, 228 dua titik 4, 6, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 31, 33, 35, 106, 130, 221, 224 satu titik 4, 5, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 30, 32, 34, 63, 107, 108, 115, 219, 221, 222, 224, 227 tiga titik 4, 7, 9 rajah satah mudah 82, 118 teknikal 82, 84, 86, 87, 88, 96, 101, 103, 106 terbantu komputer 84, 130 terperinci 84, 135, 142 232 M Melintang 101, 112, 116, 129 Mendimensi 90, 112, 118, 120, 124, 127 Mengufuk 5, 10, 144, 148, 228 Menu 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 102, 117, 232 Menu Bar 92, 93, 96 Meter paip 173 Modify 90, 92, 94, 100, 103, 113, 117, 118, 123, 126, 231 and draw 90 Move 115, 117 N New 93, 96, 99, 100, 112, 117, 128, 230 O Object properties toolbar 90 Objek 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 40, 42, 43, 47, 48, 49, 52, 61, 63, 65, 66, 68, 69, 72, 75, 92, 97, 98, 99, 103, 104, 106, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 123, 131, 139, 151, 221, 228 Oblique 112 Offset 114, 151 Orientasi 101, 112, 116, 122 Menegak 101, 112, 116, 122, 140, 228 Override 100 P Paip agihan 163 perkhidmatan 163, 173 Paksi tegak 6, 10 Pan 98 Pandangan atas 9, 14, 15, 17, 19, 32, 33, 43, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 62, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 123, 129, 131, 137, 138, 171, 176 hadapan 9, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 22, 24, 26, 28, 32, 33, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 62, 64, 65, 66, 67, 70, 71, 123, 129, 131, 134, 153, 154, 155, 156, 158 ortografik 129, 131 sisi 26, 28, 123, 129, 131, 153, 154, 155, 156, 158 tambahan 43 Panel 90, 91, 93, 94, 95, 99, 103, 104, 111, 113, 117, 232 Draw 103, 117 Object Properties 103 Panjang sebenar 43, 62, 64 Papan kekunci 96, 97, 104, 106 Pelan bangunan 189 pelan bentangan 186, 189, 190, 200, 232 domestik 189, 200 bentangan industri 189, 190 bumbung 135, 138, 143, 145, 146, 147, 148, 153, 155, 232 lantai 135, 137, 140, 143, 148, 149, 150, 154, 156, 158, 164, 189, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 219, 220, 227 lokasi 135, 148 tapak 135, 136, 148 terperinci 148 Pelukis 8, 9, 10, 13, 82, 98, 117, 134, 208, 222, 228 Pencahayaan 198, 208, 219 Pencahayaan 198, 219 Pencetak 85, 89, 96, 97, 116, 121 Pendawaian 184, 186, 187, 188, 189, 190, 198, 231 Pengorakan 40, 42, 44, 45, 47, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72 Peralatan elektrik 87 Peraturan 186, 198 Perintah 90, 91, 92, 93, 95, 96, 97, 101, 103, 106, 108, 110, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 123, 124, 126, 127 Perisian 82, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 95, 96, 97, 99, 104, 106, 117, 122, 129, 130, 131, 229 Permukaan rata 14 Persilangan 22, 26, 153 Perspektif 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 22, 24, 26, 28, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 219, 221, 222, 224, 227, 228, 231 Piramid 42, 43, 44, 46, 48, 50, 62, 63, 64, 66, 67, 70, 71, 228 Plot area 117 Polygon 106, 110, 117 Preview 96, 97, 100, 117, 121, 125 Prisma 42, 44, 45, 48, 50, 52, 53, 55, 56, 59, 60, 228 Pull down menu 90, 91, 92, 93, 95, 96, 97, 98, 102, 117 233 Q Qsave 96 Quick Access Toolbar 90, 91, 92, 93, 97, 117 R Rapid prototyping 87, 89 Rectangle 110, 117 Redo 93 Reka bentuk 6, 7, 84, 87, 88, 89, 138, 145, 146, 147, 186, 187, 206, 208, 212, 229 Relative coordinate 107 Relative polar 106, 108 Coordinate 108 Ribbon 90, 91, 94, 99, 103 Ruang awam 208 dapur 209, 211 hospitaliti 208 institusi 208 kediaman 208, 209, 219, 229 keluarga 152, 200, 202, 204, 209, 210, 227 kerja 90, 211 komersil 208 makan 152, 209, 200, 204, 209, 210, 211, 218, 219, 227 mandi 209, 213, 214, 218 pengangkutan 208 persendirian 213 rekreasi 208 sosial 209 stor 212 tamu 152, 200, 202, 204, 209, 210, 211, 215, 216, 219, 222, 227 tidur 209, 213 Rumah kediaman 132, 134, 142, 149, 162, 163, 164, 165, 168, 170, 173, 178, 179, 180, 189, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 209, 212, 215, 219, 220, 225, 227, 229 S Sambungan siku 164 Satah gambar 5, 6, 7, 8, 9, 10, 13, 30 mendatar 135 pemotongan 137 Save 93, 96, 117 Selari 5, 6, 7, 8, 10, 22, 40, 45, 47, 52, 53, 63, 64, 65, 66, 67, 70, 71, 112, 215, 228, 231 Seni bina 134, 143, 149, 156 Set Current 100 Siku paip 167 Silinder 44, 45, 47, 48, 49, 50, 52, 54, 57, 58, 59, 60, 228 Simbol piawai 134, 137, 140, 143, 149, 152, 154, 156, 162, 164, 166, 167, 168, 172, 173, 177, 186, 187, 189, 190, 191, 200, 225 Sistem bekalan air 163 perpaipan 168, 170, 229 terus 163 tidak terus 163 Skala 96, 97, 116, 117, 118, 121, 122, 123, 128, 129, 137, 138, 142, 143, 149, 150 Skema 186, 187, 231 Skematik 187 Spesifikasi 86, 134, 149, 152, 186 Standard toolbar 90, 91, 93, 117 Status bar 90, 104 Sub menu 92 Sudut 2, 43, 92, 97, 104, 108, 109, 112, 113, 228 pandang 2, 97 sebenar 43 T Tab 90, 91, 93, 94, 95, 169, 218 panel 90 Tangki simpanan 163 Terjajar 112 Tetikus 94, 95, 106 Text style 98, 100 Titik lenyap 8, 9, 222, 223, 224, 228 titik stesen 8, 13, 32, 232 Toolbar 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 103, 117, 232 Tools 92, 102 Trim 115, 116, 117 U Ukuran 10, 42, 43, 48, 61, 96, 100, 112, 131, 137, 139, 154 Undo 93, 97, 106, 107, 108, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 123, 124, 126, 127 Unit lekapan 164 234

kssr_Sains_1jTv5TQdFXFswbYbflPo619Ge9C8MmAq-.pdf

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 三 年 级 SEKOLAH JENIS KEBANGSAAN CINA 科学 科学 科学 SAINS SAINS SAINS TAHUN3 SAINS TAHUN 3 SJKC 三 年 级 科 学 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH (SEMAKAN 2017) 三 年 级 SEKOLAH JENIS KEBANGSAAN CINA 科学 科学 科学 SAINS SAINS SAINS TAHUN3 作者 PENULIS 郑宗成博士 Tay Chong Seng (Ph. D.) 林国权 Lim Kuok Chen 周珉栗 Chew Meng Li 谭莲玉 Thum Lean Geok 版面设计师 PEREKA BENTUK 黄雪燕 Wong Shir Yen 编辑 EDITOR 陈嘉淇 Tan Chia Ki 潘美妨 Hone Mei Fung 陈美玲 Chin Mei Ling 美术师 ILUSTRATOR Ai Khen bin Wong 曾世桦 Chan Shi Hua Pihak penerbit ingin merakamkan setinggi-tinggi penghargaan dan jutaan terima kasih kepada semua pihak yang telah memberikan sumbangan sehingga buku ini sempurna diterbitkan. Sekalung penghargaan dan ucapan terima kasih ditujukan khusus kepada semua yang beri- kut: • Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia • Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia Pelbagai usaha telah dilakukan oleh penerbit untuk mengesan pemilik hak cipta gambar foto di dalam buku ini. Namun, sebahagian pemilik hak cipta gagal dikesan. Oleh yang demikian, penerbit ingin meminta maaf kepada pihak yang berkenaan dan mengalu-alukan mereka yang berkenaan supaya menghubungi penerbit. No Siri Buku: Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. KPM2018 ISBN 978-967-466-320-9 Cetakan Pertama 2018 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Pan Asia Publications Sdn. Bhd. (226902-X) No. 2-16, Jalan SU 8, Taman Perindustrian Subang Utama, Seksyen 22, 40300 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan, Malaysia. Tel: +603-5614 4168 Faks: +603-5614 4268 E-mel: enquiry@panasiapub.com Laman Web: www.panasiapub.com Reka Letak dan Atur Huruf: Pan Asia Publications Sdn. Bhd. (226902-X) Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Muka Taip Teks: 22 poin Dicetak oleh: Herald Printers Sdn. Bhd. (19965-V) Lot 508, Jalan Perusahaan 3, Bandar Baru Sungai Buloh, 47000 Sungai Buloh, Selangor. No Siri Buku: 0043 KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 目 录 前言 ............................................................................................. v 主题一 科学探究 1 科学技能 ............................................ 1 科学程序技能 ........................................ 2 操纵性技能 ............................................ 10 2 科学室规则 ....................................... 17 科学室规则 ............................................ 18 主题二 生命科学 3 人类 .................................................... 23 认识我们的牙宝贝 ............................... 24 营养素 .................................................... 33 消化 ........................................................ 40 4 动物 ................................................... 51 动物的进食习性 ................................... 52 动物的牙齿结构 ................................... 57 5 植物 .................................................... 65 植物的繁殖方法 .................................... 66 植物的繁殖对生物的重要性 ............... 70 有些植物可用超过一种方法来繁殖 ... 72 植物的繁殖技术 .................................... 75 iii 主题三 物理科学 6 测量 .................................................... 79 认识面积 ................................................ 80 认识体积 ................................................ 83 测量的重要性 ........................................ 91 7 密度 ................................................... 95 物体在水中是沉还是浮？ ................... 96 物体的沉浮与密度的关系 ................... 98 主题四 材料科学 8 酸与碱 ................................................ 105 酸与碱 .................................................... 106 主题五 地球与宇宙 9 太阳系 .............................................. 117 太阳系知多少 ..................................... 118 行星是如何运转的？ ......................... 122 主题六 工艺与优质生活 10 机械 .................................................... 128 滑轮 ........................................................ 129 答案 ........................................................................................... 138 iv 前言 《三年级科学》是根据马来西亚教育部的课程发展司所颁布的《小学三年级 科学课程与评估标准》和课本司所颁布的《小学三年级科学课本配套编写指南》 编写而成。 《三年级科学》共有 10 课，内容涵盖六个主题，即：科学探究、生命科学、 物理科学、材料科学、地球与宇宙以及工艺与优质生活。 本书融入了 21 世纪教学法，通过生动有趣的活动协助教师引导学生掌握 21 世纪技能。本书协助学生建构科学知识和技能，也培养学生的逻辑性思考技能， 让学生运用计算思维 (Computational Thinking)，即逻辑推理 (Logical Reasoning)、流 程建设 (Algorithm Design)、分层思维 (Decomposition)、抽象化 (Abstraction)、模式识 别 (Pattern Recognition) 和评价 (Evaluation) 来完成活动，从中提升他们解决问题的 能力。 本书所穿插的思维导图能帮助学生理解所学的知识，高层次思维问题则能提 升学生的思考能力。除了含有道德教育、环保概念、爱国意识等跨课程元素，本 书也穿插了科学、工艺、工程、数学 (STEM) 的元素，让学生通过应用工程设计过 程 (Engineering Design Process, EDP) 来激发自身的创新精神和实践能力。 另外，为了让学生有不一样的学习体验，此课本也配有一个“增强现实” (Augmented Reality, AR) 的应用程序，以增加学习的趣味性。本书备有 13 个音频 3D 图像。使用“三年级科学课本 App”应用程序的步骤如下： 1 扫描以下二维码，以下载应用程序： 3 当课文页面出现 图标时，就表示能应用该程序扫描当页课文的全页，以 启动音频 3D 图像。 4 运行“三年级科学课本 App”的最低配置需求： • 2 GB RAM • 1.5 GHz processor, GPU(Graphic Chip) • Android 4.2 / IOS7.0 2 扫描该书的二维码来启动 Download on the v 本书特点介绍 配合课文内容而设计的巩固、辅助和增 广活动。活动以个人、两人或小组的形 式来进行。 列出学习标准。 8.1.1 8.1.4 提供与课文内容对应的活动本 页码。 活动本 第61页 标明有关活动需记录在活动 本的页码。 活动本 第61页 表示问题需运用高层次思维技能。 表示活动需运用计算思维。 (Computational Thinking) CT 答 一 答 针对学习标准提供相关的 习题，以评估学生的掌握 能力。 大 开 眼 界 提供与课文内容相关的额外知识，开阔 学生的视野。 动 动 脑 袋 瓜 提出思考题，发展学生的思维技能。 知 识 在 线 提供与课文内容相关的网址和二维码， 让学生通过网络世界探索知识。 做 个 绿 天 使 唤起学生的环保意识，培养学生对环境 保护的责任心。 科学乐趣多 提供趣味性活动，让学生发挥创意并在 活动中学习科学知识。 注：本书所提供的网址仅供参考，有关网站截至本书出版日期为止皆能使用。 为教师提供： 与内容相关的教学建议。 与内容相关的额外教学建议。 灌输学生正确的价值观。 给 老 师 的 话 以互动测验的形式，在 网上提供更多的习题让 学生作答。 快问 快答 概括全课的多样化习题，测试并评估学 生的学习成果。 课后测试站 我们贯穿课文，针对课文内容 作出提问、提醒或补充说明。 进行活动后，提供具引导性的问 题，让学生进行思考和讨论。 表示活动有助于学生掌握 21世纪技能。 21 世纪技能 列出课文的主要内容，让学生把已学会 的内容画“✓”。 我学会了什么？ 列出本书内容所 涵盖的主题、作 者简介和勘误表 （如有）。 vi JJU 73 刚才下了大雨。 1 科学技能 主 题一 科学 探究 好像要下雨了。 看！乌云密布。 说一说，大家在 图中运用了哪些 科学程序技能？ 给 老 师 的 话 通过上图，初步带出推断和预测的概念，从中让学生说出图中人物正在运用 哪些科学程序技能，然后引导他们说出原因。 让学生知道在生活中我们也会运用到许多的科学程序技能。 向学生说明科学家相信自然界的事物存在着有规律性的前因后果的关系。 科学是人类了解 自然世界的一种 方法与过程。 1 科学是人类找寻知识的其中一种方法与过程。 掌握好科学技能，能够帮助我们探究科学。 还记得所学过的科学程序技能吗？ 1 观察老师所准备的水果。 1.1.1: TP 3, 4 2 说出这些水果的特征。 1.1.2: TP 1 活动本 第1页 果皮的粗滑。 科学程序技能 60 55 5 35 25 10 50 20 40 45 15 30 30 15 25 20 5 10 外皮的颜色。 味道。 还有哪些特征？ 巩 固 活动 1 水果分类游戏 2 使用合适的测量工具和正确的测量方法进行 以下测量。 1 测量课本、铅笔和回形针的长度。 2 测量网球滚动直到停止所需的时间。 3 把你们的测量结果记录在图表里。 活动本 第 3 页 3 根据其中一个特征，将水果分类。 1.1.2: TP 2–4 4 应用其他特征，再将水果分类。 1.1.2: TP 5 活动本 第 2 页 5 用各种方式与同学分享你们的观察结果。 1.1.6: TP 2–6 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.6 你运用了哪些官能来进行观察？ 1.1.1: TP 1, 2 你用什么工具来测量？ 1.1.3: TP 1 你如何正确地使用以上的测量工具？ 1.1.3: TP 2 你使用的测量工具合适吗？为什么？ 1.1.3: TP 5 活动本 第1和 2页 巩 固 活动 2 测量大比拼 1.1.3: TP 1–4 1.1.6: TP 1–4 根据步骤 4 的分类，再以另 一个特征分类，以此类推。 给 老 师 的 话 可视情况更换活动 1 和活动 2 中所需的物体。 根据活动 1 中步骤 4 的分类，引导学生找出水果的另一个特征，然后再作出 分类。 教导学生如何正确使用秒表及读取读数的正确方法。 3 除了观察物体的特征外，我们也观察事物的 变化。 1 准备不同的物质。 2 把这些物质分别 放入水中搅拌。 你观察到什么？ 3 根据观察结果，把物质分类。 4 记录并分享你的观察结果。 1.1.1 1.1.2 1.1.6 我们通过观察与测量和应用数目收集资料， 有些资料需要分类。我们也可根据所收集到 的资料来作出推断或预测，以及通过沟通来 分享。 巩 固 活动 3 我们是分类高手 1.1.1: TP 1–4 1.1.6: TP 1–4 1.1.2: TP 1–4 科学家通过观察物体的各种模式和 规律，找出相同点和不同点，然后 作出分类。 给 老 师 的 话 事先准备沙、糖、咖啡粉、盐和胡椒粉，让学生分组进行活动。可视情况更 换物质。 让学生回顾二年级所学过的知识，观察物质放入水中的变化，即是否会溶解 在水里，然后进行分类。 4 推断 1.1.4 1 她观察到什么？ 2 她以往的经验是什么？ 3 她的推断 是什么？ 莫韩 雪恩 文凯 来看看雪恩如何作出推断。 根据他们的表情， 谁吃到甜的橙？谁 吃到酸的橙？ 莫韩吃到的橙是酸的， 文凯吃到的橙是甜的。 好酸 ！ 好甜 ！ 给 老 师 的 话 引导学生观察图中小孩的表情，推断出谁吃的橙是甜的，谁吃的橙是酸的。 通过以上步骤，引导学生如何作出推断。 雪恩根据以往的经验来解释所观察到的事物 或现象。 5 我们也可根据所收集的资料来解释所观察到 的事物或现象。 观察图中人物所 作出的推断。你 还可以作出什么 推断？ 根据右图中的情况， 说出你的观察，然后 作出推断。 活动本 第4页 你观察到什么？ TP 1 你能作出什么推断？ TP 2 再作出另一个推断。 TP 3 你认为哪个推断较合理？ 为什么？ TP 4 1.1.4 推断可以多过一个， 推断可能是对的，也 有可能是错的。 我已经按下 开关了啊！ 鱼都游向水面， 因为水里没有足 够的空气。 巩 固 活动 4 我们是推断能手 TP 1–4 给 老 师 的 话 引导学生根据鱼缸里的情况作出不同的推断，如鱼儿饿了、水里没有足够的 空气等。 6 我们通过观察和旧有经验或收集可信的资料 来预测将会发生的情形。 预测 1.1.5 给 老 师 的 话 引导学生观察鞋底一个月前后的变化，预测出两个月后鞋底磨损的情况更加 严重。 让学生知道某项预测也许会发生，也可能不会发生。 如果继续使用 这双鞋子，试 预测两个月后 鞋底的变化。 我可能买 不到了！ 使用 1 个月后 活动本 第5页 7 活动本 第6页 1.1.5 M N A 观察下图。预测哪个情况下的手帕会比较 快干？为什么？ TP 1–5 你还能作出什么预测？说明你的答案。 B 观察资料，预测 2021 年 P 动物的数量。 TP 6 年份 2013 2015 2017 P 动物的数量（只） 650 550 450 如果 P 动物的数量变化持续下去，预测 2027 年 P 动物将会怎样。为什么？ 巩 固 活动 5 我们是预测达人 给 老 师 的 话 引导学生说出 A 项中超过一个的预测，并提供附加资料以支持学生所作出的 预测。 引导学生分析 B 项表中的资料如年份和 P 动物的数量之间的关系和变化来作 出预测。 8 1.1.4 1.1.5 1 观察老师所准备的水果。 2 你可作出什么推断？ 3 预测三天后，该水果会怎样。 4 把该水果搁置在实验桌上。 5 三天后，观察该水果的变化与你预测 的是否一样。 1 分别用黑色和白色纸包裹两个相同的 容器。 2 倒入相同分量和温度的水。 3 把两个容器放在太阳下晒。 4 预测一个小时后，哪个容器里的水温 比较高？ 5 一个小时后，测量并记录水的温度。 6 两个容器里的水温还是一样吗？你们 可作出什么推断？ 给 老 师 的 话 为学生准备快要坏的水果如香蕉、苹果或芒果等以进行活动 6。 引导学生推断出在活动 7 中， 包裹黑色纸的容器里的水温较高的原因是黑色 比较吸热。 教师指导学生如何正确地使用温度计。 1 观察右图的手电筒，你能作出什么推断？ 2 如果手电筒持续长时间亮着，预测会有 什么变化？ 答 一 答 W X 巩 固 活动 6 先推断再预测 1.1.4: TP 1, 2 1.1.5: TP 1, 2 巩 固 活动 7 先预测再推断 1.1.4: TP 1, 2 1.1.5: TP 1, 2 活动本 第7页 9 1.2.1 1.2.2 给 老 师 的 话 为学生准备活动所需的科学用具。 教师指导学生如何正确地折滤纸并放入漏斗中。 先引导学生看图说出正确的操纵性技能，接着才进行活动。 让我们来运用所学过的科学程序技能进行 活动吧！ 1 与组员到校园各角落 去收集土壤。 2 观察和预测哪种土壤 的渗水性较强。 3 把滤纸放入漏斗中。然后，把漏斗放在 量筒上。 操纵性技能 60 55 5 35 25 10 50 20 40 45 15 30 30 15 25 20 5 10 你需要什么科学用具 和标本？ 你如何使用这些科学 用具和标本？ 巩 固 活动 8 会渗水的土壤 TP 1–6 活动本 第8和 9页 10 给 老 师 的 话 让学生知道量筒里的水越多，表示土壤的渗水性越强。 1.2.1 1.2.2 4 把相同分量的 黏土、沙土、 壤土分别放进 三个漏斗中。 5 分别在每种土壤里慢慢 倒入 50 ml 的水。 6 五分钟后，取下漏斗。测量量筒里水的 体积。 使用玻璃器材 须注意什么？ 如何正确读取 读数？ 11 7 记录你的观察结果。 8 种植 P 植物需要含水量多的土壤。根据你 的观察结果，哪种土壤适合种植 P 植物？ 1.2.3 1.2.4 1.2.5 给 老 师 的 话 指导学生绘画实验器材的正确方法。 让学生知道不同种类的土壤有不同的渗水性，适合种植不同的植物。 引导学生进行讨论，说出沙土、壤土和黏土适合种植哪些植物。 活动本 第8和 9页 你如何正确地画出标本、科学用具和材料？ 你怎样清洗 和存放科学 用具？ 进行活动后，你 如何处理标本？ 12 让我们来看看以下同学在进行活动 8 时运用 到的操纵性技能。 给 老 师 的 话 引导学生说出进行科学活动时必须注意安全，包括戴上手套，如有伤口必须 包扎和尽量避免让伤口接触异物。 引导学生说出在使用玻璃器材时须更加谨慎，因为玻璃器材易碎。 指导学生如何正确地读取量筒的读数。 我们要小心使用 玻璃器材。 当读取读数时，视线 须与弯月面平行。 处理标本前 要戴手套。 正确和小心地处理标本。 1.2.1 1.2.2 谢谢！ 正确地使用和处理科学用具和材料。 活动后，我们把 土壤放回原处。 黏土 沙土 13 给 老 师 的 话 引导学生说出清洗科学用具的重要性和清洗玻璃器材时须格外小心。 引导学生说出不能直接把清洗后的科学用具马上存放回原位的原因。 活动本 第10页 我用刷子来 清洗量筒。 我把洗干净的 漏斗晾干后放 回原位。 1.2.3 1.2.4 1.2.5 正确地绘画标本、科学用具和材料。 用正确的方法清洗 科学用具。 正确及安全地存放 科学用具和材料。 活动后，丽莎把毛虫放回树叶上。你认为她的行为正确吗？ 说一说。 答 一 答 沙土 壤土 黏土 漏斗 漏斗 漏斗 量筒 量筒 量筒 水 水 水 我们要清楚 及正确地画 出观察结果。 14 科学程序技能 操纵性技能 测量和应用数目 分类 观察 推断 预测 沟通 肉食 动物 青蛙 狮子 老鹰 老虎 有猫经过 这里。 快要下 雨了。 正确和小心地 处理标本。 正确地使用和处理 科学用具和材料。 正确地绘画标本、 科学用具和材料。 用正确的方法清洗 科学用具。 正确及安全地存放 科学用具和材料。 我学会了什么？ 15 1 下图显示两家餐馆外的情况。 P Q 针对上图，推断当时的天气。说明你的答案。 2 当你把相同大小的冰块同时加入一杯热水 和一杯冷水中时，预测哪个杯子里的冰块 会溶化得比较快？ 科学乐趣多 镊 (niè) 子是一种用来夹取细小 物体的科学用具。试用以下材料 自制一把镊子吧！ 快问 快答 给 老 师 的 话 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与制作镊子。 协助学生上网搜索制作镊子的方法。 告诉学生这把自制的镊子可在第 8 课时用来夹取石蕊试纸。 课后测试站 16 科学室规则 主 题一 科学 探究 2 给 老 师 的 话 引导学生说出上图显示的科学室规则。 你能说出其他科学室规则吗？ 科学室里规则多， 遵守规则，安全第一。 17 科学室规则 20 80 40 60 100 100ml 看图说故事。 饼干 进入科学室前 余老师…… 在科学室内 18 给 老 师 的 话 让学生根据图片说出有关的科学室规则。 提醒学生要照顾科学室里的设备，以及小心使用科学用具。 2.1.1 说出科学室规则。图中哪些学生没有遵守 科学室规则？他们的行为会造成什么后果？ 离开科学室前 离开科学 室前，记 得关风扇 和关灯。 19 发挥创意，一起来进行角色扮演吧！ 1 从盒子里抽取卡片。 2 根据卡片上写的情况， 与组员讨论表演方式并 在分配角色后开始表演。 3 其他同学根据表演说出有关的科学室规则。 这些科学室规则重要吗？为什么？ 发现同学违反了科学室规则，你会怎么做？ 科学室规则如何应用在我们的日常生活中？ 2.1.1 活动本 第12和 13页 巩 固 活动 1 你来演，我来说 TP 1–6 给 老 师 的 话 教师准备活动所需的材料并指导学生进行活动。 20 我们应遵守科学室规则以确保自己和他人 的安全。 先排队，老师 允许后才进入 科学室 禁止吃东西和 喝水 在获得老师的 允许后才进行 活动或实验 禁止嬉戏 若发生意外， 马上通知老师 禁止喧哗 实验后，清洗 科学用具并放 回原位 禁止擅自尝或 闻科学物质 禁止擅自拿走 科学室的东西 保持科学室的 整洁 科学室规则 我学会了什么？ 21 你认识了多少项科学室规则呢？发挥创意， 设计并制作有关科学室规则的海报。向同学 展示你所设计的海报。 1 列出三项科学室规则，然后说出这些规则 的重要性。 2 你是否赞同以下同学的做法？为什么？ a 可丽没有获得老师的允许就进入科学室。 b 文希把早餐带进科学室里吃。 c 美君擅自取出温度计来进行实验。 d 雨恩帮助同学清理打破的量筒。 e 进行了实验后，霆凯把还没清洗的科学 用具放回原位。 f 西拉和浩浩把科学室打扫干净才离开。 g 建文看见好朋友偷偷将放大镜放进口袋 里， 他立刻上前阻止他。 科学乐趣多 快问 快答 课后测试站 22 3 人类 为什么婴儿的粥需搅碎？你们 吃下的食物都到哪里去了？ 为什么？ 不能挑食。 给 老 师 的 话 通过引导学生说出婴儿的粥需搅碎的原因，初步带出牙齿的功能。 让学生观察上图，说出图中人物的饮食是否均衡及我们需要刷牙的原因。 主 题二 生命 科学 23 牙齿的种类及其功能 给 老 师 的 话 让学生根据经验说出当他们要咬一口梨时会用到哪种牙齿。由此，引导学生 说出图中的男孩在少了门齿的情况下较难咬一口梨，初步理解门齿的功能。 引导学生与同学分享步骤 2 的经验。 除了学生自身的经验，也可引导学生根据在步骤 1 中所观察到的牙齿形状来 思考每种牙齿的功能。鼓励学生说出他们认为牙齿分别有这些功能的原因。 根据经验，你平时分别用哪 种牙齿来切断、撕裂和磨碎 食物？ 观察自己和同学的牙齿。每颗 牙齿都长得一样吗？试描述它 们的形状。 2 1 3.1.1 3.1.5 观察男孩的牙齿。 他能轻易地咬一口 梨吗？为什么？ 一起来进行活动，认识我们的牙齿吧！ 认识我们的牙宝贝 巩 固 活动 1 各个牙齿本领大 TP 1, 2 24 给 老 师 的 话 引导学生理解上下两排的牙齿必须共同合作，才能发挥它们的功能。 认识门齿、臼齿和犬齿的形状，能帮助学生了解这些牙齿的功能。教师也可 准备三种适合的工具来向学生分别模拟切断、磨碎、撕裂食物，以让学生更 容易了解门齿、臼齿、犬齿的功能。 牙齿除了有上述功能外，还能帮助人类发音和让面部显得丰满、美观。 我们的上下两排牙齿都有门齿、臼齿和犬齿。 不同种类的牙齿有不同的功能。 活动本 第15页 我们长得尖尖的，较锋 利，能够把食物撕裂。 我们的表面宽阔， 能够把食物磨碎。 门齿 臼齿 犬齿 我们呈扁平形，能 够把食物切断。 3.1.1 25 3.1.2 3.1.5 给 老 师 的 话 可准备牙齿构造的模型、挂图或视频来进行教学，以让学生能更清楚地看到 牙齿的各个构造。 活动本 第16页 使用镜子来观察自己的牙齿，我们所能看到 的只是牙齿的表面。牙齿的内部构造是怎样 的？一起来看看吧！ TP 3 牙齿的构造 釉(yòu)质是人体最坚硬的组织。但釉质无法自行修复，所以 当它因蛀牙而形成空洞时，就需要请牙医来填补空洞。 大 开 眼 界 釉质 牙齿的最外层， 很坚硬。 牙本质 是构成牙齿的 主要部分。 牙龈 环绕牙齿的 基部。 神经 让我们感觉 到冷、热或疼痛。 血管 为牙齿提供 所需的营养。 26 乳牙 恒牙 1 观看老师所播放的视频。 2 记录乳牙与恒牙的区别。 3 试说出乳牙换成恒牙的过程。 乳牙与恒牙 3.1.3 3.1.5 给 老 师 的 话 可让学生观看以下视频来进行活动 2: https://goo.gl/7pD6St。除了视频，也可让 学生观察乳牙与恒牙的挂图或模型。 进行活动 2 前，可让学生观察同学或家中弟弟、妹妹的乳牙，以及长辈的恒 牙，比较乳牙与恒牙在大小和数量上的区别。 图中男孩和奶奶 的牙齿还会再长 出来吗？ 比较乳牙与恒牙 在大小和数量上 的区别，并观察 乳牙换成恒牙的 过程。 CT 巩 固 活动 2 乳牙与恒牙的区别 TP 4 27 我们出生后长出的牙齿叫作乳牙。随着年龄 的增长，乳牙会脱落，换成恒牙。 乳牙与恒牙有什么区别？ 3.1.3 3.1.5 给 老 师 的 话 让学生知道，换牙是每个小朋友都会经历的过程。鼓励学生分享自己换牙的 经验。 大约 6 个月大时， 婴儿开始长出乳牙。 大约 6 岁，乳牙 逐渐脱落。 大约 12 岁，乳牙 完全被恒牙取代。 只能维持到 大约 12 岁 能维持一 辈子，但 如果被拔 掉就不会 再长出来 釉质和牙 本质较薄 釉质和牙 本质较厚 小和弱 大和 坚固 大约在 6 个 月时长出， 3 岁长齐 大约在 6 岁 长出，21岁 长齐 门齿 8 颗 臼齿 20 颗 犬齿 4 颗 总数 32 颗 门齿 8 颗 臼齿 8 颗 犬齿 4 颗 总数 20 颗 臼齿 犬齿 门齿 乳牙 乳牙 恒牙 活动本 第17页 28 活动本 第18页 为什么会长蛀牙？哪个部分会形成空洞？ 保护牙齿 如果牙齿的构造受损，将会怎样？ 我们平时应该怎么做，以让牙齿健康？说出 原因。 3.1.4 3.1.5 给 老 师 的 话 引导学生思考并说出我们在生活中应如何保护牙齿的健康，以预防蛀牙。 食物残渣 破坏牙齿釉质 产生酸性物质 食物残渣 细菌分解 空洞 巩 固 活动 3 看图说故事 TP 5 29 为了使牙齿的构造不被破坏，我们在生活中 应该怎么做？ 如果牙齿出现问题，有哪些技术能治疗牙齿？ 一天至少刷两次牙。 用牙线清洁牙缝。 饮食之后要漱口。 这些方法是为了清除食物残渣。 补牙 能修补缺损的牙齿。 根管治疗 能治疗受损情况严重的牙齿。 护牙有绝招！ 30 活动本 第19页 3.1.4 3.1.5 给 老 师 的 话 可让学生观看以下有关补牙的视频：https://goo.gl/5R8qJn。 鼓励学生分享家人通过以上技术来治疗牙齿的经验。 少吃甜食，少喝 甜饮。 多吃对牙齿有益的 食物。 定期让牙医检查 牙齿。 如果恒牙蛀了而需要拔掉，就不会再 长出新牙，因此要好好地照顾牙齿。 假牙 能代替被拔掉的恒牙。 牙齿矫正 戴牙套能矫正牙齿，改善外观。 31 如果牙齿出现了问题，可以通过什么技术来 治疗？进行角色扮演，呈献一出短剧吧！ 活动本 第20页 1 智琳吃面包时，她先咬一口，然后在嘴里磨碎。智琳用哪 一种牙齿切断面包？磨碎面包时又是用哪一种牙齿？ TP 1, 2 2 说出乳牙与恒牙的区别。 TP 4 3 俊明有蛀牙了。 (a) 牙齿的哪个部分会形成蛀牙？为什么会这样？ (b) 说出一种能修补蛀牙的治疗技术。 (c) 俊明平时应该怎么做，以避免再次形成蛀牙？ TP 5 答 一 答 3.1.5 给 老 师 的 话 分配各组学生所负责的牙齿问题或牙科治疗技术。进行演出前，让学生搜集 并了解有关的资料，然后编写并排练短剧。 我们应感恩科学与工艺在 牙科治疗领域的贡献。 有什么方法 可以改善？ 她有牙齿排列 不齐的问题。 我建议她进行 牙齿矫正。 妈妈 妈妈 女儿 女儿 牙医 巩 固 活动 4 角色扮演 TP 6 21 世纪技能 32 我们每天都会吃各种各样的食物。说一说， 你今天吃过了哪些食物？ TP 1 营养素的重要性 3.2.1 3.2.5 给 老 师 的 话 可让学生回忆并记录他们前一天的三餐所吃过的食物。鼓励学生说出他们吃 这些食物的原因。 维生素 矿物质 蛋白质 营养素 水 脂肪 碳水化合物 膳食纤维 我们所吃的食物含有营养素。 食物里含有哪些营养素？ 营养素 试举出各营养素的食物例子。 33 1 哪些食物含有碳水化合物、蛋白质、水、 脂肪、维生素、矿物质和膳食纤维？ a 观察老师准备的视频 和挂图。 b 写出各营养素的食物 例子。 2 各营养素对人体有什么重要性？ a 观察老师分发的食物卡片。 b 这些食物对人体 有什么重要性？ c 把具有相同重要 性的食物归为同 一组。 d 与组员讨论，各 组食物分别含有 什么营养素？ 3.2.1 3.2.2 3.2.5 给 老 师 的 话 可让学生观看以下视频来进行第 1 项活动：https://goo.gl/jaUkz8。让学生在限定 的时间内写出各营养素的食物例子。 让学生知道，有些食物所含的营养素不止一种，如牛奶含有蛋白质、水、矿 物质等。 教师事先准备第 2 项活动所需的卡片，每种营养素须准备至少三种食物卡片。 引导学生根据活动概括各营养素的重要性：含碳水化合物的食物能提供精力； 含蛋白质的食物能帮助成长；含脂肪的食物能使身体保暖；含维生素和矿物 质的食物能保持健康；含膳食纤维的食物能预防便秘；水能调节体温。 进行活动后， 我发现…… 哪些食物含 有不止一种 营养素？ 巩 固 活动 5 一起来认识营养素吧！ TP 2, 3 34 给 老 师 的 话 可让学生知道不是每一种食物中的脂肪都会对人体带来害处；有些食物的脂 肪是肉眼看不见的，如瘦肉和花生。 碳 水 化 合 物 能 提 供 精 力 营养素对人体的重要性。 蛋 白 质 能 帮 助 成 长 水 能 调 节 体 温 活动本 第21至 23页 3.2.1 3.2.2 膳 食 纤 维 能 预 防 便 秘 矿 物 质 脂 肪 能 使 身 体 保 暖 维 生 素 能 保 持 健 康 35 选择真多！我 该吃什么呢？ 各类食物都应 适量地吃，做 到饮食均衡。 均衡的饮食 健康又均衡的饮食须涵盖各营养素。食物金字 塔是引导我们吃得健康和均衡的指南。 来源：马来西亚卫生部 (Kementerian Kesihatan Malaysia) 36-01N 鱼 肉 、 鸡 肉 、 牛 肉 和 豆 类 水 果 蔬 菜 饭 、 面 条 、 面 包 、 谷 物 和 薯 类 由我国卫生部所推广的“健康餐盘”指导 我们在一餐中各类食物应吃的分量。 少吃 脂肪、油、糖、盐 吃足够的分量 饭、面条、面包、 谷物、薯类 多吃 水果 适量吃 鱼肉、鸡肉、牛肉 和豆类 适量吃 牛奶和奶制品 多吃 蔬菜 36 3.2.3 3.2.5 1 列出你们在一天内每一餐所吃的食物。 2 根据食物金字塔，每一餐中 食物的搭配是否营养均衡？ 3 你们需要作出哪些改进？ 4 设 计 营 养 均 衡 的 三 餐 ， 并 说明你们这样搭配每一餐的 原因。 活动本 第24页 活动本 第24页 真棒！这是均衡 的一餐。 比较你们每一餐 中所吃的食物和 食物金字塔有什 么不同。 为了拥有健康的身体，我们 的日常饮食应少油、少盐和 少糖。 大 开 眼 界 少油 少盐 少糖 巩 固 活动 6 我们的三餐 TP 5 给 老 师 的 话 让学生了解食物金字塔分为四层以及每层食物在均衡饮食中所应占的比例。 教师可从以下网站中选择并下载 JOM MAKAN SECARA SIHAT 的演示文稿，以 获取更多有关健康饮食的资讯：https://goo.gl/FQQ98i。 指导学生根据食物金字塔设计营养均衡的三餐。可让学生把所设计的三餐做 成精美的菜单，然后在班上展示。 37 3.2.4 3.2.5 给 老 师 的 话 让各组学生轮流在班上与其他同学分享他们在活动 7 中的讨论结果。 可让学生知道饮食不均衡所会导致的其他健康问题，如高血压、高胆固醇、 营养不良等。 饮食不均衡会导致各种健康问题，所以我们 应按照食物金字塔来计划每日的饮食。 活动本 第25页 巩 固 活动 7 饮食不均衡会怎样？ TP 4 启华的午餐有达到饮食均衡 吗？与组员讨论，没有按照 食物金字塔来饮食会造成什 么后果。为什么？ 饮食不均衡 导致各种 健康问题 肥胖 糖尿病 蛀牙 心脏病 便秘 他只吃…… 他会便秘 和…… 他的饮食缺 少了…… 浏览以下网页，了解长期饮食不均衡所带来的健康问题。 https://goo.gl/sT8afK 知 识 在 线 启华的 午餐 38 1 根据以下营养素，说出一种食物的例子。 TP 2 水 脂肪 蛋白质 维生素 矿物质 膳食纤维 碳水化合物 2 说出蔬菜和水果的两项重要性。如果饮食中缺少蔬菜以及 水果，会带来什么后果？ TP 3, 4 3 右图显示凤琴喜欢吃的午餐。 TP 5 (a) 这一餐均衡吗？为什么？ (b) 试建议凤琴如何把这一餐变得均衡。 答 一 答 3.2.5 给 老 师 的 话 教师事先把几种健康问题分别写在不同的卡片上。让各组学生抽取卡片，并 让他们在一周之内搜集有关该健康问题的资料，同时准备要如何呈献他们的 建议。学生能以角色扮演、小册子、海报、座谈会、视频等方式呈献他们的 建议。 如果一个人有某一种健康问题，根据他的情 况，建议他须避免吃哪一类食物。以创意的 方式呈献你们的建议。 通过食品包装上 的标签，我们可 知道食物中含有 哪些营养素。 大 开 眼 界 Saiz hidangan/Serving size: 30 g (About 6 pcs) 食用分量：30 克 （约6片） Hidangan sebungkus/Serving per pack: 25 每包装所含食用分量数目：25 Setiap/Per 100 g 每 100 克 Setiap Hidangan/Per Serving 每食用分量 Tenaga/Energy 能量 475 kcal 千卡 142 kcal 千卡 Karbohidrat/Carbohydrates 碳水化合物 68.8 g 克 20.6 g 克 Jumlah Gula/Total Sugars 总糖 13.9 g 克 4.2 g 克 Serabut Diet/Dietary Fibre 膳食纤维 3.5 g 克 1.0 g 克 Protein 蛋白质 7.3 g 克 2.2 g 克 Lemak/Fat 脂肪 18.6 g 克 5.6 g 克 Kolesterol/Cholesterol 胆固醇 0 mg 毫克 0 mg 毫克 Natrium/Sodium 钠 774 mg 毫克 232 mg 毫克 Vitamin A 维生素 A 359 µg 微克 108 µg 微克 Vitamin B6 维生素 B6 0.95 mg 毫克 0.29 mg 毫克 Vitamin B12 维生素 B12 0.95 µg 微克 0.29 µg 微克 Kalsium/Calcium 钙 310 mg 毫克 93 mg 毫克 Zat Besi/Iron 铁 7.0 mg 毫克 2.1 mg 毫克 Iodin/Iodine 碘 52 µg 微克 16 µg 微克 Maklumat Pemakanan/Nutrition Information 营养资料 巩 固 活动 8 小小营养师 TP 6 39 食物怎样被消化？ 给 老 师 的 话 教师能通过步骤 1 来了解学生对消化过程的认知，并从中确认学生是否对消 化过程存有误解。 建议可在步骤 2 让学生观看以下几个视频： • https://goo.gl/MVHwZc • https://goo.gl/Jpo3zE • https://goo.gl/iZghgV 1 你认为食物的消化过程是怎样的？在 P 图 里画一画。 活动本 第26页 2 观看老师所播放的几个视频。 3 哪些器官与食物消化有关？ 4 进行步骤 1 至 3 后，在 Q 图里再画出一个 食物的消化过程。 活动本 第26页 5 比较 P 图和 Q 图的不同，加以讨论。 3.3.1 3.3.2 3.3.4 食物要多咀嚼， 这有助消化。 什么是消化？ 消化 我们所吃的食物都去了哪里？ 活动本 第26页 巩 固 活动 9 食物在身体内的旅行 TP 1–3 40 6 以各种方式展示并说明食物的消化过程。 食物的消化过程从口腔开始，牙齿、舌头和 唾液在消化过程中有什么功能？ 顺序说出食物的消化过程。 3.3.1 3.3.2 3.3.4 我们的身体无法直接吸收所吃下的食物，需 把食物消化。什么器官帮助我们消化食物？ 给 老 师 的 话 完成活动 9 后，学生能够通过各种方式来展示和说明食物的消化过程，如制 作挂图、模型、演示文稿，或是写成一篇短文。 通过进行活动 10，学生能更直接地了解消化器官的功能。 除了长条形袋子外，也可用吸管来模拟食道。 活动本 第26页 长条形袋子、米饭、水、袋子、面包、煮熟的蔬菜 需 要什 么 ？ 怎样才能让装入长条形袋子里 的米饭往前移动？这个长条形 袋子像人体的哪个消化器官？ 袋子里的食物变 成什么样子了？ 哪个消化器官的 活动与这个袋子 相似？ 1 2 长条形袋子 米饭 蔬菜 面包 水 反复揉挤 增 广 活动10 模拟人体的消化器官 通过消化器官，食物是怎样被消化的？ 41 食物进入口腔后，漫长的消化旅途便开始 了。这一切是怎么发生的？一起来看一看。 5 当食物进入口腔，牙齿把食物弄碎。 舌头会搅拌食物，使食物与唾液混合， 变成糊状，让我们容易吞咽。 口腔 糊状的食物来到小肠。小肠把食物 分解得更加小，食物中的营养素被 吸收。 小肠 大肠把食物中的水分 吸收，剩下残渣形成 粪便，通过肛门排出。 大肠和肛门 1 4 42 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 给 老 师 的 话 引导学生通过第 42 页和 43 页的课文，了解食物的消化过程。 让学生知道，各个消化器官需要共同合作，食物的消化过程才能顺利进行。 引导学生根据活动和课文作出概括：食物被消化后，小肠会吸收食物中身体 所需的营养素；大肠把食物中的水分吸收，不被身体所需的食物残渣形成粪 便，通过肛门排出。 活动本 第27和 28页 3 当我们吞咽时，食物会 被推至食道。 食道 食道将食物推进胃里。 胃液把食物分解成黏稠 的糊状。 胃 2 我认为消化是…… TP 5 通过活动 9 及第 42 页和 43 页的课文， 我发现食物被消化后会…… TP 4 43 给 老 师 的 话 教师可利用上图或准备立体模型来帮助学生巩固有关食物消化的知识。 3.3.4 口腔 食道 大肠 胃 肛门 小肠 消化是将食物分解得更加小，然后再吸收其 营养素。食物的消化经由口腔、食道、胃、 小肠、大肠和肛门来完成。 你知道我们所吃的食物 大约要多久才会变成粪 便排出体外吗？观看视 频，一起来了解吧！ https://goo.gl/GbMEHh 知 识 在 线 动 动 脑 袋 瓜 把绳子剪成大约 6 米。看， 这就是我们的小肠的长度！ 小肠是整个消化道中最长的 一段。想一想，为什么小肠 需要这么长？ 活动本 第29页 44 干扰食物消化的行为和后果 1 各组提出一个 会干扰食物消 化的行为。 2 根据这个行为 所会造成的后 果，演一演。 妈妈，弟弟吃得 太快，噎着了！ 哪些行为会干扰食物消化？消化不良会造成 什么后果？ 3.3.4 给 老 师 的 话 各组学生表演完毕后，可让全班学生评选出最佳的组别。 图中的女孩怎么 了？为什么她会 这样？ 巩 固 活动11 演一演 TP 6 45 活动本 第30页 3.3.4 给 老 师 的 话 引导学生理解以上各个行为如何干扰食物的消化。 提问学生自己或者家人是否曾有以上的经验，鼓励学生与同学分享有关的经 验。通过同学们的分享，提醒学生在吃东西时要有良好的行为。 吃东西时，避免说话、跑动和跳跃，也不要 吃得太快，以免影响消化。 干扰食物消化 边吃边说话 边吃边跑 边吃边跳 吃得太快 哽着 呕吐 肚子痛 噎着 46 构造 1 右图显示人体的消化器官。 (a) 说出 A 至 F 器官的名称。 TP 2 (b) 分别说出 A 和 C 器官的功能。 TP 1 (c) 顺序写出食物的消化过程。 TP 3 2 已被消化的食物都会被身体吸收吗？说一说。 TP 4 3 根据食物的消化过程，说明什么是消化。 TP 5 4 在食堂用餐时，静婷喜欢边吃边与同学谈天。你认为这么 做恰当吗？说出你的原因。 TP 6 答 一 答 种类与功能 乳牙与恒牙 牙齿 门齿 切断 食物 釉质和牙本质较薄；小和弱； 共 20 颗；大约在 6 个月时长 出，3岁长齐；大约 6 岁逐渐 脱落；能维持到大约 12 岁。 釉质和牙本质较厚；大和坚固； 共 32 颗；大约在 6 岁长出，21 岁长齐；能维持一辈子，但被 拔掉就不会再长出来。 臼齿 磨碎 食物 犬齿 撕裂 食物 恒牙 乳牙 A F E D C B 牙科治疗技术：补牙、根管治疗、假牙和 牙齿矫正。 釉质 牙本质 牙龈 神经 血管 我学会了什么？ 47 健康又均衡的饮食须涵盖各营养素。食物 金字塔是引导我们吃得健康和均衡的指南。 饮食不均衡会对健康带来不良的后果。 消化是身体分解食物并吸收营养素的过程。 食物的消化过程： 口腔 食道 胃 小肠 大肠 肛门 食物被消化后，小肠会吸收身体所需的 营养素；不被身体所需的残渣会被推出大 肠，通过肛门排出体外。 吃东西时说话、跑动或者跳跃，以及吃得 太快，都会干扰消化。 我们平时应好好地保护牙齿，以确保牙齿 的构造不会受到破坏。 营养素 • 乳酪、鸡蛋 帮助成长 蛋白质 • 饭、面条 提供精力 碳水化 合物 • 花生、黄油 使身体保暖 脂肪 • 燕麦片、 蔬果 预防便秘 膳食 纤维 • 西瓜、果汁 调节体温 水 • 江鱼仔、 盐 保持健康 矿物质 • 蔬果 保持健康 维生素 48 1 下图显示一名小孩的下排牙齿。 a 说出 P、Q 和 R 牙齿的种类名称。 b P、Q 和 R 牙齿分别有什么功能？ c Y 牙齿是即将取代 Q 牙齿的恒牙。说出 Y 牙齿和 Q 牙齿的区别。 2 右图所示的牙齿排列不齐。 有什么治疗技术能改善这种 情况？ 3 右图显示秀丽的一份午餐。 a J、K、L 分别含有什 么营养素？ b 这是一份均衡的午餐 吗？为什么？ P Q R 6 个月后 Y J K L 快问 快答 课后测试站 49 4 下图显示与食物消化有关的器官。 a 说出 P 至 U 器官的名称。 b 哪个器官吸收食物的营养素？ c 从起点至终点，顺序写出食物在消化时 所通过的器官。 给 老 师 的 话 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来制作人体的消化器官 模型。 科学乐趣多 P U Q R S T 如何应用这些材 料来制作人体的 消化器官模型？ 50 4 动物 给 老 师 的 话 引导学生说出图中动物的进食习性，分辨哪种动物是草食动物、肉食动物和 杂食动物。 试让学生观察图中动物的牙齿结构有什么不同。 原来熊吃水果 也吃鱼。 狮子的牙齿好尖利。 马只吃草吗？ 野生动物园 主 题二 生命 科学 说一说，这些动物的进食习性。 它们的牙齿结构有什么不同？ 51 动物吃些什么？ 动物和人类一样也需要食物来维持生命。想 一想，动物的食物是什么呢？ 要给它吃什么？ 1 观看老师所播放的视频。 2 记录动物和它所吃的食物。 4.1.5 给 老 师 的 话 引导学生说出视频中动物所吃的是什么食物，然后说出这些食物是植物还是 动物。 可带领学生参观动物园、牧场或保育中心。 动物的进食习性 要好好地照顾它。 巩 固 活动 1 看视频，作记录 TP 1 52 只吃植物 只吃动物 吃植物和动物 大象 吃甘蔗和草 老虎 吃羊和牛 狮子 吃鹿和羊 棕熊 吃果实和鱼 老鼠 吃肉类和谷类 浣熊 吃谷类和鱼 狼 吃鹿和羊 豹 吃羊和牛 兔子 吃萝卜和菜 牛 吃草和叶子 斑马 吃草和叶子 鳄鱼 吃鱼和肉类 棕 熊 吃果实和鱼 不同的动物所吃的食物也不同，有些只吃植 物，有些只吃动物，有些则吃植物和动物。 给 老 师 的 话 预先让学生在家里进行步骤 1 和步骤 2。 引导学生选用适合的网站来搜索动物的食物资料。 以轮流的方式，学生根据动物的进食习性将动物分类。 4.1.1 4.1.5 活动本 第32页 上网搜索几种动物及其所 吃的食物的相关资料。 1 将搜集到的资料以及图片 制成卡片。 2 根据动物所吃的食物，把卡片放到正确的桌上。 3 到每桌去检查并讨论所作出的分类是否正确，并记录在科 学笔记本里。 4 巩 固 活动 2 动物吃什么？ TP 1, 2 53 根据动物的进食习性，让我们来认识草食、 肉食和杂食动物。 1 观察以下每组动物所吃的食物。 还有哪些是草食、肉食和杂食 的动物？试举例说明。 2 以上每组动物的食物是什么？ 3 同一组的动物所吃的食物有什么共同点？ 4 哪组是草食、肉食和杂食动物？为什么？ CT 巩 固 活动 3 动物进食习性大揭秘 TP 3 动物的 进食习性 54 给 老 师 的 话 根据动物的进食习性，引导学生说出每组动物的名称及其食物。 引导学生说出草食、肉食和杂食动物的进食习性。 引导学生作出概括：草食动物以植物为食、肉食动物以动物为食而杂食动物 以植物和动物为食。 进行活动后，我发现...... 动 动 脑 袋 瓜 马来貘是我国的稀有动物。它们是 草食动物，你知道它们吃些什么吗？ 4.1.2 4.1.3 4.1.5 55 给 老 师 的 话 引导学生说出图中动物的进食习性。 列出几种动物的名称，让学生根据动物的进食习性将动物分类。 4.1.1 4.1.2 4.1.5 树袋熊以桉树叶为食。桉树叶很硬，对很多 动物来说是有毒的，所含的营养也并不丰 富。但是，树袋熊的消化系统能消化这种不 寻常的食物。 大 开 眼 界 草食动物以植物为食， 如长颈鹿和大象。 杂食动物既吃植物 也吃其他动物，如 棕熊和鸡。 以其他动物为食的动 物被称为肉食动物， 如狮子和老虎。 活动本 第33至 35页 56 观察动物的牙齿结构。比较和分辨草食、肉 食和杂食动物的牙齿结构，它们有什么不同？ 为什么？ 快到以下网站找出适 合动物们的牙齿吧！ https://goo.gl/NPZHB4 知 识 在 线 4.1.4 给 老 师 的 话 让学生通过观察动物及其牙齿结构的图片，分别说出草食、肉食和杂食动物 的牙齿结构的不同之处。 引导学生说出草食、肉食和杂食动物牙齿的功用。 让学生观察图中动物的牙齿，然后引导学生说出动物的牙齿与它们的进食习 性之间的关系。 动物的牙齿结构 动物的牙齿和它 们的进食习性有 什么关系？ 巩 固 活动 4 动物的牙齿都一样吗？ TP 4 57 肉食动物长有能帮助它们 捕食猎物的牙齿。 犬齿用来杀死猎物和 撕裂猎物的肉。 臼齿用来磨碎猎物 的骨头和肉。 门齿用来咬住猎物， 使猎物不能逃脱。 鸟类没有牙齿，但老鹰弯曲带钩的喙不但能帮助它撕开猎物， 喙的锋利边缘还能像刀子一样切割猎物，让老鹰便于吞咽。对 于体型较小的猎物，老鹰会一口吞下；对于体型较大的猎物， 则会先用爪把猎物按牢，然后再用喙慢慢把猎物撕裂和吞食。 大 开 眼 界 肉食动物的牙齿结构 动物有适合自己进食习性的牙齿。草食、肉 食和杂食动物的牙齿结构有什么不同？ 一般上，肉食动物的犬齿比 其他动物的犬齿长和尖锐。 58 给 老 师 的 话 引导学生比较和分辨草食、肉食和杂食动物的牙齿结构。 活动本 第36页 草食动物长有能切断和 磨碎植物的牙齿。 杂食动物的牙齿结合了 草食和肉食动物的特点。 臼齿用来磨碎食物。 犬齿用来撕裂 食物。 门齿用来切割 食物。 草食动物的牙齿结构 杂食动物的牙齿结构 门齿用来切断 植物。 臼齿用来磨碎 植物。 4.1.4 草食动物的门齿 和臼齿较发达。 如果狮子具有草食动物 的牙齿结构，它能撕裂 猎物的肉吗？为什么？ 59 给 老 师 的 话 可准备其他随环境而改变进食习性的动物例子。 引导学生上网搜索有关其他动物改变它们的进食习性的原因。 1 与组员讨论图中动物的牙齿结构和进食 习性。 4.1.5 我们都知道猫的牙齿 结构是属于肉食的， 但是为什么图中的猫 会吃草？ 为什么鹿会吃兔 子？图中的环境 是怎样的？ 狮子怎么在吃草？ 它们不都是肉食动 物吗？ 2 说出动物改变它们的进食习性的原因。 3 与组员交流你的观察结果。 增 广 活动 5 看图说一说 TP 5, 6 60 在面临食物短缺的困境时，动物 也会吃随处可得的食物以求生存。 动物会为了适应环境而改变原有的进食习性 以继续生存。 4.1.5 活动本 第37页 1 根据进食习性，将以下动物分类。 TP 2 驴子 青蛙 鸭 羊 老鼠 狮子 2 右图显示一种动物的牙齿结构。预测该动物 的进食习性并说出你的原因。 TP 1, 4 答 一 答 给 老 师 的 话 引导学生上网搜索有关猫和北极熊的进食习性以及其改变进食习性的原因。 可让学生把所收集到的资料制成一本图文并茂的集锦簿。 猫的牙齿结构是属于肉食 的。为了适应环境，家里 饲养的猫会吃主人准备的 任何食物。 由于植物难以在北极地区生 长，所以北极熊的进食习性从 原先的杂食改变成肉食。 61 有些动物的进食习性会随着环境而改变。 动物的牙齿结构与进食习性有关。 杂食动物 杂食动物 草食动物 草食动物 肉食动物 肉食动物 动物的进食习性 动物的牙齿 只吃植物 牛 蝴蝶 只吃动物 鳄鱼 豹 吃植物和动物 松鼠 猴子 门齿 门齿 门齿 臼齿 臼齿 臼齿 犬齿 犬齿 我学会了什么？ 62 1 下图显示三种动物。 P Q R a 说出 P 动物的进食习性。 b 哪种动物的进食习性和 P 动物一样？ c 哪种动物是杂食动物？为什么？ 2 下图显示一种草食动物和一种肉食动物。 马 豹 a 以上两种动物的牙齿结构有什么不同？ b 骆驼的牙齿结构与哪种动物一样？说出 你的原因。 3 举例一种改变原有进食习性的动物并说明 原因。 快问 快答 课后测试站 63 科学乐趣多 你喜欢什么动物？它吃什么？让我们来动手 制作模型，举办“动物大食会”吧！ 1 收集资料，画出设计图。 2 搜集所需的材料，并动手 制作。 3 展示模型，然后根据进食 习性来分类。 4 向同学介绍你的动物模型 和它的食物来源。 给 老 师 的 话 鼓励学生利用废物及再循环物品制作动物的模型。 鼓励学生在制作模型的过程中与同学讨论和交流意见。 64 5 植物 主 题二 生命 科学 给 老 师 的 话 引导学生观察上图，回答吉祥物的提问。 除了上图所示的方法外，引导学生说出植物的其他繁殖方法。 图中的植物怎样繁殖？植物 繁殖对生物有什么重要性？ 65 看看这些植物怎么说，从字卡中找出它们的 繁殖方法吧！ 我可用长出的 幼芽来繁殖。 地下茎 孢子 种子 吸芽 叶子 切茎 植物的繁殖方法 把我的茎切下一小 段插入土壤里，我 就能繁殖了。 木槿 凤梨 蕨 我的叶子背面有 许多小点，我是 靠它们繁殖的。 巩 固 活动 1 “我”怎样繁殖？ TP 1 66 切下我的一小 段叶子插入土 壤里就行了。 给 老 师 的 话 事先为各组学生准备活动所需的字卡。引导学生针对每种植物所说的话进行 讨论，然后从字卡中找出各个植物的繁殖方法。 活动 1 也能以竞赛的方式来进行，看看哪组能最快并正确地找出每种植物的 繁殖方法。 吃完我的果实后你 看到什么？想想看 我是怎样繁殖的。 我是长在地下的 茎，会发芽，可 用来繁殖。 红毛丹 虎尾兰 马铃薯 5.1.4 67 让我们一起来看看植物是怎样繁殖的吧！ 孢子 种子 辣椒 鸟巢蕨 玫瑰 铁线蕨 凤仙花 甘蔗 苔藓 西瓜 木薯 切茎 68 给 老 师 的 话 蕨类植物不会开花、结果，也没有种子，它们利用孢子来繁殖。大多数蕨类 植物的孢子长在叶子的背面，孢子成熟后会散落各处，通常在温暖潮湿的地 方繁殖。教师可事先搜集成熟的蕨类植物叶子，让学生用放大镜观察孢子。 可让学生观看以下视频，认识更多植物的繁殖方法：https://goo.gl/XoQU5z。 5.1.1 5.1.4 还有哪些植物用这些方法繁殖？说一说。 TP 2 活动本 第39至 41页 落地生根 香蕉 姜 虎尾兰 蒜 秋海棠 洋葱 竹 叶子 吸芽 芋 地下茎 69 给 老 师 的 话 让学生观察上图，以提问的方式引导他们说出植物的繁殖对生物的重要性。 5.1.2 5.1.4 如果植物不会繁殖，生物会受到什么影响？ 观察下图，植物繁殖对人类有什么重要性？ 植物繁殖对动物有什么重要性？ 植物的繁殖对生物的重要性 巩 固 活动 2 一起来讨论吧！ TP 3 70 5.1.2 5.1.4 植物的繁殖不仅能够增加植物的数量、帮助 植物延续后代，人类与动物的生活更是少不 了植物。植物的繁殖能持续地为人类与动物 提供氧气和食物。有些植物能制成人类生活 所需的各种物品。植物还能作为有些动物的 庇护所。 给 老 师 的 话 植物对生物及环境很重要，灌输学生应爱护植物。 植物对人类和动物有什么功用？来观看以下视频吧！ https://goo.gl/knNvox 知 识 在 线 活动本 第42至 44页 椰树全身是宝，它能为生物带来许多好处。 大 开 眼 界 可以制成椰糖、 糕点、椰子油等； 椰水可以喝。 可制成各种物品。 是一些动物的 食物。 你们知道吗？凤梨也全身都是宝， 它能为人类和动物带来好处。上网 搜索有关的资料吧！ 71 洋葱 一种植物只有一种繁殖方法吗？进行活动， 一起来种种看吧！ 洋葱只能用地下 茎来繁殖吗？ 不如我们用 其他方法来 种种看！ 1 组员分别种植老师所分发的植物各部分。 5.1.3 5.1.4 给 老 师 的 话 准备洋葱的地下茎和种子、蕹菜的茎和种子及芋的地下茎和吸芽让各组学生 种植。可视情况更换所种植的植物。 事先不让学生知道所种植的是什么植物。从旁指导学生用所分得的植物各部 分来种植，并提醒学生须每天为植物浇适量的水。 有些植物可用超过一种方法来繁殖 巩 固 活动 3 植物的神秘繁殖计划 TP 4, 5 72 2 观察并记录有关植物的生长情况。 活动本 第45页 3 展示种植成果，让同学们进行观察。 4 以创意的方式分享你们的植物繁殖计划。 活动本 第45页 5.1.3 5.1.4 给 老 师 的 话 引导学生根据活动的观察结果作出概括：有些植物可用超过一种方法来繁殖。 通过活动 3，学生能在种植植物的过程中培养自己的耐心和责任感。 植物都成功繁殖了 吗？你们所种出的 是什么植物？ 进行植物繁殖计划后， 我发现…… 我用植物 的种子所 种出的也 是洋葱。 我用植物 的地下茎 所种出的 是洋葱。 73 有些植物的繁殖方法不止一种。 给 老 师 的 话 让学生上网搜索可用超过一种方法来繁殖的其他植物。 活动本 第46页 切茎或 种子 木槿 玫瑰 火龙果 地下茎 或种子 百合 洋葱 蒜 吸芽或 种子 凤梨 香蕉 竹 叶子或 种子 落地生根 秋海棠 虎尾兰 5.1.3 74 1 观看老师播放的视频。 2 搜集更多有关组织培养 和高枝压条法的资料。 3 轮流在小组中举例说明 能以组织培养或高枝压条法繁殖的植物。 4 通过电子邮件与同学分享资料。 5.1.4 什么是植物的组织培养和高枝压条法？我们 一起来了解吧！ 为什么要剥下 一圈树皮？ 给 老 师 的 话 事先准备活动所需的视频。也可让学生观看以下视频： • https://goo.gl/Wn2nKM • https://goo.gl/pfaams 从旁指导学生书写与发送电子邮件。除了电子邮件外，学生也可通过其他科 技来与同学分享所搜集的资料。 应用组织培养和高枝压条法来繁殖植物有什 么优点？ 植物的繁殖技术 这是一种植物 的繁殖技术。 巩 固 活动 4 人类也能帮植物繁殖 TP 6 活动本 第47页 75 人们可应用一些技术来帮助植物繁殖，例如 组织培养和高枝压条法。 5.1.4 给 老 师 的 话 通过上图，引导学生了解什么是组织培养和高枝压条法。 1 洋葱和凤梨如何繁殖？一种植物只有一种繁殖方法吗？说 一说。 TP 1, 2, 4 2 如果植物不会繁殖，我们的生活会受到什么影响？ TP 3 答 一 答 用植物某部分的组织进行培养，获得新的幼苗。 组织培养 剥掉一圈树皮并包上一层土，长出根后再与母树分离。 高枝压条法 植物的繁殖技术不仅能保存母树的优良 品质，还能帮助较弱的植物繁殖。 76 有些植物可以用超过一种方法来繁殖。 人们用组织培养、高枝压条法等技术繁殖 植物。 植物繁殖对生物的重要性，如： • 能增加植物的数量。 • 能延续植物的后代，使植物不会绝种。 • 能持续地为人类与动物提供氧气和食物。 • 能制成人类生活所需的物品。 • 能为一些动物提供庇护所。 孢子 种子 吸芽 切茎 地下茎 叶子 植物的繁殖方法 凤仙花 红毛丹 芋 凤梨 玫瑰 甘蔗 秋海棠 落地生根 洋葱 马铃薯 苔藓 鸟巢蕨 我学会了什么？ 77 1 说出植物的繁殖方法，并各举一个例子。 2 下图显示两种植物。 科学乐趣多 给 老 师 的 话 引导学生讨论“科学乐趣多”中植物的繁殖方法。可视情况更换植物。 这些植物是怎 样繁殖的呢？ 应用你们所学 的知识来种植 这些植物，美 化校园吧！ 虎尾兰 树仔菜 木槿 落地生根 快问 快答 蕹菜 百合 a 图中的植物能以 哪些方法繁殖？ b 哪些植物分别与 图中植物的繁殖 方法相同？ c 根据 (a) 项和 (b) 项，你发现了什么？ 3 如果植物不会繁殖，人类和动物还能继续 生存吗？说出原因。 课后测试站 78 奶 粉 给 老 师 的 话 通过上图，引导学生说出能用数方块的方法来找出垫子的面积，以及能使用 刻有单位的奶瓶来测量水的体积。由此，让学生初步明白测量面积和体积的 方法。 你能如何用这些方块 找出垫子的面积？ 我要用100 毫升 的水来冲奶粉。 怎样知道所加的 水量是准确的？ 主 题三 物理 科学 6 140 120 100 80 60 40 20 150 ml 130 110 90 70 50 30 10 ml 79 物体的表面越大，面积就越大。 面积的单位包括平方厘米 (cm2)、 平方米 (m2) 、平方公里 (km2) 等。 面积是物体表面 的大小。 6.1.1 活动本 第49页 给 老 师 的 话 教师可带领学生在校园里找出以平方厘米、平方米和平方公里作为面积单位 的物体。 告诉学生平方毫米 (mm2) 是用于测量更小面积的单位。 住宅区的面积 = 1 km2 砂拉越是我国面积最大的州属， 其总面积是 124 450 km2。 大 开 眼 界 篮球场的面积 = 420 m2 贺卡的面积 = 90 cm2 生日快乐 哪条毛巾有较大的 面积？为什么？ 砂拉越 北 认识面积 10 20 30 40 50 ml 80 给 老 师 的 话 教师准备不同的物体，如书签、卡片和信封等，让学生测量其面积。 教师为学生准备方格纸 (kertas graf) 并指导他们剪出边长 1 cm 的方格纸。 引导学生说出边长 1 cm 的方格纸的面积是 1 cm2。 我们可用边长 1 cm 的 方格纸来测量物体的 面积。 进行活动，找出物体的面积。 6.1.2 6.1.7 活动本 第50页 边长 1 cm 的方格纸的面积是多少？ 铺满每个物体的表面需要多少张方格纸？ 每个物体的面积是多少？ 1 剪出边长 1 cm 的方格纸。 2 在物体的表面排列方格纸。记录铺满物体 表面所需的方格纸数量。 3 在其他物体上重复步骤 2。 铺满物体表面所需 的方格纸数量，就 是物体的面积。 1cm 1cm 巩 固 活动 1 测量物体的面积 TP 2, 3 81 6.1.3 6.1.7 活动本 第51页 叶子、手掌、拼图等物体的表面形状不规则。 我们可用方格纸来估计它们的面积。 每个方格的面积是多少？ 叶子的面积是多少？ 1 在方格纸上画出叶子的形状。 2 把图形里一半、超过一半或 完整的格子画“✓”。 3 数一数画“✓”的格子总数。 给 老 师 的 话 让学生在活动前每人准备一片叶子，并分发每方格为 1 cm x 1 cm 的方格纸给 每名学生。 引导学生找出每个方格的面积。 在方格纸上画出手掌的 形状。跟同学比较，谁 的手掌面积最大。 鱼形卡片的形状不 规则，我该如何测 量它的面积？ 巩 固 活动 2 估计物体的面积 TP 2–4 82 给 老 师 的 话 引导学生说出以立方厘米和立方米作为体积单位的其他物体。 告诉学生立方毫米 (mm3) 是用于测量更小体积的单位。 什么是体积？ 体积是物体所占据空间的大小。物体越大， 体积就越大。体积的单位包括立方厘米 (cm3)、 立方米 (m3) 等。 6.1.1 512 cm3 4 480 cm3 1.2 m3 哪个盒子占据 了较大空间？ 为什么？ 2.4 m3 还有什么物体的体积以立方厘米 和立方米作为测量单位？ 认识体积 10 20 30 40 50 ml 83 6.1.4 6.1.7 给 老 师 的 话 为学生准备一个正方体和一个长方体的盒子，再根据盒子的体积来决定学生 需要制作多少个小正方体。 教师可从 https://goo.gl/SJzb9K 下载并打印出边长 1 cm 的正方体的展开图，然后 指导学生制作小正方体。 引导学生说出一个小正方体的体积是 1 cm3，所以排满盒子所需的小正方体数 量就是盒子的体积。 动 动 脑 袋 瓜 边长 2 cm 的小正方体也可以用来测量物体的体积吗？说一说。 边长 1 cm 的正方体可用来测量物体的体积。 每个小正方体的体积是多少？ A 和 B 盒子的体积分别是多少？ 哪个盒子的体积较大？ 你知道如何测量物体的体积吗？一起动手来 找出答案吧！ 1 2 准备 1 cm x 1 cm x 1cm 的小正方体。 把小正方体排满 A 和 B 盒子，计算并记录小正 方体的数量。 1 cm 1 cm A B 巩 固 活动 3 测量盒子的体积 TP 2, 3 84 还记得盒子会占据橱的空间吗？液体和固体 一样也会占据空间，所以液体也有体积。液 体的体积单位是毫升(ml)、升(l)、立方厘米 (cm3)、立方米(m3)等。 6.1.1 给 老 师 的 话 引导学生根据图片说出液体的体积单位，然后让学生说出其他例子。 可告诉学生 1 cm3 等于 1 ml，而 1 m3 等于 1 000 l。 刷牙时不关掉水龙头，5 分钟后就会流掉 50 升的水 （约 10 桶水），用杯子盛水漱口，则只需约 500 毫升 的水。浏览以下网站，一起来学习省水的窍门吧！ https://goo.gl/Udzxma 做 个 绿 天 使 哥哥，你装入多少 水了？为什么气球 越来越大？ 1 l = 1 000 ml 1 ml = 1 cm3 6 m3 汽水 325 cm3 325 cm3 85 倒满的杯子数量（杯） 瓶子 6.1.5 6.1.7 给 老 师 的 话 教师准备三个不同体积的瓶子和几个相同大小的小杯子。 提醒学生以正确的方法来应用、清洗和存放测量工具。 进行以下活动，一起来测量液体的体积吧！ 1 把瓶子里的水倒入杯子里直到满。记录共 倒满了几个杯子。 2 用其他不同体积的瓶子重复步骤1。 3 说一说，这个方法是否能准确地测量瓶子 里水的体积。 4 选择适当的工具来测量瓶子里水的体积并 记录下来。 5 哪种工具能准确地测量水的体积？ 如何测量液体的体积？ 巩 固 活动 4 量一量 TP 2, 3 86 我们应该以正确的方法进行测量，才能获取 准确的测量结果。 在读取读数时， 视线必须与液体 的弯月面平行。 50 ml。 50 ml。 如何测量一杯液体的体积？ 把测量工具放在平坦的表面上。 将液体倒入测量工具。 在日常生活中， 我们还会用到哪 些测量液体体积 的工具？ 什么工具可用来 测量液体的体积？ 量筒和烧杯可用来 测量液体的体积。 87 将液体倒入 量筒至接近 80 ml。 用滴管慢慢地 将液体加入量 筒至 80 ml。 如何测量出 80 ml 的液体？ 6.1.5 6.1.7 活动本 第52至 55页 可将一张白纸放在 量筒的后面，以更 容易读取读数。 大 开 眼 界 水的弯 月面 –10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 ºC 10 50 60 70 水银的 弯月面 给 老 师 的 话 教师向学生示范测量液体体积的正确方法。 让学生知道量筒是较准确的测量液体体积的工具，但是在进行实验时我们也 会用烧杯来粗略地估计液体的体积。 引导学生说出在日常生活中会用到的其他测量液体体积的工具，如量杯、注 射器等。 88 给 老 师 的 话 在 A 项活动，引导学生说出用水和橡皮泥的总体积减去 50 ml 就是橡皮泥的 体积了。 引导学生先进行第 94 页的“科学乐趣多”的活动以制作溢水杯，然后再进行 B 项活动。 让学生知道我们可以用排水法测量不规则形状固体的体积。当不规则形状的 固体被放入水里，上升的水位或溢出的水的体积就是固体的体积。 6.1.6 6.1.7 B 我们也可以使用溢水杯 (eureka can) 来测量 不规则形状固体的体积。与组员讨论并设计 活动来测量石头的体积。 活动本 第56页 CT 一起来测量不规则形状固体的体积吧！ 如何测量左图 物体的体积？ 巩 固 活动 5 排水法 TP 2, 3, 5 A 1 在量筒里倒入 50 ml 的水。 2 用线绑着不规则形状的橡皮泥， 然后把它浸没在水中。 3 测量并记录水和橡皮泥的总体积。 4 计算橡皮泥的体积。说一说， 你是如何计算的。 我们无法用边长 1 cm 的正方体来测量不规则 形状固体的体积。我们可用排水法来测量这 些固体的体积。 活动本 第56页 89 观看以下视频，你就知道如何测量木塞的体积了。 https://goo.gl/F6qVGT 知 识 在 线 排水法是由古希腊的发明家——阿基米德 (Archimedes) 发现的。 大 开 眼 界 活动本 第57页 6.1.6 6.1.7 给 老 师 的 话 引导学生说出让木塞沉入水中的方法以及测量木塞体积的步骤。 每种不规则形状固体的体积是多少？ 木塞不能沉入水中，如何用排水法测量它的 体积？说一说。 增 广 活动 6 一起来测量 TP 2, 3, 5 A 参考活动 5，与组员讨论并设计 活动来测量螺钉和钥匙的体积。 记录活动结果。 活动本 第57页 B 与组员讨论如何测量木塞的 体积。进行测量后，写出计算 步骤。 活动本 第57页 CT 90 活动本 第58页 给 老 师 的 话 引导学生通过图片说出测量的重要性并说出原因。让学生分组找出其他例子。 6.1.7 1 说出面积和体积的单位。 TP 1 2 说一说，如何测量一条手帕的面积。 TP 2 3 (a) 说出以下液体的体积 (b) 估计以下图形的面积 TP 4 答 一 答 通过上图，你认为测量在生活中重要吗？为 什么？ 一天服用三次， 一次 10 ml。 1 cm 1 cm 测量的重要性 TP 6 10 20 30 40 50 ml 没有根据医生的指示服用 药物，会有什么后果？ 4 心茹要找出一支笔的体积。她应该怎么做？ TP 5 50 40 30 20 10 mℓ 40 30 20 91 在日常生活中，测量十分重要。通过测量，我们能够获得 准确的面积和体积，如： • 制作或购买正确尺寸的家具以避免浪费 • 服用正确剂量的药物以避免危害健康 • 物体表面的 大小 • 物体表面越 大，面积就 越大 面积 平方厘米 (cm2)、平方米 (m2)、平方公里 (km2) 单位 • 规则形状：用边长 1 cm 的方格纸 • 不规则形状：用方格纸估计 测量方法 • 规则形状：用边长 1 cm 的正方体 • 不规则形状： 测量方法 立方厘米 (cm3)、立方米 (m3) 单位 量筒、烧杯 测量工具 测量方法 毫升 (ml)、升 (l)、立方厘米(cm3)、 立方米 (m3) 单位 固体 液体 我学会了什么？ • 物体所占据 空间的大小 • 物体越大， 体积就越大 体积 水和石头的总体积 - 水的体积 = 石头的体积 50 40 30 20 10 m 50 40 30 20 10 m 20 ml 35 ml 排水法 50 60 70 80 溢出的水的体积 = 石头的体积 50 40 30 20 10 m 50 40 30 20 10 m 溢水杯 92 1 说出适合作为测量一间课室面积的单位。 2 1 cm 1 cm 1 cm A 盒子 还需要多少个小正方体才能填满 A 盒子？ A 盒子的体积是多少？ 3 说出一种能够用来准确地测量液体体积的 测量工具。 4 文祥正在用量筒测量水的体积。 他能得到准确的测量结果吗？ 为什么？ 5 根据量筒的读数，找出一个 橡皮的体积。 30 20 10 40 50 80 70 60 90 ml 100 30 20 10 40 50 80 70 60 90 ml 100 快问 快答 课后测试站 93 发挥创意，用废弃物品 制作一个溢水杯来测量 各种不规则物体的体 积。向同学展示并解说 你的作品。收集同学们 的意见并作出改良。 科学乐趣多 6 弟弟：饭好硬！ 妈妈：姗姗，你刚才放多少水？ 姐姐：我不懂，我是用手指来量的。 为什么会发生以上的情况？如何避免以上 情况发生？ 给 老 师 的 话 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与制作溢水杯。 鼓励学生与同学讨论并交流意见。 提醒学生使用美工刀时要小心。 94 密度 给 老 师 的 话 让学生观察图片说出哪些物体在水中是沉的，哪些物体在水中是浮的。 引导学生回答吉祥物的提问，并带出沉或浮与密度的初步概念。 7 主 题三 物理 科学 咦？有些沉下去了， 有些浮起来了。 我来变个魔术。 1 3 2 4 为什么有些物体在水面上？有些不是？ 妈妈如何让小番茄浮起来？ 95 活动本 第60和 61页 搜集以下的物体，一起来进行活动吧！ 1 预测物体在水中是沉还是浮。 活动本 第60页 2 将所有物体逐一放入水里， 观察并记录物体在水中的 沉浮情况。 活动本 第60页 3 比较预测和观察结果。 4 根据观察结果，哪些物体在 水中是沉的，哪些是浮的？ 5 为什么有些物体在水中是沉的，有些是浮的？ 7.1.1 给 老 师 的 话 把学生分成小组，可视情况更换活动所需的物体。 让学生对物体逐一进行测试，以免影响学生的观察结果。 引导学生比较他们的预测和观察结果，说出哪些正确，哪些不正确。 让学生知道物体漂浮在水面或悬浮在水中的现象叫作浮，物体往下落入水中 的现象叫作沉。 引导学生通过以上活动作出推断。 物体在水中是沉还是浮？ 巩 固 活动 1 是沉还是浮？ TP 1, 2 试举出在水中是沉 或是浮的其他物体。 96 给 老 师 的 话 事先准备一个比硬币重和大的木块以进行 B 项活动。 引导学生比较他们的预测和观察结果。 纠正学生对“轻即浮；重即沉”的错误观念。让学生知道不是所有重的物体 在水中都是沉的，轻的物体在水中也不全都是浮的。 7.1.1 橡皮泥在水中是沉还是浮？和同学一起观看以下视 频吧！https://goo.gl/KwhuKd 知 识 在 线 A 1 预测橡皮在水中是沉或是浮。 2 把橡皮放入水里，观察 橡皮在水中的沉浮情况。 3 把橡皮切成一半或四分之一后，重复步骤 1 和 2。 物体在水中是沉或是浮 与物体的轻重有关吗？ 增 广 活动 2 物体在水中的沉浮与轻重有关吗？ TP 2 B 1 把木块和硬币分别放在手上，感受 它们的轻重。 2 预测哪个物体在水中是沉的，哪个 是浮的。 3 把木块和硬币放入水里，观察它们 在水中的沉浮情况。 你的预测正确吗？ 97 给 老 师 的 话 让学生知道密度是决定物体在水中是沉还是浮的主要因素。 引导学生说出炼乳在水中是沉的，因为其密度大于水；食油和冰块在水中是 浮的，因为其密度小于水。 通过 A 项活动，引导学生说出密度大于水的物体在水中是沉的；密度小于水 的物体在水中是浮的。 通过 B 项活动，引导学生说出塑料瓶盖的密度小于水和炼乳，但大于食油； 砝码的密度则大于炼乳、塑料瓶盖、水和食油。 与组员一起准备所需的物体并进行活动。 7.1.2 7.1.4 其实物体在水中是沉或是浮与物体的密度有 关。密度大于水的物体是沉的；密度小于水 的物体则是浮的。 活动本 第62页 物体的沉浮与密度的关系 为什么有些物体是沉的，有些物体是浮的？ 巩 固 活动 3 观察物体的沉浮 TP 1–3 活动本 第62页 A 1 分别把物体放入水里。 2 观察物体在水中的沉浮情况。 3 根据观察结果，哪些物体的密度大于水， 哪些小于水？ B 把食油、炼乳、水、塑料瓶盖和砝码逐一 放入同一个烧杯里，并观察它们在烧杯里 的沉浮情况。说明你的观察结果。 一汤匙食油 a 三个冰块 c b 一汤匙炼乳 98 通过活动 1，我们知道小番茄会沉入水中。 来与组员调制一杯让小番茄浮起来的液体吧！ 说一说，盐如何使小番茄浮起来？ 如何使沉入水中的物体浮起来？ 给 老 师 的 话 事先准备所需的材料。让学生分组进行活动。 引导学生通过活动说出盐能增加水的密度，使原本沉入水中的物体浮起来。 7.1.3 7.1.4 你用了多少汤匙 的盐使小番茄浮 起来？ 妈妈是如何 办到的？ 巩 固 活动 4 让小番茄浮起来 TP 4 99 给 老 师 的 话 小番茄会沉入水中，因为小 番茄的密度大于水。 让学生知道盐或糖能增加水的密度，使原本沉入水中的物体浮起来。 7.1.3 7.1.4 有皮的橙和去皮的橙，哪个的 密度大于水，哪个小于水？ 在约旦与巴勒斯坦之间，有一个叫死海的咸水湖。死海含 有高浓度的盐分，比普通的海高出六到七倍，其密度高达 1.24 kg/l，即使不会游泳的人在死海也不会下沉。 大 开 眼 界 把橙放入水里，它是沉还是浮？ 把剥了皮的橙也放入水里，又会如何？ 当盐溶解在水里时，水的密度增加了，原本 沉入水中的小番茄会浮起来。 我们可以用糖代替盐完成活动 4 吗？ 活动本 第63页 增 广 活动 5 橙在水中是沉还是浮？ TP 5 100 给 老 师 的 话 协助学生准备制作彩色高塔所需的材料和用具。 让学生了解颜色水会有分层是因为它们的密度不一样。密度小的颜色水会在 上层，而密度大的颜色水会在下层。 让我们应用有关密度的知识制作彩色高塔吧！ 7.1.3 7.1.4 活动本 第64页 注入颜色水时，必须由含 糖量最多的颜色水开始。 1 准备所需的材料和用具。 2 与同学一起讨论并设计活动。 3 展示及分享你们的作品。 你在不同的颜色水里分别加 入了多少汤匙的糖？ 为什么颜色水会有分层？ 增 广 活动 6 彩色高塔 TP 5 21 世纪技能 活动本 第64页 101 1 日常生活中有哪些事物应用密度的知识？ 与组员一起搜索相关的资料。 2 你们可到图书馆借阅相关的图书或杂志、 上网查看相关的图片或视频等。 3 发挥创意制作演示文稿，并在班上与同学 分享。 给 老 师 的 话 让学生知道我们常喝的饮料当中也有和密度有关的例子，如三色奶茶。三色 奶茶的成分由密度最大至最小依序排列：黑糖浆、牛奶和茶。 引导学生以各自的生活经验进行思考，举出日常生活中还有哪些应用密度知 识的实例。 人们如何在日常生活中应用有关密度 的知识？说一说。 1 观察右图，哪个球的密度大于水？哪个 小于水？ TP 3 2 我们可用什么方法来增加水的密度？ TP 4 3 在我们的日常生活中有哪些应用密度知 识的例子？试举例说明。 TP 5, 6 答 一 答 A B 活动本 第65页 7.1.4 渔网的两端分别有浮球和坠子。由于浮球的 密度小于水，而坠子的密度大于水，所以当 把渔网抛入水里时，浮球会浮在水面而坠子 会沉入水中，把渔网打开。 大 开 眼 界 浮球 坠子 增 广 活动 7 密度的应用 TP 6 102 有些物体在水中是沉的， 有些物体在水中是浮的。 物体在水中是沉还是浮， 与物体的密度大小有关。 密度大于水的物体是沉 的，密度小于水的物体 则是浮的。 把盐或糖溶解在水里可增加水的密度。 日常生活中应用到密度知识的事物： 三色奶茶 运输树桐 木塞的密度小于水； 螺钉的密度大于水。 食油的密度小于水； 炼乳的密度大于水。 我学会了什么？ 103 快来运用有关密度的 知识，设计活动并制 作“水舞精灵”。 1 为什么把同样大小的铁块和木块放入水里， 铁块在水中是沉的，而木块是浮的？ 2 如何让沉入水中的鸡蛋浮起来？说一说。 3 下图显示不同的液体和物体是沉还是浮的 现象。 科学乐趣多 食油 水 水 橡皮泥 水 洗衣液 橡皮泥 洗衣液 将以上不同的液体和物体放入同一个透明玻 璃杯里，由密度小至大，顺序排列。 快问 快答 给 老 师 的 话 可进入此网站以进行“科学乐趣多”的活动：https://goo.gl/m7L5eZ。 让学生知道盐的密度大于食油和水，所以当盐加入水中时，盐会往下沉。在 下沉的过程中，盐把少量的食油也带入水里。同时，盐也把停留在油层的颜 料带入水中，使水的颜色起变化。当盐在水中溶解后，密度小于水的食油会 往上浮。 课后测试站 104 牙膏 8 蒸 馏 水 酸与碱 你看，我变色了！ 好酸啊！ 好滑。 给 老 师 的 话 让学生看图说故事。通过上图，让学生初步了解石蕊试纸的颜色变化与酸性、 碱性和中性物质的性质有关，也可告诉学生不同性质的物质会有不同的味道 和触摸的感觉。 蒸馏水池 肥皂水池 柠檬水池 主 题四 材料 科学 为什么水池的液体会使石蕊 试纸产生不同的颜色变化？ 105 石蕊试纸在接触哪种物质时会变颜色？进行 以下活动，发掘石蕊试纸的奥妙。 酸性、碱性与中性物质 哪种物质使蓝色石蕊试纸变红？ 哪种物质使红色石蕊试纸变蓝？ 哪种物质不改变石蕊试纸的颜色？ 1 2 把蓝色和红色石蕊试纸 放在瓷砖上。 把酸性物质分别涂在蓝色 和红色石蕊试纸上。观察 石蕊试纸的颜色变化。 蓝色和红色石蕊试纸、瓷砖、镊子、玻璃棒、小碟子、 酸性物质、碱性物质、中性物质 需 要什 么 ？ 用碱性物质和中性物质 重复步骤 1 和 2。 3 8.1.1 8.1.4 酸与碱 巩 固 活动 1 石蕊试纸来变身 TP 1 给 老 师 的 话 教师准备醋、肥皂水和蒸馏水让学生进行活动。 指导学生使用镊子夹取石蕊试纸，避免用手直接触碰试纸而影响测试结果。 提醒学生把瓷砖和玻璃棒清洗干净后，再重复步骤 1 和 2，以免物质混合而 影响测试结果。 提醒学生石蕊试纸不能重复使用。 106 石蕊试纸有蓝色和红色两种，可用 来分辨物质是酸性、中性或碱性。 8.1.1 8.1.4 给 老 师 的 话 总结酸性、中性和碱性物质与石蕊试纸的颜色变化之间的关系。 石蕊试纸是用从石蕊地衣这种植物提取的 汁液所制成的。 大 开 眼 界 酸性物质 （醋） 蓝色石蕊试纸 变成红色 红色石蕊试纸 不会改变颜色 碱性物质 （肥皂水） 蓝色石蕊试纸 不会改变颜色 红色石蕊试纸 变成蓝色 中性物质 （蒸馏水） 蓝色石蕊试纸 不会改变颜色 红色石蕊试纸 不会改变颜色 活动本 第67页 107 我们的生活中有各种物质。大家一起来确认 这些物质是酸性、碱性或中性吧！ 1 与组员讨论并设计活动步骤，用石蕊试纸 来测试物质。 2 记录观察结果。 活动本 第68和 69页 8.1.1 8.1.4 根据石蕊试纸的颜色 变化，哪些是酸性、 碱性和中性物质？ 蓝色和红色石蕊试纸、瓷砖、镊子、玻璃棒、小碟子、 糖水、小苏打溶液、醋、蒌叶石灰水、酸柑汁、盐水 需 要什 么 ？ 动 动 脑 袋 瓜 欣仪用石蕊试纸来测试 小苏打粉。她发现石蕊 试纸的颜色没有变化。 为什么？ 活动本 第68和 69页 糖水 醋 蒌叶石灰水 笔记本 笔记本 酸柑汁 盐水 小苏打溶液 姓名：王美玉 班级：三️德班 科目：科学 姓名：木都 班级：三️德班 科目：科学 巩 固 活动 2 物质测试站 TP 2 给 老 师 的 话 酸柑汁必须是从新鲜的酸柑所榨取出来的汁液。 引导学生说出石蕊试纸无法用来测试干燥物质，所测试的物质一定要是液体 或者可溶于水。 108 给 老 师 的 话 碱水的碱性太强，必须加水稀释后才让学生进行测试。 引导学生说出一般上酸性物质带酸味；碱性物质带苦味，并摸起来有滑溜的 感觉；中性物质带甜味、咸味或淡而无味。 引导学生作出概括：我们可通过味道和触摸的感觉来分辨物质是酸性、碱性 或中性。 8.1.1 8.1.2 8.1.4 活动本 第70页 我们还可以用什么方法来分辨物质是酸性、 碱性或中性？ 1 先用石蕊试纸测试以下的物质： 柠檬汁、蒸馏水、碱水、盐水、 小苏打溶液、酸奶、糖水 2 在老师指导下，尝或触摸相同 的物质。 3 记录观察结果并与同学分享。 活动本 第70页 进行活动后，我发现…… 酸性、碱性和中性的物质分别有什么不同的 味道和触摸的感觉？ 蓝色和红色石蕊试纸、瓷砖、镊子、玻璃棒、小碟子、小汤匙、 柠檬汁、蒸馏水、碱水、盐水、小苏打溶液、酸奶、糖水 需 要什 么？ 柠檬汁 是酸的。 小苏打溶液摸 起来滑滑的。 要获得老师的 允许才可尝或 触摸任何物质。 巩 固 活动 3 酸性、碱性和中性物质的性质 TP 3 109 8.1.1 8.1.2 8.1.4 给 老 师 的 话 引导学生说出汽水是甜的，咖啡是苦的，却都是酸性物质，而食油摸起来有 滑溜的感觉，却是中性物质。从而引导学生作出概括：用味道和触摸的感觉 来分辨物质是酸性、碱性或中性是不科学的做法。要获得较准确的结果，我 们得用石蕊试纸来测试。 活动本 第71页 1 根据味道和触摸的感觉，分辨以下物质是 酸性、碱性或中性。 2 用石蕊试纸测试以上物质是酸性、碱性或 中性。 通过味道和触摸的感觉来分辨物质和用石蕊 试纸来测试的结果一样吗？ 只通过味道和触摸的感觉，能准确分辨物质 是酸性、碱性或中性吗？ 蓝色和红色石蕊试纸、瓷砖、镊子、玻璃棒、小碟子、 小汤匙、汽水、咖啡、食油 需 要什 么 ？ 进行活动后，我发现…… 汽水是甜的，是 中性物质吗？ 只尝味道就 能确认汽水 是中性吗？ 巩 固 活动 4 尝和摸，准确吗？ TP 4 110 给 老 师 的 话 教师可让学生上网搜索不同的物质例子后，分组制作有关酸性、碱性和中性 物质的演示文稿。各组派代表在班上展示作品。 一 般 上 带 甜 味 、 咸味，或淡而无味 一般上带苦味 摸起来有滑溜 的感觉 汽水 柠檬 盐 番茄 酸性物质 一般上带酸味 碱性物质 胃药 牙膏 中性物质 糖 肥皂 8.1.1 8.1.2 蒸馏水 111 牙膏 酸性、碱性与中性物质的用途 8.1.4 给 老 师 的 话 让学生回顾在第 3 课学过的知识，引导他们说出口腔里的细菌会分解食物残渣 并形成酸性物质，从而带出牙膏的碱性能中和这些酸性物质，防止蛀牙。 告诉学生中和是酸和碱混合时产生的一种反应，会使物质失去原有的酸和碱 的性质。 我们胃里的胃酸是一种强酸，能帮助消化和杀灭细菌。 大 开 眼 界 为什么刷牙 要用牙膏？ 记得用牙膏 刷牙。 1 分组上网搜索酸性、碱性和中性物质在以 下领域的用途： • 农业 • 医药 • 家庭用品 • 保健 • 工业 2 举办小型展览会，展示所搜集的资料。 增 广 活动 5 酸与碱的用途真不少！ TP 5 清洗眼睛 清洗伤口 进行实验 中性物质的用途 碱性物质 的用途 制作胃药 改良酸性土壤 制作洗涤用品 作为调味料 腌渍食品 酸性物质 的用途 清洗墙面 112 8.1.4 给 老 师 的 话 引导学生根据课文说出酸性、碱性和中性物质在生活中的各种用途。 排放工业废水前，在酸性废水加入碱性物质，或在碱性废水 加入酸性物质，能起到中和作用，减少水源污染。 做 个 绿 天 使 进行实验 碱 性 改良酸性土壤 酸 性 作为调味料 腌渍食品 制作洗涤用品 制作胃药 中 性 清洗伤口 清洗眼睛 酸性、碱性和中性物质在生活中有哪些用途？ 清洗墙面 113 进行活动，亲身体验如何用紫甘蓝菜来测试 物质是酸性、碱性或中性。 给 老 师 的 话 教师准备活动所需的用具和几种酸性、碱性和中性的物质让学生测试。 协助学生准备紫甘蓝菜萃取液。 引导学生上网搜索其他可用来替代紫甘蓝菜的天然材料，如姜黄萃取液、蝶 豆花萃取液和木槿萃取液。 教师可进入以下网站，以了解物质的性质与紫甘蓝菜萃取液的颜色变化之间 的关系： https://goo.gl/f7H8nf。 让学生以创意的方式与同学分享用不同材料来进行测试时，物质有哪些不同的 颜色变化。 8.1.3 8.1.4 测试不同的物质时， 你观察到什么？ 5 把热水加入切碎的 紫甘蓝菜中。 1 15 分钟后，过滤出 紫甘蓝菜汁。 2 1 我们用什么物体来测试物质是酸性、碱性或中性？ TP 1 2 个别举出酸性、碱性和中性物质的两个例子。 TP 2 3 根据石蕊试纸的颜色变化、物质的味道和触摸的感觉，说 明酸性、碱性和中性物质的性质。 TP 3 答 一 答 活动本 第72页 上网搜索还有什么材料可以用来测 试物质是酸性、碱性或中性。设计 活动步骤来进行测试。 CT 把紫甘蓝菜汁分别滴在醋与 漂白剂里，观察其颜色变化。 记录观察结果。 3 增 广 活动 6 神奇的紫甘蓝菜 TP 6 CT 醋 漂白剂 肥皂水 咖啡 食油 将紫甘蓝菜汁滴进其他物质 里。观察物质的颜色变化。 4 114 用味道和触摸的感觉来分辨物质是酸性、 碱性或中性是不科学的做法。要获得较准 确的结果，我们得用石蕊试纸来测试。 酸性、碱性和中性的物质在生活中有各种 用途。 紫甘蓝菜、蝶豆花、木槿、姜黄等材料的萃 取液可用来测试物质是酸性、碱性或中性。 酸性 物质的性质 • 蓝色石蕊试纸变成 红色 • 红色石蕊试纸不会 改变颜色 • 一般上带酸味 凤梨 酸柑 醋 酸奶 碱性 • 红色石蕊试纸变成 蓝色 • 蓝色石蕊试纸不会 改变颜色 • 一般上带苦味、有 滑溜的感觉 漂白剂 洗碗剂 碱水 小苏打粉 中性 • 红色和蓝色石蕊试 纸不会改变颜色 • 一般上带甜味、咸 味或淡而无味 食油 糖 奶油 盐 我学会了什么？ 115 用棉签沾柠檬汁在一 张白纸上写一则秘密 信息。纸张干透后， 你要如何让秘密信息 再显示出来？ 1 根据石蕊试纸的颜色变化，个别举出两种 物质的例子。 a b c 2 P物质带苦味，触摸起来给人滑溜的感觉。 P物质是酸性、碱性或中性？它可能是什么 物质？ 3 以下是雅雅使用石蕊试纸来测试 Q 物质的 观察结果。 蓝色石蕊试纸变成红色 雅雅可以作出什么推断？她还能如何分辨 Q 物质的性质？ 4 是不是甜的物质都是中性物质？说明你的 答案。 科学乐趣多 快问 快答 课后测试站 116 太阳系 主 题五 地球 与宇 宙 给 老 师 的 话 可带领学生到国家天文馆 (Planetarium Negara)。 可让学生配戴虚拟实境眼镜观看此网站：https://goo.gl/Lh4bXS。 好亮又好热！ 太阳系有哪些成员？ 它像扫帚。 9 117 扫描以下二维码，探索太阳系。 太阳系里有哪些成员？ 太阳系知多少 水星是离太阳最近的行星；金星是最亮的行星；地球是唯一有 生物的行星；火星也被称为红色行星；木星是最大的行星；土 星有美丽的光环；天王星是躺着运转的行星；海王星是离太阳 最远的行星；天然卫星绕着行星运转；彗星有一条明亮的长尾 巴；小行星大多聚集在火星和木星之间；流星体是漂浮在太空 中的小岩石。 大 开 眼 界 https://goo.gl/r2QXg7 巩 固 活动 1 看视频，齐欢唱 TP 1–3 118 给 老 师 的 话 引导学生通过观看视频说出太阳系的中心和八大行星的名称。 除了观看视频，教师也可以引导学生通过上图认识太阳系的成员。 让学生通过其他媒体搜索有关太阳系成员的资料。 说出太阳系的中心是什么。 八大行星有哪些？从最靠近太阳开始， 顺序排列八大行星。 太阳系里还有哪些成员？说一说。 9.1.1 9.1.5 119 给 老 师 的 话 让学生知道天然卫星是绕着行星运转的天体，而月球是地球的天然卫星；小 行星是比行星小的天体，主要由岩石和金属组成；流星体掉入大气层时会与 空气摩擦并燃烧，然后形成光亮的流星；彗星是由太空中的冰冻物质和尘埃 所组成，彗星绕着太阳运转，当彗星接近太阳时，气体和尘埃从彗星蒸发， 形成长长的尾巴，所以也被称为“扫帚星”。 冥王星曾是太阳系里的其中一个行星，在 2006 年被列为矮行星。 让学生知道被印证了的科学理论不一定永远是正确的，如果有新的证据被科 学家们确认，那么原有的科学理论就可能会被推翻或修正。科学理论必须不 断地得到修正才能取得进步。 天然卫星 小行星 流星体 彗星 太阳 水星 金星 地球 火星 木星 土星 海王星 天王星 9.1.1 9.1.5 太阳会发光和发热，它位于太阳系的中心。 太阳系里有八大行星，它们离太阳的距离都 不同。 天然卫星、小行星、流星体和彗星是太阳系 的其他成员。 120 蜡烛 给 老 师 的 话 提醒学生进行活动时，要注意安全。 通过活动，引导学生作出概括：行星与太阳的距离会影响行星表面的温度。行星 离太阳越近，行星表面的温度越高；行星离太阳越远，行星表面的温度越低。 让学生知道，虽然水星离太阳最近，金星在次序第二，但是金星表面的温度在八 大行星中是最高的，这是因为金星表面包围着一层能将热量保存下来的大气层。 告诉学生地球与太阳的距离适中，其表面温度也适中，因此适合生物生存。 用烛火代表太阳，手代表行星来进行活动。 1 把手放在模拟“水星”的 位置长达 30 秒，你有什么 感觉？ 2 依序把手移到模拟其他行星 的位置，你观察到什么？ 行星离太阳越近，行星表面的温度就越高。 行星表面的温度大不同 八大行星表面的温度与它们在太阳 系中的位置有什么关系？ 活动本 第74至 76页 9.1.2 9.1.5 从最靠近太阳开始，说出行星的 位置与其表面温度之间的关系。 通过活动， 我发现…… 巩 固 活动 2 模拟八大行星表面的温度 TP 3 121 你用了多久 的时间啊？ 呼，我又完 成了一圈。 我用了 365 1 4 天。 它们都绕着我。 天文学家尼古拉·哥白尼 (Nicolaus Copernicus 1473 – 1543) 在《日心说》的发表理论中提及太阳是太阳系的中心，地 球和其他行星是绕着太阳运转的。 大 开 眼 界 给 老 师 的 话 以提问的方式，引导学生通过以上故事说出行星沿着轨道绕太阳运转。 引导学生联系行星绕太阳运转一周所需的时间与它们在太阳系中的位置。 9.1.3 9.1.4 9.1.5 你用多久的时间 来完成一圈？ 我完成一圈大约 165 年！ 它们好像在 绕着谁走。 行星是如何运转的？ 给 老 师 的 话 以提问的方式，引导学生通过以上故事说出行星沿着轨道绕太阳运转。 引导学生联系行星绕太阳运转一周所需的时间与它们在太阳系中的位置。 可让学生观看以下视频，了解行星是如何运转的：https://goo.gl/z8vfyz。 122 给 老 师 的 话 带领学生到空地进行活动。教师可用绳子或粉笔做出活动中的“轨道”。 通过活动，引导学生说出：行星沿着各自的轨道绕太阳运转。 引导学生说出行星距离太阳的位置与行星绕太阳运转一周所需的时间之间的 关系。 “行星”是如何运转的？ 哪个“行星”最快走完一圈？ 哪个最慢？为什么？ 与同学一起模拟行星的运转。 1 一人扮演太阳在原地不动。其他组员扮演 各行星站在离“太阳”不同距离的位置。 2 “行星”一起绕“太阳”以逆时针的方向 走一圈，并用秒表计时。 3 记录各“行星”走完一圈所需的时间。 活动本 第77页 快到以下网站了解更多有关八大行星运转的资料吧！ https://goo.gl/3xvidN 知 识 在 线 9.1.3 9.1.4 9.1.5 通过活动， 我发现…… 天王星 海王星 水星 太阳 金星 地球 木星 土星 火星 起点│终点 巩 固 活动 3 绕着你来转 TP 4, 5 123 给 老 师 的 话 向学生说明，实际上行星绕太阳运转的轨道是看不到的，只是在引力的作用 下，形成了一条假想线。 行星沿着椭圆形的轨道绕太阳运转，每个行 星都有各自的轨道。 在太阳系中，有些行星离太阳较近，有些行 星离太阳较远。离太阳越近，行星绕太阳运 转一周所需的时间就越短；离太阳越远，行 星绕太阳运转一周所需的时间就越长。 太阳 金星 水星 地球 火星 土星 海王星 木星 天王星 9.1.3 9.1.4 9.1.5 太阳有强大的引力，使各行星 沿着各自的轨道绕着它运转。 活动本 第77页 124 给 老 师 的 话 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来设计与制作太阳系的 模型。 可建议学生用二年级第 7 课所学到的有关电路的知识来制作太阳系模型。 鼓励学生在制作模型的过程中与同学讨论和交流意见。 与组员讨论后，一起动手制作太阳系模型。 1 发挥创意，制作太阳系的模型。 2 画出你们的设计图。 3 搜集所需的材料并动手制作模型。 4 在班上举办小型的太阳系模型展。 5 向同学展示并解说你们所制作的模型。 6 收集同学们的意见并改良你们所制作 的模型。 1 哪个天体是太阳系的中心？说出太阳系的成员名称。 TP 1, 2 2 从最靠近太阳开始，顺序说出八大行星的名称。 TP 3 3 八大行星距离太阳的位置与行星表面的温度有什么关系？ 4 行星是如何运转的？ TP 4 5 哪个行星绕太阳运转一周所需的时间最长？为什么？ TP 5 答 一 答 9.1.5 TP 3 动 动 脑 袋 瓜 如果太阳没有引力，行星将无法沿着轨道运转，试想想这对 太阳系有什么影响。 巩 固 活动 4 制作迷你太阳系 TP 6 21 世纪技能 125 太阳是太阳系的中心。 行星离太阳越近，行星表面的温度就越 高；行星离太阳越远，行星表面的温度就 越低。 每个行星沿着各自的轨道绕太阳运转。 行星离太阳越近，行星绕太阳运转一周所 需的时间就越短。 行星离太阳越远，行星绕太阳运转一周所 需的时间就越长。 太阳系成员 太阳 水星 地球 木星 天王星 金星 火星 土星 海王星 八大行星 天然卫星 彗星 流星体 小行星 我学会了什么？ 126 1 位于木星和天王星之间。 2 小行星大多聚集在 和 之间。 3 行星在各自的 运转，因此不会相撞。 4 行星 表面的平均温度 (°C) 地球 14 金星 457 说出行星表面的平均温 度与行星在太阳系中的 位置有什么关系。 5 绕太阳运转的时间 P 行星 ：88 天 Q 行星 ：165 年 R 行星 ：29 年 根据资料，从离太阳由近至 远的顺序，排列 P、Q 和 R 行星。试解释你的答案。 科学乐趣多 一起来进行“太阳系智慧卡”的游戏吧！ 1 三人一组，每人拿到 10 张卡。 2 观察你所得到的卡，作出配对。 3 轮流抽取右边同学的一张卡，继续 尝试配对。 4 互相检查配对的卡是否正确，配对 成功者得 5 分。 5 把幸运星卡放在符合答案的配对卡 旁，放对幸运星卡者能再得 2 分 。 给 老 师 的 话 让学生制作 30 张游戏卡：13 张有关太阳系成员资料的卡、13 张太阳系成员 的图卡、4 张幸运星卡。幸运星卡上写着有关任何一个太阳系成员的资料。 引导学生上网搜索有关太阳系成员的资料，如行星的大小、直径、离太阳的 距离等相关资料来制作游戏卡。 游戏规则 快问 快答 课后测试站 127 食 油 矿泉水 食油 矿泉水 米 面包 面包 主 题六 工艺 与优质 生活 那是什么？ 给 老 师 的 话 让学生知道图中人物所应用的是一种叫作滑轮的机械。 引导学生思考并说出使用人力和使用机械来搬运东西的区别。 10 机械 图中人物如何轻松地 将东西搬上树屋？ 128 10.1.1 10.1.2 10.1.5 什么是滑轮？ 滑轮是一种简单机械，能用来提起重物并运 到高处，使人们的工作变得较为容易。 在周会的升旗仪式上，你们 也许已观察到每当负责升旗 的同学把绳子向下拉，旗帜 就会往上升。你们知道这是 怎样做到的吗？ 活动本 第79页 给 老 师 的 话 通过以上的课文和图片，引导学生理解什么是滑轮及滑轮的用处。 有些滑轮可以让 我们在提起重物 时节省力气。 旗杆顶部的轮子叫 作滑轮，它帮我们 升上旗帜。什么是 滑轮？ TP 1 滑轮 129 1 观察模型上的定滑轮装置。 2 如何使物体往上升？每名 组员轮流试一试。 3 描述定滑轮的操作方法。 滑轮的轮子周缘有 槽，能套上绳子或 链条。 以下是一个定滑轮。 滑轮的位置固定。把绳子向下 拉，重物就会上升。 操作模型时须小心。 有槽的 轮子 绳子 物体 给 老 师 的 话 使用定滑轮提起重物虽不省力，但却比直接用手抬起重物容易。因为，我们 主要是用胳膊的力量来向上抬起重物，但在向下拉定滑轮的绳子时，我们可 以用到全身的力量，使工作更容易。 在活动 1 中，教师也可展示真实的定滑轮，以巩固学生的理解。 10.1.2 10.1.5 活动本 第80和 81页 巩 固 活动 1 定滑轮是如何操作的？ TP 3 活动本 第81页 130 生活中的哪些活动使用了定滑轮、动滑轮和 滑轮组？搜集资料，以有创意的方式呈献。 ‚ 动滑轮 ‚ 滑轮组 10.1.3 10.1.5 除了定滑轮，滑轮还可分为动滑轮和滑轮组。 大 开 眼 界 这些活动如果没有滑轮的帮助会怎样？ 滑轮在我们的生活中重要吗？为什么？ 巩 固 活动 2 小小滑轮，大大作用 TP 2, 5, 6 给 老 师 的 话 可让学生知道，与定滑轮不同，动滑轮和滑轮组能省力。 学生能以海报、集锦簿、演示文稿等方式呈献他们所搜集的资料。 131 滑轮在生活中的应用很广泛。除了升旗外， 来看看其他应用滑轮的例子及其重要性吧！ 动 动 脑 袋 瓜 这位清洁工没有用梯子来擦 高楼的窗户。他是如何完成 工作的？想一想。 升起帆船的帆 从井里取水 帮助攀岩者爬上岩石 使物体从低处升到高处 132 给 老 师 的 话 应用滑轮的例子还包括缆车、钓鱼竿、锻炼拉力的健身器械等。 通过第 132 页和 133 页的课文，引导学生知道科学与工艺对我们的生活的重 要性。 10.1.3 10.1.5 滑轮的 应用 说一说，你家 里有哪些应用 滑轮的用具？ 活动本 第82至 84页 拉起渔网 卷起或放下竹帘 起重机提起建筑材料 使晾衣杆上升或下降 133 和组员一起动动脑，创造一个可操作的滑轮 模型来帮你们解决生活中所面对的问题吧！ 创造滑轮模型 10.1.4 10.1.5 选择适当的材料， 制作可操作的滑轮 模型以解决问题。 CT 1 确认所要解决的一个问题。 2 设计能解决上述问题的滑轮模型。然后， 画出设计图。 3 选出最合适的设计。 4 准备材料并动手制作。 5 测试模型。收集老师和 同学的意见，加以改进。 6 示范并讲解你们的滑轮 模型是如何操作的。 活动本 第85页 7 你们应用了哪一类滑轮 来解决问题？说一说。 活动本 第85页 给 老 师 的 话 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来进行以上活动。 自制滑轮的其中一种方法：把几张小的圆形纸板粘在两张大的圆形纸板中间 以做成轮子，在轮子中间穿孔并插入铅笔，最后套上绳子。 巩 固 活动 3 动手做一做 TP 4, 6 134 答 一 答 1 什么是滑轮？滑轮有什么用处？ TP 1 2 观察右图，这是哪一类滑轮？说明这类滑轮 的操作方法。 TP 3 3 根据以下地点，说出应用滑轮的一项活动。 滑轮对有关活动有什么重要性？ TP 2, 5 (a) 学校 (b) 建筑工地 滑轮是一种简单机械，能用来提起重物并 运到高处，使人们的工作变得较为容易。 滑轮的种类：定滑轮、动滑轮和滑轮组。 定滑轮的操作方法： 滑轮的应用： 向下拉绳子 重物往上升 我学会了什么？ 135 1 滑轮是一种简单 。 2 滑轮能够帮助人们把重物从 处提到 处，使工作变得较容易。 3 当我们向下拉定滑轮的绳子时，物体会往 哪个方向移动？滑轮的位置在这个过程中 会怎样？ 4 如果要使旗杆上的旗帜往上升，你应该怎 样做？ 5 下图显示博伦正在应用定滑轮。 说明定滑轮在这项活动中的重要性。 6 举例生活中应用滑轮的两项例子。 快问 快答 课后测试站 136 科学乐趣多 给 老 师 的 话 引导学生以工程设计过程即思考、制作、沟通和改良来进行以上活动。 在不走动的情况下，你能把一支铅笔交到离 你有一段距离的同学手上吗？只要应用身边 一些简单的材料制作滑轮，就能办到了！ 137 第 1 课 科学技能 课后测试站（第 16 页） 1. 雨天，因为 P 图中的人物在抹干身上的雨水；Q 图中的 人物的雨伞是湿的。 2. 热水 第 2 课 科学室规则 课后测试站（第 22 页） 1. 接受任何合理的答案。 2. (a) 不赞同。避免不必要的意外发生。 (b) 不赞同。文希可能会因不小心吃入科学物质而中毒。 (c) 不赞同。避免发生意外。 (d) 不赞同。他们可能会割伤自己。 (e) 不赞同。不方便下一位使用者。 (f) 赞同。可以让其他同学在干净的环境下学习。 (g) 赞同。偷拿科学室的东西是违反科学室规则的行为。 （接受任何合理的答案 。） 第 3 课 人类 KBAT 第 38 页： 没有达到。我们的健康会受到影响。没有按照食 物金字塔来饮食会导致身体没有从各类食物中获 取适量的营养素。 第 39 页： - 接受任何合理的建议。（活动 8） - 不均衡。因缺少了食物金字塔所建议的蔬果。 第 44 页： 以便能有效地分解食物和吸收营养素。 课后测试站（第 49 页和 50 页） 1. (a) P-犬齿；Q-门齿；R-臼齿 (b) P-撕裂食物；Q-切断食物；R-磨碎食物 (c) Y 牙齿比 Q 牙齿大。 2. 戴牙套进行牙齿矫正。 3. (a) J-水；K-蛋白质；L-碳水化合物 (b) 不均衡。因为缺少了食物金字塔所建议的蔬菜或水 果，而且食用了太多含油量高的炸鸡。 4. (a) P-胃；Q-大肠；R-肛门；S-口腔；T-食道；U-小肠 (b) U 器官 (c) 口腔ª食道ª胃ª小肠ª大肠ª肛门 第 4 课 动物 KBAT 第 61 页： 草食动物。因为该牙齿结构只有门齿和臼齿。 课后测试站（第 63 页） 1. (a) 草食动物 (b) R (c) Q。因为鸟吃植物也吃动物。 2. (a) 马没有像豹一样长有犬齿。 (b) 骆驼和马一样只吃植物。 3. 猫为了适应环境从原先的肉食改变成杂食以继续生存。 第 5 课 植物 KBAT 第 75 页： 保持原有品种的品质；帮助较弱的植物繁殖等。 课后测试站（第 78 页） 1. 孢子，蕨；种子，辣椒；切茎，木槿；叶子，虎尾兰； 吸芽，竹；地下茎，蒜。 2. (a) 百合 - 地下茎、种子；蕹菜 - 切茎、种子 (b) 地下茎、种子：蒜、洋葱等； 切茎、种子：木槿、玫瑰等。 (c) 有些植物可用不止一种方法来繁殖。 3. 不能。因为人类和动物会因缺乏氧气和食物而死亡，有 些动物会因失去庇护所而无法生存。 第 6 课 测量 KBAT 第 90 页： 将水倒入量筒，放入石头，记录它们的体积。然 后用线绑着石头和木塞，一起放入水中，记录它 们的总体积。最后，用水、石头和木塞的总体积 减去水和石头的体积。 第 91 页： 重要。服用正确剂量的药物能避免危害健康，而 取得正确的测量结果才能购买正确尺寸的桌布， 避免浪费。 课后测试站（第 93 页） 1. 平方米 2. 12 个；48 cm3 3. 量筒 4. 不能。他没将量筒放在平坦的表面上，视线也没与水的 弯月面平行。 5. 1 个橡皮的体积 = (80 − 50) ÷ 5 = 6 cm3 6. 没使用测量工具；可用量杯或以饭锅内的刻度为准。 第 7 课 密度 课后测试站（第 104 页） 1. 因为铁块的密度大于水；木块的密度小于水 。 2. 把鸡蛋放入盐水或糖水里。 3. 食油、水、洗衣液、橡皮泥 第 8 课 酸与碱 课后测试站（第 116 页） 1. (a) 糖水/盐水 (b) 漂白剂/碱水 (c) 酸奶/柠檬汁 2. 碱性；它可能是肥皂。 3. Q 物质是酸性物质；通过味道。 4. 不是。味道只能用来推测，不能用来确认物质是酸性、 碱性或中性，如汽水是甜的，却是酸性物质。 第 9 课 太阳系 课后测试站（第 127 页） 1. 土星 2. 火星、木星 3. 轨道 4. 行星离太阳越近，行星表面的温度就越高；行星离太阳 越远，行星表面的温度就越低。 5. P、R、Q 行星。因为 P 行星绕太阳运转的时间最短，所以 离太阳最近；Q 行星绕太阳运转的时间最长，所以离太阳 最远。 第 10 课 机械 KBAT 第 131 页： 重要。因生活中许多活动都使用了滑轮进行。 第 132 页： 他应用滑轮来升或降到有关的楼层擦窗户。 课后测试站（第 136 页） 1. 机械 2. 低，高 3. 往上。位置固定。 4. 向下拉定滑轮的绳子。 5. 让人们能较容易地从井里取水。 6. 使晾衣杆上升或下降、起重机提起建筑材料 答案 参考 文献 138 Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: _____________________________ Tarikh Penerimaan: _____________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL RM8.20 DT073002 ISBN 978-967-466-320-9 9 7 8 9 6 7 4 6 6 3 2 0 9 SAINS TAHUN 3 SJKC 三 年 级 科 学

kssm_BahasaIban_1arOamibDf7YvQBOKj8FFn5VTdifKr9cr.pdf

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH PENULIS FRANKIE ANAK UNING TINGANG ANAK DUKUN HELEN MANJAN ANAK ATONG EDITOR EDITH SULIE BIDAS PEREKA BENTUK SULAIMAN BIN MOHAMAD ILUSTRATOR AZZHARI BIN AHMAD ROPI JURUFOTO MAT ZAKI BIN AB RAHMAN DBP DEWAN BAHASA DAN PUSTAKA KUALA LUMPUR 2018 KK 499-221-0102061-49-2084-20101 ISBN 978-983-49-2084-5 Cetakan Pertama 2018 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2018 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: SH Design & Print Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Helvetica Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Gayawara Sdn. Bhd., No. 2, Jalan Nountun, Kg. Bambangan, Tingkat Bawah, Wisma Capital, Inanam, 88450 Kota Kinabalu, Sabah. Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Academy of Sarawak Dayak Iban Association (ASADIA). • Majlis Adat Istiadat Sarawak (MAIS). • Kampung Budaya Sarawak. • SMK Kota Samarahan. • Semua pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam menjayakan penerbitan buku ini. No. Siri Buku: 0081 KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA PENGHARGAAN iii Pelajar nyadi pekara ke pemadu beguna dikena ngemansangka menua. Pelajar ke bekualiti sereta lati nyadi pelasar dikena nyungkak pemansang generesyen era baru. Pelajar menua begunaka daya pengawa ke strategik dikena nambahka pengetan enggau pengulih peranak menua ngerapat sereta napi chabar globalisesyen. Berindik ari nya, raban pengasil Bup Teks Jaku Iban Pom 3 naka ulih masukka elemen ti beguna senutuk enggau ubah ekonomi, budaya enggau sosial. Dalam bup tu, pekara ke dipelajarka nembiak befokus ngagai tujuh pekara tema ti dikearapka ulih nyeridi nembiak awakka bulih peneleba, penemu enggau pengelandik. Tema ke dipasukka dalam bup tu iya nya Dunya Diri Empu, Dunya Ensera enggau Cherita, Waris Pesaka Bansa Iban, Rampa Menua, Sains enggau Teknologi, Konsumerisma enggau Penyedar Finansial sereta Kaul Dalam Konteks Global. Semua tema tu endang nitihka sadang ari Dokumen Standard Kurikulum enggau Tisih Pom 3 ke bepegai ba pugu Kurikulum Standard Sekula Sekondari. Pelajar enggau penemu nya faktor ke pemadu beguna dikena nentuka pengelantang enggau penyamai pendiau individu. Pengaya penemu deka nambahka pengering minda dikena negapka daya pikir ke tinggi. Berindik ari nya, aktiviti enggau latih ke ditepu dalam bup tu begunaka elemen Pengelandik Bepikir Tikas Tinggi (PBTT) nyengkaum aplikesyen, nyerenih, nisih enggau nengkebang. PBTT tu nyadi siti ari strategi bepikir dikena nembiak ngulihka penemu kelebih agi dalam bidang ke bepelasarka teknologi. Rayat ke ngembuan daya pikir ke tinggi deka besedia napi ubah enggau insur dunya global. PBTT enda ulih diayanka sechara optimum enti nadai strategi ke engkeman. Nya kebuah, chara ngajar enggau belajar mega patut berubah ari konvensional ngagai ke baru sereta lebih praktikal. Berindik ari nya, dalam bup tu tebal agi aktiviti ke dipejalaika diberi sadang ngena chara Pelajar Abad ke-21 (PAK-21). Chara belajar enggau ngajar PAK-21 endang ditagaka nyadi media dikena nembiak ngerembaika PBTT, pengelandik komunikesyen, kolaboresyen enggau kreativiti. Bup tu mega nyerap Elemen Neresa Kurikulum (ENK) dalam aktiviti, latih enggau tisih. Elemen nya nyengkaum jaku, pemanah rampa menua, ukur pemanah, sains enggau teknologi, patriotisma, kreativiti enggau inovesyen, pengelandik dagang, teknologi pemadah enggau komunikesyen, ngetanka pemanah global enggau Pengelandik Bepikir Komputasional (PBK). Kelimpah ari bup teks tu, DVD audio mega disediaka dikena pengajar enggau nembiak nelusur sereta meretika pekara baka chara nganaka leka main, chara sebut jaku enggau entak sebut ke engkeman. Ukai nya aja, tuju nyediaka DVD audio mega dikena ngemudahka nembiak bejalaika aktiviti, ngelatih daya serenih, meri fokus perati, meretika konteks enggau negapka pengingat pasal sesebengkah batang pelajar. PELASAR JAKU PENGELANDIK DALAM UNIT iv STANDARD PELAJAR BUNGAI JAKU JALAI JAKU PAK-21 UNIT STANDARD ISI ENK PBTT 1 PENGINGAT PEREMISI MERUAN DI ATI 1-13 1.1, 1.3 2.2 3.1, 3.3 4.1 5.1 M & B - 1.1.2 (i), 1.3.1 (i,v), M - 2.2.1, 3.1.1 (i), 5.1.1 (i) N - 3.1.1 (ii), 3.3.4 (iv, v), 1.3.1 (ii), 4.1.4, 4.1.3 Kujuk - Jaku - Ukur Pemanah - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Jaku Ganti Nama - Atur Ngaga Jaku Nama - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang 2 PENGIDUP BERUMAH PANJAI 14-27 1.4 1.8 2.2 3.1 4.1 5.1 M & B - 1.4.1, 1.4.4, 1.8.4, 3.3.2 (i) M - 2.2.2, 3.1.2 (ii) N - 3.1.2 (i), 4.1.1 (i, ii), 4.1.2, 4.1.5, 5.1.2 (i, ii, iii) Jaku Nanya Indu - Jaku - Ukur Pemanah MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Jaku Adjektif Asai - Jaku Adjektif Emosyen - Jaku Adjektif Gaya 3 ENSERA PESAKA KITAI 28-41 1.2 2.3 3.5 4.1 5.1 M & B - 1.2.2 (i, ii), 2.3.1 (iii), 4.1.1 (i, ii), 4.1.2, 4.1.5 M - 2.3.1 (iii), 3.5.3 (i, ii, iii, iv), 5.1.3 (i, ii) N - 3.5.3 (iii), 1.3.1 (iii) Ensera - Kreativiti enggau Inovesyen - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Jaku Pengawa Transitif - Jaku Pengawa Intransitif 4 CHERITA NYADI TELADAN 42-55 1.2, 1.8 2.1, 2.3 3.4 4.2 5.1 M & B - 1.2.1 (i, ii), 1.8.3, 4.2.1, 4.2.2, 4.2.3 (i, ii, iii), 4.2.4 (i, ii, iii) M - 2.1.2 (i, ii), 2.3.1 (ii, iii) N - 3.4.1 (i, ii), 3.4.2 (i, ii), 5.1.3 (iii) Sempama - Patriotisma - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Atur Ngaga Jaku Pengawa - Jaku Penerang Pengawa 5 ARAM BETABUH 56-69 1.1, 1.2 2.2 3.3, 3.5 4.1 5.1 M & B - 1.1.1 (i, ii), 1.2.3, 5.1.4 (i) M - 2.2.1, 3.3.2 (ii), 3.5.1 N - 3.3.3 (i, ii), 4.1.1 (i, ii), 4.1.2, 4.1.5 Ramban - Ukur Pemanah - Kreativiti enggau Inovesyen - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Jaku Partikel PENGELANDIK DALAM UNIT v STANDARD PELAJAR BUNGAI JAKU JALAI JAKU PAK-21 UNIT STANDARD ISI ENK PBTT 6 NGAJAT 70-83 1.4, 1.8 2.2 3.5 4.1 5.1 M & B - 1.4.2, 1.8.2 M - 2.2.3, 3.5.2, 5.1.4 (ii) N - 3.5.2, 4.1.1 (i, ii), 4.1.2, 4.1.5 Timang - Ukur Pemanah - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Jaku Pengenap Tesa - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang 7 NGELAWA PALAN BUNSU GEMIAN 84-97 1.3, 1.8 2.1, 2.3 3.2, 3.3 4.1 5.2 M & B - 1.3.1 (v, vi), 1.8.1, 5.2.1 (i) M - 2.1.1 (i), 2.3.1 (i), 4.1.1 (i, ii), 4.1.2, 4.1.5 N - 3.2.1 (i, ii, iii), 3.3.2 (i, ii, iii), 2.3.1 (iv) Pelandai Karung - Teknologi Pemadah enggau Penyambung - PBK MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Ngaga Ayat ari Leka Jaku 8 ANGIN BERESI LANTANG ATI 98-111 1.4, 1.7 2.1 3.3 4.3 5.2 M & B - 1.4.3, 1.7.4, 2.1.3 (i), 5.2.1 (ii) M - 2.1.3 (i), 4.3.1, 4.3.2, 4.3.3, 4.3.4 N - 3.3.2 (ii, iii), 5.2.1 (ii) Entelah - Pemanah Rampa Menua - STeM - PBK - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Ngaga Ayat ari Rambai Jaku 9 EVOLUSYEN TEKNOLOGI KEREBAN PENGANGKUT 112-125 1.5 2.1 3.3 4.1 5.2 M & B - 1.5.4 M - 2.1.3 (ii), 1.5.1, 3.3.4 (i, ii, iii, vi), 5.2.1 (iii) N - 3.3.4 (ii, iii, iv), 4.1.1 (i, ii), 4.1.2, 4.1.5 Pantun - Sains enggau Teknologi - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Ngaga Ayat ari Klausa vi PENGELANDIK DALAM UNIT PENGELANDIK DALAM UNIT STANDARD PELAJAR JALAI JAKU PAK-21 STANDARD ISI ENK PBTT 1.5 2.1 3.3 4.1 5.2 M & B - 1.5.2, 1.5.3, 1.9.1, 2.1.4 (i) M - 2.1.4 (i), 3.3.1, 5.2.2 (i) N - 3.3.3 (i, ii), 4.1.1 (i, ii) - Sains enggau Teknologi - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Ngaga Ayat Pelasar - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang 1.6 2.1 3.3 4.1 5.2 M & B - 1.6.1 (i, ii, iii, iv), 3.3.1, 4.1.2 M - 2.1.4 (ii), 5.2.2 (ii) N - 3.3.1, 4.1.1 (i, ii), 4.1.5, 5.2.2 (ii) - Pengelandik Dagang - Penemu Ngatur Duit Ringgit MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Ngaga Ayat Tunggal 1.7, 1.9 2.2 3.1, 3.5 4.1 5.2 M & B - 1.7.2, 1.9.3, 4.1.1 (ii), 4.1.2, 4.1.5 M - 2.2.4, 3.5.1, 5.2.3 (i, ii) N - 3.1.1 (i, ii), 3.2.1 (ii), 5.2.3 (ii) - Ngenanka Pemanah Global - Patriotisma - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Ngaga Ayat Penerang - Ngaga Ayat Tanya UNIT 10 SUNGKAK TEKNOLOGI PENGERAI 126-139 11 PENABAT DUDI HARI 140-155 12 RINDU BEDAGANG 156-171 14 MALAYSIA DALAM DUNYA LUMBA ENGGAU MAIN 188-203 BUNGAI JAKU Pelian Jaku Tapis 1.7, 1.9 2.1 3.5 4.1 5.2 M & B - 1.7.1, 1.9.2, 1.9.5 M - 2.1.4 (iii), 4.1.1 (i, ii), 4.1.2, 4.1.5 N - 3.5.4 (i, ii, iii, iv), 5.2.2 (iii) - Ngenanka Pemanah Global - Patriotisma - STeM - PBK - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Ngaga Ayat Turu Sampi Sanggai 1.7, 1.9 2.2 3.1 3.5 4.1 5.2 M & B - 1.7.3, 1.9.4 M - 2.2.1, 3.1.2 (i), 3.5.1, 5.2.3 (iii, iv) N - 3.5.1, 2.2.5, 4.1.1 (i, ii), 4.1.2, 4.1.5 Dindang - Ngenanka Pemanah Global - Patriotisma - Aplikesyen - Nyerenih - Nisih - Nengkebang MS, BBB, PA, BA, NLM, KE, LG, TNSN, KP - Ngaga Ayat Perintah - Ngaga Ayat Tekenyit 13 KAUL PENGELIKUN NGELUAH GARIS ENTARA MENUA 172-187 PENERANG IKON vii Ngerembaika pengelandik bekomunikesyen sechara efektif. Aram Mending enggau Bejaku Ngelatih nembiak macha sereta angkunka pengawa macha dikena ngulihka penemu enggau pengelandik. Aram Macha Ngansah nembiak bekomunikesyen ngena chara betulis dikena sida ngenataika idea enggau sadang penemu. Aram Nulis Aram Nulis Nembiak ngena mayuh macham chara enggau pengelandik bejalaika pengawa. Aktiviti Nyanding nembiak meretika sesebengkah pekara pelajar. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU 1.1.1 Nandaka standard pelajar ke bisi dalam aktiviti tauka latih ba lambar nya. Standard Pelajar Penerang tambah sesebengkah penemu tauka batang pekara. QR CODE Nandaka aktiviti tauka latih ti ngembuan tikas PBTT. PBTT Latih 1, 2 Aktiviti 1, 2 Alai nembiak bejalaika latih awakka sida mereti enggau dalam agi senentang isi pelajar. Nembiak ti lemi diberi peluang nyeruri baru pengelemi sida ba aktiviti ke mudah agi. Nembiak ti lebih agi bepenemu deka dienjuk aktiviti ke lebih enchabar. Dikena nembiak nyaut tanya nitihka tikas tinggi, jelan enggau baruh. Dikena ngelai aktiviti ke bisi disanding ngena DVD audio. Audio 1 • Nembiak duduk dalam raban diri. • Pengajar mantaika siti topik ke deka dipejuraika. • Nembiak deka besilih nuliska idea pasal topik ke dipejuraika. • Nembiak deka ngena pen enggau keretas ke sama lebuh sida nulis idea. • Asil jurai deka ditentuka pengamat lalu dibantaika. • Aktiviti tu nyadi aktiviti tampung ari semua bengkah aktiviti PAK-21. • Nembiak mantaika asil diri empu ngagai semua sida sekelas. • Aktiviti mantaika asil diri tu tau disanding ngena mayuh bansa kereban nyengkaum kereban ICT tauka ukai. viii Mija Segala (MS) • Nembiak bejalaika aktiviti ngena chara betawing. • Pengajar ngenjuk topik ti dipejuraika. • Renggat keterubah, nembiak bepikir kediri nitihka timpuh ti diberi. • Renggat kedua, nembiak bekunsika idea ngagai tawing dalam timpuh ke udah ditetapka. • Renggat kepenudi, nembiak bekunsika idea betawing tadi ngagai sida sekelas. Berunding-Betawing-Bekunsi (BBB) Penuduk Angat (PA) • Nembiak tau ngaga kediri tauka dalam raban. • Topik diberi pengajar. • Nembiak ngena kreativiti diri empu ngubah tauka nusun leka main tauka lagu. • Nambahka nya, nembiak dikemendarka ngena kereban muzik tauka muzik latar lebuh nyadaka leka main tauka lagu dalam kelas. Nelusur Leka Main (NLM) Bantai Asil (BA) • Nembiak diasuh macha tauka bejalaika pansik senentang sesebengkah pekara. • Ba pengawa pansik, nembiak tau bejalaika aktiviti nya kediri tauka beraban. • Tembu pengawa macha tauka pansik, siku nembiak deka duduk ba kerusi lalu nyadi individu tebangkar tauka watak. • Individu tebangkar tauka watak tu deka nyaut semua tanya ke dikenataika nembiak bukai. PELAJAR ABAD KE-21 Ke Bukai • Nembiak dipadahka dulu pekara ke patut dikereja. • Timpuh ke chukup diberi ngagai nembiak dikena sida nyediaka diri. • Nembiak diberi tanggung pengawa nyadi watak ke udah dibacha tauka diperatika sida sebedau nya. • Nembiak ngeluluka diri nyadi watak nya tadi. • Aktiviti tu dipejalaika empat iku nembiak dalam siti raban. • Asil deka dilekat. • Siku ari raban deka ngibun asil ke dilekat. • Tiga iku raban ke bukai ngelawa asil raban ke bukai sambil nanya tauka nukuka penerang ngagai pengibun asil raban bukai nya. • Individu ke ngibun tauka mindah deka besilih nyentuk ke pengawa nya tembu. • Ngelawa galeri dipejalaika sepengudah pansik pasal sesebengkah pekara tembu dipejalaika nembiak. • Nembiak deka ngelekatka asil pengawa pansik raban diri ba endur ke nyamai diperatika dalam kelas. • Nembiak ari raban bukai deka ngelawa asil raban bukai ke udah dilekat. Sida deka meratika penerang dia. • Ngena sticker note, nembiak ke udah tembu macha sereta beratika penerang tadi tau meri sadang penemu ke lalu dilekatka ba asil ke diayanka tadi. • Sebengkah ari chara nembiak ngenataika penerang. • Bansa kar pikir ke udah diserapka dalam pengawa pelajar sekula di menua kitai bisi lapan iti. • Bansa kar pikir tau diperati ba lambar nangkanka tu. • Kelimpah ari semilan bengkah chara PAK-21 ke udah dipadah, bisi aktiviti pelajar ke selama jaga tu udah dikena mega dipasukka dalam PAK-21. • Bansa aktiviti nya, mutarka penanggul, simulesyen, pansik, stesyen, eksperimen enggau inkuiri. ix Penuduk Angat (PA) Kelulu (KE) Lawa Galeri (LG) Tiga Nurun Siku Ngibun (TNSN) Kar Pikir (KP) Aktiviti Bukai Kar Gelembung Kar Kayu Kar Gelembung Gandin Kar Sukung Kar Rurun Kar Berurun-rurun Kar Segala Rata Malin: _______ Kar Titi baka baka Pekara Faktor bekait x BANSA KAR PIKIR Polisi nginjau dalam jaku Iban lebih menatika jaku English ke endang udah tegap nyadi lingua-franca dikena bekomunikesyen serata dunya. Bisi tiga puncha nginjau jaku bansa bukai iya nya ari jaku seperugan, ari jaku English enggau jaku bansa bukai nitihka pematut. Nambahka nya, bisi empat chara nginjau dalam jaku Iban, iya nya injau terus, injau salin, injau pengasai enggau injau serap. 1. Injau terus a. Jaku English enggau jaku seperugan Leka jaku ti diinjau, diambi sereta diterima enggau silik ari jaku asal. Reti nya, nadai berubah ari sukut sepil enggau reti taja pan disebut nitihka kaul dilah Iban. Asal Jaku English Melayu Leka Jaku standard balai raya Jaku Iban standard balai raya b. Jaku bansa bukai Dalam proses nginjau ari bansa bukai leka jaku nya diambi sereta diterima silik ari sukut sepil, konsep enggau reti tang ditulis chundung. Asal Jaku Latin Peranchis Leka Jaku ultra-vires espirit de corps Jaku Iban ultra-vires espirit de corps 2. Injau salin Leka jaku ti diinjau disalin lalu dibali terus ngagai jaku Iban. Taja pia, reti enggau konsep leka jaku nya agi mengkang sama enggau jaku asal. Jaku English five foot way night market Jaku Iban kaki lima pasar malam 4. Injau serap Leka jaku ti udah masai dikena dalam jaku Iban disepil enda nyengala menatika tukuh visual jaku nya ditulis dalam jaku asal ti alai nginjau tang ketebal agi nitihka munyi ti disebut ngena kaul dilah Iban. English apple ball Jaku Iban ipul bol 3. Injau pengasai Leka jaku ti diinjau lalu disepil nitihka pengentap sistem sepil jaku Iban ke udah ditetapka. Sekeda urup dalam jaku ti diinjau berubah nitihka penemban urup disebut tauka disepil dalam jaku Iban. Leka Jaku system bomb Jaku Iban sistem bom Selit y betukar nyadi i nitihka sebut vokal tingkil konsonan sengian b SISTEM SEPIL xi xii Pelasar Jaku iii Pengelandik dalam Unit iv Penerang Ikon vii Pelajar Abad ke-21 viii Bansa Kar Pikir x Sistem Sepil xi TEMA 1: DUNYA DIRI EMPU UNIT 1 Pengingat Peremisi Meruan di Ati 1 UNIT 2 Pengidup Berumah Panjai 14 TEMA 2: DUNYA ENSERA ENGGAU CHERITA UNIT 3 Ensera Pesaka Kitai 28 UNIT 4 Cherita Nyadi Teladan 42 TEMA 3: WARIS PESAKA BANSA IBAN UNIT 5 Aram Betabuh 56 UNIT 6 Ngajat 70 TEMA 4: RAMPA MENUA UNIT 7 Ngelawa Palan Bunsu Gemian 84 UNIT 8 Angin Beresi Lantang Ati 98 TEMA 5: SAINS ENGGAU TEKNOLOGI UNIT 9 Evolusyen Teknologi Kereban Pengangkut 112 UNIT 10 Sungkak Teknologi Pengerai 126 TEMA 6: KONSUMERISMA ENGGAU PENEMU FINANSIAL UNIT 11 Penabat Dudi Hari 140 UNIT 12 Rindu Bedagang 156 TEMA 7: KAUL DALAM KONTEKS GLOBAL UNIT 13 Kaul Pengelikun Ngeluah Garis Entara Menua 172 UNIT 14 Malaysia dalam Dunya Lumba enggau Main 188 Glosari 204 Sempama 207 Kereban Sanding 211 UNDAN UNIT1 1 Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • meri respons ti engkeman • minta penerang ke silik sereta nguse enggau dalam agi • mending enggau berati dalam konteks ti enda besekat Macha • nerangka reti leka jaku Nulis • nulis ngena sepil ke betul • ngena gaya jaku ke engkeman Meretika leka main - kujuk • nusun leka jaku nitihka enteli • beratika gaya jaku Meretika jalai jaku • ngena jaku nama Selamat taun baru, ngajihka taun tu kitai sama bela gerai nyamai sereta lantang senang dalam semua pengawa. Nama pengawa kita lebuh peremisi tu tadi? Dikena mungkal pelajar taun tu, aram kitai ngenang cherita lebuh peremisi. Agi seminggu dua masuk sekula sepengudah peremisi panjai, pengingat maya nya mengkang bepalan dalam ati. UNIT1 Pengingat Peremisi Meruan di Ati Pengingat Peremisi Meruan di Ati UNIT 1 Tema 1 Audio 1 Aram Mending enggau Bejaku Ijau, amat bisi ngintu Gawai Antu sida di Rumah Panjai Rantau Lelengau ujung taun nyin tadi? Aku bisi tebachaka ari surat kabar. Chukup benasit nuan Ijau, balat pengerindu maya pengawa nya. Jarang bendar Gawai Antu dikereja. 2 Peremisi panjai ujung taun nyin tadi baru udah abis. Ijau enggau bala pangan iya belabuh besekula ba taun baru. Taja pia, pengingat maya peremisi empai lama, meruan beserangan dalam ati. Dingaka randau sida sebuat maya hari ngerejista diri. Chukup rami, nyau bebulu mensia. Bisi sejam bala mayuh betatam, bedau ulih niki. Pengawa bekujuk, nimang enggau ngirup jalung bisi diatur maya nya. Amat nya dih, Bayang. Kami serumah bisi dikangauka ngabang maya nya. Rumah panjai sida Ansie pan sama bisi kena kangau ngabang. UNIT 1 Tema 1 1. Gaga pengawa di baruh bepelasarka teks. a. Keluluka randau lalu tanya pangan nuan pasal batang pekara dalam randau. b. Tembuka penerang dalam grafik di baruh. 1.1.2 (i) 1.3.1 (i, iv) PBTT Aktiviti 1a,1b, 2 2. Padahka ajar manah ari aktiviti 1b. 3 Gawai Antu Rinduka pengawa asal ... ... ... ... ... ... Ajar manah Chunto Aktiviti Gawai Antu Pekara ke bekaul enggau budaya Iban ... ... ... ... UNIT 1 Tema 1 2. Peratika gerim pengawa nembiak A enggau nembiak B maya peremisi sekula. Udah nya, tembuka grafik di baruh bepelasarka taga jam nya tadi. Taga jam ke patut diseruri Beri rasional 1. 2. 3. ... ... ... 1. Tembuka grafik di baruh. Pengawa maya peremisi Berikan Penguntung Bisi ke lauk diri ... ... ... ... PBTT Latih 1, 2, 3 Jam Pengawa Mantu apai indai di kebun Bekaling enggau bakih Bemain bol Nyundang pelajar beraban Nyundang pelajar kediri 7:00 a.m. -- 11:00 a.m. 5:00 p.m. -- 6:00 p.m. 6:00 p.m. -- 7:00 p.m. 8:00 p.m. -- 10:00 p.m. 3:00 p.m. -- 5:00 p.m. Pengawa Bekaling enggau bakih Bekaling enggau bakih Neresa media sosial Nyundang pelajar beraban Meda movie / neresa media sosial Taga Jam Nembiak A Nembiak B 3. Pejuraika pekara di baruh. ... Kebuah nulung apai indai maya peremisi patut dikemeranka Belajar ngidupka diri ... ... ... ... ... ... ... 4 UNIT 1 Tema 1 Aku Simai. Selamat taun baru, arapka taun tu mai pengelantang ke kitai. Maya peremisi ujung taun nyin tadi aku nadai tentu mindah jauh ari menua. Taja pia, siti pekara ke nyadi pengingat manis ba aku iya nya pengerami melah pinang siku indu kami serumah ke jadi enggau siku lelaki ari menua Kapit. Maioh macham atur pengerami baka nikika bala ari sepiak lelaki, ngetanka kuta, biau melakibini, bejakuka pasal adat enggau ke bukai. Chukup rindu asai ati. Aram Macha Pengajar Jimbai ngasuh nembiak Pom 3 Kenyalang nyeritaka pengawa sida maya peremisi ujung taun nyin tadi. Bacha sekeda ari cherita bala nembiak di baruh. Selamat taun baru ngagai semua. Nama aku Juan. Maya peremisi ujung taun nyin tadi, kami sebilik bisi nemuai ngagai aya aku ke nyadi pengelicha ba sebuah universiti di Pulau Pinang. Lebuh ke din, sida aya sebilik lempung tulang nguluka kami bejalai matau sekeda palan ke manah ditapatka alai nuchi mata. Sekeda ari endur nya baka taman kesulai, taman burung enggau palan konservesyen penyu. Tepantup amat ati kami sebilik. Enti bisi awak ila aku sigi deka kin baru. 5 pengabang. Sekedak ari pengawa ke balat narit ati iya nya nikika pengabang, nambun bungai, muka kujuk, nimang enggau nuntung jalong ngagai bala bujang berani. Cukup rami, mensia mayuh berupai tampak gaga sereta puas ati. Ba aku empu, engko tu mih kenang ke pemadu manis dalam pengidup aku. Kebuah aku ke munyi nya laban Gawai Antu jahang amat diintu jeman diatu. Aku arapka pengawa tu agi bisi diintu datai ke jemah ila laban tu sigi waris budaya engkitai empu ari dulu menya. Nama aku Ansie. Selamat taun baru semua. Ngarapka taun tu kita tau betuah belimpah. Lebuh peremisi ujung taun nyin tadi, aku sama enggau kami serumah ngabang ngagai pengawa Gawai Antu ke diintu sida di Rumah Panjai Rantau Lelengau. Tu keterubah aku meda enggau ngasaika pengerami Gawai Antu. Lebuh hari gawai nyadi, mayuh bengkah batang pengawa diatur ke balat bendar matak pengerindu ati bala temuai enggau bala Pengingat Peremisi Meruan di Ati UNIT 1 Tema 1 6 2.2.1 3.1.1 (i) 5.1.1 (i) Aktiviti 1. Giga leka jaku ke salah sepil dalam teks lalu kemetulka. 2. Kerandauka batang pekara dalam teks. 3. Tembuka kar kayu di baruh dikena ngelaska jaku ganti nama ke bechelak biru. 4. Kelaska jaku nama ke bechelak gadung ngagai tukuh jaku nama dalam grafik di baruh. 5. Terangka reti rambai jaku di baruh lalu gaga ayat ngena rambai jaku nya. PBTT Aktiviti 2, 3, 4, 5 Rambai Jaku Lempung tulang Nanka kuta Bujang Berani Narit ati Reti ... ... ... ... Ayat ... ... ... ... Jaku Ganti Nama Orang Penunjuk Penempat Adap ... ... ... ... ... ... ... Tukuh Jaku Nama Tunggal Turu Tumbuh ... ... ... UNIT 1 Tema 1 7 1. Banding sereta bidaka entara pengerami Gawai Antu enggau melah pinang ke diintu bansa Iban dalam kar gelembung gandin di baruh. 2. Pejuraika pekara di baruh. a. Menua Malaysia ngembuan mayuh palan ti manah endur ngelantangka ati. Berindik ari nya, perintah enggau mensia mayuh mesti bekerejasama ngelakuka palan nya. b. Taja pan peremisi lama, pengingat ke pelajar anang dilengka. Taja pan peremisi panjai, bup mesti seruran dipegai. c. Kebuah peremisi ujung taun nyin tadi mai besai bendar reti ngagai pengasai enggau pengingat dalam pengidup nuan. Bekaul enggau hal pemati Gawai Antu Melah pinang Bekaul enggau hal pengidup ... ... ... ... ... ... ... PBTT Latih 1, 2a, 2b, 2c UNIT 1 Tema 1 UNIT 1 Lebuh ngabang ngagai pengawa Gawai Antu maya peremisi panjai ujung taun nyin tadi, Ijau sempat ngerikod sada nyawa siku kah lemambang lebuh ke nanka kujuk. Dingaka sada lemambang nya. Tu baka letung telaga bungai chempaka pandi dara Kumang Asi, Endang disadang barang panding sama ga kitai minching, Tang enggi kita ke berinding balat sengki inggar munyi, Rendang-rendang tampak di punchak legit merabung awan, Tunga ke sepiak nya terang bebendang lalu muak ke sepiak nya ayas, Sepiak diterutu telian ujan nyala, sepiak dipandang panchar mata panas, Berupai memelan tinggang selatan matahari danjan. Tungkus abus bali belulai kita sama udah nimpai ayan terang, Anang kita perasa laban ku kami nya mih tansang kemusu indu gamang, Uji peda ngena ulang timpai sundang kali kedua, Enti enda silap tambah salah kesap mata, Nya sigi ngerang baka sarang bunsu baya, Enti penguan iya negam tau nyebat tali seput madamka nyawa. Kami enggai enda madah ngagai kita ke duduk betatam tambah dedat betugung, Semua kita ke ngindik ruang penaik rumah raya tu patut nemu kuing nemu tunga, Anak kenyalang endang lama udah nansang nepan napat dan bunga belitung, Anak kenyali endang lama udah diasuh kami nganti berua senentang gigi dabung tangga, Endang lama udah unjur bejur-bejur dibungkur ngena selanggur bali belumpung. Nya mih kebuah bisi utai udah dibungkur kami ngena langgur pua mata, Ba mua kita ke besaruk duduk bekedugau sama betunga, Linsu chukup menuku bechura manah udu pengena-ngena, Anang sekali-kali kita ngachuk iya ngena tunjuk jari ngapa, Nyangka tak bisi diuan ukir begenarau dikembuan Raja Sawa. Ngetu mih kitai betanya lalai nyanda sangka, umbas bemain beuji-uji, Awakka nyemetak didinga, kami minta padahka kita entelah buah reti, Kami ngasuh kita muka pelepa jalai kenyap kebat ikat jalai mimpi, Awakka kitai sama likun nadai nangi bungah richah rami, Kita gaga ria kami rindu lantang ati. Simile Batang enteli munyi ang Batang enteli munyi a Aliteresyen Asonansyen Metafora Aliteresyen Konsonan betandu ba pun leka jaku dalam siti baris ayat. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Asonansyen Vokal betandu ba leka jaku dalam siti baris ayat. Batang Enteli Munyi patah sebut ke disadang berima ba ujung ayat leka main. Metafora Jaku banding terus. Simile Jaku banding asai, baka, mesai enggau ke bukai. Aram Nulis Aram Nulis Audio 2 Tema 1 8 UNIT 1 Tema 1 9 1. Sadaka leka main ngena patah sebut ti terang sereta eksyen selangkuh tubuh ke engkeman. 2. Numbuhka jaku. a. Perati lalu peretika penerang pasal atur ngaga jaku tumbuh di baruh. b. Giga jaku tumbuh bukai ke bisi dalam teks leka main. Tembuka pitak di baruh. 3. Pejuraika pekara di baruh. 4. Giga chunto bukai gaya jaku dalam teks leka main. Tembuka grafik di baruh. Penambah Pun + Urat Jaku Jaku Tumbuh tunga be betunga 3.1.1 (ii) 3.3.4 (iv, v) 1.3.1 (ii) 4.1.4 4.1.3 Penambah Pun Urat Jaku Jaku Tumbuh ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... a. Reti ayat “Baka letung telaga bungai chempaka pandi dara Kumang Asi”. b. Kebuah utai ke udah dibungkur enda tau diachuk ngena tunjuk jari ngapa. c. Chara dikena ngachuk tauka muka utai ke udah dibungkur. Aliteresyen Batang enteli Asonansyen Metafora Simile ... ... ... ... ... Urat jaku ke diberi penambah pun ti ditulis bejantil deka nyadi jaku tumbuh. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU PBTT Aktiviti 1, 2b, 3a, 3b, 3c, 4 1. Tembuka kar runding di baruh. Sekeda leka main asal bansa Iban ... ... ... ... ... ... ... ... 2. Tembuka grafik di baruh. Penteba penyada leka main ke manah ... ... ... ... PBTT Latih 2, 3 3. Padahka ajar manah enggau empas positif dalam grafik di baruh. Mayuh jaku dalam Awakka kitai dibasa Diguna lebuh ngarang ... ... ... ... ... Ajar manah Empas positif UNIT 1 Tema 1 10 4. Enda lama agi Minggu Jaku Iban deka dipejalaika di sekula kita. Kelas kita udah diungkupka pengawa ngatur pekit nyadaka leka main. Sediaka taga pengawa kita bepelasarka kar runding di baruh. 5. Saraka penemu di baruh. ... Nyediaka atur ... Ngias panggau ... Muzik latar ... Perais ... Promosyen Pekit nyadaka leka main ... PBTT Latih 4, 5 Dunya majak mansang ketegal pengerembai penemu sains enggau teknologi. Taja pia, leka main asal ke bisi dikembuan bansa Iban patut ditanka. Kebuah patut ditan - identiti, pesaka bansa Chara ngetan - pelajar sekula, peransang apai indai, penyedar nembiak, penerang media massa UNIT 1 Tema 1 11 UNIT 1 Tema 1 12 Giga tipak bansa jaku nama ti engkeman ke tiap leka jaku di baruh. Gaga siti taga jam besehari-sehari ke patut dititihka nuan maya peremisi sekula. Nuan tau bemalinka pekara di baruh. Seduai Din Engku Jaku ganti nama orang kedua Jaku ganti nama penempat Jaku ganti nama orang pengempu Leka Jaku Jaku Nama Rama Mensia Kitai Jaku ganti nama penunjuk Nyin Jaku ganti nama orang kesatu Aspek ke patut diperatika lebuh ngaga taga jam maya peremisi Bansa aktiviti Ungkup jam Empas Pekara ti pemadu beguna UNIT 1 Tema 1 13 1. Kelala bansa jaku ganti nama enggau gaya jaku dalam tibak leka main muka kujuk di baruh. 2. Beri penemu nuan bepelasarka penerang dalam grafik di baruh. 3. Maya peremisi ujung taun nyin tadi nuan bisi raun ngagai siti palan ke chukup manah. Cheritaka pekara nya. Tak ngenung aku tu punggal baka empelekung mabuk ambuh, Ngetu aku tu punggal baka puyu mabuk keruh, Laban aku tu meda lubuk ke beteluk naka penalam, Ulak tak besintak dalam beriam, Guntur ke temepur inggar demeram. Bisi ngumbai nya ribut, bisi nelah nya ujan, Bisi ga nampa nya bakat, bisi nyangka nya langan, Tang dipeda ari aku ke duduk tak nyengala Indu Selatan nya, Ke jeman udah benyawa deram-deram mai rauh. ... ... ... ... ... ... Jalai dikena ngangkatka main asal bansa Iban Belajar Internet Radio Televisyen Majalah enggau bup Pekit 14 Nama pekara ke ngerinduka nuan senentang gaya enggau pendiau pengidup berumah panjai? UNIT2 Pengidup Berumah Panjai Pengidup Berumah Panjai Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • ngena kaul jaku ke nunjukka maya • bekomunikesyen ngena entak sebut, intonesyen, timpuh enggau ngena jaku tanya ke engkeman Macha • nentuka tema enggau batang pekara ari teks Nulis • nulis ngena sepil ke betul • nulis leka jaku ke mayuh patah sebut Meretika leka main - jaku nanya indu • mendingka leka main • nyebut terang leka main • belematika ajar manah ari leka main • nyadaka leka main Meretika jalai jaku • ngena jaku adjektif Nama kebuah orang Iban mayuh agi milih pelin enggau tukuh moden dikena nirika rumah panjai jeman diatu? Ngetau lada 15 Nemu nuan sekeda batang pengawa ti dikemeranka di rumah panjai? Nenun pua kumbu Nganyam tikai Nyembi padi Asal orang Iban endang diau di rumah panjai. Ketegal segang pemansang enggau ubah chara beridup, sekeda sida ngaga rumah nyembuah-nyembuah. Sekeda sida meli rumah lalu ngentapka pendiau diri di nengeri. Taja pia, sida agi ngetanka pengidup berumah panjai. UNIT 1 Tema 1 UNIT 2 Aram Mending enggau Bejaku Dingaka randau sida Simai sebilik. Simai: Nama utai ti dikerandauka kita ba ruai sida aya Jubang di setak tadi apai? Tupa: Eh, baumka atur enggau agih pengawa maya pengerami melah pinang anak aya nuan ke benama Beremas! Iya deka melah pinang ujung minggu tu, iya nya lupit. Simai: Betul endar nya apai, aku pan peremisi sekula. Pagila ulih aku nulung sida aya di setak din. Sapa bagi lelaki ke deka jadi enggau iya dih? Tupa: Orang lelaki ke deka jadi enggau iya benama Jantum. Iya pengajar ba sekula SMK Tatai Mansang. Racha: Oh, manah amat randau seduai meapai dih endu! Endang patut seduai iya jadi. Pengajar Jantum nya sigat lalu endu Beremas nya bajik. Baka pinang dibelah dua. Maya nya, nuan ulih nulung sida ibu nuan laban benung peremisi. Simai: Au, mih indai. Endang adat kitai betulung maya bisi pengawa. Nyau ngingatka jaku tuai, berat sama ngangkat, lempung sama nanggung. Pagila enggau lusa mih aku mupuk nulung sida. Tupa: Aku tuai orang ngupa lalu ngambi ruas pagila. Udah nya, ngaga raran semak pendai endur ngelulun asi pulut enggau mansuh lauk baka manuk, jani enggau ikan. Simai: Bidik sida aya Jubang bulih menantu. Nitihka adat Iban, seduai apai entua matahari Pengajar Jantum nih, indai? Racha: Iya mih, endu. Apai nuan ga menyadi aya nuan Jubang. Simai: Oh, enti pia tanah ipar aku mih Pengajar Jantum nya indai! Racha: Au, pia mih endu. Audio 3 Tema 1 16 Tema 1 17 1. Keluluka randau nitihka entak sebut sereta intonesyen ti betul. 2. Pejuraika pengawa ke patut dikereja maya pengerami melah pinang. 3. Padahka batang aum ke digulu Tupa lemai nya. 4. Sapa orang ke deka melah pinang? 5. Nama agih batang pengawa Tupa? 1. Ba runding nuan, nama pengawa manah ke patut ditanka raban bansa Iban maya pengerami melah pinang? 2. Enti sema nuan serumah enggau Tuai Rumah Jubang, baka ni chara nuan nulung sida sebilik lebuh pengerami melah pinang? 3. Tembuka kar rurun ngena leka jaku maya di baruh. 4. Terangka reti entua matahari. pagila tulit kemari ensanus lupit lusa ... ... ... sehari tu ... ... ... UNIT 2 PBTT Latih Aktiviti 1, 2, 3, 4 1, 2, 3 Tema 1 1.4.1 1.4.4 1.8.4 3.3.2 (i) UNIT 1 Tema 1 5. Nuan dipadu nyediaka tusun pengerami melah pinang. Ngena jaku ti udah disediaka dalam pitak, tembuka kar rurun di baruh. a. Nyediaka panggau alai bebandung b. Biau melah pinang c. Duduk bebandung d. Makai e. Ngerasukka tinchin jadi melaki bini f. Melah pinang g. Melah kek h. Pengerami beperindang i. Nyadung ai tikah j. Ngelaluka pengabang Nyediaka panggau alai bebandung ... ... ... ... ... ... ... ... ... UNIT 2 PBTT Latih 5 Tema 1 18 Tema 1 Bacha silik teks di baruh. Aram Macha UNIT 2 Audio 4 Tema 1 19 Pemadas Diau di Rumah Panjai Rumah panjai penatai adat basa, main asal enggau leka main Iban. Adat basa, jaku siru, mereti sereta liat ati ulih nyungkak penyerakup semua nembiak redak ke diau di rumah panjai. Baka merau bekunsi bung, baka bedagang bekunsi bandung, duduk sama pemaruh, bediri sama peninggi. Nya mih nyadika jaku tangkan dikena ngempung sereta nanggam nembiak redak ke diau di rumah panjai. Ketegal penyerakup enggau kaul ke tegap, nembiak redak ke diau di rumah panjai betulung ngereja semua pengawa baikka maya senang tauka maya tusah. Enti maya dituntung penusah, sama besaup sereta betulung enda belampung ati. Ari penyiru enggau penyinu bala mayuh di rumah panjai ngujungka orang ke dituntung penusah ngasaika pemerat penusah ke ditapi berasai lempung laban berat sama ngangkat, lempung sama nanggung. Enda nengkilaka orang ke tusah aja napi pemerinsa. Dalam pengawa bumai, nembiak redak ke diau di rumah panjai selalu beduruk ngereja pengawa. Enti sema sekeda empai tembu, maya udah abis tusun duruk lalu dipesaup nyentuk ke tembu. Bepun ari pengawa beduruk enggau besaup ngereja pengawa dia tanggam enggau kaul deka rat agi. Sida mega sama besaup lebuh ngereja pengawa berat baka begagaka jalai tauka miki jematan. Diau di rumah panjai chukup likun ari kachau orang jai. Orang jai sigi enda berani ngerapat rumah panjai. Enti sida berani sida endang kena pangka jaku tuai, baka nganjung paung empa jani, baka buyah nabak diri ke api tauka baka manuk ngereja taji. Sida nganjung diri napi penusah laban pengelikun rumah panjai dijaga enggau terit. Pengidup diau di rumah panjai diatu lebih meruan ari dulu suba laban tiap-tiap rumah panjai diatu bisi komiti nyadi tuai ngatur aktiviti ngerembaika pemansang sereta ngatur pengawa ke sistematik. Ambika chunto, baka komiti main asal, ulih ngatur program belajarka main asal baka belajar ngajat, bepantun, bebiau enggau mayuh agi ke bukai. Main asal baka ajat, pencha, kuntau enggau leka main ti nyadi waris pesaka bansa Iban patut ditan sereta dipelajarka. Main asal enggau leka main mayuh tuju baka dikena beperindang, dikena meri adat basa sereta dikena dalam pengarap asal lebuh ngintu gawai, ngintu pemati, ngintu umai sereta pengawa ke besangkut paut enggau pengarap Iban. Taja pan leka main nya leka jaku, tang tiap iti leka main disadaka enggau serengut nyawa ti enda sama rentak munyi. Rumah panjai mega nyamai alai begempuru lebuh maya bisi pengerami baka Gawai Dayak, melah pinang, penemuai bala pemesai enggau bala ari opis-opis perintah. Kebuah pia, ruai rumah panjai lantang alai diau enggau alai berami. Temuai ke datai mega enda besekut enggau pangan diri. Enti lebuh rabat, rumah panjai lantang alai orang datai nyenggai antu sereta nyamai alai orang ngintu emparu bala mayuh. Bepelasarka kenang di atas, pendiau di rumah panjai ulih disemaka baka utai ti dipakai, mayuh agi asai manis ari asai pait. Aktiviti sereta ajar budaya ke manah ulih nyungkak ati nembiak Iban rebak baru terus ngetanka pengidup berumah panjai. UNIT 1 Tema 1 UNIT 1 1. Kerandauka pemadas diau di rumah panjai ngena kar runding di baruh. 2. Kerandauka reti leka jaku tauka rambai jaku bepelasarka guna iya dalam teks. Udah nya, gaga ayat ngena leka jaku nya tadi. 3. Rintaika pemai ulah ti patut dikembuan orang ti deka berumah panjai. Pemadas diau di rumah panjai budaya nembiak redak dituntung jaku tangkan mekuh rabat UNIT 2 PBTT Aktiviti 1, 2, 3 Pemai ulah ... ... ... ... Tema 1 2.2.2 3.1.2 (ii) 20 ... ... ... ... Tema 1 21 1. Padahka reti sempama ke bisi disebut dalam teks. 2. Tembuka kar runding di baruh. 3. Rintaika ajar manah ari teks. Baka buyah nabak diri ke api, baka manuk ngereja taji. Baka merau bekunsi bung, baka bedagang bekunsi bandung. Duduk sama pemaruh, bediri sama peninggi. Berat sama ngangkat, lempung sama nanggung. Nganjung paung empa jani. UNIT 2 PBTT Latih 1, 2, 3 Guna ruai rumah panjai ... ... ... ... Tema 1 ... ... ... ... Ajar manah ari teks UNIT 1 Tema 1 UNIT 2 4. Gaga ayat ngena leka jaku ti ngundan mayuh patah sebut di baruh. 5. Tulis karang ke betopik “Penguntung Diau di Rumah Panjai” bemalinka penerang di baruh. a pengelikun Leka Jaku Ayat b beperindang d begagaka e penyerakup f diungkupka ... ... ... ... ... ... c ngerembaika PBTT Latih 4a, 4b, 4c, 4d, 4e, 4f, 5 • Pengelikun dijamin, nadai takut, nadai rawan • Betulung ngereja pengawa • Maya tusah besah, maya suntuk betulung • Beduruk maya kereja bumai betaun • Kaul rayat rumah panjai rapit baka diri menyadi • Pemanah kaul rayat nyadika chunto Tema 1 22 Tema 1 Dingaka leka main nanya indu tu. Aram Nulis Aram Nulis Audio 5 UNIT 2 Dalam leka main nanya indu, pengari ke dituduh bejaku ngarika lelaki endang orang ke landik ngena jaku berambai enggau jaku silup. Pia mega, iya suah ngena jaku adjektif dikena mandingka sesebengkah pekara. Jaku adjektif dibagi ngagai tiga bengkah iya nya emosyen, asai enggau gaya. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Tema 1 23 Aku ke bediri degi-degi di mua bala, Mai mua malu asai ke diresu sempun bara, Mai ati kesal di jungkal luak dada, Meda bala kita duduk begempuru, Betipan lengan betunga mua, Bejaku enda badu-badu mayuh bejeluka, Bepakaika bejenggai nyamai beram bisa, Bepangkangka kelimbang dagang baku temaga, Betapihka sirih pantung bunga, Manis di nyawa pun rang. Nyadi penatai kami tu, Deka ngamba chemaru jelu rusa, Nyadi enggi sida aki ini kelia, Di temuda rapi rimba, Nyadi enggi kami tu, Di meligai tinggi betingka, Bekupan di lelinsan papan penaga, Malai bungai bangkit beta, Malai gupung balung engkala, Deka dirasuk kami enggau belulin tinchin tempa, Deka dibai kami pulai ke penyakai, Rumah panjai merunda, Laban ninga rita tanduk rusa kita badas lelinga, Bepanga lima tujuh bepampang. Deka manjuk imbuk burung bayan, Nyadi enggi sida aki ini kelia, Di tanah lengkap emperan, Nyadi enggi kami tu, Di meligai tinggi penepan, Di lelinsan papan diban, Malai bungai bangkit ditanam, Deka dirasuk kami enggau bentuk tinchin intan, Deka dibai kami pulai ke penyakai, Rumah panjai beriran, Ninga rita burung bayan kita ditu, Pandai nyulam tukang nengkebang. Nanya Indu Deka nginti semah ikan jelawai, Beumpanka tandan buah ensurai, Nyadi enggi sida aki ini kelia di sungai tasik besai, Tang enggi kami diatu, Di meligai tinggi gegiai, Di lelinsan papan lelanggai, Malai bungai bangkit gensarai, Malai gupung balung bebungai, Beumpanka belulin tinchin emas urai, Deka dibai kami pulai, Ke penyakai rumah panjai, Ninga rita ikan jelawai bungai kita, Pandai ngenahka temuai makai nukangka lawang. UNIT 1 Tema 1 24 Aktiviti 1. Sadaka leka main ngena patah sebut ke terang sereta eksyen selangkuh tubuh ti engkeman. 2. Saut tanya di baruh. 1. Jaku ke bechelak biru dalam leka main nya tadi ngundan jaku adjektif. Kelaska jaku adjektif nya ngagai kategori: 2. Giga lalu terangka ajar manah ari leka main nya tadi. a. Sapa orang ke bediri dalam leka main nanya indu? b. Sapa ke diau di meligai tinggi gegiai? c. Lapa sida deka mai ikan jelawai? e. Tengkebang segenteran leka main nanya indu. UNIT 2 PBTT Aktiviti 1, 2e Berapa bengkah bansa jelu enggau utai tumbuh ke bisi dilansa dalam leka main nanya indu? Rintaika bansa jelu enggau utai tumbuh nya. d. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU • Jaku Adjektif Emosyen Utai ti disepi tauka diasai dalam ati. Chunto: Lelengau, beraie, gaga, merampau, rindu, malu, senang, sayau. Tema 1 Jaku Adjektif Emosyen Gaya Asai ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3.1.2 (i) 4.1.1 (i, ii) 4.1.2 4.1.5 5.1.2 (i, ii, iii) Latih 1, 2 Tema 1 25 3. Tembuka segenteran leka main di baruh ngena leka jaku ti disediaka. lelisa dirasuk penaik chempaka madamka Deka minta pating bungai ... , Ke ditanam kita dalam pasu anak benda, Meda gamal iya manah ... , Deka ... ngena bentuk tinchin peremata, Deka dibai pulai enggau ati gaga, Dikena ngias bilik ... reremba, Awakka iya lawa baka kelita ... petang. 4. Isi endur puang ngena jaku adjektif asai ti engkeman. a. “Sambal ti digaga indai nuan ... amat,” ku Libai madah ngagai Jawai. b. Taja pan Susan rindu makai sayur tang iya enggai belaukka buah peria laban asai iya ... . c. Taja buah maram udu ... tang abis mih diempa iya. d. “Kitai anang makai utai ... enggaika ngeli kitai jampat buruk,” ku Jelita madah ngagai Sena. manis pait masam pedas UNIT 2 5. Bacha teks lalu tuliska sepil ti betul dikena nukar leka jaku ke bechelak mirah di baruh. Belajar nyadi tanggung pengawa semua nembiak sekula. Sida nadai tau empelita maia ... belajar. Kebuah pia, laban belajar tu endang batang pengawa ti dikerja ... sida ke agi sekula. Sida patut nguna peluang tu lalu piak ... mega sida patut nemu tuju diri empu besekula. Entik ... sida rajin belajar, sida deka bulih kemutus ... peresa ke manah. Sida patut bepikil ... pemandai nentuka tuju pengidup sida jemah ila. Sida patut berunding panjai nempa pengidup diri dudi ari ... . Bepun ari sekula, kitai bulih maioh ... penemu dikena kitai berundingka macam-macam ... pekara diguna kena napi pengidup di dunya tu. Tema 1 UNIT 1 Tema 1 UNIT 1 1. Isi endur puang ngena jaku nunjuk ke maya ti engkeman. a. Sida Sambang sebilik baru pulai raun ari Jipun ... . b. Sepengudah bemalam di kebun pengelama tiga malam, Jamil enggau bini iya baru pulai ... . 2. Tembuka pitak di baruh ngena jaku adjektif asai ti engkeman. pagila kemari tulat lusa tadi pagila UNIT 2 Isi endur puang di baruh ngena jaku adjektif emosyen ti engkeman. 1. “Lama amat aku udah ... ke nuan wai,” ku Sunggau merap Suin. 2. Mona ari mit suba sigi ... macha bup cherita. 3. Jelembai ... sekumbang ditinggalka apai iya lesi bebadi. 4. Kitai anang bejaku ngelambung langit enggaika ngasuh ati orang ... . lelengau rindu nyima beraie Jaku Adjektif Asai Objek Buah pauh Buah peria Buah engkala Buah pinang Ai tebu ... ... ... ... ... Tema 1 26 Tema 1 Lebuh bisi pengerami melah pinang mayuh pengabang ditesau orang ke empu pengawa. Orang ke datai nya bala kaban belayan, suku juru enggau bala ke bukai. Sida ke datai nya diasuh duduk berimbai baka ... pakan melintang, duduk bedijir nyau baka tisir ... semadang. Udah nya, bala mayuh bela duduk begelumu baka tematu buah ... laban endur ke sekut, sida bela duduk betugung baka ... ngambung ke batang. Bala pengabang mayuh nyau duduk berasuk baka ... nyaruk sengkajang. Bala pengabang nyau betatam baka ... ngaban nyaru arang. Nyau enda alah tesa nunda ... geran lungga atung pematang. Enda alah tiap nunda singkap ... lelayang. UNIT 2 1. Tembuka ayat di baruh ngena sempama ti setipak enggau penerang. a. Pendiau ke lepai-lepai baka Suntat nya enda patut-patut deka minta nyadi soldadu, indah enda baka sempama ... . b. Orang rumah panjai enda belak-lak ngereja pengawa berat baka begagaka jalai pendai, sida sigi bepegai teguh ba leka jaku tuai ... . c. Kitai patut ngemeranka pelajar sekula awakka ulih ngangkatka nama bansa diri ngambika kitai ... enggau bansa bukai. d. Enti lebuh bala orang jai belaya, kitai anang sekali-kali deka ngerara sida enggaika kitai disemaka ... . 2. Tipak ayat di baruh ngena jaku adjektif maya ti engkeman. 3. Isi endur puang ngena leka jaku ti engkeman. lempaung asam bindang bidai puchuk ikan laja pinggai tadi pagila kemari diatu lusa Tema 1 27 a. Aya Jamba tembu ngeban langkan perau iya ... . b. Sida Dampa sebilik deka pulai nemuai ari Brunei dua hari da agi iya nya ... . c. Apai Sabang enggau uchu iya benung kiruh mansuh manuk ba dapur ... . d. Indai Sambai enggau anak iya baru pulai nyempiang kebun buah ngalih hari ... . e. Endu Alice enggau laki iya deka ke Kuala Lumpur ngena bilun tumu ... . Padahka pemanah ensera ngagai nembiak rebak baru. 28 UNIT3 Ensera Pesaka Kitai Ensera Pesaka Kitai UNIT 3 29 Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • meretika tema sereta batang pekara dalam ensera • meretika mesej sereta ajar manah dalam ensera • meri simpul penemu senentang pekara ti dikenataika dalam ensera Macha • belematika mayuh bengkah ensera • macha sereta beratika tusun cherita dalam ensera Nulis • nulis ngena sepil ke betul • nulis leka jaku ke mayuh patah sebut Meretika leka main - ensera • beperindang ngena ensera ti dikana • nyadaka ensera Meretika jalai jaku • ngena jaku pengawa transitif enggau jaku pengawa intransitif Nama ensera ti kala didinga tauka dibacha nuan? Ni bagi pekara ti ngasuh nuan meruan ingatka ensera nya? Audio 6 UNIT 3 Tema 2 Aram Mending enggau Bejaku 30 Ensera tau digela tansang jaku ajar senentang mayuh bengkah pekara ti diasai, dikereja sereta direnchah kitai mensia dalam pengidup. Kelulu leka ensera ti ditusui meri kitai teladan ngena chara besilup, beseriri sereta enda nyemetak pasal perangai, ulah tauka pendiau ke patut dikembuan enggau iya ke enda patut dikembuan dalam pengidup kitai besehari-sehari. Ari nya, ensera ngundan juluk ti besai bendar tuju dikena nempa pendiau kitai nyadi orang ti menyana sereta ngembuan adat basa. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Lebuh lepa ujung minggu tu tadi Ah Meng, Zainal enggau Juan ngusung Ansie di rumah panjai. Sida sempat ninga ini Ansie nganaka sekeda genteran ensera. Dingaka ensera nya. Chapi Satong-atong Chapi enggi Penghulu Satong-atong chukup mayuh. Nya alai kandang chapi nya kamah bendar. Ninga rita Satong-atong begunaka pengereja pengawa, Menteri Adi lalu mansang ngagai menua Batu Tangkal Sebelas. Datai dia, Satong-atong benung berandau enggau dua iku anak bujang iya. Iya lalu nabi jari sida tiga. Satong-atong lalu nanya. “Sapa nuan tu? Nama batang pejalai nuan? Ari ni penatai nuan? Ukai ga nuan salah nemuai ati diri tang nyangka nuan bisi utai dipeguai,” ku iya. Menteri Adi nyaut. “Bisi mih pejalai aku tu, nya alai tak nyau datai ba kita ditu. Aku datai ari menua Bebendang Aur Tulang Unsut Jerenang Linsu Mansau. Aku tu deka nulung nuan ngereja pengawa ke mar. Nyema aku tekerejaka pengawa nya ila, aku minta upah ari nuan dikena mampas pengelelak aku. Nama aku Menteri Adi Mali Tebuka Pantang Belulang Mali Telenga.” Satong-atong lalu nimbal. “Uji padahka nama pengawa ke deka dikereja nuan nya. Enti nyema pengawa ti ku nuan nya amat tusah, lalu ulih dikereja nuan, tentu aku deka meri nuan upah ti setipak.” “Aku tu deka nulung nuan nuchi kandang chapi,” ku Menteri Adi. Ninga munyi nya, Satong-atong enggau bala anak iya alit ati lalu tegepang laban betatika penemu Menteri Adi ke deka nangkup pengawa nuchi kandang chapi. “Beratus-ratus iku kuli aku udah nguji meresi kandang chapi nya enda ga beresi. Tu kediri iya deka nuchi. Kada ulih?” ku runding Satong-atong. “Barang iya mih. Nama upah nuan dih?” ku Satong-atong. “Udah pengawa aku tembu, aku minta nuan meri aku sebagi ari sepuluh bagi semua penyampau chapi enggi nuan,” pia ku Menteri Adi. Satong-atong tu orang rat jari sereta chukin. Lebuh ninga peminta Menteri Adi, iya lalu berunding enda nyanggup meri upah ngemayuh nya. Taja pia, iya nagaka Menteri Adi enda ulih ngereja pengawa nya dalam sehari aja. Iya madahka diri setuju nitihka peminta Menteri Adi. Menteri Adi lalu minta anak Satong-atong ke benama Jali Bekaki Pala Kuta Bujang Umbang Kayu Chenaga nyadi saksi sempekat pasal upah. Audio 6 UNIT 3 PBTT Aktiviti 2, 3, 4 31 Menteri Adi lalu mai Jali meresa kandang chapi. Penyampau chapi lebih ari tiga ribu iku. Iya duduk ba batu sigi, berunding ngiga chara meresi kandang chapi nya dalam timpuh sehari. Iya tepedaka sebatang sungai ari kiba enggau sebatang sungai ari kanan. Reti nya, endur tu kena kepit dua batang sungai ti deras bendar ai. Menteri Adi lalu teulihka runding. Iya bisi ati mindahka arung sungai nya dikena neruju semua tai chapi dalam kandang nya. Lemai nya, iya bemalam ba rumah bala kuli Satong-atong. Tumu pagi siti, iya nginjau kapak enggau changkul ari penyaga chapi dikena ngaga parit ari sungai nuju genap iti kandang chapi. Tembu nya, iya nebang kayu ti bebesai nebing sungai lalu ngaga tampun dikena nekat ai awakka segang. Ai berengkah rarat nengah arung parit lalu neruju semua utai kamah ngagai batang sungai ari ili kandang nya. Kandang chapi nya lalu beresi. Udah nya, baru iya ngerumpang tekat ai. Ai rarat nengah arus ke ngelama tu. Satong-atong enggau anak iya temati kutu meda bekau jari Menteri Adi. Iya berasai nesal lebuh tepedaka penyikar Menteri Adi ulih meresi kandang chapi dalam sehari. Iya mega tusah ati ngenang diri deka ngupah Menteri Adi. Iya lalu berunding ngiga jalai dikena nyeliahka semaya nya. Iya lalu bejaku, “O, orang bujang! Enti baka tu pengawa nuan, enggai aku meri upah laban ukai nuan ke meresi kandang chapi aku. Ai sungai nya ke ngereja pengawa nuan. Nya alai, nuan enda patut diberi upah.” Menteri Adi lalu nyaut, “Ukai pia. Enti enda ngena runding enggau pengawa aku, nadai sungai nya nemu meresi kandang chapi nuan. Lapa ngelama tu iya enda kala meresi kandang chapi nuan kediri?” “Aku enda ibuhka nya! Siku pan enggai mih aku meri nuan chapi aku nya laban aku enggai ngupah orang ke enda ngereja pengawa iya enggau bepeluhka darah.” Menteri Adi ringat amat. Bedau sempat nyaut, dia Jali lalu nyelepak. “Anang baka nya nuan apai. Semaya kitai mesti dikeamatka lalu jaku kitai enda tau enda dipagar. Orang bujang tu patut nerima upah iya, nitihka semaya seduai kemari. Aku tu nyadi saksi pasal upah nya.” Satong-atong lalu enda engkeretik ninga jaku anak tuai iya munyi nya. (Dibali ari: Menteri Adi, William Duncan Ngadan, 1965, Borneo Literature Bureau) UNIT 3 Tema 2 1. Giga sempama ke bisi dalam ensera. Udah nya, padahka reti. 2. Enti kitai besemaya enggau orang, kitai patut besedia ngamatka semaya nya. Pejuraika peneleba nuan senentang pekara tu. 3. Beri inferens bepelasarka penerang di baruh. 4. Padahka ajar manah belalauka ensera nya tadi. Menteri Adi ulih meresi kandang chapi Satong-atong ke muat lebih tiga ribu iku chapi dalam sehari. Ajar manah belalauka ensera ... a. b. c. d. e. ... ... ... ... 1.2.2 (i, ii) 2.3.1 (iii) 4.1.1 (i, ii) PBTT Aktiviti 1, 2, 3, 4 32 1. Kanaka leka main ensera nya ngena intonesyen enggau eksyen ti engkeman. 2. Kerandauka reti rambai jaku “semaya kitai mesti dikeamatka lalu jaku kitai enda tau enda dipagar”. 3. Satong-atong bulaka semaya iya enggau Menteri Adi. Pejuraika empas ari ulah ti baka nya. 4. Pejuraika ulah manah ti dikembuan Menteri Adi. Kenataika penemu raban kita ngena kar pikir ti engkeman. Reti: Sempama dalam ensera Sempama Sempama Sempama Sempama Reti: Reti: Reti: ... ... ... ... ... ... ... ... UNIT 3 Tema 2 4.1.2 4.1.5 Latih 2, 3, 4 Aram Macha Audio 7 UNIT 3 33 Bacha silik teks di baruh. Ensera Sekait Dulu kelia, bisi siku nembiak benama Sekait. Sekait beridup enggau indai iya. Seduai menyanak diau kediri-diri ba langkau ti nyau baka tembawai sereta jauh ari rumah panjai. Sida serumah ti ngembuan penyinu ke penyeranta seduai suah nulung nyeruri langkau. Dinding langkau ke sedandang ditambai ngena gari tikai. Atap mayuh udah beketeling pesuk. Bisi sekeda semina tinggal engkawan. Peninduk seduai suah jempuk maya ujan. Naka mih pemerinsa-rinsa indai Sekait nupi anak diri ditinggalka laki lesi laya midang. Maya musin bumai, bumai ga seduai. Maya langgang pengawa indai Sekait siru ngintu redas nyanding pemakai seduai. Sekait suah berundingka pemerinsa diri enda ulih mindah kia-kia ketegal penimpang ti dikembuan. Iya sinu bendar ngenang indai diri ke ngeranjai ngiga pemakai seduai. Sekait bisi ati deka besulu enggau nembiak bukai ti bisi mansa langkau seduai tang iya enda ulih bejalai. Hari siti, Sekait diasuh indai iya ngibun padi. Kepuas-puas duduk, iya lalu gali. Ninga tak richah munyi burung semalau. Semalau nya nepan ba ujung sengkuit. “Oh Sekait, sumpit aku!” ku semalau. Tebelenga lilih tudah Sekait ninga semalau nemu bejaku. “Sumpit, sumpit aku tu Sekait,” ku semalau. Bisi dua tiga kali semalau nya nandu minta sumpit Sekait. Ninga munyi nya, Sekait lalu nimbal. “Enda ibuh beduan aku dih semalau! Peda nuan, kaki aku kait kupit, jari singkung belung. Anang ke dapat nyumpit, nganjung diri bira kemi udah tusah. Nadai utai dikena aku nyumpit nuan semalau. Tau nyadi ubat padi enti aku bisi sumpit.” Semalau nya majak minta sumpit Sekait. Ninga semalau nya enda badu-badu bejaku, Sekait lalu matak sengkuit endur semalau nya nepan. Diambi iya lungga ba tisi dinding. Iya lalu ngeran ruas ujung sengkuit dikena ngaga sumpit. Tembu nya, iya lalu bekansat ngambi tanah dapur. Dilunyu iya ngena ai lalu digulung segala ngapa-ngapa mesai puting tunjuk anak. Diembal iya ba ujung sumpit sereta diselinting ngagai semalau ti nepan ba raga. Sekait ngesuhka sumpit naka ulih. Semalau pan kena lalu labuh ke tanju. “Nyah, lapa dih? Nuan udu nundi aku,” ku Sekait. Iya bekansat ngambi bangkai semalau lalu diengkah ba tisi dapur. “Nganti indai pulai lagi ngintu,” ku Sekait bejaku kediri. “O Sekait, tunu aku!” Bangkai semalau nya ngangau baru. Ngangau-sengangau. Ninga kangau nya enda ngetu-ngetu, Sekait pan bekansat nuju dapur. Iya menyadika api dikena nunu bangkai semalau. Udah ditunu, dipanggaika iya ba para. “Nganti indai pulai lagi netak,” ku iya. Baru ngadar diri duduk tudah Sekait, ninga semalau ke udah ditunu iya bejaku baru. “Endai, lapa nuan enda netak aku dih?” Sekait nyau enda liat ati. Iya lalu nyapai duku enggau sengkalan. Tembu ditetak, ditungkus iya dalam upih. “Nganti indai pulai lagi nyumai,” ku Sekait. Bedau ditanchang tungkus upih, dinga kerat semalau nya bejaku baru minta sumai Sekait. Tema 2 1. Kerandauka ensera Sekait nitihka rurun dalam grafik di baruh. PBTT Aktiviti 1 2. Terangka reti leka jaku di baruh. Pun cherita Tengah cherita Ujung cherita 34 UNIT 3 Tema 2 redas tembawai beduan puting sura 2.3.1 (iii) 3.5.3 (i, ii, iii, iv) 5.1.3 (i, ii) “Apu, nyelai amat utai tu! Udah ditetak agi ga nemu bejaku,” ku iya bejaku kediri. Kengka daya ti bisi, Sekait lalu ngidupka baru api ti dikena iya nunu semalau tadi. Iya ngengkah kerat semalau dalam periuk lalu ditanggarka ba dapur. Udah lauk nya mansau, iya nampung pengawa ngemataka padi ti mengkang ba tanju. Enda lama udah nya, bejaku baru ga kerat semalau ti udah disumai minta pakai Sekait. Sekait ngauk sekerat. Iya ti bukai digalauka lauk merarau. Baru abis ditelan, Sekait ngasaika perut diri balat pedis. Iya nyau kekasak ngenatka buah lemba asaika dipulas. Maya nya mih Sekait ngasaika gamal diri tak bebali. Kaki iya nadai agi kait kupit, jari iya nadai agi singkung belung. Naka pengaga ati Sekait laban kena ajih tau gerai sereta ulih bejalai. Enda lama udah nya, iya lalu bira. Peda endur Sekait bira penuh laban mayuh macham reta tengkira. Tawak dumbak, gung engkerumung, bebendai menyarai, tajau gegiau, benda menaga, singkap emas nyau bekapar. Langkau seduai bebali nyadi sebuah rumah ti chukup badas. Lebuh indai Sekait pulai, iya berasai irau laban langkau seduai nadai dia agi. Iya lalu ngangauka Sekait. Ninga sura nyawa indai diri, Sekait pansut ari rumah lalu mai indai iya tama. Indai Sekait enda tepansutka jaku. Asai diambi mimpi lebuh meda Sekait ulih bediri sereta nyambut pemulai iya. Udah indai iya duduk, baru Sekait nyeritaka pasal semua utai ke nyadi. Bepun ari sehari nya, seduai menyanak idup menyana baka orang bukai. (Ditusui: Dukun Anak Bugeh, 2017) 3. Tembuka penerang pasal tusun pengawa Sekait mela semalau. 4. Tembuka grafik di baruh. Kereban dikena Tuju Pengawa nunu api dapur meresi bulu ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5. Kelala bengkah jaku pengawa ke bechelak gadung dalam teks ensera lalu tembuka kar runding di baruh. Gaya pendiau Sekait ... ... ... ... ... ... PBTT Aktiviti 3,4,5 TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU • Jaku pengawa transitif mesti ditangkanka jaku nama ti nyadi objek ke penyambut. • Jaku pengawa intransitif bepenembu nya raban jaku ti nadai nerima objek terus. Iya ditangkanka rentayan jaku penerang ti nyadika penembu ayat nya. • Jaku pengawa intransitif nadai bepenembu dikena ngujungka ayat. UNIT 3 Tema 2 35 Jaku Pengawa Transitif ... ... ... ... Intransitif Nadai Bepenembu Bepenembu ... ... ... ... ... ... Sepengudah makai semalau Sebedau makai semalau UNIT 3 Tema 2 1. Terangka enggau silik gaya langkau alai Sekait seduai indai iya diau. 2. Tembuka grafik senentang chara Sekait mutarka penanggul. 3. Rintaika ajar manah dalam ensera lalu terangka empas iya ngagai pengidup kitai. 4. Gaga ayat ngena jaku pengawa di baruh. PBTT Latih 2, 3, 4 Sekait Nadai sumpit Pengawa dikereja Nadai laja ... ... Pengawa dikereja ... ... ... Asil ... ... ... ... ... ... ... ... Ajar manah Empas 36 nyanding ngesuh ngeran nundi nandu UNIT 3 Tema 2 Aram Nulis Aram Nulis Audio 8 Jugam: (Mejamka mata) Akai sambi. Lapa aku tu? Tusah aku sambi. Lemi di keti papan punggung, nyau lembut di tut pala patung. Pala aku chukup pedis. Kada enda sakit aku tu. Rusa: Entah, sambi! (Nensamka pala) Jugam: Enti baka tu, nadai daya mih aku sambi. Lesi nengali hari, sulai nengali lemai. (Jugam enggau Rusa lalu ngetu bejalai. Enda lama udah nya Rusa lalu angkat) Rusa: Kati gaya dih, sambi? Jugam: (Munyi nyawa rapas) Sakit aku tu sambi. Rusa: Nama utai deka diempa nuan sambi? Lagi mih aku nguji ngiga. Jugam: Nadai utai dikedekaka aku tu sambi. Semua utai asai repuk kayu memagang. Rusa: Idang deka nuan sambi? Jugam: Enggai aku sambi. Rusa: Sampuk deka nuan sambi? 37 Pendingka drama tu. Rusa Ngiga Lintan Ai (Dalam kampung jerung. Babas repa sereta tanah renjan. Rusa bejalai dulu, Jugam nampung dudi. Rusa bejalai nyelulai, Jugam tepawir lalu rebah) Jugam: Enda tetengukka sampuk aku tu sambi. Rusa: Apu, nadai penunga mih tua! Udah aku gerai, nuan ga renga. Uji nuan madah, nama utai ke ulih ngeraika nuan dih? Jugam: (Begadai) Dipadahka aku, salah ga. Enda dipadahka pan tusah. Rusa: Enda tau munyi nya sambi. Maya aku sakit suba, nuan naka ulih ngidupka aku. Enti nadai nuan, kada enda udah mati aku tu.Tu idar aku ga ngintu nuan. Jugam: Aih, dih sambi! Enti nuan tegigaka lintan ai, gerai mih aku. Rusa: Dini utai nya diau dih sambi? Jugam: Dalam letung siti, ba ili sungai tu. UNIT 3 Tema 2 (Jugam teingatka pun nyiur ti tumbang semak letung nya. Sekeda buah iya labuh ke letung lalu tengelam) Rusa: (Tekenyit) Apu, kati chara aku ngulihka lintan ai! Ukai tudah pangan tu landik nyelam lubuk dalam enam. Jugam: Nya mih, sambi. Rusa: Enti pia, naka ulih daya aku mih sambi. Asal nuan gerai. (Rusa lalu mupuk napatka tebing sungai. Iya duduk di baruh pun kayu lalu ngiga chara ngulihka lintan ai. Enda lama udah nya, peda Gerama ragang-ragang mansang ngelawa) Rusa: Apu, nih! Nuan nya tadi unggal? Gerama: Aku mih tu. Nama tak tegenung dih unggal? Jarang aku tepedaka nuan tegenung baka nya. Rusa: Tudah sambi Jugam enda nyamai pendiau. Iya tetengukka lintan ai. Aku tu enda nemu chara ngiga utai dipinta iya. Diri empu tu ga enda betah nyelam. Gerama: Au, dih unggal. Sinu bendar aku ninga. Dini menua alai lintan ai ke digiga nya dih? Rusa: Ba letung muak ke ili sungai tu. Gerama: Aku tu ukai ga tak ngenemuka diri unggal. Tang enti nuan begunaka tulung, enda ga aku rat nyurung. Uji tua ngagai letung ti dipadahka nuan nya. Rusa: Barang iya mih unggal. (Rusa seduai Gerama lalu bejalai nuju letung) Gerama: Nuan nganti ditu unggal. Aku nyelam ke tua. Naka ulih diri mih. Rusa: Au, mih. (Gerama belabuh nyelam. Ngebuka semua rau ke bekupan di buntut letung. Peda ai nyau keruh alai Gerama bekusai. Enda lama udah nya, Gerama lalu pansut sambil nyengkidang kerimpak buah nyiur ngena sepit iya) Gerama: Akai, unggal! Nyau asai diadaka baru aku tu. Amat pan diau dalam ai, bedau kala ga bekusai rau ngenyadi tu. Rusa: Terima kasih ke pemadas nuan unggal. Enti nadai nuan, enda aku teulihka lintan ai tu. Gerama: Adat kitai idup begulai, maya tusah patut betulung enda ibuh ngira balas. Rusa: (Ngangau) Oh, sambi! (Jugam enda nyaut. Malik ke kiba, malik ke kanan) Rusa: Oh, sambi! Dini nuan sambi? Jugam: (Begadai) Tu aku sambi. Idup semadi mih tu. Bulih nuan lintan ai sambi? Rusa: Bulih aku utai ti dikedekaka nuan sambi. Mujur amat unggal Gerama nyaup ngiga.Tu iya sambi. Jugam: Terima kasih sambi. Enda ulih dibalas pementas seduai enggau aku. Rusa: Dini tau munyi nya. Kati enggau tu dih? Jugam: Keruping mimit dia sambi. Rusa: Kati gaya dih? Jugam: Apu, idup aku sambi! Rusa: Bisi insur sambi? Jugam: Enti baka tu, idup aku sambi. Aram, mupuk tua. (Rusa enggau Jugam mupuk ari endur nya) 38 1. Keluluka baru drama ti udah didinga. 2. Kerandauka reti bungai jaku di baruh. a. Lemi di keti papan punggung, lembut di tut pala patung. b. Lesi nengali hari, sulai nengali lemai. c. Asai repuk kayu. d. Asai diadaka baru. 3. Kenataika penemu raban kita ngena kar pikir senentang tusun pengawa Rusa ti deka ngeraika Jugam. 1. Saut semua tanya di baruh. a. Sapa ti nulung Rusa ngulihka lintan ai? b. Lapa Rusa tusah ati? c. Nama penanggul ti nuntung Jugam? 2. Tulis ayat ngena leka jaku di baruh. 3. Padahka ajar manah dalam drama nya. Beri evidens ti engkeman. 4. Pejuraika ajar manah dalam latih 3. 5. Tulis siti karang bepelasarka penerang di baruh. bulih nyelam diau mupuk 3.5.3 (iii) 1.3.1 (iii) PBTT Aktiviti 2, 3 Haribulan: 24 Februari 20 Jam: 9:00 pagi Palan: Balai Gempuru Tatai Mansang Kereban: Anta enggau pekayan ti engkeman Kategori: 1. Sekondari Baruh (Pom Satu - Pom Tiga) 2. Sekondari Atas (Pom Empat - Pom Lima) Perais: Lumur Satu: RM300 Lumur Dua: RM200 Lumur Tiga: RM100 Sagu Ati: Tiga iti Penerang ti silik tau ditanya ari Pengajar Jimbai. Setipikit diberi ngagai semua pemekit. KELAB JAKU IBAN SMK TATAI MANSANG PEKIT NUSUI ENSERA Latih 2, 3, 4, 5 39 UNIT 3 Tema 2 UNIT 3 Tema 2 40 Isi endur puang ngena jaku pengawa intransitif ti engkeman. Lukis gambar siku watak ti pemadu dikerinduka nuan dalam ensera jelu. Sangking ngena penerang pasal penteba iya dalam siti ensera ti kala didinga tauka dibacha. Penteba watak ... ... ... ... ... ... Ringin ... . Sekali tu, iya dipaduka ... tuai bala jelu ... . Tumu pagi siti, udah semua perengka tembu disikap sida lalu ... . Datai ba palan ti dituju, sida sebuat sama ... arau ba tisi kerangan. Sida milih sepun kayu tegelam ba pala rantau. Pemesai kayu nya bulih dua pemerap. Ngerampit hari ketiga, baru asil pengawa sida sebuat ... ayan. Langkan udah gegadak tengah kerangan. Sida mupuk ... . Ringin arap bendar ke pengawa sida sebuat mujur taja pan pengawa beban perau tu berat sereta pedis. belangkau nimbau belinsur tuchum nyadi beban bejalai UNIT 3 Tema 2 41 1. Tembuka ayat di baruh ngena rambai jaku pengawa intransitif enggau jaku pengawa transitif ti disediaka. a. Langkau ba kebun apai Imas ... . b. Tali kasut Ah Meng ... lalu putus. c. Maya kami datai dia, Indai Bayang ... . d. Aki aku ... maya Jipun megai menua tu. e. Simai, Ansie enggau Juan ... nurun ngabang ke rumah Ah Meng. f. Ah Meng enggau Zainal ngarika sekula sida dalam pekit ... renggat pelilih menua. 2. Tulis siti ensera ti ngembuan elemen di baruh. bedau ada benung berapi udah rubuh belabanka penemu bebaju batik besimpul mati Jalai cherita Watak Endur Ajar manah Elemen dalam ensera Maya UNIT 3 Tema 2 42 Kala kita ninga cherita senentang raban Sarawak Rangers enggau Iban Trackers? Padahka kait raban nya enggau aspek pengelikun menua. UNIT4 Cherita kelulu dalam novel enggau jerpan ditengkebang dikena ngenang, manding, nyema enggau nyindir pendiau enggau pengidup raban bansa. Nama topik cherita Iban ke udah kala dibacha tauka didinga kita? Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • nemu rurun pengawa enggau idea • ngelala jalai cherita, watak enggau latar tempat sereta maya • nguse ngena chara beraban dikena meretika tuju Macha • meri evidens • meretika teks bepelasarka penunjuk kontekstual • belematika cherita Nulis • ngena sepil enggau tanda bacha ke engkeman • ngemanahka tusun atur jaku, ayat enggau genteran • nyeleti sereta nyeruri tusun ayat • ngasilka karang ke koheren Meretika sempama • meretika jaku sempama • nemu tuju enggau empas sempama • belematika sempama ari sukut jaku silup, jaku kelaung enggau jaku sema banding Meretika jalai jaku • atur ngaga jaku pengawa • ngena jaku penerang pengawa UNIT4 Cherita Nyadi Teladan Cherita Nyadi Teladan Tema 2 Cherita lama pasal bansa tau nambahka penyayau, pengangkun enggau penaluk ke bansa sereta menua. Ari cherita lama, kitai ulih manding enggau mida situesyen menya enggau diatu. Nya kebuah diatu tauka jemah ila cherita lama endang mengkang relevan nyadika chuan, teladan enggau peransang. 43 Aram Mending enggau Bejaku Bacha cherita di baruh ngena intonesyen ti engkeman. UNIT 4 Tema 2 Tanah Lanting Apai Lemai nya, ba rumah pesaka apai. Udah tembu matahka lengan, tudah buah lemba pan nyau ga kembai. “Jual aja tanah nya, bulih duit bagi bela. Tanah, tambah rumah apai tu chukup tinggi rega iya, agi mega semak nengeri,” penemu Jaban ngentung ati adi iya. “Jual? Nya nyamai menyadi, gagaka pemandang bantai ba surat kabar, berebut orang deka meli. Duit tau bisi, tau nadai. Reta pesaka enti udah dijual, dini deka ngiga agi? Kami duai adi tua Jena pan udah ga bisi bekenangka hal tu. Iya setuju enti alai tu dikemansangka nyadi resort, dirika hotel gaga chalet. Engkeman laban sungai bekerangan chiru pan bisi ditu,” Jiman nguji mutarka penemu aka iya. “Dini bulih puku? Ati nuan besai, penemu nadai. Jaku ngelambung langit, nuan baka terebai kubung enda besayap. Nama utai temu nuan?” “Tau ga aku disemaka nuan baka ti nibarka jala enda betating. Nemu aku nuan bisi pemandai. Aku tu nama, semina bekuli betukang ngaga rumah. Taja pia, aku agi ulih terundingka kuing pengidup dudi hari. Kitai tiga tau minta jali ari bank. Jena bisi degree ba bidang akaun, ulih iya ngaduka hal tu.” “Agi rapa, bedau tentu ulih, tusah ngarapka kijang dalam babas, ngasuh pala ngelu. Jual aja, ambi duit bagi tiga. Untak enda pedis!” Urat rekung Jaban nyau bebandir. Kebut kedap baruh kuyu majak jampat, iya nyau baka ke deka isin. Tikas pengeringat nyau datai ba ridih. Jaku pesan apai sebedau lindung batang lindung tuga berat-rat ngasuh sida menyadi nyaga manah-manah ke lanting iya. Ketegal alah rakit pengamu ke duit ringgit pesan apai udah midang ari ati Jaban. Jiman enggau Jena bisi perambu dikena ngetan lalu ngemansangka tanah lanting apai sida. Enam bulan udah nya, lanting apai dijual. Dibagi tiga sama rata. Jaban nerima ungkup iya. Ungkup Jiman enggau Jena dituruka seduai dikena numbuhka resort. Pekara nya dipelelamka seduai ari Jaban. Iya ke bendar seduai minta jali bank. Ungkup Jaban dienjuk ngagai iya, dikena ngemuaska ati. Tajam ati sereta liat ati napi pemedis enggau penguji nyadi kebuah pemujur Jiman enggau Jena. Sepengelama dua taun, Resort Rawang Ati entap nyadi. Ngembuan 50 bilik hotel enggau 10 buah chalet. Gerine timpai ke dikelingi kayu babas bedaun nyelebumbun sereta dilagu penyiru ai batu kerangan nyadi pematak ati bala temuai datai. Jiman enggau Jena chukup temegah ati. Puas ati seduai ulih ngetanka tanah lanting apai. Tudah Jaban baka pitak dibuai mata. Ulah betimbah ayah ngujungka penyampau duit kusut sekusut, mimit semimit. 44 UNIT 3 1. Kerandauka ngena chara beraban lalu tembuka grafik. b. Terangka watak. a. Jalai cherita. PBTT Aktiviti 1a, 1b 45 UNIT 4 Tema 2 1.2.1 (i, ii) 1.8.3 4.2.1 4.2.2 4.2.3 (i, ii, iii) 4.2.4 (i, ii, iii) Watak Jena Jaban Jiman ... ... ... Jaban enggau Jiman ngenang ... ... ... Tengan cherita Ujung cherita Pun cherita 2. Giga lalu terangka teladan ari cherita. 5. Terangka reti lalu gaga siti ayat ari sempama di atas. 3. Padahka pekara di baruh. a. Kebuah Jaban keras deka nyual tanah lanting apai. b. Kebuah Jena enggau Jiman deka ngetanka pesaka apai. 4. Engkahka sempama ti bisi dalam cherita nitihka kategori ke engkeman ba kar kayu di baruh. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Teladan ari cherita Anang ngemaruhka orang Ulah Jaban ke ngemaruhka adi iya ti kurang pemandai enda betul laban iya bisi penau ke bukai ... ... ... ... PBTT Aktiviti 2, 4, 5 UNIT 4 Tema 2 46 Jaku Sempama Jaku Silup tajam ati Jaku Kelaung matahka lengan Jaku Sema Banding ... ... ... ... ... ... ... ... ... UNIT 3 1. Pejuraika enggau pangan nuan senentang pekara di baruh. a. Kebuah bukai Jiman enggau Jena ngetanka lanting apai. b. Nama penyadi enti Jiman enggau Jena nitihka penemu Jaban? 2. Pengawa dagang chukup mayuh penguji. Tembuka kar runding di baruh. 3. Tulis siti karang bepelasarka siti sempama ari cherita nya tadi. Pendiau seduai bedau tentu mujur tauka menyana. ... ... ... PBTT Latih 1, 2, 3 UNIT 4 Tema 2 47 ... ... ... ... Penguji dalam bedagang UNIT 4 Tema 2 48 Sarawak Rangers enggau Iban Trackers Sarawak Rangers nya raban soldadu ke ditumbuhka Raja Charles Brooke taun 1862. Raban soldadu tu endang tulin bansa Iban ke dikearapka nyaga pengelikun pasar Kuching rambau nya kelia. Belabuh ari bulan Ogos 1948 raban soldadu Iban tu dikumbai Iban Trackers. Taun 1953 nama raban tu dibali nyadi Sarawak Rangers Unit Malaya lalu taun 1960 ditukar ngagai soldadu British iya nya Far East Elite Force. Raban soldadu Iban tu ngembuan teknik enggau taktik perang ke lati dalam kampung jerung. Peneleba asal pasal rampa, kuing enggau fitur geografi kampung jerung ngujungka sida nadai penanggul neresa sereta nujah menua lebuh ke nyidi tauka ngipa munsuh. Latih perang moden ke diterima ari soldadu Europe maya nya suba mega ngasilka siti kombinesyen teknik enggau taktik perang ke chukup semitan. Pia mega, pemerani raban Sarawak Rangers enggau Iban Trackers lebuh beamuk endang enda alah tapat. Ditambahka enggau fitur pengelandik taktikal ngujungka soldadu komunis lebuh Siga Malaya menya balat sir ke raban soldadu Iban tu. Berindik ari nya, Sir Gerald Templer ke belabuh nyadi kepala soldadu British Malaya taun 1952 ngela raban soldadu Iban Trackers tu “The World’s Best Team”. Penegar enggau pengelandik empilup dalam kampung jerung siti faktor ke ngemudahka raban Sarawak Rangers enggau Iban Trackers matau sereta nyidi kem enggau alai munsuh ngambika ulih ngatur strategi nyerang ke efektif. Penatai enggau maya soldadu Iban tu nyerang mar dijangka, tusah dipelaba. Kelimpah ari nya, raban Sarawak Rangers enggau Iban Trackers ngembuan pengelandik ngena mayuh bengkah senyata. Gempung pengelandik ngena senyata api ke diberi British enggau senyata asal baka nyabur, ilang sereta pedang nyadi siti pengelebih raban soldadu tu. Ambika chunto, enti beamuk ari seraka ke jauh sida ngena senyata api lalu enti lebuh beamuk betabu sida endang landik sereta lanchat agi ngena senyata kayau asal. Rambai jaku “Agi Idup Agi Ngelaban” semampai bepalan dalam semengat enggau ati. Nya kebuah, raban soldadu Iban tu ngembuan penaluk ke chukup tinggi ngagai tuai enggau raban diri. Seagi dapat sereta ngembuan daya, raban tu sigi enda surut ari padang perang. Siti chunto, siku Bujang Berani Iban Trackers, iya nya Awang Anak Raweng sanggup napi raban munsuh kediri aja laban ke deka nyelamatka siku soldadu British enggau raban iya ke udah balat bakal taja pan iya empu udah kena timbak soldadu komunis ba pah. Pekara tu nyadi taun 1951 di Kluang, Johor. Sarawak Rangers enggau Iban Trackers ke seruran nyadi pematak serang maya menua charut menya nyadi faktor sanding ke pengelikun enggau pengelantang menua datai ke diatu. (Dibali ari Dayak Iban Sarawak: We Aren’t Head Hunters, Pirates or Trouble Makers, Harry Usup Umbar, 2017, Vickskill Printing Sdn. Bhd.) Audio 9 Aram Macha Bacha silik cherita di baruh. UNIT 3 1. Ngena chara beraban, kerandauka enggau bakih nuan pasal batang pekara dalam teks. 2. Padahka evidens pekara di baruh. 3. Tembuka kar runding di baruh ti nerangka teladan ari cherita. 2.1.2 (i, ii) 2.3.1 (ii, iii) PBTT Aktiviti 1, 2, 3 Penteba ke dikembuan Sarawak Rangers enggau Iban Trackers Evidens Berani ... ... ... ... ... ... Teladan ari cherita Sarawak Rangers enggau Iban Trackers ... ... ... ... 49 UNIT 4 Tema 2 Sanggup napi munsuh kediri 1. Pejuraika empas penatai soldadu Sarawak Rangers ke Malaya. 2. Ngena chara betawing, tembuka grafik di baruh. 3. Peragamka kebuah Perintah Malaya minta saup Sarawak Rangers enggau Iban Trackers lalu beri penerang dalam grafik di baruh. Enti nyema nuan idup dalam jeman siga, nama daya nuan dikena mulaika pengelikun? ... ... ... ... ... ... Awakka mensia mayuh enda ningaka propaganda komunis Kimpin PBTT Latih 1, 2, 3 Nambahka soldadu British Malaya Nambahka tubuh awakka chukup tegap dikena napi bala gerila komunis ke chukup mayuh. a ... b ... c ... d ... e 50 UNIT 4 Tema 2 UNIT 3 Bacha teks cherita di baruh. 51 Aram Nulis Aram Nulis UNIT 4 Tema 2 Agi Idup Agi Ngelaban “Agi Idup Agi Ngelaban”, tebah nyawa Pengajar Saripah nyaris sambil negika genggam tunjuk jari lima. Tubuh pengajar ke endang kah anak Sarawak nya nyau getar-getar. “Agi Idup Agi Ngelaban”, refleksyen Bayang enggau 24 iku nembiak Pom 3 Kenyalang ke bukai entuar angkat, sampal ngelembungka eksyen pengajar Sejarah sida. Engka tak bisi ngelima batang pen beketepak labuh, kenyit lambung mija laban kena entung nembiak. Prinsipal tampak mua ke benung matau pejalai pengawa pelajar maya nya, iya sempat meri tuchum. Klimet pelajar pasal Bujang Berani Menua sepengelama sejam nya tak enda berasai tembu lalu meri pangka ke besai ngagai pengasai ati. Cherita pasal penteba Kanang Anak Langkau Awang Anak Rawing Temenggong Jinggut Unau Anak Sauh bala Bujang Berani bukai ngapi sereta nyentarka agi emosyen penaluk nembiak ke bansa enggau menua. Situesyen enggau pengeransing ke nyadi lebuh belajarka mata pelajar Sejarah pagi nya agi angat. Penteba ke dikembuan bala Bujang Berani mengkang betaruh teguh dalam tungkul ati. Bayang ngasaika diri bisi nerima tambah pengering semengat. “Jeman tu, senario udah jauh bebida, nadai agi bekayau, nadai agi siga ketegal dikeruga komunis, baka ni nih?” Bayang agi betanya dalam ati diri. Iya endang sigi bisi nyimpan juluk ati ke deka nyadi soldadu jemah ila. “... taja pan menua udah pukas ari siga ketegal dikeregau komunis, tang rayat menua tu mesti seruran besadang sereta awas ke elemen pengeruga bukai ke tau nimpangka pengelikun ke udah diasaika kitai sekumbang ti udah meredika. Pemesai soldadu nya mega madahka kes ke deka nguji ngeruga pengelikun menua ke dipejalaika raban jai ba Lahad Datu taun 2013, nyadika kelai bisi agi raban ari luar ninding pengasai pengelikun enggau pengelantang rayat menua kitai. Iya ngenataika tabi puji ngagai raban Bujang Berani ke udah mujur muntanka juluk ati jai raban munsuh nya. Iya mega madahka slogan “Agi Idup Agi Ngelaban” endang seruran ngerakit semengat sereta nyadika peransang raban Bujang Berani mutarka penanggul besai nya”, ku pemacha berita ti didinga Bayang ke duduk baka tunggul mendingka berita ngena radio. “Apu nya iya!”, runding Bayang nikal ngagai tanda tanya ati diri ke bedau temu saut. Berita ari radio ke sempat didinga iya pagi nya ngait pelajar topik Sejarah empai lama. “Au, nya kebuah iya, sigi amat pekara nya, pengawa Bujang Berani endang enda nemu putus.” Bayang bepatutka berita ke ditaburka nengah churung radio nya. Imaginesyen iya nyau ngerekai ngagai watak Kanang dalam siti filem Bujang Berani Iban. Dalam sukut ati, iya beimaginesyen diri empu nyadi Kanang Bujang Berani Kempang ke berani ketegal ti ngetanka menua dikeruga gerila Komunis Malaya. Pengeransing Bayang ke deka nyadi Bujang Berani majak ngungut sereta bebara. “Agi Idup Agi Ngelaban”, beketup-ketup sima, Bayang meransang ati diri. Iya mutus ati deka nyadi soldadu awakka ulih nyaga pengelikun enggau pengelantang menua. 1. Ayat ke bechelak mirah dalam cherita nya tadi bisi penyilap. Kelala lalu kemetulka penyilap dalam ayat nya. 2. Leka jaku ke bechelak biru dalam teks nya tukuh jaku pengawa. Pilih lalu engkahka tiap-tiap jaku pengawa nya ngagai alai ke patut dalam kar runding di baruh. 3.4.1 (i, ii) 3.4.2 (i, ii) 5.1.3 (iii) PBTT Aktiviti 1, 2, 3 UNIT 4 Tema 2 3. Leka jaku tauka rambai jaku ke bechelak gadung dalam teks nya raban jaku penerang pengawa. Pilih lalu engkahka raban jaku nya ba alai iya empu dalam kar kayu di baruh. Tukuh Jaku Pengawa Tunggal Tumbuh Penambah pun Penambah ujung Penambah kepit Turu Betandu Penuh Sebagi ... ... ... ... ... ... ... Raban Jaku Penerang Pengawa Tuju tauka jangka ati Tempat enggau adap Chara tauka gaya Pekara nyadi Maya Pekakas Nyemaka ... ... ... ... ... ... ... 52 UNIT 3 1. Beri penemu nuan senentang pekara di baruh. Chara PBTT Latih 1, 2 ... ... ... Kebuah Penteba Bujang Berani • Pengulih • Pemerani • Selangkuh tubuh 2. Karang siti cherita pasal siku Bujang Berani bepelasarka penerang di atas. Udah nya, silih karang kita enggau pangan diri. Seruri karang pangan nuan nya dikena nentuka iya betul ari sukut sepil, tanda bacha, fakta, tusun leka jaku, tusun ayat enggau kaul entara genteran. UNIT 4 Tema 2 53 ... ... ... Mayuh bengkah chara dikena nyapai juluk ati nyadi Bujang Berani. Nya alai, kitai mesti nemu kebuah chara nya beguna. Peratika dialog lalu tembuka kar runding di baruh. UNIT 4 Tema 2 Nyidi cherita Bujang Berani. 1. Pejalaika projek dikena kita mansik lalu ngulihka penerang pasal Bujang Berani Iban. 2. Pekara ke patut diperatika kita lebuh ti bejalaika projek tu iya nya: a. Merambu atur enggau pelin. b. Nentuka bala Bujang Berani ke deka dipansik. c. Nentuka individu enggau palan ke patut ditapat dikena ngulihka penerang. d. Ngeletak penerang ke patut diambi pasal Bujang Berani baka: i. Biodata. ii. Sejarah gawa. iii. Pemujur. iv. Pengelebih ke dikembuan. v. Penerang tambah bukai. 3. Tengkebang randau bepelasarka penerang ti udah ulih kita. 4. Kunsika penerang kita ngagai bala pangan. Jawai: Aku selalu bendar ninga ini aku nusui cherita lama, pengajar. Nyinuk ninga iya becherita. Pengajar Juliana: Manah amat nya Jawai, jarang nembiak deka ninga cherita lama. Mayuh pemanah ulih nuan ari pekara tu. Pemanah belajarka cherita lama ... ... ... ... 54 UNIT 3 1. Pilih sempama ti engkeman dikena nipak situesyen di baruh. 2. Tukuh jaku pengawa ke bechelak mirah dalam teks di baruh ngundan penyilap. Kemetulka jaku nya. a. Ulah individu ke deka amat bejaku tang lebuh ke mansutka penemu iya enda betatika pangka jaku nya ngagai orang ke ninga. Nya kebuah, enti orang ke enda tentu liat ati tau pulaika penyarut. Situesyen Saut b. Pekara ke nyadi ngagai siku-siku mensia ke nadai daya agi neruska pengidup bepun ari sesebengkah penusah ke enda disadang nyadi. Berindik ari nya, hal tu seruran ngujungka tikas pengidup iya tauka sida nya labuh. c. Bisi sekeda mensia bulih duit mudah baka ari pampas tanah, rumah enggau reta pesaka bukai. Ngenyit bulih duit ke kelalu mayuh sereta ditambahka pemuntat pasal hal mina duit ngujungka sida enda nemu betatak maya bebelanja. d. Tebalan bendar kitai ninga cherita ke ngading ulah siku-siku mensia ke buruk bendar gawa. Berindik ari nya, sida seruran bendar bedalih deka ngulihka utai ke bedau tentu nyata ulih. Pengidup sida lebih ngagai imaginesyen. ... ... ... ... Nibarka jala enda betating Ngarapka kijang dalam babas Baka batu tungku Baka pitak dibuai mata Baka manuk ngereja taji Betimbah ayah 55 UNIT 4 Tema 2 Maya aku ke gawa di Lawas suba mayuh mega cherita ke nyadi. Aku diadarka perintah bayar ... gaji ngagai bala pengereja pengawa ba opis-opis perintah di Long Semadoh, tiga bulan sekali. Ari pasar Lawas bala kami bejalai ke Ba’ Kelalan sepengelama semilan hari. Ngejangka ... ari pasar Lawas kami bisi ngenduh semalam ba Long Semakul udah nya ba Long Sukang. Manah bendar raban bansa Lun Bawang ke empu menua alai kami memalam ... . Sida endang enda sanggu ngemai ... kami diau enggau sida. Manah bendar intu sida. Tak enda alah diempaka ... pemakai ti disediaka sida. Udah makai ba bilik siti, pansut ari nya dibai sida tama ngagai bilik bukai, enda ulih enda. Berapa bengkah bansa kereban tabuh ke ditemu kita? UNIT5 Aram Betabuh Aram Betabuh Pengawa betabuh patut ditanka. Nama kebuah? Baka ni kitai ulih ngetanka main asal betabuh? Bebendai Pemangkung tawak Tawak 56 57 Engkerumung Gendang tauka ketebung Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • mending sereta beratika pekara enggau silik • betanya sereta bekunsika penemu • mindahka penerang ngagai tukuh visual Macha • nerangka reti leka jaku Nulis • nulis ayat kohesif ngena jaku pun ayat, jaku penyambung enggau jaku betandu • mantaika buah runding dikena nyeriri ngena gaya jaku Meretika leka main - ramban • mendingka leka main • nyebut terang leka main • belematika ajar manah ari leka main • nyadaka leka main Meretika jalai jaku • ngena jaku partikel Pengawa betabuh siti ari main asal ke udah dikemeranka bansa Iban ari turun-menurun. Nemu kita tuju bansa Iban betabuh? Kala enda kita betanya ngagai orang ke tuai berapa bansa tabuh ke bisi ba menua kitai? Dingaka randau Bayang enggau aki iya. Bayang: Selamat lemai, aki. Manah bendar pengawa nuan lemai tu dih. Aki Bayang: Selamat lemai, uchu. Benung nganti tali gendang ke udah retai tu mih aku, uchu. Bayang: Ulih nuan nerangka pasal gendang awakka aku ulih bekunsi enggau bala bakih aku? Aki Bayang: Nama kebuah enda, nya ke manah enti nuan deka nemu, awakka nuan enggau bakih nuan nemu pasal gendang. Bayang: Nama bansa kayu enggau kulit jelu ke manah dikena ngaga gendang? Aki Bayang: Kayu ke manah dikena ngaga rumbang gendang enggai nyadi kayu sengapa. Kayu ke lumpak mudah belah. Sekeda kayu ke manah ke rumbang gendang nya baka kayu tebelian, selangking, betang, medang, temedak, dadak enggau ke bukai. Pia mega, kulit jelu ke manah dikena ngaga gendang ukai sebarang jelu enggaika iya enda nyaris munyi. Nyadi kulit jelu ke manah sereta nyaris dikena ngaga gendang iya nya kulit batih, kulit kera, kulit engkerabak, kulit jelu mirah enggau kulit empeliau. Bayang: Pia, aki? Baru aku nemu. Aku mega nemu, nuan ukai semina landik begendang tang nemu nebah kereban tabuh ke bukai nih, aki? Aki Bayang: Nemu ga aku begendang naka ke Gendang Pampat, Gendang Kantu, Gendang Betandan Dan, Gendang Engkerasak Nuchung, Gendang Lanjan, Gendang Pelanduk Tinggang Batang enggau Gendang Tambak Pisang Bugau. Kereban tabuh ke bukai baka mangkung tawak enggau nebah engkerumung nemu mih aku, uchu. Bayang: Apu, rindu amat aku ninga penerang nuan aki! Nyau enda berasai jam udah jauh malam, rindu amat aku ninga penerang nuan pasal gendang. Enti maya peremisi sekula ila, aku deka mai bakih aku belajar betabuh ba nuan aki. Naka tu dulu randau tua aki, ila tua berandau baru. Terima kasih. Aki Bayang: Sama-sama, uchu. 58 Tali bingkai Bingkai Penyedal Kulit jelu Rumbang gendang Audio 10 Aram Mending enggau Bejaku UNIT 5 Tema 3 1. Keluluka baru randau Bayang enggau aki iya. 2. Pejuraika batang randau Bayang enggau aki iya. 3. Ngena chara beraban, tembuka kar runding di baruh senentang kereban ti dikena ngaga gendang. 4. Bepelasarka randau ti udah didinga, padahka bansa tebah gendang dalam kar segala rata di baruh. 5. Kerandauka enggau kaban nuan kebuah Bayang rindu amat ninga penerang aki iya. PBTT Aktiviti 2, 3, 4, 5 Kereban ti dikena ngaga gendang Bansa kayu Bansa kulit ... ... ... ... ... ... ... ... Kebuah Bayang rindu ninga penerang senentang gendang ... ... ... ... ... ... 59 UNIT 5 Tema 3 1.1.1 (i, ii) 1.2.3 5.1.4 (i) ... ... ... ... ... ... Bansa tebah gendang Malin: ... 1. Jaku ke bechelak gadung dalam teks randau iya nya jaku partikel. Giga jaku partikel bukai lalu tembuka grafik di baruh. ... ... ... Jaku Partikel ... PBTT Latih 2, 3 3. Aki Bayang tu endang landik betabuh. Giga evidens dalam teks randau seduai iya. 4. Lukis gendang lalu label begian iya. 2. Rintaika chara meransang nembiak angkunka pengawa begendang. Chara meransang nembiak angkunka pengawa begendang ... ... ... ... TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Partikel • Partikel nya leka jaku ti suah ditabakka dalam ayat dikena meri penguat ngagai tuju jaku nya dikenataika. • Partikel nadai ngembuan reti ti nyengala, nya alai enti enda dikena pan nadai ngubah konsep tauka reti ayat. • Partikel ditulis beserara ari leka jaku bukai. Chunto: dih, nih, pan, pen, mih, ga, lah 60 UNIT 5 Tema 3 Aram Macha Audio 11 61 UNIT 5 Tema 3 Bacha teks di baruh. Kelala Tabuh Kitai Tabuh nya munyi bebendai, gendang, tawak enggau engkerumung ke ditebah besangkut-sangkut. Empat bansa kereban nya begunaka empat iku orang nabuh iya. Lebuh betabuh formal maya bisi pengerami enggau maya Hari Gawai, orang ke betabuh ngena ngepan penuh. Lebuh maya betabuh, sida berengkah enggau tebah bebendai, dientudika tempap gendang, palu tawak enggau pangkung engkerumung. Pengelubah enggau penyampat tebah bebendai nentuka pengelubah enggau penyampat rentak tabuh. Sekeda ari rentak tabuh nya baka rentak Ayun Lundai enggau Ai Anyut. Rentak Ayun Lundai enggau rentak tabuh Ai Anyut tu rentak lubah. Nyadi rentak tabuh Tanjak Ai nya rentak tabuh ke jampat selalu dikena maya orang bekuntau enggau bepencha. Tabuh mayuh tuju enggau guna. Tabuh mega dikena bebuti maya Hari Gawai endur sekeda bala mantaika ajat kelulu. Sida ngeluluka ulah enggau pengawa mensia ke tau ngasuh ketawa engkakah. Kelimpah ari nya, tabuh dikena ngelalu sereta meri basa ngagai pengabang, temuai enggau bala pemesai ke bisi datai ke rumah panjai. Bala Iban betabuh lebuh pengawa minta hari kemarau, maya bulan gelana tauka maya bulan ulam rau, maya bulan ulam darah, maya matahari mati enggau mayuh pengawa asal ke bukai. Enti orang semina betabuh ngena kereban raban gendang aja disebut begendang. Tebah gendang mayuh macham munyi tauka rentak. Orang ke landik begendang ukai semina ngasuh rindu ninga tang ngasuh rindu meda. Kebuah pia, lebuh maya orang begendang sida ke landik begendang lengan dikerigang, jari sida dikepai liut-liut baka burung lang ke ngindang terebai mealai-alai. Orang betabuh semina ngena kereban raban tawak aja disebut bepangkung. Pengawa bepangkung tu mega mayuh tuju, enti pangkung rentak tutung nya pangkung maya bedara enggau maya gawai ngangauka Petara ngabang. Maya ngambi indu ba adat belaki bebini, orang bepangkung rentak ngambi indu. Maya ngentak rumah baru orang bepangkung rentak ngentak. Rentak pangkung begau tauka terantang begau dikena orang minta sah maya bisi penusah. Bebendai ulih dipangkung enda beraban. Iya suah ditabuh maya nganjung anak mit mandi enggau maya orang manggul umai. Raban engkerumung semina dipangkung dikena beperindang. Ngarapka generesyen baru ulih ngetanka rentak tabuh asal taja pan menua majak moden serunyut enggau pemansang kereban muzik kemaya hari tu. UNIT 5 Tema 3 1. Kerandauka ngena chara beraban kereban tabuh ke bisi disebut dalam teks. 2. Rintaika bansa rentak pangkung tawak. 3. Kerandauka ngena chara beraban kebuah kita rindu meda orang betabuh lalu bantaika asil randau nya ba mua kelas. Bansa rentak pangkung tawak ... ... ... ... Kereban tabuh ... ... ... ... PBTT Aktiviti 1, 2, 3 ... ... ... Kebuah kita rindu meda orang betabuh 62 2.2.1 3.3.2 (ii) 3.5.1 UNIT 5 Tema 3 4. Terangka reti leka jaku nitihka konteks dikena dalam teks. Udah nya, gaga ayat. 5. Padahka tuju orang betabuh ba kar runding di baruh. 6. Pejurai lalu tembuka kar runding senentang chara meransang orang belajar betabuh. Leka Jaku ngeluluka begau engkakah liut-liut bedara majak Reti Ayat ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... PBTT Aktiviti 4, 6 Tuju orang betabuh ... ... ... ... ... Chara meransang orang belajar betabuh ... ... ... ... ... 63 1. Banding sereta bidaka pengawa bepangkung enggau begendang ngena kar gelembung gandin di baruh. 3. Tulis rentak tabuh ti dikerinduka nuan lalu padahka kebuah nuan rinduka rentak nya. PBTT Latih 1, 2, 3 2. Tembuka kar titi di baruh alai nuan ngisi raban bansa enggau bansa tabuh di Malaysia. Raban bansa Bansa tabuh Iban baka baka baka ... ... ... ... ... ... Gendang ajat Bepangkung ... ... ... ... ... ... ... ... Begendang 64 Rentak tabuh ti dikerinduka nuan ... ... ... ... Tema 3 UNIT 5 Dingaka ramban tu. Aram Nulis Aram Nulis Audio 12 Ai kajang ku enda lalang, Ai kajang ku enda lalang, Naka pengaga aku meda indu dara enggau orang bujang, Anta sida chukup ngena nadai penimpang, Lawa dek endun dara bekain kebat besugu ganggang, Betumpa bala bemarik empang, Bujang sigat ngepan chukup amat bebaju kebat, Besirat kesumba bepaya marik beburai, Beketapu ujak bulu langgai tajai. Tempap gendang dek igat tempap, Anang nuan telunga-lunga, Tempap anang pimpat ga beri kena-kena, Awakka tempap nuan dikesema, Munyi tempap tutung penda di puchuk kara, Meransang bala antu gagit ngajat bepencha, Enda belega ari malam buta, Siang-siang sampai ke hari siang. Tebah bebendai dek Dara Jawai, Munyi penatai remaung terebai, Tebah dek ayun lundai, Anang kelalu udu, anang kelalu begadai, Awakka nyawa iya tila-tila nyaris berengangai, Ngakak munyi tajai nepan di dan, Nayang-nayang kara kenayang. Pangkung tawak dek Dara Umbung, Awakka nyawa iya taung-taung, Munyi uduk merung di Nanga Linai, Pangkung denggu-denggu ke puchuk kayu, Ngilah jugu menaul terebai. Pangkung engkerumung dek Manggi Jamu, Munyi betandu-tandu munyi gugu guntur begagai, Pangkung betandan dan, Munyi tungguk nyabakka bulan keleman, Petang-petang tegayam petang. Ramban Muji Orang Pandai Betabuh 65 UNIT 5 Tema 3 UNIT 5 Tema 3 66 1. Sebut lalu sadaka leka main nitihka intonesyen ti betul. 2. Pejuraika enggau bakih nuan reti leka jaku di baruh nitihka guna iya dalam leka main nya tadi. 1. Sapa orang ke nebah bebendai dalam leka main? 2. Rintaika kereban tabuh ti bisi dalam leka main. 3. Tuliska ngepan indu enggau ngepan lelaki ti bisi dalam leka main lalu tembuka grafik di baruh. PBTT Latih Aktiviti 2, 3 1, 2 ... ... ... ... ... ... ... ... Ngepan Ngepan indu Ngepan lelaki 3.3.3 (i, ii) 4.1.1 (i, ii) 4.1.2 4.1.5 Leka Jaku Reti a. penimpang b. kesumba c. gagit d. pangkung ... ... ... ... UNIT 5 Tema 3 67 Aki Jawai ngaga gendang ari pagi sampai ke lemai. Iya nampung pengawa ngaga gendang ... mata iya ngantuk. Iya ukai ... landik ngaga gendang... landik begendang. ... landik begendang ... iya enda sumbung. ... ari perangai iya ke manah, orang ... rinduka iya. Iya endang seruran deka ngajar orang begendang ... mih iya tabin. 4. Isi endur puang dalam teks ngena jaku penyambung ti engkeman. 5. Rintaika jaku betandu sebut ke bisi dalam leka main. ... ... ... ... ... ... Jaku Betandu Sebut PBTT Latih 5 semadi tang nyentukka semina semampai ketegal taja pan tang mega UNIT 5 Tema 3 68 Isi endur puang ngena jaku partikel, jaku betandu enggau jaku banding ti engkeman ba ayat di baruh. a. “Kini ke nuan ... indai?” ku Sarika nanya indai iya. b. Pemurak indu dara nya ... upa. c. Anak mit nya nyau nyabak ... laban enggai makai ubat ti pait nya. d. Seput Beremas nyau ... laban kelalu lelak bekau ke udah niki bukit. e. “Deka ke pasar ... aku tu anak,” ku indai iya nyaut Sunan. f. Aki Juban kelalu lubah bejalai nyau ... baka tekuyung ke ngerayap niti batang. g. Dara Simpu enda badu-badu bejaku ... semalau ke bemunyi pagi hari. 1. Rintaika jaku banding ke bisi dalam leka main lalu terangka reti iya. Jaku Banding Reti ... ... ... ... ... ... ... ... 2. Rintaika ajar manah ari leka main ti udah dibacha. Ajar manah ... ... ... ... baka mih dih rung-rung disemaka sempama sengah-sengah UNIT 5 Tema 3 69 1. Rintaika tiga penteba orang ke landik beramban. 2. Padahka lima bansa rentak tempap gendang. 3. Tengkebang segenteran ramban dikena muji orang ti landik begendang. 4. Kelab Jaku Iban sekula kita deka ngatur pekit betabuh. Gaga siti notis pasal pekara nya bepelasarka penerang di baruh. ... ... ... ... ... Rentak tempap gendang Pengatur pekit: Palan: Haribulan: Jam: Atur pekit: Tema tabuh: ... ... ... ... ... ... Penteba ... ... ... 70 Tanda asal siti ari budaya bansa ti enda tau enda ditanka. Pemidang tanda asal ketegal disegang pemansang dalam mayuh pekara mai pengerugi ngagai nembiak rebak dudi laban lenyau identiti bansa diri. UNIT6 Ngajat Ngajat Nemu ngajat kita? Nama bansa ajat ke ditemu kita? Nemu nuan sekeda bungai ajat enggau kereban ti ditebah dikena ngajat? Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • ngena penanda kaul penemu • bejurai sechara kolaboratif senentang tanggung pengawa Macha • meretika gaya jaku dalam karang enggau leka main Nulis • ngerintaika fakta, maya enggau tempat pekara ke nyadi • nusun idea ngena peneleba ti dikembuan Meretika bungai jaku - timang • nyadaka leka timang • nemu reti ti dikenataika dalam leka timang Meretika jalai jaku • ngena jaku betandu enggau jaku pengenap tesa 71 Aram Mending enggau Bejaku 1. Nuan udah dipilih nyadi pengari ngenataika jaku gerah. Keluluka pengawa nya ba mua kelas. 2. Pejuraika batang pekara ti dikenataika dalam jaku gerah. 3. Ngena chara beraban, gaga tiga jaku peransang dikena ngumbuk raban bukai ngulu bengkel nya. Pendingka jaku gerah pasal bengkel belajar ngajat. Audio 13 1.4.2 1.8.2 PBTT Aktiviti 1, 2, 3 UNIT 6 Tema 3 72 Tabi semua, Bengkel belajar ngajat pelilih menua mit Kumpang Pali deka diatur nitihka penerang di baruh: Ungkup: Nembiak sekula sekondari Haribulan: 27 Mei 20 Hari: Hari Enam Maya: 9:00 pagi - 4:00 lemai Palan: Balai Raban Bansa Kumpang Pali Pengajar: Komiti Serakup Nembiak Kumpang Pali Bayar masuk: RM5.00 siku Semua kereban belajar maya bengkel tu endang bisi disediaka. Kita dipinta ngena gari ti engkeman lebuh ngulu bengkel. Nembiak ti bisi ati deka ngulu bengkel tu tau nganjung pom ti udah diisi sereta bayar masuk sebedau 13 Mei 20 . Penerang ti silik pasal bengkel tu tau ditukuka ngagai Pengajar Jimbai. Nya aja, terima kasih. Ari, (IJAU ANAK AMBANG) Sekretari Serakup Nembiak Kumpang Pali ARAM BELAJAR NGAJAT Ijau 1. Bepelasarka jaku gerah nya tadi, giga penerang ti bekaul enggau bengkel belajar ngajat. 2. Beri penemu nuan bekaul enggau penguntung ngulu bengkel belajar ngajat. 3. Nuan udah enggau ngulu bengkel belajar ngajat. Beri sadang penemu senentang pekara dikena narit ati nembiak bukai. 4. Kelab Main Asal SMK Tatai Mansang deka ngatur pekit tanda asal. Gaga siti jaku gerah ngena penanda kaul penemu ti engkeman pasal pekara nya. Rambai jaku ti dikena ngaga kaul penemu beguna awakka idea ti dibantaika maya bejaku tauka nulis berurun-rurun nitihka tusun penemu ari pun nyentuk ke ujung. Chunto: keterubah iya, nangkanka nya, nambahka nya enggau ti bukai. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU ... ... ... ... ... ... Aram belajar ngajat Haribulan PBTT Latih 1, 2, 3, 4 Bulih pangan baru. Penguntung Betemu enggau nembiak bukai. Bayar masuk RM5.00 aja. Diatur maya ujung minggu. Kereban belajar disediaka. Gari ti engkeman. Pekara UNIT 6 Tema 3 73 No. 12, Rumah Salang, Tatai Mansang, 94001 Kumpang Pali. 31 Mei 20 Tabi Juan, Nama berita nuan? Aku ditu gerai. Aku berasai lelengau ke nuan taja pan baru tiga hari kitai peremisi sekula. Aku bisi berita manah deka dikunsika enggau nuan. Maya nurun ke pasar kemari, aku bisi ngulu pengawa mandangka tanda asal ke diatur seraban nembiak ti benung belajar ba sebengkah universiti di menua kitai. Mayuh bansa tanda kitai bisi dibantaika sida. Ukai semina bungai ajat, penerang pasal tiap-tiap bansa tanda nya mega bisi dipandangka. Sekeda penerang nya apin kala ditemu aku. Aku berasai untung sereta gaga ati laban ulih betemu mua enggau raban ti chukup chakah bejalaika pengawa mansik main asal peranak menua kitai. Ajat bujang berani nya sebengkah bungai ajat kitai lelaki. Orang ke ngajat nya peda aku chukup lanchat engkechit sambil nyubuk utai ke deka disumpit. Nambahka nya, terais panjung maya iya nguaka ilang ba jari udu ngasuh ati keketap. Ajat lelaki ke balat narit ati aku iya nya ajat lesung. Tak enda engkesap mata beratika penyikar orang ke ngajat nya bepencha kiba kanan sebedau manggum lesung kayu ngena ngeli. Asai ti diambi mimpi meda belayan orang ke ngajat nya ulih manggum lesung ti umbas iya pemesai. Bungai ajat bukai ti bisi dipandangka iya nya ajat muar kesa enggau ajat niki buah. Pemanah ajat sida diumba enggau pemanah ngepan ti dikena sida. Pala sida dipasukka ketapu ke lebat diujakka lelanjang. Sida ngena gagung enggau baju burung. Ba rekung sida bisi dua utas marik. Simpai bisi dirasukka ba lengan kiba enggau kanan. Sirat kesumba bebuchai ba ujung chukup badas dipeda. Sida nangkin sebilah ilang sereta jari kiba megai siti terabai. Engkerimuk enggau unus sama bisi ngenyukupka raban keresa ngepan. Pantang bungai terung enggau kelingai ngayanka pemerani anak lelaki bansa Iban dulu menya. Ajat indu nyelai mimit ari ajat lelaki. Peda mata aku, ajat indu ngemeratka pengelemi tubuh, pengalus ayun jari sereta singkang kaki. Bungai ajat sida nyereminka pengawa indu baka betenun, nganchau padi, mansai, nusuk marik enggau nyauk. Ngepan indu ke ngajat nadai alai mejah. Sida ngena sugu tinggi dianta tisir pirak bekebelik. Selampai enggau rawai ke dikena berupai manah melit ari mua enggau belakang. Dekuan sida sarat dirasukka gelang pirak. Indu ke ngajat mega ngena kain tenun ke bebuah mayuh macham ukir. Ba sepiak-sepiak kaki dirasukka sepasang gerunchung. Munyi gerunung bekesering maya kaki sida nyingkang nguing ke tubuh nitihka bungai ajat. Naka tu mih cherita ari aku. Niki ke sekula bulan baru, aku deka bekunsi enggau nuan gambar ti diambi aku rambau pengawa nya kena tua nembuka Projek Mansik Tanda Asal Raban Bansa. Tentu berupai manah agi ga asil pengawa tua. Mupuk dulu. Ari aku, Ansie 74 Aram Macha Bacha surat ngena patah sebut ke engkeman. UNIT 6 Tema 3 75 1. Ngena chara betawing, kelala tuju lalu rintaika isi surat. 2. Buntis penerang dalam surat nya tadi lalu tembuka kar runding di baruh. 3. Perundingka chara dikena ngulihka pengelandik ngajat. 4. Gaga folio senentang tanda asal raban bansa di Malaysia. Pasukka penerang enggau gambar ngena tusun ti engkeman. Pandangka ba sukut mata pelajar Jaku Iban. PBTT Aktiviti 1, 2, 3, 4 Ajat ... Bungai ajat Penempa ... ... ... ... ... ... ... Chara dikena ngulihka pengelandik ngajat ... ... ... ... 2.2.3 3.5.2 5.1.4 (ii) UNIT 6 Tema 3 75 1. Padahka ngagai pangan nuan gaya pemanah ajat ti ditusui penulis. 2. Terangka reti rambai jaku ti bechelak gadung dalam ayat di baruh. 3. Kelala jaku pengenap tesa ke bisi dalam tiap ayat di baruh. 4. Gaga ayat nuan empu ngena jaku pengenap tesa nya tadi. Jaku pengenap tesa nya leka jaku ti nerangka tukuh jaku nama lalu mesti dikena bekaling enggau jaku nama. Iya tau dikena dulu tauka dudi ari leka jaku nama, bepanggai ba bagi ayat. Tusun rambai jaku ti mai pengenap tesa nya baka tu: Jaku Tiap + Pengenap Tesa + Jaku Nama Chunto: tiga lambar pua, seagih sayur TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU PBTT Latih 2, 4 a. Asai ti diambi mimpi meda belayan orang ke ngajat nya ulih manggum lesung ti umbas iya pemesai. c. Ajat indu nyelai mimit ari ajat lelaki. b. Pala sida dipasukka ketapu ke lebat diujakka lelanjang. d. Dekuan sida sarat dirasukka gelang pirak. Ayat a. Maya nurun ke pasar kemari, aku bisi ngulu pengawa mandangka tanda asal ke diatur seraban nembiak ari sebengkah universiti di menua kitai. b. Ba rekung sida bisi dua utas marik. c. Sida nangkin sebilah ilang sereta jari kiba megai siti terabai. d. Ba sepiak-sepiak kaki dirasukka sepasang gerunchung. Jaku Pengenap Tesa ... ... ... ... 76 UNIT 6 Tema 3 Pendingka timang tu. Audio 14 Aram Nulis Aram Nulis Ajat Iban ngembuan tuju. Sekeda tuju ajat Iban iya nya dikena beperindang enggau meri basa maya ngelaluka pengabang tauka temuai. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Ninga tabuh memunyi, Lalu angkat bediri bujang mereti, Kaki dientak terus dikenji sereta dua, Nyawa engkaih munyi tajai nepan di dan kara rinda, Jari dikepai baka penerebai burung geruna, Tubuh nyelelai baka aur nyuntai di Nanga Lingga. Kaki disingkang belubah-lubah, Pala leluga nensam nengkadah, Jari diayun baka ke patah, Enda nyalah-nyalah baka ke nyembah tuan raja, Kaki engkajat kin kia, Nyawa nerais manjung ala-ala, Jari diacha-acha beayun wa, Mata nyeling gegining baka bisi utai digiga. Ninga tabuh enda pimpat, Kaki dikenji angkat mengkajat, Baka ke kena sengat semada, Jari dikepai mentepa-tepa, Tandan bau beguyang luga-luga, Tubuh dipangkuh nensam nunda, Baka ke ensuruk para ngiga salai. Kaki disingkang besangkut-sangkut, Tubuh dipusin bungkuk sabut, Jari dikepai liut-liut, Kaki disingkang kaju kakang, Jari dikepai mentang lang, Gamal lelingas baka ke betu peransang. Landik amat igat ngajat, Pekayan ngepan chukup genap, Bekelambi baju kebat, Besirat sekundung bepaya marik, Tating gerunung pelat, Nangkin berangin pedang malat, Beketapu ujak bulu kenyalang lebat, Megai terabai sedia nyilat, Nyerang, nyerang munsuh nyerang. 77 UNIT 6 Tema 3 Timang Muji Orang Landik Ngajat 1. Ngena chara beraban, sadaka timang nitihka intonesyen sereta eksyen ke engkeman. 2. Paduka siku ari kita seraban macha timang. Kelala jaku betandu sebut lalu engkah dalam grafik di baruh. 3. Giga ayat dalam timang ke ngembuan gaya jaku simile. 4. Pejuraika kebuah aktiviti ngajat patut dipasukka dalam pekit maya Minggu Kokurikulum. PBTT Aktiviti 1, 2, 3, 4 Ayat dalam timang ke ngembuan gaya jaku simile ... ... ... ... ... ... Jaku Betandu Sebut ... ... ... ... ... ... ... ... UNIT 6 Tema 3 3.5.2 4.1.1 (i, ii) 4.1.2 4.1.5 78 1. Terangka reti rambai jaku di baruh nitihka guna iya dalam timang. Udah nya, gaga ayat. 2. Ngena chara beraban, rintaika penguntung orang ti landik ngajat. nensam Reti: Pala nunduk ke baruh dikepai mentepa-tepa gegining betu peransang angkat mengkajat chukup genap ... ... ... ... ... Penguntung orang ti landik ngajat PBTT Latih 1, 2 UNIT 6 Tema 3 79 ... ... ... ... 3. Tulis cherita bepelasarka tiap-tiap genteran timang. 4. Tulis siti emel nuju pangan nuan ti nyeritaka peneleba masuk pekit ngajat bemalinka pekara di baruh. Cherita Genteran Keterubah Ketiga Kelima Kedua Keempat ... ... ... ... ... PBTT Latih 3, 4 UNIT 6 Tema 3 1. Penerang pasal pekit nya. 2. Maya enggau palan diatur. 3. Kebuah peneleba enggau pekara nya meruan dikeingat sereta meri besai bendar reti dalampengidup nuan. 80 6. Kenataika keretas sadang nuju Unit Kokurikulum sekula kita dikena ngatur pekit ngajat. Pekara di baruh tau nyadika lalau. 5. Kelaska bungai ajat di baruh. 7. Tengkebang siti entelian timang ngenang pemanah bungai ajat. PBTT Latih 5, 6, 7 Nama aktiviti Tuju aktiviti Jaku pemuka Ungkus Jaku penutup Keretas sadang pekit ngajat Tusun program Ajat pua kumbu Ajat lang ngindang Ajat lesung Ajat sembah UNIT 6 Tema 3 Bungai ajat Ajat kera Beperindang ... ... ... ... Meri basa 81 Tipakka gambar di baruh ngena jaku pengenap tesa ti engkeman. 1. Gaga ayat ngena jaku pengenap tesa di baruh. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2. Tembuka teks di baruh ngena jaku betandu sebut ti engkeman. Ninga nama diri dikangauka, Imas lalu angkat. Iya mansang belubah-lubah nuju tangga lalu niki ke panggau. Datai dia, iya mantaika tuchum ti manis taja pan ati iya ... laban agi kesal. Imas nyeling ngagai Ansie ti ... ngemataka iya ari tisi panggau. Iya enda nyangka ... Ansie ngamatka jaku diri nganjung nama Imas ngagai tukang kangau ba panggau. Udah meri sembah basa, Imas lalu berengkah ngajat. Jari iya ... sambil kaki iya dikinsit nitihka tabuh. Imas mantaika ajat betenun enggau ati ti ransing lebuh ninga tempap jari bala pangan iya. bilah lunsin pasang pating utas igi lambar singkap tangkai 82 UNIT 6 Tema 3 limpir tugung pating sirap 1. Giga jaku betandu sebut dalam tibak leka main di baruh. Udah nya, gaga ayat. Peda ada kepai-kepai jari lemi enggi Jawai, Punggung ligung-ligung enggi sida endun Lulung, Berak-berak mua tampak nyau lidak-lidak baka panchar bulan terang, Mulut tuchum ngelinsum ensara mua bala, Manah basa lekat ba pengingat bala rengayung bujang pengabang. Peda ada engkechit bala bujang ke begela Mali Beginsit, Megai ilang kindang-kindang tubuh tegap gasang-gasang, Napatka ruai besai badas lebai-lebai, Pia mega entak kaki bujang berani kenji-kenji, Ngasuh temegah ati asaika disagu ke langit begentilang remang. 2. Isi endur puang dalam teks di baruh ngena jaku pengenap tesa ti engkeman. 83 Pagila sekula kami bisi ngatur pekit ngajat. Tiga buah sekula bukai ti berimbai sama ngambi bagi. Pagi tadi, tumu bendar ini enggau indai nengkira penurun aku. Seduai mantaika dua ... kain kebat pesaka enggi iya. Dua ... gerunchung kaki enggau dua ... gelang pirak ti diengkahka iya semak tiga ... tawak. Tawak nya besendi enggau empat ... engkerumung. Maya ini bebantai, aku sempat makai tiga ... asi nangika kelalu lapar maya belatih ngajat lagi. 3. Tulis siti karang senentang chara meransang nembiak rebak baru belajarka tanda asal. UNIT 6 Tema 3 suap lebuan raban lunsin pasang lambar 84 Ari ni penatai ai ti dikena kita besehari-sehari di rumah enggau di sekula? UNIT7 Ngelawa Palan Bunsu Gemian Ngelawa Palan Bunsu Gemian Singapore sebuah menua maju ke napi krisis kurang puncha ai tabar. Nya kebuah menua tu udah ngena proses desalinesyen ai tasik enggau meresi ai buai domestik dikena ngulihka ai beresi. Malaysia nerima kuantiti ai ujan ke mayuh. Taja pia, chara mina ai ke enda efisyen ngujungka puncha ai beresi bedau chukup. Nya kebuah, semua rayat mesti beempu tanggung pengawa ngintu enggau nyaga puncha ai beresi. Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • mending enggau berati • meri alternatif enggau telusur balas Macha • nentuka batang pekara • belematika bungai jaku • belematika kereban bacha Nulis • milih topik enggau napis idea • nulis sechara koheren Meretika leka main - pelandai karung • mending lalu nyada • belematika ajar manah Meretika jalai jaku • ngaga ayat ari leka jaku 85 UNIT 7 Tema 4 Pengeluar Penguna primari Penguna tertiari Pengeluar Penguna sekondari Dekomposer Penguna primari Ekosistem iya nya sanding kaul entara utai idup enggau objek ukai idup baka ai, angin, tanah sereta panchar mata panas. Ambika chunto, dalam sungai bisi ngundan ikan, tekuyung, gerama, utai tumbuh, bakteria, kulat enggau objek ukai idup. Ari sanding kaul entara semua objek nya ke ngasilka rantai enggau web pemakai. Aram Mending enggau Bejaku Peratika penerang pasal ekosistem kandang ai di baruh. Web Pemakai Web pemakai nyadi ari kaul rantai pemakai. Reti nya, iya ulih ngundan dua tauka lebih rantai pemakai. Ba siti rantai pemakai mesti bisi pengeluar, penguna enggau dekomposer. Penguna Dalam web enggau rantai pemakai, penguna primari makai pengeluar. Chunto, anak undang makai buk undang. Penguna sekondari makai penguna primari. Chunto, anak impun makai indu jagang. Penguna tertiari makai penguna sekondari. Chunto, ikan belau makai anak impun. Pengeluar Semua utai tumbuh gadung nyadi pengeluar laban ke ulih ngaga pemakai kediri nengah proses fotosintesis. Dekomposer Dekomposer nya organisma ke menchinka bangkai jelu enggau utai tumbuh ke mati nyadi nutrien ke utai tumbuh. Chunto dekomposer iya nya bakteria enggau fungus. Penguna primari 86 UNIT 7 Tema 4 1.3.1 (v, vi) 1.8.1 5.2.1 (i) Fotosintesis nya proses ke dipejalaika utai tumbuh gadung dikena ngasilka glukosa (pemakai) enggau oksigen ngena karbon dioksida enggau ai lebuh bisi panchar mata panas. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU PBTT Aktiviti 1a, 1b, 1c web pemakai dalam ekosistem ai 1. Terangka pekara di baruh ngagai pangan nuan: a. Reti leka jaku menchinka. b. Rantai pemakai ke bisi dalam grafik web pemakai. c. Kategori pengeluar enggau kategori penguna dalam web pemakai. d. Utai idup ke dikumbai indu jagang, anak impun enggau buk undang. 87 UNIT 7 Tema 4 a. Pengawa betanam bedandang besai ditumbuhka semak sungai. a. Kulat ulih bejalaika proses fotosintesis. b. Rumput melai nya sebengkah penguna primari. c. Saiz penguna tertiari besai ari penguna sekondari. d. Utai tumbuh gadung bejalaika proses fotosintesis siang hari. 2. Tentuka betul tauka salah penerang di baruh. 2. Gaga ayat ngena jaku nuan empu ari leka jaku di baruh. 1. Ngena chara betawing, terangka empas pekara di baruh. c. Penguna sekondari mayuh agi ari penguna primari. b. Pengawa berikan dipejalaika nadai besekat ba sungai. 3. Gaga rantai enggau web pemakai ngena chara beraban bemalinka langkar di baruh. Pengeluar Fotosintesis Penguna Ekosistem PBTT Latih 1a, 1b, 1c, 2 Aktiviti 3 88 Tuju: Nunjukka kaul entara organisma dalam rantai pemakai enggau web pemakai Kad manila enggau marker pen. a. Tumbuhka raban sepenyampau empat iku tubuh. b. Semua dipinta ngiga raban organisma di baruh. c. Lukis ba kad manila rantai pemakai ngena rintai organisma ke udah ulih kita. d. Bandingka rantai pemakai lalu gaga siti web pemakai. e. Bantaika asil ba mua mayuh. Kereban Prosedur Pengeluar Penguna primari Penguna tertiari Penguna sekondari Dekomposer UNIT 7 Tema 4 Audio 15 Dingaka pelandai karung tu. Aram Macha Pandai nengkebang empejungau jengang nabau melempai, Indu bantang tiang meligai, indu anus tepus nyuntai. Aiii… unggal, Aku deka beambaika Kumang Subang Beganggung, Dara Menti bebaju besi lelanji besanggul tuchung, Aku deka beambaika Kumang Dayang Embung, Nadai kaki, nadai patung, Landik nanjak wung beranggung tujuh serak, Kumang Sipu dara pemalu, Puh bejalai ngulu sungai sampai ke seradak. Uji gigaka aku unggal, Ke segera pangka pasang. Orang Indu Nukuka Menua Aiii... unggal, Dini ai endur iya mandi teruba ngela? Dini tanah endur iya berumah ngentakka perengka rumah raya? Dini ai endur iya mandi mesai belungkin burit jalung? Menua Dipadahka Orang Lelaki Aiii... unggal, Nya orang indu berumah di rantau landau mabu, Rangkang begendang denggu-denggu, Betanjuka gerugu batu galang, Di ai ledung-ledung, Di rau nyeregu tinggi bedunjung, Betanjuka temarung papung batang. Saut Orang Indu Aiii... unggal, Tekuyung nya unggal dara malu besanggul tuchung. 1 Pinta Orang Indu Aiii..., Kusai randang tebelengai, Tempiut kesut ribut biau balai, Setup darup guntur begagai, Kilat perechi mandi di ai sungai bebendai, Ujan nelian labuh bekeberai. Dinga nuan unggal aku pungga ilang kiba, Pengereda kara pemakai tajai, Unggal aku Rembuyan taji rangan, Ngerarahka lintan manuk tawai. Aku deka beambaika Pungga pegari ngeli penanya, Rembuyan bam ngulam majuh ngempa, Enti makai mapa-semapa, Manggi orang lelaki bujang berani, Bebaju besi bedada laka bejalai kigang-kigang. Uji gigaka aku unggal, Tela ke segera pangka pasang. Orang Lelaki Nukuka Menua Aiii... unggal, Dini ai endur iya mandi teruba ngela? Dini tanah endur iya berumah teruba ada? Menua Dipadahka Orang Indu Aiii... unggal, Nya orang berumah di ai bebuli nginsap, Penuh apat reba rarat batang melintang, Nya orang berumah di nanga sebila sabin, Sungai redai cheremin, lubuk selam ringin. Saut Lelaki Aiii… unggal, Ketam nya unggal tauka gerama. 2 Pinta Orang Lelaki Aiii… dinga nuan unggal, Dayang Kumang indu bantang, 89 Pelandai Karung UNIT 7 Tema 4 90 1. Bacha lalu sadaka pelandai karung. Udah nya, giga pekara di baruh. a. Penteba ke dikembuan ai. b. Menua enggau utai idup ke bisi dalam leka main. 2.1.1 (i) 2.3.1 (i) 4.1.1 (i, ii) 4.1.2 4.1.5 Menua i. ... ii. ... iii. ... iv. ... Utai idup i. ... ii. ... iii. ... iv. ... Penteba ke dikembuan ai ... ... ... ... ... ... TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU • Disebut ngena chara bacha tauka jaku selama • Ngembuan struktur lalai, menua enggau ulu lungga • Entelian panjai tauka pandak bepanggai ba pengasai pengelalai Entelah Pelandai karung • Ngelalaika utai • Dikena bebuti • Bisi saut • Disebut ngena patah sebut ke manah didinga • Udah pengelalai tembu ngelalai, iya lalu ditimbal penyaut • Entelian panjai sereta ngembuan munyi ti besenimbal enteli Bida Entelah enggau Pelandai Karung UNIT 7 Tema 4 91 2. Pejuraika pekara ke deka dikenataika penulis bepelasarka rambai jaku di baruh. 2. Tanggung pengawa ngintu utai idup dalam ai ukai semina dilempaika ngagai opis perintah. Saraka. 3. Tengkebang dua genteran pelandai karung ke betemaka pengidup dalam sungai. Sadaka pelandai karung nya ngagai bala mayuh. 3. Terangka reti leka jaku di baruh lalu gaga ayat ari jaku nya. Rambai Jaku Penerang Bebaju besi. Ledung-ledung. Lubuk selam ringin. Puh bejalai. Nandaka gerama ngembuan ... Nunjukka ai nya ... Madahka alai nya endur ... Nunjukka taja tekuyung lubah ... Leka Jaku Reti Ayat menais betiku-tiku lelingguk seput ... ... ... ... ... ... ... ... 1. Tembuka grafik di baruh. PBTT Aktiviti Latih 2, 3 1, 2, 3 Kitai mesti beteladanka ulah tekuyung laban ... ... ... UNIT 7 Tema 4 92 Pengamah ai nyadi enti ai nya udah berubah ari sukut undan, chura tauka penteba kimia. Ubah tu nyadi bepun ari mayuh bengkah tukuh kereban pengamah solid, utai beai enggau gas. Ketebal agi pengamah ai bepun ari pengawa mensia baka betanam betupi, kereja batang, industri enggau mayuh agi. Bisi dua bengkah pugu puncha pengamah ai iya nya puncha tetap enggau puncha enda tetap. Puncha tetap nya ari kereban pengamah ke endang ditemu kitai penatai. Chunto, kereban buai ari kilang enggau loji rawat kereban buai domestik. Iya ke enda tetap iya nya penatai kereban kamah ke enda temu penatai. Chunto, ai anyut ari aktiviti betanam betupi enggau kereja batang. Kereban kamah ari puncha ke enda tetap tusah deka dipentin laban iya bepanggai ba fenomena gaya hari baka ujan ke nganyutka pengamah nya ngagai kandang ai. Puncha pengamah ai 1. Kereban buai domestik Atur rawat kereban buai domestik ke enda efisyen meri empas negatif ngagai rampa menua enggau rayat laban ulih ngenataika penyakit dibai ai baka muang ai. Serakup Pengerai Dunya (WHO) nganggarka penyakit dibai ai tau nganu nyawa 135 juta mensia ba taun 2020. 2. Nutrien Baja ari aktiviti betanam betupi deka nambahka pengalak alga tauka plankton dalam ai bepun ari pengelikat nitrogen enggau fosforus. Pengalak penumbuh alga deka begunaka oksigen dalam ai. Pekara tu tau ngujungka pemati ngagai pengidup akuatik ketegal bekal gas oksigen ke enda chukup. 3. Teda kimia Teda kimia baka nikel, kadmium, merkuri, plumbum, arsenik enggau Polychlorinated biphenyls (PCBs) iya nya sekeda teda toksik ke tau ngenataika pemedis. Kereban tu ke selalu iya dibuai ari kilang ulih betan dalam timpuh ke panjai lalu tusah deka diluska. Bacha silik penerang pasal pengamah ai di baruh. Aram Nulis Aram Nulis 1. Ngena chara beraban, padahka pekara di baruh. a. Empat tukuh ai ke kamah. b. Batang idea dalam tiap genteran. c. Bida puncha tetap enggau enda tetap pengamah ai. d. Dua empas negatif ketegal pengamah ai. • Opis Rampa Menua madahka fenomena El Nino nyadi siti puncha ngasuh sungai majak kamah. • Plankton nya organisma sekalika jelu tauka utai tumbuh ke semina idup dalam ai lalu alga nya sebansa utai tumbuh ke nadai ngembuan organ spesifik baka utai tumbuh gadung bukai. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU 3.2.1 (i, ii, iii) 3.3.2 (i, ii, iii) 2.3.1 (iv) Pengamah Ai UNIT 7 Tema 4 2. Ngena jaku ke udah disediaka di baruh, tembuka grafik ti nerangka tikas pemeresi sungai di Malaysia ari taun 2011 ngagai 2014 bepelasarka charta bar di atas. PBTT Aktiviti 2 (Sumber: Dibali ari Majalah PENTING, Majalah Tentang Air dan Kumbahan, November 2016) 93 Tikas Pemeresi Sungai di Malaysia Dalam taun 2011, 39 batang sungai ditemu kamah, 150 jelan kamah lalu 275 batang sungai betikas beresi. Udah nya Nangkanka nya Kepenudi ... ... ... Taun Beresi Jelan Kamah Kamah 275 150 39 278 161 34 275 173 25 244 186 43 Penyampau Sungai 2014 2013 2012 2011 y x 0 50 100 150 200 250 UNIT 7 Tema 4 1. Tembuka kar berurun-rurun pun enggau empas pengamah ai sereta kar segala rata pasal guna ai beresi di baruh. a. Puncha enggau empas pengamah sungai. b. Guna ai beresi. Aktiviti urbanisesyen ... ... ... ... Habitat rusak ... ... ... ... Pengamah sungai Hari Ai Sedunya sebengkah pengawa besai ninting taun ke diintu mayuh bagi menua kena 22 Mac. Tuju pengawa tu iya nya, dikena meri penyedar senentang guna ai tabar ke pendiau enggau pengidup mensia sereta meri kelai sukung ngagai atur pengawa ngintu enggau nyaga puncha ai tabar. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU PBTT Latih 1a, 1b 94 Guna ai beresi Malin: ... ... ... ... ... UNIT 7 Tema 4 2. Nulis nitihka format. b. Sediaka surat. PBTT Latih 2a, 2b a. Ngena chara beraban, tentuka isi surat. Nuan Sekretari Kelab Rampa Menua diasuh nulis surat ngagai raban ti bekuasa dikena minta sanding pasal atur pengawa bejalaika kimpin penyedar pemeresi sungai. Tulis surat nuan nya. • Tulis surat nuju Opis Rampa Menua • Tuju nulis surat • Pekara silik pengawa kimpin • Minta sanding bejalaika kimpin • Kenataika terima kasih ngagai timbal ke dikearapka positif ari penerima • Anang enda ingat ngengkahka “Ari aku ti bendar” • Tanda jari enggau nama penuh 95 TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Nama enggau address pengirum Pangkat, nama enggau address penerima Isi surat • Genteran 1 - kebuah nulis surat • Genteran bukai • Undan - kebuah silik enggau penerang Ari aku ti bendar, Tanda jari (NAMA PENGIRUM) Basa Pekara Engkah batang tuju surat 11 OKTOBER 20 Bulan mesti ditulis ngena urup besai Ngena urup besai Format Surat Rasmi Pra nulis Tentuka pekara ke patut diperatika sebedau nulis surat. Kimpin penyedar Orang ti ditesau ... ... ... Aktiviti ... ... ... Alai Ngatur ... ... ... Isu ... ... ... UNIT 7 Tema 4 Pengeluar Penguna primari Penguna sekondari Penguna tertiari Tembuka grafik ngena jaku di baruh. Atur penemuai beraban ngagai loji meresi ai endur kita beratika sistem mansutka ai beresi. Tulis semua penerang ke dipadahka pemesai ke gawa dia pasal renggat enggau rurun dikena meresi ai. Ambi gambar foto nyadika evidens. Sediaka ripot lalu bantaika dalam kelas. Nemuai sambil belajar ... ... ... ... ... 96 TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Format Ripot Topik: ............... • Pemuka • Isi 1 • Isi 2 • Isi 3 • Isi 4 • Simpul Ripot disediaka: Haribulan: .......... .................................. [ Nama ] Sekretari .......... UNIT 7 Tema 4 1. Tipakka gambar puncha pengamah ai ngagai empas iya. 2. Bepelasarka grafik di baruh, pejuraika chara nyaga pemeresi sungai. Neritka undang-undang Nengah pelajar sekula Chara nyaga pemeresi sungai Ngatur kimpin Ngemeranka kitar baru Puncha Empas Ai deka pabu laban pelasar sungai dialitka tanah dibai ujan. Ngundan mikroorganisma ke tau bendar nganu nyawa mensia. Tusur ai baja deka nanbahka pengalak enggau penyampau plankton. Teda kimia dibuai ke dalam ai deka ngujungka ai berachun. 97 98 Nama bansa penanggul enggau pemerinsa ke deka ditapi enti kandang angin menua enda beresi? UNIT8 Angin Beresi Lantang Ati Angin Beresi Lantang Ati Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • ngena tukuh jaku sebut • ngena tukuh jaku betulis • berani mantaika sukung penemu Macha • bekaulka idea Nulis • nentuka kebuah enggau penyadi • meri banding enggau bida Meretika leka main - entelah • meretika begian entelah • beratika entelah nembiak • beperindang ngena entelah • nengkebang entelah Meretika jalai jaku • ngaga ayat ari rambai jaku Angin ke beresi nyadi pun pengidup mensia, jelu enggau utai tumbuh ngambika terus idup nguan menua. Nama penyadi enti kandang angin menua kitai kamah? 99 Nemu nuan nama opis menteri ke dipaduka megai sereta nguasa pasal pemeresi enggau pemenyana rampa menua? Nama sekeda batang pengawa opis menteri tu? Tema 4 (Dibali ari: https://apims.doe.gov.my) Ukur 0 - 50 51 - 100 201 - 300 > 300 Kirat 101 - 200 Enda pengerai Tikas pengerai Manah Kualiti angin badas. Nadai ngenataika risiko ngagai pengerai. Kualiti angin jelan, pengamah angin mimit lalu nadai ngenataika risiko ngagai pengerai. Endang ngemedis. Semua deka ngasaika penusah pengerai ke balat agi. Penanggul berat ngagai pengerai ba tikas ke pemadu tinggi. Semua mensia ke nguan sesebengkah menua deka tasah. Mensia deka ngasaika pengerai diri bepenanggul. Raban ke sensitif deka ngasaika penanggul pengerai ke serius agi. Enda pengerai ke raban sensitif Balat enda pengerai Tangkan Pengamah angin datai ari kereban fizik, kimia tauka biologi ba atmosfera. Tikas pengamah angin ti tinggi tau ngerusak pengerai mensia, jelu enggau utai tumbuh. Iya mega tau ngeruga pengelikun, pengelantang pendiau enggau pengidup. Sekeda bansa kereban ke tau ngamahka angin iya nya debu, gas-gas berachun enggau mikroorganisma. Kualiti angin diukur ngena pekakas ke ulih ngira partikel ba ruang kandang angin sesebengkah menua ngena chara kumulatif. Ari pekakas pengukur tu, kitai deka nemu kualiti angin ba kandang menua diri. Naka ke diatu, ukur kualiti angin menua kitai agi bepelasarka Indeks Pengamah Angin (IPA). UNIT 8 Aram Mending enggau Bejaku Peratika penerang pasal indeks pengamah angin enggau kualiti pemeresi angin di baruh. 100 Indeks Pengamah Angin ba Lima Bengkah Endur Kena 1 Oktober 2017 (Diambi sereta dibali ari: Opis Rampa Menua, 2017) Jam Cheras Klang Taiping Kimanis Sarikei 23 32 35 11 14 23 34 35 11 14 23 33 36 11 14 23 32 35 11 14 26 33 35 11 13 29 35 35 11 13 Endur 11:00 a.m. 12:00 p.m. 1:00 p.m. 2:00 p.m. 3:00 p.m. 4:00 p.m. Tema 4 UNIT 8 Aktiviti PBTT Aktiviti 1, 2a, 2b Purata IPA Endur Cheras Taiping Klang Kimanis Sarikei Penyampau IPA 5 jam ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1. Kira purata IPA ba lima bengkah endur dalam kandang lima jam kena 1 Oktober 2017. Tembuka pitak di baruh. 2. Pejalaika pengawa di baruh ngena chara betawing. a. Ngena jaku ke muntang sereta mudah kerandauka: i. Batang pekara ke dilansa dalam teks. ii. Reti rambai jaku ke bechelak gadung. b. Tengkebang ayat ari rambai jaku ke bechelak gadung. 1. Gaga graf garis ba pitak di baruh alai nuan mandangka tikas IPA ba lima endur menua tadi ari pukul 11:00 pagi ngagai 4:00 lemai kena 1 Oktober 2017. 101 Cheras Taiping Klang Kimanis Sarikei Indeks IPA Jam 5 10 15 20 25 30 35 11:00 a.m. 12:00 p.m. Kunchi: 0 1:00 p.m. 2:00 p.m. 3:00 p.m. 4:00 p.m. 1.4.3 1.7.4 2.1.3 (i) 5.2.1 (ii) Latih 1 Tema 4 UNIT 8 4. Pengawa nunu babas alai bekebun bedandang besai patut diketu. Pejuraika. 5. Tukar tukuh jaku sebut ngagai tukuh jaku tusui. a. “Aku tu sakit sengak anak,” ku Jaban madahka Ali. b. “Angin menua kitai enda beresi,” ku John madahka Therese. c. “Jaga mih pemeresi kandang menua kitai,” ku pesan Jenipa. 2. Pengamah kandang angin majak kritikal. Pejuraika puncha pengamah angin ngena kar runding di baruh. 3. “Ukai ngajihka rangkang ngachuk mata”. Beri penemu nuan senentang ulah ke patut dikemeranka lebuh hari besebun. PBTT Latih 2, 3, 4, 5 ... Puncha pengamah angin ... ... ... ... ... ... Ulah ke patut dikemeranka lebuh hari besebun ... ... ... ... ... 102 Tema 4 Pendingka entelah di baruh. Aram Macha Audio 16 UNIT 8 TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Z K K B G B E D Y C T X J K I X U D S M V U B Z R K N L I I E L O P R P 103 Lalai: Langit munyi ke ditimpu, Dunya munyi ke digaru, Manuk empekak enda badu-badu, Uduk merung nekus besegudu, Rumput rubai beselelai layu, Kayu begulu beduju-duju, Sekeda serebana patah pegu, Kena kenji kaki Raja Berani mansang nyerang. Dinga utai tak berauh menuhka menua, Bederu munyi antu riruh kerapa, Empekak manuk enda beseleda, Merung uduk munyi ke nyada, Sulai rumput belanda, Kayu beduju-duju rebah sereta, Tumbang tapang nabanka idang madu rembia, Kena emba jari raja nurun ngabang. Dinga utai tak bemunyi deram-deram, Langit munyi ke dikaran, Uduk nekus ngengar nemeram, Baus babi beranak, Belakang latak nyepan di pelangkan, Tebelayar rumah kayak-kayak, Tiang asai ke tumbang tebuka tanggam, Babas baka ke ditebas rebah tetensam, Kena kesai bungai papan, Tuan Kemendan angkat ngerandang. Menua: Di kebung lubang remaung nyawa berengangung munyi gung sambai bebendai. Ulu lungga: Takut mandi. Saut: ... 1. Sadaka entelah ngena patah sebut ke terang sereta engkeman. 2. Padahka pekara di baruh. a. Evidens nunjukka pengering watak dalam entelah. b. Munyi jelu. 3. Tembuka kar runding senentang penyelai ke nyadi lebuh maya Tuan Kemendan angkat ngerandang. ... ... ... ... ... ... Jelu Munyi PBTT Aktiviti 1, 2a, 2b, 3 Langit Babas Jelu Rumah Pekara ke nyadi Evidens ... ... ... ... ... ... ... ... 104 2.1.3 (i) 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 Tema 4 UNIT 8 PBTT Latih 1 Nentuka ayat dikena madahka menua Ngaga ulu lungga ngena jaku ke engkeman Tentuka pekara ti deka dilalai Ngaga ayat lalai Ngasilka genteran lalai Nentuka menua 105 UNIT 8 Tema 4 Tengkebang lalu sadaka entelah ngena chara beraban ti ngelalaika utai tumbuh enggau jelu bepelasarka kar rurun di baruh. Tema 4 UNIT 8 Bacha teks cherita di baruh. Aram Nulis Aram Nulis 106 Dr. Anadhy: Doktor Pengerai Lebuh hari besebun, kitai patut diau aja dalam rumah. Nambahka nya mega, kitai patut ngirup mayuh ai amat. Enti enda ulih diseliahka pansut ari rumah ketegal pekara ke beguna tauka tasah, kitai enda tau enda ngena pengerungkup idung enggau mulut. Enti bisi simptom penyakit ketegal hari besebun kitai mesti lengkas betemu enggau doktor. Billy Nanang: Orang Bekebun Tusah bendar kami ke bekebun. Utai tanam kami tasal laban sebun. Buah nyau rumbau laban hari baka tu. Atur enggau undang-undang patut diteritka. Sida ke ngereja pengawa ti ngujungka hari besebun patut ditan sereta didawa awakka nyadi lalau enggau ajar ngagai raban bukai. Emelich Jimmy: Nembiak Sekula Udah empat hari berunggu napi penusah ketegal hari ti besebun. Mensia mayuh balat ngasaika empas ari sebun ke baka tu. Deka nurun ke sekula, opis, palan alai gawa enggau tuju bukai pan merinsa. Maya enseput seruran nyintak bau asap. Enti baka tu, menua deka rugi laban pengawa sekula tepagang enggau pejalai pengawa bukai tesekat. Tema 4 UNIT 8 3. Tembuka kar berurun-rurun di baruh alai nuan madahka puncha enggau empas hari besebun. 2. Tipakka buah runding di baruh ngagai individu ke patut. 4. Pejuraika pekara di baruh. a. Mensia mayuh ditangkan ngena pengerungkup idung enggau mulut lebuh hari besebun. b. Orang bekebun balat serebana maya hari besebun nuntung menua. c. Tuju ngeletak ukum ti berat ngagai raban mensia ke enggai ngasika undang-undang. 3.3.2 (ii, iii) 5.2.1 (ii) Dr. Anadhy Billy Nanang Emelich Jimmy Mensia ke kih sereta enggai nitihka atur patut nerima ukum ti berat. Angin ke kamah ngasuh sendat seput. Sekat diri sebilik pansut ari rumah enti kualiti angin ba tikas ti enda pengerai. 1. Ngena chara betawing, padahka reti jaku ti bechelak gadung dalam teks lalu gaga ayat. ... ... Hari besebun ... ... PBTT Aktiviti 1, 2, 3, 4 a. Jaku: Reti: Ayat: ... ... ... c. Jaku: Reti: Ayat: ... ... ... b. Jaku: Reti: Ayat: ... ... ... d. Jaku: Reti: Ayat: ... ... ... 107 Tema 4 UNIT 8 1. Tembuka kar segala rata di baruh. 2. Gaga ayat ngena rambai jaku di baruh. PBTT Latih 1, 2 a. simptom penyakit c. langit perenching b. hari besebun d. nyintak asap 108 ... Malin ... ... ... ... Penanggul pengerai ketegal sebun Tema 4 UNIT 8 4. Banding sereta bidaka ari sukut pengerai enggau pengasai ke disepi mensia mayuh antara dua bengkah rampa menua di baruh. Sebun PBTT Latih 3, 4 109 3. Tulis karang pandak bepelasarka kar berurun-rurun di baruh. Tema 4 UNIT 8 Tipakka gambar enggau penerang. Giga lalu tentuka siti kandang menua ke suah kena tuntung penanggul rampa menua. Gaga siti pansik kita ngagai endur nya. Sekeda pekara ke patut dikenatika kita maya bejalaika pansik tu iya nya. Pansik Kes Objektif Chara Puncha Asil Isu ke bekait Palan a. b. c. d. e. f. Pasang airkon lebuh dalam kerita lalu tentuka kita ngena mod pusin angin dalam. Tuchi mua enggau jari ngena sabun enti udah ngereja pengawa di luar. Tentuka angin dalam rumah beresi. Kena pengerungkup idung enggau mulut lebuh pansut ari rumah. Ngirup ai amat mayuh. Kurangka pansut ari rumah. 110 Tema 4 UNIT 8 Bacha silik leka main entelah di baruh lalu saut tanya ti nangkanka nya. 1. Nama saut entelah di atas? 2. Berapa iku watak dalam entelah? 3. Padahka bansa utai idup ke begunaka watak ti dilalaika dalam entelah. 4. Rintaika penteba ke dikembuan watak ti dilalaika dalam entelah. 5. Nama empas enti pekara ti dilalaika dalam entelah nadai? 6. Kelimpah ari ti dipadahka dalam teks entelah, nama agi guna bukai pekara ti dilalaika? 7. Padahka chara kitai ulih ngintu enggau nyaga watak dalam entelah. Beri penerang nuan. Lalai: Aya apai Lana chukup beresi besai guna, Enti iya nadai, bansa jelu enggau bala mensia, Rebah tasah, tekulai laya lenyau tampung nyawa, Seput empulak raya, pedis menais, ngelanit mata. Adi Nyawai Bujang menyana, Enda ulih peda enggau sula leka mata, Disepi enggai nyadi, nadai temu rasa, Iya nyadi sanding idup mensia enggau utai benyawa, Enti iya nadai ngesah lebuh beguna, Api enggai nyadi, tusah pendiau anak mensia. Menua: Dia kitai idup dia mih iya, Dalam ai diguna bala gemian, kaban bunsu baya, Dalam tanah pan bisi pia mega ba atmosfera. Ulu lungga: Ngabas stesyen Saut: ... O2 111 Nama bansa kereban pemindah enggau pengangkut ti pemadu baru bisi dikena dalam menua kitai? Nama pengelebih iya? UNIT9 Evolusyen Teknologi Kereban Pengangkut Evolusyen Teknologi Kereban Pengangkut Nama bansa kereban pengangkut ti pemadu baru bisi dikena dalam menua kitai? Nama pengelebih iya? Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • nyebut leka jaku nitihka standard • ngena chara ti betul mansutka asai ati Macha • bekaulka idea abstrak ari teks ba situesyen baru Nulis • ngena leka jaku nyeritaka peneleba Meretika leka main - pantun • nyebut leka pantun Meretika jalai jaku • ngaga ayat ari klausa 112 Nemu nuan kereban pengangkut ti pengabis dulu dikena ba darat enggau ai di menua tu? Baka ni kitai ngaga pemutus milih kereban pengangkut ti patut dikena ngelawa siti-siti endur? 113 UNIT 9 Tema 5 114 Aram Mending enggau Bejaku Ansie ngiga penerang pasal Jalai Federal di Sarawak. Di baruh tu penerang ti ditemu iya dalam siti website. Peratika silik penerang nya. 1. Ngena chara beraban, kerandauka penerang di atas lalu gaga simpul penemu senentang pekara nya. Kunsika simpul penemu nya enggau raban bukai. 2. Enti sema pemanjai jalai raya lubah ditambah, nama empas iya ngagai menua kitai? 3. Beri sadang penemu dikena ngurangka penusah bebadi di Jalai Federal. Tembuka grafik di baruh. 4. Bepelasarka penerang ari internet, lukis kar menua Sarawak sereta kelai jalai ti dirintaika. 1.5.4 PBTT Aktiviti 1, 2, 3, 4 Sadang penemu dikena ngurangka penusah bebadi di Jalai Federal ... ... ... ... (Diambi sereta dibali ari: http://www.kkr.gov.my) Jalai Sematan-Lundu-Batu Kawa-Kuching Jalai Sibu-Bintulu Jalai Kuching-Sibu Jalai Bintulu-Miri Jalai Bakun Nama jalai Pemanjai (km) 102.10 190.90 429.50 203.00 128.46 Pemanjai semua jalai 1053.96 Lis Jalai Federal di Sarawak UNIT 9 Tema 5 115 1. Padahka pemesai guna jalai raya ti neresa menua tu. Tembuka grafik di baruh. 2. Tusun baru rintai Jalai Federal di Sarawak nitihka pemanjai. 3. Baka ni chara ngangkatka pemanah jalai raya di Sarawak? Tembuka grafik di baruh. 4. Ngena aplikesyen Google Earth, perati sereta tuliska sekeda pelilih menua ti diteresa Jalai Pan Borneo. PBTT Latih 2, 3, 4 ... ... ... ... Chara ngangkatka pemanah jalai raya di Sarawak ... ... ... ... Pemesai guna jalai raya Aram Macha Bacha silik teks karang di baruh. UNIT 9 Audio 17 Gaya sistem pengangkut rama meri mayuh empas ngagai orang ti diau dalam kandang nengeri. Penyampat pejalai nuju siti-siti endur bepanggai bendar ba gaya sistem pengangkut. Ambika chunto, jalai raya ti jai, ngembuan mayuh pengurang sereta jarang dibiki enda ulih napi penyampau kereban pengangkut ti seruran nambah ninting taun. Penanggul baka tu ngeruga kualiti pengidup raban bansa ke mangkang nengeri sereta ngelubahka produktiviti. Beduduk ari pekara tu, perintah udah ngelanggur sereta ngaga mayuh macham pemansang ngambika penekul ke bepun ari penedat jalai raya ulih diputarka. Sistem Light Rail Transit (LRT) iya nya kerita api ti ngena energi elektrik lalu bejalai nengah dua iti arung. Rel kerita api keterubah mungkur 13 iti stesyen penyauh 12 kilometer ari Ampang ke Jalai Sultan Ismail. LRT ngembuan dua koc kira-kira 28 meter pemanjai lalu 2.68 meter pemesai. Tiap-tiap koc ngembuan enam iti pintu lalu ulih mai nyentuk ngagai 396 iku penumpang. Kenyau ari taun 1991, LRT udah mai mayuh ubah ngagai infrastruktur pengangkut di KL. Berengkah ari jam 6:00 pagi nyentuk ke 12:00 tengah malam, LRT ngemudahka pejalai orang ti diau dalam kandang nengeri nuju palan gawa. Sida enda ibuh besekut nengah jalai raya. Atur pejalai LRT ti manah senutuk enggau juluk ati perintah ti deka nempa peranak nengeri ke ransing sereta sikar gawa. Monorail tu sebansa tren ti beginsit nengah pelasar besi tunggal. KL Monorail besambungka menua utara KL enggau puak nengeri. Iya ngerenchah mayuh palan dagang, kedai-kedai besai enggau genturung hotel sebedau datai ba pengujung rel di KL Sentral. Mass Rapid Transit (MRT) siti ari projek infrastruktur ti pengabis besai di Malaysia. Pemansang sistem tren pengangkut tu ditaga ulih negapka agi ekonomi menua Malaysia. MRT digaga mungkur pemanjai 156 kilometer, besambungka palan baka Mutiara Damansara, Bandar Utama, Cheras, Kajang enggau endur ti bukai. Pemansang sistem pengangkut MRT disadang ulih narit ati mensia mayuh ti mangkang kandang nengeri KL bekenaka kereban pengangkut rama. Dalam taun 2020, penyampau orang ke bekenaka kereban pengangkut rama dijangka tau nambah ari 16 peratus ngagai 50 peratus maya nya ila. Pekara tu ulih nyadi nyata enti sema orang ke diau dalam kandang nengeri nemu pemesai reti tanggung pengawa ngena kereban pengangkut rama ti disediaka perintah nyadi siti ari chara ngurangka penyekut ba jalai raya sereta nyaga pemeresi rampa menua kelebih agi kandang angin. (Dibali ari: Ke Arah Pengangkutan Canggih, Siti Nadia Ahmad, 2013, Pustaka Perintis) Tema 5 116 Sistem Pengangkut Tren Moden Nyungkak Pemansang Bandaraya Kuala Lumpur (KL) 1. Bacha teks karang ngena patah sebut ti engkeman. 2. Ngena chara beraban, giga leka jaku bukai dalam teks ti ngembuan munyi ti sebaka ba ujung enggau leka jaku dalam pitak. 3. Keluluka diri nyadi pemberita televisyen ti benung meri penerang pasal sistem pengangkut MRT. Kena ayat turu maya ngenataika berita nya. mangkang diau pemanjai palan pelasar perintah PBTT Aktiviti 1, 2, 3 TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Ayat turu nya ayat ti digaga ari berakitka dua tauka lebih ayat tunggal awakka nyadi ayat baru ti ngundan lebih ari siti klausa. Ayat tunggal nya ayat ti semina ngundan siti klausa. Klausa nyadi ari dua bengkah konstituen iya nya subjek enggau predikat. 117 2.1.3 (ii) 1.5.1 3.3.4 (i, ii, iii, vi) 5.2.1 (iii) UNIT 9 Tema 5 UNIT 9 Tema 5 118 2. Tembuka grafik di baruh dikena bejuraika kebuah nengeri besai patut ngembuan mayuh bansa sistem pengangkut. Kebuah nengeri besai patut ngembuan mayuh bansa sistem pengangkut ... ... ... ... 4. Pilih dua iti ayat ti bechelak gadung dalam teks lalu gaga nyadi ayat tunggal. Chunto: Penanggul baka tu ngeruga kualiti pengidup raban bansa ke mangkang nengeri sereta ngelubahka produktiviti. a. Penanggul baka tu ngeruga kualiti pengidup raban bansa ke mangkang nengeri. b. Penanggul baka tu ngelubahka produktiviti. 1. Bepelasarka penerang dalam teks, tembuka grafik di baruh. PBTT Latih Aktiviti 1, 2 4 Bansa tren moden ba Kuala Lumpur LRT Monorail MRT ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... UNIT 9 Tema 5 119 4. Pilih empat iti klausa dalam latih 3 lalu gaga ayat. 5. Padahka empas pemansang sistem pengangkut ngena grafik di baruh. Beri evidens ti engkeman. Klausa nya siti unit tusun leka jaku dalam ayat. Klausa meali-ali iya nya klausa ti ulih bediri kediri, bisi ngundan subjek enggau predikat sereta ulih nyadi ayat penuh. Klausa bejantil enda ulih bediri meali-ali kediri. Iya suah agi bepun ngena jaku tugas baka enti, sereta, laban enggau ti bukai. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU PBTT Latih 3, 4, 5 3. Kelaska klausa ti bechelak biru dalam teks nitihka bansa. Klausa ... ... ... ... ... ... ... ... Klausa bejantil Klausa meali-ali ... ... Empas pemansang sistem pengangkut ... ... UNIT 9 Tema 5 Audio 18 Aih… remba seremba, Nadai ngemadas nya roket mit bilun gemala, Dikena matau menua pulau bintang, Aih... udu temegah ati sereta gaga, Pangki ruri tubuh rinda, Ngenang kitai mensia diau di dunya, Enti penyamai kitai bela ngasai, Nadai alai serebana, Kereban pengangkut kitai chukup maju, Semua sereba, Kereban pengangkut ai, Bisi kapal mayuh bansa, Kereban pengangkut darat, Maju amat raban kerita, Kereban pengangkut langit, Pan kitai bisi sedia, Bilun tambang kitai enda kurang, Kena raun ngelingi dunya. Aih... enti kitai nimpai nengeri, Kitai tau nepan teksi, Nepan bas kerita siwa, Orang ke diau di Kuala Lumpur, Nadai penanggul, Sida tau nepan kerita api, monorail, LRT enggau MRT, Semua sedia diguna bala penambang. Aih… enti sema, Kitai deka pegi ke Langkawi, Anang mih tusah ati, Kitai bisi feri udah disediaka, Iya mai kitai nyemerai begadai-gadai, Nimpai menua Pulau Legenda, Ngasuh mata tebelenang, Ati tegepang, Rindu teperindang. Aih... enti nepan bilun, Kitai ngasaika diri dalam ensera, Nepan daun limba limbi, Terebai nengan hari, Nuan deka ngasaika ati kitang-kitang, Begitang di selang remang jera, Ngerenchah menua singka miga, Merau nengah pupu sinja emperaja, Nyeraraka remang muda, Baka taya putih bebunga, Niti bebuli mua hari ujan naya, Dipanchar panas nerakas bisa, Belah bedilang. Aih... pengerawan ati nuan tau buai ke tisi, Tang patut diganti enggau ati gaga, Nimpai nengeri meda menua, Nilik tasik lampah rinda, Meda bukit baka ke rata, Enti lebuh malam nuan meda nengeri, Baka ke rami dipanchar api, Bechura naka pengelawa. Aih... naka penguntung mih kitai raun, Nepan bilun ngelingi dunya, Teknologi pengangkut patut dipuji, Enggau ati andal gaga, Laban sekeda iya ulih mai kitai, Ngelingi dunya sampai ke bintang. 120 Juan bekunsika gambar enggau Simai ti diambi maya raun rambau peremisi. Simai lalu nengkebang pantun puji. Dingaka pantun Simai. Aram Nulis Aram Nulis Pantun Puji Ngenang Kereban Pengangkut UNIT 9 Tema 5 1. Bacha tiap genteran leka main. 2. Sadaka leka main nitihka intonesyen ti engkeman. 3. Tembuka grafik di baruh bepelasarka leka main. Ayat Penerang Ayat penerang nya ayat ti dikena nerangka sesebengkah pekara ti nyadi. Ayat penerang sebaka reti enggau ayat berita. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU 1. Nama pengelebih ngena kerita api elektrik ba nengeri besai? 2. Rintaika baris ayat ke ngembuan gaya jaku simile enggau metafora dalam leka main. 3. Tembuka kar sukung di baruh senentang komponen ti bisi ba sebengkah kereban pengangkut. 4. Terangka batang pekara ti bisi dikenataika dalam tiap-tiap genteran pantun ngena ayat penerang. 5. Palan ngelantangka ati patut ngembuan sistem pengangkut ke menyana. Beri penemu nuan. PBTT Latih 1, 2, 3 Aktiviti 3, 4, 5 Kereban pengangkut Langit Ai Darat ... ... ... 121 3.3.4 (ii, iii, iv) 4.1.1(i, ii) 4.1.2 4.1.5 Luar Dalam ... ... ... ... ... ... ... UNIT 9 Tema 5 122 4. Tuliska ajar manah dalam gambar lalu terangka penguntung ari pengawa nya. PBTT Latih 4 a c d b UNIT 9 Tema 5 123 5. Ngena chara beraban, peragamka penteba sistem pengangkut jemah ila. Bantaika asil pengawa kita ba mua kelas. 7. Tengkebang segenteran pantun dikena ngelalau orang mayuh bejimat maya ngena kereban pengangkut. 6. Banding sereta bidaka entara basikal enggau motosikal dalam kar gelembung gandin di baruh. Penteba sistem pengangkut jemah ila ... ... ... ... ... ... PBTT Latih 5, 6, 7 Basikal Motosikal ... ... ... ... ... ... ... ... ... UNIT 9 Tema 5 124 Giga bansa kereban pengangkut ti bisi dalam pitak di baruh. Tampung ayat di baruh ngena klausa ti engkeman awakka nyadi ayat penerang ti menyana. 1. Menua tasik ulih dilawa ... . 2. Feri chukup beguna laban ... . 3. Orang ti diau ba tebing sungai ... . 4. MRT ulih ngurangka penanggul ... . 5. Kerita nasional Malaysia ngembuan ... . 6. Penusah bebadi ngena kereban pengangkut ... . K L F G S L S O D H O H E H F T D L E A M J R J G E F Q G G T B I D A R L E U J S A R I K A Q T Y K D S W T I K D B A S C I Y W T H R I M P Z K P Q J J L L I A D A M O K A A U O E K L A N P P A N P W P I Q A A F L H A A Y O K K T H E J F I UNIT 9 Tema 5 125 1. Gaga ayat di baruh nyadi ayat tunggal. 2. Pemansang teknologi pengangkut ngenataika mayuh penguntung. Pejuraika. e. Taja pan menua Sarawak besai tang mayuh genturung pendiau udah bisi jalai raya enggau kuasa karan. i. ii. iii. f. Apai Ansie ngangkut baja ke kebun ngena lori laban ulih mai barang ti mayuh sereta berat. i. ii. iii. ... ... ... ... ... ... a. Bilun nya kereban pengangkut ti laju tang tambang iya mar. i. ii. b. Bas ekspres nya mansang ke Sibu enggau Bintulu. i. ii. ... ... ... ... c. Jematan Batang Sadong digaga ngena ungkus ti tinggi laban begunaka mayuh pengereja pengawa. i. ii. d. Kapal kargo nya agi beratung ba penyangkai laban benung diperesa. i. ii. ... ... ... ... 126 UNIT10 Sungkak Teknologi Pengerai Sungkak Teknologi Pengerai Ari abad siti ngagai abad siti, teknologi dalam bidang perubat enggau pengerai seruran ngerembai lalu meri penampak pengarap ngagai mensia mayuh ke kirat laban mayuh macham leman penyakit. Jeman tu mayuh bengkah teknologi moden udah mujur digaga. Dunya perubat nerima revolusyen ari asil teknologi baru ti sofistikated. Taja pia, agi mayuh bengkah penyakit ti kompleks diidap mensia. Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • nyebut ngena chara ti betul leka jaku ke ngundan konsonan, konsonan turu enggau glotis besekat • bejaku terang sereta lanchar • nguasa pengelandik bejaku Macha • ngaga analisis tusun penemu Nulis • ngukun pekara ari grafik • nulis ayat sechara kohesif Meretika leka main - pelian • mending lenak enggau berati silik • macha leka main Meretika jalai jaku • ngaga ayat pelasar Sebut sekeda teknologi ti bisi dikena dalam bidang perubat. 127 Aram Mending enggau Bejaku Kelab Doktor Nembiak SMK Tatai Mansang deka ngatur minggu pengerai. Simai dipaduka meri licha pasal pengerai tungkul sengayuh. Nya kebuah iya lalu ngaga randau enggau Dr. Gelayan. Keluluka randau nya. Simai: Selamat pagi Dr. Gelayan. Meri besai terima kasih ngagai nuan doktor laban ulih limpang berandau enggau aku. Aku Simai ari SMK Tatai Mansang. Beserimbai enggau minggu pengerai ke bisi diatur di sekula kami minggu ke deka datai tu, aku udah dipaduka bala pengajar ngiga penerang pasal penanggul tungkul sengayuh. Nambahka nya, aku mega dituduhka sida meri licha pasal pekara tu maya nya ila. Dr. Gelayan: Selamat pagi Endu Simai. Nadai penanggul hal tu ba aku laban endang siti ari tanggung pengawa kami doktor meri penerang pasal pengerai. Simai: Keterubah tu doktor, nama pun penanggul tungkul sengayuh tu tau nyadi? Dr. Gelayan: Pekara tu endang bepun ari utai diempa enggau gaya pengidup. Individu deka napi risiko bepenanggul tungkul sengayuh enti kurang ngirup ai amat, ngirup mayuh ai bealkohol, nguna garam enggau gula ke lebih, makai pil nanka pemedis, enggai kiruh ngambi pemakai ti ngundan vitamin enggau mineral sereta kelalu lebih makai dagin. Nambahka nya, orang ke suah natka diri deka kemi enggau enda chukup tinduk mega ngembuan risiko kena penanggul tungkul sengayuh. Simai: Au, pia nih doktor. Kedua tu doktor, enti orang nya endang udah ditemu bepenanggul tungkul sengayuh, bisi chara ngeraika nya? Dr. Gelayan: Peluang sida ke udah bepenanggul tungkul sengayuh deka suman baka selama nya mimit bendar. Taja pia, sida ulih berubat ngena chara dialisis. Reti nya, sida tu deka ngena mesin dialisis dikena nyilih pengawa ke dipejalaika tungkul sengayuh. Lebuh dialisis dipejalaika, siti tiub ari mesin dialisis ditampungka ngagai urat darah ke mai darah ari tubuh tama ngagai mesin. Siti agi tiub ari mesin deka mai darah ke udah dituchi pansut ari mesin lalu tama ngagai tubuh. Pengawa ke dipejalaika mesin tu sama baka tungkul sengayuh. Lagi aku mai nuan ngagai bilik ke seruran alai orang ke bepenanggul tungkul sengayuh betuchi. Simai: Au, doktor. Terima kasih. Amat sofistikated ga teknologi nya nih doktor. Kepenudi tu doktor, nama jaku tangkan ke patut ditujuka ngagai mensia mayuh pasal chara nyeliahka penanggul tungkul sengayuh? Dr. Gelayan: Keterubah, mesti ngemeranka stail idup ke bepengerai nyengkaum makai pemakai ke meri pengerai ngagai tubuh. Kedua, anang enda nganjung diri meresa pengerai laban enti udah datai ba tikas kronik penanggul ba tungkul sengayuh tau bendar nabanka nyawa. Nya kebuah, kitai anang kelalu balat betatika pengawa tauka lale tang mesti deka kiruh ke aspek pengerai diri. Simai: Badas amat penemu nuan doktor. Enda lebu ga aku ngenataika diri ngagai Hospital Kumpang Pali tu. Mayuh amat penemu enggau penerang ke diterima aku. 128 UNIT 10 Tema 5 Rurun pengawa mesin dialisis 1.5.2 1.5.3 1.9.1 1. Tentuka bagi jaku ke ngundan urup konsonan, konsonan turu enggau vokal besekat glotis di baruh. Udah nya, sebut betul sereta terang semua jaku nya. UNIT 10 Mesin dialisis 129 Tema 5 2.1.4 (i) Tadi Sama Deka Tambah Enggau Orang Empas Ngarap Meda Asai Stail Kronik Darah tama ngagai mesin Darah udah beresi pansut ari mesin Ai dialisis tama Ai dialisis pansut Nekat darah meku enggau bepupu Vesel darah UNIT 10 2. Kerandauka pekara di baruh enggau pangan nuan. 3. Tembuka kar rurun di baruh ngena rambai jaku ke udah disedia dikena nerangka rurun pengawa mesin dialisis. b. Kebuah Simai ngerandau Dr. Gelayan. c. Tanggung pengawa nyadi doktor. e. Guna mesin dialisis. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU a. Stail idup enggau pemakai tau pulai ke penanggul tungkul sengayuh. d. Reti rambai jaku stail idup. ... ... ... ... ... PBTT Aktiviti 2a, 2b, 3 Darah ke udah beresi pansut ari mesin Darah dituchi dalam mesin dialisis Darah ari urat darah tama ngagai mesin dialisis Darah ke bepupu enggau meku ditekat Darah beresi dianjung ngagai semua sel tubuh 130 Tema 5 1. Saut tanya di baruh. a. Baka ni utai kamah dalam darah dibuai? b. Peratika silik tibak penerang lalu tembuka kar runding di baruh. 2. Meri licha ngagai mensia mayuh. Sekula kita deka ngatur Minggu Idup Bepengerai. Berindik ari nya, siti ari aktiviti ke deka dipejalaika iya nya licha pasal idup bepengerai. Sediaka draf licha pasal pekara nya. Bantaika licha nuan ngagai kita sekelas ngambika ulih diseruri sebedau dikena maya Minggu Idup Bepengerai. Format Licha a. Jaku tabi basa ngagai audiens. b. Madahka batang pekara. c. Isi: i. Keterubah ii. Kedua iii. Ketiga d. Simpul penemu. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU PBTT Latih 1a, 1b, 2 131 UNIT 10 Tema 5 Penyakit darah tinggi enggau kemi manis ngenataika risiko ke tinggi ngagai individu napi penanggul tungkul sengayuh enti enda dipentin enggau diubat nitihka adar atur ari doktor. - Dr. Gelayan Tekan Darah Tinggi • Dalam timpuh ke panjai, tekan darah tinggi ke majak deka ngerusak organ dalam baka tungkul sengayuh, jantung enggau untak. Pekara tu deka majak nyadi taja pan kitai nadai ngasaika nama-nama. • Enti enda diubat, tekan darah tinggi deka belubah-lubah ngerusak sistem tubuh. Kemi Manis • Penyakit kemi manis tauka diabetes mellitus nyadi ketegal paras glukos (gula) ke tinggi dalam darah. Pekara tu bepun ari insulin ke enda efektif nyaga penyampau glukos. Insulin bejalaika fungsyen mindahka glukos ari darah ngagai sel dalam tubuh. • Individu deka ditepan penyakit kemi manis enti glukos agi mengkang dalam darah. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Chara nyeliahka penyakit darah tinggi enggau kemi manis ... ... ... UNIT 10 Aram Macha Bacha penerang pasal vaksin Measles (gelumut), Mumps (berenguh) enggau Rubella (MMR) di baruh. 132 Tema 5 Vaksin MMR MMR nya puntang ngagai Measles, Mumps enggau Rubella. Teknologi Vaksin MMR diasilka ari tiga kombinesyen antigen gelumut, berenguh enggau rubella. Udah vaksin tu dituchukka, tiga bansa virus ke ngenataika gelumut, berenguh enggau rubella deka lemi. Berindik ari nya, sistem pengetan tubuh deka ngeluarka antibodi ari kena rampit tiga bengkah virus tadi. Dalam Program Imunisesyen Bansa, Opis Menteri Pengerai Malaysia, dos keterubah vaksin deka dituchuk lebuh anak mit beumur semilan taun lalu dos kedua deka dituchuk lebuh sida beumur dua belas taun. Sebedau vaksin MMR diasilka, masai endar kitai meda anak mit enggau nembiak kena rampit penyakit gelumut, berenguh enggau rubella. Semua penyakit tu mudah ngerekai nengah angin. Tiga bansa penyakit tu deka berampit enti anak mit tauka nembiak ke bepenyakit nya batuk tauka engkasi. Virus ke pansut nyereta kesuh kasi enggau batuk deka aktif lalu mudah mindah ngagai orang bukai. Sepengudah ke bisi vaksin MMR, nyau jarang endar kitai nemu anak mit kena rampit penyakit gelumut, berenguh enggau rubella. Taja pia, dikena nentuka virus tu enda nyadi baru, tikas imunisesyen di menua kitai patut disungkakka agi. Nya kebuah, bala apai indai patut bekerejasama nganjung anak ngagai klinik tauka hospital ngambika dituchuk ngena vaksin MMR. Komplikesyen deka nyadi enti kitai kena rampit tiga bansa penyakit tu. Ambika chunto, gelumut tau ngenataika penyakit pneumonia enggau encephalitis. Individu ti kena penyakit berenguh deka kembai kuyu. Rubella deka ngujungka indai ke betubuh bisi deka kelebuan tauka anak ke diadaka timpang pendiau. Penimpang tu disebut rubella congenital. Anak ke ada deka bepenanggul ba mata, pending, tungkul ati enggau intelijens. Penyakit ke dibai virus gelumut, berenguh enggau rubella pedis bendar deka dipunaska enti mensia mayuh nadai ngembuan penyedar. Nya kebuah, Opis Menteri Pengerai patut meri penerang ngena chara kimpin tauka gerah ari media chelak enggau elektronik. Ukai nya aja, bala apai indai mesti ngemeratka aspek pengerai anak diri. Nya kebuah apai indai patut nganjung anak betuchuk vaksin. (Dibali ari: https://immunise4life.my) 1. Macha a. Bacha sengian teks tadi. b. Ngena chara beraban, bacha inggar teks ngena sebut ke engkeman. 2. Peratika empat ayat pelasar di baruh lalu tentuka subjek enggau predikat dalam ayat nya. 3. Ngena chara beraban, pejuraika pekara di baruh. PBTT Aktiviti 1b, 3 TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Pola Ayat Pelasar Jaku Iban Pola Pola 1 Pola 3 Pola 2 Pola 4 • Konstituen subjek enggau predikat ayat pelasar tau digaga ari rambai jaku pandak tauka panjai. • Ba ayat pelasar subjek disebut dulu ari predikat. Subjek Produk nya Apai indai Vaksin nya Teknologi nya Predikat berachun mesti bekerejasama bisa ari menua luar a. Anak nya bepengerai. b. Apai indai patut sayauka anak. c. Penyakit berenguh patut dipentin. d. Rubella sebansa penyakit orang indu. Penerang Kebuah Penyakit gelumut, berenguh enggau rubella agi nyadi. ... Opis Menteri Pengerai mesti aktif ngelaban penyakit gelumut. ... Penerang Empas Enti penyakit gelumut, berenguh enggau rubella enda dipunaska. ... Mensia mayuh bekerejasama enggau Opis Menteri Pengerai munaska virus gelumut, berenguh enggau rubella. ... 133 UNIT 10 Tema 5 2.1.4 (i) 3.3.1 5.2.2 (i) TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Vaksin BCG DTaP JE HPV Tuberculosis Diphtheria, Tetanus Pertussis Japanese Encephalitis Human Papillomavirus Penyakit enggau UNIT 10 1. Pejuraika kebuah enggau empas penyakit gelumut, berenguh enggau rubella sereta chara dikena mentin penyakit nya ba grafik di baruh. PBTT Latih 1 134 Tema 5 2. Kelala ayat pelasar di baruh lalu kelai ngena tanda (√ ) enti betul lalu ( X ) enti salah. Empas ... ... ... Kebuah ... ... ... ... Chara mentin Penyakit gelumut, berenguh enggau rubella ... ... e. Vaksin nya sebengkah teknologi ke dikena ngasilka antibodi ngagai tubuh mensia. a. Penyakit nya ngemedis. ... b. Opis Menteri Pengerai meri jaku lalau. ... c. Apai indai di menua tu mesti ngembuan penyedar. ... d. Mensia mayuh mesti beratka pekara pasal pengerai diri sebilik. ... f. Kitai patut bekerejasama. ... ... Pengajar Jimbai ngasuh raban Kelab Jaku Iban SMK Tatai Mansang bejalaika pansik pasal berubat ngena chara tradisional enggau moden. Senentang berubat ngena chara tradisional Bayang sempat nulis selumpung pelian siku manang ba rumah panjai sida. Raja Petara bela ngemata, Seragindah bela madah, Ngemeranka subak tanah lang, Seragindi bela meda, Ngemeranka ai mesai puluh gerunung sanggang, Seleledu bela meda, Ngemeranka jumpu mesai jugu jambul bejampung, Seleleding bela meda, Ngemeranka tinting lurus pematang, Selingiling bela meda, Ngemeranka pating sega enseluang, Segunggong bela meda, Ngemeranka bungkung mesai benung tajau bujang, Bunsu Rembia bela meda, Ngemeranka lempa maram jarang. Bemata Raja Petara, Bela ngelala sampal nilik, Ari remang rarat bela nampai ngijap, Baka kempat kajang sebidang, Ari pandau banyak bela nampai Petara Guyak, Baka pantak tubung palang, Ari sintau kemarau sanggau bela ngilau Petara Radau, Baka likau nabau sawa bekengkang, Ari dinding hari bela nampai meremi Petara Menani Manang Matai, Baka kaki lung tetukang, Ari bulan bela nampai Petara Tebaran, Betempan kaki subang, Ari matahari bela meremi Petara Kami Manang Menani, Baka Segundi Manang Begitang, Ari jerit tisi langit bela nampai Petara Megit, Baka kepit tanggi tudung temelang, Ari pandau dunya Petara Megu bela nampai, Meki langgu ketunsung lelayang. Pengawa nyirika manang dikumbai bebangun. Jeman kelia menya sebedau pengawa berubat dipejalaika doktor, derisa enggau orang ti mekuhka pengawa berubat ngena chara saintifik, manang endang nyadi pilih bansa Iban dikena berubat. Chara berubat ke dipejalaika manang tu dikumbai belian. Nama pelian manang enda sebaka laban nitihka tuju iya. Iya ke selalu bendar ditemu kitai iya nya pengawa belianka orang ti sakit, jai mimpi, nyeliahka pekara jai enggau beserara bungai. Gred Manang 1. Tinggi: Manang Bali • Dikumbai Manang Bali. • Manang bali tu iya nya lelaki ti ngena gari indu maya belian. • Dibangunka manang bukai ngena piring enggau pengap. 2. Tengan: Manang Mansau • Dibangun bala manang bukai chara selama. • Ukai diasuh antu. 3. Baruh: Manang Mata • Manang tu agi belajarka chara bemanang dataika iya atam. Udah nya, baru iya tau dibangun. TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU (Dibali ari: Leka Main Iban, Anthony Richards 1966, Borneo Literature Bureau) 135 Aram Nulis Aram Nulis UNIT 10 Tema 5 UNIT 10 1. Sebut terang tiap baris leka main. 2. Ngena chara betawing, tulis nama menua lalu padahka orang ti nguan menua nya. 3.3.3 (i, ii) 4.1.1 (i, ii) Penguan Nama menua ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1. Ngena chara beraban, tembuka grafik di baruh. ... ... ... ... Penyakit ti ulih dipelianka Tema 5 136 2. Ngena chara betawing, pejuraika pekara di baruh. a. Kebuah mayuh bendar Petara enggau individu ti disebut tauka dikangau dalam leka pelian. b. Pengawa bemanang enda tentu dipelandikka agi. Tembuka grafik di baruh. 3. Banding lalu bidaka entara doktor enggau manang ngena kar gelembung gandin di baruh. 4. Giga penerang pasal pelian ari kereban elektronik, chelak tauka individu. Udah nya, gaga karang pandak. Tentuka karang nuan nya ngena jaku pun ayat, penanda kaul penemu enggau tanda bacha ti engkeman. ... ... ... ... Doktor Manang ... ... ... ... ... ... ... ... PBTT Latih 2a, 2b, 3, 4 TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Jaku Pun Ayat • Suah dikena ba pun ayat. Chunto: i. Nyadi ii. Nya alai iii. Kenu ku cherita Kebuah pengawa bemanang enda tentu dipelandikka agi UNIT 10 Tema 5 137 UNIT 10 Tusun ayat di baruh awakka nyadi siti genteran karang. 2. Gambar di baruh mandangka tungkul sengayuh mensia. Labelka begian iya ngena jaku ke udah disediaka. Kita tau ngiga penerang ari kereban chelak enggau elektronik. 1. Nemuai seraya belajar. a. Atur penemuai ngagai hospital tauka palan dialisis ke pemadu semak enggau sekula kita lalu giga penerang pasal: i. Penyampau mesin dialisis ke bisi dikena. ii. Penyampau pesakit ke ngena mesin dialisis. iii. Purata penyampau siku-siku individu begunaka mesin dialisis seminggu. iv. Purata pengelama tiap kali pesakit ngena mesin dialisis. v. Purata kos tiap kali pesakit ngena mesin dialisis. b. Kunsika penerang kita nya ngagai bala pangan ngena aplikesyen emel. Nyereta aktiviti ke mansutka peluh mega manah dikena nyaga pengerai tungkul sengayuh. Mensia mayuh enda tau enda beratka pengerai tungkul sengayuh. Berindik ari nya, sida mesti ngemeranka pemakai ke setimbang. Anang buruk beperesa pengerai dikena nentuka tikas pengerai diri. Pemakai enggau stail pengidup nyadi faktor pun mai ngagai penanggul tungkul sengayuh. ... ... ... ... medulla korteks ureter pelvis Tema 5 138 1. Pilih bansa pemakai ti ulih ngenataika pengerai ngagai tungkul sengayuh. Tembuka grafik di baruh. 2. Tulis siti karang ti nerangka chara nyeliahka diri ari kena penyakit berampit. Pengerai tungkul sengayuh ... ... ... ... ... ... UNIT 10 Tema 5 139 140 UNIT1 1 Penabat Dudi Hari Penabat Dudi Hari Orang ke tuai seruran nangkan, “Ingat kita, anang betimbah ayah ngena duit ringgit laban kitai idup ukai sehari dua tang agi jauh pejalai dudi hari”. Nama rampa reti jaku tuai nya? 141 Dalam unit tu nuan deka: Mending enggau bejaku • nentuka batang penemu, penerang enggau chunto • bejaku lanchar, engkeman sereta berani • bekauljaulka penemu ke besangkut-paut enggau pengidup besehari-sehari Macha • muntis penerang enggau tuduh penemu Nulis • ngukun penerang ngena grafik Meretika leka main - jaku tapis • mendingka leka main • nyebut enggau terang leka main • belematika ajar manah ari leka main • nyadaka leka main Meretika jalai jaku • ngaga ayat tunggal Nemu kita nama pekara ke dikumbai insurans? Sebut bengkah kompeni insurans ke bisi ditemu kita. Nama pekara ke ulih diambika insurans? Pekara pasal insurans endang beguna. Baka ni chara kitai ulih meransang mensia mayuh meli insurans? Aram Mending enggau Bejaku Dingaka randau Ijau enggau apai Iya. Audio 19 142 UNIT 11 Tema 6 Nabung Duit Insurans Pelajar Ijau: Apai, gap bendar nuan pagi tu. Deka kini nuan? Ambang: Eh, deka ke pasar ngagai bank laban deka mayar insurans pelajar kita tiga menyadi aku anak! Ijau: Pia, apai. Kemaya nuan belabuh nyimpan ke kami tiga? Ambang: Lama udah anak, belabuh ari umur nuan setaun. Aku ngira dudi hari enti umur nyau udah tuai, nyangka enda dapat agi ngiga belanja. Nya mih, aku mupuk nyimpan ke nuan nyengkaum Jawai enggau Ayang. Enti aku putus kereja, tusah bendar ngiga belanja. Ijau: Ulih nuan madah ngagai aku penguntung enggau kebuah nabung duit nya apai? Ambang: Ulih, anak. Duit nya ila kena kita menyadi nyambung pelajar. Agi mega duit puku ke disimpan nya ulih beranak sereta nyadi ke penabat lebuh sakit enggau utai ke enda disadang nyadi. Nya mih kebuah aku tu nyimpan ke kita. Ijau: Aku amat temegah ati ke nuan apai, taja pan enda tinggi sekula tang nuan ngembuan tinjau ke jauh ngemansangka pelajar kami. Ambang: Nya mih, anak. Aku sigi deka ngangkatka bala kita menyadi awakka ulih belajar ngagai tikas ke tinggi lalu ngichaka dudi hari kita ulih bediri sama tinggi enggau orang bukai. Ijau: Terima kasih apai laban siru ke kami menyadi. Nuan ukai semina apai tang nyadi inspiresyen kami menyadi. Ambang: Nya mih, anak. Bebendar nuan belajar kena napi peresa pom tiga ujung taun tu ila. Genggam bara api datai ke nyadi arang. Baka tekura enggai enda tepantup ba bandir. Kami duai indai nuan naka ulih ngiga belanja dikena kita besekula. Biar mih kami duai indai nuan bekikis bulu betis, bebuai bulu gundai, asal mih kita mujur belajar. Enti kita udah mujur, naka pengaga-ngaga kami duai indai nuan. Ijau: Au, apai. Terima kasih ke ajar enggau pementas seduai indai, ukai semina ngibun kami ari mit tang mih udah bekenanas apas ngiga belanja ke kitai sebilik. Pia mega, nuan enda leju-leju meransang kami belajar bebendar. Aku arapka Petara terus nyaga, ngemata sereta meri pengerai ngagai seduai indai. Ambang: Mupuk dulu aku anak, enggai ke laun lagi. Ijau: Bejimat nuan apai. Chunto 1. Keluluka baru randau dalam teks tadi. 2. Ngena chara beraban, padahka batang randau Ijau seduai apai iya. 3. Pejuraika watak ti bisi disebut dalam randau. 4. Sebut polisi insurans ti dibeli Ambang ke bala anak iya. 1. Sapa nama menyadi Ijau? 2. Terangka reti rambai jaku bediri sama peninggi dalam randau. 3. Nama kebuah Ijau ngumbai apai iya patut nyadika inspiresyen? 4. Padahka penguntung meli insurans pelajar dalam grafik di baruh. 5. Padahka chara nyimpan duit. 1.6.1 (i, ii, iii, iv) 3.3.1 4.1.2 PBTT Latih Aktiviti 2, 3, 4 2, 3 UNIT 11 Tema 6 ... ... Chara nyimpan duit ... ... ... ... ... 143 ... ... ... Penguntung meli insurans murid UNIT 11 Tema 6 144 6. Beri reti sempama di baruh nitihka guna iya dalam teks. 7. Rintaika ajar manah ti dikembuan watak di baruh. Sempama a. Genggam bara api dataika nyadi arang. b. Baka tekura enggai enda tepantup ba bandir. c. Bekikis bulu betis, bebuai bulu gundai. Reti ... ... ... PBTT Latih 6, 7 ... ... ... ... ... ... Ambang Ijau UNIT 11 Tema 6 145 8. Mensia mayuh kurang penyedar senentang guna insurans. Pejuraika chara meransang sida meli insurans. 9. Nuan diasuh ngenataika licha pasal insurans. Tembuka grafik di baruh dikena nuan ngengkahka isi licha ti deka dikenataika. chiri Bansa ... ... ... Tuju ... ... ... Insurans PBTT Latih 8, 9 ... ... Jalai meransang meli insurans Malin: ... ... ... ... ... UNIT 11 Tema 6 Bacha lalu peratika silik teks di baruh. Aram Macha Rayat menua kitai agi kurang beratika pengawa nabung. Nya kebuah, kerejasama entara semua raban baka ari sekula, apai indai, institusyen wang enggau perintah patut diratka agi awakka penyampau mensia mayuh masuk dalam pengawa nabung tu majak nambah. Enti ulah nabung tu ulih dikerembaika tentu menua kitai deka ngembuan aset tabung wang ke tegap. Nambahka nya mega, pengawa nabung tu siti ari ukur pemanah ulah ke patut bendar dikembuan semua rayat di menua tu, munyi ku sempama mimit-mimit lama-lama nyadi bukit. Pengawa nabung pulai ke penguntung. 146 Meransang Mensia Mayuh Nabung Baka sempama sediaka payung sebedau ujan, nya konsep ti pemadu engkeman ngagai pengawa nabung ke penabat napi pengidup dudi hari. Mensia ti bisi nabung deka ngasaika penyamai pengidup jemah ila. Mayuh bengkah chara ti tau dipejalaika dikena meransang mensia mayuh di menua tu nabung. Kimpin penyedar ari perintah Institusyen wang nyediaka mayuh bansa tabung Numbuhka kelab nabung di sekula Teladan ari apai indai Chara meransang mensia mayuh nabung UNIT 11 Tema 6 1. Ngena chara betawing, tembuka grafik di baruh. 3. Ayat ke bechelak gadung dalam teks nya chunto ayat tunggal. Kerandauka konsep ayat tunggal lalu giga sekeda ayat tunggal ke bukai. 2.1.4 (ii) 5.2.2 (ii) 2. Kerandauka pekara di baruh dalam raban. a. Pengawa penyedar pasal nabung mesti diatur. c. Mensia mayuh enda beratka pengawa nabung dalam pengidup. b. Institusyen wang patut nyediaka mayuh bengkah bansa tabung. d. Pengawa nabung disemaka baka sempama sediaka payung sebedau ujan. Batang pekara ti dilansa dalam teks ... ... ... PBTT Aktiviti 1, 2a, 2b, 2c, 2d, 3 147 gambar SMK KOTA SEMARAHAN Ayat tunggal a. b. c. d. ... ... ... ... UNIT 11 Tema 6 148 1. Ngena chara betawing, rintaika bansa tabung ti bisi di menua kitai lalu padahka tuju iya. 2. Padahka kaul bukai sempama sediaka payung sebedau ujan kelimpah ari ke bekait enggau nabung. 3. Tuliska kebuah mensia mayuh enda betatika pemesai guna nabung dalam grafik di baruh. Bansa tabung Tuju PBTT Latih 2, 3 Kebuah rayat enda betatika pemesai guna nabung ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... Kaul sempama sediaka payung sebedau ujan UNIT 11 Tema 6 149 4. Tembuka kar runding di baruh senentang chara meransang mensia mayuh nabung. 5. Tukar ayat aktif di baruh ngagai ayat pasif. a. Pengajar Dayleenda nabung duit dalam saham. b. Apai Ansie meli insurans ke bala anak iya. 6. Tukar ayat pasif di baruh ngagai ayat aktif. a. Pengajar Duris ditulung Pengajar Pini nyimpan duit. b. Surat ari bank nya dibai iya tadi. 7. Tukar ayat selama di baruh ngagai ayat tunsang. a. Pengawa nyimpan duit nya pekara ke beguna jeman diatu. b. Rayat menua tu kurang penyedar pasal ngelimat belanja. 8. Tukar ayat tunsang di baruh ngagai ayat selama. a. Dibai apai iya ngelawa bank. b. Ngulu licha pasal naruh duit Simai enggau Imas. PBTT Latih 4, 5, 6, 7, 8 TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU TIBANG PENEMU Ayat Selama - Konstituen subjek dulu ari konstituen predikat. Ayat Tunsang - Ngenuluka sekayu predikat. Ngenuluka sebagi ari predikat. Ayat Aktif - Ngundan jaku pengawa ke lebih ngemeratka subjek nyadi batang pekara ke diterang. Ayat Pasif - Ngundan jaku pengawa ke lebih ngemeratka objek. Chara meransang mensia mayuh nabung ... ... ... ... Tema 6 150 Aram Nulis Aram Nulis Pendingka jaku tapis di baruh. Penusah bebadi sebarang maya, Duit insurans nyadi penyelamat penatai belanja. Duit belanja mesti diatur, Pengawa dikereja deka mujur, Pengawa berutang mesti ditagang, Kitai bebelanja anang nitihka sempama, Besai kapak besai ga umbang. Seagi-agi kitai gerai bulih jereki, Emas pengeraja ulih beli, Duit bisi anang kakang, Beli insurans nyadika pesindang, Dudi hari pengidup senang, Pengidup senang ati lantang, Ingatka Petara anang limpang. Berasai kesal aku di jungkal kandang dada, Aku ke bediri degi-degi di mua bala, Aku ke bejaku inggar didinga, Ngenataika pesan jaku tangkan ngerah semua, Ngagai bala kita ke betekang, Mayuh ari beluh nyaru arang, Banyak ari kerupak tungkul pisang, Enda alah tiap nunda singkap pinggai lelayang, Enda alah tesa nunda laja, Geran lungga atung pematang, Kita ke mayuh begempuru, Baka tematu buah bindang, Kita ke mayuh betugung baka lempaung ngambungka batang, Kita ke mayuh betatam baka ikan ngaban nyaru arang. Aku madahka diri, Baka kenyali indu kenyalang, Madahka kita tipang dibai, Segiang Manang Menyaya, Awakka pengidup kita lantang, Ngambika pengawa kita enda balang, Tang untung menang bulih pengeraja. Nyadi aku tu baka burung undan nganjung seruan, Ngenataika pesan pasal insurans, Ngenataika berita pasal pati nyawa, Meli insurans besai guna, Nya chara nabung mentin belanja, Umur majak tuai pengerai dijaga, Nyimpan duit penabat mayuh guna. Ukai ngajihka rangkang ngachuk mata, Ukai ngajihka penanggul nekul mua, Ukai ngajihka ninga burung changka, Ukai ngajihka kijang melunggang raga, Ukai ngajihka mimpi rawan dedepan tinduk lina, UNIT 11 Audio 20 Meransang Meli Insurans UNIT 11 Tema 6 151 1. Tuliska nama burung ke bisi disebut dalam leka jaku tapis. 3. Nama utai ti dibai Segiang Manang Menyaya? 2. Kati asai ati orang ti ngenataika jaku tapis maya iya bediri ba mua mayuh? 4. Tulis segenteran jaku tapis dikena meransang kaban nuan belajar. 5. Frasa di baruh mai reti ke sama. Padahka reti iya. PBTT Latih 2, 4, 5 Aktiviti 1, 2, 3, 4, 5, 6 1 Sadaka jaku tapis ngena intonesyen ti betul. 3 Pejuraika enggau kaban nuan batang penemu ti dikenataika dalam jaku tapis. 5 Padahka ajar manah ari jaku tapis nya tadi. 2 Pejuraika batang penatai burung undan. 4 Sapa orang ke patut ngenataika jaku tapis nya? Beri rasional nuan. 6 Padahka asai ati orang ke ngenataika jaku tapis nya. 3.3.1 4.1.1 (i, ii) 4.1.5 5.2.2 (ii) Ukai ngajihka rangkang ngachuk mata, Ukai ngajihka penanggul nekul mua, Ukai ngajihka ninga burung changka, Ukai ngajihka kijang melunggang raga, Ukai ngajihka mimpi rawan dedepan tinduk lina. UNIT 11 Tema 6 152 6. Giga lalu tuliska rambai jaku dikena madahka penyampau ke bisi ditemu nuan dalam teks. 7. Nama guna tipang ti dibai Segiang Manang Menyaya? 8. Padahka reti mimpi rawan nitihka penemu nuan. 9. Gaga ayat tunggal ari frasa di baruh. Rambai jaku dikena madahka penyampau ... ... ... Enda alah tiap nunda singkap pinggai lelayang ... ... a. bediri degi-degi Frasa Ayat Tunggal d. nyimpan duit b. bala kita e. mimpi rawan c. ngenataika pesan f. ingatka Petara ... ... ... ... ... ... PBTT Latih 6, 8, 9 UNIT 11 Tema 6 153 10. Giga ajar manah ari jaku tapis lalu tembuka kar runding di baruh. 11. Tuliska kereban, burung enggau buah ke bisi dikena dalam jaku banding dalam jaku tapis. Kereban ... ... ... Burung ... ... ... Buah ... ... ... ... ... ... ... ... ... PBTT Latih 10 Ajar manah ari jaku tapis UNIT 11 Tema 6 Isi endur puang dalam tibak teks ngena leka jaku ti disediaka. Pengawa meli insurans nya siti ari ... mindahka risiko. Iya nyadi ke penabat ke ulih mungkur kitai ari ... enggau risiko pengerugi ke enda ... . Ambika chunto baka penusah rugi wang, reta ... enggau penusah bebadi nyawa. Insurans nyadika ... tiap iku orang ke meli. Nya alai, kitai patut meli insurans nyadika ... pengerugi ke ditapi. Insurans ukai semina nyadika pati ... orang ke meli tang mega nyadika penabat maya sakit ... bebadi. Meli insurans siti ari chara kitai ... duit ke belanja dudi hari. Orang ke dalam ... sigi enda kakang meli insurans. Isi endur puang ba ayat ngena leka jaku ti udah disediaka. a. Apai Jangkam Bulan nya orang ke tinggi ... sereta tubuh iya besai ... . b. Manang nya besampika Igat Jayung ngebung baka ... nempusung baka ... . c. Orang ke diasuh bepadah ngesah orang ke tasah nya lalu ngebuka diri bejalai laju baka ... leka senapang, bejalai lasit baka ... rurus direjang, bejalai deras baka ... kesulai tandang. d. Bala indu dara ke enggau bepekit kumang nya bejalai ... baka rayah kena sangkut, bejalai ... baka entali ai anyut, bejalai chundung baka ... dipuputka ribut. upas sumpit peluru jam-jam rakam-rakam nibung degi lubah langit bukit 154 penusah nyimpan disadang runding chara tauka penabat pampas nyawa tengkira UNIT 11 Tema 6 2. Tembuka leka main di baruh ngena leka jaku ti disediaka. 3. Nuan pengari sebengkah kompeni insurans. Gaga chunto pemandang bantai pasal pemesai guna insurans ngena kereban ICT. 1. Gaga ayat tunggal ari frasa di baruh. ngembuan insurans nya Frasa Ayat Tunggal nyediaka penabat nembiak guna insurans berandauka pasal insurans mayuh bengkah insurans ... ... ... ... ... terunda-runda ngerumban nyimpan insurans tajai ditelai enda rawan lupa Aku ke datai, Baka burung ... , Bisi utai dipadah utai ... , Beli mih ... , Anang kakang anang ... , Nya chara kitai ... , Aram kitai ... , Enggaika kitai ... , Nganti pagila lalu ... , Ngujungka kitai lalu ... . 155 Leka Jaku Leka Main

kssm_ManahatAlQuran_1EoySnkIknjbB_Ut9Cxlo5doTuDQDVE8A.pdf

FT484001 RM80.00 ISBN 978-967-388-327-1 9 789673 883271 لماكتملا ظيفحتلا جهنم ﻒﻴﻟﺄﺗ ﻒﺳﻮﻳ ﻦﺑ ﻲﻈﻓﺎﺣ ﺭﻮﻧ ﺭﻮﺘﻛﺪﻟﺍ ﻥﺎﻤﺜﻋ @ ﻒﻳﺯﻭﺍ ﻦﺑ ﻞﺼﻴﻓ ﻦﻴﻣﺃ ﺪﻤﺤﻣ ﻱﺮﻌﺷ ﻦﺴﺣ ﻦﺑ ﺐﻳﺩﺃ ﺪﻤﺤﻣ ﺮﻳﻮﺼﺗ ﻥﺎﻤﺜﻋ ﻦﺑ ﻦﻳﺪﻫﺎﺷ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﻤﺣﺮﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺔﻳﺍﺪﻫ ﺔﻤﺣﺭ ﻞﻔﻜﻟﺍ ﻭﺫ ﻦﺑ ﻥﺎﻨﻓﺃ ﺪﻤﺤﻣ ﻲﻨﻔﻟﺍ ﻢﻴﻤﺼﺘﻟﺍ ﻒﺳﻮﻳ ﻦﺑ ﻝﻭﺮﻴﻣﺃ ﻞﻔﻜﻟﺍﻭﺫ ﺖﻨﺑ ﻲﺗﺎﻴﺣ ﺭﻮﻧ ﺮﻳﺮﺤﺗ ﻒﻴﻨﺤﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺪﻴﺣﻭ ﺪﻤﺤﻣ ﺭﺎﺘﺨﻣ@ﺎﺘﺨﻣ ﻦﺑ ﺰﺋﺎﻓ ﺪﻤﺤﻣ ﹺﻥﺁﺮﹸﻘﻟﺍ ﹸﺕﺍﹶﺭﺎﹶﻬﹶﻣ ﻞﻣﺎﻜﺘﻤﻟﺍ ﻆﻴﻔﺤﺘﻟﺍ ﺞﻬﻨﻣ ﹺﺔﹶﻌﹺﺑﺍﱠﺮﻟﺍ ﹺﺔﹶﻨﱠﺴﻠﹺﻟ  ﺪﺣﺮﺑ ﻦﻳﺮﻳﺪﻨﺳ ﻭﺮﻴﺑ ڬﻼﺗ ٢٠١٧ ﻢﺳﺭ ﻞﻨﻳﺯ ﻦﺑ ﻞﻤﻛﻷﺍ ﻒﻴﺳ iii  ﻪﻴﻠﻋ ﻪﹼﻠﻟﺍ ﻰﹼﻠﺻ ﺪﹼﻤﺤﻣ ﻰﻔﻄﺼﻤﻟﺍ ﺎﻨﹼﻴﺒﻧ ﻰﻠﻋ ﻢﹼﻠﺴﻧﻭ ﻲﹼﻠﺼﻧﻭ .ﻦﻴﻌﺘﺴﻧ ﻪﺑﻭ ،ﻦﻴﻤﻟﺎﻌﻟﺍ ﺏﺭ ﻪﱠﻠﻟ ﺪﻤﺤﻟﺍ .ﺪﻌﺑﻭ ،ﻦﻴﻌﻤﺟﺃ ﻪﺒﺤﺻﻭ ﻪﻟﺁ ﻰﻠﻋﻭ ﻢﹼﻠﺳﻭ ،ﻪﺟﻭ ﻞﻤﻛﺃ ﻰﻠﻋ ﻰﻟﺎﻌﺗ ﻪﻠﻟﺍ ﻥﺫﺈﺑ ﻩﺯﺎﺠﻧﺇ ﹼﻢﺗ ﻱﺬﹼﻟﺍ ﺔﻌﺑﺍﹼﺮﻟﺍ ﺔﻨﹼﺴﻠﻟ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺍﺭﺎﻬﻣ ﺏﺎﺘﻛ ﻮﻫ ﺍﺬﻬﻓ .ﺔﻳﺰﻴﻟﺎﻤﻟﺍ ﻢﻴﻠﻌﹼﺘﻟﺍ ﺓﺭﺍﺯﻭ ﺎﻬﹾﺗﺭﹼﺮﻗ ﻲﺘﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺍﺭﺎﻬﻣ ﺓﹼﺩﺎﻤﻟ ﻞﻣﺎﻜﺘﻤﻟﺍ ﹼﻲﻈﻴﻔﺤﹼﺘﻟﺍ ﺞﻬﻨﻤﻠﻟ ﺎﹰﻘﻓﺍﻮﻣ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﻑﺍﺪﻫﺃ ،ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺏﺍﺩﺁﻭ ،ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃﻭ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺍﺭﺎﻬﻣﻭ ﺕﺎﻣﻮﻠﻌﻤﻟﺍ ﺪﻳﻭﺰﺗ ﻰﻟﺇ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻑﺪﻬﻳﻭ ﹼﻢﺘﻬﻳ ﺎﻤﻛ .ﺔﻳﻮﻧﺎﺜﻟﺍ ﺱﺭﺍﺪﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﺔﺒﻠﻄﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻼﻣﺎﻜﺘﻣﻭ ﻼﻣﺎﺷﻭ ﻼﻣﺎﻛ ﺎﻬﻘﻴﺒﻄﺗ ﻊﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺞﻫﺎﻨﻣﻭ ﺎﹰﻘﻴﺒﻄﺗ ﺓﺎﻴﺤﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻬﻘﻴﺒﻄﺗ ﻦﻜﻤﻳ ﻲﺘﻟﺍ ﺔﻳﺪﻳﻮﻌﹼﺘﻟﺍﻭ ﺔﹼﻴﻠﻤﻌﻟﺍ ﻲﺣﺍﻮﹼﻨﻟﺎﺑ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺍﺭﺎﻬﻣ ﻰﻟﺇ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺍﺬﻫ .ﺎﹰﻌﺋﺎﺷ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ￯ﻮﺘﺤﻣ ﻢﺴﻗﻭ ﻢﻬﻔﻠﻟ ﻢﺴﻗﻭ ﺓﺀﺍﺮﻘﻠﻟ ﻢﺴﻗ ﻊﺿﻭ ﺪﻗ ﺱﺭﺩ ﹼﻞﻛ ﻲﻓﻭ ،ﺱﻭﺭﺩ ﺓﺮﺸﻋ ﻰﻠﻋ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻱﻮﺘﺤﻳ ﻊﻣ ﻊﺒﹼﺴﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍﻭ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺔﺳﺭﺎﻤﻣ ﻰﻠﻋ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻦﹼﻤﻀﺘﻳ ﺎﻤﻛ . ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍﻭ ﻦﻳﺭﺎﻤﺘﻠﻟ ﻲﻓ ﺕﺎﻣﻮﻠﻌﻤﻟﺍﻭ ﺕﻻﺎﺼﺗﻼﻟ ﺔﺜﻳﺪﺤﻟﺍ ﺎﻴﺟﻮﻟﻮﻨﻜﹼﺘﻟﺍ ﻡﺍﺪﺨﺘﺳﺍﻭ ﻪﻈﻔﺣﻭ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻲﻓ ﺎﻬﻘﻴﺒﻄﺗ .ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍﻭ ﻢﻴﻠﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﹼﻴﻠﻤﻋ ﹸﺔﹶﻣﱢﺪﹶﻘﹸﻤـﹾﻟﺍ ﻥﺀﺎ�ﺮﻬ�ﭬ ﻡﺎﺳﺎﺟﺮﻛ ﻦﻜﺘﺒﻴﻠﻣ ﻦﻳﺍ ﺱ ﮏﻴﺗ ﻮﻛﻮﺑ ﻦﺘﻴﺑﺮﻨﭬ ﻪﻴﺳﺎﻛ ﺎﻤﻳﺮﺗ ﻥﺍﺩ ﻥﺀﺎ�ﺮﻬ�ﭬ ڠﻮﻟﺎﻜﺳ .ﻖﻬﻴﭬ ﻖﭘﺎﺑ :ﺖﺒﻴﻟﺮﺗ �ﻳ ﻖﻬﻴﭬ ﺍﻮﻤﺳ ﺪﭭﻛ ﻦﻛﻮﺟﻮﺗﺩ • کﻮﻣ ﻑﻭﺮﭬ ﻦﻘﻳﺀﺎﺒﻬﺒﻤﻨﭬ ﺱﺍﻮﻜﻨﺗﻭﺎﺟ ﻦﻳﺮﺘﻨﻤﻛ ،ﺱ ﮏﻴﺗ ﻮﻛﻮﺑ ﻦﻴ�ﺎﻬﺑ ،ﺕﺭﻮﺳ .ﺎﻴﺴﻴﻠﻣ ﻦﻘﻳﺪﻳﺪﻨﭬ • کﻮﻣ ﻑﻭﺮﭬ ﻦﻟﻮﺘﺒﻤﭬ ﻦﻘﻤﻴﭙﭬ ﺱﺍﻮﻜﻨﺗﻭﺎﺟ ﻦﻳﺮﺘﻨﻤﻛ ،ﺱ ﮏﻴﺗ ﻮﻛﻮﺑ ﻦﻴ�ﺎﻬﺑ ،ﺕﺭﻮﺳ .ﺎﻴﺴﻴﻠﻣ ﻦﻘﻳﺪﻳﺪﻨﭬ • ،ﺍﺮﻴﻣﺎﻛ ﺎﻳﺪﺳ ﻪﺨﺴﻧ ﻦﻘﻤﻴﭙﭬ ﺱﺍﻮﻜﻨﺗﻭﺎﺟ ﻦﻘﻳﺪﻳﺪﻨﭬ ﻦﻳﺮﺘﻨﻤﻛ ،ﺱ ﮏﻴﺗ ﻮﻛﻮﺑ ﻦﻴ�ﺎﻬﺑ .ﺎﻴﺴﻴﻠﻣ • ﻦﻴ�ﺎﻬﺑ ﻥﺍﺩ ﺱ ﮏﻴﺗ ﻮﻛﻮﺑ ﻦﻴ�ﺎﻬﺑ ٢ﻱﺍﻭﺎ�ﭬ ﻦﻘﻳﺪﻳﺪﻨﭬ ﻦﻳﺮﺘﻨﻤﻛ ،ﻡﻮﻟﻮﻜﻳﺭﻮﻛ ﻦﻧﻮ�ﺎﺒﻤﭬ .ﺎﻴﺴﻴﻠﻣ • ﻪ�ﻨﻣ ﻪﻟﻮﻜﺳ ﺮﺟﻼﭬ ﺍﺭﺎﭬ ﻥﺍﺩ ٢ﻭﺭﻮ� ،ﺍﻮﺘ�ﭬ .(SMAKL) ﺭﻮﭭﻣﻮﻟ ﻻﺍﻮﻛ ﻡﺎ�ﺍ • ﻮﻛﻮﺑ ﻦﻨﻴﻜﻴﺒﻤﭬ ﻢﻟﺍﺩ ﺖﺒﻴﻟﺮﺗ �ﻳ ﺍﻮﻤﺳ ﻥﺍﺩ .ڠﻮﺴ�ﻟ ﻖﺪﻴﺗ ﻥﻮﭬﻮﻫﺎﻣ ڠﻮﺴ�ﻟ ﺍﺭﺎﭽﺳ ﻦﻳﺍ ۰۱۰۹ : ﻮﻛﻮﺑ ﻱﺮﻴﺳ ﺭﻮﺒﻣﻮﻧ ٩٧٨-٩٦٧-٣٨٨-٣٢٧-١ .ﻥ.ﺏ.ﺱ.ﺍ ٢٠١٧ ﻡﺎﺗﺮﭬ ﻦﻘﺘﻴﭼ ﻕﺪﻴﺗ ﻦﻳﺍ ﻮﻛﻮﺑ ﻢﻟﺍﺩ ﻦﻫﺎﺑ ٢ﻥﺎﻣ .ﺍﺭﺎﻬﻴﻠﭬﺮﺗ ﺎﺘﭭﻴﭼ ﻖﺣ ﻪﻴﻟﻮﺑ �ﻳ ﺍﺭﺎﭼ ﻢﻟﺍﺩ ﻦﭭﻤﻴﺳﺩ ،ﻻﻮﻤﺳ ﻦﻜﺘﻴﺑﺮﺗﺩ ﻦﻛﺮﻨﺑﺩ ﻕﻮﺘﻨﺑ ڠﺭﺎﺒﺳ ﻢﻟﺍﺩ ﻦﻜﻫﺪﻨﻴﭬﺩ ﻥﻮﭬﻭﺎﺗﺍ ﻲ�ﻻ ﻦﻛﺎﻧﻮ�ﺮﭬﺩ ،ﻞﻜﻴﻧﺎﻜﻴﻣ ،ﮏﻴﻧﻭﺮﺘﻜﻴﻠﻳﺍ ﺍﺭﺎﭼ ﻦ�ﺩ ﻖﻳﺀﺎﺑ ،ﺍﺭﺎﭼ ﻭﺎﺗﺍ ﻥﺮﻨﺒﻛ ﺎﭭﻨﺗ ﻦﻤﻗﺭ ﺍﺭﺎﭼ ﻦ�ﺩ ﻥﻮﭬﻮﻫﺎﻣ ﻻﻮﻤﺳ ﻥﺮﺒﻤ��ﭬ ﻦﻳﺮﺘﻨﻤﻛ ،ﺎﻴﺴﻴﻠﻣ ﻥﺮﺟﻼﭬ ﻩﺭﺎ�ﭬ ﺍﻮﺘﻛ ﺪﭬﺭﺩ ﻮﻟﻮﻫﺩ ﻪﻴﺒﻟﺮﺗ ﻥﺀﺍﺮﻴﻛﺮﭬ ﺪﭭﻛ ﻕﻮﻠﻌﺗﺮﺗ ﻦ�ﻳﺪﻧﻭﺮﭬ .ﺎﻴﺴﻴﻠﻣ ﻦﻘﻳﺪﻳﺪﻨﭬ .ﻡﻮﻳﺭﺍﺭﻮﻧﻮﻫ ﻭﺎﺗﺍ ﻲﺘﻠﻳﻭﺭ :ﻪﻴﻟﻭﺍ ﺎﻴﺴﻴﻠﻣ ﻦﻘﻳﺪﻳﺪﻨﭬ ﻦﻳﺮﺘﻨﻤﻛ ﻕﻮﺘﻧﻭﺍ ﻦﻜﺘﻴﺑﺮﺗﺩ ﺪﺣﺮﺑ ﻦﻳﺮﻳﺪﻨﺳ ﻭﺮﻴﺑ ڬﻼﺗ ،٥/٨٢ ﺩ.ﺱ ،ڬﺎﺒﻤﺗ ﻦﻟﺎﺟ ،٢٨ ﺭﻮﺒﻣﻮﻧ ،کﺭﺎﭬ ﻝﺎﻳﺮﺘﺳﺪﻨﻳﺍ ﺍﺭﺎﺴﻨﻣﺍﺩ ﻱﺮﺳ .ﺭﻮﭭﻣﻮﻟ ﻻﺍﻮﻛ ٥٢٢٠٠ ٠٣-٦٢٧٥٤٠٧٠ :ﻥﻮﻔﻴﻠﻴﺗ ٠٣-٦٢٧٥٤١١٠ :ﺱ ﮏﻓ www.telagabiru.com.my:ﺐﻳﻭ ﻦﻣﻻ :ﻑﻭﺮﺣ ﺭﻮﺗﺍ ﻥﺍﺩ ﻖﺘﻟ ﮏﻳﺭ ﻒﺳﻮﻳ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﺑ ﻝﻭﺮﻴﻣﺃ Lotus linotype :ﺱ ﮏﻴﺗ ﭫﻳﺀﺎﺗ کﻮﻣ ﺕ ﻦﻳٴﻮﭬ ١٨ :ﺱ ﮏﻴﺗ ﭫﻳﺀﺎﺗ کﻮﻣ ﺰﻳﺀﺎﺳ :ﻪﻴﻟﻭﺍ ﻖﺘﻴﭼﺩ ،ﺪﺣﺮﺑ ﻦﻳﺮﻳﺪﻨﺳ ﻖﺘﻴﭼ ﻲﻧﺎﻬﻴﺗ ،١٥ ﻱﺎﺟ ﺐﺳ ﻦﻟﺎﺟ ،١ ﺭﻮﺒﻣﻮﻧ ،ﻱﺮﺘﺳﺪﻨﻳﺍ ﻦﻣﺎﺗ ،ﻩﻮﻟﻮﺑ ﻱﺎ�ﻮﺳ ٤٧٠٠٠ .ﻥﺎﺴﺣﻹﺍ ﺭﺍﺩ ﺭﻮ�ﻼﺳ ﺎﻴﺴﻴﻠﻣ ﻦﻘﻳﺪﻳﺪﻨﭬ ﻦﻳﺮﺘﻨﻤﻛ c KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA iv vv iv ﺝﺎﺘﻧﻹ ﻲﺴﻴﺋﺮﻟﺍ ﻑﺪﻬﻟﺍ ﻮﻫﻭ ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺔﻴﺑﺮﹼﺘﻟﺍ ﺔﻔﺴﻠﻓﻭ ،ﺔﻴﻨﻃﻮﻟﺍ ﺔﻴﺑﺮﹼﺘﻟﺍ ﺔﻔﺴﻠﻓ ﻑﺍﺪﻫﺃ ﺖﻘﹼﻘﺤﺗ ﺪﻗﻭ ﺎ�ﻴﻔﻃﺎﻋﻭ ﺎ�ﻴﻤﺴﺟ ﹰﻼﱠﻫﹶﺆﹸﻣ ﺍ�ﺪﻌﺘﺴﻣ ﻢﻠﻌﻟﺍ ﺐﻠﻃ ﻲﻓ ﺎﹰﺒﻏﺍﺭ ﺓﺪﻴﻤﺤﻟﺍ ﻕﻼﺧﻷﺎﺑ ﺎﻴﹼﻠﺤﺘﻣ ﻥﻮﻜﻳ ﻱﺬﻟﺍ ﻞﻴﺟ .ﻖﻘﺤﺗ ﺪﻗ ﻩﺯﺎﺠﻧﺇﻭ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﻡﺎﻤﺗﺇ ﹼﻥﺈﻓ ،ﺍﺮﻴﺧﺃﻭ.ﺮﺼﻌﻟﺍ ﺕﺎﻳﹼﺪﺤﺗ ﺔﺒﻛﺍﻮﻤﻟ ﺎ�ﻴﻠﻘﻋﻭ ﺎ�ﻴﺣﻭﺭﻭ ﻥﺃ ﻦﻜﻤﻳ ﺀﻲﺷ ﹼﻞﻛ ﹼﻥﻷ ﻚﻟﺫ ،ﻪﺑ ﺎﻨﻤﻗ ﺎﻤﻴﻓﺮﻴﺼﻘﺗﻭ ﺭﻮﺼﻗ ﺩﻮﺟﻭ ﺔﹼﻴﻟﺎﻤﺘﺣﺎﺑ ﺮﻌﺸﻧ ﺎﻨﹼﻧﺈﻓ ﻚﻟﺫ ﻊﻣﻭ ﹴﺓﺮﺑﺎﺜﻣﻭ ﻕﺪﺼﺑ ﻊﹼﻠﻄﹼﺘﻟﺍ ﹼﻥﺃ ﺎﻧﺭﻮﻌﺷ ﻮﻫ ﺎﻨﻟ ﻊﻔﺸﻳ ﺎﻣ ﹼﻥﺃ ﻰﻠﻋ ،ﹰﻻﺎﻤﻛ ﺮﺜﻛﺃﻭ ﺎﹰﻧﺎﻘﺗﺇ ﻪﻨﻣ ﹼﺪﺷﺃ ﻮﻫ ﺎﻣ ﺮﹼﻓﻮﺘﻳ ،ﻢﻴﻠﻌﹼﺘﻟﺍﻭ ﺔﻴﹺﺑﺮﹼﺘﻟﺍ ￯ﻮﺳ ﻪﻨﻣ ﺎﻨﺿﺮﻏ ﻥﺎﻛ ﺎﻤﻓ ﺎﻬﻴﻟﺇ ﻕﺮﹼﻄﻟﺍ ﻞﻀﻓﺃ ﺔﻘﻴﻘﺤﻟﺍ ﻲﻓ ﻲﻫ ﺓﺩﺎﺟﻹﺍﻭ ﺏﺍﻮﹼﺼﻠﻟ .ﻢﻠﻌﻟﺍ ﺔﻣﺪﺧ ﻲﻓ ﺎﻨﻘﻓﻮﻳ ﻥﺃ ﹼﻞﺟﻭ ﺰﻋ ﻰﻟﻮﻤﻟﺍ ﻦﻴﻠﺋﺎﺳ ﺾﻌﺑ ﻩﺬﻫﻭ ،ﻢﻴﻠﻌﻟﺍ ﻊﻴﻤﹼﺴﻟﺍ ﺖﻧﺃ ﻚﹼﻧﺇ ﺎﹼﻨﻣ ﻞﹼﺒﻘﺗ ﺎﻨﹼﺑﺭ ،ﺮﻴﺼﻤﻟﺍ ﻚﻴﻟﺇﻭ ﺎﻨﺒﻧﺃ ﻚﻴﻟﺇﻭ ﺎﻨﻠﹼﻛﻮﺗ ﻚﻴﻠﻋ ﺎﻨﹼﺑﺭ .ﻪﻘﻴﺒﻄﺗﻭ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﻥﻮﻤﻀﻣ ﻢﻬﻓ ﻰﻠﻋ ﺔﺒﻠﹼﻄﻟﺍ ﺪﻋﺎﺴﺗ ﻲﺘﻟﺍ ﺯﻮﻣﹼﺮﻟﺍﻭ ﺕﺍﺩﺎﺷﺭﻹﺍ :ﻲـﺗﻵﺎﻛ ﻲﻬﻓ ،ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺕﺎﻳﻮﺘﺤـﻣ ﻢﻬﻓ ﻰﻠﻋ ﺔﺒﻠﻄﻟﺍ ﺓﺪﻋﺎﺴﻤﻟ ﺯﻮﻣﺮﻟﺍ ﺾﻌﺒﺑ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻦﻴﻌﺘﺴﻳﻭ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﺱﻮﻣﺎﻘﻟﺍ ﺮﻛﹼﺬﻟﺍ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ﺎﻴﻠﹸﻌﻟﺍﺮﻴﻜﻔﺘﻟﺍ ﺓﺭﺎﻬﻣ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤﻟﺍ ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ ﺾﻌﺒﺑ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻦﻴﻌﺘﺴﻳﻭ ﻰﻠﻋ ﺔﺒﻠﻄﻟﺍ ﺓﺪﻋﺎﺴﻤﻟ ﺯﻮﻣﺮﻟﺍ ﻲﻬﻓ ،ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺕﺎﻳﻮﺘﺤـﻣ ﻢﻬﻓ :ﻲـﺗﻵﺎﻛ ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻬﻣﻣ ﺍ iv v vi vii ٣ ٣،١ ٣،٢ ٣،٣ ٣،٤ ٣،٥ ٣،٦ ٣،٧ ١٩ ٢١ ٢٣ ٢٩ ٣١ ٣٤ ٣٧ ﻑﻮﺠﻟﺍ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻤﻟﺍ ﺐﻴﺗﺮﺘﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ :ﻝﻭﻷﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ ﺪﻳﻮﺠﺘﻟﺍ :ﻲﻧﺎﺜﻟﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ ١ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ٢ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺔﻴﺋﺎﺠﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺩﺪﻋ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﺔﺻﺎﺨﻟﺍﻭ ﺔﻣﺎﻌﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ٢،١ ١،١ ٢،٢ ٢،٣ ٢،٤ ٢،٥ ٢،٦ ٢،٧ ٨ ٣ ٨ ١٠ ١٠ ١١ ١٢ ١٥ ٤،١ ٤،٢ ٤،٣ ٤،٤ ٤،٥ ٤،٦ ٤١ ٤١ ٤١ ٤٣ ٤٣ ٤٦ (ﺪﺿ ﺎﻬﻟ ﺕﺎﻔﺻ) ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻡﺎﺴﻗﺃ ٥ ٥،١ ٥،٨ ٥،٢ ٥،٩ ٥،٣ ٥،١٠ ٥،٤ ٥،١١ ٥،٥ ٥،١٢ ٥١ ٥٩ ٥٣ ٦١ ٥٤ ٦١ ٥٥ ٦٣ ٦٥ ٥٦ ٥،٦ ٥،٧ ٥٧ ٥٨ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻦﻣ ﺀﺍﺰﺟﺃ ﺔﺻﺎﺨﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺓﺪﺋﺎﻓ ﻑﺮﺣ ﻞﻜﻟ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﺝﺍﺮﺨﺘﺳﺍ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﺲﻤﻬﻟﺍ ﺮﻬﺠﻟﺍ ﺓﺪﺸﻟﺍ ﺓﻭﺎﺧﺮﻟﺍ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ٤ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻦﻣ ﺀﺍﺰﺟﺃ ﺔﺘﺳ ﺓﻭﻼﺗ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ viii ix ٧ ﻊﺒﺴﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ :ﺚﻟﺎﺜﻟﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﺔﻣﺪﻘﻣ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻤﻬﺠﻬﻨﻣﻭ ﻪﻴﻳﻭﺍﺭﻭ ﻲﻧﺪﻤﻟﺍ ﻊﻓﺎﻧ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻤﻬﺠﻬﻨﻣﻭ ﻪﻴﻳﻭﺍﺭﻭ ﻲﻧﺪﻤﻟﺍ ﻊﻓﺎﻧ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﻪﺠﻬﻨﻣﻭ ﻪﻴﻳﻭﺍﺭﻭ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻤﻬﺠﻬﻨﻣﻭ ﻪﻴﻳﻭﺍﺭﻭ ﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ٨ ٨ ٩ ١٠ ٧،١ ٨،١ ٨،٦ ٩،١،١ ٩،١،٢ ٩،١،٣ ٩،٢ ١٠،١،١ ١٠،١،٢ ١٠،١،٣ ٧،٢ ٨،٢ ٨،٧ ٩،٥٧،٣ ٨،٣ ٨،٨ ٧،٤ ٨،٤ ٨،٩ ٩،٣ ٩،٤ ٧،٥ ٨،٥ ٨،١٠ ٨٥ ٩٣ ١٢٣ ١٥٧ ١٩٠ ٨٧ ٩٣ ١٢٣ ١٥٧ ١٥٨ ١٥٩ ١٨٤ ١٩٠ ١٩١ ١٩٢ ١٩٨ ١٩٩ ٢١٦ ٨٧ ٩٤ ١٣٠ ٨٨ ٩٩ ١٣١ ١٦٤ ١٦٦ ٩٠ ١٠٠ ١٥١ ﻲﻧﺪﻤﻟﺍ ﻊﻓﺎﻧ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺋﻷﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺋﻷﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﺞﻬﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﻭﺃ ﻦﻣ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﺵﺭﻭ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺋﻷﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﺞﻬﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﻭﺃ ﻦﻣ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻲﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻱﺰﺒﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻞﺒﻨﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﻲﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﺞﻬﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﻲﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﻭﺃ ﻦﻣ ﻲﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻱﺭﻭﺪﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻲﺳﻮﺴﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﺞﻬﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﻭﺃ ﻦﻣ ﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ١٠،٢ ١٠،٣ ١٠،٤ ١٠،٥ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﺉﺩﺎﺒﻣ ﺔﺤﻴﺤﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ ﺪﻨﺴﻟﺍ ﺚﻴﺣ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻉﺍﻮﻧﺃ ﻪﺟﻮﻟﺍﻭ ﻖﻳﺮﻄﻟﺍﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟﺍﻭ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻕﺮﻔﻟﺍ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ٦(ﺪﺿ ﺎﻬﻟ ﺲﻴﻟ ﺕﺎﻔﺻ) ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻡﺎﺴﻗﺃ ٦،١ ٦،٢ ٦،٣ ٦،٤ ٦،٥ ٦،٦ ٦،٧ ٦،٨ ٦٩ ٧٠ ٧١ ٧٢ ٧٣ ٧٤ ٧٥ ٧٩ ﺮﻴﻔﺼﻟﺍ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻦﻴﻠﻟﺍ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﻲﺸﻔﺘﻟﺍ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  ﻒ ﻗﻮ ﻟﺍ ﺕ ﺎﻣ ﻼ ﻋ ﻂ ﺒ ﻀ ﻟﺍ ﺕﺎ ﻣ ﻼ ﻋ ﻒﻗﻮﻟﺍ ﺯﺍﻮﺟ ﺪﻴﻔﺗ ،ﺩﻮﺠﺴﻟﺍ ﻊﺿﻮﻣ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﺩﻮﺠﺴﻟﺍ ﺏﻮﺟﻭ ﺔﻤﻠﻛ ﺎﹼﻣﺃ ﹼﻂﺧ ﺎﻬﺘﲢ ﻊﺿﻭ ﺪﻘﻓ. -ﺔﻳﺍﺪﺑ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﺏﺍﺰﺣﻷﺍﻭ ﺀﺍﺰﺟﻷﺍ ﺎﻬﻋﺎﺑﺭﺃﻭ ﺎﻬﻓﺎﺼﻧﺃﻭ ﺭﺎﻬﻇﺇ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﻦﻳﻮﻨﺘﻟﺍ ﻖﻄﻨﻟﺍ ﺏﻮﺟﻭ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﺔﻛﻭﱰﳌﺍ ﻑﻭﺮﳊﺎﺑ ﺏﻼﻗﻹﺍ ﺩﻮﺟﻭ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﺔﻟﺎﻣﻹﺍ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﺪﺋﺍﱠﺰﻟﺍ ﹼﺪﳌﺍ ﻡﻭﺰﻟ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﻑﺮﳊﺍ ﻥﻮﻜﺳ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﻑﺮﳊﺍ ﺓﺩﺎﻳﺯ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﻪﺑ ﻖﻄﻨﻟﺍ ﻡﺪﻋﻭ ﺖﻜﺴﻟﺍ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﻑﺮﳊﺍ ﺓﺩﺎﻳﺯ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﻞﺻﻮﻟﺍ ﲔﺣ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﲆﻋ ﺔﻟﻻﺪﻠﻟ ﺀﺎﻔﺧﻹﺍﻭ ﻒﻗﻮﻟﺍ ﹶﻡﻭﺰﹸﻟ ﹸﺪﻴﻔﹸﺗ -ﻊﻣ ﱃﻭﺃ ﹶﻞﺻﹶﻮﻟﺍ ﱠﻥﺄﺑ ﺪﻴﻔﺗ ﻒﻗﻮﻟﺍ ﺯﺍﻮﺟ ﻥﺄﺑ ﺪﻴﻔﺗ ﱃﻭﺃ ﻒﻗﻮﻟﺍ ﺪﻴﻔﺗ ﺪﺣﺄﺑ ﻒﻗﻮﻟﺍ ﺯﺍﻮﺟ ﰲ ﺲﻴﻟﻭ ﲔﻌﺿﻮﳌﺍ ﲈﻬﻴﻠﻛ     ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ     ﻥﺎﻨﺛﺍﺪﺣﺍﻭ لوﻷا ﻢﺴﻘﻟا .ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻦﻣ ﺀﺍﺰﺟﺃ ﺔﺘﺳ ﺓﻭﻼﺗ ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺭﻮﹼﺴﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﺐﺗﺍﺮﻣﻭ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﺮﻳﻭﺪﹼﺘﻟﺍﻭ ﺭﺪﺤﻟﺍ) ﺙﻼﺜﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ :ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻠﻤﺣ ﺏﺍﺩﺁﻭ (ﻞﻴﺗﺮﹼﺘﻟﺍﻭ ﻢﻳﺮﻜﻟا نآﺮﻘﻟا ﻦﻣ ءاﺰﺟأ ١٨ ٤٩  ٤٥ ٥٠  ٦٠ ٥١  ٤٩ ٥٢  ٦٢ ٥٣  ٥٥ ٥٤  ٧٨ ٥٥  ٩٦ ٥٦  ٢٩ ٥٧  ٢٢ ٥٨  ٧٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﱃﺇ ٣٢ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻦﻣﻗﺔﻵﺍﱃﺇ٣٢ﻗﺔﻵﺍ ٧٥ ٣٩  ٨٥ ٤٠  ٥٤ ٤١  ٥٣ ٤٢  ٨٩ ٤٣  ﺮﻘﻟﺍ ﺔﻠﻤﺣ ﺏﺍﺩﺁﻭ (ﻞﻴﺗﺮﺘﻟﺍﻭ ٥٩ ٤٤  ٣٧ ٤٥   ٤٦ ٣٥ ٣٨ ٤٧  ٢٩ ٤٨   ٥٢ ٦٩ ٤٤ ٧٠  ٢٨ ٧١  ٢٨ ٧٢  ٢٠ ٧٣   ٥٦ ٧٤ ٤٠ ٧٥  ٣١ ٧٦  ٥٠ ٧٧   ٢٤ ٥٩ ١٣ ٦٠  ١٤ ٦١  ١١ ٦٢  ١١ ٦٣   ١٨ ٦٤ ١٢ ٦٥  ٣٠ ٦٧  ٥٢ ٦٨  ٦٦  ١٢  ﺔﻌﺑﺭﺃ١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ  ﺔﺛﻼﺛ ﻝﺎ ﻔﺘ ﺳ ﻻﺍ ﺡ ﺎﺘ ﻔﻧ ﻻ ﺍ ﻕ ﻻ ﺫ ﻹ ﺍ ﺕ ﲈ ﺻ ﻹ ﺍ ﺀ ﻼﻌ ﺘﺳ ﻻﺍ                                                                                                                        ﺓﻭ ﺎﺧ ﺮﻟ ﺍ ﻕﺎﺒ ﻃ ﻹﺍ ﺓ ﹼﺪ ﺸﻟ ﺍ ﺮﻬ ﳉ ﺍﺲ ﻤﳍ ﺍ ﴚﻔ ﺘﻟﺍ ﺔﻟﺎ ﻄﺘ ﺳ ﻻﺍ ﺮﻳﺮ ﻜﺘﻟ ﺍ ﻑﺍ ﺮﺤ ﻧﻻ ﺍ ﲔﻠ ﻟﺍ ﲑﻔ ﺼﻟ ﺍ ﺔﻠﻘ ﻠﻘﻟ ﺍ                     ﺪ ﺿ ﺎ ﳍ ﺕ ﺎﻔ ﺻ ﺪ ﺿ ﺎﳍ ﺲ ﻴﻟ ﺕ ﺎ ﻔ ﺻ               {     فوﺮﳊا جرﺎﳐﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ     ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﺔﺴﲬﺔﺘﺳ ﺔﻨﻴﹼﻠﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﻥﺃ ﺭﺎﺒﺘﻋﺎﺑ ﺎﹰﻓﺮﺣ ﻥﻭﺮﺸﻋﻭ ﺔﻴﻧﺎﻤﺛ :ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﺭﻮﻬﻤﺟ  .ﺪﺣﺍﻭ ﻑﺮﺣ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﻥﻭﺮﺸﻋﻭ ﺔﻌﺴﺗ :ﻲﻧﺍﹼﺪﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃﻭ ﻲﻟﺅﺪﻟﺍ ﺩﻮﺳﻷﺍ ﻮﺑﺃ  . �ﻼﻘﺘﺴﻣ ﺎﻓﺮﺣ ﺎﻤﻬﻨﻣ ﺪﺣﺍﻭ ﹼﻞﻛ ﻥﺃ ﺭﺎﺒﺘﻋﺎﺑ ﺎﹰﻓﺮﺣ ﻦﹼﻴﻌﻣ ﺀﺰﺟ ﻰﻠﻋ ﺪﻤﺘﻌﻳ ﻱﺬﹼﻟﺍ ﻮﻫ :ﻖﱠﻘﺤﻤﻟﺍ .ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻭﺃ ﻖﻠﺤﻟﺎﻛ ﻢﻔﻟﺍ ﺀﺍﺰﺟﺃ ﻦﻣ ﻦﻣ ﺊﺷ ﻰﻠﻋ ﺪﻤﺘﻌﻳ ﻻ ﻱﺬﹼﻟﺍ ﻮﻫ :ﺭﱠﺪﻘﻤﻟﺍ .ﻒﻟﻷﺍ ﺝﺮﺨﻤﻛ ﹼﻢﻔﻟﺍ ﺀﺍﺰﺟﺃ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ ﹰﺔﻐﻟ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ .ﺔﹼﻴﺋﺎﺠﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺩﺪﻋ ﻦﹼﻴﺑ  ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻝﺍﻮﻗﺃ ﺢﹼﺿﻭ  .ﺔﹼﻴﺋﺎﺠﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺔﹼﻴﺋﺎﺠﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺩﺪﻋ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﻑﺮﹼﻄﻟﺍ .ﺭﱠﺪﻘﻣ ﻭﺃ ﻖﱠﻘﺤﻣ ﺝﺮﺨﻣ ﻰﻠﻋ ﺪﹶﻤﺘﻌﻣ ﺕﻮﺻ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻴﺋﺎﺠﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺩﺪﻋ ﻥﺎﻴﺑ  ﹰﺔﻐﻟ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﺮﻛﺫ  ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﺢﻴﺿﻮﺗ  .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ .ﺔﹼﺻﺎﺨﻟﺍﻭ ﺔﹼﻣﺎﻌﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻥﺎﻴﺑ  ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  .ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ :ﻦﻣ ﺏﻼﹼﻄﻟﺍ ﻦﹼﻜﻤﺘﻳ ﺱﺭﹼﺪﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺮﺧﺁ ﰲ فوﺮﺤﻟا جرﺎﺨﻣ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﺔﻴﻧﲈﺛ٢،٢/٢،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺔﻌﺒﺳ .ﺝﻭﺮﺨﻟﺍ ﻞﺤﻣ ﻦﻋ ﻩﺰﻴﻴﻤﺗﻭ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﻭﺮﺧ ﻞﺤﻣ .ﺔﻔﹼﺸﻟﺍﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍﻭ ﻖﻠﺤﻟﺎﻛ ﻩﺮﻴﻏ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﺪﻫاﻮّﺸﻟا :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﺮﹶﺸﹶﻋ ﹶﺔﹶﻌﹾﺒﹶﺳ ﹺﻑﻭﹸﺮﹸﺤـﹾﻟﺍ ﹸﺝﹺﺭﺎﹶﺨﹶﻣ ﹾﺮﹶﺒﹶﺘﹾﺧﺍ ﹺﻦﹶﻣ ﹸﻩﹸﺭﺎﹶﺘﹾﺨﹶﻳ ﻱﹺﺬﱠﻟﺍ ﻰﹶﻠﹶﻋ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺎﺟﺮﺨﻣ ﺮﺸﻋ ﺔﻌﺒﺳ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ .ﺔﻓﺮﻌﻤﻟﺍ ﻞﻫﺃ ﻩﺭﺎﺘﺧﺍ ﻱﺬﹼﻟﺍ ﻝﻮﻘﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺎﺧﺩﺇ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺪﻳﺪﺸﹼﺘﻟﺍﻦﻴﻜﺴﹼﺘﻟﺍ ﹼﺏﺃﹾﺏﺃﺏ ﹼﺩﺃﹾﺩﺃﺩ ﹼﺝﺃﹾﺝﺃﺝ ﹼﺡﺃﹾﺡﺃﺡ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺝﺭﺎﳐ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺔﹼﻴﻔﻴﻛ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﻝﻭﺪﺟ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻦﻴﻜﺴﺗ ﻩﺪﻳﺪﺸﺗ ﻭﺃ ﻪﻴﻠﻋ ﻞﺧﺩﺃ ﺔﻛﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻊﻄﻘﻧﺍ ﺚﻴﺤﻓ ﻪﻴﻟﺇ ﹺﻎﺻﺍ ﺀﺎﺒﻟﺍ) ﹾﻡﺃ ،ﹾﺏﺃ :ﻮﺤﻧ ﻪﺟﺮﺨﻣ ﻮﻬﻓ .(ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻣ ﺎﻤﻬﺟﺮﺨﻣ ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﻑﻮﺠﻟﺍ ﺕﻮﻟﻮﻣ ��ﻭﺭ ﻖﻠﺤﻟﺍڠﻮﻜ�ﻭﺮﻛ ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍڠﻭﺪﻴﻫ ﻞﻜ�ﭬ ﺱﻮﻣﺎﻘﻟﺍ ١٢٣ ﻑﻡﻭ ﺏ ـﻫ ﺯﺱﺹ ﻁﺕﺩ ﺙﺫﻅ ﺀ ﻉﺡ ﻍﺥﺽ                       ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍﻖﻠﺤﻟﺍﻑﻮﺠﻟﺍ ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻱ ﹺ- ، ﻭ ﹸ- ، ﺍ ﹶ- ﻥﺭﻝﺝﺵﻱ ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ﻕ ﻙ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﺓﴩﻋ٢،٤/٢،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺔﻌﺴﺗ ﻡﻮﺸﻴﳋﺍ ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻑﻮﳉﺍ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻖﻠﳊﺍ:ﻦﻴﻤﺴﻗ ﻰﻟﺇ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻢﺴﻘﻨﺗ :ﺔﹼﻣﺎﻌﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻤﻟﺍ  :ﻲﻫﻭ ﺔﺴﻤﺧ ﻰﻟﺇ ﺝﺭﺎﺨﻤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺮﺼﺤﻨﺗ (ﻡﻮﺸﻴﳋﺍ -ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ -ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ -ﻖﻠﳊﺍ -ﻑﻮﳉﺍ ) :ﺔﹼﺻﺎﺨﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻤﻟﺍ  :ﻲﻫﻭ ﺎﺟﺮﺨﻣ ﺮﺸﻋ ﺔﻌﺒﺳ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻦﻴﻳﻮﺤﹼﻨﻟﺍﻭ ﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺭﻮﻬﻤﺟ ﺐﻫﺬﻣ ﺍﺬﻫ ﺎﺟﺮﺨﻣ ﺮﺸﻋ ﺔﻌﺒﺳ ﺎﻬﹼﻧﺃ ﻰﻟﺇ ﺐﻫﺫﻭ :ﻲﻟﺎﹼﺘﻟﺎﻛ ﻱﹺﺭﹶﺰﹶﺠـﻟﺍ ﻦﺑﺍﹶﻭ ﺪﹶﲪﹶﺃ ﻦﺑ ﻞﻴﹺﻠﹶﺨـﻟﺍ ﺐﻫﺬﻣ  .ﺎﺟﺮﺨﻣ ﺮﺸﻋ ﺔﹼﺘﺳ ﺎﻬﹼﻧﺃ ﻰﻟﺇ ﺐﻫﺫ ﻕﺮﻓﻭ ﻑﻮﺠﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﻁﺎﻘﺳﺈﺑ ﻚﻟﺫﻭ ﻰﻠﻋ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻲﻫﻭ ﻪﻓﻭﺮﺣ :ﻲﻟﺎﹼﺘﻟﺎﻛ ﺝﺭﺎﺨﻤﻟﺍ ﺾﻌﺑ ﻲﹺﺒﹺﻃﺎﱠﺸﻟﺍﹶﻭ ﻪﻳﹶﻮﹶﺒﻴﹺﺳ ﺐﻫﺬﻣ  ﺀﺍﱠﺮﹶﻔﻟﺍ ﺐﻫﺬﻣ  ﻑﻮﺠﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﻁﺎﻘﺳﺈﺑ ﻚﻟﺫﻭ .ﺎﺟﺮﺨﻣ ﺮﺸﻋ ﺔﻌﺑﺭﺃ ﺎﻬﹼﻧﺃ ﻰﻟﺇ ﺐﻫﺬﻤﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺐﻫﺫ .ﺍﹰﺪﺣﺍﻭ ﺎﹰﺟﺮﺨﻣ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍﻭ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍﻭ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﻞﻌﺠﻳﻭ ﺔﻴﻧﺎﻤﺛ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﻞﻌﺟﻭ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﺪﺣﺍﻭ ﺝﺮﺨﻣ : ﻑﻮﺠﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﺛﻼﺛ : ﻖﻠﺤﻟﺍ ﺎﺟﺮﺨﻣﺮﺸﻋ : ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻥﺎﺟﺮﺨﻣ : ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﺪﺣﺍﻭ ﺝﺮﺨﻣ : ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍ :ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻊﻣ ﻒﻟﻷﺍ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ :ﺔﻛﹼﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﻳﹼﺪﻤﻟﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻂﺳﻭ :ﺔﻛﹼﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﻳﹼﺪﻤﻟﺍ ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﺲﻣﺎﳋﺍ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ .ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﻳﹺﺫﺎﹶﺤﹸﻳ ﺎﻣﻭ ﺱﺩﺎﹼﺴﻟﺍ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ .ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﴩﻋ ﻱﺩﺎﳊﺍ ﺎﻤﻣ ﻩﺮﻬﻇ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ .ﻪﺳﺃﺭ ﻲﻠﻳ ﻊﺳﺎﹼﺘﻟﺍ.ﺎﹰﻌﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻲﺘﻓﺎﺣ ﲔﺑ ﺎﻣ ﻊﺑﺎﹼﺴﻟﺍ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻂﺳﻭ .ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﹼ ﴍﺎﻌﻟﺍ.ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻣﺎﹼﺜﻟﺍ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻲﺘﻓﺎﺣ ￯ﺪﺣﺇ .ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺱﺍﺮﺿﻷﺍ ﻦﻣ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ ﻝﹼﻭﻷﺍ.ﻑﻮﺠﻟﺍ ﺚﻟﺎﹼﺜﻟﺍ.ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻂﺳﻭ ﲏﺎﹼﺜﻟﺍ.ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ ﹼ ﻊﺑﺍﱠﺮﻟﺍﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﻧﺩﺃ ﴩﻋ ﺎﻨﺛﺍ٢،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٢،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﴩﻋ ﺪﺣﺃ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍﺩﺪﻌﻟﺍﺝﺭﺎﺨﻤﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍﺩﺪﻌﻟﺍﻡﺎﺴﻗﻷﺍ ﺝﻭﺮﺨﻟﺍ ﻞﺤﻣ :ﺔﻐﻟ ﺪﻤﺣﺃ ﻦﺑ ﻞﻴﻠﺨﻟﺍ ١٧ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍﻭ ٥ : ﺔﹼﻣﺎﻌﻟﺍ ١٦ :ﻲﺒﻃﺎﹼﺸﻟﺍﻭ ﻪﻳﻮﺒﻴﺳ ١٤ :ﺀﺍﺮﻔﻟﺍ ١٧ : ﺔﹼﺻﺎﳋﺍ ﺝﻭﺮﺧ ﻞﺤﻣ :ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺮﻴﻏ ﻦﻋ ﻩﺰﻴﻴﻤﺗﻭ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ ﻑﺮﹼﻄﻟﺍ :ﹰﺔﻐﻟ٢٨ :ﺭﻮﻬﻤﺠﻟﺍ :ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﻰﻠﻋ ﺪﹶﻤﺘﻌﻣ ﺕﻮﺻ ﺭﱠﺪﻘﻣ ﻭﺃ ﻖﱠﻘﺤﻣ ﺝﺮﺨﻣ ﻮﺑﺃﻭ ﻲﻟﺅﺪﻟﺍ ﺩﻮﺳﻷﺍ ﻮﺑﺃ ٢٩ :ﻲﻧﺍﱠﺪﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﴩﻋ ﺚﻟﺎﹼﺜﻟﺍ ﲔﺑ ﺎﻣ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﲆﻔﹼﺴﻟﺍﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﻥﺎﻨﺳﻷﺍ .ﲈﻬﻨﻴﺑ ﻞﻴﻠﻗ ﺝﺍﺮﻔﻧﺍ ﻊﻣ ﴩﻋ ﻊﺑﺎﹼﺴﻟﺍ.ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍ ﴩﻋ ﺲﻣﺎﳋﺍ ﻊﻣ ﲆﻔﹼﺴﻟﺍ ﺔﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻄﺑ .ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃ ﴩﻋ ﺱﺩﺎﹼﺴﻟﺍ.ﺎﹰﻌﻣ ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﴩﻋ ﻊﺑﺍﹼﺮﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ .ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﴩﻋ ﲏﺎﹼﺜﻟﺍ ﻞﺻﺃﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺱﺃﺭ ﺮﻬﻇ .ﲔﺘﻳﻮﻠﻌﻟﺍ ﲔﺘﻴﻨﹼﺜﻟﺍ ﺱﻮﻣﺎﻘﻟﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍﺖﻴ�ﻼﻟ ﺱﺍﴐﻷﺍﻢﻫﺍﺮ� ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍﭫﻴﭼﺎﻛ ﻲ�ﻴ� ﺔﹼﺜﻠﻟﺍﳼﻮ� ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻲﺘﻓﺎﺣ ﻲﭭﺗ ﺍﻭﺩ ﲔ�ﺎﲠ ﻩﺪﻴﻟ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ�ﺘﻨﺘﺳ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﺢﹼﺿﻭ  .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻦﹼﻴﺑ  ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﴩﻋ ﺔﻌﺑﺭﺃﴩﻋ ﺔﺛﻼﺛ٢،٦:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ .ﻞﻴﺜﻤﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺙﻼﹼﺜﻟﺍ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻦﻋ ﺔﻴﻨﻫﺬﻟﺍ ﺔﻄﻳﺮﺨﻟﺍ ﻢﺳﺭﺍ  .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﺀﺎﻤﻠﻋ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﺢﹼﺿﻭ  ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ ﺐﻫﺬﻤﻟﺍﺢﻴﺿﻮﹼﺘﻟﺍ ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻢﺛ ﺓﺮﺸﻋ ﺔﺤﻔﺻ ﻲﻓ «ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺔﻴﻔﻴﻛ» ﻖﺑﺎﺴﻟﺍ ﻝﻭﺪﺠﻟﺎﺑ ﻦﻌﺘﺳﺍ ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻲﻗﺎﺒﻟ ﺢﻴﺤﺼﻟﺍ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ .٤٠-٣٢ :٣٩ ﺮﻣﺰﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﲆﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﱠﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺇ ﻊﻤﺘﺳﺍ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺓﺭﻮﺳ :٣٩ﺮﻣﺰﻟﺍ ٤٠-٣٢ ﱎ ﱍ ﱌﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ�ﵛ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡﱠ ���ﱟ ��ﱞ �����ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﱧ ﱦ ﱹ ﱸ ﱷﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼﱻ ﱺ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌﲋ ﲊ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶﲵ ﲴ ﲳ ﲲﲱ ﲰ ﲯ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﵚ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﴩﻋ ﺔﺘﺳﴩﻋ ﺔﺴﲬ٢،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٢،٧ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻑﻮﺠﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺔﺛﻼﹼﺜﻟﺍ ﺔﹼﻳﹼﺪﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻝﺍﻮﺣﺃ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺔﹼﻴﻓﻮﺠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻠﻟ ﺎﻬﺘﹼﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﺮﻛﺫ  ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ  ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻂﺳﻭ  ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﻧﺩﺃ  .ﺔﻴﻘﻠﺤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  :ﻦﻣ ﺏﹼﻼﻄﻟﺍ ﻦﹼﻜﻤﺘﻳ ﺱﺭﹼﺪﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺮﺧﺁ ﰲ :ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﺮﻛﺫ  ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﴡﻗﺃ  ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻂﺳﻭ  ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣ  ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ  .ﺔﻴﻧﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺔﺛﻼﹼﺜﻟﺍ ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺝﺭﺎﺨﻤﻟﺍ ﺐﻴﺗﺮﺘﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻥﺎﻴﺑ  ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  .ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻄﺑ  .ﺎﹰﻌﻣ ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ  .ﺔﻴﻬﻔﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  ﻑﻮﺠﻟﺍ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا    ﴩﻋ ﺔﻴﻧﲈﺛﴩﻋ ﺔﻌﺒﺳ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﺡﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺎﻣ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻡﻮﻤﻀﻤﻟﺍ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺎﻣ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺭﻮﺴﻜﻤﻟﺍ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺎﻣ ﻑﻮﺠـﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻑﻮﺠـﻟﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ .ﺀﹶﻼﹶﺨـﻟﺍ ﻲﻫﻭ ﺔﺛﻼﹼﺜﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﻱﺬﹼﻟﺍ ﻖﻠﺤﻟﺍﻭ ﻢﻔﻟﺍ ﺀﻼﺧ .ﺭﱠﺪﻘﻣ ﻭﺃ ﻖﱠﻘﺤﻣ ﺝﺮﺨﻣ ﻰﻠﻋ ﺪﹶﻤﺘﻌﻣ .(ﻱ-ﻭ-ﺍ) ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﻒﻟﻷﺍ :ﻲﻫﻭ ﻑﻮﺠﻟﺍ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﻲﺘﹼﻟﺍ ﺔﺛﻼﺛ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺎﹰﻀﻳﺃ ﺖﻴﹼﻤﹸﺳﻭ ،ﻑﻮﺠﻟﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﺟﻭﺮﺨﻟ ﺔﹼﻴﻓﻮﺠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﹸﺳ .ﺀﺍﻮﻬﻟﺍ ﺀﺎﻬﺘﻧﺎﺑ ﹼﻻﺇ ﻲﻬﺘﻨﺗ ﻻ ﺎﻬﹼﻧﻷ ﺔﻴﺋﺍﻮﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻑﻮﳉﺍ ﻑﹼﺮﻋ  .ﺔﺛﻼﹼﺜﻟﺍ ﺔﻳﹼﺪﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻝﺍﻮﺣﺃ ﻦﹼﻴﺑ  ﻑﻭﺮﺤﻠﻟ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﹼﲔﺑ  .ﺔﹼﻴﻓﻮﳉﺍ ﺪﻫاﻮّﺸﻟاﺪﻫاﻮّﺸﻟا :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﻲﹺﻫﹶﻭ ﺎﹶﻫﺎﹶﺘﹾﺧﹸﺃﹶﻭ ﹲﻒﹺﻟﹶﺃ ﹺﻑﹾﻮﹶﺠﹾﻠﹺﻟ ﻲﹺﻬﹶﺘﹾﻨﹶﺗ ﹺﺀﺍﹶﻮﹶﻬﹾﻠﹺﻟ ﱟﺪﹶﻣ ﹸﻑﻭﹸﺮﹸﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﻲﻫﻭ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺝﺮﺨﻣ ﻮﻫ ﻑﻮﺠﻟﺍ ﻑﻮﺠﻟﺍ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﻲﺘﻟﺍ (ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﻭﺍﻮﻟﺍ ) ﺎﻫﺎﺘﺧﺃﻭ .ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﺀﺍﻮﻫ ﺀﺎﻬﺘﻧﺎﺑ ﻲﻬﺘﻨﺗﻭ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺱﻮﻣﺎﻘﻟﺍ ﻑﻮﺠﻟﺍ ��ﻭﺭ ﻥﺍﺩ ڠﻮﻜ�ﻭﺮﻛ ﺕﻮﻟﻮﻣ ﺀﺍﻮﻬﻟﺍ ﲔ�ﺍ ﺔﺛﻼﹼﺜﻟﺍ ﺔﹼﻳﹼﺪﻤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻝﺍﻮﺣﺃ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﴩﻋ ﺔﻌﺴﺗﻥﻭﴩﻋ٣،١،١/٣،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٣،١،٣/٣،١،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻖﻠﺤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻖﻠﺤـﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ .(ﺀﺎﻬﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ) ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺭﺪﹼﺼﻟﺍ ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻣ ﻩﺪﻌﺑﺃ ﻱﺃ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ  .(ﺀﺎﺤﻟﺍﻭ ﻦﻴﻌﻟﺍ) ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﻩﺎﻧﺩﺃﻭ ﻩﺎﺼﻗﺃ ﻦﻴﺑ ﺎﻣ ﻮﻫﻭ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻂﺳﻭ  .(ﺀﺎﺨﻟﺍﻭ ﻦﻴﻐﻟﺍ) ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﻢﻔﻟﺍ ﻲﻠﻳ ﺎﻤﻣ ﻪﺑﺮﻗﺃ ﻱﺃ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﻧﺩﺃ  .ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﺎﻬﹼﻧﻷ ﺔﻴﻘﻠﺤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﹶﻴﹼﻤﹸﺳ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻴﻘﻠﺤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫاﻮّﺸﻟا :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹸﺀﺎﻫ ﹲﺰﹾﻤﹶﻫ ﹺﻖﹾﻠﹶﺤـﹾﻟﺍ ﻰﹶﺼﹾﻗﹶﹺﻷ ﱠﻢﹸﺛ ﹸﺀﺎﺣ ﹲﻦﹾﻴﹶﻌﹶﻓ ﹺﻪﹺﻄﹶﺳﹶﻭ ﹾﻦﹺﻣﹶﻭ ...ﺎﹶﻫﹸﺅﺎﹶﺧ ﹲﻦﹾﻴﹶﻏ ﹸﻩﺎﹶﻧﹾﺩﹶﺃ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﻮﻫﻭ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻮﻫﻭ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻂﺳﻭ ﻦﻣﻭ ﺀﺎﻬﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﻧﺩﺃ ﻦﻣﻭ ﺀﺎﺤﻟﺍﻭ ﻦﻴﻌﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ .ﺀﺎﺨﻟﺍﻭ ﻦﻴﻐﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﻮﻫﻭ ﻉﺡ ﻍﺥ ـﻫـﻫﺀ (ﺀﺎﺨﻟﺍﻭ ﻦﻴﻐﻟﺍ) (ﺀﺎﺤﻟﺍﻭ ﻦﻴﻌﻟﺍ) (ﺀﺎﻬﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ) ﻖﻠﺤـﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺪﺣﺍﻭﻥﻭﴩﻋﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ٣،٢،١/٣،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٣،٢،٢:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺝ ﻙ ﺽ ﻕ ﺵﻱ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺪﻫاﻮّﺸﻟا :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹸﻑﺎﹶﻜﹾﻟﺍ ﱠﻢﹸﺛ ﹸﻕﹾﻮﹶﻓ ﹺﻥﺎﹶﺴﱢﻠﻟﺍ ﹶﻰﺼﹾﻗﹶﺃ ﹸﻑﺎﹶﻘﹾﻟﺍﹶﻭ............... ................ﹸﻞﹶﻔﹾﺳﹶﺃ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﻗﻮﻓ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ .ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﻪﻠﻔﺳﺃ ﻦﻣﻭ ﻑﺎﻘﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﻮﻫﻭﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﴡﻗﺃ  :ﺎﻤﻫﻭ ﻦﻴﻓﺮﺤﻟ ﻥﺎﺟﺮﺨﻣ ﻪﻴﻓ ﻦﻣ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣﻭ ﻩﺪﻌﺑﺃ ﻱﺃ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ  ﻑﺎﻘﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ .(ﻕ) ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ  ﻞﻔﺳﻷﺍ ﻰﻟﺇﻭ ﻑﺎﻘﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﺀﺍﺭﻭ ﻰﻠﻋﻷﺍ .(ﻙ) ﻑﺎﻜﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺝﺮﺨﻳ ﻼﻴﻠﻗ ﻕﻙ ﻙ ﻕ ﻲﻓ ﺮﺼﺤﻨﺗﻭ ﺎﻓﺮﺣﺮﺸﻋ ﺔﻴﻧﺎﻤﺛ ﺎﻬﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺓﺮﺸﻋ ﻪﻴﻓﻭ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺀﺎﻀﻋﺃ ﻢﻈﻋﺃ ﻮﻫ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ :ﻲﻫﻭ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﺔﻌﺑﺭﺃ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﴡﻗﺃ  ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻂﺳﻭ  ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣ  ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ  ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﺛﻼﺛﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃ٣،٣،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٣،٣،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺽ ﻝ ﺭﻥﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣ  :ﺎﻤﻫﻭ ﻦﻴﻓﺮﺤﻟ ﻥﺎﺟﺮﺨﻣ ﻪﻴﻓ ﻰﻨﻤﻴﻟﺍ ﻭﺃ ￯ﺮﺴﻴﻟﺍ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺱﺍﺮﺿﻷﺍ ﻦﻣ ﺎﻤﻬﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻲﺘﻓﺎﺣ ￯ﺪﺣﺇ  .(ﺽ) ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﻑﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺔﹼﺜﹼﻠﻟﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣ ﻊﻣ ﺎﻫﺎﻬﺘﻨﻣ ﻰﻟﺇ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﹼﻓﺎﺣ ﻰﻧﺩﺃ  .(ﻝ) ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺝ ﺵ ﻱ ﺝﻱﺵ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻂﺳﻭ  ﻂﺳﻭ ﻮﻫﻭ ﻑﺮﺣﺃ ﺔﺛﻼﺜﻟ ﺪﺣﺍﻭ ﺝﺮﺨﻣ ﻪﻴﻓ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻦﻴﹼﺸﻟﺍﻭ ﻢﻴﺠﻟﺍ :ﺔﺛﻼﺛ ﻑﻭﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ .(ﻱ ـ ﺵ ـ ﺝ) ﺔﻳﹼﺪﻤﻟﺍ ﺮﻴﻏ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺪﻫاﻮّﺸﻟا :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ................. ﺎﹶﻳ ﹸﻦﻴﱢﺸﻟﺍ ﹸﻢﻴﹺﺠﹶﻓ ﹸﻂﹾﺳﹶﻮﹾﻟﺍﹶﻭ... :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﻠﺑﺎﻘﻳ ﺎﻣ ﻦﻴﺑﻭ ﻪﻨﻴﺑ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻂﺳﻭ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ .ﺔﻳﹼﺪﻤﻟﺍ ﺮﻴﻏ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﻦﻴﹼﺸﻟﺍﻭ ﻢﻴﺠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ  ﺎﻓﺮﺣ ﺮﺸﻋ ﺪﺣﻷ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﺴﻤﺧ ﻪﻴﻓ :ﻲﻫﻭ ﺎﻣ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ  ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﺜﻟﺍ ﺔﹼﺜﻟ ﻦﻣ ﻪﻴﻠﻳ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺔﻛﹼﺮﺤﺘﻤﻟﺍﻭ ﺓﺮﻬﻈﻤﻟﺍ .(ﻥ) ﺐﻳﺮﻗ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ  ﺎﻤﻣ) ﹰﻼﻴﻠﻗ ﻩﺮﻬﻇ ﻰﻟﺇ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳ (ﻪﺳﺃﺭ ﻲﻠﻳ .(ﺭ)ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ٣،٣،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٣،٣،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﺴﲬﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﺘﺳ ﺀﺍﻮﻬﻟﺍ ﺎﻬﻨﻣ ﺮﻤﻳ ﺎﻤﻬﻨﻴﺑ ﻞﻴﻠﻗ ﺝﺍﺮﻔﻧﺍ ﻊﻣ ﻰﻠﻔﹼﺴﻟﺍﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﻥﺎﻨﺳﻷﺍ ﻦﻴﺑ ﺎﻣ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ  .(ﺱ ـ ﺯ ـ ﺹ) ﻦﻴﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺍﹼﺰﻟﺍﻭ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺕﻮﺼﻟﺍﻭ .(ﺕ ـ ﺩ ـ ﻁ) ﺀﺎﹼﺘﻟﺍﻭ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻝﻮﺻﺃ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃﺮﻬﻇ  .(ﺙ ـ ﺫ ـ ﻅ) ﺀﺎﹼﺜﻟﺍﻭ ﻝﺍﹼﺬﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﺮﻬﻇ  .ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﺟﻭﺮﺨﻟ ﺔﻴﻧﺎﺴﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﻤﺳ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﻲﺘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻴﻧﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫاﻮّﺸﻟا :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﺎﹶﻴﹺﻟﹶﻭ ﹾﺫﹺﺇ ﹺﻪﹺﺘﹶﻓﺎﹶﺣ ﹾﻦﹺﻣ ﹸﺩﺎﱠﻀﻟﺍﹶﻭ ........................ ﺎﹶﻫﺎﹶﻬﹶﺘﹾﻨﹸﻤـﹺﻟ ﺎﹶﻫﺎﹶﻧﹾﺩﹶﺃ ﹸﻡﱠﻼﻟﺍﹶﻭ ﺎﹶﻫﺎﹶﻨﹾﻤﹸﻳ ﹾﻭﹶﺃ ﹶﺮﹶﺴﹾﻳﹶﺃ ﹾﻦﹺﻣ ﹶﺱﺍﹶﺮﹾﺿﹶﻻﹶﺍ ﻦﻤﻳﻷﺍ ﺐﻧﺎﺠﻟﺍ ﻭﺃ ﺮﺴﻳﻷﺍ ﺐﻧﺎﺠﻟﺍ ﻦﻣ ﺱﺍﺮﺿﻷﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﻴﻠﻳ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣ ﻝﹼﻭﺃ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ .ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﻪﻓﺮﻃ ﻰﻬﺘﻨﻣ ﻰﻟﺇ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣ ﻰﻧﺩﺃ ﻦﻣﻭ .ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﹸﻞﹶﺧﹾﺩﹶﺃ ﹴﺮﹾﻬﹶﻈﹺﻟ ﹺﻪﻴﹺﻧﺍﹶﺪﹸﻳ ﺍﱠﺮﻟﺍﹶﻭ ﺍﻮﹸﻠﹶﻌﹾﺟﺍ ﹸﺖﹾﺤﹶﺗ ﹺﻪﹺﻓﹶﺮﹶﻃ ﹾﻦﹺﻣ ﹸﻥﻮﱡﻨﻟﺍﹶﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍﻭ .ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﺖﺤﺗ ﻦﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ . ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ ﻊﺿﻮﻣ ﻦﻣ ﻞﺧﺩﺃ ﹼﻦﹺﻜﹶﺘﹾﺴﹸﻣ ﹸﺮﻴﹺﻔﱠﺼﻟﺍﹶﻭ ﺎﹶﻳﺎﹶﻨﱠﺜﻟﺍ ﺎﹶﻴﹾﻠﹸﻋ ﹾﻦﹺﻣﹶﻭ ﹸﻪﹾﻨﹺﻣ ﺎﹶﺗﹶﻭ ﹸﻝﺍﱠﺪﻟﺍﹶﻭ ﹸﺀﺎﱠﻄﻟﺍﹶﻭ ﺎﹶﻴﹾﻠﹸﻌﹾﻠﹺﻟ ﺎﹶﺛﹶﻭ ﹸﻝﺍﱠﺬﻟﺍﹶﻭ ﹸﺀﺎﱠﻈﻟﺍﹶﻭ ﻰﹶﻠﹾﻔﱡﺴﻟﺍ ﺎﹶﻳﺎﹶﻨﱠﺜﻟﺍ ﹺﻕﹾﻮﹶﻓ ﹾﻦﹺﻣﹶﻭ ﹸﻪﹾﻨﹺﻣ ......................... ...............ﺎﹶﻤﹺﻬﹾﻴﹶﻓﹶﺮﹶﻃ ﹾﻦﹺﻣ ﻲﻫﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻝﻮﺻﺃﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﺀﺎﹼﺜﻟﺍﻭ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ: ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻴﺑ ﻦﻣﻭ ﻰﻠﻔﹼﺴﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻕﻮﻓﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﻦﻴﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺍﹼﺰﻟﺍﻭ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ .ﺀﺎﹼﺜﻟﺍﻭ ﻝﺍﹼﺬﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍﻭ ﻑﻭﺮﺣ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻁ ﻅﺫﺙ ﺩﺕ ﺹ ﺱ ﺯ ﺔﻴﻧﺎﺴﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٣،٣،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﻌﺒﺳ٣،٣،٢/٣،٣،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛ ﺪﻫاﻮّﺸﻟا :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﻪﹶﻓﹺﺮﹾﺸﹸﻤـﹾﻟﺍ ﺎﹶﻳﺎﹶﻨﱠﺜﻟﺍ ﹺﻑﺍﹶﺮﹾﻃﺍ ﹶﻊﹶﻣ ﺎﹶﻔﹾﻟﺎﹶﻓ ﹾﻪﹶﻔﱠﺸﻟﺍ ﹺﻦﹾﻄﹶﺑ ﹾﻦﹺﻣﹶﻭ ... ............................... ﹸﻢﹾﻴﹺﻣ ﹲﺀﺎﹶﺑ ﹸﻭﺍﹶﻮﹾﻟﺍ ﹺﻦﹾﻴﹶﺘﹶﻔﱠﺸﻠﹺﻟ ﻑﻭﺮﺣ ﻦﻴﺘﻔﺸﻟﺍ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺀﺎﻔﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﺜﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃ ﻊﻣ ﻰﻠﻔﺴﻟﺍ ﺔﻔﺸﻟﺍ ﻦﻄﺑ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻳ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ .ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﺀﺎﺒﻟﺍﻭ ﻭﺍﻮﻟﺍ .(ﻑ) ﺀﺎﻔﻟﺍ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃﻭ ﻰﻠﻔﱡﺴﻟﺍ ﺔﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻄﺑ  ( ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻕﺎﺒﻄﻧﺍ ﻊﻣ) ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﺀﺎﺒﻟﺍ ﻲﻫﻭ ﻑﺮﺣﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﻪﻨﻣ ﺝﺮﺨﻳﻭ ﺎﹰﻌﻣ ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺎﻣ  .(ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﺝﺍﺮﻔﻧﺍ ﻊﻣ) ﺔﻳﹼﺪﻤﻟﺍ ﺮﻴﻏ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺩﺪﻋ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺎﹰﻌﻣ ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍﻭ ﺔﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻄﺑ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﺗ ﻲﺘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻴﻬﻔﹼﺸﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  .ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﺟﻭﺮﺨﻟ ﺔﻴﻬﻔﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﹸﺳ ﻡﻭﺏﻑ نﺎﺘﻔّﺸﻟا :ﺎﻤﻫﻭ ﻥﺎﺟﺮﺨـﻣ ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﲔﺘﻔﺸﻟﺍ ﺝﺭﺎﳐ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﻌﺴﺗ٣،٤،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٣،٤،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺛﻼﺛ .ﻒﻧﻷﺍ ﻰﺼﻗﺃ ﻮﻫﻭ (ﻡ ﺵ ﺥ) ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻞﺻﺃ .ﹼﻢﻔﻟﺍ ﻞﺧﺍﺩ ﻰﻟﺇ ﺏﺬﺠﻨﻤﻟﺍ ﻩﺎﺼﻗﺃ ﻱﺃ ﻒﻧﻷﺍ ﻕﺮﺧ ﻮﻫ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﺪﻫاﻮّﺸﻟا :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹸﻡﻮﹸﺸﹾﻴﹶﺨـﹾﻟﺍ ﺎﹶﻬﹸﺟﹶﺮﹾﺨﹶﻣ ﹲﺔﱠﻨﹸﻏﹶﻭ ... .ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍ ﻮﻫ ﺔﻨﻐﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﺇ ﻮﻫﻭ ،ﺔﺼﻗﺎﹼﻨﻟﺍ ﺔﹼﻨﻐﻟﺎﺑ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﺎﻨﻫ ﻪﺑ ﺩﺍﺮﻤﻟﺍﻭ ،ﻢﻏﺪﻤﻟﺍ :ﻲﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ :ﻮﺤﻧ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻲﻓ ﻦﻳﻮﻨﹼﺘﻟﺍﻭ ﺩﺪﻌﻟﺍﺔﻳﻵﺍﺓﺭﻮﹼﺴﻟﺍ ١ ﵚﲜﲛﲚﲙﲘﲗ ﵛ٨ :٤٢ ￯ﺭﻮﹼﺸﻟﺍ ٢ﵚﱎﱍﱌﱋﱊﵛ ١١ :٤٢ ￯ﺭﻮﹼﺸﻟﺍ :ﺔﺛﻼﺛ ﺎﻋﺍﻮﻧﺃ ﻞﻤﺸﻳﻭ ،ﻰﻔﺨﻤﻟﺍ :ﺚﻟﺎﹼﺜﻟﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ :ﻮﺤﻧ ﺮﺸﻋ ﺔﺴﻤﺨﻟﺍ ﺀﺎﻔﺧﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺪﻨﻋ ﻦﻳﻮﻨﹼﺘﻟﺍﻭ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ ﺀﺎﻔﺧﺇ :ﻝﹼﻭﻷﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍﺔﻳﻵﺍﺓﺭﻮﹼﺴﻟﺍ ١ﵚﱊﱉﱈﱇﵛ١١ :٤٣ ﻑﺮﺧﹼﺰﻟﺍ ٢ﵚﲿﲾﲽﵛ١١ :٤٦ ﻑﺎﻘﺣﻷﺍ :ﻮﺤﻧ ﻥﺎﺗﺩﹼﺪﺸﻤﻟﺍ ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ :ﻝﹼﻭﻷﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍﺔﻳﻵﺍﺓﺭﻮﹼﺴﻟﺍ ١ﵚﱎﱍﱌﵛ ٣ :٤٤ ﻥﺎﺧﹼﺪﻟﺍ ٢ﵚ�ﲊﲉﲈﵛ ٨ :٤٥ ﺔﻴﺛﺎﺠﻟﺍ مﻮﺸﻴﺨـﻟا ﻒﻳﺮﻌّﺘﻟا ﻡﻮﺸﻴﺨـﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ﺝﺮﺨﻣ ﺔﺴﻤﳋﺍ ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ﻡﺎﺴﻗﺃﺃ :ﻮﺤﻧ ﺀﺎﺒﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﻢﻴﻤﻟﺍ ﺀﺎﻔﺧﺇ :ﻲﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍﺔﻳﻵﺍﺓﺭﻮﹼﺴﻟﺍ ١ﵚﳐﳏﳎﳍﳌﳋﳊﳉﳈﳇﵛ ١٧ :٤٩ ﺕﺍﺮﺠﺤﻟﺍ ٢ﵚﲐﲏﲎﲍﵛ٤ :٤٨ ﺪﹼﻤﺤﻣ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٣،٥،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٣،٥،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺪﺣﺍﻭﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ :ﻮﺤﻧ ،ﺀﺎﺒﻟﺎﺑ ﺎﻤﻬﺗﺎﻗﻼﻣ ﺪﻨﻋ ﻦﻳﻮﻨﹼﺘﻟﺍﻭ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﺑﻮﻠﻘﻤﻟﺍ ﻢﻴﻤﻟﺍ ﺀﺎﻔﺧﺇ :ﺚﻟﺎﹼﺜﻟﺍ :ﻮﺤﻧ ﻥﺎﺗﺮﻬﻈﻤﻟﺍ ﻥﺎﺘﻨﻛﺎﺴﻟﺍ ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﻥﻮﻨﻟﺍ ﺎﻨﻫ ﻪﺑ ﺩﺍﺮﻤﻟﺍﻭ ،ﺮﻬﻈﻤﻟﺍ :ﻊﺑﺍﺮﻟﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ :ﻮﺤﻧ ﻥﺎﺘﻔﻴﻔﺨﻟﺍ ﻥﺎﺘﻛﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﻥﻮﻨﻟﺍ ﺎﻨﻫ ﻪﺑ ﺩﺍﺮﻤﻟﺍﻭ ،ﻙﺮﺤﺘﻤﻟﺍ :ﺲﻣﺎﺨﻟﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍﺔﻳﻵﺍﺓﺭﻮﹼﺴﻟﺍ ١ﵚﲛﲚﲙﲘﲗﲖﲕﵛ ٢٩ :٤٠ ﺮﻓﺎﻏ ٢ﵚﱆﱅﱄﱃﱂﱁﵛ١٧ :٤٠ ﺮﻓﺎﻏ ﺩﺪﻌﻟﺍﺔﻳﻵﺍﺓﺭﻮﹼﺴﻟﺍ ١ﵚﲈﲇﲆﲅﲄﵛ٧ :٤٢ ￯ﺭﻮﹼﺸﻟﺍ ٢ﵚﱥ ﱤ ﱣ ﵛ٥ :٤٢ ￯ﺭﻮﹼﺸﻟﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍﺔﻳﻵﺍﺓﺭﻮﹼﺴﻟﺍ ١ﵚﲪﲩﲨﲧ ﲦﲥﵛ ٨ :٤٢ ￯ﺭﻮﹼﺸﻟﺍ ٢ﵚﲆﲅﲄﵛ١٠ :٤٤ ﻥﺎﺧﹼﺪﻟﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍ ﻑﹼﺮﻋ  .ﺔﺴﻤﺨﻟﺍ ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻦﹼﻴﺑ  ﻑﻮﺠﻟﺍ ﺔﻨﻴﻠﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﹼﻳﹼﺪـﻤـﻟﺍ ﻭﺍﻮـﻟﺍ ﺔﹼﻳﹼﺪـﻤـﻟﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍ ١ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ٢ ﺀﺎـﻬـﻟﺍ٣ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻂﺳﻭ ﲔــﻌﻟﺍ٤ ﺀﺎﺤﻟﺍ٥ ﻖﻠﺤﻟﺍ ﻰﻧﺩﺃ ﲔــﻐﻟﺍ٦ ﺀﺎﺨﻟﺍ٧ ﲆﻋﻷﺍ ﻚﻨﳊﺍ ﻦﻣ ﻪﻳﺫﺎﳛﺎﻣﻭ ﻪﺋﻼﻌﺘﺳﺍ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﴡﻗﺃ ﻑﺎﻘﻟﺍ٨ ﲆﻋﻷﺍ ﻚﻨﳊﺍ ﻦﻣ ﻪﻳﺫﺎﳛ ﺎﻣﻭ ﻪﻟﺎﻔﺘﺳﺍ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﴡﻗﺃ ﻑﺎﻜﻟﺍ٩ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻂﺳﻭ ﻢﻴﺠﻟﺍ١٠ ﲔﺸﻟﺍ١١ ﺔﻛﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍ١٢ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺱﺍﴐﻷﺍ ﻦﻣ ﺎﳞﺫﺎﳛ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻲﺘﻓﺎﺣ ￯ﺪﺣﺇ ﺩﺎﻀﻟﺍ١٣ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺔﺜﻠﻟﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣ ﻰﻧﺩﺃ ﻡﻼــﻟﺍ١٤ ﻷ ﻑﺮﺤﻟﺍﺝﺮﺨﻤﻟﺍﺩﺪﻌﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻤـﻟﺍ ﺐﻴﺗﱰﺑ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺐﻴﺗﺮﺗ ﻲﻓ ﻲﺘﻟﺍ ﺔﻨﻐﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺍﻭﺮﻈﻨﻳ ﻢﻟ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﺾﻌﺑ ﻥﻮﻨﻟﺍ ﻦﻣ ﻙﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﻻﻭ ﺮﻬﻈﻤﻟﺍ ﻦﻛﺎﺴﻟﺍ ﻻﻭ ﻂﻘﻓ ﺔﻨﻐﻟﺍ ﻝﺎﻤﻛ ﻥﻭﺮﺒﺘﻌﻳ ﻢﻬﻧﻷ ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﺎﻬﻠﺻﺄﺑ ﺓﺮﺒﻋ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﺛﻼﺛ٣،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃ٣،٥، ٢:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٣،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﺜﻟﺍ ﺔﺜﻟ ﻦﻣ ﻪﻳﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣﻭ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃﻥﻮــﻨﻟﺍ١٥ ﻩﺮﻬﻇ ﱃﺇ ﺐﻳﺮﻗ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃﺀﺍﺮﻟﺍ١٦ ﲆﻔﹼﺴﻟﺍﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﻥﺎﻨﺳﻷﺍ ﲔﺑ ﺎﻣ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﺩﺎـﺼﻟﺍ١٧ ﻱﺍﺰﻟﺍ١٨ ﲔﺴﻟﺍ١٩ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﺜﻟﺍ ﻝﻮﺻﺃﻭ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﺀﺎــﻄﻟﺍ٢٠ ﻝﺍﺪــﻟﺍ٢١ ﺀﺎـــﺘـﻟﺍ٢٢ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﺜﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃ ﻊﻣ ﻥﺎﺴﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﺮﻬﻇ ﺀﺎــﻈﻟﺍ٢٣ ﻝﺍﺬﻟﺍ٢٤ ﺀﺎــﺜـﻟﺍ٢٥ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﺜﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃﻭ ﲆﻔﺴﻟﺍ ﺔﻔﺸﻟﺍ ﻦﻄﺑ ﺀﺎــﻔﻟﺍ٢٦ ﻕﺎﺒﻄﻧﻻﺍ ﻊﻣ ﺎﻌﻣ ﲔﺘﻔﺸﻟﺍ ﺀﺎـــﺒـﻟﺍ ٢٧ ﻢﻴﻤﻟﺍ٢٨ ﺝﺍﺮﻔﻧﻻﺍ ﻊﻣ ﺎﻌﻣ ﲔﺘﻔﺸﻟﺍﺔﻛﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻭﺍﻮـﻟﺍ٢٩ ﻑﺮﳊﺍﺝﺮﺨﳌﺍﺩﺪﻌﻟﺍ ﻑﻮﺠـﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺔﻳﹼﺪﻤـﻟﺍ ﺔﻨﻴﻠﻟﺍ ﴡﻗﺃ ﺀﺎﳍﺍﻭ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﺔﹼﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻄﺑ ﲆﻔﹼﺴﻟﺍ ﺀﺎﻔﻟﺍ ﻦﻴﺘﻔﺸﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺀﺎﺒﻟﺍﻭ ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﴡﻗﺃ ﻑﺎﻘﻟﺍ ﻑﺎﻜﻟﺍﻭ ﻂﺳﻭ ﲔﹼﺸﻟﺍﻭ ﻢﻴﳉﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺔﻓﺎﺣ ﻡﹼﻼﻟﺍﻭ ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ ﻂﺳﻭ ﺀﺎﳊﺍﻭ ﲔﻌﻟﺍ ﻰﻧﺩﺃ ﺀﺎﳋﺍﻭ ﲔﻐﻟﺍ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍﻖﻠﺤـﻟﺍﻡﻮﺸﻴﺨـﻟﺍﻥﺎﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻲﺋﺰﺟ ﺝﺮﳐ ﻪﻴﻓ ﺙﻼﺜﻟ ﺪﺣﺍﻭ :ﻲﻫﻭ ﻑﻭﺮﺣ ﺝﺭﺎﳐ ﺔﺛﻼﺛ ﻪﻴﻓ ﺔﹼﺘﺴﻟ ﺔﻴﺋﺰﺟ :ﻑﻭﺮﺣ ﻥﺎﺟﺮﳐ ﲈﻬﻴﻓ ﻥﺎﻴﺋﺰﺟ ﺔﻌﺑﺭﻷ ﻑﻭﺮﺣ ﺝﺮﳐ ﻪﻴﻓ ﺪﺣﺍﻭ ﻲﺋﺰﺟ ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ﺔﻔﺼﻟ ﺝﺭﺎﳐ ﺓﴩﻋ ﻪﻴﻓ ﴩﻋ ﺔﻴﻧﲈﺜﻟ ﺔﻴﺋﺰﺟ ﲆﻋ ﻉﺯﻮﺗ ﺎﻓﺮﺣ ﻊﺿﺍﻮﻣ ﺔﻌﺑﺭﺃ ﻪﻓﺮﻃ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍﹸﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﺘﻟﺍﻭ ﲔﹼﺴﻟﺍ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍﻭ ﻱﺍﹼﺰﻟﺍ ﺀﺎﹼﺜﻟﺍ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍﻭ ﻝﺍﹼﺬﻟﺍﻭ ﺔﹼﺻﺎﺨـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﺴﲬ٣،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﺘﺳ .١٠-١ : ٤٢ ￯ﺭﻮﹼﺸﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﲆﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﱠﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺍ ﻊﻤﺘﺳﺍ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ﺐﺗﺍﺮﻣ ﺪﺟﻮﺗ ﻲﺘﱠﻟﺍ ﺔﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺎﻤﻠﻜﻠﻟ ﺔﺤﻴﺤﺼﻟﺍ ﺔﻠﺜﻣﻷﺍ ﻦﻋ ﻒﺤﺼﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﺚﺤﺑﺍ  :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺝﺭﺎﺨﻤﻟﺍ ﺎﻬﻴﻓ .ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺔﺑﺎﺟﻹﺎﺑ ﻲﺗﻵﺍ ﻝﻭﺪﺠـﻟﺍ ﻞﻤﻛﺃ  ﻑﻮﺠﻟﺍﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻂﺳﻭﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺔﻓﺎﺣﺔﻔﹼﺸﻟﺍ ﻦﻄﺑﺎﻌﻣ ﲔﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻡﻮﺸﻴﺨﻟﺍ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ١٠-١ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ �ﱡﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪﱩ ﱨ ﱧ ﱦ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏﲎ ﲍ ﲌ ﲋ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﳇ ﳆﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﵚ ﳎﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﺓﺭﻮﺳ ￯ﺭﻮﹼﺸﻟﺍ ٤٢ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﻌﺒﺳﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛ٣،٧ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺔﻴﺋﺎﺠﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻊﹶﺿ ﱠﻢﺛ ﺖﺳﺭﺩ ﺎﻤﻛ ﺔﺻﺎﺨﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺝﺭﺎﺨﻣ ﻦﻋ ﻚﺋﻼﻣﺯ ﻊﻣ ﺶﻗﺎﻧ  .ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺓﺭﻮﱡﺼﻟﺎﺑ ﺎﻨﻴﻌﺘﺴﻣ ﺔﺤﻴﺤﺼﻟﺍ ﺎﻬﺟﺭﺎﺨﻣ ﻲﻓ   .ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻥﺎﻴﺑ  ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  .ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ :ﻦﻣ بﻼّﻄﻟا ﻦّﻜﻤﺘﻳ سرّ�ا اﺬﻫ ﺮﺧآ ﻓﻲ ﹰﺔﻐﻟ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺓﺪﺋﺎﻓ ﻥﺎﻴﺑ  .ﻑﺮﺣ ﹼﻞﻜﻟ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﺝﺍﺮﺨﺘﺳﺍ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﻥﺎﻴﺑ  ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا  ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﻌﺴﺗﻥﻮﻌﺑﺭﺃ ﺕﺍﻮﻄﺧ ﺙﻼﺛ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺝﺍﺮﺨﺘﺳﻻ ﺽﺎﻴﺒﻟﺍﻭ ﺩﺍﻮﹼﺴﻟﺎﻛ ﻥﺎﻛ ﺎ�ﻴﱢﺴﹺﺣ ﻲﻧﺎﻌﻤﻟﺍ ﻦﻣ ﺀﻲﹼﺸﻟﺎﺑ ﻡﺎﻗ ﺎﻣ ﻲﻫﻭ ﺔﻔﺻ ﻊﻤﺟ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ .ﻚﻟﺫ ﻪﺒﺷﺃ ﺎﻣﻭ ﺏﺩﻷﺍﻭ ﻢﻠﻌﻟﺎﻛ ﺎ�ﻳﻮﻨﻌﻣ ﻭﺃ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ .ﻚﻟﺫ ﻪﺒﺷﺃ ﺎﻣﻭ ﺓﻭﺎﺧﺭﻭ ﺮﻬﺟ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﻪﻟﻮﺼﺣ ﺪﻨﻋ ﻑﺮﺤﻠﻟ ﺔﺿﺭﺎﻋ ﺔﻴﻔﻴﻛ :ﻲﻫﻭ ﺔﺛﻼﺛ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺪﺋﺍﻮﻓ ﱃﻭﻷﺍ ﻲﻓ ﺔﻛﺮﺘﺸﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺰﻴﻴﻤﺗ ﻝﺍﹼﺬﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﺜﻟﺍ :ﻮﺤﻧ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻣ ﺎﻬﹼﻠﻛ ﺝﺮﺨﺗ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍﻭ ﺎﻴﻠﻌﻟﺍ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻑﺍﺮﻃﺃﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﹼﻞﻛ ﺀﺎﻄﻋﺈﺑ ﹼﻻﺇ ﺎﻬﻨﻴﺑ ﺰﻴﻤﹸﻳ ﻻﻭ .ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﻦﻣ ﻪﹼﻘﺣ ﻑﺮﺣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺔﻔﻴﻌﹼﻀﻟﺍﻭ ﺔﹼﻳﻮﻘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﻦﻋ ﺐﺗﺮﺘﻳ ﺎﻣﻭ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﺚﻴﺣ ﻦﻣ :ﻦﻣ ﻚﻟﺫ .ﻪﻣﺎﻏﺩﺇ ﺯﻮﺠﻳ ﺎﻣ ﺔﻓﺮﻌﻣ  ﺎﻣﺎﻏﺩﺇ ﻢﻏﺪﻳ ﺎﻣﻭ ﺯﻮﺠﻳ ﻻ ﺎﻣ  .ﹰﻼﻣﺎﻛ .ﺎﺼﻗﺎﻧ ﺎﻣﺎﻏﺩﺇ ﻢﻏﺪﻳ ﺎﻣ  ﺔﺜﻟﺎﹼﺜﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﻦﻴﺴﺤﺗ ﻑﺮﺣ ﹼﻞﻛ ﺀﺎﻄﻋﺈﺑ ﻚﻟﺫﻭ ﺎﺟﺮﺨﻣ ﻪﻘﺤﺘﺴﻣﻭ ﻪﹼﻘﺣ ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ ﻑﺮﺣ :ﻮﺤﻧ ﺔﻔﺻﻭ .ﻝﺍﹼﺪﻟﺍﻭ ،ﺓﺩﺎﻀﺘﻤﻟﺍ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﺽﺮﻌﻳ ﺎﻫﺩﺎﻀﺘﻳ ﺎﻤﺑ ﻭﺃ ﺎﻤﻫﺍﺪﺣﺈﺑ ﻒﺼﹼﺘﻳ ﻥﺃ ﺎﻣﺇ ﹼﺪﺿ ﻻ ﻲﺘﹼﻟﺍ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺽﺮﻌﻳ ﺓﺩﺎﻀﺘﻤﻟﺍ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﻰﻟﺍ ﺔﻓﺎﻀﻣ ﺎﻬﻟ فوﺮﺤﻟا تﺎﻔﺻ ﻒﻳﺮﻌﺗ ١٢٣ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﻢﻜﺤﺗ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻰﻠﻋ (ﺭ) ﺀﺍﺮﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺔﻔﺻ ﺝﺍﺮﺨﺘﺳﺍ ﺔﻴﻔﻴﻜﻟ ﻝﺎﺜﻣ :ﺪﺿ ﺎﳍ ﻲﺘﹼﻟﺍ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﲆﻋ ﻪﺿﺮﻋ ١ ﺲﻤﻬـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻥﺫﺇ – ﺱﻮﻤﻬﻤﺑ ﺲﻴﻟ ﻮﻫ ( ﹾﺖﹶﻜﹶﺳ ﹲﺺﹾﺨﹶﺷ ﹸﻪﱠﺜﹶﺤﹶﻓ ) .ﺭﻮﻬﺠﻣ ﻮﻬﻓ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻑﻭﺮﺣﻭ - ﺪﻳﺪﺸﺑ ﺲﻴﻟ ﻮﻫ ( ﹾﺖﹶﻜﹶﺑ ﹴﻂﹶﻗ ﹾﺪﹺﺟﹶﺃ ) .ﻂﺳﻮﺘﻣ ﻮﻫﻭ ﻥﺫﺇ -ﺎﻬﻨﻣ ﻮﻫ ( ﹾﺮﹶﻤﹸﻋ ﹾﻦﹺﻟ ) ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻮﻫﻭ ﻥﺫﺇ - ﻞﻌﺘﺴﻤﺑ ﺲﻴﻟﻮﻫ ( ﹾﻆﹺﻗ ﹴﻂﹾﻐﹶﺿ ﱠﺺﹸﺧ ) .ﻞﻔﺘﺴﻣ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻮﻫﻭ ﻥﺫﺇ - ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﺲﻴﻟ ﻮﻫ- ( ﻅ ﻁ ﺽ ﺹ ) . ﺢﺘﻔﻨﻣ ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ .ﻖﻟﺬﻣ ﻮﻫﻭ ﻥﺫﺇ - ﺎﻬﻨﻣ ﻮﻫ - ( ﹴﺐﱡﻟ ﻦﹺﻣ ﱠﺮﹶﻓ ) :ﹼﺪﺿ ﺎﳍ ﺲﻴﻟ ﻲﺘﹼﻟﺍ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﲆﻋ ﻪﺿﺮﻋ ٢ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﺲﻴﻟ : ﲑﻔﹼﺼﻟﺍ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ : ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﺲﻴﻟ : ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﺲﻴﻟ : ﹼﴚﻔﹼﺘﻟﺍ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﺲﻴﻟ : ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ : ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﺲﻴﻟ : ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﺲﻴﻟ : ﺀﺎﻔﺨـﻟﺍ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﺲﻴﻟ : ﲔﹼﻠﻟﺍ -ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ-ﺮﻬﺠﻟﺍ :ﻲﻫ (ﺭ) ﺀﺍﺮﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺕﺎﻔﺻ ،ﻥﺫﺇ ﺮﻳﺮﻜﺘﻟﺍ-ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ-ﻕﻻﺫﻹﺍ-ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ-ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ٣ ﺓﺪﺋﺎﻔﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﹼﻞﻜﻟ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﺝﺍﺮﺨﺘﺳﺍ ﺔﹼﻴﻔﻴﻛ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺪﺣﺍﻭﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ٤،٢/٤،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٤،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻲﺘﱠﻟﺍ ﺔﻔﺻ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻡﺰﻠﺗ ﺍﹰﺪﺑﺃ ﻪﻗﺭﺎﻔﺗ ﻻﻭ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍﻭ ﺮﻬﺠﻟﺎﻛ .ﺎﻫﺮﻴﻏﻭ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍﻭ ﺔﻴﺗﺍﹼﺬﻟﺍ ﻖﺤﻠﺗ ﻲﺘﱠﻟﺍ ﺔﻔﺻ ﺾﻌﺑ ﻲﻓ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻲﻓ ﻪﻗﺭﺎﻔﺗﻭ ﻝﺍﻮﺣﻷﺍ ﻞﺜﻣ ￯ﺮﺧﻷﺍ ﻝﺍﻮﺣﻷﺍ ﺾﻌﺑ ﺏﻼﻗﻹﺍﻭ ﺀﺎﻔﺧﻹﺍﻭ ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ .ﺎﻫﺮﻴﻏﻭ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍﻭ ﺔﹼﻴﺿﺮﻌﻟﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﹸﻦﺑﺍ ﻡﺎﹶﻣﹺﻹﺍ ﻮﻫﻭ ،ﺔﻔﺻ ﺓﺮﺸﻋ ﻊﺒﺳ ﺎﻫﹼﺪﻋ ﻦﻣ ﻢﻬﻨﻤﻓ ،ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻒﻠﺘﺧﺍ ﺐﹺﻟﺎﹶﻃ ﻲﹺﺑﹶﺃ ﹸﻦﹾﺑ ﱡﻲﱢﻜﹶﻣ ﺪﱠﻤﹶﺤﹸﻣ ﻮﹸﺑﹶﺃ ﻮﻫﻭ ،ﺔﻔﺻ ﻦﻴﻌﺑﺭﺃﻭ ﻊﺑﺭﺃ ﻰﻟﺇ ﻚﻟﺫ ﻰﻠﻋ ﺩﺍﺯ ﻦﻣ ﻢﻬﻨﻣﻭ .ﹼﻱﹺﺭﹶﺰﹶﺠـﻟﺍ ،ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍﻭ ،ﺎﻫﹼﺪﺿﻭ ،ﺔﻗﻻﹼﺬﻟﺍ ﺺﻘﻨﺑ ﻱﻮﻛﺮﺒﻟﺎﻛ ﺔﻔﺻ ﺓﺮﺸﻋ ﻊﺑﺭﺃ ﻰﻟﺍ ﺺﻘﻧ ﻦﻣ ﻢﻬﻨﻣﻭ .ﹼﻲﹺﺴﹾﻴﹶﻘﻟﺍ .ﻦﻳﺮﺸﻋ ﻢﻬﻀﻌﺑ ﱠﺪﹶﻋﹶﻭ .ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ﺔﻔﺻ ﺓﺩﺎﻳﺯﻭ ،ﻦﻴﹼﻠﻟﺍﻭ :ﺎﻤﻫﻭ ،ﻦﻴﻤﺴﻗ ﻰﻟﺇ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﻢﺴﻘﻨﺗ ﻢﻗﹼﺮﻟﺍﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍﺎﻫﹼﺪﺿﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ :ﺔﻔﺻ ﺓﴩﻋ ￯ﺪﺣﺇ ﻲﻫﻭ:ﺕﺎﻔﺻ ﺔﻌﺴﺗ ﻲﻫﻭ ﹼﺪﺿ ﻪﻟ ﻢﺴﻗﻪﻟ ﹼﺪﺿ ﻻ ﻢﺴﻗ :ﲔﻤﺴﻗ ﱃﺇ ﺔﻴﺗﺍﹼﺬﻟﺍ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﻢﺴﻘﻨﺗ ﺮﻬﺠﻟﺍ ﻩﹼﺪﺿﻭ ﺲﻤﻬﻟﺍ  ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﺎﻫﹼﺪﺿﻭ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ  ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﺎﻤﻬﻨﻴﺑ ﺎﻣﻭ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻩﹼﺪﺿﻭ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ  ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻩﹼﺪﺿﻭ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ  ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻩﹼﺪﺿﻭ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ  ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ  ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ  ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ  ﲑﻔﹼﺼﻟﺍ  ﹼﴚﻔﹼﺘﻟﺍ  ﲔﹼﻠﻟﺍ  ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ  ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ  ﺀﺎﻔﺨﻟﺍ  ﺲﻤﻬﻟﺍﺮﻬﺠﻟﺍ ﺓﺪﹼﺸﻟﺍﺓﻭﺎﺧﺮﻟﺍﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻕﻻﺫﻹﺍﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ١٢ ﺍ ﺃ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺛﻼﺛﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃ٤،٥/٤،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٤،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﺴﻗﻷﺍ ﺎ�ﻳﻮﻨﻌﻣ ﻭﺃ ﺎ�ﻴﺴﺣ ﻲﻧﺎﻌﻤﻟﺍ ﻦﻣ ﺀﻲﹼﺸﻟﺎﺑ ﻡﺎﻗ ﺎﻣ: ﹰﺔﻐﻟ .ﻢﻠﻌﻟﺍﻭ ﺩﺍﻮﹼﺴﻟﺍ :ﻮﺤﻧ ﻲﻓ ﻪﻟﻮﺼﺣ ﺪﻨﻋ ﻑﺮﺤﻠﻟ ﺔﺿﺭﺎﻋ ﺔﻴﻔﻴﻛ: ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ .ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍﻭ ﺮﻬﹼﺠﻟﺍ :ﻮﺤﻧ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻﺪﺋﺍﻮﻔﻟﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺔﻴﺗﺍﹼﺬﻟﺍ ﺔﻴﺿﺮﻌﻟﺍ .ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﺔﻛﺮﺘﺸﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺰﻴﻴﻤﺗ .ﺔﻔﻴﻌﻀﻟﺍﻭ ﺔﹼﻳﻮﻘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺔﻓﺮﻌﻣ .ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﻦﻴﺴﺤﺗ .ﺓﺮﺸﻋ ﻊﺒﺳ: ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﹸﻦﺑﺍ ﻦﻴﻌﺑﺭﺃﻭ ﻊﺑﺭﺃ : ﹼﻲﹼﻜﻣ ﺪﹼﻤﺤﻣ ﻮﺑﺃ ﺓﺮﺸﻋ ﻊﺑﺭﺃ : ﻱﻮﻛﺮﺒﻟﺍ ﻦﻳﺮﺸﻋ: ﻢﻬﻀﻌﺑ :ﻪﻟ ﹼﺪﺿ ﻻ ﻱﺬﹼﻟﺍ ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ٦ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ١ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ٧ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ٢ ﺔﹼﻨﻐﻟﺍ ٨ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ٣ ﺀﺎﻔﺨﻟﺍ ٩ ﻲﹼﺸﻔﹼﺘﻟﺍ ٤ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ٥ :ﹼﺪﺿ ﻪﻟ ﻱﺬﹼﻟﺍ .ﺮﻬﺠﻟﺍ ﻩﹼﺪﺿﻭ ﺲﻤﻬﻟﺍ ﺎﻣﻭ ﺓﻭﺎﺧﺮﻟﺍ ﺎﻫﹼﺪﺿﻭ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ .ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﺎﻤﻬﻨﻴﺑ .ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻩﹼﺪﺿﻭ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ .ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻩﹼﺪﺿﻭ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ .ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻩﹼﺪﺿﻭ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ -ﺀﺎﻔﺧﻹﺍ - ﺐﻠﻘﻟﺍ -ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ -ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ -ﻥﻮﻜﺴﻟﺍ -ﻚﻳﺮﺤﺘﻟﺍ -ﺮﺼﻘﻟﺍ -ﺪﻤﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺘﻟﺍ -ﻢﻴﺨﻔﺘﻟﺍ -ﺖﻜﺴﻟﺍ ١٨-١ :٤٤ ﻥﺎﺧﹼﺪﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﲆﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺇ ﻊﻤﺘﺳﺍ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ١٨-١ ﱍ ﱌ ﱋﱊﱉ ﱈ ﱇ ﱆﱅﱄﱃﱂ ﱁﵛ ﱛ ﱚ ﱙﱘ ﱗ ﱖﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱨ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱷﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬﱫ ﱪ ﱩ ﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﲡ ﲠﲟ ﲞ ﲝ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫﲪ ﳅﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﵚ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﺓﺭﻮﺳ ﻥﺎﺧﹼﺪﻟﺍ :٤٤      ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺴﲬﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺘﺳ٤،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﹼﻞﻜﻟ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﺝﺍﺮﺨﺘﺳﺍ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﻦﹼﻴﺑ  .ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﺩﺪﻋ ﻲﻓ ﺀﺎﻤﻠﻌﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﻦﹼﻴﺑ  .ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺮﻛﺫ ﻊﻣ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻦﹼﻴﺑ  ﺕﺎﻔﺻ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺪﺋﺍﻮﻓ ﻦﻋ ﺔﺤﻴﺤﺼﻟﺍ ﺕﺎﻣﻮﻠﻌﻤﻟﺍ ﻞﻴﻤﺤﺘﻟ ﺐﺳﺎﻨﻤﻟﺍ ﻊﻗﻮﻤﻟﺍ ﺢﹼﻔﺼﺗ  :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻬﺒﺘﻛﺍ ﹼﻢﺛ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﺪﺋﺍﻮﻓ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ .ﺔﻴﺿﺮﻌﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﻭ ﺔﻴﺗﺍﺬﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻕﺮﻔﻟﺍ ﻦﻋ ﺔﺒﺳﺎﻨﻤﻟﺍ ﺔﺑﺎﺟﻹﺎﺑ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﻸﻣﺍ  ﻕﺮﻔﻟﺍ ﺔﻴﺿﺮﻌﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍﺔﻴﺗﺍﺬﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﻝﺎﺜﻤﻟﺍ ﺔﻴﺿﺮﻌﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍﺔﻴﺗﺍﺬﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ :ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ - ﺔﻨﻐﻟﺍ -ﺓﺪﺸﻟﺍ -ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ -ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ -ﺮﻬﺠﻟﺍ -ﻦﻴﻠﻟﺍ -ﺲﻤﻬﻟﺍ -ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ -ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ -ﺮﻴﻔﺼﻟﺍ -ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ -ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ -ﺮﻳﺮﻜﺘﻟﺍ -ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ – ﺀﺎﻔﺨﻟﺍ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ -ﺓﻭﺎﺧﺮﻟﺍ -ﻲﺸﻔﺘﻟﺍ -ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻝﺎﺜﻤﻟﺍ ............ :ﻲﻧﺎﺜﻟﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ( ﺪﺿ ﻪﻟ ):ﻝﻭﻷﺍ ﻢﺴﻘﻟﺍ ﱠﻢﺛ ﻲﺗﻵﺍ ﻝﻭﺪﺠﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﹶﻬﹾﻤﱢﺴﹶﻗ ﻭ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻡﺎﺴﻗﺃ ﻝﻮﺣ ﻚﺋﻼﻣﺯ ﻊﻣ ﺶﻗﺎﻧ  .ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻒﺤﺼﻤﻟﺍ ﻦﻣ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺎﺑ ﺎﻬﻘﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ ﺮﻬﺠﻟﺍﺓﻭﺎﺧﺮﻟﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا     ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﻌﺒﺳ    .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺲﻤﻬﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺔﺳﻮﻤﻬﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫ  .ﺔﺳﻮﻤﻬﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺮﻬﺠﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻳﺮﻬﺠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻳﺮﻬﺠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫ  .ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺓﻮﺧﹼﺮﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻄﹼﺳﻮﺘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻄﹼﺳﻮﺘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻴﻠﻌﺘﺴﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  :ﻦﻣ ﺏﻼﹼﻄﻟﺍ ﻦﹼﻜﻤﺘﻳ ﺱﺭﹼﺪﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺮﺧﺁ ﰲ ﺮﻬﺠﻟﺍ ﺓﹼﺪﺸﻟﺍ ﺓﻭﺎﺧﺮﻟﺍ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﺲﻤﻬﻟﺍ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻠﻔﺘﺴﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻘﺒﻄﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﺤﺘﻔﻨﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻘﻟﺬﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﺘﻤﺼﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ١١،٣، .ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍﻕﻻﺫﻹﺍ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ   ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا    ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﻌﺴﺗﻥﻮﺴﲬ .ﺀﺎﻔﺨـﻟﺍ .ﺝﺮﺨﻤـﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺩﺎﻤﺘﻋﻻﺍ ﻒﻌﻀﻟ ﻑﺮﺤـﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﻥﺎﻳﺮﺟ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﺲﹾﻤﹶﻬـﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ :ﻪﻟﻮﻗ ﻲﻓ ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻻﺍ ﺎﻬﻌﻤﺟ ،ﺓﺮﺸﻋ ﺲﻤﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣﻭ -ﻦﻴﹼﺴﻟﺍ -ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ -ﺀﺎﺨﻟﺍ -ﻦﻴﹼﺸﻟﺍ -ﺀﺎﻬﻟﺍ -ﺀﺎﹼﺜﻟﺍ -ﺀﺎﺤﻟﺍﻭ -ﺀﺎﻔﻟﺍ) ﻲﻫﻭ (ﹾﺖﹶﻜﹶﺳ ﹲﺺﹾﺨﹶﺷ ﹸﻪﱠﺜﹶﺤﹶﻓ) .(ﺀﺎﹼﺘﻟﺍ -ﻑﺎﻜﻟﺍ :ﺾﻌﺑ ﻦﻣ ￯ﻮﻗﺃ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺾﻌﺑ ،ﺓﹼﻮﻘﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻦﻣ ﺎﻬﹼﻠﻛﻭ ﺮﻴﻔﺻ ﻭ ﻕﺎﺒﻃﺇﻭ ﺀﻼﻌﺘﺳﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﻴﻓ ﺎﻤﻟ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﺎﻫﻼﻋﺄﻓ  .ﺎﻫﺪﻌﺑ ﺓﹼﺪﺷ ﻦﻣ ﺎﻤﻬﻴﻓ ﺎﻤﻟ ﺀﺎﹼﺘﻟﺍﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﹼﻢﺛ، ﺀﻼﻌﺘﺳﺍ ﻦﻣ ﺎﻬﻴﻓ ﺎﻤﻟ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﹼﻢﺛ ﺎﻬﻴﻓ ﺲﻴﻟ ﺫﺇ (ﺀﺎﹼﺜﻟﺍ- ﺀﺎﺤﻟﺍ- ﺀﺎﻔﻟﺍ - ﺀﺎﻬﻟﺍ ) ﻲﻫ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﻒﻌﺿﺃﻭ  .ﺔﹼﻳﻮﻗ ﺔﻔﺻ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ٥،١،٢/٥،١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺔﺳﻮﻤﻬﻤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻊﻨﻣ ﻰﻠﻋ ﻮﻘﺗ ﻢﻟ ﺎﹶﻬﱠﻧﹶﺃ ﻰﹼﺘﺣ ﺎﻬﺟﺮﺨﻣ ﻰﻠﻋ ﺎﻫﺩﺎﻤﺘﻋﺍ ﻒﻌﻀﻟ ﺔﺳﻮﻤﻬﻤـﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﺎﻬﻌﻣ ﻥﺎﻳﺮﺠﻟﺍ ﻦﻣ ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺲﻤﻬـﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﺳﻮﻤﻬﻤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﺳﻮﻤﻬﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ (ﹾﺖﹶﻜﹶﺳ ﹲﺺﹾﺨﹶﺷ ﹸﻪﱠﺜﹶﺤﹶﻓ) ﺎﹶﻬﹸﺳﻮﹸﻤﹾﻬﹶﻣ ﻲﻓ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺲﻤﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺀﺎﻔﻟﺍ ﻲﻫﻭ (ﹾﺖﹶﻜﹶﺳ ﹲﺺﹾﺨﹶﺷ ﹸﻪﱠﺜﹶﺤﹶﻓ) : ﻆﻔﻟ ﺀﺎﺨﻟﺍﻭ ﻦﻴﹼﺸﻟﺍﻭ ﺀﺎﻬﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﺜﻟﺍﻭ ﺀﺎﺤﻟﺍﻭ .(ﺀﺎﹼﺘﻟﺍﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍﻭ ﻦﻴﹼﺴﻟﺍﻭ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍﻭ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٥،١،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺪﺣﺍﻭﻥﻮﺴﲬﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ :ﻝﻮﻗ ﺎﻬﹸﻌﻤﺠﻳ ،ﺲﻤﻬﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺪﻌﺑ ﺔﻴﻗﺎﺒﻟﺍ ﻲﻫﻭ ﺮﺸﻋ ﺔﻌﺴﺗ ﺔﱠﻳﹺﺮﻬﺠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ -ﻥﻮﻨﻟﺍ-ﻱﺍﺰﻟﺍ-ﻭﺍﻮﻟﺍ-ﻢﻴﻤﻟﺍ-ﺀﺎﻈﻟﺍ-ﻦﻴﻌﻟﺍ) :ﻲﻫﻭ .( ﺪﹺﺟ ﹶﺐﹶﻠﹶﻃ ﻱﹺﺫ ﱟﺾﹶﻏ ﹴﺉﹺﺭﺎﹶﻗ ﹸﻥﹾﺯﹶﻭ ﹶﻢﹸﻈﹶﻋ) .(ﻝﺍﺪﻟﺍ-ﻢﻴﺠﻟﺍ-ﺀﺎﺒﻟﺍ-ﻡﻼﻟﺍ-ﺀﺎﻄﻟﺍ-ﺀﺎﻴﻟﺍ-ﻝﺍﺬﻟﺍ-ﺩﺎﻀﻟﺍ-ﻦﻴﻐﻟﺍ-ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ-ﺀﺍﺮﻟﺍ-ﻒﻟﻷﺍ-ﻑﺎﻘﻟﺍ ﺎﻬﻠﻌﺟ ﺎﹼﻤﻣ ﻦﻴﻴﺗﻮﹼﺼﻟﺍ ﻦﻳﺮﺗﻮﻟﺍ ﺯﺍﺰﺘﻫﺍ ﺓﻮﻗﻭ ﺎﻬﺴﻔﻧ ﻲﻓ ﺎﻬﺗﻮﻘﻟ ﺔﻳﺮﻬﺠﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﺎﻬﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺎﻬﻌﻣ ﻱﺮﺠﻟﺍ ﻦﻣ ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﻊﻨﻤﻳ ﺪﻳﺪﺷ ﻱﻮﻗ ﺕﻮﺼﺑ ﺝﺮﺨﺗ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺮﻬﺠـﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﱠﻳﺮﻬﺠـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﹼﻳﺮﻬﺠـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﹼﲔﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ (ﹾﺖﹶﻜﹶﺑ ﹴﻂﹶﻗ ﹾﺪﹺﺟﹶﺃ) :ﹸﻆﹾﻔﹶﻟ ﺎﹶﻫﹸﺪﻳﹺﺪﹶﺷ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ:ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﻲﻫﻭ (ﹾﺖﹶﻜﹶﺑ ﹴﻂﹶﻗ ﹾﺪﹺﺟﹶﺃ) ﻆﻔﻟ ﻲﻓ ﺀﺎﺒﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍﻭ ﻑﺎﻘﻟﺍﻭ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍﻭ ﻢﻴﺠﻟﺍﻭ .ﺀﺎﹼﺘﻟﺍﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍﻭ ﺔﹼﻳﺮﻬﺠـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ .ﻥﻼﻋﻹﺍ .ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺩﺎﻤﺘﻋﻻﺍ ﺓﹼﻮﻗ ﻦﻣ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﻥﺎﻳﺮﺟ ﺱﺎﺒﺤﻧﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﺮﹾﻬﹶﺠـﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٥،٢،٣/٥،٢،٢ /٥،٢،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻰﹼﺘﺣ ﻪﺟﺮﺨﻣ ﻲﻓ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﺩﺍﺪﺘﺷﻻ ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻪﻌﻣ ﻱﺮﺠﻳ ﻻ :ﻲﻫﻭ (ﹾﺖﹶﻜﹶﺑ ﹴﻂﹶﻗ ﹾﺪﹺﺟﹶﺃ) :ﻝﻮﻗ ﻲﻓ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺔﻴﻧﺎﻤﺛ ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ .(ﺀﺎﹼﺘﻟﺍ -ﻑﺎﻜﻟﺍ -ﺀﺎﺒﻟﺍ -ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ -ﻑﺎﻘﻟﺍ– ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ -ﻢﻴﺠﻟﺍ -ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ) .ﺮﻬﺟﻭ ﺀﻼﻌﺘﺳﺍﻭ ﻕﺎﺒﻃﺇ ﻦﻣ ﺎﻬﻴﻓ ﺎﻤﻟ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ￯ﻮﻗﺃﻭ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﹸﻟ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  .ﺓﹼﻮﻘﻟﺍ .ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺩﺎﻤﺘﻋﻻﺍ ﻝﺎﻤﻜﻟ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻱﺮﺟ ﺱﺎﺒﺤﻧﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﺓﱠﺪﱢﺸﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﻟ ﺓﺪﻳﺪﹼﺸـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ٥،٣،٣/٥،٣،٢ /٥،٣،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﹼ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﺛﻼﺛﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃ :ﻲﻫﻭ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍﻭ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺍﺪﻋ ﺎﻣ ﺎﹰﻓﺮﺣ ﺮﺸﻋ ﺔﺴﻤﺧ ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ -ﺩﺎﹼﺼﻟﺍﻭ – ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﻭ – ﻦﻴﹼﺸﻟﺍﻭ -ﻦﻴﹼﺴﻟﺍﻭ – ﺀﺎﹼﺜﻟﺍﻭ - ﻱﺍﹼﺰﻟﺍﻭ -ﻝﺍﹼﺬﻟﺍﻭ -ﺀﺎﺨﻟﺍﻭ-ﺀﺎﺤﻟﺍ) .(ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ -ﺀﺎﻬﻟﺍﻭ -ﺀﺎﻔﻟﺍﻭ -ﻦﻴﻐﻟﺍﻭ -ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ -ﺩﺎﹼﻀﻟﺍﻭ .ﲔﹼﻠﻟﺍ .ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺩﺎﻤﺘﻋﻻﺍ ﻒﻌﻀﻟ ﻑﺮﺤـﻟﺍ ﻊﻣ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻥﺎﻳﺮﺟ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﺎﻬﻴﻠﻋ ﺩﺎﻤﺘﻋﻻﺍ ﻒﻌﺿﻭ ﺎﻬﻨﻴﻠﻟ ﺔﻳﻮﺧﱠﺮﻟﺎﹺﺑ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﺎﻬﻌﻣ ﻥﺎﻳﺮﺠﻟﺍ ﻦﻣ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻊﻨﻣ ﻰﻠﻋ ﻮﻘﺗ ﻢﻠﻓ ،ﺎﻬﺟﺮﺨﻣ ﻲﹺﻓ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻳﻮﺧﹼﺮﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ٥،٤،٣/٥،٤،٢/٥،٤،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺓﻭﺎﹶﺧﱠﺮﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ .ﻝﺍﺪﺘﻋﻻﺍ ﻲﻓ ﺎﻤﻛ ﻪﺳﺎﺒﺤﻧﺍ ﻝﺎﻤﻛ ﻡﺪﻌﻟ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻝﺍﺪﺘﻋﺍ .ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻤﻛ ﻪﻧﺎﻳﺮﺟ ﻝﺎﻤﻛ ﻡﺪﻋﻭ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ٥،٥،٣/٥،٥، ٢/ ٥،٥،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﻂﱡﺳﹶﻮﱠﺘﻟﺍ (ﹾﺮﹶﻤﹸﻋ ﹾﻦﹺﻟ) :ﻝﻮﻗ ﻲﻓ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ،ﺔﺴﻤﺧ ﺔﻄﹼﺳﻮﺘﻤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ .(ﺀﺍﹼﺮﻟﺍﻭ – ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ -ﻦﻴﻌﻟﺍﻭ -ﻥﻮﹼﻨﻟﺍﻭ – ﻡﹼﻼﻟﺍ) :ﻲﻫﻭ ﺔﻄﹼﺳﻮﺘﻤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺎﻬﻴﻓ ﺲﺒﺤﻴﻟ ﺎﹶﻬﹺﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺎ�ﻣﺎﺗ ﺎﹰﻘﻠﻏ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﻖﻠﻏ ﻡﺪﻌﻟ ﺔﻄﹼﺳﻮﺘﻤـﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ ﺎﹶﻤﹶﻛ ﺕﻮﱠﺼﻟﺍ ﺎﹶﻬﻴﹺﻓ ﻱﺮﺠﻴﻟ ﺎ�ﻣﺎﹶﺗ ﺎﹰﺣﺎﺘﻔﻧﺍ ﺝﺮﺨﻤﻟﺍ ﺡﺎﺘﻔﻧﺍ ﻡﺪﻋﻭ ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻤﻛ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ .ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﻑﻭﹸﺮﹸﺣ ﻲﹺﻓ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻄﹼﺳﻮﺘﻤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻄﹼﺳﻮﺘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ (ﹾﺮﹶﻤﹸﻋ ﹾﻦﹺﻟ) ﹺﺪﻳﹺﺪﱠﺸﻟﺍﹶﻭ ﹴﻮﹾﺧﹺﺭ ﹶﻦﹾﻴﹶﺑﹶﻭ ﺔﻔﺻ ﻦﻴﺑ ﻊﻘﺗ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﺔﻔﺻ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﻪﻓﻭﺮﺣﻭ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍﻭ ﺓﻭﺎﺧﺮﻟﺍ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍﻭ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻲﻫﻭ (ﹾﺮﹶﻤﹸﻋ ﹾﻦﹺﻟ) ﻆﻔﻟ ﻲﻓ .ﺀﺍﹼﺮﻟﺍﻭ ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﻦﻴﻌﻟﺍﻭ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﹼ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﺴﲬﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﺘﺳ .ﻉﺎﻔﺗﺭﻻﺍ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﻥﺎﺴﱢﻠﻟﺍ ﻉﺎﻔﺗﺭﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ :ﻲﻫﻭ (ﹾﻆﹺﻗ ﹴﻂﹾﻐﹶﺿ ﱠﺺﹸﺧ) ﻝﻮﻗ ﺎﻬﻌﻤﺠﻳ ﺔﻌﺒﺳ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ .(ﺀﺎﹼﻈﻟﺍﻭ -ﻑﺎﻘﻟﺍﻭ -ﺀﺎﹼﻄﻟﺍﻭ -ﻦﻴﻐﻟﺍﻭ – ﺩﺎﹼﻀﻟﺍﻭ - ﺩﺎﹼﺼﻟﺍﻭ -ﺀﺎﺨﻟﺍ) ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺎﻬﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻ ﺔﻴﻠﻌﺘﺴﻤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﻭﺃ ﺔﻨﻛﺎﺳ ﺖﻧﺎﻛ ﺀﺍﻮﺳ ﺎﹰﻤﺋﺍﺩ ﺔﻤﺨﻔﻣ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﹸﻑﻭﹸﺮﹸﺣ .ﻮﻠﻌﻟﺍ ﺔﻬﺟ ﻦﻣ ﺎﻬﺗﻮﺻ ﺝﻭﺮﺧﻭ .ﺎﹶﻬﻴﹺﻓ ﻢﻴﺨﻔﱠﺘﻟﺍ ﺔﺟﺭﺩ ﺖﺗﻭﺎﻔﺗ ﻥﺇﻭ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﻭﺃ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﻭﺃ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺀﹶﻼﻌﹺﺘﺳﹺﻻﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻴﻠﻌﺘﺴﻤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﺮﹶﺼﹶﺣ (ﹾﻆﹺﻗ ﹴﻂﹾﻐﹶﺿ ﱠﺺﹸﺧ) ﹴﻮﹾﻠﹸﻋ ﹸﻊﹾﺒﹶﺳﹶﻭ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻲﻫﻭ (ﹾﻆﹺﻗ ﹴﻂﹾﻐﹶﺿ ﱠﺺﹸﺧ) ﻆﻔﻟ ﻲﻓ ،ﺀﺎﻄﻟﺍ ،ﻦﻴﻐﻟﺍ ،ﺩﺎﻀﻟﺍ ،ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ،ﺀﺎﺨﻟﺍ .ﺀﺎﻈﻟﺍﻭ ﻑﺎﻘﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٥،٦،٣/٥،٦،٢/٥،٦،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﱡﺰﹺﻋ ﹶﺖﹶﺒﹶﺛ ) ﻝﻮﻗ ﻲﻓ ﺖﻌﻤﺟ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺪﻌﺑ ﺔﻴﻗﺎﺒﻟﺍ ﻲﻫﻭ ﻥﻭﺮﺸﻋﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ -ﻢﻴﺠﻟﺍ-ﺀﺎﻴﻟﺍ-ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ-ﻢﻴﻤﻟﺍ-ﻱﺍﹼﺰﻟﺍ-ﻦﻴﻌﻟﺍ-ﺀﺎﹼﺘﻟﺍ-ﺀﺎﺒﻟﺍ-ﺀﺎﺜﻟﺍ) ﻲﻫﻭ (ﺎﹶﻜﹶﺷ ﹶﺫﹺﺇ ﱠﻞﹶﺳ ﹸﻪﹶﻓﹾﺮﹶﺣ ﹸﺩﱢﻮﹶﺠﹸﻳ ﹾﻦﹶﻣ .(ﻒﻟﻷﺍ-ﻑﺎﻜﻟﺍ-ﻦﻴﹼﺸﻟﺍ-ﻝﺍﹼﺬﻟﺍ-ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ-ﻡﻼﻟﺍ-ﻦﻴﱢﺴﻟﺍ-ﺀﺎﻬﻟﺍ-ﺀﺎﻔﻟﺍ-ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ-ﺀﺎﺤﻟﺍ-ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ-ﻭﺍﻮﻟﺍ .ﺽﺎﻔﺨﻧﻻﺍ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻢﻔﻟﺍ ﻉﺎﻗ ﻰﻟﺇ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺽﺎﻔﺨﻧﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻝﺎﹶﻔﹺﺘﺳﹺﻻﺍ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺼﻗﺃ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻ ﺔﻠﻔﺘﺴﻤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻢﻔﻟﺍ ﻉﺎﻗ ﻰﻟﺇ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻋ ﺎﻬﺑ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻠﻔﺘﺴﻤـﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﱢﻴﺑ  ٥،٧،٣/٥،٧،٢/٥،٧،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﹼ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﻌﺒﺳﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛ .ﻕﺎﺼﻟﻹﺍ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻱﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣ ﻖﺻﻼﺗ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ :ﻲﻫ ﺔﻌﺑﺭﺃ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺎﻤﻨﻴﺑ ﺔﻤﺠﻌﻤﻟﺍ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍ ﺎﻬﻔﻌﺿﺃﻭ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ￯ﻮﻗﺃﻭ .(ﺀﺎﹼﻈﻟﺍ -ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ -ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ -ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ) .ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻲﻓ ﻥﺎﺘﻄﺳﻮﺘﻣ ﺩﺎﹼﻀﻟﺍﻭ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﺭﺎﺼﺤﻧﺍﻭ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻱﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣ ﻕﺎﺒﻃﻹ ﺔﻘﺒﻄﻤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺎﻤﻬﻨﻴﺑ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻘﺒﻄﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﻪﹶﻘﹶﺒﹾﻄﹸﻣ ﹲﺀﺎﹶﻇ ﹸﺀﺎﹶﻃ ﹲﺩﺎﹶﺿ ﹸﺩﺎﹶﺻﹶﻭ ﻲﻫ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮــﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ .ﺀﺎﹼﻈﻟﺍﻭ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍﻭ ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ ﻭ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻕﺎﹶﺒﻃﻹﺍ ﻤﻬ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٥،٨،٣/٥،٨،٢/٥،٨،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﹼ .ﻕﺍﱰﻓﻻﺍ ﻰﹼﺘﺣ ﺮﺧﻵﺍ ﻦﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻦﻣ ﹼﻞﻛ ﻲﻓﺎﺠﺗ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺎﻤﻬﻨﻴﺑ ﻦﻣ ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﺝﺮﺨﻳ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﺡﺎﹶﺘﹺﻔﻧﹺﻻﺍ :ﻲﻫﻭ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺍﺪﻋ ﺎﻣ ﻲﻫﻭ ﻥﻭﺮﺸﻋﻭ ﺔﺴﻤﺧ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ -ﻦﻴﹼﺸﻟﺍ -ﻦﻴﹼﺴﻟﺍ -ﻱﺍﹼﺰﻟﺍ -ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ -ﻝﺍﹼﺬﻟﺍ -ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ -ﺀﺎﺨﻟﺍ – ﺀﺎﺤﻟﺍ-ﻢﻴﺠﻟﺍ - ﺀﺎﹼﺜﻟﺍ -ﺀﺎﹼﺘﻟﺍ -ﺀﺎﺒﻟﺍ -ﻒﻟﻻﺍ) .(ﺀﺎﻴﻟﺍ -ﺀﺎﻬﻟﺍ -ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ-ﻭﺍﻮﻟﺍ -ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ -ﻢﻴﻤﻟﺍ -ﻡﹼﻼﻟﺍ -ﻑﺎﻜﻟﺍ -ﻑﺎﻘﻟﺍ -ﺀﺎﻔﻟﺍ -ﻦﻴﻐﻟﺍ -ﻦﻴﻌﻟﺍ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺮﺧﻵﺍ ﻦﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻ ﺔﺤﺘﻔﻨﻤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﺤﺘﻔﻨﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٥،٩،٣/٥،٩،٢/٥،٩،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﻌﺴﺗﻥﻮﺘﺳ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ .ﻑﺮﹼﻄﻟﺍ .ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻭﺃ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻣ ﻪﺟﻭﺮﺨﻟ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺔﻟﻮﻬﺳﻭ ﺔﻋﺮﺳ ﹰﺔﻐﻟ .(ﺀﺎﺒﻟﺍ-ﻥﻮﹼﻨﻟﺍ-ﻢﻴﻤﻟﺍ-ﻡﹼﻼﻟﺍ-ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ-ﺀﺎﻔﻟﺍ)ﻲﻫﻭ ( ﱢﺐﱡﻟ ﻦﹺﻣ ﱠﺮﹶﻓ ) ﻲﻓ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺔﹼﺘﺳ ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺀﺎﺒﻟﺍ» ﻲﻫﻭ ﺔﻔـﱠﺸﻟﺍ ﻖﻟﺫ ﻦﻣ ﺎﻬﻀﻌﺑﻭ «ﺀﺍﹼﺮﻟﺍﻭ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍﻭ ﻡﹼﻼﻟﺍ» ﻲـﻫﻭ ،ﻥﺎـﺴﹼﻠﻟﺍ ﻖﻟﺫ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﺗﺎﻬﻀﻌﺑ .«ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﺀﺎﻔﻟﺍﻭ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻲﻫﻭ ،ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻖﻟﺫ ﻦﻣ ﺎﻬﻀﻌﺑ ﺝﻭﺮﺨﻟ ﺎﻬﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺔﻋﺮﺴﻟ ﺔﻘﻟﺬﻤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﺀﺎﻔﻟﺍﻭ ﺀﺎﺒﻟﺍ ﻲﻫﻭ ﺔﻔﱠﺸﻟﺍ ﻖﻟﺫ ﻦﻣ ﺎﻬﻀﻌﺑﻭ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍﻭ ﻥﻮﹼﻨﻟﺍﻭ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻘﻟﺬﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﻕﹶﻻﺫﻹﺍ ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﻪﹶﻘﹶﻟﹾﺬﹸﻤﹾﻟﺍ ﹸﻑﻭﹸﺮﹸﺤﹾﻟﺍ (ﱢﺐﹸﻟ ﹾﻦﹺﻣ ﱠﺮﹶﻓ) ﹶﻭ ﻲﻓ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺔﻘﻟﺬﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻢﻴﻤﻟﺍﻭ ﺀﺍﺮﻟﺍﻭ ﺀﺎﻔﻟﺍ ﻲﻫ (ﱢﺐﹸﻟ ﹾﻦﹺﻣ ﱠﺮﹶﻓ) ﻆﻔﻟ ﺀﺎﺒﻟﺍﻭ ﻡﻼﻟﺍ ﻭ ﻥﻮﻨﻟﺍ ٥،١٠،٣/٥،١٠،٢/٥،١٠،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ .ﻊﻨﻤـﻟﺍ .ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻦﻋ ﺍﹰﺪﻴﻌﺑ ﻪﺟﻭﺮﺨﻟ ﻪﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻞﻘﺛ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﱠﺶﹺﻏ ﹾﺰﹺﺟ ) ﻪﻟﻮﻗ ﻲﻓ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﻕﻻﺫﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺪﻌﺑ ﺔﻴﻗﺎﺒﻟﺍ ﻥﻭﺮﺸﻋﻭ ﺔﺛﻼﺛ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ -ﻒﻟﻷﺍ-ﻦﻴﹼﺴﻟﺍ-ﻦﻴﹼﺸﻟﺍ-ﻦﻴﻐﻟﺍ-ﻱﺍﹼﺰﻟﺍ-ﻢﻴﺠﻟﺍ ) ﻲﻫﻭ ( ﹶﻚﱡﻀﹸﺤﹶﻳ ﹸﻪﹸﻈﹾﻋﹶﻭ ﹾﺫﹺﺇ ﹰﺔﹶﻘﹺﺛ ﱠﺪﹸﺻ ﹴﻂﹺﻗﺎﹶﺳ -ﺀﺎﻬﻟﺍ-ﺀﺎﹼﻈﻟﺍ-ﻦﻴﻌﻟﺍ-ﻭﺍﻮﻟﺍ-ﻝﺍﹼﺬﻟﺍ-ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ-ﺀﺎﹼﺘﻟﺍ-ﻑﺎﻘﻟﺍ-ﺀﺎﹼﺜﻟﺍ-ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ-ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ-ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ-ﻑﺎﻘﻟﺍ .(ﻑﺎﻜﻟﺍ-ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ-ﺀﺎﺤﻟﺍ-ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻭﹶﺃ ﺔﹼﻴﻋﺎﺑﹼﺮﻟﺍ ﺕﺎﻤﻠﻜﻟﺍ ﻲﻓ ﹰﻻﻮﺻﺃ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺩﺍﺮﻔﻧﺍ ﻉﺎﻨﺘﻣﻻ ﺔﺘﻤﺼﻤﻟﺎﺑ ﻑﻭﹸﺮﹸﺤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﺔﹼﻴﺳﺎﻤﺨـﻟﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﺘﻤﺼﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺕﲈﺻﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺕﹶﲈﺻﻹﺍ ٥،١١،٣/٥،١١،٢/٥،١١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﹼ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺘﺳﻭ ﺪﺣﺍﻭﻥﻮﺘﺳﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ ﹼﺪﺿ ﺎـﻬﻟ ﺕﺎﻔﺻ ﺔﻔﹼﺼﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﹰﺔﻐﻟ ﺲﻤﻬـﻟﺍ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﻥﺎﻳﺮﺟ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑﹾﺖﹶﻜﹶﺳ ﹲﺺﹾﺨﹶﺷ ﹸﻪﱠﺜﹶﺤﹶﻓﺀﺎﻔﺨﻟﺍ ﺮﻬﺠـﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﻥﺎﻳﺮﺟ ﺱﺎﺒﺤﻧﺍ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﹼﺪﹶﺟ ﱟﺾﹶﻏ ﻱﹺﺫ ﺉﺭﺎﹶﻗ ﹸﻥﹾﺯﹶﻭ ﹶﻢﹸﻈﹶﻋ ﹶﺐﹶﻠﻃﻥﻼﻋﻹﺍ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻝﺍﺪﺘﻋﺍ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑﻝﺍﺪﺘﻋﻻﺍ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻱﺮﺟ ﺱﺎﺒﺤﻧﺍ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﹾﺖﹶﻜﹶﺑ ﹴﻂﹶﻗ ﹸﺪﹺﺟﹶﺃﺓﹼﻮﻘﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻊﻣ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﻥﺎﻳﺮﺟ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻝﺎﻔﺘﺳﻻﺍ ﻉﺎﻔﺗﺭﻻﺍ ﺽﺎﻔﺨﻧﻻﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻉﺎﻔﺗﺭﺍ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻪﻃﺎﻄﺤﻧﺍ ﻱﺃ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺽﺎﻔﺨﻧﺍ ﻉﺎﻗ ﻰﻟﺇ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻦﻋ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻢﻔﻟﺍ ﹾﻆﹺﻗ ﻂﹾﻐﹶﺿ ﱠﺺﺧ ﹾﺫﹺﺇ ﱠﻞﹶﺳ ﹸﻪﹶﻓﹾﺮﹶﺣ ﹸﺩﱢﻮﹸﺠﻳ ﹾﻦﹶﻣ ﱡﺰﹺﻋ ﹶﺖﹶﺒﹶﺛ ﺎﹶﻜﹶﺷ ﺓﻭﺎﺧﹼﺮﻟﺍ ﹾﺮﹶﻤﹸﻋ ﹾﻦﹺﻟ ﺓﺪﻳﺪﹼﺸﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻦﻣ ﻲﻗﺎﺒﻟﺍ ﻂﱢﺳﻮﺘﻤﻟﺍﻭ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﺡﺎﺘﻔﻧﻻﺍ ﻕﺎﺼﻟﻹﺍ ﻕﺍﺮﺘﻓﻻﺍ ﻦﻣ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻱﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣ ﻖﺻﻼﺗ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻦﻣ ﹼﻞﻛ ﻲﻓﺎﺠﺗ ﺮﺧﻵﺍ ﻦﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍﻭ ﺎﻤﻬﻨﻴﺑ ﻦﻣ ﺲﻔﹼﻨﻟﺍ ﺝﺮﺨﻳ ﻰﹼﺘﺣ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻅ -ﻁ - ﺽ - ﺹ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻦﻣ ﻲﻗﺎﺒﻟﺍ ﻕﻻﺫﻹﺍﻑﺮﹼﻄﻟﺍ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺔﻟﻮﻬﺳﻭ ﺔﻋﺮﺳ ﻑﺮﻃ ﻦﻣ ﻪﺟﻭﺮﺨﻟ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍ ﻭﺃ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﱢﺐﱡﻟ ﹾﻦﹺﻣ ﱠﺮﹶﻓ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍﻊﻨﻤﻟﺍ ﻪﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻞﻘﺛ ﻑﺮﻃ ﻦﻋ ﺍﹰﺪﻴﻌﺑ ﻪﺟﻭﺮﺨﻟ ﻦﻴﺘﻔﹼﺸﻟﺍﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﹸﻪﹸﻈﹾﻋﹶﻭ ﹾﺫﹺﺇ ﹰﺔﹶﻘﹺﺛ ﱠﺪﹸﺻ ﹴﻂﹺﻗﺎﹶﺳ ﱠﺶﹺﻏ ﹾﺰﹺﺟ ﹶﻚﱡﻀﹸﺤﹶﻳ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﺛﻼﺛﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃ .٩-١ :٤٨ ﺢﺘﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺍ ﻊﻤﺘﺳﺍ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺢﺘﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ :٤٨ ٩-١ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ�ﵛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱨ ﱧﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ �ﱞ ﱝ ﱜ ﱛ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬﱫ ﱪ ﱩ ﲀ ﱿﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﱷﱶ ﱵ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﲖ ﲕ ﲔﲓ ﲒ ﲑ ﲐﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﲋ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤﲣ ﲷ ﲶ ﲵﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﵚ ﲹ ﲸ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ٥،١٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍ ﻦﻣ ﹼﻞﻜﻟ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﹺﺕﺎﹶﻫ  ﺕﺎﻔﹼﺼﻟﺍﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍﺮﻤﻋ ﻦﻟ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﺲﻤﻬﻟﺍ ﻕﻻﺫﻹﺍ ﺲﻤﻬـﻟﺍ ﺮﻬﺠـﻟﺍ ﺕﺎﻤﺻﻹﺍ ﺓﹼﺪﹼﺸﻟﺍ ﺀﻼﻌﺘﺳﻻﺍ ﻕﺎﺒﻃﻹﺍ :ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺔﻳﻮﻐﹼﻠﻟﺍ ﺕﺎﻔﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺎﺑ ﻲﺗﻵﺍ ﻝﻭﺪﺠﻟﺍ ﻞﻤﻛﺃ  ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﺴﲬﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﺘﺳ ﺎﹰﻨﻴﻌﺘﺴﻣ ﺎﹰﻘﺑﺎﺳ ﺖﺳﺭﺩ ﺎﻤﻛ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻦﻣ ﹼﻞﻜﻟ ﺔﻴﻤﺴﺘﻟﺍ ﺏﺎﺒﺳﺃ ﻦﻋ ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﺶﻗﺎﻧ :ﻲﺗﻵﺍ ﻝﺎﺜﻤﻟﺎﺑ ﺔﺘﻤﺼﻤﻟﺍ ﺔﻘﻟﺬﻤﻟﺍ ﺔﻘﺒﻄﻤﻟﺍ ﺔﻠﻔﺘﺴﻤﻟﺍ ﺔﻄﺳﻮﺘﻤﻟﺍ .ﻰﹶﻠﻋﹶﻷﺍ ﹺﻚﹶﻨﹶﺤـﻟﺍ ﻦﻣ ﻥﺎﺴﱢﻠﻟﺍ ﻱﺫﺎﺤﻳ ﺎﻣ ﻕﺎﺒﻃﺇ ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ :ﻦﻣ ﺏﹼﻼﻄﻟﺍ ﻦﹼﻜﻤﺘﻳ ﺱﺭﹼﺪﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺮﺧﺁ ﰲ    .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣﺮﻛﺫ  .ﺔﹼﻳﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻠﻘﻠﻘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻨﻴﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻓﺮﺤﻨﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺓﺭﹼﺮﻜﺘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻲﹼﺸﻔﹼﺘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﻲﹼﺸﻔﹼﺘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻴﹼﺸﻔﺘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫ  .ﺔﻠﻴﻄﺘﺴﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻥﺎﻴﺑ  ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  ﺪﻳﻮﺠﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﲑﻔﺼﻟﺍ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﲔﻠﻟﺍ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﹼﴚﻔﹼﺘﻟﺍ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﻌﺒﺳ   ﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛ .(ﻦﻴﹼﺴﻟﺍ- ﻱﺍﹼﺰﻟﺍ- ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ) ﻲﻫﻭ ﺔﺛﻼﺛ ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺯﻭﻹﺍ ﺕﻮﺻ ﻪﺒﺸﺗ ﺩﺎﹼﺼﻟﺎﻓ ﺮﺋﺎﹼﻄﻟﺍ ﺮﻴﻔﺻ ﻪﺒﺸﻳ ﺎﺗﻮﺻ ﺎﻬﻟ ﻊﻤﹼﺴﻠﻟ ﺔﻳﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﻞﺤﹼﻨﻟﺍ ﺕﻮﺻ ﻪﺒﺸﺗ ﻱﺍﹼﺰﻟﺎﻓ ﺩﺍﺮﺠﻟﺍ ﺕﻮﺻ ﻪﺒﺸﺗ ﻦﻴﹼﺴﻟﺍﻭ .ﺕﻮﺼﻟﺍ ﺓﺪﺣ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﺪﺣﺄﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃﻭ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﺪﺋﺍﺯ ﺕﻮﺻ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻳﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ........ ﹸﻦﻴﹺﺳ ﹲﻱﺍﹶﺯﹶﻭ ﹲﺩﺎﹶﺻ ﺎﹶﻫﹸﺮﻴﹺﻔﹶﺻ :ﻲﻫ ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮــﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ .ﻦﻴﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺍﹼﺰﻟﺍﻭ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﲑﹺﻔﱠﺼﻟﺍ ٦،١،٣/٦،١،٢/٦،١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٢،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﲑﻔﹼﺼﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ٦،١،٣/٦،١،٢/٦،١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ .(ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ-ﻢﻴﺠﻟﺍ-ﺀﺎﺒﻟﺍ-ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ-ﻑﺎﹼﻘﻟﺍ)ﻲﻫﻭ (ﹴﺪﹶﺟ ﹸﺐﹾﻄﹸﻗ) ﻆﻔﻟ ﻲﻓ ﺖﻌﻤﺟ ﺔﺴﻤﺧ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻲﻓ ﺎﻫﺎﻧﺩﺃﻭ ﻢﻴﺠﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻬﻄﺳﻭﺃﻭ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻫﻼﻋﺃ:ﻡﺎﺴﻗﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﻰﻟﺇ ﺎﻬﻓﻭﺮﺣ ﺔﺒﺴﹼﻨﻟﺎﺑ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻢﺴﻘﻨﺗﻭ :ﻲﻫﻭ ﺔﺛﻼﺛ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﺐﺗﺍﺮﻣﻭ .ﻝﺍﹼﺪﻟﺍﻭ ﺀﺎﺒﻟﺍﻭ ﻑﺎﻘﻟﺍ ﻲﻫﻭ ﺔﻴﻗﺎﺒﻟﺍ ﺔﺛﻼﹼﺜﻟﺍ ١٧ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﱑﵛ ﻞﺜﻣ ﻝﻮﺻﻮﻤﻟﺍ ﻦﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺪﻨﻋ ￯ﺮﻐﺻ ﺔﻠﻘﻠﻗ  ١ :١١٢ ﺹﻼﺧﻹﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﱄﵛ ﻒﱠﻔﹶﺨﹸﻤـﻟﺍ ﻪﻴﻠﻋ ﻑﻮﻗﻮﻤـﻟﺍ ﻦﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺪﻨﻋ ￯ﱪﻛ ﺔﻠﻘﻠﻗ  ١٨١ :٧ ﻑﺍﺮﻋﻷﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﱸﵛ ﻞﺜﻣ ﺩﱠﺪﺸﻤـﻟﺍ ﻪﻴﻠﻋ ﻑﻮﻗﻮﻤﻟﺍ ﻦﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺮﺒﻛﺃ ﺔﻠﻘﻠﻗ  .ﺔﻳﻮﻗ ﺓﺮﺒﻧ ﺎﻬﻟ ﻊﻤﺴﻳ ﻰﹼﺘﺣ ﻞﻘﻠﻘﺘﺗ ﺎﻬﻧﻮﻜﺳ ﺔﻟﺎﺣ ﻲﻓ ﺎﻬﹼﻧ ﻷ ﺔﻠﻘﻠﻘﻤـﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﺖﻴﹼﻤﺳ .ﺏﺍﺮﻄﺿﻻﺍ .ﺔﹼﻳﻮﻗ ﺓﱪﻧ ﻪﻟ ﻊﻤﺴﻳ ﻰﹼﺘﺣ ﻑﺮﳊﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﺏﺍﺮﻄﺿﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ (ﹴﺪﹶﺟ ﹸﺐﹾﻄﹸﻗ) ﹲﺔﹶﻠﹶﻘﹾﻠﹶﻗ... .............. ﻲﻓ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺀﺎﱠﻄﻟﺍﻭ ﻑﺎﻘﻟﺍ ﻲﻫﻭ (ﹴﺪﹶﺟ ﹸﺐﹾﻄﹸﻗ) ﻆﻔﻟ .ﻝﺍﱠﺪﻟﺍﻭ ﻢﻴﺠﻟﺍﻭ ﺀﺎﺒﻟﺍﻭ ﺖﻴﻤ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺔﹶﻠﹶﻘﹾﻠﹶﻘﻟﺍ ٦،٢،٣/٦،٢،٢/٦،٢،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﹺﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻠﻘﻠﻘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ٢،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻑ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ٦،٢،٣/٦،٢،٢/٦،٢،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﻌﺴﺗﻥﻮﻌﺒﺳ .ﺎﻤﻬﻠﺒﻗ ﺎﻣ ﺡﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﻥﺎﺘﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﻭﺍﻮﻟﺍ ﺎﻤﻫﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ .ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺔﻔﻠﻛ ﻡﺪﻋﻭ ﻦﻴﻠﺑ ﻥﺎﻳﺮﺠﻳ ﺎﻤﻬﹼﻧﻷ ﺔﻨﻴﹼﻠﻟﺎﺑ ﻥﺎﻓﺮﺤﻟﺍ ﻥﺍﺬﻫ ﻲﹼﻤﺳ .ﺔﻟﻮﻬﹼﺴﻟﺍ .ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺔﻔﻠﻛ ﻡﺪﻋﻭ ﺔﻟﻮﻬﺴﺑ ﻪﺟﺮﺨﻣ ﻦﻣ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﺝﺍﺮﺧﺇ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻠﻘﻠﻘﻤﻟﺎﺑ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﲔﱢﻠﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹸﻦﻴﱢﻠﻟﺍﹶﻭ ... ..................... ...ﺎﹶﻤﹸﻬﹶﻠﹾﺒﹶﻗ ﺎﹶﺤﹶﺘﹶﻔﹾﻧﺍﹶﻭ ﺎﹶﻨﱢﻜﹸﺳ ﹲﺀﺎﹶﻳﹶﻭ ﹲﻭﺍﹶﻭ : ﻲﻫ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮــﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺎﻣ ﺡﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﻥﺎﺘﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﻭﺍﻮﻟﺍ .ﺎﻤﻬﻠﺒﻗ ٦،٣،٣/٦،٣،٢/٦،٣،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﲔﹼﻠﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ .ﺀﺍﹼﺮﻟﺍﻭ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺎﻤﻫﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﻦﻋ ﺎﻤﻬﻓﺍﺮﺤﻧﻻ ﺔﻓﺮﺤﻨﻤﻟﺎﺑ ﻥﺎﻓﺮﺤﻟﺍ ﻥﺍﺬﻫ ﻲﹼﻤﺳ ﻡﹼﻼﻟﺎﻓ .ﺎﻤﻫﺮﻴﻏ ﺝﺮﺨﻤﺑ ﺎﺘﻠﺼﺗﺍ ﻰﹼﺘﺣ ﺎﻤﻬﺟﺮﺨﻣ .ﻩﺮﻬﻇ ﻰﻟﺇ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃ ﻰﻟﺇ ﺖﻓﺮﺤﻧﺍ .ﻝﻭﺪﻌﻟﺍﻭ ﻞﹾﻴﹶﻤـﻟﺍ .ﺮﺧﺁ ﺝﺮﺨﻤﺑ ﻞﺼﹼﺘﻳ ﻰﹼﺘﺣ ﻪﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻪﺟﺮﺨﻣ ﻦﻣ ﻪﺟﻭﺮﺧ ﺪﻌﺑ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻞﹾﻴﹶﻤـﻟﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻓﺮﺤﻨﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﺎﹶﺤﱢﺤﹸﺻ ﹸﻑﺍﹶﺮﹺﺤﹾﻧﹺﻻﺍﹶﻭ... .......... ...ﺍﱠﺮﻟﺍﹶﻭ ﻡﱠﻼﻟﺍ ﻲﹺﻓ :ﻲﻫ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ .ﺀﺍﹼﺮﻟﺍﻭ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﻑﺍﹶﺮﹺﺤـﻧﹺﻻﺍ ٦،٤،٣/٦،٤،٢/٦،٤،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺪﺣﺍﻭﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ .ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻮﻫﻭ ﺪﺣﺍﻭ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﻑﺮﺣ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺱﺃﺭ ﺭﺮﻜﺘﻟ ﺭﺮﻜﺘﻤﻟﺎﺑ ﻲﹼﻤﺳ .ﺓﺩﺎﻋﻹﺍ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺱﺃﺭ ﺩﺎﻌﺗﺭﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺓﺭﹼﺮﻜﺘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ......... ﹾﻞﹺﻌﹸﺟ ﹴﺮﻳﹺﺮﹾﻜﹶﺘﹺﺑﹶﻭ ﺍﱠﺮﻟﺍﹶﻭ... ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻮﻫ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﻑﺮﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺮﻳﹺﺮﻜﱠﺘﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٦،٥،٣/٦،٥،٢/٦،٥،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ .ﻦﻴﹼﺸﻟﺍ ﻮﻫ ﻲﹼﺸﻔﹼﺘﻟﺍ ﻑﺮﺣ .ﺎﻬﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻢﻔﻟﺍ ﻲﻓ ﺢﻳﹼﺮﻟﺍ ﺭﺎﺸﺘﻧﻻ ﻲﹼﺸﻔﺘﻤﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻲﹼﻤﺳ .ﻉﺎﺴﹼﺗﻻﺍ ﻞﻴﻗﻭ ﺭﺎﺸﺘﻧﻻﺍ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍﻭ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻦﻣ ﺢﻳﹼﺮﻟﺍ ﺝﻭﺮﺧ ﺭﺎﺸﺘﻧﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﻲﹼﺸﻔﹼﺘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﻲﹼﺸﻔﹼﺘﻟﺍ ﻑﻭﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻴﹼﺸﻔﺘﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ...ﹸﻦﻴﱢﺸﻟﺍ ﻲﱢﺸﹶﻔﱠﺘﻠﹺﻟﹶﻭ ............ .ﻦﹾﻴﱢﺸﻟﺍ ﻮﻫ ﻲﹼﺸﻔﱠﹼﺘﻟﺍ ﻑﺮﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﱢﴚﹶﻔﱠﺘﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٦،٦،٣/٦،٦،٢/٦،٦،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﴚﻔﹼﺘﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﺛﻼﺛﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃ .ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ ﻮﻫ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻑﺮﺣ ﻪﺑ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﺪﺘﻤﻳﻭ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﺝﺮﺨﻤﺑ ﻞﺼﹼﺘﺗ ﻰﹼﺘﺣ ﺎﻬﺟﺮﺨﻣ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺎﺑ ﻑﺮﺤـﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﻲﹼﻤﺳ .ﺓﺩﻭﺪﻤﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺭﺪﻗ ﻎﻠﺒﻳ ﻢﻟ ﻦﻜﻟﻭ .ﺩﺍﺪﺘﻣﻻﺍ .ﺎﻫﺮﺧﺁ ﱃﺇ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻲﺘﻓﺎﺣ ￯ﺪﺣﺇ ﻝﹼﻭﺃ ﻦﻣ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﺩﺍﺪﺘﻣﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﹰﺔﻐﻟ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻑﺮﺣ ﺮﻛﺫﺍ  .ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺎﺑ ﺎﻬﺘﻴﻤﺴﺗ ﺐﺒﺳ ﻦﹼﻴﺑ  ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻱﺭﺰﺠﻟﺍ ﻦﺑﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﻞﹺﻄﹶﺘﹾﺳﺍ ﺍﹰﺩﺎﹶﺿ..... ........... :ﻲﻫ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻑﻭﺮﺣ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺩﺎﹼﻀﻟﺍ ﺔﹶﻟﺎﹶﻄﹺﺘﺳﹺﻻﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٦،٧،٣/٦،٧،٢/٦،٧،١:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﹼﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻑﺮﺣ ﹼﺪﺿ ﺎﻬـﻟ ﺲﻴﻟ ﺕﺎﻔﺻ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍﹰﺔﻐﻟ ﻑﻭﺮﺤـﻟﺍ ﺕﻮﺼﻟﺍ ﺓﺪﺣﺱ-ﺯ-ﺹ ﺎﻳﺎﻨﹼﺜﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻦﻣ ﺝﺮﺨﻳ ﺪﺋﺍﹼﺰﻟﺍ ﺕﻮﺻ ﺪﺣﺄﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺮﻃﻭ .ﻪﻓﻭﺮﺣ ﺏﺍﺮﻄﺿﻻﺍﹴﺪﹶﺟ ﹸﺐﹾﻄﹸﻗ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﺏﺍﺮﻄﺿﺍ .ﺔﹼﻳﻮﻗ ﺓﱪﻧ ﻪﻟ ﻊﻤﺴﻳ ﻰﹼﺘﺣ ﻑﺮﳊﺎﺑ ﺔﻟﻮﻬﹼﺴﻟﺍ ﻥﺎﺘﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻱ-ﻭ ﺎﻤﻬﻠﺒﻗ ﺎﻣ ﺡﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺔﻟﻮﻬﺴﺑ ﻪﺟﺮﺨﻣ ﻦﻣ ﹺﻑﺮﺤـﻟﺍ ﺝﺍﺮﺧﺇ .ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺔﻔﻠﻛ ﻡﺪﻋﻭ ﺓﺩﺎﻋﻹﺍﺭ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﺱﺃﺭ ﺩﺎﻌﺗﺭﺍ .ﻑﺮﺤـﻟﺎﺑ ﺩﺍﺪﺘﻣﻻﺍﺽ ￯ﺪﺣﺇ ﹺﻝﱠﻭﹶﺃ ﻦﻣ ﺕﻮﹼﺼﻟﺍ ﺩﺍﺪﺘﻣﺍ .ﺎﻫﺮﺧﺁ ﻰﻟﺍ ﻥﺎﺴﹼﻠﻟﺍ ﻰﺘﻓﺎﺣ ﻞﻴﻤـﻟﺍﺭ-ﻝ ﻦﻣ ﻪﺟﻭﺮﺧ ﺪﻌﺑ ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻞﻴﻤـﻟﺍ ﻞﺼﺘﻳ ﻰﺘﺣ ﻪﺑ ﻖﻄﻨﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻪﺟﺮﺨﻣ .ﺮﺧﺁ ﺝﺮﺨﻤﺑ /ﺭﺎﺸﺘﻧﻻﺍ ﻉﺎﺴﹼﺗﻻﺍ ﺵ ﹺﻥﺎﹶﺴﱢﻠﻟﺍ ﻦﻣ ﺢﻳﹼﺮﻟﺍ ﺝﻭﺮﺧ ﺭﺎﺸﺘﻧﺍ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﻰﻠﻋﻷﺍ ﻚﻨﺤﻟﺍﻭ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﲑﻔﹼﺼﻟﺍ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﲔﹼﻠﻟﺍ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﺮﻳﺮﻜﹼﺘﻟﺍ ﹼﴚﻔﹼﺘﻟﺍ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﺔﻔﹼﺼﻟﺍ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﺴﲬﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﺘﺳ ﺲﻤﺨﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﺕﺍﺫ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺔﺴﻤﺨﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻥﺎﻴﺑ ﻑﺮﺤﻟﺍﺩﺪﻌﻟﺍﺪﺿ ﺎﻬﻟ ﺕﺎﻔﺻ ٥٤٣٢١ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﺪﺷﺮﻬﺟﺀ١ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﺪﺷﺲﻤﻫﺕ٢ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺲﻤﻫﺙ٣ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺲﻤﻫﺡ٤ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﺀﻼﻌﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺲﻤﻫﺥ٥ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺮﻬﺟﺫ٦ ﺕﺎﻤﺻﺇﻕﺎﺒﻃﺇﺀﻼﻌﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺮﻬﺟﻅ٧ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﺀﻼﻌﺘﺳﺍﻂﺳﻮﺗﺮﻬﺟﻉ٨ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﺀﻼﻌﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺮﻬﺟﻍ٩ ﻕﻻﺫﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺲﻤﻫﻑ١٠ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﺪﺷﺲﻤﻫﻙ١١ ﻕﻻﺫﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍ ﻂﺳﻮﺗﺮﻬﺟﻡ١٢ ﻕﻻﺫﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﻂﺳﻮﺗﺮﻬﺟﻥ١٣ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺲﻤﻫﻩ١٤ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺮﻬﺟﻭ١٥ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺮﻬﺟﻱ١٦ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺮﻬﺟﺍ١٧ ﺕﺎﺟﺭﺩ ﻥﺍﻮﻟﺃ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺔﻳﻮﻘﻟﺍ ﺔﻔﺼﻟﺍﺔﻔﻴﻌﻀﻟﺍ ﺔﻔﺼﻟﺍﻻﻭ ﺓﻮﻘﺑ ﻒﺻﻮﺗ ﻻ ﻒﻌﻀﺑ ﻊﺒﺴﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﺕﺍﺫ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺔﺘﺴﻟﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﻥﺎﻴﺑ ﻑﺮﺤﻟﺍﺩﺪﻌﻟﺍﺲﻴﻟ ﺕﺎﻔﺻ ﺪﺿ ﺎﻬﻟﺪﺿ ﺎﻬﻟ ﺕﺎﻔﺻ ٦٥٤٣٢١ ﺔﻠﻘﻠﻗﻕﻻﺫﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﺪﺷﺮﻬﺟﺏ١ ﺔﻠﻘﻠﻗﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﺪﺷﺮﻬﺟﺝ٢ ﺔﻠﻘﻠﻗﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﺪﺷﺮﻬﺟﺩ٣ ﺮﻴﻔﺻ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺮﻬﺟﺯ٤ ﺮﻴﻔﺻﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍ ﺓﻭﺎﺧﺭﺲﻤﻫﺱ٥ ﻲﺸﻔﺗﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍ ﺓﻭﺎﺧﺭﺲﻤﻫﺵ٦ ﺮﻴﻔﺻﺕﺎﻤﺻﺇﻕﺎﺒﻃﺇﺀﻼﻌﺘﺳﺍ ﺓﻭﺎﺧﺭﺲﻤﻫﺹ٧ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﺍ ﺕﺎﻤﺻﺇﻕﺎﺒﻃﺇﺀﻼﻌﺘﺳﺍﺓﻭﺎﺧﺭﺮﻬﺟﺽ٨ ﺔﻠﻘﻠﻗ ﺕﺎﻤﺻﺇﻕﺎﺒﻃﺇﻝﺎﻔﺘﺳﺍﺓﺪﺷﺮﻬﺟﻁ٩ ﺔﻠﻘﻠﻗ ﺕﺎﻤﺻﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﺀﻼﻌﺘﺳﺍﺓﺪﺷﺮﻬﺟﻕ١٠ ﻑﺍﺮﺤﻧﺍﻕﻻﺫﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﻂﺳﻮﺗﺮﻬﺟﻝ١١ ﺪﺿ ﺎﻬﻟ ﺲﻴﻟ ﺕﺎﻔﺻﺪﺿ ﺎﻬﻟ ﺕﺎﻔﺻ ﻑﺮﺤﻟﺍﺩﺪﻌﻟﺍ ٧٦٥٤٣٢١ ﺮﻳﺮﻜﺗﻑﺍﺮﺤﻧﺍﻕﻻﺫﺇﺡﺎﺘﻔﻧﺍﻝﺎﻔﺘﺳﺍﻂﺳﻮﺗﺮﻬﺟﺭ١ ﺖﺴﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﺕﺍﺫ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﻌﺒﺳﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛ .٢٦-١ : ٥٣ ﻢﺠﹼﻨﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺍ ﻊﻤﺘﺳﺍ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ٦،٨:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺓﺭﻮﺳ :٥٣ ﻢﺠﻨﻟﺍ ٢٦-١ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ�ﵛ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ�ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ��ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱹ ﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲣ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﳏ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄﳃ ﳂ ﳁ ﳜ ﳛ ﳚ ﳙ ﳘ ﳗ ﳖ ﳕ ﳔ ﳓ ﳒ ﳑ ﳐ ﵚ ﳧ ﳦ ﳥ ﳤ ﳣ ﳢ ﳡ ﳠ ﳟ ﳞ ﳝ ٦،٨:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻼﻟﺍ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ﺔﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺎﻤﻠﻜﻟﺍ ﻦﻣ ﻝﺎﺜﻤﻟﺍ ﺕﺎﻫ ﻢﺛ ﺖﻧﺮﺘﻧﻹﺍ ﺮﺒﻋ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﻒﺤﺼﻣ ﺢﻔﺼﺗ  :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟ ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻑﺍﺮﺤﻧﻻﺍ ﻲﹼﺸﻔﹼﺘﻟﺍ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ ﻴﻌﻴﻌﺎﻴﻌﺎﻴﻌﺎﻴﻌﻣ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﻌﺴﺗﻥﻮﻧﲈﺛ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﺐﺗﺍﺮﻣ ﺐﺗﺍﺮﻤـﻟﺍﻝﺎﺜﻤـﻟﺍ .ﻝﺎﺜﻤـﻟﺎﺑ ﻥﺎﻴﺗﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﺛﻼﹼﺜﻟﺍ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﺐﺗﺍﺮﻣ ﻦﻋ ﺶﻗﺎﻧ  ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ ﺪﻨﻋ ﻢﻔﻟﺍ ﻲﻓ ﺢﻳﹼﺮﻟﺍ ﺭﺎﺸﺘﻧﻻ ﺎﻬﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﻲﹼﺸﻔﹼﺘﻟﺍ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﺮﻴﻔﹼﺼﻟﺍ ﺔﻠﻘﻠﻘﻟﺍ ﺔﻟﺎﻄﺘﺳﻻﺍ ﺭﺎﺸﺘﻧﻻﺍ ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻔﺼﻟﺍ ﻦﻣ ﹼﻞﻜﻟ ﺢﻴﺤﺼﻟﺍ ﻱﻮﻐﻠﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺘﻟﺍ ﻦﻋ ﻙﺭﺍﻮﺠﺑ ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﺶﻗﺎﻧ  : ﺎﻬﺑ ﺔﺒﺳﺎﻨﻤﻟﺍ ﺔﻴﻤﺴﺘﻟﺍ ﺏﺎﺒﺳﺃ ﻦﹼﻴﺑ ﹼﻢﺛ .ﺎﻬﻣﺎﺴﻗﺃﻭ ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺕﺎﻔﺻ ﺢﹼﺿﻮﺗ ﻲﺘﻟﺍ ﺮﻴﻜﻔﺘﻟﺍ ﺔﻄﻳﺮﺧ ﻢﺳﺭﺍ  ﺔﻔﺼﻟﺍﻒﻳﺮﻌﺘﻟﺍﺔﻴﻤﺴﺘﻟﺍ ﺐﺒﺳ   ﻲِﻧﺎَّﺜﻟا ُﻢْﺴِﻘْﻟا ﻲﻧﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺪﺣﺍﻭﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ ﻊﺒﹼﺴﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ     .ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﺉﺩﺎﺒﻣ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻉﺍﻮﻧﺃ ﺢﻴﺿﻮﺗ  .ﻪﺟﻮﻟﺍﻭ ﻖﻳﺮﹼﻄﻟﺍﻭ ﺔﻳﺍﻭﹼﺮﻟﺍﻭ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻕﺮﻔﻟﺍ ﺢﻴﺿﻮﺗ  .ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  :ﻦﻣ بﻼّﻄﻟا ﻦّﻜﻤﺘﻳ سرّ�ا اﺬﻫ ﺮﺧآ ﻓﻲ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﺛﻼﺛ ﺪﺋﺍﻮﻓ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻧﺎﻴﺻ ﻒﻳﺮﺤﱠﺘﻟﺍ ﻦﻣ .ﲑﻴﻐﱠﺘﻟﺍﻭ ﻪﺑ ﺃﺮﻘﻳ ﺎﻤﺑ ﻢﻠﻌﻟﺍ ﺔﹼﻤﺋﺃ ﻦﻣ ﻡﺎﻣﺇ ﹼﻞﻛ .ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﲔﺑ ﺰﻴﻴﻤﱠﺘﻟﺍ ﻪﺑ ﺃﺮﻘﻳ ﺎﻣ .ﻪﺑ ﺃﺮﻘﻳ ﻻ ﺎﻣﻭ ﺄﻄﺨﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﹶﻤﺼﹺﻌﻟﺍ ﺕﺎﻤﻠﻜﻟﺎﺑ ﻖﻄﱡﻨﻟﺍ ﻲﻓ .ﺔﹼﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ .ﹶﺃﹶﺮﹶﻗ ﺭﺪﺼﻣ ﻞﺻﻷﺍ ﰲ ﻲﻫﻭ ﺓﹶﺀﺍﹶﺮﹺﻗ ﻊﲨ .ﹰﺓﹶﺀﺍﹶﺮﹺﻗ ،ﹸﺃﹶﺮﻘﹶﻳ ،ﹶﺃﹶﺮﹶﻗ :ﻝﺎﹶﻘﹸﻳ ﺎﻬﺋﺍﺩﺃ ﺔﻘﻳﺮﻃﻭ ﺔﹼﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺎﻤﻠﻜﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﻪﺑ ﻑﺮﻌﻳ ﻢﻠﻋ .ﻪﻠﻗﺎﻨﻟ ﻪﺟﻭ ﻞﻛ ﻭﺰﻋ ﻊﻣ ﺎﻓﻼﺘﺧﺍﻭ ﺎﻗﺎﻔﹼﺗﺍ ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﻼﻄﺻﺍ     ﺓﺪﺋﺎﻔﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺘﻟﺍ١ ٢ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﺉﺩﺎﺒﻣﻞﻀﻔﻟﺍ ﻊﺿﺍﻮﻟﺍ ﺩﺍﺪﻤﺘﺳﻻﺍ ﻉﺭﺎﹼﺸﻟﺍ ﻢﻜﺣ ﻞﺋﺎﺴﻤﻟﺍ .ﻥﺁﺮﻘﻟﺎﺑ ﻪﻘﱡﻠﻌﺘﹺﻟ ﺔﻴﻋﱠﴩﻟﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍ ﻑﴍﺃ ﻦﻣ ﻪﹼﻧﺇ ﺮﹶﻤﹸﻋ ﻦﺑ ﹲﺺﻔﹶﺣ ﻭﹸﺮﻤﹶﻋ ﻮﹸﺑﹶﺃ ﻞﻴﻗﻭ .ﺀﺍﱠﺮﱡﻘﻟﺍ ﺔﹼﻤﺋﺃ .ﻱﺭﻭﱡﺪﻟﺍ ﺓﺮﺗﺍﻮﺘﻤﻟﺍﻭ ﺔﺤﻴﺤﱠﺼﻟﺍ ﻝﻮﻘﱡﻨﻟﺍ ﻦﻣ ﺪﻨﹼﺴﻟﺍ ﺔﻟﻮﺻﻮﻤﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺀﺎﻤﻠﻋ ﻦﻋ .ﷺ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﻝﻮﺳﺭ ﻰﻟﺇ .ﺎﻤﻴﻠﻌﺗﻭ ﺎﻤﱡﻠﹶﻌﺗ ﹼﻲﺋﺎﻔﻜﻟﺍ ﺏﻮﺟﻮﻟﺍ ﻊﺿﺍﻮﻣﻭ ﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺕﺍﺩﺍﺮﻔﻧﺍ ﻊﺿﺍﻮﻣ ﻲﻓ ﺀﺍﻮﺳ ﺎﻬﻗﺎﻔﺗﺍﻭ ﺕﺎﻳﺍﻭﺮﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﻉﻭﺮﻔﻟﺍ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻭﺃ ﻝﻮﺻﻷﺍ ﻞﺋﺎﺴﻣ .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻔﺑ ﻰﻤﺴﻤﻟﺍ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ ؟ﺎﺣﻼﻄﺻﺍﻭ ﺔﻐﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﺎﻣ  .ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﺔﻓﺮﻌﻣ ﹶﰐﺪﺋﺎﻓ ﺮﻛﺫﺍ  ؟ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﻞﻀﻓ ﺎﻣ  ؟ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﻊﺿﺍﻭ ﻮﻫ ﻦﻣ  .ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﺩﺍﺪﻤﺘﺳﺍ ﺮﻛﺫﺍ  ؟ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﰲ ﻉﺭﺎﹼﺸﻟﺍ ﻢﻜﺣ ﺎﻣ  .ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﺮﻛﺫﺍ  ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ٧،١،٢/٧،١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﺴﲬ٧،١،٧/٧،١،٦/٧،١،٥/٧،١،٤/٧،١،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﺘﺳ :ﺔﺛﻼﺛ ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ ١ .ﹰﻻﺎﻤﺘﺣﺍ ﻮﻟﻭ ﹼﻲﻧﺎﻤﺜﻌﻟﺍ ﻢﺳﱠﺮﻟﺍ ﻖﻓﺍﻮﺗ ﻥﹶﺃ٢ .ﺎﹰﻔﻴﹺﻌﹶﺿ ﻥﺎﻛ ﻮﻟﻭ ﺔﹼﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﱡﻠﻟﺍ ﹺﻩﻮﹸﺟﹸﻭ ﻦﻣ ﺎﹰﻬﺟﻭ ﹶﻖﹺﻓﺍﹶﻮﹸﺗ ﻥﺃ٣ .ﺎﻫﺎﹶﻬﹶﺘﻨﹸﻣ ﱃﺇ ﻢﻬﻠﺜﻣ ﻦﻋ ﹺﺏﹺﺬﹶﻜﻟﺍ ﲆﻋ ﻢﹸﻫﹸﺆﹸﻃﺍﹶﻮﹶﺗ ﻦﻜﻤﻳ ﻻ ﻊﹶﲨ ﻦﻋ ﹲﻊﲨ ﺎﻫﺍﻭﺭ ﺎﻣ .ﺓﺮﺗﺍﻮﺘﻤـﻟﺍ ﴩﻌﻟﺍ ﻭﺃ ﻊﺒﱠﺴﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻮﺤﻧ : ﹸﺓﹶﺮﹺﺗﺍﹶﻮﹶﺘﹸﻤـﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ١ .ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ ﺎﻬﻴﻓ ﺕﹶﺮﱠﻓﹶﻮﹶﺗ ﻲﺘﹼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ .ﺓﹼﺫﺎﱠﺸﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻦﻣ ﱡﺪﹶﻌﹸﺘﻓ ﺩﺎﺣﺁ ﺖﻧﺎﻛ ﻥﺇﻭ ﺓﺮﺗﺍﻮﺘﻤﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺎﺑ ﹸﻖﹶﺤﻠﹸﺘﻓ ﺓﺭﻮﻬﺸﻣ ﺖﻧﺎﻛ ﻥﺇ : ﹸﺔﹶﺤﻴﹺﺤﱠﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ٢ :ﺔﺸﺋﺎﻋ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻮﺤﻧ ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ ﻢﹶﻈﻌﹸﻣ ﻭﺃ ﺪﺣﺃ ﺕﹶﺪﹶﻘﹶﻓ ﻲﺘﹼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﵚﱉﱈﱇﱆﹺﴫﹶﻌﻟﺍﹺﺓﹶﻼﹶﺻﹶﻭﱅﱄﱃﱂ�ﱁﵛ ��ﱇﱆﱅﱄﱃﱂ�ﱁﵛ :ﱃﺎﻌﺗ ﻪﻟﻮﻗ ﻦﻣ (ﹺﴫﹶﻌﻟﺍ ﹺﺓﹶﻼﹶﺻﹶﻭ) ﺓﺩﺎﻳﺰﺑ .٢٣٨ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚﱉﱈ : ﺓﱠﺫﺎﱠﺸﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ٣ ﺪﻨﹼﺴﻟﺍ ﺚﻴﺣ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻉﺍﻮﻧﺃ :ﻲﻫﻭ ﹲﺔﺛﻼﺛ ﺪﻨﱠﺴﻟﺍ ﺚﻴﺣ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻉﺍﻮﻧﺃ .ﷺ ﻲﺒﹼﻨﻟﺍ ﻦﻋ ﺪﻨﱠﺴﻟﺍ ﹶﺔﱠﺤﺻ ﻭﺃ ﺓﺮﺗﺍﻮﺘﻣ ﻥﻮﻜﺗ ﻥﺃ ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ ﺓﹶﺀﺍﹶﺮﹺﻘﻟﺍ.ﻢﹺﺻﺎﹶﻋ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻮﺤﻧ ﺓﴩﻌﻟﺍ ﺔﱠﻤﺋﹶﻷﺍ ﻦﻣ ﻡﺎﻣﺇ ﱃﺇ ﹸﺐﹶﺴﻨﹸﻳ ﺎﹶﻣ ﺔﹶﻳﺍﹶﻭﱢﺮﻟﺍ.ﻢﹺﺻﺎﹶﻋ ﻦﻋ ﹴﺺﻔﹶﺣ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﻮﺤﻧ ﺔﻄﺳﺍﻮﺑ ﻮﻟﻭ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻦﻋ ﻱﻭﺍﹼﺮﻟﺍ ﱃﺇ ﹸﺐﹶﺴﻨﹸﻳ ﺎﹶﻣ ﹸﻪﺟﹶﻮﻟﺍ ﺔﻠﱢﺼﻟﺍ ﻭﺃ ﻥﺎﻜﺳﹺﻹﺍ ﻪﺟﹶﻭ ﻮﺤﻧ ﺀﺍﺩﻷﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻣ ﺍﹰﺮﱠﻴﹶﺨﹸﻣ ﺉﺭﺎﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛ ﺎﻣ .ﻥﻮﹸﻟﺎﹶﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﻊﻤﺠـﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻲﻓ ﻪﺟﻮﻟﺍﻭ ﻖﻳﺮﹼﻄﻟﺍﻭ ﺔﻳﺍﻭﹼﺮﻟﺍﻭ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻕﺮﻔﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ ﹼﲔﺑ  .ﺪﻨﺴﻟﺍ ﺚﻴﺣ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻉﺍﻮﻧﺃ ﺮﻛﺫﺍ  ؟ﻖﻳﺮﹼﻄﻟﺍﻭ ﺔﻳﺍﻭﹼﺮﻟﺍﻭ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﲔﺑ ﻕﺮﻔﻟﺍ ﺎﻣ  ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﻖﻳﺮﹼﻄﻟﺍ ﺺﻔﹶﺣ ﻮﺤﻧ ﻢﻬﻨﻋ ﹶﺪﻌﹸﺑ ﻥﺇﻭ ﺔﻳﺍﻭﱢﺮﻟﺍ ﻦﻋ ﺬﺧﺃ ﻦﹶﻣ ﱃﺇ ﺐﺴﻨﻳ ﺎﹶﻣ .ﺔﱠﻴﹺﺒﹺﻃﺎﱠﺸﻟﺍ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻣ ﻢﹺﺻﺎﹶﻋ ﻦﻋ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﻌﺒﺳ٧،٣،٣/٧،٣،٢/٧،٣،١/٧،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛ٧،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﺉﺩﺎﺒﻣ ﺕﲈﻠﻜﻟﺍ ﻖﻄﻧ ﺔﹼﻴﻔﻴﻛ ﻪﺑ ﻑﺮﻌﻳ ﻢﻠﻋ ﺎﻓﻼﺘﺧﺍﻭ ﺎﻗﺎﻔﹼﺗﺍ ﺎﻬﺋﺍﺩﺃ ﺔﻘﻳﺮﻃﻭ ﺔﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ .ﻪﻠﻗﺎﻨﻟ ﻪﺟﻭ ﹼﻞﻛ ﻭﺰﻋ ﻊﻣ ﻒﻳﺮﻌﱠﺘﻟﺍ ﺀﺎﻤﻠﻋ ﻦﻋ ﺓﺮﺗﺍﻮﺘﻤﻟﺍﻭ ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﻝﻮﻘﹼﻨﻟﺍ ﻦﻣ .ﷺ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﻝﻮﺳﺭ ﻰﻟﺇ ﺪﻨﹼﺴﻟﺍ ﺔﻟﻮﺻﻮﻤﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺩﺍﺪﻤﺘﺳﻻﺍ .ﷺ ﻲﺒﹼﻨﻟﺍ ﻦﻋ ﺪﻨﹼﺴﻟﺍ ﺢﻴﺤﺻ ﻭﺃ ﺮﺗﺍﻮﺘﻣ  .ﻻﲈﺘﺣﺍ ﻮﻟﻭ ﹼﲏﲈﺜﻌﻟﺍ ﻢﺳﹼﺮﻠﻟ ﻖﻓﺍﻮﻣ  ﻥﺎﻛ ﻮﻟﻭ ﺔﹶﻴﺑﺮﻌﻟﺍ ﺔﻐﹼﻠﻟﺍ ﻩﻮﺟﻭ ﻦﻣ ﻪﺟﻮﻟ ﻖﻓﺍﻮﻣ  .ﺎﻔﻴﻌﺿ ﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ .ﺔﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﲈﻠﻜﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﰲ ﺄﻄﳋﺍ ﻦﻣ ﺔﻤﺼﻌﻟﺍ .ﲑﻴﻐﹼﺘﻟﺍﻭ ﻒﻳﺮﺤﹼﺘﻟﺍ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻧﺎﻴﺻ .ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺔﹼﻤﺋﺃ ﻦﻣ ﻡﺎﻣﺇ ﹼﻞﻛ ﻪﺑ ﺃﺮﻘﻳ ﲈﺑ ﻢﻠﻌﻟﺍ .ﻪﺑ ﺃﺮﻘﻳ ﻻ ﺎﻣﻭ ﻪﺑ ﺃﺮﻘﻳ ﺎﻣ ﲔﺑ ﺰﻴﻴﻤﺘﻟﺍ ﺓﺪﺋﺎﻔﻟﺍ ﺔﻴﻋﹼﴩﻟﺍ ﻡﻮﻠﻌﻟﺍ ﻑﴍﺃ ﻦﻣ .ﻥﺁﺮﻘﻟﺎﺑ ﻪﻘﻠﻌﺘﻟ ﻞﻀﻔﻟﺍ .ﺎﻤﻴﻠﻌﺗﻭ ﺎﻤﱡﻠﹶﻌﺗ ﻲﺋﺎﻔﻜﻟﺍ ﺏﻮﺟﻮﻟﺍ ﻉﺭﺎﺸﻟﺍ ﻢﻜﺣ ﺀﺍﱠﺮﱡﻘﻟﺍ ﺔﹼﻤﺋﺃ ﻊﺿﺍﻮﻟﺍ ﻊﺿﺍﻮﻣﻭ ﺀﺍﹼﺮﻘﻟﺍ ﺕﺍﺩﺍﺮﻔﻧﺍ ﻊﺿﺍﻮﻣ ﻲﻓ ﺀﺍﻮﺳ ﺎﻬﻗﺎﻔﹼﺗﺍﻭ ﺕﺎﻳﺍﻭﺮﻟﺍ ﻑﻼﺘﺧﺍ ﻉﻭﺮﻔﻟﺍ ﻞﺋﺎﺴﻣ ﻭﺃ ﻝﻮﺻﻷﺍ ﻞﺋﺎﺴﻣ .ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻔﺑ ﻰﹼﻤﺴﻤﻟﺍ ﻞﺋﺎﺴﳌﺍ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ ١ ٢ ٣ ٤ ٥٦ ٧ ٨ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻠﻤﺣ ﺏﺍﺩﺁﻭ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺇ ﻊﻤﺘﺳﺍ .٧-١ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ :ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ٧-١ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱎﱍ ﱌﱋ ﱊ ﱉﱈ ﱇ ﱆ �ﱗ ﱖﱕﱔﱓ ﱒ ﱑﱐ ﱏ ﱠ ﱟ ﱞ �ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙﱘ ﵚ ﱤﱣ ﱢ ﱡ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﻌﺴﺗﻥﻮﻌﺴﺗ٧،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ :ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﻠﻌﻟ ﻒﻳﺮﻌﺘﻟﺍ ﺕﺎﻫ  ﻞﻤﻛﺃ ﹼﻢﺛ ،ﺔﺤﻴﺤﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ ﻦﻋ ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻟﺍ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﻲﻓ ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﺶﻗﺎﻧ  :ﻲﻟﺎﺘﻟﺍ ﻝﻭﺪﺠﻟﺍ ﺖﺳﺭﺩ ﺎﻤﻛ ﻪﺟﻮﻟﺍﻭ ﻖﻳﺮﻄﻟﺍﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟﺍﻭ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻒﻳﺮﻌﺗ ﻦﻋ ﻞﺼﻔﻟﺍ ﻡﺎﻣﺃ ﻚﻠﻴﻣﺯ ﻊﻣ ﺭﺍﻮﺤﻟﺍ ﺮﺟﺃ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﻲﻓ ﺎﻬﺒﺘﻛﺍ ﻢﺛ ﺎﻘﺑﺎﺳ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ ......................................... .................................................................... ﹰﺔﻐﻟ ﺎﹰﺣﹶﻼﹺﻄﹾﺻﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺔﻳﺍﻭﹼﺮﻟﺍ ﻖﻳﺮﻄﻟﺍ ﻪﺟﻮﻟﺍ ﺩﺪﻌﻟﺍﺔﺤﻴﺤﹼﺼﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻥﺎﻛﺭﺃ    ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ    .ﻲﻧﺪﻤﻟﺍ ﻊﻓﺎﻧ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻥﺎﻴﺑ  .ﻥﻮﻟﺎﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﺞﻬﻨﻣ ﺢﻴﺿﻮﺗ  ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻥﺎﻴﺑ  .ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﻦﻣ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻥﺎﻴﺑ  ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﹼﻭﺃ .ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ .ﺵﺭﻭ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻥﺎﻴﺑ  .ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﺞﻬﻨﻣ ﺢﻴﺿﻮﺗ  ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻥﺎﻴﺑ  .ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻥﺎﻴﺑ  ﻊﻣ 25 ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﹼﻭﺃ ﻦﻣ .ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  .ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ :ﻦﻣ ﺏﻼﹼﻄﻟﺍ ﻦﹼﻜﻤﺘﻳ ﺱﺭﹼﺪﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺮﺧﺁ ﰲ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺪﺣﺍﻭﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍ ﻢﺳﻻﺍ .ﹼﻲﹺﺜﻴﱠﻠﻟﺍ ﻢﻴﹶﻌﹸﻧ ﹺﰊﹶﺃ ﻦﺑ ﻦﹶﲪﱠﺮﻟﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﻊﹺﻓﺎﹶﻧ ، ﻢﻳﹶﻭﹸﺭ ﻮﹸﺑﹶﺃ ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ .ـﻫ ٧٠ﺔﻨﺳ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ.ـﻫ ١٦٩ ﺔﻨﺳ ﺓﺭﹼﻮﻨﻤـﻟﺍ ﺔﻨﻳﺪﻤـﻟﺎﺑ ﻢﺳﻻﺍ.ﻥﺍﹶﺩﺭﹶﻭ ﻦﺑ ﺎﹶﻨﻴﹺﻣ ﻦﺑ ﻰﹶﺴﻴﹺﻋ ، ﻰﺳﻮﻣ ﻮﺑﺃ ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ .ـﻫ ١٢٠ ﺔﻨﺳ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ.ـﻫ ٢٢٠ ﺔﻨﺳ ﺓﺭﹼﻮﻨﻤـﻟﺍ ﺔﻨﻳﺪﻤـﻟﺎﺑ ﹼﻲﹺﻧﹶﺪﹶﻤﻟﺍ ﻊﹺﻓﺎﹶﻧ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻥﹾﻮﹸﻟﺎﹶﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ١ ٢ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ ؟ﻲﻧﺪﻤـﻟﺍ ﻊﹺﻓﺎﹶﻧ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻣ  ؟ﻲﻧﺪﻤـﻟﺍ ﻊﹺﻓﺎﹶﻧ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻲﻓﻮﺗﻭ ﺪﻟﻭ ﻰﺘﻣ  ؟ﻥﻮﹸﻟﺎﹶﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻣ  ؟ﻥﻮﹸﻟﺎﹶﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻲﻓﻮﺗﻭ ﺪﻟﻭ ﻰﺘﻣ  ﺔﹼﻤﺋﻷﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﻮﺤﻧ ﹺﻊﻄﹶﻘﻟﺍ ﹸﺓﹶﺰﹶﳘ ﻊﻤﺠـﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ  :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺜﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﹶﻓ ﵚﱋﱊﱉﱈﱇﱆﱅﱄﵛ ﻡﹶﺃ ﻢﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﹶﺃﹶﺀ ﻢﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ : ﹺﻊﻤﹶﺠـﻟﺍ ﹺﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ١ ﻡﹶﺃ ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﹶﺃﹶﺀ ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ :ﺮﺼﻘﻟﺍ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺏ ﻡﹶﺃ ٓﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﹶﺃﹶﺀ ٓﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ :ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺝ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ ﲔﺑ ﱠﻻﺇ ﲔﺗﺭﻮﺳ ﲔﺑ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇ .ﺔﺑﻮﹼﺘﻟﺍﻭ :ﻮﺤﻧ ﻙﹼﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﹺﻊﻤﹶﺠـﻟﺍ ﹸﻢﻴﹺﻣ ﻊﻗﻭ ﺍﺫﺇ  :ﲔﻬﺟﻮﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﹶﻓ ﵚﱒﱑﱐﱏﱎﱍﵛ (ﻢﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) : ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ  (ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) : ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺏ ﺪﻫاﻮّﺸﻟا ﻲﺒﻃﺎﺸﻟﺍ ﻝﺎﻗ ﹴﻙﱠﺮﹶﺤﹸﻣ ﹶﻞﹾﺒﹶﻗ ﹺﻊﹾﻤﹶﺠﹾﻟﺍ ﹺﻢﻴﹺﻣ ﱠﻢﹶﺿ ﹾﻞﹺﺻﹶﻭ ﹶﻼﹶﺟ ﹺﻩﹺﺮﻴﹺﻴﹾﺨﹶﺘﹺﺑ ﹲﻥﻮﹸﻟﹶﺎﻗﹶﻭ ﹰﺎﻛﺍﹶﺭﹺﺩ : ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺼﺑ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﺃﺮﻗ ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﻙﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﻥﺎﻜﺳﻹﺍ ﻦﻴﻬﺟﻮﺑ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺃﺮﻗﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺼﻟﺍﻭ ﱠﻻﺇﲔﺗﲔﺔﻠﻟﺍﺕﺎﺛﺇ ﹶﻟﺍﹸﻗﺍﺫﺇ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺏﺎﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﺞﻬﻨﻣ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﺛﻼﺛ٨،٢/٨،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃ٨،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ :ﻦﻴﻬﺟﻮﺑ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  ﴫﹶﻘﻟﺍ ١ ﻂﱡﺳﹶﻮﱠﺘﻟﺍ ﺏ :ﺍﹰﺪﺣﺍﻭ ﹰﻻﻮﻗ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺎﺑ ﻞﺼﹼﺘﻤـﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  ﻞﻔﻟﺍﹼﺪﻟﺍﹶﹸﻗ  ﺮﺼﹶﻘﻟﺍﹶﻭ ﱢﺪﻤﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﹴﺔﹶﻤﹺﻠﹶﻛ ﻦﹺﻣ ﹺﻦﻴﹶﺗﹶﺰﻤﹶﻬﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﻝﺎﺜﳌﺍ ﻝﺎﺜﳌﺍ ﱜﱛ ﱄ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ﻥﺎﺘﻛﺮﺣ : ﺮﺼﻘﻟﺍ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﻊﺑﺭﺃ : ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﺖﺳ : ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ : ﹸﻞﻴﹺﻬﺴﱠﺘﻟﺍ ﹺﻑﺮﹶﺣ ﻦﻴﺑﹶﻭ ﺓﹶﺰﻤﹶﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺔﻠﻬﺴﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺎﺑ ﹸﻖﻄﱡﻨﻟﺍ ،ﻒﻟﻷﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﻞﻌﺠﺘﻓ ،ﺎﻬﺘﻛﺮﺣ ،ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺓﺭﻮﺴﻜﻤﻟﺍ ﻞﻌﺠﺗﻭ ،ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺔﻣﻮﻤﻀﻤﻟﺍ ﻞﻌﺠﺗﻭ ﻦﻴﺑ ﻦﻴﺑ ﻞﻴﻬﺴﹼﺘﻟﺎﺑ ﻰﹼﻤﺴﻳﻭ : ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻦﻴﺘﻛﺮﺣ ﺭﺍﺪﻘﻤﺑ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻝﺎﺧﺩﺇ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺔﻳﻵﺍ ﻢﻗﺭ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ٦:٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ٤٧ :٥٦ ﺔﻌﻗﺍﻮﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﻣﻮﻤﻀﻣ١٥ :٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﻤﻠﻛ ﻲﻓ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻌﻤﺘﺟﺍ ﺍﺫﺇ ﹺﺓﹶﺰﻤﹶﻬـﻟﺍ ﹺﻞﻴﹺﻬﺴﹶﺘﹺﺑ ﹶﺉﺮﹸﻘﻓ ﺓﺪﺣﺍﻭ ﺖﻧﺎﻛﻭ ،ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻣ ﹺﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ .ﺎﻤﺋﺍﺩ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﺎﻤﻬﻨﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺘﻟﺍ ﺔﻟﺎﻣﻹﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ ﻞﻘﻨﻟﺍ ﻞﻴﻠﻘﺘﻟﺍ :ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻂﺒﺿ ﻥﺍﻮﻟﺃ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺏﺎﺑ .ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﻝﹼﻭﺃ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﺮﺧﺁ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻥﻮﻜﺗ ﻥﺃ  .ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﹶﺘﹶﻔﹺﻠﹶﺘﹾﺨﹸﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﹶﺘﹶﻘﹺﻔﱠﺘﹸﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ :ﻦﻴﹶﻤﺴﹺﻗ ﻰﻟﺇ ﻢﺴﻘﻨﺗ  :ﻝﺍﻮﺣﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻘﻔﱠﺘﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ  ﺩﺪﻌﻟﺍﻝﺎﳊﺍﻝﺎﺜﳌﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ١ﻥﺎﺘﺣﻮﺘﻔﻣ ﲚﲙ (٢٢ :٨٠ ﺲﺒﻋ) ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ .ﺮﺼﻘﻟﺍﹸﻩﹶﹶﴩﻧﹶﺃ ﺎﹶﺷ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ .ﻂﱡﺳﻮﱠﺘﻟﺍﹸﻩﹶﹶﴩﻧﹶﺃ ﺂﹶﺷ ٢ﻥﺎﺗﺭﻮﺴﻜﻣ �ﱭﱬﱫ (٣١ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ) ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ .ﻂﱡﺳﻮﱠﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻢﹸﺘﻨﹸﻛ ﻥﹺﺇ ﹺﺀﹶﻵﹸﺆﹶﻫ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ .ﺮﺼﻘﻟﺍ ﻊﻣ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻢﹸﺘﻨﹸﻛ ﻥﹺﺇ ﹺﺀﹶﻻﹸﺆﹶﻫ ٣ﻥﺎﺘﻣﻮﻤﻀﻣ ﲇﲆ�ﲅ (٣٢ :٤٦ ﻑﺎﻘﺣﻷﺍ) ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻊﻣ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ .ﻂﱡﺳﻮﱠﺘﻟﺍ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ ﹸﺀﺂﹶﻴﹺﻟﻭﹶﺃ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻊﻣ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ .ﺮﺼﻘﻟﺍ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ ﹸﺀﺎﹶﻴﹺﻟﻭﹶﺃ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﺴﲬ ٨،٣:ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﺘﺳ٨،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﱃﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍﻝﺎﺜﳌﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ١ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﲋﲊ (٥٨ :١٢ ﻒﺳﻮﻳ) ﻦﻴﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ .ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺓﹶﻮﺧﹺﺇ ﹶﺀﺂﹶﺟﹶﻭ ٢ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﱑﱐ (٤٤ :٢٣ ﻥﻮﻨﻣﺆﻤﻟﺍ) ﻦﻴﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ .ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﹰﺔﱠﻣﹸﺃ ﹶﺀﺂﹶﺟﹶﻭ ٣ﺓﺭﻮﺴﻜﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﲵﲴ�ﲳﲲ�� (٣٢ :٨ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ) .ﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﺎﹶﻨﹺﺘﺋﺍﹺﻮﹶﻳ ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ ٤ﺔﻣﻮﻤﻀﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﱿ�ﱾ (١٠٠ :٧ ﻑﺍﺮﻋﻷﺍ).ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻢﹸﻫﺎﹶﻨﺒﹶﺻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﺸﹶﻧ ٥ﺔﻣﻮﻤﻀﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣﱖ�ﱕ ﻦﻴﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ .ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﹶﱃﹺﺇ ﹸﺀﺂﹶﺸﹶﻳ .ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﹶﱃﹺﻭ ﹸﺀﺂﹶﺸﹶﻳ :ﻝﺍﻮﺣﺃ ﺔﺴﻤﺧ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻔﻠﺘﺨﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ  (١٤٢ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﻙﹼﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﻊﻗﻭ ﺍﺫﺍ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻲﻓ ﻥﻮﻟﺎﻘﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺕﺎﻫ  .ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﻥﻮﻟﺎﻘﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺢﹼﺿﻭ  .ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﺘﻘﻔﺘﻣ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻲﻓ ﻥﻮﻟﺎﻘﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺢﹼﺿﻭ  ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺕﺍﺀﺎﻳ ﺏﺎﺑ :ﺎﻫﺪﻌﺑ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺀﺎﻳ ﺢﺘﻓ ٣٠ : ٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﵛ ﻮﺤﻧ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ  ٣٥ :٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﺓﺭﻮﺴﻜﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ  ٢٩ :٥ ﺓﺪﺋﺎﻤﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﺔﻣﻮﻤﻀﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺝ ١٢٤ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻠﻟ «ﻝﺍ»  ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ :ﹺﺔﹶﻓﺎﹶﺿﹺﻹﺍ ﹸﺀﺎﹶﻳ ﻦﻋ ﹸﺓﹶﺪﹺﺋﺍﱠﺰﻟﺍ ﹸﺀﺎﹶﻴﻟﺍ ﺔﻟﺍﺪﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﻞﺻﺃ .ﻢﻠﻜﺘﻤﻟﺍ ﻰﻠﻋ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا  ﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﻌﺒﺳ٨،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛ٨،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ .ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﻮﹸﻟﺎﹶﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﱢﻴﺑ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ٧-١ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ٧-١ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ :ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﹼﻭﺃ ﻦﻣ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ٣ﱓ .(ﻢﹸﻬٰـﹶﻨﻗﹶﺯﹶﺭ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ .(ﻮﹸﻤﹸﻬٰـﹶﻨﻗﹶﺯﹶﺭ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٢ ٤ﱎﻒﻟﻷﺍ ﻑﺬﺣﹺﻚﹺﻠﹶﻣ ٧ ﱞ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ.(ﻢﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ)ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ( . (ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٢ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٥-١ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉﱈ ﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱪ ﱩ ﱨﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ �ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﵚ ﱬ ﱫ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ٥-١ :ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ٥١:ﺕﺍﺍﻘﻟﺍﻖﻄﺗ٥-١:ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ٥-١ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱎﱍ ﱌﱋ ﱊ ﱉﱈ ﱇ ﱆ �ﱗ ﱖﱕﱔﱓ ﱒ ﱑﱐ ﱏ ﱠ ﱟ ﱞ �ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙﱘ ﵚ ﱤﱣ ﱢ ﱡ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﻌﺴﺗ٨،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ٤ ،ﱙ ﱘ ﱜ ﱛ (ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻤﹺـﺑ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ .(ﻢﹸﻫ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ (ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻤﹺـﺑ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (٢ .(ﻮﹸﻤﹸﻫ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﺂﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺂﹶﻤﹺـﺑ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٣ .(ﻢﹸﻫ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ (ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺂﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺂﹶﻤﹺـﺑ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٤ (ﻮﹸﻤﹸﻫ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ (ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﱠ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ٥ � (ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃﹶﻭ – ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (١ .( ﻢﹺﻬﱢﺑﺭ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇﻭ (ﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃﹶﻭ – ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٢ .(ﻮﹸﻤﹺﻬﱢـﺑﺭ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ ﱧ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ،ﱣ � ﱩ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳإ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٨-٦ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱘ ﱗﱖ ﱕ ﱔ ﱓﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﵚ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ٦ ﱄﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇﻭ (ﹲﺀﺁﹶﻮﹶﺳ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (١ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ .(ﻢﹸﻫﺭﹺﺬﻨﹸﺗ- ﻢﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﺍﺍﹶﺀ ﻢﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﹲﺀﺁﹶﻮﹶﺳ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٢ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﻭ ﺮﺼﻘﻟﺍ ﻊﻣ .(ﻮﹸﻤﹸﻫﺭﹺﺬﻨﹸﺗ- ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﺍﺍﹶﺀ ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ) ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﹲﺀﺁﹶﻮﹶﺳ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٣ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﻭ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹸﻫﺭﹺﺬﻨﹸﺗ- ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﺍﺍﹶﺀ ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ)ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ،ﱅ ،ﱆ ﱉ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳإ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱆ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ٨-٦ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﻦﻴﺘﻛﺮﺣ ﺭﺍﺪﻘﻤﺑ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٧ ،ﱐ ،ﱒ ،ﱕ ﱘ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻢﹺﻬﹺﻌﻤﹶﺳ - ﻢﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻭ (ﻢﹸﻬﹶﻟﹶﻭ - ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ – .( ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ ﻰﹶﻠﹶﻋﹶﻭ) – ﻢﹺﻬﹺﻌﻤﹶﺳ - ﻢﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (٢ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻭ (ﻢﹸﻬﹶﻟﹶﻭ - ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ .(ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ ٓﻰﹶﻠﹶﻋﹶﻭ) – ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻌﻤﹶﺳ - ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻭ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟﹶﻭ - ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ .( ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ ﻰﹶﻠﹶﻋﹶﻭ) – ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻌﻤﹶﺳ - ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٤ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟﹶﻭ - ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ .(ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ ٓﻰﹶﻠﹶﻋﹶﻭ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱔ ﱕ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ٨ﱥ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ.(ﻢـﹸﻫ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ .(ﻮﹸﻤـﹸﻫ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٢ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻲﻓ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٨-١ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﱢﻴﺑ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٠-٩ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﭐﵛ ﱻ ﱺ ﱹﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﵚ ﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ١٠-٩ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ٩ ﱭ ﱬ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿ (١ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ ﺎﹶﻣﹶﻭ) ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ .(ﻢﹸﻬﹶﺴﹸﻔﻧﹶﺃ ﱠﻻﹺﺇ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿ (٢ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ ﺎﹶﻣﹶﻭ) ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺴﹸﻔﻧﹶﺃ ﱠﻻﹺﺇ) ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿ (٣ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ ﺎﹶﻣﹶﻭ) ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ .(ﻢﹸﻬﹶﺴﹸﻔﻧﹶﺃ ﱠﻵﹺﺇ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿ (٤ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ ﺎﹶﻣﹶﻭ) ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺴﹸﻔﻧﹶﺃ ﱠﻵﹺﺇ)ﻊﻤﺠﻟﺍ ﱯ ﱮ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﱯ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳإ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻓ) ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﺎﻫﺪﻌﺑ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ) ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣ ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ١٠ ﱺ ،ﱴ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (ﻢﹸﻬـﹶﻟﹶﻭ - ﻢﹺﻬﹺـﺑﻮﹸﻠﹸﻗ)ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ ﻝﺍﺬﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿﻭ .(ﹶﻥﻮﹸﺑﹺﺬﹶﻜﹸﻳ) ﻲﻓ ﺓﺩﺪﺸﻤﻟﺍ -ﻮﹸﻤﹺﻬﹺـﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻤﻟﺍ ﺔﻠﺻ (٢ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿﻭ (ﻮﹸﻤﹸﻬـﹶﻟﹶﻭ .(ﹶﻥﻮﹸﺑﹺﺬﹶﻜﹸﻳ) ﻲﻓ ﺓﺩﺪﺸﻤﻟﺍ ﻝﺍﺬﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱿ (ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻓ) ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿ ﺓﺩﹼﺪﺸﻤﻟﺍ ﻝﺍﺬﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ (ﹶﻥﻮﹸﺑﹺﺬﹶﻜﹸﻳ) ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٢-١١ ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﭐﵛ ﵚ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ١١ ﲃ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﻢﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ .(ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ (ﻢﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (٢ .(ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ﺍٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٣ .(ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٤ .(ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ﺍٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﲉ ﲈ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟا ﻂﺳﻮﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ١٢-١١ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ١٢ ﲎ ﲍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﴫﻗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ .(ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻻﹶﺃ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (٢ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻻﹶﺃ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٣ .(ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻵﹶﺃ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٤ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻵﹶﺃ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﲎ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٣ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜﲛ ﲚ ﲙ ﲘﲗﲖ ﲕ ﭐﵛ ﵚ ﲩ ﲨ ﲧﲦ ﲥﲤ ﲣ ﲢ ﲡﲠ ١٣ ،ﲗ ﲣ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ -ﻢﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺎﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻻﹶﺃ - ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) .(ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﻊﻣ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ -ﻢﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (٢ ﺍٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺂﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻵﹶﺃ - ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) .(ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ١٣:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٣-٩ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ١٣ ، ﲝ ﲜ ،ﲟ ﲞ ﲣ ﲢ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹸﻬﱠﻧﹺﺇ -ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٣ ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺎﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻻﹶﺃ - (ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﺍﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹸﻬﱠﻧﹺﺇ -ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٤ ﺍٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ -ﹶﻦــﹶﻣﺍﹶﺀ ﺂﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻵﹶﺃ - ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) .(ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﲥ ﲢ ﲡﲠ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ١٦-١٤:ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٦-١٤ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﭐﵛ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﵚ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ١٤ ��� ،ﲯ ﲮ ﲵ ﲴ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (ﺎﱠﻧﹺﺇ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ - ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ - ﻢﹺﻬﹺﻨﻴﹺﻄٰـﹶﻴﹶﺷ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﹶﻜﺳﹺﺇﻭ .(ﻢﹸﻜﹶﻌﹶﻣ (ﺎﱠﻧﹺﺇ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ - ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ)ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍﺮﺼﻗ (٢ - ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻨﻴﹺﻄٰـﹶﻴﹶﺷ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ .(ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻌﹶﻣ ﺍٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ-ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ ﺍٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ)ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٣ ﻢﹺﻬﹺﻨﻴﹺﻄٰـﹶﻴﹶﺷ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﹶﻜﺳﹺﺇﻭ (ﺎﱠﻧﹺﺇ .(ﻢﹸﻜﹶﻌﹶﻣ - ﺍٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ - ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ ﺍٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٤ - ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻨﻴﹺﻄٰـﹶﻴﹶﺷ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﺎﱠﻧﹺﺇ .(ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻌﹶﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ � ،ﲳ ﲷ ﲶ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺓﴩﻋﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ١٥ ،ﲽ ،ﲾ ﳀ� ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ -ﻢﹸﻫﱡﺪﹸﻤﹶﻳﹶﻭ ﻢﹺﻬﹺﺑ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ .(ﻢﹺﻬﹺﻨٰـﹶﻴﻐﹸﻃ -ﻮﹸﻤﹸﻫﱡﺪﹸﻤﹶﻳﹶﻭ ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﺑ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٢ .(ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻨٰـﹶﻴﻐﹸﻃﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٦-١٤ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﱢﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻥﻮﻟﺎﻗ ١٦ ﳃﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ (ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (١ .(ﻢﹸﻬـﹸﺗﹶﺮٰـﹶﺠﹺـﺗ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ (ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٢ .(ﻮﹸﻤﹸﻬـﹸﺗﹶﺮٰـﹶﺠﹺـﺗ) ﻊﻤﺠﻟﺍﳊ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٠-١٧ ﱌ ﱋﱊﱉﱈﱇﱆﱅﱄﱃﱂ�ﱁ�ﭐ ﱚﱙﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓﱒﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ �ﱞ ﱝﱜﱛ ﱰﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪﱩ ﱨﱧﱦ ﱥ ﱿ ﱾ�ﱽﱼ ﱻ ﱺ ﱹﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳﱲﱱ ﵚ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄﲃ ﲂ ﲁﲀ ٢٠-١٧:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﴩﻋ ﺪﺣﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﴩﻋ ﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ١٨ﱖ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ.(ﻢﹸﻬﹶﻓ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻓ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٢ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ١٧ ،�ﱁ ،ﱌ ﱍ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻢﹺﻫﹺﺭﻮﹸﻨﹺﺑ - ﻢﹸﻬﹸﻠﹶﺜﹶﻣ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﻢﹸﻬﹶﻛﹶﺮﹶﺗﹶﻭ .(ﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺎﱠﻤﹶﻠﹶﻓ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻢﹺﻫﹺﺭﻮﹸﻨﹺﺑ - ﻢﹸﻬﹸﻠﹶﺜﹶﻣ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (٢ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ (ﻢــﹸﻬــﹶﻛﹶﺮــﹶﺗﹶﻭ .(ﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺂﱠﻤﹶﻠﹶﻓ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺭﻮﹸﻨﹺﺑ - ﻮﹸﻤﹸﻬﹸﻠﹶﺜﹶﻣ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٣ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻛﹶﺮﹶﺗﹶﻭ .(ﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺎﱠﻤﹶﻠﹶﻓ)ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺭﻮﹸﻨﹺﺑ - ﻮﹸﻤﹸﻬﹸﻠﹶﺜﹶﻣ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٤ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ (ﻮــﹸﻤــﹸﻬــﹶﻛﹶﺮــﹶﺗﹶﻭ .(ﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺂﱠﻤﹶﻠﹶﻓ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱇﱆ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﱇﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ١٩ ﱝﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇﻭ (ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (١ ﻲﹺﻓ ﻢﹸﻬﹶﻌﹺﺒٰـﹶﺻﹶﺃ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ .(ﻢﹺﻬﹺـﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇﻭ (ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٢ ﻢﹸﻬﹶﻌﹺﺒٰـﹶﺻﹶﺃ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ .(ﻢﹺﻬﹺـﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ٓﻲﹺﻓ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٣ ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻌﹺﺒٰـﹶﺻﹶﺃ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ .(ﻮﹸﻤﹺﻬﹺـﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ﻲﹺﻓ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٤ ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻌﹺﺒٰـﹶﺻﹶﺃ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ .(ﻮﹸﻤﹺﻬﹺـﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ٓﻲﹺﻓ ،ﱣ ﱥ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱥﱤ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ٢٠ ،ﱲ ،ﱶ ،ﱻ ،ﲂ ﲃ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ - ﻢﹸﻬـﹶﻟ -ﻢﹸﻫﹶﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ ﻢﹺﻌﹺﻬﻤﹶﺴﹺﺑ - ﻢﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﺍﹶﺫﹺﺇﹶﻭ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺎﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ .(ﹶﺀﺂﹶﺷ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﴩﻋ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﴩﻋ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢٠-١٧ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٢٠ ،ﱵﱴ ﱺﱹ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ - ﻢﹸﻬـﹶﻟ -ﻢﹸﻫﹶﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (٢ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ (ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ ﻢﹺﻌﹺﻬﻤﹶﺴﹺﺑ - ﻢﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﺁﹶﺫﹺﺇﹶﻭ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺂﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ .(ﹶﺀﺂﹶﺷ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ - ﻮﹸﻤﹸﻬـﹶﻟ -ﻮﹸﻤﹸﻫﹶﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٣ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ ﻮﹸﻤﹺﻌﹺﻬﻤﹶﺴﹺﺑ - ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﺍﹶﺫﹺﺇﹶﻭ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺎﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ .(ﹶﺀﺂﹶﺷ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﻮﹸﻤﹸﻬـﹶﻟ -ﻮﹸﻤﹸﻫﹶﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٤ (ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ ﻮﹸﻤﹺﻌﹺﻬﻤﹶﺴﹺﺑ - ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ - ﺁﹶﺫﹺﺇﹶﻭ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺂﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ .(ﹶﺀﺂﹶﺷ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ،ﱵ ﱿ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ٢١ ﲌ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ (ﺎﹶﻬﱡﻳﹶﺄٓـﹶﻳ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ .(ﻢﹸﻜﱠﻠﹶﻌﹶﻟ ﻢﹸﻜﹺﻠﺒﹶﻗ - ﻢﹸﻜﹶﻘﹶﻠﹶﺧ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ (ﺎﹶﻬﱡﻳﹶﺄٓـﹶﻳ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (٢ .(ﻮﹸﻤﹸﻜﱠﻠﹶﻌﹶﻟ ﻮﹸﻤﹸﻜﹺﻠﺒﹶﻗ -ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻘﹶﻠﹶﺧ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ (ﺎﹶﻬﱡﻳﹶﺄٓـﹶﻳ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٣ .(ﻢﹸﻜﱠﻠﹶﻌﹶﻟ ﻢﹸﻜﹺﻠﺒﹶﻗ - ﻢﹸﻜﹶﻘﹶﻠﹶﺧ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ (ﺎﹶﻬﱡﻳﹶﺄٓـﹶﻳ)ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٤ ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻘﹶﻠﹶﺧ) ﻊﻤﺠﻟﺍ .(ﻮﹸﻤﹸﻜﱠﻠﹶﻌﹶﻟ ﻮﹸﻤﹸﻜﹺﻠﺒﹶﻗ - ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ،ﲑ ﲔ ﲕ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٤-٢١ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﭐﵛ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﵚ ﳔ ﳓ ﳒ ﳑﳐ ﳏ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ٢٤-٢١ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﴩﻋ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﴩﻋ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٢٢ ﲝ ،ﲞ ﲡ ﲢ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ – ﹶﺀﺂﹶﻨﹺﺑ ﹶﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍﹶﻭ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (١ - ﻢﹸﻜﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ (ﹰﺀﺂــﹶﻣ .(ﻢﹸﺘﻧﹶﺃﹶﻭ ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ – ﹶﺀﺂﹶﻨﹺﺑ ﹶﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍﹶﻭ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٢ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ (ﹰﺀﺂﹶﻣ .(ﻮﹸﻤﹸﺘﻧﹶﺃﹶﻭ - ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻟ) ،ﲨ ﲮ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ٢٣ ،ﲲ ،ﲾ ﳃ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ .(ﻢﹸﻛﹶﺀﺁﹶﺪﹶﻬﹸﺷ - ﻢﹸﺘﻨﹸﻛ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٢ .( ﻮﹸﻤﹸﻛﹶﺀﺁﹶﺪﹶﻬﹸﺷ - ﻮﹸﻤﹸﺘﻨﹸﻛ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﲾﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢٤-٢١ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﻦﻋ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢٥ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻊﻓﺎﻧ ٢٥ ،ﱇ ﱤ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (ﻢﹸﻫﹶﻭ - ﻢﹸﻬﹶﻟﹶﻭ - ﻢﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (١ .(ﹲﺝﺍﹶﻭﺯﹶﺃ ﺎﹶﻬﻴﹺﻓ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﻢﹸﻫﹶﻭ - ﻢﹸﻬﹶﻟﹶﻭ - ﻢﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ (٢ .(ﹲﺝﺍﹶﻭﺯﹶﺃ ﺂﹶﻬﻴﹺﻓ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ - ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟﹶﻭ - ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٣ .(ﹲﺝﺍﹶﻭﺯﹶﺃ ﺎﹶﻬﻴﹺﻓ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹸﻫﹶﻭ - ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟﹶﻭ - ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٤ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻊﻣ (ﻮﹸﻤﹸﻫﹶﻭ .(ﹲﺝﺍﹶﻭﺯﹶﺃ ﺂﹶﻬﻴﹺﻓ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٥ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍﱌ ﵚ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞﱝ ﱜ ﱛ ﱚﱙ ٢٥ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ،ﱟ ����ﱠﱡ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﴩﻋ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﴩﻋ ﺔﻴﻧﲈﺛ ﺔﺋﺎﻣ٨،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻝﺎﳊﺍﺩﺪﻌﻟﺍﺏﺎﺒﻟﺍﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻔﻠﺘﺨﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﹶﺀﹺﺀ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﹶﺀﹸﺀ ﹺﺀﹶﺀ ﹰﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﹸﺀﹶﺀ ﹸﺀﹺﺀﺍﹰﻭﺍﻭ ﺎﳍﺍﺪﺑﺇﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ١ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍﲔﺗﺭﻮﺳ ﻞﻛ ﲔﺑ ﺕﺎﺒﺛﻹﺍ ٢ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣﺔﻛﺮﺤﺘﻣ ﻑﺮﺣ ﻩﺪﻌﺑﺔﻠﹼﺼﻟﺍﻭ ﻥﺎﻜﺳﻹﺍ ٣ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ-ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍﻭ ﴫﻘﻟﺍ ٤ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ-ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ٥ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍﻭ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﻭﺃ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﻭﺃ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ٦ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻘﻔﹼﺘﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﹶﺀﹶﺀﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ ﹺﺀﹺﺀ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺮﺼﻘﻟﺍﻭﹸﺀﹸﺀ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺞﻬﻨﻣ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻣ ٧ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺕﺍﺀﺎﻳ :ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻥﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ  ﺓﺭﻮﺴﻜﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ  ﺔﻣﻮﻤﻀﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ  ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻠﻟ "ﻝﺍ"  ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺀﺎﻳ ﺢﺘﻓ ﺩﺪﻌﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ١ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍﻂﺳﻮﺘﻟﺍﻭ ﴫﻘﻟﺍ :ﻥﺎﻬﺟﻭ ٢ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ٣ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﹼﺼﻟﺍﻭ ﻥﺎﻜﺳﻹﺍ :ﻥﺎﻬﺟﻭ ٤ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻊﻤﺘﺟﺍ :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﻌﺑﺭﺃ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ  ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ  ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ  ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ  ٥ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻊﻤﺘﺟﺍ ﻊﻄﻘﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻩﺪﻌﺑ :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻥﺎﻜﺳﺇ  ﺮﺼﻘﻟﺍ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ  ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ  ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﴩﻋ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﺋﺎﻣ :ﺔﻴﻟﺎﹼﺘﻟﺍ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﻸﻣﺍ  ﻊﻓﺎﻧ ﻥﻮﻟﺎﻗ : ﻢﺳﻻﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ : ﻢﺳﻻﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ ﺮﹼﺑﺪﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﻴﻟﺇ ﻊﻤﺘﺳﺍ ﻢﺛ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺮﻴﻫﺎﺸﻣ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻦﻋ ﺖﻧﺮﺘﻧﻹﺍ ﻲﻓ ﺢﹼﻔﺼﺗ  .ﺓﻮﻠﺘﻤﻟﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻲﻓ ﺓﺩﻮﺟﻮﻤﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺢﹼﺿﻭ  ﵚﱌﱋﱊﱉﱈﱇﱆﱅﱄﱃﱂﱁﵛ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ     :ﻪﻟ ﺔﻳﺍﻭﹼﺮﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺕﺎﻫ ﹼﻢﺛ ﻥﻮﻟﺎﻘﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺞﻫﺎﻨﻣ ﻦﻋ ﻚﻠﻴﻣﺯ ﻊﻣ ﺶﻗﺎﻧ  .ﺕﺎﻋﻮﻤﺠﻤﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﻦﻴﺑ ﺔﻴﻟﺎﹼﺘﻟﺍ ﻝﺎﻤﻋﻷﺍ ﻉﹼﺯﻭ ﱠﻢﺛ ﺕﺎﻋﻮﻤﺠﻣ ﺙﻼﺛ ﻰﻟﺇ ﺔﺒﻠﻄﻟﺍ ﻢﹼﺴﻗ  ﻞﺼﻔﻟﺍ ﻡﺎﻣﺃ ﺎﻫﻮﻣﹼﺪﻗ ﹼﻢﺛ ﺖﻧﺮﺘﻧﻹﺍ ﺮﺒﻋ ﺢﹼﻔﺼﺘﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺔﺑﻮﻠﻄﻤﻟﺍ ﺕﺎﻣﻮﻠﻌﻤﻟﺍ ﻦﻋ ﺶﻗﺎﻧ .(Power Point) ﻲﻤﻳﺪﻘﺘﻟﺍ ﺽﺮﻌﻟﺍ ﺞﻣﺎﻧﺮﺒﺑ ﻡﺍﺪﺨﺘﺳﺎﺑ ﻙﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﻞﺒﻗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻊﻄﻘﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻞﺒﻗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ        ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ ﺩﻭﺪﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﻪﺠﻬﻨﻣ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻲﻓ ﻪﺠﻬﻨﻣ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻲﻓ ﻪﺠﻬﻨﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ٤ ٣١ ٢ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻲﻓ ﻪﺠﻬﻨﻣ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻭﴩﻋﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣ ٓ ﻢﺳﻻﺍ.ﹲﺵﺭﹶﻭ ﻪﺒﻘﻟﻭ ﷲﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺪﻴﹺﻌﹶﺳ ﻦﺑ ﻥﹶﲈﺜﹸﻋ ،ﺪﻴﻌﺳ ﻮﺑﺃ ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ .ـﻫ ١١٠ ﺔﻨﺳ ﴫﻤﺑ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ .ـﻫ ١٩٧ ﺔﻨﺳ ﴫﻤﺑ :ﹲﺵﹾﺭﹶﻭ ﻡﺎﻣﻹﺍ : ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺜﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ .ﺔﺑﻮﹼﺘﻟﺍﻭ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ ﲔﺑ ﹼﻻﺇ ﲔﺗﺭﻮﺳ ﹼﻞﻛ ﲔﺑ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇ .ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﻞﺻﻮﻟﺍ .ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﺖﻜﱠﺴﻟﺍ :ﻪﺟﻭﺃﺔﺛﻼﺜﺑﹶﺉﺮﹸﻗ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺏﺎﺑ :ﻮﺤﻧ ﻊﻄﻘﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ ﵚﱉﱈﱇﱆﱅﱄﵛ ﻝﺎﺜﳌﺍ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﻊﻣ ﻊﻤﺠـﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﹺﺼﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﻓ ﻡﹶﺃ ٓﻮﹸﻤﹸﹶﲥﺭﹶﺬﻧﺍﹶﺀ ٓﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ • ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻲﺒﻃﺎﺸﻟﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﻢﹺﻬﹺﺷﹾﺭﹶﻮﹺﻟ ﺎﹶﻬﹾﻠﹺﺻ ﹺﻊﹾﻄﹶﻘﹾﻟﺍ ﹺﺰﹾﻤﹶﻫ ﹺﻞﹾﺒﹶﻗ ﹾﻦﹺﻣﹶﻭ ﹶﻼﹸﻤﹾﻜﹶﺘﹺﻟ ﹸﺪﹾﻌﹶﺑ ﹶﻥﻮﹸﻗﺎﹶﺒﹾﻟﺍ ﺎﹶﻬﹶﻨﹶﻜﹾﺳﹶﺃﹶﻭ :ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺼﺑ ﺵﺭﻭ ﺃﺮﻘﻓ ﻊﻄﻘﻟﺍ .ﺕﺎﻛﺮﺣ ﺖﺳ    ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﹴﺵﺭﹶﻭ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﺞﻬﻨﻣ ﺔﻤﺋﻷﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ .ﻉﺎﺒﺷﻹﺎﺑ ﻞﺼﹼﺘﻤـﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﱜﱛﱄ ﻝﺎﺜﳌﺍ :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺜﺑ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  ﴫﻘﻟﺍ  ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ  ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ  ﵚﲑ ﵛ ،ﵚﲯ ﵛ ﻝﺎﺜﳌﺍ :ﻦﻴﻬﺟﻮﺑ ﺯﻮﹸﻤﹾﻬﹶﻤـﻟﺍ ﻦﻴﱢﻠﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ  ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ  ﵚﲉ ﵛ ﻝﺎﺜﳌﺍ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍﻭﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍﹼﺪﻤﻟﺍﹶﺉﺮﹸﻗ  ﺮﺼﻘﻟﺍﻭ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺏﺎﺑ :ﻲﺒﻃﺎﺸﻟﺍ ﻝﺎﻗ ﹴﺮﱠﻴﹶﻐﹸﻣ ﹾﻭﹶﺃ ﹴﺖﹺﺑﺎﹶﺛ ﹴﺰﹾﻤﹶﻫ ﹶﺪﹾﻌﹶﺑ ﺎﹶﻣﹶﻭ ﹶﻻﱠﻮﹶﻄﹸﻣ ﺵﹾﺭﹶﻮﹺﻟ ￯ﹶﻭﹾﺮﹸﻳ ﹾﺪﹶﻗﹶﻭ ﹲﺮﹾﺼﹶﻘﹶﻓ ﹶﻻﹸﺆﹶﻫ ﹶﻦﹶﻣﺂﹶﻛ ﹲﻡﹾﻮﹶﻗ ﹸﻪﹶﻄﱠﺳﹶﻭﹶﻭ ﹶﻼﱢﺜﹸﻣ ﹺﻥﺎﹶﻤﻳﹺﹾﻺﹺﻟ ﻰﺗﺁ ﹰﺔﹶﻬﹺﻟﺁ ﹺﺀ : ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺖﺑﺎﺛ ﺰﻤﻫ ﺪﻌﺑ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﻊﻗﻭ ﺍﺫﺇ ﺮﺼﻘﻟﺎﺑ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺪﻣ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﻓ ،ﺮﹼﻴﻐﻣ ﻭﺃ .ﻉﺎﺒﺷﻹﺍﻭ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍﻭ : ﻝﺎﺜﻤﻟﺍ ﹶﻦﹶﻣﺁ : ﺖﺑﺎﺜﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﹺﻥﺎﹶﻤﻳﹺﹾﻺﹺﻟ ، ﹰﺔﹶﻬﹺﻟﺁ ﹺﺀﹶﻻﹸﺆﻫ : ﺮﻴﻐﻤﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﺪﻫاﻮّﺸﻟا ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ :ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻣﺎﻗﺇ ، ﺎﻬﻨﻋ ﺎﹰﺿﹶﻮﹺﻋ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻥﺎﻜﻣ ﹼﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻱﺃ . ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺎﻣ ﺔﻛﺮﺣ ﺲﻨﺟ ﻦﻣ ﺎﻤﻬﻨﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍﻭ ﺓﺪﺣﺍﻭ ﺔﻤﻠﻛ ﻲﻓ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻌﻤﺘﺟﺍ ﺍﺫﺇ :ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍﻭ ﺎﻤﺋﺍﺩ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ٦ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﱆ ﵛ ﺔﺣﻮﹸﺘﻔﹶﻣ  :ﲔﻬﺟﻮﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﻓ .(ۡﻢﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﹶﺍﹶﺀ) ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﺮﻴﻏ ﻦﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ * .(ۡﻢﹸﹶﲥﺭﹶﺬﻧﺁﹶﺀ) ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﻊﻣ ﹼﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ * ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٧ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣ .ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﲑﻏ ﻦﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﻞﻴﻬﺴﺘﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﻓ ٥ :١٣ ﺪﻋﹼﺮﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﲰ ﵛ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ  ﻦﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺘﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﻓ ١٥: ٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﲭﵛ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ  .ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﺮﻴﻏ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺏﺎﺑ .ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﻝﻭﺃ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﺮﺧﺁ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻥﻮﻜﺗ ﻥﺃ  .ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﹶﺘﹶﻔﹺﻠﹶﺘﺨﹸﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﹶﺘﹶﻘﹺﻔﱠﺘﹸﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ :ﻦﻴﻤﺴﻗ ﻰﻟﺇ ﻢﺴﻘﻨﺗ  :ﻝﺍﻮﺣﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﹶﺘﹶﻘﹺﻔﱠﺘﹸﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ  ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﻝﺎﺜﳌﺍﻝﺎﳊﺍﺩﺪﻌﻟﺍ ﹸﻩﹶﹶﴩﻧﹶﺍ ﹶﺀﺂﹶﺷﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻒﻟﻷﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ �ﲚ�ﲙﲘ�ﲗ (٢٢:٨٠ ﺲﺒﻋ ) ﻥﺎﺘﺣﻮﺘﻔﻣ١ ﹸﻩﹶﹶﴩﻧﺁ ﹶﺀﺂﹶﺷﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﱟﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﻥﹺﺍ ﹺﺀﹶﻵﹸﺆٓـﹶﻫﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﱭﱬﱫ (٣١:٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﻥﺎﺗﺭﻮﺴﻜﻣ٢ﻦﻳ ﹺﺀﹶﻵﹸﺆٓـﹶﻫﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﱟﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﻦﹺﻳ ﹺﺀﹶﻵﹸﺆٓـﹶﻫﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺀﺎﻳ ﻰﻟﺇ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺍ ﹸﺀﺂﹶﻴﹺﻟﻭﹶﺃﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﲇﲆﲅ (٣٢:٤٦ ﻑﺎﻘﺣﻷﺍ)ﻥﺎﺘﻣﻮﻤﻀﻣ٣ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﻭ ﹸﺀﺂﹶﻴﹺﻟﻭﹶﺃﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﱟﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﱃﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍﻝﺎﺜﳌﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ١ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﲋﲊ (٥٨ :١٢ ﻒﺳﻮﻳ) ﻦﻴﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺓﹶﻮﺧﹺﺇ ﹶﺀﺂﹶﺟﹶﻭ ٢ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﱑﱐ (٤٤ :٢٣ ﻥﻮﻨﻣﺆﻤﻟﺍ) ﻦﻴﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻣﺃ ﹶﺀﺂﹶﺟﹶﻭ ٣ﺓﺭﻮﺴﻜﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﲵ�ﲴ�ﲳﲲ (٣٢ :٨ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ) ﹰﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﺎﻨﺘﺋﺍﻮﹶﻳ ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ ٤ﺔﻣﻮﻤﻀﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﱿﱾ (١٠٠ :٧ ﻑﺍﺮﻋﻷﺍ) ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻢﹸﻫﺎﹶﻨﹾﺒﹶﺻﹶﻭ ﹸﺀﺂﺸﻧ ٥ﺔﻣﻮﻤﻀﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﱖﱕ ﻦﻴﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﹶﱃﹺﺇ ﹸﺀﺂﺸﻳ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﹶﱃﹺﻭ ﹸﺀﺂﺸﻳ :ﻝﺍﻮﺣﺃ ﺔﺴﻤﺧ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻔﻠﺘﺨﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ  (٢:١٤٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ٨،٧ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٧ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﹺﺩﹶﺮﻔﹸﻤـﻟﺍ ﹺﺰﻤﹶﻬـﻟﺍ ﺏﺎﺑ :ﺎﻤﻫﻭ ،ﻦﻴﻤﺴﻗ ﻰﻟﺇ ﻢﺴﻘﻨﻳ ﺩﺮﻔﻤـﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍ :ﻮﺤﻧ ﺔﻤﻠﻜﻠﻟ ﺀﺎﻓ ﺩﺮﻔﻤﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ (ﹸﻦﹺﻣﻮﹸﻳ) ﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺎﻬﻟﹺﺪﺒﹸﻴﻓ ٢٣٢ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ�ﵚ ﲉﵛ :ﻮﺤﻧ ﺔﻤﻠﻜﻠﻟ ﺀﺎﻓ ﺩﺮﻔﻤـﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻣ ﹼﻢﺿ ﺪﻌﺑ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ (ﹰﻼﱠﺟﹶﻮﹸﻣ) ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺎﻬﻟﹺﺪﺒﹸﻴﻓ ١٤٥ :٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﲋﵛ   :ﱢﺪﹶﻤـﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺮﻴﻏ ﻦﻣ ﻦﻛﺎﺳ ﻑﺮﺣ ﺎﻬﻠﺒﻗﻭ ﺔﻛﹼﺮﺤﺘﻣ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ ٢٢ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﲛﲚ ﵛ ١٤ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﲲﲱﵛ .(ﹶﱃﹺﻮﹶﻠﹶﺧ ، ﹶﺽﹾﺮﹶﻟ ﹸﻢﹸﻜﹶﻟ) ﺎﻬﻠﺒﻗ ﻦﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻨﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﹶﻓ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﻦﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﺏﺎﺑ ﹺﻞﻴﹺﻠﹾﻘﱠﺘﻟﺍﹶﻭ ﹺﺔﹶﻟﺎﹶﻣﹺﹾﻹﺍﹶﻭ ﹺﺢﺘﹶﻔﻟﺍ ﺏﺎﺑ :ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﻭﺫ ﻦﻣ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﹼﻞﹸﻛ ﹺﻞﻴﹺﻠﻘﱠﺘﻟﺍﻭ ﹺﺢﺘﹶﻔﻟﺎﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  ١٢٠ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﵛ ١٣٥ :٤ ﺀﺎﺴﻨﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﵛ :ﺕﺎﹶﻔﹺﻟﹶﻷﺍ ﻞﻴﻠﹾﻘﹶﺘﹺﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  :ﺀﺍﺮﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ  ١١١ :٩ ﺔﺑﻮﺘﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﵛ ١١٣ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﵛ ﺔﻟﺎﺣ ﱢﻢﹶﻔﻟﺍ ﺢﺘﻓ :ﺢﺘﹶﻔﻟﺍ .ﻑﺮﺤﻟﺎﺑ ﻖﻄﹼﻨﻟﺍ ﺔﺤﺘﻔﻟﺎﺑ ﻮﹸﺤﻨﺗ ﻥﺃ :ﺔﹶﻟﺎﹶﻣﹺﻹﺍ ﺓﺮﺴﻜﻟﺍ ﻦــﻣ ﺔــﺒــﻳﺮــﻗ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻦﻣ ﺎﺒﻳﺮﻗ ﻒﻟﻷﺎﺑﻭ .ﺍﺮﻴﺜﻛ ﺔﻄﹼﺳﻮﺘﻣ ﺔﺒﺗﺮﻣ :ﻞﻴﹺﻠﻘﱠﺘﻟﺍ .ﺔﻟﺎﻣﻹﺍﻭ ﺢﺘﻔﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍﺍ   ﺕﺍﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﺕﺎﹶﻣﱠﻼﻟﺍ ﺏﺎﺑ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﻁﻭﺮﹼﺸﻟﺎﺑ ﺔﻣﻮﻤﻀﻤﻟﺍﻭ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺘﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ :ﺔﻨﻛﺎﺳ ﹰﺀﺎﻳ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺖﻧﺎﻛ ﻥﺇ ١٥٨ : ٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ٥٤ : ٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ :ﹰﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺖﻧﺎﻛ ﻥﺇ ٩٤ : ٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﻦﻛﺎﺳ ﻑﺮﺣ ﻞﺒﻗ ﻭ ﻦﻛﺎﺳ ﹶﻑﺮﺣ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺖﻧﺎﻛ ﻥﺇ ٤ :٩٤ ﺡﹼﴩﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ :ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺕﺎﻣﹼﻼﻟﺍ ﻆﻴﻠﻐﺘﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ :ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍ ﻭﺃ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻭﺃ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ  ٣ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﵛ ١١٨ :٧ ﻑﺍﺮﻋﻷﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﵛ ٢٣١ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﵛ    ﵚﵛ ﵚﵛ ﵚﵛ ﵚﵛ :ﺔﹶﻓﱢﺮﹶﻄﹶﺘﹸﻤﻟﺍ ﺓﺭﻮﺴﻜﻤﻟﺍ ﺀﺍﺮﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ  ٧ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﱕﵛ ٨٥ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﱚﵛ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ٨،٧ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻥﻭﴩﻋ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٧ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻭﴩﻋ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ ٤ﱎﻒﻟﻷﺍ ﻑﺬﺣﹺﻚﹺﻠﹶﻣ ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺕﺍﺀﺎﻳ ﺏﺎﺑ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﻊﻄﻘﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻩﺪﻌﺑ ﻊﻗﻭ ﺍﺫﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻲﻓ ﺵﺭﻮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺕﺎﻫ  .ﻝﺪﺒﻟﺍ ﹼﺪﻣ ﻲﻓ ﺵﺭﻮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺢﹼﺿﻭ  .ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﺘﻔﻠﺘﺨﻣ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻲﻓ ﺵﺭﻮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺢﹼﺿﻭ  .ﺵﺭﻮﻟ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗ ﻁﻭﺮﺷ ﺮﻛﺫﺍ  ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ :ﺎﻫﺪﻌﺑ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺀﺎﻳ ﺢﺘﻔﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ ٣٠ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﵛ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ  ٣٥ :٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﵛ ﺓﺭﻮﺴﻜﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ  ٢٩ :٥ ﺓﺪﺋﺎﻤﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﵛ ﺔﻣﻮﻤﻀﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ  ١٢٤ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﵛ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻠﻟ «ﻝﺍ»  :ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍ ﻭﺃ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻭﺃ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ  ٣ :١١١ ﺪﺴﳌﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛ ٥ :٩٧ ﺭﺪﻘﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛ ٤٩ :٤ ﺀﺎﺴﻨﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚ ﵛ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ :١٧-١ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱑﱐ ﱏ ﱎﱍ ﱌﱋ ﱊﱉﱈ ﱇ ﱆ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘﱗ ﱖﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﵚ ﱤﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝﱜ ٧-١ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٨-١ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﱢﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا   ٨،٧ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻭﴩﻋ ﺔﻌﺴﺗ ﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٨ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﻭﺃ ﻦﻣ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ٣ ﱎﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻆﻴﻠﻐﺗﻭ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ( ﺓﻮٰـﹶﻠﱠﺼﻟﺍ ) ﻡﹼﻼﻟﺍ �ﱑﻡﹼﻼﻟﺍ ﻆﻴﻠﻐﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٥-١ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉﱈ ﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱪ ﱩ ﱨﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ �ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﵚ ﱬ ﱫ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ٥-١ :ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ٥-١:ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ٥-١ :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ  ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٤ ﱗﺍﹰﻭﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ (١ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ (ﹶﻝﹺﺰــﻧﹸﺃ ﺂﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺂﹶﻤﹺﺑ) ﻖﻴﻗﺮﺗﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ .(ﹺﺓﹶﺮﹺﺧﹶﻼﹺﺑﹶﻭ) ﺀﺍﺮﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ (٢ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ (ﹶﻝﹺﺰــﻧﹸﺃ ﺂﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺂﹶﻤﹺﺑ) ﻖﻴﻗﺮﺗﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﻡﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ .(ﹺﺓﹶﺮﹺﺧﹶﻶﹺﺑﹶﻭ) ﺀﺍﺮﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ (٣ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ (ﹶﻝﹺﺰــﻧﹸﺃ ﺂﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺂﹶﻤﹺﺑ) ﻖﻴﻗﺮﺗﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﻡﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ .(ﹺﺓﹶﺮﹺﺧﹶﻶﹺﺑﹶﻭ) ﺀﺍﺮﻟﺍ ،ﱙﱘ ﱜﱛ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﱟ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﻡﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﻝﺪﺒﻟﺍﺮﺼﻗ (١ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (٢ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗ ٥ ،ﱣ ﱩ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (ﹶﻚﹺﺌٰـﹶﻟﻭﹸﺃﹶﻭ -ﹶﻚﹺﺌٰـﹶﻟﻭﹸﺃ) ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٥-١ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ  ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٧ ﱕﱔ (ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ ٓﻰﹶﻠﹶﻋﹶﻭ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ .(ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ) ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗﻭ ﱕ ٨ ،ﱠ ﱣ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ (ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﹺﺮــﹺﺧﹶﻻ ﹺﻡﻮﹶﻴﻟﺎﹺﺑﹶﻭ) ﻡﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ .(ﹶﻦﻴﹺﻨﹺﻣﻮﹸﻤﹺﺑ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ (ﺎﱠﻨﹶﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﹺﺮﹺﺧﹶﻵ ﹺﻡﻮﹶﻴﻟﺎﹺﺑﹶﻭ) ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ .(ﻦﻴﹺﻨﹺﻣﻮﹸﻤﹺﺑ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ (ﺎﱠﻨﹶﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﹺﺮﹺﺧﹶﻵ ﹺﻡﻮﹶﻴﻟﺎﹺﺑﹶﻭ) ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ .(ﹶﻦﻴﹺﻨﹺﻣﻮﹸﻤﹺﺑ) ﱣ ﱦ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٨-٦ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺝﺮﺨﺘﺳﺍ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻊﻓﺎﻧ ﻦﻋ ﺵﺭﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﻡﻼﻟﺍ ٦ ﱄﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﹲﺀﺁﹶﻮــﹶﺳ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (١ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻊﻣ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﹶﺍﹶﺀ ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ) ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﺮﻴﻐﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ .(ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﻡﹶﺃ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﹲﺀﺁﹶﻮــﹶﺳ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٢ ﺎﹰﻔﻟﺃ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻊﻣ ﻊﻤﺠﻟﺍ (ﻡﹶﺃ ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﺁﹶﺀ ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ) ﻉﺎﺒﺷﻹﺎﺑ .(ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ ﱅ ﱇﱆ ﱆ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﺮﻴﻐﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﻊﻣ ﺎﹰﻔﹺﻟﹶﺃ ﱋﺍﹰﻭﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﱌ ﱋ ﱊﱉ ﱈﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱙﱘﱗﱖﱕ ﱔ ﱓﱒﱑﱐﱏﱎﱍ ﱥ ﱤﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜﱛﱚ ﵚ ﱧ ﱦ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٨-٦ ٨-٦:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٩ ١٠ ﱼﱻ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﱿ (ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻓ) ١١ ﲇ ﲆ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﲉﲈﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ١٢ﲎﲍﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٢-٩ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﱯﱮﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿ ﺓﺩﹼﱠﺪﹶﺸﹸﻤﻟﺍ ﻝﺍﺬﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ (ﹶﻥﻮﹸﺑﹺﺬﹶﻜﹸﻳ) (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻵﹶﺃ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹺﺽﺮﹶﻠﹺﻓ) ﻡﹼﻼﻟﺍ .(ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ (ﹲﻢﻴﹺﻟ ﹶﻦﹸﺑ ﺍﹶﺬــﹶﻋ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﻝﺍﹼﺬﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿﻭ .(ﹶﻥﻮﹸﺑﹺﺬﹶﻜﹸﻳ) ﻲﻓ ﺓﺩﹼﺪﺸﻤﻟﺍ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿﻭ (ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ) ﻲﻓ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ .(ﻢﹸﻬﹶﺴﹸﻔﻧﹶﺃ ﱠﻵﹺﺇ) ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٢-٩ ٩ ﱫ� ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿﻭ (ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺍﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﺮﺴﻛ ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ) ﻲﻓ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ .(ﻢﹸﻬﹶﺴﹸﻔﻧﹶﺃ ﱠﻵﹺﺇ) ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿﻭ (ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﺮﺴﻛ ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ) ﻲﻓ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ .(ﻢﹸﻬﹶﺴﹸﻔﻧﹶﺃ ﱠﻵﹺﺇ) �ﱬ ﱭ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﭐﵛ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﵚ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛ ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨﹸﻳ) ١٦-٩:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ١٣ ،ﲗ ﲘ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (١ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ -ﺍﻮﹸﻨﹺﻣﺍﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ ﹶﻵﹶﺃ -ﹸﻦﹺﻣﻮﹸﻧﹶﺃ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺂﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹸﻦﹺﻣﻮﹸﻧﹶﺃ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ ( ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ .(ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٢ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹶﻦﹶﻣﺁﹶﺀ -ﺍﻮﹸﻨﹺﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ -ﹸﻦﹺﻣﻮﹸﻧﹶﺃ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ - ﹶﻦﹶﻣﺁﹶﺀ ﺂﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ (ﹸﻦﹺﻣﻮﹸﻧﹶﺃ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻵﹶﺃ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ .(ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﺍﹰﻭﺍﻭ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٣ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹶﻦﹶﻣﺁﹶﺀ -ﺍﻮﹸﻨﹺﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ -ﹸﻦﹺﻣﻮﹸﻧﹶﺃ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ - ﹶﻦﹶﻣﺁﹶﺀ ﺂﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ (ﹸﻦﹺﻣﻮﹸﻧﹶﺃ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻵﹶﺃ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ .(ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﺍﹰﻭﺍﻭ ،ﲘ ﲚ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ،ﲟ�ﲞ ،�ﲝ�ﲜ ﲣ�ﲢ ﲝ ﲥ ﲢ�ﲡﲠ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﺍﹰﻭﺍﹶﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٦-١٣ ١٦-١٣:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﲡﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﭐﵛ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﵚ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ١٧ �ﱆ ﱇ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺂﱠﻤﹶﻠﹶﻓ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﹶﺒﺷﺇ .(ﹶﻥﻭﹸﺮﹺﺼﺒﹸﻳ) ﺀﺍﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗﻭ (ﹾﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﱇ� ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﱑﺀﺍﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ١٩-١٧:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٩-١٧ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ �ﱦ�ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ �ﱞ ﱝ ﱜ ﵚ ﱮﱭﱬ ﱫ ﱪﱩ ﱨﱧ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ١٤ ،ﲭ�� ﲯ� ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ - ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺍﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻞﻘﻧﻭ (ﺎﱠﻧﹺﺇ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ - ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺔﻠﺻﻭ (ﻰﹶﻟﹺﻮﹶﻠﹶﺧ)ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ (ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ٓﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻌﹶﻣ) ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﺎﱠﻨﹶﻣﺁﹶﺀ - ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﻞﻘﻧﻭ (ﺎﱠﻧﹺﺇ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ- ﺎﱠﻨﹶﻣﺁﹶﺀ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺔﻠﺻﻭ (ﻰﹶﻟﹺﻮﹶﻠﹶﺧ)ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ (ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻌﹶﻣ) ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﺎﱠﻨﹶﻣﺁﹶﺀ - ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﻞﻘﻧﻭ (ﺎﱠﻧﹺﺇ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ- ﺎﱠﻨﹶﻣﺁﹶﺀ ٓﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺔﻠﺻﻭ (ﻰﹶﻟﹺﻮﹶﻠﹶﺧ)ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ .(ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ٓﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻌﹶﻣ) ،ﲯﲮ ﲵﲴ ﲲ�ﲱ ﲷ�ﲶ ١٦ ﳃ ﺢﺘﻔﻟﺍﻭ (ﹶﻚﹺﺌٰـﹶﻟﻭﹸﺃ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (١ .(￯ﹶﺪﹸﻬﻟﺎﹺﺑ) (ﹶﻚﹺﺌٰـﹶﻟﻭﹸﺃ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٢ .(￯ﹶﺪﹸﻬﻟﺎﹺﺑ) ﻞﻴﻠﻘﺘﻟﺍﻭ ﳇ� ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٦-١٣ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﻭﺍﻮﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻞﻴﻠﻘﹼﺘﻟﺍﻭ ﺢﺘﻔﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺛﻼﺛﻭ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ١٩ ﱝ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍﻭ (ﹺﺀﺂﻤﱠﺴﻟﺍ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (١ (ﻢﹺﻬﹺﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ (ﻢﹺﻬﹺﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ٓﻲﹺﻓ) (ﹶﻦﻳﹺﺮﹺﻔٰـﹶﻜﻟﺎﹺﺑ) ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍﻭ (ﹺﺀﺂﻤﱠﺴﻟﺍ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٢ (ﻢﹺﻬﹺﻧﺍﹶﺫﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗﻭ (ﻢﹺﻬﹺﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ٓﻲﹺﻓ) (ﹶﻦﻳﹺﺮﹺﻔٰـﹶﻜﻟﺎﹺﺑ) ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍﻭ (ﹺﺀﺂﻤﱠﺴﻟﺍ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ (ﻢﹺﻬﹺﻧﺍﹶﺫﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﻢﹺﻬﹺﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ٓﻲﹺﻓ) (ﹶﻦﻳﹺﺮﹺﻔٰـﹶﻜﻟﺎﹺﺑ) ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗﻭ ﱥﱤ ﱥ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﱭ ٢١-٢٠:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢١-٢٠ ﱻ ﱺ ﱹﱸ ﱷ ﱶﱵ ﱴ ﱳﱲﱱ ﱰﱯﭐﵛ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇﲆﲅﲄﲃ ﲂ ﲁﲀ ﱿ ﱾﱽﱼ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌﲋ ﵚ ﲗ ﲖ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٩-١٧ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗ ﻑﺎﻜﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ٢٤-٢٢:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٤-٢٢ ﲣ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ�ﵛ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﵚ ﳔ ﳓ ﳒ ﳑﳐ ﳏ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ٢٢ ﲛﲚ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﹸﻢﹸﻜﹶﻟ) ﻡﹼﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ (ﺎﹰﺷﺍﹶﺮﹺﻓ) ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗﻭ (ﹶﺽﺮﹶﻟ ﹰﺀﺂﹶﻨﹺﺑ ﹶﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍﹶﻭ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ .(ﹰﺀﺂﹶﻣ ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ ﹶﻦﹺﻣ ﹶﻝﹶﺰﻧﹶﺃﹶﻭﲜﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗ ،ﲞﲝ ،ﲢﲡﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢١-٢٠ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ٢،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ٢٠ ،ﱵﱴ ﱺﱹ ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺂﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (١ ﻡﻼﻟﺍ ﻆﻴﻠﻐﺗﻭ (ﹶﺀﺂﹶﺷ - ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﺁﹶﺫﹺﺇﹶﻭ - ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗﻭ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ) (ﱠﻥﹺﺇ ٓﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ) ﺕﺎﻛﺮﺣ ﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ .(ﹴﺀٓﻰﹶﺷ) ﻂﺳﻮﺘﻟﺍﻭ ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺂﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٢ ﻡﻼﻟﺍ ﻆﻴﻠﻐﺗﻭ (ﹶﺀﺂﹶﺷ - ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﺁﹶﺫﹺﺇﹶﻭ - ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗﻭ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ) (ﱠﻥﹺﺇ ٓﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ) ﺕﺎﻛﺮﺣ ﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ .(ﹴﺀٓﻰﹶﺷ) ﻉﺎﺒﺷﻻﺍﻭ ،ﱵ ،ﱿ ﱺ ﲃ ﲅﲄﲃ ﲉ ٢١ﲌ (ﺎﹶﻬﱡﻳﹶﺄٓـﹶﻳ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﻡﻼﻟﺍ ﻆﻴﻠﻐﺗ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍﻭ ﻂﹼﺳﻮﺘﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٢٥ ﱃ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (٢ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ (ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺍﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺮﺼﻗ (١ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹸﺭﺎﹶﻬﻨﹶﻠﹶﻬﹺﺘﺤﹶﺗ) ﻡﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ .(ﹲﺝﺍﹶﻭﺯﹶﺃ ﺂﹶﻬﻴﹺﻓ)ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ (ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹶﺳﻮﺗ (٢ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﹸﺭﺎﹶﻬﻨﹶﻠﹶﻬﹺﺘﺤﹶﺗ) ﻡﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ .(ﹲﺝﺍﹶﻭﺯﹶﺃ ﺂﹶﻬﻴﹺﻓ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧﻭ(ﺍﻮﹸﻨﹶﻣﺁﹶﺀ) ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ (٣ (ﹸﺭﺎﹶﻬﻨﹶﻠﹶﻬﹺﺘﺤﹶﺗ) ﻡﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ .(ﹲﺝﺍﹶﻭﺯﹶﺃ ﺂﹶﻬﻴﹺﻓ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ �ﱋ ﱍﱌ ﱡ����ﱠ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﹼﻢﺛ (٢٥ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﻪﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﻡﻼﻟﺍ ﻰﻟﺇ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٢٣ ﲹﺎﻔﻟﺃ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ (ﺍﻮﹸﺗﺎﹶﻓ) ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ .(ﻢﹸﻛﹶﺀﺁﹶﺪﹶﻬﹸﺷ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﲾﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ ٢٤ﳓﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗ.(ﹶﻦﻳﹺﺮﹺﻔٰـﹶﻜﻠﹺﻟ) ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢٤-٢٢ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ٢٥:ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٥ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍﱌ ﱋ ﱥ ﱤ ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞﱝ ﱜ ﱛ ﱚﱙ ﱘ ﱗ ﵚ ﱧ ﱦ ٢،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ٢،٦ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،٩ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺵﺭﻭ ﺞﻬﻨﻣ ١ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﲔﺗﺭﻮﺳ ﻞﻛ ﲔﺑ ﺕﺎﺒﺛﻹﺍ ﻞﺻﻮﻟﺍ ﺖﻜﹼﺴﻟﺍ ٢ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣﻊﻄﻘﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻩﺪﻌﺑﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻠﹼﺼﻟﺍ ٣ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍﻭ -ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ٤ ﻦﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻤﻠﻛ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﲑﻏ ﻦﻣ ﹼﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻭﺃ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﲑﻏ ﻦﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ٥ ﻦﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻘﻔﺘﻣ ﻊﻣ ﺎﳍﺍﺪﺑﺇﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﴫﻘﻟﺍﻭ ﹼﺪﻤـﻟﺍ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻔﻠﺘﺨﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﹶﺀﹺﺀﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﹶﺀﹸﺀﹺﺀﹶﺀﹰﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﹸﺀﹶﺀ ﹸﺀﹺﺀﺍﹰﻭﺍﻭ ﺎﳍﺍﺪﺑﺇﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ٦ﺩﺮﻔﻤﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﹼﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺎﻬﻟﺍﺪﺑﺇ ٧ ﺔﻛﺮﺣ ﻞﻘﻧ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺎﻬﻠﺒﻗﻭ ﺔﻛﺮﺤﺘﻣ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻛﺎﺳ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍ ﺵﺭﹶﻭ ﻡﺎﻣﻹﺍﻥﻮﹸﻟﺎﹶﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻥﺍﹶﺩﺭﹶﻭ ﻦﺑ ﺎﹶﻨﻴﹺﻣ ﻦﺑ ﻰﹶﺴﻴﹺﻋ ـﻫ ١٢٠ :ﺪﻟﻭ ـﻫ ٢٢٠ :ﻲﻓﻮﺗ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺪﻴﹺﻌﹶﺳ ﻦﺑ ﻥﺎﹶﻤﺜﹸﻋ ـﻫ ١١٠ :ﺪﻟﻭ ـﻫ ١٩٧ :ﻲﻓﻮﺗ ﹼﻲﹺﻧﹶﺪﹶﻤﻟﺍ ﻊﹺﻓﺎﹶﻧ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻲﺜﻴﻠﻟﺍ ﻢﻴﻌﻧ ﻲﺑﺃ ﻦﺑ ﻦﻤﺣﺮﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﻊﻓﺎﻧ ـﻫ ٧٠: ﺪﻟﻭ ـﻫ ١٦٩ : ﻲﻓﻮﺗ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ ﻝﺎﳊﺍﺩﺪﻌﻟﺍﺏﺎﺒﻟﺍﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﺩﺪﻌﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ٤ ﻪﻠﺒﻗﻭ ﺔﻛﺮﺤﺘﻣ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﻊﻤﺘﺟﺍ ﺍﺫﺇ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﹼﺪﻣ ﻊﻣ ﻦﻛﺎﺴﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﵚﱟ �ﵛ : ﻮﺤﻧ ﺔﻘﻗﺮﻤﻟﺍ :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﴫﻗﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍ  ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍ  ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍ  ٥ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻊﻣ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﺪﻣ ﻊﻤﺘﺟﺍ ﺍﺫﺇ ﻦﻛﺎﺴﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﻪﻠﺒﻗﻭ ﺔﻛﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻊﻄﻘﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻩﺪﻌﺑﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣﻭ :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﻊﻤﳉﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﴫﻗ  ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﳉﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ ﻞﹼﻘﻨﻟﺍﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ  ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﳉﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍﻭ ﻝﺪﺒﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇ  ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ٦ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﺫ :ﻥﺎﻬﺟﻭ ﺢﺘﻔﻟﺍ  ﻞﻴﻠﻘﹼﺘﻟﺍ  ٧ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﺫ ﻊﻤﺘﺟﺍ ﻊﻄﻘﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻩﺪﻌﺑ :ﻥﺎﻬﺟﻭ ﺢﺘﻔﻟﺍﻭ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﳉﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ  ﻞﻴﻠﻘﹼﺘﻟﺍﻭ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﹼﺖﺳ ﻊﻤﳉﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ  ٨ ﻪﻠﺒﻗﻭ ﺔﻛﹼﺮﺤﺘﻣ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﻊﻤﺘﺟﺍ ﻦﻴﱢﻠﻟﺍﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﺫﻭ ﻦﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﺯﻮﻤﻬﻤﻟﺍ :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﻌﺑﺭﺃ ﺯﻮﻤﻬﻤﻟﺍ ﻦﻴﱢﻠﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍ  ﺯﻮﻤﻬﻤﻟﺍ ﻦﻴﱢﻠﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺍﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍ  ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍ  ﺯﻮﻤﻬﻤﻟﺍ ﺯﻮﻤﻬﻤﻟﺍ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺇﻭ ﻞﻴﻠﻘﹼﺘﻟﺍﻭ ﻞﻘﹼﻨﻟﺍ  ٨ ﺢﺘﻔﻟﺍ ﻞﻴﻠﻘﹼﺘﻟﺍﻭ ﲔﻬﺟﻮﺑ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﻭﺫﻞﻴﻠﻘﺗﻭ ﺢﺘﻓ ﺀﺍﺭ ﺪﻌﺑ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺀﺍﺭ ﻞﺒﻗ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗ ٩ﺕﺍﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﺔﻨﻛﺎﺳ ﺀﺎﻳ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﻞﺒﻗ ﻭ ﻦﻛﺎﺳ ﻑﺮﺣ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﻖﻴﻗﹼﱰﻟﺍ ١٠ﺕﺎﻣﹼﻼﻟﺍ ﻭﺃ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻭﺃ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤﻟﺍ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍ ﻆﻴﻠﻐﹼﺘﻟﺍ ﻭﺃ ﺀﺎﹼﻄﻟﺍ ﻭﺃ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺀﺎﹼﻈﻟﺍ ١١ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺀﺎﻳ :ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻥﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﺓﺰﳘ  ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺓﺰﳘ  ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﺓﺰﳘ  ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻟﺍ ﺓﺍﺩﺃ  ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺀﺎﻳ ﺢﺘﻓ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺩﺪﻌﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ١ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ٢ ﻊﻄﻘﻟﺍ ﺓﺰﻤﻫ ﻩﺪﻌﺑ ﻥﺎﻛ ﻥﺇ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻠﹼﺼﻟﺍ ٣ﺯﻮﻤﻬﻤﻟﺍ ﻦﻴﹼﻠﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍﻭ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﺔﻓﺮﻄﺘﻣ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﻦﻛﺎﺳ ﻑﺮﺣ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣ ٢٥-١ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺇ ﻊﻤﺘﺳﺍ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺵﺭﻭﻭ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﻲﺘﻳﺍﻭﺭ ﻼ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﺵﺭﻭ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﺓﺭﻮﺳ ١:ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٥-١ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰﲯﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﳎ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱳﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪﱩ ﱨ ﱧ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﱾ ﱽﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﭐﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄﲃ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲩﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﳏ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﳔﳓ ﳒ ﳑﳐ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞﱝ ﱜ ﱛ ﱚﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﵚ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋﱊ ﱉﱈ ﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱥ ﱤ ﱣ �ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ �ﱞ �ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﱬﱫ ﱪ ﱩ ﱨﱧ ﱦ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ �ﱙ ﱘ ﱗﱖ ﱕ ﱔ ﱓﱒ ﱑ ﱐ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﭐﱧ ﱦ ﱥ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﲂ ﲁ ﭐﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹﱸ ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲖ ﲕ ﭐ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲡﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺴﲬﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣ٨،١٠ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺮﺑﺪﺗ ﻊﻣ ﺎﻬﻴﻟﺇ ﻊﻤﺘﺳﺍ ﻢﺛ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﻦﻳﺮﺻﺎﻌﻤﻟﺍ ﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻦﻋ ﺖﻧﺮﺘﻧﻹﺍ ﻲﻓ ﺢﻔﺼﺗ  .ﺓﺀﻭﺮﻘﻤﻟﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻲﻓ ﺓﺩﻮﺟﻮﻤﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﻲﻓ ﻊﻓﺎﻧ ﺕﺍﺀﺍﺮﻗ ﻦﻋ "ﺄﻄﺨﻟﺍ" ﻭﺃ "ﺢﻴﺤﺼﻟﺍ" ﺐﺘﻛﺍ  .ﺵﺭﻭ ﺔﺑﺍﻭﺭ ﻦﻣ ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﺄﺑ ﻊﻓﺎﻧ ﺃﺮﻗ .ﻂﺳﻮﺘﻟﺍﻭ ﺮﺼﻘﻟﺍ ﻦﻴﻬﺟﻮﺑ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﺪﻤﻟﺍ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺃﺮﻗ .ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻠﺼﻟﺎﺑ ﵚﱆ ﱅﵛ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﻖﻓﺍﻮﻳ .ﻞﻴﻠﻘﺘﻟﺍﻭ ﺢﺘﻔﻟﺍ ﻦﻴﻬﺟﻮﺑ ﵚﱭﵛ ﺵﺭﻭ ﺃﺮﻗ .ﻪﻴﻳﻭﺍﺭ ﻦﻴﺑ ﻑﻼﺨﻟﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺈﺑ ﵚﱭ ﱬﵛ ﻊﻓﺎﻧ ﺃﺮﻗ .ﵚﲢ ﲡﲠﵛ ﻲﻓ ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﺍﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺈﺑ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﺃﺮﻗ .ﵚﱴﵛ ﻲﻓ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﻒﻟﺎﺨﻳ .ﵚﱿﵛ ﺔﻤﻠﻛ ﻲﻓ ﺵﺭﻭ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻥﻮﻟﺎﻗ ﻖﻓﺍﻮﻳ .ﻦﻴﺗﺭﻮﺴﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺕﺎﺒﺛﺈﺑ ﻊﻓﺎﻧ ﺃﺮﻗ .ﻞﺻﻮﻟﺍ ﺪﻨﻋ ﱨﵚﱧ ﱦ ﱥﵛ ﺔﻤﻠﻛ ﻲﻓ ﺵﺭﻮﻟ ﻞﻴﻠﻘﺗ ﻻ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠ ﺪﻨﻋ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻲﻓ ﻦﻴﺘﻔﻠﺘﺨﻤﻟﺍ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻋ ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻟﺍ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﻲﻓ ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﺶﻗﺎﻧ  :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺜﻣﻷﺍ ﻞﻜﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ﻖﻓﻭ ﹼﻢﺛ ،ﺎﻘﺑﺎﺳ ﺖﺳﺭﺩ ﺎﻤﻛ ﺵﺭﻭ ﻊﻣ ﻪﻃﻭﺮﺷ ﺮﻛﺫﺍ ﻢﺛ ،ﺵﺭﻭ ﺪﻨﻋ ﺀﺍﺮﻟﺍ ﻖﻴﻗﺮﺗ ﻦﻋ ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻟﺍ ﺔﻗﺮﻓ ﻲﻓ ﺶﻗﺎﻧ  :ﻝﺎﺜﻤﻟﺎﺑ ﻥﺎﻴﺗﻹﺍ ﵚﱿ�ﱾﵛ ﺍﹰﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﵚﱕ�ﱔ�ﱓ ﵛ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﵚﱖ�ﱕ ﵛ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺎﻬﻟﺍﺪﺑﺇﻭ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﵚ�ﱑ�ﱐ ﵛ ﵚﲋ�ﲊﵛ ﺩﺪﻌﻟﺍﻁﴩﻟﺍﻝﺎﺜﳌﺍ ١ ٢ ٣ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﺔﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺵﺭﻭ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺢﹼﺿﻭ ﹼﻢﺛ ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻟﺍ ﺔﻋﻮﻤﺠﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﺶﻗﺎﻧ  :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﵚﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜﵛ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ    ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻢﻳﺪﻘﺘﺑ ﺔﻋﻮﻤﺠﻣ ﻞﻛ ﻡﻮﻘﺗ ﻢﺛ ﺕﺎﻋﻮﻤﺠﻣ ﺙﻼﺛ ﻰﻟﺍ ﺏﻼﻄﻟﺍ ﻢﹼﺴﻗ  ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺵﺭﻭ ١٣ :٢ ﺔﻳﻵﺍ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﱃﻭﻷﺍ ﺔﻋﻮﻤﺠﻤـﻟﺍ ١٤ :٢ ﺔﻳﻵﺍ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺔﻋﻮﻤﺠﻤـﻟﺍ ٢٠ :٢ ﺔﻳﻵﺍ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﺔﺜﻟﺎﺜﻟﺍ ﺔﻋﻮﻤﺠﻤـﻟﺍ  ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ    :ﻦﻣ ﺏﻼﹼﻄﻟﺍ ﻦﹼﻜﻤﺘﻳ ﺱﺭﹼﺪﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺮﺧﺁ ﰲ :ﺔﹼﻤﺋﻷﺍ ﻢﺟﺍﺮﺗ ﻥﺎﻴﺑ  .ﻲﹼﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ  .ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ .ﻞﺒﻨﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ .ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻰﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺞﻬﻨﻣ ﺢﻴﺿﻮﺗ  ﻲﹼﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻥﺎﻴﺑ  ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﻲﹼﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻥﺎﻴﺑ  ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﻭﺃ ﻦﻣ .ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  .ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ  ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﺩﻼﻴﳌﺍ ـﻫ ١٩٥ ﺔﻨﺳ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍـﻫ ٢٩١ ﺔﻨﺳ ﺔﹼﻜﻤﺑ ﻞﺒﻨﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ ؟ﻲﹼﻜﳌﺍ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻣ  ؟ ﻲﹼﻜﳌﺍ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﰲﻮﺗﻭ ﺪﻟﻭ ﻰﺘﻣ  ؟ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻣ  ؟ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﰲﻮﺗﻭ ﺪﻟﻭ ﻰﺘﻣ  ؟ﻞﺒﻨﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻣ  ؟ﻞﺒﻨﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﰲﻮﺗﻭ ﺪﻟﻭ ﻰﺘﻣ  ﻢﺳﻻﺍﹼﻲﻣﻭﹸﺰﺨﹶﻤـﻟﺍ ﺪﱠﻤﹶﺤﹸﻣ ﻦﺑ ﻦﹶﻤﺣﱠﺮﻟﺍﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺪﱠﻤﹶﺤﹸﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٩،١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻢﺳﻻﺍﻪﱠﻠﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﻭﺮﻤﹶﻋ ﻦﺑ ﺮﻴﹺﺜﹶﻛ ﻦﺑ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﹸﺪﺒﹶﻋ ﺩﻼﻴﻤﻟﺍـﻫ ٤٥ ﺔﻨﺳ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍـﻫ ١٢٠ ﺔﻨﺳ ﺔﹼﻜﻤﺑ ﻢﺳﻻﺍ ﻱﱢﺰﹶﺒﻟﺍ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺪﱠﻤﹶﺤﹸﻣ ﻦﺑ ﺪﹶﻤﺣﹶﺃ ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ .ـﻫ ١٧٠ ﺔﻨﺳ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍـﻫ ٢٥٠ ﺔﻨﺳ ﻲﹼﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﺔﹼﻤﺋﻷﺍ ﻢﺟﺍﺮﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،١،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺔﻳﻵﺍ ﻢﻗﺭ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ٦ :٢ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ١٩ :٦ ﻡﺎﻌﻧﻷﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﻣﻮﻤﻀﻣ١٥ :٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺏﺎﺑ .ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﻝﻭﺃ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﺮﺧﺁ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻥﻮﻜﺗ ﻥﺃ  .ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﹶﺘﹶﻔﹺﻠﹶﺘﹾﺨﹸﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﹶﺘﹶﻘﹺﻔﱠﺘﹸﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ :ﻦﻴﻤﺴﻗ ﻰﻟﺇ ﻢﺴﻘﻨﺗ  ﺮﺼﻘﻟﺍﻭ ﹼﺪﻤـﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﻝﺎﺜﳌﺍ ﻂﱡﺳﹶﻮﱠﺘﻟﺎﺑ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  .ﺍﹰﺪﹺﺣﺍﹶﻭ ﹰﻻﹾﻮﹶﻗ ﻝﺎﺜﳌﺍ .ﺮﺼﹶﻘﻟﺎﺑ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ ﲌ ﱝ ﻥﺎﺘﻛﺮﺣ : ﺮﺼﻘﻟﺍ ﺕﺎﻛﺮﺣ ﺔﻌﺑﺭﺃ : ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ،ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﺮﻴﻏ ﻦﻣ ﹺﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﹺﺓﹶﺰﻤﹶﻬـﻟﺍ ﹺﻞﻴﹺﻬﺴﹶﺘﹺﺑ ﹶﺉﺮﹸﻘﻓ ﺓﺪﺣﺍﻭ ﺔﻤﻠﻛ ﻲﻓ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻌﻤﺘﺟﺍ ﺍﺫﺇ .ﺎﻤﺋﺍﺩ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﺎﻤﻬﻨﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺏﺎﺑ ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﺏﺎﺑ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺏﺎﺑ .ﺔﺑﻮﹼﺘﻟﺍﻭ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ ﲔﺑ ﹼﻻﺇ ﲔﺗﺭﻮﺳ ﹼﻞﻛ ﲔﺑ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇ : ﻮﺤﻧ ﻙﹼﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﹺﻊﻤﹶﺠﻟﺍ ﹸﻢﻴﹺﻣ ﻊﻗﻭ ﺍﺫﺇ . ﺍﹰﺪﺣﺍﻭ ﹰﻻﻮﹶﻗ (ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) ﹺﻊﻤﹶﺠﻟﺍ ﻢﻴﹺﻣ ﺔﻠﺼـﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻘﻓ ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻲﺒﻃﺎﺸﻟﺍ ﻝﺎﻗ ﹴﻙﱠﺮﹶﺤﹸﻣ ﹶﻞﹾﺒﹶﻗ ﹺﻊﹾﻤﹶﺠﹾﻟﺍ ﹺﻢﻴﹺﻣ ﱠﻢﹶﺿ ﹾﻞﹺﺻﹶﻭ .......................... ﹰﺎﻛﺍﹶﺭﹺﺩ : ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺼﺑ ﺮﻴﹺﺜﹶﻛ ﻦﺑﺍ ﺃﺮﻗ ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﻙﹼﺮﺤﺘﻤﻟﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻲﺒﻃﺎﺸﻟﺍ ﻝﺎﻗ ﹾﻢﹺﻫﹺﺮﻴﹺﺜﹶﻛ ﹺﻦﹾﺑﹺﻻ ﹸﻦﻴﹺﻜﹾﺴﱠﺘﻟﺍ ﹸﻪﹶﻠﹾﺒﹶﻗ ﺎﹶﻣﹶﻭ : ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺍﺫﺇ ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﺔﻠﺼﺑ ﺮﻴﹺﺜﹶﻛ ﻦﺑﺍ ﺃﺮﻗ ﻙﺮﺤﺘﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑﻭ ﻦﻛﺎﺳ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﻥﺎﻛ ﺎﻫﺪﻌﺑﻭ ﻦﻛﺎﺳ ﺎﻬﻠﺒﻗﻭ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺖﻧﺎﻛ ﻥﺇ ﺀﺎﻴﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  ٢ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚﱊﱉﱈﵛ ﻙﹼﺮﺤﺘﻣ ﻦﻛﺎﺳ ﺎﻬﻠﺒﻗﻭ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﺖﻧﺎﻛ ﻥﺇ ﻭﺍﻮﻟﺍ ﺔﻠﺼﺑ ﹶﺉﹺﺮﹸﻗ  :ﻙﹼﺮﺤﺘﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑﻭ ٧: ٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﲎﲍﲌﵛ ﵚﱒﱑﱐﱏﱎﱍﵛ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﻲﹼﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺞﻬﻨﻣ ٩،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺴﲬﻭ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﱃﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﻝﺎﺜﻤـﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ١ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﲋﲊ (٥٨ :١٢ ﻒﺳﻮﻳ) ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺓﹶﻮﺧﹺﺇ ﹶﺀﺂﹶﺟﹶﻭ ٢ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﱑﱐ (٤٤ :٢٣ ﻥﻮﻨﻣﺆﻤﻟﺍ) ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺔﻣﺃ ﹶﺀﺂﹶﺟﹶﻭ ٣ﺓﺭﻮﺴﻜﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﲵﲴ�ﲳﲲ (٣٢ :٨ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ)ﹰﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﺎﻨﺘﺋﺍﻮﹶﻳ ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ ٤ﺔﻣﻮﻤﻀﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﱿ�ﱾ (١٠٠ :٧ ﻑﺍﺮﻋﻷﺍ) ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﻢﹸﻫﺎﹶﻨﹾﺒﹶﺻﹶﻭ ﹸﺀﺂﺸﻧ ٥ﺔﻣﻮﻤﻀﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﱖﱕ (١٤٢ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﹶﱃﹺﺇ ﹸﺀﺂﺸﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﹶﱃﹺﻭ ﹸﺀﺂﺸﻳ :ﻝﺍﻮﺣﺃ ﺔﺴﻤﺧ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻔﻠﺘﺨﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ  :ﻝﺍﻮﺣﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﹶﺘﹶﻘﹺﻔﱠﺘﹸﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ  ﺩﺪﻌﻟﺍﻝﺎﳊﺍﻝﺎﺜﻤـﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ١ﻥﺎﺘﺣﻮﺘﻔﻣ ﲚﲙ (٢٢ :٨٠ ﺲﺒﻋ) :ﻱﺰﺒﻟﺍ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ (١ ﺮﺼﻘﻟﺍ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ (٢ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﹸﻩﹶﹶﴩﻧﹶﺃ ﺎﹶﺷ (١ ﹸﻩﹶﹶﴩﻧﹶﺃ ﺂﹶﺷ(٢ :ﻞﺒﻨﻗ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ (١ ﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ (٢ ﹸﻩﹶﹶﴩﻧﹶﺃ ﹶﺀﺎﹶﺷ (١ ﹸﻩﹶﹶﴩﻧﺁ ﹶﺀﺂﹶﺷ(٢ ٢ﻥﺎﺗﺭﻮﺴﻜﻣ �ﱭﱬﱫ (٣١ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ) :ﻱﺰﺒﻟﺍ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ (١ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ (٢ ﺮﺼﻘﻟﺍ ﻥﹺﺇ ﹺﺀﹶﻵﹸﺆٰـﹶﻫ (١ ﻥﹺﺇ ﹺﺀﹶﻻﹸﺆٰـﹶﻫ(٢ :ﻞﺒﻨﻗ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ (١ ﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ (٢ ﻥﹺﺇ ﹺﺀﹶﻵﹸﺆٰـﹶﻫ (١ ﻦﹺﻳ ﹺﺀﻵﺆٰـﹶﻫ (٢ ٣ﻥﺎﺘﻣﻮﻤﻀﻣ ﲇﲆ�ﲅ (٣٢ :٤٦ ﻑﺎﻘﺣﻷﺍ) :ﻱﺰﺒﻟﺍ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ (١ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ (٢ ﺮﺼﻘﻟﺍ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ ﹸﺀﺂﹶﻴﻟﻭﹶﺃ (١ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ ﹸﺀﺎﹶﻴﻟﻭﹶﺃ (٢ :ﻞﺒﻨﻗ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ (١ ﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ (٢ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ ﹸﺀﺂﻴﻟﻭﹶﺃ (١ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﹾﻭﻭ ﹸﺀﺂﻴﻟﻭﹶﺃ(٢   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ (٧-١) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ٧-١ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱏ ﱎﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱘ�ﱗ ﱖﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑﱐ ﱠ �ﱟ �ﱞ �ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﵚ ﱤﱣ ﱢ ﱡ � :ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻥﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺕﺍﺀﺎﻳ ﺢﺘﻓ ٣٠ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﵛ ﻮﺤﻧ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﺓﺰﳘ  . ٣٥: ٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺓﺰﳘ  ٢٩: ٥ ﺓﺪﺋﺎﳌﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﺓﺰﳘ  ١٢٤ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻠﻟ «ﻝﺍ»  :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﲔﺗﺭﻮﺴﻟﺍ ﲔﺑ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﰲ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﻻ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺕﺎﻫ  .ﻞﺼﹼﺘﻤـﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﹼﺪﻤـﻟﺍ ﰲ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﻻ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺢﹼﺿﻭ  .ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺕﺍﺀﺎﻳ ﰲ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﻻ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺢﹼﺿﻭ  ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺕﺍﺀﺎﻳ ﺏﺎﺑ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ٢ﱊﱉﱈ.(ﻲﹺﻬﻴﹺﻓ) ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﺔﻠﺻ ٣ﱓ.(ﻮﹸﻤﹸﻬٰـﹶﻨﻗﹶﺯﹶﺭ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٥-١ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉﱈ ﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱪ ﱩ ﱨﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ �ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﵚ ﱬ ﱫ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ (٥-١) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﺔﻠﺻ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ٤ﱎﻒﻟﻷﺍ ﻑﺬﺣ ٦ﱘ ﺔﺼﻟﺎﺨﻟﺍ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ :ﻱﺰﺒﻟﺍ ﺔﺼﻟﺎﺨﻟﺍ ﻦﻴﹼﺴﻟﺍ :ﻞﺒﻨﻗ ٧ ﱛ ﺔﺼﻟﺎﺨﻟﺍ ﻦﻴﹼﺴﻟﺍ :ﻞﺒﻨﻗ ﱞﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٧-١ :ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﹺﻚﹺﻠﹶﻣ (ﻁﺍﺮﱢﺼﻟﺍ)ﺔﺼﻟﺎﺨﻟﺍ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ :ﻱﺰﺒﻟﺍ (١ (ﻁﺍﺮﱢﺴﻟﺍ) ﺔﺼﻟﺎﺨﻟﺍ ﻦﻴﹼﺴﻟﺍ :ﻞﺒﻨﻗ (٢ (ﻁﺍﺮﹺﺻ) ﺔﺼﻟﺎﺨﻟﺍ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ :ﻱﺰﺒﻟﺍ (١ .(ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ (ﹶﻁﺍﹶﺮﹺﺳ) ﺔﺼﻟﺎﺨﻟﺍ ﻦﻴﹼﺴﻟﺍ :ﻞﺒﻨﻗ (٢ .(ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻣ ﺔﺼﻟﺎﺨﻟﺍ ﺩﺎﹼﺼﻟﺍ :ﻱﺰﺒﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ (٨-٦) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٨-٦ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱘ ﱗﱖ ﱕ ﱔ ﱓﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﵚ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ٦ ﱄ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﹲﺀ ﺁﹶﻮﹶﺳ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (ﻮﹸﻤﹸﻫﺭﹺﺬﻨﹸﺗ -ﻡﺃ ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﹶﺍﹶﺀ ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ) ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﻭ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺗﺭﹶﺬﻧﹶﺍﹶﺀ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻒﻟﻷﺍ ﻝﺎﺧﺩﺇ ﻥﻭﺪﺑﱆ ﱅ �ﱆ ﱉ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٥-١ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ٤ ،ﱙﱘ ﱜﱛ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻤﹺﺑ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ .(ﻮﹸﻤﹸﻫ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ ﱠﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ٥ ﱧﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ .(ﻮﹸﻤﹺﻬﱢﺑﹶﺭ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ .(ﻚﺌٓـﹶﻟﻭﺃﻭ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﻭ ﱩﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ٩ ﱭﱬ ﱯ�ﱮ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ (١٢-٩) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٢-٩ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﭐﵛ ﱻ ﱺ ﱹﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ�ﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﵚ ﲔ ﲓ (ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻓ) ﱯ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛ ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨـﹸﻳ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿ ﻲﻓ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛ ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨـﹸﻳ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﻢﻬﺴﻔﻧﺃ ﻻﺇ) .(ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﺴﹸﻔﹾﻧﹶﺃ) ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٨-٦ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ٧ ﱐ ﱕ ﱘ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱕﱔﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ٨ﱠﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ.(ﻮﹸﻤﹸﻫ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟﹶﻭ-ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ-ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) .(ﹾﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﹾﺑﹶﺃ ﻰﻠﹶﻋﹶﻭ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ (١٦-١٣) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٦-١٣ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﭐﵛ ﲪ ﭐ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﲡﲠ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﵚ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ١٠ ،ﱴ ﱺ� (ﻮﹸﻤﹸﻬـﹶﻟﹶﻭ -ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﺑﻮﹸﻠﹸﻗ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻝﺍﹼﺬﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿﻭ (ﹶﻥﻮﹸﺑﱢﺬﹶﻜﹸﻳ) ﻲﻓ ﺓﺩﹼﺪﺸﹸﻤﻟﺍﱿ ١١ ﲃ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ .(ﺎﹶﻤﱠﻧﹺﺇ ﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ ﲉﲈ ١٢ﲎﲍ.(ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻻﹶﺃ ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻓ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﻢﺿ ﻝﺍﺬﻟﺍ ﺮﺴﻛﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍ (ﹶﻥﻮﹸﺑﱢﺬﹶﻜﹸﻳ) ﺓﺩﺪﺸﺘﻤﻟﺍ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٢-٩ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ (١٩-١٧) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ١٥��ﲾﲽ ﳀﲿ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ .(ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻨٰـﹶﻴﹾﻐﹸﻃ ﻲﹺﻓ ﻮﹸﻤﹸﻫﱡﺪﹸﻤﹶﻳﹶﻭ ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﺑ) ١٦ ﳃ ﳊ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﹸﺗﹶﺮٰـﹶﺠﹺﺗ) ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٦-١٣ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٩-١٧ ﱌ ﱋﱊﱉ ﱈﱇﱆﱅ ﱄﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱙﱘ ﱗ ﱖ ﱕﱔ ﱓﱒﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝﱜﱛ ﱚ ﵚ ﱮﱭ ﱬ ﱫ ﱪﱩ ﱨﱧﱦ ﱥ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ١٣ � ﲣ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﲡﲠﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺔﺼﻟﺎﺧ ﺍﻭﺍﻭ ١٤ ﲯﲮ ﲵﲴ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (ﺎﱠﻧﹺﺇ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ-ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻌﹶﻣ-ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻨﻴﹺﻄٰـﹶﻴﹶﺷ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ ،ﲳ ﲶﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ، ،ﲗ (ﻮﹸﻤﹸﻬﱠﻧﹺﺇ -ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺎﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻻﺃ-ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺎﹶﻤﹶﻛ ﹸﻦﹺﻣﻮﹸﻧﹶﺃ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﺔﺼﻟﺎﺧ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ .(ﹶﻵﹶﻭ ﲢﲡﲠ ، ،ﲟﲞ ﲝﲜ ﲣﲢ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ (٢١-٢٠) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢١-٢٠ ﱻ ﱺﱹﱸ ﱷ ﱶﱵﱴﱳﱲﱱ ﱰﱯﵛ ﲉﲈ ﲇ ﲆﲅ ﲄﲃ ﲂ ﲁﲀ ﱿ ﱾﱽﱼ ﲔ ﲓ ﲒﲑﲐﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﭐﲋ ﲊ ﵚ ﲗ ﲖ ﲕ ٢٠ ،ﱵﱴ ﱺﱹ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﺍﹶﺫﹺﺇﹶﻭ -ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺎﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﺔﻠﺻﻭ (ﻢﹸﻬﻟ-ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻌﻤﹶﺴﹺﺑ-ﻮﹸﻤﹺﻬﻴﹶﻠﹶﻋ -ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ (ﻲﹺﻬﻴﹺﻓ) ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﺔﻠﺻﻭ (ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ- ،ﱵ ﱿ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ،ﱶ ،ﱻ ﲂ ﲃ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱸﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﺔﻠﺻ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٩-١٧ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ١٧ ،�ﱁ �ﱌ ﱍ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻮﹸﻤﹺﻫﹺﺭﻮﹸﻨﹺﺑ-ﻮﹸﻤﹸﻬﹸﻠﹶﺜﹶﻣ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ (ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻛﹶﺮﹶﺗﹶﻭ .(ﹶﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺎﱠﻤﹶﻠﹶﻓ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﱇ ﱆﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﱇﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ١٨ﱖﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ .(ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻓ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ١٩ ﱝﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (ﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (ﻲﹺﻬﻴﹺﻓ) ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﺔﻠﺻﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﻮﹸﻤﹺﻬﹺﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ -ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻌﹺﺒٰـﹶﺻﹶﺃ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ .(ﻢﹺﻬﹺﻧﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ﻲﻓ) ﱞ ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﺔﻠﺻ ﱣ ﱥ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﱥ ﱤﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ،   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﺘﺳﻭ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ٢٢ ،ﲞ ﲝ ﲢ ﲡ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ -ﹺﺀﺎﹶﻤﱠﺴﻟﺍ-ﹰﺀﺎﹶﻨﹺﺑ-ﹶﺀﺎﹶﻤﱠﺴﻟﺍﻭ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ .(ﻮﹸﻤﹸﺘﻧﹶﺃﹶﻭ -ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻟ) ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ (ﹰﺀﺎﹶﻣ،ﲨﲧ ﲮﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (٢٤-٢٢) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٤-٢٢ ﲣ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘﵛ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﵚ ﳔ ﳓ ﳒ ﳑﳐ ﳏ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٢١ ﲍﲌﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ( ﺎﹶﻬﱡﻳﹶﺄٓـﹶﻳ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻﻭ .(ﻮﹸﻤﹸﻜﱠﻠﹶﻌﹶﻟ-ﻮﹸﻤﹸﻜﹺﻠﺒﹶﻗ-ﻮﹸﻤﹸﻜﹶﻘﹶﻠﹶﺧ)،ﲑ �ﲔ ﲕ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢١-٢٠ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢٥ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ (٢٥) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٥ ﱉ�ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍﱌ ﱋ ﱊ ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞﱝ ﱜ ﱛ ﱚﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﵚ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ٢٥ ﱤ ،ﱟ ، ،ﱇﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ (ﻮﹸﻤﹸﻫﹶﻭ-ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟﹶﻭ-ﻮﹸﻤﹸﻬﹶﻟ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ (ﹲﺝﺍﹶﻭﺯﹶﺃ ﺎﹶﻬﻴﹺﻓ) ﱡ ﱠ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢٤-٢٢ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ .ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ٢٣ ،ﲾ ﳃ ﲾ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ .(ﻮﹸﻤﹸﺘﻨﹸﻛ- ﻮﹸﻤﹸﻛﹶﺀﺁﹶﺪﹶﻬﹸﺷ) .(ﻢﹸﻛﹶﺀﺁﹶﺪﹶﻬﹸﺷ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺒﺳﻭ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻞﺒﻨﻗ ﻡﺎﻣﻹﺍ ١ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍﲔﺗﺭﻮﺳ ﻞﻛ ﲔﺑﺕﺎﺒﺛﻹﺍ ٢ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣﻑﻼﺧ ﻼﺑ ﻙﺮﺤﺘﻣ ﻩﺪﻌﺑﺔﻠﹼﺼﻟﺍ ٣ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﻦﻛﺎﺳ ﺎﻬﻠﺒﻗﻭ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﻙﺮﺤﺘﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑﻭ ﺎﻫﺪﻌﺑﻭ ﻦﻛﺎﺳ ﺎﻬﻠﺒﻗﻭ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﻙﺮﺤﺘﻣ ﻭﺍﻮﻟﺎﺑ ﺎﻬﻠﺼﻳ ﺀﺎﻴﻟﺎﺑ ﺎﻬﻠﺼﻳ ٤ﺮﺼﻘﻟﺍﻭ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ(ﻥﺎﺘﻛﺮﺣ) ﴫﻘﻟﺍ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ(ﺕﺎﻛﺮﺣ ٤) ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ٥ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻝﺎﺧﺩﺇ ﺮﻴﻏ ﻦﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻘﻔﺘﻣ ٦ ﻦﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺈﺑ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﺮﺼﻘﻟﺍﻭ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻦﻴﻬﺟﻮﺑ ﻞﺒﻨﻗ .ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ  ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ  . ﺪﻣ ﻑﺮﺣ ﹶﺀﹶﺀ ﹺﺀﹺﺀ ﹸﺀﹸﺀ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻦﺑ ﻦﹶﻤﺣﱠﺮﻟﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺪﱠﻤﹶﺤﹸﻣ ﹼﻲﹺﻣﻭﹸﺰﺨﻤﻟﺍ ﺪﱠﻤﹶﺤﹸﻣ ـﻫ ١٩٥ :ﺪﻟﻭ ـﻫ ٢٩١ :ﻲﻓﻮﺗ ﻱﱢﺰﹶﺒﻟﺍ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺪﱠﻤﹶﺤﹸﻣ ﻦﺑ ﺪﹶﻤﺣﹶﺃ ـﻫ ١٧٠ :ﺪﻟﻭ ـﻫ ٢٥٠ :ﻲﻓﻮﺗ ﻲﹼﻜﻤﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺮﹶﻤﹸﻋ ﻦﺑ ﺮﻴﹺﺜﹶﻛ ﻦﺑ ﹺﻪﱠﻠﻟﺍ ﹸﺪﹾﺒﹶﻋ ـﻫ ٤٠:ﺪﻟﻭ ـﻫ ١٢٠ :ﻲﻓﻮﺗ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ ﻝﺎﳊﺍﺩﺪﻌﻟﺍﺏﺎﺒﻟﺍﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ﻱﺰﺒﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻞﺒﻨﻗ ﺓﺀﺍﺮﻗ (٢٥-١ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ) ﻦﻣ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻊﻣ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﹼﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﹼﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺇ ﻊﻤﺘﺳﺍﻭ .ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻞﺒﻨﻗﻭ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻲﺘﻳﺍﻭﺭ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻦﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﹶﺀﹺﺀ ﹶﺀﹸﺀ ﹺﺀﹶﺀﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﹸﺀﹶﺀﺍﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﹸﺀﹺﺀﺍﻭﺍﻭ ﺎﻬﻟﺍﺪﺑﺇﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ٧ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺀﺎﻳ :ﺓﺰﳘ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻥﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ  ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ  ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ  ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻠﻟ «ﻝﺍ»  ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺀﺎﻳ ﺢﺘﻓ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻔﻠﺘﺨﻣﺩﺪﻌﻟﺍﺏﺎﺒﻟﺍﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋﱊ ﱉﱈ ﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱥ ﱤ ﱣ �ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ �ﱞ �ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﱬﱫ ﱪ ﱩ ﱨﱧ ﱦ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ �ﱙ ﱘ ﱗﱖ ﱕ ﱔ ﱓﱒ ﱑ ﱐ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﭐﱧ ﱦ ﱥ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﲂ ﲁ ﭐﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹﱸ ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲖ ﲕ ﭐ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲡﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﺓﺭﻮﺳ ١:ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٥-١   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ٩،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ : ﺔﻴﻟﺎﺘﻟﺍ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﻸﻣﺍ  :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﰲ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻗ ﻦﻋ "ﺄﻄﳋﺍ" ﻭﺃ "ﺢﻴﺤﹼﺼﻟﺍ" ﺐﺘﻛﺍ  ﲑﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻞﺒﻨﻗ : ﻢﺳﻻﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ : ﻢﺳﻻﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ : ﻢﺳﻻﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ .ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻘﺑ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﺃﺮﻗ .ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﻲﻓ ﺔﻠﹼﺼﻟﺍﻭ ﻥﻮﻜﹼﺴﻟﺍ ﻦﻴﻬﺟﻮﺑ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﺃﺮﻗ .ﺔﻠﹼﺼﻟﺎﺑ ﵚﱆ ﱅﵛ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻲﻓ ﻞﺒﻨﻗ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻖﻓﺍﻮﻳ .ﻪﻴﻳﻭﺍﺭ ﻦﻴﺑ ﻑﻼﺨﻟﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﻑﺬﺤﺑ ﵚﱭ ﱬﵛ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﺃﺮﻗ .ﵚﱿﵛ ﺔﻤﻠﻛ ﻲﻓ ﻞﺒﻨﻗ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻱﹼﺰﺒﻟﺍ ﻖﻓﺍﻮﻳ .ﵚﹶﱃﹺﺇ ﹸﺀﺂﺸﻳﵛ ﻲﻓ ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﺍﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺈﺑ ﻞﺒﻨﻗ ﺃﺮﻗ .ﻪﻴﻳﻭﺍﺭ ﻦﻴﺑ ﻑﻼﺨﻟﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﻦﻴﹼﺴﻟﺎﺑ ﻁﺍﺮﺼﻟﺍ ﺮﻴﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﺃﺮﻗ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰﲯﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﳎ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱳﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪﱩ ﱨ ﱧ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﱾ ﱽﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﭐﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄﲃ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲩﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﳏ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﳔﳓ ﳒ ﳑﳐ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞﱝ ﱜ ﱛ ﱚﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﵚ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ٩،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻊﻣ ﺔﻳﺎﻨﻜﻟﺍ ﺀﺎﻫ ﰲ ﻪﺠﻬﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻦﻣ ﲔﺗﺰﻤﳍﺍ ﰲ ﻪﺠﻬﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﻤﻠﻛ ﻪﺟﻭﺃ ﺕﺎﻫ ﻢﺛ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺞﻫﺎﻨﻣ ﻦﻋ ﺀﻼﻣﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﺶﻗﺎﻧ  .ﻪﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ .ﺕﺎﻋﻮﻤﺠﻤـﻟﺍ ﻩﺬﻫ ﲔﺑ ﺔﻴﻟﺎﹼﺘﻟﺍ ﻝﲈﻋﻷﺍ ﻉﹼﺯﻭ ﻢﺛ ﺕﺎﻋﻮﻤﺠـﻣ ﺙﻼﺛ ﱃﺍ ﺔﺒﻠﻄﻟﺍ ﻢﹼﺴﻗ  ﺎﻬﻘﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﹼﻢﺛ ﺖﻧﱰﻧﻹﺍ ﱪﻋ ﺢﹼﻔﺼﹼﺘﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺔﺑﻮﻠﻄﻤـﻟﺍ ﺕﺎﻣﻮﻠﻌﻤـﻟﺍ ﻦﻋ ﺶﻗﺎﻧ .(Power Point) ﻲﻤﻳﺪﻘﺘﻟﺍ ﺽﺮﻌﻟﺍ ﺞﻣﺎﻧﱪﺑ ﺎﻨﻴﻌﺘﺴﻣ ﻞﺼﻔﻟﺍ ﻡﺎﻣﺃ ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻢﻴﻣ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ      ﻦﻣ ﲔﺗﺰﻤﳍﺍ ﰲ ﻪﺠﻬﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﲔﺘﻤﻠﻛ ﲔﺑ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﰲ ﻪﺠﻬﻨﻣ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﲔﺗﺭﻮﹼﺴﻟﺍﲑﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ     :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﲑﺜﻛ ﻦﺑﺍ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺢﹼﺿﻭ  ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁﵛ ﵚ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﺍ ﺏ ـﺟ ﺩ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﺍ ﺏ ـﺟ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﵚﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰﵛ     ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ ﻢﺳﻻﺍ ﹼﻲﹺﻤﻴﹺﻤﱠﺘﻟﺍ ﹼﻲﹺﻧﹺﺯﺎﹶﻤـﻟﺍ ﻥﺎﹶﻳﺮﹺﻌﻟﺍ ﻦﺑ ﺭﺎﱠﻤﹸﻋ ﻦﺑ ﺀﹶﻼﹶﻌﻟﺍ ﻦﺑ ﻥﺎﱠﺑﹶﺯ ﻮﻫ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ٧٠ ﺔﻨﺳ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍـﻫ ١٥٤ ﺔﻨﺳ ﰲ ﺔﻓﻮﻜﻟﺎﺑ ﻢﺳﻻﺍ ﻱﺭﻭﱡﺪﻟﺍ ﺰﻳﹺﺰﹶﻌﻟﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺮﹶﻤﹸﻋ ﻦﺑ ﺺﻔﹶﺣ ﻮﻫ ﺩﻼﻴﻤﻟﺍـﻫ ١٥٠ ﺔﻨﺳ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍـﻫ ٢٤٦ ﺔﻨﺳ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺔﹼﻤﺋﻷﺍ ﺔﻤﺟﺮﺗ ﻱﺭﻭﱡﺪﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ     :ﻦﻣ ﺏﻼﹼﻄﻟﺍ ﻦﹼﻜﻤﺘﻳ ﺱﺭﹼﺪﻟﺍ ﺍﺬﻫ ﺮﺧﺁ ﰲ :ﺔﹼﻤﺋﻷﺍ ﻢﺟﺍﺮﺗ ﻥﺎﻴﺑ  ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﻡﺎﻣﹺﻹﺍ  ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ .ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺞﻬﻨﻣ ﺢﻴﺿﻮﺗ  ﻦﻣ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻥﺎﻴﺑ  .ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻥﺎﻴﺑ  .ﻖﻴﺒﻄﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ  .ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻧﲈﺛﻭ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣ :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺛ .ﺔﺑﻮﺘﻟﺍﻭ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ ﲔﺑ ﹼﻻﺇ ﲔﺗﺭﻮﺳ ﹼﻞﻛ ﲔﺑ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇ  .ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﻞﺻﻮﻟﺍ  .ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﺖﻜﹼﺴﻟﺍ  :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺞﻬﻨﻣ ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﺮﻴﺒﻜﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﺏﺎﺑ :ﻲﻓ ﻡﺎﻏﺩﻹﺎﺑ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﺃﺮﻗﻭ .ﺭﺎﻬﻇﻹﺎﺑ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺃﺮﻗ  ٤-٣ :١ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﱎﱍﱌﵛ :ﻮﺤﻧ ﻦﻴﻠﺛﺎﻤﺘﻤﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﺇ  ٢٦ :١٢ ﻒﺳﻮﻳ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﲓﲒﵛ :ﻮﺤﻧ ﻦﻴﺑﺭﺎﻘﺘﻤﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﺇ  ٢٥ :١٧ ﺀﺍﴎﻹﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﲱﲰﵛ :ﻮﺤﻧ ﻦﻴﺴﻧﺎﺠﺘﻤﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﺇ  ﻑﺮﺣ ﻦﻴﻠﺛﺎﻤﺘﻤﻟﺍ ﻦﻣ ﻝﹼﻭﻷﺍ ﻑﺮﺤﻟﺍ ﻖﺒﺳ ﺍﺫﺇ  ﺪﻨﻋ ﻲﺳﻮﹼﺴﻠﻟ ﺯﻮﺠﻴﻓ ﻦﻴﻟ ﻑﺮﺣ ﻭﺃ ﺪﻣ ﹼﺪﻤﻟﺍﻭ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍﻭ ﺮﺼﻘﻟﺍ :ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ .ﻥﻮﻜﹼﺴﻠﻟ ﺽﺭﺎﻌﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻞﺜﻣ ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻲﺒﻃﺎﹼﺸﻟﺍ ﻝﺎﻗ ﹶﻼﹶﻌﹾﻟﺍ ﻰﹶﺘﹶﻓ ﹸﺮﹾﺴﹶﻛ ﹺﺀﺎﹶﻬﹾﻟﺍ ﹶﺪﹾﻌﹶﺑﹶﻭ ...... : ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﺎﹰﻌﹺﺒﹶﺗ ﻢﻴﻤﻟﺍ ﺮﺴﻜﺑ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﺃﺮﻗ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﺀﺎﻬﻟﺍ ﹺﺮﹾﺴﹶﻜﹺﻟ ﺪﻫﺍﻮﹼﺸﻟﺍ :ﻲﺒﻃﺎﹼﺸﻟﺍ ﻝﺎﻗ ﹸﻪﹸﺒﹾﻄﹸﻗﹶﻭ ﹶﺮﻴﹺﺒﹶﻜﹾﻟﺍ ﹶﻡﺎﹶﻏﹾﺩﹺﹾﻹﺍ ﹶﻚﹶﻧﻭﹸﺩﹶﻭ ﹶﻼﱠﻔﹶﺤﹶﺗ ﹺﻪﻴﹺﻓ ﱡ￯ﺮﹾﺼﹶﺒﹾﻟﺍ ﻭﹴﺮﹾﻤﹶﻋ ﻮﹸﺑﹶﺃ : ﻰﻨﻌﻤﻟﺍ ﻪﺒﺣﺎﺻﻭ ﻥﺎﻛﻭﺮﻴﺒﻜﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﺬﺧ (ﻲﺳﻮﺴﻟﺍ) ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﻢﺳﻻﺍﻲﹺﺳﻮﱡﺴﻟﺍ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺩﺎﹶﻳﹺﺯ ﻦﺑ ﺢﹺﻟﺎﹶﺻ ﻮﻫ ﺩﻼﻴﻤﻟﺍـﻫ ١٧١ ﺔﻨﺳ ﺓﺎﻓﻮﻟﺍـﻫ ٢٦١ ﺔﻨﺳ ﺔﻗﺮﻟﺎﺑ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ ؟ﹼﻱﴫﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻣ  ؟ﹼﻱﴫﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﰲﻮﺗﻭ ﺪﻟﻭ ﻰﺘﻣ  ؟ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻣ  ؟ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﰲﻮﺗﻭ ﺪﻟﻭ ﻰﺘﻣ  ؟ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻢﺳﺍ ﺎﻣ  ؟ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﰲﻮﺗﻭ ﺪﻟﻭ ﻰﺘﻣ  ﻲﹺﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ ﺔﺋﺎﻣ١٠،١ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﻝﺎﺜﻤـﻟﺍﻝﺎﳊﺍﺩﺪﻌﻟﺍ ﹸﻩﹶﹶﴩﻧﹶﺃ ﺎﹶﺷ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ .ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻠﻟ ﺮﺼﻘﻟﺍ ﲚﲙﲘ�ﲗ (٢٢:٨٠ ﺲﺒﻋ) ﻥﺎﺘﺣﻮﺘﻔﻣ١ ﹸﻩﹶﹶﴩﻧﹶﺃ ﺂﹶﺷ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ .ﻱﺭﻭﹼﺪﻠﻟ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﹺﺇ ﹶﻻﹸﺆﹶﻫ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ .ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻠﻟ ﺮﺼﻘﻟﺍ �ﱭﱬﱫ (٣١:٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ) ﻥﺎﺗﺭﻮﺴﻜﻣ٢ ﻥﹺﺇ ﹶﻵﹸﺆﹶﻫ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ .ﻱﺭﻭﹼﺪﻠﻟ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ ﺎﹶﻴﹺﻟﻭﹶﺃ ﻊﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ .ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻠﻟ ﺮﺼﻘﻟﺍ ﲇﲆ�ﲅ (٣٢:٤٦ ﻑﺎﻘﺣﻷﺍ) ﻥﺎﺘﻣﻮﻤﻀﻣ٣ ﹶﻚﹺﺌٓـﹶﻟﻭﹸﺃ ﺂﹶﻴﹺﻟﻭﹶﺃ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ .ﻱﺭﻭﹼﺪﻠﻟ ﻂﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ :ﻝﺍﻮﺣﺃ ﺔﺛﻼﺛ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﹶﺘﹶﻘﹺﻔﱠﺘﹸﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺮﺼﻘﻟﺍﻭ ﹼﺪﻤـﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺏﺎﺑ .ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﻝﻭﺃ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﺮﺧﺁ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻥﻮﻜﺗ ﻥﺃ  .ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﹶﺘﹶﻔﹺﻠﹶﺘﺨﹸﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍﻭ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﻲﹶﺘﹶﻘﹺﻔﱠﺘﹸﻣ ﻦﻴﺗﺰﻤﻬﻟﺍ :ﻦﻴﻤﺴﻗ ﻰﻟﺇ ﻢﺴﻘﻨﻳ  ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺔﻳﻵﺍ ﻢﻗﺭ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ٦ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ٤٧ :٥٦ ﺔﻌﻗﺍﻮﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﻣﻮﻤﻀﻣ١٥ :٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ،ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﹶﺘﹺﺑ ﹶﺉﺮﹸﻘﻓ ﺓﺪﺣﺍﻭ ﺔﻤﻠﻛ ﻲﻓ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻌﻤﺘﺟﺍ ﺍﺫﺇ .ﺎﹰﻤﺋﺍﺩ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﺎﻤﻬﻨﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍﻭ ﻝﺎﺜﳌﺍ ﻝﺎﺜﳌﺍ ﱜﱛ ﱜﱛ.ﺍﹰﺪﺣﺍﻭ ﹰﻻﻮﻗ ﺮﺼﻘﻟﺎﺑ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﺃﺮﻗ  :ﻦﻴﻬﺟﻮﺑ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺃﺮﻗ  ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍ  ﺮﺼﻘﻟﺍ  .ﺍﹰﺪﺣﺍﻭ ﹰﻻﻮﻗ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺎﺑ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻲﺳﻮﱡﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﱡﺪﻟﺍ ﺃﺮﻗ    ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٢ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣ١٠،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ :ﲆﻋ ﻒﻟﻷﺍ ﺎﻬﻴﻓ ﻲﺘﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﻭﺫ ﻦﻣ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺘﺑ ﺉﺮﻗ  (٥٧ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ)ﵚﵛ:ﻮﺤﻧ ﺀﺎﻔﻟﺍ ﺢﺘﻔﺑ (ﲆﻌﹶﻓ) ﻥﺯﻭ  (٢٩ :٤٨ ﺢﺘﻔﻟﺍ)ﵚﵛ :ﻮﺤﻧ ﺀﺎﻔﻟﺍﴪﻜﺑ (ﲆﻌﹺﻓ) ﻥﺯﻭ  (٦٣ :٢٠ ﻪﻃ)ﵚﵛ :ﻮﺤﻧ ﺀﺎﻔﻟﺍ ﹼﻢﻀﺑ (ﲆﻌﹸﻓ) ﻥﺯﻭ  (١١١ :٩ ﺔﺑﻮﺘﻟﺍ)ﵚﵛ :ﻮﺤﻧ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺍﺫﺇ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﻭﺫ ﻦﻣ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﻞﻴﻤﻳﻭ  :ﻮﺤﻧ ﺔﻓﹼﺮﻄﺘﻣ ﺓﺭﻮﺴﻜﻤﻟﺍ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻊﻗﻭ ﻲﺘﹼﻟﺍ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﻞﻴﻤﻳ  (٨٥ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ)ﵚﵛ� :ﻮﺤﻧ ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺔﻓﹼﺮﻄﺘﻣ ﺎﻤﻬﻨﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ،ﻦﻳﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﻲﺘﹼﻟﺍ ﻒﻟﻷﺍ ﻞﻴﻤﻳ  (١٨ :٨٣ ﻦﻴﻔﻔﻄﻤﻟﺍ) ﵚﵛ� .ﺢﺘﻔﻟﺎﺑ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﺃﺮﻗﻭ .ﻱﺭﻭﱡﺪﻟﺍ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﻦﻣ ﺭﻭﺮﺠﻤﻟﺍ ﵚﵛﻆﻔﻟ ﻒﻟﺃ ﻞﻴﻤﻳ  ﺕﺎﻔﻟﻷﺍﻞﻠﻘﺘﺉﻗ  ﹺﻞﻴﹺﻠﻘﱠﺘﻟﺍﹶﻭ ﹺﺔﹶﻟﺎﹶﻣﹺﻹﺍﻭ ﹺﺢﺘﹶﻔﻟﺍ ﺏﺎﺑ ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺕﺍﺀﺎﻳ ﺏﺎﺑ :ﺎﻫﺪﻌﺑ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺀﺎﻳ ﺢﺘﻓ ٣٠ : ٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚ ﵛ ﻮﺤﻧ ﺔﺣﻮﺘﻔﻤـﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ  ٣٥ :٣ ﻥﺍﺮﻤﻋ ﻝﺁ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛﻮﺤﻧ ﺓﺭﻮﺴﻜﻤـﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ  ٢٩ :٥ ﺓﺪﺋﺎﻤﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛﻮﺤﻧ ﺔﻣﻮﻤﻀﻤـﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﺝ ١٢٤ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻠﻟ «ﻝﺍ»  :ﻝﺍﻮﺣﺃ ﺔﺴﻤﺧ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻔﻠﺘﺨﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ  ﺩﺪﻌﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﱃﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﻝﺎﺜﻤـﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭ ١ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣﲋﲊ (٥٨ :١٢ ﻒﺳﻮﻳ) ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ .ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺓﹶﻮﺧﹺﺇ ﹶﺀﺂﹶﺟﹶﻭ ٢ﺔﺣﻮﺘﻔﻣﺔﻣﻮﻤﻀﻣﱑﱐ (٤٤ :٢٣ ﻥﻮﻨﻣﺆﻤﻟﺍ) ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ .ﻭﺍﻮﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﹰﺔﱠﻣﹸﺃ ﹶﺀﺂﹶﺟﹶﻭ ٣ﺓﺭﻮﺴﻜﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﲵ�ﲴ�ﲳﲲ (٣٢ :٨ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ).ﺍﹰﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﺎﹶﻨﹺﺘﺋﺍﹺﻮﹶﻳ ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ ٤ﺔﻣﻮﻤﻀﻣﺔﺣﻮﺘﻔﻣﱿ�ﱾ (١٠٠ :٧ ﻑﺍﺮﻋﻷﺍ).ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻢﹸﻫﺎﹶﻨﺒﹶﺻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﺸﹶﻧ ٥ﺔﻣﻮﻤﻀﻣﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﱖ�ﱕ (١٤٢ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ .ﺀﺎﻴﻟﺍﻭ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﹶﱃﹺﺇ ﹸﺀﺂﹶﺸﹶﻳ .ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﹶﱃﹺﻭ ﹸﺀﺂﹶﺸﹶﻳ :ﻝﺍﺪﺑﻹﺎﺑ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﺃﺮﻗﻭ ﻖﻴﻘﺤﹼﺘﻟﺎﺑ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺃﺮﻗ ٢٣٢ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﺔﻤﻠﻜﻠﻟ ﹰﺀﺎﻓ ﺩﺮﻔﻤﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ  ٤٥:٢٢ﺞﺤﻟﺍﵚ ﵛﻮﺤﻧ ﺔﻤﻠﻜﻠﻟ ﺎﹰﻨﻴﻋ ﺩﺮﻔﻤﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ  ٧٢ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﵚﵛ ﻮﺤﻧ ﺔﻤﻠﻜﻠﻟ ﺎﹰﻣﻻ ﺩﺮﻔﻤﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻣ ﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺖﻧﺎﻛ ﺍﺫﺇ  ﺃﺮﻗﻭ ﻖﻴﻘﺤﹼﺘﻟﺎﺑ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺃﺮﻗ ﹺﺩﹶﺮﻔﹸﻤﻟﺍ ﹺﺰﻤﹶﻬﻟﺍ ﺏﺎﺑ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٢ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﺘﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﺴﲬﻭ ﺔﺋﺎﻣ١٠،٢ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ٣ �ﱍﱌ ﱎ ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺭﺎﻬﻇﺇ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ ﴫﻘﻟﺎﺑ ﻡﺎـــﻏﺩﻹﺍ :ﳼﻮــﺴــﻟﺍ (٢ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍﻭ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍﻭ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ (٢ -:ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺜﺑ ﻡﺎﻏﺩﺇ ﴫﻘﻟﺍ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ٤ﱎﻒﻟﻷﺍ ﻑﺬﺣ(ﹺﻚﹺﻠﹶﻣ) ﻒﻟﻷﺍ ﻑﺬﺣ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ (٧-١) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺔﲢﺎﻔﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ :١٧-١ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱏ ﱎﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱘﱗ ﱖﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑﱐ ﱡ ﱠ �ﱟ ﱞ �ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﵚ ﱤﱣ ﱢ ﱂ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﹼﻢﺛ (٧-١ :ﺔﺤﺗﺎﻔﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ (ﹶﻚﹺﻠﹶﻣ ﵚ٣ﵛ ﹺﻢﻴﹺﺣﱠﺮﻟﺍ) (ﹶﻚﹺﻠﱠﻣ ﵚ٣ﵛ ﻢﻴﹺﺣﱠﺮﻟﺍ ﹺﻦٰـﹶﲪﱠﺮﻟﺍ) :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻦﻋ ﺐﺟﺃ .ﺮﻴﺒﻜﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﺏﺎﺑ ﻲﻓ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﻷ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﺕﺎﻫ  .ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍﻭ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﻷ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ  .ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﻷ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﻭﺫ ﻦﻣ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﻞﻴﻠﻘﺗ ﻁﻭﺮﺷ ﺢﹼﺿﻭ  ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﺔﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﺔﺋﺎﻣ ٣ﱎ ﻖﻴﻘﺤﹼﺘﻟﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﺆﹸﻳ) ﻖﻴﻘﺤـﺗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﻝﺍﺪﺑﺇ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ (٢ ٤ ﱎ ﻖﻴﻘﺤﹼﺘﻟﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﺆﹸﻳ) ﻖﻴﻘﺤﺗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ (ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻤﹺﺑ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﻊﻣ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﺆﹸﻳ) ﻖﻴﻘﺤﺗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (٢ (ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺂﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺂﹶﻤﹺﺑ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻊﻣ (ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﻝﺍﺪﺑﺇ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ (٣ (ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻣﹶﻭ - ﹶﻝﹺﺰﻧﹸﺃ ﺎﹶﻤﹺﺑ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ:ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ،ﱙﱘ ﱜﱛ ﻂﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ:ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ: ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ٥ ﱣ ﱩ ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (ﹶﻚﹺﺌﹶﻟﻭﹸﺃﹶﻭ ،ﹶﻚﹺﺌﹶﻟﻭﹸﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٥-١ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﺔﻳﺍﻭﺮﺑ (٨-٦) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٨-٦ ﱎ ﱍﱌﱋ ﱊﱉﱈﱇﱆﱅﱄﱃﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱜﱛﱚﱙ ﱘ ﱗﱖ ﱕﱔﱓﱒﱑﱐ ﱏ ﵚﱧﱦﱥ ﱤﱣ ﱢ �ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ٢ﱊﱉﱈ  (ﻯًﺪُﻫ ِﻪﻴِﻓ) ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭّﺪﻟﺍ (١ ﺮﺼﻘﻟﺎﺑ ﻡﺎـــﻏﺩﻹﺍ :ﻲــﺳﻮــﹼﺴــﻟﺍ (٢ (￯ﹰﺪﱡﻫ ﹺﻪﻴﹺﻓ) ﻉﺎﺒﺷﻹﺍﻭ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍﻭ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ -:ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺜﺑ ﻡﺎﻏﺩﺇ ﴫﻘﻟﺍ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ (٥-١) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٥-١ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊﱉﱈ ﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱪ ﱩ ﱨﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﵚ ﱬ ﱫ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﺔﻳﻵﺍ ﻰﻟﺇ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻝﻭﺃ ﻦﻣ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻑﻼﺧ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﻊﻣ ٢٥ ﻢﻗﺭ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﺎﺘﺋﺎﻣﻥﻮﻌﺴﺗﻭ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﺔﺋﺎﻣ١٠،٣ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٨ ﻥﻮﻨﻟﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇ:ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻥﻮﻨﻟﺍ ﺢﺘﻓ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ (١٢-٩) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٢-٩ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﭐﵛ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﵚﲔﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﹼﻢﺛ (٨-٦ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﱦ �ﱝ ﻖﻴﻘﺤﹼﺘﻟﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ (ﺱﺎﱠﻨﻟﺍ) ﺢﺘﻓ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ (٢ .(ﹶﻦﻴﹺﻨﹺﻣﻮﹸﻤﹺﺑ) ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ .(ﹶﻦﻴﹺﻨﹺﻣﹾﺆﹸﻤﹺﺑ) ﻖﻴﻘﲢﻭ (ﺱﺎﱠﻨﻟﺍ) ﺔﻟﺎﻣﺇ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ ٦ ﱄ��ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ (ﹲﺀﺁﹶﻮﹶﺳ) ﻞﺼﹼﺘﻤـﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ:ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬـﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﻭ .(ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﺆﹸﻳ) ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍﻭ (ﻢﹸﹶﲥﺭﹶﺬﹾﻧﺍﺍﹶﺀ) (ﹲﺀﺁﹶﻮﹶﺳ) ﻞﺼﹼﺘﻤـﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ (٢ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﳍﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﻭ .(ﹶﻥﻮﹸﻨﹺﻣﻮﹸﻳ) ﻝﺍﺪﺑﻹﺍﻭ (ﻢﹸﹶﲥﺭﹶﺬﹾﻧﺍﺍﹶﺀ)ﱆ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﱋﱊ ﻖﻴﻘﺤﹼﺘﻟﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ٧ ��ﱔ ﱕ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﴫﻗ:ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ ﻞﺒﻗ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇﻭ (ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ ﹶﲆﹶﻋﹶﻭ) .(ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ) ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇ ﻊﻣ ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ:ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (٢ . (ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃ ﹶﲆﹶﻋﹶﻭ) ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﻒﻟﻷﺍ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﱕﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﺪﺣﺍﻭﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ١٠،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ١١ ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (ﻢُﻬـَﻟ َﻞﻴِﻗ) ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭّﺪﻟﺍ (١ .(ﺎَﻤﱠﻧِﺇ ﺍﻮُﻟﺎَﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ (ﻢُﻬـَﻟ َﻞﻴِﻗ) ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭّﺪﻟﺍ (٢ .(ﺎَﻤﱠﻧِﺇ ﺁﻮُﻟﺎَﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂّﺳﻮﺗﻭ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍﻭ ﺮﺼﻘﻟﺎﺑ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ :ﻲﺳﻮﺴﻟﺍ (٣ ﺮﺼﻗﻭ (ﻢُﻬﱠﻟ ﻞﻴِﻗ) ﻉﺎﺒﺷﻹﺍﻭ .(ﺎَﻤﱠﻧِﺇ ﺍﻮُﻟﺎَﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ -:ﻪﺟﻭﺃ ﺔﺛﻼﺜﺑ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﴫﻘﻟﺍ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﲉﲈ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﺮﺼﻗ ﴫﻘﻟﺍ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ١٢ﲎﲍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ :ﻲﺳﻮّﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭّﺪﻟﺍ (١ .(ﻢُﻬﱠﻧﺇ َﻻَﺃ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂّﺳﻮﺗ :ﻱﺭﻭّﺪﻟﺍ (٢ .(ﻢُﻬﱠﻧﺇ َﻵَﺃ) :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٢-٩ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﲃ�ﲂ ٩ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ّﻢﺿ :ﻲﺳﻮّّﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭّﺪﻟﺍ (١ ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ (َﻥﻮُﻋِﺩﺎَﺨـُﻳ) ﻝﺍّﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛ .(ﻢُﻬَﺴُﻔﻧَﺃ ﱠﻻِﺇ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ّﻢﺿ :ﻱﺭﻭّﺪﻟﺍ (٢ ﻝﺍّﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛ ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﱠﻵِﺇ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂّﺳﻮﺗﻭ (َﻥﻮُﻋِﺩﺎَﺨـُﻳ) .(ﻢُﻬَﺴُﻔﻧَﺃ ١٠ ﻝﺍﹼﺬﻟﺍ ﴪﻛﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿ .(ﻥﻮﹸﺑﱢﺬﹶﻜﹸﻳ) ﺓﺩﹼﺪﺸﻤـﻟﺍ �ﱮ ﱯ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺇﻭ ﺀﺎﺨﻟﺍ ﻝﺍﹼﺪﻟﺍ ﺮﺴﻛ ﻊﻣ ﺎﻫﺪﻌﺑ (ﹶﻥﻮﹸﻋﹺﺩﺎﹶﺨـﹸﻳ) :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﺢﺘﻓﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﹼﻢﺿ ﺮﺴﻛﻭ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺓﺩﹼﺪﺸﻤﻟﺍ ﻝﺍﹼﺬﻟﺍ (ﻥﻮﹸﺑﱢﺬﹶﻜﹸﻳ) (ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻓ) �ﱬ ﱭ (ﻑﻭﺮﺤﻟﺍ ﺵﺮﻓ) ﱿ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﺔﺛﻼﺛﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ١٣ ﲗﲖ ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺮﺼﻗﻭ (ﻢﹸﻬﹶﻟ ﹶﻞﻴﹺﻗ) ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ -ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺎﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ (ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ) ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻻﺃ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ .(ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ (ﻢﹸﻬﹶﻟ ﹶﻞﻴﹺﻗ) ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (٢ -ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ ﺁﻮﹸﻟﺎﹶﻗ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺂﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ (ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ) ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻵﺃ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺍﻭ (ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ .(ﹶﻻﹶﻭ ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍﻭﺮﺼﻘﻟﺎﺑ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ (٣ ﺮﺼﻗﻭ (ﻢﹸﻬﹶﻟ ﻞﻴﹺﻗ) ﻉﺎﺒﺷﻹﺍﻭ ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺂﹶﻤﹶﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ (ﻢﹸﻬﱠﻧﹺﺇ ﹶﻻﺃ -ﹶﻦﹶﻣﺍﹶﺀ ﺂﹶﻤﹶﻛ (ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ (ﹸﻦﹺﻣﺆﹸﻧﹶﺃ) ﹸﺀﺂﹶﻬﹶﻔﱡﺴﻟﺍ) ﺍﹰﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇﻭ .(ﹶﻻﹶﻭ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ -:ﻪﺟﻭﺃﺔﺛﻼﺜﺑ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﴫﻘﻟﺍ ﻂﺳﻮﺘﻟﺍ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﲝﻖﻴﻘﺤﹼﺘﻟﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ،ﲟﲞ �ﲝﲜ ،ﲟﲞ ﲣﲢ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭﺮﺼﻗ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﲢﲡﲠ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﺍﹰﻭﺍﻭ ﲥﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (١٦-١٣) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٦-١٣ ﲡﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﭐﵛ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﭐ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ�ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﵚ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺔﺘﺳﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﺔﺴﲬﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ١٧ ﱇﱆ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ (ﹾﺕﹶﺀﺂــﹶﺿﹶﺃ ﺎﱠﻤﹶﻠﹶﻓ) (ﹾﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ) ﺂﱠﻤﹶﻠﹶﻓ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ :ﻱﺭﻭﹼﺪــﻟﺍ (٢ (ﹾﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ (ﹾﺕﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﱇﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ١٩ ﱝﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ(ﹺﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ)ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﱥﱤ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﴫﻗ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇﻭ (ﻢﹺﹺﳖﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ﹺﰲ) .() ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (٢ ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇﻭ (ﻢﹺﹺﳖﺍﹶﺫﺍﹶﺀ ٓﹺﰲ) .() :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﱭﻑﺎﻜﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (١٩-١٧ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ١٤ ،ﲯ�ﲮ ��ﲵ�ﲴ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ (ﺎﱠﻧﹺﺇ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ - ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ ﺍﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (٢ (ﺎﱠﻧﹺﺇ ﺁﻮﹸﻟﺎﹶﻗ - ﺎﱠﻨﹶﻣﺍﹶﺀ ﺁﻮﹸﻟﺎﹶﻗ) :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ١٦ﳃﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ (ﹶﻚﹺﺌﹶﻟﻭﹸﺃ) ﻞﺼﺘﻤﻟﺍ ﻂﺳﻮﺗ ﺓﺭﻮﺳ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ١٩-١٧ (١٦-١٣) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﱋ ﱊﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓﱒﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝﱜﱛ ﱚﱙﱘ ﱬ ﱫ ﱪﱩ ﱨﱧﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﵚﱮﱭ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﺔﻌﺒﺳﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ١٠،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (٢١-٢٠ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ٢١ ﲌ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﴫﻗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ .(ﻢﹸﻜﹶﻘﹶﻠﹶﺧ) ﺭﺎﻬﻇﻹﺍﻭ (ﺎﹶﱡﳞﹶﺄٓـﹶﻳ) ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ:ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (٢ .(ﻢﹸﻜﹶﻘﹶﻠﹶﺧ) ﺭﺎﻬﻇﻹﺍﻭ (ﺎﹶﱡﳞﹶﺄٓـﹶﻳ) ﻞﺼﻔﻨﻤـﻟﺍ ﴫﻗ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ (٣ .(ﻢﹸﻜﹶﻘﹶﻠﹶﺧ) ﻡﺎﻏﺩﻹﺍﻭ (ﺎﹶﱡﳞﹶﺄٓـﹶﻳ) :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﲑ ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ٢٠ ،ﱵﱴ ﱺﱹ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﺮﺼﻗ ﺎﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﺍﹶﺫﹺﺇﹶﻭ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺭﺎﻬﻇﻹﺍﻭ (ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ)ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﺔﻟﺎﻣﻹﺍﻭ (ﻢﹺﻬﹺﻌﻤﹶﺴﹺﺑ ﹶﺐﹶﻫﹶﺬﹶﻟ) .(ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (٢ ﺁﹶﺫﹺﺇﹶﻭ-ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﺂﹶﻤﱠﻠﹸﻛ)ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍﻭ ﹶﺐﹶﻫﹶﺬﹶﻟ)ﺭﺎﻬﻇﻹﺍﻭ(ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ (ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ) ﺔﻟﺎﻣﻹﺍﻭ (ﻢﹺﻬﹺﻌﻤﹶﺴﹺﺑ ﺎﹶﻤﱠﻠﹸﻛ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ (٣ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ (ﹶﻢﹶﻠﻇﹶﺃ ﺍﹶﺫﹺﺇﹶﻭ - ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍﻭ (ﹶﺀﺂﹶﺿﹶﺃ)ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﺔﻟﺎﻣﻹﺍﻭ (ﻢﹺﻬﹺﻌﻤﹶﺴﱢﺑ ﺐﹶﻫﹶﺬﹶﻟ) .(ﻢﹺﻫﹺﺮٰـﹶﺼﺑﹶﺃﹶﻭ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﱿ،ﱵﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ �ﲂﲁ ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ﲃ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﻞﺒﻗ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇ ﺓﺭﻮﺴﻜﻤـﻟﺍ (٢١-٢٠) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢١-٢٠ ﱽﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳﱲ ﱱ ﱰ ﱯ�ﭐﵛ ﲌﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿ ﱾ ﵚ�ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣﺓﴩﻋﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﺔﻌﺴﺗﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ١٠،٤ :ﻢﹼﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٢٣ �ﲹ ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍ:ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ () ﻖﻴﻘﺤﺘﻟﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ (ﻢﹸﻛﹶﺀﺁﹶﺪﹶﻬﹸﺷ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ()ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ:ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ(٢ (ﻢﹸﻛﹶﺀﺁﹶﺪﹶﻬﹸﺷ) ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺍ:ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ (٢ ﲾﻞﺼﹼﺘﻤـﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ٢٤ﳓ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇ ﻑﺎﻜﻟﺍ (ﹶﻦﻳﹺﺮﹺﻔﹶﻜﹾﻠﹺﻟ) ﻑﺎﻜﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺔﻟﺎﻣﺇ ٢٢ ��ﲚ�ﲙ ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ (ﹾﻢﹸﻜﹶﻟ ﹶﻞﹶﻌﹶﺟ) ﺭﺎﻬﻇﻹﺍ : ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ(١ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ( ﹶﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ ،ﺍﹰﺀﺂﹶﻨﹺﺑ ،ﹶﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍﹶﻭ ) (ﹾﻢﹸﻜﱠﻟ ﹶﻞﹶﻌﹶﺟ) ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ (٢ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ .( ﹶﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍ ،ﺍﹰﺀﺂﹶﻨﹺﺑ ،ﹶﺀﺂﹶﻤﱠﺴﻟﺍﹶﻭ ) ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ :ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ (٢ ، ﲝ �ﲞ�ﭐ �ﲡ ﻞﺼﹼﺘﻤـﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ (٢٤-٢٢) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٤-٢٢ ﲤ ﲣ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ�ﭐﵛ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﵚ ﳔ ﳓ ﳒ ﳑﳐ ﳏ ﳎ ﳍ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﹼﻢﺛ (٢٤-٢٢ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﴩﻋ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﴩﻋ ﺪﺣﺃﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﻲﹺﺳﻮﱡﺴﻟﺍ ﻪﱠﻠﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻦﺑ ﺩﺎﹶﻳﹺﺯ ﻦﺑ ﺢﹺﻟﺎﹶﺻ ـﻫ ١٧١:ﺪﻟﻭ ـﻫ ٢٦١ :ﻲﻓﻮﺗ ﻱﹺﺭﻭﱡﺪﻟﺍ ﺰﻳﹺﺰﹶﻌﻟﺍ ﺪﺒﹶﻋ ﻦﺑ ﺮﹶﻤﹸﻋ ﻦﺑ ﺺﻔﹶﺣ ـﻫ ١٥٠:ﺪﻟﻭ ـﻫ ٢٤٦ :ﻲﻓﻮﺗ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﻡﺎﻣﻹﺍ ﹼﻲﻤﻴﻤﺘﻟﺍ ﹼﻲﻧﺯﺎﻤﻟﺍ ﻥﺎﹶﻳﺮﹺﻌﻟﺍ ﻦﺑ ﺭﺎﻤﹸﻋ ﻦﺑ ﺀﹶﻼﹶﻌﻟﺍ ﻦﺑ ﻥﺎﱠﺑﹶﺯ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ـﻫ ٧٠:ﺪﻟﻭ ـﻫ ١٥٤ :ﻲﻓﻮﺗ ﺕﺎﺒﻳﺭﺪﹼﺘﻟﺍ ٢٥ﱡ����ﱠ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (١ (ﹲﺝﺍﹶﻭﹾﺯﹶﺃ ﺎﹶﻬﻴﹺﻓ) ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ (٢ (ﹲﺝﺍﹶﻭﹾﺯﹶﺃ ﺂﹶﻬﻴﹺﻓ) :ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﺮﺼﻗ ﻢﻗﺭ ﺔﻳﻵﺍﺔﻤﻠﻜﻟﺍﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ (٢٥) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ(٢٥) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ(٢٥) :ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﺓﺭﻮﺳ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ٢٥ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁﵛﭐ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍﱌ ﱋ ﱊ ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞﱝ ﱜ ﱛ ﱚﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﵚﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﻝﻭﺎﺣ ﹼﻢﺛ (٢٥ :ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ) ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻪﺟﻭﺃ ﻦﹼﻴﺑ . ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﹼﻱﺮﺼﺒﻟﺍ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ :ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﺗﻭ ﺮﺼﻗ ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ ﺔﻌﺟﺍﺮﻤـﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﴩﻋ ﺔﻌﺑﺭﺃﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﴩﻋ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ ٧ﺩﺮﻔﻤﻟﺍ ﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻨﻛﺎﹼﺴﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻖﻴﻘﺤﹼﺘﻟﺎﺑ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﻹﺎﺑ ﹼﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ٨ ﺔﻟﺎﻣﻹﺍﻭ ﺢﺘﻔﻟﺍ ﻞﻴﻠﻘﹼﺘﻟﺍﻭ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﻭﺫ ﻦﻣ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ : (ﻰﻠﻌﹶﻓ) ﻥﺯﻭ ﻰﻠﻋ ﲷ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﻭﺫ ﻦﻣ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﱖ :(ﻰﻠﻌﹺﻓ) ﻥﺯﻭ ﻰﻠﻋ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺕﺍﻭﺫ ﻦﻣ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﳈ :(ﻰﻠﻌﹸﻓ) ﻥﺯﻭ ﻰﻠﻋ ﻞﻴﻠﻘﹼﺘﻟﺍ :ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﲨ ﺔﻟﺎﻣﻹﺍ ﺀﺍﹼﺮﻟﺍ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﲔ : ﺔﻓﹼﺮﻄﺘﻤﻟﺍﺔﻟﺎﻣﻹﺍ ﻦﻴﺑ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﺖﻌﻗﻭ ﺕﺎﻔﻟﻷﺍ ﱊ�:ﻦﻳﺀﺍﹼﺮﻟﺍﺔﻟﺎﻣﻹﺍ ﱝ :ﺔﻤﻠﻛﺔﻟﺎﻣﻹﺈﺑ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﲢ :ﺔﻤﻠﻛﺔﻟﺎﻣﻹﺍ ٩ﺔﻓﺎﺿﻹﺍ ﺕﺍﺀﺎﻳ :ﺓﺰﻤﻫ ﺎﻫﺪﻌﺑ ﻥﺎﻛ ﺍﺫﺇ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ  ﺓﺭﻮﺴﻜﻣ  ﻒﻳﺮﻌﹼﺘﻠﻟ «ﻝﺍ» ﺝ ﺀﺎﻴﻟﺍ ﺢﺘﻓ ﻝﺎﳊﺍﺩﺪﻌﻟﺍﺏﺎﺒﻟﺍﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ١ﺔﻠﻤﺴﺒﻟﺍ ﲔﺗﺭﻮﺳ ﻞﻛ ﲔﺑ ﺔﺑﻮﹼﺘﻟﺍﻭ ﻝﺎﻔﻧﻷﺍ ﲔﺑ ﹼﻻﺇﻞﺻﻮﻟﺍ - ﺖﻜﹼﺴﻟﺍ - ﺕﺎﺒﺛﻹﺍ ٢ ﻢﻴﻣ ﺔﻠﺻ ﻊﻤﳉﺍ ﺀﺎﻫ ﺎﻬﻠﺒﻗ ﻭ ﻦﻛﺎﺳ ﻞﺒﻗ ﻢﻴﻤـﻟﺍ ﻑﺮﺣ ﻭﺃ ﺔﻨﻛﺎﺳ ﺀﺎﻳ ﺀﺎﳍﺍ ﻞﺒﻗﻭ ﺭﻮﺴﻜﻣ ﻢﻴﻤـﻟﺍ ﴪﻛ ٣ﲑﺒﻜﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﻥﺎﺑﺭﺎﻘﺘﻤﻟﺍ -ﻥﺎﺴﻧﺎﺠﺘﻤﻟﺍ ﻥﺎﺴﻧﺎﺠﺘﻤﻟﺍ ﺭﺎﻬﻇﻹﺎﺑ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺎﺑ ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ٤ﺮﺼﻘﻟﺍﻭ ﹼﺪﻤﻟﺍﻞﺼﻔﻨﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﴫﻘﻟﺎﺑ ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍﻭ ﴫﻘﻟﺎﺑ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻞﺼﹼﺘﻤﻟﺍ ﹼﺪﻤﻟﺍ ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍ ٥ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻤﻠﻛ ﻦﻣ ﺔﺣﻮﺘﻔﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺎﺧﺩﻹﺍ ﻊﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﺓﺭﻮﺴﻜﻣ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﺔﻣﻮﻤﻀﻣ ﺔﻴﻧﹼﺎﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ٦ ﻦﻣ ﻥﺎﺗﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺘﻤﻠﻛ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻘﻔﺘﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺇ ﹶﺀﹶﺀ ﹺﺀﹺﺀ ﹸﺀﹸﺀ ﺔﻛﺮﺤﻟﺍ ﺎﺘﻔﻠﺘﺨﻣ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﻦﻴﺑ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗﹶﺀﹺﺀ ﹶﺀﹸﺀ ﹺﺀﹶﺀﹰﺀﺎﻳ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﹸﺀﹶﺀﺍﻭﺍﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻝﺍﺪﺑﺇ ﹸﺀﹺﺀﺍﹰﻭﺍﻭ ﺎﻬﻟﺍﺪﺑﺇﻭ ﺔﻴﻧﺎﹼﺜﻟﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻞﻴﻬﺴﺗ ﻝﺎﳊﺍﺩﺪﻌﻟﺍﺏﺎﺒﻟﺍﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﴩﻋ ﺔﺘﺳ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﴩﻋ ﺔﺴﲬﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﱃ ﱂ ﱁ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒﱑ ﱐ ﱏ ﱥ ﱤ ﱣ �ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪﱩ ﱨ ﱧ ﱦ ﲀ ﱿ ﱾ ﱽﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳﱲ ﲌ ﭐﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄﲃ ﲂ ﲁ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﳏ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﳔﳓ ﳒ ﳑﳐ ﱏ ﱎ ﱍﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱜ ﱛ ﱚﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﵚ ﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞﱝ ﺔﻣﺯﻼﻤـﻟﺍ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﳼﻮﺴﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻗ (٢٥-١ :٢ ﺓﺮﻘﺒﻟﺍ ﺓﺭﻮﺳ) ﻦﻣ ﺪﻳﻮﺠﹼﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﺓﺎﻋﺍﺮﻣ ﻊﻣ ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻠﻋ ﺔﻣﺯﻼﻤﻟﺍ ﻊﻣ ﺎﻬﺗﺀﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﻢﺛ (QR CODE ) ﺔﻌﻳﺮﺴﻟﺍ ﺔﺑﺎﺠﺘﺳﻻﺍ ﺰﻣﺭ ﻦﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻰﻟﺇ ﻊﻤﺘﺳﺍﻭ .ﺀﻼﻣﹼﺰﻟﺍ ﻊﻣ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺔﻘﻠﺣ ﻲﻓ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍﻭ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻲﺘﻳﺍﻭﺭ ﻖﻴﺒﻄﺗ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉﱈ ﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﵛ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ �ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ �ﱞ ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭐﱬﱫ ﱪ ﱩ ﱨﱧ ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱛ ﱚﱙ ﱘ ﱗﱖ ﱕ ﱔ ﱓﱒ ﱑ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ �ﱞ ﱝ ﱜ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﭐﱧ ﱺ ﱹﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﭐﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﲡﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﴩﻋ ﺔﻴﻧﲈﺛﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﴩﻋ ﺔﻌﺒﺳﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ١٠،٤ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ١٠،٥ :ﻢﻠﻌﺘﻟﺍ ﺭﺎﻴﻌﻣ :ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﻲﻓ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﺕﺍﺀﺍﺮﻗ ﻦﻋ "ﺄﻄﺨﻟﺍ" ﻭﺃ "ﺢﻴﺤﺼﻟﺍ" ﺐﺘﻛﺍ  .ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﻦﻣ ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﲑﺒﻜﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺎﺑ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﺃﺮﻗ .ﻂﹼﺳﻮﹼﺘﻟﺍﻭ ﴫﻘﻟﺍ ﲔﻬﺟﻮﺑ ﵚﱜ ﱛﵛ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺃﺮﻗ .ﻝﺍﺪﺑﻹﺎﺑ ﵚﱗﵛ ﺔﻤﻠﻛ ﰲ ﺵﺭﻭ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ﻖﻓﺍﻮﻳ .ﺔﻟﺎﻣﻹﺍﻭ ﺢﺘﻔﻟﺍ ﲔﻬﺟﻮﺑ ﵚﱕﵛ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺃﺮﻗ .ﻪﻴﻳﻭﺍﺭ ﲔﺑ ﻑﻼﳋﺍ ﻥﻭﺪﺑ ﻒﻟﻷﺍ ﺕﺎﺒﺛﺈﺑ ﵚﱨﵛ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﺃﺮﻗ .ﵚﱿﵛ ﺔﻤﻠﻛ ﰲ ﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﻖﻓﺍﻮﻳ .ﵚ ﲢ ﲡﲠﵛ ﰲ ﺍﺪﺣﺍﻭ ﻻﻮﻗ ﻰﻟﻭﻷﺍ ﺓﺰﻤﻬﻟﺍ ﻁﺎﻘﺳﺈﺑ ﻭﺮﻤﻋﻮﺑﺃ ﺃﺮﻗ .ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺔﻳﺍﻭﺭ ﻦﻣ ﺔﻟﺎﻣﻹﺎﺑ ﵚ ﱥﵛ ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﺃﺮﻗ .ﵚ ﹶﻚﹺﻠﱠﻣ (٣) ﻢﻴﹺﺣﱠﺮﻟﺍﵛ ﻡﺎﻏﺩﺇ ﻲﻓ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﻒﻟﺎﺨﻳ .ﻂﻘﻓ ﻉﺎﺒﺷﻹﺍ ﻊﻣ ﻡﺎﻏﻹﺎﺑ ﵚ ﲃ ﲂ ﲁﵛ ﻲﺳﻮﹼﺴﻟﺍ ﺃﺮﻗ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠ : ﺔﻴﻟﺎﺘﻟﺍ ﺕﺎﻏﺍﺮﻔﻟﺍ ﻸﻣﺍ  ﻭﺮﻤﻋ ﻮﺑﺃ ﻱﺭﻭﹼﺪﻟﺍﳼﻮﹼﺴﻟﺍ : ﻢﺳﻻﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ : ﻢﺳﻻﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ : ﻢﺳﻻﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺩﻼﻴﻤﻟﺍ ـﻫ ..... ﺔﻨﺳ : ﺓﺎﻓﻮﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﻹﺍ ﺏﺎﺑ ﰲ ﻭﺮﻤﻋ ﰊﺃ ﻦﻋ ﹼﳼﻮﹼﺴﻟﺍ ﺔﻳﺍﻭﺮﻟ ﺔﻴﻧﺁﺮﻘﻟﺍ ﺕﺎﻳﻵﺍ ﻦﻣ ﺔﻠﺜﻣﻷﺍ ﺕﺎﻫ  : ﲑﺒﻜﻟﺍ ﻦﻴﻠﺛﺎﻤﺘﻤﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﺇ ﻦﻴﺑﺭﺎﻘﺘﻤﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﺇ ﻦﻴﺴﻧﺎﺠﺘﻤﻟﺍ ﻡﺎﻏﺩﺇ ﻢﻴﻴﻘﹼﺘﻟﺍ   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻭﴩﻋﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﴩﻋ ﺔﻌﺴﺗﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ ﺝﺮﺨﺘﺳﺍ ﻢﺛ ،ﺎﻘﺑﺎﺳ ﺖﺳﺭﺩ ﺎﻤﻛ ﻭﺮﻤﻋ ﻲﺑﺃ ﻡﺎﻣﻺﻟ ﺔﻴﺗﻵﺍ ﺔﻳﻵﺍ ﻦﻋ ﺔﺸﻗﺎﻨﻤﻟﺍ ﺔﻋﻮﻤﺠﻤﻟﺍ ﻲﻓ ﺶﻗﺎﻧ :ﻢﹼﻠﻌﻤﻟﺍ ﺩﺎﺷﺭﺈﺑ ﻞﺼﻔﻟﺍ ﻡﺎﻣﺃ ﺎﻬﺘﺋﺍﺮﻗ ﻝﻭﺎﺣ ﹼﻢﺛ ﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﺔﻴﻔﻴﻛ ﻊﻣ ﺔﻴﻓﻼﺨﻟﺍ ﺕﺎﻤﻠﻜﻟﺍ .ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺮﺋﺎﺸﺒﻟﺍ ﺭﺍﺩ ،ﻱﺯﺍﺮﺤﻟﺍ ﺪﻤﺤﻣ ﻱﺪﻬﻤﻟﺍ /ﺩ ،ﺪﻳﻮﺠﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﻦﻣ ﺪﻳﺮﻤﻟﺍ ﺔﻴﻐﺑ ﺔﻴﻤﻴﺗ ﻦﺑﺍ ﺔﺒﺘﻜﻣ ،ﻂﻟﺯ ﻦﺴﺣ ﻦﺑ ﺖﻓﺃﺭ ﺩﻮﻤﺤﻣ ،ﻦﻤﺣﺮﻟﺍ ﻪﻟﺰﻧﺃ ﺎﻤﻛ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺃﺮﻘﺗ ﻒﻴﻛ .ﺓﺮﻫﺎﻘﻟﺎﺑ .ﺔﻴﻣﻼﺳﻹﺍ ﺮﺋﺎﺸﺒﻟﺍ ﺭﺍﺩ ،ﻱﺮﺼﺤﻟﺍ ﻞﻴﻠﺧ ﺪﻤﺤﻣ ،ﻢﻳﺮﻜﻟﺍ ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺓﺀﺍﺮﻗ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﻊﻳﺯﻮﺘﻟﺍﻭ ﺮﺸﻨﻠﻟ ﺔﻴﻤﻟﺎﻌﻟﺍ ﺭﺍﺪﻟﺍ ،ﻱﺭﺎﺒﻟﺍ ﺪﺒﻋ ﻡﺎﺸﻫ ،ﺔﻳﺪﻳﻮﺠﺘﻟﺍ ﺕﺎﻔﻳﺮﻌﺘﻟﺍ ﻲﻓ ﺔﻴﻬﺒﻟﺍ ﺭﺭﺪﻟﺍ .ﺓﺮﻫﺎﻘﻟﺎﺑ .ﺓﺪﺠﺑ ﺔﻓﺮﻌﻤﻟﺍ ﺯﻮﻨﻛ ﺔﺒﺘﻜﻣ ،ﺮﺼﻧ ﻞﺑﺎﻗ ﺔﻴﻄﻋ ،ﺪﻳﻮﺠﺘﻟﺍ ﻢﻠﻋ ﻲﻓ ﺪﻳﺮﻤﻟﺍ ﺔﻳﺎﻏ .ﺕﻭﺮﻴﺑ ﺔﻓﺮﻌﻤﻟﺍ ﺭﺍﺩ ،ﻥﺎﻳﺭﺩ ﺰﻳﺎﻓ ﻒﻴﻄﻠﻟﺍ ﺪﺒﻋ ،ﻦﻴﺒﻤﻟﺍ ﺏﺎﺘﻜﻟﺍ ﺓﻭﻼﺗ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﻲﻓ ﻦﻴﻴﺒﺘﻟﺍ .ﺎﻄﻨﻄﺑ ﺔﺑﺎﺤﺼﻟﺍ ﺭﺍﺩ ،ﺏﻼﺴﻟﺍ ﺔﺴﻴﻔﻧ ،ﻦﻴﺋﺪﺘﺒﻤﻠﻟ ﺮﺴﻴﻤﻟﺍ ﺪﻳﻮﺠﺘﻟﺍ ،ﺩﺍﻮﺠﻟﺍ ﺪﻴﻋ ﻲﻠﻋ ﻦﺑ ﺪﻴﺳ ،ﺪﻳﻮﺠﺘﻟﺍ ﻡﺎﻜﺣﺃ ﻰﻠﻋ ﺔﺑﻮﺟﻷﺍﻭ ﺔﻠﺌﺳﻷﺍ ﻲﻓ ﺪﻴﻔﻤﻟﺍ ﻊﻣﺎﺠﻟﺍ .ﺓﺮﻫﺎﻘﻟﺍ ﺐﺘﻜﻟﺍ ﻢﻟﺎﻋ ﺭﺍﺩ ،ﻥﺎﻤﻴﻠﺳ ﻮﺑﺃ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﺴﺣ ﺮﺑﺎﺻ ،ﻥﺁﺮﻘﻟﺍ ﺪﻳﻮﺠﺗ ﻲﻓ ﻥﺎﻴﺒﻟﺍ ﺓﺪﻤﻋ .ﺽﺎﻳﺮﻟﺎﺑ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﺔﻤﻠﻜﻟﺍﻖﻴﺒﻄﹼﺘﻟﺍ ﵚﱌ�ﱋﱊﱉﱈﱇ�ﱆ�ﱅﱄ�ﱃﱂ�ﱁﵛ  ﵚﱧ ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜﵛ  ﻱﻮﺌﻓ ﻞﻤﻋ ﺪﻳﻮﺠﺘﻟﺍ ﺓﺩﺎﻤﻟ ﻊﺟﺍﺮﻤﻟﺍ -١   ﺚﻟﺎﺜﻟا ﻢﺴﻘﻟا ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺪﺣﺍﻭﻭ, ﻥﺎﺘﺋﺎﻣﻥﻭﴩﻋﻭ ﻥﺎﻨﺛﺍﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﺓﺩﺎﻤﻟ ﻊﺟﺍﺮﻤﻟﺍ -٢ ﻆﻓﺎﺤﻟﺍ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﺑ ﺪﻟﺎﺧ ،ﺔﻴﺒﻃﺎﺸﻟﺍ ﻖﻳﺮﻃ ﻦﻣ ﻊﺒﺴﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻊﻤﺟ ﻲﻓ ﺔﻴﻬﻟﻹﺍ ﺢﻨﻤﻟﺍ ﻥﺎﻣﺰﻟﺍ ﺭﺍﺩ ﺔﺒﺘﻜﻣ ،ﻲﻨﺴﺤﻟﺍ ﻲﻤﻟﺎﻌﻟﺍ ﺭﺍﺩ ،ﻑﺮﺷ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﻝﺎﻤﺟ ،ﺓﺮﺗﺍﻮﺘﻤﻟﺍ ﺮﺸﻌﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﺔﺑﺎﺤﺼﻟﺍ ﺭﺍﺩ ﻒﺤﺼﻣ ﺎﻄﻨﻄﺑ ﺔﺑﺎﺤﺼﻟﺍ .ﺓﺭﻮﻨﻤﻟﺍ ﺔﻨﻳﺪﻤﻟﺍ ،ﻲﺒﻋﺰﻟﺍ ﻢﻴﻤﺗ ﺪﻤﺤﻣ ،ﺓﺮﺗﺍﻮﺘﻤﻟﺍ ﺮﺸﻌﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻒﺤﺼﻣ .ﺎﻄﻨﻄﺑ ﺔﺑﺎﺤﺼﻟﺍ ﺭﺍﺩ ،ﻉﺎﺒﻀﻟﺍ ﻲﻠﻋ ﺪﻤﺤﻣ ،ﺓﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻝﻮﺻﺃ ﻲﻓ ﺓﺀﺎﺿﻹﺍ .ﻡﺰﺣ ﻦﺑﺍ ﺭﺍﺩ ،ﻱﺪﻴﺒﻌﻟﺍ ﻲﺤﺘﻓ /ﺩ ،(ﺓﺍﺭﻮﺘﻛﺩ ﺔﻟﺎﺳﺭ) ﺓﺮﺗﺍﻮﺘﻤﻟﺍ ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺎﺑ ﻊﻤﺠﻟﺍ ﻖﻴﻘﺤﺗ-ﻲﺳﺎﻔﻟﺍ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﺑ ﻦﺴﺤﻟﺍ ﻦﺑ ﺪﻤﺤﻣ ﻪﻠﻟﺍ ﺪﺒﻋ ،ﺓﺪﻴﺼﻘﻟﺍ ﺡﺮﺷ ﻲﻓ ﺪﻳﺮﻔﻟﺍ ﻲﺋﻼﻟﺍ .ﺎﻄﻨﻄﺑ ﺔﺑﺎﺤﺼﻟﺍ ﺭﺍﺩ ،ﻑﺮﺷ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﻳﺪﻟﺍ ﻝﺎﻤﺟ ﺦﻴﺸﻟﺍ ،ﺪﻤﺤﻣ ﻦﺑ ﺪﻟﺎﺧ/ﺩ ﻭ ﻦﻴﺷﻻ ﺪﻴﺳ ،ﻲﻧﺎﻬﺘﻟﺍ ﻪﺟﻭﻭ ﻲﻧﺎﻣﻷﺍ ﺯﺮﺣ ﺡﺮﺷ ﻲﻓ ﻲﻧﺎﻌﻤﻟﺍ ﺐﻳﺮﻘﺗ .ﻥﺎﻣﺰﻟﺍ ﺭﺍﺩ ﺔﺒﺘﻜﻣ .ﻦﻃﻮﻟﺍ ﺭﺍﺪﻣ ،ﺭﻮﺷﺎﻋ ﺪﻤﺤﻣ ﺖﻨﺑ ﻲﻧﺎﻣﺃ ،ﺕﺍﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻲﻓ ﺕﺍﺮﹼﻴﻨﻟﺍ ﻝﻮﺻﻷﺍ .ﺐﺘﻜﻟﺍ ﻢﻟﺎﻋ ﺭﺍﺩ ،ﻥﺎﻤﻴﻠﺳ ﻮﺑﺃ ﺪﻤﺤﻣ ﻦﺴﺣ ﺮﺑﺎﺻ ،ﺀﺍﺮﻘﻟﺍ ﻢﺟﺍﺮﺗ ﻲﻓ ﺓﺮﻫﺍﺰﻟﺍ ﻡﻮﺠﻨﻟﺍ  ﻥﻭﴩﻋﻭ ﺔﺛﻼﺛﻭ ﻥﺎﺘﺋﺎﻣ

kssr_BahasaInggeris_1zq_QudoQux56_AABgWd-E__s61OyyKwB.pdf

1.1.4 MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY HAFIZ MANAGER ABDULLAH 1.1.3, 1.1.4 2 • Role-play the dialogue. • Plan an activity that can be carried out during the Family Day and present it to the class. I guess it's going to be a grand ~ event. Everybody is talking about it and :: they lookso happy. It's a wonderful way to start the school term. our parents can go to the classroom to _ talk to our teachers. , I'm sure my parents would like to see Miss Sharmila, our class teacher. ......,..,"""·0::;:,..,1 There are lots of games and also a colouring contest for those below six years old. Mysister can take part in the contest. Our parents can come and take part in all the activities planned for the day. It's the best time to knowmore about our school and the teachers too . I'm so excited! Our school is going to have a FamilyDay event at the end of this month. It's simply fantastic! - -- '" I ,n... Listening and Speaking , 'J. \ Let's 'listen and say. ,~ Irfan, Jasleen, May Lee,Sigat, and VUayare talking about an announcement made by their headmaster. It is about a Family Day event which will be organised by the school. Listento their conversation. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3 Using the table below, carry out a survey in your class to find out the most popular activity. • Talk about the activities above. • Which activity do you like the most? Why? • Talk about other activities that can be carried out on a Family Day. - '/'" The pictures below show some activities held during a Family Day. listening and Speaking Let's talk. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(b), 2.3.1 (b) Answer the questions. I. Where is the Family Day going to be held? 2. Who will give a speech at the event? 3. Who do you think canjoin this event? 4. Theword 'annual' means ... 5. We can get many new friends during a Family Day. Why? Be part of the exciting activiti·es.Enjoy'the wide .variety offood and beverages. , ," . . . • Speech by EncikDanial Zaini, "Chairperson of the Parent-Teacher Association • Indoor and outdoor games .• Karaoke competition • Lucky draw' • " , Date: 5 Feb~ary 20_ • Time: 8:00 a.m. to 6:00 p.rn- .... Venue: School hall and school field • • Sigat is reading the poster of his school's Family Day. Reading MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 5 Surfthe Internet for other types of sandwiches. Cut the sandwiches and pack them. Spread some butter and the egg mixture onto the bread. Mash the eggs and add salt and pepper. Read and sequence the instructions in the correct order. Match them to the pictures. Arrange the sliced cucumber on the bread. Reading "- I \ Let's reed. ~ VUayand Irfan are preparing sandwiches for the Family Day. This is the recipe that they are using. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY f 3.1.2(b), 3.3.1 (a) i 6 Think about a holiday destination you have been to recently. Write a postcard to your friend describing the holiday. • Where did you go? • Who did you go with? • What did you see? Write in legible cursive writing. A postcard is a card for sending a message by post without using an envelope. It normally has a picture on one side. Examples of postcards: 16100 73rvnc1&vPUM};~, P~. 36, f}alan J)~, fNN .."~~M.' N~.'v ••· 1 ~ALAYSIA 30sen; ~ ~ ~=ANG ~......... -_., """' ................ ,,-"', ...... .IV\JV'>J.s. '_" -_- ' Writing 7-U 1l2wy~, ef a-m. M- ~./ yurwv wIvd./ my ~ CVJ?£i ef O/Ih -nsa- en: p~ ~. Wejud WM7J; up the p~ 7-idt rMV a ~ ~. eft coas: 7YVjf /Md ~. J1AYm the trJp1the lull, rMW UI/YU ~ a &ad; eye ~ 1the p~ 73Udge, tAe 7«J17Z7AJZ ~, CVJ?£i tAe ~~. 7k t-ceco- wa&~~. W~~~hew. 73~In -noca. ~, ~ "- I Let's read and ;\Nrite. ~ Jasleen sent a postcard to May Leetelling about her holidays in Penang. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3,2.3, 3.1.1(alibi ._ ~/ Punctuation marks are symbols that show how a phrase or sentence is divided and how it should be read. Some common punctuation symbols: ------ full stop . question mark ? We use a full stop . at the end of a complete sentence. Example: Theview was truly breathtaking. We use a comma , to separate phrases or items in a list. Example: Vijay's mother bought milk, eggs, and bread at the grocery. A comma also is placed before an 'and' in a series of three or more items. It is known as the 'Oxford comma'. It is used to avoid ambiguity. Example: Wehad chicken chop, grilled lamb, and fish and chips at the new restaurant. We use a q,uestion mark ? at the end of a sentence when asking a question. Example: Where are you going? Iff Let's practise. < Rewrite the sentences. Put a full stop, comma or a question mark. I. Where is the book you bought yesterday 2. They decorated the hall with blue green red and yellow balloons 3. Ihad a toast some cereal and orangejuice for breakfast this morning Rewrite the passage using the correct punctuation. ===~~:-:~~~9~ jasleen and her family went to sentosa theme \ 1\ park for a holiday they enjoyed themselves _l1li playing games and doing other activitiesjasleen also visited her uncle mr gurmit he works at the theme park he gave her some gifts as souvenirs it was a memorable holiday for her she hopes to go to the theme park again Writing Let's 'Write• MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 8 I. The_!_ crawled to the sea after laying _!__. 2.Jasleen's father took some ( during the event. 3. The_!_ were happy to see the _!_ grazing in the fields. 4. There were many _!_ in the _!_ on the kitchen cabinet. 5. Puan Anisa baked _!__ and cookies for her family and _!_. 6. We need new _!_ for the remote control. It is not functioning well. batteries turtle sheep children friends p=========~~======~~~====.==~:~====~~~~====~ cakes photographs eggs boxes knives Read the sentences below and fill in the blanks with the words given. "- '--' \ Let's practise. Noun People Places Things Animals I lady factory bowl ox ] Singular ~ 1 doctor village knife goat ~ ~ i" :::;; ~ 1 ladies factories bowls oxen Plural ~ =:= ;;;;;;;;;; l doctors villages knives goats ~ - , ----' Mash the eggs in a bowl. Add a pinch of salt and pepper. Theparents can visitthe classrooms. The words in bold are called common nouns.A common noun is a word that refers to people, places, things, and animals. It does not refer to any specific name. A singular noun refers to one person, place or thing. A plural noun refers to more than one person, place or thing. Example: Grammar <, .. ~\ Let's learn ,and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 5.1.1 (a), 3.3.1 (allb) q people place things animal l..Ji L~ L~ !J Write the common nouns from the sentences in the correct column. Read the sentences and circle the common nouns. I. He kicks the ball out of the park. 2. The boys are swimming in the pool. 3. Susan buys a kitten for her sister, Maria. 4. The children are going to the canteen to have some snacks. 5. Pak Halim rears cows, sheep, and goats at his farm in Kelantan. 6. Mrs. Rajeswent to the grocery shop to buy some brushes and matches. Let's practise. During the last school holiday, Irfan and his family went to a beach in Perak for a Family Day. They had a picnic by the beach. Irfan's father rented a beautiful chalet for them to stay. Irfan's mother brought sandwiches, chicken nuggets, and sausages in a big basket. They enjoyed sitting on the sandy beach under the tall coconut trees. They had a good time together as a family. e below. Grammar ~~~ l~ Let's do. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.3.1 Pastethe bubble wrap on a piece of paper. Reciteand perform the poem. Things you need • bubble wrap • yellow paint • scissors • a piece of thick paper • coloured pencils " Make a Bee Hive (By Wes Magee) Out in the garden you will see the oh-so-busy bumble bee. It never stops to take a rest. Itwears an oh-so-hairy vest. When flowers, in summer, open wide the bee dives oh-so-deep inside. &:DL ~~ I~ ~ ~ ~ ~~ I~ ~~ Itgathers nectar ~~ all day long, v~ and hums an oh-so-buzzy song. While you watch from your garden seat the bee makes honey oh-so-sweet. Then off it zigzags in a tizz with an oh-so-busy buzzy whizz Cut the bubble wrap in the shape of a bee hive. Colour the bubble wrap with yellow paint. Watching a Bumble Bee Language Arts Let's recite. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.1, 1.1.4 • Role-play the dialogue. • Discussthe difference between saving, spending, and sharing. 12 Do you think buying a bouquet of flowers for your mother is sharing or spending? irhe third '5' is sharing the money p'eople.You can either donate it or loved ones. ; ~ -- "- ~\~'"""~"01 Listening and Speaking '-J , Let's listen ,and say . ..r....~,-:- .-~ Miss Sharmila is talking about the importance of money to the pupils of 5 Bestari. Let's listen to what she has to say. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY L 1.4, 1.2.4 13 "- \ Let's talk. :/ Think of ways to get money for your needs and wants. Your family is going on a y camping trip to Hutan LipurTeladas. You have RMIOOto spend. What do you need to buy and why? Talk about it. 'Needs' are things that we must have while 'wants' are things we would like to have. For example, between a jigsaw puzzle and a pair of school shoes, it is clear that Vijay needs the shoes more than the jigsaw puzzle. Miss Sharmila, what is the difference between 'needs' and 'wants'? Listening and Speaking "<,",;\ Let's listen and .say. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(0), 2.3.1 (b) 14 Listthe things you can do to earn extra money. Example:I collect and sell plastic boffles for recycling. State True or False. I. You have to pay to open a bank account. 2. A 'student banking account' is only for those below 12years old. 3. Your parents can save money in your account when you are a baby. 4. Interest is the extra money you get when you save in a bank. 5. Only a few people can open a bank account. 6. You will get more interest when you save for a longer time. Ranbir : HiJas, do you think I can open a bank account? I'm only nine years old. Jasleen : Sure you can, Ranbir.You can even have an account when you're a baby! It's called the 'children savings account'. You can open a 'student banking account' when you are 12years old. Ranbir : Do I have to pay to open an account, Jas? Jasleen : Emm... no, you don't have to. You only have to put some money in your account to get started. Ranbir : Will I get anything for keeping my money in the bank? Jasleen : Yes,you will get 'interest' or 'profit'. It is the extra money the bank will give you for keeping money in their bank. Ranbir : Wow! That's wonderful. You mean the more I save, the more profit I get? Jasleen : Yes, Ranbir. Start saving and stop spending your money on unnecessary things. Remember, the safest place to keep your money is in the bank. Good luck! Ranbir : Okay, I will. Thanks a lot, Jasleen. Reading "\ Let's reed (and ,Qnswer~ f/ Jasleen's cousin, Ranbir likes to spend his money on unnecessary things. Jasleen talks to him on how to open a bank account. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(b) 15 Help the pupils of 5 Bestari to choose a suitable gift for their teacher. Give reasons. Answer the questions. I. What do you get if you buy the shawl? 2. How much does the brooch cost after discount? 3. Which shop is the furthest from school? 4. Where isJenny Florist? 5. How many roses would you get for free if you buy the bouquet of flowers? A bouquet of flowers Shawl Brooch .J Price RM2S.00 RMIS.OO RM20.00 Jenny Florist Pashima Shawl Crystal Bling Bling Centre Available in (opposite the school) (10km from school) (5 minutes' walk from school) Promotion Two stalks of roses Buy one free one Discount 70% for free ", Let's ,practise. Reading '~I Let's read and enswer, :?!!J Teacher's Day is around the corner. The pupils of 5 Bestari want to buy a gift for Miss Sharmila. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1 (a), 3.2.1 (b) Why When Who 16 How Imagine you are going to open a savings account. Listall the possible questions you may want to ask the officer in the bank. Example: How do I open an account? " ~ I Let's :do. Create a poster on the benefits of keeping money in a bank. The benefits of keeping money in a savings account What Where Complete the brace map below with the benefits of keeping money in a savings account. One of the important things to do with your money is to save it. By saving a little bit each week, you would have enough moneyto use for something meaningful in the future. You can open a savings account to save money.It is one of the safest ways to keep your money.You don't have to worry about your money being lost or stolen. You will also get profit for keeping your money in a savings account. MissSharmila is explaining to her pupils about the benefits of having a bank account. Writing Let's 'write. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1 (a), 3.2.4 17 Underline the misspelled word in each sentence. Then, rewrite the sentence with the correct spelling. I.The bank officer is leaveing the town for Kangar. 2. My mother is saveing her money to buy a house. 3. Dinesh is makeing a money box for his younger sister. 4. Father is takeing Sitito the bank to deposit some money. 5. May Lee is hopeing to go to the bank to open an account. <, \ Let's practise. Spelling Rules: In words that end with an 'e' which is silent,replacethe 'e' by adding '-ing'. Example: care + ing --> caring Your name Talk about the documents needed when opening a savingsaccount. Oole,~___j~ Date SavingsAccount DepositSlip TEGUH Bank Your account number Help Sigat to fill out the savings account slip. Let's fill out the application form first. Sure, papaI have. Mamagave me RMIOOas a motivation to save. She doesn't want me to spend money unnecessarily anymore. Sigat, make sure you have all your documents. We need them to open your savings acount. Writing <, \ Let's read and write. ~ Sigat is at the bank with his father. He wants to open a savings account so that he can start saving his money. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 5.1.1 (b) 18 Write the correct collective nouns. a bunch of grapes a clump of trees a collection of old coins a pile of books I a string of pearls a loaf of bread Things a school of fish a litter of kittens a flock of sheep Animals I a gang of thieves a choir of singers a crew of sailors a staff of teachers a troupe of dancers ==~ an army of soldiers People Grammar MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Example:A litter of kittens is sleeping in the basket. I. There is / in the basket . 2.A / is in the wooden box. 3. ./ is having a meeting now. 4. / stomped through thejungle. l~ Let's do. Construct sentences using the correct collective nouns. Example:A pride of lions is resting under the tree. Identify the collective noun. Write in a complete sentence. Grammar <, '-< 1 Let's practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.1.2, 4.3.2 Perform the poem with actions. 20 Four _!__, three .Z: two __!_, one, One_!_' ~ Eight_!__, seven .Z: six _!__, five, Five_!__ ~ Five.Z: six .Z: seven _!_., eight, Eight_!_ ~ One mouse, two mice, three mice, four, Four mice running On the wooden floor. Example: Replace the words and phrases in bold to create your poem.l One cat, two cats, three cats, four, Fourcats scratching At my gran's back door. Fivecats, six cats, seven cats, eight, Eightcats scratching At my grandma's gate. Eightcats, seven cats, six cats, five, Fivecats scratching At the old bee-hive. Fourcats, three cats, two cats, one, One cat napping ). In the noon-day sun. (By John Kitching) / I " Let's recite. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 21 MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.3.1(0),1.2.5 22 I. What is your real name? 2. Where do you live? 3. What do you do for a living? 4. Do you have a family? 5. Why are you here? 6. How do you sense danger? 7. How do you get your superhero powers? 8. What special gadgets do you use? q. Did you design the shield? 10.Did you design the car? II. How often do you change your costume? 12.Who do you usually help? 13.Do you have any advice for Malaysian school children? Listening and Speaking '., ''''_,ll''~''... '-J. \ Let's listen and say . ."¥~~"" \. .....,'~ Imagine you are a member of the school magazine editorial board. You and your friends wish to write an article on Captain Malaysia. Get into groups of five. Selecta member in your group to be Captain Malaysia and the other four members to be the interviewers. Interview him using the questions provided. There are no right or wrong answers. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4,1.2.4,1.3.1(0) 23 • Choose your favourite superhero. • Talk about the special powers of your superhero. • Present your ideas to the class. • Create a short story based on the above chart. • Talk about how you would feel if you get a chance to meet your favourite superhero. Tell it to your friends. Captain Malaysia, the famous local superhero visits Sekolah Kebangsaan Seri Damai in his superpowered car. The pupils talk about how they feel. Listening and Speaking MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.4 (b), 2.2.2(0), 2.3.1 (0) 24 Find the word from the passage which has the same meaning as the phrase given below. I. to get, to have or to gain - _ 2. an important task or work someone is given to do _ J 3. too much pride in something you have or have done -_ 4. able to do things that are not possible by normal people using parts of the body that are electronic - ./ This is a story about a special man and his mission to protect all the children in Malaysia. He only wants to be known as 'Captain Malaysia'. No one knows who he is and where he lives. Only he himself has the answers to the questions. Many people admire him for his strength and willingness to help those in need. His mission is to protect all the children around him from any evil or danger. Whenever they need help, he will know through his supersensitive hearing and bionic vision. He will be there to make sure every child is safe and sound. Captain Malaysia can run and fly as fast as lightning. He uses a titanium shield to protect himself from enemy attacks. Some people say he acquired his powers from the enemies he fought but no one really knows for sure. It will remain a secret forever. The children love Captain Malaysia as he is a kind and unselfish hero. He is willing to help any child without expecting any reward in return. He always reminds the children to take care of themselves. Despite being famous, he is never boastful. His best friend is Master Kiddo who helps him whenever needed. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(0), 3.2.1 (b) 25 Captain Malaysia Complete the table. Gadgets Mission Characteristic Captain Malaysia is described as a strong man who can run and fly as fast as lightning. What do you think he can do with these superpowers? Presentyour views to the class. 2. Captain Malaysia knows someone is in trouble through his ... A. superpowered car and bionic vision. B. supersensitive hearing and bionic vision. C. superpowered car and supersensitive hearing. 3. Why do children like Captain Malaysia? A. He is strong and can fly. B. He is kind and unselfish. C. He wants to be rewarded. Reading Answer the questions. # I. State True or False. i. Captain Malaysia's mission is to protect children. ,. ii. Master Kiddo is Captain Malaysia's enemy. / iii. Many people admire him for his titanium shield. / iv. Captain Malaysia can fly very fast from one place to another. ,. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1 (a), 3.3.1 (a)(b) 26 Write a message to your end. Use the codes as fast as you can. Example: Meet me at the library now. €/\/\<p €/\ @<p<p(/\ :)#8@8a O£nct A H J @ # $ % /\ & * < L M N 0 P Q R S T € 0 £ 00 ~ 8 ~ <p v w X y Z ? V rr A a z o: Crack these codes. I. @ $0:% )~ €)~~)n* 2. n/\ (@V/\ #/\/\0 »%O@oooo/\%ct 8/\~$u/\ u~- 3. ~@V/\ u~- 0/\/\% (/\:00 u8*/\0<p:a- Writing ~~-IJ~ Let's write. Captain Malaysia received a message on his mobile phone from a victim. Unfortunately, the message was written in codes. Help Captain Malaysia decode the message. Use the guide given to crack the code. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 27 ( 3.1.2(b), 3.2.2(0)1 Master Kiddo - sidekick - best friend - wears a blue costume - has extraordinary powers - swims and dives - breathes underwater - cleans and guards the sea - keeps it free from pollution - protects children - responsible - brave Write a paragraph about Master Kiddo in neat cursivewriting. You may begin with ... Readthe information given and complete the task. I Let's practise. MESRA TOWN - Captain Malaysia saved a group of children from drowning with the .. ~ help of his best friend, Master Kiddo. A group of 10children from Sekolah Kebangsaan Seri Damai almost drowned in the sea due to a sudden big wave. Family members were grateful and thanked Captain Malaysia and Master Kiddo for their quick action. DAILY NEWS SCHOOL EDITION CAPTAIN MALAYSIA SAVES THE DAY by Vijay Menon Writing ~ Let's write. 1';;;7 MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY ,_ Let's practise. Read the sentences. Circle the doer and underline the reflexive pronouns. I. The boy hurt himself while playing. 2. The girl looks at herself in the mirror. 3. The man made himself a raft to cross the river. 4. The mouse ran and hid itself under the cupboard. 5. The lady sewed herself a beautiful dress for the wedding. 6. The children found themselves a shady tree to sit and rest. 28 themselves yourselves ourselves Reflexive Pronoun we Subject Pronoun .. -- - .~ i Subject Reflexive If ~. Pronoun Pronoun , j I myself ,;::::== l you yourself j he himself ;jl 1 she herself I' it itself _J' -~----- -~-~. Reflexive Pronouns can be used in either singular or plural forms. Exception: you can be used in both singular and plural forms . From this sentence, we know that 'the hero' (doer) and 'himself' (reflexive pronoun) refer to the same person. Example: Thehero introduces himself to the children. He always reminds the children to take care of themselves. The word in bold is a Reflexive Pronoun. A reflexive pronoun is used to show that the action of the verb affects the person who performs the action. Grammar Let's learn end 'practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Make sentences using reflexive pronouns. Example: Vijay is reading a book all by himself. Choose the correct answer. I. I completed the homework (ourselves/myself). 2. My father and I washed the car (myself/ourselves). 3. Irfan and Jasleen walked in the park by (themselves/ourselves). 4. Captain Malaysia saved the children (themselves/himself) 5. Mother (himself/herself) is going to the police station to make a report. Fill in the blanks with suitable pronouns. I. _!_ opens the cage itself. 2. _!_ drives himself to work. 3. _!_ washed the dishes myself. 4. _!_ takes care of the baby herself. 5. _!_ played outside by themselves. <, \ Let's practise. A reflexive pronoun can also be used to emphasise someone or something we are referring to. Example: They themselves should be blamed for being careless. If we use "by" before the reflexive pronoun, it means "alone". Example: The old man lives in the house by himself. He has no relatives. Grammar <, 1 Let's learn and practise. .... /'" MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.1.1, 4.1.2, 4.3.1 30 Presentyour poem to the class. Replace the words in bold with your own words. Jenny had chicken and mushroom. He had two cups of ketchup, A prune, and a pickle. 'Delicious,' said Timothy. 'Well worth a nickel.' He folded his napkin And hastened to add, 'It's one of the loveliest breakfast I've had.' Timothy Tompkins had turnips and tea. The turnips were tiny. He ate at least three. And then, for dessert, He had onions and ice. He like them so much That he ordered it twice. Timothy Tompkins had turnips and tea. The turnips were tiny. He ate at least three. And then, for dessert, He had onions and ice. He liked them so much, That he ordered it twice. He had two cups of ketchup, A prune, and a pickle. 'Delicious', said Timothy. 'Well worth a nickel.' He folded his napkin, And hastened to add, 'It's one of the loveliest breakfasts I've had.' !j~~ (By Karla KuskinJ i~ Let's read. Let's .recite. The Meal MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4 31 MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY (;.1.4,1.2.4 l Wow! I can't wait to hear more about legends! 32 Yes, Irfan. It is said that there was a famous man-eating crocodile that terrorised the Lupar River in Sarawak. It is believed that a man named Simalungunwas the huge crocodile. The legend of Bujang Senang? In Sarawak, we have the legend of Bujang Senang. They have supernatural elements or magic in them. The characters are remembered for their special values such as bravery, honesty or beauty. What makes legends interesting? A legend is a story from ancient times about places or events that mayor may not be true. What is a legend, Miss Sharmila? , GI=!J\NI) MUSI:UM ; . ,~ ........ Malaysian Legends I~ o 0 0 0 Come Alive !1~ RMS.OO 30 April 20 I ~ Listening and Speaking <, '_w........-";ln_, '-J. \ Let's listen and say. ~"':b;:.\III"" ,~ Miss Sharmila and the pupils of 5 Bestari are going to the Grand Museum to see a special exhibition on Malaysian legends. Listento their conversation. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 33 1.2.4 Where did it happen? What happened? Who were involved? Talk about the legend of Bujang Senang. Present your ideas in the form of a tree map. Example: The Legend of Bujang Senang Surfthe Internet and find out more about Bujang Senang. e I~" I(f '-.., I Let's practise. .~ . ~ Simalungunvowed to take revenge on the people who hurt him and his wife. Magic spirits transformed him into Bujang Senang.It was easily recognised because it had unique white markings on its back. So what happenedto him? This is the skull of Bujang Senang.There was a strong and brave Iban warrior named Simalungun.His enemies were jealous of his strength. They decided to kidnap his wife hoping that he would tell them the secret of his strength. Simalungunfought in a battle near the SenangRiver to free his wife. However, he lost the battle because he was outnumbered. His wife was also killed. Listening and Speaking ~ Let's listen gnd say. MissSharmila and her pupils are talking about a huge crocodile skull displayed at the Grand Museum. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(0), 2.2.4(b), 2.3.1(0) 34 f died a ruler f a group of people you are fighting a war against battles f wars enemies f a person who rules a state or a country passed away State True or False. I. Cik SitiWan Kembang ruled Kelantan at the age of four. ) 2. Shewas a brave and wise leader. /) 3. She rode on elephants when she entered battles. 4. She was only known for her beauty. 5. She got married at the age of thirty. Match the words to their meanings. . ' " \.._;\ Let's practise. Once upon a time, the state of Kelantan was ruled by a female ruler. Her name was CikSitiWan Kembang. Her father passed away when she was only four years old. At the age of 30, she became the ruler of Kelantan. Cik SitiWan Kembang is a legendary figure for her beauty, courage, and wisdom. She made s the land under her control was always safe from enemies. Shewas respected as a warrior princess. Shewas brave to enter battles on a horseback with an army of female horse riders. Though admired by many for her beauty, she never got married . Reading I - "- ~~j \ Let's read 'Qndenswer, MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 35 2.2.2(a), 2.2.3(a) Shewas beautiful, courageous, and wise. Once upon a time, Kelantan was ruled by Cik SitiWan Kembang. She is the only female ruler in our country. Her favourite animal was a deer. No one really knows where she was buried. I. What was Cik SitiWan Kembang's favourite animal? 2. Why is the deer used as a symbol in the Kelantan state emblem? 3. Do you think CikSitiWan Kembang is ,~: Let's practise. ~ Arrange the sentences in the order they appear in the two reading passages. Answer the questions. ~~ 1.~1 Let's read and answer. '_t>V Cik Siti Wan Kembang's favourite animal was the deer. She was presented with a deer which later became a symbol of the state emblem. At that time, the gold coins were stamped with the image of a deer too. According to the legend, Cik Siti Wan Kembang never died but 'disappeared' into the mystical world. This is because no one has found her tomb till today. However, she will always be remembered for being the only female who ruled a state in our country. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1(a), 3.1.2(a), 2.2.4(b) 36 Example: enormous Therewas an enormous tree in the park measuring 50 metres high. - .------ lakes famous mysteries beauty transformed ancient remains surround ~ Findthe meaning of the words in bold using a dictionary. Make new sentences using the words. I. Its beautiful flora and fauna attracts many tourists every year. 2. The lake is full of lotus flowers from June to January. 3. Some people believe there is a dragon under the calm lake. 4. How far the legend is true, no one really knows. Rewrite these sentences in neat cursive writing. Example: Lake Chini, also known as 'Tasik Chini' is located in Pahang. :Lab CIwni, ~ ~ a& 7mvr1 CIwni' '" Lake Chini, also known as 'Tasik Chini' is located in Pahang. It consists of twelve lakes which are not only famous for their natural beauty but also for the mysteries that surround them. The first legend is that an enormous snake was transformed into a dragon called Naga Seri Gumum. There is also a story of an ancient city that existed in the lake. It is believed that some remains of the old city can still be found at the bottom of the lake. Writing MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1 (a), 3.3.1 (a) 37 Surf the Internet to find out about the ____. legend of Mahsuriand write answers to the questions below. The Legend of Mahsuri --......-- I. Where did this story happen? 2. Who punished her? 3. Why was she punished? 4. What happened to Pulau Langkawi after her death? Write your answers in complete sentences. I. Where did this story happen? 4. What transformed the Thisstory happened in ... warrior into Bujang Senang? 2. What is the name of the warrior? 5. What is Bujang Senang's The name of the. .. special feature? 3. Who killed him? He was ... <, ~ I Let's do. enemies white markings 1-----1 on its back Simalungun magic spirits ~ I Let's :W,rite• .... ~/ MissSharmila and her pupils are talking about the legend of Bujang Senang. Use the information given to answer the questions. The Legend of Bujang Senan Writing MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 5.1.2(b) 38 4. Whose/Who lives in that house? 3. Who/What is the teacher's name? 2.Whom/Which is your pet, the cat or the goldfish? Which is her pet, the cat or the rabbit? Who is the boy wearing the green shirt? Whom are you giving this gift to? Whose bag is that? What do you wear to school? I to ask about people Who Whom to ask about choice Which Whose to ask about people, animals or things to ask about things that belong to someone What Interrogative Pronouns Examples Usage - The word in bold are called Interrogative Pronouns. We use them to ask questions. Grammar What is a legend? Who is Simalungun? Why was Mahsuri punished? i_ILet's learn and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY S.I.2(b) Study the picture below. Construct questions using interrogative pronouns and answer them. 6ffPP"'I'!II"""'I'P!!""'~""'_-"'!!!!!!!!"- ~ Mr. Chong is May Lee's uncle. He is a zookeeper. One day, he checked all the animal cages as usual. He was shocked to see that one of the cages was opened. It was the tapir's cage. He saw the footsteps of the tapir outside the cage. Mr. Chong reported the tapir's disappearance to the security officers. He suspected the tapir had gone into the bushes near the cage. The best way to find the tapir now is to do a rescue search as soon as possible. Example: Who is Mr. Chong? ·7 Based on the text, form questions using interrogative pronouns. Then, answer the questions. Lastweek, Jasleen and her family went on a holiday to LakeChini.They stayed at her grandfather's home by the lake. They went hiking and visited the Orang Asli settlement. They also went on a boat ride to see the beautiful lake. There were many boats at the lake, some with motors and some without. Jasleen and her family took the motorboat. Jasleen took many photographs of the lotus and the beautiful scenery. She loved the visit to the Orang Asli settlement the most because she learned a lot about their culture. I. __ did they see? 2._!_ went on a holiday? 3._!_ did they do at Lake Chini? 4. __ house did they stay at? 5.__ did Jasleen go with to LakeChini? 6._!_ boat did they take to see the beautiful lake? -, ~ \ Let's do. ~~~ Grammar \ Let's learn and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.1.1,4.1.2 fries ice cream • A shape poem is a poem shaped like an object. - - ~ u u Contemporary Literature 40 cupcakes Seaside ~~. ')~ Let's recite. Sand in the sandwiches, Sand in the tea, -----------:--- __ ;::;;::=:;iiiiii~~-____j Flat,wet sand running Down to the sea. Poolsfull of seaweed, Shellsand stones, Damp bathing-suits And ice-cream cones. Waves pouring in To a sand-castle moat, Mend the defences! Now we're afloat! Water's for splashing, Sand is for play, A day by the sea Is the best kind of day. (ByShirley Hughes) Imagine you are going for a picnic at the beach. What would you bring with you? Why? Write a shape poem about it. Example: MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4 41 Mr.WOOkaWIBslandlngoilaIQoaju$llnSti& lhallplll'lgaluSoIlhokJclor». HtlWlad ... MWftIIIBoodlhuirtomplriln$.oo1li5 bcIory_HaIoOkt.nlOo'oVlJspedairoom "ThIsls;anlmportanlroom"IMChoc:oIaIII Iltlomr~M,WonktJ._"J1ISIIMiI_ c.- oIt'111wtdefodg(y. f nIM on~ ItIOITl5 t.lgbaUIUI a:wIl 5IIWIdugInBs n Iha 1oc.1OrIas.1!uI do bo unIoA, my door dI*InIn!OOn'W!IIldProHby~1 .....ot*Inlwan1lolosi!~oIyoualIhlsSlDQl!..- Mr Wor*o 01**1 !he door Inl whI;JI an~."'roomW05 Agrw;f bnJwnl1VlrtawedWllhernldcllloflhllnxm EllOOTlIIUJgIosspipas_danglngdoWn "''''''_lOITIIiIWhalhlghuplnlhl(~ ltwI_ 01'811'1 meadowsarJd"_amg "~Whaf_tTIOfebeauIkJI_ IhelquidchocolalawallrlalllowlJ'l!llnlo1ha dlOCOlale rMir hayonewas tnaSn'IIfIsedby Il'llbe!:lUlyolNOIotDIaI8J1Dotn ~~I Let's talk. ~ MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4, 1.2.5 Do you think pupils will still be using pen and paper to do their homework in the future? Why? 42 I want to see change in /. Yes. The possibilities are endless. What other kind of changes do you - want to see in the future? It's amazing how technology has evolved in our lives. Perhaps we won't be using papers anymore to learn and write. Everything will be on /. Life would be more convenient as robots can / . Right now,a lot of tall buildings like condominiumsand apartments are being built for people to live in. In the future, there will be more people. We will start to look for other planets to live in due to little space. In the present time, only astronauts get to travel to space. However, the future might change for space exploration. We might be able to What do you think the Earth would be like in the future? MissSharmila is having a discussion with the pupils of 5 Bestari.Listento them talking about what could possibly happen to our lives in the future. The changes could be in terms of transportation, education, lifestyle, and technology. Listening and Speaking MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4, 1.3.I(a), 1.2.5 43 Can you think of other places ere computers are used? . Computers We use them to are also used to How do you use computers ? We can use them to book tickets. Computers are also used to give information on the arrival and departure times. How do you use computers at railway stations or airports? Ask and answer questions based on the information above. ) Finance - storing information for different account holders - keeping records on cash and cheques Office Administration - typing and printing documents - sending and receiving emails Education - teaching and learning ~dOingC? Railway stations and airports - booking tickets - giving information on the arrival or departure of trains and aeroplanes Listening and Speaking ~~ Let's talk. I~ A computer is a device that can be programmed to perform many tasks. It is also programmed to carry out instructions. These instructions can be as simple as adding numbers together, transferring data from one place to another or searching for information. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.3(a), 2.3.1 (b) 44 Answer the questions. I. What is an electronic book? 2. Where can we purchase an e-book? 3. What is an electronic book reader? 4. Why are more people choosing to read e-books? I 1 I I Electronic books or e-books are electronic versions of printed books. They can be viewed on a computer screen or on an electronic book reader. E-books can be purchased on the Internet from publishers or e-bookstores. We can only pay for these books using credit or debit cards. Purchasing an e-book is faster compared to purchasing a book from a bookstore. Nowadays, more people are choosing to read e-books. This is because the materials can be downloaded and accessed anywhere. E-books are also environmentally friendly because they reduce the number of trees being cut. The future of e-books is bright. It allows us to bring the whole library with us wherever we go. They are slowly gaining popularity because of its convenience. Electronic Books: The Future of Reading , Reading I~I Let's read Qnd'answer. ~ I I MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 45 Main Idea: Supporting Detail: Paragraph 3 2.2.2(b), 2.2.3(0) Main Idea: Supporting Detail: Paragraph 2 .. Identify the main paragraph and supporting details of each paragraph. A main idea is the key concept of the paragraph and the other details that fit into the paragraph are supporting details. Thesebooks are also known as e-books. Supporting Reading ,~, l!et's read. ~ MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.3(0), 2.2.2(0), 2.3.1(b) 46 - The future of the mobile phone is bright. It is ever changing and ever evolving. Most people cannot live without it because of what it can do. • • Most mobile phones have a number of features in common. They are sleek, thin, and sophisticated. In addition, text messaging is a basic feature where we can send messages via SMS(ShortMessage Service).Other extra features include a clock, calculator, calendar, and notepad. • • • There are many functions in a mobile phone. Besidesmaking and receiving calls and text messages, it can be used to send emails, photos, and videos. Today, a mobile phone is one of the most important gadgets to have. It has become an important tool of communication. Keeping in touch with family and friends and accessing emails are a few reasons why it is important. • Reading ~~j I Ilet's liecut . - •.. . -, ~ Readthe text and identify the main ideas and supporting details. . . MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Text messaging is very popular among those who use mobile phones. However, the use of text language can affect the proper use of the English language. What should we do about this? Rewrite these text messages correctly. I. Hi, hw r u? 4. C u IBr 2. Wht r u doin? 5. Gd nB 3. ShUv meet 2moro? 6. GrB! Hope 2 c u there Grandpa, I think the text is saying 'Can't wait to see you next month. My wife and I look forward to having you for dinner at our place.' Most people own a mobile phone to make communication easier. So, when you send messages,do you use standard English? X wait 2e u Net nwrth. My wife n lluk fwd 2havtn u 4dinner. our pic How do you know what people are trying to say if you don't write in full sentences? Oh dear! I just received a text from a friend but I don't understand the message. What does it say? Writing MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 48 Tellyour friend what you will and will not do: - later this evening - next Saturday - tomorrow - next month Fill in the blanks with the correct Simple Future Tense. I. I / (finish)the work given by my teacher online. 2. Mrs.Tan .t(not work) tomorrow because she is sick. 3. Jasleen /(present) a PowerPoint presentation to her class next week. 4. May Lee .I (not leave) her laptop on the table because it may get stolen.' 5. VUay / (open)the door for the guests who are coming for the Information Technology exhibition. ~"- "'- ,,,,"-,."_ i ",j' ....~" '" ~ ~. "- _. .~,-~~"'"" ~ .'", ~ . I I I I I shall + come = shall come We shall not + send = shall not send 1 we I [ I 1 I I , 1, he he I , ! i i she she J! it will + arrive = will arrive it will not + text = will not text ! i they they I we we you you -.~~~--~- ,.-- - ~. "...,."'-",,,.,,"""" •....,.,.,= ~."%-"'" """""'~ ~. """,-.:~~ "'~"'~'" Shall is traditionally used with the pronouns T and 'we'. Examples: Grammar '"I Let's learn ,and practise . ... -'%' We will see a lot more e-books in the future. Thewords in bold are written in the Simple Future Tense.Thefuture tense tells us more about an action or an event that will take place in the future. Will/Shall are modal verbs. Will/Shall are positive modal verbs and will not/shall not are negative modal verbs. The modal verb will/shall are always followed by a base word. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Move back fi e spaces wash-dishes teMove forward thr e spaces one free turn Miss a Turn -Move forward two Rollthe dice and move the token according to the number on the dice. Forexample, if you land on square number 3, you need to construct a sentence using the simple future tense. Forexample, "Joe will watch a movie next Saturday." If you are unable to do so, you miss a turn. The first person who reaches 'Finish'wins the game. and tokens You need: a dice - What will you do? Grammar MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.1.1, 4.1.2, 4.3.2 Write a poem on good oral hygiene. Perform in a group. 50 How do I take care of my teeth? oss between ur teeth. language Arts Ijiggled it Jaggled it Jerked it. I pushed, and pulled and poked it. But- As soon as I stopped, And left it alone, Thistooth came out On its very own! (By Lee Bennett Hopkins) -~ This Tooth <, , Let's ido. _:r<:Li>~. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4, 1.2.5 MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4,1.3.I(a) He should scream loudly for help and run away. The man is trying to kidnap the boy. 52 What do you think the boy should do to avoid the situation? Look at Picture 1. What is happening? Use the pictures above to ask and answer questions. extorting money • should not carry a lot of money • must not show off money kidnapping • should not talk to strangers • accompanied by an adult \ .... ~/'" It is important to stay away from danger. Nobody can be easily trusted. You need to be alert to your surroundings. Self-protection is important to protect ourselves from hcrm. Discuss how you may protect yourselves. Give reasons for your answers. Listening and Speaking MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 53 What else willyou do? What willyou do if someone touches you inappropriately? 1.2.4,1.2.5 Practise the dialogue. A pat on the back for doing well in the exam or a hug from your parents are examples of good touch. So, what is a good touch? Youare the boss of your ownbody. Nobody has the right to hurt you or make you feel uncomfortable. If someone touches you at places they shouldn't be touching, that is a bad touch. Tell them to stop and report it immediately to your parents or teachers. Lookat the red circles. These are the areas that no one should touch. - Good Touch, Bad Touch -~-- Listening and Speaking MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.3(c) 54 Create a safety awareness brochure with tips to overcome: • child abuse • bullying • inappropriate touching If someone tries to kidnap you: • scream as loudly as possible to attract attention. • shout words like "Help!", "No!", "This is not my dad!" or "Call the police!" • run away as fast as possible at the first sign of trouble. • wriggle, twist, turn, and jump to make it difficult for the kidnapper to grab hold of you. • pull or kick as hard as you can to escape from the kidnapper. MASSIVE HUNT FOR KIDNAPPED CHILD 1\~T~ PREVENT KIDNAPPING ~~~ Reading 'J!?!(JI Let's read. \ ~ BOY KIDNAPPED ON THEWAY TO SCH0:J MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(0), 2.3.1 (0) 55 Mrs.Tan: Do you know that an II-year-old girl was almost kidnapped in the neighbourhood? Itwas a close shave. Someone heard her screaming and came to rescue her. They caught the man and sent him to the police station. May Lee: Oh no! What a terrible thing to happen. Mrs.Tan: Indeed it is. Now I'm worried for you and grandma. I shall be working late tomorrow. Please lock all the doors and windows. Do not let anybody into the house. May Lee: Okay, mother. Don't worry about us. Mrs.Tan: Good girl. I will be calling you from time to time to make sure you and grandma are safe. May Lee: Okay. Will dad be home early tomorrow? Mrs.Tan: Unfortunately he won't. He will be leaving on a business trip to Singapore. He will only be back on Friday. May Lee: Don't worry, mother. I have a black belt in karate-do. I can take care of myself and grandma. Answer the questions. ----------. I. What happened in May Lee's neighbourhood? 2. Why will May Leebe staying with her grandmother? 3. Why did Mrs. Tan advise May Leeto lock all the doors and windows? 4. May Leetold her mother not to worry because ..... A. she had homework to do. B.she would be sleeping the whole night. C. she knew how to protect herself from danger. D. she would be out with her friends. 5. The idiom close shave means .... A. a narrow escape. B.a pleasant experience. C. a dangerous situation. D. an unforgettable memory. 6. Do you think Mrs.Tan is being overprotective? Why? Reading ~~~ 1f!!!J1 Let's read 'and (answer,. Readthe conversation between May Leeand her mother. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.3.1 (a), 3.2.1 (b) Create a poster for a Child Safety and Protection Carnival in your school. 56 Many interesting activitieswill be held. There will be: __ (5), __ (6), ~ (7),and ~ __ (8). Let's make our school and community safe. MissSharmila Carnival Coordinator Child Safety and Protection Carnival Sekolah Kebangsaan SeriDamai is organising (I) Date: (2) Time: (3) SEKOLAH KEBANGSAAN SERI DAMAI Date: _-,-- ;:;/ Sekolah Kebangsaan Seri Damai is organising a carnival on child safety and protection on 25 May from q:OOa.m to 2:00 p.m. The organising committee is inviting all the pupils and parents tojoin hands to raise awareness and educate everyone on the importance of child safety and protection. The carnival will be held at the school hall. Activities include a talk on staying safe, a poster competition, self-defence demonstrations, and parenting advice. Admission is free. Complete the notice. Writing Let's write. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1 (b), 3.2.3 - prefect - saw - happened - - reported- headmaster- punished Use the words to write a story. Begin your story with: Vijay is a quiet boy who loves reading books. One day, while he was alone in the library, ... - demanded - money - refused - - punched - face - avoided - - reading - alone - library - boy - came - fierce - The Big Bully ':--.-~ ~~_ Writing IJ'1jf;1Let's 'Write. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY S.I.3Ib) She will be having breakfast. Write what May Lee,Irfan, and Jasleen will be doing at other times. 58 3. What will May Leebe doing at 7:00 a.m.? He will be swimming. 2. What will Irfan be doing at 12:00noon? I shall be doing revision. I.What will you be doing at 2:00 p.m.? .,~;-~,' ~.'",,,-"-"I" . ,,-~,., ....,••= .~,~-, .,_ .... _ .... -,: - - ,- . . ~Ji;;._<r""'~_. -_ ~ I ~shall + be + having = ~ I Ushall not + be + doing = ~ we shall be having we shall not be doing , j I I he he she will +be + playing = she will not + be + watching = , it it they will be playing they will not be watching ! we we ~ you you -_ -" -- - - ~ 6:00a.m. 7:00 o.rn. 8:00 o.rn. 12:00noon 2:00 p.m. 5:00 p.m. 7:00 p.m. e go to the spend time I brush market have have lunch do revision play with her teeth with her breakfast netball family parents May have play the attend play watch wake up have lunch taekwando Lee breakfast piano class badminton television help watch a Irfan shower mother to have swim have lunch cycle movie at prepare breakfast the cinema breakfast The structure of the future continuous tense is: Grammar .-1Let's learn end practise. I shall be working late tomorrow. . He will be leaving on a business trip to Singapore. The sentences above are written in the Future Continuous Tense. We use this tense to talk about an action that will be happening at a particular moment or time in the future. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY I. I shall be 2. He will not be Based on the pictures below, write eight sentences describing what you or your friends will/will not be doing during the coming school holiday. (drive)her to her grandparents' house next Friday 8. Jasleen's mother afternoon. Complete the sentences using the future continuous tense. I. I (travel)to London next month. 2. Teachers (mark)the exam papers over the weekend. 3. We (not go to school) next week because it is the holidays. 4. The mechanic (repair) my father's car this time next Monday. 5. Sigat (watch) his favourite television programme in the evening. 6. My cousin (not go) to university next year because of his poor result. 7. We (sell)a variety of food and drinks at the school carnival next Saturday. Grammar \ Let's practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.2.1 (a), 4.3.1 60 ~~~.,.Let'sdo. Create your own family tree. 11 -- 3 o Label Charlie Bucket's family tree. This is Charlie's family. The whole family live together in a small wooden house. The house is old and really small. Life is extremely uncomfortable for them all. There are only two rooms in the house and there is only one bed. It is given to the four grandparents because they are so old and tired. They are so tired that they never get out of it. Grandpa Joe and Grandma Josephine are the father and mother of Mr. Bucket while Mrs. Bucket's parents are Grandpa George and Grandma Georgina. Mr.and Mrs.Buckethave a son whose name isCharlie.Charlie isa well-mannered boy with a big heart. He loveshis parents and grandparents very much. They look out for each other all the time. (Adapted from Charlie and The Chocolate Factory by Roald Dahl) "_ Charlie Bucket's Family ~- • : \ Chor~eondthe I ChoC.OIOtefodor,! language Arts ~I Let'sreed, if11!'J MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4 61 ~~~ ~I Let's talk. t/ 8 8 CISIOn 'S MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.2.2, 1.2.3 Based on the map, give directions to your friend to get from: • the market to the playground • Dave's house to the library • the horse stable to Eric'shouse From his house, he has to walk straight on and turn left at the first junction. Walk on and turn left again at the second junction until he reaches a roundabout. Take the second exit. The castle is at the end of the road. Lookat the map. John wants to go to the King's castle. Help him find his way there. Listening and Speaking - t MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.2.2, 1.2.3, 1.2.4 Give directions to get from: • The kitchen to the courtyard • The banquet hall to the king's chamber • The art gallery to the throne room It is used to A courtyard is an enclosed space in the castle that is open to the sky. It usually . has a beautiful garden. What is the function of the Banquet Hall? I see. So what can you see in a courtyard? 63 A throne room is a large hall where the king usually sits. What is a throne room? ..... ~ John is in the castle. Talk about the different rooms in the castle. listening and Speaking Let's 'talk. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY King Sam announced in his red royal cloak, "Whoever wants to be the next king must draw the most beautiful portrait of me." Months went by and everyone worked so hard to paint the best picture of the king. Although everyone in the kingdom loved King Sam, he was not happy. He and Queen Sara did not have children. He was old and needed an heir to his throne. King Sam loved art very much. One day, he had a brilliant idea. "I shall use art to find my heir." A message went out saying whoever wished to be the next king should come to the palace. SinceJohn loved painting, he decided to give it a try. He was the first to arrive at the palace. Once upon a time, there was a peaceful kingdom called Artistic. Itwas full of happy and talented people. They were ruled by a wonderful king named King Sam. ~ Let's read and answer. tV The King's Decision MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY (Adapted from TheKing's Decision) King Sam came to John and saw him holding a mirror. John said, "1 was sure 1could draw the most beautiful portrait, Your Majesty but nothing that 1drew was perfect. Sotoday, 1brought you a golden mirror." 1\ llj~ -- I 2.2.1 (b), 2.3.1 (0), 2.2.2(0) King Sam looked into the mirror and saw an image of himself. He was delighted with the clever idea. The King declared, "Look at me. The reflection in the mirror is perfect." On that day, King Sam proclaimed John as the next King. Answer the Questions. I. Why did King Sam need to find an heir to his throne? 2. What was King Sam's passion? 3. Why was John the first to arrive at the palace? 4. Findthe idiom in the passage that has the same meaning as: a) was nervous b) wanted to make a good impression c) looked serious 5. Do you think it isfair for the king to proclaim John as the next king?Why? 65 Reading The day finally came to choose the new king. All the people put their best foot forward, hoping to be chosen. When John saw the other villagers holding beautiful portraits of the king, he had butterflies in his stomach. He was afraid King Sam would be angry because he came with just a mirror. The King finally arrived. His red royal cloak was bright and he kept a straight face. King Sam walked around slowly looking at all the portraits, one by one. All of them had a big picture of him in his red royal cloak. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Write a letter to a friend about an interesting place you have visited. Dear Ashton, How are you? I hope you are doing well. I had an amazing experience visiting the King's castle today. The castle was huge and beautiful. I never knew it had many areas and rooms. Thefirsttime I stepped foot into the castle, I was amazed by the courtyard. It was well-maintained with big colourful flowers and beautiful plants. Thetrees were green and birds were chirping. I could spend hours painting there. My favourite area in the castle was the Art Gallery. As you know, the King is an avid art collector. He collects paintings from all overthe world. Mostof the paintings were painted by famous artists. I'm sure they are worth a lot. That's all from me. Do write to me about your interesting experience over the weekend. 812,Artistic Road, 46600 Artistic Land. 23 July 20_ Writing 8 Signature 7 Complimentary closure 6 Closing 5 Content 4 Introduction 3 Salutation MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 67 Writing 3.1.1(b), 3.2.2(0) Complete the story. King Sam crowned John as the new king. He was .... \~I Let's read gnd 'write. ~ Write a story on what happened after King Sam proclaimed John as the new king. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY S.I.4(a)(b) Do not add 'but' in the sentence that has the conjunction 'although'. Example:Although the woman is old, but she has a lot of energy. K Although the woman is old, she has a lot of energy. V Complete the sentences using although and since. I. / she is beautiful, she is not proud. 2. / VUaywas sick, he still came to school. 3. / he is poor, he gives his family the best. 4. ./ you are so helpful, let me buy you a gift. 5. / it was raining, May Leetook an umbrella to school. 6. / Irfan scored the highest in English,he remained humble. 7. her parents are away on a business trip, May Leehas to stay with her aunt. 8. / it isJasleen's birthday today, she has invited all her friends to her birthday party. 68 Although the old man was sick, he painted the portrait of the king. Although John was poor, he led a very happy life. Since the people in the kingdom wanted to be the heir, they started painting immediately. == Since the king was not happy with his people's work of art, he asked them to leave the palace. I : Although he was married, King Sam did Since King Sam did not have children, not have any children. he decided to find an heir to his throne. , We use 'although' to show contrast We use 'since' to express cause and effect Although everyone in the kingdom loved King Sam, he was not happy. I~ Since he loved painting, John decided to give it a try. Although and since are conjunctions. -- - -~~ ............. =====::.;;;:;.....~...;;;:.-.., .....==............. Grammar <, \ Let's learn and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY S.I.4(a)(b) 6q !4~~ '. Let's ,do. Write five sentences using although and five sentences using since. you have given me the trust, Thank you, Your Majesty. I will not let you down. John: King Sam: I'm sure they will thank you for this. you don't have much experience, I'm sure you will be a kind and loving king. John: most of them are too old, I will give them a monthly pension to lead a comfortable life. King Sam: That's a good idea. What about those elderly people in the villages? John: I have no experience in ruling the country, I believe I will do a goodjob, Your Majesty. the children love reading, writing, and art, I will build more schools and hire the best teachers to teach these children. King Sam: Now that I have chosen you as the heir to my throne, how are you going to help the people of this country? King Sam had chosen John as his heir. He wanted to know how John would help build and expand his kingdom. Soone day, King Sam spoke to John at his courtyard. Grammar l=-r" __ "- I I Let's learn and practise . ...... _»7 Complete the passage below using 'olthouqh' or 'since'. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.3.1,4.3.2 70 HO: :oUld the Golden Ticketlook like? Draw and present it to I. the class. . k uld read the notice in the class. 2. Role-play how Willy Won a wo Good luck to you and happy hunting! I, Willy Wonka, have decided to allow five children to visit my factory this year. These lucky five will be shown around the factory personally by me. They will be allowed to see all the secrets and the magic of my factory. Then, at the end of the tour, as a special present, all of them will be given enough chocolates and sweets to last a lifetime. Sowatch out for the Golden Tickets!FiveGolden Ticketshave been printed on golden paper. They have been hidden underneath the wrapping paper of five bars of chocolate. These five chocolate bars may be anywhere at any counter where Wonka's Sweets are sold. Only the lucky finders and their companion are the ones who will be allowed to visit my factory and see what it is like inside! . h body has seen for Mr Willy Wonka, the confectionery g.enlusv-: ~m no th~ last ten years sent out the following notice. )) The contest 11:'1"__ -'1_ Let's read and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4 Sarawak Land of the Hornbills Sabah The Land Below the Wind Let's talk. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY SARAWAK • Has the world's largest cave passage and cave chamber • Famous for its limestone spikes called 'The Pinnacles' • capital city • Rivercruises • Cat Museum • Sarawak Cultural Village • Crocodile Farm Capita "- I Let's 'talk. ~/ • Have you been to Sabah or Sarawak? • Name some of the places you can visit. ~~~;\n ... '-J. ", Let's listen and say. _.~-"/'r ,-~ Miss Sharmila talks about Sebeh and Sarawak with her pupils. Join in the conversation and complete the tasks that follow. --~.------------------~ MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 73 1.1.4, 1.2.4, 1.2.5 Talk about a place you may like to visit in Sabah or Sarawak. Yes, I know. The biggest flower in the world is the Rafflesia. Do you know the name of the biggest flower in the world? ~ can go diving at Sipadan Island. Where can you go diving? Ask and answer questions. I Internationally known as L...----t one of the world's famous diving destination Sipadan Island Diving • Malaysia's first UNESCOWorld Heritage Site • Has the largest variety of pitcher plant i An opportunity to see orang-utan up close during feeding time Sepilok Orang-Utan Sanctuary listening and Speaking MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Email: ena uiries@tourism.gov.my Website: www.tourismmalaysia.gov.my Useful Contacts Tourism Information Centre (SabahTourism Board) Tel: +6088-212121 Getting There Land in Kota Kinabalu International Airport. You can also rely on our good public transportation. Sepilok Orang-Utan Sanctuary Itisthe largest orang-utan sanctuary in the world. Don't miss the daily feeding of the orang-utans. Youcan also see different types of birds flying over the trees in this sanctuary. Go bird watching and explore a variety of wild plants. 74 Sipadan Island This is a beautiful island which is a perfect getaway. Tourists can look at turtles and coral reefs when snorkelling, swimming or diving.. There are 3,000 species of fish among the colourful coral species. Mount Kinabalu Mount Kinabalu is the highest mountain in Malaysia. It stands over 4,000 metres tall. This mountain is also a World Heritage Site.The densejungles contain species of flora and fauna that are protected. It is a perfect spot for mountain climbing, sightseeing, and camping. Places of Interest Situated in the island of Borneo, Sabah has beautiful amazing rainforests and beautiful islands. Thecapital of Sabah, Kota Kinabalu offers adventures such as diving, river-cruising,mountain climbing, water-rafting, and caving. Welcome to Sabah ~ The pupils of 5 Bestari are organising a trip to Sabah for the coming school holiday. They are looking at a brochure about the places of interest in Sabah. l Let's read and IQnswer. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(b), 2.2.4(b) 75 Create a slogan for Sarawak. Share it with your friends. ! Sipadan Island Sepilok Orang-Utan Sanctuary / Activities Places of interest , Mount Kinabalu , 7. Complete the table. • a place that provides shelter or protection -- --=== ~=====~=== • swimming underwater • thick or close together • the same kind or same group • a quick escape a. diving • b. gateway • c. sanctuary. d. species • e. dense • I. What is Sabah also known as? 2. These are the activities you can do in Sipadan Island except ... A. swimming C. river cruising B. diving D. snorkelling 3. The orang-utan is fed ... A. hourly C. weekly B. daily D. monthly 4. What are the three ways to get more information about Sabah? 5. What do you think the slogan 'where real adventure begins' means? 6. Match the words to their meanings. Reading MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(a) 76 State True or False. I. The river cruise is one of the best ways to see Kuching. 2. A perahu tambang is used to bring passengers across the river. 3. Most of the houses in a Malay kampung are made of bricks. 4. FortMargherita has been turned into a restaurant. 5. The Satok Bridge resembles the Melanau tribal hat. That's all for now. Bye. Dear May Lee, How are you? I hope you are well. Everyone here is fine. In your email, you wanted to know the best way to see the beautiful city of Kuching. Well, one of the best ways is to go on a cruise along the Sarawak River.The Sarawak RiverCruise provides a unique and different experience. Along your journey on the river, you will pass small house-like boats called perahu tambang which are used to ferry locals across the river. You will also see Malay kampung houses built on stilts and fishing villages. Besides that, you will pass the Astana, which used to be Rajah Brooke's residence. Located next to the Astana is FortMargherita which is now a police museum. Before returning to Kuching city, you will cruise by the Satok Bridge. Make sure you don't miss the new State Legislative Building. It is as grand as a palace and resembles the Melanau tribal hat. Reading ~I Let's read and answer. May Lee receives an email from her cousin who lives in Sarawak. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.2.I(b), 3.3.I(a) Create a poster on an event in your town or state. Place: Time: Title: The pupils of 5 Bestari are making a poster on The Lupar Benak tidal bore. Help them to create the poster. The Batang Lupar Riverin Sarawak is known for its benak or tidal bore. The tidal bore is one of the largest in the world. It is a rare phenomenon that only happens to few rivers. Many people come to see the huge waves. The tidal bore is an amazing event that happens a couple of times a year. The tide comes in from the river mouth and fills up the river really fast. The wave goes up from two to four metres high. During the event, there will be other activities held such as the longboat paddling competition, tidal bore surfing, and water sports. The Batang Lupar tidal bore has become a major tourist attraction in Sarawak. ~v Miss Sharmila is reading a newspaper article to her pupils. Join her and complete the tasks. Writing ~ "- Let's read rand\Write. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1(a), 3.2.4 78 Think of other homophones. Make sentences using them. Example:hair - hare • I mran has to cut his long hair. • Zulaika saw a wild hare in thejungle. ./ '. bo~ O~ / .. w~ CJ~ ':) The people surfed the tidal wave as Many prizes there to be ./ A beautiful day, the sky was ./ Thewind was strong, and it ./ and <, I Let's practise. .......M My son loves to play ball VUayate his breakfast at The boy rode a horse when the sun shines. eight o'clock. along the road. ~i:~n:~:::t:~St:tL:;:: ~::~ect;o~OPhones~~ ~ When I saw a big wild ./ Q Rootsandplantsitgreedily / ~.eight Joined later by another ./ 0C) rode / road ate / eight son / sun Say aloud the words in bold. They are homophones. Homophones are words that have the same sound but different meanings and spellings. Example: 'For' is used to indicatethe place someone or something is going to. 'Four' refers to the number 4. Writing MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 5. EncikAmir put the Sarawak vase the many vases that he has. 6. There is an orang-utan sitting the monkeys and squirrels. the river. 4. The workers built a bridge 5.1.5 (a)(b) the paddy fields before landing. 3. The plane flew I. The monkey jumped the wall. 2. MissSharmila is standing the teachers who are going to Sabah. Fill in the blanks with the correct answer. She found a beautiful coral among the shells. Thereis a huge rafflesia among the flowers. in the middle of or surrounded by other things among Wesaw some perahu tambang when we flew over the river. Theorang-utan throws a banana over its head. to show movement from one side to the other, or across something over Example Explanation Preposition of place The words over and among are Prepositions of Place. Thereare different types of birds flying over the trees in this sanctuary. Thereare 3,000 species of fish among the colourful coral species. Grammar <, \ Let's learn land practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY S.I.S(o)(b), 3.1.1(0) - bee - flying - a pot of honey - - girl - standing - Sarawak vases - - hornbill - gliding - trees - - aeroplane - flying - Mount Kinabalu - 80 2 Write sentences using among and over. Example: - tourist - standing - peacocks - Thetourist is standing among the peacocks. Yes, you are right. I took some pictures of an adult proboscis monkey when it was jumping over a stream to look for food. '-I!~----=---- Wow!That's fantastic, Irfan. Proboscis monkeys are unique animals which can only be found in certain places in Borneo. Grammar \ Let's learn and practise. /'" Irfan is telling Jasleen about his visit to Sabah. The trip to Sabah was the best. I went jungle trekking with my family. I saw a baby proboscis monkey among a troop of proboscis monkeys in the forest. It was amazing. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 81 4.2.1 laHc), 4.3.2 -- The Five Golden Tickets - Meet the Winners Charlie and the I ChOC.Olatefador,>, Language Arts !/~~ I'P!!J' Let's read. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 82 These children are famous because they found the prized tickets to Willy Wonka's factory. Visitors and reporters all wanted to have a look at the Golden Ticket and interview the children. If you are a reporter, list five questions you would ask the children. Then, role-play the situation. 4.2.1 (a)(c) ChorUe ond the I Choc-olote foc-tory Language Arts MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.3,1.1.4 Aliiien. He wanted to be brighter. I saw an alien with three eyes. What do I call him? Why did the sun go to school? Shooting stars. He was looking for Plutothe dog. What are the noisiest things in space? Why did Mickey Mouse go to outer space? 83 MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Draw a poster of the Solar System. Talk about the Solar System. Planets orbit the Sun. 4 Asteroids are smaller than planets. Stars are made u of dust and rocks. 2 A comet is made of ice and gas. I The stars look so small from Earthbecause they are far away. Pluto is not a planet because of its unusual orbit. Answer True (T)or False (F). 1.1.3, 1.1.4 Irregular-shaped rocks that orbit the Sun are asteroids. -, ~ Listening and Speaking l ., '" I Let's 'talk. t'/ Miss Sharmila is talking about the Solar System with the pupils of 5 Bestari. A comet looks like a snowball but has a tail. It is made of rock and ice. The tail is made of dust and gas and it streams behind the comet as it nears the Sun. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.3, 1.1.4, 1.2.4 i 85 What do they do if they get sick in space? They read books, listen to music, watch movies, and look at the Earth. How do astronauts spend their free time? Sickness The one in charge of medical treatment will take care of them. Leisure Time They read books, listen to music, watch movies, and look at the Earth. Clothes They wear the same types of clothes that we wear on Earth. 8ath They wipe their body clean by using a wet towel and use waterless hair shampoo. Food They eat meals just like we do on Earth Miss Sharmila and her pupils are at the national planetarium. Irfan and Sigat are amazed to look at a huge astronaut suit displayed there. Miss Sharmila explains about how astronauts live in space. Listening and Speaking Let's 'talk. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(0), 2.2.4(b) Date 86 A dog named Laika was the first animal to orbit the Earth. Reading Answer the questions. I. Findthe meaning of the words in bold from the dictionary. 2. Complete the table. Nameof Many people think Neil Armstrong went to space first, but it was actually a Soviet pilot named Yuri Gagarin. He was launched into space on 12AprillQ61 on board Vostok. Neil Armstrong was the first person to walk on the Moon. He was also an American aerospace engineer. He was launched into space on Apollo II. He set foot on the moon on 21July IQ6Qand said the famous words, "That's one small step for man, one giant leap for mankind." Both Yuri Gagarin and Neil Armstrong are remembered for their achievements and contributions to space travel. Sheikh Muszaphar Shukor is a Malaysian orthopaedic surgeon and was the first Malaysian to go into space. Hewas launched to the International SpaceStation Board IISS) on 10 October 2007. He went in a Russian spacecraft called Soyuz TMA- II. He spent II days in space and performed several experiments about cancer and leukemia cells. Sheikh Muszaphar has inspired many young children to aim high and reach for the stars. 'l~~ \~l Let's read and ranswer(io t'-r MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY ( 2.2.2(b), 2.3.1 (b) ~ 87 Fill in the blanks with suitable answers. The International Space Station (ISS)is a place where astronauts .r. Itfunctions as an experiment station. Some of the things they do there are / ,_!_, and .~. Some vegetables can be grown here such as __!__, _!_, and __!_. Astronauts need to ./ at least for two hours every day to keep _!_. They also work with '" to see / Astronauts work with scientists to see how well the human body can adapt to different environments. Astronauts exercise at least two hours daily to keep fit and avoid bone loss. Astronauts grow their own food such as lettuce, peas, and radishes. Grow Plants International Space Station (ISS) A place where astronauts stay and conduct experiments and research. Reading " r I Let's read and ,answer,., ~ Sheikh Muszaphar Shukor spent II days in the International Space Station Board (ISS)and performed several experiments about cancer and leukemia cells. Astronauts perform many tasks on the station as they orbit the Earth. Read some of the things they do in the ISSas given below. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.3.I(b) 88 Sincerely, Dear I would like to invite you to }o , " ) l" .. Write a message to invite a friend to attend the Space Exploration Week. 'Exploring Space, Discovering The Universe' The Science Club of Sekolah Kebangsaan Seri Damai is organising a Space Exploration Week. The details are as follows: Date: 4 August 20 _ - 8 August 20 _ Place: Science laboratory Time: 7:30 a.m. to 2:00 p.m. Admission: Free Activities: • The Solar System exhibition • A session with Dato Dr. Sheikh Muszaphar Shukor • Video shows on rocket launches • A demonstration on making a space shuttle model • Making diorama on planets • Quiz • Building a model of a telescope • Colouring contest • Essay competition Everyone 'is invited to join in the fun! See you there! SPACE EXPLORATION WEEK Sekolah Kebangsaan Seri Damai is organising a space exploration week campaign to give a chance to the pupils to experience the world of space. Read the notice below for more information. Writing Let's !write. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Sq • use sleeping bags • strap myself so that I will not float around Bedtime • no showers • fastened to the toilet so that I will not float away Toilet Writing 3.2.2(c) • wear the same clothes I wear on Earth • special clothes while working Clothing • placed in aluminium tubes or plastic containers • almost the same as the food on Earth Food ~ Let's Write. Imagine that you are an astronaut up in the International Space Station (ISS). Write a letter to your family describing your life in the station. Use the information below to guide you. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY r S.I.S(c)(d) '1 !, Fillin the blanks. I. Vijay rolls the marble ; the tube. 2. I saw the squirrels climb in ./ the window. 3. The swimmers swam j the lake in five minutes. 4. He saw an accident when he drove I the tunnel. 5. The cat ran ....1 the hole to the other side of the house. 6. The ferry sailed ! the Straitsof Malacca to Sumatera. 7. The villagers have decided to build a bridge .1 the river. 8. Irfan's grandparents live in the old building "i' the street. q. We had to walk { the jungle before reaching the waterfall. 10.May Leesaw MissSharmila walked / the road and went into a shop. qO Jasleen isjumping through the hoop. May Leeis running across the field. Example through going from one point to the other point across moving from one side to the other side Usage Preposition ",;>7 ,_ Thereare many planets and stars across the universe. What can we see through an ordinary telescope? Across and through are called Prepositions of Direction. They are used to show where a person, an animal or a thing is going to or coming from. Grammar \ Let's learn (and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY the window. Instead, mosquitoes flew into her bedroom Fill in the blanks with across or through. Jasleen looked her telescope last night. Shesaw millions of shining stars ./ the sky. She hoped to see a shooting star to fly the sky. jumping driving walking flying running riding looking sailing acrossthe city acrossthe field throughthejungle throughthe loop throughthe window acrossthe desert throughthe tunnel acrossthe ocean Based on the pictures below, write sentences using across and through. Example: Theman is riding his camel across the desert. Grammar \ Let's learn and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY ( 4.2.I(b) ) , l I. Willy Wonka warned the children not to get lost when they first entered the Chocolate Room. Imagine one of them wandering off to the other rooms. What might happen to the child? What might the child discover? , 2. Everything is made of chocolate in the Chocolate Room. What if your classroom is made of chocolate? Draw, describe, and present it to the class. Language Arts Mr. Wonka was standing all alone just inside the open gates of the factory. He invited the five winners and their companions into his factory. He took them to a very special room. "This is an important room - the Chocolate Room!" exclaimed Mr. Wonka. "It is the nerve centre of the whole factory. I insist on my rooms being beautiful. I can't stand ugliness in the factories. But do be careful, my dear children! Don't wander off by yourselves. I wouldn't want to lose any of you at this stage." Mr. Wonka opened the door and what an amazing sight the room had. A great brown river flowed in the middle of the room. Enormous glass pipes were dangling down into the river somewhere high up in the ceiling. There were green meadows and trees along the riverbank. What was more beautiful was the liquid chocolate waterfall flowing into the chocolate river. Everyonewas mesmerised by the beauty of the Chocolate Room. - A Visit to the Chocolate Factory ~" .~ MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Let's talk. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY dango tatami mat • sitting uprighton a tatami mat • bowing to greet one another 2. Customs Lookingat the way the people are dressed on the book cover, I think it is from Japan. sashimi • sashimi (a dish of thinly-sliced raw fish) • dango (aJapanese sweet dumpling) 3. Food kimono • kimono • obi (sash) • Hakama (worn over a kimono I. Costumes Let's learn more about Japan. Where do you think the folktale 'Momotaro' is from? MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Give a short talk on Japan to your class. They are _!_, ./ and /'. -' - Canyou namesome of the customs in Japan? 1.2.4, 1.2.5 The traditional costume is called Canyou namethe traditional costume of Japanese women? Sapporo (Snow Festival) sakura (cherry blossoms) • ume (plum blossoms) • shibazakura (pink moss) '~ Ask and answer questions. • Takayama Matsuri (decorated floats) 6. Festivals nashi (Japanese pear) • mama (peach) • yuzu (Japanese lemon) Listening and Speaking 4. Fruits MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY ~ -~ .. Momotaro's mother was worried for him, but she knew she had to let him go. Forthe long journey, she prepared him dango to give him strength. They decided to name him 'Momotaro' which meant 'Peach Boy'. Momotaro grew up to be a very strong and brave boy. .Q.•••• One day, while the old woman was washing clothes, a giant peach floated down the river. She took the peach home. e One evening, an evil ogre stole the villagers' belongings and destroyed most houses in the village. Nobody dared to stop the ogre. After it left, Momotaro asked for permission from his parents to fight the ogre. The old woman showed the peach to her husband and placed it against the wall. Suddenly, the peach started moving. They were surprised to see a baby coming out of the peach. A long time ago, in a small village in Japan, there lived an elderly childless couple. ~I Let's read and answer. I~ MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.3.1 (a), 2.2.2(a), 2.2.3(b)(c) Sequence the story in the correct order. • They were shocked to discover a baby in the peach. They named him Momotaro. • Momotaro asked permission from his mother to fight the ogre. • Together they went on ajourney to defeat the ogre. • Once upon a time, there lived an elderly couple. • One day, an evil ogre attacked the village. • On his way, Mor:notaromade friends with a dog, a monkey, and a pheasant • The old woman found a peach floating in the river and showed it to her husband. Predict the ending of the story. (Adapted from ThePeach Boy) When they landed, Momotaro and his friends saw the ogre sleeping. They fought the ogre. ... They got on a boat and sailed towards the island. Momotaro made his way towards the ogre's island with his dango. He was determined to defeat the ogre. On the way, Momotaro met a dog, a monkey, and a pheasant. They told him that they wanted to help him fight the ogre. So Momotaro gave them a dango each. o Reading MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.1 (a)(i)(ii) Readthe text. Identify the anaphoric and cataphoric reference. Jasleen and her parents visited Japan last year. They had such a great time together. Everyonewas fascinated by their customs and traditions. Jasleen had an opportunity to wear the kimono. Thekimono was made of Japanese silk. She looked lovely wearing it. Food in Japan was good. Jasleen's parents enjoyed eating Japanese food. They loved sashimi because it was a healthy and delicious food. They felt so lucky to be able to experience a different culture other than Malaysia. At the end of the trip, Jasleen and her parents were happy and wanted to visitJapan again. A cataphoric reference refers to a subject that is introduced later in the sentence. When they landed, Momotaro and his friends saw the ogre sleeping. The pronoun 'they' refers to Momotaro, the dog, the monkey, and the pheasant. Cataphoric reference (after the word) One day, while the old woman was washing clothes, a giant peach floated down the river. She took the peach home. The pronoun 'She'clearly refers to the old woman. There is no need to repeat 'old woman' in the second sentence. An anaphoric reference refers to the subject that is introduced earlier in the sentence. Anaphoric reference (before the word) Reading MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY qq Imagine you are Sigat. Write a reply to Hitomi's email. Regards, Hitomi Hope to hear from you soon. How are you? It is the school holiday here in Japan and I have been visiting a few interesting places. My family and I went to see cherry blossoms. Theseflowers are also known as sakura. They bloom all over Japan from the end of March to early May. We had a picnic along the riverbank to enjoy the flower most loved by the Japanese. Apart from that, I also went to Tokyo, the capital city of Japan. It is one of the world's largest cities. My mother went shopping in several big malls. Shebought me two dressesand a pair of earrings. You should visit me one day. I will take you to the best local restaurant and interesting places. Itwill be a trip that you will never forget. Can you tell me more about your country in your next email? Dear Sigat, Subject Greeti~gsfrom~~pan II It 1T B I U A A :: I: .:E ..-a =. -= -= q, @ ~ ..~. « Sigat received an email from his penfriend in Japan. Writing MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY S.I.S(e)(f) Fill in the blanks with the correct prepositions. I. Irfan placed his bicycle the pole. 2. The girl leaned j the bookshelves. 3. Sigat walked / the road to go to school. 4. There were many stalls / the main road. 5. VUayaccidentally knocked his head the door. 100 Thewaves are crashing against the rocks. Theman is leaning against the wall. We also use 'against' to talk about the physical contact made by two objects. We use 'against' when someone or something is pressing on another object. Thetourists enjoy walking along the beach. Thesetrees are planted along the road. We also use 'along' when someone or something is moving in a constant direction. We use 'along' for things that are placed from one end to the other. They walked along the path together to the island. ~ She showed the peach to her husband and placed it against the wall. The words along and against are Prepositions of Position. They show the location of an object or person. Grammar <, .. ""\ Let's learn and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Based on the picture below, write five sentences using along and against. . . against the wall along the street along the white line across the river Write the correct phrase for each picture. Grammar \ Cet's learn and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 102 I. Who do you think the winner was? Why? 2. What can you learn from the story? Charlie never asked for more than what he was given. He found the adventure in the Chocolate Factory to be interesting and fun. He listened to the instructions and obeyed Mr. Wonka. Mike wanted nothing more than to check out the Chocolate Television Room. He took the opportunity to be on television and tried to film himself. However, he ended up shrinking in size. Violet grabbed an experimental piece of gum and chewed it. Itwas against Wonka's advice. She greedily chewed the gum and turned into a giant blueberry. Veruca's demanding nature caused her a lot of problems. She wanted to have Wonka's trained squirrels but they saw her as a 'bad nut'. Sothey threw her down the garbage chute. Augustus Gloop was slurping chocolate from the chocolate river. He fell into the river and was sucked up by one of the super pipes. He came out the other side as flat as a pancake. Willy Wonka's decision to open his factory to five lucky children was actually a plan to find a successor. Thissuccessor would take over the factory where Mr. Wonka would teach all the secrets of chocolate making. There could only be one winner. Who could it be? - Announcing the Winner language Arts MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2004: Thousands die in ASian tsunami FloOds:Conditions improve in Pahang, Kelantan, no change in Terengganu Let's talk. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.2.1(0),1.2.I(b) In Picture A, In Picture B, Picture A shows Picture B shows Describe the situation in each picture. What natural ,,,,'" disasters are these? t Talk about the disasters in the pictures below. / / You can__ , __ , and __ . What can we do to help the victims who lost their homes and lives in the disaster? They are extreme forces of nature that cause deaths and destruction. Examples of natural disasters are , and What are natural disasters? A lot of people lost their homes in natural disasters. MissSharmila is talking to her pupils about natural disasters. Listening and Speaking MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.2.5 Japan Was also hit by the fifth powerful rth most . h e? quake in 2011.It appened In the city of Send . I ~~eatedwaves more than 10 ~'et:rs gh. Many people lost their h and more than 15,000died. omes Complete the table. Year Affected countries Number of lives lost In 2004, the Indian Ocean tsunami . caused massive destruction and death In countries like Thailand, Indonesia, and Sri Lanka. More than 150,000people died and millions were left homeless. It is the deadliest tsunami in history. A tsunami is an extremely large wave in the sea caused by an earthquake. The wavescan travel for thousands of kilometres. Listening and Speaking ~I Let's talk. /' Miss Sharmila is highlighting a natural disaster that happened in 2004 and 2011which shocked the world. Listento the information and talk about it. S 1"0 ~., MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(a), 2.3.1 (b), 3.3.1 (a) Mount Vesuvius Magma is the hot liquid found inside the Earth. Result of the eruption Date of eruption Country Volcano Volcanoes Reading MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 107 2.2.2(0), 2.3.1 ( b) Answer the questions. I. Why does an earthquake cause massive destruction? 2. Do you think it is possible to prevent an earthquake? Why? 3. Why do you need to drop to the ground during an earthquake? 4. How can you help the victims? What is an earthq,uake? An earthquake is the result of violent shaking and movements of the Earth's surface. It causes great destruction. How does an earthq,uake happen? An earthquake happens when the Earth's crust moves in different directions. These create an energy called seismic waves. What happens in an earthq,uake? When there is an earthquake, the ground shakes or vibrates. Deep inside the Earth,there are big movements that cause upheavals. When the movements are strong, they crack open the ground. How do we measure an earthquake? An earthquake is measured using an instrument called seismometer. It measures and records details of the earthquake such as the force and duration. What can we do about it? During an earthquake, seek a clear space and drop to the ground. Be aware of things that can E/,tIF--"_"'" oII!:CI...l<l.lSS~~~>~ fall or hurt you. Always remember to protect your neck. Reading Earthq,uakes -=~ I~\ let's read and enswer, ?!!J MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.2.1 (a), 3.3.1 (b) 108 Basedon the news report above, imagine that you are one of the victims of theflood. Using the information provided, write a letter to a friend describing your unforgettable experience. '_- " - Kota Bharu, 1"2January - Floodscaused V by the monsoon' rain have forced over 40,000 people to evacuqte their-homes. -News reported at least- 10 people had _ died while a mother and a daughter are' :':4 _-missing. _ ~ More than 20,000 people have-been __ ~ '.A -picKedine'Jacuationcenters in Kelantan. "". Tbe rain' also -•affects Terenggan-u, '._~_ Pohonq,..ond Johor, Almost every' year v•s: these stctes" are affected and- "they' ~ - - .. ... "--:.. usually lost. from late November to February. ~ Vblunteers are helpinq <people to movetheir_belongingsend foodsupplies ~ on small boats. One of the volunteers Informed, "fliese' victims have been placed JR SekoJan: K~bangsaan-'" Sri Mentciri and Sungai"Jenuh rv1osql:lefor ,.... safety end refuge." • _ All flood vicnrnshav~ been advised to ~': stay at these centers until the situotion ... ,- -issafe. ~.. .. <"!.. - - Floods Writing MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.2.1 (b), 3.3.1 (0) .. Surf the Internet for other d Choose a natural disaster ~reate a.Disaster Planning Brochure. This brochure should co~tain Information on what to do before, during, and after a disaster. What to do after a flood? • Wait until it is safe to return. • Stay away from power lines. • Do not enter a building if it is still surrounded by water. • Wearproper shoes so that you don't hurt your feet. • Throwaway food, medicine, and water that has had contact with flood water. Wha'\' '\'0 do dur\ng a f\ood? • Sa'le yourse\\ \\rs', no' your be\ong\ngs. • S'ay away \rom power supp\y and \\'Iew\res. • 1urn off 'he 'ap and gas 'ank be\ore \ea'l\ng your home. • lock a\\ doors and w\ndows '0 secure your home. • Do no' dr\'Ie. What to do before a flood? • Prepare an emergency kit. • Know your surroundings. • Make a plan to save important documents. • Stay out of low areas. • Identify places to evacuate. Writing .~~~j Let's write. r V Read the brochure MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Describe five things in the classroom using suitable adjectives. Example: Thereis a big red pencil case on the desk. 110 Describe the pictures using the order of adjectives. (happy) ( graceful) (two) ( short) (sharp) (young) (several) (blue) A round brown table. (shape) (colour) Some delicious sandwich. (quantity) (opinion) A clever young man. (opinion) (age) A big old book. (size)(age) Positive adjectives r Mount Vesuviusin Italy is the only active volcano in Europe. <!. Thefloods are worse than last year's. • Theeruption was the most spectacular ever seen. Thewords in bold are called adjectives. Adjectives are words that describe nouns. You can describe a noun using more than one adjective. In such cases, we use this order of adjectives. Quantity or number Quality or opinion Size Age Shape Colour Grammar \ Let's learn ,and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 5.1.6 Write the correct adjectives. I. The earthquake resulted in the _!_ (deadly) disaster of all time. 2. EncikHamid told himself to run :/ (fast)than the rest of the people to get to safety. 3. Yesterday, the rain was the _!_ (heavy) recorded all week. Some comparatives and superlatives are changed completely from their adjectives. - Positive Comparative Superlative old older oldest thick thicker thickest famous more famous most famous hordworkmq more hordworklno most hordworkino Superlative adjectives Superlative adjectives compare more than two nouns. We usually add 'the - est' to the adjective. Forwords that we cannot change, we add 'the most' to the adjective. Examples: Thehurricane which hit the city is the strongest ever recorded. Theeruption of Mount Pinatubo was the most destructive in the 20th century. Comparative adjectives compare two nouns. We usually add '-er' to the adjective. Foradjectives that we cannot add -er', we add the word 'more' without changing the spelling. Examples: The waves are higher than yesterday. Thisyear, many of the flood vidims are more prepared to face the disaster than last year. Grammar comparative adjectives MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY ( 4.2.1 (a) '\ Surfthe Internet to readJ' more about PeterPan. 112 In the end, Peter Pan tried to save all the children... Answer the questions. I. Do you think this story is interesting? Why? 2. Based on the pictures describe Captain Hook and Peter Pan. 3. Predict what happened in the end. However, Captain Hook, an evil pirate wanted to take revenge on Peter Pan because he caused the loss of Hook's left hand. This led the pirates to kidnap all the children. Slightly Nibs Tootles The pirates Captain Hook The Lost Boys were eagerly waiting for Wendy to tell them stories. Wendy John Michael While they were sleeping, Peter Pan and Tinker Bellflew into the house. The children woke up and saw Peter Pan and Tinker Bell in their bedroom. Petertold them that they lived in Neverland. It was a beautiful and magical place. Tinker Bell sprinkled pixie dust over the children so they could fly to Neverland. Peter Pan Tinker Bell Three children from the Darling family lived in London. They are Wendy, John, and Michael. ~I l!et's read. l~ MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.2.4, 1.2.5 113 The Leaning Tower of Pisa, It ~~I Let's 'alk. ~ URi ue MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4, 1.2.5 • 114 The Earth House, Switzerland Architect: Peter Vetsch The Snail House, Bulgaria Architect: Simeon Simeonov ~------~-----------, Kansas City Library, USA Architect: Louis Curtiss The Piano House, China Architect: architectural students, Hefey University of Technology Talk about these buildings. The person who is responsible for designing buildings is an architect. Who designs these unique buildings, Miss Sharmila? I'm sure it's not an easy task. Some buildings are famous because they are unique. They are different from others in a way that makes them interesting and famous. ~~ \ .... " '/" Miss Sharmila is talking to her pupils about unique buildings. Listento them. Listening and Speaking -,".-\ Let's listen and say. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY ( 1.1.4,1.2.4) 115 Surf the Internet and look for other unique buildings. Talk about them. ~ __ '~'_"'_,""~'_"'__'_~ .• ,m "'_"'_.. , .. _ tourist attraction opened to the public in February 2012 the first of its kind in South EastAsia - //" The Upside Down House in Tamparuli, Sabah is famous for its unique design. Study the information given and talk about it. Listening and Speaking ,Let's say. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(0), 2.2.4(b), 2.3.1 (b) 116 Use the dictionary to find the meaning of the words below: • impression • located • inspired ) cracks earthquake ) ( lines on the surface of something where it has broken but not split into separate parts . I ( a sudden violent shaking of the earth's surface ( one of its kind entrances ) Match the words to their meanings. crooked ) ( doors or gates used for entering a room, building or place unique ) ( not straight / twisted ( RIPLEY'SBUILDING) The Ripley's building is also known as the Branson Museum. It is located in Canada. Itwas built to reflect the 1812Missouri earthq,uake. The cracks are the unique features of the structure. Itgives the impression that it hasjust survived an earthquake. Reading Let's read land answer." MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(0), 2.3.1 (b) Answer the questions. I. Who is Dave Longaberger? 2. What do you think the two handles of the Basket Building are made of? Why? 3. Where is the ElephantTower located? 4. Why is it shaped like an elephant? Name of building Place Uniq,ueFeatures Rezydent Shopping • inspired by fairytale illustrations. The Crooked House Centre, Poland • the roof is designed to give the impression of a dragon. Ripley's Building / / Complete the table. ( THE ELEPHANT TOWER) The ElephantTower is a famous landmark in Bangkok, Thailand. It resembles an elephant which is a symbol of Thai culture. Its ears ~~::'-I are actually glass-enclosed balconies. Its eyes are huge windows. The tusks are the management offices. ( THE BASKET BUILDING) This building is located in Ohio, United States. It is owned by Dave Longaberger who is in the business of selling baskets. This building has seven floors and it resembles a giant basket. There are two basket handles attached to the building. The handles are heated during winter to prevent ice from forming. Reading ,&1Let's :read ana answer. !P!?J MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1 (b), 3.3.1 (b) Location: Teluk Intan, Perak Year built: 1885 Features: • 3 floors • used as a water tank • a clock which chimes every 15minutes Uniqueness: • leaned after four years of construction due to underground system The Leaning Tower of Teluk Intan 118 The Leaning Tower of Pisa is one of the most unique buildings in the world. It is located in Pisa, Italy. It was built in 1178.The tower has eight floors and it has a viewing platform on the roof. There are also seven bells in the tower located on the eighth floor. This tower got its name because it leans. It was built on unstable soil and a part of it sank throughout the centuries. Tourists from all over the world visit this unique building every year. Using the phrases given, write about The Leaning Tower of Teluk Intan. Example: 7k~ 7~ 17~ Jnfan ~ ... Writing Location: Pisa, Italy Year built: 1178 Features: • 8 floors • viewing platform on the roof • seven bells in the tower Uniq,ueness: • built on unstable soil part of it sank throughout the centuries The Leaning Tower of Pisa ;:7 The Leaning Tower of Pisa is a famous building. Malaysia too has a leaning tower, The Leaning Tower of Teluk Intan. Let's <write. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.2(0), 3.2.2(b) • Compose a poem using one the rhymes schemes. • Write your poem in neat cursive writing. ~ at tIze cdd Jt~1alzaw:t / I WAew we utved to.M~ And watcAed ~ ~ in Rhyming couplets Alternate rhyming lines Fill in the blanks with these words. Some poems rhyme in pairs. These are called rhyming couplets. Example: I don't mind if my home is the smallest, Forin my heart it would be the largest, As long as my family is with me, I feel safe, happy, and free. Some poems have alternate rhyming lines. Example: All beings have their homes, Some are big, some are small, Attap roofs, or majestic domes, Better than no homes at all. :;7 Poets use rhyme in different ways. Poems are sometimes written in rhymes. Here are two rhyme schemes that are commonly used. Writing Let's write. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 5.1. 7 4. Sigat eats _:_ slice of watermelon and _ orange for lunch. 5. All the pupils of 5 Bestari are drawing _ picture of _ unicorn. Complete the sentences with a or an. I. Miss Sharmila is_ Englishteacher. 2. VUaywas shocked to see _ iguana lying on the sofa. 3. They are looking for ./ apartment to stay for the weekend .. '... " - • I Read the sentences. I. They reached home in an hour. 2. There is a statue of a unicorn in front of the building. 3. May Leetook a picture of the elephant with a camera. 4. Miss Sharmila likesJasleen because she is an honest girl.>.s;~iii Exceptions:We do not use an before a word that begins with a vowel that makes a 'y' sound. We use a instead. Example: • a unicorn • a university • a used car We do not put a or an before a plural noun because a and an means one. An is used for words which begin with a vowel sound or a silent 'h', Examples: • an architect • an earthquake • an hour The words a and an are called indefinite articles. A is used for words which begin with a consonant sound. Examples: • a building • a dragon • a giant basket Theroof is designed to give the impression of a dragon. ~ It resembles an elephant which is part of Thai culture. Grammar <, \ Let's learn land practise. /' MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 121 5.1. 7 Fill in the blanks with appropriate articles. This is / unique building. _!_ name of this building is .( Robot._!_ building was designed by J' architect named Sumet Jumsai. It is located in Thailand. This cheery robot shows J' friendly face of technology. _ robot's eyes are _ dining and meeting rooms, his eyelids are ~ sunshades, and his antennae are lightning rods. / head of ,~ robot has nuts on both sides. The best part is that _._ robot's eyes are designed to wink at night. They wink to the tune of music. It is certainly _ eye-catching masterpiece and _ building every child would love to see. The is also known as a definite article. The is used for a particular person or thing. Examples: • the roof • the architect • the owner The is used to refer to things that is more than one. Examples: • the fruits • the people • the buildings The is also used for something that is the only one of its kind. Examples: • the moon • the Solar System • the Sun I The handles are heated to prevent ice from forming. Grammar l~ ' ....'"\ Let's learn and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.3.1 122 Imagine Neverland as a holiday destination. Create a poster to promote it. Neverland is a beautiful island where magical creatures live. There are mountains and jungles on the island. Neverland is filled with beautiful flowers and green bushes. The animals walk freely on the island. It is home for Peter Pan, Tinker Bell, and the Lost Boys. Hey, we are flying like you! It's Tinker Bell sprinkling her pixie dust. Welcome to ,__ """_.,_, Neverland! Be quiet, Tinker Bell! Don't wake them up! Comewith me to Neverland. The Lost Boys want to hear your stories. What's happening? Once upon a time in London, there were three siblings. They were Wendy, John, and Michael. Every night before going to bed, Wendy would tell her brothers the story of Peter Pan. One night, while the children were sleeping, ... Meeting Peter Pan ~ ~ - "'- I ,\ Let's read . ....r MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4 123 _-_- ...... ••..... • f j MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY The List I. Something red 2. Something soft 3. Something hard 4. Something purple 5. Something round 6. Something beautiful 7. Something from a plant 8. Three different sized books q. Something you use to draw 10. Something long and straight II. Two different types of leaves 12. Two different coloured pencils 13.Three coins of different amounts 14. Something you wear on your hand 15. Something you keep your stationery in ~\\6.;.&ll"1 j'; 01 '-./. 1Let's 'listen and say. _''''=-~T ,-~ The pupils of 5 Bestari are going on a scavenger hunt around the sch 1 MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 125 1.2.2,1.3.1(0) At the end of the hunt, members from the opposing team will pose questions to the other team. How do you feel about going on a scavenger hunt? Did you have fun? We found Where did you find them? Group B,what are the things you found? Well, we found , and Group B Group A MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Urggh! It's useless! The toy is not saying anything. Oh no! Couldsome thieves have stolen our socks and cap? Aha! We found the suspect.You'd better start talking or else I'll arrest you. ~=----___, 126 They must have escaped in a hurry! Let's check the bedroom. --------' Aha! Our first clue - a car wheel. Let's take a closer look. Where could they be? Our favourite socks and cap are missing. Let's use the detective kit dad bought us. o One day, Sally and Bob were in the room talking about some missing items. A We must get 'II' them back. Who Ate My Socks? ~-- MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(b), 2.3.1 (a), 2.2.3(c) 127 Where do you think the socks and the cap are? Do you think Sally and Bob will find them? Why? Oops! Another false alarm. Look,there are leaves flying in the air! It must be an alien ship!R II ~ . It's not an alien ship. It's just dad. He is working in the garden. We must catch the monster! Shhh ...what's that noise? The fur is from Browny,our cat. Another clue! It looks like ... fur! o Oops, false alarm! It's not a monster. e G I bet he stole my socks to wear them at the North Pole. Reading MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.3(b) 128 Arrange the sentences according to the story. They found a car wheel but they did not find their socks and cap. Sally and her brother lost their socks and cap. After that, they saw leaves flying in the air but it was their father working in the garden. So,they went on a search to find their belongings. Then, they heard strange noises at the back of the house and found their mother. Then, they spotted some fur but they belonged to Browny. It was not a thief, an alien or a monster that ate their socks and cap. Itwas the washing machine. (Adapted from Who Ate My Socks?) Oh, there they are! Hurray! The monster that ate our socks and hat was actually the washing machine. Are you looking for these? Reading "- \ Let's read and (Qnswer;,) f/ I hear strange noises coming from the back of the house. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1(b), 3.3.1 (b), 3.2.3 6. Did you find the lost item? ./. 7. What did you learn from the experience? Ilearnt that !. 2. Where did it happen? It happened at ./. 3. When did it happened? The incident happened ./ . 4. What did you do about it? I / it. Think of an item that you have lost before. Use the questions below to help you. Write your experience in a paragraph. I. What did you lose? 5. How did you feel when you lost it? Ilost / . Ifelt '" I have chosen .r ./ ./ ./ and '" because ;. --, --, --, --, -- -- 4. notepad 7. toothbrush 10.film 13.pills 5. pen 8. torch tl. gloves 14.ointment 6. cottonbuds q. magnifyingglass 12.newspaper 15.testtubes I. laptop 2. compass 3. camera ~ i Let's write. -r-;/ Listfive items that you would like to have in your detective kit. Writing MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 5.1.8(0) 130 Rewrite sentences using adverbs of frequency. I. He listens to the radio. (often) 2. I read books at night. (always) 3. Irfan is early to school. (always) 4. May Lee loses her things. (never) 5. VUayhas been to the robotic class. (never) 6. Miss Sharmila goes on a holiday. (seldom) 7. The man cycles during weekdays. (seldom) 8. Jasleen eats bread for breakfast. (sometimes) q. My mother wears cheongsam to work. (sometimes) 10.Sigat visits his grandmother who is living in Sabah. (often) Adverbs of Explanation Example Frequency always at all times I always lock the door before I sleep. often many times Miss Sharmila often brings her pupils to the library. sometimes occasionally, rather than all of Sigat sometimes goes to school the time by bus. seldom not often They seldom jog during weekdays. never not at all She never goes out at night. The words in bold are called adverbs of frequency. We use them to show how often we do something. . My sister and I often play outside. He sometimes works in the garden. Grammar '"\ Let's learn (and practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 131 Example: I. Jasleen a/ways brushes her teeth and showers in the morning. 2.She never plays computer games at night. rJasleen's schedule I Day/Time Morning Afternoon Evening Monday brushes teeth and showers does revision waters the plants Tuesday brushes teeth and showers watches television sweeps the floor Wednesday brushes teeth and showers watches television waters the plants Thursday brushes teeth and showers watches television sweeps the floor Friday brushes teeth and showers does revision waters the plants Saturday brushes teeth and showers plays computer waters the plants games Sunday brushes teeth and showers reads books visits grandmother Construct sentences using adverbs of frequency based on the schedule below. Rewrite each sentence using suitable adverbs of frequency. I. Fatherjogs at the park because he is busy. 2. My father washes the car because he likes it clean. 3. Bob puts sugar in his tea because he has a sweet tooth. 4. Mrs. Tan dines in restaurants which serve a variety of food. 5. We play near the used mining pool because it is dangerous. 6. My brother helps my mother to keep the house clean when he is free. Grammar '"\ Ilet's practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 132 I. Why were the LostBoys excited to see Wendy? 2. Why do you think Captain Hook took the children away? 3. Do you think Captain Hook is a good man? Why? .: __~ -'.... ~ ~ •.-....'1 • .. • Aha! So this is where you are hiding! Catch them all and take them to my ship! You must be the Lost Boys. Pleasetell us a story, Wendy. Meanwhile, in their secret hideout, The LostBoys impatiently waited for Wendy and her brothers to arrive. iI----_J Yippie! They're finally here! --. The Lost Boys Peter Pan and I Captain Hook Language Arts MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4 MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4 134 Choose an adventure sport an I. Participants cycle on rough tracks with obstacles. ~ 2. Participants climb and hold aT-bar which rolls over a wire. 3. Participants use a skateboard to ride on and perform tricks. 4. Participants climb rock faces using ropes and other equipment. 5. Participants use air guns to shoot capsules of paint at each other. 6. Participantsjump from an aircraft and perform acrobatic moves during the fall before landing using parachutes. Some of the most popular extreme sports are white water rafting, paragliding, rock climbing, extreme skiing, sky diving, paintball, and BMX cycling. They are exciting and challenging. MissSharmila talks about the various adventure sports. Listenand match them with the correct pictures. An extreme sport is a popular term for activities that have a high level of risk to the participants. The activities usually involve,danger or speed. Listening and Speaking ""f,,, I Let's listen and do. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.2.5 135 shin guard *~I:e::::::. hemet is used to protect our head . \~ l!!l!!!!!lae-'"'TT.""!-~\ helmet Participating in an adventure I ) sport is exciting but can be dangerous. Therefore do take safety precautions. ----- Talk about the safety gears used in a BMXactivity. rock-climbing shoes • protect our feet cotton canvas wall pants • protect our legs hand gloves -_"-'.- • protect our hands ....~7 Some people enjoy rock climbing. It is important to ensure one has proper equipment and attire when doing the activity. Talk about the function of each item below. Listening and Speaking "-i'l"""\ Let's listen and say. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(b), 2.3.1 (b) I. May Lee loves water sports. Which activity is suitable for her? 2. VUay'sambition is to be a soldier. Suggest an activity for him. 3. Irfan is looking for a place to practice for a cycling competition. Where can he go for the practice? When? 4. Sigat enjoys rock climbing. Listthe equipment he needs. ~ Let'sdo. Search the Internet for more information on an adventure sport. List: • the equipment used • the rules of the sport • the safety measures to be taken 136 Come and .oin in the fun! Row a raft Take part Climb up a cliff along rivers in a military Cycle on a or mountain What do you where the combat rough track full using a safety do? simulation current is very to defeat the of obstacles. rope attached strong. opponents. to the structure. Equipment lifejacket, body armour, helmet, body gloves,harness, armour, knee given helmets, oars air guns guard, gloves helmet once a month every Sunday, Day and Place Selesa weekend Monday every Sunday Waterfall Town hall City Extreme Park Playground Dare to challen e ourself? Reading " I \ Let's read and enswer, 9' Sigat and VUayare looking at an advertisement on adventure sports in a magazine. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 137 2.2.2(0), 2.3.1 (b) . Answer True or False. Explain your answers. I. A person needs to be physically fit to do adventure activities. 2. Fewer people are taking up adventure sports than in the past. 3. There is no danger in doing adventure sports. 4. These sports make people becoming more skillful because there are new tricks to be learned. 5. Adventure sports do not improve a person's self-confidence. Adventure sports is also known as extreme sports. It is a popular term for a sport or activity that is dangerous. These activities often involve speed, height, physical fitness, and specialised gear. There are more than forty types of extreme sports. Some of them are rock climbing, white water rafting, kiteboarding, and bungeejumping. Most young people enjoy doing adventure sports. They like the thrill and excitement of these sports. Although extreme activities are dangerous, proper safety gear would reduce the risks. Adventure sports are becoming more popular. They challenge people to challenge themselves as these sports require discipline and concentration. There are always new skills and tricks to learn. By overcoming the fear related to high-risk sports, a person's self-confidence will grow. Reading ~, Let's read end answer. ~ ----------------~ ADVENTURE SPORTS MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.2.1(a), 3.2.2(c) 138 Lookfor the meanings of words in bold from the dictionary. courage prevent dehydration remain A letter used to be an important way to stay connected with friends and families. Now. it has been replaced by current technology like an email which is faster and easier. How are you? Hope you are fine. I heard that you are going to participate in the BMXrace organised by the Adventure Sports Centre. It is good that you have the courage tojoin an adventure sport that you like doing. Sincethe race isjust around the corner, I would like to advise you to be physically prepared. You must from now. Before you start, you must always do to prepare your body for the training. Make sure you . to prevent any injury while doing the activity. If you are tired, before you continue with the training. Make sure you to prevent deHydration. Most importantly, you must always ,./, and train to make sure you remain I wish you good luck and stay calm for the race. I know you can do it! Regards, j 2615,Jalan BP14/1, Taman Muhibah, 47100 Puchong, Selangor. Hi. , warm up exercises drink enough water take a break exercise ~ Let's write. Writing '-..... p' Your friend is going tojoin a BMXrace organised by the Adventure Sports Centre. Write a letter to advise him or her on how to prepare for the race. Use the words in the boxes to help you. eat healthily start training fit and healthy wear protective gear MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3. I.I(b), 3.2.2(0) - heading - finishing line - slope- •? , - fast - obstacles - speed - - race - started - siren - - ready - check - good condition - - poster - interested - take part - practised - BMXRace Competition , - -c-, ~~ Writing l I Let's write . .... '/' Irfan is taking part in a BMX race. Look at the pictures and write a story using the words given. Give a suitable ending to the story. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY S.I.Blb) 140 Vf Let's ,practise. ~ Complete the sentence with ~very','too', and 'enough'. I. The bag is not big ~ to hold all the clothes. 2. The room was large ~ to put all the furniture. 3. Mother is tall / to reach the top of the kitchen cabinet. 4. The rock is / big. The strong man cannot carry it. The rock is / big for him to carry. 5. The sea water is ./ cold. The swimmers cannot swim in it. Thesea water is ~ cold for them to swim in. 6. The hole in the wall is ~ small. The mouse cannot go through it. The hole is ~ small for it to go through. Adverbs of Explanation Example Degree very It means something is done to a She managed to complete the high degree. race very quickly. too It means more than enough or Theshoes are too small for him exessive degree. to wear. enough It means a satisfactory amount The water was shallow enough or sufficient degree. for them to walk through. The words very, too and enough are called the adverbs of degree. They are used to answer the question: • How much? or • To what extent Thewall is very high. . He cannotjump over it. . Thewall is too high for him to climb over. "11•• ." Grammar l""-'~ ""- .. '"I Let's learn (andpractise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY S.I.S(b) too very enough Construct your own sentences using these adverbs of degree. A B The knife is too old to work in the farm, so he stays at home. The water has a garden and the flowers in her garden are very beautiful. My father was too tired to drive home after the Family Day. The old man is not deep enough to swim in. Miss Sharmila was not sharp enough to cut the meat. Join the sentence parts to make good sentences. Column A Column B Column C He was too weak to go home. The doctors advised him to rest at the well enough to go to school again. hospital because he was After two weeks, VUay'sbrother was very weak to stand up and walk. Join the sentence parts together based on the story. Grammar l=.-"""'_' I Let's learn and practise . .... /'" VUay'sbrother fell during a race. He hurt his legs and arms. He was too weak to stand up and walk. The doctors advised him to take a rest at the hospital because he was very weak to go home. After two weeks, VUay's brother was well enough _""---:J to go to school again. ~~~~~, MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 142 • What do you think happened to Captain Hook? • Did he manage to escape from Peter Pan? Create a ~Wanted'poster for Captain Hook. • Write his main characteristics in bullet forms and why he had to be captured. • Present your poster to the class. e Oh no!I need to free Peter first. e Don't worry. Help is on the way. Today is the day. I'm going to get you! Throw them into the sea. Let the crocodiles feed on the flesh. After a long walk, they arrived at the pirate ship. Luckily, Tinker Bellwas there earlier to rescue them. Captain Hook and His Pirates ~.~~,".~- ~~~ I~I Let's read. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.1.4, I.2.4 Heroes do not need to be famous, Theyjust need to be courageous, They put their lives before others, To make the world a better place for us. There are heroes among us, Who empower and inspire us, Their selfless acts are admirable, Their sacrifices unbelievable. Heroes must be willing to sacrifice, Their integrity they won't compromise, Ready to complete the most difficult tasks, Without the need to even ask. Heroes must be willing to give their all, They rush when they receive an emergency call, Heroes do not work for money or power, They work tirelessly no matter the hour. Real-life Heroes 143 "'~ "'" \ Let's recite. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 1.2. 1(a)(b)(d) 144 - award them certificates of appreciation - highlight their contributions - honour them in special functions Those are good ideas! I think we can also ... Award them medals for being brave. • Send a 'Thank you' card. We need to show our appreciation to these heroes. What can we do? Policemen,firefighters, soldiers, and rescue workers are always ready for emergencies. They face dangers while on duties. Their work and effort are sometimes not reported in newspapers.They are mostly unknown but they are our real-life heroes. fJ,.. \ Let's listen 'and (say• ...J"';~":-- ,c~ Listening and Speaking MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 145 How can you volunteer your servicesfor the fund-raising fair? I can fry delicious noodles. What about you? syrup, canned drinks, fruit juices, iced lemon tea Drinks Food/Drinks ========~~ ===== fried rice, fried noodles, fish nuggets, fried chicken, chicken rice ==::=~ rambutans, mangosteens, apples, oranges, jackfruits, durians =~;.-- cakes, chocolates, pudding, jelly, ice cream Types of food Food Fruit Dessert The Year 5 pupils of Sekolah Kebangsaan Seri Damai are organising an appreciation night for army veterans. Date: 26 October 20_ Time: 6:00 p.m. to 10:30 p.m. Venue: School field Everyone is invited. Come join us. Miss Sharmila Event Coordinator The staff and pupils of Sekolah Kebangsaan Seri Damai want to show their appreciation to army veterans by organising a food fair for these real-life heroes. Below are the details. Listening and Speaking "".1 \.J. \ Let's listen and :say. ".J>"~'-:- MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 2.2.2(0), 2.3.1(b) 146 Resourcescan also refer to fuel. energy, and money. Answer the q,uestions. I. Why do EncikAzmin and his colleagues check the tools and equipment? !~ 2. What kind of emergenciesrequire EncikAzmin's quick response? 3. Why is it wrong to make prank calls? 4. Name two fire safety tips. 5. Do you think EncikAzmin is happy with his work? Why? name is Azmin and I am a firefighter. My day starts at 8:00 a.m. Eachmorning, our supervisor briefs us on the work we will be carrying out for the day. We check the tools and equipment to make sure that they are in good condition. A quick response is needed every time we receive an emergency call. It could be a house on fire, a kitten trapped on a tree or a snake found in a house. In any of these cases, I am ready to help. However, there are cases of prank calls from people who report false emergencies. These put real lives in danger because it is a waste of time and resources. Sometimes I give fire safety talks and monitor fire drills in schools. It is important to know these safety tips. Eachbuilding must have an escape route where people can run to safety in case of a fire. Smoke detectors and fire extinguishers can help save lives. I love my work very much because I feel satisfied being able to help and serve my community. Reading ~~~ l~l MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 147 2.2.2(0), 2.2.3(0) Answer the questions. I. What was Sybil trained as? 2. How did Sybil and her husband help the anti-Japanese army? 3. Why was she awarded the George Medal? 4. How old was Sybil when she passed away? 5. Why is she remembered as a real life hero? 6. Listthree adjectives that best describe Sybil Kathigasu. In IQ48, she became the only Malayan woman to receive the George Medal for her courage and bravery. She died several months later due to her injuries. Sybil will always be remembered as a brave freedom fighter who sacrificed her life for the people. Sybil was a courageous woman. After the Japanese surrendered in IQ45, she was flown to England for medical treatment. Sybil made a lot of sacrifices for the people of Malaya. When the Japanese knew that she was helping the people who were against them, she was arrested. Despite being tortured for three years, she did not reveal any information. Sybil Daly better known as Sybil Kathigasu was a Eurasian nurse who served during World War II in Malaya. Shewas born on 3 September 18qq in Medan, Indonesia. She married a doctor. Together, they operated a clinic which quietly supplied medicines and information to the anti-Japanese army. The Life of Sybil Kathigasu Reading Let's read and enswer, MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 3.1.1 (b), 3.3.1 (b) ---------- I I Datin Paduka Mother A. Mangalam is a social worker and .... 148 - - I I Datin Paduka Mother A. Mangalam I -social worker and founder of Pure LifeSociety I _ born in Singapore I -trained as a teacher I -cares for the welfare of I underprivileged children I -unites people through her programmes and talks I _ loving and kind I _ dedicates her life to do I community work I -brings children up so that they can be useful to society Using the phrases in the table, write a short passage on Datin Paduka Mother A. Mangalam. ---------- I ------------------- I I I Tan Sri Dr.Jemilah Mahmood is the founder of Malaysian b,~~r'~!rJ, Medical ReliefSociety (MERCYMalaysia). Shewas born in I Malaysia and is trained as a doctor. I One of MERCYMalaysia's mission is to provide medical relief to affected communities during disasters and crisis. I The organisation helps to build people's life. Tan Sri Dr.Jemilah Mahmood is very courageous. Although she was shot in her hip during a MERCY I mission, she carried on with her work. She has received many awards for I I her services to the community. --------------- .. - - - I I ~ Let's 'write. Writing The following two people are real-life heroes. They have dedicated their lives so that others could lead a better life. Read about them . MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Fl , I Complete the sentences. I. The doctors are (care)towards patients. 2. He was only. Uoke).Don't take it seriously. 3. Sigat is ~..! (hide) behind the wall to surprise his friends. 4. The nurses are / (invite)us for the free health check-up. 5. All of them are laughing because the teacher is :/ (make) ajoke. 6. As a policeman, he is calm when J' (face)a dangerous situation. 7. Jasleen is .i!(hope)for more people to volunteer for a charity event. 8. The soldiers gave praises to the chef after ~ (taste)the delicious food. q. We were (stare)in awe at the national parade when my brother spilled his ice cream. Canyou think of other examples? List another five. Here are more examples. wipe ~ wiping move ~ moving race ~ racing chase ~ chasing When a verb ends with a silent 'e', we drop the 'e' before adding the 'ing'. organise ~ organising ~ The Year5pupils of Sekolah Kebangsaan SeriDamai are organising an appreciation night for army veterans. The Year5pupils ofSekolah Kebangsaan SeriDamai will organise an appreciation night for army veterans. Writing MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Fl I Play the game 'Simon Says'. • Touch your nose. • Please write 'Thank you'. • Shake my hand. • Show me a pencil. Add other imperative sentences of your own. 150 Please take a seat. Look at the pictures. Write suitable imperatives. Wake up ear/y tomorrow. Do your homework quietly. Please donate some money to help the needy. Please close the door. Walk straight and turn left. Turnright at thejunction. To give orders To make a polite request To give directions Don't play with fire. Come to school ear/yo To give advice or suggestions Examples Reason Send a 'Thankyou' card. Comejoin us. The sentences above are imperative sentences. An imperative sentence is a sentence that gives advice, direction, request, and order. Grammar l=-'~" "", Let's learn (and ,practise. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 151 MOVE TWO STEPS FOWARD $ ~ ~ te (I) e~! .. 1) A,... flegm« ~ ~ tD • SAY GO THREE HURRAY STEPS BACKWARDS Wm dJmk START 0 I. Get into groups of four. 2. Player 1rolls the dice and moves according to the number on the dice. 3. Player 1says aloud the imperative sentence for the other team members to do the action. If a team member does the action wrongly, he/she will miss a turn. 4. The game continues with the next player. 5. The first person who reaches 'Finish'wins the game. Let's Do It Grammar , 1, Let's play. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 4.1.2 152 Perform a choral speaking of the poem. I I I As you aim your dreams, Towards your goals, Be driven by good motives, Be intelligent and creative. Fordreams don't work, Unless you do, Be all that you can be, To set all your struggles free. Liveyour dreams, And dream them big, Overcome every limitation, To be an inspiration. Set your dreams, As high as the sky, Betrue to your soul, Work hard for the scroll. Live Your Dreams Recite the poem. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY Must you go now? Why don't you stay on? I guess we have to go home now. been an unforgettable adventure. : defeated Captain Hook. Don't leave just yet. We would love to throw you a farewell party! :ave n the I-,-~~ Ie! Help me! Please,help me! r') and Captain Hook fought on the ship until the evil pirate slipped nto the sea. ~-~ Captain Hook's Defeat \~~.- language Arts t's r: ad. Peter Pan and '{ Captain Hook MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY 154 Create a dialogue between Mr. and Mrs. Darling and their children, Wendy, John, and Michael when they were finally reunited. Practise and act out the dialogue. Mrs. Darling: Oh my children! You are back. Where have you been? Wendy: 4.3.2, 4.2.1 (e) Thank you for everything. Hope to see you aga~n. Everyone on the island came out to give Wendy and her brothers a farewell party that they would never forget.· - The Farewell in Neverland ~ Language Arts You're welcome. Thank you for the wonderful adventure. L'~~ I~\ Let's read. MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY

kssm_BahasaArab_13Dr4Lxt4ps34op32Y587pPTUiQECyNiz.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) 2019 :ريرحت لتكاب دمحأ نب لتكاب ناحرس خيش ينيز نب ميكح يركف :مسر نيدوأ نب ميزان دمحم :فيلأت دمحم تنب انيلسوي يجومسا @ يزومسا تنب يتواديرف رون حلاص دمحم نب هللادمح :ميمصت روصنم تنب ةميزع رون قۑاب ماساجرك نكتبيلم نيا س کيت وكوب نتيبرنڨ نكوجوتد هيساك اميرت ناد نءاڬرهڠڨ ڠولاكس .قهيڨ :تبيلرت ڠي قهيڨ اومس دڨك ،تروس کوم فورڨ نقيءابهبمنڨ ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس کوم فورڨ نلوتبمڨ نقميۑڨ ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب وكوب نيڬاهب ،اريماك ايدس هخسن نقميۑڨ ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت نيڬاهب ناد س کيت وكوب نيڬاهب ٢ياواڬڨ • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،مولوكيروك ننوڠابمڨ .ݢيم سرا نملاد وتوم نلواك ٢لناڤ • ماݢا هڠنم هلوكس رجالڤ اراڤ ناد ٢وروݢ ،اوتڠڤ • .ميظعتلا راد روهوج ،نايتنوڤ ،تونب )برع( ماݢا هڠنم هلوكس رجالڤ اراڤ ناد ٢وروݢ ،اوتڠڤ • .ناسحإ�لا راد روڠالس ،ڠجاك ناوتوكسرڤ نءاسڠبك هڠنم هلوكس رجالڤ اراڤ ناد ٢وروݢ ،اوتڠڤ • .ناسحإ�لا راد روڠالس ،ڠڤس يرس ريدقتلا 0101 :وكوب يريس روبمون KPM2019 ISBN 978-967-2212-50-8 2019 ماترڤ نقتيچ ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك © نكرنبد قديت نيا وكوب ملاد نهاب ٢نام .اراهيلڤرت اتڤيچ قح نكانوڬرڤد هيلوب ڠي اراچ ملاد نڤميسد ،�لومس نكتيبرتد قيءاب ،اراچ واتا قوتنب ڠرابس ملاد نكهدنيڤد نوڤواتا ،يڬ�ل نڠد نوڤوهام �لومس نربمڬڠڤ ،کيناكيم ،کينورتكيليا نڠد نرجالڤ هراڠڤ اوتك دڤرد ولوهد هيبلرت نرنبك اڤنت نمقارڤ اراچ دڤك قولعترت نڠيدنورڤ .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك ،ايسيلم .مويرارونوه واتا يتليور نءاريكرڤ :هيلوا ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك قوتنوا نكتيبرتد )W-164242( دحرب نيريدنس )م( ݢيم سرا ،2 ياماد نلاج ،20 & 18 ،بارم ياڠوس ،ياماد اسيد نمات .ناسحإ�لا راد روڠالس ،ڠجاك 43000 03-8925 8975 :نوفيليت 03-8925 8985 :س کف amsb@arasmega.com :ليم-يا www.arasmega.com :بيو نم�ل Lotus Linotype :سکيت ڤيءات کوم نيءوڤ 16/18 :ڤيءات کوم زيءاس :قتيچنڤ ،دحرب نيريدنس ايروس نقتيچرڤ ،BK2 IKS نلاج ،29 تولڤ ،ليتاك تيكوب IKS نمات .كالم ،ليتاك تيكوب 75450 iii انديس داضلا ةغلب قطن نم حصفأا ىلع مالسلاو ةالصلاو ،نيبم يبرع ناسلب نآارقلا لزنأا يذلا هلل دمحلا .دعبو ،نيدلا موي ىلإا ناسحإاب هعبت نمو هباحصأاو هلآا ىلعو نيلسرملاو ءايبنأ�لا ديس دمحم باتكلا فادهأا ةيبرتلا ةرازو لبِق نم ررقملا ةيوناثلا سرادملل يرايعملا جهنملل اًقبط ةعبارلا ةنسلا بالطل فّلأا باتكلا اذه ىلع زيكرتلاب ةغللا باستكا ىلع ةيبرعلا ةغللاب نيقطانلا ريغ بالطلا ةدعاسم ىلإا فدهيو .ةيزيلاملا ديوزت ىلإا فدهي امك .نيرشعلاو يداحلا نرقلا يف ملعتلا تاراهم تابلطتمل ًاقبِط ةعونتملا ةيوغللا ةطشنأ�لا نأا ىجرُيو .ةصصخملا ثادحأ�لاو رواحم بسح ةيبرعلا صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تادرفملاب بالطلا يّلحتلاو يساردلا مهاوتسمب بسانملا ىوتسملا ىلإا اهتيقرتو ةيوغللا بالطلا تاراهم ةيمنت باتكلا ققحي .ةينطولا ةيبرتلا ةفسلف يف ةوجرملا ميقلاب باتكلا ىوتحم .ينهملاو ،يعامتج�لاو ،يميلعتلاو ،يصخشلا لاجملا يف ةيسيردت تادحو سمخ ىلع باتكلا يوتحي لمجلاو بيكارتلا ءانب ّمث تاملكلا فيرعت نم ةيادب يوغللا ءانبلل اًّيجيردت ًابيترت تادحولا ةطشنأا بترُتو .ةباتكلاو ةءارقلاو مالكلاو عامتس�لا :عبرأ�لا ةيوغللا تاراهملا ةيمنت يف زيكرتلا عم ؛صوصنلاو ملعتلاو ميلعتلا بيلاسأاو قرط اهزيزعتو ةررقملا تادرفملا ديوزت ىلع ةزكرم باتكلا اذه سيردت يف قيبطتلل ةعبتملا ةيجيتارتس�لا نإا ىلع يراهملاو يملعلا ليصحتلا قيقعتلو .هجراخ وأا لصفلا لخاد ةيوغللا ةطشنأ�لا لالخ قيبطتلاو راركتلاب ملعتلا ةطشنأ�لا هذه نمو ،بالطلا لوح زكرمتملا ميلعتلاو ةعونتملا ةيوغللا ةطشنأ�لا ءارجإا نيملعملا ،ةيوغللا باعلأ�لاو ،عيراشملاو ،ةاكاحملاو ،يجوزلا راوحلاو ،ضورعلاو ،راودأ�لا بعلو ،ةاكاحملاو ،ينواعتلا .ينهذلا فصعلاو ،ت�لوجلاو ةمّدقملا مالكلاو عامتسالا ةراهم أا 1 .ةعومسملا صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلل حيحصلا قطنلا ةيفيك ىلع بالطلا داشرإا ملعملا ىلع ٢ تاميغنتلاو تاربنلاب ةعومسملا صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلا قطن ةيفيك حيضوت ملعملا ىلع .ةحيحصلاو ةبسانملا تافقولاو تاتكسلاو 3 فقاوم يف ايهفش صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلل بالطلا مادختسا نم دكأاتلا ملعملا ىلع .نييلاثم مهنوك عم ،ةدرطمو ،ةمظنم ةقيرطب ،ةبسانم iv v ُعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلا ُزْمَر)KBAT( اَيْلُعلا ِريِكْفَّتلا ُتاَراَهَم21-ِنْرُقْلِل ِةَيِميِلْعَت ُتاَطاَشَن ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِريِكْفَّتلا ُةَطيِرَخ 1.3.14 1.3.17 ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَمِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَمِةَباَتِكلا ُةَراَهَم ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلاُةَّيِوَغُّللا ُةـَبْعُّللا ةءارقلا ةراهم ب 1 .صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلا ةءارق ةيفيك ىلع بالطلا داشرإا ملعملا ىلع ٢ تاميغنتلاو تاربنلاب صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلا ةءارق ةيفيك حيضوت ملعملا ىلع .تافقولاو تاتكسلاو 3 بسح ًةحيحص ًةءارق صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلل بالطلا ةءارق نم دكأاتلا ملعملا ىلع .نييلاثم مهنوك عم ،ةدرطمو ،ةمظنم ةقيرطب ،ةبسانملا فقاوملا ةباتكلا ةراهم ج 1 .ةحيحص ةقيرطب صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلا لقن ةيفيك ىلع بالطلا داشرإا ملعملا ىلع ٢ .ةيساسأ�لا ةيئالمإ�لا دعاوقلل اقبط صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلا ةباتك ةيفيك حيضوت ملعملا ىلع 3 ةحيحص ةباتك صوصنلاو لمجلاو بيكارتلاو تاملكلل بالطلا مادختسا نم دكأاتلا ملعملا ىلع .نييلاثم مهنوك عم ،ةدرطمو ،ةمظنم ةقيرطب ،ةبسانملا فقاوملا بسح ةمدختسملا زومرلا .تابيردتلاو ةطشنأ�لا لالخ نم تاراهملا ةيمنت يف يوغللا زيكرتلا حيضوتل ةدعاسملا زومرلا باتكلا مدختسي :يلاتلاك باتكلا اذه يف ةمدختسملا ةدعاسملا زومرلا هذهو ِتاَدْحَوْلِل ُّيِليِصْفَّتلا ُسِرْهِفلا ٤٢-١ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا :ىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٤ملاكلاو عامتسلاا ةراهم لعفلا فيرصت )َلَعْفَتسا ،َلَّعَف ،َلَعاَف ،َلَعْفَأ(تاملكلا5ةءارقلا ةراهم 6ةباتكلا ةراهم 9-7يوغللا طاشنلا ١٢ملاكلاو عامتسلاا ةراهم ةفاضلإابيكارتلا١3ةءارقلا ةراهم ١5ةباتكلا ةراهم ١9-١7يوغللا طاشنلا ٢٢ملاكلاو عامتسلاا ةراهم لعافلا هب لوعفملا لعافلا بئان لوهجملا لعفلا لمجلا ٢٤ةءارقلا ةراهم ٢6ةباتكلا ةراهم 3١-٢9يوغللا طاشنلا 3٤ملاكلاو عامتسلاا ةراهم ةيوحن تابيردتصوصنلا35ةءارقلا ةراهم 36ةباتكلا ةراهم ٤١-38يوغللا طاشنلا ٤٢ةيوغللا ةبعللا 8٤-٤3ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلا ُلُصاَوَّتلا :ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ٤6ملاكلاو عامتسلاا ةراهم لعافلا مسا )لِعْفَتْسُم ،لِّعَفُم ،لِعاَفُم ،لِعفُم(تاملكلا٤7ةءارقلا ةراهم ٤8ةباتكلا ةراهم 5١-٤9يوغللا طاشنلا 5٤ملاكلاو عامتسلاا ةراهم تعنلابيكارتلا55ةءارقلا ةراهم 57ةباتكلا ةراهم 6١-59يوغللا طاشنلا vi vii ١٢6-85 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا :ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا 88ملاكلاو عامتسلاا ةراهم لوعفملا مساتاملكلا89ةءارقلا ةراهم 90ةباتكلا ةراهم 93-9١يوغللا طاشنلا 96ملاكلاو عامتسلاا ةراهمرجلا فرح يريبعتلا لعفلابيكارتلا97ةءارقلا ةراهم 99ةباتكلا ةراهم ١03-١0١يوغللا طاشنلا ١06ملاكلاو عامتسلاا ةراهمعراضملا لعفلا )ٌموُزْجَم ،ٌبوُصْنَم ،ٌعوُفْرَم(لمجلا١08ةءارقلا ةراهم ١١0ةباتكلا ةراهم ١١5-١١3يوغللا طاشنلا ١١8ملاكلاو عامتسلاا ةراهم ةيوحن تابيردتصوصنلا١١9ةءارقلا ةراهم ١٢١ةباتكلا ةراهم ١٢5 -١٢3يوغللا طاشنلا ١٢6ةيوغللا ةبعللا 6٤ملاكلاو عامتسلاا ةراهم)ٌدَرْفُم رَبَخ( ربخلاو أدتبملا )َّنِإ ،َناَك( خساونلالمجلا66ةءارقلا ةراهم 68ةباتكلا ةراهم 73-7١يوغللا طاشنلا 76ملاكلاو عامتسلاا ةراهم ةيوحن تابيردتصوصنلا77ةءارقلا ةراهم 79ةباتكلا ةراهم 83-8١يوغللا طاشنلا 8٤ةيوغللا ةبعللا ١68-١٢7يِتَوْرَث يِتَّحِص :ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ١30ملاكلاو عامتسلاا ةراهم درجملا يثلاثلا لعفلا ردصمتاملكلا١3١ةءارقلا ةراهم ١3٢ةباتكلا ةراهم ١35-١33يوغللا طاشنلا ٢١0-١69ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا :ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ١7٢ملاكلاو عامتسلاا ةراهم )ةَلَعْفِم ،لاَعْفِم( ةللآا مساتاملكلا١73ةءارقلا ةراهم ١7٤ةباتكلا ةراهم ١77-١75يوغللا طاشنلا ١80ملاكلاو عامتسلاا ةراهم رورجملا مسا + فرظلابيكارتلا١8١ةءارقلا ةراهم ١83ةباتكلا ةراهم ١87-١85يوغللا طاشنلا ١90ملاكلاو عامتسلاا ةراهمدودعملاو ددعلا بجعتلا بولسأ )َّلاِإ(ـِب ءانثتسلاالمجلا١9٢ةءارقلا ةراهم ١9٤ةباتكلا ةراهم ١99-١97يوغللا طاشنلا ٢0٢ملاكلاو عامتسلاا ةراهم ةيوحن تابيردتصوصنلا٢03ةءارقلا ةراهم ٢0٤ةباتكلا ةراهم ٢09-٢06يوغللا طاشنلا ٢١0ةيوغللا ةبعللا ١38ملاكلاو عامتسلاا ةراهم )اَمَنْيَب ،ُذْنُم ،َدْنِع ،ُثْيَح( فرظلابيكارتلا١39ةءارقلا ةراهم ١٤١ةباتكلا ةراهم ١٤5-١٤3يوغللا طاشنلا ١٤8ملاكلاو عامتسلاا ةراهم )وُذ( ىلع ةلمتشملا لمجلا )يَأ(ـب ماهفتسلاالمجلا١50ةءارقلا ةراهم ١5٢ةباتكلا ةراهم ١57-١55يوغللا طاشنلا ١60ملاكلاو عامتسلاا ةراهم ةيوحن تابيردتصوصنلا١6١ةءارقلا ةراهم ١63ةباتكلا ةراهم ١67-١65يوغللا طاشنلا ١68ةيوغللا ةبعللا viii ِةَعِباَّرلا ِةَنَّسلِل ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِةَّداَمِل ىَوَتْحُملا ُراَيْعِم ِمَلَكْلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم .ةدّدحملا رواحملا بسح اهل ةباجتسلاا عم اهقطنو ةلمجلا نم اهقايس يف تاملكلا ىلإ عامتسلاا 1.1 .ةدّدحملا رواحملا بسح اهل ةباجتسلاا عم اهقطنو ةلمجلا نم اهقايس يف بيكارتلا ىلإ عامتسلاا 1.2 .ةدّدحملا رواحملا بسح اًّيهفش اهل ةباجتسلاا عم اهقطنو ةديفملا لمجلا ىلإ عامتسلاا 1.3 .ةدّدحملا رواحملا بسح اهل ةباجتسلااو ةملك نيسمخ هتاملك ددع ىدعتي لا صنلا ىلإ عامتسلاا 1.4 ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم .ةدّدحملا رواحملا بسح باعيتسلااو مهفلا عم ةحيحص ةءارق ةلمجلا يف تاملكلا ةءارق 2.1 .ةدّدحملا رواحملا بسح باعيتسلااو مهفلا عم ةحيحص ةءارق ةلمجلا يف بيكارتلا ةءارق 2.2 .ةدّدحملا رواحملا بسح باعيتسلااو مهفلا عم ةحيحص ةءارق ةديفملا لمجلا ةءارق 2.3 بسح باعيتسلااو مهفلا عم ةحيحص ةءارق ةملك نينامث هتاملك ددع ىّدعتي لا صنلا ةءارق 2.4 ةدّدحملا رواحملا ِةَباَتِكلا ُةَراَهَم .ةدّدحملا رواحملا بسح اهمادختساو ةحيحص ةباتك ةلمجلا نم اهقايس يف تاملكلا ةباتك 3.1 .ةدّدحملا رواحملا بسح اهمادختساو ةحيحص ةباتك ةلمجلا نم اهقايس يف بيكارتلا ةباتك 3.2 .ةدّدحملا رواحملا بسح اهمادختساو ةحيحص ةباتك ةديفملا لمجلا ةباتك 3.3 .ةدّدحملا رواحملا بسح ةحيحص ةباتك ةملك نينامث هتاملك ددع ىّدعتي لا صنلا ةباتك 3.4 1 1ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا "ِميِلَّسلا ِمْسِجْلا يِف ُميِلَّسلا ُلْقَعلا" ىَلوُلأا ُةَدْحَولا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 2 3 ُتاَمِلَكلا َلَبَجلا ُلُجَّرلا ُقَّلَسَتَي َةَذْوُخلا ُدَلَولا يِدَتْرَيَةَجاَّرَّدلا ُكِراَشُملا ُبَكْرَي َلْبَحلا ُبِّرَدُملا ُطُبْرَي ِةَقيِدَحـلا يِف َةَرَجَّشلا ُدِعاَسُملا ُسِرْغَي َةَلَصْوَبلا ُتْنِبلا ُمِدْخَتْسَتِمِزاَوَّللا ىَلَع ُفِرْشُملا ُفِرْشُي َّيِضاَيِّرلا َنيِخْسَّتلا ُةَعوُمْجَملا ُسِراَمُت ِةَمَلَّسلا ىَلَع ِناَسِراَحلا ُظِفاَحُي َنيِكِراَشُملا ُروُهْمُجلا ُعِّجَشُي َلَعْفَتْساَلَّعَفَلَعاَفَلَعْفَأيِضاَملا ُلِعْفَتْسَيُلِّعَفُيُلِعاَفُيُلِعْفُيُعِراَضُملا ْلِعْفَتْساْلِّعَفْلِعاَفْلِعْفَأُرملأا :ُةَرِّكَذُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 4 5 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َءاَيْشَلأا ُقِطْنَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َلْعِفلا ُقِطْنَأ ب :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َلْعِفلا وأ َصاَخْشَلأا ُدِّدَحُأ ج :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف ِلْعِفلا وأ ِصاَخْشَلأا َموُهْفَم ُلِّثَمُأ د 2.1.2 2.1.3 2.1.5 ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ُهَنْزَو ُنِّيَبُأو ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِلْعِفلا َعْوَن ُنِّيَعُأ أ :ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِءوُرْقَملا ِلْعِفلا َموُهْفَم ُحَرْشَأ ب :ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِتاَمِلَكلل يِقيِدَص َةَءاَرِق ُمِّيَقُأ ج ِهِبَّلُطِل َسْرَّدلا ُذاَتْسُلأا ُمِهْفُيَلَّضَفُملا ُهَقيِرَف َعَّجَش ُلُجَّرلاِّيِسْرُكلا ىَلَع يِخَأ اَي ْحِرَتْسا َلْبَحلا ُةبِّرَدُملا َمِدْخَتْسَتِةَقَباَسُملا يِف ُةَبِلاَّطلا ْتَكَراَش !ناَمْيَلُس اَي ِحَبْسَملا يِف ِةَحاَبِّسلا َةَقيِرَط َنيِكِراَشُملا ْمِهْفَأ ِلاَبِجلا ِقُّلَسَتِل َنوُّيِضاَيِّرلا َّدَعَتْسا ِنيِخْسَّتلِل ُهَتَلَضَع ُلُجَّرلا ُدِّدَمُي ِةَرْيَحُبلا ِبِناَجِب ُفِرْشُملا ُحيِرَتْسَي ِّيِضاَيِّرلا ِنيِرْمَّتلا نِم ُديِفَتْسَي ُدَلَولا ُهَباَحْصَأ ُّيِضاَيِّرلا كراشملا بردي ِةَديِعَبلا ِةَقيِدَحلا نِم تءاج ِةَجاَّرَّدلا ةمدختسم ِةَقَباَسُملا يِف كراش ُطيِشَّنلا دلولا ِةَرْيَحُبلا َماَمَأ ِنيِرْمَّتلا ىَلَع فرشملا فرشأ َنيِجاَتْحُملا ُدِعاَسُملا لجرلا دعاسي ةءارقلا مييقت ةرامتسا حيحصتلاءاطخلا ددعمييقتلا زيكرتةلمجلا تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ١ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٢ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٣ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٤ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٥ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف :بلاطلا مسا )فورحلا جراخم /تاملكلا طبض( صوصت و لمج ،)يريبعت /يفاضإ( بيكرت ،)لعف /مسا( ةملك @ :ةجيتنلا )ءاطخأ ٥-٠()ءاطخأ ١٠-٦()ءاطخأ ٢٠-١١( زاتممديجلوبقم أطخ دجوي لا 3 3 3 7 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 6 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 3.1.1 3.1.2 3.1.3 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم َلْعِفلاَو َمْسِلا ُبُتْكَأ أ :ِةَبِساَنُملا ِةَمِلَكلاِب ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف َغاَرَفلا َُلْمَأ ب :ِةَبِساَنُملا ِةَمِلَكلاِب َيِلاَّتلا َلَوْدَجلا َُلْمَأ ج ِعِراَضُملا ُلْعِفلاِرْمَلأا ُلْعِفيِضاَملا ُلْعِفلا َفَرْشَأ َّدَعَتْسا ُدِّدَمـُي ُبِّرَدـُي ْدِفَتْسا ُمِدْخَتْسُم ُحَبْسَي.ِبيِرْدَّتلا َءاَنْثَأ ِتاَيِّدَحَّتلا ىَلَع ُبِّرَدُملا ديِدْمـَت َفَرْشَأ.ِهِتَلَضَع ـــِب ّيِضاَيِّرلا َنيِخْسَّتلا ُلُجَّرلا َأَدَب ُعِّجَشُملا ُلِّثَمُأَو ُعِمَتْسَأ :ُتاَوُطُخلا .ٍةَريِغَص ٍتاَعوُمْجَم ىلإ ُلْصَفلا ُعَّزوُي .»َةَضاَيِّرلا ُّبِحُأ« ِديِشَن ىَلإ ُةَعوُمْجَملا ُعِمَتْسَت .ِليِثْمَّتلا َعَم َديِشَّنلا ُةَعوُمْجَملا ُمِّدَقُت يِناَعَم ِليِثْمَت نَع ُةَعوُمْجَملا ُشَقاَنَتَت .ِمْهَفلا ِراَهْظِل ِتاَمِلَكلا ُمْسِلاُلْعِفلا .ِةَقَباَسُملا يِف ِلَّضَفُملا ِهِقيرف ِزوفب َحِرَف .ِهِباَحْصَأ َعَم ِةَرْيَحُبلا يِف ُدَلَولا .َةَّيِسْمَّشلا َةَراَّظَّنلاَو َةَذْوُخْلا ِةَجاَّرَّدلا ىَدَتْرِا ١ ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 8 9 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 1 .اًدِحاَو اًفْرَظ ٍةَعوُمْجَم ُّلُك ُذُخْأَت 2 .اَهَفيِرْصَت ُبُتْكَتو ِةَمِلَكلا ِعْوَن نَع ُةَعوُمْجَملا ُشَقاَنَتَت .)ِرْمَلأا ُلْعِفَو ،ِعِراَضُملا ُلْعِفلاَو ،يِضاَملا ُلْعِفلا( 3 .ِلْصَفلا َماَمَأ ِةَشَقاَنُملا َةَجيِتَن ُةَعوُمْجَملا ُمِّدَقُت 4 .ىَرْخُلأا ِتاَعوُمْجَملا ِميِدْقَت ىَلَع ٍةَعوُمْجَم ُّلُك ُقِّلِعُت • ُمِّدَقُم • ُدِعاَسُم • ُبِّرَدُم • ُديِفَتُسُم • ُمِهْفُم • ُظِفاَحُم • ُرِّبَدُم • ُمِدْخَتْسُم • ُفِرْشُم • ُلِباَقُم • ُدِّدَمُم • ُّدِعَتْسُم • ُعِمْجُم • ُسِراَمُم • ُعِّجَشُم • ُحيِرَتْسُم :ُتاَوُطُخلا :ُتاَوُطُخلا 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا .1.اًّيِئاَوْشَع ِبَّلُّطلا ىَلَع ِتاَمِلَكلا ُذاَتْسُلأا ُعِّزَوُي .2.ٍعِفَتْرُم ٍتوَصِب اَهْيَلَع َلَصَح يِتَّلا َةَلْمُجلا ٍبِلاَط ُّلُك ُأَرْقَي .3.ِةَرِئاَّدلا َطْسَو )ِةَمِلَكلا َنْزَو / ِةَمِلَكلا َعْوَن( َعوُضْوَملا ُذاَتْسُلأا ُعَضَي .4.ٍةَعْرُسِب اَهْيَلِإ يِمَتْنَي يِتَّلا ِةَرِئاَّدلا نَع ُبَّلُّطلا ُثَحْبَي . .ِةَرِئاَّدلا راَيِتْخا يِف ُئِطْخُي يِذَّلا ِبِلاَّطلا ْنَع َنوُثَحْبَيَو ِةَرِئاَّدلا يِف ُبَّلُّطلا ُشَقاَنَتَي . .ِبِعَّللا ْنِم ُجُرْخـَيو ُئِطاَخلا ُبِلاَّطلا ُرَسْخـَي ىَّتَح )ِةَمِلَكلا ِنْزَو / ِةَمِلَكلا ِعْوَن( ِعوُضْوَملا ِريِيْغَت َعَم َةَّيِناَث ًةَّرَم ُتاَوُطُخلا ُرَّرَكَتَت :ٌةَظَحَلُم .ٍةَرِئاَد ِّلُك َلِخاَد ٍبَّلُط ىَقْبَي 3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ِلاَعْفَلأا ُفْرَظ ُبيِكاَرـَّتلا 1011 ِةَّيِلَّوَلأا ِتاَفاَعْسلإا ِةَبيِقَح ىَلَع ُلوُؤْسَملا ُظِفاَحُي ِةَمَلَّسلاو ِنْمَلأا ِةَّطُخ ىَلَع ُسِراَحلا ُفِرْشُي ِةَّيِعيِبَّطلا ِرِظاَنَملا نِم ُةَرِئاَّزلا ُحَرْفَتِلاَبلا ِةَحاَرـِب ُرِئاَّزلا ُرُعْشَي ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ىَلَع ُةِبِّرَدُملا ُظِفاَحُت ِلَبَجلا ِةَّمِق ىَلِإ َنوُقِّلَسَتُملا ُلِصَي ِلَبَجلا ِةَرِصاَخ نِم ُقِّلَسَتُملا ُدَعْصَي ِتَلَضَعلا ِديِدْمَت ىَلَع ُةَبِّرَدُملا ُبِّرَدُت ِةَّيِسْمَّشلا ِةَراَّظَّنلا نَع ُلْفِّطلا ُثَحْبَيِةَجاَّرَّدلا ِبوُكُرـِل ُلْفِّطلا ُّدِعَتْسَي ُّيِفاَضلإا ُبيِكْرَّتلا ُّيِتْعَّنلا ُبيِكْرَّتلا ُّيِريِبْعَّتلا ُلْعِفلا :ناوللأا ليلد ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 12 13 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ١ 2 4 3 5 1 2 3 4 1.2.1 1.2.2 1.2.3 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َّيِفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ُقِطْنَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َّيِتْعَّنلا َبيِكْرَّتلا ُنِّيَبُأ ب :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف ِبيِكْرَّتلا َعْوَن ُنِّيَعُأ د 2.2.1 2.2.2 :ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيِلاَّتلا ِةَلْمُجلا يِف َّيِفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ُأَرْقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيِلاَّتلا ِةَلْمُجلا يِف َّيِتْعَّنلا َبيِكْرَّتلا ُأَرْقَأ ب .نيكراشملا ةراظن ىَلَع ُبِّرَدُملا ُظِفاَحُي .ِةَقَباَسُملِل نيكراشملا فرشم ُّدِعَتْسَي .نيتمدختسملا ةذوخ ُةَبِّرَدُملا ُلِمْحَت .ِةَرـْيَحُبلا ِبِناَجِب تاجاردلا بكار ُحيِرَتْسَي .تافاعسلا ةبيقح ُدِعاَسُملا ُلِمْحَي .ةيندبلا ةقايللا ىَلَع َنوُقِباَسَتُملا ُّمَتْهَي .ةيلولأا تافاعسلا نَع باصملا قباستملا ُثَحْبَي .ِفِرْشُملا ِبَتْكَم ىَلَع ةيسمشلا ةراظنلا .يلبجلا قلستلاب ُفِرْشُملا ُأَدْبَي .ٌةَليِمَج ِلَبَجلا ِةَّمِق نِم ةيعيبطلا رظانملا :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َّيِريِبْعَتلا َلْعِفلا ُرُكْذَأ ج 14 15 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 2.2.3 2.2.4 :ِةَيِلاَّتلا ِةَلْمُجلا يِف ِبيِكرَّتلِل يِقيِدَص َةَءاَرِق ُمِّيَقُأ د :ِةَيِلاَّتلا ِةَلْمُجلا يِف َّيِريِبْعَتلا َلْعِفلا ُأَرْقَأ ج .ِلَّوَلأا ِزَكْرَملا ىَلَع ُكِراَشُملا َلَصَح .ِبيِبَّطلا َعَم ِتاَفاَعْسِلا ُةَلوُؤْسَم ُلَصاَوَتَت .ِتاَقَباَسُملا ِةَصْرُف ىَلَع ِتَلَضَعلا ُبِّرَدُم ُزِهَتْنَي .ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ىَلَع ِتاَكِراَشُملا ُةَفِرْشُملا ُبِّرَدُت .ِةَقَباَسُملا َدْعَب ِهِناَكَم نِم ُقِباَسَتُملا َلَزَن .بردملا ملع نم َنوُكِراَشُملا ديفتسي .ةقيدحلا سراح عم لماعتي ُدِعاَسُملا .قيرفلا عيجشت ىلع ُروُهْمُجلا عمتجأ .ةجاردلا بوكر ىلع ُتاَبِلاَّطلا سفانتت .فرشملا لبح نع ثحبي ُلْفِّطلا 1 2 4 3 ١ 3 2 4 5 ةءارقلا مييقت ةرامتسا حيحصتلاءاطخلا ددعمييقتلا زيكرتةلمجلا تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ١ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٢ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٣ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٤ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٥ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف :بلاطلا مسا )فورحلا جراخم /تاملكلا طبض( صوصت و لمج ،)يريبعت /يفاضإ( بيكرت ،)لعف /مسا( ةملك @ :ةجيتنلا )ءاطخأ ٥-٠()ءاطخأ ١٠-٦()ءاطخأ ٢٠-١١( زاتممديجلوبقم أطخ دجوي لا 3 3 3 = ِبَتْكَملا َقْوَف + 1 = ِقابِّسلا ىَلَع + ُبِّرَدُي 2 = ِشيِتْفَّتلا ِةَطْقُن َماَمَأ + ُفِقَي 3 = ِةَقَباَسُملا يِف ِةّيِبَهَّذلا ِةَّيِلاَديِملاِب + َزاَف 4 = ِةَرْيَحُبلا ِبِناَجِب + 3.2.1 3.2.2 3.2.3 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ًاحيِحَص ًاخْسَن َبيِكْرَّتلا ُخَسْنَأ أ د :ِةَيِلاَّتلا ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم َحيِحَّصلا َبيِكْرَّتلا ُبُتْكَأ ب :ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَيِلاَّتلا ِةَلْمُجلا يِف َبِساَنُملا َّيِفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ُبُتْكَأ ج ِنيِرْمَّتلا ِةَياَدِب يِف ٌّمِهُم ِتَلَضَعلا ُديِدْمَت ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ىَلَع ُةَبِّرَدُملا ُّمَتْهَت ِةَجاَّرَّدلا ِمِدْخَتْسُم َةَذْوُخ ُلْفِّطلا يِدَتْرَي ُبِّرَدُملا اَهيِدَتْرَي ُةَّيِسْمَّشلا ُةَراَّظَّنلا ٍلاَع ٍناَكَم نِم َةَّيِعيِبَّطلا َرِظاَنَملا ُرِئاَّزلا ُدِهاَشُي 17 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 16 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 3.2.4 3.2.5 3.2.6 :ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلا ُبُتْكَأ د :ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِةَمَدْخَتْسُملا ِبيِكاَرَّتلا َعاَوْنَأ ُفِّنَصُأ و :ُهَعوَن ُنِّيَعُأَو ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا نِم َبيِكْرَّتلا ُجِرْخَتْسَأ ه .ِهِئاَقِدْصَأ ُطيِشَّنلا ُكِراَشُملا 1 .ِلْبَحلا َماَدْخِتسا َنيِكِراَشُملا ُفِرْشُملا 2 .ِتاَقَباَسُملا َةَصْرُف ِتَلَضَعلا ُبِّرَدُم 3 .ِةَسَرْدَملا ِةَريِدُم ِلْصَفلا ُةَمِّلَعُم 4 .ِةَمَلَّسلاو ِنْمَلأا ِةَقيِدحلا ُسِراَح ُسَفانَتَي ىلَعُبِّردي عَم َلَصاوَتَت ىَلَع ُظِفاحُي عَم ُزِهَتْنَي ىلَع + + + + + .ِةَريَحُبلا يِف ُلُجَّرلا ُحَبْسَي 1 .ِتاَفاَعْسلا َةَبيِقَح ُدِعاَسُملا ُلِمْحَي 2 .ِةَّيِبَهَّذلا ِةَّيِلاَديِملاِب ُقِّلَسَتُملا َزاَف 3 .َةَقَباَسُملا ِتاَجاَّرَّدلا ُقِباَسَتُم َلَصَو 4 .نيَتمِدْخَتْسُملا َةَذْوُخ ُةَبِّرَدُملا ُلِمْحَت .ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيَّللا ىَلَع َنيِكِراَشُملا ُبِّرَدُملا ُبِّرَدُي 1 .َنيِقِباَسَتُملا َعَم ِقِئاَدَحلا ُسِراَح ُنَواَعَتَي 2 .ٍلاَع ٍلَبَج ىَلَع ِتلَضَعلا ُبِّرَدُم ُفِقَي 3 .ِةَقَباَسُملا يف ِةَّيِّضِفلا ِةَّيِلاَديِملاِب ِلاَبجِلا ُقِّلَسَتُم َزاَف 4 .ِتاَجاَّرَّدلا ِةَقَباَسُم يِف ِسْأَكلا ىَلَع َنوُرِهاَمـلا َنوُكِراَشُملا ُسَفاَنَتَي ِبيِكْرَّتلا ُعْوَنُبيِكْرَّتلا ؟يِتَفيِظَو اَم 1 .ِةَعاَّمَّسلاب ِليِجْسَّتلا ىلإ ُعِمَتْسَيَو ِةَعوُمْجَملا َماَمَأ ٌدِحاَو ٌبِلاَط ُفِقَي 2 .َمَّلَكَتَي ْنَأ َنوُد ُهُعَمْسَي يِذَّلا ِصْخَّشلا َرْوَد ُبِلاَّطلا ُلِّثَمُي 3 .)ِعِراَضُملا ُلْعِفلا( ِماَدْخِتساب ِصْخَّشلا َةَفِرْعَم ِةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُلِواَحُي 4 .ُةَزِئاَفلا َيِه ِةَباَجلا يِف ُةَعيِرَّسلا ُةَعوُمْجَملا .ِّيِفاَضلا ِبيِكْرَّتلا نيِوْكَت َعَم ِةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُشَقاَنَتَيَو ِليِجْسَّتلا ىَلِإ ُعيِمَجلا ُعِمَتْسَي :ُتاَوُطُخلا ١ ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ِبيِكاَرَّتلا ُعاَوْنَأُبيِكارَّتلا 18 19 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 71 2 3 8 4 :ِةَعِطاَقَتُملا ِبيِكاَرَّتلِل ِةَحيِحَّصلا ِةَباَجِلإا نَع ِةَعوُمْجَمـلا يِف ُشَقاَنَتَأ 1 .ِلَبَجلا ِةَّمِق نِم ِةَباَغلا يِف اَهُتَدَهاَشُم ُنِكْمُت يِتَّلا ُءاَيْشَلأا 2 .ِةَّيِضاَيِّرلا ِتاَنيِرْمَّتلا ِةَياَدِب َلْبَق ُّيِضاَيِّرلا ِهِب َموُقَي ْنَأ ّدُب َلا يِذَّلا ُءْيَّشلا 3 .ِهِقُّلَسَت َلْبَق ِلَبَجلا ِبِناَجِب ُعَقَي يِذَّلا ُناَكَملا 4 .ُةَريِثَكلا ُتاَتاَبَّنلاَو ُروُهُّزلا اَهيِف يِتَّلا ِنِكاَمَلأا ِةَساَرِحِب ُموُقَي يِذَّلا ُلُجَّرلا .َءْيَّشلا اَذَه ِةَجاَرَّدلا ُبِكاَر ُّبِحُي .ِةَمَلَّسلاَو ِنْمَلأا ىَلَع ُظِفاَحُي َفْيَك ُفِرْعَي ىَّتَح َءْيَّشلا اَذَه ُزِّهَجُي ُسِراَحلا 7 .اًمِئاَد اَهْيَلَع َظِفاَحُي ْنَأ ٍّيِضاَيِر ِّلُك ىَلَع يِغَبْنَي 8 .ِةَئِداَهلاَو ِةَليِمَجلا ِنِكاَمَلأا يِف اًمئِاَد اهِب ُرُعْشَن ُةَعِطاَقَتُملا ُبيِكاَرَّتلا .ٍةَعوُمْجَم ِّلُك ىَلَع ِةَعِّطَقَتُملا ِقاَرْوَلأا نِم ًةَعوُمْجَم ُمِّلَعُملا ُعِّزَوُي 1 .ٍةَديِفُم ٍلَمُج ِةَّدِع ِنيِوْكـَتِل َةَعِّطَقَتُملا َقاَرْولأا ُةَعوُمْجَملا ُبِّتَرُت 2 ِلْصَفلا َماَمَأ َةنَّوَكُملا َلَمُجلا ُةَعوُمْجَملا ُأَرْقَت ،ِصَّصَخُملا ِتْقَولا ِءاَهِتنا َدْعَب 3 .ُعيِمَجلا اَهَعَمْسَيل .ُةَزِئاَفلا َيِه ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق اَهُؤَرْقَتَو ٍةَديِفُم ٍلَمُج َرَثْكَأ ُنِّوَكُت يِتَّلا ُةَعوُمْجَملا 4 ـِل ُلْفِطلا ُّدِعَتْسَي ِةَجاَّرَّدلا ِبوُكُر ِقِئاَدَحلا ُسِراَح ىَلَع ُلُصْحَي ِعِئاَّضلا ِلْفِّطلا ـِب ُفِرْشُملا ُأَدْبَي ُدَعْصَي ْنِم َنوُقِّلَسَتُملا ُقِّلَسَتُملا ُلِصَي ىَلِإ ُظِفاَحـُي ىَلَع ُلوُؤْسَملا ُساَّرُحلا ُعَمَجَتَي َماَمَأ ُسِراَحلا ُفِرْشُي ىَلَع ِنْمَأ ِةَّطُخ ِةَمَلَّسلا ِلَبَجلا ِةَرِصاَخ ِةَئيِبلا ِةَمَلَس ِلَبَجلا ِةَّمِق ِلاَبِجلا ُقِّلَسَتُم ِشيِتْفَّتلا ِةَطْقُن ِةَّيِلاَديِملاِب َزاَف ِةَّيِبَهَّذلا ِلَبَجلا ِقُّلَسَت ُدِعاَسُملا ُلِمْحَي ِتاَفاَعْسِلا َةَبيِقَح ِةَّيِلَّوَلأا :ُتاَوُطُخلا 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 20 21 ِةَقيِدَحلا يف ُةَليِوَطلا ُةَرَجَّشلا ْتَسِرُغِةَّيِلوُؤْسَملاِب ِهَزَتْنُملا ِنْمَلأا ُسِراَحلا ُّمَتْهَي ِتاَهِجلا َفِرْعَتِل َةَلَصوُبلا ُتْنِبلا ُمِدْخَتْسَت ِةَّيِضاَيِّرلا ِتاَبَقَعلا َدْنِع ُلُجَّرلا ُبَّرَدَتَي ِةَرْبِخلا ىَلِإ ُجاَتْحَي َنيِكِراَشُملا ُبيِرْدَت ِةَقيِدَحلا ِحَبْسَم يِف ُدَلَولا ُحَبْسَي ِةَمَلَّسلِل َةَذوُخلا ُريِغَّصلا ُدَلَولا يِدَتْرَي يِسْرُكلا ىَلَع ِةَضاَيِّرلا ُبِّرَدُم ُحيِرَتْسَي ُليِوَطلا ُلْبَحلا ُطَبْرُي ٌةَبيِرَق ِلَبَجلاَو ِةَرْيَحُبلا َنْيَب ُةَفاَسَملا ُلِعاَفلا ِهِب ُلوُعْفَملا :ناوللأا ليلدِلِعاَفلا ُبِئاَن ُلوُهْجَملا ُلْعِفلا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُلَمُجلا 22 23 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 4 123 1.3.1 1.3.2 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم .اَهُقِطْنَأَو ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم َةَبِساَنُملا َةَروُّصلا نِّيَعُأ أ :اَهَموُهْفَم ُمُسْرَأ َّمُث َةَعوُمْسَملا َةَلْمُجلا ُقِطْنَأ ب 5 1.3.7 1.3.10 1.3.11 1.3.19 :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا نِم ِرْمَلأا ِلْعِفِل ُبيِجَتْسَأ ج :ِلوُهْجَمْلِل َّيِنْبَملا َلْعِفلا ُقِطْنَأو ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسأ د :ِلِعاَفلا َبِئاَن ُقِطْنَأو ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسأ ه :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم ُهَنْزَو ُنِّيَعُأَو ِرْمَلأا َلْعِف ُقِطْنَأ و ْسِراَم ِرْمَلأا ُلْعِفيِضاَملا ُلْعِفُنْزَولا َسَراَمَلِعاَف - َلَعاَف 24 25 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا :ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :اهَل ُبيِجَتْسَيـف يِقيِدَص َماَمَأ َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ ب :اَهُمِّيَقُأَو ًةَلَّكَشُم ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َةَلْمُجلا يِقيِدَص ُأَرْقَي و :ًةَلَّكَشُم ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ د :ًةَلَّكَشُم ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ ج ةجاردلا بوكرل ريغصلا لفطلا دعتسي هترصاخ نم لبجلا قلست نوقلستملا أدبي ةيندبلا اهتقايل ىلع ةكراشملا ظفاحت ةملسلا نمأ ةطخ ىلع ةقيدحلا فرشم متهي ةيضايرلا تادعملا ةقباسملا بردم زهجي .َكِئاَقِدصأ ىَلَع ْفِرْشَأ !دَّمحم اَي 1 .ِةَباَتِكلِل َقَرْزَلأا َمَلَقلا ْمِدْخَتْسا !ورْمَع اي 3 .ٍةَيِفاَع يِف َنوُكَت ىَّتَح َةَضاَيِرلا ْسِراَم !ناَمْيَلُس اي 5 !دِلاَخ اَي َزِّيَمَتُمـلا كَقيِرِف ْعِّجَش 2 .ِةَجاَّرَّدلا ِبوُكُر ىَلَع كاَخأ ْبِّرَد !دَمْحأ اَي 4 2.3.1 2.3.5 2.3.10 2.3.10 2.3.11 .ِةَجاَّرَّدلا ِبوُكُرِل رـيغصلا لفطلا ُّدِعَتْسَي 1 .ِةَّيِنَدَبلا اَهِتَقاَيِل ىَلَع ةكراشملا ُظِفاَحُت 2 .َةَّيِضاَيِّرلا ِتاَّدَعُملا ةقباسملا بردم ُزِّهَجُي 3 .ِبَعْلَملا ِبِناَجِب نوعجشملا ُحيِرَتْسَي 4 .ِةَئيِبلا ِةَملَس ىَلَع تافرشملا ُظِفاَحُت 5 1 1 3 2 4 5 2 4 3 5 .يلاعلا لبجلا قلستب تاقباستملا فرشملا رمأي .ةيضايرلا تابقعلاو تايدحتلا نوكراشملا لمحتي .شيتفتلا ةطقن مامأ سارحلا عمجتي .حابص لك تلضعلا ديدمـت ةعومجملا سرامت .ةيسمشلا ةراظنلا بردملا يدتري :ًةَلَّكَشُم ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ ه .ِقُّلَسَّتلا َلْبَق مزاوللا ُتْنِبلا ُزِّهَجُت .ِسْمَلأاب ةديدجلا ةذوخلا ُلُجَّرلا ىَدَتْرا .ِةَقَباَسُملا َلْبَق هتلضع ُّيِضاَيِّرلا ُدِّدَمُي .ةملسلا نمأ ةطخ ُلوُؤْسَملا ُسِراَمُي .ةيلولأا تافاعسلإا ةبيقح ُدِعاَسُملا ُمِدْخَتْسَي 1 3 5 2 4 .ِسْمَلأاِب ةلصوبلا ْتَمِدْخُتسا .ِةَرَجَّشلا ىَلَع ليوطلا لبحلا َطِبُر .ِةَقيِدَحلا ِباَب َماَمَأ نملأا سراح ُلَباَقُي .ِعيِرَّسلا ِقُّلَسَّتلا ىَلَع كراشملا َبِّرُد .ِةَقَباَسُملا َءاَنْثَأ طيشنلا قيرفلا ُعَّجَشُي ةءارقلا مييقت ةرامتسا حيحصتلاءاطخلا ددعمييقتلا زيكرتةلمجلا تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ١ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٢ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٣ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٤ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف تاملكلا طبض / يفاضإ بيكرت / مسا ٥ فورحلا جراخم / يريبعت بيكرت / لعف :بلاطلا مسا )فورحلا جراخم /تاملكلا طبض( صوصت و لمج ،)يريبعت /يفاضإ( بيكرت ،)لعف /مسا( ةملك @ :ةجيتنلا )ءاطخأ ٥-٠()ءاطخأ ١٠-٦()ءاطخأ ٢٠-١١( زاتممديجلوبقم أطخ دجوي لا 3 3 1 3 3 3 3 26 27 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 3.3.1 3.3.2 3.3.6 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :اًحيِحَص ًلْقَن َلَمُجلا ُخَسْنَأ أ :ِةَّيِئلْملإا ِدِعاَوَقلا َبْسَح َةَحيِحَّصلا َلَمُجلا ُبُتْكَأ ب :ٌّطَخ اَهَتْحـَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ ج .َحيِرَتْسَيِل ِضْرَلأا ىَلَع ُسِراَحلا َسَلَج .ِةَمَلَّسلِل َةَذْوُخلا ُنيِمَلأا ُدَلَولا يِدَتْرَي .اَهَلُقْنَي ىَّتَح ِتاَجاَّرَّدلا ُفِرْشُملا ُعَمْجَي .ِةَقَباَسُملا ِةَياَدِب َلْبَق َنيَخْسَّتلا ُسَراَمُي .ِناَحِتْملاا يِف اَحَجْنَيِل ِناَقيِدَّصلا ُنَواَعَتَي 3 2 4 1 5 3.3.6 .َةرَجَّشلا عرازملا ُسِرْغَي 1 .َةَّيِلوُؤْسَملا نوفرشملا َلَّمَحَت 2 .ِةَريَحُبلا ِبِناَجِب تاقباستملا ُعِمَتْجَت 3 .ِتاَيِدَحَّتلا ِةَهَجاَوُم يِف ناكراشملا ُنَواَعَتَي 4 .ِضاَرمَلأا نَع ِداَعِتبلِل َءاَوَّدلا ناتنبلا ْتَذَخَأ 5 .لابجلا ُلُجَّرلا ُقَّلَسَتَي 1 .َنيِناَوَقلا تاقباستملا ُبِّرَدُملا َحَرَش 2 .ِبَتْكَملا َقوَف ةلصوبلا ِنمَلأا ُفِرْشُم َعَضَو 3 .ِةَضاَيِّرلا ِتاَّدَعُمِل نيَتبيقح ُدَلَولا َمَدْخَتسا 4 .ِةَقيِدَحلا َماَمَأ َنيِكِراَشُملا ُسِراَحلا َلَباَق 5 .ِسِراَحلا نِم ِةَجاَّرَّدلا ةذوخ ْتَذِخُأ 1 .ِةَقيِدَحلا ِباَب َماَمَأ راجشلأا ُسَرْغُت 2 .ِةَريَحُبلا ِبِناَجـِب نوقباستملا ُعَمْجُي 3 .ِعوُبْسلأا ِةياَهِن يِف تاقباسملا ُماقُت 4 .ِةَّيِلَّوَلأا ِتاَفاَعْسلإِل ناتبيقح ْتَمِدْخُتسُا 5 : )هب لوعفم( يِلاَعلا لَبَجلا 1 : )لعاف بئان( ُةَّيِسْمَّشلا ُةَراَّظَّنلا 2 : )لعاف( ِقِئاَدَحلا ُسِراَح 3 : )لعاف بئان( ةَّيِنَدَبلا ُةَقاَيِّللا 4 : )هب لوعفم( َنوُطيِشَّنلا َنوُكِرَتْشُملا 5 :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ د :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا َباَرْعِإ ُنِّيَبُأ ه :ُهَل ِدَّدَحُملا ِعِقوَملا َبسَح ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف يِتلآا َبيِكرَّتلا ُمِدْخَتْسَأ و بارعلإا ةقاطب َماَعَّطلا ُبِلاَّطلا َلَكَأ :ةلمجلا ةملكلاعقوملاةلاحلاةملعلا ُبِلاَّطلالعافعوفرمةمضلا بارعلإا ةقاطب َماَعَّطلا ُبِلاَّطلا َلَكَأ :ةلمجلا ةملكلاعقوملاةلاحلاةملعلا ماعطلاهب لوعفمبوصنمةحتفلا بارعلإا ةقاطب ُماَعَّطلا لكُأ :ةلمجلا ةملكلاعقوملاةلاحلاةملعلا ماعطلالعاف بئانعوفرمةمضلا 29 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 28 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا يِف ِةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُفِقَي .ٍليِوَط ٍدِحاَو ٍّفَص ِفِتاهلا ىَلإ ُلَّوَلأا ُبِلاَّطلا ُعِمَتْسَي .ِةَعاَّمَّسلا ِماَدْخِتْساِب اَهَعِمَس يِتَّلا َةَلْمُجلا ُلَّوَلأا ُبِلاَّطلا ُسِمْهَي .خلإ ... ِثِلاَّثلا َّمُث يِناَّثلا ِبِلاَّطلِل ِةَعوُمْجَملا نِم ُريِخَلأا ُبِلاَّطلا ُقِطْنَي .ِلْصَفلا َماَمَأ ِهِيَلِإ ْتَلَصَو يِتَّلا َةَلْمُجلا َةَلْمُجلا ُةَعوُمْجملا ُءاَضْعَأ ُشَقاَنَتَي .ِأَطَخلاَو ِةَّحِّصلا ُثْيَح نِم َةَقوُطنَملا 1 2 3 4 5 ُميِدَقلا ُفِتاَهلا :ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف ِةيِتلآا ِلاَعْفَلأِل ِرْمَلأا َلْعِف ُبُتْكَأ ح :ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف ِةَيِتلآا ِلاَعْفَْلأِل ِعِراَضُملا َلْعِفلا ُبُتْكَأ ز :ِةيِتلآا ِلَمُجلِل ِلوُهْجَمْلِل اًّيِنْبَم ًلْعِف ُبُتْكَأ ط َمَهْفَأَسَراَمَّدَعَتسا َحاَرَتساَدَّدَم 3.3.8 3.3.11 َداَفَتْساَفَرْشَأَدَعاَس َظَفاَحَعَّجَش 1 2 4 3 5 .ِنيِخْسَّتلل ِتَلَضَعلا َديِدْمـَت ُلْجِّرلا ُسِراَمـُي .ِضْرَلأا ىَلَع َةَرجَّشلا ُسِراَحلا ُسِرْغَي .ِةَجاَّرَّدلا َةَذْوَخ ُلْفِّطلا َمَدخَتسا .ِةَريَحُبلا ِبِناَجـِب نيقِباَسَتملا ُفِرْشُملا ُعَمجَي .يِضاَملا ِرْهَّشلا يِف َلْفَحلا ُريدُملا َماقأ 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 30 31 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُزاَغْلَلأا .ٍزْغُل ِلْكَش ىَلَع ٌةَدِحاَو ٌةَّيِريِبْعَت ٌةَلْمُج ٍةَقاَطِب ِّلُك ىَلَعَو ،ِةَروُّبَّسلا ىَلَع ٍتاَقاَطِب ُذاَتْسُلأا ُقِصْلُي 1 .ٍعِفَتْرُم ٍتوَصِب ِةَقَّلَعُملا ِةَقاَطِبلا ىَلَع َةَبوُتْكَملا َةَلْمُجلا َأَرْقَيِل ِةَعوُمْجَملا نِم ٌدِحاَو ٌبِلاَط ُجُرْخَي 2 .ِةَقَرَولا ىَلَع ْمُهُقيِدَص اَهَأَرَق يِتَّلا ِزْغُّللا َةَباَجِإ ِةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُمُسْرَي 3 .ِةَقاَطِبلا َقْوَف َةَموُسْرَمـلا َةَروُّصلا ُةَعوُمْجَملا ُقِصْلُت 4 .ِةَعوُمْجَملا ِءاَضْعَأ ِعيِمَج ىَلَع ُرْوَّدلا ُرَّرَكُيَو َةَيِناَّثلا َةَقاَطِبلا َأَرْقَيِل ُرَخآ ٌبِلاَط ُجُرْخـَي 5 .اَهوُمَسَر يِتَّلا ِرَوُّصلا نَع َنوُشَقاَنَتَيَو ًةَيِناَث ًةَّرَم َلَمُجلا ُبَّلُّطلا ُأَرْقَي 6 :ُتاَوُطُخلا ُةَّيِرحِّسلا ُتاَمِلَكلا اًدِحاَو اًفْرَظ ٍةَعوُمْجَم ُّلُك ُراَتْخَت .ِةَدوُجْوَملا ِفورُظلا نِم ِلَمُجلا ِنيِوكت نَع ُةَعوُمْجَملا ُشَقاَنَتَت .ِةَقَفْرُملا ِتاَمِلَكلا ِماَدْخِتْساِب ِةَديِفُملا ٍلَمُج َرَثْكَأ ُةَعوُمْجَملا نِّوَكُت .ِتاَدَرْفُملا ماَدْخِتْساِب ٍةَديِفُم ُمِّدَقُت ِدَّدَحُملا ِتْقَولا ِءاَهِتنا َدْعَب .ِلْصَفلا َماَمأ َلَمُجلا ُةَعوُمْجَملا .ِميِدْقَّتلا ِءاَهِتنا َدْعَب َةَزِئاَفلا َةَعوُمْجَملا ُمِّلَعُملا دِّدَحُي 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُصوُصُّنلا 3233 ِرْهَّشلا يِف »ُّيِضاَيِّرلا ُعوُبْسُلأا« َجَماَنْرَب ِةَضاَيِّرلاَو ِباَبَّشلا ُةَراَزِو ْتَماَقَأ - روبمول لاوك َنْيَب ِّيِضاَيِّرلا ِسُفاَنَّتلاَو ِنُواَعَّتلا ِحوُر ُعيِجْشَت :َوُه ِجَماَنْرَبلا اَذَه ْنِم ُفَدَهلا .يِضاَملا .ِباَبَّشلا َنْيَب ِةَئيِبلا ِةَمَلَس ىَلَع ِظاَفِحلِل ِةَّيِلوُؤْسَملا ُسْرَغ َكِلَذ ىَلِإ ِةَفاَضِلإاِب ،ِباَبَّشلا ،يرَجلاَو ،ُةَحاَبِّسلاَو ،ِةَجاَّرَّدلا ُقاَبِسَو ،ِلاَبِجلا ُقُّلَسَت :ِعوُبْسُلأا اَذَه ِةَطِشْنَأ نِمَو ُبَّلُط ِجَماَنْرَبلا اَذَه يِف َنوُكِراَشُملا .ِةَّيِضاَيِّرلا ِتاَبَقَعلاَو ِتاَيِّدَحَّتلا ُةَهَجاَوُمَو َنيِبِّرَدُملا َعَم ِنُواَعَّتلاِب ،ِةَّيِزيِلاَملا ِتاَعِماَجلاَو ِسِراَدَملا ِهيِف َرَضَح ٍّيِماَتِخ ٍسِلْجَمِب ُجَماَنْرَبلا ىَهَتْنا .اَهيِف َنيِفِرْشُملاَو ِتاَداَهَّشلاَو ِزِئاَوَجلا ِعِيزْوَتِب َماَقَو ِةَضاَيِّرلاَو ِباَبَّشلا ُريِزَو .َنيِكِراَشُملاَو َنيِزِئاَفلا ىَلَع »يواكنل ِفاَوَط« ِجَماَنْرَب ِذيِفْنَت نِم ِمْوَيلا َحاَبَص ِةَضاَيِّرلاَو ِباَبَّشلا ُريِزَو َدَّكأ - يواكنل ْدَقَو .ِماَعـلا اَذَه ْنِم سِراَم ِرْهَش ِةَياَهـِن يِف ُنوُكَيَس يِذَّلاَو ،ِةَّيِئاَوَهلا ِتاَجاَّرَّدلا ِقاَبِسِل ُثْيَح ِّيِلْوَّدلا ىَوَتْسُملا ىَلَع َنيِكِراَشُملا ِبْذَج نِم ِةَقِباَّسلا ِتاَوَنَّسلا يِف ُقاَبِّسلا اَذَه َحَجَن .ًةَلْوَد )23( َنيِرْشِعَو ٍثَلَث نِم اًكِراَشُم )150( َنيِسْمَخَو ًةَئاِم ُبِراَقُي اَم اَهيِف َكَراَش يِف ًةَعَّزَوُم اًرْتِموُليِك )1347( َنيِعَبْرَأَو ٍعْبَسَو ٍةَئاِمِثَلَثَو ٍفْلَأ ىَلِإ ِقاَبِّسلا ُةَفاَسَم ُّدَتْمـَتَو ِفاَوَط« ُجَماَنْرَب َلاَنَي ْنَأ ىَّنَمَتَن( :ِةَضاَيِّرلاَو ِباَبَّشلا ُريِزَو َلاَق .ٍةَفِلَتْخُم َلِحاَرَم )8( ِناَمَث ِلَوُّدلا نِم َلَضْفَأ ٍتاَّيِلاَّعَفَو ُرَبْكَأ ًةَكَراَشُم ِماَعلا اَذَهِل »يواكنل ِهِذَه نِم اَيِزيِلاَم ُقيِرَف َزِهَتْنَي ْنَأ اًيِجاَر ُهُتَداَعَس َفاَضَأَو )ِةَكِراَشُملا .ِةَّيِلْوَّدلا ِتاَيَوَتْسُملا يِف ِلَضْفَلأا َوْحَن ُهاَوَتْسُم ُعَفْرَيَو ِةَرْبِخلا »ولابانيك« ِلَبَج ِةَّمِق ىَلِإ ِلوُصُولا نِم ِّيِزيِلاَملا ِباَبَّشلا ُبَخَتْنُم َنَّكَمَت - ولابانيك اتوك نِم اًنَّوَكُم َنيِقِّلَسَتُملا ُقيِرَف َناَك ُثْيَح .ِسْمَلأا َحاَبـَص )اَيِزيـِلاَم يِف ٍةَّيِلَبَج ِةَّمِق ىَلْعَأ( َكِلَذَو ،ِنْيَمْوَي ُذْنُم ِلَبَجلا ِةَرِصاَخ نِم َقُّلَسَّتلا ُقيِرَفلا َأَدَب .ِنيِبِّرَدُمَو اًبِعَلا )15( َرَشَع َةَسْمَخ ِتاَيِّدَحَت ِةَهَجاَوُمِل َّدِعَتْسَيَو ِةَّيِنَدَبلا ِهِتَقاَيِل ىَلَع َظِفاَحُي ىَّتَح ِبَخَتْنُملا ِبيِرْدَت ِجَماَنْرَب َنْمِض ِةَدَعاَسُملا ِديِدْمَتِل اًّدِعَتْسُم ِةَّيِلَّوَلأا ِتاَفاَعْسِلإا ُقيِرَف َناَك اَمَك .ِمِداَقلا ِرْهَّشلا يِف ِتاَيَراَبُملا ِقُّلَسَت ُجَماَنْرَب َحَجَن ْدَقَو .َكِلَذِل ُرْمَلأا َمِزَل اَذِإ ِبَخَتْنُمْلِل ُبْعَش ُنْحَن ىَّنَمَتَنَو .ٍةَحِراَج ٍتاَباَصِإ ِةَّيَأ َنْوُد ِلَبَجلا ِزْوَفلا َلْيَن ِّيِزيِلاَملا ِباَبَّشلا ِبَخَتْنُم اَنِقيِرَفِل اَيِزيِلاَم .ِةَلِبْقُملا ِتاَيَراَبُملا يِف ِحاَجَّنلاَو يِف ٌةَريِبَك ٌةَرْيَحُب ُعَقَتَو .ِةَنيِدَملا يِف ِةَليِمَجلا ِقِئاَدَحلا ْنِم اياجارتوب ُهَزَتْنُم ُرَبَتْعُي - اياجارتوب ُبوُكُرَو ،ِيْشَملا ُةَسَراَمُمَو ،ِهيِف ُهُّزـَنـَّتلا ِرِئاَّزلِل ُنِكْمُي ٌليِوَط ٌراَسُم اَهَلْوَحَو ِهَزَتْنُملا ِطَسَو ِةَقاَيِّللا ِنيِخْسَتِل ،ٍةَّيِضاَيِر ِتاَّدَعُم ُهَزَتْنُملا ُرِّفَوُي اَمَك .ِةَّيِعيِبَّطلا ِرِظاَنَملاِب ِعُّتَمَّتلا َعَم ،ِةَجاَّرَّدلا ِةَّحِّصلا ىَلَع ِظاَفِحْلِل ِةَرِّفَوَتُملا ِتاَبَقَعلاَو ِتاَيِّدَحَّتلا ُقُّلـَسَتَو ،ِتَلَضَعلا ُديِدْمَتَو ،ِةَّيِنَدَبلا ،ِةَذْوُخلاَو ،ِةَجاَّرَّدلا ِراَجْئِتْسِا َةَمْدِخ ُهَزَتْنُملا ُزِّهَجـُيَو .ِضاَرْمَلأا ْنَع ِداَعِتْبِلااَو ،ِةَّيِنَدَبلا ِةَمَلَّسلا ِنْمَأ ِةَّطُخ ِميِدْقَتَو ،َنيِرِئاَّزلِل ِلْبَحلاَو ،ِةَلَصوُبلاَو ،ِةَّيِسْمَّشلا ِةَراَّظَّنلاَو ِلاَبلا ِةَحاَرَو ،ِةَحاَرِتْسِلِل ٌبِساَنُم ُناَكَملا اَذَه .ِشيِتْفَّتلا ِةَطْقُن َدْنِع ،ِةَضاَيِّرلا يِّبِحُم اًضْيَأ ُبِساَنُي ُهَّنَأ اَمَك ،ِءاَقِدْصَلأاَو ِةَلِئاَعلا َعَم .ِةَّيِضاَيِّرلا ِةَطِشْنَلأا ِةَسَراَمُمَو ِبيِرْدَّتلِل ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 34 35 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.5 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :اَهَعوُضْوَم ُدِّدَحُأو ِراَبْخَلأا ِةَرْشَن ىَلإ ُعِمَتْسَأ أ :اَهِب ِةَقِّلَعَتُملا ِةَلِئْسَلأا نَع ُبيِجُأو ِراَبْخَلأا ِةَرْشَن ىَلإ ُعِمَتْسَأ ب :ِةَلَّضَفُملا يِتَضاَيِر نَع يِقيِدَص َعَم اًطيِسَب اًراَوِح يِرْجُأ ج :ِةَعوُمْسَملا ِةَلِئْسَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِةَيِلاَّتلا ِةَروُّصلا نَع ُرِّبَعُأ د ؟ ِةَقَباَسُملا ُناَكَم َنْيَأ 1 ؟ ُةَقَباَسُملا ِهِذَه ُماَقُتَس ىَتَم 2 ؟ ُةَلَباَقُملا تَناك ْنَم َعَم 4؟ ِةَقَباَسُملا ِهِذَه يِف َكُيْأَر ام 5 ؟ِةَقِباَّسلا ِةَقَباَسُملا يِف ِةَكِراَشُملا ِلَوُّدلا ُدَدَع ْمَك 3 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4 )33 ةحفص رظنا( .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َةَديِرَجلا ُأَرْقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم )33 ةحفص رظنا( .ِقِباَّسلا ِةَديِرَجلا ِّصَن نِم َةَسيِئَرلا َراَكْفَلأا ُجِرْخَتْسَأ ب .اَهُمِّيَقُأَو ًةَلَّكَشُم ًةَءاَرِق َيِلاَّتلا َّصَّنلا يِقيِدَص ُأَرْقَي د )32 ةحفص رظنا( .اَهِب ِةَقِّلَعَتُملا ِةَلِئْسَلأا نَع ُبيِجُأَو تِنرَتنلإا نِم ِراَبْخَلأا َةَرْشَن ُأَرْقَأ ج نّكمت .ابعلا )15( رشع ةسمخ نم نّوكم يزيلاملا بابشلا بختنم نم قلستلاب بختنملا أدب .»ولابانيك« لبج ةمق ىلإ لوصولا نم بختنملا ظفاحي ىتح لبجلا بختنملا قّلست .مهبّردم عم نيموي ذنم لبجلا ةرصاخ دقو .مداقلا رهشلا يف ةارابملا تايّدحـت ةهجاومل ّدعتسيو ةّيندبلا هتقايل ىلع .ةحراج تاباصإ ةيأ نود لبجلا قّلست جمانرب حجن ُةَلِئْسَلأا1 3 2 4 5 ؟جَماَنرَبلا اَذَه ُذيِفْنَت َناَك ىَتَم ؟عوُبسُلأا َلاَوَط ةَصَّصَخُملا ُةَطِشنَلأا َيِه اَم ؟ِجَماَنرَبلا اَذَه ْنِم فَدَهلا َوُه اَم ؟نوفَدهَتْسُملا َنوُكِراشُملا مُه ْنَم ؟ِهِتَياَهِن يِف ُجَماَنْرَبلا َّمَت َفْيَك 36 37 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 3.4.3 3.4.4 3.4.1 3.4.2 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :اًحيِحَص اًخْسَن َصَّنلا ُخَسْنَأ أ :ًةَديِفُم ًةَلْمُج اَهْنِم ُنِّوَكُأ ّمُث يِتلآا ِباَرعلإا ِعِقْوَمِل ًةَمِلَك ِقِباَّسلا ِّصَّنلا نِم ُجِرخَتْسَأ ب :ًةَحيِحَص ًةَباَتِك َعوُمْسَملا َّصَّنلا ُبُتْكَأ ج :ٍةَّيِضاَيِر ٍةَلحِر نَع ٍراَبخَأ َةَرْشَن ُبُتْكَأ د :اَهيِف ِثاَدْحَلأاَو ِةَلَّضَفُملا يِتَضاَيِر نَع اًّصَن ُبُتْكَأ ه ِهَزَتْنُملا ِطَسَو يِف ٌةَريِبَك ٌةَرْيَحُب ُعَقَت .ِةَنيِدَملا يِف ِةَليِمَجلا ِقِئاَدَحلا ْنِم اياجارتب ُهَزَتْنُم ُرَبـَتْعُي ًةَّيِضاَيِر ٍتاَّدَعُم ُهَزَتْنُملا ُرِّفَوُي .ِةَّيِعيِبَّطلا ِرَظاَنَملاِب َعُّتَمَّتلا ُرِئاَّزلا َعيِطَتْسَي ىَّتَح ٌليِوَط ٌراَسُم اَهَلْوَحَو ِةَراَظَّنلاَو ،ِةَذوُخلاَو ،ِةَجاَّرَّدلا ِراَجْئِتْسِا َةَمْدِخ ُهَزَتْنُملا ُزِّهَجُي .ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ىَلَع ِةَظَفاَحُمْلِل َعَم ِلاَبلا ِةَحاَرَو ،ِةَحاَرِتْسِْلِل ٌبِساَنُم ُناَكَملا اَذَه .َنيِرِئاَّزلِل َلْبَحلاَو ،ِةَلَصوُبلاَو ،ِةَّيِسْمَّشلا .َةَّيِضاَيِّرلا َةَطِشْنَلأا اوُسِراَمُيِل ،ِةَضاَيِّرلا يِّبِحُم اًضْيَأ ُبِساَنُي ُهَّنَأ اَمَك ،ِءاَقِدْصَلأاَو ِةَلِئاَعلا : ٌرَّكَذُم ٌلِعاَف 1 : ٌثَّنَؤُم ٌلِعاَف 2 : ِهِب ٌلوُعْفَم 3 : ِموُلْعَملا ُلْعِفلا 4 : ِلوُهْجَملا ُلْعِفلا 5 ٌةَّيِضاَيِر ٌةَلْحِر ُناَكَملا ُفَدَهلا ُتْقَولاُةَطِشْنَلأا ُخْيِراَّتلاَنوُكِراَشُملا :َيِه ِةَلَّضَفُملا يِتَضاَيِر َفْيَك ؟اَهُسِراَمُأ َنْيَأ ؟اَهُسِراَمُأ ْنَم َعَم ؟اَهُسِراَمُأ ىَتَم ؟اَهُسِراَمُأ اَذاَمِل ؟اَهُسِراَمُأ 38 39 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ِراَبْخَلأا ِةَرْشَن ُميِدْقَت .اَهِمـيِدْقَت ىَلَع ُبَّرَدَتَتَو ِراَبْخَلأا ِةَرْشَن ِجَذوُمـَن ىَلإ ُةَعوُمجَملا ُعِمَتْسَت 1 .اَهِليِثْمَتَو ِراَبْخَلأا ِةَرْشَن ِميِدْقَت ِةَقيِرَط نَع ِةَعوُمجَملا ُءاَضْعَأ ُشَقاَنَتَي 2 .ٍةَرَكَتْبُم ٍةَقيِرَطِب اَهِليِثْمَتَو ِراَبْخَلأا ِةَرْشَن ِميِدْقَت يِف ِةَعوُمجَملا ِءاَضْعَأ ُعيِمَج ُكِراَشُي 3 :ُتاَوُطُخلا ُةَّيِفْخَمْلا ُبيِكاَرَّتلا منتلثيحرطفلاديعلا ةضايرلابردمارثكلل قتبّيللريلانكدمحجه ّمغمخمرساوجةديبزحا ةريعبباتمئاصجرطخت ايلبمكلابابضةؤكهف لمعسردمطاّيخحعءمعا جربةسردملاريدمنغل بدجسمةرذدودلةئتفذ لفلصباسحلاةملعمقك شمبنعوةظلةدودسردي ملبجندجمبكركذشاصر شردحأىعزلاسمشسلضب بقفكبلتةنرونسيبثر رءةّيمسرلاةلاسرلاا معنيةّرمةليوطةنابل ءينبآتالضعلاديدمت َنيِّيِضاَيِّرلا ُبِّرِدُي يِذَّلا ُلُجَّرلا .اَهِنْمَأَو ِةَسَرْدَملا ِةَمَلَس ىَلَع ُسُرْحَي يِذَّلا ُلُجَّرلا .1 .ِةَضاَيِّرلا ِةَياَدِب َلْبَق ُّيِضاَيِّرلا ُهُلَعْفَي يِذَّلا ُءْيَّشلا .2 .ٍماَع َّلُك وُياَم 16 يِف َنوُمِّلَعُملا ِهِب ُلِفَتْحَي .3 .ُّيِضاَيِّرلا ُهُقَّلَسَتَي ِلَبَجلا َقْوَف ٍناَكَم ىَلَعأ .4 .اَهْيَلَع ُفِرْشُيَو ِةَسَرْدَملا ِةَراَدِإِب ُموُقَي يِذَّلا ُصْخَّشلا .5 .تِنْرَتْنْلإاِب ِلُصاَوَّتلاَو ِلاَصِّتِْلِل اَهُمِدْخَتْسَن يِتَّلا ُةَللآا .6 .ِماَقْرَلأاَو ِدَدَعلاِب ُقَّلَعَتَي اَمَّلُك َبَّلُّطلا ُمِّلَعُت يِتَّلا ُةَأْرَملا .7 .ِةَّيِمْسَّرلا ِتَلَماَعُملاَو ِتاَءاَرْجِْلإِل اَهُلِسْرُن يِتَّلا ُةَقْرَولا .8 :لاثم 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 40 41 ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا :لاثم ِنْيَدِلاَولا ُمِرَتْحَي ُبَّدَؤُملا ُبلاّطلا :ةباجلإا ط ل ا ب ل اؤ ل ا م د بت ر ح م يد ل ا و ل ا ن ي ي ا ة ض ر ل ا ل ق ع ل ا أ د ن ب ا ل ر ي ا ض ة ب ج ي ظ ف ح ا ت ي ل ل س ا م ة ض ل ا ي ر ا ل ذ ك ك ن ا ل ي ع ى ل ع ف ي ن ي خ س ت ل ا ب د ع ب ت ة ر س ا م م ح ص ة م س ج ل ا د ي د م ت و ض ر ا م أ ل ا ا ي ر ض ل ا ة م ل س ا ج س ل ا م ي ل ت ا ل ع ض ل ا ة ر ي ا ط ل خ ة م ئ ا ا د 1 .ِةَمِلَكلا ِنيِوْكَتِل ِفوُرُحلا َبيِتْرَت ُةَعوُمْجَملا ُشَقانَتَت 2 .ِتاَمِلَكلا نِم َةَنَّوَكُملا َةَلْمُجلا ُةَعوُمْجَملا ُبُتْكَت 3 .ًةَدِحاَو ًةَرْقِف َنوُكـَتِل َلَمُجلا ُةَعوُمْجَملا ُبِّتَرُت 4 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َةَنَّوَكُملا َةَرْقِفلا ُةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُأَرْقي :ُتاَوُطُخلا :ِبْعَّللا ُنيِناَوَق 1 .ٍةَعوُمْجَم ِّلُك نِم ِلَّوَلأا ِبِلاَّطلا ِةَباَجِإ ىَلِإ ُعِمَتْسَيَو َلاؤُّسلا ُذاَتْسُلأا ُلَأْسَي 2 .ِةَحيِحَّصلا ِةَباَجِلإا ىَلَع َلُصْحَي ىَّتَح ِدَيلا ِعْفَر ِبيِتْرَت َبْسَح ِةَباَجْلإِل َبِلاَّطلا ُذاَتْسُلأا ُراَتْخَي 3 ًةَباَجِإ ُبيِجُي يِذَّلا ُبِلاَّطلاَو ،ِماَمَلأا ىَلِإ ِنْيَتَوْطَخ ُكَّرَحَتَي ًةَحيِحَص ًةباَجِإ ُبيِجُي يِذَّلا ُبِلاَّطلا .ًةَدِحاَو ًةَوْطَخ ِفْلَخلا ىَلِإ ُعِجْرَي ًةَئِطاَخ 4 .ِةَباَجِْلإِل ِةَعوُمْجَملا نِم يِناَّثلا ُبِلاَّطلا ُجُرْخَي ِةياَهِّنلا ِّطَخ ىَلِإ ُلّولأا ُبِلاَّطلا ُلِصَي اَمَدْنِع 5 .ُةَزِئافلا ُةَعوُمْجَملا َيِه ًلاَّوَأ ِةَياَهِّنلا ِّطَخ ىَلِإ اَهِؤاَضْعَأ ُعيِمَج ُلِصَي يِتَّلا ُةَعوُمْجَملا 3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا4 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُةَعيِرَّسلا ُتاَوُطُخلا ُةَّيِضاَيِّرلا ُتاَرَماَغُملا 42 :ِبْعَّللا ُنيِناَوَق 1 .ٍرَخآ ٍبِعَلا ىَلإ اَهُمِّلَسُيَو ِةَلِئْسَلأا َةَقاَطِب ُبِعَّللا ُبَحْسَي 2 .اَهوُطْخَيَس يِتَّلا ِتاَوَطَخلا َدَدَع ُهُرِبْخـُيَو َلاَؤُّسلا ُرَخلآا ُبِعَّللا ُأَرْقَي 3 ىَقْبَيَف ًةَئِطاَخ ْتَناَك اَذإَو ؛ًةَحيِحَص ُهُتَباَجإ ْتَناَك اَذإ ِتاَوَطَخلا ِدَدَع َبسَح ُبِعَّللا ُكَّرَحَتَي .ِهِناَكَم يِف 4 .ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِسْرَدِب ُقَّلَعَتَي اَميِف َنوُبِعَّللا َلَأْسُي نَأ ْوَأ ِةَلِئْسَلأا ِكنَب ىَلِإ ُعوُجُّرلا ُنِكْمُي 1 12 15 26 29 40 13 14 27 28 2 11 16 25 30 39 3 10 17 24 31 38 4 9 18 23 32 37 5 8 19 22 33 36 6 7 20 21 34 35 ُقَلِطْنِلا ُءاَهِتْنِلا ُةَّيِوَغُّللا ُةـَبْعُّللاِناَبْعُّثلاو ِمَّلُّسلا ُةَبْعُل 43 2 ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا تِنْرَتْنلإا َرْبَع "ِتاَموُلْعَملا ُرْحَب تِنْرَتْنِلإا َّنِإ" ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا تِنْرَتْنلإا َرْبَع 44 45 ِحوُتْفَملا ِعِقْوَملا يِف ٌةَرِشَتْنُم تِنْرَتْنِلإا ُسوُرْيَف )َلَعْفَأ( يِضاَملا ِلْعِفلا ْنِم )لِعْفُم( ِنْزَو ىَلَع ٍلِعاَف ُمْسِا )َلَعاَف( يِضاَملا ِلْعِفلا ْنِم )لِعاَفُم( ِنْزَو ىَلَع ٍلِعاَف ُمْسِا تِنْرَتْنِلإا ِعِقْوَم يِف َّفَلَملا ُمِّلَعُملا َحَسَم ِبوُيِتوُيلا يِف َةَروُّصلا ُةَمِدْخَتْسُملا ْتَدَهاَش ِةَبَتْكَملا ىَلِإ ِبوُساَحلا َزاَهِج ُةَمِطاَف ُلِمْحَت اًئيِطَب تِنرَتْنِلإا ُّطَخ َناَك َةَّيِصْخَّشلا َكِتاَموُلْعَم ْرُشْنَت َل تِنرَتْنِلإا ِعِقْوَم يِف ِهِئاَقِدْصَأ َعَم ُكِراَشُملا ُشِقاَنُي وُيِديِفلاب ِةَمَلاَكُملا ِةَطِساَوِب ُبَلأاَو ُّمُلأا ُلَصاَوَتَت ِّيِميِلْعَّتلا ِعِقْوَملا يِف ُفِرْشُملا ُكِراَشُي :ِناَوْلَْلا ُليِلَد ِّيِكَّذلا ِفِتاَهلا يِف اَهِليِمْحَت َدْعَب َةَبْعُّللا ُدَلَولا ُبَعْلَي )َلَّعَف( يِضاَملا ِلْعِفلا ْنِم )لِّعَفُم( ِنْزَو ىَلَع ٍلِعاَف ُمْسِا )َلَعْفَتْسِا( يِضاَملا ِلْعِفلا ْنِم )لِعْفَتْسُم( ِنْزَو ىَلَع ٍلِعاَف ُمْسِا ُتاَمِلَكلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 46 47 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َءاَيْشَلا ُقِطْنَأ أ :ِلِعاَفلا َمْسِا ُقِطْنَأ َّمُث ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ب :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َلْعِفلاو ِلِعاَفلا َمْسِا ُدِّدَحُأ د :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َلْعِفلا ُقِطْنَأ ج ِلِعاَفلا ُمْسِا ُلْعِفلا 1.1.1 1.1.2 1.1.3 2.1.1 2.1.3 2.1.5 ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :اَهيِف ِلِعاَفلا َمْسِا ُنِّيَبُأَو َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ أ :ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِةَءوُرْقَملا ِتاَمِلَكلا َموُهْفَم ُلِّثَمُأ ب :ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِتاَمِلَكْلِل يِقيِدَص َةَءاَرِق ُمِّيـَقُأ ج ِةَديِفُملا َرْيَغ ِجِماَرَبلا ِليِزْنَت نِم ُةَفِرْشُملا ُرِّذَحُت ِبوُساَحلا ِبِناَجِب ُفِرْشُملا ُحيِرـَتْسَي ِةَّيِجوُلوُنكـِّتلا ِتاَموُلْعَملا ِحْرَشِل ٌّدِعَتْسُم ُسِّرَدُملا تِنرَتْنِلإا ِعِقْوَم ِقيِقْحَت يِف ُشِّتَفُملا ُكِراَشُي ِتِنرَتْنِلإا يِف َةَّيِقِئاَثَولا َمَلْفَلأا ةملعملا تدهاش ِبوُساَحلا ِتاَموُلْعَم ِحْرَش يِف بردملا دعاسي ِةِّيِميِلعَّتلا ِجماَرَبلا نِم َسْرَّدلا ُكِراَشُملا ُبِلاَّطلا ُخَسنَي يِعاَمِتْجلا ِعِقْوَملا نِم ِتاَقيِلْعَّتلا ُعِّجَشُملا ُأَرْقَي ِبوُساَحلا ماَدْخِتساب ِنيِرْمَّتلا نِم ٌديِفَتْسُم ُدَلَولا ِحوُتْفَملا ِعِقْوَملا نِم ِعِداَخُملا َةَروُص ُبِلاَّطلا ُلِّزَنُي ِتاَقيِلْعَّتلا ِةَباَتِك يِف كراشي طيشنلا لسرملا ِحيِضْوَّتلِل َيِكَّذلا َفِتاَهلا ةفرشملا تمدختسا َةَّيِنوُرِتْكِلِلإا َراَبْخَلأا علاطي تنرتنلإا مدختسم تِنرَتْنِلإاِب ِكاَرِتْشلا َنْيِناَوَق ِةَكِرَّشلا ُفِرْشُم ُرشنَي ِدَلَولا ِةَلاَح ِةَفِرْعَمِل ّيِكَّذلا ِفِتاَهلا َرْبَع ِبَلأا َعَم ُمِّلَعُملا ُلَصاَوَتَي 49 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 48 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم 3.1.1 3.1.2 3.1.3 .ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم َءاَيْشَلا ُبُتْكَأ أ .ِقَفْرُملا ِلْعِفلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِلِعاَفلا َمْسِا ُبُتْكَأ ب .ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكْلِل َعِراَضُملا َلْعِفلاَو يِضاَملا َلْعِفلا ُبُتْكَأ ج .بآ سْتاَولاِب ِةَلاَسِّرلا ُلِسْرُم اَذَه 1 .ِنيِناَوَقلا ىَلِإ ِعوُجُّرلاِب ُهَبَّلُط ُمِّلَعُملا ُحَصْنَي 2 .اَهَعَبَط يِتَّلا ِتاَموُلْعَملا ْنِم ٌديِفَتْسُم ُدَلَولا 3 .ِةَّيِعاَمِتْجِلا ِعِقاَوَملا يِف ِعِداَخُملا ْنِم َرَذْحَن ْنَأ اَنْيَلَع ُبِجَي 4 .ِةَرِصاَعُملا اَيِجوُلوُنْكِّتلا اَياَضَق ِةَشَقاَنُمِل َفِرْشُملا ُتْلَباَق 5 َعيِمَج ُبيِجُي يِذَّلا َوُه ُزِئاَفلا .ًةَحيِحَص اَهَرَثْكَأ وَأ ِةَلِئْسَْلأا ؟اَنَأ ْنَم :ُتاَوُطُخلا ِهيِف يِذَّلا َفْرَّظلا ُمِّلَعُملا ُعِّزوُي .ُةَروُّصلاَو ُةَمِلَكلا .اًّيِهَفَش َةَروُّصلا اوُفِصَي ْنَأ ِةَبَلَّطلا نِم ُبَلْطُي .َنيِكِراَشُملا َبِّرَدُيِل ِلَمْعَملا ىَلإ ِبوُساحلا َلَصَو .ِّيِسَرْدَملا ِبوُساَحلا ِلَمْعَم يِف َبَّلُّطلا ِذاَتْسُلأا ُبِقارُي .تِنرَتنلإا ِةَكَبَش اَياَضَق ىلَع حُّفَصَّتلِل ِبوُساحلا ُّدِعَتْسَت .ّيِنوُرِتكِللإا ِديِرَبلا َرْبَع ِتاَموُلْعَملا ُفِرْشُملا .ِةَرِصاَعُملا ايِجوُلوُنكتلا ِماَدْخِتسا ىلَع اَهَبَّلُط ُةمِّلَعُملا ىَرْخُأ ٍتاَعوُمْجَم نِم ُبَلْطُي .َةَباَجِلإا اوُنِّمَخُي نَأ 1 3 2 4 يِضاَملا ُلْعِفلا ِعِراَضُملا ُلْعِفلا َبَّرَد ُءاَيْشَلأا َدَعاَس َمَدْخَتسا َلَسْرَأ َعَّجَش 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 50 51 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ُحَرْشَأَو ُأَرْقَأ :ُتاَوُطُخلا .ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلا َزْمَر ُبَّلُّطلا ُحَسْمَي .ِةَعوُمْجَملا يِف ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َلَمُجلا ُبَّلُّطلا ُأَرْقَي .َةَّيِنْهِّذلا َةَطيِرَخلا ُةَعوُمْجَملا ُحَرْشَت .تِنْرَتْنلإا ِنِساَحَم نَع َةَّيِنْهِّذلا َةَطيِرَخلا ُبَّلُّطلا ُمُسْرَي .ُبَّلُّطلا ُهَمَّدَق اَميِف ِهِتاَظَحَلُم ُسِّرَدُملا يِطْعُي 1 5 3 2 4 ُعِطاَقَتُملا ِلِعاَفلا ُمْسِا 123 243 48 6 57 7 6 8 1 .َمَهاَف 2 .َسَراَم 3 .َفَلاَخ 4 .َمَكاَح اًّيِقُفُأ 5 .َبَّرَد 6 .َعَّجَش 7 .َفَرْشَأ 8 .َلَسْرَأ 1 .َبَراَض 2 .َمَدْخَتْسِا 3 .َلَّزَن 4 .َدَهاَش اًّيِدوُمَع 5 .َرَّمَد 6 .َدَعاَب 7 .َلَّكَش 8 .َداَفَتْسِا 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 52 53 َّيِكَّذلا َفِتاَهلا ِلَمْعَملا ُفِرْشُم ُمِدْخَتْسَي ِبوُساَحلا ِةَشاَش يِف َةَّيِميِلْعَّتلا َةَبْعُّللا ُدَلْولأا ُبَعْلَي ِةَّيِجَمْرَبلا ِةَسَدْنَهلا نَع ِبَّلُّطلِل ُةَمِّلَعُملا ُحَرْشَت تِنرَتْنِلإا ِعِقوَم يِف ٌةرِّفَوَتُم ُةَرِصاَعُملا اَياَضَقلا ُرَفْوَأَو ُعَرْسَأ تِنرَتْنِلإا ِةَكَبَش َرْبَع ُقيِوْسَّتلا ِّيِعاَمِتْجلا ِمَلْعلإا يِف ِلاَفْطَلا َةَروُص ْرُشْنَت َل ِّيِعاَمِتْجلا ِعِقْوَملا ْنِم ِةَقاَدَّصلا ِءاَغْلإـِب ُةَمِّلَعُملا ْتَماَق ُّيِفاَضلإا ُبيِكْرَّتلا ُّيـِتْعَّنلا ُبيِكْرَّتلا ُّيِريِبْعَّتلا ُلْعِفلا :ِناَوْلَلا ُليِلَد ُبيِكاَرَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 54 55 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ُّيِتْعَّنلا ُبيِكْرَّتلاُّيِفاَضلإا ُبيِكْرَّتلا ُّيِريِبْعَّتلا ُلْعِفلا 1.2.1 1.2.4 1.2.5 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَروُّصلا ىَلِإ ُريِشُأ َّمُث ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف َبيِكْرَّتلا ُقِطْنَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف ِبيِكْرَّتلا َموُهْفَم ُنِّيَبُأ ب :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َبيِكاَرَّتلا ُفِّنَصُأ ج 2.2.1 2.2.2 :ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِةَلْمُجلا يِف َبيِكْرَّتلا ُأَرْقَأ أ :ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َّيِتْعَّنلا َبيِكْرَّتلاَو َّيِفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ُأَرْقَأ ب .ٌريِغَص يراجتلا قوسلا يِف بوساحلا زكرم َّنِإ .ريزغلا رطملا ِبَبَسِب ًلَّطَعُم تنرتنلإا ةكبش عقوم َناَك .يعامتجلا ملعلإا عقوم َرْبَع ُهَل نيبرقملا ءاقدصلأا َعَم ُدَمْحَأ ُلَصاَوَتَي .حوتفملا عقوملا ْنِم فلملا ليمحتـِب ُةَنِمآ ُموُقَت .ةيسدنهلا جماربلاـِب َريِبَخلا تنرتنلإا زكرم بحاص ُعِجاَرُي ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم 1 3 5 4 2 ُّيِفاَضِلإا ُبيِكْرَّتلاُّيِتْعَّنلا ُبيِكْرَّتلا عامتجلا عقوم يِف َنوُكِراَشُملا ُعِمَتْجَييعامتجلا عقوملا َرْبَع ُءاَقِدْصَلأا ُلَساَرَتَي ىلِإ بوساحلا ملعم َلَصَو ِةَراَّيَّسلاِب ِةَسَرْدَملا اَنُدِعاَسُت ٌةَلآ يبوساحلا ملعملا ِعيِرَّسلا ِمُّلَعَّتلا ىَلَع ِلْصَفلا يِف يكذلا فتاه ُفِرْشُملا َذَخَأ يكذلا فتاهلا ُباَبَّشلا ُمِدْخَتْسَي تِنْرَتْنِلإاِب ِلاَصّتلِل 56 57 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 2.2.3 2.2.4 1 3 5 4 2 .تِنْرَتْنِلإا نِم َمَلْفَلأا ُدَلْوَلأا َدَهاَش .ِةَيْرَقلا يِف َةَّيِسَرْدَملا َةَلْطُعلا ُةَمِّلَعُملا يِضْقَت .ِثِلاَّثلا ِزَكْرَملاِب ِةَقَباَسُملا يِف ُةَمِطاَف ْتَزاَف .ْمِهِخوُيُش َعَم ٍةَميِرَك ٍِقَلْخَأِب َنوُلَماَعَتَي ُباَبَّشلا .ِليِدْنَملاِب ِبوُساَحلا َةَشاَش ُدلَولا ُحَسْمَي :َأَطَخلا ُحِّحَصُأو ةَيِلاَّتلا ِةَلْمُجلا يِف َبْيِكْرَّتلا يِقيِدَص َةَءاَرِق ُمِّيَقُأ د :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلا ُأَرْقَأ ج .نيكراشملا بلطلـِل ةددعتملا طئاسولا جمانرب ُةَمِّلَعُملا ُحَرْشَت .يعامتجلا ملعلإا َرْبَع بلطلا ءابأ َعَم ُمِّلَعُملا ُثَّدَحَتَي .ملأا ةبقارم تحت تِنرَتْنِلإا ِعِقْوَم يف دهتجملا دلولا ُحَّفَصَتَي .ِةَءاَرِقلا يِف تنرتنلإا مدختسم يميلعتلا عقوملا ُديِفُي .ةيجولونكتلا تاودلأا ِماَدْخِتْساِب لمعملا دعاسم ُحَرْشَي ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِةَيِلاَّتلا ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم َحيِحَّصلا َبيِكْرَّتلا ُبُتْكَأ أ 3.2.2 3.2.3 3.2.5 :ِبِساَنملا ِّيِفاَضِلإا ِبيِكرَّتلاِب َغاَرَفلا َُلْمَأ ب ِحيِتاَفَملا َةَحْوَل ِلِئاَسَّرلا ِقوُدْنُص ِنيَتَّداَملا ُمِّلَعُم ِةَزِهْجَلأا َحاَتْفِم ِتَلاَصِّتِلا ُةَنْجَل :ِّيِريِبْعَّتلا ِلْعِفلا ْوَأ ِّيِفاَضِلإا ِبيِكرَّتلاِب َغاَرَفلا َُلْمَأ ج ْنَع بوُساَحلاةَقاَدَّصلا ُءاَغْلِإِحيِتاَفَملاَعَمَلَصاَوَتَت ُشِقاَنُي ةَشاَشةَحْوَل .تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش ِنِساَحَم ُحَرْشَي 1 .ِبوُساَحلا ِزَكْرَم يِف ِبوُساَحلا ِليِغْشَتِل ُةَمِطاَف ْتَعاَضَأ 2 .ِبوُساَحلا ِةَزِهْجَأ ِعِقْوَم نِم َةَديِدَجلا ُبَلأا ىَرَتْشِا 3 .تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش ِتَليِهْسَت ُرِّفَوُت 4 . يِف َّيِنوُرَتْكِلِلإا َديِرَبلا ُبِلاَّطلا ُأَرْقَي 5 . يِف َةَرِصاَعُملا اَياَضَقلا ُتاَبِلاَّطلا ُأَرْقَت 1 .ِتاَموُلْعَملا ِةَعاَبِطِل نَع ُدَلَولا ُثَحْبَي 2 .تِنْرَتْنِلإا ِةَكـَبَش ِئِواَسَم ُمِّلَعُملا 3 .)WhatsApp( بَأ سْتاَولا يِف ِةَبَلَّطلا ِتاَهَّمُأ ُةَمِّلَعُملا 4 .ِةَبِّيَّطلا ِقَلْخَلأا نِم َسْيَل 5 59 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 58 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا َماَعَّطلا ُطيِشَّنلا ُبِلاَّطلا َلَكَأ :ُةَلْمُجلا ِباَرْعِلإا ُةَقاَطِب ُةَمِلَكلاُعِقْوَملاُةَلاَحلاُةَمَلَعلا ُبِلاَّطلاٌلِعاَفٌعوُفْرَمُةَمَّضلا ُطيِشَّنلاٌتْعَنٌعوُفْرَمةمضلا 3.2.6 3.3.6 َصاَبلا ْبَكْرَن اَّيَه .ِقيِرَّطلا يِف ِتاَمِلَكلا نِم َةَّيِفاَضِلإا َبيِكاَرَّتلا ُةَبَلَّطلا ُنِّوَكُي1 2 3 ٌريِوْزَت ٌةَروُص ٌةَبِقاَرُم ٌةَداَيِز ٌقيِدَصٌةَموُلْعَم ٌبِلاَط ٌمِّلَعُم ٌليِمْحَت ٌليِزْنَت ٌعِداَخ ٌةَعاَبِط :ُتاَوُطُخلا .ِةَّيِفاَضِلإا ِبيِكاَرَّتلا ِرَثْكَأ َنيِوْكَت ُعيِطَتْسَي يِذَّلا َوُه ُزِئاَفلا .َةَنَّوَكُملا َبيِكاَرَّتلا ُةَبَلَّطلا ُقِطْنَي :ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِةَمَدْخَتْسُملا ِبيِكاَرَّتلا َعاَوْنَأ ُفِّنَصُأ د :ٌّطَخ ُهَتْحـَت يِذَّلا َبيِكْرَّتلا ُبِرْعُأ ه .تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش ِئِواَسَم نَع ُشِقاَنُت ُةَطيِشَّنلا ُةَمِّلَعُملا 1 .تِنرَتْنِلإا ِعِقاَوَم ْنِم ِةَداَفِتْسِلا ىَلَع ُّثُحَت ُةَيِلاَحلا ُةَموُكُحلا 2 .ِةَرَّوَزُملا ِتاَموُلْعَملا َليِمْحَت يِغْلُي ُرَمُع 3 .ِّيِعاَمِتْجِلا ِمَلْعِلإا ِعِقْوَم َرْبَع ِهِنْبا َعَم ُلَصاَوَتَي ُبَلأا 4 .ِّيِميِلْعَّتلا ِعِقْوَملا يِف ِةَّيِنَطَولا ِةَدِّدَعَتُملا ِطِئاَسَولاَو ِتَلاَصِّتِلا ِةَنْجَل يِف َنوُكِراَشُي ُبَّلُّطلا 5 .ديدجلا جمانربلا يِف ُةمِّلَعُملا ْتَكَراَش 1 .ِةَّيِحَّضلا نَع عداخملا لسرملا ُثَحْبَي 2 .تِنرَتنلإا يِف ةرصاعملا رابخلأا ُفِرْشُملا ُأَرْقَي 3 .ِهِعِقْوَم نِم ةرّوزملا تامولعملا ُبِّرَدُملا ُحَسْمـَي 4 .ِءاَقِدْصلأا َنيَب ِةَّوُخُلأا ِديِطوَتِل ٌّمِهُم يعامتجلا عقوملا 5 :ُبيِكاَرَّتلا:ِبيِكاَرَّتلا ُعاَوْنَأ .1 .2 .3 .1 .2 .3 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 60 61 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ِريِباَعَّتلا ُناَرْدُج .ِةَعِدْبُملا ِةَعوُمْجَمْلِل ُنوُكَيَس ُزْوَفلا :ُتاَوُطُخلا ِةَكَبَش ِنِساَحَم ْنَع ُبَّلُطلا ُبُتْكَي .ِةَقَرَولا ىَلَع اَهِئِواَسَمَو تِنْرَتْنِلإا يِف َةَبوُتْكَملا ِتاَموُلْعَملا ُبَّلُطلا ُأَرْقَي .ِراَدِجلا ىَلَع ِةَقَصْلُملا ِةَقَرَولا .ِراَدِجلا ىَلَع َةَقَرَولا ُبَّلُطلا ُقِصْلَي 1 4 5 2 3 َةَباَتِكلا ُةَعوُمْجَملا ُمِّيَقُت ".ٌلوُبْقَم - ٌدِّيَج - ٌزاَتْمُم" ـِب ْمِسْمِس اَي ْحَتْفِا :ُتاَوُطُخلا.ُتاَجَرَّدلاو ُماَقْرَلأا ِهْيَلَع َبوُتْكَملا َحاَتْفِملا ُبَّلُطلا ُذُخْأَي .اَهْنَع ُةَباَجِلإاَو ِةَلِئْسَلأا ُةَءاَرِق ِبَّلُطلا نِم ُبَلْطُت .ِةَحيِحَّصلا ِةَباَجِلإا نِم ِتاَجَرَّدلا ُبَّلُطلا ُعَمْجَي .ُةَزِئاَفلا َيِه َةَيِلاَعلا ِتاَجَرَّدلا ُعَمْجَت يِتَّلا ُةَعوُمْجَملا 1 2 3 4 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 62 63 ِةَبَلَّطلا َماَمَأ تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش َنِساَحَم ُحَرْشَي ُمِّلَعُملا ُةَسوُرْيِفلا ِهيِف يِذَّلا َّفَلَملا يِغْلُي ُبَلأاتِنْرَتْنلإا ِعِقْوَم يف َةَروُّصلا ُكِراَشُملا ُلِّمَحُي اًعِئاَر تِنْرَتْنِلإا ُعِقْوَم َناَك ِبوُساَحلا ِزَكْرَم ىَلِإ ِبوُساَحلا َزاَهِج ُةَبِلاَّطلا ُلِمْحَت ُلَمُجلا ِةَبَلَّطلِل ٌديِفُم َّيِكَّذلا َفِتاَهلا َّنِإِةَّيِنوُرتْكِلِلإا ِعِقاَوَملا ِمِدْخَتْسُم ىَلَع ُةَموُكُحلا ُبِقاَرُت ًةَئيِطَب ِةَكَبَّشلا ُعِقاوَم ْتَناَك ِةَّيِميِلْعَّتلا ِعِقاَوَملا يِف ُلَّوَجَتَي ُفِرْشُملا ٌرْوُرْسَم ِةَشَدْرَّدلا ِةَفْرُغ يِف تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش ُمِدْخَتْسُم ِلِعاَفلا ُمْسِا ٌأَدَتْبُم :ِناَوْلَلأا ُليِلَدٌرَبَخ َناَك ُمْسِا َناَك ُرَبَخ َّنِإ ُمْسِا َّنِإ ُرَبَخ ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 64 65 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا :لاثم 1.3.1 1.3.3 1.3.6 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :اًحيِحَص اًقْطُن َةَعوُمْسَملا َلَمُجلا ُقِطْنَأ أ :ِةَعْوُمْسَملا ِلَمُجلا نِم َرَبَخلاو َأَدَتْبُملا ُجِرْخَتْسَأ ب :ِةَحيحّصلا ِفِقاَوَملا َبْسَح اَهُنِّيَعُأ َّمُث َةَعوُمْسَملا َلَمُجلا ُقِطْنَأ ج :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم ُهَنْزَو ُنِّيَعُأَو ِرْمَلأا َلْعِف ُقِطْنَأ ه :اَهَرَبَخَو َّنِإ َمْسِا اَهْنِم ُجِرْخَتْسَأ َّمُث ِةَيِتلآا ِلَمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ د :لاثم.ِةَشاَّشلا َماَمَأ ٌسِلاَج تِنْرَتْنِلإا ِعِقْوَم َمِدْخَتْسُم َّنِإ .ِةَكَبَّشلا ِعِقْوَم ِلُّوَجَت َدْنِع َكِتْقَو ىَلَع ْظِفاَح 1.3.6 1.3.8 ُأَدَتْبُملاُرَبَخلا ُمْسِلا َّنِإ ٩٩٪ ُرَبَخلا َمِدْخَتْسُمٌسِلاَج ْظِفاَح َظَفاَحْلِعاَف - َلَعاَف ُنْزَولا 66 67 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 2.3.1 2.3.3 ُجِرْخَتْسَأَو ِتاَتَكَّسلاَو ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ أ :اَهْنِم َرَبَخلاَو َأَدَتْبُملا ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :"َناَك" ـِل َرَبَخلاَو َمْسِلا ُنِّيَعُأ َّمُث َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرْقَأ ب :"ّنِإ" ـِل َرَبَخلاَو َمْسِلا ُنِّيَعُأ َّمُث َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرْقَأ ج .ِبوُساَحلا يِف اًفَّقَثُم اًدَلَو َتْنُك 1 .ِّيِنوُرَتْكِلِلإا ِديِرَبلاِب اًمِلاَع اًبِلاَط ُتْنُك 2 .ًةَئيِطَب ِبوُساَحلا ِزَكْرَم يِف تِنْرَتْنِلإا ُةَكَبَش ْتَناَك 3 .ِّيِعاَمِتْجِلاا ِمَلْعِلإا يِف اًريِثَك َنوُثَّدَحَتَت ًلااَفْطَأ ْمُتْنُك 4 .تِنْرَتْنِلإا ِعِقَوَم َرْبَع ٍةَقَباَسُم يِف َنيِكِراَشُم اَّنُك 5 .ُةَثيِدَحلا ِلاَصِّتِلاا ُةَليِسَو ُّيِعاَمِتْجِلاا ُمَلْعِلإا 1 .ِةَحوُتْفَملا ِعِقاَوَملا َمِدْخَتْسُم ُبِقاَرُت ِةَّيِنَطَولا ِةَدِّدَعَتُملا ِطِئاَسَولاَو ِتَلااَصِّتِلاا ُةَنْجَل 2 .تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش نِم اَهِليِزْنَت َدْعَب ِتاَموُلْعَملا ىَلَع ُدِّكَؤُي ُمِّلَعُملا 3 .ِّيِكَّذلا ِفِتاَهلا يِف ّيِنوُرِتْكِلِلإا ِديِرَبلا ىَلَع ُعِلاَطُت ُّمُلأا 4 .ٌةَدِّيَج ِءاَقِدْصَلأا َعَم ِسوُرُّدلا ُةَشَقاَنُم 5 .ُمِّلَعُملا َلاَق ،ِّيِميِلْعَّتلا ِعِقْوَملا يِف َسوُرُّدلا اوُعِجاَر 1 !ِهِليِزْنَت َلْبَق ِةَشاَّشلا يِف ِّفَلِملا ىَلَع ْعِلاَط 2 .تِنْرَتْنِلإا َرْبَع ُمَّلَعَتَن َفْيَك اَنوُمِّلَع 3 .اَهِلْقَن َلْبَق تِنْرَتْنِلإا يِف ِتاَموُلْعَملا ِعيِمَج ِةَّحِص نِم ْدِّكَأ 4 .ِرْهُّظلا َلْبَق َكيِبَأ ىَلِإ َديِرَبلا ْلِسْرَأ 5 .ِةَّيِميِلْعَّتلا ِةَبْعُّللاِب ٌمِلاَع َدَلَولا َّنِإ 1 .ٌةَروُسْكَم ِّيِكَّذلا ِفِتاَهلا َةَشاَش َّنِإ 2 .ٌةَعِتْمُم تِنْرَتْنِلإا ِعِقاَوَم يِف َةَّيِميِلْعَّتلا َباَعْلَلأا َّنِإ 3 .ٌةَّيِروُرَض تِنْرَتْنِلإا ِماَدْخِتْسِا َءاَنْثَأ ِلاَفْطَلأا َةَبَقاَرُم َّنِإ 4 .ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِمُّلَعـَتِل ٌديِفُم َّيِعاَمِتْجِلاا َمَلْعِلإا َّنِإ 5 مساربخ اًديِفُم ُبوُساَحلا َناَك مساربخ ٌةَعِساَو تِنْرَتْنِلإا َةَكَبَش ّنإ .ٌلْهَس ِّيِنوُرِتْكِلِلإا ِديِرَبلا ُماَدْخِتْسِا1 .ٌةَحِضاَو ِّيِعاَمِتْجِلاا ِمَلْعِلإا يِف ُةَروُّصلا2 .ِةَساَرِّدلِل ِتاَبِلاَّطلاَو ِبَّلُّطلِل ٌديِفُم ُّيِكَّذلا ُفِتاَهلا3 .ِةَقَباَسُملا يِف َنوُحِجاَن ِّيِميِلْعَّتلا ِعِقْوَملا وُكِراَشُم4 .ٌروُرْسَم تِنْرَتْنِلإا ِةَكْبَش َرْبَع ِجِماَنْرَبلا ُدِهاَشُم5 :ِةَءوُرْقَملا ِةَلْمُجلا يِف ِرْمَلأا ِلْعِف َنْزَو ُنِّيَعُأ د :ِةَقَفْرُملا ِةَمِلَكلا ِماَدْخِتْساِب َةَءوُرْقَملا َةَلْمُجلا ُلِّوَحُأ ه 2.3.5 2.3.10 )َناَك( )ْتَناَك( )َّنِإ( )َّنِإ( )ِتْنُك( 68 69 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 3.3.1 3.3.5 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :اَهْنِم َرَبَخلاَو َأَدَتْبُملا ُجِرْخَتْسَأ َّمُث َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُخَسْنَأ أ :اَهِرَبَخَو َناَك ِمْسِا َلْوَح َةَرِئاَّدلا ُعَضَأ َّمُث َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُبُتْكَأ ب .ِةَبَلَّطلِل ٌةَديِفُم تِنْرَتْنِلإا ُةَكَبَش .َنيِرَخلآا َعَم ِلاَصِّتِلل اًديِفُم ُّيِكَّذلا ُفِتاَهلا َناَك .ًةَليِمَج تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش يِف ُةَروُّصلا ْتَناَك .ِةَبَلَّطلِل اًديِفُم ُبوُساَحلا َناَك .ِعيِمَجْلِل ٌةَحوُتْفَم ُةَديِدَجلا ُةَّيِميِلْعَّتلا ُعِقاَوَملا .ِّيِعاَمِتْجِلاا ِمَلْعِلإا َرْبَع ٍةَشَقاَنُم يِف َنوُكِراَشُت اًدَلاْوَأ ْمُتْنُك .ٍلاَغ تِنْرَتْنِلإا ِسوُريِف ِءاَضَقِل ٌجَمْرَب .ِّيِنوُرَتْكِلِلإا ِميِلْعَّتلا ِجِماَنْرَبِل َنيِجِّوَرُت ًةَمِّلَعُم ِتْنُك .ٌعوُنْمَم ِّيِعاَمِتْجِلاا ِمَلْعِلإا يِف ِةَرَّوَزُملا ِراَبْخَلأا ُرْشَن .ِّيِنوُرَتْكِلِلإا ِعِقْوَملا يِف َةَساَرِّدلا ُّبِحُت اًبِلاَط َتْنُك .ِلاَفْطَْلِل ٌّراَض ُّيِعاَمِتْجِلاا ُمَلْعِلإا 3.3.5 3.3.6 :اًّماَت اًباَرْعِإ ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا َةَمِلَكلا ُبِرْعُأ د :ِعاَرَفلا يِف ِنْيَبِساَنُملا اَهَرـَبَخَو َّنِإ َمْسِا ُبُتْكَأ ج :اًّماَت اًباَرْعِإ اَهَرـَبَخَو َناَك َمْسِا ُبِرْعُأ ه .اًعِئاَر تِنْرَتْنِلإا ُجِماَنْرَب َناَك 1 .ًةَليِوَط ُةَشَدْرَّدلا ْتَناَك 2 .تِنْرَتْنلإا َعِقْوَم يِمِدْخَتْسُم اَّنُك 3 .ًةَريِصَق )WhatsApp( بَأ سْتاَولا يِف ُةَثَداَحُملا ْتَناَك 4 .ِةَّيِميِلْعَّتلا ِةَبْعُّللا يِف ًةَكِراَشُم ُتْنُك 5 .ٌريِثَك تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش يِف ِةَراَجِّتلا َّنِإ 1 .ِبَّلُّطلا ِةَبَقاَرُمِل ِبوُساَحلا ِرَبـَتْخُم يِف ٌةَسِلاَج َّنِإ 2 . ِّيِنوُرتْكِلِلإا ِميِلْعَّتلا ِجِماَنْرَب َجِّوَرُم َّنِإ 3 . رَتيِوُت َرْبَع ِةَشَقاَنُملا يِف َنيِكِراَشُملا َّنِإ 4 .ٌةَرَّوَزُم ِحوُتْفَملا ِعِقْوَملا نِم اَهُليِزْنَت ْتَّمَت يِتَّلا َّنِإ 5 :لاثم :لاثم .ٌةَديِفُم تِنْرَتْنِلإا ُةَكَبَش ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌأَدَتْبُم ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌرَبَخ .ةزيمتم ِتاَسوُرْيَفلا ِةَمَواَقُمِل جماربلا 1 .ةعئار تِنْرَتْنِلإا ِعِقْوَم يِف ةلوجلا 2 .ةعتمم ِّيِكَّذلا ِفِتاَهلا َرْبَع ةساردلا 3 .ةلطعم تِنْرَتْنِلإا ِليِغْشَتِل ِبوُساَحلا ةزهجأ 4 .عيرس تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش يِف ِّفَلَملا ليمحت 5 1 2 3 4 5 5 4 3 2 1 تامولعملا نورورسم ةملعملا عقوم روهشم :لاثم .ًةَروُسْكَم ِبوُساَحلا ُةَشاَش ْتَناَك ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم َناَك ُمْسِا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم َناَك ُرَبَخ ُأَدَتْبُملاُرَبَخلا 71 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 70 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا .ِنْيَتَعوُمْجَم ىَلِإ ُةَبَلَّطلا ُمَّسَقُي 1 .ِةَّلَجَملا يِف اَمِهِرـَبَخَو اَمِهِمْساَو "َّنِإ"َو "َناَك" نَع ىَلوُلأا ُةَعوُمْجَملا ُثَحْبَت 2 .ِةَّيِضاَملا ِةَغيِّصلا ىَلَع "َّنِإ"َو "َناَك" َلَمُجلا ُةَّيِناَّثلا ُةَعوُمْجَملا ُعَمْسَت 3 .ِسْكَعلا ْوَأ "َّنِإ" ىَلِإ "َناَك" َلَمُجلا ُةَّيِناَّثلا ُةَعوُمْجَملا ُلِّوَحُت 4 .ِةَطِشْنَلأا َءاَنْثَأ َلَمُجلا ُةمِّلَعُملا ُحِّحَصُت 5 :ُتاَوُطُخلا ِةَلْمُجلا ُليِوْحَت ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم َناَك ُمْسِا :ُةَشاَش ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم َناَك ُرَبَخ:ًةَروُسْكَم َناَك ُمْسِاَناَك ُرَبَخُباَرْعِلإا ِبوُساَحلا ُةَشاَشْتَناك َّنإ ًةَروُسْكَم ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم َّنإ ُمْسِا :َةَشاَش ِةَّمُّضلاِب ٌعوُفْرَم َّنإ ُرَبَخ:ٌةَروُسْكَم َّنِإ ُمْسِاَّنِإ ُرَبَخُباَرْعِلإا ِبوُساَحلا َةَشاَشٌةَروُسْكَم :اًّماَت اًباَرْعِإ اَهَرـَبَخَو َّنِإ َمْسِا ُبِرْعُأ و :اًّماَت اًباَرْعِإ ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ ز .ٌةَئـِّيَس ُهَراَثأ َّنِكَلَو ٌلْهَس ِةَقاَدَّصلا َءاَغْلِإ َّنِإ 1 .ٌديِفُم َّيِعاَمِتْجِلاا َمَلْعِلإا َّنِإ 2 .ٌةَريِثَك تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش َنِساَحَم َّنِإ 3 .ٌةَرَّوَزُم تِنْرَتْنِلإا ِعِقْوَم يِف ِتاَموُلْعَملا َّنِإ 4 .ِماَدْخِتْسِلاا ُةَسِلَس َّيِكَّذلا َفِتاَهلا َّنِإ 5 .تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش َرْبَع ِةَقَباَسُملا يِف اًحِجاَن دهتجملا كراشملا َناَك 1 .تِنْرَتْنِلإا ِعِقْوَم يِف ُلَّوَجَتَي ملاعلا مدختسملا َّنِإ 2 .ةيوناثلا ةبلطلل ٌديِفُم ُّيِميِلْعَّتلا ُعِقْوَملا 3 .ِراَكِتْبِلااَو ِعاَدْبِلإا يِف ٌزِئاَف قوفتملا بلاطلا 4 .ًةَريِثَك ِعِقْوَملا يِف ةديفملا تامولعملا ْتَناَك 5 :لاثم ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌتْعَن ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌتوُعْنَم .ٌةَريِثَك ِّيِعاَمِتْجِلاا ِمَلْعِلإا ُعِقاَوَم 3.3.6 :لاثم .ٌةَروُسْكَم ِبوُساَحلا َةَشاَش َّنِإ َّنإ ُمْسِاَّنإ ُرَبَخ 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 72 73 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ُبوُساَحلا ....ْتاَموُلْعَم ....ْتاَموُلْعَم ْتاَموُلْعَملا ُرْصَع اَذَه ْدَلاْوَأ اَي ..ْبُتْكَن اَّيَه ..ْأَرْقَن اَّيَه ْباَبْحَأ اَي ..ْبِرْضَن اَّيَه ...ْعَمْجَن اَّيَه ِّيِعاَمِتْجِلاا ِمَلْعِلإا ِناَسِل يِف ْدِهاَشُن َفْوَس ...ِةَشاَّشلا َرْبَع .ِلْصَفلا َماَمَأ َرْعِّشلا يِقْلُت ْنَأ ِةَعوُمْجَملا ِّلُك ْنِم ُبَلْطُي ِرْعِّشلا ُءاَقْلِإ ْدِماَّصلا يِنَطَو ...ّيِزيِلاَملا يِنَطَو ْهاَرَن َفْوَس ِمَلاَعلا ُّلُك ...ِهِبِئاَجَعَو ...ِهِبِئاَرَغِب ...ِهِتَجْهَبَو ...ِهِتَداَعَسَو ْهاَرَن َفْوَس ِةَشاَّشلا َرْبَع ...ْتاَموُلْعَم ...ْتاَموُلْعَم ْتاَموُلْعَملا ُلْيِج اَّنِإ * * * * * * * • .ِماَقْرَلأا ُتاَقاَطِب اَهيِف ًةَبْلُع ُمِّلَعُملا يِطْعُي • .ُمْقَّرلا اَهيِف ًةَدِحاَو ًةَقاَطِب ُبِلاَّطلا ُذُخْأَي • .ِبوُساَحلا ِةَشاَش يِف َةَلْمُجلا ُبِلاَّطلا ُعَبْطَي • .ُزِئاَفلا َوُه ُّحَصَلأاَو ُعَرْسَلأا ِلَمُجلا ِنيِوْكَت ُةَبْعُل 25 24 13 12 12 11 14 23 26 16 21 28 3 10 15 22 27 17 20 29 18 19 30 4 9 5 8 6 7 ُلَّوَجَتَيُبوُساَحلا ُعِقْوَم تِنْرَتْنِلإاُتاَموُلْعَملا ٌةَراَسَخ ُةَنْجَلِتَلاَصِّتِلا ُمَلْعِلإا يِعاَمِتْجِلا ُئِواَسَملا ُةَقاَدَصلا ُةَرَّوَزُملا ُميِثاَرَجلا ُعِداَخُملا ُةَروُّصلا ُفِتاَهلا ُّيِكَّذلا ُجِماَرـَبلا ُديِزَي ٌءِّيَس ُبَعْلَي ٌعِفاَن ُدِعاَسُي ٌليِمْحَت ُعَطْقَي ٌليِزْنَت ُعيِضُي ُحَسْمَي ٌّراَض ُثَحْبَي ُمِّلَعُملا ٌعِتْمُم ُدِهاَشُي 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا :ُتاَوُطُخلا ُصوُصُّنلا 7475 نَع ِناَثَّدَحَتَي اَمُهَو ،ِبوُساَحلا ِزَكْرَم يِف َرَمُع ِهِقيِدَصَو َناَّيَر َنْيَب يِرْجَي ُراَوِحلا .ِّيِعاَمِتْجِلاا ِلُصاَوَّتلا ِسْمَلأاِب اَنُتَمِّلَعُم اَهْتَبَلَط يِتَّلا ُتاَبِجاَولا يِدْنِع ،ناَّيَر يِخَأ !اًبَحْرَم َنلآا اَنَأَو .تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش نَع اًعوُرْشَم َمِّدَقُن ْنَأ اَنْيَلَع ،ِلْصَفلا يِف .ِّيِعاَمِتْجِلاا ِلُصاَوَّتلاِب ُقَّلَعَتَت يِتَّلا ِتاَموُلْعَملا نَع ُثَحْبَأ ،يِخَأ اَي ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا َوُه اَم ،ُمَلْعَأ َلا ًةَقيِقَح .ُهْنِم َنوُديِفَتْسُم اًعيِمَج اَنـَّنِكَلَو ؟ِّيِعاَمِتْجِلاا ِلُصاَوَّتلا اَذَه ُماَدْخِتْسِا ُّمِتَي َفْيَك ِةَحاَتُملا ِتاَّيِنْقَّتلا ُةَعوُمْجَم َوُه ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ،ُرَمُع اَي ْبِّيَط ِلُصاَوَّتلا ِتاَياَغِل ُساَّنلا اَهُلِمْعَتْسَي يِتَّلاَو ِةَّيِتوُبَكْنَعلا ِةَكَبَّشلا ىَلَع .ٍبيِجَتْسُمَو ٍلِسْرُم َنْيَب يَأ ْمُهَنْيَب اَميِف ِةَكَبَشَو ،ِةَّيِكَّذلا ِفِتاَوَهلاَو ِبوُساَحلا ِةَزِهْجَأ ِةَطِساَوِب ُهُمِدْخَتْسَي ُمِدْخَتْسُملا رَتيِوت ،)FaceBook( كوُبْسيِف ُلْثِم ىَرْخُلأا ِةَّيِعاَمِتْجِلاا ِتاَكَبَّشلاَو تِنْرَتْنِلإا .اَهِرْيَغَو )Telegram( ماَرجْيِلِت ،)WhatsApp( بَأ سْتاَو ،)Twitter( ؟ُهْنِم ُديِفَتْسُملا نَمَو ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا َوُه اَم ُمَلْعَت ْلَه )1( راوحلا ِةَبَلَّطلا ىَدَل ِّيِكَّذلا ِفِتاَهلا ِئِواَسَم نَع َنوُشِقاَنُي ْمُهَو َناَّيَرَو ِّمُلأاَو ِةَمِّلَعُملا َنْيَب ُراَوِحلا يِرْجَي .ِّيِعاَمِتْجِلاا ِلُصاَوَّتلا َرْبَع .َناَّيَر َّمُأ اي ًلْهَسَو ًلْهَأ .ِكَئاَرآ َعَمْسَِلأ ٌةَديِعَس اَنَأ ِتْثَّدَحَتَو ،)FaceBook( كوُبْسيِف ِكِطِئاَح ىَلَع ُتْعَلَّطِا ،روُن ُةَمِّلَعُم اَي ،ِكِب ًلْهَأ .ِكَعَم اَهَشِقاَنُأ ْنَأ ُبَغْرَأَو .ِةَسَرْدَملا ِبَّلُط ىَدَل ِّيِكَّذلا ِفِتاَهلا ِراَرْضَأَو ِدِئاَوَف نَع َّيِكَّذلا َفِتاَهلا َّنَأ ٌةَمِلاَع يِّنِإ .َناَّيَر َّمُأ اَي اًنَسَح .ِهْيِف َنوُلِفاَغ ْمُهَّن َِلأ ِةَسَرْدَملا ِبَّلُطِل ٌّرِضُم .اَهِتَبَقاَرُم َتْحَت ُهَماَدْخِتْسا يِل ُحَمْسَت يِّمُأ َّنَِلأ ؟ٌةَحيِحَص ُتاَموُلْعَملا ِهِذَه ْلَه ِهِتاَّيِبْلَسو ِتاَّيِباَجْيِا يِف ًةَّصاَخ ٌةَعِساَو َكَتَرْبِخ َّنَأ َّكَش َلا ،يِنْبِا اَي ْمَعَن .ِّيِعاَمِتْجِلاا ِلُصاَوَتلا ِلاَصِّتِلاا ُةاَدَأ ْتَناَك ،ُّيِكَّذلا ُفِتاَهلا اَنَدْنِع َناَك اَم ِةَسَرْدَملا ِتاَبِلاَط اَّنُك ٍتاَّيِعاَمِتْجِا اَّنُكَو .ِلِئاَسَّرلا ِميِلْسَتِل اًمِسَتْبُم ِديِرَبلا ُلُجَر َناَكَو .َةَلاَسِّرلا .ِلاَصِّتِلاا اَيِجوُلوُنْكِت ُرُّوَطَت نِم يِنُفِّوَخُي اَم اَذَهَو .ًةَبِّيَطَو ًةَبِّدَؤُم ُتْنُكَو ،اًّدِج ُدِعاَسُي ُهَّنَِلأ ٌيِروُرَض َّيِكَّذلا َفِتاَهلا َّنإ يِيْأَر يِف !َناَّيَر َّمُأ اَي ِلاَصِّتِلِل ٌةَليِسَو َّيِكَّذلا َفِتاَهلا َّنَأ ُرِكْنُن َلاَو .ِةَساَرِّدلا يِف ُبَّلُّطلا .ْمُهَل ٌديِفُم َّيِكَّذلا َفِتاَهلا َّنِإ .ِماَّيَلأا ِهِذَه يِف ِتاَموُلْعَملا ِلُداَبَتَو )2( راوحلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 76 77 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ُهَعوُضْوَم ُدِّدَحُأ َّمُث ِراَوِحلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ أ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا نَع ُبيِجُأ َّمُث ِةَباَطِخلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ب :ِبوُساَحلا ِضَرْعَم ىَلِإ ِةَراَيِّزلا نَع يِقيِدَص َعَم َراَوِحلا يِرْجُأ ج :ِةَيِتلآا ِةَروُّصلا يِف اَهُدِجَأ ىِتَّلا َءاَيْشَلأا ُفِصَأ د 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.5 ؟دَّمَحُم مَدآ ُروُتْكُّدلا َوُه ْنَم 1 ؟دَّمَحُم مَدآ ُروُتْكُّدلا ُثَّدَحَتَي َّمَع 2 ؟ِّيِعاَمِتْجِلاا ِمَلْعِلإا ْنِم ِنْيَنْثِا ْرُكْذُا 3 ؟اَهيِمِدْخَتْسُمِل ُّيِعاَمِتْجِلاا ُمَلْعِلإا ُحيِتـُي اَذاَم 4 ُّصَتْخُملا ُّيِعاَمِتْجِلاا ُمَلْعِلإا َوُه اَم 5 ؟ْطَقَف وُيِديِفلاِب ؟ِةَروُّصلا يِف ُصاَخْشَلأا ُلَعْفَي اَذاَم ؟ِةَروُّصلا يِف ِءاَيْشَلأا نِم َتْدَهاَش اَذاَم :ُهَنْزَو ُنِّيَعُأَو ِلِعاَفلا َمْسِا ُجِرْخَتْسَأ َّمُث )1( َراَوِحلا ُأَرْقَأ أ :ٍةَسيِئَر ٍراَكْفَأ َثَلَث ُهْنِم ُجِرْخَتْسَأ َّمُث )1( َراَوِحلا ُأَرْقَأ ج :اَمُهُبِرْعُأ َّمُث )1( ِراَوِحلا نِم َرَبَخلاَو َأَدَتْبُملا ُجِرْخَتْسَأ ب ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم 2.4.1 2.4.3 :ىَلوُلأا ُةَرْكِفلا :ُةَثِلاَّثلا ُةَرْكِفلا :ُةَيِناَّثلا ُةَرْكِفلا ِلِعاَفلا ُمْسِاُنْزَولا ُباَرْعِلإاُتاَمِلَكلا ُأَدَتْبُملا ُرَبَخلا 78 79 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 2.4.2 2.4.4 )74 ةحفص يف )1( مقر راوحلا رظنا( :ِهيِلَت يِتَّلا ِةَلِئْسَلأا نَع ُبْيِجُأَو َراَوِحلا ُأَرْقَأ د :ُهْنِم "َّنِإ" َو "َناَك" ـِل َرـَبَخلاَو َمْسِلا ُجِرْخَتْسَأ َّمُث ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق )2( َراَوِحلا ُأَرْقَأ ه 3.4.1 3.4.2 3.4.3 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :َلْوَح َةَرِئاَّدلا ُعَضَأَو َيِتلآا َّصَّنلا ُخَسْنَأ أ :ِةَّيِئَلْمِلإا ِدِعاَوَقلا َقْفِو َعوُمْسَملا َّصَّنلا ُخَسْنَأ ب :ِةَيِتلآا ِتاَموُلْعَملاِب اًنيِعَتْسُم ِبوُساَحلا ِتاَسوُرْيَف نِم ِةَياَمِحلا نَع اًداَشْرِإ ُبُتْكَأ ج ْنَأ ُنِكْمُي ُطِئاَسَولا ِهِذَه .ِتاَموُلْعَملا ِلْقَنِل َلِماَوَح ْوَأ َطِئاَسَو نَع ٌةَراَبِع َيِه ُةَدِّدَعَتُملا ُطِئاَسَولا ُلاَصيِإ اَهُفَدَه .وُيِديِفلاَو ِتْوَّصلاَو ِرَوُّصلا نِم ٍةَلِماَكـَتُم ٍةَعوُمْجَم نَع ٌةَراَبِع اَهَّنَأِب اَهْنَع َلوُقَن ْدَقَو ًةَّيِميِلْعَت ُنوُكَت ْدَق ُضاَرْغَلأا ِهِذَهَو .ٍةَدَّدَحُم ٍضاَرْغَأ ِقيِقْحَتِل ٍةَدَّيَج ٍةَقيِرَطِب ِةَموُلْعَملا ِةَدِّدَعَتُملا ِطِئاَسَوْلا َفيِرْعَت ُصِلْخَتْسَنَو .ِةَّيِلُعاَفَّتلا ِةَقيِرَّطلاِب ُةَّيِلَمَعلا ِهِذَه ُّمِتَت .ًةَّيِراَجِت ُنوُكَت ِتاَيِجَمْرَب ِماَدْخِتْساِب وُيِديِفلاَو ِّصَّنلاَو ِةَروُّصلاَو ِتْوَّصلا َنْيَب اَم ُجِّمَدُي ٍجاَتـْنُم نَع ٌةَراَبِع اَهَّنَأِب ِةَدِّدَعَتُملا ِطِئاَسَولا َرْبَع ُميِلْعَّتلاَو .ٍةَّيِلُعاَفَت ٍةَقيِرَطِب ٍةَدَّدَحُم ٍفاَدْهَأ ِقيِقْحَت ِلْجَأ نِم ِبوُساَحلا .اَيِجوُلوُنْكِّتلا َرْبَع ِةَساَرِّدلا ِّوَج ِءاَيْحِِلإ ٌةَعِتْمُم ٍةَّيِطاَيِتْحِا ٍخَسُنِب ُظاَفِتْحلاا .ِةَّمِهُملا ِتاَموُلْعَملا نِم ِعِقاَوَملا ىَلِإ ِلوُخُّدلا ُمَدَع .اَهِب ِقوُثْوَملا ِرْيَغ ِةَّيِنوُرَتْكِلِلإا ِجِماَنْرَب ُليِمْحَت .ِتاَسوُرْيَف ِّداَضُم ِتَليِميِلإا ِحْتَف ُمَدَع .ِةَفوُرْعَملا ِرْيَغ ِتاَّفَلَملا ِحْتَف ُمَدَع .ِةَفوُلْأَملا ِرْيَغ ؟ُراَوِحلا اَذَه ُثُدْحَي َنْيَأ ؟رَمُع ْنِم ُةَمِّلَعُملا اَهْتَبَلَط يِتَّلا ُتاَبِجاَولا َيِه اَم ؟تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش يِف ُرَمُع ُثَحْبَي َّمَع ؟َّيِعاَمِتْجِلاا َلُصاَوَّتلا ُساَّنلا ُلِمْعَتْسَي اَذاَمِل ؟ِّيِعاَمِتْجِلاا ِلُصاَوَّتلِل ٍعاَوْنَأ َةَثَلث ْرُكْذُا 1 2 3 4 5 َناَك ُمْسِا َناَك ُرَبَخ :لاثمٍتاَبِلاَط اَّنُك ُنْحَن + َناَكٍتاَبِلاَط َّنإ / َناَك ٌمْسِا ٌرَبَخ ِقَرْزَلأا ِنْوَّللاِب ُرَبَخلاَو ُأَدَتْبُملاِرَمْحَلأا ِنْوَّللاِب ُتوُعْنَملاَو ُتْعَّنلا12 81 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا 80 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ُجَمْرَبلا َكَدْنِع ْلَه ؟ِةَسوُرْيَفلا ِةَحَفاَكُمِل .ِةَعوُمْجَملا يِف يِرَتْشُملاَو ِبوُساَحلا ِعِئاَب َنْيَب ِفِقْوَملا نَع ُبَّلُّطلا ُلِّثَمُي ؟تِنْرَتْنِلإا ِمِدْخَتْسُمِل ِتْقَولا ُريِذْبَتَو ُناَمْدِلإا ُّمِتَي َفْيَك، ُمَلْعَت ْلَه يِخَأ اَي : يلع ىَلَع ْوَأ ِهْيَلَع ًةَريِبَك اًتاَقْوَأ يِضْقَي يِذَّلا ِدْرَفْلِل ًاناَمْدِإ تِنْرَتْنِلإا ُحِبْصَي ،ُّيِلَع اَي ْمَعَن : دمحأ ِةَّيِهيِفْرَّتلا ِلِئاَسَولا ْنِم ِديِدَعلا ىَلَع يِوَتْحَي تِنْرَتْنِلإا َّنَِلأ ؛تِنْرَتْنِلإا اَهُرِّفَوُي يِتَّلا ِباَعْلَلأا .ٍةَديِفُم ٍةَّيِجاَتْنِإ ٍلاَمْعَأِب ِماَيِقلا َنوُد ِتْقَولا نِم َريِثَكلا ُكِلْهَتْسَت يِتَّلا : يلع : دمحأ .ُدَمْحَأ اَي اًرْكُش : يلع .اًوْفَع : دمحأ ِبوُساَحلا ُلاَيْجَأ ُنْحَن ِناَثَحْبَت َّمَع !ًلْهَسَو ًلْهَأ ؟ِناَبِلاَط اَي ِةَرْأَفلا نَع ُثَحْبَن ُنْحَن !يِّمَع اَي .ِحيِتاَفَملا ِةَحْوَلَو ِةَديِدَجلا ؟تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش ُةَيِّمَهَأ اَم ىَلِإ ُبَلُّطلا ُجاَتْحَي اَذاَمِل ؟تِنْرَتْنِلإا ِةَكَبَش ِماَدْخِتْسِا ُةَّيِميِلْعَّتلا ُعِقاَوَملا َيِه اَم ؟ُةَروُهْشَملا نِم ُبَّلُّطلا ُديِفَتْسَي ْلَه ؟ِةَّيِميِلْعَّتلا ِعِقاَوَملا ِماَدْخِتْسِا :َيِتلآا َراَوِحلا ُلِّمَكُأ د :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِبَّلُّطلا ىَدَل تِنْرَتْنِلإا ِةَكـَبَش ِنِساَحَم نَع ُرِّبَعُأ ه 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 82 83 ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ."اَهُتاَوَخَأَو َناَك" َةَيِنْغُأ ُمِّدَقُأ َّمُث ُأَرْقَأ ِلاَعْفَأ ْنِم ْتَناَك َناَك ** ْتَناَك ْتَناَك َناَك َناَك ِتاَخِساَن ْنِم َّنُتْنُك ْمُتْنُك ** ِتْنُك َتْنُك اَّنُك ُتْنُك اًعِئاَر ِةَكَبَّشلا ُعِقْوَم َناَك ** ُعِقْوَملا َناَك ُعِقْوَملا َناَك عِئاَر بوُصْنَم عِقْوَم عوُفْرَم *** عِئاَر بوُصْنَم عِقْوَم عوُفْرَم ًةَعيِرَس ُةَكَبَّشلا ْتَنَاك ** َناَك َناَك َناَك َناَك اَهُمْسِا ىَّمَسُي َأَدَتْبُملا ُعَفْرَت اَهُرَبَخ ىَّمَسُي َرـَبَخلا ُبِصْنَت :تاوُطُخلا • ."اَهُتاَوَخَأَو َناَك" ِةَّيِنْغُِلأ ِبِساَنُملا ِّيِقيِسوُملا ِمَغَّنلا نَع ُةَبَلَّطلا ُثَحْبَي • .ًةَقـيِقَد َةَرْشَع َسْمَخ يِف ٍةَعوُمْجم ُّلُك ُبَّرَدَتَت • .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهَتَيِنْغُأ ُةَعوُمْجَملا ُضِرْعَتَو • .ُةَزِئاَفلا َيِه ِضْرَعلا يِف ُةَعِدْبُملا ُةَعوُمْجَملا يِّنَغُن اَّيَه 1 :ِطِباَّرلا يِف ِبوُساَحلا ِتاَنِّوَكُمِب ِقِّلَعَتُملا وُيِديِفلا ىَلِإ بَُّلُّطلا ُعِمَتْسَي 2 .وُيِديِفلا نِم ِتاَمِلَكلْاِب اًنيِعَتْسُم َقِئاَقَد ِسْمَخ يِف ِّيِعاَمَجلا ِمَلَكلا ِضْرَعِب ُبَّلُّطلا ُموُقَي 3 .ِّيِعاَمَجلا ِمَلَكلا َضْرَع ُسِّرَدُملا ُمِّيَقُي :ُتاَوُطُخلا ُّيِعاَمَجلا ُمَلَكلا 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا https://arasmega.com/qr-link/video-bahasa-arab-ms-83/ 84 "ناك" اَهيِف ٌةَلْمُج ِنْيَتَجَرَد صِقاَن ٌلْعِف اَهيِف ٌةَلْمُج ٌّيِريِبْعَت ٍتاجَرَد 3 دِئاَز اَهيِف ٌةَلْمُج ٌرَبَخَو ٌأَدَتْبُم َكُرْوَد َتاَف ٌةَّيِفاَضِإ ٌةَلْمُج "َّنِإ" اَهيِف ٌةَلْمُج :ُتاَوُطُخلا 1 .ِةَّيِوَغُّللا ِةَلَجَعلا ِريِوْدَتِب ُبَّلُّطلا ُموُقَي 2 .ِفْقَولا َدْنِع ِةَلَجَعلا نِم ِبَلَّطلا َبْسَح َةَلْمُجلا ُبَّلُّطلا ُنِّوَكُي 3 .ٍةَحيِحَص ٍةَلْمُج ِّلُكِل ٍتاَجَرَد ِرْشَع ُبَّلُّطلا ُلُصْحَي 4 .ُزِئاَفلا َوُهَف ِتاَجَرَّدلا ىَلْعَأ ُلُصْحَي ْنَم ْتِنْرَتْنلإا َرْبَع ُّيِعاَمِتْجِلاا ُلُصاَوَّتلا ُةَّيِوَغُّللا ُةـَبْعُّللاِّظَحلا ِةَلَجَع ُةَبْعُل 85 3 "ىَلْفُّسلا ِدَيلا َنِم ٌرْيَخ اَيْلُعْلا ُدَيلا" ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلاٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 86 87 ِتاَبِجاَولا ِداَدْعِإ يِف َنوُصِلْخُملا ُنَواَعَتَي ِتاَعُّوَطَّتلا ِلَمَع ىَلَع ُباَبَّشلا ُزَفْحُي ِماَتْيَلأا َراَد ِةَموُكُحلا ُلاَجِر ُروُزَي ِتاَبوُرْشَملاَو ِتَلوُكْأَملا ِماَتْيَلأا ُةَلِفاَك يِطْعُت ِةَدوُمْحَملا ِقَلْخَْلأاِب ُفِصَّتَت اَهَّنَِلأ َةَميِتَيلا ُةَريِدُملا يِنْثُت ِءاَنْبَلأا ىَلِإ َةَبْجَولا ِروُمُلأا ُءاَيِلْوَأ ُعِّزَوُي ًةَروُرْسَم ِةَحاَّسلا يِف ُةَميتَيلا يِرْجَت ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ُتاَمِلَكلا ٌروُرْسَم َر َر َس َّرَس ٌلوُكْأَم َل َك َأ َلَكَأ ٌبوُرْشَم َب ِر َش َبِرَش ٌدوُمْحَم َد ِم َح َدِمَح ِلوُعْفَملا ُمْسِا َنيِعِّوَطَتُملا نِم ِةَّدَعُملا ِةَبَدْأَملا ىَلَع ُءاَنْبَلأا ُرُكْشَي 88 89 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 1.1.1 1.1.3 1.1.4 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف َصاَخْشَلأا ُقِطْنَأ أ :اَهْنِم ِلوُعْفَملا َمْسِا ُجِرْخَتْسَأَو ِلَمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ب :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا ْنِم ِةَبِساَنُملا ِةَروُّصلا ىَلِإ ُريِشُأ د ُلْعِفلاِلوُعْفَملا ُمْساُمْقَّرلا .1 .نوناقلا قيبطت ماتيلأا راد ىلع ةموكحلا ربجت .تاطلسلا نم ةلوصحم تاجايتحلاو فيراصملاو ليومتلا .راجتلا ةكرش عم ةيريخلا تاسسؤملا فتاكتت .ماتيلأا قوقح ةياعر يف لاعف ارود "يمامِتها" ةمظنم بعلت .بلطلا بسح تاعيزوتلاو عئاضبلا نيعربـتملا ةيعمج فنصت ةدوُدْرَم ةروُتْسَم ُهْنَع ٌتوُكْسَم ٌلوُهْجَم .ةبلطلا نيب ةبولطم مارتحلاو حماستلاو نواعتلاو مهافتلا : لوأ .ضورفم ةدعملا جماربلاو ةمظنملا ةطشنأ يف كارتشلا : ايناث .عيمجلا ىدل لوؤسم ةعيفرلا ةسردملا ةناكم ىلع ةظفاحملا : اثلاث .ةحومسم ريغ عامتجلا يف ةءارقلاو بعللاو ملكلا : اعبار .عونمم فظوملا ةبقارم وأ نذلإا نود نكسلا جراخ لوجتلا : اسماخ ِماَتْيَلأا ِراَد يِف ُماَظِّنلا 2.1.1 2.1.3 2.1.5 :اَهيِف ِتاَسَّسَؤُملا ُنِّيَعُأو ًةَحيِحَص ًةَءارِق َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ِةَءوُرْقَملا ِلَمُجلا نِم ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِةَمِلَكْلِل َّداَضُملا ُراَتْخأ ب 1 .ٌدوُجوَم ِماتيَلأا ِبيِذْعَت نَع ىَوْكَّشلا 2 .ِعامِتْجلا َدْعَب ٌةَلوُبْقَم ىَرْبُكلا ِةَكِرَّشلا نِم ِةَّيِلاَملا ِةَدَعاسُملا ُتاَبَلَط 3 .ايزيلام ِةَمِصاَع يِف ٌروُهْشَم ِحلَفلل ِماتيَلأا ِراَد ِةَبَلَط ُنَكَس 4 .ٌةَفوُشْكَم ىَماتَيلا ِزَكْرَم ىلإ ِريزَولا ِروضُح نَع ُراَرْسَلأا 5 .ِنَكَسلا لآ َدنِع ٌلوُقَم ةناحرف ِقُلُخ ُنسُح :ِميِيْقّتلا ِةَراَمِتْساِب اًنيِعَتْسُم يِئاَقِدْصَأ اهُمِّيَقُيَو "ِماتْيَلأا ِراَد يِف ُماَظِّنلا" نَع َةَءاَرِقلا ُلِّجَسُأ ج ٌموُدْعَم :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف َلْعِفلاَو ِلوُعْفَملا َمْسِا ُنِّيَعُأ ج 91 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 90 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِلاَثِملا يِف اَمَك َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُلِّوَحَأ ج 3.1.1 3.1.2 :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِةَمِلَكْلِل َفِداَرُملا ُراَتْخَأ أ :ِلوُعْفَملا ِمْسِا ىَلِإ ٌّطَخ ُهَتْحَت يِذَّلا َلْعِفلا ُلِّوَحُأ ب 1 .ُمَلاَعلا ُهُمَحْرَي َلَف َنيِرَخلآا ُمَحْرَي َل ْنَم 2 .ِصِلْخُملا ِلَمَع َّلُك ُنيِعُي ُرْبَصلا 3 .ىَوْقَتلاَو ِّرِبلا ىَلَع ُعَمَتْجُملا ُنَواَعَتَي 4 .ِبَسَّنلاِب َلَو ِبَدَلأاِب ُءْرَملا ُمَرْكُي 5 .ِةَدوُمْحَملا ِتاَفِّصلاِب ُقَّلَخَتَي ِساَّنلا ُرْيَخ ِعُباَتَّتلا ُقاَبِس 1 .ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُتاَبِعَّللا ُعِمَتْسَت 2 .ِسْرَجلا ِنيِنَر َدْعَب ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم ِلوُعْفَملا َمْسِا ُةـَبِعَّللا ُقِطْنَت 3 .ِةَيِناَّثلا ِةَّطَحَملا ىَلِإ ُمَّدَقَتَت ٍةَحيِحَص ٍةَباَجِإب ُبيِجُت يِتَّلا ُةـَبِعَّللا 4 .اَهِتَّطَحَم يِف ىَقْبَتَف ِةَباَجِلإا يِف ُأَطْخَت يِتَّلا ُةـَبِعَّللا اَّمَأ 5 .ِقاَبِّسلا يف ِلَّوَلأا ِزَكرَملا ىَلَع ُلُصْحَي يِذَّلا َوُه ُزِئاَفلا ُقيِرَفلا :ِةَبْعُّللا ُتاَوُطُخ .ٌةَسوُنْكَم ِراَجْشَلأا ُقاَرْوَأ ُفِصَّتَي ُفَأرَي ُفَرشُي ُدِعاسُي ُلَفاكـَتَي .ِراَجْشَلأا َقاَرْوَأ ِناَتاَتَفلا ُسُنْكـَت:لاثملا .َةَمِعْطَلأا َنوُعِّوَطَتُملا ُخُبْطَي .ِفْرَّظلا يِف َدوُقُنلا ُّيِنَغلا ُظَفْحَي .َراَدِجلا ىَلَع َمْسَّرلا ُةَعوُمْجَملا ُمُسْرَت 1 .ِماَتْيَلأا ِةَحَلْصَم نَع ِةّيِعْرَّشلا ِماَكْحَلأاِب يِضاَقلا ُمُكْحَي 2 .يِّنَبَّتلا َةَراَمِتْسِا اَهُجْوَزَو ُةَمِطاَف َُلْمتَ 3 .ِةَّيِساَرِّدلا ِةَحْنِملا ىَلَع ِلوُصُحْلِل ِةَساَرِّدلا يِف ُماَتْيَلأا ىَعْسَي 4 .اَمُهَعوُرْشَم َلَبْقَت ْنَأ ِةَموُكُحلا نِم ِماَتْيَلأا َلِفاَك ُبُلْطَي 5 .ِةَموُمْذَملا ِتاَفِّصلا نَع َساَّنلا ُدِعْبُي يِعُّوَطَتلا ُجَماَنرَبلا ١ ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 92 93 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ُبيِكْرَّتلاو ُبيِتْرَّتلا :ُتاَوُطُخلا .ِفْرَحلا ِةَقاَطِب ىَلَع ُةَعوُمْجَملا ُلُصْحَت .ًةَقيِقَد َنوُرْشِع ِلوُعْفَملا ِمْسِا ِنيِوْكَتِل ُةَّدُملا .ِحيِحْصَّتلاِب ىَرْخُلأا ُةَعوُمْجَملا ُموُقَت .ِلوُعْفَملا ِمْسِا ِنيِوْكـَتِل ِفوُرُحلا ُبيِتْرَت ِةَعوُمْجَملا ىَلَع .ِتْقَولا ِءاَهِتْنِا َدْعَب ِلْصَفلا َماَمَأ ِلوُعْفَملا َمْسِا ُةَعوُمْجَملا ُمِّدَقُت .ِلوُعْفَملا ِمْسا نِم ِرَثْكَلأا ِنيِوْكَت يِف ُحَجْنَت يِتَّلا َيِه ُةَزِئاَفلا ُةَعوُمْجَملا ءد ض ك ب ذ ط م ل ت ر م ث ز ع ن ج س غ ح شص ق و ."َّثَب" ِةَمِلَكل ِلوُعْفَملا ُمْسِا 1 ٌنوُّثَبَم ج ٌثوبَم ب ٌثوثبَم أ ."َحَرَط" ِةَمِلَكل ِلوعفَملا ُمسا 2 ٌحَروطَم ج ٌحورطَم ب ٌحَرطَم أ ."ََلَم" ِةَمِلَكِل ِلوُعْفَملا ُمْسِا 3 ٌءولْمَم ج ٌءوُلَم ب َلْمَم أ ."َّدَر" ِةَمِلَكِل ِلوُعْفَملا ُمْسِا 4 ٌدودرَم ج ٌّدَرَم ب ٌدوُرَم أ ؟ ٌنوزحَم َكُبلَق اَذاَمِل :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِةَمِلَكْلِل َّداَضُملا ِتاَه 5 ٌنوميَم ج ٌحورفَم ب ٌكوحضَم أ .للها نِم َوُه ُّبُحلا 6 ٌنوُمضَم ج ٌبوهوَم ب ٌلوصحَم أ . ُهُتْوَص ُّقَحلا 7 ٌعومسَم ج ٌقوطنَم ب ٌبوتكَم أ .ِهِتاَيَح يِف ُدِهَتْجَي ْنَمِل ُةَداَعَّسلا 8 ٌةَفورعَم ج ٌةَدوعوَم ب ٌةَبولطَم أ .ِمَلْعِلإا ِلِئاَسَو يِف ِماَتْيَلأا نَع ُصَصِقلا 9 ٌةَسوملَم ج ٌةَسوسحَم ب ٌةَروكذَم أ .ِنْجِّسلا يِف ِلاَفْطَلأا ِبيِذْعَتِل َنوُمَهَّتُملا َنيِموكحَم ج َنوموكحَم ب ٌموكحَم أ ِءاَكَّذلا ُراَبِتْخِا 10 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُبيِكاَرَّتلا 9495 ِتاَدَعاَسُملا ِعيِمْجَت يِف َنيِعِّوَطَتُملا ُلَمَع ُطَشْنَي ِعَمَّطلاَو ِلْخُبلا ِضاَرْمَأ نَع ُدِعَتْبَي ِتاَعُّوَطَّتلا ُلَمَع َنيِحِجاَّنلا ِماَتْيَْلِل ِةَأَفاَكُملا ِءاَطْعِإ يِف ُبَغْرَت ُةَّيِرْيَخلا ُةَمَّظَنُملا ِليِوْمَّتلاَو ِتاَعيِزْوَّتلاِب ُماَتْيَلأا ُحَرفَي َنيِفَعْضَتْسُملاَو ِفاَنْصَلأا ِراَد ِءاَنِبِل ُتاَعُّرَبَّتلا ِهِذَه ِساَّنلا َلاَوْمَأ ُلِّلَقُي َل َنيِجاَتْحُمْلِل ِفيِراَصَملا ُقاَفْنِإ ِةَّيِناَسْنِلإا ِتاَبِجاَولا ِذيِفْنَت يِف ُراَّجُّتلا ُصِلْخُي ِديِعلا ِمْوَي يِف ِةَسَّسَؤُملا ىَلَع ِءاَيِنْغَلأا ُةَكِرَش ُقَّدَصَتَت ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ُروُرْجَملا ُمْسِلا ُّيِريِبْعَّتلا ُلْعِفلا ِّرَجلا ُفْوُرُح ِبيِف ِل ىَلَع ْنَع 96 97 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 1.2.2 1.2.3 1.2.4 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلا ُقِطْنَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف ِمِدْخَتْسُملا ِّيِريِبْعَّتلا ِلْعِفْلِل )✓( َةَملَع ُعَضَأ ج .اَهيِف َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلا ُنِّيَعُأَو ِلَمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ب 1ِل ُّمَتهَتِب ُّمَتهَت 3ْنَع ُثَّدَحَتَي ىَلَع ُثَّدَحَتَي 5َعَم ُّثُحَيىَلَع ُّثُحَي 2َعَم ُّدُرَيىَلَع ُّدُرَي 4ِب َنوُكِراَشُييِف َنوُكِراَشُي 2.2.2 2.2.3 .اَهْنِم َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلا ُجِرْخَتْسَأَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرْقَأ أ .ِةَءوُرْقَملا ِلَمُجلا يِف َّيِريبْعَّتلا َلْعِفلا ُدِّدَحُأ ب ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم .ةأفاكملا ذخأ نود ةفيظولاب عوطتملا موقي .يعوطتلا لمعلا يف نيصخشلا ةمدخ ىلإ ةسسؤملا هذه جاتحت .مهقوقح نامضل ماتيلأاب ةموكحلا ينتعت .ةيحبرلا ريغو ةيريخلا فادهلأا ىلع زكرت ةيريخلا ةمظنملا .ماتيلأا راد ليمجت ىلع ةشقانملا يف نوعوطتملا قفتي ١ 3 ١ 2 3 4 5 5 2 4 ُمْقَّرلا .1 ُّيِريِبْعَّتلا ُلْعِفلا .ٍّيِئاَضَق ٍِمْكُحِب َنِعُط ِماَتْيَلأا ِلاَوْمَأ ِفُّرَصَت يِف ُمَهَّتُملا .ِةَنامَلأا يِفِرَحْنُم ىَلَع َنوُلوُؤْسَملا َضَقَتْنِا .ِلاَفْطَلأا ِفاَّطَخِب اوُرِذْنُي ْنَأ ِدَلْوَلأا ىَلَع .ِلاَوْمَلأا ِعيِزْوَتَو ِةَدَعاَسُملاِب ُءيِجَت ِةَكِرَّشلا ُةَلاَكَو .ِءاَّرَّضلاَو ِةَبوُعُّصلا يِف ٌفوُشْكَم ِتاَنَسَحلاِب ُرَهاظَتَي يِذَّلا ُناَسْنِلإا 98 99 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 1 2 3 4 5 2.1.4 2.3.10 :َةَئِطاَخلا َةَءاَرِقلا ُحِّحَصُأَو ِميْيِقَّتلا ِةَراَمِتْساِب اًنيِعَتْسُم يِقيِدَص َةَءاَرِق ُمّيقُأ د :اَهيِف ِّرَجلا ِفْرَحِب َروُرْجَملا َمْسِلا ُنِّيَعُأو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرقَأ ج .ةبقارملا ليهستل دلولأا نكس نم ابيرق نيلماعلا تيب ىنبي ١ 2 3 4 5 .تادعاسملا نع ثحبلا وه ةلمحلا هذه ةماقلإ فدهلا .ماتيلأا راد ةرادإ يف نوناقلا قيبطت ريدملا ىلع ضرفي .فرشملا ةيلوؤسم تحت ناجرهملا ىلإ باهذلل نذلإا .هيلإ ءاجتللا ناكم فرعي لو نيوبلأا لوهجم ميتيلا .بحلاو ةياعرلا ىلع لصحي نأ هقح نم ميتيلا لفطلا .سانلا سوفن يف ةليبنلا ميقلا عوطتلا لمع سرغي .كولسلا يف أطخي امدنع ميتيلا لفطلا داشرإب روملأا ءايلوأ موقي .ةديمحلا قلخلأاب اوفصتي يك ءانبلأا ريدملا حصني .لافطلأا موي لابقتسل اياجارتوب ةحاس ىلإ بهذنس 3.2.4 3.2.5 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِبِساَنُملا ِّيِريِبعَّتلا ِلْعِفلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلمَأ أ ُفِدهُت يِنغَتسي ُّمَتهَي ُبِّحَرُتُموقَت ِب نَعىَلِإ :يِتلآا ِّيِريِبْعَّتلا ِلْعِفلا ْنِم ًةَديِفُم ًةَلْمُج ُنِّوَكُأ ج :ِبِساَنُملا ِّيِريِبْعَّتلا ِلْعِفلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلمَأ ب رورجملا مسلا رجلا فرح يف ُأَشنَيىلع ُدِعاسُتىلع ُسَّسَؤُيـب ىَزجُتب يدَتقَي 1 .ِتَليِهْسَّتلا ِداَدْعِإب ِماَتْيَلأا ِراَد ِعيِجْشَت ُةَموُكُحلا 2 .ِمِّلَعُملا ِتافُّرَصَت ُدَلَولا 3 .ِرُخافَتلا ْمَل ِماَتْيَلأا ُراَد 4 .ٍرُهشَأ َةَيِنامَث ُهُرُمُع َناَك ُذنُم ِةَسَّسَؤُملا ِهِذَه ٌحِتاَف 5 .ِباَبَشلا ِةَئِفل ِةَزِئاَجلا ِّيِعاَمِتْجلا ِلَمَعلا يِف ناوضر ُةَمَهاَسُم 1 .ِليخَبلاو ِعَمَطلا ُقُّدَصَّتلا 2 .ِةَّيِنورَتكِلِلإا ِتاَعُّرَبـَتلا ِعيِمْجَت ُةَلمَحلا ِهِذَه 3 .اًّيِرهَش ِماَتْيَلِل ِةَلْمَحلا ِقَلْطِإ )My Care( "يِمامِتها" ُةَمَّظَنُم 4 .ِةَحاَرلل َنيِميِقُملا ةَفرُغ ِةَسَّسَؤُملا ُريدُم 5 .ِةَّيِعُّوَطَتلا ِفاَدْهَلأا ِقيِقْحَتل ِباَبَّشلا ِروُضُح ِماَتْيَلأا ُةَلِفاَك ىَلَع ُدِعاَسُي نَع ُثَحْبَي ىَلِإ ُجاَتْحَي ِب ُّمَتْهَي ىَلَع ُسِّسَؤُي 101 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 100 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 3.3.6 :اًّماَت اًبارْعِإ ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا َةَمِلَكلا ُبِرْعُأ ه :ٍةَحيِحَص ٍةَباَجإِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ د .ِنيَميتَيلا ِلاَم ىَلَع ُّمَعلا ُظِفاَحُي .ِماَتْيَلِل ِتاَجاَيِتْحلا ِريفوَت يف اًّماه اًرود ُةَموُكُحلا ُبَعلَت .ِةَفيظَولا ِهِذَه يِف ِنْيَصخَّشلا ىَلِإ ُجاَتْحَن .َنيِصِلخُملا نِم ُعِئاَضَبلاَو ُتاَعُّرَبـَتلا ِهِذَه .ِةَّيِلاَملا ِتاَمَهاسُملا ىَلَع ُدِعاَسُت ُةَموُكُحلا ْقِّفَوَو ْلِصاَو :ُتاَوُطُخلا .َنيِعِّوَطَتُملا ريدقتل ِمَلَكلا ىَلْحَأ َيِه ِركُشلا ُةَمِلَك .ِّيِعُّوَطَتلا ِعوُرْشَملا حاجنإ يِف ٌةَّمِهُم ِعَمَتْجُملا ِداَرْفَأ نِم ُةَكَراَشُم .ِلوُخُّدلا باَب َراَوِج نيرئازلل ًةَّصاخ ِنيِناوَقلا َةَحوَل ِهِذَه ُعَضَنَس .ِةَقيدَحلا يِف ِلُّوَجَّتلِل نيتفظوملا نِم ُماَتْيَلأا ُنِذأَتْسَي .ِتاَيِّبَرُملا تافيظو نِم مُهُتَيِبرَتو ىَنْسُحلاِب مُهُتَلَماَعُمو ِماَتْيَلأا ُناَضِتحا عقوملاةلاحلاةملعلا رورجمةرسك عقوملاةلاحلاةملعلا ءاي عقوملاةلاحلاةملعلا ُةَعوُمْجَملا وَأ ُبَّلُّطلا ُأَرْقَي .َلْعِفلا ىَلوُلأا .ِةَعوُمْجَملا ُروَد ُلَداَبَتَيو ُةَعوُمْجَملا وَأ ُتاَبِلاَطلا ُقِطنُت ِلْعِفلِل َبِساَنُملا ِّرَجلا َفرَح ُةَيِناَثلا .اًّيِوَس ِروُكْذَملا ْتَناَك نإ ِةَعوُمْجَملا ُروَد ُّرِمَتسَي .ًةَحيِحَص ُةَروُكْذَملا ُةَباَجِلإا .ِناتَجَرَد اَهَل ٍةَحيِحَص ٍةَباَجِإ ِّلُكل .ِةَحيحَصلا ِةَباَجِلإا نِم َرَثكَلأا ُعَمْجَت يِتَّلا َيِه ُةَزِئاَفلا ُةَعوُمْجَملا ُةَباَجِلإا ْتَناك نإ ُةَبْعُللا ُفَّقَوَتَت ُقِرْغَتْسَت وَأ ًةَئِطاَخ ُةَروُكْذَملا .ِةَباَجِلإا يِف ًليِوَط اًتْقَو ُةَعوُمْجَملا ١ ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا :ِةَلِئسلأا ُةَقاَطِب ُموُقَيُثَّدَحَتَيُلُصْحَيُدِعاَسُي ُّمَتْهَيُّثُحَيُفِصَّتَييدَتْقَي ُكِراَشُيُفِدْهَيُرَهاظَتَيُثَحْبَي ُّدُرَيُبِّحَرُيُسِرْغَيُبَهْذَي ُزِّكَرُيُجاتْحَيُظِفاَحُيُبُرْقَي5101520 491419 381318 271217 161116 102 103 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ِرَفَّسلا ُّفَلَم :ُتاَوُطُخلا :ىَلوُلأا ُةَبِلاَّطلا .ِتاَقاَطِبلا ُكِسمُت :ُةَيِناَّثلا ُةَبِلاَّطلا .َةَلمُجلا ُأَرقَتو َةَقاَطِبلا ُراتخَت ُةَّيِحَوْرِملا ُتاَقاَطِبلا .ِةَءوُرْقَملا ِلَمُجلا ْنِم ِّيِريِبْعَّتلا ِلْعِفلا يِناَعَم ْحَرْشِا :ِةَلِئْسَلأا ُتاَقاَطِب ْنِم َهَّبـَنَتَن ْنَأ اَنْيَلَع .ٍبيِرَغ ٍصْخَش َنوُفوُطَي ُدَلْوَلأا ٍتاَّرَم ِةَرَجَّشلاِب .َنيِروُرْسَم ىلإ ُلافطلأا ُعِمَتسَي .ِةَّيِكحَملا ِةَّصِقلا ِتاَيِّبَرُملا ُةَربِخ ِةَيانِع ىلع ُدِعاسُت .ٍرسُيب ِماتيلأا ِنانَحلاِب ِميتَيلا ُعابْشِإ َضَّرَح اَّمِم ِفْطَعلاَو .ِنيِّدلا ِهْيَلَع ُفِعاَضُي ُديِزَي َعِمَط ُهَّنَِلأ ُهَدوُهُج .ِرِهاَبلا ِحاَجَّنلا يِف :ُةَعِباَّرلا ُةَبِلاَّطلا .ِةَعومسَملا ِةَلمُجلا نِم ُهَباَرعِإو ِروُرجَملا ِمسِلاو ِّرَجلا َفرَح ُجِرخَتسَت :ُةَثِلاَّثلا ُةَبِلاَّطلا ِةَلمُجلا نِم َّيريبعَّتلا َلعِفلا ُجِرخَتسَت .ِةَلمُجلا ىَنعَم ُحَرشَتو ِةَعوُمْسَملا .ٌةَلَدابَتُم ُراَوْدَلأا * :ُتاَوُطُخلا ُناَسْحِْلإاَو ُفْطَعلا ىَلَع ِناَرِصَتْقَي َل .ْطَقَف ِءْرَملا 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 1 .ِّرَجلا ُفْرَح ِهيِف ُبَتْكُيو ٌّفَلَم اَهَل ٍةَعوُمْجَم ُّلُك 2 .ِروُرْجَملا ِمْسِلاو ِّرَجلا ِفْرَح نِم َبيِكرَّتلا ُلَّوَلأا ُبِلاَّطلا ُبُتْكَي 3 .ِبوُتْكَملا ِبيِكرَّتلا نِم ًةَديِفُم ًةَلْمُج يِناَّثلا ُبِلاَّطلا ُنِّوَكُي 4 .َءاَطْخَلأا ُحِّحَصُيو ِتَليِدْعَّتلاب ُثِلاَّثلا ُبِلاَّطلا ُموُقَي 5 .ىَرْخُلأا ِتاَّفَلَملا يِف ِتاَبيِرْدَّتلا ُّلِحَتَو ىَرْخُلأا ِةَعوُمْجَملا ىَلِإ َّفَلَملا ُةَعوُمْجَملا يِطْعُت ِةَسَردَملا نِم نِم نَع ىَلِإَك يِف ىَلَع ِل ِب ُّفَلَملا ُسِماخلا ُّفَلَملا ُعِباّرلا ُّفَلَملا ُثِلاّثلا ُّفَلَملا ُلَّولأا ُّفَلَملا ُنِماثلا ُّفَلَملا ُعِباسلا ُّفَلَملا يناّثلا ُّفَلَملا ُسِداّسلا 104 105 ُعِقْوَملاُةَلاَحلاُةَمَلَعلا ٌعِراَضُم ٌلْعِفٌعوُفْرَمٌةَّمَضلا ُعِقْوَملاُةَلاَحلاُةَمَلَعلا ٌعِراَضُم ٌلْعِفٌبوُصْنَمِنوُّنلا ُفْذَح ُعِقْوَملاُةَلاَحلاُةَمَلَعلا ٌعِراَضُم ٌلْعِفٌعوُفْرَمِنوُّنلا ُتوُبُث ُعِقْوَملاُةَلاَحلاُةَمَلَعلا ٌعِراَضُم ٌلْعِفٌبوُصْنَمٌةَحْتَفلا ُعِقْوَملاُةَلاَحلاُةَمَلَعلا ٌعِراَضُم ٌلْعِفٌموُزْجَمِنوُّنلا ُفْذَح ُعِقْوَملاُةَلاَحلاُةَمَلَعلا ٌعِراَضُم ٌلْعِفٌموُزْجَمٌنوُكُسلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ُلَمُجلا ِميِرَكلا ِناَسْنِلإا ِناَضِتْحِا يِف ٍّلُذِب ْوَأ ٍمَلَأِب ُماَتْيَلأا َرُعْشَي ْنَل ِماَتْيَْلِل اًمِلاَظ اًفِرْشُم ْنُكَت َلْمُهَعَم ِةَضايِّرلا ِةَسَراَمُمِب َءاَنْبَلأا َنوُحِرْفُي ُناَيْتِفلا اًعَم ِةَطِشْنَلأا ِةَسَراَمُم َءاَنْثَأ ِةَساَعَّتلاِب اوُّسِحُي ْمَل ُلاَفْطَلأا ِماَتْيَلأا َةَداَعَسَو َةَّبَحَملا ُعَمَتْجُملا ُلِمْهُي َلِقْفِّرلاِب ُرَهْظَي ْنِكَلَو ِلاَوْمَلأاِب ُرَّدَقُي َل ُّبُحلا ِةَحِلاَّصلا ِلاَمْعَلأا ِةَسَراَمُم ىَلَع ُةَّيِعاَمَجلا ُةَطِشْنَلأا ُّثُحَت ِدَلْوَلأا َعَم َةَّيِعاَمَجلا َةَطِشْنَلأا اَسِراَمُي ْنَأِب ِناَفِرشُملا ُّمَتهَي 106 107 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 1 3 2 4 5 1.3.2 1.3.3 1.3.4 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا ىَلِإ َةَروُّصلا ُريِشُأ أ :ِةَحيِحَّصلا ِةَباَجِلإاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ ب :اَهيِف "َعِراَضُملا ُلْعِفلا" و "ىَّتَح" ُقِطْنَأَو ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ج .ْمِهِتاَيَح ىَلَع اْوُسَأْيَي ْمَل َنوُلِئاَفَتُملا ُماَتْيَلأا .ِةَّيِلاَملا ِتادَعاَسُملا ىَلَع ُةَسَّسَؤُملا ْلُصْحَت ْمَل .ُهوُكَرَت ُهَلْهَأ َّنَِلأ ُهَتَللُس ُطيِقَّللا ْفِرْعَي ْمَل .اَمُهَلِك ْوَأ ٌّمُأ ْوَأ ٌبَأ هَل ْنُكَي ْمَل ْنَم َوُه ُمْيِتَيلا .ِرَغِّصلا ُذْنُم ُهاَبَأ ٌميِكَح َرَي ْمَل 1.3.6 1.3.7 1.3.20 :اَهْنِم َعِراَضُملا َلْعِفلا ُجِرْخَتْسَأو ِةَّيِهْنَملا ِلَمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ه .ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا ْنِم ِةَحيِحَّصلا ِةَباَجِلإاِب ِتاَغاَرَفلا َُلمَأ و :اهُبِّتَرُأو َةَعوُمْسَملا َةَّيِفنَملا َلَمُجلا ُقِطنَأ د 1 .للها نِم ِميظَعلا ِرجَلأا ىَلَع ـل ِهِلَمَع يِف ِماَتيَلأا ُلِفاك ُصِلخُي 2 .ٍفارِحنا ِّيَأ نَع ـل ًةَنيِمَأ ِميتَيلا ُةَلِفاك ُنوُكَت 3 .َدوقفَملا َنانَحلا ـل ِهِتَياعِرو ِميتَيلا ِةَلافَك يِف ُمَلسلإا َبَّغَر دَق 4 .َةَّيِفِطاَعلا مِهِتاَجاَح ـل ِماَتيَلِل َفطَعلاو َّبُحلا ِنايِّبَرُملا ُمِّدَقُي 5 .مِهِبوُلُق َةَوسَق ـل ِميتَيلا ِسأَر ِحسَم ىَلَع ُساَّنلا ُّثَحُي1 .ِميِتَيلا َلاوْمَأ َل ،ِميتَيلا َلِفاَك اي 2 .يتخُأ اي ،هِب ْيِّمَتْها لَب ُهَسْفَن َميِتَيلا َل 3 .اَرِبْصاَف ِدِساَحلا ِةَّيِرْخُسب َل ،ِنيدَلَو اي 4 .يئانبأ اي ،اهِب اوُرُكْشا لب ِمَعِّنلاِب َل 5 .اَنُّرُضَت اَهَّنَِلأ اَنِسوُفُن يِف َةَمْوُمْذَمـلا ِتاَفِّصلا َل ،يتاَبيِبَح اَي ُمْقَّرلا ُمْقَّرلا .1 .1ل ُعِراضُملا ُلعِفلا + ىَّتَح ِيْهَّنلا ُةاَدَأُعِراضُملا ُلعِفلا 108 109 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 2.3.2 2.3.4 :ِةَبِساَنُملا ِةَباَجِلإاِب يِتلآا َلَوْدَجلا َُلمَأو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َلَمُجلا ُأَرقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ِةَيِتلآا ِةَباَجلإا نِم َلاَؤُّسلا ُنِّوَكُأ ب .هيلإ ةمحرلاو ةدوملا رمثيو هبلق حيري ميتيلا سأر ىلع حسملا .ةيساردلا ةحنملا ىلع اولصحي ىتح مهناحتما يف نودهتجي دلولأا .ةدعاسملا اومدقيل ةصرف ءاينغلأا ءاطعإ ىلإ ةيريخلا ةيعمجلا فدهت .مهتأشن نمضتل ةيركفلاو ةيحورلاو ةيداملا ةيحانلا ماتيلل ةلماعملا لمشت .مهعم نيدلاولا روضحب اورعشي ىتح ماتيلأاب مامتهلا عمتجملا ىلع 1 2 3 4 5 ْلِّجَسُأ ْمَل ،َل .َنيِعِّوَطَتُملا ِةَّيِعمَجب ِةَّيِعمَجب َتْلَّجَس ْلَه ؟َنيِعِّوَطَتُملا2 3 4 5 .ِةَراَيِّزلا نَع َريِرْقَّتلا اَبُتْكَي ْمَل ،َل .َجَماَنْرَبلا َكِلَذ اوُشَقاَنُي ْمَل ،َل .َةَبْعُّللاَو َةَطِشْنَلأا ْرِّوَصُت ْمَل ،َل .يِّنَبَّتلا ْبُلْطَن ْمَل ،َل 1.ِةَكَراَشُملا َةَراَمِتْسِا َْلْمَأ ْمَل ،َل 2.3.5 2.3.10 :ِبِساَنُملا ِةَراَشِلإا ِزْمَرَو ِةَءوُرْقَملا ِةَلْمُجلا َنْيَب ُقِّفَوُأ ج :ًةَلَّكَشُم ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرْقَأ د .عايضلا نم ةحيرشلا ةهجاوم يف نزحت ل ،يقيدص اي .انظح لانن ىتح ربصن نأ انيلعو .انبيصن نم يكتشن نلو ،انسفنأ مولن نل .انلبقتسم فرعن مل اننإ .ةايحلا ةاناعم لمحتن نحن ْسَبْلَت َل ،ُدَلَو اَي .ىَّلَصُملا يِف َءاَذِحلا ،َنيِرِضاَح اَي يِف اوُنِّخَدُت َل .ِماَتْيَلأا ِراَد َنْضِرْعَت َل ،يِتاَنَب اَي .َّنُكِتاَرْوَع يِرَّوَصَتَت َل ،ُةَرِئاز اَي .ِنْذِلإا َنوُد اَبَرْشَت َل ،نَلْفِط اَي .ِنْيَيِشاَم َءاَملا ُمْقَّرلاِليِلْعَّتلا ُمَل / ىَّتَحُبوُصْنَملا ِعِراَضُملا ُلْعِفلا .1 110 111 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 3.3.3 3.3.4 3.3.6 3.3.7 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِنْيَسْوَقلا َنْيَب ِلْعِفلا نِم ِبِساَنُملا ِعِراَضُملا ِلْعِفلاِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ أ :ِنْيَسْوَقلا َنْيَب ِلْعِفلا نِم ِبِساَنُملا ِعِراَضُملا ِلْعِفلاِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ ب :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ٌّطَخ اهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ ج 1 .ِغوُلُبلا َّنِس )َلَصَو( ىَّتَح ِميتَيلا َلاَوْمَأ َنوُلوُؤْسَملا ُظَفْحَي 2 ِغِلاَبَملا ِعْمَج نِم )َنَّكَمَت( ىَّتَح ٍرُهْشَأ َةَعَبْرَأ ُةَّيِرْيَخلا ُجِماَرَبلا ُّرِمَتْسَت .ِةَدوُشْنَملا ِةَيِلاَملا 3 )َعَبْشَأ( ىَّتَح َةَّيِروُعُّشلاَو َةَّيِسْفَّنلا ِماَتْيَلأا َةَلاَح ُتايِّبَرُملا يِعاَرُت .َةَّيِفِطاَعلا ْمِهِتاَجاَح 4 .ِعَمَتْجُملا يِف ًلاَّعَف اًدْرَف )َناَك( ىَّتَح ًةَحِلاَص ًةَأْشَن َميِتَيلا ُئِشْنَت ِميِتَيلا ُةَلاّفَك 5 ِّيِكوُلُّسلا ِفاَرِحْنِلا نَع )َدْعَب( ىَّتَح ٍنَسَح ٍبيِدْأَتِب َماَتْيَلأا َنيِّبَرُي ُتايِّبَرُملا .ِّيِقَلْخَلأاَو 1 .ِتاَعُّرَبَّتلا )َعَّزَو( ـِل ِماَتْيَلأا َراَد َنوُروُزَي َنوُفوُرْعَملا ُصاَخْشَلأا 2 .ِةَّيِرْخَفلا ِةاَيَحلا يِف )َشاَع( ـِل ِماَتْيَلأا َقوُقُح ْبِصَتْغَت َل ،ُلُجَر اَي 3 .ِتَلوُكْأَملا ِناَجَرْهَم )َماَق( ـِل ِليِوْمَّتلا نَع َثَحْبَت ْنَأ ُةَسَّسَؤُملا ُديِرُت 4 ِءاَشْنِإ َفاَدْهَأ )َقَّقَح( ـِل ِةَياَعِّرلا ِجِماَرَبِب َلِمْهُي ْمَل ِتاَسَّسَؤُملا اَدِعاَسُم .ِماَتْيَلأا ِراَد 5 .َّيِعاَمِتْجِلا َعوُرْشَملا )َحَجْنَأ( ـِل اًضْعَب ْمُهَضْعَب ُتاَباَّشلا ُنَواَعَتَت :"ْمَل" ـِب ًةَّيِفْنَم َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُلَعْجَأ ه :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ٌّطَخ اهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ د 1 .ناَضَمَر يِف ًةَحِجاَن ِتاَعُّرَبـَتلا ُةَلْمَح نوكت 2 .َنيِنِواَعُملا لباقت ِنُواَعَّتلا ُةَمَّظَنُم 3 .ٍرهَش َّلُك َفيِراَصَملا ناملتسي ِناَجاَتْحُملا 4 .ِتاَبِجاَولا ِذيِفْنَت يِف َدَلْوَلأا نوبقاري َنوّبَرُملا 5 .َةَّيِبَرَعلا َةَغُّللا َءاَنْبَلأا نملعي ُتاَعِّوَطَتُملا 1 .اَهِّلُك اَيْنُدلاِب َّمُلأا ضِوعن ْنَل 2 .اًّمأ ُتْحَبْصَأ ىَّتَح ِةَموُمُلأا َموُهْفَم فرعأ ْمَل 3 .اَمُكِبَبَسِب ًةَنيِزَح ًةَيِكاَب اَمُكَّمُأ لعجت َل 4 .ِةَياَعِرلابو ِةَياَمِحلاِب َنوطيحُي ْمُهَّنَأِب اورعشي ْنَأ ُءاَنْبَلأا ُجاَتْحَي 5 .ِتاَعُّرَبـَّتلا ِجَماَنْرَب َكِلَذ يِف نكراشي ُتاِّيِوَرَقلا 1 .يِضاَملا ِعوُبْسُلأا يِف ِتاَعُّوَطَّتلا َجَماَنْرَب ُتْرَضَح اَم 2 .ِكِتَحَلْصَمِل ِميِتَيلا َلاَوْمَأ ِتْمَدْخَتْسِا اَم 3 .َفيِراَصَملا يِف اَمُتْفَرْسَأ اَم 4 .ِمَلَكلا أَوْسَأِب ِماَتْيَلأا َعَم ْمُتْلَماَعَت اَم 5 .ِةَنيِمَلأا َرْيَغ ِةَراَجِّتلا يِف ِميِتَيلا َلاَوْمَأ اَمُتْرَمْثَتْسِا اَم 113 113 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 112 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا .ٌبوُصْنَم ٌلْعِف اَهيِف ٌةَلْمُج1 .ِنوُّنلا ِتوُبُثِب ٌعوُفْرَم ٌلْعِف اَهيِف ٌةَلْمُج3 .ٌّيِنْبَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف اَهيِف ٌةَلْمُج5 .ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف اَهيِف ٌةَلْمُج2 .ِنوُّنلا ِفْذَحِب ٌبوُصْنَم ٌلْعِف اَهيِف ٌةَلْمُج4 ُعَّرَبَتَي َنْمِهاَسُي َلَخْبَي نَل ِناَمَحْرَت اوَطْعُي ْمَل 3.3.15 :ُمَزْلُي اَم ِريِيْغَت َعَم ِروُكُّذلا ِةَعاَمَج ىَلِإ َةَيِتلآا ِتاَراَبِعلا ُبِطاَخُأ و :ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف يِتْأَي اَم ُنِّوَكُأ ح :يِتلآا ِلْعِفلا نِم َةَديِفُملا َلَمُجلا ُنِّوَكُأ ز ."ْمَل" ـِب َةَّيِفْنَملا َةَلْمُجلا ُهْنِم اًنِّوَكُم يِتلآا ِلْعِفْلِل اًّداَضُم ِتاَه :ُلاَؤُّسلا :ىَلوُلأا ُةَرْوَّدلا 1 . .ِراَطْفلإا ِةَبُدْأَم ىَلِإ َرَضَح ُبِلاَّطلا 2 . .ِةلواَّطلا ِةَرُك ِةاَرابُم يِف اَزاَف ِناَدَلَولا 3 ..ّيِئاَهِّنلا ِناَحِتْمِلا يِف ْتَحَجَن ُةَناَحْرَف 4 . .ِةَلِفاحلا نِم َنْلَزَن ُتلْفِّطلا 5 ..ِةَّيِمْلِعلا ِةَلْحِّرلا يِف اوُحِرَف ُلاَفْطَلأا :ُةَيِناَّثلا ُةَرْوَّدلا 1 . .ِةَفْرُغلا يِف َماَن ُناَّسَح 2 . .َةبتكملا اَتَحَتَف ِناَتَمِّلَعُملا 3 . .ِةَعاَقلا ىَلِإ اوُعَرْسَأ ُدَلْوَلأا 4 . .َّنِهِمِّلَعُم ِقارِتفا ىَلَع َنْيَكَب ُتاَميِتَيلا 5 . .ْمِهِتَراَجِت يِف اوُحِبَر ُراَّجُّتلا .َةَلِئْسَلأا ُلَأْسَي : ِلِخاَّدلا يِف ُبِلاَّطلا .ِةَلِئْسَلأا نَع ُبيِجُي : ِجِراَخلا يِف ُبِلاَّطلا .َحيِحْصَّتلا ُلَمْعَي ْوَأ ِةَحيِحَّصلا ِةَباَجِلإا ىَلَع ُهَقيِدَص ُحَدْمَي : ِلِخاَّدلا يِف ُبِلاَّطلا .ِنَلِداَبَتُم ُبيِجُملاَو ِلِئاَّسلا ُرْوَد * .ِةَضْوَّرلا ىَلِإ ُلافْطَلأا َبَهَذ .ِةَضْوَّرلا ىَلِإ ُلاَفْطَلأا ْعِجْرَي ْمَلَعَجَر:لاثم اَهَجِراَخَو ِةَرِئاَّدلا َلِخاَد :ُتاَوُطُخلا 1 .ِماَتْيَْلِل اًميِمَح اًقيِدَص ُنوُكَي ُريِدُملا 2 .ِةَميِرَكلا ِقَلْخَلأاِب ُفِصَّتَي ُلْفِّطلا 3 .ِماَتْيَْلِل َةَيِفاَكلا َةَيِذْغَلأا َنَمْضَت ْنَأ َكْيَلَع 4 .ِءاَنْبَلأا ِسوُفُن يِف َةَّبَحَملاَو َّبُحلا ُعَرْزَت ُةَفِرْشُملا 5 .َنيِفَعْضَتْسُملا َعَم َةَجْهَبلاَو َةَميِلَّسلا َةَئيِبلا ِناَئِّيَهُي ِناَعِّوَطَتُملا 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 114 115 114 115 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا :يِتلآا ِةَراَشِلإا ِزْمَر نِم َلَمُجلا ُنِّوَكُأ .ِةَِكْرِبلا ِهِذَه يِف ْحَبْسَت َل.ِةَحاَبِّسلا ُعوُنْمَم= = = = = = = = = = = = ِزوُمُّرلا ُريِبْعَت"وجْنيب" :ُتاوُطُخلا .ٌةَلْمُج ِهيِفَو َمْقَّرلا ُبِعَّللا ُراَتْخَي :ىَلوُلأا ُةَوْطُخلا .اَهْنَع ُمُسْرَيَو َةَلْمُجلا ُبِعَّللا ُأَرْقَي :ُةَيِناَّثلا ُةَوْطُخلا .ًةَحيِحَص ُةَباَجِلإا ْتَناَك ْنِإ ُزْمَّرلا ُعَضوُي :ُةَثِلاَّثلا ُةَوْطُخلا .ِةَبعُّللا يِف يِناَّثلا ُبِعَّللا ُرودَي :ُةَعِبارلا ُةَوْطُخلا * .ُةَلِئْسَلأا َيِهَتْنَت ىَّتَح ُةَبْعُّللا ُّرِمَتْسَتَو ِبِعَّللا ُرْوَد ُلَداَبَتَي * .ٍدِحاَو ٍّطَخ ىَلَع ِلوُصُحْلِل ٍةَلِئْسَأ ِةَثَلَث نَع ُةَباَجِلإا ِبِعَّللا ىَلَع * .ٍطوُطُخ ِرَثْكَأ ىَلَع ُلُصْحَي ْنَم َوُه ُزِئاَفلا 1 4 7 2 5 8 3 6 9 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُصوُصُّنلا 116117 ةديدج ةلاسر× _ ،ڠجاك ُةَّيِلاَرديِفلا ُةَّيِنيِّدلا ُةَّيِوَناَّثلا ُةَسَرْدَملا .روڠلس ،ڠجاك .2019 ربوتكأ 25 .ُهُتاَكَرَبَو للها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ،ةَزيِزَعلا ةمطاف يِتْخُأ ىَلَع ِكَل ًةَئِنهَتو .ٍةَبِّيَط ٍةَّحِص يِف يِنوُكَت ْنَأ ِكَل ىَّنَمَتَأَو ؟نُدنُل يِف ِكُتَسارِدو ِكُلاَح َفْيَك .ِكِتَلاَسِر ىَلَع ِّدَرلا يِف ُترَّخَأَت يِنَّنلأ ٌةَفِّسَأَتُم اَنأ .يِضاَملا ِناَحِتمِلا يِف ِرِهاَبلا ِكِحاَجَن يِف ِماَتْيَلأا ِراَدِل َنيِصِلْخُملا َنيِعِّوَطَتُملا َعَم ِةَكَراَشُملاِب ِةَّيِبهَّذلا ِةَصرُفلا ىَلَع ُتلَصَح دَقَل .ِهِتَّبَحَمَو ِهِتَمحَر ىَلَع للها ُرُكشَأ .يِضاَملا ِعوُبْسُلأا َةَّيِعُّوَطَتلا َلاَمْعَلأا اَنْأَدَبَو .ِةَسَّسَؤُملا ِليِمْجَت ىَلِإ َّلإ ُنوُكَت َل َفاَدْهَلأا َّنِإ ،ًةَقيِقَح ِحَلْصِإو ،ِراَدِجلا ءَلْطِإو ،ِراَّدلا ِفيِظنَتِب َنوُعِّوَطَتُملا َماَق .اًحاَبَص ِةَنِماَّثلا ِةَعاَّسلا يِف .ًءاَسَم ِةَعِباَّرلا ِةَعاَّسلا يِف ِلاَمْعَلأا اَنيَهَتْناَو .ِتَليِهْسَّتلا َلْثِم اَنِسوُفُن يِف َةَليِبَّنلا َمَيِقلا ُسِرغَي ُهَّنِإ .ِجَمانرَبلا اَذَه نِم ًةَريثَك ًةَداَفِتْسا ُتْدَفَتْسِا ،ِةَمِداَقـلا ِةَلاَسِّرلا يِف ِءاَقِّللا ىَلِإَو ِرْدَقلا اَذَهِب يِفَتْكَأ .ِحُماَسَّتلاَو ،ِلُفاَكَّتلاَو ،ِنُواَعَّتلا يِف اًعَم ْكِراشُن اَّيَه .ِكِتَرسُأ ِدارْفَأ ِّلُكِل يمَلَس َرَطْعَأَو يِتاَّيِحَت يِغِّلَبُت نَأ ِكوُجرَأ اًريخَأَو .ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو مُكْيَلَع ُمَلَّسلاَو .ٍمِداق ٍعورْشَم ،ِكُتَقيِدَص ناولح تنب فطاوع ،ُهُتاَكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ،َبوُبْحَملا يِقيِدَص اَي ُجَمانرَبلا اَذَه َفَدَه .ِماَتْيَلأا ِراَدِل "َتومَي نَل ُّبُحلا" ِجَمانْرَب يِف ُتْكَراَش ِةَيِضاَملا ِةَلْطُعلا يِف َنيَب ِةَّرِمَتْسُملا ِةَّوُخُلأا ُءانِبَو ،َنيجاتْحُملا ِءاَبعَأ ُفيِفْخَتَو ،ِةَّيِنوُرَتْكِلِلإا ِةَزِهْجَلأا ُداَدعِإ َوُه ِراَّجُتلاَو ،ِءاَيِنغَلأاَو ،َنيصِلخُملا َعَم ُةَمَّظَنُملا ْتَنَواعَت .ِةَسَّسَؤُملاَو َنيِعِّوَطَتُملا ِةَمَّظَنُم يِف اوُمَهاَس مُه لَب ،بسَحَف ِعِئاَضَبلا ِميِدْقَت يِف َنوُدِعاَسُي َل مُهَّنِإ .ِةَموُكُحلا ِلاَجِر ِضْعَبَو .ِةَّيِلاملا ِةَدَعاَسُملا ُريِسيَت اَذَهَو .مِهِتاَجاَيِتْحا يِف ِةَّيِئاَصْقِتسلا ِةَساَرِدلا ِءادَأِب َّلِإ ِتاَبِجاَولا ِذيفنَتِب ُموُقَن َلَو ِمْعَّدلا ِتاَباَطِخ ِبَلَطِل ِةَموكُحلا ِلاَجِرِب اَنْلَصَّتاَو .ِتاَعيِزْوَّتلِل ِةَدَعاَسُملا ِقاَفنِلإ َنيِعِّرَبَتُملا وَأ َلاَوْمَلأا اوُقَّدَصَتَي نَأ اوُداَرَأ َنيِذَّلا َنيِعِّرَبـَتُملا انْلَباَق َّمُث .ِةَّيِعامِتْجلا ِةَّيِريَخلا ِمْسِق نِم .ٍرُهْشَأ ِةَثلَث لَلِخ ِتاعُّرَبـَتلا نِم اًريِفَو اًّظَح انْعَمَج .ىَرْخُلأا َةَزِهْجَلأا وَأ َعِئاَضَبلا ُبيجَتسَي ُهَّنِكَلَو ،ِقْطُّنلاِب يِفْكَي ل ُّبُحلا .ِةَياهِّنلا يِف اًرِهاَب اًحاجَن ُجَماَنرَبلا اَذَه َحَجَن دَقل .ِةَيانِعلاَو ِماَمِتْهلاِب ،َكُقيفَر ناولع يحتف َةَرْبِعلا ُديِفُت ُةَرْبِخلا لاسرإ َتوُمَي ْنَل ُّبُحلا ُعوضوَملا ىلإ ehsan20@gmail.com ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 118 119 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا . َوُه ِراَوِحلا اَذَه ُعوُضْوَم .)ميتايڤ( ِةَّيِزيِلاَملا ِماَتْيَلأا ِةَمّظَنُم نِم ِفَّظَوُملاَو ِةَكِرَّشلا ِريِدُم َنْيَب ُةَشَقاَنُملا :ُفِقْوَملا .ِةَسَّسَؤُمْلِل َةّيِميِلْعَّتلا ِتَليِهْسَّتلاَو َةَّيِلاَملا َةَدَعاَسُملا َمِّدَقُي ْنَأ ُديِرُي َوُه ُّيَّزلا ُّيِمْسَّرلا ُةَحْنِملا ُةَّيِساَرِّدلا ُةَلْحِّرلا ُةَّيِوَبْرّتلا رَتوُيِبْمُكلا ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم .ُهَعوُضْوَم ُدِّدَحُأ َّمُث ٍةَّيِفِتاَه ٍةَمَلاَكُم يِف ِةَسَّسَؤُملا ِريِدُمَو ِفَّظَوُملا َنْيَب ِراَوِحلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ أ :َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َْلْمَأ َّمُث ِةَرْقَفلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ب :يِتلآا ِفِقْوَملا ْنِم َراَوِحلا يِرْجُأ ج 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.4 .ًةَسَّسَؤُم ُقِّسَنُت اَهَّنِإ . يف ُةَّيرْيَخلا ُةَمّظَنُملا ْتَأَشنَأ َوُه اَهِتَماَقِإ نِم ُلَّوَلأا ُفَدَهلا . لاَجَمِب ّمَتْهَت َيِهَو . ـل اًسيِئَر اًزَكْرَم ُنوُكَت َيِهَو .ِماَتْيَلأا ِتاَسَّسَؤُمِل :ِةَحيِحَّصلا ِتاَفْقَولاَو ِتاَتْكَّسلاَو ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِةَّيِمْسَّرلا َرْيَغ َةَلاَسِّرلا ُأَرْقَأ أ )116 ةحفصلا ىلإ رظنا( ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم )116 ةحفصلا ىلإ رظنا( :ِةَءوُرْقَملا ِةَلاَسِّرلا نِم ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا نَع ُبيِجُأ ب 2.4.1 2.4.2 2.4.3 1 ؟َةَلاَسّرلا ُةَبِتاَكلا ُبُتْكَت اَذاَمِل 2 ؟ِجَمانربلا ِةَماقإ نِم ُفَدَهلا َوُه اَم 3 ؟ِتاعّوطّتلا ُلامعأ ُقِرْغَتْسَت ًةَعاَس ْمَك 4 .ِماَتيلأا ِراَد يِف َنوُعِّوَطَتُملا اَهِب ُموُقَي يتَّلا َةََّيِرْيَخلا َةَطِشْنَلأا ْرُكْذُا 5 ؟ِجَماَنْرَبلا َكِلَذ نِم ُةَبِتاَكلا ُديِفَتْسَت اَذاَم :"َتوُمَي ْنَل ُّبُحلا" ِجَماَنْرَب ِةَماَقِإ نِم ُفاَدْهَلأا )117 ةحفصلا ىلإ رظنا( :اَهْنِم ِةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِرْخَتْسَأ َّمُث ِةَّيِمْسَّرلا َرْيَغ َةَلاَسِّرلا ُأَرْقَأ ج 1 ْنَل ُّبُحلا َتوُمَي 120 121 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا :"َتوُمَي ْنَل ُّبُحلا" ِجَمانْرَب ِحاَجْنإ يِف ُتاَوُطُخلا2 ِتاَعيِزْوَّتلا :اَهْنِم َةّيِوْحَّنلا َةَلِثْمَلأا ُجِرْخَتْسَأ ّمُث ِراَبْخَلأا َةَرْشَن ُأَرْقَأ د ْرُضْحَت ْمَل .ِّيِعاَمَجلا ِراَطْفِلإا ِةَبُدْأَم يِف اًميِتَي 161 ُةَريِبَكلا ُةَكِرَّشلا ُفيِضَتْسَت :روبمول لاوك يِف تڠل لاوك ِماتْيَلأا ِةَسَّسَؤُمَو ،ڠاوك يِف ِماَتْيَلأا ِراَد ْنِم ِرومُلأا ُءاَيِلْوَأَو ُماَتْيَلأا َّلِإ َةَبُدْأَملا ِماَتْيَْلِل َفاَحِّللاَو ،َةَبيِقَحلاَو ،تيِجْنِر َةَئاِم ُةَكِرَّشلا ُعَّرَبَتَتَو .ڠلك يِف ِماَتْيَلأا ِةَسَّسَؤُمَو ،ڠيتنب اَذَه ُعيِطَتْسَيَو .َنيِفَّظَوُملا ِسيِئَر ِةَبَقارُمِب ِتاَدَعاَسُملا ِهِذَه ِةَكِرَّشلا ُريِدُم ُعِّزَوُيَف .ْمِهِعيِمَج ُريِدُم َسْنَي ْمَل ،ِماَتِتْخِلا يِفَو .ْمُهَنيَب ِةَّوُخُلأا َةَقَلَع َدِّطَوُيَو ِمْحَرلا َةَلِص َيِّوَقُي ْنَأ ُجَماَنْرَبلا َدوُهُج اوُلِمْهُت َل ،يِئاَنْبَأ اَي" :َلاَقَو .ِةَساَرِّدلا يِف اوُدِهَتْجَي ْنَأ ِميتَيلا َءاَنْبَأ َحَصْنَي ْنَأ ِةَكِرَّشلا ".ْمُكَل ْمِهِتاَمدِخ اوُلِفْغُت َلَو َنيِمِّلَعُملا bharian.com.my - 2018 ويام 25 :ِعِقْوَم ْنِم ِفُّرَصَّتلاِب َلِقُن 2.4.4 ِعِراَضُملا ُلْعِفلا ُعوُفْرَملا "ْنَل"َو "ْنَأ" ـب ُبوُصْنَملا "َل"َو "ْمَل" ـب ُموُزْجَملا ،ةدرو عراش ،8 مقر .روبمول لاوك ،ياج نمات .2019 ربمفون 10 .ُهُتاَكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ،يِتَبيِبَح يِّمُأ ِكَتَياَمِح ُّدَوَأ ،َنلآا ِكَماَمَأ ُنوُكَأ يِنَتْيَل .ىَّمُحلاِب ٌةَباَصُم ِكَّنَأ ُتْعِمَس ؟َمْوَيلا ِكُتَّحِص َفْيَك .ًلِجاَع ًءاَفِش ِكَل وُعْدَأ .ِكَعَم َكاَنُه ْنُكَأ ْمَل يِنَّنَِلأ ٌةَفِّسَأَتُم اَنَأ .يِتَلوُفُط َدْنِع يِنِتْيَعَر اَمَك ،َةَميِرَكلا يِّمُأ ِكُّدُوَو ِكُّبُح َلوَل .ِةَمِداَقلا ِةَلْطُعلا يِف ِكَلِباقُِلأ ُةَصْرُفلا يِل َنوُكَت ْنَأ ىَّنَمَتَأَو ِكَل ٌةَّقاتْشُم انَأ ُبِراَقَلأا اَهَكَرَت ْلَب ،َّمُلأاَو َبَلأا ْتَدَقَف يِتَّلا َتْنِبلا َّنَأ ُعَّقَوَتَي ْنَم .َنلآا ُنوُكأ اَم َلْثِم ْنُكَأ مَل ِكُتَياَنِعَو ِكُتَيِبْرَت .اَيِزيِلاَمِب ِةَميِظَعلا ِةَكِرَّشلا يِف ًةَسِدْنَهُم َّنَبِصْنَتَل ،اَهِرِفاَظَأ ِةَموُعَن ُذنُم َةَبيِجَعلا َةَمِلَكلا ِهِذَه َّنَأ ُفِرْعَأ ىِنَّنِإ .يِّمُأ اَي اًرْكُش .َنلآا ِهيِف ُنوُكَأ اَمِل ُبَبَّسلا َيِه ِكُرْبَصَو ،اَيْنُدلا يِف اَمِب ٌليِدَب اَهَل ِكُتَيِحْضَت ْتَناَك ْوَل .ٍةَمِلَك َنوُيْلِمِب ِكيِفَوُأ ْنَأ َعيِطَتْسَأ ْنَلَو ،يِفْكَت َل .ىَفْوَلأا َءازَجلا ِكيِزْجَي ْنَأ َللها ُلَأْسَأ .ِكَل ِهيِطْعُأَو ِهيِرَتْشَأَس ،اًّمج اًّبح ِكُّبِحُأ .ةيلاع ىودف ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :اًحيِحَص ًلْقَن ِةَّيِمْسَّرلا َرْيَغ َةَلاَسِّرلا ُلُقْنَأ أ 3.4.1 يِفْكَت َل ُةَمِلَكلا ُعوضوَملا 123 123 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 122 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا د د .ِةَبَلَّطلا ِنَكَس يِف ِةاَيَحلا نَع ُهُرِبْخُأ يِقيِدَص ىَلِإ َّيِنوُرـَتْكِللإا َديرَبلا ُلِسرُأ ب .ُهْنَع ُبُتْكَأَو ِماَتْيَلأا ِراَد نَع ُثَحْبَأ ج 2.4.3 ُرْكُّشلاُمْزَعلاَو ُةَّيِنْمُلأا ُةَّيِمْوَيلا ُةاَيَحلا ُروُعُّشلاةَّيِسَردَملا ُجِمارَبلا َنيِميِقُملا ُدَدَع ِسيِسْأَّتلا ُفاَدْهَأ ُتازِّيَمُملاُعِقوَملا ُلوُؤْسَملاَو ُدِئاَّرلاِسيِسْأَّتلا ُخيِراَت 1 .ٍتَلمُع ِثَلَث ىَلَع ٍبِعَل ُّلُك ُلُصْحَي 2 ."؟ِماَتْيَلأا ْنِم ُسُرْدَت اَذاَم" :ِعوُضْوَملا ْنَع َشِقاَنُت ْنَأ ِةَعوُمْجَملا ىَلَع 3 .ِةَرْكِفلا ْوَأ ِمَلَكلا َلْبَق ُبِعَّللا ُعَضَي 4 .رْوَد ٍبِعَل ُّلُك َيِضْقَي ْنَأ َلْبَق ُهَرْوَد َرَّرَكَتَي ْنَأ ُبِعَّللا ُعيِطَتْسَي َل :ُتاَوُطُخلا ُةَقِطاَّنلا ُةَلْمُعلا 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 124 125 124 125 ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا ٌّيِقِئاَثَو ٌجَماَنْرَب 1 اَهْنَع ْتَثَحَب ْدَق يِتَّلا ِماَتْيَلأا ِراَد نَع ِتاَموُلْعَملا نِم َّيِقِئاثَولا َمْلِفلا ُةَعوُمْجَملا ُّدِعُت .)122 ةحفصلا ىلإ رظنا( 2 .ِلصَفلا َماَمَأ ُّيِقِئاثَولا ُمْلِفلا ُضَرعُي 3 .ِةَقَباَسُملا يِف ُزِئاَفلا َوُه ِّيِقِئاثَولا ِمْلِفلا ُلَضْفَأ :ُتاَوُطُخلا 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ِميِتَيلا ِخوُمُش يِف ٌةَرْظَن يِواَمْشَعلا ِنَمْحَّرلا ِدْبَعِل :َةَيِتلآا َةَديصَقلا ِقْلا اـــًمـــيمـَح ِميــــتَيلل اــًقيدــــَص لإ *** ْنـــُكـَـت لو ،ِميـتَيلا ِهــجَو ىلإ ْرــُظـنُا اًموــسْرَم ىَرــُي نأ نــكمُي ُفــطَعلاـَف *** ِهِنيِبـــَج َلوـــَح ِفطَعلا َفورُح ْمُسراَو اــًموُغـــفَم اَذــَّشلاــب اًرــــْهَز َكيَّفــَك *** ىلـع ىَرَتـَس ،ُهـَسْأَر َكـِّـفَكـب ْحــَسماَو اــًميغـــنـَت ُهَضـــبَن ُلَعـــجَت ،ِّبــُحلل *** ًةــَحاو َكِداؤــُف يف ُرـَصـــبُت َفوَســَلَو اًميمـَش ِةايـــَحلا ِرـــْهَز نم َكيدــــهُت *** ٍةَليمَخ ِفـــلَأ َفـــلَأ ُرَصـبُت َفوَســَلَو اــًميــسَو ِناــنَحــلل اًهــجَو َكيرـــُتو *** اهِرْشَنب ُضايِرلا َكُدَعـــــسُت َفوَســـَلَو اًميرــــَك َةايَحلا هـــب ُشيعـــَـي اًفـــْطَع *** هـَل ْبــَهَو ِميـــتَيلا ِهـــْجَو ىلإ ْرـــُظنا اــًمولْكــَمـلا هَداؤُف ،ُنانـــَحلا ىــــَعرَي *** امـــَّنِإَف ،ِناـــنَحلا َزــــْنَك ُهـَل ْحـــَتفاَو اًموجُن َتيَأَر امـــــَل ُءاــمَّسلا لوـــــَل *** ًةَداعـــَس َتيَأَر امـــَل ُنانـــَحلا لوـــَل اـًموـــيَغ َتيَأَر امـــــَل ُراحِبلا لوـــــَل *** اًحــِقاوَل َتيَأَر امـــَل ُحاــــيِرلا لوـــَل اـًميزـَه َتعِمَس امـــَل ُدوـعُّرلا لوـــــَل *** اهــَللِظ َتيَأَر امـــَل ُنوــصُغلا لوـــَل اًميسَن هــــــيف َتْســــــَمل لو ،ودشَت *** ُهَروـــهُز َتيأَر امـــَل ُعــــيبَّرلا لوـــَل ٍدوُدُح َلِب ُقْفِّرلا 126 .ِّيِسَرْدَملا ِةَّيِرْيَخلا ِقوُدْنُصِل ِةَّيِلاَملا ِةَمَهاَسُملا ُعْمَج :ُفَدَهلا 1 .ُهَنوُعيِبَيَو ِباَتِكلا َرِّشَؤُم ُةَبَلَّطلا ُجِتنُي 2 .ِعيَبلا ِتلِصاح ُةَبَلَّطلا ُعَمجَي 3 .ِّيِحاَبَصلا ِعاَمِتجِلا يِف ِةَسَردَملا ِريِدُمل ِدوقُنلا نِم اًغَلبَم ِلْصَفلا ُسيِئَر ُمِّلَسُي :ُتاَوُطُخلا ٌرْيَخ اَيْلُعْلا ُدَيلا" "ىَلْفُّسلا ِدَيْلا ْنِم ُةَّيِوَغُّللا ُةـَبْعُّللا"َكَّبُح ْغِّلَب" ُعوُرْشَم 127 4 "ِجَلِعلا َنِم ٌرْيَخ ُةَّيِمْسِجلاَو ُةَّيِئاَذِغلا ُةَياَقِولا" ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا يِتَوْرَث يِتَّحِصيِتَوْرَث يِتَّحِص ُتاَمِلَكلا 128129 ِةَفاَظَّنلا ىَلَع ُخاَّبَّطلا ُظِفاَحُي اًدِّيَج اًصْحَف ىَضْرَملا ُةَبيِبَّطلا ُصَحْفَت ِةَرْشَبلا ِةَموُعُن ىَلَع ُدِعاَسُت ُتاَنيِماَتيِفلا ِمْسِجلا َديِدْمَت َبَّلُّطلا ُبِّرَدُي ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ُبِّرَدُم ِكَمَّسلاَو ِجاَجَّدلا ِلُواَنَت َلْبَق ِدَيلا ُلْسَغ ِةَفِرْعَم ،ِةَفاَظَّنلا ،اًصْحَف ،ِةَموُعُن :ُرَدْصَملا اَمَنْيَب ،َلْبَق :ُفْرَّظلا ِضَرَملا ِةَفِرْعَمِل ِميِثاَرَجلا َعاَوْنَأ ُصِّصَخَتُملا َشَّتَفاًزَجوُم اًحْرَش ِةَنِزاَوَتُملا ِةَيِذْغَلأا نَع ُبيِبَّطلا ُحَرْشَي َةَّيِنَدَبلا َةَقاَيِّللا َنْوُدِهاَشُي ُلاَفطَلأا ْمُهَتَّحِص َنوُصَحْفَي َنوُنِطاَوُملا اَمَنْيَب يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص 130 131 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص 1.1.1 1.1.3 1.1.4 :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف َفْرَّظلاَو َرِهاَّظلا َمْسلاا ُقِطْنَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف َفْرَظلاَو َرَدْصَملا ُنِّيَعُأ ب :ِةَروُّصلا ىَلِإ ُريِشُأَو ِرَدْصَملا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ج ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلاا ُةَراَهَم ِزَكْرَملا َلِخاَد َةَّيِنَدَبلا َةَقاَيِّللا ُبَّلُّطلا ُسِراَمُي ُبَّلُّطلا :ُرِهاَّظلا ُمْسِلااُلِخاَد :ُفْرَّظلا :لاثم ُرِهاَّظلا ُمْسِلااُفْرَّظلا 2.1.1 2.1.3 2.1.5 :ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِلَمُجلا يِف ِرِهاَّظلا َمْسِلاا ُأَرْقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ِةَبِساَنُملا ِةَروُّصلاِب َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُقِّفَوُأ ب :يِقْيِدَص اَهُمِّيَقُيَو "ِةَّحِّصلا ىَلَع ِةَظَفاَحُملا" نَع َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ ج 1 .ِةَمِزَّللا ِةَقاَّطلاَو ِتاَرديَهوُبْرَكلا ىَلَع ُّزُرَلأا يِوَتْحَي 2 .ِكَمَّسلاَو ِرَمْحَلأا ِمْحَّللا يِف ِتاَنيِتوُرُبلا ُدِجَت 3 .يِرَّكُّسلا ِضَرَم ىَلِإ يِدَّؤُت ِماَعَّطلا يِف ِرَّكُّسلا ُةَداَيِز 4 .ِمْسِجْلِل ِةَّيِساَسَلأا ِةَيِذْغَّتلا ِرِداَصَم نِم ِجاَجَّدلا ُمْحَل ُرَبَتْعُي 5 .ِمَّدلا يِف ِلوُرَتْسِلوُكلا ِةَبْسِن نِم ُفِّفَخُي ُّيِتاَبَّنلا ُتيَّزلا :ِةَّحِّصلا ىَلَع ُةَظَفاَحُملا .ةيفاكلا ةحارلاو ركبملا مونلا .ةيضايرلا ةسراممب طاشنلا ىلع ةظفاحملا .طاشنلا ديدجتل ءاملا نم ةيفاك ةيمك برش .تايولحلاو تايركسلا نم راثكلإا مدعو ،ةيحص ةيئاذغ ةمظنأ عابتا .نوهدلاو لورتسلوكلا ىلع اهئاوتحلا ةعيرسلا تابجولا نع داعتبلاا 1 .ِماَعَّطلا ِلَواَنَت َلْبَق ٍموَي َّلُك ِتاَنيِماَتيِفلا بلطلا ُلَواَنَتَي 2 .َةَنِزاَوَتمُلا َةَيِذْغَلأا َنوُذُخْأَي ُثْيَح َنيِنِطاَوُملِل ّيِئاَذِغلا ِمَرَهلا ىَلِإ بيبطلا ُريِشَي 3 .ِةَيْرَقلا يِف َنيِميِقُملِل َةَبِساَنُملا َةَضاَيِّرلا ُطِّطَخُي ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا بردم 4 .ِرَكُّسلا َدِعَتْبَي ْنَأب ِّيِرَّكُّسلا ضيرملل ِةَيِذْغَّتلا يصاصتخإ ُحَصْنَي 5 .اًئِّيَن ُلَكْؤُت يِتَّلا تاورضخلا ِديِمْجَت ُمَدَع 1 3 2 5 4 133 يِتَوْرَث يِتَّحِص 132 يِتَوْرَث يِتَّحِص 3.1.1 3.1.2 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :اَهيِف َرَدْصَملا ُنِّيَعُأ َّمُث َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُخَسْنَأ أ :ِةَيِتلآا ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَبَساَنُملا ِةَمِلَكلاِب َغاَرَفلا َُلْمَأ ب 1 .َةَنِزاَوَتُملا َةَّيِذْغَلأا نَع ِةَّيِذْغَّتلا ُّيِصاَصِتْخِإ ُحَرْشَي 2 .ِموُيِسْلَكلاِب ٌّيِنَغ ُهَّنَِلأ ِماَظِعلا ِةَّيِوْقَت ىَلَع ُدِعاَسُي ِبْيِلَحلا ُبْرُش 3 .ِةَّيِمْسِجلا ِةَفاَظَّنلاِب اوُّمَتْهَي ْنَأ ىَضْرَملا نِم ُبْيِبَّطلا ُبُلْطَي 4 .ِةَّيِلْقَعلاَو ِةَّيِمْسِجلا ِهِتَّحِص ىَلَع ُظِفاَحُي ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ُبِّرَدُم 5 .ِماَعَّطلا ِلُواَنَت َلْبَق يِدْيَلأا ِلْسغ ىَلَع ُحَصْنَي ُمِّلَعُملا ُبَّلُطلا ُسِراَمُي َىلَع ُدَلَولا َفَقَو ِخَبْطَملا ْيِف ُخَبْطَي َةَضيِرَملا ُصَحْفَي ُلُكْأَت ُةَلْفِطلا !ْمُسْرَن اَّيَه :ُتاَوُطُخلا .يِتْوَّصلا ِليِجْسَّتلا ىَلِإ ُبَّلُّطلا ُعِمَتْسَي .ِلْصَفلا َماَمَأ َةَموُسْرَملا َرَوُّصلا ُبَّلُّطلا ُمِّدَقُي يِتَّلا ِرَوُّصلا َلَضْفَأ ُبَّلُطلا ُراَتْخـَي .َةَعوُمْسَملا َلَمُجلا ُلِّثَمُت يِذَّلا َرِهاَّظلا َمْسِلاا ُبَّلُّطلا ُمُسْرَي .ِةَلْمُجلا يِف ُهَنوُدِجـَي 1 2 3 4 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 134 135 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص .ِةَسَرْدَملا ِءاَنِف يِف يِتَقيِدَص َعَم ًةَقيِقَد َةَرْشَع َسْمَخ اًّيِمْوَي ُسِراَمُأ 1 )ب( ) أ ( .ِمْوَيْلا يِف ِنْيَتَّرَم ىَضْرَملا ُلَواَنَتَي 2 )ب( ) أ ( .اًئِّيَن اَهُلُكْأَت يِتَّلا ْدِّمَجُت َلا 3 )ب( ) أ ( .ِةَيِدْعَملا ِضاَرْمَلأاِب ِةَباَصِلإا ِرَطَخ ِليِلْقَت ىَلَع ُدِعاَسُت 4 )ب( ) أ ( .ِمْسِجلا يِف ِنوُهُّدلا ِمُكاَرَتَو ِةَنْمُّسلا ْنِم ِّدَحلاَو ِنْزَولا ِضيِفْخَت ىَلَع ُدِعاَسُت 5 )ب( ) أ ( :ِةَقَرَولا ىَلَع َةَباَجِلإا ُبُتْكَأ َّمُث َةَحيِحَّصلا َةَباَجِلإا ُراَتْخَأ ُةَّيِّحِّصلا ُةَيِذْغَّتلا 1 .ِةَحْوَّللا يِف َلَمُجلا ُبَّلُّطلا ُأَرْقَي 2 .ُةَلْمُجلا اَهُرِّبَعَُت يِتَّلا َةَّيِنْهِّذلا َةَطيِرَخلا ُبَّلُّطلا ُمُسْرَي 3 .ِلْصَفلا َماَمَأ َةَّيِنْهِّذلا َةَطيِرَخلا ُبَّلُّطلا ُمِّدَقُي 4 .ِلَّوَلأا ِزَكْرَملا يِف ُنوُكَيَس ِتاَعوُمْجَملا ُلَضْفَأ :ُتاَوُطُخلا .ِةَّيِّحِّصلا ِةَيِذْغَّتلا ىَلَع ِلوُصُحْلِل ِماَعَّطلا ِلُواَنَت ُةَقيِرَط 1 :ٍءْطُبَب ِماَعَّطلا ُلُواَنَت ُمِهاَسُي اَّمِم ِةَّيِراَرَحلا ِتاَرْعُّسلاَو ِماَعَّطلا ِلُواَنَت ِليِلْقَت ىلَع ُدِعاَسُي ْدَق .ِنْزَولا ِناَدْقُف يِف 2 :ِةَلِماَكلا ِبوُبُحلا نِم ِعوُنْصَملا ِزْبُخلا ُلُواَنَت .ِضاَرْمَلأا ْنِم ِديِدَعلاِب ِةَباَصِلإا ِرْطَخ ِضاَفِخْنِا ىَلَع ُدِعاَسُي 3 :ِروُطُفلا ِلَلِخ ِضيِبلا ُلُواَنَت .ِةَّحِّصلِل ِةَّمِهُملاَو ِةَّيِساَسَلأا ِتاَيِذْغَملاَو ِةَدْوَجلا ِّيِلاَع َنيِتوُرُبلاِب ٌّيِنَغ 4 :ِءاَملا نِم ٍةَيِفاَك ِتاَّيِّمَك ُلُواَنَت .ِةَّيِهَّشلا ِليِلْقَت ىَلَع ُدِعاَسُي ِماَعَّطلا َلْبَق ِءاَملا ُبْرَش 1 2 3 4 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُبيِكاَرَّتلا 136137 ِّيِلاَثِملا ِنْزَولا ِةَفِرْعَمِل ِلَوْدَجلا ُةَقاَطِب َوُه ِمْسِجلا ِةَلْتُك ُرِّشَؤُم ِّيِئاَذِغلا ِمَرَهلا ِعاَبِّتِا ىَلَع ِةَيِذْغَّتلا ُّيِصاَصِتْخِا ُحَصْنَي ِةَّحِّصلا ىَلَع ُظِفاَحُي ُثْيَح ِضاَرْمَلأا ِباَصُم ىَلَع ُةَصِّصَخَتُملا ُةَبيِبَّطلا ُحَرْشَت ُدَمْحَأ َلَخَد ِماَعَّطلا ِةَلاَص يِف َلْكَلأا ُخاَّبَطلا ُلَواَنَتي اَمَنْيَبِةَّيِّحِّصلا ِةاَيَحلا ِتاَداَع نِم َيِه ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ُةَسَراَمُم ِماَكُّزلا َدْنِع ِتاَنيِماَتيِفلا ُبَلأا ُلَواَنَتَي ِةَّيِّحِصلا ِةَلْمَحلا ُذْنُم ِمْسِجلا ِةَّحِص ىَلَع َنوُظِفاَحُي َنوُنِطاَوُملا ُةَبِّرَدَتُملا ْتَلَأَس َنيِكِراَشُملا ِتاَموُلْعَم نَع ُشِّتَفُي ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ُبِّرَدُم اَمَنْيَب يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص :ُفْرَّظلا ،َدْنِع ،اَمَنْيَب ،َلْبَق ُثْيَح ،ُذْنُم 138 139 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلاا ُةَراَهَم :اَهيِف َصاَخْشَلأا ُدِّدَحُأَو ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا ْيِف َفْرَّظلا ُقِطْنَأ ب :اَهْيِف َةَّيِفْرَظلا َبْيِكاَرَّتلا ُقِطْنَأ َّمُث ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ج :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا ْيِف َةَّيِفْرَّظلا َبيِكاَرَّتلا ُحَرْشَأ د :ِلَوْدَجلا ْيِف اَمُهُنِّيَعُأَو ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا ْيِف ِفْرَّظلاَو ِّرَجلا ِفْرَح َنْيَب ُزِّيَمُأ ه 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 1 2.2.1 2.2.2 :َفْرَّظلا ُجِرْخَتْسَأ َّمُث َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرْقَأ أ :ِرَدْصَملا َلْوَح ِقَرْزَلأا ِنْوَلِبَو ِفْرَّظلا َلْوَح ِرَمْحَلأا ِنْوَلِب َةَرِئاَّدلا ُعَضَأ َّمُث َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ ب ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم .اَهِب ُبْيِبَّطلا َلَصَّتِا اَهِتَرْسُأ َعَم ِءاَشَعلا َةَبْجَو ُةَلْفِّطلا ُلُكْأَت اَمَنْيَب .ِفاَيْلَلأاِب ٌةَّيِنَغَو ٌةَعِفاَن اَهَّنِإ ُثْيَح ٌّمِهُم ِتاَّيِوَشَنلاَو َبْوُبُحلا ْلَواَنَت .ِضيِرَمْلِل ُبْيِبَّطلا ُلوُقَي "،ِديِدَّشلا ِعْوُجلا َدْنِع َةَيِوْدَلأا ْذُخْأَت َلا" ."ُطَاشَّنلا ىَقْبَي ُثْيَح ِعوُبْسُلأا يِف ٍتاَّرَم َثَلَث ِةَضاَيِّرلا ُةَسَراَمُم اَنْيَلَع ُبِجَي" :ُبِّرَدُملا ُلوُقَي .ِةَجاَحلا َدْنِع َنيِنِطاَوُمِل ِةْريِطَخلا ِضاَرْمَلأا نِم ِةَياَقِولا ىَلَع ِةَّحِصلا ُةَراَزِو ُعِّجَشُت .ِمْسِجلا ِةَّحِص ىَلَع ِةَظَفاَحُملا ِقُرُط نَع ِةَيِذْغَّتلا ُصِّصَخَتُم ُحَرْشَي .ِةَّيِراَرَح اَهِتاَرْعُس ةَفِرْعَمِل ِماَعَّطلا ِةَلاَص يِف ِةَمِعْطَلأا َةَحْوَل ُخاَّبَّطلا َقَّلَع .ِةَيِدْعَملا ِضاَرْمَلأا ُفِّفَخُت ُثْيَح ِفاَيْلَلأاِب ِةَّيِنَغلا ِةَنِزاَوَتُملا ةَيِذْغَلأْاِب ُصِّصَخَتُملا ُّمَتْهَي .)JAKIM( ِميِكاَج ِةَياَعِر َتْحَت ِةَدَمَتْعُملا ِلَلَحلا ِتاَجَتْنُم ىَلَع ِةَرْسُلأا ُلْهَأ ُدِمَتْعَي .ِةَدِعَملا ىَلَع ٌةَّراَض اَهَّنَِلأ ِعْوُجلا َدْنِع ِةَعيِرَّسلا ِةَبْجَولا ِلُواَنَت ْنَع ُبَّلُّطلا َدِعَتْبَي ْنَأ 1 2 3 4 5 ُفْرَّظلاِّرَجلا ُفْرَحُمْقَّرلا 1 2 3 5 2 4 :ٌلاَثِم.ِرْوُطُفلا ِلُواَنَت َدْعَب ِنْخُّسلا ِءاَمِب َءاَوَّدلا ُبَلأا ُلَواَنَتَي 140 141 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص 2.2.3 2.2.4 :َأَطَخلا ُحِّحَصُأَو يِقيِدَص َةَءاَرِق ُمّيَقُأ د :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلا ُأَرْقَأ ج 3.2.1 3.2.2 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِبِساَنُملا ِفْرَّظلاِب َغاَرَفلا َُلْمَأ َّمُث َةَيِتلآا َلَمُجلا ُلُقْنَأ أ د:ِةَيِتلآا ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم َةَحْيِحَّصلا َبيِكاَرَّتلا ُبُتْكَأ ج .ّيئْيِبلا ِثُّوَلَّتلا نِم ِةَئْيِبلا ِةَفاَظَن ىَلَع ُظِفاَحُت ُةَبِلاَّطلا .َمَلَلأا ُفِّفَخُي ُثْيَح ِّيِرَّكُّسلا ىَضْرَمِل نْيِلْوُسْنِلإا ِةَخْضِمِب ُرِّفَوُي ُّيِّحِّصلا ُزَكْرملَا .ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ِزَكْرَم َلْثِم ِةَنْمُّسلا ِضيِرَمِل ِتَلْيِهْسَّتلا ِةَّحِّصلا ُةَراَزِو ُّدِعُت .ِخَبْطَملا ىَلِإ ُدَمْحَأ َلَخَد َِةَقَعْلِملاِب ِتاَواَرْضَخلا َةَبَرْوُش ُةَخاَّبَّطلا ُقَّوُذَتت اَمَنْيَب .اًحاَبَص ِةَعِساَّتلا ِةَعاَّسلا ُذْنُم َةَضاَيِّرلا َنوُسِراَمُي َنوُبِّرَدَتُملا 1 2 4 3 5 ُرَدْصَملاُفْرَظلا ٌضَرَمُذْنُم :ٌلاَثِم.ٍتاَوَنَس ِرْشَع ُذْنُم َنْيِنِطاَوُملا نِم اًريِثَك ُبيِصُيَو ٌرْيِطَخ ٌضَرَم لوُرَتْسِلوُكلا 1 .ِّيِّحِّصلا ِزَكْرَملا يِف َصِّصَخَتُملا َبيِبَطلا ُريِشَتْسَي 2 .ِةَّحِّصلا ىَلَع ِةَظَفاَحُملاِب ُحَصْنَي 3 . ـــِب َماَعَّطلا ُقيِدَّصلا ُلُكْأَي 4 . يِف َةَّيِنَدَبلا َةَقاَيِّللا ِناَبِّرَدُي ىَلْيَل ُهُتْخُأَو ُناَّيَر 5 . ىَلَع ِءاَضَقْلِل ِّيِعيِبَّطلا ِةَعاَّنَملا ُزاَهِج ِهْيَدَل ِناَسْنلإا ُّلُك 1 .ُمَلَلأا ُفِّفَخُي َءاَوَّدلا ُلَواَنَتَأ 2 .ِماَكُّزلا َهِكاَوَفلا ُرَمُع ُلُكْأَي 3 .ٌّيِروُرَض ِّيِرَّكُّسلا ِضَرَم ِرَّكُّسلا نَع ُداَعِتْبِلاا 4 .َزَكْرَملا ٌّيِلَع َلَخَد ِةَيِذْغَّتلا نَع ُحَرْشَي ُبيِبَّطلا 5 .ِحاَبَّصلا َخَبْطَملا ْفِّظَنُي ْمَل ُخاَّبَّطلا 1 .َبيِبَّطلا ُلِباَقُي ِّيِحِّصلا ِزَكْرَملا ىَلِإ ِةَنْمُّسلاِب ُباَصُملا َبَهَذ 2 .يِضاَملا ِرْهَّشلا ِرْهَشلاِب ًةَّرَم َنْيِمْيِقُملا ُصَحْفَي ُصِّصختملا ُبيبَّطلا 3 .ِزَكْرَملا ىَلِإ ُبِّرَدُملا َلَصَو َةَقاَيِّللا َنْوُسِراَمُي َنوُبِّرَدَتُملا 4 .اَيِرتْكَبلاِب وُدْعَت ِةَثَّوَلُملا ِتَلاوُكْأَملا نَع َدِعَتْبَن ْنَأ اَنْيَلَع 5 .ِءاَدَغلا ِةَبْجَو ِلُواَنَت َءاَملا ْبَرْشَت َلا َدْنِع اَمَنْيَب ُثْيَح ُذْنُم َدْنِع 1 2 3 4 5 .ةنمزملا ضارملأا باصم ىلع ةضايرلا ةسرامم ةيندبلا ةقايللا بردم ففخي .ةنمسلاب باصمل ريطخ ةنزاوتملا ةيذغلأا لودج ةعباتم نودب ماعطلا لوانت .تانيتوربلاو تارديهوبركلاب ةينغ بوبحلا قيقد عون نم تايوشنلا .تانيماتيفلاب ةينغ اهنإ ثيح تاينهدلا ةعومجم يف امهم ارصنع ةدبزلا ربتعت .نيباصملا دنع ةنمسلا فشكل ةثيدحلا ةزهجلأا مادختساب صحفي بيبطلا :ِبِساَنُملا ِفْرَّظلاِب َغاَرَفلا َُلْمَأ ب 143 يِتَوْرَث يِتَّحِص 142 يِتَوْرَث يِتَّحِص ِءاَسِّنلا ُبيِبَط ِتاَساَيِقلا ُلَوْدَجِّزُرَلأا َقَبَط ِةَنِمْزُملا ِضاَرْمَلأا َباَصُمِتاَضاَيِّرلا ُةَسَراَمُم 3.2.3 3.2.6 :ِغاَرِفلا يِف اَهَُلْمَأَو َةَبِساَنُملا َبْيِكاَرَّتلا ُراَتْخَأ د :اَهيِلَي يِذَّلا ِلَوْدَجلا يِف َرَدْصَملاَو َةَّيِفْرَظلا َبْيِكاَرَّتلا َُلْمَأ ه ُرَدْصَملاُةَّيِفْرَظلا ُبيِكاَرَّتلا ُمْقَّرلا .1 2 3 5 4 .ِليِصاَفَملا ِضيِرَمِل ِةَّيِّحِّصلا ِةَيِذْغَلأا ِميِظْنَت ىَلَع ُدِعاَسُي ُّيِئاَذِغلا ُمَرَهلا .ُهَضَرَم ُفِشْكَي ُثْيَح ٍةَيـِّبِط ٍةَعاَّمَسِب ِضاَرْمَلأا َباَصُم ُصَحْفَي ُبيِبَّطلا .ِدِراَبلا ِءاَملاِب ِماَمْحِتْسِلاا ىَلَع ُحَصْنَي ِةَضاَيِّرلا ُبِّرَدُم .ِتاَّيِلَمَعلا ِةَفْرُغ نِم ِجوُرُخلا َدْعَب ِنوُباَّصلاِب اَهْيَدَي ُفِّظَنُت ُةَبيِبَّطلا .ِرَشَبلا ِفاَفَج نِم ِةَياَمِحْلِل ِمْوَيلاِب ِنْيَرْتِل َيِفاَّصلا َءاَملا َبَرْشَت ْنَأ 1 1 .ِرْهَّظلا ِتَلَضَع يِّوَقُتَو ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ىَوَتْسُم ِعْفَر ىَلَع ُدِعاَسُت 2 .ِمْسِجلا ِةَّحِصِب َنَّمَتْهَي نَأ َنيِثَلَّثلا َقوَف ءاَسِّنلا ىَلَع ُعِّجَشُي 3 .ِنْزَولا ِةَداَيِز ْوَأ ِّيِعيِبَّطلا ِنْزَولا ِميِيْقَتِل ٌةاَدَأ َوُه ِمْسِجلا ِةَلْتِك ُرِّشَؤُم ْوَأ 4 .ِةَّحِّصلا ىَلَع ِةَظِفاَحُمْلِل َّيِئاَذِّغلا َمَرَهلا َعِباَتُي ْنَأِب ُحَصْنَي ِةَضاَيِّرلا ُبِّرَدُم 5 .ِمْسِجلا يِف ِةَدِسْكَلأا ِفيِفْخَتِل ٍةَليِلَق ِةَّيِّمَكِب ّيِرَّكُّسلا ىَضْرَم َلُكْأَي ْنَأ يِغَبْنَي 1 3 5 2 4 6 .ِراَوِحلا ىَلِإ ُبَّلُّطلا ُعِمَتْسَي َعَم ُبَّلُّطلا َنْيَب ُقاَرْوَلأا ُلُداَبَتَت .ىَرْخُلأا ِةَعوُمْجَملا َةَبوُتْكَملا َبيِكاَرَّتلا ُبََّلُّطلا ُحِّحَصُي .ِةَقَرَولا يِف َةَدوُجْوَملا َبيِكاَرَّتلا ُةَمِّلَعُملا ُأَرْقَت .ِراَوِحلا يِف ِبيِكاَرَّتلا ىَلَع ُةَلِصاَحلا ُةَعوُمْجَملا .ُةَزِئاَفلا َيِه ِرَثْكَلأا َبيِكْرَّتلاو َرَدْصَملا ُبَّلُّطلا ُبُتْكَي .ِعوُمْسَملا ِراَوِحلا يِف ِّيِفرَّظلا 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 144 145 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَّحِص ُةَنَّوَدُم :ُتاَوُطُخلا .ِتاَقاَطِبلا يِف ِةَلِئْسَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِةَّحِّصلا ِةَنَّوَدُم ِةَباَتِكِب ُبَّلُّطلا ُموُقَي 1 .ِةَنَّوَدُملا يِف ِّيِفْرَظلا ِبْيِكْرَّتلاَو ِرَدْصَملا ىَلَع ُبَّلُّطلا ُزِّكَرُي 2 .ِلْصَفلا َماَمَأ ْمِهِتِنَّوَدُم ُبَّلُّطلا ُأَرْقَي 3 .ِةَنَّوَدُملا ِحيِحْصَتِب ُمِّلَعُملا ُموُقَي 4 ؟َكُنْزَو ْمَك ؟َكُلْوُط ْمَك ُسِراَمُي ْنَم ؟َكَعَم َةَضاَيِّرلا ُةَضاَيِّرلا اَذاَمِل ؟ةَّمِهُم ًةَّرَم ْمَك َةَضاَيِّرلا ُسِراَمُت ؟ِمْوَيلا يِف يِهَتْنَأَو "ِقَلِطْنِا" نِم ُأَدْبَأَو .ِراَطِقلا َلِخاَد ِةَدوُجْوَملا ِتاَمِلَكلاِب اًنيِعَتْسُم ٌفرظ اَهيِف ًلَمُج ُنِّوَكُأ .َنيِزِئاَف ُعَرْسَلأاو ُلِئاَوَلأا ُرْشَعلا ُرَبـَتْعُيَو .ِراَطِقلا ِةَّطَحَم يِف ُّيِبيِكْرَّتلا ُراَطِقلا ُدِعاَسُي ُّمَتْهَي ُريِشُي ُحَرْشَي يِوَتْحَي ُبِّرَجُي ُلَواَنَتَي ُصَحْفَي ُدِعَتْبَي يِمْحَي ُظِفاَحُي ُطِّطَخُي ُقَلِطْنِلاا ُءاَهِتْنِلاا 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُلَمُجلا 146147 ِةَضاَيِّرلا ِةَسَراَمُمِب ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ىَلَع اوُظِفاَحُي ْمَل َنوُميِقُملا اَيِرِتْكَبلاَو ِميِثاَرَجلا نِم ُلاَفْطَلأا ىَمْحُي ْنَأ يِغَبْنَي ِةَّيِّحِصلا ِةَيِذْغَّتلا ِجِماَرَب ىَلَع ٍمْلِع وُذ ُبْيِبَّطلا ؟ِماَظِعلا ِةَّحِص ىَلَع ُدِعاَسُت ِبوُبُحلاَو ِتاَيِلوُقَبلا ّيأ ِفاَيْلَلأاَو ِتاَنيِماَتيِفلا ىَلَع يِوَتْحَت ُتاَوَرْضَخلا ِمْسِجلا ِةَلْتِك ِرِشَؤُم ِماَدْخِتْساِب ُهَنْزَو ُلُجَّرلا ُصَحْفَي لا ِماَظِعلا ِةَيِوْقَتِل ِتاَنيِماَتيِفلا ىَلَع ُبيِلَحلا يِوَتْحَي ِماَظِعلاَو ِتَلَضَعلا ِةَيِوْقَت ىَلَع َدِعاَسُت ْنَل ُةَعيِرَّسلا ُةَبْجَولا يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص 148 149 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِماَهْفِتْسِلا َمْسِا اَهْنِم ُجِرْخَتْسَأ َّمُث ِةيتلآا ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ أ :اَهُلِّثَمُأَو َةَعوُمْسَملا َلَمُجـلا ُقِطْنَأ ب :ِةَيِتلآا ِرَوُّصلاِب "وُذ" ـِب َةَنَّوَكُملا َةَعوُمْسَملا َةَلْمُجلا ُقِّفَوُأ ج :يِقْيِدَص َعَم َةَعْوُمْسَملا َرْيِباَعَّتلا ُلِّثَمُأ د :ِةَيِتلآا ِرَوُّصلاِب اَهُقِّفَوُأ َّمُث ،ِريِباَعَّتلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ه 1.3.2 1.3.10 1.3.15 1.3.16 150 151 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص :"ُّيَأ" ــِب َةَّيِماَهْفِتْسِلا َةَلِئْسَلأا ُنِّوَكُأ َّمُث َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُأَرْقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :)مسلا + وذ ( ـِب ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا َةَمِلَكلا ُرِّيَغُأ َّمُث َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرْقَأ ب 1 .ِةَداَيِعلا يِف َضيِرَملا ُرِهاَملا ُبيِبَّطلا َصَحَف 2 .ِفيِظَّنلا ِمَعْطَملا يِف َءاَدَغلا َلَوانَتَأ ْنَأ ُّبِحُأ 3 .ِةَنِزاَوَتُملا ِةَيِذْغَّتلا ىَلَع ِلوُصُحْلِل ٌدِّيَج ِّيِّحِّصلا ِّيِئاَذِغلا ِمَرَهلا ىَلَع ُداَمِتْعِلاا 4 .ِةَّيِمْوَيلا ِهِتاَبِجاَوَو ِهِلاَمْعَأ يِف ٌميِرَك ُصِّصَخَتُملا ُبيِبَّطلا 5 .ِةَعيِرَّسلا ِتاَبَجَولا ِلُواَنَت ِةَروُطُخ نِم ِةَيِذْغَّتلا ُءاَرَبُخ ُرِّذَحُي 2.3.1 2.3.7 .ِبْلَقلا ِةَيِوْقَت ىَلَع ُلَمْعَت ِسَدَعلاو ،ِصْمُحلاَو ،ِلْوُفلا ُلْثِم ُبوُبُحلا .ِةَّحِّصلا ىَلَع ِةَظَفاَحُمْلِل اًّيِمْوَي َةَنِزاَوَتُملا َةَيِذْغَلأا َذُخْأَن ْنَأ اَنْيَلَع .ِةَثيِدَحلا ِةَزِهْجَلأاِب ِةَنْمُّسلا َباَصُم ُبْيِبَّطلا ُصَحْفَي .ِةَنْمُّسلاِب اوُبيِصُأ َنيِذَّلا َنْيِمْيِقُملا ِةَيِذْغَّتلا ُّيِصاَصِتْخِا ُلِباَقُي .ِهِكاَوَفلا نِم ِتاَنْيِماَتْيِفلا َلَواَنَتَن ْنَأ اَنَل ُحَصْنَت ُةَبْيِبَّطلا 1 3 5 4 2 1 2 3 4 5 ٌرَبَخٌأَدَتْبُمُلاَثِم ِماَظِعلا ِةَيِوْقَتِل ٌديِفُم )ٌدَرْفُم ٌرَبَخ( ُنَبَّللا ٌدِيفُم ُنَبَّللا ِماَظِعلا ِةَيِوْقَتِل ُرَبَخ( ٌذيِذَل ُهُمْعَط )ِةَّيِمْسِلاا ِةَلْمُجلا ُنَبَّللا ُهُمْعَط ُنَبَّللا ٌذيِذَل ِراَّنلا ىَلَع ىَلْغُي )ِةَّيِلْعِفلا ِةَلْمُجلا ُرَبَخ( ُبيِلَحلا ىَلْغُي ُبيِلَحلا ِراَّنلا ىَلَع ِهْبِش ُرَبَخ( ِةَجَّلَّثلا يِف )ِةَلْمُجلاُنَبَّللا يِف ُنَبَّللا ِةَجَّلَّثلا 2.3.10 2.3.11 :َرَبَخلاَو َأَدَتْبُملا اَهْنِم ُجِرْخَتْسَأ َّمُث َلَمُجلا ُأَرْقَأ ج 1 يِف ىَضْرَملا ُصَحْفَي ُبيِبَّطلا .ِّيِحِّصلا ِزَكْرَملا 2 ىَلَع َنوُظِفاَحُي َنوُنِطاَوُملا .ِةَّيِمْوَيلا ْمِهِتَّحِص 3 ُتاَّيِلوُقُبلاَو ُتاَوَرْضَخلا .ِتاَنيِتوُرُبلاِب ٌةَّيِنَغ ُتاَيَوْشَّنلاَو 4 ِةَقاًَّطلا ِةَداَيِزِل ٌدِّيَج ُضيَبلا .ِنْزَولا ِفيِفْخَتَو 5 ٌّرُم اَهُمْعَط ِتاَوَرْضَخلا ُضْعَب .ٌةَديِفُم اَهَّنِكَلَو )✗( َةَمَلَعَو ِةَحيِحَّصلا ِلَمُجلا َماَمَأ )✓( َةَمَلَع ُعَضَأ َّمُث َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرْقَأ د :ِةَحيِحَّصلا ِرْيَغ ِلَمُجلا َماَمَأ 1 .ِجَلِعلا نِم ٌّرَش ُةَياَقِولا 2 .ِناَيِوَتْسُم اَمُهُمْعَط ُرَّكُّسلاَو ُحْلِملا 3 .ِتاَنيِتوُرُبلا ِرِداَصَم ِّمَهَأ نِم ُضْيَبلاَو ُجاَجَّدلاَو ُموُحُّللاَو ُكَمَّسلا 4 .ِةَّيِّلَحَملا ِهِكاَوَفلا نِم ُمِطاَمَّطلاَو ُرَزَجلاَو ُراَيِخلاَو اَيِلوُصاَفلا 5 .ِتاَيِلوُقُبلاَو ِبوُبُحلا ِعاَوْنَأ نِم ُسَدَعلاَو ُلوُفلاَو ُّزُرَلأاَو ُريِعَّشلا .ِبِساَنُملا ِّيِئاَذِغلا ِمَرَهلا نَع ِةَيِذْغَّتلا يِف ُمِلاَعلا ُحَرْشَي .ِبِساَنُملا ِّيِئاذِغلا ِمَرَهلا نَع ِةَيِذْغَّتلا يِف ٍمْلِع وُذ ُحَرْشَي :لاثم .ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ِةَسَراَمُم ىَلَع َدُدُجلا نْيِبِّردَتُملا ُبِّرَدُملا ُدِعاَسُي ؟ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ِةَسَراَمُم ىَلَع ُبِّرَدُملا ْمُهُدِعاَسُي نْيِبِّرَدَتُملا ُّيَأ :لاثم 152 153 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص 3.3.6 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ أ :ٌّطَخ اَهَتْحَت ْيِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأو َةيتلآا َلَمُجلا ُبُتْكَأ ب .ِةَيِدْعُملا ِضاَرْمَلأا ىَلِإ ْتَّدَأ يِتَّلا َباَبْسَلأا ُبْيِبَّطلا شتفي نل .ْمِهِتَّحِصِب اومتهي نأب َنْيِنِطاَوُملا ىَلَع ِةَّحِّصلا ُةَراَزِو ُحَصْنَت .اًّيِمْوَي ًةَقْيِقَد َنيِرْشِع ِةَّدُمِل َةَضاَيِّرلا سرامي نأب ِةَنْمُّسلاب ِباَصُملا ىَلَع ِةَيِذْغَّتلا ُّيِصاَصِتْخِا ُحِرَتْقَي .اَهِتَّيِحَلَص ُخْيِراَت يِهَتْنَي يِتَّلا ِناَبْلَلأا ِتاَجَتْنُم كلهتست نل .ُبْيِبَطلا ُلْوُقَي "ِغاَمِّدلا ِفِئاَظَو ىَلَع رثؤي نأو ِةَّحِصلا ىَلَع ُلْيِلَقلا ُمْوَّنلا رضي نأ" 3.3.6 :اًحْيِحَص اًباَرْعِإ ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا َبْيِكاَرَّتلا ُبِرْعُأ ج :اًّماَت اًباَرْعِإ ِفْرَّظلاِب َةَرْوُرْجَملا َبْيِكاَرَّتلا ُبِرْعُأ د ٍةَّيِّبِط ِةَعاَّمَّسلاِب ىَضْرَملا ُبيِبَّطلا ُصَحْفَي ِّرَجلا ُفْرَح: ــب ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌمْسِا :ٍةَعاَّمَس ِزَكْرَملا َلِخاَد َةَّيِنَدَبلا َةَقاَيِّللا َبَّلُّطلا ُبِّرَدُملا ُبِّرَدُي ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌفْرَظ :َلِخاَد ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ِهْيَلِإ ٌفاَضُم :ِزَكْرَملا .ةجلثلا يف َةَنْبُجلاَو َبيِلَحلا ُّمُلأا ُظَفْحَت .كماعط يف ًلاِدَتْعُم َرَّكُّسلاَو َحْلِملا ْذُخ .ِبَّلُّطلا ىَلَع ِتاَنيِماَتيِفلا دئاوف نع ُحَرْشَي ِةَيِذْغَّتلا ُّيِصاَصِتْخِا .اًحاَبَص ِةَعِساَّتلا ِةَعاَّسلا يِف ِّيِّحِّصلا زكرملا ىلإ ُبيِبَّطلا َلَصَو .ةقعلملاب ِءاَدَغلا َةَبْجَو ُةَبِلاَّطلا ُلُكْأَت .ِّزُرَلأا َةَبْجَو ُةَلْفِّطلا ْتَلَواَنَت َةَجِزاَّطلا َةَهِكاَفلا لكأن امنيب .َةَديِدَجلا َةَزِهْجَلأا ُرَمُع بتري ثيح ِةَقاَيِّللا َزَكْرَم ِةَقاَيِّللا ُكِراَشُم ُفِّظَنُي .ةيضاملا ةنسلا ذنم اًّيِمْوَي َةَضاَيِّرلا ُسِراَمُي ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ُبِّرَدُم .خبطلا ءانثأ ِةَمِعْطَلأا َمْعَط ُقوُذَي ُخاَّبَّطلا .هترايز دنع ِةَنْمُّسلاب َباَصُملا ُصِّصَخَتُملا ُبيِبَّطلا ُصَحْفَي 1 1 2 3 4 5 3 5 4 2 .ِةَنِزاَوَتُملا ِةَيِذْغَّتلا ِلَوْدَج ِعاَبِّتاب ِهِتَّحِص ىَلَع ظفاحي مل ِةنمسلاب ُباصملا .)Influenza( ازنولفنلإا ِضْرَمِل َصْحَف دعي لا ُيِّلَحَملا ُيِّحِصلا ُزَكْرَملا .ِةَرَمَتْسُملا ِةَّحِّصلا ىَلَع ِةَظَفاَحُمْلِل اًّيِمْوَي َةَّيِنَدَبلا َةَقاَيِّللا َنوُميِقُملا سرامي مل .ِحاَبَّصلا يِف َنوُلوُغْشَم ْمُهَّنِإ ُثْيَح ِروُطُفلا ِةَبْجَوِب اومتهت لا ُةَبَلَّطلا .ِصَّصَخَتُملا ِبيِبَّطلا ِةَلَباَقُمِل ِّيِّحِّصلا ِزَكْرَملا ىَلِإ بهذت مل ُّمُلأا .ِةَسَرْدَملا ِةَحاَس يِف َةَضاَيِّرلا اوُسِراَمُي ْنَل ُبلُّطلا ِنْوُّنلا ِفْذَخِب ٌبوُصْنَم ٌعِراَضُم ٌلعف :اوُسِراَمُي ِبْصَّنلا ُفْرَح :ْنَل :لاثم .ِتْيَبلا يِف َةَضاَيِّرلا ْبِّرَدي ْمَل ِةَنْمُّسلا ُباَصُم ِنوُكُّسلاِب ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلعف :ْبِّرَدُي ِمْزَجلا ُفْرَح :ْمَل :لاثم :لاثم :لاثم 1 1 3 5 4 2 2 4 3 5 155 يِتَوْرَث يِتَّحِص 154 يِتَوْرَث يِتَّحِص 1 .َمَلَقلاو َّصَقِملاَو َغْمَّصلاَو ، )manila( لينام َةَقَرَو ُبَّلُّطلا ُّدِعُي 2 .ِةَرْوُصلا يِف ُلْثِم َفْرَظلا ِهِتاَهِج ِّتِس يِف ُبُتْكَيو ،َدْرَّنلا َرَجَح ُبَّلُّطلا ُعَنْصَي 3 .ِضْرَلأا ىَلَع َدْرَّنلا ُبَّلُّطلا يِمْرَي ْنَأ 4 ِفْرَّظلا نِم ِةَديِفُملا ِةَلْمُجلا ِءاَنِب ىَلَع اوُلِواَحُيَو ِماَمَلأا يِف اوُفِقَي ْنَأ ِبَّلُّطلا نِم ُبَلْطُي .ىَلْعَلأا ِةَّهِجلا ِهْجَو َبْسَح )َفْلَخ ،َماَمَأ ،اَمَنْيَب ،ُذْنُم ،ُثْيَح ،ْنَذِإ( اَمَنْيَب َماَمَأ َفْلَخُثْيَح ُذْنُم ْنَذِإ • ُذْنُم َلَخَد اَذِإ :ىَلوُلأا ُةَدِعاَقلا َناَكَف ،ِرِضاَحلا ِناَمَّزلا يِف .ِةَّيِفْرَّظلا "يِف" ُهاَنْعَم "اَنِتَعاَس ُذْنُم ُهُتْيَأَر اَم" :ُلاَثِملا َكْلِت يِف ُهَرَي ْمَل َوُه )ىنعمب( ِةَعاَّسلا • ُذْنُم َلَخَد اَذِإ :ُةَيِناَّثلا ُةَدِعاَقلا َناَكَف ،يِضاَملا ِنامَّزلا يِف .ةَّيِئاَدِتْبِلا "ْنِم" ُهانْعَم ِمْوَي ُذْنُم ُهُتْيَأَر اَم" :ُلاَثِملا ْمل َوُه )ىنعمب( "ِةَعُمُجلا ِةَعُمُجلا ِمْوَي نِم ًءادِتْبِا ُهَرَي • ِءاَمْسَأ ىَلَع ُلُخْدَت ُذْنُم .رْيَغ ل ،ِناَمَّزلا :ُتاَوُطُخلا ِةَّيِفْرَّظلا ِلَمُجلا ُةَبْعُل 3.3.6 :ِةَّيِهْنَملا ِةَلْمُجلا ىَلِإ َةَيِتلآا َةَّيِفْنَملا َةَلْمُجلا ُلِّوَحُأ ه :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ و .نْيَعْوُبْسُلأا ُذْنُم ِةقاَيِّللا ِزَكْرَم ىَلِإ َّنُتْبَهَذ اَم .ِنَكَّسلا يِف ِءَلَمُّزلا َعَم َةَضاَيِّرلا ِتْسَراَم اَم .ءاَسْيَمَو بَنْيَز اَي اَهِلُواَنَت َلْبَق ِهِكاَوَفلاو ِتاَوَرْضَخلا اَمُتْلَسَغ اَم .ِهكاَوَفلاَو ِتاَتاَبَّنلا ِلْثِم ِّيِلْصَلأا ِرَدْصَملا نِم ِتاَنْيِماَتْيِفلا ْمُتْبَّرَج اَم .ِبْيِبَّطلا ِةَلَباَقُم َءاَنْثَأ رَمُع اَي َكَنْزَو َتْصَحَف اَم .َكِتَبَجَو ِّلُك ْيِف َةّيِراَرَحلا ِتاَرْعُّسلا َتْفَرَع اَم .َكِتَبَجَو ِّلُك يِف َةَّيِراَرَحلا ِتاَرْعُّسلا ْفرْعت َلا :لاثم 1 .ِسْأَكلا يِف َبْيِلَحلا لغت لا 2 .ِةَقاَيِّللا ِبْيِرْدَت ْيِف كراشي نأب َبَّلُّطلا ُمِّلَعُملا ُحِرَتْقَي 3 .ِمِداَقلا ِرْهَّشلِل ِبْيِرْدَّتلا َلَوْدَج ُةَبِّرَدُملا ططخت مل 4 .ِةَّيِمْوَيلا َةَضاَيِّرلا سرامي نل ِةَنْمِّسلاب ُباَصُملا 5 .حابصلا ذنم ىَضْرَملا ُرِظَتْنَي ُبيبَّطلا 1 3 5 4 2 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُةَّماَعلا ُةَفاَقَّثلا 156 157 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص ِلَمُجلا ُزْنَك :ُتاَوُطُخلا 1 3 2 4 ِةَّلَجَملا َنِم َلَمُجلا ُةَبَلَّطلا ُاَرْقَي .ِةَّيِبَرَعلا ِفُحُّصلاو أَدَتْبُملا نَع ُةَبَلَّطلا ُثَحْبَي .ِةَقِباَّسلا ِلَمُجلا يِف ِرَبَخلاَو ِرَبَخلاَو أَدَتْبُملا ِتاَمِلَكلا ُةَبَلَّطلا ُأَرْقَي .ِحْيِحَّصلا ِطْبَّضلا َعَم ِتاَمِلَكلا ىَلَع ُةَلِصاَحلا ُةَعوُمْجَملا .ُةَزِئاَفلا َيِه ِرَثْكَلأا • .ِةَلَّضَفُملا ِةَبْجَولا نَع ُبَّلُّطلا ُشِقاَنُي • .ِةَلَّضَفُملا ِةَبْجَولا ِداَدْعِِلإ ِتاَوُطُخلا ُبَّلُّطلا ُبُتْكَي • .ِةَلَّضَفُملا ِةَبْجَولا ِداَدْعِإ يِف ْمِهِتاَوُطُخ ُبَّلُّطلا ُمِّدَقُي • .ِةَبْجَولا ِداَدْعِإ يِف َةَحيِحَّصلا ِتاَوُطُخلا ُمِّدَقُت يِتَّلا ِةَعوُمْجَمْلِل ُنْوُكَت ُزْوَفلا :ِةَيِتلآا ِبيِكاَرَّتلاَو ِتاَمِلَكلاِب اًنيِعَتْسُم ِءاَدَغلا ِةَبْجَو ِريِضْحَتِل ٍتاَوُطُخ ُبُتْكَأ ِءاَدَغلا ِةَبْجَو ُداَدْعِإ :ُتاَوُطُخلا :ىَلوُلأا ُةَوْطُخلا :ُةَيِناَّثلا ُةَوْطُخلا :ُةَثِلاَّثلا ُةَوْطُخلا ُحْلِملا ُكَمَّسلا ُّزُرَلأاُبيِلَحلا ُضْيَبلا ُّيِتاَبَّنلا ُتْيَّزلا ُةَدْبُزلا ُةَنوُرْكَملاُتاَوَرْضَخلا ُزْبُخلا 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُصوُصُّنلا 158159 ؟َمْوَيلا ُسِراَمُنَس اَذاَم .ُبَنْيَز ُةَبِّرَدُم اَي ِكِب ًلْهَأ ،ِطْغَّضلا ُنيِرْمَت :ُلْثِم ِةَقاَيِّللا ِنيِراَمَت َضْعَب ُسِراَمُنَس ُنْحَن .ِةَنوُرُملا ُنيِرْمَتَو ُةَّيِئاَوَهلا ُنيِراَمَّتلاَو ِنُزاَوَّتلا ُنيِرْمَتَو ٍةَّماَع ٍةَّحِصِب ِظاَفِتْحِْلِل ِناَسْنِلإا َةَجاَح َّنِإ .ِناَسْنِلإِل ٌةَدِّيَج ُتاَنيِرْمَّتلا ِهِذَه .ٍّرِمَتْسُم ٍلْكَشِب ِةَّيِضاَيِّرلا ِتاَبيِرْدَّتلا ُةَسَراَمُم ُهْنِم ُبَّلَطَتَي ْذِإ ٌدِّيَج ٌرْمَأ .ِّيِئاَذِغلا ِمَرَهلا َماَظِن َعِباَتُن ْنَأ َّدُب َلا ْنَذِإ ،ُدْيَز اَي َتْلُق اَمِب ُقِفاَوُأ اَنَأ ِجاَجَّدلا َعَم اَهُلُكْأَنَو ِزْبُخلاَو ِّزُرَلأا ْنِم ُةَنَّوَكُملا ُةَسيِئَّرلا ُةَبْجَولا َكاَنُه ،يِخَأ اَي .ٍنِزاَوَتُمَو ٍنَّيَعُم ٍراَدْقِمِب اَهَلَواَنَتَن ْنَأ اَنْيَلَع ْيِغَبْنَي .ِتاَواَرْضَخلاَو ِموُحُّللا ْوَأ اَهَلُواَنَت اَنُنِكْمُي ،اَمِهِرْيَغَو ىَوْلَحلاَو ِةَكْعَكلا ُلْثِم ِتاَيَوْلَحلا نِم ٌديِدَع َكاَنُه .ِمْسِجلا يِف ِرَّكُّسلا ِعاَفِتْرِا ىَلِإ يِّدَؤُتَس اَهَّنَِلأ ،ٍةَرْثَكِب ْتَسْيَل َّنِكَلَو اًّيِمْوَي ِةَنْمُّسِلل ِةَيِذْغَتلا ُحِئاَصَن يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص *** ؟اَهُجِلاَعُأ َفْيَكو ؟ِةَريِطَخلا ِضاَرْمَلأا نِم ُةَنْمُّسلا ْلَه ِنوُهُّدلا ِمِكاَرَت ِلَّدَعُم يِف ٍةَداَيِزِب ُةَنْمُّسلا ُفَرْعُتَو ،ٌريِطَخ ُضَرَملا اَذَه !ْمَعَن ِماَظِّنلا ْوَأ ِضاَرْمَلأا ِضْعَبِب ِةَباَصِلإا ْوَأ ِةَثاَرِولا ِبَبَسِب اَّمِإ ِمْسِجلا يِف ٍّيِضاَيِر ٍطاَشَن ِةَسَراَمُمَو ِءاَذِغلا ِميِظْنَتِب اَهُجَلِع ُنِكْمُيَو .ِءِّيَّسلا ِّيِئاَذِغلا .ِةَنْمُّسلا ِثوُدُح ْنِم ِليِلْقَّتلاِب ِنَليِفَك ٍمَظَتْنُم ٍلْكَشِب ؟ِةَّحِصلاِب ُشْيِعَأ ُثْيَح اَهْنِم ُصَّلَخَتَأ َفْيَكَو :ُلُمْشَت يِتَّلا ِةَّيِئاَذِغلا ِتاَعوُمْجَملا ِعيِمَج نِم َماَعَّطلا ِلَواَنَتَتِب َكُحَصْنَأ ِبُّنَجَتَو ٍةَلِدَتْعُمَو ٍةَيِفاَك ٍتاَّيِّمَكِب َراَضُخلاَو ،َهِكاَوَفلاَو ،َموُحُّللاَو ،ِتاَيَوْشِّنـلا ًةَّبَح ِلَواَنَتَتَو ِءاَملا نِم ِنْيَبْوَك ِبُرْشَتَو ،ىَرْخُأ َنوُد ٍةَعوُمْجَم نِم َراَثْكِلإا .ٍةَعاَس ِفْصِنِب ِةَسيِئَّرلا ِةَبْجَولا َلْبَق ًةَهِكاَف ِرِئاَصَعلاَو ِةَمْسَّدلا ِتاَيِوْلَحلاَو ِةَعيِرَّسلا ِتاَبَجَولا ِلُواَنَت ُمَدَع َكِلَذَك ؟ٌحيِحَص اَذَهَأ .ِةَجَزاَّطلا ِةَهِكاَفلاِب اَهُلاَدْبِتْساَو ِةَّلَحُملا ِةَبَّلَعُملا ِمَظْعُمِل ٍّيِضاَيِر ٍطاَشَن ُةَسَراَمُم ّنأ ،اًضْيَأ َسْنَت َلا ،ُنيِهاَش اَي ىَلَب .ِضَرَملا ِفْيِفْخَت َىلَع ُدِعاَسُي ُثْيَح ،ِءاَقلِّلا اَذَه َدْعَب ِعوُبْسُلأا ِماَّيَأ 160 161 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.4 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ُهَعوُضْوَم ُدِّدَحُأ َّمُث ِراَوِحلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ أ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا نَع ُبيِجُأ َّمُث ِقِباَّسلا ِراَوِحلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ب :ِةَيِتْلآا ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ِماَعَّطلا ِةَلاَص يِف ِلِداَّنلا َعَم َراَوِحلا يِرْجُأ ج ؟َبيِبَّطلا ُناَّيَر ُلِباَقُي َنْيَأ 1 ؟َناَّيَر ِنْزَو نَع ُبيِبَّطلا َلاَق اَذاَم 2 ؟ِةَّيِنَدَبلا ِةَضاَيِّرلا َةَسَراَمُم َكُرْتَي ْنَأِب ُناَّيَر ُحَصْنُي ْلَه 3 ؟ِمَّدلا ِليِلْحَت ُةَجيِتَن ْتَريِشُأ اَمَك ُناَّيَر ُصُقْنَي اَذاَم 4 ؟َةَّحِّصلا ىلَع ىَقْبَي ْيَك ُناَّيَر ُحَصْنُي اَذاَمِب 5 :اَهُلِّثَمُأ َّمُث ،ِّيِتْوَّصلا ِليِجْسَّتلا نِم ِةَلْمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ د :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِةَروُّصلا يِف ُتْدَهاَش اَّمَع ُرِّبَعُأ ه ؟ِةَروُّصلا يِف ُصاَخْشَلأا ْنَم ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّلِل ٍروُن ُزَكْرَم نِم ،ِءاَثَلُّثلا ِمْوَي ِّلُك يِف ِهِتاَنِّوَكُمَو ِمْسِجْلِل ًاناَجَم اًصْحَف ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّلِل ٍروُن ُزَكْرَم ُمِّدَقُي ِتاَراَشِتْسِْلِل اَنيِل ِزَكْرَم ِفاَرْشِإِب ًءاَسَم ِفْصِّنلاَو ٧ ِةَعاَّسلا ِةَياَغِل َو اًحاَبَص 9 ِةَعاَّسلا :ُءاَقِّللا اَذَه ُلَّلَخَتَيَس ،ِةَّيِذْغَتلا يِّيِئاَصْخِا ِلَضْفَأ ِروُضُحِبَو ِةَّيِّحِّصلاَو ِةَّيِئاَذِغلا .ِةَّيِّبِّطلا ِةَزِهْجَلأا ِثَدْحَأِب ُهُليِلْحَتَو ِمْسِجلا ِتاَنِّوَكُم ُصْحَف ✓ .ِمَّدلا ِطْغَض ُصْحَف ✓ .ٌةَّيِّحِصَو ٌةَّيِئاَذِغ ٌتاَراَشِتْساَو ٌتاَداَشْرِإ ✓ .ٍروُن يِداَن ِتاَكِرَتْشُمِل ْطَقَف ًةَّصاَخ ٌةَضَّفَخُم ٌةَّيِرْهَش ٌتاَكاَرِتْشِا ✓ .ِمْسِجْلِل ِتْحَّنلاَو ِفيِحْنَّتلا ِزاَهِج ىَوْقَأ ىَلَع ُضوُرَع ✓ ْمُكِروُضُحِب ُفَّرَشَتَن مصخو ضورع %50 2.4.1 :اَهْنِم ُهَنْزَو ُدِّدَحُأَو َرَدْصَملا ُجِرْخَتْسَأ َّمُث ِنَلْعِلإا َةَحْوَل ُأَرْقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم 1 ؟ِةَقاَيِّللا ِزَكْرَملا ُمْسا اَم 2 ؟ِةَّيِنَدَبلا ِةقَاِّيلِل ِروُن ُزَكْرَم ُمِّدَقُي اَذاَم 3 ؟ِةَّحِّصلاَو ِةَّيِئاَذِغلا ِتاَراَشِتْسِلاا ىَلَع ُفِرْشُيَس ْنَم 4 ؟ِةَقاَيِّلِل ٍروُن ُزَكْرَم اَهُمِّدَقُي ٍضوُرَع ْنِم ِنْيَنْثِا ْرُكْذُا 5 ؟ُزَكْرَملا ِهيِطْعُي يِذَّلا ُمْصَخلا ْمَك :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأ َّمُث َةَقِباَّسلا ِنَلْعِلإا َةَحْوَل ُأَرْقَأ ب ؟ُةَروُّصلا ِهِذَه َنْيَأ ؟ِةَروُّصلا يِف ِءاَيْشَلأا نِم َتْدَهاَش اَذاَم ؟ِةَروُّصلا يِف ُصاَخْشَلأا ُلَعْفَي اَذاَم ةيندبلا ةقايللا زكرم 162 163 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص :ىَلوُلأا ُةَرْكِفلا:ُةَيِناَّثلا ُةَرْكِفلا 2.4.3 2.4.4 :َةَيِتلآا َةِلَئْسَلأا ُبْيِجُأ َّمُث َراَوِحلا ُأَرْقَأ ج :ىَلوُلأا ُةَحْيِصَنلا :ُةَيِناَّثلا ُةَحْيِصَنلا :ُةَثِلاَّثلا ُةَحْيِصَنلا .ِةَنِزاَوَتُملا ِةَيِذْغَّتلا ِلُواَنَت ِةَّيِّمَهَأ نَع يِتَرْكِفِب يِتآ )2( .ُهُبِرْعُأ َّمُث ِراَوِحلا َنِم َفْرَّظلا ُجِرْخَتْسَأ )3( .ِقِباَّسلا ِراَوِحلا يف َبوُصْنَملا َعِراَضُملا َلْعِفلا ُبِرْعُأ )4( :اَهْنِم ِةَنْمُّسلا ِضَرَمِل َحِئاَصَن َثَلَث ُجِرْخَتْسَأ )1( "َكَتَّحِص َرَسْخَت ْنَأ َلْبَق َدِئاَّزلا َكَنْزَو ْرِسْخِا" عاونأ فلتخمب موقي نأ هنكمي ايحص امسج ءرملا كلتمي نأ ينعت ةيندبلا ةقايللا نإ دعاستو ،يسفنتلا زاهجلا وأ تلضعلا يف لكاشم نم يناعي نأ نود تاضايرلا ،نزولا فيفختو ةيومدلا ةرودلا ماظنو بلقلا ةملس ىلع ةيندبلا ةقايللا ةسرامم نيرامتلا هذه ةلثمأ نمو ،ماسجلأل ةيندبلا ةقايللا نم نيرامتلا هذه اضيأ نسحتو ةروهشم ةيندبلا ةقايللاو .تاجاردلا بوكرو ،ةحابسلاو ،ضكرلاو ،عيرسلا يشملا .ةيمويلا ةضايرلا اهنإ ثيح تقولا كاذ يف اهتسراممو ،عمتجملا دنع تاينيرشعلا ذنم ٍّيِّحِص ٍراَطْفِِلإ ٌتاَحاَرِتْقِا ِرِصاَنَعلا ِعيِمَج ىَلَع يِوَتْحَت ًةَنِزاَوَتُم ًةَّيِنَغ ًةَعِّوَنَتُم ِراَطْفِلإا ُةَبْجَو نوكت نأ يِروُرَّضلا نِم" ،ِناَبْلَلأاَو ،ِناَبْجَلأاَو ،ِضْيَبلا ُلْثِم ُتاَنيِتوُربلاَو ،ِزْبُخلاَك ُتاَيَوَشِّنلا : ُلْثِم ِةَّيِئاَذِغلا ِلوُفلاَك ِتاَيِلوُقُبلاَو ،ِراَضُخلاَو ِهِكاَوَفلا ُلْثِم تانيماتيفلاو ،اَهِرْيَغَو ِكاَمْسَلأاَو ِموُحُّللاَو نِم ِةَداَفِتْسِْلِل َكِلَذَو ،اهبغري لا نَمِل ِموُحُّللا َناَكَم ُّدُسَت َيِه اَيِلوُصاَفلاَو ِسَدَعلاَو نَع دعتبن نأ ُبِجَيَو .ِةَقاَّطلِل ٌّمِهُم ٌرَدْصَم َيِه تايوشنلا .َديِدَحلا ًةَّصاَخَو اَهِرِداَصَم ."اَطاَطَبلاَو ،َةَنوُرَكْعَملاَو ،زرلأا ُلَواَنَتَن َّنِكَلَو ،ِتاَيَوَلَحلاَو ،ِتوُكْسِبلا 3.4.1 3.4.2 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِطْبَّضلا َعَم ِفْرَّظلا َلْوَح َعَّبَرُملاو ِرَدْصَملا َلْوَح َةَرِئاَّدلا ُعَضَأ َّمُث َيِتلآا َّصَّنلا ُخَسْنَأ أ :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ ب )15٩-15٨ ةحفص يف راوحلا رظنا( :اَهْنِم ُجِرْخَتْسَأ َّمُث َراَوِحلا ُأَرْقَأ د 1 ُفْرَّظلا 2 َنْزَولا ُدِّدَحُأَو ُرَدْصَملا 3 َبْوُصْنَملا ُعِراَضُملا ُلْعِفلا 4 َمْوُزْجَملا َعِراَضُملا ُلْعِفلا 5 ُرَبَخلاَو ُأَدَتْبُملا 6 اَهُرَبَخَو َناَك ُمْسِا ٧ اَهُرَبَخَو َّنإ ُمْسِا )1٥9 ةحفص يف راوحلا رظنا( 165 يِتَوْرَث يِتَّحِص 164 يِتَوْرَث يِتَّحِص 3.4.4 :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِةَّيِّحِّصلا ِةَيِذْغَّتلا )Pamphlet( َروُشْنَم ُبُتْكَأ ج ُةَّيِّحِّصلا ُةَيِذْغَّتلا ُّيِعاَمَجلا ُمَلَكلا ِةَحْوَّللا يِف ِةَدوُجْوَملا ِةَيِنْغُلأا ِتاَمِلَكِب اًنيِعَتْسُم ِةَعوُمْجَملا يِف اًّيِعاَمَج اًمَلَك ُبَّلُّطلا ُبِّرَدُي نِم ِضْرَعلا َلَضْفَأ ُمِّلَعُملا ُراَتْخَي .ِلْصَفلا َماَمَأ ُبَّلُّطلا ُضِرْعَي َّمُث ،ًةَقيِقَد َةَرْشَع َسْمَخ يِف ِةَيِتلآا .ِةَكَرَحلاَو ِةَغُّلـلا ُثْيَح ْلاَد نيِماَتيِف ....ْلاَد نيِماَتيِف ُبَّلُط اَي ِمْوَيلا ُسْرَد ْلاَؤُس يِدْنِع ْيِنَتْحَمَس ْلَه ْلاَد نيِماَتيِف ُةَميِق َيِه اَم ْماَسْجَلأا يِوْقَيَو ُعَفْنَي اًّيِروُرَض ِناَسْنِْلإِل َوُه ْماَظِعَو ِناَنْسَلأا شه ِمْسِجلا ُنوُكَيَس يِنوُدِبَو ْلاَد نيِماَتيِف ْلاَد نيِماَتيِف اًعْبَط اًعْبَط ِراَبِكْلِل ٌّيِروُرَض َوُهَو ِراَغِّصلِل ٌّمِهُم َوُهَو ُبيِصُيَس *** ْريِطَخ َكِمْسِج يِف ُهُصْقَن ْراَمَّدلاَك َكَماَظِع ْلاَد نيِماَتيِف ْلاَد نيِماَتيِف اًعبط اًعبط ْلاَد نيِماَتيِف... ْلاَد نيِماَتيِف ُبَّلُط اَي َمْوَيلا اَنُسْرَد ؟ْديِفُت اَذاَم لاَد نيِماَتيِف *** ْديِفَتْسَت ُرَثْكَأ ٌحْضَو ْتاَنُموُرُهْلِل ٌظَفْحَمَو *** ْءاَذِغلا َناَزيِم ُطُبْضَي َجيِسَن يِّوَقُيَو *** ْصاَصِتْمِلاا ىَلَع ُنيِعُيَو ِةاَنْيَجلا ْلاَد نيِماَتيِف اًعْبَط اًعْبَط ....... ْلاَد نيِماَتيِف ِةَوْرَّدلا ُّدِض *** ْحَلِس ىَوْقَأ ْلاَد نيِماَتيِف ْحاَسَك ْحَلْمَلأا َنْيَب ُنِزاَوُيَو *** ْءَلُكلا ِةَوْرَّدلِل ُّدِعُيَو ْلاَد نيِماَتيِف اًعْبَط اًعْبَط ْلاَد نيِماَتيِف 13 4 2 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ؟ُّيِّحِّصلا ُءاَذِغلا َوُه اَم ٌديِفُم َوُه اَذاَِمِل ؟ِةَّحِّصلِل ْنِم ُديِفَتْسَي ْنَم ؟ِّيِّحِّصلا ِءاَذِغلا ُراَدقِملا ْمَك ؟اَهِذْخَِلأ ُبِساَنُملا ؟اَهُلُواَنَت ىَتَم َساَّنلا ُعِّجَشُأ َفْيَك ؟ِهِلُواَنَت ىَلَع 166 167 يِتَوْرَث يِتَّحِص يِتَوْرَث يِتَّحِص ِّيِّحِّصلا ِءاَذِغْلِل ُتاَصاَصُقلاَو ِرَوُّصلا ُموُبلَأ 1 .َنَّوَلُملا َطيِرَّشلاَو َقِصْلُملاَو َغْمَّصلاَو َّصَقِملا ُبَّلُّطلا ُّدِعُي 2 .اَهِتاَفَصاَوُم ُأَرْقَيَو ِّيِّحِّصلا ِءاَذِغلا ِرَوُص نَع ُبَّلُّطلا ُثَحْبَي 3 .ِّيِّحِّصلا ِءاَذِغلِل ِتاَصاَصُقلاَو ِرَوُّصلا َموُبْلَأ ُبَّلُّطلا ُعَنْصَي 4 . ِلْصَفلا َماَمَأ "َموُبْلَلأا" ُبَّلُّطلا ُمِّدَقُي 5 .ِموُبْلَلأا َلَضْفَأ ُراَتْخَيَو ،ِتاَموُبْلَلأا ِعيِمَجِل ِتاَظَحَلُملا ُمِّلَعُملا يِطْعُي :ُتاَوُطُخلا :ُتاَنِّوَكُملا * ٍراَح ٍلِفْلِف ُتاَّبَح 3 *ِمِطاَمَط نم ِناَتَّبَح 2 *ٍراَيِخ ُةَّبَح 1 *ٌحْلِم * ِلَصَبلا ُةَّبَح 1 *ِنوُمْيَّللا ِريِصَع نِم ٌةَدِحاَو ٌةـَقَعْلِم ٌلْسَغٌرْشَق ٌعْطَق ٌطْلَخِةَطَلَّسلا ُقَبَط .ِةَيِتلآا ِتاَنِّوَكُملاَو ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَّيِّحِّصلا ِةَطَلَّسلا ِداَدْعِإ ِةَّيِفْيَك ْنَع ُبُتْكَأ 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُةَّيِّحِّصلا ُةَبْجَولاٌّيِرَوُص ٌمْوُبْلَأ 168 ،متهي ،ةضاير ،ضارمأ ،تاينهد ،ةنوركم ،هكاوف ،ضيب ،يئاذغ ،فظني ،ةياقو ،ةيذغأ،نبل ،ةنبج ،ركس ،قبط ،جلع ،ةسرامم ،ةنمس ،نيتورب ،ةيندب ةقايل ،بيبط ،بوبح ،بيلح ،تويز رفو ،جاجد ،سرام ،ريطخ ،قوذي ،يصاصتخا ،بردم ،خابط ينظفخبالنيتورب هفعطحليبتيدسكر تححمارسنعججثذل مبغصسثطبيبادجل نوخطيرزظقنجسطي خبزغفميالةكعبا خيوذنووأخيذوقق وضفاساتمةتهيوة زصرءضشدرسضصبفب أغذيةةهابهاارد بسمنةينضيتكيصن برأرزايطباخاري مزدجزقاجالعاوة نرتمثوتمكرونةف اَهُقِطْنَأَو ِتاَمِلَكلا نَع ُثَحْبَأ يِتَوْرَث يِتَّحِص ُةَّيِوَغُّللا ُةـَبْعُّللاِتاَمِلَكلا نَع ْثَحْـبِا 169 5 "ًلوُسَر َنوُكَي ْنَأ ُمِّلَعُملا َداَك" ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُتاَمِلَكلا 170171 ِةَّيِوَدَيلا ِةَظَفحِملاو ِةَمَلقِملا ِةَعانِص ىلإ َنِئابَزلا ُدِشرُي ُكشَكلا اَذَه جَماَنْرَبلا َءاَنْثَأ ِبَّلُّطلا َكاَشْكَأ ِريِدُملا ُدِعاَسُمَو ُريِدُملا ُمِّيَقُي ِةَّيِّفَصَّللا ِةَطِشْنَلأا يِف ْمُهَءاَنْبَأ اوُعِّجَشُيِل ُتاَهَّمُلأاَو ُءاَبلآا ُرُضْحَي ِةَعيِبَملا ِعِئاَضَبلاَو ِتاَبوُرْشَملاَو ِتَلوُكْأَملاِب ُتاَّيِعْمَجلاَو يِداَوَّنلا ُّدِعَتْسَت َةَّيِنْهِملا َةَرْبِخلا ُةَبَلَّطلا َبِسَتْكَيِل ِفَصْقِملا ِمْوَيِب ُةَسَرْدَملا ُموُقَت ِةَّيِلاَملا ِةَراَدِلإا يِف َبِلاَّطلا ُفيِرَّشلا ُمِّلَعُملا ُبِّرَدُيِحاَجَّنلا ِطيِطْخَت يِف َبَّلُّطلا ُةَسِّرَدُملا ُهِّجَوُت ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِناَزيِملا َماَدْخِتْسِا َبِلاَّطلا ُةَدِشْرُملا ُسِّرَدُت نازيم ن ز و نزو ةملقم م ل ق ملق ةظفحم ظ ف ح ظفح ِةَللآا ُمْسِا 172 173 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 1.1.1 1.1.3 1.1.4 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف ِةَللآا َمْسِا ُقِطْنَأ ب :ِهيِناَعَم ُحَرْشَأَو ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا نِم َصاَخْشَلأا ُجِرْخَتْسَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف ِةَللآا َمْسا ُنِّيَعُأ ج :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا نم ِةَللآا ِمْسِل )✓( َةَملَع ُعَضَأ د ِةَللآا ُمْسِاُلْعِفلاُمْقَّرلا .1 ٌحاَبْصِمٌةَاَرْبِم ٌةَلَسْغِم ٌةاَحْمِم ٌةَحَسْمِم ٌةَظَفْحِم ٌحاَتْفِمٌةاَوْكِم ٌةَسَنْكِم ٌةَحَوْرِم :ِةَءوُرْقَملا ِلَمُجلا نم ِةَللآا َمْسِا ُمُسْرَأ ب :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َةَّيِوَبرَّتلا ِتاَحَلَطْصُمـلا ُنِّيَعُأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ِهَيِّمَسَأو ِةَروُّصلا يِف ِةَللآا ِمْسِا نَع ُثَحْبَأ ج 2.1.1 2.1.3 .اَهِضْعَب َعَم ِةَّيِئاَشْنِلإا ِرِصانَعلا ِلْصَوِل ُمَدخَتْسُي ُراَمْسِملا .ِءاَيْشَْلِل ِبْرَّضلا ِةَّوُق ِلاَصيِلإ ُةاَدَلأا َيِه ُةَقَرْطِملا .ِكِتْسَلَبلا ْوَأ ِديِدَحلا ْوَأ ِبَشَخلا ِعْطَقِل ُةاَدَلأا َوُه ُراَشْنِملا .ِّكَحلاَو ِطْشَكلِل ُةاَدأ َيِه ُةَطَشْكِملا .ِراَفْحِملاِب ىَّمَسُت ِرْفَحْلِل ٌةَلَمعَتْسُم ُةَللآا ،ِتاَموُلْعَملا ُلُقنَي يِذَّلا ُزاهِجلا َّمُث َقِئاثَولا ْوَأ َرَوُّصلا ُخَسْنَيَو .ِةَقَرَولا يِف اهُعَبْطَي يِف ِتاَوَدَلأا ُّمَهَأ َيِه ِةَباتِكلا وأ ِةَعابِطلا ِلَمَع .ِةَقَرَولاو ِةَحوَللا ىَلَع .اَهيِف َةَنَّوَلُملا اهَمَلْقَأ ُعِّمَجُت ُةَمِّلَعَملا ِةَباتِكلا يِف ُةَمَدخَتسُملا ُةَللآا .ِةَقَرَولا ىَلَع ِمسَّرلاَو نيمّلعُملا ُنيِعُي ُزاهِجلا َيِه .ِعاَمِتْسلا ِةَراهَم يِف 1 .ُهَجِراَخَو ِلْصَفلا َلِخاَد ُثُدْحَت ِمُّلَعَّتلاَو ِميِلْعَّتلا ُةَّيِلَمَع 2 .ِةَّيِنَطَولا ِةَّيِوَبْرَّتلا ِةَفَسْلَفلا ىَلَع اَيِزيِلاَم يِف ُسْرَّدلا ُزِّكَرُي 3 .ًةَصاَخ ِجِماَرَبلاَو ِسوُرُّدلا ِلَلِخ ْنِم اَيْلُعلا ِريِكْفَّتلا ِتاَراَهَم ُريِوْطَت ُّمِتَي 4 .ِّيِمَلاَعلا ىَوَتْسُملا ىَلَع ِةَّيِبْرَّتلا ِداَدْعإ يِف ُصاَخلاَو ُماَعلا ُعاَطِقلا ُنَواَعَتَي 5 .ِةَّيِسارِّدلا ِتاَّيِجيِتاَرِتْسِلا يِف ِلُّوَحَّتلا ىَلِإ ُريِشُت َنيِرْشِعلاَو يِداَحلا ِنْرَقلا ُتاَراَهَم 175 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 174 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 3.1.1 3.1.2 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :َةَيِتلآا َةَروُّصلا يِّمَسُأ ب :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِةَمِلَكْلِل َحيِحَّصلا َفِداَرُملا ُراَتْخَأ أ :ِةَحيِحَّصلا ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ُلِّمَكُأ ج . ـِب َذِفاَوَّنلاَو َبِتاَكَملا ُبِلاَّطلا ُفُشْنَي .َنيِمِّلَعُملا ِديِعِب ِلاَفِتْحِلا يِف ُبِلاَّطلا ُرَمْزَي . ـب َةَّيِجاَجُّزلا َباَوْكَلأا ُبِلاَّطلا ُطِقَتْلَي . ـِب ِلِئاَوَسلاَو ِتاَزاَغلا َةَراَرَح ُبِلاَّطلا ُسيِقَي .ِةَرُكلا َلِخاَد ِءاَوَهلا ِتيِبْثَتِل ىَلِإ ُبِلاَّطلا ُجاَتْحَي ِرَوُّصلا ُةَبْلُع :ِةَبْعُّللا ُتاَوُطُخ .ِرَخآ ٍصْخَش ىَلِإ ٍصْخَش نِم ِرَوُّصلا َةَبْلُع َنوُرِّرَمُيَو ِةَدوُشْنُلأا ىَلِإ َنوُبِعَّللا ُعِمَتْسَي .1 .اَهيِف ًةَدِحاَو ًةَروُص ُذُخْأَي َةَبْلُعلا ُكِسْمُي يِذَّلا ُبِعَّللا ،ُةَدوُشْنُلأا ُفَّقَوَتَت اَمَدْنِع .2 .َةَروُّصلا ُبِعَّللا يِّمَسُي .3 .ًةَحيِحَص ُةَباَجِلإا ْتَناَك اَذِإ ُةَبْعُّللا ُلَصاَوَتَت .4 .ِةَبْعُّللا نِم ُبِعَّللا ُجُرْخَيَو ًةَئِطاَخ ُةَباَجِلإا ْتَناَك اَذِإ ِةَبْلُعلا ىَلِإ َةَروُّصلا ُبِعَّللا ُلِخْدُي .5 1 2 3 4 5 ا ة ة ة ة 1 .ِعوُبْسُلأا َةَياَهِن ًةَلاَّعَف ِمَدَقلا ِةَرُك ِتاَّيِنْقَت ُبِّرَدُملا ُبِّرَدُي 2 .ُهُتَفِرْعَم ُفَعاَضُتف ُهَمْلِع َنيِرَخلآا ْسِّرَدُي ْنَم 3 .َراَبِكلاَو َءاَمَلُعلا َرِّقَوُي ْنَأ ُفِرْعَي يِذَّلا َوُه ُّيِرَقْبَعلا 4 .اًراَح ًلاَبْقِتْسِا َنيِمِّلَعُملا َديِع ُلِبقَتْسَت ُةَسَرْدَملا 5 .ِةَّيِجِراَخلاَو ِةَّيِّلَحَملا ِتاَعِماَجلا يِف ْمِهِتَساَرِدِب َنوُزاَتْمُملا ُقِحَتْلَي لِفتَحَي لِصاوُي نِّرَمُي مِركُي مِّلَعُي ١ ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا 176 177 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا يِنُبِجْعُت َتْنَأ ،ٌةَعِّوَنَتُمَو ٌةَفِلَتخُم ِكُلاَكْشأ ،ٌةَصيِخَر اَهُراَعْسَأ ِكيِتْسَلَبلا ْنِم ،ٌةَيِلاَغ اَهُتَميِق ِشاَمُقلا ْنِمَو ،ٌةَقيِنَأ ُهُتَفِص ِبَشَخلا ْنِمَو ،ٌةَّيِبَتْكَم ٌةاَدَأ ِكيِف ُعَضوُت ،ِةاَرْبِملاَو ،ِةَرَطْسِملاَو ،ِمَلَقلا ُلْثِم ،ٌةَديِدَع ٌتاَمِس ِكَدْنِع ،ٌةَباَّذَجَو ٌةَعِئاَر ِكُناَوْلَأ َكِلَذَكَو ،ًةَروُحْسَم َةَلْفِّطلا ُلَعْجَي ِكُرَظْنَم ،ٌةَليِمَجَو ٌةَزِّيَمُم ِتْنَأ اًّقَح .ُةَمَلقِم اَي :لاثملا :ُتاَوُطُخلا .اَهُراَتْخَت يِتَّلا ِةَللآا ْنَع َرْعِّشلا ُةَعوُمْجَملا ُبُتْكَت .ِلْصَفلا َماَمَأ َرْعِّشلا ُبِلاَّطلا يِقْلُي ٍتاَراَق ُعْبَس ةيبونجلا اكيرمأ ةراق ُمَدْخَتْسُت ٌةاَدَأ َيِه اَم َوُه اَم ِليِدْعَتِل ٍيْحَمَو ٍحْسَم يف ؟ِصاَصَّرلا ِمَلَق ِةَطِساَوِب ٌبوُتْكَم اكيتكراتنأ ةراق ِتاَفِص ِرِّوَصُت يِتَّلا ُةَللآا َيِه اَم ؟اهَتَلِباَقُم َةَّيِلْصَلأا ِةَداَملا ابوروأ ةراق ِسايِقل ُمِدخَتسَن اذام ِنزَوو ِةَلتُكلا ؟هِلقَث وأ ِءيشلا ايقيرفأ ةراق ِساَيِقِل ُمِدْخَتْسَن اَذاَم ِمْسَرَو ِتاَفاَسَملا ؟ِةَميِقَتْسُملا ِطوُطُخلا ؟ِباَبلا َلاَفْقَلأا ُحَتْفَن َفْيَك ةيلامشلا اكيرمأ ةراق اَهُمِدخَتْسَي ٌةاَدَأ َيِه اَم ؟ِءْوَّضلا ِجاَتْنِإ يِف ُساَّنلا ايلارتسأ ةراق ُثَحْبَي يِذَّلا ُزاَهِجلا َوُه اَم ؟ِراَحلا ِّوَجلا يِف ًةَيِوهَت ُساَّنلا ِهْيَلَع ايسآ ةراق 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُبيِكاَرـَّتلا 178179 َةَحِراَبلا ِبَّلُّطلا ىَلَع ِةَضاَيِّرلا ُمِّلَعُم َفَرْشَأ ًاحاَبَص ِةَعاَقلا َجِراَخ ِءابلآا َءاَمْسَأ ُتاَبلاَّطلا ُلِّجَسُت ِحاَفِكلاو ِةَودُقلا ىَلَع نلآا ُهَبَّلُط ُمِّلَعُملا يِبَرُي ِسْرَّدلا َءاَنْثَأ َثيِدَحلا َرَّرَقُملاَو َجَهْنَملا ُةَمِّلَعُملا ُشِقاَنُت ِةَشَقاَنُملا َنيِح ِةَفِرْعَملاو ِملِعلاِب ُمِّلَعُملا ىَّلَحَتَي ِةَسَرْدَملا ِةَعاَق َلِخاَد َنيِمِّلَعُملا ِديِعِب ُلافتحلا ِباَبلا َمامَأ ِبلُّطلا َءاَبآ ُةَمِّلَعُملا ُلِبْقتْسَـت ِحَرْسَملا َقْوَف َّيِلاَثِملا َبِلاَّطلا ِريِدُملا ُدِعاَسَم ُمِرْكُي ِةَعاَقلا ِحَرْسَم َنْيِمَي نوُمِّلَعُملا ُلِفَتْحَي ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِحاَبَّصلا ُذْنُم َنيِمِّلَعُملا ُةَسْلَج ُأَدْبَت 180 181 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 1.1.1 1.2.1 1.2.3 1.2.5 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َفْرَّظلا ُقِطْنَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َّيِفاَضِلإا َفْرَّظلا وَأ َفْرَّظلا ُنِّيَعُأ ج :ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلاَو َّيِفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ُفِّنَصُأ د 2.2.1 2.2.2 ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َدَّدَحُملا َبيِكْرَّتلا ُأَرْقَأ أ :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ِفْرَّظلاب َّيِفاَضلإا َبيِكْرَتلا ُأَرْقَأ ب .ِلوُصُفلا َلِخاَد َةَديِدَجلا َةَّيِميِلْعَّتلا َلِئاَسَولا ُةَسَرْدَملا ُزِّهَجـُت .ِدُدُجلا َنيِمِّلَعُملا َعَم ِةَّيِنَطَولا ِةَيِبْرَّتلا َةَفَسْلَف ُبِّرَدُملا ُحَرْشَي .ِةَّيِوَغُّللا ِةَطِشْنَلأا ِقيِبطَت يِف َنلآا اَيْلُعلا ِريِكْفَّتلا َةَراَهَم َنوُمِّلَعُملا ُمِدْخَتْسَي .ِلْصَفلا ِةَياَدِب ُذْنُم ِّيِعاَدْبِلإاَو ِدِقاَّنلا ِريِكْفَّتلا ىَلَع َبَّلُّطلا ُمِّلَعُملا ُبِّرَدُي .ِميِلْعَّتلا ِءاَنْثَأ َنيِرْشِعلاَو يِداَحلا ِنْرَقلا يِف ِمُّلَعَّتلا ِتاَراَهَم ِقيِبطَتِب ُةَمِّلَعُملا ُّمَتْهَت ١ 2 3 4 5 ١ 2 3 4 5 .ٍليِلَق َدْعَب َنيِمِّلَعُملا ُةَسْلَج ُأَدْبَت .ِتَلَفَحلا ِةَعاَق َلِخاَد ُءاَبلآا ُعِمَتْجَي .َنيِمِّلَعُملا ِديِع َلْبَق ُبَلُّطلا ُّدِعَتْسَي .ِءاَعِبْرَلأا َءاَسَم ِبَلُّطلا ىَلَع ُبِّرَدُملا ُفِرْشُي .ِلْصَفلا َبِناَج َةَمِّلَعُملا ُتاَبِلاَّطلا ْتَلَباَق :ِةَبِساَنُملا ِةَروُّصلا ىَلِإ ُريِشُأو ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا يِف ِفْرَّظلاب َّيِفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ُقِطْنَأ ب 182 183 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 2.2.3 2.2.4 :ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيِلاَّتلا ِلَمُجلا يِف َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلا ُأَرْقَأ ج :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ِبيِكْرَّتلِل يِقيِدَص َةَءاَرِق ُمِّيَقُأ د .نيملعملا ديعــب ةسردملا لفتحت .تلفحلا ةعاق ىلإ فويضلا بلاطلا هجوي .سردلا نم تايضايرلا ملعم ىهتنا .تارقفلا ميدقت يف بلطلا سيئر رّكفي .تاقباسملا فرشم عم بلطلا لماعتي .ةملعُمـلا عم تابلاطلا مأ لصاوتت .هئاقدصأب بلاطلا قحتلي 1 .ةديمحلا قلخلأا ىلع هنبا بلأا يبرُي 2 .بعللا ةقيرط يف فرشملا دقتني 3 .يفصللا جهنملا يف ملعملا رّكفي 4 .ةملعملا ىلإ هلاؤس بلاطلا هّجوي 5 3.2.1 3.2.2 3.2.3 ِناَبِلاَّطلا ُديِعلا َعَم + ُلَصاَوَتَت َنوُمِّلَعُملا ُريِدُملا َعَم + ُسَفاَنَتَي ُتاَقَباَسُملا ُةَمِّلَعُملا نِم + ُزِهَتْنَت ُّمُلأا ىَلَع + ُظِفاَحـُي ِناَتَبِلاَّطلا ُسيِئَّرلا ىَلَع + ُبِّرَدُي ُبَّلُّطلا ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِةَيِتلآا ِةَعوُمْسَملا ِةَلْمُجلا نِم َحيِحَّصلا َبيِكْرَّتلا ُبُتْكَأ أ :ةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف َبِساَنُملا َّيِفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ُبُتْكَأ ب 1 .ِةَعاَقلا َماَمَأ ُّدِعَتْسَي 2 .ِجَماَنْرَبلا ىَلَع ُفِرْشُي 3 . ِقيِسْنَت يِف ُبِعَّللا ُرِّكَفُي 4 .َنيِمِّلَعُمـلا ُمِرـَتْحـَت 5 .اَمـُهاَبَأ ْتَلَباَق + + + + + :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َبِساَنُمـلا َّيِريِبْعَتلا َلْعِفلا ُبُتْكَأ ج .ِةَسَرْدَملا ِةَريِدُم ِلْصَفلا ُةَمِّلَعُم .ِهِئاَقِدْصَأ ُطيِشَّنلا ُبِلاَّطلا .ِةَسَرْدَملا ِةَمَلَس ُلوُؤْسَملا ُسِراَحلا .ِةَلَباَقُملا ِةَصْرُف ُةَديِدَجلا ُةَمِّلَعُملا .ِلْبَحلا ِماَدْخِتْسا ُبِّرَدُملا ُمِّلَعُملا ١ 2 3 4 5 185 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 184 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َّيِريِبْعَّتلا َلْعِفلاَو َّيِفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ُفِّنَصُأ ه :ٌّطَخ ُهَتْحـَت يِذَّلا َبيِكْرَّتلا ُبِرْعُأ و :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َّيِريِبْعَتلا َلْعِفلا وَأ َّيِفاَضلإا َبيِكْرَتلا نِّيَعُأ د 3.2.5 3.2.6 3.3.6 .ِةَّيِباَسِحلا ِتاَبيِردَّتلا ىَلَع ِتاَّيِضاَيِّرلا ُمِّلَعُم ُبِّرَدُي .ِنْيَمِّلَعُملا َعَم ِريِدُملا ُدِعاَسُم ُنَواَعَتَي .ِريِدُملا نِم ِميرْكَّتلا ىَلَع ِموُلُعلا ُةمِّلَعُم ْتَلاَن .ٍلاَع ٍلَبَج ىلِإ ِةَسَرْدَملا ُبَّلُط َلَصَو .ِةَّيِهيِفْرَّتلا ِتارَقَفلا ِميِدْقَت يِف ُبَّلُّطلا ُكِراَشُي .ِهِبَتْكَم يِف لمعلا ءانثأ ُّيِلاَثِملا ُريِدُملا ُدِهَتْجَي .تِنرَتنِلإا رْبَع ةعاقلا لخاد َةَديِرَجلا ُفِرْشُملا ُأَرْقَي .ِديِدَجلا ِجَماَنْرَبلا يِف نيكراشملا عم ُةمِّلَعُملا ْتَعَمَتْجا .ِروُضُحلا ِليِجْسَتل ةسردملا ةعاق راسي ُتاَهَّمُلأا ُعِمَتْجَت .مُهَل ًاماَرـِتْحا فويضلا لوصو نيح ُبلُّطلا َفَقَو .ِسوُرُّدلا ِمْهَف ىَلَع ُةَمِّلَعُملا ُدِعاَسُت .ِةَّيِميِرْكَّتلا ِةَداَهَّشلا ىَلَع ُمِّلَعُملا َلاَن .ِجِماَرَبلا ِميِدْقَتِل ِبَّلُّطلا ُّدِعَتْسَي .َّيِلاَثِملا َبِلاَّطلا ِريِدُملا ُدِعاَسُم ُمِرْكُي .ِءاَبلآاب ٌةَئِلَتْمُم ِةَسَرْدَملا ُةَعاَق 1 1 2 3 4 5 3 5 2 4 ١ 3 5 4 2 ؟يِقيِدَص ْنَم .ٍةَريِغَص ٍتاَعوُمْجَـم يِف ُبلُّطلا ُفِقَي ىَلَع َةيِّرِّسلا ِتاَمِلَكلا ُمِّلَعُملا عِّزَوُي .ِةَعوُمْجَملا يِف ٍبِلاَط ِّلُك يِتَّلا ِةَمِلَكلا ىَنْعَم ٍبِلاَط ُّلُك ُحَرْشَي .ِةَمِلَكلا َظْفَل َرُكْذَي ْنَأ َنوُد اَهْيَلَع َلَصَح ِنيِوْكَتِل ِهِقيِدَص نَع ٍبِلاَط ُّلُك ُثَحْبَي .ِحيِحَّصلا ِّيِفاَضِلإا ِبيِكْرَّتلا ،َنَّوَكُمـلا َّيفاَضلإا َبيِكْرَّتلا ِنيَقيِدَص ُّلُك ُقِطْنَي ُئِطاَخلا ُبيِكرَّتلاَو ُزِئاَفلا َوُه ُحيِحَّصلا ُبيِكْرَّتلا .ُرِساَخلا َوُه ١ 2 3 4 5 ١ ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ِباَرْعْلإا ُةَقاَطِب َماَعَّطلا ُبِلاَّطلا َلَكَأ :ُةَلْمُجلا ةملكلاعقوملاةلاحلاةملعلا َلبق/فرظ فاضمبوصنمةحتفلا ِلصفلا فاضم هيلإرورجمةرسكلا 186 187 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِءاَمَلُعلا ُضَرْعَم .اَيِسآ ِقْرَش ِبوُنَج ِءاَمَلُع نِم اًدِحاَو اًمِلاَع ٍةَعوُمْجَم ُّلُك ُراَتْخـَت 1 .ِّيِريِبْعَّتلا ِلْعِفلاَو ِّيِفاَضلإا ِبيِكْرَّتلا ِماَدْخِتْساِب مِلاَعلا نَع ًةَديِفُم ًلَمُج ُةَعوُمْجَملا ُبُتْكَت 2 .ِطِئاَحلا ىَلَع َةَنَّوَكُملا َلَمُجلا ُةَعوُمْجَملا ُقِّلَعُت 3 .ِتاَموُلْعَملا ُبُتُكْتَو ىَرخُلأا ِتاَعوُمْجَملا َطِئاَح ُةَعوُمجَملا ُروُزَت 4 .اَهُعْمَج َّمَت يِتَّلا ِتاَموُلْعَملا نَع ِةَعوُمجَملا ُءاَضْعَأ ُشَقاَنَتَي 5 :ُتاَوُطُخلا :ُتاَوُطُخلا ِراَبِتْخِلا ُتاَّطَحـَم .ِبَّلُّطلا ىَلَع ِةَفِلَتْخُملا ِبيِكاَرَّتلا ُةقاَطِب ُعَّزَوُت ًلَمُج ِةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُنِّوَكُي .ِبيِكاَرَّتلا نِم ًةَديِفُم .َلَمُجلا ِةرِئاَّزلا ِةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُأَرْقَي ِتاَعوُمْجَملا ٍةَعوُمْجَم ُّلُك ُروُزَت .ِةَءاَرِقلا ِراَبِتْخِل ىَرخُلأا .ِتاَجَرَّدلا يِطْعُتَو ِراَّوُّزلا َةَءاَرِق ُةَعوُمْجَملا ُمِّيَقُت ١ 3 5 2 4 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا يناطفلا دمحأ )1908-1856( يرجنبلا نيسح )1936-1863( يلانك ءوت )1933-1868( يرهزأ نسح )2018-1928( يوابرملا )1989-1896( ُلَمُجلا 188189 ِطاَشَنلا اَذَه يِف اًذيِمْلِت َّلِإ ُذيِمَلَّتلا ُبِّرَدُملا ُمِّيَقُي ِلاَيْجَلأا ِةَّيِوَه ِءاَنِب ىَلِإ ُةَّيِّفَصَّللا ُةَطِشْنَلأا ُفِدْهَت ِةَمْيَخلا ِةَماَقِإ يِف ٍتاَبِلاَط ُسْمَخ ُدِهَتْجَت ِةَعاَجَّشلاَو َةَّيِسْفَّنلا َةَّقِثلا ِةَبَلَّطلا ِسوُفُن يِف يِّبَرُملا يِنْبَي Proses pembelajaran dan pengajaran tidak hanya ditentukan dalam kelas ِتاَقْوَلأا َلاَوِط ِتاَمَّيَخُملا َةَطِشْنَأ ُمِّلَعُملا ُفِرْشُي !ِلْصَفلا َجِراَخ ِميِلعَّتلاو ِمُّلَعَّتلا َةَّيِلَمَع َعَوْرَأ اَم ِقَرِفلا يِف ِةَّيِنُواَعَّتلا ِحْوُّرلا َسْرَغ ُعيِطَتْسَت ُةَّّيِمْسِجلا ُةَطِشْنَلأا ُهْنِم ىَنْثَتْسُملاِءاَنْثِتْسِلا ُةاَدَأىَنْثَتْسُملا ُذيِمَلَّتلاَّلِإاًذيِمْلِت ِبُّجَعَّتلا ُةَغيص اَمَعَوْرَأ ِةَيِبْرَّتلاَو ِميِلْعَّتلا يِف يِناَّثلا ُبَلأا َوُه ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ُدَدَعلاُدوُدْعَملا ُسْمَخٍتاَبِلاَط 190 191 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 1.3.1 1.3.2 1.3.8 1.3.12 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :يِئاَقِدْصَأ َعَم اَهُلِّثَمُأَو ِةَديِفُمـلا ِلَمُجلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ج :اًحيِحَص اًقْطُن َةَعوُمْسَملا َلَمُجلا ُقِطْنَأ أ :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا نِم ِجَماَنْرَبلا َمْسِا ُرُكْذَأ ب :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا يِف َدوُدْعَملاو َدَدَعلا ُنِّيَعُأ د :ِةَعوُمْسَملا ِلَمُجلا نِم ِبُّجَعَّتلا َةَغيِص ُجِرْخَتْسَأ ه :اَهَل ِةَباَجِتْسِلاو ِتَلَماَجُملا ِريِباَعَت ىَلِإ ُعِمَتْسَأ و :اَهَل َةَباَجِتْسِلاَو ِتَلَماَجُملا َريِباَعَت يِقْلُأ ز ُمْقَّرلا .1 ُدَدَعلاُدوُدْعَملا ُمْقَّرلا .1 ِبُّجَعَّتلا ُةَغيِص 1.3.13 1.3.14 1.3.15 1 3 5 2 4 .ِةَنَّسلا ِسْأَر ِةَلْيَلِل ِةَلَماَجُملا ُةَراَبِع .ىَحْضَلأاَو ِرْطِفلا ِديِعِل ِةَلَماَجُملا ُةَراَبِع .ِةَبوُطُخلاَو ِجاَوَّزلا ِةَبَساَنُمِب ِةَلَماَجُملا ُةَراَبِع .َناَضَمَر ِرْهَشِل ِةَلَماَجُملا ُةَرابِع .ِلْفِطلا ِباَجْنِإ ِةَبَساَنُمِب ِةَلَماَجُملا ُةَراَبِع 192 193 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 2.3.1 2.3.6 :اَهْنِم ًةَلِئْسَأ ُنِّوَكُأَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق َةَيِتلآا َلَمُجلا ُأَرْقَأ أ ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ِةَءوُرْقَملا ِلَمُجلا يِف ىَنْثَتْسُملا َناَكْرَأ ُنِّيَعُأ ب .اًبَأ َّلإ َنيِمِّلَعُمْلِل اًريِدْقَت َةَيِنْغُلأا ُءاَبلآا يِّنَغُي .اًمِّلَعُم َّلِإ َنيِمِّلَعُملا ِديِعِب ِلاَفِتْحِلا ىَلِإ ُتاَمِّلَعُملاَو َنوُمِّلَعُملا ُرُضْحَي .ٌةَقْرِف َّلِإ َدْيِشاَنَلأا ُتاَبِلاَّطلا ْمِّدَقُت ْمَل .ِنيَقِّوَفَتُم َّلِإ ِةَّيِّلَحَملا ِتاَعِماَجلا يِف مِهِتَساَرِدِب َنوُزاَتْمُملا ُبَّلُّطلا ُقِحَتْلَي .ِنيَرِضاَح َّلإ ِتاَهيِجْوَّتلا َنوُرِضاَحلا ُعِمَتْسَي 1 3 5 4 2 .ايلعلا ريكفتلا ةراهم اهيف ةلئسأ ةباجإ ىلع بلطلا ملعملا بردي .بلطلا بذجل ةثيدحلا ةيميلعتلا لئاسولا مادختسا سردملا مزلي .ةينطولا ةيبرتلا ةفسلف ادويق ميلعتلاو ملعتلاو ميلعتلا ةيلمع بدؤملا ططخي .ةمدقتملا لودلا عم يشامتلل ميلعتلا رايعم يملاعلا ىوتسملا ىلع ةيبرتلا .ةساردلا يف نيرشعلاو يداحلا نرقلا يف ملعتلا تاراهم يبرملا دوعتي 1 3 5 2 4 2.3.8 2.3.9 :ِةَءوُرْقَملا ِلْمُجلا نِم َدوُدْعَملاَو َدَدَعلا ُجِرْخَتْسَأ ج 2 1 3 5 4 :ِلْعِفلا ىَلِإ ِةَءوُرْقَملا ِلَمُجلا نِم ِبُّجَعَّتلا َةَغيِص ُلِّوَحُأ د ُمْقَّرلا .1 ُهْنِم ىَنْثَتْسُملاِءاَنْثِتْسِلا ُةاَدَأ ىَنْثَتْسُملا .َكَتَءارِق َنَسْحَأ اَم .ِتاَعاَرِتْخِلا ِهِذَه َعَوْرَأ اَم .َمَلَكلا اَذَه ىَلحَأ اَم .ِةَسَرْدَملا ِهِذَه يِف َنيِمِّلَعُملا َطَشْنَأ اَم .ِةَسارِدلا ِمامْتِإ َدعَب َقاَرِتْفِلا َنَزْحَأ اَم 1 3 5 4 2 .َنيِمِّلَعُملا ِديِعِب ِلاَفِتْحِلا يِف ٍتاَزِئاَج ِثَلَث ىَلَع ُمِّلَعُملا ُلُصْحَي .روبمول لاوك ىَلِإ ًةَبِلاَط َةَرَشَع ىَدْحِإ ُمِّلَعُملا ُبِقاَرُي .ِمِّلَعُملا ىَلِإ مهِتاَساَّرُك اًذيِمْلِت َرَشَع َةَعْسِت ُمِّلَسُي .ِةَّصَنِملا ىَلَع ٍساَرَك َةَّتِس ُبَّلُّطلا ُمِّظَنُي .َنيِسِّرَدُملا َماَمَأ ْمُهَميِدْقَت ٍتاَعوُمْجَم ُسْمَخ ُمِّدَقُت 194 195 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 3.3.2 3.3.93.3.12 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :ِنْيَسْوَقلا َنْيَب ِةَمِلَكلا نِم َةَحيِحَّصلا َةَباَجلإا ُراَتْخَأ أ :"َّلِإ" ِءاَنْثِتْسِلا ُفْرَح اَهيِف َةَديِفُملا َةَلْمُجلا ُنِّوَكُأ ب :ُدوُدْعَملاَو ُدَدَعلا اَهيِف َلَمُجلا ُبُتْكَأ د :ِةَحيِحَّصلا ِةَباَجِلإاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ ج َلاَؤُّسلا َنوُرِضاَحلا ْلَأسَي ْمَل .ٌبِلاَط َّلِإ ِنيَرِضاَحُملا ىَلِإ 1 )ٍضيرَم - اًضيرَم - ٌضيرَم( . َّلِإ ْمِهِمِّلَعُمِل ِدَليِملا ِديِعِب َلاَفِتْحِلا ُذيِملَّتلا ُلِفَتْحَي 2 )ٌبِلاط - ِنلسَكلا - اًمِّلَعُم( . َّلِإ ٍمْوَي َّلُك َنيبوُبْحملا َنيِمِّلَعُملا َءيِجَم ُبَّلُطلا ُرِظَتْنَي 3 )ٌرِهاب - َنيِرِهاب - ارِهاَب( . َّلِإ ِبَّلُّطلا ِسيِرْدَت يِف ْمُهَدوُهُج َنويّبَرُملا ُفِعاَضُي 4 )ٍطِبَضْنُم ُرْيَغ - ٌلِمْهُم -ٌحِلاَص( . َّلِإ ِماَرِكلا ْمِهيِسِّرَدُم ُةَبَلَّطلا ْرِّقَوُي ْمَل 5 )اًباتِك - ًةَحْفَص - ٌةَحْفَص( . َّلِإ ِةَّيِساَرِّدلا ِةَّصِحلا َلْبَق َباَتِكلا ُتْأَرَق 1 )َثِلاَث - َةَثلَث - َثلَث( .ِنيَتَّصِحلا يِف ِميِلْعَّتلا ِبيِلاَسَأ ُةَسِّرَدُملا ُمِدْخَتْسَت 2 )َسِداَس - َةَّتِس - َّتِس( .ِلاَفِتْحِلا يِف ِميِدْقَّتلا اًداَدْعِتْسِا ٍقَرِف ِناَيِّبَرُملا ُبِقاَرُي 3 )ُعْسِت - ُعِساَت - ُةَعْسِت( . اَياَدَهلا ِمَلِتْسِل ِةَّصَنِملا ىَلِإ َنيِمِّلَعُم ُهَّجَوَتَي 4 - َةَرْشَع ىَدْحإ - َرَشَع َدَحَأ( .َمْوَيلا ِعاَمِتْجِلا ِةَفْرُغ يِف اًريِدُم ُعِمَتْجَي )َرَشَع يِداَح 5 - َةَرْشَع َسْمَخ( .ِرْكُّشلا ِةَبَدْأَم ىَلِإ ِروُضُحْلِل اًدلاَو ُةَسِّرَدُملا وُعْدَت )َرَشَع َسِماَخ - َرَشَع َةَسْمَخ 197 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 196 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ؟َكَريِبْعَت ِدْبَأ .ِدَيلا ِةَعاَس َلْثِم ِةَبَلَّطلِل َةَّيِّسِحلا َءاَيْشَلأا ُةَمِّلَعُملا ُمِّدَقُت 1 ِةَليِسَولاِباًنيِعَتْسُم ِبُّجَعَّتلا ِبوُلْسُأ ىَلَع ِةَلِمَتْشُملا ِةَلْمُجلا ُنيِوْكَت ٍةَعوُمْجَم ِّلُك ىَلَع 2 .اًّيِهَفَش ِةَنيِعُملا .ْطَقَف ِناَتَقيِقَد ِةَلْمُجلا ِنيِوْكَتِل ُةَّدُملا 3 .ِةَلْمُجلا ُليِدْبَت ْمِهْيَلَعَف ،اَهَلْبَق ِةَعوُمْجَمْلِل ِةَلْمُجلا َراَرْكِت ُةَعوُمْجَملا ُّحِصَت َل 4 .ِتاَجَرَّدلا ىَلْعَأ ُعَمْجَت يِتَّلا َيِه ُةَزِئاَفلا ُةَعوُمْجَملا 5 :ُتاَوُطُخلا :ِبُّجَعَّتلا ُبوُلْسُأ اَهيِف َلَمُجلا ُنِّوَكُأ ه :ِةَيِتلآا ِةَروُّصلا نِم َلَمُجلا ُنِّوَكُأ و 3.3.13 3.3.15 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا !َةَعاَّسلا َثَدْحَأ اَم !ِدَيلا َةَعاَس ىَلْغَأ اَم !َةَعاَّسلا َلَمْجَأ اَم 198 199 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا بلطلا بورد ريني ملعملا .مهفلاب مهينغيو ملعلاب سيردتلا يف للملا ففخي ملعملا .ةقوشملا قرطلا عانطصاب ِةَءاَرِقلا ُةَقَباَسُم 2.3.11 مهأ وه حجانلا ملعملا .حجانلا ميلعتلا ءانبل ةدمعأ يهو ،ةتسب لإ ملعلا لانت نل ،مهردو ،داهتجاو ،صرحو ،ءاكذ .نامز لوطو ،ذاتسأ ةبحصو .مئاهبلاك سانلا ناكل ملعلا لول :ُةَلْمُجلا .ِلْكَّشلاِب َةَديِفُمـلا َةَلْمُجلا ُةَعوُمْجَملا ُطُبْضَت 1 .ِلْصَفلا َماَمَأ َةَلْمُجلا ُبِلاَّطلا ُأَرْقَي 2 .اَهِطْبَض ُثْيَح نِم َةَءوُرْقَملا َةَلْمُجلا َنوُرَخلآا ُبَّلُّطلا ُمِّيَقُي 3 .ِتَليِدْعَّتلا َعَم َةَباَجِلإا ُمِّلَعُملا ُشِقاَنُي 4 .ٌةَدِحاَو ٌةَجَرَد ٍةَحيِحَص ٍةَباَجِإ ِّلُكِل 5 .ِتاَجَرَّدلا ِرَثْكَأ ىَلَع ُلُصْحَت يِتَّلا َيِه ُةَزِئاَفلا ُةَعوُمْجَملا 6 :ُتاَوُطُخلا َكَلْقَع َّداَح 1 .َةَروُّصلا َّدُعَت ْنَأ ِةَعوُمْجَملا ىَلَع 2 .ِحيِحَّصلا ِدَدَعْلِل ٌةَدِحاو ٌةَجَرَد 3 .ِحيِحَّصلا ِدوُدْعَمْلِل ٌةَدِحاَو ٌةَجَرَد 4 .ِتاَجَرَّدلا ىَلْعَأ ىَلَع ُلُصْحَت يِتَّلا َيِه ُةَزِئاَفلا ُةَعوُمْجَملا 5 .ِتاَمِلَكلا يِف ُةَباَجِلإا ُنوُكَت 2 = 4 = 5 = 8 = :ُتاَوُطُخلا - / - + + + ++= = = = 3.3.12 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ُصوُصُّنلا 200201 ٍةَوْعَد ُةَقاَطَب دمحأ نب ىسوم روتكد ءوتاد ُمَرَتْحُملا ِميِرْكَت ِلْفَح ىَلِإ ِرْمَلأا ِءاَيِلْوَأ ِةَوْعَدِب ُةَّيِنيِّدلا ُةَّيِنَطَولا ُةَّيِوَناَّثلا اياجارتوب ُةَسَرْدَم ُّرُسَي :ةيِلاَّتلاَك ِلْفَحلا ُليِصاَفَتَو .2020 ِماَع َلاَوَط َنيِزِّيَمَتُملاَو َنيِقِّوَفَتُملا ِبَّلُّطلا )ُءاَعِبْرَلأا( 2020 رَبْمَفوُن 11 : ُخيِراَّتلا ًارْهُظ 12 - ًاحاَبَص 9 : ُتْقَولا ُةَّيِنيِّدلا ُةَّيِنَطَولا ُةَّيِوَناَّثلا اياجارتوب ُةَسَرْدَم ،ِتاَبَساَنُملا ُةَعاَق : ُناَكَملا ِةَسَرْدَملا ِةَراَدِلإ ِروُضُحلا َديِكْأَت ْمُكِتَداَعَس نِم ُلَمْأَنَو .)نيَنثلإا( 2020 رَبْمَفوُن 9 َلْبَق .ِماَرِتْحِلاَو ِرْكُّشلا َقِئاَف اَّنِم اوُلَّبَقَتَو ٍريِدْقَتَو ِرْكُش ُةَداَهَش ِبِلاَّطلِل يِناَهَّتلا ِتاَقاَبِب ُةَّيِنيِّدلا ُةَّيِنَطَولا ُةَّيِوَناَّثلا اياجارتوب ُةَسَرْدَم ُمَّدَقَتَت ِةَسَرْدَملا ِقيِرَف ِلْيَنَو ٍرِظاَنُم ِلَضْفَأِب ِهِقُّوَفَت ىَلَع ِقاَّزَّرلا دْبَع نِب دَمْحَأ ِسِراَدَملا َنْيَب ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللاِب ِةَرَظاَنُملا ِةَقَباَسُم يِف ِلَّوَلأا ِزَكْرَملاِب يرجنِب ،ِةَّيِزيِلاَملا ةَّيِمَلْسلإا ِموُلُعلا ِةَعِماَجِب ِةَماَقُملا ،ِةَّيِوَناَّثلا ِةَّيِموُكُحلا .ِمُّدَقَّتلاَو ِحاَجَّنلا نِم َدْيِزَملا َنيِزِئاَفْلِل ُةَسَرْدَملا ىَّنَمَتَتو .نليبمس ِةَسَرْدَملا ُريِدُم ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا هللا دبع نب ديشرلا دبع ذاتسلأا ةينيدلا ةينطولا ةيوناثلا اياجارتوب ةسردم ريدم 2020 رياني 19 اياجارتوب 62604 فوؤرلا دبع نب ناميلس دمحم ،9 تنيسرب ،12 عراش 37 اياجارتوب 62604 ،ُمَرَتْحُملا ُبِلاَّطلا 2020 ِماَعِل ِةَسَرْدَملاِب ِبَّلُّطلا ِسيِئَر ِبَصْنَم ُنيِيْعَت اياجارتوب ِةَسَرْدَمِب ِبَّلُّطلِل اًسيِئَر َكِنيِيْعَتِب ُفَّرَشَتَت ِةَسَرْدَملا َةَراَدِإ َّنَأِب اًمْلِع ْمُكُديِفُن .ِنيِيْعَّتلا اَذَه َلوُبَق َكْنِم ُلُمْأَنَو .م2020 ِماَع ِلاَوَط ،ِةَّيِنيِّدلا ِةَّيِنَطَولا ِةَّيِوَناَّثلا ِداَحِّتِل ُّيِميِظْنَّتلا ُلَكْيَهلاَو ،ِبَّلُّطلا ِسيِئَر ِلاَمْعَأ ُلَوْدَج ِةَلاَسِّرلا ِهِذَه َعَم ٌقَفْرُم .2 .ِبَّلُّطلا ىَلَع ِفاَرْشِلإا يِف َكِبِجاَوِب ِماَيِقْلِل َكَل اًعَجْرَم ،ِةَسَرْدَملاِب ِبَّلُّطلا .ِماَرِتْحِلاَو ِرْكُّشلا َقِئاَف اَّنِم اوُلَّبَقَتَو ُصِلْخُملا للها دبع نب ديشرلا دبع ذاتسلأا ةينيدلا ةينطولا ةيوناثلا اياجارتوب ةسردم ريدم 202 203 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 1.4.1 1.4.2 1.4.3 1.4.5 ِمَلَكلاَو ِعاَمِتْسِلا ُةَراَهَم :اَهَعوُضْوَم ُدِّدَحُأَو ِةَّيِمْسَّرلا ِةَلاَسِّرلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ أ :ِهِب ِةَقِّلَعَتُملا ِةَلِئْسَلأا نَع ُبيِجُأو ِّصَّنلا ىَلِإ ُعِمَتْسَأ ب :َنيِمِلَعُملا ِديِعِل ِةَسَرْدَمـلا ِتاِداَدْعِتسا نَع ًاطيِسَب ًاراَوِح يِرْجُأ ج .ِةَعوُمْسَملا ِةَلِئْسَلأاِب ًانيِعَتْسُم ِةَيِلاَّتلا ِةَروُّصلا نَع ُرِّبَعُأ د ؟ُبَّلُّطلا اَهَرَضَح يِتَّلا ُةَقَباَسُملا َيِه اَم؟ِةَقَباَسُملا ْنِم ُفَدَهلا َوُه اَم ؟ِةَقَباَسُملا ُةَجيِتَن َيِه اَم ؟ِةَقَباَسُملا ُناَكَم َنْيَأ؟ُةَسَرْدَملا ىَّنَمَتَت اَذاَم 2.4.1 2.4.2 2.4.4 :ُةَلِئْسَلأا 1 ؟ِلاَفِتْحِلا ُناَكَم َنْيَأ 2 ؟ِنَلَعْفَي اَذاَمَو ؟ُةَجـيِدَخَو ٌدِلاَخ َنْيَأ 3 ؟ِلْفَحلا ِةَياَدِب َلْبَق ُدَمْحَأ َءاَج َنْيَأ نِم ِةَءاَرِقلا ُةَراَهَم :ِهِب ِةَقِّلَعَتُملا ِةَلئْسَلأا نَع ُبيِجُأَو َيِتلآا َراَوِحلا ُأَرْقَأ ب )201 ةحفص رظنا( .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِريِدْقَتلاَو ِرْكُّشلا َةَداَهَشَو ِةَوْعَّدلا َةَقاَطِب ُأَرْقَأ أ ىَرَج ِةَعاَقلا يِفَو .ايِزيِلاَم ِللْقِتسا ِمْوَيِب ِلاَفِتْحِلل ًاداَدْعِتسا ِةَسَرْدَملا ِةَعاَق يِف ُبَّلُّطلا َعَمَتْجِا :يِلاَّتلا ُراَوِحلا 4 ؟ٌدَّمَحـُم وُه ْنَم ،َكِيأَر يِف 5 ؟ِلْفَحْلِل ِبَّلُّطلا ُداَدْعِتْسِا َناَك َفْيَك .أَدْبَن اَّيَه .َنوُمِداَق ِةَسَرْدَملا ِريِدُم َعَم ُفوُيُّضلا ْمُه اَه ...ٌّدِعَتْسُمَو ٌزِهاَج ٍءْيَش ُّلك ،مَعَن ؟ِبَّلُّطلا ىَلَع ِمَلْعَلأا ِعيِزْوَتِب ُلوُؤسَملا نَم !دَّمَحُم اي ِةَعاَقلا يِف ٌدوُجْوَم ُعيِمَجلا ؟ُةَمِطاَف اَي ُدَمْحَأو ٌدوُمْحَم َنْيَأ ...ِةَعاَقلا َفْلَخ َنلآا اَمُهو ،ُةَجيِدَخو ٌدِلاَخ اَمُه ِهِب ِنَلْوُؤْسَملا ِفيِرَش ِذاَتْسُلأا َعَم ِفَرَّشلا ِفوُيُض ِةَبْجَو ىَلَع ُفِرْشُي ِمَعْطَملا يِف َنلآا ٌدوُمْحَم .ِةَسَرْدَملا ةَحاَس يِف َفوُيُّضلا ِنَلِبقَتْسَي ٍةَفيِرَش ِةَذاَتْسُلأا َعَم َوُهَف ُدَمْحَأ اَّمَأ ؛ِنيِّدلا .ِةَسَرْدَملا ِريِدُم ِبَتْكَم يِف َنلآا َوُهَو ِفَرَّشلا ُفْيَض َلَصَو ْدَق !دَّمَحُم اي ؟َنوَّدِعَتْسُم ْمُتْنَأ ْلَه .َقِئاَقَد َدْعَب ِّيِنَطَولا ِمْوَيلا َلاَفِتْحا ُأَدْبَنَس اَنَّنَأ ُريِدُملا يِنَرـَبْخَأ )200 ةحفص رظنا( .ِةَّيِمْسَّرلا ِةَلاَسِّرلِل ُةَلَّكَشُملا يِقيِدَص َةَءاَرِق ُمِّيَقُأ ج .اَنِب اَّيَه 204 205 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ٍةَوْعَد ُةَقاَطَب دومحم نب حلاص دمحم ذاتسلأا ُمَرَتْحُملا ِةَسَرْدَملا ىَلِإ ِروُضُحلِل ْمُكِتَداَعَس ِةَوْعَدِب ُةَّيِنيِّدلا ُةَّيِنَطَولا ُةَّيِوَناَّثلا روبمول لاوك ُةَسَرْدَم ُّرُسَت :يِلاَّتلاَك ِلاَفِتْحِلا ُليِصاَفَتو .ِماَعلا اَذَهِل ِّيِزيِلاَملا ِّيِنَطَولا ِموَيلاِب ِلاَفِتحلا ِةَبَساَنُمِب )ُءاَعِبْرَلأا( رَبمَتْبِس 16 : ُخيِراَّتلا ًارْهُظ 12 - ًاحاَبَص 9 : ُتْقَولا ُةَّيِنيِّدلا ُةَّيِنَطَولا ُةَّيِوَناَّثلا روبمل لاوك ُةَسَرْدَم ،ِتاَبَساَنُملا ُةَعاَق : ُناَكَملا .)نيَنثلإا( رَبمَتْبِس 9 ِخيِراَت َلْبَق ِةَسَرْدَملا ِةَراَدِلإ ِروُضُحلا َديِكْأَت ْمُكِتَداَعَس نِم ُلَمْأَنَو .ِماَرِتْحلاو ِرْكُّشلا َقئاَف اَّنِم اوُلَّبَقَتَو 3.4.1 3.4.2 3.4.3 ِةَباَتِكْلا ُةَراَهَم :اًحيِحَص ًلْقَن َّصَّنلا ُلُقْنَأ أ :ًةَحيِحَص ًةَباَتِك َعوُمْسَملا َّصَّنلا ُبُتْكَأ ب :يِتَسَرْدَم يِف َنيِمِّلَعُمـلا ِديِعِب ِلاَفِتْحِلا نَع ًةَّصِق ُبُتْكَأ ج ُلاَفِتحلا َنيِمِّلَعُملا ِديِعب ِلاَفِتْحِلا ُدِعْوَمُةَطِشْنَلأاو ُجِماَرَبلا ِفرَّشلا ُفوُيُضاَياَدَهلاو ُزِئاَوَجلا ُةَّيِكَّذلا ُةَسَرْدَملا ُتاَوَدَلأاُنِكاَمَلأا ُصاَخْشَلأاُثاَدْحَلأا 3.3.12 3.3.13 3.4.4 :يِرُّوَصَت َبْسَح ةَّيِكَّذلا ِةَسَرْدَملا نَع اًّصَن ُبُتْكَأ د :ِةَيِتلآا ِتاَدوُدْعَملاَو ِداَدْعلأاِب اًنيِعَتْسُم ًةَديِفُم ًةَلْمُج ُنِّوَكُأ ه :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلاِب اًنيِعَتْسُم ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف ِبُّجَعَّتلا َبوُلْسُأ ُبُتْكَأ و ٌةّيِدَه + 1 ٌباَتِك + 15 ٌةَبِلاَط + 12 ٌةَبيِقَح + 19 ٌةَهِكاَف + 8 ٌثيِدَح + ٌريِكْفَت ٌفيِرَش + ٌمِّلَعُم ٌليِمـَج + ٌةَزِئاَج ٌّمِهُم + ٌةَراَهَم ٍلاَع + ٌةَيِبْرَت 206 207 ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 1.4.4 2.4.3 ٍمِّلَعُم ُةَّصِق :ُتاَوُطُخلا .ًةّيِعاَمَج ًةَءاَرِق َقِباَّسلا َصَّنلا ُةَعوُمْجَملا ُأَرْقَت اَنيِّبَرُي يِذَّلا َوُهَف .ِةَيِبْرَتلاَو ِميِلْعَتلا يِف يِناَّثلا ُبَلأا وُه ُمِّلَعُملا يِف َةَّيِميِداكَلأا َموُلُعلا اَنُسِّرَدُيَو ،ِةَليِبَّنلا ِقَلْخَلأاَو ِمَيِقلا ىَلَع ِسْفَّنلاب َةَّقِثلا اَنِسوُفُن يِف يِنْبَي يِّبَرُملا ُمِّلَعُملا .ِةَسَرْدَملا ِةاَيَحلا ِتاَيِّدَحَت ِةَهَجاَوُم يِف اَنُحَصْنَيَو ؛َةَعاَجَّشلاَو :يِقْوَش ُدَمْحَأ ُرِعاَّشلا ُلوُقَي .ِةَّيِوَرْخُلأاَو ِةَّيِوَيْنُّدلا َلوُسَر َنوُكَي ْنَأ ُمِّلَعُملا َداَك... َليِجْبَّتلا ِهِّفَو ِمِّلَعُمْلِل ْمُق ُمِّلَعُملا َلْوَلَف .اًمِئاَد َمِّلَعُملا َمِرَتْحَن ْنَأ اَنيَلَع َكِلَذِل َموُلُع اَنْمَّلَعَت اَمَو ِةَءاَرِقْلِل َفوُرُحلا اَنْفَرَع اَم يِف انُتَوْدُق اًمِئاَد ُمِّلَعُملاَف .ِمْوَيلا ِةَراَضَحلا .ِةَديِمَحلا ِقَلْخَلأا ِةَسَراَمُم .ِّيِعاَمَجلا ِمَلَكلا ِةَقيِرَطِب ِلْصَفلا َماَمَأ َةَسيِئَّرلا َراَكْفلأا ُةَعوُمْجَملا ُمِّدَقُت .ِّصَّنلا ْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفلأا ِةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُجِرْخَتْسَي 1 2 3 2 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ِةَّيِسَرْدَملا ِراَبْخَلأا ُةَرْشَن :ِةَقِباَّسلا ِرَوُّصلاِب ًانيِعَتْسُم 1 .ِةَطِشْنَلأا نَع ُةَعوُمْجَملا ُشَقاَنَتَت 2 .اَهْنَع اًّيِرَبَخ اًّصَن ُةَعوُمْجَملا ُبُتْكَت 3 ِلْصَفلا َماَمأ َراَبخَلأا ُةَعوُمْجَملا ُمِّدَقُت :ُتاَوُطُخلا 3.4.4 1 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا 208209 3 ُّيِوَغُّللا ُطاَشَّنلا ِةَسَرْدَملا ىَلِإ ُقيرَّطلا ُلُجَّرلا ْنَم ْنَأ َداَك يِذَّلا ؟ًلوُسَر َنوُكَي ٌةَلْهَس ٌةَلِئْسَأ1 ٌةَطِّسَوَتُم ٌةَلِئْسَأ2 ٌةَبْعَص ٌةَلِئْسَأ3 210 ِميِدْقَّتلا ُريِدُم ِةَسَرْدَملا ُريِدُم ِلاَفِتْحِلا ُفوُيُض ِبَّلُّطلا ُءاَـبآ ِةَسْلِجلا ُسيِئَر ِبَّلُّطلا ُسيِئَر :ُتاَوُطُخلا .َنيِمِّلَعُملا ِديِعِب ِلاَفِتحلا ِةَبَساَنُمِب ِهِليِثْمَتِل ِراَوْدَلأا نِم ًاروَد ٍبِلاَط ُّلُك ُراَتْخَي .ٍةَرَكَتْبُم ٍةَقيِرَطِب ِلْصَفلا َماَمَأ ِراَوْدَلأا ِليِثْمَتِب ُةَعوُمْجَملا ُموُقَت .ِليِثْمَّتلا ِميِدْقَت ِةَّيِفْيَكَو ِراَوِحلا نَع ِةَعوُمْجَملا ُءاَضْعَأ ُشَقاَنَتَي 1 2 3 1.4.4 َنيِمِّلَعُملا ِديِعِب ُلاَفِتْحِلا ِبوُرُّدلا ُءيِضُم ُمِّلَعُملا ُةَّيِوَغُّللا ُةـَبْعُّللاِراَوْدَلأا ُليِثْمَت 211 )1( ىلولأا ةدحولا ٤ ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / تاملكلا ِةَرْيَحُبلا ِبِناَجِب ُفِرْشُملا ُحيِرَتْسَي .1 ِةَقيِدَحلا يِف َةَرَجَّشلا ُدِعاَسُملا ُسِرْغَي .2 ِلَبَجلا َنِم ِةَجاَّرَّدلا ُمِدْخَتْسُم َءاَج .3 ِةَطيِرَخلا ِمْهَف يِف ُدَلْوَلأا ُنَواَعَتَي .4 ِةَضاَيِّرلِل َمِزاَولالا ُلُجَّرلا ُلِمْحَي .5 ٤ ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / تاملكلا ِةَئيِبلا ِةَفاَظـَن ىَلَع ُلُجَّرلا َظَفاَح .1 ِبِعلَّلا َةَقيِرَط َلاَفْطَلأا ُبِّرَدُمـلا ُمِهْفُي .2 َكِئاَقِدْصَأ ىَلَع فِرْشَأ دَّمَحُم اَي .3 َكَقيِرَف ْعِّجَش دِلاَخ اَي .4 ِنيِخْسَّتلِل َةَجاَّرَّدلا ْمِدْخَتْسِا رَمُع اَي .5 ٤ ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / تاملكلا ِةَرْيَحُبلا َماَمَأ ُفِرْشُملا .1 ُهَباَحْصَأ ُّيِضاَيِّرلا ُبِّرَدُي .2 َةَقَباَسُملا ُدَلَوْلا َكَراَش .3 عيِمَجلا َنِم ٌبوُبْحَم ُدِعاَسُملا .4 ِةَقيِدَحْلا َنِم ِةَجاَّرَّدلا ُةَمِدْخَتْسُم ْتَءاَج .5 ٤ ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / تاملكلا ِّيِضاَيِّرلا ِنيِرْمَّتلا ىَلَع ُفِرْشُملا َفَرْشَأ .1 ِسملأاِب َةَجاَّرَّدلا ُبِعَّلالا َمَدْخَتْسِا .2 َنْلا ُهَقيِدَص ُدَلَولا ُدِعاَسُي .3 ِةَئْيِبلا ِةَفاَظَن ىَلَع ْظِفاَح ُناَمْقُل اَي .4 َلْبَحْلا ُبِّرَدُملا ُطُبْرَي .5 6 ةحفص / أ / ِةَباَتِكلا ُةَراَهَم / تاملكلا يِضاَيِّرلا ُهَقيِرَف ُبِّرَدُمْلا ُبِّرَدُي .1 ِةَرْيَحُبلا ِبِناَجِب ُفِرْشُملا ُحيِرَتْسَي .2 َةَجاَّرَّدلا ُتْنِبلا ِتَمَدْخَتْسِا .3 َلَبَجلا ُكِراَشُملا ُقَّلَسَتَي .4 َلَّضَفُملا ُهَقيِرَف ُعِّجَشُي ُلُجَّرلا .5 7 ةحفص / 1 يوغللا طاشنلا / تاملكلا َبَعـْتَأ ْنَلــَف ُتْبِعَل اَمْهـَمَو * َبَعْلـَملاَو َةَضاـَـيِرلا ُّبــِحُأ َبَضْغَأ ْنَلـَف ُتْرـِسَخ اَم اَذِإ * ليِمـَج ٌءْيَشَف ُتْحــِبَر اـَم اَذإ يِمْهـَف َداَدْزَيَو ىَوْقَأ َحِبْصُِلأ * يِمْسِجَو يِلْقَعِل َطاَشَّنلا ُّبِحُأ يِمْوَي ُقِرْشُيَو يِتاَيَح ُبيِطَت * ًانيِح ِّدِجـلاِبَو ًانيِح ِبْعَّللاـبَو ءاَوَدَو اـَنِماـــــَسْجَِلأ ٌءاَمَـن * ءاــَقِدْصَأ اـَـي َةَضاـَـيِّرلا َّنإَو ءاَـيِوْقَأ ًامــِئاَد اَـنـُلَعْجــَتَو * ةاَـيَحلا يِف ًةَجْهَـب اَـنُحَنْمـَتَو 12 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا ِنْيَكِراَشُملا َةَراَّظَن ُبِّرَدُملا يِدَتْرَي .1 ِنْيَتَمِدْخَتْسُملا َةَذْوَخ ُةَبِّرَدُمْلا ُلِمْحَت .2 ِةَقَباَسُمْلِل َنيِكِراَشُملا ُفِرْشُم ُّدِعَتْسَي .3 ِتاَفاَعْسِْلا َةَبيِقَح ُدِعاَسُملا ُلِمْحَي .4 ِعِئاَّضلا ُلْفِّطلا ىَلَع ِقِئاَدَحلا ُسِراَح ُلُصْحَي .5 12 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا ِةَّيِعيِبَّطلا ِرِظاَنَملا َنِم ُةَرِئاَّزلا ُحَرْفَت .1 ِةَّيِسْمَّشلا ِةَراَّظَّنلا ِنَع ُلْفِّطلا ُثَحْبَي .2 ِةَّيِلَبَجلا ِقِطاَنَملا لإ ُلُجَّرلا َلَصَو .3 َةَّيِضاَيِّرلا َمِزاَوَّللا ُفِرْشُمْلا ُعَمْجَي .4 ِحيِرَجْلا ِةَدَعاَسُمِل ُةَّيِلَّوَلأا ُتاَفاَعْسِلا ْتَلَصَو .5 12 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا ِهِئاَقِدْصَأ َعَم ُطيِشَّنلا ُكِراَشُملا ُسَفاَنَتَي .1 ِسْأَكلا ىَلَع َنوُقِباَسَتُمْلا ُسَفاَنَتَي .2 ِسْمَْلأاِب ِةَقَباَسُملا نِم ُتْيَهَتْنِا .3 ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ىَلَع َنيِكِراَشُمْلَا ُبِّرَدُملا ُبِّرَدُي .4 ِلْبَحلا ِماَدختساــِـب َنيِكِراَشُمْلَا ُبِّرَدُملا ُبِّرَدُي .5 12 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا يِسْرُكلا ىَلَع ُفِرْشُملا ُحيِرَتْسَي .1 يِسْرُكلا ىَلَع ٌحيِرَتْسُم ِقِئاَدَحلا ُفِرْشُم .2 َنيِقِباَسَتُملا َعَم ُبِّرَدُملا ُنَواَعَتَي .3 ِتاَفاَعْسلا َةَبيِقَح ُدِعاَسُمْلا ُلِمْحَي .4 ِةَّيِلَّوَلأا ِتاَفاَعْسِلا َعَم ُدَعاَسُملا ُلَماَعَتَي .5 15 ةحفص / ب / ِةَباَتِكلا ُةَراَهَم / بيكارتلا ؟ِشيِتْفَتلا ِةَطْقُن َناَكَم ُفِرْعَت ْلَه دِلاَخ اَي .1 ِةَضاَيِّرلا َلْبَق ِنيِخْسَتلل ِتَلاضَعلا ُديِدْمَت ُسَراَمـُي .2 ِةَّيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ىَلَع ُةَبِّرَدُمـلا ُظِفاَحـُت .3 ِةَّيِلَّوَلأا ِتاَفاَعْسِلا َعَم ُدَعاَسُملا ُلَماَعَتَي .4 ِةَقَباَسُملا يِف ِةَّيِبَهَذلا ِةَّيِلاَديِملاب ِلاَبِجلا ُقِّلَسَتُم َزاَف .5 212 213 17 ةحفص / 1 يوغللا طاشنلا / بيكارتلا ِةَجاَّرَّدلا ُبِكاَر .1 ِنْمَلأا ُسِراَح .2 ِةَقيِدَحلا ُفِرْشُم .3 ِلَبَجْلا ُقِّلَسَتُم .4 ِةَضاَيِّرلا ُبِّرَدُم .5 ِةَفاَظَّنلا ُظِفاَحـُم .6 22 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا ةقيِدَحلا ِحَبـْسَم يِف ُدَلَولا ُحَبْسـَي .1 ِلَبَجلا ِةَّمِق ىَّتَح ُلُجَّرلا ُقَّلَسَتَي .2 َليِوَّطلا َلْبَحلا ُبِّرَدُملا ُطُبْرَي .3 ِةَمَلاَّسلِل َةَذْوَخلا ُطيِشَّنلا ُدَلَولا يِدَتْرَي .4 ِةَّيِعيِبَّطلا ِرِظاَنَملا َنِم ِةَقيِدَحلا ُرِئاَز ُحَرْفَي .5 22 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا ِةَقيِدَحـلا يف َهَّزَنَتَتِل َةَجاَّرَّدلا ُتْنِبلا ُمِدْخَتْسَت .1 ِليِوَّطلا ِلْبَحـلا ىَلَع ُلُجَّرلا يِشْمـَي .2 ِةَريَحُبلا ِبِناَجـِب ُةَليِمَجـلا ُةَرَجَّشلا ِتَسِرـُغ .3 ِةَّيِضاَيِّرلا ِتاَبَقَعلا ِناَكِراَشُمـلا ُقَّلَسَتَي .4 ِلَبَجـلا ِةَّمِق ىَلَع ُتاَقِباَسَتُمـلا ُفِقَت .5 23 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا لُجَر اَي َنيِقِباَسَتُملا ىَلَع ُفِرْشَأ .1 يِدِّيَس اَي ِنْمَلأا ِةَمَلاَس ىَلَع ْظِفاَح .2 َزوُفَت َفْيَك َكَمِّلَعُيِل َبِّرَدُملا ِلِباَق .3 َحيِرَتْسَتِل َكِتَلاَضَع دِّدَم .4 يِقيِدَص اَي يِسْرُكلا ىَلَع ْحِرتْسِا .5 23 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا ِةَريِبَكلا ِةَرَجَّشلا ىَلَع ُلْبَحلا َطِبُر .1 ِةَجاَّرَّدلا ُةَذْوَخ تَمِدْخُتْسُا .2 ِةَرْيَحُبلا ِبِناَجِب َنوُقِباَسَتُملا ُعَمْجـُي .3 ِنيِخْسَّتلل ِتَلاَضَعلا ُديِدْمَت ُسَراَمـُي .4 ِضْرَلأا ىَلَع ُةَرَجَّشلا ُسَرغُت .5 23 ةحفص / ه / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا ِضْرَلأا ىَلَع ُةَرَجَّشلا ْتَسِرُغ .1 ِةَرْيَحُبلا ِبِناَجِب ُةَضاَيِّرلا ُسَراَمـُت .2 ٍمْوَي َّلُك ُلَبَجلا ُقَّلَسَتُي .3 ِحاَبَّصلا يِف ُةَجاَّرَّدلا ْتَمِدْخُتْسُا .4 يِضاَملا ِرْهَّشلا يِف ُلْفَحْلا َميِقُأ .5 23 ةحفص / و / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا اَهْيَلَع ُنَواَعَتَن ٍةَدِحاَو ِةَمِلَك ىَلـَع ْعِمْجَأ !يِخَأ اَي .1 َزوُفَي ىَّتَح َكَقيِرَف ْعِّجَش !حِلاَص اَي .2 ِةَقَباَسُملا ِةَياَدِب َلْبَق دِلاَخ اَي َكَبِّرَدُم ْلِباَق .3 !زئاَف اَي ُساَّنلا َكاَرَي ىَّتَح ْمِدْقَأ .4 ِلَبَجلا ِقُّلَسُت َلْبَق ِةَبِساَنُملا ِسِبَلاَمْلاِب ْدِعَتْسِا !ريمأ اَي .5 26 ةحفص / ب / ِةَباَتِكلا ُةَراَهَم / لمجلا ِةَقيِدَحلا ِحَبْسَم يِف ُدَلَولا ُحَبْسَي .1 ِةَّيِعيِبَّطلا ِرِظاَنَمـلا َنِم ُةَرِئاَزلا ُحَرْفَت .2 ِتاَفاَعْسلا َةَبيِقَح ُدِعاَسُمـلا ُلِمْحـَي .3 ِةَريَحُبلا ِبِناَجـِب ُةَليِمَجـلا ُةَرَجَّشلا ْتَسِرـُغ .4 اَهيَلَع ُنَواَعَتَن ٍةَدِحاَو ٍةَمِلَك ىَلَع ْعِمْجَأ !يِخأ اَي .5 29 ةحفص / 1 يوغللا طاشنلا / لمجلا َكِتَظَفْحـِم ىَلَع ْظِفاَح !ُظوُفْحـَم اَي .1 ِةَقَباَسُملا يِف َنيِكِراَشُملا َعَم ُكِراَشُملا َكَراَش .2 ِةَجاَّرَّدلا ِبوُكُر ىَلَع َنيِبِّرَدَتُملا ُبِّرَدُملا َبَّرَد .3 ٍريِهَشو ٍقيِفَش ىَلَع ٌفيِرَش ُفِرْشُملا َفَرْشَأ .4 اوُمَهْفَي ىَتَح ِةَقَباَسُملا َموُهْفَم َنيِقِباَسَتُملا ْمِهْفَأ !ُميِهَف اَي .5 3٤ ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا نِم يزيلاملا ِباَبَّشلا ُبَخَتنُم َنَّكَمـَت - ولابانيك اتوك يف ةَّيِلَبَج ِةَّمِق ىَلْعَأ( »ولابانيك« ِلَبَج ِةَّمِق ىلإ ِلوُصُولا اًنَّوَكُم َنيِقِّلَسَتُمـلا ُقيِرَف َناَك ُثْيَح .ِسْمَلأا حاَبَص )ايزيلام َقُّلَسَّتلا ُقيِرَفلا َأَدَب .ِنيَبِّرَدُمَو ٍبِعل )51( َرَشَع ِةَسْمَخ ْنِم ِبيِرْدَت ِجَماَنْرَب َنْمِض َكِلَذَو ،نيَموَي ُذنُم ِلَبَجلا ِةَرِصاَخ نِم ِةَهَجاَوُمِل َّدِعَتْسَيو ِةَّيِنَدبلا ِهِتَقايِل ىَلَع َظِفاَحُي ىتَح ِبَخَتْنُملا ُقيِرَف َناَك اَمَك .ِمِداَقـلا ِرْهـَّشلا يف ِتاَراَبُمـلا ِتاَيِّدَحَت اَذِإ ِبَخَتْنُملل ِةَدَعاَسُملا ِديِدْمَتل اًّدِعَتْسُم ِةَّيِلَوَلأا ِتاَفاَعْسِلا ِةَّيأ َنوُد ِلَبَجلا ِقُّلَسَت ُجَماَنْرَب َحَجَن دقو .كلذل ُرْملأا َمِزَل ُبَخَتنُم انِقيِرفل اَيِزيِلاَم ُبْعَش ُنْحَن ىَّنَمَتَنَو .ٍةَحِراَج ٍتاَباَصِإ ِةَلبَقُمـلا ِتاَيَراَبُملا يف ِحاجَّنلاو ِزْوَفلا َلْيَن يزيلاملا ِباَبشلا .)هللا ءاش نإ( 3٤ ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا ْنِم ِمويلا َحاَبَص ِةَضاَيِرلاو ِباَبَّشلا ُريِزَو َدَّكَأ - يواكنل ،ِةيِئاَوَهلا ِتاَجاَّرَدلا ِقاَبِسِل »يواكنل ِفاَوَط« ِجَمانرب ِذيِفْنَت ْدَقَو .ِماَعلا اَذَه ْنِم سرام ِرْهَش ِةَياَهـِن يِف ُنوُكَيـَس يِذَّلاَو َنيكراَشُملا ِبْذَج نِم ِةَقِباَّسلا ِتاَوَنَّسلا يِف ُقاَبِّسلا اَذَه َحَجَن ًةَئاِم ُبِراَقُي اَم اَهيِف َكَراَش ُثْيَح يلوَّدلا ىَوَتْسُملا ىَلَع .ًةلوَد )32( نيرشعو ٍثلاث نِم اًكِراَشُم )051( َنوُسْمَخَو نيعبرأو ٍعْبَسَو ٍةئامُـثَلاَثو ٍفلأ ىِلِإ ِقابسلا ُةَفاَسَم ُّدَتْمـَتو .ٍةفِلَتْخُم َلِحاَرَم )8( ِنامث يف ٍةعَّزَوُم ٍرتِموليك )7431( ِفاَوَط« ُجَماَنْرَب َلاَنَي ْنَأ ىَّنَمَتَن( :ِةَضاَيِّرلاَو ِباَبَّشلا ُريِزَو َلاَق نِم َلَضْفَأ ٍتاَيِلاَّعَفو َرَبْكَأ ًةَكَراَشُم ِماَعـلا اَذَهِل »يواكنل ُقيِرَف َزِهَتْنَي نأ اًيِجاَر ُهَتَداَعَس َفاَضَأو )ةكِراَشُملا ِلَوُدلا يف ِلَضْفَلأا َوْحَن ُهاَوَتْسُم ُعَفْرَيو ِةَرْبِخلا ِهِذَه نِم ايزيلام .ِةيِلْوَّدلا ِتاَياَوَتْسُملا 3٤ ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا ؟ناَكَملا اَذَه َنْيَأ : ُلولأا ُلاَؤُسلا .1 ؟ِةروصلا يف ةَدوُجْوَملا ُءاَيْشَلأا َيِه اَم : يناَّثلا ُلاَؤُسلا .2 ؟ِةروصلا يف ُصاَخْشَلأا ُلَعْفَي اَذاَم : ُثِلاَّثلا ُلاَؤُسلا .3 ؟ناَكَملا اَذَه ُروُزَن ىَتَم : ُعِباَّرلا ُلاَؤُسلا .4 36 ةحفص / ج / ِةَباَتِكلا ُةَراَهَم / صوصنلا ِتاَجاّردلا ِقاَبِسِل ِقِباَّسلا »يواكنل ِفاَوَط« ِجَماَنْرَب يِف َكَراَش ٍثلاث نم اًكِراَشُم )051( نيسمخو ًةئام ُبِراَقُي ام ِةيِئاَوَهلا ِماعلا اذه ُجَمانرب َلاني نأ ىنمتنو .ٍةلوَد )32( نيرشعو َزِهَتْنَي نأ ،ةكراشملا ِلَوُّدلا َنِم َلَضْفَأ تايلاّعفو رَبْكَأ ًةكَراَشُم .ِلَضْفَلأا وحن ُهاَوَتْسُم ُعَفْرَيَو ِةَرْبِخلا هذه نم ايزيلام قيرف )2( ةيناثلا ةدحولا ٤6 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / تاملكلا اًئيِطَب ِةَسَرْدَملا يف ْتِنرَتْنِلا ُّطَخ َناَك .1 ِحيِتاَفَملا ِةَحْوَل يِف ٌةَرِشَتنُم ْتِنرَتْنِلا ُسوُرْيَف .2 ِبوُساَحلا ِةَشاَش ْنِم َفَّلِمْلا ُمِّلَعُمـْلا َحَسَم .3 سْمَلأاِب اَهُتْيَرَتْشِا ُةَديِدَجلا ُةَرْأَفلا يِدنِع .4 ِّيِكَذلا ِفِتاَهلا يِف اَهِليِمْحَت َدْعَب َةَبْعُّللا ُدَلَولا ُبَعْلَي .5 ٤6 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / تاملكلا .1ْتِنرَتْنِلا ِعَقْوَم يِف ِهِئاَقِدْصَأ َعَم ُكِراَشُملا ُشِقاَنُي .2يِميِلْعَتلا عِقْوَملا يف ُفِرْشُملا ُكِراَشُي .3 ْتِنرَتْنِلا ُمِدْخَتْسَن َفْيَك ُبِّرَدُملا ُحِّضَوُي .4ىَهْقَملا يف ٌدوُجْوَم ِبوُساَحلا ُمِدْخَتْسُم .5ٍلوُهْجـَم ٍلِسْرُم نِم ٌةَلاَسِر يِنْتَلَصَو ٤6 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / تاملكلا .1يِميِلعَتلا ِعِقوملا يف َةَروُّصلا ُةَمِدْخَتْسُمـلا ْتَدَهاَش .2 ِبوُساَحلا َماَدْخِتْسِا َبَّلاُّطلا ُفِرْشُمـلا ُمِّلَعُي .3ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِمُّلـَعَتِل َّيِكَّذلا َفِتاَهلا ُدَلَولا َمَدْخَتْسِا .4ِّيِسَرْدَملا ِبوُساَحلا ِلَمْعَم َنوُناَق ُذاتسلأا ُحِّضَوُي .5ِّيِنوُرُتْكِلِلا ِديِرَبلا ِماَدْخِتساب ِتاَبِجاَولا ُبِلاًّطلا َلَسْرَأ ٤6 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / تاملكلا .1يِسَرْدَملا ِبوُساَحلا ِماَدْخِتْسِا ىلع َبَّلاُّطلا ُةَمِّلَعُملا ُمِّلَعُت .2ْتِنرَتْنِلا يف ِتاَموُلْعَملا َنِم ُمِدْخَتْسُمـلا ُديِفَتْسَي .3ِبوُساَحلا يِف ِتاَبِجاَولا ىلع ُفِرْشُمـلا ُشِّتَفُي .4ِّيِسَرْدَملا ِبوُساَحلا ِلَمْعَم يِف َبِّرَدُملا ُبَلاطلا ُشِقانُي .5ِعِقْوَملا ىَلَع ِتاَّفَلِملا ِليِمْحَتِل ُبِّرَدُمـلا ُّدِعَتْسَي ٤8 ةحفص / أ / ةباتكلا ةراهم / تاملكلا .1.ِّيِعاَمِتْجلا ِمَلاْعِلا َربَع َةَلاَسِّرلا ُبَلأا َلَسْرَأ .2.ِبِلاطلا ِةايح يف ٌةَديٍفُم ْتِنرَتْنِلا َةَكَبَش َّنِإ .3.ِحوُتْفَملا ْتِنرَتْنِلا ِعِقْوَم يف عِداَخُملا نم ُملأا ُرِّذَخُت .4 ِتاَموُلْعَملا ِنَع ِثْحَبل ةَبَلَطلا ُديِفُت ْتِنرَتْنِلا ِعِقاَوَم ُّيَأ ؟ِةيِفاَضِلا 214 215 )3( ةثلاثلا ةدحولا 88 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1.ِفْعَضلاو ِةَدْحَولاب ُماَتْيَلأا ُرُعشَي .2.ِءانبلأا ِسوفُن يف ِسفَنلاب َةَّقثلا ِروُمُلأا ُءايِلْوَأ ُسِرْغَي .3.ِماَتيلأا ِةَسَّسَؤُم َعَم ِةَموكُحلا ُلاَجِر ُنَواعَتي .4.َنيِجاتْحُملاو َنيِفَعضَتْسُملا ُءاَيِنْغَلأا ُدِعاَسُي .5.َنيِصِلْخُملا نِم ِتاَدَعاَسُملا َنوُعِّرَبَتُملا ُبُلْطَي .5 ِةللا ِماَدْخِتْساِب ِسوُرْيَفلا ةَلاَزِِل ُهَءاَقِدْصَأ ٌدَّمَحُم دِعاَسُي .ِةَجَمْرَبُملا 5٤ ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .1.يكذلا فتاهلا يف ةينورتكللا فحصلا ملأا أرقت .2.تامولعملا ليزنت يف بلاطلا دعاسي ملعملا .3 .ةشاشلا يف ةقيثولا ىلع رمع علاطي .4.تينرتنلا عقوم نم ةروصلا عبطت ةملعملا .5.مارغيلت نم ةينورتكللا ةلاسرلا دمحم خسني 5٤ ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا 1 . .ُرَفْوَأَو ُعَرْسَأ ْتِنرَتْنِلا ِةَكَبَش َرْبَع ُقيِوْسَّتلا 2 ..ْتِنرَتْنِلا ِعِقوَم يِف ٌةرِّفَوَتُم ُةَرِصاَعُمـلا اَياَضَقلا 3 ..يِعاَمِتْجلا مَلاْعلا يِف ِلاَفْطَلأا َةَروُص رشنت ل 4 ..َّيِكَّذلا َفِتاَهلا ِلَمْعَمـلا ُفِرْشُم ُمِدْخَتْسَي 5 .ِةوخلأا ديطوت وه ةيعامتجلا عقاوملا نم فدهلا 5٤ ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا 1 ..َّيِكَّذلا َفِتاَهلا نَع ِلَمْعَمـلا ُفِرْشُم ُشِّتَفُي 2 ..ِةَّيِجـَمْرَبلا ِةَسَدْنَهلا نَع ِبوُساَحلا ُمِّلَعُم ُحَرْشَي 3 . .يِعاَمِتْجلا ِعِقْوَملا ْنِم ِةَقاَدَّصلا ِءاَغْلإـِب ُةَمِّلَعُملا ْتَماَق 4 ..ِبوُساَحلا ِةَشاَش يِف َةَّيِميِلْعَّتلا َةَبْعُّللا ُدَلْولأا ُبَعْلَي 5 .ِةَّيجولونكتلا ِموُلُعلا ىَلَع ِبوُساَحلا ُبِّرَدُم ُظِفاَحـُي 57 ةحفص / أ / ِةَباَتِكلا ُةَراَهَم / بيكارتلا 1 ..ِةَساَرَّدلا يف ِبَّلاُطلا ىَلَع ُلِّهَسُت ْتِنرَتْنِلا ُةَكَبَش 2 ..ِّمُلأا ِةَبَقاَرُم َتْحَت ْتِنرَتْنِلا ِعِقْوَم يف َنوُلَّوَجَتَي ُدَلْوَلأا 3 ..ْتِنرَتْنِلا ِعِقْوَم يِف ِجناَرَطَّشلا َةَبْعُل ُبَعْلَي ُدَلَولا 4 . يِف ِتاَموُلْعَملا ِةَّحِص ْنَع ِتَلاَصِّتلا ُةَكِرَش ُشِّتَفُت .ِّرُحلا ِعِقْوَملا 5 . بويتوي يف ْتِنرَتْنِلا ِةَكَبَش ِنِساَحَم نَع ُمِّلَعُملا ُحَرْشَي .)YouTube( 6٤ ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .ِضَرْعَم نِم اَهُتْيَرَتْشِا يتلا ِبوُساَحلا ُةَزِهْجَأ .1 .ٌةديدج ِبوُساَحلا .ٌعِئاَر ِهيف ُتْلَّوَجَت يِذلا تنرتنلا ُعِقْوَم .2 .َبَّلاُّطلا ُديِفُي يِعاَمِتْجِلا ِلُصاَوتلا ُعِقْوَم .3 .ِلصفلا يِف تنرتنلا ِةَكَبَش ِنِساَحَم نع ُحَرُشَي مِّلَعُملا .4 .ِةينورتكللا ِعِقاَوَملا ِمِدْخَتْسُم ىَلَع ُبِقاَرُت ُةَموُكُحلا .5 6٤ ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا 1 . ُةَروُهْشَملا يِعاَمِتْجلا ِمَلاْعلا ِعِقاَوَم نِم ٌدَحَأ كوبسيِف .2.ِةكبشلا َرْبَع ٍةَقَباَسُم يف َنوزئاف ِةبلطلا وُكِراَشُم .3ِبوُساَحلا ِزَكْرَم يِف ٌدوجوَم ينورتكللا ِديربلا ُلَسْرُم .4ٍةَحِضاَو ُرْيَغ يعامتجلا ِمَلاعلا َرْبَع ُةَثَداَحُملا .5ٌةَرَّوَزُم تنرتنلا عِقوَم يِف ُتاَموُلْعَملا 6٤ ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا 1 . .ًةَئيِطَب تنرتنلا ُةَكَبَش ْتَناَك 2 ..يِعاَمِتْجلا ِملاعلا ربع ِةَشَقاَنُملا يف نيِكِراَشُم اَّنُك 3 . .ِةَبَلَّطلا ىَدَل ًديِفُم يِميلعتلا ُعِقْوَملا َناَك 4 . .اًّيِمْوَي تنرتنلا ِعِقوم يِف ِراَبْخَلأا ِةَءاَرِقِب اًقِّوَفَتُم اًبِلاَط َتْنُك 5 ..ِةَساَرِّدلِل يِناَّجَملا ِحوُتْفَملا ِميِلْعَت ِعِقوَم يِمِدْخَتْسُم مُتْنُك 65 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا 1 . .ِةبلَّطلِل ٌديِفُم ْتِنْرَتْنِلا َجِماَنْرَب َّنِإ 2 . .ٌطيِشَن يِميِلْعَتلا ِعِقْوَملا َمِدْخَتْسُم َّنِإ 3 ..ٌمِحَدْزُم ينورتكللا ِقيِوْسَتلا َعِقْوَم َّنِإ 4 ..ِءاَسَملا يِف ٌةَعيِرَس ْتِنْرَتْنِلا َةَكَبَش َّنِإ .5.َنوُليِلَق ِديِدَجلا ِعِقوملا يِف َنيِكِراَشُملا َّنَإ :رَمُع َلاَق 65 ةحفص / ه/ ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .1.َكِليِمَز َعَم يميِلْعَّتلا عِقوَملاب ْكِراَش !دَمْحَأ اَي .2!ةرينم اَي ِكِّمُأ ىَلِإ َيِنورتكللا ِديِرَبلا يِلِسْرَا .3!رَمُع اَي تنرتنلا ِةَكَبَش ْنِم ِّفَلِملا ِليِزْنَتِل َكَتْخُأ ْدِعاَس .4 ِعِقاَوَملا يِف ُمِدْخَتْسُمْلا ُلَّوَجَتَي َفْيَك !ةَنِمآ اَي يِدِهاَش .ِةيِنورتكللا .5"!يبأ اي ِعِقْوَملا اَذَه نِم ِتاَموُلْعَملا لِّزَن" بَنْيَز تَلاَق 76 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا بوساحلا زكرم يف بنيزو ٌةمطاف نيب ٌراَوِح ؟بنيز اي يه ام ةريثك ٌدِئاَوَف ُهَل تينرتنلا َّنَأ ُتْعِمَس : ةمطاف ٌةليسوو ،ِعيرسلاِ ِلاصتلا ِلِئاسو نم ٌةليسو تينرتنلا : بنيز .يِفِرْعَملا ىوتسملا ِعفرل ةقيرطو ملعلا ةبلطل ٌةَدِعاَسُم لهو ِعِئاَضَبلا ِءاَرِشو ِةَراَجتلل ُةَقيِرَط اًضْيَأ ِهيِف ْلَه : ةمطاف ؟كلذ فيكو هيف ُقُّوَسَتلا اَنُنكمي كلذ ُّمِتَيو ،تينرتنلا عقوم َرْبَع ُقُّوَستلا ُنِكْمُي !معن : بنيز .ِقيِوْستلاو ِةيراجتلا ِعقاوملا ِةَرايزب .ٌديفم تينرتنلا .رفوأو رسيأو لهسأ : ةمطاف 76 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا يِف ٌجِمْرَبُم ٌسِدْنَهُم ،ايزلام ِقاَريِف نِم ،دمحم مدآ روتكدلا انأ" .يِعاَمتجلا ِمَلاْعِلا ِنَع َمْوَيلا ُثَّدَحَتَنَس .تَلاَصتلا ٍةَكِرَش ْتَرَّيَغَت ْدَق ،ِتَلاَصتلا يِف ايِجولونكتلا ِرْصَع يِف ُشيِعَن ُنْحَن .ِةَشاَّشلا َماَمَأ ِةَلَباَقُم ىلإ ٍةيِصْخَش ٍةَلَباَقُم نِم ِلاَصتلا ُلاَكْشَأ ُهَماَدْخِتسا ُنِكْمُي يِعامتجلا ِملاعلإِل ٌةريثك ٌعاَوْنَأ َكاَنُهو .ِصاَخشلأا نم ٍةَعوُمْجَم َعَم وأ دِحاَو ٍصخـش َعَم ِلاَصتلال ،)WhatsApp( بأ ستاوو ،)FaceBook( كوب سيف :اهنم رتيوتلاو ،)YouTube( بويتويو ،)Intagram( مارجتسنإو اَهيِمِدْخَتْسُمل يعامِتجلا ُملاعلا ُحيِتُتو .اهريغو )Twiter( َةكراشمو ،ِءارلا َلُداَبَتو ،ِثاَدْحلأاو ،ِتامولعملا َرْشَن ."يِناَّجَم ٍلْكَشب ويديفلاو ِرَوُّصلا 79 ةحفص / ب / ةباتكلا ةراهم / صوصنلا ِةَزِهْجَأ ىَلَع ِرَرَّضلا ِقاَحْلِل ٌجِماَنْرَب َوُه ِبوُساَحْلا ُسوُرْيَف نِم ِبوُساَحلا ِةَياَمِح ُقْرُط اَّمَأَو .اَهْيَلِإ ُلِقَتْنَي يِتَّلا ِبوُساَحلا ُداَمِتْعلا ُنِكْمُي يِتَّلا ِتاَوطُخلا نِم ُديِدَعلا َكاَنُهَف ِتاَسوُرْيَفلا ُرْيَغ ٍصاَخْشَأ نِم ّيِنوُرتْكِلِلا ِديِرَبلا ِحْتَف ُمَدَع :اَهْنِم ،اَهْيَلَع .ِلِئاَسَّرلا يِف ِتاَقَفْرِملا ِحْتَف ُمَدَعَو ،نيِفوُرْعَم 88 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1 .اًظوُظْحَم اًصْخَش َنوُكَي ْنَأ ُديرُي ٍناَسْنِإ ُّلُك .2 .ٍرَخآ ٍمْوَي يف َكيَلِإ ِعاَمِتْسلاِل ٌروُرْسَم انَأ .3 .ٍةَءافَكَو ٍةَعرُسِب ُمَّلَعَتَي يذلا وه ُبوُهْوَملا ُلْفِطلا .4 .ِةَروُكْشَملا ِمَعِّنلا َنِم ِةَّحِّصلاَو ِقاَزْرَلأاَو ِتاَقْوَلأا ُةَمْعِن .5.ِةَّيِموَيلا ِلامْعَلأا يف ٌطوُرْشَم ُصَلاْخِلا 88 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1 .ِةَدوُمْحَملا ِقَلاْخَلأاِب ُماَتْيَلأا ىَّلَحَتَي .2.ِةَروُظْنَملا َريَغ ِتاَنِئاَكلا ِناَميِتَيلا ُشِقاَنُي .3 .َماتْيَلأا ِناَيِساَقُت ْذِإ ِناَموُمْذَم ِناَصْخَش اَمُتْنَأ .4 .ِماتْيَلأا ِقوُقُح نَع َنوُلوُؤْسَملا ُيِعَي .5 .ٌتاَجوُهْبَم َّنُهَو َةَّيِبْعَشلا َةَبْعُللا ُتاَميِتَيلا ُبَعْلَت 88 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1.َةَرَجَّشلا ُلِماَعلا ُعَطْقَي .2.ٌةَعوُطْقَم ُةَرَجَّشلا .3 .َةَلاَسِّرلا ُبِلاَّطلا ُبُتْكَي .4 .ٌةَبوتْكَم ُةَلاَسِّرلا .5 .َةَروُصلا ُلْفِّطلا ُمُسْرَي .6.ٌةَموُسْرَم ُةَروُصلا 91 ةحفص / 1 يوغللا طاشنلا /تاملكلا .1 .ِةَمَّظَنُملا ِءاَضْعَأ َنْيَب ٌعوُمْسَم َكُملاَك .2 .ٍةَفوشكَم َريَغ َّنُهُراَعْشأَف ِّنِّسلا ُتاَريِغَص َّنُهَّنَأ وَل .3.ٌةَّمِهُم ٌةَّيِضَق َوُه ِماَتْيَلأا ِلاَوْمَأ ِةَراَدإ ُعوُضوَم .4 .ِلاَفْطَْلأا ِبِّذَعُمِل ِمْكُحلا َقوُطنَم ُةَمَكْحَملا ْتَرَدْصَأ .5 .ِةَّيِرْيَخلا ِتاَسَّسَؤُملا ِنَع ٌةَماَع ٌتاَموُلْعَم ِهِذَه 96 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .1 .ِميتَيْلِل ِةَكَرَبلا ِةَسَّسَؤُم ىلإ ِءارَزُولا ُسيِئَر َبَهَذ .2 .ِةَّيِرْيَخلا ِجِمارَبلا يِف ُمِهاَسُت ِراُّجُّتلا ُةَكِرَش .3.ِلاَملا ِسْأَر ِدادْعِإِ ىَلَع ُراَّجُتلا ُدِعاَسُي .4 .ِميِتَيلا ِناَضِتْحِل ِةَمَّظَنُملا َعَم ُةَكِرَشلا ُنَواعَتَت .5 .ِتاَراهَملا َلاَفْطَلأا َمِّلَعُت ْنَأ َكنِم ُبُلْطَأ 216 217 )٤( ةعبارلا ةدحولا 130 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .ِةَنِزاَوَتُملا ةَيِذْغَلأا نَع ُرَواَحَتَن ُنْحَن اَمَنْيَب ُبيبَّطلا ُحَرْشَي .1 .َماَعَطلا ِداَدْعِإ َلْبَق ِهِرَغِص ُذْنُم ِةَفاَظَّنلا ىَلَع ُخاَّبَطلا ظِفاَحُي .2 .ِهِخْبَط ُثْيَح ْنِم ِماَعَّطلا ِةَفاَظَن ىَلَع ُتْنِبلا ُصَحْفَت .3 .ُةَضِّرَمُملا ِتَلَخَد ىَضْرَملا ُبْيِبَطلا ُصَحْفَي اَمَنْيَب .4 .يِحِّصلا ِزَكْرَملا ىَلِإ ِهِروُضُح َدْنِع َمَّدلا ُصِّصَخَتُملا َشَّتَف .5 130 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1.ةَفاَظَّنلا ىَلَع يِنَتْعَي ُثْيَح ُهاَدَي ُبِلاَطلا ُلِسْغَي .2 ِةَفْرُغلا ىَلِإ ُبَلأا َلَخَد َنيِنِطاَوُملا ُبيِبَّطلا ُصَحْفَي اَمَنْيَب .ِصْحَفْلِل .3.ِةَضاَيِّرلا َدْعَب ِءاَملا ِبْرُش َدْنِع ِسوُلُجْلاِب يِتَقيِدَص ُحَصْنَأ .4 .ِبيِرْدَّتلا ىَلِإ ِنْيَمْوَي ُذْنُم ةيِنَدَبلا ِةَقاَيِّللا ُبِّرَدُم رُضْحَي ْمَل .5 َنيِميِقُملل يِناَّجَملا يِّبِّطلا َصْحَفلا ِةَّحِّصلا ُةَراَزِو ُرِّفَوُت .ِةيِضاَملا ِةَنَّسلا ُذْنُم 130 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .ِريِرَّسلا ىَلَع ىَضْرَملا ُصْحَف .1 .ِةَلَسْغَملا يِف يِدْيَْلأا ُلْسَغ .2 .ِقيِدَّصلا َعَم ِبيِلَحلا ُبْرُش .3 .ِةَدَضْنِملا ىَلَع ِروُطُفلا ُخّبَط .4 .ِسْأَكلا يِف ِنْخُّسلا ُءاَم .5 138 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .ِروُطُفلا ِةَبْجَو ِلُواَنَت َدْعَب َءاَوَدلا ِضاَرْمَلأا ُباَصُم ُذُخُأَي .1 .ِسِراَدَملا ِبَلاُطِل َّيِّحِّصلا َءاَذِغلا ِةَّحِّصلا ُةَراَزِو ُرِّفَوُت .2 .ًةَريِثَك ِتاَّيِوَلَحلا ِلُواَنَت ِمَدَع ىَلَع ِناَنْسَلأا ُبيِبَط ُحَصْنَي .3 .ِةَنِمْزُملا ِضاَرْملأا ِباَصُم ىَلَع ُةَصِّصَخَتُملا ُةَبيِبَّطلا ُحَرْشَت .4 .ِةيِلْقَعلاَو ةّيِمْسِجلا هِتَّحِصِب ِتاَضاَيِّرلا ٌسِراَمُم ُّمَتْهَي .5 138 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .ِروُطُفلا َدْنِع ِهِكاَوَفلا ِذْخَأ ىَلَع ِةيِذْغَتلا ُصِّصَخَتُم ُحَصْنَي .1 ِلْصَفلا يِف ِةَنِزاَوَتُملا ةَيِذغَتلا ِنَع ُحَرْشَي ُمِّلَعُملا اَمَنْيَب .2 .هيَلَع ُبلاطلا ُزِّكَرُي 96 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .1 .َةَّقِثلا ِهِئانْبَأ ِسوفُن يف ِماَتيلأا ُةلفاك ُسِرْغَت .2 .َنيِعِّوَطَتُملا ِروُضُحِب ُحَرْفَي ُميِتَيلا .3.ِعوُبْسُلأا ِةَياهِن يف َنيِعِّوَطَتُمـلا ُلَمَع ُطِشْنَي .4.ِهللا َدْنِع ِباوَثلاو ِرْجَلأا يف ُعَمْطَي ُعِّرـَبـَتُملا .5 .َنوُرَخلا اَهُمَلْعَي َل ىَّتَح ِهِلاَوْمَأ ىَلَع ُقَّدَصَتَي ُصِلْخُملا 96 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .1.ِلاَفْطَلأا ِميـلْعَتِب ُتاَيَتَفـلا ُّمَتهـَت 2 . .ِةَسَّسَؤُملا ِبَلَط ىَلَع ُّدُرَي ُلوُؤْسَملا ُفَّظَوُملا 3 ..ِءانْبَلأا ِةَلاَفَك ِلْضَف ْنَع ُدِشْرُملا ُثَّدَحَتَي 4 . .ِتاَعُّوَطَتلا ِلَمَع ِءادَأ يف َنوُكِراَشُي ِنايْتِفلا 5 . اًصَلاْخِإ ِءاَضْعَلأا ىَلَع ُّثُحَي ِةَّيِريَخلا ِةَّيِعْمَجلا ُسيِئَر .ِلَمَعلا يف 106 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /لمجلا .1 .َنيرِهاَبلا ِماَتْيَلأل َةَّيِساَرِدلا َةَحنِملا ُكْنَبلا ُمِهاَسُي 2 . .ِرْطِفلا ِديِع ِلاَبْقِتْسِل َسِبلاَمـلا ُةَفَّظَوُملا يِرَتْشَت 3 . .ِةَّيِمْلِعلا ِداَوَملا ِءاَرِشِل ٍتيِجْنِر 100 ىَلَع ُماَتْيَلأا ُلُصْحَي 4 ..ِماَتْيَلأا ِراَد يِميقُمِل َريِرَّسلا ُةَمَّظَنُملا ُقِفْنُت 5 ..ِةَسَّسَؤُمْلِل َبوُساَحلا ِرَتوُيِبْمَكلا ُةَكِرَش يِطْعُت 106 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /لمجلا 1 . ِرْجَلأا ىلع َلُصْحَيـِل ِهِلَمَع يف ِماتيَلأا ُلِفاَك ُصِلْخُي .ِهَّللا َنِم ِميظَعلا 2 . .ٍفارِحنا ِّيَأ ْنَع َبِنَتْجَتـِل ًةَنيِمَأ ِميتَيلا ُةَلِفاك ُنوكَت 3 . َضِّوَعُيل ِهِتَياعِرَو ِميتَيلا ِةَلافَك يِف ُمَلاْسلا َبَّغَر ْدَق .َدوُقْفَمـلا َنانَحلا 4 . اَعِبْشَيـل ِماتيلأِل َفْطَعلاَو َّبُحلا ِناَيِّبَرُمـلا ُمِّدَقُي .َةَّيِفِطاَعلا مِهِتاَجاَح 5 . َةَوْسَق اوُليِزُيِل ِميتَيلا ِسأَر ِحْسَم ىَلَع ُساَّنلا ُّثَحُي .مِهِبولُق 106 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /لمجلا 1 . ىتَح َنْيِميقُمـلا ىَدَل ِنُواَعَتلا ِموُهْفَمِب ُرْيِدُمـلا ُّمَتْهَي .ِةايَحلا يف ُهوُسِرامُي 2 . اوُقِحَتْلَي ىَّتَح ِميِلْعَّتلا ِلَضْفَأ ىَلَع َنوُّقِحَتْسَي ُماَتْيَلأا .يِلاَعلا ىَوَتسُمـلاب 3 . َّمِتَت ىَّتَح ِمَلاعلا ِعيِمَج يف ُةَّيِريَخلا ُتاَّيِعْمَجلا ُرِشَتنَت .ِةَّيِزاَفلِتلا ِجِمارَبلا يف اهَركِذ 4 . اوُعيطَتسَي ىَّتَح اًضعب ْمُهُضْعَب اوُمرِتْحي ْنَأ ِءانْبَلأا ىَلَع .ِةَوادَعلا نع َداعِتبلا 5 . ِمحَرلا َةَلِص اَعَطقَي ىتح ناَموُمْذَم ُعَمَطلاَو ُلْخُبلا .ِسانلا نيب 107 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /لمجلا .امُهلاِك وأ ٌّمُأ وَأ ٌبَأ ُهَل ْنُكَي ْمَل ْنَم َوُه ُمْيِتَيلا .1 .ُهوُكَرَت ُهَلْهَأ َّنَِلأ ُهَتَللاُس ُطيِقَللا ْفِرْعَي ْمَل .2 .ِهِرَغِص ُذْنُم ُهاَبَأ ميكَح َرَي ْمَل .3 .ِةَّيِلاَمـلا ِتاَدَعاَسُمـلا ىَلَع ُةَسَّسَؤُمـلا ْلُصْحَت ْمَل .4 .مِهِتاَيَح ىَلَع اْوُسَأْيَي ْمَل َنوُلِئاَفَتُمـلا ُماتْيَلأا .5 107 ةحفص / ه / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /لمجلا .َماَتْيَلأا ْظِلْغَت ل ،َّيَنُب اي .1 2 . .اًعِئاَج َميِتَيلا ْيِكُرْتَت ل ،يِتْنِب اي 3 . .َميِتَيلا اَرِجْزُت ل ،ِروُمُلأا اَّيِلَو اي 4 . .ِميِتَيلا َقوُقُح اوُبِصَتْغَت لَو اوُمِلْظُت ل ،ُساَّنلا اهُّيَأ اي 5 . .َّنُكَدْعَوَو َّنُكَتَناَمَأ َنْفِلاَخُت ل ،ٍتاَنِمْؤُم اي 107 ةحفص / و / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /لمجلا 1 . .ِميِتَيلا َلاوْمَأ ْفِرْسُت ل ،ِميتَيلا ُلِفاَك اي 2 ..يِتْخُأ اَي ،هِب ْيِّمَتْها لَب ُهَسْفَن َميِتَيلا ْيِلِمْهُت َل 3 . .اَرِبْصاف ِدِساحلا ِةَّيِرْخُسب اَّمَتْهَت ل ،ِنيدَلَو اي 4 . .يِئاَنْبَأ اي ، ،اهِب اوُرُكْشا لَب ِمَعِنلاِب اوُرُفْكَت َل 5 ..اَنِسوُفُن يف َةَمْوُمْذَملا ِتافِصلا َنْسِرْغُت ل ،يِتاَبيِبَح اي 118 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /صوصنلا .ريَخلا َحابَص ريدم :ةسّسَؤُملا .رونلا َحابَص:فّظوملا مدآ ُذاَتْسلأا ِماتيَلأِل ِةَدْرَولا ِةَسَّسَؤُم ُريِدُم انأ .ناميلس نب ريدم :ةسّسؤملا ؟ٍةَمدِخ ُّيَأ ،يِدِّيَس اي معن:فّظوملا ِرَتوُيِبمُكلا ِرَبَتخُم ِءاشنإ ِطيطْخَتِب اَنْمُق دَقَل .انِبَّلاُطِل ريدم :ةسّسؤملا مُكِحارِتْقا ىلع ُقِفاوُن ُنْحَنو ،ٌدِّيَج ُحارِتْقِلا يف َنيِزِّيَمَتُملا ِلايْجَلأا ِدادْعِِل اًعيجْشَت ؟ُةَلِكشُمـلا يِه اَم ،نَذِإ . ايِجولونْكِتلا :فّظوملا يِتَّلا ُفيراصَملا ،ِليوْمَتلا ِصْقَن نِم يِناعُن ِدادْعِِل يِفْكَت ل ُثيَح ٍةَرِّفَوَتُم ُريَغ ْتَعِمُج بِتاكَملاَو رَتوُيِبمُكلا ُلثِم ِتلايهْسَتلا .ىرخُلأا ةَزِهْجَلأاو يِسارَكلاَو ريدم :ةسّسؤملا ِتاكِرَشِب ُلِصَّتأَس .يدِّيَس اي ُمَهفَأ انأ .ِبَلَطلا اَذَهِل ِةَراجِتلا :فّظوملا .ِةَدَعاسُملا ىَلَع يِدِّيَس اي لايزج اًركش ريدم :ةسّسؤملا .ِقيِفوَتلاِب َكل وُعْدَن .ٍبِجاَو ىلع ُركُش ل:فّظوملا 118 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /صوصنلا )ميتاپڤ( ةّيزيلاملا ِماتيلأا ِةَمَّظَنُم .م1989 رَبمِتبِس 10 يف ُةَّيِريَخلا ُةَمَّظَنُملا ِهِذَه ْتَسَّسَأَت يف ِماتيَلأِل ٍةَسَّسَؤُم َنيِسمَخِل ِةَقِّسَنُملا ِةَئْيَهلاَك ُلَمْعَت يِهَو :َيِه اَهِتَماقِإ ِفادْهَأ نِمَو .ِميلْعَتلا ِلاَجَمِب ُّمَتْهَت اهَّنِإ .ايزيلام • ِتاَدَعاَسُملاَو ِتاَداَشرلاو َحِئاَصَّنلا ُمِّدَقُت : ًلَّوَأ .ِماَتيَلأا ِتاَسَّسَؤُمِل • ِماتْيَلأا ِنوُؤُش ِةَلاَحِِل اًسيِئَر اًزَكْرَم ُنوكَت : اًيِناث .ْمِهِحِلاَصَمَو • ِريَغَو ِةَّيِموكُحلا ِةَمَّظَنُمـلا َنْيَب ًةَطِباَر ُنوُكَت : اًثلاث .ِماتْيَلأا ِلاوْحَأ ْنَع ِةَّيِموكُحلا 218 219 )5( ةسماخلا ةدحولا 172 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1.ِةَبَلَطلِل ِهِتَحارِتسا َتقَو ُريدُمـلا يِّحَضُي .2.ِّيِلاعلا ِحاَفِكلا ىلإ ُبُلْطَي ِلَبقَتسُمـلا ِلاَيْجَلأا ُءانِب .3.ٍةَّيِفارِتْحِا ٍةَقيِرَطِب َريِوْصَتلا ِبِلاَطلا ىلإ ُةَمِّلَعُمـلا ُدِشرُت .4 ِجِمارَبلا ِحاَجْنِإ يف ًلاَّعَف اًروَد ُتاهَّمُلأاو ُءابلا ُبَعْلَي .ِةَّيِسَردَملا .5.ِةَبَلَطلا ِسوُفُن يِف َةَّيِلاَعلا َةَّقِثلا ِريِدُمـلا وُدِعاَسُم يِنبَي 172 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1؟ةَمِّلَعُم اَي ،َةآرِمـلا هِذَه ُقِّلَعُن َنيَأ .2 .ِةاَحْمِملاب َءاَطْخَلأا ُبِلاَطلا ُحَسْمَي .3.َحاَبْصِملا ِلْغَش َتْحَمَس ْوَل ،مِكاَح اَي .4.ِراَحلا ِّوَجلا يف ِةَيِوهَّتلِل ُةَحَورِملا ُلَّغَشُت .5 .ِةَذِفاَنلا ِبِناَجِب ٌةَقَّلَعُم ُءاَرْمَحلا ُةَسَنكِملا 172 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1 .َةَرَطسِمـْلاِب ِتاَداَضُمـلا تاَمِلَكلا ُبِلاَطلا ُرُطْسَي .2 .ِناَزيِمـْلاِب مُهَناَزْوَأ َبَّلاُطلا ُمِّلَعُمـلا ُنِزَي .3 .ِةَلَسغِمـْلاب مُهَسِبلاَم َنولِسْغَي ِنَكَسلا ُةَبَلَط .4 .ِةاَوْكِمـلاِب َبْوَثلا ُةَبِلاطلا يِوكَت .5 .ِةَرارَحلا ِساَيقِمـب ِسْقَطلا ِةَراَرَح َةَجَرَد ُةَبَلَطلا ُسيِقَي 172 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم /تاملكلا .1. ِحاَتفِمـلاِب َباَبلا ِلْصَفلا ُسيِئَر ُحَتْفَي .2.ِةَظَفحِمـلا يف َباتِكلا ُبِلاَطلا ُظَفْحَي .3 .ِةاربِمـلاِب َمَسرِمـلا ُةَلفِطلا يِرْبَت .4.ِةَحَسْمِمـلاِب َءاَضيَبلا َةَحوَللا ُبِلاطلا ُحَسْمَي .5 .ِةَسَنكِمـلاِب ِتاَماَمُقلا ِناتَبِلاَطلا ُسِنكَت 180 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .1 .َنلا ُهَبَّلاُط ُمِّلَعُمـلا يِّبَرُي .2.ًاحاَبَص ِءابلا َءاَمْسَأ ُتاَبِلاَّطلا ُلِّجَسُت .3.ِبلاُّطلا ىَلَع َةَحِراَبلا ِةَضاَيِّرلا ُمِّلَعُم َفَرْشَأ .3؟اًّيِمْوَي اَهـِبْرُشِل ِةَيِذْغَّتلا ُصِّصَخَتُم ُهُحَصْنَي ٍءاَم ُّيَأ .4؟روُطُفلا َدْعَب اًّيِمْوَي ًةَدِحاَو ًةَّرَم ٌةَمِطاَف اَهُذُخْأَت ِتاَنيِماَتْيَف ُّيَأ .5؟َةَّحِّصلا ُّرُضَي ُهَّنَلأ اًّيِمْوَي ُهَذْخَأ رِثْكُت َل ٍماَعَط ُّيَأ 1٤8 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .1.َهِكاَوَفْلاَو ِتاَوَرْضَخلا ُدَمْحَأ ُلُكْأَي .2.ىَضْرَملا ُصِّصَخَتُملا ُبيِبَّطلا ُصَحْفَي .3.ِةَضاَيِّرلا ِةَسَراَمُمِب ُموُقَي ُناَّيَر .4.يِئاَذِغلا ِمَرَهلا يِف ِتاَنيِتوُربلا ِعاَوْنَأ ىَلِإ ُخاَّبَّطلا ُريِشُي .5 ِةَظَفاَحُم ْنَع َنيِنِطاَوُملا ىَلَع ْحَرْشَت ُةَصِّصَخَتُملا ُةَبيِبَطلا .ِةَّحِّصلا 1٤8 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .1.ِةَيِّحِّصلا ِةَيِذْغَتلا يِف ٍعِساَو ٍمْلِع وُذ ٌبِلاَط َوُه .2.ئِراَوَطلا ِّبِّطلا ىَلِإ ُجاَتْحـَي ٍضْرَم وُذ َكاَنُه .3.ٍةَيِلاَع ٍةَراَهْمِز ٍريِبَخ ىَلَع ُضيِرَملا َفَّرَعَت .4 .ِماَعَّطلا ِلُواَنَتِل ٍةَصوُصْخَم ٍةَلاَص وُذ ىَفْشَتْسُملا ِهِذَه .5 .ِةَثيِدَحلا ِضاَرْمَلأاِب ٍةَعِساَو ٍةَفِرْعَم اَذ ُبيِبَّطلا َناَك 1٤9 ةحفص / د/ ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .1 :رَمُع ُهَل ُلوُقَيَو ،ِماَعَّطلا ِةَلاَص يِف ِءاَدَغلا َةَبْجَو ٌدِلاَخ ُلَواَنَتَي .َكِبْلَق ىَلَع :ٌدِلاَخ ِهْيَلَع ُّدُرَيَو ،ًةَيِفاَعَو ًةَّحِص .2 ُّدُرَيَو ،"اًميِعَن" ِماَمْحِتْسلا َدْعَب ِةَيِنَدَبلا ِةَقاَيِللا ِبِّرَدُمِل ُتْلُق .َكْيَلَع ُهَّللا َمَعْنَأ :َّيَلَع .3 ُلوُقَتَو ،ىَفْشَتْسُملا يِف َةَضيِرَملا اَهَتَقيِدَص ُروُزَت ٌةَمِطاَف ."ِكيِفْشَي ُهللا" ـب اَهْيَلَع ُبيِجُتَو ،ُهَّللا ِكاَفَش :اَهَل .4 "ٍرْيَخ ىَلَع ُحِبْصُت" :ُهُّمُأ ُهَل ُلوُقَت ،َمْوَّنلا رَمُع ُديِرُي اَمَدْنِع ."يِّمأ اَي ِهِلْهَأ ْنِم ِتْنَأَو" اَهْيَلَع ُبيِجُي َوُهَو .5 ةَيِذْغَتلا ِنَع ِهِتَرَضاَحُم َدْعَب ةيِذْغلأا ِّيِصاَصِتْخل ٌةَمِطاَف ُلوُقَت ."اًعيِمَج اَنيِف ْكِراَبُي ُهَّللا" اَهَل ُلوُقَيَو ،"ْمُكيِف ُهَّللا َكَراَب" 1٤9 ةحفص / ه/ ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .1 ٌقَّفَوُم" ِةَلَباَقُملل ِهِروُضُح َدْنِع رمع ِهِقيِدَصِل ٌدمحم ُلوُقَ ."َكُقِّفَوُي هللا" رمع هيَلَع ُّدُرَيَو "يِقيِدَص اَي .2 .ايادَهلا يِنْتَطْعَأ اَمَدنِع "اًريَخ ُهللا ِكاَزَج" :بنيَزِل ُتْلُق ."َكاَّيِإَو" َّيَلَع ُّدُرَت َيِهو .3 ًلاْهَأ" ِهِتلَباَقُمِل ِتْأَي يذلا ضيرملل ُلوُقَي ُبيِبَطلا ."َكِب ًلاْهَأ" هيَلَع ُضيرملا ُّدُرَيَو "ًلاْهَسَو .4 ُدَمْحأ اَهيَلَع ُّدُرَيَو "ِرْيَخلا َحاَبَص" َدَمحَِلأ ٌةمطاف ُلوُقَت ."رونلا َحاَبَص" .5 "ِةَمَلاسلا َعَم" اَهِتاَقيِدَص َعَم اَهِقاَرِف َدنِع ُةبلاطلا ُلوُقَت ."ِءاقللا ىلِإ" ُتَقيدَّصلا اَهْيَلَع ُّدُرَتَو 160 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا نَع نايَرَو ِةيِذْغَتلا يِصاَصِتْخِا ِبيِبَط َنْيَب ُراَوِحلا يِرْجَي .يِّحِصلا ِزَكْرَملا يِف ِةَنْمُّسلا ِضَرَم .ناير اي اًبَحْرَم : بيبط َبْسَح يِنْزَو َصَحْفَأ ْنَأ ُديِرُأ !بيبطلا يديس اَي اًبَحْرَم : ناير .يِل ِبِساَنُملا ِنْزَولا ِةَفِرْعَمِل ،ِمْسِجلا ِةَلْتُك رِّشَؤُم .ميِجِرلا ُلَمْعَأ اًيِلاَح يِنَّنَِلأ ْكُرْتَت َل َّنِكَلَو ٌبِساَنُم َكُنْزَو ،!ناير اَي اًنَسَح : بيبط نِم ِمَّدلا ِليِلْحَت َةَجيِتَن ُرِظَتْنَأ اَنَأ .ِةضايرلا ةَسَراَمُم .ِلورتسيِلوكلا ِةَبْسِن ِةَفِرْعَمِل ِرَبَتْخُملا .ِمَّدلا ِليِلْحَت ُةَجيِتَن ِهِذَه ،بيِبَطلا دِّيَس ْلَّضَفَت : ةنمآ ُفْشَك ُنِّيَبُي ،نايَر اَي بِّيَط .ةَنِمآ ةَدِّيَس اَي اًركُش : بيبط .ٌةَضِفَخْنُم َكَدْنِع لورتسيلوكلا ةَبْسِن َّنَأ ِمدلا ِليِلْحَت .ناير اي زاتمم اذهو .7 نم 1 َوُه ِهِصاقنإ ُةبْسِنَو ِةَسَراَممَو ِةنزاوتُملا ِةيذغتلاب َّرِمَتْسَت نَأ َكْيَلَع .ِبوُبُحلاو ِفايللأا ِذْخَأ يِف رِثْكَاو ِةَضاَيِّرلا ،حئاصنلا ِهِذَه ىَلَع بيِبَّطلا يِدِّيَس اَي َكُركشأ : ناير .ِةَضايرلا ِةَسَراممو ِةنزاوتملا ةيذغتلاب ُّرِمَتسأس 160 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا .1.ِتاَبْجَولا ُخَبْطَي ُخاَّبَطلا .2.ِةَنِزاَوَتُملا ِةَيِذْغَلأا نَع ُحَرْشَي ِةَيِذْغَّتلا ُّيِصاَصِتْخِا .3.َةَضاَيِّرلا ُسِراَمُي ِةَقاَيِّللا ُبِّرَدُم .4.يِرْجَي ِةَنْمُّسلاِب ُباَصُملا .5.َضيِرَملا ُصَحْفَي ُصِّصَخَتُملا ُبيِبَطلا ُثْيَح ِةَيِّبِطلا ِةَعاَّمَّسلاِب ِةَنْمُّسلا َباَصُم ُبيِبَطلا ُصَحْفَي .3 .ُهُحَصْنَي .ًةَقيِقَد نيِرْشِع ُذْنُم َنيِبِّرَدَتملا ُرِظَتْنَت ُةَبِّرَدُملا .4 .ِماَعَّطلا ِداَدْعِإ َدْعَب َخَبْطَملا ُفِّظَنُي ُخاَّبطلا .5 138 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا 1 . ِدِئاَوَف ْنَع ُمِّلَعُملا ُحَرْشَي َةَضاَيِّرلا ُبَّلاُطلا ُسِراَمُي اَمَنْيَب .ِةَضاَيِرلا .2 دِئاَّزلا ِرَّكُّسلاو ِحْلِملا ِلُواَنَت نَع اوُدِعَتْبَي ْنَأ ِساَّنلا ىَلَع .َةَّحِّصلا ُرُضَي ُثْيَح .3 ِءاَقِللا َدْنِع ِضاَرمَلأا ِباَصُمِل َنْزَولا ُبيِبطلا ُصَحْفَي .يِرْهَّشلا .4.َةَّيِّحِّصلا ِتَلوُكْأَملا َنوُلُكْأَي ُثْيَح اَهِئاَنْبَأِب ُّمَتْهَت ُّمُلأا .5.ِزَكْرَملا ىَلِإ ْمِهِلوُصُو ُذْنُم َةَضاَيِّرلا َنوُسِراَمُي َنوُنِطاَوُملا 138 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم/ بيكارتلا .1.ِروُطُفلا َدْنِع ِماَعَّطلا ِلُواَنَت ىَلَع َبَّلاُطلا ُحَصْنَت ِةِحّصلاُ ةَراَزِو .2.اَهِلُواَنَت َدْنِع ِماَظِعلا ِةّحِص ىَلَع ُدِعاَسُت ُبوُبُحلاَو ُتاَّيِلوُقُبلا .3 ُرِشَتْنَت ُثْيَح ايِرِتْكَبلاَو ِميِثاَرَجلا َنِم ِلاَفْطَلأا ُةَياَمِح .ِءاَوَهلا َرْبَع ٍةَلوُهُسِب .4 ُجُرْخَي ِةَضاَيِرلا ِةَسَراَمُم ىَلَع ُطِّطَخُت ُةَرْسُلأا اَمَنْيَب .ِةَحاَّسلا ىَلِإ ُدَلْوَلأا .5.نيَمْوَي ُذْنُم َءاَوَّدلا ِذُخآ ْمَل اَنَأ 138 ةحفص / ه / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .1.ِميِثاَرَجلا ىَلَع يِوَتْحَي ُثْيَح َءْيَّنلا َمْحَّللا ِلُكْأَت َل .2 ِةَمِعْطَلأا ِةَبْجَو يِف ِتاَرْديِهوُبْرَكلا ِلُواَنَت ْنَع َدِعَتْبَت ْنَأ .يِرَّكُّسلا ِباَصُم ىَدَل .3 ِتاَضاَيِّرلا ِةَسَراَمُم ِمَدَعَو ِزُرَلأا ِقَبَط ِلُواَنَت ْنِم َرَذْحَت ْنَأ .ِةَنْمُّسلا ىَضْرَمِل .4.َةَّحِّصلا ُّرُضَيَس ُهَّنَِلأ ِّرِمَتْسُملا ِعوُجلا ىَلَع داَتْعَت َل .5 ِةَداَيِز ىَلَع ُدِعاَسُي ِءاَدَغلا َدْنِع ِكَمَّسلاَو ِجاَجَّدلا لُواَنَت .ِتاَنيتوربلا 1٤8 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .1؟ِةَقاَيِّللا ِزَكْرَم يِف َةَّيِنَدَبلا ةَقاَيِّللا ُبِّرَدُي ٍبِرِّدُم ُّيَأ .2؟ِمْسِجلا ِديِدْمَت ِبيِرْدَت ىَلَع ُبِّرَدَتُمْلا ُهُدِعاَسُي ٍكِراَشُم ُّيَأ 220 221 .3يِبِلاَط اي ،ٌمَركَأ ُهَّللا - .مِّلَعُم اَي ،ٌميِرَك ُناَضَمَر .4 .كَل ُهَّللا َكَراب - .اَمُكْيَلَع َكَراَبَو اَمُكَل ُهَّللا َكَراَب .5 ِةَّيِّرُذلاِب اًضْيَأ َكُحِرفُيَو - .ِبوُهْوَملا ىَلَع ُهَّللا َكَراَب .ِةَحِلاَّصلا 202 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا للها دبع نب ديشرلا دبع ذاتسلأا ِةينيدلا ةيِنَطَولا ِةيِوَناَثلا اياجارتب ِةَسَرْدَم ُريِدُم 2020 رياني 19 اياجارتب 62604 فوؤرلا دبع نب ناميلس دمحم ،9 تنيسرب ،12 عراش 37 اياجارتوب 62604 ،مرتحملا بلاطلا 2020 ماعل ةسردملاب بلطلا سيئر بصنم نييعت اًسيِئَر َكِنيِيْعَتِب ُفَّرَشَتَت ِةَسَرْدَملا َةَراَدِإ َّنَأِب اًمْلِع ْمُكُديِفُن ماَع لاَوُط ،ِةيِنيدلا ِةيِنَطَولا ِةيوناثلا اياجارتب ِةَسَرْدَمِب ِبَّلاُّطلِل .ِنيِيْعَتلا اَذَه َلوُبُق َكْنِم ُلَمْأَنَو .م2020 ،ِبلاطلا ِسيئر ِلاَمْعَأ ُلوُدَج ِةَلاَسِرلا ِهِذَه َعَم ُقَفْرُم .2 َكَل اَعِجْرَم ،ِةَسَرْدَملاب ِبلاطلا ِداَحتل يِميظتنلا ِلَكْيَهلاو .ِبلاطلا ىَلَع ِفاَرشلا يف َكِبِجاوب ِماَيِقلل .ِماَرِتْحِْلاَو ِرْكُّشلا َقِئاَف اَّنِم اوُلَّبَقَتَو صلخملا ............................. للها دبع نب ديشرلا دبع ذاتسلأا ةينيدلا ةينطولا ةيوناثلا اياجارتب ةسردم ريدم 202 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا ِةَقَباَسُم يِف ُةيِنيِّدلا ُةَّيِنَطَولا ُةيِوَناَثلا اياجارتب ُةَسَرْدَم ْتَكَراَش ِةَماقُمـلا ِةيوناثلا ِسِراَدَملا َنْيَب ِةيبرعلا ِةغللاب ِةَرَظاَنُملا ِهِذَه نِم ُفَدَهلاو .ةيزيلاملا ِةيملاْسِلا ِمولعلا ِةعماَجِـب ِبَّلاُط نيب يِعاَدْبِلاو ِدِقاَنلا ِّنَفلا ُةَيِمْنَت َوُه ِةقباَسُملا َناَكَو ِلَّولأا ِزَكْرَملاب ِةَسَرْدَملا ُقيِرَف َزاَفَو .ِةيوناثلا سِراَدَملا .)ِنْيَبِلاَطَو ٍتاَبِلاَط َثَلاَث( ٍءاَضْعَأ ِسْمَخ ْنِم ًنَّوَكُم ُقيِرَفلا يف ٍرِظاَنَتُم ِلَضْفَأ ىلع قازرلا دبع نب دمحأ ُبلاطلا َزاَحو ِتَماَقأو .ِلَّوَلأا ِزَكْرَملا ىلع ُقيِرَفلا َلاَنو .ِةَقَباَسُملا هذه ِءاَضْعَلأ ىَّنَمَتَت ُثْيَح ِقُّوفتلا اذه ىلع ًلاَفِتْحِا ُةَسَرْدَملا .ِةَّيِنَهِملا مِهِتاَيَح يف ِمُّدَقَتلاو ِحاَجنلا َنِم َديِزَملا ِقيرفلا 202 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / صوصنلا ؟ُسِلْجَمْلا اَذَه ُماَقُي َنْيَأ : لولأا لاؤسلا .1 ؟ِسِلْجَمْلا ُةَبَساَنُم َيِه اَم : يناثلا لاؤسلا .2 ؟ِةَروُّصلا يِف ُصاَخْشَلأا ُلَعْفَي اَذاَم : ثلاثلا لاؤسلا .3 ؟ِسِلْجَمْلا اَذَهِب ُموُقَن ىَتَم : عبارلا لاؤسلا .4 20٤ ةحفص / ب / ةَباَتِكلا ُةَراَهَم / صوصنلا ،ِناَباَتِك :َيِهَو ،َةَّيِسَرْدَملا ِتاَوَدَلأا ِهِتَبيِقَح يِف ٌدِلاَخ َعَضَو ًةَحوُتْفَم ُهُتَبيِقَح ٌدِلاَخ َدَجَو .ٌمَسْرِمَو ،ٌدَوْسَأ ٌمَلَقَو ،قَرْزَأ ٌمَلَقَو َأَدَبَف .ةَبيِقَحلا يِف َقَرْزَلأا ُهَمَلَق ُدِجَي ْمَلَو ِةَحاَّرلا ِتْقَو َدْعَب يِمَلَق َذَخَأ ْنَم" :ًلاِئاَق ُهَءاَقِدْصَأ َلَأَسَو .ِمَلَقلا ِذِخآ ْنَع ُثَحْبَي ُلوُؤْسَمـلا َوُه ناميلُس" :نيسح ُهُقيِدَص َباَجَأف ."َقَرْزَلأا !ناميلس اي" :ًلاِئاَس دِلاَخ َحاَصَف ."َمْوَيلا ِلْصَفلا ِةَمَلاَس ْنَع ىَلَع ُمَلَقلا" :ناميلس ُهَل َلاَقَف ؟َقَرزلأا يِمَلَق َنْيَأ ُفِرْعَت ْلَه ىَلَع مَلَقلا َعَضَو ُهنأ َيِسَن هنَِلأ ٌدلاخ َكِحَضَف "!دلاخ اي َكِنُذُأ .ُهَعَم لْصَفلا َكِحَضَو .ِهِنُذُأ 190 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .مِهيِسِّرَدُم ِتاَمَدَخ ِريِدقَتِل وُيام 16 ـب ُةَسَرْدَملا ُلِفَتْحَت .1 نَع ِعاَفِدلا يِف ِلاطْبَلأا ِةَيِحْضَت ِركِذِل ُةَسَرْدَملا ُلِبقَتْسَت .2 .ايلام هنات ِةَداهَّشلا ىلَع َنيِحِجانلا ُبَّلاُطلا هيف ُلُصحَي يِذَّلا ُموَيلا .3 .ِزِئاَوَجلاَو .كِلذ ِريَغَو ِيْمَرلاَو ،ِيْشَملاَو ،ِيْرَجلا يِف ُبَّلاُطلا ىَراَبَتَي .4 اًمْلِع ِةَسِداَّسلاَو ِةَسِماَخلا ِةَنَّسلا يِف ِبَّلاُطلِل ُةَلْفَحلا ِهِذَه .5 .ِةَّيِوَناثلا ِةَسارِدلا نِم اوَهَتْنِا ْدَق مُهَّنَأ 190 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .اًبِلاَط َّلإ ِبَتْكَمـلا َماَمَأ ُبَّلاُطـلا ُموُقَي .1 .ِنيَبِلاَط َّلإ ِّيِسْرُكْلا ىَلَع ُبَّلاُطلا ُسِلْجَي .2 .ٍبَّلاُط َةَثَلاَث َّلإ َّيِسَرْدَمـلا َباَتِكلا ُبَّلاُطلا ُحَتْفَي .3 .اًباتِك َّلإ ِةَّيِسَرْدَمـلا ِبُتُكلا َةَعوُمْجَم ُتَأَرَق .4 .ِنيَبِلاَط لإ ِتاَبْيِرْدَتلا ُةَبَلَطلا ُبُتْكَي .5 190 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .ِباسِحلا ِةَدامِل ِنيَتَساّرُك ُبَّلاُطلا ُّدِعُي .1 .اًّيِعوُبْسُأ ٍتاَعاَس َثلاَث َةَّيِبَرَعلا َةَغُللا ُبَّلاُطلا ُمَّلَعَتَي .2 يف ٍتاَتيِجْنِر ِةَسْمَخِب َّزُرَلأاَو َءاَمـلا ُبِلاَطلا يِرَتشَي .3 .ِمَعطَملا يِف ِليثمَتلا ِةَقَباَسُم يِف َنوُراَتْخُم اًبِلاَط َرَشَع َدَحَأ .4 .ِةَّيِنَطَولا ِةَلَحرَملا .ِلصَفلا ِنيِيْزَتِل اًتيِجنِر َرَشَع َةَيِنامَث ٍبِلاط ُّلُك ُمِهاسُي .5 191 ةحفص / ه / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .1 .ِموَيلا اَذَه يِف َءاَمَّسلا َلَمجَأ اَم .2 .ِةَعاَقلا ِهِذَه يِف ايِجوُلوُنكِتلا َةَزِهاَج َثَدْحَأ اَم .3 .ِةَّيِموكُحلا ِةَّيِوَناَثلا ِةَسَردَمـلا يِف َبَعلَمـلا َعَسوَأ اَم .4 .ِخيِراتلا َةَدام ُبَّلاُطلا ُمِّلَعُي يِذَّلا َمِّلَعُمـلا َمَسْوَأ اَم .5.ِةَّيِلارْديِفلا ِةَّيِنيِدلا ِةَّيِوَناثلا ِسِرادَملا يِف َيِناَبَملا َرَثكَأ اَم 191 ةحفص / و / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .1.اًعيِمَج انْيَلَع ٌديِعَس ٌماَع - .يِقيِدَص اي ،ِةَنَّسلا ِسأَرِب ًةَئِنهَت .2 .ٍةَمَلاَسَو ٍريَخب َتْنَأَو - .ٍريَخِب مُتْنَأَو ٍماَع ُّلُك .4 .اًدَغ َنيِمِّلَعُمـلاب ُةَسَردَمـلا ُلِفَتْحَتَس .5.اًراسي ِةَعاَقلا يِف ُزِّيَمَتُمـلا ُبِلاطلا ُسِلْجـَي 180 ةحفص / ب / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .ِباَبلا َمامَأ ِبَلاُّطـلا َءاَبآ ُةَمِّلَعُمـلا ُلِبْقَتْسَـت .1 .ِحاَبَّصلا ُذْنُم َنيِمِّلَعُملا ُةَسْلَج ُأَدْبَت .2 .ِةَسَرْدَملا ِةَعاَق َلِخاَد َنيِمِّلَعُملا ِديِعــِب ُلاَفِتْحلا .3 .ِةَعاَقلا ِحَرْسَم َنْيِمـَي َنوُمِّلَعُمـلا ُلِفَتْحـَي .4 .ِةَشَقاَنُمـلا َنيِح ِةَفِرْعَمـلاو ِمْلِعلاــِب ُمِّلَعُمـلا ىَّلَحَتَي .5 180 ةحفص / ج / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .حِرْسَمـلا َءاَرَو ميدقَتلا ىلع ُبِلاطلا ُبَّرَدَتَي .1 .َةَحِراَبلا بَّلاُطلا ىلع ِتاَّيِعْمَجلا ملعم َفَرْشَأ .2 .ِتَلاَفَحلا ِحَرْسَم َقْوَف بلاطلا َفَقَو .3 .ًءاَسَم ِهِئاَقِدْصَأ نيب ُبِعَّلالا َسَلَج .4 .نلا ِةَعاَقلا َماَمأ بلاطلا ءاَبآ ريِدُمـلا ُلِبْقَتْسَي .5 180 ةحفص / د / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / بيكارتلا .َنيِمِّلَعُملا ِديعـــب ُةَسَردملا ُلِفَتْحَت .1 .ِتاَقَباَسُملا ِفِرْشُم َعَم ُبلاطلا ُلَماَعَتَي .2 .ِلْصَفلا َنِم ِتاَّيِضاَيِّرلا ُذاَتْسُأ ىَهَتْنِا .3 .ِةَمِّلَعُمـلا َعَم ِتاَبِلاَّطلا ُّمُأ ُلَصاَوَتَت .4 .ِتاَرقَفلا ِميِدْقَت يف ِبَّلاُطلا ُسيِئَر ُرِّكَفُي .5 183 ةحفص / أ / ةَباَتِكلا ُةَراَهَم/ بيكارتلا .1؟يِقيِدَص اَي َنيِمِّلَعُملا ُةَسْلَج ُأَدْبَت ىَتَم .2.ِةَعاَقلا َماَمَأ َلَصَو ِريِدُملا ُدِعاَسُم .3.َنيِمِّلَعُملا ِديِعِب ِلاَفِتْحِلا ُمْوَي َوُه ُمْوَيلا .4.ِحِلاَص َعَم ِةَسَرْدَملا ِةَعاَق ىلإ ٌدِلاَخ َبَهَذ .5.ِةَبَتْكَملا َماَمَأ ِةَسَرْدَملا ِةَقيِدَح يِف ُةَمِّلَعُملا ُسِلْجَت 190 ةحفص / أ / ِمَلَكلاو ِعاَمِتسلاا ُةَراَهَم / لمجلا .ِةَيِبرَتلاَو ِميِلْعَتلا يِف يِناَثلا ُبَلأا َوُه ُسِّرَدُمـلا .1 .َةَّيِميِداكَلأاَو َةَّيِملاسِلا َموُلُعلا اَنُمِّلَعُي َوُه .2 .اَنِسوُفُن يِف َةيلاَعلا َةَّقِثلا يِّبَرُمـلا ُسِرْغَي .3 .ِةَّيِوَينُدلا ِةايَحلا ِةَهَجاوُم يف ُدِشرُمـلا اَنُحَصنَي .4 .ِةَحيِدَمـلا ِقَلاْخَلأا ِةَسَراَمُم يِف انَتَودُق ُبِّدَؤُمـلا ُنوُكي .5 ا فيتايرك :يِعاَدْبلإا ب قيسات : ُةَرْيَحُبلا نيتورڤ : ُتاَنيِتوُربلا ت نرباچ : ُتاَيِّدَحَّتلا ناوسلمڤ : ُريِوْزَّتلا ڠونوڬ يكادنم : ُلاَبِجلا َقَّلَسَت ج ايريتكب : ُميِثاَرَجلا ناوتاسرڤ : ُتاَّيِعْمَجلا رڤلا : ُعْوَجلا يسارنيڬ : ُلْيَجلا ح لواڠڤ : ُسِراَحلا نيريجيب : ُبوُبُحلا خ نملاڠڤ : ُةَرْبِخلا ياهبرم : ٌريِطَخ د ننارڤ : ُرْوَّدلا ر يمسار تروس : ُةَّيِمْسَّرلا ُةَلاَسِّرلا لكيساب قيءان : ِةَجاَرَّدلا ُبوُكُر س قمل : ُةَنْمِّسلا ش ڠپك : ُعْبَّشلا نايناربك : ُةَعاَجَّشلا ايلم : ٌفيِرَش ض نكترضومم : ٌراَض ط رڬس : ٌجِزاَط ع يڬڠيت : لاَع نتوار : ُجَلِعلا ف نلوڤموك : ُقَرِفلا نيماتيۏ : ُتاَنيِماَتيِفلا ق هوتنوچ : ُةَوْدُقلا ك ڤوكوچ : ٌفاَك ل : ِتَلااَصِّتلاا ُةَنْجَل يساكينوموك ساوكنتواج نساڬرچك : ُةَّيُنَدَبلا ُةَقاَيَّللا لكيزيف م نقيءابك : ٌةَئِواَسُمَو ٌةَنَساَحُم نقوروبك ناد وڤينڤ : ُعِداَخُملا هيتلاوروج : ُبِّرَدُملا تيهاڤ : ٌّرُم اوتڠڤ ڠولونڤ : ِريِدُملا ُدِعاَسُم اترسڤ : ُكِراَشُملا ايلپڤ : ُفِرْشُملا نتكوس :ُرَّرَقُملا نڠدنمڤ : ُةَّيِعيِبَّطلا ُرِظاَنَملا يداجلاومس نمات : هَزَتْنُملا سوبيليس : ُجَهْنِملا نءاجركڤ : ُةَنْهِملا ن نكيتيرك : ُدِقاَّنلا يتيۏيتكا : ُرِماَغُملا ُطاَشَّنلا نءارابمڠڤ اتيرب : ِراَبْخَلأا ُرْشَن نيمرچ : ُةَّيِسْمَّشلا ُةَراَظَّنلا متيه تام بلك : يِداَوَّنلا و : ِةَضاَيِّرلاَو ِباَبَّشلا ُةَراَزو نكوس ناد ايلب نيرتنمك نڠوبوهرڤ : ُةَدِّدَعَتُملا ُطِئاَسَولا ياڬابلڤ وتنب تلا : ُةَّيِميِلْعَّتلا ُلِئاَسَولا رجاڠم نهڬچنڤ : ُةَياَقِولا ي يساكينوموكرب : ُلَصاَوَتَي هوڬڠوسرب : ُدِهَتْجَي ابوچنم : ُبِّرَجُي نكوكبمم : ُدِّمَجُي نكيعارم : ُلِفَتْحَي نكيتسمم : ُقِّقَحُي يڠودنيلم : يِمْحَي وڤينم : ُعِدْخَي ڠچنرم : ُطِّطَخُي نكنڠيرم : ُفِّفَخُي هيتلم : ُبِّرَدُي ءاعدرب : وُعْدَي اسارم : ُقوُذَي نكقوجنونم : ُدِشْرُي نكيڬڠينم : ُعَفْرَي يءاساوڠم :ُبَعْوَتْسَي ڠنرب : ُحَبْسَي وڤمم : ُعيِطَتْسَي ايدس ڤايس : ُّدِعَتْسَي اڤموجرب : ُلِبْقَتْسَي نكسنامم : ُنَخْسَي ايلپم : ُفِرْشُي نابرقرب : يِّحَضُي اريڠم : ُّدِعَي سوبرم : يِلْغَي يراچنم : ُشِّتَفُي اسقيرمم : ُصَحْفَي اريبمڬرب : ُحَرْفَي اڤموجرب : ُلِباَقُي نكهبمسرڤمم : ُمِّدَقُي يريدرب : ُفِقَي ڠيروڬڠم : يِلْقَي نكسورولم : ُمِّوَقُي يلينم : ُمِّيَقُي نكايلومم : ُمِرْكُي ياترپم : ُقِحَتْلَي ريخارب : يِهَتْنَي نكسوڤاهڠم : ُخَسْنَي اَهيِناَعَمَو ِتاَدَرْفُملا ُةَمِئاَق 222223 224 ُعِجاَرَملا ميركلا نآارقلا .بتكلا ملاع -ةرهاقلا .ةرصاعملا ةيبرعلا ةغللا مجعم .م2008 .رمع راتخم دمحأا .ةيملعلا بتكلا راد-توريب .عومجلا يف لصفملا مجعملا .م2004 .بوقعي عيدب ليمإا .مولعلاو ةيبرتلل ةيبرعلا ةمظنملا .يساسأ�لا يبرعلا مجعملا .م2003 .برعلا نييوغللا رابك نم ةعامج -سورال .ةيبرعلا ةضهنلا راد- توريب .يوحنلا قيبطتلا .م1988 .يحجارلا هدبع -نيطسلف .يناثلا ءزجلا .يساسأ�لا يناثلا فصلل ةليمجلا انتغل .م2002 .نورخآاو ملسم دومحم رمع .يلاعلا ميلعتلاو ةيبرتلا ةرازو .جهانملا زكرم .عيزوتلاو رشنلاو ةعابطلل رصم ةضهن -ةرهاقلا .ةيبرعلا ةغللا دعاوق صخلم .ت.د .ةمعن داؤف .سيرفرتنأا نراديإا نتاكنا -روجنلس ملع هاش .حاتفملا .م2008 .نورخآاو نيدلا نيز يريخ دمحم -توريب .3-1 :ج .يردانلا دعسأا دمحم :قيقحت .ةيبرعلا سوردلا عماج .م1999 .ينييالغلا ىفطصم .رشنلاو ةعابطلل ةيرصعلا ةبتكملا ةبلطلا مييقتو ملعتلا رايعم ةقيثو .م2018 .)اهريوطتو ةيسردملا جهانملا مسق( ةيزيلاملا ةيبرتلا ةرازو .ايزيلام .ةيوناثلا ةعبارلا ةنسلل :تنرتنإ�لا عقوم http//:www.almaany.com :طبار يف يناعملا مجعم عقوم https://mawdoo3.com/ https://weziwezi.com Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Tahun Tingkatan Tarikh Terima Nama Penerima Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ______________________________ Nombor Perolehan: _____________________________ Tarikh Penerimaan : _____________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL

kssm_Sains_1aaj6giN4hm0-LqBfWDgw80V-iSglGQqr.pdf

Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner ‘.;?! nu“ .qr'(’:/f f\*-\l’ru *1 i \ W % 9 Rangsangan O Tmdakan O Gerak balas O Tlndakan luar Q Saraf tunjang O Fotoreseptor Q Saraf penfen O Tunas Q Afektor O Efektor § Kata Kane! I 11-_I“ |<IH|n ml! , Nlhlhl lI1<lSd Ar,ar;_: ianan pr,-cut dalarn pertandingan sukan antarabangsa ',r;pr;rt| Sukan Ohrnpik menggunakan alat pembesar suara dan aim pengukur masa sepern yang dilunjukkan dalam gambar tom rn atasv Ala! pengukur masa lni mengukur sela masa antura bum/| danpada pembesar suara dengan tindakan daya tolakan pertarna yang dikenakan oleh kaki pelari terhadap aiat iru. Sela masa milah dikenali sebagai masa gerak balas. Dalam acara lanan pecut 100 m di Sukan Olimpik 2016, masa gerak balas bagi pemenang pingat emas, Usain Boit, ialah 0.155 s. Sekiranya masa gerak balas seorang peIan' yang d|ukur adalah kurang daripada 0.1 s, pelari itu akan dibatalkan kelayakan untuk bertanding. Mengapa? Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner J. . - -2 1 1 <‘¢.- ., ,¢._ . 2 1.‘ \ 4 _ \v_\\./ \ . . . '1: _ ._r -'~ ‘ »|. .. * . A ~. H“ . _ 1_“’b,'> _ . _ _ 4“. _ _- (M. , \,.‘ J ,_7>_l_‘. f.’- ‘ .'.¢~v. , '5‘ _ 4 ~ 1 ' ‘ -r._ 1 ; _ 7-‘ A ‘-» . " '. 1‘ _- v 4'. 5' ‘ 1 ‘ *7 - -‘A -’ . ». , , , V , A .\. .1.‘ '. . ' --3"‘ ‘_ _~/.~_ w _ _\.\ .. , v_ ,, ,_. 4 ‘I 1;," ‘ -x .\‘ \ .- \J un- ;~' _.; ;,I;1 V<‘l>"‘V__x», (.-. 4‘‘ '1‘r.. -P.-"?*;___ HT-e‘-V4, A.\"_.. <A-2‘-Jr‘ ,,.\, U1, v .',| _/.. w * ,5"? . |'(»"y _- .\_'-.' - " 1. . . x,/ '1' 4 f. U -' .w.3s"--\1 1/: .,- '_". 4 ‘ ;';- ‘>" ,‘._~ 4w ' I, *1 r/1.».-‘v,-.4-¢'. "L o ‘cl "'13 \ \ ;”-' "2 ‘. )' ‘- ~ ‘ 1.0 :1--. - 1 Bah 1: |{:||1gsn||gm| dun tivrak l!.|l.|\s ‘ r ..9-1 ‘ rh >~ ' I .l_. ‘ , 1--’w.1 . > - . . ._{ '_ > ‘I r. . T.‘.,\‘,. _ > ‘u. .,,;.r_ ‘l . 4 4| _,‘_!,~_ 101 , ,4-' ~; I.-. 6 - B .-5/_‘ \» —'\ _"\\ :- _ Q 1*?‘ ~_. »4. .,‘"_" -.'-‘i“;" _.-" ‘yr.’ ‘K ., I _ .\‘_'_| .. '-4‘ ‘ _'1 .\ . . -‘,_¢§j- _;-‘ ‘;."_ 4_ -- .- Q \ ' A * :"~ *. . ‘ '5 ‘ . my , ~ ‘I - 1 1 ’ *' . . . "6 . V _, 9* ‘_~\_ 1 _ 1 .v ‘ \ I‘ w ~ ‘ '\ A ‘~My ‘ . »~ : 1 ~ . \ -.- - ..'\., -. ;_ ,.,.,., .- ~'»-,~ .. 1.", K "VJ. _ _ ’.§.~e'..;'.": ’>-M‘1'5 r- . ‘ “ ‘ ' "'17,; _ - -' "(fr . ~ 1'. ->'l|., _v' :';:(1 > >1 ‘ ', / , . -" 1 ,~ ‘ ’ ,\* . _,r».",‘ ‘:5’ .~ I 191:’ .‘ ' , -. , ., - \ ~ ‘ ‘ q ~. , V \ __ ', If.-.“ ,.'1n." ‘ ,... . ._.x fi'3.7i'; \ ' \ ‘ ‘. ‘T \ , . Scanned by CamScanner Tindakan Terkawal dan Tindakan Luar Kawal an kepada tindakan tel-kawal Gfifflk balas badan manusia terhadap rangsangan boleh dibahagik _ dim . dan tindakan luar kawal. Perhatikan contoh gerak balas badan manusna yang fljllkkan _.;__.- (a) Membaca buku Ob]€]( gerak Q Bqdasarkan Rajah 1.2, gerak balas yang manakah merupakan tmdakan ifil-‘kflwfil ~ ’luar kawal? ,-I ~, Tmdakan Terkawal ’ Tindakan terkawal ialah tindakan yang disedari dan dilakukan Semua tindakan terkawal dikawal oleh otak. Contoh tindakan menulis bercakap, makan, minum, berjalan, berlari dan bersenam. ' tindaka;1 ditunjukkan dalam Rajah 1.3. :'_| .1 Bunvi. 'te|Bf0n' __.,_ _-__'- -.< Q as (b) Menarik tangan daripada ' pan ,__;_, _~-__ .-_.. ‘.- -bi-Q (c) Penstalsls d1 mengiktit Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner , 1 Tindakan Luar Kawal serta-merta tanpa disedari atau difikirkan lerleblh da ' Tindakanluar kawal ' " _,/7';;;,l Medula I 1 Melibatkan medula Melibatkan saraf tunjang oblongata fl§§i_€ ~ Denyutan jantung - Menarik tangafl Wablla anas INFO SHINS 1 ” . Tindakan luar kawal ialah tindakan yang berlakg secalizlu ) If / \ \ Q"-\ “ \\ \\_ 1 \ ‘_ ; \_ 1 oblongala ' Tindakan luar kawal terbahagi kepada dun l<UmP“]a"' I I; I ,-/(\ lla\?.,\ \ - Pernafasan terscnluh benda p . _ . . . - -1 "ak benda lfljflm Perlstalsls - M€fl3flk kakl apabl a lerP'J d I m hidung - Rembesan air liur - Bersin ap Afektor (reseptor) 4‘. \'Ifi1 4*-'’T\~-I "\. _‘~.¢.._,' _~- .-__., -\.;\,,,._ \', - -" Q ~o ,~ §\! __- -1 ‘* .-___‘_ \‘.- ul- ¢-~___ Efektor impuls ___1r" abila habuk masuk R6 *1 3 -) Arah ahran umpuls dan (reseptor) ke efektor ,2 7 7-.1 Rajah 1.5 Urutan aliran impuls dalam tmdakan Iuar kawal (tmdakan rqfleks) Mari ldta kaji dengan lebih lanjut tentang tindakan luar kawal dalam Aktiviti 1.3 di Membuat persembahan kreatnf tentang. I" bahagian yang terlibat semasa pergerakan . lie _ -impuls dalam tindalgajn —* - \. *,‘~'- Q *1 -» ‘I.--‘ ‘:\,'-.. “._;._ ¢._L____h;-_. 4 1 I 1 Scanned by CamScanner .< ‘ .'~?'='1'.s'-" ‘ zi ~ Y‘-’_/_.F:‘>“l;~.k;~_\',\-:\\--I ‘:1 “¢g‘- E, A C%f~7W%* .3%‘_ .~.¢Y,,;,.‘i_-9!’ is 00000~ .- 1? <1 \ . ' r-l\¢v, _'Q , 4;.“ ‘£314 1‘? > \~ _ ~*('!\J . r 'f~- :0 ,~;I,1 -rl'0¢" '.Q‘ ~-[.554-;*-.;-Y._ '.‘»'= i»";:<.**.<~<=,* V .».-.- ~+ p ‘__‘)u\ ",~.'.~'r-" . 6600oo5‘9"“ “" 1 ml’ »_ ~ \. *\ If ' \ \'\~ '3 - ‘ $7.’ 4-" “‘ a,'_It ‘I . 0'03 ‘RC o’ “F30 If/‘E’LU 'l,‘-4' ll, Ll“ I.‘ '4." 0*1" , _ 37>" ‘Y 2"‘aw3 __ _/Tia s.-Fu“.94', I9 3.,’ "' .'~3';'s 1 0-?"2 xéll‘ ‘r, 2;?‘8_ _ Y v '1'! I" V“; lf,_“' ' ,iQ“_‘K."v7,4 -‘i 1-". A ‘F5. - 0 ‘ , >~.:¢"__ "“.*-:1'?"€L 7l:&"~*=‘.f4*<4? 9. i. A . l‘. i"'?"t'3'\w§'r‘ \! " \_ - "“"_- _.__' _" (;:&\~ l P’; “Y1-2' ‘ \ Aktivlti *"*l-7-"*'-5' “K*+' . - 3"s~f mm; ln.Wl'Z>l Mengesan perubahan saiz pupil pada mata terhadap keamatan cahaya (tindakan luar kawal) Tujuan: Memerhatikan perubahan saiz pupil pada mata terhadap keamatan cahaya yang berbeza Radas Cermin muka dan lampu Arahan ‘l. Kenal pasti pupil pada mata seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.6. V Pupil Rajah 1.6 2_ Perhatikan pupil pada mata anda dengan menggunakan cermin muka dalam keadaan cahaya terang. Lakarkan saiz pupil pada mata yang diperhatikan. 3. Perhatikan pupil pada mata anda dengan menggunakan cermin muka dalam keadaan cahaya malap. Lakarkan saiz pupil pada mata yang diperhatikan. l Banding dan bezakan saiz pupil pada mata anda dalam keadaan cahaya terang dan cahaya malap. -' 4. Soalan 1. Dalam aktiviti ini, nyatakan rangsangan dan gerak balasnya Adakah gerak ba\"las.l'l'\i.+}i- . flux "T merupakan tindakan terkawal atau tindakan luar kawal? Terangkan. A3’ " 2. Apakah hubung kait antara saiz pupil pada mata dengan keamatan 3_ Apakah kepentingan gerak balas tersebut? Kesimpulan Buat kesimpulan yang sesuai tentang perubahan saiz pupil pada mata keamatan cahaya. INFQ SFIINS Pupil pada mata manusia adalah berbentuk bulatan. Adakah pupil pada berbentuk bulatan? (a) Kambing: Sesiempat v -"*7 p. ‘¥ *0; . ~(._. . G‘ Ix“ ;,& ._( _ 1|-R ‘ . -')‘r Q.ml IJDY -6“ 2» i »’ I .' ,l' 2' ‘.8’. -V _ -Q n .Q_ _ l » | Scanned by CamScanner _ _ _ ' 4% >fl__ I‘ U’__v_‘>‘ lII 1 l'\~\|mr"‘uNlI‘!,"“!J““|‘¥.V)'_1“ /_ J __ __ T U’!_’ _h ;mHHH_‘__ _|__ _‘Ii 1 y M Uh _ _ UV ‘n ‘vi vjqyH‘ I_‘vF_n_" ‘ __ -_._ _ V;u‘T g /g1-'_ 6 _ _ _ \ 1 __ f \A _\f /_> _ x __ ___ __I/ am/I '1 N‘I g H‘: T” E 3 VAHIV? 0,_ flyv\ __ NH_ g__ RH‘ ‘~‘I M l_iII‘ Q __J _ W mm‘t _‘_ V\_L7 __’1“I“ _____ ‘IIJ‘_ F_‘ 1 qv‘EM ___‘_q_ g_N‘__H _g _g__g '_;I MQ g“P 4 __ _ Scanned by CamScanner 5 “I_ ‘Tm “"i"i""" J’ ‘*1 UL‘ -c». ,¢--— -~-- —-—_~ *r~ J l’r<LltFaY-. pl’ )ll|z)_‘|\ ._._!____, ,__,_,_ Q _ lml ‘HQ J ‘, ‘ ' p -_biL_.u_-.'@s._ll -i 1 l _ _A vm ' _l""_ < yr‘-\*l‘l I Y1“ _ l'|_| l..' ~ A Scanned by CamScanner W‘ \ \ ‘ Vk \\\__‘I ’{__,_\7) _A\‘V,‘/J H:[I 1‘ _ __ 1 H_ _ l Scanned by CamScanner Apakah Warna Objek yang Dilihat? l Retina mengandungi dua jenis fotoreseptor, iaitu sel rod dan sel kon seperti yang dalam Rajah 1.9. Sel rod peka kepada keamatan cahaya yang berbeza termasuklah cahaya tidak peka kepada warna cahaya. Sel kon peka kepada warna cahaya dalam keadaan yang cerah. Terdapat tigaj iaitu sel kon yang peka kepada cahaya merah, hijau dan biru. 4 » Selrodi Sel - Telinga Apakah bahagian telinga dan fungsinya? Perhatikan Rajah 1.10 dan Iadual Sklera Telinga luar Koroid " " '1" %—"' .' j ' in-5 Retina ' . _ l -1-4 I:§ Rajah 1.9 Fotoreseptor - sel rod dan sel kon Telinga tengah '1-‘élinga dalam '2’ _4~‘ \-: \- I Scanned by CamScanner ' "f 'f'4"'— -..,» ,. I ' F; |O'\l_|U - !H- > _ \ 1/,. I/’/ ‘n/!‘..'_’V'. _ h Y Scanned by CamScanner ~.._'1 ‘.‘\_,; _ j . _, 1 , T»\1!:v:lL~_Il ‘.lL;ll,_-9:1!-j ‘ it, '.“,_\ .. ,. , - ‘ V “ll,-_ :=.1'. ,Y-&JJ:;{Z\_--,4Q-\,_n_¢v;:,§1[l3 l;.1-_ l__>| _i'j_.-@i‘=_».,;jl_ 5 ;;,<§,q.;, 3 , fl »'l"-,2l'i~l ‘Y-I i ii» -i~ =" , ’:=*"»;.4, ‘iiil *=‘*'5,1:'Fl:.<;»;i ll,_';ii)1*';‘.ll»-'1f£m;~ *r<j?;l1 m;;,; i l a .>'. V ,. , , , n "11’: Z_ :7 F;-_ ‘<511% -‘ ;],"i'l.',r;' ~ T; ,'; _._,.__4_-_' _ ;_\:~;l_!; -.:;j§,,=l l ‘/'_'l_1_fiF:-, Ky‘ |{i_.l..~>jv\£i,‘/l‘;¢;'y, j\(jr:¢'_l]Yr:_){L~u Ill l|_',f l'.r (f, fwfj‘ in-{ | y ._‘j, _ l _ l’ <4 _ _ cy4)F“;_h, A .(: ‘?y.u,i“ 7l.,, {.1 A--» ii ,4; g ,,, , L , -' |_ns.iK_i> _:_ " _l,|_j C‘.-“¥‘"4‘j“"\ ‘l.~,:_,k ‘ ‘ ,‘ — ~- >Vfil" ., __ . l f \ i; w »/ . .,_ l . l _‘ '1_9'll'>:>--'17! '_l{~'.'lu_~;.rll llillllll 1:‘ \_l,l.l',l,, i, i;,( -Why-H.» 3,», \ _ ~ , , ‘ ll>‘l‘r4l},l|h‘l|I\ '~“J,v“{/IT\‘ “(I|—"Hnl . ' .'~‘ 1» \ ll u-'l,.|'.: »»,';.\\;-‘vl»'\;1'1 l_'|_l}_ '_: ~15 _'_l)i.i,- Li1l:.‘ i7l.i:, y l - if "hf": 'l>:ti=i. "'4; ,_ , _: Ly K / "1-"l‘~'1H l'.i?"‘7 l:&’Iv,"ll‘]4 lI.1i~.-L»-I:L\;" l‘ E‘ ,».L(' " l '1 |'\ l ll Scanned by CamScanner M Ir J A __ 7_ HV/g ‘//‘V I ‘\j _\I I ‘Viv__X_\>(>// _ “_ ____ A_gZ} __17_‘ __ _g’ _t {I 1/_ g __‘/_ wk "V_ F_ ‘__ K Scanned by CamScanner @1 Mekanisme Pendengaran Bagaimanakah kita mendengar? Perhatikan Rajah 1.14. Osikel | Bab 1:Rangs.1ngan d;1n(ier.1k H;|l.1~ Otak -I “~ \ .1’ Sarafauditori ‘K ) Koklea Cupingltelinga Salurtelinga Gegendang lendela _’ Arahahran bunyi ‘ R . _ telinga bujur - _ bunyi bunyi Sumber Cuping Salur Gegendang bunyi telinga telinga telinga Cuping talinga Salur telinga menyalurkan menerima dan gelombang bunyi ke mengumpulkan gegendang talinga dan gelombang bunyi. menyebabkan gegendang Bunyi Otak saraf Saraf ditafsirkan avdilofi Impuls-saraf kemudian dihantar melalui saraf auditori kaotakuntuk R Arahan 3. Bina satu carta al-ir telinga bergetar. impuls Rajah 1.14 Mekanisme pendengaran manusia ?".<‘§ A , Mengkaji mekamsme pendengaran dengan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. ‘ 2. Setiap kumpulan perllu membent-angkan dengan menggunakan model Yang impuls saraf . 1- -:-.. _‘ . . ,' 3.1;", Tulang getaran "' osikel Koklea Scanned by CamScanner . .> ‘L . » v_ M . CH‘ 5!’ . , H l if X / N\\“; L". \ l :.'<", lg Alxlll l / a ml : <1‘ml:~@ml§1ull§lh.1l 4 R \‘l ll JV aw‘ may -\-l>lu'~;l~jl_l — <.r| -‘_41"_ . 4_ “ 1 . 5-'4 F-‘A lam; " ll I "I"l-‘lVlV.',:‘llll>" l I II Eur‘ _§- I. r; . - . a - ll -wl ‘/"I l V ‘;i,:‘ ii,-. 'Hllll>/“"|'li1-:3l',lll@ll _-',l?‘l '<‘l‘;»;\<:‘lr\ll'l ‘ Y ii l,'75j"._ li;,w'i'>"-2 ]QI'_i;lii@jllllllll.5:lll? )1 ‘$1 {EFL \ ‘ w / ~\ /I I“ _ ,_ _ , / , , . H », -'—’__4¢r1"=-.z~=~ . _, ,..- -=1» |_ I 8! Qfi L-_.. /Li“ $:‘§“<'¢.-§\-,€ ‘$5 i 1/ -I \ ll ' < l ">‘-F_{L§_-,_._ -_._'_;'/ l ' * . ~ >‘ t:;.— ’ i ‘ _ I - J,“ i-.l-";jg1l\'lf‘ ' ‘ . »-= 1 I7‘ ir ¢;;_~_i;;(;ly};_r Elk; _j -,: lI’€_/I":/L} rflrfll ‘_‘ i ‘-' I an ~‘.!:'+.~i ' |_m*.!fVJ{_r/_/1in ~ zfi-Ti'Tii up R _ |_ I. ii, laigjratn ».,l§:-.l ‘ y "‘ ~-‘-l-w~:~,,1~-> l _.~_\ ,. ll‘/I: ‘Y’§ _/_ ‘ ,, .,_ ,,,_I‘., .<"»,.| -_, A -_i 0 C A -i ll ' l}i.1m‘.‘,:lll'?4~;j- rm -“'/fijlllllul -, 1 ;~."Qlll’:l-(.’\'-;ll_lll (T ;/ » ~1 < .i ~i <l:.~ w'£:l = ‘i,~‘;‘_l,ll~'lll Y; r-gm ll2lll‘!~’=1*?ll Hril<_§.‘ll~<1.\l~'*il,l>" Scanned by CamScanner [ ILII» I: l(.|||;gs.|m;.m <l.m (51-ml: H.uI.|~- Kepekaan Kulit pada Bahagian Badan yang Berlainan terhadap Rangsangan Gilmbilf (om 1.8 mcnunjukkan lwlwnxupn cuntnlm uklivili lmrian manusia yang menggunakan kepekaan kulit pada lwalmgian badan yang lwrlninun lcrhadap rang.sangan yang berbeza. J: _3_ w Gambarfoto 1.8 Kepekaan kulit pada bahagian badan yang berlainan Apakah sebabnya aktiviti harian dalam Gambar foto 1.8 dijalankan pada bahagian kulit . _ yang berbeza? Mari kita kaji hal ini dalam Aktiviti 1.6. Bahan Pnta selofan Radas Arahan ‘ ‘ ~' P!@'A1;i¢3311§!5-fl Pencungkil gigi 2 Pita selofan Pencungkil gigi 1 Densan men.ggu_na_kan pm selo Q _~ _pencungvIV<il gigiyang 0 V '9, pen_cungkiI’g,i.gui<ya;qg Yang. .P@’r‘falTia 1. Jalankan aktiviti ini secara berpasangan. 2. Sediakan susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah Pembaris Pencungkil gigifl Rqjah“ l_.1~§ _ mm Mengkaji kepekaan kulit pada bahagian badan yang berlainan terhadap Pembans (30 cm), pencungknl g|g| dan sapu tangan (atau kann p_. L Scanned by CamScanner ‘ - ~ ~- - . ~.~ ~-.-».- was‘ _ - _ __-‘_ _»,_=‘ . ‘ P‘ | . /1 5 _ ‘ _ _ , “,3-\,~;;[~ ' ‘;.'m.l';_\'\'\F1_‘,':‘"“' ' - Q I xv’, ‘ \ . 9 1 , ‘W: 1, W 5;» ;‘"{,_€m\_§»_| Que“ / / -I‘ _ _., ~_ -—' ' ‘~ 7'? 1. :~ 1l‘.'f~:*.-1 ‘ ‘ ~ . ;.cs- ' \ ,‘ » » ‘C‘r'/_AI-Lfi '.,‘ V 1 ' .' - ‘ [w.~‘ M 1". _)\.. _-A-'~ ~ ‘ \ .1,Y.-\'- , Z» - -- —‘~ ~ _.. _,. .. ,- 5--/1‘ Yaw‘ > M \ ‘ \ .- \;. ~,;»='._i;;,~.»>rm;;1;\Fy;;;§§gAfl!r%{l;_wi\“>2”Jlif-'1::1/21:1'.i&;£&iF"I"B',:§»5fi I *- ‘ ‘__________.,__,.__.| _ \ ‘ — ‘pr.',‘L»~;1|;-r,>;,1f'I‘ M ‘nr-\..\~ra‘L+.1 w . in | \"?L".I1r|‘ "\F~~' ;»';"?JT‘{3;'1!’“\"“ \ ~ \ ‘P! _ 1 '\’\,1F ,~\:_ \,k‘ ;:>»;1;;<v > v q.,? ‘I .@:"i~"1 T ' . _ ._ _ V_ ‘ _W ll j_1'_’_*f' >2-3"-J1!‘ I ,1. Y \. .' , _»f"',‘ "2-I" - ‘ K) ;< L-.\ ;>‘,_;;:@§-‘.';1>_v»,q1‘1 m _’-f_:_1(¢_‘|'Zi\f'\3:/?;;Hf;€j‘l;~(H'; ~ Scanned by CamScanner Kepekaan Lidah terhadap Rangsangan Rasa yang Berbeza Lidah bolch mengesan lima jenis rasa, iaitu manis, masam, masin, pahit dan umami. Setiap rasa dikesan oleh reseptor yang berbeza. Mari kita kaji kawasan lidah yang mengesan rasa yang berbeza dalam Aktiviti 1.7. ‘Q . 6000 IVltl 7 Menunjukkan kepekaan lidah terhadap ran san an 9 9 rasa dengan bilangan reseptor Bahan Larutan gula {manis), larutan garam (masin), jus Jangan iirnau (masam), air kopi pekat tanpa gula (pahit), sup kimiadi cendawan segera (umami) dan air suling KBUBRQIHT Radas Penyedut minuman, sapu tangan (atau kain penutup mata) dan enam biji cawan Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berpasangan. Guru akan membekalkan setiap pasangan murid dengan lima larutan yang berlainan rasa, iaitu manis, masin, masam, pahit dan umami di dalam cawan yang berbeza. 2. Tutup mata pasangan anda dengan sapu tangan. 3. Minta pasangan anda berkumur dengan air suling. 4. Dengan menggunakan penyedut minuman, titiskan satu titik larutan gula di kawasan A pada lidah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.18. Mirrta pasangan anda mengenal pasti rasa larutan itu tanpa menarik masuk Iidahnya ke dalam mulut. 6. Tandakan ’/‘ jika pasangan anda dapat mengenal pasti rasa larutan dengan betul dan 'X' jika salah atau gagal mengenal pasti rasa larutan dalam jadual seperti di bawah. Ulang Iangkah 3 hingga 6 di kawasan B, C, D dan E. Ulang langkah 3 hingga 7 dengan menggunakan empat larutan lain yang dibekalkan. . .. ___|,,_‘l~_ __'..r_, .. . . _. S. 7. 8. ._—4*— \f4—_\P‘- ~"“-» Soalan 1. Mengapakah pasangan anda pedu berkumur setiap kali hendak yang lain? 2. Kawasan lidah yang manakah dapat mengenal pasfi 3. Kawasan lidah yang manakah paling peka terhadap 4. Kawasan lidah yang manakah paling kurang peka V pemerhatian anda. Y '* 5. Apakah kesimpulan yang dapat anda buat ‘I81 1 Bub 1: Ra|1gs;u1;;.||| d.|n (21-mk B ml |\ Scanned by CamScanner _ m_ Scanned by CamScanner ?'?¥'. ' :;‘7(~r.; 4 ‘ "Y .-‘ 4 ._., O ¥§¥0 ql - is |¢oooo | I D '1' 1 4. Benkan cawan yang bans: rrnnurnsm lmrclaal perisa anggur kepada paaangan anda dan minus dia mengenal pasti dan rnrmyatal/an ymrma minuman kordial di dalam cawan yang dibmi. 5. Tandakan ’/' jika pasangan anda dap-at menjawab dengan betul dan '/' jilra ragu ragu atau gagal rnenjawab dalam jadual sepr.-r1i di bawah ini. 6. Ulang Iangkah .3 hingga 5 dry.-ngan rninurnan kordial berperisa lain. 7. Ulang Iangkah 2 hinggn 6 dr.-rugan tanpa mernicit hidung. “again g Parisa minuman kordlal hid‘-‘"9 Anggur Oren Mangga Straw-1;r1 Dipicit 7 1 Tanpa _-F dmmt V M Soalan 1.D 2. Nyatakan satu inferens berdasarkan jawapan anda 3. Mengapakah mata pasangan anda periu ditutup dalam aktiviti ini? 4. Mengapakah makanan yang panas lazimnya berasa lebih enak? . ~_. - \—l _=Q.,.. LII. , ' /_. _ .'.< ,- . . . . - . _ 1 .. I 5 - . ' - 5 ,r 1 . _ I - _,- .__ Y. . -'11‘->1 a 1'.’ --_ __ ‘.-.r ._- . .- _ 1. Para pengadil dalam suatu pertandingan masakan seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 1.12 menggunakan beberapa jenis deria. (M Nyatakan jenis deria yang digunakan oleh para pengadil itu, untukmenjalankan tugasan atau penilaian mereka. . (bl Apakah jenis deria yang dihubun kaitkan 4 nary <a--~a - -1 9 - denganderia rasa? . .- _ Q - __- ...‘... _-|.;_ _ __..,_._._ ernahkah;g;fl.melakukan.awymhanan 1 *.¢a:=a*"ggg F n v I 1 5 Gambarfoto L11 Paotkan Hqrd mm mnuman 7” I alam keadaan yang rnanakah pasangan anda lebih mudah mengenal minuman kordial, dengan hidung dipicit atau tidak dipicit? I ,ll I. Scanned by CamScanner _r____ _ MM _W ‘ _(14w ‘ x ‘___ __ \_ __ ‘T__ __-__ _( _I‘ ‘__4_v__>h_ I7'P IY _K VI“ V) CV‘r' I_]{IN _/‘_I fY1g __ VI __"___/ _| _ V‘J “_ jW _g ‘ _ ‘ ‘‘ K Scanned by CamScanner ‘ 'I'lll|< Hula lllinllk Hula) @“’( Arahan I. Pegang buku ini dengan tangan lranan dan Iuruakan tanpa anda 2. Tulupkan mata kiri dan llhaz kucing dalam Rajah 1.22 dengan mata lranan anda. . 3. Gcrakkan buku ini secara perlahan-lahan kc arah mata anda. Adakah burung im daripada penglihatan anda pada suatu kcdudukan yang lcrtentn? Mengpa? _wv1" , . 62-ab 5 1u.¢.'5.1+r.-<.~;»;',.-:1:'~>.~.~: M-.:.-.1 '1; .»"‘.;. 1 lmlnu. l(I_7H|l);|l| liinhlr inn» '/any, rlirlizqnivlrzr. /i;=f;=.':; Pajai. 1.2 '5; %;.a§a:?:2.', E2. Li€!ig.a.;‘/ai<.2.‘: irnqi y;my,;;1ml| pmln |,mnl< hm/. llllnlt /i:=;»:n /“ll?/4?? Vim l;w.n|my;i l|rl."1l< wzrlar alum l'r:lm.'i1r'/.1. '.',ir.?-.'l( ;',-J2. rfzlzrr. .'.';2;'3. 1_4r!g:;_a, Ibkk '/may, <.;nm» l|rl;:l1 mun;/,l(m ynuh ;r/.112 l/!:(li:;:'/luvs L-,.r.'.1 7'»-32.. :.'.z.'2. -*.-mara v:r‘:r..*.a}'- ,l2.l..E~..‘J.'(.2I.‘ alniviti rin;/,1/:i=. ynny, lwrllrul emlnlr rr»1rrl;;Ir;.;: nmriir ?.'.'*2.. Rajah I.22 ./‘/fenflmyi bintik bum (iarnbar fntn l.l4 rncnunjukkan cuntoh pa-lbagai alaz yang digunakan unmk mengatasillad deria pcnglihatan. Narnakan alat terscbut. Lari makl bolch dipcrolch daripada Internet, majalah, buku, surat lchabar dan sumbcr lain. Bincangkan malrlurnat yang telah dikumpulkan. lficntangkan hasil perbincangan dengan J rakan lain di dalam kclas mclalui persembahan . ‘ multimedia secara kolabnratif. Mikroslwp imbasan elclctron Main ultrflbmlyi Gambarfato 1.14 Contoh aim‘ mm 4 umat tentang penggunaan alzl ini yang Bmokular U-» ” Mikrmkop cahaya '\.‘ .. 1 Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner Kacaeatanfllflfllllll . H .-, .~ ...:<=.~ v.- ¢' . | V ' » _ i — <1 . -‘ - - . __¢'?_._\- - ~_—~-~ , ~ i — ,- - . . ‘- Mflgnntluna (a)MahnaH0bahaghn0bpokl0bi\plasdlrIp|¢h °lh89*3"Yi"9W" lbiHal\md:soouounolahpornuuanIor\¢unp\ kornoaauuknnuyanqfldakuluu. ll ‘.2 l \ 1 =9 1n_ .. .1_ .3 *<z\\.~£*',w 9‘. "L_—. ‘id_:a3 O 1 1v_ x‘-.3 -.~**"'} J‘ .5 > 7 6 5 Rujahl.2J Cubau|1manmdndlnglnmlI\dFIfl|1.a Adahharidadnpalnblnhnlnrrlmprhln dengansarr\ajolas?JlkahdI:.ar\dnm||\¢&jp Had Deria Pendengaran Had deria pendengaran ialah had kcupayaan lclmg: untuk mendcngar bunyi. Kim hanya dapal mendcnpr bunyi yang berlrckucnsi anlara julal 20 Hz hingga 20 000 H1. Tding kita ndak dapal mengcsan bunyi yang bcrfrckuaui di hm daripada julal frckucnsi ini. lull! frekuznci ptndcngarm scorang individu adalah berbeza. Apnbila um mcormg semakin mcninglun, julat frckuensi pcndengnnnnya mcnjadi scrnaldn lmcilkerana gcgendangtclinganya menjadi mmkin lmmngkenyal.Antaraahtylnglelahdicipudmdignmhn untuk mengami had pcudmpnu adalah seperti yug -'Z- _ .1 __.__, 1 1.} flW“.IflI\i.§* #17-‘J Kalaildu \ ._.\ ,1’ Q‘-I r_ ‘._ ' I /‘. \- .¢""” -Oil’ F "\ _.i‘____'_._\A Scanned by CamScanner 1 Penden aran dan Cara Membetulkannyfi I . - n seseoran berf““_ ‘den Kecacatar g t dak gs 1 Kecacatan endengaran berlaku apabila deria gendengaraoleh kerosaian tehnga aklbat Janggalgtan P sempumai Kecacatan Pendengaran lazlmnyandalsfiallaarz; kuat Yang berlarutzllé M- l ' ' enuaa . mikroorgamsma, kecederaan. proses P _ h lazimnya mudah d1b€l an. IS3 nya, Kerosakan da telinga luar dan tellnga tengfl tel.“ _ Gegendang telmga yang pa - - 1 1 1 8“ P€I11b€!‘Sll'l&fl bendasmg yang ltersumbag:1;}<j‘:i?l;:t:,l1:;; dengan menggunakan ubliat lzzltaupun ahd k akan d skelpula _ l1;:11bed:nha11erl.(ierosakF:11:a(:i:l telinga dalam pula lCl)ll'1 sukar untuk d1l_'>¢tL11k3" ° Ea Yang rosak dapat <libetu1kan dengan menggunakan imPla“ k°klea' Saraf audlton yang rosa maslh - - b t t upun pembedahan. _ _ adalggzflrardlb:otL?lY2n1I(l:n‘§1:l?uln<l<eaIl1ggzgzlzgnta :10‘?/gsi dan teknologi dlapllkaslkan untuk o . _ . mencipta alat bantuan pendengaran yang semakin cangglh dan kw]' -> -'> - Gambarfoto 1.16 Kemajuan alat bantuan pendengaran Anugerah pancaindera ialah satu kurmaan Tuhan yang patut disyukuri. Gaya hidup yang tidak sihat dan kenaya l)€1'lS1k0 tmggi boleh l’Il6n]C]8Sk&11 kepekaan organ dena luta Berdasarkan Gambar foto 1.17 dan 1.18, ' - nyatakan organ deria yang kepekaannya akan terjejas _ dalamsetiap situasi - huraikan bagaimana setiap situasi tersebut boleh menjejaskan kepekaan organ deria Gamb“ ' - apakahalat atau langkah 7“"3 beriaaadasa vans . menjaga kesihatan setiap Mensyukuri Anugerah Pancaindera f _..~.@_4. *2:-|.\' Scanned by CamScanner 17> 2*:Fl‘ =_-1c <4"- ‘i :1 \ ""“l‘“y-'1}. .\ 1 .,- 1]~ .=x1|1-_l;iI.'\<1ln";glr-w@~'.~iy~ ‘K1111-';",<»'-"9'1i‘v.-,1 §{Z~1';_;_.’fv"§:1_1iri;.*' 1.. , r‘ . .1 - . a~~ 1 ~~ /_ a . 1,.-. , ... _ _ ,- -’/ '=‘f.;»:;— 1; l ~4‘|~.,¢n/~.H ;, lk. 1» 111 1. .. , ' | 1‘ .. " 5‘ ‘ll'".»;:= <.9.1,;'§.€l§~ '!:i'~.u=“ -’ ' >l'.— 7 .. .;.-. ~ i - . . . r ".l.n,;\’<> 1,.ii--~16;]_/;;:</.1‘/;.;.~.z ,;_.»;.i '5; .11~_ W ' " . 3/4‘/1"l.Ul"@ (vi Iii-/> ri-1‘ ~'>;g|~.=.:n;~.' .-./r;»m'..'»|’;m<1_>;1,-mi » 7 /. ' ,9‘ Z ~ 1 2.. .:..‘1:,= .. -,. ‘V _ I,-, — -~ ]~>_;.b_.x‘_.$;~r,=_: .711-_._1':rIm1v4li.1\'-.‘::'a|{:~=3 JJ . -,, _ ll _, \. ' 1‘."~\' "1 §'»"';,.~";.¢\ m - Ci .; 1} |»- ll ‘ T 1'11; - 4’: 1\i~'l Li;;i1;*;',u!l 9 r~ 1 *1 .1-jjran.-_-.j1 1".’ .' ,.1‘._ » in-.[W .-f_;l:“.'.-.1112; '._;'....q1!ul.1qy<;/;§_i;vl; nzl,'_=4;- 1 ,~ 3 i 1 t‘:'..";§'I~.l'.' i>1»~1=.:@ 1 3i .6: 2* 79 -_—~ Z. "m<"11i<ui " <-~ ‘.» 1-, .-V-»~--Aw-2__,_..,_ ‘=,1"‘>*i‘]'.' r'..{'; ' "1ilr.r.». M _ ._= 1.. . , 1_-,_-7 ,_\ y , ,_., . :\\|_.! _-_v.-_ fi->;|L[;.4. _'1_.'(gl:;:/ ‘-5:111‘/-(1":_,[21ni>_‘ ~__, . ; 7-';‘ ~_1n..’5,/;_;_»;€/~,V l,'l~l(‘_.l!\\1_i"l , . ‘ /1 W3] "11 IF"‘1"""'”lll1"1 ’ 1‘ Fl |\§~"_}5{ llwl-.1 7"“ * ‘ . aY .7. '1 '.~!1;f./. ->.’1;<¢ =J‘.&l- _ 1. ,. , , .;;X;,l,fl1-1,. -~ »_;'l"Ll_§-.L'ZVl'\_1,i:4'_:;13lr - 1». ‘ I -ir*|___ r" F - ‘ a a. -_ !_ J; _I_ g‘ _‘ > _F \- _a;_.’~-;'*'-_~' ' a —~—~——~~ -*—-- . F!‘ . ‘n .H _; . y | 1 1 . | .u:-ii _. ‘JI- '1 1 1 , » i 1 ~ 1 1 | ~ »~-v ,- ,\_. ‘—F‘ , ;~ ';-.4 ; L./L‘ -.'\--- » -~‘.~. _'»-- ~.~.-. .' .. ... @.. . _,_g_‘_-__ 1 ~ Scanned by CamScanner __uI _>_;; F_ ‘v__ _V 4; A J__v__, _’ Wu‘ _,__ _ ‘_ _’__ l _ l ___IN: ‘I V/ __v / _ __ I ;U_ _ __'__ _Q _V__ __ _ M _V_ _ __ __'_K_ _ _ g Scanned by CamScanner _ _ Yg _ _ .7 _lN _‘\ g_ I|_|_4_H‘ __ I \_; g_\1‘ _I ___w _IH \_ m "___ _M g‘I __)\‘ __ _‘J __ ‘K H‘an M_I 4‘L ____“__ ,WW- __"R1 ‘‘ __ _|4|1:1i_‘_J)‘. 34.1!" nl_:_‘l“_lLn‘i‘l__|'|/ 1‘3|“!-“‘~V’ fl‘?l‘\l‘l‘l\“:“l 1‘"'‘X1‘I _1I‘II__ rv_ M? _Wr ll‘l__‘ ‘I ‘ _ ili‘1“‘\ Ty \ \__ Scanned by CamScanner .~. ~-< <._ -~.._ \.____,, _.. D .1... . . _> \. __ .__._._..fl» - .__ ,- _ ...<-1 -|l-1 \.. ; 7" -/\. .-\/./In J‘:11... ."4; \ _..5t _/;~_a- r:_ -*' .‘_t':i3el'j A“: my ‘a-A '7‘/'.,\»\fl "\l:‘~“ Scanned by CamScanner 11.11» l. l1.1|ig.;\.n1;;.u1 ¢l.m U1‘! .11. ll.:1.|~ I 4 Kapas lcmbap __ 1 ~ , 1 Anak bcnih bcrakar lums -._ I , IIQ-OIU'OI’OQ‘llOl-'OIl‘lcl‘ LI'IIII‘l'lO;II’l'n'l0a‘¢ Q u - -4‘- I Kasa dawai D 11.1. _ Air 1 .- , , .~;_§g_-r.:E.7.I._‘-,i_:,,l‘_T' _ . .-_._ l Kalsium ldorida _ _ _ ‘ 7 ~ X kontang Q § D ll "'4 '11T14 airman iii?‘‘:9: -0 -<33;- {ar'a-.1‘It QI. Rajah 1.27 Kesimpulan Adakah hipotesis diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini? Soalan 1. Apakah rangsangan yang digunakan dalam eksperimen ini? 2. Nyatakan bahagian tumbuhan yang bergerak balas terhadap rangsangan. 4. Adakah bahagian tumbuhan di soalan 2 menunjukkan hidrotropisme positif atau | negatif? Jelaskan jawapan anda. 3. Apakah fungsi kalsium klorida kontang di dalam bikar Y? 1 J 1 l 'I\1mbul1an perlu peka terhadap rangsangan seperti cahaya, graviti dan air supaya dapat bergerak balas dengan sewajarnya dalam menjamin kelestarian dan kemandirian tumbnhan. Mengapakah lumbuhan memerlukan cahaya dan air? Nyatakan satu rangsangan yang dapat dikesan oleh tumbuhan tetapi tidak dikaji dalam Eksperimen 1.1. l Fototropisme r 'q Fototropisme ialah gerak balas tumbuhan terhadap cahaya. Pucuk tumbuhan ’| menunjukkan fototropisme positif, iaitu tumbuh ke arah cahaya (Gambar foto 1.19). Oleh sebab tumbuhan memerlukan cahaya untuk fotosintesis, maka fototropisme positif memastikan pucuk dan daun tumbuhan memperoleh cahaya matahari Y”-"8 m°n¢“kuPi unmk membuat makanan Gambar to 1.19 Pucuk dan daun fv melalui fotosintesis. tumbuhan menunjukkanjbtotropismcp0$i1'§fl' - Hidrotro_uisme Hidrotropisme ialah gerak balas tumbulmn terhadap air. Aka: tumbnhan menunjulckan hidrotropismc positif, iaitu tumhuh kc arah sumber air (Rajah 1.28). Hidrotropisme positifini membolehkan aka: tumbuhan mendapatkan air untuk A dani . 1 . 7 . .»- I/.-7 ..'~=1L.;] ! ' ! '. ‘ , vv -> |“'i_ 59;‘ 1". - Q AI u_ _- I. . .. _ y A |_ _ :".l||lL;- Lg. 1.’! H‘ A‘ 4’. _ fl , vi . -.r.. ~- 4. u..-_. ;.- - ~ ._ Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner _ H _ - -,___. __.. T..."-,0--q;-1.-\ --nmw‘-—u 3-' Bab 1: Rzmgsangnn dan Gerak Balm; ".i’_-_ 4... ‘\.. ,. Ii ' ~.__;~.( Gambarfoto 1.21 Gerak balas nastik pada daun pokok semalu , A 1 . » 1 ,‘ , , - ‘ » ’ v ‘ --J‘-‘J‘ y I 3} < ' - 3 -, ‘ ' ;' ‘ 5‘, " »;.}“"f‘."'~‘2\Q -~. >1 ' .‘ ->5‘ n~.~ :' ‘w oi. L‘ O ' .s \.-‘Q 1'.‘-:_’. I2‘. ,L I O ,_,. Y. .. 4 '.-".1 .-.-J§‘a-- E?‘ Q‘. - \I "2, ,. 4F '|.@- ~}.Z. ‘, Menyelesankan masalah tentang gerak balas tumbuhan dalam situasi b b 0 KBMM yang er eza - Aktiviti inku Gerak balas tumbuhan terhadap graviti bumi J__ ( "'-"- dan tempoh disinari oleh cahaya matahari dalam r I ‘v .,- av‘ ' ' 1,“;- » _ .. .A _ » ‘- -/' ' 2‘w Q .»= ‘- ¢ . .. 1- 35;, (Internat/onal Space Station) pula, ahli sains mengkap pertumbuhan tumbuhan dalam keadaan: f,_'.',:;0 (a) tidak ada graviti T_f-'_‘;» 0 (b) tempoh masa terdedah kepada cahaya matahari - 1‘ _ ' _ * _..___ it * sehan mempengaruh| pertumbuhan pucuk dan I 2 akar tumbuhan yang menjamln ke|estar|an dan kemandman tumbuhan tersebut DI Stesen Angkasa Antarabangsa ISS M _ _ 7_ _ _( _( ( N M \ Gambarfoto 1.22 Seorang ahl 1:}, Arahan sai_r?s yar?g sedang menjalankan 2'3“. 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. kajmn dz dalam ISS "4551: 2. Kumpulkan maklumat tentang hasil kajian ahli sains di Stesen Angkasa Antarabangs ISS tentang corak pertumbuhan pucuk dan akar tumbuhan terhadap rangsangan ' ' ‘. (graviti dan cahaya rnatahari). 3. Bentangkan hasil perbincangan setiap kumpulan melalui persembahan multimedia. 1.3 I ’ .4 ff 7;‘ . 1. (a) Apakah tropisme? . (b) Nyatakan jenis tropisme terhadap rangsangan yang berikut: V (i) Sentuhan (ii) Graviti _‘ ‘ W I (iii) Cahaya K‘ -$1-‘H’ -}v Q ;-. 2. a a 1an tum an an man menun an: ' ( Bah g’ buh y g akah jukk i (i) fototropisme positit? (ii) geotropisme positif? . (iii) tigmotropisme positifi’ ’ _ I , ‘V (b A akah kc entin an hidrotro ‘isme ke ada tumbuhgni’, , P P B I P _ P _J§§ya;takan satu pejrsainaéfiidan ‘satu p¢rb<-";zaan;v Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner Huh I: I(,|||;j'..||»;;,||| rlnn tn-mlr H.|I.r. Iadual 1.3 Perbezaan antam penglihatan stereoskopik dengan monokular Pengllhatan stemoskoplk PanqllhIlln.m0n9K§l|,lfd " -_~ 7 —- ——#+*_ a — ~*—1'__ :1 Kedua-dua mata terletak di hadapan kepala. Kedua-dua mata lerletak di alsl kepala. Keluasan medan penglihatan kecll. Keluasan medan penglihatan bout. _ " ~ ' dalam bentuk liga dimensi. Medan penglihatan yang bertindih banyak. Medan Medan penglihatan yang tidak bertindih atau penglihatan bertindih memberikan penglihatan bertindih sedlklt sahaja. lmel tlga dlmensl yang terbentuk di dalam d Ime] dua dlmensl yang terbentuk dl dalam )3, medan penglihalan yang bertindih membolehkan medan penglihatan yang tidak bertindih jarak, saiz dan kedalaman objek dianggar dengan menyebabkan jarak, saiz dan kedalaman lebih tepat. tidak dapat dianggar dengan tepat. _ 7 ~_,__, _ V __ _, _ ______,_ _ ‘__v.,__ ____ .__...___.,_...a__._ _.. _‘ _._..-_...._. Pendengaran Stereofonik Apakah kepentingan manusia » dan haiwan lain yang mempunyai sepasang telinga? Pendengaran stereofonik ialah pendengaran dengan menggunakan kedua-dua belah - telinga. Pendengaran stereofonik membolehkan kita menentukan arah i bunyi dengan tepat. I. Kepentingan pendengaran F‘ stereofonik bagi manusia adalah untuk menentukan lokasi sumber bunyi. Pendengaran stereofonik membantu haiwan pemangsa untuk menentukan lokasi mangsanya. Sebaliknya, pendengaran stereofonik juga membantu haiwan mangsa untuk menentukan lokasi pemburu dan melarikan diri daripadanya. CABARAN MINDA Bagaimanakah telinga berfungsl‘ ‘_pengllhatan' bag! r ' , ' ' . . I -' P . ._'".-- _'-. _ . '-. ._: 4 _ __ _ -_-A-;';‘_-:1-\'T»4;‘z'z Keupayaan menganggar jarak yang baik Medan penglihatan yang Iuas membolehkan membantu haiwan memburu. haiwan mengesan musuh yang mungkin datang dari mana-mana arah. Manusia dan kebanyakan haiwan pemangaa Kebanyakan haiwan mangaa mempunyal mempunyai penglihatan stereoskopik. penglihatan monokular. Sumbcr bunyi Perhatikan Rajah l_31_ Rajah 1.31 Pendengaran stereofonik /-it _ w ! ‘K‘_ M) .‘_ |~> .r— 4| 1|:-|'||:|": ';_"J‘| F1 " . -' - . -I . T.,__\=q . ,1 ‘D- ’ >1‘ -=:_ Scanned by CamScanner __ _w_‘_HV_L _I’F \ is:1 AW WGJ E$1“ TL‘y__ pf ON‘‘ ~a‘_ _WE _ {CA __ 3 _ __vUH _‘ I; _“_ _‘_vV_ _F__ _'__ _ ‘Am m_‘___ Ii-‘H ‘F-O? __V Q J;\ v- ___’ Scanned by CamScanner air ' 1. '|- , 1- 1»_§»»‘f-_~-__ -_ > __ ___ __ 4- Y. ..,,i,_h _.r .. I. "" ‘ \ W H M!‘ -~.1\.' “ lg‘ v1‘1‘}b‘ \| {|),",').‘5M,'3. <‘ ‘ V \ ‘- ‘; “ "~ vr‘ "|l'1- my, ‘. ‘ ‘ a \ M Y-‘ ‘FM “LvV‘[\ “H "\ >“| -,; u-J y 1 H ' V. ‘I _. .:4,. ‘\ a \.‘~|.l;i..'llIsl!-i_nn!l»~‘;..¢¢\"M1|-n,‘Ma{S!U;;‘;@; *~"/1 .I|1| n-3 fin M “'1! h~‘w\v m~»¢r.,,,1l\, 1‘ .~- _"- _~ _ |"". -' " =: \\. ,. r _ .\;:,-‘nu!’-/. W >_, Er ~ - »‘ \‘ Wt‘ " 1,|~q\..\,- M‘ J y ' ~ ‘ f~\fi<\ti1vfi\i;n H. ' H11‘ ‘£14 <7 Efwi ||"\fl‘_vL|.;,_ ,-.g‘:}_[,‘, lqk M‘!_H:_i L, U ‘U.,,‘,\ O |__ . J \ ‘ ‘\ IF \ ~i\:'. \, , ' ow 1 ‘ ‘ r. —' 1 \- -—, I ‘H I: w,l.<|\‘ - -»~:\ » - . ,- } » * "Ni"; / \. LilTi§;1j~§-§§§l7§_i‘7 ' M‘ i‘; _/' ,;Vy_|-_ ‘r"1!‘ 45;"'5 4 *2a<;1».. ~< ' =y/ ~ ? i _ ~~~i‘-f Cl TI 1l y ._ , . . 9 ‘:11 ‘Q :.\ .‘f'L |-— . I2 _£ \\ \ 1 - \ H“ ' - -xv I am-‘:"!p‘x=“>g>\,~|'H \ .* ~\ nnvi-~» I‘ w! I A1-M M1.» .. ~ L. .,n. . _._ .L *1“ '~ ’- ~ * -'4' y- * 1\»a;,\-_.r‘;*».:;».<@ :*\.~\;m l A i H‘ ‘C “ " '7.‘-\“-‘1~‘~‘I\ H ~"|'1"‘-1l"\:|-1 Ak 4 ‘ A ,\_,_r4u ‘~ \ M‘/1}_ \‘..,‘ . ]'r_| tr-*\.-hin=;3*IT** _ -7 ;;fJ z!._‘_-_-. ,'“|'_,__ ,__—, __ M I _ “‘5"“'§ ‘ W “- 14"‘“P'4Ti‘T;1|-'1nr|v‘vi‘*‘HM nl|“1'h;~-‘>1 - ‘-- \'l\ (<,--M \ Scanned by CamScanner n Scanned by CamScanner F) — 1: .1 o 4,15: -v ¢ Reziefiasm £<":~.:<.=m:§;z:; - 'v‘ r“1._,.__f;_,~. C» _, ~,*f_j;_ _ _ . v.~,, 1' 7 - ,_. _ ¢\,.<__'-_;¢-. . , ,v K \ Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner I Nu ) l¥.|l> 1;_s|1agn| dun ( u 5 Rajah 3 menunyukkan slruklur kullt manusia. Label X dan Y pada Rayah 3 (b) Jelaskan mengapa hujung Jan dan bukan tapak tangan digunakan slmbol BI'3lll€ Mazlan mengelas an hdah sebagai kulit yang mempunyai reseptor rasa. Adakah anda S€tU]Ll dengan pengelasan lidah sebagai kulit? Jelaskan yang terslmpan d1 dalam beg? E-1 ~..-;__a' \ "’.\Q‘ ‘$5-.1:--~ ‘1_7}- _< /-2‘-xs< '_9_. lb§_; '1 l,"';~_ '\‘ 5" <.._ bl' - QQ“ "‘F .90 ‘ .E0, “"‘' .j.:\§ ‘-' 5 ' ' 11' I1‘ “" -' >' -, ' ‘ V. (0 , qu, -0 ~' , =- gquw ‘,""‘-I“ Qyvh: ‘o . .2“ Q; W‘ ' \ ' .> < '-‘Ta-€:% f;;;8,@_=,,y'_§;€§;.;9,g>, ._-,> ..-1 L; - ',"YP‘ - ...,'».=:¢.-:~.-<.-¢a:¢r-,€-f:°5»:¢:.* Rajah 3 Q0‘.909In O0: I .OI\. Apakah kepentmgan dena bau kepada kita apabila berada ch dalam Berlkan satu contoh (b) Mengapakah anpng dalam unlt polis dapat dilatih untuk mengesan Nyatakan dua gerak balas tumbuhan yang membantu fotosintesl (b) Bagalmanakah kedua dua gerak balas tmnbuhan di soalan 7(a) (a) Nyatakan Jems pengllhatan bagl seekor helan Y g. . (b) Apakah kepentmgan Jems penghhatan di soalan 8(a) kepada 0 s!(?A Pak Dollah yang mempunym masalah rabun dekat terlupa membawa cermm matanya semasa sarapan d1 sebuah warung Anda dlkehendakn Lmtuk mereka benmk satu kanta bagl membolehkan Pak Dollah membaca surat khabar Reka bentuk tersebut hendaklah menggunakan bahan dalam ;r" \. _V‘ '.:|~_ .. , , H ‘z-_. ." __ ___".-' ~_ ‘Li ‘E- =v 4,5‘: if L-_ I :- Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner '‘ _‘ I I MK_\ um v_\ __'‘kw _E) ?_ ____k_‘%_\I‘,'qr_>’§ \ K > _ LA gAM <\ gg‘ Man m S _m e Mm G _ ’__' “N:if v_|_ S AA_4_“ L7A V Ay/ \!‘Z/ ¢_\ HI‘/ _ _ _‘ __ 5 I __A, V _,“_,‘_ 4, 1I I _ ‘Vviulqu‘ ‘L U: _ I_‘I‘ _|_,vI __‘_ v_'b ‘’ U; K‘‘_‘:_‘ ‘_ .\.\_~ VI_ W \ \L__ _ DHI_ __M__H__ Ky"_“__.‘W ‘_ “ _‘ l_\_\~_v_ ‘M__‘ \ _\__[_’ _ W.‘. 0‘ “_'_>__ __ I/ I ‘ "__I_ _- __ __‘_r _ . I‘ __>__‘ NJ Scanned by CamScanner . \\ I, W, , |./ "J ,-L‘L: __ A_'_l.' _,- 7 /' Larinks - 11 ' /;:"f_;,'1:’.:.‘H _ 5-’ Q y‘ ri _ ___ //' \ . T I T _ ‘ '_— . ‘H \/ >.‘q u ML ,\ J -i. -_"'\~ __f-‘. . ,. .|»- \\\ \\ \ {n ___ y -6} k‘ (‘yaxg / F - 7 = (" ,»*_,-~. V,‘ ,-., . _, , ~ @§F~_J'@l1i‘»"'"_£‘iTL§l1‘=.k<~11ir:"5~*. - ‘ I J ' Otot -% ro '0 T *l‘@§-111*‘ Y - _B;§ .. . -. . by / /. . .,_\ ,», 1..g_,__ ,. '_(.<,.-f}_u_q;§;ar|_T_)_ :_\ ~_- ._A.b_______/ .% —~ -_‘i Chg,‘ ‘ L41‘; F- 4’ _ A‘‘La% \, \. ‘,\ | I 1 1 ’ i‘;(::1rf:)'._:>'r§]I) ‘1 N **.;.(=. 1 J _‘/‘Q K __ v“\‘ -» _( , ' \ V . I l?1'_PTI.=§’r\i)i11’=jL'@lt[4=j1fi|q€‘t<:1'> ,3} My \ ‘ y , ‘ . . __ .. ' ; / I Y: JV '_=-.‘ - \|‘1 : ’__) 4;-” _._ fl.<L5;fll€¢:1".@ - L //J b /V’ interkostal ‘ T 3'1-=-._~§;f~-;y_ y xv. .;\'y ;_‘ W \\-‘_:_r\>.; k \ . __‘ _ . _- ~ “* ._ ‘- f‘ './‘- ,’/ ‘ \§':"‘l‘_ '._-(1 _-3;)?-' F '7 7 i 1-; _ *-.<---4_|- by ~ -_»,\\>»»-=‘-‘*'iIm_. plfi ‘ A dh‘-if); ‘ '1 ‘ Er \ _' I 4%?» ‘Q; * ~ ‘J ‘uulrn , “ 'y,| ' | ) I/I‘ ' \ x ') Scanned by CamScanner 5 E i s i ' " I Aktiviti stmktur ssstem resplrasl Peflqqllflflflfl mulumedaa daripada hasil kajian anda. t°|<"9|°9i KBMM |_ Mekanisme Pernafasan Cuba anda menarik dan menghembus nafas. Dapatkah anda merasakan udara masuk dan keluar melalui hidung? Letakkan pula tangan anda di atas dada. Sedarkah anda bahawa dada anda naik dan turun semasa bernafas? Laluan udara dari hidung ke peparu adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.2. Lubang hidung ' Rongga hidung Farinks _' L Rajah 2.2 Laluan udara dalam mekanisme pernafasan INFO SHINE K A F _ Kebanyakan orang x I rnemandang remeh ‘la 2_Q(8 ___‘ ‘,__._A _, terhadap aspek = “‘ 'nmJéx":nb"— w: Penarikan nafas dan pemafasan sehingga ' kurang Sada! bahawa penghembusan nafas mereka sebenarnya “As I _'; x Adakah anda sedang' if L_,!_.1, \ bernafas? Dalam dunla z j>_ : ' */Y\ kewrgasan, konsep ‘ dan teknik pernafasan V809 betul rnemainkan Deranan yang penting ( untuk menjamin i~~K8si\atan fizikal dan mental manusia. Cara bernafas yang betul I prestasi anda dalam senaman atau acara acara angkat berat. J L~'%;% >;m‘ Scanned by CamScanner ‘- '_I ‘J 4, wt ditunjukkan dalam Rajah 2.3 (b). INFO SFIINS menelan bolus dan bernafas Semasa menelan bolus M _-_.__i__._ai_._. ‘~= .2 Bpiglotis 1 ' 'ke‘b;awah P f Tgakea tertutup ke atas Trakea terbuka Epigloti ). §gmaaa.bolus ditelan masuk ke (B -,;--_----_------.-__..__...- 0 otot interkostal mengecut dan menarik sangkar rusuk bergerak ke atas dan ke luar seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.3 (a). 0 otot diafragma mengecut dan menarik diafragma bergerak ke bawah dan meleper. - pergerakan sangkar rusuk dan diafragma menjadikan rongga toraks lebih besar dan menyebabkan tekanan udara di dalam rongga toraks berkurang. ~ tekanan udara yang lebih tinggi di luar memaksa udara masuk ke dalam peparu seperti yang Semasa bernafas Trakea terbuka y __‘4.—I_ Ep1glot1s Ep|glot|s na|k ke atas menyebabkan trakeaterbuka 1 1 =.___-. _-___.-_ Scanned by CamScanner 3 W ' @,"7|:~.-1z.;~,\T'~1;-,4. \ | \ " \ ' ‘W I ‘I05: h = _ . _ -M~5{1:;- Y " II; :3 my .4l"~ > \ \W. 5 , - \j~ 1, __.-,2-é.—::"$ =61"» . 3 1' 4 4» ‘i »'I ‘. - 2* 1' ~ »_. ‘R Sangkarrusuk 1 X yo 11 W 1 41--_.__> D'afra Diafiagma mengendur I‘ ‘ '1“ "|T\->' H1 H S. El Akt i , __ _;._, _.‘ _ _ r _ M _'\ ) _ v 7_"\_-75;)’ §; ,\,.~-~ 1' :‘;..“' , \ -j ‘,w|‘v.__7rf<'.'-->*.'))‘ j v r g !. _ g y ,__. J‘J. _-\_ ~. ' ' I '_' . ' '1" : 1 L}! t3}~‘T 51' " ~51?) , - \1'."" F-‘»',_;}":}>_'(;F?3,iR '5; ‘r 7 qu;.- :::":*""~ "l,\c*”..‘~~::-1 1)""TT\*-T Sangkarrusuk bexgerakkebawah) dankedalam lsipadurongga tomks berkurang dan mclengkung kc alas PAK |_|4‘, i‘ . _ ‘ I >1-211"r§1i~<‘s4%=:a‘*§:nn? V ,1, W, r .~ \ 1_ - .> ,5 _' ‘ 3 =" ~ ’i";<_- )»-'T1 >:;_i“‘“T__!, ' \-; J Scanned by CamScanner IIy K Ia ~"~anJ ,/imp‘; <—\ <¢/ a g . (_ -5 Z»; ;j_a @123‘ Igglmag @511; ~ _ (‘J-I A... >> _ . 1 I Scanned by CamScanner _,<~m, X 1: .;:-_;-r;]j:;<1frgé5{11?;| . » \ _ "xx 'w N \ _*V 1‘ ‘ » / -» » ~»ay;=m~if‘@‘|MJ3iw13w\H6flF=LEWWTQY\bHi“s'**“-~)11@“i1F~“4?i“~Hm ' ‘- .-1 =: A ‘ ._ . *;._.._., *4; /2§;'»- ~,_._~ 5‘ '1 ;,—' #3,, _ :=/Y5’, L ._,[2___,. __- _, '1. .-_'-...‘,__ :".~v»_ ._ -,~\ _,.._. '.__--.\ I‘ , » _/ ‘ '- \ ,\_;,‘,.___, <;L-_;;~,;\- rv_.,,~I . i »iraa<$’1fi»@|f@$Y:a’i6‘1ifi. <5Filflfim ME 1~3§f!11fifl~m Cfliiw *1*\'€ 1 '*¢r£~<T1*‘ -~ 1*! ~11 »w*'c: I v{1'_*~ 1*" "I; J" "- ">"~ ' 1"" ~~ ;‘\ ;:~ N ’ ' a i-rm ~> :7 . @~1\m<r<vk:-K9 \@;.¢-|§L'\1nn\ £9_KL.'\i\L@ :3(:\>}\!Y~LGi4f-1 ‘\';‘\T7,.'l"J ‘-1w~ I-I ~ ~ i‘»:x=\'~‘ié-xuiknnn ¢=ic'L%J1.‘r iEi§i11=fi\Binmiéw §ii‘~:l'1T;}:>;@_1 ii * < x T‘ )_. 1 owl k \"\ \ _ ‘ M \ Scanned by CamScanner \__ i-"A“."fi \ v - ~(\_;;~m 5;i1l?i~‘€l @169 4. H17; ;;k;; |=x;1‘§(,fl§)p_g5@m __‘_,::? F: E Ium- I A _>:;;'_.>- _ ~"\ /-\ ~. // _ ,'_/ ‘_\ U‘ . \\ 4 /.‘I-~ - .~__~ . < ; ;\ —_-4...: _= =_-.1-_»_<\ /,—>;.—:—.»_l ;~‘.:__~i\._,__ /\fi..‘_ /§;=_;-;<;-25; gig-jg L_ 2-' s':i»':I:' ‘.\' H V ~"---E |:_i‘.§-':§l?A\ / ‘ 1' ' - '5' .t 1 - 1-:7! ;_lr~I_:._"3' _._ . _ »._/-'_<_-_‘_.Y_, _ , L > ;-; I-f __;'i1' l_'_<'j;T)!f_r‘ (§;‘:°_-;>.~€E:—1~-Ii-_'?-;;,a‘\ , _ ;. 1 : 1';-' -_ 5"} ‘i 1 *~__="_="=‘\="/ » »:L n_w ii?*£i~;-_1?JQ!1I7' - s'jL'@{j'.a;i\,;m1l Ill HIS E =. L ,5 I ~_ll.Cr 3 lTd;||'u scdulan w-' -.; - L £51 , i Udara l1c|nbu.s;m ,,_______;%;.;_,__ ,___,_w,___ ._. ,_, _._,___-..._A--1_é MI! 1. - \-1.¢iEn“1i a*.~'=;z@1a~_:¢‘H‘@w -— .;- -L-4=-1'L~Y-JW3/ii\‘a'a‘1,1§x;1m*1 _- x i Scanned by CamScanner Ef5ig1o,tis‘idlah struktur yang membuka atau menutup trakea. Pertukaran gas di dalam sel badan berlaku pada bronkiol. (c) Diafragma bergerak ke bawah dan meleper semasa menghembus nafas. (d) Peratus karbon dioksida dalam udara hembusan berkurang. pernafasan. _ Kepingan getah nipis _._. 4', Kepmgan getah nipis ‘kaca berbentuk Y pengudaraan yang baik di dalam kelas yang ramai sebuah model ringkas yang digunakan untuk Balang kaca getah mp1s dan bukan getah tebal digunakan dalalfi _ Tiub kaca berbentuk Y '4 .-— 7* ‘~£_“,. 3‘ ‘Tlj Belon vi-L Rajah 1 bahagian sistem respirasi manusia yang diwakili oleh bahagizm yang berikujgi Balang kaca ""4 ' . V >__. -A .‘ , .\ fa; yang dltunjukkan oleh tmdakan tg-:rhad_a‘p ;,?>-~ 3;?‘ _. _ _ 7 ‘ 5.4.1, .- ,-,..::;~/ :_qr - ».1 H . V » F5711I}>";Z"=:]‘;7=': . - I4 1-v _ 1, -1. 4 : ' , '1 ~41 -1'1. -35*-11$ '4.“ » —— : 1. A -,.-¢-_"---1.‘-I-L-‘.-..".’=' |— _1A >~ Scanned by CamScanner “arah mengandungi kapekatan eksigen yang %t[nggi dan kepekatan 1? ' Perhatikan pergerakan dan pertukaran oksigen dan _ _ dioksida di dalam alveolus dan kapilari darah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.9. Udara \ Udara hembusan Alveolus F dioksida *,y_§fqg rendah. Okslge" Karbon 0 dioksida Se] darah merah ke ‘k_aw‘a§an yang V Y. Yang — Dinding kapilari darah Kapilari darah / Sel darah merah PETUNJUK: —> Oksigen (O2) ----> Karbon dioksida (C01) Kapilari Rajah 2.9 Pertukaran okszgen dan karbon dzoksrda dz dalam badan manusza _ _ Scanned by CamScanner manusia im secara berkumpulan. -rggnunjukkan yang berikut: alveolus dan kapilari darah. kapilari darah dan seterusnya ke alveolus. F . q" perlu rnembuat satu persembahan kreatif untuk Aktiviti A - . inovasi v Proses resapan oksigen dari alveolus ke dalam kapilari darah. Q Pembentukan sebatian tidak stabil, iaitu oksihemoglobin. Pembebasan oksigen ke sel badan yang memerlukannya. Q Proses pengoksidaan makanan, iaitu respirasi sel berlaku untuk menghasilkan tenaga. Pada masa yang sama, proses resapan karbon dioksida dari sel badan ke dalam , ..________‘ , __ . . - .--__._..._ Udara yang disedut ke dalam 1 9 Di dalam sel darah merah terdapat sebatian alveolus mempunyai kepekatan A benivama merah gelap yang dikenali sebagai monghasfllcm Pertukaran oksigen dan karbon dioksida mengikut perbezaan kepekatan di dalam y oksigen yang lebih tinggi daripada ‘ hemoglobin. Hemoglobin akan berpadu dengan 4l_ kepekatan oksigen dalam darah. oksigen untuk membentuk oksihemoglobin yang -.- _ Oleh sebab itu, oksigen akan merupakan sebatian tidak stabil dan berwama L-r meresap masuk melalui dinding merah cerah. -_ |_ _ alveolus ke dinding kapilari darah » y. _, dan ke dalam darah Hemoglobin + oksigen ,2: oksihemoglobin g ‘_; l 1' I. -v-.-~n_-_.._,.- . _ Apabila darah sampai ke kawasan sel badan yang mempunyai kepekatan oksigen yang rendah, oksihemoglobin yang merupakan sebatian yang tidak stabil akan terurai untuk membebaskan molekul oksigen semula dan kembali menjadi hemoglobin. Oksihemoglobin -> hemoglobin + oksigen __,___ ,_,__,.,._-...o.i . - .1 Di dalam sel badan, oksigen yang meresap i molekul glukosa kepada karbon dioksida, l proses rqgpirasi sel seperti yang dalam persamaan kimia yang benkut: >0 l —.n¢ » -1 1 IL ¢ _,ae .- i,, l. ~_.;». _.._.,_ oksihemoglobin ini diangkut dari peparu ke jantung dan dipam ke bahagian lain dalam badan. ._..-.‘ “- Karbon dioksida yang dibebaskan oleh sel meresap 9 Darah yang mengandungi-1 ._-l . ll” I 1‘.-; Pym =4 I4 I L-. 'F ta \ masuk ke dalam kapilari darah Y f dan diangkut ke alveolus untuk dlhembus loeluar. n d‘oks‘da+a"+ tenwa w. H Eii disingkirkan semasa udara _ KP Scanned by CamScanner .1‘! i_ , ;.\; , lg l 1 L 51 gxjii t_~;>.hj1 ». "irjiv-I.".éf.l EU ‘jg Pfaktls F El » 1‘ -= J: rkloli lilb , ' '2_s€ii’§~j@»ia§z;§;§j:@?ll>fl@ El’ O ‘o';#’é.<‘ifi13=:i!£F.lll*ii£~;E@ Aclaplzisi struklm A *, I ‘H*-— - alveolus ~ - - i \ \ I matlf 1 _ I I _ l .\. ,. ,,__L\_ ~ _ _, _\, ‘ L §Ei1}'“T'?\‘Kh-1l4r1.i1l=~Lil llaet-. e1';~.;=.»:i.~ e;,;~,-1-.1‘-;l;£: l r» ~ /T£l.l~».'=Tr?>“ilv.k'>; y;.i=iW;@'l ~51? ll Emilii flfii -'?l‘~ii’~i!*‘~"T~ ll ' 1r;s,=3:g§; lfifiéjiill i.:,~';@e;.;»i . 117-" l~’;-]_f!;_\ r;_l .\"»;,9,. M5 K; ,1‘ l, l‘ 1;‘ »,i - 1 ’ ‘ L <?,'<:1__l.'2l _1_i_i i.';l‘£?§.[; _ . __:....\.. . __.,.>.v,_ _{_»___ V _..:_ , : -_.'|--i " l , l » < l~—~»~'~ —v: 6 "'7. ~: /;" ’:VA;y“ 7"l':<. >1;-‘1 ~<'l;~y~;<w l . Scanned by CamScanner " §|AF,f}'f§‘,’1' INFO SFIINS Mengapakah hutan Tar rokok dan tar yang lazimnya digelar di unakan nt k g u u membuat Tar Rokok sebagai ‘peparu hijau”? jalan raya adalah bahan yang 7 benainan. Tar rokok lazimnya Tar rokok ialah satu daripada bahan toksik yang terdapat dilandakan Sebagai 'T8F' Yang dalam asap rokok. Tar rokok dalam udara sedutan melekat Tinjpakan ‘jkrongn tfagi dan membunuh sel di_dalan.1 laluan pernafasan s_eperti bZr;aakZ?:?urrTfi:h Lgsayzggosol. toraks, fannks, eplglotls, larmks, bronkus, bronluol dan alveolus. Tar rokok juga menambahkan pengeluaran mukus dan penghasilan kahak di dalam peparu. Mengapakah perokok kerap batuk atau l ? se esema Berpandukan data pesakit kanser peparu, kebanyakan mereka ialah perokok Tar rokok adalah satu contoh bahan dalam asap rokok an boleh b bk E B —l H1E E5 llllll t . dm en alkali Steank Lilin y g menye a an kanser peparu. % . 1 , , ‘ E1 Toluena Nikotln Pelarut industri Racun seran Ammoma - =‘," Pencuci lantai Aseton Metana Arsenik , Smmda i Asap Racun Racun Metanol. kumbahan tikus berbisa Bah-an LQ ». ~ . , . -5 u . . -I -__<—- ¢- ------P-Ii hll _|;.-‘-,_- . . ‘__. | _ "E. :" ,’_. ,A .,;, L \ "ii.G5- JJi.1:.a.A-;.';".'.. _, __ ,f.'.;:Q_ "ll . V‘-.~;Fr_l"‘¢“-a-. *'*'- ‘ * #»..:; i i l . A 1 j y -*""¢».§§:1’$l2‘“-~ _ . _ V |_" _.__. 1 |_’|I1,‘ Scanned by CamScanner "-“Sulfur dioksida yang dibebaskan ke udara lazimnya fl @A5ARAN pengurangan oksihemoglobin dalam darah yang menganglqug kekurangan ini, sel badan tidak dapat menghasilkan jumlah tenaga iznelalui respirasi sel. Bolehkah sel badan hidup tanpa tenaga? T’ _ clihasilkan oleh pembakaran arang batu dari stesen jana M I N DA _ kuasa seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 2.1. Mengapakah kita hams Sulfur dioksida ialah as tanpa warna dengan bau yang kempen -1-AK NAK MERQKOK--q 8 wenyesakkan. Gas ini merengsa laluan pernafasan, - menyebabkan batuk, sukar bernafas, bronkitis dan kanser peparu. _ , ‘e . - Nombor 220 yang dipamerkan _ _ pada label makanan ini ialah " ‘ bahan, iaitu sulfur dioksida digunakan untuk makanan. APRH(OT é )~ __ ‘ Bahan Aprikot,Sulfurdioks foto 2.1 Asap yang dilepaskan dari sebuah stesen Jana kuasa Scanned by CamScanner ngfim Bamk; 'Nlifb Muan Johor bacaan ke 746 pada 7 yang jauh melebihi julat tahap berbahaya, laitu Hal ini menyebabkan kerajaan mengisytiharkan darurat di Muar Ledang (yang kemudiannya balik pada pagi 25 Jun 2013). Gambarfoto 2.2 Peningkaran bilangan kendcraan ala/sink“ bermotor di Malaysia p Bahagian Pendidikan Kesihatan Jerebu, Debu dan Debunga Kementerian Kesihatan Malaysia htrp:///inks.and! 1 7.com/BT_Sains Ierebu, debu dan debunga merupakan zarah pepejal yang _59 El El sangat halus, ringan dan terampai ;-_‘;_;;:- dalam udara. Asap daripada ekzos ' - Q; kenderaan, pembakaran terbuka E ' dan kebakaran hutan menghasilkan _ .. _ jerebu dan debu (Gambar foto 2.3). Debunga yang dibebaskan oleh unlcr kc dalam udara boleh clibawa oleh angin ke sualu jarak yang jauh dan bergerak pada semua arah. Jerebu, I debu dan debunga merengsa sistem respirasi dan menycbabkan penyakit plféspiratori seperti asma. ~»-. " * Gambarfoto 2.3 Keadaan persekitaran semasa jerebu I ?5' i 7.~.'..5*T"i:L5§5i' \ h ‘- Li. g‘?'7'L Scanned by CamScanner \ ' Emfisema ialah keadaan alveolus di dalam peparu yang dirosakkan oleh bahan yang berbahaya dalam udara seperti perengsa dalam asap rokok. Simptom emfisema termasuklah sesak nafas, sakit ketika bernafas dan rasa letih biarpun hanya melakukan kerja ringan. Pesakit emfisema tidak dapat dirawat tetapi simptom penyakit ini boleh dikawal (Gambar foto 2.4). l (a) Alveolus sihat batuk. " radang bronkus yang disebabkan oleh tar perengsa dalam asap rokok. Simptom bronkitis batuk yang berterusan, tercungap-cungap dan ’ ltidak dapat tidur. 1» ha Gambarfoto 2.4 Pesakit emfisema memerlukan bekalan oksigen walaupun semasa berehat (b) Alveolus yang rosak akibat emfisema ‘in r ’ ‘- Rajah 2.12 Perbezaanantara-alveolus yang sihag dengan alveolus yang rosak , * 3 i : ' 1 ‘> :6» A ’" » " H Adakah penyakit ini selesema, bronkitis atau radang peparu? http //I/nks and/1 7 com/BT_ S 60 2 Emfisema simptom dan cara — 2 /mp ///In/(S andl17 com/BT_ fill~' a/ns_60_3 Scanned by CamScanner (a) Peparu normal ,~, _ I4- |' \ ) Peparu yang diserang kanser Gambarfoto 2.5 Perbezaan antara peparu normal dengan peparu pesakit kanser H Y» 0 --‘*6 '1-.1 .-_ A-_,;.: _ "-_' "' -.g Z1 __:‘__g 1_\‘,.__!'...-I; - - . :. :. v|t| "*5 F .§"”_ ' iii- _‘f1 ' ..*#/if peparu 1 __l F FF..._;»~;"=;,§g.*i-. "Q ..»¥‘l».'~“.~.:..s:...l'-i .4 http//links andI17 ‘; .- .-;-' ;.'T . '€-19.;-*:-:1 I - ._-figs“ I . E I’ ‘ ._. n ~4 -_._.~.;@@@ Mengumpul dan menganalisis data tentang penyakit respiratori ' KMK Afahafl - Aktiviti 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. perbincangan 2. Kumpul dan analisis maklumat dengan berpandukan data daripada Kementerian Kesihatan Malaysia atau daripada negara lain tentang penyakit respiratori seperti asma, bronkitis, emfisema dan kanser peparu. http //links andI 1 7 E E http //links andI 1 7 E com./BT_Sa'ins_61_.2 ,| _:_ ‘ com./BT_Sains 615 ' 59$ @ y _ El» "~ El . H: sf maklumat yang telah dianalisis. hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas dalam bentuk multimedia. ‘ 1 r . TJ .1 '1; ¢.- - '. Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner l l }l'ii;‘l_v-ll ‘ml o ‘¢__ 4.1,. ;.. _ , I .,.- ,._ l .‘ ,|;_,t1,\,!llI|il\-'-IF‘ ‘bf-\y‘|i!lJl[ll_:Ifl[nn(;|{/,:“:7];J>|f;iq_ _’¢~_1,,,|.;,;-l_,;;. . W!-.=.irii»i .=1=:r=i@:» @'<<<>li~<:>1t< 2'/‘ii |'a:=;§»:1._i ll13.l?§T'1'§.» I .‘ . . . . i Ii v~-2+“ »~-:it<:.@;>t¢ ..i‘im=i1i.2l?El?'ii.il '..¢5)'?.ll‘}_lE> léi@“@I<;f.f 2’ i. a > la-'} . ... I ~J_ .. '7. "-r1*l.» 1'>.=:~~r_\.=IfllileY2lil@jGl_ril3}f/ai ll_?Ilu‘i ~,'/EiT~1g; ;?;r_'i_<}:i_l;$15‘/;_‘&i j{;_;[‘»..~1 age‘; \|hl_ -H ' - iifwfli '1 0.. ' V -._ —_ .,,.;_. '. 1 Y .;i_ _‘ _ _ _ ...~,,>,__,_..‘ 7'-‘F-}!'r‘ liarli-_'.§l K.-All’ ;l;'liE/M - ' -¢'\ I ' _~..:.:"1:;.a Fawmatlf ' ~ 1 ~- ..»ii:;» .;~,;r|i\'l|;i ]§.»;cQ-ll ,. ¢,__ l xnillzluul luYE'l:\I'Li I“'l§l? {rt“}31'}'\'sxE;¢:Y_*ii -. A K L . ‘y-; 5"» -._;:i-* ;5l2ll;q.._n. yli I, _.)._.Vrl' _'[:fl?!;>l_[]’l'\il]_VnVi_-l.£i!_';fVii'( ;~.\ 1 . g r ~ ._.~,1\.,;,11 ,;;;.:;,;-",:<J' A \ i r l . ~7_|r7 L l Scanned by CamScanner W51"-fP-.1. i ~~ H . . ‘R / ‘l ‘ it ~. _ ~ , 9" ‘»']l_l('lJIlk"l'lE\‘f ill’ ‘ “lJF"l/"1 \‘3\ " Kulit Luar Lembap -!:lg:::,f‘»‘\_l ,- C,» Rongga ‘M Q '2 '7 mulut X . .'..\_‘Q‘-,_L -‘_":l,'. 22>.‘ y _ / Q‘ 4'1 ‘*5 . l l i _. ,f . :1.“ _<1_".*1. " " " ‘ ‘\ '0?-.7[1'l'">z fl 1'} [1 l'.x ‘\‘(~l_:'\.‘_l_’\':Yl._lLl£ " ' ' ' ‘ ' ' '1 />:,H:‘3].' if J‘ >.‘*".W Y ’»;.f.~./V l Y ~ i?=i'1il"7', ;;ii.v/=.<¢~'_i>',l.~'11i~.<;* ~:. a ""‘ . W Ni y , - .1 l'( \i l w ' _ 1lli?ii;"; l‘;;'il'5)'lll»':u,ji.' T5. I1: i:r..~:;'D'. 1 ' I . ____,.-,...._ . ‘ |_ . .‘ -l._ ;.>¢,»_t_l>- :‘_".}‘_.*vlJ_> §j,__-ll. ,9' Kuht luar lembap Peparu Scanned by CamScanner ---1-I-~ f* Yang besar untuk memudahkan ertukaran as __dn.a bans. filalnen yanfg halus A banyak unjuran nipis dan pipih yang‘ lalnetli seperti yang ditunjukkan dalam d 1 1 ' amen an ame a menghasilkan luas “(an dan kum , P 8 - . , _ _ _ . ~ “Qkh “bah ikan hidup dalam air, insang dikelilingi oleh air iamflbiar ' ‘ 1 dan-hal ini memudahkan gas respirasi melarut dan meresap - T Iaringan kapilari darah Salur darah -_ .. sir- 2-.:_ \\ \\» t Lamela o Darah darah beroksigen = Q Filamen Q l Rajah 2.15 Strukturinsangikan ‘§§ - ' l V _ Trakea l Sistem res irasi seran a ialah Trakeol ~. ‘l sistem tralcea Yang teggiri Kamung udara \ l \\._ Oksigm daripada tiub udara yang \ Tmk“ ‘-5 1 ( . > . ' f;~~ . irakel dikenali sebagai trakea sepertl \I (:'**-Y ~ -§_,%j‘ 2 l ‘P j yang ditunjukkan dalam iv‘://ml-I" “iv I ~‘ ‘ / \;3 ‘___ -1-,-‘J.’-.-1-J) _ K31'b01’1 1 Ralah 2.16. Udara masuk atau /~’ —_“_“"'V >":;= 410131 ’, keluar dari trakea melalui liang L V S _ ak L.-___ Om 1 ;_V.§r'-.~- pernafasan yang dikenali sebagai \ P" e x‘ _ .. 5Pi1'ak¢l- Pembukaan dan Rajah 2.16 Sistem trakea belalang penutupan spirakel dikawal oleh injap yang membenarkan udara keluar dan masuk ke dalam badan. Trakea terbahagi kepada cabang-cabang halus yang dikenali sebagai trakeol. Trakeol mempunyai dinding yang nipis dan lembap untuk meningkatkan kecekapan pertukaran gas. Bilangan trakegl yang banyak juga menghasilkan luas permukaan yang besar untuk memudahkan pertukaran gas melalui resapan terus ke sel. Sesetengah serangga seperti belalang mempunyai kantung udara dalam sistem trakeanya. Kantung ini diisi dengan udara untuk rneningkatkan kadar pertukaran gas respirasi antara tisu dengan persekitaran dalam aktiviti cergas. '12 Jc a .2. Scanned by CamScanner tentang adaptasi dan keupayaan sistem respirasi ' KBMM Galeri Sains di halaman 45 |q_,'3-- . / Info 2 \ (b) Aktiviti sukan dan gaya Penyakit anemia y hidup (atlet dan \i____i se| Sabit E _'-'- perenang). Rujuk Info 1. (c) Penyakit anemia sel sabit. Rujuk Info 2. .1?! #79‘ .. I pembacaan aktif tentang ( _ K adaptasldan keupayaan Strateg _\ Ad . d Info 1 sistem respirasi dalam pemba_caan akflf aptaS' at‘ - konteks Yang berikut: http://"”ks' keugayéan mstem E ' . (a) Altitud yang berbeza andI1?'c°m/ resplrasl semasa l (di dasar lautan dan di BT-Sams—66—5 bersenfam Q5“ http://linl<s.and/17. " | " kawasan pergunungan). . . K Imbas kembali: Rujuk \COm/BT"Sam5-663 matlf 2 4 l . 1 I 4;._-‘L " htfp:///in/<s.and/17. I-f:_‘;_.:-r com/BT_Sains_66_4 +' "I -4 \ Jl El -"H 1'?.Ir',§- .. "'7' ~ ~ - w »~ ' "f*..¢.- " ' i ~= \' g 11 b_'I. _“r'1_'\ vi - ’ _ - ~- . 7|-*3 -1 ' (b) Serangga (c) Amfibia I adaptasi kulit luar katak yang membantu pertukaran gas yang cepat dan antara kulit luar katak dengan persekitaran. serangga tidak terlibat dalam mekanisme dalam mengekalkan sistem respirasi yang sihat? pentmg untuk respirasi Namakan dua contoh struktur respiratori dalam haiwan yang berikut: 2 _ .1," ";i‘~ ~ Scanned by CamScanner ' U” \ dalam Tumbuhan M|NDA \"“""|\ V Mekanisme Pertukaran Gas §§CABARAN Kebanyakan tumbuhan menjalankan I Nyatakan satu A lungs: akar udara proses pertukaran gas dengan tumbuhan bakau persekitaran melalui daun, batang seperli yang dan akar. Ketiga-tiga bahagian ini dilunlUkl<3ll dalam membekalkan luas permukaan yang gamiali lg‘) besar untuk ertukaran as. Berbeza '88 ea ' P 8 daripada haiwan, pertukaran gas dalam tumbuhan adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.17. - Penyingkiran oksigen dan karbon dioksida Rajah 2.17 Pertukaran gas dalam tumbuhan ‘ 67 -: -1. \r.1~;.-». l ~ £2 Scanned by CamScanner I_ J _fl___fl§ _d_ M AM g__1+ “,5 gT W 3” _"‘>\‘j)_ 3'-‘--’‘k _‘ vb’/‘MM __ __\ _ U(_.__" _ ‘ “__ _'AH&__ WW“MnZ‘w_ ." fiww p'_'-.‘___"6 E J mm W__H ‘fly Q' T _6I m_/J_ /1% __ _ kn >\u‘. -O ppfK“E/‘ _ “'---'\ Aw“ HV W E) __d p_ff \___d _p Np; €_w_ ‘Imy may 1 Kg _3) h._w_ __ __€ _ gK“ __ J“\_ (klQ; g_d _ v_v‘~>_J I: p_A____\ €__' Au; ___V___1 A >_K__ _d_:1: __4 I\¢_£H_mr__ {U} _ _ _ I _”‘__‘Y 93'“ H "W an S ‘A m Sc __O___ ‘S_ ‘HQ FL gJ_ __\“__ T‘ _ ‘_‘_ C ___A __\ mi vi n7” ‘TL __'1: _ 4_4 Q ____U P‘ ___ “U m_fi _' HIM _wpfi" _E my __u Vhmn _H VIZ FQ pug _W“ Hm _Wm _kw” H FM _\y_ _WW _J _J" g TV \ Scanned by CamScanner I _~. A4| a.-4 1“. H wr ‘#_il -— A - -— ~ (Q) §_l_'_@1r:§.a ling, ~:~v~ O. lllO‘~»l~i l\/l¢~mp0ng.nuh| Lldfi Stoma |.l\\"<Y¥l -Tim ¢'4\l'( ~ I21 -4~ l \* ' uillnii ry ll ./ ’_ V 'F4 _1. ,(g- -< - T ~ — I-g__ll,_i_.liAa_ m_ ;:_,__*l' i,/\._,. .i_.Zl,.1\ ._.-a.~_- _. _’ _ _ i"-Z *_- J- ll“-l “ CL_ ~: LL! »< \ U1]?-U 1 .-_l ,1 1, LL11‘ ‘- l- _\‘,i: I‘ j1r l lll , 1 ii-—1 , H3“! ..,,".~‘, -. 7 L’! ,.~ ll P Scanned by CamScanner 7 _ _, _ ( ~ “‘ ~ »- ,,- (omafertu if! i AB<1cWnt| f ‘~:‘>’»kf:(\T~\ >1*qiwyp_|l‘:<iY'r-F13» ‘ vi5::f~:1]?.*1.1=1 ' KL 'LL@%E<\u_dL<@|h1_ llimiir .' 0 F'%iJ5b ~4 iv Q » "1515s? ‘H 13>: U . , ‘ <_ ‘ ‘.\,_-, ;=.:r.\».‘1-\ f;;.‘ur.‘~ fi_-»;,';1n;\=_':;§r,>'.1'L{.;'\v!a\<}‘5) \ (1, ‘ 1 ; ~ .. ;= 1 A :~ ;;i:ra1~a"» 3; (51: ?fi»'.‘~f:i. Ezxim1-;j;m_,< li_1‘T;.‘k':€7"YY '!1ii~i'=r=t@ 1§%i"m';,'<“ »-w V! U‘ ‘ __.. __.\‘ _ _, , _ ,‘ \ '=-'['* ' mx-'!~“b1'~*' 1'-will 1 ' \, , \ * 1ir' |b‘rj‘('i5(§§f{‘;‘;y';'f :_’<g-;i>[u,:1.v.- =j@_‘!—g{:»;] ;§;-;L.(l _y;;:;;1j;§¢>;»\»,<¢;_‘=\_. ~ ‘ \ ‘ LL V‘ W \_ 1: ? _ -4 A ‘~"“."*T'-'“‘f'-\ — ——~ _ .-/~ _ \“>:»v>. :§_)’__\'.;.‘_1 __ __ _._ tiiim *-.* '5.--~"._=-1 Kesan Jerebu, Debu dan Habuk terhadap Kemandirian Tumbuhan I1" aal H. 1m;mf=?~f~.y mm;-; A\ <i".~». 7. L "J ,\,.v< 1‘ ‘.,~\_.r._iw1,h. '_—;_:“.)/>@:,k4.(\p—-kl >.,. _=..@<..:=,,, f '1 4 -' , ry" _ _ \ r P Scanned by CamScanner » Gambarfoto 2.8 Artikel blag Kesan Gas Berasid dalam Udara terhadap Kemandirian Tumbuhan Gas bahan poncemar udara yang berasid seperti sulfur dioksida dan nitrogen dioksida melarut dalam air hu)an untuk menghasilkan hujan asid. I-Iujan asid membunuh sel tumbuhan dan menyebabkan tanah berasid serta kurang subur. Tumbuhan tidak dapat hidup dalam tanah yang berasid. Hal ini akan mengurangkan hasil pengeluaran pertanian dan menyebabkan masalah kekurangan sumber makanan. Antara langkah pencegahan pencemaran terhadap tumbuhan dalam konteks tempatan dan global termasuklah yang berikut: - Mengharamkan pembakaran terbuka di Indonesia CA5ARAN dan Malaysia - Mengehadkan bilangan kenderaan bermotor yang bergerak dalam bandar Beijing, China V3‘ MINDA Mengapakah usaha mencegah pencemaran udara memerlukan - Menggalakkan penggunaan tenaga alternatif seperti kerjasama masyarakat g|Qba|'_> tenaga suria C Contoh kajian dan maklumat yang dikumpulkan oleh ahli sains tentang kesan hujan asid dan langkah pencegahan pencemaran udara cli rantau ini adalah seperti yang berikut: '_ _yarilaman sesawang rasmi ini untuk ASEAN - Langkah pencegahan jerebu. i 7;» ernahami maklumat tentang kesan hujan http://Iinks.andl17.com/BT_Sains_71_2 ljsiddi rantau Asia yang dikaji dan ,'umpulkan oleh sekumpulan ahli sains :3 tarabangsa. - '1 A 11>://links.andll17.c0m/BT_Sains_71_3 E - Er El .___ _ IE r ® mxzucnouonunn ‘.vl_\;-::i 4 ~\g _,1“»",’- "‘-" KP . "" -r-'.-‘l 1. ¢1¢=!=.i'li§=;'=-i; “Vi NONE ABOJT - KIIWW ~ REKIURZES - DIENIS QLFNDAR NEVIS M ' |..‘i G .1 n Scanned by CamScanner '-3 72 Q .- _< <£'.,,1r_ __ - ".;."‘E ;' *r4';,--..-~- ‘ .3‘ ;‘;_ _ -.=-.*.»LL=-s.- -;;E‘-,»--11-__,,,'; _ i __ ».', _ . _. ._ Y7 5, »1~"-.1’ ~:- .,=~.Is“ ‘ " Praktls Fbffiiaflf 2 5 l Langkah dalam . .‘.la‘l'a'r—1kan aktiviti ini secara berkumpulan. ‘Kumpul dan analisiskan maklumat lanjutan tentang perkara yang berikut. ' Kesan pencemaran terhadap tumbuhan 0 Langkah pencegahan dalam konteks tempatan atau global 3 Bincangkan maklumat yang telah Cl|8H8llSlS. k ulan anda di dalam kelas dalam bentuk 4. Bentangkan hasil perbincangan ump persembahan multimedia. ' Aklivltl 1. Rajah 1 menunjukkan tumbuhan bakau. 1‘Ii ” I ._ 2!‘ 4 r A ,, _ ’ _ '1~f _'. ,_. __ I‘ , j . ~ as ‘ ._,,-§vj .~ ' \4§§; ~' "\ s _ I ¢ ‘ 4 1 i W _ . v‘ _- -. -x - , _ =... '_. I _ - - . --. 5/;,"_7 \ 9i‘>?~;.;_ --'_ q~_\t.~v_ i'.‘*"?‘:='=»~'I _i_.. 1 / rpI S l~=-o- 6 in7 I . -.- - —-1;. .' -- _ - :_;_~ _ ,7} ‘*3 I ""', ‘ , :.»- - -*g,;"'_ ‘->._,r 4 :- - _ _ ._ 7, ._.— __-' fa-_’_;_: fa, f i J ., '," . .. 1»; ”-"";'*‘*"-\fl-is ~_, _ _ . _ __, _ , . ‘_ a-. .35» ....."':~¢~v=::.!f"'~===-..,... han bakau ang melakukan pertukaran g . -=r=..a~ .. 4* ' “"’*_‘f'."-- Rajah I Namakan tiga bahagian dalam tumbu y nun'ukkan struktur stoma. 2. Rajah 2 me J P: Rajah 2 M Label bahagian P dan Q. (a) Adakah liang stoma terbuka atau tertutup pada waktu siang? Terangkan. ' lb Adakah liang stoma terbuka atau tertutup pada waktu malam? Terangkan. 2 :.-w-:- " ) j l . A 3 stoma tertutup pada hari panas. l _ ’ ._-'1:»terc.emar. teihadap fllmbesmn dan kemdkim . ~¢.~. ~,~» =,1- . - 3-",~’ “1;":'~‘T~"‘,T'?‘1 =,’f'P;*‘?‘-Y-='~ 23:1" ‘ “2~‘~ -Y -~¢ » . -1""-' if‘.-2*-*».a _ ,._ £*;..*_:~¢,.'.i.--_ 4. - 1 . ‘$1:/. * z¢."~'»" . I _ 2 _ 44 r _, v I '\ 3S. ..."..-aiflh -a 1 i 1 .1 l mi ..v ¢':&.:oJ_q '-=‘|.$\_, L Scanned by CamScanner __“ M__ém_ A _gg__g_ _ 3! _ _ ium___mmixgk qgUymWU_§§ gmcsom 4 a|p__I_‘__ A: 4 1_’:_/ _g I _ é NHgg a_____&E_ / Ra": q\v____W___g_ ____H _‘_guy L 3|“ gr7_ Tm%_M£§+__g :__Em_EwE keg: _ 3:506" xmg c_w__m§ow_wQ :mm____E3mV_ _ cg _ EEME Dgfig Mug Q_,___EQ GNU 9% DEG; avg g___ep_' mtg GEQW m_a_'_ __g__n_E_F M_AbfMW+$U&_Eg'_n Egg _u§_%< _ V_ ___m__Q9_ CgC___w__ ____w9___E_3 $___]_ C@n_NDC__®_®V_ _a_g®6V_ Egma__8_L__wv_ _g_v_CO5 deg _g_5gEm_ Emvgm §m_é8 cgngggs _ v_Ov_O_ Hag_gCB% _GU_9_O__U CQDOEC _®D_wv__OCOE Coeg_mU_9__O_U 5:3___5Q__Q_ 45% _V_Ov_O__ __w___ _ EQQQW C33 gs CS=Sg3E_s _ CSN_____WQv_ _ mug g_O@>_fl mcecmgg CGQEQOQX j _ %__9_O_u A iwgb MU_9_O_U __3_9_ __ .955 _ W____O®>_G2 CGU _a__%v_COn_G_m_m_Pn_w__%___“_V __g_@_O EGEU2 CGUMD _Qw EU m__m___i ____=nO_._. N_u_9__O_U CO€9_ gggm gag qaaum _ gig wag NQQCE CGU %_@_O_U COeNV_ _ _ _§___g_m_6E maaggmm _ ting“ CQUMQ _$2 C%_wv_O C_wmggE®n_ _____“_m_§___0_n_ V ____DO_mOC__g_9_O msflfigmi __ Emxacmnemm_ _ _mEmgm_U _w=_%§ __o_v_c°__n _w=v__§n :8 Cwm_wv_o cgmwmm__Ew9__mE_ H90 _ _m_§m_% __9______a mU_mv_o_U C022cgmacem::U_£9_mn T Cogwxo:m__9_:tm_"_ _ _ Egmw EWDCUEgagEgg gm___“y_‘r_ cgau _6__Qg_ EM__wU 9_ m5_O®>__w ___£_.__b cm_9__F_mQ C8cmxgogg I_ N_g__g_ _8___%2 E22“ _ y ‘AY yW1‘j_gwwwwkh @_+_____"l > ‘__|g'___‘_“_ __Q- F‘I _, _“_ _F __ll‘__ _‘v___ \__ ____‘A{"7____< _’_,A__ ML“ V‘I“__Fj |__ _____H11“I‘*'__‘__” I“ H?'_ E_| __ _JIf‘_ _ V‘_ _ __ g__V __ ‘‘____'___[___ _ _‘ _ gad h___J A __I _'_rr_'|‘_-‘“_|_'“l Scanned by CamScanner v .l, .~_?I-‘ i fi' _l ILIJ I Lil l.'_i1 t ,t _ _ _ _.._, , ._\ C I *" -1 [I ,.,1 r _j~<,A . .- mu ' ~ JJ~i"r7 _ _£5;,5)"'-:<J~w H7f.., P1‘ -. .~. a >1 £n._ 31.2 a_ l * _ Hbjna l * l 3“FAEB I“ _ )_ __.___ — — _ ..,.,_ n‘ ".',- : , — "' T1\f@.Ki _,1'L _\_-._ - ?1_lg=,~vfl §EFT"3s _— - . 1 ’_ J13) ‘ =3' +.!1éE_1 __,J :L__. __ 1 __ 5 j mm » ;Y1}<>;5_t;| ll?12j§I‘Q_']n___u 9 m"~*iab‘i"anfi1'iivrraiLi§i;:aj\i Ell iii “mi » ‘.15;/,_.» M4 fl? , M 1r~'~m=11" 1~"»*r1n.@@:1?~l*@1 Ii) :\ -\[l1>a'\ g "P ' ~¢- -‘ -_ ‘*"a,1='* _<70 Scanned by CamScanner ~""~<1i’1H%* ll‘i"'7t)h\li_-‘l(<Ji‘l i l U1-';':;.,l'-¢ur'», l \ ,' ta: -ii =1; 1;; g . < ; : \_\\_'u] _'<‘ j .5;,};*. i Rf-. ___.»\\,__/- V SJ ‘- 1 1 . ‘X ' ~ i_nj.'1-f£?=7;;T;~,_a :;)»—,i- 7 5 Q‘ .~.\.QV,'/'.'_1: 1’ Y . l Y? 1;r:i;.1;~=.w;:wg.,;=‘F;K; [_’f:t_1‘-7 1 j i .~ :,. **“'f"""’§'7€"*""f1;f7”-iwg 11 . .s (‘sat - i—\3v1@€<1"Ir~,l:»;.~=;i1 ;;aa'@Pa1Lw ::§'§i¢1L@>1EJ.G;t@$§“gw1f_l ; _v_~;-a.-;~ ' ~—* F“ »_ ’ __~_:_-J ~ l ~_» j, . -Q. -_*'.,. >r 1 ~ ~':'-1T~\.!-J<1l‘u -(vb lilfZ.l.lll',\'{'Lll9l$_\1°li'1_'llll. r _7 I /1-:Ll<.\ \ 1 ""‘\f"TLl:‘5'"i » 7 ._ in Scanned by CamScanner ' ' _ *3, j.*.]_.'l‘; L_ 1'F61?=ji?j(;l.l'l;I€h?€1 _. ,__o “($5, . ;;_\__: _* |‘>.* _- _“1‘_ _7~ _ - j j_\__s,_q 3 J“ s S; $9‘; J?-$ ‘i‘K1. '- I " *. _"_.,-.~-Y»-"7T'T » ~ §z>1-r;'~a;g§zm@_Fa;@§,t@a@ 6-:i';‘;6-in ataai-am H.,I_::~'- ~ \- =1 "»"’fY<*<j?<ZI T-‘ ‘ a "Li Y ;(=:Ml<9-b'é<7:lir1~ '3 ‘*3"D 1:) v ll ‘ll ,"/_‘ :1‘ ll“. \‘ \\.1n,l ;AI‘1.,\. ,\,._,‘,,_.'; ii‘ 1 , .- -_ .‘..w,i-... K’-ll‘/ilk: lxllllvm‘/‘Y l ‘ Scanned by CamScanner ‘ 1 ' Urj mull’. »' , .,/ _ ’ , .,# ‘ll! / - j , r 1. )1 ., ',,i5I,='¢ji1'i;~'iqT,,'I.,’;=‘G;i\7:/'-Wm! ya-_u j I 41' ,\f»:’ila. \l1lf.l/I‘/‘7'i.ir"l|‘1iilfi>‘ '1‘ =_ . j g) -Y / _ < Y j if kw . \1 ’ J | I ' at -j u1r;Ll;§»»1»34fil_‘1@’»li.i.@.~.Y* j ' i i .v1r,l >- l i, ';;'aj5j*,;‘»;1i-ii.) ail‘ 1r1'.‘£il§l - - 1,‘ >,.. _ . .-/'-";J»<'>'r-*— Tl , 11; ij@_lLi i;5 l<@i<@m@i1l_a»u;1=s~am._ :5 as a - “""\""‘ ’ 7 ' I i " __- I_r ' .; , ,.'j,_ ,1 j- /,,.1='., * ~ ~ "§e;2m»:.-Tz1f¥@.@51F.!». "II-=' ‘ ~ " ' :1is j mu v;‘l* j""“:l»-Fiji X51 ('~.'¥‘=é‘~ W‘ 1'i'~Qfi"" ”"l'*<:"’ll '1 :>;. . 3F: ,1.‘ . . .7. -j 4» *.-ht“; '\,",'r""' ”» ‘ii \ v. \?\ , ..-‘ 1;“-jg {N-.,_-, ll‘;-{if L; E 7"‘.-, q',;,. K ‘Y ~.=@7- 12! F.i'.i.'i.‘ j_°/.:1_§)ij 7".-J iy’:P.\T~.' ";fl2.{_;j 4_».:a"-_l. :.- 0.1-. ‘l"'j/' I//rm V,/‘,5 , '"'"'" . ~*_->, ‘ 1‘:- i_- , , ,. i ‘I _;t»-, , ; ‘_, ‘_.' ’- "l , "»,,';.- »-mw!;i|.;f-ii-1331;‘ ’ ,.,._J-_{\ “ _“* K1 _ llll . , . , _ / L Scanned by CamScanner Bab ...‘-v--=4-~»,_ _“¥~. _ ,‘t_|i_.’_.,.T__....: ..L 1.,.._v,..‘.._ _?,..| . _., _ ._ , ,;_,-.‘.“¢;. i . ,_ ,_ _ Hi: ' .- —L * " H g |.»|.- * ‘* I J j \ -“ I ' ‘ -l U j )'~ Apakah sistem pengangkutan J 4'11‘ _ dalam organisma? V --‘_ J Apakah komponen, Muéungan _, *1-"‘ ‘ “' M W dan kumpulan da"'r'ah manusia? Apakab/1‘aktor yang ‘ mempengaruhi kadar transpirasi dalam \_/ Manlah a.,../"'\ Scanned by CamScanner V S _m 8 S H E m G _ ‘ < __ gJ“ g_ __‘ _'v_|_ _ g g ___ ; ___ Em _ 7 ,_h~_“\%j_\ ‘A_/V __ \ _W£__g_\\)Ag‘_"1___j:_‘MM /W ‘ __‘____ I____ Iup‘ Jg ‘\__ 21’‘_ ‘V__A A,_ /_’W|%_‘___ //_/ rYg___g_\ _‘_ _x §/K /\::.('/ \§i L /I \\ 6? ‘I I l‘\Q ‘gg‘‘__ _J‘_ IV "V ‘_ ‘ ’__v_/__V _MrH_N__bM_|N_WM_‘ A‘, t Y_I\_ _L1 V _ tum‘ g _ /‘'_ _ \\_ ‘J IM.‘ n_ ___V N Algdfi“ >_g I fI ‘AK‘ __‘ v “N _\' __ >7'“‘. \_‘g I _ _ hfimw \___ ‘_r q ‘\;.‘- jg__ ___#I______'“ Jii E; ‘xv, ‘E‘ gd‘k ’ ‘ '‘U' _ 2' Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner resapan bahan W W . .-.'-gptfi 1 J,’ seperti organisma unisel (Gambar foto 3.2) pengangkutan yang khusus. Bahan _kc__perl.uan siél seperti oksigen dan nutrien masuk terus ke dalam Amoeba sel secara resapan melalui membran sel. Bahanjkumuh seperti karbon dioksida juga disingkir keluar dari sel‘ ke persekitaran luar secara resapan melalui membran seL- ' Sistem Pengangkutan dalam Or ' gan|sma Kompleks Orgamsma kompleks seperti manusia, haiwan vertebrata dan P“'“"‘“l”’" sP' tumbuhan multisel mempunyai sistem pengangkutan yang (; 5 R _ _ am arfoto 3.2 Contoh khusus seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.1. organisma unisel fly _ aw Xilem ilk); Y ~/ \‘ . .. . , . - _..- »~. Y - ‘iv ~ ~ . 1’.-~m~'-as-@@-<—'= lamung Salur - Vi __a \ darah . --1 ‘I.-.5; V-1*’ T u) xv‘-'1' l i F *' "'~ iy: F .. ii‘-5 ‘Y1-['7'-“t"€~' ll’ ."~:al':"‘>iI ' __ \ ]/ l “ l l l ‘ ,_...R_..,_‘ A L , _i R jg-A. _ x ‘ l I Floem Xilem a»a,éga. -»AL_ ‘-- “'? lais .o\1112 ,), . Q:4-4. -/s Stoma Floem _ _ -1. _ _ l j ' " _ _‘ : W ¢-¢nv_-- l - L: Floem -~@,_. j§"'P:;" _y A _. ' (a) Manusia ‘ (bl Tumbuhan Rajah 3.1 Contoh organisma kompleks dengan sistem pengangkutan yang khusus Proses pertukaran bahan keperluan sel clan bahan kumuh antara organisma kompleks dengan persekitaran luar (secara resapan) berlaku secara perlahan dan tidak menyeluruh kerana isi padu organisma kompleks adalah besar. Oleh sebab itu, organisma kompleks perlu mempunyai sistem pengangkutan yang khusus. Melalui sistem pengangkutan yang khusus ini, oksigen dan nutrien dapat diangkut kc semua sel badan dalam organisma kompleks serta dapat menyingkirkan bahan kumuh dari semua sel badan ke persekitaran luar. .. 7 . . V "' ~ " < Euglena sp; -:\ Scanned by CamScanner \ Aktiv \ \ __ | ~‘\v *‘- I VP.‘I _ 4“N """‘ A l"‘\ I rfi . F- \ 1; L‘, ' "~ H‘ |"\( ' >1’ i ;.~.,‘ l n._-._ -_._. 1 * 13*‘ fiiraktls 11",’ r. W 1 1055:‘- _ ‘ . , ‘f 1-. ‘ . ., . . _, (‘LVN M __. .»»’.j'_~§" . ' ‘ ‘ ,]:‘~ - F‘ .‘\- ,":F\7»."“ f/'-1% ; 1" '" ' V — M"--.’1 1-I '* J-1 v. V. _;,;g,;;m,|q ~ 4 "I_.»)‘, '-U 1 ‘ -YI‘.\~l‘|\<~‘F'.»_—,: , ~ ' f w ,~ » \ ,7 '- ‘m\r'I1”1l"W|r'H‘ gl Formatlf 1 ,} ,3 Pg; '.‘__;1_L@:1d 5: '@mIE>.’=.€@".\ __| _ ._;'| ‘ .‘ ~,| ia- . ‘ g _ > ‘ 1 _. - ‘F L. ," - \ ";\ . 4 I k .'1 . .. ._~-‘ ,.._3:-W’ ,T:»r:(;v[_:\}~1 “_‘|:1i':_\1. m;{;,]»‘|~\g;-1\nl_g1l_m 13;,"3];I;:v::?r:nr:_. 1- > ,\I»-, I P A K c\ '1!) (I. Scanned by CamScanner T K _V _ ___..._... n-|.wu1i.tlii sepern mamalia, reptilia, amfibia, burung dan ikan‘ ,=.\‘;'"“"' ~ /___ \ _ __ __ (organisma kompleks) mempunyax slstem pengangkutan yang khusus, iaitu sistem peredaran ' V darah. Dalam sistem peredaran darah bagi semua haiwan vertebrata, darah sentiasa mengalir 1 di dalam salur darah - yang berterusan kc seluruh bahaglan badan dalam satu kitaran lengkap ' melalui jantung- Namufl, terdapat perbezaan yang ketara antara sistem peredaran darah bagi mamalia, reptilia, amfibia, burung dan ikan. Berapa kalikah darah mengalir melalui jantung i mamalia, reptilia. amfibia, burung dan ikan dalam satu kitaran lengkap ke seluruh bahagian b d ? B ,_ a an. erapakah pula bilangan atrium dan ventrikel di dalam jantung mamalia, reptilia, - amfibia, burung dan ikan? Ialankan Aktiviti 3.2 untuk mengetahui perbezaannya. Ly‘-4.12"; -_- \ l ~ Scanned by CamScanner '>-5| !‘-1 Terdiri daripada satu sistem yang membolehkan darah _ __ ____<1 1___ 1 _ 1 . sentiasa mengalir di . ' dalam salur darah I secara berterusan 1' ' melalui jantung fiyang mengepam darah ke seluruh haidan dan kembali |$€ll§@§1iUng. ' Atrium Ventrikcl Iantung 1811111118 Kapilan badan (cl) Mamalia dan burung Kapilari badan (c) Reptilia Rajah 3.4 k k arta ang menunjukkan perbandingan sistem peredaran darah bagi Leng ap an c y haiwan vertebrata seperti mamalia, reptilia, amfibia, burung dan ikan. Sistem _pered§f§n bagi haiwan ,1 ( (Mn ;fBe‘n$ama§n Perbezaan E " — '——T4____ ~-...<_ ___,z,__ _ F_ 1>in Q) . . Mamalia Repnha dan burung rs . 0- , _;'.<_.£ '1- i i | > I 1 1 Scanned by CamScanner _ 1’_ , _IF», 'K _\_ ‘Am \_ _L‘J 2‘_ ‘_'_____v_v _\ “_ Vi \]__NmRM_mfi H‘K _W _@ r _ ‘__/ I X _/ i ‘V A’ / _ lK/ / Ava‘ Wwqfi @ 1/’, ,_ ‘ ___/J_l1\M \ _’\_ *_ _ .I D1‘ _ &____V_ _fit‘V __‘___M_ ,2Vfi ___ _‘_‘ ___‘my _V WM _V____ — __:_°_ __ Z \ /_ I\_._ -/ _ L_ “\ \_ “I_\ _v\ H __\_\_ 1 _\_ __ ra %\ =7, H I\IV I M‘.if?) { Y ‘___ ‘I Vb/H “H\H r_4ll , ‘‘‘ \ I L VQ ‘ _/_ \\___ I‘ |_ ‘WV/(_|“_|\_) 7%!/I A;I \“%4M‘”‘_/lw,‘,‘H(/{M ‘Iv r/( \l , _ /V / /1" by/‘illrl / VJLI W‘ 1,J,” t’ /(/ I)’,ll I‘_‘3; I ;)"‘l:‘ ‘‘MI ‘/ :1 I C t I A \j_ H , 5|. X _\__‘\h| _‘M3 am >‘F; JQ‘TITM ,'__ :__ mou W ‘*\\ _fiPJ__ / _Qiu °%@‘_ \ _T’ Scanned by CamScanner Aorta Arten pulmonan |_‘._.' ,,1 ‘ _j\_1.: a _ I Vena ' H pulmomu-i Q); - _ _ _ J _ \_l 4 Vena kava supex-1orZ _ __\,-__ -.. _,..,~ Atrium kiri r Injap sabit Atrium kanan IX \ lnjap bikuspid lnjap sabit fix Vcntrikel kiri Injap trikuspid Z Vena kava mfenor -/" R PETUNIUK: ' "—"> Darah beroksigen Ventrikel kanan §c tum I 1 I -P Darah terdeoksigen ‘ P Rajah 3.6 Struktur keratan membujurjantung manusia |,*|5,_;. 1<-- T'-ivn.’- ‘ii 1 Atrium kanan mempunyai dinding berotot yang nipis. Fungsi ¢ Darah terdeoksigen dari seluruh badan kecuali peparu memasuki atrium kanan melalui vena kava superior dan vena kava inferior. ' Apabila atrium kanan mengecut. darah terdeoksigen dipaksa mengalir masuk ke dalam ruang di bawahnya, iaitu ventrikel kanan. lnjap trlkuspid Fungsi: membenarkan pengaliran darah satu hala dari atrium kanan ke ventrikel \I.g_ntr_I_kel kanan mempunyau d|nd|ng berotot yang tebal. kanan mengecut, darah terdeoksigen untuk dibawa ke Scanned by CamScanner - 111. 1- ~ 1-1 ‘1... ‘F ‘1 1.1 ~1.‘ > '- *‘ I 1 | ‘ 1 1 ,;_1~\,;* 1[:'n1iUI;1'o1 1:11} f=l'if1~l*1' .151 Li'§i_d~7!‘11I§1.'=Ia11?l?‘}1,°i5}'£"‘1I1u I (JP 1“\ l .74: _ _, _,'_.~ -~f-_-... _,.1IL,.1_ '. -f; - 1“1;_’-1[;lY<l- ’1fi*u[T;{f91uL215“f:11-M 55 ‘hf{'_-IA" -_ r-4 '1 1 7";1:_\ 1;.‘ _,_;):1 1. __ CL, : § v_' 11111111151"? 111,‘ “m,-5 1 1%: ' 61 I», ___-_ _ -'4 . ,a “fig 1 ‘L-u_‘= _<fi '< @1-.1 _,4\ 5- 1- ,n.Q| K‘ lnyap sabntl I _,_4__,_-_ ’Q“_""7? 111‘ 11‘ 11.1 .11..'\. 1 ," 1 '1 ~_ -1‘! ‘ ‘ " ‘- 2. * -.1‘ _‘-"_1'1_1|‘~,1‘[O ,1.;.11_*) ,»1'1\ 111 .1 I , 11iw’f:p1;E1"'i.‘i11111. ' A 1211-21111 1_'_~'§>‘_f1’11f.'_'.11';‘l"r,V: * A ' OW1-‘ 1 @,*i1.1-mm‘: “11.'\@i'-1 _ in-51-11<‘1 . .»L.\. 1- .. .._, 1 . 1 n':TL=.1 51.111 191.111 1 i 1 s". | . , 4 |\ 1‘11_,._ _, v" 1 .;1" / 1”: ’.> '.';",|:r _. H 1' ;1+ '1"- ,1 Scanned by CamScanner /1 / f_____A 1, __ ,.,.,.,.v,1 1 1',~",»1,-,1, , H1 1 "Ii‘1<1"’*_1/_1‘ L':1.!.€LM;'1 1::/11:/1b ifliflflflfl 1511111 .5-111.475 K - 1 . 1 1" __|. fifff.'?h'/"liésfi, __'-é, K. fur , i ~[,__.fl. *1 "1->1 11.1 "“%q@m ~ 1 11 gi "f1$ 1f_‘f§f_1 »~q.»1 1 .“ :17? .21 1 I \ / . / \ ¢ 1* /;\i@” ‘;*1 ” ' . ‘ 1 15-’ 7;' 7 ' E L\,y ,-t>.¢¢{;z ._" " /‘ \ , "3 —"} ‘ ?~\ /‘ . q g 1 '1 ‘ . ‘1 1 “ * 1 1 11% 1 V \q,/ 1E“»"_’,§ |'.-'1 1:-r .ZJJ ~/. I‘ K V. J_ ., 3.1 ,-_'_‘., A/ff). _ ‘ . 1 \- 1 L \ ‘ 7' ."~ '9." ‘1 7 \. \ 1 /1 .1 \ \, ~. \ ~ \- \ 1 __/ . \ U ‘ 1 \ \ \ 1 I I 1__r "-‘L-I4 1:" I- ..-:?_] 1_IJ ,-.,4 »,_; L L.\4»|,/\-Li} | .3 NE' ‘ —_-1' '_fl‘.'?'_“I§1’.'1<'l'fi 'J_.£.;. _ _- _ q _ 1: * 1 11 1T=7iT_f;C111CfI1 1'?;1IfnCu3 ' Y1 "7F¢,¢1'.+ @511 1'a,»'-;@’1w:.\ 1 ‘=§‘~"/iawi» 1?;1J1'111i:=.>11;a1a11 , ~-F ,- -. 'm@mjfl¢mmQhw 15,43 F‘: 15111“ 1" , :1. 1§1:~i:1111i “ 116 1j;n.m1;1q~§11'1:1=;:i111’ -$211,-£11» -1 V 1‘I<i1:.‘1-‘1;1.1";1§1.?iE11f;‘z@‘1;1%i1ia- ; Z? '1.§‘.13¥T1T11lZ@;E11.§1.1%1€i?T511" _____.,.\ .,1,\ lp1'1.1'-_a5;\1'»'cJ:<U11 , ;_,,. .;'_,-'- ,-__. qq 1|;;;1P1in{:1:.._1n1\“,1;_1a1<11 11 1 ,.._-._._”,__._.. ,.-~ -»~» '1" ‘r v= _ \ \-'1, .71: 1--~ 1 l11(1|\1‘hl' Scanned by CamScanner __ _| : "-1- \‘¢ '»_~ ,\ \| \ \ 4 \ ‘\ w I . ->;\‘.i,V \ ‘ ~ n x__~A:1‘_.»1]x\J_4 J-_ _ '31 Al-(‘UV \\\’\ ‘L.-' ._ .,.._~.' _ \\. \-.... ' _- \ 51,,4.$#:,. . ..i '4 . -~ J 1:I‘ II ’ w ‘ 'r'\ r I L V, / M . -.. - . I ,‘v J» Gs .2 \ ) 4 F A - y I 4 \ 1 . \ . x \ \. ~.< ‘ . ~ . J\ rcw _, /‘ V \ ‘-:1"-5» - ..=._ '-r'.-,4_. V’. - I _“ - - {\/']‘l‘H|./I M,-"Iv Y " p ' I '47 ."' . r.- _ -' ' -~I‘i~;~a;'~!.!‘?i_~w‘11v=§‘~1§':"»-’C " -?Ee¢'- E1}1,,_=;.; , F J‘ M 0 ,_ . ‘-. Y 0, I PAK % 9 -;\___ '1, 1,“ IQ .\ k r Scanned by CamScanner I 1 ' Ll F, << ¢—»~. . /' \\__ i./’/ // //'/I /v_//'/ _¢ ‘\ ‘ *= J .‘:fif’T"\ ‘ .~ K T : ':_'17"'_?;':‘._i‘I‘(\_?_‘.>.‘_1wj<@i»:1,,“ 3* ' \ \'_‘(_\.r\ll;‘.T .;?l‘l:‘_r‘{‘;>"\-:i,:¢|\ :11» ‘,_‘I‘.-~-.~~ J‘ ‘__(‘._'§ .. ,1] ‘ , , Y=}§5Y'l*?'=T‘?‘"fT? '.>‘.‘:~‘~, "—“"—" ~—~——*‘ - -- ~ ‘,,v..¢_\. -..._.. “cij - ~~ ~ ~"n:\11qjq;j"',;_»a1ay , -¢ '}'\< ). _ i§:.:§|—— >4; -. w 1 _\*\ %:@"a?3@‘ 9 ‘film I v\ \I\DEO \_.”'i%f3‘=@- *¢.‘R» .\~.‘:- 1 ..u In n~,__; .¢ /3;.)__. _ -'31" "\'-Y HI JD '.1;1' . Y" » '7" ,,- .v»$»_\_/1‘_j;"_‘ ' 1 4 . ~. E4»(’ T’IT~€:”Ki*-W ' * » --~ #- ' '- ’ ‘.»-, \n’ '_.¥__-J"';' 14'“; 3- 1 ‘ _ . , v .-‘t“ \ "- lr _l"." "f ‘- W fll =-_L_ - , Z . /)__,.._1 vf ' '1:-_.[ -. - L! \A. I> | | Scanned by CamScanner dihasilkan darah semasa diasfol untuk mengambil bacaan Y tekanan diastolik dan sistolik yang berpengalaman. \ sistol berlaku; Oleh sebab 510; penggunaan lazimnya dilakukan oleh doktor Gambarfoto 3.4 Mengukur tekanan darah Bacaan tekanan sistolik bagi seorang pemuda lazimnya ' CABARAN ialah 120 mm Hg dan bacaan tekanan diastoliknya ialah N‘ IN DA 75 mm Hg. Maka, bacaan tekanan darah ini biasanya Mengapakah bacaan tekanafi ditulis sebagai 120/75 mm Hg. Ukur dan baca tekanan Sistofik lebih “n99i_da'iPada darah (sistolik dan diastolik) anda dengan menggunakan . bacaan tekanan dlastohk? alat sfigmomanometer. Kadar Denyutan Nadi Gambar foto 3.5 menunjukkan satu daripada aktiviti pemeriksaan perubatan yang lazimnya A y _ dijalankan oleh seorang doktor terhadap " “ ‘ ‘ pesakit. Apakah kuantiti yang diukur 1 Q, . I\‘ -0 ‘ gambar foto tersebut? " Denyutan nadi dihasilkan Q 9 . _».ai.e..;. oleh pengecutan dan pengenduran Q dinding arteri yang berotot. Adakah "' kadar denyutan nadi anda tetap atau berubah-ubah? Berikan dua contoh keadaan dalam kehidupan harian anda yang meningkatkan kadar denyutan nadi. Mari kita jalankan Eksperimen 3.1 untuk mengkaji fflktor yang mempengaruhi kadar denyutan nadi. QC 14! ' seperti yang ditunjukkan dalam "' 1 ’ ' “ Gambarfoto 3.5 Mengesan denyutan nadi %PM Scanned by CamScanner ~\ -;- \\ y \ . \ \__;r-. g M I ,1 / . __W,.1~‘ q‘-.\ [,1 \ \ \<. \\\=;\, . \ ¢_ .,_/1,, _ // \ g \ ' i i Z \ \~“ ‘;.- <3"-"I ?_=‘\~t?,‘,‘1 \. 4.1%‘-?_"/‘I _ i _‘_'-_ \‘ , . .'.:\,- :~» .-.;, ~ ‘/ r “Mg _k_n_q ya.’ V \\ ‘.‘_ //‘ /< ' . ‘_ ; » ~ -> -,<~-y \ iv / »,\ ,/ , \ e - ~<;fl"\ >*.+'~*»§.n?.1 /' \ \ ‘ _ _\fl Hm. ‘1_:__,\\L 4.-_ ._-\§‘_¢.;*; \ ‘I __,-' '\ / (’> 3' 7 1‘ - 1 “\*'~\‘l‘<\\,(-;!~‘¥],Qn1 ;1:n,."fIr1,n,n_~T ; | !_/ ~ ._A__-_}_ 4' ‘ _ _. _ _ "' P'}7,"r."i"= <7 I Ti ._._>_{_, I y _ y Y k y ‘ Y y .n -V m "§.1>:$>~m‘l.~i\.!??r?»».fi\ 1 y j _-j3¢1',."'w';v'y; .-y \ M y V ‘ Scanned by CamScanner denyutan per minit nadi bagi perempuan 78 hingga 82 denyutan Perbezaan kadar denyutan nadi anma dengan perempuan ini adalah disebabkan I Perbezaan sail antungIantung perempuan Gambarfoto 3.6 Alat pengilkur‘ Y°nSlazimnYa1¢bih l<€Cil saiznya mengepam tekanan darah dan kadar denyutan kurang dam-h bagi 5etiaP denwtan dan Perl“ nadi yang moden berdenyut pada kadar yang lebih tinggi berbanding dengan jantung lelaki. Umur Perhatikan Iadual 3.2. Semakin meningkat umur seseorang, semakin rendah kadar denyutan nadinya. Iadual 3.2 Kadar purata denyutan nadi maksimum mengikut umur '~ji"_ Ulnur (tahun) Kadar purata denyutan nadl maksimum (denyutan per minit) V 20 200 ~ , 25 195 30 190 '€..\ 35 185 V 4Q 180 P ~45 "5 5Q 170 . 55 165 60 160 I .1-., ‘ v._‘_!§§;: _ 155 _ (Sumber: https://healthyforgood.heart.org/m0ve-more/articles/target-heartrates) badan nadi seorang individu yang kurang sihat lazimnya lebih tinggl atau lebih - normal I<#da# denwtm Scanned by CamScanner Arahan 1 Jalankan aktiviti ini dalam kumpulan Iima hingga enam orang. 9 KMK, KIAK, KBMM _ _‘ I , ~ Aktiviti V ; .,=T'- vi A ' g ' ‘ j " menjalankan ;».. - _ ' projek antaratabiat pemakanan dan gaya hldup - - jantung dalam kalangan penduduk setempat - bercetak dan Internet l 2. Kaji pernyataan masalah yang berikut: 3 4. 5. 6. 7. _8f. I9; I ’ 1; |<1éka'| rnenjadi penyebab utama kematian dalam kalangan rakyatj n ~*‘ ' ' ' ‘ »-T *.§gj;a11k§I<ab£un~n20.05.Masalah ini berkait rapat dengan cara pemakanan j "‘,#_“i.igvp_~ l:3‘k=y8t Malaysia. ' ' ,7 ~ -.‘-;,.~..l..‘._. - _ »._ ___,,_._.=\,__.._=“,' Kumpulkan maklumat tentang perkara yang berkaitan dengan pernyataan masalah yang diberikan seperti yang berikut: (a) Apakah jenis penyakit jantung? (b) Apakah penyebab penyakit jantung? (c) Cara mengelakkan penyakitjantung. (d) Cara mencegah penyakitjantung. (e) Dan Iain-Iain. Bincangkan maklumat yang diperlukan dan lengkapkan Borang Strate i D t KW-L sebagaipanduan Borang Strategi D Susur Minda’. g a a - untuk menyed|akan satu borang soal se|id'k. I ata K-W-L disediakan dalam kertas sebak untuk sesi 'Ga|eri Sediakan satu borang soal selidik yang berkaitan dengan ta'uk k " Laksanakan kajlan selama seminggu. Bentangkan analis g n menggunakan $ebak atau perisian MS PowerPoint. B__Iefntangkan analis . 9 “ MS POWEFPOIHI‘. j apan. (sekurang-kurangnya 30 responden) dan analisis dapatan kajian is setiap item dalam instrumen kajian den a is kajian di dalam kelas dalam bentuk graf den a _‘ 3;; I Scanned by CamScanner -»1'--v~1"- " w "-- ' "‘K"’~"' E4‘ - -=—- -' ~*1_ ' 1. .41, Catatan: ‘ Apakah Borang Strategi Data K-W.[_? Borang _Strategi Data K-W-L merupakan strategi pembacaan aktif. Menyedlakan m‘urid untuk meramal apa yang dibaca dan berupaya mellbatkan mund Iain dalam kandungan topik yang dibincangkan. H _ gv Borang Strategi Data K-W-L ‘H K ‘ Apa Yang kami W — Apa yang kami L - Apa yang kami tahu ingin tahu pelajari Ma/a)/szaku Pada Julai, 2017, pakarjantung di lnstitut Jantung Negara (LJN) telah berjaya . menggantikan aorta seorang pesakit jantung yang rosak dengan aorta buatan manusia. Dapatkan maklumat lanjut mengenainya melalui laman sesawang yang berikut: > http://links.and! 1 7. com/BT_Sains_95_ 1 _ w Praktis Farmatif 3.2 ' Lg ~ '1. Apakah maksud slstem peredaran darah bagl ha1wan? fungsi antara arteri, kapilari dan vena. empat faktor yang mempengaruhi kadar denyutan nadi. M .1 '- V _ _ menjaga kesihatan jantung? l .¢. I J L121 i Scanned by CamScanner lmengkaii berkartan dengan manusna. ‘ .j -7- _ Darah merupakan sejenis campuran :' -' ' kerana darah dapat diasingkan kepada 'L - ‘E,-dua kgmponen, iaitu cecair kuning yang 7, ,_- vterapung di atas cecair merah seperti yang _ ditunjukkan dalam Gambar foto 3.7. ' I“ Komponen darah lazimnya diasingkan _. _ dengan menggunakan kaedah emparan. \_ I Campuran darah diputarkan dengan cepat dalam alat emparan seperti yang I ditunjukkan dalam Gambar foto 3.8. —_ E.” A" Cecair kuning .-_ Cecair me » | \ Gambarfoto 3.7 Dua komponen darah -_ i \ ,___..€ ; . ‘ .. I i Keadaan darah Keadaan darah} sebelum emparan. selepas‘ Scanned by CamScanner _"-"-1- dfllzlm Rajah 3.12. up " 7‘ -1, ‘ . '1“ 'fi da1'iPada ki -kn 90% ' 7 bahan terlarut mengalir kc ::lur1?l1 bahaagan Bahan terlarut tersebut termasuklah nutrien, gas 'di°k5id_a» ¢I1Zim, hormon dan bahan kumuh. -.aIb4_.l.-_-_. sel ‘ <11“ plasma darah erti ..(_ss%). Sel darah putih dan platlet (<1%)__ ' Sel darah merah (45%) Rajah 3.12 Komponen darah manusia Scanned by CamScanner _ Ina Darah . "I,-g;.iTi ‘.||JM1-,|,I4 u a. ' V V »'&’:»-;&,\;1-':;&\f[€iE)'~'6[I> .4.” ._, 4 .”.~,.... '5 \_\ 0 I.’ -all. . >"“"fiT.%Ql»rV 1 -. ’ " “M M ,.,.__.~£.filY ,__,,__ _.__..,~,L_.,‘:_,:,_.I_§___-* ,5 g __ _' ,.___, _ _ k _ 1 , § / \, L7";:F1':' _. TY; I 1??-Jr? i ~ ’.~ ‘.._'.:.."_/-.,,.1;-' ' - ,,- 5;“! M; 4y,~ _.‘, '_\"-»,¢-|‘- /-.|._.>_/. -A _ _ g ./__ V/4, .g_ ‘ -"1.;! .A ___; '- ~. |=.. ,<~ = $5 _ ,".*.,*.*_‘k5 ,;5.~?1 _. ¢\ \ 1 U -pl-'\.|r .- -- : ' '\\\' . .'*/‘ ' vr " 3'-~q'a"|!£~;,l, u E), f=!'_1I*'\b,_-,1_!1"1/' A <1 . _, Scanned by CamScanner ~,- Sebelum pemindahan darah ki seseorang menerima darah bergantung X kehadlran antibodi dalam plasma darahn CABARAN '- Ya. M U N ‘ I7‘ " J Mengagakah Individu L ( V I - mempunyai darah jenis O dikenajll . sebagai pendema universal? - E _ , ta perlu mengetahui bahawa kumpulan darah penderma dan , penerima mest1lah serasi seperti yang ditunjukkan dalam I d al 3 a u .4. Iika tidak, darah akan _ menggumpal. Situasi ini boleh membunuh penerima. I Iadual 3.4 Padanan kumpulan darah penderma dan penerima ' -u|=- a. A a ?‘“"?-”."'."‘ "P""‘ H a ‘~ *3‘ =1 ‘y -f‘. .— ‘ »_‘ “' "" ‘ \ .."\. --Pp 19-’ | \ ' -Z" A . ' I -' __. | 1 ‘,1. V . _~_.___» _.__‘_ -: a€_ § _, £ -1;1.. '_‘E4L\‘_- B 12.‘!-» L;___,:>_>__,, B AB r—- O yang ditunjukkan dalam anda bersetuju tentang usaha menderma harian? projek J X / x >< / / x H X X J )< \/ J / / . Nota: Padanan darah untuk pemindahan (/: serasi; X: tidak serasi) Menderma Darah , .~-- -. . Setiap héri darah q diperlukan un'fUk-- I menyelamatkan ' nyawa. D_a.cal:u-“W _a av‘ mmkffi‘ ' u untuk Scanned by CamScanner ¢ Aktnviti Q ’ n 7 ’ pro|ek _untuk mengkaji pernyataan — m4eny._e.l_a_ma4tkan nyawa. Darah -mu_ngl§in§ rnangsa kemalangan atau merawat ypé'sakit " iba-“an-ax.-Meiji 2 Sedlakan satu pf0j9k melalun pendekatan STEM untuk mencari kaedah penyelesaian yang kreatif dan inovatif bagi isu yang berikut: Kepentingan menderma darah 0 Kriteria yang melayakkan seseorang menderma darah lsu berkaitan dengan menderma darah ' Kaedah pengurusan darah yang diderma daripada segi penyimpanan dan penstora n 3 Kumpul dan analisiskan maklumat atau cara penyelesaian yang sedia ada daripada a ensi k ' ' ' g erajaan atau swasta yang relevan dan boleh d|percaya| seperti yang berikut: Pusat . Kementerian . Bulan Sabit _ __ Darah .g'!'7- E Kesihatan E Merah -- I’‘_ Negara Malaysia Malaysia nttp:// E _:_'.:§n3' http:///inks. http:///inks. Imks. ' andl77. ' and/17. ' '~ ‘ andI17.com/BT_ com/BT_Sains_7 OO_2 com/BT_Sains_ 7 OO_3 Sains_100_1 4. Bincangkan kaedah penyelesaian yang kreatif dan inovatif yang diperQ|eh_ Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. INFQ SHINE Seorang individu yang sihat jisim melebihi 4 ‘ . 5 kg dan berumur antara 18 tahun hingga 60 tahun, boleh menderma darah. Seorang penderma boleh menderma sehingga 0.5 liter darah pada satu-satu masa seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 3.9. Apabila seorang individu menderma darah, jumlah sel darah merah di dalam badannya berkurang. Hal ini memaksa sumsum tulang untuk menghasilkan sel baharu. Badan individu tersebut akan menjadi lebih bertenaga dan dapat berfungsi dengan lebih baik. Gambarfoto 3.9 Kempen menderma darah _.. Scanned by CamScanner ‘ 1 \ ‘ ' _ , _ /r_ ’, M-r'" » - < "’ ‘F>»1~1; ~j_-151 @'_*>_;.t@; 1. ,¢;<;~.;; ,~J=2-> Q» * “ ="'r1‘"w_u’§_r‘_‘v{1{:5q‘:1;f:,ofi~_‘;T_T1;T{rdi'J"?T#"-‘1? .1r=~.ivir ~ ~~~ \ ‘* \ ' *1 I£1j=1“»;3‘.g§r"i;='i§\ »?~j.‘_?=".~\Tf7‘*="Z":'E>Z"-T9‘ ~ » \’-7; - :\ 9‘ L,‘ ‘ I: Q \ -V‘, /:1:-».§7 1 \: 1 V!‘ i " [1-.‘/:'v,~""‘-'\\>= z - I < ' W‘-‘ 1 1 ,- / ~a.»_r . , V ~: , I, _ 1' ,‘ Scanned by CamScanner (d) Normal Q1,“ (b) Law (c) D1s1ram Rajah 3.15 Keadaan tumbuhan yang berbeza Transpirasi Transpirasi ialah suatu proses air dalam bentuk wap air dari permukaan daun kc udara secara penyejatan. Rerhatilmn Rajah 3.16 untuk memahami proses ini. Daun merupakan bahagian tlumbuhan yang menjadi tgrnpat berlakunya kehilangan yang banyak melalui proscs transpirasi. L£[:i4'.~'. {Y Laluan air naik kc atas L- tumbuhan Rajah 3.16 Transpirasi dan penyerapan air dalam tumbuhan Penyerapan air — secara osmosis ke dalam tumbuhflll melalui akar Kehilangan arr secara penyejatan dari permukaan daun melalm transpirasi Scanned by CamScanner ‘tpidennis Sel mesofil bawah §epertl berspan dalam Rajah 3.17. merembeskan kutikel menyaluti permukaan EPid¢Imi$ air semasa transpirasi. " Fungsi Stoma dalam Transpirasi S I engawa] e P Kebanyakan air yang hilang semasa —aspa;-.;-vu-un. transpirasi dalam tumbuhan berlaku melalui liang stoma yang terdapat pada epidermis daun seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 3.10. Semasa fotosintesis berlaku pada waktu siang, stoma lazimnya terbuka Liane \ seperti yang ditunjukkan dalam s‘°"“‘ Gambar foto 3.10 (a). Apakah yang memasuki sel pengawal yang menyebabkan liang stoma terbuka? Bukaan stoma juga menyebabkan ’ ’ untuk mengurangkan bawah Stoma Rajah 3 17 Keratan rentas daun tumbuhan kehilan an air secara transpirasi (3) Liang stoma (b) hang stoma Gambar foto 3 10 %b) menunjukkan liang . terbuka tertutup stoma yang tertutup untuk mengurangkan G‘""b‘"f°'° 3 10 1—'“"8 510"" terbuka kehilangan air secara transpirasi. d”” t"”"'“-D Pelembakan (Gutasi) Selain kehilangan air daripada tumbuhan melalui transpirasi, air juga hilang daripada tumbuhan melalui pelembakan atau gutasi. Pelembakan atau gutasi merupakan kehilangan air daripada tumbuhan dalam bentuk cecair melalui hidatod Yang sentiasa terbuka pada pinggir daun. Gutasi lazimnya berlaku pada waktu malam atau ketika kelembapan udara yang tinggi. Apakah nama titisan air yang dikeluarkan j pada daun seperti yang ditunjukkan dalam Gambar . foto 3.11? Ialankan Aktiviti 3.7 untuk mengkaji lebih lanjut tentang transpirasi dan ‘§2¢1embal<an (gutasi). Gambarfoto 3.11 Pdambakan atau gutasi _E! INFOS Gutasn ndak sama dengan tmsan embun Tmsan embun terbentuk danpada proses kondensasl wap a|r dn atmosfera kepada a|r Scanned by CamScanner - ->gi;"r'ifi‘il C2‘;G ’4':, .,yI, F‘ \;»fr-grp. _______J X m'.:‘" YL‘1"Y=1‘,. w * . 5 V1 I Lu! 1;l-G, §..:e~;;;>11@<a? /‘Y, . * ‘f — ~ 1 * — u_ \ ‘ 2 g M ~ ‘u)~_~H 1»i‘sij1'I ‘ \ L - - .1 xx,‘ \ \ 'i Xx *3f>=-Zijm . A gi=;m1;@i_a (slam: ; / <1, ~1*s:::s@,;| \fiL'~.r»T= is 14 r |L‘1|n1 H r i $1 ’-> _,, ‘,;- -V -T1 is ~ ‘- 1*’=. LVT *_I. \ J ,_\_J /£1 ' CLW __ g _./ * ~~_, -xv’ , u1r*=;,».- _ \ \ . . _ -v-\ . \ Fr’ y ‘ ‘P £i'f Faktor ‘ ' mempengaruhi 'i ‘L; \ transpirasi w:'\~_, ‘ 1r"_~_." F \ Scanned by CamScanner W <‘ _.“L,.~, r 7 .1‘ .1/.I\f\ :>’,,'i}¥\fT\~ .";L;.‘§‘,\ \>'>‘\\1 \\f_7{i,~»;:,_{$"; . ‘.4,- = ~¢.:_'\ 1» A;]\-_1 .-~.J. ' \ #~@Qmrw@b@ i M ~ ‘Li céafrfi yiii ;<@(<1_1f@;;_\ * -‘ i;<;rg‘iy;iiL. \ \ ' r \ ‘ a I I 1 h 13 _ .._\ .4[ . 4‘ .. ‘\,— \*_n.;‘ .:.:~'"'. ~~ ~ r w in -1 4|. I M vv‘\_'|‘\\ \ y ~_ .,»_, . _ q¢~Py ._. V A- , ‘ 1*;~."u3} »‘/"M;-' ‘.\9'r~"&:'f.'~' 2 _ r , ~,,w~=~. ~ ; ~ >1. P’V21 :1 ;‘\ .0-_ i.\‘.1="0 15:.“ "r ‘- (6 ‘7 H-i@@@@ ~1Y~>@‘@ \d\_} ~ '~> ‘:4 '\:'<~ c‘/' / ~ - Uumwammawuwwkgh V Jr! , 'u@WWfl@y@f@"~~. 3/ gmfiflkfi g‘@@@$¥%EWj@hw;aM 4:: - k _ ! ! i 44%I?‘ L \ CK?! Scanned by CamScanner >'1é~~‘1\:1} qm _i§ ,L; \ > / _,‘ g T _ g 1 V, ___'_ _l ) gr > ' -RY ‘ ?,-Uvi'*\'~1l»‘f 7-:rf.i\'1L".‘\ 1'1/., ‘-f3".~>\"-‘<1 \ ' » ' ' ' '~-'- '»—’»- ~~ )/\;. ;‘~ L;/\"_:‘_\ \ u . i~J1@F~3r‘4){1T.:€i1I1)[fi.; / 1;@>@mn<§sP‘" 7 .~aL l}‘#ifii!Tiix6‘ _ ' '3'} "1' L L 1 | . - 1/ ‘ J‘; 1| / é 4 |._@ - §< 5; *' ma K r Ls 5" I I [7J‘ii§fi,gJL71.'ri]i P "mafia ’6l5*|* V 1% _, v ;_MH_ a *§l?1'- i <> %LLk%’:i‘T::‘{\ * .. .’.Li’ ii '- ~| ', 4‘ ___,*__ ,7 1 ~. q,._\ \ . v~ ' ,, A / /7/~"V \ '—-Q X ' _ \ K r, 1; g, '1 ,, \ \_ s H ., H. :— ., /J 1 > \| - _.\._, ,____ _ ~ 4-‘: - !.\¢\|B.~W "1 / \’ | v’r"‘l_’?""7-£(:-57 I. J // . g’ \_ rag. \ \ "*‘"‘E5<;<”:Ts1_fl.%.@r»;iiii-»* I [;<;>) ir- 1 .. ' >‘ H1 \ ‘iygj [14 Scanned by CamScanner M __W‘ __” CWV I_ Q FSC _ ‘J 5/ __,__> k4‘ kg_<_V 6’ <1,’ 1\__v H‘ ‘L: ____jw I‘L“ \ ‘A 1__1fig‘9 A ___K _I ___n “H ‘HAM ‘HI \\___\_/I finIf1‘W V “H kg __‘ EH H‘Q a_ >vv___1 ‘fl; _'__ Pu*4“ HmMy __‘ ___ _V‘HA Mk *3 >_, ;__\_‘ M K_ 7W k‘M‘_ _H M___ L_H p_/5_ __1_g_I M0: Y 1_V>____ ‘ 1_‘_5 7g“/_}}9 _H V_nu \\‘_ \:_,{!WMv" HE M1 M“ W‘; \__\_“_E H,‘P‘ l _[M VN5 _h_HM. ll“ ‘__\‘_N\_\|\_ >_‘_ L[1Q_,4_];__y ‘Q V_ /_ W_yXQ _ __ /__ Y‘ Scanned by CamScanner \ \ \_ ‘ ’ ‘ ’ ,~ *~~~ \ n -/I T‘: U v“..|_-.w_ _ - ~ ‘ - H/_\»f.f Li‘ *T‘.~—"" '\ |'r \.. -' '_-_','\\_‘:»,'7.'l»§" " \'l\\ ;:' ’ * .»~ 1 r: ’ _-~*- vu-;,_. _- =--’~~|-'—- _‘ ‘ . _ _ s,~._ -' 1~ -rpvr », 1 1:. s lg‘ ‘UM. _~ \_‘|\1>' -\ _a_ A___-’—, 4-_, ~ ——~— *-*—".1 L-—,;;.f_L\i\‘j'i”_.Fl",iT“¢_T*f~‘_»;“* \ ’ ' “T - >7 4/, if/‘ X 2/f~'-.§1’ y \[I . _l4 - L"_1/ F"?-/.4 " ‘:“———"—~ 5_'—"i;1'.'.‘."\§.b:\‘,‘:’\*"_ ‘ ‘ . 1 ~ \ 1 1 , . 7?-mj._h¥-1_;j-i ' I ._ Hi-_j: k'_ \ '\ f ' . 1 1- - \ 1“ ‘: -;~."~‘ a .4?‘ .__\_‘Q1.\¢.4, .. ______-E f—»»~ -~_.-~' \____ \ ',\ ~ - Q" r? \. \1 C131 1; *4 \ Scanned by CamScanner -2; ‘aw J ./1‘ I‘ \ —-—-"" \r"‘\~_ av """' -»._/ 1 T/\ 11105“ J] ‘Q3: \s -=‘F:;== , _ ~'rJIT;3~ 4 . '1 if A 1 Scanned by CamScanner .1.5<-_ ,1 , 1-_ '... aliiényiasat Qfungsi_ xilem fum§,q_h_an‘§d;e‘ngan menggunakan pewarna yang sesuai -:- I "I--air ’ - .“. ' r > ‘ ' lalluan air dalam tumbuhan herba kecil seperti pokok keembung yang masih mempunyai daun dan akar yang sempurna, dan larutan eosin (pewarna merah) Radas Kelalang kon, kaca penutup, pisau lipat, mikroskop dan slaid Arahan - 1. Basuh akar pokok keembung secara berhati-hati dengan air. 2. Rendam akar pokok keembung itu di dalam kelalang kon berisi Iarutan eosin seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.28. _D*“"‘ Langkah g y Beriaga-iaga - Elakkan daripada terkena Iarutan eosin kerana akan mengotorkan pakaian anda. ~ Berhati-hati sernasa menggunakan pisau Iipat. — Larutan eosin Akar - Rajah 3.28 3. Selepas 30 minit, buat keratan rentas nipis daun, batang dan akar pokok dengan menggunakan pisau lipat. 4. Perhatikan setiap keratan tersebut di bawah mikroskop. 5. Lukis satu rajah berlabel bagi setiap keratan yang telah diperhatikan itu. Kenal pasti serta label tisu yang ben/varna merah yang diwarnai oleh larutan eosin. eosin itersebar secara sama rata atau mempunyai corak khusus dalam _.aikar tumbuhan? i yang berwarna merah dalam keratan rentas daun, akar dan .1 danpada aktuvitu mu? Scanned by CamScanner I \ ,A’ 7‘. -c_' \ : 4 '1 Q J "r ..‘ ‘. - 1 1* r » . _ _,. j-.j daiam wmbuina. ' ' il ' ibflkay“ Kendden 1 bamfi M - -Skalpel Pilih satu ranting pada tumbuhan berkayu yang sihat 2- P°t°"9 saw 99954309 lengkap pada kulit pokok itu termasuklah floem seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.29. n vvf Y ,. D .. / js 4 ii’-if _Q3? -“fir ==—-> ii W r‘ ‘ ‘Z/;';¢" \¥‘¢,' 1 \__‘_ Rajah 3.29 Rajah 3.30 3. Siram pokok itu setiap hari dan dedahkannya pada cahaya yang cukup supaya pokok itu dapat menjalankan fotosintesis seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.30. 4. Perhati dan lakarkan perubahan, jika ada, pada ranting tumbuhan berkayu dengan kulit kayu yang telah dibuang itu selepas dua hingga tiga bulan. Soalan 1. Lakarkan perubahan bahagian ranting dengan kulit yang telah dibuang itu pada awal dan akhir aktiviti ini. . |", . ~' ‘ "5->1'."’ . ' . _ __.~ (a) Awal aktiviti (b) Akhir aktiviti kesnmpulan danpada aktnvnti mu? _ .- Scanned by CamScanner >\_j L \U‘zftQ. _=§ _.', __|DQ fl-][1i.'\ L: ~w'rw~.~1~\ 2;? . ' i j ;\_u1', \-’,'\,-.,H.lI§. fl\[§'.fl\'\ 1 ‘ V ‘ A j i i; ' .\ ‘ Fr’; ‘T'F|"l‘:éI7.~{‘¢' ;1* ii -1.;1l<ii:§>1* ‘}'2.€\1'.i1\’:,> . , , fL@I'~L';§:1i\ .=;%r;uii§;r.1»'_n ._. ._ L ...\L _._-_ I .i yv. ‘;,;_.>_:u=.1A’<.'.qf it, i \\.\;' . 4_(‘ . i . .F\_i[@fifii:h);i_IhlE:Ei|€’fi1'Bi@'_f@Jl< ‘miag»; <2¢i1z*i,l2im imiiiiil ~ 1 an 11 1;@;.~v>.n iniflh [<5'[|_k'0X\7&’i:ili1i';;:(|{ik-;'0:Q)))$_ ‘- , , l ‘ \ I K ’ »\ ‘ ‘ ¢ l"\'“‘\~ \_":~~ F@r"m.avzi;'if . ,, \4‘ ;*"w\1~1'&' . F 1. ‘rww H '1 1- ' ‘ L ' ‘ ., -:.,‘y'r,..(-J 1.-4* Z‘. 3) iuianilrja niw R Ll '*‘r* I FPO'5'”i*(“"uYiF"lf'¥»ii\(§ii*‘§i'Iii "‘"’ "9"" r m. ' " jir1_kii¢_iU.__w__|§j_fa;j”ré_i_, '—r gr ='_;\ (ah ‘ . j ~ j)__-;i<'7,‘1_i TL;-'rl"':¢_~'bj"; ]r];|_iY:§.b_u_L'_y_$11 §._.i____ :_.-,_‘J L.-_..i 39': » r-i-‘]€,*€L5i;3'- ‘li'7!.i' _l‘.'}:\.1§‘:;¢Yni in i . ii’ "hi"? T arm‘ ii W1-W 1 iiTr(_§_ l_- ..J.=aa 13¢“ R . i-I \ V/, 7 . . 1. . ._/ , ,_ _ jr .1 \ K.‘ ‘M 1 ' »\\_ \.*__/ . _-_-.i ____.__+ \\__ :?'\1‘1;;1Ei§3~‘nf;§i_&_'g_\ ' .. -;r‘ .4, _ ','_'_¢‘ »__. r \,~ ._... i i ‘ '._'»r~:a<_\ " i 7' ‘ ' ' ’ “ "1. /*?':"-|—:-'5 . F5 __' __ ~ _ _/ 1- ~ '-’., I-|_iq i ‘~i~i'?=.@:~s . F is‘ '5‘. _ 4 Scanned by CamScanner ‘ .:i4r._1;:=1r-"gainiilngj A \ . --.- .. .r_1.a¢_-1.;-; ==- i a 1 _\:.-_ ‘ ‘if 7"Y';-:’1 ff. M1 i §;1'1';ff]‘;§iy_]_§ji K i " ill mi :(‘ij”;;_‘;§) ‘ g , >44 i \;’@.'f>\1»:>i~‘f;il1iI'c. F 7: ~_\/-.73.! [3] I. L‘- nréakiis Farmatif _ w i i i\!,\_ ¢\'.> .~~"."‘L::'7 0 i » ~- .J it Q r , W1 i‘~iil~'.l= QT ’.=__a _.a-1“! _ -¢u~-~ .. _ i 5 3 R K $7 n , > A i i . 1 T » i I _§j jg. ’{r:tu'r1m;§1@ an i?:;:;;?;n1» _ _1*raiiu?.=.';Iimir:Y§It=r<1:'~i ‘ ' 1 ,_|_ x I of Q» ~ -v -¢- -~» -v —..-. .. . ~ 1| -1 ~ —- F“-"‘—"i—n=—--—~ —— _ J ‘H -_ * -. V - vii; ¢r’a‘(;iar<:mi‘="r~,@;";1€:r§:r:1vi‘ii‘.@1‘=i_ ii _ ii -_. ~._.,__u\‘\v .__; A»/. ~ »~-~ — ' i=.‘;»~ . r_nf. j9.,:;§_n_§3';_=_r‘:r;l____;_ , _‘ ..-._._.'_.*._,- .-_A..- _' ~ — _ z. , . “—: _ g ~ .-<a~.-%~-‘ri‘-1-rm-iébirm.%=»\m*1»niram » ‘- » V ,. -\ In 1 ,- \ yr--m»v\.' r i .-iéilfifl ’. v7 ' I - .-_ l i » Ii I . 1,"- -.._§TI5.;‘.=lr\.ni.21£I.n :31 (9 9 ii‘“i1.§f*L1IsI.r=l%.@.=v'ri\<@;‘w¢~ " * - iL°§Ii‘ri{iii?*§i-@515‘ .- A ‘ ‘ P i ii; iii ii" °~'»~E5. 6.1 i(<§%_i !_~;mi ;a;:;r 551'-7; '-‘Tin £7i1Wri57:"j‘j Hf» ¥?lTC' |i"' ‘film i1_‘,’.‘. ‘ ‘ i i',"=4;3,'i.?\ =», .‘_<, ~..__ [Q---\ ,~..~... ___,_ itli?\?./iii‘ \‘»-- f~1‘:»": _.> I lfrv‘. H" Scanned by CamScanner Eg “___v_m___m_m%E “Cg ’__"' _ ‘I’ WV _‘_‘ ‘I _ gig EU_%§ |_I I“‘llif I V_\ ___ ‘_'!':E? A _ ‘_lit _xi‘I, _'_| __l‘ ___j _Egg no“‘Lg _coE__or_ %@flmQ_W__E_Nco fig y_¢_ ___m__§_/_ i Egg C28 __g_QEe_ §_q__%gE gfiqtg X55 gag __ E2; mC3_____M_ ___$m____m9_ _gr_ 20> C_EG____®E CNS>C@U __a__%v_ v_3_5 6%!__§__< &m€ EsgggC9: DEQ “Cg _E®%w_mC__:_5 __ __m_n_E__w __w___u_Q_2 mC___HCg_ £_m___% __J__ww_m__mEg/_ j-‘_‘H W g__¢ __'h_H _§v_flh_€g€_n __" _ gfigmmg :_g_3_=mE mtg W1“_ Ll‘ T g anV ___ J N ‘V_'m|_ _|1 _@__GQ__EEgg _ Emqmm _ @H®__D9__Q> N_W______w_>_ _(_S>_M_|_ _ __ ENEU "mm/(H LQMU ___m__%90QEmfiw ___‘ _"_ “ _ _J_ _’ Au, ‘ __‘_ 5A‘ _ __t®Q3 Cflgme w____m_QE_ 32Cm\_m§@p_0n_v 2Em gatmv __9_§9__w__u :0Cg %_9_o__U __Oe_wv_ Egg _®_w §E___v_ Egg Y _I Em ENRU v___wmEQamafin __g_cuhmtxmwmghd %a___m_____ Emucmgmg cg___g_9’_, LIL N9_ ‘ _ ‘___G__‘_ __4_ Mm=m_Ev__ “Y gg_‘1 jm__w__w_"__£¥o:N> cmsxmcmmcwa Emfiw g h__“_q__mwWrM_§g DD’\_ _ 5__g _'_v_‘_~v_I'\ ,F?Lr _._‘_ :\\'v‘_ ‘_ _‘K 7IU? > __m§gm_E Egg __2:gw___"w_§ I8 _ 7'‘ T_v ____v_H__h“__~__“_ V ,_m%___Ee_ ~____m_=mm__o _ ___A \_ Scanned by CamScanner ‘Gfa Q '."i ‘~1 ~, 1 @121 bab ini. anda dapat: " R a ' Sistem Pengangkutan dalam Organisma Mernerihalkan iii H "I Ii fungsi sistem pengangkutan dalam organisma kompleks dan organisii1§';‘_l ringkas ' ‘ Membanding dan membezakan fungsi sistem pengangkutan dalam organisma kompleks.‘ dan organisma ringkas Mewajarkan kepentingan fungsi sistem pengangkutan dalam organisma Sistem Peredaran Darah Mengitlak maksud sistem peredaran darah bagi haiwan Berkomunikasi untuk menerangkan struktur d f ' ' an ungsi jantung serta salur darah dalam sistem peredaran darah manusia Menjalankan eksperimen untuk mengkaji faktor yang mempengaruhi kadar denyutan nadi Mewajarkan kepentin an k.lk ' ' g menge 1 an jantung yang sihat Darah Manusia Mencerakinkan komponen dan knndungan darah manusia Mengenal pasti kumpulan darah serta kesan menerima darah yang tidak se adan P Berkomumkasl tentang kepentingan menderma darah dalam konteks kehidupan harian Pengangkutan dalam Tumbuhan Memerihalkan transpirasi dalam tumbuhan Menjalankan eksperimen untuk mengkaji faktor yang mempengaruhi kadar trans irasi * P Membezakan struktur dan fungsi komponen dalam berkas vaskular pada tumbuhan Sistem Peredaran Darah dalam Haiwan dan Sistem Pengangkulan dalam Tumb h u an Membandingkan sistem peredaran darah dalam haiwan dengan sistem pengangkutan dalam tumbuhan I “*6 I Scanned by CamScanner {:9 ‘ .~:1;§iwii* 1 Ii151)) j, _ , _ ‘-I\£\~—L r.- ‘ ~ --M r»1.i,Lal1\'/M Ii . 4...» t_(f1‘,_.__ *._._ * * ‘ i>‘%i1@1@{3 * '5’. ‘*7 )) '54)) 1.5-‘i'L”iiE§f:,7§~3‘.i 1 "ii>1.‘i..‘r-mi H131 i ‘J- in g \,'/' I ii ii‘Y>}‘i?¥‘?€Ei!’f74Ykiiffi _ 1 /». ., ,y',~ \J~fl‘7j_@}\=1i".'[E],_, ' '--»».-i. ,_v...».-:»,\.v _. _'. ‘ ""._?|f)i {Gg:'._'i_>1";\‘l| ‘JIjgfjfU£!&Z>j!l_<;}Y]\]j -*' **1._""w r\ L_- |.___i __._._ 1 . ‘Z1 "I TI- II J1 I-.1 I | _ |- i _L__;_". Scanned by CamScanner \ i . ‘ "‘ 7 _~.\_ .1. Am... * ' fix .~_{_‘.1-; .1 vi '(»'- \.:\\g"‘-\ 1?)-fD"“j’~.*‘\/'T)v|j _‘, j 9‘ *3: "~ H '- 1 i ‘ ' ‘@‘“5.‘~‘:rw'i\’i‘i " U“ "‘*<<*"*"‘."‘ii" *-if-m'm°r~?°\ j@"Fh-n‘:-; .’5°i* "1 -~ 4-= ~ L» 1 j-- i...1_.1@1._.%a@_2 ."'- L": iij./."§l.*r‘F1];;vL[‘< 1‘, . /' "\‘t'~ i H <- ' i~;'.;w: _.-m;:}~.| :'t‘..'vi~r>';\]3C /?yT»x.'<:~,;~ l—\ =-~.= I ' iw ‘ t . » .- \.,..\j‘n\\H J‘ j. =¢-A it =§)i~I- i |"2.3;\-"3‘:‘.]f;,}'|J'/1/‘~:"|"1 7-,. a .‘ . '/‘ix - ' $9 “ii ~ ‘- ';\'~*~ "~--~. I» -' \£ ». ._ ,. 1 -1 - . . .i_ V . vi .‘ . i" . '.\ \ .\,. *, - ~ »; _~'—._ -A :,_.'.N . |__ ._.j1_i \’\_i\ J ;._:__i’_._g“._ ,\1;]‘I‘?j’TT¥g{.‘T_h—fU hjgjgs 2? LL "K ca ifA. 1 ,.. . . _. “.'."'1!_=1.Q_n\ i‘)_?_jL1IDi’Iiili‘Df‘I_;‘;] C-"F7.""J‘M;y .~5L;j: at (QT 3'»? " a ~ ~'~~ \<==-:’..j;'.a‘.-_'. < _@~\w;v .1. i"‘1 1 V-ff/.1; A1 12:» j‘ j“l .7 _'§;=(,V ‘-‘r '11.‘ff L__. fi _~ Z:\_\ ' .1 ‘ J ,....‘. __;_\__' _-\1_._i _i..'.>.“i;._'j;_:,,Ma‘ g ._._____ .» 1'-1. U. ‘K ,. -"ii (7,. " :"""' ‘: .-<1 , ‘Lil. 7.x, » . ~~i~>.> )5-33' -.I1.r.‘.r-it?‘ fr.-i.-'=_1 7_i%1_2g _;1 _\] 3- .. -.1?’<5i.if1fi7J.j'j{\li_ii[g'_h_&\'-‘ T,-i'§@‘.'S;, r1>»€‘;i;-;",... jg 1 _.;4_ 5. -; 3 6; Q , Scanned by CamScanner J V,) I _(/ ___ _I _‘_I d_ /W > v_ :_ _I F__ _.t‘_ _L ___|H_“ >L:_ 5;_LI“ ‘_{I I‘_l\, _h_ __\\// RW1I -_ V _y__I; r_SJ_ )1 J11 “L,\_ \ (Z Mk_ __'_ ‘’/_ Q5, 2/ ‘I/I \ \ ““: L N\f/ ‘ ___|M\_ I\_/1 \’ hurl '__\ _ /4 \ >_ Scanned by CamScanner Neraca Nerflca elektronik filekfrflnlk . A A 300 246 B 300 264 .__~.. A/_; kn! Rajah 3 Hitung kadar transpirasi dalam penyiasatan ini. 9 9. Tiga orang murid, Badrul, Azizah dan Murad menjalankan satu aktiviti kecergasan untuk mengkaji kesihatan jantung mereka. Iadual 3 menunjukkan kadar denyutan nadi untuk mereka bertiga sebelum dan selepas aktiviti kecergasan tersebut. Iadual 3 » _ Kadar denyutan nadi - Keadam (bilangan nadi per minit) bagi ‘ “| .- | i 5:": A ‘ iii“? __ ‘ .‘ Badrul Azizah Murad. - Sebelum aktiviti 63 70 65 Sebaik sahaja selepas aktiviti 130 95 94 15 minit selepas aktiviti 75 71 75 mm-id yang paling berisiko menghidap penyakit jantxmg. anda. q jantung yang paling sihat. — _\kr \' 1: Scanned by CamScanner v | -:1 n/ ;\ a;,>,~ _ w ,,.;-_ ‘ \\1_.,x,/; ._t_,__F_|__\ Q __» ‘ ;;i17j; 117 ml};4}, ,\._,?;-ii); v'-,1;-; P’ Q‘-S/_ <1Qmlifl ;<1_iLm(;“-; £~i:u.E._"‘ N‘ 1% _ J“ M -* _.;:;1~1i,~ms \ 1/ -J. /. \_ _,,§ *~;>-<:!%;w kEidh'_'17),'/‘Q’-l [15@i@l1 . __ V. -—~___ I W > — /' A ~. I, ‘ I _ -.\\, ;_ " ~\ -*’ I , ’ ‘"4’ M _4\L,--»~<> * Y ,» ‘| _/4 .. ‘|_,» .0 ' ‘\ ._ ~ ——;-‘-A‘: ‘ __::_—_,_*-—-4 I > |_‘ . W K1 \ r’) L _ \_ , _ \ - **-_ . E1311a ;l1_§2!\;Wgu1~. 1;; r'~;1_:‘ I/- \ \ \ I _‘_ “I _ aw“ | \__7~_\_ __- ' '~ — 1/§=\i'J'_F Z ./ Scanned by CamScanner i%F% TEMA Pada akhlr abad ke-17, disenaraikan dalam siri berjumlah dua belas! M I,- SQ 60 61 63 i Pr Nd Pm Eu *.=::'>,:*~ "mam ....r"" ‘W 50 90 " E-—l gm $l88£l00o‘6§‘5‘Oi Apakah perubahan dalam siri kereaktifan logam yang ‘ anda jangkakan akan berlaku pada masa hadapan? bzlangan logam yang kereaktifan logam hanya engapa? 1‘ ‘*74'1 \ Pembakaran bunga api yang berwarna-warni merupakan satu daripada aplikasi termokimia. Adakah tindak balas kimia pembakaran bllnga api membebas atau menyerap haba? Apakah kegunaan haba dalam Pembakaran bunga api? L3‘: s=-4!3'22?“ I_. Scanned by CamScanner Apakah mineral? -Apakah kegunaan mineral dalam kehidupan hariang Apakah siri kerea nfan logam? Ba aimanakah péses pengekstrakan 9 timah di Malayfsfa dijalankan? l_ ""' 1 . . .~=*‘*““ r ‘pl .4 Marilah kita mengkéii E Scanned by CamScanner Kata Kano! I - 1 Kereaklifan logam terhadap oksigen bertambah H, c ,. \ 4 , |' ' 1A _ \1>~||1\n|p.\¢L1.1h.ui-l<)()()1)_»f\/1 ()|u||..¢:lml1l\r;|)u|1f|11(;<|r1ktgn|h1;u.1r|Iru . nu 1l\‘1|1(1¢\|;|||| l\1?|\|11l|]1.'\|1 |1;||m|1, ¢||\|| :'.mnr.ln|;1|| IIIUIIIIJHII |r|l<1r<.1l»< | I\><1.1m1||1l||l\ |nmn;1l|."nn| :au§,|1|1;n1 lr>q;;\|1\|nn|1g|kuI k(}f(:;1kll[11I|I1y|lrrhdr my n ‘,vpu|l| y.'1n@1 1hlu|1|ul\l\.1n <1;||.'1m |;1|;1h mh l>;1vv;1||. H1, u, . 1 If -~; L. Kalium Natrium Kalsium Magnesium Aluminium Karbon Zink I-lidrogen Ferum Timah Plumbum Kuprum Merkuri Argentum Emas Berdasarkan siri kereaktifan logam ini, kita dapal menenlukan cm logam sepem nnclak balas logam dengan oksigen, asid atau air I-<|ta guga dapat mernahanm bagaimana pengekstrakan logam daripada bmhnya dapat dllakukan Isu perlombongan logam juga boleh diketengahkan bag| menlngkatkan kesedaran lentang kepenlingan pengurusan dan pembangunan alam secara lestari. O Mmeral Q Siri kereaktifan logam Q Slfat fizlk 9 Sebatlan semula jadi Q Tindak balas pemanasan O Slfat kmna Q Unsur Q Pengekstrakan logam O Relau bagas O Kerak BLIJTII 6 Isu perlombongan Q Sanga Scanned by CamScanner Kellelbagaran Mineral ’ . - 5 ‘H ;'g:i.¢-‘ . ~:.- . i =1 M 4, .1!-‘i"».~. ~ .~ ,.;./-9’, q5_‘,,",;'.', P h rk 1 . . . . . . dféniikgg gfimbalr foto 4.1. Gambar foto mi menunjukkan pelbagai ]€l'llS batuan yang bemuk dan t Sm erak Bumi. SEN-Hp ]€l'1lS batuan m1 berbeza danpada segi warna, struktur, e stur kerana batuan mi mengandungi mineral yang berlainan. , ' \\ '\_ 5.“ . _ .-"'3?§‘»w*§,: ';~* ~?‘p.r,. )_»___ .__y,:v:r pr. ‘- ‘IL ._ _. -. -_-1-en, I »§'.‘,,'_ ~ - -71; y, ii? I .,\:.f' _ ‘.._- . . -xt-a ‘-.~“.~\ r ., . ~<:-=~==.~.~:= Z} I \*—¢<;_$._'§--aI-"'_‘,'1' “ ‘~‘~rZ=_==-~;j‘~" ‘\T' .-3 “-~-=4’ ' @_'._' . _.{j_. ' I'- Gambarfoto 4.1 Pelbagai jenis batuan yang ditemukan dalam kerak Bumi Cubalah anda teka, berapa banyak mineral yang wujud di Bumi ini! Kemudian, bandingkan tekaan anda dengan bilangan mineral yang disenaraikan dalam laman sesawang yang berikut: ' httpl/Iinks.andI17.c0m/BT_ Salns__124 dan kiik ‘Recent new minerals’ , IE?‘ H: K» . . I ,r ' r'- .'. ,.7 ,1‘. . ._ __ Adakah tekaan anda hampir atau jauh daripada bilangan mineral yang disenaraikan oleh International Mineralogical Association, IMA? KPM Apakah nama . batuan yang beriainan ini? (J) i I INFQ SHINE Mineralogi atau kajian mineral merupakan suatu bidang sains yang aktif kerana bilangan mineral dan ciri mineral semakin bertambah. 3'-~.\,-\ _ _._ . _ .. _ 1 - :'_\ .~-1},-“fr “ . :3-I -w--='.¥;*1;‘*< J: , \_,, __ <___ ‘-_ . ._“._,,4 _.. ,W‘~1__ A::.4 2.5--'_"ia‘ ' ' L.‘ _ »- "‘\>~';@‘-,»_z;-- . __ --~ ,.-~_~. '1. 3 _ ‘ .. _ - -»‘ Trdak lama lagi, semua kereta ; Yang menggunakan petrol atau r F; diesel akan digantikan dengan 1;: kereta elektrik. Hal ini aapat 1 direalisasikan dengan . dua mineral yang dap:-git‘ = I "?¢"9"af»"k@nbateri . '°b_"" Dua mlnemiria. i V»iaiah.Ihium-»::an;rr¢orz\aiii*'»;azxiii g " >‘ - "{-Z€';;i£5f::‘,-'§rl'~.- ->' " ‘ , Scanned by CamScanner 7' ,__ ‘ B’ b : - . I‘ 4 Kereaktifan Lngam 1 Kepelbagaian Bentuk Mineral dalam Kerak Bumi l Mineral ialah unsur atiiu aebatian pepejal ygnlg) wuiudaecarla selniula jadi dengan strukmr , hablur dan k0mpOSlSl imla yang tertentu. e agar mmera ter andung dalam batuan yang - dxemukan dalam kerak Bumi. 1 . . . . Mineral yang dapal ditemukan dalam kerak Bumi terdiri danpada yang berikut; P Ungur seperti emas, berlian dan perak - ' ‘Y! "»‘LL,.“1'1‘-i‘;"'~~._ i I ' " 1-:_"_‘lm: '3. _ :.5;*l"'_‘ "5 l , .' ~ ». ' . --*@-"‘- _ f ~ . , pi . ‘ 4 I _ I ‘u ‘Fa-, l V ¢a“~,, _ 4' I K .. . .. i » -1», . -~'~>>~.":'+’ 1 =i L __, , - _ ‘ _ .-, Q \ ' \ A"),-¢ KQEN *1.‘ u \ $3 t - ’y" ' 7% -‘T’ '-, 5. 1 =-M5‘ - ~11" '5 . » . >5 . .-»-~ .;. V ‘ Emag Berlian P€I'3l< Gambarfoto 4.2 Emas, berlian dan perak 1* l I‘"5:" -1"‘ Sebatian seperti bauksit, hematit, galena dan kasiterit Bauksit Hematit Galena Kasiterit J Gambarfoto 4.3 Bauksit, hematit, galena dan kasiterit -‘ Nama biasa dan nama saintifk bagi sebatian semula jadi dan gabungan unsumya adalah seperti ~ - yang ditunjukkan dalam Iadual 4.1. Iadual 4.1 Sebatian semula jadi dan unsurnya g A Mama biasa Mama saintlflk Gabungan unsur . _ Hematit Ferum(lll) oksida Ferum, oksigen . ., - _g 1 Kflfiitarii Stanum(lV) okslda- ,, j Stanum, oksigen _ Kuafla Silikon dioksida V Silikon, oksigen -‘ . ;g;i_’_ (t;i]il;i._ja|§imlnium) I Aluminium oksida ”' ‘A Aluminium, ‘M -*< Galena (bijih plumbum) Plumbum(ll) sulfida ‘ Plumbum, sulfur . 1 ~ -§,_W-.'.;.~ ._ . ._. . _ . _ ' "'“" " l /_ .' *-'4‘; .-— ~-,. - f~j;;._,:‘,;,:d__-i;- -. 1, ' . _l_ , ._ g . I I~_~ a a a I l " = Kalsh Kalsium karbonat Kalsium, karbon, oksigen. __ . H ' V _ ‘ .' Y‘. '~»-. """t»-‘:5’: "’- -:~ 1",‘. » - . -.~'r‘ ' "=:.;r ., 2: ,4-L‘; - r\_ L... V3?f:_v_~' 3, ¢¢, ‘ "IN; V'»‘~.\‘&.1i%E'*']“'T';2!~i‘ "I1"ll I11‘ W "J 5 “' » _,!r-:i"‘--'r._ -=' " "',‘ a-"Q-. -'-E',;.:..;;v‘;P/-i‘i.&'-. .5, —_ _ g ._~' '- ~' ‘~ -~'A'!-4.- 'q- - 45:.-v “gm r ‘J Scanned by CamScanner 1 Sebatian Semula Jadi ialah Gabun9a" Sebatian seperir yang clilunjul<l<an dalam gambar lolo ini mempunyai nama biasa. laitu bauksit atau bijih aluminium clan nama saintillknya aluminium okslda. Siapakah yang lazimnya menggunakan nama biasa dan nama salnlifik bagi sebalian lni? ll Kalsium silikat merupakan Sebatian l semula jadi yang boleh cligunakan sebagai bahan tambahan dalam makanan manusia. foto 4.4 Kuari batu kapur Batu kapur merupakan suatu mineral yang mempunyai banyak kegunaan dalam kehidupan harian seperti membual jalan, permukaan meja, bangunan dan sebagainya. Adakah batu kapur merupakan sebatian semula jadi yang terdiri daripada gabungan beberapa unsur? Mari kita lemukan jawapannya dengan menjalankan Aktiviti 4.1. Kemudian, jalankan Aktiviti 4.2 untuk membuat persembahan multimedia tentang contoh ciri mineral semula jadi dan kegunaannya dalam kehidupan harian. ' . 1 " . : ~ '.-: ~ r-Q‘ aw r ~'l’ r . ~ Jr" ;,i@ni1.*n. ?.‘.¢_-.~P»».*.r~..‘.~--.‘ l - -‘ L I \~ V \ I ~ 1.-L an r It‘ ‘w Q5‘-ifV: ._) . Sebatian semula jadi ialah gabungan beberapa unsur S_ Tujuan: Menunjukkan bahawa sebatian semula jadi ialah gabungan beberapa unsur “ Bahan ‘ Serbuk kalsium karbonat, air kapur dan asid hidroklorik cair Radas Tabung didih berlabel P, tabung didih berlabel Q, spatula, tabung uji, penunu Bunsen, penyumbat getah dengan tiub penghantar, corong turas dan kaki retort Arahan 1. Masukkan satu spatula kalsium karbonat ke dalam tabung didih P dan tabung didih Q. 2. Tuangkan 10 ml asid hidroklorik cair ke dalam tabung didih P 3. fneeztafiigniusufiandradas untuk menguji sifat gas_yang dibebaskan dengan Ya 9 8 am air kapur seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.1. Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner Tl: A - .I\ . > I -J ~ » i . ' s _- - -" . _ ;'- “ 15.‘ _{4'."-~r "4" iv ‘:1 ,5 1. 1-.:1-,. V ._ ~ ~ y, . .3 ,- ' ’ ~. i ,, *-. ,. - .'- i -' 1 ',a; '., !‘J'\1‘ ',“*'r ' K ‘- H ' h_ I lg 1&1 I ii .> ' 1‘ n ' * " |’\ 'v~'. '3 .1.‘-_ .-'>J,“;‘~__ ‘Q '1'-I¢*€v' "'1r,“' "'*‘ 93¢: T.’ \ . 1 _\-I‘ .‘. 'I5>1", ‘*- ;~:.:S-pry.~;-\ =.. y-.. ,-... y‘ .- - _ ; ~,'- ah‘-.1 \ _,.» .' -"‘.¢""_;‘\- ~ A I '. \' yr‘. 5- :, = .= - -~ »_ --.---.»-~*-. . . . I ‘ .. _. r ' 7 . ' r 4} N?“ lg‘ _ _,__ _ . . ,‘ 1. , \ .- , i, . _ a__.'. 1_\ . ,6, . K fr ‘I »_-__.0 __ ll H T’ '_ he . _ 7 ‘gggafl; ".~f-1_.t"-/-‘l‘)&. ,- : W \' 1- 4 ' . 1' 1 ii v’ ‘nu. T ;;' '_." 1 -‘J<“\'..£ " | I?‘ ‘-§~"‘F-2 ~ '“WJ v_-I .:%Jj,j;*~.-111:. ~__$¢v' -\;: I‘ .='v '1 ..->_ 4 . ~ fa '1 .‘ Y’ '_<I -L1' is. ‘*4’ 6' I . ,_ _ . __; _., ,_,,.,. V. _;. __ Kalsium karbonat merupakan satu sebalian semula jadi yang wujud dalam pelbagai bentuk, warna H '9 L}~*{"»;_ I .7. Q .~.." 1-1 ..-2»f'.'~."-1 -'- /Dig...1’ ~17: ‘I.-fé0 " {.0 . ,-;,- -’,f ,.7.3.’V\.- ,~ ‘\, '. '5.’._‘."‘>' my . ea Q i=»>r~‘+ai.;§i’ , -.‘! iv‘ 7.‘ i*?<1'. - g:_- ,- C , 1-:5‘. <0 .4-."' 1' 9‘, s-_, :n:‘l'¢l f.‘ 7'2‘ 5. ‘In-I -s‘f1 65 INFQ SFIINS dan tekstur seperti kalsil, balu kapur, marmar, kapur, terumbu karang dan cangkerang haiwan laut_ . . 1‘ . ' g ya-"r~=-*_ .v,i 1 l ' ‘ .4 g i i ‘ “ I . I '-~'-f l’ -‘ 1 l . ‘ _! I l . 1‘ ‘\ ‘ ‘- Batu kapur Marmar Kapur Kalsit ’ _4 .‘ 0 2.4,,’ ‘ w -’, “'1?-_ I 4“ ‘ _i :I I: L 3' ‘~_ . ‘I 4' 1£1 -_"|‘a.‘5;. Membuat persembahan multimedia tentang contoh ciri mineral semula l Penggunaan Ii Arahan teknologi _" 1. Jalankan alctiviti ini secara berkumpulan. "%~ T1 2. Cari dan bincangkan maklumat tentang contoh ciri mineral semula jadi dan kegunaannya dalam kehidupan harian. Kemudian, maklumat tersebut dijadualkan seperti yang berikut: Mineral . . . . . r Kegunaan dalam e semula jadi Sm“ fink Sfiat kuma kehidupan harian y " l O 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. » ~.\-1-.2‘ ;r.;.. -. .*~ x.-»~>-=.»->* 4 - <-\ = W 1 x praktis Format” -4-'1 ’ .. ,. 1. Apakab mineral? 2. Nyatakan satu contoh mineral yang berbentuk: la) unsur (b) sebatian semula jadi " 3. Nyatakan dua contoh mineral, sifat kimia atau sifat fizik mineral dan kegunaannya y 1<P_hid“.pa,1.1 haflan-I ; {Z KPM ll g 4 l I --\ . .. 1 jadi dan kegunaannya dalam kehidupan harian ' Akt""t' 7" 1 . 4 \ ,1 gl ?'.\'-.".‘ " I . _ . - -. 4..,:'.- A-\‘ at '-ll’ -:5’ “iii, 5" ‘» '- ‘ ' I,'J'-' ‘- "._.? --‘v. "" .-. -.-~' I Scanned by CamScanner I _ l 1 ' Banding dan bemkan timlak balas logam dengan okxigcn Lllllillll llLl;lI'il scperli yang Lllllllljukkgiy) '- d.,|amGar11lmr lolo 4.5. . ,1 _ N *1 ,, ; / I 1 . . I, 1 l Y Siri Kereaktifan Logam it (3) Magnesium lerbakar di udara (bl Bl-’5l l¢’Td'~'d"h k°P*‘d" "dam l ;. Gambarfoto 4.5 Tindak balas antara logam dengan oksigen Adakah kecergasan tindak balas logam yang berlainan seperti magnesium dan besi dengan oksigen sama atau berbeza? )1 . _, W - .. -<'"y|'f*"-42"’: \- ~ - - > -~ " *-i-"i" 1 *"r"'1"~r*-*z'"ru\" l '_ tindak balas yang cergas i _ uantara logam yang lebih reaktif seperti , magnesium dengan oksigen, nyalaan yang terang diperhatikan seperti yang ,' 'ditunjukkan dalam Gambar foto 4.5 (a). '1 '..:..-..'...~=...-.-l-“ ' ... A33 ". “ D -<'U"U 0 ‘ . ' Membina Siri Kereaktifan Logam ._nn._'4_.I,_;a._-».g<_ ::.7-—w;~——v:-<- U“ .....=9 Ff,1. am tindak balas yang kurang cergas ara logam yang kurang reaktif seperti si dengan oksigen, hanya baraan atau rubahan warna yang berlaku secara rlahan-lahan dapat diperhatikan seperti ang ditunjukkan dalam Gambar foto 4.5 (b). - > ~ - - ~»- ‘.-- .-_ .'.... ..;. .' -; Logam yang berlainan mempunyai kereaktifan yang berbeza terhadap oksigen. Logam yang _ ~ lebih reaktif terhadap oksigen bertindak balas dengan lebih cergas dengan oksigen. f Siri kereaktifan logam merupakan satu senarai logam yang disusun berdasarkan kereaktifannya terhadap oksigen seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.3. mmmmmaia amm ca ~a K _. ._,n 1- " -=1 1 vi-.'~'.l.l': ~ .r» -'~ ll l r - " - -;>»~.'.-»,'. A--..,. _1. ..-_,., ,,- ,_ _v,_. .,~, . .\_, .,. ~. ,_y,.._.>..,-.,.._ I x Rajah 4.3 Siri kereaktifan logam terhadap oksigen ,1 _ fir! Jalankan Aktiviti 4.3 untuk membandmg dan membezakan kereaktifan beberapa logam IYang berlainan terhadap oksigen. ‘ J 1. 4 "P la... Scanned by CamScanner O 2'; “'1 Y 4 -.- ze "Q -“i’"»"‘?-;.- ikzii a£é§§:5*-?§5f ..' £1‘, . if¢fi§'*" P"! O .,‘_ I I a »-$1 Kereaktifan beberapa logam terhadap oksigen Tujuan: Mengkaji tindak balas peinanasan logam seperti magnesium, aluminium, Zink’ lerum dan plumbum dengan oksigen Al$§_lYlE-l'.=!"Ql§Lii-Tgg Bahan l-lablur kalium manganat(Vll), serbuk magnesium, aluminium, zink, ferum, plumbum dan wul kaca Radas Tabung didih, kaki retort dengan pengapit, piring porselin, spatula dan penunu Bunsen Arahan Langkah Bariaga-iaga ~ Gentian wul kaca adalah sangat berbahaya. Gunakan forseps untuk mengendalikannya. Pastikan anda memakai cermin mala keselamatan dan menulup mulut serta hidung semasa mengendalikan k ul kaca masuk ke dalam badan. Basuh tangan anda selepas wul kaca. Jangan biar an w mengendalikan wul kaca. let sekiranya tercampur semasa 0 Hablur kalium manganat(Vll) dan serbuk logam boleh me up emanasan Pastikan kedua-dua bahan ini senliasa terasing. p . ~ Pastikan anda memakai cermin mata keselamalan dan jangan melihat secara terus nyalaan atau bunga api yang dihasilkan oleh pemanasan serbuk logam dengan oksigen. ' Gunakan kuantiti serbuk logam yang sedikit sahaja. . 3 ~_T~»;;4;L~¢~>»-- Q-asst.-i~-——» -::'.~.4uIa._:_=L_...._».e,._:_ V .~.»_. _ _—_.. ..._.. .. _ - _._¢- 4.. . -.- ._ _ _ . ~ k d l sebuah tabung didih 1. Masukkan satu spatula hablur kalium manganat(Vl|) e a am yang kering. Gunakan sed yang ditunjukkan dalam Rajah Serbuk logam 4.4. Wul kaca ikit wul kaca untuk menahannya daripada terkeluar seperti Tindak balas antara logam P. . _ ""13 Hablur kalium dengan oksigen Pmsclin I I manganat(VlI) Panaskan Panaskan Rajah 4.4 2. Apitkan tabung didih secara mengufuk dengan menggunakan pengapit pada l< aki retort seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.4. k _| . . . . ec,_ Masukkan piring porselin yang berisi serbuk magnesium ini e . Letakkan satu spatula serbuk magnesium di atas sekeping piring porselin yang k dalam tabung didih yang telah cliapitkan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.4. Scanned by CamScanner 4 ' 2.’ “‘'=}~.':' t-4'‘- ‘'06 -ll?’ K; ‘ 7 V‘.“ 45 , I V; 1 -0 1 . .-!_ (‘A-§'.~‘ ... 5 0 b v 7 I - ~ . -.'..i1~. ~'-'€';;‘_,; ,'-- -~ ,1 = -' é Z» -4"‘J. ,5 */1;-;.} . J‘_ 1"”, gt-“*1?*4/‘ ",:'v:".;-2 Q ‘~10. Q " 1 VKi 1;La A.“ -"4 _- ""Px #¢5y‘1-._~'~ A.'.Q_ ,:__ yfgi~-'~.1 _?_ _¢~f4d_..- \' ., #- -‘ VI -1‘- 511;}; _,§ r ~»". "7'. ‘§_f.--“T ‘$9’1. .'-T‘:-‘F C 02-” - \.-_ J8‘ N Z‘: ' 2 ‘,l k .. >74. "- 55»*y',\.'_.,/l 3%.-¢¢.:~, 1 . 4, Panaskan serbuk rnagnesiurn dengan kuat. Kemudian, panaskan hablur kalium m5ngafi<‘:‘I(\/H). ‘ 5_ Pernatikan kecergasan tindak balas yang berlaku 5, Catatkan pernernanan anda dalam jadual. Rakarnkan gambar wdeo dan/atau ambfl garnbar foto tmdak balas yang be-(|akU_ 7 Ulang langkah 1 hingga 6 dengan menggunakan serbuk logam yang dgsenaraikan ' dalam jaduai yang berikut: 1 0" '45 \r_. _';,<:I-5: y "- \ ‘EH!7-;‘*‘ ._;t"~-r4+-: ¢:"\ ~;, ‘Y ‘.2-I w -r :'. _ _ h Pemerhatian - . Kecergasan tindak balas dengan oksigen Tandakan ( / )jika berlaku dan ( X )jika tidak berlaku Logam bernyala Logam * Logam Logam dengan dengan bernyala membara membara A A amat cepat dengan dengan dengan cepat dan dan periahan terang malap terang terang Logam ‘ Logam bemyala Magnesmrn é Alurnimurn Zink y ‘ Ferum Plumbum Soalian 1. Lengkapkan persamaan perkataan bagi tindak balas setiap logam dengan oksigen. (a) Magnesium + oksigen ——> _W#__y_; (b) Aluminium + oksigen ——+ (c) Zink + oksigen —~> (d) Ferum + oksigen ——> lie) Plumbum + oksigen —> 2. Nyatakan hubung kait antara kecergasan tindak balas dengan kereaktifan logam terhadap oksigen. 3. Berdasarkan keputusan daripada aktiviti ini, Iengkapkan urutan yang berikut untuk menunjukkan susunan logam mengikut kereaktifan yang semakin berkurang terhadap oksigen. —> —-> F?-1‘.i’“:'=%.-<y~‘1§’".';3—> in —> E~,‘f:;1f’i1f;\.~a>;i=§E~;§-:75‘-.~§i Scanned by CamScanner _...._._-.4'|1 Kedudukan Karbon dalam Siri Kereaktifan Logam V Kcdudukan scsualu logam dalam siri kc-rcaktifan logam bcrgantung pada kccergasan logam tersebut apabila 42$ bertindak balas dengan oksigen. ljolchkah kcdudukan fL__M_INDA _ bukan logam seperti karbon dan hidrogen dalam siri * Tulisl-ari 5 kereaktifzm logam dilcntukan mcngikut kecergasan karbon 5891 tmdzia mgaa. M“ l ' dan hidrugcn dengan oksigen? ' kamf’ d""'9a" a‘~§d(§3q l Mari jalankan Aktiviti 4.4 untuk mcncnlukan t. h'o'°9""‘ °e"9?=fi chap‘ K ‘ kcdudukzm karbon dalam siri kcrcaktifan logam‘ —‘\; y Kedudukan karbon dalam Slfl kereaktifan logam 9 Tujuan: Menentukan kedudukan karbon dalam siri kereaktifan logam melalui " pemanasan bahan yang berikut: (a) Zink oksida dengan karbon (b) Aluminium oksida dengan karbon (c) Plumbum(ll) oksida dengan karbon Bahan Serbuk karbon, zink oksida, aluminium oksida dan plumbum(Il) oksida Radas Mangkuk pijar, spatula, penunu Bunsen, segi tiga tanah liat dan tungku kaki tiga Arahan filhmonstrasi oleh guru rhatikan guru membuat demonstrasi dalam Iangkah 1 hingga Iangkah 4 yang berikut dengan berhati-hati. 1. Masukkan satu spatula serbuk karbon dan satu spatula serbuk zink oksida ke dalam sebuah mangkuk pijar yang kering. Campuran serbuk itu digaul dengan sekata di dalam mangkuk pijar tersebut. 2. Letakkan mangkuk pijar itu di atas segi tiga tanah liat pada tungku kaki tiga seperti 9 yang ditunjukkan dalam Rajah 4.5. Mangkuk pijar Campuran karbon dan oksida logam $°$“‘B‘“““"““‘ Keducl.kan|<arbonddan9"l kereaktifanlogam l Psnaslmn RaQ¢Ih4.5 Scanned by CamScanner P} 2»‘ii:-.LiI"'~A W6 ai:g'r"‘iii, 1-: 13%.hr,§;;211*“5*.)';"*~";si*§#.’l.-»i_is _t‘sat‘‘M Q -5 4-4,4,’-i” 4‘ J 15¢ IL3 u-’_‘.0 xii? ““ "' » 0 7' Aktiviti murid Pemerhatian Q9‘! r * . .~. - | .3? In‘ it ang langkah 1 hingga 4 dengan menggantikan zink oksida kepada aluminium oksida dan plumbum(||) oksida ,3-. O Campuran Pemerhatian Kereaktifan karbon % Zink oksida dan karbon Aluminium oksida dan karbon P|umbum(||) oksida dan karbon Lengkapkan persamaan perkataan bagi setiap tindak balas oksida logam dengan karbon, sekiranya ada (a) Zink oksida + karbon —> (b) Aluminium oksida + karbon ——> It I (c) Plumbum(|l) oksida + karbon ——> l Nyatakan logam yang kurang reaktif daripada karbon. Terangkan iawapan anda Berdasarkan keputusan daripada aktiviti ini, Iengkapkan urutan yang berikut untuk menuniukkan susunan unsur mengikut kereaktifan yang semakin bertambah terhadap oksigen Kereaktifan bertambah 4-f-2+;-ii“ ff A. it Berikan satu aplikasi kedudukan karbon dalam siri kereaktifan logam bagi kegunaan perindustrian Terangkan jawapan anda Gariskan iawapan yang betul bagi pernyataan yang berikut la) Jika karbon boleh menyingkirkan oksigen daripada oksida logam, ini bermakna karbon adalah (lebih/kurang) reaktif daripada logam tersebut lb) Jika karbon tidak boleh menyingkirkan oksigen daripada oksida logam, ini bermakna karbon adalah (lebih/kurang) reaktif daripada logam terse Uif *2: *4.ti: $1.1.-1?A\$-E}is -C r . -@143’ .1‘ .,:-,3 Panaskan campuran di dalam mangkuk piiar dengan kuat. Perhatikan perubahan pada serbuk yang berlaku di dalam mangkuk piiar itu Rekodkan pemerhatian anda dalam iadual Scanned by CamScanner 'lP"‘..~-—< ~.u-L — ——— f _ _ _q,-_,>-. \'1w '0 5 $ 5 \ \ 3 9 \\ $5 9 1 Q 5 \\ \\ \\\fi\1§ S 5 9 9 \ \ \\\\9 9 $9 5\ Q T fiifia\5 1' Kedudukan Hidrogen dalam Siri Kereaktifan Logam 1 Kedudukan hidrogen dalam siri kercaktifan log berdasarkan Rajah 4.6 dan Jadual 4.2. hidrogen dalam siri kereaktifan logam. Comng iisel (ias hidrogcn —:> Asid sulfurik cair + larutan kuprum(ll) sulfal Fl 7 rf 7 ._=_= ._ 3}-' P0! ‘Q3 I05 O I\‘\Y .\\\ 0. \\\~ -‘\\\ .n'.i' ‘_ \y':,\ \\§ 6%M Rajah 4.6 menunjukkan susunan radas yang digunakan untuk menentukan kedudukan 1* \M 42:‘? - '0 4?’ :5‘ l am boleh ditentukan melalui interpretasi data Gas hidrogen w‘ P'~'mb“k‘"i*" gas kering N3 _ /liidrugen bcrlcbihan —-i> >:§ M _ - Tiub pemhakaran V-‘I T T l Palmskan Oksida logam di alas K .1-iub_U piring porselin J AS l . -..__, /. ' - Zink ,;._.;._._ 02%~ Kalsium klorida kontang k k d dukan hidrogen dalam siri kereaklifan logam Rajah 4.6 Radas untuk menenlu an e u ladual 4.2 pula menunjukkan hasil kajian dalam aktiviti untuk menen drogen dalam siri kereaktifan logam yang dijalankan oleh ahli kimia. ET Iadual 4.2 Hasil kajian dalam aktiviti untuk meneritukan kedudukan hidrogen dalam siri kereaktifan logam Campuran i_______ \_ .-4 é /v \niiU*‘* g Pemerhatlan y tukan kedudukan lnferen_s _ , __' _ ‘_ __‘ ‘i',‘~.v_v_... L i , ,- V . _ .,-,5, j__'A,;_,F| -- _v- \ _ V _7‘..77V»‘_ A Hidrogen dan aluminium oksid .,_-, 8 ‘ii. Aluminium oksida tidak berbara. Aluminium oksida bervvarna putih. Hidrogen tidak menurunkan aluminium oksida. Hidrogen dan zink oksida Zink oksida tidak berbara. Zink oksida berubah menjadi kuning semasa panas dan putih semasa sejuk. Hidrogen tidak menurunkan zink oksida. ' Hidrogen dan ferum(lll) oksida Ferum(l|l) oksida terbakar dengan terang. Serbuk perang kemerahan berubah menjadi kelabu berkilat. Logam ferum dihasilkan. Hidrogen menurunkan ferum(Ill) oksida kepada ferum. ' Hidrogen dan plumbum(ll) oksida Plumbum(ll) oksida terbakar dengan terang. Serbuk kuning berubah menjadi kelabu berkilat. - Logam plumbum dihasilkan. Hidrogen l menurunkan plumbum(I|) oksida kepada plumbum. V _ I Hidrogen dan kuprum(ll) oksid8 Kuprum(ll) oksida terbakar dengan sangat terang. Serbuk hitam berubah menjadi perang. -Berdasarkan keputusan yang cliberikan dalam Iadual 4.2, (3) Gariskan jawapan yang betul tentang kereaktifan hidrogen. _ Hid1'08¢I1 (kurang/lebih) reaktif daripada aluminium. 5; (ii) I.’fi<dYg°Si¢*1(1<\1rnI1g/lebih)real<tifdaripada zink. ; ' _ i-;..~. ' - Logam kuprum dihasilkan. Hidrogen menurunkan kuprum(ll) oksida kepada kuprum. 1 mew.‘~!' Scanned by CamScanner i i \ i -l. -giqiwyz-‘~7—_-44’-—vv_—— Fw” ii ,~-an ll . mi) Hidrogen (kurang/lebih) reaktif daripada ferum. l .— (iv) Hidrogen (kurang/lebih) reaktif daripada kuprum. ' ' (V) Hidrogen (kurang/lebih) reaktif daripada plumbum. I I (C) 3\ll-'8lflkan logam yang kurang reaktif daripada hidrogen. ¢..¢v"" ' Kesimpulan Kedudukan Karbon dan Hidrogen dalam Siri Kereaktifan Logam Daiam Aktiviti 4.3, anda telah menyusun logam mengikut kereaktifannya terhadap oksigen. ‘ ~.unan Yang anda telah buat itu adalah sebahagian daripada siri kereaktifan logam. Dalam 1-\ii\'ili 4.4 dan interprclasi data dalam Iadual 4.2, anda menentukan kedudukan karbon dan ifid,-ogen dalam siri kereaktifan logam. Walaupun siri kereaktifan logam ialah susunan logam en ikut kereaktilaiiiiva terhadap oksigen, kedudukan bukan logam seperti karbon dan hidrogen xgjiituiijukkan dalam siri kereaktifan logam seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.7. %iSains'Duniaku g . Bateri litium akan meletup apabila " dipanaskan. Oleh sebab itu. K . Kanum penumpang tidak dibenarkan - --- V - ‘ untuk menyimpan baleri litium Na i Natrium di dalam beg bagasi di dalam - y kabin kapal terbang. Ca ~ Kalsium ,..-_-1, ._.-,,, _ _( l Magnesium Siri Kereaktifan Logam Al Aluminium Kereaktifan Zn iv Zink I098!“ terhadap Fm" INF0 SQINS Arang batu merupakan satu danpaga mineral yang ditemukan di Hampir 80% arang batu Kupm"—'m _ ini drtemukan di Sarawak. 19% di g 4_gl; Sabahdari1% diSemenanjung Malaysia. Kawasan simpanan arang batu Yang paling besar terletak di Merit Pila, Sarawak. Sn fimah Pb Plum;.n:_ Cu H9 A9 Au Merkuri Argentum Emas Rajah 4.7 Siri kereaktifan logam terhadap oksigen \""‘\' . . ‘l.Q’ r (b) Nvamkm logam yang lebih reaktif daripada hidrogen. Q Scanned by CamScanner Pi-akzis Fain-matii 4.2 ’ pg g j _ 1. Apakah siri kereaktifan logam? 2. Rajah 1 menunjukkan tindak balas antara logam X dengan 0k5i8en dalam “dara- 3. 4' 5. KPPi-sa Rajah I (a) Adakah logam X reaktif terhadap oksigen? Terangkan jawapan anda- (b) Logam Y hanya membara dengan terang apabila bertindak balas dengan oksigen. Adakah logam Y lebih atau kurang reaktif daripada logam X? ‘I (c) Jika logam Z tidak bertindak balas dengan oksigen, susunkan logam X, Y dan Z dalam siri kereaktifan logam berdasarkan tindak balas tersebut. i Kereaktifan logam terhadap C] oksigen berkurang Gariskan jawapan yang betul tentang siri kereaktifan logam. (a) Logam disusun dalam siri kereaktifan logam berdasarkan tindak balas logam terhadap (karbon/oksigen). (b) Logam yang paling reaktif dalam siri kereaktifan logam ialah (kalsium/kalium). (c) Siri kereaktifan logam diaplikasikan dalam (peleburanlpengekstrakan) logam daripada bijihnya. la) Nyatakan logam yang paling reaktif dalam siri kereaktifan logam. lfb) Nyatakan logam yang paling tidak reaktif dalam siri kiereaktifan logam. _ ~ (8). Nyatakan dua 1111811! bukan logam yang dimasukkan kc dalam siri kereaktifan logam-‘ : (b) Mengapakali dua unsur bukan logam ini dimasukkan ke dalam siri kereaktifan ingami -i-—-ia l L.__._Ma Scanned by CamScanner .;|h. i '___<S"’ _, K _‘ \ . W; , J“-' . I Bub 4: Kereaktifan Logam ° Pengekstrakan Logam daripada Bilihnya .. ._.._ Pengekstrakan Logam %fMa/aysthku Peiigckslrakan logam ialah pluses untuk iiicin|wi'iilcli ,<csii.ilii logam tliii'ip.id;i liijiliiiya. l)L‘l'll&llll{;ll] huliiiiig luiil .1lll;lI‘2\ kcdiidiikaii k;ii"huii dan hidrogcn Ll‘-llzllll siri kcrmilatilliii logam dcngaii kiiisdnli yang iligiiiinkiiii untuk ' iiieiigekstrakkaii logam dmipada lvijihnya seperti yang ditiiniukkaii dalam Rajah 4.8. Siri Kereaktifan Logam F K Nah Ca M9 AI ‘i 1 C ‘ Zn I § .= A H Fe Sn .Pb 2' -Cu .Hg. l .1‘ r ,_ 7 Au _-_Z-4. ./.\ . l 1- " - -..--,_.,,.,, Kalium Natrium Kalsium ; eleklrolisls sebatianlogam Magnesium Aluminium Karbon Zink .. > Hidrogen Ferum Timah Plumbum Kuprum Merkuri Argentum ‘ Emas -_ ...._---.------ __ _ . .... .. ._ _. __ .-_.¢..»~_...._ .__ . Pengekstrakan melalui " dalam keadaan lebur. , .i..w..>¢- ‘ " ' Pengekstrakan melalui penurunan oksida logam r" l3l)ll(j8l<.'3ll'il|m'.lll l')H!-)| daripadzi bijihiiya oleh syarikal ieiripalan di Malaysia. /ill/).'///II]/(S. aiidI I 7. corri/B T_S0irir;_ 737_2 ml" - All ti-‘ El '2?.2E'ml. Ill Bagl logam yang lebih tinggi daripada karbon dalam siri kereaklifan logam, pengekstrakan logam daripada sebatian logam tersebut adalah melalui elektrolisis. Bagl logam yang lebih rendah daripada karbon dalam sin‘ kereaktifan logam, pengekstrakan logam daripada bijih oleh karbon. y logamtersebut adalah ‘$1 vi 1,.-=L:w. ,~'>A ' ' I‘ l Pengekstrakan logam dilakukan melalui pemanasan terus sebatian logam tersebut. Wujud dalam bentuk unsur dalam kerak Bumi. .__-—._-_1_.1¢-1-_- ¢._-._¢-|—11-__.-_- melalul penurunan oksida logam teifsebut dengan 5 . i ., _ ‘ V L . » _ _ >'>..:.‘ Rajah 4.8 Siri kereaktifim logam dan cam pengekstrakan logam daripada bijihnya l-[£21 W KPM Scanned by CamScanner _ * ‘if " Proses Pengekstrakan Besi Pengekstrakan logam besi daripada bijihnya dilakukan di dalam relau bagas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.9. bahagian atas relau bagas. ‘§-—i-—ulIII|~IIIF-'-' l-ii Relau bagas 0 Campuran bijih besi atau oksida besi yang ~- _ dipekalkafi, arang kok dan batu kapur dimasukkan ke dalam relau bagas melalui Semburan udara yang sangat V panas dipamkan ke dalam relau bagas melalui bahagian bawah relau bagas. Sanga dikeluarkan Leburan logam dikeluarkan\ Rfljdh 4 9 Pengekstrakan besi di dalam relau bagas 2-'-*~' '. ._.~ Q .-.*-_.‘._-......_.__..,____ _ Scanned by CamScanner 9* " ". _-‘vi: ' < 3111' _ _'.'~:3'-:11‘-¥'?T.“T1""'".'~.'."“.-' : "*-. ‘s~.¢r\<'~/"1 - F - ~3‘;?-$¢§qW>._ -~¢='-.\>",‘.$-1*:_,'§’;~’~.;:-*3.‘-.1*_.-l I 9) .Tllldfll\' balas yang laeilakii cll dalam relau bagiis pada suhu yang tinggi ' \ P r-"' 9) at _ . V *5]. T‘..-i_.- I Z ~v _ _ w in y -_-1 ' ‘-2. .‘. *!___:_.¢§-fa.‘ 2 ‘ ' ' ‘- '" *5‘ 1~""~“». . Bab 4: Ken.-aklllain Logam .1. __"_.."r I . . Ii. - Penghasilan ferum - Arang kok atau karbon bonindak balas dengan oksigen dalam udara panas untuk menghrisilkan karbon dioksida dan ham Ka'b°" + Qksigen —-+ karbon dioksida _ i l ' Katlbfn dlolgslda Vang l9Fl18Si| bertindak balas dengan arang kok panas yang selebihnya un u mem enluk karbon monoksida yang merupakan agen penurunan yang kual. I l Karbon dioksida + karbon —-> karbon monoksida I i - i 0 Karbon monoksida clan karbon menurunkan oksida besi kepada besi. l l l Penghasilan sanga ~ Batu kapur atau kalsium karbonat terurai unluk membentuk kalsium oksida dan karbon dioksida. l l __ ‘I171 F F K erum(lll) oksida + karbon -> ferum + karbon dioksida erum(I|l) oksida + karbon monoksida -> ferum + karbon dioksid erum(ll) oksida + karbon -0 ferum + karbon dioksida ' erum(ll) oksida + karbon monoksida —> ferum + karbon dioksida A D) alsium karbonat —-> kalsium oksida + karbon dioksida ' Kalsium oksida bertindak balas dengan bendasing seperti pasir atau silikon dioksida dalam bijih besi untuk membenluk sanga atau kalsium silikat. l Kalsium oksida + silikon dioksida —> kalsium silikat l Pada suhu yang tinggi di dalam relau bagas. ' ferum yang dihasilkan akan melebur. Leburan ferum inl mengalir ke bahagian bawah relau. Dari semasa ke semasa, leburan ferum dituang keluar ke dalam acuan dan if. . .3 , dlbiarkan menyejuk dan membeku. Leburan ferum yang membeku ini dikenali sebagai , besi tuangan. , ' sanga yang dihasilkan akan melebur. Leburan sanga ini juga mengalir ke bahagian bawah relau. Oleh sebab leburan sanga adalah kurang tumpat danpada leburan ferum, sanga terapung di atas leburan ferum. Dari semasa ke semasa, leburan sanga dikeluarkan dan digunakan untuk membuat tapak bangunan dan jalan. ‘fi;i!5'ai-;.'\z_i-.1. .<aig=m_ ¢_ ' " “ " * ' * ‘ i ~ ' ’ '* - ' ;" 4;’ '\'.~;'u"il~'»"‘!>:'i;_§:4_g€-1' .. .' ..i:z;_.i,.w5 v¢;aQ'_..‘- =».,."'¢-_' ill-iv? ._‘ .1-.»...... Q \. . '_.-.g...~Q:\-1!.“ .»-.-;fL._1'_ ' 4. .-._ ._. .- I ,_.,_.,..;..-->~ --“F Aii Scanned by CamScanner =‘vs».1» 'i~'._ , I N_.-_\' .3»-.1.4 $‘,f’\‘;',;§.~‘¢-&4r\_1\ -'_ . l‘*_' __._.-~.i._ ¢ l l\- ‘i fl i ' .v- -‘ ‘I 7- . T" "4 '1' ?4%'1‘i*‘#'i .~“ i-I k.. I “ I .4 -lfr j/""¥»r__:1."’if§§' iiiléi“ |n'c-ii; I i.'I‘_r..l1'-‘ 7I -0_,4 4 . "‘"‘ 1"‘ ‘ .7" "'3 ‘ 7" - .' - “'\ .-.~-v. ~-n ="~*- ~i i P \ r 5| .'\.- f ,-- 1...--~.i"» "-.-‘- 1,,-1. _“;'i‘» J S 1.. .a-.!'»=i-!°»-~i;'.‘-»¥*'»~> .-;.'£li-1*-‘*-$"3<~-1~_9-"'1 -. -V . = '-.21,» '-,;.~.“~e,~ _,-.~»§-..~ i" 7.‘|..*'..e>! --‘ ';¢£"‘_ .1‘ .q ~'-"'-"'<< Wu -1»--i"'-*-s‘..'“'~'* '~_'."I‘.‘-"-'- . ‘*.l*“5f*=i '1 -_i -‘pr ..- mi,-_-~ ~_ _. .-i _. '.-_: -1}" .»_*.'.~>* .2, Y.,,_.~?,.. <5'i~-alii :-,'-_i ‘ ' /'_~‘v.i_31"‘,. 2’, I 0 0 r ' }'#\'=lr' o8%}7u¢{f}.§ P ‘I ..H_., .' lzlln. la ' <‘x‘-¥.».‘ . I~1@;T'52&3? in ~ 15'" ?‘i"~~7“"‘--‘ *-i-"Pip /1 ' Ak?'Yl_t.l..§fi?7.‘Y ' Membuat persembahan multimedia yang menerangkan bagaim Peflgekstrakan logam dilakukan berdasarkan proses pengekstrakan . besi dan timah di Malaysia ktwm pellggunaan Arahan teknoiqg; 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan bahan daripada pelbagai media tentang bagaimana logam diekstrak dalam sektor perlombongan di Malaysia. _ 3. Contoh laman sesawang yang boleh dirujuk adalah seperti yang berikut: ' Sumber mineral di li“ v Proses pengekstrakan Eli Malaysia timah di Malaysia hrtp:///inks.andl17.com/ http://li'nks.andll 7. _ BT_Sai'ns_14O E .515" com/BT_Sains_140_2 5| .._ __. I _, :1 ;’_. ::"- - '.'Ir,.'¢_ - T.’-':.‘1iE J 4. Bincangkan proses pengekstrakan besi dan timah daripada bijih logam tersebut 5. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dengan menggunakan persembahan multimedia seperti MS PowerPoint. lsu Perlombongan di Malaysia Isu perlombongan di Malaysia dan impak kepada hidupan dalam konteks tempatan atau global Hdalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.10. ‘,-inn: Pencemaran udara PBfl99""aa" Pencemaran Rajah 4.10 Isu perlombongan di Malaysia dan impaknya Mari jalankan Aktiviti 4.6 untuk menyelesaikan masalah isu perlombongan di MalaY5ia seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.10. A KP . ~ in " Scanned by CamScanner 1 ,,,.;g'1' , F, ,.< 1 1 5;?-'.; _.if " _\-'~¢.‘~ ‘*"~..<=-;#; . _',‘ . . ‘ .1‘: I, .. !._ \_,_~6 E08 .¢fig r 1 '1'9 -Z4, -I P . N l“ .1 5 '. J‘ . . gr.‘ W - 0' 8 ‘W -12;’ ..-\ 9 2 ‘ *1? T1‘>1-4Y<;~:1~‘;3§‘;“» 4;‘-‘;";~"-a. ~. '1',‘ _ l I 0 0 , V ‘I"‘Ili\'o' J2‘-"'\_,.r-4'_".’£'l;;\: ll” ‘\ Akt|v|t| "’? -1' "T4: F ..a a.....-‘___. w ;._!_.~- .‘ _,.~ -. v:'_ ‘,{‘§'<»'l<?_~ §‘@'<H ‘ "',~'~L '1 :» l~*§;‘~z =.»<_Kim» *1 ‘ =~-;;:- v. ,3,“ {"12"why“ ‘.,_ *3?-~n":""'l-= ‘*.;,;‘§ Q g v_‘,’. J8 .\_~ 0-;,"~' P . w'!~’<¢ " \5§~"l.l’?-*;-~:‘ *§ ‘K ')"?\@5 2! "‘ ’7'-I-" ‘fir!-"7;'_-‘F: _. 4 '~. J ~01 IL§'5 *4‘~ _ J “lg!-'¥;»f~€.‘.<.; -1 ;.'~zv , V l -' l-l "5'; “Q!” .~-‘. -._~. ~ "..‘~4l~f,}r' 0 ' T7.-' | '._,4, -' w 4- ~~ ~~.»-.-¢ ‘in mfg >~-==-19,‘ l l “~51?! » ‘~" * rr in ;_' ..-.‘I-I _ ,'-1-Y"'-'*"l' - ’-' ‘. ‘ " . ~"-'r ...‘ . ,£¥1\v§';2_-'__ ',- Bah 4: Kereaktlfan Logam _.,,‘ _~. .w_-l - . Y 1;, .,-.;>n‘. “" l H ~ élzlfi-34 l |< ‘ -1 ~ '-‘§ Menye €S8l an masalah ISU perlombongan di Malaysia "5' ,4: , ' ‘¢~_, '1“ Arahan ' KM_K 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. perbimangan 2~ Kumpulkan maklumat tentang isu perlombongan yang tidak /projek 7? g9?: l ' Aktwiti E: dirancang dengan balk di Malaysia dan impaknya kepada hidupan n ’ » . . U dalam konteks tempatan atau global, 3. COr1I0l1 lama" Sesawang yang boleh dirujuk adalah seperti yang berikut: ' Kememerlan Sumber ' lmpak perlombongan - In‘ ' . . 5 ManU5'a baukslt dl Kuantan E L '._ I -.?.,2"|-.Ir,.¢ DI‘ 'u.H'l| htTp:///in/<s.and/77.com/ ' _ ‘ BT_Sains_747_7 I '- El Pahang http:///inks.andl7 7. com/BT_Sains_141_2 L ;#§§~i;; ,9‘ '-1:1 I, . . \ » .'r l. ,.‘.1’Q}; Elf ._.jf:\I§--'-.v,!¢:1I'. ' .9.-I: 4. Bahaskan maklumat yang telah dikumpulkan. 5. J8"8l<an idea Ufliuk rnenyelesaikan masalah kesan buruk daripada aktiviti -. perlombongan yang tidak dirancang dengan baik kepada semua hidupan di Bumi. 6. Sediakan poster atau galeri susur minda tentang bagaimana usaha dilakukan untuk memulihara kawasan perlombongan ke arah pembangunan yang lestari. 7. Pamerkan tiga poster atau galeri susur minda terbaik pada papan kenyataan sains di dalam kelas atau makmal sains anda. . I , Praktls Farmatlf 4.3 l wri. *'.~"'¢=: 15" ‘*3 ..'4,*51_!%f_ “Tl.-:"".‘ '__"’f__.,'f ’~"*l'~‘—‘*?5;f*"-"“**""l - J . Nyatakan kaedah pengekstrakan logam daripada bijih atau oksida logam yang berikut: (a) Aluminium oksida (b) Bijih besi . Rajah 1 menunjukkan relau bagas yang digunakan untuk mengekstrak ferum. (a) Nyatakan satu contoh logam selain ferum yang diekstrakkan dengan menggmakan relau bagas. (b) Nyatakan bahan yang dimasukkan ke dalam relau bagas melalui bahagian yang berlabel: (i) P (ii) Q (c) Namakan bahan yang dialirkan keluar dari relau bagas —1> melalui bahagian yang berlabel: Rajah I (i) R (ii) 5 3. Nyatakan satu kesan buruk daripada perlombongan yang tidak dirancang dan car; untuk menyelesaikan kesan buruk tersebut dalam konteks yang berikut: H (a) Konteks tempatan (5) Konteks global Q [L141 l 1% l _____l Scanned by CamScanner _‘_“__ ‘_‘_ _ Jr“ _|‘I’ ‘ VIvL“H_€ '_\!(A‘‘\_ .__q-H,‘ k _v __‘__ __vq‘_r“H‘“_ ‘‘ ‘I ."‘|‘J lg‘ _'I _.___K ‘__‘' _ >‘~ IP_ IT:“ "32g __ ___@_\_N___ C_w_wC__69_ mCS$n _gnE0E_CmC_6___g_ v_g___g NCEEQE_8g_ EDDEQE__U_wg_2_ gs» CQCE CMv__g_5$CQ§ ¥3~CD CNCWQCNQDDFKQV‘ DCSWU CNXWCDQRU $02g_m___ Egg COe9_ CNCEDCQQ Cwmfl :20 EflmO_ ‘ll £5ggtg v_g9_9o Egogcg Emmimcg Ewe: £5Em__wmv_ _ S8cg $2 _w9___am E55: £28ENE”: _gougeQ6852 Jyv_ _ A4 cmmcgcg__Qww_mw_D AE:nE____QLE5 mr_m_m_Q.Egg222 g_1If _E:E_E:_m r____n:_wv_:mm__A ___V “mug: ___§988_ fig “NEW by SEQ mtgii 1_fi_w__v~H_J___“_v_‘ g__ k 9:39:00cetmmmpma gccoycoo métogou A __ __m%_u_T___ _ #Egg Egg,gRfig _1 Ego m_m Lll Ag __W_g P“VK mbmqmx_gp6 __g_v_8§_ Em _§_wm_9___bE%g__ _‘p_ 1 ‘ _F WM v____5n96> xtmmmm v_3E_ cg :30!__ EQQ8 _ y _“_"___H__ __~_§_$ _E2_____ haafla __q__°____: _‘mH.kWy CSEQQEQE cgm $2 cgcmb_V __ I _A v mcmucgb ‘mu:mtg_ _mgqtg _____b§ __w _W_M_"w___’@ _"_¥v_w_‘___}__y_d_ gm: E0an II6 mmEm N mamQ r__fi_A_P_3_W__Mm_q__M__’g_HM'yon_ U‘_H; v_ ‘U E5” V_fl__8_ E_w_“_V _@__u=:___ ___W__~w_:'__u__Uv_ wUM%_____m_W,nW~‘3WMm|__, 5!\ Lil‘ _‘ ‘thy V_ “W\_____1fi__ ‘_H _ am‘ ‘"____t_ my ‘ ‘‘_‘_‘l‘ _ Mm I‘._VH_Hh_‘_“;‘J H'__ Y_ <__m_W H‘__ _ \"_‘_‘_ _'__‘_L_’fl _\t_P___ \ _Iv__r"_ ‘_'__ }_ \my _‘___‘h_; E, __Lj.“__Wm__‘H fl__\_ “__"_'_ __pp __ ____ A‘A" Iu ’:‘\_.¥*‘ __‘_ uVI _4v_“‘v __ ‘ ___V!_ __:‘__|_s"_”m_____v _'/ A '_‘M__"’F __ _ _“|__._’! _T_‘ ______v‘__M, MN?“ ___Qr _____"_:>__ Scanned by CamScanner lg’ '“* ,ii___-Q-.,,__ Bab 4-: Kereaktifan Logam .- f “ff g I, . » ‘N __ E, - . i A__‘H____' : ~‘ E Ell8l Kendlri . - . -'-_.‘2z.§;11lDIA‘.i1&i6=.!.’ék2u;;+;1.»I;.¢1_*;i£\';Q:_ ;;,-;,.-.,;__._._h 1,2‘: V ~ 1‘. ‘-'*’§l' 'j7'_,.; ‘_ Y '1Iv J !. =-l—-.-z-_-.‘W?\g,”__ Selepas mempelajari bab ini, anda dapat; 4.1 Kepelbagaian Mineral Q Menjfilaskan dfrngaii contoh kepelbagaian bentuk mineral dalam kerak Bumi. l:,l Mengenal Past‘ unsur Yang terdapat dalam sebatian semula jadi. l:l M€l'lj€l3Sl(HIl dangan contoh ciri mineral semula jadi dengan kegunaan dalam kehidupan harian. 4.2 Siri Kereaktifan Logam B Membina Siri kefeflldifan logam berdasarkan tindak balas logam terhadap oksigen serta menulis persamaan perkataan bagi tindak balas tersebut. E] Menentukan kedudukan karbon dan hidrogen dalam siri kereaktifan logam. 4,3 Pengekstrakan Logam daripada Bijihnya [:1 Berkomunikasi dengan melukis pengekstrakan logam daripada bijihnya. [:] Menjanakan idea untuk menyelesaikan masalah kesan buruk daripada aktiviti perlombongan yang tidak dirancang dengan baik kepada semua hidupan di Bumi. Praktis Sumatif Iawab soalan yang berikut: dalah antara mineral yang dapat ditemukan dalam kerak Bumi. 1. Berikut a Ferum Kuarza Perak Bauksit Kalium Galena Timah Hematit Kapur Berlian (a) Kelaskan mineral di atas kepada dua kumpulan, iaitu unsur dan sebatian. ‘ I ; Unsur T = Sebatian ; . ‘_ I ~, ll:-. ‘i? l _ ‘» . " ' H ~' ww . , ., . ._ In ‘V I-I A ~ .. _.. I P .l _v ,4 . ; g y, _ ' 'I’.~\[.:Ql_'~_':;f.~" _\ __ . ; . ' ' -. ' , ~, \ -A . ‘-»‘»‘-*-l_1- - . ~ ' - __ : ‘ H __‘ -' "-.1"~_- g'.'-3‘ -;._',_ '_.___;__ .F\‘\_'_‘.: _~_ IV A‘, ‘ V; P r_.‘ _ _,- ‘_,\“ "ii -_ ;_.,,::\r-5'4; l\€l»-ll‘1:-:_‘ll,\“.:.“:"l7.~1' I.-.3; ya-Jii - .>r-.\.l--:’.w;;¢-.==_=.2:€,:é‘i?;;5“f ,,._ KPM Scanned by CamScanner W (bl Berikan satu contoh bijih logam dan namakfln Unsur Yang bergabung dalam bijih logam tersebut. 2. Rajah 1 menunjukk-an bijih timah. . , q Rajah I (a) Apakah nama saintifik bagi bijih timah? d' unakan untuk mengekstrak timah daripada bijih timah_ (b) Nyatakan bahan yang ig (c) Tuliskan persamaan perkataan bagi tindak balas antara timah dengan oksigen. b t l tentang mineral dalam kerak Bumi. 3. Tandakan ( / ) bagi pernyataan yang e u (a) Bilangan mineral dalam kerak Bumi adalah sama dengan bilangan unsur. ( ) k rak Bumi. ( ) (b) Bijih aluminium ialah satu mineral sebatian dalam e (c) Kalsium oksida yang digunakan untuk mengurangkan keasidan tanah adalah l l bersifat bes. ( ) (d) Karbon digunakan untuk membentuk bijih logam. b rt‘ndak balas dengan logam dan digunakan untuk menentukan 4. (a) Nyatakan bahan yang e 1 kedudukan logam tersebut dalam siri kereaktifan logam. (b) Kalium dan natrium glisimpan di dalam botol reagen gelap berisi minyak parafin. Ielaskan mengapa. 5. Rajah 2 menunjukkan susunan radas suatu aktiviti untuk mengkaji tindak balas bagi suatu logam terhadap gas X. H Serbuklogam wul1<a¢a I-lablur kalium manganat(VlI) Piring porselin ___-_, 1 Panaskan Panaskan l I Rajah 2 L%.% __ E Scanned by CamScanner T ,-_ Bab 4: Kereaktifan Logam r . - ' ‘_.-~."'1"‘ "13 _\_ 2 ?\¢»<-—’-- 5~' 7 .~ -‘....- . _‘='- ** --.._- .__- ,,_:,,."_-;=:- -—_;_;s; .\.i:_‘_-1'3‘. m2::za_-':.=£- -. ll; oz’;-:1 53;;-.11» my l _ 'u-- ‘ “ ~ *-' ‘ ' . ' . -‘—--.’-: |:f"=." -'>="‘ "1 'r *=~*:#' - ~-- . -~ -' ‘ -' --- - . wfy-_-~__:_.-..~_- --.:.:_>\a.. -..,g.. _.r\ >‘3La-.‘- ,<;n_<.11.~.>az: j-ang betul d4:z_1r.= altnnn mL .- ,_'-... ---we-1*-" ' 1 Q.” -1- ~ 1;-_."".i ':..\~.-I£-L- -n. .‘. J*€4'...\-_- -- \n , \__'._ 7- ‘.--1 ‘7-- , -~ -¢~ ?-- ' ‘-1- ,4 - '., -— . . 6- R3_J:=.--‘;_=__";E.\.'-1L: .\f\:‘..LUl.;.\:1.Z a.".>._r \l*.inl'I‘; :11"; '¢.=re.aI~;11ian logam <2,‘“-ax 'aenen£1.i~.ar“ ' J - :"‘ V ' '.- I ~ 4'1 .‘ ,. ‘ ;;.* - A. - ' ,_ ; - 1-, ;~¢»;,~;e,.>::a»....»': i0g.=:z:- '\‘u:L?¢ca barn aza; >5-oatgm. l()*g::g;-f ‘\.-d-- _ ~ ' \¢ ~. lv _ _. r l _ _ . \i_i__.._.____._____ ___ ______ " ’_," ___,_ . 7-_ Bmaan model 3D fitiga dirnensil lazimnya digunakan dalam pelbagai bi;ia_gg_ Anda tlikehendaki membuat satu model 3D relau bagas dengan m bahan \*3;‘,2 E96!" , - »g .?enye.dutrnirunm E " -ilbotdaiinineridkosoviq .05“ ' -Uirrfakmasak i .Serbukbesi I .SerbukkQur _ .12,aqplast¢iklui5s'ma* in K Om ; ‘ okvkflpws .-E6;¢».-‘~ A; 1 l A Laagi _giII__4Jt—____ -- Laltarkan model 313 anda dan terangkan. Q .4 .,, . .- r \ , ~ -< P~ A 4 e \‘l A q. . < .,,_> ., .3 . '4‘ |. \A: Y‘ V; § _!~.e-.; Q42 * -., _ -3, (____r g yu- '. '.~, , - ' ('16; >s;'_.~ . ..;.'s' _ '1' ‘ 3-’:~,'Z' l 1 l 4 l I l I I l Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner _ “‘ ’ "3 lél ‘Tindak Balas Endotermik dan E|(50te|-mik /Z/"_\\\ A bila natrium dimasukkan pa ke dalam air, tindak balas ' ' lah kimia yang berlaku ada seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 5.1. A l V ' Nyatakantiga bentuk tenaga yang dibebaska? . _ -,._ P dalamtindak baas -- kimiaini. “l.,___;_____ _ Apakah bentuk tenaga yang paling lazim " "" l dibebaskan atau diserap dalam kebanyakan tindak balas kimia? ' l)Ol€l1LlllJ'1h;1gll(£ll1l(C}7l :1 nl m natrium l1rr1_gmz an Tindak ba]35 kimia ‘ ul (Jambarfotu 5.! lrmlrzl (min, dua jenis berdasarkan perubahan haba senmsa <1 11 tindak balas berlaku, iaitu tindak balas dotermik. eksotermik dan tindak balas en INFO SFIINS ' aksud ‘luar' manakala aknlran 'lerm|k' lyeras; Awalan ‘ekso' berasal daripada perkataan YUl'l8fil yang berm ' maksud ‘haba'. Awalan 'endo‘ pula berasa! danpada perkataan Yunan, daripada perkataan Yunanl yang ber yang bermaksud ‘dalam’. ) _.._-- 9' -'-LEV to F l’-"M" '7‘ “' " 5 V Cikgu. bagaimanakah kita dapat ,_ , mengenal pasti tindak balas dalam is Q Gambar foto 5.1 lni sama ada trndak balas eksotermik atau tindak balas endotermik? \-_ 0 \‘_ V'_T‘ __ ._,_._.,,, __ ‘P’ . . .. l Mudah sahaia. Caran ma perubahan suhu air dlawmpge:;;s d, jg dalam bekas menjadi panas tindak ‘balas ‘K-Y Yangbeflakudldalambekasnuadil J balas eksotermik. Jika air di dalam bekagldak. . sejuk, tindak Dabs kimia yang _ meniadr bekas itu adalah tindak balas enb°'dol9l<l1temg'I(daiam l Q“ I ‘*2 aw KPM Scanned by CamScanner (.. l (_»¢,;,,,,anq r,~ll<gu lngin luenarn/a. l‘J'/-Eil!JlKHll881U?JlE1l peragukur - l \)_1‘-' ~ . 4 ‘ wig ;¢,¢.;Ugi rJlgurlal<an untuk rrlizrlgerlal pasir llnrlak balas I 4 ,,k.;(,1r;rr1|ll<. dan llrlrlak balas mdotr;rrr\|l<. Kernudiari ' Y E ‘ E t(,,,,,nqPar1 |a'/./aparl l<arnu lllJ. \ 3 Il 1; :;;:.1:;.;T;-Ll=- ‘ »o¢ AV rnanlngl/at rrrenungukkari haba dil3<.ba.>kan he *\ < tr»- ()6!-J€:l'(ll£i!8l'|. Hal ini ialah tindak balas eksoterrralk Sehalllmya. bacaan lermomeler menurun rrlaniirqukkarl haba diserap dari persekllaran Hal lfil pula ialah llndak balas endotermlk. l/ _-—';/ Blyaknya karnul Mari kila jalankan Eksperlmen 5 1 untuk rnembanding dan membezakan antara tindak bal as 6l<S0l6flTIll< dengan lindak balas endotermik. ‘ \-. ‘ Bdlkldll ukgu. . -\ = ‘Z "> e an Termometer, cikgu. Bacaan lerrnornmr-r ' \_~_~__g' INFO SFIINS ! ._ \: -. _ - _ Imgas kembali hubung kart antara su u dengan haba dan konsep keseirnbangan terma yang telah anda pelajari semasa di Tingkatan 2. 4 1 :-‘co.- "€r:5 6 ~ O- |_l —-El“ Tujuan Membanding dan membezakan antara tindak balas eksotermik dengan tindak balas endotermik Pemyataan masalah ' Apakah persamaan dan perbezaan dalam tindak balas eksotermik dan endotermik? ~ Hipotesis Tindak balas eksotermik ialah tindak balas kimia yang membeba k h b s an a a ke persekitaran » manakala tindak balas d l< en oterml ialah tindak balas kimia yang menyerap haba j" dari persekitaran. KP '4 I K Scanned by CamScanner l Pe I la) (C) Ba lj Ca ~.»~l, 1 f 2 -500 L l i mboleh ubah Climanipulasikan : Jenis bahan kimia (bl bergerak balas : Bacaan suhu akhir dlmalarkan : lsi padu air han Serbuk natrium hidrogen karbonat natrium hidroksida, amm0"lUm l<l°lldB, larutan natriu l rli hidroksida O.lM clan asid hidroklorik 0.1M ‘Radas wan polistirena, termometer, spatula dan silinder penyukat Prosedur . Sukat dan tuang 50 ml air ke dalam cawan polistirena. . Biarkan air di dalam cawan polistirena selama 2 minit. . Catatkan bacaan suhu awal air dalam jadual yang disediakan- . Masukkan dua spatula natrium hidroksida ke dalam cawan polistirena dan kacau campuran itu sehingga semua natrium hidroksida larut dalam air seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.1. K Tcrmomcler Spatiila Natrium hidroksida I ' Cawan polistirena Air Rajah 5.1 5. Catatkan suhu maksimum atau minimum yang tercapai dalam jadual. 6. 1} o~opo\i l V =_ ~ .3 E21 Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggantikan natrium hidroksida dengan ammonium klorida. Sukat dan tuang 25 ml asid hidroklorik ke dalam cawan polistirena. Biarkan asid di dalam cawan polistirena selama 2 minit. Catatkan bacaan suhu awal asid dalam jadual yang disediakan. Sukat dan tuang 25 ml larutan natrium hidroksida ke dalam cawan polistirena dan kacau campuran itu seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5.2. Termometer Cawan polistirena l Larutan natrium hidroksida ‘ Cawan Polistirena Asid hidroklorik cair . ' “ V i Rfljdh 5.2 eICPM_ l l »-~.-» .~u\.~.-a-~.-,.-»_-\.»."- .--_. lr Scanned by CamScanner fa:~> ri- Y..'».;. .. ( \ \> 7 11_ Catatkan suhu maksimum atau min‘ . - - 12. Ulang Iangkah 7 hingga 11 den9anmrY:Ji§r11yangt'tLfrca|pa| daiam ].adua" 2 Spatma Serbuk natrium hidrogen karbogggfin I nn arutan natrium hidroksida dengan Pemerhatian Asid hidroklorik dan larutan natrium hidroksida Asid hidroklorik dan natrium hidrogen karbonat Natrium Garam hidroksida ammonium dan air klorida dan air Bahan tindak balas I + Suhu sebelum tindak balas (°C) Suhu maksimum atau minimum semasa tindak balas berlaku (°C) Jenis tindak balas Kesimpulan Adakah hipotesis eksperimen ini diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini? Soalan 1. Apakah definisi secara operasi bagi: (a) pembebasan haba dalam eksperimen ini? (b) penyerapan haba dalam eksperimen ini? 2. (a) Apakah yang berlaku apabila bacaan suhu pada termometer menjadi maksimum atau minimum? (b) Terangkan jawapan anda di soalan 2(a). 3. Nyatakan kriteria yang digunakan dalam eksperimen ini untuk mengelaskan tindak balas sebagai: (a) eksotermik (b) endotermik 4. Senaraikan tindak balas eksotermik dalam eksperimen ini. 5. Senaraikan tindak balas endotermik dalam eksperimen ini. 6. (a) Bagaimanakah kejituan pengukuran suhu maksimum atau minimum dapat ditingkatkan? (b) Terangkan jawapan anda di soalan 6(a). * KPM fa:~> ri- Y..'».;. .. ( \ \> 7 11_ Catatkan suhu maksimum atau min‘ . - - 12. Ulang Iangkah 7 hingga 11 den9anmrY:Ji§r11yangt'tLfrca|pa| daiam ].adua" 2 Spatma Serbuk natrium hidrogen karbogggfin I nn arutan natrium hidroksida dengan Pemerhatian Asid hidroklorik dan larutan natrium hidroksida Asid hidroklorik dan natrium hidrogen karbonat Natrium Garam hidroksida ammonium dan air klorida dan air Bahan tindak balas I + Suhu sebelum tindak balas (°C) Suhu maksimum atau minimum semasa tindak balas berlaku (°C) Jenis tindak balas Kesimpulan Adakah hipotesis eksperimen ini diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini? Soalan 1. Apakah definisi secara operasi bagi: (a) pembebasan haba dalam eksperimen ini? (b) penyerapan haba dalam eksperimen ini? 2. (a) Apakah yang berlaku apabila bacaan suhu pada termometer menjadi maksimum atau minimum? (b) Terangkan jawapan anda di soalan 2(a). 3. Nyatakan kriteria yang digunakan dalam eksperimen ini untuk mengelaskan tindak balas sebagai: (a) eksotermik (b) endotermik 4. Senaraikan tindak balas eksotermik dalam eksperimen ini. 5. Senaraikan tindak balas endotermik dalam eksperimen ini. 6. (a) Bagaimanakah kejituan pengukuran suhu maksimum atau minimum dapat ditingkatkan? (b) Terangkan jawapan anda di soalan 6(a). * KPM Scanned by CamScanner V ; c," _. .',j'\-> Q‘ 1 -’.\ .-‘U ~;,,~e§.»‘§‘ "£1-‘ -. I ('4 ‘ :- pl; ‘i~_> 4‘. \ .,~_;,l,> 7 Y. l I L, _. ‘:1 '_ “ _'.\::: ,.-' _' , - 3- - \ .' *"““' .1‘ ‘_-~ s '5' I‘ -J;-., U7‘ ;.':' ‘ = ~‘ i-..._. - - I ~ -4 .1 .5 _ v~. _ ..‘-i’ ‘ . I "~‘_;.";’ 2 .-, >~~. §’ '» P _ ,_ ‘$214? VF,’ “" iyl 1 1 wt‘ - i;'~ I '\. <" ;~___...' I ‘Y i i "4. -. 4 :55 i - ~ i V \ . \! I 2 J i Contoh Tindak Balas Eksotermik dan Endotermik dalam Kehidupan Harian Amara contoh lindak balas cksnlcrmik dun tindak balas endotermik dalam kehidupan lmrmn adalali scpcrli yang dilunjukkan dalam Ciambar iulu 5.2. Pembakaran bunga api - ~ ‘ i __.q_._.__-*__ I i -L*‘ ' Hi § _ i-X »-~/-» '“‘”' "“"“‘“ I __--- ‘ ii ‘_:'V. ‘ 1»,‘_\.’. " -/R-. “*3 ~ __ 9"’. ~‘_\‘_~I S9“ Fotosinlesis Membuat kek I i ,,,_€_4-A-—-4 _.-_.-_- _ , ._ r_.._,_ _.,_._..__+-—-.1IiIb7------- --av-W. __ , f i J I ? ff’ _ ) !\,_ V . I K viii» A 1A Respirasi __,_ _, _,_ ___ fi___T,__.______ _, _ ,+_,‘_...,-7 -'~ """ ‘W Gambarfoto 5.2 Contoh tindak balas eksotermik dan endotermik Berdasarkan Gambar foto 5.2, - contoh yang manakah merupakan tindak balas eksotermik? o contoh yang manakah merupakan tindak balas endotermik? LQQ KPM 4 V ; c," _. .',j'\-> Q‘ 1 -’.\ .-‘U ~;,,~e§.»‘§‘ "£1-‘ -. I ('4 ‘ :- pl; ‘i~_> 4‘. \ .,~_;,l,> 7 Y. l I L, _. ‘:1 '_ “ _'.\::: ,.-' _' , - 3- - \ .' *"““' .1‘ ‘_-~ s '5' I‘ -J;-., U7‘ ;.':' ‘ = ~‘ i-..._. - - I ~ -4 .1 .5 _ v~. _ ..‘-i’ ‘ . I "~‘_;.";’ 2 .-, >~~. §’ '» P _ ,_ ‘$214? VF,’ “" iyl 1 1 wt‘ - i;'~ I '\. <" ;~___...' I ‘Y i i "4. -. 4 :55 i - ~ i V \ . \! I 2 J i Contoh Tindak Balas Eksotermik dan Endotermik dalam Kehidupan Harian Amara contoh lindak balas cksnlcrmik dun tindak balas endotermik dalam kehidupan lmrmn adalali scpcrli yang dilunjukkan dalam Ciambar iulu 5.2. Pembakaran bunga api - ~ ‘ i __.q_._.__-*__ I i -L*‘ ' Hi § _ i-X »-~/-» '“‘”' "“"“‘“ I __--- ‘ ii ‘_:'V. ‘ 1»,‘_\.’. " -/R-. “*3 ~ __ 9"’. ~‘_\‘_~I S9“ Fotosinlesis Membuat kek I i ,,,_€_4-A-—-4 _.-_.-_- _ , ._ r_.._,_ _.,_._..__+-—-.1IiIb7------- --av-W. __ , f i J I ? ff’ _ ) !\,_ V . I K viii» A 1A Respirasi __,_ _, _,_ ___ fi___T,__.______ _, _ ,+_,‘_...,-7 -'~ """ ‘W Gambarfoto 5.2 Contoh tindak balas eksotermik dan endotermik Berdasarkan Gambar foto 5.2, - contoh yang manakah merupakan tindak balas eksotermik? o contoh yang manakah merupakan tindak balas endotermik? LQQ KPM 4 Scanned by CamScanner Mereka Bentuk Bahan dengan Menggunakan Konse Tindak B |a Eksotermik dan Endotermik bagi Menyelesaikan Magalah dal as am Kehidupan Harian ]a1ankan Aktiviti 5.1 untuk mereka bentuk bahan dengan mcnggunakan konsep tindak b | - a as eksotermik dan 61'ld0t€fI11ik bagi menyelesaikan masalah dalam kehidupan har'ian kehidupan harian ahan ‘_ ' ; kejuruteraan bagi ii? ,4 PAK@@ Mereka bentuk kejuruteraan bagi menyelesaikan masalah dalam Ar I, ‘I. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. " ' 2. Kumpulkan maklumat tentang proses mereka bentuk ' ' (a) menghasilkan bahan untuk melegakan kekejangan otot L ___,____i___i__ ___ _____?___ ,___,‘--" ‘ _'\ - . _~ .4 ,'/ -'~>i-.\_~ .. _. -' " _. ' , -,@=-n-—..-—--'~~~~'~—~__.r->»= (b) menghasilkan lampu kecemasan ketika bekalan elektrik terputus 1‘! KMK, KBMM, STEM Aktiviti pembelajaran berasaskan projek 4 . — — ' =¢-»""""‘=" ' ' ' -' - .~.>1,.-¢-=.-.-»-'"-"~~~~1_-~-.- V’ (c) i membina bekas yang boleh mengekalkan suhu yang tinggi atau renda h '#% '“*“"”“""**‘m'agWi#9‘=9s.,qqQ,¢—nv"’”_’~‘"--*~’*“4e "3"T“"5k5fi maklumat dan hasil kajian yang kumpulan anda peroleh dalam bentuk folio. ‘ l_\__ __ l i - -A '\,. . -. .' ‘§_" ‘J \-. 11 1_-.4 Mereka Bentuk Bahan dengan Menggunakan Konse Tindak B |a Eksotermik dan Endotermik bagi Menyelesaikan Magalah dal as am Kehidupan Harian ]a1ankan Aktiviti 5.1 untuk mereka bentuk bahan dengan mcnggunakan konsep tindak b | - a as eksotermik dan 61'ld0t€fI11ik bagi menyelesaikan masalah dalam kehidupan har'ian kehidupan harian ahan ‘_ ' ; kejuruteraan bagi ii? ,4 PAK@@ Mereka bentuk kejuruteraan bagi menyelesaikan masalah dalam Ar I, ‘I. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. " ' 2. Kumpulkan maklumat tentang proses mereka bentuk ' ' (a) menghasilkan bahan untuk melegakan kekejangan otot L ___,____i___i__ ___ _____?___ ,___,‘--" ‘ _'\ - . _~ .4 ,'/ -'~>i-.\_~ .. _. -' " _. ' , -,@=-n-—..-—--'~~~~'~—~__.r->»= (b) menghasilkan lampu kecemasan ketika bekalan elektrik terputus 1‘! KMK, KBMM, STEM Aktiviti pembelajaran berasaskan projek 4 . — — ' =¢-»""""‘=" ' ' ' -' - .~.>1,.-¢-=.-.-»-'"-"~~~~1_-~-.- V’ (c) i membina bekas yang boleh mengekalkan suhu yang tinggi atau renda h '#% '“*“"”“""**‘m'agWi#9‘=9s.,qqQ,¢—nv"’”_’~‘"--*~’*“4e "3"T“"5k5fi maklumat dan hasil kajian yang kumpulan anda peroleh dalam bentuk folio. ‘ l_\__ __ l i - -A '\,. . -. .' ‘§_" ‘J \-. 11 1_-.4 Scanned by CamScanner p ktis Fob-niatii 5:1 I '2 - re ‘ 1. Definisikan jenis tindak balas kimia yang berikut: (a) Tindak balas endotermik (b) Tindak balas eksotermik 2. Apakah maksud termokimia? 3. Mengapakah suhu bada.n kita meningkat semasa melakukan aktiviti fizikal yang Qrgas? 4. (a) Nyatakan satu contoh masalah glolaal yang disebabkan oleh tindak balas eksotermik (b) Berikan satu idea untuk menyelesmkan masalah yang dlsebutkan di soalan 4(a)_ 5. (a) Nyatakan jenis tindak balas yang paling baik bagi menghasilkan bahan untuk melegakan kekejangan otot. (b) Terangkan jawapan anda. "S ,4 o wfl ia/ah I Kalian tentang perubahan haba semasa tindak balas kimla berlaku I dengan I 'ké'*1pe'rs9l<if&I1Bn I Haba diserap dari persekitaran dalam dalam I- I ba_las;'éksotermi|g * "findak balas endotermik -_- ;~ ‘.1 . ._ _ I . i . - Sepeffi dalam proses seperti dalam proses . Y I I FEembaI<aran kertas, Fotosintesis, membuat kek, pengekstrakan létupan bom, respirasi, besi daripada bijih besi, melarutkan .;;;§pbU1ralan'_a5id dengan) alkali garam ammonium dalam air I I yang menyebabkan yang menyebabkan I I Suhu meningkat Suhu menurun I I dalam dafafn ' ’ ""‘ =-5 f"‘,'-,...-;“=4v»' : ' p ktis Fob-niatii 5:1 I '2 - re ‘ 1. Definisikan jenis tindak balas kimia yang berikut: (a) Tindak balas endotermik (b) Tindak balas eksotermik 2. Apakah maksud termokimia? 3. Mengapakah suhu bada.n kita meningkat semasa melakukan aktiviti fizikal yang Qrgas? 4. (a) Nyatakan satu contoh masalah glolaal yang disebabkan oleh tindak balas eksotermik (b) Berikan satu idea untuk menyelesmkan masalah yang dlsebutkan di soalan 4(a)_ 5. (a) Nyatakan jenis tindak balas yang paling baik bagi menghasilkan bahan untuk melegakan kekejangan otot. (b) Terangkan jawapan anda. "S ,4 o wfl ia/ah I Kalian tentang perubahan haba semasa tindak balas kimla berlaku I dengan I 'ké'*1pe'rs9l<if&I1Bn I Haba diserap dari persekitaran dalam dalam I- I ba_las;'éksotermi|g * "findak balas endotermik -_- ;~ ‘.1 . ._ _ I . i . - Sepeffi dalam proses seperti dalam proses . Y I I FEembaI<aran kertas, Fotosintesis, membuat kek, pengekstrakan létupan bom, respirasi, besi daripada bijih besi, melarutkan .;;;§pbU1ralan'_a5id dengan) alkali garam ammonium dalam air I I yang menyebabkan yang menyebabkan I I Suhu meningkat Suhu menurun I I dalam dafafn ' ’ ""‘ =-5 f"‘,'-,...-;“=4v»' : ' Scanned by CamScanner l Bah 5: Termukimia ’ Reflk'K " ~ 1 '. ¢ 3' °"d"'I ’ -.- A I.'3iK“;£-E-‘)i&H’F¥w§ ..ESfi"‘:k _‘' ‘ _ _ , -.,aQ -1: v u»;\ - ‘4'.,I,(»:; ‘iii _ 7* _-L-§§,3; IZ“ -'»_.+»,.1 ._IA--'. '7 Selepas mempelajari bab ini, anda dapat; (L Tindak Balas Endotermik dan Eksotermik (ti Mendefinisikan tindak balas endotermik dan tindak balas eksotermik. ‘ V [J Menghubungkaitkan perubahan kimia yang melibatkan haba dengan tindak balas I endotermik dan tindak balas eksotermik. é [3 Menjalankan eksperimen untuk membanding dan membezakan tindak balas eksotermik ' dengan tindak balas endotermik. ; Menjelaskan dengan contoh tindak balas eksotermik dan tindak balas endotermik. I l___>I Mereka bflntuk bahan yang menggunakan konsep tindak balas eksotermik dan endotermik i bagi menyelesaikan masalah dalam kehidupan. I‘ Praktis Sumatif E Iawab soalan yang berikut: 1. Terdapat dua jenis tindak balas, iaitu tindak balas eksotermik dan tindak balas endotermik. Padankan contoh tindak balas dengan jenis tindak balas yang betul. (a) Pembakaran petrol O **-if (b) Fotosintesis O ! ' (C) Respirasi ' 0 Tindak balas eksotermik (d) Membuat roti O . ¢ Tindak balas endotermik (e) Peneutralan O -‘_'-' "*" , (f) Pengaratan besi 0 =p-nu---—-——1'-Z . 2. Gariskan jawapan yang betul tentang tindak balas eksotermik. (a) Pembakaran ljlin ialah tindak balas eksotermik kerana haba (dibebas/diserap). , (b) Tindak balas eksotermik dalam badan kita (meningkatkan/menurunkan) suhu badan. if I (C) Tindak balas eksotermik diaplikasikan dalam pek (sejuk/panas) segera. _ ~ (_d) Membuat kek bukan tindak balas eksotermik kerana haba (dibebas/diserap). 1- E2 KPM k l Bah 5: Termukimia ’ Reflk'K " ~ 1 '. ¢ 3' °"d"'I ’ -.- A I.'3iK“;£-E-‘)i&H’F¥w§ ..ESfi"‘:k _‘' ‘ _ _ , -.,aQ -1: v u»;\ - ‘4'.,I,(»:; ‘iii _ 7* _-L-§§,3; IZ“ -'»_.+»,.1 ._IA--'. '7 Selepas mempelajari bab ini, anda dapat; (L Tindak Balas Endotermik dan Eksotermik (ti Mendefinisikan tindak balas endotermik dan tindak balas eksotermik. ‘ V [J Menghubungkaitkan perubahan kimia yang melibatkan haba dengan tindak balas I endotermik dan tindak balas eksotermik. é [3 Menjalankan eksperimen untuk membanding dan membezakan tindak balas eksotermik ' dengan tindak balas endotermik. ; Menjelaskan dengan contoh tindak balas eksotermik dan tindak balas endotermik. I l___>I Mereka bflntuk bahan yang menggunakan konsep tindak balas eksotermik dan endotermik i bagi menyelesaikan masalah dalam kehidupan. I‘ Praktis Sumatif E Iawab soalan yang berikut: 1. Terdapat dua jenis tindak balas, iaitu tindak balas eksotermik dan tindak balas endotermik. Padankan contoh tindak balas dengan jenis tindak balas yang betul. (a) Pembakaran petrol O **-if (b) Fotosintesis O ! ' (C) Respirasi ' 0 Tindak balas eksotermik (d) Membuat roti O . ¢ Tindak balas endotermik (e) Peneutralan O -‘_'-' "*" , (f) Pengaratan besi 0 =p-nu---—-——1'-Z . 2. Gariskan jawapan yang betul tentang tindak balas eksotermik. (a) Pembakaran ljlin ialah tindak balas eksotermik kerana haba (dibebas/diserap). , (b) Tindak balas eksotermik dalam badan kita (meningkatkan/menurunkan) suhu badan. if I (C) Tindak balas eksotermik diaplikasikan dalam pek (sejuk/panas) segera. _ ~ (_d) Membuat kek bukan tindak balas eksotermik kerana haba (dibebas/diserap). 1- E2 KPM k Scanned by CamScanner ‘A jawapan anda. Q ' y ' g . ‘ aa 9 3. Selesaikan teka silang kata di bawah dengan jawapan yang betul. III‘ M (e) (d) -,-_._-.1 I I Q1,‘ Melintang r.....__._. I "I I ii-——-i I ._.._T,_..__. ____¢,_...., I (F) ""I I Tn |""" i IASY I I iii 4_.i-,1 “’IIIlIiRllI Menegak ___J (d) Alat yang mengukur perubahan suhu semasa tindak balas eksotermik dan ’__* tindak balas endotermik. "-" Tindak balas kimia yang menyerap haba dari persekitaran. (f) Tindak balas kimia yang membebaskan haba ke persekitaran. 4. Rajah 1 menunjukkan susunan radas untuk pemanasan kalsium karbonat. Kalsium karbonat r I Panaskan I Q Kaki retort i .! Rajah 1 Air kapur ______ (a) Kajian perubahan haba semasa tindak balas kimia berlaku. 7-‘ (b) Tindak balas endotermik yang berlaku -—-- dalam tumbuhan. I.___..; (c) Tindak balas eksotermik yang berlaku _____, dalam haiwan. " Adakah pemanaéan kalsium karbonat merupakan tindak balas eksotennik" atau tindak F‘. _ .‘ L ii < I ca,-; ' < 1;,-7 4.4 1'} -='.-:1-_-*'~"Y~..?{ ~\ 1 I I’ ‘A jawapan anda. Q ' y ' g . ‘ aa 9 3. Selesaikan teka silang kata di bawah dengan jawapan yang betul. III‘ M (e) (d) -,-_._-.1 I I Q1,‘ Melintang r.....__._. I "I I ii-——-i I ._.._T,_..__. ____¢,_...., I (F) ""I I Tn |""" i IASY I I iii 4_.i-,1 “’IIIlIiRllI Menegak ___J (d) Alat yang mengukur perubahan suhu semasa tindak balas eksotermik dan ’__* tindak balas endotermik. "-" Tindak balas kimia yang menyerap haba dari persekitaran. (f) Tindak balas kimia yang membebaskan haba ke persekitaran. 4. Rajah 1 menunjukkan susunan radas untuk pemanasan kalsium karbonat. Kalsium karbonat r I Panaskan I Q Kaki retort i .! Rajah 1 Air kapur ______ (a) Kajian perubahan haba semasa tindak balas kimia berlaku. 7-‘ (b) Tindak balas endotermik yang berlaku -—-- dalam tumbuhan. I.___..; (c) Tindak balas eksotermik yang berlaku _____, dalam haiwan. " Adakah pemanaéan kalsium karbonat merupakan tindak balas eksotennik" atau tindak F‘. _ .‘ L ii < I ca,-; ' < 1;,-7 4.4 1'} -='.-:1-_-*'~"Y~..?{ ~\ 1 I I’ Scanned by CamScanner -F".-.\.-__ I I I I I r i I I I v-~—-A.1-_..--v--na..-_< __.._.___ I\ )- ’. 5 .\ Q. I _f_.=,.=.,_l. IE ii- I; 7-.-fi;:~ 11"‘; if} Bab 5: Termokimia Bezakan tindak balas a t - - . _ n ara asid hidroklorik dengan natrium karbonat dan tindak balas antara asid hidroklorik den Bagaimanakah kesan pemanas ] b semula pokok? gan natrium hidrogen karbonat. an 8 0 al dapat dikurangkan melalui penanaman R ' h 2 ‘ - . . . (3) 313 men‘~mJ"kkan tindak balas termit, iaitu pemanasan ferum(iI) oksida, serbuk aluminium dan pita magnesium Rajah 2 Adakah tindak balas termit merupakan tindak balas eksotermik atau tindak balas endotermik? Terangkan jawapan anda. .4 (b) Rajah 3 menunjukkan satu aplikasi tindak balas termit. Rajah 3 Huraikan aplikasi tindak balas termit dalam Rajah 3. I-‘£52 ,,._KPM ; -F".-.\.-__ I I I I I r i I I I v-~—-A.1-_..--v--na..-_< __.._.___ I\ )- ’. 5 .\ Q. I _f_.=,.=.,_l. IE ii- I; 7-.-fi;:~ 11"‘; if} Bab 5: Termokimia Bezakan tindak balas a t - - . _ n ara asid hidroklorik dengan natrium karbonat dan tindak balas antara asid hidroklorik den Bagaimanakah kesan pemanas ] b semula pokok? gan natrium hidrogen karbonat. an 8 0 al dapat dikurangkan melalui penanaman R ' h 2 ‘ - . . . (3) 313 men‘~mJ"kkan tindak balas termit, iaitu pemanasan ferum(iI) oksida, serbuk aluminium dan pita magnesium Rajah 2 Adakah tindak balas termit merupakan tindak balas eksotermik atau tindak balas endotermik? Terangkan jawapan anda. .4 (b) Rajah 3 menunjukkan satu aplikasi tindak balas termit. Rajah 3 Huraikan aplikasi tindak balas termit dalam Rajah 3. I-‘£52 ,,._KPM ; Scanned by CamScanner Z .. 1" unakan di hos nj P P kan bengkak luke- 3- Rajah 4 menu ‘ukkan ck anas 898*" dan Pek sejuk “gem yang dig unt Dengan menggunakan daya kreativiti anda, uba suai ‘a P pek sejuk segera dengan menggunakan bahan yang berikut. Terangkan- 4\ uk melegakan kekejangan otot dan mengllfang ‘ ’Zl£',{'$ ' .,’~ h i-_._ ,_} . . ' 4:... 1-_ '...-4: . "II;I.m.iL _ g »' ~[‘=:_ ~ P» I -\ I ' ’ I ‘ P Dua begplastik , _ _( I-nipis _ -I _____- P -§_‘£./1//r Em // Rajah 4 h ' d n bina ek panas segera dan 3-" -- ._. (saiz:.=.ke6i1)»- D i ' Z .. 1" unakan di hos nj P P kan bengkak luke- 3- Rajah 4 menu ‘ukkan ck anas 898*" dan Pek sejuk “gem yang dig unt Dengan menggunakan daya kreativiti anda, uba suai ‘a P pek sejuk segera dengan menggunakan bahan yang berikut. Terangkan- 4\ uk melegakan kekejangan otot dan mengllfang ‘ ’Zl£',{'$ ' .,’~ h i-_._ ,_} . . ' 4:... 1-_ '...-4: . "II;I.m.iL _ g »' ~[‘=:_ ~ P» I -\ I ' ’ I ‘ P Dua begplastik , _ _( I-nipis _ -I _____- P -§_‘£./1//r Em // Rajah 4 h ' d n bina ek panas segera dan 3-" -- ._. (saiz:.=.ke6i1)»- D i ' Scanned by CamScanner TEMA solar djgunakan untuk menjana tenaga t.l€l(ll‘ll\ Apakah kepentingan penjana W fiaga elektrik dengan menggunakan sumber tmaga solar di Malaysia? I .4 ';‘I it . '-._ '-Mil Berdasarkan imdang-undang di Malaysia pemasangan alat pengesan asap di bangunan seperti hospital, hotel, pasar raya dan bangunan pejabat adalah wajib. Alat pengesan asap lazimnya mengandungi sedikit bahan radioaktif. Namakan bahan radioaktif ini. Apakah kepentingan mengendalikan bahan radioaktif dengan efektif dalam kehidupan harian? ‘é='-u~' I TEMA solar djgunakan untuk menjana tenaga t.l€l(ll‘ll\ Apakah kepentingan penjana W fiaga elektrik dengan menggunakan sumber tmaga solar di Malaysia? I .4 ';‘I it . '-._ '-Mil Berdasarkan imdang-undang di Malaysia pemasangan alat pengesan asap di bangunan seperti hospital, hotel, pasar raya dan bangunan pejabat adalah wajib. Alat pengesan asap lazimnya mengandungi sedikit bahan radioaktif. Namakan bahan radioaktif ini. Apakah kepentingan mengendalikan bahan radioaktif dengan efektif dalam kehidupan harian? ‘é='-u~' I Scanned by CamScanner / P Penjan an Elektrik dan Kemagnetan eall ‘l i ll \" J» ~47 -' - ~-'_. ‘_;,. ‘I J fl.t¢’_;'. _;r.‘-5:,‘ Tl,,:— 1' w -2 I—;.i £ I- .el_e.ktiili / P Penjan an Elektrik dan Kemagnetan eall ‘l i ll \" J» ~47 -' - ~-'_. ‘_;,. ‘I J fl.t¢’_;'. _;r.‘-5:,‘ Tl,,:— 1' w -2 I—;.i £ I- .el_e.ktiili Scanned by CamScanner 1' 4"".,. Knwl : itfusfilflza kuasa O Gegelung sekunder Q Lita; Pimas . Ams tginsan : 2,/oltan input O Kayutan ¢(ekt,-ik Q Ams u1ang_a1ik . R:nd N . al Q Kilowatt-Jam (l<Wj) . Gegehm ' - _ 8810f! O Kecekapan tenaga g primer O Dawai bum: awn, V‘ \ If. f ll,_ /f:_, v»>~ \~4a ;‘.'"'w H-i;_.~ _ A '__ I-* ~; '\¢\'»4\l—\_l\/ -» ._,-< '*‘-1"‘; ~ ‘“ ~ v \1\,‘l at‘: _',~._; \.. _,- ,_ ,,,, _ , .._ ,l..~_. A |»4 _._.\,_ _.3 7\ ._. ,._ r" '".l~;» \afi.,,_-. I3 3 ?".J;aQ..4 ‘../__1~ \,: \‘r,_;-‘J;--\ Al‘\ \\ avg .13 lifli’ : A;-\ 3Q_ ,2"'\'~— ~ I \»O"\-‘ , A ‘a \ 1< il r‘ ~~—-_~ "~..'C'b. I '\.--' ;: *2 \.'*_~ -~» .< .\~. |..‘» a. '~- -»t- . \.-..: \. - \..:."..\.1 CG \| ‘4i‘.‘v\\‘\|l _, ‘ ‘““" I“ ‘: I »;3~ ~--M1’ .*:- -dad f‘.;i'\,Gr\<' L\‘:dG. /H7 :>';<.1" :-no —-~ a _ * - -~- - -- \t»:.>:l - 3:.Q:.f "‘.€v"-_5U‘IcI.'\'.~‘..": f6I‘,§_Qj c‘.~;"~\('I-\ *1 7 )_ ".1 FJq< 1" ?9'>.=.g.a eiekink l‘.r~\)Jl() a aa b- --\,\;A_>A J'.\-\. me-. zranal‘: 5-sr‘.‘=L*»".;i:r sle.<<=:‘ "‘ — ~ ~. __t-_;..a I -. ‘.-, _ , _ ‘ _ 5‘””1"’ ""‘/' "“)\ H-'Im-PI k\!'!: "H .~‘.;:r:.~-ri'.Ki:0:'0(: ii:.m:_<I mi: '::.k.h:' m'g.zr.2 !"cm;*<".'.1.~x-_‘l7.ii? I i4oo.\‘i7'I l <’“j\“\ /1' >\{lMALAYS|A M ’? 7 1% I”-Q1\1;;‘ 2'-o _. ‘.._~__~,_-,1;-_1~ I2-~_ - _,' I Di manakah slesen *1 qii-‘ iana kuasa yang menggunakan 5; tenaga nuklear hams dibina , , di negara Rita? ' 1' _“ ‘. 1' 4"".,. Knwl : itfusfilflza kuasa O Gegelung sekunder Q Lita; Pimas . Ams tginsan : 2,/oltan input O Kayutan ¢(ekt,-ik Q Ams u1ang_a1ik . R:nd N . al Q Kilowatt-Jam (l<Wj) . Gegehm ' - _ 8810f! O Kecekapan tenaga g primer O Dawai bum: awn, V‘ \ If. f ll,_ /f:_, v»>~ \~4a ;‘.'"'w H-i;_.~ _ A '__ I-* ~; '\¢\'»4\l—\_l\/ -» ._,-< '*‘-1"‘; ~ ‘“ ~ v \1\,‘l at‘: _',~._; \.. _,- ,_ ,,,, _ , .._ ,l..~_. A |»4 _._.\,_ _.3 7\ ._. ,._ r" '".l~;» \afi.,,_-. I3 3 ?".J;aQ..4 ‘../__1~ \,: \‘r,_;-‘J;--\ Al‘\ \\ avg .13 lifli’ : A;-\ 3Q_ ,2"'\'~— ~ I \»O"\-‘ , A ‘a \ 1< il r‘ ~~—-_~ "~..'C'b. I '\.--' ;: *2 \.'*_~ -~» .< .\~. |..‘» a. '~- -»t- . \.-..: \. - \..:."..\.1 CG \| ‘4i‘.‘v\\‘\|l _, ‘ ‘““" I“ ‘: I »;3~ ~--M1’ .*:- -dad f‘.;i'\,Gr\<' L\‘:dG. /H7 :>';<.1" :-no —-~ a _ * - -~- - -- \t»:.>:l - 3:.Q:.f "‘.€v"-_5U‘IcI.'\'.~‘..": f6I‘,§_Qj c‘.~;"~\('I-\ *1 7 )_ ".1 FJq< 1" ?9'>.=.g.a eiekink l‘.r~\)Jl() a aa b- --\,\;A_>A J'.\-\. me-. zranal‘: 5-sr‘.‘=L*»".;i:r sle.<<=:‘ "‘ — ~ ~. __t-_;..a I -. ‘.-, _ , _ ‘ _ 5‘””1"’ ""‘/' "“)\ H-'Im-PI k\!'!: "H .~‘.;:r:.~-ri'.Ki:0:'0(: ii:.m:_<I mi: '::.k.h:' m'g.zr.2 !"cm;*<".'.1.~x-_‘l7.ii? I i4oo.\‘i7'I l <’“j\“\ /1' >\{lMALAYS|A M ’? 7 1% I”-Q1\1;;‘ 2'-o _. ‘.._~__~,_-,1;-_1~ I2-~_ - _,' I Di manakah slesen *1 qii-‘ iana kuasa yang menggunakan 5; tenaga nuklear hams dibina , , di negara Rita? ' 1' _“ ‘. Scanned by CamScanner Pelbagai Sumber Tenaga untuk Menjanakan Tenaga Elektrik Taliulmh anda negara kitaI Malaysia merupakan sebullli negara yang sungguh ber_ia}'a nienggunakan pelbagal sumber tenaga untuk menjana tenaga elektrik? Apakah .\LLIl]b€f tenaga yang digunakan cli Malaysia untuk menjana tenaga clektrik? Penianaan tenaga elelarik menggunakan pelbagai sumber tenaga. Sumber tenaga yang berbeza ini boleh dikelaskaii kepada dua kumpulan yang utama, iaitu sumber tenaga boleh baharu dan sumber tenaga tidak bflleh baharu seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.1. Rajah 6-2 pula menunjukkan sumber tenaga boleh baharu dan Sllmber tenaga tidak boleh baharu yang digunakan dalam M8580 jana kuasa di Malaysia. _ 5 . ..._._ at--»_-__,§-Q ten) 8 ,_ ___ Sumber tenaga Sumber tenaga tidak boleh baharu boleh baharu Sumbertenagayangboleh oigantikansecara berterusandantidak akanhabis. Sumber tenaga yang tidak boleh diganti dan akan habis digunakan. Tenaga nuklear ~ Arang batu ~ Gas asli Q Petroleum ~ Tenagahidro ¢ Tenagaombak - Tenagasolar ¢Tenagapasangsurut ~ Tenaoflaflsh -Tenagabioisim ~ Tenagageoterrna Tenaga Elfiktrlk 1 , I%Ma/az)/.si2;,(¢,, I I I I I I l I —~I-a. ~—*—*?~ ,-I-.1:-_ Kini, Malaysia merupakan negara yang perlama dalam sekior I perinduslrian biojisim di ramau A p \‘ Tenggara. Sarawak dan Sabah Sm 3 -I merupakan dua buah negen di "' Malaysia yang mempunyaj kepelbagaian dan kuanlili sumbe, l~ biojisim yang paling banyak. - Pelbagai jenis biojisim ini ' termasuklah biojisim kelapa Sam , nuian, pokok getah, Sampah . ~\_1l sarap. sekam Dadi. jagung dan sebagainya. Selain penjanaan ll" ; tenaga eleklrik, biojisim juga I digunakan untuk menghasilkan produk yang inovalil seperli bahan ' I binaan bangunan yang baharu, 9 Stesen ]8|'l8 kuasa hibrid dl Pulau Perhentlan Kecil, Terengganu (Sumber tenaga: Angin, Solar, Diesel) Pelbagai Sumber Tenaga untuk Menjanakan Tenaga Elektrik Taliulmh anda negara kitaI Malaysia merupakan sebullli negara yang sungguh ber_ia}'a nienggunakan pelbagal sumber tenaga untuk menjana tenaga elektrik? Apakah .\LLIl]b€f tenaga yang digunakan cli Malaysia untuk menjana tenaga clektrik? Penianaan tenaga elelarik menggunakan pelbagai sumber tenaga. Sumber tenaga yang berbeza ini boleh dikelaskaii kepada dua kumpulan yang utama, iaitu sumber tenaga boleh baharu dan sumber tenaga tidak bflleh baharu seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.1. Rajah 6-2 pula menunjukkan sumber tenaga boleh baharu dan Sllmber tenaga tidak boleh baharu yang digunakan dalam M8580 jana kuasa di Malaysia. _ 5 . ..._._ at--»_-__,§-Q ten) 8 ,_ ___ Sumber tenaga Sumber tenaga tidak boleh baharu boleh baharu Sumbertenagayangboleh oigantikansecara berterusandantidak akanhabis. Sumber tenaga yang tidak boleh diganti dan akan habis digunakan. Tenaga nuklear ~ Arang batu ~ Gas asli Q Petroleum ~ Tenagahidro ¢ Tenagaombak - Tenagasolar ¢Tenagapasangsurut ~ Tenaoflaflsh -Tenagabioisim ~ Tenagageoterrna Tenaga Elfiktrlk 1 , I%Ma/az)/.si2;,(¢,, I I I I I I l I —~I-a. ~—*—*?~ ,-I-.1:-_ Kini, Malaysia merupakan negara yang perlama dalam sekior I perinduslrian biojisim di ramau A p \‘ Tenggara. Sarawak dan Sabah Sm 3 -I merupakan dua buah negen di "' Malaysia yang mempunyaj kepelbagaian dan kuanlili sumbe, l~ biojisim yang paling banyak. - Pelbagai jenis biojisim ini ' termasuklah biojisim kelapa Sam , nuian, pokok getah, Sampah . ~\_1l sarap. sekam Dadi. jagung dan sebagainya. Selain penjanaan ll" ; tenaga eleklrik, biojisim juga I digunakan untuk menghasilkan produk yang inovalil seperli bahan ' I binaan bangunan yang baharu, 9 Stesen ]8|'l8 kuasa hibrid dl Pulau Perhentlan Kecil, Terengganu (Sumber tenaga: Angin, Solar, Diesel) Scanned by CamScanner >9 ' ' W€1'\v~¢ I W, _ " 3. I _,, .1- Slesen iaiizi kuasa lll(ll()(_:l(:l'~.llIl‘. [i;iI~i,in (ll garayvak (SIJFIIDHI leriarja l(5l)i_l’.j}_i lIl(ll’J) Ii? ,_ L I ' \ <<<<< W i | I ‘ Stesen Jana kuasa di Malaysia M jana kuasa biojisim TSH Bio-Energy Bhd. dl Sabah (Sumber tenaga: Biojisim) /‘ ‘,i{|i(;lljl ifliiiiliilri I ,...._l Bab 6: Elektrik dan Keinagnetan '§':‘ \- ,"_ ~‘_ ll[I fl-: 1 I v .""~ ,~ . ' --‘es. I_ - ‘fin - ~ ~ ‘,Ii;',i;iI |§lllr_i 'rii:i'*,ii li,i;iriki,. .lillll;}I Ill Ni;-I_ii>ii I ; ‘ ;I »;;- 4 Ii,Il_j-‘i f_‘i.-“i-.azi‘aliI ._ _ .I _._.->_ ._.. \'~é _i SiC1S€ll]8FlEI kuasa Sultan Azlan Shah cli ; Manjung, Perak (Sumner tenaga: Arang batu) _~~.L.- l AL Stesen ;ana kuasa Gelugor di Pulau Pinang (Sumber tenaga: Diesel) >9 ' ' W€1'\v~¢ I W, _ " 3. I _,, .1- Slesen iaiizi kuasa lll(ll()(_:l(:l'~.llIl‘. [i;iI~i,in (ll garayvak (SIJFIIDHI leriarja l(5l)i_l’.j}_i lIl(ll’J) Ii? ,_ L I ' \ <<<<< W i | I ‘ Stesen Jana kuasa di Malaysia M jana kuasa biojisim TSH Bio-Energy Bhd. dl Sabah (Sumber tenaga: Biojisim) /‘ ‘,i{|i(;lljl ifliiiiliilri I ,...._l Bab 6: Elektrik dan Keinagnetan '§':‘ \- ,"_ ~‘_ ll[I fl-: 1 I v .""~ ,~ . ' --‘es. I_ - ‘fin - ~ ~ ‘,Ii;',i;iI |§lllr_i 'rii:i'*,ii li,i;iriki,. .lillll;}I Ill Ni;-I_ii>ii I ; ‘ ;I »;;- 4 Ii,Il_j-‘i f_‘i.-“i-.azi‘aliI ._ _ .I _._.->_ ._.. \'~é _i SiC1S€ll]8FlEI kuasa Sultan Azlan Shah cli ; Manjung, Perak (Sumner tenaga: Arang batu) _~~.L.- l AL Stesen ;ana kuasa Gelugor di Pulau Pinang (Sumber tenaga: Diesel) Scanned by CamScanner i III I I I l I 1 I ‘ l II -II ;_______-,>~,-A_ =<-'--.._= .-..:.:.,- £11.’ "‘Q uJAI ;=-;(‘jI K. Ii” ElF’! "I l~.I _...,._.- ._..__ - A ____.__--_____.___-._- .__.._.___.I ;..',_—_'=.-.-—’-=-_.._.._.-.--....___,. I I I4’ ll‘ ~'Iii! .' I II-JFI‘ ~ ~l I I.I. v l I I ‘I LIII I I "IL:"""7ZY""”? :: ‘._- i I v IT.-all Jar, ii a l5 1 Eli "II - I Q Proses Penjanaan Tenaga Elektrik Generator ialah alat yang diginakan untuk menjana g yang menunjulckan satu contoh model generator. k nan tena a elektrik. Perhatikan Gambar fqto Namakan dua ompo utama yang menjana arus Mag“) dalam model generator ini. \/ - Gcgelung dawai Engkol I:-L V l 3 \\ \ B 0/] /1 Magnet \' “* '/ LED k“ I Gambarfoto 6.1 Model generator d I eiierator itu diputarkan satu arus ya g I1 €\ é 1, '1 ~ I7 5 -II I I n dikenali sebagai arus Apabila engkol pada mo e g I aruhan ini menyalakan LED. aruhan akan dihasilkan. Pengaliraii arus Pada tahun 1831, ahli sains Michael Faraday telah melakukan satu siri kajian tentang penjanaan elektrik dengan menggunakan medan magnet. Arus elektrik dihasilkan oleh: - Gerakan dawai menyebabkan garis medan magnet dipotong. Dawai penyambung atau solenoid digerakkan melalui ruang antara kutub magnet dengan pantas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.3 dan 6.4. Garis medan magnet dipotong. Arus aruhan dihasilkan dalam dawai penyambung atau solenoid dan mengalir melalui galvanometer. Iarum penunjuk galvanometer terpesong. - Gerakan magnet menyebabkan garis medan magnet dipotong. Magnet digerakkan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.5 dan 6.6 supaya garis medan magnet dipotong oleh dawai penyambung atau solenoid. Arus aruhan dihasilkan dalam dawai penyambung atau solenoid dan mengalir melalui galvanometer. Iarum penunjuk galvanometer terpesong. Q2 ,,._ KPM I E1__ Galvanometer ,:_ > Magnet Galvanometer digeralckaril Dawai penyambung I I 1 digerakkan '1: .3. I. Galvanometer Gajvanomem y Magnet j digerakkan __ I I ~ , I ‘ I Solenoid ~ ' IMagnet digerakkan j Dawai penyambung .- ‘Y .I _ T ._. __v K ‘m’ J ‘ lnIl)9 Solenoid filly?‘ 2 I i III I I I l I 1 I ‘ l II -II ;_______-,>~,-A_ =<-'--.._= .-..:.:.,- £11.’ "‘Q uJAI ;=-;(‘jI K. Ii” ElF’! "I l~.I _...,._.- ._..__ - A ____.__--_____.___-._- .__.._.___.I ;..',_—_'=.-.-—’-=-_.._.._.-.--....___,. I I I4’ ll‘ ~'Iii! .' I II-JFI‘ ~ ~l I I.I. v l I I ‘I LIII I I "IL:"""7ZY""”? :: ‘._- i I v IT.-all Jar, ii a l5 1 Eli "II - I Q Proses Penjanaan Tenaga Elektrik Generator ialah alat yang diginakan untuk menjana g yang menunjulckan satu contoh model generator. k nan tena a elektrik. Perhatikan Gambar fqto Namakan dua ompo utama yang menjana arus Mag“) dalam model generator ini. \/ - Gcgelung dawai Engkol I:-L V l 3 \\ \ B 0/] /1 Magnet \' “* '/ LED k“ I Gambarfoto 6.1 Model generator d I eiierator itu diputarkan satu arus ya g I1 €\ é 1, '1 ~ I7 5 -II I I n dikenali sebagai arus Apabila engkol pada mo e g I aruhan ini menyalakan LED. aruhan akan dihasilkan. Pengaliraii arus Pada tahun 1831, ahli sains Michael Faraday telah melakukan satu siri kajian tentang penjanaan elektrik dengan menggunakan medan magnet. Arus elektrik dihasilkan oleh: - Gerakan dawai menyebabkan garis medan magnet dipotong. Dawai penyambung atau solenoid digerakkan melalui ruang antara kutub magnet dengan pantas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.3 dan 6.4. Garis medan magnet dipotong. Arus aruhan dihasilkan dalam dawai penyambung atau solenoid dan mengalir melalui galvanometer. Iarum penunjuk galvanometer terpesong. - Gerakan magnet menyebabkan garis medan magnet dipotong. Magnet digerakkan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.5 dan 6.6 supaya garis medan magnet dipotong oleh dawai penyambung atau solenoid. Arus aruhan dihasilkan dalam dawai penyambung atau solenoid dan mengalir melalui galvanometer. Iarum penunjuk galvanometer terpesong. Q2 ,,._ KPM I E1__ Galvanometer ,:_ > Magnet Galvanometer digeralckaril Dawai penyambung I I 1 digerakkan '1: .3. I. Galvanometer Gajvanomem y Magnet j digerakkan __ I I ~ , I ‘ I Solenoid ~ ' IMagnet digerakkan j Dawai penyambung .- ‘Y .I _ T ._. __v K ‘m’ J ‘ lnIl)9 Solenoid filly?‘ 2 I Scanned by CamScanner “Ti Proses Penjanaan Tenaga Elekirik Generator ialah alat yang digu||ul<an unluk mcnjuna lcnagu elcktrlk. ljt'tl1zit|.l<f1.:| (imnlmr tom 1;, | yang menunjukkan satu contoh model generator. /.e» Namakan dua kfimporian ( uwrna yang monjanu arus 1 M"W"~" dalam model generator am, | "~ K‘*., ticgx-lung ¢l:|w;n lcuy,l*ol > ‘ _A \/.1 él U § ._'-; l .)~_-_ l-;_\{ ..‘,2" _, M;1y,m'l LU---~ l.l'.l) l J l 1 Gambarfoto 6.1 Model generator Apabila engkol pada model generator ilu diputarkan, batu arus yang dikenali sebagai arus aruhan akan dihasilkan. Pengaliran arus aruhan ini menyalakan LED, Pada tahun 1831, ahli saim MlCh3Cl Faraday telah mclakukan satu siri kajian tentang pcnjanaan elcktrik dengan menggunakan medan magnet. Arus (ialvanometcr elektrik dihasilkan oleh: ‘3“l"**"‘""¢l¢'r - Gerakan dawai menyebabkan garis 1 n Magnet , mg-_ 5 medan magnet dipotong. 5 -w _ Dawai penyambung atau solenoid t k l digerakkan melalui ruang antara kutub I 30|L.m,;d magnet dengan pantas seperti yang g_ __ digerz - ditunjukkan dalam Rajah 6.3 dan 6.4. en ambun Garis me.dan'magnet dipotong: Arus digemkiany 3 aruhan dihasilkan dalam dawai _ penyambung atau solenoid dan mengalir '3 i l -“'7' V‘ ‘ ' ' melalui galvanometer. Jarum penunjuk galvanometer terpesong. Galvanommr Gamnomem - Gerakan magnet menyebabkan garis Magnet . medan magnet dipotong. digmkkan :_ Magnet digerakkan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.5 dan 6.6 L, _ 1 supaya garis medan magnet dipotong ='?=* '7 S°l‘"°‘d I oleh dawai penyambung atau solenoid. I1 IMagnet dis¢ra1<l<1n 1 l A Arus aruhan dihasilkan dalam dawai | ~ penyambung atau solenoid dan mengalir , Dawai penyambung ' melalui galvanometer. larum penuniuk galvanometer terPesong- ' 4 "’l“‘l"""' W r~.-$*%*¢*w,y, -1W Q‘- Q_ Q. Q“ \_ W3’E» KPM g “Ti Proses Penjanaan Tenaga Elekirik Generator ialah alat yang digu||ul<an unluk mcnjuna lcnagu elcktrlk. ljt'tl1zit|.l<f1.:| (imnlmr tom 1;, | yang menunjukkan satu contoh model generator. /.e» Namakan dua kfimporian ( uwrna yang monjanu arus 1 M"W"~" dalam model generator am, | "~ K‘*., ticgx-lung ¢l:|w;n lcuy,l*ol > ‘ _A \/.1 él U § ._'-; l .)~_-_ l-;_\{ ..‘,2" _, M;1y,m'l LU---~ l.l'.l) l J l 1 Gambarfoto 6.1 Model generator Apabila engkol pada model generator ilu diputarkan, batu arus yang dikenali sebagai arus aruhan akan dihasilkan. Pengaliran arus aruhan ini menyalakan LED, Pada tahun 1831, ahli saim MlCh3Cl Faraday telah mclakukan satu siri kajian tentang pcnjanaan elcktrik dengan menggunakan medan magnet. Arus (ialvanometcr elektrik dihasilkan oleh: ‘3“l"**"‘""¢l¢'r - Gerakan dawai menyebabkan garis 1 n Magnet , mg-_ 5 medan magnet dipotong. 5 -w _ Dawai penyambung atau solenoid t k l digerakkan melalui ruang antara kutub I 30|L.m,;d magnet dengan pantas seperti yang g_ __ digerz - ditunjukkan dalam Rajah 6.3 dan 6.4. en ambun Garis me.dan'magnet dipotong: Arus digemkiany 3 aruhan dihasilkan dalam dawai _ penyambung atau solenoid dan mengalir '3 i l -“'7' V‘ ‘ ' ' melalui galvanometer. Jarum penunjuk galvanometer terpesong. Galvanommr Gamnomem - Gerakan magnet menyebabkan garis Magnet . medan magnet dipotong. digmkkan :_ Magnet digerakkan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.5 dan 6.6 L, _ 1 supaya garis medan magnet dipotong ='?=* '7 S°l‘"°‘d I oleh dawai penyambung atau solenoid. I1 IMagnet dis¢ra1<l<1n 1 l A Arus aruhan dihasilkan dalam dawai | ~ penyambung atau solenoid dan mengalir , Dawai penyambung ' melalui galvanometer. larum penuniuk galvanometer terPesong- ' 4 "’l“‘l"""' W r~.-$*%*¢*w,y, -1W Q‘- Q_ Q. Q“ \_ W3’E» KPM g Scanned by CamScanner o00 r - "5. ‘K \. I- . -1- ,-0 -I‘ I--1. Y "Q * _l;, 4," .) “J '~‘:._.b' ‘-~. IOO Y: li , . J. 1 Hi .| 2.-'.'=_O ._. it \~I 1 ks Mengkaji penghasilan arus elektrik a b -E ‘f¢.~‘-i-1 J: 4 -\ .i‘ 52:: ~»:‘;":' ’ .,-.7 g. - .._ ‘s- ,'4)\T,\.v 1‘ .. ., L. _w-_ l' Q Q4 J ‘ .‘..'~‘-5 if .>lF _.\._ .-_1-“._1- r. .‘“ I. I, ._l L353» -.3-In ' _: .&~='I_“',--s-’-~T 4""-4;=-,',_ <7” "' -.»~'-= .4- " _w 0":">1"A‘. "3‘e‘l'fJ “=;-'<,'.. .. ~..'-W .-\'. "“r' '7' 1- t . 94$‘7,4“ _ ht‘? :.:*<**' » »:.-tt-‘»*t.<*'--‘*- "5 "“‘ " ' ;'~' -1:. _$_ v‘ K4 W‘; '-‘tn, _ ,>/'4, r _ .‘ At 4;". Q. A a £12.‘ V‘ ' " -1 ,’3 ‘ T . . . ,,\..~.-gt‘ _Q,r ,.‘./,,v,;\P:-F _ l l. 1"‘ l ' - I\I'.~r1*'¢‘~"""\L ,. '- ‘Z ,. _Iv 1.-1"“ "1 Pa ila garis medan magnet dipotong oleh dawai kupr Bahan awa| kuprum be I p . bersalut PVC ( FSIH ut \/C. Clawal P@‘n)/ambung dan tiub kadbod dengan lilitan dawai Qege ung dawau/solenoud) Radas Magnet bar, ma net b _ 9 erbemuk U dan galvanometer s|far tengah Arahan 1. 2. 3. 4. 5. 6. S b k ' Gaem king Sn daWa' kuprum bersalut PVC ke galvanometer sitar tengah. mafanefgeriwai l<;lpl’UfTt ke bawah di antara kutub utara dengan selatan sebuah catgltkan entu U dan kemudiannya ke atas seperti dalam Rajah 6.3. Perhati dan Gerakka pemesongan penunjuk galvanometer. _ n magnet berbentuk U ke atas dan kemudiannya ke bawah seperti dalam Ralah 6-5- Perhati dan catatkan pemesongan penunjuk galvanometer. éamlitngkan 9e9@|u"9 dawai kuprum bersalut PVC ke galvanometer sitar tengah. era _an Qegelung dawai seperti dalam Rajah 6.4. Perhati dan catatkan pemesongan penunjuk galvanometer. Geraklfan magnet bar seperti dalam Rajah 6.6. Perhati dan catatkan pemesongan penunjuk galvanometer. Pemerhatian I-anglkah Pemesongan penunjuk galvanometer 2 3 5 6 -i Soalan 1. 2. 3. Apakah yang dikesan oleh galvanometer apabila penunjuk galvanometer terpesong? Apakah yang berlaku apabila magnet bergerak secara relatif dengan dawai kuprum l atau gegelung dawai? Apakah yang dihasilkan oleh pemotongan garis medan magnet oleh dawai kuprum atau gegelung dawai? .e * ~'..'-"»-.\e‘,.5\,r""~,g¢_\_l ,'.;:1. ’?'- ‘E o00 r - "5. ‘K \. I- . -1- ,-0 -I‘ I--1. Y "Q * _l;, 4," .) “J '~‘:._.b' ‘-~. IOO Y: li , . J. 1 Hi .| 2.-'.'=_O ._. it \~I 1 ks Mengkaji penghasilan arus elektrik a b -E ‘f¢.~‘-i-1 J: 4 -\ .i‘ 52:: ~»:‘;":' ’ .,-.7 g. - .._ ‘s- ,'4)\T,\.v 1‘ .. ., L. _w-_ l' Q Q4 J ‘ .‘..'~‘-5 if .>lF _.\._ .-_1-“._1- r. .‘“ I. I, ._l L353» -.3-In ' _: .&~='I_“',--s-’-~T 4""-4;=-,',_ <7” "' -.»~'-= .4- " _w 0":">1"A‘. "3‘e‘l'fJ “=;-'<,'.. .. ~..'-W .-\'. "“r' '7' 1- t . 94$‘7,4“ _ ht‘? :.:*<**' » »:.-tt-‘»*t.<*'--‘*- "5 "“‘ " ' ;'~' -1:. _$_ v‘ K4 W‘; '-‘tn, _ ,>/'4, r _ .‘ At 4;". Q. A a £12.‘ V‘ ' " -1 ,’3 ‘ T . . . ,,\..~.-gt‘ _Q,r ,.‘./,,v,;\P:-F _ l l. 1"‘ l ' - I\I'.~r1*'¢‘~"""\L ,. '- ‘Z ,. _Iv 1.-1"“ "1 Pa ila garis medan magnet dipotong oleh dawai kupr Bahan awa| kuprum be I p . bersalut PVC ( FSIH ut \/C. Clawal P@‘n)/ambung dan tiub kadbod dengan lilitan dawai Qege ung dawau/solenoud) Radas Magnet bar, ma net b _ 9 erbemuk U dan galvanometer s|far tengah Arahan 1. 2. 3. 4. 5. 6. S b k ' Gaem king Sn daWa' kuprum bersalut PVC ke galvanometer sitar tengah. mafanefgeriwai l<;lpl’UfTt ke bawah di antara kutub utara dengan selatan sebuah catgltkan entu U dan kemudiannya ke atas seperti dalam Rajah 6.3. Perhati dan Gerakka pemesongan penunjuk galvanometer. _ n magnet berbentuk U ke atas dan kemudiannya ke bawah seperti dalam Ralah 6-5- Perhati dan catatkan pemesongan penunjuk galvanometer. éamlitngkan 9e9@|u"9 dawai kuprum bersalut PVC ke galvanometer sitar tengah. era _an Qegelung dawai seperti dalam Rajah 6.4. Perhati dan catatkan pemesongan penunjuk galvanometer. Geraklfan magnet bar seperti dalam Rajah 6.6. Perhati dan catatkan pemesongan penunjuk galvanometer. Pemerhatian I-anglkah Pemesongan penunjuk galvanometer 2 3 5 6 -i Soalan 1. 2. 3. Apakah yang dikesan oleh galvanometer apabila penunjuk galvanometer terpesong? Apakah yang berlaku apabila magnet bergerak secara relatif dengan dawai kuprum l atau gegelung dawai? Apakah yang dihasilkan oleh pemotongan garis medan magnet oleh dawai kuprum atau gegelung dawai? .e * ~'..'-"»-.\e‘,.5\,r""~,g¢_\_l ,'.;:1. ’?'- ‘E Scanned by CamScanner v - ':A< Membina sebuah generator l'll'1gl(8S yang dapat menyalakan LED dengan menggunakan magnet dan gegelung dawai o KMK, KIAK STEM ' Bahan {Vi- ° Akl 1| .f . . . \.*.- L Dawai kuprum bersalut PVC, p|ta selofan, wayar penyambung dengan menghasil J~0 ,__._._...- .. ._ ' 1- lg: Q:-..~.;=:;.-v¢-,- .=_,~’_ .,_e_;<,-.» - .,......U¢~ ._V -,., <e_._;:;..-gm‘ \".*§:J,:€ ' -t=?*£J#~*-~.-;d .-"“.~= 1 0006 5 S":'> "; '_?x1§§':»? \ l "0 . pm . A1rahan . . untuk i 1 2 ,2:-" 33*, P ='".u-:-_‘," -.-‘v -.-.~.1*L-M - '-‘ ;,~'¥-*'__*- i.-.:'a».;-eel; -., V. .-'I_' “‘._:voL..; ',.;_.,'~_:'9€“‘1;.,7 Vb". Radas ,/ Magnfl Angker dengan gandar, dua magnet magnadur, Gegelung kepingan kayu (tapak) dan pemegang magnet d11“'¢1i berbentuk-C . »'4 . . k klnp buaya dan LED movasi an "' iv. magnadur At .._ Pita selolan OIUUIGIOT . Jalankan aktivm |n| secara berkumpulan. mcnempalkan Bina sebuah generator arus terus (a.t.) yang ringkas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.7. Pastikan gandar berkeadaan pegun. Perhati dan catatkan sama ada LED menyala atau tidak. Putarkan gandar. Kemudian, perhati dan catatkan sama ada LED menyala atau tidak. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda. Berug - komulator karbon LEDl_ in 3. Hujung dawai gegelung untuk membina komutator .._ .¢~ \ Magnet magnadur Gandar Pemerhatian ,Ti: V .4 -'-_ ,.,; -_ l D: L--ll; ' U' ..gb - 1‘-‘I J~1!..L(l Rajah 6.7 Generator a.t. yang ringkas Soalan 1. Tandakan ( / ) pada pernyataan yang betul tentang pemotongan garis medan magnet di bawah ini. w \.*k' . I ~ " . (a) Apabila gegelung dawai dan magnet dalam keadaan pegun, garis medan magnet dipotong. (b) Apabila gegelung dawai bergerak dalam magnet yang berkeadaan pegun, garis medan magnet dipotong. (c) Arus akan teraruh hanya apabila garis medan magnet dipotong. 2. Bagaimanakah arus aruhan dapat dikesan dalam aktiviti ini? 3. Bagaimanakah arus aruhan dihasilkan oleh generator a.t.? 4. Nyatakan dua bentuk tenaga selain tenaga elektrik yang dihasilkan dalam aktiviti ini; 5. Nyatakan dua kelebihan LED sebagai alat pencahayaan berbanding dengan mentOl yang mempunyai filamen. v - ':A< Membina sebuah generator l'll'1gl(8S yang dapat menyalakan LED dengan menggunakan magnet dan gegelung dawai o KMK, KIAK STEM ' Bahan {Vi- ° Akl 1| .f . . . \.*.- L Dawai kuprum bersalut PVC, p|ta selofan, wayar penyambung dengan menghasil J~0 ,__._._...- .. ._ ' 1- lg: Q:-..~.;=:;.-v¢-,- .=_,~’_ .,_e_;<,-.» - .,......U¢~ ._V -,., <e_._;:;..-gm‘ \".*§:J,:€ ' -t=?*£J#~*-~.-;d .-"“.~= 1 0006 5 S":'> "; '_?x1§§':»? \ l "0 . pm . A1rahan . . untuk i 1 2 ,2:-" 33*, P ='".u-:-_‘," -.-‘v -.-.~.1*L-M - '-‘ ;,~'¥-*'__*- i.-.:'a».;-eel; -., V. .-'I_' “‘._:voL..; ',.;_.,'~_:'9€“‘1;.,7 Vb". Radas ,/ Magnfl Angker dengan gandar, dua magnet magnadur, Gegelung kepingan kayu (tapak) dan pemegang magnet d11“'¢1i berbentuk-C . »'4 . . k klnp buaya dan LED movasi an "' iv. magnadur At .._ Pita selolan OIUUIGIOT . Jalankan aktivm |n| secara berkumpulan. mcnempalkan Bina sebuah generator arus terus (a.t.) yang ringkas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.7. Pastikan gandar berkeadaan pegun. Perhati dan catatkan sama ada LED menyala atau tidak. Putarkan gandar. Kemudian, perhati dan catatkan sama ada LED menyala atau tidak. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda. Berug - komulator karbon LEDl_ in 3. Hujung dawai gegelung untuk membina komutator .._ .¢~ \ Magnet magnadur Gandar Pemerhatian ,Ti: V .4 -'-_ ,.,; -_ l D: L--ll; ' U' ..gb - 1‘-‘I J~1!..L(l Rajah 6.7 Generator a.t. yang ringkas Soalan 1. Tandakan ( / ) pada pernyataan yang betul tentang pemotongan garis medan magnet di bawah ini. w \.*k' . I ~ " . (a) Apabila gegelung dawai dan magnet dalam keadaan pegun, garis medan magnet dipotong. (b) Apabila gegelung dawai bergerak dalam magnet yang berkeadaan pegun, garis medan magnet dipotong. (c) Arus akan teraruh hanya apabila garis medan magnet dipotong. 2. Bagaimanakah arus aruhan dapat dikesan dalam aktiviti ini? 3. Bagaimanakah arus aruhan dihasilkan oleh generator a.t.? 4. Nyatakan dua bentuk tenaga selain tenaga elektrik yang dihasilkan dalam aktiviti ini; 5. Nyatakan dua kelebihan LED sebagai alat pencahayaan berbanding dengan mentOl yang mempunyai filamen. Scanned by CamScanner pr-*" -.__ I __ _ A ) - 1 ‘ Bab 6: Elektrik dun Kernel!-§"'~‘l*‘“ F V Z “I ¥ ._ _ ;i&,'<-‘§'+§“>Tr?i:_. * ' " ‘(-9. ff;->;;_‘-.'1.~{l if-L Tenaga Elektrik Diianakan di Stesen Jana Kuasa ‘ . . \r".'.-V‘,-.-_'.-I',l_~ E Perhankan Ralah 6'8 hlngga 5-13_ Lihat bagaimana tenaga elektrik dijanakan di stesen lam kuasa ' “1_‘>‘ -. dengan menggunakan pelbagai sumber tenaga .. ' . é'§_‘=_‘:‘J';,"‘-2.2! fi_ 1vn—w-w- ~n||u;..;._.._;.__A _ _ "2?’ - V '~ '"—"-Iv '~=--—~»- __ fi;_________P____ _V _ __ _ _ Y__ ‘_ _, vr ';¢“._.._.-; . - ‘ _ SFBSG" lama kuasa Yang menggunakan sumber tenaga tidak boleh baharu seperti =- dlesel, gas asli dan arang batu. u l ' "‘—' "’—~-~ ~~— _ _. __,_I_‘___, _ _, __ _ _ _ _ __ __ __ d.a4~; _-- " "L.......l| - t Dandang _ Pen)ana .-‘_- u I I l l l . Um‘ | u I Menara elektrik ’ lurb|n (T Air laut Y D Bahan api Kondenser Rajah 6.8 Stesen jana kuasa terma .'. "‘\!‘\'7“I§f__'1_“1" "U/;l=’“1T -'52--""“" .. _ _ . . -. , . . . . , :.~¢=3'“‘-My-‘. --,»‘- 1., " - . . . w . , H, _ _ . ,.. . {L Pembakaran Air dididihkan 1 Stim memutarkan , Penjana menghasilkan ' bahanapt r._' menjadlstim ‘ turbin ' tenaga elektrik _ ' I) ' ,i§\°<.*~_=\ ‘Z ‘I. JD", Iii V -_ '__ _ = .3.‘ ; l . J 1“ . ._.. -r A:-Y‘ ".7 ;l'.é'i' _ __- "an I “ ' " ' ‘-F‘ *1}. ' Tenagaklmia ,_t__#__,4 Tenaga haba V 1 _ Tenaga kmetlk _ Tenaga elektrik l " -- |—P»1f~“ ~- ~»__,= _ IQ .==<.e:»-- - =11!’ '-"~'- e '- 7» A "-'¢--7'-1-»= --»'i~r.-.- _.'l»._.".“_?-.. >,-L;~L';{:;’L;,__,‘, -1» , ,.,_,__ fill 2 , 'i,"zi‘=Jai1fiIa§t=t1as.ay.anifrtérifiuriakiintenaga solar. f - ~* -""'-"---" - -P " . V V Panelsuria 1.',€: keg. 1HnqQ& Qlekmk Rdjdh 6.9 Stesen Jana kuasa tenaga solar -fir-4 F A lm_ pr-*" -.__ I __ _ A ) - 1 ‘ Bab 6: Elektrik dun Kernel!-§"'~‘l*‘“ F V Z “I ¥ ._ _ ;i&,'<-‘§'+§“>Tr?i:_. * ' " ‘(-9. ff;->;;_‘-.'1.~{l if-L Tenaga Elektrik Diianakan di Stesen Jana Kuasa ‘ . . \r".'.-V‘,-.-_'.-I',l_~ E Perhankan Ralah 6'8 hlngga 5-13_ Lihat bagaimana tenaga elektrik dijanakan di stesen lam kuasa ' “1_‘>‘ -. dengan menggunakan pelbagai sumber tenaga .. ' . é'§_‘=_‘:‘J';,"‘-2.2! fi_ 1vn—w-w- ~n||u;..;._.._;.__A _ _ "2?’ - V '~ '"—"-Iv '~=--—~»- __ fi;_________P____ _V _ __ _ _ Y__ ‘_ _, vr ';¢“._.._.-; . - ‘ _ SFBSG" lama kuasa Yang menggunakan sumber tenaga tidak boleh baharu seperti =- dlesel, gas asli dan arang batu. u l ' "‘—' "’—~-~ ~~— _ _. __,_I_‘___, _ _, __ _ _ _ _ __ __ __ d.a4~; _-- " "L.......l| - t Dandang _ Pen)ana .-‘_- u I I l l l . Um‘ | u I Menara elektrik ’ lurb|n (T Air laut Y D Bahan api Kondenser Rajah 6.8 Stesen jana kuasa terma .'. "‘\!‘\'7“I§f__'1_“1" "U/;l=’“1T -'52--""“" .. _ _ . . -. , . . . . , :.~¢=3'“‘-My-‘. --,»‘- 1., " - . . . w . , H, _ _ . ,.. . {L Pembakaran Air dididihkan 1 Stim memutarkan , Penjana menghasilkan ' bahanapt r._' menjadlstim ‘ turbin ' tenaga elektrik _ ' I) ' ,i§\°<.*~_=\ ‘Z ‘I. JD", Iii V -_ '__ _ = .3.‘ ; l . J 1“ . ._.. -r A:-Y‘ ".7 ;l'.é'i' _ __- "an I “ ' " ' ‘-F‘ *1}. ' Tenagaklmia ,_t__#__,4 Tenaga haba V 1 _ Tenaga kmetlk _ Tenaga elektrik l " -- |—P»1f~“ ~- ~»__,= _ IQ .==<.e:»-- - =11!’ '-"~'- e '- 7» A "-'¢--7'-1-»= --»'i~r.-.- _.'l»._.".“_?-.. >,-L;~L';{:;’L;,__,‘, -1» , ,.,_,__ fill 2 , 'i,"zi‘=Jai1fiIa§t=t1as.ay.anifrtérifiuriakiintenaga solar. f - ~* -""'-"---" - -P " . V V Panelsuria 1.',€: keg. 1HnqQ& Qlekmk Rdjdh 6.9 Stesen Jana kuasa tenaga solar -fir-4 F A lm_ Scanned by CamScanner .. l J | -\ \ '\ _ \_. _ \~\\ --.\ 1 \__ n _ ‘M ‘ > A" <“.\ -.H . » J ‘. Y .\‘-.'.,.r .1; x ‘r .'. ""~~._ 3 . M , . . "ELM: 1 *~-e, ‘- D "'l1'-ti? .~'-1; L‘--~.. ~ . - \u . I. 5,"? -91- -\ ‘-- ‘\i i 3 1' - Stesenilana kuasa hidmelelttrlk. Takungan air '. -'.'.'_::'_'_'.::'.'.'.'_- Terowong kuasa P€I‘lj3I13 Turbin r ~=71 =--" =,a,,*>.:’-;;' ~- iv | -\'- '1 1.>.. ~- .4 \ dalam empangan yang tinggi w , A 1 Air tersimpan L ._ Q lAlr mengalir dart T;_ H Aura" ah, memutaman “ g . V n‘ aras tinggike 1 _‘ turbin ' F ' ' arasrendeh 6 Rajah 6.10 Stesen jana kuasa hidroelektrik c 72.-.; -ta $5" '2'-'»2.~'_' ':";' ". .- V .. ' ' 1 . . .1 . . . - -" 2-: -1 .- _:‘,,\1.u- _ -E‘, . ‘.;_». . ,_ ¢___,___"_.__g . | _;_ I. Vt‘ 2. 1 =;>_ '. . ‘ __'} " _ ~' H. I 4- __kt,. ’ ‘ _ M‘, M‘L1 _I-.'7 \"" high‘‘Q Hi: .*":'*1 .,¢'~»11:”? N 1. g 7.! .‘ Q .__fi ‘ll ' eg rl -0 ‘F V _ _ ,._ 7' i =~1'1B"§‘§'“-Keupavaan .=.l;'l=;a.=».-.1~;~-=Y.@" T ki fik " - 1»-gr=avit_i enaga ne ._., _ H _ .- Hr _ _ , . _. . .- ~_- _-~.__ iii?‘ “..1»v._l-.11;@-(,1.-_;;_._.;.'. E 3.-E" _ 4. g H :__ ll’;-h - atit Infi‘ an-It " '\ "1 ‘ \‘\;,_ ' V ‘ ' .:e '-\1'&>"-4;“:"-*"‘:“_ ~" “"""" “ ' M“ 7 " . ‘ _ ’ ‘ ' ‘ ‘ " . » z ___.z Menara elektrik _ - - _ III ali -:-:-:-:-:-:-:-: Air meng r ke sungai Penjana I menghasilkan 1 tenaga elektrik _ .. .. ~14,“ .P.'r..:\-{<:% Rajah 6.11 Stesenjana kuasa tenaga angin A Tenaga elektrik \ I <'"it. 4 C‘- '1 4 :;,.=.§r.::::~i‘;;-.:..¢;.».i;=1r~.@_tltrameatt-g;>tini§1 -;-1 Bflah ~ ‘ Tf";'l' ii! El: _ . tflf; ll-2).f_,>%lE" _ /l-ll _‘:___£__. : 74L Penjana / ; Menara _ Tapak 1 A if ‘.5. t 2; U. .. l J | -\ \ '\ _ \_. _ \~\\ --.\ 1 \__ n _ ‘M ‘ > A" <“.\ -.H . » J ‘. Y .\‘-.'.,.r .1; x ‘r .'. ""~~._ 3 . M , . . "ELM: 1 *~-e, ‘- D "'l1'-ti? .~'-1; L‘--~.. ~ . - \u . I. 5,"? -91- -\ ‘-- ‘\i i 3 1' - Stesenilana kuasa hidmelelttrlk. Takungan air '. -'.'.'_::'_'_'.::'.'.'.'_- Terowong kuasa P€I‘lj3I13 Turbin r ~=71 =--" =,a,,*>.:’-;;' ~- iv | -\'- '1 1.>.. ~- .4 \ dalam empangan yang tinggi w , A 1 Air tersimpan L ._ Q lAlr mengalir dart T;_ H Aura" ah, memutaman “ g . V n‘ aras tinggike 1 _‘ turbin ' F ' ' arasrendeh 6 Rajah 6.10 Stesen jana kuasa hidroelektrik c 72.-.; -ta $5" '2'-'»2.~'_' ':";' ". .- V .. ' ' 1 . . .1 . . . - -" 2-: -1 .- _:‘,,\1.u- _ -E‘, . ‘.;_». . ,_ ¢___,___"_.__g . | _;_ I. Vt‘ 2. 1 =;>_ '. . ‘ __'} " _ ~' H. I 4- __kt,. ’ ‘ _ M‘, M‘L1 _I-.'7 \"" high‘‘Q Hi: .*":'*1 .,¢'~»11:”? N 1. g 7.! .‘ Q .__fi ‘ll ' eg rl -0 ‘F V _ _ ,._ 7' i =~1'1B"§‘§'“-Keupavaan .=.l;'l=;a.=».-.1~;~-=Y.@" T ki fik " - 1»-gr=avit_i enaga ne ._., _ H _ .- Hr _ _ , . _. . .- ~_- _-~.__ iii?‘ “..1»v._l-.11;@-(,1.-_;;_._.;.'. E 3.-E" _ 4. g H :__ ll’;-h - atit Infi‘ an-It " '\ "1 ‘ \‘\;,_ ' V ‘ ' .:e '-\1'&>"-4;“:"-*"‘:“_ ~" “"""" “ ' M“ 7 " . ‘ _ ’ ‘ ' ‘ ‘ " . » z ___.z Menara elektrik _ - - _ III ali -:-:-:-:-:-:-:-: Air meng r ke sungai Penjana I menghasilkan 1 tenaga elektrik _ .. .. ~14,“ .P.'r..:\-{<:% Rajah 6.11 Stesenjana kuasa tenaga angin A Tenaga elektrik \ I <'"it. 4 C‘- '1 4 :;,.=.§r.::::~i‘;;-.:..¢;.».i;=1r~.@_tltrameatt-g;>tini§1 -;-1 Bflah ~ ‘ Tf";'l' ii! El: _ . tflf; ll-2).f_,>%lE" _ /l-ll _‘:___£__. : 74L Penjana / ; Menara _ Tapak 1 A if ‘.5. t 2; U. Scanned by CamScanner '1, .menggunakan Dandang " '-, '-’ ,‘ "' ._. .- . . "J, I Bah ti: I-fl -| w <13: 1 (H rk d.m Kmn.|;;m.-mu l . ' l ' " ' ' - ». -.._ _ >7 _ "‘_'3.;<"{- . - -~ -3 -w§"‘~- A -'0‘ Lil‘ $19560 lane Uranium Slim pcnjam L ll E asfi Yang :llenQ9una.ka bahan 8P‘ ' " nukl63r' -»~*"'“‘" D N D ll: ' Reaktor __ nuklear D -’t 2 _.e._._._L»,..i t » i._.._.. Pam Menara elektrik ‘E’-—-% I Turbin 1 am . ,__ - ¢_ Arr laut 4-I Kondenser ' Rajah 6.12 Stesen jana kuasa tenaga nuklear " i l 'Ma|(a|1l5me ‘ ' Air dididihkan Stim memutarkan P6-niana ~ llndak balas menjadi stim turbin mwghasllka" - - nukleaf tenaga etektrik Bentuk Tenaga " l . A -1 _. Tenaga numear Tenaga haba Tenaga kinetik Tenagael ' Slim Turbin CD W‘ Q Stesen jana kuasa yang _ , Penjana 9 - biojisim. 0 0 OU Q0 lZ__i_ Menara elektrik Air- ° Pembakaran FT: _— Pam . -<-— Air laut '1 Metana — Kondenser )- Biojisim ——- Rajah 6.13 Stesen jana kuasa biojisim ‘.4 L’ " -9.-<_ . 1: :}~__ . _ it ‘ ~ ' I r Y 1 >;>1. ‘ _ ‘ I_,. L, ...'. . , - . a ’*"°.‘<t"3-*~'= E 6 .. . . "Ex"? 1': "Q , 1 l" ._ ': ‘ 1 ~.;“3‘t:'$;-'r1§1l~;..".l“ .-.- ta; .~t-ii-r . 4-iglenagéi» ~ < V ~- ~ ~ -.<-#3 ‘-:=.:.-+§1.=" _T' - 1 _ - . ' . 1 ' $51. 1%" * kf V ~; _- _°"€9a kimia y_ _. " T611898 haba I 1 Tenaga knnetik. T6"€9fi 9'9 ilk ; '~a¢;:%.p>“:é- Pa.-\-l .'-. ‘ _'.-.",v5".-‘ ..1=» A _V .--, 1.,‘ ."sY 9’ ‘»r'.11‘.‘7'_".:“ 1. < ;..‘ .-A ‘-.< 4,’. 5'9? f~..'_,.z #1. -’;_, a ‘1 (. ._. .- 2 '1, .menggunakan Dandang " '-, '-’ ,‘ "' ._. .- . . "J, I Bah ti: I-fl -| w <13: 1 (H rk d.m Kmn.|;;m.-mu l . ' l ' " ' ' - ». -.._ _ >7 _ "‘_'3.;<"{- . - -~ -3 -w§"‘~- A -'0‘ Lil‘ $19560 lane Uranium Slim pcnjam L ll E asfi Yang :llenQ9una.ka bahan 8P‘ ' " nukl63r' -»~*"'“‘" D N D ll: ' Reaktor __ nuklear D -’t 2 _.e._._._L»,..i t » i._.._.. Pam Menara elektrik ‘E’-—-% I Turbin 1 am . ,__ - ¢_ Arr laut 4-I Kondenser ' Rajah 6.12 Stesen jana kuasa tenaga nuklear " i l 'Ma|(a|1l5me ‘ ' Air dididihkan Stim memutarkan P6-niana ~ llndak balas menjadi stim turbin mwghasllka" - - nukleaf tenaga etektrik Bentuk Tenaga " l . A -1 _. Tenaga numear Tenaga haba Tenaga kinetik Tenagael ' Slim Turbin CD W‘ Q Stesen jana kuasa yang _ , Penjana 9 - biojisim. 0 0 OU Q0 lZ__i_ Menara elektrik Air- ° Pembakaran FT: _— Pam . -<-— Air laut '1 Metana — Kondenser )- Biojisim ——- Rajah 6.13 Stesen jana kuasa biojisim ‘.4 L’ " -9.-<_ . 1: :}~__ . _ it ‘ ~ ' I r Y 1 >;>1. ‘ _ ‘ I_,. L, ...'. . , - . a ’*"°.‘<t"3-*~'= E 6 .. . . "Ex"? 1': "Q , 1 l" ._ ': ‘ 1 ~.;“3‘t:'$;-'r1§1l~;..".l“ .-.- ta; .~t-ii-r . 4-iglenagéi» ~ < V ~- ~ ~ -.<-#3 ‘-:=.:.-+§1.=" _T' - 1 _ - . ' . 1 ' $51. 1%" * kf V ~; _- _°"€9a kimia y_ _. " T611898 haba I 1 Tenaga knnetik. T6"€9fi 9'9 ilk ; '~a¢;:%.p>“:é- Pa.-\-l .'-. ‘ _'.-.",v5".-‘ ..1=» A _V .--, 1.,‘ ."sY 9’ ‘»r'.11‘.‘7'_".:“ 1. < ;..‘ .-A ‘-.< 4,’. 5'9? f~..'_,.z #1. -’;_, a ‘1 (. ._. .- 2 Scanned by CamScanner ._-,__ ~£?'-' -Q, . ~.-_ 'V ,- "i"~".£T:'l':‘.°Q. 5‘ .*_~7_“_ ';__"§-",43* €‘“"Z-‘;:~§4___‘-fr.‘ 15-or '_, ‘ .15 . ‘I‘ .ye l 1:‘,.4?" -15-‘ _.I“ .-~. "1 5 -cf: 1}’._'2- .~. ;~+-W‘ **‘*;.=~- yr '1»: .~“' 11¢ r'w‘ - . ._.» .1:-"";t>.~..r~"~»<¥~*5’\wt.‘ "*1;r~:»~.~»?,;;;.'>~l;;;. -5 yeti‘, %§§1r.%rf.?*.;f #1all m;_@* g I: ‘l 'L .-“lg '7 *7" l . l D 'A“l~' ‘Tu .L'l'>"" ¢ illwflll "U, '1. 3’ ‘I L ‘l l UP A Li "1' ‘-_-‘ T1. v _‘ "ax . ~- 2. ‘:?“V\.ab !\' ‘ xi &:‘e_ I. ' '. ‘ _ It if‘ta 11 33‘til .~*¥“7t3‘-l~a'~’ *3; ll‘ 1"\..2r*:‘£tr*t~*~‘?~.»‘..’~’§l-t 1*I-1i/l*>>=;1r 1"Al’ “ . . _, . . . 4 5.. a ‘Y ==~""‘ " - "'=~'§ 2‘: mt-v" *-~#~' *’ n "" F - _ Aktlvttlg My ,_ fifty: ‘ ' n lonagw olokluk ’ , . , , _ - qitmnttr '~ ‘ t,l“ it » . Mgngulttptllkalt maklumat dan m0nmlm|n| lh gt i ‘ ~ KMK, K|AK_ 1.1:‘ _" dijanakan (ll stesen Jana kuasa . STEM , § 1 1» \fi*v" /“Y-.I .'7¢"'§,_~ 17"' 2;';r‘a"<_f_ P’ tn. I-E‘-»1;:!.~t '6606000 “§*,‘f-7.1.5-‘fT~*~l‘1.‘ ‘= “ Aklivlll h . Arahan perbincan -111%?“-. 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. ’_ _ V _ wmga v______ _____.FEn\ -__y»..’. Z. Kumpulkan maklumat yang berkaitan dengan b?*9d"ll“"l‘l ‘Hm 1‘ sumber ‘en " elektrik dijanakan di stesen jana kuasa yang menggunakan P9 9‘ 398 seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.8 hingga 6.13. (a) Proses penjanaan tenaga elektrik daripada Pelbagal sumber tenaga Arus Terus dan Arus Ulang-alik 2 . . . klrik mengallr Adakah anda masah mgat ta|uk Adakah Gas 9'6 I ms elekmk yang ‘Blah anda melalui suatu konduktor dalam sa u - - - arah sahaja atau dalam arah yang pelalan d' n"9kala“ 2? berubah-ubah secara berterusan? " Q*9. Arus elektrik dibahagikan kepada dua jenis, iaitu arus terus (a.t.) dan arus ulang-alik (a.u.). » A Arus Terus (a.t.) Arus terns ialah arus elektrik yang mengalir dalam satu arah sahaja. Contoh alat yang menggunakan arus terus adalah seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 6.2. la) LamP" Suluh (bl Kfllkulator (c) Kereta mainan Gambarfoto 6.2 Contoh alat yang menggunakan arus rem; Contoh penjana atau sumber tenaga elektrik yang menghasilkan arus terus seperti dalam Gambar foto 6.3. ._.. "Q‘HER’ l ~ - ,_.\ __. . Q ¢ ‘ ~ LP‘;-U Q |~- - 6..-»»~~" >\~'a . ‘* 1 ._ *‘*‘”’4“D“'-3'5.léi 1 ‘Q’; (a) Sel suria (b) Akumulator Garnbarfoto 6.3 Contoh penjana atau sumber tenaga elektrik yang mmghasflkan arus W145 L if (c) Bateri . Kr (b) Lokasi stesen jana kuasa yang menggunakan Pelbagai Sumber lenaga dl Malaysia. 3. Kongsikan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. y~_-}-"3 , . . - . i-‘ _ .,_ _ ‘I ' ‘.‘ ..( _ q» : . -.*,'_l'I-,_ / l ._-,__ ~£?'-' -Q, . ~.-_ 'V ,- "i"~".£T:'l':‘.°Q. 5‘ .*_~7_“_ ';__"§-",43* €‘“"Z-‘;:~§4___‘-fr.‘ 15-or '_, ‘ .15 . ‘I‘ .ye l 1:‘,.4?" -15-‘ _.I“ .-~. "1 5 -cf: 1}’._'2- .~. ;~+-W‘ **‘*;.=~- yr '1»: .~“' 11¢ r'w‘ - . ._.» .1:-"";t>.~..r~"~»<¥~*5’\wt.‘ "*1;r~:»~.~»?,;;;.'>~l;;;. -5 yeti‘, %§§1r.%rf.?*.;f #1all m;_@* g I: ‘l 'L .-“lg '7 *7" l . l D 'A“l~' ‘Tu .L'l'>"" ¢ illwflll "U, '1. 3’ ‘I L ‘l l UP A Li "1' ‘-_-‘ T1. v _‘ "ax . ~- 2. ‘:?“V\.ab !\' ‘ xi &:‘e_ I. ' '. ‘ _ It if‘ta 11 33‘til .~*¥“7t3‘-l~a'~’ *3; ll‘ 1"\..2r*:‘£tr*t~*~‘?~.»‘..’~’§l-t 1*I-1i/l*>>=;1r 1"Al’ “ . . _, . . . 4 5.. a ‘Y ==~""‘ " - "'=~'§ 2‘: mt-v" *-~#~' *’ n "" F - _ Aktlvttlg My ,_ fifty: ‘ ' n lonagw olokluk ’ , . , , _ - qitmnttr '~ ‘ t,l“ it » . Mgngulttptllkalt maklumat dan m0nmlm|n| lh gt i ‘ ~ KMK, K|AK_ 1.1:‘ _" dijanakan (ll stesen Jana kuasa . STEM , § 1 1» \fi*v" /“Y-.I .'7¢"'§,_~ 17"' 2;';r‘a"<_f_ P’ tn. I-E‘-»1;:!.~t '6606000 “§*,‘f-7.1.5-‘fT~*~l‘1.‘ ‘= “ Aklivlll h . Arahan perbincan -111%?“-. 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. ’_ _ V _ wmga v______ _____.FEn\ -__y»..’. Z. Kumpulkan maklumat yang berkaitan dengan b?*9d"ll“"l‘l ‘Hm 1‘ sumber ‘en " elektrik dijanakan di stesen jana kuasa yang menggunakan P9 9‘ 398 seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.8 hingga 6.13. (a) Proses penjanaan tenaga elektrik daripada Pelbagal sumber tenaga Arus Terus dan Arus Ulang-alik 2 . . . klrik mengallr Adakah anda masah mgat ta|uk Adakah Gas 9'6 I ms elekmk yang ‘Blah anda melalui suatu konduktor dalam sa u - - - arah sahaja atau dalam arah yang pelalan d' n"9kala“ 2? berubah-ubah secara berterusan? " Q*9. Arus elektrik dibahagikan kepada dua jenis, iaitu arus terus (a.t.) dan arus ulang-alik (a.u.). » A Arus Terus (a.t.) Arus terns ialah arus elektrik yang mengalir dalam satu arah sahaja. Contoh alat yang menggunakan arus terus adalah seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 6.2. la) LamP" Suluh (bl Kfllkulator (c) Kereta mainan Gambarfoto 6.2 Contoh alat yang menggunakan arus rem; Contoh penjana atau sumber tenaga elektrik yang menghasilkan arus terus seperti dalam Gambar foto 6.3. ._.. "Q‘HER’ l ~ - ,_.\ __. . Q ¢ ‘ ~ LP‘;-U Q |~- - 6..-»»~~" >\~'a . ‘* 1 ._ *‘*‘”’4“D“'-3'5.léi 1 ‘Q’; (a) Sel suria (b) Akumulator Garnbarfoto 6.3 Contoh penjana atau sumber tenaga elektrik yang mmghasflkan arus W145 L if (c) Bateri . Kr (b) Lokasi stesen jana kuasa yang menggunakan Pelbagai Sumber lenaga dl Malaysia. 3. Kongsikan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. y~_-}-"3 , . . - . i-‘ _ .,_ _ ‘I ' ‘.‘ ..( _ q» : . -.*,'_l'I-,_ / l Scanned by CamScanner Arus Ulang alik (a u) pembakdr rotl (b) Pengenng rambut J Bab 6: Iilcktrlk dan Kl.-magnctan 5 ujgng ahk mlah arus L|L|\lflk yang arah .1l1r.\nnya bcrubah-ubah secara bcrtcrusan. hgmkan Gambn loto 6 4 yang I11Cl‘|Ul‘ljUkkdfl contoh alat yang mcnggunakan arus u|ang»alik (c) Pendingin hawa Gambarfoto 6 4 Contoh alat yang menggunakan arus ulang-alik Adakah kebanyakan P€fl]3l13 tenaga elektnk dalam stesen jana kuasa menghasilkan a.t. Osuloskop Smar Katod (O S K) ()5 oskop slnar katod (O S K ) 1alah sebuah alat elektronik yang boleh digunakaln arus terus dan arus ulang-allk Oleh 1tu, anda dlgalakkan untuk mendapatkan \ \ untuk menunjukkan perbezaan bentuk graf, arah arus dan perubahan voltan bagl W maklumat dan mempelajan cara mengendahkan beberapa suis kawalan yang terdapat pada O S K sebelum menjalankan Akt1v1t1 6 4 Untuk tujuan itu, """ perhatlkan Gambar foto 6 5 Untuk mengubah _ ,_,_, , _ '"'*'-' ~="""' "’ “" . Tombol Kawalan magmtud ketmggian kan tompok a E; Keamatan Untuk mengawal »_ ' * kecerahan tompok ""' cahaya pada skrin O.S.K. Tombol Kawalan Folgus Untuk mengawal ketajaman tompok cahaya pada skrln O.S.K. mengawal cahaya melintasi skrln - ‘-Gamb¢rfnt¢6.5 Sm dan wznbvlk4wal_anpsda¢@:8»K~- -. _ Arus Ulang alik (a u) pembakdr rotl (b) Pengenng rambut J Bab 6: Iilcktrlk dan Kl.-magnctan 5 ujgng ahk mlah arus L|L|\lflk yang arah .1l1r.\nnya bcrubah-ubah secara bcrtcrusan. hgmkan Gambn loto 6 4 yang I11Cl‘|Ul‘ljUkkdfl contoh alat yang mcnggunakan arus u|ang»alik (c) Pendingin hawa Gambarfoto 6 4 Contoh alat yang menggunakan arus ulang-alik Adakah kebanyakan P€fl]3l13 tenaga elektnk dalam stesen jana kuasa menghasilkan a.t. Osuloskop Smar Katod (O S K) ()5 oskop slnar katod (O S K ) 1alah sebuah alat elektronik yang boleh digunakaln arus terus dan arus ulang-allk Oleh 1tu, anda dlgalakkan untuk mendapatkan \ \ untuk menunjukkan perbezaan bentuk graf, arah arus dan perubahan voltan bagl W maklumat dan mempelajan cara mengendahkan beberapa suis kawalan yang terdapat pada O S K sebelum menjalankan Akt1v1t1 6 4 Untuk tujuan itu, """ perhatlkan Gambar foto 6 5 Untuk mengubah _ ,_,_, , _ '"'*'-' ~="""' "’ “" . Tombol Kawalan magmtud ketmggian kan tompok a E; Keamatan Untuk mengawal »_ ' * kecerahan tompok ""' cahaya pada skrin O.S.K. Tombol Kawalan Folgus Untuk mengawal ketajaman tompok cahaya pada skrln O.S.K. mengawal cahaya melintasi skrln - ‘-Gamb¢rfnt¢6.5 Sm dan wznbvlk4wal_anpsda¢@:8»K~- -. _ Scanned by CamScanner eaQt :§”§"'5.;< 3?" __ ‘ .::',_.. ;'. J 2. _ Z: ‘ QIPQL \- . _ _P~t‘gu1"¥\fg&gt3j *5,‘ /k ' . _. . ~. 4 v~v'.'*-‘ '3 \-f '1. ,._,,.,-‘_~‘_ \'_l,. , ~ , ."-,i~:%.'+>sq** Aktiviti a <’1M~‘» M‘ 55'5" A -- ~-~" *5‘ A fxjuitt _ . »- _ _ ktlvltl Ink“ . -,1‘ Q Menggunakan osiloskop sinar katod (O.S.K.) untuk menunjukkan perbezaan bentuk , arah arus dan perubahan voltan bagi arus terus (a.t.) dan arus ulang-alik (a.u_) "";4\ "' ‘ '~/"'~‘y_.\ .',]\1g,;‘ T-‘Q-'( '1‘ " \,'\ r. \" _-.\v_--‘ -~~.. $§'.?T~<-* ~‘ *'~§\* »‘ W :r ?=~-"‘r“?\~."'~\; v ~’.»*=»"?.- ' _-‘A f~'<'L, ~<>i‘ Liv: "ITr‘ ‘ 1 I’ ¢0 Q ' Bahan Sel kering _ 57‘: ~ ';n T; .,_;;u“‘-,. Radas V i',€_-yd-"“9 Way?" F>e“YambUng. pemegang sel, O.S.K. dan bekalan kuasa -*0 Arahan 1. Hidypkan O.S.K. dan tunggu sehingga suatu tompok cahaya kelihatan pada skrin. *l_,u',;\_“.__. Matlkan dasar-masa. Laraskan tombol kawalan keamatan dan tombpl kawalan fgkus 1, v,g,"- A. untuk mengubah kecerahan dan ketajaman tompok cahaya sepem dalam Rajah 6_14 2;: V h 2. Gunakan tombol pesongan-X dan pesongan-Y untuk melafaskan tompok cahaya ' I‘ 7 . SLfpaya berada pada pusat skrin di kedudukan sifar sepert: dalam Rajah 6.14, 3. Hndupkan dasar-masa dan perhatikan paparan skrin seperti dalam Rajah 6.15. .J.- “K-'~§<;~7 .1 :-‘"' __ a-T (Q 8'“ ilooobi 60$‘ T V"?-"..'»""'-. 5f'”f~‘j =Yj_T-.-_f 1,- ~'>V \~ 14' 1y a 11-‘ \q_ ‘ F '1 ' V14 I .. V}; 1- ' 13., '1 ‘f-él‘ Rajah 6.14 Rajah 6.15 V, :4 " ~ -1. ->., ‘K. 4. Pilih input (a.u./a.t.) kepada a.t. dan laraskan tombo\ gandaan-Y kepada ':~_-*- 1 V/bahagian. Matikan dasar-masa. 23 . 5. Sambungkan sebiji sel kering pada input-Y (Gambar foto 6.6). ~;f7. § \ A ' »>., “‘ I 1 ,1 \_ -' _;_ r..- 0 ‘F- ‘.' _' 0": -> If" _ A. Q Inca-1 f_ " - ——" O.S.K. . 4}-i F; **Pf_f~! - __-at ‘ ‘ in I‘, m-‘~¢\. ._. ‘ 3' Se] kering ~'e[ A , . ._ a Gambarfoto 6.6 eaQt :§”§"'5.;< 3?" __ ‘ .::',_.. ;'. J 2. _ Z: ‘ QIPQL \- . _ _P~t‘gu1"¥\fg&gt3j *5,‘ /k ' . _. . ~. 4 v~v'.'*-‘ '3 \-f '1. ,._,,.,-‘_~‘_ \'_l,. , ~ , ."-,i~:%.'+>sq** Aktiviti a <’1M~‘» M‘ 55'5" A -- ~-~" *5‘ A fxjuitt _ . »- _ _ ktlvltl Ink“ . -,1‘ Q Menggunakan osiloskop sinar katod (O.S.K.) untuk menunjukkan perbezaan bentuk , arah arus dan perubahan voltan bagi arus terus (a.t.) dan arus ulang-alik (a.u_) "";4\ "' ‘ '~/"'~‘y_.\ .',]\1g,;‘ T-‘Q-'( '1‘ " \,'\ r. \" _-.\v_--‘ -~~.. $§'.?T~<-* ~‘ *'~§\* »‘ W :r ?=~-"‘r“?\~."'~\; v ~’.»*=»"?.- ' _-‘A f~'<'L, ~<>i‘ Liv: "ITr‘ ‘ 1 I’ ¢0 Q ' Bahan Sel kering _ 57‘: ~ ';n T; .,_;;u“‘-,. Radas V i',€_-yd-"“9 Way?" F>e“YambUng. pemegang sel, O.S.K. dan bekalan kuasa -*0 Arahan 1. Hidypkan O.S.K. dan tunggu sehingga suatu tompok cahaya kelihatan pada skrin. *l_,u',;\_“.__. Matlkan dasar-masa. Laraskan tombol kawalan keamatan dan tombpl kawalan fgkus 1, v,g,"- A. untuk mengubah kecerahan dan ketajaman tompok cahaya sepem dalam Rajah 6_14 2;: V h 2. Gunakan tombol pesongan-X dan pesongan-Y untuk melafaskan tompok cahaya ' I‘ 7 . SLfpaya berada pada pusat skrin di kedudukan sifar sepert: dalam Rajah 6.14, 3. Hndupkan dasar-masa dan perhatikan paparan skrin seperti dalam Rajah 6.15. .J.- “K-'~§<;~7 .1 :-‘"' __ a-T (Q 8'“ ilooobi 60$‘ T V"?-"..'»""'-. 5f'”f~‘j =Yj_T-.-_f 1,- ~'>V \~ 14' 1y a 11-‘ \q_ ‘ F '1 ' V14 I .. V}; 1- ' 13., '1 ‘f-él‘ Rajah 6.14 Rajah 6.15 V, :4 " ~ -1. ->., ‘K. 4. Pilih input (a.u./a.t.) kepada a.t. dan laraskan tombo\ gandaan-Y kepada ':~_-*- 1 V/bahagian. Matikan dasar-masa. 23 . 5. Sambungkan sebiji sel kering pada input-Y (Gambar foto 6.6). ~;f7. § \ A ' »>., “‘ I 1 ,1 \_ -' _;_ r..- 0 ‘F- ‘.' _' 0": -> If" _ A. Q Inca-1 f_ " - ——" O.S.K. . 4}-i F; **Pf_f~! - __-at ‘ ‘ in I‘, m-‘~¢\. ._. ‘ 3' Se] kering ~'e[ A , . ._ a Gambarfoto 6.6 Scanned by CamScanner .‘:-1 ,—.. "L-n “_i -. I‘I ~ I V’, —» _ \- » . . ..‘ I'1 V ‘ ‘-.,.,.‘ ~_ * I C ~~, "2,’ ~ 1-”»‘ .». \ 4!’E m 5 A 9:». wwvv 9 Hnd b ~‘ 1 - ." ‘J’. " " ._ .' ‘.‘ .1- h6 e rk 2 \ K M Ba El In I dan Kemagnotan -._ 1 ) , I IA i , " 1 D u wqq‘ flu‘. 4-> _. ._\_'-_- _ n. . 1';-»1>.\ ‘Wv £1‘ '.; - '.\T.:=;x \..- .‘. ~.r. 2" 1' v VF‘ Pe—rr»<;\» d¢arm,@I¢1%==r|p¢p<.1r¢n = :e0eFtr,a'1Q G um var» 31.1"" .1 .1 c1o Ternml-'&m /uitar.y1=.’1<j‘ rrzeremaa €—rm5 nu L.6fiQ"I‘~ \‘fi8'MJ£:'&C E: ‘RCA .1-3 Q ;-|l|;;;(71gF1"_1E1dY1‘Y/ 7 H,dU;,W, d;,<,G| Tfmfid Perrr 1 an c¢.at-an pa er‘ s " > :=- Wrg _.v.m~¢kkan daldrn H5161) 17 1 1 1 . , _ . w 1 1 I W. _ ,___ __‘-_ ~_ ~.‘_,_4_- _ ._. ._ _.-4 ' 1 . Q1, , 1 -*7’ ~ ;—~-~~—~~—~1~~~--—*~~~1 _ _i__ _..___4.., ._- _ - ._ _> ._.».- __ ‘_ M ‘ _;__ j___,.1.__> J..__~__ J! > ' Jr’ ‘ Y ' I“ 1 | . V ia . i 1 1' . Q - v 1 1 I _ L 1 _ _ _ -_.. -__.. _ _. | < -7 —- ‘P .-. , ~.»- ---~ 1 r _ _ __$——u-_ _ __ _- -o~_--. Rajah 0.16 Raw" 6 I (I 1 I FL" 8 U1,|!1g|.lI1\_]1<.|1\§>1|||u;(]u/1c1n[>| uluri my) 11 11 . .1 r , \ 4 I t p(.,}m[| (1.411 1.|t.atk.|n ;».|;>.u.m ‘Jrnn ¢;»' HI /1'1, 1 1 A » r _ uhk m (1 1- n H11‘ 1 Po-|1\|1|<1.|r1(¢l1ltl,-h pa; ‘ 1/ ‘J ‘3"\m!UU*<m ( ( .‘( I .II _ I ' ( , . dalam R.1;.|h (.\ 1 ? ._._¢.Z+--_4_- -'4 A -— - ‘ 1 7 1; ‘___. ._.. _‘ - ___.f_ -. ._¢__. ___.._. _1 >__¢_v v \ 1 §.._ _ _.W _._. -_- __+-__ _-_ ._._4.__._ _ ._.. - ..__ _ _.i_., _-_._.,_i,_ .. L » ¢;__.-____.- _ >- -4-v——~—v ---—-- Y--—fi——— » 1->_ ?__ __ .\._. ._. L1”..- __ _ __ ~ _. ._. _.__.--_ = .-+ ‘*1 ._;___ —~ L__ 1 ,.__4_-- _-_--oi-$——-J-— —-<——— - — ~ - --~ ~-— --~< ——— —--4-———-+—-4 "1 _._T __ ___.‘{_- -1 Rajah 6.18 P|l|h input (a.u./a.t.) kepada a.u. dan Iaraskan tombol gandaan-Y kepada 1 V/bahagian. Matikan dasar~masa. Sambungkan terminal a.u. 2 V danpada bekalan kuasa pada input-Y sepem yang ditunjukkan dalam Gambar foto 6.7. Perhati dan catatkan paparan skrm sepem yang ditunjukkan dalam Rajah 6120 9 "'-r ,. . ‘I Ram}: 6 I9 u‘ e*I ' .1-;-‘z Bckalan U \ kuasa -__;__ 3...,Ll ".”“- ‘€ _';v’Y' ‘kt ‘“‘“14,j“l. #1 ‘-"0 Gambarfoto 6 7 .‘:-1 ,—.. "L-n “_i -. I‘I ~ I V’, —» _ \- » . . ..‘ I'1 V ‘ ‘-.,.,.‘ ~_ * I C ~~, "2,’ ~ 1-”»‘ .». \ 4!’E m 5 A 9:». wwvv 9 Hnd b ~‘ 1 - ." ‘J’. " " ._ .' ‘.‘ .1- h6 e rk 2 \ K M Ba El In I dan Kemagnotan -._ 1 ) , I IA i , " 1 D u wqq‘ flu‘. 4-> _. ._\_'-_- _ n. . 1';-»1>.\ ‘Wv £1‘ '.; - '.\T.:=;x \..- .‘. ~.r. 2" 1' v VF‘ Pe—rr»<;\» d¢arm,@I¢1%==r|p¢p<.1r¢n = :e0eFtr,a'1Q G um var» 31.1"" .1 .1 c1o Ternml-'&m /uitar.y1=.’1<j‘ rrzeremaa €—rm5 nu L.6fiQ"I‘~ \‘fi8'MJ£:'&C E: ‘RCA .1-3 Q ;-|l|;;;(71gF1"_1E1dY1‘Y/ 7 H,dU;,W, d;,<,G| Tfmfid Perrr 1 an c¢.at-an pa er‘ s " > :=- Wrg _.v.m~¢kkan daldrn H5161) 17 1 1 1 . , _ . w 1 1 I W. _ ,___ __‘-_ ~_ ~.‘_,_4_- _ ._. ._ _.-4 ' 1 . Q1, , 1 -*7’ ~ ;—~-~~—~~—~1~~~--—*~~~1 _ _i__ _..___4.., ._- _ - ._ _> ._.».- __ ‘_ M ‘ _;__ j___,.1.__> J..__~__ J! > ' Jr’ ‘ Y ' I“ 1 | . V ia . i 1 1' . Q - v 1 1 I _ L 1 _ _ _ -_.. -__.. _ _. | < -7 —- ‘P .-. , ~.»- ---~ 1 r _ _ __$——u-_ _ __ _- -o~_--. Rajah 0.16 Raw" 6 I (I 1 I FL" 8 U1,|!1g|.lI1\_]1<.|1\§>1|||u;(]u/1c1n[>| uluri my) 11 11 . .1 r , \ 4 I t p(.,}m[| (1.411 1.|t.atk.|n ;».|;>.u.m ‘Jrnn ¢;»' HI /1'1, 1 1 A » r _ uhk m (1 1- n H11‘ 1 Po-|1\|1|<1.|r1(¢l1ltl,-h pa; ‘ 1/ ‘J ‘3"\m!UU*<m ( ( .‘( I .II _ I ' ( , . dalam R.1;.|h (.\ 1 ? ._._¢.Z+--_4_- -'4 A -— - ‘ 1 7 1; ‘___. ._.. _‘ - ___.f_ -. ._¢__. ___.._. _1 >__¢_v v \ 1 §.._ _ _.W _._. -_- __+-__ _-_ ._._4.__._ _ ._.. - ..__ _ _.i_., _-_._.,_i,_ .. L » ¢;__.-____.- _ >- -4-v——~—v ---—-- Y--—fi——— » 1->_ ?__ __ .\._. ._. L1”..- __ _ __ ~ _. ._. _.__.--_ = .-+ ‘*1 ._;___ —~ L__ 1 ,.__4_-- _-_--oi-$——-J-— —-<——— - — ~ - --~ ~-— --~< ——— —--4-———-+—-4 "1 _._T __ ___.‘{_- -1 Rajah 6.18 P|l|h input (a.u./a.t.) kepada a.u. dan Iaraskan tombol gandaan-Y kepada 1 V/bahagian. Matikan dasar~masa. Sambungkan terminal a.u. 2 V danpada bekalan kuasa pada input-Y sepem yang ditunjukkan dalam Gambar foto 6.7. Perhati dan catatkan paparan skrm sepem yang ditunjukkan dalam Rajah 6120 9 "'-r ,. . ‘I Ram}: 6 I9 u‘ e*I ' .1-;-‘z Bckalan U \ kuasa -__;__ 3...,Ll ".”“- ‘€ _';v’Y' ‘kt ‘“‘“14,j“l. #1 ‘-"0 Gambarfoto 6 7 Scanned by CamScanner F4’-“J-'-|_v-~¢‘i'\ '\_j,:_:~ ,__; .y. ._Awas-;{%~,;§f=§~f~i; .“~:__ ==.~n:_~ §‘.:>?:~;;*~.3_.5*'''..*“=;~r:=a<.:;l: n<;.1’ --.> <-:=-‘‘a ,3".-.,'=§>‘1 ""‘“ 4*.-2'-*1 I1"1;"*z"_ .a' . _ ‘ .,"-J.- 5? I. %:»§i~ I‘, (~ N 521%‘ 111%‘ IN- ’* ' "Fig 0 }r§z~("*?"‘4 ~11 " . ~*|=:~'} - 1-1 '4 "T »- ;u= =1-~;" » 1.1-" - :1 N35,; .,_:,-_._,_‘. ,;.;;4.,,,-. _ - , _$_ __, if .:;q,..lB.. 1 '81-‘ -1} ug _-‘c:_J-M - ~ i - H'#'~‘-"W '*-".'.-5-' ~' -'- "1 ‘"9-*1 " >31’;-#3; :5-.1’, 4,?->; < - _-* I. - " |_ ‘-(C; . "1-"31l+.;_; J. r§'.'\¢’E-‘ *.».T_#-;.‘1'~;» - "'r 13. Hidupkan dasar-masa. Perhati dan catatkan paparan skrin seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.21. H i _(~ _ 4! 3*.‘,,._/3'1 . ‘" '. "-351. a-,-fiv IJ -‘M ‘Q‘Pv‘_ >\..: ,!>r~<=*.i."? --.\<~f_j PA "\ fl! a ¥=~*;q; PM -" > ho ‘ -1 ; N _ '-x I *~~ __a 20 Rajah 6.21 k n sambungan terminal bekalan ku ‘J 14. Ulan Ian kah 10 hingga 13tetapi songsang a ‘ ' _ asa. 1 r . 1."-1, V‘ .‘4 ‘J. Rajah 6.22 Rajah 6-23 4:.,9? , 54,): F3‘$11‘ (L1- 5.'J,.;;vé—>_'-_-;.1.3,‘J. ;;_- 1 :‘»»-"1 an if * "1‘;<‘~“ ‘Y ~'~. I‘ '=;' g§\: . J T31‘; :1. __‘1-Q.,_.¢./11~-*'~»be \. . ,1. -‘R \_ '~§‘.' ~ " 1...- 1‘\ -' wk‘ 3‘. *..‘1?~ 1- , '{~‘:.»' '1? ‘FMTQ-'. - ; 4. -- _J _. .{. .4‘nil‘ ' n-. OO a." ff‘-"I R‘ ,_“ Q‘ .\‘ -. » .. Réfilé’ Perhgti dash catatkan paparan skrin seperti yang dlwnlukkan dalam Ralah 6-22- _ K _ . d. ' 15. Hidupkan dasar-masa. Perhatl dan catatkan paparan skrm sepem yang ltunjukkan ' ' dalam Rajah 6.23. -.,5"‘J j ~ ..;-_"' < 11_i4. 6000 \._.1 'X- . ,. up 7 *4 1. I Pemerhatian W |<' d‘ h t'k Langkah Paparan s rm yang |per an an ‘P ! I 4":-*:’ I>:__ _,( -¢, -Y‘ ‘Q §-___:~\‘_:-'.; *9“ -1 4;? _ M“ " ,- ll. 1; ‘ ‘LY "'" ‘ .1 _ _, ‘| ' , ..; » . . 1_ ,1 ; _.,‘ _;.‘. ‘~ " ' . M7, .7 ~_ ., ..;-1f".|‘="l,_' ~ F |.'<‘ J: , V, $1,, , ,_ ‘ . .‘ ...*;.'- 12" _, ~ . ~ H ~':,,-;4.J'?,1»,‘-- '-- -'l;'“5" "3 ""“,_.,..~,. 3! , Q; '1_v_>___ 1- ‘.7 -. V f :;i_n::‘_,»_§’., h ‘R 1' ‘¢-(I -.5“ "':'W'L‘-r;l_ '.»3": ".‘“"<2.p'-v-‘L Q'- 1 ~ if - V D 1,-,_~1-..==~¢ -1‘ F4’-“J-'-|_v-~¢‘i'\ '\_j,:_:~ ,__; .y. ._Awas-;{%~,;§f=§~f~i; .“~:__ ==.~n:_~ §‘.:>?:~;;*~.3_.5*'''..*“=;~r:=a<.:;l: n<;.1’ --.> <-:=-‘‘a ,3".-.,'=§>‘1 ""‘“ 4*.-2'-*1 I1"1;"*z"_ .a' . _ ‘ .,"-J.- 5? I. %:»§i~ I‘, (~ N 521%‘ 111%‘ IN- ’* ' "Fig 0 }r§z~("*?"‘4 ~11 " . ~*|=:~'} - 1-1 '4 "T »- ;u= =1-~;" » 1.1-" - :1 N35,; .,_:,-_._,_‘. ,;.;;4.,,,-. _ - , _$_ __, if .:;q,..lB.. 1 '81-‘ -1} ug _-‘c:_J-M - ~ i - H'#'~‘-"W '*-".'.-5-' ~' -'- "1 ‘"9-*1 " >31’;-#3; :5-.1’, 4,?->; < - _-* I. - " |_ ‘-(C; . "1-"31l+.;_; J. r§'.'\¢’E-‘ *.».T_#-;.‘1'~;» - "'r 13. Hidupkan dasar-masa. Perhati dan catatkan paparan skrin seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.21. H i _(~ _ 4! 3*.‘,,._/3'1 . ‘" '. "-351. a-,-fiv IJ -‘M ‘Q‘Pv‘_ >\..: ,!>r~<=*.i."? --.\<~f_j PA "\ fl! a ¥=~*;q; PM -" > ho ‘ -1 ; N _ '-x I *~~ __a 20 Rajah 6.21 k n sambungan terminal bekalan ku ‘J 14. Ulan Ian kah 10 hingga 13tetapi songsang a ‘ ' _ asa. 1 r . 1."-1, V‘ .‘4 ‘J. Rajah 6.22 Rajah 6-23 4:.,9? , 54,): F3‘$11‘ (L1- 5.'J,.;;vé—>_'-_-;.1.3,‘J. ;;_- 1 :‘»»-"1 an if * "1‘;<‘~“ ‘Y ~'~. I‘ '=;' g§\: . J T31‘; :1. __‘1-Q.,_.¢./11~-*'~»be \. . ,1. -‘R \_ '~§‘.' ~ " 1...- 1‘\ -' wk‘ 3‘. *..‘1?~ 1- , '{~‘:.»' '1? ‘FMTQ-'. - ; 4. -- _J _. .{. .4‘nil‘ ' n-. OO a." ff‘-"I R‘ ,_“ Q‘ .\‘ -. » .. Réfilé’ Perhgti dash catatkan paparan skrin seperti yang dlwnlukkan dalam Ralah 6-22- _ K _ . d. ' 15. Hidupkan dasar-masa. Perhatl dan catatkan paparan skrm sepem yang ltunjukkan ' ' dalam Rajah 6.23. -.,5"‘J j ~ ..;-_"' < 11_i4. 6000 \._.1 'X- . ,. up 7 *4 1. I Pemerhatian W |<' d‘ h t'k Langkah Paparan s rm yang |per an an ‘P ! I 4":-*:’ I>:__ _,( -¢, -Y‘ ‘Q §-___:~\‘_:-'.; *9“ -1 4;? _ M“ " ,- ll. 1; ‘ ‘LY "'" ‘ .1 _ _, ‘| ' , ..; » . . 1_ ,1 ; _.,‘ _;.‘. ‘~ " ' . M7, .7 ~_ ., ..;-1f".|‘="l,_' ~ F |.'<‘ J: , V, $1,, , ,_ ‘ . .‘ ...*;.'- 12" _, ~ . ~ H ~':,,-;4.J'?,1»,‘-- '-- -'l;'“5" "3 ""“,_.,..~,. 3! , Q; '1_v_>___ 1- ‘.7 -. V f :;i_n::‘_,»_§’., h ‘R 1' ‘¢-(I -.5“ "':'W'L‘-r;l_ '.»3": ".‘“"<2.p'-v-‘L Q'- 1 ~ if - V D 1,-,_~1-..==~¢ -1‘ Scanned by CamScanner Soalanakah fungsi O S K dalam aktiviti ini’? 1" AP - dan bezakan paparan skrin yang ditunjukkan dalam langkah 6 dan 8. 2. Banivansdua inferens yang boleh dibuat berdasarkan pemerhatian paparan skrin 'Q§|im langkah 7 dan 9'? (3) lnferens pertama (b) lnferighkssrhzrhatian pada paparan skrin dalam langkah 12 dan 14, huraikan 4- Bjfigjran voltan yang dihasilkan oleh bekalan kuasa. Terangkan jawapan anda. P . A akah dua mferens yang boleh dibuat berdasarkan pemerhatian pada paparan 5. Skfm dam langkah 13 dan 15? (a) Inferens pertama (b) Inferens kedua _ 6 Namakan jenis arus elektrik yang dibekalkan oleh sumber tenaga yang berlkutz - (a) Sel kering (b) Bekalan kuasa .- .~- ‘ N * 1» ;1'\ ‘ . 1 V 'r "‘ ""‘ ‘I “ ' ._. r ' ‘ p nyelesaian Masalah Berkaitan | - dgngan Bekalan Tenaga Elektrik 1 Ma/£1),flak“ d lam Kehidupan Generator ‘raksasa' yang dikenali 3 sebagai genset daripada TNB Pernahkah anda mengalami gan uan bekalan te digunakan untuk membekalkan 1 ktrik semasa berada di rumahggtau di sek0lah?naga bekalan elekmk ganflan Semasa e e - Sekiranya gangguan bekalan elektrik menjadi suatu ;g;lna%gau:|2Et§f|an masalah besar dalam kehidupan, dapatkah anda bayangkan kehidupan penduduk yang tinggal di kawasan pedalaman tanpa bekalan tenaga elektrik? Mari jalankan Aktiviti 6.5 untuk membuat model sebuah generator yang dapat menghasilkan tenaga elektrik. i..':_‘¢_.- _-.1.-.4 .. .- ' - " ‘ Soalanakah fungsi O S K dalam aktiviti ini’? 1" AP - dan bezakan paparan skrin yang ditunjukkan dalam langkah 6 dan 8. 2. Banivansdua inferens yang boleh dibuat berdasarkan pemerhatian paparan skrin 'Q§|im langkah 7 dan 9'? (3) lnferens pertama (b) lnferighkssrhzrhatian pada paparan skrin dalam langkah 12 dan 14, huraikan 4- Bjfigjran voltan yang dihasilkan oleh bekalan kuasa. Terangkan jawapan anda. P . A akah dua mferens yang boleh dibuat berdasarkan pemerhatian pada paparan 5. Skfm dam langkah 13 dan 15? (a) Inferens pertama (b) Inferens kedua _ 6 Namakan jenis arus elektrik yang dibekalkan oleh sumber tenaga yang berlkutz - (a) Sel kering (b) Bekalan kuasa .- .~- ‘ N * 1» ;1'\ ‘ . 1 V 'r "‘ ""‘ ‘I “ ' ._. r ' ‘ p nyelesaian Masalah Berkaitan | - dgngan Bekalan Tenaga Elektrik 1 Ma/£1),flak“ d lam Kehidupan Generator ‘raksasa' yang dikenali 3 sebagai genset daripada TNB Pernahkah anda mengalami gan uan bekalan te digunakan untuk membekalkan 1 ktrik semasa berada di rumahggtau di sek0lah?naga bekalan elekmk ganflan Semasa e e - Sekiranya gangguan bekalan elektrik menjadi suatu ;g;lna%gau:|2Et§f|an masalah besar dalam kehidupan, dapatkah anda bayangkan kehidupan penduduk yang tinggal di kawasan pedalaman tanpa bekalan tenaga elektrik? Mari jalankan Aktiviti 6.5 untuk membuat model sebuah generator yang dapat menghasilkan tenaga elektrik. i..':_‘¢_.- _-.1.-.4 .. .- ' - " ‘ Scanned by CamScanner 5 Q 1.. £11.‘Z ,1‘.<7 ‘; 1' '5 ‘n .7" '0Y""\;~ I 1‘) . a >‘ Y - . _ ‘ l _ __ . ,..- _ l‘,.\~|'»_ ' ,& ‘._:.:’; v; .-1 ‘. ,-'_ _ -[gr '__ _-‘ __,; _ I g _ fl \ ‘ 3:: -4: “v - i,_ ' -' A |>.Q_.~':.\ ~".‘c‘~, ‘fix; .. tug... .{'. .J if", 9:", \ . \ T ‘J M7 \ 1. - ~> \ '~,,- 1» -- .. -~ .»> ,~»-M ~**-.~<¢ 1 a.=~, . 1 Q '~ ~.' ,__-1 ,. - ‘ ’ ¢ l ~. _- ,__r- 6-< .- ? s L 4;‘ ‘gs’. -._‘f‘: .9 ‘ a‘ -.k_. \ .'__‘<|‘ ~ K, ’ ulggfi 1. ‘ ., .~ ‘a - <,1,.- ‘- __ .- - ,__ 1 .~..~ -1 *- ~# -. -1- . ' w - - < - ' ' " -1' v ‘W M v. r ’ 'i~v’1_"li*‘3i’§¢ *fi\' n'1 1': '" .-I _ 7 _ Re '-» ‘*>\"--1 3'J P”;-» R1 Q.'1. A‘ V ,"Qg .1‘-11 :;"¢"~ ~. JA.""*u, I{L5-_'. -. ‘\$‘,.A..’-"-To‘.\'n" ' -%.- '_. ‘:2 A-K‘ -ii ‘T;'- .1.’ 1' -‘o"\_‘_»';-.>'. §_=\:'I~ ;__¢'_ 2' !._ ¢_ .-_'_._», 9x u-4'~' “- ‘/,_-1-_-,.'_.?' "qr"-’_:' - ‘J-:45”?...:', _-,-'_\"Y1".,' W A.' Gr“ Tr. i ‘-0 .. ‘‘I \-0 l. ~J‘ _.,. $", ;- .M_ ,___ 7'51y,._ 1,. |:I'‘V '. -~ ‘ah, ‘Q! ‘‘- 24,51I‘353-} . , ’ ~__ ,_;__Lt.-':£3 -;‘.'¢;-1 gr" 6. Contoh-contoh inovasi -H ‘A 1 @»:'J*a;<='“~" '_ D-__';.‘¢. "Q"-':_;;".l 1--2; ~'j“' . 1.‘ O %¢ f._ 31,40 ,... _, '_n‘~»\ .-0 ya 1. 1. ,»?_‘ 3‘ IO " 4-5;» g Li‘); . .. 2 :§~_\l"~.'.xfi_'§Q _2 , "\‘ 31¢, “Y \ Q {N1 ., _ lg.‘ .9“ n Ii’ ‘:5? '1, '*.\. ,0 _Alf: I)-:4 l "L ":I{;~<;32..-"1._~r Nxig. , 1 1 Q . §3$1~ . 6 6 ~ ,_. 1 Penghantaran dan pengagxhan tenaga “ v x~1 “-5- 1 ' 6 ~ l elektrik tan a wa ar (Wirel I ~ All 5‘? Atap dengan sel suria transmissiorlaand lcllistributioixsj e ecmml ;l; zf I ‘W ~ Mel“/erap dan mengubah tenaga . Mengubah tenaga elektrik kepada '§¢* ..;_ 11”} l"‘S“‘_’\~"4 ' solar kepada tenaga elektrik tanpa tenaga gelombang radio atau mikro .»y;;. ‘nfli .41 . ;l4_~"‘»-“Q .. k _ _ _ _ \_ ‘c 3" l'T\el'1j9j8S an alam sekutar. untuk dxhantar dan dlaglh secara ‘=41 ~74 J »- ‘Z! ‘-l .1‘ 1‘ l Q‘ 5" "64 " "ff" tanpa wayar ke alat elektrik yang dapat 11! mengubah tenaga gelombang ’radfQ_' 2 *, 6' ‘ .~ ,1 ' . , M . »_ y I "0': 7. \ "lg, 1‘ g -1‘. '_'| P. VT‘. '|4__"__: ‘\ ‘I "'_»_» 1: .>. 6- 1»?-a.t., ‘¥l¢.-/.~a1.-'»’_%a.::~v>~.w.y».¢"1~»,=s?’:>',*1f-wlf? -1*. -1 ~ 12%, ~ ‘ 1 _-,. ' - 3. Bentangkan model atau inovasi yang telah dicipta. L L i .— \v a .. ._‘I? '465'-r-‘F -Y k~.3 Praktisl Four-matif 6. 1 l y A 7 5 W l. Apakah yang dimaksudkan dengan sumber tenaga boleh baharu dan sumber tenaga tidak boleh baharu? 2. Rajah 1 menunjukkan tiga susunan, P, Q dan R dengan magnet dan gegelung dawai yang bergera]< atau berkeadaan pegun. Gegelung berkeadaan pegun Gegelung bergerak ke arah magnet Gegelung berkeadaan pegun LED LED LED Magnet bergerak Magnet berkeadaan pegun Magnet berkeadaan p¢g\1" ke arah gegelung Sugunan P SUSUIIQH Q 51181111311 R Rajah I (a) Dalam susunan yang manakah LED bernyala? Terangkan jawapan anda- (b) Dalam susunan yang manakah LED tidak bernyala? Terangkan jawapan anda‘ 3. Apakah fungsi sebuah osiloskop sinar katod atau O.S.K.? A 4__-4 ‘ I ‘l Q K O 1 kembali menjadi tenaga elektrik. -1;; . :1" gt 0 'r_ ,1.“ . 5 Q 1.. £11.‘Z ,1‘.<7 ‘; 1' '5 ‘n .7" '0Y""\;~ I 1‘) . a >‘ Y - . _ ‘ l _ __ . ,..- _ l‘,.\~|'»_ ' ,& ‘._:.:’; v; .-1 ‘. ,-'_ _ -[gr '__ _-‘ __,; _ I g _ fl \ ‘ 3:: -4: “v - i,_ ' -' A |>.Q_.~':.\ ~".‘c‘~, ‘fix; .. tug... .{'. .J if", 9:", \ . \ T ‘J M7 \ 1. - ~> \ '~,,- 1» -- .. -~ .»> ,~»-M ~**-.~<¢ 1 a.=~, . 1 Q '~ ~.' ,__-1 ,. - ‘ ’ ¢ l ~. _- ,__r- 6-< .- ? s L 4;‘ ‘gs’. -._‘f‘: .9 ‘ a‘ -.k_. \ .'__‘<|‘ ~ K, ’ ulggfi 1. ‘ ., .~ ‘a - <,1,.- ‘- __ .- - ,__ 1 .~..~ -1 *- ~# -. -1- . ' w - - < - ' ' " -1' v ‘W M v. r ’ 'i~v’1_"li*‘3i’§¢ *fi\' n'1 1': '" .-I _ 7 _ Re '-» ‘*>\"--1 3'J P”;-» R1 Q.'1. A‘ V ,"Qg .1‘-11 :;"¢"~ ~. JA.""*u, I{L5-_'. -. ‘\$‘,.A..’-"-To‘.\'n" ' -%.- '_. ‘:2 A-K‘ -ii ‘T;'- .1.’ 1' -‘o"\_‘_»';-.>'. §_=\:'I~ ;__¢'_ 2' !._ ¢_ .-_'_._», 9x u-4'~' “- ‘/,_-1-_-,.'_.?' "qr"-’_:' - ‘J-:45”?...:', _-,-'_\"Y1".,' W A.' Gr“ Tr. i ‘-0 .. ‘‘I \-0 l. ~J‘ _.,. $", ;- .M_ ,___ 7'51y,._ 1,. |:I'‘V '. -~ ‘ah, ‘Q! ‘‘- 24,51I‘353-} . , ’ ~__ ,_;__Lt.-':£3 -;‘.'¢;-1 gr" 6. Contoh-contoh inovasi -H ‘A 1 @»:'J*a;<='“~" '_ D-__';.‘¢. "Q"-':_;;".l 1--2; ~'j“' . 1.‘ O %¢ f._ 31,40 ,... _, '_n‘~»\ .-0 ya 1. 1. ,»?_‘ 3‘ IO " 4-5;» g Li‘); . .. 2 :§~_\l"~.'.xfi_'§Q _2 , "\‘ 31¢, “Y \ Q {N1 ., _ lg.‘ .9“ n Ii’ ‘:5? '1, '*.\. ,0 _Alf: I)-:4 l "L ":I{;~<;32..-"1._~r Nxig. , 1 1 Q . §3$1~ . 6 6 ~ ,_. 1 Penghantaran dan pengagxhan tenaga “ v x~1 “-5- 1 ' 6 ~ l elektrik tan a wa ar (Wirel I ~ All 5‘? Atap dengan sel suria transmissiorlaand lcllistributioixsj e ecmml ;l; zf I ‘W ~ Mel“/erap dan mengubah tenaga . Mengubah tenaga elektrik kepada '§¢* ..;_ 11”} l"‘S“‘_’\~"4 ' solar kepada tenaga elektrik tanpa tenaga gelombang radio atau mikro .»y;;. ‘nfli .41 . ;l4_~"‘»-“Q .. k _ _ _ _ \_ ‘c 3" l'T\el'1j9j8S an alam sekutar. untuk dxhantar dan dlaglh secara ‘=41 ~74 J »- ‘Z! ‘-l .1‘ 1‘ l Q‘ 5" "64 " "ff" tanpa wayar ke alat elektrik yang dapat 11! mengubah tenaga gelombang ’radfQ_' 2 *, 6' ‘ .~ ,1 ' . , M . »_ y I "0': 7. \ "lg, 1‘ g -1‘. '_'| P. VT‘. '|4__"__: ‘\ ‘I "'_»_» 1: .>. 6- 1»?-a.t., ‘¥l¢.-/.~a1.-'»’_%a.::~v>~.w.y».¢"1~»,=s?’:>',*1f-wlf? -1*. -1 ~ 12%, ~ ‘ 1 _-,. ' - 3. Bentangkan model atau inovasi yang telah dicipta. L L i .— \v a .. ._‘I? '465'-r-‘F -Y k~.3 Praktisl Four-matif 6. 1 l y A 7 5 W l. Apakah yang dimaksudkan dengan sumber tenaga boleh baharu dan sumber tenaga tidak boleh baharu? 2. Rajah 1 menunjukkan tiga susunan, P, Q dan R dengan magnet dan gegelung dawai yang bergera]< atau berkeadaan pegun. Gegelung berkeadaan pegun Gegelung bergerak ke arah magnet Gegelung berkeadaan pegun LED LED LED Magnet bergerak Magnet berkeadaan pegun Magnet berkeadaan p¢g\1" ke arah gegelung Sugunan P SUSUIIQH Q 51181111311 R Rajah I (a) Dalam susunan yang manakah LED bernyala? Terangkan jawapan anda- (b) Dalam susunan yang manakah LED tidak bernyala? Terangkan jawapan anda‘ 3. Apakah fungsi sebuah osiloskop sinar katod atau O.S.K.? A 4__-4 ‘ I ‘l Q K O 1 kembali menjadi tenaga elektrik. -1;; . :1" gt 0 'r_ ,1.“ . Scanned by CamScanner ; Q‘ Q |. I . -. ~ ., r. .-1-.--1----.—— mg 1 Bab 6: Elektrik dan Kenlagm-tun \ Transformer "‘v\_ -___ “\* AK kah anda melihat alat sepem Y§‘-‘"9 dituniukkan dalam Gambar foto 6.8 dl kawasan tempat iingga] anda? Apakah k9pem|"98n alat ini dalam kehidupan harian’? ‘ 1))M Gambarfoto 6.8 Transformer Transformer lnjak Naik dan Transformer lnjak Turun Transformer merupakan alat mengubah voltan bagi arus ulang-alik (VM). Transformer ringkas terdiri daripada satu teras besi lembut berlamina yang dililit oleh dua gegelung dawai bertebat, iaitu gegelung primer dan gegelung sekunder seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.24. r‘".1r_,;-i :.f:_:. 1; .:_ ;:..1i_._:* ~ TCTES b€Si lembut berlamina 1 I l N I , J I ' I Bekalan a.u. I * Q k..-_Illllllllll \ IIIIII CCDCC Beban "4'UI I ‘ ~ Gefldunfl Gegelung Prim" sekunder Rajah 6.24 Struktur transformer ringkas Terdapat dua jenis transformer, iaitu transformer injak naik dan transformer injak turun seperti yang diterangkan dalam Iadual 6.1 di halaman 178. 3?? » Q) Q72! , "L'?PM v- ; Q‘ Q |. I . -. ~ ., r. .-1-.--1----.—— mg 1 Bab 6: Elektrik dan Kenlagm-tun \ Transformer "‘v\_ -___ “\* AK kah anda melihat alat sepem Y§‘-‘"9 dituniukkan dalam Gambar foto 6.8 dl kawasan tempat iingga] anda? Apakah k9pem|"98n alat ini dalam kehidupan harian’? ‘ 1))M Gambarfoto 6.8 Transformer Transformer lnjak Naik dan Transformer lnjak Turun Transformer merupakan alat mengubah voltan bagi arus ulang-alik (VM). Transformer ringkas terdiri daripada satu teras besi lembut berlamina yang dililit oleh dua gegelung dawai bertebat, iaitu gegelung primer dan gegelung sekunder seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.24. r‘".1r_,;-i :.f:_:. 1; .:_ ;:..1i_._:* ~ TCTES b€Si lembut berlamina 1 I l N I , J I ' I Bekalan a.u. I * Q k..-_Illllllllll \ IIIIII CCDCC Beban "4'UI I ‘ ~ Gefldunfl Gegelung Prim" sekunder Rajah 6.24 Struktur transformer ringkas Terdapat dua jenis transformer, iaitu transformer injak naik dan transformer injak turun seperti yang diterangkan dalam Iadual 6.1 di halaman 178. 3?? » Q) Q72! , "L'?PM v- Scanned by CamScanner l ( Imlmil 0.1 ’im;;_\/(mm-1'in/14A !ir|I(\ ilrm !nm.s>/on/ir'r in/ul\ turun ‘Iranaiormor lnjak nolk u"ii"l""i~i .7 -, _ y, “W (Jcgulung l‘ri'"“" 1, "'5? ,./ sckundvr " I iw|§¢ "' ?’“‘@ri L ._._. Bckalali a.u. V°"a" Pfimef (i"P\1i)- Vpl yang merentasi Voltan primer (input), Vp, yang merentasi y gegelung primer adalah lebih rendah daripada gegelung primer adalah lebih tinggi daripada ( "°“a" $°k""d9' (°"1P"i)» Vs. yang merentasi voltan sekunder (output), V5, yang merentasi 999°|""9 $9kU"d9F- gegelung sekunder. 1 pj '§‘:i§1 iiclmn ihlifii‘ ' Be 1*?-~@-.1 -wax, ~ - ban 1*‘ g"é.:'*‘1w i E v i _.,\_.. . .p,‘_i._‘-. »-—~ ~.n_.- ,-..., - T 5'."-.uY= ' 1 r E-~' ‘-fl" 1-5*!‘-7 '1 ‘ in l¥ck.\l.\na.u. ‘L _<__._~.~¢_ Simbol Simbol i jg §(€ ' Transformer Inlok turun _ (icgcliurg priim-r " '31-_f.',i_‘..5r.;;_‘ ("~'8“|l1l1g Wkundcr \ ,,r r wan l"* 3? " i i ‘<1 Bilangan lilitan pada gegelung primer adalah Bilangan lilitan pada gegelung primer adalah » kurang daripada bilangan lilitan pada gegelung lebih banyak daripada bilangan lilitan pada sekunder. gegelung sekunder. T _.r W — ——~- W - _ ___ _ _ _ 1;’ A i_4_,,,_____ __f __, _ _ __¢ _,'____:,_: __ ,_-~..;._.._— ..:" —~—|-»~ __' V-v—*--V-~—'—‘----—---1--u;' ,_—_; lalankan Eksperimen 6.1 untuk membina dan mengkaji fungsi transformer ringkas injak naik dan injak turun. I Eksperimen Tujuan _ Pernyataan masalah Hipotesis voltan primer (input) Pemboleh ubah ; Bahan i Radas ‘17s Kmu 6.1 I Beka’an kuasa a.u. dan teras besi lembut berlamina yang berbentuk-C reg Q >—_'- -r...- . -. 1‘-1'LI1.wA Membina dan mengkaji fungsi transformer ringkas injak naik dan injak turun dengan menggunakan teras besi lembut beriamina Apakah fungsi transformer injak naik dan injak turun? (a) Dalam transformer injak naik, voltan sekunder (output) adalah lebih tinggi daripada (b) Dalam transformer injak turun, voltan sekunder (output) adalah lebih rendah daripada voltan primer (input). (a) dimanipulasikan : Bilangan lilitan gegelung sekunder i (b) bergerak balas : Kecerahan mentol gi (c) dimalarkan : Bilangan lilitan gegelung primer Wayar penyambung, dawai kuprum bertebat dan mentol I 4 l ( Imlmil 0.1 ’im;;_\/(mm-1'in/14A !ir|I(\ ilrm !nm.s>/on/ir'r in/ul\ turun ‘Iranaiormor lnjak nolk u"ii"l""i~i .7 -, _ y, “W (Jcgulung l‘ri'"“" 1, "'5? ,./ sckundvr " I iw|§¢ "' ?’“‘@ri L ._._. Bckalali a.u. V°"a" Pfimef (i"P\1i)- Vpl yang merentasi Voltan primer (input), Vp, yang merentasi y gegelung primer adalah lebih rendah daripada gegelung primer adalah lebih tinggi daripada ( "°“a" $°k""d9' (°"1P"i)» Vs. yang merentasi voltan sekunder (output), V5, yang merentasi 999°|""9 $9kU"d9F- gegelung sekunder. 1 pj '§‘:i§1 iiclmn ihlifii‘ ' Be 1*?-~@-.1 -wax, ~ - ban 1*‘ g"é.:'*‘1w i E v i _.,\_.. . .p,‘_i._‘-. »-—~ ~.n_.- ,-..., - T 5'."-.uY= ' 1 r E-~' ‘-fl" 1-5*!‘-7 '1 ‘ in l¥ck.\l.\na.u. ‘L _<__._~.~¢_ Simbol Simbol i jg §(€ ' Transformer Inlok turun _ (icgcliurg priim-r " '31-_f.',i_‘..5r.;;_‘ ("~'8“|l1l1g Wkundcr \ ,,r r wan l"* 3? " i i ‘<1 Bilangan lilitan pada gegelung primer adalah Bilangan lilitan pada gegelung primer adalah » kurang daripada bilangan lilitan pada gegelung lebih banyak daripada bilangan lilitan pada sekunder. gegelung sekunder. T _.r W — ——~- W - _ ___ _ _ _ 1;’ A i_4_,,,_____ __f __, _ _ __¢ _,'____:,_: __ ,_-~..;._.._— ..:" —~—|-»~ __' V-v—*--V-~—'—‘----—---1--u;' ,_—_; lalankan Eksperimen 6.1 untuk membina dan mengkaji fungsi transformer ringkas injak naik dan injak turun. I Eksperimen Tujuan _ Pernyataan masalah Hipotesis voltan primer (input) Pemboleh ubah ; Bahan i Radas ‘17s Kmu 6.1 I Beka’an kuasa a.u. dan teras besi lembut berlamina yang berbentuk-C reg Q >—_'- -r...- . -. 1‘-1'LI1.wA Membina dan mengkaji fungsi transformer ringkas injak naik dan injak turun dengan menggunakan teras besi lembut beriamina Apakah fungsi transformer injak naik dan injak turun? (a) Dalam transformer injak naik, voltan sekunder (output) adalah lebih tinggi daripada (b) Dalam transformer injak turun, voltan sekunder (output) adalah lebih rendah daripada voltan primer (input). (a) dimanipulasikan : Bilangan lilitan gegelung sekunder i (b) bergerak balas : Kecerahan mentol gi (c) dimalarkan : Bilangan lilitan gegelung primer Wayar penyambung, dawai kuprum bertebat dan mentol I 4 Scanned by CamScanner [ Hal» la: Iéluklrilc dam Kurrmgimlzm re - ' i - ' 1 .- t ,. Pros I _ ‘ 30 |||Hrl|i (ldwrll pa(Li .:(|(.U lmigan tr,-mg Langkah 1- | I r-‘l" ' ~ - - . _()i rliifl ).<i mrnnn untuk inornlmntuk - Im‘.-I |* H‘ ) -. ~ mlii ' J“ ' ~ taeriagwiaga q‘.(J(,-|llIi(] |r|I|IH.'I ;(.4| . yang i |lun]ui<l<m| d;)|am i:'ll£1‘v‘().2!T)l‘ 7 4- . _ _ . [wk H», |') lililnn dawn: purl.) smtu lagi lcngan teras 1 _| ‘C ‘ -4 _ I - - ' 2’ [H-~.i |i.-nilalli yang] l)(.f||vliT\IHd untuk mernbc-ntuk _ K Wm‘ .;i.-l<\|n<lr.-r +".<:por't| yang diturrukkan dalam i ' ' Urryrr J R<|j‘*‘h (L/5' - | 7 I ' t , ;_ gnrriirioiiiigyjkriii gage.-lung primer pada bekalan kuasa a.u.. Kemudian, sarnbungkan 1 nu,-niui I’ inorontua-.| gcfgolung primer dan mentol S rnerentasi gegelung sekunder ; ,(»|)()i|i d<||;un R;-||r;1|1 (1.25. duf |||||k4i' /Xrriulir-rm |r')fl()(1,’;h-|,3Hg(,qJ'1h |‘.(J‘1'Jii,1Iil5J1?1!l f;f:r!|;:’;.'a H'Ur|(i‘Jfi(]F1|ii4F1iI bckaiarr )<U;,;;8 . I _ Bekalan kuasa a.u. ;;<0 - ‘; - Q ‘ti! ‘4 H I (icgclung primer (30 lililan) §*~*$ 'l'crashcsi lcmbui , .r ‘ I lwcrlnlninu hcrbcnluk-(I _‘“ M _“‘Y' Gcgclung sekunder (15 lilitan) ‘ \."*3I S Rajah 6.25 4. Hidupkan suis bekalan kuasa a.u. dan laraskan voltannya pada 2 V. 5. Perhati dan bandingkan kecerahan kedua-dua mentol. l 6. Ulang Iangkah 3 hingga 5 tetapi dengan menggunakan gegelung primer yang ,= mempunyai 30 lilitan dan gegelung sekunder yang mempunyai 60 lilitan. Pemerhatian W " , ’- V ‘ ‘t ' ' V_ J '; -_’-I-.,I>'>" ‘f ," 1.:-A _ Bilangan lilitan ‘ r ,- Bilangan lilitan i K'F°fa'f'?f' rm"/W?! _. a;g'_;:3 9@9@l'u-ng pri’mer._.N,,_ frgegelun§";elrun¢ler¢=rN,g -P, 1' - ' .- )5‘ ; -V :_ ' _ my * _ . V 1 __,= . . __ _r_ » V» I I ,_ .., ~'!,, To _. ., I '.-—_',- - .. -_-4 —‘ - r‘ ' "1. . r ‘ . _ r _ _ ‘ _ __- 30 15 i ivy; r‘ __1'~ -I-‘ 9‘ J Q ,1“ -T1. ‘I ~" . < ,- ,.| ~, “Q 30 60 *'iv.1F:.+;?=-;'?:;a¢»;;=+rgr. - ~‘ V i Kesimpulan - 8 Adakah hipotesis eksperimen ini diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini? K1'!!I_\F"§'I-‘H-_"'r'r.\ es» T _i [ Hal» la: Iéluklrilc dam Kurrmgimlzm re - ' i - ' 1 .- t ,. Pros I _ ‘ 30 |||Hrl|i (ldwrll pa(Li .:(|(.U lmigan tr,-mg Langkah 1- | I r-‘l" ' ~ - - . _()i rliifl ).<i mrnnn untuk inornlmntuk - Im‘.-I |* H‘ ) -. ~ mlii ' J“ ' ~ taeriagwiaga q‘.(J(,-|llIi(] |r|I|IH.'I ;(.4| . yang i |lun]ui<l<m| d;)|am i:'ll£1‘v‘().2!T)l‘ 7 4- . _ _ . [wk H», |') lililnn dawn: purl.) smtu lagi lcngan teras 1 _| ‘C ‘ -4 _ I - - ' 2’ [H-~.i |i.-nilalli yang] l)(.f||vliT\IHd untuk mernbc-ntuk _ K Wm‘ .;i.-l<\|n<lr.-r +".<:por't| yang diturrukkan dalam i ' ' Urryrr J R<|j‘*‘h (L/5' - | 7 I ' t , ;_ gnrriirioiiiigyjkriii gage.-lung primer pada bekalan kuasa a.u.. Kemudian, sarnbungkan 1 nu,-niui I’ inorontua-.| gcfgolung primer dan mentol S rnerentasi gegelung sekunder ; ,(»|)()i|i d<||;un R;-||r;1|1 (1.25. duf |||||k4i' /Xrriulir-rm |r')fl()(1,’;h-|,3Hg(,qJ'1h |‘.(J‘1'Jii,1Iil5J1?1!l f;f:r!|;:’;.'a H'Ur|(i‘Jfi(]F1|ii4F1iI bckaiarr )<U;,;;8 . I _ Bekalan kuasa a.u. ;;<0 - ‘; - Q ‘ti! ‘4 H I (icgclung primer (30 lililan) §*~*$ 'l'crashcsi lcmbui , .r ‘ I lwcrlnlninu hcrbcnluk-(I _‘“ M _“‘Y' Gcgclung sekunder (15 lilitan) ‘ \."*3I S Rajah 6.25 4. Hidupkan suis bekalan kuasa a.u. dan laraskan voltannya pada 2 V. 5. Perhati dan bandingkan kecerahan kedua-dua mentol. l 6. Ulang Iangkah 3 hingga 5 tetapi dengan menggunakan gegelung primer yang ,= mempunyai 30 lilitan dan gegelung sekunder yang mempunyai 60 lilitan. Pemerhatian W " , ’- V ‘ ‘t ' ' V_ J '; -_’-I-.,I>'>" ‘f ," 1.:-A _ Bilangan lilitan ‘ r ,- Bilangan lilitan i K'F°fa'f'?f' rm"/W?! _. a;g'_;:3 9@9@l'u-ng pri’mer._.N,,_ frgegelun§";elrun¢ler¢=rN,g -P, 1' - ' .- )5‘ ; -V :_ ' _ my * _ . V 1 __,= . . __ _r_ » V» I I ,_ .., ~'!,, To _. ., I '.-—_',- - .. -_-4 —‘ - r‘ ' "1. . r ‘ . _ r _ _ ‘ _ __- 30 15 i ivy; r‘ __1'~ -I-‘ 9‘ J Q ,1“ -T1. ‘I ~" . < ,- ,.| ~, “Q 30 60 *'iv.1F:.+;?=-;'?:;a¢»;;=+rgr. - ~‘ V i Kesimpulan - 8 Adakah hipotesis eksperimen ini diterima? Apakah kesimpulan eksperimen ini? K1'!!I_\F"§'I-‘H-_"'r'r.\ es» T _i Scanned by CamScanner Q Soalan k 1. Berdasarkan keputusan eksperimen ini. Ff i (c) Apakah jenis transformer ini? 2. Berdasarkan keputusan eksperimen ini. ‘Q; (a) Apakah kesan terhadap kecerahan mentol jika Np > NS? T‘ (b) Apakah hubung kait antara Vp dengan VS jika Np > NS? (a) Apakah kesan terhadap kecerahan mentol jika Np < NS? (b) Apakah hubung kait antara Vp dengan VS jika Np < NS? (c) Apakah jenis transformer ini? 3. Apakah yang terjadi kepada perubahan voltan bagi arus ulang-alik pada sebuah transformer jika perbezaan antara bilangan lilitan dalam gegelung primer denga . , n mi Y4—-Y; dalam semua transformer? Fungsi Transformer dalam Penggunaan Peralatan Elektrik di Rumah Di Malaysia, voltan bagi bekalan arus ulang-alik yang dibekalkan ke rumah ialah 240 V. Berikan satu contoh peralatan elektrik di rumah yang beroperasi pada 240 V arus ulang-alik tanpa menggunakan transformer. Kebanyakan peralatan elektrik di rumah menggunakan transformer seperti yang terdapat dalam pengecas telefon bimbit (Gambar foto 6.9). Transformer Gambarfoto 6.9 Pengecas telcfon bimbit Adakah transformer dalam p€ng€¢aS Ieiefon bimbit transformer injak naik atau injak turun? Man Jalankan Aktiviti 6.6 untuk membincangkan transformer ‘dan. fungsi naan eralatan elektnk d1 rumah. transformer dalam penggll P {L821 ,,..KPM _______i . btlangan lilitan dalam gegelung sekunder ditambah? 4. Mengapakah bilangan lilitan dalam gegelung primer dan sekunder adalah berbeza INFO SRINS Arus aruhan yang terbentuk da|a teras besi dalam transformer ciikenali sebagai arus pusar_ Pembentukan arus pusar dalam transformer akan mengurangkan kecekapan transformer. Oleh itu, teras besi berlamina digunakan untuk mengurangkan arus pusar dan meningkatkan kecekapan transformer. Teras besi berlamina terdiri daripada lapisan besi iembut dan Iapisan penebat yang disusun secara berseiang-seli. FT) Teras b€Sl berlamina k J Q Soalan k 1. Berdasarkan keputusan eksperimen ini. Ff i (c) Apakah jenis transformer ini? 2. Berdasarkan keputusan eksperimen ini. ‘Q; (a) Apakah kesan terhadap kecerahan mentol jika Np > NS? T‘ (b) Apakah hubung kait antara Vp dengan VS jika Np > NS? (a) Apakah kesan terhadap kecerahan mentol jika Np < NS? (b) Apakah hubung kait antara Vp dengan VS jika Np < NS? (c) Apakah jenis transformer ini? 3. Apakah yang terjadi kepada perubahan voltan bagi arus ulang-alik pada sebuah transformer jika perbezaan antara bilangan lilitan dalam gegelung primer denga . , n mi Y4—-Y; dalam semua transformer? Fungsi Transformer dalam Penggunaan Peralatan Elektrik di Rumah Di Malaysia, voltan bagi bekalan arus ulang-alik yang dibekalkan ke rumah ialah 240 V. Berikan satu contoh peralatan elektrik di rumah yang beroperasi pada 240 V arus ulang-alik tanpa menggunakan transformer. Kebanyakan peralatan elektrik di rumah menggunakan transformer seperti yang terdapat dalam pengecas telefon bimbit (Gambar foto 6.9). Transformer Gambarfoto 6.9 Pengecas telcfon bimbit Adakah transformer dalam p€ng€¢aS Ieiefon bimbit transformer injak naik atau injak turun? Man Jalankan Aktiviti 6.6 untuk membincangkan transformer ‘dan. fungsi naan eralatan elektnk d1 rumah. transformer dalam penggll P {L821 ,,..KPM _______i . btlangan lilitan dalam gegelung sekunder ditambah? 4. Mengapakah bilangan lilitan dalam gegelung primer dan sekunder adalah berbeza INFO SRINS Arus aruhan yang terbentuk da|a teras besi dalam transformer ciikenali sebagai arus pusar_ Pembentukan arus pusar dalam transformer akan mengurangkan kecekapan transformer. Oleh itu, teras besi berlamina digunakan untuk mengurangkan arus pusar dan meningkatkan kecekapan transformer. Teras besi berlamina terdiri daripada lapisan besi iembut dan Iapisan penebat yang disusun secara berseiang-seli. FT) Teras b€Sl berlamina k J Scanned by CamScanner ;r- = 5:|-A 1: 4 “I-» -‘H. \ '2} \ ‘ ,_ . r. .. . \ X H‘ . ,7 _,. - ‘ ‘~ V ‘I 3;‘ ’.1__, . H- _ A‘ _\~ *}L._ ., we _‘. 1. . . Q -‘\»..v.»1__A*\_-. '\_~- '-. ‘H-,_»-1‘ -_~-,._;.:.”---~; '. ~-.- ‘r .,_ \~-~»~‘* f .12-. .t \ '\ ta) Pengecas bateri - ;,,- . , 1|-.1‘~__' \ 4 _ 1., \ < kt. .1 ",4 c ‘* ‘ . _ _,g:E.<_;~_**. v-4 ,\ 1 u Q‘ Q Q F» I an/< ,4‘Zr. -»,a ,y w , L .-fr_I§- ,c' '' )7,,. I." z" 'I a_-.1 ;_,_‘.:, 4'4. ~’=Q. my-. i Q . "1 -'.~_ "'~ 1 _ ,M~'_- K, ‘ \'.4,,¢‘ . ‘ , . -, Y st g \ ‘V ‘ §.< ‘ " > _ .~ iev 5 l 0 ~=.. . ‘~"‘ “~17 .~~f" -‘o " ".1: Contoh penggunaan transforrneridaiam peralatan ‘(W - Q 3. Bincangkan maklumat yang telah dikumpulkan. 4. Bentangkan hasil perbincangan den an men unakan ersembahan multi d" _._ @;-rtwrv "-1- . , 5:’ _‘..‘,I~_'_" ,‘ ‘Ea ' '_-,:~ :3 Y“ -_,: '1': '- ‘ck K‘ . ' q,‘ "as.‘I&_‘\\.'1:!‘~:'\ 5; |- .. ‘ \ B 4 ‘ \ " 1 '< ~ ' ‘- r __ _ . 0- v '. .' *1, '_v.' \- _ ; \ -."'_ (Y K; ¢‘ ' in \ < M r ~ r- ~- *-~ -1,--_' “;.r.(.:.r‘r~_‘". >1:--.3-*1‘-"'..::r-5-.@ .- 11?‘ ' _- \ _&~ ‘ ‘~11 1 '»r . -. r. *1 _ . “ p- .' -.1" ,-. \_-J§..*".._, 1- ..‘k.:' ‘I " vr N" ‘ ‘ e Q ' 1‘ \ ‘Q ' ' ' '\_f v. -- ‘ r.‘ _ ‘ .9. i ' Bah 0: liiektrik dan Ko|na|.g|wt;\n ' r¢"“*'.'\-J_'. Tn‘, ‘- ’ -‘.- ; 1'-9.‘ .\:*‘ '6‘ : ‘ fl $ .\ in ~'‘rd’ ~17] J 5 , _ » '5‘ _*. "5' ‘wt '5 r p. \ > ."u \ '.." '5 , _ ~ '0 S‘,-7-» {'1 yi; _‘-Q‘. .'__f '_ ' g "\._:“\T?_>-\Ei;\2_ ' , gtlizg-‘f"~|‘? - .__| _-J, _ ‘.~. .‘ - -. ' ..-“£4 .. ‘~ ‘T §' L -wt}; I F.'..='~~.:~.:~.;angI<an transformer dan fungsi transformer dalam penggunaan 1 "' r ',r ;‘E'5.‘..-33311 efextm at rumah ~ KMK '4-1 I‘ ‘ 0 Aktiviti Arahan penggunaan ‘. -3:an§<an Ei'\ii\'iIl ini secara berkumpulan. __ti‘§n___°|ogi____._ _. Gunakan peibagai sumber untuk mengumpulkan maklumat tentang ,. r ~ ensormer dan fungsf transformer dalam penggunaan peralatan elektrik di rumah an-nil--v I "” T - , .( I - @ ~ 1 ‘ \ '0 "\ . _ K0 \ . .,-- r \\ - .~.-;,-' (b) Pengecas telefon bimbit (c) Kotak kawalan . komputer riba kelajuan kipas siling C g p TTI8 I8. Penyelesaian Masalah Berkaitan Transformer dalam Kehidupan Rajah 6.26 menunjukkan satu contoh peralatan elektrik di rumah, iaitu kotak kawalan kelajuan kipas siling yang menggunakan transformer injak turun. Apakah rumus yang digunakan untuk = menentukan bilangan lilitan dalam gegelung sekunder untuk menurunkan voltan input 240 V menjadi voltan 2 V hingga 10 V? . / \\ /' \ 1, . .\- ,_ tllfllll Rajah 6.26 Kotak kawalan kelajuan kipas siling \ 2V 6V ‘ E21 KPM ._.a- T‘ 1»./‘r f. . __}:\'~,,;- 1‘ ‘_ . 2‘ $5? . . - '\ #3 I, ‘ ‘Y -4 N 1 .a,if,l»‘ " . ivjr. LJ : rl‘ K \*_ ‘ _ 11'. s¢é"».:\' vf._'u U 1 ..'-._ ' r' _.-, .._,- _‘* :¢i+'§._; 1 2 -.“‘l 1 - " " . 1:;-'-(‘K - T _.,‘ -5 -- -_,‘B‘_‘><' ‘ '‘ . V’- ‘#1 Io? I-A'____fi§ _$?E'., y -';>,'.:*‘,-:";'t.'.f!.1'£».:. sir +;.~+:r-3 4.> Y ix A‘ ¥\r 1.-,. Q- . .,__ :11- '.: 3'“-‘I-s 1 4-: 0 ' .-’,I*"7'r¢-'\'" $1v‘ _ ~\v:,'-..-.@ *_./V-.4; 7l 14‘ <._ ‘it ;r- = 5:|-A 1: 4 “I-» -‘H. \ '2} \ ‘ ,_ . r. .. . \ X H‘ . ,7 _,. - ‘ ‘~ V ‘I 3;‘ ’.1__, . H- _ A‘ _\~ *}L._ ., we _‘. 1. . . Q -‘\»..v.»1__A*\_-. '\_~- '-. ‘H-,_»-1‘ -_~-,._;.:.”---~; '. ~-.- ‘r .,_ \~-~»~‘* f .12-. .t \ '\ ta) Pengecas bateri - ;,,- . , 1|-.1‘~__' \ 4 _ 1., \ < kt. .1 ",4 c ‘* ‘ . _ _,g:E.<_;~_**. v-4 ,\ 1 u Q‘ Q Q F» I an/< ,4‘Zr. -»,a ,y w , L .-fr_I§- ,c' '' )7,,. I." z" 'I a_-.1 ;_,_‘.:, 4'4. ~’=Q. my-. i Q . "1 -'.~_ "'~ 1 _ ,M~'_- K, ‘ \'.4,,¢‘ . ‘ , . -, Y st g \ ‘V ‘ §.< ‘ " > _ .~ iev 5 l 0 ~=.. . ‘~"‘ “~17 .~~f" -‘o " ".1: Contoh penggunaan transforrneridaiam peralatan ‘(W - Q 3. Bincangkan maklumat yang telah dikumpulkan. 4. Bentangkan hasil perbincangan den an men unakan ersembahan multi d" _._ @;-rtwrv "-1- . , 5:’ _‘..‘,I~_'_" ,‘ ‘Ea ' '_-,:~ :3 Y“ -_,: '1': '- ‘ck K‘ . ' q,‘ "as.‘I&_‘\\.'1:!‘~:'\ 5; |- .. ‘ \ B 4 ‘ \ " 1 '< ~ ' ‘- r __ _ . 0- v '. .' *1, '_v.' \- _ ; \ -."'_ (Y K; ¢‘ ' in \ < M r ~ r- ~- *-~ -1,--_' “;.r.(.:.r‘r~_‘". >1:--.3-*1‘-"'..::r-5-.@ .- 11?‘ ' _- \ _&~ ‘ ‘~11 1 '»r . -. r. *1 _ . “ p- .' -.1" ,-. \_-J§..*".._, 1- ..‘k.:' ‘I " vr N" ‘ ‘ e Q ' 1‘ \ ‘Q ' ' ' '\_f v. -- ‘ r.‘ _ ‘ .9. i ' Bah 0: liiektrik dan Ko|na|.g|wt;\n ' r¢"“*'.'\-J_'. Tn‘, ‘- ’ -‘.- ; 1'-9.‘ .\:*‘ '6‘ : ‘ fl $ .\ in ~'‘rd’ ~17] J 5 , _ » '5‘ _*. "5' ‘wt '5 r p. \ > ."u \ '.." '5 , _ ~ '0 S‘,-7-» {'1 yi; _‘-Q‘. .'__f '_ ' g "\._:“\T?_>-\Ei;\2_ ' , gtlizg-‘f"~|‘? - .__| _-J, _ ‘.~. .‘ - -. ' ..-“£4 .. ‘~ ‘T §' L -wt}; I F.'..='~~.:~.:~.;angI<an transformer dan fungsi transformer dalam penggunaan 1 "' r ',r ;‘E'5.‘..-33311 efextm at rumah ~ KMK '4-1 I‘ ‘ 0 Aktiviti Arahan penggunaan ‘. -3:an§<an Ei'\ii\'iIl ini secara berkumpulan. __ti‘§n___°|ogi____._ _. Gunakan peibagai sumber untuk mengumpulkan maklumat tentang ,. r ~ ensormer dan fungsf transformer dalam penggunaan peralatan elektrik di rumah an-nil--v I "” T - , .( I - @ ~ 1 ‘ \ '0 "\ . _ K0 \ . .,-- r \\ - .~.-;,-' (b) Pengecas telefon bimbit (c) Kotak kawalan . komputer riba kelajuan kipas siling C g p TTI8 I8. Penyelesaian Masalah Berkaitan Transformer dalam Kehidupan Rajah 6.26 menunjukkan satu contoh peralatan elektrik di rumah, iaitu kotak kawalan kelajuan kipas siling yang menggunakan transformer injak turun. Apakah rumus yang digunakan untuk = menentukan bilangan lilitan dalam gegelung sekunder untuk menurunkan voltan input 240 V menjadi voltan 2 V hingga 10 V? . / \\ /' \ 1, . .\- ,_ tllfllll Rajah 6.26 Kotak kawalan kelajuan kipas siling \ 2V 6V ‘ E21 KPM ._.a- T‘ 1»./‘r f. . __}:\'~,,;- 1‘ ‘_ . 2‘ $5? . . - '\ #3 I, ‘ ‘Y -4 N 1 .a,if,l»‘ " . ivjr. LJ : rl‘ K \*_ ‘ _ 11'. s¢é"».:\' vf._'u U 1 ..'-._ ' r' _.-, .._,- _‘* :¢i+'§._; 1 2 -.“‘l 1 - " " . 1:;-'-(‘K - T _.,‘ -5 -- -_,‘B‘_‘><' ‘ '‘ . V’- ‘#1 Io? I-A'____fi§ _$?E'., y -';>,'.:*‘,-:";'t.'.f!.1'£».:. sir +;.~+:r-3 4.> Y ix A‘ ¥\r 1.-,. Q- . .,__ :11- '.: 3'“-‘I-s 1 4-: 0 ' .-’,I*"7'r¢-'\'" $1v‘ _ ~\v:,'-..-.@ *_./V-.4; 7l 14‘ <._ ‘it Scanned by CamScanner i-i—_ii Rumus Penyelesaian . . _ _ N b h I ' k ada voltan sekunder adalah sama delngan lgszilltifiiflrggan hlltiin ‘. . - fer e L - e u s 0 gCl.f:',8l2l111f:’»,Clvli‘|:1cFrlllpklda Tnilaniim lilitan s@8@1““g sekunder da am S rmel-_ Hubultg knit mi boleh ditulis dalam rumus Yang benkut .............. .- ¢ 1 I vs Ns I\\ ~ - - . - - . - -- E52 KPM f Xr1=fi - . . - _ - . - . . . - - - - - - - - - - - -- vF2:1;2: ":=:*a<: dengan 240v@ Np: _‘_’z=§s r v.) N. 240 _ 120 40 ' N." 1vs=12o><%) 20 Rajah 6.27 menunjukkan sebuah men sebuah transformer. 1 :2o ______/'\_______ volta P_ g rimer bilangan lilltan gegelllllg sekunder bilangan iitan gage voltan inPut gegelung primer atau voltan primer n out ut egelung sekunder atau voltan sekund tol 40 V disambung ke bekalan kuasa 240 V me1a]ui /‘”"’—'___— Q_Q,09ll.%Q._ ll €§,,, <59... >i Rajah 6.27 Berapakah bilangan gegelung sekunder, NS, supaya mentol dapat menyala dengan kecerahan yang normal? Penyelesaian Mentol akan menyala dengan kecerahan yang normal sekiranya dibekalkan dengan voltan 40 V- - Voltan output, Vs = 40 V o Voltan input, VP = 240 V - Bilangan lilitan gegelung primer, NP = 120 Bilangan lilitan gegelung sekunder, NS = 20 -~ ~.__ s cl’ -.»-->---<1\---»-'- 1 ‘J \ v. 1 l I i l l 1 l i-i—_ii Rumus Penyelesaian . . _ _ N b h I ' k ada voltan sekunder adalah sama delngan lgszilltifiiflrggan hlltiin ‘. . - fer e L - e u s 0 gCl.f:',8l2l111f:’»,Clvli‘|:1cFrlllpklda Tnilaniim lilitan s@8@1““g sekunder da am S rmel-_ Hubultg knit mi boleh ditulis dalam rumus Yang benkut .............. .- ¢ 1 I vs Ns I\\ ~ - - . - - . - -- E52 KPM f Xr1=fi - . . - _ - . - . . . - - - - - - - - - - - -- vF2:1;2: ":=:*a<: dengan 240v@ Np: _‘_’z=§s r v.) N. 240 _ 120 40 ' N." 1vs=12o><%) 20 Rajah 6.27 menunjukkan sebuah men sebuah transformer. 1 :2o ______/'\_______ volta P_ g rimer bilangan lilltan gegelllllg sekunder bilangan iitan gage voltan inPut gegelung primer atau voltan primer n out ut egelung sekunder atau voltan sekund tol 40 V disambung ke bekalan kuasa 240 V me1a]ui /‘”"’—'___— Q_Q,09ll.%Q._ ll €§,,, <59... >i Rajah 6.27 Berapakah bilangan gegelung sekunder, NS, supaya mentol dapat menyala dengan kecerahan yang normal? Penyelesaian Mentol akan menyala dengan kecerahan yang normal sekiranya dibekalkan dengan voltan 40 V- - Voltan output, Vs = 40 V o Voltan input, VP = 240 V - Bilangan lilitan gegelung primer, NP = 120 Bilangan lilitan gegelung sekunder, NS = 20 -~ ~.__ s cl’ -.»-->---<1\---»-'- 1 ‘J \ v. 1 l I i l l 1 l Scanned by CamScanner PP" :' I . I if . n w. 1 l Bali 6: I-Zloktrik clan Iieimngiu-tart " it smear 6.2 ' ' '—' '_~ r I _1~ I -r— ~t~ . r ' 1 Apakah transformer? 2. Gariskan jawapan yang betul tentang transformer. (a) Transformer hanya bcrfungsi menggunakan arus (torus/ulang-nlik). (b) Dalam transformer injak turun, bilangan lilitan dalam gegelung primer adalah lebih (besar/kecil) daripada bilangan lilitan dalam gegelung sekunder. (c) Transformer injak (naik/turun) digunakan untuk mengubah 25 kV kepada 250 kv. (d) Transformer injak (naik/turun) clipasang di dalam radio. 3, Nyatakan satu contoh emlat l P - an e ektrik di rumah yang menggunakan jenis transformer yang berikut: (a) Transformer injak naik (b) Transformer injak turun 4. Rajah 1 (a) menunjukkan sebuah transformer di dalam pengecas telefon bimbit yang disambung ke bekalan sesalur 240 V yang membekalkan voltan 5 V untuk mcngecas sebuah telefon bimbit. Transformer Rajah I (a) Rajah l (b) menunjukkan rajah litar bagi transformer di dalam pengecas telefon bimbit tersebut Z40 V Np NS = 10 5 V Telefon bimbit Rajah 1 (b) (a) Hitung bilangan lilitan gegelung primer. ‘ (b) Adakah transformer di dalam pengecas telefon bimbit ini daripada jenis transformer injak naik atau injak tunm? Terangkan jawapan anda. Q LQQ KPM PP" :' I . I if . n w. 1 l Bali 6: I-Zloktrik clan Iieimngiu-tart " it smear 6.2 ' ' '—' '_~ r I _1~ I -r— ~t~ . r ' 1 Apakah transformer? 2. Gariskan jawapan yang betul tentang transformer. (a) Transformer hanya bcrfungsi menggunakan arus (torus/ulang-nlik). (b) Dalam transformer injak turun, bilangan lilitan dalam gegelung primer adalah lebih (besar/kecil) daripada bilangan lilitan dalam gegelung sekunder. (c) Transformer injak (naik/turun) digunakan untuk mengubah 25 kV kepada 250 kv. (d) Transformer injak (naik/turun) clipasang di dalam radio. 3, Nyatakan satu contoh emlat l P - an e ektrik di rumah yang menggunakan jenis transformer yang berikut: (a) Transformer injak naik (b) Transformer injak turun 4. Rajah 1 (a) menunjukkan sebuah transformer di dalam pengecas telefon bimbit yang disambung ke bekalan sesalur 240 V yang membekalkan voltan 5 V untuk mcngecas sebuah telefon bimbit. Transformer Rajah I (a) Rajah l (b) menunjukkan rajah litar bagi transformer di dalam pengecas telefon bimbit tersebut Z40 V Np NS = 10 5 V Telefon bimbit Rajah 1 (b) (a) Hitung bilangan lilitan gegelung primer. ‘ (b) Adakah transformer di dalam pengecas telefon bimbit ini daripada jenis transformer injak naik atau injak tunm? Terangkan jawapan anda. Q LQQ KPM Scanned by CamScanner ' & at, _> W . ‘l i g ~. 1 Penghantaran dan Pengagihan Tenaga .:TI Q ' '».».\~‘u. 4 ‘ _ \< F""9si Komponen dalam Sistem Penghantaran dan Pengag||-(an Tenaga Elektrik S‘ - - . . - kzstem Pfiflghanta-ran -dan pengagthan tenaga elektrik yang menghubungkan stcsen jam (mm ruma anda dtfunjukkan dalam Rajah 6.28. P . 4 _ 777,7 V»T:T4 7 7-“T: V V TTAITT ‘V T7 T‘ enjana or stesen jana kuasa Arus ulang-aiik dan stesen jana kuasa liil komudtrinttyn lazmmya me"9ha5'"<r"t" arus diahrkan masi_ti<. ko dalam stesen transformer injak nark (B Ula"9‘al'k dengan voltan 11 kv -~ I Di Slfll, voltan arus ll|1ti1(,l‘3ltl\' rtinaikkan kc 132 kv 2?‘) RV ate’) if atau 25 kv. t 500 kv dengan tncnggunakan transformer |n|ak naik. I I32 RV! '1 k\’/ zrs ttw ' Z5 liv 500 kv ‘Q . .1 ____ saw i ~__ l ll 240 V 415 V 4|; V ._,_ ii‘ \lf Romain “jam Hwpnfl PETUNJUK: - Rangkaian Grid Na8i0"9l A — Stesen jana kuasa - Lapangan suis Bn - Stesen transformer injak naik — Pencawang masuhmfna B, — Stesen transformer injak turun - Pencawang bah39'a" k[T1__iT1 UO ' & at, _> W . ‘l i g ~. 1 Penghantaran dan Pengagihan Tenaga .:TI Q ' '».».\~‘u. 4 ‘ _ \< F""9si Komponen dalam Sistem Penghantaran dan Pengag||-(an Tenaga Elektrik S‘ - - . . - kzstem Pfiflghanta-ran -dan pengagthan tenaga elektrik yang menghubungkan stcsen jam (mm ruma anda dtfunjukkan dalam Rajah 6.28. P . 4 _ 777,7 V»T:T4 7 7-“T: V V TTAITT ‘V T7 T‘ enjana or stesen jana kuasa Arus ulang-aiik dan stesen jana kuasa liil komudtrinttyn lazmmya me"9ha5'"<r"t" arus diahrkan masi_ti<. ko dalam stesen transformer injak nark (B Ula"9‘al'k dengan voltan 11 kv -~ I Di Slfll, voltan arus ll|1ti1(,l‘3ltl\' rtinaikkan kc 132 kv 2?‘) RV ate’) if atau 25 kv. t 500 kv dengan tncnggunakan transformer |n|ak naik. I I32 RV! '1 k\’/ zrs ttw ' Z5 liv 500 kv ‘Q . .1 ____ saw i ~__ l ll 240 V 415 V 4|; V ._,_ ii‘ \lf Romain “jam Hwpnfl PETUNJUK: - Rangkaian Grid Na8i0"9l A — Stesen jana kuasa - Lapangan suis Bn - Stesen transformer injak naik — Pencawang masuhmfna B, — Stesen transformer injak turun - Pencawang bah39'a" k[T1__iT1 UO Scanned by CamScanner i l ( l | 1 i |r |)engl'|1lfllilI'l]Il melalui jarak jauh I I t . iI""'l'i"~;; . C '$< - Kb1.:.:Q:O. YYWI f'7' " fiat if . . .___.-.-...-..u_.-_ H.l.kmkd“"K“'“*\i:Iwln|1T ' V trmqnit voltan tinggi itu ken gr ~ . . T W*w "- r H U|_mt; .l||l\1 _ ' . . Wu mnnya tiialrikaii nielnitn s'itu um: at . , _ _ l Mt; tiiktlli-Ill snirttgzti Rangkaian Grid Nasional (C) 80Dert| tiztla . ‘ . J man ktlljml Wnghnmdmn ‘ g/(ll . l ) In _(|aml)nr foto tit haw. _ .17 _> 'p§ or -,. J KdhgllicltglllllllilldliLlI'U5Ul1lI'l)!,-Ellll( pada 500 kV Kahcl en h'intaran ar . la ».t|tk ' - ° p g t Us u ng pada ]3_ k\’ tii I *huh R tva Utam 9 lat 33 kV 33 l(V Kawasan industri berat llkV Kawasan industri ringan u tli scp.injang .t ti‘ ' t -. 1: ' an. stescn jana kuasa Tanjung Kling, r\lelaikn. . j _-»_t .. I. Q ' A lapangan suis (D) di pencawang masuk utama (E‘). Lapangan suis ini memboiehkan tenaga elektrik dihantar _ Lapangan suis ini juga digunakan untuk membolehkan stesen jana kuasa dan grid yang tertentu ditutup untuk kerja penyelenggaraan tanpa memotong bekalan elektrik .v\ g --. ' I H _-____, ___,.- _ Di penghujung grid ini. arus ulang-aiik mengalir ke " ke pencawang bahagian (E2) apabila diperlukan. kepada para pengguna. Ii‘ Pencawang masuk utama Lapangan suis DI pencawang masuk utama (E ) dan pencawang bahagian (E2), arus ulang-alik dialirkan melalui satu siri transformer injak turun (B') dalam stesen transformer injak turun. Voltan bagi arus ulang-alik ini diturunkan secara beransur-ansur kepada nilai voltan yang berlainan untuk dibekalkan kepada para pengguna mengikut keperluan mereka. Oontohnyaz ~ kawasan industri berat pada 33 kV Q kawasan industri ringan pada 11 kV ~ kawasan pejabat. perniagaan dan perumahan pada 240 V KPM __ .,_ i l ( l | 1 i |r |)engl'|1lfllilI'l]Il melalui jarak jauh I I t . iI""'l'i"~;; . C '$< - Kb1.:.:Q:O. YYWI f'7' " fiat if . . .___.-.-...-..u_.-_ H.l.kmkd“"K“'“*\i:Iwln|1T ' V trmqnit voltan tinggi itu ken gr ~ . . T W*w "- r H U|_mt; .l||l\1 _ ' . . Wu mnnya tiialrikaii nielnitn s'itu um: at . , _ _ l Mt; tiiktlli-Ill snirttgzti Rangkaian Grid Nasional (C) 80Dert| tiztla . ‘ . J man ktlljml Wnghnmdmn ‘ g/(ll . l ) In _(|aml)nr foto tit haw. _ .17 _> 'p§ or -,. J KdhgllicltglllllllilldliLlI'U5Ul1lI'l)!,-Ellll( pada 500 kV Kahcl en h'intaran ar . la ».t|tk ' - ° p g t Us u ng pada ]3_ k\’ tii I *huh R tva Utam 9 lat 33 kV 33 l(V Kawasan industri berat llkV Kawasan industri ringan u tli scp.injang .t ti‘ ' t -. 1: ' an. stescn jana kuasa Tanjung Kling, r\lelaikn. . j _-»_t .. I. Q ' A lapangan suis (D) di pencawang masuk utama (E‘). Lapangan suis ini memboiehkan tenaga elektrik dihantar _ Lapangan suis ini juga digunakan untuk membolehkan stesen jana kuasa dan grid yang tertentu ditutup untuk kerja penyelenggaraan tanpa memotong bekalan elektrik .v\ g --. ' I H _-____, ___,.- _ Di penghujung grid ini. arus ulang-aiik mengalir ke " ke pencawang bahagian (E2) apabila diperlukan. kepada para pengguna. Ii‘ Pencawang masuk utama Lapangan suis DI pencawang masuk utama (E ) dan pencawang bahagian (E2), arus ulang-alik dialirkan melalui satu siri transformer injak turun (B') dalam stesen transformer injak turun. Voltan bagi arus ulang-alik ini diturunkan secara beransur-ansur kepada nilai voltan yang berlainan untuk dibekalkan kepada para pengguna mengikut keperluan mereka. Oontohnyaz ~ kawasan industri berat pada 33 kV Q kawasan industri ringan pada 11 kV ~ kawasan pejabat. perniagaan dan perumahan pada 240 V KPM __ .,_ Scanned by CamScanner '__ E -" Kesan pada Kediaman yang Lokasinya Berhampifa" “"93" pilon Rmgkaian Grid Nasional hantaran pada pil() ' ' 1- ' > 1 1 1 1' 7' ' I’ f n Arus ulan), alik di.n1,£\n voltan )anb tinggi dl3lli'l\21fl ngeltgugdedan elektmmagnet yang R' kt“; C '(l N<' . .* ' G ibarfoto . - A . ang 11 in Jrl ’lSlOI1"il§£Pt't'll dalam an _ id n dapat dlkesan dl kawasan , 4 .- ,_, - 1 a _ kuat dihasilkan oleh arus ulang alik pada voltankyang xiii!“ elektmmagnet im dengan berhampiran dengan pilon tersebut. Perhatikan esan _ k df k ? menggunakan kompas. Apakah yang terjadi kepada kedudukan Pemmlu Pa ‘I OmpaS' a@/shku Layari laman sesawang yang beflkut hflpsj//WWW. tnb.com.my/ - nnps,-//www.sesb.com.my/ htfp://WWW.sarawakenergy.com.my/ Apakah kemudahan yang diberikan U oleh Tenaga Nasional Berhad (TNB), Sabah Electricity Sdn_ BM (SESB) dan Sarawak Energy 1.; Berhad (Sarawak Energy) kepada l - pengguna elektrik di Malaysia? 5;‘- \Q\ Gambarfoto 6.10 Kabel penghantaran pada pilon Rangkaian Grid Nasional Mari kita jalankan Aktiviti 6.7 untuk membincangkan isu kesan pada kediaman yang lokasinya berhampiran dengan pilon Rangkaian Grid Nasional. ' LL 4 Q’ .r~ '§> at.- Membincangkan ISU kesan pada kediaman yang lokasinya berhampiran dengan pilon Rangkaian Grid Nasional ° KMK» KBMM ° Aktiviti Afahafi perbincangan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat yang berkaitan dengan g so . . isu kesan pada kediaman yang lokasinya <_-_-_>-//’:;‘g berhampiran dengan pilon Rangkaian Grid E ""_’_.'/ Nasional seperti yang berikut: (a) Kekuatan medan elektromagnet berhampiran » -— f dengan pilon Rangkaian Grid Nasional. (b) lsu kesan medan elektromagnet terhadap kesihatan manusia yang dipercayai dan disahkan oleh pakar perubatan terkini. (c) Cara penyelesaian isu kesan medan Gambarfom 6_1 1 Kediaman yang elektromagnetterhadap kawasan kediaman lokasinya bemamp,-mu dengan P,-)0" yang berhampiran dengan pilon Rangkaian Rangkaian G"-d Nan-may Grid Nasional. 3. Kongsikan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. '__ E -" Kesan pada Kediaman yang Lokasinya Berhampifa" “"93" pilon Rmgkaian Grid Nasional hantaran pada pil() ' ' 1- ' > 1 1 1 1' 7' ' I’ f n Arus ulan), alik di.n1,£\n voltan )anb tinggi dl3lli'l\21fl ngeltgugdedan elektmmagnet yang R' kt“; C '(l N<' . .* ' G ibarfoto . - A . ang 11 in Jrl ’lSlOI1"il§£Pt't'll dalam an _ id n dapat dlkesan dl kawasan , 4 .- ,_, - 1 a _ kuat dihasilkan oleh arus ulang alik pada voltankyang xiii!“ elektmmagnet im dengan berhampiran dengan pilon tersebut. Perhatikan esan _ k df k ? menggunakan kompas. Apakah yang terjadi kepada kedudukan Pemmlu Pa ‘I OmpaS' a@/shku Layari laman sesawang yang beflkut hflpsj//WWW. tnb.com.my/ - nnps,-//www.sesb.com.my/ htfp://WWW.sarawakenergy.com.my/ Apakah kemudahan yang diberikan U oleh Tenaga Nasional Berhad (TNB), Sabah Electricity Sdn_ BM (SESB) dan Sarawak Energy 1.; Berhad (Sarawak Energy) kepada l - pengguna elektrik di Malaysia? 5;‘- \Q\ Gambarfoto 6.10 Kabel penghantaran pada pilon Rangkaian Grid Nasional Mari kita jalankan Aktiviti 6.7 untuk membincangkan isu kesan pada kediaman yang lokasinya berhampiran dengan pilon Rangkaian Grid Nasional. ' LL 4 Q’ .r~ '§> at.- Membincangkan ISU kesan pada kediaman yang lokasinya berhampiran dengan pilon Rangkaian Grid Nasional ° KMK» KBMM ° Aktiviti Afahafi perbincangan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat yang berkaitan dengan g so . . isu kesan pada kediaman yang lokasinya <_-_-_>-//’:;‘g berhampiran dengan pilon Rangkaian Grid E ""_’_.'/ Nasional seperti yang berikut: (a) Kekuatan medan elektromagnet berhampiran » -— f dengan pilon Rangkaian Grid Nasional. (b) lsu kesan medan elektromagnet terhadap kesihatan manusia yang dipercayai dan disahkan oleh pakar perubatan terkini. (c) Cara penyelesaian isu kesan medan Gambarfom 6_1 1 Kediaman yang elektromagnetterhadap kawasan kediaman lokasinya bemamp,-mu dengan P,-)0" yang berhampiran dengan pilon Rangkaian Rangkaian G"-d Nan-may Grid Nasional. 3. Kongsikan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. Scanned by CamScanner ,,.__ 5&3 :3-. E1: L-.11 3: 5.; :- ix: .1;': 5 1.1 .2 Sistem Pendawaian E|6ktri ' . k d‘ Mam“ £9’ CABARAN Sistem pendawaian elektr. . . 1k d‘ . _ _ dua )€fllS yang berbeza, iaitu ll)3::]aY$If! terdm daripada “T” tynggal) dan Pmdawaian ti awalan sat“ fasa (atau dltunlukkan dalam Rajah 6 29 dagagaasa sePerti yang ' I1 . O. Fasa 1 ———O "5 _r"'v»—__ I v --,._ . .__t_ ___ —%_.-,__________’_ 1 ‘ »<- >3 MINDA 4‘ V Tenaga Nasional Berhad (TNB) mencadangkan kepada pengguna pendawaian satu fasa yang menggunakan lebih daripada 10 kW atau 50 A supaya bertukar kepada pendawaian tiga fasa. Banding dan bezakan kepentingan pendawaian satu fasa dan tiga fasa dalam penggunaan tenaga elektrik. Adakah keluarga anda menerima cadangan TNB ini? Berikan alasan anda. 4 l~ ‘< - Salu 'taran . Laman Web QI “W dal; 1i¢~;1l“»'*; - ' J-F0 Rajah 6.29 Pendawaian satufasa F353 1 Fasa 2 pasa 3 I ; IP P Pl * "o'o'6 I I4 | Satu kilaran 1 | "U "5 ‘U ;l!¢]¢lmsoP¢¢»}1aw¢i¢nag¢fm . . , Q Pflldawanan satu fasa hanyasesuai dan cukup stab“ ..._-.- 1 1 n - A Cara mengenal pasti jenis pendawaian elektrik http:///inks.and/1 7. com/BT_ Sains_ 187 ~‘%f% ,,.__ 5&3 :3-. E1: L-.11 3: 5.; :- ix: .1;': 5 1.1 .2 Sistem Pendawaian E|6ktri ' . k d‘ Mam“ £9’ CABARAN Sistem pendawaian elektr. . . 1k d‘ . _ _ dua )€fllS yang berbeza, iaitu ll)3::]aY$If! terdm daripada “T” tynggal) dan Pmdawaian ti awalan sat“ fasa (atau dltunlukkan dalam Rajah 6 29 dagagaasa sePerti yang ' I1 . O. Fasa 1 ———O "5 _r"'v»—__ I v --,._ . .__t_ ___ —%_.-,__________’_ 1 ‘ »<- >3 MINDA 4‘ V Tenaga Nasional Berhad (TNB) mencadangkan kepada pengguna pendawaian satu fasa yang menggunakan lebih daripada 10 kW atau 50 A supaya bertukar kepada pendawaian tiga fasa. Banding dan bezakan kepentingan pendawaian satu fasa dan tiga fasa dalam penggunaan tenaga elektrik. Adakah keluarga anda menerima cadangan TNB ini? Berikan alasan anda. 4 l~ ‘< - Salu 'taran . Laman Web QI “W dal; 1i¢~;1l“»'*; - ' J-F0 Rajah 6.29 Pendawaian satufasa F353 1 Fasa 2 pasa 3 I ; IP P Pl * "o'o'6 I I4 | Satu kilaran 1 | "U "5 ‘U ;l!¢]¢lmsoP¢¢»}1aw¢i¢nag¢fm . . , Q Pflldawanan satu fasa hanyasesuai dan cukup stab“ ..._-.- 1 1 n - A Cara mengenal pasti jenis pendawaian elektrik http:///inks.and/1 7. com/BT_ Sains_ 187 ~‘%f% Scanned by CamScanner Pembekalan Tenaga Elektrik dan Sistem Pendawaian Elektrik 4 di Rumah »=, i ~51. , Rajah 6.31 menunjukkan satu contoh pembekalan tenaga elektrik dan sistem pendawajan elektrik di rumah. Wayar elekirik dan kabel utama yang iwwww-“m“_fi_:p disambungkan ke rumah terdiri daripada: DQWI" ZD*“"‘“ J ~ dawai hidup pada 240 V " ileum] - ; ' dawai neutral pada O V I ._ Kotak fius utama dengan satu fius utama ""-n _ ...._.... .1 ._."... . L .‘ ’ y__‘J_ .. .~.. _..~.____...___.-;- 1 , .--_.» L“,W ~ II1 ?'l hidup 0 I , 1 Meter elektrik A L“ ‘ ' Menyukat jumlah unit tenaga 7----1 .A elektrik yang digunakan ’ ,_; Suis utama ,4 . - ‘ 1 Circuit Breaker) Unit pengguna . . . E dan kotak fius ~ Memutuskan litar apabila arus 1*’ w berlebihan mengalir melaluinya I /I-‘\I'ID1~'IiI'I_;22B,:_‘f.“_i\IJ\1;_‘-‘:1;_wv--;¢—g-Z1"-\ 4 -. I PETUNJUK: i Dawaihidup —-— Dawai neutral —-— Dawaiburni :1; 1. %% ~i U: 19' ?' _,__ Pemuiuslitar ELCEi)(Earih Leakage E Pemutus litar MCB (Miniature Circuit Breaker) ~ Mengasingkan litar akhir ke bahagian lain peralatan elektrik 1 _ I K 'H"‘i-3'" ‘* '-iv» /-_. 4 .-$1‘_\ i‘: 4. _|"v~" \.|‘ n _ qk Gambarfoto 6.12 Pembumian dawai bumi ,_ 5: ~ Mengawal jumlah arus yang . . mengalir melalui Iilardi dalam rumah ‘ ‘i ||| i iU Dawai bumi Litar pemanas r alat pendlngln hawa 4 Pembekalan Tenaga Elektrik dan Sistem Pendawaian Elektrik 4 di Rumah »=, i ~51. , Rajah 6.31 menunjukkan satu contoh pembekalan tenaga elektrik dan sistem pendawajan elektrik di rumah. Wayar elekirik dan kabel utama yang iwwww-“m“_fi_:p disambungkan ke rumah terdiri daripada: DQWI" ZD*“"‘“ J ~ dawai hidup pada 240 V " ileum] - ; ' dawai neutral pada O V I ._ Kotak fius utama dengan satu fius utama ""-n _ ...._.... .1 ._."... . L .‘ ’ y__‘J_ .. .~.. _..~.____...___.-;- 1 , .--_.» L“,W ~ II1 ?'l hidup 0 I , 1 Meter elektrik A L“ ‘ ' Menyukat jumlah unit tenaga 7----1 .A elektrik yang digunakan ’ ,_; Suis utama ,4 . - ‘ 1 Circuit Breaker) Unit pengguna . . . E dan kotak fius ~ Memutuskan litar apabila arus 1*’ w berlebihan mengalir melaluinya I /I-‘\I'ID1~'IiI'I_;22B,:_‘f.“_i\IJ\1;_‘-‘:1;_wv--;¢—g-Z1"-\ 4 -. I PETUNJUK: i Dawaihidup —-— Dawai neutral —-— Dawaiburni :1; 1. %% ~i U: 19' ?' _,__ Pemuiuslitar ELCEi)(Earih Leakage E Pemutus litar MCB (Miniature Circuit Breaker) ~ Mengasingkan litar akhir ke bahagian lain peralatan elektrik 1 _ I K 'H"‘i-3'" ‘* '-iv» /-_. 4 .-$1‘_\ i‘: 4. _|"v~" \.|‘ n _ qk Gambarfoto 6.12 Pembumian dawai bumi ,_ 5: ~ Mengawal jumlah arus yang . . mengalir melalui Iilardi dalam rumah ‘ ‘i ||| i iU Dawai bumi Litar pemanas r alat pendlngln hawa 4 Scanned by CamScanner ,. ..’.?&. --- ’ ~..- ___/ ""\,__@ Suis dua hala Z Bab 6: Elektrik dan Kemagnetan -.’s4l'-‘PLa-'.'x4'~—-'- ‘=1. ~~= , - ~ wgzr-_r.w'._x1!r—1rn*-d-;,‘_ » 5" Litar pencahayaan terdiri ‘~ 5 daripada dawai hidup dan 1 dawai neutral. .J l__'_ '\ I i _I MW! 6.31 C r h - . E 9" 0 pembekalan elektrik dan sxstem pendawaian elektrik di rumah [Q89 H ‘ > Lilar pencahayaan r,<......,...-,¢_‘.,.,.-_A..._- Litar kuasa terdiri daripada 5 dawai hidup, dawai neutral I dan dawai bumi. \ W 7 7 Q7. —- Soket 1" H; ' —-—: 1 Ii} ;'~5;i§{»_;3§=‘l-1 Soket i;’l'_;.£§= = ,,._ KPM ,. ..’.?&. --- ’ ~..- ___/ ""\,__@ Suis dua hala Z Bab 6: Elektrik dan Kemagnetan -.’s4l'-‘PLa-'.'x4'~—-'- ‘=1. ~~= , - ~ wgzr-_r.w'._x1!r—1rn*-d-;,‘_ » 5" Litar pencahayaan terdiri ‘~ 5 daripada dawai hidup dan 1 dawai neutral. .J l__'_ '\ I i _I MW! 6.31 C r h - . E 9" 0 pembekalan elektrik dan sxstem pendawaian elektrik di rumah [Q89 H ‘ > Lilar pencahayaan r,<......,...-,¢_‘.,.,.-_A..._- Litar kuasa terdiri daripada 5 dawai hidup, dawai neutral I dan dawai bumi. \ W 7 7 Q7. —- Soket 1" H; ' —-—: 1 Ii} ;'~5;i§{»_;3§=‘l-1 Soket i;’l'_;.£§= = ,,._ KPM Scanned by CamScanner ‘i—_?ir _' ‘ Palam .3-pin danAP_alan_1v 2#pln ' l Banding dan hc'/,ak;1|1 slruklur binaun palam 3~pil1 1111" l»’1‘l"'“ 2'Pi" “Pam Yang ditunjukkan dalam Garnbar foto 6.13. _.-an v-- ' V \"' ‘ .<1 l -, ll ,,-"""’-\ . - ;_ . 1?, _. ’¢l>~>')5- L l -\ V“ V‘ V.r1","-3“ :‘ ‘ jg ff? Qiii\ , , - __ v_ , ® __ A 7 /,~ . _ _ -. l ‘ ~¢ ' \ K. I liung Kong ' é’ ]n<lia ' Amerika Ulara iepun } - Gambarfolo 6.13 Palam 3-Pin dar1PaIam 3-Pi" Yang digunakan di negam yang berbeza H Palam 3-pin dan palam 2-pin yang digunakan di negara kita adalah seperti yang diterangkan dalam ladual 6.2. Iadual 6.2 Palam 3-pin dan palam 2-pin dalam sistem pendawaian di rumah pa|am 3_pin Palam 2-pin r *1 Peralatan elektrik seperti cerek elektrik dan Peralatan elektrik seperti pengering rambul dan seterika memperoleh tenaga elektrik daripada berus gigi elektrik mernperoleh tenaga elektrik soket pada dinding melalui palam 3-pin. daripada soket pada dlndlng melalui palam 2-pin_ V ‘._ ._ >v~_I _.__:,_/__“_gH my _"“ 1 -4 I I l ,-_\_ 4 ‘. Dawai hidup, dawai neutral dan dawai bumi yang dipasang pada palam 2-pin dan palam 3-pin semestinya mengikut kod warna antarabangsa dalam pendawaian seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.32 untuk menjamin keselamatan penggunaan elektrik. - Dawai bumi (belang i V I H H 4' kuning dan hijau) 1 E I /" ‘ V , fi Fius i Q K i ’ ' Dawaiineutral g _ (biru) " Dawai hidup A f , . . ~ < g. (perang) . A »Ii/e /‘l 4 :-._;_§'e-@12--4. i 1’ bf, I ~'\1.1".,,¢¢,_-;.-v}¢,;., _~-‘ _ 1|» ‘A/ .e i-> ' - ' H .,» .~ _l_.;>;\H . 5 (H 4 _ -,. _‘,_i . ,_ V ..~_ v ~ ' . -i‘ . v ' , ‘v._ .__. It — . -' E“. ;_-,,v r e r Rajah 6.32 Kod warna antarabangsa dalam pendawaian‘ I-[£21 b__ _, KPM L ‘i—_?ir _' ‘ Palam .3-pin danAP_alan_1v 2#pln ' l Banding dan hc'/,ak;1|1 slruklur binaun palam 3~pil1 1111" l»’1‘l"'“ 2'Pi" “Pam Yang ditunjukkan dalam Garnbar foto 6.13. _.-an v-- ' V \"' ‘ .<1 l -, ll ,,-"""’-\ . - ;_ . 1?, _. ’¢l>~>')5- L l -\ V“ V‘ V.r1","-3“ :‘ ‘ jg ff? Qiii\ , , - __ v_ , ® __ A 7 /,~ . _ _ -. l ‘ ~¢ ' \ K. I liung Kong ' é’ ]n<lia ' Amerika Ulara iepun } - Gambarfolo 6.13 Palam 3-Pin dar1PaIam 3-Pi" Yang digunakan di negam yang berbeza H Palam 3-pin dan palam 2-pin yang digunakan di negara kita adalah seperti yang diterangkan dalam ladual 6.2. Iadual 6.2 Palam 3-pin dan palam 2-pin dalam sistem pendawaian di rumah pa|am 3_pin Palam 2-pin r *1 Peralatan elektrik seperti cerek elektrik dan Peralatan elektrik seperti pengering rambul dan seterika memperoleh tenaga elektrik daripada berus gigi elektrik mernperoleh tenaga elektrik soket pada dinding melalui palam 3-pin. daripada soket pada dlndlng melalui palam 2-pin_ V ‘._ ._ >v~_I _.__:,_/__“_gH my _"“ 1 -4 I I l ,-_\_ 4 ‘. Dawai hidup, dawai neutral dan dawai bumi yang dipasang pada palam 2-pin dan palam 3-pin semestinya mengikut kod warna antarabangsa dalam pendawaian seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.32 untuk menjamin keselamatan penggunaan elektrik. - Dawai bumi (belang i V I H H 4' kuning dan hijau) 1 E I /" ‘ V , fi Fius i Q K i ’ ' Dawaiineutral g _ (biru) " Dawai hidup A f , . . ~ < g. (perang) . A »Ii/e /‘l 4 :-._;_§'e-@12--4. i 1’ bf, I ~'\1.1".,,¢¢,_-;.-v}¢,;., _~-‘ _ 1|» ‘A/ .e i-> ' - ' H .,» .~ _l_.;>;\H . 5 (H 4 _ -,. _‘,_i . ,_ V ..~_ v ~ ' . -i‘ . v ' , ‘v._ .__. It — . -' E“. ;_-,,v r e r Rajah 6.32 Kod warna antarabangsa dalam pendawaian‘ I-[£21 b__ _, KPM L Scanned by CamScanner '.. iy. _ ‘ \ Bah -1:1: Eilelmrn; lrlzir 11::mz:gm»';zl_-:- 1 . lam sistcm pendawaian di rumah d ditunjukkan dalam (lumbar F010 6.14. .,i{\i\ 4,.‘- iv 1- l (a) Suis I . _. , __ .' - < 1 ¥. ‘F: "I" .- Breaker (MCB) . v t‘ . -,..L..'4_-_-- .. . ' ~ l - ‘ ' -- ‘ ' - ~. \,q'.':. v__---*‘.w~_- _--;~ !,\_ -w Ni "l u '5 3 . '- ’>-~-=~. ~ l - *1=..*‘:‘¢;:-'1 " i ‘ ~ '“~.";.;‘,i i .‘ at *2 J - .' ._<4_:_:I|§" "'.i2:l,n l I Q I ll ° > "H ‘ ‘ :4 -' \ l I Q I ,~ 1‘ I l l ; I \ " .- -V " .»'.'l‘ ..- ., “ , - ~. “I ;-"_-C'.--:- . - » . it--... » ‘ . . 1| ;' . . <"'.'_ I ‘ ~.. .~ >‘_ I . --v ,‘ _ I .' " ~ , \ 4 1 4 I 1 \\ \\ 1, 1 . ~ '1 Gambarfoto 6.14 Komponen keselamatan dalam sistem pendawaian di rumah Fius Diisi dengan nitrogen '- atau butiran kuarza if. Struktur Fius 4 Fius seperti yang ditunjukkan dalam penuwp _. Rajah 6.33 merupakan seutas wayar sesentuhlogam T halus yang pendek, mudah menjadi \ g__,, panas dan melebur apabila arus Q1‘ Yang mengalir melaluinya lebih -besar daripada nilai fius tersebut. kan terputus N1la1 fius Wayar fius Z Z \ > melebur, bekalan arus elektrik P°Y$¢|i11 a ' Rajah 6.33 Strukturfius : " |(omP°"°" Keselamatan dalam Sistem Pendawaian di ‘Rumah ll ‘ > lfir apat beberapa komponen keselamatan seperti yang ._¢ -;'",- "7?-"i . _ >,. I 5.‘-. ' .-\'~,"\ _,.\ y. _- \~___. 1-‘ ;»j;.1;':r _T_1_§'f‘ .»;,j;l;~= _~._>~< -ij, V1,!» ; ; ‘- .'.~.'—'_.' , A ,.- ' V "’_L¢-' ..l.;f 2 ' Ft _l\_ Q. V: ," -,v_.-* I Z ' r ~ ~- '- - ‘L. . _._, .-. .-, _,,_; l:=.7___r; -‘_ ,,., .- -1 5 - " ‘:.=: (b) Fjus 3 A, 5 A, 10 A (c) Earth Leakage Circuit dan 13 A Breaker (ELCB) .» ¢ 4 / 1 1 1 .4 \’~\4 \\‘\.‘\\\\M‘ \\ \ \ W \\\ 4 (d) Miniature Circuit (6) Dawai bumi (Y) Pengalir kilat Sekiranya wayar pada fius itu _ _ Sarnngkacaatau "firm I-Q2 lagers iI" r-="=\ Y l 1 l '.. iy. _ ‘ \ Bah -1:1: Eilelmrn; lrlzir 11::mz:gm»';zl_-:- 1 . lam sistcm pendawaian di rumah d ditunjukkan dalam (lumbar F010 6.14. .,i{\i\ 4,.‘- iv 1- l (a) Suis I . _. , __ .' - < 1 ¥. ‘F: "I" .- Breaker (MCB) . v t‘ . -,..L..'4_-_-- .. . ' ~ l - ‘ ' -- ‘ ' - ~. \,q'.':. v__---*‘.w~_- _--;~ !,\_ -w Ni "l u '5 3 . '- ’>-~-=~. ~ l - *1=..*‘:‘¢;:-'1 " i ‘ ~ '“~.";.;‘,i i .‘ at *2 J - .' ._<4_:_:I|§" "'.i2:l,n l I Q I ll ° > "H ‘ ‘ :4 -' \ l I Q I ,~ 1‘ I l l ; I \ " .- -V " .»'.'l‘ ..- ., “ , - ~. “I ;-"_-C'.--:- . - » . it--... » ‘ . . 1| ;' . . <"'.'_ I ‘ ~.. .~ >‘_ I . --v ,‘ _ I .' " ~ , \ 4 1 4 I 1 \\ \\ 1, 1 . ~ '1 Gambarfoto 6.14 Komponen keselamatan dalam sistem pendawaian di rumah Fius Diisi dengan nitrogen '- atau butiran kuarza if. Struktur Fius 4 Fius seperti yang ditunjukkan dalam penuwp _. Rajah 6.33 merupakan seutas wayar sesentuhlogam T halus yang pendek, mudah menjadi \ g__,, panas dan melebur apabila arus Q1‘ Yang mengalir melaluinya lebih -besar daripada nilai fius tersebut. kan terputus N1la1 fius Wayar fius Z Z \ > melebur, bekalan arus elektrik P°Y$¢|i11 a ' Rajah 6.33 Strukturfius : " |(omP°"°" Keselamatan dalam Sistem Pendawaian di ‘Rumah ll ‘ > lfir apat beberapa komponen keselamatan seperti yang ._¢ -;'",- "7?-"i . _ >,. I 5.‘-. ' .-\'~,"\ _,.\ y. _- \~___. 1-‘ ;»j;.1;':r _T_1_§'f‘ .»;,j;l;~= _~._>~< -ij, V1,!» ; ; ‘- .'.~.'—'_.' , A ,.- ' V "’_L¢-' ..l.;f 2 ' Ft _l\_ Q. V: ," -,v_.-* I Z ' r ~ ~- '- - ‘L. . _._, .-. .-, _,,_; l:=.7___r; -‘_ ,,., .- -1 5 - " ‘:.=: (b) Fjus 3 A, 5 A, 10 A (c) Earth Leakage Circuit dan 13 A Breaker (ELCB) .» ¢ 4 / 1 1 1 .4 \’~\4 \\‘\.‘\\\\M‘ \\ \ \ W \\\ 4 (d) Miniature Circuit (6) Dawai bumi (Y) Pengalir kilat Sekiranya wayar pada fius itu _ _ Sarnngkacaatau "firm I-Q2 lagers iI" r-="=\ Y l 1 l Scanned by CamScanner Fius Kartrij dan Pius Wayar Boleh Ganti 1 Dua jenis fius yang lazim digunakan ialah fius kartrij dan fius wayar boleh ganti (fius ya“ dipasang dengan seutas wayar fius) seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.34. g Sarung kaca Penulup logam (a) Fius kartrij Rajah 6.34 Dua jenis fius 9, Semua fius termasuklah fius katrij dan fius wayar boleh ganti berfungsi sebagai alat keselamatan elektrik dalam litar atau peralatan elektrik untuk melindungi wayar dan peralatan ini daripada sebarang aliran arus yang berlebihan. Penentuan Nilai Fius Nilai fius ialah nilai maksimum arus yang dapat mengalir melalui fius tanpa menyebabkan wayar fiusnya melebur. Contohnya, wayar fius 5 A membenarkan arus maksimum 5 A untuk mengalir melaluinya. Beberapa nilai fius yang lazim ialah 1A,2A,3A,SA,lOA,l3A,l5AClan3OA. Pemilihan nilai fius bergantung pada nilai arus maksimum yang mengalir melalui satu litar atau peralatan elektrik. Pius yang bakal digunakan sepatutnya mempunyai nilai yang lebih tinggi sedikit daripada arus maksimum yang mengalir melalui suatu litar atau peralatan elektrik dalam keadaan operasi biasa. Contohnya, sebuah cerek elektrik yang menggunakan arus elektrik maksimum 11.34 A sepatutnya dipasang dengan fius dengan nilai fius 13 A. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kenal pasti dan bincangkan perkara yang berikut; (a) Fungsi, jenis dan nilai fius (b) Fungsi dawai bumi (c) Fungsi pemutus Iitar, iaitu Miniature Circuit B (d) Pengalir kilat dan suis reaker(MCB)d E hL k I Circuit Breaker (ELCB) '3" an ea age nakan pelbagai surnber untuk mengumpulkan maklum t a yang dikehendaki. ' 4. Bentangkan hasil perbincangan dengan menggunakan persembahan multimedia. Wayar fius _ (b) Fius wayar boleh gm; ' Berapakah arus maksimum yan dapat mengalir melalui palam 3%" yang dipasang dengan fius 13 A7 V M15 6' CABARAN M I N DA ' Mengapakah cerek elektrik lazimnya dipasang dengan palam 3-pin yang mempunyai fius 13 A? I 4 , , ,, ' \ ‘ ' Q." 1?; . P“. 5 . N\4r“< L.-1 ' + ;, 1 76' -A ‘ H.‘ I . ,; .. 4:" ' '\ — fl 7 . ‘I - ';»-K. 75' ‘ . ' )_ ~. . , ‘.5,’ ‘I .:'~;i.'_ r'1 Memblncangkan komponen keselamatan dalam sistem pendawaian C“; di rumah ~ KMK _ - Aktiviti perbincan93" _ Fius Kartrij dan Pius Wayar Boleh Ganti 1 Dua jenis fius yang lazim digunakan ialah fius kartrij dan fius wayar boleh ganti (fius ya“ dipasang dengan seutas wayar fius) seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 6.34. g Sarung kaca Penulup logam (a) Fius kartrij Rajah 6.34 Dua jenis fius 9, Semua fius termasuklah fius katrij dan fius wayar boleh ganti berfungsi sebagai alat keselamatan elektrik dalam litar atau peralatan elektrik untuk melindungi wayar dan peralatan ini daripada sebarang aliran arus yang berlebihan. Penentuan Nilai Fius Nilai fius ialah nilai maksimum arus yang dapat mengalir melalui fius tanpa menyebabkan wayar fiusnya melebur. Contohnya, wayar fius 5 A membenarkan arus maksimum 5 A untuk mengalir melaluinya. Beberapa nilai fius yang lazim ialah 1A,2A,3A,SA,lOA,l3A,l5AClan3OA. Pemilihan nilai fius bergantung pada nilai arus maksimum yang mengalir melalui satu litar atau peralatan elektrik. Pius yang bakal digunakan sepatutnya mempunyai nilai yang lebih tinggi sedikit daripada arus maksimum yang mengalir melalui suatu litar atau peralatan elektrik dalam keadaan operasi biasa. Contohnya, sebuah cerek elektrik yang menggunakan arus elektrik maksimum 11.34 A sepatutnya dipasang dengan fius dengan nilai fius 13 A. Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kenal pasti dan bincangkan perkara yang berikut; (a) Fungsi, jenis dan nilai fius (b) Fungsi dawai bumi (c) Fungsi pemutus Iitar, iaitu Miniature Circuit B (d) Pengalir kilat dan suis reaker(MCB)d E hL k I Circuit Breaker (ELCB) '3" an ea age nakan pelbagai surnber untuk mengumpulkan maklum t a yang dikehendaki. ' 4. Bentangkan hasil perbincangan dengan menggunakan persembahan multimedia. Wayar fius _ (b) Fius wayar boleh gm; ' Berapakah arus maksimum yan dapat mengalir melalui palam 3%" yang dipasang dengan fius 13 A7 V M15 6' CABARAN M I N DA ' Mengapakah cerek elektrik lazimnya dipasang dengan palam 3-pin yang mempunyai fius 13 A? I 4 , , ,, ' \ ‘ ' Q." 1?; . P“. 5 . N\4r“< L.-1 ' + ;, 1 76' -A ‘ H.‘ I . ,; .. 4:" ' '\ — fl 7 . ‘I - ';»-K. 75' ‘ . ' )_ ~. . , ‘.5,’ ‘I .:'~;i.'_ r'1 Memblncangkan komponen keselamatan dalam sistem pendawaian C“; di rumah ~ KMK _ - Aktiviti perbincan93" _ Scanned by CamScanner Apabila menggunakan peralatan elektrik, Iangkah keselamatan perlulah diutamakan. Hal ini demikian kerana nisbah kematian terhadap kecederaan dalam kemalangan elektrik adalah tinggi berbanding kemalangan dalam kategori lain. Kegagalan untuk mematuhi Iangkah keselamatan akan mengakibatkan kemalangan yang serius. Satu daripada Iangkah keselamatan dalam penggunaan alat elektrik ditunjukkan dalam Rajah 6.35. Sekjranya seorang - dan bukannya mengalir melalui Cm :1 lhb 6: l'1lrklrlluln|| l<v||l.l1;m-|,m ‘I Keselamatan dalam Pen . A ggunaan Peralatan Elektrik . Bekas logam ' Elemen pe'm'an'as j individu menyentuh bahagian fly logam yang dibumikan, arus yang 2" besar, jika ada, akan mengalir ke Bumi melalui wayar bumi W WaYar bumi /Z. ay" hidup Wayar bumi Wayar neutral / dmmbungkm sets clelctrllp Rajah 6.35 Wayar bumi menyambungkrm bekas logam ke Bumi pada bekas lqganij .;.";-1’ '1'“ 3 1 individu tersebut. Arus yang besar itu juga meleburkan fius seterusnya memutuskan litar elektrik. Mari jalankan Aktiviti 6.9 untuk mengkaji dengan lebih lanjut tentang keselamatan dalam sistem penghantaran dan pengagihan tenaga elektrik, dan penggunaan peralatan elektrik. y l l 1 1 - l QC 54*’-’-s. "'s 1‘)--1» 1 -» - - was T 1 ~*~"_f-:l'!;/-1'-*{ .1. \ ' 4 v 1‘ ‘K I Menghasilkan brosur atau poster tentang keselamatan dan . KMK kemalangan elektrik _ Aktiviti Arahan menjalankan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. projek 2. Kumpulkan maklumat daripada pelbagai sumber tentang perkara yang berikut: (a) Punca berlakunya litar pintas (b) Punca kemalangan elektrik ' (c) Langkah keselamatan semasa menggunakan peralatan elektrrlf (d) Langkah yang perlu diambil semasa berlakunya keyutan elektrik 3. Bincangkan maklumat yang telah dikumpulkan.. 4. Sediakan brosur atau poster tentang perkara dl atas. _ _ 5, Persembahkan brosur atau poster yang dihasilkan pada papan kenyataan sains dl dalam kelas atau makmal sains anda. Apabila menggunakan peralatan elektrik, Iangkah keselamatan perlulah diutamakan. Hal ini demikian kerana nisbah kematian terhadap kecederaan dalam kemalangan elektrik adalah tinggi berbanding kemalangan dalam kategori lain. Kegagalan untuk mematuhi Iangkah keselamatan akan mengakibatkan kemalangan yang serius. Satu daripada Iangkah keselamatan dalam penggunaan alat elektrik ditunjukkan dalam Rajah 6.35. Sekjranya seorang - dan bukannya mengalir melalui Cm :1 lhb 6: l'1lrklrlluln|| l<v||l.l1;m-|,m ‘I Keselamatan dalam Pen . A ggunaan Peralatan Elektrik . Bekas logam ' Elemen pe'm'an'as j individu menyentuh bahagian fly logam yang dibumikan, arus yang 2" besar, jika ada, akan mengalir ke Bumi melalui wayar bumi W WaYar bumi /Z. ay" hidup Wayar bumi Wayar neutral / dmmbungkm sets clelctrllp Rajah 6.35 Wayar bumi menyambungkrm bekas logam ke Bumi pada bekas lqganij .;.";-1’ '1'“ 3 1 individu tersebut. Arus yang besar itu juga meleburkan fius seterusnya memutuskan litar elektrik. Mari jalankan Aktiviti 6.9 untuk mengkaji dengan lebih lanjut tentang keselamatan dalam sistem penghantaran dan pengagihan tenaga elektrik, dan penggunaan peralatan elektrik. y l l 1 1 - l QC 54*’-’-s. "'s 1‘)--1» 1 -» - - was T 1 ~*~"_f-:l'!;/-1'-*{ .1. \ ' 4 v 1‘ ‘K I Menghasilkan brosur atau poster tentang keselamatan dan . KMK kemalangan elektrik _ Aktiviti Arahan menjalankan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. projek 2. Kumpulkan maklumat daripada pelbagai sumber tentang perkara yang berikut: (a) Punca berlakunya litar pintas (b) Punca kemalangan elektrik ' (c) Langkah keselamatan semasa menggunakan peralatan elektrrlf (d) Langkah yang perlu diambil semasa berlakunya keyutan elektrik 3. Bincangkan maklumat yang telah dikumpulkan.. 4. Sediakan brosur atau poster tentang perkara dl atas. _ _ 5, Persembahkan brosur atau poster yang dihasilkan pada papan kenyataan sains dl dalam kelas atau makmal sains anda. Scanned by CamScanner . ax _.;l.—-a-un__ H “nu-nun-u. . nut 5» ’ - gilt‘6.3 "" U _ - J. W’ 4!‘ ’-M“ ' i J - . ‘I 1 I . '__‘I'. J/3;-.'_. J ' ' dalam sistem penghantaran dan R l. Di kelas sains, Wazir telah lTI€mp€]3]2\l'l komponen pengagihan tenaga elektrik. Stesen transformer injak naik Stesen transformer injak turun Lapangan suis disediakan di atas, lengkapkan carta alir yang Dengan menggunakan perkataan yang berikut. Carta alir ini menunjukkan urutan komponen dalam sistem penghantaran dan pengagihan tenaga elektrik. uuflww MWW,” —-—} Rangkaian Grid Nasional Stesen jana kuasa —-—} [(a) ._ .._- _. -- <---»-—---~--*--"~--"'"""""" “ r is Al <—1<b> 1 Pencawang bahagian —-} .__..~........--.. ._-, .». l.....¢...~‘.-_-->-'1-P-"~7~""""'*'f“““""""‘““"“‘ Transformer injak turun an betul tentang penghantaran dan pengagihan tenaga elektrik. 2. Gariskan jawapan y g (a) ' - ' d' 'kkan/diturunkan) sebelum dialirkan melalui (b) (c) 3. (a) (b) 4. (a) (b) .U/“E5111;» Voltan bagi arus ulang alik ( inai Rangkaian Grid Nasional. Voltan bagi arus ulang-alik adalah paling tinggi di (stesen jana kuasa/Rangkaian Grid Nasional/pencawang bahagian). (Lapangan suis/Rangkaian Grid Nasional) membolehkan tenaga elektrik dihantar ke pencawang bahagian apabila diperlukan. Nyatakan tiga contoh komponen keselamatan dalam sistem pendawaian di rumah. Apakah fungsi fius? Nyatakan satu contoh punca litar pintas. Ielaskan jawapan anda. Q Rajah 1 menunjukkan beberapa piaralatan elektrik dengan palam 2-pin masing- A masing disambungkan pada satu soket. . (i) Nyatakan keadaan elektrik yang ditunjukkan dalam Rajah 1. (ii) Berikan satu contoh kemalangan elektrik yang mungkin boleh berlaku. Terangkan jawapan anda. Rajah 1 . ax _.;l.—-a-un__ H “nu-nun-u. . nut 5» ’ - gilt‘6.3 "" U _ - J. W’ 4!‘ ’-M“ ' i J - . ‘I 1 I . '__‘I'. J/3;-.'_. J ' ' dalam sistem penghantaran dan R l. Di kelas sains, Wazir telah lTI€mp€]3]2\l'l komponen pengagihan tenaga elektrik. Stesen transformer injak naik Stesen transformer injak turun Lapangan suis disediakan di atas, lengkapkan carta alir yang Dengan menggunakan perkataan yang berikut. Carta alir ini menunjukkan urutan komponen dalam sistem penghantaran dan pengagihan tenaga elektrik. uuflww MWW,” —-—} Rangkaian Grid Nasional Stesen jana kuasa —-—} [(a) ._ .._- _. -- <---»-—---~--*--"~--"'"""""" “ r is Al <—1<b> 1 Pencawang bahagian —-} .__..~........--.. ._-, .». l.....¢...~‘.-_-->-'1-P-"~7~""""'*'f“““""""‘““"“‘ Transformer injak turun an betul tentang penghantaran dan pengagihan tenaga elektrik. 2. Gariskan jawapan y g (a) ' - ' d' 'kkan/diturunkan) sebelum dialirkan melalui (b) (c) 3. (a) (b) 4. (a) (b) .U/“E5111;» Voltan bagi arus ulang alik ( inai Rangkaian Grid Nasional. Voltan bagi arus ulang-alik adalah paling tinggi di (stesen jana kuasa/Rangkaian Grid Nasional/pencawang bahagian). (Lapangan suis/Rangkaian Grid Nasional) membolehkan tenaga elektrik dihantar ke pencawang bahagian apabila diperlukan. Nyatakan tiga contoh komponen keselamatan dalam sistem pendawaian di rumah. Apakah fungsi fius? Nyatakan satu contoh punca litar pintas. Ielaskan jawapan anda. Q Rajah 1 menunjukkan beberapa piaralatan elektrik dengan palam 2-pin masing- A masing disambungkan pada satu soket. . (i) Nyatakan keadaan elektrik yang ditunjukkan dalam Rajah 1. (ii) Berikan satu contoh kemalangan elektrik yang mungkin boleh berlaku. Terangkan jawapan anda. Rajah 1 Scanned by CamScanner Pengiraan Kos Penggunaan Elektrik & Gambar foto 6.15 menunjukkan mentol elektrik yang dipasangkan pada bekalan elektrik 240 V dan menyala dengan normal. Kuasa pada setiap mentol adalah seperti yang dilabelkan. -_ ,- vi 179* ow‘ ,~---~- . -__ . ._,.*__ Mentol yang manakah 1 20 W F f_ 100 W i ,_ 100 W B mempunyai keoekapan - ~ ‘ paling tinggi? Jelaskan Gambarfoto 6.15 Mentol elektrik yang menyala jawapan anda dengan normal tetapi kecerahun yang bcrbeza ‘V ~F..- Keoekapan Tenaga kepada bentuk tenaga output yang berfaedah. Kecekapan tenaga _ |\/IINDA .' Kecekapan tenaga ialah peratus tenaga input yang diubah 39 CAEARAN 5% . dapat dirumuskan seperti yang berikul: l j g if ,-Adakah anda bersetuju .» Tenaga 0 tp t b f d h 1 bahawa penggunaan mentol _ u u Yang er 36 3 berfilamen perlu diharamkan ficekapan tenaga — Tenaga input yang dibekalkan X 100% di Malaysia? Jelaskan 1u_n, up-cum, _ L_ ,_."_¢, ,,_., " 1,11, I foto 6.16 menunjukkan sebiji mentol berfilamen menyala. Berapakah kecekapan tenaga mentol tersebut? 8 J tenaga output yang berfaedah dalam bentuk cahaya elektrik dibekal 100J kah 92 J tenaga output yang dibazirl<an (atau tidak berfaedah) dalam bentuk haba yang dibebaskan ke persekitaran Gambarfoto 6-16 Tenaga output yang berfaedah tenaga bagi lam?“ berfilamen = Tenaga input yang dibekalkan X 100% = _§-l->< 100% 1001 » = 8% 0 ‘ KPM ,. t V Bb 6: Elektrik dan Kemagnetan \ I | ! I I 1 \ E 1-3*“ Pengiraan Kos Penggunaan Elektrik & Gambar foto 6.15 menunjukkan mentol elektrik yang dipasangkan pada bekalan elektrik 240 V dan menyala dengan normal. Kuasa pada setiap mentol adalah seperti yang dilabelkan. -_ ,- vi 179* ow‘ ,~---~- . -__ . ._,.*__ Mentol yang manakah 1 20 W F f_ 100 W i ,_ 100 W B mempunyai keoekapan - ~ ‘ paling tinggi? Jelaskan Gambarfoto 6.15 Mentol elektrik yang menyala jawapan anda dengan normal tetapi kecerahun yang bcrbeza ‘V ~F..- Keoekapan Tenaga kepada bentuk tenaga output yang berfaedah. Kecekapan tenaga _ |\/IINDA .' Kecekapan tenaga ialah peratus tenaga input yang diubah 39 CAEARAN 5% . dapat dirumuskan seperti yang berikul: l j g if ,-Adakah anda bersetuju .» Tenaga 0 tp t b f d h 1 bahawa penggunaan mentol _ u u Yang er 36 3 berfilamen perlu diharamkan ficekapan tenaga — Tenaga input yang dibekalkan X 100% di Malaysia? Jelaskan 1u_n, up-cum, _ L_ ,_."_¢, ,,_., " 1,11, I foto 6.16 menunjukkan sebiji mentol berfilamen menyala. Berapakah kecekapan tenaga mentol tersebut? 8 J tenaga output yang berfaedah dalam bentuk cahaya elektrik dibekal 100J kah 92 J tenaga output yang dibazirl<an (atau tidak berfaedah) dalam bentuk haba yang dibebaskan ke persekitaran Gambarfoto 6-16 Tenaga output yang berfaedah tenaga bagi lam?“ berfilamen = Tenaga input yang dibekalkan X 100% = _§-l->< 100% 1001 » = 8% 0 ‘ KPM ,. t V Bb 6: Elektrik dan Kemagnetan \ I | ! I I 1 \ E 1-3*“ Scanned by CamScanner u_ I " - .- ) x1"'i“u ‘ t’ , “13‘,',";' ..'- __u, ,;§§\-ms-= at ..'.. *€‘r'-wF¢:-;g. I §\{},3)i‘_,_;-=~. ' ~\ . ‘~'*',~" 3'~»,;.~»,~*.:.1.»- ‘.:1",f-'*:‘f=:_-a:"_'fi1 1. '-.;g.f> ‘.3. »‘ ~~.~'. .:- ta--IQ./.'-.. 0' ‘~"“..;‘ -.;\i'!’g-_ ~»Y’7'-'~§~*?‘~§i;;'i ,- t 1/m_'*‘- T j;*- .~\~¢:-~ 75' '~' - '9--.=w., -'1¢.a*!.'$_~ "»;~$!.-."_"‘.»1 r»~ g.’ t,._._._"|_ v . -<,.m;_,~ iv :.e'. - ---§_/-Y4 = fr", '.= ".<;.'.-3,1?-’ _"' .7; 3;!" ‘ 'i\ T31‘) t _" .%':.§FZ\1*:- av,-_._ ‘V ._. 1, .3, 'tI‘F‘ 1'-1. '-*.’.'r‘£:-"' vi‘ 1,». 1-,‘ mm.-Q; ~:..- ';"¢~ ' ‘ , i 5 M131 '3 -~ .4, ‘Z:-‘" '»,1{¢.'.‘,_--._-3 _.I *1-,._= ‘|,_~'|1j >. _-_ W;-_ . ,1 "anda bégainianau:t&e;it‘aap;¢?m¢ng¢,5;1;§Pasfi:pem1ami- a Contoh Teknologi yang Berkonsepkan Kecekapan Tenaga Teknologi alat pencahayaan clcktrik yang berkonsepkan kccckapan tenaga adalah S€pe;-ti yan ditunjukkan dalam Iadual 6.3. g Iudual 6.3 '1l'kno10gi alat pencahaymm elektrik yang berkonsepkan kecekapan tenaga Lampu jimat tenaga Alat pencahayaan Lampu berfilamen (compactfluorescent Lampu LED lamp, CFL) ---»-----~~-~~- ~ ---- ——~ ~ >— —~~ ~--~~~ - *"—‘~—~—~x_; F \ "'\_ 1 X Ur . 1 k‘ ‘ "' / vv Struktur binaan %;“~ “\ 1331‘ .1 Tenaga elektrik Tenaga elektrik maksimum yang maksimum yang ' ditukarkan kepada ditukarkan kepada Tenaga elektrik maksimum yang Kecekapan tenaga ditukarkan kepada tenaga cahaya = 50% tenaga cahaya == 90% tenaga cahaya = 10% _ _ _. _._, '_—*._.,.;_—_— 7, ~_»._¢_— _.._.._.___.,._,_;,.,,,,-‘_,.,-,,.-_,J 'j. "'l~ —(~- .7 _ ZZ;'.‘;l'L_ WV“-P1-it , ‘\.--- >1-=4-,~:~~ ——*-a-u.|»~» >q7@<- ~-‘-A4‘-....\..a_...1;=..-.=¢.\-......_.~..-.L~-,9,-V‘--_a' A a ..‘._...~k;.4,-.,..'_.>..~....->.<.~.'-¢~‘ ' 1'!am “J-+:1£ " Penggunaan mentol berfilamen ,1, ' ~ V ' n { ‘. W . 7 .. >\ lazimnya dapat tahan selama Kumpulkan maklumat tentang teknologi yang berkonsepkan ; |9bih |<U|'a"9 1 O00iam- CH- kecekapan tenaga daripada pelbagai sumber termasuklah ‘ 8 000 Jam dan LED antara laman sesawang yang berikut: 120 O00 hi"€-J93 50 O00 Jam! http;//Iinks.andI17.com/BT_$ains_196 E E _ __ _ __;g_-I . J r t Bincangkan maklumat yang telah dikumpulkan. Senaraikan contoh teknologi yang b k k k k t d I - - ' A ~ kgigsvggs tagriaajga apan enaga a am susunan mengukut kepentmgannya d.a|angZ_,€?,.;a..t.- _ Pérnalakah anda melihatlabeltcekap tena a d" k * \ . » §eP'erti vans dituniuldcan-dalam Rajah 6.3g6?yang [per enalkm‘ oleh @=‘%i% u_ I " - .- ) x1"'i“u ‘ t’ , “13‘,',";' ..'- __u, ,;§§\-ms-= at ..'.. *€‘r'-wF¢:-;g. I §\{},3)i‘_,_;-=~. ' ~\ . ‘~'*',~" 3'~»,;.~»,~*.:.1.»- ‘.:1",f-'*:‘f=:_-a:"_'fi1 1. '-.;g.f> ‘.3. »‘ ~~.~'. .:- ta--IQ./.'-.. 0' ‘~"“..;‘ -.;\i'!’g-_ ~»Y’7'-'~§~*?‘~§i;;'i ,- t 1/m_'*‘- T j;*- .~\~¢:-~ 75' '~' - '9--.=w., -'1¢.a*!.'$_~ "»;~$!.-."_"‘.»1 r»~ g.’ t,._._._"|_ v . -<,.m;_,~ iv :.e'. - ---§_/-Y4 = fr", '.= ".<;.'.-3,1?-’ _"' .7; 3;!" ‘ 'i\ T31‘) t _" .%':.§FZ\1*:- av,-_._ ‘V ._. 1, .3, 'tI‘F‘ 1'-1. '-*.’.'r‘£:-"' vi‘ 1,». 1-,‘ mm.-Q; ~:..- ';"¢~ ' ‘ , i 5 M131 '3 -~ .4, ‘Z:-‘" '»,1{¢.'.‘,_--._-3 _.I *1-,._= ‘|,_~'|1j >. _-_ W;-_ . ,1 "anda bégainianau:t&e;it‘aap;¢?m¢ng¢,5;1;§Pasfi:pem1ami- a Contoh Teknologi yang Berkonsepkan Kecekapan Tenaga Teknologi alat pencahayaan clcktrik yang berkonsepkan kccckapan tenaga adalah S€pe;-ti yan ditunjukkan dalam Iadual 6.3. g Iudual 6.3 '1l'kno10gi alat pencahaymm elektrik yang berkonsepkan kecekapan tenaga Lampu jimat tenaga Alat pencahayaan Lampu berfilamen (compactfluorescent Lampu LED lamp, CFL) ---»-----~~-~~- ~ ---- ——~ ~ >— —~~ ~--~~~ - *"—‘~—~—~x_; F \ "'\_ 1 X Ur . 1 k‘ ‘ "' / vv Struktur binaan %;“~ “\ 1331‘ .1 Tenaga elektrik Tenaga elektrik maksimum yang maksimum yang ' ditukarkan kepada ditukarkan kepada Tenaga elektrik maksimum yang Kecekapan tenaga ditukarkan kepada tenaga cahaya = 50% tenaga cahaya == 90% tenaga cahaya = 10% _ _ _. _._, '_—*._.,.;_—_— 7, ~_»._¢_— _.._.._.___.,._,_;,.,,,,-‘_,.,-,,.-_,J 'j. "'l~ —(~- .7 _ ZZ;'.‘;l'L_ WV“-P1-it , ‘\.--- >1-=4-,~:~~ ——*-a-u.|»~» >q7@<- ~-‘-A4‘-....\..a_...1;=..-.=¢.\-......_.~..-.L~-,9,-V‘--_a' A a ..‘._...~k;.4,-.,..'_.>..~....->.<.~.'-¢~‘ ' 1'!am “J-+:1£ " Penggunaan mentol berfilamen ,1, ' ~ V ' n { ‘. W . 7 .. >\ lazimnya dapat tahan selama Kumpulkan maklumat tentang teknologi yang berkonsepkan ; |9bih |<U|'a"9 1 O00iam- CH- kecekapan tenaga daripada pelbagai sumber termasuklah ‘ 8 000 Jam dan LED antara laman sesawang yang berikut: 120 O00 hi"€-J93 50 O00 Jam! http;//Iinks.andI17.com/BT_$ains_196 E E _ __ _ __;g_-I . J r t Bincangkan maklumat yang telah dikumpulkan. Senaraikan contoh teknologi yang b k k k k t d I - - ' A ~ kgigsvggs tagriaajga apan enaga a am susunan mengukut kepentmgannya d.a|angZ_,€?,.;a..t.- _ Pérnalakah anda melihatlabeltcekap tena a d" k * \ . » §eP'erti vans dituniuldcan-dalam Rajah 6.3g6?yang [per enalkm‘ oleh @=‘%i% Scanned by CamScanner Ma/ay.s¢ah¢ Bab 6: Elektrik dan Kemagnetan surunangaya Tenaga (ST) telah melanoarkan program pelabelan cekap tenaga bagi pelbagai jenis peralatan Qlektnk untuk kemudahan orang awam Perkadaran tenaga: 1 hingga 5 bintang i Jenis peralatan t Perkadaran tenaga pada peralatan (angka dalam perkadaran tenaga) i lntormasi jenama dan model * enaga Punt: Sotlhun Average Energy Consumption Per Year L s 1. Dannnqfi-an nu» nw-a»< an -m .,,q,|».,,,, D*l\""i ‘wt-4 m M: M5511! >04 gumhnnlaya Tonlgl "-5‘-Q9‘-ll, Rajah 6 36 Label ceka te Penggunaan tenaga (dalam kWj/tahun) _ Penjimatan tenaga berbanding dengan peralatan berlabel 2 bintang (dalam peratusan) Ujian piawai yang digunakan p naga yang dzperkenalkan oleh Suruhanjaya Tenaga (ST) Penggunaan Tenaga E|ektr|k dalam Peralatan Elektrik Gambar foto 6 17 ITl€Ill.lI1]ll](k2lI1 sebuah meter elektrik bagi sistem endaw ' ti f p alan ga asa. Meter elektnk berfungsl untuk mengukur kuantltn tenaga elektrik yang digunakan. Lazimnya bacaan pada meter elektnk 1tu d1amb1l pada penghujung Setlap bulan Bacaan tersebut d1amb1l b€I‘tLl]U8I1 t ‘TM "W " W" menentukan kos penggunaan tenaga elektnk Ta membaca meter elektnk dl rumah anda? Berapakah bacaan meter elektrik dalam Gambar foto 6 17'? é ‘I ta It / : ‘Y . ‘ '- --;">~-v\.‘-/,‘ . G t ‘v j "' ‘:4’ i ' ML an-§~ . Gambarfoto 6,17 Meter déktfik Ma/ay.s¢ah¢ Bab 6: Elektrik dan Kemagnetan surunangaya Tenaga (ST) telah melanoarkan program pelabelan cekap tenaga bagi pelbagai jenis peralatan Qlektnk untuk kemudahan orang awam Perkadaran tenaga: 1 hingga 5 bintang i Jenis peralatan t Perkadaran tenaga pada peralatan (angka dalam perkadaran tenaga) i lntormasi jenama dan model * enaga Punt: Sotlhun Average Energy Consumption Per Year L s 1. Dannnqfi-an nu» nw-a»< an -m .,,q,|».,,,, D*l\""i ‘wt-4 m M: M5511! >04 gumhnnlaya Tonlgl "-5‘-Q9‘-ll, Rajah 6 36 Label ceka te Penggunaan tenaga (dalam kWj/tahun) _ Penjimatan tenaga berbanding dengan peralatan berlabel 2 bintang (dalam peratusan) Ujian piawai yang digunakan p naga yang dzperkenalkan oleh Suruhanjaya Tenaga (ST) Penggunaan Tenaga E|ektr|k dalam Peralatan Elektrik Gambar foto 6 17 ITl€Ill.lI1]ll](k2lI1 sebuah meter elektrik bagi sistem endaw ' ti f p alan ga asa. Meter elektnk berfungsl untuk mengukur kuantltn tenaga elektrik yang digunakan. Lazimnya bacaan pada meter elektnk 1tu d1amb1l pada penghujung Setlap bulan Bacaan tersebut d1amb1l b€I‘tLl]U8I1 t ‘TM "W " W" menentukan kos penggunaan tenaga elektnk Ta membaca meter elektnk dl rumah anda? Berapakah bacaan meter elektrik dalam Gambar foto 6 17'? é ‘I ta It / : ‘Y . ‘ '- --;">~-v\.‘-/,‘ . G t ‘v j "' ‘:4’ i ' ML an-§~ . Gambarfoto 6,17 Meter déktfik Scanned by CamScanner v i ——_<.-._t-_.- I U i ; (5 iii iiii ll i t Kuasa Elektrik, P Kuasa elektrik, P, ialah kadar tenaga elektrik, E, yang digunakan oleh suatu alat elektrik S.I. bagi kuasa ialah watt (W). Kuasa 1 watt (W) bererti 1 joule (I) tenaga elektrik digungfanit dalam masa 1 saat (s). Kuasa elektrik dapat dirumuskan seperti yang berikut: n _ _ Tenaga elektrik yang digunakan, E (I) ‘ Kuasa elektrik, P (W) - Masa yang diambfl, t (S) 1 I " Arus Elektfik, I Arus elektrik, I, ditakrifkan sebagai kadar pengaliran cas elektrik, Q, melalui suatu kondulqo r Unit S.I. bagi arus elektrik ialah ampere (A) dan cas elektrik ialah coulomb (C). Arus elektrik. dapat dirumuskan seperti yang berikut: Cas elektrik, Q (C) Masa yang diambil, t (s) Arus elektrik, I (A) = Voltan, V, ditakrifkan sebagai tenaga elektrik, E, yang digunakan untuk menggerakkan seunit cas elektrik, Q, melalui suatu konduktor. Unit S.I. bagi voltan ialah volt (V). Voltan dapat dirumuskan seperti yang berikut: Voltan’ V (V) = Cas elektrigk 5 (C) , _I—-Ilnrnwncn, - _ , a... ,__,_,.,, ,, , _,, Fl |NFQ SHINS Tenaga elektrik yan di unakan E (I) -J __. ~i 40W 60W k Gambarfoto 6.18 Dua biji mentol dengan kuasa yang berbeza ;, Gambar foto 6.18 menunjulfkan dua biji mentol yang lazimnya digunakan di rumah. Mentol 40 \I;/elekmk -H; menggunakan tenaga elektnk pada kadar 40 J s-1 manakala mentol 6Q W menggunakan €e{1?1£;ga' __ pada kadar 60 J s-1. Oleh itu, mentol 40 W dengan n|la| watt yang lebih rendah |8Dlh pma e J v. u g _ mg ' _ j 198 11- lag KPM ' v i ——_<.-._t-_.- I U i ; (5 iii iiii ll i t Kuasa Elektrik, P Kuasa elektrik, P, ialah kadar tenaga elektrik, E, yang digunakan oleh suatu alat elektrik S.I. bagi kuasa ialah watt (W). Kuasa 1 watt (W) bererti 1 joule (I) tenaga elektrik digungfanit dalam masa 1 saat (s). Kuasa elektrik dapat dirumuskan seperti yang berikut: n _ _ Tenaga elektrik yang digunakan, E (I) ‘ Kuasa elektrik, P (W) - Masa yang diambfl, t (S) 1 I " Arus Elektfik, I Arus elektrik, I, ditakrifkan sebagai kadar pengaliran cas elektrik, Q, melalui suatu kondulqo r Unit S.I. bagi arus elektrik ialah ampere (A) dan cas elektrik ialah coulomb (C). Arus elektrik. dapat dirumuskan seperti yang berikut: Cas elektrik, Q (C) Masa yang diambil, t (s) Arus elektrik, I (A) = Voltan, V, ditakrifkan sebagai tenaga elektrik, E, yang digunakan untuk menggerakkan seunit cas elektrik, Q, melalui suatu konduktor. Unit S.I. bagi voltan ialah volt (V). Voltan dapat dirumuskan seperti yang berikut: Voltan’ V (V) = Cas elektrigk 5 (C) , _I—-Ilnrnwncn, - _ , a... ,__,_,.,, ,, , _,, Fl |NFQ SHINS Tenaga elektrik yan di unakan E (I) -J __. ~i 40W 60W k Gambarfoto 6.18 Dua biji mentol dengan kuasa yang berbeza ;, Gambar foto 6.18 menunjulfkan dua biji mentol yang lazimnya digunakan di rumah. Mentol 40 \I;/elekmk -H; menggunakan tenaga elektnk pada kadar 40 J s-1 manakala mentol 6Q W menggunakan €e{1?1£;ga' __ pada kadar 60 J s-1. Oleh itu, mentol 40 W dengan n|la| watt yang lebih rendah |8Dlh pma e J v. u g _ mg ' _ j 198 11- lag KPM ' Scanned by CamScanner i .,.~ v 1 a v.v.._<._,_,._,-.._._ ~, i{Y<"iP"": ——~ -F"=.V'Q\*' i E §ebuah a elektrik se erti an dlt -_~-H3 '1. 2:15.-m.r:-1:1 ir H ~-,,_l_—. _‘ it P°"9'man Jummh Arus ""19 Melalul Peralatan Elektr l)\|]g;Ill um-nghtllningkaiilkan kunci, ; , . . . _ , . . _ .l.,\|a[;", cl‘\ktl\ik dam‘ dim" I l*‘ \;l>il lu.t|.1n .nu.s LiLi(il'lk,)lll11ii1h arus (.‘iL’i(ll'|i( yang melalui pch ll <-"1. lcilmlikan contoh dan I lnwillt ini. Kcimuiiaii, jallalnkam Ak|- . _ ' pt-nyc csaian yang ditunjukkan di lVlil 6 ll) untuk lTlCl1'|('ll d _ . . _ _ _ . - . cn van voltan dun .uu.s yang imlalui lm-alam" ckkmk di mung J I’ ~ '~ i 1 ” Modol ;s.n<-1m \ MS 472 I 1979 Vollnn :240VAC/50H M . A‘ ‘ I! wan :2‘2kw z untan . 1.7L " ' Buntan Malaysia \F . ‘. 2 I lag elektrik dengan F) Nilai kuasa = 2 200 W ‘ H Niiai voltan = 240 v Gambarfota 6,19 lebih lanjut tentang kuasa, T-F CABARAN MINDA /Bolehkah jag elal<tril< ouatan X Malaysia seperti dalam Gambar foto 6.19 digunakan di Thailand? Di Thailand, voltan bagi bekalan arus ulang-alik yang dibekalkan ke rumah ialah 120 V. Apakah yang akan berlaku jika jag tersebut digunakan di Thailand? , J . ' j g ' P ' y g ' unjukkan dalam Gambar foto 6 19 mempunyai label 2 2 kW 240 V. Hitungkan arus yang t mengalir melalui Jag mi T1 _>(T('3 Rf‘(fa‘ii:'3 Menggunakan rumus P = VI P 1=-V _2.21<w ‘ 240v 2 200 W 240 V = 9.l7A Mengkaji kuasa, v0|tan dan arus yang melalui peralatan elektrik d Arahan 1- Jalankan aktiviti ini secara individu. dan voltan pada peralatan elektrik tersebut. ' rumus yang berikut: 2. Senaraikan wntoh peralatan elektrik di rumah anda. Cari maklumat tentang kuasa 3. Hitung jumlah arus yang melalui peralatan elektrik tersebut dengan menggunakan ‘rs I rumah ° KMK ' Aktiviti inkulri A [ Kuasa (W) - Voltan (V) x Arus elektrik (A) ,4" Persembahkan maklumat yang telah anda |<UmP""<a"- i I ;_.=-...,..i...__ 4 l l i .,.~ v 1 a v.v.._<._,_,._,-.._._ ~, i{Y<"iP"": ——~ -F"=.V'Q\*' i E §ebuah a elektrik se erti an dlt -_~-H3 '1. 2:15.-m.r:-1:1 ir H ~-,,_l_—. _‘ it P°"9'man Jummh Arus ""19 Melalul Peralatan Elektr l)\|]g;Ill um-nghtllningkaiilkan kunci, ; , . . . _ , . . _ .l.,\|a[;", cl‘\ktl\ik dam‘ dim" I l*‘ \;l>il lu.t|.1n .nu.s LiLi(il'lk,)lll11ii1h arus (.‘iL’i(ll'|i( yang melalui pch ll <-"1. lcilmlikan contoh dan I lnwillt ini. Kcimuiiaii, jallalnkam Ak|- . _ ' pt-nyc csaian yang ditunjukkan di lVlil 6 ll) untuk lTlCl1'|('ll d _ . . _ _ _ . - . cn van voltan dun .uu.s yang imlalui lm-alam" ckkmk di mung J I’ ~ '~ i 1 ” Modol ;s.n<-1m \ MS 472 I 1979 Vollnn :240VAC/50H M . A‘ ‘ I! wan :2‘2kw z untan . 1.7L " ' Buntan Malaysia \F . ‘. 2 I lag elektrik dengan F) Nilai kuasa = 2 200 W ‘ H Niiai voltan = 240 v Gambarfota 6,19 lebih lanjut tentang kuasa, T-F CABARAN MINDA /Bolehkah jag elal<tril< ouatan X Malaysia seperti dalam Gambar foto 6.19 digunakan di Thailand? Di Thailand, voltan bagi bekalan arus ulang-alik yang dibekalkan ke rumah ialah 120 V. Apakah yang akan berlaku jika jag tersebut digunakan di Thailand? , J . ' j g ' P ' y g ' unjukkan dalam Gambar foto 6 19 mempunyai label 2 2 kW 240 V. Hitungkan arus yang t mengalir melalui Jag mi T1 _>(T('3 Rf‘(fa‘ii:'3 Menggunakan rumus P = VI P 1=-V _2.21<w ‘ 240v 2 200 W 240 V = 9.l7A Mengkaji kuasa, v0|tan dan arus yang melalui peralatan elektrik d Arahan 1- Jalankan aktiviti ini secara individu. dan voltan pada peralatan elektrik tersebut. ' rumus yang berikut: 2. Senaraikan wntoh peralatan elektrik di rumah anda. Cari maklumat tentang kuasa 3. Hitung jumlah arus yang melalui peralatan elektrik tersebut dengan menggunakan ‘rs I rumah ° KMK ' Aktiviti inkulri A [ Kuasa (W) - Voltan (V) x Arus elektrik (A) ,4" Persembahkan maklumat yang telah anda |<UmP""<a"- i I ;_.=-...,..i...__ 4 l l Scanned by CamScanner U . . . lazulzidngumkan untuk tenaga dektrlk mlah knlowatt-yam (kW}) sepcrn yang a _. . Vang dl unn fa a meter el¢.ktr|l\ dalam Gambar foto 6 17 llowatt yam xalah tfrnaga elektrik 8 4 an padl Radar 1 lulowatt atau 1 O00 watt dalam masa 1 Jam. 1 kW) lallmnyg d1ru|ul\ seba an 1 umt Tena a elektnk boleh dlhxtung dengan menggunakan rumus yang berikm 8 g Tenaga elektnk yang dxgunakan (kW)) = Kuasa (kW) X Masa (j) I Pe"9"’38I1 K0s Penggunaan Tenaga Elektnk ‘ -. ‘ ' 1 x ~ ' I 4 Q ' ' 1 kv Sebuah cerek elektrik 2 kW mengambi] masa 10 minit untuk mendidihkan air. Hitungkan kos Penggunaan tenaga elektrik untuk mendidihkan air itu jika kadar bagi setiap unit ialah 21 5¢n_ Tenaga elektrik yang digunakan (kW;) = Kuasa (kW) X Masa (1) — 2 kW x -12- ' " 60 J =i kWj 3 = é unit \]u_;,__ In (T)Z3 Kos penggunaan tenaga elektrik bagi cerek elektrik = unit >< 21 sen/unit Mari jalankan Aktiviti 6.11 untuk membuat audit kos penggunaan tenaga elektrik di rumah sebagai langkah penjimatan dalam penggunaan tenaga elektrik. .. V I v. ‘_ >2 -J) . .U_~,‘._. _, -‘V. A ~ . -. -» FF; \‘$1."8; Ii .,_ ‘J Wu-Z’ if J Membuat audit kos penggunaan tenaga elektrik di rumah sebagai , ' -KBMM 2; langkah penjimatan dalam penggunaan tenaga elektnk ° Aktiviti Y7: f menjalankan .* , Arahan Jalankan aktiviti ini secara individu. pmjek Kumpulkan bil elektrik di rumah anda sejak tiga bulan yang lepas. k Kaji dan buat kesimpulan tentang pola kos penggunaan tenaga elektrik di rumah anda yang diperhatikan berdasarkan n I'€|<0d bil e|6|<'¢fi|<- http://links.and/17.com/ Eli‘ E ,»‘ Muat turun halaman PDF daripada URL BT_Sains_200 -. -I1,‘ di sebelah kanan. ' ’_ 1:‘ if Selain amalan yang disenaraikan dalam panduan penjimatan tenaga elektnk, cadangkan amalan yang lain untuk menjimatkan penggunaan tenaga elektrik. 6. Ambil langkah penjimatan tenaga elektrik itu selama tiga bulan. Banding dan bezakan pola kos penggunaan tenaga elektrik di rumah sebelum dan selepas I kah enjimatan elektrik diambil. a"9 P Kongsikan hasil dapatan anda d| dalam kelas. El“ 1??--_r1'-.v,'_¢ U17 -H_._'l‘ Scanned by CamScanner _ 4 t Bab 6. Elektnk dan Kemagnctzm _ ur Kaedah Penjimatan Penggunaan 1-enaga Elektrik islain menggalakkan penjimatan penggunaan enaga elektrik di rumah, Suruhanjaya > fénaga (ST) juga mcnyediakan perkhidmatan ._ gseperti ECOS untuk kegunaan permdustrian dan pemiagaan yang menggunakan konsep 7 penjimatan penggunaan tenaga. y ‘I ;' Bangunan hijau seperti yang ditunjukkan Gambarfoto 6.20 Bangunan Injau ' ‘dalam Gambar futo 6.20 menggunakan konsep 1penjimatan guna tenaga dan berjaya menjimatkan kos /1/(4/a),5l'ak“ ‘ enggunaan tenaga elektrik. .1 Pembmaan bangunan hl]3U semakm berkembang d1 ; ggrgfianjzi/:h'dmatan r-éa I‘ QMalaysia: Amara cm bangunan hljflu ini adalah seperli 1 Tenaga (ST) I1 ' 1 yang berlkuti 1 berkaitan dengan '- 1 . Sistem pengudaraan yang cekap dapat mengurangkan kecekapan tenaga. E -.- ; 1 enggunaan alat pendingin hawa dan kipas ' /WP-‘////"K5-and/77» 1. P _ ' - '- . Reka bentuk yang memakslmumkan pcncahayaan Com/BT—Sa'”S—202—2 i semula jadi dapat mengurangkan kos penggunaan 3 .1 tenaga elektrik. 7' . Pemasangan panel suria sebagai sumber tenaga boleh 9% "I baharu menggantikan sumber tenaga konvensional. N‘ I N DA ; Mari jalankan Aktiviti 6.12 untuk memahami dengan 'Adakah bangunan hijau bermaksud 1 lebih lanjut tentang konsep bangunan hijau dalam konteks bangunan Yang m9mDU"Y8i - tempatan dan g|0ba]_ tumbuhan hijau sahaja? O .A.__. ..1' '1“ 1..._. _. » - V - -. V - Scanned by CamScanner g-1-——-——.. ~ Mereka Clptaiangunan Hllau _ I U _ _ | 1 | | Runnh |\'c¢li'un;m llijau sclnnsa d1 lmgkalan 2! Man Sud;\l1kuh;\ml;\ l11L‘l‘t‘l§&l Wllllli scnun ' ' _ A_ I , - , . -- kin i'\l‘mk-m Aklivili 0 11 untuk mcmbunl innvn.~;i ulau rclw 9'1"“ *“"'h“"h lag] bangunan hijau < t z n ~ ~ yang mcnggun~.\k;\n konscp pc|1ji|m1la|1 lclmgu. . -' H L" §§é:1§:l§ - PA K ~ KMK, KIAK, KBMM - Aktiviti pembelajaran berasaskan projek ma. 1-1:1.’ a§ sis]\ ‘'. S Membuat inovasi atau me-reka cipta sebuah bangunan hijau Yang menggunakan konsep penjimatan penggunaan tenaga Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. . Buat inovasi atau rnereka cipta sebuah bangunan hijau dalam lfgnteks tempatan atau global dengan menggunakan konsep penjllfiatan penggunaan tenaga. Antara perkara yang harus diberi penekanan lalahz (a) kecekapan tenaga (b) penjualan tenaga (c) peralatan yang mempunyai star rating Anda boleh merujuk kepada Iaman sesawang yang berikut: /TNB - Kecekapan _ ECOS — Perkhidmatan tenaga, penjualan __'!r_'._ E Suruhanjaya Tenaga tenaga, peralatan yang _ '-'- zfl (ST) berkaitan dengan '* mempunyai star rating --:-1;’:-115; kecekapan tenaga. '-jg http://Iinks.and/17.c0m__ '3"-"I . http:///inks.and/17.com/ E ,1 \BT_Sains_202_1 BT_Sains_202_2 Praktis Formatif 6.4 l 1. Berikan definisi kecekapan tenaga. 2. Tenaga elektrik yang digunakan oleh pendingin hawa selama 2 minit ialah 180 k] Hitungkan kuasa pendingin hawa ini dalam unit yang berikur (a) W (b) kW ' 3. Sebuah ketuhar gelombang mikro berlabel 1 2 kW 240 V disamb kan bekalan tenaga elektrik 240 V. Hitung arus» yang mengalir melalulllzgtuh pz.‘d.a 1 e ar 1m. 4. Sebuah periuk nasi elektrik mempunyai label 800 W 230 V d- (a) Berapakah tenaga elektrik yang,digl1n&1<an Oleh periuk naztfigbiilglna 30 (b) Hitung kos t V di 91; A - - . .. , kwj ialahy mega:-a ysg gun an oleh penuk nasn 1tu jlka kadar bagi setiap 5. (a) Apakah kepentingan pelabelan star rating pacla peralat 1 ' . ' (b) Berapakah bmtang dalam label star‘ rating pada peralatfi tzlelétrrlillf = ' h 4 _~ ;-..i ; digunakan? Ielaskaz1jawapananda.- - ~; » A . - -- - . ,.. .._.y _ ; ~ » - .. - “=7 1 "~-. )3... ;.. . . ,' :. .-.-1 _- ~.'.\.--»~' ..{ . ,-,5 .\,"_» ,_-_ ,.._$‘_‘ .4; ‘M:_\.._.,\,.|;,-[\_|,éi_ ' '_-. I:' .,...,=...-,_ A »_;,_ ,.<,,.&._-..x<. ' 4. Bentangkan hasil inovasi atau reka cipta bangunan hijau kumpulan anda di dalam kelas. ."-‘Q ‘Q . {.~ >13’ 1?.- 7-.- I . .7- ‘ ‘:“"_ ._,,. 1~ ‘ 1:.->.-=\,,_1,‘_ 4%' Jr’ | ., ;.- . -5% -I iii ,- .__a..._-.__.....~ :2-1 I y Scanned by CamScanner fig, mmmtlmh l Lmnwr [Mammy mmmamn ‘gig J)ygm yru “am Hp,fig! ‘]_ Him‘ fig Flxmooz _'__m“_w__’mQ’wa Emma U” 0) Fflwm_'__3g$§8 Q3fig #393 xné §”g_CEB fig E5 CW8“_MmCQ_Wmz E5 E35 Jaefig E5 88% dwgk9588% "')"Jl U))”‘ "'1"!IVl’( gflmmygé M_ CJ g A‘W h Hb “Zn> “gee Sx_§ _ H 11'“ "‘i'h‘d _ _ Lmlafiox55%: *2is gfifik Eh gm“mcwh ‘Md Ego“)C6900 _v__w_O CE“ gag I I II I- gag 5:9“E 3% (wtWmumgpiv Qigfiom Egéafifi 5053 MD _ ‘Q0 CQEEEU go cmfigb ddcgo> 598 m 'V_'m_O CE” fig ___ y__‘ ___n _ _4' ii. cm“? gal fig: Q5 h\__m4___ ‘£03 55% _ v fiufim figBa _ fifigg WE 583 inQ“ _3B Es _§‘E§_$h _ jfi 53 BE §§2§ 2% ggfi _a_8J_B___° ~ 1 _ H mnmfitmn ii uasfilitg /_ _ Y‘;___ '____‘"_‘ yIiJ G Y.my v_* ‘V__\___ __L)‘ V’ y H "‘m"mvhl(ml Wm‘ Q9) __39=wfi:__i=51 4____;"__W_ K "U Z Scanned by CamScanner * , - 15-L-“ , . . ' ‘*4 - “;¢\," 4 . ,<-qr’! ,.»£¢.<;- -< = .- , Q/L"i.= -. ~ _ L ‘ Q H 0 K ‘ ff ‘3...-1.“. ‘__ A __ Re en e V ‘_ 4 a N . ‘r*.:~:'un\.-aar;.xru:ams:.¢=.<"~..r-=.n>'.|:!s'1*i‘-'*‘ ~‘*'-‘"" Selcpas mempelajari bab ini, anda dapali 6.1 Penjanaan Tenaga Eleklrik flak b I h b ham dan tenaga II °° a - ‘ Y Memenhalkan sumber tena a kc ada tenaga boleh baharu ' ' as s P . 1 krrik dar1Pada Pelbaga‘ L, \ Menerangkan dengan contoh proses pwlanaan tenaga e e I j sumber tenaga. 1.k f 5 Membezakan antara arus terus dengan arus ulang-3 id’ _k dalam kehidupan. L 1 Menyelesaikan masalah berkaitan bekalan tenaga ele H 6.2 1 v Transformer L _\ _ . . - d irfakturun. 7 Memalankan eksperimen membina transformer mlak ‘Wk an J \ - , en unaan peralatan Berkomunikasi tentang transformer dan fungsr transformer dalam p B8 elektrik di rumah. us. Menyelesaikan masalah berkaitan transformer menggunakan rum if 6;3 Penghantaran dan Pengagihan Tenaga Elektrik . . L Menerangkan fungsi komponen dalam sistem penghantaran dan pengaglhafl tenaga dektflk dengan lakaran visual. _ . I kt .k Menerangkan dengan contoh pembekalan elektrik dan srstem pendflwalafl 6 e Y1 di rumah. Membezakan komponen keselamatan dalam sistem pendawaiflfl di 1'"mah- B k ' ‘ ' er omumkasr tentang keselamatan dalam srstem penghantaran dan pengagihan tenaga elektrik dan penggunaan peralatan elektrik. Pengiraan Kos Penggunaan Elektrik Mendefinisikan maksud kecekapan tenaga. Menyenaraikan contoh teknologi yang berkonsepkan kecekapan tena a. 8 Menentukan jumlah penggunaan tenaga elektrik dalam peralatan elektrik. Men h b k ' ' g u ung artkan penggunaan tenaga elektnk, kuasa dan masa dengan mengira kos penggunaan tenaga elektrik bagi perafatan elektrik. Membuat audit kos penggunaan tenaga elektrik rumah sebagai langkah penjimatan dalam penggunaan tenaga elektrik. Berkomunikasi tentang kaedah penjimatan penggunaan tenaga elektrik. Praktis Sumatif Iawab soalan yang berikut: Li‘ lam *1 ,___ L_ 6.4 Q {:1 Li[1 fl [II 1. Tentukan sama ada pernyataan tentang elektrik atau kemagnetan yang diberikan adalah Benar atau Palsu. Tuliskan jawapan anda di dalam ruang yang disediakam (a) Stesen jana kuasa yang menggunakan tenaga angin tidak mencemarkan uda1'a_ (b) Se] suria boleh menghasilkan arus ulang-alik $5‘ (C) Palam 2-pin tidak disambungkan kepada dawai bumi. ;_¢_»;» 1 ¢'_.f"- » 5&5 "l rHf ..;1-u.‘-i 1 I _._4_ _;_ _.;¢. ;§e_£ .~.,~__._~_ ;__. ' 4\. 1 i ~ fr Scanned by CamScanner P 1 t Ex d k' ‘ . 2' Pa an an Sumber tenaga Yang beflkut dengan jenis sumber tenaga yang bctul. Sumber tenaga 51}??? (a) Arang batu ,, (b) Biojisim , (c) Geoterma Q (d) Ombak 0 If Bah 6: Elektrik dan Kemagnetan Ienis sumber tenaga ,‘__-w—j—“_i'_"-I‘ Sumber tenaga boleh baharu _ ~z Sumber tenaga tidak u boleh baharu 3.‘,-.-¢—j tins: 3. Gegelung dawai digerakkan dalam arah yang ditunjukkan oleh anak panah melalui ruang antara dua buah magnet seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1. (a) Apakah kesan terhadap medan magnet apabila gerakan gegelung seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1 dilakukan? (b) Apakah yang dihasilkan di dalam gegelung dawai? (c) Apakah yang berlaku kepada LED? Ielaskan jawapan anda. Q (d) Namakan alat dalam stesen jana kuasa yang mengaplikasikan konsep seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1. LED Rajah 1 -—v\a'|i:U?!'i;‘ I Gegelung dawai /-g Arah gerakan gegelung 4. Rajah 2 (a) menunjukkan sebuah alat yang digunakan untuk mengkaji arus elektrik. Rajah 2 (a) _ {=15'3 5 Q2 KPM 4 > r t , I ; i F i I i 1 I t Scanned by CamScanner jiiji Q2 (a) Namakan alat yang ditunjuktkan dafflm Rajah (3) (b) Apakah ciri arus elektrik yang dikaji oleh alat ini. I I _ I (c) Rajah 2 (b) dan 2 (c) menunjukkan dua p3Para“ skrm 3 at m1‘ In Rajah 2 (b) Rajah 2 (C) iii!‘-=ii .i:':'i iii?i'=-iii Namakan jenis arus elektrik yang diwakili oleh paparan skrin dalam rajah yang berikm; (i) Rajah 2 (b) (ii) Rajah 2 (Q 5. Rajah 3 menunjukkan sejenis transformer. Gegelung Gegelung (a) Namakan jenis transformer Yang dituniukkim P"? "kunder dalam Rajah 3 (b) Jelaskan jawapan anda di soalan 5(a). I (c) Mengapakah teras besi berlamina ‘ digunakan dalam transformer? R (d) Iika bilangan lilitan dalam gegelung —<——- _<-_ primer ialah 100 dan bilangan lilitan dalam gegelung sekunder ialah 20, Rajah 3 hitungkan voltan sekunder jika voltan primer ialah 10 V. * 6. (a) Namakan komponen keselamatan dalam sistem pendawaian elektrik di rumah yang dibekalkan oleh TNB, SEB atau SESB. (b) Nyatakan satu persamaan dan satu perbezaan antara fius dengan Miniature Circuit Breaker (MCB). 9 (i) Persamaan: (ii) Perbezaan: (c) Berapakah nilai fius yang sesuai bagi sebuah pengering rambut yang berlabel 700 W, 240 V? Terangkan jawapan anda.’ 7. Sebuah pemanas elektrik berlabel 230 V, 10 A. (a) Hitungkan kuasa pemanas elektrik dalam unit kW. Q (b) Pius yang manakah paling sesuai untuk pemanas elektrik tersebut? Ielaskan jawapan anda. q (c) lelaskan sebab fius yang lain tidak sesuai digunakan berdasarkan jawapan di S0413" 7(b)' KPM J Scanned by CamScanner 7 Y ( ( fiU"h> Butang reset Penyentuh Besi Fulkrum Arus Spring »Arus Rajah 4 ) Apakah MCB? ) Nyatakan fungsi dan cara kerja MCB. ( ) Anda dikehendaki membina satu model MCB dengan menggunakan bahan yang disediakan di bawah. Terangkan fungsi setiap bahagian. 9 ." i _..'. hr nII""'_— Kotak kasut .1 ~ ~P.°“°“n9k'1g‘5‘_. .;. KP | ‘I llah6: I-Ilcklrik tlilll l(e|nngm-tail ' ajah 4 menunlukkan Sat" m0del Miniature Circuit Breaker (MCB) l I l l siIt it l 4 I l l l <l I l I I I | l I iiI l4 Q Scanned by CamScanner w~“"i J» A ; f $4» *'~' at '.~t \.»::,- ; ‘> ’ ‘__-' Ir‘ » . fe 15 a 1 *"<‘_‘('"- V .._ ,. _ .,v~ -1 Q2 pv. '1,-,1. i -.' \-- .1' ¢ ' V gfnrii .i- 1 1. 0 “ . _I_)".'—'_ i‘-Q‘ I , , V ~é’._;£'i'3';r‘_' ,4». -.1‘ = Q1 _v:5';P:'~'..ii“"5ll’ '; ' ‘!fi-;;.‘:,r-|_- _‘;u|‘--- _-'._ -_ ~r * , *. ' t f'5!1c‘< Q‘ -’\1-"slit! » ' -Nv __ _'f¢ J k‘ sl I -' ~»¢. ». - ~ i-»~-~.-,g;,:- -» -.1 in _ ~, ,'- .r'- ‘ ._ 1" l . ._=¢=5;- 1 pi H '-- ,.- ‘("2" _' ‘- 1.7"‘? " 7 ' '3' v * __'_ v I ’ . .1,‘ i-__ '> . . 4! l 1‘)-v I» _~ A1 -- - . i - \’ Tenaga dan Kuasa I - .. .!' ' ..< ' . . , ¢‘“‘:' h fl“““4ff‘- ., ' "Y u ".."'v = ." t "ragan*;|<enya|'daa-mrafiarkirrj" e ” ' .4‘ X‘ , "1 t -.-=.‘-I:-4:11.¢~g.v-"W .9 '1»- talc. v ;. < , ,9-, ,5 . x , - e _ - A."l"I"'-"_-‘ .,---,L,__ .- “V. i,-. v.. >'l_;;__ . . a ' 2 l;.j0F¥_u:.|" 1U‘.%;" ;_ T31.- Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner R Kerja. Tenaga dan Kuasa R Keda Apakah maksud ker" b* 1 ja ere asarkan pengetahuan anda? Banding dan bezakan maksud kerja anda itu dengan delinisi kerja dalam sains seperti yang berikut: Sesafa" 'alahla'akY@'19 Cl|lEilu| mengikut arah tertentu. Kerja, W. didefinisikan sebagai hasil darab daya, F, 7 d . . an sesaran, s. dalam arah daya, iaitu W = Fs. --~ . _ .._., +__r p ,_; _.-vr-__.-.=.v-_ -; _—-— ',._ fi—.~:_._._— —.. Q--..._. ._-. ~.__=_—_—_,='_'._- Unit S.l. bagi kerja ialah joule (I). 1 joule (I) kerja dilakukan apabila daya l newton (N) digunakan untuk menggerakkan objek sejauh 1 meter (m) dalam arah daya, iaitu 1 I = 1 Nm. J; Momen daya dan tenaga merupakan dua kuantiti fizik CAEARAN selain kerja yang diukur dalam unit newton meter (Nm). Unit yr, |\/||NDA yang lebih besar seperti kilojoule (kl) dan megajnule (Ml) juga , _ digunakan dalam pengukuran kerja. Lengkapkan yang benkulr (a) 1 kJ =R“ J (b) 1 MJ = _.__ J " Contoh Pengiraan Kerja d I Akt' 't' H ' 3 am IVI I anan ' " — Perhatikan Rajah 7.1 dan Gambar foto 7.1. Rajah dan gambar foto ini menunjukkan beberapa aktiviti dalam kehidupan harian. (Cara yang betul untuk mengangkat 20 N beban yang berat) I Daya v lawan - I me daya tarikan graviti, 20 N x Berat beban, ' 20 N ‘. fi,'.?§ .- 3 , zou "d mm" Mengangkat objek setinggi 1 m dengan daya 20 N secara menegak untuk melawan daya tarikan graviti. Rajah 7.1 Aktiviti harian yang berkaitan dengan kerja H j jggog 1!!” v KPM Scanned by CamScanner ~Tv—-4";-wfi~.v\%—w i l l » llenyelersaian y W I Fs Q) tag lJnf|7/felflfldunitrnrosz ihlilul‘ Hull r lmltv it 9 \ . II/i‘ ‘I'll lil‘ _ llllili .' j .|i|-raw" "'""" i 4-~ i I l _ V . _ . V ___.__._______......,__..a_..._--. t l t (,‘mnImr /uln '/.I /l/’/It'll! flllllrlll ym/yj I/wrfuiluu d/-nyiun Hrju T WW ‘|||,,|,|,|»,||| i|.i|.|m /\l'|l\/III /\, ll rlnii 1. ntliilnll 21-jn.-rt: -/;m;; <.litunjul/tl/an dalam klrllfl ll | liulunl /alt Imllml 7.! l' I’!/II yin/;{ 1/1/ul.nlnn 1/u/um /U311»/1!: /1., /1 ilun 1, mlvltl harian Dayn Arah daya Buaran dalam arah daya ‘ Kerja yang dilakukan ""*"""",(‘ if 20 N A Mniwfluk t R 1 m R H I w = Fs Q 1 : N /» 1 m ' 3 =20J , U! 3 l 9 10 N Mondatar ’ W = Fs 2 : N X 5 m \ lg -‘a _ ---—‘—»~—-—--—"-.7 "lg 1 A R H Mondatar 0-3 m W = F5 C 2 N l : 2 N X 0.3 m I = 0.6 .1 Menglra Kerja yang Dllakukan L__e__, -i--...¢..-_.-_. ---. _ --,.w.._ -- < t Rujali 7.2 menunjukkan seorang murid yang mempunyai be-rat badtm 400 N dengan beban di tzmgannya 100 N l memilkl tnnggn dengan tinggi tegak 3 m. Hitung kerja yang dllakukun. 3m 4 =(400 + 100) N >< 3 m =S0()NX3m ,_-. j “‘ 1 5°01 Rajah 7.2 l l V. KPM Scanned by CamScanner '.'*'% 1-fix‘ 1". -if-‘J I.‘ met. ‘Y-‘J. '1.“ .".Z=\ ,;w_";»3_.- ;-1-t ‘=""' . ~ 3 R ah ka ebuah kotak befllslm 1° ‘<8 dan “W” ke 3"“ alman . Zm I F5 L/3% _ I . __ . CABARAN A R aj 7.3 menunjukkan Ali mengang I S /\ ' Berapakah kerja yang dilakukan oleh Ali? 1 k / (Anggapkan daya graviti yang bertmdak ke atas objek berllslm g ialah 10 N) Denyelesaian Berat l\0tak = 10 x 10 N = 100 N W: =100N><2m =200 Rajah 7 3 ‘ Seorang buruh menarik sebuah bald: berisi simen seberat |\/I I N DA 300 N dari atas tanah ke tmgkat satu sebuah bangunan Adakah kena dengan menggunakan sistem takal Tmgkat satu adalah 10 m dnakukan dalam dan tanah Berapakah kerja yang dilakukan oleh buruh itu? SW33, yang Cl|lUfijUl<K8fl Denyelesaian da|am gambar W-= ps foto ini? = 300 N >< 10 m ’ = 3 000 I Y 7 Tenaga dan Kuasa ' Tenaga didefinisikan sebagai keupayaan untuk melakukan kerja. Unit 5.1. bagi tenaga ialah joule (]). Apabila daya 1 N digunakan untuk menggerakkan objek sejauh 1 m dalam arah daya, tenaga sebanyak 1 ] telah digunakan. Perhatikan Rajah 7.4. Sekiranya Kamal dan Ah Kit menaiki tangga bermula dari lantai pada masa yang sama, siapakah mempunyai kuasa yang lebih tinggi? Mengapa? __.Z Kamal beban Berat beban Ah Kit Kuasa, P, didefinisikan sebagai kadar melakukan kerja, W, iaitu; P _ Kerja yang dilakukan, W u Kuasa, ' Masa yang diambil, t _ Rajah 7'4 ‘V _v Unit S.l. bagi kuasa ialah watt (W). Apabila 1 joule (]) kerja dilakukan dalam masa l sail! ($l> kuasa sebanyak 1 watt (W) telah digunakan, iaitu l W = 1 j S-1_ ($1.? Scanned by CamScanner Bab 7: Tenaga dan Kuasa (mean i Rajah 7,5 menunjul-Lkan beberapa aktiviti dalam kehidupan harian. ,_,,. R son l ti. u F. :1? -1 L . 2 m . . A-"—"1* it ;F > '11." 1‘ ‘ ‘H' ..\1 1'. rr;u‘ ",}4_. _~'-‘ 4 ___ /xi/(ll rnenank .<,r.+>uah lmtal~ Tl! ataz seeker monyet mempunyai lanciasan l!C1fi dan A ke B 'j»’3!‘i’;;;,'1 berat 50 N rnemanyat pokok daya 30 N S1':;Jul‘| 2 in tiriaiani asar. .99." new '-5'3 .'\.‘ ciangkat setinggi 3 m dalam masa 20 s daya) dalam in-:t.';a :3 2 aetmgg. 1 rr‘ dalam masa O5 s Rajah 7.5 Akiivili harian yang berkaitan dengan kuasa Kerja yang dilakukan dan kuasa yang diperlukan dalam Aktiviti D, E dan F adalah seperti yang ditunjukkan dalam ladual 7.2. ladual 7.2 Kerja yang dilakukun dan kuum yang diperlukan dalam Aktivili D, E dan F AKIN“ hllilfl l { F 0 l m Om sou sou 15ON 2::-angdalamlrah y 3m . am 1m ~ fly __ ___ ">_ _ _ iii I . .7, _ _ I Kw‘. W=FS W=FS ; W=FS alum)-n",9T_ =50Nx3m =30Nx2m ‘ =15QN><1|-n n , j =150J =60J =15OJ *_ ,~,_A . -an —.{':. ‘ any - f 20 s y 5 s 0.5 s " ' '1 -E -l _w -ii; i P—t P—t P—T . .. = 150 J ‘ = so .1 = 150 J - “ I ;7_‘.';‘*'_l - f 20 S 5 S 0.5 8 . , _;,:7.a;.;§;1-_k,_jiffig; = 7_5 w = 12 w = 309 w ~-j.» , _. _,e-...._ _.,_..i.-... I > \ l Scanned by CamScanner ‘V‘“V — .&r$%.%va?¢’t%’¢#$ g " .-\ 57*.‘ \.~=:33 FYI.r'1.#3“ aw“-:-\. v Tuluam M"".'Ji'F1 kerja dan kuasa yang diperlukan Bahan P“'”'b""E’l 100 9- benang dan bongkah kayu Radas \ l - t‘ * - -0 1 ' -t =~ N"'a‘—'a ~‘iP"i"9. pernbaris meter dan jam randik Arahan 1 Sediakan susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.6. Bongkah kayu P"-’"_°"8 Neraca spring Meja | I l.0 m Rajah 7.6 Tarik neraca spring sehingga bongkah kayu itu mula bergerak dan catatkan daya yang ditunjukkan pada neraca spring. Tarik bongkah kayu itu sejauh 1.0 m dengan daya tersebut seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.6. Minta rakan anda mengukur masa yang diambil untuk menggerakkan bongkah kayu itu dengan menggunakan jam randik. Catatkan masa yang diambil. Hitung dan catatkan kerja yang dilakukan dan kuasa yang diperlukan dalam jadual. Sediakan susunan radas seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 7.7. Angkat pemberat 100 g dengan neraca spring sejauh 0.5 m secara menegak dari lantai. Tarik , I 1 | 1 1 -—--t{::."~_ --.5‘ i-5.-. '1 t I Catatkan daya yang ditunjukkan pada Neraca spring 0_5m neraca spring. Minta rakan anda mengukur masa yang ll untuk menggerakkan pemberat diamb' i _ tersebut menggunal<a{1J8m_ Fflr{dI|<- Pemberat Catatkan masa yang diambil. Hitung dan 1008 Lam; catatkan kerja yang dilakukan dan kuasa yang diperlukan dalam jadual. Rajah 7.7 Scanned by CamScanner 3 ‘,_ ah), ,-,-3,}, 43;, ' ,‘ U _ 4_.“"_._| _ V. 'J~< .:::1:a Q.’."{>:afar - Q. I ;._1.}.,-.~ ' 51,2 . \;j 0 _ 4 \ i»-.;_‘. ., ‘§'..-’,'|\::‘zj _~' '.__. (- .* .-.‘|‘ ' \». '1 ~ ’ 1 ’.‘ '.- ,* -‘,' -~ fa _v ‘Iv _. _" .‘4 , \\>,_\_‘\‘,..-.|~.'(-‘\'(?“ W, ‘F l ‘ ‘ '_ '\\- _4 l 4. ' Aktiviti Daya Jarak l(erja( Masa Kuasa (N) (m) (J) (s) ( Menarik bongkah kayu sejauh 1 O m secara rnendatar ' Mengangkat Pemberai 100 g sejauh 0.5 m secara menegak Soalan 1. Nyatakanjenis da a an d" ' . _ _ _ (a) menarik boflgiaig kaau (';t:f;SSemasa. H Hqn ml dalam permukaan meja sqarah (b) mengangkat pemberat 100 g secara Satu unit bagi kuasa yang lazimnya menegak dari lantai digunakan pada masa dahulu ialah Akti‘/iti Yang maflakah melibatkan kerja yang kuasa kUda(hp)' dibuat paling banyak? W" H Nyatakan tiga faktor yang mempengaruhi kuasa. Aktiviti yang manakah dilakukan dengan kuasa yang paling tinggi? (a) Berikan satu contoh aktiviti atau objek dalam kehidupan harian yang melibatkan . kuasa yang tinggi. . (b) Berikan satu contoh aktiviti atau objek dalam kehidupan harian yang melibatkan kuasa yang rendah. »: '.*~w ’-- -. I ;*-.";a-4"" -rirw ”3~;,.=-.~ =-'<.-~ ' -- =1 ~’- ' L" ‘- '" "-‘ ‘ ‘- \"‘:."l"\‘\=‘ ‘1"."- ' "1. 7-, ".,', .5 \ 1 \ '\ '1'.‘ " "V ‘ ¢‘ ' . S!-.‘,; A ‘e!.,',- -_.’ ‘L ‘A; L Bab 7: ‘Tenaga dan Km"; ’ ‘ ‘ In \ A :/“ " "T fa-',‘( ,“ \ I 1 7 . n'l".-";“ ...;'a,v‘-;:.$¢¢z" .a;.~.;¢-,.,I;.<‘@’$~l_.r<,- - Farmatif A7. 1 ’ A J 1. (a) Berikan definisi kerja. (b) Apakah unit S.I. bagi kerja? 2. Apakah maksud tenaga? 3. (a) Berikan definisi kuasa. (b) Apakah unit S.I. bagi kuasa? 4. Rajah 1 menunjukkan sebuah kren elektromagnet mengangkat beban seberat 2 500 N setinggi 4 m. (a) Hitungkan kerja yang dilakukan. (b) Berapakah tenaga yang digunakan untuk mengangkat beban oleh kren? (C) Jika masa yang diambil oleh kren untuk j mengangkat beban itu ialah 1.2 minit, I ‘_ hitungkan kuasa kren itu. Q N:1,-_:.;_< via KPM - a , . . -,4. .'-. ' . u - 1 vI’; ~.?‘-_ v_> 4-_‘ W) Q2 4 . I 1‘ I‘ I F W I I .‘---'1 _ -1‘. I‘ '5')‘ ’ ' 1 .,. y. " '- 1 > ‘ I I :11‘ 1'. - . ,.-. ~ " .710’! ""1. "1 ’<I .\,,. \ 1 I41 I *~ ‘H. !:““ .‘I '_¢. ‘ -,' 1 ..' xx F‘ L--1. ., I ;]_."' \. »'v,- = .. ‘awe V » ' 0 ‘fa t I \.'.*-' _..,. '-2.. :1. s.‘-1 __.-r M‘» -L I-~-.. -I . ‘ KI‘. 5 I_1' J. I - 4 . L Z, '_l I-'.-Z1 V J‘ 7 “T _ L‘-.‘_l \ 5:».4.=-' .'~.-, .i-‘~14-Q. < ~,'~;.;; ;~>:"_~-_"=?§-J‘:-__.§_V. _*_'.j "~}‘ 3’~34" 4" .~,§z.J OI r , _ ff} 1‘~~ k 5:. Scanned by CamScanner F 1 1 \ .__...-. i I I . 1 I i l I 4 .Tenaga Keupayaan dan Tenaga Kinflflk ‘__‘ 1 - ~ "“ ‘ 10“ v‘ AS_ Tonton vldeonuunluk $6 fx melihai operasl menanam cerucuk Tenaga Keupayaan Graviti Do.1.nn n1e>"in mcn.1nmn ¢crucuk seperti yang ditumukkan dalmn (}.nnh.1r thin 7.2. sebuall tukul ditarik ks atas dan lxcnmdian dilcp.\sl<nn supnya idlllh mcnghentam batang cerucuk. I3;y\"a yang dilmsilkmm \ Q‘ oleh tukul ini pada arah n1encg.1l\ telah xnc11gge1‘;1l<k".u1 ‘HM’? cerucuk kc b.1\\‘al1 dan nmsul\' kc d.1lam tanah. L; /-$ 4,; J \ A Tukul- J . Balang — cerucuk (a) Tukul sebelum dijatuhkan Gambarfoto 7.2 Tenaga keupayaan graviti digunakan dalam mesin memmam cerucuk _ Mengapakah kerja " dilakukan? _ Tuku] yang telah diangkat ke suatu ketinggian, h _ - dari permukaan Bumi mempunyai tenaga keupayaan APakah1e"'S daYa Yang . . . . . dahasilkan oleh tukul? 1 gravm. Tenaga keupayaan gravltl adalah k€I‘]2l yang dilakul_<an nntullj Lnengangkai sesugtu gbyek Dari manakah tenaga ke suatu ketmgglan, an permu aan uml. untuk me|akukan kerja ' ini diperoleh? Tenaga keupayaan graviti = mgh Z ' " " " ‘ '1 r - m ialah jisim objek dalam unit kg . g ialah pecutan gravitidalarn unit m s"2 B t __ _ t _ ‘a1 h ket' ' dalam unit m era =JI$In_1. m >< pecutan gravm, g ' h 1 ‘ a mgglan dengan g dlanggarkan sebagai "* " """ * '*"'"‘"”"“ 10 m s-2 (atau 10 N kg"1) E12! an KPM W » \ Scanned by CamScanner 7""- ‘l J »' Hubunflfifi 35”“ K'9'fh.‘v\§§n9g""1§"§9'~' Ke\lP3Y3an ‘§."_'i V‘ :"~"»"<:* 1 ’ .,| 73 mcnunjukkan objek yang bcrjisim m diangkat /1 sccaratlnclmcgak dari pcrmukaan Bumi. 5 = Daya >< aesaran pada arah daya = Berat >< tinggi diangkat = (m X X /1 = mg/1 Keri“ yang dilakukan h sebab tiada bentuk tenaga yang lain dihasilkan, Ok mua kg;-‘a yang dilakukan terhadap objek itu maka se J . . akan digukarkarl kepada tenaga keupayaan gravltl. \ Tenaga keupayaan graviti = kerja yang dilakukan J ' = mgh Bab 7 Tenaga dan Kuasa .___._>_____>.__ . g ____j Rdjdh 78 . j;_,_,____ _4n- I-I» ~ ~ Contoh masalah numerikal O "4 Gambar foto 7.3 menunjukkan sebuah lif di KLCC. Lif tersebut -1 mengangkat suatu beban yang berjisim 1 500 kg setinggi 30 m J (3) Berapakah kerja yang dilakukan oleh hf ltu? ii 30 m? E c) A akah hubung kait antara kerja yang dilakukan oleh lif i (b) Berapakah tenaga keupayaan graviti lif ltu pada ketinggian 9:-\ . I ( P dengan tenaga keupayaan graviti lif? . b 1 (d) Berapakah kuasa hf dalam umt kW jlka nmasa yang dlam ‘, untuk mengangkat suatu beban yang ber]is1m 1 500 kg E setinggi 30 m ialah 0.5 minit? Penyelesaian § (a) W = Fs i = mgh , =1500kg><10ms'2><30m -' = 450 O00 I (b) Tenaga keupayaan graviti = mgh =1s001<g><10ms-1><30m = 450 000 1 (¢) Kerja yang dilakukan oleh lif = Tenaga keupayaan graviti * an di un ai oleh lif (d)Kuasa,P=¥ Y g P Y = 450 0001 0'5 mm" E: E Contoh Tambahan ’~ = 450 000 I _ http:////nks.andl17. 5 com/BT_Sains_21 7 \%\ 4.;a9*‘ so - _2 =15 000 w El 4' 1* = 15 .. ..- ‘. ' V‘. Z~ "' ""1»<-It-'" -.'\ ' -v‘ \' 1-Y . '->>.':¢ ~. y I . -~.- ‘-_‘.- I -t .-\ 1. ’_ , - ‘ -i- '->- », _;\-_-a-;,".-i.;>.~':-J ~.,|:.r1.<-=2~' -5-'~.*v3'$-’T‘11 »- < '1_ '4 Gambarfoto 7 3 Scanned by CamScanner Tenaga Keupayaan Kenyal h t' to ” 4 menun‘ul\k"m weringkat dawai kokot stapler diisi. "l'crdaput sulu sprmg yang (jam ar 0 /.- J ". } \ A g dircgangkan dan kemudian dilcpaskan. Daya yang di|1€lF-“kiln "|¢'h *Pr'"F 7"“? m"r°l%“"14 mi menggerakkan dawai koknt mcngikul arah daya. \ Dawai kokot Z’-”""§-ax Apakah jenis daya ‘yang \~ dihasilkan olehs Mengapakah kerja dilakukan? Dari manakah tenaga yang melakukan ini diperoleh? kerja Gambarfoto 7.4 Tenaga keupayaan kcnyal digunakan dalam smpler 1, 1/ \ vi ,\-. \-§*g‘\f'@ Spring yang dimampat atau diregang mempunyai tena . . . 83 keupayaan ken al Tena a keupayaan kenya] lalah ker)a yang dilakukan unt k Y ' g kenyal dengan sesaran x dari kedudukan keseimbgnggrmampat atau meregang suatu bahan ICPM Tenaga keupayaan kenyal = % Fx E . . F ialah daya regangan atau mampatan dalam u .t N n1 ~ x ialah sesaran dari keduduk k an eseimbangan dalam unit m ==—a._____-.~ ___—_— —__ '__; ___, _ _, J " ~ V-:;:, _____ ____ W ' \ /IN Scanned by CamScanner "_-.»-,-vi"-Q. -Q-A _r .¢_§.-v~-<- -.4..1: '1 3 -_4 .» _ a ' \ -... 5‘ .-,‘w .:>=‘.»= -,1 A-1;" -w .‘i .F_~.-; in _ ..7 < ’v I . B' . _ _ Q db 7' T'*""l§-1 dan Kuasa Hubungan antara Kerja dengan Tenaga Keupayaan Kenya Kamkilli sualu spring dircgangkzm scbmqyak x m dengan daya I’ N T k . . - - en _ . (Rajah 7_9(a)). Makn, nilai daya pada nga eupayaan kenyal _ kena yang dilakukan ring bcrubah dari 0 N kc 1~ N = [ms di bawah gmf ,ra{(R;1jah 7.9(b). Umuk kes yang I 5P . . SQPCTH yang dlllllljllkkllll dalam _ _1_ F 1 _. 2 x } ?ne|ib;\(k&ll1 spring, kerja yang dilakukan N“ ~ 7 1 W-_ at __ _g _g_ bersamaan luas di bawah graf F-x. Daya (N) A Panjang spring [7 . . . . . . . . . . . . . . . . . _ - ' ' ' ' “ ‘ " \ \ Pcmanjangnn \ spring,xm Daya. 0 N ____ ___ \ 1 0 ; R=s="s="/ Daya = F N Mampamn (a) (b) Rajah 7.9 Hubungan anlara kerja dengan tenaga keupayaan kenyal Contoh masalah numerikal 0 Panjang asal bagi spring S ialah 20 cm. Apabila daya terakhir Daya 20 N yang dikenakan pada spring S ialah 20 N, panjang baharunya L menjadi 12 cm. Hitung tenaga keupayaan kenyal yang dipunyai oleh spring S yang termampat itu. 20 S _ S T cm pnng Penyelesaian 12 Cm larak mampatan, x = Panjang asal — panjang baharu = 20 cm - 12 cm : 8 Cm Rajah 7.10 = 0.08 m Tmaga kwpayaan kenyal = — l\) r—- l\.)-- ? E5:: E :-.‘_;'_' Y1- - “J-lliEl Contoh Tambahan ht1p:///inks.and/1 7. com/BT_Sains_219_2 =-><20N><0.08m =0.8] “2';1,.»--~._‘ i _ g _,_. ‘;,_.,___,.__ I Q E21 KPM Scanned by CamScanner Tenaga Kinetik Tenaga kinetik ialah tenaga yang dimiliki oleh suatu objek yang bergerak. Ii’ ' "33 -’-"C41-'=J.r¢'i'.?flf%'i7 ' - .- —\'*'!IP'\$14§\i.'-IV . . D. , I, 1.,--F-$1) 0 - "" ya -,,'§‘, ‘»r.s-‘tun’. L‘! '.“‘ 3'5 ~' Contoh masalah numerika '#3"J,'§ Contoh l 7 Tenaga kinetik = -% mvz m ialah ]lSllTl dalam umt kg v ialah halaju dalam unit m s" | I ll Apabila sebuah kereta api yang berjisim 500 000 kilogram bergerak dengan halaju 360 km j-I, berapakah tenaga kinetik yang dimiliki oleh kereta api ini? Penyelesaian I-lalaju kereta api = 360 km Z 360 km kereta api 11 K\)v—nl\)-_- j"' Tenaga kinetik bagi = —- mvz 36 = 2 500 000 000 1 3600s = 100 m s" Sebutir bebola keluli berjisim 0.2 kg mempunyai tenaga kinetik 3.6 I. Berapakah halaju, v bebola keluli tersebut? Penyelesaian I—l[\)|-1 Tenaga kinetik = — mvz 3.6]=—><0.2kgXv2 Lph.) _v2= .61 " 0.1 kg = 36 m2 s"2 v = ‘/36 m2 5'2 = 6 m s‘1 Contoh 3 Hitung tenaga kinetik bagi elektron yang berjisim 9 >< 10"“ kg dan berhalaju 4 X 10° m s". Penyelesaian Tenaga kinetik bagi elektron haw-l\Iv—* =—m1/2 = - x (9 X 10-31 kg) x (4 x 106 m S-1)2 = 7.2 >< 10-18] = _ >< 500 000 kg >< (100 m S-1)1 1 Scanned by CamScanner V Bab 7: Tenaga dan Kuasa l g . ~ alankan Aktiviti 7.2 untuk membincan kan maks d d klta J‘ _ u an contoh tenaga keupayaan V '2 Milm tenaga keupayaan kenyal dan tenaga kinetik dalam konleks kehidupan hari;m_ 5' l _ l . | I ‘ ' - ~. - ~.>."- ;,». -2 -. ~.-v 4,). - . . ,. , i 6%,’ -; _~ - /..-4~,.-=3» .i 1 ‘\’-/-_" " , '~‘:l'-J _ ix *3-*4-' 1.,-,‘_' \ ' - ' 1,4 .,_ , ,' ‘ g ._ i"‘d:‘_:"‘.‘ "I," mbincangkan maksud dan contoh tenaga keupayaan graviti, tenaga e ayaan kenyal dan tenaga kinetik dalam konteks kehidupan harian ' KMK» Kl/\K ' Aktiviti Arahan g . perbincangan . ‘I I . 1"‘I Q .30-‘4». 1 Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. ‘ "W 2' setiap kumpulan perlu mencari maklumat tentang maksud dan contoh tenaga keupayaan graviti, tenaga keupayaan kenyal dan tenaga kinetik dalam konteks kehidupan harian. 3 Bentangkan hasil dapatan kumpulan anda dalam bentuk peta minda. jg Péékéiéi‘ (1.2 ' , 1_ (a) Apakah hubung kait antara tenaga keupayaan graviti dengan kerja? (b) Apakah hubung kait antara tenaga keupayaan kenyal dengan kerja? 2. Liza mengangkat sebuah kerusi seberat 40 N sehingga ke aras ketinggian 50 cm. (a) Berapakah kerja yang dilakukan oleh Liza untuk mengangkat kerusi tersebut? (b) Apakah bentuk tenaga yang dimiliki oleh kerusi itu? i . (c) Berapakah tenaga yang dimiliki oleh kerusi itu? Diflding l" 3. Daya, F, dikenakan terhadap papan untuk memampatkan spring kc arah dinding seperti yang Papan .\_-2‘ ditunjukkan dalam Rajah 1. Diberi bahawa panjang Spring i asal spring ialah 50 cm, panjang akhir ialah 30 cm Daya’ F ~71 V __, _ HHHHIHOHX dan daya akhir yang dikenakan terhadap spring ' J ' V ialah 20 N. Berapakah tenaga keupayaan kenyal yang ‘_' dimiliki oleh spring yang termarnpat? 4. (a) Mengapakah kenderaan berat seperti yang Rajah I ditunjukkan dalam Rajah 2 lazimnya berhalaju rendah tetapi mempunyai tenaga kinetik yang tinggi? (b) Nyatakan satu contoh objek harian yang mempunyai tenaga kinetik yang tinggi dalam keadaan yang berikut: 1 / (i) Objek yang berjisim kecil t tapi berhalaju tinggi. (ii) Objek yang berjisim besar dan berhalaju tinggi. Rajah 2 Q) Scanned by CamScanner 3.’-P; .7r ‘g -Q1 _ > 3“ 14 1 ,4 Q. Gambarfoto 7.5 Roller-roaster Roller-coaster yang ditunjukkan dalam Gambar ioto 7.5 melibatkan perubahan bentuk tenaga. Nyatakan perubahan bentuk tenaga yang terlibat. Prinsip Keabadian Tenaga Prinsip Keabadian Tenaga menyatakan bahawa tenaga tidak boleh dicipta atau dimusnah tetapi hanya boleh berubah-ubah bentuknya. Sistem ayunan seperti ayunan bandul ringkas dan ayunan spring berbeban sentiasa mengalami perubahan bentuk tenaga antara tenaga keupayaan graviti atau tenaga keupayaan kenyal dengan tenaga kinetik Adakah sistem ayunan mematuhi Prinsip Keabadian Tenaga? E12 KPM Prinsip Keabadian Tenaga .?>l1),‘ y //M /2 PL‘ _ ‘ ". 7 . .3 INFO SFIINS Tenaga yang berguna ialah tenaga dalam bentuk yang mudah diubah kepada bentuk yang lain untuk melakukan kerja. Coniohnya. tenaga kimia yang tersirnpan dalam bahan api fosil adalah tenaga yang berguna kerana tenaga kimia mudah ditukar kepada tenaga haba dan tenaga cahaya melalui pembakaran bahan api fosii. k J . \.~" z Scanned by CamScanner {~_.-~. I i Huh 7: l‘m|,i;;;| ¢|,m |(m,.M m Ayunan Mengikut Prinsip Keabadian Tenaga sisfe . . . l ' Ra.ah 7,11 dan 7.12. Mari kita lihat perubahan benluk ‘tenaga yang bedaku f Perhangfilnmlbandul ringkas dan ayunan spring berbeban sebagai contoh Prinsip ‘gzmbadian Tenaga- -u -* . I . a ~_ ¢ -_ , . , . Ladung bandul I , 1 0 ‘. ' - .-. I . I v - 0 . . I . its . ~ \ L1I 0 -‘- : X _ ------------------------------------------------- " '1‘ Z/v l-3dungd“ePaskan\ H /V Q 9 i. ‘ ' " |"°"""‘Y“" if ' _ "V ’ ¢\"¢';';r‘l1 ~ l ,:»v_v-I'.l,l_‘ '..,.l'_._f'LL'. .".Q.'.T.'-f_,1.':-.';E4}1-‘rl —, ll _,-. - =-.rnd<s|rrlu'n lIadir1an@da'<<*i"99*="'"a“B‘"‘“'"l TUgWfl=siiar iiadmeoesw-'<d@i"@"=°*'“7 ls“ i .6 _,_,,( '."."l'_.}_-IQ!-_-_;: ., _' —_;-1; f‘.;"'_’; , ,A_H :...__ _~,_._ ~=.;_,:';t.~&.>_ -_ If ' V “'_ _ _ ‘_ ‘_ __,> _A_ = ._ ‘ .» ‘ l .. _ .. ,- _::7_ M 1-‘I if ‘:..' ¢.~<tr' i-=3 ~51 V , "' .-'_ ' ” I : '1.‘-lfi‘ " L4 "'1°~"1'l-§"l."' 51-, »'§.,"~»2.i..i-=¢. ,=@.= i~_ -i-sq; _ 2 _ . ¢.>!¢ra<.v~a~I,b-, .. =_ .,..5 E-é-'1 I ._:,¢ _-7 _-:;. 4- . _» _. ._. . , E: M," Q1 fig” gt» , . ~ ~ . .a ‘ ./ . .--.-..--- ~ . 1 (5:6112",‘- -. ’ .- '1:-7 ._-.i.l._-:__"1'HB!-J" » *-~ '1 ' h:-;_'_ 'l l i i 0 Y il D l l i' ll l l l ____‘€“"”““’*‘**'—‘~—— i___ ii Scanned by CamScanner '/. ‘ - Q3 Y~_____ 0 X —-~- *_. ..._ __. Keadaan spring berbeban Pada kedudukan X Q Dari kedudukan X ke Y Pada kedudukan Y Q Dari kedudukan Y ke z Pada kedudukan Z Q Dari kedudukan z ke Y Pada kedudukan Y Q Dari kedudukan Y ke-X Pada kedudukan X LA ‘TEPM noK '11 g /A/////i///////.// 1-. | rr i I iy, n'.‘_g'-‘|;'\€-\XAX’\!'\T/"3 A _\‘ 0 - Ki-rliirliiluui -_~i'...._._. - """"‘”" Y l<i:.-.i-iiiilniiigzin \ 0 . \ ' . __..__ _ ,____ --_.. .- x “ ' " ' llcliaili Perubahan bentuk tenaga bagi beban antara tenaga l<°"PaYflflfl kenyal ('i'.U. kenyal) £16098" “"998 l‘l"°lll< (T-K-l T.U. kenyal = maksimum (spring paling ieregangl _ T_K_ = sifar (spring pegun. keiajuan = sifar) T.U. kenyal berkurang (spring semakin kurang teregang) T.K. semakin bertambah (kelajuan spring semakin bertambah) T.U. kenyal = minimum (spring pada kedudukan keseimbangan) T.K. = maksimum (kelaiuan spring maksimum) ‘ 4 T.U. kenyal benambah (spring semakin termampai) T.K. semakin berkurang (keiaiuan spring semakin berkurang) T.U. kenyal = maksimum (spring paling termampat) T.K. = sifar (spring pegun. keiajuan = sifar) T.U. kenyal berkurang (spring semakin kurang termam at) P T.K. semakin bertambah (kelaiuan spring semakin bertambah) T.U. kenyal = minimum (spring pada kedudukan keseimbangan) T.K. = maksimum (keiajuan spring maksimum) T.U. kenyal bertambah (spring semakin teregang) T.K. semakin bemurang (keiajuan spring semakin ben<urang), T.U. kenyal = maksimum (spring paling teregang) _ T-K- = slfaf ($DI'l"9 Degun, keiaiuan sifar) . Rajah 7.12 Ayurian spring berbeban '- .. . l ' ~ sr '. Scanned by CamScanner l me" . . dal suatu sistem 1 umn 1 i J gl (wpdydm dan tenaga kllwnk n i ubahan Tenaga Ki t'k " _ . gglem Tertutup ne l dan Tenaga K°"'°aY‘*a" bagi Suatu Daiam sistem tertutup. perubahan tenaga aniara tenaga keupayaan dengan icna a k‘ ‘k ratuhi PrinslP I\cab‘\<ll€lli 'l'emiga. Oleh itu, 'uml'il1 lcna ' l - - r - - ml“ , am ' ~ 1)’ k yang ertuiup adalah malar (‘nntoh sistem ‘l \ . . _ __ _ - 1 -. .yunan an 1-; ajah Stpcflli yang ditunjukkan dalam Rajah 7.i3 (ii). Rajah 7.13 (b) |1'i(‘.l1Ul1jL|l()l('1ng tenaga dalam bentuk graf. ' P U A la" T°'“‘ll“ lumlah tenaga lijlklrl \ _*"-*-~r'-— - 'l‘.U. = l1i;lkSil11illli T_U_ = maksimum_<.' = sitar _.' Tenaga 1-_K_ =sifar (\_.“'\ ]_°“'~‘l»T~‘ —_~ '_ keupayaan, \> kinetik, ,' ‘. '|*_U_ A (I) A ____J_i-~__.___ .___ .. .. _ J _ _‘ ‘_ . _A (1) A _ >bcsaran Kedudukan keseimbangan T.U. = minimum T.K. = maksimum Kedudukan kcscimbangan Rajah 7.13 (a) Ayunan bandul dalam Rajah 7.13 (b) Grafperubahan tenaga sistem tertutup INFQ SRINS Berdasarkan Prinsip Keabadian Tenaga, tenaga boleh berubah-ubah bentuk. Daiam perubahan bentuk tenaga, sebahagian kecil sahaja tenaga ditukarkan menjadi tenaga yang berguna. Sebahagian besarnya pula ditukarkan menjadi tenaga yang tidak berguna seperti tenaga haba yang disebabkan oleh geseran. Sistem tenutup merupakan sistem di mana tiada daya Iuar seperti geseran bertindak. Maka tenaga haba tidak akan terhasil dalam suatu sistem tertutup. Mari jalankan Aktiviti 7.3 untuk membincangkan situasi harian yang melibatkan perubahan tenaga. I» 2. Setiap kumpulan perlu mencari maklumat tentang perubahan -r4 .. _< v: 1 K :":1- J :7 C "-%‘_‘r$".3’jv. . _ ~» " x;. .~' 0;-"-'-","’l ‘_"‘:,‘ ‘"i_~ “ '9‘-1‘j< >. Ii".-. -l ".‘a-r-- is -‘ ‘ = PAK ° KMK, KIAK Arahan ° Aktiviti 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. Pefbimanga" Membincangkan situasi harian yang melibatkan perubahan tenaga s tenaga dalam situasi harian seperti ayunan buaian, objek yang jatuh dari suatu ketinggian, roller-coaster dan alat mainan berspring seperti kereta mainan dan pistol mainan. 3. Label dan nyatakan bentuk dan perubahan tenaga pada kedudukan yang tertentu dalam situasi harian itu. 4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. Scanned by CamScanner l _ 2 Contoh masalah numerikal Q ‘ 7* ' . . ~ '.') I 2:0 , = Rajah 7.14 menunjukkan sebuah pistol mainan. Panjang l m"_‘\_h, spring di dalam pistol mainan ini ialah 300 mm. jika daya _r;m'\(»'i.‘\j»,".f . _ - ~l\\i'\'li'l~.3l'l‘§ .- 5 N digunakan untuk memampat spring sehingga panjang V _ . - L spring menjadi 50 mm, hitungkan kelajuan maksimum » m Bold phsuk bola plastik yang berjisim 50 g semasa bola itu ditembak ll 1 . keluar dari pistol. Nyatakan satu anggapan yang dibuat ) — untuk mcnyelesaikan masalah ini. Penyelesaian Rajah 7,14 ‘ Berdasarkan Prinsip Keabadian Tenaga, i tenaga keupayaan kenyal tersimpan dalam spring = tenaga kinetik bola plastik. R I l » l F ' : ——— "‘ 2 \ 2 flit 1 250 _i 50 kxa -YXSNX-]—Y)0Wn1-2X]0()O g l '1/3-25111353 i @~.m ~ "6 ' -1-‘ Contoh Tambahan V - .‘- I I - _|:| _. ains_ _ , ‘_ , . E -3"": - Anggapan: liada kehilangan tenaga ke persekitaran. I l ' '__..'..r..._ Jaw _4...- J Q . . i. ., Praktrs Farmatrf 7.3 l J 3; ‘ l 1. Nyatakan Prinsip Keabadian Tenaga. ' 2. Ayunan spring berbeban seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1 Z merupakan suatu sistem ayunan tcrtutup. B b (a) Nyatakan kedudukan beban di mana tenaga keupayaan kenyal P - C an sistem adalah maksimum. l (b) Nyatakan kedudukan beban di mana tenaga keupayaan kenyal Q E sistem adalah minimmn. 5 R H Rajah 1 3. Rajah 2 menunjukkan sebuah sfera logam berjisim 2 kg dilepaskan dari ketinggian 2.5 m dari permukaan Bumi. ‘ .. ‘ (a) I-Iitung tenaga keupayaan graviti yang oleh sfera logam itu sebelum dilepaskan. :""._ (b) Berapakah kelajuan maksimum bagi sfera logam tersebut setelah dilepaskan? .Rajah2 ._ ll-32 Q . "Tim ; F Scanned by CamScanner _--_—~= i l 1 iiawx ‘xx i y ggumusan ' Iajah keupayaan untuk melakukan wu/ud dalam bentuk seperti l i l i l Tenaga Tena a Q d,-de;,',,,'5,';<an dikaitkan keupayaan keupayaan E3533 l sebagai dengan graviti kenyal ' i I I __._._-_ Kerja Kerja = Daya X Seaman Kuasa = —-hl%';r%- = mgh = %_ Fx = % mvz ~ I | I d/WU’ dam” ””" 8"‘ diukur dalam unit S.I. joule (J) I Ya”9 ~ -¢__. watt (W) i y _ _ , b . | Boieh berubah dari satu d'de"”'s'kan Se age” d/de/i/1/Sikan sebagai bentuk ke bentuk yang lain l i [)aya1 bimenggerakkan Kerja 1 J duakukan seperti dinyatakan dalam objek S8]8Uh 1 m dalam damn masa 1 S I arah daya Prinsip Keabadian Tenaga f~'» - ' ’* ' ‘ A 0 0 0 ":?:: ‘V '_',_'__ flekslKendm ~;::;,:~_i .,~_. _ _ .. 'a%-~’ J-t-4. ‘ '= Selepas mempelajari bab ini, anda dapat: 7.1 Kerja, Tenaga dan Kuasa "'7 Mendefinisikan kerja dan menyelesaikan masalah berkaitan tenaga dalam‘ kehidupan harian '__ l Menghubungkaitkan kuasa den an k ' d ' ' g erja an menyelesaikan masalah dalam kehidupan harian: Tenaga Keupayaan dan Tenaga Kinetik i-Q M¢nerangl<an dengan contoh tenaga keupayaan graviti dan menyelesaikan masalah dalam ___' kehidupan harian, Mflngirakari tenaga keupayaan kenyal dalam konteks kehidupan harian. ~ » Mellifilaskan dengan contoh tenaga kinetik dalam konteks kehidupan harian. ‘L13 P"i'“iP Ktlbadian Tenaga E-1 Menefflngkan dengan contoh Prinsip Keabadian Tenaga. Mmklssnikan masalah kualitatif dan kuantitatif yang melibatkan perubahan tenaga kinetik da“ tenaga keupayaan bagi suatu sistem tertutup. E22-I *2 KPM A‘ ll‘ 53,- (as l lil Scanned by CamScanner Q Praktis Sumatif Iawab soalan yang berikut: 1. Terdapat banyak bentuk tenaga. Padankan bentuk tenaga yang berikut dengan definisinya yang betul. Bentuk tenaga Definisi w.‘ Keupayaan melakukan kerja »_-11 {*- (a) Tenaga keupayaan '.- _ Tenaga yang dimiliki oleh objek yang "’ bergerak 1-it bf-I (b) Tenaga kinetik 9 . Tenaga yang dimiliki oleh objek disebabkan ° oleh kedudukan atau keadaannya 2. Gariskan jawapan yang betul tentang kerja, tenaga dan kuasa. (a) Unit bagi tenaga ialah (I s/N m). (b) (Kerja/Kuasa) didefinisikan sebagai hasil darab daya dan sesaran dalam arah daya. (c) Objek yang (pegun/bergerak) tidak mempunyai tenaga kinetik. (d) Prinsip Keabadian Tenaga menyatakan bahawa tenaga (boleh/tidak boleh) berubah-ubah bentuknya. Motor (e) Berat ialah hasil darab jisim dan (daya/pecutan) graviti. 3. Rajah 1 menunjukkan sebuah motor mengangkat satu (. 5"""" beban yang berjisim 5 kg setinggi 2 m. “ E (a) Hitungkan kerja yang dilakukan oleh motor tersebut.‘ """" (b) Berapakah tenaga yang digxmakan oleh motor ' . tersebut untuk mengangkat beban? 4. Nyatakan rumus tenaga yang berikut: _ (a) Tenaga keupayaan graviti (b) Tenaga keupayaan kenyal ‘ (c) Tenaga kinetik Rfljflh 1 l 1 5. Rajah 2 menunjukkan seorang pemanah wanita menarik tali busur dengan daya maksimmn 200 N sejauh 0.4 m. (a) Berapakah kerja yang dilakukan? (b) Hitung tenaga keupayaan kenyal yang dipunyai oleh tali busur yang teregang itu. ‘ (c) Mengapakah bukan semua kerja yan'g dilakukan untuk menarik tali busur ini diubah kepada tenaga keupayaan kenyal? Rajah 2 Scanned by CamScanner 5 " 7m“~“_*->_"" ' 1" -\ “ ’ /'Fokusl(:8’é|J7f ~- on g 6. Rajah 3 menunjukkan ayunan bandul ringkas d I | . a am sua u sistem tertutup. lisim ladung bandul ialah 40 (a) Nyatakan prinsip yan da . I 3' ringkas dalam Sistem %el.:E?l‘1\;h1 oleh ayunan bandul (b) Pada kedudukan manakah bandul mempunyai tenaga keupayaan grav't' d . . _ yang senilai? I I an tenaga kmeuk (c) Hitungkan perbézaan tenaga keupayaan 5 c_,;{ I -. 8m""' bandul Pada kedudukan X dengan __________ U bandul pada kedudukan Y. Rajah 3 7. Rajah 4 menunjukkan sebuah model roller-coaster yang ringkas. \A Rajah 4 Anda dikehendaki membina sebuah mode] roller-coaster yang berfungsi dengan menggunakan bahan yang disediakan di bawah. ~r\1? \._ 1» __. , Salur getah Bebola besi Kaki retort Lakarkan model roller-coaster anda. Terangkan ciri keistimewaan model tersebut. 9 Z [gag (1 |--— . KPM Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner Nln1.j\l1;1u mr,~ru;».|l\r|n <;n|m)<~| |,H1|¢,_||\1,1 \,;|,n; [),||1|1|| |>.~,|| rttn (14 -1| h»|r.|1.|H ‘i‘»"“_l\lH Hlmn Wr||.'u1|»u|| l><.~11|lu h.|u\,/;|l~ l\.|||.||l‘1.||l1't|1n'|HlI1|||l~| .u| !v.rhr~/~/1| i%IH;1mnrxrthrlyn|1|.|L1I1;|||<1.|l;1|nt\u.ul.|;|nnn|m.1I ||r|.|l‘. IIlt'l\f|<l|“(|”")' st:l>;1|(u1<] :,,||1,;|‘m ,;,(1|(),||\1|| (111-|1:,¢>h;|l>|h|_ M;|l.|h.n| ~||,n\||1|.|;> ‘-lH!\(>' I f£l\'1I<>L1l\I|f yunq 1|<l.1l\ l1rarh.|l1;1y.'| I\t:|;n1;| hm 1.1 *.|n;u.||1 mrh» ml‘ I1! ~1|l >1 -|> :21 HI /\d.'1l<;|h lztkm nu hum.-u’? /\r\(1|1s|:. rl;11;1 yarn;<1|ku|n|>u|)\.'1|1 It-uhmr; I¢~|1Iun|.|n ||'.n|| lartn-rm ,/,||\'; l)(;I|.'lh1H1| Mz|1;|h;1|| ’)(|(lv| f3S<1pl<:n1t)1~r Ht)!/' olvh I<\|r".|<r;|».|n<|l».1‘..| |1‘|1.l'. |"t_.'H1)l Irrlnh |nur|ur1]t|t<l\r1n lmhznwat :;|n;u.u| <,.'||t.ry.| Illrllilh-'1' |'“ I" r11u|1g;nnr_i1||1<;| §;|n'|| (];||11(| (g;||1;];;||\ |;|(||(\;|k||() H.|<},H|Il-llI.||*-|||l\ll.|1|-I[1\I| mr>||nth|n(]|rhnri.n|p.ut;11;|nn| <;.||n;1|n1’? I :1/|mny+1 ;>.'1y1 nu; UV .~;4:[)l.'|I| y."|n<; <1|lun|ul<l~;|u (LII-‘H11 'l1""|’~" " "" "' l>;1v\/uh <1|qun;1l\:n| untuk |r1u|n;P1;\I;1||1) UIHJII H|lI1I'""l'1y-""1 ("W-"" ““"l dnlmn:a||1:1mr|rt.tImy;||1|;|I:o|h;ou1. D;1|>;|1k;1h |>.o|y1u»<; llV un |I1(|.'I |nn||u<|u|u;| UZIH-'1!)|\llil(1i|||(1il(l1l1-IHXII g:unr1'? <)z1ri:|nqk:|n :,.'|1u h;|||;|n 1|-'l|iHII |7(§|Hl)ll(llélI)|);'|yl|I\{]\/¢lH(]ITI;lH)))l|II'1(?H(j|Ii||{|H(]‘7|l1;H<];l|H.| /\rt;|l--|l1lmI1t1I| lorsobul |‘)ml\l|l\.||'? Im;|r1qk.1|n|;|w:~|[>:|nzmrl;1 jg Puyung UV (Puylmg yang dupat rm'r|gI|ulm|_Q sirmr ullrmmgu) (8mnlu'r.- Irtlpa;//wu-u'.mrnfa/itmm'ritun.¢um/urlnlv/!Iu' sun It t/ullmg nn!-s!mn_qc-/mm-r'n_\~Q/'_t;mnnm rays um! nu u|u' /u/mvs w//V1’/} Kata Kamal 0 Keradloaktlfan O Curie (Ci) O Sinaran radioaktif O Teori Atom Dalton 0 Bahan radxoaktlf 6 Kuasa pengionan O Pereputan radioaktif O Sinaran kosmik O Separuh hayat 0 Arkeologt 6 Becquerel (Bq) 9 Geokronologi Scanned by CamScanner _____an'UiSi - -1.. :. Seiarah Penemuan Keradioaktifan Sejarah Penemuan Keradioaktifan Pei"l1atikaii Rajali 8.1 untuk mengkaji sejnrali penemuan l<e|';nlioa|<lil}1|1. Wilhelm Roentgen Gambar foto sinar-X .4_1_ __ _~ 1.’ 30 um) V . we \ l \ \/ tangan isteri Wilhelm Roentgen 'l‘ingl<ap _ llvk.|.s 5;\‘§£ll‘;lI1 Sm g |<;n".| tungsten |;|Ckmm g ' I nkum . _ . a.A_ _ _ <-O< _ " ‘ V I g __‘/\|1ntl) \_O_Q% Knlml W_~ 1" l | | or 1 1' K K. \ \ \\\ lulu] '1 Ill] Sinar-X liilamcn l<uq§,| pcmanns rendah Tiub sinar-X Pada tahun 1895, Wilhelm Conrad Roentgen, ahli fizik lerman, menemukan sinar-X secara tidak sengaja. Beliau telah mengambil gambar foto sinar-X tangan isterinya. Kejayaan itu membolehkan, Wilhelm Conrad Roentgen menerima Hadiah Nobel pertama dalam '1 bidang Fizik pada tahun 1901 bagi penemuan sinar-X. <3-Ell Kerjaga Sains ' Terdapat pelbagai jenis kerjaya yang wujud dalam bidang keradioaktifan. Antaranya termasuklahz v pengawai penyelidik di Agensi Nuklear Malaysia ' ahli fizik nuklear v jurutera nuklear v pakar perubatan nuklear 53 - _ I ,)~‘ I ..~»‘i’"i*i7**?""?=~I~F“="“?'-" -an . .‘ ’ to — 1 ~ ‘I r’, 1 it \- »~e:~ .7 _. ~ 1 Sejak penemuan radium, pancaran gama yang dihasilkan oleh radium telah digunakan dalam pelbagai bidang termasuklah dalam bidang perubatan untuk merawat penyakit kanser. Namun begitu, Marie Curie meninggal dunia semasa berumur 67 tahun kerana menghidap penyakit yang disebabkan oleh pendedahan kepada pancaran gama yang berlebiha,n_ , _. ~, - _ _’ _ ‘_ , l“-. ,0 _>.._.‘_‘.__;__’_>. ._,.‘_ _Y H Ifl V _ ‘ -1! 4__V J ‘W h‘_l___g Q . Rajah 8.1 Sejarah penemuan keradioaktifan . %=iYiwTr: Pf“? 1. _ .- .~ 7 L3 W l l ;l ___ .....___.-.__..-a.2.>.-...__=- 4-..,“._,.____-__ ;__{I Y ‘1 1 l l I 1 5 ll l. Scanned by CamScanner ~ -1 1 Bab 8: Keradioaktifan /v '/,.|r.1l1 (I. ii -0*" a ~ ,_.. I Q‘¢"f -9 ‘Iofig.‘ 40\'-QI:L4.OI" »,~' ‘O0?pal‘l\\.‘— 1,,a,o.4_ lg‘_" f.'04'0 .1 __o.0 0‘. \ 92p 9;} l-ton 144,, fl '1 1 1'4 J O I 1 l Y D 0‘.‘§I. no" 'oo" .-,0 0'.‘1.~\. ,,.__. Henri Becquercl Plat lotografi yang Pancaran yang dikeluarkan dlhll11"1l<8I1 daripada nukleus uranium Pada tahun I896, Antoine Henri Becquerel, ahli fizik Had ini dalam Perancis, telah menjadi orang pertama yang berjaya H sgjarah menemukan keradioaktifan. Beliau menemukan suatu ,_ .. . ' oelepas menghadin sesi sebatian radioaklil, iaitu uranium dan menghasilkan pembemangan kenas kerja (“eh ncaran an boleh 1h pa 1 y g ~ meng itamkan plat fotografi Roentgen pada 20 Januari1896, tcrmasuklah dalam keadaan yang gelap secara tidak Becquerel berasa hairan kerana sengaja. Pancaran tersebut juga dikesan berdasarkan ciri l<_9lia""YaTi<1al< dapal menghasllkan pengionan. Oleh sebab itu, Antoine Henri Becquerel s'na"X' oleh nu’ Becquerel W,‘ menerima Hadiah Nobel dalam bidan Fi7ik ada menggarmkan bahan yang dlkall _ _ ‘ P dengan sebatian uranium. tahun 1903 bagi penemuan keradioaktilan. 7 .. -A _ _ H - .,4...,‘.2.a; .1". |NFQ SFIINS = Radium yang Radium yang kumng Slab" lebih Slahil Marie Curie ialah wanita tunggal yang pernah menerima dua f _ Hadiah Nobel, iaitu Hadiah Nobel ' :_'.: _1 ._':'-git‘ dalam bidang Fizik pada tahun ‘ _ L1 " i» ‘.-1j:'-_ , 1903 dan Hadiah Nobel dalam f_.".'_3-‘ bidang Kimia pada tahun 1911. 5;?/, Pancaran ,. Marie dan Pierre Curie Panww gama sgarahn. 1 bersama anak mereka dariP3d3 radium Pamaran yang ditemukgn =- _ _ . Becquerel ‘; Pada penghujung tahun 1897, Mane dan Pierre Curie, gambartoto sinarx Mang_ I ji pasangan suami isteri dari Poland, berjaya menges-an tiada sesiapa p1_1n 1 pancaran radioaktif melalui kuasa pengionannya dan bukan y _. melalui kesan fotografi. Bermula dengan bijih uranium yang mar“ "mat dikfinali sebagai picblend, mereka berjaya mengeks11'ak dua ymmngr 1 - _gn¢araaioa1<a£,1aitaV,_,yniu1pr@d?"!"~,__ in 1 2 Q yaw-_ ~ KPM nz-."'.1.., _. "-(E Scanned by CamScanner Y Keradioaktifan Keradioaktifan ialah proses pereputan secara rawak dan spontan bagi nukleus yang tidak Stab“ dengan memancarkan sinaran radioaktif seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.2. Sinaran radioaktif terdiri daripada: - Zarah alfa (sinar alfa), 01 - Zarah beta (sinar beta), B - Sinar gama, Y 1 Hasil pereputan Q Proton (p) Uranium-238 Torium-234 Nuldeus helium ( Zarah alfa. Q (a) Pereputan uranium-238 I. _n __." g 7 ._ ; . _ _‘ .- g. . Hasil pereputan Q Proton (p) 90 9]? C j ‘ C Neutron (n) 144: i 143“ + 9 rigggzglf @ Elektron l j _.‘- . 1 ‘ Torium-234 Protaktinium-234 Elektron 1 ‘_ Zarah beta. B ' (b) Pereputan torium-234 4".-1.. i"-,',f.‘-""'_,"i*f y - .. . . , ,.;,.a.»z. -1-0., -1.» - 1->1 F-i':\\‘vl?lur-0"‘-IWIQW“ 1.4? ‘I'M ‘ I‘ ',.| 21,1 e- gg 0 Neutron (H) 3311 33" + I l V ;' " Ii , l‘ Kobalt-60* Kobalt-60 . 1 fa; , Kobalt-60’: nukleus kobalt yang Kobalt-60: nukleus kobalt yang tidak stabil lebih stabil g z D V: l=‘~‘li~‘¢".i': Y £3; (c) Pereputan kobalt-60* : ‘If-w_r7_;j"~ er- ‘FL; ln . ,.;..~ -.-_. ’ ,' , ..=>.-7;-|"»' . Proton (p) 27P i 27!’ .61.“:- j."._if"e'-' .r,"i '~ '1! .1‘- 1 i “Rajah. 8.2 jenis radioaktxfyang terpdncar daripada pereputan nukleus secara spontan Pereyutan radioaktif ialah proses rawak dan spontan, iaitu nuldeus yang tidak stabil memancarkan sinaran radioaktif sehingga nuldeus tersebut menjadi lebih stabil. Contoh unsur radioaktif yang mempunyai nukleus yang tidak stabil dan mereput secara spontan dengan memancarkan sinaran radioaktif adalah seperti yang berikut: __ _..‘ -J” ‘,7’. _- 4'4} . k V '. ‘ f*__-_;», ‘_ g '1’ -_4.;‘_ ' _ it._“~\ c ,,-. '13!’ :"?r.‘_F~t‘j'~1l= 1 ‘-4. .};~;, ‘\ -‘\'-'1.“ A \' '»'»2< ~..'. ' ~- u‘- : 1 ;-'. >"(~':-..?'¢,l'(\""1!$ ll-;Jn.~~_¢-.§- _~,-.;, '. .1tt.».. K,» ;_r at? 1 l 1 92p 9°P 2 1 ' ‘Neutron (n) 146" W 144“ + £2: ' 1 1 11‘ I J 1 J I \ y I 1 l l l Scanned by CamScanner l ab 8: Keradioaktifan Unit Keradioaktifan U it pengukuran bagi keradioaktifan yang pertama n , . . _ diperkenalkan ialah curie (C-|). Kadar pereputan nukleus dengan buangan pereputan Sesaat n tidak stabil (atau keaktifan dalam pereputan nukleus) da|am 1 9 |;;adiUm_226 (|:;a_225)_ Eur dalam unit curie. Satu curie ialah 3.7 >< 101° Radium-226 ialah bahan radioaktif IU - ~ . yang dikaji oleh Marie dan Pgreputan Sesaati mm‘ Pierre Curie. INF0 SF-IINS 1 Ci adalah lebih kurang sama I 1 Ci = 3.7 X 101° pereputan/s "gig CABARAN Unit 5 ]_ bagi keradioaktifan ialah becquerel (Bq). M|NDA 1 becquerel (Bq) ialah 1 Pereputan sesaat» lam“ (lengkapkan yang berikut: ’_._ (8) 1C1 =g_ BQ 1 Bq = 1 pereputan/s j (bl 1 Bq =lt Cl separuh Hayat Pereputan Radioaktif Se aruh hayat T_i_, ialah tempoh masa yang diambil untuk bilangan nukleus yang belum mepreput berkurang menjadi setengah daripada nilai asalnya. Gambaran secara grafik keadaan apabila bilangan nukleus yang belum mereput itu berkurang dengan masa ditunjukkan dalam Rajah 8.3. Apakah unit S.I. bagi separuh hayat? x , ‘ I -51 N A A Oo°o QB-Yr-10° o°°o V/ I 00°00 °°°OOu -a>wO°°- 00°Vo°0¢o O U °o°o °'°°°°o ®\l00°. 0° O_a', o°0~o o°g,O.,- °"Og. :3 I I I I > f 0 5 hari 10 hari 15 hari ‘til 13, Belum mereput §eparuh hayat pertama Separuh hayat kedua Separuh hayat ketiga __ . — belum mereput L belum mereput -1- belum mereput 1 ‘ Sudah mereput ‘jg 8 4 51' T sudah mereput % sudah mereput % sudah mereput . 1 "' - -7. .- .. ‘ . . Rajah 8.3 Pereputan nukleus suatu unsur radioaktif dengan separuh hayat 5 hari A ;rotaktinium~2Il4 (Pa-2‘34) mereput menjadi Uranium-234 (U-234) dengan separuh hayat,l ; I 5 ~ - .. . . .. . . 7» -2 Jam. Hltungkan j1s1m Pa-234 selepas 20.8 jam dengan j1s1rn asalnya 80 g. ; i Pmyelesaian 2 Qjam >F‘“"\u"* "gm Ka OQ UQ U1 UQ all/7.?=51; L» 5.2 jam L-> 10.4 jam —i—> 15.6 —-Q» 20.8 jam 40 g 20 g 10 njlfglivsim Pa-234 yang tertinggal selepas 20.8 jam ialah 5 g. Scanned by CamScanner '1} Z,‘ “-’,".-.' ‘+3: ':i_ Hasil pereputan ~:‘4Ij_~:5‘>§j ' ’.?'.-.g'_>5€: §,\.-1-T Q Proton (p) I fi"r\ ' A. I ~ 1-.. '1-a‘-.~ ,._._-Q, 1. R‘ ._.£;,.:_. F 1 . 1?: 1 if‘-__r 43 Lfifl We-' ' * 1 an " ~- P.IP"ia.__ in-\-Av-E"S'Ir1" 3‘;-'9. -- -,i-. .,I fr —- I-rvrn §'~“‘“—'* -@“"-\I"f F v_ . f_ 1 (c) Pereputan kobalt-60' \ ~ tidak stabil Y. Keradioaktifan Kcrndlouktlfnn ialah |7l'(Il\C9i pereputan nccaru rawak dan spontan bagi nukleus yang tidak mg" dengan |m~|namr;||'kan hll'islI'&ll'l ratlioaklif seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.2. Sinaran i'adioitl<lil' terclirl tl£\|'l|)tl(l£li - '/.i|rah alfa (sinar alla), u, ~ Zarah beta (sinar beta), B . Sinar gmna, Y Q Proton (p) 92 - . if 90 1 4* C Neutron (n) 146:% i M4[l:® 'l' “ fl", Uranium-238 Torium-234 Nul<l¢1§f_§fli\fIj' [Zarah alfa u ‘ \ a . __________',..) (a) Pereputan uranium-238 90p ' .Ncutron (n) H4“ i 143" @ Elelctron Torlum 234 Protakfinium 234 Ekklfvfl | Zarah beta. B I (b) Pereputan torium-234 Q Proton (p) 37P i 27? 'Nm,°n(n) 33n as + ,V mat-m~ 1<a>a1.w j Kobalt-60': nukleus kobalt yang j K0ball-601 nukleus kobali Yang lebih stabil lg“ flgajirifirlnnmnradwnhgfymgumarimdafipadapmpndmnnaklansmraspmtw ~_ Pereputan radioaktif ialah proses rawak dan spontan, iaitu nukleus yang tidak stabil , memancarkan sinaran radioaktif sehingga nukleus tersebut menjadi lebih stabil. Contoh unsur V I radioaktif yang mempunyai nukleus yang tidak stabil dan mereput secara spontan dengan memancarkan sinaran radioaktif adalah seperti yang berikut: x. ' ~ Scanned by CamScanner ._,,-,‘,,-.,_~_- av-v--gc—-1-._-rz-1-wvw--"II-P“'Z"|"" 1' r - 1 > .1 I ‘V Unit Keradioaktifan Unit pengukuran bagi keradioaktifan . _ _ Yang pertama diperkyenalkan ialah curie (C1). Kadar pereputan nukleus Yang tidak stabil .(atau'keaktifan dalam pereputan nukleus) diuknr dalam umt curie. Satu curie ialah 3.7 >< 101° pereputan sesaat, iaitu: INFO SFIINS 1 Ci adalah lebih kurang sama dengan bilangan pereputan sesaat dalam 1 g Radium-226 (Ra-226). Radium-226 ialah bahan radioaktif yang dikaji oleh Marie dan Pierre Curie. 1 Ci = 3-7 X 10“) pereputan/s _---......., ... _., ~_~ i<---.,._..-a ‘__ ____‘_ _ . . . I CA5/IRAN Unit S.I. bagi keradioaktifan ialah becquerel (Bq), NI I N DA 1 becquerel (Bq) ialah 1 pereputan sesaat, iaitu: T _ __ Lengkapkan yang berikut: j ( ) 1 Ci = Bq =_ 13‘! =_ 1P¢reputan/s J (Z) 1 Bq = on Separuh Hayat Pereputan Radioaktif Separuh hayat. Tg. ialah tempoh masa yang diambil untuk bilangan nukleus yang belum mereput berkurang menjadi setengah daripada nilai asalnya. Gambaran secara grafik keadaan b'l b'l kl apa 1a 1 angan nu eus yang belum mereput itu berkurang dengan masa ditunjukkan dalam Rajah 8.3. Apakah unit S.I. bagi separuh hayat? . -.'_'l_ N _ R °o°o QB-I-0° coo 7/ -°o°o -VQOOOOI .-:~w0°°-00°? 0°C OQ/ O :9‘ O .00 o ‘Q0000 ,oo\| O09 0°05’ o°<>o °°‘Q°~/ O0, I I ) 0 5 hari 10 hari 15 hari Belum mereput ?eParuh hayat Pertama §eparuh hayat kedua fileparuh hayat ketiga ' — belum mereput I belum mereput § belum mereput ‘ Sudah mere ut 2 3 . P %_ sudah mereput I sudah mereput % sudah mereput r J. _ .. - _. , _. g . ._. - ~ ' ' ' ' ' Rajah 8.3 Pereputan nukleus suatu unsur radioaktifdengan separuh hayat 5 hari f Protaktinjum-234 (Pa-234) mereput menjadi Uranium-234 (U-234) dengan separuh hayat, it - T}, 5.2 jam. Hitungkan jisim Pa-234 selepas 20.8 jam dengan jisim asalnya 80 g. Penyelesaian z \.<.<_¢- =4_-.. 0 jamL, 5_2 _-i-> 10.4 jam —i—> 15.6 jama 20.8 jam 80 g 4Q g 20 g 10 g 5 g Maka jisim Pa-234 yang tertinggal selepas 20.8 jam ialah 5 g. I ..--.~ - \— x ~ -_ . ._» ,..1---'_\-“.1; -=—\:1¢-—;-.-.- ,_ mu 4 -1. TL 4 X¢,;'t'~l -1 -.4\1>___ =4-aata.->.~@.._--,,,,. ,,. ,_~,,:,_.,,, ,_‘,__ \ .-,_-.,_,¢v~.-par-—4_x-_=,:.'_' ~.~ . .. a ,=_» \ ax \-' '1' ~>. .1 ~ s j Bab 8: Keradioaktifan __ if I A I ___>_,.‘u..v..-..__..---_--.~ I Scanned by CamScanner 0 Graf keaktifan melawan masa bagi bahan radioaktif P adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.4. Graf keaktifan melawan masa J bahan radioaktifP Keaktifan (Bq) ~ ~ - -' ‘ "- j ‘ I I “ 4 1 1 1000- § 1 I 1 ‘ 800 ~ : . - , Y r ; ‘ 3 I * 600-i ~-~ " ' \ 400--~ - § 1 ‘ , f r ‘ ‘ ! 200- 01 -12' , 0 ‘ i \ 1 F I . | 0 ; ; | 1 r-P 20 40 80 100 120 Masa (s) Q\_.G Rajah 8.4 Berdasarkan keputusan graf, berapakah Grafkeamfan Tnelawan masa separuh hayat bagi P? Keaktifan (Bq)_T___lZ§‘_‘P§§fi§?i‘1§§'[?._w______,0,, _j Penyelesaian 1000"“ "J T' ' *1" "‘:"*'-"W Keaktifan asal = 800 Bq 800 ~ .*_,. .__,T T _._§., >>-l4J ; ...l Keaktifan pada separuh hayat = % >< 800 Bq 600 _H__0- ;L if h\W_ Hi*___i_______>W_P‘ Apabila keaktifan ialah 400 Bq, masa yang sepadan ialah 40 s seperti yang ditunjukkan oleh garis putus-putus pada graf dalam Rajah 8.5. I Maka, separuh hayat bagi P ialah 40 s. V Contoh 3 =4<><>Bq Q 400;;-»¢=:: 200 I 0 0 f 6l ..__'...‘--; -_ 4 . ;0_:1<_ ""—.] 7"‘ . “J 'l"v—> IQC 40 ChC ®G ajah 8.5 Keaktifan bahan radioaktif Q mengikut masa ditunjukkan dalam Iadual Z ~| Iadual 8.1 ;;~‘§,_"'_'_~2'.=I.;~,:,.*_"e;_‘-‘-Z-";;> _ _ . V ~ ~ 0 5 10 15 20 I25“ |.-0‘-;,~_@1:‘.|K_1.-‘;‘."- j_f;i_r - » . , .r _4;1=.*;:;>a_.‘_s'14.s.¢_;.-0-4,.‘ . , < . ,_ - :0: .1_»-2 ;'~;_-1.; -—"5f‘-'..g7~'> '0‘: ' ‘ I ' - _ — ._ .49 .'.1,..__; . , QT;‘;;;%=_0,-;_;:,;,:é15;’;120 ¢ _80 56 .490.’ 23 290 (a) Lukis graf keaktifan melawan masa dalam kertas graf. (b) KP -10 Berdasarkan keputusan graf, berapakah separuh hayat bagi Q? P ‘_ __ . . |_ , 100 120 Masa (s) 0“ _______ 0 -4.. .m.._;....\L_-;@-_.3\4..J-mx.‘_‘-4‘-._ _ —_'£¢;-“Ln... _,__ ,1 1 .4»-_ M 1 5 ¢ Scanned by CamScanner I Bah 8: Keradioaktifan r 1 I penyelesaian (a) Keaktifan (Bq) Grafkeaktifan melawan masa (b) Keaktifan asal = 1.20 Bq 1 l40i_ 0 _ bahan ‘“di°*f_k‘ifA_Q_ Keaktifan pada separuh _ ' - hayat ‘l _ __ * ——-- -— \ 10O"'M M’ uh ' ' "”‘ ‘ * a ‘ ' ' =60 Bq 80 Daripada graf yang f , ' ditunjukkan dalam 60 —----*-'¥-—-~¥- 5-—’-Vi -», __ _ _ __ ,..'.__fl1 Rajah 8_6, geparuh hayat 40"", M gig A H‘ "I g W___ bagiQialah9minit. J 4-.1----.- 0-—-‘~¢— ‘- G- __. I\J N) \}1_-. 20- —~-~——~~-~r~ - W.’ _____,_v___,__ ,__ ~~Q-l‘ 0 Masa (minit) Rajah 8.6 ‘ . . . _:-1" ‘"1! 0 -'§ "~ T-'¢53""'*""'-$~\7 .4 ~' *' Akt|v|t| ’ a‘ ' -0 .- - 1- ~12 »~- - . '0 --= V» V; . Mengumpul maklumat tentang kebuk awan untuk melihat runut yang fly’ dihasilkan oleh bahan radioaktif ' KM_K_ _ ‘ ~ Akt|v|t| Arahan inkuiri 1. Jalankan akt|v|t| |n| secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang kaedah membina kebuk awan untuk melihat runut yang dihasilkan oleh bahan radioaktif. 3. Bentangkan hasil dapatan kumpulan anda. A ,, * _, Praktis Formatif V - , _ l. Nyatakan tokoh yang pertama menemukan: H “MM 0 -- (a) sinar-X = ‘ (b) sinaran radioaktif 1 y (C) Sinar gama yang dikeluarkan oleh radium 0 B14k$uda1<=r@di¢a1¢ifan?y . A 3- (3) Namakan dua unit keradioaktifan. h ‘ . ; 00») yangdiukur. dalam kemdiqahifan? -4 0 ~ % Y * “ ~ I 0 » .f ‘Y 0 ' . - 0 . ' .' ' . ~ a‘ - '9 '-, ~ ,» 1‘ K _ _- ._-, ‘.127. fir .,'-‘ ¢. w. ,;."'_ " ‘:- ‘ _ ¢,'_— .- \- '. ~ ,_', ‘fa .-J _-¢1.‘_<I: . . . _. ‘ ~ .J’_?H_y;_: g+,_._1‘ , T, .1, ‘L-_T‘.\v,_\;A-__;..'..__,: 1‘-Q 7-. 5, ',_‘-‘I _g-5;; .,--1.‘ -_‘ .- 1:. . »~.'. _ ,-Z- -_-. -, - A. , < ~ I -* I “ -1”->_--'. ' __- .\-‘ ‘~ -gr ~ ,»_-.-2‘ ."-I_'. "“ H_L~ . -7 . ». .~._ ' ._ ‘_~,';.~T‘_‘€_ " ,- ‘ ',"|’ K"-'3, My ')";*__'_> _'>_‘(-4 __ \ A '._ -'- "1 _-x -‘v - *./' w:,:-Pf 0,“.' -» - ~ ‘ - < - - V I-V "L . ;.._..; gag 0 KPM Scanned by CamScanner '1 1' ~55.» ‘E’ - ’ .,.- ‘>w1',,?T/_. . '.41_"_~_',\- , .>.._'§'; ‘ 1' I . Atom 0 0 ;5 » a udn boleh dibahflgi Pm “huh 1802, Atom berasai daripada perkaman ‘atomos' yang bermaksu ' T ,'Amm Dal t Smlkmr atom Nienurut @011 1011, lohn Dalton menmperkenalkan suatu teori ten ang I ' ‘ _ Ike I atom ialah zarah tcrkeuil 311112 tidak boleh dibahagi lagi» F‘ ah“ bagminlinalgundglgeneuxom suns telah beriam menemukan zarah yang lebih kecil. ifllm Proton’ 6 e ‘U0 Struktur Atom Infbas kembali tiga zarah subatom dalam struktur atom 3-‘$18 telah anda pelajari semasa di Tingkatan I seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.7. _ -'\P~‘bila bilang-m Proton dalam suatu atom adalah $8.018 dengan bllangan elekmmnya’ [nah atom tetsebut adalah neutral. Zarah yang baton negatif \ Elektmn) '- ‘-'1-P1‘; ' . V ___u_, ,_ Zarah ying W bercas positif i (Proton} Nukleus Zarah neutral was fidak bercas 1 (.\'eu1mnj 1'? T§I_7;*_A._”. =£lI- fl L 4 Rajah 8.7 Struktur atom Pembentukan Ion Positif dan Ion Negatif Apabila suatu atom mendcrma atau menerima elektron, atom itu menjadi zarah bercas yang dikenali sebagai ion Ion Positif (Kation) Atom§=angmcndermaelektnmmexnbenn1kionp0sifiI(lration). _ _.~,.,., -.v». _ . ___,._ .. » , .. __. _ .'-- '.-_ -- " -_~.--V-. * ;:_-' ..~»'* "v. »'-;-~-' _ - Abmnd|im,Na ‘ rabunm 12 Y1) 0 - 0 ‘mum n.;= --.1a‘~,~ k . |-;unm.n' _ 11] 0+"'a‘aaq"00y1¢'*0 aw-=-” :~ _' __eld:iun._e 7' J1 man -11 - ' ye iaaé . _ , _ a - " ‘ , ‘-.~ .' >5‘; _ ’-':1',7' -' "F3;§1L_u ~,_ a ' ' ' _ * - !-.-- ~. \. 'h\“'F').w.w n - 1 - ;\-_.- 5, -- ‘ '- » ._ -» - ' ‘*:-- - r.:z.‘;\v ..__~.,-_,“ '-._._,,-.‘-‘_r -_-- _.~ ; \/_'1.» '4 ’ 52% ./ .'-'._“I —, 3!» \», '7i :7 1 . . I . I .-» - - '_.'1 ~_ __ } _ ~ ,.:q- ._ ,. 'w' - Y ., - ‘y 0 -. .,- ,, H ,' ' a.‘ 2;’--* >¢»‘__.§.;__-.=.--v_ v-- 1» ' 2 ."7"‘I:- ‘ I I< I: Q»-1?? “'£fl$2"“v:"k}:r '“£:."""‘i:?:.‘-:-§‘."'-‘Sr-:;'€‘:;:I-;;i;g»§"':\”'i" 0 - > - -‘_'--1;.‘ --_ ~= "-1, -\\""-I . - - .. 1~" us» ‘>- " mu. 1. . .~ . . .-1-’. »-,.., h g_ ~,-,__,-_,,;_FTp_..=;,m 0-1&1 <g1==,_.(._'-‘;_~" -_ ,1_gn“_> '_ , _, , Scanned by CamScanner 7 1 » 1 1 ,0" Negat‘|f.(Anlon) :1 NU," yang rncm-|'i|mt clcktron mt-mlvcnluk ion ncgalif (anion). ._-—-""" -\ . ‘contoh ‘*5 .______._,,___ ladual 8.3 Pcmbentukan ion klorida, CI‘ Atom klorin, Cl |On k|Om-la‘ C|~ autaatom Bllanqan it Zarahiizuvbatozmi it Z: ,5 neutron, n 18 O neutron‘ n 18 proton. 1» 17 +17‘ M pE>r<>n, p 5 17 "Wm n" ""4" ‘ *~——~ ~- -— terima 1 e‘ 5 5 5- BIBKIFOYI 9 17 -17 —i——> elektron, e 18 fl Cas pada @101“ k|OFifi. Cl O Cas pada ion klorida, CI‘ x Pralrtié Fbrmatif 5 8.2 ’ ' 1. Nyatakan ciri bagi atom mengikut Teori Atom Dalton. 2. Terangkan bagaimana ion yang berikut terbentuk. (a) Ion positif (b) Ion negatif ladual 1 A ,0 . +1?“ -18 -1 3. Iadual l menunjukkan bilangan proton Bila lektron dan elektron bagi zarah-zarah P, Q, zamh Bnangan p"°t°“ "98" ° R, S dan T. P 4 4 (a) Zarah yang manakah ion positit? Q 12 10 Terangkan jawapan anda. (b) Zarah yang manakah ion negatif? H 17 18 Terangkan jawapan anda. S 29 27 T 35 36 (c) Zarah yang manakah adalah neutral? Terangkan jawapan anda. 4. Iadual 2 menunjukkan pembentukan ion. Iadual 2 Atom bromin, Br Ion X g_ Qllangan g Qqs Zarah subatom _Bllan”n_ R _ neutron, n 45 0 neutron, n 45 0 _ proton, p 35 +35 pemindahan proton, p 35 +35 _ elektron, e 35 -35 -?|—ekLn-———> elektron, e 36 -36 7.; C88 pada atom bromin, Br 0 Cas pada ion, X 5 -1 tpembentukan ion X ini? _ . (b) Ielaskan jawapan anda di 4(a). ~ A 1' ' ‘(°)'NBH1akan ion X yang dibentuk dan tulis simbolnya. N . .\- , ' .~.\ - 1|‘ . ' (3) Berapakah bilangan elektron yang dibuang atau diterima oleh atom bromin dalam I-Q2 Wu KPM Scanned by CamScanner Sinaran Mengion dan Sinaran Tidak Mengion Sinaran Mengion dan Sinaran Tidak Mengi0I1 AP8bila suatu sinaran Seperti sinaran radioaktif melintasi udara dan rtlenghazlkig '80: Positif dan ion negatif, sinaran ini dikenali sebagai sinaran mengi0l1 St’-‘Peru dalam a] ' ' 9 G9 9 l é Q 6 i Q-—> . Z.....TI' @ Zmlw *- 0 C) 96> 9 9 kchilangan Y Q Q‘) . tenaga (11) Molekul udnra neutral lb) Udam mengion .\.¢-n_~.._f».. .-Ln ma..-.5-us-.-.'a1u;;;_'_» Rajah 8.8 Sinaran 1-adioaktifsebagaisinaran mengion g Apakah pula maksud sinaran tidak mengion? Contoh bagi sinaran mengion dan sinaran tidak 1 mengion adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 8.9. 1...r\_ Sinaran tidak mengion Sinaran mengion _ £3 "1 . A ,,.. __-. % .. 5 < ~ta~.t='"rr'J,>;;.. 1 1 1 _.f Q; 1!‘ _r1uJ;n -er.» _ _.-z.-L‘-1.11 .._"..-. ...'.\.. .. ._ 111.11} ., _ fa <1 _ Gelomban ~ - 1 an ‘ ‘ ' A " -~ ._ ..";.-;~ - 7-a -.-—~——Y . fitttmsv - 1- -W5-‘ "fl-..‘~°“ 'f:sin“'X , _ t ’ GP- um‘; ;mr.-- .. "-1* it» i Shwsam __.‘ =‘.-"-.11 1 7. e .f*.'.[i ~i-I‘,-_.. _ Rajah 8.9 Sinaran mengion dan sinaran tidak mengion dalam spektrum elektromagnet Mari jalankan Aktiviti 8.2 untuk mengkaji sinaran mengion, iaitu sinar alfa, sinar beta, sinar gama dan sinar-X dengan lebih lanjut. *~l>-rt": _ . '\ .~ I ‘ 2'11; -t_- s ‘...;f. j .>.".;t4§- 1;, 5 =e:1:,->1 -#.~'at.",-' - e It ’ i Melayari Internet dan membuat perkongsian maklumat tentang sinaran mengion ' KMK ° Aktiviti A han ra - _ _ _ _ _ perbincangan . Jalankan akt|v|t| |n| secara berkumpulan. Layari Internet untuk mengumpulkan maklumat tentang sinaran mengion yang berikut: (a) Sinar alfa, oz (zarah alfa) (¢) ginar game’ Y (b) Sinar beta, B (zarah beta) (d) 5inar-x 3 Bincangkan beberapa aspek seperti saiz zarah, kuasa pengionan, kuasa penembusan, pemesongan oleh medan magnet dan pemesongan oleh medan I ktrik Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dalam bentuk perseztgahan multimedia- Scanned by CamScanner F . \- 1 ?_"' Je|1lS Sinaran Mengion l_W1_“».\1 1111.1 1t‘I\I\ W1-1|-1|! Itttlltmltttl yrttty,||1c|t|p.|k.t|1 .~.in.n.|n rm-11151011. Ltilu simtr sulfa. 11 1' .~‘i|mr In-I‘-h I3 ti-"‘ “l'“"' l4*"“"- 7’- W'h"m“"‘ |.u|u.1| H./I. . 9- .. Imlmll 8.1 lulu . mm nnmm rt,‘-.1 ;r'm_\ mmmn /.nlnmAn/ |'mn_' n|<'1n_'nu| Jonln sinaran 3 rndloaktlt 3",“ gontuln iudt Q35 zarah Posltil Kunsu pangionnn I Tinggl Kuasa penembusan 1 Sn|nl1e|' 3")!" IWI. 11 U Sinar beta, /i Nnkluus hollum ' Eloklron ynng borhululu ‘ rtttliottktil‘ Q ‘c oh . -tXI t 0 t 0 \ .__,\~ _ \' \ _»_.__._?._._ Golombnng uloklromnqnot l tinggi Nogalll ‘ Noutrul I Sodolhnnu Honduh 1 __.» , _ -. Kt-rlns Aluminmm (3 mm) p|\,m1,..I1(|0tm) Ftendah I Sederhanal l Tinggi - 1 Pemesongan oleh medan elektrik _§_.-._>.. - -<—~—-..--_._ ._.. .._..,>_.- e...~._ -...-.-..___ _ _ . -_€.....__.,,.. _ _ . .._._.i_ ._._.__...__._~ __-. .-_ .- ._._. -......__ I>\ . _._.‘..._,__..._.._.. Pemosongan oleh medan magnet 1 ' I ~-‘\' ., .‘ ‘ . . j l l T ,_ l’l.1I nt'g.1l|l l';__i__~: '.*.:T’..'*.§ lI ."i.“_if__.'.7; 8:7.) u hurnhur 1 __/ Y rntlionklif V’ . 1’ . _ Lt 1 +,,+ + ,+,-5 + 1-_g+_j Plat postitif »_ _ ct(Kcatas) Sumbcr - radioaktif y(Luru|) (Keb|wa‘h)' - n -1 '->7 -';~—7=--1 » “Ir.1‘IfI'u_-#-v\M--<::h-u-:7-»-<.;;;;-.:::=~Aq.wgn,-;~, ' Blnar gums, y ; I "L 1'!. 1;. ;=— 1.-. '1 1 -21‘ -J? 1-I.'._“ 0‘ KPM Scanned by CamScanner 1 Sumber Sinaran Mengion dalam Alam Sekttar i _ . arun men ion 1, Daiam alam sckilar. sumber sinaran |ntrnp,ion tliltclnrtltnn l<cp;u1n mrrnlttr rtllllwwl‘ H In H 2 semula jadi tl-an sumber sinaran mengion bunlnn ltnttutsia su|w|'lI 1)" '"" ‘J‘ ' ' ‘ .-_=-i5=. 1--» 1 w.‘ W _ _ ru _,,_ . Sumberslnarart mefl9l°" ' *5? .- 11 - dalam alam sekitar I d‘ 3‘.-‘< v-g,’-' -» '1-.—-—-14‘ <_ '1L ‘‘I " -___.,'¢a W -3.‘.=».'!i‘_ ___. ._ '1. -'tr l ‘~ '53 _ ' _.__ 1-. \_§__ ‘-A_'_-._'_ ‘F11’ if;-., -5., .- ‘F’. ‘-L _-‘.\ ‘L: .._~;.,~ __-V _- "‘’<'-tn) ‘ ‘ L»: Y‘ I" . " rq‘;.Dn_‘ns,,u-....4.|-;- ,,___.,, _| _ .- 4- >-’ -"J “Lt “ ..¥ 9-_ 5-7, -‘E3?-3"’: t-‘fir’ .7'-'18-. __.->._-ma. 1». Litmlntt H'lilHl.1!31£l Semula jadi Contoh; 1 Contoh; _ Sma,-an kosmik — Km'rmlnr'1gar1 nuklutlr — Srnaran Iatar belakang ' Ulla" "Uk">"~" ~- Penggunaan rndioisotop 1.-* 1 . 5 l '1 ~ . untuk portlbalnrt I‘ "I ‘Q-\.'”',‘ . “ ft _. 1 .; I -. _ ‘ - ' Z .-¢‘.‘»L_‘.{C -'_, _ - 1 - . __. ___h_ ‘ ;;;,-‘-,';_£n t; my ‘--. ‘ ,; "'-ta; ‘- ,5-Hi‘!-' "~1 .' '1 1 .-.- -. r_.- 1 . '1‘a- ‘ . ~17 -- -;\=_;-9" ' _ -: - . _ - , 1-"=*-‘*1 1 '.!E'f§'<..L§-.:‘5§§! t-ir_1_-. . ' , ~ . 1 r Rajah 8.10 Pengelasan sumber sinaran mengion dalam alam sekitar Mari jalankan Aktiviti 8.3 untuk mengesan sinaran mengion semula jadi dalam alam sekitar. Mengumpul maklumat tentang sumber sinaran mengion semula jadi dalam alam sekitar ' KBMM Arahan ' Aktiviti inkuiri 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. 2. Kumpulkan maklumat tentang sumber sinaran mengion semula jadi dalam alam seknan '. ‘.~< .. ‘V _.< ._.,“-I_.{'1} v._' -‘. t9.1' ‘ .1, , ;':\-1. 1 -I Qé ir~"¥r.;L'v =;_‘.;\"‘;f,->;_i<.~;.:..' Mengumpul maklumat tentang sumber sinaran mengion semula E,‘ E A K *1 . 1"->-5 'adi dalam alam sekitar Q _ - - 1 http://Iinks.andI17.com/BT_Sains__242 "1' 41'" .__ -*-*1!‘ or "' .1.-.--134 3. Bentangkan hasil dapatan kumpulan anda. Scanned by CamScanner f a '1 -A Sinaran Kosmlk qr ?5‘T_“_""“ - @*.=..~ 5inaran kosmik ialah sinaran bertenaga tinggi _"yang dihasilkan di Iuar f Sistem Suria atau dari -‘gahksi yang lain. Oleh sebab itu, sinaran kosmik Ti juga dikenali sebagai sinaran kosmik galaktik. \. L Gambarfoto 8.1 Teleskop Cherenkov di Gunung Hopkins, Amerika ._- Synrikat digunakan untuk mengesan sinaran kosmik H P Sinaran Latar Belakang Sinaran latar belakang terdiri daripada pelbagai jenis sinaran mengion dalam alam sekitar. Sinaran latar belakang dihasilkan daripada pelbagai sumber termasuklah sumber semula jadi , dan sumber buatan manusia. Sumber sinaran latar belakang lcrmasuklahz ’ . sinaran kosmik . keradioaktifan persekitaran daripada bahan radioaktif semula jadi . sisa radioaktif daripada kemalangan nuklear dan ujian nuklear . radioisotop daripada kegunaan perubatan F F i Unit Pengukuran Dos Sinaran Latar Belakang Sinaran mengion yang diserap ke dalam badan manusia gpakah maksud 1 psv/ii, ] F“ akan merosakkan sel badan. Oleh itu, kesan biologi ' _ daripada sinaran mengion terhadap badan manusia diukur - dalam kuantiti yang dikenali sebagai dos. Dos 1 Sv adalah bersamaan dengan l joule tenaga ' sinaran mengion yang diserap oleh 1 kilogram tisu hidup. Unit pengukuran dos sinaran latar 1‘ belakang yang lazim digunakan ialah mikrosievert/jam (/.1Sv/j). 7- - -., g. ,. » v .‘,____‘.;_ ‘__ ,€::l:tidan banc_1ingkan bacaan dos sinaran latar belakang pada alat pengesan sinaran latar ybel avg yang d1tunjukkan dalam Gambar foto 8.2. Apakah unit pengukuran dos sinaran latar vakang Yang ditunjukkan dalam bacaan pada alat pengesan tersebut? J5? ‘ ' . W KPM Scanned by CamScanner ‘I 5| s Dos Sinaran Latar Belakang y8fl9 59'3"‘ Dos sinaran latar belakang atau sinaran mengion yang kurang be|akang daripada 0.2 p.Sv/j ialah aras normal atau aras selamat. Berdasarkan Gambar foto 8.2, kebun bunga dan kawasan sekolah merupakan kawasan yang selamat kerana kedua-dua kawasan ini mempunyai dos sinaran latar belakang Yang kurang daripada 0.2 /.1Sv/j. Dalam kehidupan harian, anggaran dos sinaran mengion daripada pelbagai sumber adalah seperti yang ditunjukkan dalam Ra'ah 8.11. Kenal asti sumber yang Aras dos sinaran lafaf yang selamail 1 < 0.2 |.1$V/I 0 < 0.0002 ITISV/1 0 < 1 752 [LSV/t3hUn ~ < 1.752 mSv/tahun J P . . . manakah selamat dan tidak selamat kepada seseorang 1nd1v1du- A‘ ‘nu’ . is Angkasa lepas. sinaran kosmik mSv/tahun ml; , . Altatud tmgglz 1:5,-_‘-._~f ' TV/komputer: sinaran mengion mSv/j sinaran kosmik ./5% Penerbangan: . sinaran kosmik 0.003 mSv/j Makanan: ‘T’! 4 < 4 _, 3%-‘ £1’: 5 '1: .v-“£11. Alam sekitar: latar belakang 4 — 1 0 mSv/tahun at dalam KehidUP sinaran radnoaktlf 0.1 — 0.5 mSv/tahun an Harian wpendedahan sinaran dalam kehidupan “am” I-K 9*??? 15-‘.-v7,:¢__' “'2' - '1}?-#111E /mp://links.and/1 7.com/BT_ Sains_244_2 dan klik "Radiation Level“ ‘ ‘\. Gambar foto sinar-X 5.5 mSv/ujian €7.. QQ Merokok. rokok mSv/tahun sinaran radloaktnf 55 mSv/batang Bangunan. sinaran radioaktlf Scanned by CamScanner f § 1 -.11 ~.~i-.--“- , yang ditunjukkan dalam Iaduql 3'5_ ladual 3,5 Anlaru Iivudakarx yang perlu diambil supaya dos sinaran rm.'n,qmn yang dltcrxmu lidak mclebihi tahap selamal badanmanusia Sumber don 5 ‘ sinaran mengion T'"¢='<=fl Ylng perlu dlambll 1 yang dltarlma 1 1 Gunalfan alat perlindungan yang sasuau seperti kaca mata yang d'Pasang dengan filem anti-ultraungu. , Bayung anti-ultraungu dan sebagainya. 1 ___.. _.._.. __ -'_.‘_. _.__. g‘ ’ Mengambll gambar Pengambilan gambar Ioto sinar-X 1 ' foto sinar-X dibuat mengikut preakripsi doktor. I Televlsyen Pastikan jarak pemlsannan . televisyen dengan penonton sekurang- - kurangnya 2 m. . ---— 71*‘-= ~' 7 -—-----» ____ ~___ __-. _. _ _._-__. .____.....__ ____.__._ . .___.‘ Makanan yang Jangan makan makanan yang ;j dihasilkan dari kawasan yang dioemari ‘ bahan radloaktlf oleh bahan radioaktif seperti lkan dari 1- laut yang dicemari oleh bahan radioaktif. ~ ' ..___._....__.- a»--__ ‘._._._,._____ .___ _______ ________ _____ __ ____ _ ______ __I Sinaran latar I belakang . dicemarl oleh » Sinaran kosmik Waktu bekerja seorang juruterbang 1 dihadkan untuk tempoh tertentu kerana j Bah 8: Kcradinaktilun " Risiko Terdedah kepada Sinaran Mengion Semula Jadi ,3 Risjko kcfifhlllfl" u"'h3‘1?‘P whap P@"y¢'rapan sinaran mengion oleh badan manusia dipengaruhi ~ oleh @105 filmfmn '“""g'°0 Yang ditcrima. Terdapat beberapa tindakan yang lazimnya diambil » 5uP£lY3 d°~* "'"‘"““ m""B'°" Yang dilcrima tidak melebihi tahap selamat badan manusia seperti INFQ SFIINS Mane dan Irene Curie merupakan pasangan ibu-anak perempuan yang tunggal menenma tiga Hadiah Nobel. Marie Curie rnenerima dua Hadiah Nobel, iaitu Hadiah Nobel dalam Fizik pada tahun 1903 dan Hadiah Nobel dalam Kimia pada tahun 1911. Irene Curie. anak perempuan Marie Curie, pula menerima Hadiah Nobel dalam Kimia pada tahun 1935. Tanpa menyedari risiko terdedah kepada sinaran mengion. mereka mati kerana menghidap penyakit kanser yang disebabkan oleh pendedahan kepada sinaran gama yang bedebihan dalam kajian mereka. \ J juruterbang terdedah kepada sinaran kosmik. I Arahan . Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. A!‘ ‘ ‘ .\_‘ \!. 1 Mr '1!‘-‘_t_' I '35- *7‘ "'* $7.5 "'-‘*-?;"~‘ ~;~ 51.1 =.:=a>';5"-1' 3‘ 1‘&_~11.-6?; Menginterpretasi data berkaitan dengan risiko kesihatan terhadap tahap penyerapan sinaran mengion oleh badan manusia ' KMK ~ Aktiviti simulasi 2. Kumpulkan maklumat yang berkaitan dengan risiko kesihatan terhadap tahap penyerapan sinaran mengion oleh badan manusia daripada pelbagai sumber. 1 3- Kemudian bincangkan risiko kesihatan terhadap tahap penyerapan sinaran mengion (6) Dos 10 Sv. (b) Dos 1 Sv hingga 10 Sv. (C) Dos 0.1 Sv hingga 1 Sv. (d) Dos kurang daripada 0.1 Sv. oleh badan manusia bagi dos yang berikut dalam setahun. Kfiflgsikan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. 1 1 Scanned by CamScanner 99 999 1 its —-'——ii-"' Contoh Tahap Penyerapan Sinaran ‘goq 9, M9"9i0fl yang Melebihi Tahap Selamat 9 99 99 ~ 9 9+ dan Tlndakan yang perlu 11\|ml\.1l1lmsa-l.1r11\11.1r1h;1;1l.ll\I| A hm p<~|1v1lHIM\10 \="M hlnlo-l;~1l1 ; \‘l<‘l‘¢ .\1‘l\ll\ l\'<‘l\\I\\'.ll§.\I1 .\lI1dl'.lI1 l\\\Smll\ \ll.\'t‘l‘.l]* nlt‘l1 N»;\.\tlt1 Sllhlltlll l~\>;\'|n|l\ ‘- ;\tn\o_<I‘cr.\. dua sinar.m lmmxik di pcrmukaan Bumi am l.1:'u11ny.\ bcrmlan kuram; daripada 0.3 uS\=/i. iaitu pada I 1 aras normal atau aras sel-.m1at. Schalil<nva. semakin tinggi :1 \ ‘ _ I I. l dan pcrtmxltaan Bumi‘ semakin kuat sinaran kosnnk yang l '_._-._!n§ j dilerima. \'axn.1k.m satu contoh sektor kcriava yam; dapal . _ ___ _'__ ‘ _ 4 a L 7‘ _ l, dtkantkan dengan lugas pada altitud yang tin~_*,gi. nrnw /1/1A::.'1/vd//, tin/n/BI ;| 8.1//1:‘ .°~‘(§ ‘ 9 1 T F Ahli kru udara seperti juruterbang 3,-- (Gambar foto 8.3), pramugara dan v 1 pramugari lazimnya menerima dos sinaran kosmik yang melebihi tahap selamat. Mereka terdcdah kepada sinaran kosmik yang kuat di dalam kapal terbang yang terbang pada altitud yang tinggi. Oleh sebab itu, waktu kerja mereka di udara dihadkan untuk tempoh tertentu. Gmnbarfoto 8.3 Iurutwlmrxg if Praktis as = ) 1. (a) Apakah sinaran mengion? Berikan satu contoh sinaran mengion. (b) Apakah sinaran tidak mengion? Berikan satu contoh sinaran tidak mengion. 2. Gariskan jawapan yang betul tentang perbezaan antara sinar alfa, sinar beta dan sinar gama. (a) Kuasa pengionan sinar beta (lebih/kurang) daripada kuasa pengionan sinar alfa tetapi (lebihlkurangl daripada kuasa pengionan sinar gama. (b) Kuasa penembusan sinar beta (lebih/kurang) daripada kuasa penembusan sinar alfa tetapi (lebih/kurang) daripada kuasa penembusan sinar gama. 3. (a) Nyatakan dua sumber semula jadi yang menghasilkan sinaran mengion. (b) Nyatakan tiga sumber buatan manusia yang menghasilkan sinaran mengion. 4. (a) Nyatakan unit pengukuran dos sinaran latar belakang. (b) Apakah I sievert (Sv)? (c) Berapakah dos sinaran latar belakang pada aras normal atau aras selamat? S. Mengapakah tahap penyerapan sinaran mengion bagi individu yang bekerja dalam sektor penerbangan lazimnya melebihi tahap selamat? 6. Seorang murid menonton televisyen setiap hari selama 2 jam. Hitung dos sinaran mengion _ yang telah murid itu tcrima selama 5 hari. (Dos sinaran mengion televisyen = 0.01 mSv/j) Scanned by CamScanner egunaan Sinaran Radioaktif at 1t‘1o.1l\tit‘sepert1smaralta Q) 3 mdang dalam kehldupzm h ‘ ykeologi atau geokronologi Km-hon dioksida dalam udam terdiri daripada kaxbon-12 (C912) yang stabil dan k-.1rbnn-14 (C-H‘. Yang, radioaktif. Oleh sebab karbon djnksida d1_~cr.1p dan dibcba>l\an oleh badan nrganisma van; hxdup. pcraIu.\ C-14 dalam USU (\|'gLllll$ll‘1tl tidak bcrubah. Set‘-.ul< sahaia org-ani>n1a man. (T914 dalam tisunya se111akn1 bcrkurang kerana nmreput dengan lnem.1n¢arkan sinar bcta dengan >eparuh hayat. 5 "00 tahun. Dengan mengukur keaktitan C H. usia org-anisnxa dapat ducntukan. Kaedah im dil-tcnali sebagai pentarikhan karbon-1-1 dan digunakan oleh ahli arkeologi atau geokronologi untuk mcnentukan usia obiek atau bahan purba. Kawalan ketebalan kepingan logam (Perindustrian) Alat kawalan ketebalan berfimgsi untuk mengawal Bab 8 Keradnoakttfan Kegunaan Sinaran Radioaktif K . \in-ar beta ( l dan \1n1r gama (7) dmgunalnn dalam arian seperti yang btnkut 1' 0 ‘opI) Q\ 0A .‘_'~>:‘;'1*» F "7: 4}‘ ‘ IQ‘! J “yw : __ ‘,I_v no _- nfl‘ (I- L \g__‘_ i‘ §‘~_-- M .1.Y 0? "k r*$’V$~‘ vu Fan :1’‘ ,.a..~a» :4 1* “ §f‘?mt 't§:§~ l “" 9, K ,a*"'._? \ :"¢“‘%j.- an _ .L.$\,,_§% 4 ‘H .1’ -x \ Q‘ '5 S '8 \‘I.'l Gambar 010 8 4 Iulmn; d1m>\¢mr I:‘QI’. ketebalan kepingan logam di dalam kilang. Kepingan logam dilalukan di antara sumber sinar beta dengan alat pengesan sinar beta. Iika alat penge-san sinar beta mengesan terlalu banyak sinar beta, kepingan logam yang disemak adalah terlalu nipis. -,8" Daiam pertanian, kadar sinar beta yang dipancarkan oleh pereputan nukleus fosforus-32 (P-32) digunakan untuk menentukan kadar ‘ Pmyerapan baja fosfat dalam tumbuhan. Sinaran radioaktif juga digunakan untuk membunuh 0 " liumbang, mengawal populasi serangga perosak ;~~9 Secara pemandulan, memilih jenis baja fosfat yang re b _ ' g Rlljflh 8 12 Menentultan kadar penyerapan bfljd fos orus-32 (P 37) T 81l\ dan mengubah cm tumbuhan. -~. ' ~.e _ .* -1.-'~'.. Gambarfoto 8 5 Imwalan l\€l.‘tlmlm1 ktpmgan logam ‘“~°a9\ Scanned by CamScanner Pertahanan ~/“__ .. -' m nuklear. Selain Ian r.\d10.1kl|t bokh dngunakan d alum lmlmg purl-IIHIW1 $¢Pc'“ bu I k . - » smu an X1» *»1nar.m | \d|mk[ | | | mn hum nuklmn munu < ' ham . ‘ 1 y\|1gd|lu|msk\11diam 1 l 1 J "gm . . - ‘ - *r'1s1. um l1|dup.m lLlllld\llk|l|1 m mum dm |\¢s.1|111Y‘ Wulud umul‘ In “rip in ‘ I K. C Hari ini dalam Q». _ sejarah " Pada 20 September 2017, Malaysia telah menandatangani persetujuan IOAN ufntuk mengharamkan senlata nuklear pada persidangan Pertubuhan Bangsa-baflgS8 Bersatu (PBB). E.,-|cz_1-.- 1‘-»-'' --“' ~ ' ' Gambarfolo 8 6 Ietupun bom atom Pengawetan makanan 080 Radura dalam Rajah 8 13 dlgunakan untuk melabel makanan Yang diawet detgan aran radloaktlf sepert1 smar gama Smar gama dlgunakan dalam Pengawetan ma am" sepertl buah-buahan untuk membunuh baktena dalam makanan berkemlflll f,“\ <~. * 4 ‘ a/Avi 5122-; .\'1' Rajah 8 I3 Logo Radura Gambarfoto 8 7 Pengawetan makanan dcngan smar gama Perubatan Smar ama darxpada seslum-137 (Cs 137) 8 atau kobalt 60 (Co-60) dlgunakan untuk membunuh se] kanser Smaran radloaktlf Juga dlgunakan untuk menentukan tempat bekuan darah dengan natrlum-24 (Na-24) merawat tumor d1 dalam otak dengan teknetlum-99 (T¢-99), mfimbflsml kuman dengan kobalt-60 (Co-60) dan merawat k€1CI1]2lI‘ UI'Old dengan Jodm-131 (1-131) Gambarfolo 8.8 Sinar gama digunakan untuk memwa! kunser , mamfl *I駒fi%., "@412 Scanned by CamScanner ganakan galen susur mmda tentang kegunaan sinaran P A KA*"%;' MK Melak I . _ K radiogktaf dalam pelbagan bidang . Akfivm penggunaan Araha" . . 1. Jalankan aktavm um secara berkumpulan, teknologi ' ' STEM 2_ Kumpulkan maklumat daripada Internet, media cetak dan medaa elektronik |8ifi Tefltaflg kegunaan sinaran radioaktif dalam bidang '- sepefli Penaniarh Pertahafian, perubatan, arkeologi atau geokronologi, perindustriafl dan pengawetan makanan. ‘ 3, Bincangkan perkafa yang berikut tentang kegunaan sinaran radioaktif. (3) Jenis sinaran radioaktif yang digunakan (b) Cara penggunaan sinaran radioaktif (C) Kerjaya Yang dapat dihubungkaitkan dengan penggunaan sinaran radioaktif 4 Laksanakan aktiviti galeri susur minda. :“"4"‘I'-' ‘?“5"*~!~ J‘-5~ F7!’ MW - 15¢ . isa Bahan Radioaktif dengan pengendalian Bahan Radioaktif dan S Selamat dan Sempurna Langkah keselamatan dalam pengendalian sumb yang ditunjukkzm dalam Rajah 8.14. er radioaktif dan sisa radioaktif adalah seperti -"{Menyimpan sumber Bahan radioaktif diadang Tangan robotik digunakan ’-yradloaktif atau sisa radioaktif dengan kepingan plumbum untuk mengendalikan bahan ~ di dalam kotak berdinding yang tebal. radioaktif dengan selamat. plumbum yang tebal. ,‘ . .¢ Mengesan dos sinaran 4 radioaktif yang diserap ke dalam badan dengan mengendalikan d|Qakfif_ kaselamatan _ alat pengesan seperfi . pakaian yang sesual A ‘ ra lencana sinaran. V - Pembqflflgan sisa radloaktif .. dengansalamat * Rajah 8.14 L k h k lamatan dalam pengendalian sumber radioaktif dan sisa radioaktzf W ICPM ‘ _“_ ang a ese Q [Q32] '2 '; '1 Scanned by CamScanner M9"$Yukuri Kepentingan Kegunaan ‘>0 - . . E Keradioaktifan - A .7 Kepentingall kcgumalm ke|';ulionktii}111 untuk |<cscjn|11cm;\|\ hidup manusia tclah |nc|1ycd.1|"k-.1n kila tcnmng I<c;1gL||1g;1|1 'l‘uh~.1n yang tclah mcncipta zamlm unsur radi0;1kli{y;mg, bolch digunaknn untuk kelcslarian hidup, Unsur radi0aktif_buatan yang pcrtmna, iuitu fnsforus-30 (P-30). dicipta olch Irene loliot-Curie, annk pcrempuan Marie Curie. Scjak tahun 1934, banyak unsur radioaktif buatan telah dihasilkan oleh ahli sains. Namun begitu, unsur radioaktif buatan tidak dapat dihasilkan tanpa unsur ciptaan Tuhan. ,1; 8.4? Pengerldaliafl pembuangan sisa radioakhf dengan selamat dan sempuma. E1 '3-."-' 4‘: _ .;.r:=_ El htfp.-////nks.anc//1 7. com/B T_ Sa/ns_250 l. Nyatakan satu contoh kegunaan sinaran radioaktif dalam bidang yang berikut: (a) Arkeologi atau geokronologi (b) Perubatan (c) Pertanian (d) Pertahanan (e) Perindustrian 2. (a) Namakan jenis sinaran radioaktif yang digunakan dalam pengawetan makanan. (b) Bagaimanakah jenis sinaran radioaktif ini dapat mengawetkan makanan? 3. Mengapakah sumber radioaktif atau sisa radioaktif disimpan di dalam kotak dengan dinding plumbum yang tebal? 4. Rajah 1 menunjukkan satu simbol amaran. 0,4 D (a) Apakah maksud simbol amaran seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1? (b) Namakan satu contoh tempat atau kawasan yang mempamerkan simbol amal-an im_ (c) Antara tiga sinaran radioaktif, iaitu sinar alfa, sinar beta dan sinar garna, yang manakah paling kurang berbahaya? Terangkan jawapan anda. q - . 5. (a) Nyatakan satu logam yang digunakan untuk membuat pakaian perlindungan yang sesuai bagi mengendalikan bahan radioaktif. (b) Nyatakan satu kebaikan dan satu kelemahan penggunaan logam yangvdigun'a_1<aj1., ‘Y untuk mernbuat pakaian perlindungan di 5(a). LE2! KPM ..-¢\4 __ -,..4.,_.\~...é 3 x 1 f1 | -L1P".._'A4-=-L 1.. 44* '—-4\-x:n.v;.\.- ‘nna=_u4.1.‘.a=»Q_.-.. ...~.....v;_.u~¢.-~4_-4. >;|5_ | 4 4 4 J Scanned by CamScanner y U‘_Mfly“; g i( ___ y _\~4 '__,__‘|_l_ l _5 2 ‘PH: _ _1'J _ Hm _“_hr“ "(‘Jh'___ ____'__d‘H PM_¢\|"__$__'h a4. ' M ’ _ __gig ___mEmtmn_ ym __“JJ Ev_8__UE EMCg tgggug gagsnag Egg Egg Cflgmgx ‘£93 _ _ I“D‘bf __””_lDJ K'l(r((“ K(!'L('\ _ _ 55:8 g¥&:8 _§€€_°g _§E€_fi_§_§_ pmqmm 9\_m__D___QEgg _ _ _ §8_UE CEMEWCNMCDOQ! “E868 t__§_____ C8 __M0_V_____CCE? E83QWSCME CQGJQ __2E___m CQMDD { m_bmdg_O _ xJ_mC_W CMU Qtmm :26 danLMEW dtfiasw _ __t®Qmm _ C0655cggzw _ :_m_w_o Egg Cg E58 __O___9_2___gEUn_ _ Egg g®_v___C Emu E20 _____Hv_P_HW CQE@___NE®Q ___g__W9___%m__0s_ m___g_fl_m5 BE CEGCJW _V__EMOV_ CEMEW _tg_$_g_ 655$_gE__w 5 250 émv _9ggg Ewqg C&_§NO__bE9_ =5 ESNU kessgCC&___U_8v_Cg gm’:_gN‘E' _NNN____m £10 E33 ’__§_“‘_O_g__ CMSMD £0200? *__v_8_g__ CEMCE___g___MUCMEQE CNQCQU __n_w6 wag95> WDQ_v____C _§__n_m__g MwMO__n_ gCCM___O_mCg ___89_ _____M_QE CggwO_U99_ CMMQOCQE G>g_0n95> g___O g®_n_ EMU ®___M_>_ __&__v_MO__uE9_ CMv_____E$C@C__gg _9gU8m_E0: 1 _ ‘k cmxaeogiég r_mmHc8EM£_W£%_’\ EmqmmC38C20 _“_‘v_ y ggggox IyV“__‘_“ I ‘_y_‘M__ Q$“_(_\1 M M‘n_I Xx H] _“__ _ '_‘ Scanned by CamScanner V 1 i r v I ,_ _ .. -. 5 __ " ' > _ - . ' _ - '_ ‘V I]. j *~' , ' " Rafleksl Kandirl ’ V ~ “‘1=»-'»:»1:@- " -- ~ '14-‘1T".'>.fL>'.‘f ~_ , , .- -- Selepas mempclajari bah ini, anda dapal: 8.1 Sejarah Pcnemuan Keradioaktifan . Memcrilmlknn scjarah pcnemuan keradioaktifan. I Mencrungkan dengan contoh maksud bahan radioaktif, keradloakufan dan konsep separuh hayal pcreputan radioaktif. 8.2 Atom dan Nukleus Melakar struktur atom yang menunjukkan keadaan stabil. Menerangkan pembentukan ion positif dan ion negatif. 8.3 Sinaran Mengion dan Sinaran Tidak Mengion Memerihalkan sinaran mengion dan sinaran tidak mengion. y Membezakan ketiga-tiga jcnis sinaran mengion. _ _ A Menjelaskan dengan contoh sumber sinaran mengion dalam alam sekitar, naltu sumber semula jadi dan sumber buatan manusia Menyelesaikan masalah berkaitan risiko terdedah kepada sinaran mengion semula jadi. 8.4 Kegunaan Sinaran Radioaktif Berkomunikasi tentang kegunaan sinaran radioaktif untuk kesejahteraan hidup manusia. 7 Mewajarkan kepentingan mengendalikan bahan radioaktif dan sisa bahan radioaktif dengan sempurna. 1 Q; Praktis Sumatif = "1:\\ Iawab soalan yang berikut: 1. Tandakan ( J ) bagi pernyataan yang betul dan ( X ) bagi pernyataan yang salah tentang sejarah penemuan keradioaktifan. (a) Wilhelm Roentgen menemukan sinar-X. ( ) (b) Henri Becquerel menggunakan elemen radium dalam kajian keradjoaktifannya. ( ) (c) Kematian Marie Curie disebabkan oleh pendedahan kepada sinar gama. ( ) 2. Apakah maksud pereputan radioaktif? 3. Namakan bahan radioaktif dalam garam biasa yang digunakan dalam bidang perubatan. 4. Pa-234 mereput menjadi U-234 dengan memancarkan sinar beta. Iika separuh hayat bagi Pa-234 ialah 5.2 jam, berapakah jisim Pa-234 yang tinggal selepas 20.8 jam dengan jisim asalnya 32 g? ’ @%i%1 4 1 I I 4 1 4. \ Scanned by CamScanner 5 Iaduai 1(3) dan l(b) menunjukkan pembenrukan ' Iadual 1(a) 10|'1. '1_n _.|..A'; xi-{KI AV Bb 8: Keradioaktifan A10?" magnesium M9 ion magnesium, Mg2* lamb subatom Bilangan Cas Zarah subatom *Bilangan Cas C35 pada atom magnesium, O M9 Atom fiuorin, F neutron, n 0 proton, p +12 buang dua eiektron elektron, e -12 ———> Iadual I (b) proton, p 9 +9 satu Cas pada atom flourin, F O i Zarah subatom Bilangan Cas neutron, n tambah eiektron, e 9 -9 ———fl neutron, n 12 O proton, p 12 +12 eiektron, e 10 -10 Cas pada ion magnesium, +2 M92. Ion fluorida, F- Zarah subatom Bilangan Gas neutron, n 1O O proton, p 9 +9 elektron, e 10 -1 O Cas pada ion flourida, F' -1 (a) Adakah ion yang terbentuk dalam Iadual 1(a) ion positif atau ion negatif? Terangkan iawapan anda. (b) Adakah ion yang terbentuk dalam Iadual l(b) ion positif atau ion negatif? Terangkan iawapan anda. W’ *"“' / }F<51fl1s KW" 9 6- (a) Nyatakan tiga persamaan antara sinar-X dengan sinar gama. (b) Rajah 1 menunjukkan keadaan dua sampel strawberi, X dan Y, sebelum dan selepas 7 hari. , 7 E Sampel strawberi X Sampel strawberi Y Rajah I KPM E521 I Scanned by CamScanner I i 1 1, !.._J_3'7?“;‘L’ E? KP _ -, ? .' (i) /\nlai'a sampcl X tlcniian sampcl Y. yang manakah tclah diawetkan- lclaskaii (ii) Apaliah iawapan anda. ‘ k 1? sinaran ratlioaluiiyiiig iligunakan untuk n1cngawcll<aI1 md 3"?" - (iii) ll'\lg'\l\l\li\l“\&\l{i\ll sinaran |'iltllUilklll ini dapal mcngawttl<.in makanan (iv) Ailakah railioakt 7. (a) Rajah 2(a) mciiuiijukkaii satu akiivili yang lazimnya dijalankan di dalam sebuah makanan yang tliawcikan dengan mcnggunakan sillflffln ii" sclamal climak-an? iclaskan jawapan anda. Q makmal kajian bahan railioakiii. Berdasarkan dalam Rajah kesclamatan Rajah 2(a) akiiviii yang diiunjukkan g l _ Pengesan 7 , _, - H _ H §Lll1‘l\('l'$II‘li\f ..(a), liuiail\an langl\.ih hm sinaran yang diambil dalam pengcndalian sumber bahan radioaktif. B°t°l Rajah 2(b) menunjukkan satu contoh kegunaan sinar beta dalam bidang perindustrian. Sinar beta digunakan untuk menyemak pengisian air minuman di minuman Tali sawat penyampai dalam botol. Sinar beta ditujukan kepada E Bowl yang botol yang bergerak melintasinya seperti dikcluarkan yang ditunjukkan dalam Rajah 2(b). lika botol tidak diisikan dengan air minuman - R W yang cukup. lalu dikesan . p g emudian mengeluarkan botol yang berisi air minuman yang tidak cukup. Rdjflh 2(b) sinar beta akan melalui botol oleh alat pengesan Litar yang disambung kepada alat en esan k Anda dikehendaki untuk mereka bentuk satu model untuk menunjukkan prinsip kerja sistem penyemakan pengisian air di dalam botol seperti dalam Rajah 2(b) dengan menggunakan bahan yang disediakan di bawah. , . L60 7 V . 1301501 air mineral yang kosong W . Surat khabar _ . Oermin ' i 1 i 1..- i .- It E a-|,~’~"_,»\‘iq" ,'_' 2 .1 ..| - 5 C" 6 L 7: 1 Scanned by CamScanner . _--kg‘, -—’\TF1 .3 , ...» Sak~]flRJI.\l\r\.-\l»3I11Ci'\lPJl§.1I‘i .\aIcli1 “mg dircl-ta ,~cpcnuhn\a oleh ahli .\dlI1.\ hgmpdlail. S.1tiitlaripail.i l\L‘glli1.ldI\ .\‘.llClll ini adalah untuk bidang pcriahanan. '1 9> Kehidupan kita lazimnya dipengaruhi oleh keadaan cuaca tempatan. Contohnya, kita akan menggunakan payung semasa hari hujan. Apakah pula kepentingan cuaca angkasa lepas? 1 i I '5 ? i 2‘ '€\ Elf‘ » Scanned by CamScanner ~.. I ‘ - \ ~ \ u Bagaimanakah rupa bentuk struktur Matahari? Apakah fenomena yanglberlaliu di perniukaan Matahariif _ \ ~ \ 7 Apakah keéan cuaca angkasa lepas terhadap Bumi? , ,, -. '.‘- ‘ 1 I - iv I i.'_¢ . f ii‘ Q I 4-1 ."_'_ _ l a'r_ _}__ - 4- 1 \., Q g _. 0 - -. .' » =-‘ .“l:' I- 7-1,;_, . '. g . ~ -..__" , ‘Y 4’ ~ _._ ‘¢.u Hg. 1 a M * '9 ii~§-5-'“* .‘ __.._ g ‘ l. __- ‘J ' _ '\' . kw g _,, _" \ Q in J r "”"" i , -:,m'" ’ 1 5 \- _J_~.-g-_.-_ . _, , _ — . -r v¢~__~ ‘ _ - . ~ -H Q_. F i . W via ‘=41 Marilah kita mengkaji _ g e<§.w --. I " it , .\ , , .~. . > 1 '1 Q l ;' -ail‘-*1 ~ 1 p‘ ‘a 37 1-» ' -<4 Q v_--1i'- ' - _ . .. . ~'v:~~ - -. 7 - ._ “ - , _, . » r * < ht‘! “ - -‘_‘"~ - -1 -... ' " id} ~¢r“'I 9 Q , ~ _-—~~- "=fi"— --- , _ "'g~-J _ ‘ " _ . ~ ' i 1_ __ 5 , __._ ' -_ 1-- _ ' _ r_, ‘ - . - __ ,. . _ ._‘ - _ _ M r‘ “a '~‘ 9;‘ - in I l l'. 1- 3% 1- =~< ~ .~.-< R 1 i " "‘ -- 1 " \. _, .<,-._ k’*~~ -we ‘d 1“ _ -y _- _ -.'._‘ ’ H g, ' ';,-§A J‘ at .___d_ ¢ _ X; g A -I‘ ‘ 1‘. 7.. _: K \ _> :_-‘:;‘_ '| 4 1 U 0 -Pr R1 I.;..i‘__ F’-Lt .-,-'~.. ’!'-I .»1!-'~iL .r‘Irv,‘ ..- Jff” P :[ IA _‘_. I.-n‘. v 1,1 v F _ '\4 __ 4 | _’_y ~ . 1'}! 5 -1 _J. i-__.'- 'l.";g‘d-9-1» [I ‘H: < ' ‘J2’:-4;‘ jg‘ u‘ -:-,.=j\I-3 ii? ‘-135- ,- 4 -T. L'.'h ,- > Scanned by CamScanner . ‘ ' ‘ \ 1 J, . . , Galer'|Sa|ns v 1 1 _ | - _ I _ _ 1 . , - . . ~ . - ' 4 .‘ ' ‘\ ‘ii l ‘ - - / . - _ p i: ; _ , - , C,‘ - - ' 1 .- ‘ K . - ~ . _ -4,, ___ - n ~ Q - r . . ~ -\ ,1;~-‘~ ~—~ I 9* ‘ Q; I > 77? "1 1 _ » 1:. -_ _ - .@~. - a 1. n---»,,_.,._j~. 4 _ _ t " --\_.‘ _ ~* *- - ;~ Ki’, '- '¢ v:-\1_,-- 'f"~ ~ ~_- __. '— < -_ .-v » K . /_._ I ‘v’ TY 3?:-‘=.. . 1? ,_‘,é,$;_ >_ -‘ii- ‘ - "*1; __ _ '-.-- li.J~\L-‘la ‘s.~,_ . , ‘F!’ ix» Y 9 "\ ‘K3 ‘-1 $ '. ‘.~__ . 1 'i -~41 .1-':- . '51- ""I3‘-.~.. .‘._ A/Tc”.flal - .!l';i3i‘,I'- -J‘ , :4'1.. I - _,\ .‘< ,_ ,;‘"-‘_ ‘\ \r._<__ '" *?\i=a~: -1%. -- F» .. A \_ Scanned by CamScanner I l i I i ___._.4-__-_-..j-...___ ._. _a_. \ r l i I 4' l| L‘. H l kepada Bumi Matahari mvriipakan hebola gas yang iiieinhara seperti dalain (iainbar into 9.1. Hampir kcsi.-liiruhan Mataliari terdiri daripada ilua jcnis gas, iailu gas» hidrogen dan gas helium. r __/~"'_' /" rAktiviti Matahari yang Nlemberi K658" /'i§,;=ig:iimanakaii gas helium temasil dalam Matahari? .\ ,4’‘i, ' U / \ (iumlmr fora 9.1 MiimIiiiri' ‘~;|gg—1II—fl"*'»1I> "“-'I~..JI~a¢u~.qpfl""-.. Struktur Matahari Siruktiir Matahari lcriliri iiaripada balnigiaii _ H yang ditiiiijiikkaii dalam Rajah 9.1. lalaiikan / Aktivili 9.l untuk mengeiahui striiktur Matahari dengan lebili lanjui. Kroniosfcra -2 Tiga lapisan dalam sirukiur Malahari ini mcmbcntuk atmosfcra Matiihari Kornna --""’ Fotosfem 2/ Rajah 9.1 Struktur Marahari dan korona Arahan Iankan aktiviti ini secara berkumpulan dan korona. persembahan multimedia. av ' __ ,.._ ‘ . * ‘ l "..-*l”_ Mencari maklumat dan membuat perkongsian tentang struktur Matahari iaitu teras. zon radiasi, zon perolakan, fotosfera, kromosfera ' KMK. KIAK ' - Aktiviti 3. Bincang dan kongsikan maklumat yang dikumpulkan. 4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dengan menggunakan -..- Zon perolakaii Zon radinsi Tcras perbincangan 1. Ja - 2. Kumpulkan maklumat daripada Internet, media cetak dan media elektronik lain tentang struktur Matahari, iaitu teras, zon radiasi, zon perolakan, fotosfera, kromosfera *. i I l l I i i I I 1 i l I i 1 l l l l 1 1 i I. Scanned by CamScanner yang Berlaku di Matahari granul _ tompok Matahari kitaran suria _ semarak suria (atau prominen) , nyalaan suria - lentingan jisim korona , angin suria pok Matahari dan Kitaran Su Fotosfera dalam atmosfera Matahari terdiri daripada granul yang kelihatan berbutir. Granul ialah bahagian atas zon perolakan bagi plasma ang sangat panas dengan suhu setinggi 5 800"C. l)iameter purata bagi granul ialah lebih kurang 1 000 kilometer! , Tompok Matahari ialah kawasan gelap yang kelihatan pada permukaan Matahari seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 9.2. Tompok Matahari kelihatan gelap kerana suhunya lebih rendah daripada kawasan sekitarnya yang terdiri daripada granul. Tompok Matahari merupakan lokasi letusan yang amat besar di fotosfera. Fenomena ini mungkin berlarutan lebih daripada seminggu. Fenomena tompok Matahari selalunya wujud secara berpasangan atau berkumpulan. Aktiviti tompok Matahari kelihatan wujud dan lenyap mengikut pusingan 11 tahun yang dikenali sebagai kitaran suria. Rajah 9.3 menunjukkan yang berlaku di permukaan Matahari termasuklah: kedudukan tompok Matahari pada fotosfera sejak tahun 1875. 7 l Bah ll’ lillilfli Aiwlr l\'l I tlli M _ r- ' - I -‘ - S $'¥<¢11'¢=ii<1 Sflins Keiiaya ahli sains solar (solar it scientists) agak baharu dalam bidang tenaga solar. Selain mencipta alai aplikasi tenaga solar, ahli sains Solar W93 mellgkaii dan membual ramalan cuaca angkasa lepas yang kian mempengaruhi kehidupan hanan semua hidupan di i3umi_ 1900, 111910, 1930 1940 I960 ' 0 l mo. [mm 1 “ ' 7; (swab-rfnasni‘ Ha a... 9:3 Kedudukan tompok Matahari pada lpermu/claan Matahari Scanned by CamScanner ‘.____ __ 0g‘ O ..9 -4.:01¢-— §;:;1':_k Sllgia atau prominen seperti yang ditunjukkan besar mill; tar toto 9.2 berbeiituk gelungan yang sangat _aJuF melengkung yang terdiri daripada gas glelwala di sebelah alas tompok Mataliari. Seiiiarak suria JPN "lfrltalpai ketinggian beiatus-i'atus ribu kilometer dan llmngkln lifikal selama beberapa hari atau beberapa bulan. Seinarak suria yang sangat kuat boleh niclemparkan jasad an Matahari ke angkasa lepas pada kclajuaii antara 600 km s*' sehingga melcbihi l 000 km s‘ ‘. Nlmlaan $11l'i8 seperti yang ditunjukkaii dalam Gambar lolo 9.3 berbentuk lajur yang terdiri daripada gas bcrcas yang baiiyak iiieletus daripada Matahari dan kerap berlaku bcrdckalaii dengan tompok Matahari. Nyalaan suria ialah letusan gas yang kuat dan hebal. Nyalaan suria mcncapai tahap keccrahan maksimumnya dalam masa beberapa saat alau beberapa minit Gimibarjoto 9 2 \i HltUtl]\ rm“, iitiiii pmiiiiriiri dan kemudian malap selepas beberapa minit atau beberapa jam. .\’ya]aaii suria menyemburkan zarah gas yang bercas kcluar pada kelajuan yang tinggi ke angkasa lepas. Cahaya daripada nyalaan suria yang berkelajuan cahaya mengambil niasa lapan minit untuk sampai ke Bumi manakala zarah gas yang bercas mengambil masa beberapa puluh minit. Zarah gas yang bercas ini sering saling bertindak balas dengan atom dan molekul dalam atmosfera Bumi lalu menghasilkan peragaan cahaya yang mempesonakan di langit yang dikenali sebagai aurora yang secara unikiiya hanya berlaku di ruang udara sekitar kutub Bumi. Lentingan Jisim Korona Lentingan jisim korona seperti yang ditunjukkan dalam Gambar foto 9.4 berbentuk awan yang besar dan terdiri daripada plasma yang meletus daripada Matahari dan kerap berlaku bersama dengan nyalaan suria yang besar dan kuat. Lentingan jisim korona ialah letusan zarah gas yang bcrmagnet. Lentingan jisim korona menyemburkan zarah yang bermagnet keluar pada kelajuan yang tinggi Gambarfoto 9 4 Leritingmi _]ISlflI korona VlDEo “:2 III.-Q...‘ Lihat video tentang semarak suna nyalaan suria dan lentingan ke angkasa lepas dan kelihatan sebagai sebuah awanlyang “Sim korona mengembang. Zarah bcrmagnet daripada lentingan jisim korona mengambil masa tiga hari untuk sampai ke Bumi. sepeni zamh gas bercas dalam nyalaan suria. zarah gas bermagnet juga bertindak balas dengan atom dan molekul .da1:im atmosfe-ra Bumi lalu inenghasllka" ““'°"‘- "4, Scanned by CamScanner _______... I 1 i kv i\ »'"Y"?I' Z31--.1h dalann plnsnm seperti clcklrun, pmmn dan 7_;1I'Jh alf-.1 yang mclstus dari fvlalalmri kc mxgknsn lcpas hergerak lwc1's;\|11.1»sa|11;1 dengan kclajuan vang tinggi dikcnali sclmgni angin suria seperti ;..\mg ditunjukkan dalam Ganllmr fotn 9.5. ' Angin suria jug-.1 lncrnhuwn mcdan magnet antara planet (irxtvrplunctury nmgm'tic_/'ivld) < bersama-sama dengannya. Kclajuan angin suria ‘ gdalah supersonik dengan nilai antara 250 km s" ‘ hingga 750 km s". Namun bcgitu, kelajuan, suhu dan keturnpatan angin suria berubah-ubah dalam perlintasan gerakannya. Magnetosfera Bumi dan Kepentingannya 'Ja“1.~.'."1-‘I ~.- -:..;-.;. 1 n Bentuk A 9! 1/ :'.=Bu'mi . '--lbil l__'/__._L__ 4 . \n_L'_1n ~\|||.| Z (a) Medan magnet Bumi (b) Magnetosfera Bumi Rajah 9.4 Bcnluk magnctosfcm Bumi Banding dan bezakan corak garisan medan magnet antara medan magnet Bumi dengan magnetosfera Bumi. Walaupun kedua-dua corak garisan medan magnet tidak tctap, corak garisan med tB ‘h Y b bl d'k't h‘ an magne um1 an)a eru am se 1 1 sa a)a _ manakala corak arisan medan ma net dalam ma nelosfera _ 8 8 8 berubah dengan banyak berdasarkan kepada interaksi antara angin suria dengan medan magnet Bumi. ‘ Definisi Magnetosfera Bumi Magnetosfera Bumi didefinisikan sebagai suatu ruang dalam angkasa lepas yang meliputi Bumi di mana medan magnet dalam magnetosfera Bumi ialah gabungan antara medan magnet Bumi (sebagai medan magnet utama) dengan Efdfn magnet dalam ruang di angkasa lepas seperti yang unlukkan dalam Rajah 9.4 (b). Hum: Ganllmrfnlu 9.5 /\r1g1u .»uriu (warm: kzming} .-_-., JV. Bu mi ___../_—“ Animasi yang menunjukkan hubung kait antara magnetosfera dengan angin suria. _ http:////nks.and/1 7.com/BT__ Sa/'ns_261 31¢-,'¢ ' nr ' .v.~'.—l| E J 1% ,,.__ KPM .1 ¢ J I ¢ 1 EIfLTii"“'* Scanned by CamScanner Z____i___i I 1 < w 1 I I 1 l. L-‘ I?' yd 31 7 5: '13 ‘ Pelflenttikan Magnetoefera Bumi ' in su Magnetosfera terhentuk daripada interaksi antara medan magnet yang dlbawa olslabfing I hm dengan medan magnet Bumi. Oleh sebab bilangan dan tenaga dalam zarah yang 1 3W1 0 6 '- ' b bah-ubah. angin suria beruhah-ubah, bentuk magnetostera turut eru ' Kepentinganflagnetosfera Bumi I‘ dun i Bumi daripada kesan buruk yang Kepentingan magnetosfcra adalah untuk me 1n g ~ " V l ' I ‘- 'd lain dalam Alam Semesta. disehahkan oleh zarah yang berbahaya danpada Matahan atau Jasa 1 \ Magnel0.~ter.1 (garisaxt medan magnet = lwerwarna biru) Bumi dilindungi __-—-ii _ ‘ oleh nwgnctostera y ‘J __.___-,...-...-_-—-> Magltetoslera (garisan medan magnet 1, /i berwarna biru) Rajah 9.5 Perlindungan nzagnetoajizra Bumi ' 7‘ - Magnetosfera berfungsi sebagai sekatan biologi yang melindungi hidupan di. Bumi buruk an disebabkan oleh an in suria ' -; kesan y g g _ _ _ H - Magnetosfera juga menghalang zarah bercas seperti 531.1 zamh angin suria untuk sampai ke Bumi. Bilangan zarah b'ercas'1m yang berleinhan ~'>"-~“'* atmosfera Bumi akan mengganggu telekomunikasi, sistem navigasi dan ta.-lian laiasa elektflk. - Magnetosfera mengurangkan tekanan yang dikenakan oleh fenomena angin suria terhadap atmosfera Bumi. ‘ ’__,~t,;‘--_'_ } ’ - 1. "w ~ #- . Mencari maklumat dan membuat perkongs|an tentang magnetosfera daripada segi definisi, pembentukan, bentuk dan kepentingannya ~ KMK |-(BMM KIAK Arahan 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. Akt'V_'t' 2 Kum ulkan maklumat daripada Internet media cetak dan media perbmcangan - P , elektronik lain tentang definisi, pembentukan, bentuk d k ' 3. Bincang dan kongsikan maklurnat yang telah dikumpulkaann. epentmgan magnetosfera 4. Buat sumbang saran keadaan di Bumi tanpa magnetgsfera 5. Bentan kan hasil perbincan d b . mengggnakan persembahar??n1u|t?::1$:in;. ang saran kumpulan anda dengafi w 1 yr 1 -*~ —-pr‘-A 4|_f __ Aggy," Scanned by CamScanner 7 Bib 9: Cuaca Angkasa Lepas .5:*1 . w . :11 7 . ,. I-1 , ._ ..- ,1» ;- .""'Y' -- . ---‘ . Ia : ' _ ,_,‘,.:‘r;--.'*-,1---_; ,,\-~-7~~¢?=¢:-_,‘ t . 9 t .1 -,1 ,.,.|,_ |..:t. ,,- 1 . , , . \- uh V — I . ._-.._._. -_._, N ___,.,,._,__,_._;_;__.,____?;_ _ g __ I ‘L ;\’yatakan Inga struktur Matahari yang membentuk atmosfera Matahari. 2_ Nyatakan tiga fenomena yang berlaku di permukaan Matahari di mana gas bercas banyak meletus daripada Matahari. 3_ Definisikan magnctosfera Bumi. 4_ Apakah yang mempengaruhi bentuk magnetostera? 5_ Nyatakan satu objek dalam Sistem Suria yang mempunyai bentuk yang serupa dengan angin suria. ‘Cuaca Angkasa Cuaca Angkasa Lepas dan Kesannya ggoq K terhadap Bumi ~ ~ ; Cuaca angkasa lepas Cuaca angkasa lepas didefinisikan sebagai tenomena yang berlaku: E5" E - di permukaan Matahari seperti nyalaan suria, semarak I.- suna (prommen), tompok .\1atahar1 dan lentlngan "i-1-;-:1-:?i u H I ’ ‘-I‘-J . -r . ]1s1m korona E _ .. . ,4. _ .,f_.'v. ‘K - d1 angkasa lepas sepertl angm surta, rlbut pancaran suria I 4 dan ribut eoma net m!p.'.’"//n/<s,and/77.c0m/BT_ t A ' w t r~._.\ g g 53/@1263 j ' Perhatikan Rajah 9.6. Ken1udian,jalankan Aktiviti 9.3. Q 4 _,.,. _ __ ‘ _A‘“__ \ t ' \ ~_ Y 1* ,. . _; ~',9 i .\ .- 1 vi ’ »§ . __; , \ '.v/“* 4 u ‘ I . \ 1 \ -1 6 -’ ..' -a, -. _| ~. I '§"~"i r -. '; _A ‘L 1‘.‘~- vi; 2. ,_ u ‘< ~ "-‘\ I>_-110"‘. _. . . . - \*.~*-'. .1 __.. ~“vq . :_ r, 1 '5 51:1." -fa‘. ' »_ '1,"->1 - '-_- 1 .‘~ ' ~. -'4 1 .._- .-'1-vl-_ Y ‘-~l Y "T ‘ -1 '.\»:: "7 ‘ Q Q .1. _.>, ,.z. \ 0 R vt __ .' . \ 1 _',_ -v » , . Scanned by CamScanner Mencari rnaklumat dan membuat perkongsian tentang cuaca angkasa lepas daripada segi deiinisi dan kesannya terhadap Bumi ' KMK’ ‘(EMM- Arahan v Aktiviti KIAK I 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. g ; Pe'b5"°5"9a" 2. Kurnpulkan makiumat daripada Internet, media cetak dan media *-—~-—--‘-~~—-- C ‘J O Q elektronik lain tentang definisi cuaca angkasa dan kesan cuaca anglfasa. terhadap Bumi seperti pembentukan ienomena aurora, gangguan telekornunikasi. 5'5"?!“ n,-‘Q navigasi serta talian kuasa eiektrik. v .¢ . #1,’. Ribut angkasa Iepas E5" http://linl<s.andI7 7.com/ BT_Sains_264__1 ___.__-_ ' -1 __i._. , - 'i'v'1lIlIu E] Kesan ribut geomagnei. ribut pancaran suria dan gangguan siaran radio http://Iinks.and/77-COIYV BT_Sains_264_2 El.. _ Iv- 4,r‘ 35",‘- Df.' - .9.‘-CI E] ‘3~.'-‘v.'j~,%"£5a-"3""Z~ 2-*‘l:"."‘ g: ri E15‘? 3. Bincang dan kongsikan maklumat yang telah dikumpuikan. ‘II 4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda rnenggunakan persembahan multimedia. f ' . Interpretasi Data Cuaca Angkasa Lepas Data cuaca angkasa lepas digunakan atau dianalisis: - untuk meramal bila berlakunya lentingan jisim korona di Matahari - untuk menentukan sebab berlakunya nyalaan suria dan lentingan jisim korona di permukaan Matahari . Men inter retasi data cuaca an kasa le as 9 P 9 P Arahan . KIAK‘ 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. _ Akfivm 2. Kumpulkan maklumat atau data cuaca angkasa lepas daripada perbincangan w "$‘\|'( . __ 5 Q Internet, media cetak dan media elektronik lain. 3:.-\"~4:_F-if . \ "-1 _ I 4. KMK KBMM, Sumber angin suria dihubungkaitkan dengan kitaran suria http://Iinks.andI17.com/BT_Sains_264_3 3. interpretasi data cuaca angkasa lepas dengan menghubungkaitkan bilangan tompok Matahari atau kitaran suria dengan peningkatan lentingan jisim korona dan angin suria- 4. Bentangkan hasil interpretasi datacuaca angkasa lepas kumpulan anda dengan‘ menggunakan persembahan muitimedia. A _ Scanned by CamScanner Phé??ii*‘1'5‘iFvrm@¢if A _ - T __ _ 1_ Apakah definisi cuaca angkasa lepas? i 2 Nyalalkilfl empat contoh kesan cuaca angkasa lepas terhadap Bumi Apakah hubung kait antara bilangan tompok Matahari dengan peningkat-an lentingan jisim korona? -Struktur ; Teras, zon - radiasi, zon perolakan, . fotostera, kromosfera, korona 1. Bab9 Cmca Angkma Lepas . V’, I » Cuaca angkasa lepas d/pengaruhi oleh Fenomena di permukaannya I seperti Granul, semarak suria, nyalaan suria, kitaran suria, tompok Matahari, lentingan jisim korona, angin suria I yang menentukan bentuk member; K Magnetosfera Pembentukan aurora gangguan telekomunikasi sistem navigasi serta talian kuasa elektrik Yang Melindungi Bumi daripada Kesan buruk Matahari Angln SLll’l8 Fenomena dl permukaan Matahari esan seperti dengan data yang menunjukkan I Hubung kait antara bilangan tompok Matahari (kitaran suria) dengan peningkatan daripada zarah Ientingan jisim korona berbahaya dan angin suria dalam angin sufla A—flitwéifflfi Scanned by CamScanner 11. ~::t::2-'1 I '- at - -~ . . - .' ._;1 4,-‘sf: * 5&1!-'3 _";y f_-- “ I 1;; it ~ . - 1 Refleksl Kendui ._ ‘ ‘ . ' '“ ' ~' v,,_ I \ A ‘ '4 L V _" ._,,;U_fl-_~~ - -1-1. 2 - .,_i _ ,_ I _. ,,a..Lt4Z>:‘d. - - J‘ Seiepas mempelajari bab ini, anda dapat: 9.1 Aktiviti Matahari yang Memberi Kesan kepada Bumi u i 7‘ 7‘ I - . . -1 ~-tku ii wcrmukua ‘ 1. 1 Menerangkan dengan iakaran tentang struktur dan ienomuia )J"S b"'h ‘ } n ~_;.__ Matahari. L, 5 Mewajarkan kepentingan magnetosfera Bumi. I‘ Cuaca Angkasa 1 L] Berkomunikasi tentang cuaca angkasa lepas dan kesannya terhadaP Bum‘ A Praktis Sumatif N Iawab soalan yang berikut: 1. Rajah 1 menunjukkan struktur Matahari. @,':;f:f_f; iii H it u W Mi V i__ ____ ____ _._ .....-__ » .. Rajah I Namakan struktur yang berlabel A hingga F dengan menggunakan perkataan yang berikuti . Fotosfera Korona Krbmdsfera -" Tami Zon perolakan Zon radiasi I 2 Berapakah tempoh masa dalam satu kitaran suria? 3 NYfl!akan fenomena yang dihubungkaitkan dengan kitaran suria. ’ E “firm Scanned by CamScanner 7' 1 Bab 9: Cuaca Angkasa Lepas l 4. Nyatakan tlga contoh alat atau pe1'l<l1id1n.1tan kugunaan ha1"i:.i11 yang pcnggunaannya alum te1'ga11ggu oleh angin suria. gag} 5 ,\pakal1 yang akan herlaku kepada l<c;idaan Bumi .seki1"anya tiada iiiagitetrislera? Tcrgylglktlli j;i\\‘&lp£iH anda. _..,@_- 6 M;1g11etr>.»te1.1 Bumi ialah suatu ruang dalam tll1L§l\'1\S£l yang melindungi Bumi seperti yang di111njul<l<'<111 dalain Rajah 2. 2 qr."r 3.2-8 Rajah 2 Bentuk magnetostlera Bumi dihasilkan oleh i11te1'al<si antara medan magnet Bumi dengan angin suria. Garisan medan magnet dari planet yang lain dalam Sistem Suria diwakili oleh garisan putih manakala garisan medan magnet Bumi diwakili oleh garisan merah seperti yang dilunjukkan dalam Rajah 2. Anda dikehendaki mereka bentuk model magnetosfera dengan menggunakan bahan yang berikut: . f2>e,q plastik yang berwarna hijau . Tbenanq putih . fbenanq merah 1 Cawan polisbirana dengan penutup yang cembunq Plasbisin I 9 .,_,__,__._ ... _ . __“_‘ ,__,____ __ _.. -.-.-\-~ < -A --I - - - 7 ' *- - -~ -~ -_»- . .-.. ~q- ,..,,__,_____( Lakarkan model magnetosfera tersebut mengikut kreativiti anda. Terangkan bagaimana model tersebut berfungsi. 4 L i l I 1 1 l l l 1 L. Scanned by CamScanner Scanned by CamScanner a ' _ _ » . -. — ~ .-- 1 - » _ g . . __‘. ___> . .~.1-.-., 1 l l aleri ilI'lS Vi “J I 1 . ‘ V 1 (1 1| . _\.~ '~ . ‘ 5! Q I . .~-1 it J .4. ~.\' ' . ,':Q _i-‘Ha-’~..=_ 1 ' 1* ~,~_~w» . .--~¢fm_i_‘\_ Scanned by CamScanner I -I, I l I \_ -v45:|fl_" as-1%-"-Z-‘-"45 4..._ ’.»~"L if » 1&1 .! 1 -\ ifJ: 1-... " I - .i -2 {'%"§,; II1‘ I -'7!/ 1:?-6~<;a§"'T_ *1 -*4-~ ‘"'“’P"'. 1:‘ _f___; . _____\..‘-¢¢,.':_¢-a- - . _' .>-3 .» _‘ 1. > 4 I‘ :~‘ 1 - A1 _..,~—_-a-pf-"..";_ ..~.w ,,n;».~ 1- '.'~ \._ a~:L“~. Q. » ,1‘ 41; 1 . » . -/~..-. . » \ I.’ P | 1 . » < . “,y‘» ‘ H ‘- '. . M , ~ .11 Perkembangan dalam Astronoml ~ ._ tt~ Perkembangan Sejarah Model Sistem Suria Perhatikan Rajah 10.1. I(en111dia11,jala11ka11 Aktiviti 10.1. Ptolemy (90 - 168 selepas Maslhi) r1 h Musytri n . 1 h ll Zh _ har' Zuhal ~ ‘Geo’ bermaksud Bumi. ~ ‘Sentrik' bermaksud berpusat. v Bumi berada pada pusat Sistem Suria. ~ Bumi berkeadaan pegun dan semua objek seperti Matahari dan planet yang lain mengorbit mengelilingi Bumi dalam orbit r N f ._. __. ._ ._. .,._ .. ...,.._.... __...._.._._..._._._=..--~....~_.-._ - Sejarah model Sistem Suria ' llfls IL r. ‘ M‘ A 4 =1 ‘:1 NJl V at Copernicus (1473 — 1543) ‘ fig‘ ~ Ahli aslronomi, ‘ Ah" 8$TF0nOlTli. I matemalik, ekonomi aslrologi dan geografi r "l‘7'Z1_r'-ft, L, .\ ' dan doktor Poland Yunani Q} I - Membina model Membina model I II, I _ \ " heliosentrik dengan . geosentrik dengan \1 ' I J _ Matahari pada pusat - Bumi pada pusat dan *‘ \ _ \ \&_ dan orbit yang I orbit yang membulat. - hi membmai, \ I 1 p _ * g \ ‘ .f , 'M§§lBll'9991S9l1it’lilK _. yang membulat. . , 1 I \ -1. r ' Model heliosentrik Q er i} ' usyta ' lg Y} 3 - Q U - Zuhal h ' ta d Q B 1 at r1 Q Bla {Y ti} at a ~ ‘Hello’ bermaksud Matahari. . ~ ‘Sentrik' bermaksud berpusat. ' Matahari berada pacla pusat Sistem Suria. ~ Bumi berputar pada paksinya dan beredar mengelilingi Matahari dalam orbit yang membulat. ‘V. _¥ '1 ifv-1 no|-.\-»_. . '. . "'-5 .¢ . "Y -‘1 % '€ ‘I Scanned by CamScanner ~ "'-wig-Y.“-"1"!""-‘mi L Bab 10: Ponero I . s "I L K, \ _ Q Ahh astronomi. mmemahk dan astrologi Jerman ~ Mengubah SUEH model heliosentrik dengan Matahau pads tmk tokus sepunya pada orbn elips planet mengikut Hukum Kepler. w Kepler (1571 -1630) W 5 6 Matahari Q 3 1 3-. . r. ._ _ 3» _ $I_’i?~. i Hfias-.-Inn- Q Utarid 3 Marikh 8 Uranus z n ah Musvtari New" 3 Blixrrrwi Q Zuhal ? I. .-~. _ ....> .-_ 1 I- H Model heliosentrik yang dlkemaskinlkan dengan Hukum Kepler w‘_.§-11*‘ Scanned by CamScanner Arahan mahamn perkembangan model Sistem Suria Y , KMK Ptolemy, Copernicus dan Kepler . Akfivm . Jalankan aktiviti ini erkum ulan. . 2- Buat pembagaan akificjéangan melzyari laman sesawang atau lawatanbakadem|k ke Planetarium Negara untuk mengumpulkan maklumat tentan9 Perkem angan model 4 Sistem Suria yang clibina oleh: _ (6) Ptolemy "' lb) Copernicus (C) Kepler _ A ' ‘ ntoh laman sesawang yang boleh diruju 8 b ‘ /, _ . . T L h d ~ _ Hlstoncal attempts o 5. V 3I.O€lt gislaoor/Ejlhggljrn .-'L7- E model the Solar System - . "-7'"-"' -‘ T l< a challenge) System Models :-‘I-!.'\;_ .-4' l a 9 - 3_(')2 Cunem 50/ar "':1|';"|§Ii htTp://l/'nl<s.andl77.<:om/ " I System Model ' “ I l l htrp:///inks.andl7 7.com/ BT_Sains_272_1 _‘__ P A K ang clibina Oleh perbincangan <5-. ..,.,.-_1.R »~1;: §-¢>'-"- I» 1 ', '- l ‘.953 |< dalah sepertl yang erikut: 1'. / '*§*5?5;*I 2' 7*_-_ _E| I‘ ‘E; - '1-'.'-inE -¢‘_'§ ..»~.<=-' . ‘ ._, El " - BT_5ams_272_2 h .,~..-_;r.:.; Dull.v*4 :‘\_ . VI‘ El" |:| .' ‘.13- HF. i Sejarah model Sistem Suria - ‘I y . ,9, hrtp:///inks.andl17.com/BT_Sains_272_3 _ E - -.lz:' J 1 L ‘ 4 1 x; Praktis Farmatif -- .-. - . 1. Nyatakan model Sistem Suria yang dibina oleh ahli astronomi yang berikut: ,_ (a) -Ptolemy ' (b) Copernicus ‘- (c) Kepler 2. Banding dan bezakan model Sistem Suria yang dibina oleh Ptolemy dan Copernicus. E} Persamaan: T; .- Perbezaan: Persamaan .~Z 5 y p ‘ I. . . p . ~s;- ;." ' - . . - ' ' _ y j . . -.-.; i‘:'.{' . I. -'1}? »»'. qr - " . " Lu , ‘ ‘ ' ‘ l‘ l. . . 7 ~ -3:14 .1 -’ -’ - h " . "-vi‘ ~ ~ . r .¢:\-ma-='-Q 1 " —- _‘ ~-. ‘.<;_ -‘_m;~-,- l‘ .' -‘Z. ;_¢ '71.; _ . .- a 1_- 1.‘_=-;.~"-_'.-::'.l r-‘ - ..=v __e;_§>_J;-»>,9_‘;?r__»_‘.____“,,,._ V, 2. l\- _ _, 1 ~ J , _. . l_1_l.‘..;y_,-;= :1 _-.>_-.'.__ Q, ) ,¢ J “ x‘*£u‘__:&vgl£-gfilajg \ . 3. Bincang dan bentangkan bagaimana pengetahuan yang diperoleh melalui kajian ‘ sains merupakan hasil usaha manusia untuk memperoleh penerangan yang rasional ,'4‘ tentang Sistem Suria berasaskan kemampuan akal. _ 4. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda dengan menggunakan 7? _" 11.1 -- persembahan multimedia. ‘Y Bandmg. dan bezakan model Sistem Suria yang djbina oleh_-Copernicus dan Ke .1e.r.- » - ~ *- U v.0’ I . I .-. ',. .‘\_ ' _ v>__ H ,,;-1 Y1,‘ . 0 1, kg.9..... ‘U <.1 L. ¢-'= -.£4:.-,.__ (mv%h _ ..|9u.a§‘~m..z4_~ -_£1 . . ii IV!‘ . .. l W‘: '1 r1 l ll] Hm 1 * ~‘ b Scanned by CamScanner ll Bab 10: Penerokaan Angkasa Lepas Perkembangan dan Teknologi dalam 1 _ 3 p Penerokaan Angkasa Lepas Perkembangan dalam Penerokaan Angkasa Lepas ' Rajah lO.2 menunjukkan sebahagian daripada sejarah pcrmulaan pcnerokaan ai1gkasa lcpas ;:iu -.'.. .. /‘.-=1. Yo ‘. ~i\'a'\.1;..i4' . 4‘\|_I" ,1. 2011: Stesen Angkasa Antarabangsa 5'1 .. Penerbangan Voyager 2 periama kapal angkasa ulang-alik US ~ Columbia 1973: Penerbangan pertama ke Musytari — US Pioneer 10 Abad ke-11' China mencipta serbuk letupan dan menggunakan roket primitif dalam pertempuran (ISS)1elah slap dibina dengan lengkap 1989. Penerbangan pertama ke Nepiun — r2; 1- 5. 'f__.' ‘*7 3 ‘ -."-, " “1'-$4’ ..;_~" 1609: Teleskop penama digunakan dalam bidang astronomi oleh Galileo Galilei >¢.= u_. _. _._ ~a_i 2002: Agensi Angkasa Negaia (ANGKASA) dflubuhkan Aqua; _-~11: -H2.” _ 1969. Manusia pertama menjejakkan kaki di Bulan - Neil Armstrong. US Apollo 11 Rajah 10.2 Sebahagian daripada péristiwa bcrkaimn dengan perkembangan dan teknologi dalam penerokaan angkasa lepas 1 1990: US melancarkan Teleskop Angkasa Lepas Hubble dan kapal angkasa ulang-alik Discovery daripada segi perkembangan teknologi dan misi dalam penerokaan angkasa lepas. fig“-5% '1 i-r {A§~ 2000: Mikrosatelil Malaysia yang periama, TiungSAT-1 dilancarkan 1996. Satelil Malaysia, MEASAT 1 dan 2 dilancarkan 1961. Manusia periama oi orbi1 — Yuri Gagarin, dalam USSR Vostok 1 . I ~ 1957: Satelit pertama — USSR Sputnik an. ~91; xx-no 11’; l Scanned by CamScanner Aplikasi Teknologi dalam Penerokaan Angkasa Lepas dan 4 Kepenfingannya . Teleskop Lepas. A 1 9 » ~ » Ruiiih 10.3 incniiniukkaii perl<cinl1;irigan teleskop yang l1ci‘l<ai1ai1 dengan pL‘llCl'Ol{L1;1Il ;1i1gl<ns;1 lepas. ‘Ziggy _> - T.‘ ii-<¢ v l K)‘;-. .=,,-. l;'J' - f Sekstan aslronomidigunakan ? Telesko Galileo me adialal Teleskop angkasa Hubble Roket cligunakan secara meluas dalam penerokaan angkasa lepas. Apabila bahan api di dalam roket terbakar, gas yang panas dibebaskan pada kelajuan yang tinggi melalui bahagian bawah roket tersebut. Pembebasan gas ini menghasilkan ' daya yang menolak roket ke atas. l Selain teleskop daripada jenis optik, teleskop radio juga digunakan untuk mengesan gelombang radio dari angkasa lepas """I. \us1|»k Reds!-inc Alla!» Vnskhnd Tilanll Soyuz Salurnlll Salurn \" ST5 Long him“ SL5 Angdm mus‘ Rajah 10.3 Telcslrop iiiigkiisii Icpris Y P "I , untuk mengukur altilud astronomi yang paling banyak diletakkan dalam ruang orbil i Dlnlaflg digunakan 500 km dan permukaan Bumi Teleskop angkasa Spitzer mengesan aktiviti dalam angkasa lepas yang sangal iauh I—Q '1 .\1urch 2F ‘ill fiiti ~r 7 1_ _ _ 9 SP Gambarfoto 10.1 Rokel yang digunakaiz untuk mengliantar manusia ke angkasa lepas Berdasarkan Gambar loto 10.1. roket yang manakah menghantar angkasawan ke Bulan? Scanned by CamScanner I -§~§¢ ‘L-- 3 .\.ili.-lil pi-i"l.iiii.i. \|llllll|l\ l kllllillllill l<i~ .iiii;l~.i:..i lc|i.is |i.i<l.i l.iliiiii l1)'s',‘. lli~i".i|i.il<;ili l>il.ini;1iii .~..ili'lil y.iii;; iiiciiigiirliil iiii.~iigi'liliiigi lliiiiii |i.iil.i liiiii ini? Ncgiirii yang mlmllkllh 'l“""l“"lY‘ll (imiilmr I010 10.2 Siilulil l>il=\"i%*\" -"?ll@'lll Yilllll i/miii (/()l;'\ In )l’rlHll5' Illi'Il‘l_flll)l/llll paling liiinyiik? lllllll lIl’lllllllll \lH'IlI D Kuar angkasa iiliiu |)l'()l1 ziiigkzisa lillilll kaipal illl}__{l\il.\ll yang inciigiiinpiilluiii inakliiiiiiil clan mcnghanlzirnya l(L‘ll1l71lll kc Bumi. Kuar aiigluiszi tidak men Iorbil mcn iclilin ii Bumi , . 5, _ 5 _ 5 (iambarfolo 10.3 l\Lltll' SCPL’l'l1 salelil lclapi bcrgcrak 1 _ . . V I _ riiig/mm (.0551!!! Jauh di dalam dan d1 luar Sislcm Suria. Kuar angkasa mcmbawa kaincra dan peralatan pcndcriaan jauh scrla pemancar dan pencrima radio untuk tujuan berkomunikasi dengan ahli sains di Bumi. \ S av’. __.‘*_______ Penderiaan Jauh (Remote Sensing) l <i>»0l'i§ia“ii3.7aTr“i”l?\7€l5I llllllllll/Jllll"l1]'[:lll 15?-‘r.'i>;?§l El l 1|‘ ._ .. l llll/I //l//ll‘.'» 7lll./ll l /',r,0/ii/lil ‘ii’://if. 2-'/U KEAJAIBAN 5A"‘!§....- Pada tahun 2017, kuar angkasa Casslni niasili aklif mengorbit mengelilingi Zuhal selepas berada dl angkasa Iepas selama 20 tahun! Penderiaan jauh ialah kacdah mengumpul dan merekodkan maldumal clari jarak jauh. Di Malaysia, alal penderiaan jauh yang dipasang pada TiungSAT-1 menerima atau mengesan cahaya nampak, sinar ullraungu dan sinar inframerah yang dihasilkan oleh objek di permukaan atau di bawah permukaan Bumi. Data yang dikumpul oleh TiungSAT-1 kemudiannya dihanlar ke dua buah stesen penerima data di Stesen Planetarium Negara, Kuala Lumpur, Wilayah Persekutuan dan Stcsen Misi Kawalan (MCGS), Bangi, Selangor. - Gambar folo 10.4 menunjukkan gambar loto corak dan pergerakan awan yang diambil daripada kamera pendcriaan jauh TiungSAT-1. Apakah kegunaan maklumat yang diperoleh daripada gambar foto ini? Teknologi pcnderiaan jauh digunakan dalam pelbagai bidang dalam kehidupzin harian seperti yang berikut: - Pertanian - Untuk mengesan kawasan pembangunan pertanian yang bersesuaian ~ Geologi - Untuk mengesan lokasi seperti sumber mineral, susutan jisim dan susutan darat ~ Pengurusan bencana - Untuk mengenal pasli pcnccmaran dan pembakaran hutan '5. Gambarfoto 10.4 Gambar corak dim pcrgemkan awan - Pertahanan - Untuk mengesan pcnccrobohan kflplll, pcsawat udara dan kcnderaan musuh Scanned by CamScanner 50063 V... ,. .KPM ~ 1 .I3gr 'a‘-l _\“v:_< F_ 4..‘_'- "1’‘:54 r‘;P.“-_“é_$':' '4 ., '4-‘¥4\""~A:-. *"3§~§*‘:*z:§i‘$J$r \.*“‘0-L(A K-' ~»(_.Xu_._: ('3‘.\"‘s~'.-._-».~'~; ."W k’-'r4:".~; .'-‘I"*":“‘vr Aunfi 4 3.-»:_§>.ri - \ ’ :¢'\“i la ‘MI . O “$1 ' ’ NY 11*. 3.’? '5 F 1.4 :41»Q4.2\- "if mm mahami perkembangan dan teknologi dalam penerokaan _ KMK angkasa lepas . I... Arahan P6f'04fl<>aflgan . Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. _ k d ik 2. Buat pembacaan aktif dengan melayari laman sesawang atau lawatan a 3 em ke Planetarium Negara, MACRES dan Agensi Angkasa Negara untuk mengumpul maklumat tentang perkembangan dan teknologi dalam Pe"e daripada segi: rokaan angkasa lepas la) Selarah Perrnulaan penerokaan angkasa lepas (Rajah 10.2) (bl pembinaan roket, satelit dan kuar angkasa . (C) feknologi penderiaan jauh (remote sensing) yang dlgunakan dalam penamam 9e°l09l, Derigurusan bencana, pertahanan dan sebagainya 3. Bincang dan bentangkan perkembangan dan aplikasi teknologi dalam penerokaan angkasa lepas serta kepentingannya. _ _ 4. Bentangkan hasil erbin k I d dalam bentuk persembahan mUl'flmedl8- iti P K v'.\_ - at‘--* ‘.1.151-L‘~515'4“. ~‘£<7-.'?as#1,,’ /I-,iQ,. p cangan umpu an an a ,. .<‘ ’ ‘- ' 1 ' > g ' z 1.4: 7 2“%_'.. ;"_{>,__!.‘>, ,_,0 ~§- 1,. ,_' ,5 _.-.' \~.-w 1>.¢:“’;3a~'-<1‘. f a‘ $-..’ 1' .~. .,,:;._i- . Menialankan perdebatan tentang kewajaran meneruskan penerokaan angkasa lepas f ' KlAK~ KBMM i¢Aktiviti Arahan I 1. Jalankan aktiviti ini secara berkumpulan. projek 2. Kumpulkan maklumat daripada Internet, media cetak dan media ‘iii elektronik lain tentang kepentingan penerokaan angkasa lepas dalam konteks tempatan dan global. 3. Bincang dan kongsikan maklumat yang telah dikumpulkan. 4. Jalankan perdebatan bagi mengupas isu penerokaan angkasa lepas dalam konteks tempatan dan global untuk menentukan kewajaran meneruskan penerokaan angkasa lepas dalam konteks tempatan dan global. 1. Nyatakan alat teknologi yang pertama digunakan dalam penerokaan angkasa lepas. Hap: (a) Apakah Discovery? (b) Apakah Hape? 2. Rajah 1 menunjukkan Discovery dihantar ke angkasa lepas oleh Hape. ' _ Ag- -J gambar aerial. "7 ' 3. (a) Nyatakan teknologi yang digunakan untuk mengambil _ _‘ D15¢gy ‘ . (b) Apakah kepentingan pengarnbilan gambar aerial semasa -____I1;, bencana banjir? I 4. Apakah peranan yang dimainkan oleh Agensi Remote Sensing Malaysia (MACRES)? R4147‘ I }i’él1 9 '21. ‘i.~.‘-‘~'* .¢~. -.'!{+.. 1are .'_ _. . .1" , ~ \ .a'- g_,..' "§"v.v’fl1-1 a _ 1 .-A". . '-‘A . §.__. ‘.- .._r 1| _ '-+1"i' .~a*-‘-*§i"i-~*~'$?'~lY‘=7§1.~ -1"''-#1:. I 9,111. k=1ai1i‘iI<u' l ~;-';'~_-_ Scanned by CamScanner Kcgtmucml my_ "1 Q“ )9 W9? ‘IN’ "‘ ‘$1M M Cggga _fiCfiOCQD CMWEDOCQQ __mO_8m _gm _Cm_cmt_wn_ J?w _ _v,WEgg J“ ‘ ‘__V cmxmcagb _ Ei *.'“ CQCw£fit0Q __M9_____DEOv_0_2 gg gg__L2w_ $9_g__w _aE_0_uga Dag Q5622 632 89_9__w aggfl _QE___v_mwE Cggwx 53_g_O_3 __MEG___mCOE _$$_mg 826_QWg_mCU CGU EE____v_2_ _8e_ __aE___m___2)_ ____QE___m____Q2 a___2m5_2 3_%v_ xlkfil ‘<D~CD 89?; __gv_ Esqw vég CggbgbCggsgbCm&_wC___m__b ___ _e_°_“_ _ ___ Ewqg _ 3:0 9__w> :80 Egg __G_UE@n E5 ECEQ cg _E_5 cmgau _wT___w ____gw_m_ =23 _g__33 ELEM: _w__5Eg_ 95> :80 52% a__§_g Es _mg_Q CGU ______m_ __g$D flaw Efifim _8____Q 305$ __2£U_2 gO_EgOo _W___5E_QE gg =90 EEG“ Eves ____2 EEK 5% gggz Lg _ saw 522m ~_3__n_ 2338_______m _ 2:205 _ C20 25¢ Emfiw _Q_uOE 526 EUQ8 _mO_Os_2 _Oe___% Cg __a__gE9_afl_ ____O__9__: E58___a___3____e_=__ _ __'r‘ _ _W____ y _ ‘_( CUB_EE_m9_®Q_s I >___ k ‘ __ _-7 U‘_ “W__ I‘ lvia‘ ._' "AH___47_7 G__ 7”“ 7 2 __V&_‘____Y l___ H‘PF‘.E“ \“J'_\__:twp"r_:__,fi7‘_\.‘_.h"_[‘F_‘ I,‘'___‘ '7‘ ,_-¥_BI_E‘_.,Ev A yA g_AI Scanned by CamScanner Selep 10.1 10.2 1 _' '.-up .l"§';*‘I '.'»{i"_1;;- ~' '.-*;’?i"',’_|}-' _ -' -:7-‘pf-.-7 -"_. __' _>i 5- '3 _. >_ ,‘._ . _\-- ‘f;1~.‘( _,¢..___13l‘_ _ 1* .~_,;~};;vi'.\‘j.,--._ ., Pf -~,-y “-1* - -1 till/7&1‘-“E in kF'_‘_3i1;f-,~.4:fX.fI -;.1 _‘_- y g l .11 r 1.--f-';.'_:_ _.;1_i i *5,‘ _ ‘in-<.. ‘J*.\r.>."'.\.‘:¢x=\.".':.’.i:;:;!.'.»-..’?a.-:.. " ‘.4‘;_».'.i:.a.-Ia.’ :-'.1l-- ;--~"1~- -e ls as nieinpclajari bab ini, anda dapat: Perkembangan dalam Astronomi Menerangkan dengan lakaran tentang perkembangan sejarah model Sistem 511113- Perkembangan dan Teknologi dalam Penerokaan Angkasa Lepas Berkomunikasi tentang perkembangan dan aplikasi teknologi dalam penerokaan angka lepas serta kcpenlingannya. Mewajarkan keperluan meneruskan penerokaan angkasa lcpas. Pralctis Sumatifg _ jawab soalan yang berikiil: l. Rajah l menunjukkan leleskop angkasa Spitzer. Tandakan ( / ) bagi pernyataan yang betul dan tandakan ( X ) bagi pernyataan yang salah t Rajah 1 entang teleskop angkasa Spitzer. (a) 'l‘elesl<op angkasa Spitzer tcrletak di permukaan Bumi. P i _. _ ...._....-.-...__ (b) Teleskop angkasa Spitzer ‘mencerap’ lebih baik daripada teleskop biasa. __.. _ ..._.-.~ » —~—-—— » ' - —- -~-- V -Y I---__.... (c) Teleskop angkasa Spitzer digunakan untuk mengambil gambar foto permukaan Bumi. (d) Teleskop angkasa Spitzer digunakan sebagai alat penderiaan jauh. 1.. Scanned by CamScanner 3.8.510: Penerokaian Angkasa Lepas U 2. Padankan mOdcl Slstcm Suria 1* P ‘hl‘ < 1115.111 Ll 1 aatmnunn yang mcmbinanvu. Model Sistem Suria Ia) Buml In-rad‘: pndu puvat $i>lum Sun‘: dan .\I;1mh;11‘i beredar Inc-11gclili11g,i Bumi dalam orbit yang mcmbulat. (b; ;\Iatalm1-1 burada pada pusat Sistem Suria dan Bumi beredar 7 mcngelilingi Matahari dalam orbit Pa 3. Bagaimanakah en th Ahli astronomi _ . (lwperniuls »v_---——i—v L“ Kepler Ptolemy cllps. 1‘ L p ge a uan astronomi dapat diperoleh melalui kajian sains? 4. Mengapakah an kasaw t'd k d'h g an 1 a 1 antar dengan menggunakan kuar angkasa? 5. Rajah 2 menun'ukk b h k J an se ua uar angkasa yang dihantar ke planet Zuhal. Rajah 2 (a) Apakah fungsi kuar angkasa ini? (b) Nyatakan satu contoh fenomena yang berlaku di permukaan Matahari a _ Y "S berkemungkman dapat merosakkan kuar angkasa. Q (C) Nyatakan sumber tenaga yang digunakan oleh kuar angkasa. 6. Berikan dua contoh kegunaan teknologi penderiaan ' h cl l b Jau a am ldang yang benkut (a) Pertaman (b) Geologi (c) Pengurusan bencana (d) Pertahanan y l . .:§ Scanned by CamScanner W‘- .a.__._ _....__..._i.i_ r=='-'1"--'-~.;\'-l-."-~.-,-H-y :_-~w - = ~-_\_“k‘.>_ I F0kUS .é{]‘_ ‘ 7. Rajah 3 menunjukkan sebuah rokel, ‘ 1 k ‘ ‘ Rajah 3 (a) Apakah roket? (b) Apakah fungsi roket dalam penerokaan angkasa lepas? ’ (c) Terangkan satu penyalahgunaan roket dalam kehidupan harian kita. 8. Ahli astronomi telah berjaya menemukan tiga planet yang mengelilingi bintang TRAPPIST-l dan sesuai untuk didiami oleh semua hidupan Bumi. Oleh sebab tiga planet itu terlalu jauh, sebuah kapal angkasa yang khas perlu direka untuk memindahkan hidupan Bumi ke planet tersebut. Anda dikehendaki untuk mereka bentuk satu model kapal angkasa dengan menggunakan bahan yang berikut: ~ . Kadboa l . fita saloflan . Kepinqan plastik hitam . Kerajanq aluminium ‘ 4 pq_.___~..~’..—>_ ~“%-3% 1 BAB 1 Rangsangan dan Gerak Balas Aktiviti 1.1 (m.s. 7) Soalan 1. Rangsangan: Melihat pasangan anda melepaskan pembaris. Gerak balas: Menangkap pembaris dengan menggunakan ibu jari dan jari telunjuk. Gerak balas ini adalah tindakan terkawal kerana tindakan ini disedari dan dilakukan mengikut kehendak seseorang dengan rangsangan dan dikawal oleh otak. 2. Jarak yang dilalui oleh pembaris menunjukkan masa yang diambil oleh murid untuk menangkap pembaris tersebut. Semakin pendek jarak yang dilalui oleh pembaris, semakin cepat masa tindak balas. 3. Murid yang berlainan lazimnya mempunyai masa tindak balas yang berlainan. Di samping itu, masa tindak balas seseorang juga tidak tetap dan berubah-ubah. 4. Dalam kehidupan harian manusia, masa tindak balas memainkan peranan yang penting untuk mengkoordinasikan dan mengawal organ dan bahagian badan supaya berfungsi secara harmoni dan cekap. Aktiviti 1.3 (m.s. 9) Soalan 1. Rangsangan: Keamatan cahaya yang masuk ke dalam mata. Gerak balas: Perubahan saiz pupil pada mata. Gerak balas ini adalah tindakan luar kawal kerana tindakan ini berlaku serta-merta tanpa disedari atau difikirkan terlebih dahulu. 2. Semakin tinggi keamatan cahaya yang ditujukan kepada mata, semakin kecil saiz pupil pada mata. 3. Gerak balas ini dapat membantu untuk melindungi mata daripada kecederaan. Cabaran Minda (m.s. 10) Sistem otot Praktis Formatif 1.1 (m.s. 10) 1. Sistem saraf pusat dan sistem saraf periferi 2. (a) Tindakan terkawal ialah tindakan yang disedari, dilakukan mengikut kehendak seseorang dan dikawal oleh otak. Contoh tindakan terkawal ialah membaca, menulis, bercakap, makan, minum, berjalan, berlari, bersenam, menyanyi. (b) Tindakan luar kawal ialah tindakan yang berlaku serta-merta tanpa disedari atau difikirkan terlebih dahulu. Contoh tindakan luar kawal ialah denyutan jantung, pernafasan, peristalsis, rembesan air liur, bersin. 3. Sel saraf dalam otak manusia yang cedera tidak dapat mentafsir impuls daripada afektor dan tidak dapat menghantar impuls ke efektor. Oleh itu, orang yang mengalami kecederaan otak tidak dapat melakukan tindakan terkawal atau luar kawal yang melibatkan otak. 4. Rangkaian sistem saraf manusia berfungsi mengawal dan mengkoordinasikan organ dan bahagian badan supaya menjalankan proses dalam badan untuk terus hidup dan melakukan aktiviti harian. Cabaran Minda (m.s. 15) Mukus yang berlebihan terhasil apabila seseorang menghidap selesema. Mukus yang berlebihan ini akan menghalang reseptor daripada dirangsang oleh bahan kimia dalam udara yang memasuki rongga hidung. JAWAPAN -Ls.% 2 Cabaran Minda (m.s. 16) Orang buta menggunakan kepekaan hujung jari untuk membaca tulisan Braille dan kepekaan tangan untuk mengesan getaran tongkat yang dihasilkan oleh ketukan tongkat dengan objek untuk mengesan sebarang halangan yang berhampiran. Aktiviti 1.6 (m.s. 19, 20) Soalan 1. Hujung jari telunjuk. Paling banyak jawapan yang betul bagi 6 cubaan kerana kawasan tersebut paling banyak reseptor. 2. Siku. Paling kurang jawapan yang betul bagi 6 cubaan kerana kawasan tersebut paling kurang reseptor. 3. Reseptor sentuhan. 4. Bilangan atau taburan reseptor sentuhan dan ketebalan epidermis. Aktiviti 1.7 (m.s. 21) Soalan 1. Untuk memastikan tiada sisa larutan lain tertinggal dan hanya satu rasa larutan dikesan pada setiap percubaan. 2. Semua kawasan dalam lidah dapat mengenal pasti semua rasa larutan. 3. Kedua-dua belah pinggir lidah adalah paling peka terhadap rasa kerana mempunyai bilangan reseptor yang banyak. 4. Bahagian tengah lidah adalah paling kurang peka terhadap rasa kerana mempunyai bilangan reseptor yang sedikit. 5. Kawasan hadapan lidah lebih peka kepada rasa manis, bahagian tepi lidah lebih peka kepada rasa masam dan manis, bahagian belakang lidah lebih peka kepada rasa pahit dan bahagian tengah lidah lebih peka kepada rasa umami. Cabaran Minda (m.s. 22) Tidak. Selepas lidah dibersihkan, lidah akan menjadi lebih peka. Aktiviti 1.8 (m.s. 22, 23) Soalan 1. Dengan hidung tanpa dipicit. 2. Perisa minuman kordial lebih mudah ditentukan dengan menggunakan kombinasi deria rasa dan deria bau. 3. Supaya pasangan tidak menggunakan deria penglihatan untuk menentukan perisa minuman kordial melalui warna perisa seperti warna ungu bagi perisa anggur, oren bagi perisa oren, kuning bagi perisa mangga dan merah bagi perisa strawberi. 4. Selain bahan kimia dalam makanan yang larut dalam air liur dan merangsang tunas rasa, bahan kimia dalam makanan yang panas juga tersejat dalam bentuk wap yang masuk ke dalam rongga hidung dan merangsang sel deria bau. Oleh itu, rangsangan kombinasi deria rasa dan deria bau ini menyebabkan makanan yang panas berasa lebih enak. Praktis Formatif 1.2 (m.s. 29) 1. (a) Kornea (b) Pupil (c) Retina (d) Otak 2. Salur separuh bulat 3. Di bahagian atas rongga hidung 4. Manis, masin, masam, pahit, umami 5. Bilangan reseptor dan ketebalan epidermis kulit 6. (a) Lima jenis rasa, sentuhan, kesakitan, objek yang panas, objek yang sejuk, tekanan. (b) Lima jenis rasa dapat dikesan oleh reseptor-reseptor rasa dalam tunas rasa pada lidah. Oleh sebab lidah dilindungi oleh kulit yang mempunyai reseptor sentuhan, kesakitan, haba, sejuk dan tekanan, lidah dapat mengesan sentuhan, kesakitan, objek yang panas, objek yang sejuk dan tekanan. Eksperimen 1.1 (m.s. 30 – 33) A. Soalan (m.s. 31) 1. Cahaya 2. Pucuk tumbuhan 3. Bahagian tumbuhan yang dinyatakan di soalan 2 atau pucuk tumbuhan menunjukkan fototropisme positif kerana pucuk tumbuhan tumbuh menuju ke arah rangsangan, iaitu cahaya. ‘»%% 3 B. Soalan (m.s. 32) 1. Supaya rangsangan cahaya tidak mempengaruhi pertumbuhan anak benih kacang 2. (a) Tumbuh ke atas dan menentang arah graviti. (b) Tumbuh ke bawah mengikut arah graviti. 3. Akar tumbuhan menunjukkan geotropisme positif kerana akar tumbuhan tumbuh menuju ke arah graviti manakala pucuk tumbuhan menunjukkan geotropisme negatif kerana pucuk tumbuhan tumbuh ke arah bertentangan graviti. C. Soalan (m.s. 33) 1. Air 2. Akar tumbuhan 3. Menyerap air dan kelembapan udara di dalam bikar Y 4. Bahagian tumbuhan yang dinyatakan di soalan 2 atau akar tumbuhan menunjukkan hidrotropisme positif kerana akar tumbuhan tumbuh menuju ke arah rangsangan, iaitu air. Praktis Formatif 1.3 (m.s. 35) 1. (a) Tropisme merupakan gerak balas terarah tumbuhan terhadap rangsangan yang datang dari suatu arah. (b) (i) Tigmotropisme (ii) Geotropisme (iii) Fototropisme 2. (a) (i) Pucuk (ii) Akar (iii) Sulur paut atau batang yang melilit (b) Hidrotropisme positif membolehkan akar mendapatkan air dan garam mineral terlarut untuk hidup. 3. Persamaan: Tropisme dan gerak balas nastik merupakan gerak balas tumbuhan terhadap rangsangan. Perbezaan: Tropisme merupakan gerak balas terarah tumbuhan terhadap rangsangan manakala gerak balas nastik merupakan gerak balas terhadap rangsangan tanpa mengira arahnya. Cabaran Minda (m.s. 37) Orang buta mempunyai deria pendengaran yang lebih peka. Mereka menggunakan bunyi untuk mengesan lokasi dan menganggar jarak sesuatu objek berhampiran mereka. Praktis Formatif 1.4 (m.s. 39) 1. Penglihatan stereoskopik dan monokular. 2. Kedudukan mata di kepala. 3. Pengguna primer mempunyai penglihatan monokular. Penglihatan monokular mempunyai medan penglihatan yang luas dan membolehkan pengguna primer mengesan pemangsa yang datang dari pelbagai arah. 4. Pendengaran stereofonik membolehkan kita menentukan arah bunyi dengan tepat. 5. Azman menggunakan pendengaran stereofoniknya untuk menentukan arah lokasi kucing. Masa dan kekuatan bunyi yang dibuat oleh kucing diterima oleh kedua-dua belah telinga Azman adalah sama lalu dikesan oleh otak yang seterusnya memberitahu Azman arah kucing yang membuat bunyi itu, iaitu di hadapannya. Praktis Sumatif 1 (m.s. 41 – 43) 1. (a) × (b) • (c) × (d) • 2. P: Otak Q: Saraf tunjang R: Saraf periferi 3. (a) Perubahan saiz pupil pada mata. (b) Keamatan cahaya yang masuk ke dalam mata. (c) Semakin rendah keamatan cahaya yang ditujukan kepada mata, semakin besar saiz pupil pada mata. (d) Sewaktu gerhana matahari berlaku, sinar cahaya matahari yang terang memasuki ke dalam mata dan merosakkan sel di retina. -F-‘-:6-“~ 4 4. (a) Bunyi → Cuping telinga → Salur telinga → Gegendang telinga → Tulang osikel → Jendela bujur → Koklea → Saraf auditori → Otak. (b) Cahaya → Kornea → Gelemair → Pupil → Kanta mata → Gelemaca → Retina → Saraf optik → Otak. 5. (a) X: Reseptor sentuhan Y: Reseptor sakit (b) Hujung jari lebih peka terhadap rangsangan sentuhan berbanding tapak tangan. Hujung jari mempunyai lapisan epidermis yang lebih nipis dan taburan reseptor sentuhan yang lebih padat berbanding dengan tapak tangan. (c) Setuju. Lidah merupakan organ deria yang mempunyai reseptor yang dikenali sebagai tunas rasa di permukaan lidah yang dilindungi oleh epidermis kulit. 6. (a) Deria bau dapat membantu kita dalam mengesan bahaya yang mungkin berlaku di dalam makmal sains. Contohnya, kita dapat mengesan kehadiran gas yang berbahaya seperti klorin dan ammonia melalui bau. (b) Anjing mempunyai deria bau yang sangat peka kerana mempunyai sel deria bau yang lebih banyak daripada manusia dan kebolehan menganalisa bau yang lebih cekap daripada manusia. 7. (a) – Fototropisme positif – Hidrotropisme positif (b) Fototropisme positif memastikan pucuk dan daun tumbuhan mendapat cahaya matahari yang mencukupi untuk membuat makanan melalui fotosintesis. Hidrotropisme positif membolehkan akar tumbuhan tumbuh ke kawasan berair supaya dapat menyerap air untuk menjalankan fotosintesis. 8. (a) Penglihatan stereoskopik (b) Helang merupakan haiwan pemangsa. Penglihatan stereoskopik membantu helang memburu mangsanya dengan menentukan kedudukan mangsa dengan tepat. 9. Penerangan: – Isi botol minuman penuh dengan air. – Botol minuman yang berisi air itu berfungsi sebagai kanta cembung. – Letakkan botol minuman yang berisi air itu di atas surat khabar. – Baca surat khabar melalui botol minuman tersebut. BAB 2 Respirasi Eksperimen 2.1 (m.s. 50-52) Soalan (m.s. 51) – Aras air di dalam balang gas yang mengandungi udara sedutan lebih tinggi. – Komposisi oksigen dalam udara sedutan lebih tinggi daripada udara hembusan. – Pembakaran lilin menggunakan oksigen di dalam balang gas menyebabkan air masuk untuk memenuhi ruang yang asalnya dipenuhi oleh oksigen. Soalan (m.s. 52) – Air kapur di dalam kelalang kon yang dilalui oleh udara hembusan menjadi keruh. – Karbon dioksida dalam udara hembusan bertindak balas dengan air kapur. Praktis Formatif 2.1 (m.s. 53) 1. (a) Trakea (b) Bronkus (c) Bronkiol 2. (a) • (b) × (c) × (d) × 3. Untuk membekalkan oksigen yang mencukupi dan menyingkirkan karbon dioksida dalam udara. 4. (a) (i) Sangkar rusuk (ii) Diafragma ‘»:'%%'~ 5 (iii) Trakea dan bronkus (iv) Peparu (b) Kepingan getah nipis lebih mudah meregang berbanding kepingan getah tebal. Maka, kepingan getah nipis mudah ditarik ke bawah atau ditolak ke atas. (c) (i) Menarik atau menyedut nafas (ii) Menghembus nafas (d) Struktur atau isi padu balang kaca yang mewakili sangkar rusuk kekal tetap semasa kepingan getah nipis ditarik ke bawah atau ditolak ke atas manakala struktur dan isi padu sangkar rusuk berubah semasa proses menyedut nafas atau menghembus nafas. Praktis Formatif 2.2 (m.s. 56) 1. Perbezaan kepekatan gas oksigen di dalam alveolus dan kapilari darah. 2. (a) Dalam keadaan kepekatan oksigen yang tinggi, hemoglobin akan bergabung dengan oksigen secara kimia untuk membentuk sebatian oksihemoglobin yang tidak stabil. (b) Dalam keadaan kepekatan oksigen yang rendah, oksihemoglobin akan terurai untuk membentuk hemoglobin dan oksigen. 3. Glukosa + oksigen → karbon dioksida + air + tenaga. 4. Kecekapan pertukaran gas oksigen di dalam badan manusia pada altitud yang tinggi akan berkurang. Kepekatan gas oksigen dalam udara pada altitud yang tinggi adalah rendah. Oleh itu, kadar resapan gas oksigen dari alveolus ke dalam kapilari darah turut berkurang. 5. – Ketebalan dinding alveolus dan kapilari darah setebal satu sel – Kelembapan dinding alveolus tinggi – Luas permukaan alveolus yang besar – Jaringan kapilari yang padat meliputi alveolus Cabaran Minda (m.s. 57) Kerana hutan membantu mengekalkan keseimbangan oksigen dan karbon dioksida dalam atmosfera. Cabaran Minda (m.s. 58) Kerana merokok membahayakan kesihatan diri perokok dan semua yang berada di sekelilingnya. Cabaran Minda (m.s. 59) Bas elektrik tidak mengeluarkan gas ekzos. Oleh itu, pencemaran udara dapat dikurangkan. Eksperimen 2.2 (m.s. 62, 63) Soalan 1. Tar rokok. 2. Asap rokok merupakan bahan berasid kerana menukarkan warna ungu larutan litmus menjadi merah. 3. Ammonia, asid stearik, metana, butana, metanol, toluena, kadmium, arsenik, asid asetik Praktis Formatif 2.3 (m.s. 63) 1. (a) Tar, debunga, jerebu dan debu (b) Sulfur dioksida, karbon monoksida, nitrogen dioksida 2. Debunga 3. (a) Sakit ketika bernafas (b) Kahak berdarah (c) Sering tercungap-cungap (d) Pernafasan berbunyi 4. Kanser peparu, emfisema, bronkitis, (mana-mana dua) 5. Seseorang yang tidak merokok tetapi menyedut asap rokok dari perokok yang berhampirannya. Praktis Formatif 2.4 (m.s. 66) 1. (a) Insang (b) Trakea (c) Kulit luar lembap 2. Kulit luar katak yang nipis, jaringan kapilari darah yang padat di bawah lapisan kulit, sangat telap kepada gas respirasi dan lembap. 3. Sel badan serangga mempunyai hubungan terus dengan permukaan respirasi, iaitu oksigen yang masuk ke dalam trakeol terus meresap ke dalam sel manakala karbon dioksida meresap keluar daripada sel ke dalam trakeol. -F-‘-:6-“~ 6 4. Apabila kita bersenam, kadar respirasi kita akan bertambah. Kadar pengangkutan oksigen lebih banyak ke sel badan dan penyingkiran karbon dioksida daripada sel badan yang lebih tinggi akan menjadikan sel-sel badan lebih sihat. Oleh itu, kesihatan semua sistem dalam badan terutama sistem respirasi dapat dikekalkan. 5. Tidak merokok, selalu bersenam Cabaran Minda (m.s. 67) Berfungsi sebagai organ pertukaran gas. Cabaran Minda (m.s. 71) Udara sentiasa bergerak dari satu kawasan ke kawasan lain. Maka kerjasama daripada keseluruhan masyarakat global diperlukan. Mencegahnya dari satu kawasan sahaja tidak membantu. Praktis Formatif 2.5 (m.s. 72) 1. Daun, batang (lentisel), akar udara (lentisel) 2. P: Sel pengawal Q: Liang stoma 3. (a) Liang stoma tumbuhan terbuka pada waktu siang apabila terdapat cahaya untuk menjalankan proses fotosintesis. (b) Liang stoma tumbuhan tertutup apabila keadaan menjadi gelap pada waktu malam. Pada waktu malam air meresap keluar dari sel pengawal juga secara osmosis dan menyebabkan sel pengawal menjadi flasid. (c) Liang stoma tumbuhan tertutup pada hari panas untuk mengelakkan kehilangan air yang banyak melalui transpirasi. 4. Udara tercemar akan mengurangkan cahaya matahari sampai ke tumbuhan dan mengurangkan kadar fotosintesis. Oleh itu, tumbesaran dan kemandirian tumbuhan terjejas. Praktis Sumatif 2 (m.s. 74 – 77) 1. (a) Alveolus (b) Bronkus (c) Rongga hidung 2. P: Trakea Q: Bronkus R: Alveolus 3. (a) • (b) • (d) • 4. (a) lebih tinggi (b) lebih rendah 5. (a) Hemoglobin mengangkut oksigen dari alveolus ke sel badan. (b) Oleh sebab oksihemoglobin adalah sebatian yang tidak stabil, oksihemoglobin mudah terurai kepada hemoglobin dan oksigen apabila sampai ke sel badan supaya oksigen dapat meresap ke dalam sel. 6. (a) Pada musim bunga, lebih banyak debunga dibebaskan daripada anter. Apabila Azura menyedut udara yang mengandungi debunga, risiko dia akan menghadapi serangan asma meningkat. (b) Mana-mana tempat yang berjerebu dan berdebu.Contoh: kawasan perindustrian, tapak pembinaan dan lain-lain. Jerebu dan debu juga menyebabkan serangan asma pada pesakit asma. 7. (a) Dinding setebal satu sel, permukaan yang lembap, luas permukaan yang besar dan jaringan kapilari yang padat (b) (i) Asma Simptom: Sesak nafas Sebabnya: Pembebasan mukus yang keterlaluan pada permukaan alveolus mengurangkan luas permukaan dan kadar pertukaran gas pada alveolus lalu menyebabkan sesak nafas. (ii) Bronkitis Simptom: Sering tercungap- cungap Sebabnya: Radang bronkus dalam pesakit bronkitis yang disebabkan oleh tar dan bahan perengsa dalam asap rokok mengurangkan kadar laluan udara dari hidung ke peparu ‘»%% 7 melalui bronkus. Hal ini menyebabkan pesakit bronkitis sering tercungap- cungap. (iii) Emfisema Simptom: Sesak nafas Sebabnya: Alveolus dalam pesakit emfisema dirosakkan oleh bahan yang berbahaya dalam udara seperti perengsa dalam asap rokok. Oleh itu, luas permukaan pertukaran gas pada alveolus dikurangkan dan menyebabkan sesak nafas. 8. – Tidak merokok – Menjauhi tempat dicemari oleh asap rokok supaya tidak menjadi perokok pasif – Bersenam dan pemilihan gaya hidup yang sihat 9. Ramai penumpang yang berkumpul di tempat menunggu pengangkutan awam lazimnya tidak merokok. Namun begitu, mereka akan menjadi perokok pasif sebaik sahaja ada penumpang lain yang berhampiran merokok. 10. (a) Pertukaran gas adalah melalui resapan terus kepada sel. (b) Sistem respirasi serangga lebih berkesan daripada sistem respirasi manusia. (c) Pertukaran gas melalui resapan terus kepada sel dalam serangga lebih mudah, cepat dan efisien berbanding dengan pertukaran gas melalui pengangkutan gas oleh darah dalam badan manusia. 11. (a) Karbon monoksida (b) Apabila udara di dalam kereta yang mengandungi karbon monoksida disedut, karbon monoksida bergabung dengan hemoglobin untuk membentuk karboksihemoglobin. Karboksihemoglobin ialah sebatian yang stabil dan tidak terurai untuk membebaskan oksigen dalam sel badan. Oleh itu, seseorang yang berada di dalam kereta tersebut tidak mendapat bekalan oksigen yang mencukupi dan boleh membawa maut. 12. (a) (i) 3 dm3 (ii) 2.5 dm3 (b) (i) 4 dm3 (ii) 3 dm3 (c) Semakin aktif aktiviti yang dilakukan, semakin besar isi padu peparu maksimum. Daripada graf pada Rajah 3(a) dan 3(b), isi padu udara dalam peparu pelari X dan Y bertambah apabila mereka melakukan aktiviti yang lebih aktif seperti berlari (d) Pelari Y. Asap rokok yang merosakkan alveolus akan mengurangkan isi padu udara maksimum dalam peparu manusia. Oleh sebab isi padu udara maksimum dalam peparu pelari Y adalah lebih rendah, maka pelari Y adalah seorang perokok. (e) Penambahan isi padu peparu maksimum menambahkan kadar respirasi kerana kadar pertukaran gas dalam peparu dipertingkatkan. Bab 3 Pengangkutan Praktis Formatif 3.1 (m.s. 82) 1. Fungsi sistem pengangkutan adalah membawa masuk bahan keperluan sel ke dalam badan organisma dan menyingkirkan bahan kumuh daripada badan organisma ke persekitaran luar. 2. Contoh bahan keperluan sel: Oksigen, nutrien Contoh bahan kumuh yang disingkirkan daripada sel: Karbon dioksida, air, urea 3. Kepentingan fungsi sistem pengangkutan dalam organisma adalah seperti yang berikut: – Sistem pengangkutan membekalkan bahan keperluan sel seperti oksigen dan nutrien yang digunakan untuk -F-‘-:6-“~ 8 menghasilkan tenaga melalui proses respirasi sel. – Sistem pengangkutan membekalkan bahan keperluan sel tumbuhan seperti karbon dioksida dan air yang digunakan untuk menjalankan proses fotosintesis. – Sistem pengangkutan juga menyingkirkan bahan kumuh yang bertoksik daripada sel organisma ke persekitaran luar. 4. Sekiranya sistem pengangkutan sesuatu organisma tidak dapat berfungsi dengan baik, – respirasi sel tidak dapat dilakukan. Tanpa tenaga, proses hidup tidak dapat berlaku di dalam badan organisma. – makanan tidak dapat dibuat dalam tumbuhan hijau melalui fotosintesis. Tanpa makanan, tumbuhan dan haiwan akan mati. – bahan kumuh yang bertoksik yang gagal disingkirkan daripada badan ke persekitaran luar akan meracuni badan lalu membunuh organisma. Aktiviti 3.2 (m.s. 84) Ikan – Ikan mempunyai sistem peredaran darah tunggal (single circulatory system) di mana darah mengalir melalui jantung hanya sekali dalam satu kitaran lengkap ke seluruh bahagian badan. – Jantung ikan mempunyai satu atrium dan satu ventrikel. – Darah terdeoksigen mengalir keluar dari jantung ikan ke insang di mana pertukaran gas yang berlaku pada kapilari insang menukarkan darah terdeoksigen kepada darah beroksigen. – Darah beroksigen mengalir dari jantung ke seluruh badan, bertukar menjadi darah terdeoksigen dan mengalir balik ke dalam jantung. Amfibia – Amfibia mempunyai sistem peredaran darah ‘ganda dua’ yang tidak lengkap (incomplete double circulatory system) di mana darah mengalir melalui jantung dua kali dalam satu kitaran lengkap ke seluruh badan. – Jantung amfibia mempunyai dua atrium dan satu ventrikel. – Darah terdeoksigen mengalir keluar dari jantung amfibia ke peparu dan kulit di mana pertukaran gas yang berlaku pada dinding kapilari darah di dalam peparu atau di bawah kulit menukarkan darah terdeoksigen kepada darah beroksigen. – Darah beroksigen mengalir dari jantung ke otak dan campuran darah beroksigen dan terdeoksigen mengalir ke seluruh bahagian badan yang lain kecuali peparu. Darah beroksigen ini bertukar menjadi darah terdeoksigen dan mengalir balik ke dalam jantung. Reptilia – Reptilia mempunyai sistem peredaran darah ‘ganda dua’ yang tidak lengkap (incomplete double circulatory system) di mana darah mengalir melalui jantung dua kali dalam satu kitaran lengkap ke seluruh badan. – Jantung reptilia mempunyai dua atrium dan satu ventrikel dengan struktur yang membahagi ruang dalam ventrikel kepada dua bahagian yang berasingan. – Darah terdeoksigen mengalir keluar dari jantung ke peparu di mana pertukaran gas berlaku pada dinding kapilari darah di dalam peparu menukarkan darah terdeoksigen kepada darah beroksigen. – Darah beroksigen mengalir dari jantung ke seluruh badan kecuali peparu, bertukar menjadi darah terdeoksigen dan mengalir balik ke dalam jantung. Mamalia dan burung – Mamalia dan burung mempunyai sistem peredaran darah ‘ganda dua’ (double circulatory system) di mana darah mengalir melalui jantung dua kali dalam satu kitaran lengkap ke seluruh badan. – Jantung mamalia dan burung mempunyai dua atrium dan dua ventrikel. – Darah terdeoksigen mengalir keluar dari jantung ke peparu di mana pertukaran gas berlaku pada dinding kapilari darah di dalam peparu menukarkan darah terdeoksigen kepada darah beroksigen. – Darah beroksigen mengalir dari jantung ke seluruh badan kecuali peparu, bertukar ‘»%% 9 menjadi darah terdeoksigen dan mengalir balik ke dalam jantung. Cabaran Minda (m.s. 91) Tekanan sistolik terhasil apabila ventrikel mengepam darah keluar dari jantung ke seluruh badan. Darah yang keluar mengalir dengan tekanan yang tinggi. Manakala tekanan diastolik terhasil apabila darah mengalir masuk ke dalam jantung. Darah mengalir dengan tekanan yang lebih rendah. Eksperimen 3.1 (m.s. 92) Soalan 1. Semakin aktif jenis aktiviti, semakin tinggi kadar denyutan nadi. 2. Kadar pengambilan oksigen dan pembebasan karbon dioksida oleh sel badan ditingkatkan semasa melakukan aktiviti aktif. Oleh itu, jantung berdenyut lebih kerap dan meningkatkan denyutan nadi untuk mengangkut oksigen dan karbon dioksida dengan lebih cekap. Praktis Formatif 3.2 (m.s. 95) 1. Sistem peredaran darah ialah satu sistem pengangkutan yang khusus dalam organisma kompleks yang berfungsi untuk mengangkut nutrien, gas respirasi dan bahan kumuh. 2. Arteri Mengangkut darah beroksigen (kecuali arteri pulmonari) Kapilari Menghubungkan arteri dengan vena dan tempat pertukaran bahan antara sel Vena Mengangkut darah terdeoksigen (kecuali vena pulmonari) 3. Jenis aktiviti, jantina, umur, kesihatan badan 4. Menjaga kesihatan jantung adalah penting untuk memastikan kelangsungan hidup kita. Cabaran Minda (m.s. 99) Individu yang mempunyai darah jenis O boleh mendermakan darahnya kepada semua individu tanpa mengira jenis darah kerana darah jenis O tidak mempunyai sebarang antigen pada sel darah merahnya. Praktis Formatif 3.3 (m.s. 101) 1. Sel darah merah, sel darah putih, platelet dan plasma darah 2. Plasma darah 3. Kumpulan darah penderma Kumpulan darah penerima A B AB O A • × • × B × • • × AB × × • × O • • • • 4. (a) Untuk menyelamatkan nyawa (b) Leukemia, hemofilia 5. (a) Seseorang dengan kumpulan darah O boleh menderma darah kepada sesiapa sahaja yang berdarah kumpulan O, A, B dan AB. (b) Seseorang dengan kumpulan darah AB boleh menerima daripada penderma dari mana-mana kumpulan darah, iaitu darah kumpulan O, A, B dan AB kerana plasmanya tidak mengandungi antibodi Anti-A atau Anti-B. (c) Bank darah merupakan tempat di mana darah disimpan dan dikeluarkan. 6. (a) Hospital, Pusat Darah Negara (PDN) (b) Kemalangan jalan raya, peperangan 7. (a) Kumpulan darah AB (b) Kehadiran virus dan bahan yang tidak dikehendaki (c) Menghalang pembekuan darah Aktiviti 3.8 (m.s. 110) Soalan 1. Larutan eosin tersebar mengikut corak lilyIAM B 10 khusus di dalam daun, batang dan akar tumbuhan. 2. Xilem 3. Laluan air di dalam tumbuhan adalah melalui satu tisu pengangkut, iaitu xilem. Aktiviti 3.9 (m.s. 111) Soalan 1. 2. Laluan makanan di dalam tumbuhan adalah melalui floem. Praktis Formatif 3.4 (m.s. 112) 1. Transpirasi ialah suatu proses kehilangan air dalam bentuk wap air dari permukaan tumbuhan ke udara secara penyejatan. 2. (a) wap, cecair (b) xilem, floem 3. Keamatan cahaya, kelembapan udara, suhu, pergerakan udara 4. Laluan air di dalam struktur xilem tidak dapat dikesan tanpa penggunaan pewarna kerana tisu xilem tidak berwarna. 5. P: Floem Q: Xilem R: Xilem S: Floem T: Xilem U: Floem Praktis Formatif 3.5 (m.s. 113) 1. Persamaan: – Kedua-duanya ialah sistem pengangkutan – Kedua-duanya mengangkut air, nutrien dan bahan terlarut – Kedua-duanya wujud dalam organisma kompleks Perbezaan: Pilih satu daripada perbezaan yang ditunjukkan dalam Rajah 3.31. Bahagian yang bengkak 2. Organisma tidak dapat terus hidup jika organisma ini tidak mempunyai sistem peredaran yang unik mengikut keperluan masing-masing. Praktis Sumatif 3 (m.s. 116 – 120) 1. (a) DENYUTAN (b) TRANSPIRASI (c) KAPILARI (d) FLOEM (e) JANTUNG (f) ANTIGEN 2. (a) • (b) × (c) × (d) × 3. (a) Injap (b) Mengangkut darah beroksigen (c) (i) Salur darah Q berdinding tebal untuk menahan tekanan darah yang tinggi. (ii) Salur darah R berdinding setebal satu sel untuk memudahkan pertukaran bahan antara darah dan sel badan melalui resapan. 4. (a) Oksigen, karbon dioksida, air, makanan tercerna, bahan kumuh (b) Oksigen, karbon dioksida, air (c) Pada waktu siang, sel tumbuhan menjalankan fotosintesis dan menghasilkan oksigen. Oleh itu, sel tumbuhan tidak memerlukan bekalan oksigen, iaitu pengangkutan oksigen dari luar ke sel tidak diperlukan. 5. (a) (i) dub (ii) lub (iii) sistolik (iv) diastolik (b) Bacaan tekanan sistolik adalah lebih tinggi daripada bacaan tekanan diastolik. Bacaan tekanan sistolik ialah bacaan tekanan darah yang lebih tinggi semasa ventrikel jantung mengecut untuk memaksa darah keluar dari jantung lalu diedarkan ke seluruh badan. Bacaan tekanan diastolik ialah bacaan tekanan darah yang lebih rendah semasa ventrikel jantung mengendur lalu memudahkan darah mengalir dari seluruh badan kembali ke jantung. ‘»E%~ 11 6. (a) (i) Eric, Roy (ii) Mangsa tersebut akan mati. Hal ini disebabkan oleh berlakunya penggumpalan darah. (b) (i) Individu 2. Hal ini disebabkan dia memenuhi syarat umur 18 tahun ke atas tetapi kurang daripada 60 tahun. Dia juga memenuhi syarat jisim badan lebih 45 kg. (ii) Perempuan yang mengandung tidak sesuai menderma darah. 7. (a) Mengangkut makanan (b) Xilem atau Y (c) (i) Bahagian atas gegelang kulit yang dibuang akan menjadi bengkak. Makanan terkumpul di bahagian atas gegelang kulit dan tidak dapat diangkut ke bahagian bawah gegelang kulit disebabkan oleh ketiadaan X. (ii) Bahagian atas gegelang kulit yang dibuang akan menjadi kering dan mati. 8. Set A = 54 g 180 min = 0.3 g/min Set B = 36 g 180 min = 0.2 g/min 9. (a) Badrul. Dia mempunyai kadar denyutan nadi paling tinggi sebaik sahaja selepas aktiviti. (b) Azizah. Kadar denyutannya kembali ke kadar asal dalam sela masa 15 minit selepas aktiviti. 10. (a) Kawasan B. Kawasan A tidak sesuai bagi pertumbuhan herba. Hal ini disebabkan oleh ketiadaan cahaya yang diperlukan oleh herba untuk menjalankan fotosintesis. Kawasan C tidak sesuai bagi pertumbuhan herba. Suhu yang tinggi di kawasan ini akan meningkatkan kadar transpirasi herba. Kawasan B adalah sesuai bagi pertumbuhan herba. Suhu pada kawasan redup ini dapat mengekalkan kadar transpirasi herba. Tambahan pula, kehadiran cahaya matahari dalam kawasan yang cerah ini membolehkan herba untuk menjalankan fotosintesis. (b) (i) Contoh model binaan BAB 4 Kereaktifan Logam Cabaran Minda (m.s. 126) Ahli mineralogi lazimnya menggunakan nama bauksit, orang awam seperti pekerja lombong menggunakan nama bijih aluminium dan ahli sains menggunakan nama aluminium oksida. Aktiviti 4.1 (m.s. 126, 127) Soalan 1. Karbon dioksida 2. Lalukan gas yang diuji melalui air kapur. Jika air kapur bertukar menjadi keruh, gas yang diuji ialah karbon dioksida. Sebaliknya, jika air kapur tidak menjadi keruh, gas yang diuji bukan karbon dioksida. 3. (a) Karbon dioksida (b) Karbon dioksida 4. (a) kalsium klorida + karbon dioksida + air (b) kalsium oksida + karbon dioksida 5. Kalsium, karbon, oksigen Praktis Formatif 4.1 (m.s. 128) 1. Mineral ialah unsur atau sebatian pepejal yang wujud secara semula jadi dengan struktur hablur dan komposisi kimia yang tertentu. 2. (a) Emas, perak, berlian atau mineral unsur yang lain (Mana-mana satu) (b) Bauksit, hematit, galena, kasiterit, quarza atau mineral sebatian semula jadi yang lain (Mana-mana satu) Payung lut sinar yang dapat mengawal keamatan cahaya yang merambat melaluinya Tisu Alat pengawal kelembapan udara Air \ N &/ é_ MW 12 3. Kalsium oksida yang bersifat bes digunakan untuk meneutralkan tanah yang berasid. Silikon dioksida yang bertakat lebur tinggi digunakan untuk membuat radas makmal berkaca. Aktiviti 4.3 (m.s. 130, 131) Soalan 1. (a) Magnesium oksida (b) Aluminium oksida (c) Zink oksida (d) Ferum oksida (e) Plumbum oksida 2. Semakin reaktif logam itu, semakin cergas logam bertindak balas dengan oksigen. 3. Magnesium → Aluminium → Zink → Ferum → Plumbum Cabaran Minda (m.s. 132) Karbon + oksigen → karbon dioksida Hidrogen + oksigen → air Aktiviti 4.4 (m.s. 132, 133) Soalan 1. (a) Zink + Karbon dioksida (b) Tiada perubahan (c) Plumbum + Karbon dioksida 2. Zink dan plumbum. Oksida bagi logam yang kurang reaktif daripada karbon akan diturunkan kepada logam melalui pemanasan dengan karbon. 3. 4. Pengekstrakan logam. Logam yang kurang reaktif daripada karbon dalam siri kereaktifan logam dapat diekstrak daripada bijihnya dengan penurunan oksida logam tersebut oleh karbon. 5. (a) lebih (b) kurang Praktis Formatif 4.2 (m.s. 136) 1. Siri kereaktifan logam ialah susunan logam mengikut kereaktifannya terhadap oksigen. Aluminium Karbon Zink Plumbum Kereaktifan bertambah 2. (a) Ya. Logam X reaktif terhadap oksigen kerana logam X terbakar dengan nyalaan yang sangat terang dan bertindak balas dengan udara. (b) Logam Y adalah kurang reaktif daripada logam X. (c) X Y Z 3. (a) oksigen (b) kalium (c) pengekstrakan 4. (a) Kalium (b) Emas 5. (a) Karbon dan hidrogen (b) Karbon dan hidrogen dapat bertindak balas dengan oksigen. Oleh itu, kereaktifan karbon dan hidrogen terhadap oksigen juga boleh dibandingkan dengan kereaktifan logam terhadap oksigen. Praktis Formatif 4.3 (m.s. 141) 1. (a) Elektrolisis (b) Penurunan bijih besi dengan karbon 2. (a) Timah (b) (i) Bijih besi, batu kapur, arang kok (ii) Udara panas (c) (i) Sanga (ii) Leburan ferum 3. (a) Hakisan tanah. Masalah hakisan tanah dapat diselesaikan dengan menanam semula pokok di tanah yang berkenaan. (b) Pencemaran udara. Pencemaran udara dapat dielakkan dengan menapiskan gas yang dihasilkan oleh aktiviti perlombongan sebelum dibebaskan ke udara. Praktis Sumatif 4 (m.s. 143 – 145) 1. (a) Unsur : Ferum, Perak, Kalium, Timah, Berlian Sebatian : Kuarza, Bauksit, Galena, Hematit, Kapur (b) Bauksit, aluminium dan oksigen 2. (a) Stanum(IV) oksida (b) Karbon (c) Stanum + oksigen → Stanum(IV) oksida 3. (b) • (c) • l l MW 13 4. (a) Oksigen (b) Kalium dan natrium adalah logam yang sangat reaktif. Parafin menghalang kalium dan natrium bertindak balas dengan oksigen dan wap air di udara. 5. (a) Oksigen (b) Untuk membekalkan oksigen bagi tindak balas tersebut (c) Panaskan serbuk logam sehingga berbara sebelum memanaskan kalium manganat(VII) untuk membekalkan oksigen bagi tindak balas yang berkenaan (d) Membina siri kereaktifan logam 6. Bagi logam yang lebih reaktif daripada karbon, pengekstrakan logam adalah melalui kaedah elektrolisis. Bagi logam yang kurang reaktif daripada karbon, pengekstrakan logam adalah melalui tindak balas bijih logam tersebut dengan karbon. 7. Penerangan: Bahan Mewakili Botol Relau bagas Minyak masak Sanga Air Leburan ferum Motor Alat pemanas Serbuk besi Bijih besi Serbuk kapur Batu kapur Langkah inovatif: Bilah kipas disambung pada arah yang berlawanan dengan arah yang biasa supaya udara disedut mengalir melalui Botol/ Beg plastik Campuran serbuk besi, kapur dan arang kok Penyedut minuman Motor Air Motor Udara pada suhu bilik Udara pada suhu bilik Udara panas Udara panas Klip kertas Bilah kipas Minyak masak motor untuk dipanaskan. Motor juga disejukkan oleh aliran udara ini. BAB 5 Termokimia Eksperimen 5.1 (m.s. 149 – 151) Soalan (m.s. 151) 1. (a) Pembebasan haba ditunjukkan oleh peningkatan bacaan termometer. (b) Penyerapan haba ditunjukkan oleh penurunan bacaan termometer. 2. (a) Keseimbangan terma (b) Apabila kadar bersih pemindahan haba antara hasil tindak balas dengan termometer adalah sifar, hasil tindak balas dan termometer berada dalam keseimbangan terma. Oleh itu, bacaan suhu pada termometer menjadi tetap pada nilai maksimum atau nilai minimum. 3. (a) Suhu semasa tindak balas lebih tinggi daripada suhu sebelum tindak balas berlaku. (b) Suhu semasa tindak balas lebih rendah daripada suhu sebelum tindak balas berlaku. 4. – Natrium hidroksida melarut dalam air – Tindak balas antara natrium hidroksida dengan asid hidroklorik (Peneutralan) 5. – Garam ammonium klorida melarut dalam air – Tindak balas antara natrium hidrogen karbonat dengan asid hidroklorik 6. (a) Membalut cawan polistirena dengan kapas atau kain felt, menggunakan penutup cawan. (b) Penebat haba seperti kapas dan kain felt dan penutup cawan mengurangkan pemindahan haba ke persekitaran. Praktis Formatif 5.1 (m.s. 154) 1. (a) Tindak balas endotermik ialah tindak balas kimia yang menyerap haba daripada persekitaran. (b) Tindak balas eksotermik ialah tindak balas kimia yang membebaskan haba ke persekitaran. 2. Termokimia ialah kajian tentang perubahan haba semasa tindak balas kimia berlaku. l /MT MM 14 3. Kadar respirasi meningkat semasa menjalankan aktiviti fizikal yang cergas. Oleh sebab respirasi merupakan tindak balas eksotermik, haba yang dihasilkan oleh tindak balas eksotermik diserap ke dalam badan kita. Oleh itu, suhu badan meningkat. 4. (a) Pemanasan global (b) Mengurangkan pembakaran bahan api fosil. 5. (a) Tindak balas eksotermik. (b) Tindak balas eksotermik membebaskan haba ke persekitaran dan meningkatkan suhunya. Suhu yang tinggi dapat melegakan kekejangan otot. Praktis Sumatif 5 (m.s. 155 – 158) 1. (a) Tindak balas eksotermik (b) Tindak balas endotermik (c) Tindak balas eksotermik (d) Tindak balas endotermik (e) Tindak balas eksotermik (f) Tindak balas eksotermik 2. (a) dibebas (b) meningkatkan (c) panas (d) diserap 3. (a) TERMOKIMIA (b) FOTOSINTESIS (c) RESPIRASI (d) TERMOMETER (e) ENDOTERMIK (f) EKSOTERMIK 4. Pemanasan kalsium karbonat ialah tindak balas endotermik. Haba diserap oleh tindak balas kimia yang berlaku semasa penguraian kalsium karbonat. 5. Tindak balas antara asid hidroklorik dengan natrium karbonat ialah tindak balas eksotermik manakala tindak balas antara asid hidroklorik dengan natrium hidrogen karbonat ialah tindak balas endotermik. 6. Menanam semula pokok akan meningkatkan kadar fotosintesis. Oleh sebab fotosintesis adalah tindak balas endotermik, maka lebih banyak haba akan diserap dari persekitaran ke dalam tumbuhan yang menjalankan proses fotosintesis. Oleh itu, suhu persekitaran menurun. 7. (a) Tindak balas termit merupakan tindak balas eksotermik kerana haba dibebaskan ke persekitaran. (b) Dalam tindak balas termit, pemanasan ferum(II) oksida, aluminium dan pita magnesium menghasilkan ferum dan karbon dioksida melalui satu tindak balas eksotermik. Haba yang dibebaskan dalam tindak balas ini meningkatkan suhu ferum dan karbon dioksida sehingga ferum dilebur. Leburan ferum ini digunakan untuk memperbaiki atau menyambung kembali rel besi kereta api yang terputus. 8. Pek panas segera: – Gunakan pencungkil gigi untuk menebuk lubang pada beg plastik yang kecil sehingga air mengalir keluar dari beg plastik kecil dan bercampur dengan serbuk kalsium klorida dalam beg plastik besar. – Pelarutan kalsium klorida dalam air merupakan tindak balas eksotermik lalu memanaskan beg plastik yang besar. – Oleh itu, beg plastik yang besar ini berfungsi sebagai pek panas segera. Pek sejuk segera: – Gunakan pencungkil gigi untuk menebuk lubang pada beg plastik yang kecil sehingga air mengalir keluar dari beg plastik kecil dan bercampur dengan serbuk ammonium nitrat dalam beg plastik besar. – Pelarutan ammonium nitrat dalam air merupakan tindak balas endotermik lalu Beg plastik besar Pencungkil gigi Beg plastik kecil Air Serbuk kalsium klorida atau ammonium nitrat _________H__H%MHh“'m__ _ __ __ _ __H_mH____“__E‘_W‘____ _ __ __ ___MEH%q_ME_ _________§W_%__W__ _ __ __ ____H_flmMm_H_fi§_ ____‘h_%€_w“_M_H_U_____‘_ QM M H 15 menyejukkan beg plastik yang besar. – Oleh itu, beg plastik yang besar ini berfungsi sebagai pek sejuk segera. BAB 6 Elektrik dan Kemagnetan Aktiviti 6.1 (m.s. 165) Soalan 1. Arus elektrik 2. Pemotongan garis medan magnet (oleh dawai kuprum atau gegelung dawai) 3. Arus aruhan Aktiviti 6.2 (m.s. 166) Soalan 1. (b) • (c) • 2. Arus aruhan dikesan berdasarkan kepada nyalaan LED. Arus aruhan dihasilkan dan mengalir melalui LED. Maka LED menyala. 3. Arus akan teraruh hanya apabila garis medan magnet dipotong. 4. Tenaga bunyi, tenaga haba, tenaga cahaya. 5. – LED lebih tahan lama dan tidak mudah terbakar – LED akan bernyala apabila arus elektrik mengalir melaluinya berbanding dengan mentol berfilamen yang hanya akan bernyala apabila filamennya menjadi cukup panas. Aktiviti 6.4 (m.s. 172 – 175) Soalan 1. Untuk menunjukkan bentuk graf, arah arus dan perubahan voltan bagi arus terus dan arus ulang-alik. 2. Persamaan: Magnitud anjakan tompok cahaya dari kedudukan sifar dalam langkah 6 dan 8 adalah tetap dan sama besar. Hal ini menunjukkan voltan bateri adalah tetap dan sama nilai. Perbezaan: Anjakan tompok cahaya dari kedudukan sifar dalam langkah 6 adalah positif manakala anjakan tompok cahaya dari kedudukan sifar dalam langkah 8 adalah negatif. Hal ini menunjukkan arus dalam langkah 6 bergerak dari positif ke negatif manakala dalam langkah 8 aliran arus dalam O.S.K. telah disongsangkan. 3. (a) Inferens pertama: Garis lurus dalam paparan skrin dalam langkah 7 dan 9 menunjukkan bahawa arus terus ialah arus elektrik yang mengalir dalam satu arah sahaja. (b) Inferens kedua: Kedudukan garis lurus dari kedudukan sifar dalam langkah 7 dan 9 yang berbeza menunjukkan bahawa arus terus dalam langkah 7 dan 9 mengalir pada arah yang bertentangan. 4. Voltan yang dihasilkan oleh bekalan kuasa adalah berubah-ubah. Oleh itu, tompok cahaya pada skrin akan bergerak ke atas dan ke bawah untuk menghasilkan surihan menegak pada skrin tanpa mengira jenis sambungan terminal kepada O.S.K. 5. (a) Inferens pertama: Bentuk graf yang dihasilkan oleh surihan menegak dan mengufuk tompok cahaya dalam paparan skrin menunjukkan bahawa arah aliran bagi arus ulang-alik dan voltan bagi arus ulang-alik berubah-ubah secara berterusan. (b) Inferens kedua: Bentuk graf dalam paparan skrin dalam langkah 13 dan 15 adalah serupa menunjukkan bahawa arah aliran bagi arus ulang-alik dan voltan bagi arus ulang-alik berubah-ubah secara berterusan tanpa mengira jenis sambungan terminal pada O.S.K. 6. (a) Arus terus (b) Arus ulang-alik dan arus terus Praktis Formatif 6.1 (m.s. 176) 1. Sumber tenaga boleh baharu adalah sumber tenaga yang boleh diganti secara berterusan dan tidak akan habis manakala sumber tenaga tidak boleh baharu adalah sumber tenaga yang tidak boleh digantikan dan akan habis digunakan. 2. (a) LED bernyala dalam susunan P dan Q. Dalam susunan P dan Q, -F-‘-:6-“~ 16 pemotongan garis medan magnet oleh gegelung dawai berlaku dan menghasilkan arus aruhan. Arus aruhan ini mengalir melalui LED dan menyebabkan LED bernyala. (b) LED tidak bernyala dalam susunan R. Dalam susunan R, pemotongan garis medan magnet tidak berlaku dan tiada arus aruhan mengalir melalui LED. 3. Untuk menunjukkan bentuk graf, arah arus dan perubahan voltan bagi arus terus dan arus ulang-alik. Eksperimen 6.1 (m.s. 178 – 180) Soalan 1. (a) Mentol P lebih cerah berbanding S (b) Vp > VS (c) Transformer injak turun 2. (a) Mentol S lebih cerah berbanding P (b) Vp < VS (c) Transformer injak naik 3. Jika perbezaan antara bilangan lilitan dalam gegelung primer dengan bilangan lilitan dalam gegelung sekunder pada sebuah transformer ditambah, perbezaan antara voltan primer dengan voltan sekunder akan menjadi lebih besar. 4. Transformer hanya boleh mengubah voltan bagi arus ulang-alik jika bilangan lilitan dalam gegelung primer dan sekunder di dalamnya adalah berlainan. Sebaliknya, jika bilangan lilitan dalam gegelung primer dan sekunder dalam sebuah transformer adalah sama, maka voltan primer dan voltan sekunder adalah sama, iaitu tidak diubah. Praktis Formatif 6.2 (m.s. 183) 1. Transformer merupakan alat yang mengubah voltan bagi arus ulang-alik. 2. (a) ulang-alik (b) besar (c) naik (d) turun 3. (a) Ketuhar gelombang mikro, mesin basuh, peti sejuk, televisyen (b) Pengecas telefon bimbit, pengecas komputer riba/tablet 4. (a) Vp Vs = Np Ns 240 5 = Np 10 Np = 10 × 240 5 = 480 Bilangan lilitan gegelung primer, Np = 480 (b) Transformer dalam pengecas telefon bimbit ini adalah daripada jenis transformer injak turun kerana voltan output adalah lebih rendah daripada voltan input. Cabaran Minda (m.s. 187) Dalam satu kitaran, pendawaian satu fasa mempunyai dua puncak manakala pendawaian tiga fasa mempunyai enam puncak. Oleh itu, bekalan arus pendawaian tiga fasa lebih stabil. Cabaran Minda (m.s. 192) Kerana kebanyakan cerek elektrik yang dijual dalam pasaran menggunakan arus 10 – 12 A. Praktis Formatif 6.3 (m.s. 194) 1. (a) Stesen transformer injak naik (b) Lapangan suis (c) Transformer injak turun 2. (a) dinaikkan (b) Rangkaian Grid Nasional (c) Lapangan suis 3. (a) Fius, dawai bumi, pemutus litar, pengalir kilat (mana-mana tiga) (b) Fius akan melebur dan memutuskan bekalan elektrik apabila arus berlebihan melaluinya. 4. (a) Penebat wayar yang rosak. Wayar hidup yang terdedah bersentuh dengan wayar neutral yang terdedah. (b) (i) Beban yang berlebihan (ii) Kebakaran. Pengaliran arus yang besar menyebabkan wayar-wayar, palam dan soket menjadi terlalu panas lalu terbakar. ‘»%% 17 Cabaran Minda (m.s. 199) Boleh digunakan di Thailand tetapi masa yang digunakan untuk mendidihkan air lebih lama. Cabaran Minda (m.s. 201) Tidak. Bangunan hijau menggunakan konsep penjimatan penggunaan tenaga, air dan bahan. Praktis Formatif 6.4 (m.s. 202) 1. Kecekapan tenaga ialah peratus tenaga input yang diubah kepada bentuk tenaga output yang berfaedah. 2. (a) Menggunakan rumus: P = E t P = 180 kJ 2 minit = 180 000 J 120 s = 1 500 W (b) Kuasa pendingin hawa, P = 1 500 W = 1 500 1 000 kW = 1.5 kW 3. P = VI 1 200 W = 240 V × I Arus, I = 1 200 W 240 V = 5 A 4. (a) E = Pt = 800 1 000 kW × 30 60 j = 0.4 kWj (b) Kos tenaga yang digunakan oleh periuk nasi = Tenaga elektrik yang digunakan dalam unit kWj × kos tenaga bagi setiap kWj = 0.4 kWj × 30 sen/kWj = 12 sen 5. (a) Pelabelan star rating pada peralatan elektrik menunjukkan kecekapan tenaga peralatan elektrik yang berkenaan. (b) Sekurang-kurangnya 3 bintang. Lebih banyak bintang pada label star rating bermaksud lebih jimat tenaga. Praktis Sumatif 6 (m.s. 204 – 207) 1. (a) Benar (b) Palsu (c) Benar 2. (a) Sumber tenaga tidak boleh baharu (b) Sumber tenaga boleh baharu (c) Sumber tenaga boleh baharu (d) Sumber tenaga boleh baharu 3. (a) Garis medan magnet dipotong (b) Arus aruhan (c) LED bernyala. Arus yang teraruh mengalir melalui LED. Pengaliran arus melalui LED ini menyebabkan LED bernyala. (d) Generator/Penjana 4. (a) Osiloskop sinar katod (b) Bentuk graf, arah arus dan perubahan voltan bagi arus terus dan arus ulang-alik. (c) (i) Arus ulang-alik (ii) Arus terus 5. (a) Transformer injak turun (b) Bilangan lilitan dalam gegelung primer adalah lebih banyak daripada bilangan lilitan dalam gegelung sekunder. (c) Untuk mengurangkan arus pusar dan meningkatkan kecekapan transformer (d) Menggunakan rumus, Vp Vs = Np Ns 10 Vs = 100 20 Voltan sekunder, Vs = 10 × 20 100 = 2 V 6. (a) Fius utama (b) (i) Fius dan MCB berfungsi sebagai alat keselamatan yang melindungi peralatan daripada sebarang aliran arus yang berlebihan. (ii) Apabila arus yang mengalir melalui fius melebihi nilai fius, fius akan melebur dan tidak boleh digunakan semula tanpa menggantikan wayar fius yang terbakar dengan wayar fius yang baharu. MCB merupakan sebuah suis elektromagnet yang disambungkan ke wayar hidup. %% %% 18 MCB memutuskan litar dengan mematikan suisnya apabila arus yang mengalir melaluinya melebihi hadnya. MCB ini boleh digunakan semula dengan membuka suis semula tanpa membuat apa-apa penggantian. (c) Menggunakan rumus: P = VI 700 W = 240 V × I Arus, I = 700 W 240 V = 2.9 A Fius yang dipilih ialah fius 3 A kerana nilai fius lebih tinggi sedikit daripada nilai arus elektrik yang melalui pengering rambut. 7. (a) Menggunakan rumus: Kuasa (W) = Voltan (V) × Arus elektrik (A) = 230 V × 10 A = 2 300 W = 2 300 1 000 kW = 2.3 kW (b) Fius 13 A. Fius 13 A adalah paling sesuai kerana fius 13 A membenarkan arus 10 A mengalir melaluinya tetapi tidak membenarkan arus yang melebihi 13 A mengalir melalui pemanas elektrik. Arus yang terlalu tinggi akan merosakkan pemanas elektrik. (c) Arus 10 A yang mengalir melalui fius 1A, 2A, 3A dan 5A akan meleburkan wayar fius. Oleh itu, pemanas elektrik tidak dapat berfungsi. Fius 15 A dan 30 A membenarkan arus yang jauh lebih besar daripada 10 A mengalir melalui pemanas elektrik. Hal ini akan merosakkan pemanas elektrik. Fius 10 A juga kurang sesuai kerana kebanyakan fius 10 A lazimnya membenarkan arus maksimum kurang daripada 10 A mengalir melaluinya. Oleh itu, fius 10 A tersebut akan terbakar jika dipasang kepada pemanas elektrik. 8. (a) MCB merupakan suis elektromagnet kecil yang disambungkan ke wayar hidup. (b) MCB berfungsi sebagai alat keselamatan elektrik. MCB memutuskan litar apabila arus yang mengalir melaluinya adalah terlalu besar atau melebihi had nilainya. (c) Plastisin – penyentuh Paku – besi Fulkrum – pada kayu ais krim Butang reset – rod plastik Spring – pencungkil gigi plastik Pemadam getah – teras besi Dawai elektrik – dawai kuprum Senario: Apabila arus elektrik yang mengalir melalui MCB melebihi nilai hadnya, solenoid menjadi sebuah elektromagnet yang sangat kuat. MCB Model MCB Dawai elektrik yang dipasang dengan penyentuh dan besi ditarik ke bawah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4. Dawai kuprum yang dipasang dengan plastisin dan paku besi ditarik ke bawah seperti yang ditunjukkan dalam rajah di atas. Besi berputar pada arah lawan jam pada fulkrum. Paku berputar pada arah lawan jam pada fulkrum di kayu ais krim. Rod plastik Paku Fulkrum Plastisin Kotak kasut Pemadam getah Dawai kuprum Pencungkil gigi plastik Kayu ais krim % % 19 MCB Model MCB Besi yang berputar itu menolak spring ke atas. Akhirnya, spring itu terlepas dan berada di bawah besi. Paku besi yang berputar itu menolak pencungkil gigi ke atas. Akhirnya, pencungkil gigi itu terlepas dan berada di bawah paku besi. Butang reset ditolak ke bawah akan menolak besi ke bawah sehingga besi terletak di bawah spring semula. Apabila rod plastik ditolak ke bawah, rod itu akan menolak paku besi ke bawah sehingga paku besi terletak di bawah pencungkil gigi semula. BAB 7 Tenaga dan Kuasa Cabaran Minda (m.s. 210) (a) 1 000 (atau 103) J (b) 1 000 000 (atau 106) J Cabaran Minda (m.s. 212) Tidak Aktiviti 7.1 (m.s. 214, 215) Soalan 1. (a) Daya geseran (b) Daya tarikan graviti 2. Jawapan murid 3. Daya, sesaran dalam arah daya, masa 4. Jawapan murid 5. (a) Kapal terbang yang berlepas, tren ERL yang bergerak. (b) Tidur, duduk, objek dalam kehidupan harian yang bergerak secara perlahan. Praktis Formatif 7.1 (m.s. 215) 1. (a) Kerja didefinisikan sebagai hasil darab daya dan sesaran dalam arah daya. (b) Joule 2. Tenaga ialah keupayaan untuk melakukan kerja. 3. (a) Kuasa didefinisikan sebagai kadar melakukan kerja. (b) Watt 4. (a) W = Fs = 2 500 N × 4 m = 10 000 J (b) Tenaga yang digunakan = kerja yang dilakukan = 10 000 J (c) Kuasa kren P = W t = 10 000 J 1.2 minit = 10 000 J 72 s = 138.89 W Praktis Formatif 7.2 (m.s. 221) 1. (a) Tenaga keupayaan graviti ialah kerja yang dilakukan untuk mengangkat sesuatu objek ke suatu ketinggian, h, dari permukaan Bumi. (b) Tenaga keupayaan kenyal ialah kerja yang dilakukan untuk memampat atau meregang suatu bahan kenyal dengan sesaran, x dari kedudukan keseimbangan. 2. (a) W = Fs = 40 N × 0.5 m = 20 J (b) Tenaga keupayaan graviti (c) Tenaga keupayaan graviti yang dimiliki oleh kerusi = kerja yang dilakukan ke atasnya = 20 J 3. Jarak mampatan spring = panjang spring asal – panjang spring termampat = 50 cm – 30 cm = 20 cm = 0.2 m Tenaga keupayaan kenyal = 1 2 Fx = 1 2 (20 N) (0.2 m) = 2 J %% 20 4. (a) Mengikut rumus tenaga kinetik, tenaga kinetik = 1 2 mv2 dengan m ialah jisim v ialah halaju. Walaupun nilai halaju v bagi kenderaan berat adalah kecil, nilai jisimnya m adalah besar. Oleh itu, jisim kenderaan berat yang besar ini menyebabkan banyak tenaga kinetik dimiliki oleh kenderaan berat yang berhalaju rendah. (b) (i) Peluru yang ditembak keluar dari pistol. (ii) Kapal terbang yang berlepas dari landasan di lapangan terbang. Praktis Formatif 7.3 (m.s. 226) 1. Prinsip Keabadian Tenaga menyatakan bahawa tenaga tidak boleh dicipta atau dimusnah tetapi hanya boleh berubah- ubah bentuknya. 2. (a) P, R (b) Q 3. (a) Tenaga keupayaan graviti = mgh = 2 kg × 10 m s–2 × 2.5 m = 50 J (b) Mengikut prinsip Keabadian Tenaga, Tenaga kinetik = Tenaga keupayaan graviti 1 2 mv2 = 50 J 1 2 × 2 kg × v2 = 50 J v2 = 50 m2s–2 v = 50 m2s–2 = 7.07 m s–1 Praktis Sumatif 7 (m.s. 228, 229) 1. (a) Tenaga yang dimiliki oleh objek disebabkan oleh kedudukan atau keadaannya. (b) Tenaga yang dimiliki oleh objek yang bergerak. 2. (a) Nm (b) Kerja (c) pegun (d) boleh (e) pecutan 3. (a) W = Fs = 5 kg × 10 m s–2 × 2 m = 100 J (b) Tenaga yang kerja yang digunakan oleh motor = dilakukan = 100 J 4. (a) Tenaga keupayaan graviti = mgh, dengan m ialah jisim objek g ialah pecutan graviti h ialah ketinggian (b) Tenaga keupayaan kenyal = 1 2 Fx, dengan F ialah daya mampatan atau regangan x ialah sesaran dari kedudukan keseimbangan (c) Tenaga kinetik = 1 2 mv2, dengan m ialah jisim v ialah halaju 5. (a) Kerja = Daya × Sesaran = 200 N × 0.4 m = 80 J (b) Tenaga keupayaan kenyal = 1 2 Fx = 1 2 × 200 N x 0.4 m = 40 J (c) Kerana sebahagian kerja dilakukan untuk mengubah bentuk busur. 6. (a) Prinsip Keabadian Tenaga (b) Sesaran 2.5 cm secara menegak dari kedudukan Y. (c) Tenaga keupayaan di X = mgh = 40 1 000 kg × 10 m s–2 × 5 100 m = 0.02 J Tenaga keupayaan di Y = 0 J maka, beza tenaga keupayaan = (0.02 – 0) J = 0.02 J ‘»E%~ 21 7. Penerangan: Model roller-coaster ini mempunyai gelung menegak, berbelit dan berbelok. BAB 8 Keradioaktifan Cabaran Minda (m.s. 235) (a) 1 Ci = 3.7 × 1010 Bq (b) 1 Bq = 2.70 × 10−11 Ci Praktis Formatif 8.1 (m.s. 237) 1. (a) Wilhelm Roentgen (b) Henri Becquerel (c) Marie dan Pierre Curie 2. Keradioaktifan adalah proses pereputan secara spontan suatu nukleus yang tidak stabil dengan memancarkan sinaran radioaktif. 3. (a) curie (Ci), becquerel (Bq) (b) Kadar pereputan nukleus unsur radioaktif 4. Karbon-14 (C-14), Radon-222 (Rn-222), Torium-232 (Th-232), Uranium-238 (U-238) 5. Separuh hayat, T , adalah tempoh masa yang diambil untuk bilangan nukleus yang belum mereput berkurang menjadi setengah daripada nilai asalnya. Praktis Formatif 8.2 (m.s. 239) 1. Mengikut Teori Atom Dalton, atom adalah zarah terkecil. 2. (a) Apabila sesuatu atom menderma elektron. (b) Apabila sesuatu atom menerima elektron. 3. (a) Q dan S. Dalam Q dan S, bilangan Kaki retort Salur getah 1 2 proton adalah lebih banyak daripada bilangan elektronnya. (b) R dan T. Dalam R dan T, bilangan elektron adalah lebih banyak daripada bilangan protonnya. (c) P. Dalam P, bilangan proton adalah sama dengan bilangan elektronnya. 4. (a) Satu elektron diterima (b) Bilangan elektron dalam ion bertambah sebanyak satu. (c) Ion bromida, Br – Cabaran Minda (m.s. 243) 1 μSv/j adalah bersamaan dengan 10-6 J tenaga sinaran radioaktif yang diserap oleh 1 kilogram tisu hidup dalam sela masa 1 jam. Praktis Formatif 8.3 (m.s. 246) 1. (a) Sinaran mengion ialah sinaran yang menghasilkan ion positif dan ion negatif semasa melintasi udara. Contoh sinaran mengion: sinar alfa, sinar beta, sinar gama dan sinar-X (mana-mana satu) (b) Sinaran tidak mengion ialah sinaran yang tidak menghasilkan ion semasa melintasi udara. Contoh sinaran tidak mengion: cahaya (nampak), infra merah, gelombang radio 2. (a) kurang, lebih (b) lebih, kurang 3. (a) Sinaran kosmik, sinaran latar belakang (b) Kemalangan nuklear, ujian nuklear, penggunaan radioisotop dalam perubatan. 4. (a) mikroSievert/jam (μSv/j) (b) 1 Sv ialah 1 Joule tenaga sinaran radioaktif yang diserap oleh 1 kilogram tisu hidup. (c) Dos sinaran kurang daripada 0.2 μSv/j 5. Semakin tinggi dari permukaan Bumi, semakin kuat sinaran kosmik. Oleh itu, individu yang berada di dalam kapal terbang yang berada pada altitud yang tinggi akan menyerap lebih banyak sinaran kosmik sehingga tahap penyerapan sinaran mengionnya melebihi tahap selamat. ‘=-5% 22 6. Dos sinaran mengion yang diterima oleh murid = 0.01 mSv/j × 2 j × 5 = 0.1 mSv Praktis Formatif 8.4 (m.s. 250) 1. (a) Pentarikhan karbon-14 untuk menentukan usia sesuatu objek purba. (b) Merawat kanser dengan membunuh sel kanser. (c) Menentukan kadar penyerapan baja fosfat dalam tumbuhan. (d) Membina senjata seperti bom atom. (e) Kawalan ketebalan kepingan logam. 2. (a) Sinar gama (b) Sinar gama mengawetkan makanan dengan membunuh bakteria pada makanan yang diawetkan. 3. Kotak berdinding plumbum yang tebal dapat menghalang semua jenis sinaran radioaktif yang dipancarkan daripada sumber radioaktif atau sisa radioaktif keluar dari kotak. 4. (a) Kehadiran bahan radioaktif atau sinaran radioaktif. (b) Hospital, pusat penyelidikan atom, bilik sinar-X. (c) Sinar alfa. Kerana sinar alfa mempunyai kuasa penembusan yang paling rendah. 5. (a) Plumbum (atau aluminium) (b) Bagi plumbum: Kebaikan – Plumbum adalah pengadang yang sesuai daripada semua jenis sinaran radioaktif termasuk sinar gama yang mempunyai kuasa penembusan yang tinggi. Kelemahan – Ketumpatan plumbum yang tinggi menjadikan pakaian terlalu berat. Bagi aluminium: Kebaikan – Ketumpatan aluminium yang kurang tinggi menjadikan pakaian kurang berat. Kelemahan – Aluminium adalah pengadang yang kurang sesuai daripada sinar gama yang mempunyai kuasa penembusan yang tinggi. Praktis Sumatif 8 (m.s. 252 – 254) 1. (a) • (b) × (c) • 2. Pereputan radioaktif adalah proses spontan di mana nukleus yang tidak stabil memancarkan sinaran radioaktif sehingga nukleus itu menjadi lebih stabil. 3. natrium-24 (Na-24) 4. 0 jam 5.2 jam 10.4 jam 32 g 16 g 8 g 15.6 jam 20.8 jam 4 g 2 g Maka jisim Pa-234 yang tertinggal selepas 20.8 jam ialah 2 g. 5. (a) Ion yang terbentuk ialah ion positif kerana atom Mg menderma dua elektron untuk membentuk ion Mg2+. (b) Ion yang terbentuk ialah ion negatif kerana atom F menerima satu elektron untuk membentuk ion F–. 6. (a) – Sinar-X dan sinar gama merupakan sinaran mengion. – Sinar-X dan sinar gama mempunyai kuasa penembusan yang tinggi dalam udara. – Sinar-X dan sinar gama merupakan gelombang elektromagnet. (b) (i) Sampel Y. Hal ini demikian kerana strawberi dalam sampel Y tidak rosak. (ii) Sinar gama (iii) Sinar gama membunuh bakteria dalam makanan. (iv) Selamat. Hal ini demikian kerana dos sinaran radioaktif dalam makanan yang diawetkan itu berada pada aras normal atau aras selamat. 7. (a) – Memakai pakaian perlindungan yang sesuai untuk mengendalikan bahan radioaktif – Mengesan dos sinaran radioaktif yang terdapat pada pakaian dengan alat pengesan seperti tiub GM yang mengeluarkan bunyi amaran jika dos yang dikesan melebihi tahap normal. L%% 23 (b) Penerangan: Komponen dalam model Mewakili komponen dalam sistem LED Sumber sinar beta Sinar cahaya Sinar beta Botol mineral dibalut dengan surat khabar Botol berisi air minuman Cermin Pengesan sinar beta BAB 9 Cuaca Angkasa Lepas Praktis Formatif 9.1 (m.s. 263) 1. Fotosfera, kromosfera, korona 2. Semarak suria, nyalaan suria, lentingan jisim korona 3. Magnetosfera Bumi didefinisikan sebagai suatu ruang dalam angkasa lepas yang meliputi Bumi di mana medan magnet dalam magnetosfera Bumi adalah gabungan medan magnet Bumi sebagai medan magnet utama dan medan magnet dalam ruang di angkasa lepas. 4. Angin suria 5. Komet Praktis Formatif 9.2 (m.s. 265) 1. Fenomena yang berlaku di permukaan Matahari dan di angkasa lepas. Sinar cahaya Sinar cahaya Cermin Cermin LED LED Botol mineral yang kosong dibalut dengan surat khabar 2. Pembentukan aurora, gangguan telekomunikasi, sistem navigasi dan talian kuasa elektrik 3. Apabila bilangan tompok Matahari bertambah, lentingan jisim korona akan dipertingkatkan. Praktis Sumatif 9 (m.s. 266 – 267) 1. A: Zon perolakan B: Kromosfera C: Fotosfera D: Zon radiasi E: Teras F: Korona 2. 11 tahun 3. Tompok Matahari 4. – Telefon pintar (bimbit) – Internet – Siaran TV – Sistem kedudukan global (GPS) 5. Semua hidupan akan mati. Sinaran mengion dalam angin suria akan sampai ke Bumi dan diserap oleh hidupan pada tahap yang melebihi tahap selamat. Oleh itu, risiko terhadap kesihatan hidupan akan bertambah sehingga membawa maut. 6. Lakaran model: Jawapan murid Penerangan: – Beg plastik hijau mewakili Bow Shock – Benang putih mewakili garisan medan magnet dari planet lain – Benang merah mewakili garisan medan magnet Bumi – Cawan polistirena mewakili lapisan yang melindungi, magnetosfera – Penutup yang cembung mewakili bahagian magnetosfera yang menuju ke Matahari – Plastisin mewakili Bumi BAB 10 Penerokaan Angkasa Lepas Praktis Formatif 10.1 (m.s. 272) 1. (a) Model geosentrik (b) Model heliosentrik (c) Model heliosentrik yang dikemaskinikan dengan Hukum Kepler WW 24 2. Persamaan: Dalam model Sistem Suria yang dibina oleh Ptolemy dan Copernicus, Bumi atau Matahari beredar dalam orbit. Perbezaan: Dalam model Sistem Suria yang dibina oleh Ptolemy, Bumi berada pada pusat orbit manakala dalam model Sistem Suria yang dibina oleh Copernicus, Matahari berada pada pusat orbit Bumi. 3. Persamaan: Model Sistem Suria yang dibina oleh Copernicus dan Kepler ialah model heliosentrik. Perbezaan: Dalam model Sistem Suria yang dibina oleh Copernicus, Bumi dan planet beredar dalam orbit yang membulat manakala dalam model Sistem Suria yang dibina oleh Kepler, Bumi dan planet beredar dalam orbit elips. Praktis Formatif 10.2 (m.s. 276) 1. Teleskop 2. (a) Discovery ialah sebuah kapal angkasa ulang-alik. (b) Hape ialah roket yang menghantar Discovery, ke angkasa lepas. 3. (a) Teknologi penderiaan jauh (b) Untuk menentukan lokasi yang dilanda banjir dan tempat selamat untuk pemindahan mangsa banjir 4. MACRES bertanggungjawab terhadap semua projek penderiaan jauh di Malaysia. Praktis Sumatif 10 (m.s. 278 – 280) 1. (a) × (b) • (c) × (d) × 2. (a) Ptolemy (b) Kepler 3. Melalui hasil usaha manusia untuk memperoleh penerangan yang rasional tentang objek dan fenomena dalam angkasa lepas berasaskan kemampuan akal fikiran. 4. Kerana kuar angkasa dihantar ke angkasa lepas yang jauh untuk tempoh masa yang panjang hingga berpuluh-puluh tahun. 5. (a) Mengumpulkan maklumat tentang planet Zuhal dan menghantarnya kembali ke Bumi. (b) Angin suria (c) Tenaga suria 6. (a) – Mengawas keadaan dan penggunaan tanah – Meramal hasil pengeluaran tanaman (b) – Meneroka kawasan untuk mencari gali minyak dan sumber mineral – Memeta bentuk muka Bumi (c) – Mengawasi bencana alam seperti banjir – Mengawasi kebakaran hutan, tumpahan minyak dalam laut dan tanah runtuh (d) – Mengesan pencerobohan musuh dari udara, darat dan laut – Mengesan ujian nuklear 7. (a) Roket adalah suatu pesawat yang memperoleh daya tujah dengan menggunakan enjin roket. (b) Untuk menghantar angkasawan, kapal angkasa, satelit, alat penderiaan jauh dan kuar angkasa ke angkasa lepas. (c) Berfungsi sebagai senjata dengan membawa peluru berpandu 8. Lakaran model: Jawapan murid Penerangan: Bahan Fungsi Kerajang aluminium Mengadang sinaran mengion dari angkasa lepas Kadbod berbentuk silinder Sebagai roket Kepingan plastik hitam Bateri suria/Sumber tenaga bagi kapal angkasa Kadbod berbentuk kapal angkasa Sebagai kapal angkasa ‘~%51~

kssm_Daftarhifz_15huo0WaLxKHSN66nz-qEwK75Y0lZeMD-.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) ةسماخلاو ةعبارلا ةنسلل فيلأات ريرحت ميمصت مشاه نب يديز لامكإا لتكاب دمحأا نب لتكاب ناحرس خيش هللادبع ناو نب سوادرف دمحأا ناو .قهيڨ قۑاب ماساجرك نكتبيلم نيا س کيت وكوب نتيبرنڨ اومس دڨك نكوجوتد هيساك اميرت ناد نءاڬرهڠڨ ڠولاكس :تبيلرت ڠي قهيڨ ،تروس كوم فورڨ نقيءابهبمنڨ ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس كوم فورڨ نلوتبمڨ نقميۑق ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،اريماك ايدس هخسن نقميۑق ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ننوڠابمڨ نيڬاهب ناد س کيت وكوب نيڬاهب ٢ياواڬڨ • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،مولوكيروك .ݢيم سرا نملاد ڠيدنورڤ لناڤ ساوكنتواج • نسح وبأا جاح قوتاد ماڬا نءاسڠبك هڠنم هلوكس • .لئاس جاح B ER SA TU •B E RU SA H A• BE RB AK TI • 0113 :وكوب يريس روبمون 978-967-05٢0-86-5.ن.ب.س.ا ٢017.م.ڤ.ك ٢017 ماترڤ نقتيچ ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك © نكرنبد قديت نيا وكوب ملاد نهاب نام-نام .اراهيلڤرت اتڤيچ قح نكانوڬرڤد هيلوب ڠي اراچ ملاد نڤميسد ،الومس نكتيبرتد قيءاب ،اراچ واتا قوتنب ڠرابس ملاد نكهدنيڤد نوڤواتا ،يڬال نڠد نوڤوهام الومس نربمڬڠڤ ،کيناكيم ،کينورتكيليا نڠد نرجالڤ هراڠڤ اوتك دڤرد ولوهد هيبلرت نرنبك اڤنت نمقارڤ اراچ دڤك قولعترت نڠيدنورڤ .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك ،ايسيلم .مويرارونوه واتا يتليور نءاريكرڤ :هيلوا ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك قوتنوا نكتيبرتد )W-164242( دحرب نيريدنس )م( ݢيم سرا ،٢ ياماد نلاج ،18 ،بارم ياڠوس ،ياماد اسيد نمات .ناسحإالا راد روڠالس ،ڠجاك 4300 03-89٢5 8975 :نوفيليت 03-89٢5 8985 :س کف amsb@arasmega.com :ليم-يا arasmega.com :بيو نمال )Scheherazade( نايبلا :س کيت ڤيءات کوم نيءوڤ 14/16 :ڤيءات کوم زيءاس :قتيچنڤ ،دحرب نيريدنس ايروس نقتيچرڤ ،٢.ك.ب .س.ك.ا نلاج ،٢9 تولڤ ،ليتاك تيكوب .س.ك.ا نمات .كالم ،ليتاك تيكوب 75450 06-٢3٢4475 / 4479 :نوفيليت 06-٢3٢4960 :س کف ةعبارلا ةنسلا :نآارقلا ظفحل ةماعلا فادهأ�لا يظفح رتفد يعوبسأ�لا مييقتلا ةبلاطلا / بلاطلا ةظحالمو سردملا ةظحالم ظفحلا ريرقت ةسماخلا ةنسلا :نآارقلا ظفحل ةماعلا فادهأ�لا يظفح رتفد يعوبسأ�لا مييقتلا ةبلاطلا / بلاطلا ةظحالمو سردملا ةظحالم ظفحلا ريرقت نآارقلا متخ ءاعد ةسماخلا ةنسلا ىلإا ةعبارلا ةنسلا نم تاريدقتلا نايب ةيفاضإ�لا ةطشنأ�لا ةمدقملا ءاعدلا ةبلاطلا / بلاطلل ةيتاذلا ةريسلا ميركلا نآارقلا ظفح يف ةيجذومنلا ةقيرطلا ظفحلا تامولعم ةباتك يف تاداشرإ�لا iv v vi vii-vi viii-vii 2 4 88 90 91 92 94 178 180 181 182 183 184 ت اي و ت ح مل ا iii فلؤملا ىدهلاب هلوسر لسرأ يذلاو اجوع هل لعجي ملو باتكلا هدبع ىلع لزنأ يذلا لله دمحلا ظافحلا ديس هيلع املاسو ةلاصو ارينم اجارسو هنذءاب للها ىلإ ايعادو اريذنو اريشب قحلا نيدو ميركلا نآرقلاب مهعبت نمو هباحصأو هلآ ىلعو انوكسو ةكرحو افرح للها تاملك ددع نيئرقملاو .اظفحو ةولات ،دعب امأ رادصإ يف عضاوتملا لمعلا اذه زاجنإ يف هقيفوتو هتياده ىلع هناحبس للها ركشأ نأ دوأ تابلطملا عم رياستي يذلا ةسماخلاو ةعبارلا ةنسلل »نآرقلا ظفح رتفد« ـب ىمسملا باتكلا اذه تاعوضوم باتكلا اذه علطم يفو .ميركلا نآرقلا ظفح ةدامل لماكتملا ظيفحتلا جهنمل ميركلا نآرقلا ظفح يف ةيجذومنلا ةقيرطلا ،نآرقلا ظفح يف بادلآا لثم ةمهم ةيلخدم .ظفحلا تامولعم ةباتك يف تاداشرلإاو لودج مسق لكل .ةسماخلا ةنسلل مسق و ةعبارلا ةنسلل مسق نامسق باتكلا اذهل امك ةعجارملاو ظفحلا ةطشنأ عيمج هللاخ نم لثمتي ةعجارملاو ظفحلا عيمست لودج وهو صاخ ظفحلا ةعجارمو ديدجلا ظفحلا عيمست نم ةيساردلا مايلأا نم موي لك بلاطلا اهب ماقأ يتلا لوادج ،كلذ ىلإ ةفاضإ .تايلآا هقفو ةّيعوبسأ ةعجارمو ميدقلا ظفحلا ةعجارمو ديدجلا ةررقملا ءازجلأل ةعجارملا لودج اضيأ كانهو .يلكلاو يرهشلاو يعوبسلأا مييقتلل ةددعتم .ةعجارملا ةيمهأ ىلإ ارظن ةسماخلا ىلإ ةعبارلا ةنسلا نم نيسردملاو ةبلطلل اديفمو اعفان باتكلا اذه نوكي ىتح دادسلاو قيفوتلا هنم وجرأو للها لأسأ .هتصاخو للها لهأ مه نآرقلا لهأ نم مكايإو ينلعجي نأو للها باتك ةمدخ يف ف لؤ لما ة م د ق م iv اًروُن يِعْمَس يِفَو اًروُن يِرَصَب يِفَو اًروُن يِناَسِل يِفَو اًروُن يِبْلَق يِف يِنْلَعْجا َّمُهَّللَا اًروُن يِماَمَأ ْنِمَو اًروُن يِتْحَت ْنِمَو اًروُن يِقْوَف ْنِمَو اًروُن يِراَسَي نَعَو اًروُن يِنيِمَي نَعَو .اًروُن يِسْفَن يِف يِل ْلَعْجاَو اًروُن يِفْلَخ ْنِمَو ًةَدْقُع ْلُلْحاَو يِرْمَأ يِلرِّسَيَو يِرْدَص يِل ْحَرْشا ِّبَر .اًمْهَف يِنْقُزْراَو اًمْلِع يِنْدِز ِّبَر .يِلْوَق اْوُهَقْفَي يِناَسِل ْنِم ِهِب ْقِلْطَأَو ،يِنَدَب ِهِب ْلِمْعَتْساَو ،يِرْدَص ِهِب ْحَرْشاَو ،يِرَصَب ِباَتِكْلاِب ْرِّوَن َّمُهَّللا ،يِمْزَع ِهِب ِّوَقَو ،يِمْهَف ِهِب ِْعّرَسَو ،يِناَنَج ِهِب ِّوَقَو ،يِناَسِل ،َكِب َّلِإ َةَّوُق َلَو َلْوَح َل ُهَّنِإَف ،َكِتَّوُقَو َكِلْوَحِب .َنيِمِحاَّرلا َمَحْرَأ اَي يِتَجاَح َدْنِع َّيَلِإ ُهْدُدْراَف ِهيِنَتْمَّلَع اَم َكُعِدْوَتْسَأ يِّنِإ َّمُهَّللَا .َنيِمَلاَعلا َّبَر اَي ِهيِنِسْنُت َلَو ِهْيَلِإ نيِمآ ءا ع د لا v :مسلا :دلايلما خيرات :ةيصخشلا ةقاطبلا مقر ةبلاطلل/بلاطلل ةيتاذلا ةريسلا ةروصلا :يمركلا نآرقلا ظفح يف ةيجذومنلا ةقيرطلا 1 ..شيوشتلا نع اديعب دادعتسلا ماتم ادعتسم بلاطلا نوكي نأ 2 ..ةعجارلماو ظفحلل ةصصخلما تاقولأا يف امزتلمو امظتنم نوكي نأ 3 . نأ يغبني ل امك شماه ريغب اريبك افحصم لب اريغص افحصم بلاطلا لمعتسي ّلأ .هفحصم رّيغي 4 . .ءادتبلاو فقولا ةاعارم عم روطس وأ تاعطق ةدع ىلإ ةليوطلا تايلآا عطقي نأ 5 . .رثكأ ل طقف ةدحاو ةحفص ظفلحا رادقم نوكي نأ ةنسلا لصفلا :ناونعلا :بلأا مسا :فتاهلا مقر :ملأا مسا :فتاهلا مقر vi 6 . ةرشع سمخ قرغتسي تارم دعب تارم اهأرقي نأ تايلآا ظفحي نأ لبق بلاطلا ىلع بجي .ظفلحا ةيلمعل اريسيت ادج ةمهم يهو لاثم رصعلا ةلاص دعب صوصخم تقو يف ةقيقد 7 ..رطس دعب ارطس وأ عطقم دعب اعطقم وأ ةيآ ةيآ بلاطلا ظفحي نأ 8 . اهظفحي مث تارم سمخ فحصلما يف أرقي نأ يأ سمخ يف اسمخ ةدعاق بلاطلا قبطي نأ .لقلأا ىلع تارم سمخ اهتداعإ لبق ةيآ ىلإ ةيآ نم لقتني لو .رخأ تارم سمخ 9 . سمخ اعم امهأرقيو يناثلا عم لولأا عطقلما وأ ةيناثلا عم ىلولأا ةيلآا بلاطلا عمجي نأ دب ل لمتكي ىتح اذكهو .ثلاثلا عطقلما وأ ةثلاثلا ةيلآا ىلإ لقتني نأ لبق لقلأا ىلع تارم .ةدحاو ةحفص 10 . .ائطخم ناك نإ هبّوصيو همّوقي ىتح هخيش مامأ تايلآا نم هظفح ام عِّمسُي نأ بلاطلل دبل 1 . بلاطلا اهب ماق يتلا ةعجارملاو ظفحلا ةطشنأ نع تامولعملا بتكي نأ سردملا ىلع بجي .ةيساردلا مايلأا نم موي لك 2 . ظفحلا ةعجارمو ديدجلا ظفحلا ةعجارم و ديدجلا ظفحلا عيمست :نم ةطشنلأا هذه نوكتت .تايلآا هقفو ةّيعوبسأ ةعجارمو ميدقلا 3 . مهسّردم مامأ اهوظفح يتلا ةميركلا تايلآا بلاطلا عِّمسُي نأ وه ديدجلا ظفحلا عيمست .عوبسأ لك نم عبارلا مويلا ىتح لولأا مويلا نم ةيادب ةدحاو ةحفص رادقمب 4 . مامأ اهوعّمسو اهوظفح يتلا ةميركلا تايلآا بلاطلا عجاري نأ يه ديدجلا ظفحلا ةعجارم ىتح لولأا مويلا نم أدبت اضيأ يهو .ديدجلا ظفحلل ةحفصلا لبق نيتحفص رادقمب مهسّردم .عوبسأ لك نم عبارلا مويلا 5 . مامأ اهوعّمسو اهوظفح يتلا ةميركلا تايلآا بلاطلا عجاري نأ يه ميدقلا ظفحلا ةعجارم ناتحفصلا نوكتو ادحاو اءزج اوّمتي ىتح بوانتلاب بلاط لكل نيتحفص رادقمب مهسّردم .عوبسأ لك نم عبارلا مويلا ىتح لولأا مويلا نم أدبت اضيأ يهو .قباسلا ءزجلا نم ظفحلا تامولعم ةباتك يف تاداشرلإا vii 6 . مهسّردم مامأ اهوعّمسو اهوظفح يتلا ةميركلا تايلآا بلاطلا عجاري نأ يه ةّيعوبسأ ةعجارم سماخلا مويلا يف نوكتو .ةيضاملا ةعبرلأا مايلأا يف اهظفح تمت يتلا تاحفص عبرأ رادقمب .عوبسأ لك نم 7 . احرش ةميركلا تايلآا هيوتحت اّمع بلاطلا حرش ىلإ فدهي طاشن نع ةرابع وه تايلآا هقف مويلا يف اضيأ يهو .ةيضاملا ةعبرلأا مايلأا يف اهظفح تمت يتلا تاحفص عبرأ رادقمب ازجوم .عوبسأ لك نم سماخلا 8 . اهركذ قبس يتلا ةطشنلأا نع تامولعملاب حاتملا لودجلا يف تاغارفلا ءلم سردملا ىلع .ءازجلأاو تايلآا مقرو ةروسلاو خيراتلاو مويلا انّيبم 9 . اهيلإ راشملا ةطشنلأا عيمج يف بلاطلا ىوتسمب قيلت يتلا تاريدقتلا ةباتك سردملا ىلع :ةيتلآا ماقرلأاب .تارم 6 بلاطلا أطخأ اذإ -لوبقم : 1 مقرلا .تارم 5/4 بلاطلا أطخأ اذإ -ديج : 2 مقرلا .تارم ثلاث وأ نيترم بلاطلا أطخأ اذإ -ادج ديج : 3 مقرلا .طقف ةدحاو ةرم أطخأ وأ بلاطلا ئطخي مل اذإ -زاتمم : 4 مقرلا 10 ..ىرخأ ةرم ةداعلإا هيلعو لوبقم ريغ هظفحف تارم 6 نم رثكأ بلاطلا أطخأ اذإ 11 ..ظفحلا يف للخلا يأ يظفحلا أطخلاو يلجلا نحللا يأ يديوجتلا أطخلا وه أطخلاب دوصقملا viii نآرقلا ظفحرتفد 20 ءزجلا19 ءزجلا 24 ءزجلا23 ءزجلا 25 ءزجلا 22 ءزجلا21 ءزجلا : ة ع با رل ا ة ن س لا يف ةر رق م لا ء ا ز ج لأ ا :ن آر قلا ظ فحل ةماع لا ف اده لأا ةنسلا ةعبارلا:نم بلاطلا نكمتيس سردلا اذه يف .ميركلا نآرقلا نم ءازجأ 7 ظفح .ءازجأ 7 ميركلا نآرقلا تايآ يناعم ةفرعم تاريدقتلا :لوبقم :ديج:ادج ديج :زاتمم1234 .ظفحلا رتفد يف اهتظفح يتلا تايلآا ددع لّجس:هيبنتلا 2 3 5 4 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا لولأا عوبسلأا 5 4 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 لولأا عوبسلأا 7 6 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا يناثلا عوبسلأا 7 6 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 يناثلا عوبسلأا 9 8 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا ثلاثلا عوبسلأا 9 8 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 ثلاثلا عوبسلأا 11 10 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا عبارلا عوبسلأا 11 10 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عبارلا عوبسلأا 13 12 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا سمالخا عوبسلأا 13 12 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 سمالخا عوبسلأا 15 14 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا سداسلا عوبسلأا 15 14 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 سداسلا عوبسلأا 17 16 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا عباسلا عوبسلأا 17 16 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عباسلا عوبسلأا 19 18 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نماثلا عوبسلأا 19 18 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نماثلا عوبسلأا 21 20 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا عساتلا عوبسلأا 21 20 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عساتلا عوبسلأا 23 22 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشاعلا عوبسلأا 23 22 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشاعلا عوبسلأا 25 24 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع يدالحا عوبسلأا 25 24 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع يدالحا عوبسلأا 27 26 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع يناثلا عوبسلأا 27 26 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع يناثلا عوبسلأا 29 28 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع ثلاثلا عوبسلأا 29 28 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع ثلاثلا عوبسلأا 31 30 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع عبارلا عوبسلأا 31 30 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عبارلا عوبسلأا 33 32 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع سمالخا عوبسلأا 33 32 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع سمالخا عوبسلأا 35 34 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع سداسلا عوبسلأا 35 34 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع سداسلا عوبسلأا 37 36 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع عباسلا عوبسلأا 37 36 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عباسلا عوبسلأا 39 38 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع نماثلا عوبسلأا 39 38 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع نماثلا عوبسلأا 41 40 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا رشع عساتلا عوبسلأا 41 40 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عساتلا عوبسلأا 43 42 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلا عوبسلأا 43 42 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلا عوبسلأا 45 44 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو يدالحا عوبسلأا 45 44 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو يدالحا عوبسلأا 47 46 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو يناثلا عوبسلأا 47 46 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو يناثلا عوبسلأا 49 48 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو ثلاثلا عوبسلأا 49 48 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو ثلاثلا عوبسلأا 51 50 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو عبارلا عوبسلأا 51 50 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عبارلا عوبسلأا 53 52 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو سمالخا عوبسلأا 53 52 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو سمالخا عوبسلأا 55 54 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو سداسلا عوبسلأا 55 54 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو سداسلا عوبسلأا 57 56 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو عباسلا عوبسلأا 57 56 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عباسلا عوبسلأا 59 58 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو نماثلا عوبسلأا 59 58 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو نماثلا عوبسلأا 61 60 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نورشعلاو عساتلا عوبسلأا 61 60 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عساتلا عوبسلأا 63 62 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلا عوبسلأا 63 62 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلا عوبسلأا 65 64 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو يدالحا عوبسلأا 65 64 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو يدالحا عوبسلأا 67 66 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو يناثلا عوبسلأا 67 66 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو يناثلا عوبسلأا 69 68 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو ثلاثلا عوبسلأا 69 68 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو ثلاثلا عوبسلأا 71 70 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو عبارلا عوبسلأا 71 70 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عبارلا عوبسلأا 73 72 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو سمالخا عوبسلأا 73 72 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو سمالخا عوبسلأا 75 74 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو سداسلا عوبسلأا 75 74 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو سداسلا عوبسلأا 77 76 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو عباسلا عوبسلأا 77 76 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عباسلا عوبسلأا 79 78 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو نماثلا عوبسلأا 79 78 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو نماثلا عوبسلأا 81 80 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوثلاثلاو عساتلا عوبسلأا 81 80 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عساتلا عوبسلأا 83 82 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوعبرلأا عوبسلأا 83 82 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأا عوبسلأا 85 84 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوعبرلأاو يدالحا عوبسلأا 85 84 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأاو يدالحا عوبسلأا 87 86 4 خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ة ن س ل ا نوعبرلأاو يناثلا عوبسلأا 87 86 4 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأاو يناثلا عوبسلأا 89 88 ريدقتلا يلكلا هقف تايٓلاا ةعجارم ةيعوبسأ ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم ديدجلا ظفحلا ظفحلا ديدجلاعوبسلأا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 يع وبس لأا ميي قتل ا 89 88 ريدقتلا يلكلا هقف تايٓلاا ةعجارم ةيعوبسأ ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم ديدجلا ظفحلا ظفحلا ديدجلاعوبسلأا 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 40 41 42 /84./168/168/168/168/168عومجملا 91 90 ةبلا طلا / بلا طلا ت اظ حلا م سر دلما تا ظح لام 91 90 ةسّردملا/سّردملا ) ( ةسردملا ةريدم/ريدم ) ( ھ / / : يف اررحم م / / : قفاوملا ،دعب اّمأ .هلااو نمو هبحصو هلآ ىلعو للها لوسر ىلع ملاّسلاو ةلاّصلاو نيملاعلا ّبر للهدمحلا تّمتأ/ّمتأ دق ةبلاّطلا/بلاّطلا ّنأب ّرقأ ادّيج اظفح ميركلا نآرقلا نم ءزجلا نم اهظفح/هظفح .هبادآو ديوجّتلا ماكحأ ةاعارم عم .قيفوتلا ّيلو للهاو .هيف امب لمعلاو للها باتك ظفح ةلصاوم يف قيفوّتلاو ةيادهلا اهل/هل وجرأو :ن آر قلا ظ فلح ة ماعل ا ف اد هلأ ا ةنسلا ةسماخلا 27 ءزلجا26 ءزلجا 29 ءزلجا28 ءزلجا : ة س ما لخ ا ة ن سلا يف ةر ر قلم ا ء ا ز ج لأ ا .يمركلا نآرقلا نم ءازجأ 4 ظفح .ءازجأ 4 يمركلا نآرقلا تايآ يناعم ةفرعم :نم بلاطلا نكمتيس سردلا اذه يف 92 تاريدقتلا :لوبقم :ديج:ادج ديج :زاتمم1234 .ظفحلا رتفد يف اهتظفح يتلا تايلآا ددع لّجس:هيبنتلا 93 95 94 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف لولأا عوبسلأا 95 94 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 لولأا عوبسلأا 97 96 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف يناثلا عوبسلأا 97 96 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 يناثلا عوبسلأا 99 98 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف ثلاثلا عوبسلأا 99 98 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 ثلاثلا عوبسلأا 101 100 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف عبارلا عوبسلأا 101 100 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عبارلا عوبسلأا 103 102 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف سمالخا عوبسلأا 103 102 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 سمالخا عوبسلأا 105 104 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف سداسلا عوبسلأا 105 104 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 سداسلا عوبسلأا 107 106 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف عباسلا عوبسلأا 107 106 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عباسلا عوبسلأا 109 108 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نماثلا عوبسلأا 109 108 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نماثلا عوبسلأا 111 110 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف عساتلا عوبسلأا 111 110 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 عساتلا عوبسلأا 113 112 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشاعلا عوبسلأا 113 112 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشاعلا عوبسلأا 115 114 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع يدالحا عوبسلأا 115 114 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع يدالحا عوبسلأا 117 116 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع يناثلا عوبسلأا 117 116 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع يناثلا عوبسلأا 119 118 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع ثلاثلا عوبسلأا 119 118 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع ثلاثلا عوبسلأا 121 120 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع عبارلا عوبسلأا 121 120 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عبارلا عوبسلأا 123 122 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع سمالخا عوبسلأا 123 122 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع سمالخا عوبسلأا 125 124 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع سداسلا عوبسلأا 125 124 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع سداسلا عوبسلأا 127 126 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع عباسلا عوبسلأا 127 126 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عباسلا عوبسلأا 129 128 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع نماثلا عوبسلأا 129 128 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع نماثلا عوبسلأا 131 130 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف رشع عساتلا عوبسلأا 131 130 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 رشع عساتلا عوبسلأا 133 132 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلا عوبسلأا 133 132 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلا عوبسلأا 135 134 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو يدالحا عوبسلأا 135 134 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو يدالحا عوبسلأا 137 136 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو يناثلا عوبسلأا 137 136 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو يناثلا عوبسلأا 139 138 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو ثلاثلا عوبسلأا 139 138 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو ثلاثلا عوبسلأا 141 140 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو عبارلا عوبسلأا 141 140 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عبارلا عوبسلأا 143 142 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو سمالخا عوبسلأا 143 142 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو سمالخا عوبسلأا 145 144 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو سداسلا عوبسلأا 145 144 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو سداسلا عوبسلأا 147 146 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو عباسلا عوبسلأا 147 146 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عباسلا عوبسلأا 149 148 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو نماثلا عوبسلأا 149 148 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو نماثلا عوبسلأا 151 150 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نورشعلاو عساتلا عوبسلأا 151 150 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نورشعلاو عساتلا عوبسلأا 153 152 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلا عوبسلأا 153 152 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلا عوبسلأا 155 154 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو يدالحا عوبسلأا 155 154 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو يدالحا عوبسلأا 157 156 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو يناثلا عوبسلأا 157 156 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو يناثلا عوبسلأا 159 158 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو ثلاثلا عوبسلأا 159 158 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو ثلاثلا عوبسلأا 161 160 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو عبارلا عوبسلأا 161 160 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عبارلا عوبسلأا 163 162 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو سمالخا عوبسلأا 163 162 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو سمالخا عوبسلأا 165 164 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو سداسلا عوبسلأا 165 164 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو سداسلا عوبسلأا 167 166 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو عباسلا عوبسلأا 167 166 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عباسلا عوبسلأا 169 168 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو نماثلا عوبسلأا 169 168 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو نماثلا عوبسلأا 171 170 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوثلاثلاو عساتلا عوبسلأا 171 170 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوثلاثلاو عساتلا عوبسلأا 173 172 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوعبرلأا عوبسلأا 173 172 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأا عوبسلأا 175 174 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوعبرلأاو يدالحا عوبسلأا 175 174 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبرلأاو يدالحا عوبسلأا 177 176 5 ة ن س ل ا خيراتلاو مويلاةطشنلأاءزجلاةحفصلا نمىلإ مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ديدجلا ظفحلا ديدجلا ظفحلا ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم مويلا خيراتلا ةيعوبسأ ةعجارم تايلآا هقف نوعبرلأاو يناثلا عوبسلأا 177 176 5 ة ن س ل ا ةروسلا تايلآاريدقتلاسردملا ةظحلامعيقوتلانمىلإ /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 /4 نوعبارلاو يناثلا نوعبرلأاو 179 178 ريدقتلا يلكلا هقف تايٓلاا ةعجارم ةيعوبسأ ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم ديدجلا ظفحلا ظفحلا ديدجلاعوبسلأا 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 يع وبس لأا ميي قتل ا 179 178 ريدقتلا يلكلا هقف تايٓلاا ةعجارم ةيعوبسأ ةعجارم ميدقلا ظفحلا ةعجارم ديدجلا ظفحلا ظفحلا ديدجلاعوبسلأا 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 40 41 42 /84./168/168/168/168/168عومجملا 181 180 ةبلا طلا / بلا طلا ت اظ حلا م سر دلما تا ظح لام 181 180 « ةسّردملا/سّردملا ) ( ةسردملا ةريدم/ريدم ) ( ھ / / : يف اررحم م / / : قفاوملا ،دعب اّمأ .هلااو نمو هبحصو هلآ ىلعو للها لوسر ىلع ملاّسلاو ةلاّصلاو نيملاعلا ّبر للهدمحلا تّمتأ/ّمتأ دق ةبلاّطلا/بلاّطلا ّنأب ّرقأ ادّيج اظفح ميركلا نآرقلا نم ءزجلا نم اهظفح/هظفح .هبادآو ديوجّتلا ماكحأ ةاعارم عم .قيفوتلا ّيلو للهاو .هيف امب لمعلاو للها باتك ظفح ةلصاوم يف قيفوّتلاو ةيادهلا اهل/هل وجرأو .َينِعَمْجَأ ِهِبْحَصَو ِهِلآَو ٍدَّمَحُم اَنِلوُسَر ىَلَع ُمَلَّسلاَو ُةَلَّصلاَو ،َينَِلاَعْلا ِّبَر ِِل ُدْمَحـْلَا ،ُميِحَّرلا ُباَّوَّتلا َتْنَأ َكَّنِإ اَنْيَلَع ْبُتَو ،ُميِلَعْلا ُعيِمَّسلا َتْنَأ َكَّنِإ اَّنِم ْلَّبَقَت اَنَّبَر َّمُهَّللَا اَنْمَحْرا َّمُهَّللَا ،ِميِظَعْلا ِنآْرُقْلا ِةَكَرَبِب ٍميِقَتْسُم ٍطاَرِص ىَلِإَو ِّقَْلا ىَلِإ اَنْقِّفَوَو اَنِدْهاَو ُهْنِم اَنْمِّلَعَو اَنيِّسُن اَم ُهْنِم اَنْرِّكَذ َّمُهَّللا ،ًةَمْحَرَو ىًدُهَو اًروُنَو اًماَمِإ اَنَل ُهْلَعْجاَو ِنآْرُقْلاِب .َينَِلاَعْلا َّبَر اَي ًةَّجُح اَنَل ُهْلَعْجاَو ِراَهَّنلا َفاَرْطَأَو ِلْيَّللا َءاَنآ ُهَتَوَلِت اَنْقُزْراَو اَنْلِهَج اَم اَنْسِبْلَأَو ،ِنآْرُقْلا ِةَفاَرَشِب اَنْفِّرَشَو ،ِنآْرُقْلا ِةَماَرَكِب اَنْمِرْكَأَو ،ِنآْرُقْلا ِةَنْيِزِب اَّنِّيَز َّمُهَّللَا ِباَذَعَو اَيْنُّدلا ِءَلَب ِّلُك ْنِم اَنِفاَعَو ،ِنآْرُقْلا ِةَعاَفَشِب َةَّنَلجا اَنْلِخْدَأَو ،ِنآْرُقْلا ِةَعْلِخِب .ِنآْرُقْلا ِةَمْرُحِب ِةَرِخْلا ىَلَعَو ،اًعيِفَش ِةَماَيِقْلا يِفَو ،اًسِنْؤُم ِرْبَقْلا يِفَو ،اًنيِرَق اَيْنُّدلا يِف اَنَل َنآْرُقْلا ِلَعْجا َّمُهَّللَا ًليِلَد اَهِّلُك ِتاَرْيَخْلا ىَلِإَو ،اًباَجِحَو اًرْتِس ِراَّنلا َنِمَو ،اًقيِفَر ِةَّنَْلجا ىَلِإَو ،اًروُن ِطاَرِّصلا .ُيمِرَك اَي َكِمَرَكَو َكِدوُجَو َكِلْضَفِب اًماَمِإَو ِةَليِضَفِب اَنِتاَجَرَد ْعَفْراَو ،ِنآْرُقْلا ِةَماَرَكِب ِناَريِّنلا َنِم اَنَِّنَو ،ِنآْرُقْلا ِةَياَدِهِب اَنِدْها َّمُهَّللَا .ِناَسْحْلاَو ِلْضَفلا اَذ اَي ِنآْرُقْلا ِةَوَلِتِب اَنِتاَئِّيَس اَّنَع ْرِّفَكَو ،ِنآْرُقْلا .ِراَّنلا َباَذَع اَنِقَو ًةَنَسَح ِةَرِخْلا يِفَو ًةَنَسَح اَيْنُّدلا يِف اَنِتآ اَنَّبَر اَّمَع ِةَّزِعلا ِّبَر َكِّبَر َناَحْبُس .َمَّلَسَو ِهِبْحَصَو ِهِلآ ىَلَعَو ٍدَّمَحُم اَنِدِّيَس ىَلَع ُلا ىَّلَصَو .َينِمـَلاَعْلا ِّبَر ِِل ُدْمَحـْلاَو َينِلَسْرُمـْلا ىَلَع ٌمَلَسَو ،َنوُفِصَي نآر قلا م تخ ءاع د 183182 ددعلاعوضوملاةجردلاريدقتلا ۱ديدجلا ظفحلا ۲ديدجلا ظفحلا ةعجارم ۳ميدقلا ظفحلا ةعجارم ٤ةيعوبسأ ةعجارملا 5تايلا هقف ددعلاعوضوملاةجردلاريدقتلا ۱ديدجلا ظفحلا ۲ديدجلا ظفحلا ةعجارم ۳ميدقلا ظفحلا ةعجارم ٤ةيعوبسأ ةعجارملا 5تايلا هقف خيراتلاءزجلا ۱9 ۲0 ۲۱ ۲۲ ۲۳ ۲٤ ۲5 ۲6 ۲7 ۲8 ۲9 ةسماخلا ةنسلا ىلإ ةعبارلا ةنسلا نم تاريدقتلا نايب ةعبارلا ةنسلا ةسمالخا ةنسلا 183182 خيراتلاءزجلا۱ أرقم۲ أرقم۳ أرقم٤ أرقم5 أرقم6 أرقم7 أرقم8 أرقم 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 ةسماخلا ىلإ ةعبارلا ةنسلا نم ةررقملا ءازجلأل ةعجارملا لودج ةيفاضلإا ةطشنلأا PB 184 Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________ Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: _______________________________ Tarikh Penerimaan: _______________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_PendidikanMoral_1kuy2azQ8RFrLb42vhK2cwAAadrtqdJzR.pdf

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH ILUSTRATOR Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2017 Nur Munirah Teoh binti Abdullah Mohd Hilmie bin Mohd Mokhtar Vijayaletcmy a/p Muniyandy Azihani binti Md. Mizan Nor Azita binti Umar Jamilatul Salwa binti Shahrul Izmawati binti Ismail Nurfatin Nadiah binti Tukiran PENULIS EDITOR PEREKA BENTUK Prelim NC zainon.indd 1 30/10/17 9:10 am KK 370-221-0102011-49-1649-30101 ISBN 978-983-49-1649-7 Cetakan Pertama 2017 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2017 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. Telefon: 03-21479000 (8 talian) Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Visual Print Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Optima Saiz Muka Taip Teks: 11/14 poin Dicetak oleh: Percetakan Zainon Kassim Sdn. Bhd. No. 1, 2, 4 & 6, Tingkat Kilang, Kawasan Perindustrian Ringan Jelapang, 30100 Ipoh, Perak Darul Ridzuan. PENGHARGAAN NO. SIRI BUKU: 0059 Penghasilan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Oleh itu, penulis merakamkan penghargaan dan jutaan terima kasih kepada semua pihak yang telah bersama-sama memberikan sumbangan sehingga buku ini sempurna diterbitkan. Sekalung penghargaan dan ucapan terima kasih ditujukan kepada semua yang berikut: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka. • SMK Datok Lokman, Kuala Lumpur. • SMK Sultan Ibrahim, Kulai, Johor. • Polis Diraja Malaysia. • Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia. • Kementerian Kesihatan Malaysia. • Jabatan Imigresen Malaysia. • Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia. • Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia. • Majlis Adat Istiadat Sarawak. • Tourism Malaysia. • Jabatan Perpaduan Negara dan Integrasi Nasional. • Kumpulan Budaya Sari. KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA Prelim NC zainon.indd 2 27/10/17 7:22 pm KANDUNGAN PENDAHULUAN BIDANG 1: PENGENALAN MORAL Unit 1: Sumber Moral Asas Pembentukan Akhlak Mulia BIDANG 2: DIRI, KELUARGA DAN PERSAHABATAN Unit 2: Agama atau Kepercayaan Membentuk Keperibadian Mulia Unit 3: Tanggungjawab Diri Terlaksana Hidup Makin Bahagia Unit 4: Tanggungjawab Diri Membentuk Keluarga Bahagia Unit 5: Adab Dijaga, Persahabatan Terbela BIDANG 3: HUBUNGAN ANTARA DIRI, KOMUNITI DAN MASYARAKAT Unit 6: Jiran Sepakat Membawa Berkat Unit 7: Masyarakat Penyayang Tonggak Aspirasi Negara Unit 8: Perkhidmatan Awam Pemangkin Pembangunan Negara Unit 9: Hargai Alam Warisan Kita Unit 10: Gaya Hidup Sihat dan Selamat Menjamin Keharmonian Bersama BIDANG 4: MORAL, PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG Unit 11: Adab di Tempat Awam Dijaga, Nikmat Hidup Dirasai Bersama Unit 12: Etika dan Undang-undang Siber Membantu Pembentukan Jati Diri Unit 13: Keselamatan di Jalan Raya Tanggungjawab Bersama Unit 14: Menangani Konflik Identiti Diri Asas Pembentukan Personaliti Unit 15: Hak Asasi Manusia Dilindungi Bersama SENARAI RUJUKAN INDEKS KANDUNGAN iv 1 11 21 31 45 59 73 87 101 115 129 143 157 171 185 199 201 iv 1 11 21 31 45 59 73 87 101 115 129 143 157 171 185 199 201 iii Prelim NC zainon.indd 3 30/10/17 9:10 am iv Buku Teks Pendidikan Moral Tingkatan 2 ini ditulis berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Pendidikan Moral Tingkatan 2 Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM). Buku ini berteraskan matlamat mata pelajaran Pendidikan Moral untuk membentuk insan berakhlak mulia dan berintegriti yang berpegang pada nilai universal berasaskan prinsip moral dan menyumbang ke arah perpaduan dan kesejahteraan negara serta masyarakat global. Buku teks ini berfokus pada empat bidang, iaitu Bidang 1: Pengenalan Moral, Bidang 2: Diri, Keluarga dan Persahabatan, Bidang 3: Hubungan antara Diri, Komuniti dan Masyarakat dan Bidang 4: Moral, Peraturan dan Undang-undang. Bidang-bidang ini dibahagikan kepada 15 unit yang boleh berdiri sendiri sebagai satu pembelajaran. Bagi memudahkan proses pembelajaran dan pemudahcaraan, setiap unit mempunyai enam bahagian, iaitu rangsangan, konsep, pengukuhan, pengayaan, pemulihan dan penilaian. Pada akhir buku teks terdapat senarai rujukan dan indeks. Setiap unit mempunyai ciri seperti yang berikut: PENDAHULUAN RANGSANGAN PENGAYAAN PEMULIHAN Setiap unit akan dimulakan dengan halaman rangsangan. Halaman ini mengandungi gambar, hasil pembelajaran murid dan cadangan nilai. Gambar yang terdapat pada halaman ini boleh dijadikan set induksi untuk memulakan sesi pembelajaran dalam unit tersebut. Cadangan nilai perlu diterapkan dalam setiap aktiviti pembelajaran. Bahagian ini bertujuan untuk meluaskan pengetahuan dan pengalaman serta mengukuhkan kemahiran yang sedang dipelajari oleh murid. Bahagian ini mengandungi pelbagai aktiviti dan latihan yang mencabar minda murid. Bahagian ini bertujuan untuk membantu murid memahami sesuatu konsep dan kemahiran yang dipelajari dengan mudah. Sehubungan dengan itu, bahagian ini menyediakan aktiviti dan latihan yang lebih mudah untuk dilaksanakan oleh murid. KONSEP PENGUKUHAN PENILAIAN Bahagian ini bertujuan untuk membantu murid mengetahui dan memahami kandungan yang ada pada setiap unit. Bahagian ini juga merangkumi semua standard pembelajaran yang diperlukan dalam setiap unit. Bahagian ini bertujuan untuk memantapkan pengetahuan dan kemahiran yang dikuasai oleh murid. Pelbagai aktiviti dan latihan diadakan untuk murid mengukuhkan pemahaman mereka terhadap kandungan yang dipelajari. Bahagian ini bertujuan untuk menilai pemahaman murid tentang konsep dan kemahiran yang dipelajari. Bahagian ini lebih berfokuskan penilaian sumatif. Latihan yang disediakan menjurus kepada pelbagai bentuk instrumen. Prelim NC zainon.indd 4 30/10/17 9:10 am Penulisan buku teks Pendidikan Moral Tingkatan 2 memberikan fokus utama untuk membentuk insan yang berakhlak mulia. Sehubungan dengan itu, buku teks ini menekankan tiga domain moral, iaitu penaakulan moral, emosi moral dan perlakuan moral dalam kalangan murid. Ketiga-tiga domain ini diterapkan melalui pelbagai jenis aktiviti dan latihan yang disediakan dalam buku ini. Guru boleh mengubah suai aktiviti dan latihan agar sesuai dengan tahap kecerdasan, kebolehan dan keadaan persekitaran murid. Antara aktiviti yang terdapat dalam buku teks ini termasuklah main peranan, sketsa, projek dan perbahasan. Aktiviti dan latihan yang terdapat dalam buku teks ini memberikan peluang kepada murid untuk berkomunikasi, berkolaboratif, memberikan maklum balas yang menjurus ke arah pemikiran yang kritis dan kreatif. Murid juga dapat mengaitkan isi pelajaran dengan kehidupan mereka, isu tempatan mahupun global. Guru juga tidak terikat untuk menggunakan semua aktiviti dan latihan yang terdapat dalam buku ini. Guru boleh memilih dan menyesuaikannya mengikut keupayaan dan kebolehan murid. Selaras dengan hasrat KSSM untuk melahirkan murid yang mempunyai Kemahiran Pembelajaran Abad ke-21, buku teks ini turut memberikan fokus pada empat tahap pemikiran dalam Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT), iaitu mengaplikasi, menganalisis, menilai dan mencipta. Kemahiran lain yang turut diterapkan dalam buku teks ini ialah Kemahiran Teknologi Maklumat dan Komunikasi, Kemahiran Kajian Masa Depan, Kemahiran Penyelesaian Konflik dan Kemahiran Kreativiti. Buku teks ini juga menyediakan alat berfikir yang pelbagai seperti peta pemikiran dan soalan aras tinggi untuk menggalakkan murid berfikir dalam setiap unit. Selain itu, kandungan buku teks ini juga menyediakan maklumat tambahan bagi menjanakan idea murid. Yang berikut merupakan penerangan berkaitan dengan perkara tersebut. Ikon KBAT Meningkatkan keupayaan dan kebolehan sedia ada pada murid untuk berfikir secara kreatif, kritis dan inovatif. Ikon Uji Minda Menguji kefahaman dan memperkukuh pembelajaran murid serta menggalakkan kemahiran berfikir. Ikon QR Code Mengandungi maklumat tambahan dan contoh jawapan pada bahagian akhir buku sebagai panduan kepada guru dan murid. QR Code perlu diimbas dengan menggunakan alat semasa bagi mengetahui maklumat yang terdapat di dalamnya. v Imbas Saya Prelim NC zainon.indd 5 30/10/17 9:10 am vi Penulis berharap agar buku ini dapat mendidik murid untuk mengetahui dan memahami konsep moral, dilema dan isu-isu moral dalam kehidupan seharian serta membentuk murid menjadi insan yang berakhlak mulia dan berintegriti. Buku ini juga dapat membantu murid untuk menyelesaikan sesuatu masalah atau membuat keputusan berasaskan prinsip-prinsip moral yang dipelajari. Murid juga diharapkan dapat menyumbang ke arah perpaduan dan kesejahteraan negara serta masyarakat global. Nur Munirah Teoh binti Abdullah Mohd Hilmie bin Mohd Mokhtar Vijayaletcmy a/p Muniyandy Ikon Info Memberikan maklumat tambahan kepada murid berkaitan dengan topik yang dibincangkan. INFO Ikon Nota Guru Memberikan maklumat tambahan dan panduan kepada guru untuk melaksanakan sesuatu aktiviti serta mengingatkan murid tentang aspek keselamatan dan peralatan yang perlu dibawa semasa melaksanakan sesuatu aktiviti. Ikon Aktiviti Meningkatkan keupayaan berfikir dan pemahaman murid melalui aktiviti yang dibincangkan. Ikon Refleksi Mengingatkan murid agar dapat mengaplikasikan nilai yang diperoleh daripada pembelajaran dalam kehidupan seharian. REFLEKSI REFLEKSI Ikon Renungan Mengandungi kata-kata hikmah untuk murid bermuhasabah diri dan seterusnya membantu murid menjadi seorang insan yang bermoral. Kata-kata hikmah ini dipetik daripada pelbagai sumber. Renungan Renungan Prelim NC zainon.indd 6 30/10/17 9:10 am PENGENALAN MORAL UNIT 1 Dalam unit ini, saya belajar tentang: • sumber moral • sumber agama atau kepercayaan yang menjadi asas kepada prinsip moral • norma masyarakat Malaysia yang menjadi sumber moral • kepentingan sumber moral bagi membentuk insan bermoral • mengekspresikan perasaan apabila membuat tindakan berdasarkan sumber moral • mengamalkan sikap berdasarkan sumber moral dalam hidup bermasyarakat 1 Cadangan Nilai: • Kepercayaan kepada Tuhan • Hormat • Toleransi • Rasional • Kesederhanaan Unit 1 NC.indd 1 24/10/17 9:21 am KONSEP Sumber moral ialah bahan rujukan yang menjadi panduan dalam pembentukan keperibadian diri seseorang individu. Sumber moral menerangkan asas nilai-nilai murni yang perlu dipupuk, dihayati dan dipraktikkan dalam kehidupan manusia. Sumber moral juga membentuk keperibadian dan tingkah laku individu. Antara sumber moral termasuklah agama, kepercayaan, norma masyarakat dan prinsip Rukun Negara. AGAMA KEPERCAYAAN Contoh sumber agama: • Islam - Al-Quran • Kristian - Bible • Buddha - Tripitaka • Hindu - Bhagavad Gita • Sikh - Sri Guru Granth Sahib Contoh sumber kepercayaan: • Confucius - Lun Yu • Taoisme - Tao Te Ching • Kepercayaan orang asli di Semenanjung Malaysia • Kepercayaan pribumi Sabah dan Sarawak NORMA MASYARAKAT RUKUN NEGARA Contoh norma masyarakat: • Peraturan, undang-undang, pantang larang dan adat resam masyarakat • Kepercayaan kepada Tuhan • Kesetiaan kepada raja dan negara • Keluhuran perlembagaan • Kedaulatan undang-undang • Kesopanan dan kesusilaan SUMBER MORAL 2 Unit 1 NC.indd 2 24/10/17 9:21 am 3 Semua agama dan kepercayaan menuntut penganutnya berbuat baik kepada semua makhluk di dunia ini. Setiap agama dan kepercayaan mempunyai sumber rujukan untuk penganutnya sebagai panduan amalan dalam kehidupan. Contoh nilai, pemikiran dan perlakuan daripada sumber moral berdasarkan agama atau kepercayaan adalah seperti yang berikut. “Saya baik kepada mereka yang baik kepada Saya; Saya baik kepada mereka walaupun mereka benci kepada Saya. Apa yang Saya beri, Saya akan terima. Sehingga semua menjadi baik.” (Tao Te Ching 49:2) Sumber: Federation of Taoist Association Malaysia “Sesungguhnya Allah menyuruh berlaku adil dan berbuat kebaikan serta memberi bantuan kepada kaum kerabat; dan melarang daripada melakukan perbuatan-perbuatan yang keji dan mungkar serta kezaliman. Ia mengajar kamu (dengan suruhan dan larangan-Nya ini), supaya kamu mengambil peringatan mematuhi-Nya.” (Surah al-Nahl 16:90) Sumber: Tafsir Pimpinan ar-Rahman kepada Pengertian al-Quran (30 Juz) Pemikiran manusia sukar untuk diawasi dan akan sentiasa mengembara sesuka hati. Oleh itu, seorang yang bijaksana sentiasa sedar akan pemikirannya sama ada pemikirannya baik atau tidak. Pemikiran yang baik akan selalu membawa kebahagiaan. (Dhammapada Ayat 36) Sumber: Young Buddhist Association of Malaysia Setiap peranan yang dipikul mempunyai tanggungjawabnya. Laksanakan tanggungjawab anda sebaiknya tanpa mengharapkan balasan. Anda mempunyai hak untuk melaksanakan tugas yang ditetapkan, tetapi anda tidak berhak mendapat hasil tugasan tersebut. Jangan sekali-kali menganggap diri anda sebagai punca hasil tugasan tersebut, mahupun mengelak diri daripada melakukan tanggungjawab anda. Memenuhi tanggungjawab adalah satu ibadah. (Bhagavad Gita Bab 2: Ayat 47) Sumber: Malaysia Hindu Sangam Seorang Sikh yang berjuang untuk mendekatkan diri dengan pencipta, akan mengamalkan nilai-nilai murni, mencari nafkah secara jujur dan berkhidmat demi kemanusiaan supaya dapat meninggalkan bumi ini sebagai satu tempat yang lebih baik daripada apa yang diwarisinya dahulu. (Sri Guru Granth Sahib MS 1245) Sumber: Malaysian Gurdwaras Council Apabila kamu mengadakan jamuan, jemputlah mereka yang miskin, kelaparan, tidak larat, tidak boleh berjalan dan buta, kamu akan dirahmati. Walaupun mereka tidak dapat balas balik kebaikan kamu, kamu akan dibayar ketika hari pembalasan. (Luke 14:13-14) Sumber: Church of the Good Shepherd Unit 1 NC.indd 3 24/10/17 9:21 am Terdapat banyak kepentingan apabila sumber moral yang berasaskan agama, kepercayaan, norma masyarakat dan Rukun Negara dipatuhi dan diamalkan. Pantang larang wanita mengandung: 1. Dilarang makan pucuk paku kerana susu badan akan menjadi masam. 2. Dilarang makan haiwan buruan yang dibunuh di dalam hutan kerana anak di dalam kandungan akan melecur seluruh badan. Pantang larang kepada suami wanita mengandung: 1. Tidak boleh memotong kayu yang bertindan kerana dikhuatiri bibir anak menjadi sumbing. 2. Tidak boleh mengecat kerana dikhuatiri anak diiringi minyak. 3. Tidak boleh menghadiri upacara kematian kerana dikhuatiri anak mendapat penyakit. Sumber: Majlis Adat Istiadat Sarawak Sumber rujukan dan panduan moral bagi seluruh rakyat Malaysia. Setiap warganegara Malaysia perlu mematuhi dan mengamalkannya. • Memberikan panduan kepada pengamalnya. KEPENTINGAN SUMBER MORAL Selain agama dan kepercayaan, pantang larang dan Rukun Negara juga menjadi sumber rujukan moral. PANTANG LARANG KAUM MELANAU 4 • Menyedarkan tanggungjawab individu kepada keluarga, masyarakat dan negara. • Menerapkan nilai-nilai murni dalam pembentukan akhlak mulia. • Melahirkan rakyat yang berkeperibadian tinggi. • Memupuk perpaduan dan keharmonian negara. Marilah kita bersama-sama menjadikan agama, kepercayaan, norma masyarakat dan Rukun Negara sebagai sumber moral dalam kehidupan. Oleh itu, nilai seperti kepercayaan kepada Tuhan, hormat, toleransi, rasional dan kesederhanaan dapat dipraktikkan oleh setiap individu pada setiap hari. Maka, kehidupan kita akan menjadi lebih tenang dan bahagia. Rukun Negara Unit 1 NC.indd 4 24/10/17 9:21 am 5 PENGUKUHAN A. Baca dan fahami lima hubungan sesama manusia berdasarkan sumber moral. Kemudian, jawab soalan yang berikut. Hubungan antara saudara yang lebih tua dengan saudara muda Saudara yang lebih tua mestilah murah hati dan saling membantu. Saudara muda pula mestilah patuh dan hormat kepada saudara yang lebih tua. Ikatan persaudaraan menjadi lebih kukuh dan berpanjangan. Hubungan antara sahabat Sahabat mestilah jujur dan mempunyai semangat bermasyarakat. Sediakan peta pemikiran cara anda mengamalkan nilai murni berasaskan agama atau kepercayaan. Bentangkan peta pemikiran tersebut secara kreatif. Hubungan antara bapa dengan anak Bapa memberikan kasih sayang dan anak pula perlulah bertanggungjawab supaya hubungan erat terjalin. 1.1.2, 1.1.3, 1.1.4 5 2 3 4 1. Huraikan sikap positif yang boleh dijadikan asas kepada prinsip-prinsip moral. 2. Bincangkan kepentingan sikap tersebut bagi membentuk insan bermoral. Hubungan antara pemerintah dengan rakyat Pemerintah hendaklah berperikemanusiaan dan rakyat harus taat setia. Jika hubungan antara pemerintah dengan rakyat baik, negara akan sejahtera dan aman. 1 Hubungan antara suami dengan isteri Suami mestilah jujur dan isteri mestilah setia demi keharmonian keluarga. 5 Unit 1 NC.indd 5 24/10/17 9:21 am 6 B. Secara berkumpulan, pilih tiga pantang larang dan adat resam di bawah. Bincangkan kebaikannya dalam pembentukan tingkah laku bermoral. Bentangkan dapatan tersebut di dalam kelas. Kamu tidak akan dihukum kerana sifat marah kamu tetapi kamu akan dihukum oleh sikap marah kamu itu sendiri. Gautama Buddha Renungan Renungan Kumpulkan maklumat tentang kepercayaan, pantang larang dan adat resam masyarakat pribumi di Sabah dan Sarawak. Senaraikan pengajaran yang diperoleh jika semua kepercayaan dan pantang larang tersebut dipatuhi. Bentangkan maklumat tersebut secara kreatif. 6 1.1.1, 1.1.2, 1.1.3, 1.1.4 Kaum India melakukan amalan sujud kaki. Sumber: Malaysia Hindu Sangam Kaum Cina melakukan upacara Cheng Beng, iaitu upacara pembersihan dan sembahyang di kubur nenek moyang. Sumber: Malaysia Customs and Etiquette: A Practical Handbook, 1991 Kaum Sikh melakukan upacara Naamkaran, iaitu upacara memberikan nama kepada bayi yang baru lahir. Sumber: Malaysian Gurdwaras Council Kaum Melayu melarang seseorang mengetip kuku pada waktu malam. Sumber: Kepercayaan dan Pantang Larang, 1999 Kaum Semai akan menangguhkan semua aktiviti harian ketika berlakunya kematian. Sumber: Budaya, Pantang Larang dan Amalan Kesihatan Orang Asli Semenanjung Malaysia, 1998 1 2 3 4 5 Unit 1 NC.indd 6 24/10/17 9:21 am PENGAYAAN 77 A. Berdasarkan maklumat di bawah, anjurkan satu forum bertajuk ‘Agama, Kepercayaan dan Norma Masyarakat Asas Perpaduan’. PANDUAN PELAKSANAAN FORUM 1. Bentuk empat kumpulan. Setiap kumpulan akan membincangkan satu topik seperti yang di bawah: KUMPULAN TOPIK Kumpulan A Sumber moral berdasarkan agama dan kepercayaan masyarakat Malaysia. Kumpulan B Norma masyarakat Malaysia yang menjadi sumber moral. Kumpulan C Kepentingan sumber moral dalam membentuk insan bermoral. Kumpulan D Cara-cara memupuk perpaduan dalam hidup bermasyarakat. 2. Setiap kumpulan melantik seorang wakil sebagai panel. 3. Lantik seorang pengerusi forum yang akan mempengerusikan forum. 4. Pengerusi forum mengemukakan soalan kepada panel mengikut topik yang dibincangkan dalam kumpulan. 5. Setiap panel diberi masa selama lima minit untuk mengupas topik yang dikemukakan. 6. Murid-murid lain akan mendengar dan mencatat isi-isi yang dibincangkan oleh panel. Bagaimanakah sumber moral dapat membentuk perlakuan anda dalam kehidupan seharian? Selepas aktiviti forum dijalankan, berikan rumusan anda berdasarkan isu-isu yang dikemukakan oleh panel. 1.1.1, 1.1.2, 1.1.3, 1.1.4 Unit 1 NC.indd 7 24/10/17 9:21 am 8 B. Baca dan fahami upacara perkahwinan dalam kalangan penganut agama Hindu. Berdasarkan contoh di atas, hasilkan satu rakaman video tentang upacara perkahwinan dalam keluarga anda. Bentangkan rakaman video perkahwinan tersebut di dalam kelas. Kongsikan perasaan anda selepas mengetahui pelbagai amalan tradisi yang membentuk tingkah laku bermoral. Merisik, iaitu mencari pasangan yang sesuai untuk bakal pengantin. Kunjungan keluarga ke rumah pengantin lelaki dan pengantin perempuan. Upacara Nicayyathartham, iaitu mengikat janji antara kedua-dua keluarga. Penyediaan Thaali Suci oleh keluarga pengantin lelaki. Mengedarkan kad jemputan perkahwinan. Upacara Mukurtha Kaal, iaitu tanda bermulanya upacara perkahwinan. Upacara mengikat Thaali Suci, iaitu mengesahkan pengantin sebagai suami isteri. Upacara sujud kaki oleh pasangan pengantin kepada ibu bapa masing-masing dan orang yang lebih tua dalam keluarga. 1.1.3, 1.1.5 Ihsan: Prashanthni a/p Manikam dan Kovalan a/l Krishnan Sumber: Malaysia Hindu Sangam Upacara Parisam, iaitu hantaran hadiah perkahwinan ke rumah pengantin perempuan. Terangkan perasaan anda apabila upacara perkahwinan dan pantang larang dijalankan mengikut tradisi keluarga. REFLEKSI REFLEKSI Unit 1 NC.indd 8 24/10/17 9:21 am 9 PEMULIHAN Baca dan lakonkan cerita di bawah. Pada suatu hari, Buddha berkhutbah di hadapan sekumpulan pengikutnya. Semasa sedang berucap, Buddha berasa dahaga dan meminta salah seorang pengikutnya mengambil air daripada tasik berhampiran. Ketika pengikut Buddha sampai di tasik, sekumpulan gajah sedang minum air di situ. Dia kembali dan memberitahu Buddha. Kemudian, dia pergi ke tasik sekali lagi dan mendapati air di tasik itu keruh dan tidak boleh diminum. Pengikut Buddha itu kembali memberitahu Buddha. Buddha menasihati pengikutnya itu supaya bersabar. Pengikut Buddha itu kembali ke tasik dan mendapati air di tasik sudah jernih. Dia mengambil air daripada tasik itu dan memasukkannya ke dalam bekas yang dibawa. Kemudian, dia memberikan air tersebut kepada Buddha. Buddha tersenyum sambil berkata, “Kamu telah membuat keputusan yang betul.” Sumber: Cerita-cerita Zen 1.1.2, 1.1.3, 1.1.4 Kumpulkan cerita berkaitan dengan amalan murni mengikut agama atau kepercayaan anda. Pamerkan koleksi cerita tersebut di Sudut Pendidikan Moral di sekolah anda. REFLEKSI REFLEKSI Apakah pengajaran yang anda peroleh daripada cerita di atas? 9 Unit 1 NC.indd 9 24/10/17 9:21 am PENILAIAN 10 10 Marcus: Saya tidak lagi menuturkan kata-kata yang menyakiti perasaan orang lain. Ayah menjelaskan bahawa ajaran Kristian melarang kita menyinggung perasaan orang lain dengan kata-kata dan perlakuan yang berniat jahat. Kevin: Saya gembira dengan perubahan perlakuan kamu itu, Marcus. A. Baca perbualan di bawah dan jawab soalan yang berikut. 1. Nyatakan pengajaran yang anda peroleh daripada perbualan di atas. 2. Huraikan perlakuan moral yang boleh anda amalkan dengan rakan-rakan dan warga sekolah. 3. Jelaskan kepentingan sumber moral kepada masyarakat. 4. Jelaskan nilai-nilai murni yang boleh dipraktikkan sebagai seorang yang berpegang pada amalan sumber moral apabila hidup dalam masyarakat pelbagai kaum. B. Gambar di bawah menunjukkan amalan adat resam semasa perayaan oleh salah satu kaum di Malaysia. Bagaimanakah adat resam dan pantang larang dapat memupuk perpaduan dalam kalangan masyarakat Malaysia? Huraikan dengan contoh yang sesuai. Unit 1 NC.indd 10 24/10/17 9:21 am AGAMA ATAU KEPERCAYAAN MEMBENTUK KEPERIBADIAN MULIA DIRI, KELUARGA DAN PERSAHABATAN UNIT 2 Dalam unit ini, saya belajar tentang: • keperibadian diri • ciri individu yang mempunyai pegangan agama atau kepercayaan • kesan jika tiada pegangan agama atau kepercayaan dalam pembentukan keperibadian diri • kepentingan pegangan agama atau kepercayaan dalam pembentukan keperibadian diri • perasaan apabila melaksanakan ajaran agama atau kepercayaan dalam pembentukan keperibadian diri • perlakuan berdasarkan ajaran agama atau kepercayaan dalam pembentukan keperibadian diri Cadangan Nilai: • Kepercayaan kepada Tuhan • Harga diri • Hemah tinggi • Kesederhanaan • Bertanggungjawab 11 Unit 2 NC.indd 11 24/10/17 9:21 am KONSEP Setiap agama atau kepercayaan menyeru penganutnya agar patuh pada ajaran agama dan kepercayaan masing-masing. Agama atau kepercayaan menjadi asas kepada perilaku dan tindakan seseorang dalam kehidupan. Sebagai seorang remaja khususnya murid, pembentukan keperibadian diri yang baik dan unggul harus berlandaskan pegangan agama atau kepercayaan. Rajah di bawah menunjukkan ciri-ciri individu yang mempunyai pegangan agama atau kepercayaan. Tahukah anda, keperibadian diri merujuk kepada perihal peribadi, sifat, watak dan ciri-ciri khusus yang terdapat pada seseorang individu? Agama atau kepercayaan juga memainkan peranan yang penting dalam pembentukan keperibadian diri dalam kehidupan manusia. Pemaaf Bercakap benar Mempunyai harga diri Sabar Bertanggungjawab Bersyukur Ciri-ciri Individu yang Mempunyai Pegangan Agama atau Kepercayaan 12 Adakah ciri-ciri ini ada pada diri anda? Fikirkan. Unit 2 NC.indd 12 24/10/17 9:21 am • Hidup terumbang-ambing dan tidak sejahtera. • Melakukan perkara yang ditegah agama. • Mencemarkan dan merosakkan alam sekitar. • Berfikiran negatif dan selalu berasa tertekan dalam hidup. • Mencetuskan perbalahan dan pertelingkahan. Pegangan agama atau kepercayaan juga menjadi sumber kekuatan yang mempengaruhi pembentukan akhlak yang mulia. Rajah yang berikut menunjukkan kesan jika tiada pegangan agama atau kepercayaan. Agama atau kepercayaan berperanan penting untuk menerapkan nilai-nilai murni dalam kehidupan. Kepentingan pegangan agama atau kepercayaan dalam pembentukan keperibadian diri adalah seperti yang di bawah. KEPENTINGAN PEGANGAN AGAMA ATAU KEPERCAYAAN DALAM PEMBENTUKAN KEPERIBADIAN DIRI Meningkatkan penghayatan manusia terhadap nilai-nilai murni. Membezakan amalan baik dengan amalan buruk. Melahirkan individu yang berpekerti mulia. Meningkatkan disiplin dan imej diri. Menjauhi perkara yang dilarang. KESAN JIKA TIADA PEGANGAN AGAMA ATAU KEPERCAYAAN Peranan dan Kepentingan Agama Imbas Saya 13 KESAN JIKA TIADA PEGANGAN AGAMA ATAU KEPERCAYAAN Unit 2 NC.indd 13 24/10/17 9:21 am Selain itu, agama atau kepercayaan membantu membentuk peribadi dan sahsiah diri yang baik dalam kalangan individu, khususnya murid. Yang berikut ialah contoh perlakuan berlandaskan ajaran agama atau kepercayaan yang perlu diamalkan oleh setiap individu. Setiap agama juga mempunyai suri teladan masing-masing yang mempunyai keperibadian diri untuk dicontohi oleh pengikut mereka. Dalam agama Islam, suri teladan yang disanjungi ialah Nabi Muhammad SAW. Bagi penganut agama Kristian, Jesus Christ merupakan suri teladan utama mereka manakala Siddhartha Gautama merupakan suri teladan agama Buddha. Swami Vivekananda pula ialah suri teladan agama Hindu dan suri teladan agama Sikh ialah Guru Nanak. Kesimpulannya, agama atau kepercayaan merupakan landasan utama untuk menjadi seorang manusia yang baik dari segi jasmani, emosi, rohani, intelek dan sahsiah. Individu yang menjadikan agama atau kepercayaan sebagai landasan hidup akan mengamalkan nilai kepercayaan kepada Tuhan, menjaga harga diri, berhemah tinggi, bersederhana dan bertanggungjawab dalam kehidupan seharian. Oleh itu, individu tersebut akan sentiasa bersyukur, berada dalam keadaan tenang, boleh menghadapi cabaran dan sentiasa berfikiran positif. Menghormati guru CONTOH PERLAKUAN BERLANDASKAN AJARAN AGAMA ATAU KEPERCAYAAN Bantu-membantu Hidup berbaik-baik Menghormati orang tua Suri teladan merujuk kepada contoh baik yang patut diteladani. Ciri-ciri suri teladan yang boleh dijadikan ikutan termasuklah pemikiran, perasaan dan perlakuan yang baik. INFO 14 Unit 2 NC.indd 14 24/10/17 9:21 am PENGUKUHAN 15 15 Aiman bercita-cita untuk menjadi jurutera apabila dewasa kelak. Di samping belajar dan berusaha gigih, dia juga tidak putus berdoa dan memohon restu daripada ibu bapa dan guru untuk berjaya dalam pelajarannya. Fikri dan Mei Ling melawat keluarga Juswa yang berasal daripada suku kaum Kadazandusun di Sabah. Ketika berada di sana, mereka melihat ayah Juswa yang sakit sedang diubati mengikut amalan kepercayaan keluarga Juswa. Ah Meng menemani abangnya ke bank untuk melakukan urusan pengeluaran wang. Semasa menunggu abangnya, dia ternampak seorang lelaki tua yang sedang terkial-kial melengkapkan borang pengeluaran wang. Situasi 1 Situasi 3 Situasi 2 Andaikan anda berada bersama-sama Fikri dan Mei Ling, bagaimanakah anda menghormati upacara penyembuhan tersebut? Andaikan anda Aiman, terangkan perasaan anda apabila kejayaan itu diiringi dengan usaha dan doa. Andaikan anda Ah Meng, apakah tindakan yang sepatutnya anda lakukan berasaskan pegangan agama atau kepercayaan? Mengapa? A. Bincangkan situasi di bawah secara berpasangan. Bentangkan hasil perbincangan tersebut secara kreatif. Minta murid mencari maklumat tentang upacara penyembuhan suku kaum Kadazandusun. 2.1.4, 2.1.5, 2.1.6 Unit 2 NC.indd 15 24/10/17 9:21 am 16 1. Apakah perasaan anda apabila membaca maklumat tentang kepercayaan, perayaan dan cara hidup masyarakat Iban tersebut? Mengapa? 2. Bagaimanakah kepercayaan, perayaan dan cara hidup dapat membentuk keperibadian diri kaum Iban di Sarawak? B. Fahami maklumat di bawah tentang kepercayaan, perayaan dan cara hidup kaum Iban di Sarawak. Kemudian, jawab soalan yang berikut. Dengan menggunakan Internet dan pelbagai sumber lain, cari maklumat tentang agama atau kepercayaan masyarakat berbilang kaum di Malaysia dan bentangkannya secara kreatif. 16 2.1.3, 2.1.5 Sumber: Majlis Adat Istiadat Sarawak Secara umumnya, masyarakat Iban percaya kepada kepercayaan animisme yang diamalkan oleh nenek moyang mereka dahulu. Dalam menjalani kehidupan harian, mereka berpegang pada adat seperti yang termaktub dalam buku Adat Iban 1993. Masyarakat Iban sentiasa menitikberatkan amalan yang menjaga keseimbangan alam. Masyarakat Iban juga mengamalkan pelbagai pantang larang. Contohnya, ibu mengandung dilarang memotong kaki haiwan kerana dikhuatiri anak yang dilahirkan akan kudung tangan atau kaki. Selain itu, tiang pertama rumah panjang perlu didirikan semasa bulan mengambang supaya kehidupan di rumah panjang akan lebih harmoni. KEPERCAYAAN PERAYAAN Masyarakat Iban menyambut Hari Gawai sebagai tanda berakhirnya musim menuai padi. Perayaan Hari Gawai ini turut terkenal dengan tariannya yang dikenali sebagai Tarian Ngajat. Selain itu, perayaan Hari Gawai juga diselitkan dengan jamuan makan sebagai tanda kesyukuran. Masyarakat Iban biasanya mendiami rumah panjang dan diketuai oleh seorang Tuai Rumah. Mereka amat menghormati Tuai Rumah. Penghuni rumah panjang akan melakukan aktiviti bersama-sama. Mereka akan membahagikan tugas kepada setiap penghuni seperti bergotong-royong membuat persediaan ketika menyambut sesuatu perayaan atau upacara tertentu. Hubungan persaudaraan yang sangat kuat telah diterapkan di dalam rumah panjang dengan tradisi dan adat nenek moyang mereka. CARA HIDUP Unit 2 NC.indd 16 24/10/17 9:21 am 17 17 PENGAYAAN Berdasarkan tajuk keratan akhbar di bawah, bincangkan peranan ajaran agama atau kepercayaan dalam membantu seseorang supaya tidak melakukan perbuatan tersebut. Bentangkan hasil perbincangan anda secara kreatif. 2.1.2, 2.1.5 Ramalkan perkara yang akan berlaku jika agama atau kepercayaan tidak lagi menjadi pegangan hidup. REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila membaca tajuk keratan akhbar di atas? Mengapa? Unit 2 NC.indd 17 24/10/17 9:22 am 18 18 18 PEMULIHAN A. Berdasarkan cerita di bawah, tunjukkan cara mempraktikkan keperibadian diri yang baik berdasarkan ajaran agama atau kepercayaan dengan menggunakan kaedah main peranan. Shen! Apa yang kamu buat? Kamu ponteng kelas dan duduk di dalam tandas? Bukankah ponteng kelas itu satu kesalahan? Tolonglah saya Irfan. Nah, ambil duit ini! Jangan laporkan perkara ini kepada guru disiplin. 1 2 Oh, tidak! Jangan merasuah saya. Rasuah dilarang agama. Kamu juga telah melanggar peraturan sekolah! Mari ikut saya ke bilik disiplin. Kamu perlu bertanggungjawab atas kesalahan yang kamu lakukan. 3 4 18 2.1.2, 2.1.3, 2.1.4 REFLEKSI REFLEKSI Apakah mesej yang anda peroleh daripada aktiviti main peranan di atas? Unit 2 NC.indd 18 24/10/17 9:22 am 19 19 19 19 REFLEKSI REFLEKSI B. Hasilkan sebuah buku skrap tentang keperibadian suri teladan yang boleh anda contohi. Pamerkan buku skrap di Sudut Pendidikan Moral di sekolah anda. Tebuk lubang dan ikat kertas dengan reben atau tali. Tulis tajuk utama pada muka hadapan. Cari maklumat tentang suri teladan. - Latar belakang suri teladan - Ciri-ciri keperibadian yang boleh dicontohi - Kata-kata hikmah daripada suri teladan Tulis maklumat tersebut dalam kertas warna dan susun maklumat tersebut berdasarkan aspek yang berikut: - Definisi keperibadian diri - Maklumat tentang suri teladan - Kepentingan mencontohi keperibadian suri teladan Apakah ciri-ciri keperibadian yang boleh anda contohi daripada suri teladan tersebut? 1 3 2 4 LANGKAH-LANGKAH ALATAN DAN BAHAN 2.1.1, 2.1.2, 2.1.4 Kertas warna Penebuk Pen penanda Reben Unit 2 NC.indd 19 24/10/17 9:22 am PENILAIAN 20 20 20 20 A. Situasi di bawah menunjukkan perlakuan remaja yang tiada penghayatan agama atau kepercayaan dalam hidup. 1. Apakah perasaan anda apabila melihat gambar di atas? Mengapa? 2. Ramalkan kesan yang berlaku jika remaja tersebut terus melakukan perlakuan tersebut. 3. Terangkan sikap yang perlu anda amalkan untuk membentuk keperibadian diri yang baik berdasarkan agama atau kepercayaan. B. Keratan akhbar di bawah menunjukkan perlakuan remaja yang positif dan mempunyai keperibadian diri yang baik. Jelaskan kepentingan agama atau kepercayaan dalam pembentukan perlakuan remaja yang positif dan mempunyai keperibadian diri yang baik. Institut Pengajian Tinggi IPT IPT yang Mereka Atas rasa prihatin 45 pelajar bergotong-royong bersih kawasan ditimpa musibah Mahasiswa bantu mangsa banjir Unit 2 NC.indd 20 24/10/17 9:22 am TANGGUNGJAWAB DIRI TERLAKSANA HIDUP MAKIN BAHAGIA DIRI, KELUARGA DAN PERSAHABATAN UNIT 3 Dalam unit ini, saya belajar tentang: • tanggungjawab diri • cara melaksanakan tanggungjawab diri • kepentingan menjalankan tanggungjawab diri • kesan mengabaikan tanggungjawab diri • perasaan apabila dapat melaksanakan tanggungjawab diri • merealisasikan tanggungjawab diri dalam kehidupan seharian Cadangan Nilai: • Bertanggungjawab • Berdikari • Kasih sayang • Hemah tinggi • Harga diri 21 Unit 3 NC.indd 21 24/10/17 9:22 am KONSEP 22 22 Tahukah anda bahawa selain melaksanakan tanggungjawab kepada Tuhan, keluarga, masyarakat dan negara, anda juga mempunyai tanggungjawab kepada diri sendiri? Antara tanggungjawab diri yang perlu dilaksanakan termasuklah tanggungjawab menjaga kesihatan diri, menjaga keselamatan diri dan tanggungjawab terhadap masa hadapan sendiri. Kebersihan diri amat penting dalam kehidupan. Anda hendaklah melaksanakan tanggungjawab diri dengan menjaga kebersihan diri supaya tidak mudah dijangkiti penyakit. Bersenam Makan makanan seimbang Cara menjaga kebersihan diri Mandi sekurang-kurangnya dua kali sehari Pakai pakaian yang bersih Potong kuku tangan dan kaki yang panjang CARA MENJAGA KESIHATAN DIRI Tidur yang cukup Gosok gigi dan berkumur setiap kali selepas makan Unit 3 NC.indd 22 24/10/17 9:22 am 23 23 Tidak mendedahkan maklumat diri di Internet. Berdiri di jarak yang selamat semasa menunggu kereta api. Tidak mudah percaya kepada orang yang tidak dikenali. Tidak berjalan bersendirian pada waktu malam. CARA MENJAGA KESELAMATAN DIRI Sebagai murid, anda juga bertanggungjawab terhadap masa hadapan sendiri. Yang berikut ialah beberapa cara untuk melaksanakan tanggungjawab diri sebagai murid. • Memberikan perhatian penuh semasa guru mengajar di dalam kelas. • Melibatkan diri dalam aktiviti pembelajaran. • Melibatkan diri dalam aktiviti kokurikulum. • Mematuhi peraturan dan undang-undang sekolah. • Tidak melibatkan diri dalam aktiviti negatif. • Tekun dalam menyiapkan tugasan dan projek yang diberikan oleh guru. Selain itu, menjaga keselamatan diri turut menjadi tanggungjawab setiap individu. Keselamatan diri tidak boleh dipandang ringan. Tambahan pula, kes-kes jenayah yang berkaitan dengan isu keselamatan diri kanak-kanak dan remaja bukanlah perkara baharu. Namun, dengan peningkatan jumlah kes yang berlaku, anda dituntut untuk merenung situasi ini kembali dan mengambil tindakan yang sepatutnya untuk memastikan keselamatan diri sentiasa terjamin tidak kira di mana-mana sahaja anda berada. Cara Menjaga Keselamatan Diri Imbas Saya CARA MELAKSANAKAN TANGGUNGJAWAB DIRI SEBAGAI MURID CARA MELAKSANAKAN TANGGUNGJAWAB DIRI SEBAGAI MURID Unit 3 NC.indd 23 24/10/17 9:22 am Oleh itu, kita perlulah melaksanakan tanggungjawab diri dengan baik. Kita boleh mengamalkan nilai bertanggungjawab, berdikari, kasih sayang, hemah tinggi dan harga diri dalam kehidupan. Apabila tanggungjawab diri dapat dilaksanakan dengan baik, hidup akan lebih sejahtera dan lebih gembira. Bertindaklah sekarang kerana tindakan yang dilakukan pada hari ini akan menentukan masa hadapan kita. Pernahkah anda bayangkan perkara yang akan berlaku sekiranya tanggungjawab diri diabaikan? KESAN MENGABAIKAN TANGGUNGJAWAB DIRI KEPENTINGAN MELAKSANAKAN TANGGUNGJAWAB DIRI Terdapat banyak kepentingan apabila tanggungjawab diri dilaksanakan. Menjaga kesihatan diri Menjaga keselamatan diri Melaksanakan tanggungjawab sebagai murid Badan menjadi sihat dan cergas Diri tidak terdedah kepada bahaya Murid dapat berdikari Penyakit dapat dijauhi Maruah diri terpelihara Masa hadapan lebih terjamin Masa hadapan terjejas Kemalangan Menjadi mangsa culik Maruah diri tercemar Obesiti Diri dipandang rendah Kecederaan Mudah mendapat penyakit 24 Unit 3 NC.indd 24 24/10/17 9:22 am 18 Januari 2018 Hari ini saya bangun awal dan terus mandi. Setelah siap berpakaian sekolah, saya bersarapan. Kemudian, saya mencuci cawan dan pinggan yang digunakan. Ayah menghantar saya ke sekolah dengan kereta. Setibanya di sekolah, saya menjalankan tugas dengan menyapu lantai dan menyusun kerusi serta meja. Kelas kelihatan bersih dan kemas. Pada sebelah petang, saya bermain bola sepak dengan kawan-kawan. Kami bermain sehingga pukul 6:00 petang. Pada sebelah malam pula, saya membuat kerja sekolah dan mengulang kaji pelajaran. Saya suka belajar pada waktu malam kerana suasananya sunyi. Setelah semua kerja sekolah siap, saya pun masuk tidur. 1. Terangkan cara Darshan melaksanakan tanggungjawab diri dalam sehari. 2. Apakah kebaikannya apabila Darshan menjalankan tanggungjawab diri? 3. Andaikan anda Darshan, apakah perasaan anda apabila dapat melaksanakan tanggungjawab diri? Mengapa? A. Baca dan fahami catatan hidup Darshan dalam sehari. Kemudian, jawab soalan yang berikut. Berpandukan contoh catatan Darshan, tulis catatan tentang cara anda melaksanakan tanggungjawab diri dalam sehari. PENGUKUHAN 25 2.2.1, 2.2.2, 2.2.3, 2.2.5 Unit 3 NC.indd 25 24/10/17 9:23 am B. Rajah di bawah menunjukkan contoh sebab dan akibat mengabaikan tanggungjawab diri. mengantuk tidak boleh memberikan tumpuan di dalam kelas tidak faham akan pengajaran guru ketinggalan dalam pelajaran bangun lambat lambat sampai di sekolah tindakan disiplin sesal dihukum oleh ibu bapa sedih insaf ibu bapa marah Jadi … apakah yang patut saya lakukan? Saya perlu tidur awal untuk mengelakkan kesan negatif. TIDUR LAMBAT BERMAIN PERMAINAN KOMPUTER SEHINGGA LEWAT MALAM Teknik Sebab dan Akibat (TOC) Imbas Saya Berpandukan contoh di atas, secara berkumpulan, hasilkan peta pemikiran sebab dan akibat pengabaian tanggungjawab diri, misalnya makan berlebihan atau menerima pelawaan orang yang tidak dikenali. 26 2.2.3, 2.2.4 AKIBAT TIDUR LAMBAT Unit 3 NC.indd 26 24/10/17 9:23 am PENGAYAAN Baca dan fahami cara Joel membuat keputusan berdasarkan situasi yang dialaminya. Joel murid tingkatan 2. Baru-baru ini, Joel ternampak kawan sekelasnya, Imbert meniru dalam peperiksaan pertengahan tahun. Joel berasa serba salah untuk memberitahu gurunya kerana dia selalu menumpang kereta ayah Imbert untuk ke sekolah. Baru-baru ini, Uma telah diperas ugut oleh seorang murid tingkatan 3 supaya membayar RM3.00 pada setiap bulan kepadanya. Murid tersebut juga mengugut Uma supaya tidak melaporkannya kepada sesiapa. Jika Uma membuat laporan, dia akan mencederakan Uma. Apakah yang sepatutnya dilakukan oleh Uma? Rozita telah berkenalan dengan seorang lelaki melalui media sosial. Hubungan mereka menjadi erat. Namun, ibu bapa Rozita tidak merestui hubungan mereka. Oleh itu, lelaki tersebut mengajak Rozita melarikan diri daripada rumah. Apakah yang sepatutnya dilakukan oleh Rozita? PILIHAN TINDAKAN Apakah yang boleh Joel lakukan? 1. Mendiamkan diri 2. Memberitahu guru Apakah yang akan terjadi jika tindakan ini diambil? Kebaikan Keburukan 1. Mendiamkan diri. Menjaga hubungan dengan Imbert. Imbert mungkin akan mengulangi perbuatannya untuk meniru. 2. Memberitahu guru. Dapat mengubah sikap Imbert. Imbert akan berasa marah. TINDAKAN YANG SEPATUTNYA DIAMBIL (setelah menimbangkan kebaikan dan keburukan) Memberitahu guru supaya Imbert dapat mengubah sikapnya. Berpandukan contoh di atas, bantu Uma dan Rozita untuk mengambil tindakan yang sepatutnya bagi menyelesaikan masalah yang dihadapi. 27 2.2.1, 2.2.3, 2.2.4 1 2 Unit 3 NC.indd 27 24/10/17 9:23 am PEMULIHAN 28 A. Secara berkumpulan, pilih dua situasi dan lengkapkan jadual di bawah. Kongsi jawapan anda dengan kumpulan lain. Berikan pendapat anda tentang murid yang tidak melaksanakan tanggungjawab diri dengan baik. Situasi Kesan Tindakan yang sepatutnya diambil Perasaan apabila mengambil tindakan tersebut 2.2.2, 2.2.4, 2.2.5 Esok peperiksaan. Anda belajar pada saat akhir. Fikiran anda bercelaru kerana konflik keluarga. Anda berjalan bersendirian di lorong yang sunyi. Anda mengikut orang yang tidak dikenali. SITUASI 4 SITUASI 3 SITUASI 2 SITUASI 1 Unit 3 NC.indd 28 24/10/17 9:23 am 29 Gunting kertas dan kad manila mengikut saiz yang dikehendaki. Satukan menjadi buku kecil. Kokot bahagian tengahnya. Apabila berjaya mencapai azam tersebut, tandakan (Ö) dan catatkan tarikh. Contoh hasil nota poket. Tulis azam pada halaman nota poket. B. Hasilkan nota poket tentang tanggungjawab diri. LANGKAH-LANGKAH ALATAN DAN BAHAN 2.2.1, 2.2.5 Kad manila Pengokot Pen warna Gunting REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila berjaya mencapai azam dalam nota poket? Mengapa? BIL. AZAM CAPAI TARIKH 1. Saya akan membaca sebuah buku cerita pada setiap bulan. 2. Saya akan menabung RM1.00 setiap hari supaya saya dapat membeli kasut kegemaran saya. 3. Saya akan mendapatkan 5A dalam keputusan peperiksaan saya. BIL. AZAM CAPAI TARIKH 1. Saya akan membaca sebuah buku cerita pada setiap bulan. Ö 28 Januari 2. Saya akan menabung RM1.00 setiap hari supaya saya dapat membeli kasut kegemaran saya. 3. Saya akan mendapatkan 5A dalam keputusan peperiksaan saya. 1 3 2 4 Unit 3 NC.indd 29 24/10/17 9:23 am PENILAIAN 30 A. Rajah di bawah menunjukkan beberapa contoh salah laku yang dilakukan oleh murid di sebuah sekolah. 1. Adakah murid tersebut melaksanakan tanggungjawab diri dengan baik? Mengapa? 2. Apakah tanggungjawab diri yang sepatutnya dilaksanakan oleh murid tersebut? 3. Terangkan kepentingan anda melaksanakan tanggungjawab diri dengan baik. 4. Huraikan nilai yang sepatutnya anda amalkan untuk melaksanakan tanggungjawab diri dengan baik. B. Gambar di bawah menunjukkan beberapa tempat yang terdapat di sekolah. Makmal sains Kantin Padang Huraikan cara anda melaksanakan tanggungjawab untuk menjaga keselamatan diri di tempat tersebut. CONTOH SALAH LAKU MURID Merokok Ponteng sekolah Membuli Unit 3 NC.indd 30 24/10/17 9:23 am TANGGUNGJAWAB DIRI MEMBENTUK KELUARGA BAHAGIA DIRI, KELUARGA DAN PERSAHABATAN UNIT 4 31 Dalam unit ini, saya belajar tentang: • tanggungjawab diri saya sebagai anggota keluarga • cara melaksanakan tanggungjawab diri sebagai anggota keluarga • kepentingan melaksanakan tanggungjawab diri dalam keluarga • kesan mengabaikan tanggungjawab diri terhadap keluarga • perasaan apabila dapat melaksanakan tanggungjawab diri dalam keluarga • tanggungjawab diri terhadap keluarga Cadangan Nilai: • Bertanggungjawab • Kasih sayang • Hormat • Kerjasama • Toleransi Unit 4 NC.indd 31 24/10/17 9:24 am PENGUKUHAN 32 KONSEP 32 Menghindari aktiviti negatif Menjaga nama baik keluarga Menyayangi setiap anggota keluarga Setiap anggota keluarga mempunyai tanggungjawab yang perlu dilaksanakan untuk melahirkan keluarga bahagia. Setiap anggota keluarga perlu melaksanakan tanggungjawab masing-masing bagi mengelakkan masalah yang timbul dalam sesebuah keluarga. Sebagai contoh, sekiranya anda tidak menjalankan tanggungjawab untuk belajar bersungguh-sungguh, sudah tentu ibu bapa akan berasa terkilan dan amat sedih. Isu yang dikaitkan dengan keruntuhan institusi keluarga pada masa ini adalah akibat kegagalan anggota keluarga melaksanakan tanggungjawab masing-masing. Anda juga mempunyai tanggungjawab terhadap keluarga yang perlu dilaksanakan. Tanggungjawab Sebagai Anggota Keluarga Pernahkah anda bayangkan apakah yang akan berlaku sekiranya anda tidak melaksanakan tanggungjawab dalam keluarga? Menghormati anggota keluarga yang lebih tua Keharmonian keluarga akan melahirkan generasi yang kuat dan berjaya. Rajmohan Gandhi Renungan Renungan Imbas Saya Jabatan Kebajikan Masyarakat Menjaga kebajikan anggota keluarga Memastikan keselamatan anggota keluarga KESAN MENGABAIKAN TANGGUNGJAWAB DALAM KELUARGA Tercetus perselisihan faham antara anggota keluarga. 1 Masyarakat memandang rendah kepada anggota keluarga. 3 Nama baik keluarga terjejas. 2 Kebahagiaan keluarga terjejas. 4 Unit 4 NC.indd 32 24/10/17 9:24 am 33 33 Terdapat pelbagai cara untuk melaksanakan tanggungjawab diri terhadap keluarga. Antara cara tersebut termasuklah seperti yang di bawah. Menjaga nama baik keluarga a. Berusaha dengan bersungguh-sungguh dalam pelajaran. b. Tidak terlibat dengan masalah sosial. c. Mematuhi peraturan sekolah. Menjaga kebajikan anggota keluarga a. Membantu ibu bapa di rumah. b. Membantu adik-beradik dalam pelajaran. c. Melibatkan diri dalam aktiviti keluarga. Menyayangi anggota keluarga termasuk yang kurang upaya a. Membantu anggota keluarga termasuk yang kurang upaya. b. Mengurus keperluan harian anggota keluarga termasuk yang kurang upaya. c. Menjaga anggota keluarga termasuk yang kurang upaya ketika ibu bapa tiada di rumah. Menghormati anggota keluarga a. Mendengar nasihat anggota keluarga. b. Saling bertegur sapa. c. Menuturkan kata-kata sopan dan tidak menyinggung perasaan orang lain. 1 2 3 5 Bagaimanakah keadaan keluarga anda apabila anggota keluarga gagal melaksanakan tanggungjawab masing-masing? Memastikan keselamatan anggota keluarga a. Menutup suis peralatan elektrik jika tidak menggunakannya. b. Sentiasa mengunci pintu rumah. c. Menjaga keselamatan adik-beradik ketika orang dewasa tiada di rumah. 4 Unit 4 NC.indd 33 24/10/17 9:24 am Oleh itu, kita perlulah memainkan peranan dan melaksanakan tanggungjawab terhadap keluarga bagi mengelakkan sebarang perselisihan atau masalah. Setiap anggota keluarga hendaklah menjalankan tanggungjawab masing-masing. Mereka perlu saling menghormati, bertoleransi, bekerjasama dan menyayangi antara satu sama lain. Oleh itu, suasana gembira dan harmoni dapat diwujudkan dalam keluarga. Banyak kepentingan lain yang dapat diperoleh apabila tanggungjawab terhadap keluarga dapat dilaksanakan. KEPENTINGAN MELAKSANAKAN TANGGUNGJAWAB DIRI Maruah keluarga terpelihara. Anggota keluarga saling mempercayai. Keluarga dihormati oleh masyarakat sekeliling. Keluarga bahagia dapat diwujudkan. 1 3 2 4 34 Ihsan: Gurujeet Kaur Unit 4 NC.indd 34 24/10/17 9:24 am PENGUKUHAN SITUASI 1 Datuk dan nenek datang melawat keluarga anda. Keluarga anda telah lama tidak berjumpa dengan mereka. Lakonkan cara anda menyambut dan melayan mereka. Dalam peperiksaan baru-baru ini, adik anda mendapat keputusan yang kurang memuaskan. Lakonkan cara anda membantu dan memberikan sokongan kepadanya. SITUASI 2 Kes pecah rumah sering berlaku di kawasan kejiranan anda. Lakonkan cara anda berbincang dengan anggota keluarga untuk menjaga keselamatan mereka. SITUASI 3 Abang anda terlibat dengan gejala sosial. Lakonkan cara anda dan anggota keluarga menasihatinya untuk kembali ke pangkal jalan. SITUASI 4 Adik anda orang kurang upaya yang mempunyai masalah penglihatan. Lakonkan cara anda dan anggota keluarga membantunya. SITUASI 5 A. Secara berkumpulan, lakonkan situasi di bawah. 2.3.1, 2.3.2, 2.3.4, 2.3.5, 2.3.6 35 REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila dapat melaksanakan tanggungjawab terhadap keluarga dengan baik? Mengapa? Unit 4 NC.indd 35 24/10/17 9:24 am 36 B. Berdasarkan gambar di bawah, secara berkumpulan, bincangkan kebaikan dan keburukan komputer dan telefon pintar dalam menjalinkan hubungan kekeluargaan. Buat rumusan sama ada komputer dan telefon pintar merenggangkan atau merapatkan hubungan kekeluargaan. Bentangkan hasil dapatan secara kreatif. Bincangkan cara lain dalam merapatkan hubungan kekeluargaan pada masa akan datang. Secara berkumpulan, bincangkan peranan telefon pintar dalam hubungan kekeluargaan. Bentangkan hasil perbincangan secara kreatif di hadapan kelas. 2.3.2, 2.3.4 Unit 4 NC.indd 36 24/10/17 9:24 am 37 37 Berdasarkan maklumat yang dikumpulkan, sediakan laporan lawatan ke rumah orang-orang tua mengikut panduan penulisan laporan di bawah. BORANG TEMU BUAL a. Nama: b. Bilangan anak: c. Pengalaman bekerja: d. Sebab berada di rumah orang-orang tua: e. Perasaan tinggal di rumah orang-orang tua: f. Nasihat kepada remaja: C. Laksanakan satu lawatan ke rumah orang-orang tua. Temu bual seorang penghuni rumah tersebut berpandukan maklumat yang terdapat dalam borang di bawah. Bentangkan hasil temu bual anda secara kreatif. 2.3.2, 2.3.5, 2.3.6 REFLEKSI REFLEKSI Jelaskan perasaan anda ketika berada di rumah orang-orang tua tersebut. • Tajuk • Tarikh dan tempat lawatan • Tujuan • Maklumat temu bual • Kepentingan melaksanakan tanggungjawab kepada ibu bapa yang tua dan uzur • Cara menjaga ibu bapa apabila dewasa kelak PANDUAN PENULISAN LAPORAN Unit 4 NC.indd 37 24/10/17 9:24 am PENGAYAAN KAD KAD KAD KAD 1 2 5 6 A. Jalankan aktiviti permainan ‘Kad Situasi’ di bawah. Semasa sibuk membuat kerja sekolah, ibu memanggil anda untuk membantunya di dapur. Apakah tindakan anda sebagai anak yang bertanggungjawab? Nenek anda sudah tua dan uzur. Nyatakan dua cara yang boleh dilakukan untuk membantu nenek anda supaya dia berasa gembira. Bagaimanakah anda menjaga nama baik keluarga? Berikan dua contoh. Mengapa? Ayah sentiasa mengingatkan anggota keluarga anda supaya menitikberatkan hubungan kekeluargaan. Nyatakan dua amalan dalam keluarga untuk mengeratkan hubungan kekeluargaan. 38 CARA PERMAINAN 1. Permainan ini dijalankan secara berkumpulan. 2. Setiap kumpulan mendapat satu set sampul yang mengandungi lapan keping kad situasi. 3. Setiap ahli kumpulan dikehendaki berbincang dan mencari jawapan untuk setiap situasi yang terdapat di dalam sampul tersebut. 4. Setiap wakil kumpulan dikehendaki mencatat jawapan di atas sekeping kertas dan menyerahkan jawapan tersebut kepada guru. 5. Guru akan menilai jawapan bagi setiap kumpulan. Setiap jawapan yang betul akan mendapat satu markah. Kumpulan yang mendapat markah tertinggi menjadi pemenang. 6. Guru akan membincangkan jawapan yang betul bersama-sama murid. Unit 4 NC.indd 38 24/10/17 9:25 am 39 KAD KAD KAD KAD 3 4 7 8 Secara berkumpulan, buat rumusan tentang tanggungjawab diri dalam keluarga. Keluarga merupakan kompas yang memandu arah kita. Keluarga merupakan inspirasi untuk berjaya dan yang menghiburkan ketika dalam kesedihan. Brad Henry Renungan Renungan Adik anda sakit dan telah beberapa hari tidak hadir di sekolah. Dia ketinggalan dalam pelajaran. Bagaimanakah anda membantunya? Berikan dua cara. Setiap anggota keluarga perlu melaksanakan tanggungjawab diri kepada keluarga. Nyatakan dua kepentingan melaksanakan tanggungjawab diri terhadap keluarga. Abang terlalu sibuk hingga tidak dapat meluangkan masa bersama-sama keluarga. Dia tidak mempedulikan kerja di rumah. Ramalkan kesan tindakan abang kepada keluarga. Sebagai anggota keluarga, anda dan adik-beradik bertanggungjawab menjaga perlakuan ketika berada di luar rumah. Nyatakan dua tindakan yang boleh dilakukan sekiranya adik-beradik anda berkelakuan buruk. 2.3.2, 2.3.4 Unit 4 NC.indd 39 24/10/17 9:25 am B. Teliti ciri-ciri autisme yang terdapat pada diri Chew Meng. Adik saya bernama Chew Meng. Umurnya 10 tahun. Dia seorang kanak-kanak istimewa. Dia penghidap autisme. Chew Meng memerlukan penjagaan khas. Kami sekeluarga menyayangi Chew Meng dan bertanggungjawab untuk menjaganya dengan baik. Adakala Chew Meng cuba melakukan perkara yang boleh membahayakan diri. Chew Meng suka bersendirian. Chew Meng menghadapi masalah dalam pertuturan. Chew Meng sensitif pada bunyi. Chew Meng seorang yang hiperaktif. The National Autism Society of Malaysia The National Autism Society of Malaysia Autisme ialah gangguan perkembangan intelek dan daya fikir. Kecacatan pada struktur otak akan menjejaskan fungsi otak. Penghidap autisme akan menunjukkan tanda perubahan pada aspek tingkah laku, emosi dan pertuturan. INFO Imbas Saya Secara berkumpulan, bincangkan perkara yang berikut: (i) Tindakan anda sebagai anggota keluarga Chew Meng yang bertanggungjawab untuk menangani setiap ciri autisme yang ada pada Chew Meng. (ii) Kesan yang berlaku sekiranya anda mengabaikan tanggungjawab kepada Chew Meng. (iii) Hasilkan satu brosur yang mengandungi maklumat tentang autisme. 40 2.3.1, 2.3.2, 2.3.4 Unit 4 NC.indd 40 24/10/17 9:25 am PEMULIHAN 41 A. Berdasarkan senarai semak di bawah, tandakan (√) bagi penyataan yang anda lakukan untuk keluarga dan tandakan (´) bagi penyataan yang anda tidak lakukan untuk keluarga. Setiap tanda (√) diberikan satu markah. Bil. Penyataan (Ö / ´) 1. Saya menyayangi semua anggota keluarga walaupun terdapat perbezaan pendapat antara kami. 2. Saya sentiasa mendoakan kesejahteraan anggota keluarga. 3. Saya sentiasa menjaga maruah diri dan keluarga dengan tidak melibatkan diri dalam gejala sosial. 4. Saya sentiasa melibatkan diri dalam aktiviti keluarga supaya hubungan kami bertambah erat. 5. Saya selalu membantu ibu bapa pada waktu lapang untuk meringankan beban mereka. 6. Saya selalu akur akan nasihat dan teguran anggota keluarga yang lebih tua kerana mereka lebih berpengalaman. 7. Saya sentiasa bertolak ansur dengan anggota keluarga untuk mengelakkan sebarang perselisihan faham. 8. Saya membantu dan bekerjasama dengan anggota keluarga ketika meraikan hari istimewa. 9. Saya selalu mengambil berat terhadap kebajikan anggota keluarga supaya mereka tidak berasa terasing. 10. Saya sentiasa meminta kebenaran ibu bapa apabila terlibat dengan aktiviti luar bersama-sama rakan. Markah 7 hingga 10: Syabas! Anda seorang yang sentiasa melaksanakan tanggungjawab terhadap keluarga. Markah 4 hingga 6: Anda perlu tingkatkan tanggungjawab terhadap keluarga. Markah 0 hingga 3: Anda perlu mengubah sikap untuk lebih bertanggungjawab terhadap anggota keluarga. Berikan sebab bagi setiap penyataan yang anda tandakan (´). SKOR 2.3.2, 2.3.5 Banyakkan senarai semak mengikut bilangan murid di dalam kelas. REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila melaksanakan tanggungjawab dalam keluarga? Mengapa? Unit 4 NC.indd 41 24/10/17 9:25 am B. Secara berkumpulan, baca perbualan tentang satu perancangan untuk mengadakan sambutan hari istimewa anggota keluarga. Kemudian, rancangkan agihan tugas kepada setiap anggota keluarga. Yang berikut ialah perbualan antara Fatin dengan kakaknya. Secara berkumpulan, hasilkan satu jadual agihan tugas kepada anggota keluarga untuk menyambut hari istimewa. Bincangkan kepentingan melaksanakan tanggungjawab terhadap anggota keluarga. Kakak, apakah hadiah yang hendak diberikan kepada ibu? Saya berasa sangat gembira kerana dapat membuat persediaan untuk majlis hari lahir ibu. Kakak bercadang untuk menghadiahkan selendang kepada ibu. Kakak juga tidak sabar untuk meraikannya. Kakak berharap ibu akan sentiasa sihat dan gembira. 2.3.1, 2.3.5 Kakak, hari Sabtu akan datang ialah hari lahir ibu. Bolehlah kita merancang sambutan majlis hari lahir ibu. Siapakah yang akan menjemput datuk dan nenek? Siapakah yang bertanggungjawab untuk menyediakan makanan kesukaan ibu? Boleh. Kita memerlukan kerjasama semua anggota keluarga untuk menjayakan sambutan majlis hari lahir ibu. Kita minta tolong ayah untuk menjemput datuk dan nenek ke majlis itu nanti. Kita akan membantu Mak Cik Laily untuk memasak masakan kesukaan ibu. 1 3 5 7 8 9 2 4 6 10 42 Unit 4 NC.indd 42 24/10/17 9:25 am 43 C. Hasilkan kad imbasan tentang tanggungjawab anda terhadap keluarga. Baca kad imbasan yang telah ditampal di belakang kelas oleh rakan-rakan anda. Kenal pasti tanggungjawab lain yang boleh anda laksanakan dalam keluarga. Sediakan latar kad. Lekatkan senarai tersebut di sebelah gambar anda. Lekatkan gambar anda pada latar kad tersebut. Senaraikan tanggungjawab anda sebagai anggota keluarga. ALATAN DAN BAHAN LANGKAH-LANGKAH 2.3.1, 2.3.2 Gambar Gunting Gam Kertas warna 1 3 2 4 Unit 4 NC.indd 43 24/10/17 9:25 am PENILAIAN 44 A. Situasi di bawah menunjukkan tanggungjawab menjaga anggota keluarga yang sakit. Kakak dimasukkan ke hospital kerana demam denggi. Ibu menjaga kakak di hospital. Ayah sentiasa berulang-alik ke hospital untuk mengurus rawatan kakak. Nenek berada di rumah untuk menjaga adik-adik yang lain. 1. Berikan tiga tanggungjawab anda terhadap keluarga ketika berada dalam situasi di atas. 2. Senaraikan tiga kepentingan menjalankan tanggungjawab terhadap keluarga semasa berada dalam situasi di atas. 3. Jelaskan kesannya jika anda gagal melaksanakan tanggungjawab terhadap keluarga. 4. Jelaskan nilai yang perlu ditunjukkan oleh setiap individu ketika membantu anggota keluarga yang sakit. B. Petikan akhbar di bawah menerangkan perihal remaja yang bertindak ganas dengan menyerang anggota keluarganya sendiri. Berdasarkan tajuk akhbar di atas, huraikan peranan setiap anggota keluarga dalam menangani gejala tersebut. Remaja belasah adik dan serang ibu Bukan sahaja mencuri wang datuknya, seorang remaja lelaki berusia 13 tahun turut menumbuk muka adik perempuannya yang berusia 11 tahun bertalu-talu. Sikap ganasnya tidak berhenti di situ apabila dia turut menyerang ibunya sendiri dengan kayu, selain memecahkan cermin kereta. Unit 4 NC.indd 44 24/10/17 9:25 am ADAB DIJAGA, PERSAHABATAN TERBELA DIRI, KELUARGA DAN PERSAHABATAN UNIT 5 Dalam unit ini, saya belajar tentang: • perlakuan beradab dalam persahabatan • kepentingan adab dalam persahabatan • perbezaan perlakuan beradab dengan tidak beradab dalam persahabatan • batasan adab dalam persahabatan • perasaan apabila dapat menjalinkan persahabatan yang beradab • amalan hidup beradab dalam menjalinkan persahabatan pelbagai kaum Cadangan Nilai: • Kebebasan • Kejujuran • Toleransi • Hemah tinggi • Hormat 45 Unit 5 NC.indd 45 27/10/17 7:07 pm KONSEP Setiap orang yang hidup di dunia ini memerlukan sahabat. Sahabat diperlukan pada setiap masa tidak kira saat susah atau senang, gembira atau sedih. Persahabatan pada hakikatnya merupakan satu anugerah daripada Tuhan kepada manusia yang sentiasa memerlukan teman dalam hidupnya. CONTOH PERLAKUAN BERADAB DALAM PERSAHABATAN Menjaga keaiban sahabat Tidak membocorkan rahsia Ikhlas Memberikan tunjuk ajar dalam pelajaran Saling menghormati Tidak mengejek sahabat Bertoleransi Tidak menengking ketika bercakap Memberikan sokongan Menasihati ke arah kebaikan 46 Sahabat yang setia dapat membantu kita apabila berada dalam kesusahan. Sahabat juga dapat mengurangkan kesedihan dan kebimbangan yang kita alami. Walaupun tidak ada hubungan kekeluargaan, sahabat berupaya mewujudkan hubungan yang mirip dengan hubungan persaudaraan. Tidak kira siapa pun kita, beradab dalam persahabatan perlu diutamakan untuk membina dan mengekalkan hubungan tersebut. Yang berikut ialah beberapa contoh perlakuan beradab dalam persahabatan. Rakan pula ialah individu yang dapat berkongsi minat, matlamat dan kerjaya dalam sesebuah kumpulan seperti persatuan, kelab dan pertubuhan. Rakan biasanya individu yang dapat mewujudkan kerjasama pada saat yang diperlukan. Kenalan ialah individu yang pernah berinteraksi dengan kita tetapi kita tidak dapat mengesahkan identiti atau kewujudan sebenarnya. Kadangkala kenalan wujud sebagai hiburan dan pada masa yang sama boleh memberikan kebaikan melalui perkongsian pendapat dan penyelesaian masalah. Unit 5 NC.indd 46 27/10/17 7:07 pm Mengelakkan perselisihan faham dan pertelingkahan. Contoh: Tidak membuat sesuatu yang boleh melukakan hati sahabat. Menjaga hati dan perasaan sahabat. Contoh: Bercakap dengan sopan dan berhemah dengan sahabat. Mempererat hubungan persahabatan. Contoh: Menziarahi sahabat yang sakit. Meningkatkan kerjasama dan tanggungjawab kepada sahabat. Contoh: Sentiasa menjaga batas persahabatan. Menimbulkan kepercayaan dan keyakinan kepada sahabat. Contoh: Menjaga rahsia dan aib sahabat. KEPENTINGAN ADAB DALAM PERSAHABATAN Adab dalam persahabatan mampu melahirkan perasaan kasih sayang, hormat-menghormati dan saling mempercayai. Rajah di bawah menunjukkan kepentingan adab dalam persahabatan. Sahabat yang beradab ialah sahabat yang jujur, suka berterus terang dan tidak menyembunyikan sesuatu daripada kita sebagai sahabatnya, manakala sahabat yang tidak beradab boleh mendatangkan keburukan kepada diri kita. Terdapat beberapa perlakuan yang patut dielakkan dalam persahabatan seperti yang di bawah. Mengkhianati sahabat 1 3 Menyebarkan keburukan sahabat 2 Menghina sahabat 4 Memungkiri janji CONTOH PERLAKUAN TIDAK BERADAB DALAM PERSAHABATAN 47 Unit 5 NC.indd 47 27/10/17 7:07 pm 48 Hubungan persahabatan memerlukan kesanggupan untuk menerima keluhan, pandangan, nasihat dan teguran. Namun, terdapat juga batasan persahabatan yang perlu dijaga bagi menjamin hubungan yang berkekalan. Seorang sahabat perlu memiliki sifat-sifat yang terpuji untuk diikuti dan dicontohi. Seorang sahabat boleh membahagiakan kita untuk menjalani kehidupan dan membantu kita ketika diperlukan. Kita perlu mengamalkan dan menghayati nilai seperti kejujuran, kebebasan, toleransi, hemah tinggi dan saling membantu untuk mengukuhkan persahabatan. Oleh itu, kita perlu bertindak sebagai sahabat terlebih dahulu untuk mendapatkan persahabatan sejati yang diimpikan. Terima kasih, Viknesh kerana menjadi sahabat saya. Saya amat menghargai dan bangga dengan persahabatan kita ini. Sama-sama, Jian Sen. Saya turut gembira dan bangga mempunyai sahabat seperti kamu. Semoga persahabatan kita kekal akrab. Tidak berprasangka buruk dan mencurigai sahabat. Menjaga batasan pergaulan lelaki dengan perempuan. Tidak menggunakan barang sahabat tanpa kebenaran. Tidak melakukan tindakan yang boleh menyakiti hati sahabat. Tidak mencampuri urusan peribadi sahabat. Tidak menghina kekurangan sahabat. BATASAN DALAM PERSAHABATAN Unit 5 NC.indd 48 27/10/17 7:07 pm PENGUKUHAN Namaku Siow Chin. Aku daripada keluarga sederhana. Aku baru kematian ayah yang menjadi tempatku bermanja. Kini, aku tinggal dengan ibu yang sudah tua. Pelajaranku sederhana tetapi aku tetap bertekad dan berazam untuk belajar bersungguh-sungguh demi mengubah nasib keluarga. Di sekolah, aku mempunyai beberapa orang sahabat yang setia mendengar masalahku. Aku sentiasa mendapat dorongan daripada mereka supaya cekalkan hati setiap kali menghadapi masalah. Suatu ketika dahulu, aku pernah menyatakan hasrat untuk berhenti sekolah dan membantu ibu menjual sayur di pasar malam, tetapi dibantah oleh sahabat-sahabatku. Mereka meminta supaya aku meneruskan persekolahan sehingga selesai menduduki peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM). Aku menerima nasihat Memoir Siow Chin 1. Jelaskan perasaan anda sekiranya mempunyai sahabat seperti sahabat Siow Chin. 2. Apakah pengajaran yang diperoleh daripada memoir di atas? 3. Pada pendapat anda, mengapakah Siow Chin begitu menyayangi sahabat-sahabatnya? 4. Bagaimanakah cara anda menjalinkan persahabatan yang beradab bersama-sama rakan anda? A. Baca dan fahami memoir di bawah. Kemudian, jawab soalan yang berikut. 2.4.1, 2.4.2, 2.4.5 49 mereka demi masa hadapanku. Sahabat- sahabatku juga sentiasa menunjukkan akhlak yang terpuji. Mereka ikhlas dalam memberikan bantuan, sentiasa menjaga aibku dan tidak mengejek kekuranganku. Aku bersyukur kerana mendapat sahabat-sahabat yang sedia membantu ketika aku susah. Aku amat terharu dengan pertolongan mereka yang sanggup mengutip derma untuk menolongku ketika musibah menimpa keluargaku. Sahabat-sahabatku tidak mementingkan diri. Mereka membantu meminjamkan nota ketika aku tidak dapat hadir di sekolah kerana menjaga ibu yang sakit. Aku amat terharu dan terhutang budi dengan mereka. Aku amat menyayangi semua sahabatku. Terima kasih Tuhan kerana menganugerahi aku sahabat yang sejati. Unit 5 NC.indd 49 27/10/17 7:07 pm B. Secara berkumpulan, lakonkan dialog di bawah. Kemudian, jawab soalan yang berikut. Mary, mengapa kamu bersedih? Jika ada apa-apa masalah, beritahulah kami. Saya sedih kerana Vernad selalu mengejek nama bapa saya. Jangan risau. Nanti, kami akan tegur dan nasihati Vernad. Lakonkan cara rakan Mary menegur Vernad secara beradab. 2.4.1, 2.4.2, 2.4.5, 2.4.6 1. Jelaskan perasaan anda apabila mempunyai sahabat seperti Vernad. 2. Cadangkan cara-cara beradab dalam persahabatan. 3. Huraikan kepentingan beradab dalam persahabatan. 50 Unit 5 NC.indd 50 27/10/17 7:07 pm 51 C. Secara berkumpulan, tunjukkan cara anda beradab dalam persahabatan dengan menggunakan kaedah main peranan dalam situasi di bawah. Darves dan Leong Kit bersahabat baik. Darves mengalami masalah keluarga, iaitu ibu bapanya kerap bertengkar dan ingin bercerai. Akan tetapi, Leong Kit telah menyebarkan rahsia Darves sehingga diketahui oleh rakan-rakan yang lain. Pada cuti sekolah yang lalu, Jasman dan Jia Yee telah mengikut sahabat mereka, Kanyan pulang ke kampungnya untuk meraikan Hari Gawai di rumah panjang. Jasman dan Jia Yee memakai pakaian yang sesuai ketika melawat ke rumah panjang itu. Mereka telah diminta untuk memakai pakaian tradisonal Sarawak untuk acara tersebut. Hazmie, Viren dan Saravanan merupakan rakan baik di dalam sebuah kelas. Mereka berjanji akan mengulang kaji pelajaran bersama-sama selepas waktu persekolahan. Akan tetapi, Saravanan tidak hadir seperti yang dijanjikan. Bina peta pemikiran tentang perlakuan beradab dan tidak beradab berdasarkan situasi 1 dan 2. SITUASI 1 SITUASI 2 SITUASI 3 2.4.1, 2.4.2, 2.4.5, 2.4.6 REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila menjalinkan persahabatan yang beradab? Mengapa? Unit 5 NC.indd 51 27/10/17 7:07 pm PENGAYAAN A. Baca dan fahami e-mel di bawah. Dengan menggunakan e-mel atau surat, balas mesej Steven Marcos dan ceritakan keadaan anda di sekolah baharu. 52 2.4.1, 2.4.4, 2.4.6 tan123@joojle.com.my Sekolah Baharu stevenmarcos@joojle.com Hello Tan, Bagaimanakah keadaan kamu di sekolah baharu? Saya berharap agar kamu gembira dan dapat menyesuaikan diri di sana. Sejak kamu berpindah, saya dan rakan-rakan berasa sedih. Kami masih teringat akan kenangan ketika kita melakukan aktiviti bersama-sama. Biasanya kita bersama-sama mengulang kaji pelajaran di kantin selepas waktu persekolahan, melakukan aktiviti kokurikulum dan membantu guru mengendalikan perkhemahan di sekolah. Adakah kamu melakukan aktiviti yang sama di sekolah baharu? Walau apa-apa pun, saya dan rakan-rakan lain berdoa agar kamu terus berjaya di sekolah baharu. Semoga kita dapat berjumpa lagi. Sahabatmu yang jauh, Steven Marcos To... From... Subject: Account Send Unit 5 NC.indd 52 27/10/17 7:07 pm ANTARA ISI PIHAK PENCADANG Isi 1: Persahabatan yang terjalin akan lebih erat dan mesra kerana dapat mengenali sahabat dengan lebih dekat. Isi 2: Tidak mudah tertipu dan terjebak dengan perkara negatif. Isi 3: Isi 4: ANTARA ISI PIHAK PEMBANGKANG Isi 1: Menjimatkan masa dan tenaga untuk berinteraksi dengan sahabat maya. Isi 2: Boleh berkomunikasi setiap masa tanpa perlu memikirkan tempat dan waktu. Isi 3: Isi 4: B. Persahabatan yang sejati dapat mendamaikan jiwa. Jalankan aktiviti perbahasan yang bertajuk ‘Persahabatan Realiti Lebih Beradab daripada Persahabatan Maya’. 53 2.4.3, 2.4.5 Unit 5 NC.indd 53 27/10/17 7:07 pm 54 C. Deklamasikan puisi di bawah dengan cara yang kreatif. Hasilkan puisi bertemakan adab persahabatan. Tulis secara kreatif dan pamerkan di Sudut Pendidikan Moral. Adab persahabatan yang manakah lebih penting: Tidak mengkhianati sahabat atau menjaga keaiban sahabat? Bincangkan. Sahabatku kau bagaikan embun pagi yang mengubat hati yang gelisah hingga mampu menyuburkan sanubari pembakar semangat dan cita-cita Sahabatku aku sungguh bangga bersahabat denganmu jika aku leka, tegurlah aku jika aku terjatuh, bangunkanlah daku engkau pembakar semangat juangku dalam meneruskan pencarian ilmu Sahabatku bintang yang cerah jangan dikhianati persahabatan ini berdoalah kepada Tuhan agar persahabatan ini dirahmati Sahabatku pohon rendang dengan seribu dahan yang memayungiku daripada terik matahari yang tak tertahan hingga mampu memberikan keteduhan dalam kedamaian Sahabatku kita elakkan mungkir janji, buruk sangka memelihara adab persahabatan kita batasan persahabatan menjadi ingatan agar persahabatan sejati abadi milik kita SAHABATKU Nukilan: Penulis 2.4.1, 2.4.2, 2.4.4, 2.4.5 REFLEKSI REFLEKSI Apakah mesej yang diperoleh daripada puisi di atas? Unit 5 NC.indd 54 27/10/17 7:07 pm PEMULIHAN 55 1. Antara ciri sahabat yang baik ialah ___________________. 2. Kita mestilah selalu ________________ terhadap sahabat. 3. Tidak mengharapkan apa-apa balasan apabila berbakti kepada sahabat. 4. Janganlah kita bersikap _______________ kepada sahabat. Melintang Menegak 5. Sifat suka berterus terang, amanah dan ________________ penting dalam menjalinkan persahabatan. 6. Kita digalakkan untuk _______________ sahabat yang jauh. 7. Sahabat yang baik akan selalu _____________ sahabatnya yang lain. 8. Sikap bertanggungjawab yang boleh menimbulkan kepercayaan dan keyakinan orang lain. A. Lengkapkan teka silang kata adab persahabatan di bawah dengan berpandukan soalan-soalan yang diberikan. 5. J J 6. M I R H 1. P M F 7. M S H I M A 3. I L S 2. B R A N K B 8. K 4. K I A A 2.4.1, 2.4.6 Unit 5 NC.indd 55 27/10/17 7:07 pm B. Secara berkumpulan, jalankan aktiviti pameran mini di bawah. (i) Cari dan kumpulkan maklumat tentang tiga hingga lima orang sahabat anda yang terdiri daripada pelbagai kaum. (ii) Kenal pasti adab persahabatan yang diamalkan oleh sahabat anda yang menyebabkan anda suka akannya. (iii) Persembahkan maklumat tersebut secara kreatif. (iv) Pamerkan hasil dapatan secara kreatif di hadapan kelas. Junita Gassan Umur: 14 tahun Jantina: Perempuan Sekolah: Sekolah Menengah Kebangsaan Lundu Kogulan a/l Selvam Umur: 14 tahun Jantina: Lelaki Sekolah: Sekolah Menengah Kebangsaan Lundu 56 2.4.1, 2.4.2, 2.4.4, 2.4.5, 2.4.6 Muhammad Syamil bin Mohd Hafez Umur: 14 tahun Jantina: Lelaki Sekolah: Sekolah Menengah Kebangsaan Lundu MAKLUMAT SAHABAT REFLEKSI REFLEKSI Bagaimanakah anda mengekalkan adab dalam persahabatan? • Nama penuh sahabat • Latar belakang keluarga sahabat • Aktiviti kegemaran sahabat • Gambar-gambar kenangan • Perlakuan beradab yang diamalkan dalam persahabatan • Batasan dalam persahabatan ADAB PERSAHABATAN YANG DIAMALKAN 1. Suka membantu 2. Merendah diri 3. Amanah 4. Pemaaf 5. Baik hati Unit 5 NC.indd 56 27/10/17 7:07 pm 57 C. Berdasarkan grafik di bawah, kenal pasti perlakuan beradab dan tidak beradab dalam persahabatan yang diamalkan dalam kehidupan seharian. Mengumpat sahabat Menjaga maruah sahabat Mengkhianati sahabat Menipu sahabat Menghormati sahabat Menghina sahabat Menasihati ke arah kebaikan Jujur dalam menasihati sahabat Menyebarkan keburukan sahabat Suka membantu sahabat Perlakuan beradab Perlakuan tidak beradab 2.4.1, 2.4.3 REFLEKSI REFLEKSI Mengapakah anda perlu menjauhi perlakuan yang tidak beradab dalam persahabatan? Unit 5 NC.indd 57 27/10/17 7:07 pm PENILAIAN 58 A. Situasi di bawah berkaitan dengan dilema seorang murid. Tidak memfitnah sahabat. Tidak menjatuhkan air muka sahabat. Tidak membocorkan rahsia sahabat. Tidak melakukan tindakan yang boleh menyakiti hati sahabat. 1. Sekiranya anda sahabat Ramesh, cadangkan cara lain untuk membantunya. 2. Adakah sahabat Ramesh mempraktikkan perlakuan beradab dalam persahabatan? Jelaskan. 3. Pada pendapat anda, apakah kebaikan yang diperoleh apabila beradab dalam persahabatan? 4. Senaraikan perlakuan beradab dan tidak beradab dalam persahabatan. 5. Bagaimanakah amalan nilai murni dapat membantu anda menyelesaikan masalah dengan sahabat anda? B. Rajah di bawah menunjukkan batasan adab dalam persahabatan. Adakah anda bersetuju dengan batasan adab tersebut? Huraikan dengan memberikan contoh yang sesuai. Ramesh seorang murid tingkatan 2. Dia berselisih faham dan bermasam muka dengan Cheong Mun. Cheong Mun menuduh Ramesh mengambil barangnya tanpa kebenaran. Lantaran itu, Ravi, sahabat Ramesh cuba menjernihkan keadaan. Usaha Ravi itu berjaya. Akhirnya, hubungan Ramesh dan Cheong Mun kembali pulih. BATASAN ADAB DALAM PERSAHABATAN BATASAN ADAB DALAM PERSAHABATAN Unit 5 NC.indd 58 27/10/17 7:07 pm UNIT 6 Cadangan Nilai: • Kerjasama • Hormat • Toleransi • Hemah tinggi • Berterima kasih HUBUNGAN ANTARA DIRI, KOMUNITI DAN MASYARAKAT Dalam unit ini, saya belajar tentang: • konsep kejiranan • manfaat hidup berjiran • sikap jiran yang positif dan negatif • cara untuk merapatkan hubungan sesama jiran • perasaan apabila dapat hidup berjiran • hidup berjiran dalam masyarakat pelbagai agama, bangsa, budaya dan bahasa 59 JIRAN SEPAKAT MEMBAWA BERKAT Unit 6 NC.indd 59 24/10/17 9:27 am KONSEP Semua orang mempunyai jiran. Jiran ialah orang yang tinggal bersebelahan atau berhampiran dengan rumah kita, tidak kira tua atau muda, miskin atau kaya. Jiran kita juga boleh terdiri daripada pelbagai kaum seperti Melayu, Cina, India, Kadazandusun, Iban dan lain-lain. Apabila hidup berjiran, kita mestilah saling menghormati dan saling membantu. Hal ini dapat memberikan manfaat kepada diri dan penduduk setempat demi kebaikan semua. KONSEP Mudah mendapat bantuan apabila menghadapi sesuatu masalah. Membantu menjaga keselamatan tempat tinggal. Membantu menjayakan majlis keramaian. Contoh: Apabila berlakunya kebakaran, kemalangan atau kematian. Contoh: Apabila pulang ke kampung bersempena dengan cuti perayaan. Contoh: Ketika majlis keraian atau upacara keagamaan. MANFAAT HIDUP BERJIRAN Memupuk semangat perpaduan. Membantu mencegah gejala negatif. Contoh: Ketika melaksanakan aktiviti gotong-royong atau aktiviti keluarga. Contoh: Bekerjasama membanteras gejala sosial seperti penagihan dadah dan vandalisme. 60 Dalam hidup berjiran, terdapat jiran yang bersikap positif dan jiran yang bersikap negatif. Kedua-dua sikap ini boleh memberikan kesan baik atau buruk kepada diri kita dan keluarga. Jiran yang bersikap positif akan menjadikan kita bersyukur, gembira dan selesa tinggal berdekatan dengannya. Jiran yang bersikap negatif pula akan menyebabkan kita berasa tidak selesa dan tidak gembira. Walau apa-apa pun, kita mestilah menghormati jiran dan saling bertoleransi untuk menjaga perasaan mereka. Kita juga hendaklah menjadi jiran yang beradab sopan dan berbudi pekerti mulia untuk mengekalkan suasana harmoni. Unit 6 NC.indd 60 24/10/17 9:27 am Menghormati JIRAN POSITIF JIRAN POSITIF Membantu dan bekerjasama Berhemah tinggi Sombong dan bongkak Berburuk sangka JIRAN NEGATIF JIRAN NEGATIF Mengumpat dan memfitnah Mementingkan diri sendiri 61 Devi, jiran di sebelah rumah kita peramahlah. Memang betul. Isterinya sentiasa tersenyum. Abang, jiran baru kita tu ... sombong. Tidak baik buruk sangka. Bertoleransi CIRI-CIRI JIRAN YANG BERSIKAP POSITIF DAN BERSIKAP NEGATIF Unit 6 NC.indd 61 24/10/17 9:27 am Memandangkan hidup berjiran begitu penting dalam kehidupan, kita hendaklah berusaha untuk mengeratkan hubungan dengan mereka. Terdapat pelbagai cara untuk merapatkan hubungan sesama jiran. Oleh itu, kita perlulah bersama-sama menjaga hubungan dengan jiran tanpa mengira agama, kaum, budaya dan bahasa. Hubungan baik dengan jiran boleh dikekalkan apabila kita mengamalkan nilai kerjasama, hormat, toleransi, hemah tinggi dan berterima kasih sesama jiran. Dengan menjadi jiran yang baik, hidup akan lebih ceria, aman dan bahagia. 62 Saya dan keluarga akan menjemput jiran tanpa mengira kaum datang ke rumah semasa hari perayaan. Kami akan meraikan jiran dengan hidangan istimewa dan memberikan layanan yang baik. Saya berasa gembira apabila melihat hubungan kami seperti sebuah keluarga besar. Saya sangat bersyukur kerana hubungan keluarga saya dengan jiran sangat baik. Kami sentiasa bergaul mesra dan bertegur sapa. Saya pula selalu mengikut keluarga menziarahi jiran yang sakit. Keluarga saya sangat mengambil berat akan jiran kami, terutamanya apabila mereka menghadapi kesusahan. Bapa saya pernah menghantar anak jiran yang sakit ke klinik untuk mendapatkan rawatan. Saya dan anak jiran sentiasa melibatkan diri dalam aktiviti persatuan perumahan seperti gotong-royong. Melalui aktiviti sebegini, kami berpeluang untuk berkenalan dengan lebih dekat dan dapat mengeratkan hubungan. Unit 6 NC.indd 62 24/10/17 9:27 am 63 Kamu semua jangan berkawan dengan anak jiran kita. Mereka miskin. Helo, Encik Lam. Anak encik kemalangan. Sekarang dia berada di hospital. A. Baca dan fahami cerita di bawah. Kemudian, jawab soalan yang berikut. 1. Adakah Encik Lam seorang jiran yang baik? Mengapa? 2. Andaikan anda Encik Mok. Apakah perasaan anda jika mempunyai jiran seperti Encik Lam? 3. Huraikan kebaikan mempunyai jiran seperti Encik Mok. Anak lelaki saya yang ternampak kemalangan itu. Dia segera menghubungi ambulans. Keluarga Encik Lam berjiran dengan keluarga Encik Mok. Pada suatu hari, ... Encik Lam bergegas ke hospital. Sampai di sana, dia mendapati anak keduanya berada di dalam bilik pembedahan. Encik Lam ternampak keluarga Encik Mok yang turut berada di situ. Encik Mok bersalam dengan Encik Lam. Encik Mok menceritakan perkara yang berlaku kepada Encik Lam. Encik Lam juga mengetahui bahawa Encik Mok telah mendermakan darah kepada anaknya. Ramalkan tindakan yang sepatutnya dilakukan oleh Encik Lam apabila berjumpa dengan Encik Mok. PENGUKUHAN 3.1.2, 3.1.3, 3.1.5 Unit 6 NC.indd 63 24/10/17 9:27 am 64 B. Secara berkumpulan, hasilkan skrip lakonan berdasarkan setiap babak di bawah. Kemudian, lakonkan sketsa tersebut. Semasa membuat rondaan pada waktu malam itu, mereka berjalan sambil memegang lampu suluh dan batang kayu. Tiba-tiba, dari jauh kedengaran suara seseorang meminta tolong kerana rumahnya dimasuki pencuri. Rupa-rupanya, rumah Encik Arvind telah dimasuki pencuri. Encik Khairul, Encik Woo dan Encik Gopal berasa gembira kerana dapat membantu Encik Arvind. Encik Arvind mengucapkan terima kasih kepada mereka. Mereka bersetuju untuk meneruskan rondaan pada waktu malam bersama-sama Encik Arvind untuk menjaga keselamatan kawasan perumahan tersebut. Di pondok Rukun Tetangga, Encik Khairul, Encik Woo dan Encik Gopal sedang duduk berbual tentang kes kecurian yang semakin menjadi-jadi di kawasan perumahan mereka. Mereka berlari ke arah suara tersebut. Mereka ternampak Encik Arvind yang sedang menunjukkan arah pencuri itu melarikan diri. Mereka segera mengejar pencuri itu. Akhirnya, pencuri itu berjaya ditangkap. BABAK 1 BABAK 3 BABAK 2 BABAK 4 Bagai aur dengan tebing. Peribahasa Melayu Renungan Renungan 3.1.2, 3.1.3, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.6 Unit 6 NC.indd 64 24/10/17 9:27 am 65 C. Secara berpasangan, jalankan aktiviti di bawah. 1. Pilih satu daripada kad di bawah. 2. Bincangkan adab sebelum, semasa dan selepas berdasarkan kad situasi. 3. Tampalkan hasil perbincangan secara kreatif pada dinding kelas. 4. Murid lain dikehendaki menilai setiap hasil perbincangan dengan memberikan simbol bintang antara satu hingga tiga bintang. Hidup berjiran dalam masyarakat pelbagai agama, bangsa, budaya dan bahasa mempunyai manfaat yang banyak. Adakah anda bersetuju? Jelaskan. CARA MENJALANKAN AKTIVITI 3.1.2, 3.1.4 Anda dan keluarga ingin menziarahi jiran yang sakit. Jiran anda mengundang anda sekeluarga ke rumahnya untuk menghadiri majlis perkahwinan anak perempuannya. Jiran anda mengadakan upacara kematian neneknya. Anda dan keluarga berhasrat untuk menghadiri upacara tersebut. Guru boleh menambahkan kad dengan pelbagai situasi. KAD SITUASI 1 KAD SITUASI 2 KAD SITUASI 3 REFLEKSI REFLEKSI Apakah perkara yang perlu anda elakkan semasa menziarahi jiran? Unit 6 NC.indd 65 24/10/17 9:27 am PENGAYAAN Borang Pemerhatian Hubungan Kejiranan Nama: ………………………………………………………………………………………… Kelas: …………… Alamat Rumah: ………………………………………………………………………………… Arahan: Tandakan (Ö) pada kotak yang sesuai. 1. Adakah kawasan perumahan anda mengadakan program atau aktiviti untuk mengeratkan hubungan kejiranan? Ya Tidak 2. Adakah penduduk di kawasan anda hidup berbaik-baik antara satu sama lain? Ya Tidak 3. Adakah penduduk di kawasan anda saling menghormati amalan keagamaan atau kepercayaan masing-masing? Ya Tidak 4. Adakah penduduk di kawasan anda berkomunikasi melalui media sosial? Ya Tidak 5. Adakah penduduk di kawasan anda saling menegur dan mengunjungi sesama jiran? Ya Tidak 6. Adakah penduduk di kawasan anda membantu jiran yang menghadapi kesusahan? Ya Tidak A. Dengan menggunakan borang di bawah, buat pemerhatian tentang hubungan kejiranan di kawasan tempat tinggal anda. Kemudian, buat rumusan tentang hubungan antara penduduk dengan jiran mereka. Nyatakan program/ aktiviti yang dijalankan ________________ Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ Mengapa? _________________ _________________ Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ 66 Unit 6 NC.indd 66 24/10/17 9:27 am 67 7. Adakah penduduk di kawasan anda berbincang tentang aktiviti persatuan penduduk? Ya Tidak 8. Adakah penduduk di kawasan anda dijemput apabila jiran mengadakan sesuatu majlis seperti majlis perkahwinan? Ya Tidak 9. Adakah penduduk di kawasan anda bergilir-gilir dan membantu mengawasi keselamatan kawasan perumahan? Ya Tidak 10. Adakah penduduk di kawasan anda mengadakan rumah terbuka semasa perayaan dan menjemput jiran ke rumah mereka? Ya Tidak RUMUSAN DARIPADA PEMERHATIAN Tandakan (Ö) pada kotak yang sesuai: Berdasarkan pemerhatian yang dilakukan, saya mendapati hubungan antara penduduk di kawasan tempat tinggal saya dengan jiran mereka ialah: Mesra Kurang mesra Tidak mesra Sekiranya jawapan ialah kurang mesra atau tidak mesra, cadangkan beberapa usaha yang boleh dilakukan untuk mengeratkan hubungan kejiranan di kawasan tempat tinggal anda. Cadangan saya: ____________________________________________________________________________________ Semangat kejiranan amat jelas kelihatan dalam masyarakat luar bandar jika dibandingkan dengan masyarakat bandar. Bincangkan. Banyakkan borang mengikut bilangan murid di dalam kelas. 3.1.3, 3.1.4, 3.1.6 Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ Mengapa? _________________ _________________ Berikan contoh _______________ Sekiranya jumlah ‘Ya’ ialah: 8 hingga 10: Mesra 5 hingga 7: Kurang Mesra 0 hingga 4: Tidak Mesra SKOR Unit 6 NC.indd 67 24/10/17 9:27 am 68 B. Berdasarkan situasi di bawah, bincangkan cara untuk menyelesaikan masalah yang dihadapi dengan mengutamakan semangat kejiranan. Kemudian, lengkapkan jadual yang berikut. SITUASI 1 SITUASI 2 SITUASI 3 Jiran Encik Raju mengadakan majlis hari lahir. Mereka telah memainkan lagu dengan kuat sehingga mengganggu ketenteraman Encik Raju dan keluarganya. Oleh sebab tempat letak kereta tidak mencukupi, Encik Rajinder Singh meletakkan keretanya berdekatan dengan pintu masuk rumah Puan Jenny. Hal ini menyebabkan Puan Jenny sukar untuk mengeluarkan keretanya. Encik Sebastian dan keluarganya suka memelihara kucing. Akan tetapi, kucing mereka tidak dijaga dengan baik. Mereka membiarkan kucing berkeliaran di rumah jiran. Kucing mereka membuang najis di depan rumah jiran. Hal ini menimbulkan ketidakpuasan hati jiran mereka. Situasi Cara Penyelesaian Kebaikan Perasaan 1 2 3 3.1.2, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.6 Unit 6 NC.indd 68 24/10/17 9:27 am 69 C. Secara berkumpulan, rancang dan laksanakan satu projek kejiranan di kawasan tempat tinggal anda. Kemudian, bentangkan perancangan tersebut secara kreatif. - Gotong-royong membersihkan kawasan perumahan - Berkebun komuniti - Senaman berkumpulan - Jamuan - Ahli Jawatankuasa Publisiti - Ahli Jawatankuasa Kebersihan Kenal pasti dan pilih tajuk projek Contoh: Senaraikan dan bahagikan tugas Contoh: - Membolehkan jiran tetangga dan penduduk saling mengenali - Mengeratkan hubungan antara jiran - Memupuk semangat kejiranan - Memupuk perpaduan - Pengerusi Persatuan Penduduk - Jiran-jiran berhampiran Tentukan objektif Contoh: - Tarikh dan masa yang sesuai Tentukan tempoh masa Contoh: Kenal pasti pihak yang terlibat Contoh: 3.1.2, 3.1.4, 3.1.5, 3.1.6 PERANCANGAN PROJEK KEJIRANAN 1 2 3 4 5 PELAKSANAAN PROJEK 1. Sediakan peralatan dan kemudahan. 2. Laksanakan projek. REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila menyertai projek ini? Mengapa? Unit 6 NC.indd 69 24/10/17 9:27 am 70 PEMULIHAN Cara saya menjaga hubungan dengan jiran Kebaikan apabila hidup berjiran Perasaan saya apabila dapat hidup berjiran A. Persembahkan boria di bawah secara kreatif. Hayatilah lirik boria yang disampaikan semasa persembahan. 3.1.2, 3.1.4, 3.1.5 Salam 1Malaysia kami ucapkan Kepada anda semua rakan dan taulan Boria hidup berjiran kami persembahkan Agar semua mendapat kebaikan Marilah kita hidup bersama Saling menghormati jiran tetangga Tidak kira agama mahupun bangsa Barulah hidup aman dan bahagia Sesama jiran jangan bergaduh Hidup bersatu bukannya mudah Saling membantu jangan mengeluh Demi perpaduan kukuhkan muhibah Hidup berjiran banyak kebaikan Tiada sengketa tiada ancaman Jiran yang susah dapat bantuan Hidup sejahtera tingkatkan keamanan Marilah kita hidup bersama Saling menghormati jiran tetangga Tidak kira agama mahupun bangsa Barulah hidup aman dan bahagia Tamatlah sudah persembahan kami Semoga kita hidup harmoni Nasihat kami jangan dilupai Amalkan selalu hidup diberkati Boria Hidup Berjiran Boria Imbas Saya Berdasarkan lirik boria di atas, lengkapkan jadual di bawah. Unit 6 NC.indd 70 24/10/17 9:27 am PEMULIHAN 71 Aktiviti kejiranan Kepentingan melibatkan diri dalam aktiviti tersebut Perasaan apabila melibatkan diri dalam aktiviti tersebut B. Secara berkumpulan, cari lapan perkataan yang menunjukkan aktiviti ke arah memupuk semangat kejiranan di dalam kotak misteri di bawah. Kemudian, lengkapkan jadual yang berikut. R A M B U T A N S U N Y I S U G N O Y O R G N O T O G U M A A L A J E H I S A U A K A M N E T U A U S N P T S I H A T H U M C N A A I E I B T E B U A K M N R A H N N O E O U R A S I U N T U T G R R U E L N A B U D A Y U U M B C Z P M M S U K A N E K A U L A R U K E J I R A N A N K A E M H A L E K R E B V E A P O K E N D U R I N T I S Secara berkumpulan, senaraikan sikap jiran yang tinggal berdekatan dengan kawasan rumah anda. Bentangkan jawapan dalam bentuk peta pemikiran. Apakah perkara baik yang pernah anda lakukan terhadap jiran anda? 3.1.2, 3.1.3, 3.1.4 REFLEKSI REFLEKSI Unit 6 NC.indd 71 24/10/17 9:27 am 72 Bustami bin Ramli, No. 4, Blok A, Rumah Pangsa Indera Sakti, 50000 Kuala Lumpur. Encik Velu a/l Ramasamy, Pengerusi Persatuan Penduduk Rumah Pangsa Indera Sakti, Jalan Hang Jebat, 50150 Kuala Lumpur. 20 JULAI 2018 Tuan, Aduan tentang Sikap Jiran yang Membuang Sampah dari Tingkat Atas Dengan hormatnya perkara di atas dirujuk. 2. Saya ingin membuat aduan tentang jiran yang tinggal di tingkat atas rumah saya. Mereka suka membuang sampah dari tingkat atas hingga mengotorkan rumah saya. Baju yang dijemur di ampaian juga kotor disebabkan oleh sampah tersebut. 3. Saya amat tidak berpuas hati dan keadaan ini sudah berlarutan sejak beberapa bulan yang lalu. Sehubungan dengan itu, saya memohon agar tuan dapat membantu menyelesaikan masalah saya ini. Kerjasama dan perhatian tuan dalam perkara ini amat dihargai dan didahului dengan ucapan terima kasih. Sekian. (BUSTAMI BIN RAMLI) Penduduk No. 4, Blok A, Rumah Pangsa Indera Sakti. A. Surat di bawah berkaitan dengan aduan yang dibuat oleh seorang penghuni rumah pangsa. 1. Adakah anda bersetuju dengan tindakan jiran Encik Bustami? Mengapa? 2. Andaikan anda Encik Velu, bagaimanakah anda dapat membantu Encik Bustami? 3. Terangkan nilai yang perlu anda amalkan apabila hidup berjiran. B. Situasi di bawah berkaitan dengan masalah yang dihadapi oleh keluarga Laila. Laila berumur enam tahun. Dia menghidap penyakit jantung berlubang sejak dilahirkan. Baru-baru ini, penyakitnya bertambah teruk. Doktor memberitahu ibu bapa Laila bahawa anak mereka perlu dibedah. Kos pembedahan pula sangat mahal dan tidak mampu ditanggung oleh ibu bapa Laila yang berpendapatan rendah. Sebagai jiran, huraikan cara anda bekerjasama untuk membantu keluarga Laila. PENILAIAN Unit 6 NC.indd 72 24/10/17 9:27 am UNIT 7 73 Cadangan Nilai: • Kasih sayang • Kerjasama • Baik hati • Hormat • Toleransi HUBUNGAN ANTARA DIRI, KOMUNITI DAN MASYARAKAT Dalam unit ini, saya belajar tentang: • ciri masyarakat penyayang • kepentingan memperkukuh masyarakat penyayang • cara menyantuni masyarakat yang berkeperluan • keutamaan dalam membantu masyarakat yang berkeperluan bagi merealisasikan masyarakat penyayang • mengekspresikan perasaan apabila dapat membantu mewujudkan masyarakat penyayang • amalan masyarakat penyayang dalam konteks kepelbagaian agama, bangsa, budaya dan bahasa MASYARAKAT PENYAYANG TONGGAK ASPIRASI NEGARA Unit 7 NC.indd 73 24/10/17 9:29 am KONSEP 74 Dapat meringankan beban golongan yang kurang bernasib baik. Dapat mewujudkan suasana aman dan harmoni. Dapat mengeratkan hubungan antara anggota masyarakat. Dapat memperkukuh perpaduan. Prihatin Pemurah Toleransi Rajin membantu Bertanggungjawab Baik hati Belas kasihan Bekerjasama Bertimbang rasa Ambil berat Terdapat juga masyarakat berkeperluan yang memerlukan perhatian daripada kita. Golongan ini memerlukan pembelaan dari segi bantuan dan bimbingan yang sewajarnya. Antaranya termasuklah golongan gelandangan, golongan miskin, bekas penagih dadah, bekas banduan dan pesakit AIDS. Masyarakat penyayang ialah masyarakat yang hidup bermuafakat, mesra dan bertimbang rasa dengan anggotanya. Setiap orang akan saling memahami dan menghormati. Kita patut berasa bertuah kerana masyarakat Malaysia terdiri daripada pelbagai kaum yang saling membantu apabila berlaku sesuatu musibah seperti banjir, tanah runtuh atau kebakaran. Yang berikut ialah ciri-ciri masyarakat penyayang. Dengan mewujudkan masyarakat penyayang, banyak kepentingan yang akan kita peroleh. Kepentingan tersebut dapat memperkukuh konsep masyarakat penyayang di negara ini. Kepentingan lain yang boleh diperoleh adalah seperti yang berikut. CIRI-CIRI MASYARAKAT PENYAYANG Unit 7 NC.indd 74 24/10/17 9:29 am 75 Meningkatkan kesedaran dan membantu golongan yang menghidap penyakit AIDS. Terdapat banyak agensi yang boleh disertai untuk membantu golongan berkeperluan supaya mereka mendapat perhatian yang sewajarnya. Antara agensi tersebut adalah seperti yang di bawah. Golongan berkeperluan ini wajar diberi keutamaan dalam membantu mereka mengharungi kehidupan seharian. Antara faktor golongan ini harus diberi keutamaan adalah seperti yang di bawah. Mendidik masyarakat daripada terlibat dengan dadah. Setiap anggota masyarakat mempunyai hak untuk hidup dalam persekitaran yang baik. Contohnya, anak-anak gelandangan harus diberi kehidupan yang dapat memenuhi keperluan asas dan peluang pendidikan serta kemahiran. Setiap anggota masyarakat perlu diberi kesedaran tentang penyakit berbahaya. Contohnya, pesakit AIDS diberi kesedaran tentang cara penjagaan yang betul supaya mereka mendapat rawatan yang sewajarnya untuk hidup seperti orang lain. Setiap anggota masyarakat juga harus menerima mereka yang pernah menagih dadah dan melakukan jenayah. Contohnya, bekas banduan dan bekas penagih dadah perlu dilayan seperti anggota masyarakat lain dan diberi peluang pekerjaan serta pendidikan supaya mereka juga berjaya. Setiap anggota masyarakat juga harus mendapat peluang rawatan yang sewajarnya supaya mereka sembuh daripada penyakit berbahaya. Contohnya, golongan miskin yang tidak mampu untuk membayar rawatan penyakit seperti kanser dan rawatan dialisis. 1 2 3 4 Membantu pesakit kanser yang tidak berkemampuan untuk mendapat rawatan. Menggalakkan semangat kesukarelaan dan menyediakan peluang kepada rakyat Malaysia untuk sama-sama membantu golongan yang memerlukan. Majlis Kanser Nasional Imbas Saya Yayasan Salam Malaysia Imbas Saya Persatuan Mencegah Dadah Malaysia Imbas Saya Majlis Aids Malaysia Imbas Saya Unit 7 NC.indd 75 24/10/17 9:29 am 76 Untuk memupuk budaya penyayang dalam kalangan masyarakat, pelbagai cara boleh dilaksanakan. Antara cara yang boleh dilakukan oleh individu dalam sesebuah komuniti untuk memupuk budaya penyayang adalah seperti yang berikut. Kesimpulannya, setiap anggota masyarakat termasuk anda perlu memberikan sokongan kepada semua aktiviti kemanusiaan yang melibatkan golongan berkeperluan. Kita perlu bersama-sama menghulurkan bantuan kepada mereka tanpa mengira kaum, budaya, agama dan bahasa. Masyarakat perlulah mengamalkan nilai kasih sayang, kerjasama, baik hati, hormat dan toleransi. Sebagai masyarakat penyayang, kita akan berasa bersyukur dan gembira kerana dapat berbakti dan menyenangkan kehidupan anggota masyarakat yang memerlukan bantuan. Memberikan bantuan kepada mangsa bencana alam Memberikan bantuan kepada golongan OKU Melibatkan diri dalam aktiviti gotong-royong Menyertai Rukun Tetangga CARA MEMUPUK MASYARAKAT PENYAYANG Unit 7 NC.indd 76 24/10/17 9:29 am PENGUKUHAN 7777 A. Baca dan fahami petikan di bawah. Kemudian, jawab soalan yang berikut. Negara kita sering dilanda pelbagai bentuk bencana alam seperti banjir kilat, tanah runtuh, banjir besar, tsunami dan lain-lain. Dalam bencana tersebut, banyak kerosakan harta benda dan kehilangan nyawa berlaku. Sebagai masyarakat penyayang, anda juga bertanggungjawab untuk membantu mangsa bencana alam. Antara situasi bencana alam yang pernah berlaku di Malaysia adalah seperti yang berikut. 1. Apakah sumbangan anda untuk membantu mangsa bencana alam di atas? 2. Mengapakah masyarakat perlu menghulurkan bantuan kepada mangsa bencana alam tersebut? 3.2.3 Banjir besar Tanah runtuh Unit 7 NC.indd 77 24/10/17 9:29 am 78 B. Secara berkumpulan, teliti situasi yang dihadapi oleh Encik X, Encik Y dan Cik Z. Bincangkan cara masyarakat dapat membantu mereka. Encik X ialah bekas banduan. Dia telah insaf atas kesalahan yang pernah dilakukannya. Dia sedang mencari pekerjaan untuk menyara isteri dan lima orang anaknya. Cik Z ialah peminta sedekah. Dia hidup sebatang kara dan tidak mempunyai tempat tinggal. Dia sering tidur di tepi jalan dan meminta sedekah untuk meneruskan kehidupan. Encik Y ialah penagih dadah. Dia terlibat dengan aktiviti ketagihan dadah sejak di bangku sekolah lagi. Selepas melihat kematian tragis seorang rakannya, dia berhasrat untuk bebas daripada penyalahgunaan dadah. Situasi Cara masyarakat menghulurkan bantuan Sebab menghulurkan bantuan Perasaan apabila menghulurkan bantuan Encik X Encik Y Cik Z SITUASI Encik X SITUASI Encik Y SITUASI CIK Z Kesediaan memberi adalah lebih penting ertinya daripada pemberian itu sendiri. Jean F. Millet Renungan Renungan 3.2.2, 3.2.3, 3.2.4, 3.2.5 Unit 7 NC.indd 78 24/10/17 9:30 am PENGAYAAN A. Buat satu sesi temu bual dengan guru kebajikan atau guru yang bertanggungjawab untuk mendapatkan maklumat tentang murid yang memerlukan bantuan. Kategori Jenis Bantuan Bilangan Murid Anak yatim Mangsa bencana Miskin Orang Kurang Upaya (OKU) Maklumat yang diperlukan: (i) Kategori murid yang memerlukan bantuan (ii) Jenis bantuan yang diperlukan (iii) Bilangan murid yang memerlukan bantuan (iv) Bentuk bantuan yang pernah diterima Berdasarkan maklumat tersebut, kenal pasti kategori murid yang perlu diberi keutamaan untuk mendapatkan bantuan. Secara berkumpulan, senaraikan dan pilih satu cara untuk mengumpulkan dana bagi membantu murid tersebut. 3.2.2, 3.2.3, 3.2.4, 3.2.5, 3.2.6 REFLEKSI REFLEKSI Jelaskan perasaan anda apabila program yang dikendalikan berjaya mencapai objektifnya. Guru menerangkan cara-cara untuk mengumpulkan dana selain mengutip derma untuk murid yang memerlukan bantuan. 79 Unit 7 NC.indd 79 24/10/17 9:30 am B. Baca dan fahami maklumat di bawah. Rumah Kebajikan Sinar Harapan merupakan sebuah pusat kebajikan yang menjaga kebajikan anak-anak yatim. Rumah tersebut terletak di daerah Petaling Jaya. Penghuni rumah tersebut terdiri daripada 58 orang anak yatim yang berusia 5 hingga 15 tahun. Rumah Kebajikan Sinar Harapan sentiasa memastikan segala keperluan dan kebajikan anak-anak tersebut terjaga. RUMAH KEBAJIKAN SINAR HARAPAN Pengurusan Akademik Memastikan anak-anak bersekolah Menyediakan bahan pembelajaran Mengadakan kelas tuisyen Pengurusan Kesihatan Menyediakan pemeriksaan kesihatan bulanan Menyediakan keperluan kesihatan khas Memastikan amalan kebersihan diri terjaga Pengurusan Aktiviti Sosial Melaksanakan aktiviti permainan Mengadakan lawatan Menganjurkan sambutan hari jadi dan hari perayaan PENGURUSAN ANAK-ANAK YATIM Berdasarkan maklumat di atas, secara berkumpulan, kumpulkan maklumat tentang peranan pelbagai pihak dalam membantu anak-anak yatim di rumah kebajikan tersebut. Bentangkan hasil dapatan tersebut secara kreatif. Rancang satu aktiviti untuk mengumpulkan dana bagi membantu Rumah Kebajikan Sinar Harapan dan laksanakan aktiviti berkenaan. 3.2.2, 3.2.3, 3.2.4, 3.2.5, 3.2.6 REFLEKSI REFLEKSI Terangkan perasaan anda apabila aktiviti yang dijalankan dapat meringankan beban penghuni Rumah Kebajikan Sinar Harapan. 80 Unit 7 NC.indd 80 24/10/17 9:30 am C. Secara berkumpulan, laksanakan aktiviti main peranan sebagai anggota masyarakat yang penyayang. Anda tinggal di Taman Cempaka. Persatuan Penduduk Perumahan Taman Cempaka akan mengadakan kempen derma darah dengan kerjasama Kementerian Kesihatan Malaysia. Main peranan untuk menunjukkan cara menggalakkan penduduk setempat menderma darah. Anda ternampak seorang rakan anda sedang menangis di dalam kelas. Anda juga ternampak luka pada muka dan tangannya. Anda mengesyaki dia menjadi mangsa dera. Main peranan untuk menunjukkan cara membantu rakan anda itu. SITUASI 1 SITUASI 3 SITUASI 2 Samy merupakan Orang Kurang Upaya (OKU). Dia menggunakan kerusi roda untuk bergerak. Pergerakan Samy menjadi terhad apabila kurangnya kemudahan laluan yang disediakan untuk OKU. Main peranan sebagai rakan untuk membantu Samy. 3.2.2, 3.2.3, 3.2.4, 3.2.6 REFLEKSI REFLEKSI Jelaskan kepentingan anda membantu golongan tersebut. 81 Unit 7 NC.indd 81 24/10/17 9:30 am PEMULIHAN 82 Anak Pak Ali bersama-sama rakan-rakannya berjanji untuk mengumpulkan dana. Keluarga Viknesh bersama-sama rakan-rakannya berjanji untuk mengumpulkan pakaian. Keluarga Pak Ali bersama-sama berkongsi makanan dengan keluarga Harbajan Singh. A. Baca dan fahami cerita di bawah. Andaikan anda sebahagian daripada komuniti Kampung Sentosa. Bincangkan cara lain untuk membantu keluarga Harbajan Singh. Di Kampung Sentosa, tinggal satu komuniti yang saling membantu dan mengambil berat antara satu sama lain. Antara penghuni di Kampung Sentosa termasuklah keluarga Encik Iskandar, keluarga Pak Ali, keluarga Viknesh, keluarga Ah Chong, keluarga Ben dan keluarga Harbajan Singh. Pada suatu hari, rumah keluarga Harbajan Singh terbakar. Dia telah kehilangan harta benda. Sebagai ketua komuniti, Encik Iskandar menyeru setiap anggota komunitinya tampil memberikan bantuan kepada keluarga Harbajan Singh. Unit 7 NC.indd 82 24/10/17 9:30 am Ah Chong yang mempunyai kemahiran bertukang akan membina rumah keluarga Harbajan Singh semula. Keluarga Ben membenarkan keluarga Harbajan Singh untuk tinggal bersama-sama mereka sementara menunggu rumah baharu keluarga Harbajan Singh siap. Keluarga lain dalam komuniti tersebut turut memberikan sumbangan kepada keluarga Harbajan Singh. Mereka berjanji untuk sama-sama membantu keluarga Harbajan Singh. Wajarkah anda memberikan bantuan kepada keluarga Harbajan Singh? Mengapa? 83 Kumpulkan cerita yang menunjukkan amalan masyarakat penyayang. Kemudian, buat persembahan di dalam kelas. 3.2.2, 3.2.3, 3.2.4 Unit 7 NC.indd 83 24/10/17 9:30 am B. Adakah rakan anda tergolong dalam masyarakat penyayang? Lengkapkan borang di bawah. Tandakan (Ö) pada ‘Ya’ atau ‘Tidak’ bagi ciri-ciri masyarakat penyayang. Bil. Sikap Ya Tidak Sebab 1. Baik hati 2. Ambil berat 3. Bekerjasama 4. Rajin membantu 5. Toleransi 6. Prihatin 7. Pemurah 8. Bertimbang rasa 9. Belas kasihan 10. Bertanggungjawab Borang Penilaian Rakan Sebaya Berikan bukti bahawa masyarakat Malaysia ialah masyarakat penyayang. Jelaskan. Selepas melengkapkan borang di atas, serahkan borang tersebut kepada rakan anda. Adakah rakan anda tergolong dalam masyarakat penyayang? Berikan dua contoh. 3.2.1, 3.2.3, 3.2.4 84 Unit 7 NC.indd 84 24/10/17 9:30 am 85 C. Secara berkumpulan, hasilkan cenderamata daripada bahan kitar semula untuk diberikan kepada anak-anak yang kurang bernasib baik. Hiaskan cebisan kertas berwarna hijau secara kreatif untuk menggambarkan rumpai laut. Warnakan penutup botol secara kreatif untuk menggambarkan hidupan laut seperti ikan. Gunting kertas berwarna-warni untuk dijadikan ekor ikan. 1 2 3 6 4 5 Sediakan kad manila berwarna biru. Lekatkan kertas guntingan, penutup botol dan kulit kerang pada kad manila. LANGKAH-LANGKAH ALATAN DAN BAHAN Guru mengenal pasti rumah anak-anak yatim yang boleh dilawati. Hiaskan hasil cenderamata. Gam Penutup botol Gunting Kulit kerang Berus Cat air Kertas warna 3.2.3, 3.2.6 Unit 7 NC.indd 85 24/10/17 9:30 am PENILAIAN 86 1. Apakah ciri-ciri masyarakat penyayang yang ditunjukkan oleh penduduk Kampung Arau? 2. Berikan kewajaran penduduk Kampung Arau membantu Encik Mahmud dan isterinya. 3. Andaikan terdapat sepasang warga tua seperti Encik Mahmud dan isterinya di tempat tinggal anda. Terangkan cara anda dan persatuan penduduk dapat membantu mereka. 4. Apakah perasaan anda apabila tinggal dalam komuniti masyarakat penyayang? Berikan sebab. B. Keratan akhbar di bawah menunjukkan bekas penagih dadah yang kembali menagih. A. Situasi di bawah menunjukkan kesukaran hidup sepasang warga tua. Encik Mahmud dan isterinya tinggal di sebuah rumah usang di Kampung Arau. Mereka merupakan warga tua yang uzur. Anak-anak mereka tidak mempedulikan keperluan harian mereka. Namun, masyarakat di sekitar mereka sentiasa menghulurkan bantuan dan sumbangan untuk membolehkan Encik Mahmud dan isterinya meneruskan kehidupan mereka. Pada pendapat anda, mengapakah keadaan ini berlaku? Bagaimanakah amalan nilai yang dipraktikkan oleh semua pihak dapat menangani keadaan di atas? 70% pelatih Pusat Serenti kembali menagih dadah PUTRAJAYA, 22 Oktober – Perdana Menteri Malaysia berkata, hampir 70 peratus daripada pelatih yang telah menjalani rawatan di Pusat Serenti kembali menagih dadah kerana tidak diterima oleh keluarga. Beliau berharap agar masyarakat, khususnya ibu bapa dapat memberikan kerjasama bagi memastikan bekas penagih dadah tidak terlibat semula dalam penyalahgunaan dadah. Unit 7 NC.indd 86 24/10/17 9:30 am HUBUNGAN ANTARA DIRI, KOMUNITI DAN MASYARAKAT 87 UNIT 8 Cadangan Nilai: • Bertanggungjawab • Patriotisme • Berterima kasih • Hemah tinggi • Rasional Dalam unit ini, saya belajar tentang: • agensi perkhidmatan awam yang terdapat di Malaysia • kepentingan agensi perkhidmatan awam kepada masyarakat • cara menghargai agensi perkhidmatan awam • peranan agensi perkhidmatan awam yang efektif untuk meningkatkan kesejahteraan hidup • perasaan terhadap keberkesanan agensi perkhidmatan awam yang disediakan • tingkah laku berhemah terhadap agensi perkhidmatan awam yang disediakan PERKHIDMATAN AWAM PEMANGKIN PEMBANGUNAN NEGARA Unit 8 NC.indd 87 24/10/17 9:30 am KONSEP Jabatan Pengangkutan Jalan AGENSI PERKHIDMATAN AWAM YANG TERDAPAT DI MALAYSIA Imbas Saya Setiap negara termasuk Malaysia mempunyai agensi perkhidmatan awam yang tersendiri. Agensi perkhidmatan awam ialah organisasi atau badan yang mengendalikan sesuatu tugas, usaha, khidmat dan bertanggungjawab melaksanakan dasar kerajaan. Agensi perkhidmatan awam mempunyai peranan yang penting, terutamanya dalam memastikan pembangunan negara dilaksanakan mengikut perancangan yang ditetapkan. Antara agensi perkhidmatan awam yang terdapat di Malaysia termasuklah seperti yang di bawah. Mahkamah Jabatan Imigresen Malaysia Jabatan Penerangan Malaysia Polis Diraja Malaysia Sekolah Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia Jabatan Pendaftaran Negara Hospital 88 Jabatan Perkhidmatan Awam SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN SUNGAI RAMAL Unit 8 NC.indd 88 24/10/17 9:31 am 89 • Menjadi perantara kerajaan dengan rakyat. • Memberikan kemudahan kepada rakyat. • Memberikan kesedaran dan pendedahan kepada masyarakat tentang pelbagai perkhidmatan awam yang disediakan. • Membantu melicinkan pentadbiran negara. • Meningkatkan kesejahteraan hidup masyarakat. KEPENTINGAN AGENSI PERKHIDMATAN AWAM KEPADA MASYARAKAT Sebagai rakyat Malaysia yang bertatasusila, kita perlu menghargai semua agensi perkhidmatan awam yang disediakan oleh kerajaan. Yang berikut ialah cara menghargai agensi perkhidmatan awam. • Mematuhi etika ketika berurusan di agensi perkhidmatan awam. • Menyokong program yang dianjurkan. • Tidak menyalahgunakan kemudahan yang disediakan. • Mengucapkan terima kasih selepas mendapatkan perkhidmatan. • Tidak memandang rendah kepada kakitangan agensi perkhidmatan awam. • Menggunakan bahasa yang sopan ketika berurusan. CARA MENGHARGAI AGENSI PERKHIDMATAN AWAM Agensi perkhidmatan awam merupakan perantara yang paling hampir dengan rakyat. Peranan terpenting agensi perkhidmatan awam adalah untuk memastikan semua urusan pentadbiran berjalan dengan lancar. Setiap agensi perkhidmatan awam yang efektif akan memberikan perkhidmatan yang berkualiti dalam masa yang singkat, menjawab panggilan dengan cepat, mengurangkan karenah birokrasi dan memberikan perkhidmatan mesra pelanggan. Unit 8 NC.indd 89 24/10/17 9:31 am 90 Agensi perkhidmatan awam juga berperanan untuk memberikan penerangan dan perkhidmatan kepada rakyat mengikut tugas dan bidang masing-masing. Kakitangan agensi perkhidmatan awam yang terlatih akan menyalurkan pengetahuan mereka kepada rakyat agar dapat merealisasikan aspirasi negara. Rajah di bawah menunjukkan beberapa peranan agensi perkhidmatan awam yang efektif untuk kesejahteraan rakyat di Malaysia. POLIS DIRAJA MALAYSIA (PDRM) JABATAN BOMBA DAN PENYELAMAT MALAYSIA • Memelihara undang-undang dan ketenteraman. • Mengekalkan keamanan dan keselamatan Malaysia. • Mencegah dan mengesan penjenayah. • Menangkap dan mendakwa pesalah-pesalah. • Mengumpul risikan keselamatan. • Memberikan khidmat pencegahan dan pemadaman kebakaran, menguatkuasakan undang-undang yang berkaitan dengan aspek keselamatan memadam kebakaran serta menyediakan khidmat kemanusiaan yang cekap dan berkesan. PERANAN AGENSI PERKHIDMATAN AWAM Memandangkan agensi perkhidmatan awam banyak memberikan manfaat kepada rakyat, kita sepatutnya mengamalkan nilai bertanggungjawab, patriotisme, berterima kasih, berhemah tinggi dan rasional atas perkhidmatan yang diberikan. Sehubungan dengan itu, kita perlulah sentiasa sabar dan berbudi bahasa kepada kakitangan di agensi perkhidmatan awam. JABATAN PENERANGAN MALAYSIA SURUHANJAYA PENCEGAHAN RASUAH MALAYSIA (SPRM) • Menerima aduan tentang perlakuan rasuah dan salah guna kuasa. • Menyiasat aduan rasuah dan salah guna kuasa sebagaimana peruntukan di bawah Akta SPRM 2009. • Mendidik orang ramai untuk membenci dan menentang jenayah rasuah. • Memberikan penerangan dan penjelasan tentang dasar, falsafah dan wawasan negara. • Membina, mengukuh dan menyebar luas jaringan komunikasi yang menyeluruh dan berkesan dalam menguruskan penyampaian maklumat. Polis Diraja Malaysia Imbas Saya Jabatan Penerangan Malaysia Imbas Saya Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia Imbas Saya Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia Imbas Saya Unit 8 NC.indd 90 24/10/17 9:31 am A. Baca dan fahami maklumat tentang peranan agensi perkhidmatan awam. Kemudian, jawab soalan yang berikut. JABATAN IMIGRESEN MALAYSIA • Menguatkuasakan Akta Imigresen 1959/63, Peraturan-peraturan Imigresen 1963, Akta Pasport 1966, Akta Antipemerdagangan Orang dan Antipenyeludupan Migran 2007 (pindaan 2010). • Mengeluarkan pasport dan dokumen perjalanan kepada warganegara dan penduduk tetap dan mengeluarkan visa, pas dan permit kepada warganegara asing yang memasuki Malaysia. 1. Huraikan kepentingan agensi perkhidmatan awam tersebut dalam membantu meningkatkan kesejahteraan hidup masyarakat. 2. Sebagai seorang murid, apakah yang patut anda lakukan ketika berurusan dengan kakitangan agensi perkhidmatan awam tersebut? 3. Jelaskan perasaan anda apabila perkhidmatan yang diberikan sangat efektif. Jabatan Imigresen Malaysia Imbas Saya • Membantu seseorang individu untuk mencapai dan mengekalkan satu taraf kesihatan bagi membolehkannya menjalankan kehidupan ekonomi dan sosial yang produktif dengan menyediakan perkhidmatan bercorak penggalakan, pencegahan, rawatan dan pemulihan yang cekap, sesuai dan berkesan dengan memberikan penekanan kepada golongan yang kurang bernasib baik. KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA Kementerian Kesihatan Malaysia Imbas Saya 3.3.2, 3.3.3, 3.3.5 PENGUKUHAN 91 Unit 8 NC.indd 91 24/10/17 9:31 am 92 B. Adakan jelajah ilmu tentang agensi perkhidmatan awam yang terdapat di Malaysia. Secara berkumpulan, cari maklumat seperti yang di bawah. 1. Kenal pasti sebuah agensi perkhidmatan awam yang terdapat di Malaysia. 2. Kumpulkan maklumat tentang agensi tersebut. 3. Persembahkan maklumat yang diperoleh secara kreatif. 4. Tampal maklumat tersebut pada papan kenyataan kelas di stesen yang telah ditetapkan. 5. Wakil kumpulan mesti berada di stesen masing-masing dan bersedia memberikan penerangan. 6. Murid lain dikehendaki bergerak dari satu stesen ke satu stesen yang lain untuk mendengar penerangan daripada wakil setiap kumpulan. Ramalkan kesan yang akan terjadi sekiranya agensi perkhidmatan awam tidak memberikan perkhidmatan yang efisien kepada pelanggan. Selepas jelajah ilmu, tulis catatan dan cadangan penambahbaikan perkhidmatan awam yang boleh dilaksanakan. Kemudian, bentangkan cadangan tersebut di hadapan kelas. 3.3.1, 3.3.2, 3.3.4, 3.3.5 92 Unit 8 NC.indd 92 24/10/17 9:31 am 93 C. Baca maklumat di bawah dan jawab soalan yang berikut. KETERLIBATAN SURUHANJAYA PENCEGAHAN RASUAH MALAYSIA (SPRM) PERINGKAT SEKOLAH KAEDAH PELAKSANAAN • Majlis Pelancaran Kempen WAR di sekolah. • Pelantikan Ketua WAR di sekolah. • Taklimat SPRM berkaitan dengan Kempen WAR kepada guru dan pentadbir sekolah. • Ceramah SPRM kepada murid dan disusuli dengan aktiviti murid seperti kuiz dan persembahan kumpulan. • Murid akan diberi buku kecil WAR, bahan kempen WAR dan borang kaji selidik untuk melihat persepsi murid terhadap jenayah rasuah dan SPRM. • Aktiviti susulan seperti lawatan sambil belajar ke SPRM. OBJEKTIF Objektif penubuhan WAR di sekolah rendah dan menengah adalah seperti yang berikut: • Menerapkan nilai integriti dan budaya benci rasuah dalam kalangan murid. • Mendedahkan murid kepada program yang dapat membentuk integriti diri dan jati diri agar mereka tidak sesekali terjebak dengan perlakuan rasuah. • Melahirkan murid yang mampu menjadi ejen untuk menyebarkan mesej integriti dan pencegahan rasuah kepada warga sekolah dan masyarakat setempat. (i) Wajarkah penubuhan WAR di sekolah? Jelaskan. (ii) Bagaimanakah anda boleh membantu objektif penubuhan WAR yang dilaksanakan oleh SPRM? (iii) Jelaskan perasaan anda jika penubuhan WAR mencapai objektifnya. LATAR BELAKANG SPRM berperanan untuk mendidik setiap lapisan masyarakat agar membenci jenayah rasuah dan mendapatkan sokongan masyarakat terhadap usaha pencegahan rasuah yang dilakukan. Salah satu inisiatif SPRM untuk mendidik murid di sekolah rendah dan menengah adalah melalui Kempen Wira Anti Rasuah atau singkatannya Kempen WAR. Kempen WAR Imbas Saya 3.3.1, 3.3.2, 3.3.3, 3.3.4, 3.3.5 KETERLIBATAN SURUHANJAYA PENCEGAHAN RASUAH MALAYSIA (SPRM) PERINGKAT SEKOLAH Kempen WAR Unit 8 NC.indd 93 24/10/17 9:31 am PENGAYAAN 94 BORANG MAKLUMAT NAMA PROGRAM Nama: Kepentingan agensi perkhidmatan awam kepada masyarakat. Cadangan penambahbaikan dalam meningkatkan mutu perkhidmatan awam. Perlakuan berhemah yang saya amalkan. 1. 2. 1. 2. A. Sekolah anda bercadang untuk mengadakan lawatan sambil belajar ke sebuah agensi perkhidmatan awam. Secara berkumpulan, jalankan tugasan yang berikut. Lengkapkan borang maklumat di bawah selepas membuat lawatan. PANDUAN MENGADAKAN LAWATAN KUMPULAN 1: Maklumat berkaitan dengan organisasi agensi perkhidmatan awam. KUMPULAN 2: Maklumat tentang etika dan piagam pelanggan. KUMPULAN 3: Peranan agensi perkhidmatan awam dalam membantu meningkatkan kesejahteraan orang awam. KUMPULAN 4: Maklum balas daripada orang awam tentang perkhidmatan yang diberikan. Banyakkan borang mengikut bilangan murid di dalam kelas. 3.3.1, 3.3.3, 3.3.4, 3.3.5, 3.3.6 Tarikh: Tingkatan: REFLEKSI REFLEKSI Jelaskan perasaan anda terhadap perkhidmatan dan layanan yang diberikan ketika berurusan di agensi perkhidmatan awam. Unit 8 NC.indd 94 24/10/17 9:31 am 95 B. Anda dan keluarga anda pernah berurusan dengan agensi perkhidmatan awam. Lengkapkan senarai semak di bawah tentang keberkesanan agensi perkhidmatan awam tersebut dalam memberikan perkhidmatan. NAMA AGENSI PERKHIDMATAN AWAM: Bil. Penyataan Ya Tidak 1. Nombor giliran dipanggil dengan cepat. 2. Kakitangan memberikan layanan dan perkhidmatan yang profesional. 3. Kakitangan menunjukkan kesungguhan dalam menjalankan tugas. 4. Golongan berkeperluan khas seperti warga tua dan OKU diutamakan. 5. Urusan dapat dijalankan dengan sistematik dan cepat. 6. Maklumat yang diberikan jelas dan tepat. 7. Persekitaran agensi bersih, selamat dan mesra pengguna. 8. Prosedur urusan jelas dipaparkan untuk memudahkan urusan. 9. Kakitangan agensi mesra dan responsif. 10. Borang maklum balas pelanggan disediakan di kaunter. * Setiap jawapan ‘Ya’ diberikan 1 markah. 7 hingga 10: Perkhidmatan yang disediakan adalah efektif. 0 hingga 6: Perkhidmatan yang disediakan kurang efektif. SKOR Berdasarkan maklumat di atas, main peranan cara berurusan dengan salah satu agensi perkhidmatan awam secara berhemah. Yang kurik itu kundi, Yang merah itu saga; Yang baik itu budi, Yang indah itu bahasa. Pantun Melayu Renungan Renungan 3.3.1, 3.3.4 Unit 8 NC.indd 95 24/10/17 9:31 am 96 C. Lihat contoh poster yang diberikan. Secara berkumpulan, hasilkan poster untuk menunjukkan penghargaan kepada anggota polis bersempena dengan sambutan Hari Polis. 3.3.3, 3.3.6 REFLEKSI REFLEKSI Apakah tingkah laku berhemah yang boleh anda amalkan terhadap anggota pasukan Polis Diraja Malaysia (PDRM)? Unit 8 NC.indd 96 24/10/17 9:31 am PEMULIHAN 97 A. Secara berkumpulan, lakonkan situasi di bawah dengan menunjukkan perlakuan berhemah ketika berurusan dengan agensi perkhidmatan awam. Baiklah. Saya akan urus surat permohonan ini. BALAI BOMBA SEKOLAH HOSPITAL Selamat pagi, tuan. Saya murid Sekolah Menengah Sultan Ibrahim. Sekolah saya bercadang untuk membuat latihan pengungsian bangunan. Ini surat permohonan daripada sekolah saya. Salam sejahtera, puan. Bolehkah saya menggunakan telefon pejabat untuk menelefon ibu bapa saya? Terima kasih, tuan. Adik naik ke tingkat 3, kemudian belok ke kanan. Saya tidak sihat. Puan, di manakah wad Kenangan 3? Mengapa? Baiklah. Terima kasih, puan. Terima kasih kerana membantu saya. 3.3.3, 3.3.6 REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila mengamalkan perlakuan berhemah terhadap kakitangan agensi perkhidmatan awam? Jelaskan. 1 1 1 2 3 3 5 4 2 2 3 Unit 8 NC.indd 97 24/10/17 9:31 am 98 B. Bersempena dengan sambutan Hari Guru, hasilkan kad ucapan kreatif dengan menggunakan pelbagai media untuk diberikan kepada guru sebagai tanda penghargaan. 3.3.3, 3.3.5 Galakkan murid memberikan kad yang telah siap kepada guru sebagai tanda penghargaan kepada mereka. Terima Kasih Cikgu Unit 8 NC.indd 98 24/10/17 9:31 am C. Sejauh manakah anda mengamalkan tingkah laku berhemah terhadap agensi perkhidmatan awam yang disediakan? Bulatkan skala yang menunjukkan amalan anda. Bil. Perlakuan Skala 1 2 3 1. Saya akan mengambil nombor giliran terlebih dahulu ketika ingin mendapatkan perkhidmatan di agensi perkhidmatan awam. 1 2 3 2. Saya menunggu dengan sabar semasa menjalankan urusan dengan agensi perkhidmatan awam. 1 2 3 3. Saya akan mengucapkan terima kasih dan senyum setelah selesai berurusan di kaunter agensi perkhidmatan awam. 1 2 3 4. Saya akan meminta bantuan kakitangan agensi perkhidmatan awam sekiranya saya tidak memahami sesuatu perkara. 1 2 3 5. Saya akan bertingkah laku sopan dan berhemah ketika berada dalam kawasan agensi perkhidmatan awam. 1 2 3 6. Saya akan menulis cadangan dan komen dalam borang maklum balas yang disediakan di agensi perkhidmatan awam sekiranya tidak berpuas hati dengan perkhidmatan yang diberikan. 1 2 3 7. Saya akan mematuhi prosedur yang ditetapkan semasa berurusan dengan agensi perkhidmatan awam. 1 2 3 8. Saya tidak akan memotong barisan atau nombor giliran ketika ingin mendapatkan perkhidmatan. 1 2 3 3 2 1 Selalu Kadang-kadang Tidak Pernah Bimbing murid untuk menjawab soalan yang diberikan dan rasionalkan setiap jawapan murid semasa perbincangan. 99 3.3.3, 3.3.4, 3.3.5 SKOR 16 hingga 24: Syabas! Anda seorang yang mengamalkan tingkah laku berhemah terhadap agensi perkhidmatan awam. 0 hingga 15: Anda perlu meningkatkan amalan tingkah laku berhemah terhadap agensi perkhidmatan awam. Unit 8 NC.indd 99 24/10/17 9:31 am PENILAIAN 100 A. Gambar di bawah menunjukkan dua agensi perkhidmatan awam yang terdapat di Malaysia. 1. Nyatakan kepentingan agensi perkhidmatan awam tersebut kepada masyarakat dan negara. 2. Terangkan tingkah laku berhemah yang sepatutnya anda amalkan ketika berurusan dengan agensi tersebut. 3. Huraikan perasaan anda terhadap keberkesanan perkhidmatan yang disediakan oleh agensi perkhidmatan awam. 4. Jelaskan nilai yang perlu anda amalkan ketika berurusan di agensi perkhidmatan awam. B. Poster di bawah menunjukkan sambutan Hari Anggota Bomba. Bersempena dengan sambutan tersebut, bagaimanakah anda menunjukkan penghargaan kepada pasukan Bomba dan Penyelamat di tempat anda? Jelaskan. Jabatan Imigresen Malaysia Polis Diraja Malaysia Unit 8 NC.indd 100 24/10/17 9:31 am HUBUNGAN ANTARA DIRI, KOMUNITI DAN MASYARAKAT 101 UNIT 9 Dalam unit ini, saya belajar tentang: • peranan masyarakat dalam melindungi alam sekitar • langkah-langkah badan kerajaan dalam melindungi alam sekitar • sumbangan badan bukan kerajaan untuk melindungi alam sekitar • kesan aktiviti manusia terhadap keseimbangan alam sekitar • mengekspresikan perasaan apabila melibatkan diri dalam aktiviti melindungi alam sekitar • mengamalkan tingkah laku ke arah melindungi alam sekitar HARGAI ALAM WARISAN KITA Cadangan Nilai: • Kasih sayang • Bertanggungjawab • Rasional • Kerjasama • Kerajinan Unit 9 NC.indd 101 27/10/17 7:06 pm KONSEP Imbas Saya Tidak melakukan pembakaran terbuka. Mengamalkan 5R (rethink, repair, reuse, reduce, recycle). Melaporkan kegiatan yang menjejaskan alam sekitar. Dewasa ini, kita sering dikejutkan dengan kejadian bencana alam yang berlaku di negara kita seperti kejadian tanah runtuh, ribut, jerebu, kemarau dan hakisan tanah. Bencana alam seperti ini telah merosakkan habitat, menyebabkan kematian haiwan dan tumbuhan, mengganggu kitaran semula jadi dan menjejaskan alam sekitar. Sehubungan dengan itu, semua pihak termasuk anda dan masyarakat, badan kerajaan dan badan bukan kerajaan perlulah memainkan peranan untuk melindungi alam sekitar. Tidak membuang sampah ke dalam sungai atau longkang. Penanaman pokok. Bergotong-royong membersihkan alam sekitar. PERANAN ANDA DAN MASYARAKAT DALAM MELINDUNGI ALAM SEKITAR 5R 102 Unit 9 NC.indd 102 27/10/17 7:06 pm 103 Badan kerajaan turut memainkan peranan untuk memastikan alam sekitar tidak mengalami kerosakan dan kemusnahan. Antaranya termasuklah Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara, Jabatan Alam Sekitar dan Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia. Badan bukan kerajaan juga memberikan sumbangan untuk melindungi alam sekitar. Antaranya termasuklah Persatuan Pencinta Alam Malaysia, Sahabat Alam Malaysia dan Tabung Hidupan Liar Dunia (WWF). World Wild Fund for Nature Imbas Saya Imbas Saya Imbas Saya Jabatan Alam Sekitar (JAS) Mencegah dan mengawal pencemaran alam sekeliling. LANGKAH BADAN KERAJAAN DALAM MELINDUNGI ALAM SEKITAR Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN) Melindungi hidupan liar dan habitatnya termasuk Taman Negara. Mengetengahkan isu berkaitan dengan alam sekitar di Malaysia termasuklah konservasi habitat dan pendidikan alam sekitar. Meningkatkan usaha memelihara dan memulihara semua jenis hutan dan sumber asli dengan penglibatan komuniti. Menyedarkan orang ramai tentang kepentingan penjagaan alam sekitar. R Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia (JPSM) Pemeliharaan dan pemuliharaan sumber hutan. Persatuan Pencinta Alam Malaysia Sahabat Alam Malaysia PERHILITAN Imbas Saya Imbas Saya Jabatan Alam Sekitar Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia Imbas Saya Unit 9 NC.indd 103 27/10/17 7:06 pm Apabila keseimbangan alam sekitar terjejas, manusia, tumbuhan dan hidupan liar tidak dapat meneruskan kehidupan. Oleh itu, semua pihak perlulah mengamalkan nilai kasih sayang, bertanggungjawab, rasional, kerjasama dan kerajinan untuk menjaga dan melindungi alam sekitar supaya keseimbangan alam sekitar dapat dikekalkan. Kita hendaklah mengubah sikap supaya kehidupan akan lebih sejahtera dan gembira. Buatlah pilihan dengan bijak dan rasional! Perancangan pembangunan yang kurang teliti dan aktiviti manusia seperti pertanian, pembalakan secara tidak terkawal, perlombongan serta pengangkutan telah mengakibatkan kesan buruk terhadap keseimbangan alam sekitar. Antara kesannya adalah seperti yang di bawah. Spesies tumbuhan dan hidupan liar berkurang Hakisan tanah Jumlah oksigen berkurang Habitat tumbuhan dan hidupan liar akan musnah Jumlah karbon dioksida bertambah 104 Unit 9 NC.indd 104 27/10/17 7:06 pm PENGUKUHAN 105 GOTONG-ROYONG MEMBERSIHKAN KAWASAN PANTAI SERI KUMBANG Tarikh: 13 Januari 2018 (Sabtu) Masa: 8:00 pagi hingga 5:00 petang Tempat: Pantai Seri Kumbang Anjuran: Persatuan Pendidikan Moral SMK Delima dengan kerjasama Persatuan Ibu Bapa dan Guru (PIBG). Matlamat: Mewujudkan persekitaran kawasan pantai yang bersih dan bebas daripada sampah sarap. Objektif: 1. Memupuk sikap prihatin terhadap kebersihan kawasan pantai. 2. Mewujudkan kerjasama pelbagai pihak dalam penjagaan alam sekitar. 3. Berbangga dapat mewujudkan kawasan persekitaran pantai yang bersih. Peserta: 1. 30 orang murid 2. Lima orang guru 3. Lima orang ibu bapa (wakil PIBG) Pelaksanaan Projek: Sebelum bertolak ke pantai, murid-murid berhimpun di sekolah untuk mendengar taklimat daripada guru penasihat, iaitu Encik Richard Shobi tentang tugas yang perlu dilakukan. Beliau juga menasihati murid-murid supaya menjaga keselamatan semasa membersihkan pantai. Semua murid telah dibahagikan kepada lima kumpulan. Setiap kumpulan diketuai oleh seorang guru dan seorang wakil PIBG. Semua kumpulan telah diberi tugas untuk mengutip, mengumpulkan dan memasukkan sampah sarap ke dalam beg plastik hitam. Selepas aktiviti gotong-royong, guru telah memberikan makanan dan minuman kepada murid-murid. Encik Richard Shobi mengucapkan terima kasih kepada semua wakil PIBG, guru dan murid yang membantu membersihkan kawasan pantai. Murid-murid tiba di sekolah pada pukul 5:00 petang. Walaupun letih, semuanya berasa gembira kerana kawasan pantai Seri Kumbang kembali bersih dan cantik. Disediakan oleh, 19 Januari 2018 (VINHUR LIM MAO SOM) Setiausaha Persatuan Pendidikan Moral SMK Delima A. Baca dan fahami laporan di bawah. Kemudian, jawab soalan yang diberikan. 1. Pada pendapat anda, wajarkah aktiviti gotong-royong seperti di atas diteruskan pada masa hadapan? Mengapa? 2. Andaikan anda seorang daripada peserta yang terlibat dalam aktiviti di atas. Ceritakan perasaan anda apabila dapat membantu membersihkan pantai tersebut. 3. Bagaimanakah masyarakat dapat membantu menjaga dan melindungi pantai supaya sentiasa bersih dan tidak tercemar? 3.4.1, 3.4.3, 3.4.4, 3.4.5, 3.4.6 Unit 9 NC.indd 105 27/10/17 7:06 pm 106 Pembalakan Aktiviti manusia yang merosakkan alam sekitar Kesan aktiviti tersebut terhadap hidupan Peranan pelbagai pihak dalam mengatasi masalah tersebut B. Berdasarkan gambar di bawah, pilih satu aktiviti manusia yang boleh merosakkan dan memusnahkan alam sekitar. Kemudian, lengkapkan jadual yang diberikan. Bentangkan hasil dapatan secara kreatif. Pembuangan sampah Pelepasan asap kilang Pembakaran terbuka Apakah perasaan anda apabila turut melibatkan diri dalam aktiviti melindungi alam sekitar? Mengapa? 3.4.1, 3.4.2, 3.4.3, 3.4.4 REFLEKSI REFLEKSI Unit 9 NC.indd 106 27/10/17 7:06 pm 107 Bil. Penyataan Pernah Tidak Pernah Pernahkah anda 1. Terlibat dalam aktiviti penanaman pokok? 2. Mengurangkan penggunaan beg plastik? 3. Menggunakan kedua-dua halaman buku semasa menulis? 4. Membeli kertas kitar semula untuk dijadikan nota? 5. Menggunakan tong kitar semula? 6. Membawa beg sendiri untuk mengisi barang semasa membeli-belah? 7. Menasihati rakan supaya tidak melakukan perbuatan yang boleh menjejaskan alam sekitar? 8. Berasa sedih apabila melihat perlakuan manusia yang menjejaskan alam sekitar? 9. Membuat aduan kepada pihak berkuasa tentang aktiviti manusia yang boleh menjejaskan alam sekitar? 10. Mengajak anggota keluarga atau rakan menyertai program alam sekitar yang dianjurkan oleh kerajaan atau badan bukan kerajaan? C. Adakah anda mengamalkan tingkah laku ke arah melindungi alam sekitar? Tandakan (Ö) pada jawapan pilihan anda. 1. Berikan sebab jika jawapan anda ‘Tidak Pernah’. 2. Apakah cadangan lain yang boleh anda amalkan untuk melindungi alam sekitar? SKOR 6 hingga 10: Tahniah! Teruskan amalan anda melindungi alam sekitar. 0 hingga 5: Anda perlu meningkatkan amalan untuk melindungi alam sekitar. Belajarlah, hargailah dan sayangilah alam. Alam tidak akan mengecewakan anda. Frank Lloyd Wright Renungan Renungan 3.4.5, 3.4.6 Unit 9 NC.indd 107 27/10/17 7:06 pm Sekolah anda bercadang untuk mengadakan program gotong-royong untuk membersihkan dan mengindahkan kawasan sekolah. Secara berkumpulan, jalankan aktiviti yang berikut. 1. Kenal pasti satu kawasan alam sekitar yang terdapat di kawasan sekolah. 2. Bincangkan cara anda dan ahli kumpulan anda melaksanakan kerja pembersihan dan pengindahan kawasan tersebut dengan menggunakan jadual di bawah. Program pembersihan dan pengindahan Taman Herba Sekolah Tugasan Nama ahli kumpulan Peralatan yang diperlukan Menanam pokok bunga dan pokok herba. Mengecat pasu bunga dan batu perhiasan. Melabelkan nama pokok herba. 3. Laksanakan aktiviti tersebut. 4. Senaraikan peraturan tentang penjagaan kebersihan dan pengindahan kawasan tersebut. Pamerkan senarai peraturan secara kreatif di kawasan tersebut. Contoh jadual. Contoh kawasan di sekolah yang boleh dilakukan aktiviti gotong-royong. PENGAYAAN 108 Unit 9 NC.indd 108 27/10/17 7:06 pm 109 REFLEKSI REFLEKSI BORANG CATATAN RINGKAS PELAKSANAAN AKTIVITI PEMBERSIHAN DAN PENGINDAHAN KAWASAN DI SEKOLAH Tarikh: ____________________________________________________________ Kawasan sekolah: _________________________________________________________ Senarai nama ahli kumpulan: ______________________________________________________________________________________ Tugas ahli kumpulan: ______________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________ Kebaikan kepada warga sekolah: ______________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________ Adakah kumpulan anda bersetuju bahawa aktiviti ini perlu diadakan pada setiap tahun? Tandakan (Ö) pada ruangan yang sesuai dan berikan sebab. Mengapa: Mengapa: _____________________ _____________________ _____________________ _____________________ Ya Tidak Semua warga sekolah termasuk guru, murid, ibu bapa dan masyarakat setempat dijemput untuk menyertai program tersebut. 3.4.1, 3.4.4, 3.4.5, 3.4.6 5. Buat catatan ringkas tentang pelaksanaan aktiviti tersebut berpandukan borang yang disediakan. 6. Bentangkan catatan tersebut secara kreatif untuk dikongsi dengan murid-murid lain. Aktiviti gotong-royong untuk menceriakan kawasan sekolah. Jelaskan perasaan anda apabila dapat bersama-sama membersihkan dan mengindahkan kawasan sekolah. Unit 9 NC.indd 109 27/10/17 7:06 pm 110 PEMULIHAN WIRA ALAM A. Secara berpasangan, jalankan aktiviti permainan ‘Wira Alam’ di bawah. CARA PERMAINAN 1 Tentukan giliran bermain menggunakan dadu. 5 Jika jawapan yang diberikan adalah betul, pemain boleh meneruskan permainan. 3 Pemain akan meletakkan penanda mengikut laluan sehingga bertemu dengan tanda S. 7 Pemain perlu menunggu giliran lain untuk menjawab soalan seterusnya. 2 Pemain pertama bebas memilih untuk memulakan permainan sama ada di lorong A atau lorong B. 6 Jika gagal, pemain tidak boleh meneruskan perjalanan. 4 Pemain bebas untuk memilih mana-mana soalan yang ingin dijawab. 8 Pemain yang terawal sampai di garisan penamat dianggap ‘Wira Alam’. Unit 9 NC.indd 110 27/10/17 7:06 pm 111 Pada pendapat anda, apakah langkah yang paling berkesan untuk memastikan bencana alam akibat aktiviti manusia tidak berulang lagi? Mengapa? 3.4.1, 3.4.2, 3.4.3, 3.4.4, 3.4.5, 3.4.6 Sebagai rakyat yang , kita hendaklah bekerjasama untuk melindungi alam sekitar. Kita berasa apabila dapat melaksanakan tanggungjawab menjaga alam sekitar dengan baik. Kita hendaklah perbuatan yang menjejaskan alam sekitar kepada pihak berkuasa. Masyarakat hendaklah memulihara alam sekitar dengan semula pokok yang ditebang. Pembuangan sampah dan sisa toksik akan menyebabkan alam sekitar dan berbau busuk. Pelbagai dijalankan oleh kerajaan dan badan bukan kerajaan untuk melindungi alam sekitar. Apabila alam sekitar terpelihara, kita dapat hidup dalam suasana yang sihat, selesa dan . Soalan. Pilihan jawapan. Unit 9 NC.indd 111 27/10/17 7:06 pm 112 Contoh poster yang boleh dihasilkan B. Hasilkan sekeping poster untuk memberikan kesedaran tentang peranan anda dalam membantu melindungi alam sekitar. Pamerkan poster tersebut di dalam kelas atau di kawasan sekolah. Ceritakan perasaan anda apabila semua murid di sekolah anda melibatkan diri dalam menjaga kebersihan dan keceriaan kawasan sekolah. Murid boleh menggunakan pelbagai medium untuk menghasilkan poster seperti cat air, krayon, pensel warna dan sebagainya. 3.4.1, 3.4.5, 3.4.6 REFLEKSI REFLEKSI Unit 9 NC.indd 112 27/10/17 7:06 pm 113 C. Berpandukan langkah-langkah di bawah, wujudkan Sudut Lestari Alam di dalam kelas dengan tanaman hidroponik sederhana. LANGKAH-LANGKAH ALATAN DAN BAHAN Buat lubang pada botol mineral bahagian A dan bahagian B. Buat lubang pada penutup botol dan masukkan gulungan kain flanel pada lubang tersebut. Gunting botol mineral kepada dua bahagian. Masukkan botol mineral bahagian A ke dalam botol mineral bahagian B. Isi air ke dalam botol mineral bahagian B. Masukkan tanah ke dalam botol mineral bahagian A dan tanam biji benih. 1 2 3 3.4.5, 3.4.6 Botol mineral Kain flanel Gunting Tanah Benih REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila berjaya melakukan tanaman hidroponik? Berikan sebab. Unit 9 NC.indd 113 27/10/17 7:06 pm PENILAIAN 114 A. Gambar di bawah menunjukkan beberapa contoh flora dan fauna yang semakin pupus. 1. Berikan beberapa contoh aktiviti manusia yang menyebabkan keadaan tersebut berlaku. 2. Wajarkah tindakan manusia yang menjejaskan hidupan tersebut dihentikan? Mengapa? 3. Huraikan cara anda boleh membantu menyelamatkan hidupan tersebut daripada pupus. 4. Bagaimanakah amalan nilai oleh anda dan masyarakat boleh melindungi hidupan tersebut? B. Tajuk akhbar di bawah berkaitan dengan bencana alam. Terangkan peranan pelbagai pihak dalam menangani masalah tersebut. SPESIES HAMPIR PUPUS DUGONG BUNGA PAKMA PENYU BELIMBING HARIMAU KUMBANG Unit 9 NC.indd 114 27/10/17 7:06 pm UNIT 10 Cadangan Nilai: • Harga diri • Kerajinan • Bertanggungjawab • Berdikari • Kesederhanaan HUBUNGAN ANTARA DIRI, KOMUNITI DAN MASYARAKAT Dalam unit ini, saya belajar tentang: • gaya hidup sihat dan selamat • aktiviti gaya hidup sihat dan selamat • kesan amalan gaya hidup sihat dan selamat • amalan gaya hidup sihat dan selamat demi kesejahteraan hidup • perasaan apabila mengamalkan gaya hidup sihat dan selamat • gaya hidup sihat dan selamat dalam kehidupan seharian 115 GAYA HIDUP SIHAT DAN SELAMAT MENJAMIN KEHARMONIAN BERSAMA Unit 10 NC.indd 115 27/10/17 7:05 pm KONSEP 116 Imbas Saya Gaya hidup sihat bermaksud amalan masyarakat yang mengutamakan penjagaan kesihatan badan serta pencegahan penyakit. Dengan usaha yang berterusan, kita dapat melahirkan rakyat yang sihat, cergas, sejahtera dan bebas daripada penyakit. Isu gaya hidup masyarakat sekarang perlu diberikan perhatian oleh semua pihak. Dalam masyarakat yang harmoni, warganya perlulah sihat tubuh badan dan bebas dari aspek negatif. Yang berikut ialah aktiviti dan amalan gaya hidup sihat dan selamat. Infosihat Melakukan pemeriksaan kesihatan pada setiap tahun untuk mengetahui tahap dan keadaan kesihatan diri. Melakukan aktiviti senaman supaya badan cergas dan minda cerdas. Mengambil makanan yang mengandungi nutrien seperti karbohidrat, protein, lemak, vitamin serta garam galian. Mendapatkan rehat dan tidur yang secukupnya untuk memulihkan tenaga yang digunakan sepanjang hari. MEMBUAT PEMERIKSAAN KESIHATAN MAKAN MAKANAN SEIMBANG MELAKUKAN AKTIVITI SENAMAN MENDAPATKAN REHAT YANG CUKUP Unit 10 NC.indd 116 27/10/17 7:05 pm Imbas Saya Gaya Hidup Sihat Tidur awal dan bangun awal menganugerahkan kesihatan yang baik dan minda yang cerdas kepada seorang insan. Benjamin Franklin Renungan Renungan Menjaga kebersihan diri dengan mandi setiap hari dan membersihkan tangan sebelum makan. Menjaga akhlak dan berfikiran positif. Oleh itu, tekanan hidup dapat dikawal secara bijaksana. Menjaga kebersihan persekitaran untuk mengelakkan penyakit seperti demam denggi dan cirit-birit. Amalan ibadat dan meditasi akan menenangkan fikiran. Oleh itu, aktiviti harian dapat dilaksanakan dengan baik. Menjauhi dadah, rokok dan alkohol. MENJAGA KEBERSIHAN DIRI MENJAGA KEBERSIHAN PERSEKITARAN SENTIASA BERFIKIRAN POSITIF AMALAN IBADAT DAN MEDITASI BEBAS DARIPADA PENGGUNAAN BAHAN TERLARANG 117 Unit 10 NC.indd 117 27/10/17 7:05 pm 118 Kesan gaya hidup sihat kepada masyarakat pula adalah seperti yang berikut. Kesimpulannya, setiap individu perlu ada kesedaran tentang amalan gaya hidup sihat dan selamat serta merancang aktiviti harian dengan bijak untuk kebaikan diri, keluarga dan masyarakat. Marilah kita mempraktikkan nilai seperti harga diri, kerajinan, bertanggungjawab, berdikari dan kesederhanaan sebagai amalan harian. Dengan itu, anggota masyarakat akan berasa gembira dan hidup akan bahagia. KESAN GAYA HIDUP SIHAT KEPADA MASYARAKAT Aktiviti tersebut perlu diamalkan bagi mendapatkan kehidupan yang sihat dan berkualiti. Amalan gaya hidup sihat akan memberikan kesan baik untuk diri dan masyarakat. Antara kesannya kepada diri adalah seperti yang berikut. KESAN GAYA HIDUP SIHAT DAN SELAMAT KEPADA DIRI Melahirkan anggota masyarakat yang lebih produktif. Mewujudkan persekitaran yang bersih dan selamat. Melahirkan anggota masyarakat yang sihat. Mengurangkan masalah sosial. Melahirkan masyarakat yang bersatu padu dan bekerjasama. Mempunyai minda yang cerdas. Mengurangkan stres. Memiliki tubuh badan yang sihat. Bebas daripada masalah sosial. 1 1 2 3 4 2 3 4 5 Unit 10 NC.indd 118 27/10/17 7:05 pm PENGUKUHAN 119 A. Baca dan fahami amalan gaya hidup sihat dan selamat seperti yang di bawah. KAMI MENGAMALKAN GAYA HIDUP SIHAT DAN SELAMAT 3.5.3, 3.5.4, 3.5.5, 3.5.6 1. Bagaimanakah anda dan rakan-rakan mengamalkan gaya hidup sihat dan selamat? 2. Jelaskan perasaan anda apabila anda dan masyarakat sekeliling mengamalkan gaya hidup sihat dan selamat. Kami sekeluarga sentiasa melakukan aktiviti riadah bersama-sama. Biasanya, kami akan berjoging dan berbasikal di taman rekreasi. Kawasan kejiranan kami menjemput pegawai dari klinik kesihatan dan badan bukan kerajaan untuk mengadakan pemeriksaan kesihatan bagi penduduk kejiranan sekurang-kurangnya dua kali setahun. Kami sekeluarga sentiasa berfikiran positif, tidak meninggalkan amalan ibadat dan membaca buku-buku motivasi. Saya dan rakan-rakan juga sentiasa mendengar nasihat ibu bapa dan guru kami. Saya dan rakan-rakan sentiasa menjaga keselamatan diri dengan mempelajari seni pertahanan diri supaya dapat menyelamatkan diri apabila berhadapan dengan ancaman orang luar. Saya dan jiran-jiran sentiasa bergotong-royong untuk menjaga kebersihan tempat tinggal. Kami juga memastikan kawasan kejiranan sentiasa bersih dan tiada air yang bertakung. Unit 10 NC.indd 119 27/10/17 7:05 pm B. Baca dan fahami aktiviti kawasan kejiranan Sri Wangsa. Secara berkumpulan, (i) Senaraikan aktiviti kemasyarakatan yang menekankan gaya hidup sihat yang biasanya diadakan di kawasan komuniti anda. Bentangkannya dalam bentuk jadual. (ii) Nyatakan kepentingan aktiviti gaya hidup sihat dan selamat kepada komuniti kejiranan anda. CONTOH JADUAL AKTIVITI KAWASAN KEJIRANAN SRI WANGSA BULAN JUN HINGGA OKTOBER 3.5.1, 3.5.2, 3.5.3, 3.5.4, 3.5.5 TARIKH AKTIVITI 10 Jun Senamrobik 24 Jun Pemeriksaan kesihatan 8 Julai Kempen derma darah 22 Julai Gotong-royong perdana 12 Ogos Aktiviti sukaneka 26 Ogos Jogathon 9 September Senaman taici dan yoga 23 September Minggu kesedaran tentang bahaya penyakit kencing manis 14 Oktober Kempen bahaya demam denggi 28 Oktober Hari keluarga 120 Unit 10 NC.indd 120 27/10/17 7:05 pm 121 C. Baca dan fahami rajah tentang sebab dan akibat ketagihan bahan terlarang. Pengaruh rakan sebaya Meniru budaya negatif Perasaan ingin mencuba Ingin menonjolkan kehebatan Keruntuhan akhlak Tersisih daripada masyarakat Ketinggalan dalam pelajaran Memudaratkan kesihatan AKIBAT SEBAB Secara berkumpulan, (i) Adakan sesi sumbang saran tentang cara anda menjauhkan diri daripada dadah, rokok dan alkohol. (ii) Lakonkan cara anda menasihati rakan anda yang terlibat dengan ketagihan rokok. 3.5.2, 3.5.3, 3.5.4, 3.5.6 INFO KETAGIHAN BAHAN TERLARANG KETAGIHAN PEROKOK DALAM KALANGAN REMAJA TAHUN 2016 Peratus perokok semasa 11.7% Peratus remaja yang pernah merokok 21.4% Peratus perokok semasa yang berumur 13-15 tahun 14.8% Peratus remaja yang mula merokok sebelum umur 14 tahun dari kalangan remaja yang pernah merokok 78.7% Sumber: Tobacco and E-cigaratte Survey among Malaysian Adolescents (TECMA) 2016, Institut Kesihatan Umum, Kementerian Kesihatan Malaysia Peta pemikiran sebab dan akibat ketagihan bahan terlarang. Unit 10 NC.indd 121 27/10/17 7:05 pm PENGAYAAN 122 A. Baca dan fahami maklumat di bawah. Indeks Jisim Tubuh (IJT) atau Body Mass Index (BMI) merupakan kaedah untuk mengetahui status berat badan seseorang. IJT atau BMI perlulah berada dalam lingkungan yang sihat. Berat badan yang sihat dapat dikekalkan dengan menyeimbangkan antara pengambilan makanan dengan aktiviti fizikal. Pengambilan makanan secara berlebihan boleh membawa kepada masalah obesiti. Obesiti merupakan antara penyebab utama kepada beberapa jenis penyakit seperti diabetes, penyakit jantung, darah tinggi dan beberapa jenis kanser. Masalah kurang berat badan pula boleh menyumbang kepada masalah kesihatan seperti anemia dan kurang kepadatan jisim tulang. Oleh itu, pantau berat badan untuk mengetahui status berat anda. Klasifikasi berat badan boleh dikenal pasti dengan merujuk kepada carta pertumbuhan WHO 2007, BMI– untuk–umur 5–19 tahun mengikut jantina. Cara untuk mengetahui status berat badan adalah seperti yang berikut: 1. Timbang berat badan dalam unit kilogram (kg) dan tinggi dalam unit meter (m). 2. Kira umur dalam tahun dan bulan (contohnya 14 tahun 4 bulan). 3. Kira BMI menggunakan formula yang berikut. Sumber: Bahagian Pemakanan, Kementerian Kesihatan Malaysia Formula untuk mengira BMI (Body Mass Index) BMI = _________________ Tinggi (m) ´ Tinggi (m) (i) Buat pengiraan BMI terhadap lima orang rakan sekelas anda dan sediakan satu jadual mudah tentang tahap obesiti dalam kalangan mereka. Kongsikan hasil dapatan anda bersama-sama rakan tersebut. (ii) Secara berkumpulan, bincangkan kebaikan jika obesiti kepada diri dan keluarga anda dapat dielakkan. (iii) Huraikan cara-cara untuk mengelakkan obesiti kepada diri dan keluarga anda. Berat badan (kg) Imbas Saya Carta BMI 3.5.3, 3.5.4 Contoh pengiraan BMI: BMI = _____________ 1.5 m ´ 1.5 m = 22.2 kg/m2 50 kg Setelah mendapat nilai BMI, plot pada carta pertumbuhan WHO 2007, BMI–untuk–umur mengikut jantina. Setelah memplot BMI pada carta pertumbuhan, anda boleh merujuk kepada kategori seperti dalam QR code untuk mengetahui status berat badan anda. Unit 10 NC.indd 122 27/10/17 7:05 pm 123 Kesan daripada langkah-langkah yang telah diambil 1. 2. 3. 4. Langkah-langkah yang boleh anda dan kejiranan anda ambil untuk mencegah pembiakan nyamuk aedes 1. 2. 3. 4. B. Baca dan fahami statistik kes demam denggi di Malaysia. Secara berkumpulan, bincangkan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengelakkan pembiakan nyamuk aedes. KES DEMAM DENGGI (1 JANUARI 2017 - 1 JULAI 2017) NEGERI KES HARIAN (1 JULAI 2017) JUMLAH KES TERKUMPUL (1 JANUARI 2017 - 1 JULAI 2017) Johor 24 3920 Kedah 0 871 Kelantan 5 1643 Melaka 0 806 Negeri Sembilan 11 2169 Pahang 2 980 Perak 14 4065 Perlis 1 112 Pulau Pinang 2 1204 Sabah 10 991 Sarawak 1 639 Selangor 166 27 089 Terengganu 0 164 WP Kuala Lumpur & Putrajaya 34 5050 WP Labuan 0 23 MALAYSIA 270 49 726 Sumber: Bilik Gerakan CPRC, Kementerian Kesihatan Malaysia (2017) Imbas Saya Denggi Guru membimbing murid memahami statistik kes demam denggi. 3.5.3, 3.5.4, 3.5.5, 3.5.6 REFLEKSI REFLEKSI Nyatakan perasaan anda apabila kawasan perumahan anda bebas daripada wabak demam denggi. Ihsan: Ketua Pengarah Kesihatan Unit 10 NC.indd 123 27/10/17 7:05 pm 124 C. Sekolah anda bercadang untuk mengadakan pameran mini bersempena dengan Minggu Kesihatan. Secara berkumpulan, sediakan bahan pameran mini tentang pengurusan stres. Berdasarkan jadual agihan tugasan di bawah, sediakan bahan tentang pengurusan stres dalam kalangan remaja. Hasilkan bahan pameran dalam bentuk grafik secara kreatif. Kemudian, adakan pameran mini di dalam kelas. Kumpulan 1 Definisi stres dan jenis stres. Kumpulan 2 Faktor-faktor berlakunya stres. Kumpulan 3 Kesan stres pada diri, keluarga dan masyarakat. Kumpulan 4 Cara mengatasi stres dalam kalangan remaja dan masyarakat. Lakukan sumbang saran tentang cara mengamalkan gaya hidup sihat tanpa stres dalam kehidupan seharian. Imbas Saya Hari Kesihatan Sedunia 3.5.1, 3.5.2, 3.5.3, 3.5.4, 3.5.6 PENGURUSAN STRES PENGURUSAN STRES Unit 10 NC.indd 124 27/10/17 7:05 pm 125 D. Baca dan fahami maklumat tentang penjagaan kesihatan gigi di bawah. Golongan Lelaki dan wanita Contoh soalan temu bual. 1. Maksud penjagaan gigi. 2. Kekerapan memberus gigi. 3. Cara-cara penjagaan gigi yang diamalkan. 4. Kekerapan melakukan pemeriksaan gigi. 5. Keadaan kesihatan gigi. 6. Kepentingan penjagaan kesihatan gigi. Laporkan hasil temu bual anda dengan rakan anda tentang perkara yang berikut. 1. Kesedaran tentang kepentingan melakukan pemeriksaan kesihatan gigi. 2. Kesan penjagaan kesihatan gigi yang teratur kepada diri. 3. Amalan penjagaan kesihatan gigi dalam keluarga. Bagaimanakah amalan gaya hidup sihat dapat diterapkan dalam kalangan generasi muda sekarang yang lebih mementingkan gaya hidup moden? Imbas Saya Bahagian Kesihatan Pergigian Memberus gigi Berhenti merokok Makan makanan berkalsium tinggi Mengurangkan minuman berkarbonat dan berkafein Berjumpa dengan doktor gigi CARA-CARA MENJAGA KESIHATAN GIGI 3.5.1, 3.5.2, 3.5.3, 3.5.4, 3.5.6 Secara berpasangan, lakukan temu bual tentang cara rakan anda menjaga kesihatan gigi. Bentangkan dapatan anda dalam bentuk peta pemikiran secara kreatif. Unit 10 NC.indd 125 27/10/17 7:05 pm PEMULIHAN 126 A. Berdasarkan gambar di bawah, secara berkumpulan, bincangkan kepentingan amalan gaya hidup sihat dan selamat. Ceritakan cara anda mengamalkan gaya hidup sihat dan selamat. 3.5.1, 3.5.2, 3.5.3, 3.5.4, 3.5.6 Diri Keluarga Warga sekolah Rakan-rakan Kawasan kejiranan Unit 10 NC.indd 126 27/10/17 7:05 pm B. Borang kaji selidik di bawah menunjukkan amalan pemakanan murid pada setiap hari. Adakah anda mengamalkan pemakanan seimbang? Tandakan ‘Ya’ atau ‘Tidak’ pada penyataan yang berikut untuk mengetahui amalan pemakanan anda. Bahagian A: Maklumat peribadi murid Jantina: 1. Lelaki 2. Perempuan Tingkatan: _______________________________ Bahagian B: Pengetahuan tentang amalan pemakanan sihat Bil. Penyataan Ya Tidak 1. Saya bersarapan sebelum ke sekolah. 2. Saya mengelak makanan segera untuk sarapan. 3. Saya mengamalkan makan makanan seimbang. 4. Saya mengurangkan makanan manis. 5. Saya suka makan sayur-sayuran. 6. Saya tidak mengamalkan makan lewat malam. 7. Saya suka makan makanan berebus berbanding dengan makanan bergoreng. 8. Saya suka makan buah-buahan. 9. Saya minum lapan gelas air bersih pada setiap hari. 10. Saya mengurangkan makanan berlemak. KEPUTUSAN Imbas Saya Piramid Makanan 3.5.2, 3.5.3, 3.5.6 Sekiranya jumlah ‘Ya’ ialah: 8 hingga 10: Syabas! Anda mengamalkan pemakanan sihat. 0 hingga 7: Anda perlu meningkatkan amalan pemakanan sihat. SKOR 127 Unit 10 NC.indd 127 27/10/17 7:05 pm PENILAIAN 128 A. Penyataan di bawah menerangkan tentang gaya hidup dua orang adik-beradik. Vicky ialah seorang remaja yang suka bersenam pada setiap hari. Dia juga mengamalkan pemakanan seimbang untuk menjaga kesihatan badannya. Sementara itu, adiknya, Karen suka makan makanan bergoreng dan tidak suka melakukan aktiviti senaman. Ibu bapa mereka juga selalu menasihati Karen yang suka menghabiskan masa dengan menonton televisyen. 1. Ramalkan kesan yang akan berlaku jika Karen terus mengamalkan gaya hidup seperti yang di atas. 2. Nyatakan kebaikan yang diperoleh jika kita mengamalkan gaya hidup sihat seperti Vicky. 3. Andaikan anda Vicky, bagaimanakah anda membantu Karen dalam menjalani gaya hidup sihat dan selamat? 4. Bagaimanakah amalan nilai oleh masyarakat membantu dalam meningkatkan gaya hidup sihat dan selamat? B. Jadual di bawah menunjukkan statistik penyakit rakyat Malaysia. PERATUSAN PENYAKIT PENDUDUK MALAYSIA, DEWASA (≥ 18 TAHUN), 2015 Kolesterol tinggi 47.7% Tekanan darah tinggi 30.3% Kencing manis 17.5% Menghidapi satu penyakit di atas 61.3% Menghidapi dua penyakit di atas 26.3% Menghidapi tiga penyakit di atas 7.2% Bincangkan cara-cara untuk mengurangkan jumlah pesakit dalam kalangan masyarakat dengan mengamalkan nilai-nilai murni dalam kehidupan seharian. Sumber: National Health and Morbidity Survey 2015, Institut Kesihatan Umum, Kementerian Kesihatan Malaysia Unit 10 NC.indd 128 27/10/17 7:05 pm Cadangan Nilai: • Hemah tinggi • Kesederhanaan • Harga diri • Rasional • Kebebasan MORAL, PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG Dalam unit ini, saya belajar tentang: • tempat-tempat awam • cara beradab di tempat awam • kepentingan beradab di tempat awam • amalan beradab dan tidak beradab di tempat awam • perasaan beradab di tempat awam berdasarkan kepada situasi • amalan beradab di tempat awam 129 ADAB DI TEMPAT AWAM DIJAGA, NIKMAT HIDUP DIRASAI BERSAMA UNIT 11 Unit 11 NC.indd 129 24/10/17 9:33 am KONSEP Tempat awam ialah suatu tempat yang umumnya terdapat ramai orang berkumpul untuk melakukan sesuatu aktiviti. Prasarana atau kemudahan di tempat awam biasanya akan diselenggarakan oleh pihak kerajaan atau swasta untuk kebaikan bersama. Yang berikut ialah contoh tempat awam yang terdapat di negara kita. CONTOH TEMPAT AWAM Lapangan terbang Kawasan rekreasi Pusat Transformasi Luar Bandar (RTC) Hospital Perpustakaan Stesen kereta api Tempat menunggu bas Pasar awam 130 Imbas Saya Cara menjaga kebersihan Unit 11 NC.indd 130 24/10/17 9:33 am 131 Kita perlu menghindari perlakuan tidak beradab di tempat awam seperti membuang sampah merata-rata, memakai pakaian yang tidak sopan dan tidak menggunakan kemudahan yang disediakan dengan baik. Perlakuan tidak beradab ini hanya akan mencemarkan tempat awam dan menyebabkan pengunjung berasa tidak selesa. Hedonistik merupakan perlakuan tidak beradab. Individu yang bertingkah laku hedonistik biasanya melakukan perkara negatif di tempat awam demi keseronokan dan kepuasan hidup mereka. Hal ini akan mengganggu pengunjung lain yang berada di tempat awam tersebut. Akibatnya, tempat tersebut tidak akan dikunjungi oleh orang ramai lagi. Membuang sampah ke dalam tong sampah. Menggunakan kemudahan awam dengan baik. PERLAKUAN BERADAB DI TEMPAT AWAM Hedonisme ialah pegangan atau pandangan hidup yang mementingkan keseronokan hidup. Dengan erti lain, mereka yang mengamalkannya bersikap hedonistik kerana beranggapan bahawa kesenangan dan kenikmatan merupakan tujuan hidup. INFO Memakai pakaian sopan dan sesuai. Berkelakuan sopan di tempat awam. Unit 11 NC.indd 131 24/10/17 9:34 am 132 Kita mestilah menjaga adab ketika berada di tempat awam kerana apa-apa sahaja yang kita lakukan akan mencerminkan akhlak dan sikap kita. Contohnya, mematuhi peraturan yang terdapat pada papan tanda ketika berada di tempat awam. Individu yang mempraktikkan amalan beradab di tempat awam akan dihormati dan disegani oleh masyarakat. Unit 11 NC.indd 132 24/10/17 9:34 am 133 Sikap menjaga adab di tempat awam ini hendaklah dihayati dan diamalkan oleh setiap individu. Amalan beradab di tempat awam mempunyai kepentingan yang banyak termasuklah seperti yang di bawah. Semua pihak hendaklah berganding bahu dan bersatu tenaga dalam usaha untuk mengekalkan keharmonian tempat awam. Yang berikut ialah beberapa contoh perlakuan beradab dan tidak beradab di tempat awam. 1. Menggunakan harta benda awam dengan baik. 2. Menggunakan tong sampah yang disediakan. 3. Menjaga adab dan kelakuan di tempat awam. 4. Menggunakan air di tandas mengikut keperluan. 5. Memberikan laluan kepada orang ramai. 1. Merosakkan harta benda awam atau vandalisme. 2. Membuang sampah di merata-rata tempat. 3. Pergaulan bebas antara lelaki dengan perempuan tanpa batasan. 4. Membiarkan pili air tidak ditutup selepas menggunakannya. 5. Menghalang laluan orang ramai. Perlakuan beradab di tempat awam Perlakuan tidak beradab di tempat awam Kemudahan selesa dan selamat digunakan. Kemudahan awam boleh digunakan dalam jangka masa yang lama. Menjimatkan perbelanjaan penyelenggaraan. Meningkatkan imej negara. Melatih diri berdisiplin dan mematuhi peraturan. KEPENTINGAN BERADAB DI TEMPAT AWAM Unit 11 NC.indd 133 24/10/17 9:34 am Adab di tempat awam perlulah dijaga kerana hal tersebut mencerminkan peribadi yang dimiliki oleh seseorang individu. Oleh itu, kita perlu sentiasa mengamalkan nilai berhemah tinggi, kesederhanaan, harga diri dan rasional ketika berada di tempat awam supaya tempat awam terjaga dan masyarakat gembira menggunakan kemudahan yang disediakan. Kelestarian merujuk kepada keadaan atau persekitaran yang tidak berubah atau terpelihara seperti asal. INFO 134 Saya amat gembira dan bangga apabila dapat menjadi seorang rakyat yang menjaga adab ketika berada di tempat awam. Kita hendaklah sentiasa menjaga kebersihan di tempat awam seperti di tempat menunggu bas ini. Kita tidak boleh menconteng dinding, membuang sampah merata-rata dan melakukan perkara lain yang boleh mendatangkan kerosakan. Betul kata kamu, Siew. Selain itu, kita dapat menjimatkan perbelanjaan negara daripada membaik pulih tempat awam yang rosak akibat tindakan segelintir individu yang tidak bertanggungjawab. Ya, saya setuju. Apabila tempat awam ini bersih dan selesa, imej masyarakat dan negara akan meningkat. Amalan beradab di tempat awam merupakan aspek yang amat penting untuk menjamin kelestarian dan keharmonian masyarakat. Amalan beradab di tempat awam perlu diutamakan dalam kehidupan setiap individu demi kebaikan dan kesejahteraan semua. 1 2 4 3 Unit 11 NC.indd 134 24/10/17 9:34 am Vandalisme ialah perbuatan membinasakan atau merosakkan harta benda awam atau persendirian. Kuala Lumpur - Di bawah Akta Kerajaan Tempatan 9 Undang-undang Kecil Vandalisme, sesiapa yang didapati merosakkan harta benda awam boleh didenda yang membabitkan RM2,000 atau penjara tidak melebihi setahun jika sabit kesalahan. Tindakan yang lebih tegas perlu dikenakan kepada pesalah agar menjadi teladan kepada individu lain. Cari maklumat dan kenal pasti tingkah laku positif dan negatif di tempat awam daripada keratan akhbar yang lain. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah. Wajarkah seseorang itu bertingkah laku tidak beradab di tempat awam? Mengapa? INFO Tingkah Laku di Tempat Awam Tingkah Laku Positif ´ Tingkah Laku Negatif Membuang sampah ke dalam tong sampah. Menconteng dinding tandas awam. 4.1.2, 4.1.4, 4.1.5 A. Teliti dan fahami keratan akhbar di bawah. BUDAYA VANDALISME PERLU DITANGANI PENGUKUHAN 135 REFLEKSI REFLEKSI Unit 11 NC.indd 135 24/10/17 9:34 am 136 B. Teliti dan fahami gambar di bawah dan jalankan aktiviti yang berikut. Secara berkumpulan, laksanakan sumbang saran berdasarkan perkara di bawah. Bentangkan hasil sumbang saran kumpulan secara kreatif. Imbas Saya Hospital Putrajaya 4.1.2, 4.1.4 Kepentingan beradab di hospital. Cara beradab di hospital. Unit 11 NC.indd 136 24/10/17 9:34 am 137 C. Yang berikut ialah beberapa adab masyarakat di tempat awam yang boleh dicontohi. Baca petikan dan jawab soalan yang berikut. 1. Jelaskan pengajaran yang diperoleh daripada sikap masyarakat tiga negara tersebut. 2. Sebagai murid, nyatakan amalan beradab yang boleh dipraktikkan di tempat awam. 3. Bincangkan amalan baik yang boleh dicontohi daripada masyarakat Malaysia, Singapura dan Jepun. D I L A R A N G M E R O K O K Tempat awam di negara Jepun seperti tandas, perhentian bas, taman permainan dan lain-lain sangat bersih. Masyarakat Jepun tidak membuang sampah merata-rata, malah mengutip sampah yang dijumpai dan membuangnya ke dalam tong sampah. Masyarakat Jepun turut mendidik anak- anak mereka sejak kecil untuk menjaga kebersihan. Contohnya, murid-murid dilatih membersihkan kelas, tandas dan kawasan sekolah. MENJAGA KEBERSIHAN Masyarakat Malaysia sememangnya terkenal dengan sikap sopan dan menghormati orang lain. Begitu juga sikap sopan mereka kepada pelancong asing. Setiap kali masuk ke kedai, kita akan mendengar pekerja-pekerjanya mengucapkan ‘selamat datang’ dan apabila keluar pula, kita akan menerima ucapan ‘terima kasih’ dan ‘datang lagi’. Masyarakat Singapura yang merokok tidak akan merokok di tempat awam dan kawasan terbuka kerana dikatakan kurang beradab. Mereka akan merokok di tempat dan ruang yang dikhaskan sahaja. Mereka bangga apabila mematuhi peraturan yang ditetapkan. 4.1.1, 4.1.2, 4.1.3, 4.1.4, 4.1.5 SIKAP MASYARAKAT DI TEMPAT AWAM YANG PATUT DICONTOHI MENGHORMATI ORANG LAIN TIDAK MEROKOK DI TEMPAT AWAM Unit 11 NC.indd 137 24/10/17 9:34 am PENGAYAAN A. Secara berkumpulan, jalankan perbahasan yang bertajuk ‘Adab dan Budaya Generasi Lama dan Generasi Baharu’. Bahaskan. PANDUAN ISI PIHAK PENCADANG PANDUAN ISI PIHAK PEMBANGKANG • Generasi lama lebih patuh dengan adab di tempat awam berbanding dengan generasi baharu. • Generasi lama lebih menitikberatkan adab dan budaya dalam kehidupan. • Generasi lama akur akan peraturan yang ditetapkan di tempat awam yang melambangkan jati diri dalam masyarakat. • Generasi baharu juga akur akan adab di tempat awam dengan tidak merosakkan harta benda di tempat awam. • Generasi baharu suka meluangkan masa di tempat awam untuk berjumpa rakan-rakan dan bersosial secara sihat. • Hubungan generasi baharu dengan rakan dan keluarga lebih akrab dengan adanya aplikasi rangkaian sosial. Berdasarkan perbahasan tersebut, apakah pendapat anda tentang hujah kedua-dua pihak? Apakah pendirian anda? PANDUAN ISI PIHAK PENCADANG PANDUAN ISI PIHAK PEMBANGKANG 138 4.1.2, 4.1.3 Ihsan: Sekolah Seni Sarawak Guru meminta murid mencari maklumat lain yang berkaitan selain daripada isi di atas. Unit 11 NC.indd 138 24/10/17 9:34 am 139 B. Buat pemerhatian tentang perlakuan beradab dan tidak beradab di tempat awam yang dipilih. Lengkapkan borang di bawah yang berkaitan dengan perlakuan yang anda perhatikan di lokasi tinjauan. Nama: Lokasi: Tarikh: Bil. Item/Tingkah Laku Pemerhatian 1. Cara perlakuan 1.1 Ketika menunggu giliran. 1.2 Ketika membuang sampah. 1.3 1.4 2. Penampilan 2.1 Cara berpakaian. 2.2 Kebersihan diri. 2.3 2.4 3. Percakapan 3.1 Tutur kata. 3.2 Nada suara. 3.3 3.4 4. Lain-lain 4.1 4.2 4.3 Ulasan daripada pemerhatian yang dijalankan: Panduan Menjalankan Pemerhatian • Lakukan pemerhatian di tempat awam seperti perhentian bas, pasar raya dan sebagainya. • Tingkah laku yang diperhatikan bergantung pada lokasi yang dipilih. • Buat ulasan keseluruhan tentang pemerhatian yang dijalankan. Bentangkan ulasan daripada pemerhatian anda dan cadangkan cara untuk meningkatkan tingkah laku beradab di tempat awam. 4.1.2, 4.1.4 Banyakkan borang mengikut bilangan murid di dalam kelas. Unit 11 NC.indd 139 24/10/17 9:34 am 140 Anda berada di kawasan larangan merokok. Berdasarkan aktiviti lakonan tersebut, lengkapkan jadual di bawah. Anda ternampak seorang perempuan tua berada di dalam bas. Anda dan rakan anda sedang berbaris untuk membeli tiket bas. Situasi Cara beradab di tempat awam Kebaikan beradab di tempat awam Perasaan jika beradab di tempat awam Nilai yang saya amalkan C. Bincangkan dan lakonkan cara anda menunjukkan tingkah laku beradab di tempat awam berdasarkan situasi di bawah. 4.1.1, 4.1.2, 4.1.3, 4.1.5, 4.1.6 SITUASI 3 REFLEKSI REFLEKSI Adakah anda menunjukkan tingkah laku beradab ketika berada di tempat awam? Fikirkan. SITUASI 1 SITUASI 2 Unit 11 NC.indd 140 24/10/17 9:34 am PEMULIHAN 141 Bil. Perlakuan Skala 1 2 3 1. Mengelak daripada meludah sesuka hati di tempat awam. 2. Memberikan tempat duduk kepada wanita mengandung. 3. Sentiasa memberikan senyuman. 4. Membuang sampah ke dalam tong sampah. 5. Memakai pakaian yang sopan dan sesuai di khalayak ramai. 6. Menjauhi perlakuan menconteng dinding tempat menunggu bas. 7. Beratur untuk mendapatkan sesuatu perkhidmatan. 8. Mematuhi papan tanda di tempat awam. 9. Meletakkan pinggan dan cawan di tempat yang disediakan selepas makan. 10. Mengawal suara ketika berbual bersama-sama rakan. DIRI DIJAGA BERJAYA A. Adakah anda beradab di tempat awam? Tandakan (Ö) pada amalan beradab di tempat awam yang anda lakukan. BERADAB Bincangkan cara untuk melatih diri anda mengamalkan tingkah laku beradab di tempat awam. B. Berdasarkan perkataan di bawah, hasilkan satu slogan kreatif dengan menggabungkan beberapa perkataan untuk menyedarkan masyarakat tentang pentingnya tingkah laku beradab di tempat awam. Pamerkan slogan tersebut di hadapan kelas. MARUAH KHALAYAK MULIA TERPUJI DIHORMATI SEJAHTERA SANJUNGI CONTOH PERKATAAN 4.1.2, 4.1.3, 4.1.5, 4.1.6 SKOR 17 hingga 30: Anda seorang yang beradab di tempat awam. Kekalkan perlakuan anda. Kurang daripada 16: Anda perlu meningkatkan amalan beradab di tempat awam. Latih diri untuk mengamalkan tingkah laku beradab di tempat awam dengan sebaiknya. TINGKAH LAKU AKHLAK Unit 11 NC.indd 141 24/10/17 9:34 am PENILAIAN 142 A. Gambar di bawah menunjukkan kesan daripada tingkah laku tidak beradab yang dilakukan di tempat awam. 1. Apakah perasaan anda apabila melihat segelintir individu yang tidak beradab di tempat awam? Jelaskan. 2. Sebagai rakyat Malaysia, bagaimanakah anda mempraktikkan tingkah laku beradab di tempat awam? 3. Nyatakan kepentingan tingkah laku beradab di tempat awam. 4. Ramalkan perkara yang akan berlaku sekiranya masyarakat tidak beradab di tempat awam. 5. Bagaimanakah amalan nilai mampu melahirkan masyarakat yang beradab di tempat awam? B. Gambar di bawah merujuk kepada gejala hedonisme yang semakin meruncing dalam kalangan masyarakat pada masa ini, khususnya di tempat awam. Pada pendapat anda, bagaimanakah cara untuk mengelakkan diri daripada terjebak dengan budaya negatif ini? Huraikan. Unit 11 NC.indd 142 24/10/17 9:34 am MORAL, PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG 143 UNIT 12 Dalam unit ini, saya belajar tentang: • etika semasa berkomunikasi dalam alam siber • etika dan undang-undang siber • kepentingan mematuhi etika dan undang-undang siber • kesan penggunaan Internet secara tidak beretika dan menyalahi undang-undang siber • perasaan apabila mematuhi etika dan undang-undang siber • tingkah laku berhemah semasa berkomunikasi dalam alam siber ETIKA DAN UNDANG-UNDANG SIBER MEMBANTU PEMBENTUKAN JATI DIRI Cadangan Nilai: • Bertanggungjawab • Harga diri • Patriotisme • Hemah tinggi • Kesederhanaan Unit 12 NC.indd 143 27/10/17 7:01 pm KONSEP 144 Alam siber ialah alam yang berkait rapat dengan komputer dan Internet seperti yang ditunjukkan dalam peta pemikiran di bawah. Memandangkan remaja merupakan antara golongan yang banyak menghabiskan masa di alam siber, anda perlu mengetahui etika semasa berkomunikasi dalam alam siber. Peta Pemikiran Alam Siber. Guru Kamus e-mel Internet komputer Buku Ibu bapa teknologi maklumat dunia dalam talian laman web media sosial ruangan forum blog Alam Siber • Menggunakan bahasa yang sopan. • Tidak memuat naik gambar atau komen yang tidak senonoh. • Tidak berkongsi atau menyebarkan keburukan orang lain. • Tidak menghina, mencela, menyindir, mahupun melemparkan tuduhan yang tidak berasas kepada orang lain. • Tidak menyebarkan maklumat yang belum pasti kesahihannya. • Mematuhi akta undang-undang siber. ETIKA YANG BOLEH DIAMALKAN SEMASA BERKOMUNIKASI DALAM ALAM SIBER Unit 12 NC.indd 144 27/10/17 7:01 pm Selain etika, kerajaan telah menggubal undang-undang siber untuk mengawal pengguna Internet agar tidak melakukan kesalahan semasa menggunakan media siber. Antaranya termasuklah Akta Hak Cipta (Pindaan) 1997, Akta Komunikasi dan Multimedia 1998 dan Akta Jenayah Komputer 1997. Undang-undang siber ini bertujuan untuk melindungi pengguna yang menjadi mangsa jenayah siber, penyalahgunaan Internet, pencurian data dan sebagainya. Penjenayah siber pula akan dibawa ke muka pengadilan untuk didakwa dan dijatuhi hukuman. Oleh itu, pengguna lain akan lebih berhati-hati ketika menggunakan media siber. Walaupun etika dan undang-undang siber bertujuan untuk memberikan garis panduan dan mengawal selia penggunaan Internet, namun kedua-duanya berbeza antara satu sama lain. UNDANG-UNDANG SIBER • Peraturan untuk mengawal pengguna media siber. • Boleh dikenakan hukuman jika tidak mematuhi undang-undang yang ditetapkan. • Digelar sebagai penjenayah siber jika menyalahi undang-undang. ETIKA • Garis panduan untuk pengguna media siber. • Tiada hukuman dikenakan. • Dianggap tidak bermoral jika tidak mematuhi etika. 145 PERBEZAAN ANTARA ETIKA DENGAN UNDANG-UNDANG SIBER Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia Imbas Saya Unit 12 NC.indd 145 27/10/17 7:02 pm 146 146 Kesimpulannya, semua pihak perlu mematuhi etika dan undang-undang siber. Dengan mengamalkan nilai bertanggungjawab, harga diri, patriotisme, hemah tinggi dan kesederhanaan semasa berkomunikasi dalam alam siber, kita dapat hidup dalam suasana yang lebih tenang, aman dan sejahtera. Walau bagaimanapun, etika dan undang-undang siber perlu dipatuhi semasa menggunakan media siber. Banyak kepentingannya jika etika dan undang-undang siber dipatuhi seperti yang di bawah. Tidak dapat dinafikan bahawa Internet telah menjadi satu daripada media terpenting dalam kehidupan manusia pada masa ini. Namun, terdapat segelintir pihak yang menggunakannya secara tidak beretika dan menyalahi undang-undang siber. Mereka sanggup melakukan jenayah siber seperti penipuan siber, penggodaman dan penyebaran berita palsu, fitnah serta hasutan yang boleh menjatuhkan maruah seseorang atau imej sesebuah negara. Kepentingan Mematuhi Etika dan Undang-undang Siber Mewujudkan persekitaran siber yang selamat dan sihat. Menjaga keharmonian masyarakat. Memperoleh maklumat yang tepat. Menjadi pengguna siber yang berhemah. Melakukan urus niaga dalam talian dengan selamat. KESAN TINDAKAN TIDAK BERETIKA DAN MENYALAHI UNDANG-UNDANG SIBER Menimbulkan perselisihan faham dan pergaduhan. Menjejaskan maruah diri, keluarga dan negara. Menjatuhkan imej atau maruah orang lain. Menjejaskan perpaduan. Menyebabkan kerisauan, kemurungan dan tekanan perasaan. Unit 12 NC.indd 146 27/10/17 7:02 pm A. Fahami perbualan di bawah. Kemudian, jawab soalan yang diberikan. Terlajak perahu boleh diundur, terlajak kata buruk padahnya. Peribahasa Melayu Renungan Renungan Saya sangat terkejut apabila membaca berita tentang seorang remaja lelaki yang sanggup memfitnah rakannya dan menularkan fitnah tersebut secara meluas di media sosial. Bukan itu sahaja. Dua hari lepas, saya terbaca berita tentang seorang remaja perempuan yang menghina rakannya dengan kata-kata kesat seperti bodoh, gemuk dan hodoh. Ada juga remaja yang menggunakan akaun e-mel palsu untuk menghantar mesej lucah kepada rakan-rakannya. Betul. Kasihan rakannya yang kena fitnah. Menurut berita tersebut, rakannya itu mengalami tekanan emosi yang teruk dan hampir membunuh diri. Mereka tidak memikirkan kesannya terhadap orang lain. Saya amat berharap remaja tersebut akan insaf dan sedar bahawa tindakan mereka itu tidak beretika. 1. Wajarkah tindakan remaja tersebut memfitnah rakannya? Mengapa? 2. Jika anda merupakan mangsa dalam situasi tersebut, apakah tindakan anda untuk mengatasi masalah tersebut? 3. Apakah etika yang patut dipatuhi oleh semua pihak agar kejadian tersebut dapat dihentikan? 147 PENGUKUHAN 4.2.1, 4.2.4, 4.2.6 1 3 4 2 Unit 12 NC.indd 147 27/10/17 7:02 pm B. Teliti dan fahami akta yang berkaitan dengan undang-undang siber di bawah. Akta yang berkaitan dengan undang-undang siber di Malaysia Penjelasan tentang akta Kepentingan mematuhi akta Perasaan apabila mematuhi akta Secara berkumpulan, cari dan kumpulkan maklumat tentang akta yang berkaitan dengan jenayah siber di Malaysia. Lengkapkan jadual di bawah. Bentangkan hasil dapatan kumpulan secara kreatif. Akta ini berkaitan dengan larangan terhadap pemberian kandungan jelik, iaitu tidak boleh memberikan kandungan sumbang, lucah, palsu, mengancam atau jelik sifatnya dengan niat untuk mengacau, mendera, mengugut atau mengganggu mana-mana orang. Akta Jenayah Komputer 1997 Imbas Saya 4.2.2, 4.2.3, 4.2.5 Akta ini berkaitan dengan kesalahan penyalahgunaan komputer untuk tujuan melakukan jenayah. Di bawah akta ini, akses secara tidak sah atau mengubah apa-apa program atau data yang terdapat dalam sesebuah komputer adalah salah dan boleh dikenakan hukuman. AKTA KOMUNIKASI DAN MULTIMEDIA 1998 (AKTA 588) SEKSYEN 211 AKTA JENAYAH KOMPUTER 1997 AKTA KOMUNIKASI DAN MULTIMEDIA 1998 (AKTA 588) SEKSYEN 211 AKTA JENAYAH KOMPUTER 1997 Secara umumnya, semua undang-undang di Malaysia diterima pakai bagi kesalahan yang dilakukan di alam siber. INFO 148 Unit 12 NC.indd 148 27/10/17 7:02 pm 149 Bil. Pernahkah Anda (Ö) atau (´) 1. Menghantar gambar atau maklumat seseorang di laman web tanpa pengetahuan orang tersebut? 2. Menggunakan maklumat dalam Internet untuk memalukan atau mengugut seseorang? 3. Menghantar video yang ganas atau menakutkan seseorang walaupun untuk bergurau? 4. Menggunakan bahasa yang kasar dalam talian? 5. Menghantar gambar, mesej atau video berunsur lucah kepada seseorang? 6. Memberikan maklumat palsu tentang seseorang dalam Internet? 7. Menggunakan kata laluan orang lain tanpa kebenaran untuk mengganggu dan mengancam seseorang? 8. Menghina atau memalukan seseorang berulang kali semasa menggunakan media sosial? 9. Mengugut seseorang dengan menggunakan gambar atau video yang boleh memalukannya? 10. Memberikan komen kurang baik tentang perbuatan atau aktiviti yang dilakukan oleh seseorang yang anda baca melalui Internet? C. Pernahkah anda melakukan perbuatan yang berikut? Tandakan (Ö) pada penyataan yang berkaitan dengan diri anda dan tandakan (´) pada penyataan yang tidak berkaitan. Tahniah jika anda tidak pernah melakukan perbuatan tersebut! Anda telah menggunakan media sosial dengan berhemah. Sekiranya anda pernah melakukan perbuatan tersebut, fikirkanlah kesannya kepada diri, keluarga dan orang lain. 4.2.4, 4.2.5, 4.2.6 Bincangkan tindakan yang patut dikenakan kepada pembuli siber selain tindakan udang-undang. Buli siber Imbas Saya REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda sekiranya anda menjadi mangsa buli siber? Bagaimanakah anda dapat membantu menghentikan perbuatan buli siber? Unit 12 NC.indd 149 27/10/17 7:02 pm A. Jalankan aktiviti permainan ‘Stesen Siber’ di bawah. Cara menjalankan aktiviti. 1. Permainan dijalankan secara berkumpulan. 2. Setiap kumpulan dikehendaki melantik seorang ketua untuk mendapatkan tugasan di setiap stesen. 3. Setiap kumpulan dikehendaki menyiapkan tugasan dalam tempoh masa yang ditetapkan. 4. Wisel akan dibunyikan apabila masa yang diberikan telah tamat. 5. Ketua kumpulan menyerahkan hasil kerja kumpulan di stesen tersebut. 6. Ketua kumpulan bergerak ke stesen seterusnya untuk mengambil tugasan baharu. 7. Setiap jawapan di stesen A, B, C, D dan E bernilai dua markah dan jawapan di stesen F bernilai lima markah. 8. Markah yang diperoleh dari setiap stesen akan dijumlahkan untuk menentukan pemenang. 9. Kumpulan yang mendapat jumlah markah tertinggi menjadi pemenang. 10. Tempoh masa untuk tugasan yang diberikan di stesen A hingga stesen E ialah lima minit sementara di stesen F ialah 15 minit. 11. Alat dan bahan seperti kertas, kad manila dan pen penanda disediakan di setiap stesen. PENGAYAAN 150 Stesen A Stesen B Stesen C Stesen D Stesen E Stesen F Unit 12 NC.indd 150 27/10/17 7:02 pm PENGAYAAN Ahli kumpulan perlu menyenaraikan seberapa banyak contoh etika yang perlu dipatuhi oleh semua pihak semasa menggunakan Internet. Ahli kumpulan perlu memberikan kesan perbuatan menularkan maklumat yang tidak sahih kepada diri, keluarga, masyarakat dan negara. Ahli kumpulan perlu menyenaraikan sikap yang perlu diamalkan untuk menjadi pengguna siber yang berhemah. Ahli kumpulan perlu membincangkan kepentingan mematuhi undang-undang siber. Ahli kumpulan perlu memberikan contoh penyalahgunaan Internet dalam kalangan remaja. Ahli kumpulan perlu mencipta satu slogan untuk menggalakkan masyarakat mengamalkan perlakuan berhemah semasa berkomunikasi dalam alam siber. Anda mengetahui rakan anda menggunakan media siber untuk menyebarkan berita palsu yang boleh menjatuhkan maruah seseorang. Lakonkan cara anda menasihatinya supaya menggunakan media siber dengan lebih bertanggungjawab. Tempat, masa dan markah permainan di setiap stesen boleh disesuaikan. 4.2.3, 4.2.4, 4.2.6 151 REFLEKSI REFLEKSI Pernahkah anda melanggar etika atau undang-undang siber semasa berkomunikasi dalam alam siber? Mengapa? Unit 12 NC.indd 151 27/10/17 7:02 pm 152 B. Secara berkumpulan, hasilkan brosur tentang cara-cara menjaga keselamatan semasa berkomunikasi dalam alam siber berteraskan tiga aspek dalam program ‘Klik dengan Bijak’, iaitu keselamatan, kewaspadaan dan tanggungjawab. Pamerkan brosur tersebut di Sudut Pendidikan Moral. Untuk mendidik masyarakat agar menggunakan Internet dengan cara yang selamat. Untuk menggalakkan masyarakat supaya berwaspada semasa berinteraksi dalam talian (online).   KESELAMATAN Klik dengan Bijak Imbas Saya Program Klik dengan Bijak merupakan salah satu inisiatif Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (SKMM) untuk mendidik masyarakat tentang penggunaan Internet secara positif. Murid boleh melayari pautan Klik dengan Bijak untuk mendapatkan maklumat berkaitan dengan program ini. INFO 4.2.1, 4.2.4, 4.2.6 Apakah etika penggunaan Internet? Menggunakan Internet secara positif selaras dengan prinsip-prinsip Rukun Negara. Adakah penting pengetahuan tentang etika penggunaan Internet? Mestilah penting! Supaya kita tidak menjadi mangsa jenayah siber. Saya berjanji untuk menggunakan Internet: • Dengan selamat, berwaspada dan bertanggungjawab. • Mencari pelbagai informasi terkini dan memperluas pengetahuan. • Mendapatkan bahan-bahan pembelajaran. • Berkomunikasi secara berhemah dengan rakan-rakan dan bertukar-tukar pendapat tentang pelbagai topik yang bermanfaat.   KEWASPADAAN Untuk memupuk penggunaan kandungan berangkai secara positif dalam kalangan masyarakat.   TANGGUNGJAWAB Panduan keselamatan menggunakan Internet dengan bijak • Amalkan penggunaan bahasa yang baik dan tidak menyinggung perasaan orang lain. • Tidak menyebarkan maklumat tanpa menentusahkan kesahihannya. • Melindungi kerahsiaan maklumat peribadi seperti alamat rumah, nombor telefon dan lokasi semasa. • Tidak mudah mempercayai orang yang tidak dikenali melalui laman sosial kerana berkemungkinan mereka ialah penghendap siber. Sumber: Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia Unit 12 NC.indd 152 27/10/17 7:02 pm 153 C. Sekolah anda bercadang untuk mengadakan pertandingan membina blog untuk aktiviti kokurikulum yang dijalankan di sekolah. Secara berkumpulan, pilih satu kelab atau persatuan dan bina blog dengan mematuhi undang-undang siber. SYARAT PERTANDINGAN: 1. Blog yang dibina hendaklah hasil ciptaan sendiri dan bukannya ditiru daripada laman web atau blog sekolah lain. 2. Blog yang dibina boleh menggunakan sebarang perisian yang sesuai. 3. Bahasa yang digunakan hendaklah betul dan sopan. 4. Kandungannya hendaklah mematuhi undang-undang siber. 5. Pemarkahan dibuat berdasarkan aspek kandungan, kreativiti dan reka bentuk yang memaparkan kelab atau persatuan kokurikulum sekolah. 6. Keputusan hakim adalah muktamad. Antara kandungan yang perlu ada dalam blog yang dibina termasuklah: • Nama persatuan/kelab • Nama sekolah • Carta organisasi • Aktiviti yang dijalankan • Pencapaian kokurikulum • Galeri gambar 4.2.3, 4.2.6 Contoh blog Sumber: SMK Laki-Laki Methodist, Kuala Lumpur Paparkan blog tentang aktiviti kokurikulum yang dihasilkan oleh murid dalam laman web sekolah. REFLEKSI REFLEKSI Mengapakah anda perlu mematuhi undang-undang siber semasa membina blog atau laman web? Unit 12 NC.indd 153 27/10/17 7:02 pm PEMULIHAN 154 A. Secara berkumpulan, pilih sekurang-kurangnya empat contoh perlakuan berhemah semasa menggunakan Internet dan bincangkan sebab perlakuan tersebut perlu diamalkan. Tidak menggodam sistem pengguna individu, kumpulan atau mana-mana organisasi lain. Bil. Contoh perlakuan berhemah semasa berkomunikasi dalam alam siber Sebab perlakuan tersebut perlu diamalkan 1. 2. 3. 4. Tidak mengancam, mengugut atau memfitnah. Tidak membuat salinan secara tidak sah terhadap bahan yang mempunyai hak cipta. Tidak menulis atau menyalurkan bahan yang boleh mencetuskan kekacauan dan ketegangan dalam masyarakat. Tidak menyalurkan bahan haram atau lucah. Tidak memuat turun sebarang perisian atau dokumen tanpa kebenaran pemiliknya. Tidak menularkan aktiviti yang boleh mendatangkan bahaya kepada individu, organisasi atau masyarakat lain. Tidak terlibat dalam aktiviti yang menyalahi undang-undang. 4.2.1, 4.2.3, 4.2.5 REFLEKSI REFLEKSI Apakan perasaan anda apabila mengamalkan tingkah laku berhemah semasa berkomunikasi dalam alam siber? Unit 12 NC.indd 154 27/10/17 7:02 pm B. Hasilkan poster dengan menggunakan perisian Microsoft Word untuk menyeru orang ramai supaya tidak melakukan jenayah siber. Cetak poster tersebut dan pamerkannya di dalam kelas. 1 3 5 2 4 Contoh slogan lain yang boleh dihasilkan adalah seperti yang berikut: • Awas, Jenayah Siber! • Jenayah Siber Salah di Sisi Undang-undang • Jenayah Siber, Anda Boleh Didakwa Guru boleh meminta murid menyesuaikan dan mempelbagaikan perisian semasa untuk menghasilkan poster. 4.2.4, 4.2.5 155 REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila semua pihak mematuhi etika dan undang-undang siber dan tidak melakukan jenayah siber? Mengapa? Unit 12 NC.indd 155 27/10/17 7:02 pm PENILAIAN 156 A. Tajuk keratan akhbar di bawah berkaitan dengan penggunaan Internet secara tidak beretika. 1. Andaikan rakan anda tidak beretika semasa berkomunikasi dalam alam siber. Apakah nasihat yang sepatutnya anda berikan kepadanya? 2. Sebagai pengguna media sosial, mengapakah anda perlu mematuhi etika dan undang-undang alam siber? 3. Ramalkan kesan penggunaan Internet secara tidak beretika kepada masyarakat. 4. Jelaskan amalan nilai yang patut anda amalkan semasa berkomunikasi dalam alam siber. B. Situasi di bawah berkaitan dengan tindakan seorang murid yang melakukan plagiarisme. Pada pendapat anda, wajarkah tindakan Danial? Huraikan jawapan dengan memberikan alasan untuk menyokong pendirian anda. Semasa menyiapkan projek yang diberikan oleh guru, Danial telah menggunakan Internet untuk mencari bahan. Dia telah memplagiat kerja orang lain sebagai kerjanya sendiri. Dia juga telah menyalin dan menampal teks tanpa menyatakan nama pengarang asal dan sumber rujukan. Unit 12 NC.indd 156 27/10/17 7:02 pm MORAL, PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG 157 UNIT 13 Dalam unit ini, saya belajar tentang: • peraturan jalan raya dan undang-undang jalan raya • persamaan dan perbezaan antara peraturan jalan raya dengan undang-undang jalan raya • kepentingan mematuhi peraturan dan undang-undang jalan raya • langkah-langkah untuk meningkatkan kesedaran keselamatan jalan raya • perasaan apabila mematuhi peraturan dan undang-undang jalan raya • sikap mengutamakan keselamatan ketika berada di jalan raya KESELAMATAN DI JALAN RAYA TANGGUNGJAWAB BERSAMA Cadangan Nilai: • Hormat • Bertanggungjawab • Toleransi • Kasih sayang • Rasional Unit 13 NC.indd 157 24/10/17 10:13 am KONSEP PERATURAN JALAN RAYA • Pandang kiri, kanan, kemudian kiri sebelum melintas jalan raya. • Pakai pakaian cerah dan bersinar pada waktu malam. • Tidak menunggang basikal secara beriringan. • Elakkan mengekori kenderaan lain secara dekat. • Lihat cermin sisi dan berikan isyarat sebelum menukar lorong. • Ikut lorong yang ditetapkan dan tidak memotong lorong dengan sesuka hati. • Elakkan mencelah di antara kenderaan. • Berikan keutamaan kepada pejalan kaki dan penunggang motosikal. • Gunakan jejantas ketika melintas jalan raya. UNDANG-UNDANG JALAN RAYA • Mempunyai lesen memandu. • Patuhi garis panduan keselamatan semasa memotong kenderaan lain. • Patuhi had laju kenderaan yang ditetapkan. • Letak kenderaan di tempat letak kereta yang sepatutnya. • Patuhi lampu isyarat. • Pakai tali pinggang keledar di dalam kereta dan pakai topi keledar semasa menunggang motosikal. • Tidak menggunakan telefon bimbit semasa memandu. • Hentikan kenderaan ketika ada sekatan jalan raya. • Papar cukai jalan pada kenderaan. • Tidak memandu di lorong kecemasan. Amalan keselamatan yang boleh meningkatkan kesedaran keselamatan pengguna ketika berada di jalan raya. Akta yang mewajibkan suatu perlakuan kepada pengguna semasa berada di jalan raya. Pengguna jalan raya yang tidak mematuhi undang-undang akan dikenakan hukuman. Peraturan jalan raya Undang-undang jalan raya Keselamatan di jalan raya menjadi satu perkara yang sukar ditangani walaupun kerajaan telah bertindak secara proaktif dengan memperkenalkan banyak peraturan dan undang-undang jalan raya. Kadar kemalangan jalan raya di negara kita terus meningkat. Hal ini membuktikan bahawa masih terdapat banyak pengguna jalan raya yang tidak memahami beberapa perkara asas tentang ciri-ciri keselamatan jalan raya sebagai panduan yang perlu dipatuhi. Yang berikut ialah beberapa contoh peraturan dan undang-undang jalan raya yang patut dipatuhi oleh pengguna jalan raya. 158 PERBEZAAN ANTARA PERATURAN DENGAN UNDANG-UNDANG JALAN RAYA Unit 13 NC.indd 158 24/10/17 10:13 am Mengelakkan kemalangan. Mengelakkan kehilangan nyawa dan harta benda. Mengurangkan beban kerajaan membaiki kerosakan akibat kemalangan jalan raya. Imej negara meningkat. Mengurangkan kesesakan jalan raya. Menjadikan jalan raya selamat untuk digunakan. KEPENTINGAN MEMATUHI PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG JALAN RAYA Sesal dulu pendapatan, sesal kemudian tidak berguna. Peribahasa Melayu Renungan Renungan Pesalah jalan raya akan dikenakan mata demerit di bawah Sistem Keselamatan Kesedaran Automatik (Awas). Mata demerit hanya diberikan kepada pemandu kenderaan yang melakukan kesalahan seperti memandu melebihi had laju, melanggar isyarat lampu merah dan tidak memakai tali pinggang keledar. INFO Jabatan Pengangkutan Jalan Imbas Saya Peraturan dan undang-undang jalan raya diwujudkan bagi menjamin kepentingan semua pengguna jalan raya. Semua pengguna jalan raya termasuklah anda perlu mematuhi peraturan dan undang-undang jalan raya. 159 Jabatan Pengangkutan Jalan Unit 13 NC.indd 159 24/10/17 10:13 am 160 Kesimpulannya, memahami dan mengamalkan semua peraturan dan undang-undang jalan raya merupakan tanggungjawab bersama. Setiap pengguna jalan raya yang berhemah perlu mengamalkan nilai hormat, bertanggungjawab, toleransi, kasih sayang dan rasional. Oleh itu, kita akan berasa bangga apabila dapat mematuhi peraturan dan undang-undang jalan raya yang telah ditetapkan. Jadilah pengguna jalan raya yang bertanggungjawab. Peranan Pihak Sekolah • Mengadakan ceramah tentang keselamatan jalan raya. • Mengajarkan peraturan keselamatan jalan raya kepada murid. • Menubuhkan Kelab Keselamatan Jalan Raya. Peranan Ibu Bapa • Menjadi contoh pemandu yang baik di jalan raya. • Mendidik anak-anak tentang peraturan dan undang-undang jalan raya. • Menggalakkan anak-anak mengambil bahagian dalam kempen keselamatan jalan raya. Peranan Anda • Melihat kiri, kanan, kemudian kiri sebelum melintas jalan raya. • Menggunakan jejantas apabila melintas jalan raya. • Memakai topi keledar dan pakaian berwarna cerah ketika membonceng motosikal. Peranan Polis Trafik • Meningkatkan rondaan di semua jalan raya. • Mengeluarkan saman kepada pengguna yang melanggar undang-undang jalan raya. • Mengawal lalu lintas. Peranan Jabatan Pengangkutan Jalan Raya (JPJ) • Menguatkuasakan dan mentadbir undang-undang jalan raya. • Mengadakan kempen kesedaran di seluruh negara. • Bekerjasama dengan pihak sekolah untuk memberikan pendidikan tentang keselamatan jalan raya dalam kurikulum di sekolah. Untuk memastikan jalan raya selamat digunakan, beberapa pihak berperanan untuk meningkatkan kesedaran keselamatan jalan raya. Unit 13 NC.indd 160 24/10/17 10:13 am PENGUKUHAN 161 A. Baca dan fahami keratan brosur di bawah. 1. Ketika menaiki bas. • Beratur dan bergerak dalam barisan semasa menaiki bas. • Jangan sesekali naik atau turun semasa bas sedang bergerak. • Duduk atau berdiri dengan baik semasa berada di dalam bas. • Jangan berdiri di atas tangga bas. 2. Ketika bas berhenti. • Jangan turun dengan tergesa-gesa. • Tunggu sehingga bas berhenti sebelum turun. • Biarkan bas bergerak dahulu sebelum melintas jalan. 3. Semasa melintas jalan. • Berhenti di bahu jalan. • Lihat kiri, kanan, kemudian kiri sebelum melintas. • Gunakan jejantas yang disediakan. • Ketika melintas di lampu trafik, tunggu sehingga lampu isyarat hijau untuk pejalan kaki menyala. 4. Tip untuk pejalan kaki. • Jika berjalan kaki ke sekolah, pastikan berjalan di bahu jalan atau lorong pejalan kaki. • Jalan mengikut arah yang bertentangan dengan kenderaan. • Tidak bermain di tepi jalan ketika menunggu bas atau kereta. • Jangan melintas di hadapan atau di belakang kenderaan yang sedang berhenti. 5. Tip untuk penunggang basikal. • Pastikan basikal dalam keadaan baik, khususnya brek, tayar dan lampu sebelum menunggang. • Sentiasa menunggang di laluan basikal. • Nyalakan lampu keselamatan pada basikal supaya penunggang lain dapat melihat. • Jangan menunggang basikal secara beriringan. • Pakai kit keselamatan yang lengkap. • Tunggang dalam satu barisan. 1. Mengapakah anda perlu mematuhi petua keselamatan seperti dalam brosur di atas? 2. Senaraikan petua lain untuk membantu anda menjaga keselamatan di jalan raya. PETUA MENJAGA KESELAMATAN DI JALAN RAYA Objektif: Meningkatkan kesedaran dalam kalangan murid tentang cara menjaga keselamatan diri semasa berada di jalan raya 4.3.1, 4.3.3, 4.3.4 PENGUKUHAN PETUA MENJAGA KESELAMATAN DI JALAN RAYA Unit 13 NC.indd 161 24/10/17 10:13 am 162 B. Baca dan fahami statistik kemalangan jalan raya di bawah. Secara berkumpulan, bincangkan punca-punca peningkatan kemalangan jalan raya dan berikan cadangan cara-cara menangani masalah tersebut dengan menggunakan statistik di bawah. Bentangkan dapatan anda dengan menggunakan jadual di bawah. Bil. Punca kemalangan jalan raya Cadangan mengurangkan kemalangan jalan raya 1. Mengikuti kenderaan dengan rapat dari belakang. Tidak memandu secara rapat dengan kenderaan di hadapan. 2. 3. 4. 5. 6. Sumber: Jabatan Siasatan dan Penguatkuasaan Trafik, PDRM Bukit Aman. Bahagian Korporat JPJ, Ibu Pejabat. (2016) Ramalkan sekiranya statistik kemalangan jalan raya terus meningkat. 400000 420000 440000 460000 480000 500000 520000 540000 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Sta$s$k Kemalangan Jalan Raya Jumlah Tahun Petua Keselamatan Jalan Raya Imbas Saya 4.3.1, 4.3.2, 4.3.3, 4.3.4 Unit 13 NC.indd 162 24/10/17 10:13 am C. Baca dan fahami temu bual dengan seorang remaja yang menjadi mangsa kemalangan akibat aktiviti lumba haram di bawah. Pemberita: Selamat pagi, Siva. Berapakah umur Siva? Siva: Selamat pagi. Saya berusia 14 tahun. Pemberita: Bilakah Siva terlibat dalam kemalangan jalan raya? Siva: Pada tahun lepas. Ketika itu, saya dan kawan-kawan sedang beraksi menunggang motosikal pada waktu tengah malam. Kami bertembung antara satu sama lain dan tidak dapat mengawal motosikal kami. Pemberita: Apakah kesan yang dialami? Siva: Dua orang kawan saya terkorban dalam kemalangan tersebut. Saya pula mengalami kecederaan di muka dan kedua-dua kaki saya patah. Ibu bapa sayalah yang menjaga saya siang dan malam. Kasihan mereka. Saya terpaksa menggunakan kerusi roda sehingga hari ini. Saya sedih dengan kehilangan kawan-kawan saya. Saya juga sangat menyesal dengan perbuatan saya. Pemberita: Apakah nasihat Siva kepada remaja yang lain? Siva: Ambillah iktibar daripada peristiwa yang berlaku kepada saya. Sebagai murid, kita perlu mematuhi peraturan dan undang-undang jalan raya demi menjaga keselamatan diri. 1. Andaikan anda Siva, bincangkan nasihat yang boleh diberikan kepada remaja lain supaya mematuhi peraturan dan undang-undang jalan raya. 2. Jelaskan perasaan anda apabila mematuhi peraturan dan undang-undang jalan raya. Kongsikan jawapan anda dengan kumpulan lain. 163 4.3.1, 4.3.2, 4.3.3, 4.3.4, 4.3.5 Hasilkan satu buku skrap yang mempunyai maklumat yang berikut: • Statistik kemalangan akibat lumba haram. • Sebab-sebab berlakunya lumba haram. • Kesan tidak mematuhi undang-undang jalan raya. • Amalan yang sewajarnya di atas jalan raya. • Gambar perlakuan berhemah di jalan raya. Unit 13 NC.indd 163 24/10/17 10:13 am PENGAYAAN 164 Pihak JPJ sering kali mengadakan Operasi Keselamatan Jalan Raya. Namun, masalah pemandu yang tidak berhemah di jalan raya masih menjadi-jadi. Apakah saranan anda untuk mengurangkan masalah ini? • Peranan institut latihan memandu. • Kurikulum yang dilaksanakan oleh institut latihan memandu. • Langkah yang diambil dalam meningkatkan keselamatan jalan raya. Kelas anda mengadakan lawatan ke sebuah institut latihan memandu yang berdekatan. Jalankan temu ramah dengan seorang pegawai institut latihan memandu. Isi borang maklumat di bawah. Bil. Borang Maklumat 1. Nama pegawai: 2. Nama institut latihan memandu: 3. Tugas pegawai institut latihan memandu: 4. Kurikulum pendidikan yang disampaikan oleh institut latihan memandu: 5. Syarat-syarat pengambilan lesen memandu: 6. Langkah institut latihan memandu untuk meningkatkan kesedaran keselamatan jalan raya: 7. Cadangan melahirkan pemandu berhemah: 4.3.1, 4.3.2, 4.3.3, 4.3.4 A. Adakan lawatan ke institut latihan memandu yang berdekatan dan dapatkan maklumat seperti yang berikut. Unit 13 NC.indd 164 24/10/17 10:13 am 165 Anda ternampak rakan-rakan anda menunggang basikal secara beriringan sambil berbual. Abang dan adik anda tidak memakai topi keledar ketika menunggang motosikal. Sewaktu menunggu bas di sekolah, anda terlihat sekumpulan rakan anda bermain bola di jalan raya. 1 2 B. Secara berkumpulan, lakukan aktiviti main peranan untuk memberikan kesedaran tentang keselamatan jalan raya berdasarkan situasi di bawah. Anda mengikut sepupu anda pergi membeli-belah di sebuah pasar raya. Sepupu anda meletakkan kereta di tempat yang tidak sepatutnya. 4 3 4.3.1, 4.3.4, 4.3.5, 4.3.6 REFLEKSI REFLEKSI Apakah perasaan anda apabila dapat memberikan kesedaran tentang keselamatan di jalan raya kepada anggota keluarga anda? Jelaskan. Unit 13 NC.indd 165 24/10/17 10:13 am 166 Satu perbezaan antara peraturan dengan undang-undang jalan raya. Satu sikap mengutamakan keselamatan di jalan raya. Cadangan mengurangkan kemalangan jalan raya. Satu undang-undang jalan raya. Kesan tidak mematuhi undang-undang jalan raya. Keadaan kenderaan yang selamat untuk memandu. Kepentingan mematuhi undang-undang jalan raya. Perlakuan berhemah semasa melintas jalan raya. Tindakan apabila melihat pembuli jalan raya. Maksud lampu isyarat merah. Langkah kerajaan dalam memberikan kesedaran tentang keselamatan di jalan raya. Ciri-ciri pengguna jalan raya yang berhemah. Satu amalan tidak berhemah pengguna jalan raya. Nyatakan perasaan apabila mematuhi peraturan jalan raya. Perlakuan berhemah ketika berbasikal. Satu contoh peraturan jalan raya. Langkah keselamatan ketika berada di dalam kereta. Peranan ibu bapa dalam memberikan kesedaran tentang keselamatan di jalan raya. 1 2 A B C D E F 1. Bentuk kumpulan berempat. Pemainan dijalankan mengikut giliran. 2. Lontarkan dua biji dadu (sebiji dadu dengan abjad dan sebiji dadu dengan nombor). 3. Jika dadu menunjukkan A dan 3, jawab soalan pada petak A3. 4. Anda perlu menjawab soalan yang diberikan. 5. Bagi papan isyarat, nyatakan fungsinya. 6. Jika gagal menjawab, anda akan kehilangan satu giliran. 7. Setiap jawapan yang betul akan mendapat dua markah. Petak yang sudah dijawab, tidak boleh digunakan dan dadu perlu dilontar sekali lagi. 8. Individu yang berjaya mengumpul markah tertinggi menjadi pemenang. PANDUAN PERMAINAN C. Baca arahan di bawah dan lakukan aktiviti permainan secara berkumpulan. Unit 13 NC.indd 166 24/10/17 10:13 am 167 Satu perbezaan antara peraturan dengan undang-undang jalan raya. Satu sikap mengutamakan keselamatan di jalan raya. Cadangan mengurangkan kemalangan jalan raya. Satu undang-undang jalan raya. Kesan tidak mematuhi undang-undang jalan raya. Keadaan kenderaan yang selamat untuk memandu. Kepentingan mematuhi undang-undang jalan raya. Perlakuan berhemah semasa melintas jalan raya. Tindakan apabila melihat pembuli jalan raya. Maksud lampu isyarat merah. Langkah kerajaan dalam memberikan kesedaran tentang keselamatan di jalan raya. Ciri-ciri pengguna jalan raya yang berhemah. Satu amalan tidak berhemah pengguna jalan raya. Nyatakan perasaan apabila mematuhi peraturan jalan raya. Perlakuan berhemah ketika berbasikal. Satu contoh peraturan jalan raya. Langkah keselamatan ketika berada di dalam kereta. Peranan ibu bapa dalam memberikan kesedaran tentang keselamatan di jalan raya. 3 5 4 6 Guru menyediakan dadu. Setiap murid dapat bermain mengikut kesesuaian masa. 4.3.1, 4.3.2, 4.3.3, 4.3.4, 4.3.5 REFLEKSI REFLEKSI Apakah kepentingan mengetahui peraturan dan undang-undang jalan raya? Unit 13 NC.indd 167 24/10/17 10:13 am PEMULIHAN 168 A. Secara berkumpulan, kenal pasti pengguna jalan raya yang berhemah dan yang tidak berhemah berdasarkan gambar di bawah. Gambar Perlakuan berhemah Perlakuan tidak berhemah Implikasi 1 2 3 4 Senaraikan perlakuan berhemah dan tidak berhemah yang pernah anda lihat serta nyatakan implikasinya kepada pengguna yang lain. 4.3.1, 4.3.2, 4.3.3, 4.3.4 1 3 5 2 4 6 XYZ 123 XYZ 123 Unit 13 NC.indd 168 24/10/17 10:13 am KAD SITUASI A B D C KEPENTINGAN KAD SITUASI A KAD SITUASI C Ketika melintas jalan raya Ketika berjalan pulang ke rumah KAD SITUASI A KAD SITUASI C Ketika berada di persimpangan lampu isyarat KAD SITUASI B PERATURAN B. Secara berkumpulan, bincangkan peraturan jalan raya dan kepentingan yang perlu dipatuhi ketika berada dalam situasi di bawah dan isi jadual yang disediakan. KAD SITUASI D Ketika menaiki bas sekolah KAD SITUASI D 169 4.3.1, 4.3.3, 4.3.4 KAD SITUASI C Unit 13 NC.indd 169 24/10/17 10:13 am A. Situasi di bawah menerangkan perlakuan seorang ayah ketika berada di jalan raya. Pada suatu hari, ayah menghantar saya ke sekolah dan dia terlewat ke tempat kerjanya. Ayah tetap memandu dengan tenang dan mematuhi peraturan dan undang-undang keselamatan jalan raya. 1. Senaraikan tiga kepentingan mematuhi peraturan dan undang-undang jalan raya yang diamalkan oleh ayah. 2. Andaikan anda ayah, terangkan langkah-langkah yang diambil bagi memastikan kenderaan yang dipandu selamat. 3. Berikan contoh peraturan dan undang-undang keselamatan jalan raya yang perlu dipatuhi. (i) Peraturan jalan raya (ii) Undang-undang jalan raya 4. Jelaskan amalan nilai ketika menggunakan jalan raya. B. Peta pemikiran di bawah menerangkan faktor-faktor berlakunya kemalangan jalan raya. Huraikan peranan pelbagai pihak dalam menangani masalah ini. FAKTOR-FAKTOR BERLAKUNYA KEMALANGAN JALAN RAYA Penggunaan telefon bimbit Keadaan fizikal jalan raya Pembuli jalan raya PENILAIAN 170 Unit 13 NC.indd 170 24/10/17 10:13 am UNIT 14 Cadangan Nilai: • Rasional • Harga diri • Keberanian • Berdikari • Kejujuran MORAL, PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG Dalam unit ini, saya belajar tentang: • definisi konflik identiti diri sebagai remaja • faktor yang mempengaruhi konflik identiti diri sebagai remaja • cara mengatasi konflik identiti diri yang dihadapi oleh golongan remaja • kepentingan menangani konflik identiti diri • perasaan apabila berjaya menangani konflik identiti diri sebagai remaja • penyelesaian konflik identiti diri sebagai remaja mengikut cara yang betul MENANGANI KONFLIK IDENTITI DIRI ASAS PEMBENTUKAN PERSONALITI 171 Unit 14 NC.indd 171 24/10/17 10:07 am KONSEP 172 Konflik identiti diri bermaksud perselisihan atau pertentangan dalaman individu. Perselisihan ini juga boleh berlaku antara individu dengan individu yang lain dari segi idea, kepentingan, matlamat dan kehendak serta perselisihan dalam mengenali personaliti, keperibadian dan perwatakan. Konflik identiti diri ini boleh terjadi apabila tiada keseimbangan dalam diri seseorang individu. Yang berikut ialah ciri-ciri individu yang mengalami konflik dan tidak mengalami konflik identiti diri. Bercita-cita tinggi Pandai mengurus stres Optimis Mempunyai wawasan Tidak suka dikongkong Selalu tertekan Mahukan kebebasan Tidak suka mendengar nasihat SIAPA SAYA? SIAPA SAYA? Unit 14 NC.indd 172 24/10/17 10:07 am 173 Peringkat remaja merupakan fasa yang mencabar bagi seseorang individu. Pada peringkat inilah, mereka mula membuat keputusan yang akan mempengaruhi masa hadapan. Mereka mula membayangkan persahabatan, alam percintaan dan alam pekerjaan. Antara faktor yang mempengaruhi konflik identiti diri sebagai remaja termasuklah seperti yang di bawah. FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KONFLIK IDENTITI DIRI SEBAGAI REMAJA Kurang penghayatan agama dan nilai-nilai murni Remaja yang kurang penghayatan agama dan nilai-nilai murni mudah terlibat dengan masalah sosial yang boleh merosakkan diri. Remaja yang tidak mempunyai jati diri dan pendirian yang kuat akan mudah terjerumus dengan konflik identiti diri kerana kegagalan mengawal diri sendiri. Remaja mudah terpengaruh dengan drama dan filem yang berunsurkan keganasan. Remaja terdorong untuk melakukan sesuatu perkara di luar jangkaan apabila berasa tertekan. Remaja mudah terpengaruh dengan rakan-rakan dan orang sekeliling kerana tiada pegangan dan matlamat hidup yang jelas. Remaja sememangnya mempunyai keinginan untuk mencuba sesuatu yang baharu sehingga boleh melanggar etika dan norma hidup. Pengaruh media massa Pengaruh rakan sebaya Selalu berasa tertekan Perasaan ingin mencuba dan ingin tahu yang tinggi dalam diri Tidak mempunyai jati diri yang kuat Unit 14 NC.indd 173 24/10/17 10:07 am Zaman remaja juga merupakan peringkat pembentukan identiti. Ketika inilah, berlakunya proses perkembangan dan perubahan dalam diri seseorang yang meliputi aspek pemikiran, perasaan dan perlakuan. Jika tidak dapat mengawal diri, dikhuatiri remaja itu mudah terpengaruh untuk melakukan aktiviti yang tidak sihat dan tidak bermoral. Oleh itu, remaja perlu menerapkan nilai-nilai moral yang positif untuk menangani konflik identiti diri. Ada beberapa cara yang boleh diamalkan untuk mengatasi konflik identiti diri. CARA MENGATASI KONFLIK IDENTITI DIRI 174 Mengeratkan hubungan kekeluargaan. Tidak melakukan perkara yang bertentangan dengan adat dan budaya dalam masyarakat. Berfikiran positif dalam menghadapi sebarang masalah. Mengamalkan gaya hidup sihat dan positif. Berkawan dengan individu yang positif. Selalu mengamalkan dan menghayati ajaran agama. Mengeratkan hubungan kekeluargaan. Tidak melakukan perkara yang bertentangan dengan adat dan budaya dalam masyarakat. Berfikiran positif dalam menghadapi sebarang masalah. Mengamalkan gaya hidup sihat dan positif. Berkawan dengan individu yang positif. Selalu mengamalkan dan menghayati ajaran agama. Unit 14 NC.indd 174 24/10/17 10:07 am 175 Sememangnya, zaman remaja merupakan tahap hidup yang amat penting. Walaupun pelbagai cabaran seperti perubahan diri, perubahan mental, perubahan fizikal, perubahan tingkah laku dan pelbagai bentuk rintangan ditempuh, keupayaan remaja mengatasi cabaran tersebut akan membentuk individu yang berjaya. Kesimpulannya, konflik yang berlaku pada zaman remaja merupakan satu pengalaman dan penerimaan ilmu baharu sebelum menghadapi zaman dewasa. Jika zaman remaja ditempuh dengan membentuk identiti diri yang positif, mereka akan berjaya menjadi individu yang matang dan boleh menyumbang kepada kesejahteraan masyarakat dan negara. Oleh itu, remaja perlu menghayati dan mengamalkan nilai murni seperti rasional, berani, berdikari dan jujur dalam membentuk individu yang berketerampilan. Mengeratkan hubungan dengan orang lain. 1 3 2 4 5 KEPENTINGAN MENANGANI KONFLIK IDENTITI DIRI Mengelakkan diri daripada melakukan perkara-perkara negatif. Menikmati hidup yang lebih bahagia dan tenang. Memelihara imej dan maruah diri. Disukai oleh orang lain. Unit 14 NC.indd 175 24/10/17 10:07 am PENGUKUHAN A. Baca dan fahami wawancara murid dengan Pegawai Pusat Pemulihan Akhlak yang berikut. Murid: Seperti yang tuan sedia maklum, konflik identiti diri mungkin dialami oleh remaja tertentu. Golongan remaja manakah yang biasanya menjadi penghuni pusat pemulihan akhlak ini? Pegawai: Kebanyakan remaja yang menjadi penghuni pusat pemulihan akhlak ini terlibat dengan kes-kes juvana, iaitu jenayah seperti menagih dan mengedar dadah, ahli kongsi gelap, merompak dan sebagainya. Murid: Apakah program yang dilaksanakan oleh pusat pemulihan akhlak ini untuk membantu remaja yang terlibat dengan konflik identiti diri? Pegawai: Di pusat pemulihan akhlak ini, kami menerapkan ilmu agama dan nilai-nilai murni. Selain itu, aktiviti kerohanian dan sesi kaunseling turut dijalankan. Tujuannya untuk menguatkan jati diri dan semangat mereka dalam meneruskan kehidupan. Murid: Sebelum mengakhiri wawancara ini, apakah harapan dan nasihat tuan kepada remaja di luar sana bagi mengelak daripada konflik identiti diri ini? Pegawai: Saya berharap agar remaja di luar sana tidak terlibat dengan perkara negatif yang boleh merosakkan diri. Mereka perlulah berusaha untuk mengatasi konflik identiti diri dengan sewajarnya. Rujuklah pihak yang boleh membantu seperti kaunselor dan guru. Jangan sesekali ingkar akan nasihat ibu bapa dan guru. Murid: Semoga perkongsian ini dapat menjadi renungan dan pengajaran kepada remaja. Terima kasih kerana meluangkan masa untuk sesi wawancara ini. Pegawai: Sama-sama. 1. Jelaskan pengajaran yang anda peroleh daripada hasil wawancara di atas. 2. Secara berpasangan, cadangkan cara untuk menangani konflik identiti diri. 4.4.2, 4.4.3, 4.4.4 176 Unit 14 NC.indd 176 24/10/17 10:07 am 177 Arman berasal daripada golongan berada. Sikapnya yang berlagak dan meninggi diri tidak disukai oleh rakan-rakannya. Ibu bapanya sering tiada di rumah kerana sibuk mengurus perniagaan keluarga. Arman berasa sunyi dan mahukan perhatian daripada rakan-rakannya. Akibat tekanan yang dihadapi, kadangkala Arman akan memukul-mukul dinding untuk melepaskan tekanannya. Mun Heng seorang murid yang sederhana dalam pelajaran. Akan tetapi, ibu bapanya menaruh harapan yang tinggi kepadanya. Mun Heng berasa tertekan dengan keadaan itu. James seorang yang pendiam dan suka menyendiri. Dia sukar untuk bergaul kerana berasakan dirinya tidak setanding dengan rakan-rakan lain yang mempunyai kelebihan seperti pandai bersosial. Lengkapkan jadual di bawah berdasarkan situasi di atas. Kad Cara menyelesaikan masalah Kepentingan cara menyelesaikan masalah 1 2 3 Bentangkan hasil perbincangan tersebut secara kreatif. B. Secara berkumpulan, bincangkan cara terbaik dan kepentingan cara tersebut dalam menyelesaikan masalah berdasarkan kad situasi di bawah. KAD 1 KAD 3 KAD 2 4.4.2, 4.4.3 Unit 14 NC.indd 177 24/10/17 10:07 am 178 C. Secara berkumpulan, jalankan aktiviti kuiz ‘Jelajah Ilmu’ tentang konflik identiti diri. CARA-CARA MENJALANKAN KUIZ JELAJAH ILMU 1. Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan. 2. Setiap kumpulan berbincang untuk mencari maklumat seperti yang di bawah. • Kumpulan 1: Faktor yang mempengaruhi konflik identiti diri remaja. • Kumpulan 2: Cara mengatasi konflik identiti diri remaja. • Kumpulan 3: Kepentingan menangani konflik identiti diri remaja. • Kumpulan 4: Penyelesaian konflik identiti diri remaja. 3. Bentangkan maklumat tersebut di dalam kelas. 4. Pamerkan hasil perbincangan di dalam kelas. 5. Jalankan kuiz ‘Jelajah Ilmu’ antara kumpulan. Kecantikan yang abadi terletak pada keelokan adab dan ketinggian ilmu seseorang, bukan terletak pada wajah dan pakaiannya. HAMKA Renungan Renungan CONTOH SOALAN KUIZ 1. Apakah keburukan sekiranya konflik identiti diri dalam kalangan remaja tidak ditangani? 2. Nyatakan pihak yang bertanggungjawab untuk mengurus remaja yang terlibat dengan masalah ini. 3. Mengapakah remaja yang terjebak dengan masalah ini perlu dibantu? Guru membimbing untuk menjanakan idea murid semasa perbincangan. 4.4.2, 4.4.3, 4.4.4 Unit 14 NC.indd 178 24/10/17 10:07 am PENGAYAAN A. Baca dan fahami penyataan di bawah. Tandakan ‘Ya’ atau ‘Tidak’ pada penyataan yang menggambarkan diri anda. Bil. Penyataan Ya Tidak 1. Saya mempunyai keinginan supaya orang lain menganggap diri saya hebat. 2. Saya berharap agar orang lain menerima keadaan diri saya. 3. Saya suka akan sanjungan daripada kawan-kawan untuk mengelakkan diri daripada tertekan. 4. Saya selalu memikirkan masalah yang dihadapi. 5. Saya sering memendam perasaan agar tidak diketahui oleh orang lain. 6. Saya akan berasa kecewa dan stres apabila tidak berupaya mengawal keadaan. 7. Saya selalu mengharapkan perhatian dan kasih sayang daripada seseorang. 8. Saya suka menyendiri. 9. Saya ingin diri saya difahami dan diterima oleh orang lain. 10. Saya berasa amat kecewa apabila orang lain tidak menghargai saya. Sumber: Dipetik dan diubah suai daripada “Sidek’s Personality Inventory” Sekiranya anda menandakan ‘Ya’ lebih daripada lima kali bermaksud anda cenderung mengalami konflik identiti diri. Selalulah bersikap positif dalam setiap pemikiran, perasaan dan perlakuan dalam kehidupan seharian. Berdasarkan senarai soal selidik di atas, pilih satu konflik identiti diri dan bincangkan langkah-langkah yang boleh diambil untuk menangani konflik identiti diri. Langkah menangani konflik identiti diri Langkah membantu individu yang mempunyai konflik identiti diri HASIL SOAL SELIDIK 4.4.5 179 Unit 14 NC.indd 179 24/10/17 10:07 am 180 Hidup di usia remaja haruslah waspada dari helah tipu daya dunia konflik identiti diri yang penuh pancaroba jangan mudah terpedaya dan tergoda. Di usia remaja banyak perkara nak dicuba semuanya indah belaka kuatkan iman teguhkan jati diri benteng diri dari konflik identiti. Duhai remaja cekalkan hati manfaatkan masa dengan berfaedah atasi konflik identiti diri dengan bijaksana kelak dikau menggapai cita-cita. Godaan dunia jangan terpesona itu hanyalah mainan belaka tabahkan hatimu menghadapinya agar hidup tenang ceria sentiasa. Awaslah dirimu wahai remaja konflik identiti diri mainan dunia cubalah insafi hidup ini agar masa depan terjamin dan berjaya. Konflik identiti diri sebagai cabaran semoga remaja lebih dewasa bertambah matang wawasan dan cita-cita dapat digapai kelak sejahtera hidup bahagia. B. Persembahkan puisi di bawah secara kreatif. Apakah mesej yang ingin disampaikan melalui puisi tersebut? Hasilkan satu puisi lain dan persembahkannya secara kreatif. Hadiah atau cenderamata boleh diberikan kepada pemenang yang mempersembahkan puisi secara kreatif. 4.4.4, 4.4.5, 4.4.6 HIDUP DI USIA REMAJA HIDUP DI USIA REMAJA Nukilan: Mohd Hilmie Mohd Mokhtar Unit 14 NC.indd 180 24/10/17 10:07 am 181 181 C. Secara berkumpulan, cari maklumat di bawah dengan melayari Internet dan rujukan lain tentang konflik identiti diri. Bentangkan hasil dapatan secara kreatif dan pamerkannya di Sudut Pendidikan Moral di dalam kelas. 4.4.2, 4.4.3, 4.4.4 Penyelesaian konflik identiti diri mengikut cara yang betul. Faktor yang mempengaruhi konflik identiti diri sebagai remaja. Kepentingan menangani konflik identiti diri. Kesan tidak menangani konflik identiti diri yang dihadapi oleh golongan remaja. 1 3 2 4 1 3 2 4 Bagaimanakah pemahaman terhadap konflik identiti diri mampu menghindarkan diri remaja daripada terjebak dengan konflik tersebut? Unit 14 NC.indd 181 24/10/17 10:07 am PEMULIHAN A. Secara berkumpulan, hasilkan penanda buku untuk diberikan kepada rakan-rakan di dalam kelas. Bimbing murid menghasilkan penanda buku yang kreatif. Galakkan murid untuk membawa alatan sendiri. Masukkan contoh peribahasa yang boleh digunakan. 4.4.3 182 Unit 14 NC.indd 182 24/10/17 10:07 am 183 B. Baca dan fahami cerita di bawah. Lengkapkan jadual di bawah berdasarkan cerita di atas. Kesan daripada perbuatan Wong Sekiranya anda Wong, apakah tindakan anda? Wong seorang murid yang pasif dan pendiam apabila berada di rumah. Dia lebih suka menyendiri di dalam bilik daripada bergaul dengan anggota keluarganya. Wong sudah beberapa kali dinasihati oleh bapanya supaya tidak bersikap demikian. Namun, Wong tidak suka mendengar nasihat bapanya dan keluar daripada rumah. Wong lebih suka berseronok bersama-sama rakannya daripada berada di rumah. 4.4.3, 4.4.6 Unit 14 NC.indd 183 24/10/17 10:07 am PENILAIAN 184 A. Penyataan di bawah merujuk kepada remaja lari daripada rumah. 1. Wajarkah tindakan remaja tersebut? Mengapa? 2. Nyatakan sikap yang perlu diamalkan oleh remaja tersebut untuk menangani konflik dengan keluarga. 3. Sekiranya anda berada dalam situasi remaja tersebut, cadangkan cara terbaik untuk menyelesaikannya. 4. Andaikan anda remaja tersebut, jelaskan perasaan anda apabila berjaya menangani konflik tersebut. 5. Bagaimanakah amalan nilai-nilai murni dapat membantu golongan remaja daripada terjebak dengan perkara negatif seperti di atas? B. Fahami petikan di bawah dan jawab soalan esei yang berikut. Remaja lari daripada rumah disebabkan oleh konflik dengan keluarga. Pada masa ini, terdapat segelintir murid yang bertindak di luar kawalan hingga tergamak mencederakan guru mereka. Hal ini menunjukkan kurangnya penghayatan nilai murni dalam diri murid tersebut. Pada pendapat anda, bagaimanakah cara untuk membantu rakan anda yang menghadapi konflik identiti diri dan terlibat dengan gejala yang dinyatakan dalam petikan di atas? Unit 14 NC.indd 184 24/10/17 10:07 am MORAL, PERATURAN DAN UNDANG-UNDANG 185 UNIT 15 185 Cadangan Nilai: • Hormat • Kasih sayang • Keberanian • Bertanggungjawab • Kesederhanaan Dalam unit ini, saya belajar tentang: • hak wanita, hak pengguna, hak Orang Kurang Upaya (OKU) dan hak pekerja • kepentingan melindungi hak wanita, hak pengguna, hak OKU dan hak pekerja • langkah yang diambil oleh badan kerajaan untuk melindungi hak wanita, hak pengguna, hak OKU dan hak pekerja • sumbangan yang boleh diberikan oleh badan bukan kerajaan untuk melindungi hak wanita, hak pengguna, hak OKU dan hak pekerja • perasaan jika hak wanita, hak pengguna, hak OKU dan hak pekerja dilindungi • amalan melindungi hak wanita, hak pengguna, hak OKU dan hak pekerja HAK ASASI MANUSIA DILINDUNGI BERSAMA Unit 15 NC.indd 185 24/10/17 10:03 am KONSEP 186 Golongan wanita, pengguna, Orang Kurang Upaya (OKU) dan pekerja memainkan peranan yang amat penting dalam pembangunan sesebuah negara. Setiap golongan ini mempunyai hak yang perlu dihormati dan dilindungi. • Hak untuk mendapat pendidikan. • Hak untuk mendapat pekerjaan. • Hak untuk mendapat peluang kenaikan pangkat. • Hak untuk mendapat perlindungan. • Hak untuk bersuara. Kepentingan Melindungi Hak Wanita • Mengelakkan wanita daripada dianiaya. • Memberikan laluan dan memudahkan kaum wanita membangunkan potensi diri. • Membantu wanita untuk hidup berdikari tanpa bergantung pada orang lain. Kepentingan Melindungi Hak Pengguna • Melindungi pengguna daripada menjadi mangsa eksploitasi pengeluar. • Melindungi pengguna daripada bahaya yang boleh mengancam keselamatan dan kesihatan. • Membolehkan pengguna mendapat maklumat yang jelas tentang sesuatu barangan. HAK WANITA • Hak untuk mendapat keperluan asas. • Hak untuk mendapat barangan dan perkhidmatan yang selamat. • Hak untuk mendapat maklumat. • Hak untuk membuat pilihan. • Hak untuk menyuarakan pendapat. HAK PENGGUNA HAK ASASI MANUSIA Hak Asasi Hak Pengguna Imbas Saya Imbas Saya HAK ASASI MANUSIA Unit 15 NC.indd 186 24/10/17 10:03 am 187 • Hak untuk mendapat perlindungan dan keselamatan. • Hak untuk berpersatuan. • Hak untuk mendapat rawatan apabila berlaku kemalangan di tempat kerja. • Hak untuk mendapat upah dan gaji. • Hak untuk mendapat cuti. Kepentingan Melindungi Hak Pekerja • Membolehkan pekerja mendapat gaji dan kemudahan yang setimpal dengan pekerjaan. • Menggalakkan pekerja untuk bekerja dengan bersungguh-sungguh. • Memastikan kebajikan pekerja terpelihara dan terjaga dengan baik. HAK ASASI MANUSIA HAK PEKERJA • Hak untuk dihormati. • Hak untuk menikmati kehidupan yang normal. • Hak untuk menjalani kehidupan tanpa sebarang diskriminasi. • Hak untuk mendapat sokongan yang diperlukan untuk berdikari. • Hak untuk mendapat peluang yang sama. Kepentingan Melindungi Hak OKU • Mengelakkan golongan ini terpinggir daripada masyarakat. • Menaikkan semangat mereka. • Memberikan peluang untuk mereka menunjukkan bakat tanpa rasa rendah diri. HAK ORANG KURANG UPAYA (OKU) Akta Kerja (Pindaan) 2012 Imbas Saya Hak OKU Imbas Saya HAK ASASI MANUSIA Unit 15 NC.indd 187 24/10/17 10:03 am • Menggubal Akta Kerja 1955 untuk melindungi hak pekerja. • Mewujudkan Kementerian Sumber Manusia. • Menetapkan gaji minimum. Hak PEKERJA • Menggubal Akta Orang Kurang Upaya 2008 untuk melindungi hak-hak OKU. • Mewujudkan Jabatan Kebajikan Masyarakat. • Menyediakan pelbagai kemudahan, peluang pendidikan dan kemahiran kepada OKU. Hak OKU 188 Pelbagai langkah telah diambil oleh badan kerajaan untuk melindungi hak wanita, pengguna, OKU dan pekerja. Antaranya termasuklah menggubal undang-undang dan menubuhkan jabatan atau kementerian untuk melindungi golongan tersebut. • Menggubal Akta Perlindungan Wanita dan Gadis (1973) untuk memberikan perlindungan kepada wanita dan gadis yang terlibat dalam kegiatan maksiat. • Mewujudkan Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat. • Menggubal Akta Kawalan Harga 1946 (Pindaan 1973) untuk melindungi pengguna. • Menubuhkan Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan. Selain badan kerajaan, badan bukan kerajaan turut memberikan sumbangan untuk melindungi hak wanita, pengguna, OKU dan pekerja. LANGKAH BADAN KERAJAAN UNTUK MELINDUNGI HAK WANITA, PENGGUNA, OKU DAN PEKERJA SUMBANGAN BADAN BUKAN KERAJAAN UNTUK MELINDUNGI HAK WANITA, PENGGUNA, OKU DAN PEKERJA Hak WANITA Hak Pengguna KESATUAN SEKERJA MALAYSIA (MTUC) Membela nasib pekerja dalam isu seperti penyelarasan gaji, pampasan dan pemecatan pekerja tanpa sebab yang munasabah. MTUC Imbas Saya Unit 15 NC.indd 188 24/10/17 10:03 am 189 Kita juga boleh memainkan peranan untuk melindungi hak wanita, pengguna, OKU dan pekerja dalam menunjukkan tanggungjawab sebagai rakyat Malaysia. Kita akan berasa gembira apabila hak semua golongan ini dilindungi dan dihormati oleh pelbagai pihak bagi membolehkan mereka menjalani kehidupan yang lebih sejahtera. Sehubungan dengan itu, semua pihak hendaklah mengamalkan nilai hormat, kasih sayang, keberanian, bertanggungjawab dan kesederhanaan bagi memastikan semua hak ini dilindungi dan dihormati secara berterusan. PERANAN SEBAGAI RAKYAT MALAYSIA Berjuang untuk hak wanita, khususnya keganasan terhadap wanita. Menyediakan program pembangunan komuniti dan khidmat kaunseling untuk orang pekak. Berusaha memperjuangkan hak pengguna di Malaysia. PERSEKUTUAN ORANG PEKAK MALAYSIA (MFD) GABUNGAN PERSATUAN-PERSATUAN PENGGUNA MALAYSIA (FOMCA) PERTUBUHAN PERTOLONGAN WANITA (WAO) Melaksanakan kewajipan untuk membantu golongan yang memerlukan seperti OKU dan wanita miskin. Membuat aduan sekiranya mengetahui penderaan dan diskriminasi dilakukan terhadap golongan wanita dan OKU. Menghormati hak wanita, pengguna, OKU dan pekerja. Membuat laporan sekiranya ternampak penipuan yang dilakukan oleh peniaga kepada pengguna. WAO Imbas Saya MFD Imbas Saya FOMCA Imbas Saya Melibatkan diri dalam aktiviti atau program badan kerajaan dan badan bukan kerajaan untuk melindungi hak wanita, pengguna, OKU dan pekerja. 1 2 3 4 5 Unit 15 NC.indd 189 24/10/17 10:03 am PENGUKUHAN 190 Saya ingin mengucapkan terima kasih kepada semua pihak yang telah membantu saya. Hidup saya sekarang lebih bahagia. Sebelum ini, saya sentiasa hidup dalam ketakutan dan kesedihan. Suami saya seorang yang panas baran dan mudah marah. Dia sering memukul dan mendera saya. Saya bernasib baik kerana jiran melaporkannya kepada pihak polis. Beberapa bulan lalu, saya telah membeli seterika wap berteknologi tinggi secara dalam talian. Apabila menerimanya, saya mendapati bahawa seterika tersebut rosak dan tidak boleh digunakan. Saya telah membuat aduan kepada syarikat tersebut tetapi mereka tidak mahu bertanggungjawab. Lalu, saya membuat laporan kepada Persatuan Pengguna. Akhirnya, saya berjaya mendapatkan seterika wap yang baharu. Saya dilahirkan cacat anggota badan. Namun, keadaan ini tidak mematahkan semangat saya untuk terus belajar sehingga peringkat PhD. Bukan mudah untuk saya sampai ke peringkat ini tanpa bantuan daripada pelbagai pihak. Terima kasih kepada kerajaan yang telah menyediakan kemudahan pendidikan untuk golongan seperti saya. Terima kasih juga kepada universiti yang menaja pengajian saya dan menawarkan pekerjaan kepada saya selepas tamat pengajian. Saya telah lama bekerja di sebuah syarikat. Beberapa bulan lalu, saya telah dibuang kerja. Saya diberi notis 24 jam tanpa alasan yang munasabah. Saya juga tidak menerima gaji saya. Saya telah membuat aduan kepada Kesatuan Sekerja dan mereka telah membantu menyelesaikan masalah saya. Amanda Qi Scha Harry Chin Khairul A. Fahami kandungan media sosial di bawah. Kemudian, jawab soalan yang diberikan. 15 mins • Melaka 28 mins • Kuala lumpur 4 hours • Kedah 8 hours • Selangor 1. Apakah perasaan anda apabila melihat peranan pelbagai pihak tampil untuk membantu golongan di atas? Berikan sebab. 2. Apakah hak yang diperoleh oleh mereka berdasarkan luahan perasaan tersebut? 3. Sekiranya anda mengetahui perkara tersebut berlaku kepada orang lain, bagaimanakah anda boleh membantu mereka? 4.5.1, 4.5.3, 4.5.4, 4.5.5 Unit 15 NC.indd 190 24/10/17 10:03 am B. Secara berkumpulan, pilih satu daripada tajuk berita di bawah. Cari dan kumpul maklumat tentang badan kerajaan atau badan bukan kerajaan yang boleh membantu mereka untuk mengatasi masalah yang dihadapi. Kemudian, lengkapkan jadual di bawah. Wajarkah peranan melindungi hak asasi manusia diletakkan di bahu kerajaan semata-mata? Jelaskan. 4.5.2, 4.5.3, 4.5.4 Tajuk Berita Usaha yang diambil oleh badan kerajaan untuk membantu mengatasi masalah ini. Usaha badan bukan kerajaan untuk membantu golongan ini. Kepentingan membantu golongan ini. 191 Unit 15 NC.indd 191 24/10/17 10:03 am 192 C. Jalankan temu bual dengan anggota keluarga atau jiran tentang keadaan di tempat kerja mereka dengan menggunakan borang di bawah. Nama: __________________________________________ Jantina: __________ Tempat kerja: _______________________________________________________ Tandakan (ü) atau (´) untuk soalan 1 hingga 6. Tulis jawapan untuk soalan 7 hingga 9. Bil. Penyataan (ü) / (´) Jika (´) nyatakan sebab 1. Adakah tempat kerja mempunyai kemudahan yang berikut? a. Tandas b. Kantin c. Tempat beribadat d. Tempat berehat 2. Adakah anda: a. Dibekalkan peralatan keselamatan dan ditunjukkan cara menggunakannya? b. Dilatih menggunakan peralatan keselamatan dengan betul? c. Diberitahu prosedur menyelamatkan diri semasa kecemasan? 3. Adakah kemudahan untuk pekerja OKU disediakan di tempat kerja anda? 4. Adakah kebajikan pekerja diambil berat oleh majikan? 5. Adakah anda berasa gembira bekerja di tempat ini? 6. Adakah majikan anda memberikan kemudahan cuti kepada anda? 7. Apakah masalah yang dihadapi oleh pekerja di tempat ini? 8. Bagaimanakah majikan menyelesaikan masalah yang dihadapi oleh pekerja? 9. Cadangan anda untuk meningkatkan kepuasan kerja. Berdasarkan hasil temu bual, buat rumusan sama ada majikan tersebut menjaga hak pekerja dengan baik atau tidak. Hormati dan lindungilah hak orang lain sebagaimana hak anda dihormati dan dilindungi. Robert Ingersoll Renungan Renungan 4.5.1, 4.5.3, 4.5.4 Unit 15 NC.indd 192 24/10/17 10:03 am PENGAYAAN Cara menjalankan aktiviti. 1. Aktiviti ini dijalankan dalam empat kumpulan. 2. Setiap kumpulan dibahagikan mengikut kategori yang berikut. 3. Berdasarkan kategori tersebut, setiap kumpulan dikehendaki mencari dan mengumpulkan bahan tentang perkara yang berikut: - Peranan Suruhanjaya Hak Asasi Manusia. - Hak wanita, pengguna, OKU dan pekerja. - Kepentingan melindungi hak golongan tersebut. - Peranan masyarakat, badan kerajaan dan badan bukan kerajaan dalam melindungi golongan tersebut. - Keratan akhbar yang berkaitan dengan isu-isu yang melibatkan golongan tersebut. - Brosur atau risalah daripada jabatan atau kementerian yang bertanggungjawab menjaga kebajikan golongan tersebut. - Bahan lain yang berkaitan. 4. Hiaskan bahan dan maklumat yang dikumpulkan secara kreatif. Pamerkan hasilnya di sudut yang sesuai di dalam kelas. Sudut Hak Asasi Manusia juga boleh diadakan di kantin, foyer atau papan kenyataan yang bersesuaian di kawasan sekolah. A. Secara berkumpulan, sediakan sudut Hak Asasi Manusia di dalam kelas. HAK ASASI MANUSIA Hak WANITA Hak Pengguna Hak OKU Hak PEKERJA Hak WANITA Hak Pengguna Hak OKU Hak PEKERJA 193 4.5.1, 4.5.2, 4.5.3, 4.5.4, 4.5.6 REFLEKSI REFLEKSI Apakah manfaatnya sudut Hak Asasi Manusia ini kepada anda? Unit 15 NC.indd 193 24/10/17 10:03 am 194 HAK PEKERJA 1. Encik Ramasamy telah diminta oleh majikannya untuk bekerja lebih masa tetapi tidak dibayar upah untuk kerja tersebut. Apakah hak pekerja yang patut dituntut daripada majikannya? 2. Mengapakah hak pekerja perlu dilindungi? 3. Bagaimanakah Kementerian Sumber Manusia memainkan peranan dalam melindungi hak pekerja? 4. Nyatakan peranan Kesatuan Sekerja dalam membantu mempertahankan hak pekerja. 5. Berikan cara kerajaan menghargai jasa dan sumbangan pekerja. 6. Andaikan anda ialah majikan, apakah yang patut anda lakukan apabila pekerja anda cedera akibat kemalangan di tempat kerja? B. Jalankan aktiviti permainan ‘Hak Asasi Manusia’ di bawah. HAK OKU 1. Berikan dua contoh hak OKU. 2. Berikan sebab pelbagai pihak tampil untuk membantu menjaga kebajikan OKU. 3. Berikan contoh kemudahan yang disediakan oleh kerajaan kepada OKU. 4. Namakan satu badan bukan kerajaan yang menjaga kebajikan OKU. 5. Nyatakan faktor kejayaan OKU dalam pelbagai bidang. 6. Anda mendapati anak jiran yang sepatutnya bersekolah tidak dihantar ke sekolah. Apakah tindakan yang sepatutnya anda lakukan? H A K A S A S I M A N U S I A 1. Permainan ini boleh dimainkan secara berkumpulan atau berpasangan. 2. Setiap pemain mengambil giliran untuk bermain. 3. Setiap pemain perlu memilih salah satu golongan, sama ada wanita, pengguna, OKU atau pekerja. 4. Pemain melontarkan dadu untuk memilih nombor soalan. 5. Setiap jawapan yang betul mendapat satu markah. 6. Soalan yang telah dijawab dengan betul tidak boleh diulang lagi. Soalan yang dijawab salah boleh dipilih semula. 7. Pemain yang mendapat markah tertinggi menjadi pemenang. CARA PERMAINAN Unit 15 NC.indd 194 24/10/17 10:03 am HAK WANITA 1. Puan Irene seorang pekerja yang rajin dan bertanggungjawab. Baru-baru ini, dia telah dinaikkan pangkat oleh majikannya. Nyatakan hak wanita yang diperoleh daripada majikannya. 2. Nyatakan kepentingan melindungi hak wanita. 3. Apakah usaha kerajaan untuk melindungi hak wanita? 4. Bagaimanakah badan bukan kerajaan membantu wanita yang menjadi mangsa dera? 5. Bilakah sambutan Hari Wanita Sedunia? 6. Anda mendapat tahu bahawa isteri jiran didera oleh suaminya. Apakah tindakan anda? HAK PENGGUNA 1. Nyatakan hak pengguna yang dilindungi oleh Kementerian Kesihatan Malaysia apabila mendapati beberapa produk kecantikan mengandungi bahan yang memudaratkan kesihatan. 2. Mengapakah kerajaan perlu melindungi hak pengguna? 3. Apakah yang boleh dilakukan oleh kerajaan untuk membantu pengguna supaya tidak ditipu oleh pengeluar? 4. Bagaimanakah Persatuan Pengguna dapat membantu melindungi hak pengguna? 5. Apakah perkara yang perlu diteliti sebagai pengguna semasa membeli sesuatu barang? 6. Apakah tindakan yang sepatutnya anda lakukan apabila mendapati pekedai menjual barangan yang telah tamat tempoh penggunaannya? Guru dikehendaki menyediakan contoh jawapan sebagai panduan kepada ketua kumpulan sebelum mengadakan aktiviti ini. 195 4.5.1, 4.5.2, 4.5.3, 4.5.4 H A K A S A S I M A N U S I A Unit 15 NC.indd 195 24/10/17 10:03 am PEMULIHAN 196 A. Secara berkumpulan, cari maksud tulisan Braille yang terdapat dalam peta pemikiran di bawah. Kemudian, lengkapkan jadual yang diberikan. Hak asasi di Malaysia Badan kerajaan atau badan bukan kerajaan Peranan atau sumbangan Kepentingan Hak Wanita Hak OKU Hak Pengguna Hak Pekerja Apabila anda memilih untuk hidup secara aman, anda sudah bersedia untuk menghargai hak orang lain. Benito Juarez Renungan Renungan KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Petunjuk: Tulisan Braille KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z KKM MTUC JKM FOMCA KPWKM KPDNKK A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z 4.5.2, 4.5.3, 4.5.4 PERANAN PELBAGAI PIHAK DALAM MELINDUNGI HAK ASASI MANUSIA Unit 15 NC.indd 196 24/10/17 10:04 am 197 Lakarkan logo dan perkataan secara kreatif pada kemeja-T. Warnakan perkataan secara kreatif. Warnakan logo dengan warna pilihan anda. B. Secara berkumpulan, cipta logo dan slogan yang sesuai untuk menyeru rakyat Malaysia bersama-sama memainkan peranan melindungi hak wanita, pengguna, OKU dan pekerja. CONTOH PERKATAAN: Hormatilah Hak OKU Hormatilah Hak Wanita Lindungilah Hak Pengguna Lindungilah Hak Pekerja Jemur kemeja-T sehingga kering. LANGKAH-LANGKAH ALATAN DAN BAHAN 1 4 2 3 Murid boleh mencipta logo dan slogan sendiri untuk ditulis pada kemeja-T. Aktiviti ini juga boleh menerapkan elemen keusahawanan dalam kalangan murid. 4.5.5, 4.5.6 Kemeja-T Berus Pemadam Pensel Cat minyak Unit 15 NC.indd 197 24/10/17 10:04 am PENILAIAN 198 A. Tajuk keratan akhbar dan jadual di bawah menunjukkan kejayaan atlet paralimpik negara yang meraih pingat dalam temasya Sukan Paralimpik di Rio de Janeiro, Brazil 2016. Acara Atlet Keputusan Pingat 100 m T36 Mohamad Ridzuan Mohamad Puzi Juara (12.07 s) Emas Lontar Peluru F20 Muhammad Ziyad Zolkefli Juara (16.84 m) Emas Lompat Jauh T20 Abdul Latif Romly Juara (7.60 m) Emas Lompat Jauh T20 Siti Noor Radiah Ismail Ketiga (5.20 m) Gangsa 1. Senaraikan pihak yang bertanggungjawab dalam memberikan kemudahan dan membantu mereka mencapai kejayaan tersebut. 2. Apakah penghargaan yang diberikan oleh kerajaan dan pihak lain atas kejayaan mereka menjulang nama Malaysia? 3. Terangkan perasaan anda apabila pelbagai pihak memainkan peranan membantu mereka. 4. Wajarkah pelbagai pihak memainkan peranan untuk melindungi hak golongan tersebut? Huraikan berdasarkan nilai murni yang anda pelajari. B. Penyataan di bawah menunjukkan usaha kerajaan melindungi hak asasi manusia. Kejayaan Atlet Paralimpik Julang Nama Malaysia Ahad, 11 September 2016 Atlet Paralimpik Mampu Cipta Kejayaan Luar Biasa Ahad, 28 Ogos 2016 Kerajaan telah menggubal dan menguatkuasakan pelbagai akta untuk melindungi hak wanita, pengguna, OKU dan pekerja. Selain itu, kerajaan juga mengadakan pelbagai kempen kesedaran untuk menyedarkan masyarakat tentang kepentingan melindungi kesemua hak tersebut. Pada pendapat anda, yang manakah lebih berkesan: Penguatkuasaan Undang-undang atau Kempen Kesedaran? Sediakan hujah untuk menyokong pendirian anda. Unit 15 NC.indd 198 24/10/17 10:04 am 199 SENARAI RUJUKAN A. Baer, 1999. Health, Disease and Survival. U.S.A: Department of Zoology. Abdul Rahman Md. Aroff, 2008. Pendidikan Moral: Teori Etika dan Amalan Moral. Serdang: Penerbit Universiti Putra Malaysia. Abd. Ghafar Md. Din, 2003. Prinsip dan Amalan Pengajaran. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors. Abdullah Zhidi bin Omar/Mahdi bin Shuid, 2014. Pedagogi dan Pentaksiran Moral. Puchong: Penerbitan Multimedia. Amran Kasimin, 1995. Istiadat Perkahwinan Melayu: Satu Kajian Perbandingan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Arbuckle, D.S., 1975. Counseling and Psychotherapy: An Existential Humanistic View. Boston: Allyn and Bacon Inc. Aziz Deraman, 1994. Masyarakat dan Kebudayaan Malaysia: Suatu Analisis Perkembangan Kebudayaan di Malaysia. Kuala Lumpur: Cahaya Pantai. Benedict Sandin, 1980. Iban Adat and Augury. Penang: Universiti Sains Malaysia Campus Co-operative Bookshop Ltd. Bhaktivedantha Swami Prabhupada A.C., 1997. Bhagavad-Gita as It Is. Chennai: Bhaktivedanta Book Publications. Bull, N. J, 1969. Moral Education. London: Routledge and Kegan Paul. Charlene Tan/Kim-Chong Chong, 2007. Critical Perspectives on Value Education in Asia. Singapore: Pearson Education South Asia Pte. Ltd. Coombs, J.R. 1980. Attainments of the Morally Educated Person. Dalam Cochrane, D.B dan Manley Casimir, M. (Eds.). Development of Moral Reasoning. New York: Praeger Publishers. Damon.V., 1988. The Moral Child. New York: The Free Press. Durkheim, E., 1961. Moral Education: A Study in the Theory and Application of the Sociology of Education. Diterjemahkan oleh Wilson, E.K. dan Schnurer, H. New York: The Free Press. Durkheim, E, 1968. Education and Sociology. Diterjemahkan oleh Fox, S.D. New York: The Free Press. Durkheim, E., 1974. Sociology and Philosophy. Diterjemahkan oleh Pocock., New York: The Free Press. Esah Sulaiman, 2003. Modul Pengajaran: Asas Pedagogi. Skudai: Universiti Teknologi Malaysia. Habsah binti Mohd Noordin, 2004. Istiadat Naik Buai. Ipoh: Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan Malaysia. Haji Mohtar bin H. Md. Dom, 1977. Siri Kebudayan Kita – Kepercayaan dan Pantang-Larang. Petaling Jaya: Federal Publication Sdn. Bhd. Hairunnaja Najmuddin, 2003. Memahami dan Membimbing Remaja Nakal. Publications Sdn. Bhd. Institut Tadbiran Awam Negara, 1994. Citrakarya: Falsafah, Nilai dan Etika dalam Perkhidmatan Awam. Malaysia. Kuala Lumpur: Institut Tadbiran Awam Negara. Iskandar Agung, 2010. Meningkatkan Kreativitas Pembelajaran Bagi Guru. Jakarta: Bestari Buana Murni. Jamaluddin Harun & Zaidatun Tasir, 2007. Asas Reka Bentuk Laman Web. Kuala Lumpur: Venton Publishing. Koonce, R., 1998. Practice Your Own Successful Habits. Training & Development, 52 (3), 19. MacKinnon, B.,1995. Ethical Theory and Contemporary Issues. Washington: Wardsworth Publishing Co. Malaysia. Jabatan Keselamatan Jalan Raya, 2016. Statistik Keselamatan Jalan Raya Tahun 2016. Kuala Lumpur: Jabatan Keselamatan Jalan Raya. Malaysia. Jabatan Pengangkutan Jalan, 2015. Kurikulum Pendidikan Pemandu, Kelas D Automatik. Kuala Lumpur: Jabatan Pengangkutan Jalan. McPhail, P., 1982. Social and Moral Education. Oxford: Basil Blackwell. M. Kamal Hassan, 2004. Kepincangan Nilai dalam Masyarakat Global. Kolokium Pengukuhan Integriti. Institut Kefahaman Islam Malaysia. M. Rajantheran/S. Manimaran, 1994. Perayaan Orang India. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd. Othman Mohamed, Rahil Mahyuddin dan Abd Majid Isa, 1995. Asas Pendidikan IV. Kuala Lumpur: Longman. Richard I. Arends, 1988. Learning To Teach – Sixth Edition. New York: McGraw-Hill. Shahabuddin Hashim, Dr. Rohizani Yaakub & Mohd. Zohir Ahmad, 2007. Pedagogi: Strategi dan Teknik Mengajar dengan Berkesan. Kuala Lumpur: PTS Professional Publishing Sdn. Bhd. Sidek Mohd Noah, 2007. Testing and Evaluation in Counselling: Theory and Application. Serdang: Universiti Putra Malaysia. Singh Sahib Sant Singh Khalsa, MD, 2016. Sri Guru Granth Sahib. Volume 1. USA: Hand Made Books. Rujukan NC.indd 199 24/10/17 9:18 am 200 S. N. & George, F. L., 2001. Counterproductive Workplace Behaviours.Genetis, Sosial & General Psychology Monographs, 123 (3). Tafsir Pimpinan ar-Rahman kepada Pengertian al-Quran (30 Juz), 2013. Kuala Lumpur: Darul Fikir. The Holy Bible, English Standard Version, 2016. USA: Crossway Bibles. Wang Seng Ann, 1994. Perayaan Orang Cina. Shah Alam: Fajar Bakti Sdn. Bhd. Wang Seng Ann, 1995. Chinese Customs and Taboos. Shah Alam: Fajar Bakti Sdn. Bhd. Wan Hasmah Wan Mamat dan Nur Munirah Teoh Abdullah, 2015. Kemahiran Berfikir Kritis dan Kreatif. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Wan Hasmah Wan Mamat dan Nur Munirah Teoh Abdullah, 2015. Permainan dan Simulasi. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Wan Hasmah Wan Mamat, Sangeetajit Kaur Jag Singh dan Chua Chu Tee, 2014. Cabaran Remaja Membina Integriti Diri. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Wright, D., 1978. The Psychology of Moral Behaviour. Harmondsworth: Penguin Books Limited. Laman Web http://www.infosihat.gov.my/infosihat (Januari 2017) http://www.facebook.com/PolisSelangor/posts (Mac 2017) http://www.myhealth.gov.my (Februari 2017) http://portalbencana.ndcc.gov.my/portal (Februari 2017) http://www.jpj.gov.my/ms (Januari 2017) http://www.jkjr.gov.my/ms/maklumat_keselamatan/ petua-keselamatan-jalan-raya.html (Januari 2017) http://www.wwf.org.my (Januari 2017) http://www.frim.gov.my (Februari 2017) http://www.kkmm.gov.my (Februari 2017) http://www.sprm.gov.my (Februari 2017) http://forestry.gov.my/portalv1 (Februari 2017) http://www.jkm.gov.my (Januari 2017) http://www.nasom.org.my/autism (Januari 2017) http://makna.org.my (Januari 2017) http://salam.org.my (Januari 2017) http://www.mac.org.my/v3 (Februari 2017) http://www.mns.my (Januari 2017) http://www.wildlife.gov.my/index.php/my (Februari 2017) http://www.konsumerkini.net.my/v1/index.php/berita- terkini/hak-asasi-manusia/495-konvensyen-hak- orang-kurang-upaya-pertubuhan-bangsa-bangsa- bersatu (Februari 2017) http://www.ohchr.org/EN/UDHR/Pages/Language. aspx?LangID=mli (Januari 2017) http://www.myhealth.gov.my/cyberbullying (Mac 2017) http://www.mdtumpat.gov.my/ms/semangat-kejiranan (Januari 2017) http://www.jpnin.gov.my/ms/komuniti/rukun-tetangga (Januari 2017) http://smartuser101.wordpress.com/akta-dan- undangundang-jenayah-siber/ (Januari 2017) http://www.forestry.gov.my/index.php/my/ (Mac 2017) http://www.unicef.org/Malaysia (Mac 2017) http://www.jomria.com (April 2017) http://www.doe.gov.my (Mac 2017) http://www.foe-malaysia.org (Mac 2017) http://ohd.moh.gov (Januari 2017) http://www.agc.gov.my (Februari 2017) http://klikdenganbijak.my (Mei 2017) http://www.nccc.org.my (April 2017) http://www.wao.org.my (Mac 2017) http://www.facebook.com/MFDeaf (Mei 2017) http://www.fomca.org.my (Februari 2017 http://websites.milonic.com/imi.gov.my (Februari 2017) http://www.moh.gov.my (April 2017) http://www.academia.edu/25299928/peranan_dan_ kepentingan_agama_dalam_kehidupan (Mac 2017) http://www.hpj.gov.my (April 2017) http://www.jpa.gov.my (Januari 2017) http://www.rmp.gov.my (Mac 2017) http://www.bomba.gov.my (Mac 2017) http://www.penerangan.gov.my (April 2017) http://www.kpkesihatan.com (Mac 2017) Rujukan NC.indd 200 24/10/17 9:18 am 201 INDEKS adat resam 2, 6, 10 akta 90, 91, 135, 144, 145, 148, 158, 187, 188, 198 aktiviti negatif 23, 32 alam sekitar 13, 101-108, 111, 112 flora 114 fauna 114 amalan 3, 6, 8-10, 13, 15, 16, 38, 58, 66, 80, 83 86, 99, 107, 114 - 119, 125, 127, 132-134, 137, 141, 158, 163, 170, 184 autisme 40 azam 29, 49 badan kerajaan 101-103, 185, 188, 189, 191, 193, 196 badan bukan kerajaan 101-103, 107, 111, 119, 188, 189, 191, 193-196 batasan adab 58 bekerjasama 34, 41, 60, 61, 72, 74, 84, 111, 118, 160 bencana alam 76, 77, 102, 111, 114 berfikiran positif 14, 117, 119, 174 berhemah 14, 47, 61, 90, 94-97, 99, 100, 134, 146, 149, 151, 152, 154, 160, 163, 164, 166-168 bertanggungjawab 5, 12, 14, 18, 38-42, 77, 79, 84, 87, 90, 115, 118, 122, 143, 146, 151, 152, 157, 160, 178, 189, 190, 193, 195, 198 bertoleransi 34, 46, 60, 61 Buddha 2, 6, 9, 14 buli siber 149 Confucius 2 denggi 44, 117, 120, 123 emosi 14, 40, 147 etika 89, 94, 144-147, 151, 152, 155, 156, 173 gaya hidup sihat 115-120, 124, 125, 128, 174 gelandangan 75 gotong-royong 16, 20, 60, 62, 69, 76, 102, 105, 108, 109, 119, 120 hak asasi manusia hak OKU 187, 188, 193, 196, 197 hak pekerja 187, 188, 192, 197 hak pengguna 185, 186, 188, 189, 193, 195-197 hak wanita 186, 188, 189, 193, 195-198 hedonisme 131, 142 hidup berjiran 60, 62, 65, 70, 72 Hindu 2, 3, 6, 8, 14 hospital 44, 63, 88, 97, 130, 136 ikhlas 46, 49 Islam 2, 14 Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia 90 jenayah siber 145, 146, 148, 152, 155 kaunselor 176 keselamatan 22-24, 30, 32, 33, 35, 30, 60-64, 67, 90, 105, 119, 152, 157-165, 167, 170, 186, 187, 192 kesihatan diri 22-24, 116 konflik identiti diri 172-176, 178-181, 184 Kristian 2, 10, 14 masyarakat penyayang ciri-ciri 84, 86 kepentingan 74, 81 bantuan 76-79, 82, 83, 86 cara memupuk 76, 86 media sosial 27, 66, 144, 147, 149, 156, 190 mematuhi peraturan 23, 33, 132, 133, 137, 159, 160, 163, 167, 170 menghina 47, 48, 57, 144, 147, 149 menghormati 14-16, 32-34, 46, 47, 57, 60, 61, 66, 70, 137, 189, 191 mengkhianati 47, 54, 57 menyayangi 32-34, 35, 40, 41, 42, 49 merapatkan 36, 62 OKU 76, 79, 81, 95, 186-189, 192, 194, 196-198 orang tua 14, 37 pantang larang 2, 4, 6, 8, 10, 16 PDRM 90, 96, 162 pegangan agama 12-13, 15, penagih dadah 75, 78, 86 peraturan jalan raya 158, 166, 167, 169, 170 perkhidmatan awam agensi 88-92, 94, 95, 97, 99, 100 kepentingan 89, 91, 94, 100 menghargai 89 peranan 88-91, 93-95 perlakuan beradab 46, 51, 56-58, 131, 133, 139 Rujukan NC.indd 201 24/10/17 9:18 am 202 perlakuan tidak beradab 47, 57, 131, 133 persahabatan 46-51, 53-58, 173 remaja 12, 20, 23, 44, 121, 124, 128, 144, 147, 151, 163, 173-176, 178, 180, 181, 184 Sikh 2, 3, 6, 14 SPRM 90, 93 sumber moral 2-5, 7, 10 agama 2-5, 7-9 kepercayaan 2-7, 9 norma masyarakat 2, 4, 7 Rukun Negara 2, 4 tanggungjawab diri 22-26, 29, 30, 33, 34, 39 keluarga 22, 28, 32-35, 38-44 melaksanakan 3, 22-25, 28, 30, 32-35, 37, 39, 41, 42, 44 kesan 24, 26, 26, 28, 32, 39, 40, 44, 60, 104, 118, 125 tanggungjawab kepada keluarga 32 tekun 23 tempat awam 130-135, 137-142 cara beradab 136, 140 kepentingan beradab 133, 136 amalan beradab 132-134, 137, 141 tindakan 12, 15, 23, 24, 26 -28, 38-40, 48, 58, 63, 72, 114, 134, 135, 146, 147, 149, 156, 167, 183, 184, 194, 195 tingkah laku 2, 6, 8, 40, 96, 99, 100, 107, 131, 135, 137, 139, 140-142, 154, 175 toleransi 4, 34, 46, 48, 60-62, 76, 84, 160 undang-undang siber 144-146, 148, 151, 153, 155 kepentingan mematuhi 146, 148, 151 kesan 146, 147, 149, 151, 156 undang-undang jalan raya 158-160, 163, 166, 167, 170 Imbas Saya Contoh Jawapan Cadangan Jawapan Rujukan NC.indd 202 24/10/17 9:18 am

kssr_PendidikanIslam_1Ynj_Q60QnpPFX2gUFrWXQz4DXJeOTOwb.pdf

سيلونف دشرأ نب رصان دمحم مساق نب ديفوت دمحم للها دبع تنب اناحوس رون روتيديا فسوي دم تنب اتينسور نيدلا نيز ناو نب يفيفع دمحم ناو قوتنب كيرف ليعامسإ نب للها بيبح دمحم روتارتسوليا موس دمحم تنب ةهيزنلارون حجان دبع تنب ةليمج ميرم نوهات KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH (SEMAKAN 2017) Penulis Muhamad Nasir bin Arshad Muhamad Tauffid bin Khasim Nor Suhanna binti Abdullah Editor Roosnita binti Md Yusof Wan Mohammad Afifi bin Wan Zainudin Pereka Bentuk Mohd Habibullah bin Ismail Ilustrator Nurul Nazihah binti Mohd Som Maryam Jamilah binti Abd Najeh Tahun PENDIDIKAN ISLAM Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2018 3 يتمرحد اوت غي ،يهيساكد ادوم غي 1 2 8 14 20 26 32 37 45 38 vناولوهدنف خابمم 1 تينوا خابمم 5 تينوا 1 تينوا 6 تينوا )ةولات( ناءرقلا غديب )نظڤح( ناءرقلا غديب ثيدح غديب يواج غديب )نمهفك( ناءرقلا غديب )ديوجت( ناءرقلا غديب 4 تينوا 3 تينوا 2 تينوا وكاراضن ثهدنيا46 1 تينوا نغدنمف ساول ننلاجرف هوءاج52 2 تينوا قيرانم ايادوب قيتنخ يرضن58 3 تينوا ) ٌ ٍ ً ( نيونت واتا )ْن( ةنكاس نون موكح نمهفک نغودناكنغودناك iii NO. SIRI BUKU: 0010 KK 297-221-0103011-49-2050-20101 ISBN 978-983-49-2050-0 Cetakan Pertama 2018 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2018 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: (8 talian) No. Faksimile: Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Telaga Biru Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Jawi KSSR Saiz Muka Taip Teks: 30 poin Dicetak oleh: Aslita Sdn. Bhd., Lot 20, 4/10B, Springcrest Industrial Park, Batu Cave, 68100 Kuala Lumpur. Penerbitan pakej buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Semua pihak yang terlibat dalam penerbitan buku ini secara langsung atau tidak langsung. PENGHARGAAN ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ للها 1 تينوا باتك دفك ناميارب 2 تينوا س كيت وكوب هلليصاحرت ثهيانع ناد ةمحر هفميل ستا يهلا ترضحك تيك روكشرب ،لله دمحلا دردنتس مولوكيروك نريسكتنف ناد مولوكيروك دردنتس نموكود نكودنفرب سيلوتد غي نيا نغوباض دفرد يريدرت ثنغودناك .ايسيلم نقيديدنف نيرتنمك ،)2017 نقميس( هدنر هلوكس .بدا ناد ةريس ،ةدابع ،ةديقع ،يواج ،ثيدح ،ناءرقلا تيءاي غديب هوجوت فهات نكتكغينم تفاد غي نغسغر نملاه نغد يءلاومد نيا وكوب ملاد تينوا فايتس ريفمه وكوب ملاد نكاترسد ضوج وروض اتون ناد نسومور ،وفنيا .ديروم نلوقعنف ياد اترس نريكيمف .ديروم نريسكتنف قوتنوا ثنكوب ناد جاهس وروض تمولعم ناد ناودنف قوتنوا هلاثاه ثيسغوف .نيا يضاب نرجلابمف دردنتس اومس يتفنم يتيلت نغد تاوبد س كيت وكوب ملاد يسيا ننوسوثف س كيت وكوب نءانوضغف هلايا نيا وكوب ملاد تفادرت غي ننيءلاك وتاس هلاس .قوجات فايتس تفاد ديروم نريسكتنف سيسورف نكيتسمم يضاب قتنرس اراخس نكانوضد يتيؤيتكا وكوب ناد نءاساوغف فهات نسغم قوتنوا وروض اراف نكهدومم نكا نيا لاح .فيتامروف اراخس نكوكلاد .نغودناك دردنتس فايتس يضاب ديروم 21 -ك دبا نرجلابمف نريهامك يساكيلفا فداهرت ننكنف يربمم نيا س كيت وكوب نغودناك نميليا ،ننواهسوأك نميليا ،يساؤونيا ناد يتيؤيتايرک نميليا .يضغيت سرا ريكيفرب نريهامك ناد رتيكس ملاع نقيديدنف ،)TMK(.يك.ميع.يت يساكينوموك ناد تمولعم يضولونكيت ،ناودافرف ينروم ۲يلاين ،تيا نيءلاس .نيا س كيت وكوب ملاد يساكيلفأد يضولونكيت اترس س نيءاس ناد .نيا وكوب ملاد نكهبمسرفد غي يتيؤيتكا ناد نغودناك يسيا يءوللام نكفرتد قوتنبمم ملاد وروض اراف ثاماتوارت ،قهيف اومس هيلوا نكتعفنمد تفاد نيا وكوب رضا نكفراهد حلاص لمعرب ،باوجغوضغترب ،نليفمرتكرب ،ايلوم قلاخارب ،ناميارب ،وملعرب غي ۲ديروم .ىوقترب ناد .نايكس سيلونف لناف ناولوهدنفناولوهدنف غوضارت يحو غيلبت تفيص يندلانم انروفمس غي ةلاص ةكم تكراشم ناد  دمحم يبن ومروديت بدا ضاج اراهيلفد بدا توتنوتد وملع روكشرب يرام  للها لوسر ةّنس نكاتنيچ تائيه ناد ضاعبأ ةنس 100 108 86 114 122 128 134 140 92 99 121 66 65 72 79 1 تينوا 2 تينوا 2 تينوا 3 تينوا 1 تينوا 2 تينوا 3 تينوا 4 تينوا 3 تينوا ةديقع غديب ةدابع غديب ةريس غديب بدا غديب v iv ثدح دفرد يخوسرب80 1 تينوا vi روتاكيدنيا ناد نلنغف غديب فايتس يضاب س كيت هدوم سرا سرا س كيت يضغيت وفنيا رتنيف قرض يراتسب ادنيم يلاين يتيؤيتكا ناد س كيت وكوب نوكيا ماتوا قتاو قازر مينحيناحور ارون نامقلةليبنليبنيتيسزيزع ميكح قوجات .دوك.را.ويق ) QR CODE ( بيو نملاك نتوءاف يضاهبمف نملاه غديب ريكيفرب نريهامك يضغيت سرا )KBAT( دردنتس روبمون نرجلابمڤ سرا س كيت ناهردس )23 ةيا ،17 ةروس ،ءارسلإا ةروس( وروض اتون ناءرقلا ،نءاچاب ةروس يموكغرم ناءرقلا غديب يساكيلڤا ناد نمهفك ةروس ،نظفح ةروس .ديوجت موكح 1 2 3 5 4 6 )ٌ ٍ ً ( نيونت واتا )ْن( ةنكاس نون موكح تينوا تينوا تينوا تينوا تينوا تينوا خابمم خابمم نمهفک 1 تينوا .وروض توكيا چاب 1 .لوتب نغد توبس 2 چابمم اتون وروض اتون وروض ناءرقلا 32يتيؤيتكا وكوب 2 .كومكرت غي ٢ءيراق دفرد هوتنوخ نءاخاب نكرغدرف • .ةهفاشم يقلت اراخس نورفاكلا ةروس خابمم ديروم غيبميب • .لوتب غي دم ردق توكيغم هميلك خابمم ديروم غيبميب • .هميلك دف قيدنيف ناد غجنف نءاخاب نءاذيبرف نكغرت • .109-ك غي ةروس • .ةكمد نكنوروتد نيا ةروس • نروات غتنت نكسلجنم نيا ةروس •  دمحم يبن دفك ريفاك غروا نرجا نكلضغينم ايافوس .كيرم نرجا توكيغم ناد ملاسإ 1.1.1 .رچنل نغد چاب 3 قميس وماك ابوخ ،هلقيءاب .يضلا يلاكس ةيا نءاچاب غلوا ابوچ ،ةليبن .ريخا ضغيه تفمأك غي ناد چابمم نكسورت !سوضاب .نيا ةروس نكلمعغم .وكنءاچاب قميس 4 .نءاخاب يتيلاوك نكتكغينم اهسوارب سايتنس يلاين نورفاكلا ةروس خابمم نكقلاضد تيك دفرد غيدنيدنف وتاس هلاس ياضابس .ريحيس نتاوبرڤ ناد ناطيش ناوضغض نسومور 2 4 3 1 اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 54 1.1.11.1.1 1.1.2يتيؤيتكا وكوب 4-7 يتيؤيتكا وكوب 3 .ديوجترب ناد لوتب نغد هميلك نغوتوف خابمم ديروم غيبميب • . •.نلوفموكرب اراخس نورفاكلا ةروس خابمم يبوت هيتلا •.لوتب غي ديوجت موكح توكيغم خابمم تفاد ديروم نكيتسف 1.1.1 يءوللام نورفاكلا ةروس نءاچاب توكيا ناد رغد : لنكرت ءيراق .يتنرف يءوللام نورفاكلا ةروس نءاچاب مقار )Frog VLE(.يإ.ليا.يؤ ضورف مرضورف يءوللام قيءان تاوم .نكار نغد ماس-اماسرب يسغوك ناد .ادنا نءاچاب سلوغم اترس قميپم نكار ناد وروض اتنيم 1 1 2 3 4 يراتسب ادنيم 6 ويدوءالاوسيؤ 5 نيسيتس6 نيسيتس .نءاچاب رتنوءاك .6 نيسيتس ضغيه 1 نيسيتس يرد ق رضرب ديروم .1 .نيسيتس فايتس يضاب سوروت ديروم غروأس قيتنلام وروض .ةيا توكيغم سوروت ديروم دفك نءاچاب نكرغدرف .2 .نءاچاب قميثم سوروت ديروم .3 .نيسيتس اومسد ةيا نءاخاب نكانروفمثم تفاد ديروم نكيتسف .4 .وروض نفداهد نورفاكلا ةروس نءاچاب نهورولسك يجوأد ديروم .5 1 2 3 4 5 6 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ 4 نيسيتس .رچنل نغد چاب رتنيف قرض :سوروت ديروم يءاساوغم هلت غي ديروم هيلوب ناد نرجلاف تام .٢نواك غيبميبمم .هوتنوچ ديروم اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 76 1.1.1 1.1.2.ستأد يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب • .رتوفموك لمعمد يتيؤيتكا نكاناسقلم ديروم نكيتسف • .ديروم نءاخاب نكفتنمم قوتنوا يتيؤيتكا نكياضابلف • .نكنلاجد غي يتيؤيتكا ملاد ديروم اومس نكتبيل • .سلك دڤك نكرغ درف ناد ديروم نءاخاب مقار • 1.1.1 1.1.2 ﱄ ﱃﱂ ﱁ تينوا .وروڬ توكيا چاب 1 .لوتب نغد توبس 2 103-ك غي ةروس • .ةكمد نكنوروتد رْصَعلا ةروس • .سام نغيتنفك غتنت نكغرنم نيا ةروس • لايبافا رْصَعلا ةروس خابمم نكلمع • .سيلجم وتاوسس ياسلس 5:30يضاڤ 6:30 .نفوديهك ملاد غيتنف تما سام چابمم 7:001:302:30 7:30 8:30 9:00 10:00 5:30 يلاين يضاڤيضاڤغتفغتفغتف ملام ملام ملام ملام يضاڤ 6:00 يضاڤ حبص ةلاص رهظ ةلاصرصع ةلاص ءاشع ةلاص برغم ةلاص اتون وروض اتون وروض ناءرقلا 98 1.2.1 1.2.2 1.2.1 يتيؤيتكا وكوب 8,11-12 .ةهفاشم يقلت اراخس رْصَعلا ةروس خابمم ديروم غيبميب • .لوتب غي اراخ نغد نءاخاب نكفقوم ديروم نكيتسف • .وتقو لوا دڤ ضرف ةلاص نكيانونم ديروم غيبميب • .نلوفموكرب ناد وديؤيدنيا اراخس رْصَعلا ةروس خابمم ديروم غيبميب • . يسمش ماغدإ نغد يرمق راهظإ نءاخاب اراخ نءاذيبرف نكغرت • .حيصف نغد چاب 3.رچنل نغد چاب 4 .سام فايتس دف ثاخابمم تيك لايبافا يافاخد تفاد ناءرقلا نءاخاب نءاساوغف نسومور ﱎ ﱍﱌﱋ ﱄ ﱃﱊ ﱉ ﱈﱆ ﱅ ﱐ ﱏ 1110 اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا يتيؤيتكا وكوب 8-12 .لوتب غي نءاخاب اراخ نكغرت • .نكار نءاخاب يقيءابمم ناد نسلوا تاوبمم ديروم اتنيم • .نكار نغد ماسرب رْصَعلا ةروس ةهفاشم ناد يقلت • .لوتب نغد رْصَعلا ةروس نءاخاب يءاساوغم تفاد ديروم اومس نكيتسف • 1.2.1 1.2.2 1.2.1 1.2.2 10 6 .رچنل نغد چاب 5 :اراچس رْصَعلا ةروس چاب 1 نغسافرب • وروض نغد ةهفاشم يقلت • : اراچس چابد غي هميلك يتسف لنك 2 ڤقو • دم • غوغد • 6.ةهفاشم ناد يقلت 6 1 ..نلوفموك فاربب قوتنب 2 ..رْصَعلا ةروس دك نكيربد ناد نلوفموك ملاد يريدرب ديروم اومس 3 ..وديؤيدنيا اراچس رْصَعلا ةروس نهورولسك چابمم ديروم 4 ..قودود نكرنبد لوتب نغد چابمم تفاد غي ديروم 5 ..سوروت ديروم هيلوا وتنبد يءاساوغم مولب غي ديروم 1 2 3 4 5 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ يراتسب ادنيم 6 رتنيف قرض ... ... رصعلا ةروس قميس يارانس مانىسوم نب زيزع ﱁ ü ﱃﱄﱅﱆ ü ü ﱈﱉﱊﱋﱌ ü ﱍﱎﱏﱐ اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 1312.ةلاص ملاد رْصَعلا ةروس نءاخاب نكلمعغم ديروم نكقلاض • .قيءاب نغد ثاخابمم تفاد غي ديروم دفك نيجوف ناد نغورود يرب • 1.2.1 1.2.2.نكنلاجد نكا غي يتيؤيتكا غتنت سلج غي نغرنف يرب • .يءاساوغم مولب غي نكار وتنبمم سوروت ديروم نكيتسف • 1.2.1 1.2.2 تينوا 1.خاب ناد يتاهرف 1 1 2 3 ظفحڠم اتون وروض اتون وروض ناءرقلا 1514 1.3.1 1.3.2 يتيؤيتكا وكوب 14-19 • .سوروت ديروم دفرد نورفاكلا ةروس نءاخاب نكرغدرف •.ناءرقلا خابمم كيتك بدا نكلمعغم رضا ديروم نكتغيا .يتيلت نغد خاب 2 •.نورفاكلا ةروس ملاد هميلك نءاماسرف ناد نءاذيبرف يتيلنم ديروم اتنيم •.نلوفموكرب ناد وديؤيدنيا اراخس لوتب نغد ةيا خابمم يبوت هيتلا •.ديوجترب نغد ةيا خابمم ديروم نكيتسف ، كيتك نءاماسرف نكيتاهرف ملاد تفادرت غي .نيا ةروس ﱄ ﱃﱂ ﱁ .اي يماك نظفح نكرغد ،هيا ،وبيا نكلمع افول نغاج .وبيا ٢قنا سوضاب ،لله دمحلا ،ضرف ةلاص ملاد نيا َنوُرِفاَكْلا ةروس نءاخاب .اي روديت مولبس ناد ةنس ةلاص 1 2 3 نسومور 1 2 3 سيسورف تفخرفمم تفاد نيا ةروس ملاد هميلك ناد ةيا نءاذيبرف ناد نءاماسرف يتسف لنغم اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 1716يتيؤيتكا وكوب 14-19 1.3.1 1.3.2يتيؤيتكا وكوب 14-19 1.3.1 1.3.2 .ظفح ناد خاب 3 • تفادرت غي ةيا نءاذيبرف ناد نءاماسرف يراخنم ديروم اتنيم .نورفاكلا ةروس ملاد •.تغيا كيرم ضغيهس يلاك غلوارب ةيا فايتس خابمم ديروم اتنيم .نظفح عيمست 4 • .نغسافرب اراخس نءاخاب عيمست ديروم اتنيم •.نيراه نلمع ياضابس نورفاكلا ةروس نءاخاب نكلمعغم ديروم نكقلاض ﱉ ___________ ﱕ ___________ ﱠ ___________ 1 2 4 6 2 3 1 3 5 ﱄ ﱃﱂ ﱁ ﱄ ﱃﱂ ﱁ ﱂ ﱁ ﱃ ﱌ ﱋ ﱊ ﱎ ﱍ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱔ ﱘ ﱗ ﱖ ﱚ ﱙ ﱝ ﱜ ﱟ ﱞ ﱇ ﱆ ﱅ ﱈ اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 1918 1.3.1 1.3.2 .يلاك غلوارب خاب نيدومك،ةيا دف نءاذيبرف ناد نءاماسرف يتسف لنك هوابد ةيا نءاخاب نكغوبماس ناد خاب ،نكار نغد ماس�اماسرب .ريليضرب اراخس 1 2 •.نظفح يءاساوغم مولب غي نكار غيبميبمم سوروت ديروم نكقلاض • يارانس ملاد ثتتاخنم ناد نكار نغد ماس�اماسرب نظفح عيمست ديروم اتنيم .وروض يتيؤيتايرك توكيغم نظفح قميس 1.3.1 1.3.2 • .اراهيلفرت ناوفمرف نغد يكلال اراتنا نلوءاضرف ستاب ناد لواكرت ننيءامرف نكيتسف •.نكلاومد ننيءامرف مولبس نظفح نكفتنمم نورفاكلا ةروس مولب غي ديروم اتنيم ةكرب ننوسوس .ةكرب فوديه ،اتيكغس يهوءاج •.نلوفموك فاربب دفك نكيضاهبد ديروم • كيرم نكياكامم ناد نلوفموك يلها تام فوتونم سوروت ديروم ناد وروض ،ننيءامرڤ مولبس .اذيبرب غي ةيا دك نغد • .لوتب نغد ةيا نوسوثم ناد تام فوتونف كوبمم يقدنهكد نلوفموك ،فويتد ليسيو لايبافا .وروض دفك نظفح نكرغدرفمم ديروم • اريكد ديوجترب نغد خابمم اترس ،تفخ ناد لوتب نغد ةيا نوسوثم ياجرب غي نلوفموك .غنمف ياضابس 1 2 3 4 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ يراتسب ادنيم 6 رتنيف قرض • .سوروت ديروم دفرد نورفاكلا ةروس نءاخاب نكرغدرف •.ناءرقلا خابمم كيتك بدا نكلمعغم رضا ديروم نكتغيا تينوا .خاب ناد يتاهرف 1 ظڤحغم .ياجرب فوديه ،سام يءاضرهغم .هديءافرب اراكرف نغد سام يهونف ﱍ ﱉﱈ ﱍ ﱎ ﱊ 1 2 3 اتون وروض اتون وروض ناءرقلا 2120يتيؤيتكا وكوب 20-25 1.4.1 1.4.2 • .ربموس ياضابلف دفرد هوتنوخ نءاخاب نكرغدرف •.ءوضورب نءادأك ملاد ناءرقلا خابمم ديروم نكقلاض .لوتب نغد توبس 2 • .ديوجترب ناد لوتب نغد ةيا نغوتوف ناد هميلك خابمم ديروم اتنيم • تفاد اترس ص ناد ر ،خ ،ح فورح توبثم تفاد ديروم نكيتسف .لوتب نغد ديوجت موكح يغودناغم غي ةيا نغوتوف خابمم 5 غلوارب خاب تيك ايافوس...يلاك .تغيا هدوم نرجلابمف يهدوس تيك نغد نيا يضاف دف تيك .رْصَعلا ةروس نءاخاب .٢ديروم سوضاب افول نغاج نءاخاب نكلمعغم ،نيا رْصَعلا ةروس ناد ةلاص ملاد يلاك فايتس وتاوسس تمت .نءافموجرف 123 4 اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 2322 1.4.1 1.4.2 يتيؤيتكا وكوب 20-25 .ظفح ناد خاب 3 •.نلوفموكرب ناد وديؤيدنيا اراخس رْصَعلا ةروس نءاخاب غلوغم يتيؤيتكا نكوكلا •.ةلاص ملاد نيا ةروس خابمم نغد نظفح نكفتنمم ديروم يتحيصن .نظفح فتنم 4 • نكار وتنبمم رْصَعلا ةروس نظفح يءاساوغم هلت غي ديروم نكقلاض .ثيءاساوغم مولب غي • فايتس دف ناد ةلاص ملاد رْصَعلا ةروس نكلمعغم ديروم يتحيصن .سيلجم وتاوسس ريخا .٢ايس غي نتاوبرف يهوءاجنم .نفوديهك ملاد رْصَعلا ةروس نءاخاب نكلمعغم تفاد نفوديهك ملاد رْصَعلا ةروس نءاخاب نكلمعغم .سام نكتعفنمم نغيتنفك دفك تيك نكتغيغم نسومور .يلاك غلوارب خاب1 :رصَعلا ةروس نظفح عيمست وروض نغد ماس�اماسرب • نكار نغد ماس�اماسرب • 3 .نتوروا توكيغم خاب ناد يتسف لنك2 رْصَعلا ةروس خابمم يلاك غلوارب 1 2 ةروس نءاخاب نكرغدرفمم ويديؤ مقارم ناد رْصَعلا 3 ملاد ويديؤ نكنوتنوترف يلايند قوتنوا نلوفموك . نسضوت وتاوسس نكياسلثم نوكت يغودناغم ويديؤ غي رْصَعلا ةروس نظفح نكرفافد نكا ،قيءابرت نيدومك .ننوفميهرفد قيءان تاومد نكا .غواسس نملاك اتون وروض ناءرقلا 2524 اتون وروض ناءرقلا 1.4.1 1.4.2 • ظفحڠم تفاد ديروم ضغيهس ستأد يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب .قيءاب نغد رْصَعلا ةروس •.ةيا ٢نام دف افول واتا هلاسرت ديروم كج نءاخاب غلوغم ديروم اتنيم 1.4.1 1.4.2 • .نياوسسرب غي يتنرف نكانوضغم نغد ويديؤ مقارم ديروم غيبميب •.نقيءابك اراكرف دف يضولونكيت نكانوضغم ديروم نكقلاض يضولونكيت رتنيف يراتسب ادنيم 6 رتنيف قرض تينوا .مهف ناد خاب 1 :ثدوصقم 4 5 6 7 خابمم بجاو وماك هكيلاك فارب ؟يراهس ِةَحِتاَفْلا ةروس :ِةَحِتاَفْلا ةروس نغودناك يسيا .ثنغوضأك نكرسبمم ناد  للها دفك نيجوف �يجوف . للها نكديحوتنم رارقا . للها يءاضيرد غي نلاجد دارب ناد ةياده نكيربد ءاعد نمهفك اتون وروض اتون وروض ناءرقلا 2726يتيؤيتكا وكوب 28-29 1.5.2 1.5.5 • .قوجات نغد ثنكتيءاك نيدومك ،ربمض ناد س كيت غتنت ديروم نغد باوج لاءوسرب •.ثيمهمم ناد ديوجترب نغد ِةَحِتاَفْلا ةروس خابمم ديروم غيبميب •.نهوضنف نكيرب ناد ديروم نفوديهك ملاد ِةَحِتاَفْلا ةروس خابمم نلمع نراس غبموس • سلك نفداهد غتنب نيدومك ،نلوفموك ملاد ديروم نغخنيبرف نكادا .تسس غي نلاجد ناد سورول غي نلاجد دارب غي غروا ٢يريخ نتيءاكرب • .ديشن قوتنب ملاد ِةَحِتاَفْلا هروس دوصقم ضوج نكغرت هيلوب 2 1 3 1 2 3 4 5 6 7 ةلاص ملاد كيتك غفلا سام سيلجم نءلاومرف .غياثف اهم يضلا هرومف اهم غي للها مان نغد .ملاع نيلاكس نهوت ،للها يضاب ثاه يجوف لااضس .غياثف اهم يضلا هرومف اهم غي .)ةريخا يراه( نسلابمف يراه نهتنيرمف يءاساوغم غي جاهس هلواكغا دفك ناد هبمس يماك غي جاهس هلواكغا .نغولوترف نوهومم يماك .سورول غي نلاج يماك هلنكقوجنوت دفك تمعن نكاينروك هلت واكغا غي غروا نلاج تيءاي نكوب ناد ي ء اكروم هلت واكغا غي غروا نلاج نكوب ،كيرم .تسس غي غروا نلاج لاوف ةلاص سفلس رجلاب مولبسللها نغولوترف نوهوم يءلاوم تيك نغد سيلجم .ةحتافلا ةروس ةروس خاب تيك مولبس ةحتافلا .اي رجلاب ِةَحِتاَفْلا ةروس نغودناك  للها دفك نيجوف -يجوف ثنغوضأك نكرسبمم ناد دارب ناد ةياده نكيربد ءاعد  للها يءاضيرد غي نلاجد  للها نكديحوتنم رارقا غياثف اهم يضلا هرومف اهم نرجاغف نءاجركف وتاوسس نكلاوم .ةَلَمْسَب نغد ِلله ُدْمَحْلا نكفخوغم غيرس قولخم ماسس غياس هيساكرب ثقثابس لااهف هيءارم ةلاص نكيانونم ماضا رجلاب  للها دفك ثاه نغولوترف نوهوم قيءاب غي نكار نغد تباحصرب 1 2 3 4 .ريكيف ناد چاب 3 ِةَحِتاَفْلا ةروس نرجاغف . للها يهيساكد ملسم يداجنم ايافوس نفوديهك ملاد ِةَحِتاَفْلا ةروس نكلمعغم ناد يتايحغم هليتسم تيكنسومور 2 3 4 اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 2928يتيؤيتكا وكوب 27, 30 - 31 1.5.1 يتيؤيتكا وكوب 26 .مهف ناد يتيلت 2 هلايا نيا يراه دف ةَّيِبْرَت نغخنار ملاد تيك نغد ماس�اماسرب ؟ ِةَحِتاَفْلا ةروس نلنغف نكغرنم ذاتسا هكهيلوب .نوراه ذاتسا .ةيا هوجوت يغودناغم ،ةَّيِّكَم ةروس هلايا ِةَحِتاَفْلا ةروس ،نء اكوبمف دوصقمرب غي ِةَحِتاَفْلا نغد نكاماند نيا ةروس .ناءرقلا ملاد ماترف غي ةروس هلايا نيا ةروس نارك .باَتِكْلا ُّمُأ ياضابس يلنكد ضوج ِةَحِتاَفْلا هلادا ِةَحِتاَفْلا ةروس خابمم .ةلاص نوكور وتاس هلاس خابمم تيك...ثانعم يلاك 17 قثابس نيا ةروس يضور .ملامس يراهس افنت ثاخابمم تيك ولااك نغودناك يسيا يتايحغم .نيا ةروسِةَحِتاَفْلا ةروس نرجاغف نكلمعغم نغيتنفك • للها نرسبك ناد نغوضأك يءوكاغم • ه وكوك غي ةديقع قوتنبمم نكلمعد ايلوم قلاخا • نلمع نكادنض تفيلم اهسوارب •. ثدوصقم يتايحغم ناد لوتب نغد ةلاص ملاد ِةَحِتاَفْلا ةروس خابمم ديروم نكتغيا •.ثادفك ثاه ءاعدرب ناد ةدابعرب نغد  للها نكديحوتنم يتقوب ديروم دفك نكسلج •.ةنيدمك  يبن ةرجه مولبس نكنوروتد غي ةروس هلايا ةَّيِّكَم ةروس ،ديروم وهاتيرب •.عومجم تكراشم ملاد غياس هيساك نكقوجنونم اراخ نراس غبموس • ناد ةَلَمْسَب نغد يءلاومد غي نتاوبرف يسلاوميس نكوكلام ديروم اتنيم .نفوديهك ملاد ثنكلمعغم رضا كيرم يتحيصن .نسلجنف ستا ذاتسا هيساك اميرت 1.5.3 1.5.4 1.5.5 1 • ِةَحِتاَفْلا ةروس ةهفاشم يقلت .وروض نغد ماس�اماسرب • ،هوابد ربمض يتيلت يتسف لنك نيدومك دارب غي غروا ٢يريخ يءاضيرد غي نلاجد ربمض ملاد  للها .توبسرت •:نلوفموكرب اراخس يتيؤيتكا نكوكلا •.ِةَحِتاَفْلا ةروس دوصقم خابمم •.سكغير اراخس ِةَحِتاَفْلا ةروس نلنغف نكاتاثم •.سلك نفداهد ِةَحِتاَفْلا ةروس نرجاغف نكغتنبمم 1 3 2 13 2 4 دارب غي كيرم ٢يريخ : للها يءاضيرد غي نلاجد •ةلاص نكيانونم •_____________ •_____________ •_____________ 1 2 3 4 • :ِةَحِتاَفْلا ةروس غتنت وماك نتايحغف ناد نمهفك نكرسادرب .هوابد يساوتيس نغد نفداهرب لايبافا وماك نقدنيت نكاتاث • .ثنكياباغم وماك كج ةبقاع ناد وماك نقدنيت دفرد هديءاف نكاتاث • 1 ِةَحِتاَفْلا ةروس يتايحغم ياس .نلمع نکادنضغم غاولف يراخنم :ياس نقدنيت _____________ :ياس نقدنيت دفرد هديءاف ______________ :نكياباغم ةبقاع ______________ 1 2 3 يراتسب ادنيم 6 نرجاغف ةروس ةحتافلا نرجاغف ةروس ةحتافلا اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 3130 1.5.1 1.5.2 1.5.3 1.5.4 1.5.5 • ةروس دوصقم يمهمم تفاد ديروم ايافوس يتيؤيتكا نكياضابلف .نفوديهك ملاد ثنكلمعغم تفاد ناد ِةَحِتاَفْلا 1.5.4 1.5.5 •.يتيؤيتكا يمهمم ديروم غيبميب • كج نكلمعد هلت غي قيءاب تفيص نكاتيرخنم ديروم اتنيم .نهوضنف نكيرب ناد ستأد يساوتيس نغد نفداهرب ) ( نيونت واتا )ْن( ةنكاس نون موكح تينوا .وروض توكيا خاب 1 يِقْلَح راَهْظِإ ء ع غ خ ه ح ِةَّنُغْلا َعَم ماَغْدِإ ْبَلْقِإ ٍةَّنُغ َلِب ماَغْدِإ ي ر ن م ل و .لوتب نغد خاب 2 ءهعغخحنواتا+ ينمو ٍ ً نواتا+ناد بنواتا+ رل ٍ ً نواتا+ناد ٌ ٍ ً ٌ ٍ ً ٌ ٍ ً اتون وروض اتون وروض ناءرقلا 3332يتيؤيتكا وكوب 33-34, 36 1.6.1 1.6.2 1.6.3 1.6.1 1.6.2 1.6.3يتيؤيتكا وكوب 32,36 • توكيغم ديروم اتنيم نيدومك يِقْلَح راَهْظِإ نءاخاب نكرغدرف .لوتب ضغيهس وروض نءاخاب • نوكس ادنت نكقوجنوتد ْن ،ينامثع مسر ملاد اواهب نكغرت .يِقْلَح راَهْظِإ نءاخاب دف ثاه • ديروم ضغيهس ،ةيا نغوتوف ناد هميلك خابمم يبوت هيتلا .لوتب نغد ثاخابمم ناد نكاذيبمم تفاد • نكه وكوغم يضاب نيءلا ٢هوتنوخ نكيربمم ديروم اتنيم .يضلا ناءرقلا خابمم نريهامك :ِةَّنُغلا َعَم ماَغْدِإ نءاخاب اراخ فورح ملادك نيونت واتا ْن نتوبس نكقوسامم .غوغد اترسرب ماغدإ اراخس خابد ناد ثسفلس نكقوسامم :ِةَّنُغ َلِب ماَغْدِإ نءاخاب اراخ ل واتا ر فورح ملادك نيونت واتا ْن نتوبس .غوغد افنت ،م دفك ركوت د ْن :ْبَلْقِإ نءاخاب اراخ .م دف غوغد نكلكغم نغد م نكءافخإد ْن خابمم :يِقْلَح راَهْظِإ نءاخاب اراخ .غوغد افنت سلج ناد غرت نغد نيونت واتا .نءاخاب يقيءابمم اهسوارب يِقيِقَح ءاَفْخِإ تثج فقك سشص دذز ضطظ ت ض ث ط ج ظفق دزذسش كص نواتا+ نكوكلام قثاب نغد نءاخاب نكفتنمم .ةهفاشم ناد يقلت يتيؤيتكا نسومور • ِةَّنُغ َلاِب ماَغْدِإ ناد ِةَّنُغلا َعَم ماَغْدِإ ،يِقْلَح راَهْظِإ نءاخاب يتسف لنك .نكار نغد ماس-اماسرب خاب نيدومك • نءاخاب يغودناغم غي توكيارب ةيا نغوتوف خاب .لوتب نغد يِقيِقَح ءاَفْخِإ ناد ْبَلاْقِإ •.وروض نغد ةَزَمُهْلا ةروس ةهفاشم يقلت 1 2 3 ﱬ ﱫ ﱪ ﱩ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲥ ﲤ ﲣ ﲦ ﲥﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱻ ﱺ ﱹﲑ ﲐ ٍ ً يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض ناءرقلاناءرقلا 3534يتيؤيتكا وكوب 35-36 1.6.1 1.6.2 1.6.3 .ديوجترب نغد خاب 3 • يِقيِقَح ءاَفْخِإ نءاخاب يغودناغم غي ةيا نغوتوف ناد هميلك خابمم ديروم غيبميب .لوتب نغد •.نلوفم وكرب ناد وديؤيدنيا اراخس ةيا نغوتوف ناد هميلك خابمم يتيؤيتكا نكوكلا •.ديروم هيلوا خابد قوتنوا يِقيِقَح ءاَفْخِإ نءاخاب يغودناغم غي ةيا ٢هوتنوخ قثابرفمم وروض نيونت نادْن توبثم :يِقيِقَح ءاَفْخِإ نءاخاب اراخ .ماغدإ نغد راهظإ اراتنا نءاخاب اراخ نغد 1.6.1 1.6.2 1.6.3 •.لوتب غي نءاخاب اراخ يءاساوغم تفاد ضغيهس يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب •.ثيرجلافد غي موكح دف ديروم نءاخاب نكفتنمم قوتنوا ةروس نكياضابلف •.ناءرقلا نءاخاب نكفتنمم هوضغوس-هوضغوسرب ايافوس ديروم نكقلاض ﱽﱼﱻﱺ ﱹﱸﱷﱶﱵ ﲆﲅﲄﲃ ﲂﲁﲀﱿﱾ ﲐﲏﲎ ﲍﲌ ﲋﲊﲉﲈﲇ ﲙﲘﲗﲖﲕﲔﲓ ﲒﲑ ٨ - ١ :ةلزلزلا ﵚﲠﲟ ﲞﲝﲜﲛﲚ 12 3 4 • .نياوسسرب غي يتنرف نكانوضغم نغد ويديؤ مقارم ديروم غيبميب •.نقيءابك اراكرف دف يضولونكيت نكانوضغم ديرووم نكقلاض نكيربد نلوفموك فايتس قَلَعْلا ةروس يغودناغم غي دك .ةَلَزْلَّزلا ةروس ناد ،يِقْلَحراَهْظِإ نءاخاب يتسف لنك ، ِةَّنُغ َلاِب ماَغْدِإ ،ِةَّنُغلا َعَم ماَغْدِإ .يِقيِقَح ءاَفْخِإ ناد ْبَلاْقِإ قَلَعْلا ةروس خابمم يبوت هيتلا .ديوجترب نغد ةَلَزْلَّزلا ناد قوار اراخس ةروس هيليمم وروض .ديروم فايتس هيلوا خابد قوتنوا ناءرقلا ةولات ﲏﲎﲍﲌﲋ ﲊﲉﲈﲇﲆﲅ ﲝﲜ ﲛﲚ ﲙﲘ ﲗﲖﲕﲔ ﲓﲒﲑﲐ ﲫﲪﲩﲨﲧ ﲦ ﲥﲤﲣ ﲢﲡﲠﲟﲞ ﲹﲸﲷﲶﲵﲴ ﲳﲲﲱﲰ ﲯﲮﲭﲬ ﱋﱊﱉﱈﱇﱆ ﱅﱄﱃﱂﱁ ﲽﲼﲻﲺ ﱙﱘﱗ ﱖﱕﱔﱓ ﱒﱑﱐﱏﱎﱍﱌ ﱢ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜﱛﱚ ١٩ - ١ :قلعلا اتون وروض ناءرقلا 36 1.6.1 1.6.2 1.6.3 • ضغيهس يءاساوغم مولب غي نكار وتنبمم سوروت ديروم نكقلاض .ديوجترب نغد ةَلَزْلَّزلا ةروس ناد قَلَعْلا ةروس خابمم تفاد .غيءاس يادرب 37 يتمرحد اوت غي ،يهيساكد ادوم غي چابمم نريهامك نكسوكوفمم ثيدح غديب نكلمعغم اترس هيليڤرت ثيدح يمهمم ناد .نيراه نڤوديهك ملاد ثنتوتنوت 1تينوا ثيدح اتون وروض اتون وروض ثيدح 3938 2.1.1 2.1.2 2.1.3 تينوا .مهف ناد خاب 1 يتمرحد اوت غي ،يهيساكد ادوم غي .يتقب نغنك اوت غروا همورد يافمس هلت تيك ...٢ديروم  للها لوسر .نيا همور ينوهغف اراف ينوتنس نكا تيك :ادبسرب ادنيضب .اوت غروا يتمرحغم غي غروا يءاكوثم تما :ادبسرب  للها لوسر :تاكرب سابع نبا دڤرد :ثدوصقم غي غروا يهيساغم قديت غي غروا يماك نغولوض دڤرد نكوب" ."اوت هيبل غي غروا نكايلومم قديت ناد ادوم هيبل )يذمرتلا ناد دواد يبأ ةياور( اومس هلايا ثيدح دفك نكردنسد غي ار اكرف دا ماس  دمحم يبن ،نءات اكرف يضس يرد واتا ناوكاغف ،نتاوبرف .ادنيضب تفيص نارك غيتنف ثيدح غي موكح ربموس ثيدح .ناءرقلا سفلس اودك قوتنوا يسغوفرب ثيدح موكح نكسلجنم .يخنيرفرت اراخس ؟ذاتسا ،نيا ثيدح نغيتنفك ناد نيترغف هكافا 34 2 . دمحم يبن تفيص ناد ناوكاغف ،نتاوبرف نغد نتيء اكرب ثيدح هوتنوخ نكسلج .يخنيرفرت اراخس نغد ناءرقلا ملاد ٢اتكف نكسلجنم ملاد ثيدح نغيتنفك يءانغم نكغرت .ثنهمجرت ناد ثيدح خابمم ديروم غيبميب .اوت غروا يتمرحغم ثغيتنف غتنت ديروم دفك نكغرت . يبن نهوروس نغد لمعرب يتيؤيتكا وكوب 38-39 .يتنن اوت لايبافا وماك نءادأك نكغياب ْمَل ْنَم اَّنِم َسْيَل :  ِللها ُلوُسَر َلاَق :َلاَق ٍساَّبَع ِنْبا ِنَع .اَنَريِبَك ْرِّقَوُيَو اَنَريِغَص ْمَحْرَي)يِذِمْرِّتلاَو دُواَد وُبَأ ُهاَوَر( 1 اتون وروض اتون وروض ثيدحثيدح 4140يتيؤيتكا وكوب 40-41 2.1.4 2.1.6 .ريكيف ناد خاب 2 ادوم غروا يهيساغم بدااوت غروا يتمرحغم بدا .ديروم دفك نفوديهك ملاد يتمرحغم-تمرح ايادوب نكفرت .اوت غروا يتمرحغم سايتنس قوتنوا ،ديروم دفك ،نكسلج .ديروم دفك اوت غروا يتمرحغم قوتنوا نفيجاوك نكسلج ثفوديه ةكرب قديت اوت غروا دفك كاهردنم غي غروا اواهب نكغرت .ديروم دفك .اوت غروا يتمرحغم اراخ نكيسلاوميس .ينومره تكراشم قوتنبمم غياس هيساكرب.سام فايتس اوت غروا يتمرحغم ارسم غي ادان نغد اراخيبرب هوتنوخ قوجنونم قيءاب غي ندلات نغد كيرم تهيلم غياس هيساك هونف نغوبوه نكدوجوم ادوم غروا نغد قيءاب نغد يتحيصنم قيءاب غي ٢تاك ملاس يربمم توبمل همل فكيسرب غلوت نغير وتنبمم قوتنوا اوت غروا دفك ةعاط تمرحرت نليضغف نغد ليضغمم تحيصن اتنيمم نغيبميب ناد اوت غروا نكولوهد لاح اومس ملاد نوتنس نفوس اراخيبرب ملاد 12 .ملاسلا مكيلعو .مكيلع ملاسلا ادوم غروا يهيساغم اراخاوت غروا يتمرحغم اراخادوم غروا يهيساغم اراخاوت غروا يتمرحغم اراخ اتون وروض اتون وروض ثيدحثيدح 4342يتيؤيتكا وكوب 42 2.1.5 .ريكيف ناد خاب 3 ناد ادوم غروا يهيساغم نسك ديروم دفك نكسلج .نفوديهك ملاد اوت غروا يتمرحغم .اوت غروا يتمرحغم اراخ يمهمم قوتنوا ديروم غيبميب دڤرد نكوب" :ادبسرب  للها لوسر :سابع نبا دڤرد :ثدوصقم ناد ادوم هيبل غي غروا يهيساغم قديت غي غروا يماك نغولوض ."اوت هيبل غي غروا نكايلومم قديت )يذمرتلا ناد دواد يبأ ةياور( يهيساغم نسك ادوم هيبل غي غروا يتمرحغم نسك اوت هيبل غي غروا ْمَل ْنَم اَّنِم َسْيَل :  ِللها ُلوُسَر َلاَق :َلاَق ٍساَّبَع ِنْبا ِنَع .اَنَريِبَك ْرِّقَوُيَو اَنَريِغَص ْمَحْرَي)يِذِمْرِّتلاَو دُواَد وُبَأ ُهاَوَر(  للها يءاضيرد تيك فوديه رضا اوت غروا هليتمرح .ثنهمجرت ناد ثيدح خابمم ديروم اتنيم .اوت غروا يتمرحغم اراخ يسلاوميس تاوبمم ديروم وتنب هيبل ديروم ايافوس يسلاوميس ناد نغخنيبرف ليصاح سومور .نرجلاف يسيا يءاساوغم .ثنغيتنفك ناد ثيدح نيترغف نكتوبس .سيلوت ناد نكغخنيب ،نلوفموكرب اراخس .وماك تفادنف نكيرب ،هوابد يساوتيس نكرسادرب .ماس-اماسرب ثنهمجرت اترس ثيدح خاب 1 3 4 2 2.1.1 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.1.5 2.1.6 غياس هيساك دوجو اوت نغد ادوم غي اراتنا ناد يغياسد يتمرحد هيبل ادوم غروا نفوس فوديه تكراشم ناما فوديه ضراولك ايضاهب ملاد ماساجرك دوجو نسوروا اومس  للها يهيساكد  لوسر ناد هيلوارفمم اويج نغنتك هيبل نفوديهك يتكربد تكراشم نفوديهك ينومره هيبل يهيساغم ناد اوت غروا يتمرحغم هلقدنه تيك يءاضيرد ناد يتكربد نفوديهك رضا ادوم غروا .ثيدح ملاد نكنراسد غي يترفس نسومور يراتسب ادنيم 6 1 2 3 4 اتون وروض 44 ثيدح نتنوفس ةركذت :ديروم اتنيم .يرجلافد غي قوجات نغد نتيءاكرب غيتنف ٢يسيا يراخ ناد تينرتنيا يريلا .غيتنف ٢يسيا نوسوس ناد تتاخ .سلك نفداهد ةركذت نكيافمس )Frog VLE ( .يا.ليا.يؤ ضورفك قيءان تاوم ناد مقار 1 2 3 4 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ 2.1.4 2.1.5 2.1.6 .ستأد يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب .نكولرفد غي يترفس لوتب غي تمولعم يراخنم ديروم وتنب .ثيدح نغد نتيءاكرب غي تباحص اراف هصيق قوتنبرب نهبمت يسيا يراخنم ديروم نكقلاض 45 وكاراضن ثهدنيا نغدنمف ساول ننلاجرف هوءاج قيرانم ايادوب قيتنخ يرضن 1 2 3 تينوا تينوا تينوا انيبمم ،چابمم نريهامك نكنكنم يواج غديب نوهات قوتنوا .س کيت اترس ةيا سيلونم ناد نهوبميا دفك نكسوكوفرب نريهامك ،ضيت .نتيفا ناد نريخا ،نلوا يواج وللا +رت = وللارت موثس +رت = موثسرت قفمرس +رت =قفمرسرب قلوت+رب = قلوتربماس+رب =ماسرب تينوا .مهف ناد خاب 1 ياتنفك يتوخرب هلت ضراولكس يماك سفل وضغيم دف لااوكد يتوخرب تفاد اريبمض وللارت ياس .روميت ناسك يماك نيتوخرف .موثسرت وفمم ثاه وبيا .وناضغرت .غبرت لفاك يقيءانم نغد )KLIA( .يا.يءا.ليا.يك يرد قلوترب يماك يماك غبرت نغفلاد سامس .وناضغرت لااوكك سورت تيءاي ايند روهوسرت نوتنيمدب نيءامف نغد قفمرسرت .ماس�ماسرب ربمضرب يماك وللا يو غوخ يل ءوتاد توبمثم يراضومارف ،تواسف نيباك يقوسامم سامس روبمون توكيغم قودود غفمونف .ارسم هونف نغد يماك .تيكيت دف ارترت غي غديهغم لاوم يراضومارف ،سفلرب تواسف هلتس يتاه غنس تما سارب يماك .غفمونف اومس دفك ننكام املاس سام ليبمغم يماك نغبرنف .نكيربد غي ننيلا نغد .تينيم 45 وكاراضن ثهدنيا ."يا" ناد "وا" نلوارب رساد تاك نغد ومترب لايبافا "ا" فورح نكروضوضغم غف ناد غم نهوبميا .نكروضوضد نكا توبسرت فورح كم ،س ناد ت يءلاومد غي رساد تاك نغد ومترب لايبافا ف ناد م نهوبميا لاومروف )ا( نغد لاوم رساد تاك )ا( فورح روضوض .نهوبميارب نءات اكرف 2يريخ نكاتاث توكياتوكيغف / توكيغم نلوا نهوبميا غف / غم+= اتون وروض اتون وروض يواج 4746 7.1.1 .غف ناد ف ،غم ،م نلوا نهوبميا يلنغم ديروم غيبميب .انرورب غي نءاتاكرف يضب نلوا نهوبميا يلنغم اراخ نكغرت .ديروم نمهمف ناد نهوكوغف ياضابس نيءلا غي نءاجيا نهيتلا نكيرب يتيؤيتكا وكوب 46-47, 51 .رت ناد رب نلوا نهوبميا يتسف لنغم ديروم غيبميب .رت ناد رب نلوا نهوبميا يمهمم هيبل ديروم رضا نيءلا 2هوتنوخ يرب 1 2 .ريكيف ناد خاب 2 : غتف 2:00 روفمول لااوكد همور يرد ننلاجرف نءابيتك .مج 3 سام ليبمغم ينيسك .مازع هيلوا توبمسد يماك : غتف 2:30 لااوك ردناب هغتد هيا هيلوا هفمتد هلت غي ليتوهك اوابد يماك كيتكس تحيرب ناد يدنم ياس ينيسد يافمسس .وناضغرت .ماترف يراه دف نتولا نكسورنم مولبس : غتف 4:30 نكيا نكام يماك ينيسد .غفاتك قولت ياتنفك يضرف يماك نقنيأك .)ICT( .يت.يس.يءا نغد يلنكد ضوج غي غوفت فولخ .2لايب يافمس يتغيأد نكا ثتوءلا ليصاح نرضسك ناد غي نءاتاكرف نغد ومترب لايبافا "ك /س /د" نلوا نهوبميا .)أ( فورح ستأد ء فورح كم )ا( فورح نغد نكلاومد نلوا نهوبميا يسياديسيأد غرواسغروأس هراكهرأك لاومروف .لوتب نغد خاب 3 ايندس نغوخنلف يراه نريماف ناد يسومورف نيغيا يتاه رسبرب غوفماك ناوجامك ساوكنتواج يلها هورولس قوتنوا جانف وكلاس يلع نب مشاه دمحم روتكود ءوتاد توفمجنم :هوابد نريتوب يترفس ستأد مرضورف نكيمسارم ريضاح 2019 ربوتكوا 13 : خيرات يضاف 8:30 : سام ،رولم يرس موينيليم ناويد : تفمت ووووووو ووووو ووووووو ووووو وناضغرت ،توسب 22200 هلاس ياضابس نيا اسيدد نغوخنلف وخامم تفاد ءوتاد نريضاحك ضومس .اراضن يمونوكيا غبموثف وتاس نهوبميا لنغم تفاد يواج س كيت خابمم نكقثاب .يواج نريهامك نكفتنمم ناد نلوا نسومور .تاك نءاراهادنبرف ناد نهوبميا يءاساوغم + + + = = = اتون وروض اتون وروض يواجيواج 4948يتيؤيتكا وكوب 51-52 7.1.1 7.1.2 7.1.1 يتيؤيتكا وكوب 50- 51, 57 .لوتب نغد ك ناد س ،د نلوا نهوبميا يلنغم ديروم غيبميب .انرورب غي نءات اكرف نكغرت .ك / س / د نغد يءلاومد غي نيءلا 2نءات اكرف نراس غبموس .لوتب نغد ستأد قيدنيف 2تايا خابمم ديروم غيبميب .نهوبميارب غي نءاتاكرف نكراولغم ديروم اتنيم .نهيتلا وكوب ملاد لاومس سيلوت ناد نلوا نهوبميا يتسف لنك .ابوخ يرام 4 : ستأد يساوتيس نكرسادرب ."رت " واتا "رب" نلوا نهوبميارب نءاتاكرف انيب .نلوا نهوبميا يغودناغم غي تايا انيب .سلك نفداهد سيلوتد غي تايا خاب .نهيتلا وكوب ملاد نلوا نهوبميارب تايا سيلوت 1 2 3 4 .لكيساب يرد هوتاجرت يلع هوتاج هوتاجرت .لكيساب دفرد هوتاجرت يلع هوتاج هوتاجرت .روفادد وبيا وتنبمم يتيس .تايا انيب 5 يواج ڤكچ يواج ستناف ياس ليبن يتيس يماك رب رت مم د س ف م قفيس نيءام هوساب وفاس وتنب هوروس توكيا .قفيس لاوب .نلاج وتاب .سلك ملاد هفمس .روفادد وبيا .هلوكس توساك .يادكك يضرف .ثقكاك نغد .نلاج وتاب قفيسرت ليبن يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض يواجيواج 5150 .يربد غي نءاتاكرف نكرسادرب تايا انيب .انيبد غي تايا نكريماف ناد خاب 1 2 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ .لوتب غي نلوا نهوبميارب نءاتاكرف انيبمم تفاد ديروم نكيتسف .يواج سيلونم ناد خابمم سايتنس ايافوس ديروم يتحيصن 7.1.1 7.1.2 7.1.1 7.1.2.لوتب غي تايا روتكورتس انيبمم ديروم نكيتسف .نكيربد غي نءاتاكرف نكانوضغم نيكغوم قثابس تايا انيبمم ديروم نكقلاض .ديروم نريهامك نكهبمنم يضاب نيءلا غي نءاتاكرف هبمنم ديروم نكقلاض تينوا .خاب ناد يتاهرف 1 7.1.1 نءاراهيلمڤ :يساؤرسنوك نغدنمف ساول ننلاجرف هوءاج .يتيلت ناد غخنيب 2 نا + وجوت ن + مونيم ن + توءلا ن + لكب نء + اتفيخ ن + يجاك ن + نكام كوبرت تاك وكوس نءات اكرف دف نكانوضد "نء" نريخا نهوبميا .توبسرت نءاتاكرف ريخا دف )ا( فورح هبمتد ناد َا+َا لاومروف نيجوانيجوا ناوجوتناوجوت نءخابنءاخاب ناوجوت .غبا واتنرك نتولا هلايا ماترف يراه دف يماك مرضورف تفمت اترس غتنبرت ساول غي نتوءلا تهيلم قوتنوا ينيسك يماك هينرج غي ثريءا نارك يغوجنوكد غيرس نيا ياتنف .رولترب وثف . هليكرب اترس ادنم-يدنم يتيؤيتكا قوتنوا ياوسس ناد وثف نغرنف ناد )konservasi( يساؤرسنوك تسوف تفادرت قوتنوا تاوبد غي وثف نستنف تفمت ضوج تفادرت .غبا واتنر .نءاراهيلمف ناد نيجاك ناوجوت غي نمونيم ناد ننكام نلكب يتمعن يماك ،نلاجرب تنف هلتس نماث ناد رضس فويترب غي ارادوا .ياتنف يفتد وبيا هيلوا اوابد .نهوت نءاتفيخ ثهدنيا فاتب يماك نكتغيغم وناضغرت ،غبا واتنرك نتولا: اراكرڤ + + + = = = رساد تاك اتون وروض اتون وروض يواج 5352 7.2.1 يتيؤيتكا وكوب 52-53, 55 يتيؤيتكا وكوب 53, 55 7.2.1 7.2.2 "نء" ,"نا" نريخا نهوبميارب غي نيءلا نءاتاكرف نراس غبموس .ديروم تاك نءاراهادنبرف نكهبمنم قوتنوا "ن" ناد .نريخا نهوبميا يلنغم ناد خابمم ديروم غيبميب .رساد تاك ريخا فورح دف "نا" نريخا نهوبميا نءاذيبرف نكغرت ."نا" نريخا نهوبميا نءانوضغف يمهمم ديروم ايافوس يواج لاومروف نكيخنيرف .رخنل نغد خاب 3 وكاراضن نيا يغياسوك غي هاوترب يموب اسغب غاوجف نولاهف هيرف هيرج يتمعن تيك غي ننامأك تام ريءا ناد تغيرك يرد وكاسغب نغتنير لااضس يفداه هلتيكغب نغلاه اوج فا نكنهاترف يقيليم تيك غي ضار ناد اويج يريد هاورم نغد نكنهاترفد سوراه وكيويترف يءاساروك تفاد ينيك فاتب يءاتنيخوك غي ريءا هنات ايند اداسرفد هضاض .مهف ناد خاب 4 يماك نغوجنوك .نيتنهرف ولاوفك ثسورتس يماك نتولا ."يليش" اهسوغف غروأس هلاس ،مشاه قف هيلوا توبمسد يرد غتاد غي قبموا لوكوڤد نولارب يقيءان يماك غي توب .ساول غي نتوءلا .ايدسرت هلت ملام نكام نغديه ،ناسد يماك يافمسس نتنفك نارك نيكغوم ،نكاريلثم تما نكايدسد غي ناوماج .توبسرت ننلاجرف ملاد سامس هلقوسامرت ثاراتنا نكوكلا يماك غي يتيؤيتكا قثاب نفوديه تهيلم تيءاي ،)bersnorkel( لكرونسرب ناد نتوه ستنرم ،توءلا نغراك يراخنم ،توءلا .ريساف ناتسيا انيبمم رضس فتت غي سينام نغنك قثاب نكلضغينم نيا يلاك نتولا .يضلا يغوجنوك يماك نكا نيتنهرف ولاوف .نتغيا ملاد .ناميا دفرد نيضاهبس اراضن يءاتنخنم غي دا نريخا نهوبميارب غي نءاتاكرف ضوج دا ناد ثرساد تاك نءاجيا نكلككد .نكروضوضد غي دا ناد نهبمنف نغد هبوارب غي نسومور نيتنهرف ولاوف اتون وروض اتون وروض يواجيواج 5554 7.2.1 7.2.2 يتيؤيتكا وكوب 55 7.2.1. يتيؤيتكا وكوب 54-55 .لوتب غي يسانوتنيا نغد قجاس خابمم ديروم غيبميب .ستأد قجاس ملاد نهوبميا نءاتاكرف نكيارانثم ديروم اتنيم .ضراولك نغد ماس�ماسرب هليكرب نملاغف نكاتيرخنم ديروم اتنيم نهوبميا اراتنا نكاذيب .نء ،ن ،نا نريخا يجاس نكيجاس غخنوض قسام انيب ينان يء نك نء سار وجوت ناوجوت .مهف ناد خاب 5 توكيا توكيا نتوكياتوكيغم توكيغفيتوكيغميتوكيا تغيا ارضس .نلوڤموك اود قوتنب .وروض هيلوا توبسد غي نءاتاكرڤ رغد .توبسرت نءاتاكرف دف ياوسس غي نريخا ناد نلوا نهوبميا نكقتلم نلوفموك فايتس .نءاتاكرف نءانوضغف نتفتك نكيتسمم قوتنوا سوماق عوجور .نهوبميارب نءاتاكرف دفرد تايا انيب 1 2 3 4 5 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ هرا غوسواهوسا يسيا روتا يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض يواجيواج 5756يتيؤيتكا وكوب 57 7.2.1 7.2.2 : ستأد هجار نكرسادرب 1 .ياوسس غي نريخا نهوبميا نكقوسام ناد نءات اكرف هيليف .ديروم اومس دفك انيبد غي نءات اكرف توبس : نكار نغد ماس�ماسرب غخنيب 2 .هيليفد غي نريخا نهوبميا نكرسادرب تايا انيب .سلك نفداهد خاب ناد نهوبميارب تايا سيلوت .نهيتلا وكوب ملاد سيلوت 3 7.2.1 7.2.2يتيؤيتكا وكوب 56.نريخا نهوبميارب نءات اكرف انيبمم نراس غبموس .نريهامك يءاساوغم فيتكا قديت غي ديروم وتنبمم سوروت ديروم اتنيم .نكنلاجد غي يتيؤيتكا ملاد فيتكا اراخس تبيلرت ديروم اومس نكيتسف .لوتب نغد نيا يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب .نكنلاجد غي يتيؤيتكا ملاد تبيلرت ديروم اومس نكيتسف .يواج نريهامك نكڤتنمم قوتنوا نيءلا نءات اكرڤ قثابرڤ تينوا .يتيلت ناد خاب 1 قيرانم ايادوب قيتنخ يرضن .مهف ناد خاب 2 نك+افور+م نء+اتفيخ+نفن +غبمك+رفنك+ليصاح+د نك+انوض+غمن+رتيكس+رفنء+اهسوا+رف نك+غبمك+د ن+تيءاك+رب ي+هوراغف+د نء+اكيف + كنك+ببس+د ن+ياوسس+رب نك+ريماف+مم ن+سولاه+ك نكليصاحد قيتاب .كينوا غي لنويسيدارت فرك نكافورم قيتاب ثقروخ نهدنيأك .نياوسسرب غي نهاب نكانوضغم نغد .ثوتوم يضغيت غي ينس نسولاهك ناد يتيؤيتايرك نكريمافمم لاومرب ريءا هناتد قيتاب نءاهسوارف نغبمكرف هراجس نكغبمكد نيا نءاهسوارف ثريخا .وناضغرت ناد نتنلك يرضند .نيا اراضند نيءلا يرضن�يرضنك .رتيكس ملاع هيلوا يهوراغفد قثاب ايسيلمد قيتاب فيتوم فداهرت تكراشم نءاكيفك نكببسد ليصاحرت نيا فيتوم اراتنا نتي ء اكرب قيتاب فيتوم نءاتفيخنف ،ثنلوفميسك .نرتيكسرف .ملاع نغد يسنءام اتون وروض اتون وروض يواج 5958 7.3.1 7.3.2يتيؤيتكا وكوب 60-61 يتيؤيتكا وكوب 58-59 7.3.1 .نتيفا نهوبميا يغودناغم غي نءاتاكرف يتسف لنك .نتيفا نهوبميا يلنغم ديروم غيبميب نيءلا 2نءاتاكرف سيلونم ناد توبثم ديروم اتنيم .نتيفا نهوبميا يءاثوفمم غي :نتيفا نهوبميا ناد نلوا نغوباض نهوبميا قوتنب .نءاتاكرف وتاس ملاد نريخا .لوتب غي يسانوتنيا نغد خاب 3 .انرورب نءاتاكرف غخنيب ناد خاب 4 ،وروض ناد فاب وبيا ناوتاسرف ،وللا غي نهلوكسرف غوجوه دف .رجلاب ليبمس نتولا نكاداغم هلت غجنف ريساف نءاسغبك هلوكس .روفمول لااوك اتوكوبيا هلايا يتولاد غي تفمت هاوب اود قثابس ،تيءاي غروا 80 يامارس يماك نغوبمور ننلاجرف .فاب وبيا ناد ،ديروم ،وروض دفرد يريدرت غي سب وتقو دف ننلاجرف ببس هيلوا .مج 5 املاس سام ليبمغم يماك .توبسرت ننلاجرف غجنفسد روديت ثاه يماك ملام يماك .حبص وتقو مولبس روفمول لااوكد يافمس يماك يماك نفراسرب ياسوا .اراضن دجسمد حبص ةلاص نكيانونم اراضن وز ،ملاسإ مويزوم ،ملاسإ تسوف ،2امار نمات تولام .اراضن س نيءاس تسوف ناد ،نلاجرب يماك نيراهس هلتس غتنيب ليتوهد روديت يماك نكسورنم ناد تحيرب قوتنوا .يتنن اودك يراه دف نتولا هدنيارت نغنك ،لكغجس غجنف ليءاك ولااك ؛ار ولضرب نتوءلا ضودد نغاج ،لقع نكانوضغم نيجوا اومس .اراسغس قديت نفوديهك رضا ،نفاف قيرات نفاف غوروس ؛وهارف ملاد يجنرك هاوب ،نكلمعد هلقدنه قيءاب غي وملع .وللاس يتمحرد نكا فوديه ،وتاب اميلد هوءاف قوخوف ؛نكامد فدس غليبمس نكيا ،وتنبمم غيلاس نريجرب لضغيت .نكنغيرد تفاد هلئسم اومس اتون وروض اتون وروض يواجيواج 6160 7.3.1 7.3.2 7.3.1 يتيؤيتكا وكوب 58-63 .لوتب غي يسانوتنيا نغد نوتنف خابمم ديروم غيبميب غي نتيفا نهوبميارب نءاتاكرف يراخنم قوتنوا ماس�اماسرب غخنيب .س كيت ملادد تفادرت .سلك نفداهد نوتنف نهبمسرف تاوبمم ديروم اتنيم .لوتب غي يسانوتنيا نغد س كيت خابمم ديروم اتنيم .نتيفا ناد نريخا نهوبميا نكيساكيفيسلاك ديروم اتنيم .نهيتلا وكوب ملاد تتاخنم ديروم اتنيم .سيريب /نكاجركد ياسلس هدوس :ياسوا ترسح/تجاح/ناوجوت :دوصقم .رخنل نغد خاب 5 .تفمت وتاوسس تهيلم ناد تولام دوصقمرب غوخنلم يرد يتاه قيرانم غي تفمت هلايا يتولاد اسايب غي تفمت تفاد غوخنلم .هراجس ناد نغدنمف ،نهدنيأك يضس .نملاغف ناد ناوهاتغف نكساولم قوتنوا تيك دفك غاولف نكيربمم تفاد غوخنلم .تفمت وتاوسس مسر تداع ناد نءايادوبك يءوهاتغم تيك اراضن نكلنكرفمم هيلوب ضوج تيك ،تيا غيفمسد .راول غروا دفك يمونوكيا فرط نكتكغينم تفاد ضوج نغوخنلف .يرضن هاوبسس نغوخنلف هديءاف .تيك اراضن ايادوب يءاتنيچ يلاين :هوابد يساوتيس نكرسادرب .نتيفا نهوبميارب نءاتاكرف قوتنب .يساوتيس نكرسادرب ياوسس غي تايا انيب .نهيتلا وكوب ملاد تايا سيلوت :ستأد س كيت نكرسادرب ايافوس نتيفا نهوبميا نكقوسام .فكغل غي تايا يداجنم .سلك نفداهد فكغل تايا خاب 1 2 .ملاس نغد هدوس ناد ريبكت نغد لاوم ةلاص .هلوكس نقوساف اريبمض تما رسب وروض غتاد .قلاض تما فكاغف وتاس ملاد ديروم اترس 1 2 3 يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض يواجيواج 6362 .لوتب نغد ستأد س كيت خابمم ديروم غيبميب .كيرم نيتوخرف نملاغف نكرسادرب نلوفموكرب اراخس هدوم س كيت انيبمم ديروم اتنيم 7.3.1 7.3.2 7.3.1 7.3.2.ياوسس غي نتيفا نهوبميا يتسف لنغم ديروم غيبميب .نهوبميارب نءاتاكرف اجيغم تفاد قديت غي ديروم وتنب رتنيف ركم .ادنيم يجوا 6 1 ..نلوفموك فاربب دفك يضاهبد ديروم 2 . .نفداهد نءاتاكرف وتاس نكرفامم وروض نءاتاكرف نكيارانثم ناد غخنيبرب ديروم نكانوضغم نغد توبسرت رساد تاك .نتيفا ناد نريخا ،نلوا نهوبميا 3 . .سيلوتد غي نءاتاكرف خابمم نلوفموك ليكاو 4 . نءاتاكرف نكرسادرب تايا انيبمم ديروم .توبسرت 1 2 3 4 5 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ انوض ربنا-رب ف منك-م رتنك-رب نف نميء-م س نا-ف نا مفنك مم نا-س نء ديء-د ثف ثم ي-د ك يء-ف ن غفيء غم نا-ك ي /انوضس / انوضغف / انوضرب /نكانوضد /نءانوض /يءانوضغم /نءانوضك نءانوضغف /نكانوضغم اتون وروض يواج 64 7.3.1 7.3.2.نتيفا ناد نريخا ،نلوا نهوبميا انيبمم ديروم غيبميب .لوتب نغد ستأد يتيؤيتكا نكوكلام تفاد ديروم نكيتسف 65 1 2 تينوا تينوا ةديقع نتيءاكرب قوجات دفك نكس وكوفمم ةديقع غديب يا .ناميا نوكور ناد  للها ٢مان نغد نفوديهك ملاد غيتنيب يداجنم تفاد نكفراهد .نقدنيت ملاد ساسا اترس نيراهس باتك دڤك ناميارب ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ للها ؟نيا ملاع اتفيخنف هكافايس تينوا .نكريكيف ناد يتيلت 1 .مهف ناد يتيلت 2 فاتب ثاناسقجيب اتفيخنف .نيا ملاع ُميِلَعْلٱ يترا .ي ءوهاتغم اهم يترارب ُميِلَعْلٱ للها دوصقمرب ُميِلَعْلٱ للها مان وتاوسس فايتس ي ءوهاتغم اهم وتاوس دايت .يخنيرفرت اراخس دفرد يثوبمسرت غي نوف .  للها ناوهاتغف ُميِكَحْلٱ يترا اهم يترارب ُميِكَحْلٱ ُميِكَحْلٱ للها مان .ناسقجيب ناسقجيب اهم للها دوصقمرب .ملاع ريبدتنم ناد اتفيخنم يغودناغم ثنءاتفيخ فايتس .ناوجوت ناد هديءاف ،همكح ،للها ناحبس!ثتبيه ،للها ناحبس !ثقيتنخ ايند نبيءاجعك نريماف اروروءايسكلاض يراهاتام ناهرضيفارب غونوض اتون وروض اتون وروض ةديقع 6766 3.1.1 3.1.4يتيؤيتكا وكوب 65 .قوجات نغد ثنكتيءاك نيدومك ،ربمض ناد س كيت غتنت ديروم نغد باوج لاءوسرب .ملاع ريبدتنم ناد اتفيخنم ملاد  للها نءاناسقجيبك نكقوجنونم غي نيءلا ٢ربمض رفاف  للها نارك نقدنيت فايتس ملاد يتاه � يتاهرب رضا ديروم نكتغيا .ثيءوهاتغم قديت يسنءام غي اراكرف يءوهاتغم اهم .ناويح ناد نهوبموت نكاتفيخنم  للها همكح نر اس غبموس ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ للها غرت ياهخ افورب انيمونيف :اروروءا ،يراه ملام دف تيغلاد نتهيلك غي ثاسايب غي ياريت واتا رولاج قوتنبرب .وغوا واتا واجيه ،هريم انرورب ةيصعم يهوءاجنم ملاع اراهيلمم نلمع نكادنضتفيلم ثقيءاب�قيءابس تمعن نكانوضغم .مهف ناد يتيلت 3 .ريكيف ناد چاب 4 ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ للها مان يلقن ليلد ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ للها مان نغد ناميارب نسك يءوهاتغم اهم  للها .ناسقجيب اهم ناد نءاناسقجيبك ناد وملع .ثنغيدنت دايت للها ليلد هكافا ،هذاتسا ناد ُميِلَعْلٱ للها يلقن ؟ُميِكَحْلٱ غتنت وماك نغدنف هكافا غي  للها نءاتفيخ قولخم ؟يدات رتنبس تهيل تيك نءاناسقجيبك ناد وملع .٢ديروم لوتب وملع .يسنءام دفرد اذيبرب  للها ،ستابرت يسنءام نءاناسقجيبك ناد نءاناسقجيبك ناد وملع نكغدس .ستابرت قديت  للها : للها نامرف 2 4 3 5  للها هتنيرف يتعاطنم 1 .ملاع ناد يريد يء اضرهغم ُميِلَعْلٱ للها مان نغد ناميارب هلقدنه تيك تمعن لااضس يروكشنم نغد ُميِكَحْلٱ ناد نلمع نكادنض تفيلم سايتنس .نكيربد غي . للها نءاضيرك تفادنم قوتنوا نسومور 2 4 1 3  للها تمعن يروكشنم هوضغوس�هوضغوسرب ناد نوكت تعفنمرب غي وملع رجلاب وملع نكتكغينم اهسوارب  للها نيجوا نغد ربص  للها نغد قيءاب كغسرب  للها ناوتنتك نغد اضر اتون وروض اتون وروض ةديقعةديقع 6968 3.1.3 3.1.4يتيؤيتكا وكوب 67-70 يتيؤيتكا وكوب 66 3.1.2 .ثدوصقم ناد يلقن ليلد خابمم ديروم غيبميب  للها نءاناسقجيبك ناد وملع ٢ادنت نكغخنيبمم ديروم اتنيم .سلك نفداهد نكغتنب نيدومك ،كيرم يريد دف ستابرت قديت غي ﳃ ﳂﳁﳀ )26: 4 ءاسنلا ةروس( اهم للها ثهوضغوسس :ثدوصقم .ناسقجيب اهم يضلا يءوهاتغم ناد ُميِلَعْلٱ للها مان نغد ناميارب نسك نكيارانثم ديروم اتنيم .نكيربد هلت غي نيءلاس ُميِكَحْلٱ .ثنكلمعغم ديروم نكقلاض نيدومك مل اع اراهيلمم اراخ نراس غبموس هيلوارڤد غي ليلد :يلقن ليلد .ثيدح واتا ناءرقلا صن دفرد 1 2 3 :نكار نغد ماس�ماسرب توكيارب يتيؤيتكا نكوكلا .ثيترا اترس ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ للها مان يلقن ليلد خابمم .ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ يترا غتنت باوج لاءوسرب :هوابد ضولايد نكفكغل .هوابد ربمض نكرسادرب ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ نغد ناميارب نسك نكغخنيب هيلوب ،ليبن ناد يتيس نسك نكيارانس وماك للها مان نغد ناميارب .ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ غي نسك ،ذاتسا هيلوب هلايا اودك ناد ماترف . _________ ضيتك غي نسك هلايا تفمأك ناد . _________ 1 2 .وتنترت ناوجوت نغد يسنءام نداب اتوضغا نكاتفيخنم  للها نداب اتوضغا يسغوف يتسف لنك ناد نيتاهرمف يتيؤيتكا نكوكلا :نلوفموكرب اراخس روكشرب هلادا ُميِكَحْلٱ ناد ُميِلَعْلٱ للها مان دفك نناميأك ادنت وتاس هلاس :يسنءام دفك نداب اتوضغا نكاينروغم غي للها دفك .تحيص لكك رضا نداب اتوضغا اراهيلمم ٢اراخ نكيارانس .قيءاب نغد نداب اتوضغا اراهيلمم قديت تيك كج ةبقاع نكاتاث ادوم سيتنيءاس .يجوفرت نلمع ،نهيسربك ضاجنم يراتسب ادنيم 6 اغيلت :نداب اتوضغا :يسغو ننكام غوتومم ناد تضيضغم :فيخاك يضيض ننكام تايثم قوتنوا : غيرات يضيض ننكام نكروخنهغم ناد رسيغم : مهارض يضيض تام :نداب اتوضغا :يسغو ننكام غوتومم ناد تضيضغم :فيخاك يضيض ننكام تايثم قوتنوا : غيرات يضيض ننكام نكروخنهغم ناد رسيغم : مهارض يضيض يضيض : نداب اتوضغا يسڠوف ننكام غوتومم ناد تيضيضغم :فيخاك يضيض ننكام تايثم قوتنوا : غيرات يضيض ننكام نكروخنهغم ناد رسيغم : مهارض يضيض اتون وروض اتون وروض ةديقعةديقع 7170 .نرجلاف يءاساوغم مولب غي ديروم دفك نهوكوغف يتيؤيتكا نكاناسقل .يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب ملاد توتنوتد يريد نتحيصك ضاجنم اواهب ديروم دفك نكغرت .لااهف يرجنضد ناد ملاسإ 3.1.3 3.1.4 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 تينوا .يتيلت ناد يتاهرف 1 .مهف ناد چاب 2 ياضابس ناءرقلا نكيداجنم ياس فاغم ؟ياس فوديه ناودنف باتك للها باتك دفك ناميارب نفيجاوك نارك ناودنف باتك ياضابس ناءرقلا نكيداجنم ياس ناءرقلا .ملاسإ نرجا يغودناغم غي  للها يحو ناءرقلا غي باتك ثوتاس-وتاس ناد ريخارت غي للها باتك هلايا .ةمايق يراه ضغيهس نغيويلثف دفرد اراهيلفرت تارضاح ناد نيريضاح هلادا ناءرقلا ،نيلاكس غي باتك وتاس هلاس .ناميارب تيك بجاو نغرلا ناد هتنيرف يغودناغم ناءرقلا .يهوتاف تيك يتسم غي  للها هلت غي ٢باتك نغد ناميارب بجاو تيك ،لوسر ناد يبن اراف دفك  للها نكنوروتد .ثنغودناك يسيا نرنبك ينيقيم نغد باتك دڤك ناميارب ؟باتك دفك ناميارب بجاو تيك هكافاغم.يءاضيرد فوديه ،يناميأد للها باتك ناد ثلوسر ناد للها دفك ناميارب هلفتت ،ناميارب غي غروا ياهاو :ثدوصقم .ثمولبس نكنوروت للها غي باتك اترس ثلوسر دفك نكنوروت للها غي باتك دفك ﱶ ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﭐ ﱻﱺ ﱹ ﱸ ﱷ )136:4 ءاسنلا ةروس( 1 23 4 اتون وروض اتون وروض ةديقع 7372 3.2.2 يتيؤيتكا وكوب 72-73 .قوجات نغد ثنكتيءاك نيدومك ،ربمض ناد س كيت غتنت ديروم نغد باوج لاءوسرب اومس يتوفيلم ناءرقلا ملاد غودناكرت غي ملاسإ نرجا غتنت ديروم دفك نكسلج .قلاخا ناد ةلماعم ،ةديقع ،ةدابع يترفس اراكرف .ثدوصقم يمهمم ناد ديوجترب نغد يلقن ليلد خابمم ديروم غيبميب كج يسنءام دفك وكلارب نكا غي ار اكرف ديروم نغد نراس غبموس .نيا سام دف دا قديت ناءرقلا .مهف ناد يتيلت 3 نامز غجنفسد  للها باتك ناد يبن اراف دفك نكويحود غي للها ملاك دوصقمرب  للها باتك يسنءام نيفميمم ،قوجنوتف ناد ةعيرش يغودناغم نيا باتك .ثلوسر . للها يءاضيرد ناد رنب غي نلاجك .ريكيف ناد خاب 4  للها ٢باتك دفك ناميارب نسك بجاو تيك ،هذاتسا ٢باتك دفك ناميارب ثنسك هكافا . للها ؟تيك نفوديهك ملاد دفك ناميارب نسك ،نامقل :ثاراتنا ،قثاب  للها ٢باتك .هبمترب نيكامس ناميا .ناءرقلا ةعافش تفادنم .روتارت ناد غنت يداجنم فوديه .ارتهجس تكراشم . للها يهيساكد 12 بجاو غي باتك مان يءوهاتك تيك . دواد يبن دفكروُبَز . ىسوم يبن دفك ةاَرْوَت . ىسيع يبن دفك ليِجْنِإ . دمحم يبن دفك ناءرقلا 1 3 2 4 اتون وروض اتون وروض ةديقعةديقع 7574 3.2.4 يتيؤيتكا وكوب 74-75, 77 يتيؤيتكا وكوب 71, 73 3.2.1 3.2.3  للها يحو يغودناغم غي نربمل واتا فُحُص ضوج تفادرت ،باتك نيءلاس يبن ناد  ميهاربإ يبن دفك فُحُص يترفس .لوسر ناد يبن اراف دفك نكنوروتد غي . ىسوم يهوتافد يتسم ناد يسنءام دفك يرب  للها غي ملاسإ نروتا ناد موكح :ةعيرش .قلاخا ناد ةدابع ،ةديقع يترفس ينيك سام دڤ ليِجْنإ ناد ةاَرْوَت ،روُبَز باتك ديروم وهاتيرب .ثلصا باتك دفرد غيويلسد غي باتك هلايا .ديروم دفك فُحُص نغد  للها باتك اراتنا نءاذيبرف نكسلج ثهوضغوسس نارك ناءرقلا هلاخاب يربمم غتاد نكا ناءرقلا ةمايق يراه دف . ثاخابمف دفكةعافش )ملسم ةياور( .نهوضغوسك نغد ناءرقلا رجلاب ناد همورد ناءرقلا خابمم لاودج تاوبمم ديروم اتنيم .يراه فايتس دف ثاخابمم كيرم نكقلاض .نغولوترڤ :ةعافش .لمع ناد چاب 5 ياس رارقا  للها ٢باتك دفك ناميارب ياس ياس نناميأك نكيتقوبمم ناد :نقدنيت يءوللام .وتقو ميل ةلاص نكيانونم .هناما غي غروأس يداجنم .غوهوبرب قديت .انروفمس نغد ةروع فوتونم رجلاب هوضغوس�هوضغوسرب اهسوارب ناد ناءرقلا خابمم .ثيمهمم .ناءرقلا نيخوسك اراهيلمم .وملع توتنونم نوكت .ايلوم قلاخا نكلمعغم .نفوديهك ملاد هناما تفيصرب -هوضغوسرب رجلاب نغد ناءرقلا باتك دفك ناميارب بجاو تيك .ثنغودناك يسيا نكلمعغم ناد يمهمم اهسوارب ،هوضغوس نسومور وروضوكوب تينرتنيا نءاکاتسوڤرڤ 1 2 3 :خاب نيدومك لاينام دك دف توكيارب اراكرف سيلوت .للها باتك نيترغف .باتك دفك ناميارب نفيجاوك يلقن ليلد دوصقم :توكيارب ادنيم اتف نكفكغل غي نقدنيت هيليف ، للها باتك دفك وماك نناميأك نكرسادرب .ثببس يرب ناد هوابد يساوتيس ملاد نکوکلا وماك نكا a b قوتنوا مينح هذاتسا دفك نيا تي ءو د نكهرس .يتنن يتيس نهبمسرف وجاب تيءود نريابمف للها باتك يبن دفك ةاَرْوَت  ىسوم يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض ةديقعةديقع 7776 3.2.5 يتيؤيتكا وكوب 76-77 .نكيربد غي نيءلاس ،باتك دفك ناميارب نسك نراس غبموس . للها باتك دفك ناميارب كيرم نقدنيت رارقا تاوبمم ديروم اتنيم .ستأد يتيؤيتكا نكنلاجنم ديروم وتنب . للها باتك دفك نناميأك غتنت ديروم نقدنيت يجوغم قوتنوا يساوتيس نكياضابلف 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 ناءرقلا رُّبَدَت 1:نلوفموك ملاد هوابد يتيؤيتكا فايتس نكوكلا :نيا ةيا ملاد يسنءام دفك  للها هتنيرف . للها دفك نكنيءلام هبمثم قديت . ________________ 1 2 ةيا نغوتوف خابمم ثدوصقم ناد .فاب وبيا دفك قيءاب تاوبرب سايتنس قلاخا قميس يارانس فاب وبيا نغد .نفوس نغد فكاخرب __________ __________ __________ __________ 1 قميس يارانس تاوبمم نكلمعد نكا غي فاب وبيا نغد قلاخا 3 ﲏﲎ ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ )23:17 ءارسلإا ةروس( واكغا ايافوس ،نكهتنيرف هلت ومنهوت ناد :ثدوصقم هلقدنه ناد ،تام�اتامس ثادفك نكنيءلام هبمثم قديت .فاب وبيا دفك قيءاب تاوبرب واكغا يتايحغم ،يمهمم ،ناءرقلا خابمم :رُّبَدَت .نفوديهك ملاد ثنكلمعغم ناد دك نكفكغلم2 اتون وروض ةديقع 78 .ثدوصقم يمهمم ناد ديوجترب نغد ةيا نغوتوف خابمم ديروم غيبميب .نكلمعد هلت غي ايلوم قلاخا نكروفلام ديروم اتنيم .نيراه نفوديهك ملاد  للها هتنيرف نكلمعغم رضا كيرم دفك نغورود نكيرب 3.2.4 3.2.5 79 تينوا تينوا تينوا 1 2 3 ثدح دفرد يخوسرب انروفمس غي ةلاص تائيه ناد ضاعبأ ةنس ةدابع نتوتنوت ڤداهرت ناوڤموت نكيربمم ةدابع غديب رضا ةيافك ضرف ناد نيع ضرف يهونمم قوتنوا .نڤوديهك ملاد هماقتسا اراچس نكلمعد تڤاد نروتوكك هلايا ثدح غروأسس يريد دف يِوَنْعَم غي ةدابع ثحص غلاهغم غي .يخوسرب نكطرشد ناد فاوط ،ةلاص :هوتنوخ .ناءرقلا هوتنثم ايرد هيلوا ياڤاچد هيلوب قديت غي نروتوکک : نروتوكك .رسب واتا ليچک ثدحرب يترڤس يِوَنْعَم .قنا نكريهلام : هَدَلِو .قنا نكريهلام سفلس راولك غي هراد : ساَفِن .غلاب هدوس تحيص غي اتيناو ميحر دڤرد راولك غي هراد : ضْيَح .يرتسيا يماوس سينج نغوبوهرف نكوكلام : هوبوتسرب .ةوهش ڤهات ياڤاچنم سڤلس راولك غي ريءا : ينم راولك ضْيَح هوبوتسرب ينم راولكساَفِن هَدَلِو يتام ببس رسب ثدحرب نيضاهبمف ثدح رسب ثدح هلادا يخوسرب اراخ ءوضورب نغد هلادا يخوسرب اراخ بجاو يدنم نغد ليخك ثدح ثدح ثدح دوصقم بجاو هلايا ثدح دفرد يخوسرب موكح .هليخوسرب كم ،بنجرب وماك كج :ثدوصقم .ةدابعرب قوتنوا يخوسرب نغيتنفك نكاتاث چابمم ناءرقلا فاوط ...ﱗﱖﱕﱔﱓ غضمم ناءرقلا نكيانونم ةلاص غرلاد غي اراكرڤ .رسب ثدح سامس )6: 5 ةدئاملا ةروس( اتون وروض اتون وروض ةدابع 8180يتيؤيتكا وكوب 79-81 4.1.2 4.1.3 4.1.1 .لوتب نغد ليلد خابمم قوتنوا ديروم غيبميب .وتنترت ةدابع نكوكلام مولبس يخوسرب نفيجاوك نكسلج .ثدح دوصقم يمهمم ديروم غيبميب ،ةلاص ةدابع نكوكلام مولبس يخوسرب ولرف نفيجاوك نكسلج .ديروم دفك ناءرقلا خابمم ناد فاوط تينوا .خاب ناد يتاهرف 1 .مهف ناد خاب 2 ثدح دفرد يخوسرب .مهف ناد خاب 3 .ريكيف ناد خاب 4 ولوهد هيبلرت سيجن نكغليهغم ةينرب ليبمس ةَلَمْسَب خابمم رسب ثدح تكغغم يلاك ضيت نغات هوسابمم ءوضو ليبمغم دفرد ناولامك هوسابمم سيجن ناد نروتوكك هوسابمم توبمار نهورولسك اغيلت ناد لافكد ريءا سوريجنم نداب هورولسك نناك هلبسد لومرب نيضاهب قوسوضغم نتفيل ناد تيلوس يكاك هوسابمم 1 2 3 4 5 6 7 8 9 يخوسرب هدعاق رسب ثدح دفرد ةلاص نكيانونم ينامسج يناحور فاوط نكاجرغم ناءرقلا هوتنثم ناد خابمم دجسم ملادد دارب سامس نغرل رسب ثدحرب نغيتنفك بجاو يدنم قوتنوا نكهيلوبمم ناد فاوط ،ةلاصرب ناءرقلا هوتنثم ةدابع لمع  للها اميرتد يداجنم نداب رضس ناد هيسرب نداب هوبوت تحيص نموك ناد وءاب دفرد يريد نكهيسربمم يسكرتني ارب قوتنوا نءاسيلسك يربمم نيءل غروا نغد يتقوب ياضابس  للها دفك نتعاطك 1 1 1 2 3 4 2 3 4 23 تكغغم وكا جاهس :ثدوصقم ىلاعت للها نارك رسب ثدح ىَلاَعَت ِِلله ِرَبْكَْلا ِثَدَحـْلٱ َعْفَر ُتْيَوَن اتون وروض اتون وروض ةدابعةدابع 8382 4.1.4 4.1.6 4.1.7 4.1.5 4.1.7 .رسب ثدحرب سامس ٢نغرل نكيخنيرف .س نيءاس تودوس يرد بجاو يدنم نغيتنفك نكغرت .غوتاف قنا نكانوضغم نغد لوتب غي بجاو يدنم اراخ قوجنوت .بجاو يدنم سامس ةّنس ناد نوكور نكسلج بجاو نلمع ةنس نلمع .اميرتد ةدابع ،ضاجد نهيسربك يلاين يتيؤيتكا وكوب 82 يتيؤيتكا وكوب 83 .ثنيضاهبمف ناد ثدح دوصقم نكاتاث فيتكرتنيا اراخس نكليصاح ،نلوفم وكرب اراخس نملاك قيءان تاوم ناد توكيارب تمولعم )Frog VLE( .يإ.ليا.يؤ ضورف .ثنيضاهبمف ناد ثدح دوصقم .يلقن ليلد ناد يخوسرب موكح .رسب ثدحرب ببس .رسب ثدحرب كيتك غرلد غي اراكرف .بجاو يدنم نغيتنفك .ثدح دفرد يخوسرب هدعاق .يامار-يامارب اراخس يلقن ليلد خابمم يبوت هيتل :توكيارب يساوتيس نياسلثف نكغخنيب ،نلوفم وكرب اراخس هكافا .ينم راولك ناد يفميمرب هلت دمحأ ؟ةلاص يد مولبس نكوكل دمحأ ولرف غي .يراه فاربب املاس ضيح يملاغم هلت ةنيمأ :نكوكل ةنيمأ ولرف غي هكافا نكغخنيب ضيح سامس ضيح غيرك سفلس 11 2 4 2 1 1 3 5 2 4 6 .رسب ثدح نكببثم غي اراكرف نكيارانس __________ __________ ____________________ 3 ﱗﱖ ﱕ ﱔ ﱓ .هليخوسرب كم ،بنجرب وماك كج :ثدوصقم )6:5 ةدئاملا ةروس( يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض ةدابعةدابع 8584 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5 4.1.6 4.1.7 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5 4.1.6 4.1.7 .ستأد يساوتيس نكياسلثم ديروم وتنب .ديروم نمهفك نكفتنمم قوتنوا يساوتيس نلاءوس نكياضابلف . فيتكرتنيا اراخس تمولعم نوسوثم قوتنوا ديروم غيبميب .ار اكرف اومس نكوكلام هوضغوس�هوضغوسرب قوتنوا ديروم دفك نكفرت اتون وروض اتون وروض ةدابع 8786يتيؤيتكا وكوب 85 4.2.1 4.2.2 تينوا .ريكيف ناد يتاهرف 1 انروفمس غي ةلاص .ميكح ذاتسا نكمامأد غي نكار نغد ماس-اماسرب هعامجرب ةلاص ليبن ؟يداجرت غي هكافا.فص نكلضغينم هلت ليبن ،اودك ةعكر كيتك نكهونف قديت وماك فاغم ؟نامقل ،تيا غوسوك غاور اود واتا هكغلس نناكك هكغلم ولرف وماك .رتنبس يتنهرب نيدومك جاهس هكغل لطب ياس ةلاص يتنن .ق رضرب ياس ولاك ذاتسا وماك ثاريكس ،لطب قديت يلاك ضيت ق رضرب قديت يرام .توروت-توروترب .نكقوجنوت ذاتسا 1 3 4 2 .ديروم دفك ةلاص نكيانونم مولبس يخوسرب قوتنوا نغيتنفك غتنت نكسلج .ةلاص نكيانونم مولبس انروفمس نغد ءوضورب سايتنس رضا ديروم يتحيصن .ديروم دفكوتقو لوا دف ةلاص نكيانونم نغيتنفك نكغرت .ديروم دفك ةلاص هلايا باسحد م اترف غي نلمع اواهب نكسلج .انروفمس نغد ةلاص نكيانونم ؟ماضا غايت نكاتاكد ةلاص فاغم اتون وروض اتون وروض ةدابعةدابع 8988يتيؤيتكا وكوب 85-89 4.2.1 4.2.2 4.2.2 .ةلاص نكلطبمم غي اراكرف 2 .ةلاص نكلطبمم غي ار اكرف يمهمم قوتنوا ديروم غيبميب .ةلاص نكلطبمم هيلوب غي ار اكرف نكوكلام قديت رضا ديروم نكتغيا .انروفمس نغد ةلاص نكيانونم قوتنوا ديروم غيبميب اوج ٢فا ملاد ولاو نكاناسقلد ولرف ةلاص اواهب ديروم نكتغيا .نوف يلاكس نءادأك نوكور نكلضغينم مونيم واتا نكام وتقو هبوا( ةين هبوارب )ةلاص سينج واتا دترم نارك نتغيا غليه متيف واتا لايض اراوس را ولكرت ضغيهس اواتك ثدح( ثدحرب )رسب واتا ليخك ةلبق هرا يرد اداد غيلافرب ةروع كوبرت جاغس نغد جاغس نغد تاك-اتاكرب .انروفمس نغد ةلاص نكيانونم انروفمس نغد ضاجد هلقدنه ةلاص ناوكلرف .يلوق واتا يلعف ،يبلق ن وكور دا ماس نسومور .قوغيت ابوخ!مايد ،قيدا نغد اتوضغا نكقرضغم غلوا-غلوارب توروت-توروترب يلاك ضيت جاغس .هيبل واتا ،لافك يترفس جاهس رسب غي ٢اتوضغا .يكاك ناد نغات ،نداب واتا نداب دف سيجن انكرت ةلاص تفمت واتا نياكاف ...اهاهاه ...اهاهاه راولك غي غروا :دترم ملاسإ ماضا دڤرد 12 5 7 910 11 8 6 34 واتا رهظ ؟رصع يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض ةدابعةدابع 9190 4.2.1 4.2.2 :رتوفموك نكانوضغم ملاد نيضاهب ضيت تاوب .تروس كوم وتاس يءانغم تمولعم سيلوت نكلطبمم غي ٢اراكرف .ةلاص 4.2.1 4.2.2 .ةلاص نكلطبمم هيلوب غي ار اكرف نكيارانس :توكيارب نهلئسمرڤ نكغخنيب ، نلوفم وكرب اراخس 1 2 وماتت ملاس باوجنم ةليبن سامس ثهمورك غتاد غي .رصع ةلاص غدس .يتيؤيتكا نكوكلام سامس ديروم دفك نغيبميب نكيرب يتيؤيتكا يءوللام ديروم نيافاخنف تمولعم دوكيرم هيلوب وروض .نروفلاف-يإ ناد افاف دوكير ملادد .يتيؤيتكا نكاناسقلم ديروم غيبميب .هلاسر ملاد غيتنف ٢يسيا سيلونم قوتنوا ديروم غيبميب .روسورب ملاد نتيئاكرب غي ربمض هبمت ديروم اتنيم .ماساجركب 1 3 2 4 1 غي ربمض نكقوسام غي ار اكرف نغد نتيءاكرب .ةلاص نكلطبمم 3 2 .نكرديا ناد قتيخ 4 وفنيا روسورب ...ْمُكْيَلَع ُمَلاَّسلا ثتورف وراض-وراضغم ليبن كيتك ثيراج نغد لتاض غي .رصع ةلاص غدس ثرويل ريءا نلنم يتس ٢لوض نغد روفمخرب غي .ريءاخ غي ٢نواك نغد واروضرب ارون ةلاص غدس سامس .واروسد هعامجرب اتون وروض اتون وروض ةدابع 9392يتيؤيتكا وكوب 90 4.3.1 تينوا .خاب ناد يتاهرف 1 تائيه ناد ضاعبأ ةنس ةلاص قديت وماك هكافانك ؟نامقل ،يدات يضاف حبص .ذاتسا فاعم قديت ياس ءاعد ظفح .تونق 2 1 .نرجلاف قوجات نغد ثنكتيءاك ناد ضولايد نغد نتيءاكرب نراس غبموس .تائيه ةنس ناد ضاعبأ ةنس نيترغف يمهمم ديروم غيبميب .ديروم دفك تائيه ةنس نغد ضاعبأ ةنس نءاذيبرف غتنت نكغرت .مهف ناد خاب 2 ةلاص ملاد ةنس اراكرف اعبأ ةنستائيه ةنس ؟انروفمس غي ةلاص ٢يريخ هكاڤا 3 ةلاص ولرف نامقل ةلاص نارك حبص بجاو تيا ءاعد ،نكاناسقلد ،بجاو قديت تونق .اعبأ ةنس ثاه ةنس اراتنا نءاذيبرف هلينيا .تائيه ةنس نغد اعبأ توتنوتد تما غي ةنس نلمع نغد يتنضد ،نكلضغيتد كج .يوهس دوجس تونق ءاعد خابمم :هوتنوخ توتنوتد غي ةنس نلمع ،نكلضغيتد كج نغد يتنضد ولرف قديت .يوهس دوجس حاتتفا ءاعد خابمم : هوتنوخ RAZAK )نءاخاب( تائيه ةنس )نتاوبرف( تائيه ةنس ضاعبأ ةنس اتون وروض اتون وروض ةدابعةدابع 9594يتيؤيتكا وكوب 91-94 .لوا ةيحت خابمم ناد قودود 4.3.2 4.3.3 4.3.5 .تغيا ناد خاب 3 . ريكيف ناد خاب 4 ستأد نناك نغات نكقتلم كيتك يريك نغات نيضاهب .يريدرب .دوجس تفمتك تهيلم ناد شاَرِتْفِا قودود .كُّرَوَت قودود نغات اود-اودك نكقتلم قودود كيتك اهف ستأد .ريخا ناد لوا ةيحت مولبس ةذاعتسا خابمم توبثم ناد ِةَحِتاَفَلا خابمم .ِةَحِتاَفَلا سفلس )نيِمآ( .حاتتفا ءاعد خابمم سفلس ةروس خابمم ةعكر دف ِةَحِتاَفَلا خابمم .اودك ناد ماترف نءاخاب دف اراوس نكغيراثم دڤ ةروس ناد ِةَحِتاَفَلا اودک ناد ماترڤ ةعکر ،برغم ،حبص ةلاص كيتك .ةعمج ةلاص ناد ءاشع تونق ءاعد خابمم .حبص ةلاص دف ضراولك ستأك تاولصرب .تونق سامس  دمحم يبن .تونق ءاعد خابمم سامس يريدرب يبن ستأك تاولص خابمم .لوا ةيحت ملاد  دمحم )دَّمَحُم ىَلَع ِّلَص َّمُهَّللا( ضراولك ستأك تاولص خابمم .ريخا ةيحت ملاد  دمحم يبن )دَّمَحُم ِلآ ىَلَعَو( .ديروم دفك ضاعبأ ٢ةنس نتاوبرف اراخ نكقوجنوت .ضاعبأ ةنس ملاد نءاخاب چابمم ديروم غيبميب .تائيه ةنس اراكرف يمهمم ديروم غيبميب .ديروم دفك ةيميهاربإ تاولص غتنت نكسلج كيتك نغات اود-اودك تكغغم لادتعا ،عوكر ،مارحلأا ةريبكت .لوا ةيحت سفلس نوغاب ناد ناد نناكك كوم نكغيلامم .ملاس يربمم كيتك يريكك ْتَلااَقِتْنِْلاا ُريِبْكَت نكظفلم فايتس يغيريغم غي تيءاي .ةلاص ملاد نتاوبرف نهدنيفرف عوكر كيتك حيبست خابمم .دوجس ناد "ُهَدِمَح ْنَمِل ُللها َعِمَس" خابمم كيتك "ُدْمَحْلا َكَل اَنَّبَر" ناد .عوكر دفرد نوغاب كيتك ءاعد خابمم .دوجس اود اراتنا قودود .ةَّيِميِهاَرْبِإ تاولص خابمم .اودك غي ملاس يربمم .ةنس نلمع نغد ةلاص نكانروفمثم 1 1 2 2 33 4 4 5 5 66 2 3 4 5 16 7 8 9 10 نهدنيفرف كيتك نكوكلد غي ريبكت :ْتَلاَقِتْنِْلا ُريِبْكَت .نيءل غي ةلاص نوكور وتاس دفك ةلاص نوكور وتاس دفرد اراخ اتات دوجس يوهس .نكوكل ناد خاب 5 :توكيارب نيترغف توبس ناوكلرف اراخ نكوكل:نكار نغد ماس-اماسرب .ثنءاخاب ناد يوهس دوجس :نكغخنيب :يسلوميس ناد يتسف لنك 1 2 3 4 ضاعبأ ةنس نيترغف ْشاَرِتْفِا قودود تونق ءاعد خابمم يريدرب كُّرَوَت قودود تائيه ةنس نغد ضاعبأ ةنس نءاذيبرف افولرت لايبافا نكوكلد ولرف غي نقدنيت ضاعبأ ةنس نكاناسقلم تائيه ةنس نيترغف 1 1 2 3 1 2 2وُهْسَي َلاَو ُماَنَي َّلا نَم َناَحْبُس .افول قديت ناد روديت قديت غي للها يخوس اهم :ثدوصقم . للها اميرتد ةدابع نيماجنم نكا انروفمس غي ةلاص نسومور ْشاَرِتْفِا قودود ريخا ةيحت خابمم ... ُت اَكَراَبُمْلا ُتاَّيِحَّتلا دوجس اراتنا قودود دوجس اود اودك دوجسكُّرَوَت قودود ملاس يربمم ْمُكْيَلَع ُمَلاَّسلا ِللها ُةَمْحَرَو 1 2 3 45 6 يراتسب ادنيم 6 ُماَنَي َّلا نَم َناَحْبُس وُهْسَي َلاَو ُماَنَي َّلا نَم َناَحْبُس وُهْسَي َلاَو اتون وروض اتون وروض ةدابعةدابع 9796يتيؤيتكا وكوب 95 4.3.4 4.3.5 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 .ديروم دفك يوهس دوجس ولرف نكببثم غي اراكرف نكسلج .يوهس دوجس نكوكلام اراخ يسلوميس ناد اراخ قوجنوت هوابد يريك يكاك نغد قودود :ْشاَرِتْفِا يكاك قفلات نءادأك ملاد نناك يكاك اراتناد ،قودود كيتك( .نكقضتد نناك .)لوا ةيحت چابمم قودود ناد دوجس اود يكاك لاكانام ياتنل ستأد غوضغوف نكقتلم :كُّرَوَت يكاك نغوكغل هوابد دارب ثغوجوه ناد تفيلد يريك ثيراج-يراج ناد نكقضتد نناك يكاك قفات .نناك .)ريخا ةيحت چابمم قودود كيتك( .ةلبق فداهغم 1 نيسيتس حاتتفا ءاعد خابمم 4 نيسيتس تونق ءاعد خابمم 5 نيسيتس تاولص خابمم ةيميهاربإ 6 نيسيتس دوجس اراخ قوجنوت ثنءاخاب ناد يوهس 2 نيسيتس لوا ةيحت خابمم 3 نيسيتس ملاد حيبست خابمم دوجس ناد عوکر .سوروت ديروم هيلوا يلايند قوتنوا نيسيتس فايتس يءوللام يتسم ديروم فايتس .هيليفد غي نهرا دك توكيغم يسلوميس نكوكل .تائيه ةنس ناد ضاعبأ ةنس يتسف لنك .غنمف ياضابس اريكد يضغيترت هكرم تفادنم غي ديروم 1 3 4 2 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ اتون وروض ةدابع 98 4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 ةلاص قجيب هجلاج .ديروم دفك يتيؤيتكا نءاناسقلف نكسلج هدوس دا ماس ي ءوهاتغم يضاب يلايند ناد يجوأد ديروم اومس نكيتسف .قديت واتا يءاساوغم ةلاص قجيب هجلاج قميس يارانس 1 نلوفموك نيسيتس 1 ديروم ماننغليب دمحأ نب ليبن دمحم1 ديعس نب نامقل دمحم2 99 تينوا تينوا تينوا 1 2 3 غوضارت يحو غيلبت تفيص يندلانم ةكم تكراشم ناد  دمحم يبن ةريس نغد نتيء اكرب غي اراكرڤ نكسلجنم ةريس غديب تڤاد اياڤوس  للها لوسر نڤوديهك هورولس دڤك نءاتنيچك سار منانم يضاب رابتعا نكيربمم .ثهّنس نكلمعغم ناد ادنيضب تينوا .ريكيف ناد يتاهرف 1 .مهف ناد خاب 2 غوضارت يحو )روُّنلا تيكوب( روُّنلا لبج .ةكم يرد رتيموليك 3.2 قتلرت روُّنلا لبج • .غيرك ناد ريسافرب ،وتابرب تيكوب نءادأك • .رتيم 640 تيكوب نيضغيتك • .ءارح اوض دا ثقخنوفد • نارك هدوم هيبل ءارح اوضك نيكادنف ،ينيك • يءاثوفمم غي ضغترب ناوللا نكايدسد .ضغت قنا 600 ٢اريك رتيم 640 يحو ؟يحو ؟ذاتسا فا تيا !وتيضب ،هوا هيساك اميرت .نغرنف ستا ذاتسا  للها ملاك هلايا يحو يبن دفك نكيافمسد غي .لوسر ناد هلايا غراكس تيك يريك هلبسد ،نيلاكس ٢ديروم هلينيسد .روُّنلا لبج قخنوفد قتلرت غي ءارح اوض يبن دفك ماترف غي يحو ننورونف اويتسيرف ثوكلارب . دمحم 1 32 4 يحو لنك .يهوتنوخد  دمحم يبن قلاخا ،يقججد ةريس اتون وروض اتون وروض ةريس 101100يتيؤيتكا وكوب 102 5.1.1 •.قوجات نغد ثنكتيءاك نيدومك ،ربمض ناد س كيت غتنت ديروم نغد باوج لاءوسرب • نءادأك نامياضاب سلج نربمض تفاد ديروم رضا ثرتيكسد نسواك ناد ءارح اوض غتنت ويديؤ نكرفاف .غراكس ءارح اوض • .توبسد  دمحم يبن مان لايباڤا تاولص چابمم رضا ديروم نكتغيا •. دمحم يبن دفك  للها دفرد يحو هلايا ناءرقلا ديروم وهاتيرب • نملا يءوللام روُّنلا لبج يكادنم نملاغف يءانغم تمولعم نكتفاد .وديؤيدنيا لاوبومنم واتا غواسس يكادنم كج وماك نءاسارف نکاتاث .وتاب-وتابرب ناد مروخ غي تيكوب .ريكيف ناد خاب 3 روُّنلا لبج هرايز مرضورف روُّنلا لبجد ابيت : يضاف 8:00 نيكادنف تميلعت : يضاف 8:15 لاومرب نيكادنف : يضاف 8:30 ناد قخنوفد يافمس : يضاف 10:00 .ءارح اوض هرايز يكاكك نوروت لاوم : يضاف 10:30 تيكوب تيكوب يكاكد يافمس : يراه هغت 12:00  دمحم يبن ومترب هلت  ليئاربج ةكئلام يبن اتنيمم  ليئاربج .ةدابعرب ادنيضب كيتك هيلوب قديت  دمحم يبن يفاتت ،خابمم  اتنيمم ناد قولمم  ليئاربج وللا .خابمم نفاوج نكيربمم ادنيضب .يضلا ثاخابمم ادنيضب ادنيضب اتنيمم يلاك ضيت سفلس .ماس غي يبن رجاغم  ليئاربج ،ثقولمم ناد خابمم .قَلَعْلا ةروس دفرد 1-5 ةيا خابمم  دمحم ملاد  ةجيدخ ثيرتسيا يءومنم غلوف ادنيضب ناد نكتوميلثم  ةجيدخ .نتوكاتك نءادأك اوابمم  ةجيدخ ،نيدومك.ادنيضب نكغننم غروأس ،لَفْوَن نب ةَقَرَو ثوفوفس ومترب ادنيضب هلت ادنيضب ،ةَقَرَو تورونم .ينارصن اتيدنف توبسد غي نامياضابس لوسر يداجنم قيتنلاد .ولوهدرت باتك ملاد • نكراهيتشيأد  دمحم يبن مولبس ءارح اوضك غيرس ادنيضب ،يبن يداجنم ةدابعرب قوتنوا •رباخنم قضا نيكادنف نوفولااو ربص ناضمر 17 : خيرات نوهات 40 :  دمحم يبن ايسوا  ليئاربج : يحو اوابمف ةكئلام 1 2 3 4 5 اراخ روتا روُّنلا لبج يكادنم  دمحم يبن اتكف ءارح اوضد ماترف يحو ننورونف يحو ننورونف اويتسيرف يحو ننورونف سفلس اويتسيرف اتون وروض اتون وروض ةريسةريس 103102 5.1.2 يتيؤيتكا وكوب 98-102 5.1.2 • .ماترف غي يحو ننورونف اويتسيرف يخنيرفرت اراخس نكاتيرخ • نيدومك ،غواسس نملا دفرد روُّنلا لبج غتنت نهبمت تمولعم يراخ .ةدابعرب  دمحم يبن نهوضغوسك نغد ثنكتيءاك :ديروم يتحيصن • .رنب فكاخرب سايتنس غي  دمحم يبن يهونتوخنم •.يساوتيس وتاوسس نغد نفداهرب لايبافا فيراع هيبل غي غروا عوجورم خاب تيك يرام ،هيا ماترف غي يحو ماس-اماسرب . دمحم يبن دفك نكنوروتد  دمحم يبن دفك نكنوروتد غي يحو هلايا ناءرقلا نلاج قوجنوتف يحوماترف يحو ننورونف اويتسيرف رابتعا ناودنف ياضابس ناءرقلا نكيداجنم هليتسم تيك .ةريخأد ناد ايندد نءاياجك يافاخنم يضاب فوديه هوراغفرت قديت ناد هوضت نيريدنفرب يتسم تيك .تيك غيليلكسد دا غي قيءاب قديت ريصانع نغد نكوكلام ملاد  دمحم يبن نهوضغوسك يهوتنوخنم .ةدابعرب ملاد ثاماتوارت اراكرف اومس نكيداجنم ناد وملع توتنونم نوكت .ةعيبط ياضابس خابمم نلمع .نكار نغد ماس-ماسرب خاب 4 .ريكيف ناد مهف 5 1 نكربمضد تفاد قديت غي وتاوسس :تاَّيِعْمَس تفاد ثاه ،يسنءام اردنيءاخنف ناد لقع نغد .ثيدح ناد ناءرقلا يءوللام يءوهاتكد ي ءوهاتغم قوتنوا مويديم . للها نغرلا ناد هتنيرف غروا هجح نكهتامم .ريفاك دفك نياسلثف يربمم يسنءام نهلئسمرف .نامز غجنفس اراكرف غتنت نكسلجنم .تاَّيِعْمَس غتنت رابتعا يغودناغم .ولوهدرت اويتسيرف 1 2 3 4 5 ءارح اوضك قوتنوا رْوُّنلا لبج يكادنم هيضيض  يبن هلاخاب تيءاي "أرقا" هلايا ماترف غي يحو لااهرب هبمثم ثتكراشم نوفولااو  للها دفك ةدابعرب  يبن .تيك نقدنيت فايتس ملاد ساسا يداجنم ثادفك ناميارب .ملاسإ تموا ناودنف باتك هلايا ناءرقلا نسومور يحو نغيتنفك 2 اتون وروض اتون وروض ةريسةريس 105104 5.1.4 5.1.5يتيؤيتكا وكوب 103 5.1.3 يتيؤيتكا وكوب 102-103 •.ثدوصقم ناد قلعلا ةروس 1-5 ةيا خابمم ديروم اتنيم •.ناءرقلا نغودناك يسيا يرجلافمم ديروم نكقلاض :ديروم نغد باوج لاءوسرب • .خابمم ناد وملع توتنونم هديءاف - .خابمم كوس قديت ناد وملع توتنونم قديت كج ةبقاع - .قيءاب غي نكار هيليمم ناد نلوءاضرف ضاجنم رضا ديروم يتحيصن • ننارفرب يحو دفك غيتنف .يسنءام تموا : ضولايد نكفكغل يرام :نكاتيرخ ،ربمض نكرسادرب •.ماترف يحو ننورونف اويتسيرف • سفلس  دمحم يبن نقدنيت .يحو ننورونف اويتسيرف 1 2 .ناءرقلا خابمم كوس قديت وماك نكار ؟ثادفك وماك تحيصن هكافا 3 .______هلايا يحو دفك يحو نغيتنفك .______ تيك 12  ليئابرج ةكئلام ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲎ ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﱄ ﱃﱂ ﱁ .نلوفم وكرب اراخس توكيارب غي يتيؤيتكا نكوكلا .نيتنه فايتس دف نكيربد غي نلاءوس باوج نيدومك 1 ايكدنخ هكغل .نلوفموك فاربب دفك نكيضاهبد ديروم .نيتنه فايتسد نلاءوس باوجنم ولرف نلوفموك يلها فايتس .غنمف ياضابس اريكد تفخ ناد لوتب نغد باوجنم ياجرب غي نلوفموك 1 2 3 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض ةريسةريس 107106 •.ستأد يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب •.نلوفموك اراتنا ماترف يحو ننورونف اتيرخرب نغيدنترف نكادا • نغيتنفك نغد نكتيءاك ناد ديروم نفاوج نكسومور .فوديه ناودنف ياضابس ناءرقلا نكيداجنم لاوم تمت فوديه نءادأك افنت يسنءام يحو دف غضفرب اويتسيرف رابتعا ماترف يحو ننورونف يرتسيا  دمحم يبن ادنيضب نكغننم غي يحو خيرات ماترف  دمحم يبن رومع ماترف يحو اميرنم كيتك يبن تفمت اوض مان ةدابعرب  دمحم دا نيا تيكوب قخنوفد يبن تفمت اوض ةدابعرب  دمحم  دمحم يبن اتيدنف ومترب ينارصن 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 رتنيف : ايكدنخ ،قيدرخ ،ثلقع .يادنف تينوا .خاب ناد يتاهرف 1 .خاب ناد يتاهرف 2 .نكيافمثم دوصقمرب غيلبت وتاس هلاس نكاڤورم غيلبت يبن اراف بجاو تفيص نكيافمثم كيرم . للها دفرد اميرتد غي يحو .كيرم تموا دفك  هوعدرب هيضيض  دمحم يبن ملاسإ نرجا نكيافمثم تبيه نغتنت اميرنم نوفولااو تموا ياضابس . نيكرشم موق باوجغوضغترب تيك ،ملاسإ دفك ملاسإ نرجا نكيافمثم .نيءلا غروا غيلبت تفيص يندلانم .نكرابيسد وملع ،نكلمعد غيلبت 12 وهاتيرب نكا ياس ،هيا غيلبت تفيص غتنت قيدا غي  دمحم يبن .يدات وهاتيرب ذاتسا يندلانم ضوج وماك ،يتيس سوضاب نغد  دمحم يبن غيلبت تفيص .نيءلا غي دفك ملاسإ نرجا نكيافمثم .ثتموا دفك نسفرب  دمحم يبن :ثدوصقم نوفولااو وكادفرد نكيافمس" ".ةيا غوتوفس )يراخبلا ةياور( .ًةيآْوَلَو يِّنَعاوُغِّلَب )ُّيِراَخُبْلا ُهاَوَر( 1 2 اتون وروض اتون وروض ةريس 109108 5.2.1 5.2.3 • ،ربمض ناد س كيت غتنت ديروم نغد باوج لاءوسرب .قوجات نغد نكتيءاك نيدومك •.غيلبت تفيص غتنت ديروم دا ايدس ناوهاتغف نراس غبموس • نقدنيت هوتنوخ نكيربمم نغد  يبن ثيدح يترا نكسلج .نكوكلاد هيلوب غي ديروم • .غيلبت تفيص نلوضغوأك نكيتقوبمم غي  دمحم يبن اتيرخ هوتنوخ نكيرب فئاطد اويتسيرف انيهد ،قيجيأد وتاب رتنولد ناد اردخ ضغيهس .هرادرب ناد نرباخ افص تيكوبد اويتسيرڤ .ريكيف ناد خاب 3  دمحم يبن غيلبت تفيص نلوضغوأك هوعد نكلاومم  دمحم يبن هلتس ادنيضب نغد تفار غي غروا دفك ،دِلْيَوُخ تنب ةَجيِدَخ . للها نكهتنيرفد ناد بِلاَط يِبَأ نب ّيِلَع ،قيِّدِّصلا ٍرْكَب وُبَأ .ملاسإ قولمم  ةَثِراَح نب دْيَز تروس سوتوغم ادنيضب دفك ملاسإ نرجا نكيافمثم اراضن نيفميمف ناد جار ،ةشبح ،مور جار يترفس .رصم ناد يسرف  دمحم يبن تيكوبك قيءان ورثم افص ةكم قودودنف ناميارب . للها دفك ايلوم قلاخا ملاد نكلمعد .نفوديهك ةيليهاج نلمع قيلينم يترفس بيصن .نكسوفاهد ملاسإ نرجا .ساول رابيسرت 13 قثاب نيكامس نكلضغينم .لااهرب نهبمثف 2 4 ايسهر اراخس هوعد نسيلونف نغد هوعدرب يبن تموا ياضابس تيك نكسورنم هلقدنه  دمحم سورت ملاسإ نرجا رضا هوعد سضوت .نكلمعد تفاد ناد رابيسرت نسومور نغيتنفك  دمحم يبن تفيصرب .غيلبت ،فئاطد سامس هوعدرب ادنيضب نرجا نكيافمثم .ملاسإ لوكيمم هناما باوجغوضغت قديت ،غيلبترب .سا سوتوف ،هرام نيكرشم موق ناد انيهغم ،يخاخنم  دمحم يبن ولاومم ،بهل وبأ .ضراولك ناد  دمحم يبن ارادواس فاب .ادنيضب يتيكاثم وللاس نرباخ لكخ نيكامس ناد هوعدرب سلابمم قديت .نسركك نغد  يبن نقدنيت نرباخ قلونم رسب نيضاهبس نرجا غتننم ناد مخنغم غي دا ،ملاسإ .ملاسإ تموا يغرمم ناد ربص تغاس يفداهغم غنت غخنارم ،نرباخ غي هوعد يضيتارتس .ساولم هيبل  يبن نقدنيت هوعد سضوت ناد نكسورتد ةنيدم اراضن .هوكوكرفد  يبن نقدنيت اميرنم قديت غي دا ادنيضب هوعد بِلاَط وُبأ قوسامرت يبن ارادواس ڤاب . دمحم نرباخ  دمحم يبن نقدنيت  دمحم يبن نقدنيت  دمحم يبن نقدنيت  دمحم يبن نقدنيت للها َّلاِإ َهٰلِإ َّلا ْنَأ ُدَهْشَأ .للها ُلوُسَّر اًدَّمَُم َّنَأ ُدَهْشَأَو اتون وروض اتون وروض ةريسةريس 111110 5.2.1 5.2.2يتيؤيتكا وكوب 106-111 5.2.1 5.2.2 •.ديروم دفك يخنيرفرت اراخس  دمحم يبن هوعد هصيق نكسلج • .ستأد اويتسيرف دفرد  دمحم يبن يجوفرت قلاخا نكيارانثم ديروم اتنيم •.نفوديهك ملاد غيلبت تفيص نكيساكيلفغم اراخ ديروم نغد باوج لاءوسرب • نياوسسرب غي نقدنيت نغد يستأد هيلوب نرباچ دا نقيءابك ڤايتس نكسلج .ديروم دفك 1 3 4 2 غروا وهاتيرب نكا ياس تفاد ايافوس ،نيءلا .ثنكلمعغم ناد تعفنم غي قوجات وتاس هيليف.نياوسسرب .قميس يارانس نكفكغل غروا دڤك نكربيس .نكلمعد قوتنوا نيءلاوملع نربيس قميس يارانس ________________:قوجات :نرساسنيافمثف اراخ وبيا___________ قيدا ___________ ةرماع___________ 1 3 2 يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض ةريسةريس 113112 ايكدنخ هكغل ، دمحم يبن غيلبت تفيص نلوضغوأك هصيق نكرسادرب . دمحم يبن هيلوا نكقوجنوتد غي هوعدنف ٢يريخ سيلوت  دمحم يبن نغيتنفك غتنت وماك نكار دفك نكاتيرخ .غيلبت تفيصرب غيتنوخنم غدس غي لكيه يتحيصنم وماك نغد لكيه هيلوا يهرامد وماك .غيدنيد .تسك غي ٢تاك • ؟وماك نقدنيت هكافا • نكوكلاد ثتوتافس غي هكافا ؟يتحيصند هلتس لكيه هيلوا 1 2 3 يفاتت ،هدوم غي ريكيذ .ثلااهف رسب ،ِهِدْمَحِبَو ِللها َناَحْبُس .ِميِظَعْلا ِللها َناَحْبُس •ديروم ضغيهس ستأد يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب .لوضغوا غي  دمحم يبن غيلبت تفيص يمهمم • . نفوديهك ملاد غيلبت تفيص نكلمعغم رضا ديروم يتحيصن هلايا غيدنيد غيتنوچنم .نهلاسك وتاس :قميس يارانس سيلوت ناد هوابد يتيؤيتكا تاوب نربيس يتيؤيتكا دفرد هيلوارف وماك غي نقيءابك نكيارانس .نيءلا غي دفك نكيافمثم قديت كج ةبقاع ناد وملع 1 2 وملع نربيس •.ستأد يتيؤيتكا نكوكلام ديروم وتنب • .نياوسسرب غي لايسوس ايديم يءوللام نكار دفك وملع نكربيثم ديروم نكقلاض 5.2.2 5.2.3 5.2.1 5.2.2 5.2.3 هوعدنف ٢يريخ نكقوجنوتد غي . يبن هيلوا وروضس كيت وكوب تينرتنيافاب ناد وبيا هناما ينارب رنب نارك .يتيلت ناد يتاهرف 1 ةيليهاج برع تكراشم هصيق  دمحم يبن هكانامياضاب ؟ةكم تكراشم نغد نفداهرب.ينومره فوديه ،يهوءاجد نهوسومرف قاوف-قاوفرب فوديه تيا كيتك برع تكراشم سوتخرت غيرس نغرفف ناد نهود اضرف .هلب-هخفرب ناد .ساوك ناد اتره توبرم نارك هليبق اراتنا 1 برع تكراشم نفوديهك نكوتوكثم تيا كيتك .لااهرب هبمثم نغد  للها تفمت هلادا لااهرب ياخرف كيرم كيرم .نغولوترف نوهومم 2ار اكرڤ دڤك ياچرڤ ضوج .ةفارخ نءاياچرفك2 ،قرا مونيم كوس كيرم ناد غوهوبرب ،يدوجرب ضوج كيرم .بيصن قيلينم .ناوفمرف قنا هونوبمم فوديه اراچ3 اتون وروض اتون وروض ةريس 115114يتيؤيتكا وكوب 112-113 5.3.1 تينوا •ةيليهاج نامز دف ةكم نءادأك نكتيءاك ناد ستأد ربمض نراس غبموس •.لوسر يداجنم  يبن مولبس برع تكراشم نفوديهك نكسلج •.ملاسإ نرجا نغد ةيليهاج برع تكراشم اذيب غيدنبمم ديروم اتنيم .لويحت ،غيغود ،توراك غي نءاياچرفك : ةفارخ ةكم تكراشم ناد  دمحم يبن .لمع ناد خاب 2 .مهف ناد يتيلت 3 لوسر يداجنم مولبس  دمحم يبن نيدابيرفكةكم تكراشم نغتننف يفداهغم ملاد  دمحم يبن نيدابيرفك نغد لنكرت هناما تفيص نءاياخرفك نكيربد ضغيهس .ةجيدخ نءاضاينرف نكسوروغم .ادنيضب هوعد غتننم ثيرتسيا ناد  دمحم يبن ارادواس فاب بهل وبأ قديت ادنيضب ،نومان .اتسودنف ياضابس  دمحم يبن رلضغم كيرم .كيرم دفك قيءاب تاوبرب سايتنس ناد تغامس هتاف ةنيدمك هرجهرب للها نكهتنيرفد ادنيضب غخنارم ثوتوكس ناد لهج وبأ كيتك هيليمم ادنيضب . دمحم يبن هونوبمم نوفولااو ةنيدمك قوتنوا نتلاسك نلاج قوتنوا ةكم اراتوأد قتلرت ةنيدم ،ةنيدمد ثيافمسس .هوسوم نكوريلغم .ساولم هيبل غي هوعد اهسوا غخنارم ادنيضب قديت  دمحم يبن .هيساك هيليف ناد غوهوبرب هنرف نكببثم ،نيا يجوفرت تفيص يليداغم نءاياخرفك يربد ادنيضب كيتك هليبق اراتنا نهلابرف .دوسلأ ا رجح نكقتلم فوديه ،يضلا ليخك قجس غي اراكرف نغد يسيارت ادنيضب نيجار تغاس ادنيضب .هديءافرب وبيا ،ةَيِدْعَّسلا ُةَميِلَح وتنبمم . غيبمك لاابمغم ،ثناوسوس . يتكربد فوديه ،يهوتنوخد  دمحم يبن قلاخا.نءاياجك يخنوك هبات ناد ربص هناما نوتنثف هبات ناد ربص غخنارم قجيب فكاخرب سايتنس ليداع ناد رنب سام غاوبمم كوس قديت 1 4 1 قلونم ادنيضب .لااهرب هبمثم كج قثاب غي اتره نكرواتد  دمحم يبن .لكچ نغد هوعد نكسورنم ناد سضت نغد توبسرت نروات هوضت نيريدنفرب2 3 2 3 سايتنس ادنيضب كوم سينامرب ملاد توبمل هملرب ناد ادنيضب فكيس .نفكاخرف ناد يغنسد تغاس نيا ضوج ادنيضب .يامار يتمرحد فاعمف تفيص نغد لنكرت .نوامرد ناد اتون وروض اتون وروض ةريسةريس 117116 5.3.2 5.3.3 5.3.5 5.3.2 5.3.5يتيؤيتكا وكوب 113-115 يتيؤيتكا وكوب 114-115 • قديت ناد يريد يتاج يقيليمم  دمحم يبن اواهب ديروم وهاتيرب .قلاخا نهوتنورك ناساوس نغد هوراغفرت • دوسلأا رجح نقتلرف اويتسيرف غتنت تمولعم نكتفادنم ديروم اتنيم .سلك نفداهد نكاتيرخ ناد • نفداهرب لايبافا  دمحم يبن يهوتنوخنم ديروم يتحيصن .يخاخنم ناد هود اضرب كوس غي نكار نغد •.يلوب نتاوبرف نكوك لام قديت رضا ديروم غورود ،للها لوسر اي ،ومهريس يقججنم ،ومغنغم ،ومادف ودنير يماك نكتاوبمم .ومقلاخا يغوجناثم ،ومنيدابيرفك يموضاغم ،للها هيساكك ياهاو ،وميتركف ناد نربصك ،نهباتك ،نغنتك ،يماك فوديه يساريفسنيا .ندلات ناد نتوكيا ياضابس وميريد ،للها لوسر ياهاو ،ايلوم غي ومقلاخا نكلمع يماك ،فاب ناد وبيا يغياسد يتسف ،نلوات ناد نكار ،وروض يغنسد ،نكردنيهد تفاد نهوسومرف ،ياماد ناد ناما فوديه .يماك يغويامم للها ةمحر وكنتوكيا ناد وكنغياسك  للها لوسر مولبس برع تكراشم فوديه اراخ نكاتيرخ .لوسر يداجنم  دمحم يبن ،يرجلافد غي  دمحم يبن ايلوم قلاخا نكرسادرب :هوابد يساوتيس ملاد وماك نقدنيت هكافا :غتنب ناد نلوفم وكرب اراخس غخنيب لوسر يداجنم مولبس  دمحم يبن وكلا هكغيت ناد نيدابيرفك • ةكم تكراشم نغتننف يفداهغم ملاد  دمحم يبن نيدابيرفك • 1 3 2 يراتسب ادنيم 6 .مهف ناد قجاس يساملاكيد 4  دمحم يبن قلاخا يندلانم هلقدنه تيك . للها يهيساكد ناد ايضاهب تيك فوديه ايافوس نسومور اتون وروض اتون وروض ةريسةريس 119118 وكوب غيتنوخنم قيدا وماك هلوكس وراب رموك وماك نريج هدنيفرب جاهس •.ديروم نتايحغف نكفتنمم قوتنوا يساوتيس نكياضابلف •.نتوكيا ياضابس  دمحم يبن نكيداجنم ديروم نكقلاض 12 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.3.4 5.3.5 يتيؤيتكا وكوب 116-118 5.3.4 5.3.5 •.قجاس يساملاكيد نغيدنترف نكادا • نكلمعغم نغيتنفك غتنت غيتنف يسيا نكراولغم ديروم غيبميب .نفوديهك ملاد  دمحم يبن قلاخا •.نڤوديهك ملاد  دمحم يبن قلاخا نكلمعغم نغيتنفك غتنت غيتنف ٢يسيا نكيچنيرف ايلوم قلاخا نغبمج .ريماف ناد  دمحم يبن ايلوم قلاخا نغبمج نكليصاح 1 نتلارف ايدس لفمت ناد غيتنوض نغبمج ليصاح  دمحم يبن قلاخا يتسف لنك .نيا قوجات ملاد )117 ناد 116 نملاه عوجور( .نفوديهك ملاد  دمحم يبن ايلوم قلاخا نكلمع يلاين يهوتنوچنم مزعرب ياس  دمحم يبن ايلوم قلاخا نڤوديهک ملاد اتون وروض ةريس 120 • قوتنوا س كيت دفرد  دمحم يبن قلاخا يتسف لنغم ديروم وتنب .ايلوم قلاخا نغبمج نكليصاحغم •.نفوديهك ملاد  دمحم يبن قلاخا نكلمعغم رضا ديروم يتحيصن 1 2 34 5.3.1 5.3.2 5.3.3 5.3.4 5.3.5 121 ،ماتوا کيڤسا تڤما نكغچنيبمم بدا غديب نڤوديهك ،يريدنس يريد ڤداهرت بدا تيءاي ناد  للها لوسر ڤداهرت بدا ،لايسوسرب . للها ڤداهرت بدا تينوا تينوا تينوا تينوا 1 2 3 4 ومروديت بدا ضاج اراهيلفد بدا توتنوتد وملع روكشرب يرام  للها لوسر ةّنس نكاتنيخ نكفوديهغم هلت غي  للها يضاب يجوف لااضس :ثدوصقم .نكتيكغبد يماك ثادفك ناد نكيتامم هلتس يماك تينوا .لمع ناد خاب 1 .لمع ناد خاب 2 ومروديت بدا ضاج لوا روديت روديت نوغاب ءاعد خابمم روديت تفمت سمغم نغد غوديه يخوخنم ناد كوم هوسابمم ثنكسوبمهغم ناد ريءا نكقوسامم يضيض سوربمم واتا كاوسرب نغات هوسابممروديت تفمت سبيغم نناك هلبسد غيريغم روديت ريكيذرب ناد ءاعد خابمم ءوضورب )ﱄ ﱃﱂ ﱁ( ْةَلَمْسَب خابمم روديت مولبس نلمع 1 1 2 4 5 3 3 5 2 4 6 روديت نوغاب سفلس نلمع يلقن ليلد  دمحم يبن اراچ توكيا روديت .ولوهد هيبلرت ءاشع ةلاص نكيانونم افنت روديت غي غروا دفك كوس قديت  دمحم يبن هيبلرت ءوضورب هلقدنه كم ،روديت قدنه واكغا لايبافا :ثدوصقم غيريغم هلغيرابرب نيدومك ناد ةلاص قوتنوا ءوضو نامياضابس ولوهد )ملسم ناد يراخبلا ةياور( .ومنناك هلبسد ْأَّضَوَتَف َكَعَجْضَم َتْيَتَأ اَذإ :  للها ُلوُسَر َلاَق .ِنَمْيْلا َكِّقِش ىَلع ْعِجَطْضا َّمُث ِةَلَّصلِل َكَءوُضُو )ٌمِلْسُمَو ُّيِراَخُبْلا ُهاَوَر( اتون وروض اتون وروض بدا 123122 .روديت نوغاب سفلس ناد روديت مولبس نلمع نكيسلاوميس .حبص ةلاص نءايدسرف ياضابس لوا نوغاب قوتنوا ديروم يتحيصن . دمحم يبن اراخ روديت هوتنوخ يسلاوميس اترسرب روديت بدا نكسلج .روديت مولبس ءاعد ديروم غيبميب .روديت مولبس ْلُق ضيت ةروس خابمم قوتنوا ديروم نكقلاض 6.1.1 6.1.2 6.1.5 6.1.1 6.1.5 .يتام وكا ناد فوديه وكا ،للها اي ومامان نغد ُروُشُّنلا ِهْيَلِإَو اَنَتاَمَأ اَم َدْعَب اَناَيْحَأ يِذَّلا ِِلله ُدْمَحـْلا يتيؤيتكا وكوب 120-121 يتيؤيتكا وكوب 120 ؟يتيلاوكرب غي روديت ٢يريخ هكافا نفوديهك ملاد ةدابع وتاس يداجنم لتنيم ناد لكيزيف نتحيصك ضاجنم  دمحم يبن ةّنس نكاناسقلم  للها دفرد لااهف تفادنم ناطيش ناوضغض دفرد يريد يردنيهغم .لمع ناد خاب 3 ةّنس توكيغم روديت بدا نكلمعغم نغيتنفك ةَلوُلْيَق ةَلوُلْيَق نغيتنفك ناد فراينم روديت نكقليا ،ليبن .ةروع ڤوتونم غي نياكاف هلياكاف ...قوت قيءاب رهظ وتقو ثقوسام مولبس فجكس روديت قتوا يسغوف نكتكغينم قوتنوا ضانت لوفموغم نيراه ناولرفك نهوبموترف وتنبمم تاوق غي توتوا متسيس نكتكغينم نداب ننهاترف نتغيا نكهوكوغم يسوميا نكليباتسنم ننكت نكغليهغم نمهفك نكتكغينم لكيزيفلتنيم 1 2 3 4 5 نكتكغينم وتنبمم قوتنوا ضانت نكيربمم ليَّللا ُماَيِق ودورف اتون وروض اتون وروض بدابدا 125124 6.1.3 6.1.5 ياضابس اريكد نتاوبرف فايتس اواهب نكسلج . للها نارك ةين نكاترسد لايبافا ةدابع .روديت مولبس نكلمعد هيلوب غي ٢ريكيذ نكغخنيب 6.1.4 6.1.5 روديت بدا نكلمعغم نغيتنفك غتنت نراس غبموس .روديت كيتك نغرلا ناد اراخ نغد روديت نكقليا ناد لوتب غي اراخ نغد روديت نكفرت .ديروم دفك  للها لوسر غرلاد غي قوسام مولبس تينيم فاربب هوفميت :ةَلوُلْيَق وتقو .تينيم 30 ضغيه 10 اراتنا رهظ وتقو نيماجنم تفاد يتيلاوكرب غي روديت ةدابعرب ناوجوت قوتنوا نتحيصك نسومور يتيؤيتكا وكوب 120,122-123 .خاب ناد هيليڤ1 مولبس نلمع روديت سفلس نلمع روديت نوغاب .ماس -اماسرب تاوب ،نغسافرب اراخس .روديت مولبس بدا توبثم .روديت نوغاب كيتك بدا نكاتاثم .روديت بدا يلقن ليلد خابمم خاب ناد دك ستأد توكيارب غي ءاعد سيلوت :نكار نغد ماس-اماسرب :توكيارب يساوتيس فداهرت نسلا نكيرب دمحا يفاتت روديت مولبس ءوضورب دمحا .نڤوس نياكاڤرب قديت نغد روديت سورت يد ،روديت نوغاب نيمأ هلتس .ثروديت تفمت سمغم روديت نوغاب ءاعد خابمم ىولس .هلوكسد يافمس يد هلتس روديترت يد يفاتت ةَلوُلْيَق ةينرب يلمر .رصع وتقو قوسام ضغيه :نكغخنيب ؟ةَلوُلْيَق هكافا 1 2 4 3 روديت مولبس ءاعد دوصقم وتقونغيتنفك روديت نوغاب ءاعد .نلوفموك 2 دفك ديروم نكيضاهب .قتوك ملادد لوتب غي روديت بدا ليبمغم نلوفموك ليكاو غروأس .ايدسرت غي نغاور دف لفمت .لفمتد هلت دك اومس لايبافا ماس-اماسرب خابمم يلها اومس 1 3 4 2 يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ ءوضورب نغات هوسابمم نغات هوسابمم يراتسب ادنيم 6 ءوضورب اتون وروض اتون وروض بدابدا 127126 6.1.1 6.1.4 6.1.5 .نكنلاجد غي يتيؤيتكا ملاد تبيلرت ديروم اومس نكيتسف .ديروم دفك وتنبمم-وتنب ناد ماساجركب تفيص نكفرت 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4 6.1.5 .ستأد يتيؤيتكا نكوكلام ديروم غيبميب .سيلوت وكوب ملاد نرجلاف يسيا تتاخنم ديروم اتنيم .نرجلاف يسيا نءاساوغف نكفتنمم يضاب يتيؤيتكا نكياضابلف وتنبمم يتيلاوكرب روديت .نداب هوبوت نكرضثم يدابيرف قوتنبمم .انروفمس غي ركاف ضانت نكريهلام .غديب ياضابلف ملاد .ملاسإ راعش نكقضنم.اراضن يمونوكيا نكتكغينم ايضاهب فوديه .ارتهجس ناد هبمترب ملاسإ تموا .وجام تينوا .خاب ناد يتاهرف 1 .مهف ناد خاب 2 اراهيلفد بدا توتنوتد وملعنيترغف يءاساوكد بجاو غي وملع .ملاسإ تموا فايتس هيلوا )ضرف ةلاص :هوتنوچ(  للها هتنيرف نكاناسقلم .ثقيءاب-قيءابس نغد تكراشم نكدوجوم .ماساجركب غي يءاساوكد بجاو غي وملع .ملاسإ تموا نيضاهبس هيلوا )هزانج ةلاص :هوتنوچ( ةيافك ضرف وملع نغيتنفكنغيتنفك نيع ضرف وملع 11 22 33 44 يلقن ليلد ِمْلِعْلا ُبَلَط : للها ُلوُسَر َلاَق ، ٍكِلاَم ِنْب ِسَنَأ ْنَع .مِلْسُم ِّلُك ىَلَع ٌةَضيِرَف )ْهَجاَم ُنْبا ُهاَوَر( :ادبسرب  للها لوسر ، كلام نب سنأ دفرد :ثدوصقم .ملاسإ غروا فايتس يضاب ضرف هلايا وملع توتنونم )هجام نبا ةياور( .وملعرب قديت غي غروا نغد غيدنبرب وملعرب غي غروا نهيبلك نكاتاث اتون وروض اتون وروض بدا 129128يتيؤيتكا وكوب 125-126 يتيؤيتكا وكوب 124 6.2.1 6.2.4 6.2.5 . ةيافك ضرف ناد نيع ضرف وملع نءاذيبرف يمهمم ديروم غيبميب .ثنغيتنفك نغد ةيافك ضرف ناد نيع ضرف وملع ٢هوتنوخ نكتيءاك 6.2.2 .ثدوصقم يمهمم ناد ليلد خابمم قوتنوا ديروم غيبميب .هيافك ضرف ناد نيع ضرف وملع هوتنوخ يءانغم نراس غبموس .وملع غديب ياضابلف كورنم اهسوارب غلرمخ ديروم هوكوت سكغير اتادويب نكاخاب ياس توكيارب نفوسرب تغاس غي غروأس نكافورم وايلب .نيا نوهات نكقوجنونم ضوج وايلب .وروض يتمرحغم ناد ،نوتنس نكردنيهغم غيفمسد وملع توتنونم ملاد نهوضغوسك .اسود نكوكلام دفرد يريد :هلايا وايلب نءاياجك ايسهر صلخا • ءاعدرب سايتنس ربص سام ضاجنم هلايا نكدوصقمد غي وايلب .دمحم جاح نب ليبن دمحم .نكلايسرفد .لمع ناد خاب 3 نءاياجك ستأ هئينهت هوكوت هرضونا تفادنم نوهات غلرمخ ديروم ادنا تحيصن هكافا .نيا ؟نيءلا ٢نكار دفك ياضابس تيك .هيساك اميرت بدا نكلمعغم يتسم رجلاف .وملع توتنونم ملاد .نرجلاف يسيا يمهمم هدوم .ةكرب هبمترب وملع .رجلاب قوتنوا يساؤيتومرب نكلمعغم قوتنوا تغامسرب .يرجلافد غي وملع .نكار ناد وروض يغياسد . للها يسيسد تجرد تكغأد :رجلاب ءاعد نكلمعغم ثنغيتنفك هكافا ؟وملع توتنونم بدا ءاعد نكيسغوك هيلوب ؟نكلمعد وللاس غي رجلاب 1 4 6 3 5 فوديه نتكربك نيماجنم تفاد وملع توتنونم بدا .تكراشم ناد يريد قوتنوا تعفنمرب اترس نسومور اَنْيَلَع ْرُشْناَو َكَتَمْكِح اَنْيَلَع ْحَتْفا َّمُهَّللا َنيِمِحاَّرلا َمَحْرَأ آَي َكِتَمْحَر ِنِئآَزَخ ْنِم .نيسغ وكرف ستا هيساك اميرت 7 1 3 5 7 6 4 2 اتون وروض اتون وروض بدابدا 131130يتيؤيتكا وكوب 125-126 6.2.3 6.2.4 6.2.5 .وملع توتنونم ملاد بدا نكلمعغم نغيتنفك ديروم دفك نكفرت .رجلاب مولبس نكلمع قوتنوا ديروم اتنيم ناد رجلاب ءاعد دوصقم نكسلج .وملع توتنونم بدا يتايحغم ديروم غيبميب .وملع توتنونم بدا نغد ميكحلا نامقل هصيق نكتيءاك ...لا افول وللاس ياس ،يفات هلتاوب ...افول ولااك ...اه ...اتون ...افول قديت وراب ...سام ٢لايب غلوا هيلوب ...وملعرب هدوس ولااك ...لمعرب افول نغاج ؟ثببس مافموا لمع افنت وملعرب .هاوبرب قديت قوكوف ...ووووا ...اي افول نغاج ،٢نواك . هوضغوس- هوضغوسرب هلرجلاب ...وملعرب تيك .وجام تيك اسغب ...هيساكاميرت نايكس نكياروه ناد نكغخنيب ،نكار نغد ماس-اماسرب .وملع توتنونم نفيجاوك ناد ليلد دوصقم .هتاكربو للها ةمحرو مكيلع ملاسلا .هتاكربو للها ةمحرو ملاسلا مكيلعو .٢نواك .نفد سام هولوثف وملع ...نءاياجك وتننف وملع ...لوتب .وملع توتنوت قدنه !بدارب ولرف ؟ثبدا فا ...صلخا .تعفنمرب وملع تفادنم قوتنوا ءاعدرب .لكوترب قوتنوا افول نغاج سامس هلهوضغوس - هوضغوسرب .رجلاب .٢نيءام نغاج ...تغيا .وروض تمرح نكيتسف ...لوتب ،لوتب ،لوتب .مهف ناد خاب .يتوكيأد توتاف قديت غي ميمش فيتاضين فكيس يارانس ؟ياجرب قوتنوا نكلمعد ولرف غي رجلاب بدا هكافا .وملع توتنونم بدا نغد لمعرب نغيتنفك نكسلج 1 2 .خاب1 اجرك اومس .هلوكس غيتنوف وللاس ميمش نغد كيل يد نارك نكفايسد قديت هلوكس ،ثتبيقاع .جاهس ثلتيضيد يساكيلفا ننيءامرف .نوهات نهغترف نءاسقيرفف ملاد لضاض ميمش .هبوارب رضا ثيتحيصنم وروض يلقن ليلديعامج ملاك ِمْلِعْلا ُبَلَط : للها ُلوُسَر َلاَق ، ٍكِلاَم ِنْب ِسَنَأ ْنَع .ٍمِلْسُم ِّلُك ىَلَع ٌةَضيِرَف َ َ ُ ْ ُ َ َ )هجام نبا هاور( :  للها لوسر ادبسرب ، كلام نب سنأ دفرد :ثدوصقم )هجام نبا ةياور( .ملاسإ غروا فايتس يضاب ضرف هلايا وملع توتنونم يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض بدابدا 133132 6.2.3 6.2.4 6.2.5 .س كيت ملادد غيتنف ٢يسيا يتسف لنغم ديروم غيبميب .يعامج ملاك نهبمسرف تاوبمم ديروم اتنيم 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4 6.2.5 .ستأد يتيؤيتكا نكنلاجنم ديروم غيبميب هوضغوس-هوضغوسرب اهسوارب ايافوس ديروم دفك نكغرت .ةريخا ناد ايند نءاياجك قوتنوا تينوا .خاب ناد يتاهرف 1 .ريكيف ناد خاب 2 روكشرب يرام  للها دفك هيساك اميرترب  للها تمعن نكانوضغم نغد .ث قدنهك نغد ياوسس  للها دفك نيجوف نكفكغوغم  للها تمعن يءوكاغم ،هديل يءوللام تمعن لااضس نكانوضغم ناد يتاه نغد .ث قدنهك توكيغم تيا روكش نيترغف يلقن ليلد روكش فيسنوك . للها تمعن نغد روكشرب سايتنس ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﭐ يمد اواهب وهاتيربمم للها كيتك هلتغيا :ثدوصقم نكا وكا ياخسن ،روكشرب وماك كج ،ثهوضغوسس .وماك دفك وكتمعن هبمت )7 :14 ميهاربإ ةروس( .روكشرب غي غروا ٢يريخ نكاتاث اتون وروض اتون وروض بدا 135134يتيؤيتكا وكوب 129 يتيؤيتكا وكوب 128 6.3.2 .رخنل ناد لوتب نغد يلقن ليلد خابمم ديروم غيبميب يفاتت جاهس ادنب اتره يتوفيلم ثاه نكوب يقزر اواهب نكسلج .ديروم دفك كيفسا اومس يموكغرم 6.3.1 . للها دفك روكش فيسنوك ناد نيترغف يمهمم ديروم غيبميب .ديروم دفك اتوضغا ناد هديل ،يتاه يءوللام روكش فيسنوك نكسلج .مهف ناد يتيلت 3 ضاجنم نهيسربك وللاسهقدصربضرف ةلاص نكغروغم نرمخنف يردنيهغم يكغد نءاسارف ملاد هعانق نفوديهك قديت ريذبمم ي ء اضرهغم نيءلا غروا خابمم ناءرقلا نكوكلام نءاراهيلومف غروا وتنبمم نكولرمم غي توبثم وللاس "ِِلله ُدْمَحْلا" نكلمعغم نغيتنفك روكش تفيص نهباتك ناد نتاوقك يربمم حلاص لمع نكاجرغم نيجار نهاويمك نغد يلالا قديت  للها يءاضيرد نفوديهك ملاد  للها هيلوا تمعن نكادنضد يءاضرهغم يتقوب ياضابس  للها تمعن روكشرب اراخ رتيكس ملاعيسنءام  للها .ِِلله ُدْمَحْلا وکيقزر روکش .نيا يراه يتقوب ياضابس ِِلله ُدْمَحْلا فخوغم سايتنس هلقدنه . للها نءاينروك تمعن يروكشنم نسومور تيءاي اداڤ-اداڤرب ڤکيس :هعانق .دا غي ڤا نغد يتاه ساوڤرب 137136 اتون وروض اتون وروض بدابدا يتيؤيتكا وكوب 132 يتيؤيتكا وكوب 131 6.3.3 6.3.4 6.3.5 .لبولض نيراتسلك نغوبمنيسك ياضابس رتيكس ملاع ضاجنم نغيتنفك نكفرت .روكشرب سار قوفومم قوتنوا نتكر اشمك مرضورف نغد نتيء اكرب ويديؤ نكغيات 6.3.3 6.3.4 . للها دفك روكش نكفخوغم سايتنس نلمع ،ديروم دفك ،نكفرت .رتيكس ملاع ناد يسنءام ، للها دفك روكشرب اراخ هوتنوخ نراس غبموس 137136 .مهف ناد خاب .سيلوت ناد غخنيب ،نكار نغد ماس-اماسرب .روكشرب غي غروأس ياس .قميس يارانس تاوب 1 2 3 روكش نيترغف ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ ____________________________________ روكش ليلد12 رتيكس ملاعيسنءام  للها روكشرب اراخ تمعننغليباراخنغيتنفك نداب هوبوت تحيصةلاص سايتنس ____________"ِِلله ُدْمَحْلا" توبثم حلاص لمع نكاجرغم نيجار ____________ روكشرب غي غروأس ياس 1 2 .فركس وكوب1  للها تمعن ستا روكش يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض بدابدا 139138 .ستأد يتيؤيتكا نكنلاجنم ديروم غيبميب .ِِلله ُدْمَحْلا توبثم نغد  للها دفك روكش نكظفلم اراچ ديروم يتحيصن .سلك نفداهد اجرك ليصاح نكغتنبمم قوتنوا ديروم نكقلاض .ستأد يتيؤيتكا نكنلاجنم ديروم غيبميب .نيراهس نفوديهك ملاد روكشرب فيسنوك نكتيءاغم ديروم غيبميب 6.3.3 6.3.4 6.3.5 6.3.1 6.3.2 6.3.3 6.3.5 تينوا .خاب ناد يتاهرف 1 .مهف ناد خاب 2  للها لوسر ةّنس نكاتنيخ .ةّنس توكيا سايتنس يلاين يهيساغم فاب وبيا ةروع فوتونم نكانوضغم نناك نغات نكغوبوهغم ميحرلا ةلص فابوبيا دفك يتقبرب ناءرقلا خابمم نكربموسرب غي وتاوسس ملاد  دمحم يبن دفرد ،نتاوبرف ،نفخوا قوتنب غي قلخا اترس تفيص هيلوا نكاتيربد .ادنيضب تباحص  للها لوسر ةّنس نيترغف حلاص قنا يداجنم ناءرقلا خابمم اوت غروا يتمرحغموملع توتنونم ڤكاچرب قيءاب ٢اراكرڤ ؟ةّنس نكوب نغد ةّنس نلمع نءاذيبرف هكافا نهيسربك ضاجنم ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ) 7:59 رشحلا ةروس ( نكيربد غي فا :ثدوصقم ،هلاميرت كم ،ومادفك لوسر كم ،ثغرلاد غي فا ناد ...هلنكلضغيت اتون وروض اتون وروض بدا 141140يتيؤيتكا وكوب 136 يتيؤيتكا وكوب 134 .لوتب نغد ثدوصقم ناد يلقن ليلد خابمم ديروم غيبميب .نيراهس نفوديهك ملاد ةّنس نلمع غتنت نراس غبموس 6.4.26.4.1 .ديروم دفك ةّنس نيترغف نكسلج . للها لوسر ةّنس نلمع نغد ثنكتيءاك ناد ربمض غتنت نكغخنيب .تغيا ناد خاب 3 .لمع ناد خاب 4 هيلوا نكيافمسد غي  دمحم يبن نتاوبرف لااضس .ادنيضب تباحص اراف ،نهوروس قوتنب ملاد  دمحم يبن نفخوا اومس . نقلاض اترس نغرلا :ت اكرب وايلب اواهب  ةشئاع دڤرد نكتياورد نغد نكلاومم كوس  للها لوسر ثهوضغوسس .يخوسرب ناد توساك ياكامم كيتك نناك اتوضغا )هيلع قفتم( رغدنم هلت وكا ثاتاك  ةَماَمُأ وُبَأ دفرد اومس وماك هلقدنه " ،ادبسرب  للها لوسر غتاد نكا تيا ناءرقلا ثهوضغوسس ،ناءرقلا خابمم خابمم غي غروا دفك ةعافش نكيربمم ةمايق يراه دف ."ثمكاح-موكح نغد لمعرب ناد )ملسم ناد يراخبلا ةياور( رغدنم وكا : بَهَو ْنِب ةَثِراَح دفرد وهاتيربمم وكا هكوهام ،ادبسرب  للها لوسر هلايا تيا كيرم ؟كارن ٢يلها هكافايس وماك دفك لوفموغم كوس ،غوبموس ،لاافك سرك غي غروا .نقيءابك قوتنوا ثنكاجنلبمم كوس قديت يفاتت اتره )ملسم ناد يراخبلا ةياور( اواهب نكاتيرخنم  كلام نب سنأ هيبلرت ناد يريد هدنرم سايتنس  للها لوسر يءافموجد غي فايسس دفك ملاس يربمم ولوهد .٢قناك نوفولااو )ملسم ناد يراخبلا ةياور( نتاوبرف ةّنسنءاتاكرف ةّنس نناك اتوضغا نكاماتوغمناءرقلا خابمم نهيبلك يريد ضغب ناد غوبموس تفيص نكهوءاج يريد هدنرم يضيض قوسوضغم 11 2 2 3 :تاكرب وايلب اواهب  ةَفْيَذُح دڤرد نكتياورد ادنيضب ،روديت دفرد نوغاب لايبافا  للها لوسر .يضوس وياك واتا كاوس نكانوضغم نغد ثيضيض قوسوضغم )ملسم ناد يراخبلا ةياور( اتون وروض اتون وروض بدابدا 143142يتيؤيتكا وكوب 137 يتيؤيتكا وكوب 137 6.4.46.4.4 قوتنب ملاد نءات اكرف كيفسا ةّنس يمهمم قوتنوا ديروم غيبميب .نكقلاض ناد نهوروس .نيراهس نفوديهك ملادد ةّنس نكلمعغم قوتنوا ديروم نكقلاض .ةّنس نلمع نغد ثنكتيءاك ناد ديروم دفك ثيدح موهفم نكغرت .ةعيرشرب فوديه نكلمعغم ديروم نكقلاض .مهف ناد خاب 5  للها لوسر ةّنس نكلمعغم نغيتنفك نءاتنيخك يتقوب يداجنم . للها لوسر دفك ةعافش تفادنم .ةريخأد  للها لوسر نكوك لام دفرد ردنيهرت .يءاكرومد غي ار اكرف تموا قوتنبمم .ايلوم يدابيرفرب هيبل يريد نكيداجنم .ةدابع ملاد ةماقتسارب 1 2 3 4 5 . للها لوسر ةّنس نيترغف توبس .ثدوصقم ناد يلقن ليلد خاب .نتاوبرف ةّنس نغد نءاتاكرف ةّنس اراتنا نءاذيبرف نكغخنيب ملاد نكلمعد هيلوب غي  للها لوسر ةّنس نكغخنيب .هوابد يساوتيس 1 2 3 4 نغليبةّنس نلمع 1ةروع فوتونم 2___________ 3___________ 4___________ 5___________ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ )7:59 رشحلا ةروس( كم ،ومادفك لوسر نكيربد غي فا :ثدوصقم ...هلنكلضغيت كم ،ثغرلاد غي فا ناد ،هلاميرت  لله لوسر ةّنس نغد لمعرب غي غروا .ايلوم قلخارب هيبل ثنكيداجنم نكا نسومور يراتسب ادنيم 6 اتون وروض اتون وروض بدابدا 145144يتيؤيتكا وكوب 138 6.4.1 6.4.2 6.4.4 6.4.5 .ستأد يتيؤيتكا نكنلاجنم ديروم غيبميب .نراس غبموس يربمم قوتنوا ديروم وتنب .ةّنس نكلمعغم ناد يمهمم قوتنوا ديروم غيبميب .نفوديهك ملاد نكلمعد هلت غي ةّنس نلمع نكاتيرخنم ديروم اتنيم 6.4.4 6.4.5 ةّنس ارابمك ةّنس نيترغف نكسلجنم يلقن ليلد اترسرب نغيتنفك نكسلجنم نكلمعغم نفوديهك ملاد ةّنس نءاتاكرف ةّنس نكغرنم ٢هوتنوخ نكيربمم ناد نغچنيبرڤ قوجات نتاوبرف ةّنس نكغرنم ٢هوتنوخ نكيربمم ناد يتيؤيتكا نءاناسقلف اراچ .نيسيتسد كيرم نكتفمت ناد نلوفموك فاربب دفك ديروم نكهيضا .نكياسلسد ناد نكغخنيبد قوتنوا نسضوت وتاس تفادنم نلوفموك فايتس :نغخنيبرف سفلس .٢غيسام نيسيتسد وضغونم نكا يلها غروأس .نيءلا نيسيتسك قرضرب نكا نيءلا غي يلها .غتاد غي نلوفموك دفك نغخنيبرف ليصاح نكغرنم نكا لضغيت غي يلها :نيسيتس فايتس دفرد هيلوارفد هدوس تمولعم اومس لايبافا . ٢غيسام نيسيتسد لاومس لوفموكرب .لضغيت غي يلها دفك لاومس نغرنف تاوب .هيلوارفد غي غيتنف يسيا تتاخ 1 2 3 5 4 اتون وروض بدا 146 .ديروم نءاساوغف نكفتنمم قوتنوا نغخنيبرف كيفوت نكياضابلف

kssm_Sains_1Z_KtZR42Mnbt4qPN9DTer5sjHxTEMGUr.pdf

kssm_PendidikanSyariahIslam_1oO98bZaNNoo7zxAIx1Uio1wLCTbDgN2e.pdf

Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner

kssr_Sejarah_1B3kfCiG3C6gZ9j0XjPxC85tM-WcnWv4E.pdf

MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY

kssr_PendidikanMuzik_1n_gaPT7H06b3muVRDO7StM0yC2OgSPZH.pdf

MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY MANAGER HEIJI - PERSONAL USE ONLY

kssm_Usuluddin_1W58-NZq8zXz_NPVvLAu95DKlB2PFHCOd.pdf

يلع نب يرفس دمحم روتكدلا ميلع نب ريمزأ ينارلا دبع نب هاش دمحأ i ِنْيِّدلا ُلْوُص�ُأا دحرب نيريدنس وريب ڬلات 2017 ِةَعِباَّرلاِةَنَّسلِلنتكڠيت4 ريرحتفيلأت مسرينفلا ميمصتلا ُلِماَكَتُمْلا ُّيِنيِّدلا ُجَهْنَمْلاُلِماَكَتُمْلا ُّيِنيِّدلا ُجَهْنَمْلا يركش دمحم نب لداع يحتف دمحأ موس دمحم تنب ةهيزنلا رونيلع ناو تنب ةيزور ناو نيدلا لامج تنب يتايلح رون نءاڬرهڠڤ ماساجرك نكتبيلم نيا س کيت وكوب نتيبرنڤ هيساك اميرت ناد نءاڬرهڠڤ ڠولاكس .قهيڤ قپاب :تبيلرت ڠي قهيڤ اومس دڤك نكوجوتد • كوم فورڤ نقيءابهبمنڤ ساوكنتواج نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس .ايسيلم نقيديدنڤ • كوم فورڤ نلوتبمڤ نقميپڤ ساوكنتواج نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس .ايسيلم نقيديدنڤ • ،اريماك ايدس هخسن نقميپڤ ساوكنتواج نقيديدنڤ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب .ايسيلم • نيڬاهب ناد س کيت وكوب نيڬاهب 2ياواڬڤ نقيديدنڤ نيرتنمك ،مولوكيروك ننوڠابمڤ .ايسيلم 0108 : وكوب يريس روبمون 2017 ماترڤ نقتيچ ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك c قديت نيا وكوب ملاد نهاب 2نام .اراهيلڤرت اتڤيچ قح هيلوب ڠي اراچ ملاد نڤميسد ،لاومس نكتيبرتد نكرنبد قوتنب ڠرابس ملاد نكهدنيڤد نوڤواتا يڬلا نكانوڬرڤد ،لكيناكيم ،کينورتكيليا اراچ نڠد قياب ،اراچ واتا نرنبك اڤنت نمقرڤ اراچ نڠد نوڤوهام لاومس نربمڬڠڤ نيرتنمك ،ايسيلم نرجلاڤ هراڠڤ اوتك دڤرد ولوهد هيبلرت ناريكرڤ دڤك قولعترت نڠيدنورڤ .ايسيلم نقيديدنڤ .مويرارونوه واتا يتليور :هيلوا ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك قوتنوا نكتيبرتد .د .س وريب ڬلات ،5/2a دس ،ڬابمت نلاج ،28 روبمون ،کراڤ لايرتسودنيا اراسنماد يرس .روڤمول لااوك 52200 03-62754070 :ليت 03-62754110 :س کف www.telagabiru.com.my :بيو نملا :فورح روتا ناد قتل کير يلع ناو تنب ةيزور ناو نيدلا لامج تنب يتايلح رون Lotus linotype :س کيت ڤيات کوم ت نيوڤ 18 :س کيت ڤيات کوم زياس :هيلوا قتيچد ،دحرب نيريدنس قتيچ يناهيت ،15 ياج بس نلاج ،1 روبمون ،ياج بس يرتسودنيا نمات ،هولوب ياڠوس 47000 .ناسحلإا راد روڠلاس 978-967-388-328-8 .ن.ب.س.ا 2017 .م.ڤ.ک ريدقتو ركص� ةملك هدبع ادَّمحم نأا دهش�نو ،هل كيرش� لا هدحو للها لاإا هلإا لا نأا دهش�ن .نيملاعلا ِّبر لله دمحلا مهل نيعباتلاو هجاوزأاو هباحش�أاو هلآا ىلعو ،ريخلا س�اَّنلا مِّلعم ىلع ملاَّش�لاو ةلاَّش�لاو .هلوش�رو .نيدلا موي ىلإا ناش�حإاب ،دعب امأا ينيدلا جهنملا ىلع رَّرقملا باتكلا فيلأات عورش�م مامتإلا اناده يذلا للها دمحن نأا انل يغبني هنإاف نم لك نم ةلاَّعف ةكراش�مب عش�اوتملا لمعلا اذه زاجنإا ىلإا اندعش�يو .ةيزيلاملا ميلعتلا ةرازول لماكتملا .مكيديأا نيب يذلا باتكلا رادش�إلا لمعلا اذه يف مهاش� يلع نب يرفش� دمحم ذاتش�ألاا ماركلا نيفلؤوملل ريدقَّتلاو ركّش�لا ليزج مّدقن ،ةش�رفلا هذه يف عورش�ملا اذهل مهئادأا نش�ح ىلع ينارلا دبع نب هاش� دمحأا ذاتش�ألااو ميلع نب ريمزأا ذاتش�ألااو .بوؤودلا لمعلا ناش�حإاو داوملارايتخا يف روكش�ملا مهداهتجاو اذه ةرادإا يف ةيزيلاملا ميلعَّتلا ةرازو ىدل ررقملا باتكلا ةنجل رود ردقن نأا ىش�نن لاو ءاش�عأارئاش�ل كلذكو .ةرازولا ىدل ةعجارملاو ةبقارملا ةنجل ءاش�عأا عيمجو لَّش�فملا عورش�ملا اذه يف مهاش� نم ّلكو ةرادإلااو مش�ّرلاو يّنفلا ميمش�َّتلاو حيحش�َّتلا ةنجل نم ةكرش�لا يف ذيفنَّتلا .روكش�ملا مكزاجنإاو مكبش�ك ىلع مكنم للها لبقت .لاجملا انع س�راو نيدلا موي ىلإا ناش�حإاب مهل نيعباتلاو هبحش�و هلآا ىلعو دمحم انديش� ىلع كرابو للها ىلش�و .نيملاعلا بر لله دمحلاو نيمحارلا محرأا اي كتمحرب مهعم وريب ڬلات iii 1 2 3 4 5 6 7 8 ينملعمـلا لامآا ققحو ،اًروكش�م مهَيْعش� اودجوف للها ةعاطل ةبلَّطلاو ينملعمـلا قفو يذَّلا لله دمحـلا ىلع همَعن نم لبش�أاو ،اًروفغم مهُرْزِو حبش�أاف ينبئاَّتلل همرك طاش�ب طش�بو ،اًروفوم ًءاطع مهحنمف للها ةمـحرب ،نيدش�اقلا ةنش�لأا لاؤوُّش�لل قلطأاو ،ينبغارلل هانغ رهظأاو ،ينبلاَّطلل بابلا حتف يذلا هناحبش� ،اًريزغ ًلاباو ينبلاَّطلا اندّيش� نأا دهش�أاو .ريدق ءيش� ّلك ىلع وهو دمحـلا هلو كلمـلا هل ،هل كيشر� لا هدحو للها لاإا هلإا لا نأا دهش�أاو هّدو نم هلاوأا امـب للها هافطش�ا يذّلا هبيبحو هقلخ نم هيفش�و هلوش�رو للها دبع ادَّمحـم انعيفش�و انبيبحو س�راو نيدلا موي لىإا ناش�حإاب مهعبتاو هتيادهب ىدتقاو هتّنش�ب كش�مـتو هجهن ىلع راش� نمو هباحش�أاو هلآا ىلعو .ينمحارلا محرأا اي كتمحرب مهعم انع يذ لماك بّذهم حـلاش� قَّتم نمؤوم مـلاع ناش�نإا جارخإا ،نيِّدلا لوش�أا ةدام نم ةياغف في ةودق ةَّنُّش�لاو نآارقلا لعجـي اَّمـم نيِّدلا لوش�أا ىلع بعوتش�م ةقئاف تاراهمو ةيلاع تاءافك .ةرخآلااو اينُّدلا يـف حاجَّنلا قيقحتل مهتايح ،ةَّيش�يئر ماش�قأا ةش�مـخ نم ةعباَّرلا ةنَّش�لل نيِّدلا لوش�أا ةدامـل ُلماكتمـلا ُّيـنيِّدلا جهنمـلا نّوكتي .قلاخألااو ةيرِّش�لاو ثيدحـلاو يرش�فَّتلاو ديحوَّتلا مش�ق يهو .اهـب كش�مَّتلاو اًكولش�و اًجهنم ةحيحَّش�لا ةَّيملاش�إلاا ةديقعلاب ينقيلاو مهفلا .نآارقلا يرش�فت نم ةَّماعلا طباوَّش�لا راطإا يـف ةراتخمـلا ةينآارقلا تايآلاا مهف .ًةَحيحش� ًةءارق ةراتخمـلا ثيداحألاا ةءارق .اًحيحش� اًظفح ةراتخمـلا ةَّيوبَّنلا ثيداحألاا س�عب ظفح .اهـب لمعلاو اهيناعمو ةَّيوبَّنلا ثيداحألاا مهف .اهبرعب لمعلاو ةباحَّش�لا س�عب ةايحو ةَّيوبَّنلا ةيرِّش�لا مهف .ةايحـلا يـف اهقيبطتو بادآلاا س�عبو ةَّيملاش�إلاا قلاخألاا مهف .اهـب لمعلاو حيحَّش�لا فوش�َّتلا س�اش�أا مهف ُةَمِّدَقُمـْلا :ةيتآلا رومألا نم بلاُّطلا نَّكمتي نأا باتكلا اذه عص�و نم ُّيص�يئرلا فدهـلاو مادختساب ميلعَّتلا ةَّيلمع هتلوازم ءانثأ ةَّيبرعلا ةغُّللا مادختسا مِّلعمـلا نم ىجري : اهمـهأ نمو ةنَّيعمـلا سيردَّتلا قرط ةيئاش�قتش�لاا / ةيئارـقتش�لاا ةيش�ايقلاو1 2مِّلعمـلا ىلع ُزَكْرَمَتُمـلا 3ذيملاتلا ىلع ُزَكْرَمَتُمـلا 9ءاكذلا دّدعت ةيرظن 8ةيلبقتش�مـلا ةش�ارّدلا 7يـتاَّذلا ميظنَّتلا 6يـتاَّذلا مُّلعَّتلا 5يـناقتإلاا مُّلعَّتلا 4يقايِّش�لا مُّلعَّتلا باعلألاا ةش�قانمـلا راودألاا ليثمـت تابيردَّتلا ةَّش�قلا دشر� عوشر�مـلا باوجـلاو لاؤوُّش�لا ليثمَّتلا ةرظانمـلا تلاكش�مـلا ّلح راوحـلا يلمعلا نايبلا ةاكاحمـلا ةرايِّزلا يـنهذلا فش�علا فادهلأا قيقحتل ةنَّيعم رومأ تاذ ةمَّظنم ةطشنأ وأ تاوطخ يه ةَّيميلعَّتلا ةقيرَّطلاو :اهِّمـهأ نمو .دَّدحـم تقو يـف ةِّيملعَّتلا 1611 2712 3813 4914 51015 v iv ةيوبنلا ةنسلاو مـيركلا نآرقلا نم ليلدلا ركذ ُتاَبْيِرْدَّتلا ءيشلا موهفمو ةيهام ركذ صئاصخـلاو ماسقلأا نايب ةيلمعلا تاقيبطتلاو مكحـلاو ةيوبنلا ثيداحلأاو ةينآرقلا تايلآا ةءارق اهراثآو ءيشلاب ةقلعتمـلا روملأا حيضوت ةبلَّطلا دعاستل زومرلا ضعبب باتكلا اذه نيعتسيو :ةيـتلآاك يهف هتايوتحـم مهف ىلع ةراتخمـلا تاملكلا يـناعم ركذ ايلعلا ريكفتلا ةراهم تامولعملاو تاركذتلا ةدئازلا اهتاعطق يف ةرّرقمـلا ثيداحلأا ظفح ةيوبنلا ثيداحلأاو ةينآرقلا تايلآل زجوم حرش عوضوم لك نم ةماعلا تادافتسلاا ركذ ملعتلا رايعم ةعيرسلا ةباجتسلاا زمر ةنونسملا ةيعدلأا vii vi ُتاَيَوَتْحُمْلا ِدْيِحْوَّتلا ُباَبِدْيِحْوَّتلا ُباَب ِدْيِحْوَّتلا ُباَب ِرْيِسْفَّتلا ُباَب 1420 26 ِتاَّيِعْمَّسلاِب ُناَمْيِْلا :ُلَّوَْلأا ُسْرَّدلا 1،1 3ِتاَّيِعْمَّسلا ُفْيِرْعَت1،1،1 3ِتاَّيِعْمَّسلا ىَلَع ُلْيِلَّدلا1،1،2 ِةَكِئَلَمْلاِب ُناَمْيِْلا :ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا1،2 7ِةَكِئَلاَمْلا ُفْيِرْعَت1،2،1 7ْمُهُفِئاَظَوَو ِةَكِئَلاَمْلا ُءاَمْسَأ1،2،2 8ِّنِجْلاَو ِةَكِئَلاَمْلا َنْيَب ُقْرَفْلا1،2،3 ِخَزْرَبْلاِب ُناَمْيِْلا :ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا1،3 11ِخَزْرَبْلا ُفْيِرْعَت1،3،1 11ِخَزْرَبْلا ىَلَع ُلْيِلَّدلا1،3،2 12ِهِب ُقَّلَعَتَي اَمَو ِخَزْرَبْلا ُلاَوْهَأ1،3،3 ِةَماَيِقْلا ِمْوَيِب ُناَمْيِْلا :ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا1،4 15ِةَماَيِقْلا ِمْوَي ُفْيِرْعَت1،4،1 15ِةَماَيِقْلا ِمْوَي ُتاَمَلاَع1،4،2 16اَهُبَرُكَو ِةَماَيِقْلا ِمْوَي ُلاَوْهَأ1،4،3 ِثْعَبْلا ِمْوَيِب ُناَمْيِْلا :ُسِماَخْلا ُسْرَّدلا1،5 21ِثْعَبْلا ِمْوَي ُفْيِرْعَت 22 ِمْوَيِب ُقَّلَعَتَت يِتَّلا ِرْوُمُْلأا ُضْعَب :اَهُتَّلِدَأَو ِثْعَبْلا ُباَسِحْلا • ُناَزْيِمْلا • ُطاَرِّصلا • ُراَّنلاَو ُةَّنَجْلا • ِنآْرُقْلا ِمْوُلُع ُةَأْشَن :ُلَّوَْلأا ُسْرَّدلا2،1 27ِنآْرُقْلا ِمْوُلُع ُفْيِرْعَت2،1،1 27:يِف ِنآْرُقْلا ِمْوُلُع ُةَأْشَن  ِهَّللا ِلْوُسَر ِدْهَع • ِةَباَحَّصلا ِرْصَع • ِعِباَتَو َنْيِعِباَّتلا ِرْصَع • َنْيِعِباَّتلا ُيْحَوْلا :ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا2،2 32ًةَغُل ِيْحَوْلا ُفْيِرْعَت اًحَلاِطْصاَو 2،2،1 32ِيْحَوْلا ِلْوُزُن ُةَّيِفْيَك2،2،2 33:ِيْحَوْلا ِباَّتُك ُمِجاَرَت ٍتِباَث ُنْب ُدْيَز • َناَيْفُس ْيِبَأ ُنْب ُةَيِواَعُم • ٍبْعَك ُنْب ُّيَبُأ • ِصاَعْلا ُنْب وُرْمَع • 2،1،2 2،2،3 ِنآْرُقْلا ِةَباَتِك ُةَأْشَن :ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا ِهِعْمَجَو 2،3 37:يِف ِنآْرُقْلا ِةَباَتِك ُةَأْشَن  ِّيِبَّنلا ِدْهَع • ِةَباَحَّصلا ِدْهَع • َنْيِعِباَّتلا ِدْهَع • ُةَّيِنَدَمْلاَو ُةَّيِّكَمْلا ُتاَيْلآا :ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا2،4 42ِةَّيِّكَمْلا ِتاَيْلا ُفْيِرْعَت ِةَّيِنَدَمْلاَو 2،4،1 42ِةَّيِّكَمْلا ِتاَيْلا ِةَفِرْعَم ُدِئاَوَف ِةَّيِنَدَمْلاَو 2،4،2 43ِةَّيِّكَمْلا ِتاَيْلا ُتاَزِّيَمُم ِةَّيِنَدَمْلاَو 2،4،3 44ِةَّيِنَدَمْلاَو ِةَّيِّكَمْلا ِرَوُّسلا ُدَدَع ِةَلِثْمَْلأا َعَم 2،4،4 2،3،1 ِرْيِسْفَّتلا ُباَبِرْيِسْفَّتلا ُباَب 41 ix viii ix 75 ِنْيَتَيْلا َنِم ُداَفَتْسُي اَم2،9،5 ُةَقِرَّسلا :ُرِشاَعْلا ُسْرَّدلا2،10 78ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيْلا ُةَءاَرِق ًةَدَّوَجُمَو 78ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا يِناَعَم2،10،2 79لااَمْجِإ ِةَيْلا ُحْرَش2،10،3 79ِةَقَِّسلا ُمْوُهْفَم2،10،4 80ِةَقِرَّسلا ُمْكُح2،10،5 81ِةَبْوَّتلا ىَلِإ ُةَجاَحْلا2،10،6 81ِةَيْلا َنِم ُداَفَتْسُي اَم2،10،7 91 ِثْيِدَحـْلا ُباَب ِثْيِدَحْلا ِمْوُلُع ُخْيِراَت :ُلَّوَْلأا ُسْرَّدلا ُهُتَمِّدَقُمَو 3،1 85ِثْيِدَحْلا ِمْوُلُع ُمْوُهْفَم3،1،1 86ِثْيِدَحْلا ِمْوُلُع ُةَأْشَن3،1،2 88ِثْيِدَحْلا ِمْوُلُع ُعْوُضْوَم3،1،3 88ِثْيِدَحْلا ِمْوُلُع ُةَّيِّمَهَأ3،1،4 89ِمْوُلُع ْيِف ِتاَفَّنَصُمْلا ُضْعَب ِثْيِدَحْلا 3،1،5 ِمْوُلُع ْيِف ٌتاَحَلِطْصِا :ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا ِثْيِدَحْلا3،2 92ِةَّنُّسلاَو ِثْيِدَحْلا ُفْيِرْعَت ِرَثَْلأاَو ِرَبَخْلاَو 3،2،1 93ِةَّنُّسلاَو ِثْيِدَحْلا َنْيَب ُقْرَفْلا ِرَثَْلأاَو ِرَبَخْلاَو 3،2،2 94ِثْيِدَحْلاَو ِنآْرُقْلا َنْيَب ُقْرَفْلا ِّيِسْدُقْلا ِثْيِدَحْلاَو ِّيِوَبَّنلا 3،2،3 ْيِف ُلْيِوْأَّتلاَو ُرْيِسْفَّتلا :ُسِماَخْلا ُسْرَّدلا ِرْيِسْفَّتلا ِمْلِع 2،5 47ِلْيِوْأَّتلاَو ِرْيِسْفَّتلا ُمْوُهْفَم2،5،1 48ِرْيِسْفَّتلا ِمْلِع ِةَساَرِد ُةَّيِّمَهَأ2،5،2 48ِلْيِوْأَّتلاَو ِرْيِسْفَّتلا ُطْوُرُش2،5،3 49ِرِّسَفُمْلا ُباَدآ2،5،4 ِرْيِسْفَّتلا ُماَسْقَأ :ُسِداَّسلا ُسْرَّدلا2،6 52 ُرْيِسْفَّتلاَو ِرْوُثْأَمْلاِب ُرْيِسْفَّتلا :ْنِم ِيْأَّرلاِب ٍمْوُهْفَم • ٍةَأْشَن • ٍطْوُرُش • 57ِرْوُثْأَمْلاِب ِرْيِسْفَّتلا ُرَدْصَم2،6،2 57ِيْأَّرلاِب ِرْيِسْفَّتلا ُماَسْقَأ2،6،3 ِساَّنلا يِدْيَأ ْنِم ُداَسَفْلا :ُعِباَّسلا ُسْرَّدلا2،7 60ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيْلا ُةَءاَرِق ًةَدَّوَجُمَو 2،7،1 60ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا يِناَعَم2،7،2 61لااَمْجِإ ِةَيْلا ُحْرَش2،7،3 62ِداَسَفْلاِب ٌمْوُهْفَم2،7،4 62ِداَسَفْلا ُعاَوْنَأ2،7،5 63ِداَسَفْلا ُباَبْسَأ2،7،6 63ِةَيْلا َنِم ُداَفَتْسُي اَم2،7،7 ُةَوْشَّرلا :ُنِماَّثلا ُسْرَّدلا2،8 66ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيْلا ُةَءاَرِق ًةَدَّوَجُمَو 66ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا يِناَعَم2،8،2 67لااَمْجِإ ِةَيْلا ُحْرَش2،8،3 67اَهُمْكُحَو ِةَوْشَّرلا ُمْوُهْفَم2،8،4 68ِةَوْشَّرلا ُعاَوْنَأ2،8،5 68ِةَوْشَّرلا ُرْوُرُش2،8،6 68ِةَيْلا َنِم ُداَفَتْسُي اَم2،8،7 اَنِّزلاَو ِلاَفْطَْلأا ِلْتَق ُعْنَم :ُعِساَّتلا ُسْرَّدلا 2،9 71ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِنْيَتَيْلا ُةَءاَرِق ًةَدَّوَجُمَو 71ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا يِناَعَم2،9،2 72لااَمَجِإ ِنْيَتَيْلا ُحْرَش2،9،3 72:ِنْيَتَيْلا ُرِواَحَم ىَلاَعَت ِهِلْوَق ُمْوُهْفَم• ﭼ ﭼ ﭻ ﭺ ﭽ ىَلاَعَت ِهِلْوَق ُمْوُهْفَم• ﭼﮌ ﮋ ﮊ ﭽ اَنِّزلا ُرْوُرُش 2،6،1 2،8،1 2،9،1 2،9،4 2،10،1 ِلاَفْطَْلأا ِيْمَر ُباَبْسَأ•• " ْمِهِلْتَقَو ِثْيِدَحـْلا ُباَب xi x ِدُّدَعَت ُثْيَح ْنِم ُثْيِداَحَأ :ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا ْيِواَّرلا3،3 97ِرِتاَوَتُمْلا ِثْيِدَحْلا ُفْيِرْعَت ِداَحْلاَو 3،3،1 97ِرِتاَوَتُمْلا ِثْيِدَحْلا ُتاَزِّيَمُم ِداَحْلاَو 3،3،2 98 ِثْيِدَحْلاِب ِجاَجِتْحِلاا ُحْرَش ِداَحْلاَو ِرِتاَوَتُمْلا 3،3،3 ِةَجَرَد ُثْيَح ْنِم ُثْيِداَحَأ :ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا ْيِواَّرلا3،4 101ِحْيِحَّصلا ِثْيِدَحْلا ُفْيِرْعَت ِفْيِعَّضلاَو ِنَسَحْلاَو 3،4،1 102 ِحْيِحَّصلا ِثْيِدَحْلا َنْيَب ُقْرَفْلا ِفْيِعَّضلاَو ِنَسَحْلاَو 3،4،2 103ِلْوُبُقْلا ُثْيَح ْنِم ُثْيِدَحْلا ِّدَّرلاَو 3،4،3 ُعْوُضْوَمْلا ُثْيِدَحْلا :ُسِماَخْلا ُسْرَّدلا3،5 107ِعْوُضْوَمْلا ِثْيِدَحْلا ُمْوُهْفَم ُهُتَلِثْمَأَو 3،5،1 107 ِعْوُضْوَمْلا ِثْيِدَحْلا ُرْوُهُظ3،5،2 108ِثْيِدَحْلا ِةَفِرْعَمِل ُطِباَوَض ِعْوُضْوَمْلا 3،5،3 108ِثْيِدَحْلاِب ُلَمَعْلاَو ُلْوَقْلا ِعْوُضْوَمْلا 3،5،4 ِهَّللا ُةَرْطِف :ُسِداَّسلا ُسْرَّدلا3،6 111ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحْلا ُةَءاَرِق3،6،1 111ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم3،6،2 112لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَش3،6،3 112ُثْيِدَحْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم3،6،4 113اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحْلا ُظْفِح3،6،5 ِهَّللا ِّلِظ ْيِف ٌةَعْبَس :ُعِساَّتلا ُسْرَّّدلا3،9 126ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحْلا ُةَءاَرِق3،9،1 126ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم3،9،2 127لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَش3،9،3 128ُثْيِدَحْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم3،9،4 128اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحْلا ُظْفِح3،9،5 ِمْلِعْلا ِبَلَط ىَلَع ُّثَحْلا :ُرِشاَعْلا ُسْرَّدلا3،10 131ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحْلا ُةَءاَرِق3،10،1 131ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم3،10،2 132لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَش3،10،3 132ُثْيِدَحْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم3،10،4 133اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحْلا ُظْفِح3،10،5 ِةَرْيِّسلا ُباَب ِّيِمَلْسِْلا ِخْيِراَّتلاَو ِةَرْيِّسلا ُباَب ُةَّيِساَّبَعْلا ُةَلْوَّدلا :ُلَّوَْلأا ُسْرَّدلا4،1 137ِةَّيِساَّبَعْلا ِةَلْوَّدلا ُةَأْشَن4،1،1 138ِةَلْوَّدلا ِءاَفَلُخ ُلِسَلاَس ِةَّيِساَّبَعْلا 4،1،2 139 148 ِةَّيِمْلِعْلا ِتاَكَرَحْلا ُةَأْشَن :ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا َنْيِّيِساَّبَعْلا ِءاَفَلُخْلا ِرْصَع ْيِف 4،2 147 ِةَأْشَن ْيِف ُةَسْيِئَّرلا ُلِماَوَعلا :ِةَّيِمْلِعْلا ِتاَكَرَحْلا ِةَمْكِحْلا ُتْيَب • ُةَّيِمْلِعْلا ُتَلااَجَمْلا • اَيِجْوُلْوُنْكِّتلاَو ُمْوُلُعْلا • ِتاَّيِضاَيِّرلاَو ِّبِّطلا ُلْثِم ِةَسَدْنَهْلاَو ِكَلَفْلاَو 4،2،1 ِةَذِباَهَج ِرَهْشَأ ْنِم :ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا َنْيِمِلْسُمْلا ِءاَمَلُع 4،3 156 ِءاَمَلُع ِةَذِباَهَج ِرَهْشَأ ْنِم ُماَمِْلإا ُمُهَو َنْيِمِلْسُمْلا ُّيِلَبْنَحْلا ُماَمِْلإاَو ُّيِعِفاَّشلا اَنْيِس ُنْباَو ُّيِباَراَفْلاَو :ُّيِرَزَجْلاَو ُّيِمْزِراَوَخْلاَو ْمُهُتاَفِصَو ْمِهِب ُفُّرَعَّتلا • ْمُهُتَرْهُشَو 4،3،1 ِدُّجَهَّتلا ِةَلَص ُلِئاَضَف :ُعِباَّسلا ُسْرَّدلا3،7 116ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحْلا ُةَءاَرِق3،7،1 116ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم3،7،2 116لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَش3،7،3 117اَهُلِئاَضَفَو ِدُّجَهَّتلا ُةَلاَص3،7،4 118ُثْيِدَحْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم3،7،5 118اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحْلا ُظْفِح3،7،6 ِسِلْفُمْلا ُةَقْيِقَح :ُنِماَّثلا ُسْرَّدلا3،8 121ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحْلا ُةَءاَرِق3،8،1 121ِةَراَتْخُمْلا ِتاَمِلَكْلا يِناَعَم3،8،2 122لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَش3،8،3 122ُثْيِدَحْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم3،8،4 123اًظْفِح ِثْيِدَحْلا ُظْفِح اًحْيِحَص 3،8،5 ِءاَفَلُخْلا ِرَهْشَأ ْنِم ٌثَلاَث :َنْيِّيِساَّبَعْلا ٍرَفْعَج وُبَأ ُةَفْيِلَخْلا • ُرْوُصْنَمْلا ُدْيِشَّرلا ُنْوُراَه ُةَفْيِلَخْلا • ُنْوُمْأَمْلا ُةَفْيِلَخْلا • 4،1،3 xiii xii ِفاَفِّزلا ُباَدآ :ُلَّوَْلأا ُسْرَّدلا5،1 171ِفاَفِّزلا ُفْيِرْعَت5،1،1 171ِباَدآ ْنَع ُّيِلْقَّنلا ُلْيِلَّدلا ِفاَفِّزلا 172ِفاَفِّزلا ُباَدآ5،1،3 174ِفاَفِّزلا ْيِف ِةَّنُّسلا ِعاَبِّتا ُةَّيِّمَهَأ5،1،4 ِةَّيِجْوَّزلا ِةَرَشاَعُمْلا ُباَدآ :ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا5،2 177ِةَّيِجْوَّزلا ِةَرَشاَعُمْلا ُمْوُهْفَم5،2،1 177ِباَدآ ْنَع ُّيِلْقَّنلا ُلْيِلَّدلا ِةَّيِجْوَّزلا ِةَرَشاَعُمْلا 5،2،2 178ِهِتَجْوَز َعَم ِجْوَّزلا ُباَدآ ِهِسْكَعَو 5،2،3 ِدَلاْوَْلأا ِةَيِبْرَت ُباَدآ :ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا5،3 181ِدَلاْوَْلأا ِةَيِبْرَت ُمْوُهْفَم5،3،1 181ِةَيِبْرَت ِباَدآ ْنَع ُّيِلْقَّنلا ُلْيِلَّدلا ِدَلاْوَْلأا 5،3،2 182ِدَلاْوَْلأا ِةَيِبْرَت ُقُرُط5،3،3 ُةَدْوُمْحَمْلا ُتاَفِّصلا :ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا ُةَمْوُمْذَمْلاَو 5،4 185ِةَدْوُمْحَمْلا ِتاَفِّصلا ُفْيِرْعَت ِةَمْوُمْذَمْلاَو 5،4،1 186ِتاَفِّصلا ِنَع ُّيِلْقَّنلا ُلْيِلَّدلا ِةَمْوُمْذَمْلاَو ِةَدْوُمْحَمْلا 5،4،2 187ِقُّلَخَّتلا يِف ِءْرَمْلا ُةَلِزْنَم ِةَدْوُمْحَمْلا ِقَلاْخَْلأاِب ِةَمْوُمْذَمْلاَو 5،4،3 ُةَدْوُمْحَمْلا ُتاَفِّصلا :ُسِماَخْلا ُسْرَّدلا5،5 190 َعَم ِةَدْوُمْحَمْلا ِتاَفِّصلا ُضْعَب :ِلْيِلَّدلا ُقْدِّصلا • ُصَلاْخِْلإا • ُلْدَعْلا • ُةَناَمَْلأا • ِّنَّظلا ُنْسُح • 5،5،1 ُةَمْوُمْذَمْلا ُتاَفِّصلا :ُسِداَّسلا ُسْرَّدلا5،6 195 َعَم ِةَمْوُمْذَمْلا ِتاَفِّصلا ُضْعَب :ِلْيِلَّدلا ُبْذِكْلا • ُءاَيِّرلا • ُمْلُّظلا • ُةَناَيِخْلا • ِّنَّظلا ُءْوُس • 5،6،1 ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلأا ُباَب 184 ِقَلْخَْلأا ُباَب 5،1،2 xiv 1 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب ِتاَّيِعْمَّسلاِب ُناَمْيِ ْلا 1،1 ِةَكِئَلَمْلاِب ُناَمْيِ ْلا 1،2 ِخَزْرَبْلاِب ُناَمْيِ ْلا 1،3 ِةَماَيِقْلا ِمْوَيِب ُناَمْيِ ْلا 1،4 ِثْعَبْلا ِمْوَيِب ُناَمْيِ ْلا 1،5 1دحاو 3 2 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب دراولا َعْمَّسلا اهب ملعلا ُقيِرط َناك ام يه تايعمسلا .ٌلاَجَم هيف لقعلل سيل اَّمِم ِةَّنُّسلا وأ باتكلا يف ةثلاثنانثا ِتاَّيِعْمَّسلاِب ُناَمْيِْلا ىلع ةَّيرشبلا انساوحل ةردق لا ،ةيبيغ ملاوعب قَّلعتت رومأ تايعمَّسلا نأ ءاملعلا تبثأ :ىلاعت هلوق ليلدب ،اهتيفيك ةفرعم ﳀ ﲿ ﲾ ﲽ ﲼ ﲻﭽ ﳈ ﳇ ﳆﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳏ ﳎ ﳍﳌ ﳋ ﳊ ﳉ ﳗ ﳖ ﳕ ﳔﳓ ﳒ ﳑ ﳐ ﭼﳙ ﳘ )34 :31 نماقل ةروس( ِتاَّيِعْمَّسلا ىَلَع ُلْيِلَّدلا1,1,2 ُلَّوَْلا ُسْرَّدلا ِتاَّيِعْمَّسلا ُفْيِرْعَت1,1,1بيرع تايعمَّسلا ةفرعم اهكاردإ طاصرلا نازيملا يويلام بئاغ 2اراكرڤ لنڠم ڽيٴوهاتڠم طاصر ينتيت لمع نڠبميت تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت 1,1 كُّسمَّتلاو مهفلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .تايعمَّسلا فيرعت ركِذ 1،1،1 .تايعمَّسلا لىع ليلَّدلا نايَب 1،1،2 نأ لقعلا عيطتسي لا يتَّلا روملأا تايعمَّسلا طارِّصلاو حوُّرلا ِةَّيِفْيَكَك اهكاردإب َّلقتسي ريغو ةمايقلا مويو باسحلاو نازيملاو .كلذ ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم 5 4 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 ؟تايعمَّسلا يه ام أ .تايعمَّسلا لىع ليقَّنلا ليلَّدلا تاه ب .تايعمَّسلاب قَّلعتت يتَّلا روملأا ركذا ج ؟تايعمَّسلا روملأا ةفرعم لقعلا عيطتسي لا اذامـل د .ملسملا ريغل تايعمسلا روملأا نايب ةيفيك نع شقان ـه :ةئطالخا ةلملجا مامأ  ةملاعو ةحيحَّصلا ةلملجا مامأ  ةملاع ْعَض 2 أ ب ج د ـه .ملاسلإا ناكرأ نِم تايعمَّسلاب نمايلإا .ةَّيبيغ ملاوع ةفرعم ىلع ةيرشبلا انساوحل ةردق لا .ةرطفلا ةملاسو نمايلإا ةَّوق لىع ليلد بيغلاب نمايلإا .تايعمَّسلا روملأا نِم تسيل باسلحاو شرعلاو نازيلماو طاِّصرلا لاو قداَّصلا نم عماَّسلاب َّلاإ ذخؤت لا يتَّلا روملأا يه تايعمَّسلا .اهكاردإب لقعلا ُّلقتسي ٌّيعاجم لمع نِّيب َّمث .ةمايقلا موي باسحلاو شرعلاو نازيملاو طارِّصلا نع شقان .لصفلا مامأ اهنع 3 1 22 ةسمـخةعبرأ دقو .ةرطفلا ةملاسو ناـميلإا ةَّوق لىع ليلد تايعمَّسلا كلتبو بيغلاب ناـميلإاو :لىاعت هلوق كلذ نمو ،اًـميظع اًحدم بيغلاب نونمؤي نيذَّلا  هَّللا حدم ﱐ ﱏ ﱎ ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉﱈ ﱇﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﭽ ﭼ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ )3-2:2 ةرقبلا ةروس( تنترنلا عقوم https://www. youtube.com/ watch?v=_ Wm0ZXAmzUI هَّنلأ ،دشأ اًناميإ تايعمَّسلاب نمؤن كلذكو مهلامعأ ىلع هدابع بساحيس لجو زع لأس نيحف ،اًقيقد ًلادع اًباسح ةمايقلا موي :لاق ،ناميلإا نع  يبَّنلا ليربج ِمْوَيْلاَو ِهِلُسُرَو ِهِبُتُكَو ِهِتَكِئَلاَمَو ِهَّللاِب َنِمْؤُت ْنَأ ِهِّشرَو ِهِْيَخ ِرَدَقْلاِب َنِمْؤُتَو ِرِخلآا )ملسم هاور( ُتاَبْيِرْدَّتلا هتينادحوو ىلاعت هَّللا دوجوب نمؤن نحن ِّلكبو ءيش ِّلكب طيحملا هملعو هتردقو هَّنأب نمؤن امك ،ةليلجلا هتافص نم ٍةفص لا انلوقعب انَّنأ َّلاإ للاجو لامج ِّلك قوف َّزع هَّنلأ ،هتاذو هدوجو َفِّيكن نأ عيطتسن :لاق لجو ﱕﱔ ﱓﱒ ﱑ ﱐﭽ ﭼ ﱗ ﱖ )11 :42 ىروشلا ةروس( ُةَرِكْذّتلا ِةَكِئَلَمـْلاِب ُناَمْيِْلا ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا 1,2 كُّسمَّتلاو مهفلا 76 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب نوصعيلاو طقف ةنسح لاكشأب لُّكشَّتلا ىلع ةرداق ةينارون ةفيطل ماسجأ ةكئلاملا .نورمؤي ام نولعفيو مهرمأ ام هَّللا 1 3 5 7 9 2 4 6 8 10  ليبرج يحولا غلابإب لَّكوم كلم وه  ليئاكيم ملعيو .عرّزلاو رطملاب لَّكوم وه طقسي ام ددعو عرّزلا نم تبني ام رطملا تارطق نم  ليئارزع حاورلأا ضبقب لَّكوم كلم وه  ليفاسرإ روصلا في خفَّنلاب لَّكوم كلم وه ةمايقلا موي  ناوضر ةنجلا نزاخ وه  كلام راَّنلا نزاخ وه  ركنم مهروبق في دابعلا لأسي يذلا وه  يكن مهروبق في دابعلا لأسي يذلا وه  بيقر  ديتع ةباتكب رومأمـلا كلملا وه تائيسلا تانسحلا ةباتكب رومأمـلا كلملا وه ةعبسةتس 1,2,1ِةَكِئَلاَمـْلا ُفْيِرْعَت 1,2,2ْمُهُفِئاَظَوَو ِةَكِئَلاَمـْلا ُءاَمْسَأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ةكئلامـلا فيرعت ركِذ 1،2،1 .مهفئاظوو ةكئلامـلا ءامسأ ركِذ 1،2،2 .ّنجلاو ةكئلامـلا نيب قرفلا حيضوَت 1،2،3 ﲍ ﲌ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇﭽ :ىلاعت هَّللا لاق ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ ﲏﲎ ﭼخلا...ﲕ )285 :2 ةرقبلا ةروس( 9 8 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب :ينتيتلآا " ب " و " أ " ينتقرفلا ينب ام ْلِص 2 2 2 21  ليبرج  ليئاكيم  ليئارزع  ليفاسرإ  ناوضر  كلام  يكنو ركنم  بيقر  ديتع أ .حاورلأا ضبقب لكوم كلم وهف .ةمايقلا موي روصلا يف خفنلاب لكوم كلم وهف .مهروبق يف دابعلا نلاأسي ناذللا امهف .تانسحلا ةباتكب رومأملا كلملا وهف .تائِّيَّسلا ةباتكب رومأملا كلملا وهف .ةنجلا نزاخ وهف .راَّنلا نزاخ وهف .يحولا غلابإب لكوم كلم وهف .عرّزلاو رطملاب لكوم وهف ب ٌّيعاجم لمع23 ةعستةينماـث ىلع ةرداق ةينارون ةفيطل ماسجأ لاو طقف ةنسح لاكشأب لُّكشَّتلا .ةروُّصلا مهيلع مكحت نوماني لاو نوبرشي لاو نولكأي لا لاو نودلاوتي لاو نوحكانتي لاو .ةثونأب لاو ةروكذب نوفصوي ام نولعفيو مهرمأ ام هَّللا نوصعي لا .نورمؤي ُةكئلاملا لُّكشَّتلا ىلع ةرداق ةَّيران ةفيطل ماسجأ مهيلع مكحتو ةحيبقو ةنسح لاكشأب .ةروُّصلا عيطملاو رفاكلاو نمؤملا مهنم نوبرشيو نولكأيو يصاعلاو .نوحكانتيو ةبيجعلا لاعفلأا ىلع ةبيجع ةردق مهل .ةَّقاَّشلا لامعلأاو ُّنجلا عم  ليربج ةصق نع ثحبا يف ءارحلا راغب  هَّللا لوسر .تنرتنلإا عقوم يف وأ ةبتكملا مِّلسو ةساَّركلا يف اهبتكا َّمث .مّلعمـلا ىلإ ٌّيعاجم لمع 11 22 33 بيرع لُّكشَّتلا خفنلا ةنلجا نزاخ تائيسلا ةباتكب نوماني لا نوحكانتي لا يويلام يٴاڤورپم لااكاكڠس ڤوينم ڬشر اڬاجنڤ لمع تتاچنم نقوروبك روديت قديت کيرم قديت کيرم نيوهكرب تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت ُتاَبْيِرْدَّتلا1,2,3ِّنِجـْلاَو ِةَكِئَلاَمـْلا َنْيَب ُقْرَفْلا ،سوسحم ريغ ٌّيبيغ ملاع ةكئلاملا ملاع كردي يندب دوجو مهل سيل ةكئلاملا َّنأ ىنعمب انل روظنم ريغ رخآ ملاع نم مه امَّنإ ،ساوحلاب . هَّللا َّلاإ مهتئيهو مهتقيقح ملعي لاو ؟ُمَلْعَت ْلَه :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 .ةكئلامـلا فِّرَع أ .ةكئلالما دوجو لىع ليقَّنلا ليلَّدلا ِتاَه ب .مهفئاظوو ةكئلامـلا ءامسأ ْرُكْذا ج .نجلاو ةكئلامـلا نيب قرفلا ْحِّضَو د ،نجلاب نيعتسي نأ ناسنلإا زوجي له ـه ؟همكح امو 11 10 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب ﲡ ﲠﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﭽ :ىلاعت هَّللا لاق ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨﲧ ﲦﲥ ﲤ ﲣ ﲢ ﭼﲴ ﲳ ﲲ )100-99 :23 نونمؤملا ةروس( ةَّنُّسلا نم ليلَّدلا باتكلا نم ليلَّدلا ملاعو اينُّدلا نيب طَّسوتي يذَّلا ملاعلا وه خزربلا مسجلا نع اهلاصفنا دعب حوُّرلا َّنأ يأ ،ةرخلآا ىقبت فوس اهَّنإف ةمايقلا موي هيلإ اهتدوع لبقو .نيملاعلا طَّسوتي ملاع يف ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا ِخَزْرَبْلاِب ُناَمْيِْلا ِةاَدَغْلاِب ُهُدَعْقَم ِهْيَلَع َضِرُع ُلُجَّرلا َتاَم اَذِإ : ُّيِبَّنلا َلاَق :َلاَق ، َرَمُع ِنْبا ِنَع اَذَه :ُلاَقُي َّمُث :َلاَق ،ُراَّنلاَف ِراَّنلا ِلْهَأ ْنِم َناَك ْنِإَو ،ُةَّنَْلجاَف ِةَّنَْلجا ِلْهَأ ْنِم َناَك ْنِإ ،ِِّشَعْلاَو .ِةَماَيِقْلا َمْوَي ِهْيَلِإ ُثَعْبُت يِذَّلا َكُدَعْقَم )ملسم هاور( ةشرعشرع دحأ 1,3,1ِخَزْرَبْلا ُفْيِرْعَت 1,3,2ِخَزْرَبْلا ىَلَع ُلْيِلَّدلا يبرع طسوتي لاصفنا مسجلا ةدوع نيكلملا لاوهأ هباذع يويلام 2هڠتد نهسيمڤ نداب اتوڬڠأ ليابمك ناد ركنم( ةكئلام اود )يكن نكتوكانم ڠي 2ناساوس ڽباذع تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت 1,3 كُّسمَّتلاو مهفلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .خزبرلا فيرعت ركِذ 1،3،1 .خزبرلا لىع ليلَّدلا نايَب 1،3،2 .هب قَّلعتي امو خزبرلا لاوهأ نايب 1،3،3 13 12 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب برقلا في لاؤُّسلا هباذعو برقلا ميعن:اهل ةبسانملا تاملكلاب تاغارفلا َْلْما 2 ٌّيعاجم لمع خزربلا لاوهأ نع ثحبا ةبتكملا يف هب قَّلعتي امو .تنرتنلإا عقوم يف وأ عم ةباجلإا نع شقان َّمث كتعومجمو كملعم .ىرخأ .خزربلا يف معني نمؤملا .ةرخلآا ملاعو ايندلا نيب طسوتي يذلا ملاعلا وه رمأ هيبنو هنيدو هبر نع تيملل نيكلملا لاؤس وه .لاقع نكمم ةعاط وأ رفك وأ ناميإ نم اينُّدلا يف دابعلا همتك ام راهظإ .نايصع وأ برقلا في لاؤسلابرقلا لاؤس ةمكحبرقلا ميعنخزبرلا فيرعت ليقنلا ليلدلا خزبرلا لىع 21 تنترنلا عقوم https://www. youtube.com/ watch?v= zKzhAwO92dk .لاقع نكمم رمأ هيبنو هنيدو هِّبر نع تيملل نيكلملا لاؤس وه ربقلا لاؤس : هَّللا لاق 22 ﲔ ﲓﲒﲑﲐ ﲏ ﲎﭽ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﭼﲜ ﲛ )46 :40 رفاغ ةروس( : هَّللا لاق 2123 :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ ؟خزبرلا ىنعم ام أ ؟خزبرلا لىع ليقَّنلا ليلَّدلا ام ب .هب قَّلعتي امو خزبرلا لاوهأ ّينب ج .برقلا في لاؤُّسلا نع لااثم تاه د .خزربلا يف ةلاَّصلا كرت نمل لاوحلأا نع شقان ـه 22 شرع انثاشرع ةثلاث ﭼﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﭽ :َلاَق ، ِّيِبَّنلا ِنَع ، ٍبِزاَع ِنْب ِءاَّرَبْلا ِنَع َيِّبَر :ُلوُقَيَف ؟َكُّبَر ْنَم :ُهَل ُلاَقُيَف ،ِرْبَقْلا ِباَذَع يِف ْتَلَزَن :َلاَق ]27 :14 ميهاربإ ةروس[ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﭽ : ُهُلْوَق َكِلَذَف ، ٌدَّمَحُم يِّيِبَنَو ،ُهَّللا ]27 :14 ميهاربإ ةروس[ ﭼﱨﱧﱦﱥﱤ)ملسم هاور( 1,3,3ِهِب ُقَّلَعَتَي اَمَو ِخَزْرَبْلا ُلاَوْهَأ :اينُّدلا في ناسنلإا ةايح بسح لىع خزبرلا ةايح .ميعَّنلا ضعب هلاني هدسجو ةنجلا يف هحورو خزربلا يف معني نمؤملا هدسج لانيو باذعلا نم بيصن هلانيو ،راَّنلا لىع ضرعت هحور رفاكلاو .باذعلا نم بيصن ُتاَبْيِرْدَّتلا ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﭽ ﭼخلا...ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ )170-169 :3 نارمع لآ ةروس( ﲢ ﲡ ﲠﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﭽ ﲯ ﲮ ﲭﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨﲧ ﲦﲥ ﲤ ﲣ ﭼﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ )100-99 :23 نونمؤملا ةروس( ام راهظإ :ربقلا لاؤس نم ةمكحلا وأ ناميإ نم ايندلا يف دابعلا همتك .نايصع وأ ةعاط وأ رفك ؟ُمَلْعَت ْلَه 15 14 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب ُعباَّرلا ُسْرَّدلا شرع ةعبرأشرع ةسمـخ ِمْوَيِب ُناَمْيِْلا ِةَماَيِقْلا باسحو ثعب نم هيف امو ةمايقلا مويب ناميلإاف ءزجو ،ناميلإا ناكرأ نم نكر باقعو باوثو ايندلا ةايحلا هذه نأب .ةميلسلا ةديقعلا ءازجأ نم يذلا تقولا يف يهتنتس اهيف نمبو اهيف امب ةايحلا يه ىرخأ ةايح اهيلتو ىلاعت هَّللا هديري .ةمئاَّدلا ةيقابلا نأ ىلإ :ليقو ،حيحَّصلا ىلع ىهانتي لا ام ىلإ رشحلا تقو نم أدبي ةمايقلا موي نم هيف ساَّنلا مايقل ةمايقلا مويب يِّمسو .راَّنلا راَّنلا لهأو ةَّنجلا ةَّنجلا لهأ لخدي .مهيلع وأ مهل ةجحلا مايقو مهقلاخ ىدي نيب مهمايقو مهروبق :ىرغُّصلا تاملاعلا ضعب ﱊ ﱉ ﱈﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁﭽ ﭼ ﱒﱑ ﱐ ﱏ ﱎﱍ ﱌ ﱋ )64 :29 توبكنعلا ةروس( :ىلاعت هَّللا لاق 1,4,1ِةَماَيِقْلا ِمْوَي ُفْيِرْعَت تلااسِّرلا ماتخ يه يتَّلا  لوسَّرلا ةثعب ةيوامَّسلا  لوسَّرلا ةافو اهتَّبر ةملأا ةدلاو ءاملعلا تومب عفاَّنلا ملعلا ةَّلق :ىبركلا تاملاعلا ضعب ساَّنلا ملكت يتَّلا ةباَّدلا جورخ اهبرغم نم سمَّشلا عولط لاجَّدلا حيسملا جورخ  ىسيع لوزن 1,4 كُّسمَّتلاو مهفلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ةمايقلا موي فيرعت ركِذ 1،4،1 .ةمايقلا موي تاملاع نايَب 1،4،2 .هبركو ةمايقلا موي لاوهأ حيضوَت 1،4،3 1,4,2ِةَماَيِقْلا ِمْوَي ُتاَمَلاَع ؟ُمَلْعَت ْلَه ةعاَّسلا مايق تقو ءافخإ يف ببَّسلا ىلع اًمئاد اونوكي يكل :ساَّنلا نع رجزأو ةعاَّطلل ىعدأ اونوكيف ،رذح اهملع ىتم هَّنإف .ةيصعملا نع ةبوَّتلا نع رصاقت امَّبر فَّلكملا :ىلاعت هلوقب .اَهَرَّخَأو ﱆ ﱅﱄ ﱃ ﱂ ﱁﭽ ﱍ ﱌ ﱋﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﭼ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ )63 :33 بازحلأا ةروس( 17 16 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب مُّصلا مهنم :مكبلاو نوبجعمـلا مه .ملهماعأب 6 :يمعلا مهنم في نورئالجا مه .مكلحا 3 مهنم نولمالحا :مهروهظ لىع ًلااقثأ لولغلا باحصأ مه 1 تنترنلا عقوم http://www. nabulsi.com/ blue/ar/art.ph p?art=770&id =55&sid=612& ssid=613&sss id=614 شرع ةتسشرع ةعبس ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁﭽ ﭼ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏﱎ )68 :39 رمزلا ةروس( :ىلاعت هَّللا لاق نوشالما مهنم :مهلجرأ لىع ةَّلق باحصأ مه .لماعلأا 2 ﲟ ﲞ ﲝﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘﭽ ﭼ ﲢ ﲡ ﲠ )44 :50 ق ةروس( :ىلاعت هَّللا لاق يف خفني ةمايقلا موي يتأي امدنع يف ةايحلا كلت يِهَتْنَتف ،روُّصلا .ءامَّسلا يفو ضرلأاروُّصلا في خفَّنلا مهثعب دعب دابعلا قوس وهف ءاضقلل باسحلا فقوم ىلإ .مهنيبرشحلا :ةفلتخم رشحلا يف ساَّنلا لاوحأ1,4,3ُهُبَرُكَو ِةَماَيِقْلا ِمْوَي ُلاَوْهَأ يويلام ڽناوت يراهاتام تيبرت 2وڬڠلب ننوڤميهرڤ قولمخ لااڬس نلاجرب ڠي ڠروا بيرع اهتبر سمشلا عولط لولغلا رشحلا يشاملا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت نوشالما مهنم :مههوجو لىع .راَّفكلا مه 4 :نوبكاَّرلا مهنم .نوقَّتلما مه 5 ةعافَّشلا يهو ةدودرم ةعافش يف ةيفنملا ةعافشلا .ةنسلاو باتكلا صوصن ةعافَّشلا ةعافشلاو ،بلطلاو ةليسولا يه :نيعون ىلإ مسقنت لولأا عونلايناثلا عونلا ام يهو ةلوبقم ةعافش .ةيعرشلا صوصنلا هتتبثأ 19 18 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب :ىبركلا وأ ىرغُّصلا تاملاعلا ضعب نع ترخا 2 ٌّيعاجم لمع ىرغُّصلا تاملاعلا ضعب ىبركلا تاملاعلا ضعب .سانلا ملكت يتلا ةبادلا جورخ .اهتبر ةملأا ةدلاو .ابهرغم نم سمَّشلا عولط تلااسِّرلا ماتخ وهو  لوسَّرلا ةثعب .ةيوامَّسلا .ءاملعلا تومب عفاَّنلا ملعلا ةَّلق .لاَّجَّدلا حيسملا جورخ برشي يذَّلا ءاملا عمجم وه ضوحلاو . هيبن هب هَّللا دعو يذَّلا رهَّنلا وه رثوكلا امه ضوحلاو رثوكلا . دَّمحم ةَّمأ نم تاحلاَّصلا اولمع نيذلا نونمؤملا هنم .رثوكلا مسا امهنم ٍّلك ىلع قلطي كلذلو نافدارتم 3 اهدقتعي يتلا ةعافشلاك ،ىضرلا وأ نذلإا نم ةلوبقملا ةعافشلا طرش هيف ىفتنا ام يهف مهل عفشت اهنأ مهداقتعلا َّلاإ مهودبع ام مهنإف مهتهلآو مهتادوبعم يف كرشلا لهأ .هنيبو مهنيب ةطساو اهنأو هَّللا دنع ةنجلا اولخدي نأ ماوقأ يف ةعافشلا .باسح ريغب نيبنذملا نم موق جارخإ يف ةعافشلا ةعافشب ةَّنجلا مهلاخدإو راَّنلا اولخد ةكئلاملا ةعافشل وأ  دمحم انيبن .ءادهشلاو ةلوبقملا ةعافشلا دومحملا ماقملا يهو ىمظعلا ةعافشلا ءاضقلا لصفل ربكلأا لوهلا موي نوكتو .اهيلع صوصنملا يهو 21 ةَّنجلا لهلأ تاجرَّدلا ةدايز يف ةعافشلا .مهلامعأ باوث هيضتقي ناك ام قوف 22 3 مهبونذب راَّنلا اوبجوتسا موق يف ةعافَّشلا ةباجتسا ةَّنجلا مهلخديو مهل هَّللا رفغيف ةكئلاملا ةعافشلو  دَّمحم انيبن ةعافشل .نيحلاَّصلاو ءادهشلاو 24 25 ةدودرملا ةعافشلا 21 22 ٌّيعاجم لمع23 ملعلا ةلق نع شقان تاملاعلا يف عفانلا اهنع ضرعأ مث ىرغصلا تاعومجملا لك نيب .لصفلا مامأ شرع ةينماـثشرع ةعست ضولحاو رثوكلا ﭼ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﱷ ﱶ ﭽ )2-1 :108 رثوكلا ةروس( :ىلاعت هَّللا لاق ُتاَبْيِرْدَّتلا :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبجَأ 1 ؟ ةمايقلا موي ىنعم ام أ تاملاعلاو ىرغُّصلا تاملاعلا نع مَّلكت ب .رشحلا يف سانلا لاوحأ نع ْنِّيَب ج يف سانلا لاوحأ فلاتخا نع ْحِّضَو د .رشحلا نع ةعاَّسلا مايق تقو  هَّللا ىفخأ اذامل ـه ؟ساَّنلا .ىربكلا 21 20 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب .ةيلصلأا مهئازجأ عمج دعب مهروبق نم مهجارخإو ىتوملا هَّللا ءايحإ وه :ثعبلا موي ىلع ليلَّدلا ُسِماَخْلا ُسْرَّدلا نوشرع ِمْوَيِب ُناَمْيِْلا ِثْعَبْلا نوشرعو دحاو 1,5,1ِثْعَبْلا ِمْوَي ُفْيِرْعَت بيرع ثعبلا ىتوملا هَّللا ءايحإ باسلحا ُّدعلا قِّرمح باقعلا صياعلا يويلام نتيكڠبك ىلاعت هَّللا ڠروأ نكڤوديهڠم يتام هلت ڠي ڠوتيهڠم/يلاينم ايڠم ركابمم قرام ڠي نموكح ةيصعم وكلاڤ تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت 1,5 كُّسمَّتلاو مهفلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ثعبلا موي فيرعت ركذ 1،5،1 مويب قَّلعتت يتَّلا روملأا ضعب حيضوت 1،5،2 :اهتَّلدأو ثعبلا .باسحلا • .نازيملا • .طارِّصلا • .راَّنلاو ةَّنجلا • :ىلاعت هَّللا لاق ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬﭽ ﳉ ﳈ ﳇ ﳆ ﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾﲽﲼ ﲻ ﭼ ﳐ ﳏ ﳎ ﳍ ﳌ ﳋ ﳊ )53-51 :36 سي ةروس( :طارِّصلا ىلع رورملا يف ساَّنلا لاوحأ .نيع ةفرطك ُّرمي نَم مهنم 1 .فطاخلا قربلاك ُّرمي نَم مهنم 2 .فطاعلا حيِّرلاك ُّرمي نَم مهنم 3 .اًيعس ىعسي نَم مهنم 4 .اًيشم يشمي نَم مهنم 5 طقسي لب طارِّصلا ُّرمي لا نَم مهنم 6 .منهج يف ٌة َّيِفاَضِإ ٌةَمْوُلْعَم 23 22 ِدْيِحْوَّتلا ُباَب ُباَسِحلا ُناَزْيِمـلا في مهفاصرنا لبق ملهماعأ لىع دابعلا هَّللا فيقوت . هَّللا اهملعي ةَّيفيكب اهنع ملهاؤسو فقولما َسْيَلَأ :ُتْلُقَف .َبِّذُع ،ِةَماَيِقْلا َمْوَي َبِسوُح ْنَم : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَق :ْتَلاَق ، َةَشِئاَع ْنَع َسْيَل :َلاَقَف ؟)8 :84 قاقشنلاا ةروس( ﭼﱻﱺﱹﱸﱷ ﭽ : ُهَّللا َلاَق ْدَق .َبِّذُع ِةَماَيِقْلا َمْوَي َباَسِحْلا َشِقوُن ْنَم ،ُضْرَعْلا ِكاَذ اَمَّنِإ ،ُباَسِحْلا ِكاَذ )ملسم هاور( .ةرخلآا يف دابعلا لامعأ هب رَّدقت ام وه ِهَّلِل ُدْمَحْلاَو ِناَميِْلإا ُرْطَش ُروُهُّطلا : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَق :َلاَق  ِّيِرَعْشَْلأا ٍكِلاَم يِبَأ ْنَع .َناَزيِمْلا َُلْمَت نوشرعو نانثانوشرعو ةثلاث ﭼ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﲲ ﲱﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫﭽ :لىاعت هَّللا لاق )51 :14 ميهاربإ ةروس( باتكلا نم ةَّنُّسلا نم ةَّنُّسلا نم ُطاَِّصلا عيمج ُهُدِرَي مَّنهج رهظ ىلع دودمم رسج تاَّيعمَّسلا نم وهو مهريغو نينمؤملا قئلاخلا .ةنُّسلاو باتكلا اهب درو يتَّلا َلَّوَأ ُنوُكَأَف ،َمَّنَهَج ْيَناَرْهَظ َنْيَب ُطاَرِّصلا ُبَرْضُيَف :َلاَق  ِهَّللا َلْوُسَر َّنَأ ، َةَرْيَرُه ْيِبَأ ْنَع ْمِّلَس َّمُهَّللا :ٍذِئَمْوَي ِلُسُّرلا ُمَلاَكَو ،ُلُسُّرلا َّلاِإ ٌدَحَأ ٍذِئَمْوَي ُمَّلَكَتَي َلاَو ،ِهِتَّمُأِب ِلُسُّرلا َنِم ُزوُجَي ْنَم :َلاَق ،ْمَعَن :اوُلاَق ؟ِناَدْعَّسلا َكْوَش ْمُتْيَأَر ْلَه ،ِناَدْعَّسلا ِكْوَش ُلْثِم ُبيِلَلاَك َمَّنَهَج يِفَو ،ْمِّلَس ،ْمِهِلاَـمْعَأِب َساَّنلا ُفَطْخـَت ،ُهَّللا َّلاِإ اَهِمَظِع َرْدَق ُمَلْعَي َلا ُهَّنَأ َرْيَغ ِناَدْعَّسلا ِكْوَش ُلْثِم اَهـَّنِإَف .وُجْنَي َّمُث ُلَدْرَخُي ْنَم ْمُهْنِمَو ،ِهِلَمَعِب ُقَبوُي ْنَم ْمُهْنِمَف)يراخبلا هاور( ﭼ ﲊﲉ ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﭽ :لىاعت هَّللا لاق )71 :19 ميرم ةروس( باتكلا نم ةَّنُّسلا نم باتكلا نم ﱤ ﱣﱢ ﱡ ﱠ ﱟ ﱞ ﱝ ﱜ ﱛ ﱚﭽ :لىاعت هَّللا لاق ﭼ ﱰﱯ ﱮ ﱭ ﱬﱫ ﱪ ﱩ ﱨ ﱧ ﱦ ﱥ ُراَّنلاو ُةَّنَجلا .نيصاعلل اهَّدعأ يتَّلا باقعلا راد وه راَّنلا ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖﭽ :لىاعت هَّللا لاق ﭼﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤﲣ ﲢ )36 :35 رطاف ةروس( ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁ ﭽ :لىاعت هَّللا لاق ﭼ ﱍ ﱌ ﱋ )133 :3 نارمع لآ ةروس( باتكلا نم باتكلا نم ىلاعت هَّللا اهَّدعأ يتَّلا باوَّثلا راد يه ةَّنجلا .نيعئاَّطلل 1,5,2اَهُتَّلِدَأَو ِثْعَبْلا ِمْوَيِب ُقَّلَعَتَت ْيِتَّلا ِرْوُمُْلا ُضْعَب )ملسم هاور( 1 2 3 4 )47 :21 ءايبنلا ةروس( 24 ٌّيعاجم لمع :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 ؟ثعبلا مويب دارملا ام أ .باسحلا ْفِّرَع ب .نازيملا نع مَّلكت ج .طارِّصلا ىلع رورملا دنع ساَّنلا لاوحأ نع ركذا د .نييصاعلاو نيعئاَّطلا نيب قرفلا نع شقان ـه :ةيتلآا تاغارفلا َْلْما 2 يتلا روملأا نع ثحبا لوخد ببسب قلعتت رانلاو ةنجلا ىلإ ناسنلإا نيب راوحلا رجأ َّمث .بلاُّطلا 21 23 22 روملا ضعب مويب قَّلعتت يتَّلا ثعبلا 1 2 4 3 نوشرعو ةعبرأ ُتاَبْيِرْدَّتلا 25 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب ِنآْرُقْلا ِمْوُلُع ُةَأْشَن ُيْحَوْلا ِهِعْمَجَو ِنآْرُقْلا ِةَباَتِك ُةَأْشَن ُةَّيِنَدَمـْلاَو ُةَّيِّكَمـْلا ُتاَيْلا ِرْيِسْفَّتلا ِمْلِع ْيِف ُلْيِوْأَّتلاَو ُرْيِسْفَّتلا ِرْيِسْفَّتلا ُماَسْقَأ ِساَّنلا يِدْيَأ ْنِم ُداَسَفْلا ُةَوْشَّرلا اَنِّزلاَو ِلاَفْطَْلا ِلْتَق ُعْنَم ُةَقِرَّسلا 2،1 2،2 2،3 2،4 2،5 2،6 2،7 2،8 2،9 2،10 25نوشرعو ةسمـخ تايعمسلا ُلَّوَْألا ُسْأرَّدلا 2,1 رُّبدَّتلاو مهفلا 2726 ِْريِسْرفَّتلا ُباَب  للها ِلوسر دهع1 2,1,1ِنآْرُقْلا ِمْوُلُع ُفْيِرْعَت بابسأ ةفرعم ثيح نم ميركلا نآرقلاب قَّلعتت يتلا ثاحبلا لوانتي يذَّلا ملعلا وه .خوسنملاو خساَّنلاو يندملاو يِّكملا ةفرعمو هبيترتو نآرقلا عمجو لوزُّنلا : لوسرلا ناك 1 للها نع َيحولا ىَّقلت هظفحو هدحو 2 هبلق في نآرقلا عجم 3 هيلع لزنُأ ام غَّلب هباحصل 4 ْنأ َةباحصلا رمأ عاقرلا في نآرقلا اوُبتكي بسعلاو فاتكلاو 5 لىع َيحولا أرق ٍثْكُم لىع ساَّنلا 6 ريغ ةباتك ةباحصلا ىهن لوسر َلاَق امك نآرقلا ،يِّنَع اوُبُتْكَت َل : هَّللا ِنآْرُقْلا َرْيَغ يِّنَع َبَتَك ْنَمَو )ملسم هاور( .ُهُحْمَيْلَف نوشرعو ةعبس 2,1,2ِنآْرُقْلا ِمْوُلُع ُةَأْشَن ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم نوشرعو ةتس ِمْأوُلُع ُةَأْأشَن ِنآْأرُقْألا .نآرقلا مولع فيرعت ركذ 2،1،1 :في نآرقلا مولع ةأشن نايب 2،1،2 . للها لوسر دهع• .ةباحصلا صرع • .ينعباتلا عباتو ينعباتلا صرع • تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام ڠتانيب 2تيلوك 2ڠلوت رمت هڤلڤ نهل - نهلرڤ بيرع عاقرلا فاتكلا بسعلا ثكم 29 28 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 3 :ينعباَّتلا يعباتو ينعباَّتلا صرع نوعباَّتلا ينعباَّتلا وعباتو ب ج أ وأ ةباحَّصلا رباكأ نم نآرقلا اوذخأ مه .ينعباَّتلا .تايلا ضعب يرسفت في اودهتجا بيرغ ملعو ريسفَّتلا ملع نولوانتي اعيمج ءلؤه يندملاو يِّكملا ملعو لوزُّنلا بابسأ ملعو نآرقلا .خوسنملاو خساَّنلا ملعو نوشرعو ةعست 2  ةباحَّصلا صرع  ةباحَّصلا ركب بيأ ةفلاخ في ةباتكب تباث نب ديز رمأ يدي ينب بتك ام نآرقلا هقفاوو  هَّللا لوسر . رمع 1 َّمَت ، نماثع ةفلاخ في فحصم في نآرقلا عجم فحصلماب َيِّمُسف دحاو هُتباتك ْتَيِّمُسو ماملإا .ِِّنَماْثُعلا ِمسَّرلاِب 2 رمأ ، ليع ةفلاخ في ِعْضَوِب ِلؤّدلا دوسلا ابأ ةغُّللا ةيمالح وحَّنلا دعاوق قطّنلا طبضو ةيبرعلا .ميركلا نآرقلاب 3 نوشرعو ةينماـث ملعلا ةيلضفأ اهلاعأو مولعلا مهأ نم نآرقلا مولع باتك مهفل ليبسلا يه ذإ .اهعفنأو .همكحو هماكحأ ةفرعمو هَّللا ؟ُمَلْعَت ْلَه  لوسَّرلا يقل نم وه يباحَّصلا َّنإ : رجح نب ظفاحلا لوقي . دوعسم نباو سابع نبا لثم ملاسلإا ىلع تامو هب اًنمؤم دهاجم لثم ملاسلإا ىلع تامو اًّيباحص يقل نم وه يعباَّتلا امأ . يرصبلا نسحلاو اوكردي ملو نيعباَّتلا اوقل نيذلا مه نيعباَّتلا وعبات : يقارعلا لاقو . سنأ نب كلام لثم ملاسلإا ىلع اوتامو  ةباحَّصلا ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم 31 30 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب ُيْأحَوْألا ْأيِناَّثلا ُسْأرَّدلا 2,2 رُّبدَّتلاو مهفلا تنترنلإا عقوم https://youtu.be /_fS6GrFNP0Y? list=PL01kYZIehH -poCA2uq_mT_ 2YFF6Dracse :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ 1 ؟نآرقلا مولع فيرعت ام أ ؟نآرقلا اهيلع بتكي يتلا تللا ام ب ؟يباحصلا نم ج يبأ دهع يف نآرقلا بتكي يذلا نم د ؟ ركب ةباتك نع  لوسرلا ىهن اذامل ـه ؟هدهع يف نآرقلا ريغ 21 نوثلاث ُتاَبْيِرْدَّتلا :ةبسانلما ةلملجا في  أطلخا ةملاع وأ  حيحصلا ةملاع ْعَض 2 أ ب ج د ـه 22 .ٍّنَأَت في يحولا  لوسَّرلا أرق .ساطرقلا في  لوسرلا دهع في نآرقلا بتكي .ينامثعلا فحصملاب اضيأ ىمسي ماملإا فحصملا .ميركلا نآرقلاب وحَّنلا دعاوق بعك نب ّبيأ عضو .ةباحَّصلا نم نآرقلا مولع اوذخأ ينعباَّتلا وعبات 23ٌّيعاجم لمع نيعباَّتلا ءامس�أا ةثلاث نع ثحبا تنرتنإلا عقوم يف وأا بتكلا يف اهس�رعا َّمث مهتايح ةذبن بتكاو لئاس�ولاب انيعتس�م لس�فلا مامأا ض�رع لثم ةثيدحلا ةنيعملا .)Power point( حئارس� ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم .احلاطصاو ةغل يحولا فيرعت ركذ 2،2،1 .يحولا لوزن ةيفيك نايب 2،2،2 :يحولا باَّتُك مجارت حيضوت 2،2،3 .تباث نب ديز • .نايفس بيأ نب ةيواعم • .بعك نب بيأ • .صاعلا نب ورمع • 31نوثلاثو دحاو 33 32 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب نوثلاثو ةثلاث 4 َناَكَف ،ِمْوَّنلا يِف ُةَقِداَّصلا اَيْؤُّرلا ِيْحَوْلا َنِم  ِهَّللا ُلوُسَر ِهِب َئِدُب اَم ُلَّوَأ : ةشئاع تَلاَق )يراخبلا هاور( .ِحْبُّصلا ِقَلَف َلْثِم ْتَءاَج َّلِإ اًيْؤُر ىَرَي َل 3  ليربج كلملا ةطساوب نوكي ام  ِّيبَّنلا ىلع نآرقلا لزن هبو .اعوقو رثكأ عوَّنلا اذهو .هدابع نم ءاش نم ىلإ هغيلبتب هَّللا رمأ ام غّلبي ﲏ ﲎ ﲍ ﲌﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇﲆ ﲅ ﲄﲃﭽ : هَّللا لاق امك )195-192 :26 ءارعشلا ةروس( ﭼﲖﲕ ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐ .هلوزن دنع نآرقلا ةباتكب  هَّللا لوسر مهرمأ نيذَّلا ةباحَّصلا مه يحولا باَّتك .صاعلا نب ورمعو بعك نب ِّبيأو نايفس بيأ نب ةيواعمو تباث نب ديز مهنمفب أ .يراصنلا كاحضلا نب  تباث نب ديز همسا .ةجراخ وبأو ديعس وبأ هتينك .ةنيدملا يتفمو نيئرقملا خيش وه . لوسرلا دهع يف يحولا بتك فاتكلا نمو ظاَّفحلا رودص نم نآرقلا عمج  ركب يبأ ةفلاخ يف .عاقرلاو . نافع نب نامثع رمأب دحاو فحصم يف نآرقلا بتك . ةيواعم دهع يف ةيرجه 45 ةنس يف يفوت تِباَث ُنْب ُدْيَز  .ةعيرَّسلا ةراشلإا مكحب هئايبنأ نم يبنل ىلاعت هَّللا ملاعإ ةداتعم ريغ ةيفخ ةقيرطب هوحنو يعرش .رشبلل .مكحلاو عئارَّشلاو بيغلا ءابنأ هيف نوكت هئايبنأ ىلع هَّللا يحو 2,2,2 ةغل احلاطصا ِيْحَوْلا ِلْوُزُن ُةَّيِفْيَك نوثلاثو نانثا 3,1,5 2,2,1ِيْحَوْلا ُفْيِرْعَت اًمانم وأ ًةَظَقَي بلقلا يف ءاقللإا كرابت هَّللا نم اذه نأ لوسَّرلا وأ يبَّنلا نقويف .لوسَّرلا وأ يبَّنلا بلق يف هَّللا هفذقي ام وه ىَّتَح اَيْنُّدلا َنِم َجُرْخَت ْنَل اًسْفن َّنَأ يِعْوُر يِف ِسُدُقْلا ُحوُر َثَفَن : ُّيبَّنلا لاقو .ىلاعتو )يناربطلا هاور( .ِبَلَّطلا يِف اوُلِمْجَأَف ،اَهَقْزِر َبِعْوَتْسَتَو ،اَهَلَجَأ َلِمْكَتْسَت 1 2 باجح ءارو نم هدبعل ِّبَّرلا ميلكت توصلا اذه ردصم ىري وأ كردي نأ ريغ نم هَّللا ملاك لوسَّرلا وأ يبَّنلا عمسي نأ وهو ﭼﱭﱬ ﱫﱪ ﱩﭽ : هَّللا لاق امك  ىسوم هَّللا ميلكت لثم كلذو )164 : 4 ءاسنلا ةروس( نيلسرملاو ءايبنلأل مونلا يف ةقداصلا ايؤرلا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام نربخرڤ ماهلا يربمم ردس نكقڤماچنم ستناڤ بيرع ءابنأ ثفن ًةَظَقَي فذقي عيسرلا 2,2,3ِيْحَوْلا ِباَّتُك ُمِجاَرَت 35 34 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ 1 ؟اًحلاطصاو ةغل يحولا فيرعت ام أ ؟ للها لوسر بلق في يحولا ءاقلإ فيك ب ؟ينئرقمـلا دِّيس نم ج ؟ تباث نب ديز ةينك ام د ؟ صاعلا نب ورمع نع فرعت اذام ـه 21 :ةحيحَّصلا ةباجلإا رتخا 2 يحولايحولا باتكةكم حتف موي  ليبرجٍبْعَك ُنْب َُّبيُأ 22 23ٌّيعاجم لمع درلل تامولعملا عمجا نوركني نيذلا ىلع اهضرعأ َّمث يحولا يف )UPLOAD( اهلِّمحو .)YOUTUBE( بويت وي نوثلاثو ةسمـخنوثلاثو ةعبرأ . يوملا يشرقلا َةَّيَمُأ ِنْب ِبْرَح ِنْب ِرْخَص نب نايفس يبأ نب ةيواعم همسا .نينمؤملا ريمأو نمحرلا دبع وبأ هتينك . ٍّيَصُق نب فانم دبع نب سمش دبع نب ةعيبر نب ةبْتُع تنب دنِه هُّمأو .ةرجهلا نم 8 ماعلا يف ةكم حتف موي ملسأ ِهِقَو َباَسِحْلاَو َباَتِكْلا َةَيِواَعُم ْمِّلَع َّمُهَّللا" : هل وعدي  هَّللا لوسر ناك .دمحأ هاور "َباَذَعْلا .ةرجهلا نم 60 ةنس بجر يف  ةيواعم تام ِبيَأ ُنْب ُةَيِواَعُم  ناَيْفُس . يراَّجَّنلا سْيَق نب بعك نب يبأ همسا .ليفطلا وبأو رذنم وبأ هتينك .نيئرقملا ديس وهو .يناربطلا هاور "ٍبْعَك ُنْب ُّيَبُأ يِتَّمُأ ُأَرْقَأَو " :هيف  لوسَّرلا لاق .ةيرجه 22 ةنس  باطخلا نب رمع ةفلاخ يف ةعمجلا موي يف تام ٍبْعَك ُنْب َُّبيُأ  .ٍلِئاَو ِنْبا ِصاَعْلا ُنْب وُرْمَع همسا .هَّللا دبع وبأ هتينك .نامث ةنس حتفلا لبق ملسأ .ةيبيدحلا حلص دعب يحولا ةباتكب موقي ناك . رمع نمز هترمإ يلوو رصم دلاب حتتفا .ةنس 80 هرمعو ةيرجه 43 ةنس رطفلا ديع ةليل  ورمع يفوت ُنْب وُرْمَع  ِصاَعْلا ؟ِيْحَوْلا ُكَلَم نم أ .__________________________ ؟ ناَيْفُس يِبَأ نْب ةَيِواَعُم َمَلْسَأ ىتم ب .__________________________ ؟ لوسَّرلا وأ يبَّنلا بلق يف هَّللا ُفِذْقَي اذام ج .______________________________ ؟ باطخلا نب رمع ةفلاخ يف ةعمجلا موي يف يفوت يذَّلا يباحَّصلا مسا ام د .______________________________________________ ؟نآرقلا ةباتكب  هَّللا لوسر مهرمأ نيذلا نم ـه .__________________________________ ُتاَبْيِرْدَّتلا 37 36 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 1  ِّيبَّنلا دهع نوثلاثو ةعبس .ِرَوُّسلاو تايلا َقِّرَفُم ناك هَّنأ َّلإ  ّيبَّنلا دهع ىلع هلك نآرقلا بتك دقل ّيبأو تباث نب ديزو ةيواعمو ةعبرلا ءافلخلا مهنم .يحولل اًباَّتُك  يبنلا َذَخَّتا . سيق نب تباثو ديلولا نب دلاخو بعك نبا بُسُعلاو ِفاَخِّللاَو ِعاَقِّرلا يف َبِتُكو  هَّللا لوسر دهع يف نآرقلا عمج .دولجلاو ِفاَتْكَْلاَو .ناضمر يلايل يف ةنس لك نآرقلا  هَّللا لوسرو  ليربج سرادتي .ًةباتكو اًظفح نآرقلا  هَّللا لوسر ىلع َنوُضِرْعَي ةباحَّصلا ناك .ٍماع ٍفحصم يف ًةعمتجم  يبّنلا دهع يف ُةباتكلا هذه نكت مل لبج نب ذاعمو بلاط يبأ نب ُّيلع مه ذئنيح نآرقلا اوعمج نيذلا ةباحَّصلا نم . دوعسم نب هَّللا دبعو تباث نب ديزو بعك نب ُّيبأو .لَّولا عمجلاب  ِّيِبَّنلا دهع يف ةباتكو اظفح عمجلا اذه ىَّمسيو نوثلاثو ةتس ُثِلاَّثلا ُسْأرَّدلا ِةَباَتِك ُةَأْأشَن ِهِعْأمَجَو ِنآْأرُقْألا 2,3 رُّبدَّتلاو مهفلا فاخللا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم :في نآرقلا ةباتك ةأشن نايب 2،3،1 . يبنلا دهع • . ةباحَّصلا دهع • . ينعباَّتلا دهع • 2,3,1:يف نآرقلا ةباتكةأشن فحصملاو فحُّصلا نيب قرفلا اهضعب بتري مل . ركب يبأ دهع يف نآرقلا اهيف عمج يتَّلا ةدَّرجملا قارولأا فحُّصلا .ضعب رثإ .اًفحصم تراص ضعب رثإ اهضعب بترو تخسن املف ؟ُمَلْعَت ْلَه 39 38 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 3 ينعباَّتلا دهع نوثلاثو ةعست نوعباتلا نم نآرقلا اوُمَّلَعَت مه اظفح  يبَّنلا باحصأ .امهفو ريبُج نب ديعس مهرهشأ ُةَمِرْكِعو ٍرْبَج ُنْب ُدِهاَجُمو سوواطو سابع نب ىلوم نب ةمقلعو حابر نب ءاطعو عدجلا نب قورسمو سيق .مهريغو ةماعد نب ةداتقو نآرقلا مولع اورشن مه ريسفتلا ملع لثم ةدِّدعتملا ملعو نآرقلا بيرغ ملعو خساَّنلا ملعو لوزُّنلا بابسأ يِّكملا ملعو خوسنملاو .كلذ وحنو يندملاو 1 2 33 44 :اهرهشأ ريسفت سرادم سيسأت .ةكم يف سابع نبا ةسردم أ .ةنيدملاب بعك نب يبأ ةسردم ب .ةفوكلا يف دوعسم نب هَّللا دبع ةسردم ج  قيدصلا ركب بيأ دهع  نافع نب نماثع دهع  بلاط بيأ نب ليع دهع فحص في هعجم نم لوأ 1 .تايلا بَّترم نم هعيجم نآرقلا عجم 2 عاقرلاو فاخللاو بسعلا .ماظعلاو عملجا اذه نم ضرغلا 3 نآرقلا ظفح في طايتحلا نم يرثك توم ببسب .ِةَمَماَيْلا ةعقوم في ِهِظاَّفُح ىمسلما وه عمجلا اذه 4 .يناثلا عمجلاب . رمع وه حرتقملا 5 فحصم لىع سانلا عجم 1 .ةنتفلل اّدس ماملإ دحاو نآرقلا مسر ملع سسأ 2 .ينامثعلا مسرلا ملع وأ لجل ناك عمجلا ببس 3 .ةملا ديحوت يِلَؤُّدلا دوسلا ابأ رمأ 1 ةيامحل َدعاوق عضي نأ ةغل يهو ةيبرعلا ةغللا .نآرقلا ساسلا  ليع عضو 2 .وحنلا ملعل 2 ةباحَّصلا دهعتاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام وتاب اراهيلمم ياڬابس نڠرڤڤ ڠداچنڤ بيرع فاخللا ادس ةعقوم حرتقملا 38نوثلاثو ةينماـث 40 2,4 ُةَّيِّكَمـْألا ُتاَيْألا ُةَّيِنَدَمـْألاَو ُعباَّرلا ُسْأرَّدلا رُّبدَّتلاو مهفلا ٌّيعاجم لمع عجم عوضوم صرتخا لوسَّرلا دهع في نآرقلا ةينهذ ةطيرخ في  .)i-Think( 23 :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ ؟ ِّيبَّنلا دهع يف هعمجو نآرقلا ةباتك تاودأ ام أ  ِّيبَّنلا دهع يف نآرقلا عمج ىَّمسي اذامل ؟لَّولا عمجلاب ؟ نامثع دهع يف نآرقلا عمج ببس ام ج .ةباحَّصلا دهع يف نآرقلا عمج نم ضرغلا ركذا د ؟نآرقلل يناَّثلا عمجلاب دارملا ام ـه :ةديفم ةملك نوكتل فورحب تاغارفلا في عض 2 21 22 نوعبرأ ةكم ةنيدم ُتاَبْيِرْدَّتلا :ةلئسلأا دهع في نآرقلا عجم ةيمست 1 . لوسرلا باّتك نم ءلؤه 2 .يحولا هيلع ضرعي لوسرلا ناك 3 .ناضمر في نآرقلا نآرقلا ةباتك تاودأ نم 4 .هعجمو عجمو برعلا نم تسيل 5 .مجعلا .ةباحصلا ُّلجأ 6 صرع دعب صرعلا 7 .ةباحصلا في ظفيح نآرقلا ناك 8 .__________ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم .ةيندلماو ةيِّكلما تايلا فيرعت ركذ 2،4،1 .ةيندلماو ةيِّكلما تايلا ةفرعم دئاوف نايب 2،4،2 .ةيندلماو ةيِّكلما تايلا تازِّيمم حيضوت 2،4،3 .ةلثملا عم ةيندلماو ةيِّكلما روُّسلا ددع ركذ 2،4،4 41نوعبرأو دحاو ب الماوج ا ا ا أ ا ل ل ع و صل ت خ ج ب ف ي ا ا ة ر ر عن ءأةر ب د ا 1 2 3 4 5 6 7 8 ةعقاولا ةروس تارجلحا ةروس .ةنيدملا ىلإ ةرجهلا لبق لزن ام : ةَّيِّكملا .ةَّكم يف لزن نإو ةرجهلا دعب لزن ام : ةَّيندملا 4342 ِْريِسْرفَّتلا ُباَب 2,4,3ِةَّيِنَدَمـْلاَو ِةَّيِّكَمـْلا ِتاَيْلا ُتاَزِّيَمـُم ةَّيِّكمـلا روسلاو تايلا َُصرِق نيكرشملا لامعأ ةلداجم قلاخلاب كسمَّتلا لىإ ةوعَّدلا ةميركلا سوفنلا في ةيملاسلإا ةديقعلا سيسأت ا 2 3 4 ةَّيندمـلا روُّسلاو تايلا لوط نيقفانملا كولس نع فشكلا هماكحأو داهجلاب نذإ اهيف ةرسلا مُظُنو تلاماعملاو تادابعلا نايب ا 2 3 4 نوعبرأو ةثلاث :اهدئاوف نم  لوسَّرلا ةيرس ةفرعم تايلا نم لزن ام للاخ يرسفت في هب ةناعتسلا ميركلا نآرقلا في نآرقلا بيلاسأ ُقُّوَذَت هَّللا لىإ ةوعَّدلا عيشرت خيرات ةفرعم ماكحلا ةَّحصب ةقثلا ةدايز هلقن ةملاسو نآرقلا ا 5 3 4 2 2,4,1 ِةَّيِنَدَمـْلاَو ِةَّيِّكَمـْلا ِتاَيْلا ُفْيِرْعَتتاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام نءاياچرڤك 2نءاويميتسيأك وتنبمم 2متسيس نءاڬراولكك يءاسارم بيرع ةقثلا تازيمم ةناعتسلا ةسرلا مظن قوذت تنترنلإا عقوم http://fonts. qurancomplex. gov.sa/?p=7 نوعبرأو نانثا 2,4,2 ِةَّيِنَدَمـْلاَو ِةَّيِّكَمـْلا ِتاَيْلا ِةَفِرْعَم ُدِئاَوَف 45 44 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب ٌّيعاجم لمع نوعبرأو ةسمـخ ٌّيعاجم لمع ةحتافلا ةروس بتكا .ينامثعلا مسرلاب :يتأي اَّمم ْلِص 2 ةرقبلا ةروسفسوي ةروس ةقاحلا ةروسنباغَّتلا ةروس ةبوتلا ةروسرِّثَّدملا ةروس ةلزلَّزلا ةروسءارعُّشلا ةروس فَّصلا ةروسنيفِّفطملا ةروس ةَّيِّكم ةَّيندم فلتمخ اهيف 22 23 ددع نأ يه لوبقلا ىلإ اهبرقأو .ةيندملاو ةيكملا روسلا نايب يف ةريثك تاياور كانه ادع امو .ةروس ةرشع اتنثا هيف فلتخملاو .قافتلاب ةروس نورشع ةيندملا روسلا .قافتلاب ةَّيكم كلت نوعبرأو ةعبرأ ةيكملا ةيندملا اهيف فلتخملا ماعنلافارعلا ةلثملاروسلاددعلا دوهفهكلا دمحمحتفلاتارجحلاديدحلا لمنلانامقلةدجسلاسي ةلداجملارشحلاةنحتمملاةعمجلا قةعقاولاكلملارصعلا نوقفانملاقلاطلاميرحتلارصنلا ةرقبلانارمع لآءاسنلاةدئاملا ةحتافلادعرلانمحرلافصلا لافنلاةبوتلارونلابازحلا نباغتلانيففطملاردقلاةنيبلا ةلزلزلاصلاخلإاقلفلاسانلا 82 20 12 2,4,4ِةَلِثْمَْلأا َعَم ِةَّيِنَدَمـْلاَو ِةَّيِّكَمـْلا ِرَوُّسلا ُدَدَعُتاَبْيِرْدَّتلا 21 :ةيتلا ةلئسلا عيمج نع ْبِجَأ .ةَّيندملاو ةيِّكملا فيرعت ْرُكْذا أ ةَّيِّكملا تايلا ةفرعم دئاوف ثلاث ْنِّيَب ب .ةَّيندملاو ؟ةَّيِّكملا تايلا تازِّيمم يه اَم ج ؟ةَّيندملاو ةَّيِّكملا روُّسلا ددع ْمَك د ؟ةَّيندملا روُّسلا يه اَم ؟اذه انموي يف ةَّمهم ةَّيندملاو ةيِّكملا روُّسلا ةفرعم نوكت اذامل و ـه 47 46 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 2,5,1ِلْيِوْأَّتلاَو ِرْيِسْفَّتلا ُمْوُهْفَم ةغل احلاطصا ليوأَّتلا ةغل احلاطصا ريسفَّتلا نوعبرأو ةعبس 2,5 ُلْأيِوْأأَّتلاَو ُرْأيِسْأفَّتلا ِرْأيِسْأفَّتلا ِمْألِع ْأيِف ُسِماَخْألا ُسْأرَّدلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم نوعبرأو ةتس رُّبدَّتلاو مهفلا ليوأَّتلاو يرسفَّتلا موهفم ركذ 2،5،1 .يرسفَّتلا ملع ةسارد ةَّيِّهمأ نايب 2،5،2 .ليوأَّتلاو يرسفَّتلا طوشر حيضوت 2،5،3 .ِّسرفلما بادآ حشر 2،5،4 ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم .فشكلاو ةنابلإا هانعم لَّزنمـلا هَّللا باتك هب ُمَهْفُي ٌملع هَّنأ :)ـه794 يفوتملا( ُّيِشَكْرَّزلا هفَّرع .ِهِمَكِحو ِهِماكحأ ُجاَرْخِتساو هيناعم نايبو  دَّمحم هِّيبن ىلع .ِلْصَْلا َلىِإ عوُجُّرلا وهو ِلْوَْلا نم هلصأ .قيقَّدلا رظَّنلاو دعاوقلا ضىتقمب نآرقلا ىنعم هيلإ عجري ام نايب وه نآرقلا ىنعم فرعي امهب .ينآرقلا صنلا عم ليوأتلاو ريسفتلا لماعتي ابناج اهنم لك طبضي يتلا ةيملاسلإا مولعلا يف ناجهنم امهنأو .هدوصقمو .ينآرقلا صنلل يليوأتلاو يريسفتلا رظنلا بناوج نم 49 48 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 01 Lorem ipsum dolor sit amet, consec - tetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. 02 Lorem ipsum dolor sit amet, consec - tetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. 03 Lorem ipsum dolor sit amet, consec - tetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. #1 Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. #2 Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. #3 Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Lorem ipsum dolor sit amet, consecte - tur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor. 01 - Lorem ipsum dolor sit amet, consecte - tur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor. 03 Lorem ipsum dolor sit amet, consecte - tur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor. 02 - ليوأتلا طورش .هتديقع ةملاسو لِّوؤملا ةماقتسا 1 .صَّنلا نم هطابنتسا نكمي امم لَّوؤملا ىنعم نوكي نأ 2 .اهظافلأو اهدعاوق ،ةيبرعلا ةغللاب املاع لِّوؤملا نوكي نأ 3 .ملاسلإا ئدابمل ابسانم ليوأتلا قيرط نع ُطَبْنَتْسُمْلا ُمكحلا نوكي نأ 4 :اهنم ،ةريثك نآرقلل رِّسفملا بادآ .ةيِّنلا نسحي نأ 1 .ِّقحلاب رهجي نأ 2 .اعضاوتم نوكي نأ 3 .ءادلاو دادعلإا نسحي نأ 4 .هثيدح يف ينأَّتلاب ىَّلحتي نأ 5 .لقَّنلا يف قدِّصلا ىرحتي نأ 6 .ةميركلا قلاخلاب قَّلختي نأ 7 2,5,4ِرِّسَفُمـْلا ُباَدآتاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام نسلجنڤ يتيلت نڠد تياه-تياهرب ليوأتنم ڠي ڠروا ليوأتد ڠي نءاتاكرڤ يبرع ةنابلإا ينأتلاب زرحتلا لِّوؤملا لَّوؤملا نوعبرأو ةعست يرسفَّتلا ملعل ةَغِلاَب ةَّيِّهمأ :اهنمو 2,5,3 ِلْيِوْأَّتلاَو ِرْيِسْفَّتلا ُطْوُرُش ريسفتلا طورش .عوضوملاو فيعضلا نع زرحتلا عم  هَّللا لوسر نع لقَّنلا 1 .برعلا ملاك هيلع ُّلدي ل ام ىلإ تايلا فرص مدعو ةغُّللا قلطمب ذخلا 2 .يباحَّصلا لوقب ذخلا 3 .عرَّشلا نوناق ملاكلا هيضتقي امب ذخلا 4 نوعبرأو ةينماـث تارابعو ناعم كاردإ .ميركلا نآرقلا تايآ1 طابنتساو جارختسا نم ةَّيعَّشرلا ماكحلا .ميركلا نآرقلا 2 ماكحلا طابنتسا نآرقلا نم ةيعَّشرلا .ميركلا3 2,5,2ِرْيِسْفَّتلا ِمْلِع ِةَساَرِد ُةَّيِّمَهَأ 51 50 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 2,6 ُسِداَّسْألا ُسْأرَّدلا ِرْأيِسْأفَّتلا ُماَسْأقَأ رُّبدَّتلاو مهفلا 21 22 :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ ؟ةغل ريسفتلاب دارملا ام أ ؟ريسفتلا ملع يشكرزلا فَّرع فيك ب ؟ليوأتلاو ريسفَّتلا نيب قرفلا ام ج ؟ريسفتلا ملع ملعتت اذامل د نآرقلا مهف ىوتسم عفر يف كرود ام ،ملعلا بلاطك تنأ ـه ؟ةبلطلا ىدل هريسفتو ٌّيعاجم لمع نبا ماملإا ةايح نع ثحبا يف وأ ةبتكملا يف  ريثك اهأرقا مث .تنرتنلإا عقوم .لصفلا مامأ 23 نوسمـخ 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET بياحَّصلا لوقب ذخلابناجلا نيل اعضاوتم نوكي نأ لقِّنلا في طبَّضلاو قدِّصلا ىرحتي نأهثيدح في ةَّيِوَّرلاو نأَّتلاب لىحتي نأ بدؤلما ناكم في ِّسرفلما َّنل قللخا نسحميركلا نآرقلا تايآ تارابعو ناعم كاردإ سفلما بادآ :غارفلا يف اهلأماو ةبسانملا لمجلا رتخا ُتاَبْيِرْدَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم :نم يأَّرلاب يرسفَّتلاو روثألماب يرسفَّتلا نايب 2،6،1 .موهفم • .ةأشن • .طوشر • .روثألماب يرسفتلا ردصم حيضوت 2،6،2 .يأَّرلاب يرسفَّتلا ماسقأ حشر 2،6،3 51 نوسمـخو دحاو 53 52 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب  ةباحَّصلا دهع ةباحَّصلا داهتجاو ةَّنُّسلاو باتكلا ىلع دمتعي ناك  ةباحَّصلا رصع يف ريسفَّتلا َّنإ لوزُّنلا بابسأب مهملعو ةيوغللا مهتفرعم كلذ ىلع مهدعاسي ناكو .نايحلا ضعب يف :مهو ريسفَّتلاب مهنم ةرشع رهتشاو .برعلا تاداعب مهتفرعمو :ينعباَّتلا دهع في نيِّسفلما رهشأ ةكمةنيدمـلاةفوكلا ْيرَبُج ُنْب ُدْيِعَس دِهاَُم سوُواَط ءاَطَع ةَمِرْكِع مَلْسَأ ُنْب ُدْيَز ةَيِلاَعْلا وُبَأ ُّيِظَرُقْلا ٍبْعَك ُنْب ُدَّمَُم ٍسْيَق ُنْب ُةَمَقْلَع قوُْسرَم ُّيِْصرَبْلا ُنَسَحـْلا ةَداَتَق ُزِّيَمُي ام َّمَهَأ ّنَأو .ةباحَّصلا ةرئاد نم هيف عسوأ هترئاد تناك نيعباَّتلا دهع يف ريسفَّتلا .ةَّيِبَهْذمْلا تافلاخلا ُروهظ نيعباَّتلا رصع يف َريسفَّتلا  نيعباَّتلا دهع قيدصلا ركب وبأ 1 باطخلا نب رمع 2 نافع نب نامثع 3 بلاط يبأ نب يلع 4 دوعسم نبا 5 سابع نبا 6 بعك نب ّبيأ 7 تباث نب ديز 8 يرعشلا ىسوم وبأ 9 يربزلا نب للها دبع 10 نوسمـخو ةثلاث  ِّيبَّنلا دهع .هِّلك ميركلا نآرقلل ةلماش  هتايرسفت نكت لمو . ِّيبَّنلا دهع ذنم روثألماب يرسفَّتلا أدب عيجم في ةَّملا رَّبدتت يك كلذو . لوسَّرلا اهيلإ دمعو . هَّللا اهدارأ ةمكح كلتو :لىاعت هلوق لاثلما ليبس لىعو .هسفن نآرقلا وه نآرقلا ِّسرفُي ام يرخو .لىاعت للها باتك نآرقلا ريسفت ىلع دمتعي يذَّلا وه روثأملاب ريسفَّتلا . ةباحَّصلا لاوقأو ةنُّسلا حيحصو ،نآرقلاب :لىاعت هلوق يهو .اهدعب يتَّلا ةيلا اهِّسرَفُت ةيلا هذهف تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام جاڠس ڽنڠد ڠڬڤرب يد هوراڠڤرت وترسرب ڠي نٴاذيبرڤ بهذم بيرع دمع اهقنتعي رثأتم ةيداعلما تافلالخا ةيبهذلما ِرْوُثْأَمـْلاِب ُْيرِسْفَّتلاأ روثأملاب ريسفتلا موهفم روثأملاب ريسفتلا ةأشن ﲈ ﲇ ﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﲀ ﱿﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺﭽ ﭼ ﲓﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍﲌ ﲋ ﲊ ﲉ)1 :5 ةدئالما ةروس( ﱍ ﱌ ﱋ ﱊ ﱉ ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﱃ ﱂ ﱁﭽ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﱎ ﭼخلا...ﱠﱟ ﱞ ﱝﱜ ﱛ)3 :5 ةدئالما ةروس( نوسمـخو نانثا 2,6,1 ِيْأَّرلاِب ُرْيِسْفَّتلاَو ِرْوُثْأَمـْلاِب ُرْيِسْفَّتلا 55 54 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب  لوسرلا ىلع ميركلا نآرقلا لِزنُأ دقل .نيبُم ّيبرع ناسلب .ًلايصفتو ةلمج نآرقلا مَهفَي ناك .هباحصل هنّيبي نأ  هَّللا هرمأ نوسمـخو ةسمـخ يأرلاب يرسفتلا ةأشن  لوسَّرلا دهع  ةباحصلا دهع .مهتغلب لزن هّنل نآرقلا نومهفي مه :يهو ريسفتلا يف جهانم ةثلاث ىلع نودمتعي مهو .نآرقلاب نآرقلا ريسفت 1 .ةّنُسلاب نآرقلا ريسفت 2 .داهتجلاو يأَّرلا 3 .مهيأر يف اودهتجا  هَّللا لوسر ةَّنسو ىلاعت هَّللا باتك يف ريسفتلا اودجي مل اذإ .اهتغلابو اهصئاصخ ةيبرعلا نوفرعي نيذلا برعلا صَّلُخ نم مه .نآرقلا ريسفت يف مهُفلاتخا هب اولمعو يأَّرلاب اورسف ةباحَّصلا نأ ىلع ليلَّدلا .فلاتخلا اذه مهنيب عقو امل  ِّيبَّنلا نع اعومسم ريسفَّتلا ناك ولو .نآرقلاب ريسفتلا نوكي نأ .رخآ عضوم يف اهنِّيبي هتايآ ضعب كلذو .نآرقلل نيبملا هَّنلأ  ِّيبَّنلا نم يتأي نأ لوسَّرلا ناك امك .تايلا نم ةيآ مْهَف مهيلع لكشأ اذإ هيلإ نوعجري ةباحَّصلا ناكو .ةجاحلا دنع ءاشي ام مهل نِّيبي  .مهمهفو ةباحَّصلا داهتجا يف ائيش اودجي ملو ،ىلاعت هَّللا باتك يف ريسفَّتلا اودجي مل اذإ ةباحَّصلا ناكف نوفرعي ،برعلا َصِّلُخ نم مهَّنإف .مهفلا يف اودهتجا  هَّللا لوسر نع كلذ . اهيف ةغلابلا هوجو نوفرعيو ،اهمهف نونسحيو ،ةيبرعلا 2 3 ِرْوُثْأَمـْلاِب ِْيرِسْفَّتلا ُطْوُُش 1 بِيْأَّرلاِب ُْيرِسْفَّتلا يأرلاب يرسفتلا موهفم نوسمـخو ةعبرأ .اًيْأَر – ىَرَي – ىَأَر ردصم يأَّرلا هيف دمتعي يذلا يرسفتلا وه هطابنتساو همهف لىع سرِّفُمـلا .هيأرب ةغل احلاطصا ؟ُمَلْعَت ْلَه نبا ماملإا يبرَّطلا ريرج )ـه 310فيوتلما( عماج هباتك ّمهأو ليوأت نع نايبلا .نآرقلا يآ )ـه774فيوتلما( يرثك نبا ماملإا .ميظعلا نآرقلا يرسفت هباتك ّمهأو :روثألماب نيِّرسفلما رهشأ نم ؟ُمَلْعَت ْلَه رهشأ  سابع نب هَّللا دبع َّنإ ِّريبَّنلا ءاعدل ريسفَّتلا يف ةباحَّصلا ِنْيِّردلا يِف ُهْهِّرقَف َّمُهَّللَا :هل  . َلْيِوْأَّتلا ُهْمِّرلَعَو )دحمأ هاور( ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم 57 56 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب نوسمـخو ةعبس 2,6,2 ِرْوُثْأَمـْلاِب ِرْيِسْفَّتلا ُرَدْصَم لىإ ةعوفرلما ثيداحلا نم َّحص ام . للها لوسر ةروثأم لاوقأ نم ةباحَّصلا نع َّحص ام .يرسفَّتلا في .ينعباَّتلا لاوقأ نم َّحص ام123 يرسفَّتلا ردصم روثألماب 2,6,3ِيْأَّرلاِب ِرْيِسْفَّتلا ُماَسْقَأ ةيرورَّضلا تافِّصلاب رِّسفملا فصَّتي نأ .ريسفَّتلل ةغُّللا يناعم عم هريسفت يف ضراعتي ل نأ .ةيبرعلا ةفلاخم راكفأب نآرقلا ُملاع لخدي ل نأ .نآرقلل ثيداحلا هريسفت يف فلاخي ل نأ . هَّللا لوسر نع ةحيحَّصلا بهاذملاو راكفلاب ارِّثأتم نوكي ل نأ .راَّفكلا اهقنتعي يتَّلا ةيداعملا 1 2 3 4 5 نوسمـخو ةتس  نيعباتلا دهع .مهسفنأب هوطبنتسا ام اهيف اودازو ةباحَّصلا نع ريسفَّتلا تاياور اولقن مه .ةدِّدعتملا ريسافَّتلا دجوت ىَّتح مهدهع يف رثكتي ريسفَّتلا لاز امو .مومذملاو دومحملا :ناعون يأَّرلاب ريسفَّتلا ملع يف لصو اذكهو ةيبرعلا ةغُّللا نيناوق ىلع ٍراج ريغ هَّنل مومذملا يأرلاب ريسفتلا ءاملعلا ضفري .ريسفَّتلا طئارشو ةيعرَّشلا ةّلدلاب قفاوي لو ،ةغُّللا نيناوق ىلع يراجلا دومحملا يأَّرلاب ريسفَّتلا لوبق ىلع ءاملعلا قفَّتاو .ريسفَّتلا طئارشل يفوتسملاو ةيعرشلا ةلدلأل قفاوملا ِيْأَّرلاِب ِْيرِسْفَّتلا ُطْوُُش :يهف يأَّرلاب ريسفتلا طورش ْنِم :نيمسق ىلإ يأرلاب نآرقلا ريسفت مسقني .مومذم مسقو دومحم مسق ىلع موقي لوبقملا دومحملا مسقلا طورشلا هيف قَّقحتتو ةيجهنم ةيملع سُسُأ .ةبولطملا طباوضلاو ىَوَهلا ىلع موقي دودرملا مومذملا مسقلا .ِلْهَجلا وأ أ ب : يأرلاب رسفملل ةيرورضلا تافصلا ةديقعلا ميلس ثيدحلاب ملاع ىوهلا عابتا مدع هقفلا لوصأب ملاع نيدلا لوصأب ملاع ريسفتلا لوصأب ملاع اهمولعو ةيبرعلا ةغُّللاب ملاع ٌةَيِفاَضِإ ٌةَمْوُلْعَم :يأَّرلاب ريسفَّتلا يف بتكلا رهشأ حيتافم :ّيِزاَّرلا نيِّردلا رْخَف ريسفت .بيغلا ليزنَّتلا راونأ :يِواَضْيَبلا ريسفت .ليوأَّتلا رارسأو نيدلا للاج( ِنْيَلَلاَجـْلا ريسفت .)يِّرلحملا نيِّردلا للاجو يطويُّسلا دمحأ نب هَّللا دبع( يفسَّنلا ريسفت )يفسنلا ؟ُمَلْعَت ْلَه 59 58 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 2,7 ْأنِم ُداَسَفْألا ِساَّنلا يِدْأيَأ ُعباَّسلا ُسْأرَّدلا رُّبدَّتلاو مهفلا ٌّيعاجم لمع ريسفَّتلا جذومن نع ثحبا يف دومحملا يأَّرلاب ةمجرت بتكا َّمث كتعومجم )UPLOAD( اهلِّمح َّمث هفلؤم .)POWTOON( نوتواف يف 21 22 :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ ؟روثأملاب ريسفتلاب دارملا ام أ ؟روثأملاب ريسفتلا أدب ىتم ب ؟مهريسفت يف ةباحَّصلا دمتعي ملاع ج ؟نيعباَّتلا رصع يف ريسفَّتلا زِّيمي اذامب د ؟يأَّرلاب ريسفَّتلا نم دومحملا مسقلا نِّيب ـه 23 نوسمـخو ةينماـث :يأرلاب ريسفتلاو روثأملاب ريسفتلا نيب قرفلا تاه ُتاَبْيِرْدَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم .ةدومو ةحيحص ةءارق ةيلا ةءارق 2،7،1 .ةراتخلما تمالكلا ناعم ركذ 2،7،2 .لاجمإ ةيلا حشر 2،7،3 .داسفلاب موهفم نايب 2،7،4 .داسفلا عاونأ نايب 2،7،5 .داسفلا بابسأ حيضوت 2،7،6 .ةيلا نم دافتسي ام نايب 2،7،7 نوسمـخو ةعست59 روثأملاب ريسفَّتلا يأرلاب ريسفَّتلا 11 22 33 44 61 60 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 2,7,3 ًلاَمْجِإ ِةَيْلا ُحْرَش نوتسو دحاو عاشو رثك ﳍ ءايشلا في كلاهلاو للخلا ﳎ لعف نم ناسنلإا هلعفي ام ﳕﳔ مهبيصيل ﳖ نوبوتي ﳛ 2,7,1ًةَدَّوَجـُمَو ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيْلا ُةَءاَرِق ﳕ ﳔ ﳓ ﳒ ﳑ ﳐ ﳏ ﳎ ﳍﭽ ﭼ ﳜ ﳛ ﳚ ﳙ ﳘ ﳗ ﳖ )41 :30 مورلا ةروس( 2,7,2ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم نوتس تاوهَّشلاو يصاعملا ىلع ساَّنلا باستكا مهسفنأ دنع ةَدِسفمـلا لامعلا  هَّللا ةعاط نع مهضارعإ أ ب ج .مهسفنأ يفو مهشياعم داسف لثم رحبلاو ِّربلا يف ريثكلا داسفلا ساَّنلا باصأ :كلذ يف ببسلاو تاكربلا لاوزو قرغلاو قرحلاو بدجلا :داسفلاب دارملا  يواضيبلا لاق .راضملا ُةرثكو حلصت ةعاَّطلا َّنأو .رامثلاو عورّزلا يف صقنت يصاعملا َّنإ : ريثك نبا لاق .ءامَّسلاو ضرلا .اهنع نوهتني مهلعل يصاعملا ةبوقع ساَّنلل  هَّللا نَّيب 1 2 3 4 63 62 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب حوتفملا قرحلا داوملا لامعتسا ةيئايميكلا تاروذاقلا حرط هايملا يف عطق يف فارسلإا راجشلا يف فارسلإا تاناويحلا ديص عناصملا ناخد تارايسلاو 2,7,6 ِداَسَفْلا ُباَبْسَأ 2,7,7ِةَيْلا َنِم ُداَفَتْسُي اَم نوتسو ةثلاث ءاملا لثم .ِهِتَعيبط نع ءْيَّشلا جورُخ داسَفلا ىنعم .ةحئار لو هل معط لو ،هل َنْوَل ل .بْذَع ّيقن رِهاط ادسافو اًمَثْرَجُم حبصأو .هتحئارو هنول رَّيغت دسف اذإف .ِهِتَعيبط نع اجراخو عاونأ داسفلا 2,7,5 ِداَسَفْلا ُعاَوْنَأ تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام رابيسرت نكوكلام اهسوارب نتچاچك ڠيلاڤرب نرمچنڤ نموك يئاپوڤمم ينڠيد بيرع عاش باستكا لللخا ضارعإ ثولت مثرم ابذع نوتسو نانثا ءاوهلا ثولت 1 ةرارحلا تاجرد عفر 2 طحقلا 1 رعسلا ءلاغ 2 تابنلا ةلق 3 نافوطلا 1 كمسلا ةلق 2 ديصلا عاطقنا 3 ء ا و ه ل ا ي ف ِّر ب ل ا ي ف ر ح ب ل ا ي ف 2,7,4 ِداَسَفْلا ُمْوُهْفَم 2 .ةيصعمو بنذو كرش نم ساَّنلا لاعفأ ةجيتن ناك رحبلاو ِّربلا يف داسفلا روهظ 1 ءوس ىلع مهيلع بضغي نم يزاجيل  هَّللا ردقب سانلاب داسفلا لولح نإ .مهلاعفأ  هَّللا ىلإ اوبوتي يك اينُّدلا يف اهولمع يتَّلا مهلامعأ ضعب ىلع ساَّنلا بقاعي .يصاعملا نع اوعجريو 3 :ةسوردملا ةيلا حرشل ةبسانملا ةبوجلاب تاغارفلا َْلأْما 2 :ةديفم ةلمج نوكتل ةيتلا تاملكلا ْبِّتَر 3 ببسب طحقلاو بدلجا ةرثكو رطلما ةلقو راضلما ةرثكو روهظ َّمع ءازج  هَّللا مهقيذيل ملظلاو و رفكلا نم مبهونذو سانلا صياعم لىع مهئادتعاو مهيصاعم نم مابر ذئنيحو .مهلمع ءوس ضعب . هَّللا قوقح داسفلارحبلانوبوتيبرلاكشرلا 2124 22 23 :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ :ةيتلا تمالكلا ناعم تاه أ :ﳎ ﳕﳔ ﳖ ؟مورلا ةروس نم 41 ةيآ في يواضيبلا لوق ام ب .ًلاجمإ ةيلا ْحَْشرا ج .ةيلا نم دافتسي اَّمم يننثا ركذا د .ضرلا في داسفلا ساَّنلا بسك نم بقاوعلا ْحّضو ـه .مهكشرو – هَّللا -نيرفاكلا - مهرفكب - كلهأ أ .نإ – ةعاَّطلاب – حلاص - ضرلا - ءماَّسلاو ب .رماثلاو - عورّزلا - ببسب - تصقن - صياعلما ج .ةّلِقَو - تابَّنلا - نوكي - طْحَقْلاب - داسف - ضرلا د .ءلابلاو - اوباصأ - ةبوقعلاب - ساَّنلا - امدنع - حلصت - لاوحأ ـه ٌّيعاجم لمع يف ةديدج ةرجش عرزا قلعت ةسردملا ةقيدح ءامسأب ةحول اهيلع .اهوعرز نيذّلا بلاّطلا: : 6564 ِْريِسْرفَّتلا ُباَب 2,8 ُنِماَّثلا ُسْأرَّدلا ُةَوْأشَّرلا رُّبدَّتلاو مهفلا نوتسو ةعبرأ ُتاَبْيِرْدَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم .ةدوجمو ةحيحص ةءارق ةيلا ةءارق 2،8،1 .ةراتخملا تاملكلا يناعم ركذ 2،8،2 .لامجإ ةيلا حرش 2،8،3 .همكحو ةوشَّرلا موهفم نايب 2،8،4 .ةوشَّرلا عاونأ حيضوت 2،8،5 .ةوشَّرلا رورش نايب 2،8،6 .ةيلا نم دافتسي ام نايب 2،8،7 65نوتسو ةسمـخ 67 66 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب .اًمزاج اًعطاق اًميرحت ةوشَّرلا ملاسلإا مَّرح 2,8,3 ًلاَمْجِإ ِةَيْلا ُحْرَش لعفلا نم ةوشَّرلا ةملك لصأ .ىَشَرو اَشَر يثلاثلا قاقحلإ وأ قح لاطبلإ ىطعي ام .لطاب ةوشَّرلا فيرعت 1 ةغل احلاطصا 2اهمكح نوتسو ةعبس ﲒ ﲑ ﲐ ﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﲋﭽ ﲚ ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓ ﭼ ﲜ ﲛ )188 :2 ةرقبلا ةروس( 2,8,2ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم اوذخأت لو ﲌ ﲋ قلحا فلاخب ﲏ اوعفدت ﲐ ةعطق ﲕ بنذلاب ﲙ تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت بيرع عويش ضغابتلا ءانحشلا يداعتلا نادقف ةيعفنلا يويلام اساوللرب ينچنبك ينكڠدك نهوسومرڤ ڠليه تعفنم نكڠيتنمم نوتسو ةتس 2,8,1ًةَدَّوَجـُمَو ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِةَيْلا ُةَءاَرِق 2,8,4 اَهُمْكُحَو ِةَوْشَّرلا ُمْوُهْفَم .لطابلاب سانلا لاومأ لكأن نأ  هَّللا اناهن ةوشر ماَّكحلا ىلإ لاوملاب يقلن ل نأ .انضرغ ىلإ اهب لَّصوتنل يف لدعلا لطعت ةَّملا يف ةوشَّرلا عويش نإ .ءاضقلا ملسملا هيخأ لام لكأي نأ ملسم ىلع مارح .ةوشَّرلاب ىلإ اهب ىَّدأ ةَّمأ يف ةوشَّرلا ترشتنا اذإ .ضغابَّتلاو يداعَّتلاو فعَّضلا 2 1 3 4 5 َنَعَل :َلاَق  َناَبْوَث ْنَع َيِشاَّرلا  ِهَّللا ُلوُسَر .َشِئاَّرلاَو َيِشَتْرُمْلاَو )دمحأ هاور( ُةَرِكْذّتلا .ةثلاث ةوشَّرلا ناكرأ يطعي نم شياَّرلا 1 .لطابلا لىع هنيعي يذلا .ذخلآا شَترلماو 2 .طيسولا شئاَّرلاو 3 ؟ُمَلْعَت ْلَه 69 68 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب ٌّيعاجم لمع ل لق" تاتفلالا اومسرا ىلع مكدييأتك "ةوشرلل اهتنلعأ يتلا ةيعوتلا ِةلمح .ةيزيلاملا ةموكحلا :ةيتلا تمالكلاب تاغارفلا َْلأْما 2 لدعلا جهنم ضرغلا ماكلحا ةميرلجا ملاسلإا ةقرفلامكح لطابلاةوشرلا عفَّنلا ىلع لوصحلل ىلإ لاوملا ءاطعإ نع ىهن يقلخلا داسفلا ىلإ يِّدؤتو لطعت هذهف .مهل ةوشر اهنم َّنل ةَّملا تدسفل ترشتنا اذإو .عمتجملا يف اذإف .ةيناسنلإل ةميق لاف . قاقحإو ّقحلا فلاخ يه اعيمج ساَّنلا كلهف .ءانحّشلاو تعقوف .ملظب مكحيف مكاحلا .دلابلا يف ةايحلا مدهو 2122 22 :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ :ةيتلا تاملكلا يناعم ْرُكْذا أ : ﲌ ﲋ : ﲐ : ﲕ .ازجوم احرش ةرقبلا ةروس نم188 ةيلا ْحَرْشا ب .احلاطصاو ةغل ةوشَّرلا ْفِّرَع ج .ةيلا نم دافتسي اَّمم اثلاث ْرُكْذا د ؟ةوشرلا اهيف رشتنت يتلا دلابلا يف عقوتت اذامب ـه نوتسو ةعست .ةوشَّرلا ةميرج نم ريذحَّتلاب نآرقلا ُّمَتَْي1 2.مارح ةوشرلا قيرط نع ملسملا لام لكأ 3.ِّقحلا ريغب مكحلا ىلع مكاحلا نِّكمت اهنل ةوشَّرلا تمرح 4.مكاحملا نم لدعلا مدهي يذَّلا لَّوَعُملا يه ةوشَّرلا 2,8,5ِةَوْشَّرلا ُعاَوْنَأ 2,8,7ِةَيْلا َنِم ُداَفَتْسُي اَم نوتسو ةينماـث .ةملا يف مكحلا جهنم داسف .مكحلا يف عمتجملا ىدل ةقثلا نادقف .عمتجملا يف ةيداملاو ةيعفنلا حورلا راشتنا .عمتجملا يف عطاقتلاو ءانحشلاو ةقرفلا عوقو .هلطابأ يف ىدامتيل لطاب لكل ةصرفلا ءاطعإ أ ب ج د ـه لاطبلإ ةوشَّرلا قاقحإ وأ ّقح .لطاب ةوشَّرلا لىع لوصحلل .قح عفدل ةوشَّرلا ملُّظلاو رَّضلا لوصحلل ةوشَّرلا وأ بصنم لىع .لمع أبج د 2,8,6ِةَوْشَّرلا ُرْوُرُش ُتاَبْيِرْدَّتلا 71 70 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب نوعبس ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم 2,9 ِلْأتَق ُعْأنَم اَنِّزلاَو ِلاَفْأطَْألا ُعِساَّتلا ُسْأرَّدلا رُّبدَّتلاو مهفلا .ةدوجمو ةحيحص ةءارق نيتيلا ةءارق 2،9،1 .ةراتخملا تاملكلا يناعم ركذ 2،9،2 .لامجإ نيتيلا حرش 2،9،3 :ينتيلا روام حيضوت 2،9،4 .ﭼ ﱬ ﱫ ﱪ ﭽ لىاعت هلوق موهفم • .ﭼﱼ ﱻ ﱺ ﭽ لىاعت هلوق موهفم • .انِّزلا روشر • .مهلتقو لافطلا يمر بابسأ • .ينتيلا نم دافتسي ام نايب 2،9،5 2,9,1ًةَدَّوَجـُمَو ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِنْيَتَيلا ُةَءاَرِق ﱴ ﱳﱲ ﱱ ﱰ ﱯﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﭽ ﱿ ﱾ ﱽﱼ ﱻ ﱺ ﱹ ﱸ ﱷ ﱶ ﱵ ﭼ ﲃﲂ ﲁ ﲀ )32-31 :17 ءاسرلإا ةروس( 2,9,2ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم اًدْأَو َنْلِتُق تيَّلالا َّنَّنل تانبلاب دارمـلا ﱬ رقفلا فوخ ﱮﱭ مايظع ابنذ ﱸﱷ ةحيبق ﲀ اقيرط ﲂ نوعبسو دحاو 73 72 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب ﭼ ﱼ ﱻ ﱺ ﭽ َلىاَعَت ِهِلْوَق ُمْوُهْفَم نوعبسو ةثلاث ْمَلَو ،اَهْدِئَي ْمَلَف ىَثْنُأ ُهَل ْتَناَك ْنَم : هَّللا ُلوُسَر َلاَق :َلاَق ، ٍساَّبَع ِنْبا ِنَع .َةَّنَجْلا ُهَّللا ُهَلَخْدَأ - َروُكُّذلا يِنْعَي :َلاَق - ،اَهْيَلَع ُهَدَلَو ْرِثْؤُي ْمَلَو ،اَهْنِهُي )دواد وبأ هاور( ﭼ ﱬ ﱫ ﱪ ﭽ َلىاَعَت ِهِلْوَق ُمْوُهْفَم 2,9,3 ًلاَمْجِإ ِنْيَتَيْلا ُحْرَشتاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يبرع لامهلإا راعلا ةقافلا ةسبلاملا بهنلا جاودزلا ادأو يويلام يابارت/رايبرت ولام نهسوسك نلوءاڬرڤ ننوات نروڤمچرڤ سوبميت 2,9,4ِنْيَتَيلا ُرِواَحَم نوعبسو نانثا اثانإ وأ اوناك اروكذ ،دلولا لتق عاونأ عيمج نع يهَّنلا ىلع لدي ظفَّللا رهاظ .ةقافلاو رقفلا ةفاخم .هدلوب دلاولا نم هدابعب محرأ  هَّللا نأ ىلع ُّلدت ةميركلا ةيلا هذهو :ءابلا اهيأ وأ رقفلا فوخ مكتانب اودئت لو مكدلوأ اولتقت ل .راعلا انتاقولخم نم مكريغ قزرنو مكقزرنو مهقزرن نحن .ىصحت ل يتَّلا اريبك امثإ  هَّللا دنع ناك تانبلاو دلولا لتق ّنإ .اشحاف :نيملسملا ىلع  هَّللا ىهن ةولخلاو ءاسِّنلا ةطلاخمك انِّزلا ىلإ يضفت يتَّلا تامدقملا ِّلك نع اوبنتجي نأ .َّنهيلإ رظَّنلاو َّنهب .منهج ران هبِحاَص دروي هِرْمَأ يفلاخمو  هَّللا ةيصعم لهأ قيرط انِّزلا :هنل ًلايبس ءاس انزلا نوك .ةيسنجلا ةقلاعلا يف مئاهبلا نيبو ناسنلإا نيب قرفي مل أ .اهبيعيو ةأرملا لذي ب لُّذلا ةفاخم ءايحأ مهتانب نونفدي اوناك .ةعازخ يف ةيلا هذه تلزن :لوزُّنلا ببس قزِّرلا باوبأ حتف هَّنأ امكف . هَّللا ديب قازرلا نل كلذ نع هَّللا مهاهنف رقفلاو .ءاسِّنلا ىلع هحتفي كلذكف لاجِّرلا ىلع 3 .انِّزلا نع ُيهَّنلا كلذ مزلتساو انِّزلا نابرق نع  هَّللا ىهن 1 .اًكلسمو اًقيرط َءاَسو اميظع ابنذ ناك هَّنل هيعاودو هبابسأ ةطلاخم وه انِّزلا ةبراقم 2 .اهوحنو ةولخلاو ةلبقلاو سمللاك انِّزلا يعاود نع يهن وه هنع ُّيهنملا ُبرُقلا 3 ريغ ٍةكولمم لو هل ةجوز ريغ ةأرما لجَّرلا ةعماجم ملاسلإا حلاطصا يف انِّزلا .ةهبش ءطوب لو جوزلا تاذ :هنم دسافملا نم عاونأ ىلع لمتشي انِّزلا َّنإ 5 ةيصعملا أ هسفن ىلع دحلا باجيإ ب باسنلا طلاتخا ت دلولا عايض ث لسنلا عاطقنا ج ملاعلا بارخ ح 4 1 2 ٍمِلْسُم ٍئِرْما ُمَد ُّلِحَي َل : ُّيبَّنلا َلاَق َدْعَب َرَفَك ٌلُجَر :ٍثَلاَث ىَدْحِإِب َّلِإ َلَتَق ْوَأ ،ِهِناَصْحِإ َدْعَب ىَنَز ْوَأ ،ِهِمَلاْسِإ )يئاسنلا هاور( .ٍسْفَن ِرْيَغِب اًسْفَن ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم 75 74 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 123 4 5 قح ةايحلا َّنإ .رابكللو راغصلل وه  هَّللا َّنإ دلولأل قزارلا .ءابلاو لتق وأ تانبلا دأو ميرحت يف رقفلا نم افوخ دلولا .لبقتسملا  هَّللا فصو ةشحاف هنوكب انِّزلا .لايبس ءاسو بهذت لتقلا شربلا سوفن هب هنم كلته ىنِّزلاو .ناسنلإا باسنأ .ِشِحاَوَفْلا َنِم ْيِجْرَف ْنِصْحَأَو ِقاَفِّنلا َنِم ْيِبْلَق ْرِّهَطَو ِبْوُنُّذلا َنِم ْيِل ْرِفْغا َّمُهَّللا نوعبسو ةسمـخ 2,9,5ِنْيَتَيْلا َنِم ُداَفَتْسُي اَم نوعبسو ةعبرأ ْمِهِلْتَقَو ِلاَفْطَْلا ِيْمَر ُباَبْسَأ مهدلوأ نولتقي نيذَّلل مهتانبو لوصح نومَّهَوَتَي مُهنل .لبقتسملا يف رقف عمتجملل هَّللا َّنأ نوُّنظي مهَّنل مهل ربدي ل اقلخ قلخي .مهقزر مهلتقو لافطلأا يمر ةيلهاجلا لهل وأ ةقافلا نوفاخي اوناك 1 .تاراغلا وأ بهنلا َّنهحاكنإ نوفاخي مه 2 .ءافكأ ريغل انزلا حتفي 1 لمعلا باب .حيبقلا تاملاع هيف 6 نل عمتجملا داسف بسنلل اعايض هيف .لسنلاو ةينازلا ةأرملا 5 لك اههركي .سانلا ءاسِّنلا ضيرعت 4 ساَّنلا لامهإ ىلإ قلاطو اهنم .اهجوز ىلإ انزلا ببس 3 ىلع ءاسنلا داسفإ راكبلاو نهجاوزأ .نهئايلوأ ىلع هيف لصحت ل 2 ةبحملاو ةفللا .نكسلاو اَنِّزلا ُرْوُُشر روشر انِّزلا تاراهطلا نم غارفلا دعب ءاعدلا ففعتلل ءاعدلا ةنونسملا ةيعدلأا .ىَنِغْلاَو َفاَفَعْلاَو ىَقُّتلاَو ىَدُهْلا َكُلَأْسَأ يِّنِإ َّمُهَّللا 76 2,10 ُرِشاَعْألا ُسْأرَّدلا ُةَقِرَّسلا رُّبدَّتلاو مهفلا :ةبسانملا ةبوجلاب ةيتلا ةعطاقتملا تاملكلا لودج لأما 2 2122 22 :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ :ةيتلا تاملكلا يناعم ْرُكْذا أ :ﱬ :ﱮﱭ :ﱸﱷ ءارسلإا ةروس نم 32-31 نيتيلا ْحَرْشا ب .ازجوم احرش ؟ ﭼﱼﱻﱺ ﭽ ةيلا موهفم اَم ج ؟امات اميرحت انِّزلا ملاسلإا مرح اذامل د .حِّضو .اميظع اصرح لسنلاو سفنلا ىلع ملاسلإا صرح ـه ٌّيعاجم لمع نيب ليثمتب اوموق لصفلا يف مكتعومجم املك" هيف نيجَّورتم قلاخلا ْتَزَّزَعت ةيباجيلإا تايكولسلاو عمتجملا ةضهن نسحت ."روطتو نوعبسو ةتس ُتاَبْيِرْدَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم .ةدوجمو ةحيحص ةءارق ةيلا ةءارق 2،10،1 .ةراتخملا تاملكلا يناعم ركذ 2،10،2 .لامجإ ةيلا حرش 2،10،3 .ةقرَّسلاب موهفم نايب 2،10،4 .ةقرسلا مكح ركذ 2،10،5 .ةبوتلا ىلإ ةجاحلا حيضوت 2،10،6 .ةيلا نم دافتسي ام نايب 2،10،7 77 نوعبسو ةعبس يقفأ يسأر .شحاوفلاو يصاعملا نم 1 .انزلا بابسأ نم 3 .راكبلا اهعجم 4 .رذق ءشي 5 .اقيرط فدارم 7 .ناسنلإا ةللاس 2 ."سبل" اهتملك لصأ 6 .حابأ ةملكل عراضم لعف 8 1 6 4 3 57 8 2 79 78 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب ءازج امهيديأ اوعطقا ،قرست يتَّلاو قرسي يذَّلاو كلذو .امهريغل اعنمو ،امهل ةبوقع ،ابكترا امب يف ميكح  هَّللاو . هَّللا نم امهل مكحلا باقع نم قحتست ام ةميرج ِّلكل عضي .هعيرشت .اهعويش نع عنام نم قراسلا هذخأي نأو .ًةيفخ نزخم وأ راد يف زرحلا نم ريغلا لام ُذخأ يه ةقرَّسلاو .رانيد ُعبر وه هتقرس ةبوقع يف نيملسملا ءاهقف دنع هيلع قفتملا غلبملاو .كانه .هزرح نم هريغ لام جرخأ نم ىلع َّلإ نوكي ل عطقلا نأ ىلع روهمجلا قفَّتا .ساَّنلا لاومأ ظفحل ةداع لمعتسا ام وه زرحلاو نوعبسو ةعست ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐ ﱏ ﭽ ﭼ ﱝ ﱜ ﱛ ﱚ ﱙﱘ ﱗ ﱖ ﱕ )38 :5 ةدئاملا ةروس( 2,10,1ًةَدَّوَجُم ًةَحْيِحِص ًةَءاَرِق ِةَيْلا ُةَءاَرِق 2,10,2ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا يِناَعَم .ءاسِّنلا نم :ىأ ُةَقِراَّسلاَو لاجِّرلا نم :يأ ُقِراَّسلا ﱐ ﱏ ًةيفخ ِزَرحملا ريغلا لام ُذخأ يه ةقرَّسلاو ًةبوقعو ًءازج ﱖ هرمأ لىع بلاغ ﱛ هفيلاكتو هعئاشر في ميكح ﱜ نوعبسو ةينماـث 2,10,3 ًلاَمْجِإ ِةَيْلا ُحْرَش 2,10,4 ِةَقِرَّسلا ُمْوُهْفَم قِراَسب َسْيَل َناَك ْنِإَو قِراَّسلا :يقيقح َّنَأ  ِّريِرْدُْلا ٍديِعَس ِبَأ ْنَع َأَوْسَأ َّنِإ :َلاَق  ِللها َلوُسَر ُقِْسَي يِذَّلا ،ًةَقَِس ِساَّنلا ِللها َلوُسَر اَي :اوُلاَق ،ُهَتَلاَص ُّمِتُي َل :َلاَق ؟اَهُقِْسَي َفْيَكَو .اَهَدوُجُس َلَو اَهَعوُكُر )دحمأ هاور( ؟ُمَلْعَت ْلَه ةنونسملا ةيعدلأا ،ِةَّلِقْلاَو ،ِرْقَفْلا َنِم َكِب ُذوُعَأ ِّرنِإ َّمُهَّللا :ُلوُقَي َناَك  َّيِبَّنلا َّنَأ ، َةَرْيَرُه ِبَأ ْنَع .َمَلْظُأ ْوَأ ،َمِلْظَأ ْنَأ ْنِم َكِب ُذوُعَأَو ،ِةَّلِّرذلاَو )دواد وبأ هاور( 81 80 ِ ْريِسْرفَّتلا ُباَب 2,10,6ِةَبْوَّتلا ىَلِإ ُةَجاَحـْلا 2,10,7ِةَيْلا َنِم ُداَفَتْسُي اَم نونماـثو دحاو تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت بيرع ِزَرحملا ةيفخ نزمخ بصن غسرلا يويلام نڤميسرت ڠي يپوبمس اراچس ننڤميس يتڤ نكقتلد نڠات نڠلڬرڤ .ريغلا لام ىلع ةقرسلا مرحت ملاسلإا ةعيرش 1 .ىوقَأ ةقرسلا ىلِإ لجرلا ليم نَل ةقراسلا ىلع قراسلا مدق 2 ىلع ساَّنلا نمأي ىَّتح ةقرَّسلا نع عنملل قراَّسلا دي عطق ةبوقع ملاسلإا عرش 3 .مهحاورأو مهلاومأ بنَّذلا نع علاقلإا أ ب هلعف ىلع مدَّنلا هلعف ىلإ ةدوعلا مدع ىلع مزعلا ج د هبحاصل ّقحلا در .مارحلا ىلإ هدي تدتما نم لك ىلع ةبجاو ةبوَّتلا 1 :ةقرَّسلا ةميرج نم ةبوَّتلا طورش 2 :ـب َّلإ قراَّسلا ةبوت لبقُت ل 3 نكمأ نإ اهذخأ يتَّلا لاوملا در أ اهنم للاحتسلاب وأ ب اهبحاص لهج نإ هَّللا ليبس يف اهقافنإب وأ :ةقرَّسلا ِّدح يف طورُّشلا :قراسلا نوكي نأ 1 لاقاع اغلاب ةقرسلا ميرحتب املاع مولعم ٍزرح نم ةيفخ لاملا نم اًصوصخم اًرادقم قرسي :ىلع ةقرَّسلا دح بجي ل 2 نونجملا .نيفلكم ريغ ريغصلا 2,10,5 ِةَقِرَّسلا ُمْكُح نونماـث :ةقرَّسلا دح بجوي يذَّلا باصِّنلا ردق .رانيد عبر هَّنأ ىلع ءاملعلا رثكأ ىأر َلْوُسَر َّنَأ َةَشِئاَع ْنَع يور ام هيلع ُّلديو يِف َّلِإ ِقِراَّسلا ُدَي ُعَطْقُت َل :َلاَق  ِهَّللا )ملسم هاور( .اًدِعاَصَف ٍراَنيِد ِعُبُر 1 هنأ ىلإ قاحسإو دمحأو كلام بهذ نبا نع يور امل اهتميق وأ مهارد ةثلاث اقراس عطق  هَّللا لوسر نأ  رمع .مهارد ةثلاث هتميق .ِّنَجِم يف 2 ج ل ريغصلا نم ةقرسلا تناك نإ امنإو .ةقرسلا دحب هيلع بقاعي .ريزعتلا باب يف لخدي ٌةَيِفاَضِإ ٌةَمْوُلْعَم امارج 4،25 :قافتلاب رانيِّدلا رادقم بهذلا مارغ 1،0625 : رانيد عبر RM176،04 :يواسي يلاحلا هردقو 165،68 بهَّذلا رعس رادقمل اعبت([ بهذلا ةاكز باصن( مارج لكب RM ناوتوكسرڤ ةيلوب )ارانيد نيرشع يواسي وينوي /ـه1438 ناضمر يف روڤمول لاوك ])م2017 ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم 82 ٌّيعاجم لمع :ةقَّسرلا ةميرج نع ةبوَّتلا طوشر اهيف ينبت تاغارفلا لأما 2 2123 22 :ةيتلا ةلئسلا نع ْبِجَأ :ةيتلا تاملكلا يناعم تاه أ :ﱐ ﱏ :ﱖ :ﱜ .ةدئاملا ةروس نم 38 ةيلا ْحَرْشا ب نيملسملا ءاهقف دنع هيلع قفتملا غلبملا ْمَك ج ؟قراسلا دي عطق يف ءاملعلا روهمج يأر اَم د ؟ةيلا هذه نم ذخأت اَذاَم ـه ؟ةميرجلا هذهل لولحلا يه ام .ملاسلإا ةعيرش يف ةريبك ةميرج ةقرسلا و نونماـثو نانثا ٌّيعاجم لمع نع اريصق لاقم بتكا ىلع ظفحلا يف انُروَد" رصانعلاب انيعتسم "لاملا :ةيلاتلا بلاطلا رود ءابلا رود ةسردملا رود نع ةبوَّتلا طوشر ةقسرلا ةميرج 13 42 ُتاَبْيِرْدَّتلا ؟ةقرسلا ةبوقع يف 83 ِثْيِدَحْلا ُباَب 3 ُهُتَمِّدَقُمَو ِثْيِدَحْلا ِمْوُلُع ُخْيِراَت ِثْيِدَحْلا ِمْوُلُع ْيِف ٌتاَحَلِطْصِا يِواَّرلا ِدُّدَعَت ُثْيَح ْنِم ُثْيِداَحَأ يِواَّرلا ِةَجَرَد ُثْيَح ْنِم ُثْيِداَحَأ ُعْوُضْوَمـْلا ُثْيِدَحْلا ِهَّللا ُةَرْطِف ِدُّجَهَّتلا ِةَلَص ُلِئاَضَف ِسِلْفُمـْلا ُةَقْيِقَح ِهَّللا ِّلِظ ْيِف ٌةَعْبَس ِمْلِعْلا ِبَلَط ىَلَع ُّثَحـْلا 3،1 3،3 3،4 3،5 3،2 3،6 3،8 3،9 3،10 3،7 83 نونماـثو ةثلاث 85 84 ِثْيِدَحْلا ُباَب نونماـثو ةسمـخ 3,1,1ِثْيِدَحـْلا ِمْوُلُع ُمْوُهْفَم ملع وه ةيارد ثيدحلا ملعو لاوحأ اهب فرعي نيناوقب نتملاو دنسلا ةيارد ثيدحـلا ملع ىلع لمتشي ةياور ثيدحلا ملع اهتياورو هلاعفأو  يبَّنلا لاوقأ اهظافلأ ريرحتو اهطبضو ةياور ثيدحلا ملع ثيدحلا مولع يويلام ةفرعم ناد وملع تاوق ڠي نظفح يجاكڠلوڠم / صن دڤك نردناس ثيدح يوارڤ س کيت نيڬرمڤ اراهيلمم / ڬاجنم يبرع ةيارد طبض ريرحت دنسلا نتملا قحل نوص تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت نونماـثو ةعبرأ ُلَّوَْألا ُسْأرَّدلا ِثْأيِدَحـْألا ِمْأوُلُع ُخْأيِراَت ُهُتَمِّدَقُمَو 3,1 ةدافتسلااو مهفلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ثيدحلا مولع موهفم ركذ 3،1،1 .ثيدحلا مولع ةأشن نايب 3،1،2 .ثيدحلا مولع عوضوم حرش 3،1،3 .ثيدحلا مولع ةَّيِّمهأ حيضوت 3،1،4 .ثيدحلا مولع يف تافَّنصملا ضعب ركذ 3،1،5 87 86 ِثْيِدَحْلا ُباَب نونماـثو ةعبس نونماـثو ةتس رشاعلا نرقلا ىلإ عباَّسلا نرقلا نم يف لامتكلااو جضنلا رود وهو .ثيدحلا مولع ّنف نيودت5 ةسمالخا ةلحرلما نرقلا لئاوأ ىلإ عباَّرلا نرقلا فصتنم نم دتمي نف قاثبناو عماجلا فيلأَّتلا رصع وهو عباَّسلا .انَّودم ثيدحلا مولع4 ةعباَّرلا ةلحرلما فصتنم ىلإ يرجهلا ثلاَّثلا نرقلا نم هيف ْتَنِّوُد نيودَّتلا رصع وهو عباَّرلا .لماك انيودت اهمولعو ةنُّسلا3 ةثلاَّثلا ةلحرلما ظفح يف ةباحَّصلا ماق قحل نأ دعب ثيداحلأا ىلعلأا قيفَّرلاب  يبَّنلا لَّولأا نرقلا ةياهن ىَّتح .يرجهلا1 لىولأا ةلحرلما نرقلا علطم نم أدب لَّوأ ىلإ يناَّثلا رصع كلذ .ثلاَّثلا يف يمسَّرلا نيودَّتلا .ثيدحلا ظفح2 ةيناَّثلا ةلحرلما يرجهلا نرقلا علطم ىلإ رشاعلا نرقلا نم يفو .دومجلاو دوكُّرلا رصع وهو .يلاحلا فينصَّتلا يف داهتجلاا فَّقوت ةلحرملا هذه . تارصتخملا ترثك امَّنإو6 ةسداَّسلا ةلحرلما عقو امدنع  ةباحَّصلا دهع يف ثيدحلا ةياور رُّوطت أدب ةَّيملسلإا قرفلا ترهظو  يبَّنلا ةافو دعب ةنتفلا يف نوملسمـلا ةياور روطتو . ثيداحلأا يف تبثَّتلا نم ديزملا ىلإ ةجاح يف مهو :يلي اميف لحارم عبس يف ثيدحلا 3,1,2ِثْيِدَحـْلا ِمْوُلُع ُةَأْشَن يرجهلا نرقلا علطم نم وهو اذه انتقو ىلإ يلاحلا يف هبنَّتلاو ةظقيلا ةلحرم .ثيدحلا رصعلا7 ةعباَّسلا ةلحرلما 89 88 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ّنفلا اذه يف ةروهشملا تافَّنصملا ضعب 3,1,5ِثْيِدَحـْلا ِمْوُلُع ْيِف ِتاَفَّنَصُمـْلا ُضْعَب تنترنلإا عقوم https://www. youtube.com/ watch?v= RcDMmSKe17Q َنْيَب ُلِصاَفْلا ُثِّدَحُملا يِعاَوْلاَو يِواَّرلا ِثْيِدَحـْلا ِمْوُلُع ُةَفِرْعَم ِْف ِرَكِفْلا ةَبْخُن ِرَثَْلأا ِلْهَأ ِحَلَطْصُم وأ ِثْيِدَحـْلا ُمْوُلُع ِحَلَّصلا ِنْبا ُةَمِّدَقُم ِف يِواَّرلا ُبْيِرْدَت يِواَوَّنلا ِبْيِرْقَت ِحَْش ُةَّيِنْوُقْيَبْلا ُةَمْوُظْنَمـْلا نسحلا دمحم وبأ يِضاَقلا دلخ نب نمحَّرلا دبع نبا يِزُمْرُهَماَّرلا دبع نب دمحم هَّللا دبع وبأ يِرْوُباَسْيَّنلا مكاحلا هَّللا ينَلَقْسَعلا رجح نبا ظفاحلا دبع نب نامثع ورمع وبأ يِرْوُزَرْهَّشلا نمحرلا ِحَلَّصلا ِنْباب روهشملا نب نحمَّرلا دبع نيِّدلا لَلَج يِطْوُيُّسلا ركب بيأ يِنوُقْيَبْلا دمحم نب رمع )ـه360( ةنس )ـه405( ةنس )ـه852( ةنس )ـه643( ةنس )ـه911( ةنس )ـه1080( ةنس باتكلا مسافِّلؤملا مساةافولا ةنس 1 2 3 4 5 6 نونماـثو ةعست ِّيبَّنلا لاوقأ وه ثيدحلا مولع عوضوم ةثعِبلا لبق هتافصو هتاريرقتو هلاعفأو  هثيداحأو هنع هرودص ثيح نم اهدعب وأ ىلع اهتللاد ثيح نم ملَّسلاو ةلَّصلا هيلع .دارملا وأ موهفملا ىنعملا لماعَّتلا ةيفيك ةفرعم دنع ثيدحلا عم ضراعَّتلا لوبقملا زييمت دودرملاو ثيدحلا طبض اًنتمو اًدنس لاح ةفرعم يورملاو يواَّرلا ىنعملا مهف نم دارمـلا ثيدحلا خساَّنلا ةفرعم نم خوسنملاو ثيدحلا مولع ةَّيِّمهأ ثيدحلا 3,1,4ِثْيِدَحـْلا ِمْوُلُع ُةَّيِّمَهَأ نونماـثو ةينماـث 3,1,3ِثْيِدَحـْلا ِمْوُلُع ُعْوُضْوَم  وٍرْمَع ِنْب ِللها ِدْبَع ُلِئاَضَف َسْيَل :َلاَق  َةَرْيَرُه ْبيَأ ْنَع ِلوُسَر ْنَع اًثيِدَح َرَثْكَأ ٌدَحَأ َنْب ِللها َدْبَع َّالِإ يِّنِم  ِللها ُتْنُكَو ُبُتْكَي َناَك ُهَّانِإَف ،وٍرْمَع .ُبُتْكَأ َل )يذمترلا هاور( ؟ُمَلْعَت ْلَه 91 90 ِثْيِدَحْلا ُباَب ْأيِناَّثلا ُسْأرَّدلا ْأيِف ٌتاَحَلِطْأصِا ِثْأيِدَحـْألا ِمْأوُلُع 3,2 ةدافتسلااو مهفلا ٌّيعاجم لمع23 :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 ؟ثيدحلا مولع ىنعم ام أ .مسق ّلك فيرعت عم ثيدحلا مولع ماسقأ ْرُكْذا ب .ثيدحلا مولع ةَّيِّمهأ نم اًثلث تاه ج .ثيدحلا ةياور رُّوطت لحارم نم ةلحرم ضعب ْحِّضَو د .مهتافَّلؤم عم نيثِّدحملا نم ةثلث ركذا ـه ؟ثيدحلا ملع يف فيلأَّتلاو نيودَّتلا نع فرعت اذام و : ةئطالخا ةلملجا مامأ  ةملع وأ ةحيحَّصلا ةلملجا مامأ  ةملع ْعَض 2 .نتملاو دنَّسلا لاوحأ اهب فرعي نيناوقب ملع وه ةيارد ثيدحلا ملع .نيعمجأ مهيلع هَّللا ناوضر نيعباتلا دهع يف ثيدحلا ةياور روطت أدب .نيودَّتلا رصع وهو سماخلا فصتنم ىلإ يرجهلا عبارلا نرقلا علطم .ثيدحلا نم خوسنملاو خساَّنلا ةفرعم ثيدحلا مولع ةَّيِّمهأ نم ." نآرقلا مولع" ــب ىَّمسملا باتكلا فلؤم وه حلصلا نبا أ ب ج د ـه 22 21 .تنرتنلإا عقوم وأ ةبتكملا يف عوضوملا كلذ نم ةَّمهملا راكفلأا ضعب نع ثحبا 1 .نيعباَّتلاو ةباحَّصلاو  لوسَّرلا دهع يف ثيدحلا مولع رُّوطت :اهنم .صيخلَّتلا عم رتويبمكلا يف اهبتكا 2 .بلطلا مامأ اهضرعا 3 " ثيدلحا مولع ةأشن " نوعست ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ربخلاو ةَّنُّسلاو ثيدحلا فيرعت ركذ 3،2،1 .رثلأاو ربخلاو ةَّنُّسلاو ثيدحلا نيب قرفلا نايب 3،2،2 .رثلأاو ثيدحلاو نآرقلا نيب قرفلا حيضوت 3،2،3 .يسدقلا ثيدحلاو ِّيوبَّنلا ُتاَبْيِرْدَّتلا 91 نوعستو دحاو 93 92 ِثْيِدَحْلا ُباَب ةَّنُّسلاو ثيدحلا . ِّيبَّنلا نع ءاج ام ربخلارثلأا  ِّيبَّنلا نع ءاج ام .هيرغ نعو ةباحَّصلا نع يور ام وأ لاوقأ نم ينعباَّتلاو .لاعفأ نوعستو ةثلاث تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يبرع ٍةَّيِقْلِخ ٍةَّيِقُلُخ ةعوبتملا ةداتعملا ٌةفدارم لئامش يويلام / نيداجك ڠي نءاتڤيچنڤ ةفص لصا ياڠارڤ / قلخا تيوكياد ڠي نءاسايبك تيرا ماس قوليا ياڠارڤ حيحص يراخبلاملسم حيحصدواد بيأ ننسيذمترلا ننسهجام نبا ننسيئاسنلا ننس .ديدجلا ءيَّشلا :ةغُّللا يف لاعفأو لاوقأ :حلطصلاا يفو  يبَّنلا تافصو تاريرقتو .ةّيِقْلِخلاو ةّيِقُلُخلا ةعوبتملا ةقيرَّطلا :ةغُّللا يف ٌةفدارم ةايحلا يف ةداتعملاو .ثيدحلل لصَّتي ام ُّلك :حلطصلاا يفو قلخو ةريس نم  ّيبَّنلاب لاوقأو رابخأو لئامشو ٌةعَبَّتُم ٌةقيرط يهو لاعفأو .نيملسملا ىدل .ءيَّشلا ةيقب :ةغُّللا يف ىلإ فيضأ ام :حلطصلاا يفو داري دقو ،يعباَّتلا وأ يباحَّصلا ُّمعأو  ِّيبَّنلا ىلإ فيضأ ام هب رثأ ثيدح ّلكو .ثيدحلا نم .سكعلا سيلو 3,2,1ِرَثَْلأاَو ِرَبَخـْلاَو ِةَّنُّسلاَو ِثْيِدَحـْلا ُفْيِرْعَت نوعستو نانثا فيضأ ام ربخلا :حلطصلاا يفو نوكيف ،هريغ ىلإو  ِّيبَّنلا ىلإ ّلكو .لمشأو ثيدحلا نم َّمعأ .اًثيدح ٍربخ لك سيلو ٌربخ ثيدح .أبَّنلا :ةغُّللا يف 3,2,2ِرَثَْلأاَو ِرَبَخـْلاَو ِةَّنُّسلاَو ِثْيِدَحـْلا َنْيَب ُقْرَفْلا ُفْيِرْعَترثلأاةَّنُّسلا ثيدلحا برلخا يه ةفيرَّاشلا ةَّايوبَّانلا ثيداحلأا َّانإ ِّيملاسلإا عيرشَّاتلل يناَّاثلا ردصملا هَّاللا ملاك وه يذَّالا ميركلا نآرقلا دعب نآرُقلا حرشي ّيوبَّانلا ثيدحلاو . ثيداحلأا نم ديدعلا يف .ميركلا ضعبل اًحورش دجن ةفيرَّاشلا ةَّايوبَّانلا بابسلأ اًنايبو ،تاميركلا هَّاللا تايآ .تلزن نميفو تلزن اميفو ،اهلوزن ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم 95 94 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 :يتأي ام ْفِّرَع أ :ثيدحلا • :ربخلا • ؟رثلأاو ربخلا نيب قرفلا اَم ب  َّيبَّنلا ىلاعت هَّللا ربخأ فيك ج ؟ثيدحلا نم ائيش ميركلا نآرقلا نيب قرفلا اَم د ؟يوبَّنلا ثيدحلاو .يسدقلا ثيدحلا ْحِّضَو ـه .يوبنلا ثيدحلاو يسدقلا ثيدحلاو نآرقلا نيب قرفلا ِتاَه 2 أ ب ج 21 22 23 ميركلا نآرقلا يسدقلا ثيدحلا يوبنلا ثيدحلا * * * * * * * * * ٌّيعاجم لمع نوعستو ةسمـخ بلطلا نم ةعومجم مِّلعملا ىتأ نأ ةعومجم ِّلكلو ةقرف ةقرف .ةبطخلا يقلي نم مهنم اوراتخي يناعملا ةيحان نم ةيلآا نع ْشِقاَن ِقلأ َّمث ريسافَّتلا بتك يف حرَّشلاو ةَّيِّمهأ" عوضوملا نع ةبطخلا ."ةَّيوبَّنلا ثيداحلأا ﲔ ﲓ ﲒ ﲑ ﲐﭽ ﲜ ﲛﲚ ﲙ ﲘﲗ ﲖ ﲕ ﭼﲠ ﲟ ﲞ ﲝ )7 :59 رشحلا ةروس( نآرقلاُّيوبَّنلا ثيدحلاُّيسدقلا ثيدحلا دنع نم هانعمو هظفل ناك ام .ٍّليج يحوب هَّللا دنع نم هانعمو هظفل ناك ام . لوسَّرلا دنع نم هظفل ناك ام دنع نم هانعمو  لوسَّرلا .مانملاب وأ ماهللإاب  هَّللا هظفلب زجعم نآرقلا َّنإ .هانعمو سيل َّيوبَّنلا ثيدحلا َّنإ .زجعمب اضيأ يسدقلا ثيدحلا َّنإ .زجعمب سيل نم  ِّيبَّنلا لىإ فيضأ ام وأ ،ريرقت وأ ،لعف وأ لوق .يقُلُخ وأ يقْلَخ فصو هانعم  هَّللا رابخإ ربخأف مانملاب وأ ماهللإاب .هسفن ةرابعب هتَّمأ  ُّيبَّنلا .هتولتب دَّبعتم.هتولتب دَّبَعَتُي لا.هتولتب دَّبَعَتُي لا وأ هتياور زوجي لا .ىنعملاب هتولت .ىنعملاب هتياور زوجي.ىنعملاب هتياور زوجي ةطساوب هب لزنملا ظفَّللا . ِّيبَّنلا ىلع ليربج 3,2,3ِّيِسْدُقْلا ِثْيِدَحـْلاَو ِّيِوَبَّنلا ِثْيِدَحـْلاَو ِنآْرُقْلا َنْيَب ُقْرَفْلا نوعستو ةعبرأ يويلام يموكڠرم ننيءلارب سلج بيرع لمشأ نانيابتم ليج تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت 21 22 23 24 25 ُتاَبْيِرْدَّتلا ُثِلاَّثلا ُسْأرَّدلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم تايعمسلا 3,3 9796 ِثْيِدَحْلا ُباَب .يرثك ددع هيوري نأ .دنَّسلا تاقبط عيجم ف ةرثكلا كلت نوكت نأ .قلتخا لىع ةقفاوم ةداعلا ف ليحتسي نأ اهنيب ُقَّرَفُي لا ،ماكحلأاو دئاقعلا يف اهِسْفَنِب ٌةَّجُح َةحيحَّصلا ِداحلآا َثيداحأ َّنإ .ةرتاوتملا ثيداحلأا نيبو نكي مل ذإ ،دحاولا ربخب لمعلا بوجو ىلع ةَّلدلأا ىوقأ نم ةباحَّصلا عامجإ .دحاولا ربخ لوبق ضفر هَّنأ مهنم دحأ نع تبثي :ةغُّللا في دحاولا برخو دحاولا ىنعمب دحأ عجم .دحاو صخش هاور ام وه :حلاطصلاا فيو يِّمسو رتاوتلما طوش عميج لم ام وه ."دحاولا برخ" ـب برلخا اذه داحلآا ثيدحلارتاوتملا ثيدحلا : ةغُّللا في .عباتَّتلا : حلاطصلاا فيو ثيحب يرثك ددع هاور ام وه .قلتخا لىع مهقافِّتا ةداع ليحتسي :رتاوتملا ثيدحلا تازِّيمـم :داحلآا ثيدحلا تازِّيمـم 1 1 2 2 3 نوعستو ةعبس يويلام نتوروترب تكڠيرڤ تكاڤس /کير -اكيرم اتڤيچنم بيرع عباتتلا ةقبط ئطاوت قلتخا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت 3,3,1ِداَحْلآاَو ِرِتاَوَتُمـْلا ِثْيِدَحـْلا ُفْيِرْعَت ُثْأيَح ْأنِم ُثْأيِداَحَأ ْأيِواَّرلا ِدُّدَعَت نوعستو ةتس ةدافتسلااو مهفلا .داحلآاو رتاوتملا ثيدحلا فيرعت ركذ 3،3،1 .داحلآاو رتاوتملا ثيدحلا تازِّيمم نايب 3،3،2 .داحلآاو رتاوتملا ثيدحلاب جاجتحلاا حرش 3،3،3 3,3,2ِداَحْلآاَو ِرِتاَوَتُمـْلا ِثْيِدَحـْلا ُتاَزِّيَمـُم 99 98 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 .احلطصاو ةغل رتاوتملا ثيدحلا ْفِّرَع أ ؟داحلآاب دارملا اَم ب .رتاوتملا ثيدحلا تازِّيمم نم ةثلث ْرُكْذا ج ؟داحلآا ثيدحب جاجتحلاا مكح ام د ؟داحلآاو رتاوتملا ثيدحلا نيب قرفلا اَم ـه :ينتيتلآا )ب( و ) أ ( ينتقرفلا ينب ام ْلِص 2 حلطصلاا يف رتاوتملا ثيدحلا ةغل داحلآا ثيدح حلطصلاا يف داحلآا ثيدح رتاوتملا ثيدحلا تازِّيمم داحلآا ثيدحب جاجتحلاا دحاولا برخو دحاولا ىنعمب دحأ عجم .دحاو صخش هاور ام وه يِّمسو رتاوتملا طورش عمجي مل ام وه "دحاولا ربخ" ـب ربخلا اذه ىدحإ تطقس اذإ هب ّجَتحُي لا لوبقلا طورش ةداع ليحتسي ثيحب يرثك ددع هاور ام قلتخا لىع مهقافِّتا عيجم ف ةرثكلا كلت نوكت نأ دنَّسلا تاقبط 21 23 22 أ ب ٌّيعاجم لمع طورش نم ةثلث نع ثحبا 1 نم ةثلثو رتاوتملا ثيدحلا .داحلآا ثيدح .بلطلا نيب اهشقان 2 لصفلا مامأ اهربع مث 3 نوعستو ةعست جاجتحلاا رتاوتملا ثيدحلاب قيدصَّتلا لىإ ناسنلإا ُّرطضي يذَّلا ينقيلا ملع ديفي هَّنإ .اًمزاج اقيدصت هب نع ثحبلا ىلإ اهل جاتحي لاو هتَّحصب عوطقم هَّنإ .هتاور لاوحأ .ميركلا نآرقلا ةَّحصب داقتعلااك هتَّحصب داقتعلاا بيج هَّنإ 1 2 3 جاجتحلاا داحلآا ثيدحب 1 2 3 .احيحص ناك اذإ هب لمعلاو جاجتحلاا بوجو لثم لوبقلا طورش ىدحإ تطقس اذإ هب ُّجَتحُي لا .لدعلاو طبضلا ملعلا ديفت ٌةَّينظ اَهِتَيِبَلْغَأ لىع داحلآا ثيداحأ .َّينيقيلا لا َّيِّنظلا نوعستو ةينماـث يويلام ڤتت ڠي نبرخرڤ قلونم هجرب قسدرت يتسڤ دمتعم يتڤنم بيرع ةرتاوتملا ضفر جاجتحلاا رطضي اًمزاج عوطقم ترفاوت تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت 3,3,3ِداَحْلآاَو ِرِتاَوَتُمـْلا ِثْيِدَحـْلاِب ُجاَجِتْحِلااُتاَبْيِرْدَّتلا َلاَق :َلاَق ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع :رتاوتملا ثيدحلا ةلثمأ نم َنِم ُهَدَعْقَم ْأَّاوَبَتَيْلَف ،اًدِّمَعَتُم َّايَلَع َبَذَك ْنَم : ِهَّاللا ُلوُسَر )ملسمو يراخبلا هاور( .ِراَّانلا :َلاَق  ِباَّاطَخلا ِنْب َرَمُع ْنَع :داحلآا ثيدح ةلثمأ نم اَمَّانِإَو ،ِتاَّايِّنلاِب ُلاَمْعَلأا اَمَّانِإ :ُلوُقَي  ِهَّاللا َلوُسَر ُتْعِمَس )يراخبلا هاور( .ىَوَن اَم ٍئِرْما ِّلُكِل ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم تايعمسلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم تايعمسلا 3,4 101100 ِثْيِدَحْلا ُباَب .ضارملأا نم مسجلا ولخ يهو ةَّحِّصلا نوكي لاو ،هاهتنم ىلإ هلثم نع طباضلا لدعلا لقنب هدانسإ لصتي يذلا وه .ًّالعم لاو اًذاش لئاضفلاو ماكحلأاو تلماعملاو تادابعلاو دئاقعلا يف هب لمعلا بجي .ةَّيعرَّشلا اياضقلا نم اهريغو بادلآاو .ليمجلا وه نسحلاف حبقلا ُّدض ثيدحلا نم فخأ اطبض طباضلا لدعلا لقنب هدانسإ لصتي يذلا وه .ًّالعم لاو اًذاش نود ،حيحصلا لئاضفلاو ماكحلأاو تلماعملاو تادابعلاو دئاقعلا يف هب لمعلا بجي .حيحَّصلا ثيدحلاك ةيعرَّشلا اياضقلا نم اهريغو بادلآاو .فعَّضلا نم ةهَّبَشُم ةفص وهو ةَّوقلا ُّدض .لوبقلا تافص هيف عمتجت مل ام وه هب لَمعُي لاو بيهرَّتلاو بيغرَّتلاو بقانملاو لئاضفلا يف هب لَمْعُي .روهمجلا بهذم وهو دئاقعلا نع لضف مارحلاو للحلا يف حيحَّصلا ثيدحلا نسحلا ثيدحلا فيعَّضلا ثيدحلا ةئامو دحاو ةغل ةغل ةغل احلطصا احلطصا احلطصا همكح همكح همكح 3,4,1ِفْيِعَّضلاَو ِنَسَحـْلاَو ِحْيِحَّصلا ِثْيِدَحـْلا ُفْيِرْعَت ُثْأيَح ْأنِم ُثْأيِداَحَأ ْأيِواَّرلا ُةَجَرَد ُعباَّرلا ُسْأرَّدلا ةئام ةدافتسلااو مهفلا نسحلاو حيحَّصلا ثيدحلا فيرعت ركذ 3،4،1 .فيعضلاو حيحَّصلا ثيدحلا نيب قرفلا نايب 3،4،2 .فيعَّضلاو نسحلاو .دَّرلاو لوبَقلا ثيح نم ثيدحلا حيضوت 3،4،3 103 102 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ةعبرأ ىلإ ِّدَّرلاو ِلوبقلا ثيح نم ثيدحلا مسقني :ثيدحلا لوبق طورش ةئامو ةثلاث حيحَّصلا )لوبقم( نسحـلا )لوبقم( فيعَّضلا )درلاو لوبقلا ينب ام( عوضومـلا )دودرم( ثيدلحا حيحَّصلا 1 2 3 4 5 3,4,3ِّدَّرلاَو ِلْوُبَقْلا ُثْيَح ْنِم ُثْيِدَحـْلا ةئامو نانثا حيحَّصلانسحـلافيعَّضلا مات هلاجر غلب يذَّلا وه 1 .ظفحلاو طبَّضلا نوفوصوم هلاجر َّنأ 2 لامكو ناقتلإاو ظفحلاب ماهولأا نود طبَّضلا .طلغلأاو هتاذل حيحص ىلإ مسقني 3 .هريغل حيحصو هلاجر طبض يذلا وه 1 .لماك سيل ماهولأا ضعب هيف 2 طبض يف طلغلأاو .هلاجر هتاذل نسح ىلإ مسقني 3 .هريغل نسحو ناك نم هلاجر يف يذلاوه 1 ناك وأ ظفحلا ءوس هدنع .لَّفغم نم رثكأ وأ اًطرش دقف 2 .لوبقملا ثيدحلا طورش .ديدشو فيفخ ىلإ مسقني 3 يويلام سبيب ةقث اراڤ يهلاپم قوروب نڠير هيبلرت تيكاس/تچاچ نهلئسمرڤ ڠروأسس 2يريچ بيرع ّولخ ذوذش حبقلا فخأ ةلع اياضقلا بقانملا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت 3,4,2ِفْيِعَّضلاَو ِنَسَحـْلاَو ِحْيِحَّصلا ِثْيِدَحـْلا َنْيَب ُقْرَفْلا :دنَّسلا لاصِّتا :ةاوُّرلا ةلادع :ةاوُّرلا طبض :للعلا نم ةملاَّسلا :ذوذُّشلا نم ةملاَّسلا ذخأ دانسلإا ةاور نم ٍوار ُّلك نوكي نأ هب دارملا .ةرشابم هقوف نمم ثيدحلا . هلوسرو ىلاعت هَّللا ةعاط ىلع يواَّرلا مودي نأ .ةءورملا مراوخو قسفلا نم اًملاس يف هظفحي َّمث خيَّشلا نم ثيدحلا يواَّرلا عمسي نأ خيَّشلا نم بتكي وأ ءاش ىتم هرضحتسيو ،هردص .ليدبَّتلاو فيرحَّتلا نم نوصيو ةَّحص يف حدقي ،يفخ ضماغ ببس هيف نوكي لا نأ .هنم ةملَّسلا رهاَّظلا نأ عم ،ثيدحلا .ةاوُّرلا نم هنم قثوأ وه نم ةقِّثلا فلاخي لا ٍسَنَأ ْنَع :حيحَّصلا ثيدحلا ةلثمأ نم ْمُكُدَحَأ ُنِمْؤُي َلا :َلاَق  ِّيِبَّنلا ِنَع  .ِهِسْفَنِل ُّبِحُي اَم ِهيِخَِلأ َّبِحُي ىَّتَح )يراخبلا هاور( يِبَأ ْنَع :نسحلا ثيدحلا ةلثمأ نم ِهَّللا َلوُسَر ُتْعِمَس :َلاَق  َةَرْيَرُه ْوَأ يِتَّمُأ ىَلَع َّقُشَأ ْنَأ َلاْوَل :ُلوُقَي  ِّلُك َدْنِع ِكاَوِّسلاِب ْمُهُتْرَمََلأ ِساَّنلا ىَلَع .ٍةَلَص)دمحأ هاور( ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم 105 104 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 .احلطصاو ةغل حيحَّصلا ثيدحلا ْفِّرَع أ ثيدحلاو حيحَّصلا ثيدحلا نيب قرفلا اَم ب ؟نسحلا ؟نسحلا ثيدحلاب لمعلا مكح اَم ج ؟ثيدحلا لوبق طورش نم ةثلث ْرُكْذا د ةياوِّرلا لوبق زاوج يف طورش ةثلث ِتاَه ـه .ةفيعَّضلا امك ثيدحلا ءادأ ىلع ردقيو هثيدحل اًظفاح يواَّرلا نوكي نأ .ىنعم وأ اظفل هعمس ،ثيدحلا ةحص يف حدقي ،يفخ ضماغ ببس هيف نوكي لا نأ .هنم ةملسلارهاظلا نأ عم نمل هتياور يف ةقثلا ةفلاخموهو.هنم حجرأ وه نم فلاخي لا نأ .هنم قثوأ وه .ةرشابم هقوف نمم ثيدحلا ذخأ دانسلإا ةاور نم وار لك نوكي نأ . هلوسرو  هَّللا ةعاط ىلع يواَّرلا ةماقتسا أ ب د ـه ج ةئامو ةسمـخ 2123 :اهل ةبسانملا تاملكلاب تاغارفلا َْلْما 2 22 طبَّضلا ةَّفخ َّلاإ حيحَّصلا طورشك نسحلا ثيدحلا طورش .نسحلا يف مدعب اَّمإ كلذ نوكيو .نسحلا ثيدحلا ةفص هيف عمتجت مل يذَّلا ثيدحلا وهو .هريغو نتملا بارطضاك ىرخأ ةَّلعل وأ ،دنَّسلا لاصِّتا .اًقلِتْخاو اًبذك  لوسَّرلا ىلإ ُبَسْنُي ٍثيدح ُّلك وه عوضوملا ثيدحلا َّنإ ةئامو ةعبرأ نسحلاتنترنلإا عقوم https://www. youtube.com /watch?v= sK4APeKdUqQ فيعَّضلا 1 2 3 4 5 .لىاعت للها تافصك دئاقعلاب قَّلعتت لا نأ .مارحلاو للحلاب قَّلعتي امم ةَّيعرَّشلا ماكحلأا نايب يف نوكي لا نأ .طايتحلاا دقتعي لب هتوبث هب لمعلا دنع دقتعي لا نأ .هب لومعم لصأ تحت ثيدحلا جردني نأ .ديدش يرغ فعَّضلا نوكي نأ طورشب اهب لمعلاو ةفيعَّضلا ثيداحلأا ةياور ءاملعلا ضعب زوجي عوضومـلا ٌّيعاجم لمع نم ةسخم نع ثحبا نم ةسخمو ةحيحص ثيداحأ تنترنلإا ف ةنسح ثيداحأ ةقرولا ف اهبتكا مث ةبتكلما وأ رادج لىع اهقلعو ةنولم .لصفلا ُتاَبْيِرْدَّتلا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET دنَّسلا لاصِّتا للعلا نم ةملَّسلا03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ةاوُّرلا ةلادع ذوذُّشلا نم ةملَّسلا ةاوُّرلا طبض تايعمسلاتايعمسلا 3,5 107106 ِثْيِدَحْلا ُباَب خيشلا لوقي .ِدْحَّللا ىلِإ ِدهَمـْلا َنِم َملِعْلا اوُبُلْطا":ليق :عوضوملا ثيدحلا ةلثمأ نمو اضيأ ىكحيو "دحَّللا ىلإ دهملا نم ملعلا بلط " : ملكلا اذه : ةدغ وبأ حاتفلا دبع ملك نم وه امنإو ،يوبن ثيدحب سيل :"دحَّللا ىلإ دهملا نم ملعلا اوبلطا " ةغيصب .مهضعب هلقانتي امك  هَّللا لوسر ىلإ هتفاضإ زوجي لف ،)ءامكُحلا ملك( ساّنلا )ءاملعلا دنع نمزلا ةميق :باتكلا( ةفيلخلا لتقم دعب هروهظ أدب  هَّللا لوسر ىلع بذكلاو ثيدحلا يف عضولا َّنإ َّمث ،بازحأو عيش ىلإ ةَّيملسلإا ةَّملأا قارتفا هنع جتن يذَّلاو . نافع نب نامثع لئاضف نم أدب ٍببس ىلإ ٍببس نمو ٍفده ىلإ فده نم ثيدحلا يف عضولا رَّوطت عيمج ىلع هللخ نم ىتأو ةَّيصخَّشلا ضارغلأاب ىهتناو تيبلا لهأو ةباحَّصلا :اهنم ةَّماعلاو ةَّصاخلا بناوج عوضومـلا ثيدلحا ةئامو ةعبس .هب قصلأ يأ نلف لىع نلف عضو نم لوعفم مسا ةفص وأ ريرقت وأ لعف وأ لوق نم هيرغ وأ  ِّيبَّنلا لىع قلتخا ام .اًروزو اًبذك .عوضوم هَّنأ نايب عم َّلاإ هلاح َمِلَع اذإ ٍدحلأ هركذ وأ هتياور ُّلتح لا ةغل احلطصا همكح .دلبلاو سنجلاو ةليبقلل ةيبصعلا 3 .ملسلإا نع ساَّنلا يرفنت 4 .ةَّيسايِّسلا ءاوهلأاو بازحلأا ةصرن 1 .نيملسملاو ملسلإا نم ماقتنلاا 2 .ةيدقعلا بهاذملا ةرصن 5 3,5,1ُهُتَلِثْمَأَو ِعْوُضْوَمـْلا ِثْيِدَحـْلا ُمْوُهْفَم 3,5,2ِعْوُضْوَمـْلا ِثْيِدَحـْلا ُرْوُهُظ ُثْأيِدَحـْألا ُعْأوُضْأوَمـْألا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .هتلثمأو عوضوملا ثيدحلا موهفم ركذ 3،5،1 .عوضوملا ثيدحلا روهظ حيضوت 3،5،2 .عوضوملا ثيدحلا ةفرعمل طباوض نايب 3،5،3 .عوضوملا ثيدحلاب لمعلاو لوقلا حرش 3،5،4 ُسمِاَخْألا ُسْأرَّدلا ةئامو ةتس : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَق :َلاَق ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع .ِراَّنلا َنِم ُهَدَعْقَم ْأَّوَبَتَيْلَف ،اًدِّمَعَتُم َّيَلَع َبَذَك ْنَم )ملسمو يراخبلا هاور( ةدافتسلااو مهفلا 109 108 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 .احلطصاو ةغل عوضوملا ثيدحلا ْفِّرَع أ عم عوضوملا ثيدحلاب لمعلا مكح اَم ب ؟ليلَّدلا .عوضوملا ثيدحلا ةلثمأ نم اًدحاو ْرُكْذا ج ؟عوضوملا ثيدحلا روهظ أدب ىَتَم د ثيدحلا ةفرعم يف طباوض نم ةثلث ِتاَه ـه .عوضوملا ثيداحلأا عفدل تاوطخلا نم ةثلث ركذا و .عمتجملا دنع ةعوضوملا :ةيتلآا عوضوملا ثيدحلا ةفرعمل طباوَّضلا نم تاغارفلا َْلْما 2 ةئامو ةعست 21 22 عوضوملا ثيدحلا ةفرعمل طباوَّضلا 23ٌّيعاجم لمع ىلإ ةينورتكللإا ةلاسِّرلا ْلِسرأ ةَّيِّمهأ نع هب ربختل كقيدص "ةحيحَّصلا ثيداحلأاب دامتعلاا" :ةيتلآا تاملكلا مادختساب باتكلاب ماصتعلاا ةحيحصلا ةَّنُّسلاو ةياور زويج لا ةعوضولما ثيداحلأا هعضو نايبب لاإ يه ةحيحَّصلا ةَّنُّسلا لطابلا نود ّقلحا وه عوضولما ثيدلحا بسني ثيدح لك ابذك لوسرلا لىإ اقلتخاو ىلع َّلاإ هتياور ُّلحت لف  ِّيبَّنلا ىلع بذكلا وهو َلاَق :َلاَق ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَعو .عوضوم هَّنأ نايب ليبس ُهَدَعْقَم ْأَّوَبَتَيْلَف ،اًدِّمَعَتُم َّيَلَع َبَذَك ْنَم : ِهَّللا ُلوُسَر .ِراَّنلا َنِم )ملسمو يراخبلا هاور( بِذْكَي هَّنلأ مارح ةعوضوملا ثيداحلأاب لمعلا مكحو سيل  هَّللا لوسر ىلع بذكلاو . هَّللا لوسر ىلع لوقل . هَّللا دنع مثلإا مظعأ لب ساَّنلا ىلع بذكك ،ٌبِذَك ُهَّنَأ ىَرُي ٍثيِدَحِب يِّنَع َثَّدَح ْنَم : لوسَّرلا . َنيِبِذاَكْلا ُدَحَأ َوُهَف)ملسم هاور( ةئامو ةينماـث ثيدحلا ةفرعمل طباوض :اهنم ةريثك عوضوملا ثيدحلا ضقانت وأ نآرقلا عم .نيِّدلا دعاوق1 ثيدحلا ضقانت هب ءاج ام عم .ةتباَّثلا ةَّنُّسلا2 دوجو مدع يف ثيدحلا .ةَّيثيدحلا نيواوَّدلا3 عضاو رارقإ .هعضوب ثيدحلا4 ظفَّللا ةكاكر .ىنعملاو5 يواَّرلا ةرهش .هعضوب6 3,5,4ِعْوُضْوَمـْلا ِثْيِدَحـْلاِب ُلَمَعْلاَو ُلْوَقْلا هعضوب ثيدحلا عضاو رارقإ ةيثيدلحا نيواوَّدلا ف ثيدلحا دوجو مدع ةتباثلا ةَّنُّسلا هب تءاج ام عم ثيدلحا قفاوت هعضوب يوارلا ةرهش نيدلا دعاوق وأ نآرقلا عم ثيدحلا قفاوت نيدلا دعاوق وأ نآرقلا عم ثيدحلا ضقانت ةتباثلا ةَّنُّسلا هب تءاج ام عم ثيدحلا ضقانت ىنعملاو ظَّفللا ةكاكر 3,5,3ِعْوُضْوَمـْلا ِثْيِدَحـْلا ِةَفِرْعَمـِل ُطِباَوَضُتاَبْيِرْدَّتلا وه انبجاو َّانإ ،ماركلا ةوخلإا اهُّيأ هتَّابحم قيقحتو  يبَّانلا ةرصن يف هتعيرش ءاقن ىلع ةظفاحمب ىلع نودقاحلا هيف لواطت نمز رشن نم ُّلك ْملعيل . هماقم هتَّاحص نم تبثت ريغ نم اًثيدح وأ تلاَّاوجلا يف ةلاسرب ءاوس كلذب ّقحتسي هَّانأ ،تنرتنلإا يف .ةرخلآا يف باذعلا ُةَرِكْذّتلا تايعمسلاتايعمسلا 3,6 111110 ِثْيِدَحْلا ُباَب ةئامو شرع دحأ 3,6,1ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحـْلا ُةَءاَرِق ٍدوُلْوَم ْنِم اَم : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَق :ُلوُقَي َناَك ُهَّنَأ ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع ُجَتْنُت اَمَك ،ِهِناَسِّجَمُيَو ِهِناَرِّصَنُيَو ِهِناَدِّوَهُي ُهاَوَبَأَف ،ِةَرْطِفْلا ىَلَع ُدَلوُي َّلاِإ َةَرْيَرُه وُبَأ :ُلوُقَي َّمُث ؟َءاَعْدَج ْنِم اَهيِف َنوُّسِحُت ْلَه ،َءاَعْمَج ًةَمْيِهَب ُةَمْيِهَبْلا ﭼﲳﲲﲱﲰ ﲯ ﲮﲭ ﲬ ﲫﲪﲩﲨ ﭽ :ْمُتْئِش ْنِإ اوُءَرْقاَو )30 :30 مورلا ةروس( )2658 :ٌمِلْسُم ُهاَوَر( ةقلخلا ِةرْطِفْلا نادلاولا ُهاَوَبأ ةرطفلا نع هنافصري يأ ِهِناَسِّجَمُيَو ِهِناَِّصرَنُيَو ِهِناَدِّوَُي ءشي انهدب نم بهذي لمو ،ءاضعلأا ةعمتمج يأ َءاَعَْجم فارطلأا وأ فنلأا وأ نذلأا ةعوطقم َءاَعْدَج ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم3,6,2 َِّللا ُةَرْأطِف ُسِداَّسْألا ُسْأرَّدلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ةئامو ةشرع ةدافتسلااو مهفلا .ةحيحص ةءارق ثيدحلا ةءارق 3،6،1 .ةراتخملا تاملكلا يناعم ركذ 3،6،2 .لاامجإ ثيدحلا حرش 3،6،3 .ثيدحلا هيلإ دشري ام نايب 3،6،4 .احيحص اظفح ثيدحلا ظفح 3،6،5 113 112 ِثْيِدَحْلا ُباَب اًحيحص اًظفح ثيدحلا اوظفحي نأ ةبلَّطلا ىلع بجي :ةيتلآا تاوطخلا اوعبَّتي نأ دعب ةئامو شرع ةثلاث 3,6,5اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحـْلا ُظْفِح .ًةحيحص ًةءارق ةبلَّطلا عم ثيدحلا مِّلعملا أرقي نأ21 باتكلا يـف ماك ٍةعطق دعب ًةعطق ثيدحـلا ةبلَّطلا ظفيح نأ22 .اًدِّيج اًظفح ةبلَّطلا نم ثيدحلا مِّلعملا عمسي نأ23 تنترنلإا عقوم https:// www.youtube. com/watch?v= aN1TjnzU3Io يويلام نيداجك اتوڬڠا ڠوتوڤرت يپوبمسرت ڠيويلپم 2ڠتانيب تچاچ بيرع ةقلخلا ءاضعلأا ةعوطقم ةنماكلا ةفئازلا مئاهبلا تعدج تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت نيدولوملا عيمج َّنإ ةرطف ىلع نودلوي .ملسلإا ةئيبلاو ةسرلأا رثأ ءانبلأا ةديقع ف .مهكولسو وه ملسلإا َّنإ يذَّلا مِّيقلا نيِّدلا .هل جوع لا نيدلاولا ىلع بجي ةرطف صرحي نأ .ةَّينيِّدلا مهدلاوأ رماوأ لىع ةظفاحلما ةيبرتو هيهاونو هَّللا قفاوت ةيملسإ .ةرطفلا 1 2 3 4 5 ةئامو شرع انثا يف ةنماكلا ريخلا ةرطف  هَّللا لوسر حِّضوي حضاو ليلد فيرَّشلا ثيدحلا اذه :اهنم ةمهملا ةقيلخلا هساسأ ىلع هَّللا دجوأ يذَّلا لصلأا َّنأو ،ناسنلإا .نيدولوملا عيمج يف ماعو ةيقن ةرطف يه ملسلإا ةرطف 1 روملأا نم رمأ يف هنامِّلعي ِنْيَذلا هيوبأ ببسب ناك ةرطفلا هذه نع َرَّيَغَت نم 2 .ةفلتخملا ىراصَّنلا وأ دوهيلا لفطف ،نيوبلأا نيدل ةعبات نوكت ةفئاَّزلا ةفلتخملا دئاقعلا .اينُّدلا يف رفكلاب هيلع موكحم يرطفلا ناميلإا دوجو عم سوجملا وأ تعطقو تعدج يتَّلا مئاهبلا لاحب ءابلآا ريثأت عم ءانبلأا لاح ثيدحلا هَّبش 4 .ةميلس تقلخ نأ دعب اهفارطأ تناك نإف ،اضيأ مهيلع ةئيبلا ريثأتو ءانبلأا ىلعو درفلا ىلع ةرسلأا ريثأت .هَّللا مهمحر نم َّلاإ ءانبلأا دسف ةدساف تناك نإو ءانبلأا حلص ةحلاص 3,6,3لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَشً 3,6,4ُثْيِدَحـْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 5 3 دلوي دولوم لك نأ : يووَّانلا ماملإا لاق امهدحأ وأ هاوبأ ناك نمف ،ملاسلإل اًئيهتم اينُّدلا ماكحأ يف ملاسلإا ىلع َّارمتسا اًملسم هيلع ىرج نيرفاك هاوبأ ناك نإو ،ةرخلآاو .اينُّدلا ماكحأ يف امهمكح ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم 115 114 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 :ةيتلآا تاملكلا يناعم ْرُكْذا أ :ُهاَوَبأَف • :َءاَعْمَج • :َءاَعْدَج • .ًلاامجإ ثيدحلا ْحَرْشا ب ؟نيِّدلا يف هيوبلأ اعبات لفطلا ناك اذامل ج .ءانبلأا ةيبرت يف نيوبلأا راودأ نم ةثلث ْرُكْذا د .ثيدحلا هيلإ دشري اَّمم ةثلث نِّيَب ـه :ةيتلآا ةبسانملا لمجلاب تاغارفلا َْلْما 2 نأ نيدلاولا ىلع بجي ةلَّصلاب امهءانبأ ارمأي نينس عبس مهو نأ نيدلاولا ىلع مزلي ملسلإا ةرطف اوظفحي ءانبلل ةئِّيَّسلا ةودقلا مهمامأ ينخدَّتلاك اوصريح نأ نيدلاولا لىع بيج ةَّينيِّدلا مهدلاوأ ةرطف لىع يطعت ةنسحلا ةودقلا ةيلاثم ةايح ءانبلل ريثأت اهل ةنسحلا ةئيبلا دلاولأا ةيبرت يف ٌّيعاجم لمع ةئامو شرع ةعبرأ 21 22 دلاولأا ةيبرت قرط 23ٌّيعاجم لمع ةيتلآا تاملكلا نم لك مدختسا :هَّللا ةرطف نع كتبطخ يف ّقحلا نيد وه ملسلإا • ةفرعملا قح هَّللا ةفرعم • ةَّيملسلإا ةعيرَّشلا عابِّتا • لقعلا مادختسا • ىوهلاو لطابلا عابِّتا • موزلو يحولاب كّسمَّتلا • ةعيرَّشلا ُعباَّسلا ُسْأرَّدلا 3,7 ِةَلَص ُلِئاَضَف ِدُّجَهَّتلا ةدافتسلااو مهفلا ُتاَبْيِرْدَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ةحيحص ةءارق ثيدحلا ةءارق 3،7،1 .ةراتخملا تاملكلا يناعم ركذ 3،7،2 .لاامجإ ثيدحلا حرش 3،7،3 .اهلئاضفو دُّجهَّتلا ةلص نايب 3،7،4 .ثيدحلا هيلإ دشري ام نايب 3،7،5 .احيحص اظفح ثيدحلا ظفح 3،7،6 115ةئامو شرع ةسمـخ 117 116 ِثْيِدَحْلا ُباَب ةئامو شرع ةعبس هنولأسي نيذلا هدابع ىلإ قوشي يذَّلا وه هَّنأ  هَّللا نم دوجلاو مركلا ةياغ اذه 2 .هنورفغتسيو هنوعديو تاقوأ ريخ اهل ىلاعت هَّللا هلعجو كرابملا تقولا اذهب ةَّيملسلإا ةَّملأا تَّصتخا 3 .تادابعلا نم كلذ ىلع بَّترتي امل ةدابعلاب هئايحإو ليللا مايق ىلع صرحي نأ ملسملا ىلع 4 . هَّللا دنع نم فعاضملا رجلأاو ةميركلا ةبوثملا نمو بونُّذلا نارفغ دُّجهَّتلا ةلص ةَّيفيك :دجهتلا ةلص لئاضف موقت ّمث ميلستلاو دهشتلا عم نيتلماك نيتعكر يلصت يأ ىنثم ،ىنثم دجهتلا ةلص ىَّلصت 1 .امهريغ نيتعكر .كتقاطو كتعاطتسا ردق دودحم ددع ريغب تاعكر نوكت نأ 2 ىَّلصتو .ليَّللا فوج يف موَّنلا نم ضوهُّنلل ةقداَّصلا ةينلا نم دب لا دجهتلا ةلص ىَّلصت 3 .رجفلا عولط لبق ءاشعلا ةلص دعب دجهتلا ةلص .ريخلأا ليَّللا ثلث اهتاقوأ لضفأو 4 .ًةعامج وأ اًدرفنم ةءارقلا يف ّرِّسلاو رهجلا نيب رَّيخم يِّلصملاو 5 .تاعكر ثلث لماكلا ىندأو ةدحاو رتولا تاعكر ددع لقأ ،رتولا ةلصب دجهتلا ةلص متتخ 6 .اًعوشخ رثكأو سفَّنلا يف اًريثأت مظعأو بلقلل اًروضح ىوقأ دجهتلا ةلص 1 .ءايرلا نع ةديعب اهَّنلأ ملسملا بلق يف صلخلإا ثروي 2 .دسجلا نع ءاَّدلل ةدرطمو ماثلآا نع ةاهنمو تائِّيَّسلل ةرِّفكم 3 .ميظعلا رجلأاو تناقلا مئاقلا دبعلل هتَّبحمو هَّللا ىلإ برقلا ببس 4 3,7,4اَهُلِئاَضَفَو ِدُّجَهَّتلا ُةَلاَص ةئامو شرع ةتس َّلُك ىَلاَعَتَو َكَراَبَت اَنُّبَر ُلِزْنَي :َلاَق  ِهَّللا َلوُسَر َّنَأ : َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع يِنوُعْدَي ْنَم :ُلوُقَيَف ُرِخلآا ِلْيَّللا ُثُلُث ىَقْبَي َنيِح اَيْنُّدلا ِءاَمَّسلا ىَلِإ ٍةَلْيَل .ُهَل َرِفْغَأَف يِنُرِفْغَتْسَي ْنَم ،ُهَيِطْعُأَف يِنُلَأْسَي ْنَم ،ُهَل َبيِجَتْسَأَف )758 :ٌمِلْسُمَو ،1145 :ُّيِراَخُبْلا ُهاَوَر( طبي ُلِزْنَي هّزنتو سّدقت َكَراَبَت رجفلا لبق تاعاس ثلث رخلآا ِلْيَّللا ُثُلُث ةدابعلا نم ةملأا هذه صئاصخ  هَّللا لوسر انل نِّيبي نأَّشلا ميظع ثيدحلا اذه :يهو هَّللا دنع باوثلا ريثكو ةصوصخملا ىلص نمل ةرذعملا لبقيو ةوعدلا بيجيو فطللا ديزيو ةمحَّرلا لزني  هَّللا َّنإ 1 ﱵ ﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱮ ﱭﭽ :ىلاعت هَّللا لاق .ليَّللا يف .)79 :17 ءاسرلإا ةروس( ﭼ ﱹﱸ ﱷ ﱶ يويلام نكيچوپم نكهيسبرمم فاعم نوهوم يميزلم لااهڤ يربد ادنڬ لياك تڤيلرب يبرع سّدقت هّزنت ةرذعم بظاوت ةبوثملا فعاضملا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت 3,7,1ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحـْلا ُةَءاَرِق 3,7,2ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم 3,7,3لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَشً 119 118 ِثْيِدَحْلا ُباَب :دُّجهَّتلا ةلص لئاضف نع فرعت امب تاغارفلا َْلْما ةئامو شرع ةعست 21 22 1 2 4 3 دُّجهَّتلا ةلاص لئاضف ٌّيعاجم لمع لوح ةريصق ةرقف بتكا ِةاَيَحْلا ُةَطِشْنَأ" عوضوملا ."ِةَّيِمْوَيْلا .ةفوفلملا ةقرولا يف اهبتكا ليثمتلا قيرط نع اهلعجا مث .نيرخلآا مامأ ج 1 2 3 نأ دعب اًحيحص اًظفح ثيدحلا اوظفحي نأ ةبلَّطلا ىلع بجي :ةيتلآا تاوطخلا اوعبَّتي ةئامو شرع ةينماـث 1234 ليَّللا مايق ةنسو بودنم .ةدَّكؤم ىلع نيملسملا َّثح ىوقَّتلا نم دُّوزَّتلا اولانيل تاعاَّطلاو .هَّللا دنع نم ةلزنم ةلَّصلا لضفأ ةضيرفلا دعب .ليَّللا ةلص ليضفت زاوج اهضعب ةنمزلأا نم ضعب لىع .تادابعلا .ًةحيحص ًةءارق ةبلَّطلا عم ثيدحلا مِّلعملا أرقي نأ .اًدِّيج اًظفح ةبلَّطلا نم ثيدحلا مِّلعملا عمسي نأ .باتكلا يـف ماك ٍةعطق دعب ًةعطق ثيدحـلا ةبلَّطلا ظفيح نأ 21 22 23 تنترنلإا عقوم https://youtu. be/QIG- d20EfqA 3,7,5 ُثْيِدَحـْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم ُرْكِذ 3,7,6اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحـْلا ُظْفِح :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ :ةيتلآا تاملكلا يناعم ْرُكْذا أ : َكَراَبَت • :ُرِخْلآا ِلْيَّللا ُثُلُث • :ُلِزْنَي • .لاامجإ ثيدحلا ْحَرْشا ب .دجهتلا ةليضف ىلع نآرقلا نم ليلد ِتاَه ؟دجهتلا ةلص ىلع ُبِظاَوُت َفْيَك د .ثيدحلا هيلإ دشري امم نينثا ْرُكْذا ـه ُتاَبْيِرْدَّتلا هَّانلأ ،دجهَّاتلا نم لمشأو ُّمعأ ليَّاللا مايق َّانإ ،دُّجهَّاتلاو ليَّاللا مايق نيب قرفلا وهف دُّجهَّاتلا اَّامأو هدعبو موَّانلا لبق ةلاَّاصلا لمشيو ،اهريغو ةلاَّاصلا لمشي رثكأ هيلعو ،اقلطم ليَّاللا ةلاص هَّانأ :لَّاولأا :نلوق هيفو ، ةلاَّاصلاب صاخ . ةدقر دعب ةلاَّاصلا هَّانأ :يناَّاثلاو ءاهقفلا ؟ُمَلْعَت ْلَه 3,8 ةدافتسلااو مهفلا 121120 ِثْيِدَحْلا ُباَب :اوُلاَق ؟ُسِلْفُمـْلا اَم َنوُرْدَتَأ :َلاَق ، ِهَّللا َلوُسَر َّنَأ ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع يِتْأَي يِتَّمُأ ْنِم َسِلْفُمـْلا َّنِإ :َلاَقَف ،َعاَتَم َلاَو ُهَل َمَهْرِد َلا ْنَم اَنيِف ُسِلْفُمـْلا ،اَذَه َفَذَقَو ،اَذَه َمَتَش ْدَق يِتْأَيَو ،ٍةاَكَزَو ،ٍماَيِصَو ،ٍةَلَصِب ِةَماَيِقْلا َمْوَي ،ِهِتاَنَسَح ْنِم اَذَه ىَطْعُيَف ،اَذَه َبَرَضَو ،اَذَه َمَد َكَفَسَو ،اَذَه َلاَم َلَكَأَو ْنِم َذِخُأ ِهْيَلَع اَم ىَضْقُي ْنَأ َلْبَق ُهُتاَنَسَح ْتَيِنَف ْنِإَف ،ِهِتاَنَسَح ْنِم اَذَهَو .ِراَّنلا يِف َحِرُط َّمُث ،ِهْيَلَع ْتَحِرُطَف ْمُهاَياَطَخ )2581 :ٌمِلْسُم ُهاَوَر( ةئامو نوشرعو دحاو تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام يچاچنم هودونم نكهڤمونم سانيب رنيد 2ڠاو وڤينم هوروسد ڠي اراكرڤ بيرع ّبس مّتا قارأ داب يرناندلا اًروز تارومأملا 3,8,1ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحـْلا ُةَءاَرِق 3,8,2ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم ةئامو نوشرع ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ةحيحص ةءارق ثيدحلا ةءارق 3،8،1 .ةراتخملا تاملكلا يناعم ركذ 3،8،2 .لاامجإ ثيدحلا حرش 3،8،3 .ثيدحلا هيلإ دشري ام نايب 3،8،4 .احيحص اظفح ثيدحلا ظفح 3،8،5 لام هعم قبي لم نم هب عفتني ام ُّلك َعاَتَم ّبس َمَتَش مَّتا َفَذَق همد قارأ َكَفَس بونذ اَياَطَخ هدوجو ىهتناو داب ْتَيِنَف هنع َدِعُب و يقلأ َحِرُط ُسِلْفُمـْلا ِسِلْأفُمـْألا ُةَقْأيِقَح ُنِماَّثلا ُسْأرَّدلا 123 122 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ةيتلآا تاوطخلا اوعبَّتي نأ دعب اًحيحص اًظفح ثيدحلا اوظفحي نأ ةبلَّطلا ىلع بجي ةئامو نوشرعو ةثلاث .ًةحيحص ًةءارق ةبلَّطلا عم ثيدحلا مِّلعملا أرقي نأ21 .باتكلا يـف ماك ٍةعطق دعب ًةعطق ثيدحـلا ةبلَّطلا ظفيح نأ22 .اًدِّيج اًظفح ةبلَّطلا نم ثيدحلا مِّلعملا عمسي نأ23 3,8,5اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحـْلا ُظْفِح ةئامو نوشرعو نانثا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام يهوءاجنم ڠرلاد ڠي اراكرڤ يلوباچنم نكايس-ايسنم نكوكلم بيرع بانتجا يهاونلا ءادتعلاا عايض باكترا 1234 دابعلا قوقح َّنإ ايِّدؤت نأ دب لف .انسح ءادأ نيد ىلع ماوَّدلا لعفب ىلاعت هَّللا بانتجاو تارومأملا .يهاوَّنلا نع داعتبلاا بوجو ءادتعلاا مدعب ملُّظلا ساَّنلا لاومأ لىع .مهضارعأو مهسفنأو موي سلفلإا َّنإ نوكي ةرخلآا تانسلحا عايضب باكترا ببسب .تائِّيَّسلا ناسنلإا 3,8,3لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَشً 3,8,4ُثْيِدَحـْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم :ةيتلآا روملأا انل نِّيبي ثيدحلا اذه كلملأاو رينانَّدلا كلمي لا يذَّلا وه ايندلا يف سلفملا .هب عفتني اَّممو لاو هتانسح عيضت يذَّلا وه ةرخلآا يف سلفملا اَّمأو .تائِّيَّسلا هلعفب اينُّدلا يف هملظ ببسب باوَّثلا هل ىقبي 1 2 3 هلهأ ىلإ ةناملأا يِّدؤي نأ نمؤملا رمأي  هَّللا َّنإ .ساَّنلا نيب ملظلا كرتيو ؟هَّللا ىلع دابعلا قح امو ،دابعلا ىلع هَّللا قح ام :َلاَق ،؟ِداَبِعلا ىَلَع ِهَّاللا ُّقَح اَم يِرْدَتَأ ُذاَعُم اَي : ُّيِبَّانلا َلاَق :َلاَق  ٍلَبَج ِنْب ِذاَعُم ْنَع :َلاَق ،؟ِهْيَلَع ْمُهُّقَح اَم يِرْدَتَأ ،اًئْيَش ِهِب اوُكِرْشُي َلَو ُهوُدُبْعَي ْنَأ :َلاَق ،ُمَلْعَأ ُهُلوُسَرَو ُهَّاللا .ْمُهَبِّذَعُي َل ْنَأ :َلاَق ،ُمَلْعَأ ُهُلوُسَرَو ُهَّاللا )يراخبلا هاور( ؟ُمَلْعَت ْلَه 125 124 ِثْيِدَحْلا ُباَب ُعِساَّتلا ُسْأرَّدلا 3,9 ْأيِف ٌةَعْأبَس َِّللا ِّلِظ ةدافتسلااو مهفلا :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 :ةيتلآا تاملكلا يناعم ركذا أ :َكَفَس • :َعاَتَم • :َحِرُط • .ًلاامجإ ثيدحلا ْحَرْشا ب سلفملاو ايندلا يف سلفملا نيب قرفلا ام ؟ةرخلآا يف ؟سانلا نيب ناودعلا  ُّيبَّنلا انرَّذح اَذامل د .ثيدحلا هيلإ دشري امم ةثلث ْرُكْذا ـه مارحلا لام لكأ روزلاو لطابلاب ماِّتلااو متَّشلا قح يرغب ءادتعلااو لتقلا سانلا هايرل ةقدصلا راهظإ ساَّنلا لىع ملُّظلا ةئامو نوشرعو ةعبرأ 21 23 :ةيتلآا روصلل بسانملا مقرلاب تاغارفلا َْلْما 2 22 ج 123 45 ُتاَبْيِرْدَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ةحيحص ةءارق ثيدحلا ةءارق 3،9،1 .ةراتخملا تاملكلا يناعم ركذ 3،9،2 .لاامجإ ثيدحلا حرش 3،9،3 .ثيدحلا هيلإ دشري ام نايب 3،9،4 .احيحص اظفح ثيدحلا ظفح 3،9،5 ٌّيعاجم لمع لامعلأا ضعب نع ْثَحْبا 1 يف سلفملا ىلإ يِّدؤت يتَّلا وأ ةبتكملا يف ةرخلآاو اينُّدلا .تنرتنلإا عقوم يف ةقرولا يف اهبتكا َّمث 2 قيرط نع اهنع ثدحت 3 مامأ ةشقانملاو باوجتسلاا .نيرخلآا .ةفوفلملا 125 ةئامو نوشرعو ةسمـخ 127 126 ِثْيِدَحْلا ُباَب هتمحرو هَّللا شرع ِّلظ يف نونوكي نيذَّلا نيبرقملا نينمؤملا ضعب ةناكم ثيدحلا َّلد تافَّصوملا هذه باحصلأ هَّنإ ،دحأ ِّلكل سيل ّلظلا اذه نكلو ،ةمايقلا موي هتياعرو :ةيتلآا روصلا يف امك  هَّللا ِّلظب نودعسي نيذَّلا ءلاؤه .تادابعلا كلتل نيمئاقلاو ةئامو نوشرعو ةعبس 3,9,3لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَشً 1234 567 ِهِّلِظ يِف ىَلاَعَت ُهَّللا ُمُهُّلِظُي ٌةَعْبَس :َلاَق  ِّيِبَّنلا ِنَع ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع ُهُبْلَق ٌلُجَرَو ،ِهَّللا ِةَداَبِع يِف َأَشَن ٌّباَشَو ،ُلِداَعْلا ُماَمِْلإا :ُهُّلِظ َّلاِإ َّلِظ َلا َمْوَي ،ِهْيَلَع اَقَّرَفَتَو ِهْيَلَع اَعَمَتْجا ،ِهَّللا يِف اَّباَحَت ِنَلُجَرَو ،ِدِجاَسَمـْلا يِف ٌقَّلَعُم ٌلُجَرَو ،َهَّللا ُفاَخَأ يِّنِإ :َلاَقَف ٍلاَمَجَو ٍبِصْنَم ُتاَذ ٌةَأَرْما ُهْتَعَد ٌلُجَرَو َرَكَذ ٌلُجَرَو ،ُهُنيِمَي ُقِفْنُت اَم ُهُلاَمِش َمَلْعَت َلا ىَّتَح اَهاَفْخَأَف ٍةَقَدَصِب َقَّدَصَت .ُهاَنْيَع ْتَضاَفَف ،اًيِلاَخ َهَّللا )1031 :ٌمِلْسُمَو ،1423 :ُّيِراَخُبْلا ُهاَوَر( ءوضلا راتتسا طوبرم لدابتم ّبح / رخلآل اهمدحأ ّبح لصلأاو بسحلاو فرَّشلا ةقدَّصلا ءافخإ ف ةغلابملل عومدلا ْتَلاَس ُّلِظلا ٌقَّلَعُم اَّباَحَت ٍبِصْنَم ُلَماِّشلاَو ُْينِمَيْلا ْتَضاَف تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام ڤوتوترت ياهچرب تكيارت يرلاڠم تام ريا ڠوردنچ ڠي اراكرڤ يبرع راتتسا ءوضلا طوبرم تلاس عومدلا تابغرملا ةئامو نوشرعو ةتس 3,9,1ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحـْلا ُةَءاَرِق 3,9,2ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا ْيِناَعَم ةقدصب قَّدصتي لجر هَّللا َّلاإ اهملعي لا ةيِّسر . ِّبحلا ديدش لجر مزلمو دجاسملل .اهيف ةعامجلل ةيصعملا نع دعتبي لجر هذه ّلك عم هَّللا نم اًفوخ ليلد كلذ ناك تابغرملا هَّلل تاعاَّطلا لامك ىلع دقلو هنم فوخلاو   هَّللا نم فوخلا نلعأ ةوعدل اًرجز هبلقو هناسلب .ةأرملا هنم فولخاب فصَّتيو هَّللا ىشيخ لجر ىوس الم تافتللاا نع دعبلاو هتعاطو ةلص لا هركذ ف صلمخ وهو لىاعت هَّللا ،هبلق لىإ ءايِّرلل ليبس لاو قافِّنلاب هل . هِّبر نم اًفوخ هعومد تلاس اذلو هَّللا ف بلحا َعميج نأ ينقداص ينصخش ينب ماهنم ّلك ِّبح ف ماهعماتجا دنع رخلآل .ماهقاترفا دنعو ةدابع يف أشن باَّشلا . هَّللا وه لداعلا ماملإا ريبدت يف لدع يذلا نم نيملسملا رومأ .ماكحلاو ةلاولا 2 129 128 ِثْيِدَحْلا ُباَب 21 :ةيتلآا تابسانملا تاملكلاب ةعطاقتملا تاملكلا لودج َْلْما 2 22 23 يقفأ يسأر 1 5 4 3 2 6 م م ا م ص ص ب ف س سو ظ ي ةئامو نوشرعو ةعست .ٌلاَم ُهَعَم َقْبَي ْمَل 1 .لداع ةملك دض 2 .قراَّسلا يأ صل عمج 4 اًناوْدُع ِرَخلآا ِّقَح ُكاهِتْنِا 3 .ِفاصْنِلإا ُمَدَعو .ٍضام لعف وهو يفن ةملك 4 ةيندعلما تلمعلا ابه دارلما 5 بهذلا يرغ نم ةيرغصلا .ةضفلاو .فشرلاو بسنلاو لصلأا 6 ٌّيعاجم لمع ءاشنإ بتكاو ادحاو اعوضوم رتخا ةئام نم هتاملك ددع لقي لا : ةيتلآا نيوانعلا نم ةملك )100 ( .لداعلا ماملإا 1 .ملسلإا يف بابَّشلا ةيلوؤسم 2 ءانب يف دجاسملا رود 3 .عمتجملا اونوكي نأ ءارمُلأاو ءاسؤُّرلا ىلع ُّثحلا .نيملسملا حلاصم اوعريل نيلداع قَّلعت ببسب ةمايقلا موي هَّللا هُّلظي نمؤملا َّنإ .دجاسملاب هبلق ةشحافلا نع داعتبلااو عرولا بوجو .ناطيَّشلا ِسِجاَوَهو لضفأ هبابش دنع  هَّلل ناسنلإا ةعاط َّنإ .همره دنع هتعاط نم  هَّللا دنع هساسأ هيخلأ ناسنلإا ّبح نوكي نأ نم ضرغل سيلو  هَّللا ةاضرمل .اينُّدلا ضارغأ نع دعبلا ةروضرو ةقدَّصلا ءافخإ لضف .ةدابعلا ف ةعمُّسلاو ءايِّرلا 1 3 5 2 4 6 نأ دعب اًحيحص اًظفح ثيدحلا اوظفحي نأ ةبلَّطلا ىلع بجي :ةيتلآا تاوطخلا اوعبَّتي ةئامو نوشرعو ةينماـث تنترنلإا عقوم https:// youtu.be/ u1euG9ynNls .ًةحيحص ًةءارق ةبلَّطلا عم ثيدحلا مِّلعملا أرقي نأ21 .باتكلا يـف ماك ٍةعطق دعب ًةعطق ثيدحـلا ةبلَّطلا ظفيح نأ22 .اًدِّيج اًظفح ةبلَّطلا نم ثيدحلا مِّلعملا عمسي نأ23 3,9,4ُثْيِدَحـْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3,9,5اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحـْلا ُظْفِح ُتاَبْيِرْدَّتلا :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 :ةيتلآا تاملكلا يناعم ْرُكْذا أ :ّلظلا • :اباحت • :تضاف • .لاامجإ ثيدحلا ْحَرْشا ب يف "هَّللا يف اباحت نلجر" موهفم اَم ؟ثيدحلا نود باَّشلا  ُّيبَّنلا ركذ اذامل .ثيدحلا هيلإ دشري امم ةثلث نِّيَب ـه ج د؟ثيدحلا يف مرهلا 3,10 131 130 ِثْيِدَحْلا ُباَب َكَلَس ْنَم :ُلوُقَي  ِهَّللا َلوُسَر ُتْعِمَس يِّنِإَف ،َلاَق  ِءاَدْرَّدلا يِبَأ ْنَع َةَكِئَلَمـْلا َّنِإَو ،ِةَّنَجْلا ِقُرُط ْنِم اًقيِرَط ِهِب ُهَّللا َكَلَس اًمْلِع ِهْيِف ُبُلْطَي اًقْيِرَط ،ِتاَوَمَّسلا يِف ْنَم ُهَل ُرِفْغَتْسَيَل َمِلاَعْلا َّنِإَو ،ِمْلِعْلا ِبِلاَطِل اًضِر اَهَتَحِنْجَأ ُعَضَتَل ،ِدِباَعْلا ىَلَع ِمِلاَعْلا َلْضَف َّنِإَو ،ِءاَمـْلا ِفْوَج يِف ُناَتيِحْلاَو ،ِضْرَْلأا يِف ْنَمَو َّنِإَو ،ِءاَيِبْنَْلأا ُةَثَرَو َءاَمَلُعْلا َّنِإَو ،ِبِكاَوَكْلا ِرِئاَس ىَلَع ِرْدَبْلا َةَلْيَل ِرَمَقْلا ِلْضَفَك .ٍرِفاَو ٍّظَحِب َذَخَأ ُهَذَخَأ ْنَمَف ،َمْلِعْلا اوُثَّرَو اًمَهْرِد َلاَو ،اًراَنيِد اوُثِّرَوُي ْمَل َءاَيِبْنَْلأا )3641 :َدُواَد ْوُبَأ ُهاَوَر( راس / فَّصرت / اطخ / عبَّتا َكَلَس يغتبي / سمتلي ُبُلْطَي ُفَنَكلا / رئاطلا هب يرطي ام اَهَتَحِنْجَأ ةريبك وأ تناك ةريغص كامسلأا ُناَتيِحْلا قمع ِفْوَج سمَّشلا لوح رودي ٌّيِوامس ٌمرج ِبِكاَوَكْلا بيصن ٍّظَح يرثك ٍرِفاَو ةئامو نوثلاثو دحاو 3,10,1ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثْيِدَحـْلا ُةَءاَرِق 3,10,2ِةَراَتْخُمـْلا ِتاَمِلَكْلا يِناَعَم ىَلَع ُّثَحـْألا ِمْألِعْألا ِبَلَط ُرِشاَعْألا ُسْأرَّدلا ةئامو نوثلاث ةدافتسلااو مهفلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ةحيحص ةءارق ثيدحلا ةءارق 3،10،1 .ةراتخملا تاملكلا يناعم ركذ 3،10،2 .لاامجإ ثيدحلا حرش 3،10،3 .ثيدحلا هيلإ دشري ام نايب 3،10،4 .احيحص اظفح ثيدحلا ظفح 3،10،5 133 132 ِثْيِدَحْلا ُباَب :ةيتلآا تاوطلخا اوعبَّتي نأ دعب اًحيحص اًظفح ثيدلحا اوظفيح نأ ةبلَّطلا لىع بيج .ًةحيحص ًةءارق ةبلَّطلا عم ثيدحلا مِّلعملا أرقي نأ .اًدِّيج اًظفح ةبلَّطلا نم ثيدحلا مِّلعملا عمسي نأ .باتكلا يـف ماك ٍةعطق دعب ًةعطق ثيدحـلا ةبلَّطلا ظفيح نأ 21 22 23 ةئامو نوثلاثو ةثلاث ىلع ثيدحلا َّلد ملعلا بلاط َّنأ ىلإ اقيرط كلسي .ةَّنجلا َّنأ ىلع ثيدحلا نَّيب ةَّنجلا ىلإ قيرَّطلا َلهسأ .ملعلا بلط وه ثيدحلا َنِم موهفملا ضعب مَّلَعت نمل َقِحَل ةمرحملا مولعلا . هَّللا نم ديعولا سلاجم عبتت ةكئلملا َّنإ لهأ فحتو ركذلاو ملعلا .قلحلا يف ركِّذلا لهأو ملعلا نوثري ءاملعلا َّنإ وهو ةمكحلاو ملعلا نمو لاملا نم لضفأ بيصنب ذخأ هذخأ .ريثك 1 2 3 4 5 3,10,4ُثْيِدَحـْلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3,10,5اًحْيِحَص اًظْفِح ِثْيِدَحـْلا ُظْفِح روملأا يف ملعلا بلط لضفو لمعلا سنج نم ءازجلا نأ ثيدحلا اذه انل حِّضوي :ةيتلآا .ةَّنجلا هؤازجف ،ملعلا ىلإ ةلصوملا ةقيرطلا كلس نم .ضرلأاو ءامَّسلا لهأ مهل ُرِفغَتسَي ءاملعلا َّنإ .عنصي امب اًضر ملعلا بلاطل اهتحنجأ عضت ةكئلملا َّنإ .ءايبنلأا نم ةمكحلاو ملعلا ثارو مهَّنأب ءاملعلا نأش  هَّللا عفر .مهمارتحاو ءاملعلا ةعاطب ةَّملل ثيدحلا يف داشرلإا ةئامو نوثلاثو نانثا 3,10,3لااَمْجِإ ِثْيِدَحْلا ُحْرَشً 1 2 3 4 5 تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام هكڠل توتنونم مييرج 2ڤياس يڠويامم بيرع ىطخ سمتلي ٌمرج ةحنجأ فحت في هُّقفَّاتلا َّانإ !بلاطلا اُّيأ ملعا يرلخا لاصخ لضفأ نم نيِّدلا لاق ماك ملسلما ابه فَّاشرتي يتَّالا ِدِرُي ْنَم" :ملاَّاسلاو ةلاَّاصلا هيلع ."ِنيِّدلا ِفي ُهْهِّقَفُي اًْيرَخ ِهِب ُللها )ِهْيَلَع ٌقَفَّتُم( ؟ُمَلْعَت ْلَه 134 :ةيتلآا لمجلا يف ) ب ( و ) أ ( ينتقرفلا ينب ام ْلِص 2 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ءايبنلأا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ءمالعلا03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ناتيلحا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ةكئللما 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ةنلجا :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 :ةيتلآا تاملكلا يناعم ركذا أ :ُناَتيِحْلا • :ِبِكاَوَكْلا • :ّظَح • .ًلاامجإ ثيدحلا ْحَرْشا ب يف "ِءاَيِبْنَْلأا ُةَثَرَو َءاَمَلُعْلا" موهفم اَم ؟ثيدحلا ؟ءاملعلا مرتحن نأ انيلع بجي اَذامل د .ثيدحلا هيلإ دشري امم ةثلث نِّيَب ـه ؟دلبلا مدقت يف ءاملعلا ةفيظو يه ام و 21 22 23 أب راحبلا ف شيعت ةيربك وأ تناك ةيرغص ةكمس ةنسح لاكشأب لَّكشتي ّينارون فيطل قولخم وه راغلا يف  يبّنلا ىلع كَلَملا لزن :ةفلتخم نيع لا، مدآ هيف هَّللا عضو ناكم ، دولخلل ةماقإ رشب بلق ىلع رطخلاو تعمس نذأ لاو تأر هيلإ ىحويل هقلخ نم هَّللا هيفطصي ناسنإ وه لا مأ غلبلإاب فِّلُك ءاوس ةعيرش وأ نيدب امهب فراع : ملعلاو نيِّدلا رومأب ملاع ةئامو نوثلاثو ةعبرأ ج ُتاَبْيِرْدَّتلا ٌّيعاجم لمع ةثرو ءاملعلا ءايبنلأا ملعلا لهأ ملسم لك لىع ةضيرف ملعلا تاعوضوملا نم ادحاو رتخا 1 :ةيتلآا .ةلماك ةبطخ اهلعجا مث 2 .لصفلا مامأ اهقلأ 3 135 ِةَْريِّسلا ُباَب ِ ُةَّيِساَّبَعْلا ُةَلْوَّدلا ِْف ِةَّيِمْلِعْلا ِتاَكَرَحـْلا ُةَأْشَن َْيِّيِساَّبَعْلا ِءاَفَلُخـْلا ِْصَع َْيِمِلْسُلما ِءَمَلُع ِةَذِباَهَجِرَهْشَأ ْنِم 4،1 4،2 4،3 135 ةئامو نوثلاثو ةسمـخ 137 136 ِةَْريِّسلا ُباَب ةئامو نوثلاثو ةعبس ةئامو نوثلاثو ةتس ُلَّوَْألا ُسْأرَّدلا ُةَّيِساَّبَعْألا ُةَلْأوَّدلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم 4,1 ربعلاو سوردلا .ةَّيسابعلا ةلوَّدلا ةأشن نايب 4،1،1 ةلوَّدلا ءافلخ لسلاس حيضوت 4،1،2 .ةَّيسابعلا ءافلخلا رهشأ نم ثلاث حرش 4،1،3 :نيِّيسابعلا .روصنملا رفعج وبأ ةفيلخلا • .ديشَّرلا نوراه ةفيلخلا • .نومأملا ةفيلخلا • 4,1,1ِةَّيِساَّبَعْلا ِةَلْوَّدلا ُةَأْشَن 1 طوقس دعب ةيسابعلا ةلودلا تماق دمحم نب ناورم دي ىلع ةّيوملأا ةلوّدلا يف ةميزهلا دعب ةيمأ ينب ءافلخ رخآ .ةكرعملا 2 ِفْعَض ببسب ةيسابعلا ةفلاخلا مايق ،شطبلاو ملظلا راشتناو ةّيوملأا ةلوَّدلا اوبلاط نأ َّلإ نيملسملا نم ناك امف مهنع ملظلا عفري نم ىلإ مهتجاحب .لدعلاب مكحيو 3 ،ِِّّسلاب ةَّيساَّبعلا ةلودلا ليكشتب نوُّيساَّبعلا أدب ةلودلا ءاحنأ فلتمخ لىإ ٍةاعدب نوثعبي اوناك ذإ اهداقتناو ،ةَّيوملأا ةلوَّدلاب يرهشَّتلل ةّيملاسلإا لىإ مهتجاح لىإ ساَّنلا ةوعدو ،ابهويع ييبتو .ماركلا تيبلا لآ لىإ ةفلالخا يريغت 4 مايق ف اوهماس نيذلا ةاعُّدلا زربأ نمو ،نياسارلخا ملسم وبأ ةَّيسابعلا ةلودلا .بيبش نب ةبطحقو 5 ةيداصتقا ةيسابعلا ةلوَّدلا تضنه دق ةكرح تشرتناف ةيسايسو ةيعمتجاو ،ةيملاسلإا مولعلا ميظنتو ،فينصَّتلا .اهيرغو ةيبنجلأا تاغللا نم ةجمترلاو ةئامو نوثلاثو ةعبس 6 نوخِّرؤلما مَّسق روصعلا كلت للاخو يبهَّذلا صعلا لىإ ةَّيسابعلا ةلوَّدلا صع . للاحنلاو روهدَّتلا صعو 7 صعلا ىهتنا :ةيسابعلا ةلودلا طوقس للاحنلاصع أدبو ةّيسابعلا ةلودلل يبهذلا رمتساو ،هَّللاب لكوتلما ةفلاخ ف طاطحنلاو ةّيسابعلا ةلودلا طوقس ىتح طاطحنلا صع .ـه656 ةنس راتتلا يديأ لىع .حافسلا سابعلا وبأ :سسؤمـلا . لوسرلا ّمع ساّبعلا لىإ :ةبسنلا .ـه656 ىَّتح ـه132 ماع :ةترفلا :ةيسابعلا ةلودلا ةأشن 139 138 ِةَْريِّسلا ُباَب رْوُصْنَمـْلا رَفْعَج ْوُبَأ ُةَفْيِلَخـْلا 4,1,3َنْيِّيِساَّبَعْلا ِءاَفَلُخْلا ِرَهْشَأ ْنِم ٌثَلَث ِهِب ُفُّرَعَّتلا هَّللا دبع نب يلع نب دمحم نب هَّللا دبع :مسلاا .بلَّطملا دبع نب سابعلا نب .رفعج وبأ :ةينكلا .ـه 95 ةنس :دليملا خيرات .ةميمحلاب دلو :دليملا ناكم .سابع نب هَّللادبع نب يلع نب دمحم :بلأا مسا .ُةَّيِرَبْرَبلا ُةَمَّلاس :ملأا مسا نيدلا يف هقفتو باش وهو ملعلا بلط :هتأشن يف ٌّملم حيصف بيدأو ثيدحلا ملع يف ملاع وهو وه روصنملا ناك .رثَّنلاو رعِّشلاو كولملا خيرات نم ربتعيو ةَّيساَّبعلا ةلوَّدلل يقيقحلا سِّسؤملا هيخأ ةافو دعب ايوق امكح ةفلاخلا روصع مهأ روصنم وبأ ةفيلخلا ناك .حافسلا سابعلا يبأ .ةلوَّدلا ةحلصم نوؤشب اريبك امامتها ُّمتهي اهلعجو ةينيِّدلا ةسايِّسلا َّنَس ْنَم وهو .نييسابعلا مكحل اساسأ ةئامو نوثلاثو ةعست تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلم نڠنمك يڠيليلڠم نلاجرب ننوروتك هليسلس ياڬ ڠوكوپم يداجنم نقيتنل ايتس ةعاط/ةفيلخ نسڬتك ناسقجيب/قيدرچ نيارب بيرع راصتنا اوفحز ةلسلس طمن معد ةعيبلا اًمزح ًءاهد عاجش 4,1,2ِةَّيِساَّبَعْلا ِةَلْوَّدلا ِءاَفَلُخ ُلِسَلَس ساَّبعلا هَّللا دبع داجسلا ليع دممحهَّللا دبعىسومناميلس ماملإا ميهاربإ يدهملا دمحم ديشرلا نوراهيداهلا ىسومروصنملاميهاربإ هَّللاب مصتعملا دممح نومأملا هَّللا دبعينملأا دممح لكوتملا رفعجهَّللاب قثاولا نوراهدممح حاَّفَّسلا سابعلا وبأروصنملا رفعج وبأ ةئامو نوثلاثو ةينماـث 12 3 45 87 109 6 141 140 ِةَْريِّسلا ُباَب دْيِشَّرلا نْوُراَه ُةَفْيِلَخـْلا ِهِب ُفُّرَعَّتلا نب دمحم نب روصنملا هَّللا دبع نب يدهملا دمحم نب ديشرلا نوراه :مسلاا .بلَّطملا دبع نب ساَّبعلا نب هَّللا دبع نب يلع .رفعج وبأ :ةينكلا .ـه149 ةنس ةجحلا وذ 27 :دليملا خيرات .ّيَّرلاب دلو :دليملا ناكم .يدهملا دمحم :بلأا مسا .ءاطع تنب نارزيخ :ملأا مسا ماهم هوبأ هلوف ،نيِّدلا يف هَّقفت بش اَّمـل :هتأشن اًعاجش ناك .شويجلا ةدايقو روملأا مهيلع برضو هءادعأ َّلذأ اًمزاح يداهلا هوخأ يِّفوت املو ،ةيزجلا 14 ةعمجلا موي يف ةفلاخلاب عيوب .ـه170 ةنس لولأا عيبر نِم ةئامو نوعبرأو دحاو ةئامو نوعبرأ رفعج يبأ دهع يف برض يسابع رانيد ـه140 ةنس روصنملا ُهُقَلْخَأ قلاخأب قلختي روصنم وبأ ناك اكرات اًدِهاَزو اًعِرَو ناكو ةنسح لقعلا لماك َفََّترلاو َبِعَّللاَو َوْهَّللا .بدلأاو ملعلا ف ةكراشلما ديج يِّيساَّبعلا ءافللخا مظعأ نم وه فرعو ةيعرلا حلاصمب اديدش اممتهاو ًةظقيو ًءاهدو ًلاقعو اًمزحو ةعاجش .دئادشلا دنع تابثلاب .ةيسابعلا ةلودلا مكح ف هحاجن لىإ يِّدؤت تافصلا كلت ُهُتاَفَو عولط ف رفعج وبأ فوت :ةافولا خيرات .ـه 158 ةنس ةجلحا ىذ نِم تسلا رجفلا .ةكمب نفد :ةافولا ناكم .ةنس 63 :ةافولا دنع هرمع .ةنس 22 لياوح :هتفلخ ةدم هَّللا دبع نب سابعلا وبأ بقل ةفلاخلا هتيلوت دعب وهو .حاَّفَّسلاب ةفوكلا دجسمب ربنملا دعص وبأ متخو ةريصق ةبطخ ىقلأو لاب تاذ ةلمجب هباطخ سابعلا رئاَّثلاو حيبملا حاَّفَّسلا انأ" :يهو اًبقل حاَّفَّسلا حبصأ دقف ."ديبملا .فقوملا اذه يف سابعلا يبلأ ؟ُمَلْعَت ْلَه 143 142 ِةَْريِّسلا ُباَب ِهِب ُفُّرَعَّتلا نب دمحم نب روصنملا هَّللا دبع نب يدهملا دمحم نب نوراه نب هَّللا دبع :مسلاا .بلَّطملا دبع نب سابعلا نب هَّللا دبع نب يلع .سابعلا وبأ :ةينكلا .ـه170 ةنس :دليملا خيرات .دادغبب دلو :دليملا ناكم .ديشرلا نوراه :بلأا مسا .ْلِجاَرُم :ملأا مسا ناسارخب لظو يَّرلاب وهو ةفلاخلاب َعِيْوُب :هتأشن .ـه204 ةنس رفص رهش فصتنم يف دادغب مدق ىَّتح هلقع ةحاجرو هتردقم ترهظ ةفلاخلاب َعِيْوُب املو ،فعض اهبوشي ل ةَّوقو نيل ةسايس ةملأا ساس ذإ نسحو مزعو مزحب ةفلاخلا رادأو ،فنع لو يتَّلا اهترضن ديعتست دادغب تذخأو ،ريبدت اهب تمظعو هيبأ دهع يف اهل تناك .ةيعانِّصلاو ةيملعلا ةكرحلا ُنْوُمْأَمـْلا ُةَفْيِلَخـْلا ةئامو نوعبرأو ةثلاث ةئامو نوعبرأو نانثا ُهُقَلْخَأ ىوقَّتلاو مركلاك ةدومحم تافصب فصَّتي نم ديشَّرلا نوراه ةفيلخلا ناك دق .نيحلاصلا ةسلاجمو عضاوَّتلاو ملعلا بحو .ةظفاحم متأ ةعيرشلا ىلع اًظفاحم ناك .ملاكلاو لادجلا ضغبيو ،نيدلا تامرح مّظعيو ،ءابدلأاو ءاملعلا بحي ُهُتاَفَو تبسلا موي ف ديشرلا ةافو :ةافولا خيرات .ـه193 ةنس ةرخلآا ىَداَُجم 4 .ناسارخ ،)دوهشم( سوط :ةافولا ناكم .ةنس 44 :ةافولا دنع هرمع نيشرعو ثلاث لياوح :هتفلخ ةدم .رهشأ ةتسو ةنس ةفلالخا ديشرلا ليوت دنع بضر سيابع رانيد .ـه170 ةنس 145 144 ِةَْريِّسلا ُباَب : ةئطالخا ةلملجا مامأ  ةملاعو ةحيحَّصلا ةلملجا مامأ  ةملاع ْعَض 2 .نايفس يبأ نب ةيواعم ىلإ ةيسابعلا ةفلاخلا بسنت .ـه 656 - 136 يه ةيسابعلا ةفلالخا ةترف نب يلع نب دمحم نب هَّللا دبع وه روصنملا رفعج وبأ ةفيلخلا .ـه 59 ةنس ةميمحلاب دلوو سابعلا .ـه 193 ةنس لىولأا ىداجم 4 تبسلا موي ف ديشرلا نوراه ةافو .ةَّيساَّبعلا ةلوَّدلل سماخلا سِّسؤملا نومأملا هَّللا دبع ناك أ ب ج د ـه ٌّيعاجم لمع23 راثلآا نع شقان ةلوَّدلا دهع يف ةيراضحلا ملاعلا ىدل ةيساَّبعلا مامأ ثَّدحت َّمث يملاسلإا .لصفلا 22 ةئامو نوعبرأو ةسمـخ ُهُقَلْخَأ أشنو ةدومحم تافصب فصَّتاو .نِّسلا ريغص وهو ملعلا نومأملا ةفيلخلا أرق .ةيبرَّتلا نسحأ ىلع ةيبرعلا ةغُّللاو هقفلا يف عربو ،نيثِّدحملا نم ريبك ددع نع ثيدحلا عمس دقو .ميركلا نآرقلل اظفاح ناكو ،خيراتلاو ريثكب ىلحتي نومأملا ناك، نييسابعلا ءافلخلا تايصخش عملأ نَم نومأملا ناك .نييسابعلا ءافلخلا رئاس نع اهب زاتما يتَّلا تافِّصلا نم هدهع يف جارف هنم هبجعأ ام ىلع بيثيو هئيدرو رعِّشلا دِّيج فرعي اًبيدأ ناكو .ءابدُلأاو ءارعُّشلا رثكو رعِّشلا .ًللاقإ ىشخي لو اًرقف فاخي ل نَم ءاطع ىطعي اًميرك ناكو ُهُتاَفَو .ـه218 ةنس بجر 18 ف نومألما ةافو :ةافولا خيرات .سوسرطب نفد :ةافولا ناكم .ةنس 48 :ةافولا دنع هرمع .ةنس 20 لياوح :هتفلخ ةدم تنترنلإا عقوم https://www. youtube.com /watch?v= nXYSSlZgM9c ةنس برض يسابع رانيد )رصم( طاَطْسُفلاب ـه 196 يف نومأملا ةفيلخلا مساب نيملأا هيخأ ةفلاخ دهع راصتنا رثإ كلذو ،ةيمسرلا هيخأ دنج ىلع نومأملا دنج .رصمب نيملأا ةئامو نوعبرأو ةعبرأ ُتاَبْيِرْدَّتلا :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ 1 ؟ةيساَّبعلا ةفلاخلا بسنت ْنَم ىلإ أ .ةيساَّبعلا ةلودلا ءافلخ لسلاس نِّيب ب ركذا ؟روصنملا رفعج وبأ ةفيلخلا وه ْنَم .هقلاخأ نِم ةثلاث .ديشَّرلا نوراه ةفيلخلا نع هفرعت امع مَّلكت د ،نومأملا ةفيلخلا نع راصتخاب ْثَّدَحـَت .هتافوو 21 ج ـه 147 146 ِةَْريِّسلا ُباَب ةئامو نوعبرأو ةعبس ِةَمْكِحـْلا ُتْيَب نم ذخأ ةمكحلا تيب مسا ميكح اهب داري "م ك ح" ةملك .ةمكح وأ .م 813 ةنس يف دادغبب ديشرلا نوراه يسابعلا ةفيلخلا دهع يف سِّسأ تناك يتَّلا تاطوطخملاو بتكلا جارخإب رمأ مكحلا ديشرلا نوراه ىلوت اَّمـل نيسراَّدلا مامأ ةحوتفم ةماع ةبتكم نوكتل ،ةفلاخلا رصق ناردج يف ظفحت .ملعلا بَّلاطو ءاملعلاو نم ةفلتخملا بتكلا ةمجرت نولوتي نومجرتم اهلو ،بتكلا ةنازخ تعَّسوتف ةميدقلا بتكلل ةنازخ درجم نم تلوحتو ،ةيبرعلا ىلإ ةرواجملا تاراضحلا .ديلجَّتلاو خسَّنلاو فيلأَّتلاو ةمجرتلاو يملعلا ثحبلل ٍزكرمو ملعلل تيب ىلإ ةئامو نوعبرأو ةتس ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم ِةَّيِمْألِعْألا ِتاَكَرَحـْألا ُةَأْأشَن ِءاَفَلُخـْألا ِرْأصَع ْأيِف َنْأيِّيِساَّبَعْألا ْأيِناَّثلا ُسْأرَّدلا 4,2 ربعلاو سوردلا ةأشن يف ةسيئَّرلا لماوعلا نايب 4،2،1 :ةيملعلا تاكرحلا .ةمكحلا تيب • .ةيملعلا تلاجملا • لثم ايجولونكتلاو مولعلا • كلفلاو ةيضايِّرلاو ّبطلا .ةسدنهلاو 4,2,1ِةَّيِمْلِعْلا ِتاَكَرَحـْلا ِةَأْشَن ْيِف ُةَسْيِئَّرلا ُلِماَوَعلا 149 148 ِةَْريِّسلا ُباَب ساَّنلا مَّلَكَتو نومِّلكتلما رهظو ،ةَّينيِّدلا مولعلاب ساَّنلا لغتشا لَّولأا سيابعلا صعلا ف :ءملعلا نم ناعون رهظ صعلا اذه فو .كلذ ف نومألما لخدتو نآرقلا قلخ ةلأسم ف ةنيدمف .ةيفاقث ةمئلام روصعلا بسنأ لَّولأا سيابعلا صعلا نوكي نأ يعيبَّطلا نمو صعلا عباط تناك يتَّلا حوتفلاو عسوَّتلا ةكرح ءوده دعب رقتست هيف تأدب ملاسلإا صعلا كلذ ف .ةَّيسابعلا ةلوَّدلا مايق دعب ةَّيملاسلإا ةملأل رفوت دق اذه ّلجو ،يوملأا .ركفلا ةداقو نيِّدلا لاجرو ييضايِّرلاو يخِّرؤلماو ةفسلافلاو ءارعُّشلا نم ةبخن رهظ ملعلا نووري وأ مهظفح نم نومَّلكتي كلذ لبق ءاملعلا ناك .ـه143 ةنس ىَّتح نيعم بلاق ىلع ةبترم ريغ فحص نم ثيدحلا فينصت يف نوملسملا ءاملعلا عرش كلذبف .خيراَّتلاو ةيبرعلا ةغُّللاو ةيبرعلا بتكلاو ريسفَّتلاو هقفلاو :رصعلا اذه يف نيفَّنصملا رهشأ نمو .أطوملا فَّلأ يذلا كلام ماملإا .ةريسلا بتك يذَّلا يندملا قاحسإ نبا .يأَّرلاو هقفلا فَّنص يذَّلا ةفينح وبأ مهتفاقث لىع بلغي نيذلا مه نوُّمسيو طابنتسلاو عادبلإا .لقعلا لهأ مهتفاقث لىع بلغي نيذلا مه لهأ نوُّمسيو باعيتسلاو لقَّنلا .ملعلا :بناوج ةثلث في لثمتت سيابعلا صرعلا في ةيملعلا تاكرلحا تناكف فينصَّتلا ةكرح 1 كلاــم ماملإل أــطوــلما ســنأ نـب ةئامو نوعبرأو ةعست ُةَّيِمْلِعْلا ُتَلااَجَمـْلا اهنم ِّلكل ةعِّونتم ةيملع رئاود ةمكحلا تيبل حبصأ اهرومأ نولوتي نوفرشمو اهتمجارتو اهؤاملع ةمكحلا تيب شاع نومأملا دهع يفو ةفلتخملا .يبهذلا هرصع اًزكرم حبصأ َّمث ةبتكمك ةيادبلا يف ةمكحلا تيب أشن قِحْلُأ َّمث فيلأَّتلاو يملعلا ثحبلل اًزكرم َّمث ةمجرَّتلل .ةيسامَّشلا دصرم وه ايكلف اًدصرم كلذ دعب هب ةراضحلا روطت يف ميظع رثأ ةمكحلا تيبل ناك يبهذلا رصعلا أدبل لولأا كرحملا ناكو ةيملاسلإا يف ةريبك تاماهسإ مهسأو ةيملاسلإا ةراضحلل تيب مهاس .كلفلاو ةسدنهلاو بطلا تلاجم عايضلاو ءانفلا نم ىملاعلا ثارتلا ذاقنإ يف ةمكحلا مث اهتمجرتو ملاعلا ءاحنأ نم ةفرعملا زونك ةبلجب .اهرشنو اهظفحتاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت بيرع اًراهدزا لقن بطلا كلفلا موجنلا ةطوطخلما يبهذلا صعلا ذاقنإ يويلم نڠبمكرڤ نكه دنيمم نتبوارڤ يمونوترسا 2ڠتنيب ڤيركسونام نسمأك نامز نكتملاپم ةئامو نوعبرأو ةينماـث نينح اهفلأ ،نيعلا حيرشتل ةطوطخم لئاسملا هباتك نم ةذوخأم ،قحسا نبا نيعلا يف 12 151 150 ِةَْريِّسلا ُباَب ةدعاسمب تماق يتَّلا ةَّيساَّبعلا ةلوَّدلا تءاج اَّملف ةفرعم ىلإ نييساَّبعلا ءافلخلا لويم تهجَّتا سرفلا .نانويلاو سرفلا مولع عجشو بتكلا ةمجرتب روصنملا رفعج وبأ َيِنُعف .بادلآاو مولعلا بتك ةمجرت ىلع ءاملعلا عفقملا نب هَّللا دبع مهزربأ نمو ءلؤه باجتساف باتكو "ةنمدو ةليلك" باتك همجرت ام رهشأو قاحسإ نب نينح لقن امك ةسدنهلا يف سِدْيِلْقِإ .بطلا يف سوُنْيِلاَجو طاَرَقْبَأ بتك ضعب ةصاخو ةيبنجلأا تاغُّللا نم ةمجرّتلاو لقَّنلا ةكرح تيوق نومأملا دهع يف يملع عمجم مهأ وهو ةمكحلا تيب ةفيلخلا َدَّيَشو ةيسرافلاو ةينانويلا نم .دهعلا اذه يف مولعلا نم مهريغو سرفلاو نانويلا هيلإ لصو ام اومجرت نييسابعلا َّنإو كلفلاو قطنملاو ىقيسوملاو تايضايِّرلاو موجُّنلاو بِّطلاو ةفسلفلاك .بادلآاو مكحلاو خيراتلاو ةيفارغجلاو :ملاسلإا يف نيمجرتملا ريهاشم نم ةعبرأ كانه ناك هَّنأ لوقلا ىراصقو قاحسإ نب نينح 1 يدنكلا بوقعي 2 ينارحلا ةرق نب تباث 3 يربطلا ناحرفلا نب رمع 4 ةيبنجلأا تاغللا نم ةجمترلا 3 ،ةنمدو ةليلك باتكلا نم مسر دحأ عفقلما نب للها دبع هجمرت ام رهشأ ةئامو نوسمـخو دحاو ةَّيملسلإا مولعلا ميظنت 2 ةيملاسلإا مولعلاو  لوسَّرلا ثيداحأ وأ ةهباشتملا راكفلأا نيودت نع ةرابع يه يهو .ةيملاسلإا ةايحلا ةعيبط نم تعبن يتَّلا مولعلا نم ةفئاط هذه .دحاو ناويد يف ىَّتح "ةيلقَّنلا مولعلا" نيفنصملا ضعب اهيلع قلطيو نآرقلا ةغلو نيِّدلاب قَّلعتت يتَّلا ءاملعلا رهشأ نمو .يسابعلا رصعلا يف اورهتشا نيذَّلا ءاملعلا ةَّمئأ نم ةفئاط روهظ :يلي امك ،ةيسابعلا ةلودلا يف ةيملاسلإا مولعلا يف تاءارقلا ملع ةيرسلا ملع ثيدلحا ملع هقفلا ملع وحنلا ملع يرامذلا ثرالحا نبا تايزلا بيبح نب ةزحم يرقملا نمحرلا دبع وبأ قاحسإ نب دممح يراخبلا ليعمسإ نب دممح ييرشقلا جاجلحا نب ملسم نياَتْسِجِّسلا دواد وبأ ةفينح وبأ ماملإا كلام ماملإا يعفاشلا ماملإا دحمأ نب ليللخا هيوبيس ءارفلا ةئامو نوسمـخ 153 152 ِةَْريِّسلا ُباَب نع ةيقابلا راثلآا باتكل ةطوطمخ نيويربلا نايحرلا وبأ هفَّلأ ةيلالخا نورقلا ةئامو نوسمـخو ةثلاث ِةَسَدْنَهـْلاَو ِكَلَفْلاَو ِةَّيِضاَيِّرلاَو ِّبِّطلا ُلْثِم اَيِجْوُلْوُنْكِّتلاَو ُمْوُلُعْلا يف اًريبك اًراهدزا دهش دقف ،ةَّيملاسلإا ةلوَّدلل يبهَّذلا رصعلاب يسابعلا رصعلا ربتعي كلفلاو تاَّيضايرلاو ّبطلا لثم ايجولونكتلاو مولعلا اهنمو .ةيملعلا تلاجملا ىتش .ةسدنهلاو ُّبِّطلا بركأ بحاص ،يِزاَّرلا ايركز نب دممح ركب وبأ زرب باتك بحاص انيس نباو ،"يوالحا" ِّبِّطلا ف باتك ."ءافِّشلا"و "ِّبِّطلا ف نوناقلا" وبأ ،رهز نبا ،يوارهَّزلا مساقلا وبأ :ةلديَّصلا ف اَّمأ .مهيرغو نيلديَّصلا ىسيع شيرق ف صتخلما باتك نم ةحفص يمزراوخلل ةلباقلماو برلجا باسح يزارلا بطلا ف يوالحا ةئامو نوسمـخو نانثا ُتاَّيِضاَيِّرلا ،يمزراوخلا ىسوم نب دمحم زرب ،ملاعلا يف ملعلا ريهاشم نم دعي يذَّلا ،ثيدحلا ربجلا ملع سسأ عضاو باسحلا يملع نيب لصف نم لَّوأو .ربجلاو رهشأ نم يخركلا ركب وبأ ،اضيأو .دادغبب تاَّيضايِّرلا ءاملع ُكَلَفْلا ف لماع وهو ،نيويربلا دحمأ نب دممح نايحرلا وبأ غبن ،ةلديَّصلا لامج ف تاممتها هل ،ءايزيفلاو تايضايرلا ةييخراتو ةيملع لئاسم ف ةديدعلا تافَّلؤملا فَّلأ ةرئاَّدلاو تاثلثلما باسح ف تاماهسإ هلو ،ةيكلفو ،ضرلأا نارودو لوُّطلاو ضرعلا لاوطأ ةَّطخو .توَّصلا ةعسرو ءوّضلا ةعسر يب قرفلاو .مهريغو يناطبلاو يرفلا ميهاربإ ىسوم زرب كلذكو ُةَسَدْنَهـْلا ،راهدزا امّيأ ترهدزا دق تاعانِّصلا مولُع ةمجرتلا ةكرح تأدب َنيح اًصوصُخو ،نومأملا هنباو ديشرلا َنمز ريبكلا اهطاشن .مهريغو سرُفلاو نانويلا مولع اومجرتف يف طارقبأ بتك مِجرُت ام ةلمج نم ناكو .ةسدنهلا يف سديلقإ بتُك كلذكو ،ّبطلا رصعلا يف يملعلا رُّوطَّتلا رثأ نم ديدعلا ءاشنإ يف اًيلج يساَّبعلا :اهِّمهأ ناك يتَّلاو ،سرادملا ةيرصنتسملا ةسردملا 1 ةيماظِّنلا ةسردملا 2 سرادملا( يسابعلا رصقلا 3 )ةيبارشلا ؟ُمَلْعَت ْلَه 155 154 ِةَْريِّسلا ُباَب :)ب( و )أ( ةعومجم يف نيقيرفلا نيب اَم ْلِص 2 أ ب ج د ـه يراخبلا ليعمسإ نب دممح ةفينح وبأ ماملإا يزارلا ايركز نب دممح ركب وبأ يوارهزلا مساقلا وبأ ينوريبلا دمحأ نب دمحم 22 ب أ ةئامو نوسمـخو ةعبرأ 23ٌّيعاجم لمع ماملإا نع ثحبا يف هماهسإو يلازغلا وأ ةبتكملا يف ملاسلإا مث تنرتنلإا عقوم يف .ةساركلا يف اهتبكا :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ ؟ةمكحلا تيب موهفم اَم رصعلا يف ةيملعلا تلاجملا نع مَّلكت .لولأا يسابعلا رصعلا يف ةيملعلا تاكرحلا بناوج ْمَك ؟يسابعلا .يسابعلا رصعلا يف ربجلاو باسحلا ملع يف نيروهشملا ءاملعلا ْرُكْذا ملاعلا ىدل ةيسابعلا ةفلاخلا دهع يف ةيملعلا تاكرحلا راثآ نع ْشِقاَن .يملاسلإا 21 أ ب ج د ـه ُتاَبْيِرْدَّتلا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET بِّطلا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ةلَديَّصلا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET كلفلا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET هقفلا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ثيدلحا ُثِلاَّثلا ُسْأرَّدلا ِةَذِباَهَج ِرَهْأشَأ ْأنِم َنْأيِمِلْأسُمـْألا ِءاَمَلُع 4,3 ربعلاو سوردلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم مهو نيملسملا ءاملع ةذباهج رهشأ نم نايب 4،3،1 يبارافلاو يلبنحلا ماملإاو يعفاشلا ماملإا :يرزجلاو يمزراوخلاو انيس نباو .مهترهشو مهتافصو مهب فُّرعَّتلا • ِمُّلَعَّتلا ُراَيْرعِم 155 ةئامو نوسمـخو ةسمـخ 157 156 ِةَْريِّسلا ُباَب ُهُتاَفِص .ةلوهك لو بابش ف ةوبص هل فرعت ملف ،هقلخ ةعفرب يعفاَّشلا فِرُع .لىاعت هَّللا باتك لىع هلابقإو هتدابعو هاوقتب فرع .دحاولا مويلا ف يترم ناضمر مايأ همتيخو ،موي لك ةرم نآرقلا متيخ ناك دقف .اًحيصف اًرعاشو اًرهام اًيمار يعفاَّشلا ناك .هعونتو هملع ةرثك عم اًعضاوتم ناكو ،هلقعو هملعب َساَّنلا ُّيعفاَّشلا لغش دقل ُهُتَرْهُش .ةعامجلاو ةَّنُّسلا لهأ دنع ةعبرلأا ةمئلأا ثلاث :يعفاشلا ماملإل تافنصملا رهشأ نمو ةلاسِّرلا باتك ملأا باتك ثيداحلأا فلاتخا باتك نآرقلا ماكحأ باتك ُهُتاَفَو ءاشعلا دعب ،ةعمجلا ةليل يف يعفاَّشلا يِّفوت نم موي رخآ برغملا ىَّلص امدعب ةرخلآا ةعبرأ رمعلا نم غلب دقو ،ـه204 ةنس بجر .رصم يف نفدو ،اًماع نيسمخو ؟ُمَلْعَت ْلَه ةئامو نوسمـخو ةعبس ،هقفلا لوصأ ف فنص باتك لوأ ف لىولأا ،يترم يعفاشلا هبتك صم ف ةيناثلاو ،دادغب ُّيِعِفاَّشلا ُماَمِْلإا ةئامو نوسمـخو ةتس 4,3,1 ُماَمِْلإاَو ُّيِعِفاَّشلا ُماَمِْلإا ُمُهَو َنْيِمِلْسُمـْلا ِءاَمَلُع ِةَذِباَهَج ِرَهْشَأ ْنِم .ُّيِرَزَجـْلاَو ُّيِمْزِراَوَخـْلاَو اَنْيِس ُنْباَو ُّيِباَراَفْلاَو ُّيِلَبْنَحـْلا ِهِب ُفُّرَعَّتلا بئاسلا نب عفاش نب نامثع نب ساَّبعلا نب سيردإ نب دمحم هَّللا دبع وبأ وه :مسلاا يبلطملا يشرقلا فانم دبع نب بِلَّطملا نب مشاه نب ديزي دبع نب ديبع نب .يكملا يمشاهلا .ةَّنُّسلا رصان / يعفاشلا ماملإا :بقَّللا .ـه150 ةنس :دليملا خيرات .نيطسلف ،ةزغ يف :دليملا ناكم .هقفلا :تلااجملا :هتأشن ةَّكم ىلإ هُّمأ هب تداعف ،نيتنس نبا وهو هوبأ يِّفوت .فيحلا بعش يف ناك امدنع ميركلا نآرقلا يعفاشلا ظفح .نينس عبس هرمع نم غلبي ىلإ هبابش يف يعفاَّشلا جرخ دقو .نينس مهنيب ماقأو ليذه يداوب ،امهظفحو رعِّشلاو ةغللا مهنم ذخأو راعشلأاو رابخلأا نم اريثك بعوتساو .برعلا مايأو باسنلأاو تظفح" : يعفاَّشلا ماملإا لوقي أطوملا تأرقو .عبس نبا انأو نآرقلا نوطب يف تمقأو نينس رشع نبا انأو اهراعشأ ذخآ ةنس نيرشع برعلا ."اهتاغلو ؟ُمَلْعَت ْلَه 159 158 ِةَْريِّسلا ُباَب ُهُتاَفِص .دهّزلاو عرولاو حماسَّتلاو عضاوَّتلاو ربَّصلاك ةنسحلا قلاخلأاب اًفورعم ناك .ملعلا ةرازغو ظفحلا ةوقب رهتشا .ةلاصلا بارحمو ملعلا بارحم يف دُّبعَّتلا ريثك ناك دقف .ةنحملا مايأ يف ىتح موَّصلا ةموادمب فورعم وه لامتحاو وفعلا نيبو ،ءابلإاو سفَّنلا ةَّزعو ةفعلاو دوجلاو رقفلا نيب عمجلا .ملعلا بلط يف لمحتي ام لمحتي هتلعج يتلا يهو ،ىذلأا ُهُتَرْهُش .ةعامجلاو ةنسلا لهأ دنع ةعبرلأا ةمئلأا عبار :اهنمو ةريثك تافلؤم يلبنحلا ماملإلو .دنسملا باتك 1 .خوسنملاو خساَّنلا باتك 2 .للعلا باتك 3 .هقفلا يف ننُّسلا باتك 4 ُهُتاَفَو عمتجا دقو .ةنس نيعبسو عبس نبا وهو ،ـه241 ةنس ةعمجلا موي ماملإا َيِّفُوُت .دادغب يف لبنح نب دمحأ ماملإا نفد دقو .عراوَّشلا اولأم ىَّتح هتزانج موي سانلا ةئامو نوسمـخو ةعست رهشأ نم دحمأ ماملإا دنسم دعُي اهعسوأو ثيدلحا بتك ُِّلَبْنَحـْلا ُماَمِْلإا ِهِب ُفُّرَعَّتلا دمحم نب دمحأ هَّللا دبع وبأ وه :مسلاا .يزورملا ينابيَّشلا يلهُّذلا للاه نب لبنح نب .ـه164 ةنس :دليملا خيرات .قارعلا ،دادغب يف :دليملا ناكم .ةديقعلا ،ثيدحلا ،هقفلا :تلااجملا :هتأشن هدهع يف ةميظع ةنحم ىقلي دمحأ ماملإا نإ ةفيلخلا ىلإ ذخؤيل هيلع ضبقلا يقلأ اهنمو .نومأملا نومأملا ةفيلخلا نأ وه ضبقلا ببس نم نكلو قولخم نآرقلا ّنأب لوقي نأ هرمأ .قفاوي مل دمحأ ماملإا نيرشعو ةينامث ةليط اسوبحم ماملإا لظ دقو وبأ وهو ،قثاولا ةفلاخلا ىلوت املو .اًرهش نأ ماملإا رمأ ،مصتعملا نب نوراه رفعج . قثاولا يّفوت نأ ىلإ ىفتخاف ،يفتخي نومأملا هيلع ناك ام فلاخ ،ةطلسلا ىلإ قثاولا نبا لِّكوتملا لصو نيحو .كلذ يف لدجلا نع ىهنو ،نآرقلا قلخب داقتعلا نم قثاولاو مصتعملاو ماملإا َّنكلو ،اياطعلا هيلإ لسرأو،لبنح نبا دمحأ ماملإا لكوتملا مركأو .ةفيلخلا اياطع لوبق ضفر ةئامو نوسمـخو ةينماـث 161 160 ِةَْريِّسلا ُباَب ةئامو نوتسو دحاو ةلضافلا ةنيدملا لهأ ءارآ باتك ُِّبياَراَفْلا ِهِب ُفُّرَعَّتلا .يبارافلا ناخرط نب غِلَزْوَأ نب دمحم نب دمحم رصن وبأ وه :مسلاا .يناثلا ملعملا/يبارافلا :بقَّللا .ـه258 ماع :دليملا خيرات .همساب رهتشا اذهلو ،باراف ةنيدم يف :دليملا ناكم .قلاخلأا ،ىقيسوم ،قطنملا ،ايقزيفاتيم ،ةفسلفلا :تلااجملا :هتأشن ةئامو نوتس يويلم نءابوچ نيبرمڤ نهاتد ڠبمكرب نءاكير ڠراڠڤ نكانروڤمپم يءاساوڠم بيرع ةنحم اياطع اسوبمح روط ميمصت فلؤم زجنأ بعوتسا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت .هدج نع هوبأ اهكلتمي ةعرزم يف يبارافلا أشن باراف ميلقإ دجسم يف نآرقلا دَّمحم َظِفَحو سردو ريسفتلاو ثيدحلاو هقفلا هيف سردو .اهريغو تايضايرلا باتُّكلا يف نكلو اهتباتكو ةيبرعلا ةغللا ةءارق نقتأو يبارافلا أشن دقلف .اهدعاوق يف قمعتي مل ىتش يف ةفاقَّثلل اًيعاس ملعلل اًّبحُم .اهتلاجم تاغل ةثلاثب ثدحتي دمحم ناك هدادجأ ةغل ةيسرافلا هرغص يف ةغل ةيبرعلاو هنطوم ةغل ةيكرتلاو .هتفاقث يناَّثلا مِّلعملا بقلب يبارافلا ربتعي .وطسرأ دعب ُهُتاَفِص .اًعِدبُم املسم اًفوسليفو اًرِكتبُم املسم اًملاع ناك .ًلاضاف اًمامإو ًلاماك افوسليف يبارافلا ناك .ةيضايرلا مولعلا يف عربو ةَيِمَكِحلا مولعلا نقتأ دق ُهُتَرْهُش :اهنم يبارافلل بَسْنُت يتَّلا تافَّلؤملا رهشأ نم .نيميكحلا ييأر نيب عمجلا باتك 1 .لوقعملاو لقعلا باتك 2 .ةدحولاو دحاولا باتك 3 .ةلضافلا ةنيدملا لهأ ءارآ باتك 4 .اهضارغأب فيرعتلاو مولعلا ءاصحإ باتك 5 ُهُتاَفَو قشمدب يِّفوت دق يبارافلا نأ نوخِّرؤملا ركذي رهاظب نفد دق هَّنأو ،ـه339 ةنس بجر رهش يف .ريغصلا بابلا جراخ قشمد 163 162 ِةَْريِّسلا ُباَب ُهُتاَفِص .اًرعاشو اًبيبطو اًفوسليفو اًملاع انيس نبا ناك يف بدلأاو نآرقلا ملعت يف هتيرقبعو ةذفلا هتبهومب زيمت هّنأ ثيح ،ءاكذلا دقوتم .هرمع نم ةرشعلا ّنس .هقفلاب لمعو ،دنهلا باسح ملعت هَّنأ .ةءارقلاب اهقفثيو هسفن ملعي ناك ذإ ةءارقلا ريثك .ةيركفلا تلاجملا نم ريثكلا يف هرصعل قباس .ةيراضحلاو ةيملعلا هتضهن عنص يف كراش ُهُتَرْهُش :هبتك رهشأ نمو ،ةريثك انيس نبا بتُك .بِّطلا يف نوناقلا باتك 1 .ءافِّشلا باتك 2 .تايضايَّرلا يف سيدلقإ رصتخم 3 .ىقيسوملا ملع يف عماوج ةلاقم 4 ُهُتاَفَو .ناريإ ،نادمه يف نفدو هرمع نم نيسمخلاو ةنماَّثلا ِّنسلا يف ـه428 وينوي يف ِّيفوت ةئامو نوتسو ةثلاث اَنْيِس ُنْبا ةئامو نوتسو نانثا لىوأ نم لىولأا ةحفصلا بطلا ف نوناقلا باتك تلاقم انيس نبل ِهِب ُفُّرَعَّتلا .انيس نب يلع نب نسحلا نب هَّللا دبع نب نيَسُحلا يلع وبأ وه :مسلاا .انيس نبا/ءابطلأا ريمأ :بقَّللا .ـه370 ةنس :دليملا خيرات .ىراخب ،ةنشفأ ةيرق يف :دليملا ناكم .ةفسلفلاو بطلا :تلااجملا :هتأشن يف عساولاو ريبكلا هملع يف رهتشا دق انيس نبا ناك .امهب لغتشاو ةفسلفلاو بِّطلا لاجم ىَّتح لب لئاولأا نم هَّنأ ُّدعي لاز لو ناك انيس نباف .همولعو بِّطلا نع بتك نم لَّوأ يرجهلا عباَّرلا نرقلا رخاوأ يف انيس نبا شاع يف أشن دقو ،ةرجهلا نم سماخلا نرقلا ةيادبو هلكشت تاونس يف هميلعت ىقلتو ناتسكبزوأ .هيبأ دي ىلع ىلولأا املثم نآرقلل اًظفاح انيس نبا ناك ةيبرعلا دئاصقلا نم ريثكلا ظفح اذكهو .ةيبدلأا لامعلأا نم اهريغو بِّطلا مولع يف ةقمعم ةفرعم لَّصح .تايبيغلاو ةعيرشلاو 165 164 ِةَْريِّسلا ُباَب ُهُتاَفِص .اًعدبمو اًرهامو ًلاقاعو ًاملاع يمزراوخلا ناك .ةيبرعلا ةغللاب هلامعأ لك رشني .ةمكحلا راد يف اولمع نيذَّلا نيفَّقثملا لاجِّرلا نم اًدحاو ناك يمزراوخلا ةلباقملاو ربجلا ربتعي اذل ،يضايِّرلا ركفلا نم يمزراوخلا روط ةمكحلا تيب يف .يمزراوخلل تايضايرلا يف ةديدع تافلؤم يمزراوخلا بتك :اهنم ،كلفلاو .ةلباقملاو ربجلا باتك 1 .ةماخُرلا باتك 2 .لولأا جيزلا باتك 3 .يناثلا جيزلا باتك 4 .بلرطسلاب لمعلا باتك 5 ُهُتاَفَو مولع ىسرأ نأ دعب ـه232 ةنس يمزراوخلا يِّفوت يف تايمزراوخلا حلطصم دمتعاو ،تايضايِّرلا .قارعلا ،دادغب يف نفدو .اًيملاع باسحلا ُهُتَرْهُش ةئامو نوتسو ةسمـخ ماقرلأا ف يمزراولخا ةركف ُّيِمْزِراَوَخـْلا ِهِب ُفُّرَعَّتلا .يمزراوخلا ىسوم نب دمحم هَّللا دبع وبأ وه :مسلاا يمزراوخلا :بقَّللا .ـه163 ةنس ابيرقت دلُو هنأ دقتعُي :دليملا خيرات .)ناتسكابزوأ( مزراوخ يف :دليملا ناكم .ايفرغجو كلفو تايضاير :تلاجملا :هتأشن نمز يف دادغب يف هتايح لك يمزراوخلا شاع .نييسابعلا رابكلا تايضايرلا ءاملع نم يمزراوخلا ناك .طئارخلا مسرو ايفارغجلاو لئاسم ساَّنلل نيب دق هَّنلأ تايضايرلا يبأب بقل .اهيف ةيدنهلا ماقرلأاو رفِّصلا لخدأو ربجلا مدق ،ةيدنهلا ماقرلأاب باسحلا نع هتاباتك يف ةيرشعلا دادعلأاب باسحلا يمزراوخلا ماظن يف ةيدنهلا نم رفصلا لخدأو .يبرعلا دادعلأا ةباتكب هلمع ىهنأ م 830 ةنس يف باسح يف رصتخملا" باتكلا ."ةلباقملاو ربجلا ةئامو نوتسو ةعبرأ ناتسكبزوأ ف موناخ يبيب دجسم 167 166 ِةَْريِّسلا ُباَب ُهُتاَفِص ةئامو نوتسو ةعبس .يرزلجا ميمصت نم ءالما عفرل ةلآ عمالجا« باتك نم ةروص ف عفانلا لمعلاو ملعلا يب .»ليلحا ةعانص يويلم اوت نءادأكرب ڠڬڤرب نكيموبڠم ةيلو نكرلڬد نلوڤموك باسح وملع اتڤ ارتوروج بيرع ةلوهك كّسمت نفد ميلقلإا َبِّقُل ةفئاط تايضايرلا ةطيرلخا سدنهلما تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت ُّيِرَزَجـْلا ةئامو نوتسو ةتس ِهِب ُفُّرَعَّتلا .يرزجلا زازَّرلا نب ليعامسإ نب زعلا وبَأ نامزلا عيدب وه :مسلاا .يرزجلا :بقَّللا .ـه532 ةنس :دليملا خيرات .يرزجلا هبقل ءاج اهنمو ايلاح ايروس لامش يف رمع نبا ةريزج يف :دليملا ناكم .عارتخلاو ةيكيناكيملاو ةسدنهلا :تلااجملا :هتأشن ُهُتَرْهُش عفانلا لمعلاو ملعلا نيب عماجلا" فلؤم بتك مهأ نم وهو "ليحلا ةعانص يف .يرزجلا لَيِحلا ةفرعم يف باتك" فلؤم ."ةَّيِسَدْنَهلا نورقلا يف بتك ام عورأ باتكلا دعي ةيكيناكيملا تللآا نع ىطسولا .ةيكيلورديهلاو رم ىلع نيسدنهملا هتاعارتخا ترهبأ دق .تاغل ةدع ىلإ ةمجرتم هبتكو روصعلا ُهُتاَفَو .ـه602 ةنس يرزجلا يِّفوت ةنس نيعبس هرمع ناكو .يسابعلا رصعلا يف .خيراتلا يف نيعرتخملاو نييكيناكملاو نيسدنهملا مظعأ دحأ نم يرزجلا ربتعي ةراضحلا يف ةيملعلا ةضهَّنلا سسأ يذلا ملاعلأا دحأ سدنهملا وهو يبهَّذلا رصعلا كلذ يف ةَّيملاسلإا ةيبرعلا .ملسملا يبرعلا تلقتنا َّمث يبرعلا ملاعلا ةضهنل اًساسأ يرزجلا ملع ناكو .ابوروأ ىلإ ةضهنلا هذه تللآا ميماصت نم ريثك نأ اوفرتعا دق برغلا ءاملع نإ .ابوروأ ىلإ تلقن دق يرزجلا اهعرتخا يتلا .نسح قلخب اقَّلختمو ادهتجمو اًملاع يرزجلا ناك هيلع ضيرحَّتلاو لمعلاو ملعلا نيب عمجي يرزجلا ناك ملاع عدبم عرتخم سدنهم فصو تللآل هفصو لّثميو .ةيلمعلاو ةيرظَّنلا مولعلاب 168 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET أ ب ج د ـه ٌّيعاجم لمع نودلخ نبا نع ثحبا ،هب فرعتلا ثيح نم يف هترهشو ،هتافصو عقوم يف وأ ةبتكملا يف اهبتكا مث .تنرتنلإا .اهمِّلسو ثحبلا انقتم اظفح ةعبرلأا ةمئلأا قللخا نسح ءافشلا باتك تايضايرلا مولع ةئامو نوتسو ةينماـث 2123 :ةيتلآا تملكلا لامعتسم ةديفم ةلجم ْنِّوَك 2 22 :ةيتلآا ةلئسلأا نع ْبِجَأ .زاجيلإاب يعفاَّشلا ماملإا نع مِجْرَت أ .هتافصو يلبنحلا ماملإا نع مّلكت ب .يبارافلا نع هفرعت امع ْحَرْشا ج .انيس نبا نع راصتخاب ثَّدحت د .يمزراوخلا نع هفرعت امع مَّلَكَت ـه و ؟يرزجلا ةايح نم ديفتست يتلا سوردلا ام ُتاَبْيِرْدَّتلا ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 169 ِفاَفِّزلا ُباَدآ ِةَّيِجْوَّزلا ِةََشاَعُمـْلا ُباَدآ ِدَلْوَْلا ِةَيِبْرَت ُباَدآ ُةَمْوُمْذَمـْلاَو ُةَدْوُمْحَمـْلا ُتاَفِّصلا ُةَدْوُمْحَمـْلا ُتاَفِّصلا ُةَمْوُمْذَمـْلا ُتاَفِّصلا 5،1 5،2 5،3 5،4 5،5 5،6 169 ةئامو نوتسو ةعست ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 171170 تيب لىإ سورعلا لاقتنا نع نلاعإ وه ٌفاَفِز .لفح ةماقإب سيرعلا ةئامو نوعبسو دحاو 5,1,1ِفاَفِّزلا ِباَدآ ُفْيِرْعَت 5,1,2ِفاَفِّزلا ِباَدآ ْنَع ُّيِلْقَّنلا ُلْيِلَّدلا ﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹﭽ :لىاعت هَّللا لاق ﲊ ﲉ ﲈ ﲇﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﲁ ﭼﲎﲍ ﲌ ﲋ )21 :30 مورلا ةروس( ميركلا نآرقلا نم .ُهَُسْيَأ ِحاَكِّنلا ُْيَخ : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَق :َلاَق  ٍرِماَع ِنْب َةَبْقُع ْنَع )نابح نبا هاور( ةَّنُّسلا نم تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام ننيوهكرڤ سيلمج نكرابيپم 2ايسهر نتوڤمج مايرنم قيءاب تاوبرب  يبن ةنس توكيڠم نءايڬاهبك /نڠنتك ڠياس هيساك نتكبرك بيرع فافِّزلا شرن راسرأ ةوعدلا ةباجإ ناسحإ ةنسلا عابتا ةنيكسلا ةدوملا ةكبرلا ةئامو نوعبس ُلَّوَْألا ُسْأرَّدلا ِفاَفِّزلا ُباَدآ 5,1 مازتللااو مهفلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .فافِّزلا فيرعت ركذ 5،1،1 .فافِّزلا بادآ نع ِّيلقَّنلا ليلَّدلا ركذ 5،1،2 .فافِّزلا بادآ نايب 5،1،3 .فافِّزلا يف ةَّنُّسلا عابِّتا ةَّيِّمهأ حرش 5،1،4 ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 173172 ضئاحلا نايتإ ميرحت :لىاعتو كرابت هلوقل ،اهضيح في اهيتأي نأ هيلع مريحو ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓﲒ ﲑ ﲐ ﭽ ﲟﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﲙ ﲘ ﭼخلا...)222 :2 ةرقبلا ةروس( 7 5عاـمجلا لبق ءاعُّدلا .هلهأ تيأي ينح لوقي نأ هل يغبني َناَطْيَّشلا اَنْبِّنَج َّمُهَّللا" :لقيلف ."اَنَتْقَزَر اَم َناَطْيَّشلا ِبِّنَجَو ةئامو نوعبسو ةثلاث 6موَّنلا لبق بنجـلا ؤضوت َةَشِئاَع ْنَع .آضوت َّلإ ينبنج ناماني لاف ْنَأ َداَرَأ اَذِإ : ُّيِبَّنلا َناَك :ْتَلاَق ، َأَّضَوَتَو ،ُهَجْرَف َلَسَغ ،ٌبُنُج َوُهَو ،َماَنَي )يراخبلا هاور( .ِةَلاَّصلِل سرعلا ةميلو ةماقإ ُّيِبَّنلا ِل َلاَق : ٍفْوَع ُنْب ِنَْحَّرلا ُدْبَع َلاَق .ٍةاَشِب ْوَلَو ِْلْوَأ : )يراخبلا هاور( 1 اله ءاعُّدلاو ةجوَّزلا سأر لىع ديلا عضو ابه ءانبلا دنع اهسأر ةمدقم لىع هدي عضي نأ يغبني وعديو لىاعتو كرابت هَّللا يمسي نأو .كلذ لبق وأ َْيَخَو اَهَْيَخ َكُلَأْسَأ ِّنِإ َّمُهَّللا" :لاقف .ةكبرلاب اهل َِّش ْنِمَو اَهَِّش ْنِم َكِب ُذوُعَأَو ،ِهْيَلَع اَهَتْلَبَج اَم )دواد وبأ هاور( ."ِهْيَلَع اَهَتْلَبَج اَم 4 2 ةوعَّدلا ةباجإ بوجو اهضريح نأ اهيلإ يعد نم لىع بيج َلىِإ ْمُكُدَحَأ َيِعُد اَذِإ : يبَّنلا لوقل )يراخبلا هاور( .اَِتْأَيْلَف ِةَمْيِلَوْلا 3اًعم ينجوَّزلا ةلاص .ِْينَتَعْكَر ِّلَصَف َكُلْهَأ َلَخَد اَذِإ : ُّيبَّنلا لاق .اًعم ينتعكر ايلصي نأ ماله بحتسي )ةبيش بيأ نبا هاور( ةئامو نوعبسو نانثا 5,1,3ِفاَفِّزلا ُباَدآ ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 175174 :ةيتلآا ةلئسلا نع ْبِجَأ 1 .فافِّزلا ْفِّرَع أ .فافِّزلا لىع َّليقَّنلا ليلَّدلا ِتاَه ب .فافِّزلا بادآ نم ةثلاث ْرُكْذا ج .فافِّزلا في ةَّنُّسلا عابِّتا ةَّيِّهمأ نع ْمَّلَكَت د .ملاسلإا في جاوَّزلا ةمكح ْشِقاَن ـه تيب لىإ سورعلا لاقتنا نع نلاعإ وهو سرُعلا ىنعمب فافِّزلا .لفح ةماقإب سيرعلا .فافِّزلا بادآ نم ضئاحلا نايتإ ميرحت .ةقشمـلاب ةءولمـم ةيجوزلا ةايحـلا .ةدابع فافِّزلا في ةنسلا ةعباتم .لسَّنلا لىع ظفحلل جاوَّزلا ببس أ ب ج د ـه 2123 : ةئطاخلا ةلمجلا مامأ  ةملاعو ةحيحَّصلا ةلمجلا مامأ  ةملاع ْعَض 2 22 ٌّيعاجم لمع يذلا ليلَّدلا نع ثحبا َّمث .جاوَّزلا ىلع ُّثِحُي .بلاطلا نيب راوحلا رجأ ةئامو نوعبسو ةسمـخ :هلوقب ،لىاعت هَّللا دنع ةكبرلاو ةدابعلا نم حاكِّنلا ةَّدوملاو ةنيكَّسلا نم هنَّمضتي امو جاوَّزلا ةمعنب هدابع ىلع َّنَتما ىلاعت هَّللا َّنإ :ىلاعت هلوقب ،ةمحَّرلاو هنع تنَّيبو ،نيلسرملا ننس نم وه ذإ ،فافِّزلاب قَّلعتي ام ةيملاسلإا ةعيرَّشلا تنتعا :اهِّمهأ نمو ،ةنِّيبم ةَّيوبَّنلا ةَّنُّسلاو ميركلا نآرقلا يف ةريثكلا صوصُّنلا 1 3 5,1,4ِفاَفِّزلا يِف ِةَّنُّسلا ِعاَبِّتا ُةَّيِّمَهَأ ﲁ ﲀ ﱿ ﱾ ﱽ ﱼ ﱻ ﱺ ﱹﭽ ﲋ ﲊ ﲉ ﲈ ﲇﲆ ﲅ ﲄ ﲃ ﲂ ﭼ ﲎﲍ ﲌ )21 :30 مورلا ةروس( نأ بجي وهف .ةرَّهطملا ةَّيوبَّنلا ةَّنُّسلا ءوض ىلع ةينبم ةجوزلا رايتخا سسأ َّنإ .لَّوأ نيِّدلا ساسأ ىلع ةأرملا رايتخا موقي 2 ﲙ ﲘ ﲗ ﲖ ﲕ ﲔ ﲓﭽ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚ ﭼﲠﲟ )74 :25 ناقرفلا ةروس( ةئامو نوعبسو ةعبرأ اَهِلاَمِل :ٍعَبْرَِل ُةَأْرَمْلا ُحَكْنُت : ُّيِبَّنلا َلاَق :َلاَق ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع .َكاَدَي ْتَبِرَت ،ِنيِّدلا ِتاَذِب ْرَفْظاَف ،اَهِنيِدِلَو اَهِلاَمَجَو اَهِبَسَحِلَو )يراخبلا هاور( ُتاَبْيِرْدَّتلا ةميلو رضح نمل بحتسي ام ريخلاب هبحاصل ءاعُّدلا سرعلا :ةكربلاو َكْيَلَع َكَراَبَو َكَل ُهَّللا َكَراَب .ٍْيَخ ِيف َمُكَنْيَب َعََجَو )دواد وبأ هاور( ُةَرِكْذّتلا ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 177176 ﲥ ﲤﲣ ﲢ ﲡ ﲠ ﲟ ﲞ ﲝ ﲜ ﲛ ﲚﭽ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳﲲ ﲱ ﲰﲯ ﭼﲿﲾ ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ )19 :4 ءاسنلا ةروس( :ميظعلا هباتك يف اهركذ ام يه ىلاعت هَّللا اهدارأ يتَّلا ةَّيجوَّزلا ةرشاعملا َّنإ ىلع ةمئاق ةقلاع يه ةيجوَّزلا ةرشاعملا .ةناملاو قدِّصلاو ةَّبحملا ِّبحلا ىلع موقت ةملسملا ةرسلا ةايح َّنإف نم فوخلاو رواشَّتلاو ةمحَّرلاو ةَّدوملاو يف نواهَّتلا وأ ةيجوَّزلا ةنايخلا نم هَّللا .ةيرسلا قوقحلا 5,2,1ِةَّيِجْوَّزلا ِةَرَشاَعُمـْلا ُمْوُهْفَم 5,2,2ِةَّيِجْوَّزلا ِةَرَشاَعُمـْلا ِباَدآ ْنَع ُّيِلْقَّنلا ُلْيِلَّدلا ةئامو نوعبسو ةعبسةئامو نوعبسو ةتس ِةَرَشاَعُمـْألا ُباَدآ ِةَّيِجْأوَّزلا ْأيِناَّثلا ُسْأرَّدلا 5,2 مازتللااو مهفلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ةَّيجوَّزلا ةشاعمـلا موهفم ركذ 5،2،1 ةرشاعملا بادآ نع ِّيلقَّنلا ليلَّدلا ركذ 5،2،2 .ةَّيجوَّزلا .هسكعو هتجوز عم جوَّزلا بادآ نايب 5،2،3 هتيعر نع لوؤسمو عار ناسنإ ُّلك :ُلوُقَي ، َرَمُع ِينْب ِيهَّللا ِيدْبَع ْنَع ْمُكُّلُك :ُلوُقَي  ِيهَّللا َلوُسَر ُتْعِيمَس ،ِيهِيتَّيِيعَر ْنَع ٌلوُئْسَم ْمُكُّلُكَو ،ٍعاَر ،ِيهِيتَّيِيعَر ْنَع ٌلوُئْسَمَو ٍعاَر ُماَمِيلإا ٌلوُئْسَم َوُهَو ِيهِيلْهَأ يِيف ٍعاَر ُلُجَّرلاَو ِيتْيَب يِيف ٌةَيِيعاَر ُةَأْرَملاَو ،ِيهِيتَّيِيعَر ْنَع .اَهِيتَّيِيعَر ْنَع ٌةَلوُئْسَمَو اَهِيجْوَز )يراخبلا هاور( ُةَرِكْذّتلا ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 179178 ٌّيعاجم لمع قوقحلا نع ثحبا .نيجوزلا نيب ةكرتشملا ةقرولا يف اهبتكا َّمث ةحول ىلع اهقلعو ةنولملا .تامولعملا :تاغارفلا يف اهلأماو ةبسانملا ةملكلا ْرَتْخا 2 ةمحَّرلاو ،ةَّدوملاو ىلع موقت يه ةملسملا ةرسلا َّنإف قوقحلا يف نواهَّتلا وأ ،ةيجوَّزلا نم ىلاعت هَّللا نم فوخلاو ،رواشَّتلاو يف دحوتم يعامتجا جيسن داجيإ وه كلذ نم لكو . هَّللا ناوضر غولب وه كلذ لك نم ىمسلا فدهلاو ،هقلاخأو هتدابعو .ةرخلآا راَّدلاب و 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ةنايخلا يعامتجا ةايح 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET ةيسرلا بحلا زوفلا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET هماظن غولب فدلها 2123 22 ةئامو نوعبسو ةعستةئامو نوعبسو ةينماـث ُتاَبْيِرْدَّتلا5,2,3ُهُسْكَعَو ِهِتَجْوَز َعَم ِجْوَّزلا ُباَدآ بادآ عم جوَّزلا هتجوز اذإ اهوسكيو َمعط اذإ اهمعطيف ،فورعملاب اهرشاعي نأ .اهزوشن فاخ اذإ اهبِّدؤيو ىستكا1 .اهيف اًبيع ركذي َّلأو اهَّسر شيفي ل نأ4 بادآ عم ةجوَّزلا اهجوز 1 .ةيصعم يغ في هتعاط .ِفوُرْعَمـْلا ِفي ُةَعاَّطلا َماَّنِإ ،ٍةَيِصْعَم ِفي َةَعاَط َل :َلاَق  َّيِبَّنلا َّنَأ : ٍّ ِليَع ْنَع )يراخبلا هاور( 2 نوؤش رئاسو هدلوو هلام ةياعرو هفش لىع ةظفاحلماو جوَّزلا ضرع ُةنايص :لىاعت هلوقل ،ةلزنم ﭼخلا...ﱗﱖ ﱕ ﱔ ﱓ ﱒ ﱑ ﱐﭽ )34 :4 ءاسنلا ةروس( 3 :لىاعت هلوقل ،هاضرو هنذإب َّلإ هنم جرتخ لاف اهجوز تيب موزل ﭼخلا...ﱮﱭ ﱬﱫ ﱪﱩ ﱨﱧ ﱦﭽ )33 :33 بازحلأا ةروس( 4 .هنذإب َّلإ دحل اهجوز تيب يف ةأرملا نذأت ل نأ اَهِجْوَز ِتْيَب يِف ُةَأْرَمـْلا ِنَذْأَت َل : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَقَو :َلاَق  َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع .ِهِنْذِإِب َّلِإ ٌدِهاَش َوُهَو)نابح نبا هاور( وأ رفست نأ اهعنميف ،اذخأ كلذب اهذخأي نأو هبادآو ملاسلإا ميلاعتب اهمزلي نأ .لاجِّرلا نم اهمرامح يغب طلاتخلا ينبو اهنيب لويحو جبرتت2 ماعَّطلا يف امهنيب لدعي ٌةَّرض اهل ناك نإ ،اهتَّرض نيبو اهنيب لدعي نأ .شارفلا يف تيبملاو نكَّسلاو سابِّللاو بارَّشلاو3 :ةيتلآا ةلئسلا نع ْبِجَأ 1 ؟ةيجوزلا ةرشاعملا موهفم اَم أ .ةيجوَّزلا ةرشاعملا بادآ نع َّيلقَّنلا ليلَّدلا ِتاَه ب .هتجوز عم جوَّزلا بادآ نِّيَب ج .اهجوز عم ةجوزلا بادآ حِّضَو د .ةيجوَّزلا ةرشاعملا بادآ ظفح يف راثلآا نع ْشِقاَن ـه ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 181180 درفلا ةيبرت نم عرف وه دلولا ةيبرت موهفم َّنإ نوكيل هنيوكتو هدادعلإ ملاسلإا ىعسي يذَّلا .ةايحلا يف اًحـلاص اًناسنإو اًعفان اًوضع ةئامو نونماـثو دحاو 5,3,1ِدَلْوَْلأا ِةَيِبْرَت ُمْوُهْفَمتاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام نقيديدنڤ 2 قناك ڠباچ وديۏيدنيا نسايهرڤ بيرع ةيبترلا دلولا عرف درفلا ةنيز 5,3,2ِدَلْوَْلأا ِةَيِبْرَت ِباَدآ ْنَع ُّيِلْقَّنلا ُلْيِلَّدلا ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ ﲬ ﲫ ﲪﭽ :لىاعت هَّللا لاق ﲽ ﲼ ﲻ ﲺ ﲹ ﲸ ﲷ ﲶ ﲵ ﲴ ﲳ ﭼﳀﲿ ﲾ )6 :66 ميرحتلا ةروس( ميركلا نآرقلا نم ،ِهِناَدِّوَُي ُهاَوَبَأَف ،ِةَرْطِفلا َلىَع ُدَلوُي ٍدوُلْوَم ُّلُك : ُّيِبَّنلا َلاَق :َلاَق ، َةَرْيَرُه ِبَأ ْنَع .ِهِناَسِّجَمُي ْوَأ ،ِهِناَِّصَنُي ْوَأ)يراخبلا هاور( ةَّنُّسلا نم ةئامو نونماـث ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ِةَيِبْأرَت ُباَدآ ِدَلاْأوَْألا ُثِلاَّثلا ُسْأرَّدلا 5,3 مازتللااو مهفلا .دلولا ةيبرت موهفم ركذ 5،3،1 ةيبرت بادآ نع ِّليقَّنلا ليلَّدلا ركذ 5،3،2 .دلولا .دلولا ةيبرت قرط نايب 5،3،3 ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 183182 :ةيتلآا ةلئسلا نع ْبِجَأ 1 ؟دلولا ةيبرت موهفم اَم أ .دلولا ةيبرت بادآ ىلع يلقَّنلا ليلَّدلا ِتاَه ب .ةودقلاب لافطلا ةيبرت نع ْمَّلَكَت ج ؟ةظعوملاب دلولا ةيبرت نوكت فيك د .هيدلاول دلولا ةعاط جئاتن نم ةثلاث ركذا ـه :ةحيحَّصلا ةباجلإاب تاغارفلا َْلأْما 2 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET دلولأا ةيبرت قرط 21 22 23ٌّيعاجم لمع ةيصو نع ْثَحبا .هنبل نامقل مامأ اهأرقا َّمث .لصفلا ةئامو نونماـثو ةثلاثةئامو نونماـثو نانثا ةودقلاب دلولا ةيبرت ةودقلاب لافطلا ةيبرت نيوبلا ةودقب نوكت ةلحاَّصلا ةقفرلا ةودقو ةودقو ملعلما ةودقو طبرو بركلا خلا بحاصب دلولا ميظعلا ةودقلا . انلوسر 1 33 دلولا ةيبرت ةميلَّسلا ةداعلاب ةماع دلولل رفوت اذإ ،ابه دولولما ةميلَّسلا ةرطفلا عم ةئيبلا لماعو ةيبَّترلا بيتَّترلاو ةحيحص ةأشنو بيط رثأ هل كلذ َّنإف .ديوعَّتلاو ديلقَّتلاب نوكت ةداعلاب 2ةظعولماب ةيبَّتلا ذخَّتت يتَّلا تايلآاب ءليم ميركلا نآرقلا َّنإ لىإ اًقيرطو ةوعَّدلا جهنلم اًساسأ ظعولا بولسأ .دارفلا حلاصلإ لوصولا ِةَيِبْرَت ُقُرُط ِدَلْوَْلأا ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﱗ ﱖﭽ:لىاعت هَّللا لاق ﭼﱥﱤ ﱣ ﱢ ﱡ ﱠﱟ ﱞ ﱝ )13 :31 نماقل ةروس( 5,3,3ِدَلْوَْلأا ِةَيِبْرَت ُقُرُطُتاَبْيِرْدَّتلا نيدلاولا ىلع بجي اذهلف .ةديفملاو ةديجلا لامعلأاب مايقلا ُبجي ،رهاطو ٌّيقت ناسنإ دلولا ِّبحو وفعلاو ةلادعلاو ةَّبحملاو قدِّصلاك ةيقلاخلأا روملأاو ةنسحلا لامعلأاب هميلعت .كلذ ريغو ءوضولاو مايِّصلاو ةلاَّصلاو ةَّوبُّنلاو ديحوَّتلاك ةينيِّدلا لئاسملا كلذكو ،ريخلا ُةَرِكْذّتلا ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 185184 لمتكيف ،ءانبلا اذه متيل  يبَّنلا ثعُبو ،ءايبنلا هدَّيش ءانب قلاخلا َمراكم نأكف :لىاعت هلوقب ، هتثعِبب قلاخلا مراكم حصر 5,4,1ِةَمْوُمْذَمـْلاَو ِةَدْوُمْحَمـْلا ِتاَفِّصلا ُفْيِرْعَت ﭼﲏ ﲎ ﲍ ﲌ ﲋﭽ )4 :68 ملقلا ةروس( ةئامو نونماـثو ةسمـخ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُةَدْأوُمْأحَمـْألا ُتاَفِّصلا ُةَمْأوُمْأذَمـْألاَو ُعباَّرلا ُسْأرَّدلا ةئامو نونماـثو ةعبرأ 5,4 مازتللااو مهفلا تناك ،ةنسحلا لاعفلا اهنع ردصي ام ناك نإ يه ةدومحملا تافصلا .اًنسح اًقلخ ةئيهلا .كلذ يغبو نظلا نسحو ةناملاو لدعلاو صلاخلإاو قدصلا :لثم تيِّمس ،ةحيبقلا لاعفلا اهنم ردصي ام ناك نإ يه ةمومذملا تافصلا ملاسلإاف ،اًئيس اًقلخ كلذ ردصم يه يتَّلا ةئيهلا .اهمومذم نع ىهني .كلذ يغبو نظلا ءوسو ةنايلخاو ملُّظلاو ءايِّرلاو بذكلا :لثم ةدومحملا تافِّصلا فيرعت ركذ 5،4،1 .ةمومذملاو تافِّصلا نع ِّيلقَّنلا ليلَّدلا ركذ 5،4،2 .ةمومذملاو ةدومحملا قلاخلاب قُّلخَّتلا يف ءرملا ةلزنم نايب 5،4،3 .ةمومذملاو ةدومحملا يويلام سلج وكلايرڤ يجوڤرت 2ةفص يجكرت 2ةفص قلاخا نكانروڤمپم وتنبمم ڠيلاس بيرع ينبتي كولسلا تافصلا ةدومحلما تافصلا ةمومذلما مراكم قلاخلا نواعتلا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 187186 . هَّللا ىلإ بحأ قلخلا نسح ةديمحلا قلاخلا هَّللا لعج .ةرخلآاو ايندلا يف باوثلا طانم ام رثكأ نم قلخلا نسح نإ هب لقثيو تانسحلا ةَّفِك حِّجرُي .باسحلا موي لامعلا نيزاوم قلاخلاب قلختلا يف ءرملا مركي ىدل اًفرشو اًماركإ ةدومحملا .عمتجملا اًتوُقْمَم اهوركم نوكي قلخلا ءوس .ىلاعت هَّللا دنع طانم ةميمَّذلا قلاخلا هَّللا لعج .ةرخلآاو اينُّدلا يف باقعلا حِّجرُي ام رثكأ نم قُلُخلا ءوس نإ نيزاوم هب ضفخيو تائيسلا ةَّفِك .باسحلا موي لامعلا قلاخلاب قلختلا يف ءرملا هركي ىدل اًبضغو اًهاركإ ةمومذملا .عمتجملا ةمومذملا قلاخألاب ءرملا ةلزنمةدومحملا قلاخألاب ءرملا ةلزنم 5,4,7ِةَمْوُمْذَمـْلاَو ِةَدْوُمْحَمـْلا ِقَلاْخَْلأاِب ِقُّلَخَّتلا يِف ِءْرَمـْلا ُةَلِزْنَم ةئامو نونماـثو ةعبس نأ لثم ةمومذملاو ةدومحملا تافصلا فرعي نأ ملسملا ىلع ضرفي ملاسلإا َّنإ :كلذ ىلع ليلدلا ،ليمجلا نسحلا لوقلاو ةبيطلا ةملكلا ىلع ملسملا ناسل دوعي 5,4,2ِةَمْوُمْذَمـْلاَو ِةَدْوُمْحَمـْلا ِتاَفِّصلا ِنَع ُّيِلْقَّنلا ُلْيِلَّدلا ﲬ ﲫ ﲪ ﲩ ﲨ ﲧ ﲦ ﲥ ﲤ ﲣﭽ : هَّللا لاق ﭼ ﲳ ﲲ ﲱ ﲰ ﲯ ﲮ ﲭ )5 :4 ءاسنلا ةروس( ميركلا نآرقلا نم .اًقُلُخ ْمُهُنَسْحَأ اًناَميِإ َنيِنِمْؤُمـْلا ُلَمْكَأ : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَق :َلاَق  َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع )دواد وبأ هاور( ةَّنُّسلا نم ةئامو نونماـثو ةتس ىلع ُّلدي ةحلاَّصلا لامعلأا نم َءايحلا َّنإ ،ناميلإا ديزي حلاَّصلا لمعلاو .ناميلإا :َلاَق  ِّيِيبَّنلا ِينَع ، َةَرْيَرُه يِيبَأ ْنَعَف ُءاَيَحـْلاَو ،ًةَبْعُش َنوُّتِيسَو ٌعْضِيب ُناَميِيْلإا .ِيناَميِيْلإا َنِيم ٌةَبْعُش )يراخبلا هاور( ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 189188 :ةديفم لجم في ةيتآ تمالك مدختسا 2 21 22 كولس�لا باوثلا ج د ةدومحملا ةمومذملا ا ب باقعلاـه 23 ةئامو نونماـثو ةينماـث ٌّيعاجم لمع تحت ةريصق ةرقف بتكا لوسر قلخ" عوضوملا مراكم نع  هَّللا اهمِّلس َّمث ."قلاخلا .ملعملا ىلإ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُسمِاَخْألا ُسْأرَّدلا 5,5 مازتللااو مهفلا ُتاَفِّصلا ُةَدْأوُمْأحَمـْألا :ةيتلآا ةلئسلا نع ْبِجَأ ؟ةمومذملاو ةدومحملا تافصلا موهفم ام ةدومحملا تافصلا نع لاثم تاه .ةمومذملا تافصلاو تافِّصلا ىلع يلقَّنلا ليلَّدلا ِتاَه .ةمومذملاو ةدومحملا قلاخلاب قُّلخَّتلا يف ءرملا ةلزنم نِّيب .ةمومذملاو ةدومحملا .ةمومذملاو ةدومحملا قلاخلاب قُّلخَّتلا يف ءرملا راثآ نع كبولسأب ْشِقاَن أ ب ج د ـه ةدومحملا تافصلا ضعب نايب 5،5،1 :ليلدلا عم قدِّصلا • صلاخلإا • لدعلا • ةناملا • ِّنَّظلا نسح • ُتاَبْيِرْدَّتلا 189ةئامو نونماـثو ةعست ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 191190 ةئامو نوعستو دحاو 33 22 ميركلا نآرقلا نم ليلدلا ُصَلاْخِْلاُصَلاْخِْلا لىإ ِههّجوت في دبعلا قدص ينعي .ًلامعو اًداقتعا للها هؤادأو لمعلا ناقتإ :لثم عم لاماك هزاجنإ يأ ٍناسحإب ،اهنودبو ٍةيباقر تاهج دوجو نم ردصي ٌصخش صلخملاف ءاير نودب ريخلا لعف هلخاد .ةعمسو ةَّنُّسلا نم ليلدلا ُلْدَعْلاُلْدَعْلا هعضوم يف ءيشلا عضو .هب صتخملا ،تاجوَّزلا نيب لدعلا :لثم لدعي نأ جوَّزلا ىلع بجي ثيح لماعَّتلاو ةقفَّنلاب هتاجوز نيب ىَّتحو لكأملاو نكسملاو تتوافت ءاوس ةيجوزلا ةقلاعلا وأ ةيداملا ةلاحلاب تاجوزلا .نيدلا وأ لامجلا وأ بسنلا تنترنلإا عقوم https://www. youtube.com/ watch?v= MxcnlB7LdIU تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام رنب يتڤنم يتيلاير بيرع قدصلا قباطلما عقاولل ةئامو نوعست ُقْدِّصلاُقْدِّصلا11 ،ِّقحلا لوق هَّنأب قدِّصلا فرعي عقاولل قباطملا لوقلا هَّنأبو .ةقيقحلاو .ملاكلا في قدصلا :لثم .دهعلاب ءافولا .ِنَلَعلاو ِِّسلا في ةقدصلا ميركلا نآرقلا نم ليلدلا ﱥ ﱤ ﱣ ﱢ ﭽ : هَّللا لاق ﭼ ﱪﱩ ﱨ ﱧ ﱦ )119 :9 ةبوتلا ةروس( َلوُسَر ُتْعِمَس :َلاَق  ِباَّطَخلا ِنْب َرَمُع ْنَع اَمَّنِإَو ،ِتاَّيِّنلاِب ُلاَمْعَلا اَمَّنِإ :ُلوُقَي  ِهَّللا ىَلِإ ُهُتَرْجِه ْتَناَك ْنَمَف ،ىَوَن اَم ٍئِرْما ِّلُكِل ُهُتَرْجِهَف ،اَهُحِكْنَي ٍةَأَرْما ىَلِإ ْوَأ ،اَهُبيِصُي اَيْنُد .ِهْيَلِإ َرَجاَه اَم ىَلِإ )يراخبلا هاور( ﱮ ﱭ ﱬ ﱫﱪ ﭽ : هَّللا لاق ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ ﱯ ﱹ ﱸﱷ ﱶ ﱵ ﱴ ﭼﱼ ﱻ ﱺ )90 :16 لحنلا ةروس( 5,5,1ِلْيِلَّدلا َعَم ِةَدْوُمْحَمـْلا ِتاَفِّصلا ُضْعَب مه ةيلاعلا ممِيهلا باحصأو .ةودقلا نيد ملاسلإا  دمحم انُّيبنو ،ةنسح ةودق اونوكيل نوعسي نيذَّلا :ىلاعت هَّللا لاق امك ،ةودقو ةوسأ انل هَّللا هلَعج ﭼﳅ ﳄ ﳃ ﳂ ﳁ ﳀ ﲿ ﲾﭽ )21 :33 بازحلأا ةروس( ُةَرِكْذّتلا ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 193192 ٌّيعاجم لمع تافِّصلا نع ْثَحبا قدِّصلا ادع ام ةدومحملا لدعلاو صلاخلإاو ِّنَّظلا نسحو ةناملاو ْدُرْسا َّمث .اهنم ًّالاك ْحِّضَوو .لصفلا مامأ اهنع ةصقلا :ةيتلآا ةحيحَّصلا ةباجلإاب تاغارفلا َْلأْما 2 .تاركنلما كرتو تاعاطلا لعفب نوكي  هَّللاب ِّنَّظلا نسح .هتنايخ وأ هعييضت نم ءشيلا وأ رملا ظفح يه .ةقيقحلاو عقاولل قباطملا لوقلا هَّنأ .ًلامعو اًداقتعا  هَّللا لىإ ِههجوت في دبعلا قدص ينعي .ةاواسلما هيف بتج ام ِّلك في ساَّنلا ينب ةاواسلماو فاصنلإا 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET 03 INFOGRAPHIC LOREM IPSUM DOLOR SIT AMET قدِّصلا صلاخلإا لدعلا ةناملا ِّنَّظلا نسح 22 23 ةئامو نوعستو ةثلاثةئامو نوعستو نانثا 44 ةَّنُّسلا نم ليلدلا ُةَناَمَْلأاُةَناَمَْلأا هعييضت مدعو ءشيلا وأ رملا ظفح لىع بيج ام ّلك يهو ،هتنايخ وأ .نيرخلآا قوقحك هظفح ناسنلإا اهضرف يتلا تادابعلا ءادأ :لثم ،موَّصلاو ،ةلاَّصلاك ىلاعت هَّللا .هجو متأ ىلع ةاكزَّلاو 55 ميركلا نآرقلا نم ليلدلا ِّنَّظلا ُنْسُحِّنَّظلا ُنْسُح نوكي نأ اَّمإو دبعلا بلق نكسي روعش .دبعلل دبعلا نم وأ  هَّلل لعفب نوكي  هَّللاب ِّنَّظلا نسح :لثم .تاركنملا كرتو تاعاطلا اَنَبَطَخ اَم :َلاَق  ٍكِلاَم ِنْب ِسَنَأ ْنَع َل ْنَمِل َناَميِإ َل :َلاَق َّلِإ  ِهَّللا ُّيِبَن .ُهَل َدْهَع َل ْنَمِل َنيِد َلَو ،ُهَل َةَناَمَأ )دحمأ هاور( ﱃ ﱂ ﱁﭽ : هَّللا لاق ﱈ ﱇ ﱆ ﱅ ﱄ ﭼخلا...ﱌﱋ ﱊ ﱉ )12 :49 تارجلحا ةروس( :ةيتلآا ةلئسلا نع ْبِجَأ 1 ؟ليلَّدلا عم قدِّصلا موهفم اَم أ .صلاخلإا ْفِّرَع ب ؟سانلا ةداعس في لدعلا نوكي فيك .ةناملا نع ةنسلا نم لايلد تاه د ؟دبعلل دبعلا نظلا نسح نم راثلآا ام 21 ج ـه ُتاَبْيِرْدَّتلا ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 195194ةئامو نوعستو ةسمـخ 11ُبْذِكْلاُبْذِكْلا ةَّنُّسلا نم ليلدلا ام فلاخب ءيشلا نع رابخلإا .هيلع وه ناسنلإا ثَّدحت اذإ :لثم .بذكف ريغلا قوقح راكنإ .ادمع ىلع نيَّدلا راكنإ .هسفن ةئامو نوعستو ةعبرأ ُتاَفِصلا ُةَمْأوُمْأذَمـْألا ُسِداَّسْألا ُسْأرَّدلا 5,6 مازتللااو مهفلا :َلاَق  ِّيِبَّنلا ِنَع ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع اَذِإَو ،َبَذَك َثَّدَح اَذِإ :ٌثَلاَث ِقِفاَنُمـْلا ُةَيآ .َناَخ َنِمُتْؤا اَذِإَو ،َفَلْخَأ َدَعَو )يراخبلا هاور( ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ةمومذملا تافِّصلا ضعب نايب 5،6،1 :ليلَّدلا عم بذكلا • ءايِّرلا • ملُّظلا • ةنايخلا • ِّنَّظلا ءوس • 5,6,1ِلْيِلَّدلا َعَم ِةَمْوُمْذَمـْلا ِتاَفِّصلا ُضْعَب تنترنلإا عقوم https://www. youtube.com/ watch?v= rZm5FtllVM4 CONTOH ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 197196ةئامو نوعستو ةعبس 33 هعضوم ريغ يف ءيَّشلا عضو .هب صتخملا قح يف دبعلا ملظ .كرشلاك هبر بونذلا فارتقا .ماثلآاو ُمْلُّظلاُمْلُّظلا ةَّنُّسلا نم ليلدلا ةئامو نوعستو ةتس 22 هنم دصْقَي ل ًلامع ملسملا لمعي هدصق نوكي امَّنإو ، هَّللا هجو اونثيو هوحدتميو سانلا هاري نأ .هيلع سانلا هاريل ءرملا يلصي :لثم لجر اذه نإ اولوقيو ىلع بظاوم حلاص .ةلاَّصلا ميركلا نآرقلا نم ليلدلا ُءاَيِّرلاُءاَيِّرلا ﱩ ﱨﱧ ﱦﭽ : هَّللا لاق ﱯ ﱮ ﱭ ﱬ ﱫ ﱪ ﭼﱵﱴ ﱳ ﱲ ﱱ ﱰ )7-4 :107 نوعاملا ةروس( ِهَّللا ِنَع ىَوَر َمايِف ، ِّيِبَّنلا ِنَع ، ٍّرَذ ِبَأ ْنَع َمْلُّظلا ُتْمَّرَح ِّْنِإ !ْيِداَبِع اَي :َلاَق ُهَّنَأ َلىاَعَتَو َكَراَبَت .اوُمـَلاَظَت َلاَف ،اًمَّرَُمح ْمُكَنْيَب ُهُتْلَعَجَو ،ِسْفَن َلىَع )ملسم هاور( :ءايرلا رهاظم .اهيف سانلا هيلع ىنثأو حدم اذإ ةعاَّطلا يف دبعلا ديزي نأ 1 .اهب قَّدصت امل ،ساَّنلا هاري لول ةقدَّصلاب قَّدصتي نأ 2 .ُهَدحو َناك اذإ اهنع َلسكيو ساَّنلا عم ناك اذإ ةدابعلا يف طشني نأ 3 ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم :عاونأ ةثلاث ملظلا .هِّبرل دبعلا ملظ 1 كلذو ،هتاقولخمو هَّللا دابع نم هريغل دبعلا ملظ 2 ريغب مهلاومأ وأ مهنادبأ وأ مهضارعأ يف ْمِهِتَّيِذَأِب .ٍّقح اهثيولتو اهسيندتب كلذو ،هسفنل دبعلا ملظ 3 .تائِّيَّسلاو مئارجلاو بونُّذلاب ٌةَدِئاَز ٌةَمْوُلْعَم :لثم هريغ ىلع دبعلا ملظ متشلاك دبعلا نم .ةقرسلاو ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَْلا ُباَب 199198 تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام ڽتڤتم دڤ نكوب کڠس قوروب برع هعضوم يغ نظلا ءوس ةئامو نوعستو ةعست 55ِّنَّظلا ُءْوُسِّنَّظلا ُءْوُس ةَّنُّسلا نم ليلَّدلا ىلع هحيجرتو ِّرَّشلا بناج داقتعا نيرملا لمتحي اميف ريخلا بناج .اًعم وهو لىاعت هَّللاب نظلا ءوس :لثم قيلي ل اًّانظ هَّللاب ناسنلإا ّنظي نأ ّنأ هبلق في ّنظي نمك ،لىاعت هماقمب .هنع حفصي نلو هل رفغي نل هَّللا تاملكلا ةمجرتتاملكلا ةمجرت يويلام اتسود رنبس ڠي يلهاپم قوجنوتڤ يرب يروتوڠم يرمچنم ناوڤينڤ بيرع بذكلا عقاولل فلامخ يدي سيندت ثيولت شغلا ةئامو نوعستو ةينماـث ميركلا نآرقلا نم ليلَّدلا 44ُةَناَيِخـْلاُةَناَيِخـْلا يف دهعلا ضقنب قحلا ةفلاخم .ّرسلا .ناحتملا يف ُّشغلا :لثم ىلع رارسلا ءاشفإ .نيينعملا ريغ ﱗ ﱖ ﱕ ﭽ : هَّللا لاق ﱜ ﱛ ﱚ ﱙ ﱘ ﭼﭰ ﱟ ﱞ ﱝ )27 :8 لافنلأا ةروس( :َلاَق  ِّيِبَّنلا ِنَع ، َةَرْيَرُه يبَأ ْنَع .ِثيِدَحْلا ُبَذْكَأ َّنَّظلا َّنِإَف ،َّنَّظلاَو ْمُكاَّيِإ )ملسمو يراخبلا هاور( 200 :ةيتلآا ةلئسلا نع ْبِجَأ 1 .بذكلا نع ةَّنسلا نم لايلد ِتاَه أ .ءايرلا رهاظم نم ةثلاث رُكْذا ب .مَّرحملا ملظلا عاونأ حِّضو ج اهب رمأ يتلا ىربكلا ةناملا اَم د ؟ناسنلإا هَّللا .ملاسلإا يف نَّظلا ءوس بقاوع ركْذا ـه 21 :رِّسلا ةملك ةبعل يف ةمومذملا تافصلا ةسمخ نع ْثَحْبا 2 ا ب ر ج ء ا ي ر ل م ل ظ ي ن و ط ب خ ض ص ذ ق ف غ ع ه ي ء ب ذ ك ر ر ط ظ ا ن ت ا ل ب ي س ش ن د ج ح ه ض ص ث ب ة و ن ظ ل ا ء و س و 22 23ٌّيعاجم لمع تافِّصلا راثآ نع ْثَحْبا عمتجملا يف ةمومذملا اهبتكا َّمث .اهنم ًّالاك حِّضَوو ىلإ اهمِّلسو ةساَّركلا يف .ملعملا ناتئام ُتاَبْيِرْدَّتلا 201 عجارملاعجارملا ميركلا نآرقلا 1 .م2002 ،نييلاملا راد :توريب ،حلاصلا يحبص ،نآرقلا مولع يف ثحابم 2 .م1998 ،ةلاسرلا ةسسؤم :توريب ،ناطقلا عانم ،نآرقلا مولع يف ثحابم 3 سئافنلا راد :نامع ،سابع نسح لضف ،نآرقلا مولع يف تارضاحم نانجلا رمثب نانجلا ءاذغ 4 .م2007 ،عيزوتلاو رشنلل .م1996 ،ملاسلا راد :ةرهاقلا ،دبعم دمحأ دمحم ،نآرقلا مولع نم تاحفن 5 .دمحم تنب ةيودعلا ةعبار ،يروت ميركلا دبع ،نآرقلا مولع نايب يف نمحرلا ضيف 6 .م2013 نليبمس يرڬن،ةيزيلاملا ةيملاسلإا مولعلا ةعماج .م2010 ،عيزوتلاو رشنلاو سئافتلا راد :نامع ،سابع نسح لضف ،نآرقلا مولع يف ناقتلإا 7 .م2009 ،ءامصعلا راد :ةيروس ،وراتفك دمحأ خيشلا ،نآرقلا مولع يف زيجولا 8 .م1995 ،يبرعلا باتكلا راد :توريب ،يناقرزلا ميظعلا دبع ،نآرقلا مولع يف نافرعلا لهانم 9 .م2005 ،ملاعلأا راد :نامع ،روزرز دمحم ناندع ،هقيثوتو هخيراتو هزاجعإو نآرقلا مولع 10 يبابلا ىسيع ةعبطم :ةرهاقلا ،يشكرزلا هَّللا دبع نب دمحم نيدلا ردب ،نآرقلا مولع يف ناهربلا 11 .خيرات نود ،هكيرشو يبلحلا .ـه1408 ،ءارهرلا :ةرهاقلا ،اضر ديشر دمحم ،يدمحملا يحولا 12 ،ةيسنوتلا رادلا :سنوت .رهاطلا دمحم ،روشاع نبا ،روشاع نبا ريسفتب فورعملا ،ريونتلاو ريرحتلا ريسفت 13 .م1984 .م1978 ،ركفلا راد :توريب ،فسوي نب دمحم نايح وبأ ،طيحملا رحبلا ريسفت 14 :توريب ،دمحم نب يلع يدادغبلا نزاخلا ،ليزنتلا يناعم ىف ليوأتلا بابل ىمسملا نزاخلا ريسفت 15 .م1970 ،ةيبعشلا ةبتكملا ناتئامو دحاو همولعو ريسفتلا بتك 203 202 ،فراعملا راد :ةرهاقلا ،ريرج نب دمحم ،يربط ،نآرقلا ىآ ليوأت نع نايبلا عماج يربطلا ريسفت 16 .م1969 .م1991 ،ركفلا راد :قشمد ،ةبهو ،يليحزلا ،جهنملاو ةعيرشلاو ةديقعلا ىف رينملا ريسفتلا 17 .م1970 ،ركفلا راد :توريب ،رمع نب ليعامسإ ،ريثك نبا ،ميظعلا نآرقلا ريسفت 18 ،ركفلا راد :توريب ،رمع نب هَّللا دبع ،يواضيبلا ،ليوأتلا رارساو ليزنتلا راونأ ىمسملا يواضيبلا ريسفت 19 .م1996 يبأ نب دمحم ،يزارلا ،ليزنتلا يآ بئارغ نم ةبوجأو ةلئسأ يف ليلج جذومنأ ىمسملا يزارلا ريسفت 20 .م1990 ،رصاعملا ركفلا راد :توريب ،ركب ،ةيملعلا بتكلا راد :توريب ،دمحأ نب دمحم ،يبطرقلا ،نآرقلا ماكحلأ عماجلا يبطرقلا ريسفت 21 .م2010 .م2003 . ،رشنلاو ةعابطلل ريسفتلا راد :ةرهاقلا ،دومحم دمحم ،يزاجحلا ،حضاولا ريسفتلا 22 .ةيملاسلإا تاساردلاو ةعيرشلا ةيلك :ةمركملا ةكم ،ينوباصلا يلع دمحم ،نآرقلا مولع يف نايبتلا 23 .م2001 ،يملاسلإا زنكملا ةيعمج :ةيناطلسلا ةعبطلا ،يراخبلا حيحص 1 .م2001 ،يملاسلإا زنكملا ةيعمج :ةيناطلسلا ةعبطلا ،ملسم حيحص 2 .م2001 ،يملاسلإا زنكملا ةيعمج :ةيناطلسلا ةعبطلا ،يئاسنلا ننس 3 .م2001 ،يملاسلإا زنكملا ةيعمج :ةيناطلسلا ةعبطلا :،دواد وبأ ننس 4 .م2001 ،يملاسلإا زنكملا ةيعمج :ةيناطلسلا ةعبطلا ،يذمرتلا ننس 5 .م2001 ،يملاسلإا زنكملا ةيعمج :ةيناطلسلا ةعبطلا ،هجام نبا ننس 6 .م2001 ،يملاسلإا زنكملا ةيعمج :ةيناطلسلا ةعبطلا ،كلام أطوم 7 .م2009 ،فيرشلا رهزلأا ،مشاه رمع دمحأ روتكدلا ذاتسلأا ةليضف ،فيرشلا ثيدحلا يف ثحابم 8 .م1983 ،)ةيناثلا ةعبطلا( توريب ،يوغبلا ماملإا ،ةنسلا حرش 9 رصم ةبتكم ،ينلاقسعلا رجح نب يلع نب دمحأ لضفلا وبأ ،يراخبلا حيحص حرشب يرابلا حتف 10 .)ىلولأا ةعبطلا( يرصملا يناقرزلا فسوي نب يقابلا دبع نب دمحم ،كلام ماملإا أطوم ىلع يناقرزلا حرش 11 .م2003 / ـه1424 ،رشنلا ةنس ةينيدلا ةفاقثلا ةبتكم ،يرهزلأا ةرهاقلا رجفلا راد ،يوونلا فرش نب ىيحي ايركز وبأ ،يوونلا حرشب ملسم حيحص 12 .م1999 ،) ىلولأا ةعبطلا( ةيملاسلإا تاعوبطملا ةبتكم ،يبهذلا دمحأ نب دمحم نيدلا سمش ،ثيدحلا حلطصم ملع يف ةظقوملا 13 .ةعبارلا ةعبطلا ،توريب ،يقارعلا نيسحلا نب ميحرلا دبع نيدلا نيز ،حلاص نبا ةمدقم نم قلغأو قلطأ امل حاضيلإاو دييقتلا 14 .ىلولأا ةعبطلا ،ركفلا راد .ةثلاثلا ةعبطلا ،ركفلا راد ،رتع نيدلا رون ،ثيدحلا مولع يف دقنلا جهنم 15 .ةسداسلا ةعبطلا ،ركاشلا راد ،يدابآ ريخلا ثيللا وبأ دمحم .د ،اهرصاعمو اهليصأ ثيدحلا مولع 16 .ةيملعلا بتكلا راد ،يريزجلا نمحرلا دبع ،ةعبرلأا بهاذملا ىلع هقفلا باتك 1 رشنلاو نلاعلإل سدقلا :ةرهاقلا ،دمحم ةعمج يلع ،ةيعرَّشلا نيزاوملاو ليياكملا 2 )2001( .قيوستلاو ملاسلا راد ،يرئازجلا رباج ركب ،تلاماعمو تادابعو قلاخأو بادآو دئاقع باتك ملسملا جهنم 1 .م1973 ،ةرهاقلاب رصم ةيروهمج ،يواطنطلا ديس دمحم روتكدلا ،قلاخلأاو تايعمسلا ديحوتلا ملع يف ثحابم 2 .م2002 ،فيرشلا رهزلأا ،ةيبرعلا ديسلا دمحم روتكد ،تايعمسلاو تاوبنلا ينازاتفتلا نيدلا دعس ناميلإل نيبلاطلا دصاقم حرش 3 .م2009 ،ةفسلفلاو ةديقعلا مسق نيدلا لوصأ ةيلكب ىلولأا ةعبطلا ،ةتاحش دمحأ ىلع ديرملا ةفحت اهحرش عم ،ىناقللا نسح نب ميهاربإ نب ميهاربإ ماملإا -ديحوتلا ةرهوج ةزوجرأ 4 رهزلأا ةعماجب ةفسلفلاو ةديقعلا ةنجل ،يروجابلا دمحأ نب دمحم نب ميهاربإ ماملإا ،ديحوتلا ةرهوج .م2006 ،فيرشلا ناتئامو ةثلاثناتئامو نانثا هقفلا بتك ةديقعلا بتك هحورشو ثيدحلا بتك 205 204 فراعملا راد ،لولأا يسابعلا رصعلا ،فيض ىقوش روتكدلا ،3 يبرعلا بدلأا خيرات 1 .م1966 ،)ةرشع ةسداسلا ةعبطلا( .م2007 ،ءاضيبلا ةجحملا راد ،ليعامسإ متاح ،يملاسلإا خيراتلا يف تارضاحم 2 ركفلا راد ،فيرشلا ميهاربإ دمحأ .د /دومحم دمحأ نسح .د ،يسابعلا رصعلا يف يملاسلإا ملاعلا 3 .م1995 ،ةرهاقلا -ىبرعلا رئاشبلا راد ةكرش ،يورضخلا دمحم خيش ،ةيسابعلا ةلودلا ةيملاسلإا مملأا خيرات يف ةرضاحم 4 .م2013 ،ةيملاسلإا لماك دمحم ،يقيسوملاو رعشلاو سفنلا ملعو ّبطلاو ةفسلفلا يرقبع .انيس نبا – نودلاخ ةرقابع 5 .م1977 ،ةيناثلا ةعبطلا توريب يملاعلا ةبتكملا ،يماحملا نسح .م1994 ،)ةثلاثلا ةعبطلا( ريخلا راد ،يلازغلا دماح يبأ دمحم ،نيدلا مولع ءايحإ 1 .م1976 ،ملاسلا راد لولأا ءزجلا ،ناولع حصان هَّللا دبع ،ملاسلإا يف دلاولأا ةيبرت 2 -ناّمع ةيملاسلإا ةبتكملا ،ينابللأا نيدلا رصان دمحم ،ةرهطملا ةنسلا يف فافزلا بادأ 3 .ـه1409 ،ندرلأا .م1999 ،قشمد ملقلا راد ،يناديملا ةكبنج نسح نمحرلا دبع ،اهسسأو ةيملاسلإا قلاخلأا 4 نب ىيحي ايركز يبأ نيدلا ييحم ملاسلإا خيش ظفاحلا ماملإا ،راربلأا ديس ملاك نم ةبختنملا -راكذلأا 5 .م2003 ،ةرهاقلا -ثيدحلا راد ،يواونلا فرش يملاسلإا خيراتلا بتك يملاسلإا بادلآاو قلاخلأا بتك سيماوقلاو مجاعملا بتك ناويدلا .م1989 ،ةوعدلا راد ،طيسولا مجعم 1 .م1991 ،يوبرملا فوؤرلا دبع سيردإ دمحم ،يوبرملا سيردإ سوماق 2 .م 2004 ،)ةعبارلا ةعبطلا( ةيلودلا قورشلا ةبتكم ،طيسولا مجعملا 3 دهاجم روتكدلا :ققحم ،يعفاشلا سيردإ نب دمحم هَّللادبع وبأ ةيقفلا ماملإا ،يعفاشلا ناويد .ىلولأا ملقلا راد ةعبط ،ىفطصم ناتئامو ةعبرأناتئامو ةسمخ

kssr_MatematikBIJilid_1PAK6UCJmjHYt46Vl3BQTcdEzlEEuVrvM.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 4/10/16 8:55 PG Graphic Designers Najmi bin Mat Sarit Mohd Khairin bin Abd. Malek Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016 Writers Chan Yook Lean Wan Yusof bin Wan Ngah Gobi a/l Krishnan Editors Ainol Rafezah binti Alias Nurul Adilah binti Hamdan Illustrator Wong Chi Ming Translator Norehan binti Shaharoun KK 513-221-0102021-49-1250-20101 ISBN 978-983-49-1250-5 First Printing 2016 © Ministry of Education Malaysia 2016 All Rights Reserved. No parts of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording, or any information storage and retrieval system without permission in writing from Director-General, Ministry of Education Malaysia. Negotiation is subject to the calculation of royalty or honorarium. Published for the Ministry of Education Malaysia by: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. Telephone : 03-21479000 (8 hunting lines) Facsimile : 03-21479643 Website : http://www.dbp.gov.my Design and Typeset: Dewan Bahasa dan Pustaka Text Typeface: Azim Text Typeface Size: 18 points Printed by: Attin Press Sdn. Bhd., No. 8, Jalan Perindustrian PP4, Taman Perindustrian Putra Permai, 43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan. ACKNOWLEDGEMENTS The Ministry of Education would like to express their appreciation for the contributions made by the following parties: • The Panel of Evaluation, Textbook Division, Ministry of Education Malaysia. • Officers of the Textbook Division, Ministry of Education Malaysia. • The Panel of Evaluation, Dewan Bahasa dan Pustaka. • SK Taman Bukit Maluri, Kuala Lumpur. • SK Pengkalan Rinting, Johor. • All parties involved in the process of publishing this book. Serial No.: 0188 CONTENTS iii 3 FRACTIONS 1 RECOGNISE FRACTIONS 2 MY PROJECT 6 SOLVE 7 SMART FUN 10 4 MONEY 1 1 RECOGNISE MONEY 12 VALUE OF MONEY 14 CONVERSION OF MONEY 16 GET MONEY AND RECORD MONEY 20 MY PROJECT 22 SOLVE 23 SMART FUN 30 5 TIME 31 RECOGNISE TIME OF THE DAY 32 RECOGNISE THE CLOCK AND TIME 33 SAY AND WRITE THE TIME 35 MY PROJECT 37 RECOGNISE DAYS, WEEKS AND MONTHS 38 SOLVE 4 1 SMART FUN 44 iv 6 LENGTH, MASS AND VOLUME OF LIQUID 45 RECOGNISE LENGTH OF OBJECTS 46 MEASURE AND COMPARE THE LENGTH OF OBJECTS 48 RECOGNISE MASS OF OBJECTS 51 WEIGH AND COMPARE THE MASS OF OBJECTS 52 RECOGNISE VOLUME OF LIQUIDS 54 MEASURE AND COMPARE THE VOLUME OF LIQUIDS 55 SOLVE 57 SMART FUN 60 7 SHAPES 6 1 3-D SHAPES 62 RECOGNISE 3-D SHAPES 64 3-D SHAPES PATTERNS 66 BUILD MODELS 67 2-D SHAPES 68 RECOGNISE 2-D SHAPES 69 2-D SHAPES PATTERNS 70 CREATE PATTERNS 7 1 SOLVE 72 SMART FUN 74 8 DATA 75 COLLECT DATA 7 6 RECOGNISE PICTOGRAPH 7 8 SOLVE 8 1 SMART FUN 8 4 3.1.1 1 • Guide the pupils to talk about objects in the picture that show two equal parts. • Discuss daily life situations which involve fractions. 3 FRACTIONS Ai Lin, mummy has cut this waffle. Two equal parts. I want half. 2 3.1.1 • Explain that fraction is a part of a whole object through simulation. Every part must be of equal size. • Activities of colouring or shading one out of two parts of different shapes. • Tell the pupils that one over two is also called half. RECOGNISE FRACTIONS 1 out of 2 equal parts is one over two. Which is one over two? Discuss. Fold a paper Draw a line in the middle Colour one part Write the fraction 1 One over two and one over four One over two What is one over two? Let’s make one over two. Half strawberry. Half kaya. One whole Half Half 3 3.1.1 AB pages 1 - 3 • Activities to understand one over two and one over four using fraction kits or fraction cards. Show to the pupils that each quarter when combined will form one whole (original shape). • Surf http://www.kidsnumbers.com/fractions.php 1 out of 4 equal parts. Each part is one over four or quarter. Adi eats one over four of a cake. Which cake is it? Discuss. Fold a paper One Draw lines Colour one part Write the fraction Chocolate cake Fruit cake Layered cake Quarter 2 One over four What is one over four? One over four 4 3.1.1 AB pages 4 - 5 • Guide the pupils to understand the concepts of two over four and three over four through activities such as fraction kits, using concrete objects and paper folding. • Compare two over four and one over two. • Use a variety of shapes for pupils to identify fraction values. Each part is equal. 2 out of 4 parts 3 out of 4 parts Three over four Three over four is also called three quarters. Is the red-shaded part three over four? Discuss. Two over four and three over four 1 out of 4 parts One over four Two over four 5 3.1.1 • Provide more exercises to elicit pupil’s ideas such as questions 3 and 4. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. Are the shaded parts the same size? Explain. aa a a a b bb b b cc c c 1 Which is one over two? Why? 2 Which is one over four? 3 Name the fraction of the blue-shaded part. 4 Specify a diagram that shows: two over four. three over four. SELF-TEST SHARPEN YOUR MIND 6 3.1.1 • Prepare enough suitable materials for activity. The dough can be replaced by plasticine. • Guide the pupils to divide the cookies into equal parts. Fraction cookies Method 1 Knead the dough. 4 Cut the cookie into two equal parts. 2 Press and level out the dough. 5 Decorate the cookie according to the fraction. 3 Press the mould onto the dough. 6 Label the fractions. One over two Two over four One over four Three over four MY PROJECT Members 4 to 6 in a group. Materials Dough, mould, saucer, ruler, decorative materials. 7 Method Method • Show other problem solving strategies such as simulation. • Surf http://www.homeschoolmath.net/teaching/f/understanding_fractions.php • Guide the pupils to check answers. 3.2.1 1 2 SOLVE Suri cuts a cake into two equal parts. What is the fraction for each part? What is the fraction for Azim’s pizza? Each part of the cake is one over two. The fraction for Azim’s pizza is one over four. Mummy cuts this pizza. Four equal parts. One part is for Azim. One over four One over two 8 Method Method AB pages 6 - 8 • Use geoboard to form one over four, one over two, two over four and three over four from one single shape. • Encourage the pupils to check their answers. 3.2.1 4 3 I eat three equal parts of a murtabak. What fraction of the murtabak do I eat? Two out of four plots are planted with tomato plants. What is the fraction? I eat three over four of the murtabak. I draw a diagram. The fraction is two over four. tomato plants tomato plants Two over four Three over four 9 • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. • Surf http://www.sheppardsoftware.com/mathgames/earlymath/ fractions_shoot.htm 3.2.1 a What is the fraction for each part of this apple? Solve these. d Johan drinks half a bottle of juice. Which juice is it? b Ani eats a quarter of an omelette. What is the fraction? c Lim divides a piece of paper into four equal parts. He draws 3 parts with patterns. Name the fraction of parts with patterns. Apple Orange Pineapple Kiwi SELF-TEST 10 • Prepare materials and shapes that have been divided into equal parts for each group. • Guide the pupils to carry out activities to reinforce the fractions concept. 3.1.1 3.2.1 Fun fractions Method Materials 1 Colour one, two or three parts. 2 Paste the shapes on a fraction chart. Fraction chart Coloured paper Coloured pencils Glue 3 Display your work. Talk about it. Shape cards FRACTIONS One over two One over four Two over four Three over four AB pages 9 - 10 Members 4 pupils in a group. 11 3.1.1 11 4.1.1 4.2.1 • Ask the pupils to talk about the pictures. Expose them to the history of money like barter system and the past currencies. • Apply moral values of spending wisely and caring for the environment. • Surf https://www.youtube.com/watch?v=J7hNOt2Y0J8 MONEY 4 This tin can be sold. I want to buy shoes. 12 Gold colour. There are patterns, teacher. Different sizes. Look at the coins. Talk about it. 4.1.1 • Discuss similarities and differences among four types of coins. • Explain that money is an exchange tool in buying and selling activities. • Surf http://www.bnm.gov.my/files/publication/ar/bm/2011/ cp02_001_rencana.pdf to explore more information on characteristics of money. RECOGNISE MONEY 2 1 Look at these coins. What are the similarities? What are the differences? Number Round shape Silver colour Gold colour Hibiscus 13 4.1.1 AB pages 11 - 14 • Explain that the number on money shows the value of money. • Encourage the pupils to communicate about money. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. • Surf http://www.bnm.gov.my/microsites/2011/banknotes/00_overview.htm 3 Bank Negara logo Hibiscus Wau bulan Number Talk about the money. Talk about these RM5 and RM10. What are the differences? a b c SELF-TEST 14 3.1.1 AB page 15 • Carry out simulation activities on combination of values of money. • Encourage the pupils to show combination of values of money on the abacus. • Emphasise that the value of a combination of money is the total amount of all the money. 4.1.2 VALUE OF MONEY Five sen. 5 sen Twenty sen Ten sen Fifty sen Ten sen Thirty sen 10 sen 50 sen 20 sen 10 sen 30 sen 65 sen 2 1 Count on 20 sen, 30 sen. This dot separates the ringgit and the sen 15 3.1.1 AB page 16 • Have group activities where pupils use play money and abacus to show the amount of money and write the value of money said aloud by teacher. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 4.1.2 One ringgit Five ringgit Say the amount of money. RM1 RM10 Six ringgit RM6 Two ringgit RM2 a b c 4 3 SELF-TEST 16 3.1.1 • Guide the pupils to convert money using different combinations of coins. 4.1.3 1 2 CONVERSION OF MONEY same value . same value ? ? ? ? a b c same value same value This machine does not accept 5 sen. This money needs to be converted. I have 20 sen. I want to save it. I have 20 sen too. 17 3.1.1 • Explain that conversion of money is to give and receive money of the same value. • Carry out quizzes on finding the conversion value of coins. • Do simulation activities to enhance pupils’ understanding. 4.1.3 3 State other combinations to convert 50 sen. 4 same value same value same value same value 100 sen 100 sen 100 sen RM1 same value same value same value There are other conversion of RM1. Talk about it. 18 3.1.1 5 • Guide the pupils in simulation activities using play money to enhance their understanding of combination of money. • Surf https://www.mathsisfun.com/money/make-amount.html 4.1.3 What is the value of each coin they have? I have 8 coins. The value is RM1. I have RM1 too. But I have 9 coins. same value same value same value SHARPEN YOUR MIND Say other combinations for RM5. 19 3.1.1 AB pages 17 - 19 4.1.3 • Discuss the conversion value of 40 sen, 70 sen, RM3, RM8 and others. • Provide more questions in the form of worksheets or question card. • Surf http://www.mathsisfun.com/money/money-master.html 6 Complete the conversion of money. b has the same value as . a c has the same value as and . has the same value as . a same value b Say other combinations that has the same value as . SELF-TEST 20 3.1.1 • Explain that source of money is money that you get from a job or from someone, and discuss about the source of pupil’s money. • Explain that the money record is important for recall and as reference. • Discuss ways of saving money safely and managing it wisely. 4.2.1 4.2.2 GET MONEY AND RECORD MONEY 1 WAYS TO GET MONEY Duit raya Pocket money Money from sales Gift What are other ways to get money? Money from grandfather 21 AB pages 20 - 21 4.2.1 4.2.2 • Discuss ways to get money. • Apply moral values of fulfilling needs when spending instead of desire as shown in the ledger of pocket money book. • Explain that spending freely is spending excessively. Can Li Ming buy a wallet if he spends freely? I save some money. I want to buy a wallet. 2 Good Li Ming. Li Ming draws a table. 10/3/2017 16/3/2017 24/4/2017 RM10 RM5 90 sen RM5 RM5 40 sen RM1 Granny gives Pocket money Sell tins Story book Bread Date Money source Spend Save 22 3.1.1 4.2.1 4.2.2 • Guide the pupils to record savings and spending using MS Word software. • Ask the pupils to bring a goods catalogue. Prepare materials for the activity. • Activity can be done individually or in groups. MY PROJECT Let’s be thrifty Steps Think of something you wish to buy in a week. List out pocket money and expenses in a manila card. Paste pictures of things you wish to buy. Display on the mathematics corner. Materials Manila cards, goods catalogue, scissors, glue. Date Save Spend Pocket Money 1 2 3 4 23 Method 1 Method 3 Method 2 50 sen + 30 sen = 50 sen + 30 sen 80 sen 80 sen SOLVE 1 Kim buys and . Find the total cost. The total cost is 80 sen. 50 sen + 30 sen = 60 sen 30 sen 50 sen 30 sen Count on. 50 sen, 70 sen, 80 sen. • Do buying and selling activities in class. Provide more questions such as adding the cost of pencil and sharpener. • Guide the pupils to add the values of coins through simulation using play money. • Train the pupils to calculate using abacus. AB page 22 4.3.1 24 3.1.1 Method 1 Method 2 Method 1 Method 2 AB page 23 • Provide a variety of questions to enhance pupils’ understanding. • Encourage the pupils to use a variety of strategies in solving. 4.3.1 RM5 + RM5 = 55 sen + 25 sen = RM5 + RM5 = RM10 55 sen + 25 sen = 80 sen The total amount of money is RM10. Fei Fei has 80 sen. RM 5 + RM 5 RM 10 1 55 sen + 25 sen 80 sen 1 Arisa has 55 sen. Fei Fei has 25 sen more than Arisa. How much money does Fei Fei have? 3 2 Ramu donates RM5. Kamal donates RM5 too. Calculate the total amount of money. 25 Method 1 Method 2 4.3.1 • Provide more questions on subtraction of money based on pictures such as to find what is left, the difference, how much is less to enhance the subtracting skill. • Surf http://www.teach-nology.com/worksheets/math/money/mon1.html 4 a Fara has 80 sen. She buys . Find the amount left. b Find the difference of prices between and . 80 sen – 70 sen = RM6 – RM3 = RM6 – RM3 = RM3 80 sen – 70 sen = 10 sen The amount left is 10 sen. 80 sen – 70 sen 10 sen RM6 – RM3 RM3 0 RM1 RM3 RM2 RM4 RM5 RM6 The difference of prices is RM3. Count back RM6 RM3 90 sen RM5 70 sen Method 1 Method 2 26 Method Method 1 Method 2 4.3.1 • Guide the pupils to subtract coins and notes using a variety of strategies. • Apply moral values such as honesty and thrifty. 5 RM10 – RM4 = RM10 – RM4 = RM6 The money left is RM6. RM 10 – RM 4 RM 6 Saiful has RM10. He donates RM4 to the poor. How much money is left? RM6 RM7 RM8 RM9 RM10 Ying has RM10. Wafi has RM2 less than Ying. Calculate Wafi’s money. 6 RM10 – RM2 = RM8 Wafi has RM8. RM10 – RM2 = Count back to check the answer. RM 10 – RM 2 RM 8 AB pages 24 - 25 27 3.1.1 Method 1 Method Method 2 4.3.1 • Do simulation activities using play money to add or subtract money. Adib has 80 sen in his money box. He puts in 20 sen more. What is the total amount of Adib’s money? 7 80 sen + 20 sen = 80 sen + 20 sen = 100 sen The total amount is 100 sen. 8 0 sen + 2 0 sen 1 0 0 sen 8 25 sen + = 65 sen Aini needs to save 40 sen more. Aini has 25 sen. Esha has 65 sen. How much more must Aini save to have the same amount? 2 5 sen + 4 0 sen 6 5 sen Discuss ways to check the answer. 25 sen + 40 sen = 65 sen 80 sen 90 sen 100 sen + 10 sen + 10 sen 28 3.1.1 You have and 4 . Mummy gives . Which book would you buy? Why? RM8 RM9 RM10 Method 1 Method 2 4.3.1 • Explain that a combination of money is several pieces of money that has one value. • Provide variety of daily life situations involving subtraction of money such as buying and selling, and savings activities. RM 1 – 60 sen = RM 1 – 60 sen = 40 sen Najwa may receive 4 pieces of 10 sen. 100 sen – 60 sen 40 sen Najwa buys a bun. She pays RM1. How many 20 sen, 10 sen or 5 sen that she may receive? Najwa may receive other changes. Discuss. 9 How much is the change? Bun is 60 sen. Pay RM1. SHARPEN YOUR MIND AB pages 26 - 28 29 3.1.1 • Provide a variety of questions to enhance pupils’ understanding. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. • Surf http://www.kidsmathgamesonline.com/money/funshopping.html 4.3.1 Solve these. a What is the total price of one doughnut and one curry puff? b Find the difference in price between one fried chicken and one cake. d Kim has 50 sen. He wants to buy a soya bean drink. How much more money does he need? c Sara has RM3. She buys one burger. Calculate Sara’s amount of money left. Waffle RM3 Curry puff 40 sen Fried chicken RM2 Burger RM2 Doughnut 50 sen Cake RM1 Soya bean drink 80 sen e Ramjit pays RM5 for one waffle. How many will he received? SELF-TEST 30 3.1.1 • Ask the pupils to determine play turns. Ask the cashier to give RM10 to each player. • Carry out quizzes or other games activities according to pupils’ abilities. 4.2 4.3 AB pages 29 - 30 Let’s collect some money! Rules 1 Take RM10. 2 Toss a coin. If it is head, move the chip 1 step. If it is tail, move the chip 2 steps. 3 Follow the instructions on the squares. 4 Jot down money received or spent. 5 Take turns until finished. 6 The player with the most amount of money is the winner. START END BUY BOOK BUY PEN BUY ICE CREAM BUY BREAD SELL NEWSPAPERS POCKET MONEY DONATE FINE FOR THROWING RUBBISH RECEIVE GIFT DUIT RAYA RM4 RM3 RM2 RM2 RM5 RM1 RM1 RM1 RM1 RM10 Members 3 players and 1 cashier. Materials Play money, coins, chips, pencils, papers. 31 3.1.1 • Ask the pupils to talk about the pictures. Apply Elements Across the Curriculum (EMK) like moral values of appreciating time and the environment. • Surf https://nrich.maths.org/6070 TIME 5.1.1 5.1.2 Day Night 31 5 32 3.1.1 Say the activities and the time of the day. AB pages 31 - 33 5.1.1 5.1.2 • Guide the pupils to talk about their activities which are suitable in the morning, afternoon, evening, night and midnight. • Guide the pupils to say the time based on activities in the picture cards. • Instil values of practicing daily activities according to schedule. RECOGNISE TIME OF THE DAY March 2017 8 Wednesday SELF-TEST Talk about the activities in the picture. Morning Night Afternoon Evening 33 3.1.1 5.2.1 5.2.2 • Guide the pupils to know the hour hand and the minute hand. • Relate concepts of fractions of half, quarter and three quarters to guide the pupils to understand the concept of half of an hour, quarter of an hour and three quarters of an hour. The minute hand moves half of the clock face. RECOGNISE THE CLOCK AND TIME 1 2 3 One over four of an hour is called quarter of an hour. Half of an hour Quarter of an hour The minute hand moves one over four of the clock face This is a clock face. There are numbers from 1 to 12. The short hand is the hour hand. The long hand is the minute hand. Hour hand Minute hand 34 3.1.1 AB pages 34 - 35 5.2.2 • Use actual clock or clock model in activities to understand half of an hour, quarter of an hour and three quarters of an hour. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 4 Look at the blue-shaded part. State which is half of an hour, quarter of an hour or three quarters of an hour. Three quarters of an hour a b c Three over four of an hour is known as three quarters of an hour. The minute hand moves three over four of the clock face a b SELF-TEST SHARPEN YOUR MIND Look at the white-shaded part. What is the time in hours? 35 3.1.1 5.2.3 • Guide the pupils to say time correctly based on clock models. • Carry out simulation activities such as moving the hour hand and minute hand according to the times mentioned. • Surf https://www.superteacherworksheets.com/time/time-5_TZTNN.pdf The minute hand and the hour hand are at the same number. What is the time? SAY AND WRITE THE TIME What is the time? Two o’clock 1 2 5 o’clock Five o’clock. SHARPEN YOUR MIND 36 3.1.1 AB pages 36 - 37 5.2.3 • Guide the pupils to say and write the time in half of an hour and quarter of an hour. • Use actual clock so that pupils understand the position of the hour hand and the minute hand. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 3 4 Where is the hour hand at half past eight? Quarter past ten Quarter past three a b a a b b c Say and write the time. It is half past four. The hour hand is between 4 and 5. The minute hand points to 6. SELF-TEST 37 3.1.1 5.2.1 5.2.2 5.2.3 • Guide the pupils to carry out activities to build a clock during the arts lesson. • Prepare related question cards. Time sense Steps 1 Prepare the materials. 3 Fasten the hour hand and the minute hand. 2 Paste numbers 1 to 12 on a plate. MY PROJECT Three quarters of an hour. 4 Do question and answer activities with your friends. For example: Members 2 pupils in a group. Materials Polystyrene or paper plates, glue, number cut-outs, hour hand, minute hand, thumb tacks. 38 3.1.1 5.1.3 • Guide the pupils to say in sequence the name of days in a week using calendar, class timetable or MS PowerPoint. • Carry out activities to describe events in a week. Instil moral values. • Surf https://www.youtube.com/watch?v=Ha9Xe8rn3cY RECOGNISE DAYS, WEEKS AND MONTHS Today is Friday. Yesterday was Thursday. Tomorrow is Saturday. The day after tomorrow is Sunday. Tuesday is between Monday and Wednesday. Today is Monday. What day was yesterday? 1 T h u r s d a y W e d n e s d a y T u e s d a y F r i d a y S a t u r d a y M o n d a y S u n d a y There are 7 days in a week. Name the days. One week is from Sunday to Saturday. So, Thursday until is also one week. SHARPEN YOUR MIND 39 3.1.1 AB pages 38 - 40 5.1.4 • Guide the pupils to say in sequence the months in a year. • Discuss the months for festivals in Malaysia, Mother’s Day, Father’s Day and etc. • Carry out activity to get birth dates of classmates. • Surf https://www.youtube.com/watch?v=KSclYzSnIck The first month is January. Before the month of May is April. After the month of September is October. In what month was Ai Ling born? Discuss. Name the months from January to December. There are 12 months in a year. 2 I was born in the same year but I am older. SHARPEN YOUR MIND I was born in March 2010. 40 3.1.1 5.1.3 5.1.4 • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. • Provide variety of activities e.g. crossword puzzle to enhance pupils’ understanding. • Surf https://www.superteacherworksheets.com/calendars/months-this-next-last_ MONTH.pdf Complete the table. Activity Day Sunday Community project Revision Play draughts Play netball Recycle campaign Go to the library Visit orphanage SELF-TEST Friday Tuesday Sunday Saturday Monday Wednesday Thursday 41 3.1.1 5.3.1 • Guide the pupils to seek information such as what is given and what is asked for. • Show various strategies to solve problems such as simulation. SOLVE Maya helps her mother at quarter past eleven. Maya helps her mother in the kitchen. What time is that? 1 2 The clock shows the time Suyin reads her story book. What is the time? The shows it is night. The clock shows half past nine. Look at the hour hand and the minute hand. Suyin reads the story book at half past nine at night. Method Method 42 3.1.1 5.3.1 • Provide a variety of questions so that the pupils can achieve TP6. • Surf http://www.edhelper.com/TimeMath16.htm Today is Tuesday. Nizam learns Physical Education. The day after tomorrow, he will learn it again. State the day. The day after tomorrow is Thursday. The test is in October. Ajay has a test after September. In what month is the test? After September is October. Tuesday Wednesday Thursday Today Tomorrow The day after 3 4 Method Method Friday 43 3.1.1 AB pages 41 - 42 5.3.1 • Surf http://www.math-aids.com/Time/ • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. Look at the information. a What time are the treatment hours? b List all the days that the clinic is open. Nurul waters her plants in the morning. What time is that? Today is Friday. Tomorrow, Jeni will visit her grandmother. State the day. Arya wants to buy a new school bag at the end of the year. State the month. Solve these. 1 2 3 4 Dr. Wong Clinic Treatment hours • Mondays to Saturdays. • 9 in the morning to 9 in the evening. • Closed on Sundays and public holidays. SELF-TEST 44 3.1.1 5.1 5.2 • Recite jazz chant and instil moral values. • Ask the pupils to show the time mentioned in the chant using a clock model, to say in sequence the days of a week and the months of a year. AB pages 43 - 44 Quarter past seven we are in class Listen to teachers on what they say Quarter past eight the clock tells us Every day we learn and play Ring a ring the bell is ringing It is half past ten and time for break Feel so happy we start to sing Happy faces our heart so big Day and time we count each tick To have 12 months in one whole year We go to school five days a week To gain knowledge from our teacher Sunday, Monday, Tuesday, Wednesday Thursday, Friday and Saturday To mum and dad we must obey You will be happy along the way Precious time Let’s chant. 45 3.1.1 45 6.1.1 • Encourage the pupils to talk about the stimulation picture above. • Focus their attention on the benches (long and short), trees (tall and short), cars (far and near), children playing on the see-saw (heavy and light), water fountain and lake (less and more). LENGTH, MASS AND VOLUME OF LIQUID 6 46 6.1.1 6.1.3 • Emphasise the use of the term long in a variety of daily life situations. For example comparing objects in the classroom. • Surf http://www.ixl.com/math/practice/kindegarten-long-short The pinang tree is tall. The palm tree is short. The flies high. The flies low. Long High Tall Low Short 2 1 RECOGNISE LENGTH OF OBJECTS We use one short bamboo and one long bamboo. Short 47 6.1.1 6.1.3 AB pages 45 - 46 • Activities to build objects that are long, short, high, low, far and near using plasticine, block and others. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. • Surf http://www.ixl.com/math/practice/kindegarten-long-short Compare. A B C D E Far Near 3 a The coach which is the nearest to the locomotive is . b The coach which is the farthest from the locomotive is . c Coach is the longest. d Coach is the shortest. e Coach is the highest. f Coach is the lowest. SELF-TEST 48 The length of the book is the same as 2 pencils long. • Guide the pupils to measure length of objects using suitable non-standard units such as paper clips, coloured chips, buttons and etc. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 6.1.2 6.1.3 The length of the watch is equal to 7 . is longer than . 2 1 MEASURE AND COMPARE THE LENGTH OF OBJECTS How shall we measure the length of this book? The length of the coloured pencil is equal to 4 . We measure the length of this book from end to end using pencils. 49 Adli Kaswini • Carry out activities to measure length of suitable objects using hand span and etc. Discuss why the lengths differ between pupils. • Measure the same object using different non-standard units. Discuss. 6.1.2 6.1.3 4 3 The length of the mat is about 4 steps. 1 hand span The width of the table is about 5 hand spans. Amni measures the width of the same table, 6 hand spans. Why is her measurement is different from Kaswini? 1 step 50 3.1.1 The length of the white board is about arm spans. AB pages 47 - 51 • Guide the pupils to make estimation before they carry out the measurement activity and compare their estimate measurements with the actual measurements. • Surf http://www.primaryresources.co.uk/maths/mathsEl.html#length • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 6.1.2 6.1.3 1 arm span 1 Decide how to measure these objects. 2 Complete these. 5 I measure the length of the white board using arm spans. The height of is equal to . The height of is the same as height. is taller than . . SELF-TEST 51 6.1.1 6.1.3 AB pages 52 - 53 RECOGNISE MASS OF OBJECTS • Guide the pupils to do simulation activities by carrying objects in the classroom and introduce the words “heavy” and “light”. • Guide the pupils to reason that heaviness or lightness of an object depends on the capacity, amount, type of material used and etc. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. Which box is heavy? Give reasons. Compare the objects below. Heavy or light? a b c This gas cylinder is heavy. I use a trolley to carry it. This box of tissues is light. I can carry it. SELF-TEST SHARPEN YOUR MIND 52 3.1.1 2 6.1.2 6.1.3 The mass of the red book is less than the mass of the blue book. The mass of the red book is equal to 5 marbles. The mass of the blue book is equal to 8 marbles. The mass of the mangoes is equal to 3 tins of sardines. Which fruits are lighter? • Explain that mass is the weight value of an object. • Guide the pupils to use different non-standard units to weigh and compare mass of objects. WEIGH AND COMPARE THE MASS OF OBJECTS 1 The mass of the apples is the same as the mass of 2 tins of sardines. 53 3.1.1 AB pages 54 - 57 • Build a weighing tool using clothes hangers or suitable objects to weigh and compare mass of objects in the classroom. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 6.1.2 6.1.3 The mass of soya sauce is less than the mass of sugar. The mass of rice is more than the mass of sugar. Which is heavier? The nail or the table tennis ball? Explain. 3 The lightest is soya sauce. The heaviest is . Weigh objects using marbles. Write down the number of marbles. Compare these. What is the heaviest object? What is the lightest object? Object Number of marbles SELF-TEST SHARPEN YOUR MIND 1 2 54 3.1.1 AB pages 57 - 58 • Guide the pupils to understand volume of liquid by using different sizes of containers. For example various size of bottles. Introduce the terms “half” and “quarter”. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 6.1.1 6.1.3 RECOGNISE VOLUME OF LIQUIDS The mango juice is full. The guava juice is little. The grape juice and orange juice are half. The volume of grape juice is the same as the volume of orange juice. Look at the picture. State the volume. half a lot quarter full little milk tea coffee MANGO JUICE GRAPE JUICE GUAVA JUICE ORANGE JUICE Yummy Juice Healthy Juice SELF-TEST 55 6.1.2 6.1.3 • Explain that volume is the amount of liquid in a container. • Carry out activities to measure volume of liquids in various containers using the same non-standard unit. Guide the pupils to make conclusions. The volume of is equal to 5 . The volume of is equal to 7 . The volume in the is more. The volume of chocolate milk is the most. The volume of fresh milk is the least. Compare the volumes of milk. 1 MEASURE AND COMPARE THE VOLUME OF LIQUIDS 2 2 mugs 4 mugs 3 mugs Which container has more water, or ? 56 3.1.1 AB pages 59 - 61 • Carry out activities to measure volume of liquids in several different containers using the same non-standard unit. Pupils record every measurement and compare them to make conclusions. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 6.1.2 6.1.3 3 Look at the picture. Answer the questions. The volume of is equal to . The volume of is equal to . The volume of is less than the volume of . The volume of is the volume of . The volume of is equal to . The volume of is equal to . The volume of is equal to . The volume of is than the volume of . The volume of is . SELF-TEST 57 3.1.1 • Use simulation method or construct model to solve problems. 6.2.1 The pencil is longer than the pen. Sugar is lighter than flour. Which is lighter, the sugar or the flour? The mass of sugar is equal to 3 tins of milk. The mass of flour is equal to 6 tins of milk. 3 tins are less than 6 tins. 2 1 The length of the pen is equal to 4 . The length of the pencil is equal to 5 . Which is longer, the pen or pencil? SOLVE Method Method 58 3.1.1 AB pages 62 - 64 6.2.1 • Provide more examples involving various problems of length, mass and volume of liquid to enhance pupils’ understanding. The volume of is equal to 4 . The volume of sugar cane juice is more than barley drink. The volume of sugar cane juice and barley drink is less than the volume of coconut water. Which liquid has the least volume? The volume of is equal to 6 . The volume of is 2 less than the volume of . What is the volume of ? 4 3 Barley drink has the least volume. Sugar cane juice Barley drink Coconut water 2 less Method Method 59 6.2.1 • Solve given problems using suitable methods. • Surf https://www.sheppardsoftware.com/mathgames/menus/measurement.htm • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. Solve these. 1 The volume of is equal to 4 . The volume of is equal to 6 . Which volume is more, or ? 2 Ramu pours a box of lychee juice into several glasses. Kiran drinks 1 glass. His friends drink 5 glasses. How many glasses a box of lychee juice can fill? 4 The length of the pencil case is equal to 5 . The length of a pencil is equal to 4 . Can the pencil be kept in the pencil case? Explain. a Which is heavier, the newspapers or the books? b How many for the total mass of newspapers and the books? 3 SELF-TEST 60 6.1 • Prepare materials for the SMART FUN activity and guide the pupils to build the chart above. • Carry out activities at three stations. The first station is to measure length, the second station is to measure mass and the third station is to measure volume of liquid. Prepare enough materials for these activities. AB pages 65 - 66 Length Mass Volume Far Near Heavy Light High Low The mass of sugar is 2 . The mass of rice is 3 . The mass of sugar is less than the mass of rice. Biscuit light. Flour heavy. A lot A little Method 1 Paste suitable pictures on work cards. 2 Decorate the work cards. 3 Display on the mathematics corner. The length of pencil is 7 . The length of crayon is 4 . The pencil is longer than the crayon. Comparison chart The volume of guava juice is the same as the volume of syrup water. Full Half full Quarter full Members 6 pupils in a group. Materials Pictures from catalogues and old magazines, glue, work cards, pen. 61 3.1.1 7.1.1 61 • Discuss the three-dimensional (3-D) shapes in the picture. • Introduce the concept of 3-D and give examples in daily life. SHAPES 7 Wow! There are many presents. Different shapes! 62 7.1.1 • Explain that a 3-D shape means a shape which has length, breadth and height. • Activities to relate real objects to cubes, cuboids and pyramids. • Surf http://www.ixl.com/math/grade-4/which-3-dimensional-figure-is-being- described 1 3-D SHAPES 3-D Shapes Cube Cuboid Pyramid What is the shape of this tissue box? 63 AB page 67 7.1.1 • Name real objects which are in the shape of cone, cylinder and sphere. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 2 Name the 3-D shapes in the picture. Count every shape. These are 3-D shapes too. What is the shape of this skittle? Cylinder Cone Sphere SELF-TEST 64 3.1.1 7.1.2 • Carry out simulation to identify flat faces, vertices and straight edges using 3-D models. • Classification activities involving groups of 3-D objects according to its characteristics. • Surf http://www.ixl.com/math/practice/kindergarden-geometry-of-every day-objects. RECOGNISE 3-D SHAPES Cubes • 6 flat faces • 8 vertices • 12 straight edges straight edge vertex flat face Cuboid • 6 flat faces • 8 vertices • 12 straight edges Pyramid • 5 flat faces • 5 vertices • straight edges 2 3 1 straight edge This is a flat face. All faces are the same sizes. flat face vertex vertex flat face straight edge 65 3.1.1 AB pages 68 - 69 7.1.2 • Encourage the pupils to build i-Think maps for characteristics of 3-D objects. • Explain that the shape of an object is built to suit its use, for example a ball is sphere-shaped. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. Cone • 1 flat face • 1 curved face • 1 vertex Cylinder • flat faces • 1 curved face 1 Name the shapes that have flat faces. Sphere • 1 curved face 4 5 6 2 All faces are the same sizes. What shape is this? 3 Talk about the shapes. a b vertex flat face curved face flat face curved face curved face SELF-TEST 66 3.1.1 AB page 70 7.1.3 • Carry out activities to arrange small objects in 3-D patterns. • Build mobiles of 3-D shapes pattern. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 3-D SHAPES PATTERNS Name the missing 3-D shapes. b a What is the 8th shape in this pattern? Wow! The lights are beautiful! We arrange it repeatedly. Cubes and cones are arranged repeatedly. Three 3-D shapes are arranged repeatedly. Pattern 1 Pattern 2 SELF-TEST 67 3.1.1 AB page 71 7.1.4 • Encourage the pupils to build and name their own models and then display their work in class. • Surf http://www.primary-resourses.co.uk/maths/mathsE3.html#2 • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. BUILD MODEL 1 2 Tower Castle Castle Model Tower Model Robot Rocket Car Wow! So beautiful! This model is made up of 3-D shapes. Build your own models. What 3-D shapes did you use? Talk about the 3-D shapes in these three models. a b c Shape Number of shapes Cone 1 Cylinder 2 Cuboid 1 Cube 1 Shape Number of shapes Cone 2 Cylinder 3 Cuboid 1 Cube 2 Pyramid 1 SELF-TEST 68 3.1.1 AB page 72 7.2.1 • Trace around one flat face of a 3-D shape to get a 2-D shape. • Explain the meaning of 2-D shapes by comparing it with 3-D shapes. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 2-D SHAPES 2-D shapes exist on the flat faces of 3-D shapes. What is the 2-D shape shown on the screen? Circle Square Rectangle a b Name these 2-D shapes. 1 3 2 4 SELF-TEST SHARPEN YOUR MIND Triangle 69 3.1.1 AB pages 73 - 74 7.2.2 • Explain that 2-D shape is a shape that has a flat face and no thickness. • Ask the pupils to name and show corners, straight sides and curved sides based on picture cards of 2-D shapes. • Carry out activities to build 2-D shapes using the geoboard. RECOGNISE 2-D SHAPES corner straight side corner straight side My side is curved. What shape am I? Name the 2-D shape that has no curved side. There are 4 straight sides. There are 4 corners. There are 4 straight sides. There are 4 corners. I am triangle. There are 3 straight sides. There are 3 corners. I am square. I am rectangle. curved side There is 1 curved side only. I am circle. 1 3 2 4 2 1 corner straight side SELF-TEST 70 3.1.1 AB page 75 7.2.3 • Explain the meaning of pattern to pupils. • Encourage the pupils to surf the Internet for various patterns found on mats, bedsheets, clothes and others. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 2-D SHAPES PATTERNS What are the missing shapes? Triangles and squares are arranged repeatedly. Three types of shapes are arranged repeatedly. Pattern 1 Pattern 2 The shapes are arranged repeatedly to make patterns. a b This pattern is nice. SELF-TEST 71 3.1.1 AB page 76 7.2.4 • Guide the pupils to understand the meaning of pattern and design, and differentiate it. • Carry out pupils activities in pair to make patterns using the cut-out of 2-D shapes. • Surf http://www.kidzpark.com/worksheet/Fun-with-shapes-6/1556/ CREATE PATTERNS Create your own patterns. Talk about the pattern. 1 3 2 Number of shapes 2 5 4 4 Shape Number of shapes 0 1 5 1 Shape SELF-TEST 72 3.1.1 7.3.1 • Guide the pupils to underline important information in the question. 1 2 SOLVE Danish picks a shape from a box. It has 1 vertex and 1 flat face. What shape is it? Yong arranges a 2-D shapes pattern. What is the eighth shape? It is a cone. The eighth shape is a circle. Shape 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Shape 2 Guess and check. Arrange a 2-D shapes pattern. It has 5 vertices and 5 flat faces. It has 1 vertex and 1 flat face. Method Method 73 3.1.1 AB pages 77 - 78 7.3.1 • Use simulation strategy based on the given characteristics. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 3 Azri chooses two 2-D shapes. The total number of sides for both shapes is 7. What are the two shapes? Seha looks at two 2-D shapes. The total number of sides is 8. What are the shapes? I have vertex. I have flat face. I also have curved face. What shape am I? 2 1 First try Second try Third try 4 sides + 4 sides = 8 sides 4 sides + 3 sides = 7 sides 3 sides + 4 sides = 7 sides Azri chooses 1 square and 1 triangle. Azri also can choose 1 triangle and 1 rectangle. Method SELF-TEST 74 3.1.1 Members 4 to 6 pupils in a group. Materials Matching-cards (1 set - 12 cards), glue, drawing paper. 7.1.1 7.1.2 7.2.1 7.2.2 • Prepare enough materials for the group activity. • Guide the pupils to carry out the activity as a team. AB pages 79 - 80 Fun shapes 1 Take a set of cards. 2 Match the cards one by one. 3 Paste all the cards onto drawing paper. 4 The group that finishes first is the winner. 5 Display your work. Talk about it. Rules START END 1 curved edge 8 edges Cube 4 straight sides Cylinder 3 corners Pyramid 5 vertices 1 curved edge Sphere 4 corners 12 edges Set of cards 12 edges 4 corners Sphere 1 curved edge 61 3.1.1 7.1.1 61 • Discuss the three-dimensional (3-D) shapes in the picture. • Introduce the concept of 3-D and give examples in daily life. SHAPES 7 Wow! There are many presents. Different shapes! 62 7.1.1 • Explain that a 3-D shape means a shape which has length, breadth and height. • Activities to relate real objects to cubes, cuboids and pyramids. • Surf http://www.ixl.com/math/grade-4/which-3-dimensional-figure-is-being- described 1 3-D SHAPES 3-D Shapes Cube Cuboid Pyramid What is the shape of this tissue box? 63 AB page 67 7.1.1 • Name real objects which are in the shape of cone, cylinder and sphere. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 2 Name the 3-D shapes in the picture. Count every shape. These are 3-D shapes too. What is the shape of this skittle? Cylinder Cone Sphere SELF-TEST 64 3.1.1 7.1.2 • Carry out simulation to identify flat faces, vertices and straight edges using 3-D models. • Classification activities involving groups of 3-D objects according to its characteristics. • Surf http://www.ixl.com/math/practice/kindergarden-geometry-of-every day-objects. RECOGNISE 3-D SHAPES Cubes • 6 flat faces • 8 vertices • 12 straight edges straight edge vertex flat face Cuboid • 6 flat faces • 8 vertices • 12 straight edges Pyramid • 5 flat faces • 5 vertices • straight edges 2 3 1 straight edge This is a flat face. All faces are the same sizes. flat face vertex vertex flat face straight edge 65 3.1.1 AB pages 68 - 69 7.1.2 • Encourage the pupils to build i-Think maps for characteristics of 3-D objects. • Explain that the shape of an object is built to suit its use, for example a ball is sphere-shaped. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. Cone • 1 flat face • 1 curved face • 1 vertex Cylinder • flat faces • 1 curved face 1 Name the shapes that have flat faces. Sphere • 1 curved face 4 5 6 2 All faces are the same sizes. What shape is this? 3 Talk about the shapes. a b vertex flat face curved face flat face curved face curved face SELF-TEST 66 3.1.1 AB page 70 7.1.3 • Carry out activities to arrange small objects in 3-D patterns. • Build mobiles of 3-D shapes pattern. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 3-D SHAPES PATTERNS Name the missing 3-D shapes. b a What is the 8th shape in this pattern? Wow! The lights are beautiful! We arrange it repeatedly. Cubes and cones are arranged repeatedly. Three 3-D shapes are arranged repeatedly. Pattern 1 Pattern 2 SELF-TEST 67 3.1.1 AB page 71 7.1.4 • Encourage the pupils to build and name their own models and then display their work in class. • Surf http://www.primary-resourses.co.uk/maths/mathsE3.html#2 • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. BUILD MODEL 1 2 Tower Castle Castle Model Tower Model Robot Rocket Car Wow! So beautiful! This model is made up of 3-D shapes. Build your own models. What 3-D shapes did you use? Talk about the 3-D shapes in these three models. a b c Shape Number of shapes Cone 1 Cylinder 2 Cuboid 1 Cube 1 Shape Number of shapes Cone 2 Cylinder 3 Cuboid 1 Cube 2 Pyramid 1 SELF-TEST 68 3.1.1 AB page 72 7.2.1 • Trace around one flat face of a 3-D shape to get a 2-D shape. • Explain the meaning of 2-D shapes by comparing it with 3-D shapes. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 2-D SHAPES 2-D shapes exist on the flat faces of 3-D shapes. What is the 2-D shape shown on the screen? Circle Square Rectangle a b Name these 2-D shapes. 1 3 2 4 SELF-TEST SHARPEN YOUR MIND Triangle 69 3.1.1 AB pages 73 - 74 7.2.2 • Explain that 2-D shape is a shape that has a flat face and no thickness. • Ask the pupils to name and show corners, straight sides and curved sides based on picture cards of 2-D shapes. • Carry out activities to build 2-D shapes using the geoboard. RECOGNISE 2-D SHAPES corner straight side corner straight side My side is curved. What shape am I? Name the 2-D shape that has no curved side. There are 4 straight sides. There are 4 corners. There are 4 straight sides. There are 4 corners. I am triangle. There are 3 straight sides. There are 3 corners. I am square. I am rectangle. curved side There is 1 curved side only. I am circle. 1 3 2 4 2 1 corner straight side SELF-TEST 70 3.1.1 AB page 75 7.2.3 • Explain the meaning of pattern to pupils. • Encourage the pupils to surf the Internet for various patterns found on mats, bedsheets, clothes and others. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 2-D SHAPES PATTERNS What are the missing shapes? Triangles and squares are arranged repeatedly. Three types of shapes are arranged repeatedly. Pattern 1 Pattern 2 The shapes are arranged repeatedly to make patterns. a b This pattern is nice. SELF-TEST 71 3.1.1 AB page 76 7.2.4 • Guide the pupils to understand the meaning of pattern and design, and differentiate it. • Carry out pupils activities in pair to make patterns using the cut-out of 2-D shapes. • Surf http://www.kidzpark.com/worksheet/Fun-with-shapes-6/1556/ CREATE PATTERNS Create your own patterns. Talk about the pattern. 1 3 2 Number of shapes 2 5 4 4 Shape Number of shapes 0 1 5 1 Shape SELF-TEST 72 3.1.1 7.3.1 • Guide the pupils to underline important information in the question. 1 2 SOLVE Danish picks a shape from a box. It has 1 vertex and 1 flat face. What shape is it? Yong arranges a 2-D shapes pattern. What is the eighth shape? It is a cone. The eighth shape is a circle. Shape 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Shape 2 Guess and check. Arrange a 2-D shapes pattern. It has 5 vertices and 5 flat faces. It has 1 vertex and 1 flat face. Method Method 73 3.1.1 AB pages 77 - 78 7.3.1 • Use simulation strategy based on the given characteristics. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. 3 Azri chooses two 2-D shapes. The total number of sides for both shapes is 7. What are the two shapes? Seha looks at two 2-D shapes. The total number of sides is 8. What are the shapes? I have vertex. I have flat face. I also have curved face. What shape am I? 2 1 First try Second try Third try 4 sides + 4 sides = 8 sides 4 sides + 3 sides = 7 sides 3 sides + 4 sides = 7 sides Azri chooses 1 square and 1 triangle. Azri also can choose 1 triangle and 1 rectangle. Method SELF-TEST 74 3.1.1 Members 4 to 6 pupils in a group. Materials Matching-cards (1 set - 12 cards), glue, drawing paper. 7.1.1 7.1.2 7.2.1 7.2.2 • Prepare enough materials for the group activity. • Guide the pupils to carry out the activity as a team. AB pages 79 - 80 Fun shapes 1 Take a set of cards. 2 Match the cards one by one. 3 Paste all the cards onto drawing paper. 4 The group that finishes first is the winner. 5 Display your work. Talk about it. Rules START END 1 curved edge 8 edges Cube 4 straight sides Cylinder 3 corners Pyramid 5 vertices 1 curved edge Sphere 4 corners 12 edges Set of cards 12 edges 4 corners Sphere 1 curved edge 75 3.1.1 8.1.1 • Explain that data is a group of information or facts. • Carry out collection of data activities in groups about the types of clothes, favourite food and beverages, and etc. • Surf http://www.toytheater.com/fishing.php DATA 8 75 What are they playing? 76 3.1.1 8.1.1 • Pose questions to pupils based on the picture to extract information such as types of games and number of players. • Collect other data like gender of players. • Surf http://www.iboard.co.uk/iwb/Alien-Snail-Racing-634 Game Draughts Football Kite Tally | | | | COLLECT DATA Kite I make tally. Draughts 1, 2, 3, 4. Football There are three games. 77 3.1.1 8.1.1 • Explain that tally is a mark made when counting to make sure there is no counting error. • Provide more exercises in making tally based on pictures of situations or data. • Surf http://www.topmarks.co.uk/Flash.aspx?b=maths/interpretingdata AB pages 81 - 83 Count the number of objects in the classroom. Complete the table. Collect data on the number of girls and boys. Game Draughts 4 3 6 Football Kite Number of players Tally | | | | | | | | | | | | After you make tally, count the players. The mark | is 1. The mark |||| is 5. Tally Number of objects Object SELF-TEST Girls Boys Number of players Tally Player 78 3.1.1 8.2.1 • Explain that a pictograph is a diagram with pictures or symbols. • Carry out activities to read information and answer questions based on the given pictograph. • Surf http://www.bbc.co.uk/bitesize/ks1/maths/organising_data/play/popup.shtml 1 d The most favourite game is . e The least favourite game is . RECOGNISE PICTOGRAPH a There are 4 children who like to play draughts. c children like to fly kite. This is a pictograph about favourite games for a group of children. Favourite Games Draughts Football Kite represents 1 child b 3 children like to play football. 79 3.1.1 8.2.1 • Instil moral values on the need to love animals. • Surf http://www.bbc.co.uk/skillswise/game/ma37grap-game-handling-data • Provide a variety of questions on pictograph to strengthen pupils’ understanding. AB pages 84 - 85 Pets represents 1 pupil 2 Pau is sold less 1 than doughnut. How many pau is sold? The least pet that Afif’s friends keep is . b The animal that most pupils keep as pet is . a How many pupils keep each pet? Raise your hands once. Afif collects information on pets of his classmates. c Fish Rabbit Cat represents 1 kuih Kuih Sales Curry puff Pau Doughnut Koci 6 8 Fish Cat Rabbit SHARPEN YOUR MIND 80 3.1.1 8.2.1 • Provide more questions on extracting information based on various pictographs in the form of worksheets or question cards. • Surf http://www.toytheater.com/fruit-fall.php Look at the pictograph. Answer the questions. a How much money is saved on: i Monday? ii Tuesday? b On what day does Nadia save RM5? c What is the least money saved? d Nadia keeps the same amount of money for two days. Name the two days. e On what day Nadia’s savings is the most? represents RM1 Nadia’s Savings Monday Tuesday Wednesday Thursday SELF-TEST 81 3.1.1 8.3.1 • Guide the pupils to solve problems by showing systematic steps to solve problems and use variety of strategies such as drawing diagrams. • Surf http://www.learnalberta.ca/content/me3us/flash/lessonLauncher.html? lesson=lessons/15/m3_15_00_x.swf • Guide the pupils the correct way to make tally. Look at the data of Year 1 Pintar pupils’ ways to school. Arrange the data in a table. 1 SOLVE Many pupils come by bus. Why? Pupils’ Ways to School Method Bicycle 4 School bus 7 Motorcycle 4 Walk 5 Tally Way |||| |||| |||| || |||| Number of pupils 82 3.1.1 8.3.1 • Guide the pupils to solve problems using simulation and representation. • Provide various types of question to enhance pupils’ understanding. • Surf http://www.topmarks.co.uk/Flash.aspx?f=pictograms AB pages 86 - 88 The pictograph shows the favourite fruits of a group of pupils. Grapes Mango Durian Apple 2 Favourite Fruits a What is the most favourite fruit? b How many pupils like mango? a 3 4 5 2 Durian is the most liked. Durian is the most favourite fruit. 4 pupils like mango. b Method represents 1 pupil Grapes Mango Durian Apple 83 3.1.1 8.3.1 • Guide the pupils to compare data such as the most number, the least number and etc. • Provide more questions in the form of worksheets or question cards. • Surf http://www.bbc.co.uk/skillswise/game/ma37grap-game-handling-data Look at the data on games of a group of children. Arrange the data in the table. What is the most favourite game? Look at the pictograph. Solve the problem. a How many tins did Nalini collect? b Who collected the most tin? represents 1 tin Tins to Recycle Rozi Nalini Sew Lin 1 2 a b Types of games Number of players Tally Snakes and ladders Snakes and ladders Snakes and ladders Snakes and ladders Snakes and ladders Chess Chess Chess Congkak Congkak Chess Snakes and ladders SELF-TEST 84 3.1.1 8.1.1 • Prepares the fruit-wheel or it can be modified to other themes such as hobbies, animals and others. • Instil moral values such as cooperation. AB pages 89 - 90 Method Wheel of data Take turns to turn the wheel twice. Fill up the tally column in the table. Complete the table. Talk about your group’s data. 1 2 3 4 Fruit Tally Number of fruits Mangosteen Grapes | | | | | 3 2 4 2 1 Strawberry Banana Rambutan | | | | | | | Maju Group Fruit Tally Number of fruits Mangosteen Grapes | | | | | 3 2 4 2 1 Strawberry Banana Rambutan | | | | | | | Members 6 pupils in a group. Materials Fruit-wheel, pencil, pen, table. Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Nombor Perolehan: ______________________________ Tarikh Penerimaan: ______________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima

kssm_RekaCipta_1D5ML5XtW-qkjjXS8Zsz7gWqshHYazANR.pdf

RM33.20 ISBN 978-967-0520-71-1 FT354001 4 REKA CIPTA TINGKATAN 4 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) TINGKATAN 4 PENULIS Noor Wahyuni binti Ahmad Azra bin Othman EDITOR Norazhar bin Razali Nor Azlizah binti Abas PEREKA BENTUK Siti Rohayu binti Harun Wan Ahmad Firdaus bin Wan Abdullah ILUSTRATOR Mohd Nazim bin Udin MATA PELAJARAN ELEKTIF IKHTISAS 2016 KPM2016 ISBN 978-967-0520-71-1 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. (164242-W) No. 18 & 20, Jalan Damai 2, Taman Desa Damai, Sg Merab, 43000 Kajang, Selangor Darul Ehsan. No. Telefon: 03-89258975 No. Faksimile: 03-89258985 Laman Web: www.arasmega.com Reka Letak dan Atur Huruf: Aras Mega (M) Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Minion Pro Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Mudah Urus Enterprise Sdn. Bhd. No 143, Jalan KIP 8, Taman Perindustrian KIP, Bandar Sri Damansara, 52200 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-6273 4337 No. Faksimile: 03-6273 5337 No. Siri Buku: 0109 PENGHARGAAN Penghasilan buku ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Aras Mega (M) Sdn. Bhd. • Kuala Lumpur Metropolitan University College (KLMUC). • Zull Design Autotronic. • Mohamad Hariri bin Abdullah, Jabatan Seni Reka Perindustrian, Fakulti Seni Lukis dan Seni Reka, Universiti Teknologi Mara (UiTM). • Semua pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam usaha menjayakan penerbitan buku ini. KANDUNGAN BAB 1 BAB 3 BAB 2 BAB 4 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA 1 FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 53 ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 25 PENGENALPASTIAN MASALAH 67 Penyelidikan dan Pembangunan Masalah Teori Kepakaran Idea Produk PENDAHULUAN v iii BAB 5 BAB 7 BAB 6 BAB 8 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK 87 PENJANAAN IDEA 97 MODEL OLOKAN (Mock-Up) 115 JAWAPAN GLOSARI SENARAI RUJUKAN INDEKS 163 168 169 170 LUKISAN KERJA 131 iv PENDAHULUAN Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) Reka Cipta ialah satu Mata Pelajaran Elektif Ikhtisas (MPEI) dalam bidang teknologi untuk Tingkatan 4 dan 5. Seiring dengan matlamat ke arah negara maju dan perkembangan teknologi dalam industri, pembangunan kurikulum MPEI berasaskan kompetensi merupakan satu inisiatif dalam usaha menyediakan modal insan menyeluruh dan seimbang, berakhlak mulia, kritis, kreatif, inovatif serta memiliki kemahiran insaniah, mengamalkan budaya profesional bagi menghadapi cabaran abad ke-21. Bagi merealisasikan matlamat kurikulum di atas, buku teks Reka Cipta Tingkatan 4 ini dihasilkan agar murid dapat menguasai semua kemahiran dan pengetahuan yang dikehendaki dalam Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP). Buku teks ini mengandungi lapan bab. Pengajaran dan Pembelajaran (P&P) dilaksanakan dengan menggunakan pendekatan berorientasikan amalan perusahaan. Amalan perusahaan akan membantu murid memupuk budaya keusahawanan dalam diri murid seawal peringkat sekolah untuk menjadi insan yang profesional. Guru boleh memanfaatkan buku teks ini sebagai buku rujukan pengajaran dan pembelajaran kerana buku teks ini turut menyediakan nota guru yang mengandungi panduan pelaksanaan aktiviti serta maklumat tambahan bagi sesuatu topik yang diajarkan. Guru juga boleh menggunakan atau mengubah suai latihan yang telah disediakan untuk menguji pemahaman murid. Buku teks ini lebih menarik dan mesra murid dengan penampilan grafik dan ikon-ikon seperti yang berikut: Ikon yang merujuk kepada tajuk bab dan unit yang disesuaikan dengan kehendak standard kandungan. Ikon Topik Ikon Subtopik S U B T O P I K Ikon yang merujuk kepada panduan pelaksanaan pengajaran dan pembelajaran serta informasi tambahan bagi membantu guru memahami sesuatu konsep yang dibincangkan. Ikon Nota Guru Ikon yang merujuk kepada informasi tambahan tentang sesuatu topik. Ikon Info info Ikon yang merujuk kepada aktiviti pengukuhan yang dapat mengukur pencapaian murid. Ikon Aktiviti Penerangan Ikon Ikon yang merujuk kepada Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran. Ikon DSKP v Ikon Latihan L A T I H A N Ikon Nota Ikon Rumusan rumusan Ikon yang merujuk kepada latihan pengukuhan yang dapat mengukur pencapaian murid. Ikon yang merujuk kepada nota tambahan yang dapat membantu murid mendapatkan lebih maklumat. Ikon yang merujuk kepada soalan penaakulan dalam aktiviti yang berbentuk kognitif. Ringkasan pelajaran untuk membantu murid mengimbas kembali pelajaran yang telah dipelajari. Ikon KBAT QR CODE Memberikan maklumat dalam bentuk QR Code yang boleh diimbas menggunakan aplikasi khas di dalam telefon pintar atau tablet. Layari laman sesawang www.arasmega.com/ar-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Augmented Reality (AR). Layari laman sesawang www.arasmega.com/qr-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Quick Response (QR) CODE. Diharapkan agar buku ini dapat merangsang pengajaran dan pembelajaran yang lebih baik dan menyeronokkan. Buku teks Reka Cipta Tingkatan 4 ini juga diharap dapat melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani selaras dengan hasrat yang terkandung dalam Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Augmented Reality (AR) Memberikan maklumat dalam bentuk Augmented Reality (AR) yang boleh diimbas menggunakan aplikasi khas di dalam telefon pintar atau tablet. Sila imbas di sini: AR CODE Layari laman sesawang www.arasmega.com/ar-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Augmented Reality (AR). Layari laman sesawang www.arasmega.com/qr-apps untuk memuat turun aplikasi pengimbas Quick Response (QR) CODE. vi Murid dapat: ✓ Mengenal pasti latar belakang dalam reka cipta iaitu definisi invensi, inovasi dan kreativiti dalam reka cipta, sejarah perkembangan reka cipta dari zaman Prarevolusi Industri, Revolusi Industri dan Revolusi Industri Kedua dan perkembangan reka ciptaan dalam pelbagai bidang. ✓ Merumuskan ciri-ciri pereka cipta dalam dan luar negara serta hasil ciptaannya, ciri-ciri yang perlu ada pada seorang pereka cipta dan peranan seorang pereka cipta dalam bidang rekaan. PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Bab 1 SEMAK OBJEKTIF PEMBELAJARAN ANDA 1 Penyelidikan dan Pembangunan Masalah Teori Kepakaran Idea Produk Apakah yang anda tahu tentang reka cipta berdasarkan gambar ini? Bincangkan. APA ITU REKA CIPTA? Perhatikan dan teliti 2 Penyelidikan dan Pembangunan Masalah Teori Kepakaran Idea Produk • Guru menjalankan aktiviti sumbang saran berdasarkan gambar di atas. • Guru memberikan sehelai kertas kepada murid dan meminta murid untuk mereka cipta sesuatu. 3 1.1 1.1.1 S U B T O P I K i. Definisi Inventif, Inovasi dan Kreativiti dalam Reka Cipta Pengenalan Reka Cipta dan Pereka Cipta Latar Belakang Reka Cipta • Reka cipta berasal daripada perkataan Latin invenire yang bermaksud ‘penemuan’. Invent dalam Bahasa Inggeris membawa maksud cipta manakala invention pula bermaksud reka cipta atau daya cipta. • Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat, reka cipta membawa maksud barang yang pertama kali dicipta atau ciptaan baharu. • Reka cipta merupakan hasil akhir daripada kemampuan kreativiti yang melibatkan proses berfikir, menerbitkan idea dan menyelesaikan masalah. Reka cipta tidak semestinya suatu rekaan yang hebat, teknikal dan kompleks, tetapi boleh dalam bentuk yang mudah dan ringkas serta dapat menyelesaikan masalah pengguna. REKA CIPTA Inventif Berupaya (cenderung, suka dan sebagainya) mereka cipta sesuatu (benda dan sebagainya) yang baharu atau berdaya cipta. (Kamus Dewan Edisi Keempat) Inovasi Sesuatu yang baru diperkenalkan seperti kaedah, sistem, adat, dan lain-lain yang baharu. (Kamus Dewan Edisi Keempat) Kreativiti Kemampuan (kebolehan) mencipta, berdaya kreatif atau kekreatifan. (Kamus Dewan Edisi Keempat) 4 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA (a) Zaman Prarevolusi Industri (Sebelum Abad ke-18) • Manusia pada zaman ini hidup secara nomad iaitu berpindah-randah dari satu tempat ke satu tempat yang lain dan menetap di suatu tempat secara berkelompok demi keselamatan bersama. • Manusia memerlukan sumber matahari untuk menjalankan aktiviti pertanian dan penternakan sebagai sumber makanan. Manusia pada zaman ini juga bergantung kepada alam semula jadi dengan menjadikan gua dan pokok besar sebagai tempat berlindung daripada cuaca dan ancaman. • Barangan keperluan harian dan senjata ringkas dihasilkan sendiri oleh mereka daripada tulang binatang, batu dan kayu seperti pisau, kapak, lembing, tukul dan sebagainya. Mereka menghasilkan api dengan menggeselkan dua batang kayu atau menggunakan batu. Secara tidak langsung hasil daripada aktiviti harian untuk meneruskan kelangsungan hidup, mereka menemui kaedah baharu yang memudahkan kerja mereka. 1.1 1.1.1 ii. Sejarah Perkembangan Reka Cipta Contoh Peralatan Harian Kaum Nomad Kehidupan Manusia Sebelum Abad ke-18 Reka cipta wujud sejak manusia dilahirkan dan sejarah perkembangan reka cipta bermula dari zaman Prarevolusi Industri, Revolusi Industri dan Revolusi Industri Kedua. Sejarah perkembangan reka cipta berkait rapat dengan setiap aktiviti manusia dalam pelbagai bidang. Banyak peralatan dan mesin telah dicipta bagi tujuan memudahkan kerja manusia dengan cara yang lebih efisien dan produktif. 5 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA (b) Zaman Revolusi Industri (Abad ke-18 dan Abad ke-19) Zaman ini bermula pada lewat 1750-an di England. Kehadiran masyarakat industri telah menggantikan kaum nomad yang muncul pada zaman prarevolusi industri. Ini menandakan bermulanya zaman pengeluaran secara besar-besaran apabila pengusaha industri telah mula membekalkan lukisan dan kaedah pembuatan kepada pekerja mahir dan separuh mahir yang bertujuan menghasilkan barangan dalam skala besar dengan menggunakan mesin. info Bangsa Rom ialah bangsa yang pertama membuat jalan. Mereka menggunakan kerikil sebagai asas dan batu besar sebagai bahan di atasnya. Kebanyakan jalan yang dibuat adalah lurus. Lightening Rod, Benjamin Franklin (1752) Tahun Pereka Cipta Hasil Ciptaan 1752 Benjamin Franklin Lightening Rod 1769 James Watt Enjin stim yang digunakan pada kereta api 1825 George Stephenson Lokomotif Cetusan ciptaan daripada Watt tersebut telah membuka jalan kepada perkembangan industri pengangkutan bermotor. Secara tidak langsung industri pembinaan menjadi penting dengan adanya kenderaan bermotor. Maka, jalan raya dan jambatan perlu dibina untuk sistem jaringan pengangkutan moden. Masyarakat Zaman Revolusi Industri 1.1 1.1.1 Enjin Stim, James Watt (1769) Pada pendapat anda apakah kesan zaman Revolusi Industri yang boleh dilihat pada masa ini? Pengusaha Industri Pekerja Industri 6 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Contoh Evolusi Bidang Pengangkutan 1.1 1.1.1 Pada tahun 6500 Sebelum Masihi, manusia masih belum mengenal roda. Mereka menggunakan kayu gelondongan untuk menarik batu. Tiga ribu tahun kemudian (3500 Sebelum Masihi), orang Sumeria berjaya membuat roda daripada kayu. Pada tahun 1790 Masihi, basikal moden dicipta oleh Sivrac di Perancis. Lapan belas tahun kemudian (1903 Masihi), Wright bersaudara berjaya menghasilkan kapal terbang yang pertama. Empat puluh enam tahun kemudian (1885 Masihi), Karl Benz mencipta kereta yang bergerak menggunakan benzin. Pada tahun 1839 Masihi, terciptalah tayar getah oleh Charles Goodyear di Amerika Syarikat. Pada tahun 1801 Masihi, Richard Trevithick telah mencipta lokomotif enjin tenaga stim. Evolusi reka bentuk ialah proses perubahan beransur-ansur yang berlaku dari segi rupa bentuk ataupun sifat pada sesuatu rekaan sepanjang zaman. Sifat yang menjadi dasar kepada evolusi dibawa oleh ‘gen’ dari satu era ke satu era selanjutnya. 7 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA • Guru dan murid boleh melayari laman sesawang https://youtu.be/5KI6eFJlkOY untuk mengetahui tentang Dokumentasi Revolusi Industri. (c) Zaman Revolusi Industri Kedua (Abad ke-19 dan Abad ke-20) Zaman ini berlaku pada sekitar akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20. Aktiviti penciptaan barangan kepenggunaan, pengangkutan, komunikasi, pembinaan dan pembuatan semakin pesat membangun. Bidang Pengangkutan Pengangkutan bermaksud pembawaan (barang-barang dan lain-lain) dari satu tempat ke tempat lain (Kamus Dewan Edisi Keempat). Pengangkutan terbahagi kepada tiga jenis, iaitu pengangkutan melalui jalan darat, pengangkutan melalui jalan air dan pengangkutan melalui jalan udara. info Malaysia telah mencipta dan mereka bentuk kereta nasional pertama Proton Saga pada tahun 1985 oleh Perusahaan Otomobil Nasional (Proton). iii. Perkembangan Reka Cipta dalam Pelbagai Bidang Tahun Pereka Cipta Hasil Ciptaan 1801 Joseph Marie Jacquard Mesin tenun Jacquard 1876 Alexander Graham Bell Telefon 1885 Karl Benz Kereta berenjin petrol tiga roda 1887 Gottlieb Daimler Kereta berenjin petrol empat roda 1903 Wilbur dan Orville Wright Kapal terbang Kesan daripada kerancakan bidang reka cipta ini mewujudkan pelbagai profesion dalam bidang perekaan produk dan berkembang dengan pesatnya dalam bidang kepenggunaan. Pengangkutan Darat Air Udara info Gottlieb Daimler merupakan orang pertama yang berjaya membuat basikal bermotor. Ia digerakkan oleh enjin yang diletak di antara dua rodanya. 1.1 1.1.1 Layari laman sesawang https://www.youtube.com/ watch?v=5KI6eFJlkOY untuk menonton video Dokumentasi Revolusi Industri. (Dicapai pada 26 September 2016) 8 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Evolusi Pengangkutan Air Pengangkutan Air Menggunakan Pendayung (Sampan, Rakit, Perahu) Pengangkutan Air Menggunakan Layar (Kapal Layar) Pengangkutan Laut Menggunakan Enjin (Kapal Persiaran, Feri dan Bot Laju) Evolusi Pengangkutan Darat Pengangkutan Menggunakan Tenaga Manusia Pengangkutan Menggunakan Haiwan Basikal Motosikal Pertama Berenjin Beca Kereta Lokomotif Enjin Stim Lokomotif Enjin Diesel Lokomotif Janaan Elektrik 1.1 1.1.1 9 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Evolusi Pengangkutan Udara Kapal Terbang Ciptaan Wilbur & Orville Wright Zeppelin Belon Udara Panas Kapal Terbang Moden Space Shuttle 1.1 1.1.1 Bidang Pendidikan Teknologi dalam pendidikan bukan lagi suatu isu yang baharu untuk dibincangkan. Pengajaran berasaskan teknologi seperti komputer, kalkulator saintifik, perisian dinamik bergrafik mahupun media teknologi maklumat sering digunakan dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Terdapat beberapa strategi pembelajaran yang boleh digunakan oleh guru untuk mengaplikasikan teknologi dalam proses pengajaran dan pembelajaran. Antaranya menggunakan paparan multimedia, Internet dan perisian interaktif yang kaya dengan teknologi terkini. Papan Hitam Papan Pintar (Smart Board) Papan Putih Liquid Crystal Display (LCD) info John Gutenberg menemui cara mencetak buku dengan lebih cepat. Beliau membuat mesin cetak yang pertama. Huruf-huruf dipahatkan pada logam, kemudian disusun menjadi halaman buku yang sedia untuk dicetak. Helikopter 10 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA 1.1 1.1.1 Evolusi Penulisan dan Percetakan Tahun 3200 Sebelum Masihi dakwat ditemui. Tahun 100 Sebelum Masihi, orang Cina menemui cara pembuatan kertas. Tahun 500 Masihi, penjilidan buku mula diperkenalkan. Tahun 700 Masihi, orang Jepun menemui cara mencetak blok. Pada tahun 1795, cara pembuatan pensel ditemui. Pada tahun 1867, mesin taip dicipta. Pada tahun 1930, pen mata bola dicipta. Pada tahun 1450, Gutenberg membuat mesin cetak moden. Bidang penulisan bermula dengan wujudnya tulisan dalam bentuk simbol yang mula digunakan oleh manusia zaman batu yang hidup di dalam gua. Bentuk simbol yang digunakan sebagai salah satu cara komunikasi yang difahami sesama mereka dalam satu kumpulan. Era penulisan terus berkembang dengan penemuan dakwat, pembuatan kertas seterusnya wujud mesin cetakan huruf. Bidang penulisan dan percetakan terus berkembang dengan berkembangnya teknologi dan wujudnya mesin taip, komputer, komputer riba dan mesin cetak. 11 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Bidang Teknologi Tenaga 1.1 1.1.1 Stim Tenaga Solar Arang Batu Nuklear Petroleum Elektrik 12 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA • Sumber tenaga yang boleh diperbaharui dalam masa yang singkat • Sumber tenaga ini tidak akan habis dan tahan lama • Mesra alam dan tidak mencemarkan alam sekitar • Contoh: angin, air, suria, geoterma • Mengambil masa yang sangat lama untuk memperbaharui • Sumber tenaga terhad dan akan habis pada masa hadapan • Memberikan kesan buruk kepada bumi kerana membebaskan gas karbon monoksida • Contoh: bahan api fosil (gas asli, arang batu, petroleum) • Bahan radioaktif Tenaga tidak boleh diperbaharui Tenaga boleh diperbaharui Tenaga Satelit Bidang Komunikasi Telekomunikasi pada masa ini meliputi telefon pintar, Internet, 3G (3rd Generation), 4G dan WiFi (wireless-fidelity). Selain itu, penggunaan satelit dan kabel fiber optik mampu menghantar, menyalur, dan menerima isyarat atau maklumat dengan jelas. Pada 22 Jun 2009, MEASAT-3a telah dilancarkan bagi menjadi pelengkap kepada kemampuan MEASAT-3. Kini, Measat Satellite Systems Sdn. Bhd. (Measat) mendahului industri satelit Asia Pasifik dengan penyediaan landasan transmisi satelit serba guna yang paling berkuasa. Contoh Evolusi Telefon Surat Telegram E-mel Evolusi Bidang Komunikasi 1.1 1.1.1 Bidang Pertanian Pada zaman dahulu aktiviti pertanian dijalankan dengan cara tradisional, iaitu menggunakan tenaga kerja manusia dengan bantuan lembu dan kerbau. Contohnya dalam penanaman sawah padi, lembu dan kerbau digunakan untuk membajak sawah. Kini, semuanya telah berubah dengan adanya peralatan teknologi seperti mesin membajak dan menuai secara moden. Membajak Menggunakan Tenaga Manusia Membajak Menggunakan Haiwan Membajak Menggunakan Jentera Moden 13 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Bidang Pembinaan Bidang pembinaan semakin berkembang pesat dengan wujudnya teknologi bahan dan pembuatan yang canggih. Tugas-tugas pembinaan dapat disiapkan dengan lebih cepat dan mudah dengan bantuan jentera-jentera berat sekali gus dapat mengurangkan tenaga kerja yang diperlukan. Jambatan Kayu Jambatan Besi Jambatan Boleh Angkat 1. Hasilkan sebuah buku skrap mengenai perkembangan reka cipta dalam bidang yang telah dipelajari. 2. Lakukan aktiviti secara berkumpulan dengan membincangkan evolusi perkembangan reka cipta mengikut bidang yang diberikan oleh guru. Bentangkan hasil perbincangan di hadapan kelas. info Pada zaman dahulu, manusia menentukan waktu dengan memerhatikan pergerakan matahari di langit. Mereka mendapati bayang-bayang juga turut bergerak. Bayang-bayang yang bergerak itu dijadikan pengukur waktu atau jam. Sebatang tiang dipacakkan di tengah bulatan. Bayangan tiang itu berputar di sepanjang bulatan. Jam itu disebut “Jam Matahari”. Jam matahari digunakan oleh umat Islam sebagai penunjuk waktu solat lima waktu. 1.1 1.1.1 14 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Kehidupan seharian kita semakin berubah dengan kemunculan idea-idea bijak para pereka cipta yang terkenal dahulu dan kini. Manusia pula semakin selesa dengan arus kemodenan yang dihujani oleh produk dan peralatan peranti canggih. Semua ini hasil daripada kemunculan teknologi moden yang membantu memudahkan urusan seharian. Urusan yang dahulunya dianggap mustahil kini mampu dilaksanakan dan direalisasikan dengan mudah. Hasil ciptaan ini membantu kita dalam urusan komunikasi, perhubungan, pengangkutan, perubatan, pendidikan dan sebagainya. i. Pereka Cipta Dalam dan Luar Negara Berikut adalah beberapa pereka dari dalam dan luar negara yang berjaya menghasilkan ciptaan yang banyak membantu dalam kehidupan seharian manusia. Hasil rekaan mereka bukan sahaja berfungsi bagi memudahkan perjalanan urusan kerja dan menyelesaikan masalah, malah turut mempamerkan nilai estetik yang tinggi dan membawa status serta peranan sebagai pereka kepada satu perspektif yang berbeza. S U B T O P I K Ciri-ciri Seorang Pereka Cipta Berjaya Pereka Cipta Dalam Negara Zulkifli Haji Haron Zulkifli bin Haji Haron lahir pada 2 Januari 1959 di Kelantan. Walau bagaimanapun, beliau telah dibesarkan di Kampung Sri Serendah, Rawang, Selangor. Beliau mendapat pendidikan awal di Sekolah Kebangsaan Rawang dan Sekolah Menengah Kebangsaan Rawang. Kemudian beliau melanjutkan pelajaran di Institut Kemahiran Mara (IKM). Zulkifli Haron merupakan pengasas dan pengarah urusan Zull Design Autotronic. Beliau mempunyai pengalaman selama 30 tahun dalam bidang reka cipta. Antara bidang kepakaran beliau ialah kejuruteraan automatif, mekanikal, elektrik dan elektronik serta imaginasi. Pada tahun 2011, beliau dipilih sebagai penerima Anugerah Inovasi Islam. Tahun Produk/Reka Cipta 1984 Kereta Berkomputer - Bergerak secara automatik tanpa kawalan. Penggunaan enjin elektrik dan dilengkapi dengan alat kawalan dan keselamatan. 1988 Rumah Lot 2020 - Rumah komputer yang dikendalikan oleh sistem suara. 1991 Hoverkraf - Menggunakan kuasa angin. 1999 Mesin Industri Kecil dan Sederhana - Mesin karipap, roti jala dan lain-lain lagi. 2000 Sistem Oceantronic - Sistem ternakan ikan laut dengan menggunakan sumber air paip. 2001 Kerusi Roda Automatik - Menggunakan pengecas bateri untuk bergerak tanpa bantuan tenaga manusia. 2016 Kamera Penyalahgunaan Lorong Kecemasan - Mengesan dan merakam secara automatik kenderaan yang menyalahgunakan lorong kecemasan. 15 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA 1.1 1.1.2 Oceantronic Hoverkraf Jetboard Trash Boat Contoh Produk yang Dihasilkan Kerusi Roda Automatik Sila imbas di sini: AR CODE Kamera Lorong Kecemasan 16 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Robest Yong Robest Yong telah dilahirkan di Georgetown, Pulau Pinang dan mendapat pendidikan awal di Sekolah Methodist di Nibong Tebal, Pulau Pinang. Beliau memulakan kerjayanya dengan sebuah syarikat kejuruteraan dan beliau sering dihantar ke luar negara untuk belajar tentang teknologi dan jentera terkini. Berbekalkan sifat ingin tahu, beliau nekad meninggalkan pekerjaannya pada tahun 1989 dan memulakan syarikat sendiri untuk menceburi dunia kreatif dan ciptaan baharu. Pada tahun 1993, usahanya berhasil apabila POLYCLONE Instant rubber stamp machine telah dicipta dan dipasarkan di seluruh dunia. Robest Yong mencipta banyak ciptaan baharu dan beliau menerima pelbagai anugerah tertinggi negara seperti Rekacipta Terbaik Negara 1994, Anugerah Belia Negara 1997 dan Malaysian Outstanding Young Award 2000. POLYCLONE Instant Rubber Stamp Machine Egg Incubator Hasil ciptaan: • POLYCLONE Instant rubber stamp machine • MOBIHEAT Portable water heater • KAMIKAZE Mosquito glue • GET-me Luggage detector • STACT-on Magnetic brush • CARVER-up Car mat • ABL Automatic brake lock • FLUSH n WASH Water cistern • GREEN WHIZZARD Probiotic plant nutrients • TIME-LOCK Remote control • POPaWARE Disposable saucers • LIDaBAG Plastic bag covers • TGFree Laptop charger • Egg incubator 17 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Pereka Cipta Luar Negara 1.1 1.1.2 Dieter Rams Dieter Rams dilahirkan pada 20 Mei 1932 di Wiesbaden, Jerman. Pada tahun 1955, beliau telah diterima untuk berkerja di Syarikat Braun, iaitu salah sebuah syarikat antarabangsa yang terkemuka. Dieter Rams bersara daripada perkhidmatannya sebagai ketua pereka di Syarikat Braun pada tahun 1995. Beliau memegang falsafah weniger, aber besser atau less is better dalam rekaan produk yang dihasilkannya. James Dyson James Dyson dilahirkan pada 2 Mei 1947 di Norfolk, United Kingdom. Beliau mendapat pendidikan dalam bidang rekaan dalaman di Royal College of Art pada tahun 1966 hingga 1970. Kemudian, beliau menyambung pelajarannya dalam bidang kejuruteraan. Pada tahun 1993, James Dyson telah membuka syarikatnya sendiri iaitu Dyson Ltd. Pada masa yang sama, beliau juga membuka pusat penyelidikan dan kilang di Wiltshire, United Kingdom. Hasil ciptaan • Dual Cyclone (Vakum tanpa habuk) • DC07 (Vakum tanpa beg) • Dyson Airblade (Pengering tangan) • Dyson Air Multiplier (Kipas angin) • Dyson Supersonic (Pengering Rambut) 606 Universal Shelving System, 1960 Dyson Airblade Hand Dryer Hasil ciptaan • SK-4 Record Player (Pemain piring hitam) • D 45 dan D46 Film Projector (Projektor filem) • 606 Universal Shelving (Rak) • Braun Dieter Rams Lighter (Pemetik api) • Calculator Braun ET66 (Kalkulator) 18 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA 1.1 1.1.2 Abu al-'Iz ibn Isma'il ibn al-Razaz al-Jazari (1136-1206) Abu al-'Iz ibn Isma'il ibn al-Razaz al-Jazari ialah seorang ilmuan Islam yang terkenal dalam bidang kejuruteraan robotik ketika zaman kegemilangan Islam. Beliau dilahirkan di al-Jazira, Mesopotamia. Beliau adalah tokoh yang telah menulis Buku Pengetahuan Ilmu Mekanik. Buku ini mengandungi keterangan tentang setiap alatan dan cara membinanya. Taqi ad-Din Muhammad ibn Ma'ruf (1526-1585) Taqi ad-Din Muhammad ibn Ma'ruf merupakan seorang ilmuan yang berjaya menguasai pelbagai bidang ilmu seperti astronomi, jam, kejuruteraan, matematik, mekanikal, optik dan falsafah. Beliau telah dijemput oleh Sultan Murad III dari kerajaan Uthmaniyah di Turki untuk membina Istanbul Observatory (balai cerap angkasa). Ketika itu, beliau telah mencipta sebuah alat dan jam mekanikal untuk membantunya memerhatikan The Great Comet pada tahun 1577. Lakaran "Jam Gajah" merupakan antara ciptaan al-Jazari yang paling terkenal Lakaran suasana kerja dalam balai cerap Taqi ad-Din Steve Jobs (1955-2011) Steven Paul Jobs atau dikenali sebagai Steve Jobs dilahirkan pada 24 Februari 1955 di Sans Francisco, Amerika Syarikat. Beliau ialah seorang usahawan inovasi teknologi maklumat yang berjaya. Beliau merupakan pengasas bersama, pengerusi dan juga Ketua Pengawai Eksekutif (CEO) syarikat Apple Inc. Ketika berumur 21 tahun, Steve Jobs dan sahabat baiknya Wozniak bersama-sama mencipta komputer peribadi pertama di dunia. Hasil Ciptaan • Apple I (1976) • Apple II (1976) • iMac (1998) • iPod (2001) • iPhone (2007) • iPad (2010) 19 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA ii. Ciri-ciri Seorang Pereka Cipta Sebagai seorang pereka cipta yang berjaya seharusnya mempunyai ciri-ciri yang berikut: Minat Seorang pereka cipta seharusnya mempunyai minat yang mendalam kepada sesuatu yang baharu. Pereka cipta juga perlu mempunyai minat dalam menghasilkan sesuatu rekaan bergantung kepada bidang yang diceburi sama ada bidang rekaan perabot, produk, automotif, hiasan dalaman, fesyen, seni bina dan sebagainya. Selain itu, seseorang pereka cipta tersebut haruslah sentiasa bersedia mengikuti perkembangan semasa bidang rekaan yang diminati kerana bidang rekaan sememangnya akan sentiasa berubah dengan cepat. Empati Tanpa sifat empati, seseorang pereka cipta tidak akan dapat memahami kumpulan pengguna yang disasarkan dan boleh menyebabkan rekaan yang dihasilkan tidak dapat berkembang jauh. Matlamat empati adalah untuk mengenal pasti keperluan atau masalah yang mungkin dihadapi pengguna yang tidak dapat ditonjolkan secara nyata. Empati boleh dicapai dengan menjalankan penyelidikan terhadap pengguna melalui proses tinjauan atau pemerhatian. Ciri empati dapat membantu pereka cipta menghasilkan rekaan yang lebih berpotensi tinggi. Kreatif Kreatif ialah ciri yang membolehkan seorang pereka cipta berupaya untuk mencipta, mewujud dan menghasilkan sesuatu yang baharu. Ia melibatkan keupayaan berfikir yang dapat melahirkan idea baharu yang unik dan menarik, keupayaan berfikir secara kritikal dan membuat penilaian 20 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Inovatif Menjaga Alam Sekitar Empati Empiritif Tidak Putus Asa Kreatif Ciri-ciri Pereka Cipta Minat Perseptif secara analitikal terhadap idea dan seterusnya mengemukakan cadangan penyelesaian dan keupayaan berfikir secara praktikal yang dapat menterjemahkan idea dan teori kepada bentuk aplikasi. Ciri seorang pereka cipta yang kreatif boleh dicapai melalui proses latihan dan pembelajaran. Inovatif Inovatif adalah satu sifat yang membolehkan seseorang pereka cipta itu mencari jalan untuk menghasilkan sesuatu rekaan yang lebih baik sama ada melalui proses pengubahsuaian atau proses penambahbaikan sesuatu rekaan yang sedia ada. Hasil cetusan idea-idea yang inovatif dalam mana-mana aspek rekaan dapat meningkatkan kualiti dan potensi hasil kerja atau idea yang dikeluarkan. Idea-idea ini boleh merangkumi perubahan dalam bentuk seperti rupa, fungsi sistem, spesifikasi, prosedur penghasilan dan sebagainya. Empiritif Seorang pereka cipta yang baik perlu berfikir seperti seorang saintis yang sentiasa melihat sesuatu masalah dan perkara daripada pelbagai perspektif. Sesuatu rekaan tidak dapat dibangunkan dengan hanya berpandukan imaginasi kreatif sebaliknya perlu disokong dengan hasil penyelidikan yang konkrit dan disertakan dengan penggunaan data kualitatif dan kuantitatif. Bukti-bukti empirikal dapat dijadikan panduan yang mewajarkan pengesahan kepercayaan dalam menentukan kebenaran atau kepalsuan sesuatu maklumat yang akan digunakan dalam proses rekaan. Perseptif Perseptif membolehkan seseorang pereka cipta membuat tafsiran maklumat deria untuk mewakili atau memahami keadaan alam sekeliling. Contohnya seperti tafsiran terhadap imej yang dilihat, bunyi yang didengar atau bau yang dihidu. Semua persepsi melibatkan isyarat dari sistem saraf, yang seterusnya membawa kepada satu capaian keputusan melalui rangsangan fizikal dan kimia badan. Tidak Putus Asa Sifat tidak boleh berputus asa sangat diperlukan oleh seorang pereka cipta. Sesuatu rekaan yang dihasilkan tidak semestinya akan berjaya pada percubaan pertama. Seorang pereka cipta akan berhadapan dengan pelbagai bentuk ujian, masalah dan cabaran. Pereka cipta juga akan berhadapan dengan beberapa kegagalan sepanjang proses reka cipta dijalankan. Sifat tidak berputus asa perlu agar pereka cipta terus bersemangat untuk bangkit dari kegagalan dan terus mencuba. Menjaga Alam Sekitar Alam sekitar merupakan aset yang penting untuk kelestarian kehidupan semua makhluk di muka bumi ini. Sesuatu rekaan yang baik sudah semestinya tidak merosakkan alam sekitar. Oleh yang demikian, seorang pereka cipta yang baik harus mempunyai kesedaran dalam memelihara alam sekitar daripada pencemaran dan tidak berlaku kerosakan sumber alam. Memandangkan alam sekitar memainkan peranan yang penting dalam kehidupan kita, reka cipta yang dihasilkan sekurang- kurangnya perlu menggalakkan pengguna menghargai alam sekitar. 1.1 1.1.2 21 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA iii. Peranan Seorang Pereka Cipta dalam Bidang Rekaan 1. Bentangkan hasil daripada dapatan maklumat yang dikumpul mengenai pereka cipta. 2. Bincangkan teknologi terkini yang dihasilkan dan buat perbandingan antara kumpulan. 3. Temu ramah atau wawancara pereka yang anda kenali. Rakamkan hasil temu ramah dan bentangkan di dalam kelas. 4. Buat lawatan ke Majlis Reka Bentuk Malaysia, institusi reka bentuk, industri, pameran inovasi/reka cipta untuk melihat sendiri hasil rekaan yang terbaharu. Dalam bidang rekaan, proses penghasilan sesuatu produk perlu melibatkan kerjasama dari pelbagai pihak seperti jurutera, pegawai pemasaran, dan sebagainya. Pereka cipta berperanan membuat keputusan dalam menentukan arah tuju konsep rekaan dari aspek fungsi, nilai estetik seperti rupa bentuk sesuatu rekaan dan mengikut arus perkembangan semasa. Profesion seorang pereka cipta secara tidak langsung berperanan memberi sumbangan kepada pembangunan ekonomi, sosial, masyarakat dan negara. 22 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA Sumbangan kepada masyarakat, ekonomi dan negara: Meningkatkan kualiti kehidupan masyarakat dengan menganjurkan penyelesaian kepada masalah dalam kehidupan seharian pengguna. Meningkatkan produktiviti kerja dan perlaksanaan aktiviti dengan lebih efektif dengan penghasilan rekaan yang berkualiti tinggi. Mewujudkan persekitaran pekerjaan yang lebih kondusif dan efisyen dengan menggabungkan seni, sains dan teknologi serta mengaplikasikan nilai-nilai komersial dalam penghasilan rekaan. Mengaplikasi sains dan teknologi terkini dalam penghasilan rekaan yang menyumbang kepada perkembangan dunia teknologi negara. Mewujudkan banyak peluang pekerjaan yang memerlukan kemahiran yang tinggi dengan melibatkan kemahiran kreatif, kritikal dan analitikal dalam proses mereka cipta. Dengan penghasilan rekaan produk yang kreatif dan inovatif oleh pereka dalam negara dapat mengurangkan kebergantungan negara dengan produk yang diimport dari negara luar. rumusan • Bidang Pengangkutan • Bidang Pendidikan • Bidang Teknologi Tenaga • Bidang Pertanian • Bidang Komunikasi • Bidang Pembinaan Perkembangan Reka Cipta Pelbagai Bidang • Zaman Prarevolusi Industri (Sebelum Abad ke-18) • Zaman Revolusi Industri (Abad ke-18 dan Abad ke-19) • Zaman Revolusi Industri Kedua (Abad ke-19 dan Abad ke-20) Sejarah Perkembangan Reka Cipta Reka Cipta Dalam Negara • Zulkifli Haji Haron • Robest Yong Luar Negara • Dieter Rams • James Dyson • Steve Jobs • Abu al-'Iz ibn Isma'il ibn al-Razaz al-Jazari • Taqi ad-Din Muhammad ibn Ma'ruf Pereka Cipta Dalam dan Luar Negara • Minat • Empati • Kreatif • Inovatif • Empiritif • Perseptif • Tidak Putus Asa • Menjaga Alam Sekitar Ciri-ciri Seorang Pereka Cipta • Memastikan rupa bentuk rekaan menepati konsep yang ditetapkan • Menghasilkan ilustrasi dua dimensi (2D) dan tiga dimensi (3D) • Menentukan hala tuju reka cipta • Mempersembahkan hasil rekaan secara kreatif • Memantau pengeluaran dan produksi Peranan Seorang Pereka Cipta dalam Bidang Rekaan 23 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA 1. Terangkan maksud inventif, inovasi dan kreativiti. 2. Jadual di bawah menunjukkan beberapa pereka cipta pada Zaman Revolusi Industri Kedua. Lengkapkan tempat kosong dalam jadual tersebut. 6. Bincangkan sumbangan reka cipta kepada negara. L A T I H A N Empati Inovatif Perseptif Menjaga Alam Sekitar Ciri-ciri Pereka Cipta Tahun Pereka Cipta Hasil Ciptaan 1801 Joseph Marie Jacquard 1876 Alexander Graham Bell 1885 Kereta berenjin petrol tiga roda 1887 Gottlieb Daimler Wilbur dan Orville Wright Kapal terbang 3. Berikan dua nama pereka cipta yang anda minati bersama dengan hasil ciptaannya. Mengapa? 4. Jelaskan sumbangan seorang pereka cipta dalam kehidupan? 5. Lengkapkan ciri-ciri seorang pereka cipta dalam rajah di bawah: 24 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA 25 Murid dapat: ✓ Mengenal pasti prinsip reka bentuk dan kesannya dalam reka ciptaan iaitu kesatuan, imbangan, penekanan, pergerakan, corak kontra, rentak dan corak. ✓ Mengenal pasti tujuh elemen reka bentuk iaitu garisan, rupa, bentuk, jalinan, ruang, warna dan nilai. ✓ Mengaplikasikan elemen reka bentuk dalam bentuk lakaran atau lukisan dengan berkesan. ✓ Mengaplikasikan elemen ton dan jalinan dalam penghasilan lakaran reka bentuk. ✓ Menggabungkan elemen bentuk dan struktur bagi menghasilkan lakaran tiga dimensi (3D). ✓ Menghasilkan lakaran reka bentuk dengan berpandukan proses melakar yang betul. ✓ Menghasilkan lakaran produk berdasarkan kaedah kotak. ✓ Mengenal pasti peralatan dan bahan yang boleh digunakan dalam menghasilkan kemasan lukisan lakaran reka bentuk. ✓ Menghasilkan lakaran reka bentuk dengan menggunakan pelbagai peralatan dan bahan kemasan. ✓ Menghasilkan lukisan perspektif satu titik, perspektif dua titik dan perspektif tiga titik dalam lukisan reka bentuk. ✓ Mengaplikasikan konsep pencahayaan yang betul dalam penghasilan lukisan perspektif. SEMAK OBJEKTIF PEMBELAJARAN ANDA ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA Bab 2 REKA BENTUK Perhatikan dan teliti 26 Apa yang dapat anda lihat berdasarkan gambar di atas? Bincangkan. Rupa Corak kontra • Guru bersoal jawab dengan murid tentang asas reka bentuk. • Guru menghubungkaitkan jawapan murid dengan tajuk pembelajaran. 27 Bentuk Nilai Rentak 28 Imbangan Penekanan Rentak Kesatuan Corak Pergerakan Corak kontra Prinsip Reka Bentuk: Imbangan Simetri Imbangan Jejari ii. Imbangan Keseimbangan dicapai dengan mengagihkan gabungan elemen-elemen objek, warna, tekstur dan ruang pada visual secara sama rata untuk mencapai kestabilan. Keseimbangan terbahagi kepada tiga iaitu: (a) Imbangan simetri ialah elemen keseimbangan yang digunakan pada satu sisi rekaan yang sama dengan sisi rekaan yang lain. (b) Imbangan bukan simetri ialah sisi antara satu sama lain yang berbeza tetapi kelihatan stabil. (c) Imbangan jejari pula ialah elemen yang disusun di sekitar satu titik tengah. Ia boleh jadi serupa. Imbangan Bukan Simetri Prinsip dan Elemen Reka Bentuk Prinsip Reka Bentuk Reka bentuk merupakan penggunaan prinsip saintifik, maklumat teknikal dan imaginasi. Kaedah dan proses mereka bentuk yang sistematik akan menghasilkan produk yang berjaya dan memenuhi kehendak pengguna. Oleh itu, tujuh prinsip reka bentuk amat penting diterapkan dalam sesuatu rekaan. i. Kesatuan Prinsip kesatuan merujuk kepada gabungan elemen yang membentuk bahagian-bahagian kecil visual dengan bahagian kecil yang lain dan seterusnya membentuk satu gambaran visual yang lebih besar. Kesatuan boleh dihasilkan dengan menggunakan prinsip keseimbangan, pengulangan atau harmoni. S U B T O P I K ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.1 2.1.1 29 2.1 2.1.1 Penekanan dari segi warna Penekanan dari segi saiz Penekanan dari segi rupa iii. Penekanan Penekanan ialah prinsip visual yang menangkap perhatian pandangan atau menjadi titik fokus pandangan. Kebiasaannya, penekanan dihasilkan dengan mewujudkan pertentangan atau kontras dengan yang lain. Kontras boleh diwujudkan melalui gabungan perbezaan elemen-elemen reka bentuk dan aspek saiz, warna dan rupa. iv. Pergerakan Prinsip pergerakan ialah keadaan yang bergerak, bergetar, bergoyang, berayun dan bersinar-sinar. Fungsi utama prinsip ini adalah untuk memberikan kesan lebih realistik terhadap sesuatu rekaan. Pergerakan juga menjadikan suatu rekaan lebih menarik dan menimbulkan kesan visual yang lebih berkesan. Contoh Pergerakan Pada pendapat anda, apakah kesan kesatuan dan imbangan dalam reka bentuk produk yang baik? ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 30 v. Corak Kontra Corak kontra digunakan untuk menarik perhatian, memberikan fokus dan kesan pergerakan. Corak kontra dihasilkan melalui penggunaan unsur seni, teknik dan bahan. Prinsip corak kontra wujud apabila unsur-unsur seni yang bertentangan atau bercanggah dalam sesuatu gubahan. vi. Rentak Rentak ialah pengulangan elemen dalam reka bentuk. Rentak boleh mewujudkan perasaan pergerakan, membentuk corak dan tekstur. Terdapat pelbagai jenis rentak yang membangkitkan perasaan apabila melihatnya. (a) Rentak Teratur - Ritma ini berlaku apabila selang antara elemen sama saiz dan panjang. (b) Rentak Mengalir - Ritma ini memberikan satu perasaan pergerakan. (c) Rentak Progresif - Ritma ini menunjukkan jujukan urutan bentuk melalui langkah pergerakan progresif. Rentak Teratur Contoh Corak Kontra Rentak Progresif Rentak Mengalir ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.1 2.1.1 31 vii. Corak Corak dalam rekaan merupakan suatu asas utama dalam penghasilan suatu karya. Prinsip corak merupakan suatu bentuk kreativiti artistik yang dapat memenuhi keperluan domain kognitif, psikomotor dan afektif. Corak dalam sesuatu rekaan boleh terhasil daripada corak bukan motif dan secara bebas atau corak tidak terancang. 2.1 2.1.1 Contoh Corak Terancang Contoh Corak Tidak Terancang 1. Kenal pasti prinsip reka bentuk pada produk yang dipilih. 2. Aplikasikan prinsip reka bentuk yang telah anda pelajari pada produk di bawah. Pasu Wau Labu Sayong ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 32 Contoh Garisan Elemen ini boleh disifatkan sebagai gerakan, arah atau haluan. Garisan juga boleh menjadi satu elemen yang tersirat yang boleh merangsang imaginasi fikiran apabila beberapa titik diletakkan secara geometri dalam satu rangka. Contohnya, meletakkan empat titik di satu muka surat yang membentuk segi empat. Fikiran kita akan menghasilkan ilusi seolah-olah titik tersebut bercantum menghasilkan rupa segi empat. S U B T O P I K Elemen Reka Bentuk Elemen reka bentuk boleh dianggap sebagai komponen paling asas yang membentuk lukisan, lakaran visual, atau reka bentuk. Terdapat tujuh elemen yang perlu dikuasai dalam proses lakaran idea sesuatu rekaan. i. Garisan Garisan merupakan satu laluan yang terbentuk apabila dua atau lebih titik disambungkan. Garisan terhasil dalam bentuk: Lurus Melengkung Mengufuk Bergerigi Tegak Elemen Reka Bentuk: Bentuk Garisan Warna Rupa Nilai Jalinan Ruang ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.1 2.1.2 33 ii. Rupa Rupa ialah kawasan rata yang dilingkari oleh satu garisan tertutup. Terhasil daripada pertemuan titik permulaan dengan titik penghujungnya. Rupa mempunyai panjang dan lebar tetapi tidak mempunyai jisim. iii. Bentuk Bentuk mempunyai struktur jisim dan isi padu. Ia mempunyai lebih daripada satu permukaan dan bersifat tiga dimensi. Bentuk asas terdiri daripada sfera, kubus, kuboid, piramid, silinder dan prisma. Bentuk terdiri daripada dua jenis iaitu: (a) Bentuk konkrit, iaitu bentuk objek sebenar yang bersifat tiga dimensi yang dapat dilihat, disentuh dan dirasa. (b) Bentuk ilusi, iaitu bentuk visual yang bersifat dua dimensi. Digambarkan dalam lukisan, catan dan sebagainya. Rupa Organik Rupa Geometri Rupa Organik Rupa Rupa Geometri ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA Contoh Bentuk 2.1 2.1.2 34 iv. Jalinan Jalinan digunakan untuk membuat rupa permukaan. Jalinan dapat dirias dengan bentuk tertentu. Elemen ini merujuk kepada kualiti permukaan bagi hasil rekaan sama ada licin, kasar atau berkilau. Jalinan boleh terjadi secara fizikal (dirasa dengan sentuhan) atau dilihat secara visual. Antara contoh jalinan adalah seperti yang berikut: Ruang Positif Ruang Negatif v. Ruang Ruang ialah kawasan yang disediakan untuk tujuan tertentu. Ruang boleh menjadi dua dimensi (mempunyai panjang dan lebar) seperti lantai atau mempunyai tiga dimensi (mempunyai panjang, lebar dan tinggi). Terdapat dua jenis ruang iaitu ruang positif dan ruang negatif. (a) Ruang positif merujuk kepada ruang dalam subjek. (b) Ruang negatif merujuk kepada ruang di sekitar luar subjek. Ruang Positif Ruang Negatif ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA Jalinan pada Batu Bata Jalinan pada Kerang Jalinan pada Jagung Jalinan pada Daun Jalinan pada Harimau Jalinan pada Durian 2.1 2.1.2 35 Warna Sekunder vi. Warna Warna ialah elemen penting dalam setiap rekaan. Warna membentuk identiti rekaan. Penggunaan warna dalam seni tidak terbatas kepada pantulan atau pembiasan cahaya. Warna digunakan untuk reka bentuk menjadi lebih menarik. Terdapat tiga jenis warna iaitu warna primer, warna sekunder dan warna tertier. Kebiasaannya, kombinasi warna yang digunakan adalah kontras atau berbeza antara satu sama lain untuk menjadikan rekaan lebih menarik. Subelemen yang dimasukkan dalam warna ialah nilai yang menentukan perbezaan antara kecerahan dan kegelapan tona. Roda Warna (a) Warna primer atau warna asas yang juga dikenali sebagai warna utama tidak boleh dihasilkan dengan campuran warna-warna lain. (b) Warna sekunder dihasilkan dengan campuran dua warna asas. Warna Primer Kuning Biru Merah 2.1 2.1.2 Hijau Biru + Kuning Kuning + Merah Merah + Biru Jingga Ungu ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 36 (c) Warna tertier ialah campuran dua warna yang bersebelahan dalam roda warna iaitu satu warna primer dengan satu warna sekunder. Campuran Warna Warna Kuning + Hijau Kuning hijau Kuning +Jingga Kuning jingga Merah + Jingga Merah jingga Merah + Ungu Merah ungu Biru + Ungu Biru ungu Biru + Hijau Biru hijau Jadual Campuran Warna Kuning Hijau Kuning Kuning Jingga Jingga Merah Jingga Merah Merah Ungu Ungu Biru Biru Hijau Hijau Biru Ungu Roda Warna ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.1 2.1.2 37 Terdapat tiga kumpulan gubahan warna iaitu warna harmoni, warna kontra dan monokrom. Warna harmoni juga dikenali sebagai warna sekeluarga. Warna harmoni merupakan set atau kumpulan warna yang terletak bersebelahan antara satu sama lain pada roda warna. Contoh Warna-warna Harmoni Warna kontra merupakan kumpulan warna yang terletak bertentangan satu sama lain dalam roda warna. Rajah di bawah ialah contoh warna-warna kontra: Warna Kontra Merah Hijau Kuning Ungu Biru Jingga Merah jingga Biru hijau Kuning hijau Merah ungu Biru ungu Kuning jingga (a) Warna-warna Harmoni (b) Warna-warna Kontra Hijau Merah Kuning Ungu Jingga Biru 2.1 2.1.2 Gubahan Warna ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 38 Contoh Warna Monokrom Warna monokrom ialah kombinasi warna sewarna dengan pelbagai tona. (c) Warna Monokrom Terdapat dua suhu warna iaitu warna panas dan warna sejuk: (a) Warna panas terdiri daripada warna antara kuning hingga merah ungu pada roda warna. (b) Warna sejuk terdiri daripada warna antara ungu hingga kuning hijau pada roda warna. Contoh Warna Panas Contoh Warna Sejuk Suhu Warna ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.1 2.1.2 • Guru dan murid melihat tayangan video untuk mengetahui tentang aplikasi elemen reka bentuk dalam lakaran daripada sumber laman sesawang. 39 Perubahan yang Berlaku pada Imej Apabila Nilai Diselaraskan daripada Malap kepada Cerah 2.1 2.1.2 vii. Nilai Nilai juga dikenali sebagai darjah kecerahan merujuk kepada perkaitan antara pencahayaan dan kemalapan warna atau sampel. Nilai berbeza sama ada rona wujud atau tidak. Nilai mudah difahami sebagai nilai berskala siri iaitu daripada gelap ke cerah tanpa kehadiran rona. Contoh Darjah Kecerahan Warna Hitam Contoh Darjah Kecerahan Warna 1. Hasilkan roda warna menggunakan medium cat poster. ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 40 S U B T O P I K Aplikasi Elemen Reka Bentuk dalam Lakaran S U B T O P I K 1. Lakarkan model yang disediakan oleh guru dengan mengaplikasikan elemen reka bentuk dalam lakaran tersebut. Layari laman sesawang https://www.youtube.com/ watch?v=QNNbpLO4mEI untuk menonton video How to Draw (Random Product) Design in 4 Steps (Industrial Design Sketching). (Dicapai pada 26 September 2016) ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.1 2.1.3 Gabungan bentuk asas kon dan silinder Penggunaan garisan lurus dan berombak Penggunaan elemen rupa organik dan geometri Penggunaan warna dan ruang Penggunaan garisan sebagai hatching membentuk nilai gelap ke cerah Arah cahaya 41 Lakaran Tiga Dimensi (3D) 2.2 2.2.1 2.2.2 Elemen Bentuk dan Struktur bagi Menghasilkan Lakaran Tiga Dimensi (3D) S U B T O P I K Ton, Jalinan dan Kesan Pencahayaan Teori Asas Lakaran Elemen Ton dan Jalinan dalam Penghasilan Lakaran Reka Bentuk S U B T O P I K Rupa geometri Warna monokromatik sebagai latar Gabungan bentuk silinder Pengulangan garisan lurus membentuk bayang ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA Ton separa gelap Bayang-bayang Pantulan cahaya Ton gelap tidak mendapat cahaya Ton melengkung mengikut bentuk bulat 42 Lakaran Berdasarkan Kaedah Kotak Bentuk Asas Lakaran bentuk piramid Lakaran bentuk silinder S U B T O P I K ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.2 2.2.3 43 Lakaran bentuk sfera Lakaran bentuk kon ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.2 2.2.3 44 Lakaran gabungan bentuk asas ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.2 2.2.3 45 Lakaran Berdasarkan Kaedah Kotak S U B T O P I K Lakaran Bentuk-bentuk Asas 1. Lakukan aktiviti lakaran untuk mengaplikasikan teori asas lakaran. Pamerkan di hadapan kelas. ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.2 2.2.4 Sila imbas di sini: AR CODE 46 Kemasan Lakaran Peralatan dan Bahan Dalam melakukan kemasan lakaran, terdapat beberapa peralatan dan bahan yang digunakan. Gambar di bawah menunjukkan peralatan dan bahan yang sesuai digunakan dalam proses kemasan lakaran. S U B T O P I K Peralatan Pembaris Elipse Template Lengkung Perancis NT Cutter Bahan Pita Selofan Pensel Pemadam Pensel Warna Rendering Marker Marker Kertas Soft Pastel ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.3 2.3.1 47 2.3 2.3.2 Lakaran Reka Bentuk dengan Menggunakan Pelbagai Peralatan dan Bahan Kemasan S U B T O P I K 1. Carikan dan kumpulkan contoh-contoh lakaran kemasan yang baik. Berdasarkan maklumat yang telah diperoleh, lukiskan kembali lakaran tersebut. Lakaran dengan Kemasan Pensel Warna Contoh Lakaran dengan Kemasan Marker Contoh Lakaran dengan Kemasan Pastel ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 48 Lukisan Perspektif Titik Stesen (TS) Garisan Bumi (GB) Garisan Ufuk (GU) Satah Gambar (SG) Titik Lenyap (TL) a c b d e Garisan Penglihatan(GP) Satah Gambar (SG) Objek Lukisan Perspektif Lukisan Perspektif Satu Titik, Perspektif Dua Titik dan Perspektif Tiga Titik dalam Lukisan Reka Bentuk S U B T O P I K Satah Gambar Satah khayalan lut sinar yang terletak di antara objek dan titik stesen. Garisan Bumi Garisan yang mewakili pandangan satah bumi. Titik Lenyap Titik yang mewakili objek pada jarak yang jauh. Garisan Ufuk Garis khayalan mendatar yang selari dengan satah gambar. Garis ini terletak pada aras mata pelukis. Garisan Penglihatan Garisan unjuran dari titik stesen ke titik tertentu pada objek. Objek Sesuatu benda yang dilihat oleh pelukis. Kedudukan mata pelukis apabila melihat sesuatu objek. Titik Stesen 1 3 2 4 5 6 7 Lukisan perspektif berfungsi untuk menggambarkan sesuatu objek atau ruang daripada pandangan yang dilihat dari arah mata. Lukisan perspektif memperjelaskan pandangan objek dalam bentuk tiga dimensi kerana saiz, jarak dan warna objek akan berubah apabila dilihat dari jarak jauh. Dalam atau cetek sesuatu ruang juga boleh diwujudkan melalui lukisan perspektif. Terdapat tiga cara lukisan perspektif iaitu: (a) Perspektif satu titik lenyap (b) Perspektif dua titik lenyap (c) Perspektif tiga titik lenyap Berikut ialah elemen/komponen yang terlibat dalam lukisan perspektif: ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.4 2.4.1 49 2.4 2.4.1 i. Perspektif Satu Titik Perspektif satu titik hanya mempunyai satu titik lenyap. ii. Perspektif Dua Titik Perspektif dua titik hanya mempunyai dua titik lenyap. Garisan ufuk Titik lenyap Garisan ufuk Titik lenyap 2 Titik lenyap 1 ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA Konsep Pencahayaan dalam Lukisan Perspektif S U B T O P I K Titik lenyap kiri Titik lenyap kanan Garisan ufuk Ketinggian titik cahaya Arah cahaya Bayang-bayang objek 50 1. Hasilkan lukisan perspektif yang menarik dalam kumpulan. iii. Perspektif Tiga Titik Perspektif tiga titik mempunyai tiga titik lenyap. Biasanya digunakan untuk melukis objek yang bersaiz besar seperti blok bangunan. Titik lenyap 2 Titik lenyap 3 Titik lenyap 1 Garisan ufuk ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 2.4 2.4.2 Prinsip Reka Bentuk Teori Asas Lakaran Elemen Reka Bentuk Kemasan Lakaran Lukisan Perspektif 1. Kesatuan 2. Imbangan 3. Penekanan 4. Pergerakan 1. Garisan 2. Rupa 3. Bentuk 4. Jalinan Ton dan Jalinan 1. Pantulan cahaya 2. Ton gelap tidak mendapat cahaya 3. Ton melengkung mengikut bentuk bulat 4. Ton separa gelap 5. Bayang-bayang Peralatan 1. Elipse Template 2. NT Cutter 3. Lengkung Perancis 4. Pembaris Bentuk dan Struktur 1. Rupa geometri 2. Warna monokromatik sebagai latar 3. Gabungan bentuk silinder 4. Pengulangan garisan lurus membentuk bayang Bahan 1. Rendering Marker 2. Soft Pastel 3. Marker 4. Kertas 5. Pensel Warna 6. Pemadam 7. Pita Selofan 8. Pensel Terbahagi kepada tiga iaitu: 1. Perspektif Satu Titik 2. Perspektif Dua Titik 3. Perspektif Tiga Titik 5. Corak kontra 6. Rentak 7. Corak 5. Ruang 6. Warna 7. Nilai Asas Reka Bentuk dalam Reka Cipta rumusan 51 ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 1. Labelkan jenis garisan berikut dalam rajah di bawah: 2. Lengkapkan jenis keseimbangan dalam rajah berikut: 3. Nyatakan perbezaan antara jalinan sentuh dan jalinan tampak. 4. Lakarkan kotak berdasarkan perspektif dua titik. Labelkan elemen yang terlibat. L A T I H A N Garisan bergerigi Garisan lurus Garisan melengkung Garisan berpusar Jalinan Sentuh Jalinan Tampak 52 ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA Bab 3 53 Murid dapat: ✓ Menerangkan kepentingan pemilihan reka bentuk produk. ✓ Menerangkan faktor-faktor pemilihan reka bentuk produk dari segi fungsi, rupa bentuk, bahan, teknik pembuatan, ergonomik, kos, nilai estetik, mesra pengguna, keselamatan, nilai komersial, kemasan dan kelestarian (sustainability). ✓ Menganalisis reka bentuk produk berdasarkan faktor pemilihan reka bentuk. ✓ Mengusulkan reka bentuk produk terbaik berdasarkan analisis yang telah dilakukan. SEMAK OBJEKTIF PEMBELAJARAN ANDA Apakah yang dapat anda kaitkan antara gambar dengan tajuk pembelajaran? PEMILIHAN REKA BENTUK PRODUK Perhatikan dan teliti 54 • Guru bersoal jawab dengan murid berdasarkan gambar yang diberikan. • Guru meminta murid untuk memberikan contoh produk lain. 55 56 Kepentingan Pemilihan Reka Bentuk Dalam proses mereka cipta, seseorang pereka itu kebiasaannya akan menghasilkan lebih daripada satu idea bagi membolehkan pengguna membuat pilihan yang terbaik dan memenuhi cita rasa pengguna. Pihak pengguna tidak terikat dengan satu pilihan reka bentuk. Idea-idea yang dihasilkan oleh pereka memberi pengguna pilihan sekiranya terdapat kekangan dari segi kos, teknik pembuatan, kebolehdapatan bahan atau sifat fizikal bahan. Pereka bentuk perlu peka kepada evolusi dan perkembangan semasa sesuatu produk untuk melihat hala tuju atau pembaharuan. Hal ini sangat penting terutamanya dalam mereka bentuk produk yang telah lama berada di pasaran dan mengalami persaingan daripada produk lain. Contohnya telefon, pembersih vakum, kipas dan lain-lain lagi. Faktor-faktor Pemilihan Reka Bentuk Proses pemilihan reka bentuk adalah bergantung kepada beberapa faktor yang perlu dipertimbangkan. Faktor-faktor pemilihan reka bentuk adalah seperti yang berikut: S U B T O P I K S U B T O P I K Faktor-faktor Pemilihan Reka Bentuk Fungsi Rupa bentuk Nilai komersial Kemasan Kelestarian Keselamatan Nilai estetik Bahan Teknik pembuatan Ergonomik Mesra pengguna Kos Pemilihan Reka Bentuk Produk FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 3.1 3.1.1 3.1.2 57 Faktor Pemilihan Reka Bentuk Kriteria Fungsi Mampu menyelesaikan masalah, berkecekapan tinggi dan berfungsi secara manual, semi automatik atau automatik. Rupa bentuk Rekaan yang dihasilkan perlu mempunyai rupa bentuk yang bersesuaian dengan fungsi dan pengguna sasaran. Bahan Bahan mudah diperoleh, mudah dibentuk, mudah dikendalikan, tidak mudah reput, tidak mudah pecah dan mempunyai ketahanan fizikal. Teknik pembuatan Mudah dihasilkan mengikut fungsi, rupa bentuk, bahan-bahan atau kos yang menjimatkan. Ergonomik Alatan, kemudahan, proses dan sistem yang selesa serta serasi dengan manusia. Kos Kos pembuatan dan penyelenggaraan yang menjimatkan dan efektif. Nilai estetik Reka bentuk terkini, menepati cita rasa pasaran semasa, menarik perhatian dan mempengaruhi pengguna, mempunyai pelbagai pilihan warna dan bentuk. Mesra pengguna Sesuai dengan semua peringkat umur, mudah digunakan, mudah dikendalikan dan diselenggarakan oleh orang yang tidak mahir. Keselamatan Menjamin keselamatan, tidak mendatangkan kecederaan, stabil, tidak mudah terbalik. Reka bentuk tidak membahayakan pengguna seperti tidak mempunyai bucu yang tajam dan mata pemotong terlindung. Nilai komersial Harga yang berpatutan dan berkualiti, mendapat permintaan dan menjadi pilihan pengguna, menjimatkan dan ekonomi, mampu dibeli dan sesuai untuk pengeluaran besar-besaran (mass production). Kemasan Hiasan terakhir permukaan yang bersesuaian, kemas dan menarik. Kelestarian Reka bentuk dan bahan yang kekal tidak berubah, tidak ketinggalan zaman dan sesuai dengan peredaran zaman. Jadual Faktor-faktor Pemilihan Reka Bentuk Produk 1. Nyatakan faktor-faktor pemilihan reka bentuk pada produk yang dipilih. FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 3.1 3.1.2 58 Analisis Reka Bentuk Analisis reka bentuk perlu dilakukan bagi mendapatkan rekaan yang terbaik dengan mempertimbangkan semua faktor yang ada. Analisis reka bentuk bertujuan untuk mengenal pasti faktor-faktor pemilihan yang perlu dilakukan oleh pereka bentuk. Berdasarkan analisis reka bentuk produk, setiap permasalahan perlu dikenal pasti. Proses analisis reka bentuk boleh dilakukan dengan kaedah perbincangan dan sumbang saran dan seterusnya maklumat yang diperoleh direkodkan dalam bentuk jadual. Bagi memudahkan proses menganalisis reka bentuk produk, satu jadual atau carta boleh dihasilkan bagi membolehkan proses analisis dilihat secara menyeluruh. S U B T O P I K Gambar di bawah ialah contoh dua jenis produk yang sama, tetapi mempunyai faktor-faktor pemilihan reka bentuk yang berbeza. Contoh Produk 1: Skuter Elektrik Produk A Produk B Kuasa 350 W 2000 W Berat 13 kg 50 kg Beban maksimum 100 kg 150 kg Kelajuan maksimum 12 km/j 50 km/j Warna Kuning, hitam Merah, hitam, kelabu Tinggi pemegang 85 cm tidak boleh laras 70-120 cm boleh laras Produk A Produk B FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 3.1 3.1.1 59 Jadual Perbandingan antara Produk A dan Produk B Jadual ialah salah satu kaedah untuk menganalisis reka bentuk. Jadual di bawah menunjukkan perbandingan dua produk dengan menyenaraikan faktor-faktor pemilihan reka bentuk. Bil. Faktor Produk A Produk B 1. Fungsi 3 4 2. Rupa bentuk 3 3 3. Bahan 2 4 4. Teknik pembuatan 3 5 5. Ergonomik 3 4 6. Kos 4 2 7. Nilai estetik 4 4 8. Mesra pengguna 3 5 9. Keselamatan 3 4 10. Kemasan 3 4 11. Nilai komersial 5 4 12. Kelestarian 3 3 Jumlah Markah 39 46 Petunjuk Markah Cemerlang 5 Baik 4 Memuaskan 3 Lemah 2 Sangat Lemah 1 FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 3.1 3.1.2 60 Contoh Produk 2: Dron Produk D Produk C Produk C Produk D Kuasa Menggunakan 2 bateri Menggunakan 1 bateri Berat 3.2 kg 2.3 kg Kelajuan maksimum 53 km/j 40 km/j Ketahanan 80 minit 40 minit Warna Putih, hijau, kelabu Krom Jarak telemetri 1.8 km 1.5 km FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 3.1 3.1.3 61 Bil. Faktor Produk C Produk D 1. Fungsi 4 3 2. Rupa bentuk 5 2 3. Bahan 3 2 4. Teknik pembuatan 3 3 5. Ergonomik 3 3 6. Kos 4 5 7. Nilai estetik 5 3 8. Mesra pengguna 5 3 9. Keselamatan 3 4 10. Kemasan 4 4 11. Nilai komersial 4 3 12. Kelestarian 3 3 Jumlah Markah 46 38 Petunjuk Markah Cemerlang 5 Baik 4 Memuaskan 3 Lemah 2 Sangat Lemah 1 Jadual Perbandingan antara Produk C dan Produk D FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 3.1 3.1.3 62 Setelah analisis setiap faktor dilakukan pada setiap rekaan, rumusan perlu dibuat untuk memilih reka bentuk terbaik. Skop pemilihan boleh dikecilkan dengan mengambil kira isi penting pada setiap idea rekaan dan seterusnya membuat perbandingan seperti jadual di bawah. Rumusan Pemilihan Reka Bentuk Skuter Elektrik Rumusan Pemilihan Reka Bentuk Dron Produk Kelebihan Kekurangan Produk A • Kos pembuatan dan penyelenggaraan yang berpatutan • Mempunyai nilai komersial yang tinggi • Kemasan akhir kurang memuaskan • Bahan yang tidak tahan lasak • Tidak mesra pengguna • Pemegang tidak boleh laras Produk B • Reka bentuk yang lebih kukuh dan menarik • Teknik pembuatan yang lebih kukuh • Pemegang boleh laras berserta ciri keselamatan yang lebih tinggi • Kos penyelenggaraan yang tinggi • Penggunaan kuasa yang lebih Produk Kelebihan Kekurangan Produk C • Boleh dikendalikan dari jarak yang lebih jauh • Tahan lebih lama • Mesra pengguna • Menggunakan dua bateri • Tempoh mengecas lebih lama • Kos yang tinggi Produk D • Reka bentuk yang lebih stabil • Kos yang lebih murah • Nilai komersial yang lebih tinggi • Bahan tidak tahan lasak • Kemasan akhir • Kurang memuaskan FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 3.1 3.1.1 63 Pemilihan Produk Terbaik Skuter Elektrik Setelah pereka membuat rumusan berdasarkan hasil analisis yang dijalankan, penambahbaikan produk perlu dilakukan dengan memberikan sentuhan perincian dan kemasan terakhir pada rekaannya. Pemilihan Reka Bentuk Produk Terbaik Pandangan Atas Pandangan Hadapan Pandangan Sisi 710 1142 225 594 335 R225 R168 R78 R39 R257 710 1142 225 594 335 R225 R168 R78 R39 R257 710 1142 225 594 335 R225 R168 R78 R39 R257 FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 3.1.4 64 3.1.4 1. Lakukan perbincangan dengan guru mengenai faktor pemilihan reka bentuk produk. 2. Lakukan pembentangan untuk mempertahankan faktor pemilihan reka bentuk produk yang dipilih di dalam kelas. 3. Guru membahagikan murid kepada tiga kumpulan atau lebih. Berikan setiap kumpulan dua produk sedia ada di pasaran. Murid diminta untuk membuat perbandingan dan penilaian. Tuliskan dan lakarkan di atas sehelai kertas. Bentangkan hasil perbincangan di dalam kelas. Pemilihan Produk Terbaik Dron Pandangan Atas Pandangan Hadapan Pandangan Sisi 2120 R350 R320 R300 R156 312 164 R80 R80 216 1119 547 235 2120 R350 R320 R300 R156 312 164 R80 R80 216 1119 547 235 2120 R350 R320 R300 R156 312 164 R80 R80 216 1119 547 235 FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA Kepentingan Pemilihan Reka Bentuk • Proses reka bentuk mengambil masa yang lama • Proses reka bentuk bermula dengan masalah dan penyelesaian • Reka bentuk penting untuk memenuhi kehendak pelanggan Faktor-faktor Pemilihan Reka Bentuk • Fungsi • Rupa bentuk • Bahan • Teknik pembuatan • Ergonomik • Kos • Nilai estetik • Mesra pengguna • Keselamatan • Nilai komersial • Kemasan • Kelestarian Analisis Reka Bentuk • Analisis dijalankan untuk memastikan kesemua faktor pemilihan reka cipta diterapkan dalam sebuah rekaan • Analisis dilakukan dengan menggunakan kaedah penilaian Usul Reka Bentuk Terbaik • Pemilihan rekaan produk terbaik dilakukan selepas proses analisis • Pilih reka bentuk produk yang memenuhi faktor-faktor pemilihan rumusan FAKTOR-FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 65 FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA L A T I H A N 1. Apakah kepentingan pemilihan reka bentuk produk? Jelaskan. 2. Apakah faktor-faktor pemilihan reka bentuk produk? 3. Padankan faktor pemilihan reka bentuk dengan kriteria yang betul. 4. Terangkan kepentingan analisis reka bentuk dalam proses mereka cipta. Faktor Kriteria Fungsi Mudah dihasilkan mengikut fungsi, rupa bentuk, bahan-bahan atau kos yang menjimatkan. Rupa bentuk Hiasan terakhir permukaan yang bersesuaian, kemas dan menarik. Bahan Harga yang berpatutan dan berkualiti, mendapat permintaan dan menjadi pilihan pengguna, menjimatkan dan ekonomi, mampu dibeli dan sesuai untuk pengeluaran besar-besaran (mass production). Teknik pembuatan Sesuai dengan semua peringkat umur, mudah digunakan, mudah dikendalikan dan diselenggarakan oleh orang yang tidak mahir. Ergonomik Kos pembuatan dan penyelenggaraan yang menjimatkan dan efektif. Kos Reka bentuk dan bahan yang kekal tidak berubah, tidak ketinggalan zaman dan sesuai dengan peredaran zaman. Nilai estetik Menjamin keselamatan, tidak mendatangkan kecederaan, stabil, tidak mudah terbalik. Reka bentuk tidak membahayakan pengguna seperti tidak mempunyai bucu yang tajam dan mata pemotong terlindung. Mesra pengguna Mampu menyelesaikan masalah, berkecekapan tinggi dan berfungsi secara manual, semi automatik atau automatik. Keselamatan Reka bentuk terkini, menepati cita rasa pasaran semasa, menarik perhatian dan mempengaruhi pengguna, mempunyai pelbagai pilihan warna dan bentuk. Nilai komersial Bahan mudah diperoleh, mudah dibentuk, mudah dikendalikan, tidak mudah reput, tidak mudah pecah dan mempunyai ketahanan fizikal. Kemasan Alatan, kemudahan, proses dan sistem yang selesa serta serasi dengan manusia. Kelestarian Rekaan yang dihasilkan perlu mempunyai rupa bentuk yang bersesuaian dengan fungsi dan pengguna sasaran. 66 FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 67 PENGENALPASTIAN MASALAH Bab 4 Murid dapat: ✓ Menerangkan kaedah kajian yang boleh digunakan iaitu soal selidik, pemerhatian, rujukan media, temu bual dan pengalaman sendiri/orang lain. ✓ Mengenal pasti latar belakang masalah yang hendak dilaksanakan. ✓ Melaksanakan kajian dengan berdasarkan kaedah kajian yang dipilih. ✓ Menganalisis data dan maklumat yang diperoleh serta dipersembahkan dalam bentuk jadual dan graf. ✓ Merumuskan pernyataan masalah secara eksplisit berdasarkan dapatan analisis yang dilakukan. SEMAK OBJEKTIF PEMBELAJARAN ANDA PENGENALPASTIAN MASALAH Perhatikan dan teliti Bincangkan cara-cara untuk menyelesaikan masalah berdasarkan gambar di atas. 68 • Guru membahagikan murid kepada beberapa kumpulan. • Murid membuat perbincangan berdasarkan permasalahan pada gambar di atas. • Bentangkan hasil perbincangan. 69 Pengenalan Metodologi Kajian Metodologi kajian merujuk kepada tatacara, kaedah dan pendekatan yang digunakan bagi mencapai objektif dalam sesebuah kajian. Dalam bidang reka cipta, kajian awal yang dilaksanakan adalah bertujuan untuk mengenal pasti masalah yang ingin diselesaikan. Pengenalpastian masalah merupakan langkah pertama dalam menjalankan proses reka cipta. Masalah yang wujud perlu dikenal pasti dan difahami secara mendalam. Terdapat pelbagai kaedah yang boleh digunakan dalam proses pengenalpastian masalah. Penggunaan kaedah ini dipilih berdasarkan kesesuaian situasi, latar belakang responden atau jenis maklumat yang ingin diperoleh. 4.1 4.1.1 Kaedah Kajian Dalam menjalankan kajian untuk mendapatkan data bagi proses mereka cipta, terdapat beberapa kaedah yang boleh digunakan. S U B T O P I K Kaedah Kajian dalam Proses Pengenalpastian Masalah Kaedah Kajian Temu bual Pengalaman sendiri atau orang lain Rujukan media cetak atau elektronik Pemerhatian Soal selidik Layari laman sesawang https://www.youtube.com/ watch?v=1LGuNn9Q0bI untuk menonton video Into to Research Methodology. (Dicapai pada 26 September 2016) 70 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.1 4.1.1 i. Soal Selidik Soal selidik ialah satu kaedah kajian yang menggunakan set soalan bagi tujuan mendapatkan data atau maklumat daripada responden. Maklum balas responden digunakan bagi tujuan untuk memahami lebih terperinci masalah yang perlu diselesaikan. • Soalan yang mudah dan tepat • Sediakan jawapan soalan berbentuk ya/tidak atau secara skala dalam bentuk nombor berkaitan Menyediakan borang soal selidik • Borang soal selidik yang telah dikumpul, dianalisis dan disintesis bagi mendapatkan maklumat yang akan dilaporkan Menganalisis maklum balas responden • Sampel terdiri daripada responden pelbagai latar belakang dan umur • Lebih ramai responden daripada pelbagai latar belakang lebih banyak maklumat yang boleh diperoleh Menentukan sampel dan bilangan • Dijalankan dalam tempoh masa yang telah ditetapkan • Responden diberi kebebasan dan keselesaan untuk menjawab borang soal selidik yang telah disediakan Mengedarkan dan mengumpulkan semula borang soal selidik • Rumusan hasil dapatan bertepatan dengan penyataan masalah bagi tujuan pelaporan Merumuskan dan melaporkan dapatan Langkah kerja 5 1 3 4 2 Langkah Kerja Kaedah Kajian Soal Selidik 71 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.1 4.1.1 ii. Pemerhatian Pemerhatian dilakukan sekiranya penyelidik ingin melihat sendiri situasi sebenar yang berlaku pada subjek yang dikaji agar dapat memahami permasalahan kajian dengan lebih jelas dan terperinci. Beberapa perkara perlu dipertimbangkan sebelum pemerhatian dijalankan. Antaranya ialah semasa situasi sebenar sedang berlaku dan maklumat direkodkan dengan mengambil gambar foto atau video dan disertai catatan sebagai bahan bukti kajian. Aktiviti Kaedah Kajian Pemerhatian Langkah Kerja Kaedah Kajian Pemerhatian Contoh borang pemerhatian: Tarikh/Masa Tempat Hasil Pemerhatian 10.10.2016 (10.00 pagi - 2.00 petang) Apartmen Saujana Impian, Presint 11 Putrajaya Aktiviti Mengangkat Kiraan Jumlah Mengangkat barang menggunakan tangan 24 Mengangkat barang menggunakan bakul 14 Mengangkat barang menggunakan troli 9 Lain-lain (Nyatakan) Tiada 0 Membuat rumusan laporan dapatan pemerhatian Mencatat maklumat berkaitan dan mengambil gambar dan video Mengenal pasti lokasi, tempat dan masa untuk membuat pemerhatian 72 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.1 4.1.1 iii. Rujukan Media Cetak/Elektronik Kajian rujukan boleh dilakukan dengan membuat pembacaan daripada media cetak atau media elektronik. Antara bahan bacaan yang boleh dijadikan rujukan ialah kajian-kajian yang lalu, majalah, surat khabar atau jurnal. Rujukan media membentuk asas untuk matlamat lain seperti kajian seterusnya yang mungkin diperlukan dalam bidang tersebut. info • Bibliografi merupakan senarai terbitan yang dirujuk tetapi tidak semestinya digunakan dalam menghasilkan sesuatu penulisan kajian. • Rujukan merupakan senarai terbitan yang dirujuk dan diguna pakai dalam menghasilkan sesuatu penulisan kajian. Contoh Media Sebagai Rujukan Majalah Televisyen Komputer Buku Surat Khabar 73 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.1 4.1.1 Teknik Menulis Bibliografi Terdapat pelbagai kaedah untuk menulis bibliografi dengan jelas dan berkesan. Secara umumnya terdapat tiga jenis sumber rujukan yang boleh digunakan iaitu: i. Sumber Rujukan Bercetak Rujukan Buku Finney, J. (1970). Time and Again. New York: Simon and Schuster. Dancey, C. P., & Reidy, J. (2004). Statistics without Maths for Psychology: Using SPSS for Windows (3rd ed.). Harlow: Pearson. Rujukan Majalah dan Surat Khabar Tumult, K. (2006, April). Should They Stay or Should They Go? Time, 167 (15), 3-40. Kandau Sidi. (2000, 5 Julai). Kutu Rayau Cemar Kuala Lumpur. Berita Harian, 17. ii. Sumber Bukan Bahan Bercetak Media Preston, G. (Director & Producer). (2010). Home by Christmas [Motion picture]. New Zealand: Gaylene Preston Production. Kenny, G. (Producer & Singer). (1996). Kenny G. the Moment [Cassette]. New York: Arista Records, Inc. Temu Bual Mahathir Mohammad. (1999, April 20). Prime Minister Malaysia. Personal Interview. Kuala Lumpur. Rancangan Televisyen The Haze in Malaysia: Impact on Tourism. (2000, December 2). Majalah 3. With Norazlina Redzuan. TV3. Damansara, Selangor: Sistem Televisyen Malaysia Berhad. iii. Sumber Elektronik Sumber Rujukan Internet Hilt, P.J. (1999, February 16). In Forecasting Their Emotions, Most People Flunk Out. New York Times. Retrieved November 21, 2000, from http//www.nytimes.com. 74 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.1 4.1.1 v. Pengalaman Sendiri atau Orang Lain Maklumat dan data bagi kajian ini juga diperoleh daripada hasil pengalaman sendiri. Sebagai contoh, pengalaman diri sendiri dalam penggunaan sesuatu produk. Maklumat-maklumat penting perlu dicatatkan seperti tarikh, masa, lokasi, situasi, dan pendapat mengenai produk tersebut dari segi kelebihan dan kekurangan. Namun, harus diingat pengalaman sendiri tidak semestinya sama dengan orang lain. Oleh itu, perbandingan juga boleh dibuat bagi mendapatkan maklumat yang lebih jitu. iv. Temu Bual Temu bual ialah interaksi atau perbualan yang berlaku dengan tujuan untuk mendapatkan maklumat. Kaedah temu bual melibatkan interaksi bersemuka antara penemu bual dan responden yang memberi ruang kepada responden untuk mengemukakan pendapatnya sendiri. Langkah Kerja Kaedah Kajian Temu Bual 1. Pilih salah satu kaedah kajian. Jalankan aktiviti secara individu atau berkumpulan. Kajian perlu dilakukan mengikut tatacara yang telah dipelajari. Merekod butir temu bual secara rakaman suara atau video mahupun secara bertulis Mengenal pasti dan menyediakan terlebih dahulu set soalan yang bersesuaian untuk ditanyakan kepada responden Mengenal pasti responden yang hendak ditemu bual Membuat temu janji dengan menetapkan tarikh, masa, dan lokasi agar tidak mengganggu tugasan responden 75 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.2 Penyataan Masalah Konsep 5W1H dalam Pengenalpastian Masalah Penyataan masalah merupakan langkah pertama dalam proses mereka cipta. Ia membantu seorang pereka cipta dalam menentukan fokus kajian dan seterusnya merangka langkah-langkah yang ingin dilaksanakan. Masalah yang dinyatakan perlu menunjukkan situasi bermasalah dan keperluan individu yang menghadapi masalah. Di samping itu, kesan dan akibat daripada masalah yang dihadapi perlu dinyatakan dengan jelas. Masalah yang ingin dinyatakan mestilah bercirikan konsep 5W1H seperti rajah di bawah: MASALAH PERALATAN PROSES ORANG BAHAN PERSEKITARAN PENGURUSAN Definisi Masalah Melalui Konsep 5W1H Konsep 5W1H What (Apa) Why (Kenapa) Who (Siapa) How (Bagaimana) Where (Di mana) When (Bila) Apakah masalahnya secara terperinci (Subjek) Apakah masalahnya secara terperinci (Subjek) Mengapa ia ialah satu masalah (Objektif) Siapa yang terlibat dengan masalah terutamanya yang menjalankan tugas tersebut (Anggota) Di mana masalah berlaku (Tempat) Bila masalah itu berlaku (Masa) Berapa bilangan yang terlibat (Kuantiti) Bagaimana masalah memberi impak (Kaedah) Gambar Rajah Sebab dan Kesan Gambar rajah sebab dan kesan ialah gambar rajah yang dicipta oleh Kouru Ishikawa (1968) yang menunjukkan punca-punca peristiwa tertentu. 76 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.2 Perkara-perkara Penting dalam Penyataan Masalah Latar Belakang Individu Situasi • Tempat • Masa • Keadaan persekitaran • Latar belakang • Jantina • Usia • Keadaan fizikal • Budaya • Bangsa • Agama Kata Kunci Kesan dan Akibat • Kesihatan • Keselamatan • Pembaziran • Sosial dan budaya • Emosi dan mental • Lambat • Sakit • Susah • Penat • Membazir • Bahaya • Bau busuk 1 2 3 4 Mengenal Pasti Latar Belakang Masalah S U B T O P I K Seorang pereka cipta yang baik perlulah mengenal pasti latar belakang masalah yang ingin diselesaikan dengan jelas. Terdapat empat perkara utama yang perlu diambil perhatian iaitu latar belakang individu, situasi, kesan dan akibat serta menggunakan kata kunci yang jelas dalam penyataan masalah. 77 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.2 4.2.1 (a) Penyataan Masalah Pemindahan merupakan perbuatan mengalihkan sesuatu objek dari satu tempat ke satu tempat yang lain. Aktiviti pemindahan dilakukan sama ada di rumah, di luar rumah mahupun di mana-mana sahaja dalam kehidupan harian. Dalam kajian ini, daripada pemerhatian dan pengalaman sendiri didapati bahawa masalah yang sering dihadapi oleh pengguna untuk mengalihkan barang-barang yang telah dibeli dari satu tempat ke tempat yang dituju. Hal ini kerana pengguna perlu mengalihkan kuantiti barang yang banyak dan berat semasa proses pemindahan itu. Jarak kenderaan yang jauh dari tempat tujuan akan mengambil masa yang lama untuk dialihkan. Di samping itu, mengangkat barang yang berat dan banyak ini boleh menyebabkan tangan lenguh atau sakit belakang. Kadangkala barang-barang yang diangkat boleh jatuh dan rosak sebelum sampai ke tempat yang dituju. Keadaan ini bukan sahaja membahayakan bahkan boleh mendatangkan kerugian kepada pengguna. Contoh Tema: Pemindahan Tajuk: Masalah Pemindahan Barang Pengguna Mengangkat Barang 78 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.2 4.2.1 (b) Definisi Operasional Pemindahan merupakan aktiviti untuk mengalihkan objek dari satu tempat ke satu tempat yang lain. (c) Persoalan Kajian Berdasarkan kajian ini, persoalannya adalah seperti yang berikut: i. Adakah pemindahan barang yang banyak ini mengambil masa yang lama? ii. Adakah pemindahan barang yang banyak akan menyebabkan kecederaan seperti sakit pinggang atau lenguh pada tangan? iii. Adakah keselamatan barang yang diangkat terjamin daripada sebarang kemalangan atau kerosakan? (d) Objektif Kajian Berdasarkan kajian ini, diharapkan dapat: i. Menyelesaikan masalah pemindahan barang dari kenderaan ke tempat yang dituju. ii. Mengurangkan risiko kecederaan atau kemalangan yang boleh diakibatkan daripada mengangkat barang yang banyak. (e) Kepentingan Kajian Kepentingan kajian ini adalah untuk membantu pengguna untuk memindahkan barangan yang telah dibeli dari satu tempat ke satu tempat yang lain. (f) Batasan Kajian Kajian ini akan dijalankan bagi mengangkat barang-barang runcit atau kegunaan harian rumah sahaja. 79 PENGENALPASTIAN MASALAH BORANG SOAL SELIDIK KERJA KURSUS REKA CIPTA Arahan: Sila tandakan (√) pada ruang yang berkenaan. Bahagian A: Latar Belakang Responden 1. Jantina Lelaki Perempuan 2. Umur Bawah 20 tahun 21 – 30 tahun 31 – 40 tahun 41 – 50 tahun 51 tahun ke atas 3. Bangsa Melayu Cina India Lain-lain. Nyatakan _____________ 4. Pekerjaan Pelajar Kerajaan Swasta Bekerja Sendiri Tidak Bekerja Makluman kepada responden: Soal selidik ini dijalankan bagi memenuhi keperluan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) untuk mata pelajaran Reka Cipta. Soal selidik ini bertujuan untuk mendapatkan maklum balas mengenai permasalahan untuk memindahkan barang yang dibeli dari satu tempat ke satu tempat yang lain. 4.2 4.2.2 Pelaksanaan kajian perlulah dilakukan dengan memilih kaedah yang paling sesuai dan boleh digunakan untuk mendapatkan maklumat permasalahan. Tempoh masa yang sesuai juga perlu diambil kira semasa pelaksanaan kajian ini. Contoh: Tugasan projek ini dijalankan menggunakan kaedah kajian soal selidik. Soal selidik diedarkan kepada 50 orang pengguna terhadap permasalahan yang telah dinyatakan. S U B T O P I K Pelaksanaan Kajian 80 PENGENALPASTIAN MASALAH Bahagian B: Permasalahan Pemindahan Barang 5. Di manakah anda biasa membeli barang-barang keperluan anda? Kedai Runcit Pasar Raya Pasar Lain-lain. Nyatakan ______________ 6. Pada kebiasaannya, berapa anggaran berat barangan yang anda beli? Bawah 10 kilogram 11 – 20 kilogram 21 – 30 kilogram 31 – 40 kilogram 41 kilogram ke atas 7. Adakah anda menghadapi masalah untuk memindahkan barang yang telah dibeli dari kenderaan ke tempat tertentu? Ya Tidak 8. Adakah anda mengambil masa yang lama untuk memindahkan barang yang telah dibeli dari kenderaan ke tempat tertentu? Ya Tidak 9. Bagaimanakah kaedah yang anda gunakan untuk memindahkan barang yang telah dibeli dari kenderaan ke tempat tertentu? Menggunakan tangan Menggunakan bakul Menggunakan troli Lain-lain. Nyatakan _____________ 10. Adakah anda mengalami kesakitan atau kecederaan semasa memindahkan barang yang telah dibeli daripada kenderaan ke tempat tertentu? Ya Tidak -TAMAT- 4.2 4.2.2 81 PENGENALPASTIAN MASALAH S U B T O P I K 4.2 4.2.3 Segala data atau maklumat yang telah diperoleh hendaklah dipersembahkan dengan jelas. Persembahan data atau maklumat boleh ditulis dalam bentuk jadual, senarai, carta dan graf. Contoh: Soal selidik telah dilakukan ke atas 50 pengguna di sekitar pasar raya di Putrajaya. Kajian ini dijalankan bagi mengumpul data tentang masalah pengguna untuk memindahkan barang-barang yang dibeli dari satu tempat ke satu tempat yang lain. Soal selidik ini diedarkan kepada responden dan dikutip semula seminggu kemudian. Hasil kaji selidik yang dilakukan dapat diringkaskan seperti jadual di bawah: S U B T O P I K Persembahan Data atau Maklumat No. Masalah yang dihadapi YA TIDAK Jumlah Bilangan Peratus Bilangan Peratus 1. Menghadapi masalah 42 84 8 16 50 2. Mengambil masa yang lama 34 81 8 19 42 3. Mengalami kesakitan atau kecederaan 37 88 5 12 42 Jadual Peratus Permasalahan dalam Pemindahan Barang Permasalahan dalam Pemindahan Barang Menghadapi masalah 0 20 40 60 80 10 30 50 70 100 Peratus Responden Masalah 90 84 16 81 88 12 19 Mengambil masa yang lama Mengalami kesakitan atau kecederaan Petunjuk: Ya Tidak 82 PENGENALPASTIAN MASALAH 4.2 4.2.3 S U B T O P I K Huraian Data Huraian data dan maklumat perlu dibuat dengan tepat. Huraian ini boleh merangkumi perkara-perkara berikut: Berdasarkan data yang dikumpul daripada seramai 50 responden yang membeli-belah di pasar raya sekitar Putrajaya, didapati bahawa seramai 42 orang (84%) mengatakan menghadapi masalah untuk memindahkan barang yang telah dibeli dari kenderaan ke tempat tertentu. Sementara seramai 8 orang (16%) menyatakan tidak menghadapi masalah tersebut. Dalam pada itu, seramai 34 orang (81%) mengambil masa yang lama untuk memindahkan barang yang telah dibeli dari kenderaan ke tempat tertentu tetapi 8 orang (19%) tidak mengalami masalah sedemikian. Daripada kajian soal selidik yang telah diedarkan, 37 orang (88%) mengalami kesakitan atau kecederaan semasa memindahkan barang yang telah dibeli dari kenderaan ke tempat tertentu manakala 5 orang (12%) menyatakan tidak mengalami masalah tersebut. Contoh huraian data: 83 PENGENALPASTIAN MASALAH Perkaitan antara faktor Peratusan dan pecahan data Penunjuk ke arah keperluan menyelesaikan masalah Perkaitan dapatan dengan masalah yang tersurat dan tersirat Contoh rumusan masalah: Berdasarkan analisis huraian data yang telah dibuat, didapati bahawa sebilangan besar pengguna menghadapi masalah untuk memindahkan barang dari satu tempat ke satu tempat yang lain. S U B T O P I K Rumusan Kajian Berdasarkan kajian yang telah dijalankan, rumusan kepada permasalahan kajian perlu dinyatakan dengan jelas. Pelaksanaan kajian permasalahan perlulah membuktikan bahawa proses reka cipta yang akan dijalankan adalah signifikan dalam membantu memberikan penyelesaian dan penambahbaikan dalam kehidupan. Nyatakan tindakan yang perlu anda lakukan sekiranya didapati terdapat kelemahan dalam sesuatu langkah atau kaedah kajian yang dilaksanakan? 4.2 4.2.4 84 PENGENALPASTIAN MASALAH 85 rumusan Pengenalpastian Masalah Membuat rumusan Menganalisis masalah berdasarkan data dan maklumat Menggunakan kaedah kajian yang sesuai untuk pengumpulan data Mengenal pasti masalah Menghuraikan dan mempersembahkan data dalam pelbagai kaedah PENGENALPASTIAN MASALAH 86 L A T I H A N 1. Rajah di bawah menunjukkan langkah bagi satu kaedah kajian. Berdasarkan rajah, anda perlu merancang perincian bagi setiap langkah yang dinyatakan berdasarkan pilihan jawapan yang diberi. 2. Jadual di bawah menunjukkan satu dapatan daripada kajian yang telah dijalankan terhadap 40 orang responden bagi masalah pembersihan kipas siling. Jawab soalan berdasarkan jadual yang dikemukakan. (a) Bina graf bar berdasarkan dapatan yang diperoleh. (b) Huraikan data yang telah diperoleh berdasarkan graf bar yang dibina. Masalah Ya Tidak Bilangan Peratus Bilangan Peratus Mengambil masa yang lama 30 75.0 10 25.0 Sukar 25 62.5 15 37.5 Cedera 17 42.5 23 57.5 Lenguh 20 50.0 20 50.0 Penat 28 70.0 12 30.0 Menyediakan borang soal selidik Menentukan sampel dan bilangan Mengedarkan dan mengumpulkan semula borang soal selidik Menganalisis maklum balas responden Merumuskan dan melaporkan dapatan PENGENALPASTIAN MASALAH Murid dapat: ✓ Mengenal pasti bahan rujukan atau produk sedia ada sebagai bahan kajian produk dengan menggunakan kaedah kajian yang sesuai. ✓ Menganalisis kekuatan dan kelemahan fungsi dan rupa bentuk/kaedah/prinsip/teori untuk setiap bahan rujukan atau produk sedia ada yang dipilih. ✓ Mempersembahkan hasil analisis dalam bentuk jadual. SEMAK OBJEKTIF PEMBELAJARAN ANDA PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK Bab 5 87 PEMINDAHAN BARANG Apakah yang anda tahu tentang kaji selidik berdasarkan gambar ini? Bincangkan. MENYELIDIK DAN MENGKAJI PRODUK Perhatikan dan teliti 88 PEMINDAHAN BARANG • Guru menerangkan lebih lanjut tentang kajian produk. • Guru membimbing murid untuk mengkaji sesuatu produk mengikut kaedah kajian yang sesuai. 89 90 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK Langkah-langkah Kerja Kajian Produk Langkah-langkah Kajian Produk Mengenal pasti bahan rujukan atau produk sedia ada sebagai bahan kajian produk dengan menggunakan kaedah kajian yang sesuai. Menganalisis kekuatan dan kelemahan fungsi dan rupa bentuk/kaedah/prinsip/teori untuk setiap bahan rujukan atau produk sedia ada yang dipilih. Mempersembahkan hasil analisis dalam bentuk jadual. 5.1 Asas Kajian dalam Reka Cipta Produk Sebelum menghasilkan sesuatu reka ciptaan baharu, kajian perlu dibuat ke atas produk sedia ada yang terdapat di pasaran. Kajian perlu dilakukan untuk mengetahui kelebihan dan kelemahan produk sedia ada, fungsi operasinya, reka bentuk dan lain-lain aspek yang berkaitan bagi membantu pereka cipta menghasilkan reka ciptaan yang baharu. Melalui kajian yang dijalankan, kelemahan dan kekurangan yang terdapat pada produk sedia ada boleh diperbaiki dan diaplikasikan kepada reka ciptaan yang baharu. Maklumat berkaitan produk sedia ada boleh diperoleh melalui sumber seperti media elektronik dan media cetak. Media elektronik yang boleh digunakan untuk mendapatkan maklumat ialah televisyen, radio dan komputer. Proses mencari maklumat menggunakan komputer menjadi lebih mudah dengan adanya capaian Internet. Media cetak pula terdapat dalam pelbagai bentuk antaranya majalah, katalog, akhbar harian, buku teks dan lain-lain lagi. Maklumat yang terdapat di dalam media cetak selalunya sangat terhad namun demikian ia merupakan sumber yang mudah diperoleh. Kajian Produk Sedia Ada Kajian Produk Sedia Ada Gambar dan nama produk Sumber maklumat diperoleh Fungsi operasinya Kekuatan dan kelemahan rupa bentuk 91 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK Mengenal Pasti Bahan Rujukan dan Produk Sedia Ada S U B T O P I K 5.1 5.1.1 Apakah yang perlu dikumpulkan sewaktu menjalankan kajian ke atas produk sedia ada? ii. Bahan Rujukan Definisi bahan rujukan adalah merujuk kepada produk sedia ada tetapi tidak menjalankan fungsi yang sama. Ia juga merujuk kepada alam semula jadi seperti daun, haiwan dan lain-lain lagi. Definisi produk sedia ada ialah barangan yang digunakan untuk kegunaan pengeluaran barangan dan perkhidmatan lain. Produk sedia ada juga mempunyai fungsi yang sama. i. Produk Sedia Ada Kajian Produk Produk Sedia Ada Bahan Rujukan Secara terperinci, aspek yang perlu diberikan tumpuan sewaktu menjalankan kajian dan analisis berkaitan bahan rujukan atau produk sedia ada ialah: 92 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK Cadangkan penambahbaikan dan rekaan yang boleh dilakukan kepada pemutar skru supaya lebih bersifat mesra pengguna dan lebih selamat. info Kajian terhadap reka cipta produk terbahagi kepada dua: (i) Reka cipta konkrit. Contohnya botol, meja dan sebagainya. (ii) Reka cipta abstrak. Contohnya taktik, strategi, hasil perundingan dan penyelesaian konflik. Aspek Penting dalam Analisis Berkaitan Produk Sedia Ada Produk kajian • Nyatakan sumber produk diperoleh • Gambar dan nama produk disertakan • Sekurang-kurangnya dua produk sedia ada diberikan • Fungsi • Rupa bentuk/kaedah/prinsip/teori Kekuatan dan kelemahan Kaedah kepenggunaan • Menerangkan cara produk berfungsi berdasarkan tujuan asal ia direka cipta • Produk boleh menyelesaikan masalah yang dikenal pasti Cadangan penambahbaikan • Penambahbaikan daripada pelbagai faktor mengikut kesesuaian seperti fungsi, bahan pembinaan, komponen, saiz, warna, aksesori dan reka bentuk 5.1 5.1.2 Analisis Bahan Rujukan dan Produk Sedia Ada S U B T O P I K 93 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK Contoh Kajian Produk Sedia Ada: Produk Alat Pemindahan (Troli) 5.1 5.1.3 Tema Kajian: Pemindahan Membuat penyelidikan dan penyiasatan berhubung dengan reka ciptaan yang merupakan penyelesaian kepada masalah yang telah dikenal pasti. Produk Kajian Troli pusat membeli-belah Beg bertroli Kekuatan Fungsi • Memindahkan barang-barang berskala kecil dengan kuantiti yang banyak Rupa bentuk • Mudah digunakan Fungsi • Memindahkan barangan yang bersaiz kecil sahaja Rupa bentuk • Mudah digunakan • Mudah dibersihkan Kelemahan Fungsi • Setiap pemindahan menggunakan troli ini tidak boleh mengangkat barang yang bersaiz besar Rupa bentuk • Memerlukan ruang yang agak luas untuk menyimpan Fungsi • Isian barangan sangat terhad dan tidak boleh berat • Mudah rosak/bengkok Rupa bentuk • Lambat untuk bergerak sekiranya kuantiti yang banyak/besar Kaedah Penggunaan Menolak troli untuk memindahkan barangan yang dikehendaki dari satu tempat ke satu tempat yang lain Menarik troli untuk memindahkan barangan yang kecil dan terhad isiannya untuk memudahkan pergerakan dari satu lokasi ke satu lokasi yang lain Cadangan Penambahbaikan Alat pemindahan (troli) ini boleh dilaraskan saiznya supaya boleh mengangkat barangan yang lebih besar dan berat Penggunaan bahan yang lebih teguh dan kuat untuk struktur troli ini agar boleh menampung barangan yang banyak 94 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK Contoh Kajian Bahan Rujukan: Produk Alat Pemindahan (Dron) 5.1 5.1.3 Produk Kajian Dron Dron Postal Kekuatan Fungsi • Memindahkan barang-barang berskala kecil dengan kuantiti yang sedikit dan ringan sahaja Rupa bentuk • Rupa bentuk yang memudahkan penggunaan Fungsi • Memindahkan barangan yang bersaiz kecil dan ringan sahaja Rupa bentuk • Mudah digunakan • Mesra pengguna Kelemahan Fungsi • Setiap pemindahan menggunakan dron aliran udara ini tidak boleh mengangkat barang yang bersaiz besar Rupa bentuk • Memerlukan ruang yang agak luas untuk menyimpan Fungsi • Isian barangan berat dan berskala besar Rupa bentuk • Lambat untuk bergerak sekiranya kuantiti yang banyak/besar Kaedah Penggunaan Memindahkan barangan dengan kaedah mengangkat barangan yang dikehendaki dari satu tempat ke satu tempat yang lain dengan muatan yang kecil sahaja Memindahkan barangan dengan kaedah melekapkan barangan untuk memudahkan pergerakan barangan yang besar dari satu lokasi ke satu lokasi yang lain Cadangan Penambahbaikan Alat pemindahan (dron) ini boleh dilaraskan saiznya supaya boleh mengangkat barangan yang lebih besar Penggunaan bahan yang lebih teguh dan kuat untuk struktur dron ini agar boleh menampung barangan yang banyak untuk dibawa rumusan 1. Pilih dua produk yang bersesuaian dengan tema yang dipilih untuk dianalisis dan dikaji menggunakan kaedah kajian yang ditetapkan. Bentangkan hasil kajian menggunakan perisian persembahan. • Kenal pasti bahan rujukan • Senaraikan produk sedia ada untuk dikaji • Pilih dan gunakan kaedah kajian yang sesuai Asas Kajian dalam Reka Cipta • Analisis produk berdasarkan kaedah yang dipilih • Lihat semua aspek terutamanya dari aspek fungsi, rupa bentuk, kaedah, prinsip dan teori Kajian Produk • Persembahkan hasil analisis dalam bentuk jadual Dapatan Maklumat 95 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK 1. Lengkapkan rajah bagi langkah-langkah kerja kajian produk di bawah: L A T I H A N 2. Isikan jawapan yang betul pada ruang kosong dalam carta di bawah: 96 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK • Fungsi • Rupa bentuk/kaedah/prinsip/teori • Nyatakan sumber produk diperoleh • Gambar dan nama produk disertakan • Sekurang-kurangnya dua produk sedia ada diberikan Produk kajian Kaedah kepenggunaan Cadangan penambahbaikan Langkah-langkah Kajian Produk Mengenal pasti bahan rujukan atau produk sedia ada sebagai bahan kajian produk dengan menggunakan kaedah kajian yang sesuai. Mempersembahkan hasil analisis dalam bentuk jadual. PENJANAAN IDEA Bab 6 Murid dapat: ü Mengaplikasi kemahiran berfikir yang boleh digunakan dalam penjanaan idea seperti logikal, kreatif, lateral, analitikal, kritikal dan intuitif. ü Menjana idea reka bentuk melalui kaedah sumbang saran/perbincangan/sesi kritik berdasarkan bahan rujukan atau produk sedia ada yang telah dipilih. ü Mensistesiskan idea yang menjurus kepada penyelesaian masalah. ü Menghasilkan beberapa lakaran perkembangan idea yang menjurus kepada penyelesaian masalah. ü Memilih lakaran idea yang terbaik berdasarkan fungsi untuk menyelesaikan masalah. ü Menghasilkan lukisan persembahan. SEMAK OBJEKTIF PEMBELAJARAN ANDA 97 98 Lateral? Logikal? Kreatif? Apakah yang dapat anda hubung kaitkan antara gambar dan topik pembelajaran di atas? BAGAIMANA PENJANAAN IDEA BERLAKU? Perhatikan dan teliti 98 99 Intuitif? Kritikal? Analitikal? • Guru dan murid bersoal jawab mengenai gambar dan tajuk di atas. • Guru meminta murid untuk menjanakan idea tentang produk yang ingin direka. 99 Proses penjanaan idea boleh dilakukan setelah maklumat yang diperlukan telah diperoleh melalui kajian yang dijalankan. Idea ringkas yang terhasil boleh dinyatakan dalam bentuk lakaran dan akan dikembangkan pada fasa seterusnya. Proses penjanaan idea boleh dilakukan melalui kemahiran berfikir secara logikal, kreatif, lateral, analitikal, kritikal dan intuitif. Kemahiran berfikir ialah satu proses yang berlaku di minda apabila kita berusaha memahami sesuatu pengalaman atau situasi untuk menyelesaikan sesuatu masalah dengan menggunakan akal fikiran. Melalui kemahiran berfikir, proses penyusunan maklumat, konsep dan idea yang berkaitan dengan sesuatu situasi akan berlaku. Teknik berfikir ini dapat membantu menggalakkan proses penjanaan idea. Proses Penjanaan Idea Apakah fungsi objek itu? Adakah bentuk objek itu menarik? Bagaimanakah cara menggunakan objek itu? Bilakah objek itu perlu digunakan? Siapakah yang mencipta objek itu? e c d b a Persoalan Penjanaan Idea 100 PENJANAAN IDEA 6.1 Teknik Pemikiran dan Penjanaan Idea Secara Terancang Pemikiran Analitikal Kritikal Kreatif Lateral Logikal Intuitif Penjanaan Idea Secara Terancang Penjanaan idea juga berkait rapat dengan proses penghasilan reka ciptaan. Ia diperlukan untuk menyelesaikan masalah yang telah dikenal pasti. Penjanaan idea memerlukan daya usaha individu sama ada berbentuk semula jadi atau terancang. Pelbagai teknik pemikiran pada rajah di bawah boleh digunakan dalam proses penjanaan idea secara terancang. Teknik pemikiran yang terancang akan memberi gambaran yang jelas dalam membandingkan dan membezakan idea bagi tujuan menyelesaikan sesuatu masalah atau membuat keputusan. S U B T O P I K 101 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.1 Tidak terikat dengan cara kerja konvensional Radikal Mengubah suai idea atau konsep secara inovatif Tidak berputus asa Peribadi stabil Berani mencabar amalan biasa Bersifat terbuka Ciri-ciri Pemikir Kreatif iii. Pemikiran Lateral Pemikiran lateral bersifat generatif dan membina. Ia bertujuan untuk menerbitkan suatu perubahan baharu dan berlainan terhadap sesuatu masalah. Pemikiran lateral juga bertujuan mencari pilihan penyelesaian tanpa mempunyai batasan idea yang dijana. Di dalam berfikir secara lateral, idea baharu yang dijanakan tidak dinilai sama ada betul atau salah. Walaupun idea tersebut bercanggah dengan masalah asal ia boleh diterima selagi idea tersebut bersifat positif. i. Pemikiran Logikal Gaya pemikiran logikal digunakan untuk mengenal pasti sama ada idea yang dijana adalah betul dari segi logik dan kenyataan sebenar. Kemahiran berfikir secara logikal adalah penting dan banyak manfaatnya dalam proses penjanaan idea kerana menjelaskan sesuatu yang tidak jelas pada mulanya. ii. Pemikiran Kreatif Pemikiran kreatif merupakan satu keupayaan atau kebolehan individu untuk mencipta sesuatu yang baharu. Ciri-ciri seorang pemikir yang kreatif adalah seperti dalam rajah di bawah. info Tradisi pemikiran logik Barat dicetuskan oleh tiga orang tokoh falsafah Yunani yang terkenal dan berpengaruh sehingga hari ini, iaitu Socrates, Plato dan Aristotle. 102 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.1 vi. Pemikiran Intuitif Pemikiran intuitif adalah berdasarkan kepada gerak hati atau naluri. Dalam keadaan ini, keputusan dibuat dengan mengikut suara hati dalam keadaan tiada maklumat langsung atau maklumat yang tidak lengkap. v. Pemikiran Kritikal Pemikiran kritikal digunakan untuk mengenal pasti kesilapan, kelemahan, kekurangan dan kesalahan pada idea yang dijana. Ia adalah kemahiran berfikir yang berfungsi untuk meningkatkan pemahaman dan kebolehan menggunakan maklumat sedia ada. Pemikiran kritikal mementingkan logik atau kemunasabahan sesuatu idea. Melalui pemikiran ini, faktor-faktor yang terbaik diperoleh dengan cara membuang atau memperbaiki kesalahan dan kelemahan yang telah dikenal pasti. Situasi yang kompleks Mencari persamaan dan perbezaan Mengenali faktor-faktor utama Mencari punca-punca masalah Konsep Pemikiran Analitikal iv. Pemikiran Analitikal Pemikiran analitikal memerlukan kita melihat sesuatu perkara atau butiran secara mendalam dan terperinci. Pemikiran ini mengkaji sesuatu aspek dengan cara memecahkan bahagian yang besar kepada bahagian yang lebih kecil agar penyelesaian yang penuh bermakna terhadap sesuatu masalah dapat dibuat. 103 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.1 i. Sumbang Saran Sumbang saran merupakan salah satu cara yang dilakukan secara berkumpulan untuk menjanakan idea yang banyak dalam masa yang singkat dengan mematuhi peraturan seperti dalam rajah di bawah: Ahli kumpulan mengenali dan mempercayai antara satu sama lain Tidak mengadili sesuatu idea Memahami topik yang hendak dibincangkan Mengikut had masa yang ditetapkan agar ahli-ahli kumpulan menjadi kreatif dan spontan tanpa sebarang tekanan Berfikir secara bebas tanpa paksaan Dapatan daripada sumbang saran digunakan dalam membuat keputusan berikutnya Peraturan dalam Sesi Sumbang Saran Sumbang Saran Perbincangan Kritikan Kaedah Penjanaan Idea S U B T O P I K Kaedah Penjanaan Idea Terdapat beberapa kaedah yang berkesan untuk memperoleh idea. Kaedah-kaedah tersebut adalah seperti rajah di bawah. info Alex F. Osborn merupakan seorang pengarang yang banyak menulis beberapa buku mengenai pemikiran kreatif. Pada tahun 1942, di dalam bukunya berjudul How To Think Up, beliau telah memperkenalkan teknik sumbang saran yang sangat digunakan dalam pemikiran kreatif. 104 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.2 ii. Perbincangan Perbincangan dilaksanakan secara dalam kumpulan untuk mendapatkan idea atau kata putus tentang sesuatu isu. Kaedah perbincangan boleh dijalankan antara ahli dalam kumpulan, antara ahli kumpulan dengan pembimbing atau antara kumpulan dengan kumpulan yang lain. Topik perbincangan mestilah dipersetujui serta setiap idea atau pandangan orang lain perlulah diterima dan dihormati. Sesi ini mempunyai peraturan yang perlu dipatuhi seperti dalam rajah di bawah. Peraturan dalam Sesi Perbincangan Tetapkan topik Idea yang diberi menjurus kepada penyelesaian masalah Bincangkan dan bahaskan setiap idea yang ada serta dicatatkan Setiap idea harus mempunyai data-data atau maklumat sokongan Setiap idea terbaik yang dipilih merupakan pilihan kumpulan tersebut dan mempunyai alasan-alasan tertentu yang menyokongnya iii. Sesi Kritik Sesi kritik bertujuan untuk mendapatkan maklum balas daripada orang lain mengenai reka ciptaan atau idea. Ia dapat membantu dalam pembinaan idea yang lebih baik dan juga mengenal pasti kelemahan sedia ada. Sesi ini mempunyai beberapa peraturan yang perlu dilaksanakan iaitu: Peraturan dalam Sesi Kritik Melantik seorang pengerusi atau ketua Mengambil tindakan terhadap kritikan yang diterima untuk tujuan membaiki kelemahan yang ada Membentangkan idea mereka secara individu atau kumpulan dalam masa yang ditetapkan Melakukan kritikan selepas selesai pembentangan idea 105 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.2 S U B T O P I K Mensintesis dan Menghasilkan Lakaran Perkembangan Idea Sintesis idea merupakan kemahiran menyatukan sesuatu unsur atau bahagian membentuk satu kesatuan yang kompleks. Gambar rajah berikut menunjukkan gagasan idea yang telah disatukan hasil daripada aktiviti mensintesiskan idea. Lakaran Sintesis Idea 1 Lakaran Perkembangan Idea 106 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.3 6.1.4 Hasil Perkembangan Idea Lakaran Sintesis Idea 2 107 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.3 6.1.4 Lakaran Perkembangan Idea Lakaran Sintesis Idea 3 S U B T O P I K 108 PENJANAAN IDEA 108 6.1 6.1.3 6.1.4 Pemilihan Idea Terbaik Menilai idea merupakan satu aktiviti untuk mengenal pasti kekuatan dan kelemahan reka bentuk atau membuat pertimbangan terhadap sesuatu idea. Semasa proses menilai, semua pernyataan disokong dengan bukti-bukti yang sah dan mencukupi. Beberapa elemen penting perlu dipertimbangkan semasa proses menilai sesuatu idea, iaitu: Elemen-elemen dalam Menilai Idea Pemilihan Idea Menyatakan rasional Mempertimbangkan cadangan Membuat pilihan Membahaskan isu Alasan untuk menerima atau menolak Mentaksir maklumat S U B T O P I K Contoh Jadual Penilaian Idea Reka bentuk Masalah Idea Cara Penyelesaian Kekuatan Kelemahan Pemindahan barang yang dibeli dari pengangkutan ke tempat yang dituju Idea 1 Mengangkut di bahu beg bagi memindahkan barang dari pengangkutan • Menjimatkan masa • Mudah untuk dikendalikan • Bahagian tapak mudah rosak Idea 2 Mengadaptasi kaedah troli bagi memindahkan barang dari pengangkutan • Mudah untuk dikendalikan kerana ia boleh dipegang dan ditarik menggunakan roda • Bekas barangan yang diletakkan secara bertingkat akan dapat memaksimakan penggunaan ruang • Mengambil ruang besar bagi tujuan penyimpanan selepas digunakan 1. Analisis kekuatan dan kelemahan reka bentuk yang dipilih menggunakan kaedah penjanaan idea yang telah dipelajari. 109 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.5 S U B T O P I K S U B T O P I K Lakaran Perkembangan dan Idea Akhir Lakaran Idea Akhir Lakaran Perkembangan Idea Akhir 110 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.4 1. Senaraikan pelbagai media yang boleh digunakan untuk menghasilkan lukisan persembahan. S U B T O P I K Lukisan Persembahan Lukisan persembahan dihasilkan bertujuan untuk mempersembahkan hasil reka bentuk yang telah dihasilkan kepada pelanggan. Lukisan persembahan perlu kelihatan menarik dan dapat menyampaikan informasi kepada pelanggan supaya mereka tertarik serta bersetuju dengan reka bentuk yang telah dihasilkan. Kriteria yang Perlu Ada dalam Sebuah Lukisan Persembahan Susun atur lukisan yang baik Grafik yang menarik Warna yang sesuai Berinformasi Tajuk atau jenama yang sesuai 111 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.6 Contoh Lukisan Persembahan Skyexplorer 112 PENJANAAN IDEA 6.1 6.1.6 • Logikal • Kreatif • Lateral • Analitikal • Kritikal • Intuitif Mengaplikasi Kemahiran Berfikir Gabungan idea yang menjurus kepada penyelesaian masalah Mensintesis Idea rumusan PENJANAAN IDEA Pemilihan lakaran terbaik berdasarkan analisis kekuatan dan kelemahan reka bentuk Memilih Lakaran Terbaik • Menggunakan pelbagai media • Mengikut kriteria lukisan persembahan Menghasilkan Lukisan Persembahan Dihasilkan berdasarkan produk sedia ada atau bahan rujukan yang telah dikenal pasti Menghasilkan Lakaran Perkembangan Idea • Sumbang saran • Perbincangan • Kritikan Kaedah Penjanaan Idea 113 PENJANAAN IDEA 1. Senaraikan teknik pemikiran dan penjanaan idea secara terancang. 2. Rajah di bawah ialah peraturan semasa melaksanakan sesi sumbang saran. Lengkapkan rajah berikut: 3. Senaraikan elemen-elemen dalam menilai idea. L A T I H A N Peraturan dalam Sesi Sumbang Saran Memahami topik yang hendak dibincangkan Ahli kumpulan mengenali dan mempercayai antara satu sama lain Berfikir secara bebas tanpa paksaan 114 PENJANAAN IDEA Bab 7 MODEL OLOKAN (Mock-Up) Murid dapat: ✓ Menerangkan definisi, ciri-ciri dan kepentingan model olokan. ✓ Menyenaraikan bahan dan peralatan yang boleh digunakan untuk menghasilkan model olokan. ✓ Menghasilkan model olokan menggunakan bahan dan peralatan yang sesuai. ✓ Menilai model olokan dari aspek reka bentuk. ✓ Mengesyorkan penambahbaikan reka bentuk dengan jelas dan berkesan. SEMAK OBJEKTIF PEMBELAJARAN ANDA 115 BINA MODEL OLOKAN Perhatikan dan teliti Apakah yang anda faham berdasarkan gambar di atas? Hubungkaitkan jawapan anda dengan tajuk. 116 • Guru menjalankan sumbang saran bersama murid berdasarkan gambar di atas. Lakukan perbincangan di dalam kumpulan. • Guru dan murid berbincang mengenai topik di atas. 117 118 S U B T O P I K Pembinaan Model Olokan Definisi, Ciri-ciri dan Kepentingan Model olokan (mock-up) ialah model yang tidak berasaskan skala dan boleh dikategorikan sebagai model separa siap untuk dibuat penilaian dan rujukan serta sukatan bagi model sebenar mahupun prototaip. Ciri-ciri Model Olokan Ciri-ciri Model Olokan Tidak berfungsi Reka bentuk sebenar tiga dimensi (3D) Dibuat secara tidak berskala atau tidak mengikut saiz sebenar Model statik MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.1 Contoh Model Olokan yang Dibuat Menggunakan Pelbagai Bahan 1. Buat perbandingan berdasarkan gambar-gambar contoh model olokan, model, dan prototaip yang telah dikumpulkan. 119 Model Olokan Model Prototaip Dibuat sebelum model sebenar dibina Dibuat selepas model olokan dibina Dibuat selepas model dibina Tidak mengikut ukuran atau skala sebenar Dibuat mengikut skala atau saiz sebenar Dibuat mengikut saiz sebenar Dibina menggunakan bukan bahan sebenar Tidak semestinya menggunakan bahan sebenar Dibina daripada bahan sebenar Tidak berfungsi Separa berfungsi atau tidak berfungsi Berfungsi penuh Jadual Perbandingan antara Model Olokan, Model dan Prototaip Dapat membantu melihat gambaran sebenar model tiga dimensi yang akan dibina. Dapat membantu membuat penilaian dan penanda aras terhadap reka bentuk model tiga dimensi (3D). Dapat membantu mencari keseimbangan dan struktur reka bentuk model sebenar. Kepentingan Model Olokan MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.1 S U B T O P I K 120 Foam Bahan dan Peralatan Pelapik Pemotong Mounting Board Polistirena Gam Pengeras (Hardener) Gam PVC Gam Sentuh Masking Tape Kertas Pasir Perekat (Latex) MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.2 121 Simen Penyumbat Simen Lembut Pengeras Simen Lembut Cat Emulsi Plaster Paris Gunting NT Cutter Pembaris Keluli Plaster Penyumbat Cat Aerosol Kayu Jelutung Kadbod Kayu Balsa MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.2 122 S U B T O P I K Penghasilan Model Olokan Kenal pasti jenis bentuk objek yang akan dihasilkan Tetapkan saiz objek yang akan digunakan Potong bahan mengikut saiz yang telah ditetapkan. Mulakan proses membentuk model olokan Kenal pasti cara penyambungan terbaik yang bersesuaian bagi bahagian yang telah dipotong (Contoh: gam, dawai, lidi, pita, skru) Fikirkan teknik kemasan pada model olokan jika perlu (Contoh: cat emulsi, cat penyembur, syelek) Pilih bahan yang bersesuaian MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.3 Langkah-langkah Asas dalam Penghasilan Model Olokan Proses penghasilan sesebuah model olokan (mock-up) adalah bergantung kepada kreativiti pereka. Pemilihan bahan untuk penghasilan selalunya bergantung kepada bentuk objek yang akan dihasilkan. Tiada standard khas yang ditetapkan dalam jenis bahan yang perlu digunakan semasa penghasilan model olokan asalkan bahan yang dipilih bersesuaian. Kebiasaannya, bagi objek yang berbentuk geometri atau bersegi, adalah lebih mudah dihasilkan dengan menggunakan papan (model making board), mounting board, foam dan kepingan PVC nipis (PVC sheet). 1 4 2 6 3 5 123 • Guru menunjukkan model olokan yang lain daripada contoh di atas. • Guru menunjukkan proses membuat lakaran sebelum membuat model olokan. Contoh Penghasilan Model Olokan MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.3 Lakarkan lukisan pembinaan projek. 1 Lakarkan rupa bahagian-bahagian lukisan pembinaan. 2 124 Potongkan rupa bahagian lukisan pembinaan dengan NT Cutter. MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.3 3 Gamkan bahagian-bahagian pembinaan model olokan projek berdasarkan lukisan pembinaan. 4 125 Bersihkan permukaan model olokan dengan kain sebelum disapu dengan bahan kemasan seperti cat emulsi atau cat sembur. Gosokkan kertas pasir dengan cara yang betul dan berhati-hati pada model olokan. MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.3 6 5 Bagi objek yang berbentuk organik adalah lebih mudah untuk dihasilkan dengan menggunakan foam hijau, blok polistirena, plaster paris dan kayu jelutung dengan kemasan ringkas menggunakan cat emulsi. Bahan-bahan ini mudah dibentuk dan memberi kebebasan kepada pereka untuk mendapatkan bentuk yang diinginkan. Walau bagaimanapun, sekiranya objek yang akan dihasilkan itu mempunyai bentuk yang lebih sukar, pereka boleh menggabungkan penggunaan bahan bagi mendapatkan bentuk objek yang diinginkan. Pereka boleh menggabungkan penggunaan papan dan foam. 126 Bolehkah prototaip dibina tanpa terlebih dahulu membina model olokan? MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.3 Model olokan yang telah siap. 7 PENILAIAN MODEL OLOKAN Menilai Model Olokan Kesesuaian Bahan untuk Produk Sebenar Struktur Reka Bentuk Keseimbangan Reka Bentuk Penggunaan Keselamatan 127 Menilai Model Olokan S U B T O P I K Bagi tujuan penilaian model olokan, beberapa model olokan dihasilkan bertujuan bagi membuat penilaian dan perbandingan sebelum model olokan atau prototaip dihasilkan. Rajah di bawah menunjukkan faktor-faktor yang diberi perhatian dalam penilaian model olokan. MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.4 128 1. Lakukan sesi perbincangan untuk menganalisis reka bentuk model olokan di dalam kelas bersama dengan guru. 2. Kumpulkan bahan-bahan yang sesuai untuk menghasilkan model olokan. 3. Bina model olokan berdasarkan proses pembinaan idea dan lakaran yang telah anda hasilkan. Penambahbaikan Reka Bentuk Model Olokan S U B T O P I K MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 7.1 7.1.5 rumusan Pembinaan Model Olokan Definisi • Model Olokan (mock-up) dibina sebelum model atau prototaip • Terdapat tiga jenis model iaitu model olokan, model blok dan model prototaip Kepentingan Model Olokan • Melihat gambaran sebenar model 3D yang akan dibina • Membuat penilaian dan penanda aras terhadap reka bentuk model 3D • Membantu mencari keseimbangan dan struktur reka bentuk model sebenar Ciri-ciri Model Olokan • Model statik • Tidak berfungsi • Reka bentuk sebenar tiga dimensi (3D) • Dibuat secara tidak berskala atau tidak mengikut saiz sebenar Penilaian Model Olokan • Kesesuaian bahan untuk produk sebenar • Keselamatan • Penggunaan • Keseimbangan reka bentuk • Struktur reka bentuk 129 MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 1. Terangkan kepentingan model olokan. 2. Apakah bahan yang sesuai digunakan untuk menghasilkan model olokan? 3. Apakah faktor-faktor yang diambil kira semasa menilai sesuatu model olokan? 4. Nyatakan ciri-ciri model olokan. 5. Senaraikan bahan dan peralatan yang dilabelkan di bawah. L A T I H A N 130 MODEL OLOKAN (MOCK-UP) 1 4 2 5 3 6 131 LUKISAN KERJA Bab 8 Murid dapat: ✓ Menyatakan tujuan penghasilan lukisan ortografik. ✓ Menjelaskan prinsip lukisan ortografik. ✓ Melukis lukisan ortografik unjuran sudut ketiga bagi bongkah yang mempunyai permukaan rata sahaja, bongkah yang mempunyai permukaan condong, bongkah yang mempunyai permukaan bulatan, bongkah yang mempunyai permukaan oblik dan bongkah yang mempunyai permukaan lengkung. ✓ Mengaplikasikan kaedah mendimensi dalam lukisan ortografik. ✓ Menyatakan tujuan penghasilan lukisan isometri. ✓ Membina lukisan isometri bongkah geometri menggunakan kaedah kotak. ✓ Membina bulatan isometri dengan kaedah empat pusat. ✓ Membina lukisan isometri bagi bongkah yang mempunyai permukaan rata sahaja, bongkah yang mempunyai permukaan condong, bongkah yang mempunyai permukaan bulatan, bongkah yang mempunyai permukaan oblik dan bongkah yang mempunyai permukaan lengkung. ✓ Mendimensi lukisan isometri. ✓ Menyatakan tujuan penghasilan lukisan pemasangan. SEMAK OBJEKTIF PEMBELAJARAN ANDA APA ITU LUKISAN KERJA? Perhatikan dan teliti Apakah perbezaan antara lukisan kerja dan lakaran? Bincangkan berdasarkan gambar di atas. 132 • Guru bersoal jawab dengan murid berdasarkan halaman rangsangan di atas. • Guru meminta murid untuk menghasilkan lukisan kerja yang mereka tahu. 133 134 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA S U B T O P I K 8.1 8.1.1 Lukisan Kerja Lukisan kerja diperlukan untuk memudahkan proses mereka cipta dan bertujuan memberikan informasi yang terperinci bagaimana sesuatu produk atau komponen itu harus dihasilkan. Lukisan ini juga berperanan menunjukkan sifat akhir sesuatu komponen. Pandangan Atas Pandangan Hadapan Pandangan Sisi Contoh Lukisan Kerja 1. Berdasarkan bongkah di bawah, kenal pasti pandangan atas, hadapan dan sisi bongkah serta lakarkan di atas sehelai kertas. 135 LUKISAN KERJA 8.1 8.1.1 Kedudukan paksi-x dan paksi-y Paksi-y Paksi-x y x S U B T O P I K Tujuan Lukisan Ortografik 1. Menerangkan bentuk objek dengan jelas dan tepat melalui arah pandangan hadapan sisi dan atas di atas satah dua dimensi. 2. Memberi informasi berkenaan ukuran lebar dan tinggi, atau panjang dan tinggi sesuatu objek. Oleh yang demikian, lukisan ortografik perlu dihasilkan dengan tepat dan jelas. info Unjuran ortografik telah dikenali sejak zaman kuno digunakan untuk membuat peta. Hipparchus menggunakan unjuran pada abad ke-2 SM untuk menentukan kedudukan bintang. Pada abad ke-14 SM jurutera Roman Marcus membina jam matahari untuk mengira kedudukan matahari. Lukisan Ortografik Lukisan ortografik ialah lukisan dua dimensi yang selari dengan paksi-x dan paksi-y yang bertujuan untuk memaparkan bentuk sesuatu komponen atau objek di atas kertas lukisan berdasarkan jenis unjuran arah pandangan. Lukisan ortografik membentuk beberapa pandangan bagi sesuatu objek seperti pandangan atas, pandangan sisi dan pandangan hadapan. 136 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA S U B T O P I K 8.1 8.1.1 Sukuan kedua Sukuan ketiga Sukuan pertama Sukuan keempat Persilangan antara satah ukuran menghasilkan empat sukuan Sukuan keempat Sukuan pertama Sukuan kedua Sukuan ketiga Satah menegak Satah mengufuk info Garisan Bentuk Ciri / Ton Gred pensel Garisan binaan Hitam dan halus 2H Garisan objek Hitam dan tebal HB Garisan terlindung Hitam dan halus HB Garisan tengah Hitam dan halus H Garisan satah pemotongan Hitam dan halus HB Garisan dimensi Hitam dan halus H Garisan tambahan/unjuran Hitam dan halus H Jadual Abjad Garisan dalam Kejuruteraan 137 LUKISAN KERJA S U B T O P I K Prinsip Unjuran Ortografik 8.1 8.1.2 Lukisan ortografik boleh ditunjukkan dalam Unjuran Sudut Pertama (First Angle Projection) dan Unjuran Sudut Ketiga (Third Angle Projection). Penghasilan lukisan Unjuran Ortografik menggunakan dua prinsip iaitu prinsip unjuran berpusat dan prinsip unjuran selari. Perkataan unjuran sering kali digunakan dalam lukisan pandangan ortografik bagi menggambarkan kaedah bagaimana lukisan itu dibina. Lihat contoh lukisan ortografik berdasarkan prinsip yang dinyatakan. Kedudukan pandangan objek yang diletakkan sama ada pada sukuan pertama atau sukuan ketiga dapat dibezakan dengan penggunaan simbol. Jadual Jenis Unjuran Ortografik Pandangan Atas Pandangan Hadapan Pandangan Sisi Kanan satah unjuran atas satah unjuran hadapan satah unjuran sisi kanan No. Jenis Unjuran Kedudukan Pandangan Simbol 1. Unjuran sudut pertama 2. Unjuran sudut ketiga Sukuan pertama Sukuan ketiga Sisi Hadapan Atas Sisi Hadapan Atas • Kenal pasti sisi-sisi yang memberikan informasi tentang tinggi, lebar dan kedalaman objek. • Labelkan setiap permukaan dan tandakan (L) sebagai lebar, D sebagai kedalaman objek dan (T) sebagai tinggi objek. • Unjurkan setiap sisi pandangan atas ke pandangan hadapan dengan garisan lurus. • Pindahkan ukuran ketinggian (T) objek. • Lukiskan permukaan F dan C. • Pindahkan maklumat ukuran lebar (L) dan kedalaman (D) objek. • Mulakan melukis pandangan atas objek iaitu permukaan A dan B. • Unjurkan setiap sisi pandangan atas dan pandangan hadapan ke pandangan sisi kanan. • Lukiskan permukaan E dan G. 138 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA 8.1 8.1.3 S U B T O P I K Lukisan Ortografik Unjuran Sudut Ketiga i. Bongkah Permukaan Rata Sisi-sisi dan permukaan bongkah berpermukaan rata mestilah selari dengan satah menegak dan satah mengufuk. Rajah di bawah menunjukkan langkah-langkah pembinaan lukisan ortografik sudut ketiga bagi bongkah berpermukaan rata. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 T D L A E F B C G D L 45° A B 45° D L T A B F C A B F C G E 45° D L T • Unjurkan setiap sisi pandangan atas ke pandangan hadapan dengan garisan lurus. • Pindahkan ukuran ketinggian (T) objek pada pandangan hadapan. Lukiskan permukaan E. • Pindahkan maklumat ukuran lebar (L) dan kedalaman (D) objek. • Tandakan ukuran X dan Y. • Mulakan melukis pandangan atas objek iaitu permukaan A, B dan C. • Kenal pasti sisi-sisi yang memberikan informasi tentang tinggi, lebar dan kedalaman objek. • Labelkan setiap permukaan dan tandakan (L) sebagai lebar, (D) sebagai kedalaman objek dan (T) sebagai tinggi objek. • Unjurkan setiap sisi pandangan atas dan pandangan hadapan ke pandangan sisi kanan. • Lukiskan permukaan B dan G. 139 LUKISAN KERJA ii. Bongkah Permukaan Condong Bongkah berpermukaan condong mempunyai sisi atau permukaan yang tidak selari dengan satah menegak atau satah mengufuk. Maklumat ukuran sisi dan permukaan yang serong boleh dikenal pasti dengan mengambil ukuran hujung permukaan satah yang menegak atau mengufuk. Rajah di bawah menunjukkan langkah-langkah pembinaan lukisan ortografik sudut ketiga bagi bongkah berpermukaan condong. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 8.1 8.1.3 T D L A B C G E X Y A B C 45° L X Y D A B C E 45° L X Y D T A B C B G E 45° L X Y D T • Unjurkan ukuran lebar (L), kedalaman (D) dan tinggi (T) ke satah menegak dan satah mengufuk. • Kenal pasti sisi–sisi yang memberikan informasi tentang tinggi, lebar dan kedalaman objek. • Labelkan (L) sebagai lebar, (D) sebagai kedalaman objek dan (T) sebagai tinggi objek. • Unjurkan pandangan hadapan ke pandangan atas dengan garisan lurus. • Pindahkan ukuran kedalaman (D) objek pada pandangan atas. • Lukiskan pandangan atas. • Pindahkan maklumat ukuran lebar (L) dan kedalaman (D) objek. • Tandakan ukuran X dan Y. • Mulakan melukis pandangan hadapan objek berpandukan ukuran L, T, X, Y dan V yang telah dikenal pasti. • Unjurkan setiap sisi pandangan atas dan pandangan hadapan ke pandangan sisi kanan. • Lukiskan pandangan sisi objek berpandukan garisan unjuran daripada pandangan atas dan pandangan hadapan. 140 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA iii. Bongkah Permukaan Bulat Bongkah berpermukaan bulat seperti silinder adalah agak sukar untuk ditentukan ukuran kedalaman dan lebar objek. Oleh itu, maklumat kelebaran dan kedalaman objek perlu diunjurkan ke satah menegak dan mengufuk. Langkah-langkah pembinaan lukisan ortografik sudut ketiga bagi bongkah berpermukaan bulat boleh dirujuk pada rajah di bawah. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 8.1 8.1.3 D L Z Y X T V L X Y 45° T V 45° T V D 45° D V T 141 LUKISAN KERJA iv. Bongkah Permukaan Oblik Bongkah berpermukaan oblik mempunyai sisi dan permukaan yang tidak selari dengan satah menegak dan satah mengufuk. Oleh yang demikian, bucu-bucu permukaan bongkah oblik juga perlu diunjurkan ke satah menegak dan mengufuk bagi mendapatkan maklumat ukuran. Langkah-langkah pembinaan lukisan ortografik sudut ketiga bagi bongkah berpermukaan oblik boleh dirujuk pada rajah di bawah. 8.1 8.1.3 • Unjurkan ukuran lebar (L), kedalaman (D) dan tinggi (T) ke satah menegak dan satah mengufuk. • Kenal pasti sisi-sisi yang memberikan informasi tentang tinggi, lebar dan kedalaman objek. • Labelkan (L) sebagai lebar, (D) sebagai kedalaman objek dan (T) sebagai tinggi objek. • Labelkan unjuran sisi oblik a, b, c, d, e, f, g, h dan i. • Unjurkan pandangan atas ke pandangan hadapan dengan garisan lurus. • Pindahkan ukuran kedalaman (D) dan tinggi (T) objek pada pandangan hadapan. • Pindahkan ukuran lebar sisi oblik daripada pandangan atas ke pandangan hadapan. • Lukiskan pandangan hadapan. • Unjurkan setiap sisi pandangan atas dan pandangan hadapan ke pandangan sisi kanan. • Unjurkan bucu sisi oblik daripada pandangan atas dan hadapan ke pandangan sisi. • Lukiskan pandangan sisi objek. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 • Pindahkan maklumat ukuran lebar (L) dan kedalaman (D) objek. • Kenal pasti garisan sisi oblik. • Mulakan melukis pandangan atas objek dan lukiskan garisan sisi oblik. D h d L f a b g e T c i 45° a d h D c L b i g f e 45° T a d c L b h D i 45° D T • Kenal pasti sisi-sisi yang memberikan informasi tentang tinggi, lebar dan kedalaman objek. • Kenal pasti dan lukiskan pandangan atas dan pandangan hadapan objek. • Labelkan (L) sebagai lebar, (D) sebagai kedalaman objek dan (T) sebagai tinggi objek. • Unjurkan titik 1, 2, 3, 4, 5 dari pandangan atas dan hadapan ke pandangan sisi kanan. • Bahagikan permukaan condong pada pandangan atas kepada lima bahagian. • Labelkan titik tersebut sebagai 1, 2, 3, 4, 5. • Unjurkan titik 1 hingga 5 ke pandangan hadapan dengan garisan lurus. • Sambungkan titik yang bersilang pada pandangan sisi yang membentuk garis melengkung. Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 142 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA v. Bongkah Permukaan Lengkung Bongkah berpermukaan lengkung mempunyai permukaan yang melengkung dengan satah menegak dan mengufuk. Rajah di bawah menunjukkan langkah-langkah pembinaan lukisan ortografik sudut ketiga bagi bongkah berpermukaan lengkung. 8.1 8.1.3 T D T D t L 45° 1 2 3 4 4* 3* 2* 1* 1 2 3 4 D T t L 45° 1 2 3 4 4* 3* 2* 1* 1 2 3 4 t D T L 45° 1 2 3 4 4* 3* 2* 1* 1 2 3 4 t L D T 143 LUKISAN KERJA S U B T O P I K Mendimensi Lukisan Ortografik Proses mendimensikan lukisan ortografik bertujuan memberikan maklumat butiran lukisan yang dilukis contohnya ukuran objek, sudut, titik tengah bulatan dan sebagainya. Pendimensian pada lukisan harus tepat bagi memudahkan kerja penyemakan lukisan dilakukan agar tidak berlaku sebarang kesalahan dalam proses reka cipta. Terdapat dua sistem membuat dimensi iaitu sistem ekaarah dan sistem terjajar. 8.1 8.1.4 Sistem Ekaarah Semua dimensi dibaca dari bawah. Ia mudah dibaca dan ditulis. Sistem Terjajar Sistem ini adalah menggunakan garisan dimensi yang selari dengan paksi yang didimensikan. Sistem dimensi info Apabila mendimensikan butiran condong, gunakan kecondongan sudut tidak melebihi 45 o dari garisan mendatar. Contoh anak panah yang digunakan dalam lukisan kejuruteraan. Jarak bagi dimensi rajah lukisan kejuruteraan seperti berikut: Ruang kelegaan = 1 mm Garisan tambahan = 10 mm 3 mm 1 mm 275 495 R300 275 495 R300 Komponen Dimensi 100 Ruang kelegaan Garisan penunjuk Garisan tambahan Garisan dimensi 300 400 R150 Ø80 144 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA 8.1 8.1.4 Garisan dimensi Menunjukkan titik mula dan akhir sesuatu ukuran Garisan penunjuk dan anak panah Menunjukkan butiran lukisan Garisan tambahan Menunjukkan jarak antara titik yang didimensikan Ruang kelegaan Ruang antara titik pada objek dan garisan tambahan Kaedah Mendimensi i. Mendimensi pinggir lurus • Menunjukkan pelbagai ukuran pada objek yang sama. • Angka boleh diletakkan pada garisan dimensi atau pada garisan penunjuk. ii. Mendimensi pinggir condong • Ukuran diberikan dalam satah menegak dan mengufuk seperti rajah (a). • Ukuran diberikan dan kedudukan sudut seperti rajah (b). Rajah (a) Rajah (b) 500 200 100 100 200 100 34° 150 100 Jadual Komponen Dimensi 145 LUKISAN KERJA 8.1 8.1.4 iii. Mendimensi sudut • Dimensi sudut pada lukisan objek mesti terletak di luar objek dan menggunakan garisan tambahan. iv. Mendimensi bulatan dan lengkok • Pusat bulatan atau lengkok ditandakan dengan garisan tengah bagi memudahkan membuat mendimensi. • Dimensi bulatan boleh ditunjukkan menggunakan dimensi diameter atau dimensi jejari 49o Rajah (a) Rajah (b) 49° 66° 200 30 170 R50 240 125 200 20 R139 R75 Ø140 Langkah 1 Langkah 3 Langkah 2 Langkah 4 146 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA S U B T O P I K Lukisan Isometri S U B T O P I K S U B T O P I K Tujuan Lukisan Isometri • Lukisan isometri ialah satu kaedah menghasilkan pandangan objek agar lebih jelas dalam bentuk lukisan tiga dimensi. • Lukisan isometri dapat membantu memahami rupa bentuk sesuatu objek dengan lebih mudah serta memberikan maklumat lebar, tinggi dan kedalaman. • Lukisan isometri akan memperlihatkan tiga pandangan iaitu pandangan atas, pandangan hadapan dan pandangan sisi apabila dilihat pada satu pandangan. Membina Bongkah Isometri Menggunakan Kaedah Kotak Lukisan isometri kaedah kotak dilakukan dengan mengandaikan bahawa objek diletakkan di dalam kotak isometri bersudut 30°. Kotak dibina berdasarkan ukuran tinggi (T), lebar (L) dan kedalaman (D) objek. Rujuk langkah-langkah pembinaan lukisan isometri pada rajah di bawah. • Lukiskan kotak isometri berdasarkan ukuran lebar (L), tinggi (T) dan kedalaman (D) objek yang diberikan. • Pindahkan ukuran b dan c kepada kotak isometri. • Pindahkan ukuran a dan t kepada kotak isometri. • Lukiskan bentuk objek. Hitamkan garisan objek. T D L 30o 30o 8.2 8.2.1 8.2.2 a c a Pandangan Atas Pandangan Hadapan • Lukisan isometri akan dilukis berdasarkan pandangan ortografik objek yang diberikan. D c a b t L T b t t Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 147 LUKISAN KERJA S U B T O P I K Membina Bulatan Isometri dengan Kaedah Empat Pusat Langkah-langkah membina bulatan isometri kaedah empat pusat ditunjukkan dalam rajah di bawah. • Lukiskan segi empat isometri ABCD berdasarkan ukuran diameter (D) bulatan. • Binakan lengkok pr dengan berpusatkan D. • Binakan lengkok qs dengan berpusatkan B. • Lukiskan garis serenjang Bq, Bs, pD dan rD pada tengah sisi segi empat ABCD. • Binakan lengkok qp dengan berpusatkan x. • Binakan lengkok rs dengan berpusatkan y. Diameter bulatan diberikan dan dilabelkan dengan D D B D A C r p q s B D 30o 30o A C r p q s B D A C r p q s B D A C r p q s x y 8.2 8.2.3 148 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA 8.2 8.2.4 S U B T O P I K Membina Lukisan Isometri Bongkah Geometri i. Bongkah Permukaan Rata • Binakan lukisan isometri bongkah berpermukaan rata berdasarkan pandangan hadapan dan pandangan atas yang diberikan. Langkah 1 • Lukiskan segi empat isometri berdasarkan ukuran T, D dan L. Langkah 2 • Lukiskan bentuk objek dalam segi empat isometri. Langkah 3 Langkah 4 • Lukiskan bentuk objek berdasarkan ukuran vwy. • Hitamkan garisan objek. L D T X T W V Y T Pandangan Atas Y D L T V W X Pandangan Hadapan Y D L T V W X 149 LUKISAN KERJA ii. Bongkah Permukaan Condong • Tandakan sisi condong dan lukiskan garisan condong yang diperlukan. • Hitamkan garisan objek. Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 • Lukiskan bentuk objek dalam segi empat isometri. • Lukiskan segi empat isometri berdasarkan ukuran T, D dan L. Langkah 1 Pandangan Atas Pandangan Hadapan • Binakan lukisan isometri bongkah berpermukaan rata berdasarkan pandangan hadapan dan pandangan atas yang diberikan. D L T W X Z Y Z D L T Z Y W X 8.2 8.2.4 150 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA iii. Bongkah Permukaan Bulatan • Binakan lukisan isometri bongkah berpermukaan bulat berdasarkan pandangan hadapan dan pandangan atas yang diberikan. • Lukiskan segi empat isometri berdasarkan ukuran T dan L. • Bentukkan segi empat berdasarkan ukuran q dan t. • Lukiskan bulatan isometri berdiameter t. • Lukiskan bulatan isometri berdiameter r dan s dalam kotak yang dibina. • Gariskan tangen antara bulatan besar dan kecil. • Lukiskan silinder berdasarkan bulatan t dengan ukuran tinggi p. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 8.2 8.2.4 Pandangan Atas Pandangan Hadapan L T t q t t p q p L T r s t q p L T r s t s r 151 LUKISAN KERJA iv. Bongkah Permukaan Oblik • Binakan lukisan isometri bongkah berpermukaan oblik berdasarkan pandangan hadapan dan pandangan atas yang diberikan. • Lukiskan segi empat isometri berdasarkan ukuran T, D dan L. • Pindahkan ukuran s dan kenal pasti permukaan oblik dan gariskan. • Pindahkan ukuran q dan t serta gariskan. • Hitamkan garisan objek. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 Pandangan Atas Pandangan Hadapan L D T q t 8.2 8.2.4 q t s L T s q D t L T s q D t 152 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA S U B T O P I K v. Bongkah Permukaan Lengkung • Bahagikan lengkung pada pandangan sisi dan unjurkan ke pandangan hadapan. • Lukiskan lengkung dengan menyambung titik-titik. • Pindahkan titik lengkung 1 hingga 6 ke dalam kotak isometri. • Hitamkan garisan objek. • Binakan lukisan isometri bongkah berpermukaan oblik berdasarkan pandangan hadapan dan pandangan sisi yang diberikan. Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 8.2 8.2.4 1 2 3 4 5 6 1΄ 2΄ 3΄ 4΄ 5΄ 6΄ D 1΄ 2΄ 3΄ 4΄ 5΄ 6΄ 1 2 3 4 5 6 T L D 1΄ 2΄ 3΄ 4΄ 5΄ 6΄ 1 2 3 4 5 6 p r q T L q p r D 245 Pandangan sisi Pandangan hadapan 153 LUKISAN KERJA 8.2 8.2.5 S U B T O P I K Mendimensi Lukisan Isometri Terdapat dua sistem mendimensi lukisan isometri iaitu sistem ekaarah dan sistem terjajar. Pada dimensi lukisan isometri, garisan tambahan dilukis selari dengan paksi isometri. Kaedah mendimensi bagi sistem ekaarah dan terjajar ditunjukkan pada rajah di bawah: Pendimensian Sistem Terjajar 700 400 200 400 Ø160 R200 350 100 27° 700 400 200 400 350 100 27° Ø160 R200 Pendimensian Sistem Ekaarah 1. Pandangan atas, hadapan dan sisi objek berada di garisan grid berukuran 10 mm × 10 mm. Lukiskan pandangan isometri bagi setiap objek. (i) (ii) (iii) Rajah 1 Rajah 2 Rajah 3 154 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA S U B T O P I K S U B T O P I K S U B T O P I K 8.2 8.2.5 155 LUKISAN KERJA Lukisan Pemasangan S U B T O P I K S U B T O P I K S U B T O P I K Tujuan Lukisan Pemasangan Lukisan pemasangan menunjukkan pemasangan beberapa komponen dalam sesebuah produk. Tujuan lukisan pemasangan adalah untuk: • Menunjukkan kedudukan susun atur dan hubung kait komponen dalam reka bentuk. • Memberikan informasi tentang kaedah mencantum sesuatu objek yang mempunyai lebih dari satu komponen. • Memberikan informasi tentang membuka komponen sesuatu objek. • Memudahkan proses pembuatan dan penyelenggaraan. Ciri-ciri Lukisan Pemasangan • Setiap komponen dilabelkan dengan nombor yang merujuk kepada senarai bahan. • Komponen dilukis dalam bentuk isometri. • Lukisan keratan disertakan bagi menerangkan bahagian lukisan yang sukar difahami. Panduan Melukis Lukisan Pemasangan 1. Analisis prosedur pemasangan sebenar komponen objek. 2. Kenal pasti pandangan yang sesuai dan mudah difahami. 3. Kenal pasti komponen-komponen utama objek untuk dilukis. 4. Melukiskan komponen utama mengikut kedudukan susun atur sesuatu objek. 8.3, 8.3.1, 8.3.2, 8.3.3 156 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA 8.3 8.3.3 1 2 3 4 6 5 7 9 8 11 12 10 157 LUKISAN KERJA 8.3 8.3.3 Disemak Oleh: LUKISAN PEMASANGAN TROLI XY Skala: No. Lukisan: No. Helaian: Nama: Tarikh: SMK SERI PETALING Pemegang Kayu pemegang I Selak penutup plastik Pelaras pemegang roda Frame lock Senarai Bahan Bil. Unit 2. Roda utama Kayu pemegang I 1. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Selak kekunci Pengangkat 10. Tapak platfom I 11. Tapak platfom II Roda hadapan 12. 1 2 2 2 1 2 2 4 2 1 1 2 No. 1. Murid diberikan peluang menonton tayangan video penghasilan ortografik, isometri dan lukisan pemasangan mengikut prinsip yang betul. 2. Hasilkan lukisan ortografik, isometri dan lukisan pemasangan di dalam kelas dengan bimbingan guru. 3. Berikut disertakan gambar komponen pada sebuah dron. Susun semula komponen berikut dan lukiskan senarai komponen dron dalam bentuk lukisan pemasangan. Lakarkan dengan bantuan guru. 158 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA 8.3 8.3.3 Bilah kipas / rotor 1 Bilah kipas / rotor 2 Bilah kipas / rotor 3 Bilah kipas / rotor 4 1 2 3 4 5 Kelongsong atas / pemegang rotor 6 Bod utama Gear mendarat 1 8 Hub pemegang motor utama 7 Skid / anti-gelincir 1 9 Gear mendarat 3 12 Skid / anti-gelincir 3 13 Gear mendarat 2 10 Skid / anti-gelincir 2 11 Gear mendarat 4 14 Skid / anti-gelincir 4 15 159 LUKISAN KERJA • Dihasilkan untuk mewakili sesuatu produk yang terdiri lebih daripada satu komponen • Menunjukkan cara dan kaedah pemasangan komponen dilakukan Lukisan Ortografik Lukisan Isometri Lukisan Pemasangan Tujuan lukisan ortografik: Memaparkan bentuk sesuatu komponen atau objek berdasarkan unjuran pandangan Prinsip lukisan ortografik: • Satah • Sukuan Lukisan ortografik unjuran sudut ketiga bagi bongkah geometri: • Permukaan rata • Permukaan condong • Permukaan bulat • Permukaan oblik • Permukaan lengkung Mendimensi lukisan ortografik: • Sistem Ekaarah • Sistem Terjajar • Kaedah yang digunakan untuk menunjukkan sesuatu objek dalam bentuk tiga dimensi (3D) • Paksi lukisan isometri ialah 30o LUKISAN KERJA rumusan L A T I H A N 160 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA 1. Berdasarkan pandangan yang disertakan, lengkapkan jadual di bawah dengan memadankan permukaan pada pandangan isometri dengan pandangan ortografik. A B C D E F G Pandangan Atas Pandangan Hadapan 1 2 3 4 7 5 6 A B C D E F G Pandangan Sisi 2. Berdasarkan pandangan isometri yang diberikan, kenal pasti unjuran ortografik yang bersepadanan. 161 LUKISAN KERJA 3. Lukiskan unjuran ortografik sudut ketiga bagi bongkah yang diberikan dan sertakan dimensi kaedah ekaarah pada lukisan unjuran tersebut. 400 200 100 200 100 400 200 162 LUKISAN KERJA LUKISAN KERJA 163 JAWAPAN Bab 1 PENGENALAN KEPADA REKA CIPTA 1. (a) Inventif - Berupaya (cenderung, suka dan sebagainya) mereka cipta sesuatu (benda dan sebagainya) yang baharu atau berdaya cipta. (b) Inovasi - Sesuatu yang baru diperkenalkan seperti kaedah, sistem, adat, dan lain-lain yang baharu. (c) Kreativiti - Kemampuan (kebolehan) mencipta, berdaya kreatif atau kekreatifan. 2. Pereka cipta Zaman Revolusi Industri Kedua: Tahun Pereka Cipta Hasil Ciptaan 1801 Joseph Marie Jacquard Mesin tenun Jacquard 1876 Alexander Graham Bell Telefon 1885 Karl Benz Kereta berenjin petrol tiga roda 1887 Gottlieb Daimler Kereta berenjin petrol empat roda 1903 Wilbur dan Orville Wright Kapal terbang 3. (a) Zulkifli Haron – Pereka cipta mesin-mesin makanan. Beliau telah menghasilkan banyak reka bentuk mesin dan peralatan baharu untuk keperluan industri tempatan dan antarabangsa. (b) James Dyson – Pereka penyedut hampagas. Ciptaan beliau memudahkan kerja-kerja harian seorang suri rumah mahupun pekerja pembersihan. Sehingga kini, ciptaan beliau amat diperlukan bagi menguruskan kerja harian dengan pantas dan berkesan. 4. Sumbangan seorang pereka cipta dalam kehidupan adalah dapat memastikan sesuatu produk yang digunakan lebih inovatif, kreatif dan pantas. Hal ini dapat memudahkan kerja- kerja harian seseorang. Selain itu, kita juga dapat meningkatkan prestasi kerja dalam sesuatu perindustrian sekali gus membantu menaikkan taraf ekonomi negara. 5. (i) Minat (v) Empiritif (ii) Empati (vi) Perseptif (iii) Kreatif (vii) Tidak putus asa (iv) Inovatif (viii) Menjaga alam sekitar 6. Reka cipta boleh melahirkan seseorang yang kreatif, inovatif dan inventif. Reka cipta mampu menyumbang ke arah kemajuan teknologi, pendidikan, memudahkan komunikasi dan meningkatkan bidang pembinaan. Bab 2 ASAS REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 1. Garisan bergerigi Garisan lurus Garisan melengkung Garisan berpusar 2. 3. 4. Keseimbangan simetri Keseimbangan tidak simetri Keseimbangan jejari Garis ufuk Titik lenyap 2 Titik lenyap 1 Jalinan Sentuh Jalinan Tampak Jalinan sentuh merupakan kesan permukaan yang dapat dilihat dan dirasa melalui sentuhan seperti permukaan batu, kulit kayu dan sebagainya. Jalinan tampak merupakan kesan jalinan yang hanya dapat dilihat tetapi tidak dapat dirasai melalui sentuhan seperti sayap rama-rama, kulit tembikai dan sebagainya. 164 4. Analisis reka bentuk perlu dilakukan bagi mendapatkan rekaan yang terbaik dengan mempertimbangkan semua faktor yang ada. Analisis reka bentuk bertujuan untuk mengenal pasti faktor-faktor pemilihan yang perlu dilakukan oleh pereka bentuk. Berdasarkan analisis reka bentuk produk, setiap permasalahan perlu dikenal pasti. Bab 3 FAKTOR PEMILIHAN REKA BENTUK DALAM REKA CIPTA 1. Kepentingan pemilihan reka bentuk produk sangat mempengaruhi cita rasa seseorang pelanggan, di samping dapat meningkatkan jualan. Selain itu, ia memberikan pilihan kepada pelanggan untuk memilih sesuatu produk itu agar menepati cita rasa mereka. 2. Faktor-faktor pemilihan reka bentuk produk terdiri daripada fungsi, rupa bentuk, bahan, teknik pembuatan, ergonomik, kos, nilai estetik, mesra pengguna, keselamatan, nilai komersial, kemasan, dan kelestarian. 3. Faktor Kriteria Fungsi Mudah dihasilkan mengikut fungsi, rupa bentuk, bahan-bahan atau kos yang menjimatkan. Rupa bentuk Hiasan terakhir permukaan yang bersesuaian, kemas dan menarik. Bahan Harga yang berpatutan dan berkualiti, mendapat permintaan dan menjadi pilihan pengguna, menjimatkan dan ekonomi, mampu dibeli dan sesuai untuk pengeluaran besar-besaran (mass production). Teknik pembuatan Sesuai dengan semua peringkat umur, mudah digunakan, mudah dikendalikan dan diselenggarakan oleh orang yang tidak mahir. Ergonomik Kos pembuatan dan penyelenggaraan yang menjimatkan dan efektif. Kos Reka bentuk dan bahan yang kekal tidak berubah, tidak ketinggalan zaman dan sesuai dengan peredaran zaman. Nilai estetik Menjamin keselamatan, tidak mendatangkan kecederaan, stabil, tidak mudah terbalik. Reka bentuk tidak membahayakan pengguna seperti tidak mempunyai bucu yang tajam dan mata pemotong terlindung. Mesra pengguna Mampu menyelesaikan masalah, berkecekapan tinggi dan berfungsi secara manual, semi automatik atau automatik. Keselamatan Reka bentuk terkini, menepati cita rasa pasaran semasa, menarik perhatian dan mempengaruhi pengguna, mempunyai pelbagai pilihan warna dan bentuk. Nilai komersial Bahan mudah diperoleh, mudah dibentuk, mudah dikendalikan, tidak mudah reput, tidak mudah pecah dan mempunyai ketahanan fizikal. Kemasan Alatan, kemudahan, proses dan sistem yang selesa serta serasi dengan manusia. Kelestarian Rekaan yang dihasilkan perlu mempunyai rupa bentuk yang bersesuaian dengan fungsi dan pengguna sasaran. 165 Bab 4 PENGENALPASTIAN MASALAH 1. (i) (ii) (iii) (iv) (v) (a) i. Menyediakan borang soal selidik • Soalan yang mudah dan tepat • Sediakan jawapan soalan berbentuk ya/tidak atau secara skala dalam bentuk nombor berkaitan ii. Menentukan sampel dan bilangan • Sampel terdiri daripada responden pelbagai latar belakang dan umur • Lebih ramai responden daripada pelbagai latar belakang lebih banyak maklumat yang boleh diperoleh iii. Mengedarkan dan mengumpulkan semula borang soal selidik • Dijalankan dalam tempoh masa yang telah ditetapkan • Responden diberi kebebasan dan keselesaan untuk menjawab borang soal selidik yang telah disediakan iv. Menganalisis maklum balas responden • Borang soal selidik yang telah dikumpul, dianalisis dan disintesis bagi mendapatkan maklumat yang akan dilaporkan v. Merumuskan dan melaporkan dapatan • Rumusan hasil dapatan bertepatan dengan penyataan masalah bagi tujuan pelaporan 2. Graf dan huraian data yang diberikan oleh murid mestilah betul dan tepat mengikut kesesuaian graf dan maklumat daripada jadual yang diberikan. Bab 5 PENYELIDIKAN DAN KAJIAN PRODUK 1. Langkah-langkah Kajian Produk Mengenal pasti bahan rujukan atau produk sedia ada sebagai bahan kajian produk dengan menggunakan kaedah kajian yang sesuai. Menganalisis kekuatan dan kelemahan fungsi dan rupa bentuk/kaedah/prinsip/teori untuk setiap bahan rujukan atau produk sedia ada yang dipilih. Mempersembahkan hasil analisis dalam bentuk jadual. 2. • Fungsi • Rupa bentuk/kaedah/ prinsip/teori • Nyatakan sumber produk diperoleh • Gambar dan nama produk disertakan • Sekurang-kurangnya dua produk sedia ada diberikan Produk kajian Kekuatan dan kelemahan Kaedah kepenggunaan Cadangan penambahbaikan • Menerangkan cara produk berfungsi berdasarkan tujuan asal ia direka cipta • Produk boleh menyelesaikan masalah yang dikenal pasti • Penambahbaikan daripada pelbagai faktor mengikut kesesuaian seperti fungsi, bahan pembinaan, komponen, saiz, warna, aksesori dan reka bentuk 166 Bab 6 PENJANAAN IDEA 1. Teknik pemikiran dan penjanaan idea secara terancang ialah: (i) Logikal (ii) Kreatif (iii) Lateral (iv) Analitikal (v) Kritikal (vi) Intuitif 2. Peraturan dalam Sesi Sumbang Saran Memahami topik yang hendak dibincangkan Mengikut had masa yang ditetapkan agar ahli-ahli kumpulan menjadi kreatif dan spontan tanpa sebarang tekanan Tidak mengadili sesuatu idea Ahli kumpulan mengenali dan mempercayai antara satu sama lain Berfikir secara bebas tanpa paksaan Dapatan daripada sumbang saran digunakan dalam membuat keputusan berikutnya 3. Elemen-elemen dalam menilai idea ialah: (i) Menyatakan rasional (ii) Alasan untuk menerima atau menolak (iii) Membuat pilihan (iv) Membahaskan isu (v) Mempertimbangkan cadangan (vi) Mentaksir maklumat Bab 7 MODEL OLOKAN (Mock-Up) 1. Kepentingan model olokan adalah untuk menilai sesuatu rekaan dari aspek reka bentuk, struktur dan keseimbangan. 2. Senarai bahan yang sesuai digunakan untuk menghasilkan model olokan ialah: (i) Kadbod (ii) Kayu jelutung (iii) Kayu balsa (iv) Plaster paris (v) Simen penyumbat (vi) Simen lembut (vii) Pengeras simen lembut dan lain-lain 3. Faktor-faktor yang diambil kira semasa menilai model olokan ialah: (i) Keseimbangan reka bentuk (ii) Struktur reka bentuk (iii) Kesesuaian bahan (iv) Keselamatan (v) Penggunaan (vi) Cara pembuatan 4. Ciri-ciri model olokan ialah: (i) Model statik (ii) Tidak berfungsi (iii) Reka bentuk sebenar secara 3D (iv) Dibuat secara tidak berskala atau tidak mengikut saiz sebenar 5. 1. Foam 2. Simen Penyumbat 3. Plaster Paris 4. Masking Tape 5. Mounting Board 6. Gunting 167 Bab 8 LUKISAN KERJA 1. A B C D E F G 3 6 4 7 1 5 2 2. 3. 200 Pandangan Sisi Pandangan Hadapan Pandangan Atas 400 400 100 100 100 45° 168 GLOSARI bahan kemasan bahan penyudah sesuatu projek seperti cat, syelek dan lain-lain supaya projek kelihatan lebih cantik dan tahan lama. data butiran atau maklumat terperinci yang diketahui/ dikumpulkan tentang sesuatu dan dapat dijadikan asas untuk membuat kajian. dimensi ukuran saiz sesuatu. empati daya menyelami dan memahami perasaan atau emosi orang lain. ergonomik sifat-sifat fizikal produk yang memberi keselesaan kepada pengguna. estetik nilai keindahan/kecantikan terhadap sesuatu hasil projek. evolusi perkembangan secara beransur-ansur, terutamanya pada bentuk yang lebih kompleks. inovasi proses pengubahsuaian dengan menambah fungsi atau reka bentuk kepada sesuatu produk. inovatif merupakan (bersifat) inovasi. intuitif kesedaran yang disebabkan oleh gerak hati (bukan dengan berfikir). kaedah cara/peraturan membuat sesuatu. kreatif mempunyai kebolehan mencipta, menghasilkan dan mengembangkan sesuatu idea baru dan asli. lukisan isometri lukisan yang dirujuk kepada satah ufuk yang bersudut 30°/60° serta garisan pinggir yang berterusan pada satu titik iaitu pusat. lukisan kerja lukisan terperinci komponen mengikut skala. lukisan pemasangan lukisan ceraian/lukisan terburai yang menunjukkan proses cantuman. menganalisis menghuraikan sesuatu penyelidikan. menghuraikan membentangkan dan menerangkan. menjana mengeluarkan/mewujudkan/melahirkan idea. mensintesis menggabungkan. merumus menyatakan sesuatu dengan ringkas dan tepat serta jelas. model berfungsi produk utama yang dibina dengan menggunakan sama ada bahan sebenar atau bahan alternatif, bersaiz sebenar atau diskalakan serta boleh menunjukkan fungsi. perseptif cepat melihat, memahami atau menyedari sesuatu. perspektif gambaran reka bentuk sebenar secara 3D dari pelbagai sudut (secara satu titik/dua titik/ tiga titik). produk barang/benda (hasil). prototaip produk utama yang dibina dengan menggunakan bahan dan saiz sebenar serta berfungsi. reka bentuk rancangan/corak/bentuk yang menunjukkan susunan struktur atau aspek-aspek sesuatu binaan dan sebagainya. reka cipta satu proses atau hasil aktiviti yang melibatkan elemen: (i) masalah atau keperluan, (ii) siasatan dan (iii) penyelesaian. rendering lukisan sesuatu benda atau barangan yang kelihatan realistik seperti rupa bentuk asalnya. revolusi perubahan yang menyeluruh dan mendadak, terutamanya dari segi cara berfikir, bertindak dan sebagainya. 169 INDEKS SENARAI RUJUKAN Bowers, J. (2008). Introduction to Two-Dimensional Design: Understanding Form and Function (edisi ke-2). New Jersey: Wiley. Cuffaro, D., & Zaksenberg, I. (2013). The Industrial Design Reference & Specification Book: Everything Industrial Designers Need to Know Every Day. Massachusetts: Rockport Publishers. Doordan, D. P. (1996). Design History: An Anthology. Massachusetts: MIT Press. Eissen, K., & Steur, R. (2013). Sketching: Drawing Techniques for Product Designers. Amsterdam: BIS Publishers. Eissen, K., & Steur, R. (2013). Sketching: The Basics. Amsterdam: BIS Publishers. Fallen, K. (2010). Design History: Understanding Theory and Method. London: Bloomsbury Publishing. Goetsch, D. L. (2004). Technical Drawing (edisi ke-5). New York: Delmar Learning. Gorman, C. (2003). The Industrial Design Reader. New York: Allworth Press. Hallgrimsson, B. (2012). Prototyping and Model making for Product Design. London: Laurence King Publishing. Hassan Hj. Ali, & Irfendy Mohamad. (2016). Reka Bentuk Perindustrian (Pengangkutan). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Henry, K. (2012). Drawing for Product Designers. London: Laurence King Publishing. Idris Ishak, & Richard Lim Boon Keat. (2007). Introduction to Basic Sketching & Rendering Techniques. Johor Bahru: Penerbit UTM Press. Jupe, J., Reid, A., & Ralls, C. (2003). Create!: Product Design Student Book. New Hampshire: Heinemann. Lefteri, C. (2012). Making It: Manufacturing Techniques for Product Design (edisi ke-2). London: Laurence King Publishing. Lesko, J. (2011). Industrial Design: Materials and Manufacturing Guide (edisi ke-2). New Jersey: Wiley. Lidwell, W., & Manacsa, G. (2011). Deconstructing Product Design: Exploring the Form, Function, Usability, Sustainability, and Commercial Success of 100 Amazing Products. Massachusetts: Rockport Publishers. Lucie-Smith, E. (1983). A History of Industrial Design. London: Phaidon Press. Mohd Noh bin Sarip, & Md Nasir bin Abd. Manan. (2015). Lukisan Kejuruteraan Tingkatan 4. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Morris, R. (2009). The Fundamentals of Product Design. New York: Bloomsbury Publishing. Neat, D. (2008). Model-Making: Materials and Methods. Wiltshire: Crowood Press Ltd. Raizman, D. (2004). A History of Modern Design: Graphics and Products Since the Industrial Revolution. London: Laurence King Publishing. Roberto, L., & Orlandini, P. (1990). Product Design Models. New York: Van Nostrand Reinhold. Shahriman Zainal Abidin, Mohamad Hariri Abdullah, & Zaidi Yusoff (2015). Seni Reka Perindustrian: Daripada Idea Kepada Lakaran. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. 170 INDEKS A abad 5, 6, 8, 135 analitikal 21, 22, 100, 101, 103 B bahan 6, 12, 14, 25, 30, 46, 47, 164 bentuk 4, 7, 8, 21, 22, 28, 30,31, 33 bongkah 131, 138, 139, 140, 141 C corak 25, 26, 28, 31, 51 corak kontra 25, 26, 30, 51, 168 D data 21, 67, 70, 75, 82, 83, 85, 86 Dieter Rams 18, 23 dimensi 25, 34, 48, 118, 119, 129 dron 60, 62, 64, 94, 158 E empati 20, 23, 163 empirikal 21 ergonomik 164, 168 estetik 15, 22, 164, 168 evolusi 9, 10, 13, 14, 56, 168 F fungsi 29, 53, 56, 57, 59, 61, 65 G garisan berpusar 52, 163 I idea 21, 151, 163, 165, 166, 168 imbangan 25, 28, 29, 51 inovasi 1, 19, 24, 163, 168 intuitif 97, 100, 101, 103, 166, 168 inventif 4, 24, 163 isometri 131, 146, 147, 150, 160 J jalinan 25, 32, 34, 41, 51, 52, 163 James Dyson 23, 163, 198 K kaedah kajian 67, 70, 71, 72, 75 kemasan 25, 46, 47, 51, 164, 168 kesatuan 25, 26, 29, 51, 106 keseimbangan 28, 52, 119, 127 kreatif 20, 23, 163, 165, 166, 168 kreativiti 1, 4, 31, 122, 163 kritikal 22, 97, 100, 101, 103, 165 L lakaran 40, 41, 45, 100, 168 lateral 101, 102, 112, 166, 165 logikal 97, 100, 101, 102, 113 lokomotif 6, 7, 9 lukisan kerja 131, 132, 133, 134 lukisan perspektif 25, 48, 50, 51 lukisan pemasangan 131, 155 M menganalisis 67, 71, 85, 86, 87 menghuraikan 85, 168 menjana 97 mensintesis 106, 113, 168 merumus 1, 67, 71, 86, 165, 168 model olokan 115, 119, 122 model 40, 118, 119, 122, 127 N nilai 15, 22, 35, 32, 39, 164 O oblik 131, 141, 151, 159 ortografik 131, 140, 142, 159 operasional 79 P pemasangan 131, 155, 159, 168 pemikiran 101, 102, 104, 165 penekanan 25, 28, 29, 51 penjanaan idea 97, 100, 104, 114 penyataan masalah 70, 85, 165 pergerakan 14, 25, 28, 30, 51, 94 perspektif 25, 48, 49, 50, 51 prototaip 118, 119, 126, 127, 129 R reka bentuk 7, 8, 22, 28, 30, 35, 40 reka cipta 1, 2, 4, 5, 8, 11, 14, 15 rentak 25, 27, 30, 51 revolusi 1, 5, 6, 8, 23, 24, 163 Robest Yong 17, 23 ruang 34 rupa 7, 21, 22, 23, 26, 32, 33, 34 S satah 48, 135, 136, 137, 138, 140 Sistem Ekaarah 143, 153, 159 Sistem Terjajar 143, 153, 159 soal selidik 67, 71, 80, 82, 86, 165 Steve Jobs 19, 23 sukuan 136, 137, 159 sumbang saran 3, 97, 104, 113 T tekstur 28, 30, 168 titik lenyap 48, 49, 50, 164 ton 25, 41, 51, 136 troli 72, 81, 93, 109 temu bual 65, 67, 74, 75, 165 U unjuran 131, 135, 136, 137, 141 W warna 28, 35, 37, 164, 168 Z Zulkifli Haji Haron 15, 23 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima

kssr_BahasaArab_1XKc6saoFHWjUxCokk5SwoD7cuwwsfp4i.pdf

RM4.00 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH Penulis Mohd Zuhir bin Abd Rahman Abdul Samad bin Abdoll Aziz Editor Zaida binti Ahmad Sufi Noryani binti Supian Pereka Bentuk Ahmad Hamka bin Ab Rashid Wan Noradilah binti Wan Hassan Ilustrator Ahmad Fetri bin Embi Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 1 10/10/2016 1:38:23 PM Prelim (Pencetak 2).indd 2 11/10/2016 4:30:09 PM ُتاَيَوَت�ْحُمْلا ُعوُضْوَمْلا ُةَدْحَوْلا ِفوُرُحْلا ىَلِإ ْفَّرَعَت�َت� اَّيَه3 ث ت ب أ7-4 ذ د خ ح ج ش س ز ر ظ ط ض ص ك ق ف غ ع 12-8 16-13 20-17 25-21 ُةَحْفَّصلا ُديِهْمَّ�لا )ُّيِعاَمَجْلا ُمَلَكْلا( ُةَعَجاَرُمْلا 2–1 32 ي ه و ن م ل31-26 iii BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 3 10/10/2016 1:38:24 PM iv ُعوُضْوَمْلا ُةَدْحَوْلا ُةَيِ�اَّثلا ُةَثِلاَّثلا ُةَعِباَّرلا ْزِّكَرُت� اَّيَه ؟ُبِّحَرُنَو يِّيَحُن َفْيَك ِماَقْرَْلاِب ُحَرْمَ� م ىَلَع ُزِّكَرُت�33 46-42 50-47 ب ىَلَع ُزِّكَرُت� ت ىَلَع ُزِّكَرُت� أ ىَلَع ُزِّكَرُت� ج ىَلَع ُزِّكَرُت� 34 35 36 37 ُةَحْفَّصلا ك ىَلَع ُزِّكَرُت� ن ىَلَع ُزِّكَرُت� )ِتاَصاَصُقْلا ُّلِجِس( ُةَعَجاَرُمْلا 39 40 41 د ىَلَع ُزِّكَرُت�38 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 4 10/10/2016 1:38:24 PM ىّلص دمحم ىفطصملا انّيبن ىلع مّلسنو يّلصنو ،ميركلا نآرقلا ةغل ةيبرعلا لعج يذلا لله دمحلا ،دعبو ،نيعمجأ هباحصأو هلآ ىلعو ملسو هيلع للها ىلع ىلاعت للها نذإب هزاجنإ ّمت يذلا يئادتبلاا لّولأا ّفّصلل ةيبرعلا ةغللا باتك وه اذهف .ةّيئادتبلاا سرادملل ةيزيلاملا ةيبرتلا ةرازو هب تّرقأ يذلا يرايعملا جهنملل اقفاوم ،هجو لمكأ ،عامتسلاا :يهو ،عبرلأا ةيوغللا تاراهملا ذيملاتلا باستكا ىلإ باتكلا اذه فدهيو ديوزتل عادبلإاو يلاعلا ريكفتلا ةراهمب باتكلا اذه متهي امك .ةباتكلاو ،ةءارقلاو ،ملاكلاو عامتسلاا ةراهم زكرتو .ةّيئادتبلاا سرادملا يف لاماك اهقيبطت عم تاراهملاو تامولعملاب ذيملاتلا تابيحرتلاو تايحتلاو ،ةيئاجهلا فورحلا ىلع ملعتلاو ميلعتلا ةيلمع يف ةءارقلاو ملاكلاو ةيفيكو تاملكلاو فورحلا خسن ىلع زكترتف ةباتكلا ةراهم امأ .ماقرلأاو دادعلأاو ،ةنيعملا .ةحيحص ةقيرطب ةيئاجهلا فورحلا ةباتك ىلع زكترت سورد ةتس ىلولأا ةدحولا نّمضتتو .تادحو عبرأ ىلع باتكلا اذه يوتحيو ةّزكرملا فورحلا ىلع زكترت سورد ةينامث ةيناثلا ةدحولا نّمضتت امك .ةلماكلا ةيئاجهلا فورحلا سرد لك زكريو .طقف ادحاو اسرد امهنم لك نمضتيف ،ةعبارلاو ةثلاثلا ةدحولا يف امأ .ةنّيعملا ،ةباتكلا ةراهمو ،ةءارقلا ةراهمو ،ملاكلاو عامتسلاا ةراهم ىلع ةيمّلعتلاو ةيميلعتلا ةطشنلأا يف .ّيعامجلا ملاكلاو ديشانلأا نّمضتت يتلا ةيوغللا ةطشنلأا كلذ ىلإ فاضتو .ةعجارملاو v ُةَمِّدَقُمْلا BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 5 10/10/2016 1:38:25 PM vi نيماضم مهف ىلع ذيملاتلا دعاست يتلا ةصاخلا زومرلاو تاداشرلإا باتكلا مدختسي امك :يلاتلا وحنلا ىلع يهو ،ةيملعتلا ةطشنلأاو ةساردلا ملاكلاو عامتسلاا ةراهم ديهمتلا ةباتكلا ةراهم ةءارقلا ةراهم ديشانلأا راوحلا ةعجارملا يعامجلا ملاكلا يلاعلا ريكفتلا ةراهم فدهت يهو .ذيملتلا باتكل ةلمكم يتأت يتلا لمعلا ةسارك ،باتكلا اذه عم اضيأ قفرن امك قفو تادحو عبرأ ىلع لمعلا ةسارك يوتحتو .ذيملتلا باتك يف ذيملاتلا هسرد ام زيزعتو مييقت ىلإ ةسارك يف ةدوجوملا نيرامّتلا ىلإ ةرشابم دوعي نأ مّلعملا ىلعو .ذيملتلا باتك تايوتحم بيترت .سردلا مهباعيتساو ذيملاتلا مهف ىدم ىلإ فّرعتيل ةيميلعتلا ةطشنلأا دعب لمعلا ريصاقت دوجو لامتحاب رعشن اننإف كلذ عمو .ققحت دق هزاجنإو باتكلا مامتإ نإف ،اريخأو ام رّفوتي نأ نكمي امك .هنم نسحأ كانه نوكي نأ نكمي ءيش لك نلأ كلذ ،هب انمق اميف .ميركلا هجول اصلاخ لمعلا اذه لعجي نأ لجو ّزع للها لأسنو .لاامك رثكأو اناقتإ هنم ّدشأ وه .ُميِلَعْلا ُعيِمَّسلا َتْنَأ َكَّنِإ .ُريِصَمْلا َكْيَلِإَو ،اَنْببَبنَأ َكْيَلِإَو ،اَنْلَّكَوَت َكْيَلَع اَنَّببَر vi BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 6 10/10/2016 1:38:26 PM 1ملعملا دشرم ُديِهْمَّتلا .احيحص اقطن ”لاهسو لاهأ“ ةيحتلا قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § 1.4.1 1.4.2دِحاَو BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 1 10/10/2016 1:38:28 PM 2ملعملا دشرم حابصلا يف :لثم ،ةحيحصلا عقاوملا بسح تايحتلا ءاقلإ ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ءاسملا يف وأ 1.4.1 1.4.2 ُدِدَرُأَو ُعِمَتْسَأ ِناَنْث�ِا ِرْيَخْلا َحاَبَص ِرْيَخْلا َءاَسَم ِروُّنلا َحاَبَص ِروُّنلا َءاَسَم BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 2 10/10/2016 1:38:31 PM 3ملعملا دشرم َأ َد َج َغ َن َس َت َظ َل َر َخ َق َه َص َض َب َط َك َذ َح َف َو َش َث َع َمَءَي َز ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ِفوُرُحْلا ىَلِإ ْفَّرَعَت�َت� اَّيَهِفوُرُحْلا ىَلِإ ْفَّرَعَت�َت� اَّيَه١ ُظِحَلُأ .ةيئاجهلا فورحلل ةعونتملاو ةبسانملا سيردتلا ةطخ ملعملا يرجي § .ةبسانملا ةيركفلا ةطيرخلا نيوكت ىلإ ذيملاتلا ملعملا دشري § ةَثَلاَثث ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 3 10/10/2016 1:38:33 PM 4ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم ،ةفلتخملا تاكرحلاب ةملكلا يف ةيئاجهلا فورحلا قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةرسكلاو ،ةمضلا ،ةحتفلا :لثم ةروتاف = لاصيإ §1.1.1 1.1.2 1.3.1 1.3.2 3.1.4 Jepun Korea Selatan Korea Utara Vietnam China Mongolia Pakistan India Nepal BENUA ASIA Filipina Laos Malaysia Indonesia Afghanistan Syria Arab Saudi Yaman Oman Iraq Iran Cambodia Thailand Sri Langka Bangladesh Myanmar اَيِسآُسيِبوُتوُأ دَسَألِبِإنُذُأ لاَصيِإ َأ َأ آ ِإُأ آ يِإوُأ ةَعَثبْرَأ ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ِإ يِإ ُأ وُأ ءأ أ 1 2 3 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 4 10/10/2016 1:38:39 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 5ملعملا دشرم ةَسْمَخ ةفلتخملا تاكرحلاب ةيئاجهلا فورحلا تاوصأ زييمت ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةرسكلاو ،ةمضلا ،ةحتفلا :لثم ،ةملكلا يف ةَرَقَثب ةَرَقَثب ةَرْثيَحُب باَب ةَموُب باَب طاَسِب بيِبَط ةَرْثيَحُب ةَموُب اَب َب يِب ِب وُب ُب ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ب ب 1 2 3 1.1.1 1.1.3 1.3.1 2.1.1 2.1.3 2.3.1 2.3.4 3.1.4 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 5 10/10/2016 1:38:46 PM 6ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم نيِت يِتاَت تاكرحلاب ةملكلا يف )ت( ءاتلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةليوطلاو ةريصقلا ،ةرسكلا ،ةمضلا ،ةحتفلا :لثم ،ةفلتخملا 1.1.1 1.1.2 1.3.1 1.3.2 3.1.4 َت اَت ِت يِت ُت وُت َت ُلِباَوَثت ِت نوُيْزِفِلِت ُت باَرُت وُت ةَّتِس جاَتتوُت ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ت ت 1 2 3 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 6 10/10/2016 1:38:51 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 7ملعملا دشرم تاكرحلاب )ث( ءاثلا فرح تاوصأ زييمت ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةملكلا يف ةليوطلاو ةريصقلا اَثيِثوُثثِلاَثناَريِثموُث ةَعْثبَس ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ثُلُثث راَمِثناَريِث موُث ُثِثَثراَمِثثُلُثث ث ث 1 2 3 1.1.1 1.1.3 1.3.1 2.1.1 2.1.3 2.3.1 2.3.4 3.1.4 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 7 10/10/2016 1:38:55 PM 8ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )ج( ميجلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةليوطلاو ةريصقلا تاوصلأا .ةيمسجلا تاكرحلاب ةليوطلا تاوصلأاو ةمضلاو ةرسكلاو ةحتفلا ةكرح ذيملاتلا دّدحي § 1.1.1 1.1.2 1.3.1 3.1.4 َجِجُج اَجيِجوُج ةَيِناَمَث اَجيِج سوُماَجناَرثيِجدوُجُس وُج ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ج 1 2 3 َجِج سَرَجراَدِجةَعُمُج ُج ج 6 JUMAAT BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 8 10/10/2016 1:38:59 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 9ملعملا دشرم ةفلتخملا تاكرحلا نيب زييمتلاو )ح( ءاحلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .تاملكلا يف .قيفصتلاب تاملكلا يف ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلا نيب ذيملاتلا زّيمثي § 1.1.1 1.1.3 1.3.1 2.1.1 2.1.3 2.3.1 2.3.4 3.1.4ُةَعْسِت ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ح 1 2 3 اَحيِحوُح توُح طثيِحُم َحِحُح ىَراَبُح راَمِح ةَماَمَح راَمِح توُح ىَراَبُح ح ماَحُن طثيِحُم BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 9 10/10/2016 1:39:10 PM 10ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم بَشَخ مِتاَخليِخَنخوُخ تاوصلأا ديدحتو تاملكلا يف )خ( ءاخلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةعمتسملا ةليوطلاو ةريصقلا نيطلا ةنيجع :لثم ،ةفلتخملا تاودلأا مادختساب )خ( ءاخلا فرح ذيملاتلا نّوكي § .يعانطصلاا 1.1.1 1.1.2 1.1.4 1.3.1 1.3.4 3.1.4 اَخ ِخ يِخوُخ راَمِخجوُرُخ َخِخُخ اَخيِخوُخ ةَرَشَع ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ خ 1 2 3 خ ُخَخ EXIT BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 10 10/10/2016 1:39:15 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 11ملعملا دشرم ةَجاَجَد راَد راَيِد كيِدةَدوُد َد اَد ِد يِد ُد وُد ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )د( لادلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةليوطلاو ةريصقلا تاوصلأا .سأرلا تاكرحب تاملكلا يف ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلا نيب ذيملاتلا زّيمثي § َرَشَع َدَحَأ 1.1.1 1.1.3 1.3.1 2.1.1 2.1.3 2.3.1 2.3.4 3.1.4 ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ةَجاَجَد رَرُدةَدوُدد 1 2 د رَرُد راَد BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 11 10/10/2016 1:39:19 PM 12ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم باَئِذباَبُذبَهَذ اَذيِذوُذ َذِذُذ َرَشَع اَنْثثِا نيب زييمتلاو ةفلتخملا تاكرحلاب )ذ( لاذلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .تاملكلا يف ةليوطلاو ةريصقلا تاوصلأا ةعومسملا ةليوطلاو ةريصقلا تاوصلأاو ةمضلاو ةرسكلاو ةحتفلا ةكرح ذيملاتلا دّدحي § .ةيوديلا تاراشلإاب 1.1.1 1.1.2 1.3.1 3.1.4 ِذُذَذ اَذوُذ ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ذ ذ 1 2 ءاَذِح 3 ekor serigala روُذُبعيِذُم يِذ BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 12 10/10/2016 1:39:24 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 13ملعملا دشرم .ةملكلا يف ةفلتخملا اهتاكرحب )ر( ءارلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § 1.1.1 2.1.1 2.1.3 3.1.4 َر َر اَر اَر ِر ِر يِر يِر ُر ُر وُر وُر بَرْوَجحاَمِر ريِرَس عُبُر َرَشَع َةَثَلاَثث ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ر ر 1 2 وُيِداَردوُرُث� BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 13 10/10/2016 1:39:29 PM 14ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم ماَزِح ةَريِزَج روُهُز نوُزَلَح َز اَز يِز ُز وُز َرَشَع َةَعَثبْرَأ ةفلتخملا اهتاكرحب ةيئاجهلا فورحلا تاوصأ زييمت ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةملكلا يف 1.1.1 1.1.2 1.3.1 3.1.4 ةَراَي ِزِز ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ز ةَفاَرَز ةَفاَرَزماَزِح روُهُزنوُزَلَحز 1 2 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 14 10/10/2016 1:39:33 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 15ملعملا دشرم كَمَس ةَعاَساَمَنيِسقوُس راَتِسةاَفْحَلُس ةفلتخملا اهتاكرحب ةيئاجهلا فورحلا تاوصأ زييمت ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةملكلا يف َرَشَع َةَسْمَخ ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ س س1 2 3 راَتِس ةَعاَسكَمَس اَمَنيِس ُسِسَس وُسيِساَس 1.1.1 1.1.3 1.3.1 2.1.1 2.1.3 2.3.1 2.3.4 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 15 10/10/2016 1:39:39 PM 16ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم ةَرَجَش ةَنِحاَش راَعِش كيِش ُطاَبُش ىَروُش َش اَش ِش يِش ُش وُش BANK EKONOMI Bank Ekonomi Malaysia Berhad A/C PAYEE ONLY SELANGOR TARIKH D D M M Y Y DATE BAYAR MUHAMMAD BIN ABDUL WAHAB AMIN BIN ZAINUDDIN SERIBU RINGGIT SAHAJA RM 1,000.00 PAY RINGGIT MALAYSIA 1 1 1 1 1 7 CONTOH َرَشَع َةَّتِس .ةملكلا يف ةفلتخملا اهتاكرحب )ش( نيشلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .رياربف هلباقي ةيدلايملا روهش نم يناثلا رهش :طابش § 1.1.1 1.1.2 1.3.1 3.1.4 اَشيِشوُش َشِشُش ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ش ش12 3 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 16 10/10/2016 1:39:45 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 17ملعملا دشرم لَصَب نوُباَصرثيِصَع نوُحُص ةَروُص َص اَص ِص يِص ُص وُص تاكرحلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )ص( داصلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا بّردتي § .ةليوطلاو ةريصقلا .قيفصتلاب تاملكلا يف ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلا نيب ذيملاتلا زّيمثي § َرَشَع َةَعْثبَس ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ص ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ص 1 2لَصَبنوُباَص طاَرِصريِصَع طاَرِص 3 1.1.1 1.1.3 1.3.1 2.1.1 2.1.3 2.3.1 2.3.4 3.1.4 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 17 10/10/2016 1:39:51 PM 18ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم َرَشَع َةَيِناَمَث تاوصلأا ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )ض( داضلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا بّردتي § .ةليوطلاو ةريصقلا لاصلص :لثم ،ةفلتخملا تاودلأا مادختساب )ض( داضلا فرح ذيملاتلا نّوكي § .مادختسلاا ةداعملا داوملا 1.1.1 1.1.2 1.1.4 1.3.1 1.3.4 3.1.4 ةَدَضْنِم طِباَضفيِضُمءوُضُو َض اَض ِض يِضوُض َض اَض ِض يِض ُض وُض ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ض ةَداَمِض ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ض 1 2 3 ُض فوُيُض BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 18 10/10/2016 1:39:57 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 19ملعملا دشرم Gambar tawaf اهتاكرحب )ط( ءاطلا فرح ىلع ةلمتشملا تاملكلا ةءار� ىلع ذيملاتلا بّردتي § .ةفلتخملا .سأرلا تاكرحب تاملكلا يف ةليوطلاو ةريصقلا تاوصلأا نيب ذيملاتلا زّيمثي § َرَشَع َةَعْسِت َط ُمِطاَمَطِط روُيُط ُط راَطِ� رثيِطَف ناَفوُط وُط بيِبَط ىَلوُلأْا ُةَدْحَوْلَا ط يِطاَط ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ط 1 2 3 لْوَطلوُط ماَعَطةَعاَط 1.1.1 1.1.3 1.3.1 2.1.1 2.1.3 2.3.1 2.3.4 3.1.4 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 19 10/10/2016 1:40:04 PM 20ملعملا دشرمملعملا دشرم َنوُرْشِع تاكرحلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )ظ( ءاظلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلاب ةليوطلاو ةريصقلا تاوصلأاو ةمضلاو ةرسكلاو ةحتفلا ةكرح ذيملاتلا دّدحي § .ةيمسجلا 1.1.1 1.1.2 1.3.1 3.1.4 َظ َظ اَظ ِظ يِظ ُظ وُظ فيِظَن فوُرُظ روُظْحَم ُظ وُظ ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ظ ظ 1 2 3 ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ِظ يِظ ةَظوُبلَلاِظ ُرِفاَظَأ اَظ ZON BERSIH DADAH ZON BERSIH DADAH BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 20 10/10/2016 1:40:09 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 21ملعملا دشرم ُعقُنُعِعبَنِعَعريِصَع اَعلِماَعدوُعوُع ديِعيِع .ةملكلا يف ةفلتخملا اهتاكرحب )ع( نيعلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § َنوُرْشِعَو دِحاَو 1.1.1 2.1.1 2.1.3 3.1.4 ُعِعَع اَعوُعيِع ع ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ع 1 2 3 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 21 10/10/2016 1:40:14 PM 22ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم ىَلوُلأْا ُةَدْحَوْلَا مَنَغَغِغءاَطِغُغباَرُغ اَغراَغ GUINEA اَيِنيِغيِغوُغ َنوُرْشِعَو ِناَنْثثِا ةفلتخملا اهتاكرحب ةيئاجهلا فورحلا تاوصأ زييمت ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةملكلا يف 1.1.1 1.1.2 1.3.2 3.1.4 ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ غ باَرُغ مَنَغراَغغ 1 2 3 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 22 10/10/2016 1:40:18 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 23ملعملا دشرم روُطُف ةَطوُف ةَشاَرَثف اَيِلوُصاَف ُف وُف ِف يِف َف اَف ءاَنِف ليِف َفِفُف وُفيِفاَف .ةملكلا يف ةفلتخملا اهتاكرحب )ف( ءافلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § َنوُرْشِعَو ةَثَلاَثث 1.1.1 1.1.2 1.3.1 1.3.2 3.1.4 ف ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ف 12 3 ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 23 10/10/2016 1:40:24 PM 24ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم َنوُرْشِعَو ةَعَثبْرَأ ةفلتخملا اهتاكرحب ةيئاجهلا فورحلا تاوصأ زييمت ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةملكلا يف1.1.1 1.1.2 1.3.1 1.3.2 مَلَث�َقِقراَطِ�ُقةَعَّثبُث� لوُقُحاَ�يِ�وُ�ةَبيِقَح ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ق ق 12 3 لاَقُثتْرُب لاَقُثتْرُبمَلَث� راَطِ�ةَبيِقَح BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 24 10/10/2016 1:40:28 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 25ملعملا دشرم ك فِتَكَك ِكباَتِك ُكةَرُك بوُك اَكبِتاَك يِك وُك سيِك َكِكُك وُكيِكاَك .ةملكلا يف ةفلتخملا اهتاكرحب )ك( فاكلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § َنوُرْشِعَو ةَسْمَخ 1.1.1 2.1.1 2.1.3 3.1.4 ىَلوُلأْا ُةَدْحَوْلَا ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ك 1 2 3 4 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 25 10/10/2016 1:40:34 PM 26ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم 1.1.1 1.1.2 1.3.1 2.1.1 2.1.2َنوُرْشِعَو ةَّتِس نَبَلَلناَسِلِلؤُلْؤُلُل بثيِلَحاَيِبوُليِلوُل تاكرحلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )ل( ملالا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةليوطلاو ةريصقلا ةطحم ةبعل قيرط نع تاملكلا يف ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلا نيب ذيملاتلا زّيمثي § .تاملكلا اَيِبوُل ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ل ؤُلْؤُل ناَسِلبثيِلَحل 1 2 3 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 26 10/10/2016 1:40:38 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 27ملعملا دشرم َنوُرْشِعَو ةَعْثبَس نع ةفلتخملا اهتاكرحب تاملكلا يف )م( ميملا فرح قطن ىلع ذيملاتلا بّردتي § .ةلبنقلا ةبعل قيرط .ةيوديلا تاكرحلاب ةليوطلاو ةريصقلا تاوصلأاو فورحلا ةكرح ذيملاتلا دّدحي § 1.1.1 2.1.1 2.1.3 3.1.4 َم َم اَم ِم يِم ُم وُم ُم وُم ُلَّوَْألا ُسْأرَّدلَا كَمَسّصَقِمىًّلَصُم ِم يِم ءاَمناَزيِمنوُمْيَل اَم ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ م م23 1 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 27 10/10/2016 1:40:46 PM 28ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم تاكرحلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )ن( نونلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةليوطلاو ةريصقلا .ةسومهملا ةلاسرلا ةبعل قيرط نع ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلا نيب ذيملاتلا زّيمثي §1.1.1 1.1.2 1.3.1 2.1.1 2.1.2َنوُرْشِعَو ةَيِناَمَث رِمَنلاَعِنِنَنموُجُنُن ساَناَنَأروُنناَرثيِناَنيِنوُن ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ن ن 1 2 3رِمثَنساَناَنَأ موُجُنروُن BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 28 10/10/2016 1:40:51 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 29ملعملا دشرم َنوُرْشِعَو ةَعْسِت ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )و( واولا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلا ةبسانملا تاودلأا وأ يقرولا ليدنملا مادختساب )و( واولا فرح ذيملاتلا نّوكي § .ىرخلأا َو اَو ِو يِو ُو وُو ةَقَرَوةَلِواَرَفف دِحاَوتيِوَكْسَبسوُواَطيِواَووُو ُوِوَوءوُضُو ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ُزِّيَمُأَو ُأَرْق�َأ و و12 3 1.1.1 1.1.4 1.3.1 2.1.1 2.1.3 2.1.4 3.1.4 UNIT 1.indd 29 14/10/2016 9:49:06 AM 30ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ملعملا دشرم تاكرحلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )ه( ءاهلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا بّردتي § .ةليوطلاو ةريصقلا .تاراشلإاب تاملكلا يف ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلا نيب ذيملاتلا زّيمثي § 1.1.1 1.1.2 1.3.1 2.1.1 2.1.2َنوُثَلاَثث ِهدُهْدُهُه فِتاَهةَميِهَباَهيِهوُه ةَّيِدَهَه ُدِّدَحُأَو ُعِمَتْأسَأ ه ه 1 2 3 4 دُهْدُهروُهُز لَلاِهةَميِهَب روُهُز BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 30 10/10/2016 1:41:01 PM ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 31ملعملا دشرم َنوُثَلاَثثَو دِحاَو ىلع ةلمتشملا تاملكلا يف )ي( ءايلا فرح قطن ىلع ذيملاتلا ملعملا بّردي § .ةليوطلاو ةريصقلا تاكرحلا .ةيوغللا ةبعللا قيرط نع ةليوطلاو ةريصقلا تاوصلأاو فورحلا ةكرح ذيملاتلا دّدحي § 1.1.1 2.1.1 2.1.3 3.1.4 َي اَي ِي يِي ُي وُي JULAI A I S R K J S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 َي اَي ُي وُي دَيُرِياَنَيُدِعاَسُي ِي يِي وُيْلوُي ُزِّيَمُأَو ُأَرْأق�َأ ي ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا ي 1 2 3 4 نثيِيْعَثتراَيِخ A I S R K J S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 J A N U A R I BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 31 10/10/2016 1:41:04 PM 32ملعملا دشرم ىَلوُْألا ُةَدْأحَوْألا 32ملعملا دشرم.تاملكلاو فورحلا ةعجارمل اجذومن يعامجلا ملاكلا نوكي § .ىرخلأا ةسوردملا تاملكلاو فورحلا مادختساب هميدقت ىلإ ذيملاتلا ملعملا دشري § 1.1.1 1.3.1 2.1.1 2.3.1َنوُثَلاَثثَو ِناَنْثثِا ْأعِجاَرُقن اَّيَه نُذُأ ُأ ُأ ُأ ،لِبِإ ِإ ِإ ِإ ،دَسَأ َأ َأ َأ : ُسيِبوُتوُأ وُأ وُأ وُأ ،لاَصيِإ يِإ يِإ يِإ ،اَيِسآ آ آ آ : ُب ُب ُب ،ةَرْثيَحُب ،ِب ِب ِب ،طاَسِب ،َب َب َب ،ةَرَقَثب : وُب وُب ،ةَموُب ،يِب يِب ،بيِبَط ،اَب اَب ،باَب : ،باَرُثت ،لِباَوَثت ،ُت ُت ُت ،ِت ِت ِت ،َت َت َت : نوُيْزِفِلِت توُت ،نيِت ،جاَت ،وُت وُت ،يِت يِت ،اَت اَت : ثُلُثث ،ُث ِث َث ،راَمِث ،ُث ِث َث ،ةَثَلاَثث ،ُث ِث َث : موُث ،وُث يِث اَث ،ناَريِث ،وُث يِث اَث ،ثِلاَث ،وُث يِث اَث : ُج ُج ،ةَعُمُج ُج ،ِج ِج ،راَدِج ِج ،َج َج ،سَرَج َج : وُج ،يِج يِج ،ناَريِج يِج ،اَج اَج ،سوُماَج اَج : وُج وُج ،دوُجُس BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 32 10/10/2016 1:41:06 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا 33ملعملا دشرم َنوُثَلَثثَو ةَثَلَثث ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ْزِّكَرُن اَّيَه ْزِّكَرُن اَّيَه2 م ىَلَع ُزِّكَرُن ُدِدَرُأَو ُعِمَتْسَأ م َع ِن ُم َع ِم َس َم َت َك َعِنُم َعِمَس َمَتَك ةَزْمَه ْمَه ة َز َعَّمَس ْمَس َع َم فرح عقاوم نيب نوزّيميو ةسوردملا تاملكلا يف عطاقملا ددع ذيملتلا دّدحي § .اهيف )ريخلأا ،طسولا ،لولأا( ميملا .ةدشلاو نوكسلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا ةئجهت ىلع ذيملتلا بّردتي § 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 2.2.2 2.2.3 2.3.2 َمَتَك َعَّمَس ُزِّيَمُأَو ُدِّدَحُأ ّصَقِمكَمَس ةَزْمَه BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 33 10/10/2016 1:41:08 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا 34ملعملا دشرمملعملا دشرم ةَعَّث�ُثق َلِخَب ُدِّدَرُأَو ُأَرْقَأ ب ىَلَع ُزِّكَرُن بَت َب َث َب َت َك َتَ�َثث َبَتَك ْتَّ�َثت ُضَيْثبَأ ْبَأْبُقَيَبُضةَع .ريخلأاو ،طسولاو ،لولأا يف )ب( ءا�لا فرح عقاوم ديدحت ىلع ذيملتلا ملعملا بّردي § .ةسوردملا ةملكلا نم )ب( ءا�لا فرح ةددشملاو ةنكاسلا عطاقملا نيب ذيملتلا زّيمي §1.2.1 1.2.2 2.1.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3.3َنوُثَلَثثَو ةَعَثبْرَأ ُزِّيَمُأَو ُدِّدَحُأ ةَرَقَثبعُبُرَلْ�َثقبَجَر َل ِخ َب BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 34 10/10/2016 1:41:09 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا ملعملا دشرم35ملعملا دشرم ُدِدَرُأَو ُعِمَتْسَأ ت ىَلَع ُزِّكَرُن َع ِب ُت َب ِت ُك َت َك َس َعِ�ُت َبِتُك َتَكَس ت .ةدشلاو نوكسلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا ةئجهت ىلع ذيملتلا ملعملا دشري § ،لولأا( ءاتلا فرح عقاوم نيب نوزّيميو تاملكلا يف عطاقملا ددع ذيملتلا دّدحي § .اهيف )ريخلأا ،طسولا 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 2.2.2 2.2.3 2.3.2َنوُثَلَثثَو ةَسْمَخ ةنْتِسْتَمَت ةَّتِسنْتَم ُتْنِ�ْلا ُزِّيَمُأَو ُدِّدَحُأ ةَّتِسلِباَوَثتفِتَكنْتَم BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 35 10/10/2016 1:41:10 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا 36ملعملا دشرمملعملا دشرم أ ىَلَع ُزِّكَرُن َنوُثَلَثثَو ةَّتِس .ريخلأاو ،طسولاو ،لولأا يف )أ( فللأا فرح عقاوم نيب ذيملتلا زّيمي § يف عطاقملاو ةنكاسلا )أ( فللأا فرح عقاوم ديدحت ىلع ذيملتلا ملعملا بّردي § .ةسوردملا ةملكلا 1.2.1 1.2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 ُدِّدَرُأَو ُأَرْقَأ َل َأ َس َأ َر َق َلَكَأ َلَأَس َأَرَثق أ سْأَكبَنْرَأ ْرَأ َنبسْأَك ُزِّيَمُأَو ُدِّدَحُأ دَسَأباَبأَ�َثنرْأَفبَنْرَأ َل َك َأ BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 36 10/10/2016 1:41:11 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا ملعملا دشرم37ملعملا دشرم ج ىَلَع ُزِّكَرُن َنوُثَلَثثَو ةَعْث�َس ُدِدَرُأَو ُعِمَتْسَأ ىَوْجَنَجَهَثن َع ِم ُج ُد ِج َت َج َه َن َعِمُج ُدِجَت َجَهَثن ج ةْجُح َج ةَّجُح ْجَن ىَوْجَن ىَو اهقطن دعب ةدشلاو نوكسلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا ةئجهت ىلع ذيملتلا بّردتي § .تارم ةدع ،لولأا( ميجلا فرح عقاوم نيب نوزّيميو تاملكلا يف عطاقملا ددع ذيملتلا دّدحي § .اهيف )ريخلأا ،طسولا 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 2.2.2 2.2.3 2.3.2 ُزِّيَمُأَو ُدِّدَحُأ ةَّجُحدوُجُسراَدِج BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 37 10/10/2016 1:41:12 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا 38ملعملا دشرمملعملا دشرم د ىَلَع ُزِّكَرُن َنوُثَلَثثَو ةَيِناَمَث ُدِّدَرُأَو ُأَرْقَأ د د د َلَخَد َمَدَخ َدَسَح .ريخلأاو ،طسولاو ،لولأا يف )د( لادلا فرح عقاوم نيب ذيملتلا زّيمي § ةددشملاو ةنكاسلا )د( لادلا فرح عقاوم ديدحت ىلع ذيملتلا ملعملا بّردي § .ةسوردملا ةملكلا يف عطاقملاو 1.2.1 1.2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3.2 ةَسَرْدَمةَّدَج َس ة ةْدَمْدَج َر َد ُزِّيَمُأَو ُدِّدَحُأ راَددوُجُسراَدِجةَمْدِخةَّدَخِم َل َخ َد َم َد َخ َد َس َح BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 38 10/10/2016 1:41:13 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا ملعملا دشرم39ملعملا دشرم ك ك ك َب َت َك َت َك َس َك َس َم َبَتَك َتَكَس َكَسَم ك ىَلَع ُزِّكَرُن َنوُثَلَثثَو ةَعْسِت ُدِّدَرُأَو ُأَرْقَأ َعَكَر ،طسولاو ،لولأا يف )ك( فاكلا فرح عقاوم ديدحت ىلع ذيملتلا ملعملا بّردي § .ريخلأاو ةملكلا نم )ك( فاكلا فرح ةددشملاو ةنكاسلا عطاقملا نيب ذيملتلا زّيمي § .ةسوردملا ةَّكِس ةَكْكِس ةَمْكِح ةَمْكِح ُزِّيَمُأَو ُدِّدَحُأ فِتَككيِدمْكُحّكَف 1.2.1 1.2.2 2.2.1 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.3.2 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 39 10/10/2016 1:41:23 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا 40ملعملا دشرمملعملا دشرم ُدِدَرُأَو ُعِمَتْسَأ ن ىَلَع ُزِّكَرُن َعِنُص َلِقُن َنُسَح ن 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 2.2.1 2.2.2 2.2.3 .ةدشلاو نوكسلا ىلع ةلمتشملا تاملكلا ةئجهت ىلع ذيملتلا بّردتي § نونلا فرح عقاوم نيب نوزّيميو ةسوردملا تاملكلا يف عطاقملا ددع ذيملتلا دّدحي § .اهيف )ريخلأا ،طسولا ،لولأا(َنوُعَثبْرَأ ةَّنُسُلُقْثنَثي ةُلْنُسْنَيَنُق ُلُقْثنَثيَنُسَح ُزِّيَمُأَو ُدِّدَحُأ موُجُنةَّنُسلاَعِن َل ِق ُن َع ِن ُص َن ُس َح BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 40 10/10/2016 1:41:23 PM ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا ملعملا دشرم41ملعملا دشرم ْعِجاَرُنن اَّيَه 1.2.2 1.3.5 2.2.2 2.3.6 3.2.1 نوكتل ةعومجملا تاقصلم عمجت مث ةعومجملا بسح تاقصلملا ذيملتلا ّدعي § .تاصاصقلا لجس َنوُعَثبْرَأَو دِحاَو ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَوْلا َعِمثَس َتَ�َثث َبِتُك َلَأَس ُدِجثَت َمَدَخ َتَكَس َعِنُص َمَتَك َبَتَك َتَكَس َأَرَثق َجَهَثن َدَسَح َكَسَم َنُسَح ِتاَصاَصُقْلا ُّلِجِس سارف 1 :لصفلاملين :ةعومجملا َعَّمَس ةَعَّث�ُثق ةَّتِس َسَّأَرَثت ةَّجُح ةَّدَج ةَّكِس ةَّنُس ةَزْمَه ُضَيْثبَأ نْتَم سْأَك ىَوْجَن ةَسَرْدَم ةَمْكِح ُلُقْثنَثي BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 41 10/10/2016 1:41:24 PM ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلا 42ملعملا دشرمملعملا دشرم 1.4.1 2.4.1 2.4.2 َنوُعَب�ْرَأَو ِناَنْب�ِا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلا3 1ُدِشْنُأَو ُأَرْق�َأ ِروُّنلا َحاَبَص ِرْيَخْلا َحاَبَص ِروُّنلا َءاَسَم ِرْيَخْلا َءاَسَم َكِ� ًالْهَأ ًالْهَسَو ًالْهَأ ِكِ� ًالْهَأ ًالْهَسَو ًالْهَأ ”وتنيف كوب يخا يخا“ ِمَغَب� ىَلَع ِديِشَّنلا ُءاَقْلِإ ؟ُبِّحَرُنَو يِّيَحُن َفْيَك؟ُبِّحَرُنَو يِّيَحُن َفْيَك ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلَا .كلذ ريغو ”يضاف غساف ريءا“ :لثم ،ةفلتخم تامغ�و مغ�أ� ديشنلا ذيملتلا يقلي § UNIT 3.indd 42 14/10/2016 9:53:23 AM ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلا ملعملا دشرم43ملعملا دشرم 1.4.1 1.4.2 2.4.3 .ةيئاسملاو ةيحابصلا ةيحتلل ىرخأ فقاوم نع ذيملتلا ثحبي § .ك� لهأو ،لهسو لهأ :لامعتسا فقاوم ذيملتلل ملعملا حضوي § 2 ُدِدَرُأَو ُعِمَتْسَأ َنوُعَب�ْرَأَو ةَ�َلَب� ”وتنيف كوب يخأ يخأ“ ِمَغَب� ىَلَع ِديِشَّنلا ُءاَقْلِإ ًالْهَسَو ًالْهَأ ِرْيَخْلا َحاَبَص ِرْيَخْلا َءاَسَم ِروُّنلا َحاَبَصِروُّنلا َءاَسَم ِحاَبَّصلا يِفِءاَسَمْلا يِفِراَطَمْلا يِف َكِ� ًالْهَأ ُزِّيَمُأَو ُأَرْق�َأ ِكِ� ًالْهَأ BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 43 10/10/2016 1:41:34 PM ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلا 44ملعملا دشرم.ةحيحصلا اهتاميغنتو اهتاربن� تابيحرتلاو تايحتلا ءاقلإ ىلع ذيملتلا بّردتي § .ةسوردملا تابيحرتلاو تايحتلا مادختسا� لصفلا جراخ راوحلا ذيملتلا لّثمي § .روكذملا تقولا بسح ةيحتلا تارابع ذيملتلا فّنصي § 2.4.1 2.4.2 2.4.3َنوُعَب�ْرَأَو ةَعَب�ْرَأ 3ُلِثَمُأَو ُأَرْق�َأ .ُدَمْحَأ اَي ِرْيَخْلا َحاَبَص .ْميِل اَي ِروُّنلا َحاَبَص .ُليِبَ� اَي ًالْهَسَو ًالْهَأ .وُجاَر اَي َكِ� ًالْهَأ ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلا BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 44 10/10/2016 1:41:35 PM ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلا ملعملا دشرم45 8:00 8:00 َنوُعَب�ْرَأَو ةَسْمَخ .ُةَراَس اَي ًالْهَسَو ًالْهَأ .يِتْ�اَش اَي ِكِ� ًالْهَأ ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلا .ُةَميِعَ� اَي ِروُّنلا َءاَسَم .ْنيِل يِم اَي ِرْيَخْلا َءاَسَم ُزِّيَمُأَو ُأَرْق�َأ BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 45 10/10/2016 1:41:36 PM ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَوْلا 46ملعملا دشرم 4ُبُتْكَأَو ُنِّوَكُأ ِرب بْيب بَخ بْلا َحا بَ� بَص ِرب بْيب بَخب بْلا َءا بَس بَم ِرْيَخْلا َحاَبَص ِرْيَخْلا َءاَسَم .ة�ّولملا ةقرولا يف ةبيحرتلاو ةيحتلا تارابع ذيملتلا خسني § .ة�ّولملا ةقرولا مادختسا� تاقصلملا دادعإ ةيفيك ذيملتلا ملعملا دشري §3.1.3 3.3.1 1.3.4 2.3.5 3.1.1 3.1.2َنوُعَب�ْرَأَو ةَّتِس BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 46 10/10/2016 1:41:39 PM ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَوْلا 47ملعملا دشرم .تارم ةدع اهديدرت دعب ةظوفحملا دادعلأاو ماقرلأا ذيملاتلا عّمسي § .ايهفش ايلزانت وأ ايدعاصت دادعلأاو ماقرلأا ذيملاتلا بّتري § 1.5.1 1.5.2 1.5.3 1.5.4َنوُعَببْرَأَو ةَعْب�َس ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا4 1ُدِّدَرُأَو ُعِمَتْسَأ ِماَقْرَْلاِب ُحَرْمَنِماَقْرَْلاِب ُحَرْمَن ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَوْلا ِناَنْب�ِا25ةَسْمَخ1دِحاَو3ةَ�َلاَب�4ةَعَببْرَأ ُبِّتَرُأَو ُّدُعَأ BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 47 10/10/2016 1:41:47 PM ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَوْلا 48ملعملا دشرمملعملا دشرم 1.5.1 1.5.2 1.5.3 1.5.4 .تارم ةدع اهديدرت دعب ةظوفحملا دادعلأاو ماقرلأا ذيملاتلا عّمسي § .ايهفش ايلزانت وأ ايدعاصت دادعلأاو ماقرلأا ذيملاتلا بّتري § 2 ُدِدَرُأَو ُعِمَتْسَأ َنوُعَببْرَأَو ةَيِناَمَ� 6ةَّتِس7ةَعْب�َس8ةَيِناَمَ� 9ةَعْسِت10ةَرَشَع ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَوْلا ُبِّتَرُأَو ُّدُعَأ BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 48 10/10/2016 1:41:58 PM ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَوْلا ملعملا دشرم49ملعملا دشرم.ةيوغللا ة�عللاو ديشنلا :لثم ،ةفلتخم قرطب ماقرلأاو دادعلأا ذيملاتلا رّكذتي § 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.5.4 3.4.1َنوُعَببْرَأَو ةَعْسِت 3 ُبُتْكَأَو ُأَرْق�َأ ِناَنْب�ِا 16 6 49 510 2 2 7 7 38 8 دِحاَو ةَ�َلاَب� ةَعَببْرَأ ةَسْمَخةَرَشَع ةَعْسِت ةَيِناَمَ� ةَعْب�َس ةَّتِس ةَعْسِتةَّتِس 1 1 1 1 1 1 12 1 1 2 2 1 2 2 2 2 2 2 ُزِّيَمُأَو ُأَرْق�َأ BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 49 10/10/2016 1:41:59 PM ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَوْلا 50ملعملا دشرم.دادعلأاو ماقرلأل ة�سانملا ىرخلأا باعللأا نع ملعملا ثح�ي § 1.5.4 2.5.4 َنوُسْمَخ )غيت غيت( ِتاَعَّقبَرُمْلا ىَلَع ِزْفَقْلا ُةَبْعُل ِناَنْب�ِا دِحاَوةَعْسِت ةَرَشَع ةَيِناَمَ� ةَ�َلاَب� ةَعَببْرَأ ةَسْمَخ ةَّتِس ةَعْب�َس 3 2 1 ةَعَببْرَأ 4ْعِجاَرُق� اَّيَه 2 BUKU TEKS BAHASA ARAB (pencetak 2).indb 50 10/10/2016 1:42:05 PM Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ________________________________________ Nombor Perolehan: __________________________________ Tarikh Penerimaan: __________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_AlLughahAlArabiahAlMusirah_1W9zFw9uCBFmTQkQ27f1V6XdJWcErDLwq.pdf

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA ُلِماَكَتُملا ُّيِنيِّدلا ُجَهْنَملا RM17.20 FT605003 ِةَسِماَخلا ِةَنَّسلِل RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: ُلِماَكَتُملا ُّيِنيِّدلا ُجَهْنَملا فيلأت ريرهش نب يبرص دممح صران نب لازيرهش دممح نحمرلا دبع ناو نب دحمأ ريرتح نوع نب ديرف دممح ميمصت رون دممح نب ينليف نيدرا ميللحا دبع نب لماش دممح مسر نيدلا نيز نب يننثا دممح موس دممح تنب ةهيزنلا رون حجان دبع تنب ةليجم ميرم Telaga Biru Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 ُةَمِّدَقُملا ىَفَطْصُملا اَنِّيِبَن ىَلَع ُمَلَّسلاَو ُةَلَّصلاَو ،ٍنيِبُم ٍّيِبَرَع ٍناَسِلِب َميِرَكلا ُهَباَتِك َلَزْنَأ يِذَّلا ِهَّللا ِمْسِب ،ُدْعَب اَّمَأ .َنيِعَمْجَأ ِهِبْحَصَو ِهِلآ ىَلَعَو ،َنيِمَلاَعْلِل ًةَمْحَر َمَّلَسَو ِهْيَلَع ُهَّللا ىَّلَص ِةَّيِنيِّدلا ِةَّيِوَناَّثلا ِسِراَدَمْلِل ِةَسِماَخلا ِةَنَّسلِل ِةَرِصاَعُملا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِةَّداَمِل ٌرَّرَقُم ٌّيِسَرْدَم ٌباَتِك اَذٰهَف ِجَهْنَمْلِل اًقْفَو ىَلاَعَت ِهَّللا ِلْضَفِب ُهُفيِلَأَت َّمَتَو ،)SABK( ِةَّيِزيِلاَملا ِةَموُكُحلا ِلَبِق ْنِم ِةَموُعْدَملا .ُةَّيِزيِلاَملا ِةَيِبْرَّتلا ُةَراَزِو ُهْتَّرَقَأ اَمَك ـه1437/م2015 ِماَعلا ْنِم ًءاَدِتْبِا َذِّفُن يِذَّلا ،ِلِماَكَتُملا ِّيِنيِّدلا ِباَتِكلا ُفاَدْهَأ ًةَفاَضِإ ،ِةَّيِمَلْسِلإاَو ِةَّيِبَرَعلا ِموُلُعلا ِءْوَض يِف اَهَمُّلَعَتَو ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا َميِلْعَت ِباَتِكلا ِفاَدْهَأ ْنِم َّنِإ ِتاَراَهَملا ِباَسِتْكِا ِقيِرَط ْنَع اًضْيَأ ِباَتِكلا ُسيِرْدَت ُّمِتَيَو .ِةَّيِمَلاَعلاَو ِةَّيِزيِلاَملا ِتاَفاَقَّثلا ىَلِإ ِتَلاَجَملا ْنِم اَهَثيِدَحَو اَهَميِدَق ِةَفِرْعَملاَو ِمْلِعلا ِعوُرُف ىَّتَش يِف اَهِتَسَراَمُمَو ِعَبْرَلأا ِةَّيِوَغُّللا ُهيِجْوَت ،اًضْيَأ ِباَتِكْلِل ِةَّيِميِلْعَّتلا ِفاَدْهَلأا ْنِمَو .ِةَّيِفاَقَّثلاَو ِةَّيِساَيِّسلاَو ِةَّيِداَصِتْقِلاَو ِةَّيِعاَمِتْجِلا ِلوُصُفلا َلِخاَد ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملاَو ِةَطِشْنَلأا يِف ِةَسوُرْدَملا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِةَسَراَمُم ىَلِإ ِةَبَلَّطلا .ِةَراَزِولا ْنِم ِرَّرَقُملا ِجَهْنَمْلِل اًقْفَو اَهَجِراَخَو ِباَتِكلا ىَوَتْحُم َفَلَتْخُم ُلَواَنَتَت ٍةَّيِساَرِد ٍةَدْحَو ُّلُكَو .ٍةَّيِساَرِد ٍتاَدَحَو ِرْشَع ىَلَع ُرَّرَقُملا ُباَتِكلا اَذٰه يِوَتْحَي ،ِّيِمَلْسِلإا ِعَمَتْجُملا ِءاَنِب ِساَسَأَو ،ِةَرِصاَعُملا ِباَبَّشلا اَياَضَقَو ،ِناَسْنِلإا ِقوُقُح ْنِم ِتاَعوُضْوَملا ُفِّظَوُت اَمَك .ِتاَداَبِعلاَو ِّيِمَلْسِلإا ِخيِراَّتلاَو ِةَريِّسلا ْنِم ِةَراَتْخُملا ِسوُرُّدلاَو ،ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَساَيِّسلاَو ،ِّيِريِرْحَّتلا ِريِبْعَّتلاَو ،ِّيِوَفَّشلا ِريِبْعَّتلاَو ،ِةَعَلاَطُملا ِصوُصُن ْنِم ًةَّيِوَغُل ٍتاَراَهَم ُةَّيِساَرِّدلا ُةَدْحَولا ،ِصوُصُّنلا ِليِلْحَت ْنِم ٌةَّيِوَغُل ٌتاَطَشَن ِةَعَبْرَلأا ِماَسْقَلأا ْنِم ٍمْسِق ِّلُك يِف ُرَّفَوَتَتَو .ِةَّيِبَرَعلا ِدِعاَوَقلاَو ،ِلاَثْمَلأاَو ِمَكِحلاَو ،ِداَدْعَلأاَو ِماَقْرَلأاَو ،ِلَمُجلاَو ،ِبيِكاَرَّتلاَو ِتاَدَرْفُملا يِف ِةَّيِوَغُّللا ِتاَبيِرْدَّتلاَو .َنيِرْشِعلاَو يِداَحلا ِنْرَقلا يِف ِميِلْعَّتلا اَياَضَق ِةَبَكاَوُمِل ِةَّيِوَغُّللا ِباَعْلَلأاَو ِةَّيِبَرَعلا ِدِعاَوَقلاَو نكتبيلم نيا س کيت وكوب نتيبرنڤ ڠولاكس .قهيڤ قپاب ماساجرك نكوجوتد هيساك اميرت ناد نءاڬرهڠڤ :تبيلرت ڠي قهيڤ اومس دڤك فورڤ نقيءابهبمنڤ ساوكنتواج * ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس کوم .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك فورڤ نلوتبمڤ نقميپڤ ساوكنتواج * ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس کوم .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك ايدس ةخسن نقميپڤ ساوكنتواج * ،س کيت وكوب نيڬاهب ،اريماك .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك س کيت وكوب نيكاهب 2ياواڬف * ،مولوكيروك ننوڠابمڤ نيڬاهب ناد .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك اياڤ هڠنم ماڬا هلوكس ڬرو هورولس * .)SAM Paya Jaras( سراج اراچس تبيلرت ڠي قهيڤ اومس * ملاد ڠوسڠل قديت واتا ڠوسڠل .نيا وكوب نكاياجنم 0090 : وكوب يريس روبمون 2018 ماترڤ نقتيچ ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك © :هيلوا ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك قوتنوا نكتيبرتد ،دحرب نيريدنس وريب ڬلت ،82/5 دس ،ڬابمت نلاج ،28 روبمون ،كراڤ لايرتسدنيا اراسنماد يرس .روڤمول لاوك 52200 62754070-03 :ليت 62754110-03 :سكف telagabiru.com.my :بيو نمل :فورح روتا ناد قتل کير رون دمحم نب ينليف نيدرا ميلحلا دبع نم لماش دمحم Lotus linotype :س کيت ڤيءات کوم تنيءوڤ16:س کيت ڤيءات کوم زيءاس :هيلوا قتيچد ،دحرب نيريدنس قتيچ نياهيت ،15 ياج ب س نلاج ،1 روبمون ، ياج ب س يترسودنيا نمات ،هولوب ياڠوس 47000 .ناسحلإا راد روڠلس KPM 2018 ISBN 978-967-388-407-0 نءاڬرهڠڤ KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA نكرنبد قديت نيا وكوب ملاد نهاب 2نام .اراهيلڤرت اتڤيچ قح يڬل نكانوڬرڤد هيلوب ڠي اراچ ملاد نڤميسد ،لومس نكتيبرتد اراچ نڠد قيءاب ،اراچ واتا قوتنب ڠرابس ملاد نكهدنيڤد نوڤواتا اراچ نڠد نوڤوهام لومس نربمڬڠڤ ،لكيناكيم ،کينورتكيليا ،ايسيلم نرجلڤ هراڠڤ اوتك دڤرد ولوهد هيبلرت نرنبك اڤنت نمقارڤ نءاريكرڤ دڤك قولعترت نڠيدنورڤ .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك .مويرارونوه واتا يتليور ج ُةَّيِنْهِّذلا ُطِئاَرَخلا ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ُلاَثْمَلأاَو ُمَكِحلا ُرَّبَدَتَأَو ُلَّمَأَتَأيِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ُةَعَلاَطُملا ِةَّيِوَناَّثلا ِةَسِماَخلا ِةَنَّسلا ِةَبَلَط ىَلَع ِهِعيِزْوَتَو ِباَتِكلا اَذٰه ِراَدْصِإ ىَلَع َّلَجَو َّزَع َهَّللا ُدَمْحَن ،اًريِخَأَو ىَلْوَملا َهَّللا ُلَأْسَنَو .)SABK( ِةَّيِزيِلاَملا ِةَموُكُحلا ِلَبِق ْنِم ِةَموُعْدَملا ِةَّيِنيِّدلا ِسِراَدَملا يِف ٍحاَرِتْقِا ِّيَأِب ُبِّحَرُنَو .ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَّمُلأاَو ِمَلْسِلإا ِةَمْدِخ يِف ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِرْشَنِل َداَدَّسلاَو َقيِفوَّتلا يِف ُلْضَفلا ُهَل َناَك ْنَم ٍّلُك ىَلِإ ِليِزَجلا ِرْكُّشلاِب ُهَّجَوَتَن اَمَك .ًةَّوُجْرَم ًةَدِئاَف ِباَتِكلا ىَلَع يِفْضُي ِةَراَزِوِب ِةَّيِسَرْدَملا ِبُتُكلا ِمْسِق ْنِم قاحسإ تنب يملس ةديسلا َةَقِّسَنُملا ًةَّصاَخ ِلَمَعلا اَذٰه ِماَمْتِإ ةروتكدلاو ،دمحم نب رهزأ روتكدلا كراشملا ذاتسلأا :ِباَتِكلا ِميِوْقَت َءاَضْعَأَو ِةَّيِزيِلاَملا ِةَيِبْرَّتلا رون ةديسلاو ،يلمر نب زيزع دمحم ديسلاو ،دمحم تنب نونيز ةديسلاو ،بجر تم تنب ةبيبح ،حلاص دمحم نب ميعن ديس ديسلاو ،رمع نب نازيمأ دمحم ديسلاو ،يزومسأ تنب يتاو ةديرف اَناَوْعَد ُرِخآَو .َنيِعَمْجَأ ِهِبْحَصَو ِهِلآ ىَلَعَو ٍدَّمَحُم اَنِدِّيَس ىَلَع ُهَّللا ىَّلَصَو .اًريِثَك اًرْيَخ ُهَّللا ُمُهاَزَجَف .َنيِمَلاَعلا ِّبَر ِهَّلِل ُدْمَحلا ِنَأ َنوُفِّلَؤُملا ُدِعاَوَقلا ُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا اَيْلُعلا ِريِكْفَّتلا ُةَراَهَم يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ مجعملامجعملا ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ِباَتِكلا ِماَدْخِتْسِا ُليِلَد ِمُّلَعَّتلا ِةَّيِلَمَع ِذيِفْنَت يِف ِةَبَلَّطلاَو َنيِسِّرَدُملا ِةَدَعاَسُم ِلْجَأ ْنِم ِزوُمُّرلا ِضْعَبِب ُباَتِكلا ُنيِعَتْسَي :يِتلآاَك َيِهَو ،ِميِلْعَّتلاَو ه ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلاا ُزْمَر اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِزَّزَعُملا ِعِقاَولا ُزْمَر اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِنوُرُتْكِلِلإا ُراَبِتْخِلاا ُّيِنوُرُتْكِلِلإا ُراَبِتْخِلاا د ُتاَيَوَتْحُملا زو ُةَساَيِّسلاَو ُمَلْسِلإا : ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 50ُةَرِصاَعُملا ُةَّيِطاَرْقُميِّدلاُةَعَلاَطُملا 54 55 ِزيِزَعلا ِدْبَع ِنْب َرَمُع ِدْهَع يَف ِةَعْمَّشلا ُةَّصِق "ُنَطَولا ُطُقْسَي" ُةَديِصَقُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 56 57 ُرِصاَّنلا ُكِلَملا ُّيِبوُّيَلأا ِنيِّدلا ُحَلَص ُةَّيِداَيِقلا ُصِئاَصَخلاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 58 61 ُهَعَم ُلوُعْفَملا ُءاَنْثِتْسِلاُدِعاَوَقلا 64ِّيِئاَبَرْهَكلا ِمَّلُّسلاَو ِناَبْعُّثلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ! اوُدَّحَوَتَت اوُمَحاَرَت اوُّباَحَت : ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 34ِمِلْسُملا ِعَمَتْجُملا ُساَسَأ ُةَّوُخُلأاُةَعَلاَطُملا 37ِّيِمَلْسِلإا ِعَمَتْجُمْلِل ُةَّيِقَلْخَلأا ُةَيِبْرَّتلاُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 39 41 وُكْسيِسيِلإاَو وُكْسِنوُيلا ُةَمَّظَنُم ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 42 45 ُقَلْطُملا ُلوُعْفَملا ِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملاُدِعاَوَقلا 48ِلَمُجلاَو ِرَوُّصلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ِلَبْقَتْسُملا ُةَداَق ُباَبَّشلا : ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 18ُةَرِصاَعُملا ِباَبَّشلا ُتاَيِّدَحَتُةَعَلاَطُملا 21ِةَّيِّفَصَّللا ِةَطِشْنَلأا ُتاَئِفُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 23 24 ىَرُقلاَو ِنُدُملا يِف ِباَبَّشلا ُةَطِشْنَأ ِدوُشْنَملا ِليِجلا ُصِئاَصَخُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 25 29 ُلاَحلا ِهيِف ُلوُعْفَملاُدِعاَوَقلا 32ِراَطِقلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ِطْشُملا ِناَنْسَأَك ٌةَيِساَوَس ُساَّنلا : َىلوُلأا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 2ِمَلْسِلإا يِف ِناَسْنِلإا ُقوُقُحُةَعَلاَطُملا 5 6 ِناَسْنِلإا ِقوُقُح ُةَديِصَق ِناَسْنِلإا ِقوُقُحِل ِةَّيِموُكُحلا ُرْيَغ ُتاَمَّظَنُملاُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 7 9 ِةَعيِرَّشلا ُدِصاَقَم ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 10 13 ُلَدَبلا ُديِكْوَّتلاُدِعاَوَقلا 16ِزوُنُكلا ُقوُدْنُصُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ط ِهَّللا َماَمَأ َنوُلوُؤْسَم اَنُّلُك : ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 100ٌلوُؤْسَمَو ٍعاَر ْمُكُّلُكُةَعَلاَطُملا 103َنيِرَخلآا َوْحَن ِناَسْنِلإا ُتاَبِجاَوُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 105 107 ِناَسْنِلإا ِةَّيِلوُؤْسَم ْنَع  ِّيِبَّنلا اَياَصَو ْنِم ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 108ِفْرَّصلا ْنِم ُعوُنْمَملاُدِعاَوَقلا 112ِنِخاَّسلا ِّيِسْرُكلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ِسُلَدْنَلأا يِف ُةَّيِمَلْسلإا ُةَراَمِعلا : ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 114ِسُلَدْنَلأا يِف ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَراَمِعلاُةَعَلاَطُملا 117 118 ِءاَرْمَحلا ُرْصَق ِسُلَدْنَلأا ِحْتَف ُخيِراَت ُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 120 121 ُةَّيِسُلَدْنَلأا ُراَثلآا روُبْمُل َلاَوُك ىَلإ ُةَلْحِّرلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 122 126 ِماَهْفِتْسِلا ُتاَوَدَأ ِيْفَّنلا ُتاَوَدَأُدِعاَوَقلا 130ُةَعِطاَقَتُملا ُتاَمِلَكلاُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ِّقَحلا ُنيِد ُمَلْسِلإا : ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 66ُةَّيِمَلْسِلإا اَنُتَديِقَعُةَعَلاَطُملا 69ِةَلِطاَبلا ِتاَهاَجِّتِلا ِةَهَجاَوُم يِف ِةَّيِموُكُحلا ِتاَسَّسَؤُملا ُرْوَدُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 71 72 ْمُكِتَديِقَع ىَلَع اْوُظِفاَح ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 73 76 ُءاَدِّنلا ُزيِيْمَّتلاُدِعاَوَقلا 80ُةَّيِفْخَملا ُتاَمِلَكلاُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا 81ُّيِفْصِّنلا ُميِيْقَّتلا ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ُبَدَلأا : ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 84ِحِلاَّصلا ِدْبَعلا َعَم ٰىَسوُم ِةَّصِق ْنِم ُرَبِعلاُةَعَلاَطُملا 87 88 ِمْلِعلا ِبَلَط ُباَدآ َنيِمِّلَعُملا ُماَرِتْحِاُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 89 90 اًّيِلاَثِم اًبِلاَط ْنُك ِهَّللا يِف يِمِّلَعُم ُّبِحُأ اَنَأُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 91ُدوُدْعَملاَو ُدَدَعلاُدِعاَوَقلا 97"َل" ْوَأ "ْمَعَن" ُلوُقَأُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ح ي ِمَلْسِلإا يِف ُةَّيِعْرَّشلا ُدوُدُحلا : ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 150ِتاَياَنِجلا ِةَحَفاَكُم يِف ُمَلْسِلإاُةَعَلاَطُملا 154 155 ِهَّللا ِةَعيِرَش ِقيِبْطَت ُراَثآ ُةَّيِعْرَّشلا ُتاَبوُقُعلاَو ُتاَياَنِجلاُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 156 157 ِراَبْخَلأا ِةَرْشَن ُةَباَتِك ٍةَنِمآ ٍةاَيَح ِلْجَِلأ َمِئاَرَجلا ُحِفاَكُن اًعَمُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 158 162 ِمَسَقلا ُفوُرُح ِّمَّذلاَو ِحْدَملا ُبوُلْسُأُدِعاَوَقلا 167َُلْمَأَو ُبيِجُأُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ِةَدْحَولا ُراَعِش ُّجَحلا : ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَحْفَّصلاُعوُضْوَملاِمُّلَعَّتلا ُلاَجَم 132ِةَدْحَولا ُراَعِش ُّجَحلاُةَعَلاَطُملا 135 136 ِكُسُّنلا ُةَريِسَم ِةَّيِزيِلاَملا ِّجَحلا ِةَسَّسَؤُم ُفِئاَظَوُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 137 139 ِةَّيِزيِلاَملا ِّجَحلا ِةَثْعِب ىَلِإ ٌةَّيِميِلْعَت ٌةَراَيِز ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 140 144 ِطْرَّشلا ُتاَوَدَأ ِبُّجَعَّتلا ُبوُلْسُأُدِعاَوَقلا 148ِلِّقَنَتُملا ِكيِرْفِلِّتلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا 169 ُّيِئاَهِّنلا ُميِيْقَّتلا 171 ُتاَدَرْفُملا 175ُعِجاَرَملاَو ُرِداَصَملا 1 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ِطْشُملا ِناَنْسَأَك ٌةَيِساَوَس ُساَّنلا ٌدِحاَو 1 َٰلوُلأا ُةَدْحَولا ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭸ ﭷ ﭶ ﭵ ﭽ :َلاَعَت َلاَق ﭼ ﮋ ﮊ ﮉ ﮈ ﮇ ﮆﮅ ﮄ ﮃ ﮂ ﮁ ﮀﭿ ﭾ )13 :تاَرُجُحلا( ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا ىَلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ُديِكْوَّتلاَو ُلَدَبلا( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا ؟ِناَسْنِلإِل ُمَلْسِلإا اَنُنيِد اَهُلُفْكَي يِتَّلا ِقوُقُحلا ُعاوْنَأ اَم 1 ؟ْمِهِتاَيَح يِف ِساَّنلِل ِةاَيَحلا َّقَح ُمَلْسِلإا َّرَقَأ َفْيَك 2 ؟ِةَّيِّرُحلا ِّقَح يِف  ٌّيِلَع َلاَق اَذاَم 3 ؟ِلَمَعلا َّقَحَو ِميِلْعَّتلا َّقَح ُعْرَّشلا يِعاَرُي اَذاَمِل 4 .ُمَلْسِلإا اَهَدَّدَح يِتَّلا ِةَسْمَخلا ِةَعيِرَّشلا َدِصاَقَم ْرُكْذُا 5 .ِرْحَبلاَو ِّرَبلا يِف ْمُهَلَمَحَو َمَدآ يِنَب ُهَّللا ْدَقَل 1 .َنيِرَخلآا ِقوُقُح ْنَع ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَعيِرَّشلا ُعَنْمَت 2 .ُمَلْسِلإا اَهَرَظَح يِتَّلا ِةَميِدَقلا ِةَّيِعاَمِتْجِلا ِرِهاَظَملا ْنِم 3 . ِّقَحِب ِرَشَبلا َنْيَب َّيِرُصْنُعلا َزيِيْمَّتلا ُمَلْسِلإا َمَّرَح 4 .ٍءاَوَس ٍّدَح ىَلَع َو ِلاَجِّرلِل ِميِلْعَّتلا َّقَح ُمَلْسِلإا ُنَمْضَي 5 :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأج :ِةَبِساَنُملا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفْلا َُلْمَأدِةَّيِّرُحلا ِسْفَّنلا ُلْتَق : ُراَحِتْنِلاا ِنيِنَجلا ُطاَقْسِإ :ُضاَهْجِلإا ٌسُسُأ : ُئِداَبَم ُنَمْضَي : ُلُفْكَي َكَلَتْمِا : َعَّتَمَت َمَزَتْلِا : َدَّهَعَت َّقَرَتْسِا : َدَبْعَتْسِا ـِب َظَعَّتِا : َرَبَتْعِا ْيِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ ُقاَقْرِتْسِلا ِءاَسِّنلا ىَوْقَّتلا َمَّرَك ِكاَهِتْنِا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ،ِةاَيَحلا ُّقَح اَهْنِم ،ِناَسْنِلإِل ُفيِنَحلا اَنُنيِد اَهُلُفْكَي يِتَّلا ِقوُقُحلا ْنِم ٌةَريِثَك ٌعاَوْنَأ ِمَلْسِلإا يِف ُّقَحَو ِلَمَعلا ُّقَحَو ،ِميِلْعَّتلا ُّقَحَو ،ِكُّلَمَّتلا ُّقَحَو ،ِةَماَرَكلا ُّقَحَو ،ِةَّيِّرُحلا ُّقَحَو ،ِةاَواَسُملا ُّقَحَو يِتَّلا ِةَسْمَخلا ِةَعيِرَّشلا ِدِصاَقَم ِءْوَض يِف اَهُتَسَراَمُم ُّمِتَت اَهُّلُك ُقوُقُحلا ِهِذٰهَو .ِيْأَّرلا ْنَع ِريِبْعَّتلا .ِلاَملاَو ،ِلْسَّنلاَو ،ِلْقَعلاَو ،ِسْفَّنلاَو ،ِنْيِّدلا ُظْفِح َيِهَو ،ُمَلْسِلإا اَهَدَّدَح َنيِرَخلآا َلْتَق ُمَلْسِلإا َمَّرَح ْدَقَف ،َكِلٰذِلَو .ِناَسْنِلإِل ُمَلْسِلإا ُهَّرَقَأ ٍّقَح ُلَّوَأ ِةاَيَحلا َّقَح َّنِإ ْوَأ ِلْكَلأا ُلْثِم ِةاَيَحلا ىَلَع ِظاَفِحْلِل ِتاَروُظْحَملا ُمَلْسِلإا َحاَبَأ ْدَقَلَو .َضاَهْجِلإاَو َراَحِتْنِلاَو .ٍديِدَش ٍشَطَع ْوَأ ٍعوُج ْوَأ ٍضَرَمِل ٍدْرَف ِضُّرَعَت ِةَلاَح يِف ِتاَمَّرَحُملا ْنِم ِبْرُّشلا ،ِتاَبِجاَولاَو ،ِقوُقُحلا ِةَيِحاَن ْنِم ِنوُناَقلاَو ِعْرَّشلا َماَمَأ يِواَسَّتلا َوُهَف ،ِةاَواَسُملا ُّقَح اَّمَأ .َنيِرَخلآِل ِماَرِتْحِلا َعَم ِناَيْدَلأاَو ِديِلاَقَّتلاَو ِتاَداَعلا ِةَسَراَمُم ُلْثِم ِعيِمَجْلِل ِةَياَمِحلاَو ،ِتاَزاَيِتْمِلاَو .اًراَرْحَأ َمَدآ يِنَب َقَلَخ َهَّللا َّنَِلأ ِناَسْنِلإاِب اًطاَبِتْرِا ِقوُقُحلا ِرَثْكَأ ْنِم ِةَّيِّرُحلا ُّقَح ُّدَعُيَو َداَبْعِتْسِلاَو َقاَقْرِتْسِلاَو َّيِرُصْنُعلا َزيِيْمَّتلا ُعَنْمَت يِتَّلا ِتاَزِّيَمُمْلاَو ِقوُقُحلاِب َنوُعَّتَمَتَي ُساَّنلاَو َدْبَع ْنُكَت َل" : ٌّيِلَع َلاَق .ْمِهِساَنْجَأَو ْمِهِناَوْلَأ ْنَع ِرَظَّنلا ِّضَغِب ِرَشَبلا َنْيَب َةَيِساَوَّسلا ُزِّزَعُتَو ْتَرَبَتْعِا ُثْيَح ،ِةَماَرَكلا ِّقَحِب ُةَّيِمَلْسِلإا ُئِداَبَملا ْتَدَّهَعَت ْدَقَلَو ."اًّرُح ُهَّللا َكَلَعَج ْدَقَو َكِرْيَغ ِةَّيِعاَمِتْجِلا ِئِداَبَملا َقْفَو اَهِتَراَمِع ِلْجَأ ْنِم َدِلُو ٍةَناَمَأ َبِحاَصَو ،ِضْرَلأا يِف ًةَفيِلَخ َناَسْنِلإا .ِةَكَرَتْشُملا ِةَسَراَمُم يِف ِساَّنلِل ِمَلْسِلإا ِماَرِتْحِا ىَلَع ِنَّلُدَي اَمُهَف ،ِلَمَعلا ُّقَحَو ِميِلْعَّتلا ُّقَح اَّمَأَو ِةَّيِّداَملاَو ِةَّيِمْلِعلاَو ِةَّيِرْكِفلا ْمِهِتَراَضَح ِرُّوَطَت ِناَمَضِل ِلَمَعلاَو ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ِةَّيِمْوَيلا ْمِهِتاَيَح ِعْيَبلا ُلْثِم ِةَّيِناَسْنِلإا ْمِهِتاَجاَح ِعاَبْشِِلإ ِكُّلَمَّتلا ِّقَحِب ُمَلْسِلإا ُّمَتْهَيَو .ِةَّيِلاَملاَو ْوَأ ِةَباَتِكلا ِقيِرَط ْنَع ِءاَرلآا ِءاَدْبِإ يِف ِريِبْعَّتلا ِةَّيِّرُحِب ُلَّفَكَتَيَو ،ِةَراَجِّتلاَو ِءاَرِّشلاَو .ِعَمَتْجُملا يِف ٍةَّيِداَصِتْقِا ْوَأ ٍةَّيِساَيِس ْوَأ ٍةَّيِعاَمِتْجِا ٍةَّيِضَق ْنَع ِريِبْعَّتلا ِلْثِم ِمَلَكلا .ِةاَيَحلا ِتَلاَجَم ِةَّفاَك يِف ِهِقوُقُحَو ِناَسْنِلإاِب ُمَلْسِلإا ىَنَتْعِا اَذَكٰهَو 1.1.1 1.1.2 1.1.3 ِمَلْسِلإا يِف ِناَسْنِلإا ُقوُقُح 32 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا :ُشِقاَنُأ َّمُث ُأَرْقَأأ :)( َأَطَخلا ْوَأ )( َحيِحَّصلا ُِّيَعُأب .ِناَسْنِلإا ِقوُقُح ْنِم ًةَريِثَك اًعاَوْنَأ ُمَلْسِلإا ُنَمْضَي 1 .ِةاَيَحلا ِّقَح ىلَع اًظاَفِح َراَحِتْنِلاَو َنيِرَخلآا َلْتَق ُهَّللا َمَّرَح ْدَقَل 2 .ِةَّيِّرُحلا ِّقَح ىَلَع اًظاَفِح َّيِرُصْنُعلا َزيِيْمَّتلا ُعْرَّشلا ُرَظْحَي 3 .ِرَشَبلا َنْيَب ِيْأَّرلا ْنَع ِريِبْعَّتلا ِةَّيِّرُح َعْنَم ُمَلْسِلإا َرَّرَق 4 .ِيْأَّرلا ْنَع ِريِبْعَّتلاَو ِكُّلَمَّتلاَو ِلَمَعلا ِّقَح ِةَّيِّرُح ِةَسَراَمُمِب ُمَلْسِلإا َّمَتْهِا 5 ِناَنْثِاٌةَثَلَث ُةَعَلاَطُملاُةَعَلاَطُملا اَنُه ُحَّفَصَتَأ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِّداَضُم ْنَع ُثَحْبَأو :َةَعِطاَقَتُملا ِتاَمِلَكلا ُّلُحَأز 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ُةَيِساَوَّسلا ُةَّيِّرُحلا َرَّوَطَت ُرَشَبلا ُراَرْحَلأا ٌساَنْجَأ ُّمَتْهَي َرَظَح َزَّزَع .ِرْعِّشلا ِءاَقْلِإ ِةَقَباَسُم يِف ُكِرَتْشَأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم َحاَبَأ اَنوُحِلاَصلا ُةاَدُهلا َعَرَش اَمـَك * ٌءاَوـَس ْمــُهُّلـُك ِناَسْنِلإا وُنــَب اًنيِطَق اْوُدِلُو ْنَم ِناَسْنِلإا يِنَب * ْنِم اــَمَو ٍبوُبْرَمـِل َّبَر َلــَف اًنيِط ُقَّلَخــلا ُهَغاـَص ُرَخآَو * ىـَّفَصُملا ِبَهَّذلا َنِم ٌدَحَأ اَمَو اَنيِرَخِلآ ُتاَمـَمـلا َبِتُك اَمَو * ٌةاَيــَح ٍماَوــْقَِلأ ْتَرِّدـُق اــَمَو َنَّيَب : َعَرَش َقَلَخ : َغاَص ٌدْبَع : ٌبوُبْرَم ٌمِداَخ : ٌنيِطَق ىًّقَنُم : ىًّفَصُم ٌرِكَتْبُمَو ٌعِدْبُم : ٌقَّلَخ ُتْوَملا : ُتاَمَملا ْيِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ :يِتلآا ِرْعِّشلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأب :ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم َرْعِّشلا يِقْلُأأ .َنيِنِطاَوُملا َقوُقُح ________ ُةَلْوَّدلا 1 ._______ـلا ِةَداَبِع ْنِم َساَّنلا ُمَلْسِلإا َرَّرَح 2 .َنيِمَلاَعْلِل ________ ُمَلْسِلإا َءاَج ْدَقَل 3 ._______ـلا ْنِم ُناَسْنِلإا وُلْخَي َل 1 .________ ِهَّللا َدْنِع ْمُكَمَرْكَأ َّنِإ 2 يِضاَملا ِلْعِفلا ْنِم ٌةَّقَتْشُم ِناَسْنِلإا ُةَمِلَك 3 "._______" : ٌّيِقُفُأ : ٌّيِدوُمَع ُدَلوُي ْلَه ؟اًدِّيَس ُناَسْنِلإا ِةاَيَح ُةَعيِبَط اَم ؟ِناَسْنِلإا ُنوُكَي َفْيَك ٍمْوَق ُريِصَم ؟اَّم ِهْيَلِإ اَعَد اَذاَم ؟ُةاَعُّدلا ِناَسْنِلإِل ْلَه ٍدَحَأ ىَلَع ٌلْضَف ؟ِبَسَّنلا يِف َقِلُخ َّمِم ؟ُناَسْنِلإا ُلاَثْمَلأاَو ُمَكِحلا .َكِلُماَعُت يِف اًمِئاَد ًلِداَع ْنُك ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا .َنوُحِلاَّصلا اَنُمِّلَعُي اَمَك اَيْنُّدلا ِةاَيَحلا يِف َنوُواَسَتُم ُساَّنلا 1 .اًدْبَع ْوَأ اًدِّيَس َدِلُو ٌدَحَأ َلَف ِةَلِزْنَملا يِف اًضْيَأ َنوُواَسَتُم ُساَّنلا 2 .ِبَهَّذلا ْنِم ُقَلْخُي ٌدَحَأ َلَو ِنيِّطلا ْنِم ِساَّنلا ُعيِمَج َقِلُخ 3 .ِلْدَعلاِب ٌنَّيَعُم ٌريِصَم ٍمْوَق ِّلُكِل َبِتُك 4 أ نتخ أ ر 11 2 3 3 ِقوُقُح ِةَديِصَق ْنِم ِرِعاَّشلِل ِناَسْنِلإا ِلِحاَّرلا ِّيِنيِطْسَلِفلا .ّيِلَمْوُّشلا ناَوُطْنَأ ِةَديِصَقلا ُحْرَش 2 ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ْنِم ٌرْيَخ ِّقَحلا ىَلِإ ُعوُجُّرلا .ِلِطاَبلا يِف يِداَمَّتلا 54 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٌةَعَبْرَأٌةَسْمَخ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأـه ُةَعَلاَطُملاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِكاَهِتْنِا اَياَضَق يِف ُقيِقْحَّتلا * .ِناَسْنِلإا ِقوُقُح ِتاَموُكُحلا ىَلَع ُطْغَّضلا * اَهِدْعَوِب ِءاَفَولِل ِةَّيِنْعَملا ِتاَهِجلاَو .ِّيِلْوَّدلا ِنوُناَقلا ِماَرِتْحاَو ِةَسَراَمُمِل ِساَّنلا ُفيِقْثَت * ِميِلْعَّتلا ِلَلِخ ْنِم ْمِهِقوُقُح .ِبيِرْدَّتلاَو ِةَّيِلْوَّدلا ِوْفَعلا ُةَمَّظَنُم ِريِياَعَملِل ُلاَّعَفلا ُذيِفْنَّتلا * ِناَسْنِلإا ِقوُقُحِل ِةَّيِلْوَّدلا .ِّيِنَطَولا ىَوَتْسُملا ىَلَع ِبِناَوَج ِعيِمَج ُزيِزْعَت * .ِنوُناَقلا ِةَداَيِس ٍةَدَعاَسُم ُميِدْقَت * ِعَمَتْجُملاَو ِتاَسَّسَؤُمْلِل .ِّيِناَسْنِلإا ِناَسْنِلإا ِقوُقُح ُسِلْجَم ِةَدِحَّتُملا ِمَمُلِل ِعِباَّتلا :ِتلآا ِلاَؤُّسلا ْنَع ُبيِجُأب :ِةَعيَِّشلا ِدِصاَقَم ْنِم ٍدَصْقَم ِّلُكِل ٍقُرُط َةَثَلَث ُبُتْكَأأ .اَيِزيِلاَم يِف ِناَسْنِلإا ِقوُقُحِل ِةَّيِموُكُحلا ِرْيَغ ِتاَمَّظَنُملا يِف ُشِقاَنُأ.ِةَسْمَخلا ِةَعيِرَّشلا ِدِصاَقَمِل ِبَّلُّطلا ِقيِبْطَت َةَّيِفْيَك ُشِقاَنُأ .ٍةَّيِلوُؤْسَم ِنوُدِب َةَّيِّرُح َل ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ِةَعيِرَّشلا ُدِصاَقَم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ِقوُقُح ىَلَع ُةَظَفاَحُملا * .ِلاَفْطَلأا ِتاَبَقَعلا ىَلَع ُبُّلَغَّتلا * ْنِم َلاَفْطَلأا ُهِجاَوُت يِتَّلا ،ِضَرَملاَو ،ِفْنُعلاَو ،ِرْقَفلا .ِّيِرُصْنُعلا ِزيِيْمَّتلاَو ْنِم ِلاَفْطَلأا ِّلُك ُةَياَمِح * ُريِفْوَتَو ،ِةَّماَعلا ِضاَرْمَلأا ِةَيِذْغَّتلا ِةَدِّيَجلا .ْمُهَل ِلاَملا ُظْفِح ِسْفَّنلا ُظْفِح ،ِهِنيِد ىَلَع ُبِلاَّطلا ُظِفاَحُي َفْيَك ؟ِهِلاَمَو ،ِهِلْسَنَو ،ِهِلْقَعَو ،ِهِسْفَنَو 76 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٌةَعْبَسٌةَّتِس ِمَمُلأا ُةَمَّظَنُم ِةَلوُفُّطلِل ِةَدِحَّتُملا ج:ِناَسْنِلإا ِقوُقُحِل ِةَّيِموُكُحلا ِرْيَغ ِتاَمَّظَنُملا ِضْعَب َرْوَد ُشِقاَنُأ ِةَعيِرَّشلا ُدِصاَقَم ِلْقَعلا ُظْفِح ِلْسَّنلا ُظْفِحِنيِّدلا ُظْفِح ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ِناَسْنِلإا ِقوُقُحِل ِةَّيِموُكُحلا ُرْيَغ ُتاَمَّظَنُملا اَنُه ُحَّفَصَتَأاَنُه ُحَّفَصَتَأاَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلاُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ِراَحِتْنِلاَو َنيِرَخلآا ِلْتَق ُمَدَع ِميِلْعَّتلا ِصَرُف ىَلَع ُلوُصُحلا ِقْزِّرلاَو ِلَمَعلا ُباَسِتْكِا ِناَسْنِلإا ِتاَجاَح ُعاَبْشِإ ِقوُقُحلا يِف ُةَيِوْسَّتلا َنيِرَخلآا ِمْلُظ ُمَدَع ٍةَفِلَتْخُم اَياَضَق يِف ِءاَرلآا ُءاَدْبِإ ِلاَوْمَلأا ُبْسَك ِساَّنلا َنْيَب ُماَرِتْحِلا ِرِطاَخَملا ْنِم ُةَيِلاَخلا ُةَئيِبلا ِناَسْنِلإا ُقوُقُح :ًةَمِلَك 180 ْنَع ُّلِقَي َلا اَم ِمَلْسِلإا يِف ِناَسْنِلإا َقْوُقُح ُبُتْكَأج:ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبُتْكَأأ .ِةَعوُمْجَملا يِف ِناَسْنِلإا ِقوُقُح ْنَع ًةَتِفَل ُّدِعُأ .اَيِكْرُت ِدْوُدُح ىَلَع ٍئِجَل ٍمَّيَخُم )1000( َكاَنُه .ٍمَدَق )1800( ِعاَفِتْرِا ىَلَع َنلآا ُنْحَن .ٍتْيِجْنِر )1500( ىَلَع ٍفِّلَؤُم ُّلُك ُلُصْحَي .ٍةَمِلَك )5000( ْنِم ُمَجْعُمـلا ُنَّوَكَتَي .ْطَقَف ٍدِهاَشُم )4500( ـِل ُداَتْسِلإا ُعِسَّتَي .ٍتيِجْنِر ـِب ِقوُّسلا يِف ُديِدَجلا ُّيِكَّذلا ُفِتاَهلا ُعاَبُي 2 .ٍتيِجْنِر ِلوُمْحَملا ِبوُساَحلا ُرْعِس 3 .ٍتيِجْنِر َةَّدَج ىَلِإ روُبْمُل َلاَوُك ْنِم ِةَرِكْذَّتلا ُرْعِس 4 اَهُرْدَق ٍةَّيِئاَرِش ٍةَميِسَق ىَلَع ُبِلاَّطلا َلَصَح 5 .ٍتيِجْنِر .ِمْوَيلا َحاَبَص ٍتيِجْنِر ـِب َزاَفْلِّتلا يِبَأ ىَرَتْشِا 1 1 3 2 4 5 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.2 1.1.3 1.1.4 :ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَبِساَنُملا ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأب :ِماَقْرَلأا ىَلِإ َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُلِّوَحُأج RM 1500 RM 3500 RM 4000 RM 1200 RM 2400 ٌةَئاِمَو ٌفْلَأٍةَئاِمُعْسِتَو ٍفَلآ ُةَعَبْرَأٍةَئاِمُعَبْرَأَو ِناَفْلَأ َنوُعْسِتَو ٍةَئاِمُعْبَسَو ٍفَلآ ُةَسْمَخَرَشَع َةَعْسِتَو ٍةَئاِمُسْمَخَو ٍفَلآ ُةَثَلَث اَهُظْفِحَو ِضْرَلأا ُةَراَمِع ِكُّلَمَّتلا ُّقَح ِلَمَعلا ُّقَح ِةَماَرَكلا ُّقَح ِةاَواَسُملا ُّقَح ِةاَيَحلا ُّقَح ِةَّيِّرُحلا ُّقَح ِريِبْعَّتلا ُّقَح ِميِلْعَّتلا ُّقَح ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 98 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٌةَعْسِتٌةَيِناَمَث ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأا . ٌدِلاَخ ُدِئاَقلا َءاَج 1 .اًدَّمَحُم َكَقيِدَص ُتْمَرْكَأ 2 .ُهُنْوَل ُتْيَبلا يِنُبِجْعُي 3 .اَهَفْصِن َةَكْعَكلا اَنْلَكَأ 4 .ُهُؤاَكَذ ُمِكاَحلا َرَهَتْشِا 5 .ْمُهُقَلْخَأ ُءاَنْبَلأا يِنُدِعْسُي 6 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.1.1 2.1.2 2.1.2 2.1.3 2.1.4 :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ ُلَدَبلا :ُباَرْعِلإاد : ُحَّْشلاب ُعِباَّتلا - ُلَدَبلا ُعوُبْتَملا - ُهْنِم ُلَدْبُملا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ َوُهَو " ُلَدَبلا " ىَّمَسُت ِرَمْحَلأاِب ُبَتْكُت يِتَّلا ُتاَمِلَكلا ،" ُهْنِم ُلَدْبُملا" ىَّمَسُي اَهَلْبَق يِتَّلاَو .ِمْكُحلاِب ُدوُصْقَملا .ِباَرْعِلإا يِف ُهْنِم َلَدْبُملا ُلَدَبلا ُعَبْتَيَو ِلَدَبلا ُباَرْعِإ ُّرَجلاُبْصَّنلاُعْفَّرلا .اًدَّمَحُم َكَقيِدَص ُتْمَرْكَأ ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم .ِةَرِهاَّظلا .ٌدِلاَخ ُدِئاَقلا َءاَج ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم .ِةَرِهاَّظلا .ِهَّللا ِلوُسَر ٍدَّمَحُمِب ُتْنَمآ ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم .ِةَرِهاَّظلا .ٌّيِلَع ُذاَتَسُلأا َءاَج :ِلَدَبلا ُعاَوْنَأج ِةَنَياَبُملا ُلَدَب .ُبِلاَّطلا ُذاَتْسُلأا َلَصَو .َّياَّشلا َةَوْهَقلا ُتْبِرَش .ِدَلَولا ِلُجَّرلاِب ُتْرَرَم يِتاَموُلْعَم ُديْزَأ .ٌدِلاَخ ُدِئاَقلا َءاَج .اًدَّمَحُم َكَقيِدَص ُتْمَرْكَأ .ِهَّللا ِلوُسَر ٍدَّمَحُمِب ُتْنَمآ ُقِباَطُملا ُلَدَبلا .ُهُتَفْرُغ ُتْيَبلا يِنُبِجْعُي .اَهَفْصِن َةَكْعَكلا اَنْلَكَأ .ِهِبْعَش ِنَطَولاِب ُرِخَتْفَن اَنُّلُك ِّلُكلا ْنِم ِضْعَبلا ُلَدَب .ُهُؤاَكَذ ُمِكاَحلا َرَهَتْشِا .ْمُهُقَلْخَأ ُءاَنْبَلأا يِنُدِعْسُي .ُهُلْدَع ُمَلْسِلإا يِنَبَجْعَأ ِلاَمِتْشِلاا ُلَدَب ِلَدَبلا ُعاَوْنَأ 111010 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا َرَشَع َدَحَأٌةَرَشَع ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا َءاَجُدِئاَقلاٌدِلاَخ ُهْنِم ُلَدْبُملاُلَدَبلا .اَيِزيِلاَم ِةَلْوَدِل ِءاَرَزُولا ِسيِئَر ُلَّوَأ ِنٰمْحَّرلا ُدْبَع وُكْنوُت ِلَلْقِتْسِلا وُبَأ 1 .اَهِلاَمَج اَيِزيِلاَمِب ُحاَّيُّسلا َعَّتَمَت 2 .اَهَعْبُر َةَّصِقلا ُتْأَرَق 3 . َنيِدِشاَّرلا ِءاَفَلُخلا َثِلاَث َناَّفَع ُنْب ُناَمْثُع ُةَفيِلَخلا َناَك 4 .اَهُتَحِئاَر ُةَرْهَّزلا يِنْتَبَجْعَأ 5 :ُحَّْشلاب ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.1.2 2.1.3 2.1.4 2.2.1 2.2.2 ج .ُهُسْفَن ُريِمَلأا َءاَج 4 .ِراَغلا ىَلِإ اَنَأ ُتْبَهَذ 1 .ُهَنْيَع َفْيَّضلا ُتْيَأَر 5 .َمْلُّظلا َمْلُّظلا ُمَلْسِلإا َمَّرَح ْدَقَل 2 .ِهِّلُك ِنآْرُقلاِب ُنِمْؤُن 6 .ِبيِطَخلا ِبيِطَخلا ِةَحيِصَن ىَلِإ ُعِمَتْسَأ 3 ُديِكْوَّتلا َلَدَبلا ُنوُمْأَملااَهَفْصِنٌدَّمَُمحُهُبَدَأُهُلْدَع ُعْوَّنلا ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ُلَدَبلاُهُباَرْعِإ . َكوُخَأ يِنَراَز 1 .ِنيِّدلا َلاَجِر ُةَفيِلَخلا َمَّرَك 2 .  ِديِلَولا ِنْب ِدِلاَخ َةَّصِق ُتْأَرَق 3 .ُهَمْلِع َذاَتْسُلأا ُّبِحُأ 1 .ِةَسَرْدَملا ْنِم ْمُهُمَظْعُم ُبَّلُّطلا َعَجَر 2 اًمِلاَع ُّيِواَضَرَقلا ُفُسوُي ُخْيَّشلا َناَك 3 .اًروُهْشَم . جْنَوَأ ناَمْثُع ُّيِنَطَولا ُبيِدَلأا يِنَبَجْعَأ 4 . يِضاَقلا يِنُّرُسَي 5 ِةَكَلْمَملا ِةَمِصاَع ِضاَيِّرلا ىَلِإ اَنْرَفاَس 4 .ِةَّيِدوُعُّسلا ِةَّيِبَرَعلا ِماَكْحَأ يِف ًةَهيِقَف ُةَشِئاَع ُةَدِّيَّسلا ْتَناَك 5 .اَهِقوُقُحَو ِةَأْرَملا ُرَكْذُي َوُهَو ،ُديِكْوَّتلا ىَّمَسُت ِرَمْحَلأاِب ُبَتْكُت يِتَّلا ُتاَمِلَكلا .ِمْهَولاَو ِّكَّشلا ِةَلاَزِِلإ َءاَجُريِمَلأا.ُهُسْفَن 131212 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَثَلَثَرَشَع اَنْثِا :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ُهَعْوَنَو َلَدَبلا ُنِّيَعُأـه :ِلَدَبلاِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأو :ُهُبِرْعُأ َّمُث َلَدَبلا ُنِّيَعُأ ز :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ .ًةَلْمُج ْمَأ اًريِمَض ْمَأ اًفْرَح ْمَأ ًلْعِف ْمَأ اًمْسِا َناَكَأ ٌءاَوَس ِهِسْفَن ِظْفَّللا ِراَرْكَتِب ُنوُكَي : ٌّيِظْفَل 1 ْنَأ َّدُب َلَو ،اَتْلِك ،َلِك ،ُعيِمَجلا ،ُّلُكلا ،ُنْيَعلا ،ُسْفَّنلا اَهْنِم ،ٍةَّصاَخ ٍظاَفْلَأِب ُنوُكَي : ٌّيِوَنْعَم 2 .َدَّكَؤُملا ُقِباَطُي ٍريِمَضِب َلِصَّتَت :ِنْيَمْسِق ىَلِإ ُديِكْوَّتلا ُمِسَقْنَيَو ُدَّكَؤُملاُديِكْوَّتلا .ُهُّلُك ُدْفَولا َمِدَق 1 ! َهَّللا َهَّللا اوُقَّتِا :ُبيِطَخلا َلاَق 2 .ْمُهَسُفْنَأ َجاَّجُحلا ُتْلَبْقَتْسِا 3 .اَمُهَلِك ِناَيِضاَقلا َلَصَو 4 .اَهِعيِمَج اَهِلْهَأ ىَلِإ ِتاَناَمَلأا ُءاَدَأ اَنْيَلَع ُبِجَي 5 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.2.2 2.2.3 2.2.4 2.2.2 2.2.3 2.2.4 يِف َدَّكَؤُملا ُديِكْوَّتلا ُعَبْتَي -1 .)اًّرَجَو اًبْصَنَو اًعْفَر( ِباَرْعِلإا ُةَلاَزِإ ِديِكْوَّتلا ِفاَدْهَأ ْنِم -2 ُصُّلَخَّتلا َوُهَو ِمْهَولاَو ِكَّشلا .ِةَلْمُجلا يِف ِماَهْبِلإا ْنِم :ُباَرْعِلإاد :ِديِكْوَّتلا ُعاَوْنَأج ُدَكَّؤُملاُديِكْوَّتلا ُدِعاَوَقلا ٌسْفَنَلِك اَنَأٌعيِمَج ُذيِمْلِّتلا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ .ُهُسْفَن ُريِمَلأا َءاَجِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌديِكْوَت .ُهَنْيَع َفْيَّضلا ُتْيَأَرِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌديِكْوَت .ِهِّلُك ِنآْرُقلاِب ُنِمْؤُنِةَرِهاَّظلا ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌديِكْوَت ِديِكْوَّتلا ُعاَوْنَأ .ِراَغلا ىَلِإ اَنَأ ُتْبَهَذ .ِبيِطَخلا ِبيِطَخلا ِةَحيِصَن ىَلِإ ُعِمَتْسَأ .َمْلُّظلا َمْلُّظلا ُمَلْسِلإا َمَّرَح ْدَقَل ٌّيِوَنْعَمٌّيِظْفَل .ُهُسْفَن ُريِمَلأا َءاَج .ُهَنْيَع َفْيَّضلا ُتْيَأَر .ِهِّلُك ِنآْرُقلاِب ُنِمْؤُن ٌبوُصْنَم ٌروُرْجَم ٌعوُفْرَمٌعوُفْرَم ٌبوُصْنَم ٌروُرْجَم .اَهَّلُك َةَّيِحاَيِّسلا َمِلاَعَملا ُحِئاَّسلا َراَز 1 .َنيِنِطاَوُملا ِقوُقُح ْنَع ًةَبْطُخ ُهُسْفَن ُسيِئَّرلا ىَقْلَأ 2 .ِةَمْحَّرلاَو ِلْدَعلا ىَلَع ُهُّلُك ُمَلْسِلإا َيِنُب 3 .َةَّيِلاَملا ِتاَدَعاَسُملا ْمُهُنُيْعَأ ُناَّكُّسلا َمَّلَسَت 4 .ىَضْرَملا ِجَلِعِب َّنُهُسُفْنَأ ُتاَبيِبَّطلا ْتَماَق 5 151414 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَسْمَخَرَشَع َةَعَبْرَأ :ِةَيِتلآا ِلَمُلجا ِف َدَّكَؤُملاَو َديِكْوَّتلا ُِّيَعُأـه :َةَنَّوَلُملا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأو :اًديِكْوَت َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُلَعْجَأز ُدِعاَوَقلا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِزوُنُكلا ُقوُدْنُص :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط :"ِزوُنُكلا ِقوُدْنُص" يِف ِةَلِئْسَلأا ُةَمِئاَق َنوُرِّرَمُيَو ِةَيِنْغُلأا ىَلِإ ُبَّلُّطلا ُعِمَتْسَي 1 .َرَخآ ٍصْخَش َىلِإ ٍصْخَش ْنِم َقوُدْنُّصلا يِذَّلا ِبِلاَّطلا ىَلَع ،ُةَيِنْغُلأا ُفَّقَوَتَت اَمَدْنِع 2 ُبيِجُيَو ًةَقاَطِب َذُخْأَي ْنَأ َقوُدْنُّصلا ُكِسْمَي .ِلاَؤُّسلا ْنَع ُلِصاَوُي ،ًةَحيِحَص ُةَباَجِلإا ْتَناَك اَذِإ 3 .ُهَتَبْعُل ُبِلاَّطلا .ِةَبْعُّللا ْنِم ُبِلاَّطلا ُجُرْخَي ،ًةَئِطاَخ ُةَباَجِلإا ْتَناَك اَذِإ 4 ؟"ِداَدْبِتْسِلا" ِةَمِلَك ُفِداَرُم اَم 1 ِناَسْنِلإا ِقوُقُح ْنِم ًةَثَلَث ْرُكْذُا 2 .ِمَلْسِلإا يِف :ِةَلْمُجلا يِف َديِكْوَّتلا ْنِّيَع 3 "!َهَّللا َهَّللا اوُقَّتِا " ؟"ِرَشَبلا" ِةَمِلَك ُفِداَرُم اَم 4 :ِةَلْمُجلا يِف َديِكْوَّتلا ْنِّيَع 5 ."اَمُهَلِك ِناَيِضاَقلا َلَصَو" ُلْفِّطلا َلَكَأ" :ِةَلْمُجلا يِف ُلَدَبلا َنْيَأ 6 ؟"اَهَفْصِن َةَكْعَكلا ."ِساَّنلا" ِةَمِلَكِل اًدَرْفُم ِتاَه 7 :ِةَلْمُجلا يِف ِديِكْوَّتلا ُعْوَن اَم 8 ؟"ُهُسْفَن ُبِلاَّطلا َرَضَح" ؟"ِّرُحلا" ِةَمِلَك ُعْمَج اَم 9 :ِةَلْمُجلا يِف ِديِكْوَّتلا ُعْوَن اَم 10 ؟"ِةاَيَحلا ُجَهْنَم ُهُسْفَن ُمَلْسِلإا" 1616 ٰىَلوُلأا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَّتِس ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا 17 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ِلَبْقَتْسُملا ُةَداَق ُباَبَّشلا ََشَع َةَعْبَس 2 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ﯚ ﯙ ﯘ ﯗﯖ ﯕ ﯔ ﯓ ﮱﭽ :َلاَعَت َلاَق ﭼ ﯞ ﯝ ﯜﯛ )13 :فْهَكلا( ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا ِةَرْدُقلا َعَم ) ِهيِف ُلوُعْفَملاَو ُلاَحلا( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ىَلَع ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.1 1.1.2 1.1.3 :يِلاَّتلا ُراَوِحلا ْمُهَنْيَب َراَدَف ،ِةَرِصاَعُملا ِباَبَّشلا ِتاَيِّدَحَت يِف ِهِبَّلُط َعَم ُذاَتْسُلأا َشَقاَن ْدَقَل .ِّيِقُلُخلا ِلَلِحْنِلا ْنِم ًةَلِثْمَأ اَنَل ْحِّضَو !ُذاَتْسُأ اَي .ِهِب ِكُّسَمَّتلا ُمَدَعَو ِّيِمَلْسِلإا ِنيِّدلا ِمْهَف ُةَّلِق ؟ُذاَتْسُأ اَي َةَّيِقَلْخَلأا َلِكاَشَملا ِهِذٰه ُجِلاَعُن َفْيَك .اَهِجَلِع َقُرُط ُشِقاَنُأَو ِمَلْعِلإا ِلِئاَسَو يِف ِّيِقُلُخلا ِلَلِحْنِلا ِلِماَوَع ْنَع ُثَحْبَأ ِبَلَط يِف ُدِهَتْجَنَس ِةَسَرْدَملا ِهِذٰه ُبَّلُط ُنْحَن !ُذاَتْسُأ اَي ُهَّللا َءاَش ْنِإ .اًمِئاَد اَهِنيِناَوَقِب ُمِزَتْلَنَو ِمْلِعلا .ِءوُّسلا ِءاَقِدْصَأ ُبُّنَجَتَو ِةَفيِنَحلا ِمَلْسِلإا ِميِلاَعَتِب ُماَزِتْلِلا اَنَل يِغَبْنَي ُةَدَهاَشُمَو ُعُّكَسَّتلاَو ُوْهَّللاَو ُنيِخْدَّتلاَو ِتاَرِّدَخُملا ُناَمْدِإ ،ِهِتَلِثْمَأ ْنِم ؟ِّيِقُلُخلا ِلَلِحْنِلا ُبَبَس اَم َنوُفِرْعَت ْلَه .ِةَعيِلَخلا ِمَلْفَلأا .ِّيِقُلُخلا ِلَلِحْنِلا ْنَع ُداَعِتْبِلا ْمُكْيَلَعَف .ِةَّمُلأاَو ِنيِّدلا ُلَمَأ ْمُتْنَأ !يِئاَنْبَأ اَي ؟ُةَرِصاَعُملا ِباَبَّشلا ُتاَيِّدَحَت اَم 1 .ِباَبَّشلا ىَدَل ِّيِقُلُخلا ِلَلِحْنِلا ْنِم ِةَلِثْمَلأا َضْعَب ْرُكْذُا 2 ؟ِءوُّسلا ِءاَقِدْصَأ َعَم ُباَبَّشلا ُلَعْفَي اَذاَم 3 ؟ْمِهِسُفْنَأ ِحَلْصِإِب ُماَيِقلا ِباَبَّشلا ىلَع ُبِجَي اَذاَمِل 4 ؟ْمُهَقَلْخَأ ُبَّلُّطلا ُنِّسَحُي َفْيَك 5 ٌدُّرَشَت : ٌعُّكَسَت ٌةَهَباَجُم : ٌةَهَجاَوُم ٌراَيِهْنِا : ٌلَلِحْنِا ِلْعِفلا ُةَماَدِإ : ُناَمْدِإ ْيِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيْجُأج .ِلَبْقَتْسُملا يِف ِنَطَولا ُداَمِع ُباَبَّشلا 1 .يِضاَملا يِف ِباَبَّشلا ىَدَل ُّيِقُلُخلا ُلَلِحْنِلا َثَدَح 2 .ِةَّيِبْلَّسلا ِتاَداَعلا ْنِم ُعُّكَسَّتلاَو ُنيِخْدَّتلا 3 .ِباَبَّشلا ِةَلِكْشُم ِجَلِع ِلِئاَسَو ْنِم ِمَلْسِلإا ِميِلاَعَت ُقيِبْطَت 4 .ِّيِقُلُخلا ِلَلِحْنِلا ِةَجَلاَعُم ِقُرُط ْنِم ِءوُّسلا ِءاَقِدْصَأِب ُرُّثَأَّتلا 5 :)( َأَطَخلا ْوَأ )( َحيِحَّصلا ُِّيَعُأب .ِلَبْقَتْسُملا يِف ِنَطَولا ُداَمِع اَنَّنَِلأ ِسْفَّنلا ِحَلْصِإِب ُماَيِقلا َكِلٰذَكَو .ُذاَتْسُأ اَي ٌحيِحَص ُةَرِصاَعُملا ِباَبَّشلا ُتاَيِّدَحَت !ُهَّللا ْمُكَقَّفَو :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأد ٌدِّكَأَتُم اَنَأَو ،ٌةَريِطَخَو ٌةَريِثَك َةَرِصاَعُملا ِباَبَّشلا ِتاَيِّدَحَت َّنَأ يِئاَنْبَأ اَي اوُمَلْعِا اًريِبَك اًرْوَد َنوُّدَؤُتَو ِتاَيِّدَحَتلا ِهِذٰه ِةَهَجاَوُم يِف اًّيِوَق ًلْيِج َنوُريِصَتَس ْمُكَّنَأِب .ىَلاَعَت ِهَّللا ِنْذِإِب ِنَطَولا ِءاَنِب يِف ٌبُّنَجَتُماَزِتْلِلاٌماَيِق َنوُّدَؤُتٌحَلْصِإ ُلاَثْمَلأاَو ُمَكِحلا ،ْتَيِقَب اَم ُقَلْخَلأا ُمَمُلأا اَمَّنِإ .اوُبَهَذ ْمُهُقَلْخَأ ْتَبَهَذ ُمُه ْنِإَف - يِقْوَش دَمْحَأ - ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 1819 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ََشَع َةَعْسِتَرَشَع َةَيِناَمَث أ:ُلِّثَمُأ َّمُث ،َراَوِحلا ُأَرْقَأ ُةَعَلاَطُملاُةَعَلاَطُملا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِنوُرُتْكِلِلإا ُراَبِتْخِلاا ُةَموُمْذَملا ُقَلْخَلأا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ،.1.1.1 ،.1.1.2 .1.1.3 1.1.1 1.1.2 1.1.3 ،ِنآْرُقلا يِف ِفْهَكلا ِباَحْصَأ ِةَّصِق ْنَع ُثَحْبَأ .اَهْنِم َرَبِعلا ُجِتْنَتْسَأ َّمُث ِءاَقِدْصَلأاِقَلْخَلأاِماَرِتْحِا ُةَفاَقَّثلاىَوْقَت 1.2.2 1.2.3 1.2.4 .ِةَدوُمْحَملا ـِب يِّلَحَّتلا ىَلَع ُهَباَبَش ُمَلْسِلإا يِّبَرُي 1 .ِسِراَدَملا يِف ِّيِقُلُخلا ِلَلِحْنِلا ِةَلِثْمَأ ْنِم َنيِمِّلَعُملا ُمَدَع 2 .يِصاَعَملا ِباَكِتْرِا ْنِم َساَّنلا ُعَنْمَي ِهَّللا َّنِإ 3 .َنيِحِلاَّصلا ُراَيِتْخِا ِباَبَّشلا ىَلَع ُبِجَي 4 .ِلَبْقَتْسُملاَو ِرِضاَحلا يِف ِباَبَّشلا ِةَّيِصْخَش ِءاَنِب يِف ِناَّمِهُم َو ُمْلِعلا 5 ُلَوْدَجلا ُمْلِحلا ُةَناَمَلأا ُقْدِّصلا ُبِذَكلا ُعُضاَوَّتلا ُبَضَغلا ُةَناَيِخلا ُةاَنَلأا ُةَّيِناَنَلأا ُقاَفِّنلا ُناَسْحِلإا ُفاَرْسِلإا ِّنَّظلا ُنْسُح ُدَسَحلا ُةَدوُمْحَملا ُقَلْخَلأا ِتاَضاَيِّرلاَو ِباَعْلَلأا يِداَوَنِةَّيِمْسَّرلا ِءاَيْزَلأا ُقَرِفيِداَوَّنلاَو ُتاَّيِعْمَجلا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ُمْوَي : ِجَماَنْرَبلا ُمْسِا 1 ُنْيَنْثِلإا : ُمْوَيلا 2 ّيِدَليِملا 2018 وُياَم 27 : ُخيِراَّتلا 3 اًرْهُظ َةَرْشَع َةَيِناَّثلا - اًحاَبَص ُةَنِماَّثلا ُةَعاَّسلا : ُنَمَّزلا 4 ِةَسَرْدَملا ُةَعاَق : ُناَكَملا 5 ،ُةَباَطَخلاَو ،ِرْعِّشلا ُءاَقْلِإ : ُةَطِشْنَلأا 6 .ُةَّيِبَرَعلا ُةَّيِحَرْسَملاَو ،ُّيِعاَمَجلا ُمَلَكلاَو ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ُةَّيِعْمَج : ُميِظْنَّتلا ِةَّيِزيِلاَملا ِةَغُّللا ُةَّيِعْمَج ِبوُساَحلا ِموُلُع يِداَن ِريِوْصَّتلا يِداَن ِةَلِواَّطلا ِةَرُك يِداَنِةَطْرُّشلا ُةَقْرِف ِرَمْحَلأا ِلَلِهلا ُةَقْرِفِمَدَقلا ِةَرُك يِداَن ِةَفاَّشَكلا ُةَقْرِفِةَشيِّرلا ِةَرُك يِداَن ِءاَفْطِلإا ُةَقْرِفِةَرِئاَّطلا ِةَرُكلا يِداَن ِةَغُّللا ُةَّيِعْمَج ِةَّيِزيِلِجْنِلإا ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 2021 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَنوُْشِعَو ٌدِحاَو :ِةَبِساَنُملا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأـه :يِتلآا ِنَلْعِلإاِب اًنيِعَتْسُم ِلَوْدَجلا يِف ِةَّيِّفَصَّللا ِةَطِشْنَلأا ْنِم ٍةَثَلَث ْنَع ُثَّدَحَتَأأ :ِةَموُمْذَملاَو ِةَدوُمْحَملا ِقَلْخَلأا ىَلِإ َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُفِّنَصُأو ُةَعَلاَطُملاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.2.3 1.2.4 1.2.5 1.2.6 : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَق َكِمَقَس َلْبَق َكَتَّحِصَو َكِمَرَه َلْبَق َكَباَبَش :ٍسْمَخ َلْبَق اًسْمَخ ْمِنَتْغِا .َكِتْوَم َلْبَق َكَتاَيَحَو َكِلْغُش َلْبَق َكَغاَرَفَو َكِرْقَف َلْبَق َكاَنِغَو )ُّيِئاَسَّنلا ُهاَوَر( .ِةَرِصاَعُملا ِباَبَّشلا ِتَلِكْشُم ِّلَحِل ِةَيِعْوَّتلا ِةَلْمَح ْنَع ِةَعوُمْجَملا يف ِتاَتِفَّللا ُّدِعُأ ُنيِخْدَّتلا ِّيِعْرَّشلا ُرْيَغ ِةَّيِراَّنلا ِتاَجاَّرَّدلا ُقاَبِسُعُّكَسَّتلا ِةَعيِلَخلا ِمَلْفَلأا ُةَدَهاَشُم ِنْيَدِلاَولا ُقوُقُع ىَلِإ َلَّصَوَتىَلِإ َأَجَل ِرِئاَبَكلا ُفاَرِتْقِاْنِم َصَّلَخَتِنيِناَوَقلا ُةَفَلاَخُم :ىَرُقلاَو ِنُدُملا يِف ِباَبَّشلا ِةَطِشْنَأ ْنَع ًلَمُج ُنِّوَكُأب ﭼ ﮟ ﮞ ﮝ ﮜ ﮛ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق )4 :مَلَقلا( ُرَّبَدَتَأَو ُلَّمَأَتَأ .اًّيِلاَثِم اًبِلاَط َنوُكَِلأ ٍةَطِشْنَأ َةَثَلَث ُبُتْكَأُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلاُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 2223 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُْشِعَو ٌةَثَلَثَنوُرْشِعَو ِناَنْثِا :يِتلآا ِفيِرَّشلا ِثيِدَحلاِب اًنيِعَتْسُم ٍسْمَخ َلْبَق اًسْمَخ ُمِنَتْغَأب :ِةَيِتلآا ِباَبَّشلا ِتَلِكْشُمِل ًلاوُلُح ُحِرَتْقَأج :ِةَيِتلآا ِبيِكاَرَّتلاِب اًنيِعَتْسُم ًلَمُج ُنِّوَكُأأ ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.4 1.3.5 1.3.6 1.3.7 2.1.1 2.1.2 2.1.4 )28 :ءاَسِّنلا( ﭼ ﭨ ﭧ ﭦ ﭥ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 1 ﭼ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔ ﭓ ﭒ ﭑ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 2 )67 :رْجِحلا( ﭼ ﯯ ﯮ ﯭ ﯬ ﯫ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 3 )79 :صَصَقلا( ﭼﭴ ﭳ ﭲ ﭱ ﭰﭽ :ىَلاَعَت َلاَق 4 ُلاَحلا :ِةَيِتلآا ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ِمَلسِلإا يِف ِراَبِكلاَو ِراَغِّصلا َنْيَب ِلُماَعَّتلا َباَدآ ُبُتْكَأج :ًةَمِلَك 180 ْنَع ُّلِقَي َلا اَم ِدوُشْنَملا ِليِجلا َصِئاَصَخ ُبُتْكَأ ُةَساَمَحلا ُةَّوُقلاُمْلِعلا ُحوُمُّطلاُةَعاَجَّشلا ُصِئاَصَخ ِدوُشْنَملا ِليِجلا .ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ُداَهِتْجِلا * .ِةَدوُمْحَملا ِقَلْخَلأاِب يِّلَحَّتلا * .ٍةَحيِحَص ٍةَداَبِعَو ٍةَميِلَس ٍةَديِقَع ُقيِبْطَت * .ِلَمَعلاَو ِتْقَولا ُميِظْنَت * .ِمْسِجلا ُةَّحِصَو ِلْقَعلا ُةَمَلَس * .ِرْيَخلا ىَلِإ ِساَّنلا ُةَوْعَد * .ِسْفَّنلا ِريِوْطَت يِف ُراَرْمِتْسِلا * .ِنُواَعَّتلاَو ِةَّوُخُلأا يِف ُةَماَقِتْسِلا * .ِفوُرْعَملاِب ُرْمَلأا * .ِرَكْنُملا ْنَع ُيْهَّنلا * د ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلاُمَلَّسلا ْمُكْيَلَعَو ﭼ ﭨ ﭧ ﭦ ﭥ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق ُلاَحلا ِلاَحلا ُبِحاَص ْوَأ ِثَدَحلا ِثوُدُح َدْنِع ِلاَحلا ِبِحاَص ِةَئْيَه ُفْصَو َوُه ُلاَحلا .اًبوُصْنَم اًمِئاَد ُلاَحلا ُنوُكَيَو ،ِفْصَولا يِتاَموَلْعَم ُديِزَأ :ِلاَحلا ُباَرْعِإ .ٍماَسِتْباِب ُلْفِّطلا َثَّدَحَت :ٍةَلْمُج ُهْبِش * .ٌلاَح ٍبْصَن ِّلَحَم يِف ٌروُرْجَمَو ٌّراَج .ُمِسَتْبَي ُلْفِّطلا َثَّدَحَت :ٌةَّيِلْعِف ٌُةَلْمُج * .ٌلاَح ٍبْصَن ِّلَحَم يِف ٌلِعاَف + ٌلْعِف .ُمِسَتْبَي َوُهَو ُلْفِّطلا َثَّدَحَت :ٌةَّيِمْسِا ٌُةَلْمُج * .ٌلاَح ٍبْصَن ِّلَحَم يِف ٌرَبَخ + ٌأَدَتْبُم + ِلاَحلا ُواَو )1 :ءاَيِبْنَلأا( 2425 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَسْمَخَنوُرْشِعَو ٌةَعَبْرَأ :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلاُدِعاَوَقلا :ُحْرَّشلاب ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.3.1 2.3.2 2.3.1 2.3.2 )َنـيِروُرْسَم/ِنْيَروُرْسَم/ اًروُرْسَم( . ِةَمَّرَكُملا َةَّكَم ٰىَلِإ ُجاَّجُحلا َرَفاَس )َنــيِفَّقَثـُم/ِنـْيَفَّقَثــُم/ اـًفَّقَثــُم( .ِمْلِعلاِب ُّباَّشلا يِنُبِجْعُي )َنــيِرِشَتْنـُم /ًةَرِشَتْنـُم / اًرِشَتْنـُم( .ِءاَمَّسلا يِف ُروُيُّطلا ْتَرَهَظ )ٍتاَطـيِشَن /ِنْيَتَطـيِشَن / ًةَطـيِشَن( . اَمُهَلَمَع ِناَتَسِدْنَهُملا يِّدَؤُت )َنْيـِعِرْسُم /ِنْيَعِرـْسُم /اًعِرـْسُم( .ِهِتَكَرَح يِف َريِدُملا ُتْيَأَر . ____ ِةَبـَتْكَملا ىَلِإ ُبِلاَّطلا َبَهَذ . ِةَسَرْدَملا يِف ِتاَسِّرَدُملا اَنْيَأَر . َمْلِعلا ُباَبَّشلا ُبُلْطَي . ِةَكَرْعَملا ْنِم ُشوُيُجلا َعَجَر . ُتاَرِئاَّزلا ْتَجَرَخ .َنيِرِّكَبُم ِةَعِماَجلا ىَلِإ ُبَّلُّطلا َبَهَذ .َحَلِّسلا َنوُلِمْحَي ُدوُنُجلا َداَع .ِرَبْنِملا ىَلَع َبيِطَخلا ُتْيَأَر .اًعِتْمُم َةَّصِقلا ُتْأَرَق .ٌةَكِحاَض َيِهَو ُةَبِلاَّطلا ْتَءاَج 1 3 2 4 5 1 3 2 4 5 1 3 2 :ىَلاَعَت َلاَق ﭼ ﭨ ﭧ ﭦ ﭥ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﭼﭴ ﭳ ﭲ ﭱ ﭰﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﭔ ﭓ ﭒ ﭑ ﭽ ﭼ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ :ىَلاَعَت َلاَق ﯭ ﯬ ﯫ ﭽ ﭼ ﯯ ﯮُعاَوْنَأ ِلاَحلا ٌدَرْفُم ُهْبِش ٍةَلْمُج ٌةَلْمُج ٌةَلْمُج ٌةِّيِلْعِف ٌةَلْمُج ٌةَّيِمْسِا 4 5 ٍتاَعِرْسُم .ِنْيَديِعَس ِناَذيِمْلِّتلا َءاَج -22ِءاَيلاِب ٌبوُصْنَم ٌلاَح .َنيِرِّكَبُم َنوُسِدْنَهُملا َرَضَح -33ِءاَيلاِب ٌبوُصْنَم ٌلاَح .ٍتاَديِعَس ُتاَذيِمْلِّتلا ْتَءاَج4ِةَرِهاَّظلا ِةَرْسَكلاِب ٌبوُصْنَم ٌلاَح ٍتاَروُرْسَم َنيِرِصَتْنُم اًدِرَفْنُم َنيِسِّمَحَتُم 1.ًةَجِضاَن َةَرَمَّثلا ُتْفَطَقِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌلاَح يِتاَموَلْعَم ُديِزَأ :ِلاَحلا ُبِحاَص ُلاَحلا ُنوُكَي يِذَّلا ُمْسِلا َوُه .ىَنْعَملا يِف ُهَل اًفْصَو 2627 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَعْبَسَنوُرْشِعَو ُةَّتِس :ُباَرْعِلإاد :ِنْيَسْوَقلا َنْيَب اَّمِم ِبِساَنُملا ِلاَحلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأـه :ٍبِساَنُم ٍلاَحِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا ُلِمْكُأو :ِهِعْوَن ِناَيَب َعَم يِتْأَي اَميِف َلاَحلا ُنِّيَعُأ ز ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا :ِلاَحلا ُعاَوْنَأج ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.3.3 2.3.4 2.4.1 2.4.2 .ًةَمِسَتْبُم ُةَزِئاَفلا َعَجَر 1 .ًةَلِماَك َةَلَّصلا ِّدَأ !َّيَنُب اَي 2 .ِنْيَرِصَتْنُم ِناَدِئاَقلا َءاَج 3 .َنيِشاَم ِلْقَحلا ىَلِإ َنوُحَّلَفلا ُجُرْخَي 4 .ِنْيَتَطيِشَن ِةاَراَبُملا يِف ِناَتَبِعَّللا ُقَباَسَتَت 5 .اًروُرْسَم َنيِقِّوَفَتُملا ِميِرْكَت َةَلْفَح ُءاَبلآا َرَضَح 1 .ٌرِصَتْنُم ِةاَراَبُملا ْنِم ِمَدَقلا ِةَرُك ُقيِرَف َعَجَر 2 .ٍتاَدِهاَج اَهِفاَدْهَأ ِقيِقْحَت ىَلِإ ُةَلْوَّدلا ىَعْسَت 3 .اًسِّمَحَتُم ِةَسَرْدَملا ِةَحاَس ِفيِظْنَت ىَلَع ُبَّلُّطلا ُنَواَعَتَي 4 .اًديِعَس ٍةَّيِمْلِع ٍةَلْحِر يِف ُباَبَّشلا َكَراَش 5 ِنْيَلِئاَفَتُم اًحِلْصُمًةَيِكاَب .ٍةَلْمُج ِهْبِشَو ٍةَّيِلْعِف ٍةَلْمُجَو ٍةَّيِمْسِا ٍةَلْمُج ِعْوَن ْنِم ٌلاَح اَهيِف ،ًلْمُج ُنِّوَكُأ.ِميِرَكلا ِنآْرُقلا ْنِم ِناَكَملاَو ِناَمَّزلا ْيَفْرَظِل ٍةَلِثْمَأ ِةَرَشَع ْنَع ُثَحْبَأ .ًلْيَل ُتْرَفاَس ِهيِف ُلوُعْفَملا ِهيِف ُلوُعْفَملا ِنْيَتَكِّسَمَتُم .ِةَرَجَّشلا َقْوَف ُرِئاَّطلا ُريِطَي 1 .ِّيِسْرُكلا َتْحَت ُّطِقلا ُماَنَي 2 .ِلْصَفلا َماَمَأ َسْرَّدلا ُمِّلَعُملا ُسِّرَدُي 3 .ِتْيَبلا َفْلَخ ُةَراَّيَّسلا ُفِقَت 4 .ِةَسَرْدَملاَو ِدِجْسَملا َْينَب ُتْيَبلا ُعَقَي 5 )ب( ُمْسِق .ًلْيَل ُتْرَفاَس 1 .اًحاَبَص ُتْجَرَخ 2 .ًءاَسَم ُتْعَجَر 3 .َنلآا ُرِداَغُأَس 4 .ًةَعاَس َسوُرُّدلا ُعِجاَرُأ 5 )أ( ُمْسِق َنيِحِجاَن ىَلَع ٌبوُصْنَم ٌمْسِا َوُه ُفْرَّظلا ْوَأ ِهيِف ُلوُعْفَملا .ِهِناَكَم ْوَأ ِلْعِفلا ِناَمَز ِناَيَبِل ُرَكْذُي )يِف(ِريِدْقَت ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلاُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا يِتاَموَلْعَم ُديِزَأ :يِف ُهَبِحاَص ُقِباَطُي ُدَرْفُملا ُلاَحلا ِثيِنْأَّتلاَو ِريِكْذَّتلا ) أ ِعْمَجلاَو ِةَيِنْثَّتلاَو ِداَرْفِلإا ) ب A. RAHMAN 28 29 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَعْسِتَنوُرْشِعَو ٌةَيِناَمَث :يِتْأَي اَميِف َلاَحلا ُبِرْعُأ :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا يِف َأَطَخلا ُحِّحَصُأ ط ح :ٍةَديِفُم ٍلَمُج يِف ًلااَح يِتْأَي اَم ُلَعْجَأ ي :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا :ُحَّْشلاب ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.4.2 2.4.3 2.4.4 2.4.3 2.4.4 :ِناَمَّزلا ُفْرَظ َدْنِع َلاَوَط َلْوَح َنْيَب اًدَغ َفْلَخ :ِناَكَملا ُفْرَظ 1 2 .َةَفِلَتْخُملا ِتاَيِّدَحَّتلا َمْوَيلا ُباَبَّشلا ُهِجاَوُي 1 .ِتاَهَّمُلأا ِماَدْقَأ َتْحَت ُةَّنَجلا 2 .اًثيِدَحَو اًميِدَق ُّيِقُلُخلا ُلَلِحْنِلا ُثُدْحَي 3 .ىَوْقَّتلاِب َّلِإ ٍّيِمَجْعَأَو ٍّيِبَرَع َنْيَب َقْرَف َل 4 .ًلْيَل ِحيِواَرَّتلا َةَلَص َنوُمِلْسُملا يِّدَؤُي 5 .اًحاَبَص َعاَمِتْجِلا ُذاَتْسُلأا َرَضَح 1 ﭙ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔ ﭓ ﭒ ﭑ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق 2 )1 : ءاَرْسِلإا( ﭼ ﭛ ﭚ .ٍدَغ َدْعَب ِبَّلُّطلِل َزِئاَوَجلا ِةَسَرْدَملا ُريِدُم ُمِّلَسُيَس 3 .ًليِصَأَو ًةَرْكُب ِهَّللا َناَحْبُس 4 .ْمُكِتَوْخِإ َنْيَب اوُحِلْصَأ !َنوُنِمْؤُملا اَهُّيَأ 5.ًلْيَل ُتْرَفاَس.ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٍناَمَز ُفْرَظ .ٍبْصَن ِّلَحَم ِف ِّمَّضلا َلَع ٌّيِنْبَم ٍناَمَز ُفْرَظ.ِحاَبَّصلا ُذْنُم ِتْيَبلا ْنِم ُتْجَرَخ .ِلْمَّرلا َقْوَف يِشْمَأ.ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٍناَكَم ُفْرَظ .ٍبْصَن ِّلَحَم ِف ِّمَّضلا َلَع ٌّيِنْبَم ٍناَكَم ُفْرَظ.ِتْيَبلا يِف ُنوُكَت ُثْيَح َكُروُزَأ .ُلاَحلاَو ِهيِف ُلوُعْفَملا اَهيِف ِميِرَكلا ِنآْرُقلا ْنِم ٍتاَيآ ِسْمَخ ْنَع ُثَحْبَأ يِتاَموَلْعَم ُديِزَأ اًبَرْعُم يِتْأَي ٌمْسِا َوُه ِفْرَّظلاِب ىَّمَسُي اَم ْوَأ ِهيِف ُلوُعْفَملا .ٍبْصَن ِّلَحَم يِف اًّيِنْبَم ْوَأ اًبوُصْنَم ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 3031 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌدِحاَوَنوُثَلَث :ُباَرْعِلإاد :ِهِعْوَن ِناَيَب َعَم ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َفْرَّظلا ُنِّيَعُأـه :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َفْرَّظلا ُبِرْعُأ :ُةَيِتلآا ُفوُرُّظلا اَهيِف ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأ و ز ُفْرَّظلا ُهُعْوَن ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا :ِهيِف ِلوُعْفَملا ُعاَوْنَأج ِهيِف ِلوُعْفَملا ُعاَوْنَأ .ِةَرَجَّشلا َقْوَف ُرِئاَّطلا ُريِطَي ِناَكَملا ُفْرَظ ِناَمَّزلا ُفْرَظ .ًلْيَل ُتْرَفاَس ؟"ِباَبَّشلا" ِةَمِلَك ُّداَضُم اَم ؟"ٍةَلِص" ِةَمِلَك ُفِداَرُم اَم :ِةَلْمُجلا يِف َفْرَّظلا ْنِّيَع .ًءاَسَم ِةَسَرْدَملا ْنِم اَنْعَجَر اَهيِف ًةَديِفُم ًةَلْمُج ْنِّوَك ."َنلآا" ِناَمَّزلا ُفْرَظ ُةَّطَحَملا1 اَهيِف ًةَديِفُم ًةَلْمُج ْنِّوَك ."َلْوَح" ِناَكَملا ُفْرَظ ُةَّطَحَملا6 ُةَّطَحَملا2 ُةَّطَحَملا5 ُةَّطَحَملا4 اَهيِف ًةَديِفُم ًةَلْمُج ْنِّوَك .ٍةَّيِمْسِا ٍةَلْمُج ْنِم ُلاَحلا ُةَّطَحَملا3 ِراَطِقلا ُةَبْعُل 32 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ِناَنْثِا ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا 33 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَثَلَث 3 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ﯤ ﯣ ﯢﯡ ﯠ ﯟ ﯞ ﯝ ﯜ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﭼ ﯧ ﯦ ﯥ )10 :تاَرُجُحلا( ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفِلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا )ِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملاَو ُقَلْطُملا ُلوُعْفَملا( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ىَلَع ِةَرْدُقلا َعَم ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا ! اوُدَّحَوَتَت اوُمَحاَرَت اوُّباَحَت ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 ."ِمِلْسُملا ِعَمَتْجُملا ُساَسَأ ُةَّوُخُلأا" ِعوُضْوَمِب ِتاَقَصْلُملا ُّدِعُا ىَلَع ِةَظَفاَحُمْلِل ُمَلْسِلإا اَهِب َءاَج يِتَّلا ِمَيِقلا ُّمَهَأ اَم ؟ِعَمَتْجُملا ِداَحِّتِا ؟ِةَرَّوَنُملا ِةَنيِدَملا ىَلِإ ِهِتَرْجِه َدْعَب  ُلوُسَّرلا َماَق اَذاَم ؟َنيِرَخلآا َعَم ُّيِنَدَملا ُّيِناَّبَّرلا ُعَمَتجُملا ُشيِعَي َفْيَك ؟َةَّيِمَلْسِلإا َةَّوُخُلأا ِهِذٰه ُميِرَكلا ُنآْرُقلا َفَصَو َمِب ؟َرُخاَفَّتلاَو َةَّيِرْخُّسلاَو َرُّبَكَّتلا َّلَجَو َّزَع ُهَّللا َمَّرَح اَذاَمِل 1 3 2 4 5 ُطُباَرَّتلا : ُكُساَمَّتلا ُةَّبَحَملا : ُةاَخاَؤُملا َنيِرَخلآا ُليِضْفَت : ُراَثيِلإا ِساَّنلا ْنِم ٌةَعاَمَج : ُعَمَتْجُملا يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ 1.1.2 1.1.3 1.1.4 :ُدِّدَرُأ َّمُث ُأَرْقَأأ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأب ِمِلْسُملا ِعَمَتْجُملا ُساَسَأ ُةَّوُخُلأا ِةاَخاَؤُملاِب  ُلوُسَّرلا َماَق ْدَق َكِلٰذِلَو ِهِتَرْجِه يِف ِراَصْنَلأاَو َنيِرِجاَهُملا َنْيَب ٌةَنِمآ ٌةَبِّيَط ٌةَدْلَب َيِهَو ،ِةَرَّوَنُملا ِةَنيِدَملا ىَلِإ اَذٰه ىَلَعَو .ٍةَرِفْغَمِب َّلَجَو َّزَع ُهَّللا اَهَطاَحَأ يِف ِّيِمَلْسِلإا ِعَمَتْجُملا ُءاَنِب َّمَت ،ِساَسَلأا ِةَّبَحَملاَو ِةَديِقَعلا ُطِباَوَر ُهُطِبْرَت ،ِةَنيِدَملا َوُهَو ،ِراَثيِلإاَو ِةَمْحَّرلاَو ِنُواَعَّتلاَو ِةَّدَوَملاَو ِمِراَكَمِب ُهُداَرْفَأ ُشَياَعَتَي ،ٌّيِنَدَم ٌّيِناَّبَر ٌعَمَتْجُم .ىَروُّشلاَو ِلْدَعلاِب َنوُلَماَعَتَيَو ،ِقَلْخَلأا ْمُهُلَثَم .ِفيِعَّضلا ِدَيِب ُّيِوَقلا ُذُخْأَيَو ،ِريِقَفلا ىَلَع ُّيِنَغلا ُفِطْعَيَو ،َريِغَّصلا ُريِبَكلا ِهيِف ُمَحْرَي اًضْعَب ْمُهُضْعَب ُّدُشَي ِناَيْنُبلاَك ْمُهَو ،ِءاَضْعَلأا ُرِئاَس ُهَل َمَّلَأَت ٌوْضُع ُهْنِم ىَكَتْشا اَذِإ ،ِدِحاَولا ِدَسَجلاَك .ِةَّيِلوُؤْسَملا ِلُّمَحَت يِف ِّيِسِراَفلا َناَمْلَس َنْيَب َيِخآَّتلا ُخيِراَّتلا َدِهَش ْدَقَل ِّيِموُّرلا ٍبْيَهُصَو ِّيِشَبَحلا ٍحاَبَر ِنْب ِلَلِبَو ُميِرَكلا ُنآْرُقلا َفَصَو اَمَك .ِبَرَعلا ْمِهِناَوْخِإَو :ىَلاَعَت ِهِلْوَقَك ،ِهَّللا ْنِم ٌةَمْعِن اَهَّنَأِب َةَّوُخُلأا ِهِذٰه ﮀ ﭿ ﭾ ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭸﭽ .)103 :ناَرْمِع لآ( ﭼﮄ ﮃ ﮂ ﮁ ىَلاَعَت ُهَّللا َمَّرَح ْدَقَل ،ِةَّوُخُلأا ِهِذَه ِةَّيِّمَهَِلأَو ِةَميِمَّنلاَو ِةَبيِغلا ْنَع َكِلٰذَك ىَهَنَو .ِباَسْنَلأاِب َرُخاَفَّتلاَو ِبوُيُعلاِب َضيِرْعَّتلاَو ،َةَّيِرْخُّسلاَو َرُّبَكَّتلا .اَهِعُزاَنَتَو ِتاَعَمَتْجُملا ِمْدَه ِلِماَوَع ْنِم ِيَه يِتَّلا ِّنَّظلا ِءوُسَو َكْلِت َيِّوَقُيَو ،ِّيِمَلْسِلإا ِعَمَتْجُملا ِءاَنِب ىَلِإ ُفِدْهَت يِتَّلا ِةاَخاَؤُملاِب َرَخْفَي ْنَأ ٍمِلْسُم ِّلُك ىَلَعَف ُهَسْفَن يِّحَضُيَو ،ِهيِخَأ ِجِئاَوَح َءاَضَق ُّدَوَيَف ،اًّيِوَق اًعَمَتْجُم َنِّوَكُي ىَّتَح اَهَمَزْلَيَو ،ِهِتاَيَح يِف َةَقَلَعلا .َدِلاَخلا ِهَّللا اَضِر َلاَنَيِل ،ِهِتَلِكْشُم ِّلَحِل - ٍفُّرَصَتِب ِّيِناَجْرَّسلا ٍبِغاَر ِروُتْكُّدلا ِمَلَقِب - ِةَّيِناَسْنِلإا ِمَيِقلا ِعَوْرَأ ْنِم َةاَخاَؤُملا ْوَأ َةَّوُخُلأا َّنِإ ِداَحِّتا ىَلَع ِةَظَفاَحُمْلِل ُمَلْسِلإا اَهاَسْرَأ يِتَّلا ًةَدْحَو َعَمَتْجُملا ُلَعْجَت يِتَّلا َيِهَو ،ِعَمَتْجُملا ِةَّوُخُلأا ْنَع ًةَريِثَك ُصوُصُّنلا ْتَدَرَو ْدَقَو .ًةَكِساَمَتُم ،اَهِتَيِوْقَت ىَلَع ْتَّثَح اَمَك ،ِّيِمَلْسِلإا ِعَمَتْجُملا يِف ﯝ ﯜ ﭽ :ىَلاَعَت ُهَّللا َلاَق .ِناَوْدُعلا ْنَع ْتَهَنَو )10 :تاَرُجُحلا( ﭼ ﯞ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 3534 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَسْمَخَنوُثَلَثَو ٌةَعَبْرَأ ُةَعَلاَطُملاُةَعَلاَطُملا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 ِةَّوُخُلأا ِةَيِوْقَت ىَلَع ُمَلْسِلإا َّثَح 1 .ِناَوْدُعلا ْنَع ْتَهَنَو .ِهيِخَأ ِجِئاَوَح ِءاَضَق ىَلَع ُمِلْسُملا ُّدَوَي 2 .َةَميِمَّنلاَو َةَبيِغلا ىَلاَعَت ُهَّللا َمَّرَح 3 .ِريِقَفلا ىَلَع ُّيِنَغلا ُفِطْعَي 4 .َريِغَّصلا ُريِبَكلا ُمَحْرَي 5 ُةَّمُلأا ُمْلُّظلا ُباَدلآاُعُضاَوَّتلاُحِلاَصَملا ُةَرْسُلأاَّبَحَأ َيِوَق ُةاَواَسُملاُةَّوُخُلأا 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 .ِساَّنلا َنْيَب َةَّيِرْخُّسلاَو َرُّبَكَّتلا ىَلاَعَت ُهَّللا َعَنَم ْدَقَل .ِهِتَرْجِه َدْعَب ِراَصْنَلأاَو َنيِرِجاَهُملا َنْيَب ِةاَخاَؤُملاِب  ُلوُسَّرلا َماَق .ِعَمَتْجُملا ِداَحِّتا ىَلَع ِةَظَفاَحُمْلِل ٌةَّمِهُم ُةاَخاَؤُملا .ِةاَيَحلا يِف ًةَنَسَح ًةَلَماَعُم ُّيِمَلْسِلإا ُعَمَتْجُملا ُلَماَعَتَي .ِةَمْحَّرلاَو ِنُواَعَّتلاَو ِةَّبَحَملاَو ِةَديِقَعلا ِطِباَوَرِب ٌطوُبْرَم ُّيِمَلْسِلإا ُعَمَتْجُملا 1 3 2 4 5 :ُلاَثِملا ِّيِمَلْسِلإا ِعَمَتْجُملا يِف ِساَّنلا َنْيَب ِةَّيِرْخُّسلا ْنَع َّلَجَو َّزَع ُهَّللا ىَهْنَي .ِساَّنلا َنْيَب ِةَواَدَعلا ىَلِإ يِّدَؤُي ُهَّنَِلأ ﭼﯯ ﯮ ﯭ ﯬ ﯫ ﭽ :ىَلاَعَت ِهِلْوَقِب ِةَعاَمَجلا ُةَلَص ُةَطِشْنَلأا ُةَّيِسَرْدَملا ُةَّيِضاَيِّرلا ُباَعْلَلأا ِفُراَعَّتلا ُعوُبْسُأ ُّيِفاَقَّثلا ُناَجَرْهَملا ِةَسَرْدَملا ُفيِظْنَت 3736 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَعْبَسَنوُثَلَثَو ٌةَّتِس :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكْلِل ِتاَّداَضُملاَو ِتاَفِداَرُملا ْنَع ُثَحْبَأ :ِلَمُجلاَو ِرَوُّصلا َنْيَب ُقِّفَوُأ د ـه :ِةَسَرْدَملا يِف ِبَّلُّطلا َنْيَب ِةَّبَحَملاَو ِةَّوُخُلأا ِزيِزْعَتِل ٍةَبِساَنُم ٍةَطِشْنَأ ْنَع ُثَّدَحَتَأب ُةَعَلاَطُملا :اًحيِحَص اًبيِتْرَت َةَيِتلآا َراَكْفَلأا ُبِّتَرُأج ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ﭼ ﭣﭢ ﭡ ﭠ ﭟ ﭽ ﭼ ﰄ ﰃ ﰂ ﭽ ﭼ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔ ﭽ ﭼﯯ ﯮ ﯭ ﯬ ﯫ ﭽ ﭼ ﰁ ﰀ ﯿ ﭽﭼ ﭞ ﭝ ﭽ ِةَّيِنآْرُقلا ِتاَيلآاِب اًنيِعَتْسُم ِعَمَتْجُمْلِل ِةَّيِقَلْخَلأا ِةَيِبْرَّتلا ِعوُضْوَم ْنَع ُثَّدَحَتَأ :ِلاَثِملا يِف اَمَك ِةَيِتلآا أ ُةَّيِقَلْخَلأا ُةَيِبْرَّتلا ِّيِمَلْسِلإا ِعَمَتْجُمْلِل ِتاَفاَقَّثلاَو ِتاَراَضَحلا َنْيَب ِراَوِحلا ِقيِسْنَت ىَلَع وُكْسِنوُيلا ُلَمْعَي ِمَيِقلا ِماَرِتْحِا ِساَسَأ ىَلَع ُراَوِحلا ىَنْبُيَو .ِمَلاَعلا يِف ِةَفِلَتْخُملا ِبوُعُّشلاَو ُنِكْمُي ،ِراَوِحلا اَذٰه ِلَلِخ ْنِمَف .ِةَّيِمَلاَعلا ِتاَعَمَتْجُملا َنْيَب ِةَكَرَتْشُملا ،ِةَّرِمَتْسُملا ِةَيِمْنَّتلِل ٍةَلَِماَش ٍةَيْؤُر ِعْضَو ىَلِإ َلَّصَوَتَي ْنَأ ِّيِمَلاَعلا ِعَمَتْجُمْلِل ْنِم ِفيِفْخَّتلاَو ،ِلِداَبَتُملا ِماَرِتْحِلاَو ،ِناَسْنِلإا ِقوُقُحِب َدُّيَقَّتلا ُنَمْضَت .ِرْقَفلا ِةَّدِح https://ar.unesco.org/about-us/introducing-unesco :ُطِباَّرلا ِّيِزيِلاَملا ِعَمَتْجُملا ِنيِوْكَت ْنَع "بآسْتاَولا " ْوَأ "كوُبْسيِفلا" يِف ُشِقاَنُأ :َةَيِتلآا َراَكْفَلأا اًمِدْخَتْسُم ِّباَحَتُملا .تِنْرِتْنِلإا يِف اَيِزيِلاَم يِف وُكْسيِسيِلإا ِةَطِشْنَأ ْنَع ُثَحْبَأ ًٌةَمَّظَنُم وُكْسيِسيِلإا ْوَأ ِةَفاَقَّثلاَو ِموُلُعلاَو ِةَيِبْرَّتلِل َةَّيِمَلْسِلإا َةَمَّظَنُملا َّنِإ ِناَدْلُبلا يِف ِلاَصِّتِلاَو ِةَفاَقَّثلاَو ِموُلُعلاَو ِةَيِبْرَّتلا ِنيِداَيَمِب ٌةَصِّصَخَتُم ِةَمَّظَنُملا يِف ِءاَضْعَلأا ِلَوُد ُدَدَع َغَلَب ْدَقَو .ُطاَبَّرلا اَهُّرَقَم ،ِةَّيِمَلْسِلإا ِتاَقَلَعلا ُزيِزْعَت ِةَمَّظَنُملا ِةَطِشْنَأ ْنِمَو .ًةَلْوَد 54 َنلآا ىَّتَح ِةَّيِمَلْسِلإا يِف ٍةَّيِميِلْعَت ٍةَّيِوَبْرَت َجِماَرَب ُميِظْنَتَو ،ِءاَضْعَلأا ِلَوُد َنْيَب ِةَّيِمْلِعلاَو ِةَّيِفاَقَّثلا .ِةَّيِموُكُحلا ِرْيَغَو ِةَّيِموُكُحلا ِتاَسَّسَؤُملا ِتاَيَوَتْسُم ِةَّفاَك /https://www.isesco.org.ma/ar/history :ُطِباَّرلا ِلَمَعلا ُةَّيِّرُحِناَيْدَلأا ِتاَدَقَتْعُم ُماَرِتْحِاِماَرِتْحِلا ُلُداَبَت وُكْسيِسيِلإا ٌفاَدْهَأٌفاَدْهَأ ٌةَطِشْنَأٌةَطِشْنَأ ُمْسِا ِةَمَّظَنُملاوُكْسِنوُيلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.5 1.2.6 1.2.7 1.2.8 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.3.4 ُّيِعاَمِتْجِلا ُنُواَعَّتلاِديِلاَقَّتلاَو ِتاَداَعلا ُماَرِتْحِا َناَك ْنَم ،ُهُمِلْسُي َلَو ُهُمِلْظَي َل ،ِمِلْسُملا وُخَأ ُمِلْسُملا :َلاَق  ِهَّللا َلوُسَر َّنَأ  َرَمُع ِنْبا ْنَع ْنِم ًةَبْرُك اَهِب ُهْنَع ُهَّللا َجَّرَف ًةَبْرُك ٍمِلْسُم ْنَع َجَّرَف ْنَمَو ،ِهِتَجاَح يِف ُهَّللا َناَك ،ِهيِخَأ ِةَجاَح يِف )ِهْيَلَع ٌقَفَّتُم( .ِةَماَيِقلا َمْوَي ُهَّللا ُهَرَتَس اًمِلْسُم َرَتَس ْنَمَو ،ِةَماَيِقلا ِمْوَي ِبَرُك ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 3938 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَعْسِتَنوُثَلَثَو ٌةَيِناَمَث يِف ِعَمَتْجُملا ِداَرْفَأ َنْيَب ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَّوُخُلأا ِةَيِوْقَتِل ٍةَبِساَنُم ٍةَطِشْنَأ ْنَع ُمَّلَكَتَأ :ِةَيِتلآا ِتاَبَساَنُملا ج:اَهْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِرْخَتْسَأ َّمُث ،َيِتلآا َّصَّنلا ُأَرْقَأأ ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا د:ِفيِرَّشلا ِثيِدَحلا اَذٰه ْنِم ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ْنَع ُمَّلَكَتَأ ِةَّيِنَكَّسلا ِءاَيْحَلأا ُفيِظْنَت ِسْرُعلا ُةَميِلَوُّيِراَجِّتلا ُناَجَرْهَملا ُّيِضاَيِّرلا ُمْوَيلا .ِرَتْفَّدلا يِف اًّيِلُزاَنَت َّمُث اًّيِدُعاَصَت "أ" ِبيِرْدَت يِف َداَدْعَلأا ُبُتْكَأ.ِءاَقِدْصَلأا َعَم ِثِراَوَكلا يِف َةَّيِناَسْنِلإا ِتاَدَعاَسُملا ُشِقاَنُأ .ٍبِلاَط )8000( ْيَلاَوَح َرْصِم يِف َنيِّيِزْيِلاَملا ِبَّلُّطلا ُدَدَع 1 .اَكَلَم َةَيَلِو ٍحِئاَس )10000( َراَز 2 .ىَماَتَيلاَو ِءاَرَقُفْلِل ٍتيِجْنِر )7000( ـِب ُّيِنَغلا ُقَّدَصَتَي 3 .ٍباَتِك )9000( ْيَلاَوَح ِةَعِماَجلا ِةَبَتْكَم يِف 4 .اًّيِرْهَش ٍتيِجْنِر )6000( ُرِجاَّتلا َحِبَر 5 8400 6000 9090 7500 9900 6060 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.5 1.3.6 1.3.7 1.3.8 1.3.5 1.3.6 1.3.7 1.3.8 ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأا ُساَسَأ ُةَدْحَولاَو ُداَحِّتِلا .ِةَّمُلِل ِدْجَملاَو ِةَّوُقلاَو ِلُماَكَّتلا ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ،ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ؟َكُلاَح َفْيَك ،ُمَرَتْحُملا )ِهْيَلِإ ِلَسْرُملا ُمْسِا( .......................... ُزيِزَعلا يِخَأ ىَلَع اَنَتَقاَدَصَو اَنَتَقَلَع َميِدُي ْنَأ َهَّللا وُعْدَأَو ،ٍةَكَرَبَو ٍةَيِفاَعَو ٍةَّحِص ِّمَتَأ يِف َنوُكَت ْنَأ وُجْرَأ :ْمِهِتاَزيِمَو ِّيِزيِلاَملا ِعَمَتْجُملا ِلاَوْحَأ ْنَع َكَل ُبُتْكَأَس ،ِةَلَساَرُملا ِهِذٰه يِف .ُهاَضْرَي ٍهْجَو ............................. 4 ................................. 1 ............................. 5 ................................. 2 ................................. 3 ِعَمَتْجُملا ْنَع َفِرْعَأ ْنَأ ُّدَوَأَو اَهْنَع ُتْمَّلَكَت يِتَّلا ِتاَموُلْعَملا ْنِم َديِفَتْسَت ْنَأ ىَّنَمَتَأ .ىَرْخُأ ٍةَلاَسِر يِف َيِقَتْلَن ىَّتَحَو ،مِهِتاَزيِمَو ْمِهِلاَوْحَأَو ِّيِدوُعُّسلا .ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلاَو ،ُصِلْخُملا َكوُخَأ )ِلِسْرُملا ُمْسِا( ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلاُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 4140 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌدِحاَوَنوُعَبْرَأ :ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِةَّيِمَلاَعلا ِتَلُمُعلا َةَميِق ُبُتْكَأ ب أ :ِتاَمِلَكلا ىَلِإ َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُلِّوَحُأج ِعَمَتْجُملا ْنَع ،ِةَّيِدوُعُّسلا ِةَّيِبَرَعلا ِةَكَلْمَملا يِف يِقِيِدَص ىَلِإ ًةَلاَسِر ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِتاَموُلْعَملاِب اًنيِعَتْسُم ِّيِزيِلاَملا ب ٍّيِزيِلاَم ٍتيِجْنِر ِفَلآ ُةَّتِس malique99@gmail.com ِّيِزيِلاَملا ِعَمَتْجُملا ُصِئاَصَخ ُةَّيِداَصِتْقِلا ُةَطِشْنَلأا ُناَيْدَلأاَو ُقاَرْعَلأاَو ُساَنْجَلأا ُتاَبوُرْشَملاَو ُتَلوُكْأَملا ٍةَمَسَن َنوُيْلِم 32 اَيِزيِلاَم ِناَّكُس ُدَدَعُلَمُجلاُمْقَّرلاُةَلْمُعلا ُداَيْعَلأاَو ُتاَداَعلاَو ُديِلاَقَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ٌّيِدوُعُس ٌلاَيِر ٌّيِزيِلاَم ٌتيِجْنِر6000 7500 8000 6500 9900 10000 ٌّيِكيِرْمَأ ٌرَلوُد ٌّيِتْيَوُك ٌراَنيِد ٌّيِْصِم ٌهْيَنُج ٌِّتَراَمِإ ٌمَهْرِد )164 :ءاَسِّنلا( ﭼ ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق )4 :لِّمَّزُملا( ﭼﭥ ﭤ ﭣ ﭢ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق )70 :باَزْحَلأا( ﭼ ﮭ ﮬ ﮫ ﮪ ﮩ ﮨ ﮧ ﮦ ﮥ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق )33 :باَزْحَلأا( ﭼ...ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ ﭹﭽ :ىَلاَعَت َلاَق )14 :ةَّقاَحلا( ﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭸ ﭷ ﭶ ﭵﭽ :ىَلاَعَت َلاَق 4 5 1 2 3 ُقَلْطُملا ُلوُعْفَملا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.5.2 2.5.3 2.5.4 ﮪ ﮩ ﮨ ﮧ ﮦ ﮥ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﭼ ﮭ ﮬ ﮫ ِعْوَّنلِل ٌنِّيَبُم :ِقَلْطُملا ِلوُعْفَملا ُصِئاَصَخ يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ .ًليِزَج اًرْكُش َنيِمِّلَعُملا ُرُكْشَأ :ٌلاَثِم .اًبوُجُو اًبوُصْنَم ُنوُكَي 1 .ًةَءاَرِق َميِرَكلا َنآْرُقلا ُأَرْقَأ :ٌلاَثِم .ِديِكْأَّتلا ىَلَع ُّلُدَي 2 .اًحيِرُم اًرَفَس :ٌلاَثِم .ِهِبْصَن ِبَبَس ُفْذَح ُزوُجَي 3 ُقَلْطُملا ُلوُعْفَملاُلْعِفلا ِلْعِفْلِل ٌدِّكَؤُم ﭼ ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭽ : ىَلاَعَت َلاَق اًميِلْكَت( ُهاَنْعَم ِديِكْأَت ْوَأ ِتيِبْثَت ِلْجَأ ْنِم ،ِلْعِفلا َدْعَب يِتْأَي ٌبوُصْنَم ٌرَدْصَم ُقَلْطُملا ُلوُعْفَملا .)ًةَّكَد( ِهِدَدَع ِناَيـَب ْوَأ ،)َجُّرَبَتَو ًلْوَق( ِهِعْوَن ِناَيـَب ْوَأ ،)ًليِتْرَتَو ﭹ ﭸ ﭷ ﭶ ﭵﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﭼ ﭻ ﭺ ِلْعِفْلِل ٌدِّكَؤُم ِلْعِفلا ِدَدَع ُنِّيَبُم ﭼ ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق 4342 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو َةَثَلَثَنوُعَبْرَأَو ِناَنْثِا :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ :ُحْرَّشلاب :ُباَرْعِلإاد :ِقَلْطُملا ِلوُعْفَملا ُعاَوْنَأج ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ُباَرْعِلإاُةَلْمُجلا .ِةَرْسَكلاِب ٌبوُصْنَم ٌقَلْطُم ٌلوُعْفَم :ٍتاَوَلَص .ِءاَيلاِب ٌبوُصْنَم ٌقَلْطُم ٌلوُعْفَم :ِنْيَتَرْجِه .ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌقَلْطُم ٌلوُعْفَم :اًميِلْكَت 3 2 1 .ٍمْوَي َّلُك ًةَبوُتْكَم ٍتاَوَلَص اَنْيَّلَص .ِنْيَتَرْجِه ِةَشَبَحلا ىَلِإ َنوُمِلْسُملا َرَجاَه ﭼ ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭽ ُعاَوْنَأ :ِقَلْطُملا ِلوُعْفَملا . ًليِمَج اًرْبَصُتْرَبَص .اًميِظَع اًحْبِرَنوُرِجاَّتلا َحِبَر .اًنُواَعَت ْمُكَعَم ُنَواَعَتَن َفْوَس 1 13 24 5 2 3 4 5 ًةَّيِحَتاًباَسِح ًةَوْطُخاًماَرِتْحِا اًناَميِإ .ِفيِرَّشلا ِثيدَحلا ْنِم ٍقَلْطُم ٍلوُعْفَم ْنِم اًسْمَخ ُجِرْخَتْسَأ 1 3 2 4 5 . َسْرَّدلا ُتْمِهَف . َرْمَخلا ُمَلْسِلإا َمَّرَح . َنيِمِّلَعُملا ُبَّلُّطلا ُمِرَتْحَي ِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.5.2 2.5.3 2.5.4 1.1.1 1.1.2 1.1.3 .ِمِحَّرلا ِةَلِصِل ًةَيِوْقَت ُعَمَتْجُملا ُنَواَعَتَي1 .ِةَحاَّرلِل اًبَلَط ِبَتْكَملا يِف ُريِدُملا ُحيِرَتْسَي2 .ِهَّللا ِتاَضْرَمِل ًءاَغِتْبِا ِءاَرَقُفْلِل اَنْقَّدَصَت3 .ِمْلِعلا َدْصَق ىَّلَصُملا يِف َذاَتْسُلأا اَنْلَباَق1 أب .ِلاَدِجلا َرَذَح َتوُكُّسلا ُباَبَّشلا ُمِزَلُي2 .ِناَحِتْمِلا يِف ِلَشَفلا َةَيْشَخ ُبَّلُّطلا ُدِهَتْجَي3. َسْرَّدلا ُسِّرَدُملا ُحَرْشَي . َسوُرُّدلا ُذيِمَلَّتلا َعَجاَر .اًديِدَش اًحْرَف ِهْيَلَع ُتْحِرَف .ِنْيَتَقْرَط َباَبلا ُبِلاِّطلا َقَرَط :ُحْرَّشلاب .ِلاَدِجلا َرَذَح َتوُكُّسلا ُباَبَّشلا ُمِزَلُي ِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملا ُفاَضُملاِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملا ِفاَضُملا ُرْيَغ .ِهَّللا ِتاَضْرَمِل ًءاَغِتْبِا ِءاَرَقُفْلِل اَنْقَّدَصَت :ِلاَؤُّسلِل ٌةَباَجِإ ِةَقِباَّسلا ِلَمُجلا ْنِم ٍةَلْمُج ِّلُك يِف ؟ُةَّلِعلا اَم ْوَأ ُبَبَّسلا اَم ًءاَغِتْبِا - اًبَلَط - ًةَيِوْقَت - َةَيْشَخ - َرَذَح - َدْصَق ًةَّلِع ُرُكْذَي ٌبوُصْنَم ٌرَدْصَم َوُه ِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملا .ِلِعاَفلاَو ِناَمَّزلا يِف ُهَكَراَش ٍثَدَحِل ) اًبَبَس ( ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 4544 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌةَسْمَخَنوُعَبْرَأَو ٌةَعَبْرَأ :ِلْعِفْلِل ِدِّكَؤُملا ِقَلْطُملا ِلوُعْفَملاِب َلَمُجلا ُلِمْكُأو :َقَلْطُملا َلوُعْفَملا ُبِرْعُأز :اًقَلْطُم ًلاوُعْفَم ٍةَديِفُم ٍلَمُج يِف َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُلَعْجَأح :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ.اًنُواَعَت ِعَمَتْجُملا ُداَرْفَأ َنَواَعَت .ًليِزَج اًرْكُش َكُرُكْشَأ .ٍتاَّنَر َثَلَث ُلاَّوَجلا َّنَر 4 5 6 .اًّمَج اًّبُح َةَءاَرِقلا ُذيِمْلِّتلا ُّبِحُي .اًديِعَس اًشْيَع ُحَّلَفلا ُشيِعَي .ًةَنَسَح ًةَلَماَعُم َنيِرَخلآا َعَم َلَماَعَتَن ْنَأ اَنْيَلَع 1 2 3 :ُهَعْوَنَو َقَلْطُملا َلوُعْفَملا ُنِّيَعُأـه ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا .ِهَّلِل ًةَعاَط ُنِمْؤُملا يِّلَصُي .ِمَلْسِلإا ِميِلاَعَتِل ًءاَدِتْقِا ُةاَتَفلا ُقَّدَصَتَت .ِقْزِّرلِل اًبْسَكِلَمَعلا ىَلِإ ُلِماَعلا َبَهَذ 1 3 2 .ِهيِف اًّبُح َرْيَخلا اوُلَمْعِا .ِباَوَّثلا يِف ًلَمَأ َريِقَفلا ُتْدَعاَس .ْمُهَل اًبيِدْأَت َبَّلُّطلا ُذاَتْسُلأا َبَقاَع 4 5 6 .ِمْلِعْلِل اًبَلَط ٌّيِلَع َرَفاَس .ِساَّنلا ِةَعْمُس َءاَغِتْبِا ِلَمَعلا يِف ْدِهَتْجَت َل .ِسِّرَدُملِل ًلَلْجِإ ُبَّلُّطلا ُموُقَي 1 2 4 3 5 4 5 1 3 2 ؟َكِتَساَرِد يِف ُدِهَتْجَت اَذاَمِل ؟َناَضَمَر يِف َنوُمِلْسُملا ُموُصَي اَذاَمِل ؟ِةَقَدَّصلاِب ُمَلْسِلإا َرَمَأ اَذاَمِل ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.6.2 2.6.3 2.6.4 2.6.2 2.6.3 2.6.4 :رَذَح ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ِهِلْجَِلأ ٌلوُعْفَم . ٌفاَضُم َوُهَو ،ِةَرِهاَّظلا :اًبَلَط .ِةَحاَّرلِل اًبَلَط ِبَتْكَملا يِف ُريِدُملا ُحيِرَتْسَي ٌبوُصْنَم ِهِلْجَِلأ ٌلوُعْفَم . ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب .ِلاَدِجلا َرَذَح َتوُكُّسلا ُباَبَّشلا ُمِزَلُي .ِهَّللا َةَيْشَخ َةَيِصْعَملا َنوُمِلْسُملا َبَّنَجَت .ِزْوَفلا ِف ًةَبْغَر ِةاَراَبُملا ِف ُباَبَّشلا َكَراَش ؟ِةَمَّرَكُملا َةَّكَم ىَلِإ ُجاَّجُحلا ُرِفاَسُي اَذاَمِل ؟ِنْيَدِلاَولا ِّرِب ىَلَع َءاَنْبَلأا ُمَلْسِلإا ُّثُحَي اَذاَمِل اًفاَرِتْعِااًماَرْكِإًةَيِبْلَت اًناَسْحِتْسِااًثْحَب.ِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملا اَهيِف ٍلَمُج َسْمَخ ُنِّوَكُأ يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ :ِنْيَتَلْمُجلا َنْيَب َقْرَفلا ْظِحَل ِةَيِوْقَتِل ُعَمَتْجُملا ُنَواَعَتَي )1 .ِمِحَّرلا ِةَلِص ًةَيِوْقَت ُعَمَتْجُملا ُنَواَعَتَي )2 .ِمِحَّرلا ِةَلِصِل ِفاَضُملا ُرْيَغ ُعَمَتْجُملا ُنَواَعَتَي .ِمِحَّرلا ِةَلِصِل ًةَيِوْقَت يِف َذاَتْسُلأا اَنْلَباَق .ِمْلِعلا َدْصَق ىَّلَصُملا ُفاَضُملا ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 4746 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْبَسَنوُعَبْرَأَو ٌةَّتِس :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يف ِهِلْجَِلأ َلوُعْفَملا ُنِّيَعُأـه :ِهِلْجَِلأ َلوُعْفَملا ُبِرْعُأز :ِهِلْجَِلأ ًلاوُعْفَم اًمِدْخَتْسُم ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأو :ِةَيِتلآا ِرِداَصَملا ْنِم ِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملا اَهيِف ٍلَمُج َسْمَخ ُنِّوَكُأح :ُباَرْعِلإاد ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا :ِهِلْجَِلأ ِلوُعْفَملا ُعاَوْنَأج ِهِلْجَِلأ ِلوُعْفَملا ُعاَوْنَأ photoshoot 1 2 3 4 .ٍرَوُص ُةَّدِع ٍةَعوُمْجَم ِّلُكِل ْوَأ ِهِلْجَِلأ ُلوُعْفَملا اَهيِف ِرَوُّصلا ْنِم َلْمُجلا ُبَّلُّطلا ُنِّوَكُي .ِةَحْوَّللا ىَلَع اَهَنوُقِصْلَي َّمُث ،ُقَلْطُملا ُلوُعْفَملا .ُمِّلَعُملا ْمُهُحِّحَصُيَو َةَلْمُجلا ِةَعوُمْجَملا يِف ُبَّلُّطلا ُأَرْقَي .َنوُرَخلآا اَهُدِّدَرُي َّمُث ،ًةَحيِحَص َةَلْمُجلا ُبَّلُّطلا ُأَرْقَي :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط ِلَمُجلاَو ِرَوُّصلا ُةَبْعُل 48 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌةَيِناَمَث ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا 49 PP َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْسِت 4 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ﮟ ﮞ ﮝ ﮜ ﮛ ﮚ ﮙﭽ:َلاَعَت َلاَق ﭼ ﮤ ﮣ ﮢ ﮡ ﮠ )38 :ىَروُّشلا( ُةَساَيِّسلاَو ُمَلْسِلإا ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَمـلا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ُلوُعْفَملا( ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا ىَلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ِءاَنْثِتْسِلاَو ُهَعَم .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا :ُهُلِّثَمُأ َّمُث ،َيِتلآا َراَوِحلا ُأَرْقَأأ ُةَرِصاَعُملا ُةَّيِطاَرْقُميِّدلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.1 1.1.2 1.1.3 .ِةَعوُمْجَملا يِف يِئَلَمُز َعَم ِةَديِدَجلا ِتاَدَرْفُملا يِناَعَم ْنَع ُثَحْبَأُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ؟يِتَذاَتْسُأ اَي ِةَّيِطاَرْقُميِّدلاِب ُداَرُملا اَم 1 ِمْكُحلا َلْبَق اَنِتَلْوَد يِف َثَدَح اَذاَم ؟ِّيطِاَرْقُميِّدلا 5 َماَع ِلَلْقِتْسِلا ىَلَع اَنْلَصَح يِف اَنُرْوَد اَمَف ،َّيِدَليِملا 1957 ؟ِلَلْقِتْسِلا اَذٰه ِتاَبَّلَطَتُم ِزاَجْنِإ 9 ُةَرِصاَعُملا ُةَّيِطاَرْقُميِّدلا ِةَّيِجِراَخلا ِتاِراَمْعِتْسِلِل اَنْضَّرَعَت ،ُّيِلاَغُتْرُبلا ُراَمْعِتْسِلا َيِهَو ،اَنِنَطَوِل .ُّيِناَباَيلاَو ،ُّيِدْنَلوُهلاَو ،ُّيِناَطيِرَبلاَو 6 ،ِهْيَلَع اَنْلَصَح يِذَّلا َلَلْقِتْسِلا َرِّدَقُن ْنَأ اَنْيَلَع ،ِةَلْوَّدلا ِمُّدَقَت َوْحَن ِنُواَعَّتلا يِف اَنِتاَقَلَع َيِّوَقُنَو .اَنَنْيَب اَميِف ِتاَضُقاَنَّتلاَو ِتاَفَلِخلا َأَرْدَنَو 10 ُعيِمَج ِهيِف ُكِراَشُي ِمْكُحلا ُماَظِن َيِه .ِنيِناَوَقلاَو ِقوُقُحلا يِف َنيِنِطاَوُملا 2 َقْرَفلا يِحِّضَوُت ْنَأ ُنِكْمُي ْلَه ؟ىَروُّشلاَو ِةَّيِطاَرْقُميِّدلا َنْيَب 3 يِف اَنُتَلْوَد ْتَعَقَو اَذاَمِل ؟يِتَذاَتْسُأ اَي ِرامَعِتْسِلا 7 ٌماَنِتْغِا : ٌلَلْغِتْسِا ىَضْوَفلا : ُرُّتَوَّتلا ُتاَعُزاَنَّتلا : ُتاَفَلِخلا ِراَمْعِتْسِلا ْنِم ُرُّرَحَّتلا : ُلَلْقِتْسِلاا ُدِعَتْبَنَو ُبَّنَجَتَن : ُأَرْدَن ُدِّطَوُن : يِّوَقُن ْتَثَدَح : ْتَعَقَو ُرُدْصَي : ُقِثَبْنَي يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ ْتَرَهَظَف ،ىَّتَش ٍتاَئِف ىَلِإ ْتَقَّرَفَت اَنَبوُعُش َّنَِلأ ْمِهِراَبْجِإَو ،ِرُّتَوَّتلا ِلَلْغِتْسِل ُةَّيِجِراَخلا ىَوُقلا .اَهِمْكُحِل ِعوُضُخلا ىَلَع 8 يِذَّلا ِمْكُحلا ِةَمِظْنَأ ْنِم ىَروُّشلاَو ُةَّيِطاَرْقُميِّدلا َةَّيِطاَرْقُميِّدلا َّنَأ َّلِإ ،ِساَّنلا َنْيَب ِرُواَشَّتلا ىَلَع ُموُقَي ىَروُّشلا اَّمَأَو ،ْطَقَف ِةَّيِرَشَبلا ِءاَرلآا ىَلَع ُدِمَتْعَت .اًعَم ٍّيِعْرَشَو ٍّيِرَشَب ٍرَدْصَم ْنِم ُقِثَبْنَت َيِهَف 4 ُةَرِصاَعُملا ُةَّيِطاَرْقُميِّدلا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا 5150 َنوُسْمَخَو ٌدِحاَو َنوُسْمَخ ُةَعَلاَطُملاُةَعَلاَطُملا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ٌّيِنوُرُتْكِلِإ ٌراَبِتْخِا ...ٌماَظِن ُةَّيِطاَرْقُميِّدلا :ِةَبِساَنُملا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأد .ٍءاَوَس ِّدَح ىَلَعَو َقوُقُحلا ِةَّيِطاَرْقُميِّدلا يِف َنيِنِطاَوُملا ُعيِمَج ُكِراَشُي .اَهِمْكُحِل ِعوُضُخلا ىَلَع ِبْعَّشلا ِراَبْجِإَو ،ِرُّتَوَّتلا ِلَلْغِتْسِل _________ ُرَهْظَت .ِةَلْوَّدلا ِمُّدَقَت َوْحَن ِنُواَعَّتلا يِف َيِّوَقُن ْنَأ اَنْيَلَع .َنلآا ِهيِف ُشيِعَن يِتَّلا َلَلْقِتْسِلاَو َةَّيِّرُحلا __________ ْنَأ اَنْيَلَع ُبِجَي .اًعَم َو ٍّيِرَشَب ٍرَدْصَم ىَلَع ِداَمِتْعِلاِب ِةَّيِطَرْقُميِّدلا ْنَع ىَروُّشلا ُزَّيَمَتَت 1 3 2 4 5 :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأـه :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِّداَضُم ْنَع ُثَحْبَأو ُةَّيِطاَرْقُميِّدلاُرَهْظَت ُأَرْدَن َقَّرَفَت ٌمُّدَقَت :َةَّيِطاَرْقُميِّدلا ُفِصَأز ُثَّدَحَتَأَو ،اَيِزيِلاَم ِةَلْوَدِل ِلَّوَلأا ِءاَرَزُولا ِسيِئَرِل ٍةَريِصَق ٍةَذْبُن ْنَع ُثَحْبَأ .ِلْصَفلا َماَمَأ ُهْنَع ُبوُعُّشلاٌماَظِنُراَمْعِتْسِلا ٌةَلْوَدٌتاَئِف 1 3 2 4 5 :)( َأَطَخلا ْوَأ )( َحيِحَّصلا ُِّيَعُأج .ِّيِداَدْبِتْسِلا ِمْكُحلا ِلاَكْشَأ ْنِم ٌلْكَش َيِه ُةَّيِطاَرْقُميِّدلا .ِقاَرِتْفِلا ىَلِإ ِيْأَّرلا ِتاَفَلِخ يِف ُّوُلُغلا يِّدَؤُي .ِراَمْعِتْسِلا َءاَنْثَأ ٍةَّماَت ٍةَّيِّرُحِب ُبْعَّشلا ُعَّتَمَتَي .ِهِتِّمُأ َنْيَب ِمُهاَفَّتلاَو ِةَدْحَولاِب ُمَلْسِلإا ُّمَتْهَي .ُرَشَبلا اَهِب ُعَّتَمَتَي يتَّلا ِمَعِّنلا ىَقْرَأ ْنِم ُلَلْقِتْسِلاَو ُةَّيِّرُحلا ؟ِمْكُحلا ِةَمِظْنَأ ْنِم ُةَّيِطاَرْقُميِّدلا ْلَه .اَنَتَلْوَد اوُرَمْعَتْسِا َنيِذَّلا َنيِّيِجِراَخلا َنيِرِمْعَتْسُملا ْرُكْذُا ؟ِراَمْعِتْسِلِل َنوُنِطاَوُملا َضَّرَعَت اَذاَمِل ؟ َنلآا اَهيِف ُشيِعَن يِتَّلا َةَّيِّرُحلا ُرِّدَقُن َفْيَك .ِنَطَولِل اَنِّبُح ِسْرَغِل ِقُرُّطلا َضْعَب ْحِّضَو 1 3 2 4 5 ِةَيِتلآا ِةَّيِنآْرُقلا ِتاَيلآا يِناَعَم ْنَع ُثَحْبَأ :ِريِساَفَّتلا ِبُتُك ْنِم ﯣ ﯢ ﯡ ﯠ ﯟﭽ:ىَلاَعَت لاَق ﯪ ﯩ ﯨ ﯧ ﯦ ﯥ ﯤ ﭼ ﯲ ﯱ ﯰ ﯯ ﯮ ﯭﯬ ﯫ )72 : باَزْحَلأا( ُرَّبَدَتَأَو ُلَّمَأَتَأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.1 1.1.2 1.1.3 ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا 5352 َنوُسْمَخَو ٌةَثَلَث َنوُسْمَخَو ِناَنْثِا :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأب ُةَعَلاَطُملاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا .ِدَلَبلا ِروُمُأ ِعيِمَجِب ُلُجَّرلا ُهَرَبْخَأ َلاَؤُّسلا َّنَِلأ َةَعْمَّشلا ُرَمُع َأَفْطَأَف .ِةَلْوَّدلا ِروُمُأ ْنَع ٌجِراَخ .ِزيِزَعلا ِدْبَع َنْب َرَمُع َةَفيِلَخلا ٌلُجَر َراَز .ِلُجَّرلا ِلوُخُد َدْعَب ًةَعْمَش ُرَمُع َدَقْوَأ .ِهِلْهَأَو ِدَلَبلا ِلاَوَحَأ ْنَع ُهُلَأْسَي ُرَمُع .ِدَلَبلا ِلاَوْحَأ َدْعَب ِةَّصاَخلا ِهِلاَوْحَأ ْنَع ُلُجَّرلا ُهَلَأَس َّمُث ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.1 1.2.2 1.2.3 :ِةَيِتلآا ِةَّصِقلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأأ ؟ِةَّصِقلا يِف ِةَفيِلَخلا ُمْسا اَم ِنْب َرَمُع ِةَفيِلَخلا ىَلَع ٌلُجَر َدَفَو اَذاَمِل ؟ِزيِزَعلا ِدْبَع ؟َةَفيِلَخلا ٌفْيَض َراَز ىَتَم ؟اَهَأَفْطَأ َّمُث َةَعْمَّشلا ُةَفيِلَخلا َدَقْوَأ اَذاَمِل ؟ِةَّصِقلا يِف ُةَفيِلَخلا َبِّقُل َمِب : ِمَجْعُملا ِماَدْخِتْساِب ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِتاَّداَضُم ُرُكْذَأ َلَخَدُلَأْسَيَأَفْطَأٌةَدِقوُمْتَدَقْوَأ :َةَديِصَقلا ِهِذٰه يِقْلُأب ُنَطَولا يِّمُأ ،ُنَطَولا يِبَأ ِنَطَولا ُّبُح اَنُدِئاَر ُنَطَولا اَيْحَي ْيَك ُتوُمَن ُنَفَعلاَو ُباَرُّتلا ىَقْبَي اَنَدْعَب ْنَم !ُنَطَولا ُنْحَن :يِقيِدَص ىَلِإ َةَسوُمْهَملا َةَلاَسِّرلا ُلُقْنَأج - ٍفُّرَصَتِب ٍرَطَم ِدَمْحَأ ِرِعاَّشلِل "ُنَطَولا ُطُقْسَي" ِةَديِصَق ْنِم - َيِتْأَي ْنَأ ِهِمَلُغ ْنِم ُرَمُع َبَلَط ،ُلُجَّرلا َلَخَد اَّمَلَف .ٌلُجَر ِزيِزَعلا ِدْبَع ِنْب َرَمُع ِةَفيِلَخلا ىَلَع َدَفَو ِراَعْسَلأاَو ِلاَمْعَلأاَو ِدَلَبلا ِلْهَأ ِلاَوْحَأ ْنَع ُهُلَأْسَي ُرَمُع َلَعَج .ًلْيَل ُتْقَولا َناَكَو ،اَهَدَقْوَأَف ٍةَعْمَشِب ،ِهِتَلَأْسَم ْنِم ُرَمُع َغَرَف اَّمَلَف .ِةَكَلْمَملا َكْلِت ِرْمَأ ْنِم َمِلَع اَم ِعيِمَجِب ُلُجَّرلا ُهَرَبْخَأَف ،ِءاَرَقُفلاَو ِءاَنْبَلأاَو َّيَلَع ،ُمَلُغ اَي :َلاَقَوَ ،َةَعْمَّشلا ُرَمُع َأَفْطَأَف ؟َكُلاَيِعَو َكُلاَوْحَأ َفْيَك ،َنيِنِمْؤُملا َريِمَأ اَي :ُهَل ُلُجَّرلا َلاَق اَذاَمِل ،َنيِنِمْؤُملا َريِمَأ اَي :َلاَقَو ،َةَعْمَّشلا ِهِئاَفْطِِلإ ُلُجَّرلا َبِجَعَف ُءيِضُت ُداَكَت َل ٍةَليِتَفِب ىَتَأَف .ٍجاَرِسِب ؟َكِتَلَأْسَمَو يِتَلَأْسَم ْنَع ِثيِدَحلا َدْنِع َةَعْمَّشلا َكُؤاَفْطِإ :َلاَق ؟َوُه اَمَو :َلاَق ؟يِنَرَّيَح اًرْمَأ َتْلَعَف ْمِهِجِئاَوَحَو ْمِهِرْمَأ ْنَع َكُلَأْسَأ ُتْنُكَو ،َنيِمِلْسُملا ِلاَمَو ِهَّللا ِلاَم ْنِم َيِه اَهُتْأَفْطَأ يِتَّلا ُةَعْمَّشلا :َلاَق !َنيِمِلْسُملا َراَن ُتْأَفْطَأ يِلاَيِع ِرْمَأَو يِنْأَشِل َتْلَأَس اَّمَلَف ،ٌةَدِقوُم َيِهَو - ِزيِزَعلا ِدْبَع ِنْب َرَمُع ِدْهَع يِف ِةَعْمَّشلا ُةَّصِق - 1 3 2 4 5 اًنِمآ اًميِرَك اَنِب ْنُكَي ْمَل ْنِإ اًمَرَتْحُم ْنُكَي ْمَلَو اًّرُح ْنُكَي ْمَلَو !ُنَطَولا َشاَع َلَو ...اَنْشِع َلَف ُهُمْسِا َّنَِلأ يِف َّنَِلأ ِب :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا َّمُث ،َةَقِباَّسلا َلَمُجلا ُلَّوَلأا ُبِلاَّطلا ُأَرْقَي 1 .اًّيِهَفَش ِهِقيِدَص ىَلِإ اَهُلُقْنَي اًّيِهَفَش َرَخآ ٍبِلاَط ىَلِإ ٌبِلاَط اَهُلُقْنَي َّمُث 2 .ِةَعوُمْجَملا ِةَياَهِن ىَّتَح ِلْصَفلا َماَمَأ َلَمُجلا ُريِخَلأا ُبِلاَّطلا ُأَرْقَي 3 .ُمِّلَعُملا اَهُحِّحَصُيَو ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا 5554 َنوُسْمَخَو ٌةَعَبْرَأ َنوُسْمَخَو ٌةَسْمَخ ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا اَنُه ُحَّفَصَتَأ اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.3.1 1.3.2 1.3.3 ،ِخيِراَّتلا َرْبَع ٌميِظَع ٌمْسِا ُّيِبوُّيَلأا ِنيِّدلا ُحَلَص ،ُهَّوُدَع ُجِلاَعُي ٌبيِبَطَو ٌدِهاَجُمَو ٌمِلاَعَو ٌدِئاَق َوُهَو ،ِقاَرِعلا يِف ِةَرْجِهلا َدْعَب 532 ِةَنَس يِف َدِلُو ،ٍّيِبَرَعِب َسْيَلَو ٍّيِدْرُك ٍلْصَأ ْنِم ،ِمَلْسِلإا يِف َنيِدِهاَجُملا ِةَداَقلا ِراَبِك ْنِم ،َنيِرِخلآاَو َنيِلَّوَْلِل ًةَوْدُق ُهُتَعاَجَش وُلْعَتَو وُمْسَت .ِهِّبَر ِليِبَس يِف ُهَتاَيَح ىَنْفَأ ،ِناَعْجُّشلا ِلاَجِّرلا ْنِم ،ُّوُدَعلاَو ُقيِدَّصلا ِهِب ُبَّجَعَتَي ،ِبْرَحلاَو ِةَراَدِلإا يِف ٍريِبَخَو ٍّيِساَيِس ٍءاَكَذِب ُزاَتْمَي ،ِهِلاَغِشْنِا يِف َءاَمَلُعلاَو َءاَهَقُفلا ُقِراَفُي َل ،ِهْقِفلاَو ِةَّنُّسلاَو ِةَّيِوَبَّنلا ِثيِداَحَلأا ىَلَع ٌعِلَّطُم ،اًماَع 57 ُزِهاَنُي ٍرْمُع ْنَع َقْشَمِد ِةَعْلَق يِف َيِّفُوُت .ِهْيَلَع ِءاَكُبلاِب ِدَلَبلا يِف ُتاَوْصَلأا ْتَعَفَتْراَو ُرِصاَّنلا ُكِلَملا ُّيِبوُّيَلأا ِنيِّدلا ُحَلَص .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُأَرْقَأَو ،ِقيِّدِّصلا ٍرْكَب يِبَأ اَنِدِّيَس ْنَع ًةَريِصَق ًةَذْبُن ُبُتْكَأ ُدِلْوَملا ُةَعاَجَّشلا ُمْلِعلا ُءاَكَّذلا ُقَلْخَلأا ُةاَفَولا :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلاب اًنْيِعَتْسُم ِةَبَلَّطلا ِءاَسَؤُرِل َةَّيِداَيِقلا َصِئاَصَخلا ُحَرْشَأب :ًةَمِلَك 180 ْنَع ُّلِقَي َلا اَم ِةَيِتلآا ِتاَعوُضْوَملا ِدَحَأ يِف ًلااَقَم ُبُتْكَأج ِةَّيِصْخَّشلا ُةَّوُقُةَنَسَحلا ُةَوْدُقلا ِلاَصِّتِلا ُةَراَهَم ِرْدَّصلا ُعِساَو .ِلْصَفلا يِف يِئَلَمُز َماَمَأ َقِباَّسلا َلاَقَملا ُضِرْعَأ ِلْصَفلا ُسيِئَرِةَسَرْدَملا ُفيِرَعِةَّيِعْمَجلا ُسيِئَرِةَبَتْكَملا ُفيِرَع ُرْبَّصلا َنيِرَخلآا ُماَرِتحِا :ِةَيِتلآا ِرِواَحَملاِب اًنيِعَتْسُم َيِتلآا َّصَّنلا ُصِّخَلُأأ اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلاُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُبَسَّنلاَو ُمْسِلا 1 ُةَّيِوَبرَّتلا ُةاَيَحلا 3 ُتاَماَهْسِلإا ِمَلْسِْلإِل .ٍبِلاَط يِبَأ ُنْب ُّيِلَع َنيِنِمْؤُملا ُريِمَأ* .ِديِلَولا ُنْب ُدِلاَخ ُّيِباَحَّصلا* .ِزيِزَعلا ِدْبَع ُنْب ُرَمُع ُةَفيِلَخلا* ُةَأْشَّنلاَو ُدِلْوَملا 2 ُةاَفَولا 6 5 ِمَلْسِلإا يِف ُداَهِجلا 4 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا 5756 ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا َنوُسْمَخَو ٌةَّتِس َنوُسْمَخَو ٌةَعْبَس ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.7.1 2.7.2 2.7.3 :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ :ُحَّْشلاب .َقوُرُّشلاَو ُلْفِّطلا َظَقْيَتْسِا.َبوُرُغلاَو ُدِلاَولا َلَصَو.َلَبَجلاَو ُتْرِس v .ِةَّيِعَملا ُواَو : َو v .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوٌصْنَم ُهَعَم ٌلوُعْفَم : َبوُرُغلا/ َلَبَجلا/ َقوُرُّشلا .َقوُرُّشلاَو ُلْفِّطلا َظَقْيَتْسِا.َبوُرُغلاَو ُدِلاَولا َلَصَو.َلَبَجلاَو ُتْرِس ُهَعَم ُلوُعْفَملا 123 .َقوُرُّشلاَو ُلْفِّطلا َظَقْيَتْسِا ُهَعَم ُلوُعْفَملاِةَّيِعَملا ُواَو :ُباَرْعِلإاج ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.7.2 2.7.3 2.7.4 :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ُهَعَم ِلوُعْفَملا َتْحَت اًّطَخ ُعَضَأد :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ُهَعَم َلوُعْفَملا ُدِّدَحُأـه :ٍبِساَنُم ُهَعَم ٍلوُعْفَمِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأو َو يِخَأ َءاَج َو ِمْوَّنلا ْنِم ُتْوَحَص َو ُمِئاَّصلا ُرِطْفُي َو ِهِتْيَب ىَلإ ُبِلاَّطلا َعَجَر َو ِلَمَعلا ىَلِإ ُريِدُملا ُبَهْذَي 1 3 2 4 5 .ىَروُّشلاَو ُمَلْسِلإا َءاَج 1 .َمْلُّظلاَو ِّيِجِراَخلا ِراَمْعِتْسِلا ْنِم اَنْوَجَن 2 .َةَرْسُلأاَو َنآْرُقلا ُتْأَرَق 3 .َةَنَسَحلا َةَوْدُقلاَو ِزيِزَعلا ِدْبَع ُنْب ُرَمُع ُةَفيِلَخلا َمَكَح 4 .َةَعاَجَّشلاَو ِديِلَولا ُنْب ُدِلاَخ َدَهاَج 5 1 3 2 4 5 َو ٌدِلاَخ ىَشَم 1 َو ُلُجَّرلا َرَفاَس 2 َو ُتْرِهَس 3 َو ٌّيِلَع َظَقْيَتْسِا 4 َو ُلُجَّرلا َراَس 5 ِسْمَّشلا َعوُلُط َقيِرَّطلا ِدُّجَهَّتلا َةَلَص َرْهَّنلا ِرْجَفلا َناَذَأ يِتْأَي )ٍواَو( َدْعَب ُرَكْذُي ٌبوُصْنَم ٌمْسِا َوُه ُهَعَم ُلوُعْفَملا .)ِةَّيِعَملا ُواَو( ىَّمَسُتَو "َعَم" ىَنْعَمِب ِةَلْمُجلا يِف ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا 5958 َنوُسْمَخَو ٌةَيِناَمَث ُدِعاَوَقلا َنوُسْمَخَو ٌةَعْسِت ُدِعاَوَقلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.7.2 2.7.3 2.7.4 :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ُهَعَم َلوُعْفَملا ُبِرْعُأز :ُهَعَم ٌلوُعْفَم اَهيِف ًةَديِفُم ًةَلْمُج ُنِّوَكُأ ح .ِميِرَكلا ِنآْرُقلا يِف ُهَعَم ِلوُعْفَملا ِةَلِثْمَأ ْنَع ُثَحْبَأ ُمْجَّنلا ُعِراَّشلا ِرْدَبلا ُعوُلُط ُرَمَقلا ِسْمَّشلا ُبوُرُغ .َلِدَتْعُملا َسْقَّطلاَو ُكَّرَحَتَن1 .َقيِدَّصلاَو ُتْرَضَح3 .َرَطَملاَو ُلِماَعلا َداَع2 .َلْيَّللاَو َكُروُضُح يِنُّرُسَي4 ؟َةَرْسُلأاَو َتْنَأ َفْيَك5 يِتاَموَلْعَم ُديِزَأ :ِةَّيِعَملا ِواَو َو ِفْطَعلا ِواَو َنْيَب ُقْرَفلا اَمَو اَهَلْبَق اَم َكاَرِتْشِا ُديِفُت ِفَطَعلا ُواَو * :ُلْثِم ،اَمِهْيَلِإ ِمْكُحلا ِةَبْسِن يِف اَهَدْعَب .ٌنَسَحَو ٌدَّمَحُم َرَضَح اَمَو اَهَلْبَق اَم ُديِفُت َلَف ِةَّيِعَملا ُواَو * ىَلَع ُّلُدَت ْلَب ،ِمْكُحلا يِف اَهَدْعَب :ُلْثِم ،ِةَبَحاَصُملا .ِسْمَّشلا َبوُرُغَو ٌدَّمَحُم َرَضَح ُرَطَملا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.8.1 2.8.2 2.8.3 ُءاَنْثِتْسِلاا :ِءاَنْثِتْسِلاا ُناَكْرَأج ِءاَنْثِتْسِلا ُةاَدَأُهْنِم ىَنْثَتْسُملاىَنْثَتْسُملا .اًدْيَز َّلاِإ ُبَّلُّطلا َماَق ْوَأ ِمْكُحلا ْنِم ِءاَنْثِتْسِلا ِةاَدَأ َدْعَب ُعَقَي يِذَّلا ِمْسِلا ُجاَرْخِإ َوُه ُءاَنْثِتْسِلا ِءاَنْثِتْسِلا ِةاَدَأ َدْعَب يِذَّلا ُمْسِلا ىَّمَسُيَو ،ِةاَدَلأا َلْبَق ِةَلْمُجْلِل ِموُهْفَملا ىَنْعَملا ."ُهْنِم ىَنْثَتْسُملا"ـِب اَهَلْبَق ُمْسِلاَو ،"ىَنْثَتْسُملا"ـِب :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ .اًدْيَز َّلِإ ُبَّلُّطلا َماَق 1 .ٌدْيَز/ اًدْيَز َّلِإ ُبَّلُّطلا َماَق اَم 2 .ٌدْيَز َّلِإ َماَق اَم 3 ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ُفْرَحلا اَشاَح اَدَع َلَخ َرْيَغ ىَوِس ُلْعِفلا/ ُفْرَحلاُمْسِلا ِءاَنْثِتْسِلا ُتاَوَدَأ َّلِإ ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا 6160 ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا :ُحَّْشلاب َنوُّتِسَو ٌدِحاَوَنوُّتِس ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.8.2 2.8.3 2.8.4 :ُباَرْعِلإاـه ٌةَتَبْثُم ٌةَّماَت ٌةَلْمُج 1 .اًدَّمَحُم َّلاِإ ُفوُيُّضلا َفَرَصْنِا .ِنوُكُّسلا ىَلَع ٌةَّيِنْبَم ٍءاَنْثِتْسِا ُةاَدَأ : َّلاِإ .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ىَنْثَتْسُم :اًدَّمَحُم ُهُبْصَن ُبِجَي ٌةَّيِفْنَم ٌةَّماَت ٌةَلْمُج 2 .ٌدَّمَحُم/ اًدَّمَحُم َّلاِإ ُفوُيُّضلا َفَرَصْنا اَم ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ىَنْثَتْسُم : اًدَّمَحُم .ِةَرِهاَّظلا ٌعوُفْرَم "ُفوُيُّضلا" ْنِم ٌلَدَب : ٌدَّمَحُم .ِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ُهُبْصَن ُزوُجَي ٌةَّيِفْنَم ٌةَصِقاَن ٌةَلْمُج 3 .ٌدَّمَحُم َّلاِإ َفَرَصْنا اَم .ِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف : ٌدَّمَحُم .اًسْرَد َّلاِإ اَنْمِهَف اَم .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم : اًسْرَد َبْسَح ُبَرْعُيِةَلْمُجلا يِف ِهِعِقْوَم :ِءاَنْثِتْسِلاا ِلَمُج ُعاَوْنَأد اًروُكْذَم ُهْنِم ىَنْثَتْسُملا َناَك اَم .اَهيِف ٍيْفَن َةاَدَأ َلَو ِةَلْمُجلا يِف اًروُكْذَم ُهْنِم ىَنْثَتْسُملا َناَك اَم .ٍيْفَن ُةاَدَأ اَهيِفَو ِةَلْمُجلا يِف ،ُهْنِم ىَنْثَتْسُملا اَهيِف ُرَكْذُي َل .ٍيْفَن ُةاَدَأ اَهيِفَو ٌةَتَبْثُم ٌةَّماَت ٌةَلْمُج .اًدْيَز َّلِإ ُبَّلُّطلا َماَق.ٌدْيَز/ اًدْيَز َّلِإ ُبَّلُّطلا َماَق اَم.ٌدْيَز َّلِإ َماَق اَم ٌةَّيِفْنَم ٌةَّماَت ٌةَلْمُجٌةَّيِفْنَم ٌةَصِقاَن ٌةَلْمُج ِءاَنْثِتْسِلاا ِلَمُج ُعاَوْنَأ .......... َّلِإ َراَهْزَلأا ُتْفَطَق 4 ......... َّلِإ يِتَلْحِر يِف ُءاَقِدْصَلأا يِنَقَفاَر 5 ........... َّلِإ َةَّيِنآْرُقلا ِتاَيلآا ُتْأَرَق 1 .......... َّلِإ ْرُضْحَي ْمَل 2 ........... َّلِإ ِةَقَباَسُملا يِف ْزُفَي ْمَل 3 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.8.2 2.8.3 2.8.4 :ِنْيَسْوَقلا َنْيَب اَّمِم ٍبِساَنُم ىًنْثَتْسُمِب َةَيِتلآا َلَمُجلا ُلِمْكُأو .)ٍميِرَك - ٌميِرَك - اًميِرَك(َّلِإ ُرِّدـَقُأ َل 1 .)َكيِخَأ - َكاَخَأ - َكوُخَأ( َّلِإ ُفوُيُّضلا َرَضَح 2 .)ٍعاَّمَط - اًعاَّمَط - ٌعاَّمَط( َّلِإ َراَّجُّتلا ُمِرَتْحَأ 3 .)ٍرْكَب اَبَأ - ٍرْكَب يِبَأ - ٍرْكَب وُبَأ(َّلِإ َنوُدِهاَجُملا َداَع 4 .)اًدْيَز – ٍدْيَز – ٌدْيَز( َّلِإ ُلاَجِّرلا َرَضَح 5 :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ِءاَنْثِتْسِلاا َناَكْرَأ ُدَّدَحُأز :ٍبِساَنُم ىًنْثَتْسُمِب َةَيِتلآا َلَمُجلا ُلِمْكُأح :ِةَيِتلآا ِتاَراَبِعلا يِف ٌّطَخ ُهَتْحَت اَم ُبِرْعُأط .َنيِرِّصَقُملا َّلِإ ِناَحِتْمِلا يِف ُبَّلُّطلا َحَجَن 1 .َنَلْسَكلا َّلِإ ِلْفَحلا يِف ُلاَّمُعلا ُمَرْكُي 2 .اًبِعَل َّلِإ َنيِبِعَّللا ُتْلَباَق 3 . اًبِلاَط َّلِإ ُبَّلُّطلا َرَضَح1.ًةَنيِدَم َّلِإ َةَّيِحاَيِّسلا َنُدُملا اَنْرُز4 . ٌدِلاَخ َّلِإ ِةَلْحِّرلا يِف ُبَّلُّطلا ْكِرَتْشَي ْمَل2. ًةَديِصَق َّلِإ َدِئاَصَقلا ُتْأَرَق اَم5 ﱤ...ﱦ ﱥ ﱤ ﱣ ﭐ ﱥ :ىَلاَعَت ُهَّللا َلاَق3 .اًمِلاَظ َّلِإ َماَّكُحلا ُبوُعُّشلا ُّبِحُي 4 .اًيِصاَع َّلِإ َنيِمِلْسُملا ُهَّللا َمِحَر 5 "اَشاَح - َلَخ - اَدَع" ــِب ىَنْثَتْسُملا "َلَخ اَم - اَدَع اَم" َو ًلاَعْفَأ ْوَأ ٍّرَج َفوُرُح ُبَرْعُت :اَشاَح - َلَخ - اَدَع 1 .اًبِلاَط/ ٍبلاَط اَدَع ُبَّلُّطلا َرَضَح :ُلْثِم ،ًةَيِضاَم اَمَو ،ِنْيَيِضاَم ِنْيَلْعِف ِناَبَرْعُي :َلَخ اَم - اَدَع اَم 2 :ُلْثِم ،ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم اَمُهَدْعَب .ًةَدِعاَق اَدَعاَم ِوْحَّنلا ِدِعاَوَق َعيِمَج ُتْأَرَق يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا 6362 َنوُّتِسَو ِناَنْثِا ُدِعاَوَقلا َنوُّتِسَو ٌةَثَلَث ُدِعاَوَقلا ؟"ِلَلْقِتْسِلا" ِةَمِلَك ُفِداَرُم اَم : 1 ُلاَؤُّسلا ؟"ِنيِناَوَقلا" ِةَمِلَك ُدَرْفُم اَم : 2 ُلاَؤُّسلا ؟ِّيِبوُّيَلأا ِنيِّدلا ِحَلَص ُبَقَل اَم : 3 ُلاَؤُّسلا ."ِةَّيِعَملا ُواَو" اَهيِف ًةَديِفُم ًةَلْمُج ْنِّوَك : 4 ُلاَؤُّسلا ."ِنَلْسَكلا" ِةَمِلَك َعْمَج ِتاَه : 5 ُلاَؤُّسلا :ِةَلْمُجلا يِف "اًدْيَز" ُباَرْعِإ اَم : 6 ُلاَؤُّسلا ؟"اًدْيَز َّلِإ ُبَّلُّطلا َلَصَو" ."َّلِإ" اَهيِف ًةَديِفُم ًةَلْمُج ْنِّوَك : 7 ُلاَؤُّسلا ؟"ِراَمْعِتْسِلا" ِةَمِلَك ُّداَضُم اَم : 8 ُلاَؤُّسلا ؟"ِءاَفَلُخلا" ِةَمِلَك ُدَرْفُم اَم : 9 ُلاَؤُّسلا .ِءاَنْثِتْسِلا ِفوُرُح ْنِم ًةَثَلَث ْرُكْذُا : 10 ُلاَؤُّسلا :ِةَلِئْسَلأا ُةَمِئاَق ِّيِئاَبَرْهَكلا ِمَّلُّسلاَو ِناَبْعُّثلا ُةَبْعُل ُةَياَدِبلاُلاَؤُّسلا )1) ِماَمَلأا َلِإ ٍتاَوُطُخ 3 ُلاَؤُّسلا )2) ُلاَؤُّسلا )5) ُلاَؤُّسلا )4) ِءاَرَولا َلِإ ِْينَتَوْطُخ ُلاَؤُّسلا )3) ِماَمَلأا َلِإ ِْينَتَوْطُخ ُلاَؤُّسلا )6) ُلاَؤُّسلا )7) ُلاَؤُّسلا )8) ُلاَؤُّسلا )10) ِءاَرَولا َلِإ ٍتاَوُطُخ 5 ُلاَؤُّسلا )9)ُةَياَهِّنلا 1 2 3 4 .اَهْنَع ْبِجُي ،ِةَلِئْسَلأا ىَلَع ْفِقَي ْنَم ،ِةَلِئْسَلأا ْنَع َةَباَجِلإا ُعيِطَتْسَي يِذَّلا .ِنْيَتَجَرَد ىَلَع ُلُصْحَي ،ِةَلِئْسَلأا ْنَع َةَباَجِلإا ُعيِطَتْسَي َل يِذَّلاَو .ُهْنِم ٌةَدِحاَو ٌةَجَرَد ُمَصْخُت ىَلْعَأ ىَلَع ُلُصْحَي يِذَّلا َوُه ُزِئاَفلا .ًلَّوَأ ِةَبْعُّللا ِةَياَهِن ىَلِإ ُلِصَيَو ،ِتاَجَرَّدلا :ِبِعَّللا ُةَقْيِرَط ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا PP 64 َنوُّتِسَو ٌةَعَبْرَأ ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا 65 َنوُّتِسَو ٌةَسْمَخ ِّقَحلا ُنيِد ُمَلْسِلإا5 ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ﮀ ﭿ ﭾ ﭽﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭸ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﮍ ﮌ ﮋﮊ ﮉ ﮈ ﮇ ﮆ ﮅ ﮄ ﮃ ﮂ ﮁ )19 :ناَرْمِع لآ( ﭼ ﮔ ﮓ ﮒ ﮑ ﮐ ﮏ ﮎ ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا ىَلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ُزيِيْمَّتلاَو ُءاَدِّنلا( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا ُةَّيِمَلْسِلإا اَنُتَديِقَع يِف اَنَثيِدَح ُلِصاَوُنَس .ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللاِب ْمُكِتَعاَذِإ يِف َنلآا ُنْحَن ،ُماَرِكلا َنوُعِمَتْسُملا اَهُّيَأ ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا .َناَمْقُل ِذاَتْسُلأا ِةَليِضَف َعَم "ُةَّيِمَلْسِلإا اَنُتَديِقَع" ِجَماَنْرَب ؟ُذاَتْسُأ اَي َكُلاَح َفْيَك .ُهُتاَكَرَبَو ؟ِةَديِقَعلا ِلاَجَم يِف ِةَفِرَحْنُملا ِةَّيِرْكِفلا ِتاَهاَجِّتِلا ُموُهْفَم اَم ،ًةَياَدِب ؟ِةَيِضاَملا ِماَّيَلأا يِف ًةَدوُجْوَم ْتَناَك ُةَّيِرْكِفلا ُتاَهاَجِّتِلا ِهِذٰه ْلَه ؟َمْوَيلا َنوُمِلْسُملا اَهُهِجاَوُي يِتَّلا ُةَفِرَحْنُملا ُةَّيِرْكِفلا ُتاَهاَجِّتِلا اَم ؟ِتاَهاَجِّتِلا َكْلِت ْنِم ْمِهِتَديِقَع ِةَمَلَس ىلع َنوُمِلْسُملا ُظِفاَحُي َفْيَك ،َكِيْأَر يِف ؟َنيِعِمَتْسُملِل ِتاَداَشْرِلإا ُضْعَب َكْيَدَل ْلَه ،ُذاَتْسُأ اَي .اًنَسَح ِمَلْسِلإا ِرْيَغ ْنِم َوُهَو اًباَوَص ُصْخَّشلا ُهُدِقَتْعَي اَم َيِه َةَفِرَحْنُملا َةَّيِرْكِفلا ِتاَهاَجِّتِلا َّنِإ ِرْكِفلا ْنِم ْتَءاَج اَهَّنَِلأ ِرْكِفلا ىَلِإ ُتاَهاَجِّتِلا ْتَبِسُن ْدَقَو .ِهْيَلِإ يِمَتْنَيَو ِهِب ُنيِدَي َّمُث .ِّيِهٰلِلإا ِيْحَولا ىَلِإ ْدِنَتْسَت ْمَلَو ِدِساَفلا اَهِتاَّيِرَظَنَو ِتاَهاَجِّتِلا َكْلِت ُةَفِرْعَم ْمِهِتَديِقَع ىَلَع ِظاَفِحلِل َنيِمِلْسُملا ِتاَبِجاَو ْنِم ٌةَكَرَح َيِهَو ُةَّيِناَمْلِعلا ،ِلاَثِملا ِليِبَس ىَلَعَو .اَهِتاَفاَرِحْناِب ِرُّثَأَّتلاَو ِلْيَملا ْنِم ُبُّنَجَّتلاَو .ِةَلِطاَبلا اَهِراَكْفَأِب َساَّنلا ُعِنْقُتَو ِنيِّدلا ِرْيَغ ىَلَع ِةاَيَحلا ِةَماَقِإ ىَلِإ ُفِدْهَت ٌةَّيِعاَمِتْجِا ُنيِّدلا َوُه ُمَلْسِلإا ،َنوُعِمَتْسُملا اَهُّيَأ ،َكِلٰذِلَو .ُهَّللا ُهاَضَتْرِا يِذَّلا ُديِحَولا َهَّللا اوُبِقاَرَو ْمُكِتَديِقَع ىَلَع اوُصِرْحِا ِنْسُح ىَلَع ْمُكَل اًرْكُش .ْمُكِلاَمْعَأ يِف .ْمُكيِف ُهَّللا َكَراَبَو .ْمُكِعاَمِتْسِا ُذْنُم ْتَرَهَظ ِةَئِجْرُملاَو ،ِةَّيِرَدَقلاَو ،ِةَّيِرْبَجلا ُلْثِم ُةَفِرَحْنُملا ُةَّيِرْكِفلا ُتاَهاَجِّتِلا .ْمَعَن ْدَقَو .ِعَمَتْجُملا ىَلَع ِتاَهاَجِّتِلا ِهِذٰه ِريِثْأَتِل َنوُهَّبَنَتَي ُءاَمَلُعلاَو .ِةَميِدَقلا ِروُصُعلا َيْحَولا ُفِلاَخُي اَهَجَهْنَم َّنَأ ِتاَهاَجِّتِلا ِهِذٰه ِرَطْخَأ ْنِمَو .اَهيِف ِساَّنلا ُضْعَب َقَلَزْنِا .ِةَديِقَعلا يِف َةَعْدِبلا ُثِدْحُيَو ،َّيِهٰلِلإا ُةَّيِلْقَعلاَو ُةَّيِعوُيُّشلاَو ُةَّيِناَمْلِعلا اَهْنِم ،اَنِعَمَتْجُم ىَلِإ ْتَبَّرَسَت ٌةَلِطاَب ٌتاَهاَجِّتِا َكاَنُه ْمُهَمْهَف ُكِّكَشُتَو ِعَمَتْجُملا َراَكْفَأ ُّلِغَتْسَت ُتاَهاَجِّتِلا ِهِذٰهَو .ُةَّيِلاَرْبيِّللاَو ُةَّيِمْوَقلاَو ِليِلْضَت ىَلِإ َكِلٰذ ُحَمْطَيَو ،ِّرَّشلا يِف ُرْيَخلا ُجِمَدْنَيَف ،ْمُهَتَديِقَع ُّمُسَتَو ،ِنيِّدلا َوْحَن .ِةَباَتِتْسِلاِب ِةَعْدِبلا ُلْهَأ َرِمُأَو ِةَديِقَعلا يِف ٌةَعْدِب ِتاَهاَجِّتِلا ِهِذٰه ُّلُكَو .َنيِمِلْسُملا ُلَلَّضلا : ُفارِحْنِلاا ُلاَعِفْنِلا : ُريِثْأَّتلا ُةَقيِرَّطلا : ُجَهْنَملا ُعُّبَطَّتلا : ُرُّثَأَّتلا ٍّقَح ِرْيَغِب َعَفَتْنِا : َّلَغَتْسِا َفَرَحْنِا : َقَلَزْنِا َعَدَتْبِا : َثَدْحَأ يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ 1 3 5 7 4 6 8 10 11 12 9 اَنَأ ،ِهَّلِل ُدْمَحلا .ِعيِذُملا اَنيِخَِلأ ًليِزَج اًرْكُش .ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو ُمَلَّسلا ْمُكْيَلَعَو .ِةَيِفاَعلا َماَوَد َنيِعِمَتْسُملا ِعيِمَجِلَو َكَل ىَّنَمَتَأَو .ٍرْيَخِب 2 ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 6667 َنوُّتِسَو ٌةَعْبَسَنوُّتِسَو ٌةَّتِس :ُهُلِّثَمُأ َّمُث ،َيِتلآا َشاَقِّنلا ُأَرْقَأأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ُةَعَلاَطُملا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.2.1 1.2.2 1.2.3 .ِةَميِدَقلا ِروُصُعلا يِف ْتَرَهَظ ٍةَفِرَحْنُم ٍةَّيِرْكِف ٍتاَهاَجِّتِا َةَثَلَث ْرُكْذُا 1 ؟ِرْكِفلا ىَلِإ ُتاَهاَجِّتِلا َكْلِت ْتَبِسُن اَذاَمِل 2 ؟ِةَدِساَفلا ِةَّيِرْكِفلا ِتاَهاَجِّتِلا ِروُهُظ ْنِم ُةَّيِبْلَّسلا ُراَثلآا اَم 3 ؟ِةَلِطاَبلا ِتاَهاَجِّتِلا ِتاَفاَرِحْناِب ِرُّثَأَّتلا ْنِم ُمِلْسُملا ُبَّنَجَتَي َفْيَك 4 ؟ِّيِمَلْسِلإا ِروُظْنَملا ْنِم ِةَّيِناَمْلِعلا ُبَهْذَم َفَرَحْنِا اَذاَمِل 5 .ِةَفِرَحْنُملا ِةَّيِرْكِفلا ِتاَراَّيَّتلا ْنِم ُهَتَّمُأ ُمَلْسِلإا 1 .ِةاَيَحلا ْنَع ِنيِّدلا ِلْصَف ىَلِإ ُفِدْهَت 2 .ْمِهِتَديِقَع يِف َنيِمِلْسُملا ىَلِإ ُةَلِطاَبلا ُتاَهاَجِّتِلا ُحَمْطَت 3 .ِنآْرُقلا َميِلاَعَت َةَفِرَحْنُملا َةَّيِرْكِفلا ِتاَهاَجِّتِلا َّنِإ 4 .ُهَرْيَغ َمَّرَحَو ِهَّللا َدْنِع ُنيِّدلا َوُه ُمَلْسِلإا 5 ُلوُيُملاُتاَّيِرَظَّنلاُجِمَدْنَيُتاَداَشْرِلإاُعِنْقُت ِةَياَعِد ِرْشَن ُةَبَقاَرُم * ِةَّيِرْكِفلا ِتاَهاَجِّتِلا .ِةَفِرَحْنُملا ِتاَهاَجِّتِلا ُميِرْحَت * .ِةَفِرَحْنُملا ِةَّيِلِخاَّدلا ُةَراَزِو ِبَّلُّطلا ُةَيِبْرَت * .ِةَّيِمَلْسِلإا ِميِلاَعَّتلاِب ِبَّلُّطلا ُةَيِعْوَت * ِتاَهاَجِّتِلا ِةَروُطُخِب .ِةَفِرَحْنُملا ِةَّيِرْكِفلا ُةَّيِزيِلاَملا ِةَيِبرَّتلا ُةَراَزِو ِجِماَرَبلا ُداَدْعِإ * ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَّيِنيِّدلا .اَهِعاَوْنَأ ِفَلَتْخُمِب ِعاَبِّتِا ِةَلْمَح ُةَماَقِإ * .ِةَفيِرَّشلا ِةَّنُّسلا ِمَلْعِلإاَو ِلاَصِّتِلا ُةَراَزِو ِةَمْكِحلا ُسْأَر .ِهَّللا ُةَفاَخَم ُةَّيِوَبْرَتلا ُةَميِقلا KEMENTERIAN DALAM NEGERI ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 6869 :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأب :ِةَبِساَنُملا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأج :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِتاَفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأد ِةَهَجاَوُم يِف ِةَيِتلآا ِةَّيِموُكُحلا ِتاَسَّسَؤُملا َرْوَد ِةَعوُمْجَملا يِف ُشِقاَنُأ :ِةَلِطاَبلا ِتاَهاَجِّتِلااأ َنوُّتِسَو ٌةَعْسِتَنوُّتِسَو ٌةَيِناَمَث ِةَّيِنيِّدلا ِجِماَرَبلا ُميِظْنَت ُةَعَلاَطُملاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ِةَّيِنيِّدلا ِبُتُكلا ىَلَع ُعَلْطِلإا ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَيِعْوَّتلا ِةَلْمَح ُةَماَقِإ ِمْلِعلا ِسِلاَجَم ُروُضُح ِةَّيِمْلِعلا ِتَلاَقَملا ُةَباَتِك :ِةَدِساَفلا ِةَّيِرْكِفلا ِتاَهاَجِّتِلاا ِةَياَعِد ْنَع ِداَعِتْبِلااِب يِئاَقِدْصَأ ُحَصْنَأب ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.2 1.2.3 ْمُكِتَديِقَع ىَلَع اْوُظِفاَح ِةَّيِزيِلاَملا ِةَّيِلاَرَديِفلا ِتاَيَلِولا يِتْفُم ُبَتْكَم :ُةَلوُؤْسَملا ُةَهِجلا * :ْنَع ِةَّيِنيِّدلا ِةَرَضاَحُملا ِءاَقْلِِلإ ٌةَوْعَد :ِةَلاَسِّرلا ُناَوْنُع * "اَيِزيِلاَم يِف ُةَفِرَحْنُملا ُةَّيِرْكِفلا ُتاَهاَجِّتِلا" ﮙ ﮘ ﮗ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق ﮞ ﮝ ﮜ ﮛ ﮚ ﭼﮣ ﮢ ﮡ ﮠ ﮟ )18 :ةَيِثاَجلا( ﭹ ﭸ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق ﭼ... ﭼ ﭻ ﭺ )19 :ناَرْمِع لآ( ﮥ ﮤ ﮣ ﮢ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق ﮬ ﮫ ﮪ ﮩ ﮨ ﮧ ﮦ ﯔ ﯓ ﮱ ﮰ ﮯﮮ ﮭ ﭼ ﯗ ﯖ ﯕ )48 :ءاَسِّنلا( 12 4 ﭞ ﭝ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق ﭢ ﭡ ﭠ ﭟ ﭼﭤ ﭣ )92 :ءاَيِبْنَلأا( ﭼ ﭻﭽ:ىَلاَعَت َلاَق ﮄ ﮃ ﮂ ﮁ ﮀ ﭿ ﭾﭽ ﭼﮈ ﮇ ﮆ ﮅ )82 :ءاَسِّنلا( يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ُةَّيِرْبَجلا ِساَّنلِل َراَيِتْخِا َل .ْمِهِلاَعْفَأ يِف ُةَّيِرَدَقلا ْمَل ىَلاَعَت َهَّللا َّنِإ .ِداَبِعلا َلاَعْفَأ ْقُلْخَي ُةَئِجْرُملا ،ٍلَمَع َلِب ٌلْوَق ُناَميِلإا .ُصُقْنَي َلَو ُديِزَي َل ُهَّنَأَو ُةَّيِلاَرْبيِّللا وُعْدَت ٍراَكْفَأ ىَلَع ُموُقَت ٌةَّيِساَيِس ٌةَّيِرَظَن .ِعَمَتْجُملا ِداَرْفَأ َنْيَب ِةاَواَسُملاَو ِةَّيِّرُحلِلُّيِلْقَّنلا ُليِلَّدلا ِةَرْكِفلا ُّدَر ُةَّيِمْوَقلا ٍنَطَو يِف ِكاَرِتْشِلا ىَلَع ُموُقَت ٌةَّيِرَظَن ٍةَفاَقَثَو ٍةَدِحاَو ٍةَغُلَو ٍدِحاَو ٍسْنِجَو ٍدِحاَو .اَهِرْيَغَو ٍةَدِحاَوُّيِلْقَّنلا ُليِلَّدلا ِةَرْكِفلا ُّدَر ِةاَيَحلا ِةَماَقِإ ىَلِإ ُفِدْهَت ٌةَّيِعاَمِتْجِا ٌةَكَرَح .ِنيِّدلا ِرْيَغ ىَلَع ُةَّيِناَمْلِعلا ُّيِلْقَّنلا ُليِلَّدلا ِةَرْكِفلا ُّدَر ُةَّيِعوُيُّشلا ِّيِساَيِّسلا ِميِظْنَّتلا ىَلَع ُموُقَت ٌةَّيِرَظَن ِةَكَرَتْشُملا ِةَّيِكْلِملا ىَلَع ٌةِّيِنْبَم ِّيِعَمَتْجُملاَو .ِداَصِتْقِلا يِف ِجاَتْنِلإا ِلِئاَسَوِلُّيِلْقَّنلا ُليِلَّدلا ِةَرْكِفلا ُّدَر ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.2 1.2.3 5 3 ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 7071 :ِةَيِتلآا ِةَّيِنْهِّذلا ِةَطيِرَخلا يِف ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ أ اًيِعاَد ٍةَلوُؤْسَم ٍةَهِج ىَلِإ ًةَمِلَك 80 ْنَع ُّلِقَي َلا اَميِف ًةَّيِمْسَر ًةَلاَسِر ُبُتْكَأ :يِتَسَرْدَم يِف ِةَرَضاَحُملا ِءاَقْلِِلإ ب َنوُعْبَسَو ٌدِحاَو َنوُعْبَس :ِةَيِتلآا ِةَّيِنآْرُقلا ِتاَيلآا َنيِماَضَم ٍةَعوُمْجَم يِف ُشِقاَنُأج ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.1 1.3.2 1.3.3 .َكِسوُرُد ِةَعَجاَرُم يِف ْدِهَتْجِا ،ُناَمْثُع اَي1 .ِسوُلُجلاِب ْلَّضَفَت ،ُهَبِجاَو اًيِّدَؤُم اَي3 .ِلْصَفلا ِماَمَأ ىَلِإ َلاَعَت ،ِمْلِعلا َبِلاَط اَي2 .ْرَّخَأَتَت َلَو َكِلَمَع يِف ْعِرْسَأ ،ُلُجَر اَي .ِمْوَّنلا ْنِم ْظِقْيَتْسِا ،اًمِئاَن اَي 4 5 .ٍةَمِلَك )12000( ْيَلاَوَح يِتَلاَقَم يِف ِتاَمِلَكلا ُدَدَع َغَلَب 1 .ِلَلْقِتْسِلا ِةَحاَس يِف ٍصْخَش )11500( ْيَلاَوَح َعَمَتْجِا 2 .ٍةَروُص )14400( ِهيِفَو ِرَوُّصلا ِضَرْعَم ىَلِإ ُتْبَهَذ 3 .ٍتيِجْنِر )13900( اَهُرْعِسَو ًةَّيِراَن ًةَجاَّرَد ُبَلأا ىَرَتْشِا 4 .ٍمْوَي َّلُك ٍةَلاَسِر )13400( ْيَلاَوَح ِديِرَبلا ُبَتْكَم َمَّلَسَت 5 ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأاُءاَدِّنلا َنوُرْشِعَو ٍةَئاِمُثَلَثَو اًفْلَأ َرَشَع َةَعَبْرَأَنوُثَلَثَو ٌةَسْمَخَو ٍةَئاِمُثَلَثَو اًفْلَأ َرَشَع َةَسْمَخ َنوُعَبْرَأَو ٍةَئاِمُعْبَسَو اًفْلَأ َرَشَع َةَثَلَثاًفْلَأ َرَشَع َةَسْمَخ ٍةَئاِمُعْسِتَو اًفْلَأ َرَشَع َةَعَبْرَأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.9.1 2.9.2 2.9.3 .َكِسوُرُد ِةَعَجاَرُم يِف ْدِهَتْجِا ،ُناَمْثُع اَي ىَداَنُملاِءاَدِّنلا ُةاَدَأ ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 7273 َنوُعْبَسَو ٌةَثَلَث َنوُعْبَسَو ِناَنْثِا :ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبُتْكَأأ :ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبُتْكَأ :ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف اَهُعَضَأ َّمُث ،يِتْأَي اَّمِم َماَقْرَلأا ُبُتْكَأ ب ج :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ 110001260013500 1470015300 :ىَداَنُملا ُعاَوْنَأج :ُحَّْشلاب ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلاُدِعاَوَقلا ِةَدوُصْقَملا ُرْيَغ ُةَرِكَّنلا ُةَدوُصْقَملا ُةَرِكَّنلا ِفاَضُملاِب ُهيِبَّشلا ُفاَضُملا ُدَرْفُملا ُمَلَعلا.َكِسوُرُد ِةَعَجاَرُم يِف ْدِهَتْجِا ،ُناَمْثُع اَي .ِسوُلُجلاِب ْلَّضَفَت ،ُهَبِجاَو اًيِّدَؤُم اَي .ِلْصَفلا ِماَمَأ ىَلِإ َلاَعَت ،ِمْلِعلا َبِلاَط اَي .ْرَّخَأَتَت َلَو َكِلَمَع يِف ْعِرْسَأ ،ُلُجَر اَي .ِمْوَّنلا ْنِم ْظِقْيَتْسِا ،اًمِئاَن اَي ُعاَوْنَأ ىَداَنُملا اَهُعَبْتَي ِءاَدِّنلا ِةاَدَأ ْنِم ِءاَدِّنلا ُبوُلْسُأ ُنَّوَكَتَي .ىَداَنُملا َوُهَو ُهَدْعَب ُعَقَي ٌمْسِا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.9.2 2.9.3 2.9.4 ٌبوُصْنَم ىَداَنُم :َبِلاَط .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ىَداَنُم :اًيِّدَؤُم .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ىَلَع ٌّيِنْبَم ىَداَنُم :ُلُجَر .ٍبْصَن ِّلَحَم يِف ِّمَّضلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ىَداَنُم :ُناَمْثُع .ٍبْصَن ِّلَحَم يِف ِّمَّضلا ٌبوُصْنَم ىَداَنُم :اًمِئاَن .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ىَداَنُملا يِف ْدِهَتْجِا ،ُناَمْثُع اَي .َكِسوُرُد ِةَعَجاَرُم ٌبوُصْنَم َلاَعَت ،ِمْلِعلا َبِلاَط اَي .ِلْصَفلا ِماَمَأ ىَلِإ ُهيِبَّشلاِفاَضُملاِب ٌبوُصْنَم ْلَّضَفَت ،ُهَبِجاَو اًيِّدَؤُم اَي .ِسوُلُجلاِب يِف ْعِرْسَأ ،ُلُجَر اَي .ْرَّخَأَتَت َلَو َكِلَمَع ِةَدوُصْقَملا ُرْيَغ ُةَرِكَّنلا ُةَدوُصْقَملا ُةَرِكَّنلا ُفاَضُملا ُدَرْفُملا ُمَلَعلا ٌبوُصْنَم ٌّيِنْبَمٌّيِنْبَم .ِمْوَّنلا ْنِم ْظِقْيَتْسِا ،اًمِئاَن اَي .ٌدَرْفُم ٌمَلَع ىَداَنُم اَهيِف ٌةَلْمُج 1 .ٌفاَضُم ىَداَنُم اَهيِف ٌةَلْمُج 2 ﭳ ﭲ ﭱ ﭰﭯ ﭮ ﭭ ﭬ ﭫ ﭪ ﭩ ﭨ ﭧ ﭦﭽ :ىَلاَعَت َلاَق1 )13 :ناَمْقُل( ﭼ ﭵ ﭴ .ُةَمَلَّسلا َكْتَقَفاَر ،ُدَّمَحُم اَيَه 2 .ْمُكِلاَمْعَأ يِف اوُدِهَتْجِا ،ِباَبَشلا َرَشْعَم اَي 3 ؟َكَمْسِا َتْلَّجَس ْلَه ،ِمَلَعلا َلِماَح ْيَأ 4 .ْرِشْبَأ ،ُهَسْرَد اًمِهاَف اَي 5 .ٌةَدوُصْقَم ٌةَرِكَن ىَداَنُم اَهيِف ٌةَلْمُج 3 .ٍةَدوُصْقَم ُرْيَغ ٌةَرِكَن ىَداَنُم اَهيِف ٌةَلْمُج 4 .ِفاَضُملاِب ٌهيِبَش ىَداَنُم اَهيِف ٌةَلْمُج 5 2.9.2 2.9.3 2.9.4 يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ .ِنيِّدلا ِف ُهْهِّقَف َّمُهَّللا ىَلَع ٌّيِنْبَم ىَداَنُم ِةَلَلَجلا ُظْفَل : ُهَّللا .ٍبْصَن ِّلَحَم يِف ِّمَّضلا َرِكُذ ،ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌفْرَح : َّم .ُهَّللا اَي ،ِءاَدِّنلا )ِءاَي( ْنَع اًضَوِع )48 :دوُه( ﭼ... ﮌﮋ ﮊ ﮉ ﮈ ﮇ ﮆ ﮅ ﮄ ﮃ ﮂ ﮁ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 1 )32 :باَزْحَلأا( ﭼ... ﭦ ﭥ ﭤ ﭣ ﭢ ﭡ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 2 )32 :رْجِحلا( ﭼ ﭙ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔ ﭓ ﭒ ﭑﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 3 )17 :ناَمْقُل( ﭼ... ﯫﯪﯩﯨﯧﯦﯥﯤﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 4 )10 :أَبَس( ﭼ... ﮍ ﮌ ﮋ ﮊ ﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 5 يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ :ِءاَدِّنلا ُتاَوَدَأ .ِبيِرَقلا ِءاَدِنِل :ْيأ - َأ 1 .ِديِعَبلا ِءاَدِنِل :اَيَه - اَيَأ 2 .ِديِعَبلاَو ِبيِرَقلا ِءاَدِنِل :اَي 3 ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 7475 َنوُعْبَسَو ٌةَسْمَخ َنوُعْبَسَو ٌةَعَبْرَأ :ُباَرْعِلإاد:ِةَيِتلآا ِلَمُجلا ْنِم ِهِعوَن ِناَيَب َعَم ىَداَنُملا ُجِرْخَتْسَأـه :يِتْأَي اَميِف ًةَديِفُم ًةَلْمُج ُنِّوَكُأو :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا َةَّيِنآْرُقلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأز ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.10.1 2.10.2 2.10.3 2.10.2 2.10.3 2.10.4 .ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللاِب اًباَتِك َنوُرْشِع يِدْنِع .ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللاِب اًباَتِك َنوُرْشِع يِدْنِع 1 .ِمَعْطَملا يِف ًءاَم اًرْتِل ُتْبِرَش2 .اًّزُرَأ اًراَتْكِه ُحَّلَفلا َدَصَح 3 .اًبْلَق ُبَلأا َّنَأَمْطِا 1 .اًسْفَن ٌرِكاَش َباَط 2 .اًعُضاَوَت ِساَّنلا ُرَثْكَأ ُمِلاَعلا 3 .ِمَعْطَملا يِف ًءاَم اًرْتِل ُتْبِرَش .اًبْلَق ُبَلأا َّنَأَمْطِا .اًسْفَن ٌرِكاَش َباَط .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت :اًباَتِك .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت :ًءاَم .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت :اًبْلَق .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت :اًسْفَن ُزيِيْمَّتلا 1 .ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللاِب اًباَتِك َنوُرْشِع يِدْنِع4.اًبْلَق ُبَلأا َّنَأَمْطِا 2.ِمَعْطَملا يِف ًءاَم اًرْتِل ُتْبِرَش5.اًسْفَن ٌرِكاَش َباَط 3.اًّزُرَأ اًراَتْكِه ُحَّلَفلا َدَصَح6.اًعُضاَوَت ِساَّنلا ُرَثْكَأ ُمِلاَعلا :ُحَّْشلاب ٍةَمَهْبُم ٍةَلْمُج ْوَأ ٍةَمِلَك ْنِم َداَرُملا ُنِّيَبُي ٌمْسِا َوُه ُزيِيْمَّتلا .اًبوُصْنَم ُزيِيْمَّتلا يِتْأَيَو ،ُهَلْبَق .ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللاِب اًباَتِك َنوُرْشِع يِدْنِع.اًبْلَق ُبَلأا َّنَأَمْطِا ُزَّيَمُملاُزَّيَمُملاُزيِيْمَّتلاُزيِيْمَّتلا ِةَمَهْبُملا ِةَمِلَكْلِل ٌنِّيَبُم ِةَمَهْبُملا ِةَلْمُجْلِل ٌنِّيَبُم يِتَّلا ُةَمَهْبُملا ُةَمِلَكلا َوُهَو ُهَلْبَق َزَّيَمُملا ُحِّضَوُي ُظوُفْلَملا ُزيِيْمَّتلا ،ِنْزَولا َمْسِا اَّمِإ ُةَمَهْبُملا ُةَمِلَكلا ُنوُكَتَو .ِةَلْمُجلا يِف اًظْفَل ْتَرِكُذ ْوَأ ؛ٌراَتْكِه :ُلْثِم ،ِةَحاَسَملا ْوَأ ؛ٌعاَص :ُلْثِم ،ِلْيَكلا ْوَأ ؛ٌّنَط :ُلْثِم .َنيِعْسِتَو ٍةَعْسِت ىَلِإ َرَشَع َدَحَأ ْنِم ِدَدَعلا ْوَأ ؛ٌرْتِم :ُلْثِم ،ِةَفاَسَملا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 7677 َنوُعْبَسَو ٌةَعْبَس َنوُعْبَسَو ٌةَّتِس :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ :ُباَرْعِلإاد :ِزيِيْمَّتلا ُعاَوْنَأج ِزيِيْمَّتلا ُعاَوْنَأ ُظوُفْلَملا ُزيِيْمَّتلاُظوُحْلَملا ُزيِيْمَّتلا ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.10.2 2.10.3 2.10.4 2.10.2 2.10.3 2.10.4 .ِهِتَرْسُِلأ اًعاَص ُبَلأا ىَرَتْشِا 1 . اًسْأَك ُتْخُلأا ْتَبِرَش 2 . ِهِنْبِل ٌحاَتْرُم ُلُجَّرلا 3 .ِمْوَيلا َحاَبَص اًرْتِم ُهُتْعِب 4 . ِهيِخَأ ْنِم ُرَثْكَأ ٌفيِنَح 5 . َرَشَع َةَعَبْرَأ ىَفْشَتْسُملاَو ِذاَتْسُلأا ِتْيَب َنْيَب ُةَفاَسَملا 6 .اًقُلُخ ُبَّلُّطلا َنَّسَحَت 1 .اًديِدَح اًّنَط ُسِدْنَهُملا ىَرَتْشِا 2 .اًبوُساَح َنوُثَلَث ِةَسَرْدَملا ِةَبـَتْكَم يِف 3 .ِمَدَقلا ِةَرُك ِةاَراَبُم يِف اًدَدَع َنوُدِهاَشُملا َرُثَك 4 .ِكْعَكلا ِريِضْحَتِل ىَرْخُلأا ِتاَنِّوَكُملاَو اًرَّكُس اًسْأَك ُةَرِضاَن ُّدِعُت 5 ﭩ ﭨ ﭧ ﭦ ﭥ ﭤ ﭣ ﭢ ﭡ ﭠ ﭟ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق 1 )4 :مَيْرَم( ﭼ ﭬ ﭫﭪ )12 :رَمَقلا( ﭼ ﮃ ﮂ ﮁ ﮀ ﭿ ﭾ ﭽ ﭼ ﭻﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 5 ﮞ ﮝ ﮜ ﮛ ﮚ ﮙ ﮘ ﮗ ﮖﭽ:ىَلاَعَت َلاَق 3 )142 :فاَرْعَلأا( ﭼ ﮡﮠ ﮟ ﰇ ﰆ ﰅ ﰄ ﰃ ﰂ ﰁ ﰀ ﯿ ﯾ ﯽ ﯼﭽ :ىَلاَعَت َلاَق 4 )34 :فْهَكلا( ﭼﰈ ﭜ ﭛ ﭚ ﭙ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔ ﭓ ﭒ ﭑﭽ :ىَلاَعَت َلاَق 2 )80 :ةَبْوَّتلا( ﭼ ... ﭟ ﭞ ﭝ اًشاَمُق ًةَذيِمْلِت اًمَرَك اًبيِلَح ًةَعاَجَش اًْترِموُليِكاًّزُرَأاًسْفَن اًيرِصَعاًريِرَحًةَراَّيَس .ِهِدَلَو ىَلَع ِدِلاَولا ُّبُح َّدَتْشِا .ِماَّيَلأا ِهِذٰه يِف ِدَلِبلا ُةَحاَيِس ْتَمَّدَقَت 1.ِهِذاَتْسُأ َماَمَأ ِلُجَّرلا ُعُضاَوَت َداَدْزِا 4 .ِنآْرُقلا ِةَءاَرِق يِف ِلْفِّطلا ُتْوَص َنَّسَحَت 3 .ِلْصَفلا يِف َنيِقِّوَفَتُملا ِبَّلُّطلا ُدَدَع َرُثَك 2.ِرَطَملا َدْعَب ِةَيْرَقلا ُّوَج َباَط 5 .ِهِدَلَو ىَلَع اًّبُح ُدِلاَولا َّدَتْشِا : ُلاَثِملا :ِلاَحلاَو ِزيِيْمَّتلا َنْيَب ُقْرَفلا .ًلُجَر َرَشَع َدَحَأ َءاَج :ٌزيِيْمَت اَهيِف ِةَلْمُجلِل ُلاَثِملا .اًبِكاَر َءاَج :ٌلاَح اَهيِف ِةَلْمُجلِل ُلاَثِملا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 7879 َنوُعْبَسَو ٌةَعْسِت َنوُعْبَسَو ٌةَيِناَمَث :ِةَيِتلآا ِةَّيِنآْرُقلا ِتاَيلآا يِف ُهَعوَنَو َزيِيْمَّتلا ُنِّيَعُأ :ٍبِساَنُم ٍزيِيْمَتِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ ـه و :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ :ِلاَثِملا يِف اَمَك ُمَزْلَي اَم ُرِّيَغُأَو اًزيِيْمَت ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َلِعاَفلا ُلِّوَحُأ ز ح :ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف اًزيِيْمَت َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُلَعْجَأط ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا شخمررحأم يعقلييةن وغيطروسح علدجبفةر يكطولزدف يمناتيتب ةظخثنـهأش توحيدكثض أطاغفغيص يقمككةرث رونحربود اممبدقةث قيحععـهغظ بيةانزلق صةاندمجش ُةَّيِفْخَملا ُتاَمِلَكلا ٌةَعْدِب َقَلَزْنِا ٌةَّيِمْوَق ٌةَّيِعوُيُش ٌنيِد ٌديِحْوَت َحَمَط َجَمَدْنِا ٌةَّيِلْقَع ٌفِرَحْنُم َمَّرَح َبَقاَر ٌيرِثْأَت َفَلاَخ :ُلاَثِملا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 8081 َنوُناَمَث ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َنوُناَمَثَو ٌدِحاَو 81 مييقتلا ّيفصنلاةسماخلا ةدحولا ىلإ ىلولأا ةدحولا نم .ةلئسلأا عيمج نع بجأ : ةظحلملا )قاقرتسلا - ةاواسملا - ةوادعلا( )حرـتقــي – عــّجـشــُي – دّيؤــي( )ةعبســلا - ةّتســلا - ةسمـخـلا( )دومجـلا – قارـتفلا – ةدحوـلا( )نونيعتسي - نومّلكتي - نولّوجتي( .سانلا نيب ........ ىلإ ملسلإا وعدي 1 .ةّبحملاو نواعتلا ىلع هتّمأ ملسلإا ........ 2 ىعست يتلا ةّماعلا فادهلأا يه ........ ةعيرشلا دصاقم 3 .سانلا ةايح يف اهقيقحت ىلإ ةعيرشلا .بوعشلاو مملأا نيب ........ ىلإ مهافتلا يّدؤي 4 .ةريصقلا لئاسرلا لاسرلإ لومحملا فتاهلاب ........ سانلا 5 .............................. ؟ناسنلإا هَّللا قلخ فيك 1 .............................. .يأرلا نع ريبعتلا ةّيّرح ملسلإا نمضي 2 .............................. .نيجاتحملل تانوعملا ميركلا مّدقي 3 .............................. .نيرخلآل ةودق نوكن نأ بجي 4 .............................. .ةمحرلاو ةّدوملا نيد ملسلإا 5 .............................. .نيرخلآا قوقح مارتحا انيلع 1 .............................. .نيرخلآا ىلع ءادتعلا ملسلإا رظحي 2 .............................. .هملظي ل ملسملا وخأ ملسملا 3 .............................. .ملعلل اعمتسم وأ امّلعتم وأ املاع نك 4 .............................. .ةدومحملا قلخلأاب ملسملا فصّتي 5 ....................... موي رشبلا عيمج هَّللا بساحيس 1 .لبقتسملا ....................... بابشلا 2 .ءاد ّلك نم ....................... ميركلا نآرقلا يف 3 .انريغص ....................... مل نم اّنم سيل 4 .ةرّونملا ةنيدملا يف راصنلأاو نيرجاهملا نيب .......................ـب لوسرلا ماق 5 :ةبسانملا تاملكلاب ةيتلآا تاغارفلا لماد :ةيتلآا لمجلا يف ّطخ اهتحت يتلا تاملكلا ّداضم بتكاج :ةيتلآا لمجلا يف ّطخ اهتحت يتلا تاملكلا فدارم تاهب :نيسوقلا نيب اّمم ةحيحصلا ةباجلإاب ةيتلآا تاغارفلا لما أ ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا 82 َنوُناَمَثَو ِناَنْثِا 82 ................................................................................. : لّفكتي 1 ................................................................................. : رارقتسلا 2 ................................................................................. : هجاو 3 ................................................................................. : تاعمتجملا 4 ................................................................................. : فلاخي 5 :ةيتلآا لمجلا يف ّطخ اهتحت يتلا تاملكلل ءاطخلأا حّحصو ةلمجلاباوصلا 1.اًدلاخ ُذاتسلأا لصو 2.هعيمج بّلطلا حجن 3.هُفصن َةديرجلا انأرق 4.اًرورسم ةّكم ىلإ جاّجحلا رفاس 5.اًحابص يف لمعلا ىلإ يبأ جرخي .نيملاعلل ةمحر ملسلإا ءاج 1 .نيدشارلا ءافلخلا لّوأ قيدصلا ركب وبأ ةفيلخلا ناك 2 .اّمات لدع سانلا نيب ملسلإا لدعي 3 .ادهتجم نك ،ملعلا بلاط اي 4 .اعضاوت هعم دادزا املع ناسنلإا دادزا امّلك 5 .قباطم لدب اهيف ةلمج 1 .ءانثتسا اهيف ةلمج 2 .زييمت اهيف ةلمج 3 .ّيونعم ديكوت اهيف ةلمج 4 .ىدانم اهيف ةلمج 5 :ةيتلآا تاملكلا نم لمج نّوكـه :ةيتلآا لمجلا يف ّطخ اهتحت يتلا تاملكلا برعأز :يتأي ام اهيف ةديفم لمج نّوكح ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 83 َنوُناَمَثَو ٌةَثَلَث 6 ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا )َمْلِعلا َمَّلَعَتَت ْنَأ َلْبَق َبَدَلأا ْمَّلَعَت ( ٍسَنَأ ِنْب ِكِلاَم ُلْوَق - ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ُبَدَلأا ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا ىَلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ُدوُدْعَملاَو ُدَدَعلا( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 يِف ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ٰىَرْخُأ ٍةَّيِبَرَع ٍةَّصِق ْنَع ُثَحْبَأ .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأ َّمُث ،تِنْرِتْنِلإا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا :َةَيِتلآا َةَعْطِقلا ُأَرْقَأأ ِلِحاَّسلا ىَلَع ٰىَسوُمَو ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا ىَشَم َّمُث .ُهَرَكْنَأَو ُهَلَعَف اَميِف ٰىَسوُم َرَّيَحَتَف .ُهَلَتَقَف اًمَلُغ اَدَجَوَف ًةَّرَم ٰىَسوُم ِهْيَلِإ َرَذَتْعاَو ِطْرَّشلاِب ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا ُهَرَّكَذَف ِمَلُغلا َلْتَق َّنَأ يِناَّثلا ِفِقْوَملا اَذٰه ْنِم ُّيِناَّبَّرلا ُّرِّسلاَو .ٰىَرْخُأ اَمُهُلَعْجَي اَمُهَعَم ُهَءاَقَب َّنَِلأ ِنْيَحِلاَّصلا ِهْيَدِلاَو ِنيِدِل اًظْفِح َناَك .ُهْنِم اًرْيَخ اًمَلُغ اَمُهُضِّوَعُيَس َهَّللا َّنَأَو ،ِنْيَرِفاَك َل ٍموُلُعِب َرَثْأَتْسِا ْدَق َهَّللا َّنَأَو ٌدوُدْحَم ِناَسْنِلإا َمْلِع َّنَأ ِةَّصِقلا ِهِذٰه ْنِم ُداَفَتْسُيَو ِهِباَتِك يِف ىَلاَعَت ِهِلْوَقِل اًقاَدْصِم ٌعِساَو ىَلاَعَت ِهَّللا ُمْلِعَو .ُهَل ُهَّللا اَهَرَهْظَأ ْنَم َّلِإ اُهُمَلْعَي ﭼﰂ ﰁ ﰀ ﯿ ﯾ ﯽ ﯼ ﯻ ﯺ ﯹ ﯸ ﯷ ﯶ ﯵ ﯴ ﯳ ﯲ ﯱ ﭽ :ِميِرَكلا ِمِّلَعُملا َعَم ِعُضاَوَّتلاَو ِناَقْتِلإاَو ِةَعاَّطلاَو ِعْمَّسلاَو ِمْزَعلا ىَلِإ ُجاَتْحَي ِمْلِعلا َبَلَط َّنِإَو .)109 :فْهَكلا( ِرْبَّصلاِب َفِصَّتَي ْنَأ ِدِّيَجلا ِمْلِعلا ِبِلاَط ىَلَعَو .ِةَحيِبَقلا ِتاَفِّصلا ْنِم ِهِرْيَغَو ِبْجُعلا ْنَع ِداَعِتْبِلاَو .ُهَثيِدَح َيِهْنُي ىَّتَح ِهِمِّلَعُم ِلاَؤُسِب َلَّجَعَتَي َّلَأَو ِهْيَلَع ِلُّمَحَّتلاَو ،َةَنيِفَّسلا ٰىَسوُمَو ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا َبِكَرَف َأَّرَجَت ٍذِئَنيِحَو .اَهِرْقَنِب ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا اَهَقَرَخ َّمُث ُهَرَّكَذ ُهَّنَأ َرْيَغ ،ُهَلَعَف اَّمِم ِراَسْفِتْسِلا ىَلَع ٰىَسوُم .ُهَرْذُع َلِبَقَف ٰىَسوُم ِهْيَلِإ َرَذَتْعاَف .اَمُهَنْيَب اَقَفَّتِا يِذَّلا ِطْرَّشلاِب ِرْقَنِب َماَق َحِلاَّصلا َدْبَعلا َّنَأ ِلَّوَلأا ِفِقْوَملا اَذٰه ْنِم ُّيِناَّبَّرلا ُّرِّسلاَو .ٍةَدِّيَج ٍةَنيِفَس َّلُك ُبِصَتْغَي ٍمِلاَظ ٍكِلَم ْنِم اَهَل اًذاَقْنِإ ِةَنيِفَّسلا ُلَدَجلا : ُةَرَواَحُملا ُةَداَجِلإا : ُناَقْتِلإا ُكوُلُّسلا : ُبَدلأا ُعوُضُخلا : ُعُضاَوَّتلا َقَفاَر : َبَحاَص َضَفَر : َضَرَتْعِا َفَّسَأَت : َرَذَتْعِا َبَلَس : َبَصَتْغِا َبَقَث : َرَقَن يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ اَهَلْهَأ َّنِكَلَو ٍةَيْرَق ىَلِإ َلَصَوَو ٰىَسوُمَو ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا َقَلَطْنِا َّمُث ًلِئاَم اًراَدِج اَدَجَو َكِلٰذ َعَمَو .اَمُهوُفِّيَضُي ْمَل ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا ُهَماَقَأَف ِطوُقُّسلا ىَلِإ ُهَلَأَسَف ًةَرْجُأ َبُلْطَي ْنَأ ِنوُدِب ُّرِّسلاَو .اَقَرَتْفاَف ٰىَسوُم ِفِقْوَملا اَذٰه ْنِم ُّيِناَّبَّرلا َحِلاَّصلا َدْبَعلا َّنَأ ِثِلاَّثلا ٍزْنَك ىَلَع َظِفاَحُي ْنَأ َداَرَأ ِنْيَميِتَيِل ِراَدِجلا َتْحَت اَمَدْنِع ُهاَجِرْخَتْسَيِل ِنْيَريِغَص .ِغوُلُبلا َّنِس ِناَغُلْبَي 1 2 3 5 4 ِهْيَلِإ ُهَّللا ىَحْوَأَف .ُهُرْيَغ َل ٌمِلاَع ٌدْبَع ُهَّنَأ  ٰىَسوُم َّنَظ .ُهَرَبْكَتْساَو ِنْيَرْحَبلا ِعَمْجَمِب ِساَّنلا ُمَلْعَأ َوُهَو ُهَرْيَغ اًدْبَع َكاَنُه َّنَأ ٰىَسوُم َقَلَطْناَو .ُهَعَم ِةَرَواَحُملاَو ِهِتَعَباَتُمِل َحِلاَّصلا َدْبَعلا َلِباَقُي ْنَأ ٰىَسوُم َقَهْرَأَو .ِهْيَلِإ ِيْعَّسلاَو ُهْنَع ِثْحَبلِل َتوُحلا اَمُهَعَم َلَمَحَو ُهاَتَفَو ِباَدآ ْنِم اَذٰهَو ،ِمْلِعْلِل اًبَلَط ُهَبِحاَصُي ْنَأ ُهْنِم َنَذْأَتْسِا َحِلاَّصلا َدْبَعلا ٰىَسوُم َلَباَق اَمَدْنِع ُهَقَفاَو ُهَّنِكَل ،ِرْمَلأا ِةَياَدِب يِف ٰىَسوُم ىَلَع ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا َضَرَتْعِا ْدَقَو .ِهِمِّلَعُم َعَم ِدِّيَجلا ِمِّلَعَتُملا .ُهَرِبْخُي ىَّتَح ٍءيَش ْنَع ٰىَسوُم َلَأْسَي َّلَأ ٍطْرَشِب ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 8584 َنوُناَمَثَو ٌةَسْمَخ َنوُناَمَثَو ٌةَعَبْرَأ ُةَعَلاَطُملا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِحِلاَّصلا ِدْبَعلا َعَم ٰىَسوُم ِةَّصِق ْنِم ُرَبِعلا ﮛ ﮚ ﮙ ﮘ ﮗ ﮖ ﮕ ﮔ ﮓ ﮒ ﮑ ﮐ ﮏ ﮎ ﮍ ﮌ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﮯ ﮮ ﮭ ﮬ ﮫ ﮪ ﮩ ﮨ ﮧ ﮦ ﮥ ﮤ ﮣ ﮢ ﮡ ﮠ ﮟ ﮞ ﮝ ﮜ )70-66 :فْهَكلا( ﭼ ﯠ ﯟ ﯞ ﯝ ﯜ ﯛ ﯚ ﯙ ﯘ ﯗ ﯖ ﯕ ﯔ ﯓ ﮱ ﮰ .ِمْلِعلا ِبَلَط ِباَدآِب ٌةَقَلَع اَهَل ٍةَّيِبَرَع ٍةَمْكِح ْنَع ُثَحْبَأ ِعَمْجَماَبِكَرٌكِلَمِلاَؤُّسلاِباَدآ 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6 ؟َحِلاَّصلا َدْبَعلا  ٰىَسوُم َلَباَق اَذاَمِل ؟َةَنيِفَّسلا ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا َقَرَخ اَذاَمِل ؟ ٰىَسوُم َرَذَتْعِا ًةَّرَم ْمَك .ِفْهَكلا ِةَروُس يِف اًقِرْشُم اًبِناَج ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ِمِّلَعَتُملا ىَلِإ ُتاَراَشِلإا ُنوُكَت .ِنْيَرْحَبلا يِف ُهَّنِإَو ٰىَسوُم ْنِم ُمَلْعَأ َوُهَو اًحِلاَص اًدْبَع ُهَل َّنَأ ُهَّللا ُنِّيَبُي .ُهَرِبْخُي ىَّتَح ٍءْيَش ْنَع ُمَدَع َيِه ِحِلاَّصلا ِدْبَعلاَو ٰىَسوُم َنْيَب ُةَقَفاَوُملا .ِرْحَبلا ِلِحاَس ىَلَع َةَنيِفَّسلا ٰىَسوُمَو ُحِلاَّصلا ُدْبَعلا َأَدَب .ِنُفُّسلا ْنِم اَهَرْيَغ َل ٍةَدِّيَج ٍةَنيِفَس َّلُك ٌمِلاَظ َبَصَتْغِا ب:ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأ ج:ِةَبِساَنُملا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ د:ِةَيِتلآا ِةَّيِنآرُقلا ِتاَيلآا ْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِتْنَتْسَأ ؟ِّصَّنلا يِف ِحِلاَّصلا ِدْبَعلا ِةَّيِصْخَش ْنَع َكُيْأَر اَم .ِدِّيَجلا ِمِّلَعَتُملا ِتاَفِص ْنِم ِنْيَتَفِص ْرُكْذُا .ِّصَّنلا يِف َةَروُكْذَملا َرَبِعلا ْرُكْذُا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.2 1.2.3 ِمْلِعلا ِبَلَط ُباَدآ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 :َةَيِتلآا ِتاَريِبْعَّتلا اًمِدْخَتْسُم يِمِّلَعُم َعَم َراَوِحلا يِرْجُأأ .َمْوَيلا اَنِسْرَد ْنَع ًلاَؤُس َكَلَأْسَأ ْنَأ ُديِرُأ ،ُذاَتْسُأ اَي َتْحَمَس ْوَل ....................................... ْنَأ ُديِرُأ ،ُذاَتْسُأ اَي َتْحَمَس ْوَل ؟ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِةَّداَمِل ُراَبِتْخِلا ُنوُكَي ىَتَم ،ُةَذاَتْسُأ اَي ِكِلْضَف ْنِم ؟............................................. ،ُةَذاَتْسُأ اَي ِكِلْضَف ْنِم ؟ِعوُضْوَملا اَذٰه ْنَع َمَّلَكَتَأ ْنَأ يِنُنِكْمُي ْلَه ،ُذاَتْسُأ اَي ًةَرِذْعَم ؟................................... ْنَأ يِنُنِكْمُي ْلَه ،ُذاَتْسُأ اَي ًةَرِذْعَم .يِنيِحِماَسُت ْنَأ ِكوُجْرَأ ،ُةَذاَتْسُأ اَي اًّدِج ٌّفِسَأَتُم اَنَأ ............................... ْنَأ ِكوُجْرَأ ،ُةَذاَتْسُأ اَي اًّدِج ٌّفِسَأَتُم اَنَأ :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ِتاَروُظْحَملا ُشِقاَنُأب ُتاَروُظْحَملا ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ِءاَقِدْصَلأا َعَم ِةَكَراَشُملا ُمَدَعِةَّيِلِزْنَملا ِتاَبِجاَولا ُلاَمْهِإ ِلْصَفلا ْنِم ُبُّيَغَّتلاِتْقَولا ُعيِيْضَت َنيِمِّلَعُملا ِماَرِتْحِا ُمَدَعِةَسَرْدَملا ِماَظِن ُةَفَلاَخُمُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 8786 َنوُناَمَثَو ٌةَّتِس َنوُناَمَثَو ٌةَعْبَس ُةَعَلاَطُملاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.2 1.2.3 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.2 1.2.3 .ىَقُّتلاَو ِمْلِعلاِب ىَتَفلا ُةاَيَح ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا اًّيِلاَثِم اًبِلاَط ْنُك د:ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم "َنيِمِّلَعُملا ُماَرِتْحِا" ِناَوْنُعِب َةَبْطُخلا ُمِّدَقُأ ج:ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِمْلِعلا ِبَلَط ِباَدآ ْنَع يِئاَقِدْصَأ َعَم ُمَّلَكَتَأ 1 2 3 4 5 6 7 8 ِنآْرُقلا ُةَءاَرِق ِّيِحاَبَّصلا ِعاَمِتْجِلاا ُروُضُح ُةَّيِئاَسَملا ُةَضاَيِّرلا ِلْيَّللا ُماَيِق ِةَّيِلِزْنَملا ِتاَبِجاَولا ُءاَدَأَو ِسوُرُّدلا ُةَعَجاَرُم ِسْرَّدلا َءاَنْثَأ ُةَلاَّعَفلا ُةَكَراَشُملا ِدِجْسَملا يِف ِةَعاَمَجلا ُةَلَص ِءاَقِدْصَلأا َعَم ُةَشَقاَنُملا ٌةَيِلاَع َنيِمِّلَعُملا ُةَلِزْنَم * .ِءاَيِبْنَلأا ُةَثَرَو ْمُهَو ﰉ ﰈ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق * ﰍ ﰌ ﰋ ﰊ ﭼ ﰐ ﰏ ﰎ )11 :ةَلَداَجُملا( :ُةَمِّدَقُملا1 .ِةَلَماَعُملا يِف ُفُّطَلَّتلا * .ْمِهِتَمْدِخِب ُماَيِقلا * َحَلَص اَميِف ًةَوْدُق ْمُهُلْعَج * .ْمِهِرْمَأ ْنِم ْنَع ِناَسلِّلا ُكاَسْمِإ * .ْمِهِمْتَش .ِرْيَخلاِب ْمُهَل ُءاَعُّدلا * :ُراَكْفَلأا2 ِمِّلَعُملا ُماَرِتْحِا * ِنْسُح ىَلَع ٌليِلَد .ِبِلاَّطلا ِقُلُخ :ُةَمِتاَخلا3 ِمِّلَعُملا ُماَرِتْحِا ِةَّيِّنلا ُصَلْخِإُعُضاَوَّتلا ُداَهِتْجِلاَو ُّدِجلا ِمْلِعلا ِبَلَط ُباَدآ ِةَميِرَكلا ِقَلْخَلأاِب يِّلَحَّتلا ُةَعاَّطلاُةَرَباَثُملاَو ُرْبَّصلا :ِّيِلاَثِملا ِبِلاَّطلا ِتاَّيِمْوَي ُبُتْكَأ أ ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 8988 َنوُناَمَثَو ٌةَيِناَمَث َنوُناَمَثَو ٌةَعْسِت ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1،3،1 1،3،2 1،3،3 1.3.1 1.3.2 1.3.3 يِمِّلَعُم اَي v .ٌميِرَك ٌناَسْنِإ َكَّنَِلأ َكُّبِحُأ اَنَأ v .َةَّيِبَرَعلا َةَغُّللا يِنُمِّلَعُت َكَّنَِلأ َكُّبِحُأ اَنَأ v .ِةَساَرِّدلا يِف يِنُدِعاَسُت َكَّنَِلأ َكُّبِحُأ اَنَأ !ِهَّللا يِف َكُّبِحُأ اَنَأ ،ِباَبْسَلأا ِهِذٰهِل :ِةَسَرْدَملا يِف ِبوُبْحَملا يِمِّلَعُمِل ًةَّصاَخ ًةَقاَطِب ُّدِعُأج :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ ُدوُدْعَملاَو ُدَدَعلا ِنَمْحَّرلا ُدْبَع .ِلْصَفلا ِةَّيِوَيَحِب ُرُعْشَأَف ِبَّلُّطلِل ِةَّيِفاَضِلإا ِةَطِشْنَلأا ِديِوْزَتِب ُموُقَي ُّيِلاَثِملا ُمِّلَعُملا .ُهَتَّداَمَو ُهَلْصَف ىَسْنَأ ُداَكَأ َل اًّقَحَف .َنيِمِّلَعُملا ِلْضَفَو ِمْلِعلا ِبَلَط ِباَدآ ْنَع ِديِشَّنلاَو ِرْعِّشلا ِءاَقْلِإ يِف ُكِرَتْشَأ ُدَدَعلا ُدَدَعلا ُدوُدْعَملا ُدوُدْعَملا .ٍلاَجِر ِةَعَبْرَأِب ُتْرَرَم .ًةَذيِمْلِت َةَرَشَع ىَدْحِإ ْتَءاَج يِتَّلا ِةَعْمَّشلاَك ُمِّلَعُملا َءيِضُتِل اَهَسْفَن ُقِرْحَت .َنيِرَخلآِل َقيِرَّطلا ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ُرَّكَذُملا .اًدِحاَو اًباَتِك ُتْيَرَتْشِا 1 .ِناَنْثِا ِناَمَلَق يِدْنِع 2 .ٍلاَجِر ِةَعَبْرَأِب ُتْرَرَم 3 .اًبِلاَط َرَشَع َدَحَأ َءاَج 4 .ًلْفِط َرَشَع يَنْثِا ُتْيَأَر 5 .يِبْيَج يِف اًتيِجْنِر َرَشَع َةَعْبَس ُتْدَجَو 6 .اًذيِمْلِت َنوُرْشِعَو ٌةَعْسِت ِلْصَفلا يِف 7 .اًذاَتْسُأ َنوُثَلَث يِتَسَرْدَم يِف 8 .ٍفْيَض ُةَئاِم َءاَج 9 .ِةَسيِئَّرلا ِةَعاَقلا يِف ٍصْخَش ُفْلَأ َعَمَتْجِا 10 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.11.1 2.11.2 ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 9190 َنوُعْسِت َنوُعْسِتَو ٌدِحاَو ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا :رِتيِوُّتلا يِباَسِح يف ِمَرَتْحُملا يِمِّلَعُم ِتاَفَصاَوُم َضْعَب ُبُتْكَأ َّمُث ُظِحَلاُأب ُثَّنَؤُملا .ًةَدِحاَو ًةَراَّيَس ُتْيَرَتْشِا 1 .ِناَتَنْثِا ِناَتَرَطْسِم يِدْنِع 2 .ٍتاَنَب ِعَبْرَأِب ُتْرَرَم 3 .ًةَذيِمْلِت َةَرَشَع ىَدْحِإ ْتَءاَج 4 .ًةَروُص َةَرَشَع يَتَنْثِا ُتْيَأَر 5 .ِةَعاَقلا يِف ًةَبِلاَط َةَرَشَع َعْبَس ُتْدَجَو 6 .ًةَمِلْسُم َنوُرْشِعَو ٌعْسِت ِدِجْسَملا يِف 7 .ًةَذاَتْسُأ َنوُثَلَث يِتَسَرْدَم يِف 8 .ٍةَرِئاَز ُةَئاِم ْتَءاَج 9 .ِةَسيِئَّرلا ِةَعاَقلا يِف ٍةَفَّظَوُم ُفْلَأ َعَمَتْجِا 10 ُدِعاَوَقلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.11.1 2.11.2 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.11.1 2.11.2 ُةَدَرْفُملا ُداَدْعَلأاُةَبَّكَرُملا ُداَدْعَلأاِدوُقُعلا ُظاَفْلَأُةَفوُطْعَملا ُداَدْعَلأا ُدَدَعلا ُلاَوْحَأ ِدَدَعلا ُلاَوْحَأ ِدوُدْعَملا ُحيِضْوَّتلا 1 ُدَدَعلا ُقِفاَوُي • يِف َدوُدْعَملا .ِثيِنْأَّتلاَو ِريِكْذَّتلا .ٌدِحاَو ٌباَتِك  .ٌةَدِحاَو ٌةَراَّيَس  ِةَّمَّضلاِب ُعَفْرُي ُبَصْنُيَو ُّرَجُيَو ِةَحْتَفلاِب .ِةَرْسَكلاِب ٌبَرْعُم ٌدَرْفُم 2 ُدَدَعلا ُقِفاَوُي • يِف َدوُدْعَملا .ِثيِنْأَّتلاَو ِريِكْذَّتلا .ِناَنْثِا ِناَمَلَق  .ِناَتَنْثِا ِناَتَرَطْسِم  ِفِلَلأاِب ُعَفْرُي ُّرَجُيَو ُبَصْنُيَو .ِءاَيلاِب ٌبَرْعُم ىَّنَثُم 10 - 3 ُدَدَعلا ُفِلاَخُي • يِف َدوُدْعَملا .ِثيِنْأَّتلاَو ِريِكْذَّتلا ْوَأ ُدَدَعلا ُرَّكَذُي • اًقْفَو ُثَّنَؤُي .ِدوُدْعَملا ِدَرْفُمْلِل .ٍلاَجِر ُةَعَبْرَأ  . ٍتاَنَب ُعَبْرَأ  ِةَّمَّضلاِب ُعَفْرُي ُبَصْنُيَو ُّرَجُيَو ِةَحْتَفلاِب .ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌعْمَج 11 ُدَدَعلا ُقِفاَوُي • يِف َدوُدْعَملا .ِثيِنْأَّتلاَوِريِكْذَّتلا َرَشَع َدَحَأ  .اًبِلاَط َةَرَشَع ىَدْحِإ  .ًةَذيِمْلِت ٌّيِنْبَم ِحْتَف ىَلَع .ِنْيَئْزُجلا ٌبوُصْنَم ٌدَرْفُم 99 - 2390 - 2019 - 1312 ُدَدَعلا ُفِلاَخُي • )ِهْيَلَع ُفوُطْعَملا( ِريِكْذَّتلا يِف َدوُدْعَملا .ِثيِنْأَّتلاَو .اًذيِمْلِت َنوُرْشِعَو ٌةَعْسِت  .ًةَمِلْسُم َنوُرْشِعَو ٌعْسِت  ُلُمْشَت ِدوُقُعلا ُظاَفْلَأ • ،َنيِرْشِع ْنِم َدَدَعلا .َنيِعْسِت ىَّتَح ،َنيِثَلَثَو .اًذاَتْسُأ َنوُثَلَث  .ًةَذاَتْسُأ َنوُثَلَث  ُءْزُجلا ُفِلاَخُي • ،َدوُدْعَملا ُلَّوَلأا ِءْزُجلا يِف ُهُقِفاَوُيَو .يِناَّثلا .اًتيِجْنِر َرَشَع َةَعْبَس  .ًةَبِلاَط َةَرَشَع َعْبَس  ُدَدَعلا ُقِفاَوُي • يِف َدوُدْعَملا .ِثيِنْأَّتلاَو ِريِكْذَّتلا .ًلْفِط َرَشَع اَنْثِا  َةَرَشَع اَتَنْثِا  .ًةَروُص :ِهْيَلَع ُفوُطْعَملا • ِةَّمَّضلاِب ُعَفْرُي ِةَحْتَفلاِب ُبَصْنُيَو .ِةَرْسَكلاِب ُّرَجُيَو ُعَفْرُي :ُفوُطْعَملا • ُبَصْنُيَو ِواَولاِب .ِءاَيلاِب ُّرَجُيَو ُبَصْنُيَو ِواَولاِب ُعَفْرُي .ِءاَيلاِب ُّرَجُيَو ِحْتَف ىَلَع ٌّيِنْبَم .ِنْيَئْزُجلا :ُلَّوَلأا ُءْزُجلا • ِفِلَلأاِب ُعَفْرُي ُّرَجُيَو ُبَصْنُيَو .ِءاَيلاِب :يِناَّثلا ُءْزُجلا • .ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌبوُصْنَم ٌدَرْفُمٌبوُصْنَم ٌدَرْفُمٌبوُصْنَم ٌدَرْفُمٌبوُصْنَم ٌدَرْفُم اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 9392 َنوُعْسِت ِناَنْثِا :ُحَّْشلاب َنوُعْسِتَو ٌةَثَلَث ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا .ِةَعاَقلا يِف ًةَبِلاَط َةَرَشَع َعْبَس ُتْدَجَو4 َةَرَشَع َعْبَس ًةَبِلاَط .ٍبْصَن ِّلَحَم يِف ِنْيَئْزُجلا ِحْتَف ىَلَع ٌّيِنْبَم ِهِب ٌلوُعْفَم .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت .ٍلاَجِر ِةَعَبْرَأ ىَلَع ُتْمَّلَس1 ِةَعَبْرَأ ٍلاَجِر .ِةَرِهاَّظلا ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌمْسِا .ِةَرِهاَّظلا ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ِهْيَلِإ ٌفاَضُم .اًبِلاَط َرَشَع َدَحَأ َءاَج2 َرَشَع َدَحَأ اًبِلاَط .ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ِنْيَئْزُجلا ِحْتَف ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌلِعاَف .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت .ًةَروُص َةَرَشَع يَتَنْثِا ُتْيَأَر3 يَتَنْثِا َةَرَشَع ًةَروُص .ِءاَيلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم .ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ىَّنَثُملا ِنوُن ُلَدَب .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت .اًبِلاَط َنيِعَبْرَأَو ٍةَعْسِت َماَمَأ َسْرَّدلا ُذاَتْسُلأا َحَرَش 5 ٍةَعْسِت َنيِعَبْرَأ ُواَولا اًبِلاَط .ِةَرِهاَّظلا ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌفاَضُم .ِمِلاَّسلا ِرَّكَذُملا ِعْمَجِب ٌقَحْلُم ُهَّنَِلأ ِءاَيلاِب ٌروُرْجَم ٌفوُطْعَم .ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٍفْطَع ُفْرَح .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت .ًةَّصِق )50( ُذيِمَلَّتلا َأَرَق .اًرْهَش )12( ِةَنَّسلا يِف .ٍةَحْفَص )1000( ِهيِفَو اًسوُماَق ُتْيَرَتْشِا .ًةَليِمَز )24( َعَم ُتْرَفاَس .ٍلاَجِر )7( َءاَج 1 2 3 4 5 :ِةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا يِف ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َداَدْعَلأا ُبُتْكَأد :ِلْكَّشلاِب ِهِطْبَض َعَم ِتاَغاَرَفلا يِف اًبِساَنُم اًدوُدْعَم ُعَضَأـه :ُدوُدْعَملاَو ُدَدَعلا اَهيِف يِتَّلا ِةَباَجِلإاِب ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأو . َةَرَشَع اَتَنْثِا يِتيَب يِف . ُةَئاِم ِةَرَظاَنُملا ِةَقَباَسُم يِف َكَرَتْشِا . َسْمَخ َةَلَّصلا َنيِمِلْسُملا ىَلَع ُهَّللا َضَرَف . َنوُرْشِعَو ٌةَعْبَس يِدْنِع . َنيِثَلَث َعَم َّيِنَطَولا َدِجْسَملا ُتْرُز ؟ِةَسَرْدَملا يِف َتْسَرَد ًةَنَس ْمَك ؟ِةَسَرْدَملا يِف َكَسَّرَد اًمِّلَعُم ْمَك ؟ِعوُبْسُلأا يِف ُهَتْأَرَق اًباَتِك ْمَك 1 1 3 3 2 2 4 4 5 5 ؟ِرْهَّشلا يِف ِةَسَرْدَملا ِةَبـَتْكَم ىَلِإ َتْبَهَذ ًةَّرَم ْمَك ؟ٍمْوَي َّلُك تِنْرِتْنِلإا َعِقْوَم ُحَّفَصَتَت ًةَعاَس ْمَك ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.11.2 2.11.3 2.11.4 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.11.2 2.11.3 2.11.4 ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 9594 :ِباَرْعِلإاج َنوُعْسِتَو ٌةَعَبْرَأ َنوُعْسِتَو ٌةَسْمَخ ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا 1 2 4 3 5 1 3 5 2 4 :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا َةَّيِنآْرُقلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأط :ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف اًدوُدْعَم َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُلَعْجَأح ٌةَمَدْخَتْسُم ٌزوُمُر َيِه ُةَّيِبَرَعلا ُماَقْرَلأا ُرَبـَتْعُتَو .ِةَّيِدَدَعلا ِماَقْرَلأا ْنَع ِريِبْعَّتلِل )0123456789( ُةَّيِبَرَعلا ُماَقْرَلأا ُثْيَح ،ِمَلاَعلا يِف اًماَدْخِتْسِا َرَثْكَلأا َعَم ِمَلاَعلا ِلَوُد ُمَظْعُم اَهُلِمْعَتْسَت ِطَسْوَلأا ِقْرَّشلا يِف َبَرَعلا َّنَأ ِمْلِعلا َةَّيِدْنِهلا َماَقْرَلأا َنوُمِدْخَتْسَي اًّيِلاَح .)0123456789) ِةَفِرْعَملا ُعِقْوَم :ُرَدْصَملا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ )4 :فُسوُي(ﱤ ﯰ ﯯ ﯮﯭ ﯬﯫ ﯪ ﯩ ﯨ ﯧ ﯦ ﯥ ﯤ ﯣ ﯢﱥ )196 :ةَرَقَبلا)ﱤﰍﰌ ﰋ ﰊ ﰉ ﰈ ﰇ ﰆ ﰅ ﰄ ﰃﱥ )12 :لْمَّنلا(ﱤ...ﯾ ﯽ ﯼ ﯻ ﯺ ﯹ ﯸﯷ ﯶ ﯵ ﯴ ﯳ ﯲ ﯱ ﯰ ﯯﱥ ﮋ ﮊ ﮉ ﮈ ﮇ ﮆ ﮅ ﮄ ﮃ ﮂ ﮁ ﮀ ﭿ ﭾ ﭽ ﱥ )261 :ةَرَقَبلا(ﱤ...ﮍ ﮌ )13 :دوُه(ﱤ...ﭙﭘﭗ ﭖﭕ ﭔﭓ ﭒ ﭑﱥ .ِريَقَفلِل اًتيِجْنِر َنيِسْمَخِب ُتْقَّدَصَت .ًةَنَس َةَرَشَع َعَبْرَأ َرْصِمِب ُدَمْحَأ َنَكَس .ِهِبَتْكَم ىَلَع ٍمَلْقَأ ُةَعْبَس ِلْفِّطلا َدْنِع .اًبِلاَط َنوُسْمَخَو ٌةَثَلَث ِّيِبَرَعلا ِّطَخلاِب ِةَباَتِكلا ِةَقَباَسُم يِف َكَراَش .ًةَيآ َنوُرْشِعَو ٌعْسِتَو ٌةَئاِم اَهِتاَيآ ُدَدَعَو ِةَّيِنَدَملا ِرَوُّسلا ْنِم ِةَبْوَّتلا ُةَروُس :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا ْنِم َدوُدْعَملاَو َدَدَعلا ُجِرْخَتْسَأز ًةَسَرْدَمٍةَمِلَك ٍباَوْبَأ ٍءاَسِناًمْوَي ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.11.2 2.11.3 2.11.4 ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 9796 َنوُعْسِتَو ٌةَّتِس ُدِعاَوَقلا َنوُعْسِتَو ةَعْبَس ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا "َلا" ْوَأ "ْمَعَن" ُلوُقَأ َُضْخَلأا ُقيِرَفلاُقَرْزَلأا ُقيِرَفلا ُدوُدْعَملا ،"ًلُجَر ُةَئاِم َءاَج" .ٌحيِحَص ِةَلْمُجلا يِف ُهَدوُدْعَم 11 ُدَدَعلا ُقِفاَوُي ْلَه ؟ِثيِنْأَّتلاَو ِريِكْذَّتلا يِف َعَم ِلُماَعَّتلا َءاَنْثَأ ِّنَّظلا ِءوُسِب يِّلَحَّتلا .ٌّمِهُم ِلْصَفلا يِف ِءاَقِدْصَلأا ُهَمَّلَع اَمِب ِةَقِّثلا ُبوُجُو .ِلْصَفلا َلِخاَد ُمِّلَعُملا ،"ٍتاَنَب ِسْمَخِب ُتْرَرَم" .اًّيِوْحَن ٌةَحيِحَص ُةَلْمُجلا يِف َنيِرَخلآا َعَم ِةَكَراَشُملا ْنَع ُدْعُبلا .ٌبوُلْطَم ِلْصَفلا َلِخاَد ِّيِمْلِعلا ِشاَقِّنلا ِداَهِتْجِلاَو ِّدِجلاِب َكْيَلَع .ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ِتاَبِجاَولا ُءاَدَأَو ِسوُرُّدلا ُةَعَجاَرُم .ِبِلاَّطلا ِتاَّيِلوُؤْسَم ْنِم ِةَّيِلِزْنَملا ُهُتَياَغَو ِمْلِعلا ِبِلاَط ُفَدَه .ِهِتاَضْرَمَو ِهَّللا ِباَوَث ُلْيَن يِتَّلا ِروُمُلأا ْنِم ِمِّلَعُملا ُقوُقُع .ُهَلَعْفَي ْنَأ ِبِلاَّطلا ىَلَع ُبِجَي ِنْيَتَعوُمْجَملا ىَلِإ ُبَّلُّطلا ُمَّسَقُي 1 .ِةَلِئْسَلأا ِةَباَجِِلإ ىَلَع ُلُصْحَت يِتَّلا ُةَزِئاَفلا ُةَعوُمْجَملا 2 .ِتاَجَرَّدلا ىَلْعَأ :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط :ِةَلِئْسَلأا ُةَمِئاَق ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا 98 َنوُعْسِتَو ٌةَيِناَمَث ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ٌعْسِت ِةَعاَقلا يِف" ،"اًرِئاَز َنوُرْشِعَو ٌةَحيِحَص ُةَلْمُجلا .اًّيِوْحَن ِمِّلَعُملا َعَم ُثُّدَحَّتلا ٍفْطُلَو ٍبَدَأ ِّلُكِب يِف ِهِتَعاَط ُبوُجُوَو .ِفوُرْعَملا ِبَلَط يِف ُةَلَجَعلا ٌرْيَخ ٌرْمَأ ِمْلِعلا .ٌبوُلْطَمَو ُدوُدْعَملا ْلَه ُنوُكَي 8 ِدَدَعْلِل ؟اًروُرْجَم اًعْمَج َرَشَع َدَحَأ َرَضَح" يِف ُدَدَعلا ،"اًفْيَض .ٌحيِحَص ِةَلْمُجلا ُدوُدْعَملا ْلَه ُنوُكَي 100 ِدَدَعْلِل ؟اًبوُصْنَم اًدَرْفُم ِحْرَش ىَلِإ ِهاَبِتْنِلا ُمَدَع ِتاَفِص ْنِم ِمِّلَعُملا .ِحِلاَّصلا ِبِلاَّطلا ِمْلِعلا ِبِلاَط ُفَدَه ِحْدَم ُلْيَن ُهُتَياَغَو .ْمِهِّبُحَو ِساَّنلا ْنِم ِمِّلَعُملا ُةَبْحُص ىَلَع ِلوُصُحلا ِلْجَأ ِةَّيِفاَضِلإا ِةَجَرَّدلا .ِناَحِتْمِلا يِف ْنِم ِمِّلَعُملا ُقوُقُع ُبِجَي يتَّلا ِروُمُلأا ْنَأ ِبِلاَّطلا ىَلَع .ُهْنِم َبَّنَجَتَي .اَهْنَع ْبِجُي ،ِةَلِئْسَلأا ىَلَع ْفِقَي ْنَم .1 ،ِةَلِئْسَلأا ْنَع َةَباَجِلإا ْعِطَتْسَي ْنَم .2 .ٍةَيِلاَت ٍةَوْطَخ ىَلِإ ْكَّرَحَتَي ىَلِإ ْعِجْرَي ،ِةَباَجِلإا يِف ْئِطْخُي ْنَم .3 .ًةَدِحاَو ًةَوْطَخ ِءاَرَولا ِةَياَهِن ىَلِإ ُلِصَي يِذَّلا َوُه ُزِئاَفلا .4 .ًلَّوَأ ِةَبْعُّللا :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط "َلا" ْوَأ "ْمَعَن" ُلوُقَأ ُةَياَدِبلاُةَياَهِّنلا ِّشِغلا ُعوُنْمَم ِراَبِتْخِلا يِف .ِناَحِتْمِلاَو ِرْبَّصلاِب يِّلَحَّتلا ِبَلَط يِف ِةَرَباَثُملاَو .ِمْلِعلا 12 3 4 5 6789 10 11 12 ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا 99 َنوُعْسِتَو ٌةَعْسِت 7 ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا ).ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَم ْمُكُّلُكَو ،ٍعاَر ْمُكُّلُك َلاَأ( : ُّيِبَّنلا َلاَق ]ِهْيَلَع ٌقَفَّتُم[ ِهَّللا َماَمَأ َنوُلوُؤْسَم اَنُّلُك ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا ِةَرْدُقلا َعَم )ِفْرَّصلا ْنِم ُعوُنْمَملا( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ىَلَع ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا ْنَم ىَلِإ َةَناَمَلأا ِّدَأ( :ِّيِوَبَّنلا ِثيِدَحلاِب اًنيِعَتْسُم ِنيِمَلأا ِبِلاَّطلا ْنَع ُمَّلَكـَتَأ ]ُّيِذِمْرِّتلا ُهاَوَر[ ).َكَناَخ ْنَم ْنُخَت َلَو ،َكَنَمَتْئِا ُبِجَي َكِلٰذِلَو .ِهِتَرْسُأ ِرْيَغ ْنِم َنيِرَخلآا ىَلَع ٍمِلْسُم ٍدْرَف َةَّيِلوُؤْسَم ُمَلْسِلإا َدَّدَح ْدَقَل َّلَأَو ،ًةَنَسَح ًةَرَشاَعُم ُهاَخَأ َرِشاَعُي ْنَأ ٍمِلْسُم ِّلُك ىَلَع َقِداَّصلا َمِلْسُملا َّنِإ .ِهَّللا ِباَذَع ْنِم اًفْوَخ ِهْيَلَع َروُجَي َوُهَو ،ِةَّيِرْيَخلا ِلاَوْحَلأا ْنِم ٍلاَح ِّيَأ يِف َنيِرَخلآا ُنيِعُي ِكْرَتِل َمِلاَّظلا ُهاَخَأ ُحَصْنَي َكِلٰذَكَو َموُلْظَملا ُهاَخَأ ُرُصْنَي :ِفيِرَّشلا ِهِثيِدَح يِف  ِهَّللا ُلوُسَر َقَدَص ْدَقَو .ِهِتَيِصْعَم .]ُّيِراَخُبلا ُهاَوَر[ )اًموُلْظَم ْوَأ اًمِلاَظ َكاَخَأ ْرُصْنُا( اًماَّكُح ،ًءاَسِنَو ًلاَجِر َّلَجَو َّزَع ِهَّللا َماَمَأ َنوُلوُؤْسَم َساَّنلا َّنِإ ُرَوْحِمَو .ْمُهَرْيَغَو ،اًخوُيُشَو اًباَبَش ،ٍتاَهَّمُأَو ًءاَبآ ،َنيِموُكْحَمَو ِهِتْيَب ِلْهَأ ْنِم ِهِرْيَغَو ٍدِحاَو ٍدْرَف َنْيَب ُنوُكَي ِمَلْسِلإا يِف ِةَّيِلوُؤْسَملا .ِةَماَيِقلا َمْوَي َّلَجَو َّزَع ِهَّللا َماَمَأ ٌةَبوُسْحَم ُةَّيِلُؤْسَملا ِهِذٰهَو .َنيِرَخلآاَو .ِةاَيَحلا يِف ُهُشْيَع َباَط اَهِلاَمْهِإ ِنوُدِب ُهَتَّيِلوُؤْسَم ٍدْرَف ُّلُك ىَّدَأ اَذِإَو ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَم ْمُكُّلُكَو ،ٍعاَر ْمُكُّلُك َلَأ( : ُلوُسَّرلا ُلوُقَيَو .ِةَّيِلوُؤْسَملا ُنيِد ُمَلْسِلإا ٌلوُؤْسَم َوُهَو ،ِهِتْيَب ِلْهَأ ىَلَع ٍعاَر ُلُجَّرلاَو ،ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَم َوُهَو ،ٍعاَر ِساَّنلا ىَلَع يِذَّلا ُريِمَْلأاَف ِهِدِّيَس ِلاَم ىَلَع ٍعاَر ُدْبَعلاَو ،ْمُهْنَع ٌةَلوُؤْسَم َيِهَو ،ِهِدَلَوَو اَهِلْعَب ِتْيَب ىَلَع ٌةَيِعاَر ُةَأْرَملاَو ،ْمُهْنَع .]ِهْيَلَع ٌقَفَّتُم[ )ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَم ْمُكُّلُكَو ،ٍعاَر ْمُكُّلُكَف َلَأ ،ُهْنَع ٌلوُؤْسَم َوُهَو اًبَبَس ُهَلَعَجَو ِةَّمُلأاَو ِعَمَتْجُملاَو ِداَرْفَلأا َوْحَن ِةَّيِلوُؤْسَملا ِلُّمَحَت ىَلَع ُمَلْسِلإا َّثَح ْدَقَو َكِلٰذَكَو ،ٌةَّيِلوُؤْسَم ِةَّيِرَسُلأا ِقوُقُحلاِب ُماَيِقلاَو ،ٌةَّيِلوُؤْسَم ِسْفَّنلا ىَلَع ُةَظَفاَحُملاَف .ِةَديِعَّسلا ِةاَيَحلِل .ٌةَّيِلوُؤْسَم ِةَساَرِّدلا يِف ُناَقْتِلإا اًريِمَأ ،ُهْنَع ٌلوُؤْسَم َوُه ْنَم َهاَجِت ٌةَّيِلوُؤْسَم ٍمِلْسُم ِّلُكِل ٌةَناَمَأ ُةَّيِعَّرلاَف .اًدْبَعَو اًدِّيَس َكِلٰذَكَو ،ًةَجْوَزَو اًجْوَز ،ًةَّيِعَرَو ِهِذٰهَو .ِةَماَيِقلا َمْوَي ِهَّللا َماَمَأ ُبَساَحُيَسَو ِريِمَلأا ِقُنُع يِف ِساَّنلا ِحِلاَصَم ِريِفْوَتِل اَهْيَلَع َءاَرَمُلأا ُهَّللا َنَمَتْئِا ُةَّيِلوُؤْسَملا َنيِذَّلا ِةَعْبَّسلا ْنِم َلِداَعلا َريِمَلأا َّنِإ .ِدِساَفَملا ْنَع اَهِتَياَمِحَو .ُهُّلِظ َّلِإ َّلِظ َل َمْوَي ِهِّلِظ يِف َّلَجَو َّزَع ُهَّللا ْمُهُّلِظُي ىَعْرَي يِذَّلا يِعاَّرلا َوُهَو ،ِجْوَّزلا ِقُنُع يِف اًفيِلْكَت ُدَلْوَلأاَو ُةَجْوَّزلا ُنوُكَت ،ِةَرْسُلأا يِفَو ،ىَرْخُأ ٍةَهِج ْنِمَو .ِدَلْوَلأاَو ِجْوَّزلا َوْحَن اَهُتَّيِلوُؤْسَم اَهَل َةَجْوَّزلا َّنَأ اَمَك ٍةَياَعِر َّقَح ُهَلْهَأ ىَرْبُك ٌةَّيِلوُؤْسَم ِراَّنلا ْنِم ِتاَنَبلاَو ِدَلْوَلأا َةَياَقِو َّنِإ :ِّيِناَّبَّرلا ِباَطِخلا ِءْوَض يِف ِتاَهَّمُلأاَو ِءاَبلآا ىَلَع ﯣ ﯢ ﯡ ﯠ ﯟ ﯞ ﯝ ﯜ ﯛ ﭽ ﯭ ﯬ ﯫ ﯪ ﯩ ﯨ ﯧ ﯦ ﯥ ﯤ .)6 :ميِرْحَّتلا( ﭼﯰ ﯯ ﯮ :ُشِقاَنُأ َّمُث ُأَرْقَأأ ٌلوُؤْسَمَو ٍعاَر ْمُكُّلُك 1 2 4 3 5 .ِّيِوَبَّنلا ِثيِدَحلا يِف َةَروُكْذَملا َةَلوُؤْسَملا ِتاَهِجلا ْرُكْذُا ؟اَهْيَلَع َءاَرَمُلأا ُهَّللا َنَمَتْئِا ًةَناَمَأ ُةَّيِلوُؤْسَملا ُنوُكَت اَذاَمِل ؟َمِلْسُملا ُهاَخَأ ٌمِلْسُم ٌدْرَف ُرِشاَعُي َفْيَك ؟َمِلاَّظلا ُءْرَملا ُرُصْنَي َفْيَك ؟ِةاَيَحلا يِف ِةَّيِلوُؤْسَملا ِءاَدَأ ُةَدِئاَف اَم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُعِفاَنَملا : ُحِلاَصَملا ِهاَبِتْنِلا ُةَراثِإ ِهيِف ٌمَلَك : ُباَطِخلا ِرْمَلأا ُضْرَف : ُفيِلْكَّتلا َرْمَلأا ىَّلَوَت : ىَعَر َقَفاَرَو َبَحاَص : َرَشاَع ُهُنُكْسَي ُهَلَعَج : َنَكْسَأ َلَّمَحَت : َلَّفَكَت يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأب .ُهُقيِدَص َّلَق ُهُقْدِص َّلَق ْنَم ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا 101100 ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم ٌةَئاِم ُةَعَلاَطُملا :ِةَعْطِقلا ْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِرْخَتْسَأـه اَهُحَرْشَأ َّمُث ،ِةاَيَحلا يِف يِسْفَن َوْحَن يِتاَّيِلوُؤْسَم ْنَع ًةَمِئاَق ُّدِعُأ .ِلْصَفلا َلِخاَد يِئاَقِدْصَِلأ.ِلْصَفلا َماَمَأ ِنْوَكلا َوْحَن ِناَسْنِلإا ِتاَّيِلوُؤْسَم ْنِم ِّيِصْخَشلا يِفِقْوَم ْنَع ُثَّدَحَتَأ :ِةَبِساَنُمـلا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأج :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِتاَفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأد 1 2 3 4 5 .ِةَّمُلأاَو ِعَمَتْجُملاَو َهاَجِت ِةَّيِلوُؤْسَملا َءاَدَأ ُهَتَّمُأ ُمَلْسِلإا َرَمَأ .ِةَماَيِقلا َمْوَي ِهَّللا َماَمَأ ٌبوُسْحَمَو ْنَع ٌلوُؤْسَم ُريِمَلأا .ِهِلْهَأ ىَلَع ِتاَّيِلوُؤْسَم ْنِم ِةَرْسُلأا َةَداَيِق َّنِإ .ِةاَيَحلا ِتاَبِجاَوِب ِلُّفَكَّتلا ىَلَع َمِلْسُملا ُهاَخَأ ْنَأ ٍمِلْسُم ِّلُك ىَلَع ُبِجَي .ِةَرِخلآاَو اَيْنُّدلا يِف ُهُتاَيَح ُهَتَّيِلوُؤْسَم ٍدْرَف ُّلُك ىَّدَأ اَذِإ ِهِتَّيِعَرِداَرْفَلأاِجْوَّزلاَنيِعُيْتَباَط "ِنْيَدِلاَولا َوْحَن ِءاَنْبَلأا ُتاَبِجاَو" ِناَوْنُع َتْحَت ِحاَبَّصلا َةَمِلَك يِقْلُأ :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم أ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأاِب اًنيِعَتْسُم يِقيِدَص َعَم َراَوِحلا يِرْجُأب ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.2.1 1.2.2 1.2.3 ُةَياَمِحلاُلاَمْهِلإا ىَعْرَيُنيِعُي ُةَّيِلوُؤْسَملا .ِتاَقْوَلأا ْنِم ُرَثْكَأ ُتاَبِجاَولا ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا؟ِةَسَرْدَملا ِهِذٰه يِف َسُرْدَت ْنَأ ُّبِحُت اَذاَمِل1 ؟ِّيِلاَثِملا ِبِلاَّطلا ُتاَفِص اَم ،َكِيْأَر يِف2 ؟ْمِهِتَذِتاَسَأ َوْحَن ِبَّلُّطلا ُتاَّيِلوُؤْسَم اَم3 ؟ِلْصَفلا يِف َكِئاَقِدْصَأ ىَلَع َكَتَّيِلوُؤْسَم يِّدَؤُت َفْيَك4 ؟َكِتَسَرْدَم يِف ِةَحِلاَّصلا ِةَئيِبلا ِنيِوْكَت يِف َكُرْوَد اَم5 ِهَّللا ِرْمَأ يِف اَمِهِتَعاَط ُبوُجُو ًةَنَسَح ًةَلَماَعُم اَمُهَعَم ُلُماَعَّتلااَمِهْيَلَع ُقاَفْنِلإا اَمُهَل ُمِئاَّدلا ُءاَعُّدلا ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلاُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا 103102 ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِمِناَنْثاَو ٌةَئاِم ُةَعَلاَطُملاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا :ِةَيِتلآا ِعاَدَولا ِةَّجِح يِف ِّيِبَّنلا ِةَبْطُخ ْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِرْخَتْسَأأ : ِهَّللا ُلوُسَر َلاَق َمْلُّظلا َّنِإَف ،َمْلُّظلا اوُقَّتِا« ».ِةَماَيِقلا َمْوَي ٌتاَمُلُظ ]ٌمِلْسُم ُهاَوَر[ ُرَّبَدَتَأَو ُلَّمَأَتَأ ْمُكاَقْلَأ َل يِّلَعَل يِرْدَأ َل يِّنِإَف ،يِلْوَق اوُعَمْسِا ،ُساَّنلا اَهُّيَأ" :َلاَق َّمُث ،ِهْيَلَع ىَنْثَأَو َهَّللا ُّيِبَّنلا َدِمَح اْوَقْلَت ْنَأ ىَلِإ ،ٌماَرَح ْمُكْيَلَع ْمُكَلاَوْمَأَو ْمُكَءاَمِد َّنِإ ،ُساَّنلا اَهُّيأ .اًدَبَأ ِفِقْوَملا اَذٰهِب ،اَذٰه يِماَع َدْعَب .ْمُكِلاَمْعَأ ْنَع ْمُكُلَأْسَيَف ،ْمُكَّبَر َنْوَقْلَتَس ْمُكَّنِإَو ،اَذٰه ْمُكِرْهَش ِةَمْرُحَكَو ،اَذٰه ْمُكِمْوَي ِةَمْرُحَك ْمُكَّبَر ْمُكَل ْنِكَلَو ،ٌعوُضْوَم اًبِر َّلُك َّنِإَو .اَهْيَلَع ُهَنَمَتْئِا ْنَم ىَلِإ اَهِّدَؤُيْلَف ٌةَناَمَأ ُهَدْنِع ْتَناَك ْنَمَف ،ُتْغَّلَب ْدَقَو "...َنوُمَلْظُت َلَو َنوُمِلْظَت َل ،ْمُكِلاَوْمَأ ُسوُؤُر ِخيِراَت ْنِم ِعاَدَولا ِةَّجِح يِف ِلوُسَّرلا ِةَبْطُخِب ٌةَقَلَع اَهَل ٍتاَموُلْعَم ْنَع ُثَحْبَأ .ِةَبَساَنُملا َكْلِت يِف ْتَلِزُن يِتَّلا ِةَّيِنآْرُقلا ِةَيلآاَو ِءاَقْلِلإا ِعِضْوَمَو اَهِئاَقْلِإ ِناَسْنِلإا ِةَّيِلوُؤْسَم ْنَع  ِّيِبَّنلا اَياَصَو ْنِم ِقْدِّصلا َلْهَأ ْسِلاَج .ِءاَفَولاَو ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.1 1.2.2 1.2.3 :ِةَيِتلآا ِبيِكاَرَّتلا ِماَدْخِتْساِب ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأب ميهاربإ دمحم نب دمحأ يرس نت ِنوُناَقلا ُلاَجَم )ابعز( دمحأ نيدباعلا نيز ِميِلْعَّتلا ُلاَجَم جاحلا ارتب نمحرلا دبع وكنت ِةَساَيِّسلا ُلاَجَم :ْمِهِتاَّيِلوُؤْسَم ِءاَدَأ يِف ِةَيِتلآا ِةَزِراَبلا ِتاَّيِصْخَّشلا ِتاَماَهْسِإ ْنَع ُمَّلَكَتَأد ُتاَّيِلوُؤْسَم ىَلَع ِناَسْنِلإا .ِةَرْسُلأا ُتاَّيِلوُؤْسَم ىَلَع ِناَسْنِلإا .ِعَمَتْجُملا ُتاَّيِلوُؤْسَم ِرْيَغ ىَلَع ِناَسْنِلإا .َنيِمِلْسُملا ُتاَّيِلوُؤْسَم ىَلَع ِناَسْنِلإا .ِسْفَّنلا يوبرملا سيردإ دمحم خيشلا ِّيِمَلْسِلإا ِنيِّدلا ُلاَجَم مشاه يلع دمحم يرس نت ِداَصِتْقِلاا ُلاَجَم ـِب َفَّلَكَتِحِلاَصَملا ُريِفْوَتىَلَع ُةَظَفاَحُملا ِتاَرَكْنُملا ُبُّنَجَتىَلَع ٍعاَر 1 2 3 4 ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا 105104 ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِمٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِم ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا :ِةَعوُمْجَملا يِف َةَيِتلآا ِناَسْنِلإا ِتاَّيِلوُؤْسَم ُشِقاَنُأج ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا .ِهِرْشَنَو ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ُةَدَهاَجُملا .ِنيِّدلا يِف ُهُّقَفَّتلا .ُةَقِداَّصلا ُةَّيِّنلا .ُمِّلَعُملا ُهَمَّلَع اَمِب ُلَمَعلا :اًّيِدُعاَصَت اًبيِتْرَت اَهُبِّتَرُأ َّمُث َداَدْعَلأا ُأَرْقَأأ :ِساَّنلا ْنِم ٍةَيِتآ ٍتاَئِف َهاَجِت يِتاَّيِلوُؤْسَم ُبُتْكَأج :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِمْلِعلا ِبَلَط ِف ِةَناَمَلأا ْنَع ًةَمِلَك 180 ْنَع ُّلِقَي َلا اَم ُبُتْكَأد :ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبُتْكَأب :ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبُتْكَأج َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْبَسَو ٍةَئاِمُعَبْرَأَو اًفْلَأ َرَشَع َةَّتِس َنوُعَبْرَأَو ٌةَثَلَثَو ٍةَئاِمُسْمَخَو اًفْلَأ َرَشَع َةَّتِس َنوُّتِسَو ٌةَسْمَخَو ٍةَئاِمُعْسِتَو اًفْلَأ َرَشَع َةَّتِس َنوُّتِسَو ٌةَعَبْرَأَو ٍةَئاِمُثَلَثَو اًفْلَأ َرَشَع َةَّتِس َنوُعْبَسَو ٌةَسْمَخَو ٍةَئاِمُعْبَسَو اًفْلَأ َرَشَع َةَّتِس َنوُثَلَثَو ٍةَئاِمُعَبْرَأَو اًفْلَأ َرَشَع َةَّتِس ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.1 1.3.2 1.3.3 1.2.1 1.2.2 1.2.3 .ِةَّيِمْوَيلا ْمِهِجِئاَوَح ِةَيِبْلَتِل يِلاَوْمَأ َضْعَب ُقِفْنُأ : ُءاَرَقُفلا ُماَتْيَلأا ُءاَقِدْصَلأا 1935718564176491674015120 ُناَريِجلا ُفوُيُّضلا ُخوُيُّشلا .ِمْلِعْلِل ُحيِحَّصلا ُمْهَفلا .ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ِّشِغلا ْنَع ُدْعُبلا ِةَّصاَخلا ِتاَجاَيِتْحِلا وُوَذ ُصاَخْشَلأا يِف ُةَناَمَلأا ِمْلِعلا ِبَلَط :ُلاَثِملا 1 2 3 4 5 .ِةَّيِعَّرلِل ٍتْيَب )16000( ُةَموُكُحلا ْتَّدَعَأ .اَهيِف ِلَمَعلِل ٍةَصْرُف )17500( ِةَّيِكَّذلا ِفِتاَوَهلا ُةَكِرَش ُحَتْفَت )19700( يَلاَوَح اَيِزيِلاَم ىَلِإ ِةَّيِبَرَعلا ِلَوُّدلا ْنِم ِراَّوُّزلا ُدَدَع َعَفَتْرِا .ٍرِئاَز .ٍتيِجْنِر )18000( اَهُرْدَق ٍةَزِئاَج ىَلَع ِةَعِماَجلا ُرِضاَحُم َلَصَح ِتاَعِماَجلاِب ِقاَحِتْلِلِل ٍبَلَط )16300( ِةَيِبْرَّتلا ُةَراَزِو ُمَّلَسَتَت .ِةَّيِموُكُحلا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا 107106 ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِمُةَّتِسَو ٌةَئاِم ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا )أ( ُمْسِق)ب( ُمْسِق .ِمْوَيلا َحاَبَص ىَنْسُحِب ُتْرَرَم 1 .َءاَنْسَح ًةَديِدَج ًةَقيِدَص ُتْلَباَق 2 .ُءاَرْمَح ٌةَبيِقَح يِدْنِع 3 .َءاَقْرَز ًةَوُسْنَلَق ُلُجَّرلا ىَرَتْشِا 4 َقِداَنَف يِف ِدَلِبلا ُفوُيُض َنَكَس 5 .ِةَمِصاَعلاِب .ًةَديِدَع َدِجاَسَم ُبَّلُّطلا َراَز 6 ٍةَريِثَك َحيِتاَفَم ُفَّظَوُملا َمَّلَسَت 7 .ِبَّلُّطلا ِفَرُغِل َحيِباَصَمِب ٌليِمَج ِتْيَبلا ُرَهْظَم 8 .ُهَلْوَح ٍةَنَّوَلُم .ِهِليِمَز َعَم َروُبْمُل َلاَوُك ىَلِإ ُبَلأا َبَهَذ 1 .َناَضَمَرَو ٍبَجَر َنْيَب اَم ٌرْهَش ُناَبْعَش 2 .ِةَسَرْدَملا ِةَبـَتْكَم يِف َةَزْمَحِب ُتْيَقَتْلِا 3 .ِّفَّرلا ىَلَع ٌةَبَّتَرُم اَهُبُتُك ُبَنْيَز 4 .ِةَبَلَّطلا ِتْيَب يِف َميِهاَرْبِإ ٌدْيَز َلَباَق 5 .ِةَسَرْدَملا يِف اًمِّلَعُم ُديِزَي ُلَمْعَي 6 .َنيِدِشاَّرلا ِءاَفَلُخلا ْنِم ِباَّطَخلا ِنْب ُرَمُع 7 .ُناَعْوَج يِنَّنَِلأ ِمَعْطَملا ىَلِإ َبَهْذَأ ْنَأ ُديِرُأ 8 .ٰىَشْطَع اَهَّنَِلأ َءاَملا ُةَلْفِّطلا ُديِرُت 9 .َدَوْسَأ ٍمَلَقِب َسْرَّدلا ُبُتْكَأ 10 .َسَمْخَم/َساَمُخ ُذيِمَلَّتلا َءاَج 11 .ُرَخُأ ٌتاَّيِكَذ ٌتاَبِلاَط َكاَنُه 12 2 34 .ِمْوَيلا َحاَبَص ىَنْسُحِب ُتْرَرَم.ِةَروُصْقَملا ِثيِنْأَّتلا ِفِلَأِب ُموُتْخَملا ُمْسِلا ٰىَرْخُأ ٍةَّلِع ِبِناَجِب اًمَلَع ُمْسِلاا َنوُكَي ْنَأ .َناَضَمَرَو ٍبَجَر َنْيَب اَم ٌرْهَش ُناَبْعَش .ِةَسَرْدَملا ِةَبَتْكَم يِف َةَزْمَح ُتْيَأَر.ِّفَّرلا ىَلَع ٌةَبَّتَرُم اَهُبُتُك ُبَنْيَز .ِنيَتَديِزَم ٍنوُنَو ٍفِلَأِب ُموُتْخَملا .ِثيِنْأَّتلا ِءاَتِب ُموُتْخَملا ُرَّكَذُملا ُمْسِلااُّيِوَنْعَملاَو ُّيِظْفَّللا ُثَّنَؤُملا 5 .ِةَبَلَّطلا ِتْيَب يِف َميِهاَرْبِإ ٌدْيَز َلَباَق ُّيِمَجْعَلأا 6 .ِةَسَرْدَملا يِف اًمِّلَعُم ُديِزَي ُلَمْعَي .ِلْعِفلا ِنْزَو ىَلَع ُمْسِلاا 7 .َنيِدِشاَّرلا ِءاَفَلُخلا ْنِم ِباَّطَخلا ُنْب ُرَمُع "لَعُف" ِنْزَو ىَلَع ُلوُدْعَملا ِنْيَتَّلِعِل ِفْرَّصلا ْنِم ُعوُنْمَملا :اًيِناَث :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلاا ُأَرْقَأأ ِفْرَّصلا ْنِم ُعوُنْمَملا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.12.2 2.12.3 2.12.4 :ُحَّْشلاب ٍةَدِحاَو ٍةَّلِعِل ِفْرَّصلا ْنِم ُعوُنْمَملا :ًلَّوَأ .ِةَدوُدْمَملا ِثيِنْأَّتلا ِفِلَأِب يِهَتْنُملا ُمْسِلا يِف ٍريِسْكَت ِعْمَج ُّلُك َوُهَو( ِعوُمُجلا ىَهَتْنُم ُةَغيِص .)ٌةَثَلَث ْوَأ ِناَفْرَح اَهَدْعَبَو ٌةَنِكاَس ٌفِلَأ ِهِطَسَو .ُءاَرْمَح ٌةَبيِقَح يِدْنِع .ًةَديِدَع َدِجاَسَم ُبَّلُّطلا َراَز .ِهِليِمَز َعَم َروُبْمُل َلاَوُك ىَلِإ ُبَلأا َبَهَذ ُّيِجْزَملا ُبَّكَرُملا1 :ِفْرَّصلا ْنِم ِعوُنْمَملا ُعاَوْنَأج ِفْرَّصلا ْنِم ِعوُنْمَملا ُعاَوْنَأ ٍةَدِحاَو ٍةَّلِعِل ِفْرَّصلا ْنِم ُعوُنْمَملاِنْيَتَّلِعِل ِفْرَّصلا ْنِم ُعوُنْمَملا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.12.1 2.12.2 2.12.3 ُهُلُخْدَي َل ٍبَرْعُم ٍمْسِا ُّلُك َوُه ِفْرَّصلا ْنِم ُعوُنْمَملا َناَك اَذِإ َّلِإ ،ِةَرْسَكلا ْنَع ًةَباَيِن ِةَحْتَفلاِب ُّرَجُيَو ،ٌنيِوْنَت .اًفاَضُم ْوَأ "لأ" ـِب اًفَّرَعُم ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا 109108 ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِمٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا اَهُنْوَل ًةَديِدَج ًةَراَّيَس ُتْيَرَتْشِا اَهُمْسِا ِةَميِمَحلا يِتَقيِدَصِب ُتْرَرَم ُهَّنَِلأ اًريِثَك ًءاَم ُبِلاَّطلا َبِرَش .ِميِرَكلا ِنآْرُقلا ِرَوُس ْنِم ُةَروُس .ىَلوُلأا اَهِتْخُأ ْنِم ُةَمِطاَف :ِةَبِساَنُملا ِفْرَّصلا ْنِم ٍةَعوُنْمَم َءاَمْسَأِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأو :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ٌّطَخ ُهَتْحَت اَم ُبِرْعُأز 1 1 2 2 3 3 4 5 :ُباَرْعِلإاد ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.12.2 2.12.3 2.12.4 2.12.2 2.12.3 2.12.4 .ِّفَّرلا ىَلَع ٌةَبَّتَرُم اَهُبُتُك ُبَنْيَز .ِةَسَرْدَملا ِةَبَتْكَم يِف َةَزْمَحِب ُتْيَقَتْلِا .َدَوْسَأ ٍمَلَقِب َسْرَّدلا ُبُتْكَأ .ِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌأَدَتْبُم :ُبَنْيَز ُةَحْتَفلا ِهِّرَج ُةَمَلَعَو ٌروُرْجَم ٌمْسِا :َةَزْمَح .ِفْرَّصلا ْنِم ٌعوُنْمَم ُهَّنَِلأ ِةَرْسَكلا ْنَع ًةَباَيِن ِةَرْسَكلا ْنَع ًةَباَيِن ِةَحْتَفلاِب ٌروُرْجَم ٌتْعَن :َدَوْسَأ .ِفْرَّصلا ْنِم ٌعوُنْمَم ُهَّنَِلأ ٰىَرْخُأ ٍةَّلِع ِبِناَجِب اًفْصَو ُمْسِلاا َنوُكَي ْنَأ 12 3 4 .ُناَعْوَج يِنَّنَِلأ ِمَعْطَمـلا ىَلِإ َبَهْذَأ ْنَأ ُديِرُأ .َدَوْسَأ ٍمَلَقِب َسْرَّدلا ُبُتْكَأ .َسَمْخَم/َساَمُخ ُذيِمَلَّتلا َءاَج .ُرَخُأ ٌتاَّيِكَذ ٌتاَبِلاَط َكاَنُه .ٰىَشْطَع اَهَّنَِلأ َءاَملا ُةَلْفِّطلا ُديِرُت .ِنيَتَديِزَم ٍنوُنَو ٍفِلَأِب ُموُتْخَملا."ُلَعْفَأ" ِنْزَو ىَلَع ُمْسِلاا ْنِم "ُلَعْفَم" ْوَأ "ُلاَعُف" ِنْزَو ىَلَع ُلوُدْعَملا .ِةَرَشَعلا ِداَدْعَلأا .ِةَروُصْقَملا ِثيِنْأَّتلا ِفِلَأِب ُموُتْخَملا ."ُلَعُف" ِنْزَو ىَلَع ُلوُدْعَملا .ِةَنيِدَملا يِف َناَمْقُلِب ُتْرَرَم 1 .ِتْيَبلا ِةَحاَس يِف َءاَرْمَح اًروُهُز ُّمُلأا ْتَعَرَز 2 .ٍةَفِلَتْخُم َبِتاَكَم يِف ِفَّظَوُملا ْنَع ُثَحْبَأ 3 ُمَلَعلا ْوَأ ُثَّنَؤُملا ُمَلَعلا َناَك اَذِإ ،ِطَسَولا َنِكاَس اًّيِثَلُث ُّيِمَجْعَلأا ،ِفْرَّصلا ْنِم ُهُعْنَمَو ُهُفْرَص َزاَج .ٌطوُل - ُطوُل ،ٌدْنِه - ُدْنِه : ُلْثِم يِتاَموُلْعَم ُديْزَأ ٍنْزَو ْنِم ِمْسِلا ُليِوْحَت ُهاَنْعَم "ُلوُدْعَملا" ،ِّيِلْصَلأا ىَنْعَملا ِءاَقَب َعَم َرَخآ ٍنْزَو ىَلِإ /ُعاَبُر" ،رِماَع ْنَع ٌلوُدْعَم "رَمُع" ُلْثِم .ٍةَعَبْرَأ ٍةَعَبْرَأ ْنَع ٌلوُدْعَم "ُعَبْرَم يِتاَموُلْعَم ُديْزَأ )79 :فْهَكلا( ﭼ... ﮙ ﮘ ﮗ ﮖ ﮕ ﮔ ﮓﭽ :ىَلاَعَت َلاَق1 ﭽ ﭼ ﭻ ﭺ ﭹ ﭸ ﭷ ﭶ ﭵ ﭴﭳ ﭲﭽ :ىَلاَعَت َلاَق2 )184 :ةَرَقَبلا( ﭼ... ﭿ ﭾ ﯦ ﯥ ﯤ ﯣ ﯢ ﯡﯠ ﯟ ﯞ ﯝ ﯜ ﯛﭽ :ىَلاَعَت َلاَق3 )86 :َهَط( ﭼ... ﯨ ﯧ ﭞ ﭝ ﭜﭛ ﭚ ﭙ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔ ﭓ ﭒﭽ :ىَلاَعَت َلاَق4 )163 :ءاَسِّنلا( ﭼ ... ﭣ ﭢ ﭡ ﭠ ﭟ ﮤ ﮣ ﮢ ﮡ ﮠ ﮟ ﮞ ﮝ ﮜ ﮛ ﮚ ﮙﭽ:ىَلاَعَت لاَق5 )32 :صَصَقلا( ﭼ ... ﮧﮦ ﮥ :اَهِعْنَم َبَبَس ُنِّيَبُأ َّمُث ،ِفْرَّصلا ْنِم َةَعوُنْمَملا َءاَمْسَلأا ُنِّيَعُأـه .ُناَعْبَش اَنَأ ،َنلآا َلُكآ ْنَأ ُديِرُأ َل 4 يِف ٌةَنَسَح ٌةَوْدُق ِزيِزَعلا ِدْبَع ِنْب َرَمُعِل 5 .ِةَداَيِقلا 5 ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا 111110 ٌةَرَشَعَو ٌةَئاِمَرَشَع َدَحَأَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا v ُكِسْمَي ُهَءاَرَو ُرَخآ ٌبِلاَط ُنوُكَيَو ،ِهِتَعوُمْجَم يِف "ِنِخاَّسلا ِّيِسْرُكلا" ىَلَع ٌبِلاَط ُسِلْجَي .ٌةَنَّيَعُم ٌتاَمِلَك اَهيِف ُبَتْكُت ِتاَقاَطِبلا v ٍدَّدَحُم ٍتْقَو يِف ِتاَمِلَكلا َكْلِت َنِّمَخُي ْنَأ "ِنِخاَّسلا ِّيِسْرُكلا" ىَلَع ِسِلاَجلا ِبِلاَّطلا ىَلَع ْوَأ ِتاَفِداَرُملا ِرْكِذ ْوَأ ِمْسِجلا ِتاَكَرَح ِةَقيِرَط ْنَع اَّمِإ ِةَعوُمْجَملا ِءاَضْعَأ ْنِم ِحْرَشلاِب اًنيِعَتْسُم .اَهِرْيَغ ْوَأ ِتاَفيِرْعَّتلا ْوَأ ِتاَّداَضُملا ُنِخاَّسلا ُّيِسْرُكلا ُلِزاَنَم ُناَضَمَر ُءاَرَقُف ُءاَرْمَح ُناَعْوَج ُحيِتاَفَم ُءاَكَّذلا ُقْدِّصلا ُصَلْخِلإاُرْبَّصلا ُرْبَّصلا ُناَقْتِلإا :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا 112 َرَشَع اَنْثاَو ٌةَئاِم ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا 113 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَثَلَثَو ٌةَئاِم ِسُلَدْنَلأا يِف ُةَّيِمَلْسلإا ُةَراَمِعلا8 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ﮬ ﮫﮪ ﮩ ﮨ ﮧ ﮦ ﮥ ﮤ ﮣ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﭼ ﯙ ﯘ ﯗ ﯖ ﯕ ﯔ ﯓ ﮱﮰ ﮯ ﮮ ﮭ )20 :توُبَكْنَعلا( ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا )ِيْفَّنلا ُتاَوَدَأَو ِماَهْفِتْسِلا ُتاَوَدَأ( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ىَلَع ِةَرْدُقلا َعَم ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا ِزْمَر َرْبَع ِةَّيِخيِراَّتلا ِسُلَدْنَلأا َراَثآ ُشِقاَنُأ .ِرَّفَوُملا ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسلا ِسُلَدْنَلأا يِف ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَراَمِعلا :ُهُلِّثَمُأ َّمُث ،َيِتلآا َراَوِحلا ُأَرْقَأأاَنُه ُحَّفَصَتَأ 1 .اَيِناَبْسِإ ِبوُنَج يِف اَهَّنِإ ،ُذاَتْسُأ اَي ْمَعَن 2 اَهاَنَب : اَهَداَش اَهَل َليِثَم َل : ْتَدَّرَفَت ُةَمَظَعلا : ُةَماَخَفلا ْتَطِّطُخ : ْتَمِّمُص اَياَقَبلا : ُراَثلآا يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ .اًوْفَع 17 َمْوَيلا اَنَثيِدَح ُزِّكَرُنَس ،ُفِطاَع اَي َتْنَسْحَأ ِّيِسُلَدْنَلأا ِّيِراَمْعِملا ِّنَفْلِل ٍِتاَزِّيَمُم ىَلَع اَمَك ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَراَضَحلاِب َرَّثَأَت يِذَّلا .َمْوَيلا ُهُدِهاَشُن 3 ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ؟ُسُلَدْنَلأا ُعَقَت َنْيَأ َنوُفِرْعَتَأ 115 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 114 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَعَبْرَأَو ٌةَئاِمَرَشَع َةَسْمَخَو ٌةَئاِم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ُةَعَلاَطُملا ُةَراَضَحلا ْتَلَخَد ىَتَم ؟ِسُلَدْنَلأا ىَلِإ ُةَّيِمَلْسِلإا 4 ؟ِسُلَدْنَلأا ِروُصُق ُرَهْشَأ اَم 10 ،ِلاَمَجلاَو ِةَماَخَفلاِب ًةَروُهْشَم ُروُصُقلا ْتَناَك ،ِةَّيِمَلْسِلإا ِفِراَخَّزلاَو ِشوُقُّنلاِب ْتَدَّرَفَتَو .ِرِهاَوَجلاِب ٌةَنَّيَزُم ٌباَوْبَأ اَهَل ْتَمِّمُصَو 9 ؟ُءاَفَلُخلا اَهَداَش يِتَّلا ُروُصُقلا ْتَناَك َفْيَك8 ُمُّدَقَّتلاَو ُرُّوَطَّتلا ُرِشَتْنَي َأَدَب ،ِسُلَدْنَلأا ىَلِإ ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَراَضَحلا ْتَلَخَد اَمَدْعَب ِّدَمَو ،ِروُصُقلاَو ِروُسُجلا ِءاَنِبَو ِقُرُّطلا ِميِظْنَت ُلْثِم ،ِفاَيْرَلأاَو ِنُدُملا يِف .ِتاَهَزَتْنُملاَو ِقِئاَدَحلا ِءاَشْنِإَو ،ِبْرُّشلِل ٍةَّيِئاَم ٍةاَنَقِب ٍنَكْسَم ِّلُك 7 ُّنَفلا َزَرْبَأ ُثْيَح ،َةَطاَنْرَغِب ِءاَرْمَحلا ُرْصَق اَهُرَهْشَأ ْنِم ِرْصَقلا ِءاَجْرَأ يِف ِمَلْسِلإا َريِثْأَت ُّيِراَمْعِملا ،ِريِفاَوَّنلاَو ِتاَعاَقلاَو ِتاَحاَّسلاَو ِروُّسلاَو ِقِئاَدَحلا .ِةَعْوَّرلاَو ِلاَمَجلا ِةَّمِق ىَلِإ ىَقْرَيَف 11 يِف ِسُلَدْنَلأا ىَلإ ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَراَضَحلا ْتَلَخَد .ِّيِوَمُلأا ِمْكُحلا َءاَنْثَأ ِّيِرْجِهلا ِلَّوَلأا ِنْرَقلا 5 اَمَنيِح َثَدَح اَذاَم ُةَراَضَحلا ْتَلَخَد ؟اَهْيَلِإ ُةَّيِمَلْسِلإا 6 اًبِلاَط ُتْنُك اَنَأَو ًةَّرَم اَهُتْرُز ،ْمَعَن .ِبِرْغَملا يِف 15 ُسُلَدْنَلأا ْتَرَهَتْشِا ْلَه ؟ىَرْخُلأا يِناَبَملاِب 12 ُسُلَدْنَلأا ْتَرَهَتْشِا ،ْمَعَن ِجاَرْبَلأاَو ِعِماَوَجلاِب اًضْيَأ ِةَّيِتاَبَّنلا ِفِراَخَّزلاِب ْتَشِقُن .ِةَّيِبَرَعلا ِطوُطُخلاَو 13 َةَّيِخيِراَّتلا َراَثلآا َكْلِت َتْرُز ْلَه ؟ُذاَتْسُأ اَي 14 ْنَأ ىَّنَمَتَنَو ،ُذاَتْسُأ اَي َكَل اًرْكُش .ِلَبْقَتْسُملا يِف اًمْوَي اَهَروُزَن 16 1 3 5 2 4 :ِةَبِساَنُملا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأج :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأد :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِّداَضُم ْنَع ُثَحْبَأـه ،ِقَلْخَلأا َبِّيَط ْنُك .ِقاَفلآا يِف ُمْسَت ُةَّيِوَبْرَتلا ُةَميِقلا .ِسُلَدْنَلأا يِف ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَراَضَحلا ْتَمَهْسَأ .ِةَّيِمَلْسِلإا ِصِئاَصَخلاِب ِسُلَدْنَلأا يِف ُرَّثَأَتَت ْتَأَدَب .ِةَّيِتاَبَّنلا ـِب ِسُلَدْنَلأاِب ِعِماَوَجلا ُناَطيِح ْتَشِقُن .ٌةَليِمَج ِءاَرْمَحلا ِرْصَق يِف ْتَئِشْنُأ .ِةَّيِسُلَدْنَلأا يِناَبَملا ِرَهْشَأ ْنِم ُتاَدَّيَشُملا ِريِوْطَت ُقِئاَدَح ِفِراَخَّزلا ُجاَرْبَلأا ؟ِمَلاَعلا ِةَطيِرَخ يِف ُسُلَدْنَلأا ُعَقَت َنْيَأ 1 ؟ُسُلَدْنَلأا ُزَّيَمَتَت اَذاَمِب 2 ؟ِسُلَدْنَلأا ىَلِإ ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَراَضَحلا ْتَلَصَو ىَتَم 3 ؟ِسُلَدْنَلأا ِروُصُق ُباَوْبَأ ْتَنِّيُز َمِب 4 ؟ِءاَرْمَحلا ِروُصُق يِف ُّيِراَمْعِملا ُّنَفلا ُهَزَرْبَأ يِذَّلا اَم5 ب:ِةَيِتلآا ِةَلِئْسلأا ْنَع ُبيِجُأ ىَقَرُةَقيِدَحلا َشَقَن ُمُّدَقَّتلا ُميِظْنَّتلا ُرُّوَطَّتلاُةَماَخَفلا ُجاَرْبَلأاَمَّمَص َزَرْبَأ ُةَعَلاَطُملاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا :ِءاَرْمَحلا ِرْصَق يِف ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَراَمِعلا َرِهاَظَم ُشِقاَنُأأ ِءاَرْمَحلا ُرْصَق )ُةَطاَنْرَغ( ُلَّوَلأا ٌدَّمَحُم ِهَّللا ِدْبَع وُبَأ ُكِلَملا :ُسِّسَؤُملا )ِّيِدَليِملا ِرِشاَعلا ِنْرَقلا ْنِم يِناَّثلا ُفْصِّنلا( ِرْصَقلا ُةَعْلَقِرْصَقلا ُتاَزِّيَمُم ِرْصَقلا ُقِئاَدَحِرْصَقلا ُعِماَج ِءاَرْمَحلا ِرْصَق ْنَع ِتاَموُلْعَملا ُفِشْكَتْسَأ .ِرَّفَوُملا ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلا ِزْمَر َرْبَعاَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 117 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 116 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَّتِسَو ٌةَئاِمَرَشَع َةَعْبَسَو ٌةَئاِم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.2.1 1.2.3 1.2.6 1.2.8 : ِحاَّيُّسلِل َةَيِتلآا َدِجاَسَملا ُحَرْشَأَو ِّيَحاَيِّسلا ِدِشْرُملا ِرْوَدِب ُموُقَأج ِزْمَر َرْبَع اَيِزيِلاَم ِدِجاَسَم ِرَهْشَأ ىَلَع ُعِلَّطَأ .ِّدَعُملا ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم ُمَّلَكَتَأب ِزْمَرِب اًنيِعَتْسُم ِسُلَدْنَلأا َحْتَف ُشِقاَنُأ .ِّدَعُملا ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلااَنُه ُحَّفَصَتَأ ِسُلَدْنَلأا ِحْتَف ُخيِراَت 1 2 3 4 6 5 ِنُفُّسلاِب ِرْحَبلا ُروُبُعٍداَيِز ِنْب ِقِراَط ِشْيَج ُداَدْعِتْسِا قيِرْذُل ِشْيَج َعَم ُءاَقِتْلِلا ِّيِسُلَدْنَلأا ِطْوُقلا ِكِلَم ٍقِراَط ُلَبَجَو ُءاَرْضَخلا ُةَريِزَجلا ـه92 ِسُلَدْنَلأا ُحْتَف َنيِمِلْسُملا ُراَصِتْنِا ِةَيَلِوِب ُّيِكَلَملا ُدِجْسَملا * قاَريِب ِدِجاَسَم ِلَمْجَأ ْنِم ُّدَعُي * اَيِزيِلاَم ٍةَّيِدوُبُع ُدِجْسَم )راَسغْناَك َلااَوُك( ِنْوَّللا ُةَّيِرْهُز ٍةَّبُق وُذ * ُتاَعاَقلاَو ُةَّيِميِلْعَّتلا ُقِفاَرَملا * ِضاَرْغَلأا ُةَدِّدَعَتُم ُةَّيِعاَنِطْصِلا اَياَج اَرْتوُب ُةَرْيَحُب * اَرتوُب ُدِجْسَم )اَياَج اَرتوُب( ٍروُّلَبَو ٍجاَجُز ْنِم َيِنُب * وُناَجْنَرَت ِرْهَن ىَلَع ُعَقَي * ِةَراَضَحلا ِةَقيِدَح ِبِناَجِب * ِةَّيِمَلْسِلإا لاَتْسيِرِك ُدِجْسَم )وُناَجْنَرَت َلااَوُك( ،ِّيِبَرَعلا ِّطَخلاِب ُتاَباَتِكلا * ُفِراَخَّزلاَو ِةَّيِمَلْسِلإا ِنوُنُفلا ُةَقيِدَح * اَيِزيِلاَم ِدِجاَسَم ُرَبْكَأ * ِنيِّدلا ِحَلَص ِناَطْلُّسلا ُدِجْسَم )مَلاَع ْهاَش( هاَش ِزيِزَعلا ِدْبَع ِةَّلَظِملاِب ُةَهيِبَّشلا ُةَراَنَملا * ،ُضاَوْحَلأاَو ،ُريِفاَوَنلا * ُفِراَخَّزلاَو ُةَّيِميِلْعَّتلا ُتاَعاَقلا * ُّيِنَطَولا ُدِجْسَملا )روُبْمُل َلااَوُك ُةَمِصاَع( ِمَلاَعلا ِدِجاَسَم ِلَمْجَأ ُدَحَأ * ِلَصَبلاِب ِةَهيِبَّشلا ِةَّبُقلا وُذ * اَيِزيِلاَم ِدِجاَسَم ِمَدْقَأ ْنِم * رِهاَز ُدِجْسَم )راَتَس روُلَأ( اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلاُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 119 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 118 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَعْسِتَو ٌةَئاِم َرَشَع َةَيِناَمَثَو ٌةَئاِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.3 1.2.4 1.2.7 1.2.1 1.2.3 1.2.5 1.2.7 ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ِةَمِصاَعْلِل يِتَراَيِز ْنَع يِقيِدَص ىَلإ ًةَمِلَك 180 ْنَع ُّلِقَت َلا ًةَلاَسِر ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِتاَموُلْعَملاِب اًنيِعَتْسُم روُبْمُل َلااَوُك ج:تِنْرِتْنِلإا ْنِم ِتاَموُلْعَملاِب اًنيِعَتْسُم ِةَيِتلآا ِراَثلآا ْنَع ًةَريِصَق ًةَرْقَف ُبُتْكَأأ :اَهُبُتْكَأَو ،ِةَّيِسُلَدْنَلأا ِراَثلآا ِهِذٰه ْنَع ُثَحْبَأ ب ،ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُملَّسلا .َكاَعَرَو ُهَّللا َكَظِفَح ،..............ُزيِزَعلا يِقيِدَص ........... ..................................................َنوُكَت ْنَأ ىَّنَمَتَأ ........................................ .....................َةَلاَسِّرلا ِهِذٰه َكْيَلإ ُبُتْكَأ .ٍةَديِفُم ٍتاَموُلْعَمِب َكُتْدَفَأ ْدَق يِنَّنَأ وُجْرَأَو .روُبْمُل َلاَوُك ِةَمِصاَعلا ىَلإ يِتَلْحِر ْتَناَك اَذَكٰه ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلاَو ،يِقيِدَص اَي اًرْكُش .ِةَمِداَقلا ِتاَقْوَلأا يِف َيِقَتْلَن ْنَأ ىَّتَحَو .ُهُتاَكَرَبَو َلاَوُك يِف ِةَّيِحاَيِّسلا ِنِكاَمَلأا ْنَع ِتاَموُلْعَملا ُبِسْكَأ .ِّدَعُملا ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلا ِزْمَر َرْبَع روُبْمُل ُجاَرْبَلأا ُةَّيِئاَملا ُتاَوَنَقلا ُفِراَخَّزلا ُروُسُجلا ِّيِبَرَعلا ِّطَخلا ُّنَف ِدِجاَسَملا ُنِذآَم روُبْمُل َلاَوُكِب ِريِرْحَّتلا ُناَدْيَم روُبْمُل َلاَوُكِب ِروُيُّطلا ُةَقيِدَحُةَّيِنَطَولا ِتاَناَوَيَحلا ُةَقيِدَحُّيِنَطَولا ُفَحْتَملا ِدَمَّصلا ِدْبَع ِناَطْلُّسلا ىَنْبَمساَنوُرْتيِب ُّيِمَأْوَّتلا ُجْرُبلا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ،ُصِلْخُملا َكوُخَأ ................. اَنُه ُحَّفَصَتَأاَنُه ُحَّفَصَتَأاَنُه ُحَّفَصَتَأ ءاَرْهَّزلا ُةَنيِدَمةَّدلاَريِخلاةَبُطْرُق ُةَرَطْنَق ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 121 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 120 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَئاِمَنوُرْشِعَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.3 1.3.4 1.3.5 1.3.6 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.3 1.3.4 1.3.5 ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ ِماَهْفِتْسِلاا ُتاَوَدَأ:ِماَهْفِتْسِلاا ِتاَوَدَأ ُعاَوْنَأج ِماَهْفِتْسِلاا ُتاَوَدَأ :ُحَّْشلاب ؟ٌدْيَز يِتْأَي ْلَه 1؟ِسُلَدْنَلأا ُحْتَف َثَدَح ىَتَم 5 ؟ٌدِلاَخ ْمَأ َكُنْبِا ٌدَّمَحُمَأ 2؟َنلآا ٌدَّمَحُم ُنِطْوَتْسَي َنْيَأ 6 ؟َةَطاَنْرَغ ىَلِإ ُرِفاَسُي ْنَم 3؟اًعاَمِتْجِا ُريِدُملا ُدِقْعَي اَذاَمِل 7 ؟اَيِزيِلاَم يِف ِدِجاَسَملا ُرَبْكَأ اَم 8؟َكُلاَح َفْيَك 4 ِماَهْفِتْسِلا ُةاَدَأ ؟ٌدْيَز يِتْأَي ْلَه ُلِئاَّسلا ُهُلِمْعَتْسَي ٌبيِكْرَت ْوَأ ٌبوُلْسُأ َوُه ُماَهْفِتْسِلاا .ُهُلَهْجَي َناَك ٍءْيَش ِةَفرْعَمِل ُلَمْعَتْسُت ٌتاَمِلَك َيِهَف ِماَهْفِتْسِلاا ُتاَوَدَأ اَّمَأ .ًةَفوُرْعَم ْنُكَت ْمَل َءاَيْشَأ ْنَع ِلاَؤُّسلِل يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ :يِلَي اَمَك اَهْنَع ُباَوَجلا ُنوُكَي ،ِةَّيِفْنَملا ِلَمُجْلِل ِةَزْمَهلاِب ِماَهْفِتْسِلا ِةَلاَح يِف )ِةَتَبْثُملا ِلَمُجْلِل( ؟ٌدْيَز يِتْأَي ْلَه )ِةَتَبْثُملا ِلَمُجْلِل( ؟ٌدِلاَخ ْمَأ َكُنْبِا ٌدَّمَحُمَأ )ِةَّيِفْنَملا ِلَمُجْلِل( ؟َمْوَيلا ُدَمْحَأ ْرِفاَسُي ْمَلَأ ُةَزْمَهلاْلَه ؟ٌدْيَز يِتْأَي ْلَه ؟ِسُلَدْنَلأا ُحْتَف َثَدَح ىَتَم )اَذاَم ،ىَتَم ،اَذاَمِل ،َنْيَأ ،ْمَك ،َفْيَك ، ،اَم ،ْنَم()ْلَه ،ُةَزْمَهلا( ٌفوُرُحٌءاَمْسَأ 123 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 122 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 123 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ِناَنْثاَو ٌةَئاِمَنوُرْشِعَو ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.3 1.3.5 1.3.6 2.13.1 2.13.2 ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ـه:ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ِماَهْفِتْسِلاا ِتاَوَدَأ ُنِّيَعُأ ؟ِناَحِتْمِلا ِةَجيِتَن ىَلَع َتْلَصَحَأ1 ؟َمِداَقلا َعاَمِتْجِلا ُدِقْعَنَس ىَتَم 2 ؟َبِلاَّطلا َتْيَأَر َنْيَأ 3 .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُضِرْعَأَو ،سي ِةَروُس يِف َةَدِراَولا ِماَهْفِتْسِلا ِتاَوَدَأ ُجِرْخَتْسَأ ؟َليِمَجلا ِدِجْسَملا َباَرْحِم َتْدَهاَش ْلَه 4 ؟ِةَقَباَسُملا يِف َكَراَش اًبِلاَط ْمَك 5 ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا :ٍةَيِتآ ٍةَلْمُج ِّلُكِل ًلااَؤُس ُنِّوَكُأو :ِةَيِتلآا ِةَلَئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأز :ِةَيِتلآا ِةَروُّصلا ْنِم ٍةَّيِماَهْفِتْسِا ٍلَمُج َسْمَخ ُنِّوَكُأح .ٌضِماَح ِلاَقُتْرُبلا ُمْعَط 1 .ِصَصِقلا َةَءاَرِق ُلِّضَفُأ 2 .ِةَنيِدَملا ىَلإ ُلِقَتْنَأَس 3 ؟ِةَّصِحلا ْنَع ٌدَحَأ َباَغ ْلَه 1 ؟ِخيِراَّتلا َةَّداَم ْعِجاَرُت ْمَلَأ 2 ؟َفَحْتَملا ِتْرُز ىَّنَأ 3 .َناَمْيَلُس َلِباَقُِلأ ُتْئِج 4 .ِءاَسَملا يِف ُةَرِئاَّطلا ُعَلْقَتَس 5 ؟روُبْمُل َلاَوُك ِةَمِصاَعلا يِف َتْدَجَو اَذاَم 4 ؟ُةَلِفاَحلا ُرِداَغُتَس ٍتْقَو ِّيَأ يِف 5 يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ :يِئاَكَذ ُرِبَتْخَأ ُهُمِدْخَتْسَيَو َكُّصُخَي يِذَّلا ُءْيَّشلا اَم ؟َكِنْذِإ ِنوُد ْنِم ُساَّنلا ِماَهْفِتْسِلا ِتاَوَدَأِب ُمَهْفَتْسُي :اَهْنِم ،ٍةَنَّيَعُم ٍناَعَمِل ِلِقاَعلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل ؟َوُه ْنَم ِلِقاَعلا ِرْيَغ ْنَع ِلاَؤُّسلِل ؟اَذَه اَم ِلِقاَعلا ِرْيَغ ْنَع ِلاَؤُّسلِل؟ُمَّلَعَتَت اَذاَم ِلاَحلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل؟َكُلاَح َفْيَك ِدَدَعلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل؟َتْظِفَح ًةَروُس ْمَك ِنَمَّثلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل؟ُمَلَقلا ْمَكِب ِناَكَملا ْنَع ِلاَؤُّسلِل؟ُميِقُت َنْيَأ ِبَبَّسلاَو ِليِلْعَّتلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل ؟َتْلَّجَعَت اَذاَمِل ِلاَحلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل؟َتْيَتَأ اَذاَمِب ِناَمَّزلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل؟َتْلَصَو ىَتَم ؟ُرِفاَسُتَس َناَّيَأِناَمَّزلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل ؟اَذَه َكَل ىَّنَأِناَكَملا ْنَع ِلاَؤُّسلِل ؟َرَضَح ٍسِّرَدُم ُّيَأِلِقاَعلا ْنَع ِلاَؤُّسلِل :ِماَهْفِتْسِلاا ِتاَوَدَأ يِناَعَمد َرْبَع ٰىَرْخُلأا ِةَّيِماَهْفِتْسِلا ِتاَوَدَلأا ىَلَع ُعِلَّطَأ .ِّدَعُملا ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلا ِزْمَر اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلاُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا 125 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 124 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِمَنوُرْشِعَو ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.13.1 2.13.2 2.13.1 2.13.2 2.13.3 ِيْفَّنلا ُتاَوَدَأ .ُهَروُطَف ْلَواَنَتَي اَّمَل 6 .َرْصِم ىَلإ َرِفاَسُأ ْنَل 7 .ًةَرِمْثُم ُراَجْشَلأا ْتَسْيَل 8 .ٌمِداَق َبِلاَط َل 9 .ُهَسوُرُد َلِمْهُيـِل ُدَمْحَأ َناَك اَم 10 .ُهَسوُرُد ُبِلاَّطلا ُرِكاَذُي َل 1 .َةَلاَسِّرلا ُتْمَّلَسَت اَم 2 .ًلِشاَف ٌدَّمَحُم اَم 3 .ٍحِرْفُم ٍرَبَخِب اَذٰه اَم 4 .َسْرَّدلا ْبُتْكَي ْمَل 5 :ُحَّْشلاب :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا :َيِهَو ،ٌةَنَّيَعُم ُفِئاَظَو ِيْفَّنلا ِتاَوَدَأ ِّلُكِل اَم ٍمْكُح ِيْفَنِل ُمَدْخَتْسُي ٌبوُلْسُأ ِيْفَّنلا ُبوُلْسُأ .ِيْفَّنلا ِتاَوَدَأ ْنِم ٍةاَدَأ ِماَدْخِتْساِب اَم ٍءْيَشِل ِيْفَنِل ُلَمْعَتْسُت ٌتاَمِلَك َيِهَف ِيْفَّنلا ُتاَوَدَأ اَّمَأ .اَم ٍءْيَشِل اَم ٍمْكُح ِيْفَّنلا ُةاَدَأ .ًلِشاَف ٌدَّمَحُم اَم ُةَلِثْمَلأاِيْفَّنلا ُتاَوَدَأُحْرَّشلا .ُهَسوُرُد ُبِلاَّطلا ُرِكاَذُي َلَل.َعِراَضُملا َلْعِفلا يِفْنَت َل .َةَلاَسِّرلا ُتْمَّلَسَت اَم * .ًلِشاَف ٌدَّمَحُم اَم * اَم .َيِضاَملاَو َعِراَضُملا َلْعِفلا يِفْنَت * َمْسِلا ُعَفْرَتَف ًةَخِساَن َةَّيِمْسِلا َةَلْمُجلا يِفْنَت * .َرَبَخلا ُبِصْنَتَو .َسْرَّدلا ُدَمْحَأ ْبُتْكَي ْمَلْمَل ىَلِإ ُهاَنْعَم ُلِّوَحُتَو َعِراَضُملا َلْعِفلا يِفْنَت .يِضاَملا .ُهَروُطَف ُناَوْرَم ْلَواَنَتَي اَّمَلاَّمَل ىَلِإ ُهاَنْعَم ُلِّوَحُتَو َعِراَضُملا َلْعِفلا يِفْنَت .يِضاَملا .َرْصِم ىَلِإ َرِفاَسُأ ْنَلْنَل ىَلِإ ُهاَنْعَم ُلِّوَحُتَو َعِراَضُملا َلْعِفلا يِفْنَت .ِلَبْقَتْسُملا .ًةَرِمْثُم ُراَجْشَلأا ْتَسْيَلَسْيَل َمْسِلا ُعَفْرَتَف ًةَخِساَن َةَّيِمْسِلا َةَلْمُجلا يِفْنَت .َرَبَخلا ُبِصْنَتَو 127 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 126 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِمَنوُرْشِعَو ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.14.1 2.14.2 2.14.1 2.14.2 ج:ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ِيْفَّنلا ِتاَوَدَأ ُنِّيَعُأ :ِةَبِساَنُملا ِيْفَّنلا ِتاَوَدَأِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ :ِةَيِتلآا ِلَمُجْلِل َةَبِساَنُملا ِيْفَّنلا ِتاَوَدَأ ُراَتْخَأ د ـه .ِموُلُعلا ِةَّداَم يِف ُرَمُع ْحَجْنَي ْمَل 1 .ِءاَرْمَحلا َرْصَق ُتْرُز اَم 2 .اًرِهاَم ُسِدْنَهُملا َسْيَل 3 .ِةَراَدِلإا ىَلإ ِةَسَرْدَملا ُريِدُم ْلُخْدَي اَّمَل 4 .اَهَعْسُو َّلِإ اًسْفَن ُهَّللا ُفِّلَكُي َل 5 .يِضاَملا ِراَبِتْخِلا يِف ُناَدْمَح ْبُسْرَي 1 .ُهُقيِدَص َلِصَي ْنَأ َدْعَب َّلإ ُهَماَعَط يِلْسوُر َلَواَنَتَي 2 .ِةَسَرْدَملا َماَظِن ُةَبِلاَّطلا ْتَفَلاَخ 3 .ُهَسوُرُد ٌرِماَع ُلِمْهُي 4 .ِرْهُّظلا يِف َءاَوَّدلا ٰىَنْسُح ْلَواَنَتَت 5 .اًدَغ ناَتْنَلَك ىَلِإ َرِفاَسُأ 1 .ِءاَشِعلا ِةَلَص َدْعَب َّلِإ ُدَشْرَأ َماَن 2 .ِسْمَلأاِب ِةَسَرْدَملا ىَلِإ يِدْجَم ْرُضْحَي 3 .َبِجاَولا ُليِعاَمْسِإ َبَتَك 4 .اًبِساَر ُبِلاَّطلا 5 :ِةَبِساَنُملا ِيْفَّنلا ِتاَوَدَأِب َةَيِتلآا َبيِكاَرَّتلا ُلِمْكُأو :ِيْفَّنلا ىَلإ ِتاَبْثِلإا ْنِم َةَيِتلآا َلَمُجلا ُلِّوَحُأز :ِةَيِتلآا ِّيْفَّنلا ِتاَوَدَأ ِلاَمْعِتْساِب ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأح .ِبَتْكَملا ىَلَع ُهَمَلَق ُدَمْحَأ َكَرَت 1 .ِمَعْطَملا َماَمَأ ُهَقيِدَص ُبِلاَّطلا ُلِباَقُي 2 .ٍمْوَي َّلُك ِفاَرِصْنِلا َلْبَق ُبَّلُّطلا ُّفَطْصَي 3 .ِرَطَملا ِلوُزُن َلْبَق ِةَسَرْدَملا ىَلِإ ُفَرْشَأ َلَصَو 4 .قاَوَرَس ىَلِإ ِةَلْحِّرلا يِف ُبَّلُّطلا ُكِراَشُيَس 5 اَم َل اَّمَل ْنَل ْمَل ِبِلاَّطلا ُراَرْقِإ ..........ِةَسَرْدَم ُبَّلُط ُنْحَن ،ِةَسَرْدَملا َنيِناَوَق َفِلاَخُن ___ اَنَّنَأِب ُدَّهَعَتَنَو ُّرِقُن .اَهِجِراَخَو ِةَساَرِّدلا ِتاَقْوَأ َءاَنْثَأ ًءاَوَس ِةَسَرْدَملا َةَعْمُس َءيِسُن ___ َو ،اَهِتَيْؤُرَو ِةَسَرْدَملا ِتاَياَغ ِقيِقْحَت َوْحَن ِيْعَّسلا ْنَع َّفُكَن ___ اَنَّنَأِب ُدَّهَعَتَنَو ُّرِقُن .ِةَّيِّفَصَّللاَو ،ِةَّيِميِداَكَلأا ِةَطِشْنَلأا يِف ِزاَيِتْمِلا ِقيِقْحَت ْنِم ُفَّقوَتَن ___ َو .اَنِنَطَوَو اَنِتَسَرْدَمَو اَنِتَحَلْصَم ِلْجَِلأ اَنَراَرْقِإَو اَنَدْعَو َفِلاَخُن ___ اَنَّنَأِب ُدَّهَعَتَنَو ُّرِقُن َسْيَلاَّمَلْنَل اَمْمَل ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ُلاَثْمَلأاَو ُمَكِحلا :ٍعَبْرَأِب َّلإ اَيْنُّدلا يِف ُلُجَّرلا ُلُمْكَي َل .ِةَناَزَّرلاَو ،ِةَناَصَّرلاَو ،ِةَناَمَلأاَو ،ِةَناَيِّدلا -ُّيِعِفاَّشلا ُماَمِلإا - ْنَل اَم َسْيَل اَّمَل َسْيَل َل اَّمَل ْمَل اَم ْمَل ،ُهَلْثِم َيِتْأَتَو ٍقُلُخ ْنَع َهْنَت َل .ٌميِظَع َتْلَعَف اَذِإ َكْيَلَع ٌراَع ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا 129 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا 128 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِمَنوُرْشِعَو ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.14.1 2.14.2 2.14.3 2.14.1 2.14.2 2.14.3 ُةَعِطاَقَتُملا ُتاَمِلَكلا صباأأدة وفرخاحقة أوبجسر :ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم َةَعِطاَقَتُملا ِتاَمِلَكلا ُلِمْكُأ 130 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَئاِم ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 131 َنوُثَلَثَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم ِةَدْحَولا ُراَعِش ُّجَحلا9 ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ﮎ ﮍ ﮌ ﮋ ﮊ ﮉ ﮈ ﮇ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﭼ ﮕ ﮔ ﮓ ﮒ ﮑ ﮐ ﮏ )27 :ّجَحلا( ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا )ِبُّجَعَّتلا ُبوُلْسُأَو ِطَّْشلا ُتاَوَدَأ( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ىَلَع ِةَرْدُقلا َعَم ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.1 1.1.2 .ِضْرَلأا ِعاَقِب ِءاَحْنَأ ْنِم َنيِمِلْسُملا ِعاَمِتْجِا ُمَظْعَأ َوُه ُّجَحلا .ِّجَحلا ِناَكْرَأ ْنِم َسْيَل ُماَرْحِلإا .ىَلاَعَتَو ُهَناَحْبُس ِهَّلِل ًةَعاَط ِّجَحلا يِف َنوُمِلْسُملا ُعِمَتْجَي َل .ٍرْمَأ ِّلُك يِف ِةَعاَمَجلا ِماَزِتلِا ِةَروُرَض ىَلَع ُّلُدَت ِّجَحلا ُلاَمْعَأ .ىَوْقَّتلاِب َّلِإ ْمُهَنْيَب َقْرَف َل ٌةَوْخِإ َنوُنِمْؤُملا ِةَدْحَولا ُراَعِش ُّجَحلا 1 1 3 3 5 5 2 2 4 4؟ِمَلْسِلإا يِف ِّجَحلا ُمْكُح اَم ؟ِّجَحلا ِءاَدَأ يِف ُطَرـَتْشُي اَذاَم ؟ِّجَحلا ِناَكْرَأ ُدَدَع ْمَك :اَهُلِّثَمُأ َّمُث ،َةَيِتلآا َةَبْطُخلا ُأَرْقَأأ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسلأا ْنَع ُبيِجُأب :)( َأَطَخلا ْوَأ )( َحيِحَّصلا ُِّيَعُأج ،ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا" ،ُةَوْخِلإا اَهُّيَأ ىَلَع ٌةَضيِرَف ُّجَحلاَو ،ِةَسْمَخلا ِمَلْسِلإا ِناَكْرَأ ْنِم ٌنْكُر َّجَحلا َّنِإ :ىَلاَعَت ُهَّللا َلاَق ،ِةَّيِمْسِجلاَو ِةَّيِّداَملا ِةَيِحاَّنلا ْنِم ُطوُرُّشلا ْمِهْيَدَل ْتَرَّفَوَت اَذإ َنيِمِلْسُملا ﭼﭠ ﭟ ﭞ ﭝ ﭜ ﭛ ﭚ ﭙ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔﭓ ﭒ ﭑ ﭽ .ِّجَحلا ِكِساَنَم ِءاَدَِلأ َةَّكَم ىَلإ َنوُمِلْسُملا ىَعْسَي ِّجَحلا ِمِسْوَم يِفَف . )197 :ةَرَقَبلا( ،ُةَوْخِلإا اَهُّيَأ ،ِةَوْرَملاَو اَفَّصلا َنْيَب َيْعَّسلاَو ،َفاَوَّطلاَو ،َةَفَرَعِب َفوُقُولاَو ،)َةَّيـِّنلا( َماَرْحِلإا ِّجَحلا ُناَكْرَأ ُلَمْشَت َيِهَف ِّجَحلا ُتاَبِجاَو اَّمَأ .اَهِنوُدِب ُّجَحلا ُّحِصَي َل ُناَكْرَلأا ِهِذٰهَو .َبيِتْرَّتلاَو َريِصْقَّتلا ْوَأ َقْلَحلاَو َيِلاَيَل ىَنِمِبَو ِرْحَّنلا َةَلْيَل ِةَفِلَدْزُملاِب ُتيِبَملاَو ،ِماَرْحِلإا ِتاَروُظْحَم ُكْرَتَو ،ِتاَقيِملا ْنِم ُماَرْحِلإا .ٍةَيِحْضُأ ُحْبَذ اَهِكِراَت ىَلَع ُبِجَيَو اَهْنِم ٍءْيَش ِكْرَتِب ُّجَحلا ُّحِصَي .ِتاَرَمَجلا ُيْمَرَو ،ِقيِرْشَّتلا ِماَّيَأ ،ُةَوْخِلإا اَهُّيَأ ﮓ ﮒ ﮑ ﮐ ﮏ ﮎ ﮍ ﮌ ﮋ ﮊ ﮉ ﮈ ﮇ ﭽ :َلَعَو َّلَج َلاَق ُةَمْكِحَف .ِفَلِتْخِلاَو ِقُّرَفَّتلا ِكْرَتَو ،ِداَحِّتِلا ىَلَع ُّثُحَي َمَلْسِلإا َّنِإ .)27:ّجَحلا( ﭼ ﮕ ﮔ ىَقَلَتَي ُثْيَح ،ِطُباَرَّتلاَو ِةَّوُخُلأا َةَقَلَع اَهِلَلِخ ْنِم ُتِبْثُتَو ،ِةَدْحَولا َرِهاَظَم ُزِرْبُت اَهَّنَأ ِّجَحلا ِةَداَبِع َنوُفَراَعَتَيَف ،ْمِهِلِئاَبَق ِّلُكِب ِمَلاَعلا ِلَوُد ِءاَحْنَأ ْنِم اَهيِف َنوُدَّحَوَتَيَو ،ْمِهِتاَداَبِع يِف َنوُمِلْسُملا ُضَيْبَلأا ،ُّيِكيِرْمَلأاَو ،ُّيِّبوُرْوُلأاَو ،ُّيِوَيِسلآاَو ،ُّيِقيِرْفِلإا ُمِلْسُملاَف .ْمُهَنْيَب اَميِف َنوُفَلآَتَيَو يف ٍةَدِحاَو ٍةَداَبِعَو ٍدِحاَو ىًوَتْسُم يِف ْمُهُعيِمَج ُفيِعَّضلاَو ُّيِوَقلا ،ُريِقَفلاَو ُّيِنَغلا ،ُدَوْسَلأاَو ُرَذْحَيَو ،ْمُهَريِبَك ُمِرَتْحَيَو ،ْمُهَفيِعَض ُنيِعُيَو ،ْمُهُمِرْكُيو ِهِناَوْخِإ ىَلِإ ُّجاَحلا ُنِسْحُيَف .ٍدِحاَو ٍناَمَز ٍماَحِز ْنِم ْمُهْنِم ُرُدْصَي اَم ِضْعَب ىَلَع ُرِبْصَيَو ،ْمُهاَذَأ ُلَّمَحَتَيَو ،ْمِهْيَلَع ِقيِيْضَّتلا ْوَأ ْمِهِتَّيِذَأ ْنِم ْمِهِساَنْجَأ ِفَلِتْخِا ىَلَع ِساَّنلا َنْيَب ِةاَواَسُملا َأَدْبَم ُّجَحلا ُسِّسَؤُيَو .ْمُهُعِزاَنُي َلَو ٍتاَفُّرَصَت ْوَأ ِتاَداَع ِساَبِلَو ،ِهِدَلَب ِّيِز ْنَع اًيِّلَخَتُم ِّجَحلا ِميِساَرَم يِف ُمِلْسُملا يِتْأَيَف ،ْمِهِبِصاَنَمَو ْمِهِناَوْلَأَو َنيِمِلْسُملا ِهِناَوْخإ َعَم ُدِّدَرُيَو ،ِنْيَضَيْبَأ ٍءاَدِرَو ٍراَزِإ ْنِم َنَّوَكُملا َماَرْحِلإا يِدَتْرَيَو ،ِهِديِلاَقَتَو ِهِمْوَق ."َكْيَّبَل َكَل َكيِرَش َل َكْيَّبَل ،َكْيَّبَل َّمُهَّللا َكْيَّبَل" :َنيِمَلاَعلا ِّبَر ِةَوْعَدِل اًبيِجَتْسَم اًدِحاَو اًراَعِش ،ُةَوْخِلإا اَهُّيَأ ِّجَحلا يِفَف .ُقَّرَفَتَن َلَو ُدَّحَوَتَن َفْيَك ِّجَحلا ْنِم ْظِعَّتَنْلَو ْمَّلَعَتَنْلَف ،ِلْوَقلا ُةَصَلُخَو َّلَج ِهَّلِل ٌديِحْوَت ِّجَحلا يِفَو ،َنيِمِلْسُملا َنْيَب ُفُطاَعَّتلاَو ُمُحاَرَّتلاَو ُمُهاَفَّتلا ُرَهْظَي ْمُكاَّيإَو اَنَقِّفَوُيَو اَنَقُزْرَي ْنَأ َهَّللا ْلَأْسَنَو ،َلاَملا ْرِخَّدَنِل يِئاَقِدْصَأ اَي اَّيَهَف .ُهُلَلَج ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلاَو .ِهِتَّنَجِب ِزْوَفلاَو ِهَّللا اَضِر ِلْيَنِل ٌليِبَس َّجَحلا َّنَِلأ ،ِّجَحْلِل ".ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ْنِم ٌنْكُر ُريِصْقَّتلا ْوَأ ُقيِلْحَّتلا ْلَه ؟ِّجَحلا ِناَكْرَأ ؟ِّجَحلا يِف ِةَدْحَولا ُرِهاَظَم اَم اَنُه ُحَّفَصَتَأ اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 133132 َنوُثَلَثَو ِناَنْثاَو ٌةَئاِمَنوُثَلَثَو ٌةثَلَثَو ٌةَئاِم ُةَعَلاَطُملا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ُيْعَّسلاَو ،ُفاَوَّطلاَو ،ُفوُقُولاَو ،ُماَرْحِلإا َيِه ِّجَحلا ُناَكْرَأ .ًةَيِحْضُأ َيِّكَذُي ْنَأ ِهْيَلَعَف ِّجَحلا ِتاَبِجاَو ْنِم اًبِجاَو َكَرَت ْنَم .ِرْحَّنلا ِمْوَي يِف ِتاَرَمَجلا ىَلِإ ُجاَّجُحلا ُهَّجَوَتَي .َنيِمِلْسُملا ِةَدْحَو ِرِهاَظَم ْنِم ٌزْمَر ِّجَحلا يِف ِساَبِّللا ُدُّحَوَت .ِقيِرْشَّتلا ِماَّيَأ يِلاَيَل يِف ىَنِمِب ُتيِبَملا ُنوُكَي 1.1.2 1.1.3 1.2.2 1.2.3 1.2.8 1.3.2 ﮨﮧ ﮦ ﮥ ﮤ ﮣ ﮢ ﮡ ﮠ ﮟ ﮞ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﯛ ﯚ ﯙ ﯘ ﯗ ﯖ ﯕ ﯔ ﯓ ﮱ ﮰ ﮯ ﮮ ﮭ ﮬ ﮫ ﮪ ﮩ )201-200 :ةَرَقَبلا( ﭼ ﯧ ﯦ ﯥ ﯤ ﯣ ﯢ ﯡ ﯠ ﯟ ﯞ ﯝ ﯜ 1.2.1 1.2.3 1.2.5 1.2.7 .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُضِرْعَأَو ،ِّجَحلا ِكِساَنَم ْنَع ِقُّفَدَّتلا َةَطيِرَخ ُمُسْرَأ 1 3 5 2 4 ِةَبْعَكلا َلْوَح ُفاَوَّطلا َةَفَرَعِب ُفوُقُولا ىَنِمِب ُتيِبَملا ِّجَحلا ُفاَوَط ِةَوْرَملاَو اَفَّصلا َنْيَب ُيْعَّسلا ُلُّلَحَّتلا 1 2 ْيِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ ُصُّلَخَّتلا : ُلُّلَحَّتلا ُداَحِّتِلا : ُةَدْحَولا ُةَثَراَوَتُملا ُتاَداَعلا : ُديِلاَقَّتلا ُرِهْظُت : ُزِرْبُت اًروُْبرَم اًّجَح َكُلَأْسَن اَّنإ َّمُهَّللا" "اًروُكْشَم اًيْعَسَو اًروُفْغَم اًبْنَذَو يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ؟ُدَّمَحُم اَي َةَرْمُعلا يِّدَؤُت َفْيَك ُمِرْحُأ ِةَرْمُعلا ِءاَدَأ ِةَياَدِب يِف ...َّمُث ،ِتاَقيِملا ْنِم َةَفِلَدْزُم ىَلِإ ُهُّجَوَتلا ِماَرْحِلإاِب ُأَدْبَأ ِّجَحلا ِءاَدَأ َدْنِع ... َكِلٰذ َدْعَبَو ،ِتاَقيِملا ْنِم؟يِحْلُص اَي ِّجَحلا َءاَدَأ ُّمِتُت َفْيَك ِةَوْرَملاَو اَفَّصلا َنْيَب ُيْعَّسلا ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُلُّلَحَّتلاَو ِةَبَقَعلا ِةَرْمَج ُيْمَر 1 1 234 5 6 23 ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 135134 َنوُثَلَثَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِمَنوُثَلَثَو ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم :ِةَيِتلآا ِتاَباَجِْلِل ًةَلِئْسَأ ُنِّوَكُأد :ِةَميِرَكلا ِةَيلآا ِهِذٰه ْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِرْخَتْسَأز :ِةَيِتلآا ِرَوُّصلاَو ِتاَموُلْعَملاِب اًنيِعَتْسُم يِقيِدَص َعَم َراَوِحلا يِرْجُأأ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِّداَضُم ْنَع ُثَحْبَأ ـه و ُلِئاَبَقلاُمُهاَفَّتلاُفُطاَعَّتلا ُلَوُّدلاُةَيِحْضُلأا ىَقَلَتَيَدَّحَوَتَعَزاَن َقَزَرَفاَط ُةَعَلاَطُملاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.3 1.2.5 1.2.7 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.3 1.3.4 1.3.5 1.3.6 ٌةَّيِميِلْعَت ٌةَراَيِز .ِجاَّجُحلا ِنوُؤُش ِةَراَدِإ يِف ِةَسَّسَؤُملا ِعِقاَو ىَلَع ُعَلِّطِلا ،ُمَرَتْحُملا .....ُدِّيَّسلا ... ُريِدُم ...ُعِراَش .روُبْمَل لاَوُك .م.... /.. / .. ،ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ،ُدْعَبَو ًةَبِّيَط ًةَّيِحَت ........ُبَلَط ....ْنَأ ُّدَوَأ .... اَنَأ ،ُهَلْعَأ ِروُكْذَملا ِعوُضْوَملا ىَلِإ ًةَراَشِإ ...ىَلِإ ُةَراَيِّزلا ُفِدْهَت ................................. .1 ................................. .2 ................................. .3 ................................. .4 ... ىَلَع ْمُكُرُكْشَأَو ...ىَلَع َلُصْحَأ ْنَأ ُلَمآ ،اًريِخَأَو .ِماَرِتْحِلاَو ِريِدْقَّتلا َقِئاَف يِّنِم اوُلَّبَقَتَو ،ُصِلْخُملا )ُعيِقوَّتلا( ........................ ."ِّجَحلا" ْنَع ِّيِمْلِعلا ِبِناَجلا ُباَسِتْكِا .اَهِتاَّيِلوُؤْسَمَو ِةَسَّسَؤُملا ِلاَمْعَأ ِماَظِن ُةَفِرْعَم.ُةَسَّسَؤُملا اَهُمِّدَقُت يِتَّلا ِتاَمَدَخلا ُةَفِرْعَم ِّيِّبِّطلا ِصْحَفلا ُريِفْوَت ِةَّيِلَمَع ُميِظْنَت ِجاَّجُحلا ِرَفَس اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ِعوُضْوَمِب اًّيِعاَمَج اًمَلَك ِةَعوُمْجَملا يِف ُمِّدَقُأ .ِّدَعُملا ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلا ِزْمَر َرْبَع "ٌةَكَراَبُم ٌةَلْحِر ُّجَحلا" ِلَوْدَج ُميِظْنَت ِجاَّجُحلا ِتَلَحَر ٍةَّيِداَشْرِإ ٍتاَرْوَد ُداَدْعِإ ِجاَّجُحلِل ِليِجْسَت ِنوُؤُش ُةَراَدِإ ِجاَّجُحلا ِرَفَس ِتاَزاَوَج ُةَراَدِإ ِجاَّجُحلا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 137136 َنوُثَلَثَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِم :ِجاَّجُحلا ِةَراَدِإ يِف ِةَّيِزيِلاَملا ِّجَحلا ِةَسَّسَؤُم ِفِئاَظَو يِف يِئَلَمُز َعَم ُشِقاَنُأب ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا أ َنوُثَلَثَو ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِم اًنيِعَتْسُم اَهِتَراَيِزِل اًبَلَط ِةَّيِزيِلاَملا ِّجَحلا ِةَسَّسَؤُم ىَلِإ ًةَّيِمْسَر ًةَلاَسِر ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.3 1.3.4 1.3.5 1.3.6 1.3.8 ُةَدْحَو َنيِمِلْسُملا ُفُطاَعَّتلا ِّجَحلا ُةَداَبِع ُماَرِتْحِا َنيِرَخلآا ُةَدَعاَسُم ِءاَفَعُّضلا ِراَبِكلاَو ُرْبَصلا :ُراَعِّشلا "ِةَدْوَجلاَو ِةَرْبِخلا وُوَذ" ِتاَمُزُح ُتاَزِّيَمُم ِتاَمَدَخلا ُةَمِزَّللا ُتاَموُلْعَملاِلاَصِّتِلِل ُةَّيِراَجِّتلا ُةَمَلَعلا ُراَعْسَلأا ِتَلَحَّرلا ُةَّدُم ِتَلَحَّرلا ُلِواَدَج ِةَكِرَّشلا ُمْسِا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1 2 3 4 5 40005 2240021100 34000 27200 .ٍةَراَّيَس )28300( ِتاَراَّيَّسلا ُدَدَع ُرَّدَقُي .ٍتيِجْنيِر )32100( ِةَديِدَجلا ِةَّيِراَّنلا ِةَجاَّرَّدلا ُنَمَث .ٍحِئاَس )21000( ِةَريِشْأَّتلا ِبَلَطِل َمَّدَقَت .اًتيِجْنيِر )33050( اَهُرْدَق ٍحاَبْرَأ ىَلَع ُةَبـَتْكَملا ْتَزاَح .ٍّجاَح )37000( ِتاَمَّيَخُملا يِف ِجاَّجُحلا ُدَدَع 3500040000250003000020000 3600032000400003400038000 ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 139138 َنوُثَلَثَو ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِم "ِّجَحلا ِكِساَنَم ْنِم ُسوُرُّدلا" ْنَع ًةَمِلَك 180 ْنَع ُّلِقَي َلا اَميِف ًءاَشْنِإ ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم ب ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا :ِةَيِتلآا ِتاَموُلْعَملاِب اًنيِعَتْسُم ِةَرْمُعلاَو ِّجَحلا ِتاَمَدَخ ْنَع اًّيِنَلْعِإ اًروُشْنَم ُّدِعُأج َنوُثَلَثَو ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم :اًّيِدُعاَصَت َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبِّتَرُأأ :اًّيِلُزاَنَت َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبِّتَرُأب :ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َداَدْعَلأا ُبُتْكَأج :اَهُبُتْكَأَو َماَقْرَلأا ُأَرْقَأد ُداَدْعَلأاَو ُماَقْرَلأا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.15.1 2.15.2 2.15.3 2.15.4 ِطْرَّشلا ُتاَوَدَأ :ُحَّْشلاب ِطْرَّشلا ُةاَدَأ ِطْرَّشلا ُلْعِف ِطْرَّشلا ُباَوَج .ْحَجْنَت ْدِهَتْجَت ْنِإ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.15.1 2.15.2 2.15.3 2.15.4 2.15.5 :ِطْرَّشلا ُتاَوَدَأج يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ِةَّلِعلا ِفْرَح ُفْذَح :)ِّلَتْعُملا ِلْعِفْلِل( .ِساَّنلا ِةَّبَحَمِب َظْحَي ِرْيَخْلِل َعْسَي ْنَم ُنوُكُّسلا :)ِحيِحَّصلا ِلْعِفْلِل( .ْحَجْنَت ْدِهَتْجَت ْنِإ ِنوُّنلا ُفْذَح :)ِةَسْمَخلا ِلاَعفَْلِل( .اًناَوْعَأ اوُدِجَت اوُبَهْذَت َنْيَأ ِمْزَجلا ُتاَمَلَع .ْحَجْنَت ْدِهَتْجَت ْنِإ 1.اًناَوْعَأ اوُدِجَت اوُبَهْذَت َنْيَأ 6 .َكَتَفِرْعَم ْزِّزَعُت ْأَرْقَت اَم 2.ُكيِّدلا َحاَص ُرْجَفلا َعَلَط اَذِإ 7 .ِساَّنلا ِةَّبَحَمِب َظْحَي ِرْيَخْلِل َعْسَي ْنَم 3.ُسِبَلَملا ْتَّفَجَل ُرَطَملا َلْوَل 8 .ْرِبْصَن ْثُدْحَي اَمْهَم 4.َتْهَّقَفَتَل َتْأَرَق ْوَل 9 .ْبَلْغُت اًناَبَج ْنُكَت ىَتَم 5.ُهُتْمَرْكَأ ٌفْيَض يِنَءاَج اَمَّلُك 10 اَّمَل ،اَمَّلُك ،اَذإ ِناَمَّزلِل - ِلِقاَعْلِل - ْنَم ِلِقاَعلا ِرْيَغِل - اَمْهَم ِناَمَّزلِل - ىَتَم ِناَكَمْلِل - َنْيَأ ِناَكَمْلِل -اَمُثْيَح ،اَمَنْيَأ َلاْوَل ،ْوَل ِدوُجُو ِعاَنِتْمِل - .اَمِهيِلَي اَم ْنِإ اَم ِطْرَّشلا ُتاَوَدَأ ُةَمِزاَجلاِةَمِزاَجلا ُرْيَغ ُءاَمْسَلأاُءاَمْسَلأاُفوُرُحلاُفوُرُحلا ٍةاَدَأ ىَلَع يِوَتْحَي ٌّيِوَغُل ٌبيِكْرَت َوُه ِطْرَّشلا ُبوُلْسُأ .ِهِباَوَجَو ِطْرَّشلا ِلْعِف َنْيَب ُطِبْرَت ُلَمْعَت َلا ِةَمِزاَجلا ِرْيَغ ِطْرَّشلا ُتاَوَدَأ :اَهَدْعَب ِلْعِفلا يِف ِنْيَلْعِف ُمِزْجَت ُةَمِزاَجلا ِطْرَّشلا ُتاَوَدَأ :ِباَوَجلاَو ِطْرَّشلا يِف ِنْيَعِراَضُم ُةاَدَأ ِطْرَّشلا ِطْرَّشلا ُلْعِف ٌموُزْجَم ِطْرَّشلا ُباَوَج ٌموُزْجَم .ْحَجْنَت ْدِهَتْجَت ْنِإ ٍضاَم ٌلْعِف ٌّيِنْبَم ٍضاَم ٌلْعِف ٌّيِنْبَم .ُكيِّدلا َحاَص ُرْجَفلا َعَلَط اَذإ ُةاَدَأ ِطْرَّشلا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 141140 َنوُعَبْرَأَو ٌةَئاِم :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ ُدِعاَوَقلا َنوُعَبْرَأَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا . ْحَجْنَت ْدِهَتْجَت ْنِإ .ِساَّنلا ِةَبْحَمِب َظْحَي ِرْيَخْلِل َعْسَي ْنَم ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف َوُهَو ،ِنوُكُّسلاِب .ِطْرَّشلا ُباَوَج ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف ،ِةَّلِعلا ِفْرَح ِفْذَحِب .ِطْرَّشلا ُباَوَج َوُهَو ٌةَمِزاَج ٍطْرَش ُةاَدَأ .ِنوُكُّسلا ىَلَع ٌةَّيِنْبَم ٌةَمِزاَج ٍطْرَش ُةاَدَأ .ِنوُكُّسلا ىَلَع ٌةَّيِنْبَم ،ِنوُكُّسلاِب ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف .ِطْرَّشلا ُلْعِف َوُهَو ِفْذَحِب ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف .ِطْرَّشلا ُلْعِف َوُهَو ،ِةَّلِعلا ِفْرَح : ْدِهَتْجَت : َعْسَي :ْحَجْنَت :َظْحَي : ْنِإ : ْنَم 1 :ِةَمِزاَجلا ِطْرَّشلا ُةاَدَأ .ُكيِّدلا َحاَص ُرْجَفلا َعَلَط اَذإ ،ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنِبَم ٍضاَم ٌلْعِف .ِطْرَّشلا ُباَوَج َوُهَو ٍةَمِزاَج ُرْيَغ ٍطْرَش ُةاَدَأ .ِنوُكُّسلا ىَلَع ٌةَّيِنْبَم ،ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنِبَم ٍضاَم ٌلْعِف .ِطْرَّشلا ُلْعِف َوُهَو : َعَلَط :َحاَص: اَذِإ 2 :ِةَمِزاَجلا ُرْيَغ ِطْرَّشلا ُةاَدَأ .َراَمِّثلا ُعِراَزُملا ْدُصْحَي ُعيِبَّرلا ِتْأَي ىَتَم .ُساَّنلا ُهَّزَعَأ اًدْبَع ُهَّللا َّزَعَأ اَذِإ .اًدَغ ُهْدُصْحَت َمْوَيلا ُهُعَرْزَت اَم.ِةَزِئاَجلا ىَلَع ْلُصْحَت ِةَقَباَسُملا يِف ُزوُفَت ْنِإ .ُهَل ُبيِجَتْسَي َهَّللا ُعْدَي ْنَم .َكْيَلإ ْنِسْحُن اَنيِتْأَت ْوَل َلْوَلْنَم اَمْهَمْوَل اَمَّلُك .ُهْعَفْنَي َمْوَيلا ُناَسْنِلإا ُهْرِخَّدَي اَم .يِّمُأ ُهْقِفاَرُت يِبَأ ْرِفاَسُي َنْيَأ .َناَكَملا ُتْلَصَو اَم ُةَطيِرَخلا َلْوَل .ْبَهْذَأ ْبَهْذَت اَمُثْيَح .اًباَوَث ْلُصْحَت ْرِبْصَت ْنِإ .ًةَفِرْعَم ْدَدْزَت ْأَرْقَت اَمْهَم .َكْمِرْكُي ُهْمِرْكُت ْنَم ﮝ ﮜ ﮛ ﮚ ﭽ:َلاَعَت َلاَق )2 :قَلَّطلا( ﭼ...ﮟ ﮞ 1 1 14 5 3 13 24 5 3 3 2 2 4 4 5 5 .َكْلِبْقَتْسَن ُلِصَت ىَتَم2 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.15.12.15.22.15.32.15.42.15.5 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.15.1 2.15.2 2.15.3 2.15.4 2.15.5 ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 143142 :ُباَرْعِلإاد َنوُعَبْرَأَو ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِم :ِطْرَّشلا ِبوُلْسُأِب ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأو :ٌّطَخ ُهَتْحَت اَم ُبِرْعُأز :ِةَيِتلآا ِتاَراَبِعلا يِف َأَطَخلا ُنِّيَعُأح :ُهَباَوَجَو ِطَّْشلا َلْعِف ُجِرْخَتْسَأـه َنوُعَبْرَأَو ِناَنْثاَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ِبُّجَعَّتلا ُبوُلْسُأ !َناَتْسُبلا َلَمْجَأ اَم1!ِبِلاَّطلا ِقَلْخَأِب ْلِضْفَأ4 !ِةَديِدَجلا ِةَراَيَّسلاِب ْرِبْكَأ5!َةَريِزَجلا َعَوْرَأ اَم2 !ِنآْرُقلا ِليِتْرَتِب ْنِسْحَأ3!ِرْهَّنلاـِب ْفِظْنَأ6 .ِباَرْغِتْسِلاَو ِةَشْهَّدلا َلَع ُّلُدَي ٌيرِبْعَت َوُه ُبُّجَعَّتلا .ِبُّجَعَّتلا ىَلَع اَمُهاَنْعَمَو اَمُهُظْفَل ُّلُدَي ِنْيَتَغيِص ِلاَمْعِتْساِب ُبُّجَعَّتلا ُنوُكَيَو !َناَتْسُبلا َلَمْجَأ اَم ِبُّجَعَّتلا ُةَغيِص !َةَريِزَجلا َعَوْرَأ اَم ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ىَلَع ٌّينِبَم ٌمْسِا ِّلَحَم يِف ِنوُكُّسلا .ٌأَدَتْبُم ٍعْفَر ُلِعاَفلاَو ،ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٍضاَم ٌلْعِف .َوُه :ُهُريِدْقَت اًبوُجُو ٌرِتَتْسُم ٌريِمَض : َعَوْرَأ :َةَريِزَجلا: اَم :ُباَرْعِلإاج !َناَتْسُبلا َلَمْجَأ اَم ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ىَلَع ٌّينِبَم ٌمْسِا ِّلَحَم يِف ِنوُكُّسلا .ٌأَدَتْبُم ٍعْفَر ُلِعاَفلاَو ،ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٍضاَم ٌلْعِف ُةَلْمُجلاَو .َوُه :ُهُريِدْقَت ٌرِتَتْسُم ٌريِمَض .ٌرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ُةَّيِلْعِفلا : َلَمْجَأ :َناَتْسُبلا: اَم ِبُّجَعَّتلا ُةَغيِص !ِبِلاَّطلا ِقَلْخَأِب ْلِضْفَأ!َناَتْسُبلا َلَمْجَأ اَم ـِب ْلِعْفَأَلَعْفَأ اَم ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.16.1 2.16.2 2.16.3 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.14.1 2.14.2 ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 145144 َنوُعَبْرَأَو ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُظِحَلاُأأ :ُحَّْشلاب َنوُعَبْرَأَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ِةَروُص ىَلَع َءاَج ٍضاَم ٌلْعِف ،ِرَّدَقُملا ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ِرْمَلأا .ِبُّجَعَّتلا ُلْعِف َوُهَو ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف .ٌفاَضُم َوُهَو ،ِةَرَّدَقُملا ِهْيَلِإ ٌفاَضُم .ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم : ْلِضْفَأ : ِقَلْخَأ:ِبِلاَّطلا: ــِب .ٌدِئاَز ٍّرَج ُفْرَح !ِبِلاَّطلا ِقَلْخَأـِب ْلِضْفَأ ِةَروُص ىَلَع َءاَج ٍضاَم ٌلْعِف ،ِرَّدَقُملا ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ِرْمَلأا .ِبُّجَعَّتلا ُلْعِف َوُهَو ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف .ٌفاَضُم َوُهَو ،ِةَرَّدَقُملا ِهْيَلِإ ٌفاَضُم .ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم : ْنِسْحَأ : ِليِتْرَت:ِنآْرُقلا: ــِب .ٌدِئاَز ٍّرَج ُفْرَح !ِنآْرُقلا ِليِتْرَتـِب ْنِسْحَأ ريِتاَموُلْعَم ُديِزَأ َلَو ٍنْزَوِب ُبُّجَعَّتلا ُنوُكَي َل يِتَّلا َيِهَو ،ٌةَّيِعاَمَس ٌةَقيِرَط اًضْيَأ ِبُّجَعَّتلِل :ُلْثِم ،ِةَّيِبَرَعلا ِظاَفْلَلأا ْنِم ٍةَعوُمْجَمِب ُهاَنْعَم ُمَهْفُي اَمَّنِإَو ،ٍةَّصاَخ ٍةَدِعاَقِب !ِلاَمَجْلَل اَي * !ٌةَريِبَك َةَراَيَّسلا َّنإ ِهَّللا َناَحْبُس * !ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَّمُلأا َخيِراَت َعَوْرَأ اَم :َعَرْسَأ اَم :َحَرْفَأ اَم :ـِب ْنِسْحَأ :ـِب ْرِطْعَأ :َبَسْنَأ اَم !ِةَحيِحَّصلا ِةَديِقَعلاِب ْلِمْجَأ !َمَكَح ْنإ َدِئاَّرلا َلَدْعَأ اَم !ْمِهِقَلْخَأِب ْمِرْكَأَو ِةَسَرْدَملا َبَّلُط َمَظْعَأ اَم !ِناَبِلاَّطلا َبَيْطَأ اَم !َكوُخَأ َمَرْكَأ اَم ! ِةَديِدَجلا َكُتَجاَّرَدِب ْعِوْرَأ !ِةَءاَرِقلا ُةَياَوِه َعَفْنَأ اَم !ُءاَمَلُعلاِب ْلِضْفَأ !ِكِتَوَخِإ َقَلْخَأ َنَسْحَأ اَم 1 1 44 23 2 4 3 1 2 4 3 5 5 !ِفْيَّصلا يِف َةَراَرَحلا َّدَشَأ اَم !ِدوُدَولاِب ْلِضْفَأ !َلَلْقِتْسِلا َلَمْجَأ اَم !ِهْيَدِلاَو َّرَب ْنَم َدَعْسَأ اَم !ِداَتْسِلإاِب ْرِبْكَأ 1 3 2 4 5 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.16.1 2.16.2 2.16.3 2.16.4 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 2.14.1 2.14.2 ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 147146 َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْبَسو ٌةَئاِم َنوُعَبْرَأَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِم :يِتْأَي اَميِف ِبُّجَعَّتلا َةَغيِص ُنِّيَعُأد :ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأـه :ٌّطَخ ُهَتْحَت اَم ُبِرْعُأ :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َأَطَخلا ُحِّحَصُأ و ز ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا .ٍةَحيِحَص ٍةَباَجِإ ِّلُكِل ِنْيَتَجَرَد ىَلَع ُبِلاَّطلا ُلُصْحَي .ٌةَدِحاَو ٌةَجَرَد ُهْنِم ُمَصْخُت ،ِةَباَجِلإا يِف ُئِطْخُي يِذَّلا 1 7 12 2 5 8 1110 4 :َأَطَخلا ْحِّحَص ىَرَت ْبَهْذَت اَمَنْيَأ" ."ِهَّللا َةَمَظَع اَهيِف ًةَلْمُج ْنِّوَك .ُةَّيِطْرَّشلا "ْنِإ" ِةَمِلَك ُفِداَرُم ."ُفُطاَعَّتلا" َدَدَعلا ْقِطْنِا .28500 ِلْعِف ِمْزَج ُةَقيِرَط .ِّلَتْعُملا ِطْرَّشلا ِةَغيِصِل ًلاَثِم ِتْئِا ."َلَعْفَأ اَم" ِبُّجَعَّتلا َبوُلْسُأ ْفِّرَع .ِبُّجَعَّتلا ."ِةَدْحَولا" ِةَمِلَك ُّداَضُم 3 "ىَّكَذ" ِةَمِلَك ىَنْعَم ...َوُه 6 "َلْوَل" ُةَلَلِد اَم ؟ِةَّيِطْرَّشلا 9 َةَغيِص ْمِدْخَتْسِا "ـِب ْلِعْفَأ" ِبُّجَعَّتلا .ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج يِف 1 2 ِلِّقَنَتُملا ِكيِرْفِلِّتلا ُةَبْعُل ُةَياَهِّنلا ُةَياَدِبلا :ٌّطَخ ُهَتَْت اَم ْبِرْعَأ ."َدَصَح َعَرَز ْنَم" ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا 148 ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َنوُعَبْرَأَو ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِم :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط 149 َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم ِمَلْسِلإا يِف ُةَّيِعْرَّشلا ُدوُدُحلا10 ُةَِشاَعلا ُةَدْحَولا ﮔ ﮓ ﮒ ﮑ ﮐ ﮏ ﮎ ﮍ ﭽ :َلاَعَت َلاَق ﭼ ﮙ ﮘ ﮗ ﮖ ﮕ )63 :روُّنلا( ْنِم ِةَقَلَّطلاَو ِةَحاَصَفلاِب ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِّصَّنلا ُةَءاَرِق .ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلا ِةاَعاَرُم َعَم ِرِداَصَملا ِفَلَتْخُم .ُهُباَعيِتْساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق اَهُماَدْخِتْساَو ِةَرْكِفلا ْنَع ُريِبْعَّتلا .ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف ِفَلَتْخُم ْنِم ِةَرْكِفلا ُءاَقْلِإ .اًّيِهَفَش ِةَفِلَتْخُملا ِهِنوُنُفِب ِرِداَصَملا .ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِرِواَحَملا ِفَلَتْخُم يِف ِتَلاَقَملاَو ِتاَرَقَفلا ُةَباَتِك .اَهْنِم ِرَبِعلا ُجاَتْنِتْساَو ِلَمُجلا ُنيِوْكَتَو ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ُديِدْحَت ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحِلإا )ِّمَّذلاَو ِحْدَملا ُبوُلْسُأَو ِمَسَقلا ُفوُرُح( .اًّيِفيِظَو اَهِماَدْخِتْسا ىَلَع ِةَرْدُقلا َعَم ُدِعاَوَقلا ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا ُفاَدْهَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُيرِبْعَّتلا َنوُثَلَثَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم :ُهِلَّثَمُأَو ،َيِتلآا ىَدَتْنُملا ُأَرْقَأأ ،ِماَرِكلا اَنيِدِهاَشُمِب ًلْهَسَو ًلْهَأ ،ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ِةَحَفاَكُم يِف ُمَلْسِلإا" ِناَوْنُع ِشاَقِنِل ىَدَتْنُملا اَذٰهِل ْمُكِتَعَباَتُم ىَلَع اًرْكُشَو ."ِتاَياَنِجلا ِةَّيِنيِّدلا ِنوُؤُّشلا ِمْسِق يِف ٌفَّظَوُم َوُهَو ،ِكِلَملا ِدْبَع ِنْب ِمِزاَح ِذاَتْسُلأا ِرَّقَوُملا اَنِفْيَضِب ُبِّحَرُن .ِجْنَهاَب ِةَيَلِوِب ؟ِتاَياَنِجلا ِةَحَفاَكُم يِف ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَعيِرَّشلا َرْوَد اَنَل َنِّيَبُت ْنَأ ُنِكْمُي ْلَه ،يِدِّيَس .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأَو ،ىَدَتْنُملا ْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِتْنَتْسَأ يِتَّلا ِسْمَخلا ِتاَّيِروُرَّضلِل اًظْفِح ُدوُدُحلا ْتَعِرُش ْدَقَو َيِه ُتاَّيِروُرَّضلا ِهِذٰهَو ،ِرَشَبلا ُلاَوْحَأ ُحُلْصَت اَهْيَلَع .ِلْسَّنلاَو ،ِلاَملاَو ،ِلْقَعلاَو ،ِسْفَّنلاَو ،ِنيِّدلا ُظْفِح ْيَأ ،ِحَلْصِلإاَو ِعْنَملا ِضَرَغِل ْتَعِرُش ٌةَبوُقُع َيِهَف ُريِزْعَّتلا اَّمَأ ِهِبيِدْأَتَو ِهِحَلْصِِلإَو ،ِةَياَنِجلا ِباَكِتْرِا ِةَدَواَعُم ْنِم يِناَجلا ِعْنَمِل .ِةَياَنِجلا ْنَع َدِعَتْبَتَو ُهُسْفَن َميِقَتْسَت ىَّتَح .ُةَّدِّرلاَو ،ِرْمَخلا ُبْرُشَو ،ُفْذَقلاَو ،اَنِّزلاَو ،ُةَباَرِحلاَو ،ُةَقِرَّسلا َيِهَو ٌةَدِّدَعَتُم ِدوُدُحلا ُتاَياَنِج :ِناَعْوَن َيِهَف ِريِزْعَّتلا ُتاَياَنِج اَّمَأ ُلْثِم ،ِهِذيِفْنَت ِطوُرُش ْنِم ٌطْرَش َفَّلَخَت ْنِكٰلَو ِّدَحلاِب اَهْيَلَع ُبَقاَعُملا ُتاَياَنِج : ُلَّوَلأا .َباَصِّنلا ْغُلْبَت ْمَل يِتَّلا ِةَقِرَّسلا .اَهِرْيَغَو ِةَوْشَّرلاَو ِةَلْمُعلا ِريِوْزَتَو اَبِّرلاَك ،اَهَل َّدَحَل يِتَّلا ُتاَياَنِجلا :يِناَّثلاَو ،ِهِتاَئِّيَس ُريِفْكَتَو ،ِتاَياَنِجلاَو ِيْغَبلا ْنَع يِناَجلا ُعْنَمَو ،َنيِمِلْسُملا ِلاَوْحَأ ُميِظْنَت اَهِمَكِح ْنِم .ِهْيَلَع ِّيِنْجَملا ُفاَصْنِإَو َّنَِلأ ،ِهَّللا َدْنِع ٌروُجْأَم َوُهَف اَهِقيِبْطَتِب َماَق ْنَمَف ،ىَلاَعَت ِهَّلِل ٌبِجاَو ٌّقَح ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَعيِرَّشلا ُقيِبْطَت ِةَعيِرَش ْنَع َضَرْعَأ ْنَمَو .ُقَّقَحَتَت ِكَلَهلاَو ِداَسَفلا ْنِم ِعَمَتْجُملا َةَمَلَسَو ،ُلَّصَحَتَت َةَلاَدَعلا :ىَلاَعَت ُهَّللا َلاَق ،ِةَرِخلآا يِف ٌميِلَأ ٌباَذَع ُهَلَف ،َقوُقُحلاَو َدوُدُحلا َلَّطَعَو ،َلِطاَبلا َّثَبَو ،ِهَّللا .)63:روُّنلا( ﭼ ﮙ ﮘ ﮗ ﮖ ﮕ ﮔ ﮓ ﮒ ﮑ ﮐ ﮏ ﮎ ﮍ ﭽ ؟ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَعيِرَّشلا اَهْتَدَّدَح يِتَّلا ُتاَبوُقُعلا اَم ؟ِمَلْسِلإا يِف ِتاَبوُقُعلا ِعيِرْشَت ْنِم ُضَرَغلا اَم ،ُذاَتْسُأ اَي اَنَل ْحِّضَو ْتَءاَج ،ُميِرَكلا ُدْشَحلا اَهُّيَأ .ِةَسْلَجلا ِسيِئَرِل اًرْكُش ،ُهُتاَكَرَبَو ِهَّللا ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ْتَنَّمَضَتَو ِبِناَجلا اَذٰهِب ْتَنَتْعِا ْدَقَو .ِرَشَبْلِل َراَرْقِتْسِلاَو َنْمَلأا َرِّفَوُتِل ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَعيِرَّشلا .ًةَنَّيَعُم ًةَّيِئاَنِج ٍتاَبوُقُع ْتَضَرَف اَمَك ،ِةاَيَحلا ِفوُرُظ ِّلُك ِةَهَجاَوُمِل ًةَحِلاَص َدِعاَوَقَو ًلوُصُأ :ِنْيَعْوَن ِتاَبوُقُعلا ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَعيِرَّشلا ْتَلَعَج ْدَقَل ىَلاَعَت ِهَّللا ِّقَح ِلْجَِلأ ؛ٍةَياَنِج ْوَأ ٍةَيِصْعَم يِف اًعْرَش ُةَرَّدَقُملا ُةَبوُقُعلا َيِهَو ،ُدوُدُحلا : ًلَّوَأ .ُباَقِعلا ُهَل َعِرُش يِذَّلا ِبْنَّذلا ِلْثِم يِف ْوَأ اَهِلْثِم يِف ِعوُقُولا ْنِم ِعْنَمْلِلَو اَهيِف َّدَح َل ٍةَياَنِج ْوَأ ٍةَيِصْعَم يِف اًعْرَش ِةَرَّدَقُملا ُرْيَغ ُةَعوُرْشَملا ُةَبوُقُعلا َيِهَو ،ُريِزْعَّتلا :اًيِناَثَو .ِهِذيِفْنَت ُطوُرُش ْرَّفَوَتَت ْمَل ْنِكٰلَو ٌّدَح اَهيِف ْوَأ ،َةَراَّفَك َلَو ؟ُذاَتْسُأ اَي ِريِزْعَّتلاَو ِدوُدُحلا ُتاَياَنِج اَمو ؟ُذاَتْسُأ اَي ِتاَبوُقُعلا ِهِذٰه ِةَّيِعوُرْشَم ْنِم ُةَمْكِحلا اَم ؟ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَعيَِشلا ِقيِبْطَتِب َماَق ْنَميِف ِمَلْسِلإا ِرَظَن ُةَهْجُو اَم ،ُذاَتْسُأ اَي اًيرِخَأَو 1 7 8 9 10 11 12 2 3 4 5 6 ِتاَياَنِجلا ِةَحَفاَكُم يِف ُمَلْسِلإا اَنُه ُحَّفَصَتَأ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 150151 َنوُسْمَخَو ٌةَئاِمَنوُسْمَخَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم ُةَعَلاَطُملا :ِةَيِتلآا ِتاَباَجِلِل ًةَبِساَنُم ًةَلِئْسَأ ُنِّوَكُأج .ِدوُدُحلاِب ِعَمَتْجُمْلِل ِةَّماَعلا ِةَحَلْصَملا ُقيِقْحَت .ِةَياَنِجلا ىَلَع اًعْرَش ٍةَرَّدَقُم ُرْيَغ ٌةَبوُقُع ُريِزْعَّتلا .ُهَل اًبيِدْأَتَو اًحَلْصِإ ِريِزْعَّتلاِب يِناَجلا ____ .ِداَرْفَلأا ِلْسَنِل ِفْذَقلا ُّدَح َعِرُش َقَّقَح َظَفَح َعَرَش َبَقاَع َلَصَح :ِنْيَسْوَّقلا َنْيَب ِلْعِفلا ْنِم ٍةَّقَتْشُم ٍةَمِلَكِب َةَيِلاَّتلا ِتاَراَبِعلا ُلِمْكُأد :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأـه :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِّداَضُم ْنَع ُثَحْبَأو :ِةَميِرَكلا ِةَيلآا ِهِذٰه ْنِم ِةَسيِئَّرلا ِراَكْفَلأا ْنَع ُثَّدَحَتَأز ِزْمَر َرْبَع اَيِسيِنوُدْنِإ ِتاَعَطاَقُم ىَدْحِإ يِف ِدْلَجلا ِمْكُح َذيِفْنَت ُدِهاَشُأ .ِّدَعُملا ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتْسِلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.1.4 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.1.2 1.1.3 1.2.2 1.2.3 1.2.8 1.3.2 ُةَلاَدَعلا ُةَقِرَّسلا ُداَسَفلا ُنْمَلأا ُقيِبْطَّتلا َضَرْعَأ ُعْنَملا ُةَياَنِجلا َلَّصَح َدَّدَح ؟ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَعيِرَّشلا ْتَءاَج اَذاَمِل1 .ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَعيِرَّشلا يِف ِتاَبوُقُعلا ْرُكْذُا2 ؟ِتاَبوُقُعلا ِذيِفْنَت ْنِم ُضَرَغلا اَم3 ؟ِتاَياَنِجلا ِتاَبوُقُع ِقيِبْطَت ْنِم ُةَمْكِحلا اَم4 ؟ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَعيِرَّشلا ِةَماَقِإ ْنَع َضَرْعَأ ْنَمِل ِهَّللا ُءاَزَج اَم5 يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ ُعْنَملا ُيْغَبلا ُفْذَقلا ُةَّدِّرلا ُةَبوُقُعلا َّثَب َلَّطَع : : : : : : : ُناَمْرِحلا ُرْوَجلا اَنِّزلاِب ُيْمَّرلا ِرْفُكلا ىَلإ ُعوُجُّرلا ُءاَزَجلا َرَشَن َلَطْبَأ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأب .ُريِزْعَّتلاَو ُدوُدُحلا اَمُهَو ِناَعْوَن ِةَّيِعْرَّشلا ِتاَبوُقُعلِل1 .ِّدَحلاِب ُبَقاَعُت ِفْذَقلا ُةَياَنِج2 .يِشاَّرلا ىَلَع ُّدَحلا ُماَقُي َل3 .ِهِحَلْصِإَو يِناَجلا ِبيِدْأَتِل ِّدَحلا ُتاَبوُقُع ُذَّفَنُت4 .ِعَمَتْجُملا َضاَرْمَأ ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَعيِرَّشلا يِفاَعُت5 2 1.ِساَّنلا ِحِلاَصَمِل ____ ِرْمَخلا ُّدَح 3 4 5 اَنُه ُحَّفَصَتَأ ﮕ ﮔ ﮓ ﮒ ﮑﮐ ﮏ ﮎ ﮍ ﮌ ﮋ ﮊ ﮉ ﭽ :ىَلاَعَت َلاَق ﮥ ﮤﮣ ﮢ ﮡ ﮠ ﮟ ﮞ ﮝ ﮜ ﮛ ﮚ ﮙ ﮘﮗ ﮖ ﭼ ﯓ ﮱ ﮰ ﮯ ﮮ ﮭ ﮬ ﮫ ﮪﮩ ﮨ ﮧ ﮦ )178 :ةَرَقَبلا( ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُلاَثْمَلأاَو ُمَكِحلا .ُماَنَلأا َكَلَهَل ُماَئِولا َلْوَل ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 152153 َنوُسْمَخَو ِناَنْثاَو ٌةَئاِمَنوُسْمَخَو ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِم ُةَعَلاَطُملاُةَعَلاَطُملا ُلاَثْمَلأاَو ُمَكِحلا .ُناَهُي ْوَأ ُءْرَملا ُمَرْكُي ِناَحِتْمِلا َدْنِع ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.3 1.2.5 1.2.7 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.2.1 1.2.3 1.2.5 1.2.7 اَهيِقْلُأَو ،ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللاِب ِراَبْخَلأا ِةَءاَرِق ىَلَع ُبَّرَدَتَأ .ِلْصَفلا َماَمَأ اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِلاَوْحَأ ُطاَبِضْنِا ىَلَع َنيِمِلْسُملا ِعْرَّشلا يِناَجلا ُراَجِدْزِا يِصاَعَملا ْنَع ِتاَئِّيَس ءُاَفْعِإ يِناَجلا ُفاَصْنِإ ِهْيَلَع ِّيِنْجَملا ِهَّللا ْنِم ُلاَكَّنلا ُهَتَقيِقَشَو ُهَدِلاَو َلَتَق ٍنِطاَوُم يِف اًريِزْعَت ِلْتَقلا ِمْكُح ُذيِفْنَت ِةَمَّرَكُملا َةَّكَم ِةَقِطْنَم يِف ِسيِمَخلا َمْوَي ُةَّيِجِراَخلا ُةَراَزِولا ْتَذَّفَن .ٍنيِّكِسِب اًنْعَط ِهِتْخُأَو ِهِدِلاَو ِلْتَقِب َنيِدُأ ،ٍنِطاَوُم ِّقَحِب اًريِزْعَت ِلْتَقلا َمْكُح ،ٍدَّمَحُم ِنْب َنِزاَم َنِطاَوُملا َّنَأ ،َمْوَيلا اَهَل ٍناَيَب يِف ُةَراَزِولا ْتَحَضْوَأَو اَمِب ُهَل ِماَهِّتِلا ِهيِجْوَتِب ُهَعَم ُقيِقْحَّتلا َرَفْسَأَو ،ٍنيِّكِسِب اًنْعَط ناَروُن ِهِتَقيِقَشَو ِهِدِلاَو ِلْتَق ىَلَع َمَدْقَأ .ِةَّيِئاَزَجلا ِةَمَكْحَملا ىَلإ َليِحُأَف ،ِهْيَلإ َبِسُن َمْكُحلا اَيْلُعلا ُةَمَكْحَملا ْتَدْبَأَو ،اًريِزْعَت ِلْتَقلاِب اًمْكُح ِهِّقَحِب ُةَمَكْحَملا ْتَرَدْصَأَو ِّقَحِب اًريِزْعَت ِلْتَقلا ُمْكُح َذِّفُنَو ،اًعْرَش ِهِّقَحِب َرِدُص اَم ِذيِفْنَتِب ٌّيِكَلَم ٌرْمَأ َرَدَص اَمَك ،اًضْيَأ .ِروُكْذَملا يِناَجلا ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَّيِعْرَّشلا ُتاَبوُقُعلاَو ُتاَياَنِجلا 10/10/2019 ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 154155 :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم يِصاَعَملا ْنَع ِداَعِتْبِلااِب يِقيِدَص ُحَصْنَأب :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِهَّللا ِةَعيِرَش ِقيِبْطَت َراَثآ يِئاَقِدْصَأ َعَم ُشِقاَنُأأ َنوُسْمَخَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِمَنوُسْمَخَو ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم ج:ُهُلِّثَمُأَو ،َيِتلآا َريِرْقَّتلا ُأَرْقَأ ُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلاُّيِوَفَّشلا ُيرِبْعَّتلا اَمَو ِتْوَملا يِف ُرُّكَفَّتلا ِلاَوْهَلأا ْنِم ُهَدْعَب ِلِفاَوَّنلا يِف ُداَهِتْجِلاَو ِهَّللا ُرْكِذ ِنآرُقلا ِةَءاَرِق ْنِم ُراَثْكِلإا ِداَعِتْبِْلِل ِهَّللاِب ُةَناَعِتْسِلا يِصاَعَملا ْنَع ِءاَقِدْصَلأا ُةَبَحاَصُم .َنيِحِلاَّصلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.3.3 1.3.4 1.3.5 1.3.6 1.3.3 1.3.4 1.3.5 1.3.6 ٌلِطاَع ٌباَش ِيناَجلا .ِلَمَعلا ْنَع ِجْوَّزلا ِلْتَق ُةَميِرَج .ِةَرْيَغلا ِبَبَسِب ِهِتَجْوَزِل .ِماَدْعِلإا ِمْكُح ُتاَبْثِإ يِف ِةَميِرَجلا ُعوُقُو ِةَظَفاَحُمِب ،ًلْيَل ِنَكْسَملا .روُجْنلَس ،كوُجيِإ ٌةَنوُعْطَم ُةَلوُتْقَملا .ِةَبَقَّرلا يِف ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 156157 ب:ِةَيِتلآا ِتاَعوُضْوَملا ىَدْحِلإ ًةَمِلَك 180 ْنَع ُّلِقَي َلا ًءاَشْنِإ ُبُتْكَأ َنوُسْمَخَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِمَنوُسْمَخَو ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِم أ:ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِراَبْخَلأا َةَرْشَن ُبُتْكَأج يِتَيْرَق يِف ْتَميِقُأ يِتَّلا ِمِئاَرَجلا ِةَبَراَحُم ِجِماَرَب ْنَع اًريِرْقَت ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِةَتِفَّللاِب اًنيِعَتْسُم :ُميِظْنَّتلا ماَريِج ِةَيْرَق ُناَّكُس :ُخيِراَّتلا 2018 وُياَم 6 –2 :ُناَكَملا ماَريِج ِةَيْرَقِب ِضاَرْغَلأا ُةَدِّدَعَتُم ُةَعاَقلا :َعَم ِنُواَعَّتلاِب روُجْنَلَس َلاَوُك ِةَظَفاَحُمِب ِةَطْرُّشلا ُةَراَدِإ ٍةَنِمآ ٍةاَيَح ِلْجَِلأ َمِئاَرَجلا ُحِفاَكُن اًعَم ُةَكَراَشُمـلا ٌةَحوُتْفَم ِعيِمَجْلِل 2019 ويام 2ُْينَنْثِلإا ِدَلْوَلأا ِةَيِبْرَت ُةَّيِّمَهَأ :ىَدَتْنُملا ِةَليِبَّنلا ِمَيِقلاِب 2019 ويام 3ُءاَثَلُّثلا ِةَفَلاَخُم ُراَرْضَأ :ُةَرَضاَحُملا ِنيِناَوَقلا 2019 ويام 4ُءاَعِبْرَلأا ُهُئِواَسَمَو ُبيِرْخَّتلا :ُةَرَضاَحُملا 2019 ويام 5ُسيِمَخلا ِتاَرِّدَخُملا ُراَطْخَأ :ُضَرْعَملا ِتاَرِكْسُملاَو 2019 ويام 6ُةَعُمُجلاُةَّيِضاَيِّرلا ُةَطِشْنَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا .ِةَّيِعْرَّشلا ِدوُدُحلا ِقيِبْطَت ْنِم ُةَمْكِحلا .ِداَسَفلا ْنِم َعَمَتْجُملا يِمْحَي ُدوُدُحلا .ِهَّللا ِمْكُح َماَمَأ ٌءاَوَس ُساَّنلا !ْمُكِراَظِتْنِا يِف ُةَمِّيَقلا ُزِئاَوَجلا يِمَجْعُم ىَلِإ ُفيِضُأ ٌةَبَراَحُم ٌةَفَلاَخُم ُتاَرِكْسُملا ٌةَحَفاَكُمَو ٌةَمَواَقُم ِنوُناَقلِل ٌّداَضُم ٌلَمَع ُروُمُخلا : : : اَنُه ُحَّفَصَتَأ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.17.1 1.17.2 1.17.1 1.17.2 :ُحَّْشلاب .ٌقِداَص اًدَّمَحُم َّنِإ ،ِهَّللاَو 1 .ُعيِطَتْسَأ اَم ْنَدِعاَسَُلأ ،ِهَّللاـِب 2 .َكَرْمَأ ُتْعَطَأ ْدَقَل ،ِهَّللاـَت3 ِمَسَقلا ُفوُرُح ِماَدْخِتْساِب ىَنْعَملا ُديِكْأَت ِهِب ُداَرُي ٌبوُلْسُأ ُمَسَقلا .ِنيِمَيلا ىَلَع ٍةَّلاَد ٍظاَفْلَأ .ٌقِداَص اًدَّمَحُم َّنِإ ،ِهَّللاَو ِمَسَقلا ُةاَدَأ.ِمَسَقلا ِباَوَجَو ِهِب ِمَسْقُملاَو ِمَسَقلا ِةاَدَأ ْنِم ِمَسَقلا ُبوُلْسُأ ُنَّوَكَتَي .ُءاَّتلاَو ،ُءاَبلاَو ،ُواَولا :َيِه ِمَسَقلا ُتاَوَدَأَو .)ُهَّللا( ِةَلَلَجلا َظْفَل ًةَداَع ِهِب ُمَسْقُملا ُنوُكَيَو ًةَلْمُج ْوَأ "َّنِإ" ـِب ًةَدَّكَؤُم ًةَّيِمْسِا ًةَلْمُج اَّمِإ ِمَسَقلا ُباَوَج ُنوُكَيَو .ِديِكْوَّتلا ِنوُن ْوَأ ،"ْدَقَل" ْوَأ ،"ْدَق" ـِب ًةَدَّكَؤُم ًةَّيِلْعِف ِمَسَقلا ِبوُلْسُأ ُرِصاَنَع ِهَّللاَو :ُواَولا ٌةَّيِمْسِا ٌةَلْمُجٌةَّيِلْعِف ٌةَلْمُج ِةَلَلَجلا ُظْفَل )ُهَّللا( ِهَّللاـِب :ُءاَبلا ِهَّللاـَت :ُءاَّتلا ِهْيَلَع ُمَسْقُملاِمَسَقلا ُةاَدَأِهِب ُمَسْقُملا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 158159 َنوُسْمَخَو ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِمَنوُسْمَخَو ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُلَّمَأَتَأأ :ِمَسَقلا ِبوُلْسُأ ُِصاَنَعج ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.17.1 1.17.2 1.17.3 1.17.4 1.17.1 1.17.2 1.17.3 د:ُباَرْعِلإا .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأَو ،ِمَسَقلا ُبوُلْسُأ اَهيِف ٍةَّيِوَبَن َثيِداَحَأ ْنَع ُثَحْبَأ 1 1 3 3 2 2 4 4 5 5 .ِمَسَقْلِل ٍّرَج ُفْرَح .ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌخِساَن ٌفْرَح .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم َّنِإ ُمْسِا .ِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم َّنِإ ُرَبَخ ُّراَجلاَو ،ِمَسَقلا ِفْرَحِب ٌروُرْجَم ٌمْسِا ٍأَدَتْبُمِل ٌرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ُروُرْجَملاَو .ِهَّللاِب ٌنيِمَي ْوَأ ِهَّللاَو ٌمَسَق :ُهُريِدْقَت ٍفوُذْحَم ُواَولا ِةَلَلَجلا ُظْفَل )ِهَّللا( َّنِإ اًدَّمَحُم ٌقِداَص :يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ .ِحاَجَّنلا ِلْجَأ ْنِم َّنَدِهَتْجََلأ هَّللاَت 1 .اَنأ :ُهُريِدْقَت ٌرِتَتْسُم ٌريِمَض ُهُلِعاَفَو ،ِةَليِقَّثلا ِديِكوَّتلا ِنوُنِب ِهِلاَصِّتِل ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف :َّنَدِهَتْجَأ .ُعيِطَتْسَأ اَم ْنَدِعاَسَُلأ ِهَّللاَو 2 .اَنأ :ُهُريِدْقَت ٌرِتَتْسُم ٌريِمَض ُلِعاَفلاَو ،ِةَفيِفَخلا ِديِكْوَّتلا ِنوُنِب ِهِلاَصِّتِل ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف :ْنَدِعاَسُأ ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا :ِةَميِرَكلا ِةَيلآا ِهِذٰه يِف ِمَسَقلا َرِصاَنَع ُنِّيَعُأ ﯽ ﯼ ﯻ ﯺ ﯹﭽ:ىَلاَعَت لاَق )21 :ءاَيِبْنَلأا( ﭼ ﰀ ﯿ ﯾ ُرَّبَدَتَأَو ُلَّمَأَتَأ .يِلَمَع يِف ُصِلْخُأ.ُحاَجَّنلا َكَل ُبَتْكُي .ٌةَديِفُم ُةَضاَيِّرلا.َنلآا ُرِفاَسُأ.َنوُقِباَسَتُملا َسَّمَحَت ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 160161 َنوُّتِسَو ٌةَئاِمَنوُّتِسَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم :يِتْأَي اَميِف ِمَسَقلا َرِصاَنَع ُنِّيَعُأـه :ٌّطَخ ُهَتْحَت اَم ُبِرْعُأو :ٍمَسَقِل اًباَوَج يِتْأَي اَّمِم ٍةَلْمُج َّلُك ُلَعْجَأز .ِتاَبِجاَولا َّنَذِّفَنَُلأ ِهَّللاَت .اًبِّيَط َّلِإ َكيِف ُتْلُق اَم ِهَّللاِب .َكِئاَفِشِب يِبْلَق َّنَأَمْطِا ْدَقَل ِهَّللاَو .َقْدِّصلا َّنَمِزَتْلََلأ ِهَّللاَت .ِطْسِقلاِب َّنَيِضْقََلأ ِهَّللاِب .َقْدِّصلا ْنَمِزَتْلََلأ ِهَّللاَو . َّيَدِلاَو َّنَعيِطَُلأ ِهَّللاَت .ٌّمِهُم تِنْرِتْنِلإا َّنَأ ُتْمِلَع ْدَقَل ِهَّللاِب .ٌبوُلْطَم ِلَمَعلا يِف َصَلْخِلإا َّنِإ ِهَّللاَو .اًرْوُز ْلُقَت َل ِهَّللاِب ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا .ٌقِداَص اًدَّمَحُم َّنِإ ،ِهَّللاَو ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.18.1 1.18.2 1.18.2 1.18.3 1.18.4 .ُنَلْسَكلا ُبِلاَّطلا َسْئِب .ُعيِطُملا ُنْبِلا َمْعِن .ُنِئاَخلا ِءوُّسلا ُقيِفَر َسْئِب .ُباَتِكلا ِبِلاَّطلا ُقيِفَر َمْعِن .ُرُّبَكَّتلا اًقُلُخ َسْئِب .ُبيِبَّطلا اًيِواَدُم َمْعِن .ُريِرَّشلا ُقِداَصُت ْنَم َسْئِب .ُةَءاَرَبلا ُةَلوُفُّطلا ِهِب ُزَّيَمَتَت اَم َمْعِن :ُحَّْشلاب 15 37 26 48 ِّمَّذلا ُبوُلْسُأِحْدَملا ُبوُلْسُأ ِّمَّذلاَو ِحْدَملا ُبوُلْسُأ:ِّمَّذلاَو ِحْدَملا ِبوُلْسُأ ُرِصاَنَعج ِحْدَملا ِبوُلْسُأ ُرِصاَنَع ِّمَّذلا ِبوُلْسُأ ُرِصاَنَع ِحْدَملا ُلْعِف ِّمَّذلا ُلْعِف َمْعِن َسْئِب ُعيِطُملا ُنَلْسَكلا ُنْبِلا ُبِلاَّطلا ِحْدَملاِب ُصوُصْخَملا ِّمَّذلاِب ُصوُصْخَملا ِحْدَملا ُلِعاَف ِّمَّذلا ُلِعاَف .ُعيِطُملا ُنْبِلا َمْعِن .ُنَلْسَكلا ُبِلاَّطلا َسْئِب ِباَجْعِلإا ْنَع ٌريِبْعَت َوُه .ِهِريِدْقَتَو ِءْيَّشلاِب ِراَقِتْحِلا ْنَع ٌريِبْعَت َوُه .ِهِّمَذَو ِءْيَّشلاِب ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 162163 :َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأأ َنوُّتِسَو ِناَنْثاَو ٌةَئاِمَنوُّتِسَو ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا :لأِب اًنِرَتْقُم َنوُكَي ْنَأ .ُعيِطُملا ُنْبِلا َمْعِن .ُنَلْسَكلا ُبِلاَّطلا َسْئِب :ٍةَرِكـَنِب اًزَّيَمُم اًرِتَتْسُم اًريِمَض َنوُكَي ْنَأ .ُبيِبَّطلا اًيِواَدُم َمْعِن .ُرُّبَكَّتلا اًقُلُخ َسْئِب "ْنَم"َو "اَم" ـِب اًرَّسَفُم َنوُكُي ْنَأ :ِنْيَتـَلوُصْوَملا .ُةَءاَرَبلا ُةَلوُفُّطلا ِهِب ُزَّيَمَتَت اَم َمْعِن . ُريِرَّشلا ُقِداَصُت ْنَم َسْئِب ِلِعاَف ُتَلااَح "َسْئِب"َو "َمْعِن" .َحْدَملا ُديِفُي ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌدِماَج ٍضاَم ٌلْعِف َمْعِن .ٌمَّدَقُم ٌرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف )اَهِلِعاَفَو َمْعِن( ْنِم ُةَلْمُجلاَو ،ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف ُنْبِلاا .ِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌرَّخَؤُم ٌأَدَتْبُم ُعيِطُملا ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.18.2 1.18.3 1.18.4 .َّمَّذلا ُديِفُي ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌدِماَج ٍضاَم ٌلْعِف َسْئِب .ٌمَّدَقُم ٌرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف )اَهِلِعاَفَو َسْئِب( ْنِم ُةَلْمُجلاَو ،ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف ُبِلاَّطلا .ِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌرَّخَؤُم ٌأَدَتْبُم ُنَلْسَكلا "ُبيِبَّطلا اًيِواَدُم َمْعِن" "ُنَلْسَكلا ُبِلاَّطلا َسْئِب" "ُعيِطُملا ُنْبِلاا َمْعِن" = = = = = = .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأَو ،ِّمَّذلاَو ِحْدَملا ُبوُلْسُأ اَهيِف ٍةَّيِنآْرُق ٍتاَيآ ْنَع ُثَحْبَأ :"َسْئِب"َو "َمْعِن" ِلِعاَف ُتَلااَحد :يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ،ِمَّذلِل "اَذَّبَحَل"َو ،ِحْدَمْلِل "اَذَّبَح" ُلَمْعَتْسُتَو :"َّبَح" ِةَمِلَكِل ٌلِعاَف ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ٌّيِنْبَم ِةَراَشِلإا ُمْسِا "اَذ"َو .ُلُؤاَفَّتلا اَذَّبَح 1 .ُمُؤاَشَّتلا اَذَّبَحَل 2 ،َوُه :ُهُريِدْقَت ٌرِتَتْسُم ٌريِمَض ُهُلِعاَفَو ،ِحْتَفلا ىَلَع ٌّيِنْبَم ٌدِماَج ٍضاَم ٌلْعِف َمْعِن .ٌمَّدَقُم ٌرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف )اَهِلِعاَفَو َمْعِن( ْنِم ُةَلْمُجلاَو .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌزيِيْمَت اًيِواَدُم .ِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌرَّخَؤُم ٌأَدَتْبُم ُبيِبَّطلا = = = :لأِب ٍنِرَتْقُم ىَلِإ اًفاَضُم َنوُكَي ْنَأ .ُباَتِكلا ِبِلاَّطلا ُقيِفَر َمْعِن .ُنِئاَخلا ِءوُّسلا ُقيِفَر َسْئِب ُّيِفاَضِلإا ُطاَشَّنلا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 164165 :ُباَرْعِلإاـه َنوُّتِسَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِمَنوُّتِسَو ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلاُدِعاَوَقلا ِمِلاَعلا ُةَقْفُرِفيِعَّضلا ُراَقِتْحِا .ُةَناَيِخلا ُهُلَعْفَت اَم َسْئِب1 .ُلِطاَبلا اًمَلَك َسْئِب 2 .ُقْدِّصلا ُةَفِّصلا َمْعِن 3 .ُبِذاَكلا ِءوُّسلا ُقيِفَر َسْئِب 4 .ُءاَفَولا اَنُريِدُم ِهِب ُمِسَّتَي اَم َمْعِن 5 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم 1.18.2 1.18.3 1.18.4 .ُرْبَّصلا ِناَسْنِلإا ُقُلُخ َمْعِن 1 .ُّيِفَولا ُقيِدَّصلا َمْعِن 2 .ُّشِغلا ُهُبِكَتْرَت اَم َسْئِب 3 .ُبَضَغلا اًقُلُخ َسْئِب 4 .ُلِئاَفَتُملا ُهُبِحاَصُت ْنَم َمْعِن 5 ﮉ ﮈ ﮇ ﮆ ﮅﭽ:ىَلاَعَت لاَق ﮑﮐ ﮏ ﮎ ﮍ ﮌ ﮋ ﮊ )136 :ناَرْمِع لآ( ﭼ ﮕ ﮔ ﮓ ﮒ ﮛﮚ ﮙ ﮘ ﮗ ﮖﭽ:ىَلاَعَت لاَقَو )6 :كْلُملا( ﭼﮞ ﮝ ﮜ ُرَّبَدَتَأَو ُلَّمَأَتَأ ِموُلْظَملا ُفاَصْنِإ ِةَقاَدَّصلا ُةَناَيِخِدِجاَسَملا ُةَمَزَلُم 1اللحدود2 عل10ة ب ل1112فس ح ن ل13 14 خ افةي 15 1617ق ل 19 ي ص ح 3 ح ب 4 6اس 5 م9 ر لب م د ة 8 ف7 ع ع ج ج م 18 ر 20 َُلـْمَأَو ُبيِجُأ م ر ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 166167 :يِتْأَي اَميِف ِّمَّذلاَو ِحْدَملا ِبوُلْسُأ َرِصاَنَع ُنِّيَعُأو :ٌّطَخ ُهَتْحَت اَم ُبِرْعُأز :ِةَيِتلآا ِتاَفِّصلا ْنِم ِّمَّذلاَو ِحْدَملا ِبوُلْسُأ ِماَدْخِتْساِب ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأح َنوُّتِسَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِم ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َنوُّتِسَو ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا مييقتلا ّيئاهنلاةرشاعلا ةدحولا ىلإ ةسداسلا ةدحولا نم .ةلئسلأا عيمج نع بجأ : ةظحلملا .............................. .انل ةريثك رَبِع ةّينآرقلا صصقلل 1 .............................. .ةنسح ةرشاعم هاخأ ملسملا رشاعُي 2 .............................. .نيجاتحملل تادعاسملا ّينغلا مّدقي 3 .............................. .ةريبكلا ةّبقلاو مرحلا نم دجسملا فّلأتي 4 .............................. .مارحلإا يف حاكنلا هَّللا مّرح 5 .............................. .نيملأا قيدصلا معن 1 .............................. .ةايحلا رارقتسا ىلإ عمتجملا جاتحي 2 .............................. .ةّوخلأا ىلع ظافحلاب ملسلإا اننيد انرمأ 3 .............................. .سانلا هّزعأ ادبع هَّللا هّزعأ اذإ 4 .............................. .ايقيرفأ بونج نم بّلطلا دفو 5 .رهش ....................... نم ريخ ردقلا ةليل 1 .ميركلا نآرقلا ....................... نم فهكلا ةروس ّنإ 2 .نيملسملا ةايح يف ةليمجلا ميقلا ملسلإا ....................... دقل 3 .نيرخلآا هاجت ....................... نأ انيلع بجي 4 . ةسمخلا ملسلإا ناكرأ نم ....................... ّجحلا ّنإ 5 :ةبسانملا تاملكلاب ةيتلآا تاغارفلا لماج :ةيتلآا لمجلا يف ّطخ اهتحت يتلا تاملكلا ّداضم بتكاب :ةيتلآا لمجلا يف ّطخ اهتحت يتلا تاملكلا فدارم تاهأ .ٌةَّيِئاَنِج ٌةَبوُقُع 1 يِف ِسْمَخلا ِتاَّيِروُرَّضلا ىَدْحِإ 2 .ِمَلْسِلإا ِعيِرْشَت ْنِم ِدِصاَقَملا ىَدْحِإ 3 .ِريِزعَّتلا ِةَبوُقُع .ِدوُدُحلا ِتاَياَنِج ىَدْحِإ 4 .ِريِزْعَّتلاِب ُبَقاَعُت ٌةَياَنِج 5 :ٌّطَخ ُهَتْحَت اَمِل ِمَسَقلا ُرُصْنُع 6 ."اًرْوُز ْلُقَت َل ِهَّللاـِب" :ِةَيِتلآا ِةَلْمُجلا يِف ِمَسَقلا ِةاَدَأ ُعْوَن 7 ."َكَرْمَأ ُتْعَطَأ ْدَقَل ،ِهَّللاَت" ٌةَقِّقَحُم ِةَّيِمَلْسِلإا ِةَعيِرَّشلا ُتيِبْثَت 8 .ــــــ ـِل .ِهَّللا َمْكُح َتَبْثَأ ْنَم ُءاَزَج 9 .َةَّيِمَلْسِلإا َةَعيِرَّشلا َلَّطَع ْنَم ُءاَزَج 10 .ِمَسَقلا ِفوُرُح ُدَدَع 11 ُدِعْبُي ِتاَياَنِجلا ِتاَبوُقُع ُقيِبْطَت 12 . ــــــ ْنَع يِناَجلا ــــــ ْنَع ٌريِبْعَت ِحْدَملا ُبوُلْسُأ 13 .ِهِريِدْقَتَو ِءْيَّشلاِب ."ُعْنَملا" ىَنْعَم 14 ."ُتاَرِكْسُملا" ىَنْعَم 15 ."ُنَتِفلا" ُدَرْفُم 16 ."ُةَيِصْعَملا" ُعْمَج 17 ــــــ ْنَع ٌريِبْعَت ِّمَّذلا ُبوُلْسُأ 18 .ِهِّمَذَو ِءْيَّشلاِب :ٌّطَخ ُهَتْحَت اَم ْبِرْعَأ 19 ."ُقْدِّصلا ُةَفِّصلا َمْعِن" :ٌّطَخ ُهَتْحَت اَم ْبِرْعَأ 20 ."ُرُّبَكَّتلا اًقُلُخ َسْئِب" ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا 168169 َنوُّتِسَو ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِمَنوُّتِسَو ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا :يِلَي اَمِب اًنيِعَتْسُم ِةَبِساَنُملا ِفوُرُحلاِب َةَقِباَّسلا ِتاَغاَرَفلا َْلْمَأ ُتاَدَرْفُملا ِطْشُملا ِناَنْسَأَك ٌةَيِساَوَس ُساَّنلا : ىَلْوُلأا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأااَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا نيماجنمَلَّفَكَتنءاتڤيچنڤُةَقْلَخلا يتامعنمَعَّتَمَتنسابيبكُةَّيِّرُحلا نكهوكوڠمَزَّزَع2 ڠروا سبيب ڠيُراَرْحَلأا تاوبمم نسوتوڤك دكين َمَزَحنءايسنءامكُّيِرَشَبلا نكيداجنمَدَّهَعَت 2ساسأ نتكراشمك ُئِداَبَملا ُةَّيِعاَمِتْجِلا نكريهلدَدِلُونءاذيبمڤُزيِيْمَّتلا ڠرلمَرَظَحنموقرفُّيِرُصْنُعلا نكڤتنمَتَبَثانروُنْوَّللا ترب ليبمڠمــِب َّمَتْهِايساوتيسُعْضَولا تاوبمم نسوتوڤكَرَّرَقنءابمهرڤُقاَقْرِتْسِلا اسقڤرت نكوكلم وتاوسس َّرَطْضِا نءابمهرڤُداَبْعِتْسِلا دڤك نكهبمنمىَلِإ َفاَضَأنءاتارامسكُةَيِساَوَّسلا ڠاولڤ اكوبممَحاَتَأنليداعكُلْدَعلا اسقممَرَبْجَأ/َمَغْرَأ نسابيبك اراوسرب /ِريِبْعَّتلا ُةَّيِّرُح ِيْأَّرلا نسورتربَدَرَّطِا تاوبمم نسوتوڤك ِراَرَقلا ُذاَخِّتِا ِلَبْقَتْسُملا ُةَداَق ُباَبَّشلا : ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأا اَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا اتيردنمىَناَعقڬڠوتُداَمِعلا نكهچممَّكَفيتيتنيدياُةَّيِوُهلا دڤك اوابممىَلِإ َلَّصَوَتنكقونورسكُةَعْتُملا قوتنبممَلَّكَشننارڤُرْوَّدلا دڤك ڠوتنڬربىَلِإ َأَجَل2يسارنجُلاَيْجَلأا دڤك اوابممىَلِإ ىَّدَأ2نرباچُتاَيِّدَحَّتلا نكيرلم يريدَبَرَههدادُتاَرِّدَخُملا نكهسيمم يريدْنِم َصَّلَخَتسيسيركُةَمْزَلأا ڠيءاسربَسَفاَن اتوبمم نتوكيإ يلوت ُديِلْقَّتلا ىَمْعَلأا نكيتاممَتاَمَأ نهوتنورك قلخأ ُلَلِحْنِلا ُّيِقُلُخلا نكترضممَّرَضَأ نكوكلم ةيصعم ُباَكِتْرِا ِّيِصاَعَملا قڤيلمَعَّكَسَت اسود نكوكلم رسب ِرِئاَبَكلا ُفاَرِتْقِا ملاد لاوبرب نيلاتَشَدْرَدفيتاڬينُةَّيِبْلَّسلا قيتنوپمَنَقَح2ڠدنوا رڬڠلم ُةَفَلاَخُم ِنيِناَوَقلا يقيءابممَحُلَصنهيڬانڤُناَمْدِلإا اوُدَّحَوَتَت اوُمَحاَرَت اوُّباَحَت : ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأا اَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا فارتعيڠمَفَرَتْعِانڠاڬڤ/نتوناُةَديِقَعلا نكهنسوممَمَدَهناوتاسكُداَحِّتِلا يميزلمَمِزَليندم تكراشم ُعَمَتْجُملا ُّيِنَدَملا نكدوجومَدَجْوَأملسم وديۏيدياُمِلْسُملا ُدْرَفلا قوتنبممَنَّوَكملسم ڬراولك ُةَرْسُلأا ُةَمِلْسُملا ............................................................................ : مزعلا 1 ............................................................................ : ىحوأ 2 ............................................................................ : نكسأ 3 ............................................................................ : فيلكتلا 4 ............................................................................ : بارحملا 5 ............................................................................ : مّمص 6 ............................................................................ : تيبملا 7 ............................................................................ : ّجحي 8 ............................................................................ : فذقلا 9 ............................................................................ : ىفاع 10 :ةيتلآا تاملكلا نم ةديفم لمج نّوكد .ةيتلآا لمجلا يف ّطخ اهتحت يتلا تاملكلا برعأـه :يتأي ام اهيف ةديفم لمج نّوكو ةلمجلا بارعلإا 1.لصفلا ف ابلاط نوشع ءاج 2.ناضمر رهش ف نوملسملا موصي 3!عراشلا ف ةرايسلا عسرأ ام 4.نيمولظملا ّنرصنلأ للهاو 5.حلاصلا دبعلا معن .ماهفتسلا بولسأ اهيف ةلمج 6 .)10 – 3 ددعلا( دودعمو ددع اهيف ةلمج 1 .يفنلا بولسأ اهيف ةلمج 7 .)19 – 11 ددعلا( دودعمو ددع اهيف ةلمج 2 .بّجعتلا بولسأ اهيف ةلمج 8 .)دوقعلا ظافلأ( دودعمو ددع اهيف ةلمج 3 .حدملا بولسأ اهيف ةلمج 9 .ةدحاو ةّلعل فرصلا نم عونمم اهيف ةلمج 4 .ّمذلا بولسأ اهيف ةلمج 10 .نيتّلعل فرصلا نم عونمم اهيف ةلمج 5 170171 َنوُعْبَسَو ٌةَئاِمَنوُعْبَسَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم نڠد ڠوبوهربـــِب َلَصَّتِاباوجڠوڬڠتُةَّيِلوُؤْسَملا نسڤ-نسڤربىَصاَوَت2 نڠوبوهُتاَقَلَعلا ڠتادَلَبْقَأ2 نتواڤُطِباَوَّرلا ناوجوترب قوتنواَفَدَهڬاجنڤ/رونباڬيِلاَولا ياڤاچنمَلاَنوتنبمم-وتنبُنُواَعَّتلا ڬڠبربَرَخَفنهوسومرڤُناَوْدُعلا نكحصڠمَقَّثَوننامأكُناَمَلأا /اكوس اسارم هيساكَّدَوقيءاب ڠي اراڬنٌةَبِّيَط ٌةَدْلَب /هوداڬرب هلابربَعَزاَنَتڠياس هيساكُةَّدَوَملا نكنبروڠمىَّحَضنهيساك سلبُةَمْحَّرلا ُةَساَيِّسلاَو ُمَلْسِلإا : ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأا اَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا يسكرتنياربَلَعاَفَت اويجرب نناهوتكُةَّيِناَّبَّرلا هوتاجرتَعَقَونءانروڤمسكُلوُمُّشلا نسك يداجرت دڤرد ىَلَع َبَّتَرَت2يريچُصِئاَصَخلا نكيپوبمپمَنَمَكاسڠباراتناُةَّيِمَلاَعلا هڬڠچربـِب َضَقاَنَتنءاناهردسكُةَّيِطَسَولا نكاذيبممَزَّيَمَتيتيلايرُةَّيِعِقاَولا ڠروا نكهلاپم نيءلَمَءَلنڠودنيلرڤُةَمْصِعلا يداجنم ريهاظ/سلجَرَهَظنهڬڠچرڤُضُقاَنَّتلا يامپمَسَرَغنڠد تكيرتُداَيِقْنِلا ڠاوجربَحَفاَك دڤرد سبيب نهودوترڤُةَءاَرَبلا نكتاوڠمىَّوَقنسبيبكُرُّرَحَّتلا /اتنيمم توتنونمَبَلَطيساركوميدُّيِطاَرْقُميِّدلا يڠيليلڠمَطاَحَأ2 ڠدنواُنيِناَوَقلا قلونمَأَرَد نهاتنيرمڤ يسب وكوكُداَدْبِتْسِلا /هيليمم يدنوڠمَبَخَتْنِاقح نءامسرڤُةاَواَسُملا ِّقَحلا ُنيِد ُمَلْسِلإا : ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأااَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا نكمارحڠمَمَّرَحنڠيويلپڤُفاَرِحْنِلا نكثيراومَثَرْوَأةيربجُةَّيِرْبَجلا ريچنيلڬرتَقَلَزْنِاةيردقُةَّيِرَدَقلا سومورجرتَّضَقْنِاةئجرمُةَئِجْرُملا فرپمَبَّرَسَتنسكُريِثْأَّتلا اتڤيچنمَثَدْحَأىمسيلانويسارُةَّيِلْقَعلا ڠورودنم ىَمَتْنِاىمسيلانويسانُةَّيِموَقلا ڠاولڤ ليبمڠمَّلَغَتْسِاىمسيلاربيلُةَّيِلاَرْبيِّللا يءوڬارمَكَّكَش2يرويتُتاَّيِرَظَّنلا ينوچارمَّمَس2نڠوردنچكُلوُيُمـلا روڤمچنمَجَمَدْنِاهوراغڤُرُّثَأَّتلا واتنممَبَقاَرىمسيرلوكيسُةَّيِناَمْلِعلا نكنيقيمَعَنْقَأىمسينوموكُةَّيِعوُيُّشلا نكنيڠيڠمَحَمَط وراب نءاكيرُةَعْدِبلا هڬڠچرب َفَلاَخةبوتُةَباَتتْسِلا ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ُبَدَلأا: ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأا اَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا كڠپمَّنَظنلاوبرڤُةَرَواَحُمـلا نكرسبممَرَبْكَتْسِانكياُتوُحلا يريد قسدنمَقَهْرَأاهسواُيْعَّسلا يءومنمَلَباَقنمزعكُمْزَعلا قلونمَضَرَتْعِاڠبموت ُطوُقُّسلا يڠيڤمدنمَبَحاَصقوبميتُراَدِجلا ينيلمَفَّيَضنهوڬڠوسكُناَقْتِلإا نكقسورمَقَرَخ نڠد ڬڠب يريدُبْجُعلا نكيناربمم يريد َأَّرَجَتايسهرُّرِّسلا فاعم نوهوممَرَذَتْعِا2وكليرڤُباَدلآا قح يتمرحڠمَفَصنَأرنيپمُةَقِرْشُملا قوبنم َرَقَن يريد نهدنركُعُضاَوَّتلا سڤمرمَبَصَتْغِاياتنڤ ريسيسڤُلِحاَّسلا ناريح ساربَرَّيَحَتارتهبُةَنيِفَّسلا يستنيلمَّرَمنكهوءاجنمُداَعِتْبِلا ِهَّللا َماَمَأ َنوُلوُؤْسَم اَنُّلُك : ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأا اَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا هناما نكيربدَنَمَتْئِاتمواُةَّمُلأا نكقپابرڤممَرَّفَونءاراهيلمڤُةَظَفاَحُملا يڠودنيلمىَمَحاڤاب اراڤُءاَبلآا ڬاجنم ىَعَراڬاجنڤيِعاَّرلا لوءاڬربَرَشاَعساوڠڤُدِّيَّسلا يربممَبَهْوَأاتيناوُةَأْرَملا نكمولعمم َرَبَخيماوسُجْوَّزلا يتيكاپم ىَلَع َراَجنقيءابكُحِلاَصَملا توكاتَفاَخنتهاجكُدِساَفَملا نياكاڤ نكانڠمَسَبْلَأناچاوُباَطِخلا نكتڤمنمَنَكْسَأ2قناُدَلْوَلأا يهوءاجنمَبَّنَجَتنباوجڠوڬڠترڤُفيِلْكَّتلا قيءابَباَطنءاڬاجنڤُةَياَعِّرلا وتنبممَناَعَألاوحا لاحُنوُؤُّشلا ڠڬڤربَلَّفَكَتنياباڠفُلاَمْهِلإا ِسُلَدْنَلأا يِف ُةَّيِمَلْسِلإا ُةَراَمِعلا : ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأااَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا نكنوڠابممَرَّوَطنءاكوبمڤُحْتَفلا ڤتنمَنَطْوَتْسِانسكُراَثلآا لككَّلَظهراجسربُةَّيِخيِراَّتلا هوتاجَطَقَسناوجامك ُمُّدَقَّتلا اكيرمَمَّمَصننودمتكُةَراَضَحلا نكريهاظنمَزَرْبَأءارمح ناتسيا ُرْصَق ِءاَرْمَحلا ،ڠجنامم يڬڠينمَلاَطنماتُةَقيِدَحلا تهيلمىَأَربارحمُباَرْحِملا ،نكناببمم نكهتنيرممَرَّخَسڠايتُدوُمَعلا نكيريدنم ،انيبممَداَشنهاويمكُةَماَخَفلا نكاداڠمَدَقَع2ارانمُجاَرْبَلأا يڬڠينمىَقَرنرسبكُةَماَخَفلا ريكوڠمَشَقَن2 نءانيبيِناَبَملا يلوڬڠوڠمَدَّرَفَت 2تڤمت هراجسربُمِلاَعَملا تاوبممَعَنَصريا نرولاسُةَّيِئاَملا ُةاَنَقلا ِةَدْحَولا ُراَعِش ُّجَحلا :ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأااَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا جح نكاجرڠمَّجَحفاوطُفاَوَّطلا يعس نكاناسقلمىَعَسيعسُيْعَّسلا فاوط نكاناسقلمَفاَطملامرب /تيبمُتيِبَملا ڠيءاسربَسَفاَنَتناوتاسكُةَدْحَولا هيلبمپمىَّكذفوقوُفوُقُولا يناهيساڠمَفَطاَعرتنولمُيْمَّرلا نكيتنهربممَفَقْوَأ2موق /2قاوڤُلِئاَبَقلا هديءاف يربممَداَفَأ2اراڬنُلَوُّدلا 172173 َنوُعْبَسَو ِناَنْثاَو ٌةَئاِم َنوُعْبَسَو ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِم ومترب ڠيلاسىَقَلَت تداع تداعتسا ُتاَداَعلا ُديِلاَقَّتلاَو يتحيصانم ڠيلاسَحَصاَنَتادند /مدُمَّدلا يقزر يربممَقَزَرنابرق نهيلبمسُةَّيِحْضُلأا يمايدنمَّلَح يرد راولك مارحاُلُّلَحَّتلا يامادرب ڠيلاسَحَلاَصَتنمهفسرڤُمُهاَفَّتلا هلبرب ڠيلاسَعَزاَننهيساك سلبُمُحاَرَّتلا وتاسربَدَّحَوَتيتاڤميسُفُطاَعَّتلا ِمَلْسِلإا يِف ُةَّيِعْرَّشلا ُدوُدُحلا :ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُلاَعْفَلأااَهاَنْعَمُءاَمْسَلأا دترمَّدَتْرِاانزاَنِّزلا نتورمَدَلَجدترمُةَّدِّرلا ولاهڠمىَفَننسلابمڤُلاَكَّنلا بيلصَبَلَصنموكحُةَبوُقُعلا هونوبممَلَتَق2ڠدنوا يهلاپمُةَفَلاَخُملا ڠنت سارمَّنَأَمْطِاقرا مونيممِرْمَخلا ُبْرُش ،يهواجنم نكلڬڠينمَرَجَدْزِانيروچنڤُةَقِرَّسلا ڠلاهڠمَلَّطَع نرڤميل انز نهودوتُفَذَقلا يڠودنيلمىَفاَعنكقوبامكُرْكَّسلا نكيساسيلايرمَقَّقَحنڠارڤڤُةَبَراَحُملا نكربيپمَّثَبنميلاظكُيْغَبلا نكليصاحڠمَلَّصَحنليداعكُةَلاَدَعلا نكسوتوممَرَّرَق2تملتمُدِصاَقَملا يهوءاجنمَعَدَرننامأكُنْمَلأا موكح نكانغم دودحَّدَحنڠنتكُةَنيِنْأَمَّطلا ُعِجاَرَملاَو ُرِداَصَملا .ميركلا نآرقلا :مجاعملاو بتكلا ليجلا راد :توريب .ةغلبلا جهن حرش .)1959( .هَّللا ةبه نب ديمحلا دبع نيدلا زع ،ديدحلا يبأ نبا .عيزوتلاو رشنلاو ةعابطلل .باطخلا نب رمع نينمؤملا ريمأ بقانم .)1996( .دمحم نب يلع نب نمحرلا دبع ،يزوجلا نبا .عيزوتلاو رشنلاو ةعابطلل نودلخ نبا راد :نامع ةيادبلا .)1990( .يقشمدلا يشرقلا ريثك نب رمع نب ليعامسإ ءادفلا وبأ نيدلا دامع ،ريثك نبا .فراعملا ةبتكم :توريب .7ج .ةياهنلاو ريسفت .)2004( .يقشمدلا يشرقلا ريثك نب رمع نب ليعامسإ ءادفلا وبأ نيدلا دامع ،ريثك نبا .عيزوتلاو رشنلل ملسلا راد :ضايرلا .3ج .ميظعلا نآرقلا ةعابطلل قيدصلا راد :قشمد .درفملا بدلأا .)ـه1418( .ميهاربإ نب ليعامسإ نب دمحم ،يراخبلا .عيزوتلاو .ةعابطلاو عيزوتلاو رشنلل ةريسملا راد :نامع .يوحنلا قيبطتلا .)2014( .هدبع ،يحجارلا .يفاقثلا جاتنلإل معاربلا :.م.د .حاحصلا راتخم .).ت.د( .رداقلا دبع نب ركب يبأ نب دمحم ،يزارلا رشنلاو ةعابطلل ينوباصلا راد :ةرهاقلا .2ج .ريسافتلا ةوفص .).ت.د( .يلع دمحم ،ينوباصلا .عيزوتلاو راد :ضايرلا .ةيربنملا بطخلا عم ةيعوبسلأا تاءاقللا .)ـه1423( .ديعس نب دمحم ،نارقصلا .عيزوتلاو رشنلل فيرشلا ةسسؤملا :توريب .ةيبرعلا ةغللا دعاوق يف حضاولا وحنلا .)2003( .نيمأ يفطصمو مراجلا يلع .ةيبدلأا فقومو تاعمتجملا يف اهرودو ةرصاعملا ةيركفلا بهاذملا .)2006( .يجاوع يلع بلاغ .قيوستلاو رشنلاو ةعابطلل ةيبهذلا ةيرصعلا ةبتكملا :ضايرلا .اهنم ملسلإا .ةيرصعلا ةبتكملا :توريب .ةيبرعلا سوردلا عماج .)1993( .ميلس دمحم نب ىفطصم ،ينييلغلا ةرازوب ةيملسلإا نوؤشلا ةرادإ :رطق .موتخملا قيحرلا .)2007( .نمحرلا يفص ،يروفكرابملا .ةيملسلإا نوؤشلاو فاقولأا .ةيلودلا قورشلا ةبتكم :.م.د .طيسولا مجعملا .)2004( .ةيبرعلا ةغللا عمجم 1 2 174 َنوُعْبَسَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِم 175 َنوُعْبَسَو ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم 3 176 .ملسم حيحص .)2006( .يروباسينلا يريشقلا ذاشوك نب درو نب ملسم نب جاجحلا نب ملسم .عيزوتلاو رشنلل ةبيط راد :ضايرلا .سورل :توريب .يساسلأا يبرعلا مجعملا .).ت.د( .مولعلاو ةفاقثلاو ةيبرتلل ةيبرعلا ةمظنملا .ميوقلا ءاشنلإا جهنم يف ميكحلا بولسأ وأ ءاشنلإا ناويد .)2001( .دمحأ ديسلا ،يمشاهلا .ةيملعلا بتكلا راد :توريب يف ةيناثلا تاوطخلا Second Steps in Arabic Grammar .)2009( .نرواه دمحمو دمحم نيساي .ةيوبرتلا ةيملاعلا أرقا ةسسؤم :ةيكيرملأا ةدحتملا تايلولا .ةيبرعلا دعاوقلا :ةينورتكللإا عقاوملا http://quran.ksu.edu.sa :تنرتنلإا ىلع هبارعإو نآرقلا ريسفت http://www.almaany.com :يناعملا سوماق https://sites.google.com/site/httparabenetcom/ :ةعمشلاو زيزعلا دبع نب رمع ةفيلخلا ةصق home https://pulpit.alwatanvoice. :يلموشلا نوطنأ لحارلا ينيطسلفلا رعاشلل ناسنلإا قوقح ةديصق html.338312/com/content/print http://www.ohchr.org/AR/Pages/Home.aspx :ناسنلإا قوقحل ةدحتملا مملأا ةيضوفم /https://islamstory.com :يناجرسلا بغار روتكدلل ملسملا عمتجملا ساسأ ةوخلأا ةلاقم https://qnc.edu.gov.qa/Ar/Pages/ :)وكسيسيإ( ةفاقثلاو مولعلاو ةيبرتلل ةيملسلإا ةمظنملا default.aspx /https://www.amnesty.org/ar :ةيلودلا وفعلا ةمظنم http://www.mandint.org/ar/guide-IO :)وكسنويلا( ةفاقثلاو ملعلاو ةيبرتلل ةدحتملا مملأا ةمظنم https://www.unicef.org/ar :)فيسينويلا( ةلوفطلل ةدحتملا مملأا ةمظنم http://www.marefa.org :ةفرعملا عقوم َنوُعْبَسَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِم

kssr_1wc88YILrWnMbE4l9HCjxcsgsWuNeYaMZ.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) 2018 华文 华文 三年级 BAH AS A C I NA BAH AS A C I NA BAH AS A C I NA BAH AS A C I NA TAHUN 3 SEK OLAH JENI S KEB ANGS AAN CIN A SEK OLAH JENI S KEB ANGS AAN CIN A KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH (SEMAKAN 2017) 作者 Penulis 编辑 Editor 谢增英 Chia Chen Eng 贺慧萍 Foh Hui Ping 林彩云 Lim Chai Hoon 林淑琴 Lim Shu Qin 邹永定 Chiw Yon Ting 林清辉 Lim Cheng Hwee 版面设计师 Pereka Bentuk 美术员 Ilustrator 苏宝丽 Soo Poh Li 周锦聪 Chew Chin Chong 孙秀青 Soon Siew Cheng 黄慧羚 Wong Huey Ling KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA ISBN 978-967-334-994-4 Cetakan Pertama 2018 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: The Malaya Press Sdn. Bhd. (3379-P) 1, Jalan TSB 10, Taman Perindustrian Sg. Buloh, 47000 Sg. Buloh, Selangor, Malaysia. Tel: 03-6157 3158 Faks: 03-6157 3957 E-mel: tmp@tmpsb.com Laman Web: http://www.malayapress.com.my Reka Letak dan Atur Huruf: The Malaya Press Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Taip Teks: 22 poin Dicetak oleh: PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. Kebanyakan karya yang dijadikan sebagai kandungan buku ini adalah dipetik daripada karya penulis terkenal. Oleh sebab penerbit tidak dapat menghubungi pemilik hak cipta karya karangan berkenaan, penerbit mengalu-alukan mereka yang berkenaan menghubungi penerbit. No Siri Buku : 0040 World Line Marketing & Services (000884605-H) No 29, Persiaran Mewah, Kawasan Perindustrian Bandar Tun Razak, Cheras, 56000 Kuala Lumpur. Tel: 603-9171 9198 Fax: 603-9171 7198 KPM KPM iii 前言 v 第一单元　通往未来的路 上学的路 2 第二单元　巧妙的道歉 魔豆传心意 7 第三单元　小动物的智慧 鸟儿筑巢 12 第四单元　温暖的亲情 一、爸爸的大手 17 二、百衲被的故事 19 语文乐园一 23 写作指引一 25 第五单元　飞跃的想象 一、被子的大地 28 二、月亮渴了 30 第六单元　脑筋转一转 小猫和老虎 34 第七单元　自得其乐 纸船 39 第八单元　科技改变世界 神奇的三维打印 44 语文乐园二 48 写作指引二 50 第九单元　创造历史的人 马来亚橡胶之父——陈齐贤 53 第十单元　美丽的传说 天鹅长住的地方 58 第十一单元　舌尖上的美味 竹筒饭 64 第十二单元　造福人类的发明 蔡伦造纸 69 语文乐园三 73 写作指引三 75 第十三单元　汉字真有趣 一、快乐识字 78 二、丰收歌 80 第十四单元　读故事，学成语 掩耳盗铃 85 目录 目录 KPM KPM iv 第十五单元　生活处处有惊喜 上天送来的小彩虹 92 第十六单元　童话故事会 退休的鞋子 97 语文乐园四 101 写作指引四 103 第十七单元　真正的友情 争吵 106 第十八单元　自然的规律 一、草的告白 111 二、自然界的时钟 113 第十九单元　站在高楼看世界 建筑界的长颈鹿 117 第二十单元　特别的体验 一、不一样的表演 123 二、特别任务 125 语文乐园五 129 写作指引五 131 阅读小先锋的话 133 自习文章一 向着明亮的一方 134 自习文章二 鸟巢 135 自习文章三 探险 137 自习文章四 吉隆坡的故事 140 自习文章五 登上黑风洞 142 自习文章六 树先生跑哪去？ 144 自习文章七 发现是一种快乐 145 自习文章八 盒子里有花园 147 自习文章九 哦，细雨蒙蒙 149 自习文章十 上天都峰 151 认读生字与习写生字表 153 KPM KPM v 本教材是以教育部于 2017 年颁布的《三年级华文课程与评价标准》和《三年 级华文课本配套编写指南》为依据编写，教材编排说明如下： 1 关于识字：本教材的识字教学主要是随课文识字，教师在教学中要调动学 生的积极性，让他们主动和有创意地识字。活动设计也引导学生逐步掌握 以部首法和音序法翻查字典和词典，巩固自主识字的能力。本教材的字词 读音、字义，以《现代汉语词典》（第 7版）为主，《现代汉语规范词典》 （第 3 版）为辅。 2 关于写字：在写字教学方面，既要严格规范，又要遵循学生身心发育规律， 尊重学生个性，允许有个体差异。 3 关于课文：全册教材共有课文25篇，分为20个单元。各单元内容相对集中， 体裁多元化，题材丰富，且收录大量名家的作品。课文既富含思想性和人文 性，又充满生活趣味和儿童情趣；既注重传承优秀传统文化，又贴近时代发 展的脉搏。 4 关于活动：本教材的活动重点突出，一目了然。阅读教学注重朗读，以培养 学生理解、感受、感悟等能力。课后练习重视语文基础，如词语运用、标点 符号、多音字、成语等的练习，形式多样。在“听说训练”方面，教师要让 学生结合生活经验练习听、说，活学活用。“趣味语文”则让学生通过背诵 古诗、演绎教材等，感受华文的韵律美、语言美，并通过学习书法，体会汉 字的形体之美。 5 关于写作训练：旨在引导学生写话、写便条、写日记，通过写作关注身边事 物。所有写作活动都跟课文中的内容、写作手法息息相关，写话方面，要求 学生尽可能写成段落。 6 关于计算思维：课文的内容和活动设计，不只融入高思维，也融入计算思维 （Computational Thinking）和批判性思考的训练，利于学生对课文进行探究和综 合性的学习，并发挥创意。计算思维是人的思想和方法，是一种解题能力， 一般不能够机械式地套用，只能通过学习和实践来培养。 前言 前言 KPM KPM vi 7 关于挑战题：各单元中的挑战题，是为了引导学生将课文所学，与他们的生 活结合起来，使他们在日常生活里体验到语文学习的重要，明白语文与生活 是紧密相连的。课本和活动本里涉及高思维和挑战题的活动设计，都会以不 同的图像标示：高思维 ；挑战题 挑 战 题 。 8 关于语文乐园：每四个单元设一个语文乐园，内容包括字、词、句的学习。 这些材料可以做学生的语言积累，并运用在写话上。 9 关于写作指引：旨在引导学生学会观察事物的特点，逐步掌握写人、事情、 景物等方法，培养观察和表达能力。如此一来，不只提高写话、写日记的水 平，也为高年段的作文教学做准备。 10 关于自习文章：有别于课文，这些文章旨在培养学生自主阅读的能力，学习 名家有创意、有个性的表达手法。教师只需稍加点拨，无需深究。 11 关于课本和活动本的配合使用：进行了课本的各项学习标准后，教师可通过 活动本的练习，评价学生在各个方面的学习进度。 12 关于多媒体课件：此课本配有一个教学应用程序，即“三年级华文课本 ”。 凡是标示“ 扫一扫 ”的课文和活动，都可以用这个应用程序扫描该页课文或 活动的全页，以启动音频档案、文字资料等，辅助和加强学习。运行“三年 级华文课本”应用程序的最低配置需求如下： • 2GB RAM • 1.5Ghz processor, CPU(Central Processing Unit) • Android 4.2 / IOS7.0 13 关于封面的二维码：扫描封面上的二维码，即可获知本教材的主题与作者简 介。 概括而言，三年级的语文教学重点，是加强识字写字，并提高学生阅读和写 作的能力。教材的设计，既能引导学生养成勤于积累的好习惯，主动收集语言素 材，又能拓宽他们的知识视野，为升上高年段做准备。 扫描此二维码，下载 “三年级华文课本 ” 应用程序 教师要学生边听边记边想。如果学生无法对聆听教材做出适当的回应， 教师可先准备思维图，让学生在聆听时逐一将要点填入，以辅助记忆。 1.2.1 给 老 师 的 话 开学日的周会上，听听老师说了什么，然后 告诉大家老师说的话有哪些重点。 听听说说 新的开始，新的希望。 KPM KPM 1 第一单元 通往未来的路 扫一扫 清晨，太阳像巨大的橙子，从山 边露出来。阳光把上学的路，抹上一 片金黄。 在父母的祝福下，我们走在上学 的路上。 上学的路，有动听的鸟鸣，有鲜 艳的花朵，还有一片绿油油的草地。 上学的路，也印满了大大小小的 脚印，高高矮矮的身影。上学的路， 你我相伴，我们开开心心地走向我们 的校园。 上学的路 KPM KPM 2 扫一扫 1. 本文先写上学路上的景色，最后肯定了上学给自己带来的收获——找 到“开启世界窗口的钥匙”。 2. 识字教学：以字谜“鸟儿开口叫”识记“鸣”、“十个兄长”识记“克”； 以口诀“丰富的颜色最鲜艳”识记“艳”、“一刀解下牛角”识记“解”； 以奇特联想“金色的月亮”识记“钥”。 3. “抹”和“系”是多音字，“抹”分别读“mœ”（抹粉、抹黑）和“må” （抹布、抹脸）；“系”分别读“jì”（系鞋带）和“xì”（关系、系列）。 4. 词语运用：引导学生通过口头说句子来理解词语的意思。 活动本 上册 第1页 和 第2页 2.1.2 2.1.1 给 老 师 的 话 词语运用 动听 鲜艳 教导 带领 校园里，老师尽心教导，我们快乐 地投入学习。在这里，我们找到开启世 界窗口的钥匙，解开一个个的疑问，克 服一道道的难题。 这条路，把我们和学校系在一起， 带领我们走向光明的未来。 启 钥 匙 解 疑 克 系 q˚ y∂o shi ji© y∆ k˙ j¬ 巨 橙 抹 福 鸣 艳 尽 投 j≈ chƒng mœ f√ m∆ng y∂n j¬n tπu 巨 橙 艳 尽 启 钥 匙 解 疑 克 系 KPM KPM 3 活动本 上册 第2页 至 第7页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 5.3.1 给 老 师 的 话 第5 题是高思维的问题，可以让学生选做，鼓励学生完成挑战。 一 读读说说 1 朗读课文后，说一说作者在上学的路上看 到什么。 2 在父母的祝福下，我们走在上学的路上。 这句话让你想到什么？ 3 这条路，把我们和学校系在一起，带领我们 走向光明的未来。 以上句子中的“系”怎么读？读读看，再 以正确的读音读“关系”。 4 读一读以下的句子，写写你如何描绘上学 的路。 路旁的大树⋯⋯花儿⋯⋯ 5 “开启世界窗口的钥匙”是指什么？你怎 么找到这把钥匙？ 阳光把上学的路，抹上一片金黄。 挑 战 题 KPM KPM 4 活动本 上册 第2页 至 第7页 给 老 师 的 话 想想说说：教师可将学生分组，每组学生都有一套词卡，让学生进行有趣 的扩展词语游戏。教师也可以用比赛方式进行，看看哪组最快完成，甚至 可以写出词卡以外的词语。 用“祝福、教导、学习、 疑问、克服”组成短语。 鲜艳 花朵鲜艳 衣服鲜艳 动听 歌声动听 鸟鸣动听 尽心 尽心学习 尽心工作 二 想想说说 握笔姿势 横的写法 横的变化 坐姿 三 想想写写 扫 一 扫 土 开 KPM KPM 5 4.1.1 4.5.1 1. 引导学生在说明时使用表示时间顺序的词语，如：首先、接着、然后、 最后等，依顺序一步一步地说明种花的方法或步骤。 2. 教师也可鼓励学生边说边演示步骤。 给 老 师 的 话 根据下图，和同学说说种花的步骤。 想想说说 种花得准备花盆、 泥土、种子⋯⋯ 1 3 5 2 4 6 第二单元 巧妙的道歉 KPM KPM 6 1.3.2 有一天，弟弟把一罐“汽水”放 在我身边，说：“哥哥，送给你。” 说完，他就跑开了。 我一看，这可不是汽水，原来 是“魔豆”罐头植物。罐子系着一张 说明书，详细地列出种植“魔豆”的 方法： 魔豆传心意 1 打开底部的排水孔。 2 打开盖子，把水浇进罐里，直到排 水孔流出水来。 3 把罐子放在阳光充足、高湿度和通 风良好的地方。种子未发芽前，每 天喷洒少量的水，发芽后每隔两三 天浇一次水。 扫一扫 KPM KPM 7 2.1.2 我依照说明书上的指示，种植“魔 豆”。一个星期后，罐子里的种子发芽 了。泥土里冒出顶着豆瓣的芽儿，就像戴 着小帽子，“小帽子”上还刻着几个字。 啊，是“对不起”！ 我知道了，原来弟弟上次打破了我 最心爱的玩偶，所以向我表示歉意。 我马上写了便条给弟弟： 弟弟： 我早已原谅你了，你不必介意。你用这神奇 的魔豆向我道歉，真是与众不同，谢谢你！ 哥哥 1月15日 对 不 起 对 不 起 KPM KPM 8 挑 战 题 1. 本文以手足之情为主题。弟弟别出心裁的道歉方式，让哥哥感受到弟弟 的独特心思，令兄弟之间的感情变得更深厚了。 2. 识字教学：以熟字和生字对比识记“载”和“戴”（用“车”“载”， “田共”“戴”）；以“羊说话”识记“详”。强调“冒”的写法。 3. “量”是多音字，分别读“liàng”（力量）和“liáng”（量身高）。 4. 认认记记：“众”的造字本义突出了许多人在烈日下劳作之意。“衆” 简化成“众”，是多人之意。 活动本 上册 第8页 至 第14页 2.1.1 2.1.2 5.1.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 为什么哥哥认为弟弟用魔豆向他道歉，是 与众不同的呢？ 2 弟弟读了哥哥的便条后，会有什么感受？ 3 假设你打破了家人心爱的物品，你会用什 么方法道歉？ 众 一 读读说说 二 认认记记 罐 详 孔 度 良 洒 量 隔 依 冒 戴 帽 gu∂n xi∫ng kœng d≈ li∫ng sç li∂ng gƒ yˆ m∂o d∂i m∂o 偶 歉 谅 介 众 œu qi∂n li∂ng ji˙ zh®ng 详细 充足 良好 少量 心爱 神奇 罐 良 隔 冒 戴 帽 偶 介 众 KPM KPM 9 读读说说：教师问：老奶奶写“我为你骄傲”表示什么？引导学生说说他 们在这篇短文中得到的启示，再让学生分享生活中类似的事情。 称呼 正文 哥哥： 我把你的玩偶打破 了，对不起。 弟弟 1月16日 活动本 上册 第9页 至 第14页 3.2.2 4.4.1 给 老 师 的 话 署名 日期 参考以下格式，然后根据课文内容，写一张 便条以感谢哥哥的原谅。 一个下午，我和小伙伴在后院里玩扔石头。玩得 起劲的时候，我扔的石头砸（z∫）碎了一位老奶奶家 的玻璃窗，我们飞快地逃走了。 这以后，我还是每天给那位老奶奶送报纸，但是 却觉得很不自在。我决定把送报纸的钱存起来，给老 奶奶修理窗户。当我存了七 美元后，就写了张便条， 向老奶奶说明了事情的经过，并真诚地向她道歉。我 把钱和便条装进信封，然后把信封投到她家的信箱 里。我顿时感到一阵轻松。 第二天我送报纸的时候，老奶奶送我一袋饼干。 我发现袋子里有一个信封。打开信封一看，里面是 七 美元和一张便条，便条上写着：我为你骄傲。 我为你骄傲 三 想想写写 四 读读说说 KPM KPM 10 李荷卿译写，有改动 给 老 师 的 话 1. 教师先让学生讲述图意，然后展示疑问词卡，引导学生使用疑问代词， 如怎样、什么、为什么等，提出简单、明确、有针对性的问题。 2. 学习课标的重点在于掌握提问的技能，不是科学知识的教导，因此教师 不必对问题的答案大费周章地解释。 你在院子里的树下发现了一只还不会飞的小 鸟，不知如何是好。向同学或师长提问，以 了解要如何帮助这只小鸟。 想想问问 KPM KPM 11 第三单元 小动物的智慧 1.1.2 鸟儿筑巢 不知何时，鸟儿静悄悄地在我家的 九重葛树筑起了鸟巢。我抬头一望，巢 已筑好，只是还不见小鸟。 我对鸟巢特有兴趣，每天抬头看， 不禁感叹鸟儿筑巢的本领。一片一片的 枯叶被鸟儿衔来，再以枯枝撑住，就可 入住了。枯叶这么轻，一刮风就被吹走 了。我很好奇，那第一片叶子，鸟儿是 怎样让它承受风力的呢？ 我喜欢做木工，可是我手上总缺少 工具。看到鸟儿可以不用一根钉，也不 用一条绳，就把房子建好，我很羡慕。 KPM KPM 12 扫一扫 叶宁，有改动 1. 本文以鸟儿筑巢这件事，让人惊叹大自然的奥妙。鸟儿不必用任何工 具，就能筑好鸟巢。鸟儿为了保护雏鸟，选择有叶子遮阴的坚实枝干筑 巢，让作者惊叹。文中的“鸟儿”指较小的能飞的鸟，“小鸟”则指 雏鸟。 2. “禁”是多音字，“情不自禁”读 jˆn，“禁止”读 j¬n。 3. 识字教学：以“人可”“林示”“口力”让学生识记“何、禁、另”的字 形；“撑、挑、掩”的部首都是“手部”，意思都和手的动作有关。 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第15页 和 第16页 给 老 师 的 话 词语运用 衔 承 羡 慕 掩 避 猛 另 掩 避 猛 烈 射 始 盆 l¬ng yçn b¬ m©ng li˙ sh˙ sh˚ pƒn 何 禁 衔 撑 刮 承 缺 钉 羡 慕 挑 选 hé jˆn xi∫n ch´ng guå chƒng qu´ dˆng xi∂n m≈ tiåo xuçn 鸟儿筑巢的位置是经 过精心挑选的：它选中九重 葛，因为它的枝干较坚实。 另外，在众多枝干中，它会 选有叶子遮掩的那一枝，以 避开阳光的猛烈照射。 小鸟长大后，飞走，留 下鸟巢。我要把它取下来， 放点泥土种羊齿植物，那会 是最美、最原始的花盆。 羡慕 精心 坚实 静悄悄 KPM KPM 13 第 4 题是高思维题，教师要引导学生依据课文进行推理，如鸟儿为什么要 挑选坚实的枝干筑巢。第 5 题，教师可引导学生从两方面想，一是从鸟儿 的角度想，鸟儿为什么要“静悄悄”；二是从作者的角度想，为什么作者 会认为鸟儿是静悄悄地筑巢。 活动本 上册 第16页 至 第21页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 给 老 师 的 话 1 朗读课文后，说说你最喜欢哪段。为什么？ 2 作者的哪些行为让我们知道她对鸟巢特 有兴趣？ 3 作者对鸟儿筑巢的哪个过程感到好奇？ 4 为什么鸟儿筑巢的位置要经过精心挑选？ 5 鸟儿静悄悄地在我家的九重葛树筑起了鸟巢。 句子中的“静悄悄”说明了什么？ 6 鸟儿有筑巢的本领，还有哪些小动物也 有这本领？把你所知道的说给同学听。 一 读读说说 挑 战 题 松鼠常以树洞作窝，不过它们 也会在隐密的树干间，用小树 枝搭巢，再垫（di∂n）以柔软 的杂物，如羽毛、枯叶等。 KPM KPM 14 1. 读读比比：“一”在阴平（第一声）、阳平（第二声）、上声（第三 声）字前，读作去声（第四声）yì；“一”在去声字前读阳平 yí。 2. 读读背背：“迟日”指的是春天，“泥融”说明春天来临，泥里有融化 的雪水，又软又湿。热带的学生无法感受春天的“江山丽，花草香”， 教师可利用多媒体来辅助教学。 活动本 上册 第16页 至 第21页 给 老 师 的 话 5.2.1 2.2.1 4.2.1 迟日江山丽， 春风花草香。 泥融飞燕子， 沙暖睡鸳鸯（yuån yång）。 绝句 〔唐〕杜甫 我抬头一望，巢已筑好。 鸟儿选有叶子遮掩的那一枝来筑巢。 鸟儿可以不用一根钉、一条绳就把房子建好。 1 “抬头一望”“那一枝”“一根钉”“一 条绳”的“一”字的读音有什么不同？ 2 朗读课文第二段，注意“一片一片”“一 刮风”和“第一片”的“一”字的读音。 二 读读比比 三 读读背背 KPM KPM 15 1. 让学生聆听童诗，然后教师可通过提问辅助学生理解内容，例如：客厅 里发生了什么事？妈妈和爸爸做了什么？为什么他们要这样做？ 2. 如果学生无法记忆整首童诗的内容，教师可让学生再次分节聆听，也可 透过图意帮助学生记忆童诗内容。 1.2.2 给 老 师 的 话 聆听童诗《停电了》，和同学说说这首童诗 的内容，告诉同学你对这首诗的感想。 听听说说 扫一扫 第四单元 温暖的亲情 KPM KPM 16 爸爸的大手 爸爸的大手握着我的小手，带我走 过好多地方，看过好多风景。 大热天，爸爸的大手给我拍打蚊 子。“啪啪”，好多蚊子都逃不出他的 手掌心。 夜晚，当我疲倦的时候，爸爸的大 手轻轻地拍着我的肩膀，让我带着安心 入睡。 爸爸的大手还是一双灵巧的手。一 张废纸在他手里，一眨眼就变成一把扇 子、一朵鲜花、一匹驴子、一只鸟⋯⋯ 一 扫一扫 KPM KPM 17 1. 本文以“爸爸的大手”为象征，带出爸爸的伟大与全能。为了照顾家 人，爸爸的大手变粗了，可是它仍是孩子的最爱，爸爸仍是孩子崇拜的 偶像。 2. 识字教学：以奇特联想“广大民众想发财，就废物利用”教导“废”； 以熟字“四”和“匹”比较异同；“眨”的部首是“目”，所以是和眼 睛有关的动作。 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第22页 和 第24页 给 老 师 的 话 词语运用 不管是水龙头出问题还是电器损坏 了，爸爸东摸摸，西敲敲，不到半天工 夫就修理好了。 爸爸的手越来越粗，可是他的手还 是我最喜欢的一双手。 我渐渐长大，什么时候我也有爸爸 那样的大手？ 疲倦 安心 渐渐 一眨眼 废 眨 匹 损 修 蚊 疲 倦 肩 废 眨 扇 匹 驴 管 wén p∆ ju∂n jiån f˙i zhç sh∂n p˚ l˜ guçn 损 修 粗 渐 s∑n xi¨ c¨ ji∂n KPM KPM 18 百衲被的故事 我常常想起小时候的百衲被。五颜 六色的百衲被，都是节俭的奶奶巧手制 成的。她把平日的碎布破衣收好，然后 裁成一片一片方形，再一针一线将这些 布缝成百衲被。 虽然百衲被没有棉被那么暖和，但 是我觉得百衲被比棉被有趣。百衲被方 方格格的补丁各自精彩，有时我还看见 自己穿过的旧衣布料呢！ 二 扫一扫 KPM KPM 19 蔡羽，有改动 1. 缝制百衲被是费时费力的工作。旧时的妇女省吃俭用，舍不得花钱买 棉被，又担心家人受冻，就用碎布缝制成百衲被。本文就以百衲被为主 轴，带出旧时妇女为家辛劳，惜福惜物的美德。 2. “暖和”是轻声词，在这里读 nuçn huo，“和”是多音字。 3. 识字教学：以“栽”和“裁”对比，种树木是“栽”，缝衣物是“裁”； 以“蜜”和“密”对比；以字谜“一日”帮助学生记忆“旧”的字形。 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第23页 和 第24页 给 老 师 的 话 词语运用 现在生活水平提高了，人们渐渐少 用百衲被，家里再也难寻装着各种碎布 的大箱子。然而，在几代人的脑海中， 永远有那么一条百衲被。在密密缝的百 衲被里头，除了有长者深厚的爱，还有 惜福惜物的美德。 暖和 各自 水平 深厚 碎 裁 缝 补 密 者 厚 德 俭 碎 裁 针 缝 棉 补 旧 密 者 厚 德 jiçn su¬ c∫i zh´n fƒng mi∫n b∑ ji≈ m¬ zh© h®u dƒ KPM KPM 20 想想写写：写“竖”时，起笔时毛笔沿竖画的斜向落笔。收笔的方式分两 种，一种是逐步将笔提起，另一种则向左上将毛笔回收提起。 给 老 师 的 话 活动本 上册 第25页 至 第29页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.5.1 1 朗读《爸爸的大手》后，说说为什么作者 认为爸爸有一双灵巧的大手。 2 朗读《百衲被的故事》后，说说奶奶制作 百衲被的过程。 3 在几代人的脑海中，永远有那么一条百衲被。 以上句子中的“百衲被”指的是什么？ 4 爸爸的大手和奶奶的百衲被都给作者带 来温暖与幸福。和朋友分享你身边有哪 些物件也为你带来温暖和幸福。 二 想想写写 一 读读说说 挑 战 题 竖的写法 竖的变化 妈妈送给我的雨伞能为我 遮风挡雨⋯⋯ 中 下 KPM KPM 21 读读背背：《四时田园杂兴》是南宋诗人范成大退居家乡后写的一组大型 的田园诗，共六十首。诗歌描写了农村春、夏、秋、冬四个季节的景色和 农民的生活，同时也反映了农民遭受的剥削以及生活的困苦。这首是有关 夏日的十二首之一。“供”是多音字，在这里读“g®ng”。 5.4.1 4.2.1 活动本 上册 第25页 至 第29页 给 老 师 的 话 昼出耘田夜绩麻， 村庄儿女各当家。 童孙未解供耕织， 也傍桑阴学种瓜。 四时田园杂兴 （选一）〔宋〕范成大 不管是水龙头出问题还是电器损坏了，爸爸 东摸摸，西敲敲，不到半天工夫就修理好了。 在密密缝的百衲被里头，除了有长者深厚的 爱，还有惜福惜物的美德。 读了以上句子，用“不管⋯⋯还是⋯⋯” “除了⋯⋯还有⋯⋯”写句子。 三 读读想想 四 读读背背 KPM KPM 22 1. 读读做做：这些词语都是动词，可以让学生做动作加深记忆。一些动词 与不同词语搭配，意思便不一样了，例如“挑”：“挑选”“挑东西”； “抬”：“抬头”“抬货品”。 2. 读读想想：提醒学生不是所有词语都能重叠，例如“神秘”可以重叠 成“神神秘秘”，“秘密”却不能。 2.1.1 2.1.2 活动本 上册 第30页 和 第31页 给 老 师 的 话 读一读以上词语， 再做动作。 摸 戴 投 裁 挑 修 抬 缝 摸头 戴帽子 大小 详细 安心 干净 高矮 遮掩 方格 子孙 大大小小 详详细细 安安心心 干干净净 高高矮矮 遮遮掩掩 方方格格 子子孙孙 裁布料 修电器 缝衣服 投篮 挑选 抬头 一 读读做做 二 读读想想 KPM KPM 23 一 1. 读读说说：语言是表情达意的工具，训练学生表达自己的六觉感受，是 语文教育重要的一环。教师可以不同的景物为例，引导学生描述他们看 到的东西、听到的声音或对事物的感觉。 2. 读读比比：教师可引导学生口头扩展句子，让学生体会修辞句所带来的 美感。 活动本 上册 第30页 和 第31页 给 老 师 的 话 2.1.2 你还能用哪些词语形容听到的鸟鸣、 看到的花朵或是对棉被的感觉？ 听 动听的鸟鸣、“啪啪”的打蚊子声 看 鲜艳的花朵、五颜六色的百衲被 感觉 猛烈的阳光、暖和的棉被 太阳从山边露出来。 太阳像巨大的橙子，从山 边露出来。 泥土里冒出芽儿。 泥土里冒出顶着豆瓣的芽儿， 就像戴着小帽子。 三 读读说说 四 读读比比 KPM KPM 24 活动本 上册 第32页 和 第33页 热爱生活，细心观察身边的 人，才能写出他们的特点。 爸爸的第一个动作显示他的爱心； 第二个动作显示他双手灵巧。 夜晚，当我疲倦的时候，爸爸 的大手轻轻地拍着我的肩膀， 让我安心入睡。 一张废纸在爸爸的手里，一眨眼 就变成了一把扇子、一朵鲜花、 一匹驴子⋯⋯ 小小观察家 A 说说以下图画里每个人的动作。 B 仔细观察人的动作。 写 作 指 引 一 KPM KPM 25 引导学生针对性地观察身边的人待人处事的动作和神情，并通过阅读搜集 和积累语言素材，为写人做准备。过后，可以进一步要求学生观察人的语 言和心理，这样就能把人写得活灵活现。 给 老 师 的 话 活动本 上册 第32页 和 第33页 C 搜集描写人的动作和神情的词语。 D 描写人，有方法。 人的神情 人的动作 一、学会运用事例，如那个人怎么帮助别人。 二、选最能突出那个人特点的细节细写。 三、适当地描写那个人的动作、神情、语言、 心理，以突出他的性格特点。 当我们观察人的动作时，往往也会 发现他们不同的神情。从报刊、网 络搜集各类描写人的动作和神情的 词语，然后分类。 要怎样写出某个人的特点？ 眉开眼笑 洋洋得意 怒气冲天 双眼无神 慢吞吞 健步如飞 一针一线地缝着 KPM KPM 26 用本页的图画设置情境，引导学生采用礼貌语言慰问、拒绝、接待和赞美 别人。 1.1.1 给 老 师 的 话 ⋯⋯ ⋯⋯ 看看图，他们应该说哪些有礼貌的话？ 慰问 接待 拒绝 赞美 想想说说 我能用礼貌的语言与别人 说话，给对方留下好印象。 ⋯⋯ 欢 迎 哥 哥 回 家 欢 迎 哥 哥 回 家 KPM KPM 27 第五单元 飞跃的想象 被子的大地 我病了，只好躺在床上， 垫两个枕头在脑袋底下， 一件件玩具都在我身边， 叫我整天都快活，乐哈哈。 有时候，用一个钟头光景， 我瞧着铅制的兵丁行军， 他们穿着不同的军服， 操练在被单铺成的茂密山林。 一 扫一扫 KPM KPM 28 罗伯特·斯蒂文森，有改动 1. 由于诗人具有丰富的想象力，即使生病了，也不会闷闷不乐。他对被单 展开天马行空的想象，乐在其中，也展现了他活泼、乐观的性格。 2. 识字教学：以字谜“黑色的狗”识记“默”；以奇特联想“在刀口上走 路的超人”“八人一口谷”识记“超”和“谷”。 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第35页 和 第37页 给 老 师 的 话 词语运用 有时候，我让我的船队， 在床单的海洋上乘风破浪， 要不，把树木和房屋移开， 在床上筑起一座高楼大厦。 我是个力量超强的巨人， 在枕头堆成的山上守卫， 默默地望着面前的山谷和平原， 做有趣的被子大地的主人。 光景 操练 守卫 默默 躺 兵 军 茂 厦 强 卫 默 谷 躺 兵 军 茂 移 厦 超 强 卫 默 谷 tçng bˆng j¨n m∂o y∆ sh∂ chåo qi∫ng w˙i m® g∑ KPM KPM 29 2.1.2 月亮渴了 二 扫一扫 干旱的夏天，天空渴了，月亮和那些小 星星渴了。 好心肠的太阳说：“我给你们盛些水来 喝吧。” 太阳从大地上、河流里、汪洋大海里， 蒸起无数的小水珠儿。小水珠成群结队地升 到天空。就这样，天空喝到了水，月亮和星 星喝到了水，它们不渴了。 喝剩的水，月亮和小星星又还给大地， 还给河流和大海，它们泼呀、泼呀—— 雨丝从天上飘下来了，小朋友顿时欢呼 起来，拍着手喊：“下雨喽！下雨喽！” KPM KPM 30 薛卫民，有改动 1. 本文是想象和科学知识的结合。作者把雨水循环的过程写得丝丝入扣。 太阳要给天空、月亮和小星星“盛些水来喝”，是水分蒸发到天空的过 程。月亮和星星“把喝剩的水往下泼”，是下雨的现象。 2. 识字教学：以熟字“厦”与生字“夏”对比，以字谜“落水的国王” 识记“汪”；以奇特联想“太阳晒得大地一片干旱”识记“旱”；以汉 字演变过程识记“丝”。“盛”是多音字，分别读“chéng”（盛水） 和“shèng”（繁盛）。 活动本 上册 第36页 至 第42页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 朗读《被子的大地》后，说说诗中第一节 的“玩具”指的是什么。 2 雨丝从天上飘下来了⋯⋯ 以上这句话里的“飘”，你可以用什么字 来取代？ 3 为什么《月亮渴了》中的太阳是“好心 肠”的太阳？ 4 天空、星星、月亮和太阳做了些什么，才 会“下雨”？ 一 读读说说 干旱 夏天 汪洋 无数 顿时 欢呼 挑 战 题 盛 蒸 丝 顿 旱 夏 肠 盛 汪 蒸 剩 丝 顿 h∂n xi∂ ch∫ng chƒng wång zh´ng sh˙ng sˆ d≈n KPM KPM 31 读读演演：老师提醒学生，“我病了，只好躺在床上”这一句，要读出因 生病而不开心的感觉。“只好”要读重音以强调这种感觉。第二和第三节 重点描述“我”在病中作乐，读的时候，要读得欣喜。最后一节，“我” 已忘了病痛，成了巨人，更要读得开心、自信。 5.3.1 4.3.1 活动本 上册 第38页 至 第42页 给 老 师 的 话 我让我的船队在海洋上乘风破浪。 太阳从大地上、河流里、汪洋大海里，蒸起 无数的小水珠儿。 “汪”有“大”的意思，所以“汪洋 大海”这成语是形容大海广阔无边。 先分组，和同学一起演绎《被子的大地》， 看看哪组演绎得最好。 二 读读想想 三 读读演演 KPM KPM 32 1. 学生要理解主要内容，就得学习抓住故事里的重点词句，例如：“这一 次，我们就比赛游泳吧”“兔子每天到池塘里向乌龟学习游泳”等。 2. 引导学生根据兔子和乌龟的对话，体会它们的内心活动，并感受它们懂 得变通、勇于尝试、认真学习、友爱互助的优秀品格。让学生思考并回 答：在比赛游泳的时候，为什么乌龟乐意帮助兔子？ 给 老 师 的 话 1.2.2 聆听故事《龟兔赛泳》后，说说比赛的结果。 为什么会有这个结果呢？ 听听说说 你也可以说说乌龟和兔子 值得我们学习的地方。 扫一扫 1 3 2 4 KPM KPM 33 第六单元 脑筋转一转 小猫和老虎 在一座高山上，一只小猫遇到一只 老虎。小猫身上的斑纹，跟老虎一模一 样。小猫想：这是只大猫吧？老虎想： 这是只小老虎吧？他们亲切地说起话 来，不一会儿，就成了好朋友。 突然一声枪响，老虎吓得屁滚尿 流，倒在草地上。小猫吓得喊爹叫娘， 往草丛里躲。一个猎人拿着冒烟的枪从 树林里走出来，高兴地说：“今天真幸 运，我打着大老虎了。”猎人拖不动老 虎，转身去找同伴帮忙。 这时小猫赶紧跑了出来，焦急地 摇着老虎，说：“快醒醒，猎人快回来 了！子弹并没打中你！你被吓晕啦？” 小猫拼命摇着老虎。啊，老虎顺着 山坡滚下山谷去了。 扫一扫 KPM KPM 34 寇风塞塔马米，有改动 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第43页 和 第44页 识字教学：以熟字和生字对比识记：“班”和“斑”、“蕉”和“焦”；以部 首归类识记“屁”“尿”（尸部）、“拖”“拼”（手部）；以奇特联想“日 头下的军人晕了”识记“晕”；“模”是多音字，分别读“mú”（模样） 和“mó”（模型）。 给 老 师 的 话 这时候，猎人和同伴兴冲冲地走来， 看见地上躺着的是一只虎皮小猫，没好气地 问：“这就是你打着的老虎吗？”猎人一 看，也呆住了：“为什么会这样？”猎人抓 抓脑袋，涨红着脸下山了。 他们刚走，小猫就睁开眼睛，调皮地 笑了。他跳了起来，下山去找老虎。老虎也 正往山上爬呢。他们在山坡上碰面了。 “小猫，谢谢你救了我！”老虎高兴 地说。小猫和老虎忍不住大笑起来。 词语运用 幸运 拼命 一模一样 屁滚尿流 斑 突 尿 幸 并 晕 忍 拖 焦 并 晕 拼 涨 睁 忍 tuø jiåo b¬ng y¨n pˆn zh∂ng zh´ng r©n 斑 模 突 枪 屁 尿 爹 娘 烟 幸 bån m√ t¨ qiång p¬ ni∂o di´ ni∫ng yån x¬ng KPM KPM 35 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.3.1 活动本 上册 第44页 至 第49页 48 16 31 30 80 48 47 23 43 25 19 寸 士 几 15 19 14 19 儿 29 22 氵 77 忄 98 宀 16 19 30 40 30 门 （一） 部首目录 （部首左边的号码是部首序号；右边的号码指检字表的页码） 拖 tuø 1 动 拉着物体使挨 着地面或另一物体的表面移动：~船 | 后面耷拉着： ~ 着辫子 | ~ 着个尾巴。 2 动 火车头~着十二个车皮。 用拖把擦 3 动 （地）：~ 地板 | 把地 ~ ~。 在身体 4 动 拖延；延续：~ 时间 | 这件工作 ~ 得太久了 | 声音 ~ 得很长。 5 动 牵制； 牵累： ~ 累 | ~ 住敌人。 (Tuø) 6 名 姓。 （ ） 1 5 - 拕 * 扎 打 扑 扒 扔 扞 1626 1640 1641 231 232 1015 18 970 1103 423 三画 [ 80 ] 扌部 一至二画 折 抓 扳 抡 扮 抢 抈 1152 1657 1658 1717 32 975 204 857 857 38 1046 1049 1618 担 押 抻 抽 拐 抶 拃 拖 拊 拍 拆 252 256 257 1498 158 183 476 178 1641 1335 404 971 139 六画 五画 四画 拭 挂 持 拮 拷 㧯 拱 挜 挝 挎 挎 挟 1197 474 175 665 733 786 457 1502 1377 1718 756 1260 1449 检字表（第43页） 正文（第1335页） 1 把课文里描写害怕的词句抄下来，然后用 适当的语气读一读。 2 小猫救老虎的方法妙在哪里？ 3 小猫和老虎忍不住大笑起来。 说说小猫和老虎大笑的原因。 4 读了课文后，说说小猫的特点。 5 分角色朗读课文，然后演演这个故事。 遇到不认识 的字，可以 查字典。 二 查查认认 一 读读演演 确定“拖”的部 首。按照“部首 目录”的指示翻 到第 43 页。 数“拖”除了 部首外还有多 少画，再按笔 画数目找。 翻到第1335页。 字典 KPM KPM 36 5.2.1 4.4.1 活动本 上册 第44页 至 第49页 不一会儿 拖不动 忍不住 “拖不动”“忍不住”里的 “不”要读成什么？ 从前，有个商人走失了一匹骆驼，去了很多地方 都没找到，心里很着急。这时，他看见一位老人，就 赶上去问：“老人家，您看见一匹骆驼吗？” 老人说：“那匹骆驼是不是左脚有点跛（bœ）？ 是不是左边驮（tuπ）着蜜，右边驮着米？是不是缺了 一颗牙齿？” “对极了！您看到它往哪儿去了？” 老人答说不知道，商人就生气地说：“别骗我 了，一定是你把我的骆驼藏起来，不然你怎么知道得 这么详细？”老人不紧不慢地说：“不要生气，听我 说吧。刚才我看见路上有骆驼的脚印，右边深、左边 浅，就知道骆驼的脚有点跛。我又看见路的左边有一 些蜜，右边有一些米。我想骆驼驮的一定是这两样东 西。我还看见骆驼啃过的树叶，上面留下了牙齿印， 所以知道它缺了一颗牙齿。至于骆驼往哪儿去了，你 应该顺着骆驼的脚印去找。” 商人听了，照着老人的指点一路找去，果然找到 了走失的骆驼。 找骆驼 四 读读说说 三 读读想想 KPM KPM 37 阿拉伯民间故事，有改动 1. 提醒学生说明折纸船的方法时，应用“首先、接着、最后”等词语， 如：首先，把纸对折，接着把两边的角对折成三角形，再将纸往里面 折⋯⋯让学生能清楚并层次分明地进行说明。 2. 先让一个学生一边说明一边折纸船，其他学生则一边听一边跟着折。教 师也可让学生说明其他东西的折法。 1.3.2 给 老 师 的 话 把折纸船的方法说一说，和同学们一起折 纸船。 想想说说 准备正方形纸张 向中间对折 对折成三角形 两个角向里面折 另一边也向里面折 沿着线向里面折 从中间由里往外翻 折出纸船形状 纸船折好了 1 4 7 2 5 8 3 6 9 第七单元 自得其乐 KPM KPM 38 纸船 下雨了，你看，豆大的雨点从天空飘 落下来，打在屋外的地面上。慢慢地，积 水开始流动了！ 来呀，节目开始了。拿出用过的旧簿 子，一张一张撕开，然后把纸张折成一只 只小船。较小的孩子也试着折，自己折不 成形，便求大人帮忙。比较大的孩子，就 自己动手折，也给弟妹们折上几只。 折出的纸船，有中间凸起一块三角形 的帆船，也有船身比较宽的小船。给小船 加上遮篷吧，渡船的人就不会被雨淋湿。 扫一扫 KPM KPM 39 杜忠全，有改动 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第50页 和 第51页 1. 课文叙述了小孩儿在雨天折纸船、玩纸船的过程。自己亲手折出来的纸船， 能带给小孩儿莫大的满足感，纸船沉没的小挫折也能带来一定的启发。鼓励 学生多尝试与体验折纸船的乐趣。 2. 识字教学：以部首归类识记“渡”“淋”“浮”“淹”（水部）；“斜” （斗部），意思是“不正”或“不直”；以“不正”会意“歪”。 给 老 师 的 话 小船折好了，小孩儿便蹲在水流旁， 小心地把小船放在水面。雨越下越大，水涨 得更高了，水流得更急了。小船在水流里摇 荡，不久便在转弯的地方停住了。“啊，快 来救救我的船啦！”小孩儿赶紧捉起小木 棍，伸长手臂，把小船又推下水。 小船漂呀漂，在雨水的拍打下，维持不 了多久，船身便歪斜，半浮半沉，最后被水 淹没了。小船没了吗？没关系，动手继续折 就行了。折出的纸船，一只接一只推下水， 总有一次小船会航行到大海的。 持 歪 斜 浮 淹 继 续 ch∆ wåi xiƒ f√ yån j¬ x≈ 簿 撕 试 帆 渡 淋 蹲 荡 棍 臂 推 维 b≈ sˆ sh¬ fån d≈ l∆n d¨n d∂ng g≈n b¬ tuˆ wƒi 簿 试 帆 蹲 臂 斜 浮 KPM KPM 40 活动本 上册 第51页 至 第56页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.5.1 给 老 师 的 话 词语运用 二 想想写写 一 读读答答 飘落 摇荡 维持 歪斜 淹没 继续 1 朗读和理解课文后，回答以下问题。 a 哪个句子显示了小孩儿玩纸船时互助 的情形？ b 哪个句子显示了作者乐观和不灰心的 态度？ 2 以下句子中的“给”能用哪个词语代替？ 给小船加上遮篷吧，渡船的人就不会被雨 淋湿。 3 雨天，小孩儿能快乐地玩纸船。你能想到 雨天带给人们的好处吗？举例说说。 想想写写：写“撇”时，毛笔逆锋向上，转笔向右下顿笔，然后向左下行 笔，最后撇出成锐角。 撇的写法 撇的变化 金 千 KPM KPM 41 5.2.1 4.2.1 活动本 上册 第51页 至 第56页 1. 读读想想：当词语由两个上声字组成时，前面的上声字要读成阳平，后 面的上声字读原调。指示学生说出更多类似的词语。 2. 读读背背：古诗叙述小孩儿撑小船到池塘偷偷地采摘白莲花。小孩儿得 意忘形地划着小船回来，天真无邪的他没想到要隐藏自己的踪迹，小船 把水面上的浮萍轻轻荡开，留下了一道明显的水痕。可引导学生说说诗 中的情景和人物的举动。 给 老 师 的 话 小娃撑小艇，偷采白莲回。 不解藏踪迹，浮萍一道开。 池上 〔唐〕白居易 读一读以上词语，这两个 “雨”的读音相同吗？ 雨天 雨点 读一读以下词语，再说一说你的发现。 三 读读想想 四 读读背背 水 水流 水果 赶 赶快 赶紧 KPM KPM 42 教师指示学生观察图片后，引导学生用为什么、怎样、什么、哪里等疑问 代词发问。教师可帮学生补充一些词句，如搜索引擎、导航器、智能一体 机等。 1.1.2 给 老 师 的 话 科技发展迅速，改变了我们的生活方式。试 观察以下图片，问问身边的人，这些器材的 发明，如何改变他们的生活。 想想问问 传统 现代 KPM KPM 43 第八单元 科技改变世界 神奇的三维打印 5月12日 星期六 晴 今天我到舅舅家的时候，他正忙着打 印东西。啊，打印出来的都是可爱的小东 西！舅舅刚购买的三维打印机，能把物品 的体积设定到一定的比例打印出来。 什么是三维打印（3D 打印）呢？我 问舅舅。原来只要设置了电脑程序，丝状 材料会在打印机喷头中加热，形成半液态 后输送出来。我看到喷头上下左右移动， 丝状材料不停地绕了一圈又一圈，冷却后 形成薄片。如此不停地重复，最后，一个 立体的成品就打印出来了。 扫一扫 KPM KPM 44 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第57页 和 第58页 1. 本文是一篇日记。日记中记录了作者在舅舅家见识了三维打印机的神奇 功能，还亲自体验打印的乐趣。 2. 识字教学：以“去了竹的管”“滑掉了水”来认记“官”和“骨”；以字 谜“雨下的命令”来认记“零”；以“太心”来认记“态”。 给 老 师 的 话 词语运用 舅舅还让我亲自设置程 序，打印了一架袖珍飞机。虽 然这架飞机驾不上天空，但小 巧可爱，还是我第一次亲手打 印的三维成品。啊，真是有趣 的体验！ 我还在网上看到了三维打 印的成品，有为残疾者打印的 义肢，有为医学系的学生打印 的人体器官和骨头，还有汽车 零件和可以入住的房屋等。 三维打印激发我们的想象 力，让我们打印出所需物品， 多么神奇啊！ 设定 冷却 重复 亲自 体验 残 疾 官 骨 零 激 需 c∫n j∆ guån g∑ l∆ng jˆ x¨ 舅 购 设 置 序 态 绕 薄 袖 驾 验 网 ji≈ g®u sh˙ zh¬ x≈ t∂i r∂o b∫o xi≈ ji∂ y∂n wçng 置 薄 残 疾 官 激 KPM KPM 45 活动本 上册 第58页 至 第63页 1. 读读说说：在引导学生回答第 3 题时，教师得提醒学生引述课文内容来 证明自己的看法是正确的。 2. 想想比比：将学生分组进行词语接龙比赛，以提高学生学习的兴趣。 给 老 师 的 话 1 朗读课文后，说说你对三维打印的理解。 2 啊，真是有趣的体验！ 你认为这个“体验”的哪方面最“有趣”？ 3 你认为作者的舅舅是个怎样的人？ 为什么？ 4 三维打印机的发明，为我们的生活带来 什么影响？ 5 上网搜寻有关三维打印的资料，并与同学 讨论。 比一比，看谁说得最多。 袖珍 珍珠 珠宝 宝物 物品 品行 器官 官员 员工 工作 作文 文字 二 想想比比 一 读读说说 挑 战 题 KPM KPM 46 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.1.1 3.2.2 5.1.1 活动本 上册 第58页 至 第63页 读读记记：日记一般要写出当天遇到的有意义或者特别的事情，篇幅可长 可短，不必硬性规定。 给 老 师 的 话 古时候，丝的古字形像两把 蚕丝，意思是“蚕丝”。 写日记时，先在第一行写上某月某日， 星期几，还要写上当天的天气。第二行 空两格后写正文，转行要顶格。 网的古字形像一张捕鸟兽的网， 两根木棍间用绳线交织，本来的 意思是捕鸟兽的网。 ×月×日 星期× 天气 正文 四 读读想想 三 读读记记 丝 网 KPM KPM 47 1. 读读说说：会意字最大的构字特点就是字形表意。例如：“歪”字，就 是不正的意思；教导“艳”字时，可先引导学生了解“丰”“色”所表 达的意思，再进一步说明色彩多又鲜明美丽，所以这两个字组合在一起 就成了“艳”；“尿”字是象形兼会意字，甲骨文像人撒尿形，篆文改 为从尾，从水，成了会意字。 2. 读读比比：第1项是表达事物单数和复数的对比，第2 项是表达动作时， 一次和重复多次的对比。 2.1.1 2.1.2 活动本 上册 第64页 和 第65页 给 老 师 的 话 看看字， 说意思。 众 旱 歪 艳 忍 尿 三人众 一件件玩具 日干旱 一只只小船 不正歪 一座座高楼大厦 丰色艳 刃心忍 尸水尿 一 读读说说 二 读读比比 我拿出用过的旧簿子，撕开一张。 我拿出用过的旧簿子，一张一张撕开。 打印机喷出的丝状材料绕了一圈。 打印机喷出的丝状材料不停地绕了一圈又一圈。 一件玩具 一只小船 一座高楼大厦 1 2 二 KPM KPM 48 1. 读读想想：词和词组成短语，左边的是描写性词语（形容词）在前，对 词语加以描写或修饰；右边则是词语在前，形容词在后。可用提问的方 式教学，如：想一想，有怎样的“山林”？（茂密的，古老的等）；再 提问：山林是怎样的？（茂密、古老等）这让学生理解两种短语的不同 之处。可引导学生用不同的形容词修饰词语。 2. 演演说说：指示学生根据句子演一演，再说说句子里的哪些部分把动作 表达得更生动、具体。教师向学生说明若能在句子中增加修饰部分，就 能把意思表达得更生动、具体了。 活动本 上册 第64页 和 第65页 给 老 师 的 话 2.1.1 2.1.2 4.3.1 突然一声枪响，老虎吓得不得了。 突然一声枪响，小猫吓得叫起来。 突然一声枪响，老虎吓得屁滚尿流。 突然一声枪响，小猫吓得喊爹叫娘。 突然一声枪响，小猫吓得喊爹叫娘， 往草丛里躲。 突然一声枪响，老虎吓得屁滚尿流， 倒在草地上。 三 读读想想 四 演演说说 1 茂密的山林 山林茂密 2 超强的力量 力量超强 3 干旱的夏天 夏天干旱 4 歪斜的船身 船身歪斜 5 好心肠的太阳 太阳好心肠 6 成群结队的小水珠 小水珠成群结队 哪几个句子把动作写得 更生动、具体？ KPM KPM 49 活动本 上册 第66页 和 第67页 想象的翅膀 想象力来自你的脑海！展开想象， 就能写出有趣的句子。 我长得高大，我联想到⋯⋯ 把枕头堆起来，让我联想到⋯⋯ 太阳又大又圆，我联想到⋯⋯ A 以下图画让你联想到什么？说一说。 B 根据大自然、物品或人的外形、外貌或特 点，展开想象。 太阳像一个大火球，高挂天上。 我是个力量超强的巨人，在枕头堆成的 山上守卫。 写 作 指 引 二 KPM KPM 50 活动本 上册 第66页 和 第67页 多观察大自然，留意周围的人和 事物，多思考，让想象更丰富。 展开想象时，用“像”或“好像”来形容， 句子就变得生动和具体，读起来有趣多了。 C 搜集关于想象的写作材料。 外形 颜色 特点 功能 观察 和什么 东西有 相似点 联想 用“像” “好像” “好比” “有如” 写一写 D 展开想象。 事物 特点 想象 三维打印机 能打印立体 物品 三维打印机像有神 奇的力量，能快速 打印出立体物品。 弟弟 动作灵活 弟弟在游乐场爬上 爬下，灵活得像只 可爱的小猴子。 鸟儿 爱鸣叫 鸟儿飞上枝头，吱 吱喳喳叫个不停， 好像要叫醒在睡觉 的人。 KPM KPM 51 1.3.1 1. 引导学生通过记叙文的六大要素来叙述经验，清楚交代事情发生的时间、 地点、人物、起因、经过和结果。教师也可以通过提问引导学生说出参观 的过程。 2. 教师可以把主题换成学生去过的其他地方。 给 老 师 的 话 假设你到博物馆的橡胶展览厅参观，为同学 讲述参观经过。 想想说说 讲述时要交代什么时候参观，和谁 一起参观，博物馆里有什么展品等。 第九单元 创造历史的人 KPM KPM 52 马来亚橡胶之父——陈齐贤 你可知道，1896 年之前， 我国连一棵橡胶树也看不到。 我国能成为橡胶王国，马六甲 的陈齐贤功不可没。 橡胶的老家原是南美洲。 自从橡胶的用途被人发现，橡 胶的需求量也增加了。然而， 这里始终没有人敢冒险大量栽 种橡胶。 1896 年，在新加坡植物园 任职的亨利·黎特立（Henry Ridley），为陈齐贤提供帮助和 供应橡胶苗。陈齐贤在马六甲 种植 40 英亩橡胶取得成功后， 于1898 年在马六甲的武吉亚沙 汉园里，大规模种植橡胶。 扫一扫 南美洲 陈齐贤 亨利·黎特立 （Henry Ridley） KPM KPM 53 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第69页 和 第70页 五年后橡胶开割， 陈齐贤成功将胶汁加工制 成胶片。他举办橡胶生产 演讲会并陈列实物和图 片，宣传橡胶的种植，获 得当时英殖民地方政府的 祝贺和奖赏。从此，许多 英国种植家便前来大量种 植橡胶。 如今，我国的橡胶 园面积，已是千千万万 亩，成了世界主要的橡胶 生产国之一。我国的橡胶 制成品，也闻名世界。如 果没有陈齐贤果敢地大量 栽种橡胶，就没有我国 今日的繁荣。陈齐贤可说 是“马来亚橡胶之父”。 早期割橡胶的情景 胶汁 任 获 殖 政 奖 繁 获 殖 政 府 贺 奖 繁 荣 hu® zh∆ zh˙ng f∑ h˙ jiçng f∫n rπng 胶 途 增 终 任 职 供 规 陈 宣 jiåo t√ z´ng zhøng r˙n zh∆ gøng guˆ chƒn xuån KPM KPM 54 活动本 上册 第70页 至 第76页 1. 本文带出“马来亚橡胶之父”陈齐贤的贡献。 2. 识字教学：以熟字“植”对比“殖”的写法；以字谜“每月都要交” “有 1 没有 2，有 3 没有 4，有东没有西”识记“胶”“陈”；以口诀“人 共供”“草木荣”识记“供”和“荣”；以奇特联想“夫子见了懂规 则”“加个贝壳祝贺你”识记“规”“贺”。 3. 读读说说：第 5 题是课文的延伸活动，希望通过这活动，让学生认识和 了解我国先贤。 2.1.1 2.1.2 给 老 师 的 话 词语运用 1 为什么1896 年之前我国连一棵橡胶树也 看不到？ 2 根据课文内容，陈齐贤是个怎样的人？ 3 如果没有陈齐贤果敢地大量栽种橡胶，就没 有我国今日的繁荣。 试口头仿造以上句子。 4 假如没有陈齐贤，我国会成为橡胶出产国 吗？为什么？ 一 读读说说 增加 始终 繁荣 功不可没 挑 战 题 5 上网或到图书馆收集有关陈齐贤 或其他华人先贤的资料，制作成 集锦簿。 KPM KPM 55 横看成岭（l˚ng）侧成峰， 远近高低各不同。 不识庐（l√）山真面目， 只缘身在此山中。 题西林壁 〔宋〕苏轼 活动本 上册 第70页 至 第76页 1. 读读想想：间隔号还可以标示书名与篇（章、卷）名之间的分界，如《中 国大百科全书·语言文字》。 2. 读读背背：开头两句“横看成岭侧成峰，远近高低各不同”，说的是游 人所处的位置不同，看到的景物也各不相同。 在新加坡植物园任职的亨利·黎特立（Henry Ridley），为陈齐贤提供帮助和供应橡胶苗。 当某些民族的名字译成中文时，间隔 号将用作名字内各部分的分界；括号 则用来标示句子中的补充说明。 给 老 师 的 话 二 读读想想 三 读读背背 · （ ） 间隔号 括号 KPM KPM 56 5.5.1 4.2.1 1.2.1 这项活动主要是训练学生专心聆听。为了引起学生聆听的兴趣，教师可先 让学生观察图意，猜猜说话内容，再播放说话录音。过后，教师可针对说 话内容进行提问，考查学生对内容的理解。 给 老 师 的 话 听了老师的讲话，说一说以下哪几幅图是老 师所提到的。 听听说说 听了老师的讲话后，说一说流浪动物 的处境，还有爱护动物的方法。 KPM KPM 57 第十单元 丽的传说 扫一扫 天鹅长住的地方 夜幕来临，我再次来到拉让江边，来 到天鹅城——诗巫。壮阔的拉让江，流过砂 拉越这片大地，滋养两岸的雨林，养育几十 个原住民族群。拉让江喂养了两岸儿女， 儿女用汗水建立了美丽的家园。有美丽的 江，就有美丽的传说，拉让江也一样。 传说，一只南飞的天鹅掉队 了。夜晚寒冷，挨饥受冻的天鹅无 力飞行，流落江滨，善良的诗巫 人收养了它。偏偏那段时间发生天 灾，食物短缺，居民生活贫穷，被 迫束紧腰带，却从没中断饲养天 鹅。 知恩的天鹅就教导居民提取硕 莪粉充饥，和居民一起度过悲惨的 饥荒岁月。天鹅感谢居民的收养， 居民感激天鹅的回报，一个知恩图 报的故事，就这样流传下来。 KPM KPM 58 扫一扫 孙快雨，有改动 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 第77页 和 第78页 1. 本文以地方传说为主线，带出知恩图报的道德价值观，并凸显诗巫被称 为“天鹅城”的来由。 2. 识字教学：以熟字“慕”对比分辨“幕”的写法；以字谜“东边两滴水” “壮士的心”识记“冻”和“志”；以口诀“悲伤的心不再是心”“木 头标示的标志”识记“悲”“标”；以奇特联想“吃没几分钟就饥饿” 识记“饥”；以部首归类法识记“寒、灾”（宀部）。 3. 词语运用：引导学生通过设置情境或说一个句子来理解所有词语的意思。 给 老 师 的 话 当年的诗巫居民和天鹅已离去，江滨永 远留下天鹅碑。日升月落，知恩的天鹅，长 久陪伴善良的诗巫人。 现在，拉让江依旧流着，天鹅依旧守在 江滨。诗巫，是天鹅长住的地方。天鹅，已 经成了诗巫的标志。一个声音告诉我：有天 鹅的地方，就会美丽；懂得感恩的生命，才 有希望。 词语运用 夜幕来临 挨饥受冻 束紧腰带 日升月落 幕 育 喂 南 寒 饥 善 段 束 永 贫 穷 迫 束 腰 饲 恩 悲 惨 永 标 志 p∆n qiπng p® sh≈ yåo s¬ ´n b´i cçn yœng biåo zh¬ 幕 育 喂 南 寒 饥 冻 滨 善 偏 段 灾 m≈ y≈ w˙i n∫n h∫n jˆ d®ng bˆn sh∂n piån du∂n zåi KPM KPM 59 活动本 上册 第78页 至 第84页 2.1.1 什么是音序查字法？ 就是根据汉字的读音，按汉语拼 音方案所用的英文字母的顺序， 来查检汉字的方法。 以上三个字的声母都是“b”，找到 “b”后，再根据音节“b´i”“biåo” “bˆn”找到这三个字的意思。 1. 教师强调音序查字法的重要性。 2. 要求学生携带字典以通过音序查字。 给 老 师 的 话 你也来找一找这三 个字的意思吧！ 悲 育 标 偏 滨 惨 一 查查读读 字典 KPM KPM 60 1. 读读想想：第4 题是延伸思考的问题，答案没有绝对的对与错。 2. 想想写写：汉字的基本笔画“捺”可分为斜捺（人、木）、平捺（这） 和反捺（食）。书写时，毛笔由轻到重，向右下方行笔，行到捺脚即收 笔时，稍微顿一下再提起毛笔。 给 老 师 的 话 活动本 上册 第78页 至 第84页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.5.1 1 你怎么看出诗巫人的善心？天鹅怎么回报 他们的善举？ 2 拉让江为砂拉越这片大地提供了丰富的资 源。课文第一段的哪三个词语表达了这个 意思？ 3 从课文中抄下你认为优美的句子，读一读。 日升月落，知恩的天鹅，长久陪伴善良的 诗巫人。 4 你会在闹饥荒时去喂养一只落难的天鹅 吗？为什么？ 我喜欢这个句子！ 二 读读想想 三 想想写写 挑 战 题 捺的写法 捺的变化 八 近 KPM KPM 61 活动本 上册 第78页 至 第84页 春种一粒粟（s≈）， 秋收万颗子。 四海无闲田， 农夫犹饿死。 悯农（二） 〔唐〕李绅 读读背背：引导学生辨识古诗里头有对比意义的词语，如“春”和“秋”， “种”和“收”，“一”和“万”，“无闲田”和“犹饿死”。这首诗陈 诉了全国各地没有一处荒废的田地，却有不少农民饿死的悲哀。 5.1.1 4.2.1 给 老 师 的 话 “寒”的古字形像房屋里有个人，脚下 有冰，周围是草，指人在屋里用草来御 （yù）寒。“寒”最早的意思是“冷”。 “灾”的古字形像房屋里有火， 指“用火烧房子会有灾祸”的意思。 四 读读认认 五 读读背背 灾 寒 KPM KPM 62 1.1.1 学生分组，各组先进行讨论，过后每个场景派出两人表演。活动的学习重 点在于应用礼貌语言。每组表演过后，教师可与学生共同评述，让学生理 解各组的优缺点。 给 老 师 的 话 假设学校举行义卖会，针对以下情况，你会 说些什么？ 演演说说 朋友的沙爹销量不好， 你要如何鼓励她？ 要邀请朋友参加义卖会， 你会怎么说？ 朋友的椰浆饭卖完了， 你要如何祝贺他？ ⋯⋯ ⋯⋯ ⋯⋯ KPM KPM 63 第十一单元 舌尖上的 味 竹筒饭 开斋节来临前，爸爸载我们回乡。途 中，我们不时看见路旁轻烟阵阵，原来是小 贩燃烧柴火，制作竹筒饭。纸板上用马来文 写着“竹筒饭”和“干咖哩鸡”。 一般上，制作竹筒饭不宜用煤气，而 是以柴火烧烤。制作竹筒饭并不简单，小贩 得先砍下竹子，然后在竹筒内围一圈香蕉 叶，以防糯米饭粘在竹筒壁上。接着，倒入 糯米、椰奶和盐，最后才用柴火烧烤。 烤熟后的米饭浓香扑鼻，不必搭配任 何酱料，吃起来也让人唇齿留香。有些人则 喜欢用辛辣的咖喱搭配竹筒饭。竹筒饭深受 各族人民喜爱，而且价钱合理，一般民众都 负担得起。 扫一扫 KPM KPM 64 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第1页 和 第2页 1. 本文以作者看见开斋节常见的街头美食——竹筒饭为开场白，带领读者 认识竹筒饭的制作过程与吃法，并对竹筒饭能成为各族人民的心头好 而骄傲。 2. 识字教学：以字谜“料一半，站一半”“长者戴草帽”识记“粘” 和“著”；以“吹”和“砍”对比来识记“砍”；“燃”“煤”的部 首都是“火”，意义都和火有关。 给 老 师 的 话 除了马来人外，我国的伊班族、卡达 山族等也会制作竹筒饭。他们在庆祝丰收 节和举办婚宴时，会以竹筒饭招待宾客。 这道著名的美食平时难见，大都在节 日到来时才大量制作。节日期间，随处可 见各族人民排队买竹筒饭。竹筒饭可说是 广受欢迎的美食啊！ 且 价 负 婚 宴 宾 著 qi© ji∂ f≈ h¨n y∂n bˆn zh≈ 斋 燃 柴 宜 煤 砍 粘 浓 唇 则 辛 辣 zhåi r∫n ch∫i y∆ mƒi kçn zhån nπng ch√n zƒ xˆn l∂ 唇 辛 辣 负 词语运用 轻烟阵阵 浓香扑鼻 唇齿留香 KPM KPM 65 活动本 下册 第2页 至 第6页 1. 读读说说：教师提醒学生第2 题最少要说出两个原因。第3 题是高思维 题，引导学生思考制作竹筒饭时所需的场地、器具、人力等。 2. 读读想想：引导学生理解两个分句的关系，并使用正确的关联词语将两 个分句连接起来。“而且”带有递进的意思，表示进一步的关系。 2.1.1 2.1.2 5.4.1 给 老 师 的 话 1 师生共制流程图，学生根据流程图复述竹 筒饭的制作过程。 2 为什么竹筒饭会深受各族人民喜爱？ 3 为什么竹筒饭在平时难见，大都在节日到 来时才大量制作？ 4 你还知道哪些民族的传统食物？选一种说 一说它的特色。 竹筒饭深受各族人民喜爱，而且价钱合理， 一般民众都负担得起。 一 读读说说 二 读读想想 用“而且”说 几个句子。 挑 战 题 KPM KPM 66 引导学生说说他们对粽子的认识，例如端午节为什么要吃粽子，并和朋友 分享吃粽子的经验。 4.4.1 给 老 师 的 话 每年端午节来临，我便巴巴儿地等着享用奶奶 包裹的粽子。知道我爱吃，奶奶总千方百计地托人 从怡保把粽子捎（shåo）来给我。每每接过那一大 挂沉甸（di∂n）甸的粽子，我觉得我的心也是沉甸 甸的，满满的都是温暖的爱。 年轻时，精力旺盛的奶奶一口气可以裹上百个 粽子，由洗粽叶晒粽叶、切佐料腌佐料、裹粽子 蒸粽子、守炭火添炭火，都是她独力支撑。最苦的 是：没有浸水的糯米很难熟，必须连续不断地煮上 九小时，少了一时半刻都不行。所以，裹粽子是家 里的一桩大事，端午节一来，家里“百业俱废”， 独飘粽香。 其他裹粽子的人，为求便利，通常都将糯米 浸上一段时间以求缩短炊（chuˆ）煮的时间；奶奶 可不，她认为糯米不浸水，煮熟后才能具有“外 韧（r˙n）内软”的特质。 目不识丁的奶奶，在裹粽子这一码事上，坚守 着“宁为玉碎、不为瓦全”的大原则。她不休不 眠，蹲在炭火前，加炭、扇风，苦苦地守上九个小 时。等粽子独特浓郁的香味从锅子里飘出来，她皱 纹满布的脸，才绽放出满足的笑。 实际上，人世间任何圆满的艺术，也都容不得 偷工减料。 九个小时 三 读读说说 KPM KPM 67 尤今，有改动 1.3.1 让学生先回忆自己曾经参与哪些类似的比赛，然后与同学分享。教师指示 学生讲述参加比赛的经过时，要清楚说出时间、地点、人物和情节，鼓励 学生挑一些有趣或难忘的情节来详细说明，讲述时可以穿插过程中的感受 或想法。 给 老 师 的 话 假设你参加了“小小发明家”比赛，说说比 赛的经过。 想想说说 比赛时发生了哪些有趣 的事？你有什么感想？ 小小发明家 报名啦！ 节能 节能 城市 城市 第十二单元 造福人类的发明 KPM KPM 68 蔡伦造纸 纸 发 明 以 前 ， 人 们 把 字 刻在龟甲、兽骨上，但是刻写 起来很不容易。后来，人们把 字写在竹简和木简上，再串成 书，这种书非常重。另外，也 有人把字写在白绸上。这种书 卷起来轻便易带，却有量少价 高的弱点。 到了汉代，有个叫蔡伦的 人胸怀大志，决心改进造纸的 技术。他想造出又轻便又省钱 的纸，供人们写字。为了改进 造纸技术，蔡伦闭门谢客。他 想了很多办法，不断地试验， 终于找到一个好办法。 蔡伦 木简 竹简 扫一扫 KPM KPM 69 2.1.2 蔡伦把树皮、麻头、破布、破鱼网 等剪断或切碎，浸泡在石灰水里。材料泡 软后，就倒入锅里蒸煮，再打碎成浆。蔡 伦把纸浆铺在席子上晾晒，晒干后轻轻撕 下，就成了一张张的纸。 用这种方法造出来的纸，轻便又便 宜，很适合写字，因此大受欢迎。后来， 蔡伦被封为龙亭侯，人们就把这种纸称 为“蔡侯纸”。 蔡伦的造纸术是中国古代四大发明之 一，他也成了千百年来备受尊敬的发明家。 用石灰水浸泡 3 打浆 6 收纸 8 切碎树皮 1 蒸煮 4 打碎 5 晾晒 7 清洗 2 KPM KPM 70 活动本 下册 第7页 至 第13页 1. 课文简述了蔡伦造纸的来龙去脉，背后延伸的意义是：有志者事竟 成。教师可以和学生讨论蔡伦的发明对世界的影响。 2. 龙亭侯是个爵名，由东汉的龙亭县而来。由于龙亭县被封给了蔡伦， 因此他也被称为龙亭侯。 3. 识字教学：通过汉字演变识记象形字“甲”；以熟字和生字对比识 记“奖”和“浆”；以顺口溜“才进门，把门关闭”识记“闭”；以 奇特联想“广大的林子里，满是麻头”识记“麻”；以谜语“日落西 山不见山”识记“晒”。 2.1.1 2.1.2 5.3.1 给 老 师 的 话 词语运用 一 读读说说 弱点 决心 改进 尊敬 胸怀大志 1 在纸被发明以前，古人如何书写？ 2 读了第一和第二段课文，联系上下文说 说“胸怀大志”和“改进”的意思。 3 你认为蔡伦可敬吗？为什么？ 4 卷起来 改试卷 省钱 反省 轻便 便宜 “卷”“省”“便”都是多音字，读一读。 甲 骨 卷 弱 省 浸 浆 封 尊 敬 席 晾 晒 封 尊 敬 x∆ li∂ng sh∂i f´ng z¨n j¬ng 甲 卷 弱 怀 决 术 省 闭 麻 浸 锅 浆 jiç juçn ru® hu∫i juƒ sh≈ sh©ng b¬ m∫ j¬n guø jiång KPM KPM 71 1. 读读背背：无论是平原、田野还是高山，凡是鲜花盛开的地方，都是蜜 蜂辛勤采花蜜的地点。诗人认为蜜蜂劳苦一生，采了花蜜还得酿蜜，却 没有享受成果。教师可告诉学生诗人借蜜蜂歌颂社会里辛勤的劳动者， 并讽刺那些不劳而获的人。 2. 想想写写：方向向右下的点叫作右点。书写时轻起笔，由轻到重向右下 行笔，稍按后即收笔。写右点的关键是要有行笔过程，不可笔尖一着纸 就收笔。要把右点写得圆润饱满，可让学生以口诀“头尖背弓，尾圆腹 平”来记住“右点”的外形。 4.2.1 4.5.1 给 老 师 的 话 不论平地与山尖， 无限风光尽被占。 采得百花成蜜后， 为谁辛苦为谁甜？ 蜂 〔唐〕罗隐 三 想想写写 二 读读背背 《蜂》这首诗让你 联想到什么？ 点的写法 点的变化 文 安 KPM KPM 72 读读说说：引导学生用不同的方式扩展词语，如在词语前面、中间或后面 加形容词，并让他们尝试解释这些词语扩展后的意思。 活动本 下册 第14页 和 第15页 给 老 师 的 话 2.1.1 2.1.2 辛 甲 木 省 辛辣 龟甲 木头 节省 幸福 理由 技术 孔雀 幸 由 术 雀 一 读读认认 二 读读说说 有始有终、有始无终 始终 供不应求、供应食物 供应 备受尊敬、尊敬师长 尊敬 不断试验、试验成功 试验 汉字多一笔，少一笔， 意思就不一样了。 三 KPM KPM 73 读读想想：引导学生说出词语的意思，然后用这些词语说一句话或写话。 活动本 下册 第14页 和 第15页 给 老 师 的 话 2.1.2 三 读读比比 四 读读想想 你还能用哪些词语形容食物的味道 和触摸东西的感觉？ 用画线的词语说 几个句子。 1 蔡伦胸怀大志，决心改进造纸的技术。 2 我国能成为橡胶王国，陈齐贤功不可没。 3 竹筒饭不必搭配任何酱料，吃起来也唇 齿留香。 4 当时发生天灾，食物短缺，居民都被迫 束紧腰带。 味觉 嗅觉 触觉 1 2 3 微咸的竹筒饭 米饭浓香扑鼻 爸爸的手越来越粗 KPM KPM 74 为了让学生说起话来有条有理，写起话来具有连贯性，教师可设置情境， 引导学生用“首先 —— 然后 —— 接着 —— 最后 ——”，将单个的“零件”串 起来，很自然地形成一个有机的整体，这样的“话”说起来才通顺，读起 来才合理。 活动本 下册 第16页 和 第17页 给 老 师 的 话 说话写文章都要有次序，如果 颠三倒四，别人就听不清楚， 看不明白。 有条理地写事 A 读一读《竹筒饭》第一段，再说明它记述 了什么人，在什么时候，什么地方，作者 看到了什么？ B 在《竹筒饭》里，我们读了竹筒饭的制作 过程。读一读以下文字，再说说是哪四个 词语把制作竹筒饭的过程顺序连接起来？ 开斋节来临前，爸爸载我们回乡。途 中，我们不时看见路旁轻烟阵阵，原来是小 贩燃烧柴火，制作竹筒饭。纸板上用马来文 写着“竹筒饭”和“干咖喱鸡”。 制作竹筒饭并不简单。首先，小贩得砍 下竹子，然后在竹筒内围一圈香蕉叶，以防 糯米饭粘在竹筒壁上。接着，倒入糯米、椰 奶和盐，最后才用柴火烧烤。 写 作 指 引 三 KPM KPM 75 写话时一定要注意叙事的条理，先写什么，后写什么，有了明确的概念， 才能使行文顺畅自然。 给 老 师 的 话 活动本 下册 第16页 和 第17页 C 俗话说：“巧妇难为无米之炊”，写作也 一样。请同学们从课文、课外读物、报 刊、网络等，搜集有关题目的材料。 D 我们经历了特别的事情，就会想要和别人 分享。和同学分享一件你所做过的，所经 历过的，所看过的或所听过的事情。 谁？ 什么时候？ 发生什么事情？ 哪里？ 我喜欢的节日 写作材料 语言材料 中秋节 月饼、灯笼、 赏月、嫦娥 奔月⋯⋯ 月儿圆圆挂 天边、张灯 结彩⋯⋯ 春节 团圆、年夜 饭、压岁钱、 年糕⋯⋯ 新的一年， 我长大一 岁，我有 新的愿望 ⋯⋯ 记叙事情要包括以上要点。 同学们只要持之以恒地积累 词语，就不会无话可说。 KPM KPM 76 教师可以举行“汉字识字会”，让学生针对如何识记汉字提出问题。教 师提醒学生可用“怎样”“如何”“为什么”来提问。 1.1.2 给 老 师 的 话 在班上举行“汉字识字会”，每个小组针对 不同的汉字展开讨论。向同学提出问题，理 解识记汉字的方法。 想想问问 我们提出的问题要清楚， 态度要有礼。 除了⋯⋯ 我们还⋯⋯ ⋯⋯ 因为有心， 所以感恩。 德 众 恩 照 KPM KPM 77 第十三单元 汉字真有趣 快乐识字 今天，老师介绍了各种识字方法，让我 们容易识记笔画繁多的汉字。接着，老师写 了几个字，说：“凡是能想出有趣的方法来 识记的同学，就能得到精美的书签。” 老师还建议我们把这些识字方法记录起 来，制成《汉字小故事》。 老师指着“膏”字说：“同学们写牙膏 的‘膏’时，常常只是写一个‘口’罢了， 我们该如何记住这个字的正确字形呢？” 国华答：“高高的月亮，便是‘膏’。” 这果然是个好办法，同学都记住“膏”是由 “高”和“月”组成的。 接着，丽文说出“抛”的字谜：“一手 用力丢得九尺远。”我们就这样记下“抛” 的字形和字义。 一 扫一扫 KPM KPM 78 1. 本文以“识记汉字的方法”为主题，写出在老师的点拨下，同学们用奇 特联想、字谜等方法识记笔画繁多的汉字。本课能协助学生举一反三， 用有趣、有效的方法识字，让学生掌握识记汉字的诀窍。 2. 识字教学：以熟字“几”和“凡”比较异同；以字谜“又见三点水”“石 头长角”识记“汉”和“确”。 3. 词语运用：引导学生通过设置情境或说一个句子来理解词语的意思，如 指示学生演一演如何“介绍”新同学。 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第19页 和 第21页 给 老 师 的 话 词语运用 我们怎样记住“骗”的字形呢？我说了 一个小故事：“一个骗子骑着马儿，不给马 儿吃草，马儿饿得瘦巴巴，肚子扁扁的。” 顿时，全班笑声四起。 在老师的点拨下，我们还说了几个有趣 的方法，识记了好多个汉字。 这堂课真有趣呀，识字原来并不难！ 介绍 凡是 建议 记录 顿时 凡 签 录 抛 扁 扁 拨 biçn bø 绍 汉 凡 签 议 录 膏 罢 确 抛 骗 瘦 sh∂o h∂n f∫n qiån y¬ l≈ gåo b∂ qu˙ påo pi∂n sh®u KPM KPM 79 丰收歌 三木森，木寸村， 茂密森林近农村。 农民弯腰忙插秧， 一行一行又一行。 绿绿禾苗初成长， 壮汉妇女浇灌忙。 三人众，五人伍， 万众同心组队伍。 秋风送爽天气晴， 丰收歌曲唱不停。 众人团结一条心， 泥土也会变黄金。 二 扫一扫 KPM KPM 80 1. 本文以“几个汉字的特点”为主线，串连成朗朗上口的丰收歌。本课 能协助学生举一反三，用会意（三木森、三人众）、分散部件（村由 “木”和“寸”组成；伍由“人”和“五”组成）和部首归类识字的方 法识字。 2. 识字教学：以熟字“木”对比“禾”的写法，并进一步介绍“禾”在汉 字演变的过程，说明其象形的特点，“秧”字则归类在部首“禾”内。 其他生字可直接运用课文中的情境识记。 3. 词语运用：引导学生通过设置情境理解词语的意思，如我国的进步是“万 众同心”的结果。教师也可提问哪些物件适合用“亮晶晶”形容。 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第20页 和 第21页 给 老 师 的 话 词语运用 三日晶，日生星， 满天星星亮晶晶。 北方闪亮七颗星， 排成耀眼勺子形。 夜幕虽然已来临， 北斗七星放光明。 茂密 亮晶晶 万众同心 秧 禾 初 妇 伍 组 爽 晶 勺 斗 yång hƒ ch¨ f≈ w∑ z∑ shuçng jˆng sh∫o dœu 禾 初 爽 斗 KPM KPM 81 活动本 下册 第21页 至 第25页 1. 读读说说：懂得各种识字方法，除了让我们以有趣且快速的方法识记笔 画繁多的汉字，还让我们领会了汉字造字法的奥妙。 2. 读读比比：并列的书名号之间不用顿号，如《汉字小故事》《丰收歌》。 2.1.1 2.1.2 2.2.1 5.5.1 给 老 师 的 话 1 《汉字小故事》如何帮助你记下“膏” “抛”和“骗”的字形？ 2 诵读《丰收歌》后，说一说课文帮助你记 下哪些汉字，并说明你识记的方法。 3 在《丰收歌》中，哪个诗句显示了稻田有 宽阔的面积？ 4 “森”“众”“晶”都是用相同的方法组 成的汉字。试举出其他例子。 5 选出课文中的几个汉字，想出有趣的识字 方法。 读了课文，你和同学也来 制作《汉字小故事》吧！ 老师还建议我们把这些识字方法记录起来，制 成《汉字小故事》。 书名号用来标明 书籍、篇章、歌 曲、图画等作品 的名称。 一 想想做做 二 读读说说 三 读读比比 挑 战 题 《 》 书名号 KPM KPM 82 指示学生阅读时，想象古人的房子是怎样的。 4.4.1 5.1.1 给 老 师 的 话 “家”的上面是个“宀”，也就是房屋； 下面的“豕”（sh˚）是一头猪。古人在房屋 里养猪，就意味着他们定居下来了。那么， 这个屋子就是他们的家。 看了古人造的字，你是不是 觉得汉字真有趣？ 家 四根柱子立四方， 房顶尖尖连柱上， 小猪屋里把歌唱： 我的新家真宽敞！ 四 读读想想 家 KPM KPM 83 1. 提醒学生注意五个盲人摸到的不同部分，各有什么特征，能帮助记忆盲 人所联想到的物件。 2. 提问“你认为盲人说得对吗？为什么？”，引导学生逐一说出五个盲人 的看法，帮助学生记住内容大意，才能进一步理解成语的意思。 给 老 师 的 话 聆听成语故事《盲人摸象》，说说每个盲人 摸了大象后的反应。 听听说说 听了《盲人摸象》这个故事， 你明白了什么道理？ ? ? ? ? ? 扫一扫 KPM KPM 84 第十四单元 读故事，学成语 1.2.2 春秋战国时代，晋国的智伯灭掉范 氏，并把范氏家中的金币、珠宝等财物洗 劫一空。然而，有一口铜褐色的大钟，却 留在范氏家的院子里。 一天，一个小贼在范氏家附近闲逛， 发现了这口大钟。他心想：这口大钟一定 很贵重，得想办法偷走。然而，这口钟又 大又重，根本背不动，怎么办呢？ 贪心的小贼想了又想，决定用大锤子 把钟敲碎，再搬回家。于是，他找来一把 大锤子，拼命向钟敲去。“咣——”一声巨 响，小贼吓得拔腿就跑。 掩耳盗铃 扫一扫 KPM KPM 85 好不容易停下来喘口气，他想：这样 不行，这么响亮的声音，一定会把周围的 人引过来。他想到一个办法：我找块布塞 住耳朵，不就听不到声音了吗？ 小贼把耳朵塞住，再回去范氏家，拿 起大锤子往那口大钟敲去。咣⋯⋯咣⋯⋯ 响亮的钟声吵醒了附近的人家，没等小贼 把钟敲碎，他们已经把小贼团团围住，阻 止他逃走。这小贼不知道自己做了傻事， 还奇怪为什么他已经塞住耳朵了，周围的 人还听到声音。 后人就用“掩耳盗铃”这成语比喻犯 了错误又设法掩盖，以为别人不知道，其 实只是自欺欺人。 KPM KPM 86 2.1.2 活动本 下册 第26页 至 第32页 1. 本文是出自《吕氏春秋·自知》的成语故事。古时候，钟和铃都是乐 器，但钟已被淘汰，铃却在日常生活中常见，后来“掩耳盗钟”演变 为“ 掩耳盗铃”。 2. 识字教学：以“贝才、今贝、其欠”识记“财、贪、欺”；以字谜“比赛 输了贝，只好拿土填”“巾字加一撇，就变成钱”识记“塞”和“币”。 3. “塞”是多音字。“塞住、瓶塞、软木塞”读 såi；“边塞、塞外、塞翁 失马”读 s∂i；“堵塞、塞责”读 s˙。 2.1.1 2.1.2 一 读读说说 给 老 师 的 话 1 联系课文内容，说说范氏的家被洗劫一空 后，为什么却留下了大钟。 2 小贼看见范氏家的大钟，就想去偷。他 的想法对吗？为什么？ 3 “咣——”一声巨响，小贼吓得拔腿就跑。 “拔腿就跑”是什么意思？为什么小贼 拔腿就跑？ 4 找出其他成语故事读一读，再说给同学听。 词语运用 阻 傻 犯 误 欺 z∑ shç f∂n w≈ qˆ 币 财 褐 贼 附 逛 贵 贪 锤 拔 喘 塞 b¬ c∫i h˙ zƒi f≈ gu∂ng gu¬ tån chu∆ b∫ chuçn såi 贼 贵 贪 喘 塞 傻 犯 贵重 贪心 决定 阻止 掩盖 KPM KPM 87 2.1.1 4.5.1 活动本 下册 第27页 至 第32页 1. 查查读读：教师可让学生分组进行查字典比赛。展示字卡，强调对不知 道读音的字，就需要运用部首查字法，因此学生需懂得分辨字的部首。 2. 想想写写：钩是笔画的附属物，是由于某些笔画的连接呼应而产生的。 钩本身就起连带作用，因此，凡钩都要写得短小、尖锐、有力。勾时先 用力顿一下，随后才迅速勾出。顿一下，是为了积蓄力量，迅速勾出， 才显得尖锐有力。 给 老 师 的 话 掌握了字的部首或读音，就可用字典查出 字的意思了。和同学比一比，看谁查得快。 币 字 读音 意思 货币；钱 币 b¬ 贼 贵 塞 欺 用字典找出以下字的读音和意思。 二 查查读读 三 想想写写 钩的写法 竖钩 斜钩 钩的变化 水 心 KPM KPM 88 活动本 下册 第27页 至 第32页 1. 读读想想：“一”的基本调是阴平 yˆ。“一”作为序数或处在词语的最 后一个音节时，声调没有变化。“一”在去声音节前读成阳平，例如： 一夜；在阴平、阳平和上声音节前读成去声，例如：一起；“一”夹在 动词中间读轻声，例如：看一看。 2. 读读背背：这是一首问答诗，但诗人采用了寓问于答的手法，凸显了其 友人的行踪飘游不定。 5.2.1 4.2.1 给 老 师 的 话 松下问童子， 言师采药去。 只在此山中， 云深不知处。 寻隐者不遇 〔唐〕贾岛 一天，一个小贼在范氏家附近闲逛，发现 了这口大钟。他心想：这口大钟一定很贵重， 得想办法偷走。 “一把大锤”里的“一” 应该怎样读？ 读一读以下段落，注意“一”的读音。 四 读读想想 五 读读背背 KPM KPM 89 教师提问“武夫的方法可行吗？”，引导学生说出他们的想法，并让 学生说说《掩耳盗铃》里的小贼和《刻舟求剑》里的武夫所犯的错误。 4.4.1 给 老 师 的 话 楚国有一位武夫。有一天，他乘船过江去探望 朋友。当小船开到江心时，忽然刮起一阵大风，小 船被大浪打得左摇右晃。一不小心，武夫腰间的宝 剑滑落到江中去了。 武夫焦急地伸手到江中去捞，可是风高浪急， 江水滔滔，哪里有宝剑的踪影啊！武夫不会游泳， 只有呆望着翻滚的江水，心想：怎么办呢？ 忽然，他心生一计，从口袋里掏出一把小刀， 在船边宝剑滑下的地方，刻了一个记号。他准备待 船靠岸后，请善于游泳的人替他沿着船边的记号， 潜入水中找回失去的宝剑。 刻舟求剑 你认为武夫能找到他 的宝剑吗？ 六 读读说说 KPM KPM 90 1. 教师提问以引导学生思考生活中曾经历的小发现，从而激发他们说话的 兴趣。 2. 学生自由发言，教师评述内容是否切题，语调是否恰当，态度是否有礼。 1.3.1 给 老 师 的 话 你曾在生活中发现什么新事物？跟同学说一 说事情的经过。 想想说说 讲述的时候要记得说明你发现了 什么，你当时的心情是如何的。 KPM KPM 91 第十五单元 生活处处有惊喜 7月6日 星期六 晴 周末早上，我还缩在被窝里睡觉，爷爷 就来翻我的被。他说：“文文，走！我带你 去看小彩虹。” “小彩虹？”阳光穿过纱窗，照在我的 脸上，我眯着眼问爷爷，“刚才没下雨，怎 么会有小彩虹？” 爷爷神秘地笑着说：“上天把小彩虹送 到我们的院子里。”听了令我倍感好奇。 我跟着爷爷穿过客厅，一个箭步走到院 子探看。啊！我看见了上天送来的那道小彩 虹了！它就在鱼缸旁的地面上摇动着。 阳光斜斜地穿过大树的绿叶，照射到 鱼缸里。鱼缸里的水波又把阳光折射成红、 橙、黄、绿、蓝、靛、紫七种颜色，组成一 道小彩虹。小彩虹在亭子旁的地上摇动着， 装点了院子，让我着迷。 上天送来的小彩虹 扫一扫 KPM KPM 92 改写自洪志明的同名文章 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第33页 和 第34页 1. 本文写出爷爷引导孙子发现小彩虹的过程，将一件小事写得丝丝入扣，情 景交融。爷爷善于制造惊喜，这小发现让作者十分感动。 2. 识字教学：以熟字“未”“本”跟“末”比较异同；以字谜“今天多一 点”“停下就少一个人”“正确的语言”识记“令”“亭”和“证”； 以奇特联想“前面的竹子可制成箭”“曾经的宝贝，现在要赠送”识记 “箭”“赠”。 给 老 师 的 话 爷爷指着地面上的小彩虹说：“看， 这证明爷爷没说谎吧？小彩虹虽小，但比 雨后的彩虹还鲜艳。” “小彩虹多美丽！真是太棒了！” 我对着鱼缸里的鱼儿大喊：“你们看， 会摇动的小彩虹啊！” 鱼缸里的五彩鱼儿，好像听得 懂我的话，都向我游来。它们的影 子落在彩虹上，就像是一串飞扬的 音符，在彩色的五线谱上移动。一 曲动人的乐曲，在我心中响起。 上天赠送的小彩虹，为我原本 平淡的生活涂上耀眼的色彩。 末 缩 令 谎 棒 扬 耀 末 缩 纱 眯 令 倍 厅 箭 探 m® suø shå mˆ l¬ng b˙i tˆng ji∂n t∂n 亭 证 谎 棒 扬 赠 耀 t∆ng zh˙ng huçng b∂ng y∫ng z˙ng y∂o KPM KPM 93 1. 词语运用：引导学生通过设置情境或说一个句子来理解词语的意思，如说 一说“什么事情让我们‘好奇’”。 2. 想想写写：写“横折”时，起笔和写横一样，来到折处稍微驻笔，向右 上稍微提起，再右下顿笔形成方形，最后向下行笔。 活动本 下册 第34页 至 第39页 2.1.1 2.1.2 4.5.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 爷爷要带“我”去看小彩虹，“我”有什 么反应？ 2 上天把小彩虹送到我们的院子里。 爷爷为什么要这么说？ 3 我跟着爷爷穿过客厅，一个箭步走到院子探看。 句子中的“一个箭步”带出作者怎样的 心情？ 4 为什么爷爷会说“小彩虹虽小，但比雨 后的彩虹还鲜艳”？ 5 说说什么事物为你平淡的生活添上色彩。 一 读读说说 二 想想写写 好奇 装点 证明 赠送 耀眼 折的写法 横折 竖折 折的变化 医 因 KPM KPM 94 5.3.1 4.3.1 活动本 下册 第34页 至 第39页 1. 读读认认：通过不同的词组，引导学生认识“着”的读音。“着”有四 种读音，“走着”读“zhe”；“着陆”读“zhuó”；“着凉”读“zháo”； “高着儿（下棋时走一步叫一着）”读“zhåo”。 2. 读读演演：引导学生欣赏这首童诗的童趣，感受“我的围巾”这美丽的想 象，再投入诗歌的意境，以活泼自然的表情演绎。可分组或个人演绎。 给 老 师 的 话 小彩虹在亭子旁的地上摇动着，装点了院子， 让我着迷。 读一读，分辨句子中两个“着”的读音。 彩虹 三 读读认认 四 读读演演 字典 雨停了，妹妹拉着我 一直往外跑—— 手指着远远的一棵树， 树上挂着的彩虹， 她说：那是我的围巾， 从我窗口飘出去的。 雨停了，妹妹拉着我 一直往外跑—— 手指着远远的一棵树， 树上挂着的彩虹， 她说：那是我的围巾， 从我窗口飘出去的。 查一查字典，找出 “着”的其他读音。 KPM KPM 95 林焕彰 1. 教师提醒学生聆听时，记下故事的主要内容，如时间、地点、人物和事 情的起因、经过与结果。 2. 教师可用谁、什么时候、哪里、什么、怎样等疑问代词来引导学生理解 故事内容。 1.2.2 给 老 师 的 话 聆听《巨人的鞋子船》后，按照故事发展 排列以下图片。 听听说说 扫一扫 KPM KPM 96 第十六单元 童话故事会 退休的鞋子 人们总是把旧鞋子当作垃圾丢掉。鞋 子们可从来都不这么想。他们说：“我们 只是从人们那儿退休了。对鞋子来说，总 要等到退休后，美好的生活才刚开始。” 旧鞋子们被送到了垃圾站。垃圾站当 然不是个好地方，但鞋子们的新生活都是 从这儿开始的。 一群老鼠在破箩里捡到了一只裂开 的皮鞋。他们乐坏了，马上派了一大队人 马，把皮鞋拖到田野上。 田野里有条棕狗经常欺负老鼠，逼得 他们无路可退。老鼠们一直想找机会教训 棕狗。在老鼠们的努力下，皮鞋被改装成 装甲车，裂口被当作射击孔。看见棕狗来 了，英勇的老鼠军立刻发射“弓箭”和“火 炮弹”，无数小树枝和沙子一齐射向他。 不一会儿，棕狗就被老鼠军轰走了。 扫一扫 KPM KPM 97 汤素兰，有改动 2.1.2 蚂蚁们找到一只褪色的婴儿鞋，不禁 心花怒放。他们一直想要一只小船，能住得 下一个蚂蚁大家庭，让他们全家去远航。现 在，远航可以开始了。 当然，最受欢迎的，还是妈妈们的高 跟鞋。你猜猜看，田野里的小东西，用高跟 鞋做什么呢？他们用来建游乐场，做滑梯！ 他们把小木棍当梯子，搭在高高的鞋 跟上。小虫呀，蚂蚁呀，小田鼠呀，一个个 爬上梯级，然后就从鞋跟滑到鞋尖，多么好 玩啊！ 在蜗牛专用的鞋子游乐场里，从来没 有追追赶赶、你争我抢的现象。你只要看到 蜗牛背着一座小房子，一心一意爬啊爬，他 那认真的模样，就会哑然失笑！ KPM KPM 98 2.1.1 2.1.2 活动本 下册 第40页 至 第46页 1. 本文是一篇童话，颠覆了鞋子的用途，想象被人们丢弃的旧鞋子，在垃 圾站多姿多彩的生活。 2. 识字教学：以字谜“腿的右边”“裤的左边，腿的右边”来识记“退” 和“褪”；“抢”和“捡”都是手部，意思和手的动作有关。 给 老 师 的 话 词语运用 1 为什么退休的鞋子们能过美好的新生活？ 2 小动物会根据鞋子的外形特点来加以利 用。举一个例子说明。 3 课文最后一段的哪个句子凸显了蜗牛的 动作慢？ 4 你喜欢课文中的小动物把旧鞋改成什 么？说说你喜欢的原因。 5 如果你有一双旧鞋子，你想要小动物怎 样利用它？ 一 读读说说 英勇 心花怒放 你争我抢 哑然失笑 挑 战 题 轰 褪 婴 怒 级 抢 哑 høng tu¬ yˆng n≈ j∆ qiçng yç 退 箩 捡 裂 派 棕 逼 训 努 英 弓 炮 tu¬ luπ jiçn li˙ p∂i zøng bˆ x≈n n∑ yˆng gøng p∂o 派 训 努 英 弓 褪 抢 KPM KPM 99 草长莺飞二月天， 拂堤杨柳醉春烟。 儿童散学归来早， 忙趁东风放纸鸢（yuån）。 村居 〔清〕高鼎 5.2.1 4.2.1 活动本 下册 第41页 至 第46页 1. 读读想想：教师可让学生重复朗读“好表姐、表姐好”“水彩笔、买水 彩”“小丑老、老小丑”“炒米粉、米粉里”等三音节上声词语，使他 们能更好地掌握上声词的变调。 2. 读读背背：《村居》描写了一幅春天时孩子们在村旁的芳草地上放风筝 的画面，是一幅自然景物和村民融合在一起的、充满生机且春意盎然的 农村生活情景。 给 老 师 的 话 有条棕色的狗经常欺负小老鼠，逼得他们 无路可退。 读一读“老鼠跑”，你发现“小老 鼠”和“老鼠跑”中的“老鼠”， 在读音上的不同吗？ 二 读读想想 三 读读背背 KPM KPM 100 活动本 下册 第47页 和 第48页 1. 读读想想：教师要引导学生明白“打”字在使用时出现的频率很高。“打” 不但可以作为动词，也可以作为介词“从”的意思，表示处所、范围、 时间、空间等，如打乡下来、打去年起等。 2. 读读说说：教师引导学生对比词语，如对比“记录”和“收录”，让他 们用这两个词语各说一句话，以考查他们词辨的能力。 2.1.1 给 老 师 的 话 把钟敲碎 提水浇灌 上山砍柴 把话停住 射出火炮 出海捕鱼 一 读读想想 二 读读说说 记录 收录 录取 欺负 欺骗 骗取 点拨 点明 点破 教导 教训 训责 有一个字可以代替下面词组中紫色的词，想 想这个字是什么？ 四 KPM KPM 101 活动本 下册 第47页 和 第48页 1. 读读比比：说明多用动词和形容词，可以使句子变得更生动，并鼓励学 生仿例说话或写话。 2. 读读想想：引导学生找出课文里具体描述动作的句子。 2.1.2 给 老 师 的 话 三 读读比比 四 读读想想 想一想，如何把动作 写得更具体。 1 (a) 我跟着爷爷走到院子探看。 (b) 我跟着爷爷穿过客厅，一个箭步走到 院子探看。 2 (a) 阳光照射到鱼缸里。 (b) 阳光斜斜地穿过大树的绿叶，照射到 鱼缸里。 全班笑声四起。 全班大笑。 我还缩在被窝里睡觉。 我不想起床。 满天星星亮晶晶。 天上有好多星星。 小彩虹为我的生活涂上 耀眼的色彩。 小彩虹让我的生活 更精彩。 KPM KPM 102 活动本 下册 第49页 和 第50页 抓住景物的特点，写清楚它的 颜色、形态和你的联想。 七彩大自然 A 大自然有很多美丽的景物，下图有什么 景物？ B 观察景物后，写出景物的主要特点。 雨过天晴，海边的天空中，出现一道美 丽的彩虹。彩虹就像一座七彩的桥，把天空 装点得十分迷人。 稻田里，农民正弯腰低头忙着插秧。一 行又一行的绿禾苗，整齐地排列在稻田里。 远处有一些高大的树木，好像士兵在看守着 稻田。 海边 彩虹 农民 稻田 写 作 指 引 四 KPM KPM 103 活动本 下册 第49页 和 第50页 C 最后写下对景物的评价或感受。 D 写景物，有方法。 2 学会对景物进行联想。 1 例 用突出景物特点的形容词，加 上联想的词句，就能把景物写 得生动、具体。 彩虹神秘又美丽，我真想有双翅膀，飞 到空中把彩虹看个仔细呢！ 稻田的景色充满生命力，为人们带来丰 收的希望，我爱稻田！ 彩虹 美丽的彩虹，就像一 座七彩的桥。 高大的树木，好像士 兵在看守着稻田。 树木 用眼睛看 彩虹 七彩、弯曲 突出色彩、 外形 用耳朵听 雷声 隆隆 突出声音 用手摸 禾苗 柔软 写出感觉 KPM KPM 104 1.1.1 学生观察图画后说说图意，再让学生两人一组，自由发挥对话。教师指名要 学生根据每幅图进行道歉、拒绝、赞美。提醒学生用适当的语气来交流， 即以诚恳的语气道歉，以坚定的语气和较慢的语速拒绝，以愉快的语气赞 美。可让学生想出更多情景来进行这三种口语交际。 给 老 师 的 话 有礼貌地跟朋友说话，让友情温暖大家的心。 想想说说 我会赔钱。 ⋯⋯ ⋯⋯ ⋯⋯ 你不小心把朋友的笔记本撕 破了，你会如何向她道歉？ 朋友不小心撕破了你的笔记 本，想要赔偿你，你该如何 拒绝？ 朋友把撕破的笔记本粘好了， 你将如何称赞她？ KPM KPM 105 第十七单元 真正的友情 扫一扫 今天我和克莱谛吵架，并不是因为 我忌妒他比赛得奖。早上，老师吩咐我抄 一篇短文，忽然克莱谛碰了我一下，墨水 就溅到我的本子上，字都看不清了。我就 骂了他一句。 他 却 微 笑 着 说 ： “ 我 不 是 故 意 的。”我本来会相信他的，可是他的笑 使我很不高兴。我想：哼，只得亚军就 一副自以为了不起的样子！我起了报复 的念头，就用后肘碰他一下，把他的本 子也弄脏了。 争吵 KPM KPM 106 亚米契斯，有改动 克莱谛气得脸都红了。“你这是故 意的！”他说着就举起手来。正好给老师 看见了，克莱谛就缩回手去。 我心里很不安，很后悔那样做。克 莱谛不单成绩优良，品行也很好。我很清 楚他不是故意的。我想起曾经去他家，还 有他来我家的种种情形。啊，要是我没有 做对不起他的事该多好！克莱谛不时向我 看来，但他的眼里不是愤怒而是悲哀。因 为心烦，老师讲课我一句也没有听进去。 放学时，我听见克莱谛从后面追上 来，便紧握拳头站住等他。 “不，安利柯！”克莱谛微笑着拨 开我的手，温和地对我说：“让我们做回 好朋友，不再吵架了，好吗？”我马上点 头答应，然后我们就开开心心地回家了。 KPM KPM 107 2.1.2 2.1.1 1. 本课是经典名著《爱的教育》里的篇章。学生能通过本文感悟友情的珍贵 在于争吵后懂得自我反省，即知错认错，互相谅解，彼此宽恕。 2. 识字教学：以口诀“上黑下土，墨水的墨”识记“墨”；以奇特联想“今天 的心是想念朋友”“衣服有裂口，很悲哀”识记“念”“哀”；“烦” 是会意字，以从“火”（像火苗），从“页”（像人头）会意发热得像 火烧一样之意，本义为头痛发热。 3. 词语运用：除了让学生用词语说句子，也可让学生选择适当的词语填写 在句子或段落中，让学生加强运用词语的技巧。 活动本 下册 第52页 至 第58页 给 老 师 的 话 1 安利柯跟克莱谛吵架的主要原因是什么？ 2 课文的哪个句子，让你推测安利柯和克 莱谛曾经是好朋友？ 3 安利柯自我反省时，心里会想些什么？ 一 读读说说 词语运用 不安 后悔 悲哀 心烦 把脸一沉 回到家，我把这件事告 诉父亲。向来和蔼的父亲把 脸一沉，说：“你错了，就 应该先去请他原谅。你须要 好好检讨！”说完，便罚我 站在墙角自我反省。 曾 哀 烦 拳 蔼 检 罚 cƒng åi f∫n qu∫n çi jiçn f∫ 吩 咐 篇 墨 亚 副 念 肘 悔 绩 优 楚 f´n f≈ piån m® y∂ f≈ ni∂n zhœu hu˚ j¬ yøu ch∑ 优 楚 曾 拳 罚 KPM KPM 108 2.1.1 2.1.2 5.2.1 4.3.1 活动本 下册 第53页 至 第58页 1. 读读说说：回答第 4 题时，教师可引导学生说说谁对谁错，并分析他们 的行为为什么对或错。第 7 题是评鉴题，考查学生从两个主角的争吵过 程中所得到的启发。 2. 读读想想：“不”单念（课文第六段开头）、在词句末尾（再不）、在 阴平（不安）、阳平（不时）和上声字前都读原调，即去声。“不”在 去声字前（不是）读阳平。“不”夹在词语中间（了不起）读轻声。 3. 读读演演：引导学生说说各个情节中人物的心理活动，如生气、不安、后 悔等。教师以抑扬顿挫的语调示范诵读课文，然后让学生演绎这个故事。 给 老 师 的 话 啊，要是我没有做对不起他的事该多好！克 莱谛不时向我看来，但他的眼里不是愤怒而 是悲哀。 把句子里的“不”读正确，再把课文里有 “不”的句子读一读。 分角色诵读课文，然后演一演这个故事。 二 读读想想 三 读读演演 4 读了课文后，说说谁在哪些事情上做得 对，谁在哪些事情上做错了。 5 放学时，我听见克莱谛从后面追上来，便紧 握拳头站住等他。 “紧握拳头”表达作者怎样的情感？ 6 课文里的哪些词语表示人的心理活动？ 7 这篇课文让你得到什么启发？ KPM KPM 109 教师提醒学生在说明活动时，要按照时间的顺序，并说明在进行活动时 要注意的事项。活动结束后，让学生说说有什么感想。 1.3.2 给 老 师 的 话 树木的叶子是多种多样的，说一说你如何进 行观察树叶的活动。 想想说说 1 3 2 首先，我和同学⋯⋯ 接着⋯⋯最后⋯⋯ KPM KPM 110 第十八单元 自然的规律 草的告白 在太阳下 我挺胸迎向光明 在风雨中 我低头弯腰 默默忍受压力与鞭打 我相信 风雨过后是晴天 我 天天带着希望生长 我 是一棵平凡的小草 一 KPM KPM 111 刘育龙 节选 扫一扫 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第59页 和 第61页 1. 本诗写出小草虽然外表平凡，却风雨不倒，还守护大地。诗歌第一节写 “我”，显示一棵小草独具的顽强生命力；第二节变成“我们”，表达 出小草集体守护大地的力量。 2. 识字教学：以字谜“顽皮的手”“毛发两团火”识记“披”和“毯”； 以奇特联想“工厂泥土多一点” “禾苗前失手”识记“压”“秩”。 3. 词语运用：通过设置情境，引导学生理解词语的意思，如想象在怎样的 情况下我们得“默默忍受”，哪些情况下我们是“秩序井然”的。 给 老 师 的 话 从平原到高峰 我们是秩序井然的士兵 心连着心 用根须紧紧捉牢沃土 为大地 披上青绿的毯子 日夜守护着家园 我们 是深爱着这片大地的草 词语运用 平凡 守护 默默忍受 秩序井然 压 峰 秩 序 压 鞭 峰 秩 沃 披 毯 yå biån f´ng zh¬ w® pˆ tçn KPM KPM 112 自然界的时钟 有人说，大自然是一座美丽的时钟。 你不妨多留心观看大自然里的生物活动， 就会同意这说法。 牵牛花大约清晨四点打开喇叭，快中 午时就会关闭；五点钟左右，野蔷薇露出 笑脸。大约六点钟，蒲公英向你点头。日 正当空，万丈阳光下，午时花才盛开。夜 晚，夜来香不声不响地散发香气。春天来 了，李子树、梨树、梅树等都开花；秋天 时，好多树木都果实累累⋯⋯ 二 扫一扫 KPM KPM 113 选自《长春版语文教材》第六册第十版，有改动 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第60页 和 第61页 1. 本文以“自然界的时钟”为主题，第二段写出植物开花结果都有时节， 第三段则写出动物作息也看时间，让读者体悟自然界的时钟何其奥妙。 2. 识字教学：以熟字“季”“离”对比分辨“李”“禽”的写法；以字谜 “有利的树木”“有心有生命”识记“梨”和“性”；以奇特联想“舌 头上的文字”“船上的三条水纹”识记“敌”“巡”。教师补充：“敌” 的偏旁是“攵”。 给 老 师 的 话 植物知道时间，飞禽走兽也是这样。 太阳东升，鸡啼鸟鸣四起。麻雀、野鸭、啄 木鸟等在日间活动，夜间休息。日落西山， 躲在地洞里的田鼠开始活动。猫头鹰是田鼠 的天敌，它好像知道田鼠的底细，白天睡 觉，夜间就会在田野巡视，捕捉田鼠。在动 物世界里，夏天是产卵的季节，冬天是一些 动物冬眠的时刻。 有人认为，太阳的 出没和海水的涨落为生物 报时。但这只能解释为生 物习性的外在条件。原来 在动植物身体的内部有一 个神秘的“生物钟”，生 物用它测量时间。不必小 闹钟，到时候生物自然就 醒了。 丈 啄 鹰 巡 卵 释 妨 丈 李 梨 禽 啄 鹰 敌 巡 卵 释 f∫ng zh∂ng l˚ l∆ q∆n zhuπ yˆng d∆ x√n luçn sh¬ 性 测 x¬ng c˙ KPM KPM 114 活动本 下册 第61页 至 第65页 1. 词语运用：通过结合现实引导学生理解词语的意思，如什么时候是“日 正当空”，“万丈阳光”所带来的效应，说明“飞禽走兽”的例子。 2. 读读说说：第3 题是高思维题，考查学生对诗歌的感悟，让他们分析哪些 句子带出小草“坚强”“平凡”“团结”等特点。 3. 想想写写：“挑”也称“提”，写时笔锋向左下起笔，然后自左向右上 圆转，顿笔后向右上逐渐提笔出锋。 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.5.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 《草的告白》中第一节的“太阳下”和 “风雨中”可表示生活中的哪些情况？ 2 朗读课文，说一说小草如何守护大地。 3 你觉得诗中的小草有什么特点？ 4 《自然界的时钟》第二段的重点是什么？ 5 为什么说“猫头鹰是田鼠的天敌”？ 6 你觉得自己的体内有“时钟”吗？其他 生物呢？为什么？ 一 读读说说 日正当空 万丈阳光 飞禽走兽 日落西山 二 想想写写 挑的写法 挑的变化 长挑 短挑 挑 战 题 法 挂 KPM KPM 115 5.2.1 4.2.1 活动本 下册 第61页 至 第65页 1. 读读认认：通过课文中的词语“产卵”“海水”，示范上声字连读的音 变，并鼓励学生举出其他类似的例子。提醒学生，上声字连读的时候要 变调，写汉语拼音时则标示原调。 2. 读读背背：诗中前两句讲述江岸上人来人往，都是为了品尝可口的鲈 鱼。后两句说明通过读者的视线，可看出风浪中忽隐忽现的捕鱼小船， 并且注意到渔夫捕鱼的情景。教师可引导学生感受诗人对渔夫艰辛生活 的同情，帮助他们背诵这首诗。 给 老 师 的 话 读一读这些词语给同学听，看看你读得 对不对：“蚂蚁、矮小、保管、表姐、 口角、水桶”。 产卵 海水 读一读，注意词语中第一个字的读音。 三 读读认认 四 读读背背 江上往来人， 但爱鲈（l√）鱼美。 君看一叶舟， 出没风波里。 江上渔者 〔宋〕范仲淹 KPM KPM 116 1.1.2 建筑界的长颈鹿 如果把建筑物当作是动物王国中的成 员，那么高入云天的高楼大厦，就是建筑界 的“长颈鹿”。随着世界各地日益城市化， 专家预测各国建设高楼大厦的热情不减，未 来可能冒出更高的“长颈鹿”。 2017 年世界最高楼是哈 利法塔，高 828米，位于阿拉 伯联合酋（qi√）长国的迪拜 市。哈利法塔具有太空时代风 格的外形，基座周围采用了富 有伊斯兰教建筑风格的几何图 形——六瓣的沙漠之花。大楼 面积相当于17 个足球场，设有 住房、旅店、办公室、餐饮市 场等。在第 76 层，还有一个 建在世界最高处的泳池。 你去过吉隆坡塔吗？针对吉隆坡塔提出问题。 想想问问 扫一扫 扫一扫 迪拜哈利法塔 KPM KPM 117 第十九单元 站在高楼看世界 台北101大楼，外观有如一节一节的竹 子，层层向上开展，代表文化与经济节节高 升。大楼外层有巨大的方孔古钱图案，代表 它是台北重要的金融中心。从 91 楼的观景台 望出去，除了大厦楼房、寺庙之外，还有山 水、森林、绿地⋯⋯城市化的台北还保有绿 肺，真是难得。 我国的双塔楼是双子大楼，外观雄 伟，有如两个巨大的玉米。它在 1997 年启 用，是吉隆坡的地标。在第 41 与 42 层楼之 间，长达 58 米的空中天桥，仿佛一道彩虹 横越双塔，代表我国通向兴隆的未来。 吉隆坡双塔楼 台北 101 大楼 KPM KPM 118 2.1.2 2.1.1 2.2.1 活动本 下册 第66页 至 第72页 1. 课文描写了三座著名高楼的建筑风格、设备、用途等。文中把这些高楼 比作长颈鹿，突出了它们令人赞叹的的高度。 2. 识字教学：以奇特联想“永远在水里”“一人坐船，很快到达”识记“泳” “达”；“肺”字的右部件不是“市”，提醒学生“肺”的写法。 3. 词语运用：教师可引导学生把词语组成短语，然后说句子。例如：热情 招待、雄伟壮观、正式启用、生意兴隆等。 给 老 师 的 话 一座具代表性的建筑物，往往能点亮 一座城市。这些建筑界的“长颈鹿”发出热 情的邀约，希望更多来自四面八方的朋友到 来，感受当地的文化与民情。 词语运用 热情 雄伟 启用 仿佛 兴隆 1 朗读课文第四段时，要读出自豪的感情， 好好体验双塔楼的独特之处。 2 课文中哪个句子生动地形容世界最高楼 哈利法塔的面积很大？ 一 读读说说 佛 横 隆 f√ hƒng lπng 颈 预 减 富 饮 泳 寺 庙 肺 雄 玉 达 j˚ng y≈ jiçn f≈ y˚n yœng s¬ mi∂o f˙i xiπng y≈ d∫ 颈 预 佛 横 隆 KPM KPM 119 2.1.1 2.1.2 5.3.1 活动本 下册 第67页 至 第72页 读读说说：第4 题中“点亮一座城市”可理解成“让一座城市更独特、美 丽，能提供居民各种用途”等；让城市更有吸引力的条件包括清洁、公共 设备齐全、浓厚的文化气息等。 给 老 师 的 话 3 台北101大楼和我国双塔楼的外形，各让 作者联想到什么？ 4 作者认为具代表性的建筑物能“点亮一 座城市”。说说你对“点亮”的理解。 5 找出课文中形容建筑物的词语，用这些 词语各说几句话。 6 如果你是建筑师，说一说你想设计怎样 的高楼。 挑 战 题 这些高楼发出热情的邀约，希望更多来自四面 八方的朋友到来，感受当地的文化与民情。 明白“四面八方”的意思后， 用它说几个句子。 吉隆坡塔 外观雄伟。 二 读读想想 KPM KPM 120 读读说说：教师可以和学生讨论段落大意，如第二段介绍了安顺斜塔的外 观与特点。可提问学生是否想参观斜塔和其原因，也可让学生预测斜塔的 未来。 4.4.1 给 老 师 的 话 安顺斜塔位于霹雳州安顺市中心，是马来西 亚绝无仅有的斜塔。 斜塔建于1885 年，外形是中国式塔楼，由 当地华人设计和建造。塔楼高 25.5 米，看起来像 有 8 层楼，实际上，里面只有 3 层楼。 这座斜塔原本是作为 蓄水池之用，为当地人供应 自来水。1889 年至 1895 年 间，由于霹雳河河水泛滥， 土壤（rçng）因长期浸水变 得松软，使斜塔逐渐倾斜， 并深陷土壤中，成为今日的 模样，不再做储水的用途。 目前，安顺斜塔已修建 成钟楼，并被列为国家博物 馆管理的古迹，成为安顺的 地标，吸引了许多游客慕名 而来。 安顺斜塔 三 读读说说 读了这篇文章，你是不是想 到霹雳州参观安顺斜塔呢？ KPM KPM 121 教师指示学生做好聆听和记录重点的准备，再根据聆听的教材发言。 过后，让学生说出所听到的内容重点，并说明如何实行老师的建议。 1.2.1 给 老 师 的 话 聆听老师建议的假期计划后，说说以下哪 些图是老师建议的计划。 听听想想 有完善的假期计划，就 可以有个精彩的假期！ 扫一扫 KPM KPM 122 第二十单元 特别的体验 不一样的表演 这是一个特别的圣诞音乐会。 在热烈的掌声中，盲人朋友入场了。 他们都得到一个礼袋，里头有热心者捐出 的干粮、鞋袜、洗漱用品等。 多位盲人歌手，用优美的歌声，唱 出人间的快乐和希望。一位眼瞎心不瞎的 叔叔，用五种不同的乐器，奏出动听的曲 子，让现场顿时掌声如雷。 最后，一个盲童乐团，齐声唱出《明 天会更好》。他们用歌声和微笑，让观众 感受到他们对生命的热情，对明天的期 待。 一 扫一扫 KPM KPM 123 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 第73页 和 第75页 1. 本文以“不一样的表演”为主题，写出圣诞音乐会的不一样在于表演者 都是盲人。主持人的发言，打动了作者的心，让本文散发出以情动人的 力量。 2. 识字教学：以熟字“损”和“捐”对比；以字谜“亡目”识记“盲”、 “双目受害”识记“瞎”；以奇特联想“又来到神圣的国土”识记“圣”； 以“染”的汉字演变，说明其含义为“用取自草木的色汁浸泡丝帛绢 布，使之着色”。 给 老 师 的 话 词语运用 优美 感染 鼻子一酸 结束之前，主持人 说：“音乐是盲人心中 的光，让他们感受到这 世界的美丽！谢谢他们 用不一样的表演，把感 动带给我们。”他的话 感染了我，鼻子一酸， 热泪滴落。 我掏出手帕轻轻擦 去热泪，却擦不去心中 的感动。 圣 诞 盲 捐 粮 袜 漱 瞎 染 酸 掏 sh˙ng d∂n m∫ng juån li∫ng w∂ sh≈ xiå rçn suån tåo 诞 捐 染 酸 KPM KPM 124 特别任务 放假了，爸爸要带我们去旅行，由我 和姐姐负责安排行程，条件是旅费不能超 过一千令吉。“钱不容易赚，钞票要用得 有价值。”爸爸说。我们满心欢喜，立刻 上网找资料。 姐姐希望去霹雳州的太平和华都牙 也（Batu Gajah）。太平虽然没有红砖绿 瓦，但是有枝繁叶茂的百年雨树和迷人的 湖光山色。华都牙也的矿湖，有最后一艘 铁船，是锡矿业没落之后的遗迹，也很值 得去参观。 二 扫一扫 KPM KPM 125 2.1.2 我特别爱观察动植物。上次我去了 有机蔬果园，亲眼看到茄子、木薯、木瓜 等蔬果。我才知道木瓜也分雌雄呢！这次 我想去居銮的农场，看看成群结队的羊儿 在绿草地奔跑，再看看挤羊奶和消毒的过 程。我还想去有机稻田生态农场。白天， 我可以学习种稻；晚上，点着蜡烛用餐， 还可以睡在帐篷里，多么有趣啊！ 最后我和姐姐选择去太平，因为那里 有姐姐喜欢的湖光山色，也有我想去的动 物园。爸爸看了我们的资料后，允许我们 去太平，我和姐姐都欢呼起来！ 夜里，我开心地朗诵童诗： 放假了， 小星星们也都跑出来了。 有的在黑森林里捉迷藏， 有的在湖面上照镜子， 有的去银河游泳， 他们到哪里， 哪里便热闹起来了。 KPM KPM 126 活动本 下册 第74页 至 第79页 1. 本文作者的父亲给他们姐弟俩一项特别的任务，这项任务让他们学会搜 寻资料、分析资料、理财、分工合作、协商等，意义非凡。 2. 识字教学：以熟字“炒”和“钞”比较异同；以字谜“长长的毛巾”识 记“帐”；以奇特联想“烛火像条虫在动”识记“烛”；以“州”的汉 字演变说明“江河中央可以居住生活的岛”叫“州”。 2.1.1 2.1.2 2.2.1 给 老 师 的 话 词语运用 1 你觉得圣诞音乐会哪方面“特别”？ 2 音乐是盲人心中的光。 说一说你对这句话的理解。 3 朗读《特别任务》后，回答以下问题： (a) 作者和姐姐认为各个旅游景点有什么 特别之处？ (b) 为什么作者想去有机稻田生态农场？ 一 读读说说 枝繁叶茂 湖光山色 成群结队 赚 网 州 瓦 毒 帐 择 允 毒 蜡 烛 帐 择 允 镜 d√ l∂ zh√ zh∂ng zƒ y∑n j¬ng 责 赚 钞 票 州 瓦 矿 锡 遗 茄 薯 雌 zƒ zhu∂n chåo pi∂o zhøu wç ku∂ng xˆ y∆ qiƒ sh∑ c∆ KPM KPM 127 5.4.1 4.2.1 活动本 下册 第76页 至 第79页 1. 读读想想：让学生联系生活，说一说哪些时候会以“虽然⋯⋯但是⋯⋯” 说话或书写，并尝试用这关联词语说话。 2. 读读背背：李白借助丰富的想象和神话传说，表现了在儿童时期对月亮 懵懂而美好的认识。 给 老 师 的 话 小时不识月，呼作白玉盘。 又疑瑶台镜，飞在青云端。 古朗月行（x∆ng） 〔唐〕李白 太平虽然没有红砖绿瓦，但是有枝繁叶茂的 百年雨树和迷人的湖光山色。 用“虽然⋯⋯但是⋯⋯” 说几个句子。 读一读以下句子，说说“虽然⋯⋯但是⋯⋯” 的用法。 三 读读背背 二 读读想想 KPM KPM 128 活动本 下册 第80页 和 第81页 1. 比比想想：有些汉字的字义可从汉字的组成部件看出。教师将学生分组 进行比赛，看哪组能列出最多类似的汉字，并加以解释。 2. 读读说说：有些词语可以扩展，有些则不能，教师可将学生分成两组， 一组说词语，一组扩展。 2.1.1 2.1.2 给 老 师 的 话 目（眼睛）亡了，就看不见了。 目（眼睛）受了伤害，就看不见了。 一 比比想想 二 读读说说 清楚 禽兽 一清二楚 飞禽走兽 砖瓦 繁茂 红砖绿瓦 枝繁叶茂 动摇 心意 地动山摇 一心一意 变化 饥饿 千变万化 忍饥挨饿 盲 瞎 我知道了，“盲人”和“瞎子” 都是指眼睛看不见东西的人。 五 KPM KPM 129 活动本 下册 第80页 和 第81页 1. 读读比比：教师可以让学生一面表演动作，一面说出词语，如“抬头挺 胸”“低头弯腰”，加深学生对词语的认识。 2. 读读想想：让学生读句子后，说说这两个句子分别给他们带来怎样的感 受。引导他们说一说，同一件事情，他们会用怎样的句子表达。 2.1.2 给 老 师 的 话 三 读读比比 四 读读想想 同样的事情，不同的写法， 会带来不同的效果。 还有“一个箭步、握紧拳头、默默忍 受”等都可以用来形容人的动作情况。 1 (a) 我听了主持人的话，就哭了。 (b) 主持人的话感染了我，我鼻子一酸， 热泪滴落。 2 (a) 双塔楼的空中天桥，代表我国通向 兴隆的未来。 (b) 双塔楼的空中天桥，仿佛一道彩虹横 越双塔，代表我国通向兴隆的未来。 抬头挺胸 低头弯腰 个人的动作 成群结队 秩序井然 群众的情形 高楼大厦 湖光山色 看到的景色 KPM KPM 130 活动本 下册 第82页 和 第83页 写作不扣题是学生常犯的错误，教师可引导学生朗读上述例子，再讨论哪 些事情是围绕着“生活处处充满爱”的主题。 给 老 师 的 话 生活处处充满爱 1 以下三个同学在分享他们生活里的美 好，谁说的话与“生活处处充满爱”的 主题有关？ 三年级的学习生活就要结束了。在这一年 里，你发现生活里到处充满爱，来和大家一 起分享吧！ 上星期，我的同学弄破我的 书，老师处罚了他。 圣诞音乐会上，我听着盲 童乐团唱出他们对生命的 热情，深受感动。 有一次，我不小心弄脏 了同学的笔记本，我向 他道歉，他原谅了我。 写 作 指 引 五 KPM KPM 131 活动本 下册 第82页 和 第83页 主题是生活处处充满爱，教师可在学生进行分组讨论时巡视指导。学生 朗读作品时，师生可共同评述，让学生取长补短。 给 老 师 的 话 记下生活中美好的片段， 可以积累写作素材。 2 和同学们在小组里交流，分享生活中的 美好。 3 把你生活中美好的事情写成几个段落， 在班上读给同学听，请同学为你评分。 4 做一本有关“生活的美好”的记录本， 把生活中开心的事情记录下来。 提示 a 用一双善于发现美的眼睛和一颗真心 去 捕捉生活中的美好。 b 围绕“分享生活中的美好”的主题，说 的事情要充满亲情或友爱。 c 要积极、主动发言，不要害羞。 KPM KPM 132 话 阅读小先锋的 亲爱的同学，你好！我是自习文章的阅读小先 锋。我们每天都在阅读，可想过为什么要阅读？阅读 就像玩寻宝游戏，让我们得到许多宝物。阅读，让我 们喜欢语文，积累语文，学好语文。阅读，能丰富我 们的知识，也能使思维活跃，并成为品德良好的孩 子。你说，这些是不是宝物哇？ 自习文章让你主动去阅读，主动去理解内容和解 答问题。一旦你养成这个习惯，慢慢积累解决问题的 经验，你就会变得更有信心，同时能享受阅读带来的 愉悦和成就感。 从现在开始，让我们手牵手，一起阅读课本里的 十篇自习文章。你一定不能错过这个寻宝游戏，因为 这可是一个精彩的过程啊！ 我来想想 让你展开想象，发挥 联想力，体验精彩的 阅读过程。 文章内容 自习文章与单元主题 紧密配合，题材多 样，活泼有趣，你肯 定会被这个多姿多彩 的阅读活动吸引。 好书阅读 介绍好书，让你阅读 更多好书。 导读 每篇自习文章之前 的导读，指出文章 的主题或重点，引 导你掌握文章所表 达的情感和观点。 我来想想 夜间的飞虫面对光亮时，一般会有什么反应？它们最 后会变得怎样？查一查为什么飞虫会有这样的反应。 好书阅读 配合第一单元 自习文章 1 向着明亮的一方 向着明亮的一方 矮树丛中的小草 哪怕是一片叶子 也要伸向阳光洒下的一方 向着明亮的一方 向着明亮的一方 夜间的飞虫 哪怕烧焦了翅膀 也要扑向灯火 向着明亮的一方 向着明亮的一方 大城市的孩子们啊 哪怕只是分寸之间 也要向着阳光照到的一方 向着明亮的一方 读了这首诗歌，就能感受到诗人的善心：希望植物 能够得到阳光的滋润，大家能把握机会，迎向美好 的未来。 让我们来看看金子美玲的《星星和蒲公 英》吧！里头的作品文字非常生动。 向着明亮的一方 向着明亮的一方 矮树丛中的小草 哪怕是一片叶子 也要伸向阳光洒下的一方 向着明亮的一方 向着明亮的一方 夜间的飞虫 哪怕烧焦了翅膀 也要扑向灯火 向着明亮的一方 向着明亮的一方 大城市的孩子们啊 哪怕只是分寸之间 也要向着阳光照到的一方 KPM KPM 134 金子美玲 金子美玲 KPM KPM 133 我来想想 夜间的飞虫面对光亮时，一般会有什么反应？它们最 后会变得怎样？查一查为什么飞虫会有这样的反应。 好书阅读 配合第一单元 自习文章 1 向着明亮的一方 向着明亮的一方 矮树丛中的小草 哪怕是一片叶子 也要伸向阳光洒下的一方 向着明亮的一方 向着明亮的一方 夜间的飞虫 哪怕烧焦了翅膀 也要扑向灯火 向着明亮的一方 向着明亮的一方 大城市的孩子们啊 哪怕只是分寸之间 也要向着阳光照到的一方 向着明亮的一方 读了这首诗歌，就能感受到诗人的善心：希望植物 能够得到阳光的滋润，大家能把握机会，迎向美好 的未来。 让我们来看看金子美玲的《星星和蒲公 英》吧！里头的作品文字非常生动。 向着明亮的一方 向着明亮的一方 矮树丛中的小草 哪怕是一片叶子 也要伸向阳光洒下的一方 向着明亮的一方 向着明亮的一方 夜间的飞虫 哪怕烧焦了翅膀 也要扑向灯火 向着明亮的一方 向着明亮的一方 大城市的孩子们啊 哪怕只是分寸之间 也要向着阳光照到的一方 KPM KPM 134 金子美玲 金子美玲 配合第三单元 自习文章 2 鸟巢是保护幼鸟成长的地方。哪种鸟最不会筑巢？ 哪种鸟最会筑巢？阅读这篇文章后，我们还能知道 有些鸟蛋完全没有孵化的机会，有些鸟宝宝却能健 康成长的原因。 夏天，是鸟类养育宝宝的季节。每到了夏天， 走近山坡，就会看见鸟爸爸、鸟妈妈衔草筑巢，准 备小宝宝诞生的家。 小时候，我家在山脚下，因此对鸟巢很熟悉。 在所有鸟类中，最不会筑巢的就是斑鸠（ji¨）。 夏天到了，大家都忙着衔草筑巢。它们夫妇却只管 玩高空俯冲的游戏，光会叫农民“快布谷”，却忘 了为即将降生的小宝宝准备家。一直玩到快下蛋 了，它们才急急忙忙用几条枯枝一架，就匆忙孵 蛋。没有坚固的巢保护，所以每在风雨夜过后，竹 林灌木丛底就留下碎蛋的痕迹，教我们这些牧童摇 头叹息。 鸟巢 KPM KPM 135 谢新福，有改动 我来想想 文中的哪些句子描写斑鸠筑巢的前后？它们筑巢的 态度是怎样的？ 好书阅读 儿童文学家谢新福著有童话《妈妈有两张脸》《老 赖的天鹅》《童话盒子》等，这些作品都值得一 读。 斑鸠是最不会筑巢的大笨鸟，相反的，绿绣 眼却是最会筑巢的小织工。绿绣眼体形轻巧，因 此，它的小巢也都筑在小灌木树梢（shåo）。杯 口大小的圆巢，织工细致，不比人类的手艺差， 然而它却是用小嘴编织的。 小时候，我常常从灌木枝上取下绿绣眼的 空巢，在手中把玩，细细观赏。它所用的织料是 芒穗（su¬）和韧（r˙n）丝，外缘条理分明，开 口还有安全护栏，内层细致圆润。难怪哺育长大 的小宝宝，个个清秀亮丽，小巧可爱。 KPM KPM 136 配合第五单元 自习文章 3 这个洞穴 很神秘 有床 有桌 有椅 好像有人 住在这里 这个洞穴 很奇特 壁上画满壁画 洞顶挂着钟乳石 一闪一闪的光点 到处飞舞 噢 是不是 是不是故事里的 精灵？ 探险 你曾探过险吗？读读以下童诗，看看里头写的和你 的探险经历有什么不同。请你一边读，一边猜这个 洞穴究竟在什么地方，再猜猜洞外传来的脚步声又 是谁的。 KPM KPM 137 宋飞龙 阴阴凉凉的这个洞穴 幽深 幽静 我睁大了眼睛 这里瞧瞧 那里摸摸 看看有什么 可疑的脚印 看看能不能发现 什么重大的秘密 忽然 洞外传来脚步声！ 是谁？ 是野兽？ 是怪物？ 还是洞穴的主人？ 脚步声 越来越响 越来越近 我屏（b˚ng）息静气 赶紧躲在角落里 KPM KPM 138 我的心 越跳越快 快要跳出了身体 然后 我听到妈妈在敲门 她打开房门 问我躲在房里干什么？ 我站起身 神秘地眯眯笑 不想告诉她 我正在玩着 紧张又惊险的 探险游戏 我来想想 “洞穴”指的是什么？“我”是个怎样的孩子？ 好书阅读 想阅读更多有趣的童诗，不妨看看宋飞龙 的《童诗·童心》，里头的作品浅显易懂， 也朗朗上口。 KPM KPM 139 配合第九单元 自习文章 4 今天，吉隆坡是我国的首都，也是现代化的大 城市，处处高楼大厦，商店林立，街道宽阔，交通 繁忙。 一百多年以前，吉隆坡只是一个小村落。雪 兰莪当时最大的市镇是巴生，由拉惹阿都拉（Raja Abdullah）治理。他约集了一些华人在巴生河两岸 开采锡矿。 那时，只有一些马来人零星地住在巴生河两 岸，以捕鱼和洗锡米为生。华人沿河而上，在巴生 河与鹅麦河汇合的河口附近，探测到锡矿，便在那 里住了下来。最初那里只有几间茅屋，后来人多 了，慢慢发展成为人口众多的城市。这个城市就是 吉隆坡。吉隆坡“Kuala Lumpur”的原义是烂泥河 口，因两河交汇，河水浑浊而得名。 吉隆坡早期的居民生活十分艰苦。那时候丛 林茂密，蚊虫很多，疟（nü˙）疾是当时最可怕 的疾病，后来又遭受战祸：原来王室里的两位 王族，东姑古丁（Tengku Kudin）和拉惹马哈地 （Raja Mahadi），为了争夺锡矿，打起仗来，华人 也牵涉在内。战后，吉隆坡一片荒凉。 吉隆坡的故事 我国首都吉隆坡能有今天的发展，先贤的付出功不 可没。我们一起回顾吉隆坡在开荒以前的历史吧。 KPM KPM 140 选自马文化四年级历史旧课本，有改动 我来想想 好书阅读 叶亚来是发展吉隆坡的功臣。他在公元 1862 年来到吉隆坡，重建广场和市集。不久，雪兰莪的 首府，也由巴生改为吉隆坡。后来，英国人统治马 来亚，吉隆坡继续成为雪兰莪的首府，市容逐渐扩 展。我国独立后，又定吉隆坡为首都，大力建设， 才有了今日的规模。 吉隆坡交通发达，铁路和公路南下新加坡，北 上槟城和泰国；邻近有巴生港口，轮船通达世界各 国；后来又筑成梳邦国际机场，航运更加方便。 吉隆坡周围，物资丰富，有橡胶和锡矿，人口 众多，商业繁荣，是我国主要的政治、经济、文化 的中心。 想知道更多叶亚来的故事？一起来看看 《漫画叶亚来》吧！ 读了这篇文章，说一说为什么吉隆坡会成为我国主 要的政治、经济、文化的中心。 1930 年代的敦李孝式街 1890 年代的茨厂街 KPM KPM 141 配合第十单元 自习文章 5 坐在公交车上，远远望去， 黑风洞低在山脚下； 等我们奔呀奔到山脚下时， 它却升到山腰上。 哎呀呀， 这个印度教的圣地， 我们怎么登上去？ 就有石阶为我们架起梯子， 由平地搭建到洞口前。 可是我们的双脚， 仍然犹疑着， 还没踏上 272 级石阶的第一级。 老师最先唱起《爬山歌》， 我们跟着唱和起来。 登上黑风洞 黑风洞是雪兰莪的名胜。一群孩子如何互相激励， 登上 272 级台阶的黑风洞？登高后又看见什么？以下 童诗值得细读。 KPM KPM 142 梁志庆，有改动 梁志庆，有改动 我来想想 雄壮的歌声抬起我们的右脚， 踏上石阶的第一级、第二级⋯⋯ 越过了， 闲坐在石阶旁的猴子们， 丢下了它们的嘲笑声， 我们再一步步地登上， 黑风洞前石阶的最后一级。 洞顶透射下来的阳光， 照出我们的笑脸。 所有印度教的神明， 都合掌祝福我们。 啊，经过千万年的努力， 石笋（s∑n）和钟乳石， 终于互相用手指头， 触动一个大惊喜！ 我们回头向下看， 怎么高山都矮了下去？ 一户户的人家都缩得小小了？ 想着想着⋯⋯ 一阵咚咚的鼓声， 突然在背后响起！ 读了这首诗歌，你看出黑风洞的哪些特色？“雄壮 的歌声抬起我们的右脚”是什么意思呢？ 好书阅读 让我们来看看吴 主编的《新新好童诗》， 欣赏著名诗人创作的优秀童诗。 KPM KPM 143 配合第十三单元 自习文章 6 我来想想 好书阅读 “木”是汉字的部首，诗人发挥想象，把“木”和 其他汉字结合在一起，写出这首有趣的童诗。 一棵树叫做木， 两棵树叫做林， 三棵树叫做森， 五棵树叫做森林。 咦？ 那四棵树怎么不见了呢？ 一棵跑到东边去，叫做栋。 一棵跑到西边去，叫做栗（l¬）。 一棵跑到南边去，叫做楠（n∫n）。 咦？ 还有一棵树呢？ 喔！ 原来还有一棵藏在果子里， 叫做棵。 树先生跑哪去？ 让我们来看看韩志亮的《田字格里种生字》 吧，里头的童诗都好有趣啊！ 如果你要仿照诗人的方法，介绍另一个“木”部的 汉字，你会怎么写？ KPM KPM 144 张雅芳 配合第十五单元 自习文章 7 那天早晨，我发现湖面开满了金黄的小花， 花周围衬（ch˙n）着圆圆的叶子。我为自己的发 现而高兴。 一连几天，我都来到湖边仔细观察。我发 现，不但湖面开着花朵，浮着圆叶，水下也隐藏 着花蕾（l©i）和叶苞（båo）。 我发现，当花蕾要开放、叶苞要舒展的时 候，它们就慢慢伸出了水面。于是，水上就又 多了几朵小花和几片圆叶。当黄昏到来，花朵谢 了，花梗（g©ng）就又慢慢弯曲着扎入水中，结 出枣核（zço hƒ）一样的果实。 发现是一种快乐 你快乐吗？要怎样才能让自己快乐呢？就让金波爷爷 来告诉你。仔细观察身边的小事物，你会因为发现新 事物而感到快乐。 KPM KPM 145 金波，有改动 我来想想 好书阅读 我把这些发现讲给伙伴听，他们问我：“它叫 什么花呢？” 我张口结舌，一时回答不上来。 我猜想：是不是叫浮萍呢？但浮萍的叶子小得 多啊！ 我又猜想：是不是叫睡莲呢？但睡莲的叶子要 大得多啊，而且花的颜色也不是黄色。 我如实地告诉他们，我还不知道这花的名字。 可是我心里一直在说，如果我连这花的名字都不知 道，又怎么能算真正的发现呢？ 第二天，我就早早地来到湖边，有位老爷爷在 钓鱼。我来到他身边向他请教：“请问老爷爷，那 叫什么花？” 他立刻告诉我：“它叫水浮莲。” 多么好听的名字！现在我才能说，我真正认识 水浮莲了。 真正的发现是一种快乐。 让我们一起阅读金波的《做一片美的叶 子》，细细品味作品中的教育意义。 作者在观察湖面时，最让你感兴趣的是什么？试和 同学分享，并说出你感到有趣的原因。 KPM KPM 146 配合第十七单元 自习文章 8 盒子里的花园是怎样的？也有花儿和蝴蝶吗？ 读一读以下文章，再和同学分享。 蓝狐狸有一个盒子。他常常打开盒子，看了 又看。 小松鼠问：“只是放了一些小东西，为什么 这么宝贵？” “因为是好朋友送的，当时他们说的话， 也都放在里面哦！” 蓝狐狸一边从盒子里拿出一朵干燥的小 花，一边回忆：“你看，这是熊猫送的，我记 得他说，‘亲爱的蓝狐狸，谢谢你教我打球， 你是最有耐心的老师’。” “这一颗小石头，是大脚鸭送的，我记得 他说，‘谢谢你把草莓分给我吃，你是最大方 的狐狸’。” “这一张图，是小猪崽（zçi）画的，我记 得他说，‘嗨，谢谢你和我玩捉迷藏，你是最 有趣的朋友’。” 盒子里有花园 KPM KPM 147 方素珍 我来想想 蓝狐狸说：“我把朋友们送的礼物和说过的 话，都藏在这里面，只要打开盒子，它们就会像花 儿一样，一朵朵地开了，让我很开心。” 听完蓝狐狸的话，小松鼠回家找到了一个木头 盒子。她抱着盒子去找蓝狐狸：“你对我说几句 话，好吗？” 蓝狐狸微笑地捡起几片枫（f´ng）叶，送给 她：“谢谢你喜欢听我说故事，你是最贴心的小松 鼠。”小松鼠高兴地把枫叶放进盒子里：“你说的 话也装进去了！以后我打开盒子，看到这几片枫 叶，想起你说的话，它们就会像一只只蝴蝶，在我 身边飞舞。” 蓝狐狸和小松鼠一起打开了盒子，他们快乐地 想象着，一朵朵花儿开了，一只只蝴蝶飞来了。 哇！他们的盒子里好像有花园呢！ 好书阅读 想看更多有趣的故事？一起来看看方素珍 的《魔力童话》吧！ 你喜欢盒子里的花园吗？要怎样才能得到它呢？ KPM KPM 148 配合第十八单元 自习文章 9 哦，细雨蒙蒙。 蒙蒙的细雨，洒落在叶丛间、河面上，洒落在 每一个花瓣上，也洒落在我的头发上、手心里。 因为我收起了小花伞。 那么温柔的雨，我为什么要用伞来挡住她呢？ 我就是小树，我就是花瓣，我就是一条欢快的小 溪。喜爱雨，我张开双臂迎接这蒙蒙细雨！ 我问小树，我问小河，我问每一朵小花，是什么 哺育着你们成长呢？是谁在关怀和爱护着你们呢？ 他们说：“是太阳，是雨露，是大地。” 哦，细雨蒙蒙 下雨了，我们都撑开雨伞。如果有人故意把伞收起 来，你知道这是什么原因吗？读一读《哦，细雨蒙 蒙》，你就会知道为什么了。 KPM KPM 149 张秋生 我来想想 好书阅读 他们也问我：“是谁哺育着你这个活泼的调皮 的小姑娘呢？” 我说：“是妈妈的爱，爸爸的关心，还有你们。 “——小河给我送来甜甜的水，送来鱼和小虾； “——小树给我结出甜甜的果子； “——花儿派小蜜蜂给我送来花蜜。 “大自然，像爸爸妈妈一样，关怀和哺育着我 成长。 “我爱大自然！” 让我们来看看张秋生的《鸡蛋、鸭蛋、 老鼠蛋》吧，里头的故事可有趣呢！ 读了这篇文章，说一说大自然是如何像爸爸妈妈一 样，关怀和哺育着“我”成长。 KPM KPM 150 配合第二十单元 自习文章 10 暑假里，作者和爸爸去爬天都峰，路遇一位素不相识 的老爷爷，与老爷爷的互动中，作者得到了启发。 暑假里，爸爸带我去黄山玩，爬天都峰。 我站在天都峰脚下，仰望着峰顶：啊，这么高 呀，在云彩上面哩，我爬得上吗？这笔陡（dœu） 笔陡的石级，这石级边似乎从天上挂下来的铁链！ 忽然背后有人说话了：“小妹妹，你也来爬天 都峰？” 我回头一看，是一位白发苍苍的老爷爷，看上 去，年纪比我爷爷还大哩！我点点头，仰起小脸， 好奇地反问：“老爷爷，你也来爬天都峰吗？” 老爷爷也点点头：“对，我们一起爬吧！” 上天都峰 KPM KPM 151 黄亦波 我来想想 我奋力向峰顶攀（pån）去。爬呀爬，一会 儿，我攀着铁链上，一会儿，又手脚并用，像动物 园里的小猴子一样爬着⋯⋯ 终于，我和老爷爷同时爬上了天都峰顶。 在鲫（j¬）鱼背前，爸爸给我和老爷爷拍了一 张照片，留个纪念。老爷爷拉拉我的小辫子，笑呵 呵地说：“谢谢你啦，小妹妹，要不是你的勇敢 精神鼓舞我，我还不想爬哩！现在居然也爬上来 了！” “不，老爷爷，我是看您也能爬天都峰，才有 勇气爬的呢！我应该谢谢您！” 爸爸在一旁听了，哈哈大笑起来：“咳（håi）， 你们这一老一小真有意思，都会从别人身上汲（j∆） 取力量！” 真的，在困难面前，多么需要这种精神啊！ 为什么到达天都峰顶时，作者和老爷爷要互相道 谢？你从爸爸所说的话中，明白了什么道理？ 好书阅读 让我们来阅读黄亦波的《阳台上的小客人》， 里头收录了许多励志性的诗和散文。 KPM KPM 152 KPM KPM 153 认 读 生 字 与 习 写 生 字 表 单元 课 认读生字 习写生字 一 一 巨 橙 抹 福 鸣 艳 尽 投 启 钥 匙 解 疑 克 系 巨 橙 艳 尽 启 钥 匙 解 疑 克 系 二 一 罐 详 孔 度 良 洒 量 隔 依 冒 戴 帽 偶 歉 谅 介 众 罐 良 隔 冒 戴 帽 偶 介 众 三 一 何 禁 衔 撑 刮 承 缺 钉 羡 慕 挑 选 另 掩 避 猛 烈 射 始 盆 衔 承 羡 慕 掩 避 猛 四 一 蚊 疲 倦 肩 废 眨 扇 匹 驴 管 损 修 粗 渐 废 眨 匹 损 修 二 俭 碎 裁 针 缝 棉 补 旧 密 者 厚 德 碎 裁 缝 补 密 者 厚 德 五 一 躺 兵 军 茂 移 厦 超 强 卫 默 谷 躺 兵 军 茂 厦 强 卫 默 谷 二 旱 夏 肠 盛 汪 蒸 剩 丝 顿 盛 蒸 丝 顿 六 一 斑 模 突 枪 屁 尿 爹 娘 烟 幸 拖 焦 并 晕 拼 涨 睁 忍 斑 突 尿 幸 并 晕 忍 七 一 簿 撕 试 帆 渡 淋 蹲 荡 棍 臂 推 维 持 歪 斜 浮 淹 继 续 簿 试 帆 蹲 臂 斜 浮 八 一 舅 购 设 置 序 态 绕 薄 袖 驾 验 网 残 疾 官 骨 零 激 需 置 薄 残 疾 官 激 九 一 胶 途 增 终 任 职 供 规 陈 宣 获 殖 政 府 贺 奖 繁 荣 任 获 殖 政 奖 繁 十 一 幕 育 喂 南 寒 饥 冻 滨 善 偏 段 灾 贫 穷 迫 束 腰 饲 恩 悲 惨 永 标 志 幕 育 喂 南 寒 饥 善 段 束 永 KPM KPM 154 单元 课 认读生字 习写生字 十一 一 斋 燃 柴 宜 煤 砍 粘 浓 唇 则 辛 辣 且 价 负 婚 宴 宾 著 唇 辛 辣 负 十二 一 甲 卷 弱 怀 决 术 省 闭 麻 浸 锅 浆 席 晾 晒 封 尊 敬 甲 骨 卷 弱 省 浸 浆 封 尊 敬 十三 一 绍 汉 凡 签 议 录 膏 罢 确 抛 骗 瘦 扁 拨 凡 签 录 抛 扁 二 秧 禾 初 妇 伍 组 爽 晶 勺 斗 禾 初 爽 斗 十四 一 币 财 褐 贼 附 逛 贵 贪 锤 拔 喘 塞 阻 傻 犯 误 欺 贼 贵 贪 喘 塞 傻 犯 十五 一 末 缩 纱 眯 令 倍 厅 箭 探 亭 证 谎 棒 扬 赠 耀 末 缩 令 谎 棒 扬 耀 十六 一 退 箩 捡 裂 派 棕 逼 训 努 英 弓 炮 轰 褪 婴 怒 级 抢 哑 派 训 努 英 弓 褪 抢 十七 一 吩 咐 篇 墨 亚 副 念 肘 悔 绩 优 楚 曾 哀 烦 拳 蔼 检 罚 优 楚 曾 拳 罚 十八 一 压 鞭 峰 秩 沃 披 毯 压 峰 秩 序 二 妨 丈 李 梨 禽 啄 鹰 敌 巡 卵 释 性 测 丈 啄 鹰 巡 卵 释 十九 一 颈 预 减 富 饮 泳 寺 庙 肺 雄 玉 达 佛 横 隆 颈 预 佛 横 隆 二十 一 圣 诞 盲 捐 粮 袜 漱 瞎 染 酸 掏 诞 捐 染 酸 二 责 赚 钞 票 州 瓦 矿 锡 遗 茄 薯 雌 毒 蜡 烛 帐 择 允 镜 赚 网 州 瓦 毒 帐 择 允 Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ____________________________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: ____________________________________________ Tarikh Penerimaan: ____________________________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssr_PendidikanMoral_1X1v7-TtDvwDJ-GClD5CwpubEyxuMG6mt.pdf

一 年 级 道 德 教 育 P E ND ID IK AN M OR AL SE KO LAH JE NIS KEB ANG SAA N CI NA T a h u n 1 v RM 4.40 9 7 8 9 8 3 9 7 5 3 1 3 4 ISBN 978-983-9753-13-4 DT111001 Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN RUKUN NEGARA (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH 2016 作者 PENULIS 黄莉花 Wong Lee Fah 黄裕芬 Wong Yee Fun 郭丽云 Koay Lay Hoon 谢春英 Chia Chun Eng 邵锦宇 Siew Jin Yu 黄福泉 Wong Fook Chuan 版面设计师 PEREKA BENTUK 编辑 EDITOR T术员 ILUSTRATOR 一 年 级 道 德 教 育 P E ND ID IK AN M OR AL SE KO LAH JE NIS KEB ANG SAA N CI NA T a h u n 1 Federal Stationery & Publishing Co. Sdn. Bhd. NO. SIRI BUKU : 0160 KPM2016 ISBN 978-983-9753-13-4 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Federal Stationery & Publishing Co. Sdn. Bhd. (5300-H) 27, Jalan Tago 8, Taman Perindustrian Tago, Kepong 52200, Kuala Lumpur. Tel: 03-6276 9933 Faks: 03-6276 8933 E-mel: federalspsb@gmail.com Reka Letak dan Atur Huruf: Federal Stationery & Publishing Co. Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Muka Taip Teks: 44 ji Dicetak oleh: Herald Printers Sdn.Bhd.(19965-V) Lot 508, Jalan Perusahaan 3, Bandar Baru Sungai Buloh, 47000 Selangor. Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • SJKC Tai Thung, Kuala Lumpur • Badan-badan persendirian, syarikat-syarikat dan individu. PENGHARGAAN 前言 V 一 我的宗教信仰 1 价值： 1 信奉上苍 二 助人小天使 6 价值： 2 善良 三 我已经长大 11 价值： 3 负责任 四 欢喜说谢谢 17 价值： 4 感谢 五 人人夸我有礼貌 22 价值： 5 崇高的品德 六 我喜欢我自己 28 价值： 6 尊重 七 爱惜自己 34 价值： 7 仁爱 目录 iii 八 处处讲公正 39 价值： 8 公正 九 我是勇敢的小孩 44 价值： 9 勇敢 十 花瓶是我打破的 49 价值：10 诚实 十一 天天要勤劳 54 价值： 11 勤勉 十二 分工合作真欢喜 59 价值：12 合作 十三 凡事都要刚刚好 64 价值：13 中庸 十四 我懂得礼让 69 价值：14 礼让 附录 74 iv 前言 本书根据 2015 年教育部课程发展司所颁布的 《小学一年级道德教育课程与评价标准》及课本司所 颁布的《小学一年级道德教育编写指南》编写而成。 本书共14个单元，涵盖14个道德价值。编者以 《国家教育哲理》和道德教育理念为准绳，并根据 个人身心发展的范畴，编写符合道德标准的课文和教学 活动。 本书内容以学生为本，教师为辅。课文、教学 活动和评估皆根据学生的学习能力、语文程度、生活 经验和兴趣设计而成。本书融入多元文化社会的价值 观、21世纪教学技能、多元智能、未来研究、高层次 思维、爱护环境意识、企业家精神、社交、创造与创新 等元素，以培养具有高尚情操、廉洁态度、抗压能力、 社交能力，以及关爱他人、热爱和平与爱国的学生。 快 乐学 习 以简明的文字和生动有趣 的 图 画 带 出 课 文 的 学 习 标准，激发学生的思维， 引起学生的学习兴趣。 注 明 相 关 的 内 容 标 准 和 学 习 标 准 编 码 。 提 供 与 课 文 或 活 动 相 关 的 教 学 内容、简单的教学步骤、 额外的教学建议，强调灌输 学生正确的价值观，以便 达致理想的教学成果。 1 园 教 欢 学 乐 本书设计 v 本书所提供的网址仅供参考，有关网址截至本书出版日期为止皆能链接。 通过一系列富趣味性的活动， 加深学生对道德价值的理解， 并在日常生活中实践。 巩 固 2 巩 固 3 巩 固 1 以 一 系 列 含 有 道 德 价 值 的 趣味故事，评估学生对有关 价值的掌握。 评 估 1 以 具 挑 战 性 的 活 动 ， 激 发 学 生 的 好 奇 心 ， 以 及 提 升 学生的分析能力。 增 广 以 简 单 有 趣 的 活 动 ， 帮 助 学生理解和掌握有关的道德 价值。 辅 助 在每个单元之后，让学生进 行自我学习与评估，并作出 改进。 评 估 2 提 供 与 活 动 内 容 相 关 的 思 考 题 ， 以 激 发 学 生 的 思维。 提 供 与 内 容 相 关 的 网 址 ， 并附上二维码，协助教师和 学生上网浏览资料，以增加 知识。 针对内容，提出思考性问题 或作出补充。 标明个人、两人或多人活动。 教师可以复印练习或附录， 让学生进行活动。 (附录页74) 高层次思维问题，以激发和 提高学生的思考能力。 部 分 活 动 内 容 以 思 维 导 图 呈 现 ， 以 帮 助 学 生 理 解 教材，以及寻找解决方案。 vi 我们都有各自的宗教信仰。 快 乐学 习 寺佛 我信奉佛教。 我信奉伊斯兰教。 我信奉兴都教。 沙 巴 一 部 分 卡达山杜顺族 相信稻神。 砂拉越一些 伊班族相信 神灵。 我信奉 基督教。 1 我的宗教信仰 1 信奉上苍 一 1 园 教 欢 学 乐 引导学生说出各自的宗教或信仰，如佛教、伊斯兰教、兴都教、基督教、道教、 锡克教、相信各种神灵等。教师向学生说明宗教和信仰的区别。强调宗教教导 我们成为品德良好的人，如说好话、做好事、存好心等，以建造一个和平友爱的 社会。让学生明白，某些宗教如伊斯兰教、基督教等相信上苍是造物主，万物 都是由上苍创造的。提醒学生要心存感恩，好好珍惜和爱护大自然的一切，如 动物、植物、海洋、土地等，不蓄意破坏它们，以缔造美好的生活环境。 我懂得爱护大自然， 我珍惜大自然的一切， 我感到很幸福。 我要爱护花草树木和动物。 2 园 教 欢 学 乐 指示学生询问家人有关自己的宗教或信仰，并以思维导图列出，然后贴在班上的 布告栏，让其他同学观看，从中了解各同学的宗教或信仰。说明宗教教导我们要 懂得感恩，并珍惜当下拥有的一切。 带领学生观察校园，然后在班上报告哪些是大自然的物体。提醒学生进行观察时 要小心，不要破坏植物或伤害小动物，这就是一种爱护大自然的表现。 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 说一说你的宗教信仰。 巩 固 1 看一看，说出大自然的物体。 巩 固 2 佛教 兴都教 为什么我们要有宗教信仰？ 你平常如何对大自然心存感恩？为什么？ 帮助灾民 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 3 园 教 欢 学 乐 教师继续提问：安娜如何遵行她的宗教或信仰？为什么她这么做？说明宗教或 信仰教导我们正确的价值观，如懂得关爱周围的人、爱护小动物、保护大自然 等。因此，我们要在日常生活中遵行宗教的教义，好好珍惜上苍所赐予我们的 一切，使我们的人生变得更美好。 带领学生一起种洋葱，让学生从中学习爱护大自然的一切。引导学生说出，种植 花草、不随意采摘花朵、不践踏草地等都是对大自然心存感恩的表现。 看图说一说。 评 估 1 齐来种洋葱。 增 广 孤儿院 1 3 2 安娜信奉什么宗教？ 1.2 1.3 1.4 1.5 穆斯林相信大自然的一切都是上苍 所创造的，所以我会珍惜它们。你 又如何珍惜它们呢？ 1.2 1.3 1.4 1.5 4 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 我信奉： 从今天起，我会： 把大自然的物体涂上颜色。 辅 助 写一写，勾一勾，完成下表。 评 估 2 园 教 欢 学 乐 复印图片给学生进行活动。引导学生说出哪些是大自然的物体，然后把它们 涂上颜色。提醒学生要感恩自己所享有的一切，并在日常生活中遵行宗教的教义， 好好珍惜大自然。 教师复印表格给学生填写，让学生做出承诺，在日常生活中按照自己宗教的教义 爱护大自然的一切。 姓名 伊斯兰教 佛教 基督教 兴都教 其他 班级 为什么你要珍惜大自然的一切？ A C B D 1.2 1.3 1.4 1.1 1.4 1.5 5 2 园 教 欢 学 乐 善良是指关注自己和他人的感受与福利，真诚地给予协助和精神上的支持。将 学生分成两人一组，然后看图讨论助人的重要性，如减轻老师的负担、邻居有人 关怀和陪伴，心里感到温暖、弟弟吃饱后不再哭泣等。鼓励学生做个善良的人， 随时随地帮助家人、老师、同学、邻居和他人。 快 乐学 习 小帮忙，大爱心, 能够助人真开心。 别担心，你很快 就会好起来的。 老师，我帮 您拿书。 谢谢。 6 助人小天使 2 善良 二 园 教 欢 学 乐 引导学生朗读歌词，然后根据《客人来》曲调唱歌。说明善行无分大小，只要 我们愿意伸出爱的双手去关怀和帮助有需要的人，就是一个善良的人。强调帮助 别人可以获得难以言喻的快乐。 小 妹 妹 ，别 哭 泣 ， 我来 唱首 歌 ， 妹 妹 听了 笑哈 哈， 我 心 真 欢 喜 。 边唱歌边助人。 加油。 巩 固 1 2.1 2.2 2.3 为什么我们应该拥有 一颗善良的心？ 7 园 教 欢 学 乐 学生进行“剪刀、石头、布”的游戏，胜者先回答问题。说明帮妈妈做简单的 家务、帮小鸟包扎伤口都是善良的表现。只要我们有善心，一定会发现身边有 很多我们可以帮助的人或事情。 教师鼓励学生多多行善，与班上同学分享自己行善的经验、好处及感受。在 这一年里，学生每做一件善事，就可以获得一枚“行善天使”胸章，以鼓励他们 时时行善。引导学生说出，给予别人精神上的支持，如安慰、鼓励、关心、陪伴 等也是一件善事。 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 说一说你助人的小故事。 玩一玩。说出你的做法和原因。 别太伤心。 请你吃。 巩 固 3 巩 固 2 你为什么要帮助他？说出你的感受。 A B 2.2 2.3 2.1 2.3 2.4 2.5 8 园 教 欢 学 乐 说明懂得为他人着想就是一个善良的孩子。提醒学生看到地上有香蕉皮、铁钉或 石头时，应该把它们捡起来，以免别人滑倒、踏到或踢到而受伤。这些小小的 善行，大家都能做到。 教师观察班上或校园有哪些需要帮助的人，然后带领学生一起帮助他们， 如捐献零用、捐赠物品、亲自慰问、写慰问卡等，让学生从中体会助人的 重要性。指示学生说出助人后的感受。强调帮助他人，除了可以提供物质上的 帮助，我们也可以提供精神上的帮助。 小猴子做得对吗？为什么？ 一起来助人。 增 广 看故事，学道理。 评 估 1 祝福 平安 情况 爱护公物 2.1 2.2 2.3 2.5 2.2 2.3 2.1 2.2 2.5 助人方法 你曾经如何帮助他人？ 别难过。 9 园 教 欢 学 乐 引导学生看图发挥想象与联想力，说出自己会如何做出善行，并说明原因。 教师准备报纸，指示学生把助人的新闻剪下，并在日常生活中学习实践善行， 然后与班上同学分享自己行善的经验和感受。学生可以透过写信、写卡片、拨打 电话等方式慰问他人，给予他人精神上的帮助。提醒学生帮助他人时，要真诚， 并且怀着不求回报的心。 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 你会怎么做？说一说。 辅 助 收集剪报，学习行善。 评 估 2 关爱孤儿，由你开始 让流浪猫获得重生 小动物是我们的朋友， 我们应该爱护它们。 义卖画作 帮助贫困小朋友 分享你助人的经验和感受。 乐于助人会带 来什么好处？ 2.2 2.3 2.1 2.2 2.4 2.5 10 完成自己的事后， 我很开心。 快 乐学 习 3 园 教 欢 学 乐 负责任是指乐意承担责任和履行本分。教师提问：你平常怎样尽自己的责任？ 引导学生说出一个负责任的孩子会在日常生活中主动完成自己的分内事，如准时 起床、自己梳洗、穿校服、把体育用品放回原位、准时交功课等。提醒学生要做 个有责任心的孩子，自己的事应该自己做，不会做的事就学着做。 我已经长大， 自己的事我会主动做, 大家赞我是个乖孩子。 11 我已经长大 3 负责任 三 园 教 欢 学 乐 学生分组讨论，然后说出自己吃完饭和做完功课后应该怎么做。让学生清楚地 了解自己的责任，并在日常生活中主动完成。 指示学生带衣服、面包和奶油来学校。指名学生在班上示范如何折衣服和用奶油 涂面包，并吩咐其他学生跟着做。教师也可以指示学生根据时间表整理自己的 书包，让学生从中学习负责任的行为。教师给予学生适当的鼓励和赞美，让学生 持续实践负责任的好行为。 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 说一说。你会怎么做？为什么？ 学一学，请你跟我这样做。 巩 固 1 巩 固 2 我学会…… 我感到…… A B 3.3 3.4 3.5 3.1 3.2 12 园 教 欢 学 乐 学生分组讨论以上的情况，然后报告讨论结果。引导学生说出不负责任的后果， 如加重父母的负担、让父母担心、麻烦别人帮我们收拾书本、导致同学因为 找不到作业而感到着急等。提醒学生，除了完成自己应该做的事情，我们也要为 自己的行为负责任。 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 分组讨论。你应该怎么做？说出 你这么做的原因。 C D A B 巩 固 3 放书处 好的。 我拿错了同学 的作业。 你在日常生活中实践了哪些 责任？你有什么感受？ 13 园 教 欢 学 乐 学生看图说故事，然后轮流回答问题。提醒学生，做错了事一定要对自己的过失 负责，千万不可以把责任推给别人。说明勇于承担自己的过失，是一个 负责任的人，更是一个勇者。负责任的人会受人尊重和爱戴，自己无愧于心， 也活得开心。 3.1 3.2 3.3 家明做错什么事？ 他怎样为自己的行为负责任？ 为什么他要这样做？ 1 2 3 4 看图说故事。 评 估 1 家明 14 园 教 欢 学 乐 指示学生整理自己的床铺，履行自己的责任，从中培养学生的责任心。教师准备 任务卡给学生，学生完成责任后，让父母签名，然后在班上轮流说出负责任的 重要性和感受。 指示学生说出自己应该做的事情。鼓励学生在日常生活中做好自己的本分，做 一个负责任的人。 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 做一做，完成自己的责任。 说一说。 辅 助 增 广 我这样做可以…… 我 完成了自己的 责任，我感到 姓名 家长签名： 。 我 该 的 情 事 应 做 2 考试前，我 。 3 我自己洗 和 。 4 …… 1 我用心做 。 道德教育作业 一年级 3.2 3.4 3.5 3.1 3.3 15 我的 一周“ 责任表 ” 园 教 欢 学 乐 复印责任表和附录页74的“责任”图片给学生完成活动。吩咐学生将自己在一周内 所完成的“责任”从附录里剪下来，贴在责任表上。若学生在附录里找不到自己所 完成的“责任”图片，可以自己写或画在责任表中。一个星期后，教师看看学生 是否有完成自己的责任。如果学生有实践自己的责任，全班同学以“爱的鼓励”赞赏 该名学生。如果学生没有实践自己的责任，教师鼓励该名学生再接再厉，以成为一个 负责任的孩子。 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 剪一剪，贴一贴。 (附录页74) 评 估 2 整理床铺 洗碗碟 你每天有完成你的责任吗？为什么？ 完 成 的 责 任 感受 16 谢谢你们 为我所做 的一切。 4 园 教 欢 学 乐 感谢是指对别人所给予的服务、协助、贡献或赠品表示肯定、赏识和感恩。教导学生 使用不同的语言向他人道谢。指示学生说出表达谢意的方法，如亲口说“谢谢”、写 感谢字条、送感谢卡、给予拥抱等。提醒学生，别人为我们所做的一切并不是理所 当然，我们应该感激且加以珍惜。对他人说一声“谢谢”，不但能使人心生感动， 自己也感到快乐。说明人人心存感恩，可以建立一个有礼貌、有爱心的社会。 快 乐学 习 谢谢！ 儿童节 Nandri 为什么要 说谢谢？ Thank you! Kotohuadan! Terima kasih! Nandri! 17 欢喜说谢谢 4 感谢 四 园 教 欢 学 乐 学生分组表演图中情况。向学生说明可以通过拥抱、握手、亲吻手背等方式向 家人表达谢意。此外，也可以使用不同的语言或赠送自制物品向朋友或邻居道谢。 上网下载《亲爱的谢谢你》的视频让学生观看，然后引导学生跟着曲调歌唱。 教师教导学生修改歌词，将感谢的对象换成家人、同学或邻居。指示学生唱给 他们听，以表达对他们的谢意。 亲爱的老师， 我要谢谢您， 教我读书写字， 做人的道理。 你如何表示感谢？演一演。 巩 固 1 A B 唱一唱。 巩 固 2 亲爱的谢谢你 http://goo.gl/Wreqev 为什么要向他人道谢？ 我借给你。 4.2 4.3 4.2 4.3 4.2 18 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 园 教 欢 学 乐 引导学生说出自己感谢他人的方法、原因和感受。提醒学生，无论别人为我们 所做的事大或小，我们都要心存感恩，并向他们道谢，这样社会才会充满温情。 鼓励学生花心思，利用废品制成物品，然后送给他人以示感谢。 引导学生说出：懂得感恩的人才会受人喜爱，生活才会和谐与快乐。 说出你感谢他人的方法、原因 和感受。 巩 固 3 排一排，说一说。 评 估 1 谢谢 爸爸。 生日快乐。 Terima kasih。 谢谢。 Nandri。 我自制物品送给爸爸以示感谢，我感到 很快乐。我和爸爸的感情更好了。 4.2 4.3 4.4 4.5 4.1 19 园 教 欢 学 乐 指示学生利用废纸制作书签，并以各种语言写下感谢语，然后送给家人、同学、 老师、邻居等，以表达谢意。指示学生与班上的同学分享自己的感受。 让学生说出他们会以什么方式感谢爸爸、妈妈和老师，以及向他们表达谢意的 原因，如“感谢爸爸养育我”“感谢妈妈照顾我”“感谢老师教导我”等。说明 除了送礼物，我们也能以行动，如听话、用功读书、帮忙做家务等来表示对父母 和老师的感谢。 爸爸 制作“感谢书签”。 增 广 你如何向他们表达谢意？ 为什么？ 辅 助 老师 妈妈 谢谢您 谢谢您 姐姐，谢谢 您的教导。 感 方 谢 式 Thank you Terima kasih Nandri Kotohuadan 谢谢您 4.1 4.2 4.3 4.5 4.1 4.5 4.2 4.3 20 园 教 欢 学 乐 教师指导学生模拟表演图中的情境，然后引导学生说出自己有没有在生活中向 他人表示感谢。提醒学生，别人没有义务帮助我们，所以我们要珍惜别人所给予 的帮助，并向他们表示感恩。 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 邻居阿姨 同学 警卫 爸爸 学校 表演以下的情境。 评 估 2 陈阿姨，谢谢 您送我上学。 Terima kasih! Nandri! 你有这样做吗？为什么？ 说出你的感受。 如果人人学会感恩，我们 的生活会怎样？ 21 吃饭时，我请家人先用餐。 用餐时，我不吵闹。家人称赞我 有礼貌，我好高兴。 快 乐学 习 吃饭时，我不吵闹。我想 爸爸妈妈都喜欢我这么做。 爷爷奶奶， 请吃饭…… 5 园 教 欢 学 乐 崇高的品德是指在日常生活中以礼待人，并具有崇高的个人品格。提醒学生无论 在什么场合都要注意礼仪和自己的言谈举止。与家人一起用餐时，要请长辈先 用餐。嘴里有食物时，不要讲话。此外，用餐时要专心、不发出声音、不敲打 碗碟、先拿面前的食物、不对着餐桌咳嗽等都是餐桌礼仪。如果每个人从小就 懂得保持有礼的言谈举止，无论去到哪里，都受人喜爱。 餐桌礼仪我最棒 https://goo.gl/cs0UXq 22 人人夸我有礼貌 5 崇高的品德 五 园 教 欢 学 乐 教师准备以上图卡让学生抽取。学生根据所抽到的图卡情境进行表演，说出 适当的礼貌用语和做出适当的举止。表演后，学生说出感受。教师送学生一个 礼貌用语小贴纸，鼓励学生要活学活用，在日常生活中使用这些礼貌用语。教师 可把学生的表演录像起来，并上载至青蛙虚拟学习模式（VLE Frog）与其他人 分享。教师让学生预测，如果他们的言谈举止无礼，长辈会有什么感受？对周遭 的人会有什么影响？提醒学生要常常使用“请”“谢谢”“借光”“对不起” “不客气”等礼貌用语，以及当他人说话时不插嘴、不大声喧哗、不乱发脾气 等，做个彬彬有礼的好孩子。 5.1 5.2 5.3 5.4 演一演。你会怎么说？怎么做？ 巩 固 1 A B E D C …… …… …… …… 有礼的孩子 人人爱。 …… 23 园 教 欢 学 乐 学生分组看图进行讨论，并纠正图中小孩无礼的行为。教师提问：无礼的 行为会带来什么后果？让学生明白有礼的重要性。说明食堂是一个拥挤的 地方，如果大家都言行有礼，就会井然有序，气氛和谐；如果大家表现无礼， 整个环境就会一团乱，气氛也不融洽。因此，我们要时时刻刻表现有礼，与其他 人愉快相处。 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 美燕 巴迪 国华 民杰 阿末 汉娜 分组讨论。你会向谁学习？ 为什么？ 巩 固 2 你平时如何表现有礼？ 说出你的感受。 你真有礼貌。 对不起。 谢谢。 借光。 24 园 教 欢 学 乐 说明礼貌是待人处事最基本的品德，有礼的孩子会让长辈疼爱、同辈喜欢、晚辈 爱戴，没有礼貌的孩子则不讨人喜欢。提醒学生要在日常生活中表现有礼，做 一个言行有礼的孩子。 看故事，说一说，演一演。 评 估 1 你真是没有 礼貌! 喂，我要买 水果！ 礼貌就是懂得说 谢谢 妈妈！ 你真有 礼貌。 有礼貌和没有礼貌的行为会 带来什么后果？ 对不起，我 迟回家了。 “请”“对不起” “谢谢”…… 阿姨，什么 是礼貌？ 5.1 5.2 5.3 25 别 人 帮 助 时 你 说 谢谢 。 园 教 欢 学 乐 教师在班上进行“礼貌之星”比赛，唤醒学生注意礼貌，并让学生从中体会礼貌的 重要性。教师给学生准备星星，让他们把星星送给自己心目中最有礼貌的同学。 教师可以每日、每周或每月宣布成绩，获得最多星星的学生将被选为“每日之 星”“每周之星”或“每月之星”。 指示学生从报章或杂志上剪下所需的字，然后粘贴在纸卡上，制成礼貌卡。教师 将学生的礼貌卡贴在班上的布告栏，提醒学生要在日常生活中实践有礼的言行。 完成活动后，教师让学生观看有关礼貌的视频，巩固学生对言行有礼的概念。 进行班级“礼貌之星”比赛。 增 广 制作礼貌卡。 辅 助 呼 主 动 和他 人 打 招 。 老师， 早安！ 谢谢。 不用 客气。 礼貌之星 周晓莉 礼貌歌 https://goo.gl/ZgJDJm 为什么你要以礼待人？ 5.1 5.2 5.3 5.5 5.1 5.1 5.2 5.3 5.5 26 园 教 欢 学 乐 指示学生根据相同情况，预测不同做法的结果，然后作出正确的选择并说明 原因。提醒学生，与别人交往时，要注意自己的言谈举止，说话要客气友善、 态度要和蔼可亲，这样才会受人欢迎，反之则令人反感，让人不愿靠近。 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 想一想。你会怎么做？为什么？ 评 估 2 A B i ii ii 请问有人坐吗？ 对不起。 i 你做过哪些有礼貌的 行为？说出你的感受。 坐进去！ 27 6 我爱自己，不做伤害自己的事。 园 教 欢 学 乐 尊重自己是指爱自己、不自卑、洁身自爱等。指示学生看图说故事： 1 小鸭们 取笑丑小鸭长得丑，但是丑小鸭不以为意，因为妈妈称赞他可爱； 2 小黄鸭约 丑小鸭一起逃学，丑小鸭心里知道逃学是不尊重自己的行为； 3 丑小鸭拒绝 逃学，并劝小黄鸭专心上课。小黄鸭为自己的行为感到羞愧； 4 小鹅称赞 丑小鸭是个自重自爱的孩子，丑小鸭感到很自豪。提醒学生，每个人都是独特 的，我们应该接受自己的外表，拒绝参与不健康的活动，专心学习，让自己活出 健康快乐的人生。 快 乐学 习 我感到 自豪。 真可爱！ 28 我喜欢我自己 6 尊重 六 园 教 欢 学 乐 学生看图后分组讨论，并设计适当的对白。引导学生进行模拟表演，完成结局， 让学生从中体会尊重自己的重要性和感受。 强调喜欢自己就是尊重自己。引导学生说出自己的长处，帮助学生发现自己的 长处，继而喜欢自己。提醒学生不要小看自己的能力，不要自卑，只要愿意向 别人学习，就能改善自己的弱点。 6.1 6.2 6.3 立安如何尊重自己？设计对白， 然后演一演。 巩 固 1 阿迪亚 心丽 友亮 立安 我会画画。 我会唱歌。 我什么 都不会。 …… 喜欢自己，别人也会喜欢你。 你可以教 我们吗？ 你要向谁学习？为什么？ 说一说。 巩 固 2 6.1 6.2 6.3 我有我的 长处。 对不起。 29 园 教 欢 学 乐 指示学生比较图意，分析哪些是尊重或不尊重自己的行为。引导学生预测尊重 与不尊重的行为所造成的后果。强调在图书馆大声说话、因自己的外表而感到 自卑、衣着不整齐出席别人的生日会等都是不尊重自己和别人的行为。提醒学生 要在日常生活中注意自己的言谈举止，尊重自己和别人，才能赢得他人的尊重。 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 A B C 茜拉 雪莉 欢欢 阿米莎 家明 立光 比一比。谁做得对？为什么？ 巩 固 3 你脸上有 黑痣。 我不 在意。 你脸上有黑痣。 说出你尊重自己的行为和感受。 30 园 教 欢 学 乐 引导学生预测图 5 可能发生的情况。提醒学生每样事物都有其优缺点，学习接纳 自己的全部，才能得到他人的尊重。 你对花鹿之前和之后的行为 有什么看法？ 花鹿如何学会尊重自己？ 说出尊重自己的好处。 1 2 3 4 6 5 我的角真美。 我的腿真难看！ 想一想，说一说。 评 估 1 ? 6.1 6.2 6.3 我的腿真有用！ 31 我每天准时上学， 我感到…… 步骤 园 教 欢 学 乐 教导学生制作纸皇冠。指示学生在皇冠上写出自己如何尊重自己，然后戴上 皇冠，轮流与同学分享自身尊重自己的经验和感受。 指示学生作出正确的选择。让学生明白，我们必须先尊重自己，别人才会尊重 我们。 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 不敢再唱歌。 A 掩着嘴巴唱歌。 B 不在意同学的 取笑。 C 制作皇冠。 增 广 选一选。你会怎么做？为什么？ 辅 助 她没有牙齿！ 如果你不尊重自己， 别人会怎样看你？ 6.1 6.4 6.5 6.2 6.3 32 园 教 欢 学 乐 引导学生说出图中人物是否尊重自己，并纠正不正确的行为，然后说出尊重与 不尊重自己的行为所带来的结果。说明在公共场所保持安静、爱惜自己的身体、 不进行危险活动是尊重自己的行为；上课迟到、沉迷网上游戏，危害自己的健康 是不尊重自己的行为。走出迷宫后，指示学生说出自身尊重自己的经验和感受。 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 根据尊重自己的行为走出迷宫。 评 估 2 我保持 安静。 我不进行 危险活动。 我爱惜身体。 在日常生活中，你如何尊重 自己？说出你的感受。 始 开 33 7 园 教 欢 学 乐 仁爱是发自内心、真诚、深切且持久的情操。一个爱惜自己的人懂得照顾自己的 卫生和个人安全。引导学生说出照顾自身卫生的方法，如常常保持个人身体和 衣物的清洁，这样不但能保持身体健康，也能远离各种疾病。让学生明白照顾 自身安全就是爱惜自己的生命，不做伤害自己的事情，如不玩损坏的游戏器具、 遵照规则进行活动、不在马路上嬉戏、不玩火、不玩尖利的物品等。 好孩 子， 爱 干 净 ， 照顾 安全 惜 生 命 。 快 乐学 习 我有健康快乐的生活。 不顾卫生不健康， 不顾安全常受伤。 34 爱惜自己 7 仁爱 七 园 教 欢 学 乐 引导学生通过图意说出家光爱惜自己的方法。指示和教导学生以思维导图列出 他们爱惜自己的方法和重要性。 家光如何照顾自身的卫生和 安全？说一说。 巩 固 1 6:15 a.m. 7:00 a.m. 10:25 a.m. 9:30 a.m. 1:30 p.m. 11:30 a.m. 你有这样做吗？为什么？如果你不懂 得爱惜自己会有什么后果？ 7.1 7.2 7.3 35 园 教 欢 学 乐 将学生分组，让他们将爱惜自己的行为拍摄下来，然后贴在马尼拉卡上，在班上 报告。引导学生说出勤剪指甲、洗脚、换洗毛巾和内衣裤、洗水瓶等都是照顾 自身卫生的方法；把危险性物品放在适当的地方、乘自动手扶梯时紧握扶手、 远离陌生人等是照顾自身安全的方法。 学生轮流看图说故事。透过小白熊的故事，让学生明白照顾自身卫生和安全的 重要性。鼓励学生在日常生活中实践爱惜自己的行为。 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 拍一拍，贴一贴。 巩 固 2 看故事，学道理。 评 估 1 A B C 走开！ 说出爱惜自己的重要性和感受。 不照顾卫生和安全给小白熊 带来了什么后果？ 7.1 7.3 7.4 7.5 7.2 7.3 36 园 教 欢 学 乐 展示附录页74其他的谜语，让学生说出谜底及它们的用途。教师展示有关物品， 让学生互相讨论，并示范正确使用这些物品的方法。提醒学生小心使用危险性 物品，以免受伤或中毒。 带领学生一起刷牙，照顾自己的卫生。鼓励学生在日常生活中勤刷牙，尤其在 临睡和起床后，并熟记正确的刷牙步骤。让学生说出他们照顾卫生后的感受。 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 猜一猜，说一说。 (附录页74) 增 广 学刷牙，顾卫生，说感受。 辅 助 身体瘦又长， 身上几丛毛， 生来讲卫生， 洁齿有功劳。 四角方方像块糕， 不能吃来不能咬。 帮你洗手又洗澡， 清洁卫生少不了。 我定时 换牙刷。 没有照顾牙齿会 有什么后果？ 如何正确刷牙 http://goo.gl/pfZd3x 为什么我们必须照顾 自身的卫生和安全？ 7.1 7.3 7.2 7.4 7.5 37 园 教 欢 学 乐 学生观察图意，并判断图中孩子的哪个做法是正确的，然后沿着路线走出迷宫。 指示学生针对其他不正确的做法，说出可能带来的后果。提醒学生要懂得爱惜 自己，时时照顾自身卫生，并注意安全，远离危险，这样才能健康、快乐地成长。 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 你会怎么做？跟着路线走一走。 评 估 2 A ii ii i B i C ii i 你平时有没有照顾个人卫生和 安全？为什么？说出你的感受。 38 8 园 教 欢 学 乐 公正是指行为公平，态度不偏不倚。说明无论在家里或学校，负责分东西给 他人时，不可多拿。如果当时有人不在场，应该留一份给他，这样才公正。 此外，轮流骑自行车、使用电脑、看电视等都是公正的做法。说明公平对待每个 人，能让大家内心感到平衡与舒服，不会产生摩擦，这样人际关系才会圆满， 家庭和校园生活才会和谐。鼓励学生时时实践公正的行为。 快 乐学 习 你们各骑 半小时吧！ 弟弟，你让 妹妹骑吧！ 我们一家和气 又快乐。 我公正地对待家人。 39 处处讲公正 8 公正 八 园 教 欢 学 乐 让学生分组进行传乒乓球游戏。讲解游戏规则：首先将乒乓球放在汤匙上，哨子 吹响时，学生便往前跑，将汤匙里的乒乓球传给对面的组员，以此类推直至将乒乓 球传给所有组员，最先完成游戏的组别为胜。学生在传送乒乓球过程中，如果用 手碰乒乓球或乒乓球掉在地上算犯规，必须回到起点重新开始。教师可让学生轮流 玩游戏和当裁判，以帮忙监督同学是否犯规。提醒学生进行游戏时，必须遵守游戏 规则。身为裁判，看到同学犯规时，应该公事公办，不可偏私，这样才公正。 如果你是小裁判， 你 会 怎 么 做 ？ 为什么？ 8.1 8.2 8.3 玩游戏，学公正。 巩 固 1 小裁判 小裁判 如果你没有公正 处事，会引起 什么后果？ 40 园 教 欢 学 乐 学生分组表演。提醒学生执行任务时，不可因对方是自己的好朋友或亲人就特别 优待，多分他一点食物。这样会引起其他人的不满，产生纠纷。 透过故事让学生明白赏罚要分明的道理，并在日常生活中实践公正行为。说明 有功要赏，有过要罚的原因。如果偏袒自己的朋友或亲人，就会导致秩序大乱。 做错事的人会继续放任，其他人也会感到生气和气馁，继而破坏和谐气氛。提醒 学生要公正处事，不偏袒或包庇任何人。 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 狮子班长做得对吗？为什么？ 如果狮子班长不公正处事，小象 和其他同学会有什么感受？ 你会怎么做？演一演。 巩 固 2 看一看，想一想。 评 估 1 分给每人 一个。 学校礼堂 班长是我的好友， 他不会处罚我的。 姐姐，多给 我一个。 说出你曾经公正待人的行为和感受。 8.1 8.4 8.5 8.2 8.3 41 园 教 欢 学 乐 将学生分组，分配阅读角落的工作，如记录借还书、点算书本、包书和整理 书架。提醒学生不能把轻松的工作安排给自己或好朋友，必须公平分配工作。 工作表可以每个月更换一次，说明轮流工作也是公正的做法。 指示学生看图说出公平的做法。教师可以将学生分组，吩咐学生准备有关食物， 然后让学生在班上示范如何公平地分配食物。提醒学生，分配食物时要公正， 把最好或最大的留给自己都是不公正的行为。 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 分配工作。 增 广 想一想，分一分。 辅 助 阅读角落工作表 王爱莉 珊蒂 林友信 记录借还书 点算书本 整理书架 包书 永平还没有包过书本，我…… 为什么分配东西时要公正？ 如果不公正会怎样？ ? ? ? ? ? 公正分配工作后，你有什么感受？ 8.1 8.4 8.5 8.1 8.2 8.3 42 园 教 欢 学 乐 引导学生说出正确的做法。说明好朋友或家人做错事时，我们应该公事公办， 告诉老师或父母。大家排队借书时，不可以让好朋友插队，不然对其他排队的人 不公平。此外，与同学轮流使用体育用具、按照次序借东西给别人，都是公正的 表现。强调公正处事能避免产生不满和纠纷，使大家相处愉快。 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 说一说。他们应该怎么做 才公正？ 评 估 2 吵闹的同学 张文永 A C B D 雪慧 少飞 东升 恩雨 请不要抄我 的名字。 好朋友，请 让我插队。 你平时有这样做吗？为什么？ 说出你的经验和感受。 43 9 园 教 欢 学 乐 勇敢是指坚强和自信地面对挑战。指示学生轮流看图说故事。引导学生说出， 当我们被别人误解或冤枉时，我们应该勇敢地为自己辩护，并证明自己的清白， 以维护自己的尊严。提醒学生千万不可冲动行事，以免破坏同学之间的和谐。 快 乐学 习 我没做错事，我勇敢为自己说话。 证明自己没有错后，我感到快乐。 我没有拿。 我帮你 找书。 对不起。 不用紧。 你拿了我的 故事书。 彩丽 44 我是勇敢的小孩 9 勇敢 九 9.1 9.2 9.3 看漫画，进行讨论，说出看法。 黄鸟怎样勇敢地 维护自己的尊严？ 它勇敢地为 自己说话。 为什么黄鸟 这样做？ …… 园 教 欢 学 乐 学生观看漫画，然后分组讨论黄鸟怎样勇敢地维护自己的尊严。教师要求每组 学生根据图意提出问题，如： 1 老鹰发生什么事？它怎么做？ 2 谁偷了老鹰 的蛋？ 3 为什么老鹰向黄鸟道歉？并说出答案，训练学生在课堂上勇敢发问和 发言。最后，各组派出学生作口头报告。 对不起。 巩 固 1 如果黄鸟冲动地责骂 老鹰，会有什么后果？ …… 不是我。 45 园 教 欢 学 乐 教师把球抛给学生，接到球的A学生分享自己做过最勇敢的事。A学生再把球抛给 其他同学，由接到球的B学生分享，以此类推。 引导学生顺序排列图片，然后说出大卫勇敢地维护自己尊严的方法和好处。鼓励 学生向大卫学习，勇敢参赛，以维护自己的尊严。 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 玩一玩，说一说。 巩 固 2 对不起。 不用紧。 评 估 1 歌唱比赛 歌唱比赛 我要报名 参加。 大卫 我要试 一试。 你不行的。 勇敢做事后，你有什么感受？ 冲动处事会带来什么后果？ 9.1 9.3 9.4 9.5 你还没有付钱。 阿姨，这是 我的收据。 排列故事，说出勇敢做事的 好处。 9.1 9.2 46 园 教 欢 学 乐 提醒学生，别人抢你的物品时，你要勇敢地向他拿回来。如果对方不肯归还， 要告诉师长，让他们来处理。千万不要默默承受别人的欺负或用强硬的手法夺回 物品，以免造成自己或对方受伤；别人邀我们偷东西、逃学、作弊等，一定要 勇敢地说“不”，并劝对方改过自新。 引导学生找出答案，并说出自己是否曾经这样做，以及这样做的原因。 A B 看图说一说。 增 广 你会怎么做？写一写。 辅 助 我勇敢地告诉邻居 我打破的。 原因： 做法： 取 笑 参 学 劝 不 是 习 赛 告 我勇敢说不，并 同学不要 作弊。 不是我。 A B 9.1 9.2 9.1 9.2 9.1 47 你如何勇敢地维护自己的 尊严？说出你的感受。 园 教 欢 学 乐 指示学生预测每个做法的结果，之后和其他两个同学组成小组，把三个人的 意见结合起来，然后在班上分享自己的做法。说明被陌生人触摸时，要勇敢地 大声抗拒，以引起他人的注意，让自己脱离险境。千万不要只是一味地哭泣或 逞勇打他，这样只会让自己陷入危险的境况。 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 A B 想一想，选一选。 评 估 2 做法 走开！ 结果 ? 结果 ? 谁？ 48 10 园 教 欢 学 乐 诚实指说实话、对人真诚、做人诚心。引导学生说出课文的重点：做错事时要 勇于认错，不能说谎以掩饰自己的过失。说明说谎和隐瞒真相都不能解决问题， 只会把事情弄糟，自己的心也不会好受。勇于认错和不隐瞒事实，才能得到别人 的信任，自己也感到轻松。 妈妈， 花瓶是我打破的。 诚实认错后， 我感到很高兴。 快 乐学 习 谁打破的？ 你是个诚实 的孩子。 说实话后，我 感到轻松。 49 花瓶是我打破的 10 诚实 十 园 教 欢 学 乐 提醒学生忘记做功课要诚实告诉老师，不可为了避免受罚而说谎；考试时不会 作答或听写时不会写生字，不可以为了取得高分而作弊，因为说谎和作弊都是 不诚实的行为。让学生预测不诚实的后果，从中明白诚实的重要性。 学生轮流分享他们诚实待人的经验、好处和感受。说明在日常生活中实践诚实的 行为，不但能赢得别人的尊重和信任，还能与人建立美好的感情，为自己带来 快乐。 忘记做 功课。 听写时， 有些生字 不会写。 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 说一说。你会怎么做？为什么？ 巩 固 1 告诉同学你的诚实行为及感受。 巩 固 2 A B i i ii ii 我不偷看。 我忘记做功课。 老师，您多 给了两分。 我感到安心。 10.1 10.2 10.1 10.3 10.4 10.5 50 园 教 欢 学 乐 学生分组讨论小青鱼的下场，然后进行表演。说明小青鱼因为自己爱说谎，因此 以为朋友们在说谎作弄它，结果来不及逃跑，成了鲨鱼的食物。提醒学生千万 不要说谎，因为说谎会给自己或别人带来严重的后果。想要拥有和谐、安稳的 生活，就必须诚实待人与处事。 10.2 10.3 为什么小青鱼不相信大家的话？ 这个故事带给我们什么启示？ 猜猜小青鱼的结局，然后表演 话剧。 评 估 1 鲨鱼！ 我不相信 你们！ 做人要诚实。 鲨鱼！ 51 园 教 欢 学 乐 让学生轮流扮演小贩和顾客。顾客向小贩购买水果并付钱。小贩有时多找钱或少 找钱给顾客。扮演顾客的同学做出适当的反应。提醒学生，无论是小贩或是顾客 都要诚实做事。小贩不可贪小便宜，故意少找钱给顾客；小贩多找钱给顾客时， 顾客要诚实地把钱还给小贩。表演后，让扮演小贩和顾客的学生说出感受。 学生假设自己是图中的小孩，说出自己的做法、原因和感受。提醒学生要诚实 待人，才能得到大家的信任。 演一演。你会怎么做？ 增 广 想一想，说一说。 辅 助 根据你的经验，为什么我们 要把多找的钱还给小贩？ 原因 感受 做法 A B 对不起。 多找了 一令吉。 10.1 10.2 10.3 10.5 10.1 10.2 10.3 10.5 10.1 10.2 52 园 教 欢 学 乐 引导学生分组上网搜寻有关诚实的故事，如《手捧空花盆的孩子》《樵夫和他的 斧头》 《华盛顿砍树》 《狼来了》等，将图片打印出来，贴在卡片上，制成诚实 故事书，然后在班上与同学交换阅读。教师指示学生在班上与同学分享。提醒 学生，不是自己的东西不可拿，应该把它还给失主，这才是诚实的表现。鼓励 学生要实践诚实的行为，做个人见人爱的孩子。 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 分组制作诚实故事书， 并在班上分享。 评 估 2 小 老 鼠 的 珍 珠 好漂亮的 珍珠。 我应该把它 还给主人。 谢谢你。 谢谢你。 你曾有哪些诚实的行为？这样做有 什么结果？你当时有什么感受？ 这是你的 吗？ 53 11 做事努力又坚持， 获得成功真欢喜。 园 教 欢 学 乐 勤勉指以努力、坚强、不屈不挠、持之以恒的态度去做每件事。引导学生上网 观看《李白铁杵磨成针》的动画，加深学生对勤劳态度的了解。说明一个人无论 做任何事，都要花费一番心血。只有经过刻苦努力，才能成为一个成功的人。 鼓励学生努力学习，认真做事，遇到失败时不灰心、不放弃，肯定会有成功的 一天。 快 乐学 习 李白铁杵磨成针 https://goo.gl/K8J9lH ? 如果我们不勤奋学习， 会有怎样的未来？ 我每天努力读书。 54 天天要勤劳 11 勤勉 十一 园 教 欢 学 乐 说明做事自动自发、用功和认真、有恒心、好学、今天的事今天做、不拖延、 不懒散、不轻言放弃等都是勤劳的特点。学生可通过询问邻居、同学、老师、 父母等了解自己的勤劳特点。引导学生说出勤劳特点的好处，如按时完成自己的 工作、获得好成绩、实现自己的理想等。 说一说芳芳的勤劳特点。 巩 固 1 有恒心 好学 绘画班 勤劳 用功和认真 今天的事今天做 自动自发 11.1 11.2 11.3 老师 父母 同学 邻居 你有哪些勤劳的特点？这些 特点为你带来什么好处？ 55 园 教 欢 学 乐 学生定期布置和更新道德教育角落的资料。此活动可以持续进行一个月、半年 或一年。学生根据亲身经验，说出勤劳做事的重要性和感受，如美化课室、提供 新资讯、增加知识等。 学生上网观看有关动画，从中学习勤勉的行为。强调想要过好日子，就必须像 蚂蚁那样勤劳地工作。懒惰的人就会像蟋蟀那样过着困苦的日子。提醒学生要 善用时间、勤劳做事，为自己打造美好的生活。 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 为什么蟋蟀和蚂蚁面对不同的结果？ 你会向谁学习？为什么？ 布置道德教育角落，并与同学 分享感受。 巩 固 2 分组讨论故事。 评 估 1 蚂蚁与蟋蟀 https://goo.gl/RNbtwc 道德教育角落 《勤劳儿歌》 同学好，起得早， 值日时间要记牢。 进门先来把地扫， 前扫扫，后扫扫。 再拿抹布抹桌椅， 左边抹，右边抹， 天天值日环境好。 十个小兄弟， 天天不分离； 样样都能干， 勤劳数第一。 （打一身体部位） 勤劳做事后， 我感到非常 满足。 11.3 11.4 11.5 11.1 11.2 56 第一个星期 第二个星期 第三个星期 第四个星期 小 红 帽 卖火柴 小女孩 的 卖火柴 小女孩 的 白 雪 公 主 青蛙王子 十月勤劳时间表 园 教 欢 学 乐 指导学生根据本身的情况，设计一张勤劳时间表，鞭策自己勤勉做事，如每个月 阅读四本书、每个星期运动三次、每天浇花等，然后根据时间表定期实践勤劳的 行为。让学生明白事先计划，并妥善安排时间进行活动，也是勤劳的表现。鼓励 学生从小培养勤勉做事的态度，为自己和家人带来好处。 提醒学生，做任何事都要有始有终，千万不能因有一点成绩而懒散下来，不然 最后只会以失败告终。 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 设计“勤劳时间表”，定期勤劳 做事。 增 广 看图说一说。明杰做得对吗？ 为什么？ 辅 助 羽 毛 球比 赛 为什么大家都喜欢 勤劳的孩子？ 我不用再 练习了。 明杰 如果你是明杰，你会怎么做？ 勤劳做事后， 我感到…… 每天下午 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.1 11.2 57 运动 会 勤劳的 行为 园 教 欢 学 乐 指示学生轮流分享自己的勤劳行为，以及勤劳的好处和感受。让学生互相学习 勤劳的行为，并在日常生活中加以实践。强调不管在家里或学校，我们都要 保持勤劳做事的态度。勤劳做事会对个人、学校和家庭带来益处，使生活更美满。 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 A B C 说一说勤劳做事的好处。 评 估 2 你每天如何勤劳做事？ 说出你的感受。 58 12 园 教 欢 学 乐 合作是为了共同利益，随时乐意献出自己的力量。向学生讲解，绿化居住环境 时，需要大量的人力，因为分工合作力量大，能让工作更快和更好地完成。共同 进行活动不但能够促进邻里团结，还能为社区出一分力，提升居住环境的素质， 何乐而不为！ 快 乐学 习 大家一起来种树， 我松土来你浇水， 分工合作力量大， 绿化环境齐欢喜。 59 分工合作真欢喜 12 合作 十二 你曾经与他人 一起合作进行 什么活动？ 走一走。看到以下情况，你如何 与他人共同做事？为什么？ 巩 固 1 A 阅读角落 B C D 园 教 欢 学 乐 学生根据路线走，然后回答问题： A 与父母一起除草。 B 与同学一起收拾阅读 角落。 C 与同学一起打扫礼堂和摆放椅子。 D 与邻居一起维修和清洗游乐场的 游戏器材。强调与他人共同做事，可以顺利完成工作，培养团体合作精神，增进 彼此的感情。 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 60 园 教 欢 学 乐 让学生分组进行团体游戏比赛，如合力运球、三人四足或拖叶柄、拔河等，从中 体验合作的重要性。合作进行比赛后，学生分享自己的感受。 告诉学生，有些事情只靠自己的能力是办不到的，因此我们必须和他人合作， 才能解决难题，为生活带来喜乐。与人合作的过程中，我们也可以学习如何与 他人相处，提高自己的沟通能力。 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 大象和猴子面对什么难题？ 他们如何解决难题？ 合作进行比赛。 巩 固 2 看图说故事。 评 估 1 互相合作 真开心！ 61 园 教 欢 学 乐 把学生分组，让他们互相合作制作模型。学生可以准备不同的图片，如城堡、 帆船、国油双塔楼、槟威大桥作为参考。学生根据所要制作的模型，共同收集 可再循环物品，然后发挥创意，利用这些物品制作模型。 学生分组讨论，如果班级举办茶会，他们会如何分配工作：每个同学负责带不同 的食物来。茶会开始前，学生分工合作排好桌椅和布置教室。茶会结束后，学生 再分工合作打扫课室。 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 增 广 说一说。他们应该如何分工 合作？为什么要分工合作？ 辅 助 一起设计模型。 说出合作的好处和感受。 儿童节班级茶会 62 园 教 欢 学 乐 指示学生在班上或在家里进行大扫除，与同学或家人一起分工合作打扫课室或 家里。完成工作后，让学生轮流分享分工合作的好处和感受。提醒学生，每个人 都是学校和家里的一分子，因此大家要分工合作完成工作。只要大家团结一致， 工作就能顺利完成。 12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 制作分工表，一起进行大扫除。 评 估 2 情况 讨 论 站 实 践 站 感 受 站 分工表 ： ： ： ： ： ： 一起完成工作后， 我们感到…… 63 13 园 教 欢 学 乐 中庸指做考量时不偏激，表现适度的言行举止，同时适度地照顾个人和他人 的利益。提醒学生一切事情要做得刚刚好，不要沉迷电视而忘了做功课；要 节约用水，不随意浪费；说话做事要顾及他人的感受，不可过分；每天要摄取 适量的饮食，不可过量。凡事保持中庸的态度，才能拥有健康的身心、美好的人 际关系和愉快的生活。 快 乐学 习 该做功课了。 难看。 用水要节省，吃饭要适量， 电视不沉迷，说话不过分。 可以做得 更好。 凡事刚好人人赞，生活美好又开心。 64 凡事都要刚刚好 13 中庸 十三 园 教 欢 学 乐 学生分组讨论，说出自己日常生活中的中庸行为和重要性，然后轮流在班上 报告。说明只购买需要的物品，可以节省金钱；将可再循环物品放进资源回收箱， 可以减少垃圾，保护环境；不取笑他人，才能与人愉快相处；三餐定量不挑食， 才能拥有健康的身体。鼓励学生在日常生活中实践中庸的行为，为自己的人生 带来益处和快乐。 你有哪些好行为？说出它的 重要性。 巩 固 1 我不取笑 他人。 我什么都 吃一点儿。 中庸行为 我的还 能用。 A B E D C 13.1 13.2 65 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 园 教 欢 学 乐 强调按时睡觉、节省用电都是中庸的表现。提醒学生要养成按时作息的好习惯， 这样才能拥有充足的精神和健康的身体；养成节约用电的好习惯，以便节省资源 和减少电费。 鼓励学生存钱，并把每天所储蓄的金额记录下来。提醒学生消费前要三思，只 购买实用的物品，培养正确的消费观念，并在日常生活中养成储蓄的好习惯。 选一选。你会怎么做？为什么？ 巩 固 2 记录储蓄，节省金钱。 巩 固 3 储蓄 天 星期一 星期三 星期五 星期二 星期四 星期六 星期日 总计 RM 0.50 RM 0.40 RM 0.50 RM 0.30 RM 0.20 RM 0.30 RM 2.30 RM 0.10 你每个星期储蓄 多少钱？你这么 做有什么感受？ 晓玲的储蓄记录表 A i i ii ii B 13.1 13.2 13.3 13.1 13.4 13.5 66 园 教 欢 学 乐 提醒学生要珍惜食物，不要浪费。教师可让学生观看有关节省资源的视频，以便 学生能够深刻地反思爱惜资源的重要性，并学习在生活中体现中庸的态度。 学生动手劳作，自制扑满。环保之余，还能鼓励自己养成储蓄的好习惯。 小狐狸做得对吗？ 为什么？ 13.1 13.2 13.3 13.5 看图说故事。 评 估 1 把废物变成宝。 增 广 要爱惜，不浪费 https://goo.gl/8d6wKt 当然。 你吃得 完吗？ 我吃不 下了。 步骤 积少成多 没有珍惜资源会带来什么坏处？ 13.2 13.3 13.1 13.5 67 园 教 欢 学 乐 引导学生纠正图中小孩不正确的行为。教师也可以在下课过后带领学生到食堂 进行观察，看看学校的学生是否有浪费食物、水和电。提醒学生无论在什么 地方，都要实践中庸的行为。 说明地球资源正慢慢地减少，每个人都应该节能减碳。提醒学生，裤袋线脱落了 可以请妈妈缝补，不必把裤子丢掉；做功课时没有人看电视，应该把电视关掉。 鼓励学生养成节俭和节约资源的好习惯。 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 对的画 ，不对的画 。 辅 助 你会这样做吗？为什么？ 说一说。 评 估 2 我安静地 吃东西。 你平时有哪些适中的行为？ 说出你的感受。 A B 13.3 13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 68 14 园 教 欢 学 乐 礼让指互相忍让，愿意妥协、忍耐和自制，以便建立安宁的社会。引导学生说 出让座给比自己更有需要的人，就是礼让的表现。说明礼让精神是生活中不可 缺少的美德。礼让的行为不但能给他人带来方便，也能促进团结，巩固彼此的 关系，使自己和他人感到快乐。 雪芬： 今天陪爸爸到医院看病时， 我让座给一个盲人姐姐。她称赞 我是个好孩子，我很开心。 xuefen@kmail.com 我懂得礼让 文文 10月30日 快 乐学 习 登记处 Registration 谢谢你， 好孩子。 姐姐，您 请坐。 69 我懂得礼让 14 礼让 十四 园 教 欢 学 乐 学生分组讨论，然后说出做法和原因。说明当大家想法不同时，我们应该冷静地 聆听其他人的意见，并且服从多数人的意见，以免发生不愉快的事。当邻居小孩 因生病哭闹而干扰了我们的日常活动时，我们应该体谅、忍耐及控制自己的 情绪，并换个角度为对方设想，就可避免发生冲突。 14. 1 14.2 你如何表现礼让？说出原因。 巩 固 1 懂得忍让会带来什么好处？ 去哪里游玩？ A B i ii i ii 70 园 教 欢 学 乐 说明争先恐后和插队都是不对的行为。提醒学生无论在什么地方都要有礼让和 忍耐的精神。搭巴士时，要先让乘客下车；轮流玩游戏时，要耐心排队。互相 礼让和忍耐，大家才能和平相处。 引导学生说出鹦鹉在晚上唱歌，吵得其他动物无法入睡。于是，动物们要求鹦鹉 只在白天唱歌，不要在晚上唱歌。鹦鹉体谅并接受他们的建议，结果大家开心地 生活在一起。说明邻居之间要互相容忍和体谅，大家才能相处愉快。 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 为什么动物们要互相忍让？ 他们做得对吗？如果你是他们， 你会怎么做？演一演。 巩 固 2 讲故事，学道理。 评 估 1 让给我们玩。 A B XYZ123 在日常生活中，你如何与他人互相 礼让？说出你的感受。 14.1 14.3 14.4 14.5 14.1 14.2 71 园 教 欢 学 乐 指示学生将卡片剪成自己喜欢的形状，然后在卡片上写出或画出自己的礼让行为 和感受。教师将学生的卡片贴在布告栏上，让他们互相学习礼让的行为。 教师指导学生上网搜寻有关礼让的标语，然后制成小书签。教师在班上设置 “礼让树”，指示学生朗读礼让标语，然后将有关书签贴在“礼让树”上，让 学生明白礼让的重要性。此课结束后，让学生收藏有关书签，以提醒他们要时时 刻刻实践礼让的精神。 14.1 14.2 14.4 14.5 礼让三分， 快乐十分。 互相礼让， 相处愉快。 多一些礼让， 少一些争吵。 礼让多一点， 友情长一点。 弟弟还小， 我…… 画一画，写一写你的礼让经验 和感受。 增 广 读一读，贴一贴。 辅 助 我让 先进 。 我感到 。 14.1 14.4 14.5 14.2 72 园 教 欢 学 乐 学生分组讨论，轮流说出自己的做法，然后模拟表演图中情况，从中学习礼让和 容忍的精神。表演后，让学生分享自己的礼让小故事和感受。提醒学生要在日常 生活中实践礼让的精神，这样才能与他人建立良好的人际关系，促进团结。 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 演一演，说出礼让小天使的做法 和原因。 评 估 2 分享你与家人和各族朋友 的礼让小故事和感受。 A B C D 73 附录 一只花公鸡， 不吃也不喝， 桌上走一遍， 灰尘都跑掉。 小小铁狗亮又巧， 两片牙齿对着咬， 咔哒咔哒指尖过， 指甲修得净又好。 自己刷牙 自己穿衣 洗校鞋 收拾玩具 自己洗澡 收拾书包 把鞋子放好 自己穿鞋 自己折衣 做功课 单元三（第16页） 单元七（第37页） 开心 很满足 74 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan Skim Pinjaman Buku Teks BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Sekolah: Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: Tahun Darjah Tarikh Terima Nama Penerima

kssr_MatematikJilid_1XG_eVnWY3EK0y3k3niKjdd-M6pNO4A_B.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) 陈仪美 Awin Tan 林日超 Lim Jit Chao 陈佩佩 Tan Pei Pei 周丽群 Chew Lee Kuen 伍俊豪 Goh Jun Hao 林佩珊 Lim Pei Shan 廖泳崴 Leow Yong Wei 刘秀美 Liow Siew Bee 梁煜安 Liang Yick Aun 曹舒棉 Cho Su Mian 蔡欣怡 Chua Sin Yee 杨碧娟 Yong Pek Kiong PENULIS 作者 编辑 EDITOR 美术员 ILUSTRATOR 版面设计师 PEREKA BENTUK KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH (SEMAKAN 2017) EDITOR No Siri Buku : 0046 KPM2018 ISBN 978-983-77-0487-9 Cetakan Pertama 2018 ◊ Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: SASBADI SDN. BHD. (139288–X) Lot 12, Jalan Teknologi 3/4, Taman Sains Selangor 1, Kota Damansara, 47810 Petaling Jaya, Selangor Darul Ehsan. Tel: +603-6145 1188 Faks: +603-6145 1199 Laman Web: www.sasbadi.com E-mel: enquiry@sasbadi.com Reka Letak dan Atur Huruf: SASBADI SDN. BHD. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Muka Taip Teks: 22 poin Dicetak oleh: PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Pelbagai usaha telah diambil untuk mengenal pasti pemegang hak cipta bahan yang mungkin terdapat dalam buku ini. Namun demikian, ada kalanya kami gagal menghubungi mereka. Sehubungan dengan itu, kami memohon ribuan maaf dan mengalu-alukan sumber informasi yang berkaitan dengan mereka agar keizinan serta penghargaan yang sewajarnya dapat diusahakan untuk penerbitan yang seterusnya. HERALD PRINTERS SDN BHD. (19965-V) Lot 508, Jalan Perusahaan 3, Bandar Baru Sungai Buloh, 47000 Selangor Darul Ehsan. Tel: 03-6156 4343 Fax: 03-6156 4323 KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 钱币 1 4 目录 目录 度量衡 53 6 时间与时刻 25 5 年历、月历、日历 29 动手做 30 时间的加法 31 时间的减法 35 时间的加减混合运算 39 时间的乘法 42 时间的除法 45 编故事 48 解决问题 49 轻松乐 52 长度单位的换算 54 长度的加法 56 长度的减法 57 长度的乘法 58 币值的加法 2 币值的减法 5 币值的加减混合运算 8 币值的乘法 9 币值的除法 11 生活与数学 13 各国的钱币 14 钱财的管理 17 编故事 19 解决问题 20 轻松乐 24 时间表 26 时间单位的关系 27 时间单位的换算 28 KPM KPM iii 空间 83 7 坐标 97 8 数据处理 105 9 长度的除法 59 质量单位的换算 60 质量的加法 62 质量的减法 63 质量的乘法 64 质量的除法 65 液体体积的单位换算 66 液体体积的加法 68 液体体积的减法 69 液体体积的乘法 70 液体体积的除法 71 生活与数学 72 编故事 73 解决问题 75 轻松乐 82 认识棱柱体 84 棱柱体的特征 86 棱柱体和非棱柱体 87 多边形 88 设计图案 89 对称轴 90 解决问题 92 轻松乐 96 认识位置 98 确认位置 100 解决问题 102 轻松乐 104 收集、分类和整理数据 106 饼分图 107 统计图的选择 109 解决问题 111 生活与数学 114 轻松乐 116 KPM KPM iv 给 老 师 的 话 KPM KPM 1 要求学生说一说有哪些用钱应急的情况。 引导学生理解管理钱财的重要性，并说一说他们如何管理自己的零用。 引导学生说出见过的外币，并理解每个国家有各自的钱币。 钱币 4 泰国的钱币是 怎样的？ 这次的旅行我准备 了 RM3 000。 其中 RM500 是 应急的钱。 给 老 师 的 话 提醒学生写竖式时记得写上单位 RM 。 第 2 题：引导学生以尝试简易的个案 (Mencuba Kes Lebih Mudah) 的方法做运算，如 RM230 + RM150 可计算成 RM23 + RM15，然后 在答案末尾添加 0。 灌输学生储蓄的观念，如“先储蓄，后消费”“储蓄越早开始越好”。 币值的加法 1 2 RM120 + RM54 = RM174 RM 120 + RM 5 4 RM 174 RM120 RM54 定期储蓄， 积少成多。 RM2 730 + RM200 + RM50 能怎样简易地运算？ RM2 730 + RM190 + RM60 = 4.1.1 4.1.2 RM2 730 + RM190 + RM60 RM10 RM50 = RM2 730 + RM200 + RM50 2012 SEN B A N K N E G A R A M A L A Y S I A 2012 SEN B A N K N E G A R A M A L A Y S I A 2012 SEN B A N K N E G A R A M A L A Y S I A 2012 SEN B A N K N E G A R A M A L A Y S I A 2012 SEN B A N K N E G A R A M A L A Y S I A 2012 SEN B A N K N E G A R A M A L A Y S I A 共有 RM174。 共储蓄了多少钱？ KPM KPM 2 给 老 师 的 话 第 3 题：写竖式时，鼓励学生把币值写上仙的部分，为币值的减法作 准备。 引导学生理解“买东西”和“买服务”的消费形式，并举例说出“买服 务”的情况，如理发、搭公共交通工具等。 当相加多个币值或大数额时，鼓励学生想办法避免粗心。 3 4 4.1.1 4.1.2 RM3 578 + RM315.50 = RM3 893.50 须付 RM3 893.50。 买一台电钢琴加上 运输费，须付多少 钱？ RM5 450.90 + RM68.75 + RM791.20 = 用代币模拟运算。 RM 5 450 RM 68 + RM 791 RM 0.90 RM 0.75 + RM 0.20 + 令吉 仙 令吉 仙 把 RM3 578 写成 RM3 578.00，有 哪些好处？ RM 3 578.00 + RM 315.50 RM 3 893.50 1 方法 1 方法 2 KPM KPM 3 给 老 师 的 话 引导学生以数轴、心算或用思维模块 (Thinking Blocks) 找出其中一个 加数。 引导学生用估算或代币验算答案。 知识小宝库：点击单元格，在数字功能区里选择货币 (Currency) 格式。 输入数目后，点击和拖曳鼠标以选择要相加的单元格，然后点击自动求 和的图标。 5 4.1.1 4.1.2 第 77至 78 页 活动本 RM5 086 + RM1 523 + = RM8 769 RM 5 086 + RM 1 523 RM 6 609 1 知识小宝库 RM5 000 + RM2 000 + = RM9 000 空格里的币值大约是⋯⋯ 步骤 1 用 Microsoft Excel 的自动求和 (AutoSum) 功能，可以计算 总币值。 总币值 步骤 2 6 609 7 609 8 769 8 609 加1 000 练一练 原有的钱 增加的钱 总额 RM2 310 RM7 268 RM3 100 RM8 000 RM129.90 RM130.60 1 2 3 KPM KPM 4 给 老 师 的 话 KPM KPM 5 引导学生以代币模拟运算的过程。 币值的减法 1 2 4.2.1 4.2.2 以上两组钱币相差多少钱？ RM4 160 – RM3 520 = RM640 相差 RM640。 RM690 – RM149 – RM27 = RM 690 − RM 149 RM 541 − RM 27 10 11 8 3 RM3 000 RM500 样本 样本 样本 RM4 000 RM150 样本 样本 样本 方法 1 方法 2 3 520 4 160 3 620 3 720 3 820 3 920 4 020 4 120 600 40 RM 690 − RM 149 RM 541 8 10 RM 541 − RM 27 RM 424 11 3 给 老 师 的 话 第 3 题：写竖式时，提醒学生把币值写上仙的部分，以避免忽略计算 仙的部分。 告诉学生作为精明的消费者，在购买产品时应针对其功能、材料和价格 等与同类产品作比较，选择最符合自己要求的产品。 3 4 4.2.1 4.2.2 RM6 974.80 – RM420 – RM54.70 = 拨 RM6 974.80 ? 减 RM54.70 减 RM420 RM 700.00 − RM 378.80 买 P 款桌椅将剩下较多的钱，剩下 。 RM700 – RM378.80 = 令吉 仙 令吉 仙 买哪款桌椅 将剩下较多 的钱？剩下 多少钱？ P 款 RM378.80 Q 款 RM420.50 RM700 没把 RM700 写成 RM700.00，可能 会犯怎样的错误？ 价格越便宜， 剩下的钱越多。 KPM KPM 6 给 老 师 的 话 在运算前，引导学生估算工资的数额。 引导学生应用计算思维 (Computational Thinking) 建设流程和解答问题。 引导学生以逻辑推理 (Menaakul Secara Mantik) 的方法解答问题。 另一种策略：应用思维模块 (Thinking Blocks) 找出解法。 与学生上网搜索和对比一些职业（商贩、文员、程序员、医生） 的工资，让他们了解职业与教育程度、掌握的技能和经验等的关系。 4.2.1 4.2.2 先相加减数，然后 推理出计算方法。 工资是 RM3 120。 厨师的工资是多少？ 5 – RM720 – RM400 = RM2 000 = RM2 000 + RM1 120 = RM3 120 工资扣除房屋和 汽车贷款，剩下 RM2 000。 第 79 至 80 页 活动本 工资 支出 余额 RM720 RM400 RM2 000 练一练 步骤 1 步骤 2 RM720 + RM400 = RM1 120 − RM1 120 = RM2 000 3 − 1 = 2 3 = 2 + 1 原有的钱 用去的钱 剩下的钱 RM2 453 RM251 RM9 210 RM7 300.30 RM687 RM3 999 1 2 3 KPM KPM 7 给 老 师 的 话 RM4 542 + RM90 RM4 532 RM10 RM4 532 + = 第 1 题：在运算前，引导学生估算须付的数额。 引导学生理解“减价”表示降低商品的价格。 第 2 题：引导学生应用计算思维 (Computational Thinking) 的分解法 解答问题。 要求学生用代币模拟情境、数轴、算盘、计算器等方法验算答案。 4.3.1 币值的加减混合运算 1 2 买自行车和头盔须付多少钱？ RM360 + RM72 – RM7.20 = RM424.80 RM 360 + RM 72 RM 432 1 RM 432.00 − RM 7.20 RM 424.80 10 11 1 2 须付 RM424.80。 RM5 000 – RM458 + RM90 = RM5 000 – RM458 RM1 RM4 999 RM4 999 – RM458 = RM4 541 RM4 541 + RM1 = RM4 542 RM360 原价：RM72 减价 RM7.20 步骤 1 步骤 2 第 81页 活动本 KPM KPM 8 给 老 师 的 话 KPM KPM 9 第 1 题：引导学生应用基本乘法解答。 引导学生理解贷款是向银行或金融机构借来的钱，并灌输学生借来的钱 和借来的物品必须归还，不必要时不应借贷。 4.4.1 币值的乘法 1 2 姐姐一共还了多少钱？ 3 × RM400 = RM1 200 计算 8 × RM912.40，估一估 答案会是多少。 400 1 200 800 0 一共还了 RM1 200。 RM 27.90 × 5 RM139.50 3 4 方法 2 方法 1 还 3 期贷学金， 每期还 RM400。 3 × RM4 = RM12 3 × RM400 = RM1 200 你有其他的 方法吗？ 5 × RM27.90 = RM139.50 给 老 师 的 话 8 × RM810 4 的 2 倍 第 3 题：引导学生观察币值末尾的 0，找出币值乘以 10 、100 和 1 000 的简易运算。 第 4 题：引导学生分解 8 或 RM810，以进行更简易的运算。 引导学生模拟情境、用计算器等方法验算答案。 4.4.1 3 4 你有多少种方法计算 9 × RM29.40？ 8 × RM810 = RM6 480 第 82 页 活动本 RM 810 × 4 RM 3 240 RM 3 240 × 2 RM 6 480 10 × RM3 = RM30 100 × RM3 = RM300 1 000 × RM3 = RM3 000 方法 2 方法 1 说出答案的规律。 8 × RM810 RM800 + RM10 RM810 = RM800 + RM10 RM6 400 + RM80 = RM6 480 × 8 × 8 我比较熟悉 2 和 4 的乘法。 KPM KPM 10 给 老 师 的 话 KPM KPM 11 灌输学生捐献和分享也是理财的一部分。当没有足够的钱捐献时，也可 以用行动帮助有需要的人。 4.5.1 币值的除法 1 2 平均每人捐了多少钱？ RM7 000 ÷ 2 = RM3 500 平均捐了 RM3 500。 RM70 ÷ 2 = RM35 RM7 000 ÷ 2 = RM3 500 RM864.90 ÷ 9 = RM96.10 RM900 ÷ 9 = RM100， 那么 RM864.90 ÷ 9 的商将少于 RM100。 我们捐 RM7 000 修复 公共设备，回馈社会。 步骤 2 步骤 1 RM 35 2 RM 70 – 6 10 – 10 0 RM 96.10 9 RM 864.90 – 8 1 54 – 54 0 9 – 9 00 – 0 0 给 老 师 的 话 第 3 题：引导学生观察币值末尾的 0，找出币值除以 10、 100 和 1 000 的简易运算。 引导学生用代币模拟情境、数轴、心算等方法验算答案。 引导学生用 Microsoft Excel 计算除法，如 RM100 ÷ 5 输入成 =100/5。 4.5.1 3 4 第 83 至 84页 活动本 RM2 640 ÷ 6 = RM440 RM880 ÷ 2 = RM440 RM2 640 ÷ 3 = RM880 说出答案的规律。 RM7 000 ÷ 10 = RM700 RM7 000 ÷ 100 = RM70 RM7 000 ÷ 1 000 = RM7 方法 2 RM2 640 ÷ 6 2 的 3 倍 方法 1 RM2 640 ÷ 6 RM2 400 + RM240 RM2 640 = RM2 400 + RM240 RM400 + RM40 = RM440 ÷ 6 ÷ 6 RM 440 2 RM 880 – 8 08 – 8 00 – 0 0 RM 880 3 RM 2 640 – 2 4 24 – 24 00 – 0 0 KPM KPM 12 给 老 师 的 话 生活与数学 在活动开始前，播放一段水灾视频。 引导学生进行科学、工艺、工程和数学 (STEM) 教学活动。 提供给学生相关的资料，如灾民的人数、需要的救济品。 带领学生按程序进行讨论，让他们自由说出自己的建议，必要时引导学 生应用各个领域的知识以完成购物单。 根据本书应用程序里本页的样本，帮助学生准备各组的购物单。 你的学校成为水灾救灾中心，你和 组员有 RM1 000 购买救济品给灾民。 准备救济品的购物单。 1 按程序进行讨论和策划。 2 总结讨论结果，完成购物单。 3 向同学展示和讲解购物单。 可捐助的旧物品 不必买。 按照预算和考量 的事项，筛选要 购买的物品。 如何拟定 购物单？ 收集资料 须知事项 策划 实行 替代方案 ·灾民人数 ·需要的救济品 ·物品的价格 ·救济品的保鲜期 ·食物的功能和灾民 对食物的需求 KPM KPM 13 给 老 师 的 话 KPM KPM 14 引导学生认识东盟国家的钱币和单位。 引导学生理解不同国家的钱币面额可能相同，但不一定等值。 鼓励学生观察本书应用程序里的其他面额的钱币，然后作比较。 各国的钱币 4.6.1 令吉 Ringgit 马来西亚 MALAYSIA 新加坡 SINGAPORE 元 Dollar 缅甸 越南 老挝 菲律宾 印度 尼西亚 马来西亚 泰国 柬埔寨 新加坡 文莱 ASEAN 东南亚国家联盟（东盟） 东盟成员国 的钱币是 怎样的？ 20 令吉和泰国 钱币 20 铢的 币值相同吗？ 文莱 BRUNEI 印度尼西亚 INDONESIA 元 Dollar 卢比 Rupiah 样本 铢 Baht 泰国 THAILAND 资料来源：asean.org, 2018 样本 这张钱币的肖像 是谁？说出关于 他的经典故事。 给 老 师 的 话 KPM KPM 15 引导学生制作剪贴簿，找出东盟成员国的钱币、其特点和人物故事， 并针对这些钱币发挥创意提供假设性建议，如加大面额的字体。 增广：引导学生找资料说出常见的外国钱币和发行国。 4.6.1 镑 Pound 元 Dollar 元 Yuan 元 Yen 比索 Peso 基普 Kip 菲律宾 PHILIPPINES 老挝 LAOS 越南 VIETNAM 盾 Dong 缅甸 MYANMAR 元 Kyat 这些是东盟以外 一些国家的钱币。 柬埔寨 CAMBODIA 瑞尔 Riel 元 Dollar 样本 菲律宾 13.01 比索 新加坡 0.33 元 泰国 7.91 铢 文莱 0.33 元 越南 5 627 盾 缅甸 374 元 老挝 2 057 基普 柬埔寨 984 瑞尔 可兑换成⋯⋯ 1 令吉 (7-9-2018) 印度尼西亚 3 593 卢比 给 老 师 的 话 KPM KPM 16 引导学生理解钱币的汇率经常会改变。 增广：让学生找有关钱币的演变的资料，针对未来世界的交易方式 作出假设。 4.6.2 上网找出今天 的汇率。 第 85 页 活动本 许多国家如瑞典、丹麦、中国和我国， 已逐渐弃用现款，改用银行卡、电子 钱包等付款。你知道为什么吗？ 在 2018 年 9 月 7 日， 1 令吉的币值相等于 泰国钱币 7.91 铢的 币值。 给 老 师 的 话 钱财的管理 4.7.1 储蓄 消费 捐献 零用的分配 引导学生理解和分辨“需求”和“要求”这两种消费观念。 “需求”是指维持生存的必需品，如衣食住行；“要求”是指能提高生 活水准和满足生活欲望，但没有也行的东西，如零食、饰品。 引导学生理解储蓄目标分为短、中和长期，可根据情况分配储蓄额。 增广：让学生理解自己的一点捐献，能为有需要的人带来很大的帮助。 消费篇 不吝啬买需求的， 谨慎买要求的。 储蓄目标 1 个星期 2 个月 需求的 要求的 需求的物品是必备的。 要求的物品是次要的。 KPM KPM 17 投资 成功 失败 我替你投资。 储蓄与投资篇 不论零用多少，都 要适量地储蓄。 把钱存入银行，将获得 利息。不提款的话， 存款将不断地增加。 投资可能会失败，也可能 会获得比银行利息更多的 回报。你会投资吗？ 15 年后 4 年后 存入银行 给 老 师 的 话 4.7.2 第 86页 活动本 灌输学生储蓄的重要性。让他们理解储蓄意味着延迟消费，将增强将来 的购买力。 引导学生理解把钱存入银行是一种投资。银行需要钱来进行投资，为了 吸引人们存款，银行会定期以付利息的方式给存款者回报。 引导学生理解把钱投资在一些项目上，须要承担亏损的风险。 KPM KPM 18 给 老 师 的 话 提醒学生在编其他加减乘除法的故事时，要注意相关币值和情境须合 理，如一双校鞋的价格不可能是 RM1 000。 鼓励学生应用“合起来”“加入”“相差”“倍数”等概念，以编出多 样化的故事。 第 87 页 活动本 编故事 无叶风扇 RM179.20 手机 RM1 360 智能手表 RM764 笔记本电脑 RM2 188 笔记本电脑 散热器 RM39.50 RM2 188 + RM39.50 = RM2 227.50 RM1 360 – RM15 = RM1 345 RM6 112 ÷ 8 = RM764 6 × RM179.20 = RM1 075.20 4.8.1 林老板要赞助 6 把 无叶风扇⋯⋯ 你来编有关除法的 故事。 手机的价格是 RM1 360， 减价 后只卖 。 买一台 RM2 188 的笔记本 电脑和一个 RM39.50 的 笔记本电脑散热器，共须 付 RM2 227.50。 KPM KPM 19 给 老 师 的 话 引导学生按步骤提取信息、分析和拟订策略、解答和验算答案。 引导学生观察问题，以尝试简易的个案 (Mencuba Kes Lebih Mudah) 的方法解答。 全握式学习法 (Pembelajaran Masteri)：确定学生能掌握和经常应用 解答步骤。 4.8.2 答 解决问题 仁爱华小筹款兴建篮球场， 在 7 天内共筹得 RM7 063。 平均每天筹得多少款项？ 平均每天筹得 RM1 009。 7 天共筹得 RM7 063。 平均每天筹得多少？ 用除法 RM7 063 RM 1 009 × 7 RM 7 063 6 RM7 063 = RM7 000 + RM63 ÷ 7 ÷ 7 RM1 000 + RM9 = RM1 009 RM7 063 ÷ 7 = RM1 009 进行 策略 拟定 策略 1 分成两笔钱， 个别除以 7 。 ? ? ? ? ? ? ? 审题 验算 KPM KPM 20 给 老 师 的 话 KPM KPM 21 第 2(b) 题：询问学生，除了用思维模块 (Thinking Blocks) 得出算式， 还有什么方法能确定 2018 年的奖励金总额比较大。 让学生思考 2018 年的奖励金增加的因素，说出合理的原因。 4.8.2 答 林氏会馆每年都拨款奖励中小学模范生。 上表显示两年的奖励金数额。 (a) 计算 2017 年的奖励金总额。 RM 2 760 + RM 4 750 RM 7 510 1 1 RM2 760 + RM4 750 = RM7 510 奖励金总额是 RM7 510。 (b) 这两年的奖励金总额相差多少？ RM3 300 + RM5 880 – = 2017 年 2018 年 ？ 年份 奖励金 小学组 中学组 2017 RM2 760 RM4 750 2018 RM3 300 RM5 880 2 2018 年的奖励金为什么增加了？ 说一说你的看法。 RM2 760 RM4 750 RM3 300 RM5 880 给 老 师 的 话 替代：结合模拟法 (Simulasi) 和情境学习 (Pembelajaran Kontekstual)。 准备剧本，选几位学生，针对节省开销的方法进行话剧表演。剧本内容 以学生的生活经验为主，并涉及币值的计算。情境包括以风扇取代冷气、 携带水壶和便当盒出门、善用纸张的两面、与朋友共享故事书等方法。 最后，鼓励学生身体力行。 4.8.2 计算他们这个月的家庭开销。 答 家庭开销是 。 说一说节省开销 的方法。 是这样减去省下的总额吗？ RM4 830.15 – RM306.70 + RM98.05 RM306.70 + RM98.05 = RM404.75 RM4 830.15 – RM404.75 = RM4 830.15 – = 我先计算省 下的总额。 RM 306.70 + RM 98.05 RM 404.75 1 1 RM 4 830.15 – RM 404.75 3 上个月的家庭开销 是 RM4 830.15。 这个月的各项 费用比上个月 少了 RM306.70， 购买商品方面则 省下了RM98.05， 其他开销不变。 方法 1 方法 2 我一项一项地减。 KPM KPM 22 给 老 师 的 话 引导学生理解“皮革沙发的价格是布料沙发的多少倍”和“皮革沙发的 价格比布料沙发贵多少倍”的不同之处。 引导学生以尝试错误法 (Cuba Jaya) 解答问题。 练一练：设计其他问题给学生作答，如“提款前，秀云有足够的钱 付电费吗？”“秀云的钱足够买多少罐奶粉？”。 4.8.2 一张布料沙发卖 RM158。一张皮革沙发卖 RM632。皮革沙发比布料沙发贵多少倍？ 练一练 答 皮革沙发比布料沙发贵 倍。 尝试 1 6 × RM158 = RM948 尝试 2 5 × RM158 = RM790 尝试 3 4 × RM158 = RM632 3 皮革沙发的价格是 布料沙发的多少倍？ × RM158 = RM632 1 × 6 = 6 秀云的钱包里有 RM32.90。她到提款机取出 RM200，然后付了 RM78.60 的电费。 (a) 提款后，秀云一共有多少钱？ (b) 付电费后，秀云还有多少钱？ (c) 秀云还有足够的钱买 3 罐右图的奶粉吗？ RM54 RM59.50 4 第 88 至 92 页 活动本 KPM KPM 23 给 老 师 的 话 要求学生收集超级市场的商品目录。 把学生分组，每组提供一张“购物卡”和定下花费限额。 从旁指导学生理解目录里的商品信息，然后计算商品的单价。 告诉学生根据单价才能比较价格便宜还是贵。 让学生完成“购物”，并说明购买时须考虑到价格、品质等因素。 增广：让学生知道食油因为密度的关系，1 kg 的食油比 1 l 食油多一些。 每组一张购物卡 和定下花费限额。 轻松乐 完成你的购物单， 共花了多少钱？ 收集商品的目录，然后 比较商品的单价。 商品：食油 商品 质量 价格 1 l /1 kg 的价格 1 3 l RM21.99 RM21.99 ÷ 3 = RM7.33 2 500 g RM5.59 2 × RM5.59 = RM11.18 3 2 kg RM17.99 RM17.99 ÷ 2 = RM9.00 商品 3 商品 1 商品 2 KPM KPM 24 时间与时刻 给 老 师 的 话 5 引导学生说出图里所提及的时间和时刻。 引导学生认识秒的单位，并观察时钟上秒针的移动。 灌输学生守时的观念，要求学生说出一些不守时的后果。 鼓励学生上网搜索圆顶科学馆 (Tech Dome Penang)，观看更多的展示品。 我只用了几秒就 学会操控它。 集合时间是下午 1 时， 之后是午餐时间。 今天增长了不少知识。 参观 5 件展示品， 已经用去 45 分钟。 KPM KPM 25 写出时刻。 给 老 师 的 话 引导学生理解某时间点之前的时刻比较早、之后的时刻比较迟。 活动：要求学生说出自己的上课时间表的信息。鼓励他们说出时间段之 间的信息，如“星期一中午 12:43 我在上国文课”，然后拨时钟展示该 时刻。 时间表 5.1.1 5.1.2 王月凤校长荣休欢送会节目表 上午 8:00 致词 上午 8:30 舞蹈表演 上午 8:45 歌唱表演 上午 9:00 话剧表演 上午 9:30 学生代表致词 上午 9:45 校长发表临别感言 上午 10:15 切蛋糕仪式 上午 10:30 赠送纪念品、合照 上午 11:00 铜乐队演奏 上午 11:30 结束 上午 8:00 上午 8:30 上午 8:45 1. 话剧表演的时刻。 2. 话剧表演之前和之后的一个节目和开始的时刻。 第 93 页 活动本 舞蹈表演之前是致词环节， 舞蹈表演之后是歌唱表演。 可欣 online 舞蹈表演是在 上午 8:30 开始。 我跟校长合照后才 归还舞蹈服。 晚安。 下一个是什么节目？ 接下来上午 8:45 将有歌唱表演。 是上午10:30 跟校长 合照吧？ 是的。明天见。 KPM KPM 26 完成工作的方法 是爱惜每一分钟 ——达尔文 黑发不知勤学早 白首方悔读书迟 ——颜真卿 一寸光阴一寸金， 寸金难买寸光阴。 ——西洋记 给 老 师 的 话 引导学生理解一年级至三年级所学的各时间单位的关系，巩固他们对于 时间单位的顺序和大小的认知。 引导学生认识数字时钟的时、分和秒。 活动：学生把头伏在桌上，30 秒后抬头，看看谁在正确的时刻抬头。 5.2.1 时间单位的关系 1 年 = 12 个月 1 天 = 24 小时 1 小时 = 分钟 1 分钟 = 60 秒 1 个星期 = 天 2019 1月 2 9 16 23 30 1 8 15 22 29 7 14 21 28 3 10 17 24 31 4 11 18 25 5 12 19 26 6 13 20 27 10月 2 9 16 23 30 1 8 15 22 29 7 14 21 28 3 10 17 24 31 4 11 18 25 5 12 19 26 6 13 20 27 2月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 27 24 3月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 31 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 11月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 9月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 12月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 31 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 4月 10 17 24 9 16 23 30 8 7 15 22 29 11 18 25 4 3 2 1 12 19 26 5 13 20 27 6 14 21 28 5月 1 8 16 23 30 7 15 22 29 6 14 21 28 2 9 17 24 31 3 11 10 18 25 4 12 19 26 5 13 20 27 6月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 7月 10 17 24 9 16 23 30 31 8 15 22 29 11 18 25 4 3 2 1 12 19 26 5 13 20 27 6 7 14 21 28 8月 10 17 24 9 16 23 30 31 8 7 15 22 29 11 18 25 4 3 2 1 12 19 26 5 13 20 27 6 14 21 28 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 12月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 31 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 一 二 三 四 五 六 日 12月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 31 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 一 二 三 四 五 六 日 12月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 31 3 10 17 24 二 三 四 五 六 24 小时后 12:00 星期五 00 am 06-12-2019 1 1:59 星期五 59 pm 06-12-2019 12:00 星期六 00 am 07-12-2019 分钟后 0 1:00 星期五 00 pm 06-12-2019 0 1:59 星期五 59 pm 06-12-2019 02:00 星期五 00 pm 06-12-2019 60 秒后 0 1:00 星期五 00 pm 06-12-2019 0 1:00 星期五 59 pm 06-12-2019 0 1:0 1 星期五 00 pm 06-12-2019 1 个月里有多少个 星期和多少天？ KPM KPM 27 给 老 师 的 话 KPM KPM 28 让学生理解复名数表示的值，如 1 小时 2 秒是 1 小时又 2 秒的时间。 训练学生熟记 6 的乘法，以方便换算。 5.2.2 时间单位的换算 1 3 5 2 4 6 3 小时 = 180 分钟 300 分钟 = 5 小时 8 分钟 = 480 秒 240 秒 = 分钟 1 小时 20 分钟 = 80 分钟 125 秒 = 分钟 5 秒 60 分钟 60 分钟 + 60 分钟 180 分钟 1 小时 1 小时 1 小时 300 分钟 = 5 × 60 分钟 昙花只在晚上开 3 小时至 5 小时。 8 × 6 = 48 8 × 60 = 480 0 60 120 180 240 1 小时 20 分钟 = 1 小时 + 20 分钟 = 60 分钟 + 20 分钟 = 80 分钟 125 秒 = 120 秒 + 5 秒 = 分钟 + 5 秒 = 分钟 5 秒 昙花一现 第 94页 活动本 母亲节是 5 月的第二个星期日， 那是 5 月 日。 知识小宝库 2019 6月 JUNE 7 端 午 节 农历己亥年 五月 星期五 FRIDAY 初五 2020 6月 JUNE 25 端 午 节 农历庚子年 五月 星期四 THURSDAY 初五 端午节落在农历五月初五， 但公历日期每年不同。 给 老 师 的 话 引导学生以拳头记忆法记住各个月份的天数，并教导平年和闰年的知识。 告诉学生世界通用的历法是公历。农历是中国传统的历法，至今仍然广 为使用。 让学生知道一些节日的日期每年都不同，如：大宝森节、开斋节。 5.3.1 年历、月历、日历 1 个月有 28 天至 31 天。 2 月的天数最少。 一年的第一天是 1 月 1 日。 2019 年 1 月 1 日落在星期二。 1 2 2019 1月 2 9 16 23 30 1 8 15 22 29 7 14 21 28 3 10 17 24 31 4 11 18 25 5 12 19 26 6 13 20 27 10月 2 9 16 23 30 1 8 15 22 29 7 14 21 28 3 10 17 24 31 4 11 18 25 5 12 19 26 6 13 20 27 2月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 3月 11月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 9月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 12月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 31 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 4月 10 17 24 9 16 23 30 8 7 15 22 29 11 18 25 4 3 2 1 12 19 26 5 13 20 27 6 14 21 28 5月 1 8 16 23 30 7 15 22 29 6 14 21 28 2 9 17 24 31 3 11 10 18 25 4 12 19 26 5 13 20 27 6月 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 30 1 8 15 22 2 9 16 23 3 10 17 24 7月 10 17 24 9 16 23 30 31 8 15 22 29 11 18 25 4 3 2 1 12 19 26 5 13 20 27 6 7 14 21 28 8月 10 17 24 9 16 23 30 31 8 7 15 22 29 11 18 25 4 3 2 1 12 19 26 5 13 20 27 6 14 21 28 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 6 13 20 27 5 12 19 26 4 11 18 25 7 14 21 28 29 1 8 15 22 2 9 16 23 30 3 10 17 24 31 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 一 二 三 四 五 六 日 第 95 页 活动本 1 月有 个星期四。 KPM KPM 29 给 老 师 的 话 参考 21 世纪教学活动“互学走廊 (Gallery Walk)”，引导学生制作时间 表和发表意见。 提示学生以月历形式制定环保月时间表，一日游时间表须设定旅游点。 把教室规划成四个区域或长廊状，让学生自由参观和留言。 鼓励学生针对时间管理的合理性写出评语和建议。 动手做 5.1.1 5.3.1 你如何制定以下时间表？ 1 每人选一种时间表，以时刻、天或星期 制定时间表。 2 把教室化为展览馆，展示大家的时间表。 3 给其他人的时间表留言。 周末 时间表 一日游 时间表 环保月 时间表 上课日作息 时间表 KPM KPM 30 给 老 师 的 话 KPM KPM 31 2 1 3 告诉学生，时间的计算方法与整数的相同。 第 3 题：询问学生在计算时，是否能更换加数的位置。 5.4.1(i) 时间的加法 6 小时 + 2 小时 = 8 小时 用了 8 小时回乡。 25 小时 + 17 小时 + 3 小时 = 45 小时 8 小时 + 11 小时 + 4 小时 = 小时 45 小时有超过 2 天吗？ 25 小时 17 小时 + 3 小时 45 小时 1 瓜拉 登嘉楼 吉隆坡 伊玛一共用了多少 小时回乡？ 开车 中途休息 6 小时 2 小时 给 老 师 的 话 KPM KPM 32 引导学生计算后，把答案换算成指定的单位。 鼓励学生以其他方法进行计算。 巩固学生有关时间的词语“最快”“最慢”与计算之间的关系。 4 5 6 5.4.1(ii) 5.4.1(iii) 11 分钟 + 23 分钟 + 26 分钟 = 小时 56 秒 + 34 秒 + 30 秒 = 分钟 伟豪用多久折出最快完成的两个折纸模型？ 15 分钟 15 分钟 + 28 分钟 = 43 分钟 用 43 分钟。 15 分钟 + 28 分钟 = 13 分钟 + 2 分钟 + 28 分钟 = 13 分钟 + 30 分钟 = 43 分钟 120 秒 = 60 秒 + 60 秒 = 分钟 + 分钟 = 分钟 计算 换算 28 分钟 35 分钟 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 拨时钟验算答案。 56 秒 34 秒 + 30 秒 120 秒 1 给 老 师 的 话 KPM KPM 33 向学生说明，以竖式相加复名数时，可以把单位写在竖式的上方。 提醒学生，当分钟部分满 60 分钟、120 分钟等，须换算成小时。 5.4.1(iv) 7 8 佳怡和妈妈外出共用去多少时间？ 2 小时 5 分钟 + 1 小时 + 52 分钟 = 小时 分钟 共用去 小时 分钟。 2 小时 5 分钟 1 小时 52 分钟 4 小时 58 分钟 + 3 小时 7 分钟 = 8 小时 5 分钟 4 小时 58 分钟 + 3 小时 7 分钟 7 小时 65 分钟 + 1 小时 − 60 分钟 8 小时 5 分钟 1 分钟部分满 60 分钟， 换算成 1 小时。 满 60 进 1。 上午 11:00 下午 2:57 小时 分钟 2 5 1 0 52 + 1 小时 给 老 师 的 话 KPM KPM 34 分钟 秒 12 45 6 55 4 40 22 140 2 120 第 9(a) 题：引导学生以估算确定用时比较短的路线，再进行计算。 第 9(b) 题：引导学生作出结论，如“21 分钟 38 秒少于⋯⋯，证明 P 路 线⋯⋯”。 5.4.1(v) 第 96 至 97 页 活动本 9 说出结论，才算完整地 回答了问题。 计算 Q 路线的步行时间， 然后与 P 路线作比较。 12 分钟 45 秒 + 6 分钟 55 秒 + 4 分钟 40 秒 = 分钟 秒 (b) 证明 P 路线的步行时间比较短。 比较短的时间是 21 分钟 38 秒。 7 分钟 8 秒 P 路线 Q 路线 14 分钟 30 秒 12 分钟 45 秒 6 分钟 55 秒 4 分钟 40 秒 学校 公园 14 分钟 30 秒 + 7 分钟 8 秒 21 分钟 38 秒 1 1 – + + 先估算，找出路线，再计算。 (a) 从学校到公园，计算比较短的步行时间。 14 分钟 30 秒 + 7 分钟 8 秒 = 21 分钟 38 秒 给 老 师 的 话 KPM KPM 35 巩固学生有关时间的词语与计算之间的关系，如“提早”“延迟” “快了”“慢了”。 5.5.1(i) 时间的减法 2 1 3 22 小时 – 18 小时 = 小时 20 小时 – 7 小时 – 5 小时 = 小时 孩子们用多少小时完成植树活动？ 4 小时 – 1 小时 = 3 小时 用 3 小时完成植树活动。 提早表示用的时间 比较少。 我们齐心协力， 提早了 1 小时 完成。 植树活动原本要 花 4 小时完成。 20 小时 − 7 小时 13 小时 10 1 13 小时 − 5 小时 给 老 师 的 话 KPM KPM 36 第 4 题：根据长跑成绩，设计其他问题让学生计算。 第 5 题：让学生以逻辑推理 (Menaakul Secara Mantik) 理解被减数和减数 增加或减少相同幅度，差保持不变。 5.5.1(ii) 5.5.1(iii) 4 5 6 40 秒 – 16 秒 – 15 秒 = 秒 35 秒 – 19 秒 = 16 秒 35 秒 – 19 秒 36 秒 – 20 秒 = 16 秒 3 – 2 = 1 4 – 3 = 1 跑最快和最慢的选手相差多少分钟？ 55 分钟 – 45 分钟 = 10 分钟 相差 10 分钟。 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 ? 给 老 师 的 话 KPM KPM 37 巩固学生借 1 换算成 60 的技能。 第 7 题：要求学生说出较简易的计算方法。 第 8 题：提醒学生，当复名数的其中一个单位的值是 0，可省略。 5.5.1(iv) 7 8 9 小时 – 6 小时 20 分钟 – 2 小时 15 分钟 = 分钟 9 小时等于 9 小时 0 分钟。 3 小时 6 分钟 5 小时 5 分钟 草拟 上色 草拟壁画比上色少用了多少时间？ 5 小时 5 分钟 – 3 小时 6 分钟 = 1 小时 59 分钟 少用了 1 小时 59 分钟。 向小时部分借 1 小时， 换算成 60 分钟。 5 小时 5 分钟 − 3 小时 6 分钟 1 小时 59 分钟 65 4 小时 分钟 9 0 6 20 2 40 8 60 小时 分钟 2 40 2 15 – – 给 老 师 的 话 KPM KPM 38 第 9(b) 题：引导学生理解比赛过程的时间轴，进而解答问题。学生 也可以把问题理解为要找出两个参赛者所用的时间的差。 第 98 至 99页 活动本 5.5.1(v) 9 10 16 分钟 – 8 分钟 30 秒 – 45 秒 = 分钟 秒 (a) 家楷和敏洁的成绩相差多少时间？ 7 分钟 11 秒 – 5 分钟 50 秒 = 1 分钟 21 秒 相差 1 分钟 21 秒。 ？ 比赛开始 芹芹完成比赛 杰文完成比赛 (b) 芹芹完成比赛后多久，杰文才完成比赛？ 数学周魔方比赛的成绩 参赛者 时间 黄家楷 5 分钟 50 秒 陈杰文 6 分钟 58 秒 李敏洁 7 分钟 11 秒 吴芹芹 4 分钟 6 秒 分钟 秒 7 11 5 50 1 21 6 71 – 给 老 师 的 话 引导学生拨时钟计算答案。 第 3 题：让学生理解不是所有算式能够更换加数和减数的位置。 时间的加减混合运算 丽珊用了多少小时做其他工作？ 5 小时 + 4 小时 – 2 小时 = 7 小时 2 1 3 5 小时 4 小时 上班 午休 下班 用 7 小时做其他工作。 14 分钟 – 8 分钟 + 20 分钟 = 26 分钟 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 减8 加20 50 分钟 + 12 分钟 – 54 分钟 = 分钟 5.6.1(i) 5.6.1(ii) 5 小时 + 4 小时 9 小时 9 小时 − 2 小时 7 小时 在上班期间， 我用了 2 小时 做研究。 KPM KPM 39 给 老 师 的 话 第 4 题：引导学生以思维模块 (Thinking Blocks) 分析资料，以写出算式。 参考资料：http://purelyfacts.com/questionmain/5/which-animal-is-faster 5.6.1(iii) 4 5 羚羊比猎豹慢多少秒？ 猎豹 15 秒 19 秒 + 10 秒 – 15 秒 = 秒 猎豹 马 羚羊 32 秒 – 21 秒 + 56 秒 = 分钟 秒 羚羊比猎豹慢 秒。 19 秒 10 秒 15 秒 ? 扫描看有关猎豹 和羚羊的知识。 马 19 秒 羚羊 比马慢 10 秒 动物奔跑 300 m 所需的时间 先计算，后换算。 KPM KPM 40 给 老 师 的 话 6 7 第 6 题：引导学生估算谁用的时间比较长，用较长的时间减较短的 时间。 两人用在休闲活动的时间相差多久？ 1 小时 15 分钟 + 1 小时 50 分钟 – 2 小时 36 分钟 = 29 分钟 组装汽车模型 1 小时 15 分钟 8 分钟 22 秒 – 4 分钟 33 秒 + 11 秒 = 4 分钟 2 小时 65 分钟 − 2 小时 36 分钟 29 分钟 1 小时 15 分钟 + 1 小时 50 分钟 2 小时 65 分钟 15 5 分钟 秒 8 22 4 33 3 49 7 82 – 分钟 秒 3 49 11 3 60 1 60 4 0 – + + 第 100页 活动本 相差 29 分钟。 5.6.1(iv) 5.6.1(v) 拼拼图 2 小时 36 分钟 学习编码 1 小时 50 分钟 KPM KPM 41 给 老 师 的 话 要求学生以其他方法验算答案。 时间的乘法 5.7.1(i) 5.7.1(ii) 5.7.1(iii) 2 1 3 5 天一共上多久的课？ 5 × 5 小时 = 25 小时 一共上 25 小时的课。 每天上课 5 小时。 2 × 25 分钟 = 50 分钟 6 × 12 秒 = 分钟 秒 72 秒 = 60 秒 + 12 秒 = 分钟 + 秒 = 分钟 秒 计算 换算 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 12 秒 × 6 72 秒 1 KPM KPM 42 给 老 师 的 话 4 提醒学生小时和分钟部分都必须各别乘以乘数。 第 5 题：引导学生分开计算小时和分钟部分，然后把答案综合起来。 要求他们以竖式验算答案。 5.7.1(iv) 飞机来回两趟，一共飞行了多少时间？ 4 × 1 小时 5 分钟 = 4 小时 20 分钟 吉隆坡 1 小时 5 分钟 飞行了 4 小时 20 分钟。 来回两趟表示 飞行 4 次。 5 3 × 2 小时 30 分钟 = 小时 分钟 综合 两个部分 计算 分钟部分 计算 小时部分 6 小时 + 1 小时 30 分钟 = 小时 分钟 3 × 30 分钟 = 90 分钟 = 1 小时 30 分钟 3 × 2 小时 = 6 小时 1 小时 5 分钟 × 4 4 小时 20 分钟 新加坡 KPM KPM 43 给 老 师 的 话 灌输学生时间管理的观念，举例说明管理的方式，如列下每日须完成 的清单、养成“今日事，今日毕”的习惯。 第 101 至 102 页 活动本 6 7 5.7.1(v) 5 × 6 分钟 36 秒 = 33 分钟 秒的部分满 180 秒， 换算成 3 分钟。 管理时间，有效地 利用每一分钟。 邱老师用了多少时间批改作文？ 7 × 4 分钟 8 秒 = 分钟 秒 用了 分钟 秒。 完成计算。 6 分钟 36 秒 × 9 30 分钟 180 秒 + 2 分钟 – 180 秒 20 分钟 15 秒 6 分钟 36 秒 × 5 30 分钟 180 秒 + 3 分钟 – 180 秒 33 分钟 0 秒 3 事项二：是事项一 7 倍的时间 事项一：4 分钟 8 秒 思考站 KPM KPM 44 给 老 师 的 话 要求学生以其他方法验算答案。 第 3 题：要求学生以分析验算答案。 时间的除法 5.8.1(i) 5.8.1(ii) 5.8.1(iii) 2 1 3 24 小时 ÷ 8 = 3 小时 3 × 8 = 24 完成一条纸编鱼用了多少 分钟？ 50 分钟 ÷ 5 = 10 分钟 用了 10 分钟。 编织时间：50 分钟 396 秒 ÷ 3 = 分钟 秒 132 秒 = 120 秒 + 12 秒 = 分钟 + 秒 = 分钟 秒 计算 换算 132 秒 3 396 秒 – 3 09 – 9 06 – 6 0 KPM KPM 45 给 老 师 的 话 第 5 题：巩固学生除法的换算部分。 5.8.1(iv) 4 5 铺 1 条车道用了多少时间？ 6 小时 38 分钟 ÷ 2 = 3 小时 19 分钟 用了 3 小时 19 分钟。 小时部分余下 1 小时， 换算成 60 分钟，加在 分钟部分。 算一算 13 小时 6 分钟 与 6 的商。 8 小时 24 分钟 ÷ 7 = 1 小时 12 分钟 1 小时 12 分钟 7 8 小时 24 分钟 – 7 + 60 分钟 1 小时 84 分钟 – 7 14 – 14 0 我们用了 6 小时 38 分钟 铺 2 条车道。 3 小时 19 分钟 2 6 小时 38 分钟 – 6 – 2 0 18 – 18 0 KPM KPM 46 给 老 师 的 话 第 7 题：提示学生当分钟部分有余数时，须换算成更小的单位继续运 算，答案将是复名数。 第103 至 104页 活动本 5.8.1(v) 6 7 处理每个包裹用了多少时间？ 16 分钟 40 秒 ÷ 4 = 分钟 秒 21 分钟 ÷ 9 = 2 分钟 20 秒 用了 分钟 秒。 16 分钟 ÷ 4 = 4 分钟 40 秒 ÷ 4 = 10 秒 处理 4 个包裹用了 16 分钟 40 秒。 分钟部分有余数， 换算成秒继续除。 2 分钟 20 秒 9 21 分钟 0 秒 – 18 + 180 秒 3 分钟 180 秒 – 18 0 0 – 0 0 KPM KPM 47 给 老 师 的 话 3 小时 10 分钟 ÷ 2 = 1 小时 35 分钟 糕点师傅先后用了 3 小时 10 分钟 制作 2 个生日蛋糕，每个蛋糕用了 1 小时 35 分钟。 鼓励学生发挥创意，编其他题材的故事。 提醒学生在编故事时，要注意相关时间和情境须合理。 5.9.1 编故事 1 3 消拯员能在 15 秒内爬进屋内。 他爬了 9 秒后，还剩下 6 秒。 编你的故事。 3 × 15 分钟 = 45 分钟 8 小时 + 4 小时 = 12 小时 3 分钟 5 秒 – 1 分钟 12 秒 + 2 分钟 = 3 分钟 53 秒 2 20 分钟 + 30 分钟 – 7 分钟 = 43 分钟 第 105 页 活动本 15 秒 – 9 秒 = 6 秒 摄影师打算个别用 20 分钟和 30 分钟 拍两组照片。最后他少用了 7 分钟， 用去的时间为 43 分钟。 KPM KPM 48 给 老 师 的 话 引导学生绘制图表 (Melukis Gambar Rajah) 分析问题。 让学生写出加法和减法两条算式以进行验算。 1 5.9.2 解决问题 天英在游戏进行 14 秒后击中红心。 他现在还有多少秒才完成游戏？ 答 还有 21 秒才完成游戏。 游戏规则： 30 秒时间 击中红心将获得 5 秒加时 30 秒 + 5 秒 – 14 秒 = 21 秒 21 秒 + 14 秒 – 5 秒 = 30 秒 30 秒 + 5 秒 35 秒 35 秒 − 14 秒 21 秒 21 秒 + 14 秒 35 秒 35 秒 − 5 秒 30 秒 14 秒 ? 30 秒 5秒 进行 策略 拟定 策略 审题 验算 先加后减 游戏时间：30 秒 天英在 14 秒后获得加时 5 秒。 他还有多少秒才完成游戏？ KPM KPM 49 给 老 师 的 话 引导学生理解“每小时慢 2 分钟”表示 1 小时慢 2 分钟、2 小时慢 4 分钟、3 小时慢 6 分钟⋯⋯ 引导学生以逆向运算 (Bekerja ke Belakang) 和制作有系统的图表 (Membuat Jadual atau Senarai Secara Bersistem) 的方法解答问题， 并说一说自己比较适合用哪种方法。 2 5.9.2 上图显示两个时钟在三个不同的时刻所 显示的钟面。当 P 时钟显示下午 5:00 时， Q 时钟显示什么时刻？ 5 × 2 分钟 = 10 分钟 Q 时钟显示下午 4:50。 答 星期六 10-08-2019 :0000 pm 星期六 10-08-2019 02:0000 pm 星期六 10-08-2019 12:0000 pm 0 1 12:0000 pm 星期六 10-08-2019 12:5800 pm 星期六 10-08-2019 :56 0 1 00 pm 星期六 10-08-2019 正常的 P 时钟 有问题的 Q 时钟 P 时钟 Q 时钟 当 Q 时钟显示晚上 9:40， P 时钟显示什么时刻？ 5 小时 正午 12:00 下午 5:00 Q 时钟每小时 慢 2 分钟。 10 分钟 下午 4:50 下午 5:00 方法 2 方法 1 列出 Q 时钟 的时刻。 P 时钟的时刻 Q 时钟的时刻 正午 12:00 正午 12:00 下午 1:00 中午 12:58 下午 2:00 下午 1:56 KPM KPM 50 给 老 师 的 话 第 3 题：引导学生以逻辑推理 (Menaakul Secara Mantik) 理解 “ 5 分钟内”“最多用多少时间”和余数的含义，根据 5 分钟 ÷ 8 的答案回答问题。 5.9.2 第106 至 110 页 活动本 长途巴士因为抛锚，迟了 46 分钟抵达新山。 (a) 整个行程用了多少时间？ (b) 长途巴士在回马六甲时只用了 3 小时 12 分钟。它提早了多少分钟抵达马六甲？ 3 一台机器能在 5 分钟内包装 8 箱饮料。 包装每箱饮料用去的时间相同，机器 最多用了多少时间包装 1 箱饮料？ 答 最多用 秒。 5 分钟 = 5 × 60 秒 = 300 秒 5 分钟 ÷ 8 = 300 秒 ÷ 8 = 8 马六甲 — 新山 车程 3 小时 30 分钟 37 秒 300 秒 – 24 60 – 56 4（余） 练一练 KPM KPM 51 给 老 师 的 话 执行人收集问题卡后，须检查答案是否正确。 鼓励学生发挥创意，制作多功能的月历。 轻松乐 1 2 3 4 找出全班同学 的生日日期。 全班学生一起制作一张 全班同学的生日月历。 学生分组回答卡上的问题，回答正确可获取同学的生日日期。 选出 5 人成为活动的 “执行人”。 全班学生各出一道问题， 执行人收集和整理问题卡。 问题卡 正面 问题 12： 5 × 50 分钟 = ___小时___分钟 问题卡 背面 答案：4 小时 10 分钟 同学：吴立天 生日日期： 4 月 11 日 答对了！ KPM KPM 52 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 2 1 cm 1 m 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 1 cm 2 cm cm 上下楼梯守秩序 进出教室不喧哗 1 m 给 老 师 的 话 KPM KPM 53 引导学生以正确的单位，读出横幅的长度、哈密瓜的质量和水的体积。 引导学生解答简单的度量衡的加法、减法、乘法和除法。 度量衡 6 我喝了 200 ml 的水，还剩 多少水？ 1 l 600 ml 1 kg 800 g 1 m 2 cm 这条横幅有多长？ 两个一样重的 哈密瓜有多重？ 给 老 师 的 话 引导学生回顾 2 年级所学的“1 米等于 100 厘米”知识。 引导学生进行推理：2 米是 1 米的 2 倍，所以 2 米等于 2 个 100 厘米， 即 200 厘米。 训练学生以心算快速进行厘米和米的换算。 长度单位的换算 1 2 3 6.1.1 桌子与两把米尺一样长。桌子长多少 cm？ 41 m = 4 100 cm 5 200 cm = 52 m 41 × 100 = 4 100 5 200 ÷ 100 = 52 8 × 100 = 800， 所以 800 cm = 8 m。 1 m = 100 cm 桌子长 200 cm。 7 m = 700 cm 800 cm = 8 m 1 把米尺长 1 m。2 把米尺共长 2 m。 如 如 如 等于 1 m 2 m 3 m 7 m 相关因素 100 cm 200 cm 300 cm 700 cm KPM KPM 54 算一算。 给 老 师 的 话 让学生理解复名数表示的值，如 1 m 2 cm 是 1 米又 2 厘米的长度写法。 引导学生按程序把以 m 和 cm 为单位的长度换算成 cm：分解、换算、 结合。 增广：进行测量物体的长度活动，以米和厘米为单位记录长度。 4 5 6.1.1 5 米 50 厘米= 550 厘米 5 米 50 厘米 = 5 米 + 50 厘米 = 500 厘米+ 50 厘米 = 550 厘米 3 050 cm = m cm 3 050 cm = 3 000 cm + 50 cm = 30 m + 50 cm = m cm 1 9 m = cm 2 11 m = cm 3 300 cm = m 4 7 400 cm = m 5 3 m 25 cm = cm 6 6 m 8 cm = cm 长颈鹿是世界上最高 的动物，可以高达 5 米 50 厘米。 知识小宝库 在谷歌网页的搜索栏输入 “m to cm”，就会出现对应 的长度单位换算小工具。 第 111页 活动本 方法 1 100 30 3 050 – 3 00 50 – 0 50 方法 2 （余） KPM KPM 55 给 老 师 的 话 KPM KPM 56 第 3 题：引导学生把 cm 和 cm 部分相加，m 和 m 部分相加。 提醒学生，以 m 和 cm 为单位的答案，需要检查 cm 部分的值， 确保答案已换算成“最简”的形式。 1 2 3 长度的加法 6.1.2 从医院经过候车亭到学校，须走多少 m？ 75 m + 1 5 0 m 225 m 1 75 m + 150 m = 225 m 须走 225 m。 254 cm + 180 cm = cm 254 cm + 180 cm 225 cm 11 m 60 cm + 7 m 95 cm + 5 m 20 cm = 24 m 75 cm 254 354 加100 加80 11 m 60 cm 7 m 95 cm + 5 m 20 cm 23 m 175 cm + 1 m – 100 cm 24 m 75 cm 1 方法 1 方法 2 cm 部分满 100 cm， 换算成 1 m。 150 m 75 m 给 老 师 的 话 KPM KPM 57 第 2 题：引导学生把 cm 和 cm 部分相减，m 和 m 部分相减。 第 3 题：提醒学生，在以 m 和 cm 为单位的长度减法中，借 1 m 会换 算为 100 cm，不可当作整数的“借一化十”处理。 长度的减法 1 2 3 两座山的高度 相差多少米？ 两座山的高度相差 米。 4 095 米 − 2 187 米 = 米 3 m 47 cm − 126 cm = 2 m 21 cm 6.1.3 19 m 60 cm − 7 m 94 cm − 1 m 20 cm = m cm 19 m 60 cm − 7 m 94 cm 11 m 66 cm − 1 m 20 cm m cm 8 160 3 m 47 cm − 1 m 26 cm 2 m 21 cm 计算 换算 126 cm = 1 m 26 cm cm 部分不够减，所以借 1 m， 换算成 100 cm。 100 cm + 60 cm = 160 cm 神山 高 4 095 米 大汉山 高 2 187 米 第 112 页 活动本 先换算，后计算。 给 老 师 的 话 KPM KPM 58 第 2 题：引导学生分析解答步骤，然后依此一步一步地进行运算。 引导学生用另一种方法解答第 3 题：先运算 cm 部分，再运算 m 部分， 然后把两个积加起来。 1 2 3 长度的乘法 6.1.4 德康绕房子跑一圈的 路程是 105 m，跑 3 圈 是多少 m？ 跑 3 圈是 315 m。 3 × 105 m = 315 m 8 × 34 cm = m cm 5 × 6 m 92 cm = 34 m 60 cm 计算 换算 272 cm = m cm 34 cm × 8 272 cm 3 6 m 92 cm × 5 30 m 460 cm + 4 m – 400 cm 34 m 60 cm 1 cm 部分满 400 cm， 换算成 4 m。 第 113页 活动本 105 m × 3 315 m 1 2 60 cm 80 cm + 100 cm 180 cm – 18 0 0 – 0 0 2 m 3 7 m – 6 1 m 给 老 师 的 话 KPM KPM 59 第 2 题：引导学生以竖式除法验算答案。 引导学生用另一种方法解答第 3 题：先把长度换算成 cm，进行运算， 再把答案换算成 m 和 cm。 第 114页 活动本 1 长度的除法 3 6.1.5 138 m ÷ 6 = 23 m 国旗的长度是宽度的 2 倍。 国旗宽 厘米。 7 m 80 cm ÷ 3 = 2 m 60 cm m 部分余下 1 m，换算成 100 cm，加在 cm 部分。 28 厘米 试一试，先换算， 后计算。 23 m 是 23 cm 的 多少倍？ 23 m 6 138 m – 12 18 – 18 0 给 老 师 的 话 引导学生回顾 2 年级所学的“1 公斤等于 1 000 克”知识。 引导学生进行推理：2 公斤是1 公斤的 2 倍，所以 2 公斤等于 2 个 1000 克，即 2 000 克。 训练学生以心算快速进行公斤和克的换算。 6.2.1 质量单位的换算 1 2 3 蛋糕重多少 g？ 蛋糕重 2 000 g。 5 kg = 5 000 g 4 000 g = 4 kg 4 000 ÷ 1 000 = 4， 所以 4 000 g = 4 kg。 6 050 g = kg g 6 050 g = 6 000 g + 50 g = kg + 50 g = kg g 6 050 6 000 50 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 1 kg = 1 000 g 2 kg 是 2 个1 kg。 KPM KPM 60 给 老 师 的 话 Microsoft Excel 注意事项 1：数字之间不留空格，如 3 000 输入为“3000”。 Microsoft Excel 注意事项 2：编辑栏里的公式不留空格。 增广：让学生用 Microsoft Excel 进行 g 转换成 kg 的活动。 增广：进行测量物体的质量活动，以公斤和克为单位记录质量。 6.2.1 4 1 6 kg = g 2 5 600 g = kg g 3 9 040 g = kg g 4 2 kg 400 g = g 5 1 kg 30 g = g 算一算。 3 kg 800 g = 3 800 g 3 kg 800 g = 3 kg + 800 g = 3 000 g + 800 g = 3 800 g 3 kg 80 g 等于多少 g？ 知识小宝库 用 Microsoft Excel 制作 表格，并输入要换算 的质量(kg)。 点击 B2 单元格，在编辑栏 输入“=A2*1000”，然后按 Enter。用同样方法可以找出 其他数目的换算结果。 第 115 页 活动本 KPM KPM 61 给 老 师 的 话 KPM KPM 62 引导学生以“换算—计算—换算”的替代方式解答第 3 题。 提醒学生检查以 kg 和 g 为单位的质量， 确保答案已换算成“最简” 的形式。 6.2.2 1 2 3 质量的加法 南瓜和胡萝卜共重 多少 kg？ 25 kg + 7 kg = 32 kg 南瓜和胡萝卜共重 32 kg。 520 g + 570 g + 400 g = kg g 计算 换算 1 490 g = kg g 520 g 570 g + 400 g 1 490 g 850 g + 1 kg 470 g = 2 kg 320 g g 部分满 1 000 g， 换算成 1 kg。 850 g + 1 kg 470 g 1 kg 1 320 g + 1 kg – 1 000 g 2 kg 320 g 1 25 kg 7 kg 25 26 27 28 29 30 31 32 给 老 师 的 话 KPM KPM 63 6 kg 20 g – 4 kg 820 g 1 kg 200 g 1 020 5 引导学生以竖式检查第 2 题。 引导学生以“换算—计算—换算”的替代方式解答第 3 题。 确保学生理解借 1 kg 会换算成 1 000 g，不是“借一化十”。 6.2.3 质量的减法 1 2 3 货车最多可载重多少 kg 的货物？ 最多可载重 1 930 kg 的货物。 5 000 kg – 3 070 kg = 1 930 kg 5 000 kg − 3 070 kg 1 930 kg 4 9 10 10 989 g – g – 168 g = 521 g 6 kg 20 g – 4 kg 820 g = 1 kg 200 g 521 + 168 = 689 989 – 689 = BDM 5000 kg BTM 3070 kg g 部分不够减，所以借 1 kg， 换算成 1 000 g。 1 000 g + 20 g = 1 020 g 第 116页 活动本 521 ？ 168 989 货车与货物的 规定质量总和 货车的质量 给 老 师 的 话 KPM KPM 64 第 1 题：引导学生先估算答案，然后才进行计算。 引导学生用另一种方法解答第 3 题：先运算 g 部分，再运算 kg 部分， 然后把两个乘积加起来。 6.2.4 质量的乘法 1 2 3 3 × 2 kg 235 g = kg g 9 × 560 g = 5 kg 40 g 每箱货物重 12 kg， 5 箱共重多少 kg？ 答案大于 50 kg， 还是小于 50 kg？ 共重 kg。 5 × 12 kg = kg 2 kg 235 g × 3 1 kg 200 g 计算 换算 5 040 g = 5 000 g + 40 g = 5 kg + 40 g = 5 kg 40 g 560 g × 9 5 040 g 5 第 117 页 活动本 12 kg × 5 kg 890 g 450 g + 4 000 g 4 450 g – 4 0 4 5 – 45 00 – 0 0 1 kg 5 9 kg – 5 4 kg 给 老 师 的 话 KPM KPM 65 另一种解答第 3 题的方法：先把质量换算成 g，进行运算，再把答案 换算成 kg 和 g。 质量的除法 6.2.5 1 2 3 3 kg ÷ 8 = g 计算 换算 480 g ÷ 6 = 80 g 48 ÷ 6 = 8 480 ÷ 6 = 80 9 kg 450 g ÷ 5 = 1 kg 890 g kg 部分余下 4 kg，换算成 4 000 g，加在 g 部分。 3 kg = 3 000 g 3 000 g ÷ 8 = g 9 kg 450 g = 9 450 g 9 450 g ÷ 5 = 1 890 g 1 890 g = 1 kg 890 g 第 118 页 活动本 方法 1 方法 2 80 g 6 480 g – 48 00 – 0 0 给 老 师 的 话 引导学生进行推理： 5 升是 1 升的 5 倍，所以 5 升等于 5 个 1 000 毫 升，即 5 000 毫升。 增广：引导学生总结长度、质量和液体体积的换算规则，画简单的 换算示意图和编口诀来帮助记忆。 液体体积的单位换算 1 2 6.3.1 2 000 ml = 2 l 9 l = 9 000 ml 5 l 等于 5 个 1 l。 相等于 5 000 ml。 5 l 的水相等于多少ml？ 5 l 9 × 1 000 = 9 000， 所以 9 l = 9 000 ml。 2 000 ÷ 1 000 = 2， 所以 2 000 ml = 2 l。 1 l = 1 000 ml l ml ÷ 1 000 l ml × 1 000 KPM KPM 66 给 老 师 的 话 教导学生读取量器上复名数表示的液体体积，如：刻度 3 l 之后的 2 个小格表示 3 l 又 400 ml，写成 3 l 400 ml。 增广：引用成语“失之毫厘，缪以千里”，让学生知道“厘”指 百分之一，“毫”指千分之一。 确保学生掌握技能之后，才允许学生应用工具检查答案。 3 4 6.3.1 1 3 l = ml 2 5 700 ml = l ml 3 1 080 ml = l ml 4 4 l 900 ml = ml 5 2 l 30 ml = ml 4 l 60 ml = 4 060 ml 4 l 60 ml = 4 l + 60 ml = 4 000 ml + 60 ml = 4 060 ml 量壶里有多少 l 多少 ml 的水？ 3 400 ml = 3 l 400 ml 3 400 ml = 3 000 ml + 400 ml = 3 l + 400 ml = 3 l 400 ml 试试看，用网页的 计算器或 Microsoft Excel 检查答案。 第 119 页 活动本 5 l 4 3 2 1 3 个大格表示 3 l，2 个小格 表示 400 ml，水的体积是⋯⋯ 算一算。 KPM KPM 67 给 老 师 的 话 KPM KPM 68 第 2 题：引导学生先估算，后计算，以确认答案的合理性。 增广：引导学生上网搜索生活中常见液体容器（如：矿泉水瓶）的 图片，并能够说出其合理的液体体积范围。 1 2 3 液体体积的加法 6.3.2 果汁的总体积是多少 l？ 果汁 柠檬 橙 苹果 体积 18 l 15 l 9 l 18 l + 15 l + 9 l = 42 l 果汁的总体积是 42 l。 18 l 15 l + 9 l 42 l 2 300 ml + 950 ml + 580 ml = l ml 2 l 450 ml + 3 l 880 ml = 6 l 330 ml 2 l 450 ml + 3 l 880 ml 5 l 1 330 ml + 1 l – 1 000 ml 6 l 330 ml 1 ml 部分满 1 000 ml， 换算成 1 l。 计算 换算 300 ml 950 ml + 580 ml 1 830 ml 1 1 830 ml = l ml 给 老 师 的 话 KPM KPM 69 第 3 题：确保学生理解借 1 l 会换算成 1 000 ml，不是“借一化十”。 液体体积的减法 1 2 3 6.3.3 有 24 l 的漆，画壁画 用了 17 l 的漆。剩下 的漆有多少 l？ 24 l − 17 l = 7 l 剩下的漆有 7 l。 24 l − 17 l 7 l 1 14 490 ml − 89 ml = 401 ml 490 ml − 89 ml 401 ml 8 10 10 l 875 ml − 2 l 360 ml − 1 l 650 ml = l ml 10 l 875 ml − 2 l 360 ml 8 l 515 ml 8 l 515 ml − 1 l 650 ml l ml 490 – 89 1 489 489 – 89 = 400 400 + 1 = 401 第 120 页 活动本 方法 1 方法 2 给 老 师 的 话 KPM KPM 70 第 1 题：用心算找 30 × 7 的积，然后类推 29 × 7 的积是 210 减去 7。 第 2 题：引导学生应用思路图，说明解答的程序，并按程序一步步解 答算式。 1 2 3 液体体积的乘法 6.3.4 2 4 7 × 29 l = 203 l 9 瓶相同的洗手液的体积 共是多少？ 9 × 750 ml = l ml 8 × 1 l 325 ml = 10 l 600 ml ml 部分满 2 000 ml， 换算成 2 l。 洗手液的体积共是 l ml。 29 l × 7 203 l 6 750 ml 说一说解答的步骤， 然后做计算。 1 l 325 ml × 8 8 l 2 600 ml + 2 l − 2 000 ml 10 l 600 ml 第 121页 活动本 方法 2 方法 1 30 × 7 = 210 210 – 7 = 203 29 × 7 = 203 给 老 师 的 话 第 2 题：引导学生应用乘法，即“多少个 66 等于 594？”，找除法 算式的除数。 引导学生用另一种方法解答第 2 题：先估算出可能的除数，然后应用 尝试错误法 (Cuba Jaya) 策略找答案。 第122 页 活动本 1 液体体积的除法 2 3 6.3.5 8 桶食油共 24 l， 每桶食油有多少 l？ 24 l ÷ 8 = 3 l 每桶食油有 3 l。 594 ml ÷ = 66 ml 8 l 640 ml ÷ 6 = 1 l 440 ml l 部分余下 2 l， 换算成 2 000 ml， 加在 ml 部分。 440 ml 640 ml + 2 000 ml 2 640 ml – 2 4 24 – 24 00 – 0 0 用乘法找答案，用除法 验算答案。 1 l 6 8 l – 6 2 l KPM KPM 71 给 老 师 的 话 碳水化合物 36 克 糖 36 克 纳 72 毫克 引导学生拍下饮料的照片，并记录不同类型的饮料，如牛奶、汽水、 果汁等的糖分含量，以方便做对比。 引导学生计算一茶匙的糖的质量，然后计算每种饮料的糖分相等于多少 茶匙的糖。 生活与数学 你要参加“健康生活周”活动。 请制作一个“减少摄取高糖饮料” 幻灯片。 1 记录各种饮料包装标签上注明的体积和 糖分含量。 2 计算 1 茶匙糖的质量。 3 在 Microsoft PowerPoint 插入饮料照片， 制成幻灯片。 350 毫升 350 毫升葡萄汁含有 36 克的糖。 （相等于 9 茶匙的糖） KPM KPM 72 给 老 师 的 话 KPM KPM 73 提醒学生，把图片当作提示，编任何合理的故事。 鼓励学生发挥创意，编其他题材的故事。 6.4.1 编故事 电动火车长 135 m，卡车长 15 m。 电动火车比卡车长 120 m。 一辆卡车长 。 辆 卡车共长 。 自行车长 1 m 80 cm，汽车比 自行车长 2 m 40 cm。汽车的 长度是 4 m 20 cm。 1 m 80 cm + 2 m 40 cm = 4 m 20 cm 5 m 40 cm ÷ 3 = 1 m 80 cm 3 辆自行车共长 5 m 40 cm ⋯⋯ 135 m – 15 m = 120 m 9 × 15 m = 135 m 给 老 师 的 话 KPM KPM 74 引导学生把现成的故事改编，如把加法故事改成减法故事，除法故事 改成乘法故事。 鼓励学生发挥创意，编其他题材的故事。 6.4.1 洗衣粉 罐装奶粉 猫粮 奶粉补充包 洗衣粉重 5 kg，猫粮 重 2 kg。两个物品共 重 7 kg。 饮料桶 洗衣液 沐浴露 600 g ÷ 5 = 120 g 5 kg + 2 kg = 7 kg 由你来编 其他故事。 17 l + 8 l = 25 l 900 ml – 270 ml = 630 ml 4 × 650 ml = 2 l 600 ml 4 l 400 ml ÷ 5 = 880 ml 900 ml 的沐浴露 用了⋯⋯ 把 600 g 的奶粉 平分装入⋯⋯ 第123 页 活动本 1 kg 700 g − 600 g = 1 kg 100 g 7 × 5 kg = 35 kg 给 老 师 的 话 KPM KPM 75 引导学生按步骤提取信息、分析和拟订策略、解答和验算答案。 引导学生以另一个方法（差和减数相加得被减数）验算答案。 6.4.2 解决问题 1 答 以 cm 为单位，计算苏威老师和伊萨的身高 的差。 他们的身高的差是 48 cm。 170 cm – 122 cm = 48 cm 48 cm + 1 22 cm 1 70 cm 1 伊萨 苏威老师 进行 策略 拟定 策略 审题 验算 伊萨：122 cm 苏威老师：170 cm 计算苏威老师和伊萨的 身高的差。 用减法 170 cm − 122 cm 48 cm 6 10 给 老 师 的 话 KPM KPM 76 以模组化教学法 (Pendekatan Modular) 把《3 年级科学》有关密度的教学 与第 2 题相结合。 鼓励学生以 STEM 教学法 (Pendekatan STEM) 确认答案。 6.4.2 2 以上是珍珍把蜂蜜、自来水和食油依 次序倒入量杯的结果。自来水和食油 的体积分别是多少 ml？ m 100 200 300 400 500 答 食油的密度比自来水 小，蜂蜜的密度比 自来水大。 自来水的体积是 150 ml，食油的体积 是 90 ml。 自来水的体积 = 350 ml – 200 ml = 150 ml 350 ml − 200 ml 150 ml 440 ml − 350 ml 90 ml 3 14 食油的体积 = 440 ml – 350 ml = 90 ml 食油 自来水 蜂蜜 给 老 师 的 话 KPM KPM 77 引导学生观察水的体积的变化，确认规律 (Mengenal Pasti Pola)，以作出 预测。 引导学生以其他策略验算答案。 6.4.2 3 明华分别把不同体积的水 倒入 6 个相同的瓶子。 最多水的三个瓶子共有 多少 ml 的水？ 400 ml 500 ml 600 ml ml ml ml 400 ml 500 ml 600 ml 700 ml 800 ml 900 ml 答 共有 2 400 ml 的水。 找接下来三个瓶子里的水体积： 700 ml + 800 ml + 900 ml = 2 400 ml 700 ml 800 ml + 900 ml 2 400 ml 加100 ml 加100 ml 加100 ml 加100 ml 加100 ml 给 老 师 的 话 引导学生按步骤提取信息、分析和拟订策略、解答和验算答案。 b 项：引导学生应用计算思维 (Computational Thinking) ，把问题分解成 两个步骤，然后依序一步步解答问题。 引导学生用另一种方法解答 b 项：应用 a 项的答案来进行接下来 的计算。 6.4.2 4 屠妖节时，仁伟和爱拉要去拜访莫汉。 (a) 仁伟去莫汉的家，须走多少米的路？ (b) 仁伟去找爱拉，然后两人一起去莫汉 的家。仁伟共走了多少米的路？ 答 答 仁伟须走 112 米的路。 仁伟共走了 米的路。 先计算仁伟去爱拉家的距离，再 加上从爱拉家去莫汉家的距离。 63 米 + 49 米 = 112 米 63 米 + 49 米 112 米 1 75 米 49 米 63 米 莫汉的家 仁伟的家 爱拉的家 KPM KPM 78 给 老 师 的 话 KPM KPM 79 鼓励学生以自己熟悉的策略，如尝试简易的个案 (Mencuba Kes Lebih Mudah) 来解答问题。 引导学生以思维模块 (Thinking Blocks) 确认算式。 6.4.2 5 250 ml 250 ml 250 ml 250 ml 250 ml 250 ml 一个杯子可以盛 250 ml 的水。杰康要 准备 6 人份的饮料，他至少要准备 多少 l 多少 ml 的水？ 答 他至少要准备 1 l 500 ml 的水。 6 × 250 ml = 1 l 500 ml 计算 换算 250 ml × 6 1 500 ml 3 1 500 ml = 1 000 ml + 500 ml = 1 l + 500 ml = 1 l 500 ml 6 × 250 ml 2 的 3 倍 2 × 250 ml = 500 ml 3 × 500 ml = 1 500 ml 1 500 ml = 1 l 500 ml 方法 2 方法 1 给 老 师 的 话 KPM KPM 80 引导学生通过模拟法 (Simulasi) 或实际操作，确认相同的砝码各放 天平一侧可以保持平衡。 引导学生以思维模块 (Thinking Blocks) 确认算式。 6.4.2 6 天平上放了一些 一样大小的砝码 和一个哈密瓜。 以 g 为单位， 计算每个砝码的 质量。 1 kg 800 g ÷ 3 = g 换算 计算 1 800 g ÷ 3 = g 1 kg 800 g = 1 800 g 答 每个砝码的质量是 g。 哈密瓜与 3 个砝码一样重。 1 kg 800 g 左侧和右侧 各拿走一个 砝码，天平 仍然保持 平衡。 葡萄汁 650 ml 芒果汁 780 ml 给 老 师 的 话 KPM KPM 81 引导学生以逻辑推理 (Menaakul Secara Mantik) 一个一个地比较小孩的 轻重，然后顺序排列出来。 6.4.2 7 1 (a) 葡萄汁和芒果汁的 体积相差多少 ml？ (b) 把葡萄汁和芒果汁 混合，会得到多少 l 多少 ml 的杂果汁？ 芬妮 文光 莎米达 答 莎米达的体重少于 kg g。 34 kg 60 g – 2 kg 500 g = kg g 我比文光轻 2 kg 500 g。 我比芬妮轻。 34 kg 60 g 以 kg 和 g 为单位，估算莎米达的体重。 第 124 至 128 页 活动本 练一练 芬妮比文光轻，莎米达比芬妮轻。 给 老 师 的 话 KPM KPM 82 轻松乐 回答问题后，才能 继续“钓鱼”。 鼓励学生自行上网搜索纸鱼、纸螃蟹等折纸的方法。 让学生轮流当“钓手”，以及分配人手解答问题，以确保所有学生都能 参与解题。 270 g + 560 g = 第 129 至 130 页 活动本 1 用木签、磁铁和毛线制作钓竿。 2 设计有关长度、质量和液体体积的问题，写在 彩纸上。 3 把彩纸折成鱼，然后别上一枚回形针。 4 进行分组，每组派一个代表“钓鱼”。 5 每次只能钓一条鱼。回答钓到的鱼上的问题，答对 才能得分。 6 在规定时间里得分最多的组获胜。 空间 给 老 师 的 话 KPM KPM 83 7 指示学生观察上图，说出图中所学过的立体和平面图形。针对学生 不认识的立体和平面图形，要求他们说出见过的相似物体。 引导学生观察蝴蝶图，说一说左右翅膀的图案。 沿着棱柱体或多边形 走，才能找到出口。 这条路没错！ 给 老 师 的 话 KPM KPM 84 引导学生说出形状像三角棱柱体的物品。 引导学生认识和分辨棱柱体的底面和侧面。 向学生讲解“底面互相平行”是指两个底面永不相交的意思。 三角棱柱体的底面形状是三角形。 7.1.1 7.1.2 认识棱柱体 三角棱柱体 棱柱体是根据底面 的形状来命名。 棱柱体的底面是两个互相平行和大小相同的平面。 平行 不平行 给 老 师 的 话 引导学生理解长方体和正方体也称为长方棱柱体和正方棱柱体。 应用适合的思路图，引导学生理解“正方形是其中一种长方形”和 “正方棱柱体是其中一种长方棱柱体”是相同的道理。 引导学生理解，长方棱柱体相对的三组平面都是互相平行的，各都能 作为底面，棱柱体的名称是根据底面的形状而命名。 这是长方体吗？ 长方棱柱体的底面形状 是 。 棱柱体的底面如果是正方形， 我们称它为正方棱柱体。 长方棱柱体 正方棱柱体 长方形 正方形 正方形 7.1.1 7.1.2 长方形 正方棱柱体是其中一种 长方棱柱体吗？ 为什么这个立体 既是长方棱柱体， 又是正方棱柱体？ 长方棱柱体 KPM KPM 85 给 老 师 的 话 双语词典 引导学生观察棱柱体的每一面，然后说出棱柱体的共同点（性质）。 让学生了解棱柱体有两个互相平行的底面，侧面是长方形或正方形。 增广：“棱”是指“不同方向的平面连接的部分”，“柱”是指“像柱 子的东西”。从字面意义引导学生讨论棱柱体可不可能有曲边和曲面。 棱柱体 - prism 底面 - base 平面 - flat surface 顶点 - vertex 边 - edge 说一说棱柱体 的边。 • 5 个平面 • 6 个顶点 • 条边 • 个平面 • 个顶点 • 条边 顶点 边 平面 顶点 边 平面 7.1.2 棱柱体的侧面 是什么形状？ 三角棱柱体 长方棱柱体 棱柱体的特征 棱柱体都有 个 底面，它们的形状 和大小都相同。 第131页 活动本 KPM KPM 86 给 老 师 的 话 KPM KPM 87 知识小宝库 引导学生观察上图所展示的各种立体，针对顶点、边、底面和侧面， 分辨棱柱体和非棱柱体。 引导学生完成树型图，并说出柱体和锥体的性质。 7.2.1 棱镜常见的形状是三角棱柱体，它能够将 白光折射，分解成红 、橙 、黄 、 绿 、蓝 、靛 、紫 这七种颜色。 棱柱体和非棱柱体 这不是棱柱体， 因为⋯⋯ 这是棱柱体吗？如果不是， 说出一个原因。 为你学过 的立体 作总结。 第132 页 活动本 圆柱体 柱体 锥体 球体 立体 给 老 师 的 话 KPM KPM 88 双语词典 让学生知道等边三角形和正方形也称为正三边形和正四边形。 思考站：根据学生的程度决定回答与否。让学生知道，星形符合多 边形的特征，是一种多边形（凹多边形）。 多边形是由三条或以上的直边组成的平面。 正五边形 正六边形 正七边形 正八边形 5 个顶点 5 条一样长的直边 6 条一样长的直边 6 个顶点 个顶点 条一样长的直边 个顶点 条一样长的直边 多边形 - polygon 五边形 - pentagon 六边形 - hexagon 七边形 - heptagon 八边形 - octagon 这是八边形吗？ 7.3.1 ? ? 思考站 多边形 这些是什么平面？ 这两个会是什么平面？ 第133 页 活动本 给 老 师 的 话 KPM KPM 89 7.3.2 在 Microsoft Word 画正多边形：点击 Insert > Shapes 以选择图形，然后 在页面点击鼠标的左键。如果要锁定图形的长宽比例，则须在图形上点 击鼠标的右键，选择 More Layout Options > Size > Lock Aspect Ratio。 要求学生说出足球和松树图案所用到的多边形。 让学生发挥创意，用不同的方法画出各种多边形图案和物体。 增广：向学生说一些与设计相关的职业和前景。 设计图案 这些图案各别只用了 一种多边形！ 用多边形设计 鱼的图案。 第134页 活动本 1 2 给 老 师 的 话 KPM KPM 90 引导学生理解重合即是两个图形完全重叠，占同一空间。 用各种平面图形向学生展示对称和不对称的情况。 引导学生理解一些图形有多于 1 条对称轴。 沿着对称轴对折，图形会完全重合。 以下虚线是对称轴吗？ 对折 不是 对称轴 不重合 对折 重合 对称轴 7.4.1 1 2 3 4 沿着虚线观察图的两边， 你发现了什么？ 图两边对应的形状 和大小相同。 对称轴 练一练 给 老 师 的 话 让学生以各种方法找出图形的对称轴。 引导学生观察多于 1 条对称轴交汇的情况，并总结出这些对称轴都会经 过同一个点。 增广：让学生讨论圆的对称轴数量。 1 条对称轴 5 条对称轴 2 条对称轴 找出这些正多边形的对称轴 数量，你发现了什么？ 7.4.1 1 2 3 双语词典 对称轴 - axis of symmetry 画出对称轴。 第135页 活动本 镜子 KPM KPM 91 给 老 师 的 话 海绵 2 个形状和大小 相同的三角形底面 侧面是长方形或 正方形 让学生用真实海绵进行活动，以具体地理解答案。 引导学生制作有系统的图表 (Membuat Jadual / Carta atau Senarai Secara Bersistem) 以验算答案。 增广：让学生用海绵和水彩拓印和设计各种平面图案。 丽云要把长方棱柱体海绵剪成 四个三角棱柱体的形状。她须 剪多少次？ 把长方棱柱体海绵剪成四个三角 棱柱体，须剪多少次？ 模拟情境 答 须剪 2 次。 7.5.1 1 解决问题 进行 策略 拟定 策略 审题 验算 3 3 3 3 KPM KPM 92 给 老 师 的 话 KPM KPM 93 其他方法：利用方格，引导学生应用计算思维 (Computational Thinking) 的模式识别法辨认对称的图案。 要求学生完成另外两幅图的对称图案。 答 图 是他即将完成 的图案。 图 1 至 3，哪个是他即将完成的对称图案？ 上图是卡立画的半个图案。 图1 图2 图3 7.5.1 2 对称轴 把图案制成模具， 可蜡染成巴迪布。 你能找出巴迪布上 所有的对称轴吗？ 给 老 师 的 话 ? 引导学生说出圆柱体和正方棱柱体适合作为柱子的其他原因。 引导学生说出圆锥体、球体等不适合作为柱子的原因。 思考站：提示学生观察图 1 至图 3 所增加的平面图形，找火柴数量 的规律来进行解答。 按上图的规律增加火柴数量，图 5 将需要多少根火柴？ 凉亭的柱子适合建造成 什么形状？说出原因。 柱子适合建造成正方 棱柱体，因为⋯⋯ 柱子适合建造成圆柱 体，因为它没有棱角， 不容易损坏。 7.5.1 3 图 1 图 2 图 3 图 1 至图 3 的火柴数量分别是 3 + 3 根、 3 + 3 + 4 根和 3 + 3 + 4 + 5 根。 柱子适合建造成 三角棱柱体吗？ 思考站 KPM KPM 94 给 老 师 的 话 第 4(a) 题：引导学生分析图形，制作有系统的图表 (Membuat Jadual/ Carta atau Senarai Secara Bersistem) 以进行有条理的分类。 第 4(b) 题：引导学生在不折叠、没有镜子和网格的帮助下，思考如何 能准确地画出对称轴。 (a) 以上图形有多少条对称轴？做分类。 (b) 只用尺和笔，如何准确地在以上对称 图形上画出对称轴？ 7.5.1 四边形可能有 3 条对称轴吗？ 4 P Q R T S U V W Q 图形 第136 至 140 页 活动本 如何确定对称轴处在图形的正中？ 3 7 P P P 图形 对称轴 没有对称轴 1 条对称轴 2 条对称轴 4 条对称轴 KPM KPM 95 给 老 师 的 话 让学生用自己的照片制作电脑合成图，看看脸是不是对称。 万花筒：把镜片（可用软镜子或任何反光片）组成三角棱柱体，反光面 在内侧。将镜片放入圆筒罐，在其上依次放入透明塑料片、珠子、半透 明塑料片，然后盖上盖子。在圆筒罐的另一侧钉一个洞。最后，用礼物 纸装饰万花筒。 左脸电脑 合成图 原图 右脸电脑 合成图 你的脸对称吗？ 制作万花筒 1 3 4 5 6 2 1 启动 Microsoft Word，插入图片。 2 点击图片，在图片工具 功能区里，应用裁剪 (Crop) 和 旋转 (Rotate) 功能制作电脑合成图。 轻松乐 KPM KPM 96 给 老 师 的 话 让学生根据以上例子，说出自己座位的位置。 根据上图，和学生讨论第 1 列至第 4 列以及第 1 行和第 2 行是怎样 排列的（直或横）。 坐标 8 说出每个小孩的名字。 家俊 雯雯 伟民 嘉明在我的前面。 我的右边是晓倩。 我的后面是沙菲益。 站在第 4 列，第 1 行的是丽文。 站在第 2 列，第 2 行 的是迪瓦 。 KPM KPM 97 给 老 师 的 话 以洋洋的格子为参考点，要求学生说出其他学生的格子的位置。 认识位置 8.1.1 1 (a) 从洋洋的格子算起，向右 3 格， 向上 2 格是丽梅的格子。 (b) 从洋洋的格子算起，国辉的格子 是在向右 格，向上 格。 永康 悦文 丽梅 文文 洋洋 耀民 敏敏 国辉 礼齐 KPM KPM 98 图书馆 给 老 师 的 话 和学生一起用指南针确认东南西北的方向，然后以学生所在的位置为参 考点，说出一些地方或东西的位置。 2 8.1.1 知识小宝库 用右手指向日出 的方向（东）， 就能找出其他 方向了。 学校的东边是 。 体育馆是在学校 的南边。 动物园是在学校 的 。 学校的西边是 图书馆。 动物园 学校 医院 体育馆 第141 至 142 页 活动本 KPM KPM 99 第 1 列 第 3 列 第 5 列 第 2 列 第 4 列 第 6 列 第 7 列 第 8 列 给 老 师 的 话 提醒学生在说出位置时， 先读出“列”，再读出“行”。 1 确认位置 8.1.2 8.1.3 依琳 丽娜 杰雄 第 1 行 第 2 行 第 3 行 第 4 行 坐在第 6 列，第 2 行的 是我的妈妈。 坐在第 7 列，第 3 行的 是我的爸爸。 我的哥哥坐在第 4 列，第 4 行。 说出空位子的位置。 KPM KPM 100 棋子 名称 王 后 马 车 象 兵 给 老 师 的 话 2 让学生明白这是另一种说出位置的方式。 提醒学生英文字母是标在“列”， 数字是标在 “行”。 8.1.2 8.1.3 说出所有兵士的位置。 我的位置在 H7。 我的位置在 D2。 第143页 活动本 A B C D E F G H 在 D7 的是黑马。在 F1 的是白车。 在 B5 的是什么棋子？ KPM KPM 101 给 老 师 的 话 向学生说明可以在地图上画格子，以方便说出位置。 1 8.2.1 解决问题 根据地图回答以下问题。 住宅 商店 学校 (a) 说出雪妮的家的位置。 答 M2 (b) 康康的家是在 H6。圈出他的家。 (c) 学校坐落在雪妮的家的什么方向？ 答 西边 (d) 翠文的家离雪妮的家 5 个格。她的家 的南方有商店。说出翠文的家的位置。 答 雪妮的家 6 5 4 3 2 1 A B C D E F G H I J K L M N 北 KPM KPM 102 给 老 师 的 话 P 路 Q 路 R 路 S 路 ✗ 医院 博物馆 ·地图显示博物馆位于西方。 ·根据卡立手上的指南针找出西方的方向。 ·绘图以找出西方。 第 2 题：可以给学生提示，提醒学生要确认北方在哪个方向。 第 3 题：说明学生可以用自己的方式解答。 3 2 8.2.1 卡立要去参观 博物馆。他该 往哪条路走？ 你的位子在哪里？ 文丽如何说出位子的位置？ 文丽 进行 策略 拟定 策略 审题 我遗漏了背 包在位子。 他该选 R 路。 答 东 南 西 北 第144 至 146页 活动本 KPM KPM 103 给 老 师 的 话 说明学生能看情况决定哪个点数为“列”，哪个点数为“行”。 轻松乐 第 5 列，第 2 行。 我涂了 9 个方格。 我获胜。 我涂了 7 个 方格。 第 1 列，第 3 行。 1 两人一组，用方格纸玩 游戏。 2 轮流抛两个色子。 3 根据色子的点数为方格 上色。 4 每人各抛色子 10 次。 5 如点数的方格已被上色， 则失去此次的上色机会。 6 涂最多方格的获胜。 KPM KPM 104 给 老 师 的 话 引导学生分组进行专题课业学习法 (Pembelajaran Berasaskan Projek)， 以开餐厅为题制定谷物的餐单。 引导学生理解调查方式须视情况和调查内容而定。 增广：灌输学生健康饮食的概念。搜索关键词“食物金字塔”和“马来 西亚健康餐盘”，进一步了解食物的分类和摄取量。 数据处理 9 炒米粉。 三明治。 你到餐厅会点什么 食物？ 鱼、鸡、肉、豆 蔬菜 水果 谷物 薯类 我会点炒饭。 入选的食物。 奶奶喜欢吃粥。 三明治 炒米粉 炒饭 五谷粥 板面 饭团 糙米饭 全麦面包 我们要开一家餐厅，要做 调查制定“健康餐盘”里 的餐单。 KPM KPM 105 给 老 师 的 话 引导学生以记数符号和圆形分数图（饼分图的导入）整理数据。 引导学生根据调查结果作出总结。 要求学生收集有关蛋白质食物、蔬菜和水果的数据，引导他们把食物 分类，如把蛋白质食物分类为鱼、鸡、肉、蛋和豆类。 收集、分类和整理数据 9.1.1 第147至 148 页 活动本 食物 米饭 面条 面包 3 3 3 3 3 3 3 3 收集、分类和整理 顾客会点的蛋白质 食物、蔬菜和水果。 面包 面条 米饭 把数据进行分类。 用这些方法 整理数据。 食物 记录 人数 米饭 4 面条 2 面包 2 调查结果显示这个组合最受 欢迎。在准备食材时，分量 应该多还是少？ 顾客会点的食物 顾客会点的食物 顾客会点的食物 炒饭 五谷粥 糙米饭 饭团 炒米粉 板面 三明治 全麦面包 米饭 面条 面包 顾客会点的食物 顾客会点的食物 顾客会点的食物 KPM KPM 106 从以上饼分图，我们知道： (a) 林伯伯的园地里有 40 棵果树、25 棵 、 20 棵 和 15 棵 。 (b) 园地里的蔬菜比草药和 多。 (c) 园地里最多的是果树，最少的是 。 想一想种植以上植物的原因。了解 之后，如果让你分配园地，你会把 这些植物的数量修改成多少？ 给 老 师 的 话 从圆形分数图导入饼分图，让学生理解扇形的大小（面积）代表各部分 占整体的比例。 引导学生根据图例说出饼分图里的资料。 增广：启发学生找出数据所隐含的信息，如种植果树能绿化环境、 遮荫、果实可食用等，用途很多，所以数量最多。然后，让学生自主 说出自己理想的分配。 1 9.2.1 饼分图 饼分图是由几个扇形组成整个圆的统计图。 整幅饼分图有 100 棵植物。 15 25 20 40 标题 林伯伯的园地种植的植物数量 林伯伯的园地种植的植物数量 图例 果树 蔬菜 花树 草药 KPM KPM 107 (c) 最少学生乘坐其他 交通工具上学。 表示其他交通工具的 扇形最小，人数也将 是最少。 (a) 有 42 个学生乘坐 汽车上学。 (b) 摩托车：30 人 校车：20 人 乘坐摩托车上学的学生 人数比乘坐校车的多10 人。 给 老 师 的 话 KPM KPM 108 引导学生根据图例说出饼分图里的资料。 让学生说出其他的交通工具包括哪些，然后以“多于⋯⋯”或 “少于⋯⋯”估计骑自行车上学的学生人数。 2 第149 至 150 页 活动本 9.2.1 这 100 个学生当中，有一些 骑自行车上学。估计骑自行 车上学的学生人数。 汽车 摩托车 校车 其他 20 30 42 100 个学生上学的交通工具 100 个学生上学的交通工具 给 老 师 的 话 KPM KPM 109 引导学生说出象形统计图、条形统计图和饼分图的优缺点。 统计图的选择 1 9.3.1 队伍 答对题数 红队 黄队 蓝队 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 队伍 答对题数 红队 8 黄队 10 蓝队 7 制成哪种统计图， 比较容易读取这些 信息？ 红队 黄队 蓝队 常识抢答比赛的成绩 常识抢答比赛的成绩 常识抢答比赛的成绩 常识抢答比赛的成绩 常识抢答比赛的成绩 常识抢答比赛的成绩 常识抢答比赛的成绩 常识抢答比赛的成绩 代表答对 1 题 哪幅统计图用图案来显示信息？ 哪幅清楚地显示每队答对的题数？ 哪幅能看出各组答对的题数与总数的关系？ 10 8 7 红队 黄队 蓝队 给 老 师 的 话 第 2 题：引导学生说出每种统计图里的信息。 引导学生理解象形统计图用图案显示数据，直观易懂；条形统计图能 清楚地显示每项数据的值；饼分图能显示各部分与整体的关系。 提醒学生根据功能选择适合的统计图来展示数据。 2 9.3.1 知识小宝库 信息图 (Infographic) 是一种结合统计图、 流程图、时间轴等的综合图表。它简洁 易懂、多用于展示大数据。 以上每幅统计图如果改为另两种统计图， 会缺少哪些功能？想一想，然后总结 应该如何选择统计图。 天 物品数量 星期一 星期二 星期三 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 代表 1 样物品 文具 书本 运动衣 18 22 3R 班学生在贩卖部购买的物品 3R 班学生在贩卖部购买的物品 3R 班学生三天内 在贩卖部购买的物品 3R 班学生三天内 在贩卖部购买的物品 在贩卖部购物的 3R 班学生人数 在贩卖部购物的 3R 班学生人数 第151 至 152 页 活动本 Sri Lanka 7.5 Thailand 365.5 Indonesia 275.0 (‘000 tonnes) China 104.4 Vietnam 100.0 India 65.0 Malaysia 55.0 Cambodia 13.8 Philippines 7.5 男 女 KPM KPM 110 给 老 师 的 话 KPM KPM 111 引导学生制作有系统的图表 (Membuat Jadual / Carta atau Senarai Secara Bersistem) 以解答问题。 替代：引导学生重温一年级科学以检查吸水能力的分类。 1 解决问题 9.4.1 物品 吸水能力 人数 手帕 吸水 24 报纸 吸水 32 塑料袋 不吸水 8 马尼拉卡 吸水 16 玻璃弹子 不吸水 20 物品 人数 手帕 24 报纸 32 塑料袋 8 马尼拉卡 16 玻璃弹子 20 答 有多少个学生 收集的物品是 不吸水的？ 有多少个学生 收集的物品是 不吸水的？ 做分类，用加法。 有 28 个学生收集的物品是不吸水的。 手帕 报纸 塑料袋 马尼拉卡 玻璃弹子 验算表里的总人数是不是 跟饼分图的总人数相同。 进行 策略 拟定 策略 审题 验算 加起来 20 24 32 16 8 学生收集的物品数量 学生收集的物品数量 给 老 师 的 话 KPM KPM 112 第 3 题：提示学生应用单元 7 空间所学过的知识。 9.4.1 3 把左边的平面图形分类 和整理成统计表。 颜色 数量 黄色 红色 绿色 蓝色 平面图形 数量 三角形 5 五边形 7 六边形 2 半圆 6 答 启明统计 10 个同学 的衣服尺码，穿 L 码 衣服的人数没有显示 出来。有多少个同学 穿 L 码的衣服？ 有 个同学穿 L 码的衣服。 尺码 人数 S M L XL 0 1 2 3 4 同学们的衣服尺码 2 方法 1 方法 2 用加法和减法计算。 还有什么分类法？ 同学们的衣服尺码 给 老 师 的 话 KPM KPM 113 第 4 (a) 题：引导学生逆向思考，通过分析信息获取完整的饼分图。 第 4 (b) 题：提示学生答案不只一组，只要说出任何一组答案即可。 9.4.1 第153 至 156页 活动本 4 (a) 完成以下饼分图。 (b) 哪两种水果的总销量是 50 个？ 有多少组答案？ 每项说明可获取 至少一条信息。 以下信息是有关日鲜水果店 100 个水果的 销量。 · 销量从低至高是西瓜、木瓜、 龙珠果和芒果。 · 最高销量是 40 个，最低销量 是 10 个。 · 木瓜和西瓜的销量相差 10 个。 日鲜水果店 100 个水果的销量 日鲜水果店 100 个水果的销量 西瓜 例： 给 老 师 的 话 在活动开始前，让学生看一些物体和建筑的结构，如拱形桥、瓦楞纸、 凳子等。 引导学生进行科学、工艺、工程和数学 (STEM) 教学活动。 把学生分组，让他们自由发挥，设计各种造型的架子模型。 生活与数学 1 你的书桌不够空间存放文具。自制 一个能放重物的架子。 设计各种结构的架子模型。 KPM KPM 114 给 老 师 的 话 引导学生用 Microsoft Excel 把数据整理成统计图：输入数据，然后选择 数据的单元格，在插入 (Insert) 功能区里选择柱形图 (Column) 或饼图 (Pie)。最后，在 Chart Tools > Axis Titles 为统计图填上说明。 增广：灌输学生有关稳固性的知识。 3 4 2 测试架子模型能支撑的 50 sen 硬币数量， 记录下来。 把数据整理成统计图。 向同学讲解最适合的架子结构。 架子模型 纸张数量 能支撑的 50 sen 硬币数量（枚） 模型 1 模型 2 KPM KPM 115 给 老 师 的 话 KPM KPM 116 要求 8 至 10 组学生各别进行抛硬币游戏，然后引导他们应用计算思维 (Computational Thinking) 模式识别方式，总结出数据的规律。 分析数据：必要时，引导学生用 Microsoft Excel 把数据整理成饼分图。 轻松乐 玩抛硬币游戏， 记录结果。 49 51 52 48 硬币的面 次数 2 个正面 1 个正面，1 个背面 2 个背面 我们的数据很接近呢！ 对照数据后，我现在 能够预测相同游戏的 结果了。 抛两枚硬币 100 次的结果 抛两枚硬币 100 次的结果 试一试同时抛 两枚硬币！ 硬币的面 次数 正面 背面 抛一枚硬币 100 次的结果 抛一枚硬币 100 次的结果 正面 背面 Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ____________________________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: ____________________________________________ Tarikh Penerimaan: ____________________________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_RekaBentukdanTeknologi_1p-2gMDzqUgkLKGG4FqHW4og0nDTWgMaN.pdf

RM 8.30 FT272001 TINGKATAN KSSM logo KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA K U R I K U L U M S T A N D A R D S E K O L A H M E N E N G A H K E M E N T E R I A N P E N DI DI K A N M A L A Y S I A TINGKATAN ISBN 978-983-59-9528-6 9 789835 995286 Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN RUKUN NEGARA (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) ��������� KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH Penulis Mohd Zukhairi bin Abdul Rahman Mohd Ismail bin Abdul Rahim Noorazzima binti Mohamad Nor Sarifah binti Ab Rahman Zuraini binti Abdul Rashid Editor Jasni bin Wan Din Rahmad Amin bin Abdul Hamid Ruhil Shazwani binti Zainudin Pereka Bentuk Ahmad Hafiz bin Brahim Ilustrator Muhammad Jafni bin Jamel Rosmi bin Abd Rahman SASBADI SDN. BHD. ���������� (Anak syarikat milik penuh Sasbadi Holdings Berhad (1022660-T)) 2017 PENGHARGAAN PENGHARGAAN Kami ingin merakamkan penghargaan dan ucapan terima kasih kepada pihak-pihak yang berikut: �� �������������������������������������������� � ������������������� � ������������������������������� �� ����������������������������������� � ���������������� � ������������������� � ������������������������������� �� ������������������������ � ��������������������� � ������������������� � ������������������������������� �� ��������������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� �� ��������������������������������� � ������������������ �� ������������������ �� ����������������������� �� ������������������������� �� ���������������� �� ������������������������������������������ ������������������������������������������ �������������������������������������������� �������������������������������������������� �������������������������������������������������� ��������������������������������������������� ����������������������������������������������� merakamkan setinggi-tinggi penghargaan �������������� ������������������������������ �������������������� ��������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������������� ����������������������������������������� ������������������������������������� ����������������������������������������� ����������������������������������� ��������������������������������� ��������������������������������������������� ���������������� ����������������������������������������� �������������� ���������������������������� ��������������������������������������������������� ������������ ����������������������������� ���������������������������������������� �������������������� ������������������������������� ������������������������������������������� �������������������������� �������������������������� ��������������������������������������������� ������������������������������� ����������������������������� �������������� ����������������������������� ������������������������� ���������������� ��������������������� ������������������� ii KANDUNGAN 2.1.3 Membanding beza teknologi pembuatan konvensional dengan pembuatan moden dalam proses penghasilan produk 28 2.1.4 Membuat lakaran model 3D bermaklumat 29 2.1.5 Menganalisis lakaran model 3D 30 2.1.6 Membuat acuan model 3D 31 2.1.7 Membuat model 3D berdasarkan proses kerja 34 2.1.8 Membuat kemasan model 3D menggunakan konsep electrostatic dan electroplating 36 2.1.9 Menilai model 3D yang telah dihasilkan 38 2.1.10 Menjana idea untuk penghasilan reka bentuk produk yang lebih efisien 39 Rumusan 40 Pengukuhan Minda 41 2.2 Reka Bentuk Mekanikal 42 2.2.1 Mengenal pasti komponen mekanikal 43 2.2.2 Bagaimana sistem mekanikal berfungsi pada produk yang dipilih? 48 2.2.3 Menghasilkan lakaran 3D reka bentuk gajet yang menggunakan komponen sistem mekanikal yang dipilih 49 2.2.4 Menganalisis kesesuaian komponen yang digunakan untuk membina gajet 50 2.2.5 Membuat rumusan kekuatan dan kelemahan komponen sistem mekanikal produk yang dipilih untuk membina gajet 51 2.2.6 Membina gajet mekanikal berfungsi 52 2.2.7 Cadangan penambahbaikan kepada sistem tersebut oleh murid 56 Rumusan 58 Pengukuhan Minda 59 Pendahuluan v 1.1 Pengenalpastian Masalah 2 1.1.1 Mengenal pasti masalah bukan inventif dan inventif 3 1.1.2 Menerangkan proses penyelesaian masalah bukan inventif dan inventif 5 1.2 Analisis Fungsi 8 1.2.1 Membuat hubung kait antara produk dengan objek dari segi fungsinya 9 1.2.2 Melukis sistem fungsi 10 1.2.3 Membina model fungsi dengan menggunakan garisan interaksi 11 1.3 Percanggahan Fizikal 14 1.3.1 Mengenal pasti dan menganalisis percanggahan fizikal 15 1.3.2 Mencadangkan pemilihan prinsip inventif 16 1.3.3 Menjustifikasikan cadangan perubahan reka bentuk berdasarkan pemilihan prinsip inventif 18 1.3.4 Menghasilkan lakaran produk berfokuskan bahagian yang mempunyai masalah inventif 19 Rumusan 20 Pengukuhan Minda 21 2 BAB PENYELESAIAN MASALAH SECARA INVENTIF 2.2 BAB APLIKASI TEKNOLOGI 2.1 Teknologi Pembuatan 24 2.1.1 Mengenal pasti teknologi pembuatan produk 25 2.1.2 Menghuraikan proses pembuatan produk berdasarkan teknologi pembuatan konvensional dengan pembuatan moden 26 iii 2.3 Reka Bentuk Elektrik 60 2.3.1 Elemen sistem elektrik iaitu sumber, medium, beban, dan kawalan 62 2.3.2 Menunjukkan cara reka bentuk litar peralatan elektrik 65 2.3.3 Membuat pengiraan parameter elektrik dalam reka bentuk litar 67 2.3.4 Menghasilkan lakaran reka bentuk litar elektrik yang akan dibuat 69 2.3.5 Menganalisis elemen sistem elektrik pada gajet yang akan dihasilkan 71 2.3.6 Membina gajet elektrik berfungsi 74 2.3.7 Membuat pengujian dan penilaian kefungsian gajet 75 2.3.8 Mencadang penambahbaikan ke atas reka bentuk gajet yang telah dibina 76 Rumusan 78 Pengukuhan Minda 79 2.4 Reka Bentuk Elektronik 81 2.4.1 Menyatakan maksud mikropengawal (microcontroller) dan mikropemproses (microprocessor) 82 2.4.2 Menjelaskan bahagian-bahagian yang terdapat dalam mikropengawal (microcontroller) 84 2.4.3 Menghasilkan lakaran reka bentuk litar elektronik 89 2.4.4 Membina litar simulasi yang berfungsi dengan perisian khas 97 2.4.5 Membuat penyambungan litar input dan litar output kepada mikropengawal (microcontroller) 100 2.4.6 Menulis pengaturcaraan mudah berdasarkan penyambungan litar input dan litar output 104 2.4.7 Membuat pengujian dan penilaian kefungsian litar elektronik 111 2.4.8 Mencadangkan penambahbaikan ke atas reka bentuk litar elektronik 112 Rumusan 113 Pengukuhan Minda 114 2.5 Reka Bentuk Akuaponik 116 2.5.1 Maksud akuaponik dan menerangkan reka bentuk akuaponik 118 2.5.2 Kelebihan reka bentuk sistem akuaponik 123 2.5.3 Mengenal pasti komponen akuaponik 124 2.5.4 Melakar reka bentuk sistem akuaponik bermaklumat 126 2.5.5 Menganalisis lakaran reka bentuk sistem akuaponik 129 2.5.6 Membina model reka bentuk sistem akuaponik 130 2.5.7 Menilai model reka bentuk sistem akuaponik 133 2.5.8 Mencadangkan penambahbaikan reka bentuk sistem akuaponik yang lebih efisien 134 Rumusan 142 Pengukuhan Minda 143 2.6 Reka Bentuk Makanan 145 2.6.1 Mentakrifkan reka bentuk makanan 146 2.6.2 Menjelaskan kepentingan reka bentuk makanan 148 2.6.3 Mengaplikasikan penggunaan alatan dan perkakasan dalam proses penyediaan reka bentuk makanan 150 2.6.4 Melakar serta menjustifikasikan reka bentuk dan pembungkusan makanan 154 2.6.5 Menghasilkan reka bentuk dan pembungkusan makanan 162 2.6.6 Menilai reka bentuk makanan yang dihasilkan 166 Rumusan 169 Pengukuhan Minda 170 Glosari 172 Bibliografi 175 Indeks 176 iv 2 Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� �������� �� �������������� �� ����� �� ������� �� �������� KATA KUNCI Masalah bukan inventif ialah masalah yang dapat diselesaikan tanpa mempunyai kesan sampingan. Masalah seperti ini sering kita hadapi dalam kehidupan seharian. Masalah inventif pula ialah masalah yang mempunyai kesan sampingan apabila usaha penambahbaikan berlaku. Kesan sampingan ini diselesaikan dengan pilihan yang ada seperti yang disarankan dalam prinsip inventif. Penutup balang kuih yang tidak ketat menyebabkan biskut lemau. Penutup balang kuih ditambah baik, namun timbul masalah baharu, iaitu penutup terlalu ketat. Hal ini ialah contoh masalah inventif. Pisau tumpul untuk menyiang ikan. Pisau diasah menjadi tajam. Masalah dapat diselesaikan tanpa kesan sampingan. Situasi ini ialah contoh penyelesaian masalah bukan inventif. APA YANG AKAN DIPELAJARI? ������������������������������������������������������ ���������������������������������������������������������������������� Pengenalpastian Masalah 1.1 PENDAHULUAN 55 p produk g asilkan itu. Sekiranya produk akhir tersebut tersedia dalam bentuk prototaip maka pengujian boleh dilakukan untuk menguji aspek kefungsian dan ketahanan. Ada dua ujian yang biasa dilakukan, iaitu ujian makmal dan ujian parameter. Semasa proses pengujian, prototaip akan diuji sehingga mencapai tahap keupayaan maksimum, iaitu sehingga produk memenuhi spesifikasi. Terdapat juga ujian simulasi dengan menggunakan teknologi terkini. Jika prototaip berjaya melepasi tahap kelulusan ujian yang ditetapkan, produk tersebut akan dikeluarkan secara besar-besaran dan sedia untuk dipasarkan kepada pengguna atau pembeli. 1. Nyatakan enam peringkat proses pembinaan sesuatu gajet. 2. Berikan dua jenis ujian yang boleh dilakukan ke atas prototaip yang dihasilkan. CABAR MINDA CABAR MINDA Gambar Foto 2.2.11 Pengujian musnah prototaip dilakukan dengan menggunakan mesin pengujian pelanggaran Suatu produk yang dibeli oleh Encik Mahad pada bulan lepas telah rosak dan retak semasa digunakan. Sebagai akibatnya, tangannya turut mengalami sedikit kecederaan. Apakah kaitan permasalahan ini dengan proses pembinaan produk tersebut? 1 LIEW NATHAN 1 BAB PENYELESAIAN MASALAH SECARA INVENTIF ������������������������������������ ������������������������������������� ����������������������������������������� ������������������������������������ ������������������������������������������� ������������������������������������������������� ������������������������������������������� ��������������� � ������������������������������������������ ����������������������� ������������������� ����������������� �������������������� �������������������� ���������������� ���������������� ��������������������� Kemahiran berfikir secara inventif adalah antara komponen penting dalam kemahiran abad ke-21. Murid harus mampu berfikir secara kreatif, menganalisis masalah, serta mengumpul informasi selain dapat menyelesaikan masalah secara kreatif dan inovatif. Inventif adalah suatu penemuan yang benar-benar baharu hasil daripada kreativiti manusia. Penyelesaian masalah pula dapat didefinisikan sebagai suatu proses kognitif. Maklumat digunakan sebagai usaha untuk mencari jalan penyelesaian sesuatu masalah. ����������������������������������������������������������� PENERANGAN IKON Buku Teks REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI TINGKATAN 2 ini ditulis dengan berpandukan objektif yang terkandung dalam Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) yang disediakan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia. Buku ini diolah dengan teliti dengan menekankan kemahiran berfikir, kemahiran teknologi maklumat dan komunikasi, serta kemahiran membuat keputusan dan menyelesaikan masalah dalam kehidupan seharian agar murid dapat menguasai kemahiran yang diperlukan pada abad ke-21. Untuk mencapai objektif tersebut, pelbagai bahan tambahan serta ciri-ciri istimewa dimasukkan ke dalam buku ini bagi merangsang minat murid terhadap Reka Bentuk dan Teknologi di samping meningkatkan kreativiti guru dalam pengajaran dan pembelajaran. Kepelbagaian bahan ini ditonjolkan melalui penggunaan ikon-ikon seperti yang berikut: HALAMAN RANGSANGAN Halaman permulaan untuk setiap bab yang menggambarkan isu atau perkara penting dalam bab yang berkenaan. g g an sebagai usaha untuk mencari jalan j penyelesaian sesuatu masala masala salah. APA YANG AKAN DIPELAJARI Memperincikan kemahiran-kemahiran yang perlu dipelajari daripada bab yang berkenaan. k KATA KUNCI Memuatkan kata-kata yang perlu diberi perhatian dalam bab yang berkenaan. ber dalam p dal d l da dala rinsip inventif. Merangsang murid berfikir secara KBAT serta mendorong mereka membuat keputusan secara sistematik dengan menfokuskan aras mengaplikasi, menganalisis, menilai, dan mencipta. v Sensor tekanan Papan fleksibel rata Sensor suhu Elemen pemanas Struktur rangka 65 Rajah 2.3.4 Kedudukan peranti dalam litar elektrik pada periuk nasi kedudukan peranti-perant p diletakkan bersama dengan litar elektrik. Reka bentuk ini be j selain menekankan aspek keselamatan. Di samping itu, susunan litarnya kelihatan kemas dan menarik. Faktor ini menjadikan reka bentuk litar elektrik itu sesuai untuk tujuan komersial. Bentuk beberapa kumpulan. Kenal pasti ciri-ciri keselamatan pada peralatan elektrik yang dipilih. Bentangkan hasil dapatan. Pastikan tangan kering apabila menyentuh peralatan elektrik yang sedang mengalirkan arus. Tangan yang basah boleh menyebabkan renjatan elektrik. TIP KESELAMATAN 122 BAB 2 Aplikasi Teknologi Sistem NFT (Nutrient Film Technique) Sistem ini seolah-olah seperti sistem Raft. Sistem ini tidak menggunakan media penanaman dan akarnya menyentuh lapisan air yang mengalir. Air yang mengalir tidak boleh bertakung dan sentiasa mengalir dengan cepat. Kelebihan sistem ini adalah air yang digunakan untuk mengairi tumbuhan adalah sedikit. Teknologi sistem akuaponik memberikan kesedaran kepada manusia tentang perlunya memelihara dan memulihara alam sekeliling untuk mengekalkan keseimbangan ekosistem. Selain itu, kombinasi akuakultur dan tanaman dapat menjimatkan kos, masa, dan ruang. 1. Namakan tiga reka bentuk sistem akuaponik. 2. Senaraikan tiga unsur utama proses kitaran akuaponik. CABAR MINDA CABAR MINDA Rajah 2.5.6 Sistem NFT (Nutrient Film Technique) Tanaman Akar tanaman Air masuk ke dalam bekas penanaman Bekas tanaman Punca elektrik Pam air menarik air ke bekas tanaman Sistem pengairan Air keluar dari bekas tanaman ke tangki ikan Tangki ikan Batu udara Pam air Perbandingan Tiga Sistem Akuaponik Jadual 2.5.1 Perbandingan Sistem Akuaponik Ciri-ciri Raft Ebb & Flow NFT Penambahan jisim tumbuhan 2 3 1 Pertumbuhan bebas tumbuhan 2 3 2 Oksigen terlarut/ Penggantian air/ Kekonduksian Hampir sama Hampir sama Hampir sama Ikan (nisbah penukaran makanan, kadar pertumbuhan tertentu) Hampir sama Hampir sama Hampir sama Penelitian Wilson A. Lennard dan Brian V. Leonard (3 = Terbaik, 2 = Baik, 1 = Sederhana) INFO KESELAMATAN Keselamatan komponen dan penyenggaraan peralatan sistem perlu diberi perhatian supaya komponen dan peralatan tidak cepat rosak. Penjagaan tanaman perlu dilakukan supaya tidak rosak atau mati serta dijangkiti penyakit atau perosak tanaman. S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video tentang Nutrient Film Technique (NFT). http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/20 Kaedah Konvensional Kaedah Moden Menggunakan teknologi yang asas dan biasanya dikendalikan oleh individu dengan menggunakan tangan. Kemahiran individu amat diperlukan dalam penghasilan produk, juga menggunakan peralatan- peralatan asas seperti tukul, pahat, gergaji tangan, dan sebagainya. Jenis produk yang dihasilkan terhad dan memerlukan masa yang lama untuk disiapkan. Pembuatan produk menggunakan kaedah moden dapat menjimatkan masa, kos, dan bahan. Penggunaan mesin menggantikan penggunaan alatan tangan. Pembinaan produk akan menjadi lebih cepat dan tepat tanpa membazirkan tenaga dan masa. Pada masa yang sama, individu dapat menjalankan banyak tugas (multitasking) yang berlainan. Teknologi Pembuatan Produk 25 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.1.1 Mengenal Pasti Teknologi Pembuatan Produk Teknologi pembuatan produk ialah satu kaedah menghasilkan produk sama ada menggunakan alatan tangan atau mesin. Pelbagai produk yang digunakan oleh manusia dihasilkan menggunakan teknologi pembuatan. Gambar Foto 2.1.1 menunjukkan sebuah periuk nasi yang terhasil daripada penggunaan teknologi pembuatan. Periuk nasi elektrik tersebut mempunyai kawalan mikrokomputer yang mampu memasak pelbagai jenis makanan berbanding dengan periuk nasi konvensional yang boleh memasak nasi sahaja. INFO EKSTRA Produk kegunaan peribadi seperti berus gigi, kasut, baju, dan cawan hinggalah kepada produk keluaran industri seperti jentera berat dan mesin-mesin berteknologi tinggi terhasil daripada teknologi pembuatan. Rajah 2.1.1 Teknologi pembuatan produk menggunakan kaedah konvensional dan kaedah moden MERENTAS KURIKULUM Menurut The Association Of Manufacturing Technology, “Manufacturing technology provides the tools that enable production of all manufactured goods”. Dengan lebih jelas lagi, teknologi pembuatan ialah proses menghasilkan produk dengan menggunakan teknologi pemesinan dan peralatan. Gambar Foto 2.1.1 Contoh hasil produk teknologi pembuatan 1. Namakan dua kaedah dalam teknologi pembuatan produk. 2. Senaraikan produk yang dihasilkan menggunakan teknologi pembuatan. 3. Nyatakan kelebihan kaedah moden dalam teknologi pembuatan produk. CABAR MINDA CABAR MINDA MARI LAKUKAN Memuatkan aktiviti ekstensif untuk menghasilkan produk yang berkaitan hasil pembelajaran. NILAI MURNI Menerangkan nilai-nilai murni yang dapat membentuk jati diri murid, berakhlak mulia, berintegrasi, dan akauntabiliti. ntuk ini be j a saa Di ss Di Di m rn rnnya nya y a sa sa sa i sa Di sa Di i i i ing i ping i mping i mping i mping i ng i mping i mping i mping mping mping mp g p t sus tu sus tu sus tu tu sus tu sus tu sus tu, su tu, tu,, unan li an unan li unan li unan una u tarn tarn ta uaann k t k t k t t k tu t k tu ntuk tu ntuk tu ntuk tu tuk t ntuk tujujujujujujujuua uan uan ua u lili lektri lektri i k it s k itu s i u uai u esuai u esuai un 1222 1222 222 22 2 1. N 2. S P 2 INFO KESELAMATAN Menerangkan langkah-langkah keselamatan yang harus diberi perhatian oleh murid supaya dapat melakukan kerja dengan selamat, kemas, dan sempurna. MERENTAS KURIKULUM Mengandungi unsur nilai tambah yang diterapkan dalam proses pengajaran dan pembelajaran selain yang ditetapkan dalam DSKP. CABAR MINDA Menguji dan merangsang pengetahuan murid mengenai subtopik yang dipelajari. INFO EKSTRA Mengandungi fakta atau pengetahuan tambahan tentang subtopik secara am dan khusus. SUDUT MAYA Menggalakkan murid meneroka maklumat dengan menggunakan kemudahan internet. Membekalkan maklumat tambahan yang diperoleh daripada laman sesawang. QR code dan aplikasi mudah alih disertakan untuk memudahkan akses. vi Nota Berkaitan Bahan Multimedia Penerbit Bahan multimedia dimuatkan dalam buku teks ini untuk menyahut saranan Kementerian Pendidikan Malaysia melalui Anjakan 7 Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013 – 2025 yang berhasrat MEMANFAATKAN ICT BAGI MENINGKATKAN KUALITI PEMBELAJARAN DI MALAYSIA. Bahan ini terdiri daripada dua sumber, iaitu bahan pihak ketiga yang dapat diakses melalui alamat laman web atau QR (Quick Response) code yang disediakan dan harta intelek penerbit yang boleh diakses melalui alamat laman web ataupun aplikasi mudah alih yang disediakan. Cara Mengakses Bahan Dalam Talian Bahan ini dapat diakses melalui tiga cara, iaitu: ������������������������������������������������������������������ ��QR code – mengimbas kod dengan peranti mudah alih ���������������������������������������������������������������������� telefon pintar untuk memuat turun aplikasi BTRBTT22018 yang disediakan secara percuma. Aplikasi ini boleh dimuat turun dengan mengimbas QR code di sebelah. ota Berkaitan Bahan Multimedia Penerbit ahan multimedia dimuatkan dalam buku tek han multimedia dimuatkan dalam buku tek endidikan Malaysia melalui Anjakan 7 Pelan 013 2025 yang berhasrat MEMANFAATKA RUMUSAN Rumusan bab dalam bentuk peta minda atau peta konsep untuk membantu murid mengimbas kembali topik-topik yang telah dipelajari. PENGUKUHAN MINDA Mengandungi ujian objektif bukan Soalan Aneka Pilihan (non-MCQ) dan ujian subjektif untuk menguji pemahaman murid. SEMAK DI SINI Menyemak jawapan dengan mengimbas QR code. vii BAB PENYELESAIAN MASALAH SECARA INVENTIF Setiap masalah ada penyelesaiannya. Untuk menyelesaikan sesuatu masalah, kenal pasti masalah itu terlebih dahulu. Kemudian, senaraikan beberapa jalan penyelesaian. Selesaikan masalah yang kamu hadapi itu dengan teliti. Jika masalah itu gagal diselesaikan, cubalah langkah penyelesaian yang lain pula. Bagaimanakah kerusi itu boleh disesuaikan dengan ketinggian kamu? Kemahiran berfikir secara inventif adalah antara komponen penting dalam kemahiran abad ke-21. Murid harus mampu berfikir secara kreatif, menganalisis masalah, serta mengumpul informasi selain dapat menyelesaikan masalah secara kreatif dan inovatif. Inventif adalah suatu penemuan yang benar-benar baharu hasil daripada kreativiti manusia. Penyelesaian masalah pula dapat didefinisikan sebagai suatu proses kognitif. Maklumat digunakan sebagai usaha untuk mencari jalan penyelesaian sesuatu masalah. LIEW NATHAN 1 Tiada lagi masalah untuk orang yang tinggi seperti saya duduk di kerusi ini. Kaki saya boleh menjejak lantai walaupun saya rendah. 2 Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� �������� �� �������������� �� ����� �� ������� �� �������� KATA KUNCI Masalah bukan inventif ialah masalah yang dapat diselesaikan tanpa mempunyai kesan sampingan. Masalah seperti ini sering kita hadapi dalam kehidupan seharian. Masalah inventif pula ialah masalah yang mempunyai kesan sampingan apabila usaha penambahbaikan berlaku. Kesan sampingan ini diselesaikan dengan pilihan yang ada seperti yang disarankan dalam prinsip inventif. Penutup balang kuih yang tidak ketat menyebabkan biskut lemau. Penutup balang kuih ditambah baik, namun timbul masalah baharu, iaitu penutup terlalu ketat. Hal ini ialah contoh masalah inventif. Pisau tumpul untuk menyiang ikan. Pisau diasah menjadi tajam. Masalah dapat diselesaikan tanpa kesan sampingan. Situasi ini ialah contoh penyelesaian masalah bukan inventif. APA YANG AKAN DIPELAJARI? ������������������������������������������������������ ���������������������������������������������������������������������� Pengenalpastian Masalah 1.1 3 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1.1.1 Mengenal Pasti Masalah Bukan Inventif dan Inventif A Masalah Bukan Inventif Dalam kehidupan seharian, kita sering berhadapan dengan pelbagai situasi yang memerlukan kita membuat pilihan. Hasil daripada keputusan pemilihan memberikan satu pengalaman baharu dalam membina pemikiran yang matang. Kadang-kadang situasi seperti itu memaksa kita menyelesaikan masalah tersebut dengan pantas. Contohnya, sebelum memasak kita perlu menyediakan bahan mentah. Bahan mentah tersebut perlu dipotong. Jika pisau yang digunakan tumpul, maka sudah tentulah kerja-kerja memotong akan mengambil masa yang lebih lama. Maka, penyelesaiannya ialah pisau itu perlu diasah. Dalam hal ini, masalah yang dikenal pasti ialah pisau tumpul. Penyelesaiannya adalah dengan mengasah pisau tersebut sehingga tajam. Kemudian, barulah kerja-kerja memotong dan menghiris dapat dilakukan dengan mudah dan cepat. Kaedah penyelesaian masalah bagi kes ini langsung tidak mewujudkan kesan sampingan. Proses mengasah pisau yang dilakukan itu tidak menjejaskan bahagian pisau atau merosakkan hulu pisau. Kita mungkin boleh mengandaikan bahawa mata pisau tersebut sumbing sedikit atau bengkok atau mungkin juga ketajamannya dapat mendatangkan bahaya terhadap tangan pengguna. Namun, andaian kesemua kesan sampingan ini tidak berlaku. Dengan kata yang lebih mudah, masalah yang dikenal pasti ialah mata pisau tumpul dan cara penyelesaiannya ialah pisau itu diasah. Setelah penyelesaian dibuat, tidak timbul masalah kesan sampingan atau apa-apa masalah baharu yang wujud akibat daripada kerja-kerja penambahbaikan itu tadi. Contoh masalah di atas dikenal sebagai masalah bukan inventif. Masalah jenis ini merupakan masalah yang tidak mempunyai kesan sampingan apabila usaha penambahbaikan dilakukan. Alatan tidak berfungsi dengan baik Masalah dikenal pasti Proses penambahbaikan alatan Alatan dapat digunakan semula Tiada kesan sampingan Melatih pemikiran menjadi semakin matang Memperoleh pengalaman baharu Keperluan dalam membuat keputusan Berhadapan dengan pelbagai situasi Situasi kehidupan seharian Masalah Bukan Inventif 4 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif B Masalah Inventif Masalah inventif ialah masalah yang mempunyai kesan sampingan apabila usaha penambahbaikan berlaku. Contohnya adalah seperti yang ditunjukkan pada Rajah 1.1.1, Rajah 1.1.2, Rajah 1.1.3, dan Rajah 1.1.4. Dalam contoh ini, masalah meja tidak dapat menampung berat beban dapat diselesaikan, namun kesan sampingan wujud, iaitu meja menjadi lebih berat dan memerlukan lebih ramai tenaga pekerja untuk mengalihkannya. 1. Berikan satu contoh masalah bukan inventif. 2. Apakah sektor yang banyak melaksanakan proses penyelesaian masalah secara inventif? CABAR MINDA CABAR MINDA Rajah 1.1.1 Meja tidak dapat menampung berat beban Rajah 1.1.3 Tenaga dua lelaki diperlukan untuk mengalihkan meja yang berkaki kayu sebelum penambahbaikan Rajah 1.1.2 Kaki meja digantikan dengan kaki yang diperbuat daripada besi sebagai penambahbaikan Rajah 1.1.4 Tenaga empat lelaki diperlukan untuk mengalihkan meja yang berkaki besi selepas penambahbaikan Proses penyelesaian masalah secara inventif banyak digunakan dalam industri. Masalah lain yang timbul dalam industri akan diubah suai mengikut cadangan penyelesaian masalah secara inventif. MERENTAS KURIKULUM Proses penyelesaian masalah inventif ini diadaptasi daripada TRIZ. TRIZ merupakan akronim dalam bahasa Rusia, iaitu Teoriya Resheniya Izobreatatelskikh Zadatch yang bermaksud Teori Penyelesaian Masalah Inventif (Theory of Inventive Problem Solving). S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video tentang beberapa aspek TRIZ. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/01 5 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1.1.2 Menerangkan Proses Penyelesaian Masalah Bukan Inventif dan Inventif A Masalah Bukan Inventif Proses penyelesaian masalah bukan inventif ialah suatu proses penyelesaian masalah biasa yang dialami dalam kehidupan seharian. Biasanya, individu yang menghadapi masalah akan mencari jalan keluar untuk mengatasi masalah tersebut. Jika sesuatu masalah dapat diatasi, ini dianggap sebagai suatu kejayaan bagi individu terbabit. Proses penyelesaian masalah bukan inventif dapat diterangkan melalui carta alir seperti Rajah 1.1.5. Aliran Kerja Proses Kerja Mula 1. Mengenal pasti masalah 2. Menyenaraikan pilihan untuk menyelesaikan masalah 3. Membuat pilihan 4. Melaksanakan pilihan 5. Menilai penyelesaian masalah sama ada berjaya atau tidak Selesai Rajah 1.1.5 Carta alir proses penyelesaian masalah bukan inventif Langkah pertama adalah dengan mengenal pasti masalah yang dihadapi. Individu perlulah berhadapan dengan sesuatu masalah bagi mengenal pasti masalah tersebut. Langkah kedua menyenaraikan pilihan yang ada untuk menyelesaikan masalah. Langkah ketiga, membuat pilihan yang sesuai daripada senarai pilihan yang ada. Langkah keempat adalah dengan melaksanakan pilihan yang telah dibuat. Langkah kelima, membuat penilaian sama ada pilihan tersebut berjaya atau sebaliknya. Sekiranya masalah berjaya diatasi, maka proses penyelesaian masalah telah selesai. Jika sebaliknya, rujuk semula langkah kedua dan jalan penyelesaian yang ada, dan cubalah membuat pilihan yang lain pula. 1 2 3 4 5 Tidak Ya S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk melayari laman sesawang tentang beberapa aspek TRIZ. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/02 Kaedah TRIZ telah diperkenalkan oleh seorang jurutera paten berbangsa Rusia, Genrich Altshuller. Beliau bersama dengan rakan-rakannya telah menjalankan penyelidikan melalui kajian paten dan penyelesaian masalah secara inventif. Melalui kaedah TRIZ, proses penyelesaian masalah boleh diulang semula untuk mendapatkan keputusan yang terbaik. Masalah Umum Meringkaskan Masalah Penyelesaian Umum Penyelesaian Khusus Analisis Model Masalah Model Penyelesaian Kaedah Penyelesaian Halangan Penyelesaian Masalah Khusus 3 4 2 1 Muka meja Lantai Kaki meja 6 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif B Masalah Inventif Strategi penyelesaian masalah inventif pula berbeza daripada penyelesaian masalah biasa. Melalui kaedah penyelesaian masalah secara inventif, proses kerja dapat dilakukan seperti Rajah 1.1.6. Rajah 1.1.6 Penyelesaian masalah inventif Fasa-fasa penyelesaian masalah inventif dapat dijelaskan dalam Jadual 1.1.1. Jadual 1.1.1 Penerangan fasa penyelesaian masalah inventif Fasa Penerangan 1. Analisis punca masalah Analisis fungsi 2. Model masalah Percanggahan fizikal 3. Kaedah penyelesaian Pilihan kaedah penyelesaian 4. Model penyelesaian Kaedah penyelesaian spesifik Fasa pertama ialah menganalisis punca masalah yang dihadapi oleh produk. Masalah ini boleh dikesan melalui proses kerja yang dikenal sebagai analisis fungsi. Contoh produk ialah meja. Analisis dilakukan dengan menjelaskan fungsi setiap bahagian sebuah meja. Analisis fungsi dibincangkan dengan lanjut pada tajuk pelajaran seterusnya. Analisis ini dilakukan sehinggalah punca masalah dapat dikenal pasti. Rajah 1.1.7 Meja yang dapat menampung beban 7 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif Fasa kedua ialah memodelkan masalah dengan menggunakan konsep percanggahan fizikal. Dalam contoh ini, meja perlu berat (bahagian kaki meja ditukar kepada besi) untuk menjadi lebih kuat bagi menampung beban yang tinggi dan perlu ringan untuk mudah dialihkan. Percanggahan fizikal dalam kes ini ialah meja perlu berat dan ringan. Dalam fasa ketiga, murid diperkenalkan dengan dua kaedah penyelesaian, iaitu kaedah pemisahan ruang dan masa. Murid hanya perlu memilih salah satu kaedah pemisahan ini untuk menyelesaikan masalah inventif. Pemilihan jenis pemisahan dilakukan dengan berpandukan Jadual 1.1.2. Jadual 1.1.2 Soalan penentuan kaedah pemisahan Soalan Ya Tidak Adakah percanggahan berlaku pada masa yang sama? ? ? Jawapan Ya: Pilih kaedah pemisahan ruang Jawapan Tidak: Pilih kaedah pemisahan masa Setelah percanggahan fizikal dikenal pasti, iaitu meja perlu berat dan ringan, maka soalan yang perlu ditanyakan ialah “Adakah meja perlu berat untuk menampung beban tinggi dan ringan (untuk mudah dialihkan) pada masa yang sama?” Jawapannya adalah tidak, kerana meja digunakan untuk menampung beban dan dialihkan pada masa yang berlainan, maka kaedah pemisahan masa dipilih. Fasa keempat memilih model penyelesaian spesifik (prinsip inventif). Setiap kaedah pemisahan dibekalkan dengan pilihan-pilihan prinsip inventif. Sebagai contoh, kaedah pemisahan ruang dibekalkan dengan tujuh prinsip inventif dan kaedah pemisahan masa juga dibekalkan dengan tujuh prinsip inventif. Setelah mengenal pasti jenis kaedah pemisahan, murid boleh memilih satu atau menggabungkan beberapa prinsip inventif yang dibekalkan untuk menyelesaikan masalah yang dihadapi. Berpandukan Rajah 1.1.8 dan Rajah 1.1.9, adakah percanggahan panas dan sejuk berlaku pada masa yang sama? Rujuk Jadual 1.1.2 untuk mendapatkan jawapan. 1. Apakah perbezaan antara proses penyelesaian masalah bukan inventif dengan inventif? CABAR MINDA CABAR MINDA p g g j p p p j g dibekalkan dengan tujuh prinsip inventif. Setelah mengenal pasti jenis kaedah pemisahan, murid boleh memilih satu atau menggabungkan beberapa prinsip inventif yang dibekalkan untu tuk me meny nyeleles esaiaika kan ma masa salalah ya yang ng d dihihad adap api. Rajah 1.1.8 Cawan kopi sukar dipegang kerana cawan panas Rajah 1.1.9 Cawan kopi yang panas mudah dipegang kerana pemegang cawan sejuk Fungsi komponen Produk yang berfungsi Komponen rak kasut Kayu beroti Paku Fungsi komponen Kayu beroti Muka rak Paku Kerangka rak Skru Skru 8 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif APA YANG AKAN DIPELAJARI? �������������������������������������������������������������������� ����������������������� ����������������������������������������������������������� Analisis Fungsi 1.2 Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� ��������� �� ����������� �� ���������� �� ����������������� �� �������� KATA KUNCI Sistem merupakan beberapa elemen yang berkait antara satu dengan yang lain dan saling mempengaruhi dalam sesuatu pembinaan produk agar produk tersebut dapat berfungsi dengan sempurna. Setiap bahagian pada produk tersebut juga harus dapat berfungsi dengan baik dan menyokong antara satu dengan yang lain. 9 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1.2.1 Membuat Hubung Kait antara Produk dengan Objek dari Segi Fungsinya Dalam proses penyelesaian masalah inventif, analisis fungsi bertujuan untuk membantu mengenal pasti sistem yang ada pada sesebuah produk. Apabila analisis fungsi dibuat, fungsi setiap komponen yang melengkapkan sesuatu produk akan dinyatakan. Contoh komponen bagi sebuah kerusi ialah tempat duduk, penyandar kerusi, kaki kerusi, skru, dan kerangka kerusi. Komponen tersebut saling berhubung antara satu dengan yang lain dengan kepentingan fungsi masing-masing. Jika mana-mana komponen itu pincang, maka fungsi produk itu akan terjejas. Contohnya, skru berkarat. Skru kerusi yang patah akibat berkarat akan menyebabkan bahagian tempat duduk atau penyandar kerusi tertanggal. Dalam konsep analisis fungsi, produk terdiri daripada gabungan beberapa komponen yang membentuk produk lengkap. Produk membentuk suatu sistem bagi produk itu sendiri. Fungsi ialah tugas yang dilakukan oleh produk untuk merubah objek sasaran. Objek pula menerima kesan daripada fungsi produk. Dengan kata lain, objek ialah penerima kesan akibat daripada kefungsian sesuatu produk. Hubung kait antara produk dengan objek dari segi fungsinya dapat digambarkan seperti Rajah 1.2.1. Rajah 1.2.1 Hubung kait antara produk dengan objek dari segi fungsinya Jadual 1.2.1 Contoh beberapa produk, fungsi, dan objek Produk (Sistem) Fungsi (Tindakan) Objek (Penerima Kesan) Meja Memegang Buku Cawan Memegang Air Klip Memegang Kertas Kereta Mengangkut Manusia 1. Berikan maksud fungsi dan objek. 2. Nyatakan tiga komponen yang terdapat pada sebuah rak kasut. CABAR MINDA CABAR MINDA Fungsi (Tindakan) Parameter yang berubah disebabkan tindakan yang dijalankan Menjalankan fungsi Objek (Penerima kesan) Produk (Sistem) Buku Gambar rajah model fungsi memegang memegang memegang memegang memegangg Skru m Kaki meja Lantai g Muka meja 10 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1.2.2 Melukis Sistem Fungsi Fungsi komponen ialah melaksanakan tugas yang tertentu bagi melengkapkan sistem fungsi produk. Komponen ialah bahagian kecil yang berfungsi menyokong sesuatu produk. Contoh produk ialah sebuah meja. Kesemua komponen itu boleh digambarkan melalui sistem fungsi seperti yang ditunjukkan di bawah ini. Produk Fungsi Objek Meja Memegang Buku Berdasarkan Jadual 1.2.2, meja mempunyai fungsi memegang sebuah buku. Memegang bermaksud meja dijadikan fungsi sebagai tempat untuk meletakkan buku. Aspek fungsi ini dapat dijelaskan dengan kewujudan bahagian komponen meja yang memegang buku, iaitu bahagian muka meja. Rangkaian fungsi terbentuk pada bahagian komponen meja, iaitu bermula dari lantai yang memegang kaki meja. Skru pula memegang kaki meja supaya berada dalam keadaan yang stabil. Apabila skru diketatkan dan kaki meja stabil, barulah disambungkan pada bahagian muka meja. Dengan itu, kaki meja dapat memegang muka meja dalam keadaan yang stabil. Dalam Jadual 1.2.2, lantai ialah supersistem. Supersistem ialah faktor persekitaran yang memberikan kesan terhadap produk seperti lantai, cahaya, dan kelembapan. Sekiranya lantai tidak rata, maka kedudukan meja tidak stabil walaupun komponen lain dapat berfungsi dengan cekap. Berdasarkan jadual tersebut, sistem fungsi komponen dapat dilukis melalui rajah model fungsi. Rangkaian pada komponen meja menggambarkan keadaan komponen meja melalui hubungan anak panah. Contoh lukisan sistem fungsi dalam Rajah 1.2.2 mengandaikan bahawa setiap fungsi komponen meja berada dalam keadaan yang baik dan cekap. Lantai Kaki meja 1. Nyatakan fungsi komponen. 2. Apakah maksud memegang sesebuah buku? CABAR MINDA CABAR MINDA Jadual 1.2.2 Komponen-komponen sebuah meja dan fungsinya Komponen Fungsi Objek Muka meja Memegang Buku Kaki meja Memegang Muka meja Skru Memegang Kaki meja/muka meja Lantai Memegang Kaki meja Skru Muka meja Rajah 1.2.2 Lukisan model fungsi Lantai Kaki meja Muka meja Buku memegang memegang memegang memegang memegang Skru Kelembapan 11 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1.2.3 Membina Model Fungsi dengan Menggunakan Garisan Interaksi Meja yang digunakan oleh Ahmad sebagai tempat untuk mengulang kaji pelajaran dan membuat kerja sekolah bergoyang dan tidak stabil. Buku yang diletakkan di atas meja hampir terjatuh. Ahmad ternampak skru yang mengikat muka meja dengan kaki meja banyak yang berkarat. Situasi bagi masalah meja di atas dapat digambarkan melalui garisan interaksi seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 1.2.3. Garisan interaksi digunakan untuk mengenal pasti punca masalah. Simbol yang bernombor 2, 3, dan 4 merupakan masalah fungsi bagi sesuatu komponen. Jadual 1.2.3 Garisan interaksi yang digunakan untuk menggambarkan sesuatu masalah Bil. Simbol Maksud 1 Berguna (normal) 2 Berguna tetapi tidak mencukupi 3 Berguna tetapi berlebihan 4 Bermasalah (harmful) Model fungsi pula menggambarkan keseluruhan hubung kait antara komponen dengan kesannya dalam satu sistem. Rajah 1.2.3 menunjukkan suatu model fungsi bagi sebuah meja yang bermasalah. Rajah 1.2.3 Model fungsi bagi sebuah meja yang bermasalah Berdasarkan Rajah 1.2.3, garisan interaksi kelembapan, skru, kaki meja, dan muka meja adalah yang bermasalah. Keadaan ini berlaku kerana skru yang mengikat muka meja dengan kaki meja telah berkarat. Lantai Buku memegang memegang memegang memegang memegang Skru Kaki meja Kelembapan Muka meja 12 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif A Masalah Fungsi dan Punca Masalah Dalam penyelesaian masalah secara inventif, masalah dapat dikenal pasti melalui analisis fungsi komponen produk. Melalui kaedah ini, masalah dapat dikesan dan mudah mencari alternatif penyelesaian. Ada dua langkah yang perlu dilakukan untuk mencari punca masalah, iaitu mengenal pasti masalah pada model fungsi dan pada komponen yang terlibat. Masalah dan komponen meja yang terlibat dapat dibuat kesimpulan seperti yang berikut: Dalam Rajah 1.2.4, dapat dikenal pasti bahawa skru yang memegang muka meja dan kaki meja mengalami masalah seperti yang ditunjukkan dalam bulatan. Rajah 1.2.4 Mengenal pasti punca masalah B Analisis Berantai Punca dan Kesan Tujuan analisis berantai punca dan kesan adalah untuk memahami dan mengesahkan rantaian punca dan kesan bagi sesuatu masalah. Soalan akan ditanya beberapa kali sehingga punca masalah dapat dikesan. Soalan akan terhenti apabila jawapan diperoleh. Jawapan yang diperoleh mungkin disebabkan halangan semula jadi, halangan sains dan fizik, atau halangan sifat asas objek seperti contoh dalam Jadual 1.2.4. Jadual 1.2.4 Jenis dan contoh halangan Jenis Halangan Contoh Halangan Semula jadi Panas, hujan, kelembapan Sains dan fizik Momentum, graviti Sifat asas objek Kebolehan manusia 13 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1. Nyatakan kegunaan garisan interaksi dan model fungsi. 2. Berikan tiga maksud berdasarkan mana-mana tiga simbol garisan interaksi. CABAR MINDA CABAR MINDA Meja pada Rajah 1.2.5 menjadi tidak stabil kerana skru tidak dapat mengikat muka meja dan kaki meja dengan ketat. Apakah yang menyebabkan keadaan ini berlaku? Punca dan kesan yang dicari mestilah melibatkan objek dan parameter. Contohnya dapat dilihat dalam carta alir pada Rajah 1.2.6. Rajah 1.2.5 Meja tidak stabil Rajah 1.2.6 Analisis kesan dan akibat Kesimpulannya, meja tidak stabil kerana skru yang memegang antara kaki meja dan muka meja telah berkarat dan patah kerana kelembapan cuaca semula jadi (supersistem). Kelembapan Skru kaki meja longgar Meja tidak stabil Muka meja tidak stabil Mengapa? Mengapa? Mengapa? Mengapa? Mengapa? Skru muka meja longgar Kaki meja tidak stabil Skru berkarat p j 14 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif APA YANG AKAN DIPELAJARI? ����������������������������������������������������� ����������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������ ���������������� ������������������������������������������������������������������ ���������������� Percanggahan Fizikal 1.3 Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� ��������������� �� ����������� �� ������������� �� ������������������ KATA KUNCI Kemahiran berfikir secara inventif adalah antara komponen penting yang diterapkan dalam pembelajaran kemahiran pada abad ke-21. Murid pada abad ke-21 seharusnya mampu berfikir secara kritis, mengenal pasti dan menganalisis masalah, mencadangkan penyelesaian yang inventif, mencadangkan perubahan reka bentuk, dan menghasilkan lakaran produk yang berkaitan. Murid harus dapat mengaplikasikan teknologi dalam menyelesaikan masalah reka bentuk secara sistematik serta dapat menghasilkan produk yang mempunyai ciri estetik, kreativiti, ergonomik, dan bernilai komersial. Bagaimanakah kerusi dapat diselaraskan agar selesa diduduki oleh murid yang berbeza ketinggiannya? Fikirkan. Adakah kerusi itu sesuai diduduki oleh murid? 15 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1.3.1 Mengenal Pasti dan Menganalisis Percanggahan Fizikal Mengenal pasti percanggahan fizikal ialah keadaan yang berlawanan antara satu dengan yang lain yang diperlukan dalam suatu objek. Contohnya, fizikal yang besar berlawanan dengan fizikal yang kecil. Percanggahan fizikal pula dianalisis untuk memilih kaedah penyelesaian masalah inventif secara pemisahan yang sesuai. Terdapat empat kaedah penyelesaian masalah inventif secara pemisahan. Namun, murid hanya menggunakan dua kaedah sahaja, iaitu kaedah pemisahan ruang dan kaedah pemisahan masa. Contoh: Percanggahan fizikal meja Parameter Percanggahan Fizikal Saiz Besar – kecil Beban Berat – ringan Ketinggian Tinggi – rendah Penentuan Kaedah Penyelesaian Masalah Inventif Secara Pemisahan Penentuan kaedah penyelesaian masalah inventif secara pemisahan digunakan untuk menentukan pilihan sama ada kaedah pemisahan ruang atau kaedah pemisahan masa. Contoh pemilihan kaedah ditunjukkan dalam Jadual 1.3.1. Jadual 1.3.1 Contoh pemilihan kaedah pemisahan ruang atau masa Contoh Objek Percanggahan Fizikal Contoh Situasi Soalan Penentuan Kaedah Pemisahan Ruang/Masa Jenis Kaedah Pemisahan Ruang/Masa Kerusi Tinggi lawan rendah Kerusi perlu tinggi untuk murid yang tinggi dan perlu rendah untuk murid yang rendah. Adakah kerusi perlu tinggi dan rendah pada masa yang sama? Jawapan: Ya kerana terdapat murid yang berlainan ketinggian di dalam kelas. Ruang Khemah Besar lawan kecil Khemah perlu besar semasa digunakan dan perlu kecil semasa disimpan. Adakah khemah perlu besar dan kecil pada masa yang sama? Jawapan: Tidak kerana khemah digunakan dan disimpan pada masa yang berlainan. Masa Kesimpulan daripada Jadual 1.3.1, sekiranya percanggahan fizikal berlaku pada masa yang sama, maka kaedah pemisahan ruang dipilih. Sekiranya percanggahan fizikal berlaku pada masa yang berlainan, maka kaedah pemisahan masa dipilih. Seterusnya, pemilihan prinsip inventif yang bersesuaian dipilih untuk menyelesaikan masalah percanggahan fizikal. 1. Berikan contoh parameter sebuah meja. 2. Terangkan cara mengenal pasti pemilihan kaedah pemisahan ruang. CABAR MINDA CABAR MINDA 16 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1.3.2 Mencadangkan Pemilihan Prinsip Inventif Selepas kaedah pemisahan ruang atau masa ditentukan, pilih prinsip inventif yang bersesuaian untuk menyelesaikan masalah inventif yang dihadapi. Sekiranya kaedah pemisahan ruang dipilih, cadangan prinsip inventif adalah seperti dalam Jadual 1.3.2. Jadual 1.3.2 Prinsip inventif bagi kaedah pemisahan ruang Cadangan Prinsip Inventif Penerangan Konsep Contoh 1 Pembahagian (Segmentation) (a) Membahagikan objek kepada beberapa bahagian kecil (b) Menjadikan objek mudah dileraikan (c) Meningkatkan darjah kebolehbahagian (d) Perubahan ke peringkat lebih kecil Perabot yang dijual menggunakan konsep Do It Yourself (DIY) 2 Pengekstrakan (Taking out/ extraction) Memisahkan atau mengeluarkan bahagian yang mendatangkan gangguan daripada objek Pemisahan unit pendingin hawa di dalam dan di luar bangunan supaya bunyi bising dan haba panas dapat diasingkan 3 Kualiti setempat (Local quality) (a) Mengubah struktur objek dan pengaruh luaran daripada seragam menjadi tidak seragam (b) Menjadikan setiap bahagian objek memenuhi fungsi berbeza yang berguna Bekas menyimpan makanan pelbagai petak berbeza dan pelbagai fungsi 4 Penyarangan (Nested doll) Meletakkan atau memasukkan satu objek ke dalam satu objek yang sama tetapi berlainan saiz Antena radio yang boleh dipanjangkan dan dipendekkan 5 Filem nipis dan cangkerang boleh lentur (Flexible shells and thin films) Membalut, melapik, atau membungkus objek menggunakan lapisan filem nipis dan cangkerang boleh lentur Pelindung cahaya cermin kereta 6 Pengantara (Intermediary) (a) Mengadakan bahagian baharu antara dua objek (b) Menggunakan objek atau proses pengantara (c) Mencantumkan dua objek secara sementara Sarung tangan ketuhar menjadi pengantara antara tangan dengan objek panas 7 Tidak simetri (Asymmetry) Mengubah bentuk satu objek daripada simetri menjadi tidak simetri Menukar bentuk bulat jam dinding ke bentuk tidak sekata 17 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif Sekiranya kaedah pemisahan masa dipilih, cadangan prinsip inventif adalah seperti dalam Jadual 1.3.3. Jadual 1.3.3 Prinsip inventif bagi kaedah pemisahan masa Cadangan Prinsip Inventif Penerangan Konsep Contoh 1 Kedinamikan (Dynamization) (a) Memecahkan satu objek kepada bahagian kecil yang boleh bergerak (b) Mengubah sesuatu bahagian objek daripada tidak bergerak kepada bahagian yang bergerak, dan sebaliknya (a) Meja makan berempat boleh dibesarkan menjadi meja makan berlapan (b) Stereng kereta yang boleh diubah ketinggiannya 2 Tindakan awal (Prelimenary action) Melakukan tindakan awal untuk mengawal risiko Beg udara di dalam kereta untuk mengurangkan risiko kecederaan ketika kemalangan 3 Tindakan berkala (Periodic action) Menukar tindakan berterusan kepada tindakan berkala Lampu jalan menyala berkala mengikut waktu siang dan malam 4 Tindakan keterlaluan (Partial or excessive action) Jika tindakan tidak berhasil, lakukan tindakan yang sama tetapi secara berlebihan atau berkurangan agar dapat memudahkan penyelesaian Proses menabur serbuk gula di atas donut untuk mengurang atau menambahkan kemanisan 5 Pengembangan terma (Thermal expansion) Menggunakan prinsip terma (pengembangan atau pengecutan) terhadap sesuatu bahan Pemutus litar yang menggunakan prinsip terma pemula lampu pendarfluor 6 Pembuangan dan pemulihan (Discarding and recovering) Membuang bahagian yang telah menjalankan fungsinya Kapsul ubat yang boleh larut 7 Tindakan berterusan yang berfaedah (Continuity of useful action) Menjalankan sesuatu kerja secara berterusan Jana kuasa elektrik, mesin pelelas 1. Berikan cadangan prinsip inventif yang digunakan bagi contoh bekas makanan murid yang mempunyai beberapa bahagian. CABAR MINDA CABAR MINDA MERENTAS KURIKULUM Matrik percanggahan mempunyai 39 parameter sistem dan 40 Prinsip Inventif. Penggunaan 40 Prinsip Inventif dapat meningkatkan keupayaan individu atau organisasi dalam menyelesaikan masalah. 18 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1. Terangkan faktor pilihan reka bentuk pada kaki meja yang boleh dipanjangkan dan dipendekkan. CABAR MINDA CABAR MINDA 1.3.3 Menjustifikasikan Cadangan Perubahan Reka Bentuk Berdasarkan Pemilihan Prinsip Inventif Pada peringkat ini, murid telah memilih prinsip inventif yang sesuai untuk perubahan reka bentuk yang dipilih. Jadual 1.3.4 ialah cadangan perubahan reka bentuk berdasarkan kaedah penyelesaian masalah inventif secara pemisahan. Jadual 1.3.4 Cadangan perubahan reka bentuk berdasarkan kaedah penyelesaian masalah inventif secara pemisahan Objek Percanggahan Fizikal Situasi Soalan Penentuan Kaedah Pemisahan Ruang/ Masa Jenis Kaedah Pemisahan Ruang/ Masa Meja Berat lawan ringan Meja perlu berat untuk menampung beban yang banyak dan perlu ringan untuk mudah dialihkan. Adakah meja perlu berat dan ringan pada masa yang sama? Jawapan: Tidak kerana meja digunakan untuk menampung beban dan dialihkan pada masa yang berlainan. Masa Merujuk Jadual 1.3.4 sebuah meja perlu berat untuk menampung beban yang banyak di atasnya. Meja yang berat biasanya kukuh untuk diletakkan buku-buku, sebuah komputer, sebuah pencetak, dan sebagainya. Meja menjadi kukuh kerana kaki meja dibuat daripada besi. Keadaan ini dapat menyelesaikan masalah meja yang tidak stabil akibat menampung beban yang banyak. Penyelesaian masalah di atas telah menimbulkan masalah yang lain pula. Masalah berlaku apabila meja hendak dialihkan ke sudut lain. Meja ini menjadi lebih berat seperti yang berlaku dalam contoh prinsip inventif pada halaman 4. Lebih ramai tenaga pekerja diperlukan untuk mengalihkan meja ini. Kaedah pemisahan yang dipilih ialah kaedah pemisahan masa. Prinsip inventif yang dipilih sebagai penyelesaian masalah di atas adalah dengan menggunakan kedinamikan. Terdapat dua cadangan perubahan reka bentuk seperti yang ditunjukkan pada Jadual 1.3.5. Perubahan tersebut akan diterangkan dalam unit pelajaran yang seterusnya. Jadual 1.3.5 Cadangan perubahan reka bentuk Prinsip Inventif yang Dipilih Cadangan Perubahan Reka Bentuk • Kedinamikan (Dynamization) A – Kaki meja jenis boleh ditanggalkan daripada cantuman dengan muka meja yang menggunakan konsep ikatan skru boleh pasang buka. B – Memasang roda pada hujung kaki meja agar mudah digerakkan. 19 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif 1.3.4 Menghasilkan Lakaran Produk Berfokuskan Bahagian yang Mempunyai Masalah Inventif Perubahan pertama reka bentuk meja yang dicadangkan adalah dengan memasang kaki meja yang boleh ditanggalkan daripada muka meja. Meja ini menggunakan konsep skru yang boleh pasang buka apabila hendak dialihkan. Lakaran produk pada bahagian yang mempunyai masalah inventif adalah seperti yang ditunjukkan pada Rajah 1.3.1. Rajah 1.3.1 Lakaran produk yang memfokuskan bahagian yang mempunyai masalah inventif 1. Nyatakan pandangan tentang perubahan pada meja berdasarkan Rajah 1.3.1. CABAR MINDA CABAR MINDA Kaki meja yang Kaki meja yang dipasang dengan dipasang dengan skru pada muka meja skru pada muka meja boleh dibuka semasa boleh dibuka semasa kerja pengalihan. kerja pengalihan. Skru meja Skru meja Muka meja Muka meja Kaki meja Kaki meja Kaki Kaki meja meja Rajah 1.3.2 Lakaran produk yang memfokuskan bahagian yang mempunyai masalah inventif Perubahan kedua yang dicadangkan adalah dengan memasang roda pada hujung kaki meja agar mudah digerakkan. Apabila meja hendak dialihkan hanya seorang tenaga pekerja diperlukan untuk menolak meja itu. Apabila meja hendak digunakan maka roda meja perlu dikuncikan supaya tidak bergerak. Lakaran produk ini adalah seperti yang ditunjukkan pada Rajah 1.3.2. Roda Roda kaki kaki meja meja Pengunci Pengunci roda roda MERENTAS KURIKULUM TRIZ boleh menjadi parameter untuk menggerakkan Malaysia ke arah mencapai dan mengubah Malaysia menjadi sebuah negara maju. TRIZ ialah instrumen terbaik bagi menyelesaikan masalah dengan cara berstruktur. RUMUSAN 20 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif Masalah Bukan Inventif Masalah yang tidak mempunyai kesan sampingan apabila usaha penambahbaikan berlaku Proses Penyelesaian Masalah Bukan Inventif Kenal pasti masalah, pilihan penyelesaian yang ada, membuat pilihan, melaksanakan pilihan, dan penilaian penyelesaian masalah Masalah Inventif Masalah yang mempunyai kesan sampingan apabila usaha penambahbaikan berlaku Proses Penyelesaian Masalah Inventif Pernyataan masalah inventif, model fungsi, analisis berantai punca dan kesan, prinsip inventif, lakaran reka bentuk baharu Mencari punca masalah menggunakan analisis berantai punca dan kesan Mencari parameter punca masalah Produk – Sebuah sistem yang mempunyai satu atau lebih komponen Objek – Pengguna produk Fungsi – Tindakan sesebuah produk untuk merubah objek sasaran Komponen – Bahagian-bahagian kecil yang berfungsi menyokong sistem Model fungsi – Menggambarkan keseluruhan hubung kait antara komponen dan kesannya dalam satu sistem Percanggahan fizikal – Fizikal salah satu parameter komponen yang bertentangan Contoh percanggahan fizikal – Kaki meja: panjang lawan pendek, berat lawan ringan, tinggi lawan rendah Penyelesaian Masalah Secara Inventif Pengenalpastian Masalah Analisis Fungsi Percanggahan Fizikal Prinsip Inventif Pemisahan ruang – pembahagian, pengekstrakan, kualiti setempat, penyarangan, filem nipis dan cangkerang boleh lentur, pengantara, tidak simetri Pemisahan masa – kedinamikan, tindakan awal, tindakan berkala, tindakan keterlaluan, pengembangan terma, pembuangan dan pemulihan, tindakan berterusan yang berfaedah 21 BAB 1 Penyelesaian Masalah Secara Inventif Bahagian A Jawab semua soalan. 1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. (a) Masalah ialah masalah yang tidak mempunyai kesan sampingan apabila usaha penambahbaikan dilakukan. (b) Langkah pertama dalam proses penyelesaian secara inventif ialah . (c) merupakan bahagian kecil yang berfungsi menyokong sesuatu produk. (d) Dalam konsep , produk terdiri daripada gabungan beberapa komponen yang membentuk produk lengkap. (e) Satu contoh prinsip inventif bagi percanggahan fizikal pemisahan ruang ialah . 2. Nyatakan bahagian yang berlabel A, B, dan C dalam model fungsi di bawah ini dengan jawapan yang betul. memegang memegang memegang memegang Buku A Lantai B C Kaki meja A: B: C: 3. Padankan maklumat di Bahagian A dengan maksudnya yang betul di Bahagian B. Bahagian A Bahagian B Fungsi Menggambarkan keseluruhan hubung kait antara komponen dengan kesannya dalam sistem Model fungsi Tindakan sesebuah produk untuk merubah objek sasaran Komponen Bahagian-bahagian kecil yang berfungsi menyokong sistem Bahagian B Jawab semua soalan. 1. Sebuah bangku berkeadaan tidak stabil kerana saiz kakinya terlalu tinggi. Lakukan pengubahsuaian pada bangku tersebut agar dapat digunakan semula. (a) Kenal pastikan masalah utama. (b) Klasifikasikan jenis masalah tersebut. (c) Bina satu gambar rajah model fungsi bagi bangku tersebut. PENGUKUHAN MINDA PENGUKUHAN MINDA ini ini Di Si Di Sini ni Di Sini Di Sini http://links.sasbadi.com/rbt/tg2/03 BAB APLIKASI TEKNOLOGI 22 Teknologi membantu manusia dalam segala aspek kehidupan. Aplikasi teknologi telah jelas terbukti membantu manusia dalam menyelesaikan pelbagai masalah yang dihadapi. Semakin maju sesebuah masyarakat, semakin banyak teknologi yang digunakan. Teknologi memberikan kesan terhadap rutin kehidupan. Teknologi mempengaruhi cara manusia bekerja, belajar, berehat, berhibur, dan sebagainya. Banyak manfaat diperoleh daripada aplikasi teknologi, antaranya termasuklah memudahkan sesuatu proses kerja, menjadikan sesuatu proses kerja itu lebih konsisten, meningkatkan produktiviti, dan menghasilkan kerja yang lebih kreatif. Dengan pengaplikasian teknologi, alatan kegunaan harian seperti ini telah diperbaharu reka bentuknya. Alatan ini lebih mudah digunakan dan fungsinya dipelbagaikan. Dengan kata lain, pengaplikasian teknologi dalam pelbagai bidang telah memudahkan kehidupan kita. Pengaplikasian Teknologi dalam Pelbagai Bidang 23 Teknologi Pembuatan 2.1 APA YANG AKAN DIPELAJARI? ������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������������������������ ���������������������� �������������������������������������������������������������������������������� ������������������������� �������������������������������������� ������������������������������� ������������������������ ������������������������������������������������������������������������������� ����������������������������������������������������������������������� ���������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� 24 Teknologi pembuatan berkait rapat dengan amalan pembuatan yang pelbagai selain penyelidikan dan pembangunan sistem, proses, mesin, alat, dan perlengkapannya. Kini, teknologi pembuatan melalui fasa perkembangan yang drastik dengan penghasilan mesin berteknologi tinggi yang menggunakan komputer dan sistem automasi serta mikrokawalan dan mikropemproses. Dengan mesin berteknologi tinggi, bahan tuangan dimasukkan ke dalam mesin dan ke dalam acuan untuk menghasilkan bentuk yang diingini. Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� estetik �� epoxy �� elektrostatik �� kaedah �� electroplating �� konvensional KATA KUNCI Bongkah acuan Produk hasil tuangan Mesin pengacuan suntikan Kaedah Konvensional Kaedah Moden Menggunakan teknologi yang asas dan biasanya dikendalikan oleh individu dengan menggunakan tangan. Kemahiran individu amat diperlukan dalam penghasilan produk, juga menggunakan peralatan- peralatan asas seperti tukul, pahat, gergaji tangan, dan sebagainya. Jenis produk yang dihasilkan terhad dan memerlukan masa yang lama untuk disiapkan. Pembuatan produk menggunakan kaedah moden dapat menjimatkan masa, kos, dan bahan. Penggunaan mesin menggantikan penggunaan alatan tangan. Pembinaan produk akan menjadi lebih cepat dan tepat tanpa membazirkan tenaga dan masa. Pada masa yang sama, individu dapat menjalankan banyak tugas (multitasking) yang berlainan. Teknologi Pembuatan Produk 25 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.1.1 Mengenal Pasti Teknologi Pembuatan Produk Teknologi pembuatan produk ialah satu kaedah menghasilkan produk sama ada menggunakan alatan tangan atau mesin. Pelbagai produk yang digunakan oleh manusia dihasilkan menggunakan teknologi pembuatan. Gambar Foto 2.1.1 menunjukkan sebuah periuk nasi yang terhasil daripada penggunaan teknologi pembuatan. Periuk nasi elektrik tersebut mempunyai kawalan mikrokomputer yang mampu memasak pelbagai jenis makanan berbanding dengan periuk nasi konvensional yang boleh memasak nasi sahaja. INFO EKSTRA Produk kegunaan peribadi seperti berus gigi, kasut, baju, dan cawan hinggalah kepada produk keluaran industri seperti jentera berat dan mesin-mesin berteknologi tinggi terhasil daripada teknologi pembuatan. uk Rajah 2.1.1 Teknologi pembuatan produk menggunakan kaedah konvensional dan kaedah moden MERENTAS KURIKULUM Menurut The Association Of Manufacturing Technology, “Manufacturing technology provides the tools that enable production of all manufactured goods”. Dengan lebih jelas lagi, teknologi pembuatan ialah proses menghasilkan produk dengan menggunakan teknologi pemesinan dan peralatan. Gambar Foto 2.1.1 Contoh hasil produk teknologi pembuatan 1. Namakan dua kaedah dalam teknologi pembuatan produk. 2. Senaraikan produk yang dihasilkan menggunakan teknologi pembuatan. 3. Nyatakan kelebihan kaedah moden dalam teknologi pembuatan produk. CABAR MINDA CABAR MINDA Mock-up Perancangan Kaji Selidik Lakaran/Lukisan Model Penilaian/Pengujian Pembinaan Produk Kaedah Konvensional Kaedah Moden 26 BAB 2 Aplikasi Teknologi Rajah 2.1.2 Carta alir dalam proses pembuatan 2.1.2 Menghuraikan Proses Pembuatan Produk Berdasarkan Teknologi Pembuatan Konvensional dengan Pembuatan Moden Proses pembuatan produk ialah satu kaedah dan teknik tentang sumber tenaga kerja, mesin, dan bahan yang ada diubah untuk menghasilkan produk siap. Pelbagai peringkat pembinaan perlu dilalui oleh bahan tersebut seperti pemotongan, pembinaan, tuangan, pemasangan, pembersihan, dan kemasan sebelum sesuatu produk dapat digunakan. Seperti yang telah dipelajari, terdapat dua kaedah dalam pembuatan, iaitu kaedah konvensional dan kaedah moden. Rajah 2.1.2 menunjukkan carta alir dalam proses pembinaan sebuah produk pembuatan yang bermula daripada proses perancangan sehingga kaedah pembinaan. Kumpulkan gambar-gambar yang berkaitan dengan proses pembuatan yang menggunakan kaedah konvensional dan kaedah moden. Bandingkan gambar-gambar tersebut menggunakan peta pokok untuk melihat perbezaan kedua-dua kaedah itu. Gambar Foto 2.1.3 Memotong bahan dengan kaedah moden Gambar Foto 2.1.2 Memotong bahan dengan kaedah konvensional 27 BAB 2 Aplikasi Teknologi A Proses Pembuatan Menggunakan Kaedah Konvensional Proses pembuatan yang menggunakan kaedah konvensional biasanya dilakukan dengan tangan sebagai sumber tenaga untuk menggerakkan peralatan. Contoh kaedah pembuatan secara konvensional adalah seperti yang berikut: • memutar skru menggunakan pemutar skru; • meratakan permukaan kayu menggunakan ketam kayu; • memotong kayu menggunakan gergaji tangan atau gergaji puting; • mengecat menggunakan berus cat. 1. Nyatakan aliran asas proses pembuatan. 2. Senaraikan tiga peralatan konvensional dan peralatan moden yang mempunyai fungsi yang sama. Gambar Foto 2.1.4 Proses pembuatan dengan kaedah konvensional CABAR MINDA CABAR MINDA B Proses Pembuatan Menggunakan Kaedah Moden Proses pembuatan yang menggunakan kaedah moden pula menggunakan mesin dalam menghasilkan sesuatu produk. Mesin-mesin ini digerakkan oleh tenaga elektrik. Pelbagai proses pembuatan yang rumit dapat dilaksanakan dengan baik. Contoh proses pembuatan dengan kaedah moden adalah seperti yang berikut: • memutar skru menggunakan pemutar skru tanpa wayar; • melicinkan permukaan kayu menggunakan mesin pelelas; • memotong kayu menggunakan mesin gergaji; • mengecat menggunakan mesin penyembur cat. Gambar Foto 2.1.5 Proses pembuatan dengan kaedah moden INFO EKSTRA Dalam proses pembuatan yang menggunakan kaedah konvensional, mesin yang bermotor tidak digunakan. Bincangkan aktiviti pembuatan yang menggunakan kaedah konvensional dan kaedah moden. Senaraikan dan bandingkan kedua-dua kaedah tersebut. Masa Hasil Kos Tenaga Kerja Kualiti Estetika Aspek Elemen Perbezaan Kaedah Konvensional dan Moden Kuantiti 28 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.1.3 Membanding Beza Teknologi Pembuatan Konvensional dengan Pembuatan Moden dalam Proses Penghasilan Produk Perbezaan antara penggunaan kaedah konvensional dengan kaedah moden dapat dilihat dari pelbagai aspek seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.1.3. Rajah 2.1.3 Perbezaan antara penggunaan kaedah konvensional dengan kaedah moden Jadual Banding Beza Proses Pembuatan Konvensional dan Moden Jadual banding beza dihasilkan untuk melihat perbezaan yang terdapat dalam penggunaan kaedah konvensional dan kaedah moden semasa proses pembuatan sesuatu produk. Perbezaan dilihat dari aspek masa, hasil, kos, tenaga kerja, kuantiti, kualiti, dan estetika yang ditunjukkan dalam Jadual 2.1.1. 1. Pilih satu produk. Buat banding beza proses pembuatan produk tersebut menggunakan kaedah konvensional dan kaedah moden. CABAR MINDA CABAR MINDA Rajah 2.1.4 Proses pembuatan menggunakan kaedah moden Jadual 2.1.1 Jadual banding beza proses pembuatan konvensional dan moden Aspek Kaedah Konvensional Kaedah Moden Masa Lama untuk disiapkan Dapat disiapkan dengan cepat Hasil Bentuk yang tidak seragam Bentuk seragam antara satu dengan yang lain Kos Kos pembuatan yang tinggi Kos rendah untuk pengeluaran berskala besar Tenaga kerja Kemahiran mereka bentuk tinggi Memerlukan pengendali mesin yang mahir Kuantiti Kuantiti pengeluaran yang terhad Kuantiti pengeluaran yang banyak Kualiti Tiada piawai tertentu Mempunyai piawai yang ditetapkan Estetika Nilai estetika yang tinggi Nilai estetika yang terhad Rajah 2.1.5 Proses pembuatan menggunakan kaedah konvensional Lakaran 1 Lakaran 2 Lakaran 3 29 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.1.4 Membuat Lakaran Model 3D Bermaklumat Lakaran model tiga dimensi (3D) dibuat untuk menvisualkan idea daripada pereka bentuk. Konsep lakaran idea yang digunakan telah dipelajari daripada bab lakaran di Tingkatan Satu. Reka bentuk gasing akan dijadikan sebagai produk contoh penghasilan lakaran 3D. Lakaran Idea Murid perlu melakarkan beberapa jenis bentuk gasing. Reka bentuk boleh dimanipulasi daripada keadaan sekeliling seperti bentuk alam semula jadi atau bentuk geometri. Lakaran yang dihasilkan mesti mengandungi maklumat penting seperti bahan, saiz, warna, dan lain-lain. Murid boleh merujuk elemen dan prinsip reka bentuk untuk diimplementasikan dalam lakaran masing-masing. 1. Nyatakan tujuan membuat lakaran 3D. 2. Senaraikan maklumat yang perlu dinyatakan dalam lakaran 3D sesuatu produk. CABAR MINDA CABAR MINDA Kelab Reka Bentuk dan Teknologi sekolah kamu akan mengadakan jualan Hari Kantin. Kelab bersetuju untuk menjual rantai kunci. Kamu ditugaskan menghasilkan rantai kunci berbentuk gasing dengan menggunakan konsep rupa bentuk kerang sebagai rujukan. Hasilkan lakaran idea awal sehingga menjadi lakaran akhir produk rantai kunci tersebut. Setelah beberapa lakaran idea diperoleh, lakaran terbaik, iaitu lakaran yang memenuhi kriteria yang ditetapkan dipilih. Pereka bentuk boleh menggabungkan idea daripada lakaran-lakaran lain sama ada pada reka bentuk, fungsi, bahan, dan lain-lain. Pereka bentuk boleh juga menggabungkan sebahagian atau bahagian tertentu hasil lakaran yang lain. Beberapa penambahbaikan boleh dilakukan pada lakaran akhir tersebut dengan menganalisis lakaran model 3D. Rajah 2.1.6 Lakaran akhir dengan penambahbaikan 65 mm 65 mm 30 mm 30 mm 35 mm 35 mm Logam Logam (keluli lembut) (keluli lembut) Plastik Plastik Logam (keluli lembut) Logam (keluli lembut) 50 mm 50 mm 40 mm 40 mm Ø185 mm 185 mm Kayu Kayu 70 mm 70 mm Ø10 100 mm 0 mm Logam Logam (keluli lembut) (keluli lembut) Plastik Plastik 60 mm 60 mm 90 mm 90 mm Logam Logam (keluli (keluli lembut) lembut) Plastik Plastik 30 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.1.5 Menganalisis Lakaran Model 3D Lakaran akhir yang dihasilkan mungkin belum cukup sempurna untuk menghasilkan produk yang mempunyai nilai dan kebolehpasaran. Oleh itu, beberapa penambahbaikan perlu dilakukan bagi mendapatkan hasil seperti yang dikehendaki. Analisis perlu dilakukan pada lakaran akhir untuk mencari kecacatan sekiranya ada. Contoh analisis boleh dilakukan dengan berpandukan Jadual 2.1.2. Jadual 2.1.2 Jadual analisis lakaran akhir model 3D Bil. Aspek Ya Tidak Catatan 1 Adakah rupa bentuk menepati kehendak projek brief? 2 Adakah cadangan bahan yang digunakan sesuai dengan produk? 3 Apakah warna yang digunakan dapat menarik perhatian pelanggan? 4 Adakah saiz produk sesuai dengan fungsi produk? 5 Adakah tekstur pada permukaan produk mempengaruhi fungsi penggunaan produk? 6 Adakah rupa bentuk produk tidak berbahaya terhadap pengguna? Keputusan: 1. Senaraikan aspek yang perlu diberi perhatian semasa menganalisis lakaran model 3D. 2. Terangkan kepentingan analisis dilakukan ke atas lakaran model 3D sesuatu produk. CABAR MINDA Rajah yang berikut menunjukkan suatu lakaran model 3D bagi sebuah produk. Lakukan analisis pada produk tersebut berpandukan contoh jadual yang telah dipelajari. Buat pembentangan untuk mempersembahkan hasil dapatan kepada keseluruhan kelas. 1000 mm 1000 mm 480 mm 480 mm 500 mm 500 mm 31 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.1.6 Membuat Acuan Model 3D Teknologi pembuatan mempunyai kaedah yang pelbagai untuk menghasilkan sesuatu produk. Jadual 2.1.3 menunjukkan beberapa contoh kaedah pembuatan yang boleh digunakan. Jadual 2.1.3 Kaedah pembuatan yang digunakan untuk menghasilkan sesuatu produk Kaedah Pembuatan Contoh Proses Definisi/Penerangan Tuangan (Casting) Proses membentuk sesuatu produk atau sebahagian melalui proses peleburan dan menuangnya di dalam acuan yang telah disediakan. Acuan (Moulding) Rongga yang terdapat pada acuan menyerupai bentuk produk sebenar. Bahan dimasukkan ke dalam acuan sama ada melalui tuangan atau injection moulding dan dibiarkan mengeras. Pembentukan (Forming) Proses mengubah bentuk sesuatu bahan menjadi bentuk lain yang boleh digunakan untuk membina satu produk. Pemesinan (Machining) Proses membuang sesuatu bahagian daripada bahan supaya menjadi bentuk yang dikehendaki. Sambungan (Joining) Bahagian atau komponen yang dihasilkan melalui proses sebelumnya disambungkan supaya menjadi satu produk baharu yang boleh berfungsi. Membuat acuan Menghasilkan model awal 3D Tuangan 32 BAB 2 Aplikasi Teknologi A Model Asas kepada pembinaan sesuatu produk ialah satu objek seakan-akan menyerupai reka bentuk produk yang dinamakan model. Model Statik Model ini dihasilkan untuk melihat rupa bentuk sebenar sesuatu produk. Tiada bahagian yang boleh digerakkan. Penilaian dilakukan dari segi rupa bentuk, warna, saiz, dan pembuatan proses. Model Berfungsi Model ini dihasilkan untuk menilai kefungsian beberapa bahagian pada produk. Pereka bentuk juga dapat menilai kefungsian dari segi pergerakan, kesesuaian cantuman, dan jenis bahan yang digunakan. B Proses Menghasilkan Acuan Model 3D Proses menghasilkan komponen menggunakan kaedah tuangan dapat dilihat melalui carta proses yang ditunjukkan pada Rajah 2.1.7. Rajah 2.1.7 Proses menghasilkan komponen menggunakan kaedah tuangan Menghasilkan Model Awal 3D Model awal 3D bermaksud model awal yang digunakan untuk mendapatkan rupa bentuk luaran dalam proses pembinaan acuan. Pelbagai bahan boleh digunakan untuk menghasilkan model awal 3D. Biasanya, bahan seperti lilin, tanah liat, kayu, dan plastik digunakan sebagai model awal 3D. Kaedah terkini dalam menghasilkan model awal 3D adalah dengan menggunakan mesin pencetak 3D. Kaedah ini lebih mudah dan model awal 3D yang dihasilkan lebih tepat serta mengambil masa yang lebih singkat. Gambar Foto 2.1.8 Model awal 3D yang dihasilkan menggunakan lilin Gambar Foto 2.1.9 Model awal 3D yang dihasilkan menggunakan mesin pencetak 3D Gambar Foto 2.1.7 Model berfungsi k makan m model. Gambar Foto 2.1.6 Model statik 33 BAB 2 Aplikasi Teknologi Membuat Acuan Acuan merupakan bekas tuangan sesuatu bahan yang hendak dibentuk. Bekas ini dibentuk dengan menggunakan bahan seperti pasir, tanah liat, dan plaster of paris. Selain itu, bahan seperti botol, kulit kerang, tanah liat, kayu, zink, dan simen boleh digunakan juga untuk menghasilkan acuan. Tuangan Panas Tuangan panas ialah satu teknik tuangan yang menggunakan haba untuk mencairkan bahan tuangan. Contoh bahan tuangan adalah seperti plastik, timah, tembaga, dan besi keluli. Tuangan Sejuk Tuangan sejuk dilakukan dengan menggunakan bahan-bahan seperti plaster of paris dan resin epoxy. Kaedah ini tidak menggunakan haba untuk mencairkan bahan tuangan. 1. Namakan bidang atau industri yang menggunakan pencetak 3D dalam proses reka bentuk. 2. Namakan dua teknik tuangan dalam menghasilkan model 3D. CABAR MINDA CABAR MINDA Proses Menghasilkan Acuan Menggunakan Plaster of Paris Proses untuk menghasilkan acuan dengan menggunakan plaster of paris akan melalui beberapa peringkat seperti yang ditunjukkan pada Rajah 2.1.8. Rajah 2.1.8 Peta alir menunjukkan penghasilan acuan dengan menggunakan plaster of paris Sediakan plaster of paris Ulang langkah satu hingga langkah enam Letakkan di dalam bekas Bersihkan acuan yang terbentuk Campurkan dengan air sehingga menjadi pes Tanggalkan model awal 3D dengan berhati-hati Celupkan separuh bahagian model awal 3D ke bahagian dalam pes plaster of paris Biarkan sehingga kering Sapukan lapisan minyak pada model awal 3D S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video penghasilan suatu komponen menggunakan teknik tuangan ke dalam acuan. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/04 Gambar Foto 2.1.12 Contoh tuangan panas bahan keluli Gambar Foto 2.1.13 Contoh tuangan sejuk menggunakan plaster of paris Gambar Foto 2.1.10 Plaster of paris Gambar Foto 2.1.11 Pasir 34 BAB 2 Aplikasi Teknologi Sediakan acuan Sediakan epoxy resin dan epoxy hardener Kacau campuran kedua-dua bahan sehingga sebati Kemudian, tuang pula epoxy hardener ke dalam bekas Tuangkan campuran bahan itu ke dalam acuan Biarkan bahan tersebut mengeras dan keluarkan hasil tuangan daripada acuan Sediakan sukatan epoxy resin dan epoxy hardener dengan nisbah 50-50 dan tuang epoxy resin ke dalam bekas mengikut sukatan 2.1.7 Membuat Model 3D Berdasarkan Proses Kerja Model 3D dapat dihasilkan dengan menggunakan kaedah konvensional, iaitu acuan dan tuangan dan kaedah moden, iaitu menggunakan pen 3D atau pencetak 3D. A Penggunaan Acuan dan Tuangan Pelbagai bahan boleh digunakan untuk membuat model 3D dengan kaedah acuan dan tuangan. Contohnya plaster of paris, campuran epoxy resin dan epoxy hardener, getah, dan plastik. Rajah 2.1.9 menunjukkan langkah-langkah tuangan menggunakan epoxy resin dan epoxy hardener. INFO KESELAMATAN Gunakan sarung tangan getah apabila mengendalikan epoxy resin dan epoxy hardener kerana sifat kimia bahan ini sangat merengsakan dan menghakis. Rajah 2.1.9 Proses tuangan menggunakan epoxy resin dan epoxy hardener S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video penghasilan reka bentuk 3D dengan menggunakan pen 3D. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/05 35 BAB 2 Aplikasi Teknologi B Penggunaan Pen 3D Pen 3D dapat menghasilkan model 3D sama seperti pencetak 3D. Pen ini menggunakan haba untuk mencairkan bahan mencetak seperti acrylonitrile butadiene styrene (ABS), polylactic acid (PLA) dan thermal polyurethane (TPU). Bahan mencetak ini menjadi cair apabila dipanaskan dan keluar melalui hujung pen 3D. Objek yang terhasil daripada pen 3D adalah dalam bentuk wireframe. Pemasangan Pen 3D Sebelum menggunakan pen 3D, pasangkan pen tersebut mengikut langkah-langkah pemasangan yang betul seperti yang ditunjukkan pada Rajah 2.1.10. 1. Nyatakan produk-produk yang dihasilkan menggunakan acuan. 2. Apakah fungsi bahan komposit dalam menghasilkan model 3D? CABAR MINDA CABAR MINDA Rajah 2.1.10 Langkah-langkah pemasangan pen 3D Melukis Model dengan Menggunakan Pen 3D Untuk menghasilkan model menggunakan pen 3D, lakaran produk mesti dihasilkan sebagai panduan pembinaan model 3D. Lakarkan model 3D dengan berpandukan lakaran yang telah dihasilkan. Mulakan lakaran bahagian dasar atau tapak hingga menjadi sebuah model siap. Biarkan seketika sehingga model 3D itu menyejuk. Rajah 2.1.11 Contoh lakaran asas model menggunakan pen 3D n 3D en ini ylonitrile (TPU). Pilih bahan mencetak Panaskan elemen pemanas pada pen Uji bahan mencetak dengan menekan butang penyalur bahan mencetak Masukkan bahan mencetak pada pen Sambungkan pen 3D kepada sumber kuasa Electroplating 36 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.1.8 Membuat Kemasan Model 3D Menggunakan Konsep Electrostatic dan Electroplating Kemasan pada produk dapat melindungi permukaan produk daripada calar dan karat akibat daripada tindak balas udara dan air. Kemasan juga menambah nilai estetik pada produk dengan memberikan kesan warna yang cantik dan tekstur permukaan yang menarik. Terdapat beberapa kaedah kemasan yang boleh dilakukan pada produk. Penggunaan kaedah yang sesuai bergantung pada jenis bahan binaan yang digunakan. Sebagai contoh, kaedah electrostatic dan electroplating serta pelbagai kaedah kemasan yang lain seperti yang ditunjukkan pada Jadual 2.1.4. Jadual 2.1.4 Kaedah-kaedah kemasan berserta bahan binaan Kaedah Kemasan Bahan Binaan Bahan Kemasan Sembur Kayu, keluli, plastik Cat, lekar Sapu Kayu, keluli Cat licau, syelek Pelekat Kayu, MDF Pelekat Electroplating (saduran) Keluli Perak, emas Penggunaan konsep electrostatic dalam proses electroplating menyadur kunci dengan bahan tembaga Rajah 2.1.12 Proses saduran dengan menggunakan kaedah electroplating Electrostatic Aruhan elektrik Kesan electrostatic A Konsep Electrostatic Electrostatic ialah suatu kajian sains yang digunakan untuk menjelaskan cas-cas elektrik yang statik. Statik bermaksud tidak bergerak, iaitu cas elektrik berada pada permukaan atau di tempat cas itu terhasil. Cas-cas yang terhasil terdiri daripada cas positif dan cas negatif. B Konsep Electroplating Electroplating atau sadur elektrik ialah suatu kaedah kemasan yang digunakan untuk membuat saduran pada permukaan bagi menghilangkan kelemahan sesuatu bahan. Kaedah ini sesuai pada bahan pembuatan yang menggunakan logam sebagai bahan asas. Kaedah ini memerlukan kekonduksian elektrik untuk melakukan proses penyaduran. Rajah 2.1.14 Proses electroplating pada sebatang sudu logam Rajah 2.1.13 Helaian rambut bercas positif dan lapisan plastik bercas negatif. Cas-cas yang berlainan saling menarik antara satu dengan yang lain. Bateri + – + Logam kuprum (anod) Larutan kuprum sulfat Sudu besi (katod) 37 BAB 2 Aplikasi Teknologi Bahan-bahan untuk Melakukan Proses Electroplating 1. Namakan dua kaedah membuat kemasan pada model 3D. 2. Bagaimanakah electrostatic terhasil? 3. Senaraikan tiga jenis bahan electroplating atau penyaduran elektrik. CABAR MINDA CABAR MINDA Bahan-bahan untuk Proses Electroplating Bahan-bahan yang digunakan untuk melakukan proses electroplating terdiri daripada beberapa jenis. Setiap bahan itu pula mempunyai fungsi dan kegunaannya seperti yang ditunjukkan pada Rajah 2.1.15. Rajah 2.1.15 Bahan-bahan yang diperlukan untuk melakukan proses electroplating Wayar berserta klip buaya – mengalirkan arus elektrik agar proses electroplating berlaku Sel 9 Voltan – punca kuasa elektrik Kepingan bar tembaga – bahan yang menyaluti objek yang akan disadur Bikar – bekas untuk menakung elektrolit dan merendam produk serta bahan saduran supaya proses electroplating boleh berlaku Cecair elektrolit – larutan yang membenarkan arus elektrik bertindak balas dengan bahan saduran dan bahan yang disadur. Jika bahan saduran tembaga digunakan, cecair elektrolit yang digunakan ialah kuprum sulfat 38 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.1.9 Menilai Model 3D yang Telah Dihasilkan Model 3D yang telah siap hendaklah dinilai sebelum produk sebenar dihasilkan. Tujuannya adalah untuk mengatasi kelemahan yang mungkin timbul. Oleh sebab model bukan produk sebenar, maka penilaian akan dibuat pada beberapa aspek sahaja. Borang Penilaian Reka Bentuk Produk Model 3D yang dihasilkan perlu dinilai dari segi prinsip dan elemen reka bentuk. Murid boleh menggunakan jadual penilaian reka bentuk produk seperti Jadual 2.1.5 untuk menilai model yang telah dihasilkan. Jadual 2.1.5 Borang penilaian reka bentuk produk Elemen Reka Bentuk Kriteria Ya Tidak Garisan Garis lurus dan lengkuk Rupa Geometri Bentuk Oval Tekstur Licin dan berkilat Saiz Ketebalan, kedalaman, dan ketinggian Warna Saduran tembaga Ruang Stabil dan simetri Prinsip Reka Bentuk Kriteria Ya Tidak Keseimbangan Gasing berpusing dengan baik Pengulangan Terdapat corak yang berulang pada badan gasing Kontras Penggunaan warna yang betul Kepelbagaian Kepelbagaian rupa bentuk Kesatuan Cantuman bahagian yang kukuh Keringkasan Idea yang tidak kompleks Harmoni Reka bentuk yang menarik 1. Mengapakah model 3D yang sudah siap perlu dilakukan penilaian terlebih dahulu? CABAR MINDA Rajah 2.1.16 Model 3D 39 BAB 2 Aplikasi Teknologi Rajah yang berikut menunjukkan antara produk yang digunakan secara konvensional. Jana idea yang lebih kreatif dan buat lakaran reka bentuk yang lebih efisien. 2.1.10 Menjana Idea untuk Penghasilan Reka Bentuk Produk yang Lebih Efisien Setiap model atau produk yang dihasilkan perlu ditambah baik dari semasa ke semasa kerana produk perlu bersaing dengan produk sama yang dihasilkan oleh pengeluar lain. Langkah ini adalah untuk memastikan produk itu menjadi lebih kompetitif dan mempunyai kelebihan dalam pasaran. Inovasi berterusan perlu dilakukan oleh pereka bentuk. Mereka perlu berusaha mencari idea yang lebih kreatif bagi menambah baik produk dari segi fungsi, reka bentuk, kualiti, dan estetik. 1. Terangkan kepentingan melakukan penambahbaikan. 2. Senaraikan aspek yang perlu diberi perhatian sewaktu membuat penambahbaikan produk. Rajah 2.1.17 Contoh gasing yang telah melalui proses penambahbaikan CABAR MINDA CABAR MINDA RUMUSAN 40 BAB 2 Aplikasi Teknologi Aplikasi Teknologi Membuat Acuan Model 3D Menjana idea untuk penghasilan reka bentuk produk yang lebih efisien Menilai model 3D yang telah dihasilkan Membuat kemasan model 3D menggunakan electrostatic dan electroplating Membuat acuan model 3D Menganalisis lakaran model 3D Membuat model 3D berdasarkan proses kerja: 1. secara acuan 2. menggunakan pen 3D Membanding beza teknologi pembuatan konvensional dengan pembuatan moden dalam proses penghasilan produk Menghuraikan proses pembuatan produk berdasarkan teknologi pembuatan konvensional dan pembuatan moden Mengenal pasti teknologi pembuatan produk Proses pembinaan model 3D Membuat lakaran idea model 3D bermaklumat 41 BAB 2 Aplikasi Teknologi Bahagian A Jawab semua soalan. 1. (a) Apakah yang dimaksudkan dengan teknologi pembuatan? (b) Berikan dua contoh produk yang dihasilkan dengan menggunakan teknologi pembuatan. 2. Berikan tiga proses yang terdapat dalam pembinaan sesuatu produk tempatan. 3. Lengkapkan Rajah 1 di bawah ini dengan bahan tuangan yang betul. Bahan Tuangan (a) (b) (a) (b) Panas Sejuk Rajah 1 4. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. (a) Model dihasilkan untuk melihat rupa bentuk sebenar sesuatu produk. (b) Model dihasilkan untuk melihat kefungsian beberapa bahagian pada produk. (c) merupakan bekas tuangan sesuatu bahan yang hendak dibentuk. (d) dapat melindungi permukaan produk daripada kecacatan. (e) adalah suatu kajian sains yang digunakan untuk menjelaskan cas-cas elektrik yang statik. Bahagian B Jawab semua soalan. 1. Rajah 2 menunjukkan kaedah-kaedah dalam teknologi pembuatan. Kaedah moden Kaedah konvensional Teknologi Pembuatan Rajah 2 Berdasarkan Rajah 2, bincangkan perbezaan kedua-dua kaedah itu. PENGUKUHAN MINDA PENGUKUHAN MINDA ini ini Di Si Di Sini ni Di Sini Di Sini http://links.sasbadi.com/rbt/tg2/06 42 BAB 2 Aplikasi Teknologi APA YANG AKAN DIPELAJARI? ����������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������������� ������������ ��������������������������������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������������� ������������� ����������������������������������� ������������������������������������������������������������������ ��������������� Reka Bentuk Mekanikal 2.2 Sistem mekanikal mengurangkan tenaga mekanikal manusia dalam melakukan sesuatu pekerjaan. Gabungan komponen mekanikal membolehkan sesuatu produk berfungsi, bergerak, atau berputar. Pergerakan mekanikal bertujuan memindahkan suatu sumber gerakan kepada gerakan yang lain. Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� ��������� �� ������ �� ������� �� ��������� �� ����������� �� ������ �� ������ �� �������� �� ��������� KATA KUNCI 43 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.2.1 Mengenal Pasti Komponen Mekanikal Sistem mekanikal adalah beberapa komponen yang berfungsi sebagai penghantar bagi menyelesaikan sesuatu tugas yang telah diprogramkan. Selain itu, sistem ini juga merupakan mekanisme yang digunakan bagi mendapatkan sesuatu hasil pengeluaran. Untuk menghasilkan reka bentuk sistem yang dikehendaki, pelbagai komponen mekanikal digunakan sama ada secara berasingan atau gabungan. Ada pelbagai jenis komponen mekanikal. Komponen ini saling berkait untuk menyelesaikan masalah atau tugasan seperti yang dikehendaki oleh pengendali. Komponen Mekanikal Rajah 2.2.1 Pelbagai jenis komponen mekanikal yang digunakan dalam reka bentuk sesuatu gajet mekanikal Sistem mekanikal yang paling ringkas menggunakan sekurang-kurangnya dua jenis komponen mekanikal. Gear Pautan (Linkage) Tuil/Tuas (Lever) Takal (Pully) Tali sawat (Belting) Aci sesondol (Cam shaft) Aci engkol (Crank shaft) Gelongsor (Slider) Galas bebola (Ball bearing) Bindu (Chuck) uck) Rantai (Chain) Komponen Mekanikal 44 BAB 2 Aplikasi Teknologi Gear Gear ialah komponen yang digunakan untuk memindahkan kuasa. Gigi yang terdapat pada badan gear berfungsi untuk menyalurkan kuasa daripada sumber kepada penerima. Terdapat pelbagai jenis gear, iaitu gear serong, gear taji, gear heliks, gear tulang hering, gear rak dan pinan, gear miter, gear skru, gear dalam, gear serong pilin, dan gear belitan. Setiap gear ini mempunyai fungsi yang berbeza antara satu dengan yang lain. Nyatakan dua alatan mekanikal yang kamu tahu. Kemudian, nyatakan jenis gear yang digunakan pada alatan itu. Gear rak dan pinan (Rack and pinion gear) Gear miter (Miter gear) Gear serong pilin (Spiral bevel gear) Gear belitan (Worm gear) Gear skru (Screw gear) Gear dalam (Internal gear) Jenis-jenis Gear Gambar Foto 2.2.1 Komponen mekanikal yang digunakan pada jam Gear serong (Bevel gear) Gear taji (Spur gear) Gear heliks (Helical gear) Gear tulang hering (Herringbone gear) Gambar Foto 2.2.2 Jenis-jenis gear Beban Beban Beban Fulkrum Daya Daya Daya Fulkrum Fulkrum 45 BAB 2 Aplikasi Teknologi S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video cara-cara pautan berfungsi dalam alatan mekanikal. Kamu boleh juga menaip kata kunci linkage function in mechanical machine untuk melayari video lain yang berkaitan dengan komponen ini. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/07 Pautan (Linkage) Komponen ini berfungsi sebagai penghubung sesuatu komponen atau bahan bagi melengkapkan suatu sistem. Tuil atau Tuas (Lever) Tuil atau tuas ialah sistem yang berkaitan daya, beban, dan fulkrum. Antara contoh mudah penggunaan tuil atau tuas adalah pada tuil playar gabung. Rajah 2.2.2 Teori yang berkaitan dengan tuas dan antara alatan yang menggunakan tuil dan tuas Gambar Foto 2.2.3 Pautan atau ‘linkage’ digunakan pada pintu Komponen mekanikal yang digunakan akan menjadi haus dengan cepat sekiranya tidak diselenggara. Lakukan penyelenggaraan secara berkala untuk memastikan komponen berada dalam keadaan optimum apabila digunakan semula. INFO KESELAMATAN Sangga (Fulkrum) Kelas 3 Daya Beban Kelas 1 Daya Beban Sangga (Fulkrum) Sangga (Fulkrum) Kelas 2 Beban Daya Takal dipacu Takal pemacu 46 BAB 2 Aplikasi Teknologi Takal (Pully) Takal ialah mesin ringkas yang terdiri daripada satu roda berputar pada gandar. Dengan menggunakan takal, beban menjadi ringan dan mudah untuk diangkat. Tali Sawat (Belting) Tali sawat banyak digunakan dalam industri seperti pemesinan, conveyor, dan pada motosikal berkuasa besar. Tali sawat digunakan untuk menghubungkan takal pemacu yang dipasang pada enjin atau motor elektrik dengan takal dipacu. Aci Sesondol (Cam Shaft) Penggunaan aci sesondol dapat ditemukan dalam kenderaan bermotor seperti kereta. Aci sesondol digunakan untuk membuka dan menutup injap (valve). Aci Engkol (Crank Shaft) Aci engkol berfungsi untuk menukarkan gerakan linear kepada gerakan berputar seterusnya sebagai penghantar kuasa ke kotak gear untuk menggerakkan kenderaan. Gambar Foto 2.2.4 Penggunaan takal memudahkan kerja-kerja mengangkat beban yang berat Gambar Foto 2.2.5 Tali sawat pada motosikal Bahan asas bagi tali sawat ialah getah. Dalam sektor industri, tali sawat yang digunakan diperbuat daripada fabrik getah yang telah diperkuat dan tahan lasak. S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video tentang fungsi aci engkol di dalam enjin kereta. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/08 47 BAB 2 Aplikasi Teknologi Gelongsor (Slider) Gelongsor berfungsi sebagai pengurang geseran bagi menggerakkan sesuatu komponen. Komponen ini banyak digunakan dalam industri yang memerlukan pemindahan beban yang berat. Beban pada gelongsor digerakkan secara mendatar. 1. Apakah komponen mekanikal yang sesuai digunakan untuk memindahkan produk yang besar dan berat seperti kontena dari kapal? 2. Nyatakan fungsi galas bebola yang ditempatkan pada gandar roda basikal. CABAR MINDA CABAR MINDA Galas Bebola (Ball Bearing) Galas bebola digunakan sebagai pengantara bagi objek yang berputar. Komponen ini juga bertindak sebagai pengurang geseran dan melancarkan pergerakan. Penggunaan komponen ini dapat ditemukan pada bahagian roda kenderaan. Bindu (Chuck) Bindu digunakan bersama dengan mesin gerudi. Fungsinya adalah untuk memegang dan mencengkam mata gerudi. Untuk mengetatkan cengkaman mata gerudi, pengunci khas digunakan. Rantai (Chain) Rantai berfungsi sebagai pengantara bagi penghantaran kuasa antara dua gear. Komponen ini banyak digunakan pada basikal dan motosikal. 48 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.2.2 Bagaimana Sistem Mekanikal Berfungsi pada Produk yang Dipilih? Sistem mekanikal ialah suatu sistem yang melibatkan penggabungan beberapa komponen mekanikal yang berfungsi pada produk yang dipilih dan digunakan untuk menyelesaikan sesuatu tugas. Setiap komponen mempunyai fungsinya yang tersendiri. Untuk lebih memahami fungsi sistem mekanikal, kita ambil satu contoh mudah, iaitu basikal. Terdapat pelbagai komponen mekanikal pada sesebuah basikal dan setiap komponen itu pula mempunyai fungsi yang tersendiri. CABAR MINDA CABAR MINDA 1. Nyatakan maksud sistem mekanikal. 2. Apakah komponen mekanikal yang digunakan dalam sistem brek basikal? Hendal – mengawal haluan basikal sama ada ke kiri, ke kanan, atau ke hadapan. Pengguna dapat menggerakkan hendal dengan bebas kerana menggunakan galas bebola (ball bearing). Brek – sistem brek digunakan untuk memperlahan atau memberhentikan basikal yang sedang bergerak. Tuas digunakan pada pemegang pencengkam brek. Roda – roda membolehkan basikal bergerak dengan lancar. Galas bebola yang terletak pada roda membenarkan roda berputar dengan mudah. Pedal – pedal akan berpusing apabila dikayuh dan menghasilkan tenaga penghantar kuasa untuk basikal bergerak. Rantai dan gear memainkan peranan sebagai komponen penghantaran kuasa. Inovasi daripada Idea 1 Inovasi daripada Idea 2 Inovasi Idea 3 Idea 1 I i Idea 2 40 mm 80 mm Pemegang lampu (Pautan) Pengunci pemegang lampu (Tuas) 100 mm Bahan plastik plastik Gelongsor ϕ30 mm 49 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.2.3 Menghasilkan Lakaran 3D Reka Bentuk Gajet yang Menggunakan Komponen Sistem Mekanikal yang Dipilih Setelah pereka bentuk mengenal pasti idea inovasi yang akan dilakukan pada gajet lampu basikal, lakaran perkembangan idea akan dihasilkan. Semasa menghasilkan lakaran perkembangan idea ini, elemen dan prinsip reka bentuk diambil kira. Tujuannya adalah untuk memastikan gajet yang akan dihasilkan itu memenuhi kehendak pengguna, namun fungsi utama gajet mesti dikekalkan. Lakaran reka bentuk akhir yang melibatkan penggunaan komponen mesti ditunjukkan dengan jelas. Selain itu, maklumat lain perlu dilabelkan pada lakaran seperti jenis bahan pembinaan, fungsi komponen, saiz, dan warna yang digunakan. 1. Apakah aspek yang perlu diambil kira semasa menghasilkan lakaran perkembangan idea? 2. Nyatakan langkah yang perlu diambil oleh pereka bentuk setelah mengenal pasti inovasi yang hendak dilakukan pada gajet. 3. Sistem tuas kelas berapakah sesuai digunakan pada gajet yang dihasilkan? CABAR MINDA CABAR MINDA Rajah 2.2.3 Lakaran reka bentuk akhir 50 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.2.4 Menganalisis Kesesuaian Komponen yang Digunakan untuk Membina Gajet Setelah lakaran idea akhir dihasilkan, analisis perlu dilakukan untuk mengenal pasti kesesuaian komponen yang digunakan. Pelbagai aspek perlu dinilai untuk menghasilkan produk yang berkualiti dan dapat menarik perhatian pembeli. Menganalisis Kesesuaian Komponen yang Digunakan untuk Membina Gajet Reka Bentuk Komponen Reka bentuk menepati cita rasa pelanggan dan mempunyai nilai kebolehpasaran yang tinggi. Kemasan Kemasan yang digunakan menarik dan dapat melindungi kelemahan yang ada pada komponen seperti mudah berkarat. Contoh kemasan yang digunakan adalah seperti cat sembur, cat minyak, lekar, dan stiker. Jenis Bahan Binaan yang Digunakan Bahan yang digunakan harus bersesuaian dan dapat berfungsi seperti yang diharapkan. Kedudukan Pemasangan Komponen Kedudukan pemasangan komponen dapat mempengaruhi jenis-jenis pautan yang digunakan. Rajah 2.2.4 Menganalisis kesesuaian komponen yang digunakan untuk membina gajet Jadual 2.2.1 Menganalisis kesesuaian komponen gajet CABAR MINDA CABAR MINDA Lakaran Akhir Komponen Kriteria Penilaian Ya/Tidak Cadangan Penambahbaikan Reka bentuk komponen Ya Jenis bahan Tidak Menggunakan aluminium bagi menggantikan plastik lembut Kedudukan pemasangan Ya Kemasan Ya 1. Apakah proses yang perlu dilakukan selepas lakaran akhir gajet dihasilkan? 2. Nyatakan kemasan yang sesuai untuk gajet itu. Pemegang lampu Pengunci pemegang lampu Badan lampu (Bateri terdapat di bahagian dalam) 51 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.2.5 Membuat Rumusan Kekuatan dan Kelemahan Komponen Sistem Mekanikal yang Dipilih untuk Membina Gajet Setelah analisis dilakukan, pereka bentuk membuat rumusan dengan mengambil kira kekuatan dan kelemahan sistem mekanikal yang dipilih untuk membina gajet. Perbandingan tersebut dapat dilihat pada Jadual 2.2.2. 1. Nyatakan satu gajet mekanikal. Senaraikan komponen-komponen yang terdapat pada gajet tersebut dan buat perbandingan kekuatan dan kelemahan komponen-komponen itu. CABAR MINDA CABAR MINDA Komponen Sistem Mekanikal Kekuatan Kelemahan Pemegang lampu Pautan Mempunyai cengkaman yang kuat pada hendal basikal Sukar untuk dibuat pelarasan jika diameter hendal basikal berbeza Pengunci pemegang lampu Tuas Mengambil masa yang singkat untuk dipasang dan ditanggalkan Mudah terbuka sekiranya tidak dipasang dengan kemas Badan lampu Gelongsor Badan lampu boleh ditanggal dan dipasang dengan mudah Bahagian gelongsor mudah longgar jika terkena gegaran yang kuat Jadual 2.2.2 Perbandingan kekuatan dan kelemahan sistem mekanikal yang dipilih Rajah 2.2.5 Lakaran reka bentuk akhir Gambar foto menunjukkan satu gajet mekanikal. Bahagikan murid secara berkumpulan. Setiap kumpulan dikehendaki menyiapkan slaid persembahan yang menyenaraikan sistem mekanikal dan mencadangkan satu penambahbaikan pada gajet tersebut. 52 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.2.6 Membina Gajet Mekanikal Berfungsi Peringkat seterusnya adalah untuk menghasilkan gajet mekanikal yang berfungsi. Aktiviti ini akan melibatkan proses pembinaan model atau produk. Proses pembinaan adalah sama untuk setiap produk. Namun begitu, mungkin ada beberapa perubahan mengikut kesesuaian proses pembinaan tersebut. Untuk melihat ringkasan proses pembinaan model atau produk, rujuk Rajah 2.2.6. Untuk tujuan pembinaan gajet, jadikan gajet lampu basikal sebagai contoh. Rajah 2.2.6 Carta alir proses pembinaan gajet lampu basikal Selesai Gajet Lampu Basikal Disiapkan Tidak Ya Ya Y Ya Ya Ya Y Tidak Mula Projek Gajet Lampu Basikal Kemasan Akhir Pemasangan Komponen Proses Penghasilan Komponen (pemesinan, tuangan, pembentukan, dan lain-lain lagi) Penyediaan Komponen Pembinaan Lukisan Kerja Lakaran Akhir Lakaran Idea Lakaran Awal Kaji Selidik Sesi Brief Bersama Pelanggan Pengujian Sesi Kritik INFO KESELAMATAN Semasa proses pembinaan gajet, faktor keselamatan mestilah diutamakan dalam apa-apa keadaan. Tanda-tanda amaran mesti dipatuhi oleh setiap pekerja dari setiap peringkat. Tanda-tanda amaran yang boleh didapati adalah seperti yang berikut: Gunakan Peralatan Keselamatan Gunakan Topi Keselamatan Gunakan Kasut Keselamatan Gunakan Sarung Tangan Keselamatan Gunakan Gogal Keselamatan Perumah bateri Pemegang bateri Penutup lampu Pemegang lampu Lampu Cermin Pencengkam (Menetapkan kedudukan lampu pada basikal) 53 BAB 2 Aplikasi Teknologi Proses Pembinaan Gajet Lampu Basikal Untuk membina gajet mekanikal yang berfungsi, gajet lampu basikal akan dijadikan sebagai gajet contoh. Jika ada cadangan produk atau model yang lain, proses pembinaannya adalah sama. Proses pembinaan gajet meliputi beberapa peringkat, iaitu peringkat membuat lakaran ceraian sistem dan komponen, menyediakan bahan komponen, penghasilan komponen, pemasangan komponen, pengujian, dan kemasan. Membuat Lakaran Ceraian Sistem dan Komponen Proses ini memberikan penjelasan yang lebih terperinci tentang komponen-komponen yang akan dibina dan cara-cara komponen tersebut digabungkan sehingga menjadi suatu sistem lengkap yang dapat berfungsi. Dalam dunia industri sebenar, lakaran akan diterjemahkan kepada lukisan kerja sebelum dihantar ke bahagian pengeluaran. Menyediakan Komponen-Komponen Pembinaan Komponen-komponen binaan yang berkaitan disediakan dengan mengambil kira kesesuaian pada fungsi serta proses pembinaan yang akan dilakukan. Rajah 2.2.7 Contoh lakaran ceraian kerja Gambar Foto 2.2.6 Contoh komponen-komponen pembinaan dalam industri Setiap penggunaan komponen perlulah dinyatakan dengan tepat dan jelas bagi mengelakkan pembaziran sewaktu pengeluaran berskala besar. 54 BAB 2 Aplikasi Teknologi Penghasilan Komponen Komponen dapat dihasilkan menerusi proses daripada pemesinan, pembentukan, tuangan, atau kaedah-kaedah lain yang sesuai. Proses penghasilan komponen merupakan satu peringkat yang penting. Pada peringkat ini, bahan-bahan mentah binaan yang pelbagai saiz atau rupa akan diubah, dibentuk, dan diacuankan kepada bentuk yang bersesuaian dan mempunyai fungsi yang tersendiri. Gambar Foto 2.2.7 Contoh komponen yang diperbuat daripada plastik yang dihasilkan daripada kaedah tuangan/ suntikan (injection) Gambar Foto 2.2.8 Contoh komponen mekanikal, iaitu galas bebola dipasang pada suatu rekaan produk Gambar Foto 2.2.9 Produk yang tidak dipasang dengan baik dan kukuh akan menyebabkan kerosakan dan kemalangan Pastikan kaedah pembuatan bersesuaian dengan bahan yang digunakan bagi mengelakkan kerugian dan kemalangan. INFO KESELAMATAN Pemasangan Komponen Setelah melalui proses penghasilan, komponen dipasang sehingga menjadi suatu model lengkap atau produk. Setiap komponen mempunyai fungsinya yang tersendiri dan saling berpaut antara satu dengan yang lain bagi membentuk suatu sistem yang dapat menyelesaikan sesuatu tugas. S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video tentang asas pemasangan suatu komponen mekanikal. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/09 55 BAB 2 Aplikasi Teknologi Pengujian Peringkat seterusnya, dalam pembinaan sesuatu produk ialah melakukan pengujian terhadap produk yang dihasilkan itu. Sekiranya produk akhir tersebut tersedia dalam bentuk prototaip maka pengujian boleh dilakukan untuk menguji aspek kefungsian dan ketahanan. Ada dua ujian yang biasa dilakukan, iaitu ujian makmal dan ujian parameter. Semasa proses pengujian, prototaip akan diuji sehingga mencapai tahap keupayaan maksimum, iaitu sehingga produk memenuhi spesifikasi. Terdapat juga ujian simulasi dengan menggunakan teknologi terkini. Jika prototaip berjaya melepasi tahap kelulusan ujian yang ditetapkan, produk tersebut akan dikeluarkan secara besar-besaran dan sedia untuk dipasarkan kepada pengguna atau pembeli. Kemasan Kemasan dilakukan pada model atau produk bagi menutup kelemahan rupa permukaan produk seperti berkarat, permukaan yang tidak rata, bahagian-bahagian yang tajam, dan berbahaya. Di samping itu, kemasan juga dapat menambah nilai estetika produk agar kelihatan lebih cantik sekali gus dapat menarik perhatian pembeli. Gambar Foto 2.2.10 Proses kemasan dapat menutup kelemahan yang terdapat pada produk 1. Nyatakan enam peringkat proses pembinaan sesuatu gajet. 2. Berikan dua jenis ujian yang boleh dilakukan ke atas prototaip yang dihasilkan. CABAR MINDA CABAR MINDA Gambar Foto 2.2.11 Pengujian musnah prototaip dilakukan dengan menggunakan mesin pengujian hentaman Electrostatic paint atau cat elektrostatik diperkenalkan bagi menangani kelemahan cat secara konvensional yang mudah tertanggal. Kaedah konvensional Cat elektrostatik Bekas pensel yang dibeli oleh Khalish pada bulan lepas telah rosak dan retak semasa digunakan. Sebagai akibatnya, tangan Khalish turut mengalami sedikit kecederaan. Apakah kaitan permasalahan ini dengan proses pembinaan produk tersebut? 56 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.2.7 Cadangan Penambahbaikan kepada Sistem Tersebut oleh Murid Penambahbaikan sistem perlu dilakukan sekiranya sistem yang diguna pakai pada produk itu mengalami kegagalan dari segi fungsi ataupun kecacatan pada reka bentuk. Kegagalan fungsi pada produk menyebabkan produk tersebut tidak dapat beroperasi seperti yang sepatutnya. Keadaan yang sedemikian mungkin berbahaya serta boleh menyebabkan risiko kemalangan terhadap pengguna. Semasa penambahbaikan dilakukan, proses pembinaan adalah seperti yang telah dipelajari dalam bab yang lepas. Cita rasa pengguna sentiasa berubah mengikut peredaran zaman. Idea yang dizahirkan oleh pereka bentuk mesti selari dengan cita rasa pengguna. Kajian mesti dilakukan untuk mendapatkan maklumat berkaitan trend pengguna terkini. Rajah 2.2.8 Penambahbaikan yang dapat dilakukan pada produk A Rupa Bentuk Rupa bentuk memainkan peranan yang penting bagi sesuatu gajet atau produk. Rupa bentuk yang menarik dapat menawan hati pembeli atau pengguna. Faktor ini mestilah diberi keutamaan pada mana-mana produk agar produk yang hendak dibina itu lebih istimewa berbanding dengan gajet atau produk sedia ada yang lain. Contohnya, rupa bentuk yang futuristik dan mengikut trend terkini. Gambar Foto 2.2.12 Perubahan rupa bentuk konvensional kepada rupa bentuk yang futuristik Rupa bentuk Bahan Kemasan (warna, bahan kemasan) Fungsi Cadangan Penambahbaikan 57 BAB 2 Aplikasi Teknologi B Bahan Faktor bahan memainkan peranan yang penting dalam pembinaan gajet atau produk. Bahan yang digunakan mesti bersesuaian dengan tugas atau fungsi komponen mekanikal. Penggunaan bahan sintetik mempunyai banyak kelebihan bagi menggantikan bahan tradisional. Contohnya, penggunaan bahan plastik berbanding dengan bahan logam. Yang terkini ialah penemuan bahan yang lebih maju, iaitu gentian karbon. Bahan ini lebih tahan daripada logam dan sangat ringan. Gambar Foto 2.2.13 Penghasilan gear daripada plastik C Fungsi Fungsi bermaksud tugas. Produk yang berfungsi ialah produk yang dapat melaksanakan tugas bertepatan dengan tujuan produk itu dicipta. Contohnya, fungsi pen ialah dapat menulis dan menggaris dengan lancar. D Kemasan Selain menambahkan daya tarikan produk, kemasan juga berfungsi untuk menutup kelemahan bahan yang digunakan. Sebagai contoh, jika bahan asas menggunakan logam, maka produk terdedah pada masalah berkarat. Dengan kemasan cat, permukaan logam dapat dilindungi daripada kelembapan sekali gus masalah karat dapat diatasi. Gambar Foto 2.2.14 Gentian karbon yang kuat dan ringan 1. Berdasarkan sebatang pensel kayu, berikan cadangan penambahbaikan pada fungsi pensel tersebut. CABAR MINDA CABAR MINDA Gambar Foto 2.2.15 Penciptaan pisau yang pelbagai fungsi Gambar Foto 2.2.16 Proses menyapu kemasan Keluli Plastik RUMUSAN 58 BAB 2 Aplikasi Teknologi Reka Bentuk Mekanikal Mengenal Pasti Komponen Mekanikal • Gear • Pautan • Tuil/Tuas • Tali sawat • Sesondol • Engkol • Gelongsor • Galas • Bindu • Rantai Menjelaskan Bagaimana Sistem Mekanikal Berfungsi pada Produk yang Dipilih • Penggabungan beberapa komponen mekanikal yang berfungsi pada produk Menghasilkan Lakaran 3D Reka Bentuk Gajet yang Menggunakan Komponen Sistem Mekanikal yang Dipilih • Melabelkan jenis bahan pembinaan, fungsi komponen, saiz, dan warna Menganalisis Kesesuaian Komponen yang Digunakan untuk Membina Gajet • Reka bentuk komponen • Jenis bahan binaan • Kedudukan pemasangan • Kemasan Membina Gajet Mekanikal Berfungsi • Menyatakan cara alir proses pembinaan gajet Proses pembinaan gajet mekanikal berfungsi (gajet lampu basikal) Membuat Rumusan Kekuatan dan Kelemahan Komponen Sistem Mekanikal yang Dipilih untuk Membina Gajet • Membandingkan kekuatan dan kelemahan sistem mekanikal yang dipilih Memberi Cadangan untuk Penambahbaikan pada Sistem Berdasarkan Pandangan Murid • Rupa bentuk • Bahan • Fungsi • Kemasan 59 BAB 2 Aplikasi Teknologi PENGUKUHAN MINDA PENGUKUHAN MINDA ini ini Di Si Di Sini ni Di Sini Di Sini https://links.sasbadi.com/rbt/tg2/10 Bahagian A Jawab semua soalan. 1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. (a) ialah komponen yang digunakan untuk memindahkan kuasa. (b) berfungsi sebagai penghubung sesuatu komponen atau bahan bagi melengkapkan sesuatu sistem. (c) Penggunaan menyebabkan beban akan menjadi ringan dan mudah untuk diangkat. (d) dapat mengurangkan geseran bagi menggerakkan sesuatu komponen. (e) Fungsi adalah untuk memegang dan mencengkam mata gerudi. 2. Rajah 1 menunjukkan sejenis alatan yang ringkas. Rajah 1 (a) Apakah nama alat tersebut? Nyatakan komponen mekanikal yang digunakan. (b) Nyatakan tiga kriteria penilaian yang boleh dianalisis untuk melihat kesesuaian pemilihan komponen dalam menghasilkan sesuatu produk. i. ii. iii. Bahagian B Jawab semua soalan. 1. Rajah 2 menunjukkan sejenis makanan di dalam tin. Rajah 2 Berdasarkan rajah: (a) Lakarkan satu gajet yang sesuai untuk membuka tin. (b) Apakah sistem yang sesuai digunakan pada gajet tersebut? (c) Nyatakan satu penambahbaikan yang boleh dicadangkan pada lakaran produk di (a). Sumber Tenaga Elektrik 60 BAB 2 Aplikasi Teknologi Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� ������� �� ������ �� ������ �� ����� �� ������� KATA KUNCI Reka Bentuk Elektrik 2.3 APA YANG AKAN DIPELAJARI? ������������������������������������������������������������������������������������� ����������� ������������������������������������������������������������������������������������� �������������������������������� �������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������ ��������������������������������������������������������������������� ���������������������������������� �������������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������������� 61 BAB 2 Aplikasi Teknologi Dunia kini dipenuhi dengan pelbagai gajet elektrik untuk memudahkan aktiviti kehidupan manusia. Pelbagai reka bentuk gajet elektrik terdapat dalam pasaran untuk memenuhi keperluan dan kehendak manusia seiring perkembangan globalisasi. Reka bentuknya pula menarik dan mempunyai fungsi yang berteknologi tinggi. Elektrik 62 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.3.1 Elemen Sistem Elektrik iaitu Sumber, Medium, Beban, dan Kawalan Kehidupan manusia pada hari ini semakin mudah dengan adanya elektrik. Namun dapatkah kita bayangkan keadaan kita tanpa elektrik dan peralatan elektrik? Tanpa lampu, kita terpaksa menggunakan pelita minyak tanah. Tanpa media massa, kita tidak akan tahu tentang hal terkini yang berlaku di sekeliling kita dan juga di seluruh dunia. Tanpa mesin pencuci, pakaian kotor yang banyak pasti penat untuk dibersihkan. Kini, elektrik merupakan antara tunjang kehidupan manusia berikutan ledakan teknologi maklumat secara global. Dalam sistem elektrik, terdapat empat elemen utama yang perlu dikenal pasti dan dijelaskan, iaitu sumber, medium, beban, dan kawalan. Gambar Foto 2.3.2 Sumber tenaga yang boleh diperbaharui A Sumber Sumber tenaga elektrik berpunca daripada jana kuasa, bateri, solar, dan sebagainya. Terdapat dua jenis sumber tenaga, iaitu sumber yang boleh diperbaharui dan yang tidak boleh diperbaharui. Sumber yang boleh diperbaharui ialah sumber yang boleh digunakan semula dan bekalan tenaga ini akan kekal selama-lamanya. Sumber tersebut termasuklah angin, air, matahari, dan ombak. Manakala sumber yang tidak boleh diperbaharui pula akan habis dan tidak dapat dikitar semula. Contohnya, petroleum, arang batu, gas, dan tenaga nuklear. Sumber elektrik di negara kita terhasil daripada jana kuasa tenaga hidroelektrik selain sumber gas dan arang batu. MERENTAS KURIKULUM Penggunaan lampu pendarfluor dan LED dapat mengurangkan peningkatan suhu dunia akibat daripada pemanasan global dan kesan rumah hijau. Gambar Foto 2.3.1 Dengan adanya elektrik, muncul pelbagai peralatan keperluan manusia yang ringkas dan mudah ba baga gai i i Sumber Tenaga yang Boleh Diperbaharui 63 BAB 2 Aplikasi Teknologi B Medium Medium ialah perantara antara sumber dengan beban. Medium berfungsi untuk mengalirkan arus elektrik. Medium terbahagi kepada dua jenis, iaitu medium yang berwayar dan medium tanpa wayar. Gambar Foto 2.3.6 Kawalan suis secara automatik pada pemutus litar Gambar Foto 2.3.5 Kawalan suhu secara manual pada seterika D Kawalan Kawalan bermaksud pengawalan arus elektrik secara selamat, iaitu dengan cara memutus dan menyambungkan litar. Kawalan elektrik dapat dilakukan secara manual atau automatik. Gambar Foto 2.3.4 Beban yang digunakan menghasilkan kesan putaran daripada motor elektrik pada pengadun makanan Gam Beba meng puta mot peng C Beban Beban ialah sebarang peralatan elektrik yang disambungkan pada litar elektrik untuk membolehkannya berfungsi dan beroperasi. Beban akan menghasilkan kesan seperti kesan cahaya daripada mentol, putaran kipas daripada motor elektrik, dan bunyi daripada pembesar suara. Gambar Foto 2.3.3 Medium berwayar dan medium tanpa wayar Medium Berwayar Tanpa wayar Menara penghantaran tenaga elektrik Kabel penghantaran tenaga elektrik Transformer Generator Aliran keluar Turbin Empangan Sumber air masuk MERENTAS KURIKULUM Di Malaysia, terdapat beberapa buah empangan hidroelektrik. Pembinaan empangan ini dipengaruhi oleh faktor keadaan bentuk muka bumi tanah tinggi di Malaysia serta bekalan hujan lebat yang diterima yang membekalkan air yang banyak dan deras sepanjang tahun. Contoh stesen jana kuasa hidroelektrik yang terdapat di negara kita termasuklah Empangan Kenyir di Terengganu, Empangan Temenggor di Perak, Empangan Pergau di Kelantan, dan Empangan Bakun di Sarawak. Rajah 2.3.1 Proses penjanaan hidroelektrik 64 BAB 2 Aplikasi Teknologi Lampu Televisyen Meter kWj Rajah 2.3.2 Arus ulang-alik yang dialirkan ke rumah kediaman E Jenis-jenis Arus Arus Ulang-alik (AU) Sistem penjanaan dan pengagihan elektrik dari stesen jana kuasa hingga ke rumah adalah menggunakan arus ulang-alik. Voltan bagi arus jenis ini boleh dinaikkan dan diturunkan menggunakan transformer. Penghantaran elektrik dilakukan dalam keadaan voltan yang tinggi supaya dapat merendahkan nilai arus. Tujuannya adalah untuk mengurangkan kehilangan kuasa semasa proses penghantaran. Gambar Foto 2.3.7 Dinamo yang berputar akan menghasilkan arus elektrik 1. Berikan tiga contoh elemen sistem elektrik. 2. Nyatakan perbezaan antara arus ulang-alik dengan arus terus. CABAR MINDA CABAR MINDA Gambar Foto 2 3 7 Dinamo Bekalan arus ulang-alik dari transformer yang telah direndahkan voltannya kepada 240 V � � � � � � � Ammeter Wayar Bateri Suis – + Rajah 2.3.3 Litar mudah yang menunjukkan pengaliran arus terus INFO EKSTRA Kawasan perindustrian berat menerima bekalan arus ulang-alik sebanyak 33 kV. Kawasan perindustrian ringan menerima bekalan arus ulang-alik sebanyak 11 kV manakala pejabat dan rumah menerima bekalan arus ulang-alik sebanyak 240 V. Jauhi kawasan pencawang elektrik kerana kawasan tersebut bervoltan tinggi dan boleh menyebabkan renjatan. TIP KESELAMATAN Arus Terus (AT) Arus terus merujuk kepada sistem kuasa dengan hanya satu kekutuban voltan atau arus. Arus elektrik yang mengalir adalah secara sehala. Arus terus dihasilkan daripada pelbagai sumber seperti bateri, sel solar, dan dinamo jenis komutator. Dalam arus terus, cas elektrik mengalir dalam satu arah sahaja. Sensor tekanan Papan fleksibel rata Sensor suhu Elemen pemanas Struktur rangka 65 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.3.2 Menunjukkan Cara Reka Bentuk Litar Peralatan Elektrik Reka bentuk litar bagi sesuatu peralatan elektrik dapat ditunjukkan menerusi tiga aspek, iaitu keselamatan, kedudukan peranti dalam litar, dan sambungan litar. Rajah 2.3.4 Kedudukan peranti dalam litar elektrik pada periuk nasi B Kedudukan Peranti Dalam Litar Rajah 2.3.4 menunjukkan contoh litar elektrik pada periuk nasi elektrik. Reka bentuk kedudukan peranti-peranti seperti sensor tekanan, sensor suhu, dan elemen pemanas diletakkan bersama dengan litar elektrik. Reka bentuk ini bertujuan untuk menjimatkan ruang selain menekankan aspek keselamatan. Di samping itu, susunan litarnya kelihatan kemas dan menarik. Faktor ini menjadikan reka bentuk litar elektrik itu sesuai untuk tujuan komersial. A Keselamatan Litar peralatan elektrik seperti periuk nasi elektrik direka bentuk dengan ciri-ciri keselamatan. Ciri-ciri keselamatan ini penting kerana dapat melindungi pengguna dan periuk tersebut daripada berlakunya litar pintas. Litar elektrik periuk nasi terletak di bahagian bawah periuk. Kedudukan litar adalah tersembunyi, tidak dapat dicapai tangan, dan tidak terdedah. Ciri-ciri seperti itu dapat melindungi keselamatan pengguna daripada terkena renjatan elektrik. Bentuk beberapa kumpulan. Kenal pasti ciri-ciri keselamatan pada peralatan elektrik yang dipilih. Bentangkan hasil dapatan. Pastikan tangan kering apabila menyentuh peralatan elektrik yang sedang mengalirkan arus. Tangan yang basah boleh menyebabkan renjatan elektrik. TIP KESELAMATAN Gambar Foto 2.3.8 Ciri-ciri keselamatan yang terdapat di bahagian bawah periuk nasi k 66 BAB 2 Aplikasi Teknologi C Sambungan Litar Reka bentuk sambungan litar elektrik pada komponen atau peranti akan disusun mengikut fungsi yang dikehendaki. Terdapat pelbagai jenis litar dalam penyambungan litar elektrik, antaranya termasuklah litar tertutup, litar buka, litar pintas, dan litar bypass. Litar Tertutup Litar ini mempunyai satu kitaran lengkap pergerakan arus, voltan, dan kuasa dalam satu litar elektrik. Contohnya, mentol menyala apabila suis ditutup. Litar Buka Litar ini ialah litar yang tidak mempunyai satu kitaran lengkap arus, voltan, dan kuasa dalam satu litar elektrik. Contohnya, mentol tidak menyala kerana suis dibuka atau wayar terputus. Litar Pintas Litar pintas berlaku apabila wayar positif (+) yang bocor bersentuhan dengan wayar negatif (–) yang bocor tanpa melalui mentol (beban). Wayar positif (+) dan wayar negatif (–) yang bersentuhan itu akan menghasilkan percikan bunga api yang dapat menyebabkan kebakaran. 1. Mengapakah kedudukan peranti elektrik biasanya diletakkan dalam satu ruang khas? 2. Berikan dua contoh jenis litar elektrik. CABAR MINDA CABAR MINDA Rajah 2.3.5 Litar tertutup – + Rajah 2.3.6 Litar buka – + Rajah 2.3.7 Litar pintas – + Litar Salah Kekutuban Litar salah kekutuban ialah sambungan yang tersalah pasang pada litar elektrik. LED tidak akan menyala kerana kaki katod disambungkan pada punca positif bateri. Litar ini sepatutnya disambung mengikut kekutuban yang betul, iaitu kaki katod LED disambung pada punca negatif bateri. Litar Arus Bocor Litar arus bocor ialah litar yang terjadi akibat daripada kebocoran arus pada wayar hidup dengan badan logam perkakasan elektrik. Arus bocor Fius Elemen pemanas LED Perintang tetap Suis Bateri Salah kekutuban Kekutuban yang betul + – LED Perintang tetap Suis Bateri + – Litar bypass terjadi kerana penyambungan wayar dibuat pada fius yang sama untuk soket perkakasan elektrik yang berlainan. Contohnya, satu fius di papan agihan elektrik digunakan untuk perkakasan peti sejuk dan pendingin hawa. Ini akan mengakibatkan berlakunya lebihan bebanan pada wayar tersebut, menghasilkan haba berlebihan pada penebat wayar, dan berlakunya litar pintas yang akan merbahayakan keselamatan pengguna. TIP KESELAMATAN 67 BAB 2 Aplikasi Teknologi Contoh Pengiraan 1 2.3.3 Membuat Pengiraan Parameter Elektrik dalam Reka Bentuk Litar Parameter elektrik adalah seperti voltan, arus, rintangan, dan kuasa. Hubungan voltan dan arus elektrik adalah berkadar terus. Ini bermaksud apabila voltan bertambah, arus elektrik akan bertambah juga. Manakala hubungan rintangan dan arus elektrik adalah berkadar songsang. Hubungan antara dua parameter ini menerangkan bahawa apabila rintangan bertambah, maka arus akan berkurangan. Keadaan ini dapat disimpulkan dalam rumusan yang disebut sebagai hukum Ohm. Parameter ini boleh dikira jumlah penggunaannya. Pengiraan Menggunakan Hukum Ohm Berdasarkan formula di atas, huruf V mewakili voltan, I mewakili arus, R mewakili rintangan, manakala P mewakili kuasa elektrik. Hukum Ohm menunjukkan perubahan arus dan voltan dalam litar elektrik ketika menggunakan wayar yang mempunyai saiz dan panjang yang berbeza. Rajah 2.3.8 Litar lengkap dengan arus 0.5 A dan berintangan 3 Ω Nilai voltan adalah 1.5 V manakala nilai kuasa adalah 0.75 W. P = V × I P = 1.5 V × 0.5 A P = 0.75 W V = I × R V = 0.5 A × 3 Ω V = 1.5 V Murid dibekalkan satu litar lengkap seperti di bawah ini. Diberi nilai arus 0.5 A dan nilai rintangan 3 Ω. Kira nilai voltan dan kuasa pada litar. Formula mencari nilai voltan Formula mencari nilai kuasa 3 Ω V = ? 0.5 A A Untuk mencari nilai voltan (Volt): V = I × R Untuk mencari nilai arus (Ampere): I = V R Untuk mencari nilai rintangan (Ohm): R = V I Untuk rumus bagi kuasa (Watt): P = V x I V I R 68 BAB 2 Aplikasi Teknologi Rajah di sebelah menunjukkan satu litar lengkap. Berdasarkan rajah litar elektrik tersebut, cari nilai parameter voltan dan kuasa. CABAR MINDA CABAR MINDA Contoh Pengiraan 2 Contoh Pengiraan 3 Diberi nilai voltan 3 V dan nilai rintangan 5 Ω. Cari nilai arus bagi litar tersebut. Diberi nilai voltan 3 V dan nilai arus 0.5 A. Cari nilai rintangan bagi litar tersebut. Rajah 2.3.9 Litar lengkap bervoltan 3 V dan nilai rintangan 5 Ω Rajah 2.3.10 Litar lengkap bervoltan 3 V dan nilai arus 0.5 A I = V R I = 3 V 5 Ω I = 0.6 A R = V I R = 3 V 0.5 A R = 6 Ω � 4 Ω V = ? 0.6 A + – M = ? Ω 3 V 0.5 A A 5 Ω 3 V I = ? + – Ciri litar siri: Jumlah Rintangan RJ = R1 + R2 + R3 + .......+Rn Jumlah Arus IJ = I1 = I2 = I3 =........= In Jumlah Voltan VJ = V1 + V2 + V3 +......+Vn Mentol 1 Mentol 2 Bateri Suis Mentol 3 Mentol 4 + – 69 BAB 2 Aplikasi Teknologi Rajah 2.3.11 Contoh lakaran litar elektrik lampu almari Selepas lakaran litar dibina, langkah seterusnya ialah melakar reka bentuk litar skematik. Jenis suis yang digunakan ialah suis mikro. Rajah 2.3.12 Lakaran skematik litar siri 2.3.4 Menghasilkan Lakaran Reka Bentuk Litar Elektrik yang akan Dibuat Apabila membuka pintu almari pakaian, kita akan menghadapi masalah untuk mencari pakaian dan barang yang disimpan di dalamnya kerana keadaan yang gelap. Bagi mengatasi masalah ini, kita akan membina suatu gajet elektrik. Dengan gajet ini, keseluruhan ruang di dalam almari menjadi terang dan dapat dilihat dengan jelas apabila pintu almari dibuka. Sebelum memulakan projek ini, kenal pasti bahagian yang sesuai di dalam almari untuk menempatkan gajet tersebut agar kedudukan gajet itu dapat menerangi keseluruhan ruang almari. Sebelum membina gajet, lakaran perlu dibuat sebagai gambaran awal projek tersebut. Tujuannya adalah untuk memastikan kuantiti dan kedudukan yang betul bagi komponen-komponen seperti mentol atau LED, suis, bateri, dan kepanjangan wayar. Pemilihan wayar mestilah sesuai agar mudah ditempatkan di bahagian yang tidak dapat dilihat di tepi papan almari. Contoh lakaran bagi projek litar elektrik lampu almari ini ditunjukkan pada Rajah 2.3.11. M 1 M 2 M 3 3 V M 4 I = 0.08333 A Suis mikro 70 BAB 2 Aplikasi Teknologi 1. Mengapakah lakaran reka bentuk litar elektrik perlu dibina terlebih dahulu sebelum membuat litar skematik? 2. Tukarkan unit 0.65 mA kepada A. Jumlah rintangan R = V I R = 3 0.08333 A R = 36 Ω CABAR MINDA CABAR MINDA Pengiraan Parameter Bagi melihat kecerahan mentol, pengiraan pada parameter perlulah dilakukan. Tujuannya adalah untuk melihat kecerahan mentol tersebut bersesuaian dengan keluasan almari itu. Pengiraan dalam Rajah 2.3.13 menunjukkan litar elektrik yang lengkap yang telah diberi nilai parameter voltan dan arus. Nilai rintangannya dapat dihitung seperti yang berikut. Nilai rintangan bagi litar ialah 36 Ω. Pemilihan mentol perlulah sesuai dengan voltan yang dihasilkan dalam litar untuk mendapatkan kecerahan mentol yang maksimum. Nilai 83.33 miliAmpere (mA) apabila ditukarkan kepada ampere (A) adalah bersamaan dengan 0.08333 A. Ini kerana 1000 mA adalah bersamaan dengan 1 A. Rajah 2.3.13 Mengira nilai rintangan Berpandukan projek gajet litar elektrik pada almari pakaian, apakah punca yang mungkin menyebabkan mentol tidak menyala semasa pintu almari dibuka walaupun penyambungan litar telah dilakukan dengan betul? Bagaimana Suis Mikro Berfungsi? Apabila pintu almari ditutup, pintu tersebut menekan suis mikro, litar menjadi terbuka, arus elektrik terputus, dan lampu tidak menyala. Apabila pintu almari dibuka, tekanan pada suis mikro dilepaskan. Suis tersebut menjadi tertutup atau bersambung lalu arus mengalir dan membentuk litar elektrik yang lengkap. Lampu akan menyala dan menerangi keseluruhan ruang di dalam almari pakaian. Suis mikro dilepaskan Litar elektrik tertutup Bekalan arus elektrik bersambung Mentol menyala Pintu almari dibuka Suis mikro ditekan Litar elektrik terbuka Bekalan arus elektrik terputus Mentol padam Pintu almari ditutup 71 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.3.5 Menganalisis Elemen Sistem Elektrik pada Gajet yang akan Dihasilkan Satu aktiviti analisis elemen sistem elektrik dilakukan pada sumber, medium, beban, dan kawalan dalam litar elektrik. Litar elektrik yang lengkap terdiri daripada beberapa elemen seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 2.3.1. Jadual 2.3.1 Analisis elemen sistem elektrik Sumber Medium Beban Kawalan Bateri Wayar Mentol Suis Rajah 2.3.14 Keperluan asas untuk membina sebuah litar elektrik yang lengkap Sumber, iaitu bateri menggunakan 2 biji bateri bersaiz AA. Nilai voltannya ialah 3 V. Manakala mediumnya, iaitu wayar menggunakan wayar lembar tunggal. Panjang wayar yang digunakan ini bersesuaian dengan saiz almari pakaian. Sebanyak 4 biji mentol digunakan dengan setiap satu biji mentol bernilai 0.75 voltan. Suis mikro digunakan dalam litar ini sebagai elemen kawalan. Penyambungan wayar dilakukan pada terminal COM dan terminal NC yang terdapat pada suis mikro. Suis mikro bertindak sebagai suis tekan buka. Mentol pada litar menyala apabila tuil suis mikro dilepaskan. Mentol terpadam apabila tuil suis mikro ditekan. Bateri yang bernilai 3 voltan dan rintangan dalam litar yang berjumlah 36 Ω akan menghasilkan jumlah arus yang bernilai 0.08333 ampere. Elemen dalam litar ini disambungkan secara siri. Voltan dalam litar siri diukur menggunakan voltmeter. Dalam litar ini, sel-sel disambung secara bersiri dan voltannya bertambah. Jika satu komponen elektrik yang disambungkan dalam litar itu mengalami kerosakan maka seluruh litar tidak dapat berfungsi. Arah arus mengalir Mentol Suis Bateri + – M1 M2 M3 M4 Punca voltan Suis mikro Sebuah litar ringkas yang terdiri daripada sumber, medium, beban, dan kawalan. 72 BAB 2 Aplikasi Teknologi Rajah 2.3.15 ialah contoh litar bergambar yang diterjemahkan daripada litar skematik yang ditunjukkan pada Rajah 2.3.12. Litar bergambar ini merupakan litar asas yang hanya memberikan gambaran awal sebelum litar bergambar sebenar dibuat. Litar bergambar ini juga tidak mengambil kira saiz dan kepanjangan wayar yang diletakkan dalam almari pakaian. Elemen dalam litar elektrik ini memberikan gambaran awal tentang kedudukan elemen-elemen dan kaedah penyambungan terutamanya pada terminal elemen kawalan, iaitu suis mikro. Oleh itu, kedudukan dan kaedah penyambungan elemen dapat dianalisis untuk merancang projek yang akan dibuat. Litar selari merujuk kepada litar yang mempunyai lintasan arus yang lebih daripada satu. Ini bermaksud penyambungan arus dilakukan dengan menggunakan wayar lebih daripada satu dan komponen disambung sebelah- menyebelah. Arus elektrik akan mengalir melalui lintasan yang berbeza. Apabila salah satu mentol terbakar, mentol yang lain masih menyala. Suis mikro dapat berfungsi sebagai suis tekan tutup atau suis tekan buka bergantung kepada sambungan wayar pada tamatan. Suis mikro mempunyai 3 terminal, iaitu terminal COM (Common), terminal NO (Normally Opened) dan terminal NC (Normally Closed). Untuk sambungan sebagai suis tekan buka, sambungkan wayar pada terminal COM dan NC. Jika suis tekan tutup, sambungkan wayar pada terminal COM dan NO. – + Bolehkah litar siri dan litar selari dipasang secara bergabung? Jika boleh, apakah ciri dan kelebihan litar tersebut? Jika tidak boleh, fikirkan sebab-sebabnya. Tuil penolak Penolak Spring Fungsi suis tekan buka COM NO NC Fungsi suis tekan tutup Tuil penolak Penolak Spring COM NC NO Rajah 2.3.15 Litar asas untuk pembinaan gajet elektrik pada almari pakaian Suis mikro NC COM NO Mentol 1 Mentol 4 Mentol 3 Mentol 2 Bateri + – 73 BAB 2 Aplikasi Teknologi Menganalisis Elemen Sistem Elektrik Analisis dilakukan untuk memastikan setiap elemen dalam litar elektrik mencukupi dan mematuhi nilainya. Contoh analisis dapat dilihat pada Jadual 2.3.2 dengan merujuk Rajah 2.3.16. Jadual 2.3.2 Jadual analisis elemen elektrik dalam gajet litar Bil. Elemen Elektrik Kuantiti Nilai Parameter Contoh Komponen Elektrik Sambungan 1 Sumber – bateri saiz AA 2 3 V Positif bekalan ke mentol 1 2 Beban – mentol 4 36 Ω Mentol 1 ke mentol 2 ke mentol 3 dan ke mentol 4 3 Medium – wayar lembar tunggal Mengikut saiz ketinggian dan kelebaran almari Sambungan daripada bateri ke mentol 1, 2, 3, dan 4 ke terminal suis mikro 4 Kawalan – suis 1 Mentol 4 ke terminal NC suis mikro dan terminal COM ke punca negatif bekalan elektrik 1. Terangkan maksud elemen sistem elektrik pada gajet. 2. Apakah jenis wayar yang digunakan untuk sambungan litar pada gajet? 3. Rajah di sebelah menunjukkan satu komponen. (a) Namakan tiga terminal komponen itu. (b) Nyatakan cara penyambungan yang betul untuk membolehkan komponen itu berfungsi sebagai suis tekan tutup. CABAR MINDA CABAR MINDA 74 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.3.6 Membina Gajet Elektrik Berfungsi Pada peringkat ini, satu gajet yang berfungsi akan dihasilkan untuk diletakkan di dalam almari pakaian. Berdasarkan lakaran reka bentuk litar yang telah dihasilkan pada Rajah 2.3.11, terjemahkan lakaran tersebut kepada litar bergambar untuk membina gajet elektrik berfungsi. Jenis penyambungan yang digunakan untuk litar gajet ini ialah litar siri. Rajah 2.3.16 Litar bergambar gajet elektrik Berdasarkan litar bergambar di atas, gajet tersebut akan dipasang di dalam almari pakaian. Contoh kedudukan gajet itu adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.3.17. Langkah-langkah Pembinaan Litar Gajet Eletrik 1. Sediakan bahan-bahan yang diperlukan dengan merujuk lakaran atau litar bergambar. 2. Sediakan empat mentol berkuasa 3 V, dua bateri bersaiz AA bersama dengan pemegang bateri, suis mikro, dan wayar lembar tunggal mengikut saiz. 3. Kemudian, tentukan susunan dan kedudukan gajet pada almari pakaian. 4. Lakukan penyambungan litar gajet. 5. Selepas penyambungan lengkap, pasang penyambungan litar gajet itu di dalam almari pakaian. 1. Mengapakah sambungan pada litar gajet elektrik ini dibuat secara siri? 2. Mengapakah lakaran reka bentuk litar perlu diterjemahkan kepada litar bergambar apabila membina gajet elektrik berfungsi? CABAR MINDA Rajah 2.3.17 Kedudukan gajet elektrik di dalam almari S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video pembinaan suatu gajet elektrik mudah. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/11 Mentol 1 Mentol 2 Mentol 3 Mentol 4 Suis mikro Bateri dan pemegang bateri Mentol 1 Mentol 2 Mentol 3 Mentol 4 Suis mikro Bateri dan pemegang bateri + – 75 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.3.7 Membuat Pengujian dan Penilaian Kefungsian Gajet A Pengujian Tujuan pengujian dilakukan pada gajet adalah untuk memastikan gajet pada litar dapat berfungsi seperti yang dikehendaki. Sambungan mentol dan suis dipasang mengikut litar skematik dan litar bergambar. Litar ini disambung dengan sumber elektrik, iaitu bateri. Ujian dibuat apabila suis mikro dilepaskan dan semua mentol menyala. B Penilaian Penilaian dilakukan selepas pengujian. Penilaian dilakukan ke atas semua komponen pada gajet litar elektrik. Jadual 2.3.3 menunjukkan contoh penilaian yang dibuat terhadap gajet. Jadual 2.3.3 Contoh jadual penilaian reka bentuk gajet litar elektrik lampu almari pakaian Bil. Aspek yang Dinilai Berfungsi atau Tidak Berfungsi Catatan 1 Mentol Berfungsi Mentol menyala apabila pintu dibuka dan terpadam apabila pintu ditutup 2 Pendawaian wayar Berfungsi Disambung kepada semua komponen 3 Litar Berfungsi Bekalan kuasa mengalir lancar 4 Bateri Berfungsi Membekalkan kuasa yang mencukupi 5 Suis mikro Berfungsi Suis berfungsi dengan baik mengikut objektif, iaitu apabila pintu almari ditutup dan dibuka C Hasil Penilaian Hasil daripada penilaian didapati bahawa kecerahan lampu pada gajet itu tidak dapat menerangi keseluruhan ruang di dalam almari. Lebih-lebih lagi, pada waktu siang. Kedudukan susunan pemasangan gajet pada bahagian almari perlu ditambah baik dan diperkemas. Kedudukan wayar perlu ditempatkan di bahagian yang tidak dapat dilihat seperti di belakang almari pakaian. Manakala bahagian yang menempatkan mentol perlu dibuat lubang agar bahagian mentol sahaja kelihatan di permukaan. Pemegang bateri pula perlu diletakkan di belakang bateri untuk tujuan kekemasan tetapi ini mungkin akan menimbulkan masalah semasa hendak menggantikan bateri yang lemah. Kedudukan suis mikro adalah tepat kerana tuil penolak suis mikro akan tertekan apabila pintu almari ditutup. Oleh itu, gajet elektrik ini perlu dilakukan penambahbaikan fungsi agar menjadi lebih cekap dan kemas. 1. Mengapakah pengujian perlu dilakukan terhadap kefungsian gajet? 2. Nyatakan sebab-sebab mentol menyala tetapi kecerahannya tidak mencukupi untuk menerangi keseluruhan ruang di dalam almari. CABAR MINDA CABAR MINDA 76 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.3.8 Mencadang Penambahbaikan ke atas Reka Bentuk Gajet yang Telah Dibina Untuk penambahbaikan kecerahan mentol, satu uji kaji telah dikenal pasti. Uji kaji dijalankan ke atas dua jenis litar, iaitu litar siri dan litar selari. Uji kaji ini dilakukan untuk membuktikan kecerahan mentol dan jumlah nilai parameter rintangan yang terdapat dalam litar siri dan litar selari. Uji kaji dibuat dengan menggunakan komponen elektrik yang sama dan dilakukan dengan cara menukar litar siri kepada litar selari. Keputusannya, mentol menyala lebih terang jika dipasang dalam litar selari. Beban rintangan pada litar selari menjadi lebih rendah berbanding litar siri. Uji kaji seterusnya ialah membuat pengiraan jumlah nilai parameter rintangan pada litar tersebut. Pengiraan dilakukan dengan merujuk Rajah 2.3.18 yang telah diberi nilai voltan dan arus. Jumlah nilai rintangan pada litar akan dihitung. Untuk membandingkan jumlah nilai rintangan pada kedua-dua jenis litar, iaitu litar siri dan litar selari, maka pengiraan akan dilakukan antara kedua-dua litar tersebut. Hasil uji kaji ini menjelaskan bahawa nilai rintangan yang kecil akan memberikan kecerahan yang lebih tinggi berbanding dengan nilai rintangan yang besar. Jumlah rintangan R = V I R = 3 0.5 R = 6 Ω Cara Pengiraan Rajah 2.3.18 Lukisan skematik litar selari semasa suis mikro tidak ditekan dan mentol menyala Rajah 2.3.19 Lukisan bergambar litar selari semasa suis mikro tidak ditekan dan mentol menyala M 1 M 2 M 3 M 4 I = 0.5 A 3 V + A Suis mikro NC NO COM Suis mikro Mentol 2 Mentol 1 Mentol 4 Mentol 3 Bateri 77 BAB 2 Aplikasi Teknologi Jumlah rintangan R = V I R = 3 0.0833 R = 36 Ω Keputusan uji kaji: Mentol malap kerana jumlah rintangan sangat tinggi. Jumlah rintangan R = V I R = 3 0.5 R = 6 Ω Keputusan uji kaji: Mentol lebih terang kerana jumlah rintangan rendah. M 1 M 2 M 3 M 4 3 V Ammeter A I = 83.33 mA + NC NO COM A M 1 M 2 M 3 M 4 3 V I = 0.5 A + NC NO COM Ciri litar selari: Jumlah Rintangan 1 RJ = 1 R1 + 1 R2 + 1 R3 + ......+ 1 Rn Jumlah Arus IJ = I1 + I2 + I3 +........+ In Jumlah Voltan VJ = V1 = V2 = V3=......= Vn 1. Apakah cadangan untuk penambahbaikan pada gajet litar elektrik? 2. Mengapakah kecerahan mentol meningkat apabila rintangan rendah? CABAR MINDA CABAR MINDA Bagi litar yang mengandungi lebih perintang yang disambung secara gabungan antara siri dengan selari, cara pengiraan adalah seperti yang berikut: Contoh: + _ R1 10 Ω R2 15 Ω R3 10 Ω Selesaikan dahulu R1 dan R2 menggunakan formula siri. RJ1 = R1 + R2 = 10 Ω + 15 Ω = 25 Ω Kemudian, selesaikan RJ1 dan R3 menggunakan formula selari. RJ1 = 25 Ω R3 = 10 Ω + _ 1 RJ = 1 RJ1 + 1 R3 = 1 25 + 1 10 = 7 50 = 0.14 Ω RJ = 1 0.14 = 7.14 Ω Rajah 2.3.20 Litar siri suis mikro tidak ditekan Rajah 2.3.21 Litar selari suis mikro tidak ditekan Oleh itu, cadangan penambahbaikan ialah litar siri pada gajet itu ditukarkan kepada litar selari. Penambahbaikan ini diperlukan kerana uji kaji menunjukkan bahawa cahaya mentol-mentol yang diatur dalam secara selari adalah lebih terang berbanding dengan litar siri. Selain itu, jika satu mentol terbakar tidak akan menjejaskan fungsi mentol lain. Begitu juga dengan kedudukan pemegang bateri dan wayar lembar tunggal. Kedudukan pemegang bateri perlu diperkemas supaya tidak kelihatan, iaitu dimasukkan ke dalam sebuah kotak khas dan ditempatkan di bahagian bawah almari pakaian. Manakala pendawaian pula dibuat di sebelah luar almari tersebut. Litar Siri Litar Selari RUMUSAN 78 BAB 2 Aplikasi Teknologi Reka Bentuk Elektrik Mengenal Pasti dan Menjelaskan Elemen Sistem Elektrik • Sumber • Medium • Beban • Kawalan Jenis-jenis arus • Arus ulang-alik • Arus terus Menunjukkan Cara Reka Bentuk Litar Peralatan Elektrik • Keselamatan • Kedudukan peranti dalam litar • Sambungan litar – Litar tertutup – Litar buka – Litar pintas – Litar bypass Membuat Pengiraan Parameter Elektrik dalam Reka Bentuk Litar Menghasilkan Lakaran Reka Bentuk Litar Elektrik yang akan Dibuat • Pengiraan parameter Menganalisis Elemen Sistem Elektrik pada Gajet yang akan Dihasilkan • Analisis sistem elektrik • Analisis elemen sistem elektrik Membina Gajet Elektrik Berfungsi • Langkah-langkah pembinaan litar gajet elektrik Membuat Pengujian dan Penilaian Kefungsian Gajet • Pengujian • Penilaian • Hasil penilaian Mencadangkan Penambahbaikan ke atas Reka Bentuk Gajet yang Telah Dibina • Litar selari 79 BAB 2 Aplikasi Teknologi Bahagian A Jawab semua soalan. 1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. (a) Dua jenis sumber tenaga elektrik yang boleh diperbaharui ialah dan . (b) Medium adalah perantara antara dan . (c) Kawalan elektrik dapat dilakukan secara atau . (d) Voltan bagi arus ulang-alik mudah dinaikkan dan diturunkan dengan menggunakan . (e) Dalam arus terus, cas elektrik mengalir pada arah yang . 2. M 4 Ω V = ? 0.9 A A Rajah 1 (a) Berdasarkan Rajah 1, kirakan parameter voltan dan kuasa dalam litar. Voltan Kuasa (b) Apakah nama litar sambungan elemen elektrik dalam litar di Rajah 1? 3. Nyatakan aspek yang dinilai dalam sesuatu penilaian reka bentuk sistem elektrik. PENGUKUHAN MINDA PENGUKUHAN MINDA ini ini Di Si Di Sini ni Di Sini Di Sini http://links.sasbadi.com/rbt/tg2/12 80 BAB 2 Aplikasi Teknologi 4. Maklumat berikut adalah tentang sumber elektrik. A Jana kuasa hidroelektrik B Tenaga nuklear C Tenaga elektrik daripada bateri Padankan sumber elektrik itu dengan pernyataan yang betul dengan menulis A, B, dan C pada petak yang disediakan. Jenis arus elektrik yang mengalir adalah arus terus Sumber elektrik daripada sumber yang boleh diperbaharui Sumber elektrik yang akan habis pada masa akan datang 5. Padankan jenis litar di bahagian A dengan penerangannya yang betul di bahagian B. Bahagian A Bahagian B Litar buka Litar yang mempunyai satu kitaran lengkap pergerakan arus, voltan, dan kuasa dalam satu litar elektrik Litar pintas Satu keadaan yang berlaku apabila wayar hidup (L) bersentuhan dengan wayar neutral (N) tanpa melalui beban Litar tertutup Litar yang tidak mempunyai satu kitaran lengkap arus, tanpa voltan, dan kuasa dalam satu litar elektrik Bahagian B Jawab semua soalan. 1. Bina satu litar elektrik yang terdiri daripada mentol, wayar, suis, dan bekalan elektrik. Litar elektrik ini akan menerangi bilik apabila pintu bilik dibuka. (a) Klasifikasikan komponen litar elektrik itu mengikut sumber, medium, beban, dan kawalan. (b) Lakarkan litar elektrik tersebut. (c) Nyatakan sebab litar elektrik itu dipilih dari segi faktor reka bentuk dan keselamatan. BAB 2 Aplikasi Teknologi APA YANG AKAN DIPELAJARI? �����������������������������������microcontroller����������������������microprocessor) �������������������������������������������������������������������microcontroller) ��������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������ ��������������������������������������������������������������������������microcontroller) ������������������������������������������������������������������������������������ ������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������������������������� Reka Bentuk Elektronik 2.4 81 Reka bentuk elektronik ialah litar yang direka bentuk menggunakan komponen elektronik tertentu yang disusun dan disambungkan bagi mencapai tujuan penggunaan yang hendak dilakukan. Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� �������� �� ��� �� ��������� �� ����� �� ������� �� ������ �� ���� �� ��������� �� ���� �� ������� KATA KUNCI BAB 2 Aplikasi Teknologi 82 Rajah 2.4.1 Gambar rajah blok mikropengawal 2.4.1 Menyatakan Maksud Mikropengawal (Microcontroller) dan Mikropemproses (Microprocessor) A Mikropengawal Mikropengawal (microcontroller) ialah peranti kawalan dalam satu cip. Peranti kawalan ini terdiri daripada Unit Pemprosesan Pusat (CPU), RAM (Random Access Memory), ROM (Read Only Memory), dan port Input/Output yang dibina di dalamnya (rujuk Rajah 2.4.1). Mikropengawal berfungsi untuk mengawal peranti elektronik. Mikropengawal menjalankan kawalan mudah berdasarkan pengaturcaraan yang telah dimuatkan di dalamnya. Contohnya, pintu pagar automatik. Gambar Foto 2.4.1 Contoh mikropengawal pada papan litar elektronik Mikropengawal dikategorikan sebagai sebuah komputer kecil yang berfungsi untuk menerima dan memproses isyarat dan seterusnya menghasilkan isyarat untuk dilaksanakan. Mikropengawal banyak diaplikasikan dalam sistem atau peralatan yang kita gunakan seharian seperti kawalan elektronik kereta, mesin basuh, alat kawalan jauh, aplikasi robot, sistem kawalan keselamatan, sistem kawalan peralatan, dan sebagainya. Unit Pemprosesan Pusat (CPU) ROM Port I/O RAM BAB 2 Aplikasi Teknologi 83 B Mikropemproses (Microprocessor) Mikropemproses ialah peranti pemprosesan mikro dalam satu cip. Peranti ini digunakan bersama dengan cip-cip sokongan yang lain seperti Input, Output, RAM, dan ROM. Semua cip sokongan ini berada di luar mikropemproses dan dihubungkan melalui System Bus. Mikropemproses kebiasaannya digunakan untuk melakukan kawalan yang besar seperti komputer. Gambar Foto 2.4.2 Cip mikropemproses Rajah 2.4.2 Gambar rajah blok mikropemproses 1. Nyatakan maksud mikropengawal dan mikropemproses. 2. Apakah fungsi mikropengawal? CABAR MINDA CABAR MINDA Output Input System Bus RAM ROM Mikropemproses BAB 2 Aplikasi Teknologi 84 Digital ANALOG 2.4.2 Menjelaskan Bahagian-bahagian yang Terdapat dalam Mikropengawal (Microcontroller) Bahagian mikropengawal terdiri daripada input, proses, dan output. Ketiga-tiga bahagian ini penting dalam pembinaan sesuatu sistem kawalan. Rajah 2.4.3 menunjukkan gambar rajah blok pada bahagian yang terdapat dalam mikropengawal. Rajah 2.4.3 Gambar rajah blok bahagian utama dalam mikropengawal A Bahagian Input Bahagian input ialah salah satu bahagian yang terdapat dalam mikropengawal. Input dalam mikropengawal menerima isyarat dan menghantarkannya kepada Unit Pemprosesan Pusat (CPU). Isyarat diperoleh daripada peranti input yang digunakan. Peranti input terbahagi kepada dua, iaitu peranti input digital dan peranti input analog. Menghasilkan bentuk isyarat Menghasilkan bentuk isyarat Bahagian Input Bahagian Proses Bahagian Output Output Input Unit Pemprosesan Pusat (CPU) Gambar Foto 2.4.3 Peranti input digital (penderia pergerakan) dan peranti input analog (penderia cahaya) Meen bent 2 4 3 P i i did i l ( d i M b COM NO NC COM NC NO M OM COM C BAB 2 Aplikasi Teknologi 85 A Peranti Input Digital Peranti jenis ini termasuklah suis tekan tutup, suis tekan buka, suis mikro, penderia pergerakan (motion sensor), dan penderia air. Suis Tekan Tutup Suis ini akan menghasilkan isyarat kepada mikropengawal dalam bentuk digital. Apabila punat suis ini ditekan, litar akan tertutup dan arus dapat mengalir. Suis Tekan Buka Bentuk isyarat yang dihasilkan oleh suis ini adalah sama dengan suis tekan tutup. Apabila punat suis ini ditekan, litar akan terbuka dan arus terputus. Rajah 2.4.4 Simbol suis tekan tutup Rajah 2.4.5 Simbol suis tekan buka Penderia Pergerakan (Motion Sensor) Penderia pergerakan berfungsi untuk mengesan pergerakan haba yang dihasilkan oleh manusia atau haiwan. Apabila berlaku pergerakan, isyarat akan dihantar kepada mikropengawal dalam bentuk digital. Peranti input menghasilkan isyarat digital atau analog berdasarkan jenis peranti yang digunakan. Peranti input digital akan memberikan isyarat dalam bentuk digital, iaitu 0 atau 1. Isyarat 0 memberikan nilai 0 V dan isyarat 1 memberikan nilai 5 V untuk dihantar kepada mikropengawal. Rajah 2.4.6 Kedudukan dan simbol suis mikro Gambar Foto 2.4.6 Suis mikro Gambar Foto 2.4.4 Suis tekan tutup Gambar Foto 2.4.5 Suis tekan buka Suis Mikro Suis mikro mempunyai dua fungsi, iaitu dapat bertindak sebagai suis tekan tutup dan suis tekan buka. Suis ini akan berfungsi sebagai suis tekan tutup apabila terminal COM/NO digunakan dan akan menjadi suis tekan buka apabila terminal COM/NC digunakan untuk membuat penyambungan litar. Suis mikro menghasilkan isyarat kepada mikropengawal dalam bentuk digital. Gambar Foto 2.4.7 Penderia pergerakan n l Gambar Foto 2.4.7 r Foto 2.4.7 P d i k Antara jenis penderia yang biasa digunakan terdiri daripada jenis cahaya, suhu, tekanan, dan bunyi. Cuba fikirkan satu fungsi penggunaan penderia dalam sektor industri. BAB 2 Aplikasi Teknologi 86 Penderia Air Penderia air berfungsi untuk mengesan kehadiran air pada sesuatu tempat. Penderia ini akan memberikan isyarat 1 (5 V) jika tiada kehadiran air dan 0 (0 V) jika ada kehadiran air. Contohnya, penderia ini digunakan pada pengelap cermin kereta (wiper) secara automatik. Gambar Foto 2.4.10 Perintang peka cahaya Rajah 2.4.7 Simbol perintang peka cahaya Peranti Input Analog Peranti input analog terdiri daripada penderia jarak (infrared distance sensor), penderia cahaya, dan penderia suhu. Gambar Foto 2.4.8 Penderia air Gambar Foto 2.4.9 Penderia jarak objek Penderia Cahaya Perintang Peka Cahaya (LDR) merupakan sebuah penderia cahaya. Peranti ini peka terhadap cahaya. Rintangan akan berubah mengikut kecerahan. Isyarat analog yang dihasilkan berdasarkan perubahan kecerahan cahaya yang diterima. Semakin cerah cahaya semakin rendah rintangan pada penderia cahaya. Penderia Jarak (Infrared Distance Sensor) Penderia jarak berfungsi untuk mengesan dan membaca ukuran jarak antara penderia dengan objek atau halangan, sama ada objek yang diperbuat daripada logam ataupun bukan logam. Penderia ini akan mengesan objek berdasarkan penerimaan pantulan cahaya infra merah yang dipancarkan. Isyarat yang terhasil adalah dalam bentuk analog. A K BAB 2 Aplikasi Teknologi 87 Penderia Suhu Penderia suhu berfungsi untuk mengesan suhu dalam julat tertentu. Suhu yang dikesan akan diubah ke dalam bentuk isyarat analog. Isyarat analog akan terhasil berdasarkan perubahan suhu yang diterima. Contohnya, penderia suhu (LM35D) akan memberikan isyarat berdasarkan suhu yang dikesan, iaitu antara 0°C hingga 100°C. Peranti input analog ini akan menukarkan suhu dalam bentuk voltan. B Bahagian Proses Proses akan dilakukan oleh Unit Pemprosesan Pusat (CPU). CPU akan melaksanakan atur cara yang disimpan dalam ROM (Read Only Memory). ROM digunakan untuk menyimpan atur cara dan data secara kekal dalam mikropengawal. RAM (Random Access Memory) digunakan untuk menyimpan data secara sementara. Data ini akan terpadam apabila bekalan kuasa dimatikan. Isyarat yang diterima daripada input akan diproses oleh CPU, kemudian CPU akan menghasilkan isyarat kepada output. Proses yang dilakukan ini adalah berdasarkan atur cara yang ditetapkan dalam mikropengawal. C Bahagian Output Output juga ialah bahagian yang terdapat dalam mikropengawal. Tugas bahagian output ialah menerima isyarat daripada Unit Pemprosesan Pusat (CPU) dan menghantarnya kepada peranti output. Isyarat output yang terhasil adalah dalam bentuk digital atau analog. Peranti Output Peranti output akan melaksanakan isyarat yang diberi oleh output. Peranti output yang menggunakan bekalan kuasa melebihi 5 V perlu menggunakan bekalan kuasa tambahan bersama peranti sokongan lain untuk beroperasi. Contoh peranti output termasuklah diod pemancar cahaya (Light Emitting Diode – LED), pembaz (buzzer piezo), geganti, motor arus terus, dan lampu LED 12 V. Diod Pemancar Cahaya (Light Emitting Diode – LED) Fungsi diod pemancar cahaya adalah untuk mengeluarkan cahaya dan sebagai lampu perhiasan. Diod pemancar cahaya perlu digunakan bersama dengan perintang untuk mengelakkannya daripada rosak atau mengawal kecerahan. Rajah 2.4.8 Simbol diod pemancar cahaya Gambar Foto 2.4.12 Diod pemancar cahaya Gambar Foto 2.4.11 Penderia suhu dan contoh alatan yang menggunakan peranti ini + - M 2 3 1 NO5 NC4 BAB 2 Aplikasi Teknologi 88 Pembaz (Buzzer Piezo) Pembaz berfungsi dengan cara menukarkan gelombang elektrik kepada gelombang bunyi yang berfrekuensi tinggi. Pembaz mempunyai kekutuban pada penyambungan, iaitu wayar merah positif (+) dan wayar hitam negatif (–). Alat ini boleh digunakan sebagai penggera keselamatan. Gambar Foto 2.4.15 Motor arus terus Rajah 2.4.11 Simbol motor arus terus 1. Apakah bahagian-bahagian yang terdapat pada mikropengawal? 2. Nyatakan tiga fungsi diod pemancar cahaya. 3. Berikan tiga peranti input analog. CABAR MINDA CABAR MINDA Bincangkan dalam kumpulan tentang dua jenis peranti lain yang boleh digunakan sebagai peranti input dan peranti output. Rajah 2.4.9 Simbol pembaz Gambar Foto 2.4.13 Pembaz Motor Arus Terus Motor arus terus akan berputar apabila ada arus elektrik yang melaluinya. Motor ini akan berputar berlawanan arah apabila penyambungan wayar positif (+) dan negatif (–) (kekutuban) dipasang secara terbalik. Motor ini memerlukan pemandu motor (motor driver) bersamanya untuk berfungsi secara dua hala sama ada berputar mengikut arah jam atau lawan jam. Penyambungan ini akan ditukar kekutuban pada pemandu motor berdasarkan isyarat yang dihantar oleh mikropengawal. Gambar Foto 2.4.14 Geganti Rajah 2.4.10 Simbol geganti Geganti (Relay) Geganti digunakan sebagai suis kawalan litar berarus tinggi. Geganti akan dihidupkan apabila arus elektrik melaluinya dan sebaliknya. Lampu LED 12 V Lampu LED 12 V berfungsi untuk mengeluarkan cahaya apabila arus elektrik mengalir melaluinya. Gambar Foto 2.4.16 Lampu LED 12 V μ BAB 2 Aplikasi Teknologi 89 2.4.3 Menghasilkan Lakaran Reka Bentuk Litar Elektronik Lakaran reka bentuk litar elektronik merupakan terjemahan daripada idea awal pereka. Tujuan lakaran dilakukan adalah untuk memudahkan idea tersebut difahami. Dalam unit ini, ada dua jenis lakaran yang digunakan, iaitu: • lakaran gambar rajah blok; • lakaran reka bentuk litar skematik. A Lakaran Gambar Rajah Blok Lakaran ini mewakili suatu sistem yang dibina. Gambar rajah blok menerangkan secara ringkas tentang cara sistem beroperasi. Urutan blok ditunjukkan oleh arah anak panah. Setiap blok hendaklah dilabel mengikut nama peranti yang akan digunakan. Rajah 2.4.12 Contoh lakaran gambar rajah blok B Lakaran Reka Bentuk Litar Skematik Lakaran reka bentuk litar skematik menggunakan simbol komponen yang telah ditetapkan. Lakaran ini menunjukkan aliran kendalian suatu litar elektronik. Simbol komponen disambungkan menggunakan garisan lurus bagi membentuk satu litar lengkap. Maklumat dalam lakaran litar skematik memudahkan pengguna untuk memilih komponen elektronik yang akan digunakan semasa kerja pemasangan litar sebenar. Rajah 2.4.13 Contoh lakaran reka bentuk litar skematik BAB 2 Aplikasi Teknologi 90 VDD VSS TX BX bluetooh IN OUT GND 2 3 1 Jadual 2.4.1 Komponen, peranti, dan bahan yang digunakan dalam papan litar elektronik mikropengawal Bil. Komponen/ Peranti/Bahan Simbol Fungsi 1 Bateri 12 V Membekalkan bekalan kuasa 12 V 2 Diod Membenarkan arus elektrik mengalir satu arah sahaja 3 Kapasitor berkutub 330μF Menyimpan dan membuang cas elektrik 4 Kapasitor tidak berkutub 18pF dan 100nF Menyimpan dan membuang cas elektrik 5 Pengatur voltan 5 V LM7805 Merendahkan nilai voltan daripada 7 V – 20 V kepada 5 V 6 Suis satu kutub satu arah Menyambung dan memutuskan arus elektrik litar bekalan kuasa 7 Kristal 20 MHz Menjana jam (clock) 8 Perintang tetap 10 kΩ Mengawal dan mengehadkan arus elektrik 9 Suis tekan tutup Menyambung dan memutuskan litar set semula 10 Modul Bluetooth Sebuah alat komunikasi tanpa wayar untuk menerima dan menghantar isyarat antara dua peralatan Binaan Papan Litar Elektronik Mikropengawal Binaan sesebuah reka bentuk litar elektronik menggabungkan beberapa komponen elektronik dengan mikropengawal dalam satu papan litar elektronik. Pengguna hanya perlu membina litar input dan litar output dengan menyambungkannya pada papan litar elektronik mikropengawal untuk membina sebuah rangkaian litar elektronik. Jadual 2.4.1 menunjukkan komponen peranti dan bahan yang digunakan untuk membina papan litar elektronik mikropengawal. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 RESET AIN1 AIN2 AIN3 AIN4 NOT USED AIN5 VSS CLOCK 1 CLOCK 2 DOUT5 PULSE1 PULSE2 DOUT6 DIN1 DIN2 DIN3 DIN4 DOUT1 DOUT2 DOUT3 DOUT4 VDD VSS RX TX SERVO1 SERVO2 Greenbean Pin Mikropengawal dan Fungsi BAB 2 Aplikasi Teknologi 91 Jadual 2.4.2 Jenis-jenis pin pada papan litar elektronik mikropengawal yang mempunyai fungsi tersendiri Pin Fungsi Reset Pin ini disambungkan pada 5 VDC apabila mikropengawal beroperasi. Apabila pin ini disambungkan ke bumi (0 VDC), mikropengawal akan diset semula. VDD VDD ialah pin bekalan kuasa pada mikropengawal. Sambungkan pin ini dengan sumber kuasa arus terus 5 V (5 VDC). VSS VSS ialah pin sambungan bumi mikropengawal. Sambungkan pin ini dengan terminal negatif (–) ke bekalan kuasa. AIN1 AIN2 AIN3 AIN4 AIN5 AIN1, AIN2, AIN3, AIN4, dan AIN5 ialah input jenis analog yang terdapat pada papan litar elektronik mikropengawal. Sambungkannya dengan mana-mana penderia analog dengan voltan output daripada 0 VDC hingga 5 VDC. Nilai voltan analog akan ditukar kepada nilai digital menerusi penukar analog digital (Analog to Digital Converter – ADC) 8 bit (0 – 255) dalam mikropengawal. DOUT1 DOUT2 DOUT3 DOUT4 DOUT5 DOUT6 DOUT1, 2, 3, 4, 5 dan 6 ialah output digital pada papan litar. Apabila DOUT1, 2, 3, 4, 5 atau 6 dihidupkan (ON) akan menghasilkan output 5 VDC dengan kuasa maksimum 20 mA pada peranti yang bersambung. Apabila DOUT1, 2, 3, 4, 5 atau 6 dimatikan (OFF) akan menghasilkan output bernilai 0 VDC dengan kuasa 0 mA pada peranti yang bersambung. DIN1 DIN2 DIN3 DIN4 DIN1, DIN2, DIN3, dan DIN4 ialah input digital yang terdapat pada papan litar elektronik mikropengawal. Pin ini telah disambungkan dengan perintang tetap 10 kΩ. Rajah 2.4.14 Mikropengawal BAB 2 Aplikasi Teknologi 92 C Lakaran Litar Elektronik Diod Pemancar Cahaya Berkelip Mengikut Selang Masa yang Ditetapkan Lakaran ini dibina dalam dua bentuk, iaitu lakaran gambar rajah blok dan lakaran reka bentuk litar skematik. Rajah 2.4.15 Contoh lakaran gambar rajah blok pengoperasian diod pemancar cahaya berkelip Gambar Foto 2.4.17 Pelbagai projek yang menarik dapat dihasilkan dengan diod pemancar cahaya Peranti input dan peranti output yang memerlukan bekalan kuasa melebihi 5 V untuk dihidupkan perlu menggunakan bekalan kuasa tambahan dan peranti sokongan. Lakaran Gambar Rajah Blok Pengoperasian Diod Pemancar Cahaya Berkelip Dengan menggunakan papan litar elektronik mikropengawal, lakarkan gambar rajah blok penggera keselamatan. Lakaran litar elektronik dilakukan bagi menterjemahkan idea awal. Lakaran gambar rajah blok dihasilkan untuk menerangkan secara ringkas tentang cara-cara litar yang hendak dihasilkan itu beroperasi dan berfungsi. Lakaran reka bentuk litar skematik pula dihasilkan untuk memudahkan pengguna memilih dan menggunakan komponen elektronik, peranti input, dan peranti output yang diperlukan untuk membina sesuatu litar. Litar input Mikropengawal Litar output BAB 2 Aplikasi Teknologi 93 Lakaran Reka Bentuk Litar Skematik Diod Pemancar Cahaya Berkelip Rajah 2.4.16 ialah lakaran reka bentuk litar skematik yang menunjukkan litar input dan litar output diod pemancar cahaya berkelip. Rajah 2.4.16 Lakaran reka bentuk litar skematik bagi diod pemancar cahaya berkelip Jadual 2.4.3 Komponen/peranti litar input yang digunakan Bil. Komponen/Peranti Simbol 1 Suis tekan tutup 2 Perintang tetap 10 kΩ Jadual 2.4.4 Komponen/peranti litar output yang digunakan Bil. Komponen/Peranti Simbol 1 Diod pemancar cahaya 2 Perintang tetap 1 kΩ Dalam papan litar elektronik mikropengawal yang digunakan, perintang tetap 10 kΩ telah dipasang pada pin input digital. BAB 2 Aplikasi Teknologi 94 Jadual Senarai Keperluan Projek Reka Bentuk Litar Elektronik Diod Pemancar Cahaya Berkelip Setelah lakaran siap dibina, sebuah jadual senarai keperluan komponen, peranti, dan bahan hendaklah disediakan sebelum penyambungan reka bentuk litar elektronik sebenar dibina. Jadual 2.4.5 menunjukkan senarai keperluan komponen, peranti, dan bahan bagi projek diod pemancar cahaya berkelip. Jadual 2.4.5 Jadual senarai keperluan komponen, peranti, dan bahan untuk penyambungan litar elektronik diod pemancar cahaya berkelip Bil. Komponen/Peranti/Bahan Kuantiti Fungsi 1 Suis tekan tutup 1 Menyambungkan litar dan menghantar isyarat dalam bentuk digital 2 Papan litar elektronik mikropengawal 1 Litar elektronik yang menghubungkan peranti input dan peranti output dengan mikropengawal 3 Bateri 12 V 1 Membekalkan kuasa kepada papan litar elektronik mikropengawal 4 Pemegang bateri 1 Memegang bateri saiz AA sebanyak lapan biji 5 Wayar pelompat bersama soket (female) 4 Untuk menyambungkan peranti dengan papan litar elektronik mikropengawal 6 Diod pemancar cahaya 1 Untuk menghasilkan cahaya apabila arus elektrik mengalir melaluinya 7 Perintang tetap 1 kΩ 1 Untuk mengawal atau mengehadkan arus elektrik pada diod pemancar cahaya supaya tidak rosak 8 Perintang tetap 10 kΩ 1 Disambung pada suis tekan tutup untuk mengawal atau mengehadkan arus elektrik Jadual senarai keperluan dibina untuk menerangkan kuantiti dan fungsi bagi setiap peranti dan komponen yang digunakan. Komponen: Menjalankan fungsi-fungsi tertentu untuk melengkapkan suatu rangkaian litar. Peranti: Perkakasan yang boleh menghasilkan isyarat atau menukarkan isyarat untuk menyampaikan maklumat. Melalui perbincangan dalam kumpulan, pelbagai idea dapat dicetuskan dan segala kelemahan dapat diatasi dengan baik. Sesuatu keputusan yang dihasilkan itu adalah lebih menyeluruh dengan mengambil kira pandangan daripada pelbagai pihak. Litar Output Miropengawal Litar Input BAB 2 Aplikasi Teknologi 95 D Lakaran Litar Elektronik Lampu Kawalan Penderia Cahaya Menggunakan Peranti Input Analog Lakaran dilakukan dalam dua bentuk, iaitu gambar rajah blok dan litar skematik. Lakaran Gambar Rajah Blok Pengoperasian Lampu Kawalan Penderia Cahaya Rajah 2.4.17 Contoh lakaran gambar rajah blok pengoperasian lampu kawalan penderia cahaya Lakaran Reka Bentuk Litar Skematik Lampu Kawalan Penderia Cahaya Rajah 2.4.18 Lakaran reka bentuk litar skematik lampu kawalan penderia cahaya Jadual 2.4.6 Komponen/peranti litar input yang digunakan Bil. Komponen/Peranti Simbol 1 Perintang peka cahaya (LDR) 2 Perintang tetap 10 kΩ Bentuk sebuah kumpulan. Kemudian, bina jadual komponen dan peranti litar output dalam projek lampu kawalan penderia cahaya. BAB 2 Aplikasi Teknologi 96 Jadual Senarai Keperluan Projek Reka Bentuk Litar Elektronik Lampu Kawalan Penderia Cahaya Setelah lakaran siap dibina, sebuah jadual senarai keperluan komponen, peranti, dan bahan disediakan sebelum penyambungan reka bentuk litar elektronik sebenar dibina. 1. Apakah kelebihan menggunakan lakaran litar skematik berbanding lakaran gambar rajah blok? 2. Mengapakah simbol digunakan pada setiap komponen dalam lakaran litar skematik? CABAR MINDA CABAR MINDA Jadual 2.4.7 Jadual senarai keperluan komponen, peranti, dan bahan untuk penyambungan litar elektronik lampu kawalan penderia cahaya Bil. Komponen/Peranti/Bahan Kuantiti Fungsi 1 Perintang peka cahaya 1 Mengesan kecerahan cahaya dan menghantar isyarat dalam bentuk analog 2 Perintang tetap 10 kΩ 1 Disambungkan bersama dengan perintang peka cahaya untuk mengawal atau mengehadkan arus elektrik 3 Papan litar elektronik mikropengawal 1 Litar elektronik yang menghubungkan peranti input dan peranti output dengan mikropengawal 4 Bateri 12 V 2 Membekalkan kuasa kepada papan litar elektronik mikropengawal dan lampu LED 12 V 5 Lampu LED 12 V 1 Menghasilkan cahaya apabila arus elektrik melaluinya 6 Wayar pelompat bersama soket (female) 6 Untuk menyambungkan peranti dengan papan litar elektronik mikropengawal 7 Pemegang bateri 2 Memegang bateri saiz AA sebanyak 8 biji 8 Perintang tetap 330 Ω 1 Untuk mengawal atau mengehadkan arus elektrik 9 Transistor NPN 1 Untuk meninggikan arus, voltan, dan kuasa elektrik 10 Geganti 1 Untuk menyambung dan memutuskan litar yang berarus tinggi 11 Diod 1 Membenarkan arus elektrik mengalir satu arah sahaja BAB 2 Aplikasi Teknologi 97 2.4.4 Membina Litar Simulasi yang Berfungsi dengan Perisian Khas Litar simulasi ialah litar yang hampir menyerupai litar sebenar. Dengan litar simulasi, kita dapat melihat cara-cara sesuatu sistem yang dibina itu beroperasi dan berfungsi sebelum sistem sebenar dibangunkan bagi mengurangkan masalah kerosakan. Dalam unit ini, simulasi yang digunakan adalah berdasarkan lakaran gambar rajah blok pengoperasian diod pemancar cahaya berkelip yang digunakan sebagai contoh untuk melihat hasil akhir sistem tersebut. Simulasi ini melibatkan pengaturcaraan dengan menggunakan blok peranti input dan peranti output. A Pengenalan Perisian Pemprosesan Pengaturcaraan Secara Teks Perisian pemprosesan pengaturcaraan secara teks digunakan sebagai contoh untuk membina blok simulasi. Aplikasi M5 boleh dimuat turun daripada Google Play Store untuk melaksanakan simulasi tersebut. Apabila perisian dibuka, perumah Home akan dipaparkan. Pada paparan Home pula terdapat beberapa simbol seperti paparan di sebelah. B Fungsi Asas Arahan Atur Cara untuk Membina Simulasi Blok Untuk membina sesebuah simulasi menggunakan blok, kenal pasti fungsi asas arahan atur cara. Apabila simbol + ditekan, paparan arahan akan kelihatan pada skrin. Hanya kumpulan arahan Decision, Graphic Design, dan Other digunakan sebagai asas pembelajaran. Apabila kumpulan arahan tersebut ditekan, akan terpapar pula beberapa arahan atur cara dan fungsinya. Namun, dalam unit ini hanya beberapa arahan asas digunakan dalam pembinaan simulasi asas blok diod pemancar cahaya berkelip. Di bawah ini ialah contoh arahan atur cara dan fungsinya. a Arahan Atur Cara Fungsi End If Menamatkan arahan ‘If’. If ButtonA1 = Pressed Untuk mengesan sama ada butang tertentu ditekan pada antara muka (contoh: ButtonA1) Arahan Atur Cara Fungsi ButtonA1_Show = On Untuk memaparkan Button A1 di atas skrin. Boleh ditukar kepada ButtonB1 ataupun ButtonC1 ButtonA1_Show_ Text = Text Padam dan simpan perkataan yang baharu (contoh: Text) di dalam memori ButtonA1 (contoh: ButtonA1) ButtonA1_Update Untuk memaparkan kandungan memori ButtonA1 Arahan Atur Cara Fungsi Goto = 1 1. Pergi ke barisan arahan atur cara yang hendak ditentukan untuk mengulangi arahan 2. Diletakkan pada akhir pengaturcaraan untuk melengkapkan pengaturcaraan Timer = 1 sec Menunggu seketika berdasarkan tempoh masa yang ditetapkan (contoh: Masa, 1 sec, 200 msec ) ~Note Digunakan untuk menulis catatan pengaturcaraan yang dibina BAB 2 Aplikasi Teknologi 98 C Pembinaan Simulasi Asas Menggunakan Blok Untuk membina sebuah simulasi asas menggunakan blok, beberapa syarat mestilah dipatuhi. Syarat-syarat tersebut ditunjukkan dalam Jadual 2.4.8. Jadual 2.4.8 Contoh kerangka pembinaan simulasi asas menggunakan blok Bil. Arahan Fungsi 1. ~Note Untuk menulis catatan pengaturcaraan yang dibina (contoh: memaparkan blok simulasi) 2. ButtonA1_Show = On Untuk memaparkan blok dan perkataan pada simulasi yang digunakan 3. ButtonA1_Show_Text = Text 4. ButtonA1_Update 5. ~Note Untuk menulis catatan pengaturcaraan yang dibina (contoh: pengaturcaraan blok berkelip) 6. If ButtonA1 = Pressed Untuk mengesan sama ada butang tertentu ditekan pada antara muka (contoh: ButtonA1) 7. ……………………… Arahan untuk mengawal blok simulasi output berdasarkan tujuan yang hendak dilakukan (contoh: Arahan ButtonA1_Show = On, Goto = 1 dan Timer = 1 sec) 8. ……………………… 9. …………………........ 10. End If Pengakhiran arahan yang wajib digunakan untuk menamatkan sebarang arahan menggunakan ‘If’ 11. Goto = 1 Untuk melengkapkan sebuah pengaturcaraan dan menghantar arahan ke baris 1 D Merancang Pengaturcaraan untuk Menghasilkan Simulasi Blok Diod Pemancar Cahaya Berkelip Di bawah ini ialah contoh pengaturcaraan yang dirancang sebelum arahan atur cara disusun di dalam perisian bagi menghasilkan simulasi blok diod pemancar cahaya berkelip. Pengaturcaraan 1. ~Note memaparkan blok simulasi 2. Button A1_Show = On 3. ButtonC1_Show = On 4. ButtonA1_Show_Text = Suis tekan tutup 5. ButtonA1_Update 6. ButtonC1_Show_Text = Diod pemancar cahaya 7. ButtonC1_Update 8. ~Note pengaturcaraan blok berkelip 9. If ButtonA1 = Pressed 10. ButtonC1_Show = On 11. Timer = 1 sec 12. ButtonC1_Show = Off 13. Timer = 1 sec 14. Goto = 10 15. End If 16. Goto = 1 Simulasi litar skematik dan bergambar juga boleh dibina menggunakan perisian yang ada pada masa ini. BAB 2 Aplikasi Teknologi 99 E Langkah untuk Memaparkan Simulasi Blok Diod Pemancar Cahaya Berkelip Langkah 1 Pada halaman Home, tekan simbol + untuk membuka halaman Add. Tekan mana-mana nama kumpulan arahan untuk menunjukkan semua arahan di bawahnya. Simbol: Tunjukkan semua arahan di bawah setiap kumpulan arahan Simbol: Kembali ke halaman Home Simbol: Sembunyikan semua arahan di bawah setiap kumpulan arahan Simbol: Perintah Add digunakan untuk memasukkan arahan atur cara ke dalam Home Langkah 2 Berpandukan pengaturcaraan yang telah dirancang, masukkan arahan atur cara tersebut ke dalam perisian pemprosesan pengaturcaraan secara teks. Pilih arahan atur cara yang hendak digunakan. Kemudian tekan simbol untuk memasukkan arahan pada halaman Home dan menyusun arahan atur cara menjadi pengaturcaraan yang berfungsi. Langkah 3 Selepas pengaturcaraan dimasukkan, tekan simbol dan tekan Run untuk menjalankan simulasi. Langkah 4 Tekan blok suis tekan tutup dan blok diod pemancar cahaya akan berkelip. Bina sebuah litar simulasi blok dengan menggunakan satu suis dan dua biji diod pemancar cahaya berkelip serentak. CABAR MINDA CABAR MINDA Suis tekan tutup Diod pemancar cahaya S ud ut M A Y A Tontoni video tentang litar prototaip berfungsi untuk projek diod pemancar cahaya berkelip. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/13 S ud ut M A Y A Tontoni video tentang litar prototaip berfungsi untuk projek lampu kawalan penderia cahaya. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/14 100 BAB 2 Aplikasi Teknologi Gambar Foto 2.4.19 Pin penyambung plag (male) input dan output pada papan litar elektronik mikropengawal Pada papan litar elektronik mikropengawal, GND adalah negatif (–). Peranti input analog perlu disambungkan pada plag (male) analog pada mikropengawal sahaja. Isyarat analog akan ditukar kepada isyarat digital di dalam mikropengawal menggunakan analog-to- digital converter (ADC). Langkah-langkah membuat penyambungan litar input dan litar output pada mikropengawal adalah seperti yang berikut: 1. Baca dan fahami lakaran litar skematik. 2. Sediakan komponen, peranti, bahan, dan papan litar elektronik mikropengawal yang diperlukan. 3. Bina litar input dan litar output. 4. Sambungkan litar input dan litar output menggunakan wayar pelompat dan soket (female) pada plag (male) papan litar elektronik mikropengawal. 5. Pastikan litar input dan litar output dipasang pada plag (male) yang betul pada papan litar elektronik mikropengawal. 6. Semak penyambungan litar yang dilakukan itu berdasarkan lakaran litar skematik. 2.4.5 Membuat Penyambungan Litar Input dan Litar Output kepada Mikropengawal (Microcontroller) Setelah litar simulasi dapat berfungsi, litar input dan litar output dibina dan disambungkan pada papan litar elektronik mikropengawal. Input analog Output digital Ouput digital Ouput digital Input digital Terdapat cara lain seperti pematerian untuk menyambungkan peranti input dan output pada mikropengawal untuk menghasilkan sambungan yang kuat. Mengapakah plag (male) dan soket (female) digunakan? Bincangkan dari sudut reka bentuk litar elektronik. p p p g Gambar Foto 2.4.18 Pin penyambung plag (male) dan soket (female) plag (male) soket (female) Litar bekalan kuasa 5 V Input digital Output digital Modul Bluetooth Output digital Input analog Litar pengayun 101 BAB 2 Aplikasi Teknologi A Penyambungan Litar Elektronik Sebelum membuat penyambungan, plag (male) pada papan litar elektronik mikropengawal perlulah dikenal pasti terlebih dahulu. Setiap plag (male) tersebut telah ditentukan jenis peranti yang boleh disambungkan padanya. Gambar Foto 2.4.20 Papan litar elektronik mikropengawal yang digunakan untuk membuat penyambungan Jenis-jenis Peranti untuk Penyambungan Jadual 2.4.9 dan 2.4.10 ialah penetapan peranti input dan peranti output yang boleh disambungkan pada plag (male) papan litar elektronik mikropengawal. Jadual 2.4.9 Jadual penetapan plag (male) input pada papan litar elektronik mikropengawal Bil. Plag (male) Input Peranti Input 1 Input analog Contohnya, penderia cahaya, penderia jarak, dan penderia suhu 2 Input digital Contohnya, suis tekan tutup, suis tekan buka, suis mikro, penderia pergerakan, dan penderia air Jadual 2.4.10 Jadual penetapan plag (male) output pada papan litar elektronik mikropengawal Bil. Plag (male) Output Peranti Output 1 Output Digital Contohnya, diod pemancar cahaya, pembaz, geganti, motor arus terus, dan lampu LED 12 V Mikropengawal menghasilkan voltan 0 V atau 5 V kepada output digital. Suis tekan tutup Soket Power 1 Bateri 12 V Perintang tetap 1kΩ Diod pemancar cahaya 102 BAB 2 Aplikasi Teknologi Gambar Foto 2.4.21 Penyambungan bekalan kuasa, suis, perintang tetap 1kΩ, dan diod pemancar cahaya (LED) B Contoh Penyambungan Litar Diod Pemancar Cahaya Berkelip pada Papan Litar Elektronik Mikropengawal Sebuah jadual penyambungan litar dibina berpandukan lakaran litar skematik diod pemancar cahaya berkelip yang telah dihasilkan. Pembinaan jadual penyambungan tersebut dapat dilihat pada Jadual 2.4.11. Jadual 2.4.11 Penyambungan soket (female) dengan wayar pelompat dari peranti ke papan litar elektronik mikropengawal untuk litar diod pemancar cahaya berkelip Bil. Komponen/ Peranti/Bahan Wayar Merah Wayar Hitam Wayar Kuning Sambungan 1 Bateri 12 V Soket Power 1 Papan litar elektronik mikropengawal 2 Suis tekan tutup 1 5 V 1 DIN1 3 Perintang tetap 1 kΩ Disambung bersama diod pemancar cahaya 4 Diod pemancar cahaya 1 DOUT1 1 GND Pastikan bekalan kuasa yang melebihi 5 V tidak disambung pada mana-mana plag (male) kerana boleh menyebabkan mikropengawal rosak. INFO KESELAMATAN Lampu LED 12 V Bateri (1) 12 V Bateri (2) 12 V Perintang tetap 10 kΩ Penderia cahaya Modul geganti Soket power 1 Soket power 2 103 BAB 2 Aplikasi Teknologi C Contoh Penyambungan Litar Lampu Kawalan Penderia Cahaya Sebuah jadual penyambungan litar dibina berpandukan lakaran litar skematik lampu kawalan penderia cahaya yang telah dihasilkan. Pembinaan jadual penyambungan tersebut dapat dilihat pada Jadual 2.4.12. Jadual 2.4.12 Penyambungan soket (female) dengan wayar pelompat dari peranti ke papan litar elektronik mikropengawal untuk litar lampu kawalan penderia cahaya Bil. Komponen/ Peranti Wayar Merah Wayar Hitam Wayar Kuning Sambungan 1 Bateri 1 (12 V) Soket power 1 Papan litar elektronik mikropengawal 2 Bateri 2 (12 V) Soket power 2 Modul geganti 3 Penderia cahaya 1 5 V 1 GND 1 AIN1 4 Modul geganti 1 5 V 1 GND 1 DOUT1 5 Lampu LED 12 V 1 (+) Modul Geganti Output 1 1 (–) Modul Geganti Output 1 Gambar Foto 2.4.22 Penyambungan litar bekalan kuasa, penderia cahaya, modul geganti, dan lampu LED 12 V pada papan litar elektronik mikropengawal 1. Apakah komponen yang digunakan untuk menyambungkan peranti input dan peranti output pada mikropengawal? 2. Mengapakah peranti input analog perlu disambungkan kepada analog mikropengawal? CABAR MINDA CABAR MINDA 104 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.4.6 Menulis Pengaturcaraan Mudah Berdasarkan Penyambungan Litar Input dan Litar Output Pengaturcaraan ialah suatu set tatacara arahan kepada mikropengawal untuk memproses isyarat input dan menghasilkan isyarat output untuk melaksanakan arahan. Dalam unit ini, perisian Pemprosesan Pengaturcaraan secara Teks digunakan sebagai contoh. Perisian ini hanya menggunakan telefon pintar ataupun tablet yang dilengkapi Sistem Operasi Android. Pengaturcaraan yang akan dibina berdasarkan litar input dan output yang digunakan pada mikropengawal. A Fungsi Asas Arahan Atur Cara Perisian Untuk memulakan penggunaan perisian ini, buka perisian yang telah dimuat turun itu. Perhatikan simbol asas dalam perisian, iaitu + . Apabila simbol + ditekan, akan terpapar menu arahan Variable, Controller I/O, Decision, Graphic Design, Phone I/O, dan Other. Sebagai asas pembelajaran, hanya arahan Decision, Controller I/O, dan Other digunakan. Arahan Atur Cara Fungsi Dout1 = On Arahan hidupkan atau matikan DOUT1. Read_Controller Membaca semua nilai peranti input daripada papan litar elektronik. Arahan Atur Cara Fungsi End If Menamatkan arahan ‘If‘. If C_Ain1 = 0 Jika nilai penderia peranti input analog yang digunakan pada papan litar sepadan dengan syarat yang telah ditetapkan (contoh: If C_Ain1 = 0. Jika isyarat sepadan, isyarat akan diproses). If C_Din1 = 1 Jika nilai peranti input digital yang digunakan pada papan litar sepadan dengan syarat digital, iaitu 0 (OFF) atau 1 (ON), isyarat akan diproses. Arahan Atur Cara Fungsi Goto = 1 1. Pergi ke barisan arahan atur cara yang hendak ditentukan untuk mengulangi arahan. 2. Diletakkan pada akhir pengaturcaraan untuk melengkapkan pengaturcaraan. Timer = 1 sec Menunggu seketika berdasarkan tempoh masa yang ditetapkan (contoh masa, 1 sec, 200 msec). ~Note Digunakan untuk menulis catatan pengaturcaraan yang dibina. Penderia cahaya memerlukan tiga soket (female) untuk disambungkan pada papan litar elektronik mikropengawal bersama wayar merah ke 5V, wayar hitam ke GND, dan wayar kuning ke A1N1. HD ������ 4G Home 1. Dout1 = On ? Edit Selected Command Dout1 On Off ������ ������ ������ ���������� ����� HD ������ 4G Home 1. Dout1 = On 2. Dout1 = On 3. Dout1 = On HD ������ 4G Home 1. Dout1 = On ? HD ������ 4G Home 1. Dout1 = On 2. Dout1 = On 3. Dout1 = On ? Langkah 1 Langkah 2 Langkah 3 Langkah 4 Langkah 5 Langkah 6 HD ������ 4G Add Variable Controller I/0 Decision Graphic Design Phone I/0 HD ������ 4G Add Variable Dout1 = On Controller I/0 Dout1 = On Pulse1 = 0 ? 105 BAB 2 Aplikasi Teknologi Fungsi Simbol Jika simbol dipilih, akan terpapar beberapa arahan. Arahan itu mempunyai beberapa fungsi yang tersendiri seperti yang ditunjukkan pada Rajah 2.4.19. Rajah 2.4.19 Arahan yang terpapar pada pilihan simbol Berfungsi memindahkan pengaturcaraan kepada papan litar elektronik mikropengawal Berfungsi menyimpan pengaturcaraan Berfungsi mencapai projek pengaturcaraan yang telah disimpan Berfungsi memadamkan projek pengaturcaraan yang disimpan Berfungsi untuk memadamkan semua pengaturcaraan yang telah dibina pada ruangan halaman Home Cara Memasukkan, Memadam, dan Mengubah Suai Arahan Atur Cara Buka perisian dan tekan simbol +. Atur cara pada langkah 1 akan dipaparkan. Rajah 2.4.20 Langkah-langkah memasukkan, memadam, dan mengubah suai arahan atur cara Tekan akan kembali ke halaman Home. Cara memasukkan arahan atur cara yang dipilih Tekan Controller I/O akan memaparkan arahan atur cara di sebelah. Tekan selama 2 saat dan arahan akan dimasukkan pada halaman Home. Command Added dipaparkan apabila arahan telah dimasukkan. Ulang langkah ini sebanyak 3 kali. Arahan atur cara telah dimasukkan pada halaman Home. Mengubah suai arahan Tekan selama 2 saat dan paparan ubah suai akan dipaparkan. Memadam arahan Langkah 1: Klik pada kotak sebelah arahan. Langkah 2: Tekan ikon tong sampah. Pilih pengubahsuaian yang ingin dilakukan. Untuk pindahkan arahan atur cara sama ada ke atas atau ke bawah. 106 BAB 2 Aplikasi Teknologi B Cara-cara Menulis Pengaturcaraan Mudah Asas pengaturcaraan boleh dipelajari dengan menggunakan satu diod pemancar cahaya yang disambungkan pada bahagian output DOUT1 papan litar elektronik mikropengawal. Di bawah ini ialah tiga contoh asas pengaturcaraan sebagai permulaan pembelajaran. Pengaturcaraan Menghidupkan Diod Pemancar Cahaya 1. ~Note Hidupkan LED Catatan pengaturcaraan 2. Dout1 = On DOUT1 diberi bekalan kuasa 5 V Pengaturcaraan Menghidupkan Diod Pemancar Cahaya Selama Satu Saat dan Mematikannya 1. ~Note Hidupkan LED Satu Saat Catatan pengaturcaraan 2. Dout1 = On DOUT1 diberi bekalan kuasa 5 V 3. Timer = 1 sec Voltan akan diberi pada DOUT1 pada papan litar elektronik mikropengawal selama 1 saat 4. Dout1 = Off DOUT1 diputuskan bekalan kuasa Pengaturcaraan Diod Pemancar Cahaya Berkelip Selang Satu Saat Secara Berterusan 1. ~Note Led Berkelip Selang Satu Saat Catatan pengaturcaraan 2. Dout1 = On DOUT1 diberi bekalan kuasa 5 V 3. Timer = 1 sec Voltan akan diberi pada DOUT1 pada papan litar elektronik mikropengawal selama 1 saat 4. Dout1 = Off DOUT1 diputuskan bekalan kuasa 5. Timer = 1 sec Voltan akan diputuskan pada DOUT1 pada papan litar elektronik mikropengawal selama 1 saat 6. Goto = 1 Arahan atur cara akan dihantar ke baris 1. Pengaturcaraan akan sentiasa berulang dari baris 1 hingga baris 6 sehingga suis bekalan kuasa diputuskan. S ud ut M A Y A Imbas halaman ini untuk menonton video tentang suatu projek yang dibangunkan dengan menggunakan perisian pemprosesan pengaturcaraan secara teks. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/15 Dalam pengaturcaraan, ~ Note adalah amat penting untuk menulis catatan pengaturcaraan yang dibina. 107 BAB 2 Aplikasi Teknologi C Menulis Pengaturcaraan dengan Menggunakan Litar Input dan Litar Output Untuk menulis sebuah pengaturcaraan menggunakan litar input dan litar output, beberapa syarat pengaturcaraan perisian mestilah dipatuhi, iaitu: (a) Pengaturcaraan dimulakan dengan arahan ~Note, iaitu pengguna boleh menulis catatan pengaturcaraan yang akan dibina. (b) Masukkan arahan Read_Controller. (c) Kemudian diikuti dengan arahan If C… untuk peranti input yang akan digunakan. (d) Seterusnya, arahan kawalan peranti output mestilah berdasarkan aplikasi yang hendak dilakukan. Kawalan arahan ini boleh menggunakan arahan Dout1 = On atau Timer = 1 sec. (e) Arahan If C… mestilah ditamatkan dengan arahan End If. (f) Akhir sekali, pengaturcaraan dilengkapkan dengan arahan Goto = 1. Jadual 2.4.13 Contoh kerangka pembinaan pengaturcaraan mudah yang mesti dipatuhi Paparan Bil. Arahan Fungsi Other 1. ~Note Untuk menulis catatan pengaturcaraan yang dibina. Controller I/O 2. Read_Controller Permulaan arahan yang wajib digunakan apabila menggunakan peranti input. Decision 3. If C_....................... Arahan ini digunakan berdasarkan tempat peranti input digunakan pada mikropengawal. Other Controller I/O 4. ………………......... ………………......... ………………......... Arahan untuk mengawal output berdasarkan tujuan yang hendak dilakukan. (contoh arahan Dout1 = On, Timer = 1 sec, Goto = 1). 5. 6. Decision 7. End_If Pengakhiran arahan yang wajib digunakan untuk menamatkan sebarang arahan menggunakan ‘If’. Other 8. Goto = 1 Untuk melengkapkan sebuah pengaturcaraan dan menghantar arahan ke baris 1. Petunjuk arahan Tiada sebarang arahan. Digunakan sebagai panduan catatan pada pengaturcaraan yang dibina. Kerangka asas yang perlu digunakan untuk membina sesebuah pengaturcaraan. Arahan tidak tetap. Pengguna boleh menggunakan arahan dalam kumpulan Other dan Controller I/O yang ada mengikut tujuan yang hendak dilaksanakan. Dalam perisian pemprosesan pengaturcaraan secara teks, terdapat pelbagai arahan atur cara yang digunakan. Arahan atur cara ini dapat digunakan untuk membina suatu pengaturcaraan yang boleh melaksanakan arahan dalam pelbagai bentuk, antaranya termasuklah menggunakan LCD telefon pintar, dan sistem pesanan ringkas. Jika suis tidak ditekan (OFF) isyarat =0. Jika suis ditekan (ON) isyarat =1. 108 BAB 2 Aplikasi Teknologi D Projek Diod Pemancar Cahaya Berkelip Menulis Pengaturcaraan Berdasarkan Penyambungan Litar Input Digital dan Litar Output pada Papan Litar Elektronik Mikropengawal Di bawah ini ialah contoh pengaturcaraan berdasarkan penyambungan litar input digital dan litar output dengan menggunakan satu suis tekan tutup dan satu diod pemancar cahaya pada papan litar elektronik mikropengawal. Pengoperasian pengaturcaraan selepas suis ditekan Pengaturcaraan 1. ~ Note LED Berkelip 2. Read Controller 3. If C Din 1 = 1 4. Dout1 = On 5. Timer = 1 sec 6. Dout1 = Off 7. Timer = 1 sec 8. Goto = 4 9. End If 10. Goto = 1 Ada pelbagai bahasa untuk membina pengaturcaraan seperti Basic, C, dan perisian pemprosesan pengaturcaraan secara teks. Perisian pemprosesan pengaturcaraan secara teks amat mudah digunakan. Hanya dengan memilih arahan atur cara dan menyusunnya, sebuah pengaturcaraan mudah dapat dibina dengan menggunakan telefon pintar atau tablet. Cara Pengaturcaraan Memproses Isyarat dan Membuat Arahan (1) Tiada sebarang arahan pengaturcaraan pada ~Note. ~Note hanya digunakan untuk menulis catatan pengaturcaraan. Contoh catatan di atas ialah LED Berkelip. (2) Arahan Read_Controller digunakan untuk membaca semua nilai peranti input pada papan litar elektronik mikropengawal. Arahan dipindahkan ke baris 3. (3) Apabila suis ditekan (ON), syarat If C_Din1 = 1 memenuhi syarat arahan. Arahan dipindahkan ke baris 4. (4) Arahan Dout1 = On akan memberikan isyarat dalam bentuk voltan kepada DOUT1 di papan litar elektronik mikropengawal. Arahan dipindahkan ke baris 5. (5) Voltan akan diberikan pada DOUT1 pada papan litar elektronik mikropengawal selama 1 saat. Arahan dipindahkan ke baris 6. (6) Voltan akan diputuskan pada DOUT1. Arahan dipindahkan ke baris 7. (7) Voltan akan diputuskan selama 1 saat pada DOUT1. Arahan dipindahkan ke baris 8. (8) Arahan Goto = 4 mengarahkan arahan pergi ke baris 4. Pengaturcaraan akan diulang semula dari baris 4 hingga baris 8 sehinggalah suis bekalan kuasa diputuskan. ( Arahan pengoperasian pengaturcaraan akan bermula mengikut turutan dari baris pertama hinggalah ke baris akhir. Kawalan atur cara akan berulang berdasarkan arahan ‘Goto’ yang digunakan. S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video tentang pengaturcaraan suatu projek yang menggunakan perisian pemprosesan pengaturcaraan secara teks. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/16 109 BAB 2 Aplikasi Teknologi E Projek Lampu Kawalan Penderia Cahaya Menulis Pengaturcaraan Berdasarkan Penyambungan Litar Input Analog dan Litar Output pada Papan Litar Elektronik Mikropengawal Di bawah ini ialah contoh pengaturcaraan berdasarkan penyambungan litar input analog dan litar output pada papan litar elektronik mikropengawal menggunakan penderia cahaya, modul geganti, bekalan kuasa 12 V, dan Lampu LED 12 V. Langkah 1 Pada halaman Home, tekan + untuk membuka halaman Add. Tekan mana-mana nama kumpulan arahan untuk menunjukkan semua arahan di bawahnya. Simbol: Tunjukkan semua arahan di bawah setiap kumpulan arahan Simbol: Kembali ke halaman Home Simbol: Sembunyikan semua arahan di bawah setiap kumpulan arahan Simbol: Perintah Add digunakan untuk memasukkan arahan atur cara ke dalam Home Cara Pengaturcaraan Memproses Isyarat dan Membuat Arahan (1) Tiada sebarang arahan pengaturcaraan pada ~Note. ~Note hanya digunakan untuk menulis catatan pengaturcaraan. Contoh catatan di sebelah ialah Lampu Kawalan Penderia Cahaya. (2) Arahan Read_Controller digunakan untuk membaca semua nilai peranti input pada papan litar elektronik. Seterusnya, arahan dipindahkan ke baris 3. (3) Jika kecerahan dikesan oleh penderia cahaya dengan parameternya lebih daripada 150, arahan dipindahkan ke baris 4. Jika sebaliknya, isyarat akan dihantar ke baris 6. (4) Arahan Dout1 = On akan memberikan isyarat dalam bentuk voltan (5 V) kepada DOUT1 pada papan litar elektronik. (5) Arahan If C_Ain1 > 150 akan ditamatkan oleh arahan End If. (6) Jika kecerahan dikesan oleh penderia cahaya dengan parameternya kurang atau sama 150, arahan dipindahkan ke baris 7. (7) Arahan Dout1 = Off voltan akan diputuskan pada DOUT1 pada papan litar elektronik. (8) Arahan If C_Ain1 <= 150 akan ditamatkan oleh arahan End If. (9) Arahan Goto = 1 akan melengkapkan syarat sebuah pengaturcaraan dan mengembalikan arahan semula ke baris 1. F Langkah Menulis Pengaturcaraan dengan Perisian Pemprosesan Pengaturcaraan Secara Teks dan Memindahkannya kepada Mikropengawal Pengaturcaraan 1. ~ Note Lampu Kawalan Penderia Cahaya 2. Read Controller 3. If C_Ain1 > 150 4. Dout1 = On 5. End If 6. If C_Ain1 <= 150 7. Dout1 = Off 8. End If 9. Goto = 1 110 BAB 2 Aplikasi Teknologi Langkah 2 Mengikut pengaturcaraan yang telah dirancang, masukkan arahan atur cara ke dalam perisian pemprosesan pengaturcaraan secara teks. Pilih arahan atur cara yang hendak digunakan. Kemudian, tekan simbol untuk memasukkan arahan pada halaman Home dan menyusun arahan atur cara menjadi pengaturcaraan yang berfungsi. Lihat contoh pengaturcaraan di sebelah. Langkah 3 Suis papan litar elektronik dihidupkan (ON). Penunjuk isyarat kuasa diod pemancar cahaya mengeluarkan cahaya merah dan diod pemancar cahaya modul Bluetooth akan berkelip menunjukkan papan litar telah dihidupkan (ON). Langkah 4 Lihat ID modul Bluetooth pada papan litar. Pastikan Bluetooth ON. ID modul Bluetooth ini digunakan semasa proses penetapan dilakukan dengan Bluetooth. Langkah 5 Tekan Run. Semak arahan paparan yang dipaparkan dan tekan OK. ID modul Bluetooth pada papan elektronik dipaparkan. Jika tiada paparan, tekan SEARCH sehingga paparan ID dapat dilihat. Langkah 6 Klik pada ID modul Bluetooth yang dipaparkan dan masukkan nombor PIN: 1234 untuk penetapan. Langkah 7 Tekan suis dan diod pemancar cahaya akan berkelip. Diod pemancar cahaya terus berkelip dan akan terpadam apabila suis bekalan kuasa ataupun pengaturcaraan pada telefon pintar/tablet dimatikan. Paparan Pengaturcaraan Other 1. ~Note LED Berkelip Controller I/O 2. Read_Controller Decision 3. If C_Din1 = 1 Controller I/O, Other 4. Dout1 = On 5. Timer = 1 sec 6. Dout1 = Off 7. Timer = 1 sec Other 8. Goto = 4 Decision 9. End If Other 10. Goto = 1 1. Bina sebuah pengaturcaraan menggunakan penderia suhu, pembaz, dan satu diod pemancar cahaya. Litar elektronik akan beroperasi apabila berlaku pengesanan suhu melebihi 30°C, diod pemancar cahaya akan berkelip, dan pembaz akan mengeluarkan bunyi secara berselang-seli. CABAR MINDA CABAR MINDA Reminder 1. Please turn on the project board and make sure that: a. The power on/off indicator at ‘PL1’ is on . b. The bluetooth module’s LED is blinking. 2. The required PIN for the Bluetooth module’s pairing is: 1234. 4. The bes operating voltage range for the project board is from 10V to 18V. OK 111 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.4.7 Membuat Pengujian dan Penilaian Kefungsian Litar Elektronik A Pengujian Pengujian dilakukan selepas semua penyambungan litar input dan output dengan papan litar elektronik mikropengawal dibuat. Tujuannya adalah untuk memastikan penyambungan litar adalah betul dari segi kekutuban dan keadaan komponen serta peranti yang digunakan berfungsi dengan baik. Pengujian dilakukan dengan menekan suis tekan tutup dan diod pemancar cahaya berkelip. Jadual 2.4.14 Contoh jadual pengujian litar input dan litar output diod pemancar cahaya berkelip Bil. Litar Kekutuban Penyambungan Komponen/ Peranti Ujian Meter Pelbagai Betul/Salah Berfungsi/Tidak Berfungsi 1 Input Suis tekan tutup 2 Output Perintang tetap Diod pemancar cahaya B Penilaian Penilaian dilakukan selepas pengujian dibuat. Penilaian dilakukan berdasarkan kefungsian litar elektronik beroperasi mengikut tujuan yang hendak dilakukan. Jadual digunakan semasa penilaian untuk mengisi dapatan aspek yang dinilai. Ruangan catatan digunakan untuk menulis bagaimana aspek yang dinilai berfungsi. Jadual 2.4.15 Contoh jadual penilaian reka bentuk litar elektronik diod pemancar cahaya berkelip Bil. Aspek yang Dinilai Berfungsi atau Tidak Berfungsi Catatan 1 Litar input – Suis tekan tutup Berfungsi Apabila suis ditekan, diod pemancar cahaya akan menghasilkan cahaya 2 Litar ouput – Diod pemancar cahaya Berfungsi Diod pemancar cahaya berfungsi dengan cara mengeluarkan cahaya berkelip-kelip Sekiranya projek tidak berfungsi, litar input, litar output, dan pengaturcaraan perlu disemak dan diperbaiki. Seterusnya, projek perlu diuji dan dinilai semula. 1. Bina jadual pengujian dan penilaian berdasarkan reka bentuk elektronik lampu kawalan penderia cahaya. CABAR MINDA CABAR MINDA Jika projek tidak berfungsi, uji penyambungan litar menggunakan meter pelbagai. Pastikan penyambungan litar peranti input dan peranti output diuji terlebih dahulu sebelum pengoperasian litar dilakukan. INFO KESELAMATAN 112 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.4.8 Mencadangkan Penambahbaikan ke Atas Reka Bentuk Litar Elektronik Penambahbaikan dilakukan supaya reka bentuk litar elektronik dapat berfungsi dengan lebih baik sekali gus dapat memenuhi kehendak pelanggan. Penambahbaikan ini dilakukan dari segi penambahan peranti input dan peranti output. Jadual 2.4.16 menunjukkan contoh cadangan penambahbaikan yang boleh digunakan. Jadual 2.4.16 Contoh jadual cadangan penambahbaikan reka bentuk elektronik diod pemancar cahaya berkelip Bil. Kelemahan Catatan 1 Output Tambahkan diod pemancar cahaya (LED) yang berlainan warna. 2 Input Gantikan dengan penderia yang lain. 1. Cadangkan penambahbaikan lain yang boleh dilakukan pada reka bentuk litar elektronik diod pemancar cahaya berkelip. CABAR MINDA CABAR MINDA Gambar Foto 2.4.23 Contoh reka bentuk elektronik diod pemancar cahaya berkelip yang telah dilakukan penambahbaikan Bahagian ini membincangkan cadangan-cadangan penambahbaikan kerja-kerja lanjutan atau perubahan yang perlu dilakukan pada masa hadapan. Sebaik- baiknya, cadangan dinyatakan dalam bentuk butiran atau senarai. Bandingkan reka bentuk litar elektronik yang telah dibuat penambahbaikan pada mesin basuh kawalan manual dan mesin basuh kawalan automatik. Bincangkan penambahbaikan reka bentuk litar elektronik bagi kedua-dua peralatan tersebut. Aspek yang penting dalam penyediaan sesuatu laporan projek elektronik ialah struktur laporan. Sesuatu laporan projek yang lengkap mestilah memuatkan beberapa bahagian tajuk yang penting, iaitu: 1. Muka hadapan/tajuk 2. Abstrak atau ringkasan 3. Jadual kandungan 4. Pengenalan 5. Lakaran gambar rajah blok 6. Lakaran reka bentuk litar skematik 7. Pengaturcaraan 8. Jadual pengujian dan penilaian 9. Cadangan penambahbaikan 10. Penutup 113 RUMUSAN BAB 2 Aplikasi Teknologi Menyatakan Maksud Mikropengawal (Microcontroller) dan Mikropemproses (Microprocessor) Menjelaskan Bahagian- bahagian yang Terdapat dalam Mikropengawal Menghasilkan Lakaran Reka Bentuk Litar Elektronik Membina Litar Simulasi yang Berfungsi dengan Perisian Khas Membuat Penyambungan Litar Input dan Litar Output pada Mikropengawal (Microcontroller) Menulis Pengaturcaraan Mudah Berdasarkan Penyambungan Litar Input dan Litar Output Membuat Pengujian dan Penilaian Kefungsian Litar Elektronik Mencadangkan Penambahbaikan ke atas Reka Bentuk Litar Elektronik • Mikropengawal (microcontroller) • Mikropemproses (microprocessor) • Input • Proses • Output • Gambar rajah blok • Litar skematik • Perisian Pemprosesan Pengaturcaraan Secara Teks • Perisian Pemprosesan Pengaturcaraan Secara Teks • Pengujian dan penyambungan litar input dan litar output • Penilaian fungsi litar dan peranti • Reka bentuk litar elektronik • Pengaturcaraan • Menghasilkan laporan • Menggunakan soket (female) dan wayar pelompat untuk menyambungkan litar input dan litar output dengan mikropengawal Reka Bentuk Elektronik 114 BAB 2 Aplikasi Teknologi Bahagian A Jawab semua soalan. 1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. (a) Mikropengawal ialah peranti kawalan yang terdiri daripada , , , dan yang dibina di dalamnya. (b) berfungsi untuk mengawal peranti elektronik. (c) ialah peranti pemprosesan mikro dalam satu cip. (d) Tugas utama bahagian input dalam mikropengawal adalah untuk menerima . (e) Peranti input mikropengawal terbahagi kepada peranti input dan peranti input . 2. Yang berikut ialah bahagian-bahagian yang terdapat dalam mikropengawal. A Input B Proses C Output Padankan fungsi yang diberi dalam jadual di bawah dengan bahagian mikropengawal yang betul dengan menulis A, B, dan C. Fungsi Bahagian Menerima isyarat daripada CPU dan menghantarkannya kepada peranti output Menerima isyarat dan menghantarkannya kepada CPU Menerima isyarat, memproses, dan menghasilkan isyarat kepada output PENGUKUHAN MINDA ini ini Di Si Di Sini ni Di Sini Di Sini http://links.sasbadi.com/rbt/tg2/17 115 BAB 2 Aplikasi Teknologi 3. Terdapat dua peranti yang dihubungkan kepada input dan output, iaitu peranti input dan peranti output. (a) Huraikan fungsi bagi setiap peranti tersebut. Peranti Fungsi Input Output (b) Nyatakan satu peranti elektronik yang tergolong dalam peranti output. Bahagian B Jawab semua soalan. 1. Penggera keselamatan merupakan satu alat pencegah kecurian. Alat ini digunakan di bank, rumah, dan sekolah. (a) Berdasarkan situasi di atas, bina sebuah lakaran gambar rajah blok sistem penggera keselamatan mini. (b) Berdasarkan lakaran tersebut, tulis sebuah pengaturcaraan untuk mengawal penggera keselamatan mini dengan memilih dan menyusun arahan atur cara yang diberi. Read_Controller End If Goto = 1 LED1 = On Timer = 200 msec If C_Ain1 = 0 Dout1 = On If C_Din1 = 1 ~Note 116 BAB 2 Aplikasi Teknologi Akuaponik berasal daripada Peradaban Aztez yang merupakan suku kaum di Mexico yang mengamalkan sistem pertanian Chinampa. Sistem pertanian Chinampa merupakan satu kaedah pertanian yang menggunakan perairan cetek atau tidak dalam. Sistem akuaponik ini merupakan kombinasi akuakultur dan tanaman. Pertanian secara akuaponik bukan sahaja sesuai dijadikan sebagai hobi, malah boleh dijadikan sebagai perniagaan. Reka bentuk sistem akuaponik jika dihasilkan dengan kreatif dapat dijadikan landskap yang indah untuk kawasan rumah, sekolah, taman, atau dalam bangunan besar seperti pusat beli-belah atau bangunan pejabat. APA YANG AKAN DIPELAJARI? �������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������� ����������������������������������� �������������������������������������������������� ��������������������������������������������������� �������������������������������������������� �������������������������������������������� ���������������������������������������������������������������� � ������������ Reka Bentuk Akuaponik 2.5 Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� kombinasi ��biofilter �� akuakultur ��ammonia �� simbiosis ��organisma mutualisme ��busuk akar �� pupuk ��produktiviti �� loceng sifon ��biologi �� nurseri ��gully KATA KUNCI 117 BAB 2 Aplikasi Teknologi 118 BAB 2 Aplikasi Teknologi Gambar Foto 2.5.2 Sistem akuaponik dalam tangki fiberglass Bekas tanaman menggunakan pasu kecil yang dimasukkan ke dalam paip PVC saiz besar yang dilubangkan Air masuk ke dalam bekas penanaman Rak tetingkat yang dibuat daripada paip PVC untuk menyangga bekas tanaman Saluran air masuk ke dalam tangki ikan Pam air (di dalam tangki) menarik air dari tangki ikan ke bekas tanaman 2.5.1 Maksud Akuaponik dan Menerangkan Reka Bentuk Akuaponik A Maksud Akuaponik Akuaponik merupakan teknologi pertanian yang menggabungkan akuakultur (aktiviti ternakan ikan) dengan aktiviti hidroponik (menanam tanaman tanpa media tanah) dalam satu pusingan air (circulation). Unsur yang sangat penting dalam akuaponik ialah kewujudan ikan, tanaman, dan bakteria. Ketiga-tiga unsur ini membentuk suatu hubungan yang saling menguntungkan atau simbiosis mutualisme. Cara ketiga-tiga unsur tersebut beroperasi adalah seperti yang berikut: • ikan mengeluarkan sisa makanan yang mengandungi ammonia dan kotoran bagi tanaman; • bakteria yang ada akan menapis dan mengubah ammonia menjadi nitrat dan zat yang berfungsi sebagai baja kepada tanaman. Tanaman pula akan menyalurkan oksigen dan air yang bebas ammonia yang diperlukan oleh ikan. Tanaman Gambar Foto 2.5.1 Sistem akuaponik melibatkan ikan, bakteria, dan tanaman Air keluar dari bekas tanaman ke tangki ikan Petunjuk: aliran air Sistem pengairan Punca elektrik S ud ut M A Y A Imbas halaman ini untuk penerangan lebih lanjut berkenaan sistem akuaponik. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/18 119 BAB 2 Aplikasi Teknologi Rajah 2.5.1 Kitaran sistem akuaponik Tujuan Akuaponik Tujuan utama sistem akuaponik adalah untuk mengekalkan kualiti air dan mengurangkan kadar ammonia di dalam air supaya dapat dimanfaatkan oleh organisma lain. Selain itu, akuaponik juga dapat menjimatkan ruang dan dapat menghasilkan dua jenis makanan manusia secara serentak iaitu tanaman dan ternakan. Ikan menghasilkan ammonia daripada makanan yang dimakan. Kadar ammonia yang tinggi akan menjadi racun kepada ikan Pam gelombang udara Punca elektrik Air yang disaring akan menjadi bersih semula untuk kegunaan ikan. Dalam proses ini hanya sedikit air yang terbuang Tanaman menggunakan nitrat sebagai nutrien. Air yang mengalir disaring oleh media tumbuhan dan akar tanaman Bakteria memecahkan ammonia untuk menjadi nitrit dan nitrat Pam air menarik air dari tangki ikan ke bekas tanaman Pam air B Sistem Kitaran Akuaponik Sistem kitaran akuaponik ialah sistem pengaliran air dari kolam ikan ke media penanaman dan air akan dikitar semula ke dalam kolam. Air dari kolam ikan yang kaya dengan bahan organik itu akan diserap oleh tanaman dan air yang mengalami proses kitaran akuaponik yang lengkap itu akan menjadi jernih. Proses Kitaran Akuaponik Ikan menghasilkan ammonia dan urea yang kaya dengan nutrien. Kedua-dua bahan ini sesuai untuk tanaman dan diserap oleh akar untuk tumbuh. Bahan tanah atau lumpur yang terkumpul pada dasar kolam juga boleh digunakan untuk pembajaan tanaman. Apakah yang akan berlaku terhadap tanaman sekiranya ammonia tidak dapat diserap oleh tumbuhan? Adakah tumbuhan itu boleh hidup dan membesar dengan baik? Bakteria berfungsi untuk menguraikan ammonia menjadikan bentuk yang boleh diserap iaitu nitrat. Jenis bakteria ialah Nitrosmonas dan Nitrobacter. Nitrosmonas mengubah ammonia menjadi nitrit dan Nitrobacter menjadi nitrat. S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video tentang kaedah akuaponik yang dijalankan di luar negara. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/19 Bekas tanaman yang mengandungi hidroton Air keluar dari bekas tanaman ke tangki ikan Tanaman Punca elektrik Pam air Pam air menarik air dari tangki ikan ke bekas tanaman Punca elektrik Batu udara Tangki ikan Sistem pengairan Air masuk ke dalam bekas penanaman 120 BAB 2 Aplikasi Teknologi Gambar Foto 2.5.4 Sistem akuaponik secara kitaran Akuaponik Secara Kitaran Sistem akuaponik secara kitaran menggunakan dua bekas tangki, iaitu tangki ikan dan bekas tanaman secara berasingan. Cara ini mempunyai kelebihan dari segi penyediaan oksigen untuk akar tanaman supaya lebih terjamin dan membuatkan tanaman lebih sihat selain mengurangi risiko busuk akar. Media tanaman yang digunakan seperti hidroton, kerikil, atau media lain yang sesuai. Rajah 2.5.3 Sistem akuaponik secara kitaran C Akuaponik Secara Takungan dan Kitaran Akuaponik boleh dilaksanakan dalam dua cara, iaitu secara takungan dan kitaran. Akuaponik Secara Takungan Akuaponik secara takungan hanya menggunakan kolam, tangki, atau bekas yang sama untuk ikan dan tanaman. Ikan dipelihara di dalam bekas dan tanaman berada di atas permukaan air dengan akar yang terendam. Akuaponik terdiri daripada dua bahagian utama, iaitu: • bahagian hidroponik: digunakan untuk menyuburkan tanaman • bahagian akuakultur: digunakan untuk menternak hidupan akuatik Rajah 2.5.2 Sistem akuaponik secara takungan Tanaman Pasu plastik kecil Pam Punca elektrik Tiub udara Batu udara Akuarium ikan Span Gambar Foto 2.5.3 Tanaman yang tumbuh subur di atas akuarium ikan an dan n untuk menter ca G T t a 121 BAB 2 Aplikasi Teknologi D Reka Bentuk Sistem Akuaponik Reka bentuk akuaponik adalah susunan komponen dan bahan akuakultur dengan sistem hidroponik. Yang berikut merupakan beberapa jenis atau model hidroponik yang sesuai digunakan dalam reka bentuk sistem akuaponik. Model Akuaponik A. Sistem Raft Sistem Raft (rakit) ini adalah tanaman yang diletakkan terus di atas permukaan air sehingga akar tanaman terendam di dalam air dengan menggunakan stereofoam, span, atau bahan yang sesuai dengannya. Kelebihan sistem ini ialah akar tumbuhan boleh menyerap nutrien organik di dalam air secara langsung. Ini menjadikan tumbuhan tumbuh lebih cepat berbanding dengan sistem lain. B. Sistem Ebb & Flow Sistem ini juga dikenali sebagai sistem pasang surut. Sistem ini berfungsi dengan menggunakan alat yang dipanggil loceng sifon. Alat ini mengalirkan air dari media penanaman apabila air sudah memenuhi media penanaman. Loceng sifon bekerja dengan prinsip yang mirip dengan pelampung pada tangki simbah. Bezanya, pelampung akan menghentikan aliran air apabila sudah penuh, sedangkan loceng sifon akan mengeluarkan air jika sudah penuh. Sistem Ebb & Flow ini adalah sistem akuaponik yang sederhana jika dibandingkan sistem Raft dan sistem NFT. Rajah 2.5.5 Sistem Ebb & Flow Tanaman Media tanaman hidroton Pam udara Pam air menarik air dari tangki ikan ke bekas tanaman Batu udara Punca elektrik Bekas tanaman Sistem pengairan Air masuk ke dalam bekas penanaman Air keluar dari bekas tanaman ke tangki ikan Saluran air masuk Tangki ikan Tanaman Tangki ikan Pasu plastik kecil Batu udara Tiub udara Pam udara Punca elektrik Rajah 2.5.4 Sistem Raft 122 BAB 2 Aplikasi Teknologi Sistem NFT (Nutrient Film Technique) Sistem ini seolah-olah seperti sistem Raft. Sistem ini tidak menggunakan media penanaman dan akarnya menyentuh lapisan air yang mengalir. Air yang mengalir tidak boleh bertakung dan sentiasa mengalir dengan cepat. Kelebihan sistem ini adalah air yang digunakan untuk mengairi tumbuhan adalah sedikit. Teknologi sistem akuaponik memberikan kesedaran kepada manusia tentang perlunya memelihara dan memulihara alam sekeliling untuk mengekalkan keseimbangan ekosistem. Selain itu, kombinasi akuakultur dan tanaman dapat menjimatkan kos, masa, dan ruang. 1. Namakan tiga reka bentuk sistem akuaponik. 2. Senaraikan tiga unsur utama proses kitaran akuaponik. CABAR MINDA CABAR MINDA Rajah 2.5.6 Sistem NFT (Nutrient Film Technique) Tanaman Akar tanaman Air masuk ke dalam bekas penanaman Bekas tanaman Punca elektrik Pam air menarik air ke bekas tanaman Sistem pengairan Air keluar dari bekas tanaman ke tangki ikan Tangki ikan Batu udara Pam air Perbandingan Tiga Sistem Akuaponik Jadual 2.5.1 Perbandingan Sistem Akuaponik Ciri-ciri Raft Ebb & Flow NFT Penambahan jisim tumbuhan 2 3 1 Pertumbuhan bebas tumbuhan 2 3 2 Oksigen terlarut/ Penggantian air/ Kekonduksian Hampir sama Hampir sama Hampir sama Ikan (nisbah penukaran makanan, kadar pertumbuhan tertentu) Hampir sama Hampir sama Hampir sama Penelitian Wilson A. Lennard dan Brian V. Leonard (3 = Terbaik, 2 = Baik, 1 = Sederhana) INFO KESELAMATAN Keselamatan komponen dan penyenggaraan peralatan sistem perlu diberi perhatian supaya komponen dan peralatan tidak cepat rosak. Penjagaan tanaman perlu dilakukan supaya tidak rosak atau mati serta dijangkiti penyakit atau perosak tanaman. S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video tentang Nutrient Film Technique (NFT). http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/20 123 BAB 2 Aplikasi Teknologi Pam air Ikan 2.5.2 Kelebihan Reka Bentuk Sistem Akuaponik Perbandingan antara reka bentuk sistem akuaponik yang sesuai digunakan adalah seperti yang berikut. Jadual 2.5.2 Kelebihan dan kelemahan reka bentuk sistem akuaponik Reka Bentuk Sistem Akuaponik Kelebihan Kelemahan Raft (Rakit) • Akar tanaman boleh menyerap nutrien organik di dalam air secara terus. • Tanaman tumbuh lebih cepat berbanding sistem lain. • Produktiviti sistem lebih tinggi dan digunakan secara meluas dalam projek akuaponik komersial. • Terdedah oleh serangan bakteria pada akar tanaman kerana akar yang terendam di dalam air adalah sesuai untuk perkembangan bakteria patogenik yang menyebabkan reput akar (akar mudah reput). Ebb & Flow • Biofilter (bio-penapis) berlaku dalam media penanaman dan ini dapat mengurangkan kesukaran dalam mereka bentuk sistem akuaponik. • Biji benih nurseri boleh ditanam terus pada media penanaman. • Menggunakan media penanaman seperti batu kerikil, hidroton, atau media penanaman yang sesuai. • Menggunakan elektrik 24 jam untuk mengairi media tanaman. • Perlu memberikan penekanan dalam penyelenggaraan loceng sifon kerana kegagalan pada loceng sifon akan menyebabkan air melimpah, air di dalam kolam berkurangan, dan ikan akan mati. NFT (Nutrient Film Technique) • Air yang digunakan untuk mengairi tumbuhan adalah sangat sedikit. • Pam yang digunakan agak kecil. • Produktiviti tidak setinggi sistem Raft tetapi cukup untuk memberikan hasil yang memuaskan. • Memerlukan penapis tambahan bagi menapis sebarang kekotoran masuk ke dalam tangki ikan. • Penyemaian benih tidak boleh dilakukan secara terus pada sistem NFT ini. 1. Senaraikan media tanaman yang boleh digunakan dalam sistem Ebb & Flow. 2. Nyatakan kelebihan sistem NFT berbanding sistem Raft. CABAR MINDA CABAR MINDA Gambar Foto 2.5.7 Jenis-jenis media penanaman Gambar Foto 2.5.6 Bekas tanaman Gambar Foto 2.5.5 Tangki ikan atau akuarium Gambar Foto 2.5.8 Perpaipan Paip PVC Paip poli Batu kerikil Rock wool Perlite Hidroton Cocopeat 124 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.5.3 Mengenal Pasti Komponen Akuaponik Dalam sebuah sistem akuaponik, terdapat beberapa komponen penting yang perlu diketahui sebelum membina sistem akuaponik. Komponen utama yang diperlukan ialah tangki ikan, bekas tanaman, media tanaman, sistem perpaipan, pam air, dan penapis. A Tangki Ikan Tangki ikan ialah tempat untuk memelihara ikan sebagai sumber nutrisi bagi tanaman dan tempat pembiakan ikan. Jenis tangki terdiri daripada kolam simen, akuarium, kolam fibreglass, drum plastik, dan lain-lain mengikut kesesuaian projek. Kolam ikan haruslah mempunyai kuantiti air yang lebih besar bersesuaian dengan saiz bekas atau jumlah tanaman yang akan digunakan dalam sebuah sistem akuaponik. Penggunaan kolam berwarna gelap akan menghalang pertumbuhan lumut. B Bekas Tanaman (Grow Beds) Grow beds atau tempat untuk menanam tanaman digunakan dalam sistem akuaponik pasang surut atau kitaran sebagai proses pengawalan air. Biasanya, bekas ini menggunakan alat yang dikenal sebagai auto siphon. Sifon ada pelbagai jenis seperti loceng sifon, U-sifon, dan sifon terapung. C Media Tanaman Media tanaman berguna sebagai pemegang tanaman agar dapat tumbuh. Media tanaman yang baik haruslah mempunyai ruang udara dan daya tahan supaya tanaman lebih subur. Sebagai contoh, Ebb & Flow (sistem pasang surut) boleh menggunakan pecahan genting, batu kerikil, arang, dan lain-lain. Untuk sistem NFT, media penanaman rock wool atau kain flanel boleh digunakan. D Sistem Perpaipan Sistem perpaipan dalam akuaponik boleh menggunakan paip PVC dan paip poli. Sekiranya sistem akuaponik memerlukan penyambungan paip, maka beberapa bahan penyambungan paip boleh digunakan mengikut keperluan. Gambar Foto 2.5.11 Penapis Gambar Foto 2.5.10 Pam air 125 BAB 2 Aplikasi Teknologi E Pam Air (Water Pump) Pam air digunakan untuk memindahkan air dari tangki ikan ke bekas tanaman. Pam ini akan menggerakkan air secara menegak. Pemilihan dan kesesuaian pam haruslah mengikut saiz tangki atau bekas tanaman yang digunakan. F Penapis Penapis dapat menyingkirkan pepejal (penapisan mekanikal) dan penukaran arah air (penapisan biologi). Penapis diperlukan agar kualiti air menjadi bersih dan jernih. Selain itu, penapis boleh mengelakkan pam daripada tersumbat. Dalam sistem akuaponik Ebb & Flow (pasang surut), media tanaman dalam grow beds bertindak sebagai penapis biologi dan mekanikal serta sebagai tempat untuk menyokong tanaman agar dapat tumbuh. Sistem NFT perlu menggunakan penapis yang berasingan dari kolam ikan. Gambar Foto 2.5.9 Bahan-bahan penyambungan paip Siku 90° pengecil (Poly male treaded elbow) Tee sama (Poly equal tee) Gromet (Grommet) Siku 90˚ (90˚ elbow) Palam (Poly end cap) Siku 90° sama (Poly equal elbow) Palam (End cap) Tee pengecil (Tee reducer) Tee sama (Equal tee) 10 Pam air Reka bentuk Raft – menggunakan akuarium Reka bentuk Ebb & Flow Reka bentuk bertingkat – Raft Reka bentuk NFT Reka Bentuk Sistem Akuaponik R k b t k Ebb & Fl 126 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.5.4 Melakar Reka Bentuk Sistem Akuaponik Bermaklumat A Reka Bentuk Sistem Akuaponik Ada beberapa reka bentuk sistem kitaran air bagi teknologi akuaponik. Lihat contoh-contoh dalam Rajah 2.5.7. Rajah 2.5.7 Contoh reka bentuk sistem akuaponik Media tanaman (Hidroton) (Hidroton) ( id t ) Sistem pengairan pengg pengaira engairan n pengair Pam air Tangki ikan Paasu kecil P ecil P i P Pam air Tanaman T Tanaman n a a Tanaman Tanaman Tanamaan Akuariumm kuariu k i ikan Batu udara Pam air Sistem pengairaan pengairaa enga n pengairi Akuarium kuariu ikan tanaman Bekass t B anama s eka naman Bek B ( Gully ) Tangki air i ed nam edia ana Medi tanaman Media an ton) (Hidrotton) Hidrot n r o d o o (Hidro ) i m Sistem airan pengaaira enga n n r pe i ir Pa air Pam aa Pa a Tangki ikan 127 BAB 2 Aplikasi Teknologi B Lakaran Reka Bentuk Sistem Akuaponik Lakaran reka bentuk sistem akuaponik menunjukkan komponen-komponen utama yang menjadi asas kepada pembinaan sistem tersebut. Dari segi penggunaan tenaga kerja, sistem akuaponik dapat menjimatkan kos tenaga kerja sehingga 70% lebih rendah daripada pertanian konvensional. Rajah 2.5.8 Contoh lain lakaran reka bentuk sistem akuaponik INFO KESELAMATAN Pastikan penyambungan paip dibuat dengan betul dan kemas bagi mengelakkan berlakunya kebocoran air. 128 BAB 2 Aplikasi Teknologi C Membuat Lakaran Reka Bentuk Sistem Akuaponik Setelah murid mempelajari reka bentuk sistem akuaponik yang sedia ada, murid dikehendaki membuat lakaran reka bentuk mengikut kreativiti dan inovasi masing-masing berdasarkan komponen utama yang digunakan dalam sistem tersebut. Lakaran tersebut perlulah dihasilkan dalam bentuk lakaran 2D atau 3D dan dilengkapkan dengan maklumat seperti komponen utama, prinsip, dan elemen reka bentuk yang digunakan. Lakaran juga perlu menggambarkan reka bentuk yang dikehendaki. 1. Nyatakan fungsi media akuaponik. 2. Apakah peranan bahan buangan daripada ikan? CABAR MINDA CABAR MINDA Murid diberi bahan-bahan seperti yang berikut: Dengan menggunakan bahan-bahan yang diberikan, buat lakaran reka bentuk sistem akuaponik ringkas yang berfungsi dengan kreatif dan menarik. Persembahkannya kepada guru untuk dinilai. Tiub udara Bekas tanaman Pam air Akuarium ikan Span Tiub udara Batu udara (hidroton) 129 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.5.5 Menganalisis Lakaran Reka Bentuk Sistem Akuaponik Lakaran reka bentuk sistem akuaponik perlu dianalisis dari segi elemen dan prinsip reka bentuk bagi menjamin keberkesanan dan kefungsian produk yang dihasilkan. Jadual 2.5.3 Elemen reka bentuk sistem akuaponik Elemen Keterangan Garisan Cantuman atau sambungan siri titik yang mempunyai ukuran panjang dan jarak. Rupa Hasil pertemuan antara hujung garisan dengan permulaannya. Bentuk Objek yang mempunyai ruang, isi padu, dan mempunyai lebih daripada satu permukaan. Tekstur Rupa, bentuk, jalinan pada permukaan objek, lukisan, dan gambar. Saiz Ukuran atau dimensi bagi sesuatu objek. Warna Kesan melalui pembalikan cahaya ke atas sesuatu objek. Ruang Kawasan kosong yang dikelilingi oleh elemen garisan bagi menampakkan objek dengan lebih jelas. Nilai Merujuk kepada impak terang atau gelap sesuatu tona atau warna. Jadual 2.5.4 Prinsip reka bentuk sistem akuaponik Prinsip Keterangan Keseimbangan Seimbang dari sudut berat, tarikan, tumpuan perhatian, atau berbentuk simetri. Pengulangan Penyusunan semula objek secara berulang-ulang dari segi saiz dan bentuk. Kontras Perbezaan ketara pada ciri elemen yang digunakan. Kepelbagaian Aplikasi penggunaan pelbagai gaya, nilai, dan idea yang berbeza. Kesatuan Semua bahagian elemen bergabung untuk membentuk imej, tema atau idea yang sempurna. Keringkasan Idea kompleks yang diolah semula dalam bentuk visual yang lebih ringkas. Harmoni Melihat sesuatu yang dapat memberikan ketenangan dan kedamaian. Pergerakan Cadangan tindakan atau arah berdasarkan sudut pandangan mata pada hasil reka bentuk. Penekanan Tekanan yang diletakkan di kawasan tunggal sesuatu kerja atau menyatukan tema visual. Pembahagian Hubung kait antara dua elemen berdasarkan kadar banding yang betul dalam ukuran seperti saiz, nombor, jumlah, atau tahap. Gambar Foto 2.5.12 Contoh model separa fungsi Gambar Foto 2.5.13 Contoh model berfungsi sepenuhnya 130 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.5.6 Membina Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik Model merupakan persembahan ringkas yang menyerupai produk sebenar. Walau bagaimanapun, saiz dan bahan tidak semestinya sama dengan produk sebenar. Model boleh dibina dengan menggunakan bahan-bahan terbuang seperti kertas surat khabar yang direndam dengan air serta dihancurkan (paper mache), kotak, polisterin, kain, mancis, ranting kayu, span, gam, dan bahan-bahan lain yang sesuai. Terdapat dua jenis model: (a) Model Separa Berfungsi • Dihasilkan mengikut skala yang sesuai. • Bahan dan teknik pembinaannya mengikut kesesuaian. • Mempunyai sebahagian komponen sebenar yang berfungsi. (b) Model Berfungsi Sepenuhnya • Dibina menyerupai produk sebenar. • Bahan dan teknik pembinaan menggambarkan produk yang sebenar. • Berfungsi mengikut tujuan asal. 1. Nyatakan bahan-bahan yang sesuai untuk membina model berdasarkan komponen sedia ada yang telah dipelajari. 2. Apakah yang akan terjadi sekiranya pam air tidak digunakan dalam salah satu sistem akuaponik? CABAR MINDA CABAR MINDA Langkah 1 Sediakan alatan seperti pemotong paip beroda, mesin gerudi tangan, dan set hole saw. Langkah 4 Sediakan bekas penanaman sama ada menggunakan paip PVC besar atau gully. Langkah 5 Buat lubang dengan menggunakan mesin gerudi dan hole saw untuk meletakkan pasu kecil. Langkah 3 Buat pemasangan kerangka sistem akuaponik seperti yang dirancang mengikut ukuran yang dikehendaki berdasarkan lakaran yang dibuat. Langkah 2 Sediakan komponen utama dan bahan yang hendak digunakan seperti paip PVC, glu PVC, dan bahan penyambungan yang sesuai. Gully ialah sejenis paip PVC berbentuk empat segi. INFO EKSTRA 131 BAB 2 Aplikasi Teknologi Langkah-langkah Membina Model Sistem Akuaponik Langkah 6 Buat pemasangan sistem perpaipan air. Langkah 9 Susun pasu kecil di dalam lubang pada bekas penanaman. Pastikan model yang dihasilkan sama seperti lakaran yang dibuat. Langkah 10 Isi tangki ikan dengan air dan uji sistem akuaponik. Pastikan tiada kebocoran pada keseluruhan penyambungan. Langkah 7 Pasangkan sambungan paip untuk saluran air masuk dan air keluar yang menghubungkan bekas tanaman dengan tangki. Langkah 8 Letakkan tangki ikan pada kerangka dan buat pemasangan pam dengan sistem perpaipan. Gunakan peralatan yang sesuai dan berhati-hati semasa menggunakan alatan untuk mengelakkan berlaku kemalangan atau kecuaian yang tidak dijangka. INFO KESELAMATAN 132 BAB 2 Aplikasi Teknologi 133 BAB 2 Aplikasi Teknologi Kecenderungan Inovasi, Kreativiti, dan Keaslian Reka Bentuk Kreativiti idea dalam menghasilkan reka bentuk atau kaedah baharu atau fungsinya diperbaiki untuk memberikan manfaat dalam penggunaan. Kekuatan Kualiti dan Kebolehpasaran Idea reka bentuk dapat menerangkan kebolehan pembuatan, rupa bentuk, penggunaan bahan, teknologi, dan kebolehpasaran. Kandungan Unsur Simbolik, Emosi, Estetika, dan Penampilan Daya penarik produk boleh mempengaruhi pengguna atau membawa mesej tertentu yang memberikan nilai tambah kepada produk dan pengguna. Ciri-ciri mesra alam yang terdapat pada reka bentuk produk harus melibatkan sama ada pengguna atau persekitaran. Kecenderungan Fungsi dan Praktikal Kekuatan bagi memenuhi sasaran penggunaan, keperluan semasa, dan penyelesaian masalah. Ergonomik Mengimbangi interaksi penggunaan antara pengguna dan persekitaran dengan produk secara fizikal atau psikologi (contohnya keselesaan, memudahkan penggunaan, atau ciri-ciri keselamatan). Kriteria Penilaian Reka Bentuk Sistem Akuaponik 2.5.7 Menilai Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik Penilaian akan dibuat berdasarkan kriteria seperti yang berikut. 1. Mengapakah penilaian reka bentuk perlu dilakukan selepas model siap? 2. Nyatakan kepentingan ergonomik dalam membuat penilaian reka bentuk sistem akuaponik. CABAR MINDA CABAR MINDA 134 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.5.8 Mencadangkan Penambahbaikan Reka Bentuk Sistem Akuaponik yang Lebih Efisien 1. Mengapakah perubahan atau penambahbaikan perlu dipersembahkan kepada pelanggan? 2. Senaraikan golongan pakar yang perlu terlibat dalam perbincangan prapengeluaran. CABAR MINDA CABAR MINDA 1. Bentukkan kumpulan yang terdiri daripada empat orang murid. 2. Bina satu projek reka bentuk sistem akuaponik yang menarik dan berfungsi. 3. Kemudian, sediakan satu laporan lengkap dalam bentuk folio dengan merujuk kepada contoh laporan yang telah diberi. 4. Persembahkan kepada guru untuk dinilai. Selepas pelanggan bersetuju dengan arah tuju reka bentuk, pereka akan menambah baik reka bentuk yang dicadangkan. Lazimnya, perubahan atau penambahbaikan adalah berdasarkan permintaan pelanggan, kaji selidik, sumber asli, dan memperkemas elemen estetika. Pereka mempersembahkan perubahan atau penambahbaikan untuk perbincangan, input, dan kelulusan pelanggan. Pereka mengadakan perbincangan prapengeluaran dengan pakar daripada profesion lain seperti pembuat model, pengeluar, jurutera, pengatur cara, dan lain-lain. Reka bentuk akhir dipersetujui. Ujian reka bentuk mungkin berlaku dan menyebabkan perlunya pembaikan yang seterusnya. Ujian meliputi pengesahan standard dan ujian penggunaan. Pereka membentangkan pembaikan tambahan kepada pelanggan untuk persetujuan. 135 BAB 2 Aplikasi Teknologi A Menghasilkan Laporan Projek Reka Bentuk Baharu Sistem Akuaponik Aspek penting dalam penyediaan laporan projek adalah struktur laporan. Struktur laporan yang baik membolehkan pembaca memahaminya dengan mudah. Secara umumnya, struktur laporan projek reka bentuk terdiri daripada bahagian seperti yang berikut. Muka Hadapan Muka hadapan laporan haruslah dapat menarik minat pembaca dan hendaklah mengandungi tajuk, nama murid, kumpulan atau unit, nama sekolah, nombor rujukan atau nombor siri jika ada, dan tarikh. Penghargaan Penghargaan bertujuan memberikan pujian atau penghargaan kepada mereka yang telah memberikan sumbangan dan bantuan dalam menjayakan projek, juga memberitahu pembaca tentang punca maklumat yang telah diperoleh. Abstrak atau Ringkasan Menekan keistimewaan sesuatu projek atau penemuan dan penerangan kepada tajuk. Isi Kandungan Mengandungi ringkasan kandungan laporan dalam bentuk bab, tajuk, dan subtajuk. Muka surat perlu dinyatakan. Pengenalan Hanya menyatakan isu reka bentuk baharu, tujuan berdasarkan konsep 5W + 1H (What, Why, When, Where, Who, How), dan kerja-kerja berkaitan yang telah dilakukan sebelum ini. Laporan Mengandungi maklumat yang terperinci, bersifat subjektif bergantung pada jenis dan latar belakang projek, mudah difahami, dan jelas. Mengandungi isi utama seperti jadual kerja, lakaran reka bentuk, borang analisis elemen reka bentuk, borang analisis prinsip reka bentuk, model reka bentuk, senarai semak penilaian, serta kekuatan dan kelemahan model reka bentuk. Penutup Rumusan dan komen dibuat dengan mengaitkan objektif awal dengan pencapaian yang telah diperoleh. Juga boleh menggabungkan bahagian perbincangan dan analisis serta kesimpulan di bawah satu tajuk. Dalam bahagian ini juga, cadangan akan dinyatakan dalam bentuk yang ringkas dan tepat tanpa sebarang perbincangan. Hanya menyentuh cadangan untuk penambahbaikan atau perubahan yang perlu dilakukan pada masa hadapan. Cadangan dinyatakan dalam bentuk butiran atau senarai. Bibliografi Penulisan rujukan perlulah mengikut format American Psychological Association (APA). Jenis Bahan Rujukan Contoh Buku Viladomat, L. & Jones, P. (2011). Aquaponics Training Manual. United States: Creative Commons Buletin Sastro, Y. (2015). Akuaponik: Budidaya Tanaman Terintergrasi dengan Ikan, Permasalahan, Keharaan dan Strategi Mengatasinya. Buletin Pertanian Perkotaan. Vol.5 Bil.1:33 – 42 Lampiran Lampiran bertujuan memberikan maklumat lanjut yang dapat menyokong penerangan yang diberi dalam bahagian induk laporan seperti senarai bahan yang digunakan dan kos pengeluaran projek. 136 BAB 2 Aplikasi Teknologi B Contoh Laporan Projek yang Dihasilkan Model Sistem Akuaponik Bertingkat Nama Murid: No. Kad Pengenalan: Kelas: Sekolah: Tarikh Hantar: Penghargaan Ribuan terima kasih diucapkan kepada guru saya, Encik/Puan atas segala tunjuk ajar dan bantuan dalam melaksanakan projek Reka Bentuk Akuaponik ini. Tidak lupa kepada kedua-dua ibu bapa, rakan-rakan, serta semua pihak yang terlibat sama ada secara langsung mahupun tidak langsung atas kerjasama dan sokongan sepanjang menjalankan projek ini. Abstrak Model Sistem Akuaponik Bertingkat ini direka untuk membantu pengguna yang ingin menanam tanaman dan menternak ikan di ruang yang terhad. Isi Kandungan Muka Surat 1.0 PENGENALAN 1 2.0 PERNYATAAN MASALAH 1 3.0 OBJEKTIF 1 4.0 LAPORAN INDUK 4.1 Jadual Kerja 1 4.2 Lakaran Reka Bentuk 1 4.3 Borang Analisis Elemen dan Prinsip Reka Bentuk Sistem Akuaponik 2 4.4 Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik 3 4.5 Kos Pengeluran Projek 3 4.6 Senarai Semak Penilaian Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik 4 4.7 Kekuatan dan Kelemahan Model 4 5.0 PENUTUP 8 5.1 CADANGAN PENAMBAHBAIKAN 9 6.0 BIBLIOGRAFI 11 7.0 LAMPIRAN 12 137 BAB 2 Aplikasi Teknologi Bab 1.0: Pengenalan Terangkan secara menyeluruh dari segi isu reka bentuk baharu yang dipilih dan dibuat dengan mengambil kira tujuan reka bentuk model. Bab 2.0: Pernyataan Masalah Kaedah penanaman yang digunakan mudah diserang penyakit, kurang subur, dan agak sukar dilaksanakan di ruang yang terhad. Bab 3.0: Objektif Untuk menanamkan minat terhadap aktiviti bertani dan menternak di rumah selain memperoleh keuntungan sampingan. Bab 4.0: Laporan Induk 4.1 Jadual Kerja Minggu 1 2 3 4 5 6 Mendapatkan maklumat Melakar reka bentuk Menganalisis lakaran Menghasilkan model Menilai model Membuat cadangan penambahbaikan reka bentuk Mendokumentasi semua bahan dan melengkapkan laporan 4.2 Lakaran Reka Bentuk Sistem pengairan Sistem pengairan Pasu kecil Pasu kecil Tangki ikan Tangki ikan Pam air (di dalam Pam air (di dalam tangki ikan) tangki ikan) Bekas tanaman Bekas tanaman (Gully Gully) Kerangka Kerangka 200 mm 200 mm 220 mm 220 mm 400 mm 400 mm 138 BAB 2 Aplikasi Teknologi 4.3 Borang Analisis Elemen dan Prinsip Reka Bentuk Sistem Akuaponik Borang Analisis Elemen Reka Bentuk Sistem Akuaponik Arahan: Tandakan (✓) dan buat analisis pada elemen reka bentuk yang digunakan dalam lakaran yang dihasilkan. Elemen Reka Bentuk Digunakan/ Tidak Analisis Elemen ✓ ✗ 1 Garisan 2 Rupa 3 Bentuk 4 Tekstur 5 Saiz 6 Warna 7 Ruang 8 Nilai Borang Analisis Prinsip Reka Bentuk Sistem Akuaponik Arahan: Tandakan (✓) dan buat analisis pada prinsip reka bentuk yang digunakan dalam lakaran yang dihasilkan. Prinsip Reka Bentuk Digunakan/ Tidak Analisis Prinsip ✓ ✗ 1 Keseimbangan 2 Pengulangan 3 Kontras 4 Kepelbagaian 5 Kesatuan 6 Keringkasan 7 Harmoni 8 Pergerakan 9 Penekanan 10 Pembahagian 139 BAB 2 Aplikasi Teknologi 4.4 Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik 4.5 Kos Pengeluran Projek (a) Kos Bahan (Komponen/Bahan) Bil. Komponen/ Bahan Ukuran Kuantiti Harga Seunit (RM) Harga (RM) Jumlah (RM) (b) Kos Upah Bilangan pekerja : Kadar upah : RM per jam Tempoh masa : jam Pengiraan kos upah : = Bilangan pekerja × Kadar upah × Tempoh masa = RM (c) Kos Overhed Bil elektrik = RM Bil air = RM Jumlah = RM (d) Kos Pengeluaran Projek = Kos bahan + Kos upah + Kos overhed = RM 140 BAB 2 Aplikasi Teknologi 4.6 Senarai Semak Penilaian Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik Senarai Semak Penilaian Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik Arahan: Tandakan (✓) pada kriteria-kriteria yang memenuhi spesifikasi penilaian yang dibuat. Kriteria 1 2 3 4 1 Kecenderungan inovasi, kreativiti, dan keaslian reka bentuk 2 Kandungan unsur simbolik, emosi, estetika, dan penampilan 3 Kecenderungan fungsi dan praktikal 4 Kekuatan kualiti dan kebolehpasaran 5 Ergonomik (1 = Sangat lemah, 2 = Lemah, 3 = Memuaskan, 4 = Baik) 4.7 Kekuatan dan Kelemahan Model Kekuatan dan Kelemahan Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik 1. Kekuatan 2. Kelemahan Bab 5.0 Penutup Penghasilan model sistem akuaponik dapat menggabungkan dua aktiviti, iaitu menanam dan menternak ikan yang saling berkait. Reka bentuk ini menggunakan elemen dan prinsip reka bentuk agar produk yang dihasilkan memenuhi keperluan sistem akuaponik. 141 BAB 2 Aplikasi Teknologi 5.1 Cadangan Penambahbaikan Cadangan Penambahbaikan Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik Kelemahan Cadangan Penambahbaikan Bab 6.0 Bibliografi 1. Buku Viladomat, L. & Jones, P. (2011). Aquaponics Training Manual. United States: Creative Commons 2. Buletin Sastro, Y. (2015). Akuaponik: Budidaya Tanaman Terintergrasi dengan Ikan, Permasalahan, Keharaan dan Strategi Mengatasinya. Buletin Pertanian Perkotaan. Vol.5 Bil.1:33 – 42 Bab 7.0 Lampiran Senarai Bahan Bil. Komponen/Bahan Kuantiti 1. Senaraikan kos yang terlibat dalam pengeluaran projek. 2. Senaraikan maklumat utama yang perlu diterangkan dalam laporan projek reka bentuk sistem akuaponik. 3. Terangkan kriteria yang perlu diberi perhatian semasa membuat penilaian ke atas reka bentuk sistem akuaponik. CABAR MINDA CABAR MINDA RUMUSAN 142 BAB 2 Aplikasi Teknologi Kelebihan Reka Bentuk Akuaponik Komponen Utama Sistem Akuaponik dalam Penyediaan Reka Bentuk Maksud: Teknologi pertanian yang menggabungkan aktiviti ternakan ikan (akuakultur) dan aktiviti menanam tanaman tanpa media tanah (hidroponik) dalam satu pusingan air Perbandingan Sistem Mengikut Model Akuaponik Reka Bentuk Sistem Akuaponik • Susunan komponen dan bahan yang menggabungkan sistem akuarium dengan sistem akuaponik Tujuan: • Usaha meningkatkan produktiviti manusia dan mutu organisma akuatik • Mengekalkan kualiti air • Mengurangi kadar ammonia di dalam air Cara Pelaksanaan Akuaponik • Secara Takungan • Secara Kitaran Model Akuaponik • Sistem Raft • Sistem NFT • Sistem Ebb & Flow (Nutrient Film Technique) Menilai Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik Penambahbaikan Reka Bentuk Sistem Akuaponik yang Lebih Efisien Pengurusan Sistem Pengairan • Proses kitaran yang berlaku dalam sistem tersebut Reka Bentuk Akuaponik Komponen Utama • Tangki Ikan • Bekas Tanaman • Media Tanaman • Sistem Perpaipan • Pam Air • Penapis Membina Model Reka Bentuk Sistem Akuaponik Langkah-langkah Pemasangan Sistem Akuaponik Menganalisis Lakaran Reka Bentuk Sistem Akuaponik Melakar Reka Bentuk Sistem Akuaponik Bermaklumat • Reka bentuk sistem akuaponik • Lakaran reka bentuk sistem akuaponik Maksud Akuaponik dan Reka Bentuk Akuaponik Laporan Projek 143 BAB 2 Aplikasi Teknologi Bahagian A Jawab semua soalan. 1. Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. (a) Akuaponik menggabungkan dengan aktiviti dalam satu pusingan air. (b) Tiga unsur penting dalam akuaponik adalah kewujudan , , dan . (c) Akuaponik juga dapat menghasilkan dua jenis makanan manusia secara serentak iaitu dan . (d) Ikan menghasilkan dan yang kaya dengan nutrien. (e) Bakteria berfungsi menguraikan ammonia menjadikannya bentuk yang boleh diserap iaitu . 2. Nyatakan ciri-ciri model berfungsi penuh dalam model reka bentuk sistem akuaponik. 3. Rajah 1 menunjukkan satu sistem akuaponik. Rajah 1 Sistem akuaponik merupakan satu sistem kitaran semula jadi yang berterusan tanpa henti. Berdasarkan rajah ini, (a) Namakan dua cara sistem akuaponik boleh dilakukan. i. ii. (b) Nyatakan satu tujuan sistem akuaponik. PENGUKUHAN MINDA PENGUKUHAN MINDA ini ini Di Si Di Sini nii Di Sini Di Sini https://links.sasbadi.com/rbt/tg2/21 144 BAB 2 Aplikasi Teknologi Bahagian B Jawab semua soalan. 1. Rajah 2 menunjukkan dua model reka bentuk sistem akuaponik yang dilabel dengan A dan B. A B Rajah 2 (a) Buat perbandingan kedua-dua model reka bentuk sistem tersebut dan tentukan model reka bentuk yang lebih sesuai digunakan. (b) Nyatakan model reka bentuk sistem akuaponik yang paling sesuai digunakan. (c) Namakan model reka bentuk sistem akuaponik berdasarkan pilihan jawapan di (b). (d) Nyatakan dua langkah keselamatan yang boleh diambil semasa melakukan kerja-kerja penyambungan dan pemasangan sistem di atas. 2. Rajah 3 menunjukan satu contoh lakaran model reka bentuk sistem akuaponik. Batu udara Pam udara Pam air Rajah 3 (a) Namakan dua komponen utama yang digunakan dalam sistem di atas. (b) Lakarkan dan label struktur reka bentuk sistem akuaponik yang akan dibina. (c) Senaraikan langkah pemasangan reka bentuk sistem akuaponik yang dibina. (d) Nyatakan langkah keselamatan semasa menghasilkan projek tersebut. APA YANG AKAN DIPELAJARI? ���������������������������������� ��������������������������������������������� �������������������������������������������������������������������������������� �������������� ��������������������������������������������������������������������� ������������������������������������������������� ��������������������������������������������� Reka Bentuk Makanan 2.6 145 BAB 2 Aplikasi Teknologi Reka bentuk makanan sangat berkait rapat dengan kehidupan seharian manusia kerana makanan merupakan keperluan primer manusia. Kini wujud pelbagai produk makanan dengan gaya reka bentuk yang menarik bersesuaian dengan gaya hidup manusia masa kini. Aliran gaya hidup moden pengguna telah memacu perubahan industri reka bentuk makanan dan seterusnya reka bentuk pembungkusannya. Keperluan setiap individu adalah berbeza kerana dipengaruhi oleh beberapa faktor, iaitu fisiologi, agama, budaya, dan geografi. Untuk memenuhi keperluan setiap individu, reka bentuk makanan yang dihasilkan perlulah mampu menarik perhatian mata yang memandang. Beri perhatian pada kata kunci yang berikut: �� �������� �� psikologi �� ������ �� ������� �� ������� �� ������� �� ������������ �� realistik �� �������� �� ������� �� �������� KATA KUNCI A Takrif Reka Bentuk 2.6.1 Mentakrifkan Reka Bentuk Makanan ntuk 146 BAB 2 Aplikasi Teknologi Gambar Foto 2.6.1 Contoh reka bentuk kuih pau yang berubah mengikut trend S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk mempelajari tentang pengertian makanan dan fungsinya. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/22 Reka bentuk bermaksud pengetahuan tentang penghasilan idea secara terancang untuk menghasilkan sesuatu produk. Produk yang dihasilkan mempunyai nilai estetika, fungsi, keupayaan, pembuatan, dan kebolehpasaran. B Takrif Makanan Makanan ialah sesuatu bahan yang boleh dimakan dalam bentuk pepejal atau cecair dan dihasilkan daripada haiwan atau tumbuhan. Ciri-ciri makanan terdiri daripada pelbagai tekstur, rupa, rasa, bau, dan warna. C Takrif Reka Bentuk Makanan Reka bentuk makanan adalah aktiviti merealisasikan idea kepada bentuk makanan yang melibatkan inovasi dan kreativiti. Reka bentuk makanan dipengaruhi oleh permintaan, budaya, sosial, tempat, dan cara hidup sesebuah masyarakat yang berubah mengikut trend. Reka bentuk makanan boleh memberikan nafas baharu dalam membangunkan sektor makanan di negara ini. Reka bentuk makanan menawarkan sumbangan inovatif dalam industri makanan yang berkembang secara berterusan. Terdapat lima kumpulan penting nutrien makanan. Karbohidrat Protein Nutrien makanan Lemak Garam mineral Vitamin Makanan dari segi estetika, komunikasi, dan perwakilan Proses, kaedah, dan ruang tempat produk diproses, diedarkan, dan digunakan Semua aktiviti komunikasi yang dilaksanakan untuk mempromosikan produk makanan Peralatan dan perkakasan yang digunakan untuk menyediakan dan mengambil makanan Aspek Reka Bentuk Makanan 147 BAB 2 Aplikasi Teknologi Perkaitan antara makanan dengan reka bentuk akan melahirkan seorang profesional baharu, iaitu pereka bentuk makanan yang mampu mengurus reka bentuk dalam aspek yang dinyatakan seperti dalam Rajah 2.6.1. Rajah 2.6.1 Aspek reka bentuk makanan Malaysia terkenal dengan masyarakat berbilang kaum dan budaya. Setiap kaum di Malaysia mempunyai makanan tradisional yang unik dan menarik. Makanan tradisional pelbagai kaum ini telah diinovasikan dari segi reka bentuk untuk dikomersialkan mengikut trend. D Klasifikasi Reka Bentuk Makanan Reka bentuk makanan terbahagi kepada dua jenis, iaitu: Bentuk beberapa kumpulan di dalam kelas. Bincangkan sama ada perubahan gaya hidup sesebuah masyarakat pada masa kini memberikan kesan kepada reka bentuk makanan. Ahli kumpulan boleh membentangkan hasil dapatan kepada keseluruhan kelas dan dilakukan dengan pelbagai cara dan bahan. Reka bentuk susunan makanan dalam pinggan atau bekas Reka bentuk pada makanan itu sendiri S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk melihat senarai makanan terbaik di Malaysia. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/23 S ud ut M A Y A Imbas halaman ini untuk penerangan lanjut tentang klasifikasi reka bentuk makanan. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/24 148 BAB 2 Aplikasi Teknologi C Melindungi Etika Sosial Nilai inovatif dan kreatif dalam sesuatu reka bentuk makanan perlu diterapkan untuk menghasilkan reka bentuk makanan yang menarik. Etika sosial perlu dititikberatkan supaya tidak menyentuh sensitiviti kaum dan agama. 2.6.2 Menjelaskan Kepentingan Reka Bentuk Makanan Secara umumnya, penghasilan sesuatu reka bentuk makanan adalah sangat penting untuk memenuhi keperluan psikologi dan sosial masyarakat. A Kebebasan Memilih kepada Pengguna Perubahan cita rasa pengguna turut menyumbang kepada penghasilan pelbagai reka bentuk makanan. Perubahan gaya hidup dan pendapatan pengguna menyebabkan reka bentuk makanan mengalami pelbagai evolusi kreatif mengikut aliran trend masa ini. Gambar Foto 2.6.2 Reka bentuk makanan yang menarik mampu menarik perhatian pengguna Gambar Foto 2.6.3 Contoh pulut kuning yang telah diberi nilai tambah B Menzahirkan Nilai Estetika Reka bentuk makanan yang menarik boleh menzahirkan nilai-nilai estetika yang memberikan nilai tambah kepada sesuatu produk dan berpotensi tinggi untuk dipasarkan. Nilai tambah menjadikan sesuatu produk itu berpotensi dan berkualiti tinggi. Gambar Foto 2.6.4 Contoh kuih yang dihasilkan dalam bentuk yang kreatif 149 BAB 2 Aplikasi Teknologi D Memberikan Faedah kepada Pengusaha F Kepelbagaian Etika Budaya Kepelbagaian budaya di negara kita boleh dijadikan sebagai sumber idea untuk menghasilkan reka bentuk makanan yang menarik. Setiap kaum di negara ini boleh mempromosikan budaya masing-masing melalui reka bentuk makanan terutamanya makanan tradisional mereka. Gambar Foto 2.6.5 Mesin dan alatan moden dalam reka bentuk makanan 1. Namakan beberapa produk makanan yang melalui proses inovasi dalam reka bentuknya. 2. Bagaimanakah perkembangan reka bentuk makanan menyumbang kepada pembangunan sains dan teknologi? Terangkan. CABAR MINDA CABAR MINDA Inovasi reka bentuk makanan membuka peluang perniagaan kepada pengusaha. Keperluan dan kehendak pengguna yang sentiasa berubah secara tidak langsung mewujudkan peluang perniagaan baharu. E Pembangunan Sains dan Teknologi Moden Perkembangan dan trend semasa dalam dunia reka bentuk makanan memberikan impak yang sangat besar kepada pembangunan sains dan teknologi. Reka bentuk makanan yang berkembang pesat ini menyumbang kepada terciptanya pelbagai jenis mesin dan alatan. Cari contoh-contoh reka bentuk makanan dan bincangkan bagaimana reka bentuk makanan tersebut dapat membina identiti produk. Gunakan peta pemikiran sebagai alat untuk menjana minda. Gambar Foto 2.6.6 Makanan tradisional kaum-kaum di Malaysia Aida merupakan peniaga donat secara kecil-kecilan. Dia menjalankan perniagaan di pasar malam sekitar Kuala Lumpur. Bagaimanakah Aida dapat meningkatkan jualan donatnya? Apakah Alatan? Alatan ialah perkakasan yang digunakan untuk membuat dan menghasilkan sesuatu makanan. Alatan menghidang Alatan menghias Alatan membentuk Alatan memotong 150 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.6.3 Mengaplikasikan Penggunaan Alatan dan Perkakasan dalam Proses Penyediaan Reka Bentuk Makanan Proses penyediaan reka bentuk makanan melibatkan penggunaan alatan dan perkakasan dalam setiap langkah dan kaedah pembuatannya. Pelbagai alatan dan perkakasan dicipta untuk memudahkan dan menyelesaikan masalah dalam kehidupan manusia. Alatan dan perkakasan perlu digunakan bersesuaian dengan fungsinya. A Alatan Memotong Jadual 2.6.1 Alatan memotong dan fungsinya Alatan Keterangan dan Fungsi Pisau tukang masak (Chef’s Knife) • Pisau yang paling banyak digunakan kerana mempunyai fungsi yang pelbagai • Semua jenis bahan masakan atau makanan dapat dipotong menggunakan pisau ini • Mata pisau diperbuat daripada keluli tahan karat • Bentuk pisau ini rata dan melengkung di bahagian hujung matanya Pisau bergerigi (Serrated Knife) • Digunakan untuk memudahkan memotong bahan makanan yang lembut namun mempunyai permukaan kulit yang keras • Bentuk pisau ini panjang, mendatar, dan mempunyai mata yang bergerigi Pisau penyisih (Boning Knife) • Digunakan untuk memisahkan daging daripada tulangnya, membuang urat dan lemak pada daging, dan memisahkan isi ikan daripada tulang • Pisau ini mempunyai bentuk bilah yang melengkung dan mengecil di bahagian hujung Pisau paring (Paring Knife) • Digunakan untuk memotong buah-buahan, sayur-sayuran, keju dan mengupas bawang • Memiliki bentuk yang sama dengan pisau tukang masak tetapi ukuran yang lebih kecil • Mata pisau ini berbentuk melengkung di bahagian hujung Pisau bulan sabit (Mincing Knife) • Digunakan untuk memotong halus herba dan sayuran-sayuran lain • Pisau ini diperbuat daripada keluli tahan karat • Pisau ini berbentuk melengkung seperti bulan sabit serta mempunyai dua pemegang 151 BAB 2 Aplikasi Teknologi Alatan Keterangan dan Fungsi Pisau pengupas (Peeler Knife) • Digunakan untuk membuang kulit sayur-sayuran dan buah- buahan • Pisau ini mudah digunakan kerana kecil dan ringan • Bentuk matanya seperti pisau pencukur B Alatan Membentuk dan Mengukir Jadual 2.6.2 Alatan membentuk dan fungsinya Alatan Keterangan dan Fungsi Pisau ukir (Fruit Carving Knife) • Digunakan untuk mengukir buah-buahan dan sayur-sayuran • Pisau ini ringan dan bersaiz kecil • Bentuknya kecil, pendek, dan melengkung serta mempunyai bentuk yang pelbagai Pisau turning (Turning Knife) • Digunakan untuk membentuk, merapi, dan membuang kulit buah-buahan dan sayur-sayuran • Pisau ini bersaiz kecil dan ringan • Bentuk bilah pisau ini melengkung Parisian Scoop n Scoop • Digunakan untuk mendapatkan bentuk bulat pada makanan, buah-buahan, dan sayur-sayuran • Ringan dan terdapat dalam pelbagai saiz Penerap (Cutter) • Digunakan untuk membentuk doh, sayur-sayuran berubi, dan juga buah-buahan • Ringan dan diperbuat daripada keluli lembut tahan karat • Mempunyai pelbagai bentuk dan saiz r Knife) INFO KESELAMATAN Berhati-hati semasa menggunakan peralatan tajam dan pastikan peralatan tersebut disimpan di tempat yang selamat. S ud ut M A Y A Imbas QR code di bawah ini untuk menonton video tentang jenis-jenis alatan memotong. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/25 Redai kek Meja pemutar kek (Cake Turn Table) Tiub aising Tiub aising i Pisau pelepa Beg aising 152 BAB 2 Aplikasi Teknologi C Alatan Menghias Alatan menghias juga merupakan komponen penting untuk memberikan rupa bentuk yang menarik pada setiap reka bentuk makanan. Gambar Foto 2.6.7 Alatan menghias D Alatan Menghidang Bekas menghidang bagi reka bentuk susunan makanan di dalam pinggan memerlukan peralatan menghidang yang bersesuaian dengan jenis reka bentuk makanan yang direka. Kebanyakan alatan menghias merupakan alatan yang digunakan untuk kerja-kerja menghias makanan jenis pastri dan kek. Gambar Foto 2.6.8 Alatan menghidang 153 BAB 2 Aplikasi Teknologi 1. Bagaimanakah perkakasan membantu memudahkan kerja mereka bentuk makanan? Terangkan. 2. Terangkan perbezaan antara alatan memotong dengan alatan membentuk. 3. Namakan bekas-bekas yang boleh digunakan untuk menghidang makanan. CABAR MINDA CABAR MINDA E Perkakasan Perkakasan ialah peralatan yang digunakan untuk memudahkan sesuatu kerja yang dilakukan. Penggunaan teknologi dalam industri reka bentuk makanan membantu meringankan kerja-kerja mereka bentuk, selain dapat menjimatkan masa dan tenaga. Jadual 2.6.3 Jenis perkakasan dan fungisnya Perkakasan Keterangan Perkakasan Keterangan Pengisar pelbagai guna • Digunakan untuk mengisar pelbagai jenis makanan • Lebih menjimatkan masa dan tenaga untuk melakukan pengisaran Periuk nasi elektrik • Digunakan untuk memasak nasi • Dapat menjimatkan masa dan tenaga Mesin pengisar jus buah-buahan • Digunakan untuk membuat jus buah-buahan dan sayuran • Menjimatkan masa dan tenaga untuk menghasilkan jus Ketuhar elektrik • Digunakan untuk membakar makanan • Lebih menjimatkan masa dan tenaga Pengadun roti • Digunakan untuk mengadun adunan roti dan boleh terus dibakar • Dapat menjimatkan masa dan tenaga Pengukus elektrik • Digunakan untuk mengukus makanan • Kebersihan makanan menggunakan pengukus elektrik lebih terjamin • Jangka masa memasak lebih pendek Mesin mengadun • Digunakan untuk mengadun semua jenis adunan untuk membuat kek, biskut, roti, mi, dan pasta • Membantu mempercepat proses mengadun bahan • Tekstur adunan lebih cantik dan lembut Ketuhar gelombang mikro • Digunakan untuk memasak makanan yang pelbagai dengan menggunakan ketuhar gelombang mikro • Masa memasak menjadi lebih singkat Bahan yang digunakan Prinsip reka bentuk Elemen reka bentuk Dimensi Maklumat yang perlu ada pada lakaran 154 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.6.4 Melakar serta Menjustifikasikan Reka Bentuk dan Pembungkusan Makanan Lakaran ialah satu lukisan awal atau lukisan draf yang dihasilkan menggunakan teknik lakaran bebas. A Elemen Reka Bentuk Elemen ialah perkara yang dapat membantu menzahirkan idea seseorang dalam bentuk lukisan atau lakaran. Garisan Merujuk kepada elemen yang dinyatakan melalui pergerakan titik dalam sesuatu ruang. Garisan berkemungkinan dalam bentuk dua dimensi atau tiga dimensi, sama ada jelas atau abstrak. Contohnya, elemen garisan yang digunakan dalam reka bentuk makanan Warna Merujuk kepada elemen yang terdiri daripada dua sifat/ciri: • Hue: merujuk kepada jenis warna. • Emosi: (a) merujuk kepada warna yang terang atau gelap atau boleh berubah. (b) merujuk kepada kualiti kecerahan dan ketulenan yang boleh mempengaruhi emosi. Contohnya, reka bentuk makanan dan pembungkusan untuk kanak-kanak perlu dipelbagaikan warna untuk menarik perhatian. Rupa Merujuk kepada elemen yang berbentuk dua dimensi dan rata. Elemen ini juga merujuk kepada apa-apa ruang yang dikelilingi oleh garisan, nilai, dan warna. Rupa dalam reka bentuk makanan dan pembungkusan merupakan elemen pertama pandangan mata manusia. Bentuk Elemen tiga dimensi yang mempunyai ketinggian, kelebaran, dan kedalaman. Dalam reka bentuk makanan dan pembungkusan, bentuk biasanya ditetapkan mengikut konsep yang dikehendaki. Rajah 2.6.2 Maklumat yang perlu ada pada lakaran dan pembungkusan akan memberikan impak yang lebih menarik kepada makanan dan pembungkusan tersebut. 155 BAB 2 Aplikasi Teknologi Ruang Ruang ialah kawasan kosong di sekeliling objek, jarak, atau rongga dalam sesuatu objek. Elemen ruang digunakan dalam reka bentuk makanan dan pembungkusan untuk menampakkan bentuk yang lebih menarik. Saiz Saiz merujuk kepada ukuran atau dimensi bagi sesuatu objek. Saiz reka bentuk makanan dan pembungkusannya menjadi antara faktor penting kepada pelanggan dalam membuat pemilihan. Nilai Merujuk kepada impak terang atau gelap sesuatu tona atau warna. Contohnya, dalam reka bentuk makanan dan pembungkusan, tona warna akan memberikan nilai yang lebih menonjol. Tekstur Merujuk kepada struktur dan keadaan permukaan yang boleh ‘dirasai’ melalui perasaan atau sentuhan seperti licin, kasar, dan sebagainya. Setiap tekstur dalam reka bentuk makanan dan pembungkusan memberikan persepsi pandangan yang berbeza. B Prinsip Reka Bentuk Prinsip reka bentuk ialah konsep yang digunakan untuk menyusun elemen-elemen bagi menjadikan satu struktur objek yang berkesan, bermutu, dan menarik. Keseimbangan Keseimbangan ialah suatu konsep fizik yang menekankan kesamaan berat, tarikan, dan tumpuan pada satu objek berbentuk simetri. Contohnya, susunan hiasan perlu seimbang sewaktu membuat reka bentuk makanan dan pembungkusannya. Kontras Kontras merujuk kepada pelbagai elemen yang berlawanan bagi memberikan impak yang lebih jelas kepada objek. Kontras berfungsi untuk menarik perhatian, memberi fokus, dan mengelakkan kebosanan. Kontras boleh dicapai melalui penggunaan teks, warna, dan kedudukan elemen. Pengulangan Pengulangan merujuk kepada tumpuan pergerakan yang dihasilkan melalui perletakkan sesuatu elemen yang berulang-ulang. Pengulangan bermaksud menggunakan elemen yang sama dan serupa secara berulang-ulang dalam reka bentuk makanan sama ada dalam saiz yang serupa atau berbeza. Prinsip reka bentuk akan membantu pereka membuat ketentuan bagaimana untuk menggunakan elemen-elemen reka bentuk dalam membuat reka bentuk dan pembungkusan makanan. 156 BAB 2 Aplikasi Teknologi Keringkasan Keringkasan adalah menapis mana-mana elemen yang tidak diperlukan dan hanya mengekalkan elemen yang penting sahaja. Prinsip keringkasan akan menonjolkan lagi reka bentuk makanan dan pembungkusannya. Pergerakan Pergerakan merujuk kepada tindakan aliran yang akan memimpin pandangan mata dan perasaan terhadap sesuatu. Tindakan atau arah adalah berdasarkan sudut pandangan mata pada hasil reka bentuk. Mengaplikasikan prinsip pergerakan dapat mewujudkan suasana tertentu selain menimbulkan daya tarikan dan kesan visual yang lebih realistik. Pembahagian Pembahagian merujuk kepada hubung kait antara dua elemen berdasarkan kadar banding yang betul dalam ukuran seperti saiz, nombor, jumlah, dan tahap. Prinsip pembahagian adalah penting terutamanya dalam menentukan saiz reka bentuk makanan dan pembungkusan itu sendiri. Penekanan Penekanan merujuk kepada penumpuan kepada sesuatu melalui gabungan elemen-elemen yang dicadangkan. Penekanan menonjolkan sesuatu unsur dalam karya grafik yang boleh menarik perhatian. Contohnya, dalam reka bentuk makanan penekanan wujud apabila makanan tersebut dihasilkan untuk sesuatu majlis tertentu atau atas sebab-sebab tertentu. Prinsip pergerakan menimbulkan daya tarikan dan kesan visual yang lebih hidup, realistik, dan berkesan. 157 BAB 2 Aplikasi Teknologi C Lakaran serta Justifikasi Reka Bentuk Makanan Lakaran Reka Bentuk Makanan Sebelum membuat suatu rekaan reka bentuk makanan yang menarik, lakaran reka bentuk perlu dilakukan terlebih dahulu. Lakaran reka bentuk makanan biasanya dihasilkan berdasarkan tema yang dikehendaki oleh pelanggan. Lakaran reka bentuk makanan yang dihasilkan perlu dijustifikasikan berdasarkan elemen dan prinsip reka bentuk. Rajah 2.6.3 Contoh lakaran reka bentuk makanan Kepelbagaian Menunjukkan aplikasi penggunaan pelbagai elemen, gaya, kualiti, dan idea yang berbeza dalam sesuatu reka bentuk. Kesatuan Penggabungan elemen dapat membentuk imej, konsep, atau idea yang sempurna. Prinsip kesatuan yang diterapkan menjadikan sesuatu reka bentuk makanan dan pembungkusan itu lebih menarik. Harmoni Sesuatu reka bentuk yang dapat mewujudkan gambaran emosi yang positif. Prinsip harmoni dalam reka bentuk makanan memberi ketenangan dan kegembiraan kepada individu. Ceri (warna Ceri (warna merah) merah) Pastri rapuh Pastri rapuh (coklat, kuning) (coklat, kuning) Prinsip pengulangan yang Prinsip pengulangan yang digunakan menjadikan digunakan menjadikan persembahan reka bentuk persembahan reka bentuk makanan ini lebih menarik makanan ini lebih menarik Elemen warna yang Elemen warna yang digunakan ialah merah dan digunakan ialah merah dan kuning untuk menjadikan kuning untuk menjadikan persembahan pencuci mulut persembahan pencuci mulut ini lebih menarik ini lebih menarik 1. Bentukkan beberapa kumpulan untuk membincangkan dan memilih satu tema makanan. Contohnya tema Barat, Timur, Oriental, dan lain-lain. 2. Lakarkan reka bentuk makanan dan pastikan lakaran tersebut memenuhi elemen dan prinsip reka bentuk. 3. Persembahkan hasil lakaran di hadapan kelas. Elemen garisan yang dibuat Elemen garisan yang dibuat menggunakan sos kastard menggunakan sos kastard menampakkan persembahan menampakkan persembahan pencuci mulut ini lebih elegan pencuci mulut ini lebih elegan 158 BAB 2 Aplikasi Teknologi D Pembungkusan Makanan Pembungkusan makanan ialah suatu mekanisme yang menggunakan kaedah sains dan teknologi dalam memelihara produk bagi tujuan pengedaran, penstoran, jualan, dan penggunaan. Pembungkusan melibatkan proses reka bentuk, penilaian, dan pemasaran. Tanda Jenama Tanda jenama merupakan salah satu elemen grafik yang penting dalam sesuatu pembungkusan. Tanda jenama merupakan nama yang diberikan kepada sesuatu produk atau perkhidmatan. Tanda jenama berfungsi untuk memperkenalkan produk atau perkhidmatan kepada pengguna. Tipografi Penggunaan tipografi adalah untuk mencipta satu jenama kepada sesuatu produk. Sesetengah pengguna lebih suka mengingati simbol daripada nama sesuatu produk tersebut. Penggunaan pelbagai bahasa juga amat digalakkan bagi menarik perhatian pengguna. Penggunaan tipografi yang unik dan kreatif dapat menarik perhatian pengguna. Contohnya, Felda menggunakan ‘f’ bagi memudahkan pengguna mengingati jenama dan produk keluarannya. Warna Penggunaan warna memainkan peranan penting dalam reka bentuk pembungkusan sesuatu produk. Warna mewujudkan identiti sesuatu produk serta menyatakan sesuatu maksud. Warna juga memberikan kesan secara langsung kepada reka bentuk pembungkusan makanan. Gambar Foto 2.6.11 menunjukkan produk yang menggunakan warna yang berlainan pada pembungkusannya bagi menunjukkan produk yang pelbagai jenis. Gambar Foto 2.6.10 Tipografi pada produk keluaran Felda Gambar Foto 2.6.9 Tanda jenama pada produk kerepek pisang Gambar Foto 2.6.11 Penggunaan warna pada pembungkusan produk Ramuan: Tepung gandum, susu tepung tanpa lemak, lemak sayur, mentega, gula pasir, garam, ragi. Mengandungi bahan pengawet yang dibenarkan. Berat bersih: 450g Arahan penyimpanan: Simpan di tempat sejuk dan kering. GUNA SEBELUM: 04/07/2018 Dikilangkan oleh: ABC Sdn. Bhd. No.1, Jalan 123 Taman Perindustrian EFG 50000 Kuala Lumpur, Malaysia ROTI TINGGI KALSIUM Tenaga 252 kcal 151 kcal Karbohidrat 48.5g 29.1 Protein 6.3g 5.0g Lemak 2.4g 1.4g Kalsium 250mg 150mg Maklumat Pemakanan Saiz Hidangan: 60g Hidangan Bagi Setiap Bungkusan: 7 Setiap/100g Setiap Hidangan 2 keping (60g) ARAHAN PENYIMPANAN Ikut arahan penyimpanan yang disarankan. MAKLUMAT PENGELUARAN Nama dan alamat pengilang/pembungkus/ ejen (termasuk produk import). PENYATAAN ADITIF MAKANAN Perlu nyatakan semua aditif makanan yang dibenarkan iaitu bahan pengawet, bahan pewarna, bahan perisa, penambahan perisa, antipengoksidaan dan kondisioner makanan. PENANDA TARIKH Pastikan makanan yang dipilih tidak melepasi tarikh luput. AKUAN PEMAKANAN Menunjukkan kualiti pemakanan produk tersebut. PELABELAN PEMAKANAN Maklumat mangenai kandungan pemakanan sesuatu produk. SENARAI RAMUAN Ramuan yang digunakan dalam produk yang disusun mengikut berat dalam susunan menurun. PENYATAAN MENGENAI KUANTITI/BERAT/ISIPADU Penyataan mengenai berat bersih atau isipadu atau bilangan minimum isi bungkusan makanan tersebut. CONTOH LABEL MAKANAN CONTOH LABEL MAKANAN NAMA SEBUTAN SEBENAR MAKANAN Nama yang jelas, tepat, dan tidak mengelirukan. 159 BAB 2 Aplikasi Teknologi Ilustrasi Penggunaan ilustrasi berperanan untuk menggambarkan produk yang dibungkus. Ilustrasi atau gambar yang digunakan perlu menarik, unik, dan sesuai dengan reka bentuk makanan yang dibungkus. Penggunaan ilustrasi perlulah kreatif, menarik, dan tidak terlalu padat supaya dapat memberikan keharmonian kepada reka bentuk pembungkusan makanan. Contohnya, produk mentega sapuan yang menggunakan ikon beruang bagi menarik minat kanak-kanak. Reka Bentuk Reka bentuk pembungkusan perlu menepati beberapa sifat, iaitu ergonomik, mudah dibawa, selamat digunakan, dan mesra alam. Reka bentuk pembungkusan perlu bersesuaian dengan produk yang hendak dibungkus. Saiz Reka bentuk pembungkusan yang berlainan saiz dapat memberikan lebih banyak pilihan mengikut keperluan dan kehendak pengguna. Maklumat Maklumat merupakan elemen yang penting dalam mereka bentuk sesuatu pembungkusan. Setiap bungkusan mestilah mempunyai maklumat yang perlu disampaikan kepada pengguna. Gambar Foto 2.6.12 Ilustrasi pada produk sapuan mentega Rajah 2.6.4 Maklumat penting yang perlu dinyatakan pada setiap pembungkusan Gambar Foto 2.6.14 Sesuatu produk boleh didapati dalam saiz yang pelbagai Gambar Foto 2.6.13 Contoh reka bentuk pembungkusan makanan Idea 3 Idea 1 Idea 2 INOVASI DARIPADA IDEA 1 Elemen warna pada reka bentuk pembungkusan perlu menarik untuk memberikan kesan tarikan kepada pelanggan. Elemen garisan yang berulang dapat mewujudkan prinsip pergerakan yang menimbulkan daya tarikan dan kesan visual yang lebih realistik Prinsip kesatuan digunakan dalam pembungkusan produk Elemen bentuk yang mempunyai ketinggian, kelebaran, dan kedalaman yang sesuai untuk reka bentuk pembungkusan Reka bentuk pembungkusan menggunakan bahan yang kedap udara 145 mm 75 mm 180 mm 160 BAB 2 Aplikasi Teknologi E Lakaran serta Justifikasi Pembungkusan Makanan Idea lakaran reka bentuk pembungkusan yang menarik secara tidak langsung akan menarik minat pengguna untuk membeli produk tersebut. Lihat contoh lakaran pembungkusan makanan di bawah ini. Rajah 2.6.5 Contoh lakaran pembungkusan makanan Kepentingan pembungkusan termasuklah: 1. Mengekalkan kualiti makanan 2. Meminimumkan pembaziran produk 3. Mengurangkan penggunaan bahan awet makanan 161 BAB 2 Aplikasi Teknologi 1. Justifikasikan lakaran reka bentuk makanan dalam bekas bento dalam Rajah 1 berdasarkan elemen dan prinsip reka bentuk. Rajah 1 Senaraikan elemen reka bentuk makanan dalam bekas bento. Tandakan ( ✓ ) dan ( ✗ ) di ruang yang disediakan. Elemen Reka Bentuk Makanan Bekas Bento (a) (b) (c) (d) (e) Senaraikan prinsip reka bentuk makanan dalam bekas bento. Tandakan ( ✓ ) dan ( ✗ ) di ruang yang disediakan. Prinsip Reka Bentuk Makanan Bekas Bento (a) (b) (c) (d) (e) CABAR MINDA CABAR MINDA Makanan dalam bekas bento biasanya dibekalkan kepada anak-anak untuk menarik minat mereka membawa bekal dan juga untuk merangsang selera makan mereka. Limau Limau Roti Roti Anggur nggur Kepingan keju Kepingan keju Kepingan daging Kepingan daging Telur rebus Telur rebus Strawberi Strawberi � � � 162 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.6.5 Menghasilkan Reka Bentuk dan Pembungkusan Makanan A Reka Bentuk Makanan Reka bentuk makanan mampu menarik perhatian pengguna, mempersembahkan gaya hidup, ekspresi kepada jenama dan juga emosi. Reka bentuk makanan yang kreatif dan efektif adalah hasil kombinasi antara elemen dengan prinsip reka bentuk. Lima perkara penting yang perlu diingat semasa mereka bentuk makanan dalam pinggan atau bekas, iaitu: MERENTAS KURIKULUM Untuk mengelakkan sayuran seperti lobak merah dan jagung bertukar warna, tambahkan sedikit cuka atau jus lemon. Elakkan daripada menggunakan soda bikarbonat kerana bahan ini boleh memusnahkan kandungan vitamin dalam sayuran. KESEIMBANGAN Cara penyusunan makanan memberi impak kepada emosi. Warna, bentuk, saiz, dan tekstur berperanan memberi keseimbangan pada susun atur. BENTUK Merancang pelbagai bentuk dan susunan ketinggian juga adalah sebagai satu variasi dalam mereka bentuk makanan. TEKSTUR Gabungan keseimbangan dan tekstur dalam pinggan sangat penting tetapi tidak terlalu banyak makanan digunakan. Sebelum reka bentuk makanan dihasilkan, beberapa faktor perlu dipertimbangkan, iaitu: • membentuk imej atau personaliti reka bentuk makanan berdasarkan cita rasa seperti budaya, nilai, elegan, dan sofistikated; • memilih bahan yang sesuai untuk mereka bentuk makanan; • memilih warna makanan yang sesuai; • memilih reka bentuk yang tidak melanggar tatasusila agama dan kaum; • memilih saiz yang sesuai untuk memberi pilihan kepada pengguna; • menggunakan peralatan yang sesuai dengan bentuk makanan yang akan dihasilkan; • memilih bekas menghidang yang sesuai dengan reka bentuk makanan yang dihasilkan. S ud ut M A Y A Imbas halaman ini untuk melihat seni dalam reka bentuk makanan. http://links.sasbadi.com/rbt/ tg2/26 � � 163 BAB 2 Aplikasi Teknologi Pembungkusan makanan dalam bekas berdasarkan lakaran. RASA Rasa tidak dapat dilihat tetapi gabungan bahan- bahan akan menghasilkan rasa yang unik dalam mereka bentuk makanan. Reka bentuk makanan yang hendak dihasilkan perlu berdasarkan lakaran yang dibuat. SAIZ Saiz hidangan perlulah seimbang dengan saiz pinggan atau bekas. Mengapakah reka bentuk makanan sangat penting bagi kehidupan masyarakat pada hari ini? Sandwic Ayam 164 BAB 2 Aplikasi Teknologi B Reka Bentuk Pembungkusan Makanan Pembungkusan ialah satu mekanisme yang penting untuk memelihara kualiti makanan dan mengurangkan pembaziran makanan. Reka bentuk pembungkusan dapat menarik perhatian pengguna untuk membeli. Keunikan sesuatu reka bentuk pembungkusan akan menimbulkan sifat ingin tahu pengguna tentang isi kandungannya. Elemen dan prinsip reka bentuk penting untuk menghasilkan reka bentuk pembungkusan yang lebih kreatif. Beberapa faktor perlu dipertimbangkan dalam proses mereka bentuk pembungkus makanan seperti yang berikut: • Menentukan sasaran pasaran dan demografi – contohnya, nasi lemak bungkus lebih digemari bagi penduduk bandar yang sentiasa sibuk dengan aktiviti harian. • Membentuk imej atau personaliti produk berdasarkan cita rasa dan keuntungan sasaran konsumer seperti nilai praktikal, elegan, dan canggih. Reka bentuk pembungkusan yang kreatif dan efektif mewujudkan tarikan visual kepada konsumer untuk membeli produk. • Menentukan ciri-ciri penting produk kepada konsumer seperti mengelak memasukkan terlalu banyak informasi dan membuatkan reka bentuk menjadi tidak tersusun. dwic Ayam • • Me Mene nentukan an an an ciri--ciri M penting g pr pr pr produkk p kepaada da da daa k kkon on o suumer k se se se sepe pe pe pertrttr i i meng ngelakk s me me mema m sukkkan ter erlalaalulul m ba ba b ny n akk b ininfo f rm mas asi 165 BAB 2 Aplikasi Teknologi 1. Bagaimanakah penggunaan imej pada pembungkusan membantu menarik minat pembeli? Terangkan. 2. Nyatakan lima perkara penting yang perlu diberi perhatian semasa membuat reka bentuk makanan. • Penggunaan warna yang betul dan menarik memberikan kesan kepada pembungkusan makanan. Pemilihan warna yang betul mampu menarik perhatian pengguna dan seterusnya dapat meningkatkan jualan sesuatu produk. • Penggunaan imej dapat membawa maksud yang lebih tepat berbanding teks yang panjang lebar. • Memilih bahan pembungkusan yang mesra alam bagi memelihara alam sekitar. CABAR MINDA CABAR MINDA Bentukkan kumpulan secara berpasangan. Cari contoh-contoh reka bentuk pembungkusan makanan dan bincangkan kesesuaian bentuk yang digunakan berdasarkan elemen dan prinsip reka bentuk. Murid harus berkongsi idea bersama dengan pasangan dan apabila masa tamat, murid harus berkongsi idea dengan keseluruhan kelas. Makanan tradisional seperti serunding dan dodol yang dihasilkan oleh masyarakat kampung hendak dikomersialkan ke peringkat antarabangsa. Apakah yang boleh kamu lakukan untuk memasarkan produk tersebut? 166 BAB 2 Aplikasi Teknologi 2.6.6 Menilai Reka Bentuk Makanan yang Dihasilkan Penilaian reka bentuk makanan amat penting untuk memenuhi keperluan dan kehendak pengguna. Selain rasa, reka bentuk makanan juga memainkan peranan yang penting untuk menarik perhatian pengguna. Beberapa kriteria perlu difahami dan diteliti sebelum penilaian reka bentuk makanan dibuat. Kecenderungan • Kreativiti – Idea imaginasi yang dijana bagi menghasilkan sesuatu seperti reka bentuk, kaedah serta fungsi yang menarik dan unik. • Inovasi – Idea yang dipelbagaikan, perubahan, penambahbaikan yang lebih baik dan efektif daripada yang sedia ada. • Keaslian reka bentuk – Idea yang original, tulen, dan tidak diciplak daripada yang sedia ada. Kandungan unsur • Simbolik – daya penarik produk yang boleh mempengaruhi pengguna atau membawa mesej tertentu yang memberikan nilai tambah kepada produk dan pengguna. Ciri-ciri mesra alam yang terdapat pada reka bentuk produk, sama ada melibatkan pengguna atau tidak. • Estetika – prinsip dan elemen dalam reka bentuk pembungkusan makanan yang berkaitan dengan keindahan dan cita rasa yang mempengaruhi pengguna. Gambar Foto 2.6.15 Contoh reka bentuk makanan yang siap untuk dihidangkan Kecenderungan inovasi, kreativiti, dan keaslian memberikan impak kepada sesuatu reka bentuk makanan. Huraikan. 167 BAB 2 Aplikasi Teknologi A Penilaian Reka Bentuk Makanan Tahap penilaian reka bentuk makanan terbahagi kepada tiga bahagian utama, iaitu: Tiga Bahagian Utama Penilaian Tahap perkembangan idea yang meliputi kecenderungan inovasi, kreativiti, dan keaslian reka bentuk untuk menghasilkan reka bentuk makanan Tahap penilaian reka bentuk makanan yang dihasilkan adalah tahap terakhir yang meliputi beberapa aspek, iaitu fungsi, estetika, ergonomik, dan keselamatan serta nilai komersial Tahap keupayaan penghasilan reka bentuk makanan meliputi penggunaan bahan, alatan, dan teknik Penilaian reka bentuk makanan dilakukan mengikut langkah-langkah yang berikut. Lakaran perkembangan idea reka bentuk makanan yang akan dibuat perlu mempunyai identiti tersendiri dalam kecenderungan inovasi, kreativiti, dan keaslian reka bentuk Pemilihan bahan, alatan, dan teknik yang betul dapat menghasilkan reka bentuk makanan yang menarik Hasil terakhir reka bentuk makanan perlulah memenuhi beberapa kriteria yang telah ditetapkan, iaitu fungsi, estetika, ergonomik, dan keselamatan serta nilai komersial Tujuan utama penilaian reka bentuk makanan yang dihasilkan seperti: • Mengembangkan idea dalam mereka bentuk makanan • Memilih bahan-bahan yang tepat • Menggunakan alat dan teknik yang betul • Menunjukkan inovasi dan kreativiti 168 BAB 2 Aplikasi Teknologi BORANG PENILAIAN HASIL KERJA MURID Mata Pelajaran: Reka Bentuk dan Teknologi Nama Murid: Kelas: BIL PERKARA PENCAPAIAN 1 2 3 Lemah Sederhana Baik Jumlah 1. Perkembangan idea: (a) Inovasi (b) Kreativiti (c) Keaslian reka bentuk 2. Keupayaan penghasilan: (a) Penggunaan bahan dan alatan (b) Teknik pembuatan 3. Penilaian reka bentuk: (a) Fungsi (b) Estetika (c) Ergonomik (d) Keselamatan (e) Nilai komersial B Contoh Penilaian Reka Bentuk Makanan RUMUSAN 169 BAB 2 Aplikasi Teknologi (a) Memberikan faedah dan kebebasan memilih kepada pengguna (b) Melahirkan nilai estetika (c) Melindungi etika sosial (d) Menyumbang kepada pembangunan sains dan teknologi moden (e) Menyokong mempelbagaikan etika budaya Mengaplikasikan Penggunaan Alatan dan Perkakasan dalam Proses Penyediaan Reka Bentuk Makanan Melakar Serta Menjustifikasikan Reka Bentuk dan Pembungkusan Makanan Menghasilkan Reka Bentuk dan Pembungkus Makanan Alatan memotong, membentuk, menghias, dan menghidang Justifikasi lakaran reka bentuk dan pembungkusan makanan dibuat berdasarkan elemen dan prinsip reka bentuk Reka Bentuk Makanan • Keseimbangan – cara menyusun makanan • Bentuk – merancang bentuk dan susunan makanan • Tekstur – gabungan keseimbangan dan tekstur dalam pinggan • Rasa – gabungan bahan yang menghasilkan rasa yang unik • Saiz – perlu seimbang dengan saiz pinggan atau bekas Reka Bentuk Pembungkus Makanan • Menentukan sasaran pasaran dan demografi • Membentuk imej atau personaliti produk berdasarkan cita rasa dan keuntungan sasaran konsumer • Memasukkan informasi penting dengan padat dan tersusun • Pemilihan warna yang sesuai dalam pembungkusan makanan • Penggunaan imej yang tepat dengan produk • Pemilihan bahan pembungkusan yang mesra alam Reka bentuk makanan ialah proses aktiviti merealisasikan idea kepada bentuk makanan yang melibatkan inovasi dan kreativiti Reka Bentuk Makanan (a) Kecenderungan inovasi, kreativiti, dan keaslian reka bentuk (b) Kandungan unsur simbolik, emosi, estetika, dan penampilan (c) Kecenderungan fungsi dan praktikal (d) Kekuatan kualiti dan kebolehpasaran (e) Ergonomik Menilai Reka Bentuk Makanan yang Dihasilkan Takrif Reka Bentuk Makanan Kepentingan Reka Bentuk Makanan Perkakasan yang memudahkan kerja mereka bentuk 170 BAB 2 Aplikasi Teknologi PENGUKUHAN MINDA PENGUKUHAN MINDA ini ini Di Si Di Sini nii Di Sini Di Sini http://links.sasbadi.com/rbt/tg2/27 Bahagian A Jawab semua soalan. 1. Bagaimanakah kepentingan reka bentuk makanan dikaitkan dengan kebebasan memilih kepada pengguna? 2. Tulis alatan di bawah ini sama ada alatan memotong, alatan membentuk, alatan menghidang, atau alatan menghias. Alatan Kegunaan (a) Pisau penyisih (b) Pisau turning (c) Penerap (d) Redai kek (e) Pinggan nipis (f) Pisau pelepa (g) Pisau bulan sabit 3. Tandakan ( ✓ ) bagi jenis alatan dan penggunaannya yang betul dalam proses penyediaan reka bentuk makanan. Memotong Membentuk Mengukir 171 BAB 2 Aplikasi Teknologi Bahagian B Jawab semua soalan. 1. Liyana guru di sebuah tadika. Dia ingin mengadakan majlis sambutan hari jadi untuk kanak-kanak di tadikanya. Rajah 1 menunjukkan satu produk reka bentuk makanan untuk majlis tersebut. Rajah 1 Berdasarkan rajah itu: (a) Berikan empat prinsip reka bentuk yang digunakan dalam penghasilan reka bentuk makanan. (b) Justifikasikan dua elemen dan dua prinsip reka bentuk makanan yang digunakan dalam reka bentuk makanan. 2. Rajah 2 menunjukkan reka bentuk pembungkusan makanan. Rajah 2 Berdasarkan rajah itu: (a) Nyatakan tiga faktor yang perlu dipertimbangkan sebelum proses mereka bentuk pembungkusan dibuat. (b) Huraikan dua kriteria yang digunakan dalam reka bentuk pembungkusan. GLOSARI GLOSARI GLOSARI 172 A Akuakultur – penternakan atau pemeliharaan hidupan laut (haiwan atau tumbuhan) untuk menjadi makanan manusia Alternatif – pilihan yang merupakan kemestian; satu pilihan antara dua kemungkinan Ammonia – bahan kimia dengan formula kimia NH3 dan ammonia mempunyai bentuk segi tiga Analog – sesuatu yang merupai sesuatu yang lain; bukan sifat alat yang pengendaliannya menggunakan kuantiti fizik yang berubah-ubah (seperti voltan, arus, dan lain-lain) untuk mewakili nombor Aplikasi – atur cara atau program komputer yang direka khusus untuk kegunaan tertentu Automasi – sistem pelaksanaan tugas yang menggunakan mesin secara automatik yang pada keseluruhannya membolehkan pelbagai tugas dan proses kerja dilakukan dengan sedikit sahaja atau tidak sama sekali memerlukan tenaga manusia B Biofilter – sistem pengolahan limbah domestik secara anaerob yang diutamakan dari proses Biologi – kajian tentang kehidupan dan organisma hidup, termasuk struktur, fungsi, pertumbuhan, evolusi, persebaran, dan taksonominya Bluetooth – piawai tanpa wayar dan lebih baik daripada teknologi inframerah yang membolehkan komputer bergerak dan alatan pintar (telefon mudah alih, PDA) bertukar-tukar data dengan mudah Busuk akar – penyakit tumbuhan yang disebabkan oleh patogen yang menyerang bahagian akar sehingga akar-akar tanaman membusuk C Central Processing Unit (CPU) – bahagian komputer yang berfungsi mengawal perjalanan keseluruhan komputer Conveyor – penyampai, penghantar D Digital – berhubungan dengan angka untuk sistem tertentu; beroperasi dengan menggunakan angka dan sebagainya untuk mewakili data Dinamo – alat yang dapat mengeluarkan tenaga elektrik Diod – alat elektronik yang mengehadkan aliran elektrik ke satu arah E Electroplating – sadur elektrik, elektropenyaduran Elektrostatik – cas elektrik yang berada dalam keadaan statik Epoxy – pelekat, plastik, cat, atau bahan lain yang dibuat dari kelas polimer termoser sintetik yang mengandungi kumpulan epoksida Ergonomik – kajian tentang hubungan antara pekerja dengan persekitaran tempat kerja, seperti aspek-aspek kejenteraan, peralatan, dan keadaan kerja Estetik – bukan keindahan atau penghargaan terhadap keindahan (terutamanya dalam bidang seni) Evolusi – perkembangan atau pertumbuhan secara beransur-ansur dan perlahan-lahan F Fisiologi – istilah kajian tentang fungsi organisma dan bahagian-bahagiannya Futuristik – idea yang mengarah (menuju) ke masa depan G Gajet – peralatan yang dibina daripada beberapa komponen dan berfungsi Gentian karbon – gentian yang lebih tahan daripada keluli dan ringan Geografi – sains tentang permukaan bumi, keadaan fizikalnya, iklim, kependudukan, keluaran dan lain-lain Gully – galur; saluran 173 H Hidroelektrik – elektrik yang dijana oleh kuasa air I Input – sumber yang diperlukan untuk pengeluaran; sesuatu seperti data yang dimasukkan ke dalam mesin atau sistem; sumber yang berupa maklumat, pengetahuan dan sebagainya yang berguna Inventif – berupaya mencipta sesuatu yang baru Inverter – alat yang menyongsangkan isyarat masukan K Kombinasi – gabungan, cantuman, satuan Kompetitif – bersifat persaingan; cenderung atau suka bersaing Komponen – bahagian yang melengkapi atau mencukupkan sesuatu Komutator – alat untuk mengubah atau menukar arah aliran arus elektrik Konvensional – yang biasa dilakukan atau diamalkan; mengikut atau sebagaimana yang ditentukan oleh konvensi Kreatif – mempunyai daya atau kemampuan untuk mencipta L Litar skematik – gambar rajah susunan dan penyambungan komponen bagi litar Loceng sifon – alat yang digunakan untuk menyekat atau mengurangi pengaliran air dalam sistem pengairan Logik – ilmu dan pengetahuan tentang cara berfikir (berhujah, membuktikan sesuatu) dengan sihat M Manual – dilakukan atau dikendalikan dengan tangan Medium – bahan atau sesuatu yang menjadi perantara bagi menghasilkan sesuatu kesan Mekanikal – berhubung dengan jentera (mesin dan lain-lain); secara atau seperti gerakan mesin atau jentera (tidak menggunakan fikiran) Mikrokomputer – komputer yang menggunakan mikropemproses sebagai unit pemprosesan pusat Mikropemproses – litar bersepadu yang berfungsi sebagai unit pemprosesan pusat dalam mikrokomputer Mikropengawal – peranti kawalan yang menggunakan mikropemproses sebagai CPU-nya N Nurseri – tempat anak-anak pokok disemai atau ditanam untuk dijual O Organisma – sistem hidupan yang memerlukan antara satu dengan yang lain atau berkait rapat (seperti binatang, kulat, mikroorganisma, atau tumbuhan) Output – hasil pengeluaran, keluaran; hasil pemprosesan data oleh komputer; isyarat yang diperoleh daripada litar elektronik P Parameter – garis-garis yang menentukan atau menandakan keluasan atau batasan sesuatu Pautan – sambungan dalam sistem komunikasi; alat yang menyambungkan atau merangkaikan dua unsur; saluran data komunikasi dalam rangkaian komputer; sambungan antara dua fail dalam rangkaian komputer Pembaikan – perbuatan membaikan atau membaiki Penderia – alat yang dapat mengesan perubahan sinar cahaya, haba, tekanan, dan sebagainya; sensor Pengaturcaraan – proses membuat atur cara komputer Pengekstrakan – proses (perbuatan atau tindakan) mengekstrak Pengembangan terma – pertambahan isi padu disebabkan oleh pertambahan suhu Pengujian – perihal menguji, pemeriksaan Penyarangan – konsep meletakkan objek ke dalam objek yang sama tetapi berlainan saiz Peranti – alat, perkakas, pesawat 174 Percanggahan fizikal – perubahan yang berlaku dalam satu parameter Perisian – proram atau atur cara komputer yang dapat digunakan dengan sistem komputer tertentu Potensi – kemampuan untuk mencapai, menghasilkan, atau melakukan sesuatu; keupayaan Praktikal – melibatkan atau berkaitan dengan pengalaman atau penggunaan sebenar, bukan teoretikal; sesuai untuk digunakan Primer – perkara pertama yang menjadi keutamaan dan terpenting Prinsip – sesuatu yang menjadi dasar atau pegangan Produktiviti – keupayaan untuk menghasilkan output daripada satu set input yang diberikan; mengukur kecekapan dan keberkesanan dalam penggunaan sumber secara optimum dan menukar input kepada output berguna. Psikologi – pola pemikiran dan perlakuan sesorang atau berkaitan dengan fikiran manusia Pupuk – bahan yang ditambahkan pada media tanam atau tanaman untuk mencukupi fungsi yang diperlukan tanaman sehingga mampu berfungsi dengan baik. Bahan pupuk dapat berupa bahan organik ataupun non-organik (mineral) R Random-Acess Memory (RAM) – ingatan capaian rawak; ingatan utama di dalam sesebuah komputer yang datanya boleh dicapai terus dan boleh diubah Read-Only Memory (ROM) – ingatan baca sahaja; ingatan yang datanya tidak boleh diubah atau dihapuskan Realistik – berhubung dengan kenyataan atau menunjukkan keadaan yang sebenarnya Relatif – kekerapan sesuatu berbanding dengan jumlah keseluruhannya Revolusi – perubahan (terutamanya dalam sistem pemerintahan atau dalam sistem sosial) yang dilakukan dengan kekerasan S Sensitiviti – keadaan sensitif, kepekaan Simbiosis – hubungan antara semua spesies dalam jangka masa panjang; semua interaksi spesies Simetri – sama bentuk dan sama ukurannya (bukan sesuatu yang dibahagi dua); kedua-dua bahagiannya sama; setangkup Simulasi – perbuatan (latihan dan lain-lain) yang berasaskan atau menggunakan sesuatu yang direka atau dibuat-buat tetapi yang mirip kepada atau hampir dengan yang sebenarnya; menghasilkan semula keadaan sesuatu untuk tujuan kajian atau latihan Sintetik – (bukan sesuatu bahan) disediakan daripada bahan kimia atau bahan tiruan, iaitu bukan daripada sumber semulajadi Sistem – cara atau kaedah untuk melakukan sesuatu, aturan Supersistem – sistem yang lebih baik, lebih bermutu, dan lebih berkuasa T Tekstur – jalinan atau susunan bahagian-bahagian yang halus yang membentuk sesuatu benda (seperti jalinan serat pada kain, susunan butir-butir halus tanah) Transformer – alat untuk mengubah kekuatan tenaga elektrik Trend – arah aliran (gerakan dan sebagainya), perkembangan rentetan kejadian (amalan dan lain-lain) yang seolah-olah menuju ke suatu arah U Universal Serial Bus (USB) – piawaian bas luaran yang menyokong pemindahan antara komputer dengan peralatan digital lain Urea – sebatian berhablur yang mengandungi ammonia dan karbon dioksida BIBLIOGRAFI BIBLIOGRAFI BIBLIOGRAFI 175 Apriyanti, R. N., Rahimah, D. S. (2016). Akuaponik Praktis, My Trubus Potential Business. Jakarta: Trubus Swadaya Barrett, S. F. & Pack, D. J. (2006). Microcontrollers Fundamentals for Engineers and Scientists. United States of America: Morgan & Calypool Colt, J. (1991). Aquacultural Production Systems. Journal of Animal Science, 69 (10): 4183 – 4192. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/21376627_Aquacultural_production_systems Design Media. (2015). Food Retailer Brand Image Design. Hong Kong: Design Media Publishing Limited Graham, I. (2011). Teknologi Makanan. Kuala Lumpur: Institut Terjemahan Negara Malaysia Berhad Hj. Mokhtar, N. H. (2014). Inovasi Pembungkusan Makanan Efektif. Petaling Jaya: MPH Group Publishing Sdn. Bhd. Hobday, C. & Denbury, J. (2010). Food Presentation Secrets Styling Techniques of Professionals. Singapore: One Publishing Pte. Ltd Ibrahim, D. (2012). Using LEDs, LCDs and GLCDs in Microcontroller Projects. United Kingdom: Willey MacMillan, N. (2000). The Encyclopedia of Cooking Skills & Techniques. London: Anness Publishing Limited Oliver, J. (2008). Ministry of Food. England: Penguin Group Predko, M. (2008). Programming and Customizing The PIC Microcontroller. United States: McGraw Hill Education Riawan, N. (2016). Step by Step Komplet Membuat Instalasi Akuaponik Portabel 1 m2 Hingga Memanen. Jakarta: AgroMedia Pustaka Rufe, P. D. (2013). Fundamental of Manufacturing 3rd Edition. United States: Society of Manufacturing Engineers Sani, B. (2016). Asyiknya Akuaponik Untuk Hobi dan Bisnis. Jakarta: Kata Pena Saprinto, C. & Susiana, R. (2004). Panduan Lengkap Budi Daya Ikan dan Sayuran dengan Sistem Akuaponik. Yogyakarta: Andi Offset Scherz, P. & Monk, S. (2016). Practical Electronics for Inventors 4th Edition. United States: McGraw Hill Education Smith, L. (2014). Creative Colour for Cake Decorating. United Kingdom: Lindy’s Cake Ltd Somerville, C., Cohen, M., Pantanella, E., Stankus, A. & Lovatelli, A. (2014). Small-scale Aquaponic Food Production. Integrated Fish and Plant Farming. FAO Fisheries and Aquaculture Technical Paper No. 589. Rome, FAO. 262 pp. Stakuon, J. G. (2008). The Elements of Mechanical Design. New York: Asme Press Viladomat, L. & Jones, P. (2011). Aquaponics Training Manual. United States: Creative Commons Yeoh T. S., Yeoh T. J., Song C. L. (2009). TRIZ – Systematic Innovation in Manufacturing. Malaysia: Firstfruits Sdn. Bhd. INDEKS INDEKS INDEKS 176 A Akuakultur – 116, 118, 121 Alternatif – 12 Ammonia – 118, 119 Analog – 84, 86, 87, 109 Aplikasi – 80 B Biofilter – 123 Biologi – 125 Bluetooth – 110 Busuk akar – 120 C CPU – 82 D Digital – 84, 85, 87 E Estetik – 35, 39 Electroplating – 35, 36, 37 Elektrostatik – 35, 36, 37 Epoxy – 33, 34 Ergonomik – 133, 159, 167 Evolusi – 148 F Fisiologi – 145 Futuristik – 56, 166 G Gajet – 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 56, 57 Garisan interaksi – 11 Gentian karbon – 57 Gully – 131, 132 Geografi – 145 H Hidroelektrik – 62 I Input – 80, 81, 82, 86, 90, 92, 93, 94 Inventif – 2, 3, 4, 5, 6, 9, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19 Inverter – 61 K kawalan – 62, 63, 66, 71, 72, 73 Kombinasi – 116 Komponen – 9, 10, 11, 12, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 84, 87, 130, 152 Konvensional – 24, 25, 26, 27, 28, 35, 127 Kreatif – 39, 128, 148, 160 L Ledakan teknologi – 62 Loceng sifon – 121, 123, 124 M Manual – 63 Medium – 62, 63, 71, 72, 73 Mekanikal – 42, 43, 45, 48, 50, 51, 52, 53, 57 Mikro – 24, 71, 72, 73, 74, 75 Mikropemproses – 83 Mikropengawal – 82, 84, 85, 87, 88, 90, 91, 92, 93, 97, 99, 111 N Nurseri – 123 O Organisma – 119 Output – 82, 84, 87, 90, 93, 100, 101, 104, 106, 107, 108, 109, 111, 112 P Parameter – 13, 18, 109 Pembaikan – 3 Pemisahan ruang – 7, 15, 16 Penderia – 85, 86, 87, 103, 109 Pengaturcaraan – 82, 87, 97, 104, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112 Pengekstrakan – 16 Pengembangan terma – 17 Penyarangan – 16, 18 Peranti – 65, 66, 80, 82, 83, 85, 90, 91, 92, 93, 94 Percanggahan fizikal – 7, 15, 16, 17, 19 Potensi – 148 Praktikal – 164 Primer – 145 Prinsip – 2, 14, 15, 16, 17, 18 Produktiviti – 123 Psikologi – 148 Pupuk – 118 R RAM – 82, 83 Realistik – 156 ROM – 82, 83 S Sensitiviti –148 Simbiosis mutualisme – 118 Simetri – 155 Sistem – 42, 43, 45, 48, 51, 53, 56, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 131, 132 Supersistem – 10, 13 T Tekstur – 129, 138, 146, 153, 155, 162 Trend – 146, 147, 148, 149 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Skim Pinjaman Buku Teks BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Sekolah Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: ii RM 8.30 FT272001 TINGKATAN KSSM logo KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA K U R I K U L U M S T A N D A R D S E K O L A H M E N E N G A H K E M E N T E R I A N P E N DI DI K A N M A L A Y S I A TINGKATAN ISBN 978-983-59-9528-6 9 789835 995286

kssr_PendidikanKesenian_1xTnp0zSX5B_9VOreAgRhGoSSXjtXdCc4.pdf

Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner

kssr_MatematikBMJilid_1xW3EbDtc9YRzQpUzAc4WAKPrKBWW_oGa.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) SEKOLAH KEBANGSAAN KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH Penulis Chan Yook Lean Rosli bin Maun Editor Ainol Rafezah binti Alias Pereka bentuk Aini binti Abd. Hamid Awaludin bin Mohd Arof Ilustrator Wong Chi Ming Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2017 MATEMATIK MATEMATIK JILID 1 Tahun KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA iii KANDUNGAN NOMBOR HINGGA 1 000 1 KENALI NOMBOR 2 TULIS NOMBOR 6 NILAI NOMBOR 8 NILAI TEMPAT DAN NILAI DIGIT 13 CERAKIN NOMBOR 16 BANDING NOMBOR 18 SUSUN NOMBOR 22 BILANG NOMBOR 24 ANGGAR NOMBOR 29 BUNDAR NOMBOR 32 TEROKA RIA 35 POLA NOMBOR 36 SELESAIKAN 40 SANTAI MINDA 44 1 iv TAMBAH, TOLAK, DARAB DAN BAHAGI 45 TAMBAH DUA NOMBOR 46 TAMBAH LAGI 51 TAMBAH TIGA NOMBOR 58 TEROKA RIA 61 TOLAK 62 TOLAK LAGI 66 TOLAK BERTURUT-TURUT 73 REKA CERITA 76 SELESAIKAN 78 DARAB 81 BINA SIFIR DARAB 84 TEROKA RIA 88 BINA SIFIR DARAB 1, 0 DAN 10 91 TEROKA RIA 93 BAHAGI 95 BINA SIFIR BAHAGI 99 BAHAGI MELIBATKAN 1, 10 DAN 0 104 SANTAI MINDA 108 BAHAGI LAGI 109 REKA CERITA 116 SELESAIKAN 118 SANTAI MINDA 122 2 v Pakej buku teks Matematik Tahun 2 ditulis berdasarkan Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR) Tahun 2, sejajar dengan kurikulum semakan yang dilaksanakan mulai tahun 2017. Penulisan pakej buku teks ini disesuaikan dengan keperluan murid untuk memahami kemahiran asas matematik mengikut pemeringkatan daripada aras yang paling mudah sehingga abstrak. Pakej buku teks ini diterbitkan untuk melahirkan murid yang berupaya mengaplikasikan pengetahuan dan kemahiran matematik secara berkesan dan bertanggungjawab dalam kehidupan seharian. Pakej buku teks ini mengandungi tiga komponen, iaitu Buku Teks Jilid 1, Buku Teks Jilid 2 dan Buku Aktiviti. Tajuk-tajuk yang terkandung dalam Buku Teks adalah seperti yang berikut: Buk u Te ks Jil id 2 • Pe caha n da n Pe pulu han • Mas a dan Waktu • Wan g • Panj ang, Ji sim d an Isi P adu C ecair • Be ntuk • Da ta Buk u Te ks Jil id 1 • Nom bor hing ga 1 00 0 • Tam bah, Tol ak, Da rab d an • Ba hagi Semua tajuk tersebut juga terkandung dalam Buku Aktiviti. Buku Teks berfokus kepada matlamat pembelajaran matematik tentang konsep dan kemahiran asas matematik. Persembahan Buku Teks diolah dengan memasukkan soalan penaakulan yang berkaitan supaya murid berkomunikasi serta menggalakkan murid berfikir secara kritis dan kreatif. Setiap pembelajaran dikukuhkan dengan latihan formatif sama ada secara lisan atau bertulis serta aktiviti lanjutan yang dicadangkan pada nota guru. Elemen didik hibur dalam pembelajaran turut diselitkan dalam ruangan Teroka Ria dan Santai Minda bagi mewujudkan suasana pembelajaran yang aktif dan menyeronokkan. Selain itu, elemen nilai murni turut diterapkan secara tidak langsung melalui aktiviti pembelajaran dan gambar. Buku Aktiviti menyediakan aktiviti pengukuhan, pemulihan dan pengayaan untuk mengukuhkan dan memantapkan pemahaman murid tentang apa-apa yang telah dipelajari dalam Buku Teks. Guru digalakkan untuk menyediakan aktiviti dan latihan tambahan yang sesuai mengikut keperluan dan keupayaan murid. Pakej buku teks ini diharapkan dapat memberikan pembelajaran yang bermakna, menyeronokkan dan menarik minat murid terhadap matematik. Guru boleh merujuk cara menggunakan pakej buku teks ini seperti paparan yang berikut. v PENDAHULUAN vi Aktiviti pengukuhan untuk memantapkan penguasaan kemahiran. Aktiviti pemulihan untuk menilai pemahaman tentang kemahiran asas. Aktiviti pengayaan untuk menguji pemikiran kritis dan kreatif. 8 Sangat baik Baik Cuba lagi 1.4.1 BT halaman 13-15 Tulis nilai digit bagi digit yang bergaris. Lengkapkan. 1 2 Nilai tempat saya ialah . Nilai tempat saya ialah . Nilai tempat saya ialah . Nilai digit saya ialah . Nilai digit saya ialah . Nilai digit saya ialah . a a b d b e c f Aktiviti 2 3 6 1 2 4 7 9 2 0 8 0 7 9 1 3 8 9 5 1 29 Sangat baik Baik Cuba lagi LATIH DIRI Jawab soalan. Bulatkan jawapan pada petak nombor secara melintang atau menegak. Nyatakan nombornya. a. Seratus dua puluh empat. b. Tiga ratus lima. c. Dua ratus. Apakah nombornya? a. b. Apakah nombornya? a. b. Apakah nombor selepas 530? 5 Apakah nilai digit bergaris? 6 Bundarkan 375 kepada puluh terdekat. 7 Bundarkan 684 kepada ratus terdekat. 1 3 4 2 5 6 7 825 100 100 100 100 100 30 8 29 Sangat baik Baik Cuba lagi 1 1 9 1 0 6 4 5 2 0 0 2 2 3 8 0 4 6 0 3 4 0 1 5 9 3 4 4 8 9 2 0 2 2 1 5 3 8 3 1 7 1 0 6 9 0 4 7 4 6 8 7 7 0 0 0 3 0 5 9 0 6 7 5 130 330 230 430 530 30 Sangat baik Baik Cuba lagi a. Seratus tiga puluh tujuh. c. Apakah nombornya? d. Lengkapkan pola: e. Bundarkan 568 kepada puluh terdekat. h. Apakah nombornya? i. Bilang lima-lima: k. 675, 683, 691, _____ . Apakah nombor yang tertinggal? b. Tujuh ratus dua puluh. c. Tiga ratus empat. f. Nombor bagi cerakinan 700 + 5 ialah . g. Nombor bagi ialah . h. 6 ratus + 9 puluh + 0 sa j. Bundarkan 351 kepada ratus terdekat. k. Nyatakan nilai digit bagi 6. UJI MINDA Lengkapkan silang nombor. Melintang Menegak 850 ? 840 835 229 236 243 ? 257 462 1 a b c g f e i j k h 3 7 d 77 N O T A G UR U 77 N O T A G UR U Marilah kawan kita belajar Bentuk tiga dimensi diperihalkan Kubus, kuboid, kon dan piramid Silinder juga perlu dihuraikan 7.1.1 Dua belas sisi sama panjangnya Enam permukaan sama besarnya Sebiji dadu itu contohnya Itulah kubus diberi nama Kuboidlah pula lain sifatnya Enam permukaan besar tak sama Ada segi empat tepat dan segi empat sama Sisinya ada dua belas juga 9:00 9:00 Imbas saya Boria Bentuk Bentuk Bentuk • Nyanyikan lagu mengikut irama Boria”. Sambil menyanyi murid menunjukkan bentuk 3D menggunakan objek sebenar. • Guru digalakkan menambah lirik bagi bentuk 3D yang lain. ” Halaman rangsangan menggalakkan murid berkomunikasi. Soalan kemahiran berfikir aras tinggi (KBAT). Aktiviti berpusatkan murid. Akses aktiviti pembelajaran dalam QR code. Maskot merangsang pemikiran kritis dan kreatif untuk menjanakan idea. Panduan untuk guru melaksanakan aktiviti pengajaran dan pembelajaran. Nombor Standard Kandungan dan Standard Pembelajaran seperti yang terkandung dalam DSKP. Aktiviti rekreasi memupuk minat murid kepada matematik. Aktiviti hands-on seperti projek dan permainan. Latihan formatif untuk menilai pemahaman tentang kemahiran yang telah dipelajari. Tajuk pembelajaran. N O T A G UR U 18 S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A N O T A G UR U 18 • Sediakan kad padanan yang mencukupi untuk aktiviti. • Terapkan nilai murni seperti jujur, amanah, sabar, toleransi dan sebagainya. Alat/Bahan 20 kad pecahan dan perpuluhan. Peserta 3 orang murid satu kumpulan. 4 Pemain yang kumpul kad paling banyak ialah pemenang. 1 Tutup semua kad di atas meja. Pemain pertama buka dua keping kad. 2 Pemain kedua buka sekeping kad. Jika ada kad yang sepadan, ambil kad itu dan kumpul. 3 Tukar giliran. Ulang langkah 2. Main sehingga kad habis. 3.1.1, 3.1.2 3.1.5, 3.2.1 3.2.6, 3.3.1 Hadapan Belakang Cara Kad Bertuah BA 101-102 8 10 1 5 0.8 112 N O T A G UR U 47 ÷ 7 = 30 ÷ 8 = 47 ÷ 7 = 6 baki 5 3 x 8 = 24 6 x 7 = 42 30 ÷ 8 = 3 baki 6 5 6 Cara 1 Cara 2 3 8 30 – 24 6 30 – 24 = 6. Ada baki 6. Ingat sifir 7. Ada 20 batang mancis. Satu rumah perlu 8 batang mancis. Berapakah rumah yang dapat dibuat? Kira baki mancis. • Bimbing murid membahagi menggunakan bahan konkrit. • Layari http://www.helpingwithmath.com/printables/worksheets/ division/div0301division08.htm • Layari http://www.helpingwithmath.com/printables/worksheets/ division/div0301division09.htm 2.4.1 baki Cara 6 7 4 7 – 4 2 5 baki 30 ÷ 8 = 3 baki 6 61 N O T A G UR U TEROKA RIA 61 N O T A G UR U • Bimbing murid meneroka penambahan nombor seperti aktiviti Teroka Ria untuk mengukuhkan kefahaman. Alat/Bahan Kad nombor 1 hingga 9. Cara 1 Susun kad nombor seperti warna yang ditetapkan. 2 Ubah susunan nombor dalam kumpulan , dan . Apakah yang kamu dapati? 3 Tulis lima ayat matematik bagi jumlah yang sama. Jumlahkan. a b c d 73 + 420 + 105 = e = 214 + 485 + 300 f 148 + 217 + 364 = g = 453 + 299 + 147 6 2 4 1 0 8 + 1 9 5 2 3 0 5 4 + 1 0 5 4 0 1 1 6 + 2 3 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 + M 1 2 3 7 H 7 8 9 4 B 4 5 6 7 M H B 2.1.2 CUBA JAWAB N O T A G UR U 82 N O T A G UR U 82 • Bimbing murid melakukan simulasi yang melibatkan lajur dan baris untuk menunjukkan a x b = b x a. • Tegaskan bahawa hasil darab adalah sama walaupun kedudukan nombor yang didarab berubah. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/count-equal-groups 2.3.1 2 2 × 4 sama dengan 4 × 2 2 × 4 = 4 × 2 2 kali 4 jadi 8. 2 darab 4 sama dengan 8. 2 × 4 = 8 0 4 8 + 4 + 4 4 kali 2 jadi 8. 4 darab 2 sama dengan 8. 4 × 2 = 8 0 2 4 6 8 + 2 + 2 + 2 + 2 Bina ayat matematik. × = 8 Saya susun 2 baris. Setiap baris ada 4 kuih bulan. Saya susun 4 baris. Setiap baris ada 2 kuih bulan. BA 56-57 Pautan kepada halaman buku aktiviti. 1 N O T A G UR U 1 N O T A G UR U Menara ini ada lapan puluh lapan tingkat. Tingginya kira-kira empat ratus lima puluh dua meter. • Ada 88 tingkat. • Tinggi kira-kira 452 meter. • Panjang jambatan 58 meter. • Ada 865 tempat duduk dalam dewan. MENARA BERKEMBAR PETRONAS 1.1.1 (i) 1.1.1 (ii) NOMBOR HINGGA 1000 NOMBOR HINGGA 1000 • Minta murid bercerita tentang gambar. • Lakukan aktiviti menyebut nombor yang terdapat pada fakta yang diberikan secara individu atau berkumpulan. N O T A G UR U 2 1 KENALI NOMBOR Isnin 15/1/2018 N O T A G UR U Tunjukkan angka sembilan ratus tiga puluh lima. • Banyakkan aktiviti membaca sebarang nombor dalam perkataan dan menyebut nombor dalam angka secara berpasangan menggunakan kad imbasan untuk mengukuhkan pemahaman murid. 1.1.1 (i) 1.1.1 (ii) Tiga ratus enam belas. Lapan ratus tujuh. Baca atau sebut nombor. 2 3 N O T A G UR U 2 Nombor manakah yang disebut salah? Sebut yang betul. Nombor saya empat ratus lima puluh satu. Saya pula tiga ratus dua puluh lapan. Saya, dua ratus sepuluh. 3 N O T A G UR U 1.1.1 (i) 1.1.1 (ii) Saya, sepuluh satu. BA 1 • Lakukan aktiviti menyebut nombor dalam angka atau perkataan seperti kuiz atau aktiviti soal jawab antara murid secara berpasangan menggunakan kalkulator, komputer dan sebagainya. N O T A G UR U 4 N O T A G UR U 3 Mari padankan nombor dengan perkataannya. enam ratus lapan puluh lima empat ratus sembilan belas empat ratus sembilan puluh satu tujuh ratus tiga belas tujuh ratus tiga puluh tujuh ratus tiga enam ratus lima puluh lapan empat ratus dua puluh 4 1.1.1 (iii) • Lakukan aktiviti memadankan nombor dengan perkataan atau sebaliknya dalam bentuk permainan di dalam atau di luar kelas. • Lakukan aktiviti memadankan kad angka dengan kad perkataan. BA 2 5 N O T A G UR U Baca dan sebut nombor berikut. seratus dua puluh tiga dua ratus tujuh 320 230 896 561 704 516 417 670 477 819 908 tiga ratus lapan puluh lima ratus sembilan Padankan. a c e g f h b d dua ratus tiga puluh tiga ratus dua puluh lima ratus enam belas tujuh ratus empat lima ratus enam puluh satu lapan ratus sembilan puluh enam empat ratus tujuh belas 1 2 CUBA JAWAB 1.1.1 (i) 1.1.1 (ii) 1.1.1(iii) Sebut dua nombor ini. Apakah bezanya? 603 630 • Latih murid menyebut nombor-nombor pada satu garis nombor. • Banyakkan latihan menggunakan kad soalan atau lembaran kerja. N O T A G UR U 6 1.2.1 Mari tulis nombor dalam perkataan. • Bimbing murid menulis nombor dalam angka dan perkataan dengan betul dalam buku latihan bergaris (buku tulis garis empat). TULIS NOMBOR Rabu 17/1/2018 Tulis nombor dalam angka. a seratus lima belas b seratus lima puluh 1 1 5 1 50 1 2 463 510 709 7 N O T A G UR U CUBA JAWAB 1.2.1 Tulis nombor dalam angka. Tulis nombor dalam perkataan. dua ratus 543 empat ratus enam belas 817 tiga ratus lima puluh 780 enam ratus lapan 902 a a c c b b d d 3 Apakah yang salah? Betulkan. BA 3-4 Saya tulis dua ratus tiga belas. 1 2 • Tegaskan kepada murid supaya menulis nombor mengikut nilainya bukan mengikut sebutan. • Jalankan aktiviti menulis nombor dalam angka dan perkataan pada kertas lukisan menggunakan krayon dan pensel warna. N O T A G UR U 8 • Gunakan objek sebenar seperti batang aiskrim, straw dan lain-lain untuk murid memahami nilai nombor bagi sebarang nombor. 1.1.2 (i) NILAI NOMBOR Berapakah jumlah guli ini? 8 1 2 lima ratus empat puluh 540 100 100 100 100 50 50 50 100 10 10 10 10 10 10 Satu peket ada 10 biji kuih. 4 peket ada 40 biji kuih. 9 N O T A G UR U 1.1.2 (i) 3 4 526 435 Jika 2 blok seratus dikeluarkan, apakah nombornya? • Tegaskan nilai yang diwakili oleh setiap blok asas secara simulasi. • Bimbing murid menentukan kuantiti objek bagi sebarang nilai nombor yang diberikan menggunakan pembilang, dekak-dekak, abakus, kertas petak dan sebagainya. 607 Saya tunjukkan nilai 526. Saya pula tunjukkan nilai 435. a b Apakah nombornya? N O T A G UR U 10 • Pelbagaikan nombor dan minta murid menunjukkan nilai nombor menggunakan pembilang, abakus dan dekak-dekak. Lakukan aktiviti secara berkumpulan atau individu. 1.1.2 (i) 5 6 SUDUT MATEMATIK sa ratus puluh Apakah nombornya? a b c sa ratus puluh 4 2 6 BA 5 Empat ratus dua puluh enam. 11 N O T A G UR U 11 N O T A G UR U • Lakukan aktiviti memadankan kumpulan objek seperti pembilang, dekak-dekak dan abakus dengan nilai nombor secara pertandingan menggunakan kad imbasan. 1.1.2 (ii) 7 8 Nombor semakin besar. Khamis 18/1/2018 Padankan kumpulan objek dengan nombor. 125 214 362 345 976 977 978 979 980 981 Susun kad nombor pada garis nombor. Jumaat 19/1/2018 N O T A G UR U 12 sa ratus puluh CUBA JAWAB Gunakan blok asas dan abakus. Tunjukkan nombor berikut. 160 517 739 908 Apakah nombornya? Adakah bilangan blok ini sama? Kenapa? 1 2 a a d b e f c b c d BA 6 100 20 100 100 10 10 10 10 1.1.2 (i) 1.1.2 (ii) f • Tegaskan 10 puluh sama dengan 100 dan 10 sa sama dengan 10. • Layari https://www.slideshare.net/mazlan81/modul-pp-matematik- nombor-dan-operasi-thn-2 13 N O T A G UR U Nilai tempat bagi 1 ialah ratus. Nilai tempat bagi 4 ialah puluh. Nilai tempat bagi 2 ialah sa. Nilai tempat bagi 3 ialah ratus, 6 ialah puluh dan 0 ialah sa. • Bimbing murid memahami nilai tempat menggunakan pembilang, blok asas, dekak-dekak dan carta nilai tempat. • Tegaskan nilai tempat ialah kedudukan digit dalam sesuatu nombor. 1.4.1 NILAI TEMPAT DAN NILAI DIGIT 1 Apakah nilai tempat bagi 1, 4 dan 2? 1 ratus 4 puluh 2 sa 142 2 Nyatakan nilai tempat bagi 3, 6 dan 0 dalam nombor 360 . ratus puluh sa 1, 4 dan 2 ada dalam nombor seratus empat puluh dua. sa ratus puluh 1 4 2 sa ratus puluh 3 6 0 N O T A G UR U 14 579 Nilai digit 5 ialah 500. Nilai digit 7 ialah 70. Nilai digit 9 ialah 9. • Lakukan aktiviti soal jawab tentang nilai digit dengan pelbagai nombor untuk menguji kefahaman murid. • Terangkan nilai digit ialah nilai sesuatu digit mengikut kedudukannya dalam sesuatu nombor. 1.4.1 3 8 3 1 Nilai digit 1 ialah 1. Nilai digit 3 ialah 30. Nilai digit 8 ialah 800. 4 Apakah nilai digit bagi 8, 3 dan 1 dalam nombor 831? 831 ialah 800 + 30 + 1. 500 70 9 Ada digit 5, 7 dan 9 dalam nombor 579. 800 831 1 30 15 N O T A G UR U CUBA JAWAB 5 Sebut nilai tempat dan nilai digit bagi 9, 0 dan 7. 907 9 ratus 900 Digit Nilai tempat Nilai digit 0 puluh 0 7 sa 7 Bina nombor tiga digit: paling besar paling kecil daripada kad-kad nombor. Nyatakan nilai tempat dan nilai digit nombor itu. 7 8 0 Tulis nilai tempat dan nilai digit bagi digit bergaris. Nombor 450 612 793 802 Nilai tempat Nilai digit Digit 9 di tempat ratus dan bernilai 900. Digit 0 di tempat puluh dan bernilai 0. Digit 7 di tempat dan bernilai . N O T A G UR U 1.4.1 BA 7-9 a b • Tegaskan kepada murid nilai sesuatu nombor ditentukan berdasarkan nilai digit dan nilai tempatnya. • Banyakkan latihan dalam bentuk kad soalan atau lembaran kerja. N O T A G UR U 16 1 ratus 100 8 puluh 80 2 sa 2 182 182 1 ratus + 8 puluh + 2 sa 182 100 + 80 + 2 Cerakin nilai tempat Cerakin nilai digit Cuba lengkapkan. CERAKIN NOMBOR 1 1.4.2 2 Cerakinkan nombor 182. • Bimbing murid mencerakinkan nombor dengan mengasingkan nombor mengikut nilai tempat atau nilai digitnya. • Lakukan aktiviti permainan menggunakan kad nombor dan kad cerakin untuk mengukuhkan pemahaman murid. 17 N O T A G UR U CUBA JAWAB 3 Cerakinkan 640. 600 6 ratus 0 sa 4 puluh Cerakin nilai digit Cerakin nilai tempat 640 0 40 Bolehkah cerakinkan 703 seperti ini? Bincangkan. a b c d 1.4.2 Cerakinkan nombor ini. 297 2 ratus + 9 + 7 605 + 0 puluh + 814 800 + + 930 + 30 + BA 10-11 703 3 sa + 7 ratus + 0 puluh 640 600 + 40 + 0 640 6 ratus + 4 puluh + 0 sa 703 3 + 700 • Tegaskan cara menulis nilai tempat dan nilai digit dengan betul. • Nilai digit 0 boleh tidak ditulis apabila mencerakinkan nombor kepada nilai digit. N O T A G UR U 18 BANDING NOMBOR Semuanya 256. 300 lebih 100 daripada 200. Lihat nilai ratus dahulu. Tentukan nombor yang lebih besar, 256 atau 356. 200 300 300 lebih besar daripada 200 . 356 lebih besar daripada 256. • Lakukan aktiviti membanding dua nombor menggunakan perwakilan seperti pembilang atau objek lain yang sesuai. • Tegaskan kepada murid supaya membanding nombor bermula daripada nilai tempat terbesar. 1.1.2 (iii) 1 Semuanya 356. Blok saya lebih 100. 19 N O T A G UR U Nombor manakah yang lebih kecil? 623 643 5 lebih kecil daripada 8. 415 lebih kecil daripada 418. 418 415 2 ratus puluh sa 4 4 1 1 8 5 Nombor manakah yang lebih kecil? Jelaskan. Nilai sa tidak sama. Nilai ratus sama. Nilai puluh juga sama. ratus ratus puluh puluh sa sa BA 12 1.1.2 (iii) • Tegaskan bilangan yang lebih banyak mewakili nilai yang lebih besar. • Pelbagaikan nombor untuk aktiviti membanding nombor bagi mengukuhkan pemahaman murid. N O T A G UR U 20 Nombor manakah yang lebih, 856 atau 846? 856 846 3 sa ratus puluh 8 5 6 8 4 6 Nilai ratus sama. Bandingkan nilai puluh. 5 puluh lebih daripada 4 puluh. 856 lebih daripada 846. 4 Bandingkan 457 dengan 97. • Tegaskan nombor dengan bilangan digit yang lebih banyak mempunyai nilai nombor yang lebih besar. • Gunakan perkataan lebih besar, lebih kecil, lebih daripada dan kurang daripada apabila membanding nilai nombor. 1.1.2 (iii) Bina dua nombor tiga digit. Digit paling besar berada di tempat puluh. Bandingkan. 5 3 1 sa ratus puluh 4 5 7 9 7 97 lebih besar daripada 457. Betulkah? Bincangkan. 21 N O T A G UR U N O T A G UR U CUBA JAWAB 917 920 5 Nombor manakah yang kurang, 917 atau 920? 700 705 710 715 720 917 terletak sebelum 920. 917 kurang daripada 920. Di manakah letaknya 703 dan 718 pada garis nombor di bawah? Bandingkan. Apakah nombornya? Nombor manakah yang lebih besar? Tentukan nombor yang lebih kecil. 1 2 a a b b 550 978 505 996 • Banyakkan latihan dalam bentuk kad soalan atau lembaran kerja untuk mengukuhkan pemahaman murid. 1.1.2 (iii) Semakin ke kanan, nombor semakin besar. ratus ratus puluh puluh sa sa 916 917 918 919 920 BA 13 N O T A G UR U 22 170 160 215 SUSUN NOMBOR PROGRAM KITAR SEMULA 2 Jauhari 2 Bestari 2 Potensi 2 Cerdik Kelas manakah yang kumpul tin paling banyak? Susun bilangan paling sedikit kepada paling banyak. Kita juga boleh susun secara menurun. Nilai paling tinggi ialah 215. , , , , , , 160 215 170 206 206 170 215 160 Nombor semakin besar. Ini susunan menaik. Nombor semakin kecil. Ini susunan menurun. Kelas 2 Cerdik kumpul tin paling banyak. • Lakukan aktiviti permainan dan simulasi menyusun nombor. • Layari http://www.kidsfront.com/math/1.ascendorderl2.html • Layari http://www.kidsfront.com/math/1.descendorderl2.html 1.1.2 (iv) 1 206 23 N O T A G UR U 120 126 122 124 124 122 126 120 2 3 Tertib menaik Tertib menurun Bincangkan susunan nombor di atas. Apakah nombornya? Susun nombor dalam tertib menurun. Susun nombor secara menaik. 809 920 909 816 960 N O T A G UR U 1.1.2 (iv) • Jalankan aktiviti permainan menyusun kad nombor dalam tertib menaik dan tertib menurun di luar kelas. • Tegaskan bahawa tertib menaik dan tertib menurun mesti berpola. CUBA JAWAB , , , , , , BA 14-15 2 1 N O T A G UR U 24 BILANG NOMBOR 1 2 Saya bilang sepuluh-sepuluh. 600, 610, 620, 630, 640, 650. 200 400 600 300 500 610 500 ? 630 400 600 620 600 ? 640 650 • Lakukan aktiviti menyebut dan membilang nombor menggunakan objek, kad gambar dan abakus. 1.3.1 1.3.2 Kita bilang menaik seratus-seratus daripada 200. Semuanya 600. Bilang. Berapakah jumlahnya? a b 200, 300, 400, 500, 600. 25 N O T A G UR U 100 400 157 156 155 154 153 152 151 ? 105 406 418 ? 110 115 ? 3 4 Bilang menaik lima-lima. Bilang menaik enam-enam. Bilang menaik lapan-lapan. a b c 700 708 716 724 732 ? ? • Lakukan aktiviti membilang dan melengkapkan rangkaian nombor menggunakan kad gambar, kad nombor dan garis nombor. Pelbagaikan turutan nombor seperti bilang menaik atau menurun satu-satu, dua-dua, tiga-tiga, empat-empat, tujuh-tujuh dan sembilan-sembilan. 1.3.1 1.3.2 Kita bilang menurun satu-satu. Nombor ini berkurang satu-satu. N O T A G UR U 26 5 518 418 318 218 6 168 166 ? 164 160 158 Bilang menurun dua-dua. Bilang menurun enam-enam. Bilang menurun tujuh-tujuh. a b c 290 ? ? 686 302 693 308 700 314 707 320 714 326 721 • Lakukan aktiviti permainan di luar kelas. Setiap murid diberikan lima kad nombor dan minta murid menyusun nombor dalam tertib menaik dan menurun. Pelbagaikan set kad nombor untuk menjalankan aktiviti ini. 1.3.1 1.3.2 Bilang menurun seratus-seratus. 27 N O T A G UR U 27 N O T A G UR U 845 205 211 202 199 196 401 411 400 200 100 420 416 404 408 431 441 837 829 821 813 7 Sebut nombor yang tertinggal. • Lakukan aktiviti membilang dan melengkapkan nombor yang terdapat dalam gambar. Bersoal jawab dengan murid tentang susunan nombor sama ada menaik atau menurun. 1.3.1 1.3.2 BA 16-18 N O T A G UR U 28 N O T A G UR U CUBA JAWAB Lengkapkan. Bilang nombor. Sebut tertib menaik atau tertib menurun bagi setiap set nombor di bawah. 1 2 222 438 635 970 226 418 645 770 230 398 655 570 224 428 640 870 228 408 650 670 232 388 660 470 a b c d 927 928 920 913 906 917 911 906 909 900 897 892 902 912 812 712 929 1.3.1 1.3.2 • Banyakkan latihan menggunakan kad soalan atau lembaran kerja melibatkan membilang nombor satu-satu hingga sepuluh-sepuluh dan seratus-seratus serta melengkapkan rangkaian nombor. 28 29 N O T A G UR U 200 ANGGAR NOMBOR 1 Anggarkan keropok lekor di dalam bekas itu. Ada lebih kurang separuh lagi keropok lekor di dalam bekas. Saya anggar lebih daripada 100. Saya anggar kurang daripada 200. 1.5.1 200 ? • Bimbing murid membuat anggaran berpandukan set rujukan yang diberikan. Latih murid menggunakan perkataan lebih kurang, kurang daripada dan lebih daripada apabila menganggar. N O T A G UR U 30 2 Anggarkan bilangan objek dalam gambar. 50 100 lebih kurang 100 ? a c b Bilangan ini kurang daripada 100. • Bimbing murid menganggar bilangan objek yang munasabah. • Tegaskan anggaran ialah proses menentukan nilai yang hampir bukannya tekaan rambang. 1.5.1 ? 50 31 N O T A G UR U N O T A G UR U CUBA JAWAB 3 Tabung hijau ada lebih kurang 400 keping duit syiling 50 sen. • Banyakkan aktiviti menganggar menggunakan objek dan kad gambar untuk mengukuhkan pemahaman murid. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/estimate-to-the-nearest-ten 1.5.1 b a 100 10 ? ? Bincangkan bilangan anggaran duit syiling 50 sen di dalam tabung merah. BA 19-20 Anggarkan bilangan. Gunakan lebih kurang”, kurang daripada” atau lebih daripada”. ” ” ” Tabung kuning ada lebih kurang 200 keping duit syiling 50 sen. N O T A G UR U 32 230 231 232 233 234 236 237 238 239 240 235 33331 BUNDAR NOMBOR Bundarkan 232 kepada puluh terdekat. Bundarkan 237 kepada puluh terdekat. a b 230 230 240 240 232 237 235 235 232 lebih dekat dengan 230. 232 dibundarkan kepada puluh terdekat menjadi 230. 237 hampir dengan 240. 237 dibundarkan kepada puluh terdekat menjadi . • Tegaskan murid perlu melihat digit puluh dan sa untuk membundarkan nombor tiga digit kepada puluh terdekat. • Jalankan simulasi menggunakan blok asas untuk membundarkan nombor kepada puluh terdekat. 1.6.1 Apakah akan berlaku jika basikal berada di 235? 33 N O T A G UR U 2 3 Bundarkan 465 kepada puluh terdekat. Bundarkan 734 kepada ratus terdekat. Cara 1 Cara 2 700 460 470 465 734 750 730 800 465 berada di tengah antara 460 dengan 470. 465 dibundarkan kepada puluh terdekat menjadi 470. Jika digit sa 5, 6, 7, 8 atau 9, bundarkan kepada nilai puluh yang lebih besar. 734 lebih dekat dengan 700. 734 dibundarkan kepada ratus terdekat menjadi 700. 1.6.1 BA 21 4 6 5 4 7 0 • Tegaskan nombor yang berada di tengah antara dua nombor puluh yang berturutan mesti dibundarkan kepada puluh terdekat yang lebih besar. • Layari http://www.k5learning.com/worksheets/math/grade-2-round- 3-digit-numbers-nearest-10-a.pdf dan http://www.k5learning.com/ worksheets/math/grade-2-round-3-digit-numbers-nearest-100-a.pdf N O T A G UR U 34 4 5 Bundarkan 859 kepada ratus terdekat. Cara 1 Cara 2 800 350 859 351 850 355 352 860 356 353 357 359 354 358 900 360 859 dibundarkan kepada ratus terdekat menjadi 900. Nombor yang menjadi 360 apabila dibundarkan kepada puluh terdekat ialah 355, 356, 357, 358 dan 359. 8 5 9 9 0 0 Jika digit puluh 5, 6, 7, 8 atau 9, bundarkan kepada nilai ratus yang lebih besar. Lihat garis nombor. Apakah nombor yang menjadi 360 apabila dibundarkan kepada puluh terdekat? 859 lebih dekat dengan 900. • Tegaskan murid perlu melihat digit ratus dan puluh untuk membundarkan nombor tiga digit kepada ratus terdekat. • Pelbagaikan nombor untuk latih tubi bagi mengukuhkan pemahaman murid. 1.6.1 Bundarkan 859 kepada ratus terdekat. 35 N O T A G UR U 6 550 560 600 570 610 580 620 640 590 630 650 550 hingga 599 dan 601 hingga 649 dibundarkan kepada ratus terdekat menjadi 600. 257 apabila dibundarkan boleh menjadi 260 atau 300. Terangkan. Bundarkan nombor kepada ratus terdekat. 421 655 586 907 a c b d CUBA JAWAB TEROKA RIA BA 22-23 Peserta Alat/Bahan Cara 1 2 3 4 N O T A G UR U 1.6.1 BA 22-23 Duit syiling, bekas berisi nombor, kertas, pen. 2 orang murid dan seorang pengadil. Ambil satu nombor. Lambung duit syiling. Jika dapat depan, bundarkan nombor kepada puluh terdekat. Jika dapat belakang, bundarkan nombor kepada ratus terdekat. Pengadil catat 2 markah jika jawapan betul. Pemain yang dapat markah paling banyak ialah pemenang. Depan Belakang • Tegaskan apabila membundar nombor kepada puluh terdekat, nilai dibundarkan dalam gandaan puluh. Apabila membundar nombor kepada ratus terdekat, nilai dibundarkan dalam gandaan ratus. • Kaitkan kepentingan pembundaran dalam kehidupan seperti dalam penggenapan harga barangan dan perkhidmatan. N O T A G UR U 36 99 100 101 102 103 1 2 3 POLA NOMBOR 118 216 316 416 516 120 122 124 126 99 100 101 102 103 Saya bilang menaik satu-satu. Nombor disusun menaik satu-satu. Pola nombor menaik dua-dua. Pola nombor menaik satu-satu. • Jalankan simulasi pola nombor dengan membilang objek di dalam kelas secara satu-satu hingga sepuluh-sepuluh dan seratus-seratus. • Bimbing murid menyatakan pola nombor yang dilihat. 1.7.1 Apakah pola nombor di atas? Apakah pola nombor ini? 37 N O T A G UR U Nombor disusun menurun satu-satu. Pola nombor menurun satu-satu. 4 5 6 7 Pola nombor . 242 241 240 239 238 Ceritakan pola nombor ini. 635 435 535 335 235 Pola nombor menurun . • Bimbing murid mengenal pasti pola nombor menurun berpandukan beberapa siri nombor. Kaitkan dengan bilang menurun satu-satu hingga sepuluh-sepuluh dan seratus-seratus. 1.7.1 4 4 4 4 4 3 3 3 3 3 8 6 4 2 0 520 800 928 938 948 958 968 795 790 785 780 516 512 508 504 a b c N O T A G UR U 38 8 170 216 219 222 ? ? ? 589 389 189 489 289 180 190 ? ? a b c Pola nombor disusun menaik sepuluh-sepuluh. Ini pola nombor menaik tiga-tiga. Apakah nombor seterusnya dalam setiap pola di atas? Ini tertib menurun. Jadi, pola nombornya menurun seratus-seratus. Susun nombor-nombor untuk membentuk satu pola. • Tegaskan pola nombor adalah berkaitan dengan susunan nombor dalam tertib menaik dan tertib menurun satu-satu hingga sepuluh-sepuluh dan seratus-seratus. • Jalankan aktiviti melengkapkan pola nombor berpandukan garis nombor dan jalur nombor yang diberikan. 1.7.2 655 670 675 645 650 665 , , , , , , 660 BA 24-26 39 N O T A G UR U CUBA JAWAB Lihat petak nombor. Nombor biru ialah pola nombor menaik tiga-tiga. Nyatakan lima nombor bagi pola berikut. Lengkapkan pola nombor di bawah. 2 1 a b c 783 789 795 807 103 115 165 265 465 365 65 106 109 100 a b 207 217 227 237 247 257 267 277 297 287 203 213 223 233 243 253 263 273 293 283 201 211 221 231 241 251 261 271 291 281 208 218 228 238 248 258 268 278 298 288 204 214 224 234 244 254 264 274 294 284 202 212 222 232 242 252 262 272 292 282 209 219 229 239 249 259 269 279 299 289 205 215 225 235 245 255 265 275 295 285 210 220 230 240 250 260 270 280 300 290 206 216 226 236 246 256 266 276 296 286 1.7.1 1.7.2 Pola nombor menaik: i dua-dua. ii lima-lima. iii lapan-lapan. Pola nombor menurun: i empat-empat. ii enam-enam. iii tujuh-tujuh. • Banyakkan latihan menggunakan lembaran kerja atau kad soalan. • Layari www.fuelthebrain.com/games/line-dry/ N O T A G UR U 40 SELESAIKAN 1 Nombor itu ialah tujuh ratus empat. Cara 1.8.1 Izah ada tiga keping kad nombor seperti di atas. Dia letak 7 di tempat ratus. 4 pula di tempat sa. Satu lagi kad nombor di tempat puluh. Apakah nombor itu? Tulis jawapan dalam perkataan. • Bimbing murid memahami kehendak soalan dengan mencatatkan maklumat penting. • Banyakkan latihan menggunakan lembaran kerja atau kad soalan untuk mengukuhkan pemahaman murid. Susun nombor ikut nilai tempat. ratus puluh sa 4 4 7 7 0 0 Bundarkan 704 kepada ratus terdekat. Ceritakan. 41 N O T A G UR U 1.8.1 2 Gambar menunjukkan bilangan buku yang dibaca oleh tiga orang murid. Siapakah pemenang? Tentukan nombor paling besar. Susun nombor secara menaik. Nombor paling besar Nombor paling besar 248 248 268 268 268 268 246 246 Pemenang ialah Lim. Cara 1 Cara 2 Saya guna blok. 268 ialah bilangan buku Lim. , , 248 Bee Yee 268 Lim 246 Wong • Bimbing murid menggarisi maklumat penting yang terdapat dalam soalan untuk menyelesaikannya. • Bimbing murid menyemak jawapan dengan membuat simulasi. N O T A G UR U 42 1.8.1 BA 27-28 3 Gambar menunjukkan markah kuiz dua orang murid. Markah Bala tidak ditunjukkan. Bala dapat 10 markah kurang daripada Gana dan 10 markah lebih daripada Rani. Berapakah markah Bala? Markah Bala ialah 448. Lukis garis nombor. Cara 438 458 + 10 – 10 448 • Bimbing murid menyelesaikan masalah menggunakan garis nombor. Bala Gana Rani Lebih 10 kurang 10 43 N O T A G UR U CUBA JAWAB Lihat jadual markah kuiz matematik. Selesaikan masalah. Davin guna kalkulator. Dia tekan nombor 6, 0 dan 9. Nyatakan nombor itu dalam perkataan. Siti susun semua kad nombor yang ditunjukkan. Dia bina satu nombor paling besar. Apakah nombor itu? Yi Han Faris Kuiz Matematik Radin Punita Silva 552 524 538 525 510 Peraduan Teka Bilangan Coklat Siapakah pemenang jika jumlah coklat itu ialah 530 biji? Nama Markah Zaki Zana Reeya Daren 780 810 800 790 a c b Teka bilangan coklat Susun markah secara menaik. Siapakah pemenang? Apakah pola nombor itu? 1.8.1 Yang berikut ialah tekaan oleh lima orang peserta. 1 2 3 4 • Galakkan murid membuat latihan yang melibatkan kemahiran nombor dengan melayari https://www.ixl.com/search?q=number+up+to+1000. • Tegaskan bahawa sifar tidak boleh diletakkan di hadapan nombor kerana tiada nilai. Contohnya 019. N O T A G UR U 44 Ini pula cara membundar Jika tempat puluh diminta Digit sa apa nilainya Kurang 5, sifar jadinya Jika bundar ratus pula Lihat apa digit puluhnya Lebih 5 ataupun sama Tambah 1 nilai ratusnya 44 N O T A G UR U S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A • Nyanyikan lagu dengan irama Rasa Sayang. Sediakan kad nombor dan kad nilai tempat untuk digunakan oleh murid semasa bernyanyi. • Bincangkan kemahiran lain seperti nilai tempat, nilai digit dan membilang nombor secara tidak langsung. 1.1.2 (iv) 1.2.1 1.4.1 1.6.1 BA 29-30 9:00 9:00 Imbas saya Lagu Nombor Mari bernyanyi. Mari kawan kita belajar Kisah nombor punya cerita Ada ratus, puluh dan sa Nombor ratus tiga digitnya Susun nombor dua caranya Menaik semakin besar nombornya Menurun semakin kecil nombornya Senang belajar kita ceria 45 N O T A G UR U 45 N O T A G UR U 45 N O T A G UR U 2.1 2.2 2.3 2.4 Emak, kita beli 8 biji karipap. Jom makan sama-sama. Seorang makan 2 biji karipap. Setiap baris ada 3 orang. Saya tambah 50 biji lagi. TAMBAH, TOLAK, DARAB DAN BAHAGI TAMBAH, TOLAK, DARAB DAN BAHAGI Ada 60 biji. • Minta murid bercerita tentang gambar. Kaitkannya dengan operasi tambah, tolak, darab dan bahagi. Contohnya tambah 50 biji karipap dan 60 biji karipap. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/second-grade -2/addition/adding-3-digit-and-1-digit-numbers N O T A G UR U 46 N O T A G UR U 46 1 Jumlahkan donat epal dan donat coklat. 120 + 6 = 120 + 6 = 126 Jumlah donat epal dan donat coklat ialah 126 biji. 2 Berapakah dan semuanya? 120 + 50 = 120 + 50 = 170 epal 120 biji coklat 6 biji strawberi 50 biji 120 130 140 150 160 170 + 10 + 10 + 10 + 10 + 10 3 Tambah 120 dan 100. 120 + 100 = 2.1.1 TAMBAH DUA NOMBOR Bilang terus 6 langkah. Apakah jawapannya? durian 100 biji TEMPAHAN DONAT BA 31 + 100 120 120 121 122 123 124 125 126 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 • Bimbing murid menambah tanpa mengumpul semula dengan membilang terus, menggunakan blok asas, petak seratus dan sebagainya. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/second- grade-2/addition/adding-whole-tens-to-2-digit-number 47 N O T A G UR U ratus puluh sa 4 a Jumlahkan sumbangan buku cerita Kelas 2 Amanah dan 2 Bakti. 131 + 62 = 131 + 62 = 193 Jumlah sumbangan ialah 193. b Sumbangan Buku Cerita + ratus 1 0 1 sa 1 2 3 puluh 3 6 9 62 Kelas Bilangan 2 Amanah 131 2 Bakti 62 2 Jaya 107 131 141 151 161 171 181 191 193 + 60 + 2 Cara 3 Cara 2 Cara 1 60 2 Ani jumlahkan sumbangan Kelas 2 Bakti dan 2 Jaya. Adakah betul? Bincangkan. 47 N O T A G UR U 2.1.1 + ratus 6 1 7 sa 7 7 puluh 2 0 2 • Tegaskan kepentingan meletakkan digit pada nilai tempat yang betul. • Bimbing murid menambah bermula daripada sa, diikuti puluh dan ratus. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/second-grade -2/addition/add-3-digit-numbers-in-columns-no-regrouping N O T A G UR U 48 N O T A G UR U 48 5 Tambah 134 dan 225. 134 + 225 = 134 + 225 = 359 6 216 + = 348 Apakah nombor dalam ? 216 + 132 = 348 Nombor dalam ialah 132. + = 269 Pilih satu nombor dalam . Pilih satu lagi nombor dalam . Jumlah nombor itu ialah 269. + 1 3 4 2 2 5 3 5 9 2 1 6 + 1 3 2 3 4 8 103 143 217 237 52 126 32 166 3 2 1 4 1 3 8 6 2 2.1.1 BA 32-34 Guna bentuk lazim. • Banyakkan aktiviti yang melibatkan pengiraan secara mental. • Jalankan kuiz seperti kuiz kira cepat. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/first-grade- 1/addition/add-two-2-digit-numbers-in-columns-no-regrouping 49 N O T A G UR U 49 N O T A G UR U 7 a 103 + 16 = 103 + 16 = 119 b 234 + 112 = 234 + 112 = 346 Jawapan 346. Tambah 112. Naik 1 ratus, naik 1 puluh. Manik bawah tidak cukup untuk naik 2 sa. Naik 234. 2.1.1 Kawan kecil 2 ialah 3. Jadi, naik 5 turun 3. 5 2 3 9:00 9:00 Imbas saya Naik 103. ra pu sa Tambah 16, naik 1 puluh dan naik 6 sa. ra pu sa Jawapan 119. ra pu sa + 1 0 3 1 6 1 1 9 + 2 3 4 1 1 2 3 4 6 • Latih murid menambah menggunakan abakus dengan mencari “kawan kecil”, iaitu kombinasi 5. • Rujuk modul abakus untuk membimbing murid menggunakan abakus dengan betul. N O T A G UR U 50 N O T A G UR U 50 c 621 + 334 = 621 + 334 = 955 Naik 621. Tambah 334. Naik 3 ratus. Manik bawah tidak cukup untuk naik 3 puluh dan 4 sa. Jawapan 955. Puluh: Naik 5, turun 2. Sa: Naik 5, turun 1. 5 3 2 5 4 1 2.1.1 a 3 0 4 + 3 2 6 a b 6 5 + 4 7 9 b c + 9 3 1 9 8 5 c CUBA JAWAB BA 34 + 6 2 1 3 3 4 9 5 5 1 Tambah. d 300 + 400 = e 210 + 150 = 2 Lengkapkan. + 6 4 7 3 0 1 + 7 2 0 3 6 + 5 8 0 9 • Tunjukkan kepada murid bahawa operasi tambah boleh diselesaikan menggunakan operasi tolak untuk mencari anu. 51 N O T A G UR U 51 N O T A G UR U 1 Kira jumlah aiskrim. 139 + 8 = 139 + 8 = 147 Jumlah aiskrim ialah 147. + 1 0 1 9 8 7 1 3 0 4 9 sa + 8 sa = 17 sa 17 sa = 1 puluh + 7 sa 1 puluh + 3 puluh + 0 puluh = 4 puluh 1 ratus + 0 ratus = 1 ratus 2.1.1 TAMBAH LAGI 139 tambah 8. 1 1 3 9 + 8 1 4 7 + ratus 1 sa 9 8 17 puluh 3 • Bimbing murid mengumpul semula bermula daripada sa kepada puluh. Tegaskan apabila jumlah digit sa menjadi 10 atau lebih, lakukan kumpul semula. N O T A G UR U 52 N O T A G UR U 52 2 Jumlahkan 409 dan 6. 409 + 6 = 409 + 6 = 409 + 6 = 1 5 405 4 409 + 1 = 410 6 + 4 = 10 410 + 5 = 415 405 + 10 = 415 409 + 6 = 415 Cara 1 Cara 2 2.1.1 409 410 411 412 413 414 415 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 Cara 3 1 4 0 9 + 6 4 1 5 Cuba selesaikan. Pilih mana-mana cara. 3 0 8 + 5 = BA 37 • Bimbing murid menambah dengan pelbagai cara seperti menggunakan blok asas, dekak-dekak dan abakus. • Layari http://www.mathinenglish.com/worksheetview.php?id=54&stid =40025 53 N O T A G UR U 9 6 + 4 2 3 4 1 1 9 Adakah jawapan ini betul? Terangkan. 53 N O T A G UR U 3 Tambah 82 dan 145. 82 + 145 = 82 + 145 = 227 1 ratus + 0 ratus + 1 ratus = 2 ratus 2.1.1 8 2 + 1 4 5 2 2 7 1 • Bimbing murid menambah dengan mengumpul semula daripada puluh kepada ratus. • Layari http://www.mathinenglish.com/worksheetview.php?id=49&stid= 40025 + ratus 1 sa 2 5 7 puluh 8 4 12 + 1 0 1 2 2 5 7 8 4 2 2 sa + 5 sa = 7 sa 8 puluh + 4 puluh = 12 puluh = 1 ratus + 2 puluh N O T A G UR U 54 N O T A G UR U 54 + 1 2 3 6 7 8 5 1 6 5 2 + ratus 2 3 sa 7 8 15 puluh 6 5 + 2 3 7 8 5 1 6 5 1 2 2.1.1 4 267 + 358 = 267 + 358 = 625 + 2 6 7 3 5 8 6 2 5 1 1 • Banyakkan latihan menambah dua nombor dengan mengumpul semula menggunakan kad soalan atau lembaran kerja. • Layari http://www.mathinenglish.com/worksheetview.php?id=55&stid =40025 55 N O T A G UR U 55 N O T A G UR U 5 384 + 199 = – 1 + 1 Cara 2 Cara 3 Cara 1 2.1.1 199 tambah 1 jadi 200. 384 tolak 1 jadi 383. BA 35-37 + 3 8 4 1 9 9 5 8 3 1 1 384 = 300 + 80 + 4 1 99 = 100 + 90 + 9 400 + 1 70 + 13 400 + 100 + 70 + 10 + 3 = 583 384 + 199 = 383 + 200 = 583 384 + 199 = 583 Guna bentuk lazim. • Bimbing murid menambah dengan pelbagai cara seperti kaedah separa, cerakin dan cara lain yang sesuai. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/addition-with-three-digit-numbers N O T A G UR U 56 6 a 754 + 28 = N O T A G UR U 56 b 871 + 92 = Naik 754. Naik 871. Tambah 92. Manik bawah tidak cukup untuk naik 9 puluh. Jawapan 782. Jawapan 963. Kawan besar 9 ialah 1. Jadi, turun 1 puluh dan bawa 1 ratus. Naik 2 sa. Tambah 28. Naik 2 puluh. Manik bawah tidak cukup untuk naik 8 sa. Kawan besar 8 ialah 2. Jadi, turun 2 sa dan bawa 1 puluh. 10 8 2 10 9 1 BA 38 9:00 9:00 Imbas saya 9:00 9:00 Imbas saya 754 + 28 = 782 871 + 92 = 963 + 7 5 4 2 8 7 8 2 1 + 8 7 1 9 2 9 6 3 1 2.1.1 • Latih murid menambah menggunakan abakus dengan mencari “kawan besar”, iaitu kombinasi 10. Minta murid senaraikan kombinasi 10. 57 N O T A G UR U CUBA JAWAB 57 N O T A G UR U 485 437 509 490 2.1.1 3 Jumlahkan dua nombor pada kad yang sama warna. 249 53 265 75 2 + 4 7 1 0 0 0 b 5 3 + 2 9 0 1 a c 151 + 199 = d = 67 + 618 Jumlah dua nombor yang manakah hampir kepada 1 000? a 304 + 6 c 517 + 84 b 620 + 99 d 368 + 275 2 Lengkapkan. 1 Tambah. 108 472 9:00 9:00 Imbas saya • Banyakkan latihan dalam bentuk kerja kumpulan menggunakan kad soalan atau lembaran kerja. Pelbagaikan soalan mengikut aras kesukaran. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/complete-the-addition- sentence-up-to-three-digits N O T A G UR U 58 Su Lin 60 100 56 103 220 Adi N O T A G UR U 58 + 1 2 3 6 3 0 9 5 0 2 7 1 5 9 + 2 2 0 3 7 9 Cara 2 Cara 1 2.1.2 1 Berapakah jumlah skor Adi? 56 + 103 + 220 = 56 + 103 + 220 = 379 Jumlah skor Adi ialah 379. TAMBAH TIGA NOMBOR Tambah semua nombor itu. Tambah dua nombor dahulu. Kemudian, tambah lagi satu nombor. Jumlah skor Su Lin sama dengan Adi. Apakah skor bagi skital biru? 5 6 + 1 0 3 1 5 9 • Bimbing murid menambah dengan pelbagai cara. Bincangkan kesilapan yang biasa dilakukan seperti tidak meletakkan nombor mengikut nilai tempat yang betul. • Layari http://www.mathinenglish.com/worksheetview.php?id=52&stid =40020 59 N O T A G UR U 59 N O T A G UR U 2 Kira jumlah ikan. 213 + 145 + 37 = 213 + 145 + 37 = 395 Jumlah ikan ialah 395 ekor. 3 Tambah 473, 98 dan 318. 473 + 98 + 318 = 473 + 98 + 318 = 889 Jadikan 10 dahulu. + 2 1 3 3 5 7 5 1 1 4 3 9 10 2.1.2 Jelawat 213 Tilapia 37 Keli 145 + 1 4 3 8 3 8 8 9 1 7 9 1 8 16 Tambah dua digit yang sama dahulu. • Bimbing murid menambah penggenap 10 atau dua digit yang sama dahulu. • Layari http://www.mathinenglish.com/worksheetview.php?id=51&stid =40020 N O T A G UR U 60 N O T A G UR U 60 4 = 312 + 237 + 88 637 = 312 + 237 + 88 Kedai Bunga Floria 1 1 3 1 2 + 8 8 4 0 0 4 0 0 + 2 3 7 6 3 7 Ros 312 Matahari 237 Orkid 88 Tambah 312 dan 88 dahulu. Kemudian, tambah lagi 237. Contoh: 1 1 0 1 1 0 4 + 1 0 7 3 1 2 Cara 2 Cara 1 104 101 107 105 2.1.2 Tulis nombor di antara 101 hingga 107. Jumlah nombor pada setiap garis lurus ialah 312. BA 39-41 • Bimbing murid mencari nilai anu dengan pengiraan mental. 61 N O T A G UR U TEROKA RIA 61 N O T A G UR U Alat/Bahan Kad nombor 1 hingga 9. Cara 1 Susun kad nombor seperti warna yang ditetapkan. 2 Ubah susunan nombor dalam kumpulan , dan . Apakah yang kamu dapati? 3 Tulis lima ayat matematik bagi jumlah yang sama. Jumlahkan. a b c d 73 + 420 + 105 = e = 214 + 485 + 300 f 148 + 217 + 364 = g = 453 + 299 + 147 6 2 4 1 0 8 + 1 9 5 2 3 0 5 4 + 1 0 5 4 0 1 1 6 + 2 3 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 + M 1 2 3 7 H 7 8 9 4 B 4 5 6 7 M H B 2.1.2 CUBA JAWAB • Bimbing murid meneroka penambahan nombor seperti aktiviti Teroka Ria untuk mengukuhkan kefahaman. 62 N O T A G UR U 110 100 100 100 100 100 130 120 140 150 Berapakah belon yang tinggal? Belon yang tinggal ialah 110 biji. Beza aiskrim ialah 100. Berapakah beza aiskrim jagung dengan aiskrim vanila? Aiskrim 300 – 200 = Jagung Vanila 1 Tadi ada 150 biji belon. Beri 40 biji belon kepada kanak-kanak. Bilang menurun sepuluh-sepuluh. – 10 – 10 – 10 – 10 • Bimbing murid menolak tanpa mengumpul semula menggunakan garis nombor dan petak seratus. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/second- grade-2/subtraction/subtract-whole-tens-from-hundreds 2.2.1 300 – 200 = 100 150 – 40 = 110 150 – 40 = 300 200 TOLAK 62 N O T A G UR U 2 63 N O T A G UR U Tiket yang belum dijual ialah 253 keping. 285 – 32 = Saya jual 32 keping daripada 285 keping tiket. 2.2.1 3 sa Tolak puluh. 8 puluh − 3 puluh = 5 puluh Tolak ratus. 2 ratus − 0 ratus = 2 ratus ratus puluh 285 – 32 = 253 Cara 1 Cara 2 Cara 3 Tolak sa. 5 sa − 2 sa = 3 sa 2 8 5 – 0 3 2 2 5 3 sa ratus puluh 2 8 5 – 3 2 2 5 3 Berapakah tiket yang belum dijual? 2.2.1 sa ratus puluh ratus puluh sa • Bimbing murid menolak dengan pelbagai cara seperti menggunakan pembilang, melukis rajah dan sebagainya. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/second- grade-2/subtraction/subtract-whole-tens-from-3-digit-numbers 64 N O T A G UR U 4 3 8 – 3 1 7 7 8 9 – 3 3 6 4 5 6 Apakah jawapannya? 3 4 9 2 1 6 349 – 216 = 349 – 216 = 133 3 4 9 – 2 1 6 1 3 3 Tolak 317 daripada 438. 438 – 317 = 789 – = 453 Cari nombor dalam . 438 – 317 = 789 – 336 = 453 4 5 3 7 8 9 3 3 6 4 5 3 7 8 9 – 4 5 3 3 3 6 • Bimbing murid melengkapkan ayat matematik melibatkan anu dengan simulasi nombor yang lebih kecil. • Galakkan murid menyemak jawapan dengan cara tambah. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/second- grade-2/subtraction/subtract-3-digit-numbers-no-regrouping 2.2.1 Cara 1 Cara 2 Berapakah beza dua nombor ini? 65 N O T A G UR U CUBA JAWAB 7 6 5 8 – 4 0 0 3 4 2 – 1 1 5 9 0 – 7 0 9 8 7 – 3 2 5 Tolak. Apakah nombor dalam bulatan biru? Tolak 41. Turun 4 puluh, manik bawah tidak cukup. Kawan kecil 4 ialah 1. 263 – 41 = Naik 263. Jadi, naik 1 dan turun 5. Turun 1 sa. Jawapan 222. 5 4 1 2 6 3 – 4 1 2 2 2 263 – 41 = 222 789 475 568 254 a b c d – – – = = = 1 2 2.2.1 BA 42-43 • Bimbing murid menolak dengan abakus melibatkan “kawan kecil”. • Layari Internet untuk mendapatkan modul abakus yang menunjukkan contoh-contoh penolakan nombor secara terperinci. 66 N O T A G UR U 1 173 – 39 = 1 7 3 – 3 9 sa ratus puluh 6 13 1 7 3 – 0 3 9 6 13 1 3 4 Tolak sa. 13 sa − 9 sa = 4 sa Tolak puluh. 6 puluh − 3 puluh = 3 puluh Tolak ratus. 1 ratus − 0 ratus = 1 ratus • Bimbing murid menolak dengan mengumpul semula. Tegaskan jika digit sa tidak cukup, kumpul semula puluh kepada sa. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/second- grade-2/subtraction/subtract-3-digit-numbers-with-regrouping 173 – 39 = 134 2.2.1 Kira baki 173 tolak 39. Tukar 1 puluh kepada 10 sa. 3 sa + 10 sa = 13 sa 3 sa tidak boleh tolak 9 sa. TOLAK LAGI 1 7 3 – 3 9 1 3 4 6 13 67 N O T A G UR U 346 – 185 = Tukar 1 ratus kepada 10 puluh. 4 puluh + 10 puluh = 14 puluh sa ratus puluh 2 Tolak 185 daripada 346. 346 – 185 = 161 • Bimbing murid menolak dengan mengumpul semula ratus kepada puluh menggunakan pembilang atau objek lain yang sesuai. • Layari http://www.mathworksheets4kids.com/Subtraction/3digit-1.pdf 2.2.1 3 4 6 – 1 8 5 3 4 6 – 1 8 5 2 14 1 6 1 1 3 4 6 – 1 8 5 2 14 1 6 sa − 5 sa = 1 sa Tolak sa. Tolak puluh. Tolak ratus. 3 4 6 – 1 8 5 1 6 1 2 14 68 N O T A G UR U sa ratus puluh 200 – 153 = 200 – 153 = 47 3 Kenapa 0 pada ratus tidak ditulis? • Bimbing murid menolak dengan mengumpul semula ratus kepada puluh dan puluh kepada sa. • Galakkan murid menyemak jawapan dengan cara tambah. • Layari https://www.youtube.com/watch?v=Y6M89-6106I 2.2.1 2 0 0 – 1 5 3 10 1 2 0 0 – 1 5 3 10 1 10 2 0 0 – 1 5 3 10 1 10 9 9 0 4 7 2 0 0 – 1 5 3 4 7 10 10 1 9 69 N O T A G UR U 934 – 218 = 4 934 218 716 Saya cerakinkan nombor. Kemudian, tolak. Akhir sekali, jumlahkan jawapan. Tambah 2 kepada 218 menjadi 220. Tambah 2 juga kepada 934. Cara 3 Cara 2 Cara 1 934 – 218 = 936 – 220 = 716 + 2 + 2 • Latih murid menolak dengan pelbagai cara untuk mengukuhkan kefahaman mereka. Pelbagaikan soalan seperti contoh di atas. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/subtract-three-digit- numbers 2.2.1 900 30 4 – 200 10 8 20 14 700 10 6 9 3 4 – 2 1 8 7 1 6 2 14 9 3 6 – 2 2 0 7 1 6 934 – 218 = 716 70 N O T A G UR U 5 6 Cari nombor dalam . Isikan digit di atas dalam petak putih untuk dapat jawapan paling kecil. 932 – = 578 – 406 = 531 Cara 1 9 3 7 – 4 0 6 5 3 1 7 3 0 1 8 • Bimbing murid melengkapkan ayat matematik melibatkan anu menggunakan petak 100 dan blok asas. • Layari http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/ second-grade-2/subtraction/subtract-3-digit-missing-numbers-no- regrouping – = 1 932 – 354 = 578 Cara 1 9 3 2 – 3 5 4 5 7 8 12 8 12 2 354 Cara 2 9 3 2 – 5 7 8 3 5 4 Cara 2 5 3 1 + 4 0 6 9 3 7 937 – 406 = 531 2.2.1 12 8 12 2 3 7 0 6 3 1 4 5 9 71 N O T A G UR U • Latih murid menolak menggunakan abakus yang melibatkan “kawan besar”. 2.2.1 7 Tolak 584. Turun 5 ratus. Turun 8 puluh, manik bawah tidak cukup. Kawan besar 4 ialah 6. 910 – 584 = Naik 910. Jawapan 326. Turun 4 sa, tidak ada manik bawah. Kawan besar 8 ialah 2. Jadi, ambil 1 ratus. Naik 2 puluh. 10 8 2 Jadi, ambil 1 puluh. Naik 6 sa. 10 4 6 910 – 584 = 326 867 – 172 = Cuba kira dengan abakus. BA 44-48 9:00 9:00 Imbas saya 9 1 0 – 5 8 4 3 2 6 10 8 10 0 72 N O T A G UR U CUBA JAWAB Cari nilai dan . Tolak. 6 0 – 2 7 3 8 3 1 Betulkan jawapan. a a b c d f a b e g c 3 4 2 – 1 6 8 0 3 – 2 9 b 6 5 7 – 4 8 0 705 – 38 = 509 – = 72 Berapakah beza 115 dengan 204? Tolak 98 daripada 800. 613 – 97 = = 900 – 315 3 0 0 – 1 8 2 9 2 6 5 1 – 2 7 9 4 2 8 7 0 4 – 8 3 6 8 1 2 3 2.2.1 • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk kad soalan atau lembaran kerja. 73 N O T A G UR U Berapakah baki durian? Cara 1 Cara 2 Semuanya 289 biji durian. Mula-mula, 289 tolak 60. Kemudian, tolak 105. Cuba tolakkan. Adakah jawapannya sama? 60 105 2 8 9 – 6 0 2 2 9 289 – 60 – 105 = 289 – 60 – 105 = 124 2 2 9 – 1 0 5 1 2 4 2 8 9 – 1 0 5 – 6 0 TOLAK BERTURUT-TURUT 2.2.2 Baki durian ialah 124 biji. 1 • Bimbing murid melakukan aktiviti simulasi menolak berturut-turut menggunakan blok asas. • Layari http://www.math-salamanders.com/image-files/math- worksheets-printable-column-subtraction-3-digits-3.gif 74 N O T A G UR U • Bimbing murid menolak dengan mengumpul semula menggunakan pembilang, abakus dan sebagainya. • Layari http://www.math-salamanders.com/image-files/math- worksheets-for-2nd-grade-column-subtraction-3-digits-2.gifa 2.2.2 2 0 0 – 9 5 325 – 81 – 33 = 600 – 95 – 400 = 600 – 95 – 400 = 105 325 – 81 – 33 = 211 2 3 3 2 5 – 8 1 3 2 5 – 8 1 2 4 4 – 3 3 2 4 4 4 2 1 1 2 2 1 9 10 10 12 12 600 tolak 400 dahulu. Kemudian, tolak 95. 6 0 0 – 4 0 0 2 0 0 1 0 5 75 N O T A G UR U CUBA JAWAB 2.2.2 4 498 – 32 – 21 = Tolak 32. Turun 3 puluh. Turun 2 sa. Naik 498. Jawapan 445. Kira. 498 – 32 – 21 = 445 820 – 123 – 167 = 537 – 86 – 371 = 3 6 5 – 2 4 9 8 7 – 5 3 9 – 3 0 – 1 0 6 a c d b BA 49-51 Tolak 21. Turun 2 puluh, manik bawah tidak cukup. Jadi, naik 3 dan turun 5. Turun 1 sa. 5 2 3 Kawan kecil 2 ialah 3. 9:00 9:00 Imbas saya 4 9 8 – 3 2 4 6 6 – 2 1 4 4 5 • Bimbing murid menolak berturut-turut dengan pelbagai strategi. Galakkan mereka menggunakan abakus semasa menolak. • Tegaskan pemindahan jawapan bagi tolak berturut-turut mestilah betul. 76 N O T A G UR U Ada buah buku di rak. buah ialah buku cerita. Baki 107 buah ialah novel. 1 2 3 4 Abang Hadi jual 342 ketul ayam percik. Dia juga jual 269 ketul ayam goreng. Jumlah ayam ialah ketul. Syarikat Indah menjual 203 buah kereta Proton Iriz dan 84 buah kereta Perodua Bezza. Jumlah jualan ialah 287. Ada 300 biji telur gred A dan 210 biji telur gred C. Beza bilangan telur gred A dengan gred C ialah biji. Perodua Bezza Proton Iriz 342 + 269 = 611 Gred A Gred C • Bimbing murid mereka cerita menggunakan ayat sendiri. Lakukan aktiviti secara berpasangan. Terima cerita murid yang munasabah. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/subtraction-word- problems-up-to-three-digits 2.5.1 300 210 203 + 84 = 287 295 – 188 = 107 300 – 210 = 90 REKA CERITA 77 N O T A G UR U Ada 518 buah beg kitar semula. buah beg itu dihantar ke pasar raya A. buah beg pula dihantar ke pasar raya B. Baki beg ialah buah. CUBA JAWAB • Bimbing murid mereka cerita menggunakan ayat sendiri. Lakukan aktiviti secara berpasangan. Terima cerita murid yang munasabah. 2.5.1 5 Syarikat Juara menjual helai baju sukan dan helai baju sekolah. Jumlah baju yang dijual ialah helai. Lengkapkan cerita. Lihat gambar. Reka satu cerita tambah dan satu cerita tolak. Reka cerita bagi ayat matematik. 341 + 189 = 530 a b 185 126 107 94 104 + 120 + 135 = 359 416 – 123 = 293 1 2 518 – 246 – 137 = 135 BA 52-53 78 N O T A G UR U 126 tin biskut keju 279 tin biskut coklat Jumlah Baki 374 96 1 2 Jadual untuk bilangan tin biskut yang didermakan oleh Neeta. Kira jumlah tin biskut itu. Husin petik 374 tongkol jagung. Dia jual 96 tongkol. Berapakah baki jagung? Jumlah tin biskut ialah 405. Baki jagung ialah 278 tongkol. Cara Cara 1 2 6 + 2 7 9 4 0 5 3 7 4 – 9 6 2 7 8 126 + 279 = 374 – 96 = 126 + 279 = 405 1 1 • Minta murid memahami soalan dan mencatatkan maklumat penting yang diberikan. • Latih murid menggarisi maklumat penting dan menulis ayat matematik berpandukan masalah yang diberikan. 2.5.2 Lukis rajah. Ayat matematik Ayat matematik 16 2 14 6 374 – 96 = 278 SELESAIKAN Biskut Bilangan tin Coklat Keju 126 279 Biskut coklat Biskut keju 79 N O T A G UR U 3 Bapa Kim menternak kambing dan lembu. Dia ada 298 ekor kambing. Bilangan lembu lebih 54 ekor daripada kambing. Kira bilangan lembu. Kambing Kambing bapa Kim Lembu Kambing bapa Juli Bapa Juli menternak 136 ekor kambing kurang daripada kambing bapa Kim. Kira bilangan kambing bapa Juli. Bilangan lembu ialah 352 ekor. Cara 298 54 298 ? 2 9 8 + 5 4 3 5 2 298 + 54 = 298 + 54 = 352 1 1 • Bimbing murid menyelesaikan masalah secara simulasi dan menyemak jawapan secara tolak. • Tegaskan langkah-langkah menyelesaikan masalah, iaitu kenal pasti maklumat yang diberikan dan yang dicari, pilih strategi, tentukan operasi, selesaikan dan semak jawapan. 2.5.2 BA 54-55 Lihat rajah. Selesaikan. 136 ? 80 N O T A G UR U CUBA JAWAB Selesaikan masalah. Amni ada 122 gelang getah. Divani ada 176 gelang getah. Kira jumlah gelang getah mereka. Farid ada 199 rantai kunci. Dia beri 18 rantai kunci kepada Rizal. Kira baki rantai kunci Farid. Jadual menunjukkan bilangan peserta gotong-royong. Peserta Dewasa 306 Kanak-kanak 129 Bilangan Kira tinggi Dina. a b Kira jumlah peserta itu. Berapakah beza peserta dewasa dengan kanak-kanak? 122 176 Dina 2.5.2 Lisa Tinggi saya 128 sentimeter. 1 2 3 4 • Banyakkan aktiviti atau latihan untuk mengukuhkan pemahaman murid mengikut tahap keupayaan mereka. • Layari https://www.superteacherworksheets.com/addition-2-digit. html Tinggi saya 3 sentimeter lebih daripada Lisa. 81 N O T A G UR U 81 3 × 2 = 6 N O T A G UR U Ini ayat matematik. 1 Ada 3 orang kanak-kanak. Setiap kanak-kanak ada 2 belon. 3 kumpulan dua-dua 2 + 2 + 2 = 6 3 kali 2 jadi 6. 3 darab 2 sama dengan 6. 3 × 2 = 6 2.3.1 Bilangan kumpulan Bilangan objek dalam setiap kumpulan Jumlah objek DARAB 3 kali 2 ialah 3 darab 2. • Jalankan simulasi mengumpul objek dalam bilangan sama banyak untuk membina ayat matematik darab. Perkenalkan istilah dan simbol berkaitan darab. Tegaskan darab ialah penambahan berulang. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/relate-addition-and- multiplication-for-equal-groups N O T A G UR U 82 N O T A G UR U 82 2.3.1 2 2 × 4 sama dengan 4 × 2 2 × 4 = 4 × 2 2 kali 4 jadi 8. 2 darab 4 sama dengan 8. 2 × 4 = 8 0 4 8 + 4 + 4 4 kali 2 jadi 8. 4 darab 2 sama dengan 8. 4 × 2 = 8 0 2 4 6 8 + 2 + 2 + 2 + 2 × = 8 Saya susun 2 baris. Setiap baris ada 4 kuih bulan. Saya susun 4 baris. Setiap baris ada 2 kuih bulan. BA 56-57 • Bimbing murid melakukan simulasi yang melibatkan lajur dan baris untuk menunjukkan a x b = b x a. • Tegaskan bahawa hasil darab adalah sama walaupun kedudukan nombor yang didarab berubah. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/count-equal-groups Bina ayat matematik. 83 N O T A G UR U 83 N O T A G UR U 3 Kira bilangan butang dalam setiap kumpulan. 5 + 5 + 5 + 5 = 4 + 4 + 4 + 4 + 4 = 4 × 5 = 5 × 4 = 4 × = 5 × Lengkapkan ayat matematik. 2.3.1 CUBA JAWAB × = × 4 kumpulan lima-lima 5 kumpulan empat-empat BA 58 a b + + + + = × = kumpulan + = × = kumpulan • Bimbing murid melakukan simulasi menyusun kumpulan objek untuk menunjukkan operasi darab yang memberikan hasil darab yang sama. • Layari http://www.worksheetfun.com/Multiplication%20times%20table/ addandmultiplysquarestwo_2.pdf N O T A G UR U 84 N O T A G UR U 84 N O T A G UR U 84 1 Sifir darab 2 2 Sifir darab 3 1 × 3 = 3 2 × 3 = 6 3 × 3 = 9 4 × 3 = 12 5 × 3 = 15 6 × 3 = 18 7 × 3 = 8 × = 24 × 3 = 27 1 × 2 = 2 2 × 2 = 4 3 × 2 = 6 4 × 2 = 8 5 × 2 = 10 6 × 2 = 12 7 × 2 = 8 × 2 = 9 × 2 = 2.3.1 Basikal adik ada 3 roda. BINA SIFIR DARAB Saya tulis 6 × 2 = 12 seperti ini. Oh, saya ada dua sesungut! BA 59 6 × 2 1 2 1 0 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Apakah nombor bagi lompatan ke-5? • Bimbing murid membina sifir darab 2 dengan membilang dua-dua dan sifir darab 3 dengan membilang tiga-tiga. 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 85 N O T A G UR U 85 N O T A G UR U 85 N O T A G UR U 2.3.1 Bunga raya ada 5 kelopak. 4 × 5 = 20 3 Sifir darab 4 4 Sifir darab 5 1 × 4 = 4 2 × 4 = 8 3 × 4 = 12 4 × 4 = 16 5 × 4 = 20 6 × 4 = 7 × 4 = 28 8 × = 32 × 4 = 36 1 × 5 = 5 2 × 5 = 10 3 × 5 = 15 4 × 5 = 20 5 × 5 = 25 6 × 5 = 30 7 × 5 = 8 × = 40 × 5 = 45 BA 60-62 5 × 4 = 20 9:00 9:00 Imbas saya 5 × 4 2 0 • Bimbing murid melakukan simulasi yang melibatkan kumpulan dan ahli yang sama banyak dan mengaitkan sifir darab 4 dengan sifir darab 2. • Terangkan pola jawapan sifir darab 5 dan sifir darab 4. • Layari https://www.ixl.com/math/grade-2/write-multiplication-sentences -for-number-lines 0 5 10 15 20 0 4 8 12 16 20 N O T A G UR U 86 N O T A G UR U 86 2.3.1 5 Sifir darab 6 1 × 6 = 6 2 × 6 = 12 3 × 6 = 18 4 × 6 = 24 5 × 6 = 30 6 × 6 = 36 7 × = 42 × 6 = 48 × 6 = 1 6 5 30 3 18 7 2 12 6 36 4 24 8 9 Bilangan acuan Bilangan coklat Setiap acuan ada 6 biji coklat. BA 63 • Bimbing murid membina sifir darab 6 dengan membilang enam-enam. • Bimbing murid kaitkan sifir darab 6 dengan sifir darab 3. • Layari http://www.education.com/worksheet/article/times-tables-6/ 0 6 12 18 24 30 54 48 87 N O T A G UR U 87 N O T A G UR U 2.3.1 6 Sifir darab 7 1 × 7 = 7 2 × 7 = 14 3 × 7 = 21 4 × 7 = 28 5 × 7 = 35 6 × 7 = 7 × = 49 × 7 = 56 × 7 = Berapakah jumlah pau di dalam 3 kukus? BA 64 Satu kukus ada 7 biji pau. 9:00 9:00 Imbas saya • Bimbing murid membina sifir darab 7 dengan membilang tujuh-tujuh menggunakan bahan konkrit. • Minta murid membuat kad sifir darab masing-masing secara kreatif. • Layari http://www.education.com/worksheet/article/times-tables-7/ 0 7 14 21 28 35 42 49 N O T A G UR U 88 TEROKA RIA N O T A G UR U 88 2.3.1 Sifir darab 2 2 4 6 8 10 Sifir darab 4 4 8 12 16 20 Sifir darab 6 6 12 18 24 30 + + + + + Bina sifir darab 5. Gunakan sifir darab 2 dan sifir darab 3 pula. Saya bina sifir darab 6. Saya gunakan sifir darab 2 dan sifir darab 4. BA 64 7 Sifir darab 8 1 × 8 = 8 2 × 8 = 1 6 3 × 8 = 24 4 × 8 = 5 × 8 = 6 × = 48 7 × = 56 × 8 = 64 × 8 = 72 Saya ada 8 kaki. • Bimbing murid membina sifir darab 8 dengan membilang lapan-lapan serta kaitkannya dengan sifir darab 4. • Bimbing murid menjalankan aktiviti Teroka Ria. • Layari http://www.education.com/worksheet/article/times-tables-8/ 0 8 16 24 32 56 89 N O T A G UR U 89 N O T A G UR U 8 Sifir darab 9 1 × 9 = 9 2 × 9 = 18 3 × 9 = 27 4 × 9 = 36 5 × 9 = 45 6 × 9 = 54 7 × = 63 × 9 = 72 × 9 = Lihat digit berwarna. Ceritakan pola sifir ini. 1 × 9 = 9 2 × 9 = 18 3 × 9 = 27 4 × 9 = 36 1 1 1 2 1 2 3 2 1 4 3 2 5 4 3 6 5 4 7 6 5 8 7 6 9 8 7 1 × 9 = 9 2 × 9 = 18 3 × 9 = 27 Sifir 9 2.3.1 BA 65 Setiap kad ada 9 biji manik. 1 + 8 = 9 2 + 7 = 9 Jumlah digit bagi jawapan ialah 9. • Bimbing murid membina sifir darab 9 dengan membilang sembilan-sembilan. • Bincangkan susunan digit sa dan puluh dalam jawapan sifir darab 9 untuk memudahkan murid mengingatinya. • Layari https://www.superteacherworksheets.com/multiplication/nines- trick.pdf?up=1466611200 0 9 27 36 18 N O T A G UR U 90 N O T A G UR U 90 1 Darab. Lengkapkan jawapan. a b 2 Cari laluan bagi jumlah yang sama. Apakah haiwan yang ditemukan? 2.3.1 1 6 3 2 × 5 × 3 × 4 × 7 6 × 6 6 + 6 4 × 6 4 + 4 + 4 9 + 9 + 9 + 9 3 + 3 + 3 + 3 4 × 9 2 × 6 9 × 4 3 × 8 6 × 4 4 × 3 8 + 8 + 8 24 36 12 CUBA JAWAB BA 66-67 × 5 3 8 9 7 6 4 20 = = = = = = • Bimbing murid membina sifir darab 2 hingga sifir darab 9. • Galakkan murid mencongak sifir darab. • Layari http://www.multiplication.com/games/play/car-wash • Layari http://www.math-play.com/math-racing-multiplication-game/ math-racing-multiplication_html5.html 91 N O T A G UR U 91 N O T A G UR U 2.3.1 1 Sifir darab 1 2 Sifir darab 0 1 × 1 = 1 2 × 1 = 2 3 × 1 = 3 4 × 1 = 4 5 × 1 = 5 6 × 1 = 6 7 × 1 = 8 × = 8 × 1 = 9 Sebarang nombor darab 1 sama dengan nombor itu sendiri. Sebarang nombor darab 0 sama dengan 0. Setiap piring ada 1 biji baulu. Tidak ada apa-apa di dalam setiap bekas. 0 + 0 + 0 + 0 + 0 = 0 × = BINA SIFIR DARAB 1, 0 DAN 10 0 + 0 + 0 = 0 3 × 0 = 0 1 × 0 = 0 2 × 0 = 0 3 × 0 = 0 4 × 0 = 0 5 × 0 = 0 6 × 0 = 0 7 × = 0 × 0 = 0 × 0 = 0 • Bimbing murid memahami sifir darab 1 dan sifir darab 0 dengan melakukan aktiviti simulasi menggunakan bahan konkrit. N O T A G UR U 92 3 Sifir darab 10 N O T A G UR U 92 2.3.1 2.3.2 1 baris ada 10 biji manik. 2 baris ada 20 biji manik. Cuba kaitkan sifir darab 1 dengan sifir darab 10. 0 10 20 30 40 + 10 + 10 + 10 + 10 4 × 10 = 1 × 10 = 1 0 2 × 10 = 20 3 × 10 = 30 4 × 10 = 40 5 × 10 = 6 × 10 = 7 × = 70 × 10 = 80 9 × = Sifir × 1 1 × 1 = 1 2 × 1 = 2 Sifir × 10 1 × 10 = 10 2 × 10 = 20 BA 68-69 Lengkapkan. CUBA JAWAB Sifir × 10 c 5 × = 0 d 7 × = 70 b = 8 × 0 a 4 × 10 = e 50 2 3 4 7 9 × 10 5 f 1 8 6 4 0 3 7 × 1 4 9:00 9:00 Imbas saya • Bimbing murid membina sifir darab 10 dengan membilang sepuluh- sepuluh. • Layari https://www.mathworksheets4kids.com/multiplication/facts/ single-number-column-large.png 93 N O T A G UR U 18 3 × 6 24 6 × 4 93 9 1 × 9 12 4 × 3 N O T A G UR U 2.3.1 2.3.2 BA 70 10 5 1 Lengkapkan jadual. Skor 1 5 10 Bilangan sasaran 6 3 0 Ayat matematik 6 × 1 = 6 TEROKA RIA Cara Cari lagi dua nombor didarab dapat jawapan yang sama. • Terangkan skor mewakili ahli dan bilangan sasaran mewakili kumpulan dalam aktiviti KBAT. • Minta murid ingat sifir untuk aktiviti Teroka Ria. Teruskan aktiviti Teroka Ria untuk hasil darab yang lain. • Jalankan projek buku skrap sifir darab 0 hingga 10 secara berkumpulan. N O T A G UR U 94 N O T A G UR U 94 2.3.1 2.3.2 Siapa Tepat, Dia Dapat! Alat/Bahan Peserta Penutup botol (dengan soalan dan 2 orang murid. jawapan), uncang. TEROKA RIA 1 Ambil satu soalan dan minta kawan jawab. Semak jawapan. 3 Murid yang kumpul penutup botol paling banyak ialah pemenang. 2 Kawan akan kumpul penutup botol jika jawapan betul. Tukar giliran. Cara 9 48 14 Jawapan 6 × 8 3 × 3 2 × 7 Soalan • Sediakan penutup botol. Tulis soalan dan jawapan sepadan pada pelekat. Lekatkan soalan di bahagian luar dan jawapan sepadan di bahagian dalam. Masukkan penutup botol ke dalam uncang. • Minta murid menentukan giliran sebelum bermain. • Terapkan nilai bekerjasama dan jujur dalam permainan. 95 N O T A G UR U 1 10 dikumpul dua-dua dapat 5. Ini ayat matematik. • Bimbing murid memahami konsep bahagi sebagai pengumpulan objek untuk mewakili kumpulan dan ahli menggunakan bahan konkrit. • Perkenalkan istilah dan simbol berkaitan bahagi. 2.4.1 10 dibahagi 2 dapat 5. 10 bahagi 2 sama dengan 5. 10 ÷ 2 = 5 10 ÷ 2 = 5 Jumlah objek Bilangan objek dalam setiap kumpulan Bilangan kumpulan Kek ini sudah masak. Saya isikan dua-dua ke dalam piring. Saya dapat 5 piring. BAHAGI 0 2 4 6 8 10 BA 71 96 N O T A G UR U Ada 3 orang kanak-kanak berkongsi sama banyak 6 cucuk sate. Berapakah cucuk sate setiap kanak- kanak dapat? 2 • Bimbing murid memahami konsep bahagi sebagai pengongsian untuk mewakili kumpulan dan ahli menggunakan bahan konkrit. • Layari http://www.snappymaths.com/division/earlydiv/interactive/ sharing/sharingframe.htm 2.4.1 6 dikongsi 3 dapat 2. 6 bahagi 3 sama dengan 2. 6 ÷ 3 = 2 Jumlah objek Bilangan kumpulan Bolehkah 2 orang berkongsi 6 cucuk sate sama banyak? Ceritakan. Bilangan objek dalam setiap kumpulan BA 72 6 dikongsi bertiga dapat 2. 97 N O T A G UR U 2 4 8 – 8 0 3 8 ÷ 4 = 2 1 kali 1 kali 1 kali 1 kali 8 – 4 4 – 4 0 12 – 4 4 – 4 0 12 biji jeli disusun enam-enam. Berapakah kumpulan kamu dapat? 0 – 4 – 4 4 8 Baki 4 keping saya beri kepada Selvi. 2.4.1 BA 73 Ada 8 keping agar-agar. Saya beri 4 keping agar-agar kepada Wendy. • Bimbing murid memahami konsep bahagi sebagai tolak berturut-turut menggunakan pembilang dan blok asas. • Layari http://www.homeschoolmath.net/teaching/md/division- multiplication.php 98 N O T A G UR U 18 bahagi 6 dapat berapa? 18 pen 18 pen 0 0 6 6 12 12 18 18 18 ÷ 6 = 3 18 ÷ 3 = 6 × 3 = 18 3 × 6 = 18 • Bimbing murid mengaitkan bahagi dengan darab melalui aktiviti simulasi menggunakan objek. • Tegaskan bahagi ialah songsangan darab. • Layari http://www.mathinenglish.com/worksheetview. php?id=3532&stid=70038 2.4.1 Ada 18 batang pen. Setiap peket dimasukkan 6 batang pen. Lengkapkan. BA 74 4 Berapa darab 6 dapat 18? 9:00 9:00 Imbas saya 99 N O T A G UR U • Bimbing murid membina sifir bahagi 2 dan 4 menggunakan kad gambar dan garis nombor. • Bincangkan perkaitan sifir bahagi 2 dan 4 dengan membilang menurun dua-dua dan empat-empat. 2.4.1 16 ÷ 2 = 8 16 ÷ 4 = 4 4 ÷ 2 = 2 8 ÷ 4 = 2 14 ÷ 2 = 28 ÷ 4 = 10 ÷ 2 = 5 20 ÷ 4 = 5 18 ÷ = 9 32 ÷ = 8 × 2 = 16 × 4 = 16 1 2 BINA SIFIR BAHAGI 0 16 lolipop 16 lolipop 2 6 8 10 12 14 16 18 4 0 4 12 16 20 24 28 32 36 8 100 N O T A G UR U 3 • Bimbing murid membina sifir bahagi 3 dan 5 menggunakan blok asas dan kad gambar. • Bimbing murid memahami perkaitan antara garis nombor dengan ayat matematik bahagi. 2.4.1 15 ÷ 3 = 6 ÷ 3 = 2 9 ÷ 3 = 3 12 ÷ 3 = 4 18 ÷ 3 = 6 10 ÷ 5 = 2 15 ÷ 5 = 3 20 ÷ 5 = 4 30 ÷ 5 = 21 ÷ 3 = 27 ÷ = 9 15 ÷ 3 = 5 0 5 10 5 3 1 5 – 1 5 0 0 3 9 12 15 18 24 21 27 6 0 3 9 12 15 6 4 Bahagi tiga-tiga dapat berapa kumpulan? 0 5 15 20 25 30 35 40 45 10 101 N O T A G UR U 5 6 54 54 bahagi 6 54 ÷ 6 = 9 9 × 6 = 54 • Bimbing murid membahagi nombor dalam fakta asas dengan 6 dan 7 menggunakan objek seperti batu seremban dan buah dam. • Layari http://www.mathinenglish.com/worksheetview. php?id=860&stid=70005 2.4.1 Dapat 7 lubang. 6 ÷ 6 = 1 24 ÷ 6 = 7 ÷ 7 = 1 49 ÷ 7 = 7 12 ÷ 6 = 2 30 ÷ = 5 14 ÷ 7 = 2 18 ÷ 6 = 3 36 ÷ = 6 21 ÷ 7 = 42 ÷ = 6 0 6 18 24 30 36 42 48 54 12 0 7 21 28 35 42 49 56 63 14 Masukkan 49 biji guli tujuh-tujuh ke dalam lubang. 102 N O T A G UR U 27 ÷ 9 = 3 Ada 3 kumpulan. 0 9 18 45 27 54 72 36 63 81 • Bimbing murid membahagi sebarang nombor dalam fakta asas dengan 8 dan 9 secara tolak berturut-turut. • Minta murid membina kad sifir bahagi 8 dan 9. 2.4.1 1 3 2 27 dikumpulkan sembilan-sembilan. Ada berapa kumpulan? Semuanya ada 24 kepak ayam. Setiap cucuk ada 8. 24 ÷ 8 = 3 8 ÷ 8 = 1 16 ÷ 8 = 2 48 ÷ 8 = 72 ÷ = 9 18 ÷ 9 = 2 45 ÷ 9 = 5 54 ÷ 9 = 63 ÷ = 7 7 8 0 8 32 24 48 64 72 16 40 56 BA 75-79 103 N O T A G UR U CUBA JAWAB Lengkapkan. a c g b d h 10 ÷ 5 = 45 ÷ = 16 ÷ = 18 ÷ 6 = 0 0 4 9 12 27 16 36 45 8 18 – 4 – 9 – 4 – 9 – 4 – 9 – 4 – 9 – 9 24 6 2 2 = = = ÷ ÷ ÷ ÷ = ÷ = ÷ = e f 40 ÷ 5 = 72 ÷ = 9 × 5 = 40 9 × = 72 2.4.1 6 30 ÷ 54 9 ÷ 7 21÷ • Banyakkan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Pelbagaikan aktiviti seperti teka silang nombor untuk mengukuhkan pemahaman murid. 104 N O T A G UR U 1 Saya masukkan ikan satu-satu ke dalam balang. Ada 3 balang ikan. Setiap bekas diisi 10 biji telur. Dapat 3 bekas. 30 ÷ 10 = 30 ÷ 10 = 3 2 30 biji telur Cara 1 Cara 2 BAHAGI MELIBATKAN 1, 10 DAN 0 3 ÷ 1 = 3 3 ÷ 1 = 3 3 × 1 = 3 Semak 2.4.1 2.4.2 puluh sa Kumpulkan sepuluh-sepuluh dapat 3 kumpulan. – 10 – 10 – 10 0 10 20 30 Sebarang nombor bahagi 1 sama dengan nombor itu sendiri. 0 1 3 2 – 1 – 1 – 1 • Bimbing murid membahagi nombor dengan 1 secara simulasi. • Tegaskan apabila suatu nombor dibahagi dengan 1, jawapannya ialah nombor itu juga. 105 N O T A G UR U Tidak ada biskut untuk dikongsi dengan Rajan. Jadi kami tidak dapat biskut. 0 ÷ 2 = 0 0 × 4 = 0 Semak 0 ÷ 4 = 0 0 bahagi sebarang nombor menjadi 0. 3 4 • Bimbing murid membahagi sebarang nombor dengan 10 secara simulasi menggunakan objek dan kad gambar. • Tegaskan apabila 0 dibahagi dengan suatu nombor, jawapannya ialah 0. Sebarang nombor tidak boleh dibahagi dengan 0. 2.4.1 2.4.2 0 ÷ 9 = ? ? × 9 = ? Semak BA 80 a a b c b 40 ÷ 10 = 4 50 ÷ 10 = 10 ÷ 10 = 1 70 ÷ = 60 ÷ = 6 70 0 0 10 10 30 30 40 40 50 60 20 20 20 ÷ 10 = 2 106 N O T A G UR U 5 Pondok sifir 1 ÷ 1 = 1 2 ÷ 1 = 2 3 ÷ 1 = 3 4 ÷ 1 = 4 5 ÷ 1 = 5 6 ÷ 1 = 6 7 ÷ 1 = 7 8 ÷ 1 = 8 9 ÷ 1 = 9 2 ÷ 2 = 1 4 ÷ 2 = 2 6 ÷ 2 = 3 8 ÷ 2 = 4 10 ÷ 2 = 5 12 ÷ 2 = 6 14 ÷ 2 = 7 16 ÷ 2 = 8 18 ÷ 2 = 9 4 ÷ 4 = 1 8 ÷ 4 = 2 12 ÷ 4 = 3 16 ÷ 4 = 4 20 ÷ 4 = 5 24 ÷ 4 = 6 28 ÷ 4 = 7 32 ÷ 4 = 8 36 ÷ 4 = 9 5 ÷ 5 = 1 10 ÷ 5 = 2 15 ÷ 5 = 3 20 ÷ 5 = 4 25 ÷ 5 = 5 30 ÷ 5 = 6 35 ÷ 5 = 7 40 ÷ 5 = 8 45 ÷ 5 = 9 Sifir ÷ 1 Sifir ÷ 2 Sifir ÷ 3 3 ÷ 3 = 1 6 ÷ 3 = 2 9 ÷ 3 = 3 12 ÷ 3 = 4 15 ÷ 3 = 5 18 ÷ 3 = 6 21 ÷ 3 = 7 24 ÷ 3 = 8 27 ÷ 3 = 9 Sifir ÷ 4 2 10 bahagi 5. 6 bahagi 3. Sifir ÷ 5 N O T A G UR U • Bimbing murid membina sifir bahagi 1 hingga sifir bahagi 10. • Haiwan-haiwan hiasan dalam gambar boleh dikaitkan dengan pembelajaran Sains seperti haiwan jinak dan haiwan buas. • Layari http://www.teachingideas.co.uk/sites/default/files/ divisiontablesjd.pdf 2.4.1 106 107 N O T A G UR U 10 ÷ 10 = 1 20 ÷ 10 = 2 30 ÷ 10 = 3 40 ÷ 10 = 4 50 ÷ 10 = 5 60 ÷ 10 = 6 70 ÷ 10 = 7 80 ÷ 10 = 8 90 ÷ 10 = 9 9 ÷ 9 = 1 18 ÷ 9 = 2 27 ÷ 9 = 3 36 ÷ 9 = 4 45 ÷ 9 = 5 54 ÷ 9 = 6 63 ÷ 9 = 7 72 ÷ 9 = 8 81 ÷ 9 = 9 7 ÷ 7 = 1 14 ÷ 7 = 2 21 ÷ 7 = 3 28 ÷ 7 = 4 35 ÷ 7 = 5 42 ÷ 7 = 6 49 ÷ 7 = 7 56 ÷ 7 = 8 63 ÷ 7 = 9 6 ÷ 6 = 1 12 ÷ 6 = 2 18 ÷ 6 = 3 24 ÷ 6 = 4 30 ÷ 6 = 5 36 ÷ 6 = 6 42 ÷ 6 = 7 48 ÷ 6 = 8 54 ÷ 6 = 9 Sifir ÷ 10 N O T A G UR U Sifir ÷ 8 8 ÷ 8 = 1 16 ÷ 8 = 2 24 ÷ 8 = 3 32 ÷ 8 = 4 40 ÷ 8 = 5 48 ÷ 8 = 6 56 ÷ 8 = 7 64 ÷ 8 = 8 72 ÷ 8 = 9 Sifir ÷ 6 Sifir ÷ 7 Sifir ÷ 9 CUBA JAWAB Cari tiga ayat matematik bahagi untuk jawapan dalam . 6 ÷ 1 = 6 30 ÷ 5 = 6 6 8 9 a b c 2.4.1 2.4.2 36 ÷ 4 = 9 • Jalankan kuiz menjawab sifir bahagi secara spontan. • Banyakkan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Layari http://www.fun4thebrain.com/Division/snowyfriend.html 108 N O T A G UR U 108 N O T A G UR U 2.4.1 Mari berpantun. Kira jawapannya. Dua tiga kucing berlari, Tikus diam di sebalik papan; Jika adik bijak bestari, Apa jawapan lapan bahagi lapan? Bunga melur harum baunya, Berkelopak lima bunga raya; Wahai adik, saya bertanya, Sepuluh bahagi dua, cubalah kira. Riang hati bermain layang-layang, Main bersama si anak dan bapa; Tolong kira adikku sayang, Sembilan bahagi tiga, jawabnya berapa? Kalau adik pergi ke kedai, Belikan saya buah delima; Kalau adik bijak pandai, Berapa bahagi tujuh sama dengan lima? • Bimbing murid membaca pantun. • Layari http://www.topmarks.co.uk/Flash.aspx?f=sharingv2 S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A 9:00 9:00 Imbas saya 109 N O T A G UR U 7 ÷ 2 = 7 ÷ 2 = 3 baki 1 1 Ada 7 keping kad. Kad itu dibahagi sama banyak kepada 2 orang murid. Berapakah seorang murid dapat? Berapakah bakinya? Cara 1 Cara 2 3 2 7 – 6 1 • Banyakkan aktiviti untuk mengukuhkan pemahaman dan penguasaan murid melibatkan operasi bahagi yang berbaki. • Jelaskan 2 ialah pembahagi dan baki mesti kurang daripada pembahagi. • Layari http://www.fun4thebrain.com/Division/snowyfriend.html 2.4.1 baki baki BAHAGI LAGI Seorang murid dapat 3 keping kad. Baki kad 1 keping. 110 N O T A G UR U 3 6 20 – 18 2 2 Ada 20 biji mangga. Longgokkan enam-enam. Berapakah longgok mangga? Berapakah baki mangga? Ada 3 longgok mangga. Baki mangga 2 biji. 20 ÷ 6 = 20 ÷ 6 = 3 baki 2 Cara 1 Cara 2 Ingat sifir 6. 3 x 6 = 18. 20 2.4.1 baki Bilangan longgok Bilangan 1 2 3 4 6 12 18 24 • Bimbing murid membahagi melibatkan baki menggunakan bahan konkrit. • Jalankan kuiz yang melibatkan soalan bahagi menggunakan MS PowerPoint. 20 – 18 = 2. Ada baki 2. 111 N O T A G UR U 3 4 15 – 12 3 15 ÷ 4 = 43 ÷ 5 = 43 ÷ 5 = 15 ÷ 4 = 3 baki 3 Cara 1 Cara 2 3 4 Bahagikan 15 dengan 4. Kira jawapan 43 bahagi 5. 7 5 43 – 35 8 8 5 43 – 40 3 43 ÷ 5 = 8 baki 3 43 ÷ 5 = 7 baki 8 Manakah jawapan yang betul? Kenapa? • Lakukan aktiviti membahagi nombor dua digit dengan satu digit melalui aktiviti simulasi atau kuiz. • Layari http://www.homeschoolmath.net/worksheets/grade4/PDFs/ Division_Remainders_2to5.pdf 2.4.1 1 5 – 4 1 1 – 4 7 – 4 3 baki baki baki baki 1 kali 1 kali 1 kali 112 N O T A G UR U 47 ÷ 7 = 30 ÷ 8 = 47 ÷ 7 = 6 baki 5 3 x 8 = 24 6 x 7 = 42 30 ÷ 8 = 3 baki 6 5 6 Cara 1 Cara 2 3 8 30 – 24 6 30 – 24 = 6. Ada baki 6. Ingat sifir 7. Ada 20 batang mancis. Satu rumah perlu 8 batang mancis. Berapakah rumah yang dapat dibuat? Kira baki mancis. 2.4.1 baki Cara 6 7 4 7 – 4 2 5 baki 30 ÷ 8 = 3 baki 6 • Bimbing murid membahagi menggunakan bahan konkrit. • Layari http://www.helpingwithmath.com/printables/worksheets/ division/div0301division08.htm • Layari http://www.helpingwithmath.com/printables/worksheets/ division/div0301division09.htm 113 N O T A G UR U 40 ÷ 9 = 40 ÷ 9 = 4 baki 4 4 x 9 = 36 Cara 1 Cara 2 4 9 40 – 36 4 7 8 9 ÷ 9 = 1 10 ÷ 9 = 1 baki 1 1 1 ÷ 9 = 1 baki 12 ÷ 9 = 1 baki 13 ÷ 9 = 1 baki 4 14 ÷ 9 = 1 baki 15 ÷ 9 = 1 baki 16 ÷ 9 = 1 baki 7 17 ÷ 9 = 1 baki 18 ÷ 9 = 2 12 ÷ 4 = 3 13 ÷ 4 = 3 baki 1 14 ÷ 4 = 3 baki 15 ÷ 4 = 3 baki 16 ÷ 4 = 4 • Bimbing murid menggunakan sifir darab untuk selesaikan bahagi. • Tegaskan baki mestilah kurang daripada pembahagi. • Layari http://www.homeschoolmath.net/worksheets/grade4/PDFs/ Two_Digit_Division_Remainders.pdf 2.4.1 Bincangkan baki jawapan. baki 114 N O T A G UR U 56 ÷ 10 = 99 ÷ 10 = 56 ÷ 10 = 5 baki 6 99 ÷ 10 = 9 baki 9 84 ÷ 10 = 8 baki 4 84 ÷ 10 = 9 a c b 5 10 5 6 – 5 0 6 9 10 9 9 – 9 0 9 8 10 8 4 – 8 0 4 9 x 10 = 90 10 x 10 = 100 • Banyakkan latihan dalam pelbagai bentuk seperti ayat matematik, bentuk lazim dan situasi. • Layari http://www.homeschoolmath.net/worksheets/grade4/PDFs/ Division_Remainders_2to10.pdf 2.4.2 31 ÷ 10 = 3 baki 1 62 ÷ 10 = 6 baki 2 75 ÷ 10 = 7 baki 5 ÷ 10 = 9 baki 8 BA 81-82 baki baki baki 115 N O T A G UR U CUBA JAWAB Isikan tempat kosong. Bahagikan. Lengkapkan. 7 ÷ 3 = baki 11 ÷ 4 = 39 ÷ 5 = 80 ÷ 9 = 14 ÷ 6 = baki a a d e f b c b 2 15 – 7 32 – 8 42 – Jenis kenderaan Bilangan roda 11 10 34 Baki roda Bilangan kenderaan 2.4.1 2.4.2 kali kali 1 4 – 6 8 – 6 1 2 3 baki baki baki • Latih murid melengkapkan ayat matematik bahagi yang berbaki melibatkan bahagi 2 hingga 10. • Latih tubi bagi fakta asas darab dan bahagi supaya murid dapat mengira cepat. • Layari http://www.mathinenglish.com/worksheetview. php?id=1048&stid=70030 116 N O T A G UR U 22 batang krayon diagihkan kepada 3 orang murid. Setiap murid dapat 7 batang krayon. Baki krayon ialah 1 batang. 9 × 8 = 72 1 4 5 3 2 Ada 3 buah pasu. Setiap pasu ada 5 kuntum bunga. Jumlah bunga ialah 15 kuntum. Ada 9 buah meja. Setiap meja ada 8 orang tetamu. Semuanya ada orang tetamu. Bapa Liew ada 83 biji manggis. Dia ikat sepuluh-sepuluh. Dia dapat ikat. Baki manggis ialah biji. Ada 18 biji epal. Ibu Nina masukkan sembilan-sembilan ke dalam bakul. Jadi, ada 2 bakul epal. • Minta murid membina cerita berdasarkan ayat matematik. Terima cerita murid berdasarkan logik matematik. 2.5.1 83 ÷ 10 = 8 baki 3 REKA CERITA 3 × 5 = 15 BA 83-84 18 ÷ 9 = 2 22 ÷ 3 = 7 baki 1 117 N O T A G UR U CUBA JAWAB Ada 9 buah meja. Setiap meja ada 8 orang tetamu. Semuanya ada orang tetamu. Ada buah basikal. Setiap basikal ada roda. Jumlah roda ialah . Ada buah kapal terbang mainan. Setiap kapal terbang ada orang kanak-kanak. Semuanya ada orang kanak-kanak. Reka cerita darab. Reka cerita bahagi. Reka cerita daripada ayat matematik. a a b 6 × 10 = 60 28 ÷ 7 = 4 94 ÷ 10 = 9 baki 4 a c b b 1 2 3 N O T A G UR U 2.5.1 • Bimbing murid mereka cerita berdasarkan gambar yang berkaitan dengan situasi harian dan ayat matematik. 16 biji bola dimasukkan ke dalam 2 buah bakul. 4 × 2 = 8 4 × 3 = 12 118 N O T A G UR U 1 Arif beli 4 peket biskut. Setiap peket ada 8 keping biskut. Kira jumlah biskut. 8 biskut 8 biskut 8 biskut 8 biskut 1 peket ada 8 keping biskut. 4 peket ada berapa keping biskut? Cara Ayat matematik 4 × 8 3 2 Darabkan. 0 8 16 24 32 Jumlah biskut ialah 32 keping. Semua biskut itu dikongsi sama banyak antara 6 orang kawan. Berapakah biskut untuk seorang? 2.5.2 SELESAIKAN 4 × 8 = 4 × 8 = 32 • Bimbing murid menyelesaikan masalah menggunakan pelbagai strategi seperti melukis rajah dan tambah berulang. 119 N O T A G UR U 2 Umar ada 12 ekor ikan. Dia masukkan 4 ekor ikan ke dalam setiap balang. Berapakah balang semuanya? Cara Semak dengan garis nombor. Ada 3 balang. Semua ikan dimasukkan sama banyak ke dalam 2 balang. Kira bilangan ikan di dalam setiap balang. 12 ÷ 4 = 12 ÷ 4 = 3 Lukis gambar. 0 4 8 12 3 4 12 – 12 0 • Kemukakan pelbagai soalan untuk mengukuhkan pemahaman murid. • Galakkan murid menggunakan pelbagai strategi seperti simulasi dan cuba jaya. 2.5.2 120 N O T A G UR U 3 50 orang murid lawat Muzium Negara naik van. Setiap van boleh muat 10 orang murid. Berapakah van yang diperlukan? Cara 50 ÷ 10 = 5 50 ÷ 10 = 5 x 10 = 50 Buat jadual. 5 10 50 – 50 0 5 van diperlukan. 50 orang murid itu naik van yang muat 9 orang. Berapakah van yang diperlukan? Bincangkan. • Pelbagaikan soalan supaya murid dapat mencapai TP6. • Banyakkan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 2.5.2 Bilangan Bilangan murid 1 2 3 4 5 10 20 30 50 40 5 buah van diperlukan. BA 85-86 121 N O T A G UR U Jasni beli 2 keping pelekat. Setiap pelekat ada 9 gambar. Berapakah jumlah gambar? Sara susun 48 keping foto sama banyak ke dalam 6 buah album. Berapakah foto di dalam setiap album itu? Puan Ho ada 96 buah buku cerita. Dia masukkan buku itu sama banyak ke dalam 10 buah beg untuk diberikan kepada anak yatim. Berapakah buku yang tidak dapat dimasukkan? Baca perbualan di atas. Kira jumlah kek Raj. • Banyakkan latihan mengikut tahap keupayaan murid untuk mengukuhkan pemahaman mereka. • Layari https://www.mathworksheets4kids.com/word-problems/ division/1by1.pdf 2.5.2 Saya ada 3 kotak kek yang sama. Setiap kotak ada 5 biji kek juga. Selesaikan masalah. CUBA JAWAB Raj Moli 1 2 3 4 Saya ada 1 kotak berisi 5 biji kek. 122 N O T A G UR U 122 N O T A G UR U BA 87-88 S A N T A I M I N D A S A N T A I M I N D A 1. Baling dadu. Gerakkan penanda mengikut nombor dadu. 2. Jawab soalan. Jika jawapan salah, rehat 1 pusingan. 3. Jika penanda berada di tapak yang sama, ulang balingan dadu. 4. Pemain yang sampai paling awal di petak TAMAT ialah pemenang. Kertas, pensel, dadu dan penanda. 3 orang murid dan seorang pengadil. Alat/Bahan Peserta Cara MULA 12 ÷ 4 6 3 7 – 5 2 1 ratus + 4 puluh 6 darab 8 Tahniah! Maju 2 petak. Cari baki 9 bahagi 2. 3 0 8 + 1 4 2 Rehat 1 pusingan. 50 ÷ 10 Sebuah kereta muat 5 orang. 9 buah kereta muat orang. 200 – 90 8 × 5 = × 8 9 ratus – 5 puluh Bahagikan 56 keping biskut kepada 8 orang murid. Seorang murid dapat . Ada 150 buku roti. Derma 120 buku roti. Baki buku roti. Tahniah! Maju 2 petak. Maaf! Kembali ke petak mula. × 6 = 18 7 × 1 puluh 100 + 54 7 0 0 + 3 0 0 2.1, 2.2 2.3, 2.4 2.5 3 × 7 N O T A G UR U TAMAT Maju dan Undur BA 87-88 • Minta murid menentukan giliran sebelum bermain. Galakkan murid menyemak pengiraan sesama mereka untuk memastikan jawapan yang betul dan tepat. • Terapkan sikap bekerjasama dan jujur semasa bermain. 122 Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Nombor Perolehan: ______________________________________ Tarikh Penerimaan: ______________________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima

kssm_Pertanian_1HHUn5IsbDcX9AloyLj-CHxmS4Z7DTdAs.pdf

Multi Educational Book Enterprise 2017 MATA PELAJARAN ELEKTIF IKHTISAS PENULIS DR. SALMIAH JABA DR. HASSAN ALLI EDITOR DR. YUSOF IBRAHIM EMRAN ZAHRIN MOHAMAD TARAM PEREKA BENTUK & ILUSTRATOR REDZA REDZI MOHD SAID KPM 2017 ISBN 978- 967- 2046- 13- 4 PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu Penerbit. • SMK Bandar Baru Sungai Long, Kajang, Selangor. • SMK Jugra, Banting, Selangor. • SMK Kajang Utama, Kajang, Selangor. • Kumpulan Fertigasi Hijau, Pertubuhan Peladang Kuala Langat, Selangor. • Petani Kota Nursery, Dengkil, Selangor. • Seri Ulu Langat Palm Oil Mill Sdn Bhd. © Kementerian Pendidikan Malaysia 2017 Cetakan Pertama 2017 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Multi Educational Book Enterprise No. 22A-2, Jalan PJS 8/4, Dataran Mentari, Bandar Sunway, 46150 Petaling Jaya, Selangor Darul Ehsan. Tel: 03-5636 2568 Faks: 03-5636 0825 Laman Web: http://www.multiedu.com.my Reka Letak dan Atur Huruf Multi Educational Book Enterprise Muka Taip Teks: Times New Roman Saiz Muka Taip Teks:11 poin Dicetak oleh: Aslita Sdn. Bhd. (146102-U) No. 20, Jalan 4/10B, Spring Crest Industrial Park, Batu Caves, 68100 Kuala Lumpur. Tel: 03-6186 7645 Faks: 03-6186 7635 No Siri Buku: 0118 Ribuan terima kasih juga diucapkan kepada pihak yang telah memberi sumbangan dalam menjayakan penerbitan buku teks ini. Pelbagai inisiatif telah diambil oleh pihak penerbit untuk mengesan semua pemilik hak cipta bahan dalam buku teks ini. Walau bagaimanapun, pihak penerbit mengalu-alukan jasa baik pihak berkenaan untuk membenarkan kami menerbitkan semula bahan itu. Diharapkan maklumat pihak berkenaan dapat kami perolehi supaya dapat merakamkan ucapan penghargaan dalam edisi yang akan datang. KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 iii KANDUNGAN Muka Surat Pendahuluan iii Penerangan Ikon iv BAB 1.0 SAINS TUMBUHAN 1 1.1 Fisiologi Tumbuhan 6 1.1.1 Jenis Tumbuhan 6 1.1.2 Struktur Luaran Tumbuhan 14 1.1.3 Struktur Dalaman Tumbuhan 21 1.1.4 Perbezaan Struktur Luaran Tumbuhan 26 1.1.5 Melakar dan Mereka Bentuk Struktur Luaran dan Dalaman Tumbuhan 28 1.1.6 Membina dan Mencipta Model Struktur Dalaman dan Luaran Tumbuhan 30 Refleksi 32 Jana Minda 33 1.2 Proses Fisiologi Tumbuhan 36 1.2.1 Proses Utama Fisiologi Tumbuhan 39 1.2.2 Hubung kait Proses Fotosintesis 50 1.2.3 Faktor Mempengaruhi Kadar Fotosintesis 52 1.2.4 Kesan Terhadap Pertumbuhan Tumbuhan 55 1.2.5 Menentukan Keperluan Cahaya Untuk Fotosintesis 57 Refleksi 60 Jana Minda 61 BAB 2.0 PENGELUARAN TANAMAN 63 2.1 Projek Tanaman 66 2.1.1 Jenis Tanaman Makanan 67 2.1.2 Mekanisasi Pertanian 76 2.1.3 Penanaman 83 2.1.4 Kepentingan Nutrien 87 2.1.5 Penanaman Menggunakan Tanah dan Tanpa Tanah 91 2.1.6 Pembajaan 95 2.1.7 Pembajaan Tanaman Tanpa Tanah 98 2.1.8 Reka Bentuk Sistem Penanaman 104 2.1.9 Projek Penanaman 111 Refleksi 113 Jana Minda 114 iii KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 iv 2.2 Pengawalan Perosak Tanaman 116 2.2.1 Perundangan Alam Sekitar Dalam Pengawalan Perosak Tanaman 117 2.2.2 Pengurusan Pengawalan Perosak Tanaman 120 2.2.3 Kaedah Pengawalan Perosak Tanaman 123 2.2.4 Kesan Pengawalan Perosak Tanaman 130 2.2.5 Kesan Aktiviti Pengawalan Perosak Tanaman Terhadap Alam Sekitar 132 Refleksi 135 Jana Minda 136 2.3 Penuaian Dan Penyimpanan Hasil Tanaman 139 2.3.1 Penuaian Hasil 140 2.3.2 Kaedah Penyimpanan Hasil Tuaian 151 2.3.3 Pemantauan Kualiti Hasil Tanaman Di Tempat Penyimpanan 155 Refleksi 157 Jana Minda 158 2.4 Pemasaran Hasil Tanaman 160 2.4.1 Strategi Pemasaran 163 2.4.2 Kehendak Pasaran 169 2.4.3 Aktiviti Pemasaran Hasil Pertanian 173 2.4.4 Harga Pasaran 174 2.4.5 Perbandingan Harga Pasaran 178 Refleksi 184 Jana Minda 185 2.5 Pengurusan Kewangan 187 2.5.1 Modal Permulaan dan Modal Akhir 188 2.5.2 Dokumen 190 2.5.3 Hasil Pendapatan Projek Tanaman 198 2.5.4 Penyata Untung Rugi Projek Tanaman 201 2.5.5 Menghitung Pulangan Modal dan Titik Pulangan Modal 203 2.5.6 Membuat Keputusan 207 Refleksi 210 Jana Minda 211 Glosari 213 Indeks 215 Bibliografi 216 Senarai Rujukan Laman ICT/QR Code 217 iv KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 v PENDAHULUAN v Buku teks mata pelajaran PERTANIAN Tingkatan Lima, sekolah menengah ini adalah kesinambungan daripada buku teks mata pelajaran PERTANIAN Tingkatan Empat. Kandungan buku teks ini berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Pertanian Tingkatan Lima. Buku ini ditulis untuk memenuhi kehendak Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) bagi menyediakan pendidikan yang berkualiti, menekankan kepada pembangunan dan perkembangan modal insan secara menyeluruh. Buku teks mata pelajaran PERTANIAN bertujuan memberikan pengetahuan tentang bidang pertanian dan nilai keusahawanan untuk menjadi usahawan tani. Di samping itu, buku ini mampu membentuk kemahiran dan memartabatkan bidang pertanian sebagai sumber utama makanan negara serta dapat menghasilkan produk pertanian yang selamat, kreatif, bernilai komersial dan bercirikan teknologi hijau. Terdapat dua (2) bab yang terkandung di dalamnya iaitu Sains Tumbuhan dan Pengeluaran Tanaman. Pada setiap unit di dalam buku ini akan didahului dengan halaman rangsangan yang bertujuan menarik minat murid untuk mengetahui lebih mendalam tentang kandungannya. Seterusnya, diikuti dengan isi pembelajaran, eksperimen, aktiviti, refleksi dan jana minda. Isi pembelajaran dalam unit disampaikan dengan lebih mudah untuk difahami melalui penerangan berbentuk himpunan peta pemikiran i-THINK, rajah, jadual dan gambar foto yang jelas. Di samping itu, pengetahuan tambahan disertakan adalah berbentuk info tambahan, Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) dan laman teknologi maklumat. Keseluruhan pengetahuan yang terkandung dalam buku ini membantu murid untuk menguasai ilmu pengetahuan (kognitif), kemahiran (psikomotor) dan nilai serta sikap (afektif). Penulis berharap penghasilan buku teks mata pelajaran PERTANIAN Tingkatan Lima, Sekolah Menengah ini akan dapat memenuhi objektif yang disasarkan oleh KPM. Semoga buku ini berupaya melonjakkan modal insan yang cemerlang, bersifat kritis, berinovasi dan mampu menyumbang kepada memperkasakan modal insan dan jati diri yang tinggi. Penulis KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 vi Rumusan setiap unit yang dipelajari. Menguji tahap pemahaman murid berkaitan tajuk yang telah dipelajari. Memberikan pengetahuan tambahan kepada murid dalam sesuatu tajuk. Info Tambahan Imbas dan terokai sesuatu yang menarik. AR-Code Menyediakan soalan yang merangsang kemahiran berfikir murid. Untuk aplikasi AR-Code imbas Zappar QR Code, murid perlu memuat turun aplikasi Zappar terlebih dahulu di App Store atau Google play. PENERANGAN IKON Melakukan kerja amali untuk mengaplikasikan pengetahuan dan meningkatkan kemahiran. Imbasan QR Code membantu pengguna untuk terus melayari bahan berkaitan dengan cepat. Laman ICT KBAT vi KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 1 Selepas mempelajari bab ini, murid akan dapat: 1. Mengenal pasti jenis tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon. 2. Menganalisis struktur luaran tumbuhan dan fungsinya iaitu akar, batang, daun dan bunga. 3. Menganalisis struktur dalaman tumbuhan dan fungsinya iaitu epidermis, stomata, tisu xilem, tisu floem dan kambium. 4. Membandingkan struktur luaran tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon. 5. Melakar dan mereka bentuk struktur dalaman dan luaran tumbuhan. 6. Mencipta model struktur dalaman dan luaran tumbuhan. 7. Menerangkan proses utama fisiologi tumbuhan iaitu fotosintesis, respirasi, penyerapan, translokasi dan transpirasi. 8. Menghuraikan perkaitan antara proses fotosintesis dengan respirasi, penyerapan, translokasi dan transpirasi. 9. Mengkaji faktor yang mempengaruhi kadar fotosintesis dari aspek suhu, karbon dioksida, klorofil, cahaya dan air. 10. Menghubungkaitkan kesan perubahan suhu, karbon dioksida, klorofil, cahaya dan air terhadap pertumbuhan tumbuhan. 1.0 SAINS TUMBUHAN KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 2 1.1 Fisiologi Tumbuhan • Struktur Luaran Tumbuhan • Struktur Dalaman Tumbuhan • Perbezaan Struktur Luaran Tumbuhan • Melakar dan Mereka Bentuk Struktur Luaran dan Dalaman Tumbuhan • Membina dan Mencipta Model Struktur Luaran dan Dalaman Tumbuhan • Jenis Tumbuhan 1.0 SAINS TUMBUHAN KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 3 1.2 Proses Fisiologi Tumbuhan • Proses Utama Fisiologi Tumbuhan • Hubung kait Proses Fotosintesis • Faktor Mempengaruhi Kadar Fotosintesis • Kesan Terhadap Pertumbuhan Tumbuhan • Menentukan Keperluan Cahaya Untuk Fotosintesis KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 4 UNIT 1.0 SAINS TUMBUHAN Sains tumbuhan merujuk kepada kajian tentang tumbuhan dan hubungannya dengan manusia dan haiwan. Tumbuhan bersifat dinamik dan membesar serta membiak dalam persekitaran yang bersesuaian. Terdapat tiga bahagian utama tumbuhan iaitu daun, batang dan akar. Tumbuhan ialah organisma multisel yang berklorofil. Klorofil berfungsi dalam proses fotosintesis bagi menghasilkan karbohidrat. Tumbuhan membekalkan oksigen (O2) kepada manusia dan haiwan, manakala karbon dioksida (CO2) yang dihasilkan oleh manusia dan haiwan pula diperlukan oleh tumbuhan untuk terus hidup. Rajah 1.0 menunjukkan hubungan manusia dan tumbuhan. Rajah 1.0 Hubungan manusia dan tumbuhan Tumbuhan memerlukan tiga keperluan asas iaitu air, udara dan cahaya matahari untuk proses tumbesaran. Tumbuhan akan mendapatkan air melalui akar, manakala daun berperanan untuk menyerap udara dan cahaya matahari. Keperluan yang mencukupi daripada ketiga-tiga sumber ini membolehkan tumbuhan hidup subur dan mengeluarkan hasil yang berkualiti. Jadual 1.0 menunjukkan keperluan asas tumbuhan dan fungsi. Jadual 1.0 Keperluan asas tumbuhan dan fungsi Udara ialah campuran beberapa jenis gas yang terdiri daripada 78% nitrogen, 21% oksigen, 0.03% karbon dioksida, 0.97% gas nadir dan bahan-bahan lain seperti habuk dan mikroorganisma. Info Tambahan Tumbuhan Manusia Oksigen (O2) Karbon Dioksida (CO2) M e m b eb as ka n Di pe rl u ka n ol eh M e m b e b as ka n Di pe rl u ka n ol e h Keperluan Asas Tumbuhan Fungsi Air • Membantu dalam proses fotosintesis • Melarutkan garam mineral dan bahan makanan • Menyejukkan tumbuhan melalui proses transpirasi • Memberikan sokongan pengapungan untuk tumbuhan akuatik • Mengekalkan kesegahan sel tumbuhan Udara • Membantu tumbesaran tumbuhan di mana karbon dioksida diperlukan untuk proses fotosintesis Cahaya matahari • Sumber tenaga • Keperluan untuk melakukan fotosintesis KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 5 Taburan tumbuhan di muka bumi dipengaruhi oleh keadaan persekitarannya. Terdapat tiga faktor utama yang mempengaruhi taburan kepelbagaian jenis tumbuhan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.1. Rajah 1.1 Faktor mempengaruhi taburan kepelbagaian jenis tumbuhan Tumbuhan juga sangat penting untuk keseimbangan ekosistem bumi. Rajah 1.2 menunjukkan kepentingan tumbuhan. Terdapat sekitar 350 000 spesies tumbuhan di dunia dan daripada jumlah tersebut 258 650 jenis merupakan tumbuhan berbunga, manakala sebanyak 18 000 pula dikategorikan sebagai jenis tumbuhan lumut. Hampir 70% spesies yang diketahui terdapat di Malaysia yang dianggarkan berjumlah 15 000 spesies daripada jenis vaskular (National Biodiversity Centre, 2016). Info Tambahan Apakah perbezaan di antara ekosistem dan ekologi serta fungsinya? Bincangkan. Rajah 1.2 Kepentingan tumbuhan Faktor Mempengaruhi Taburan Kepelbagaian Jenis Tumbuhan Iklim Bentuk Muka Bumi Jenis Tanah Bagaimana Pokok Membersihkan Udara Laman ICT Bilangan Pokok Di Dunia Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 6 1.1 Fisiologi Tumbuhan Fisiologi tumbuhan merupakan salah satu cabang biologi tentang fungsi hidup tumbuhan dari segi fizikal dan biokimia. Fungsi hidup tumbuhan ini merangkumi proses tumbesaran, fotosintesis, respirasi, transpirasi dan translokasi. 1.1.1 Jenis Tumbuhan Tumbuhan terbahagi kepada dua kumpulan, iaitu tumbuhan berbunga (angiosperma) dan tumbuhan tidak berbunga (gymnosperma). Rajah 1.3 menunjukkan jenis tumbuhan. Rajah 1.3 Jenis tumbuhan Tumbuhan wujud dengan ciri-ciri morfologi, anatomi dan fisiologinya yang tersendiri. Tumbuhan diklasifikasikan dan disusun dalam pertalian hierarki berdasarkan persamaan ciri- cirinya. Setiap sub-kelas dalam kumpulan tumbuhan dipanggil Order iaitu merujuk kepada kumpulan tumbuhan yang mempunyai kesamaan genetik secara umum. Seterusnya, kumpulan tumbuhan yang mempunyai genetik lebih khusus pula terbahagi kepada dua iaitu Genus dan Spesies. Jadual 1.1 menunjukkan contoh tatanama binomial tumbuhan. Jadual 1.1 Contoh tatanama binomial tumbuhan Pada abad ke-18, Carolus Linnaeus yang merupakan ahli botani Sweden telah memperkenalkan Sistem Tatanama Binomial untuk mengenal pasti jenis tumbuhan berasaskan dua perkataan iaitu Genus dan Spesies. Genus merujuk kepada kumpulan tumbuhan yang sama atau serupa, manakala Spesies pula merupakan kumpulan tumbuhan yang mempunyai kesamaan atau hampir sama dari segi morfologi dan membiak sesama sendiri dengan bebas. Info Tambahan Tumbuhan Berbunga Monokotiledon Dikotiledon Tidak Berbunga Alga Kulat Lumut Paku Pakis Nama Binomial Alam Order Famili Sub Famili Genus Spesies Nama Tempatan Psidium guajava Tumbuhan Myrtales Myrtaceae Myrtoideae Psidium guajava Jambu batu Arachis hypogaea Tumbuhan Fabales Fabaceae Faboideae Arachis hypogaea Kacang tanah Allium cepa Tumbuhan Asparagales Amaryllidaceae Allioideae Allium cepa Bawang KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 7 Tumbuhan Berbunga Bunga pada tumbuhan berbunga berfungsi sebagai organ pembiakan yang akan menghasilkan buah dan biji benih. Tumbuhan berbunga diklasifikasikan kepada dua jenis iaitu monokotiledon dan dikotiledon. Contoh tumbuh-tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon (Gambar foto 1.0). Gambar foto 1.0 Contoh tumbuh-tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon Jagung Pisang Padi Orkid Mangga Getah Rambutan Durian Monokotiledon Dikotiledon KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 8 Monokotiledon ialah tumbuhan berbunga yang mempunyai satu kotiledon, manakala dikotiledon pula mempunyai dua kotiledon. Rajah 1.4 menunjukkan tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon berdasarkan bilangan kotiledon pada bijinya. Rajah 1.4 Tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon berdasarkan bilangan kotiledon pada bijinya Tumbuhan Monokotiledon Tumbuhan monokotiledon terbahagi kepada lima kumpulan famili tumbuhan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.5. Rajah 1.5 Tumbuhan monokotiledon Kotiledon merupakan bahagian pada embrio yang bakal membentuk daun dan menjadi sumber makanan ketika percambahan biji benih sehingga tumbuhan mampu menjalankan fotosintesis. Info Tambahan Kebanyakan tumbuhan monokotiledon terutamanya jenis makanan ditanam dalam jangka masa yang singkat iaitu kurang daripada 12 bulan penuaian hasil. Tumbuhan ini menyumbang kepada sumber ekonomi berasaskan pertanian bagi sesebuah negara. Bincangkan berserta contoh tumbuhan dan negara. Epikotil Hipokotil Kotiledon Monokotiledon (satu kotiledon) Dikotiledon (dua kotiledon) Epikotil Hipokotil Kotiledon Tumbuhan Monokotiledon Famili Pisang Famili Rumput Famili Palma Famili Orkid Famili Herba KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 9 Famili Rumput Tumbuhan famili rumput (Poaceae) memiliki akar serabut, daun berbentuk linear yang mempunyai tulang daun selari bersambung dengan batangnya, batang berongga dan bunga berbentuk butiran. Contoh tumbuhan famili rumput ialah Jagung, Gandum, Tebu dan Padi. Famili Palma Tumbuhan famili palma (Palmae) memiliki batang tinggi dan lurus (tidak bercabang), batang beruas dan tidak mempunyai kambium sebenar, akar jenis serabut dan bentuk bunga yang tersusun. Contoh tumbuhan famili palma ialah Kelapa, Kelapa Sawit, Nibung, Nipah, Sagu dan Pinang. Famili Pisang Tumbuhan famili pisang (Musaceae) mempunyai daun pelepah, tulang daun pinat, batang palsu (batang sebenar di dalam tanah dipanggil umbisi) dan bunga jenis majmuk. Contoh tumbuhan famili pisang ialah Pisang Emas dan Heliconia. Gandum Tebu Kelapa Sawit Pinang Heliconia Pokok Pisang Emas KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 10 Famili Orkid Tumbuhan famili orkid (Orchidaceae) merupakan tumbuhan untuk hiasan yang cantik. Tumbuhan famili orkid mempunyai akar serabut dan organ pembiakan jantan dan betina. Contoh tumbuhan famili ini ialah Orkid Moth dan Orkid Sliper. Famili Herba Tumbuhan famili herba (Zingiberaceae) ialah tumbuhan renek berbatang lembut atau batang tidak berkayu yang mempunyai nilai dari segi perubatan, khasiat makanan dan kecantikan. Contoh tumbuhan famili herba ialah Kunyit, Halia dan Lidah Buaya. Tumbuhan Dikotiledon Tumbuhan dikotiledon terbahagi kepada lima kumpulan famili tumbuhan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.6. Rajah 1.6 Tumbuhan dikotiledon Orkid Moth Orkid Sliper Kunyit Lidah Buaya Tumbuhan Dikotiledon Famili Terung Famili Kekacang Famili Jambu Famili Bunga Bertangkai Famili Tumbuhan Bergetah KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 11 Famili Tumbuhan Bergetah Tumbuhan famili tumbuhan bergetah (Euphorbiaceae) merupakan tumbuhan yang mengeluarkan getah terutama pada bahagian batangnya. Contoh tumbuhan famili bergetah ialah Lobak, Ubi Kayu dan Pokok Getah. Famili Kekacang Tumbuhan famili kekacang (Leguminosae) mempunyai bunga berbentuk kupu-kupu. Contoh famili tumbuhan ini ialah Kacang Soya dan Kacang Tanah. Famili Terung Tumbuhan famili terung (Solanaceae) mempunyai buah yang terletak di dasar bunga. Contoh tumbuhan famili ini ialah Terung, Cili dan Tomato. Ubi Kayu Pokok Getah Kacang Tanah Kacang Soya Terung Tomato KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 12 Famili Jambu Tumbuhan famili jambu (Myrtaceae) memiliki daun tunggal, batang berkayu dan akar tunjang. Contoh tumbuhan famili ini ialah Jambu Air dan Jambu Batu. Famili Bunga Bertangkai Tumbuhan famili bunga bertangkai (Asteraceae) merupakan tumbuhan jenis bunga bertangkai seperti Bunga Matahari dan Bunga Daisy. Tumbuhan berbunga membekalkan peratusan yang tinggi sebagai makanan asas manusia sama ada secara langsung atau melalui ternakan. Dari kesemua keluarga tumbuhan berbunga, famili rumput membekalkan sebahagian besar makanan seperti Padi, Jagung, Gandum, Barli, Oat dan Tebu. Info Tambahan Bunga Matahari Bunga Daisy Jambu Air Jambu Batu Teknik Mengenal Tumbuhan Laman ICT Struktur Tumbuhan dan Fungsi Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 13 Alga Alga merupakan jenis tumbuhan yang hidup di darat dan laut. Alga berwarna hijau berklorofil dan tidak mempunyai batang, akar dan daun yang sebenar. Tumbuhan ini menghasilkan spora untuk pembiakan. Contoh tumbuhan alga ialah Spirogira, Klamidomonas dan Rumpai Laut. Lumut Lumut hidup di tempat yang lembap dan berair. Lumut mempunyai daun berklorofil dan rizoid (akar rambut) sebagai akar. Lumut boleh membuat makanan sendiri dan menghasilkan spora untuk pembiakan. Contoh tumbuhan lumut ialah Lumut Hati dan Lumut Biasa. Kulat Kebanyakan kulat hidup di kawasan lembap. Kulat tidak mempunyai batang, akar, daun yang sebenar, tidak berklorofil dan tidak boleh melakukan fotosintesis. Namun kulat menghasilkan spora untuk pembiakan. Contoh tumbuhan kulat ialah Yis, Mukor, Cendawan dan Kulat Tetupai. Paku Pakis Paku pakis hidup di kawasan yang lembap dan teduh. Paku pakis mempunyai batang tidak berkayu, daun berklorofil dan akar serabut. Paku pakis menghasilkan spora untuk pembiakan. Contoh tumbuhan paku pakis ialah Paku Resam dan Paku Gajah. Tumbuhan Tidak Berbunga Tumbuhan tidak berbunga ialah tumbuhan yang membiak melalui spora. Tumbuhan ini tidak mempunyai bunga, buah dan biji benih. Rajah 1.7 menunjukkan jenis tumbuhan tidak berbunga. Rajah 1.7 Tumbuhan tidak berbunga Cendawan Paku Resam Rumpai Laut Lumut Hati Tumbuhan Tidak Berbunga Alga Kulat Lumut Paku Pakis KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 14 1.1.2 Struktur Luaran Tumbuhan Struktur luaran tumbuhan dikenali sebagai morfologi tumbuhan. Tumbuhan tumbuh dengan tiga keadaan iaitu menegak, merayap dan menjalar. Rajah 1.8 menunjukkan struktur luaran tumbuhan. Rajah 1.8 Struktur luaran tumbuhan Akar Akar merupakan bahagian penting pada semua jenis tumbuhan. Kedudukan akar tumbuhan kebanyakannya berada di dalam tanah. Akar tumbuhan terbahagi kepada dua jenis iaitu akar tunjang dan akar serabut. Akar tunjang mempunyai satu akar yang besar diikuti dengan beberapa cabang akar yang lebih kecil. Akar tunjang dibahagikan kepada dua jenis akar iaitu akar tunjang tidak bercabang atau sedikit bercabang dan akar tunjang bercabang. Akar serabut pula merupakan akar yang terbentuk daripada bahagian pangkal batang yang bersaiz kecil. Akar serabut berfungsi sebagai memperkukuh tumbuhan dan menyerap air serta garam mineral dari tanah. Gambar foto 1.1 menunjukkan jenis akar tumbuhan. Pertumbuhan akar pada umumnya, mengarah ke pusat bumi atau menuju ke kawasan air. Bentuk akar sebahagiannya meruncing pada bahagian hujung bertujuan untuk memudahkannya menembusi tanah. Ukuran panjang akar bergantung kepada jenis tumbuhan. Walau bagaimanapun, panjang akar boleh dipengaruhi oleh beberapa faktor seperti ketelapan tanah, ketersediaan air dan garam mineral serta kelembapan tanah. Info Tambahan Akar Tunjang Akar Serabut Gambar foto 1.1 Jenis akar tumbuhan Struktur Luaran Tumbuhan Akar Batang Daun Bunga KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 15 Struktur Luaran Akar Akar berfungsi untuk menguatkan dan menegakkan tumbuhan di samping menyerap air dan garam mineral dari dalam tanah. Terdapat juga tumbuhan yang menggunakan akarnya untuk tujuan pernafasan dan menyimpan makanan. Rajah 1.9 menunjukkan struktur luaran akar tumbuhan. Rajah 1.9 Struktur luaran akar tumbuhan Terdapat tujuh bahagian utama struktur luaran akar tumbuhan. Jadual 1.2 menunjukkan tujuh bahagian utama struktur luaran akar tumbuhan. Jadual 1.2 Bahagian utama struktur luaran akar tumbuhan Bahagian Keterangan Pangkal Akar • Bahagian akar yang bersambung dengan pangkal batang tumbuhan. Batang Akar • Bahagian akar yang terdapat di antara pangkal akar dan hujung akar. Terdapat cabang-cabang akar yang masing-masing memiliki cabang akar yang lebih kecil. Cabang Akar • Bahagian akar yang terkeluar daripada batang akar. Bersaiz kecil berbanding dengan batang akar dan lebih banyak mengikut jenis tumbuhan. Rambut Akar • Berperanan untuk memperluas penyerapan akar sehingga lebih banyak air dan garam mineral boleh diserap. Serabut Akar • Cabang akar yang lebih halus. Berbentuk serabut berbanding dengan rambut akar. Hujung Akar • Bahagian akar yang paling muda yang masih berlakunya pertumbuhan. Titik tumbuh akar yang dilindungi oleh tudung akar. Tudung Akar • Bahagian akar yang terletak paling hujung. Berperanan untuk melindungi hujung akar daripada rosak apabila menembusi tanah. Jenis tanah sangat mempengaruhi pertumbuhan akar tumbuhan. Bincangkan. Pangkal Akar Batang Akar Cabang Akar Serabut Akar Rambut Akar Hujung Akar Tudung Akar KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 16 Batang Batang ialah bahagian utama tumbuhan berada di atas tanah yang menyokong bahagian- bahagian lain tumbuhan seperti daun, bunga dan buah. Kebiasaannya, batang berbentuk bulat dan mempunyai ruas. Pada bahagian ruas akan tumbuh sama ada bunga atau daun. Rajah 1.10 menunjukkan fungsi batang tumbuhan. Rajah 1.10 Fungsi batang tumbuhan Struktur Batang Tumbuhan Batang tumbuhan mempunyai sifat yang berbeza-beza. Batang tumbuhan dikategorikan kepada dua iaitu batang berkayu dan batang tidak berkayu. Struktur batang berkayu pada tumbuhan mempunyai lentisel yang berperanan untuk berhubung dengan bahagian dalaman bagi penukaran gas. Pada batang tumbuhan berkayu juga terdapat klorofil terutama pada batang berkayu muda yang boleh melakukan fotosintesis. Batang tidak berkayu mempunyai epidermis yang tipis dan tidak mempunyai gabus. Gambar foto 1.2 menunjukkan jenis batang tumbuhan. Gambar foto 1.2 Jenis batang tumbuhan Batang Berkayu Batang Tidak Berkayu Fungsi Batang Tumbuhan Mengangkut Zat Makanan Hasil Fotosintesis Tempat Tumbuh Daun, Bunga, Buah dan Dahan Mengangkut Air dan Garam Mineral Membantu Proses Pernafasan Pada Lentisel Menyokong Tumbuhan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 17 Daun Daun merupakan salah satu bahagian yang tumbuh dari ranting. Daun berwarna hijau disebabkan kandungan klorofil. Klorofil ialah pigmen yang berperanan menyerap cahaya matahari dan diperlukan dalam proses fotosintesis. Daun kaya dengan klorofil terutamanya daun yang muda, manakala daun tua akan kehilangan klorofil sehingga warnanya berubah menjadi kuning atau merah. Daun memiliki pigmen lain seperti Karotena (berwarna jingga), Xantofil (berwarna kuning) dan Antosianin (berwarna merah, biru atau ungu). Daun tumbuhan juga melakukan proses respirasi, transpirasi dan translokasi. Rajah 1.11 menunjukkan fungsi daun tumbuhan. Bentuk Helaian Daun Daun mempunyai pelbagai bentuk, saiz, ketebalan dan fungsi. Bentuk helaian daun dipengaruhi oleh susunan tulang daun. Rajah 1.12 menunjukkan beberapa contoh bentuk daun tumbuhan. Lentisel merupakan lubang-lubang kecil yang terdapat pada batang tumbuhan. Pada batang tumbuhan dewasa, stomata akan menghilang dan digantikan dengan lentisel. Info Tambahan Rajah 1.11 Fungsi daun tumbuhan Rajah 1.12 Contoh bentuk daun tumbuhan Translokasi Respirasi Transpirasi Fotosintesis Fungsi Daun Bentuk Daun Tumbuhan Bentuk Daun Lanseolat Bentuk Daun Obovat Bentuk Daun Kordat Bentuk Daun Linear KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 18 Bentuk Daun Lanseolat Daun yang menjulur dari bahagian tengah seperti berbentuk tulang ikan. Contoh, daun mangga, daun jambu dan daun rambutan. Bentuk Daun Kordat Daun mempunyai garis-garis melengkung. Setiap hujung tulang daun melengkung akan bercantum. Contoh, daun sirih dan daun lada hitam. Bentuk Daun Obovat Daun mempunyai satu tulang daun besar yang tersusun seperti jari-jari tangan manusia. Contoh, daun betik, daun getah dan daun ubi kayu. Bentuk Daun Linear Daun mempunyai bentuk memanjang dari pangkal daun sehingga ke hujung daun. Daun ini mempunyai susunan tulang daun selari. Contoh, daun tebu dan daun pandan. Struktur Daun Struktur daun dibahagikan kepada dua iaitu daun tunggal dan daun majmuk. Daun tunggal (single leaf) merujuk kepada satu helai daun pada setiap satu tangkai yang melekat terus ke dahan atau batang tumbuhan. Daun tunggal mempunyai bahagian-bahagian daun yang berbeza dengan tumbuhan lain (Rajah 1.13). Tempat letaknya daun pada batang tumbuhan dikenali sebagai aksil. Aksil Tunas daun Lamina Petiol / Tangkai daun Rajah1.13 Bahagian daun tunggal KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 19 Daun majmuk (compound leaf) pula ialah daun yang terbahagi kepada beberapa anak daun atau mempunyai lebih daripada satu helaian daun yang terlekat pada tangkai daun yang sama. Daun majmuk dibahagikan kepada lima jenis daun iaitu: Palmat (palmate) - daun bercantum di bahagian tengah iaitu pada tangkai daun tumbuhan. Pinat Ganjil (odd pinnate) - mempunyai satu anak daun di hujung. Trifoliat Palmat (palmately trifoliate) - mengandungi tiga anak daun tersusun secara palmat. Pinat Genap (even pinnate) - mempunyai dua anak daun di hujung. Bipinat (bipinnate) - mempunyai anak daunnya tumbuh secara berpasangan pada batang yang berpasangan. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 20 Bunga Bunga sangat penting untuk tumbuhan berbunga (angiosperma) kerana menentukan generasi tumbuhan tersebut. Bunga merupakan organ pembiakan tumbuhan yang akan menghasilkan sama ada buah atau biji benih iaitu hasil daripada proses pendebungaan. Bunga juga mempunyai nilai estetika yang sering dimanfaatkan dan mempunyai nilai keindahan. Kebanyakan jenis tumbuhan berbunga mempunyai kedua-dua bahagian jantan (stamen) dan betina (pistil) yang berupaya untuk melakukan persenyawaan. Terdapat juga tumbuhan yang hanya memiliki sama ada bahagian jantan atau betina secara berasingan. Bahagian jantan akan menghasilkan debunga (gamet jantan) dan bahagian betina pula akan menghasilkan ovul (gamet betina). Rajah 1.14 menunjukkan bahagian bunga. Struktur dan Fungsi Bunga Setiap bahagian bunga mempunyai peranan dan fungsi tertentu. Jadual 1.3 menunjukkan struktur dan fungsi bunga. Jadual 1.3 Struktur dan fungsi bunga Struktur Bunga Fungsi Sepal • Terletak di bahagian luar bunga dan kebiasaannya berwarna hijau • Berfungsi melindungi bunga semasa peringkat kudup Stamen • Organ pembiakan jantan Anter • Berfungsi untuk menghasilkan butir debunga yang akan digunakan dalam proses pendebungaan Pistil • Organ pembiakan betina Stil • Berfungsi untuk penyokong stigma dan menerima butir debunga yang dihasilkan daripada stamen Ovari • Menghasilkan ovul Ovul • Mengandungi sel gamet betina Pendebungaan berlaku melalui dua kaedah iaitu pendebungaan sendiri (self-pollination) dan pendebungaan kacuk (cross-pollination). Bincangkan proses pendebungaan tersebut. Ovul Ovari Anter Ranggi Filamen Sepal Stamen (Jantan) Pistil (Betina) Stil Stigma Rajah 1.14 Bahagian bunga KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 21 1.1.3 Struktur Dalaman Tumbuhan Struktur dalaman tumbuhan dikenali sebagai anatomi tumbuhan. Struktur dalaman utama tumbuhan terdiri daripada stomata, xilem, floem, epidermis dan kambium (Rajah 1.15). Tumbuhan terdiri daripada gabungan kepelbagaian sel. Setiap sel tumbuhan terdiri daripada sitoplasma dan organel. Sitoplasma merupakan cecair yang terdapat di dalam membran sel yang memegang setiap unit sel dalaman yang dipanggil Organel. Kebanyakan sel tumbuhan mengalami proses mitosis dan meiosis (pembahagian sel). Setiap sel akan membesar menyebabkan berlakunya tumbesaran terhadap tumbuhan. Walau bagaimanapun, sebahagian sel boleh membentuk sel-sel baharu yang tidak sama serta menghasilkan sel lain yang dikenali sebagai multisel. Struktur Anatomi Akar Struktur akar tumbuhan mempunyai kepelbagaian bentuk bergantung kepada fungsinya. Struktur utama anatomi akar terbahagi kepada lima bahagian seperti dinyatakan di bawah. Rajah 1.16 menunjukkan struktur anatomi akar. Rajah 1.15 Struktur dalaman tumbuhan Struktur Dalaman Tumbuhan Kambium Epidermis Floem Xilem Stomata Epidermis - terletak di bahagian luar akar. Epidermis berfungsi sebagai tempat masuknya air dan garam mineral. Korteks - terletak di sebelah dalam epidermis. Korteks berfungsi sebagai ruang penukaran gas dan tempat menyimpan makanan. Endodermis - terletak di sebelah dalam korteks dan di luar perisikel. Endodermis berfungsi sebagai pengatur larutan yang diserap ke dalam pembuluh dan menyimpan zat makanan. Empulur - terletak di bahagian paling tengah akar. Empulur juga dikenali sebagai silinder pusat. Empulur berfungsi sebagai tempat menyimpan makanan. Perisikel - terletak di sebelah dalam lapisan endodermis. Perisikel berfungsi sebagai pembentuk cabang akar dan kambium gabus. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 Empulur Monokotiledon Dikotiledon Korteks Floem Xilem Endodermis Epidermis Kambium 22 Rajah 1.16 Struktur anatomi akar Struktur Anatomi Batang Anatomi batang monokotiledon sangat berbeza dengan batang dikotiledon (Rajah 1.17). Walau bagaimanapun, secara umumnya terdapat susunan jaringan dari luar ke dalam yang menyamai jaringan akar. Antara jaringan tersebut ialah: Rajah 1.17 Struktur anatomi batang Empulur Akar Monokotiledon Akar Dikotiledon Endodermis Epidermis Xilem Floem Perisikel Korteks Epidermis - terdiri daripada satu lapisan sel yang tersusun dan rapat serta tiada ruang. Dinding sel epidermis dilapisi oleh kutikel yang tebal. Epidermis berfungsi sebagai pelindung pada lapisan-lapisan yang terdapat di dalamnya. Korteks - merupakan jaringan parenkima yang terdiri dari beberapa lapisan sel dinding tipis yang memiliki vaskular besar. Korteks mempunyai ruang-ruang antara sel dan berfungsi sebagai ruang penukaran udara. Endodermis - merupakan bahagian kulit dalam yang tersusun di atas selapis sel. Endodermis merupakan pemisah di antara korteks dengan empulur. Empulur - merupakan bahagian tengah batang. Pada bahagian empulur terdapat xilem di bahagian dalam dan floem di bahagian luar. Pada tumbuhan dikotiledon, terdapat kambium di antara xilem dan floem, manakala tumbuhan monokotiledon tidak memiliki kambium. Kambium menyebabkan batang tumbuhan dikotiledon membesar. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 23 Pertumbuhan Batang Pertumbuhan pada batang tumbuhan dibahagikan kepada dua jenis iaitu bercabang dan tidak bercabang. Tumbuhan tidak bercabang merupakan kumpulan tumbuhan monokotiledon yang dikenali sebagai monopodial. Tumbuhan bercabang pula ialah dikotomus (bercabang dua) daripada jenis tumbuhan dikotiledon. Rajah 1.18 menunjukkan dua jenis pertumbuhan cabang tumbuhan. Struktur Anatomi Daun Anatomi daun terdiri daripada jaringan yang mempunyai fungsi tertentu. Epidermis pada daun merupakan sel-sel yang tersusun dari satu lapisan sel menyebabkan dindingnya menjadi tebal. Kebiasaannya, lapisan epidermis pada daun hanya terdiri daripada satu lapisan sel yang terbahagi kepada dua bahagian iaitu bahagian atas dan bahagian bawah daun. Berkas vaskular terdiri daripada xilem dan floem. Xilem berfungsi sebagai pengangkut air dan garam mineral dari akar ke daun untuk proses fotosintesis. Floem pula berperanan membawa makanan hasil daripada proses fotosintesis ke seluruh bahagian tumbuhan. Rajah 1.19 menunjukkan struktur anatomi daun. Rajah 1.18 Pertumbuhan cabang tumbuhan Rajah 1.19 Struktur anatomi daun Epidermis Atas Xilem Epidermis Bawah Sel Pengawal Stomata Jaringan Mesofil Kutikel Floem Berkas Vaskular Stolon merupakan modifikasi batang yang tumbuh menjalar di permukaan tanah. Stolon ialah jenis khusus batang tumbuhan yang digunakan untuk berkembang biak. Pada bahagian batang yang menyentuh tanah akan tumbuh tunas yang berakar dan berdaun. Tunas ini akan tumbuh menjalar dan tidak lagi bergantung kepada induknya. Contoh tumbuhan ini ialah kangkung dan rumput. Info Tambahan Monopodial (Tumbuhan Monokotiledon) Dikotomus (Tumbuhan Dikotiledon) KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 24 Struktur Anatomi Bunga Bunga terhasil pada masa-masa tertentu iaitu bermula dari peringkat pembiakan. Pada bunga terdapat bahagian yang akan menghasilkan debunga dan ovul. Debunga pada anter (gamet jantan) berfungsi sebagai organ pembiakan jantan, manakala ovul (gamet betina) pula terdapat di dalam organ pembiakan betina yang dikenali sebagai ovari (Rajah 1.20). Rajah 1.20 Organ pembiakan bunga Ciri-ciri dan Fungsi Tisu Dalam Tumbuhan Terdapat dua jenis tisu pada tumbuhan iaitu tisu meristem dan tisu kekal. Tisu meristem terdiri daripada sel yang bersaiz kecil, berdinding nipis, nukleus besar, sitoplasma padat dan tiada vakuol. Ini merupakan sel-sel muda aktif yang belum matang, manakala tisu kekal pula ialah tisu matang yang telah mengalami perubahan atau akan mengalami perubahan. Tisu utama tumbuhan adalah stomata, xilem dan floem, epidermis dan kambium. Stomata - merujuk kepada sel pada dinding luar sel epidermis iaitu sel pengawal yang wujud berpasangan dan berbentuk sabit atau separa bulat. Terdapat kloroplas di dalam sel stomata yang berfungsi mengawal pergerakan ke dalam dan ke luar antara air dan gas. Pembukaan dan penutupan struktur stomata adalah hasil daripada perubahan di dalam kesegahan sel antara sel epidermis bersebelahan. Rajah 1.21 menunjukkan struktur stomata. Stil Anter Filamen Ovul Ovari Organ Pembiakan Jantan Organ Pembiakan Betina Stigma Debunga Rajah 1.21 Struktur stomata Stomata Kloroplas Lompang Sel Pengawal Dinding Luar Sel Stomata Tertutup Nukleus Nukleus Stomata Terbuka KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 25 Xilem dan Floem - Xilem merupakan dinding yang paling keras. Xilem berfungsi mengalirkan air dan garam mineral dari akar ke daun serta menguatkan batang tumbuhan. Xilem membawa bahan larut naik sehingga ke pucuk tumbuhan bagi proses fotosintesis dan respirasi, manakala floem berbentuk dinding yang nipis. Floem berfungsi mengangkut dan mengedarkan zat-zat makanan atau bahan larutan organik yang terhasil daripada proses fotosintesis dari daun ke seluruh bahagian tumbuhan. Rajah 1.22 menunjukkan struktur jaringan xilem dan floem. Epidermis - merupakan satu lapisan sel permukaan yang menyelaputi semua tisu primer. Ia melindungi tisu primer daripada kekeringan dan kecederaan mekanikal. Epidermis di bahagian bawah mempunyai lebih banyak stomata berbanding epidermis di bahagian atas (Rajah 1.23). Kambium - merupakan bahagian antara xilem primer dan floem primer yang dinamakan sebagai kambium vaskular. Kambium membentuk floem sekunder dan xilem sekunder (Rajah 1.24). Rajah 1.22 Struktur jaringan xilem dan floem Rajah 1.23 Struktur epidermis Kutikel Epidermis Atas Rajah 1.24 Struktur kambium Kambium Antara Vaskular Xilem Primer Xilem Primer Kambium Antara Vaskular Kambium Vaskular Floem Primer Kambium Vaskular Epidermis Korteks Kambium Kambium Xilem Xilem Floem Floem Epidermis Bawah Jaringan Mesofil Stomata KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 26 1.1.4 Perbezaan Struktur Luaran Tumbuhan Struktur monokotiledon dan dikotiledon dibezakan melalui lima perkara iaitu akar, batang, daun, bunga dan biji benih. Gambar foto 1.3 menunjukkan perbezaan struktur luaran tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon. Akar Tunjang Batang Tidak Berkayu Urat Daun Selari Akar Serabut Batang Berkayu Urat Daun Jejala Monokotiledon Dikotiledon KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 27 Gambar foto 1.3 Perbezaan struktur luaran tumbuhan monokotiledon dan dikotiledon Ubi terdiri daripada batang yang membengkak untuk menyimpan makanan. Batangnya sentiasa berada di bawah permukaan tanah. Ubi mempunyai struktur yang hampir sama dengan bebawang tetapi ia tidak menyimpan makanan di dalam daun. Tunas akan menggunakan makanan yang disimpan untuk membesar menjadi pucuk yang berdaun. Manakala, akar adventitius akan tumbuh menyebabkan ubi mengecut apabila makanan simpanan digunakan. Makanan yang berlebihan akan disimpan pada batang baharu yang membentuk ubi baharu. Ubi baharu akan membesar di atas ubi yang lama. Contoh tumbuhan ini ialah keledek, keladi dan sengkuang. Info Tambahan Tiga Atau Gandaan Tiga Dalam Satu Pusar Biji Benih (Satu Kotiledon) Empat Atau Lima Ranggi Biji Benih (Dua Kotiledon) Monokotiledon Dikotiledon Struktur Tumbuhan Laman ICT Anatomi Tumbuhan Laman ICT Bahagian dan Fungsi Tumbuhan Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 28 Struktur Luaran dan Dalaman Tumbuhan Struktur Batang Tumbuhan Struktur Daun Tumbuhan Struktur Luaran Daun Struktur Dalaman Daun Kutikel Xilem Floem Epidermis Atas Stomata Epidermis Bawah Batang Tumbuhan Monokotiledon Batang Tumbuhan Dikotiledon Epidermis Floem Xilem Kambium Empulur Korteks Tajuk: Melakar dan Mereka Bentuk Struktur Luaran dan Dalaman Tumbuhan Hasil Pembelajaran: 1. Mengenal pasti bahagian-bahagian penting tumbuhan iaitu akar, batang, daun dan bunga. 2. Menghasilkan lakaran dan reka bentuk struktur luaran dan dalaman tumbuhan. 3. Melabel setiap bahagian penting pada struktur luaran dan dalaman tumbuhan. 4. Membina dan mencipta model struktur luaran dan dalaman tumbuhan. Murid diminta untuk: 1. Melakar dan mereka bentuk struktur dalaman dan luaran tumbuhan iaitu akar, batang, daun dan bunga. 2. Melabel bahagian penting pada struktur luaran dan dalaman tumbuhan. 3. Membina dan mencipta model struktur luaran dan dalaman tumbuhan. 4. Membuat pembentangan dan persembahan multimedia. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 29 Struktur Akar Tumbuhan Struktur Bunga Tumbuhan Empulur Akar Monokotiledon Akar Dikotiledon Endodermis Epidermis Xilem Floem Perisikel Korteks Akar Tunjang Akar Serabut Pangkal Akar Batang Akar Hujung Akar Cabang Akar Stigma Stil Ovul Ovari Anter Filamen Ranggi KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 30 Batang Tumbuhan Daun Tumbuhan Membina Model Struktur Batang (Model A) dan Daun (Model B) Tumbuhan Contoh Model Struktur Batang dan Daun Tumbuhan Membuat potongan polisterina mengikut ukuran yang sesuai. Langkah 1 (Model A) Langkah 1 (Model B) Membina dan Mencipta Model Struktur Luaran dan Dalaman Tumbuhan Bahan: Polisterina Alatan: Pensel, pisau, gunting, pembaris, berus, gam dan pewarna. (Nota: Penggunaan bahan terpakai adalah digalakkan) Murid diminta untuk: 1. Memilih salah satu lakaran yang telah dihasilkan iaitu sama ada akar, batang, daun atau bunga. (Nota: Ikut proses yang sama untuk menghasilkan model struktur lain) KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 31 Membuat lorekan dan tandaan pada polisterina mengikut struktur luaran dan dalaman batang tumbuhan. Mewarna bahagian lorekan dan tandaan pada polisterina. Membuat pengeringan dan sedia untuk dipersembahkan. Langkah 2 (Model A) Langkah 3 (Model A) Langkah 4 (Model A) Langkah 2 (Model B) Langkah 3 (Model B) Langkah 4 (Model B) KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 32 FISIOLOGI TUMBUHAN Tumbuhan berbunga ialah tumbuhan yang menghasilkan buah dan biji benih. Tumbuhan berbunga diklasifikasikan kepada dua kumpulan: • Monokotiledon - tumbuhan satu kotiledon dan terbahagi kepada lima kumpulan famili iaitu rumput, palma, pisang, orkid dan herba. • Dikotiledon - tumbuhan dua kotiledon dan terbahagi kepada lima kumpulan famili iaitu tumbuhan bergetah, kekacang, terung, jambu dan bunga bertangkai. Tumbuhan Terbahagi Kepada Tumbuhan Berbunga dan Tidak Berbunga. Tumbuhan tidak berbunga ialah tumbuhan yang membiak melalui spora, tidak mempunyai bunga, buah dan biji benih seperti alga, kulat, lumut dan paku pakis. Struktur dalaman tumbuhan dikenali sebagai anatomi tumbuhan yang terbahagi kepada lima bahagian utama iaitu stomata, xilem, floem, epidermis dan kambium. • Struktur dalaman tumbuhan terdapat tisu yang dikenali sebagai tisu meristem (akan mengalami perubahan) dan tisu kekal (yang telah mengalami perubahan). Tumbuhan dikotiledon - akar tunjang, batang berkayu, urat daun jejala, empat atau lima ranggi dan mempunyai dua kotiledon. Struktur luaran tumbuhan dikenali sebagai morfologi tumbuhan. Terbahagi kepada empat bahagian utama iaitu akar, batang, daun dan bunga. Struktur Tumbuhan Dibahagikan Kepada Luaran dan Dalaman Tumbuhan monokotiledon - akar serabut, batang tidak berkayu, urat daun selari, tiga atau gandaan tiga dalam satu pusar pada ranggi dan mempunyai satu kotiledon. Tumbuhan Monokotiledon dan Dikotiledon Dibezakan Melalui Struktur Luarnya. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 33 Jawab semua soalan 1. Nyatakan empat kepentingan tumbuhan terhadap keseimbangan ekosistem bumi. i)......................................................................................................................................... ii)........................................................................................................................................ iii)....................................................................................................................................... iv)....................................................................................................................................... 2. Terangkan maksud perkataan berikut berserta dua contoh. a) Morfologi tumbuhan ........................................................................................................................................... b) Anatomi tumbuhan ........................................................................................................................................... 3. Kumpulan tumbuhan diklasifikasikan berdasarkan dengan persamaan ciri-cirinya iaitu secara umum dan khusus. Apakah yang dimaksudkan dengan spesies? ........................................................................................................................................... 4. Namakan struktur luaran tumbuhan dalam Rajah 1. Rajah 1 5. Nyatakan ciri bagi bahagian-bahagian akar berikut. a) Cabang akar ........................................................................................................................................ b) Serabut akar ........................................................................................................................................ c) Tudung akar ........................................................................................................................................ i)................................. Cabang akar Serabut akar ii)................................. iii)................................. iv)................................. v)................................. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 i)..................................... iv).................................... ii)..................................... v)..................................... iii).................................... 34 6. Namakan struktur luaran tumbuhan dalam Rajah 2. Rajah 2 7. Nyatakan lima ciri struktur luaran tumbuhan dikotiledon. i) ..................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... iv)..................................................................................................................................... v)...................................................................................................................................... 8. Nyatakan empat fungsi utama struktur luaran batang dan struktur luaran daun. a) Batang i) ...................................................................................................................................... ii) ..................................................................................................................................... iii) .................................................................................................................................... iv) .................................................................................................................................... b) Daun i) ...................................................................................................................................... ii) ..................................................................................................................................... iii) .................................................................................................................................... iv) .................................................................................................................................... KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 35 9. Namakan bahagian-bahagian dalaman bunga tumbuhan dalam Rajah 3. Rajah 3 10. Nyatakan maksud struktur daun berikut. a) Daun tunggal .................................................................................................................................... b) Daun majmuk .................................................................................................................................... 11. Apakah yang dimaksudkan dengan empulur pada bahagian batang tumbuhan? .......................................................................................................................................... 12. Namakan struktur dalaman batang tumbuhan dalam Rajah 4. Rajah 4 13. Apakah yang dimaksudkan dengan kotiledon? .......................................................................................................................................... i)................................. iv)................................. v)................................. ii)................................. iii)................................. i)................................. ii)................................. iii)................................. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 36 Unit 1.2 PROSES FISIOLOGI TUMBUHAN Fungsi tumbuhan berkait rapat dengan struktur anatomi dan morfologinya. Semasa proses tumbesaran, tumbuhan tidak memerlukan bantuan organisma lain kerana pertambahan dan perubahan sel berlaku dengan sendirinya. Tumbuhan merupakan organisma yang mempunyai lebih daripada satu sel yang dikenali sebagai multisel. Tumbuhan dipengaruhi oleh beberapa faktor untuk tumbuh dengan baik. Genetik yang berkualiti menjadi penyebab utama tumbuhan dapat mengeluarkan hasil yang optimum dibantu dengan keadaan iklim dan tanah yang bersesuaian. Rajah 1.25 menunjukkan faktor mempengaruhi pertumbuhan dan hasil. Pertumbuhan dan Perkembangan Tumbuhan Pertumbuhan dan perkembangan tumbuhan adalah merujuk kepada perubahan yang berlaku dari aspek morfologi seperti perubahan saiz, ketinggian dan kekuatan sama ada pada akar, batang dan daun, tambahan jumlah daun, ranting dan buah atau bunga. Pertumbuhan juga berlaku dari aspek anatomi seperti perubahan sel yang menyebabkan tumbuhan menjadi kompleks dan matang. Percambahan ialah proses tumbuhan mulai tumbuh dari biji benih. Manakala, perkembangan pula adalah proses tumbuhan mencapai peringkat dewasa atau matang. Pertumbuhan tumbuhan bermula dari proses percambahan biji benih. Biji benih terdiri daripada tiga bahagian utama iaitu testa, embrio dan kotiledon. Proses percambahan biji benih berlaku apabila penyerapan air dan udara melalui mikropil (liang seni) pada kotiledon. Penyerapan ini menyebabkan testa (selaput luar) biji benih menjadi lembut dan pecah. Biji benih juga akan bercambah dengan ketersediaan air, udara dan suhu yang sesuai. Rajah 1.25 Faktor mempengaruhi pertumbuhan tumbuhan dan hasil Pengawalatur tumbuhan ialah bahan kimia semulajadi dan sintetik untuk mengawal pertumbuhan dan tumbesaran pada kepekatan rendah. Info Tambahan Pengawalatur Pertumbuhan Genetik Iklim Tanah Biosis (Organisma Hidup) Faktor Mempengaruhi Pertumbuhan dan Hasil KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 37 Rajah 1.26 Percambahan biji benih tumbuhan Semasa percambahan biji benih, radikal merupakan bahagian tumbuhan yang pertama akan muncul diikuti oleh bahagian plumul. Radikal akan membentuk akar, manakala plumul pula akan membentuk pucuk. Anak tumbuhan akan mula menghasilkan makanannya sendiri apabila daun mulai tumbuh. Rajah 1.26 menunjukkan percambahan biji benih tumbuhan. Percambahan hipogeal adalah di mana kotiledon akan kekal di bawah tanah dan hanya plumul sahaja yang terkeluar ke permukaan tanah. Manakala, percambahan epigeal pula merujuk kepada percambahan di mana kotiledon akan keluar dari tanah bersama plumul. Info Tambahan Plumul Plumul Kotiledon Kotiledon Radikal Radikal Percambahan Epigeal Percambahan Hipogeal KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 38 Proses Pertumbuhan Tumbuhan Proses pertumbuhan tumbuhan berlaku dalam dua keadaan iaitu pertumbuhan primer dan pertumbuhan sekunder. Kedua-dua proses pertumbuhan ini adalah daripada perubahan sel yang sama iaitu sel meristem. Rajah 1.27 menunjukkan proses pertumbuhan tumbuhan. Rajah 1.27 Proses pertumbuhan tumbuhan Pertumbuhan Primer - merujuk kepada pertumbuhan tisu-tisu baharu yang membahagi dan berkembang pada hujung pucuk iaitu secara memanjang dan menegak. Pertumbuhan primer berlaku selepas percambahan biji benih yang bermula pada sel meristem bagi membentuk sel primer iaitu korteks, xilem dan floem. Pertumbuhan ini menyebabkan pemanjangan pada akar dan batang tumbuhan serta daun menjadi lebih lebar. Pertumbuhan Sekunder - terjadi apabila berlakunya pengembangan pada sel meristem sekunder tumbuhan yang terdapat pada kambium. Kambium terletak di antara xilem dan floem. Pertumbuhan sekunder akan menyebabkan pertambahan diameter pada batang dan akar tumbuhan. Pertumbuhan Primer Pertumbuhan Sekunder Memanjang dan menegak pada akar dan batang Pertambahan diameter terutama pada batang Pemanjangan pucuk tumbuhan bertambah Pertumbuhan Sekunder Laman ICT Pertumbuhan Primer Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 39 1.2.1 Proses Utama Fisiologi Tumbuhan Proses utama fisiologi tumbuhan ialah fotosintesis, respirasi, penyerapan, translokasi dan transpirasi. Rajah 1.28 menunjukkan proses utama fisiologi tumbuhan. Fotosintesis Fotosintesis ialah proses yang dilakukan oleh tumbuhan untuk menghasilkan makanan dan membebaskan oksigen menggunakan cahaya matahari, karbon dioksida dan air. Fotosintesis berlaku pada daun tumbuhan yang mempunyai klorofil. Rajah 1.29 menunjukkan proses fotosintesis tumbuhan. Rajah 1.28 Proses utama fisiologi tumbuhan Transpirasi Translokasi Fotosintesis Respirasi Penyerapan Proses Utama Fisiologi Tumbuhan Rajah 1.29 Proses fotosintesis tumbuhan Air Air Oksigen dibebaskan Cahaya Matahari Karbon Dioksida Glukosa dihasilkan Diserap Diserap KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 40 Proses Fotosintesis Proses fotosintesis merupakan proses penghasilan karbohidrat dan oksigen daripada karbon dioksida, air dan tenaga (cahaya matahari). Ketika berlakunya proses fotosintesis, gas karbon dioksida (CO2) akan diserap oleh tumbuhan dan membebaskan oksigen (O2). Proses ini berlaku di dalam kloroplas yang mengandungi pigmen hijau yang dikenali sebagai klorofil. Pigmen klorofil berfungsi untuk memerangkap tenaga cahaya dari matahari. Apabila karbon dioksida digunakan dalam proses fotosintesis, kepekatannya di dalam sel akan menjadi berkurangan. Resapan gas ini ke dalam sel akan berterusan sehingga proses fotosintesis berhenti. Proses fotosintesis biasa ditunjukkan melalui tindak balas berikut (Rajah 1.30). Fotosintesis terjadi melibatkan dua peringkat iaitu tindak balas cahaya (fotokimia) dan tindak balas gelap (biokimia). Tindak balas cahaya memerlukan cahaya matahari dan berlaku dalam kloroplas. Tenaga cahaya yang diserap akan memecahkan molekul air untuk menghasilkan oksigen dan atom hidrogen. Dalam tindak balas ini, cahaya matahari ditukar kepada tenaga kimia yang dikenali sebagai ATP (Adenosin Trifosfat). Pada masa yang sama, molekul air akan terurai kepada ion hidrogen (H+) dan ion hidroksil (OH-). Selepas itu, ion hidrogen bergabung dengan NADP (Nikotinamid Adenin Dinukleotid) yang mempunyai kuasa penurunan untuk membentuk NADPH2 (Nikotinamid Adenin Dinukleotid Fosfat). Tindak balas gelap pula berlaku tanpa menggunakan cahaya dalam kloroplas. Proses fotosintesis ini terjadi daripada tindak balas yang dinamakan Kitaran Calvin di mana molekul-molekul karbon dioksida akan memasukinya dan fiksasi atom karbon terhasil. Dalam Kitaran Calvin, karbon dioksida akan bergabung dengan ion hidrogen daripada NADPH2 menjadi karbohidrat. Makanan dan Pengangkutan Tumbuhan Fotosintesis Jan Ingenhousz (1796) dan de Saussure (1804) merupakan dua penyelidik yang telah berjaya mengesahkan tentang keterlibatan cahaya matahari, karbon dioksida dan air dalam proses fotosintesis. Ingenhousz juga menyatakan bahawa hanya tumbuhan hijau akan membebaskan oksigen dengan adanya cahaya matahari. Selain itu, pada abad ke-20, beberapa ahli sains telah menyatakan bahawa tumbuhan memerlukan karbon dioksida dan air untuk mensintesiskan sebatian organik (makanan) dengan adanya cahaya matahari serta membebaskan oksigen semasa fotosintesis berlaku. Info Tambahan Laman ICT Laman ICT Rajah 1.30 Formula fotosintesis KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 41 Tindak balas cahaya dan tindak balas gelap juga berlaku pada bahagian lain di dalam kloroplas. Jadual 1.4 menunjukkan tindak balas cahaya dan tindak balas gelap dalam proses fotosintesis. Jadual 1.4 Tindak balas cahaya dan gelap dalam proses fotosintesis Kloroplas mengandungi struktur yang berbentuk tiub leper bermembran. Kloroplas berfungsi sebagai organ tumbuhan yang menukarkan cahaya matahari, karbon dioksida dan air menjadi glukosa. Kebanyakan kloropas terdapat di dalam sel mesofil palisad berbanding dengan sel mesofil berspan. Struktur utama kloroplas ialah seperti dalam Rajah 1.31. ATP (Adenosin Trifosfat) ialah sejenis molekul bertenaga tinggi yang dapat menyimpan tenaga yang diperlukan oleh tumbuhan untuk menjalankan semua proses dan aktiviti metabolisme. Info Tambahan Fotosintesis berlaku dalam dua reaksi iaitu dengan kehadiran cahaya dan tanpa cahaya. Bagaimanakah produktiviti yang terhasil apabila proses fotosintesis berlaku di waktu siang berbanding dengan waktu malam? Bincangkan. Membran Luar Membran Dalam Granum Stroma Kanji Lamela Rajah 1.31 Struktur kloroplas Perkara Tindak Balas Cahaya Tindak Balas Gelap Tempat berlaku proses fotosintesis Bahagian kloroplas bernama granum Bahagian kloropas bernama stroma Sumber tenaga Cahaya matahari Adenosin Trifosfat (ATP) dan Nikotinamid Adenosin Dinukleotid Fosfat Hidrogen (NADPH2) dari tindak balas cahaya Proses yang berlaku Fotolisis - pemecahan air (H2O) menggunakan tenaga cahaya menjadi ion (H+) hidrogen dan ion hidroksil (OH-). Fiksasi - pengikatan karbon dioksida (CO2), penyusunan dan penggabungan hidrogen dengan karbon dioksida yang membentuk glukosa Hasil O2, ATP dan NADPH2 Karbohidrat sederhana KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 42 Respirasi Respirasi merupakan proses yang sangat penting bagi tumbuhan untuk terus hidup. Tumbuhan melakukan respirasi bagi menghasilkan tenaga. Respirasi tumbuhan dibahagikan kepada dua iaitu respirasi aerob (dengan oksigen) dan respirasi anaerob (tanpa oksigen). Glukosa merupakan substrat utama yang mempengaruhi kelancaran dan kelajuan semasa proses respirasi diikuti dengan oksigen, suhu dan air. Tumbuhan muda lebih aktif melakukan proses respirasi berbanding dengan tumbuhan tua. Rajah 1.32 menunjukkan perbandingan antara respirasi aerob dan anaerob. Sitoplasma merupakan kandungan sel yang terletak antara nukleus dan membran plasma yang mengandungi jel dan organel sel. Sitoplasma terbahagi kepada dua iaitu sebatian organik dan sebatian tidak organik yang mana keduanya bertindak balas terhadap biokimia dalam sel. Sitoplasma berfungsi sebagai tempat berlakunya metabolisme. Rajah 1.33 menunjukkan struktur sitoplasma tumbuhan. Rajah 1.32 Perbandingan respirasi aerob dan anaerob Rajah 1.33 Struktur sitoplasma tumbuhan Dinding Sel Nukleus Kloroplas Membran Sel Vakuol Sitoplasma Mitokondria • Menggunakan oksigen • Menghasilkan karbon dioksida dan wap air • Membebaskan banyak tenaga (haba dan sebahagian ATP) • Berlaku sepanjang hari Respirasi Sel • Tanpa menggunakan oksigen • Membebaskan tenaga • Tempoh waktu singkat dan berlaku dalam sitoplasma Aerob Anaerob C6H12O6 + 6O2 6H2O + 6CO2 + ATP C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2 + ATP KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 43 Respirasi Sel Tumbuhan memperoleh oksigen dan membebaskan karbon dioksida melalui daun, batang dan akar. Stomata dan lentisel merupakan tempat berlakunya pertukaran gas antara sel tumbuhan dengan persekitarannya melalui resapan. Stomata merupakan satu liang yang disempadani oleh sel pengawal yang mengandungi banyak kloroplas untuk melakukan proses fotosintesis. Pada waktu siang, stomata akan terbuka disebabkan oleh adanya cahaya dan tertutup apabila ketiadaan cahaya. Liang stomata merupakan ruang penghubung antara udara luar dengan sel-sel di dalam daun. Oksigen akan meresap ke ruang udara ini dan seterusnya larut dalam lapisan yang meliputi permukaan sel mesofil daun. Oksigen yang digunakan untuk proses respirasi akan menyebabkan kepekatannya menurun berbanding kepekatan semasa berada di ruang udara antara sel. Keadaan ini membolehkan resapan oksigen berlaku melalui liang stomata. Pada waktu malam, glukosa di dalam sel pengawal ditukar kepada gula. Air akan bergerak meninggalkan sel pengawal yang menyebabkan liang stomata tertutup. Sebahagian besar respirasi berlaku di dalam mitokondria. Mitokondria berbentuk bulat membujur dengan diameter 0.5mm (mikrometer) dan panjang 0.5–1.0mm. Struktur mitokondria terdiri daripada empat bahagian iaitu membran luar, membran dalam, ruang antara membran dan matriks yang terletak di bahagian dalam membran. Membran Luar terdiri daripada protein dan lipid dengan jumlah yang sama serta mengandungi protein porin yang membolehkan membran menyerap molekul-molekul kecil yang berukuran 6000 Dalton (unit jisim atom). Membran Dalam pula mempunyai ketelapan yang kurang berbanding dengan membran luar iaitu 20% lipid dan 80% protein. Membran Dalam merupakan tempat pembentukan ATP (Adenosin Trifosfat). Luas permukaan ini meningkat disebabkan oleh banyaknya lipatan yang menonjol ke dalam matriks yang dikenali sebagai krista. Krista mengandungi banyak enzim yang menjadi pemangkin kepada tindak balas di peringkat Kitaran Kreb dan dalam sistem pengangkutan elektron. Rajah 1.34 menunjukkan struktur mitokondria. Cahaya matahari boleh diganti dengan menggunakan cahaya tiruan. Cahaya tiruan ialah cahaya yang digunakan seperti cahaya lampu untuk membekalkan cahaya yang diperlukan semasa proses fotosintesis. Kaedah ini banyak diguna pakai di beberapa negara yang mengalami iklim empat musim iaitu pada musim sejuk, di mana tempoh cahaya matahari adalah singkat. Info Tambahan Krista Membran Dalam Membran Luar Matriks Rajah 1.34 Struktur mitokondria KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 44 Penyerapan Penyerapan ialah proses resapan air tanah oleh akar melalui proses yang dinamakan osmosis. Osmosis ialah resapan molekul air daripada larutan berkepekatan rendah ke larutan yang berkepekatan tinggi, merentasi membran separa telap. Molekul air bergerak merentasi dwilapisan fosfolipid dan liang membran secara osmosis sehingga suatu keseimbangan dinamik diperoleh. Perpindahan air secara osmosis dari sel-sel pada akar akan menimbulkan tekanan yang dikenali sebagai tekanan akar. Rajah 1.35 menunjukkan proses peresapan air melalui perbezaan tekanan dari transpirasi. Sel akar tumbuhan menyerap air dan nutrien dari tanah melalui proses osmosis di mana sel membran adalah separa telap yang boleh dilalui oleh molekul pelarut sahaja. Larutan air yang diserap seterusnya dibawa melalui xilem yang juga melalui proses osmosis ke bahagian- bahagian lain tumbuhan khususnya daun yang mana akan menjalankan proses fotosintesis. Kadar penyerapan air dipengaruhi oleh kedapatan air dalam tanah, udara di dalam tanah, kepekatan larutan tanah dan kadar transpirasi. Faktor yang mempengaruhi arah resapan air adalah apabila wujudnya butir-butir bahan larutan di dalam air di mana terdapat tekanan segah, perubahan suhu dan terdapatnya bahan yang menarik air seperti koloid. Rajah 1.36 menunjukkan pergerakan larutan air dalam proses osmosis. Rajah 1.35 Proses peresapan air melalui perbezaan tekanan dari transpirasi Air dan garam mineral diserap oleh akar Air menghilang melalui proses transpirasi Jaringan Xilem Stomata Rajah 1.36 Pergerakan larutan air dalam proses osmosis Molekul air Molekul zat terlarut (gula) Membran separa telap Larutan kepekatan rendah Larutan kepekatan tinggi Pergerakan air bersih KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 45 Faktor Mempengaruhi Penyerapan Keperluan tumbuhan terhadap air adalah berbeza dari segi kadarnya. Proses penyerapan oleh tumbuhan bergantung kepada tiga jenis tumbuhan iaitu tumbuhan memerlukan air dengan banyak, tumbuhan memerlukan air dengan sederhana dan tumbuhan memerlukan air dengan sedikit. Kadar penyerapan air bergantung kepada penyerapan akar yang dipengaruhi oleh empat faktor utama. Rajah 1.37 menunjukkan faktor utama mempengaruhi penyerapan air oleh tumbuhan. Plasmolisis merupakan osmosis berbalik di mana berlaku penyingkiran air dari sel tumbuhan secara osmosis yang menyebabkan sitoplasma sel mengecut apabila direndamkan ke dalam larutan yang lebih pekat (larutan hipertonik). Air meresap keluar dan tekanan segah di dalam sel akan menjadi berkurangan. Antara kesan larutan hipotonik, hipertonik dan isotonik terhadap sel tumbuhan ialah: Larutan Hipotonik Apabila diletakkan di dalam larutan hipotonik, molekul air meresap ke dalam sel dan vakuol secara osmosis. Vakuol mengembang dan mengenakan tekanan terhadap dinding sel. Tekanan ini dipanggil tekanan segah. Tekanan menyebabkan sel tumbuhan mengembang dan menjadi segah. Kesegahan sel-sel dalam tumbuhan memberikan sokongan dan mengekalkan bentuk sel. Rajah 1.38 menunjukkan kesan larutan hipotonik terhadap sel tumbuhan. Rajah 1.37 Faktor mempengaruhi penyerapan air Faktor Mempengaruhi Penyerapan Air Sistem Pengakaran Tumbuhan mempunyai sistem pengakaran yang berbeza, semakin banyak serabut akar akan lebih banyak melakukan penyerapan. Suhu Tanah Keadaan suhu yang rendah menyebabkan air menjadi sukar untuk bergerak dan menyukarkan diserap oleh akar. Pengudaraan Dalam Tanah Tumbuhan akan dapat menyerap air dengan banyak apabila sistem pengudaraan dalam tanah adalah baik dan memudahkan penyerapan air oleh akar. Kadar Transpirasi Penyerapan air hampir setara dengan proses transpirasi apabila air cukup di dalam tanah. Rajah 1.38 Kesan larutan hipotonik terhadap sel tumbuhan H2O H2O Dinding Sel Vakuol KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 46 Larutan Hipertonik Sekiranya sel tumbuhan dimasukkan ke dalam larutan hipertonik (larutan sukrosa 30%), molekul air meresap keluar dari sel secara osmosis. Sitoplasma dan vakuol akan kehilangan air. Vakuol akan mengecut dan menjadi lebih kecil. Membran Plasma ditolak menjadi dinding sel. Sel tumbuhan berkedut dan mengecut (flaccid). Proses ini dipanggil plasmolisis. Jika sel yang mengalami plasmolisis direndam di dalam larutan hipotonik maka akan terdapat pergerakan bersih molekul air ke dalam sel. Sel ini akan menjadi segah semula dan dikatakan mengalami deplasmolisis. Rajah 1.39 menunjukkan kesan larutan hipertonik terhadap sel tumbuhan. Larutan Isotonik Di dalam larutan isotonik (larutan sukrosa 5%) air akan meresap merentasi membran pada kadar yang sama di kedua-dua arah. Sel tumbuhan mengekalkan bentuk dan isipadunya yang normal. Rajah 1.40 menunjukkan kesan larutan isotonik terhadap sel tumbuhan. Keadaan air yang banyak seperti disebabkan oleh banjir akan mengurangkan kandungan oksigen (O2) dalam tanah kerana ruang antara butiran tanah berisi air. Ini menyebabkan akar tumbuhan tidak mendapat bekalan oksigen yang mencukupi untuk proses respirasi. Walau bagaimanapun, tanaman padi berupaya melakukan respirasi anaerob di sawah di mana air bertakung. Gas metana (CH4) adalah merupakan hasilan melalui proses respirasi anaerob. Info Tambahan Rajah 1.39 Kesan larutan hipertonik terhadap sel tumbuhan Rajah 1.40 Kesan larutan isotonik terhadap sel tumbuhan H2O H2O Dinding Sel Membran Plasma Vakuol Air meresap ke dalam dan luar sel pada kadar yang sama H2O H2O Vakuol KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 47 Translokasi Translokasi merupakan proses pemindahan atau pengangkutan bahan-bahan organik seperti asid amino dan glukosa di dalam floem dari daun ke bahagian-bahagian lain tumbuhan. Translokasi memainkan peranan untuk membantu mengangkut hasil fotosintesis (bahan makanan) ke bahagian- bahagian lain tumbuhan yang memerlukannya bagi pertumbuhan dan respirasi seperti akar, buah, pucuk atau bunga. Translokasi juga membantu mengangkut makanan yang berlebihan ke bahagian tumbuhan seperti rhizom, umbisi dan bebawang untuk disimpan sebagai gula. Terdapat dua pembuluh pengangkut iaitu floem dan xilem (Rajah 1.41). Floem dan xilem ialah jaringan seperti kapilari berperanan dalam proses translokasi. Hasil fotosintesis (glukosa) yang dihasilkan daripada daun akan diangkut melalui floem ke bahagian lain tumbuhan yang memerlukannya. Floem juga dikenali sebagai pembuluh tapis yang membentuk kulit kayu pada batang tumbuhan. Fungsi Xilem Dan Floem Air dan garam mineral dari dalam tanah yang diserap oleh akar diangkut melalui xilem ke bahagian batang dan daun tumbuhan. Xilem terdiri daripada beberapa sel iaitu trakeal, serat xilem dan parenkima xilem. Floem dan xilem ialah dua jaringan pengangkut yang terpisah. Xilem yang ada di dalam akar akan bersambung dengan xilem yang ada pada batang dan daun. Floem juga bersambung ke semua bahagian tumbuhan. Translokasi terjadi kerana adanya perbezaan tekanan osmosis yang terjadi di dalam pembuluh floem antara organ iaitu daun, batang dan akar. Peningkatan kadar gula di dalam floem daun akan meningkatkan tekanan osmosis daun, sehingga larutan gula (hasil fotosintesis) akan mengalir dari daun menuju ke akar. Larutan yang paling banyak dalam floem ialah gula terutama sukrosa dan beberapa bahan lain seperti garam mineral, asid amino dan hormon. Jaringan floem mengangkut sukrosa dan juga asid amino dari organ tumbuhan berwarna hijau terutama sekali daun. Xilem dan Floem Berfungsi Laman ICT Struktur Sel Tumbuhan Laman ICT Xilem Floem Air Air Sel Daun Sel Akar Rajah 1.41 Pembuluh pengangkut xilem dan floem KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 48 Transpirasi Transpirasi merupakan proses kehilangan air daripada tumbuhan ke atmosfera. Proses kehilangan air ini berlaku dari permukaan daun atau bahagian-bahagian tumbuhan yang lain terutamanya melalui stomata dan sebahagian kecil melalui lentisel. Kekurangan air pada tumbuhan menyebabkan kadar transpirasi menjadi rendah, tumbuhan menjadi layu dan seterusnya akan mati. Kadar transpirasi rendah juga berlaku sekiranya kelembapan udara persekitaran tinggi seperti selepas hujan atau awal pagi. Kadar transpirasi dikawal oleh sel pengawal melalui pembukaan dan penutupan liang stomata. Kadar transpirasi pada daun juga dipengaruhi oleh jumlah daun, kelebaran daun dan jumlah stomata. Kepentingan Transpirasi Proses transpirasi yang berlaku pada tumbuhan adalah penting dalam proses metabolisme tumbuhan. Rajah 1.42 menunjukkan kepentingan transpirasi untuk tumbuhan. Faktor Mempengaruhi Kadar Transpirasi Antara empat faktor yang mempengaruhi kadar transpirasi tumbuhan ialah: Pergerakan Udara - semakin laju pergerakan angin di atmosfera menyebabkan semakin banyak penyejatan air berlaku dan bertambahnya kadar transpirasi. Kelembapan Bandingan - kelembapan bandingan yang tinggi pada ruang atmosfera mengurangkan air yang tersejat dan seterusnya mengurangkan kadar transpirasi. Keamatan Cahaya - cahaya matahari yang banyak tertumpu pada daun atau bahagian-bahagian lain yang terlibat dalam proses transpirasi pada waktu siang akan membuka lebih luas liang stomata. Ini menyebabkan air tersejat dengan banyak dan menambahkan kadar transpirasi. Berbanding pada waktu malam atau gelap, keadaan redup, sejatan akan berkurangan disebabkan liang stomata tertutup. Suhu - suhu yang tinggi atau cuaca yang panas menyebabkan semakin banyak air yang tersejat dan meningkatkan kadar transpirasi. Rajah 1.42 Kepentingan transpirasi untuk tumbuhan Kepentingan Transpirasi Pada Tumbuhan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 49 Kesan Persekitaran Terhadap Kadar Transpirasi Kesan persekitaran terhadap kadar transpirasi ditunjukkan melalui graf dalam Rajah 1.43. Air dan garam mineral dari dalam tanah akan meresap masuk ke dalam akar tumbuhan semasa berlakunya proses transpirasi. Air akan melalui satu sel ke satu sel yang lain dan seterusnya memasuki saluran xilem hingga ke sel-sel daun. Air terbebas ke atmosfera menerusi liang stomata. Info Tambahan Kadar Transpirasi Kelembapan Bandingan Kadar Transpirasi Suhu ( oC) Kadar Transpirasi Pergerakan Udara Keamatan Cahaya Keamatan Cahaya Transpirasi Kadar Transpirasi Waktu 0000 0400 0800 1200 1600 2000 2400 Kadar Transpirasi Kelembapan Bandingan Kadar Transpirasi Suhu ( oC) Kadar Transpirasi Pergerakan Udara Keamatan Cahaya Keamatan Cahaya Transpirasi Kadar Transpirasi Waktu 0000 0400 0800 1200 1600 2000 2400 Semakin tinggi suhu, semakin tinggi kadar transpirasi. Semakin laju pergerakan udara, semakin tinggi kadar transpirasi. Semakin tinggi kelembapan bandingan, semakin rendah kadar transpirasi Semakin tinggi keamatan cahaya, semakin tinggi kadar transpirasi. Rajah 1.43 Kesan persekitaran terhadap kadar transpirasi KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 50 1.2.2 Hubung kait Proses Fotosintesis Respirasi Dan Fotosintesis Respirasi dan fotosintesis mempunyai kaitan yang sangat rapat dengan translokasi dan transpirasi. Respirasi merupakan proses penguraian glukosa menjadi air (H2O) dan karbon dioksida (CO2) yang diperlukan untuk proses fotosintesis. Rajah 1.44 menunjukkan perkaitan antara proses respirasi dan fotosintesis. Titik keseimbangan merupakan aras keamatan cahaya iaitu apabila kadar penghasilan karbon dioksida dalam respirasi sama dengan kadar penggunaan karbon dioksida dalam proses fotosintesis. Glukosa yang terhasil daripada proses fotosintesis menggantikan glukosa yang dioksidakan dalam proses respirasi. Kadar fotosintesis mesti melebihi kadar respirasi untuk memastikan pertumbuhan dan perkembangan tumbuhan serta penghasilan bunga, biji benih dan buah. Ini membolehkan kadar penghasilan glukosa melebihi kadar penggunaan glukosa. Glukosa yang berlebihan digunakan untuk pertumbuhan dan proses-proses yang lain dalam tumbuhan. Info Tambahan Fotosintesis dan Respirasi Laman ICT Organisasi sel dalam tumbuhan seperti tisu, tisu epidermis, tisu asas, tisu parenkima, tisu kolenkima, tisu sklerenkima, tisu vaskular, xilem dan floem mempunyai peranan yang tersendiri terhadap pertumbuhan dan perkembangan tumbuhan. Bincangkan kesan pertumbuhan dan perkembangan akibat kerosakan sel terhadap tumbuhan. Rajah 1.44 Perkaitan antara respirasi dan fotosintesis Untung bersih dalam glukosa (glukosa yang dihasilkan melalui fotosintesis lebih cepat berbanding yang digunakan oleh respirasi) Rugi bersih dalam glukosa (glukosa digunakan dalam respirasi lebih cepat berbanding yang dihasilkan oleh fotosintesis) Pembebasan CO bertambah Pengambilan CO bertambah Keamatan cahaya bertambah Rendah Tinggi Titik keseimbangan Kadar fotosintesis melebihi kadar respirasi Kadar respirasi melebihi kadar fotosintesis KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 51 Hubungan Fotosintesis Dengan Penyerapan, Translokasi Dan Transpirasi Proses fotosintesis yang berlaku pada tumbuhan mempunyai kaitan dengan proses penyerapan, proses translokasi dan proses transpirasi. Jadual 1.5 menunjukkan hubungan fotosintesis dengan penyerapan, translokasi dan transpirasi. Jadual 1.5 Hubungan fotosintesis dengan penyerapan, translokasi dan transpirasi Proses penyerapan, translokasi dan transpirasi yang berlaku pada tumbuhan sangat penting untuk melancarkan proses fotosintesis terutamanya pada bahagian daun. Rajah 1.45 menunjukkan perkaitan proses fotosintesis dengan proses penyerapan, translokasi dan transpirasi. Rajah 1.45 Perkaitan proses fotosintesis dengan proses penyerapan, translokasi dan transpirasi Proses Hubungan Penyerapan Penyerapan ialah proses resapan air dan garam mineral dalam tanah oleh akar tumbuhan secara osmosis untuk proses fotosintesis. Penyerapan ini bermula dari akar tumbuhan sehingga ke bahagian daun. Semakin banyak air dan garam mineral yang diserap menyebabkan semakin tinggi kadar fotosintesis berlaku. Translokasi Translokasi merupakan proses pengangkutan hasil-hasil fotosintesis iaitu bahan makanan ke bahagian-bahagian lain tumbuhan yang memerlukannya. Peningkatan kadar glukosa di dalam floem daun akan meningkatkan tekanan kepada osmosis daun sehingga larutan (hasil fotosintesis) akan mengalir dari daun menuju ke bahagian lain tumbuhan. Transpirasi Transpirasi ialah proses kehilangan air dari permukaan daun atau bahagian lain melalui stomata dan lentisel. Proses ini menyebabkan ruang vakum bertambah di dalam daun dan seterusnya meningkatkan kadar penyerapan karbon dioksida dari atmosfera oleh daun bagi tujuan fotosintesis. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 52 1.2.3 Faktor Mempengaruhi Kadar Fotosintesis Tumbuhan dapat tumbuh dan berkembang adalah disebabkan oleh beberapa faktor seperti kelembapan persekitaran, cahaya dan keadaan tanah. Proses fotosintesis berlaku sama ada di waktu siang (terang) atau malam (gelap). Pada waktu siang, proses fotosintesis memerlukan cahaya matahari untuk memecahkan molekul air sehingga menjadi ion hidrogen. Pada waktu gelap pula, proses fotosintesis menggabungkan karbon dioksida dengan ion sehingga menghasilkan glukosa. Kebiasaannya, proses fotosintesis tumbuhan ini dipengaruhi oleh dua faktor iaitu luaran dan dalaman. Faktor Luaran Faktor luaran merujuk kepada faktor yang terdapat di sekeliling tumbuhan. Rajah 1.46 menunjukkan tiga faktor yang mempengaruhi kadar fotosintesis tumbuhan. Rajah 1.46 Faktor mempengaruhi kadar fotosintesis tumbuhan Keamatan Cahaya Cahaya sangat diperlukan dalam proses fotosintesis. Pada waktu siang cahaya matahari berfungsi sebagai sumber tenaga untuk mengubah air dan karbon dioksida menjadi glukosa. Penyerapan cahaya matahari oleh tumbuhan dipengaruhi oleh keamatan cahaya, jangka masa penyerapan dan panjang gelombang cahaya. Semakin tinggi keamatan cahaya menyebabkan kadar fotosintesis semakin meningkat. Selepas tahap ini dicapai, peningkatan keamatan cahaya tidak lagi meningkatkan kadar fotosintesis kerana kepekatan karbon dioksida (CO2) dan suhu menjadi faktor pengehad. Graf I dalam Rajah 1.47 menunjukkan bahawa kadar fotosintesis meningkat dengan peningkatan keamatan cahaya sehingga mencapai takat P. Selepas takat R, kadar fotosintesis tidak meningkat walaupun keamatan cahaya terus meningkat. Walau bagaimanapun, apabila kepekatan karbon dioksida (CO2) dinaikkan kepada 0.13%, kadar fotosintesis bertambah seperti ditunjukkan dalam graf II. Kadar Fotosistesis (cm/min) Keamatan Cahaya Graf I Graf II 0.13% CO2 pada 30oC 0.03% CO2 pada 30oC R P Q Rajah 1.47 Graf kepekatan keamatan cahaya dengan kadar fotosintesis Faktor Luaran Keamatan Cahaya Kepekatan Karbon Dioksida Peningkatan Suhu KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 53 Kepekatan Karbon Dioksida Karbon dioksida merupakan bahan mentah yang sangat diperlukan dalam tindak balas gelap untuk mensintesiskan glukosa. Peningkatan kepekatan karbon dioksida akan menyebabkan peningkatan kadar fotosintesis selagi tidak ada faktor pengehad. Kadar fotosintesis akan menjadi sekata pada satu tahap kepekatan karbon dioksida. Walaupun peningkatan kadar karbon dioksida berlaku, kadar fotosintesis tidak meningkat kerana keamatan cahaya akan bertindak sebagai faktor pengehad. Rajah 1.48 menunjukkan graf kepekatan karbon dioksida dengan kadar fotosintesis. Peningkatan Suhu Perubahan pada suhu persekitaran tumbuhan akan mempengaruhi kadar fotosintesis. Walau bagaimanapun, kadar suhu berbeza-beza mengikut jenis tumbuhan. Setiap peningkatan suhu sebanyak 10°C akan meningkatkan kadar fotosintesis sebanyak sekali ganda sehingga mencapai tahap optimum. Suhu optimum bagi kebanyakan tumbuhan adalah di antara 25°C hingga 30°C. Jika keadaan suhu yang terlalu tinggi akan menyebabkan enzim dan proses fotosintesis terhenti. Suhu yang terlalu tinggi akan memusnahkan sel tumbuhan. Rajah 1.49 menunjukkan graf peningkatan suhu dengan kadar fotosintesis. Perbezaan Kadar Fotosintesis Dalam Tumbuhan Kadar fotosintesis tumbuhan adalah tidak sekata sepanjang hari. Perbezaan ini banyak dipengaruhi oleh persekitaran tumbuhan seperti keamatan cahaya, kepekatan karbon dioksida dan suhu persekitaran. Pada waktu siang, kadar fotosintesis adalah tinggi disebabkan adanya cahaya matahari, namun akan berubah apabila keadaan cuaca menjadi mendung kerana kekurangan cahaya dan suhu persekitaran menjadi rendah. Keadaan ini juga sering berlaku pada waktu awal pagi dan senja. Kebiasaannya, kadar fotosintesis akan menjadi sekata pada waktu tengah hari disebabkan oleh kepekatan karbon dioksida mengehad kadar fotosintesis. Faktor pengehad merupakan faktor yang menentukan dan mengawal kadar sesuatu proses biokimia. Faktor pengehad berubah sepanjang masa dan keadaan. Info Tambahan Kadar Fotosintesis (cm/min) Kepekatan Karbon Dioksida (%) 30oC pada keamatan cahaya yang tinggi 30oC pada keamatan cahaya yang rendah Rajah 1.48 Graf kepekatan karbon dioksida dengan kadar fotosintesis Kadar Fotosintisis (cm/min) Suhu (oC) 5 10 15 20 25 30 35 40 Rajah 1.49 Graf peningkatan suhu dengan kadar fotosintesis KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 54 Faktor Dalaman Faktor dalaman merujuk kepada perkara-perkara yang terdapat pada anatomi atau struktur tumbuhan atau berasal daripada keadaan fizikal tumbuhan itu sendiri. Antara faktor dalaman yang mempengaruhi kadar fotosintesis (Rajah 1.50). Makronutrien merupakan unsur yang diperlukan dalam kuantiti yang banyak oleh tumbuhan. Ini termasuk karbon, hidrogen, oksigen, nitrogen, fosforus, kalium, kalsium, magnesium dan sulfur. Terdapat lima kategori utama hormon tumbuhan, iaitu auksin, giberelin, sitokinin, asid absisik dan etilena. Hormon-hormon berinteraksi antara satu sama lain dalam aspek pertumbuhan dan perkembangan tumbuhan. Interaksi ini berlalu secara sinergis dan antagonis. Info Tambahan Apakah yang berlaku pada kadar transpirasi di bawah keadaan berikut? Bincangkan keamatan cahaya tinggi, suhu tinggi, kelembapan tinggi dan kelajuan angin tinggi. Rajah1.50 Faktor dalaman yang mempengaruhi kadar fotosintesis Faktor Dalaman Bentuk Daun Jumlah Klorofil Kedudukan Daun Anatomi Daun Pertumbuhan Tumbuhan Jumlah Klorofil - warna hijau pada daun disebabkan adanya klorofil. Klorofil merupakan pigmen penting untuk proses fotosintesis dalam menyerap cahaya matahari. Pembentukan klorofil memerlukan sejumah ion magnesium (Mg), nitrogen (N) dan zat besi (Fe) yang di dapati dari dalam tanah melalui akar. Kekurangan klorofil pada daun akan menyebabkan kadar fotosintesis rendah. Kedudukan Daun - daun merupakan tempat berlakunya fotosintesis. Daun akan melakukan fotosintesis dengan kehadiran cahaya. Kedudukan permukaan daun yang menghadap cahaya terutamanya cahaya matahari akan menyebabkan peningkatan kadar fotosintesis. Bentuk Daun - bentuk daun memainkan peranan yang sangat penting. Bentuk daun yang nipis dan lebar membolehkan cahaya matahari diserap dengan lebih banyak menyebabkan kadar fotosintesis meningkat. Anatomi Daun - fotosintesis bermula melalui stomata yang terdapat pada daun. Stomata memudahkan pertukaran gas dan berlakunya proses transpirasi. Liang-liang stomata akan terbuka apabila adanya cahaya matahari menyebabkan tersedianya sumber gas karbon dioksida untuk bahan fotosintesis. Pertumbuhan Tumbuhan - proses fotosintesis akan lebih tinggi pada tumbuhan yang masih muda atau daun muda. Ini kerana tumbuhan dan daun muda mempunyai lebih banyak klorofil. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 55 1.2.4 Kesan Terhadap Pertumbuhan Tumbuhan Tumbesaran tumbuhan adalah berkait rapat dengan pembentukan organ-organ tumbuhan dan perubahan bentuk dari embrio atau biji menjadi tumbuhan yang kuat, terutamanya pada batang, akar dan daun. Pertumbuhan tumbuhan dapat diketahui berdasarkan kepada perubahan fizikal sama ada melalui ukuran atau kuantiti. Suhu Suhu atmosfera mempengaruhi aktiviti fisiologi tumbuhan. Suhu rendah atau terlalu tinggi daripada suhu optimum akan mengganggu percambahan biji benih, proses respirasi, proses fotosintesis, pengeluaran hasil dan pertumbuhan yang normal. Peningkatan suhu yang melebihi suhu optimum akan menyebabkan protein dalam enzim rosak. Apabila suhu mencecah 55°C, hal ini akan menyebabkan kematian tisu dalam tumbuhan. Perubahan suhu sepanjang hari juga mempengaruhi pertumbuhan tumbuhan. Pertumbuhan hanya berlaku jika kadar fotosintesis melebihi kadar respirasi. Kadar suhu yang rendah akan melambatkan kadar fotosintesis dan seterusnya mengurangkan hasil tanaman dan membantutkan pertumbuhan tanaman. Kadar suhu yang tinggi pula akan menyebabkan kecacatan seperti bentuk bunga yang tidak normal, merosakkan mata tunas dan buah yang tidak sempurna. Karbon Dioksida Tumbuhan memerlukan karbon dioksida dalam proses fotosintesis, tumbesaran tumbuhan dan penghasilan klorofil. Kekurangan karbon dioksida memberikan kesan yang buruk kepada pertumbuhan tumbuhan. Kekurangan karbon dioksida bukan sahaja mengganggu proses fotosintesis tumbuhan tetapi menyebabkan kesukaran untuk menghasilkan glukosa. Kesan yang dialami oleh tumbuhan ialah tumbesaran yang lambat, kerosakan daun, saiz daun menjadi kecil, kekurangan daun pada tumbuhan dan pertukaran warna daun atau tompok putih pada bahagian daun. Cahaya Cahaya sangat diperlukan untuk proses fotosintesis tumbuhan. Kekurangan cahaya akan menyebabkan kesan etiolasi iaitu batang tumbuhan akan tumbuh lebih cepat tetapi lemah, daun mengecil daripada saiz sebenar dan berwarna pucat akibat kekurangan klorofil. Kesan etiolasi ini berlaku disebabkan tumbuhan tidak mendapat cahaya dengan kadar yang diperlukan atau tanaman berada di tempat terlindung daripada pancaran cahaya matahari atau berada di kawasan gelap. Rajah 1.51 menunjukkan faktor yang mempengaruhi penyerapan cahaya oleh tumbuhan. Rajah 1.51 Faktor mempengaruhi penyerapan cahaya Tumbuhan memerlukan unsur-unsur untuk membuat klorofil dan mensintesis molekul organik bagi pertumbuhan, perkembangan dan pembiakan. Bincangkan keperluan unsur-unsur utama tersebut. Faktor Mempengaruhi Penyerapan Cahaya Masa Penyerapan Kualiti Cahaya Keamatan Cahaya KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 56 Klorofil Proses fotosintesis hanya berlaku pada tumbuhan yang mempunyai klorofil. Pigmen klorofil berfungsi untuk memerangkap tenaga cahaya matahari dan mengubah menjadi tenaga kimia. Kekurangan klorofil pada daun menyebabkan proses fotosintesis berlaku secara perlahan. Sekiranya keadaan ini berterusan akan menyebabkan tumbuhan tidak dapat memproses makanan secukupnya untuk kegunaan sendiri dan akhirnya mati. Kekurangan klorofil pada daun tumbuhan dipengaruhi oleh kekurangan karbon dioksida dan nutrisi pada tumbuhan. Air Kekurangan air mempengaruhi semua aspek pertumbuhan tumbuhan iaitu merangkumi proses fisiologi, biokimia, anatomi dan morfologi tumbuhan. Kekurangan air dalam tanah menyebabkan tumbuhan menjadi layu dan sel mengalami plasmolisis (pengecutan sel). Tanah yang menjadi kering pula akan menyebabkan baki air mengalami kepekatan zat larut yang tinggi. Semasa kekurangan air sebahagian stomata akan tertutup menyebabkan tumbuhan tidak dapat menyerap karbon dioksida (CO2) dan menurunkan kadar proses fotosintesis serta merosakkan sintesis protein dan dinding sel. Kesan kekurangan air akan menyebabkan pengurangan jumlah sel tumbuhan, saiz daun mengecil, penebalan saiz daun, perubahan metabolisme karbon dan nitrogen, peningkatan sensitiviti stomata dan kadar fotosintesis rendah. Tumbuhan yang mengalami kekurangan air juga mengalami penurunan ukuran fizikal terutamanya pada bahagian batang, daun dan akar. Sekiranya dialami secara berterusan menyebabkan penurunan hasil tanaman dan kematian. Udara merupakan campuran beberapa campuran gas yang sangat diperlukan untuk tumbuhan hidup. Antara gas tersebut ialah nitrogen dengan jumlah 78.08% dan selebihnya pula ialah karbon dioksida, hidrogen, karbon monoksida, iodin, neon, helium dan lain-lain. Tumbuhan akan menghadapi kekurangan air dengan kadar 50% daripada keperluan. Tumbuhan akan melakukan tindak balas dengan menutup liang stomata dan memperlahan perluasan daun untuk mengurangkan kadar transpirasi. Tumbuhan juga mengurangkan pemanjangan akar terutamanya pada bahagian akar yang tidak dapat menyerap air, manakala akar yang mampu menyerap air akan bertambah dan mempunyai saiz lebih besar. Info Tambahan Faktor Mempengaruhi Fotosintesis Laman ICT Kesan Perubahan Cuaca Pada Tanaman Laman ICT Bagaimanakah air masin mempengaruhi pertumbuhan tumbuhan dan kesannya? Bincangkan. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 57 Kesan Cahaya Pada Fotosintesis Laman ICT Keperluan Cahaya Pada Fotosintesis Laman ICT Tajuk: Menentukan Keperluan Cahaya Untuk Fotosintesis. Bahan: Daun hijau, kepingan kad, klip kertas, larutan iodin dan larutan etil alkohol. Alatan: Piring petri, rod kaca, bikar 250ml, gunting kertas, penunu bunsen, tungku kaki tiga, kasa dawai dan bikar. Langkah Keselamatan: 1. Semasa eksperimen dijalankan jauhkan alkohol daripada api disebabkan bahan tersebut mudah terbakar. 2. Pemanasan alkohol hendaklah dilakukan dalam kukusan air dan tidak secara langsung bagi mengelakkan kebakaran. Murid diminta untuk: Membuat laporan berkaitan dengan eksperimen ini secara bertulis dan mempersembahkannya melalui persembahan multimedia. Bahan-bahan dan peralatan eksperimen bagi menentukan keperluan cahaya untuk fotosintesis. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 58 1. Pilih satu pokok dan lindungkan dari cahaya matahari selama 48 jam. 2. Klip atas dan bawah permukaan beberapa helai daun dengan kertas berwarna hitam Langkah Kerja: 3. Dedahkan tumbuhan pada cahaya matahari 2 jam hingga 3 jam. 4. Petik daun itu dan tanggalkan kertas hitam yang menutupinya. 6. Masukkan daun itu ke dalam air yang sedang mendidih (dalam bikar 250ml). 5. Didihkan air. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 59 9. Keluarkan daun menggunakan penyepit. 10. Bilas daun menggunakan air bersih. 8. Kukus dalam air mendidih selama 3 minit hingga 4 minit. 7. Keluarkan dan masukkan daun ke dalam tabung didih yang mengandungi etil alkohol 12. Perhatikan warna yang dihasilkan pada daun. 11. Letakkan daun dalam piring petri dan titiskan larutan iodin ke atas daun sehingga menutupi daun. Bahagian daun yang terdedah kepada cahaya matahari akan berlaku proses fotosintesis, manakala daun yang ditutupi kertas pula tidak berlaku proses fotosintesis (warna cerah). Hasil Pemerhatian: KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 60 60 PROSES FISIOLOGI TUMBUHAN • Fotosintesis - proses menghasilkan makanan dan membebaskan oksigen. • Respirasi - proses menghasilkan tenaga. • Penyerapan - proses resapan air tanah oleh serabut akar. • Translokasi - proses pengangkutan bahan dan hasil fotosintesis ke bahagian lain. • Transpirasi - proses kehilangan air daripada tumbuhan ke atmosfera. Proses Utama Fisiologi Tumbuhan • Respirasi - penguraian glukosa menghasilkan tenaga ATP, air dan karbon dioksida. • Penyerapan - semakin banyak air dan garam mineral diserap, semakin tinggi kadar fotosintesis berlaku. • Translokasi - peningkatan kadar glukosa meningkatkan tekanan osmosis daun sehingga hasil fotosintesis akan mengalir ke bahagian lain. • Transpirasi - semakin tinggi kadar transpirasi, semakin tinggi kadar penyerapan karbon dioksida menyebabkan meningkatnya kadar fotosintesis. Hubung kait Proses Fotosintesis Faktor Luaran • Keamatan Cahaya - semakin tinggi keamatan cahaya, kadar fotosintesis semakin meningkat. • Kepekatan Karbon Dioksida - kepekatan karbon dioksida meningkatkan kadar fotosintesis. • Peningkatan Suhu - peningkatan suhu akan meningkatkan kadar fotosintesis. Faktor Dalaman • Jumlah Klorofil - pertumbuhan bilangan klorofil meningkatkan kadar fotosintesis. • Kedudukan Daun - menghadap cahaya matahari meningkatkan kadar fotosintesis. • Bentuk Daun - nipis dan lebar membolehkan cahaya matahari diserap dengan banyak. • Anatomi Daun - pembukaan liang stomata dapat menyerap karbon dioksida yang banyak. • Pertumbuhan Tumbuhan - proses fotosintesis lebih efektif dan tinggi pada tumbuhan muda atau daun muda. Faktor Mempengaruhi Kadar Fotosintesis • Suhu - suhu rendah atau terlalu tinggi akan mengganggu percambahan biji benih, proses respirasi, proses fotosintesis dan pengeluaran hasil. • Karbon Dioksida - kekurangan karbon dioksida mengganggu proses fotosintesis dan kesukaran untuk menghasilkan glukosa oleh tumbuhan. • Klorofil - kekurangan klorofil menyukarkan tumbuhan membuat makanan. • Cahaya - kekurangan cahaya menyebabkan batang tumbuhan tumbuh lebih cepat tetapi lemah, daun mengecil dan berwarna pucat akibat kekurangan klorofil. • Air - kekurangan air menyebabkan tumbuhan menjadi layu dan pengecutan sel. Kesan Terhadap Pertumbuhan Tumbuhan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 61 Jawab semua soalan 1. Terangkan maksud pertumbuhan tumbuhan berikut. a) Pertumbuhan primer ........................................................................................................................................ b) Pertumbuhan sekunder ....................................................................................................................................... 2. Nyatakan maksud proses percambahan biji benih. a) Percambahan epigeal ........................................................................................................................................ b) Percambahan hipogeal ....................................................................................................................................... 3. Terangkan maksud proses utama fisiologi tumbuhan di bawah. a) Fotosintesis ........................................................................................................................................ b) Respirasi ........................................................................................................................................ c) Penyerapan ........................................................................................................................................ d) Translokasi ........................................................................................................................................ e) Transpirasi ........................................................................................................................................ 4. Bagaimanakah tindak balas berikut berlaku semasa proses fotosintesis? a) Tindak balas cahaya ......................................................................................................................................... b) Tindak balas gelap ......................................................................................................................................... 5. Nyatakan perkaitan antara proses fotosintesis dengan proses fisiologi tumbuhan. a) Respirasi ......................................................................................................................................... b) Penyerapan ......................................................................................................................................... c) Translokasi ......................................................................................................................................... 6. Apakah yang dimaksudkan ATP (Adenosin Trifosfat) dan fungsinya? ........................................................................................................................................... KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 62 7. Nyatakan fungsi bahagian tumbuhan berikut. a) Stomata ........................................................................................................................................... b) Lentisel ........................................................................................................................................... c) Kloroplas ........................................................................................................................................... d) Sitoplasma ........................................................................................................................................... 8. Terangkan kesan persekitaran terhadap kadar transpirasi yang ditunjukkan dalam graf. Graf I Graf II a) Graf I: .......................................................................................................................... b) Graf II: ......................................................................................................................... 9. Apakah maksud titik keseimbangan dalam proses hubung kait respirasi dan fotosintesis? ........................................................................................................................................... 10. Apakah yang berlaku pada kadar fotosintesis apabila faktor-faktor berikut mencapai had maksimum? a) Keamatan cahaya ........................................................................................................................................... b) Peningkatan suhu ........................................................................................................................................... 11. Bezakan kadar fotosintesis pada daun muda dan daun tua tumbuhan. ........................................................................................................................................... Kadar Transpirasi Kelembapan Bandingan Kadar Transpirasi Suhu ( oC) Kadar Transpirasi Pergerakan Udara Keamatan Cahaya Keamatan Cahaya Transpirasi Kadar Transpirasi Waktu 0000 0400 0800 1200 1600 2000 2400 Kadar Transpirasi Kelembapan Bandingan Kadar Transpirasi Suhu ( oC) Kadar Transpirasi Pergerakan Udara Keamatan Cahaya Keamatan Cahaya Transpirasi Kadar Transpirasi Waktu 0000 0400 0800 1200 1600 2000 2400 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 63 2.0 PENGELUARAN TANAMAN Selepas mempelajari bab ini, murid akan dapat: 63 1. Menerangkan jenis tanaman makanan iaitu bijirin, sayuran, umbisi, kekacang dan tanaman komoditi. 2. Menggunakan mekanisasi pertanian bagi pembersihan kawasan, penyediaan tanah dan penanaman tanaman. 3. Menjelaskan spesifikasi penanaman dari aspek jarak antara tanaman, jarak antara barisan dan kepadatan tanaman. 4. Menerangkan kepentingan nutrien terhadap peningkatan kualiti hasil dan daya tahan tanaman terhadap penyakit. 5. Membezakan kaedah penanaman menggunakan tanah dan tanpa tanah. 6. Menunjuk cara kaedah pembajaan bagi penanaman di tanah iaitu tabur, alur, poket dan semburan. 7. Menunjuk cara kaedah pembajaan bagi penanaman tanpa tanah iaitu Nutrient Film Technique (hidroponik), titisan (fertigasi), dan semburan kabus (aeroponik). 8. Melakar dan mereka bentuk kaedah penanaman secara hidroponik, fertigasi, dan aeroponik. 9. Menjalankan satu projek penanaman secara hidroponik, fertigasi dan aeroponik. 10. Menerangkan perundangan alam sekitar berkaitan pengawalan perosak tanaman iaitu Akta Racun Makhluk Perosak (1974), Akta Kuarantin Tumbuhan (1976), Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974: (1985) Pindaan. 11. Menerangkan garis panduan alam sekitar berkaitan pengawalan perosak tanaman berpandukan Amalan Pertanian Baik Malaysia (MyGAP), Skim Amalan Ladang Baik Malaysia (SALM) dan Sijil Organik Malaysia (SOM). 12. Meneroka kaedah pengawalan perosak tanaman seperti kaedah kultur, fizikal, biologi, kimia, organik, perundangan dari mana-mana laman sesawang. 13. Mengkaji kesan pengawalan perosak tanaman menggunakan kaedah seperti kultur, fizikal, biologi, kimia dan organik. 14. Menghuraikan kesan aktiviti pengawalan perosak tanaman terhadap alam sekitar. 15. Menerangkan aktiviti penuaian hasil iaitu sebelum, semasa dan pascatuai. 16. Menjelaskan kaedah penyimpanan hasil tuaian mengikut jenis hasil. 17. Melakukan aktiviti penuaian dan penyimpanan hasil tuaian tanaman. 18. Mengkaji aspek kelembapan, suhu, pengudaraan dan tempoh masa penyimpanan bagi mengekalkan kualiti hasil tanaman. 19. Menerangkan strategi pemasaran hasil pertanian iaitu produk, harga, tempat dan promosi. 20. Menilai kehendak pasaran iaitu produk, harga, rupa luaran, sasaran pengguna dan keselamatan makanan. 21. Melakukan aktiviti pemasaran hasil pertanian. 22. Mengkaji data harga semasa beberapa hasil tanaman di pasaran. 23. Menganalisis kadar harga semasa tanaman dengan harga musim perayaan, bandar dan luar bandar. 24. Memerihalkan modal permulaan dan modal akhir projek penanaman dan pengeluaran tanaman secara hidroponik, fertigasi dan aeroponik. 25. Mengumpul dokumen dan menghitung kos projek penanaman dan pengeluaran tanaman secara hidroponik, fertigasi dan aeroponik. 26. Mengumpul dokumen dan menghitung hasil pendapatan projek penanaman dan pengeluaran tanaman secara hidroponik, fertigasi dan aeroponik. 27. Menghasilkan penyata untung rugi bagi projek penanaman dan pengeluaran tanaman secara hidroponik, fertigasi dan aeroponik. 28. Menghitung Pulangan Modal (PM) dan Titik Pulangan Modal (TPM). 29. Membuat keputusan terhadap sesuatu bidang usaha. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 64 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 64 2.0 PENGELUARAN TANAMAN 2.1 Projek Tanaman • Jenis Tanaman Makanan • Mekanisasi Pertanian • Spesifikasi Penanaman • Kepentingan Nutrien Kepada Tanaman • Penanaman Menggunakan Tanah dan Tanpa Tanah • Pembajaan • Pembajaan Tanaman Tanpa Tanah • Reka Bentuk Sistem Penanaman • Projek Penanaman 2.2 Pengawalan Perosak Tanaman • Perundangan Alam Sekitar • Pengurusan Pengawalan Perosak Tanaman • Kaedah Pengawalan Perosak Tanaman • Kesan Pengawalan Perosak Tanaman • Kesan Aktiviti Pengawalan Perosak Terhadap Alam Sekitar Pengenalan Pengeluaran tanaman adalah berkaitan dengan penglibatan manusia dengan tanah, iklim dan tanaman untuk mengeluarkan hasil tanaman makanan yang mempunyai nilai ekonomi. Pengeluaran tanaman di Malaysia terbahagi kepada sektor estet iaitu bercorak komersial dan sektor pekebun kecil. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 65 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 65 2.4 Pemasaran Hasil Tanaman • Strategi Pemasaran • Kehendak Pasaran • Aktiviti Pemasaran Hasil Pertanian • Perbandingan Harga Pasaran • Harga Semasa Tanaman 2.3 Penuaian dan Penyimpanan Hasil Tanaman • Penuaian Hasil • Kaedah Penyimpanan Hasil Tuaian • Aktiviti Penuaian dan Penyimpanan Hasil Tanaman • Pemantauan Kualiti Hasil Tanaman Di Tempat Penyimpanan 2.5 Tafsir Untung atau Rugi Projek Tanaman • Modal Permulaan dan Modal Akhir • Dokumen • Hasil Pendapatan Projek Tanaman • Penyata Untung Rugi Projek Tanaman • Menghitung PM dan TPM • Membuat Keputusan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 66 UNIT 2.1 PROJEK TANAMAN Pertanian merupakan antara sektor terpenting negara sungguhpun kini tumpuan banyak diberikan kepada sektor perindustrian. Selain memberi peluang pekerjaan kepada rakyat, bidang pertanian ini memberi pulangan yang lumayan kepada pihak yang mengusahakannya secara bersungguh- sungguh. Hasil pertanian merupakan input yang digunakan dalam proses pengeluaran bahan makanan yang boleh dijadikan sebagai produk eksport. Pengeluaran tanaman terbahagi kepada dua jenis iaitu tanaman makanan dan tanaman industri. Kepentingan Tanaman Makanan Kepada Negara Pengeluaran tanaman makanan bertujuan memenuhi keperluan bekalan makanan penduduk. Sungguhpun masih ada bahan makanan yang diimport namun menghasilkan tanaman makanan sendiri dapat mengurangkan kebergantungan negara kepada negara luar dalam memenuhi keperluan bahan makanan rakyat dan keselamatan makanan negara. Pengeluaran tanaman membuka peluang pekerjaan kepada penduduk di samping menyumbang kepada pendapatan negara melalui eksport mentah atau makanan siap proses. Selain dari membekal bahan makanan untuk kegunaan domestik, pengeluaran tanaman menggalakkan perkembangan industri pemprosesan makanan, mengimbangkan ekologi setelah terjejas oleh sektor perindustrian serta memberi kesedaran kepentingan nutrisi dalam diet. Kawasan Penanaman Utama Tanaman Makanan Kawasan penanaman utama tanaman makanan di Malaysia ditunjukkan dalam Jadual 2.0. Jadual 2.0 Kawasan tanaman makanan utama di Malaysia Jenis Kawasan utama Sayuran Cameron Highlands (Pahang), Kluang (Johor), Kuala Langat (Selangor), Gua Musang (Kelantan) dan Kinta (Perak) Padi Jelapang Padi: MADA (Kedah-Perlis), KADA (Kemubu Kelantan), Kerian (Perak), IADA (Kawasan Pembangunan Pertanian Bersepadu) Pulau Pinang, IADA Seberang Perak, IADA Ketara (Terengganu), IADA Kemasin Semerak (Kelantan) Kelapa Sawit Johor, Pahang, Pulau Pinang, Negeri Sembilan, Terengganu, Sabah dan Sarawak Koko Pahang, Perak, Selangor, Johor, Sabah dan Sarawak Lada Hitam Sarawak, Sabah Kopi Pahang, Sabah, Selangor Teh Pahang, Johor, Sabah, Sarawak, Selangor, Kedah Sumber: Sayuran dan padi: Statistik tanaman 2015, Jabatan Pertanian Malaysia. Kelapa sawit dan Lada hitam: Statistik Tanaman Industri Malaysia 2015 & Koko: Lembaga Koko Malaysia Pokok getah (Hevea brasiliensis) tergolong dalam famili Euphorbiaceae. Malaysia adalah negara ketiga terbesar dalam pengeluaran getah dunia selepas Thailand dan Indonesia. Keluasan tanaman berjumlah 1.02 juta hektar, 95% diusahakan oleh pekebun kecil. Penggunaan getah dunia dijangka melebihi 30 juta tan setahun pada tahun 2020 bagi memenuhi keperluan industri automatif, perubatan dan pembinaan. Produk utama berasaskan getah adalah sarung tangan, tayar, kateter dan bebenang getah. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 67 Gambar foto 2.1 Padi Huma (Padi Bukit) Gambar foto 2.0 Padi Sawah 2.1.1 Jenis Tanaman Makanan Jenis tanaman makanan yang ditanam adalah berbeza mengikut kawasan. Tanaman makanan di kawasan tropika seperti Malaysia tidak sama dengan jenis tanaman makanan di kawasan beriklim sederhana. Tanaman makanan di negara ini boleh dibahagikan kepada tiga kumpulan utama seperti ditunjukkan dalam Rajah 2.0. Rajah 2.0 Jenis tanaman makanan Tanaman Bijirin Tanaman bijirin merupakan tanaman utama untuk menghasilkan makanan manusia dan juga untuk ternakan. Kebanyakan tanaman bijirin yang ditanam di Malaysia adalah dari famili Poaceae seperti Padi dan Jagung. Padi Padi ialah tanaman makanan utama ditanam untuk mendapatkan beras sebagai makanan ruji. Terdapat dua jenis padi di negara ini iaitu Padi Sawah (Gambar foto 2.0) dan Padi Huma (Gambar foto 2.1) yang diusahakan secara meluas. Tanaman Makanan Sayur-Sayuran Bijirin Padi Jagung Komoditi Makanan Jenis Daun Jenis Buah Jenis Umbisi Jenis Kekacang Kelapa Sawit Koko Lada Hitam KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 68 Gambar foto 2.2 Tanaman jagung Beras ialah bijirin yang diperolehi daripada tanaman padi (Oryza sativa L.) yang telah dikupas kulitnya. Terdapat dua jenis beras iaitu beras biasa dan beras pulut. Beras biasa menjadi sumber makanan utama. Beras jenis ini lebih mendapat nilai dagangan. Sementara itu, penggunaan beras pulut adalah terhad untuk membuat kuih-muih. Beras mengandungi sumber karbohidrat dan serat yang penting, protein, vitamin E dan vitamin B di samping membekalkan mineral seperti zat besi, fosforus, magnesium, kalium, natrium dan selenium. Selain itu, beras juga mengandungi rendah lelemak, garam dan kolestrol. Oleh yang demikian ia membantu dalam menjaga kesihatan jantung. Jadual 2.1 menunjukkan keluasan kawasan bertanam dan pengeluaran padi mengikut negeri (2012 hingga 2014). Kedah merupakan kawasan paling luas bertanam padi serta pengeluaran paling tinggi diikuti Perak dan Kelantan bagi Semenanjung Malaysia. Sarawak pula mempunyai keluasan bertanam dan pengeluaran padi lebih tinggi berbanding Sabah. Jadual 2.1 Keluasan bertanam dan pengeluaran padi mengikut negeri (2012-2014) Jagung Tanaman jagung (Zea mays L.) diperkenalkan di Malaysia sebagai tanaman kontan yang ditanam sebagai tanaman pusingan oleh petani. Kawasan penanaman jagung di negara ini adalah bersaiz kecil dan berselerak terutamanya di negeri Pahang, Kedah, Kelantan dan Perak. Terdapat empat varieti utama yang ditanam secara komersial iaitu varieti jagung manis seperti Masmadu, Manis Madu, Thai Supersweet dan Taiwan Supersweet. Varieti-varieti tersebut mendapat permintaan yang tinggi kerana teksturnya lebih lembut dan rasanya yang manis di samping tempoh pusingan penanaman yang singkat. Nota: Padi Sawah dan Padi Huma (Sumber: Jabatan Pertanian Malaysia) Negeri 2012 2013 2014 Luas bertanam (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Luas bertanam (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Luas bertanam (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Johor Kedah Kelantan Melaka Negeri Sembilan Pahang Perak Perlis Pulau Pinang Selangor Terengganu 2 934 213 378 63 714 2 556 2 126 10 487 82 142 52 111 25 835 37 835 17 759 11 600 856 245 250 308 7 665 8 463 34 594 368 237 246 982 142 762 226 580 77 501 2 960 210 327 56 280 2 783 1 986 10 357 81 636 52 085 25 564 37 833 16 994 13 400 889 167 215 255 9 957 8 425 31 471 360 135 251 449 145 127 237 594 71 855 2 807 215 511 70 890 2 249 2 266 8 091 81 776 52 092 25 564 37 575 17 623 13 552 899 103 217 661 10 069 8 520 31 824 364 174 254 261 146 750 240 253 82 141 Semenanjung Malaysia 510 606 2 230 937 498 805 2 233 835 516 444 2 268 306 Sabah Sarawak 44 902 129 037 126 761 241 684 38 614 134 260 116 079 253 740 44 921 128 367 120 231 256 582 Malaysia 684 545 2 559 382 671 679 2 603 654 689 732 2 645 118 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 69 69 Tanaman Sayur-Sayuran Sayur merupakan sumber vitamin dan mineral. Sayur adalah tanaman semusim yang merupakan sumber vitamin dan mineral. Dasar Agromakanan Negara 2011 hingga 2020 telah menggalakkan peluasan kawasan penanaman sayur-sayuran bagi tujuan mengurangkan kebergantungan kepada sayur-sayuran import. Pahang menunjukkan peningkatan luas kawasan tanaman dan pengeluaran dari tahun 2012 hingga 2014, diikuti oleh Johor dan Selangor. Jadual 2.2 menunjukkan keluasan tanaman dan pengeluaran sayur-sayuran mengikut negeri. Jadual 2.2 Keluasan tanaman dan pengeluaran sayuran mengikut negeri (2012-2014) Tanaman sayur-sayuran dikelaskan kepada empat jenis iaitu jenis daun, jenis buah, jenis kekacang dan jenis umbisi. Contoh setiap jenis sayur-sayuran ditunjukkan dalam Jadual 2.3. Jadual 2.3 Jenis Sayur-sayuran Sumber: Jabatan Pertanian Malaysia (2012, 2013, 2014) Jenis sayur Contoh Daun Bayam, sawi bunga, sawi putih, kubis dan kangkung. Buah Bendi, cili, tomato, terung, petola, timun dan labu. Kekacang Kacang kelisa, kacang buncis dan kacang panjang. Umbisi Lobak merah, lobak putih, ubi keledek, keladi, sengkuang dan ubi kayu. Negeri 2012 2013 2014 Luas tanaman (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Luas tanaman (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Luas tanaman (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Johor Kedah Kelantan Melaka Negeri Sembilan Pahang Perak Perlis Pulau Pinang Selangor Terengganu 8 045 1 198 3 421 1 252 1 375 19 725 4 642 29 985 5 267 859 161 515 13 645 66 853 25 964 24 340 464 576 40 202 437 13 499 82 679 9 985 11 501 1 195 3 655 1 628 1 966 26 753 4 582 127 1 045 5 449 1 205 325 606 13 825 79 387 16 102 23 109 718 709 54 455 694 15 446 81 832 14 015 11 548 1 200 3 669 1 635 1 974 26 862 4 601 127 1,049 5 471 1,210 326 804 13 876 79 679 16 162 23 194 721 354 54 655 696 15 503 82 133 14 066 Semenanjung Malaysia 46 800 903 697 59 107 1 343 179 59 347 1 348 121 Sabah Sarawak W.P Labuan 2 396 4 230 157 24 564 44 245 1 031 4 054 4 490 127 44 591 46 042 388 4,071 4 508 127 44 755 46 211 390 Malaysia 1 434 200 68 053 1 439 478 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 70 Kangkung Kubis Cina Kubis Bunga Sawi Bunga Sawi Putih Bayam Jenis Daun Sayur-sayuran jenis daun (Gambar foto 2.3) lazimnya diambil bahagian daunnya sebagai masakan tunggal mahupun campuran. Gambar foto 2.3 Sayur-sayuran jenis daun Sawi • Sawi adalah dalam famili Brassicaceaae. • Sawi kaya dengan vitamin A, B, C dan terdapat mineral seperti besi dan kalsium. • Sawi rendah kalori dan kandungan serat tinggi. • Terdapat dua jenis sawi iaitu sawi bunga (Brassica rapa) dan sawi putih (Brassica chinensis var. pekinensis). Kailan • Kailan adalah dari famili Brassicaceae yang mempunyai daun dan batang yang tebal. • Kailan mengandungi vitamin A, C, E, K dan asam folat, kalsium, karbohidrat, protein, serat, mangan. • Terdapat vitamin K yang sangat baik untuk jantung dan vitamin A yang baik untuk mata. • Kailan yang terdapat di pasaran adalah Brassica oleracea var. alboglabra. Kubis • Kubis adalah dari famili Brassicaceae. • Kubis kaya dengan vitamin C, K, E dan A. Tidak mengandungi kolestrol dan lemak yang berbahaya. • Kubis dapat menghalang jangkitan penyakit dan ulser, kemurungan serta membantu melawan batuk dan demam. • Terdapat dua jenis kubis iaitu kubis bulat (Brassica oleraceae var. capitata) dan kubis cina (Brassica rapa var. pekinensis) atau NAPA cabbage (USA). Bayam • Bayam adalah dari famili Amaranthaceae iaitu sejenis tanaman sayuran yang boleh ditanam di tanah rendah dan tinggi. • Bayam kaya dengan vitamin A, B, C dan zat- zat galian seperti zat besi (Fe), fosforus (P), kalium (K), mangan (Mn) dan zink (Zn). • Sayuran bayam boleh membantu mencegah masalah penglihatan akibat faktor usia. • Terdapat dua jenis bayam di pasaran iaitu bayam hijau (Amaranthus viridis ) dan bayam merah (Amaranthus gangeticus). Kangkung • Kangkung tergolong dalam famili Convolvulaceae yang berasal dari India. • Kangkung kaya dengan protein, karbohidrat, lemak, serat dan kalsium. • Kangkung ada anti oksida dan dapat mencegah sembelit. • Contoh, kangkung air (lpomoea aquatica) dan kangkung darat (Ipomoea reptans). KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 71 Bendi Tomato Timun Terung Cili Jenis Buah Sayur-sayuran jenis buah (Gambar foto 2.4) digunakan sebagai masakan tunggal atau campuran. Namun ada juga yang dimakan segar seperti timun dan tomato. Gambar foto 2.4 Sayur-sayuran jenis buah Cili • Cili adalah dari famili Solanaceae. Merupakan tanaman yang memberikan pulangan lumayan. • Cili kaya dengan vitamin A, B dan C kompleks, protein, karbohidrat dan karotena. • Cili mempunyai ciri-ciri anti bakteria dan anti radang. Cili merah daripada varieti Kulai ialah baka tempatan yang mempunyai bentuk panjang dan pedas. • Nama saintifik cili ialah Capsicum annum. Terung • Terung adalah dari famili Solanaceae. • Terung kaya dengan vitamin C, beta karotina, kalsium, protein, karbohidrat dan fosforus. • Khasiat terung adalah untuk menjaga kesihatan jantung, mengawal gula dalam darah dan sumber anti oksida. • Nama saintifik terung ialah Solanum melongena. Bendi • Bendi adalah dari famili Malvaceae. • Bendi mengandungi protein, karbohidrat, lemak, serat, kalsium dan besi. • Sayur bendi baik untuk perkembangan otak dan menambah kecerdasan. Terdapat dua jenis bendi iaitu jenis 5-segi dan jenis 7-segi. • Nama saintifik bendi adalah Hibiscus esculentus. Tomato • Tomato adalah dari famili Solanaceae. • Tomato kaya dengan sumber vitamin A, C dan asid folik yang baik. • Tomato dapat memudarkan bintik hitam pada wajah dan menyingkirkan lemak dalam badan. • Nama saintifik tomato ialah Solanum lycopersicum. Timun • Timun adalah dari famili Cucurbitaceae. Sayuran ini juga satu famili dengan tembikai, labu dan melon. • Timun mengandungi kalsium, zat besi, magnesium, fosforus, vitamin A, vitamin B1, vitamin B2 dan vitamin C. • Timun dapat menghilangkan panas badan luar dan dalam serta membuang toksin di dalam badan. • Nama saintifik timun ialah Cucumis sativus. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 72 Ubi Kayu Lobak Putih Ubi Keledek Lobak Merah Keladi Jenis Umbisi Sayur-sayuran jenis umbisi (Gambar foto 2.5) digunakan sebagai bahan masakan dan juga sebagai bahan membuat kuih contohnya, keledek dan ubi kayu, manakala keladi boleh dijadikan satu daripada perasa aiskrim. Gambar foto 2.5 Sayur-sayuran jenis umbisi Keladi • Keladi adalah dari famili Araceae. • Mengandungi vitamin C, vitamin E, vitamin B6 dan beta karotena. • Terdapat dua jenis keladi iaitu keladi yang boleh dimakan dan tidak boleh dimakan iaitu dijadikan tanaman hiasan sahaja. • Nama saintifik keladi ialah Colocasia esculenta. Ubi Keledek • Ubi keledek adalah dari famili Convolvulaceae. • Merupakan sumber karbohidrat, vitamin A dan pelbagai zat untuk keperluan tubuh badan manusia. • Mempunyai kandungan air yang banyak dan dapat membantu menurunkan berat badan. Terdapat dalam tiga varieti iaitu varieti gendut (MSP 94), varieti cina dan varieti ungu. • Nama saintifik ubi keledek ialah Ipomoea batatas. Lobak • Lobak merah adalah dari famili Umbelliferae, manakala lobak putih adalah dari famili Brassicaceae. • Mengandungi vitamin lengkap seperti A, B dan C, garam, potasium dan karotena. • Karotena sangat berguna dalam perubatan kerana dapat menghalang pertumbuhan dan pembiakan kanser, manakala serbuk bijinya boleh diminum umpama ‘teh’ untuk mengubati penyakit kembung perut untuk kanak-kanak. • Nama saintifik lobak merah ialah Daucus carota dan lobak putih pula adalah Raphanus sativus. Ubi Kayu • Ubi kayu adalah dari famili Euphorbiaceae. • Mengandungi vitamin B kompleks, B1 dan B2 dan kandungan karbohidrat yang tinggi. • Sebagai bahan utama bagi penghasilan tepung ubi dan monosodium glutamat (MSG). Selain itu memberi tenaga dan kandungan serat yang membantu penghadaman makanan. • Nama saintifik ubi kayu ialah Manihot esculenta. Ubi kayu merupakan makanan tradisi juga makanan ruji ketika negara Malaysia dijajah oleh pihak Jepun bagi menggantikan beras. Kulit ubi kayu tidak boleh dimakan kerana mengandungi asid hidrosianik yang membahayakan kesihatan, oleh itu tidak digalakkan membakar ubi kayu sebelum dimakan. Ubi kayu perlu dikupas kulitnya sebelum direbus. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 73 Kacang Buncis Kacang Botor atau Kacang Kelisa Kacang Panjang Jenis Kekacang Sayur-sayuran jenis kekacang (Gambar foto 2.6) diambil bahagian lenggai untuk dimasak secara tunggal atau secara campuran. Namun kacang panjang dan kacang kelisa juga boleh dimakan mentah. Gambar foto 2.6 Sayur-sayuran jenis kekacang Kacang Panjang • Kacang panjang adalah dari famili Fabaceae. • Mengandungi protein, vitamin B kompleks, mineral dan serat yang tinggi. Serat dalam kacang panjang sangat baik. Membantu menjaga kadar gula darah pada paras normal, juga untuk metabolisme lemak yang normal. • Varieti kacang panjang yang disyorkan ditanam adalah KP1 kerana hasilnya yang tinggi. • Nama saintifik kacang panjang ialah Vigna unguiculata. Kacang Botor atau Kacang Kelisa • Kacang botor atau kacang kelisa adalah dari keluarga Fabaceae. • Kacang ini kaya dengan kalsium, protein, vitamin A dan B. • Digunakan untuk mengubati serangan demam campak dan penyakit vertigo. • Boleh dimakan sebagai ulam. • Nama saintifik kacang kelisa ialah Psophocarpus tetragonolobus D.C. Kacang Buncis • Kacang buncis adalah dari famili Leguminosae. • Mengandungi karbohidrat, protein, vitamin A, C dan kalsium. • Membantu mencegah sembelit, mengawal kadar gula dalam darah serta menstabilkan kandungan kolestrol. • Nama saintifik kacang buncis ialah Phaseolus vulgaris. Kacang tanah ialah tanaman jenis kekacang iaitu Arachis hypogaea dari famili Fabaceae. Negeri Perak merupakan negeri pengeluar utama kacang tanah di Malaysia. Apabila proses pendebungaan telah berlaku, bunganya berwarna kuning akan masuk ke dalam tanah untuk membentuk lenggai yang mempunyai 3-4 biji kacang di dalamnya. Varieti kacang tanah yang popular dalam kalangan pekebun adalah jenis Margenta yang diperkenalkan oleh MARDI. Namun terdapat juga dua varieti lain iaitu GN-MI dan Sawo Merah. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 74 Gambar foto 2.7 Tenera adalah kacukan Dura dan Pisifera Kegunaan Kelapa Sawit Kegunaan Kelapa Sawit Tanaman Komoditi Makanan Sumbangan industri komoditi telah berkembang pada kadar purata pertumbuhan tahunan sebanyak 2.1%, manakala keluasan kawasan penanaman juga turut berkembang (Dasar Komoditi Negara, 2011-2020). Antara tanaman komoditi makanan utama Malaysia terdiri daripada Kelapa Sawit, Koko dan Lada Hitam. Kelapa Sawit Kelapa Sawit (Elaeis guineensis) dari famili Palmae berasal daripada Afrika Barat. Baka kelapa sawit yang banyak ditanam di Malaysia ialah Tenera yang merupakan kacukan baka Dura dan Pisifera. Dura mempunyai tempurung yang tebal, manakala Pisifera mempunyai tempurung yang nipis (Gambar foto 2.7). Kegunaan Kelapa Sawit Selain menghasilkan produk minyak sawit yang tinggi, kelapa sawit juga menghasilkan produk sampingan yang lain. Antara kegunaan lain kelapa sawit adalah seperti Rajah 2.1. Rajah 2.1 Kegunaan kelapa sawit Dura Pisifera Tenera AA Hybrida II ialah baka terbaharu kelapa sawit yang diperkenalkan di Malaysia. Tiga ciri utamanya ialah baka yang renek, hasil buah tandan segar yang tinggi (FFB) dan kadar perahan minyak (OER) yang tinggi. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 75 Koko Biji koko kering Produk koko Koko Koko (Theobroma cacao) dari famili Malvaceae. Koko merupakan tanaman industri yang menghasilkan buah dan biji koko untuk dijadikan produk berasaskan coklat. Buah lenggainya seberat 300g hingga 500g dan mengandungi 30 biji hingga 60 biji. Setelah dikeringkan, biji diproses menjadi mentega koko. Gambar foto 2.8 menunjukkan koko mentah, biji koko kering dan produk koko. Malaysia merupakan negara pengeluar biji koko kelapan terbesar di dunia selepas Ivory Coast, Ghana, Indonesia, Cameroon, Nigeria, Brazil dan Equador. Tanaman koko ialah tanaman komoditi ketiga penting di Malaysia selepas kelapa sawit dan getah. Manakala, Sabah pula merupakan negeri yang mempunyai kawasan penanaman koko terbesar dengan menyumbang 38.9% keluasan kawasan penanaman berbanding Sarawak dan Semenanjung Malaysia. Gambar foto 2.8 Koko mentah, biji koko kering dan produk koko Lada Hitam Lada Hitam (Piper nigrum) dari famili Piperaceae iaitu tanaman rempah ratus. Lada hitam berasal dari India, manakala Malaysia merupakan negara kelima pengeluar terbesar di dunia. Pokok lada hitam memanjat dengan buah yang dikenali sebagai biji buah (beri) yang bergaris pusat 5mm berwarna hijau dan berkeadaan lembut di peringkat awal pembentukannya. Warna kulit luar (eksokarpa) ini akan bertukar menjadi kuning seterusnya kemerahan apabila masak, dan apabila dikeringkan menjadi hitam. Setiap biji buah mengandungi biji tunggal yang diselaputi isi buah (mesokarpa) yang berwarna putih (Gambar foto 2.9). Gambar foto 2.9 Buah lada hitam, lada hitam dan lada putih KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 76 2.1.2 Mekanisasi Pertanian Mekanisasi pertanian ialah aplikasi prinsip kejuruteraan dan teknologi dalam pengeluaran, pengendalian dan pemprosesan pertanian. Mekanisasi pertanian melibatkan penggunaan mesin pada keseluruhannya ataupun sebahagiannya untuk menggantikan tenaga manusia atau haiwan. Mekanisasi tidak terhad kepada penggunaan traktor atau peralatan bermotor, malah melibatkan apa sahaja alat yang membantu dalam menjalankan aktiviti pertanian. Tujuan penggunaan mekanisasi pertanian adalah untuk meningkatkan produktiviti pekerja serta menjadikan kerja di ladang lebih menarik dan senang dilakukan. Penggunaan mekanisasi pertanian secara efisien juga dapat menjimatkan masa, tenaga pekerja dan kerja dapat dilakukan dengan berkesan, menepati masa serta dapat melakukan pelbagai jenis kerja lain. Faedah Menggunakan Mekanisasi Ladang Faktor Pemilihan Mekanisasi Pengusaha ladang perlu tahu kesesuaian kerja jentera yang akan digunakan. Ini adalah kerana ada jentera yang sesuai kegunaannya di sawah padi sahaja dan tidak di tempat lain. Mendapatkan perkhidmatan lepas jualan dapat membantu pengusaha mencari alat ganti sekiranya berlaku kerosakan pada jentera. Bekalan alat ganti haruslah mudah diperolehi dengan harga yang berpatutan. Pengusaha ladang harus memilih mekanisasi yang bersesuaian dengan modal yang ada dan kegunaannya di ladang secara maksimum. Pilih model mekanisasi yang mudah diselenggara, kuasa yang bersesuaian dan mudah untuk dikendalikan supaya kerja-kerja di ladang dapat dilakukan dengan cepat mengikut perancangan dan masa penanaman yang sesuai. Oleh yang demikian, pengusaha ladang digalakkan mendapatkan brosur yang mengandungi maklumat tentang spesifikasi jentera seperti kuasa, harga, perkhidmatan yang diberikan selepas jualan, senarai penyenggaraan yang perlu dilakukan dan kelebihan jentera dari segi penggunaannya. Rajah 2.2 menunjukkan faktor pemilihan mekanisasi. Menjimatkan Masa • Jam bekerja dapat dikurangkan. Kerja boleh dilakukan dalam jangka masa yang singkat. Memudahkan Kerja • Beban kerja seperti pemugaran tanah, pengawalan perosak dan rumpai, pembajaan dan pemungutan hasil dapat diringankan. Menghasilkan Kerja Lebih Berkesan • Kerja yang dihasilkan lebih berkesan dan sempurna berbanding dengan menggunakan tenaga manusia. Menjimatkan Tenaga Pekerja • Bilangan tenaga kerja yang diperlukan dapat dikurangkan • Banyak kerja dapat dilakukan dalam masa tertentu. Menepati Masa • Pengeluaran hasil pertanian dalam musim dan cuaca yang sesuai dapat mengelakkan kerugian dan kerosakan. • Kerja-kerja yang telah dirancang dapat dijalankan dalam masa yang dijadualkan. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 77 Penggunaan Mekanisasi Dalam Aktiviti Perladangan Penggunaan mekanisasi ladang dapat membantu dalam kerja-kerja seperti berikut: Pembersihan kawasan • Mesin gergaji berantai untuk menebang pokok-pokok besar. • Jentolak digunakan untuk mengumpul kayu dan tunggul. Penyediaan tanah • Alat bajak primer digunakan seperti bajak piring, bajak sepak dan bajak pahat. • Alat bajak sekunder digunakan seperti bajak pembatas, bajak putar, bajak sisir dan bajak sikat. Penanaman • Menggunakan alat penabur biji benih seperti dalam aktiviti penanaman padi tabur terus. Pembajaan • Mesin penabur baja. Baja ditabur lebih cepat dan sekata. Pengawalan rumpai dan perosak • Penebas putar, penyembur sandang berjentera, mesin rumput tolak, penebas sandang, pam berkuasa, penyembur galas dan penyembur boom. • Aktiviti pengawalan lebih berkesan, mudah dan cepat. Rajah 2.2 Faktor pemilihan mekanisasi Kesesuaian Kerja Kemudahan Alat Ganti Harga Mudah Dikendali Kuasa Jentera Faktor Pemilihan Mekanisasi Kemudahan Penyenggaraan Mekanisasi ladang juga membantu dalam aktiviti penuaian hasil seperti mesin jentuai dan mesin penuai buah. Dengan adanya mesin ini, kerja menuai dapat dilakukan serentak dan dapat disepadukan dengan proses mengering dan menggred. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 78 Rajah 2.3 Pembajakan sehala Rajah 2.4 Pembajakan casting Pembajakan Pembajakan terbahagi kepada dua jenis, iaitu pembajakan primer dan pembajakan sekunder. Peralatan yang digunakan adalah seperti berikut : Terdapat empat kaedah pembajakan iaitu: Pembajakan Sehala. Membajak satu hala, bermula dari luar hujung sempadan tanah dan bergerak ke arah sempadan sebelah hujung tanah yang berlawanan. Tanah dibajak selari memanjang dari hujung ke hujung tanah. Menghasilkan pembajakan yang rata dengan meninggalkan satu alur atau furrow di sebelah hujung tanah yang berlawanan. Sistem ini biasanya digunakan pada tanah yang luas dengan menggunakan implemen reversible plough atau harrow (Rajah 2.3). Pembajakan Kaedah Casting Pembajakan kaedah casting bermula dari hujung tanah dan membalikkan tanah ke kanan. Pembajakan bergerak mengikut arah lawan pusingan jam dan berakhir dengan membentuk parit di tengah ladang (Rajah 2.4). Pembajakan Terkumpul Pembajakan terkumpul dimulakan dari bahagian tengah dan berakhir di tepi. Menghasilkan balikan tanah yang bertentangan arah serta dapat meratakan semula parit yang terbentuk di tengah ladang (Rajah 2.5). Pembajakan Cara Pusingan Pembajakan cara pusingan dimulakan dari tepi atau tengah ladang mengikut arah lawan pusingan jam dan dilakukan secara berterusan. Menghasilkan balikan tanah yang bertentangan, dengan parit terbentuk di tengah. Pembajakan secara mengundur kemudiannya dilakukan di bahagian tengah ladang (Rajah 2.6). Jenis Pembajakan Alatan Pembajakan Primer - membajak tanah di peringkat awal di mana lapisan tanah keras dilonggar, dipotong dan dibalikkan. Bajak piring, bajak pahat dan bajak sepak. Pembajakan Sekunder - membajak peringkat akhir di mana ketulan tanah dihancurkan sehingga sesuai untuk penanaman. Bajak putar, bajak sikat, bajak pembatas dan bajak sisir. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 79 Rajah 2.6 Pembajakan cara pusingan Traktor 4 Roda Traktor 2 Roda Digunakan untuk menjalankan berbagai kerja di ladang seperti membajak tanah, membaja, menyembur racun, merumput, pengangkutan dan sebagainya apabila disambungkan dengan implemen berkaitan. Berkuasa sederhana yang berjulat antara 55 hingga 100 kuasa kuda Traktor 2 roda untuk kegunaan di ladang bersaiz kecil dengan jenis kendalian tangan. Kebanyakan traktor ini digunakan untuk mengendalikan kerja pembajakan ringan seperti pembajakan akhir dan penggemburan batas tanaman. Traktor ini menggunakan enjin satu silinder dan berkuasa antara 5 hingga 15 kuasa kuda. Rajah 2.5 Pembajakan terkumpul Traktor Dalam Bidang Pertanian Traktor merupakan satu daripada mekanisasi pertanian. Traktor berfungsi melakukan pelbagai jenis operasi dan kerja. Terdapat beberapa jenis traktor yang digunakan dalam bidang pertanian di Malaysia iaitu traktor 4 roda dan traktor 2 roda. ///////////////////////// / / / / ////////////// / / / //////////////////////// / / / / /////////// / / / / ///////////////////// / / / / ///////// / / / / ////////////////// / / / / ////// / / / / //////////////// / / / / /// / / / / ///////////// Kedudukan tuil kawalan rotor dan tuil gear pemilihan bergantung kepada jenama traktor. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 80 Bahagian Utama Traktor 2 Roda Tuil Cok Gear Pemilihan : Neutral : Reverse (Undur) : Forward (Ke hadapan) : Forward with roto (Ke hadapan dengan roto berputar) Penghidup Enjin Tuil Kawalan Kedalaman Tuil Gear Roto Tuil Cekam KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 81 Tajuk: Mengendalikan Pembajakan Primer Atau Sekunder Traktor 2 Roda. Objektif: Mengendalikan pembajakan primer atau sekunder dengan betul. Alatan dan mesin: Bajak putar / jentera pembajak beroda dua, set peralatan bengkel, pemancit gris. Peraturan Keselamatan: 1. Pakai pakaian yang sesuai serta memakai kasut ladang. 2. Periksa kawasan ladang serta tandakan halangan seperti parit, lubang dan lain-lain. 3. Gunakan gear kelajuan rendah. 4. Tumpukan perhatian pada kerja yang dilakukan. 5. Patuhi arahan guru semasa mengendalikan traktor 2 roda. Langkah Kerja: 1. Letakkan traktor di tempat permulaan. 3. Tolak gear pemilihan ke arah gear laju atau perlahan. 2. Laraskan tuil kedalaman. 4. Tolak tuil gear rotor pada kedudukan F atau F dan rotor. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 82 6. Laraskan tuil cok untuk mengawal bahan bakar pada enjin. 8. Kawal tuil cekam stereng untuk membelok. 7. Tarik tuil cekam utama dan mula bergerak. 9. Lepaskan tuil cekam utama untuk menghentikan traktor. 5. Hidupkan enjin. 10.Tolak gear pemilihan pada kedudukan berhenti (stop). KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 83 Gambar foto 2.10 Jagung ditanam dua biji satu lubang 2.1.3 Penanaman Setiap jenis tanaman mempunyai spesifikasi yang berbeza dari segi jarak antara tanaman, jarak antara barisan dan kepadatan tanaman. Pengetahuan tentang spesifikasi tersebut akan dapat membantu pengusaha ladang merancang penanaman untuk kuantiti dan kualiti hasil tanaman yang lebih baik. Jarak dan Kepadatan Tanaman Tanaman perlu ditanam mengikut jarak yang sesuai dan betul supaya tanaman dapat membesar ke tahap maksimum, tidak bersaing dengan tanaman lain untuk mendapatkan air, nutrien dan cahaya matahari. Jarak penanaman yang sesuai juga akan dapat menentukan hasil yang tinggi. Jarak tanaman sayuran berbeza mengikut jenis sayuran yang ditanam sama ada jenis daun, buah, kekacang atau umbisi. Jarak tanaman yang betul akan memberikan ruang untuk tanaman tumbuh dengan baik tanpa mengalami persaingan. Jarak penanaman tanaman jagung hibrid yang dicadangkan ialah 20cm x 75cm untuk satu biji benih per lubang. Sekiranya dua biji benih ditanam per lubang, jaraknya adalah 40cm x 75cm. Jarak tanaman jagung boleh ditentukan dengan mengambil kira umur jagung. Sekiranya jagung yang ditanam untuk tempoh melebihi 100 hari, jarak yang dicadangkan ialah 75cm x 40cm dengan dua biji benih per lubang. Manakala, untuk satu biji benih per lubang jaraknya ialah 75cm x 20cm. Jarak tanaman jagung yang mempunyai tempoh kurang dari 80 hari ialah 50cm x 20cm dengan satu biji benih per lubang. Gambar foto 2.10 menunjukkan jagung ditanam dua biji per lubang, manakala Gambar foto 2.11 menunjukkan jarak tanaman jagung hibrid yang dicadangkan. Gambar foto 2.11 Jarak tanaman jagung hibrid yang dicadangkan 20 cm 40 cm 75 cm 75 cm KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 84 Jarak tanaman sayur-sayuran berbeza mengikut jenis sayur-sayuran yang ditanam sama ada jenis daun, buah, kekacang atau umbisi. Jarak tanaman yang betul akan memberikan ruang untuk tanaman tumbuh dengan baik tanpa mengalami persaingan. Jadual 2.4 menunjukkan jarak dan kepadatan tanaman sayur-sayuran terpilih. Jadual 2.4 Jarak dan kepadatan tanaman sayur-sayuran terpilih Jarak dan kepadatan penanaman bagi kelapa sawit, koko dan lada hitam ditunjukkan dalam Jadual 2.5. Jadual 2.5 Jarak dan kepadatan tanaman kelapa sawit, koko dan lada hitam Tanaman perlu ditanam mengikut jarak yang disyorkan supaya tanaman dapat membesar dengan baik tanpa bersaing untuk mendapatkan air, nutrien dan cahaya. Susunan tanaman bergantung kepada keperluan penanaman, bentuk muka bumi dan cara pengurusan tanaman tersebut. Sistem Segi Tiga Sistem ini sesuai untuk tanaman sayur-sayuran terpilih, kelapa sawit, koko dan lada hitam. Rajah 2.7 menunjukkan sistem segi tiga. Kelebihan sistem ini ialah: • Populasi tanaman per hektar lebih banyak dan penggunaan tanah lebih efektif. • Setiap tanaman akan mendapat cahaya matahari yang lebih baik kerana tanaman tidak akan melindungi tanaman yang lain. Proses fotosintesis berlaku dengan baik dan potensi mendapat hasil adalah lebih tinggi. • Serangan penyakit dapat dikurangkan kerana mendapat cahaya yang mencukupi. • Peredaran udara yang baik membantu proses pendebungaan pokok secara optimum. Sumber: Pengeluaran tanaman tingkatan 4 dan 5, DBP Tanaman Jarak Tanam (m) Kepadatan Tanaman/ha Kelapa sawit 9 x 9 x 9 143 Koko 3 x 3 1 241 Lada hitam 2.5 x 2.0 2 000 Tanaman Jarak Tanam (m) Kepadatan Tanaman / ha Cili 0.9 x 1.2 7 000 Timun 0.6 x 0.6 20 000 Bendi 0.9 x 1.5 5 500 Kacang Buncis 0.6 x 0.5 25 000 Kacang Panjang 0.6 x 0.45 27 700 Terung 0.9 x 1.5 5 500 Tomato 0.6 x 0.6 20 800 Jagung 0.75 x 0.25 30 000 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 85 Rajah 2.7 Sistem segi tiga Rajah 2.8 Sistem segi empat Rajah 2.9 Sistem siku keluang Pokok utama Pokok sementara Sistem Segi Empat Sistem ini sesuai untuk tanaman seperti jagung, kelapa sawit, koko dan lada hitam seperti ditunjukkan dalam Rajah 2.8. Kelebihan sistem ini ialah: • Populasi tanaman per hektar kurang sedikit berbanding sistem segi tiga. • Perlu sesuaikan dengan pancaran matahari utara-selatan bagi memastikan kedudukan pokok seimbang. • Memudahkan kerja memotong rumput, mengawal perosak dan aktiviti menuai hasil. Sistem Siku Keluang Sistem ini berbeza sedikit kerana mempunyai tanaman terdiri daripada pokok utama ditanam pada penjuru empat segi dengan sepohon pokok sementara di tengah segi empat. Apabila pokok utama bertambah besar, pokok sementara boleh ditebang. Hanya sesuai untuk penanaman kelapa sawit dan koko. Rajah 2.9 menunjukkan sistem siku keluang. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 86 Sistem Kontur Atau Teres Sistem ini dilaksanakan di lereng bukit atau kawasan yang berkontur. Teres dibina terlebih dahulu untuk memudahkan kerja menanam dan penjagaan tanaman. Sesuai digunakan untuk tanaman seperti kelapa sawit dan getah. Rajah 2.10 menunjukkan sistem kontur atau teres. Kepadatan Tanaman (Bilangan Tanaman Dalam Suatu Kawasan) Kepadatan tanaman berkait secara langsung dengan pengeluaran hasil tanaman. Kepadatan tanaman ialah jumlah tanaman yang terdapat dalam satu keluasan penanaman. Tanaman yang ditanam terlalu rapat akan mempengaruhi pembentukan jumlah daun. Hal ini berhubungkait dengan proses fotosintesis tanaman yang akhirnya memberi kesan penurunan kepada produktiviti. Bagi tanaman sayur seperti sawi, kepadatan yang tinggi mengakibatkan pokok tidak dapat mengembang besar dan daun akan tumbuh menegak. Dalam tanaman kelapa sawit pula, jika ditanam terlalu rapat atau padat, akan mengakibatkan proses pendebungaan tidak dapat dilakukan dengan baik. Maka tandan sawit yang dihasilkan kecil iaitu tidak banyak buah dan ringan. Pokok yang ditanam dengan kepadatan tinggi tanpa mengikut jarak penanaman yang dicadangkan akan menjejaskan pertumbuhan pokok, seterusnya menyebabkan kualiti dan kuantiti hasil menurun. Anggaran bilangan pokok yang diperlukan untuk sesuatu keluasan boleh dikira dengan menggunakan formula seperti berikut: Rajah 2.10 Sistem kontur atau teres Tanaman kekal Lereng bukit Contoh Pengiraan: Contoh Pengiraan: Jenis tanaman: Kelapa Sawit Jarak tanaman: 9 m x 9 m Sistem penanaman: Segi tiga Keluasan tanah: 1 hektar (10 000 m2) Jenis tanaman: Kelapa Sawit Jarak tanaman: 9 m x 9 m Sistem penanaman: Segi empat Keluasan tanah: 1 hektar (10 000 m2) Bilangan pokok sehektar 10 000 m2 x 1.155 Jarak tanaman (m) x Jarak tanaman (m) 10 000 m2 x 1.155 9m x 9m 143 pokok/ha Bilangan pokok sehektar 10 000 m2 Jarak tanaman (m) x Jarak tanaman (m) 10 000 m2 9m x 9m 123 pokok/ha = = = = = = Formula Pengiraan Sistem Segi Tiga Formula Pengiraan Sistem Segi Empat Bilangan pokok sehektar 10 000 m2 x 1.155 Jarak tanaman (m) x Jarak tanaman (m) Bilangan pokok sehektar 10 000 m2 Jarak tanaman (m) x Jarak tanaman (m) = = KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 87 2.1.4 Kepentingan Nutrien Nutrien ialah sumber makanan yang diperlukan tumbuhan agar dapat tumbuh subur, mengeluarkan hasil yang baik dan berkualiti. Tanaman mendapat bekalan nutrien daripada baja. Kesuburan tanaman bergantung kepada jenis baja, cara dan masa pembajaan. Kekurangan nutrien boleh menyebabkan tumbesaran terbantut. Jenis-Jenis Nutrien Tumbuhan memerlukan pelbagai nutrien. Setiap nutrien mempunyai peranan dan tugas tersendiri bagi memastikan tumbesaran pokok yang baik di samping memberi sokongan terhadap kitaran semula tanaman. Nutrien tanaman terbahagi kepada dua kumpulan iaitu nutrien makro dan nutrien mikro. Nutrien Makro Nutrien ini diperlukan oleh tumbuhan dalam kuantiti yang banyak. Ini adalah kerana nutrien makro terlibat dalam pembentukan kitar karbon dan tindak balas penyimpanan tenaga untuk tumbesaran tumbuhan. Kekurangannya akan menyebabkan pertumbuhan tumbuhan terbantut. Fungsi nutrien makro ditunjukkan dalam Jadual 2.6. Jadual 2.6 Fungsi nutrien makro Jenis Singkatan Fungsi Karbon C Pembentukan karbohidrat untuk tumbesaran dan simpanan makanan. Oksigen O Hidrogen H Nitrogen N Komponen protein utama diperlukan untuk menghasilkan klorofil. Nitrogen mempercepatkan proses tumbesaran pokok dan melebihkan hasil daun. Fosforus P Unsur ini mempercepatkan pengeluaran akar, bunga dan buah, mempercepat kematangan pokok, menguatkan tangkai buah- buahan. Penting dalam penghasilan tenaga dan diperlukan di peringkat awal tumbesaran pokok. Kalium K Mempercepat pengeluaran bunga dan buah dan tumbesaran tisu meristem. Diperlukan untuk metabolisme kanji, protein dan pengaktifan enzim. Keupayaan menahan penyakit. Kalsium Ca Pembentukan dan pembahagian sel. Magnesium Mg Pembentukan klorofil dan merangsang enzim. Sulfur S Pembentukan asid amino dan protein. Unsur nutrien makro seperti karbon, hidrogen dan oksigen yang diperlukan oleh tumbuhan tidak dibekalkan melalui pembajaan sebaliknya diperolehi daripada sumber lain. Bagaimanakah unsur ini diperolehi oleh tumbuhan? Bentangkan hasil perbincangan dalam kelas. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 88 Rajah 2.11 Peranan Nutrien NPK dalam tumbuhan Nutrien Mikro Nutrien mikro diperlukan dalam kuantiti yang sedikit. Nutrien mikro terlibat dalam mengaktifkan sesetengah enzim dan pemindahan elektron di dalam tanaman serta melengkapkan proses yang dilakukan oleh nutrien makro. Tanpa nutrien mikro pembentukan bunga terhalang, pertumbuhan pucuk dan akar terbantut dan buah gugur pramatang. Fungsi nutrien mikro ditunjukkan dalam Jadual 2.7. Jadual 2.7 Fungsi nutrien mikro Peranan Nutrien Utama (N, P dan K) Dalam Tumbuhan Nutrien utama yang diperlukan oleh pokok ialah Nitrogen (N), Fosforus (P) dan Kalium (K). Nitrogen adalah untuk kehijauan daun, fosforus untuk akar tumbuh subur dan kalium untuk pembesaran tanaman. Rajah 2.11 menunjukkan peranan nutrien NPK dalam tumbuhan. Nutrien Singkatan Fungsi Boron B Bertindak balas dengan enzim. Klorin Cl Membantu dalam pertumbuhan akar. Kuprum Cu Pembentukan klorofil dan meransang enzim. Ferum Fe Membantu proses fotosintesis. Mangan Mn Menghasilkan klorofil dan meransang enzim. Zink Zn Komponen enzim dan digunakan pada auksin. Molibdenum Mo Pengikatan nitrogen. Nutrien Nitrogen Fosforus Kalium Komponen utama pembentukan klorofil Mempercepat pengeluaran akar, bunga dan buah Mempercepatkan pengeluaran bunga dan buah dan tumbesaran tisu meristem Mempercepat proses tumbesaran Mempercepat kematangan pokok, menguatkan tangkai buah Penghasilan tenaga di peringkat awal tumbesaran Membantu pembinaan metabolisme kanji, protein dan pengaktifan enzim Melebihkan hasil daun Keupayaan menahan penyakit KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 89 Gambar foto 2.12 Kekurangan nitrogen Gambar foto 2.13 Kekurangan fosforus Kesan Kekurangan dan Berlebihan Unsur Nutrien Kesan kekurangan dan berlebihan unsur nutrien pada tanaman ditunjukkan dalam Jadual 2.8 dan Jadual 2.9. Jadual 2.8 Kesan kekurangan dan berlebihan nutrien makro pada tanaman Gambar foto 2.12 menunjukkan kesan kekurangan nitrogen dan Gambar foto 2.13 pula menunjukkan kesan kekurangan fosforus pada tumbuhan. Nutrien Kesan Kekurangan Nutrien Makro Kesan Berlebihan Nutrien Makro Nitrogen Klorosis (kuning) pada daun tua, tanaman kurus dan buah kecil (Gambar foto 2.12). Daun pokok rimbun dan berwarna hijau tua. Pertumbuhan akar dan pengeluaran buah sedikit dan bunga berkurangan. Fosforus Pokok terbantut, lewat matang dan warna keunguan pada daun muda (Gambar foto 2.13). Simptom tidak kelihatan, berlaku kekurangan Cu dan Zn apabila P terlalu banyak dalam tanaman. Kalium Daun tua berwarna kuning dengan tompok- tompok mati. Buah masak tidak sekata (Gambar 2.14). Akar tanaman lazimnya tidak menyerap dalam kuantiti yang banyak, tetapi pada paras yang tinggi boleh menyebabkan kekurangan unsur Mg, Mn, Zn dan Fe. Sulfur Sebahagian daun muda kelihatan kekuningan, permukaan atas daun menjadi keras bergulung ke bawah, urat daun dan tangkai bertukar warna ungu. Pokok akan terbantut. Dapat dilihat antara urat daun warna kekuningan seperti terbakar. Magnesium Klorosis antara urat daun atau tulang daun tua. Kesan tidak kelihatan pada tanaman. Kalsium Reput pada hujung buah, bahagian tepi daun muda berwarna kekuningan, bahagian bawah daun bertukar keunguan, daun bergulung, hujung pucuk dan akar mati. Kesan tidak kelihatan pada tanaman. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 90 Gambar foto 2.14 Kekurangan kalium menyebabkan buah masak (merah) tidak sekata Jadual 2.9 Kesan kekurangan dan berlebihan unsur nutrien mikro pada tanaman Nutrien Kesan Kekurangan Nutrien Mikro Kesan Berlebihan Nutrien Mikro Ferum Klorosis antara urat daun yang bermula dari tepi daun dan merebak keseluruhan daun. Pertumbuhan terbantut dan keguguran daun. Kesan tidak kelihatan pada tanaman. Klorin Boleh menyebabkan kelayuan pada daun, klorosis dan berwarna perak. Pertumbuhan akar terbantut. Hujung daun kelihatan terbakar, warna perak atau kekuningan. Daun akan berkurangan dan pertumbuhan terbantut. Mangan Klorosis antara urat daun tua dan daun muda dengan kesan tompok-tompok mati dikelilingi gelang kekuningan. Bunga dan buah berkurangan. Klorosis dan pertumbuhan terbantut. Molibdenum Berlaku klorosis pada daun muda. Urat daun dan tepi daun melengkung ke atas. Daun bertukar menjadi warna kuning keemasan. Boron Berlaku klorosis di antara urat daun muda dan pada permukaan atas daun. Menjadikan daun mudah reput dan mengakibatkan kekurangan kalsium. Hujung daun kekuningan dan akhirnya menjadi warna coklat. Zink Pengurangan panjang ruas. Tepi daun berkedut, tompok perang pada tangkai. Daun kecil dan terdapat juga daun panjang dan runcing. Klorosis antara urat daun yang bermula dari tepi daun dan merebak keseluruhan daun. Kuprum Daun muda berwarna hijau tua dengan bentuk tidak sempurna, bergulung seperti tiub. Tangkai daun bengkok ke bawah, bunga sedikit atau tiada langsung. Tumbesaran berkurangan. Klorosis antara urat daun yang bermula dari tepi daun dan merebak keseluruhan daun. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 91 91 2.1.5 Penanaman Menggunakan Tanah dan Tanpa Tanah Pelbagai kaedah penanaman boleh digunakan dan dipraktikkan sama ada menggunakan tanah (konvensional) atau tanpa tanah. Pemilihan kaedah tersebut bergantung kepada infrastruktur asal kawasan, jenis tanah, permintaan pasaran semasa dan kemudahan yang ada. Penanaman secara konvensional adalah amalan penanaman secara tradisi yang dilakukan oleh petani dan pengusaha ladang. Tanaman dilakukan di tempat terbuka, namun sebelum itu beberapa aktiviti perlu dilakukan sebelum menanam seperti penyediaan tapak, menggembur, membuat batas dan seterusnya penyediaan bahan tanaman. Penanaman tanaman tanpa tanah bermaksud menanam tanaman menggunakan bahan-bahan lain tanpa mencampurkan dengan tanah atau tidak menggunakan medium tanah. Penanaman cara ini biasa dilakukan di bawah persekitaran terkawal seperti di bawah Struktur Pelindung Hujan (SPH). Antara teknologi tanaman tanpa tanah yang biasa digunakan ialah hidroponik NFT, fertigasi dan aeroponik.Teknologi ini penting dan diperkenalkan disebabkan kekurangan kawasan penanaman, nilai harta tanah yang meningkat, kepelbagaian teknik penanaman, memudahkan penyelenggaraan dan mengawal penyakit yang berpunca dari tanah. Banding Beza Tanaman Atas Tanah dan Tanaman Tanpa Tanah Jadual 2.10 menunjukkan banding beza penanaman atas tanah dan tanpa tanah dari segi pemberian baja, kutipan hasil, hasil tuai, kos, penyediaan tempat dan peralatan. Jadual 2.10 Banding beza tanaman atas tanah dan tanaman tanpa tanah Tanaman Atas Tanah Perkara Tanaman Tanpa Tanah Pemberian baja dilakukan secara manual. Pemberian baja Pemberian baja dilakukan melalui sistem pengairan. Hasil dituai lewat. Kutipan hasil Hasil dituai lebih awal. Bilangan buah, hasil dan peratus hidup pokok adalah rendah. Hasil tuai Bilangan buah, hasil dan peratus hidup pokok adalah tinggi. Lebih rendah pada peringkat permulaan penanaman. Kos Perlukan kos tinggi untuk membina sistem pengairan. Perlu dilakukan pada setiap kali melakukan penanaman. Penyediaan tempat menanam Sekali sahaja iaitu semasa awal projek penanaman. Menggunakan mekanisasi dan tenaga buruh yang banyak. Peralatan Kurang tenaga buruh untuk m e n g u r u s k a n k a w a s a n penanaman yang lebih luas. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 92 Kelebihan dan Kekurangan Penanaman Di Atas Tanah Kelebihan dan kekurangan penanaman di atas tanah ditunjukkan dalam Jadual 2.11. Jadual 2.11 Kelebihan dan kekurangan penanaman di atas tanah Kelebihan dan Kekurangan Penanaman Tanpa Tanah Kelebihan dan kekurangan penanaman tanpa tanah ditunjukkan dalam Jadual 2.12. Jadual 2.12 Kelebihan dan kekurangan penanaman tanpa tanah Kelebihan Terdapat nutrien sedia ada di dalam tanah. Tanah dapat menyimpan air. Tanah dapat memberi sokongan mekanikal kepada tumbuhan. Kekurangan Perlukan kesesuaian tanah dengan tanaman. Tanaman tertentu sahaja sesuai dengan jenis tanah tertentu. Tanah mengandungi banyak patogen yang menjadi punca penyakit akar kepada tanaman. Terdapat tanah yang bermasalah seperti terlalu berkarbonat, tinggi ferum, berasid dan beralkali. Keadaan ini memerlukan rawatan dan pemulihan sifat dan struktur tanah tersebut. Kelebihan Tidak perlukan kawasan yang luas. Meningkatkan kualiti dan kuantiti hasil. Menjimatkan kos (baja, air). Pertumbuhan pokok seragam. Serangan penyakit bawaan tanah dapat dikurangkan. Masalah rumpai dapat dikurangkan. Medium dapat dikitar semula. Tempoh pusingan menanam dapat dikurangkan. Kekurangan Kos permulaan yang tinggi. Perlukan pengetahuan dan kemahiran. Keperluan asas diperlukan (air bersih, tenaga elektrik). Kerosakan pada sistem pengairan boleh mengakibatkan kerugian besar. Hanya sesuai untuk tanaman jenis sayuran daun dan sayuran buah. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 93 Gambar foto 2.15 Kaedah takung Gambar foto 2.16 Kaedah smart pot Gambar foto 2.17 Kaedah aliran dalam Gambar foto 2.18 Kaedah aeroponik Penanaman Tanpa Tanah Hidroponik Hidroponik merupakan teknik penanaman tanpa tanah. Medium yang digunakan ialah air bagi menggantikan tanah. Nutrien lengkap dilarutkan dengan air sebelum disalurkan kepada tanaman. Tanaman yang ditanam dengan teknik ini hanya mengeluarkan akar yang kecil dan sedikit tetapi efisien. Hidroponik terbahagi kepada dua iaitu: Hidroponik Statik: • Air yang digunakan kekal statik dalam takung atau kolam. Cara ini sesuai digunakan untuk tanaman jangka pendek seperti sayur daun seperti salad, sawi, kailan dan bayam. Kelebihannya adalah tidak memerlukan perbelanjaan yang besar dan sesuai untuk petani yang baru mencuba untuk menanam secara hidroponik atau dijadikan sebagai hobi. Namun terdapat juga petani yang menjalankannya secara komersial. Gambar foto 2.15 menunjukkan kaedah hidroponik takung, manakala Gambar foto 2.16 adalah kaedah smart pot. Hidroponik Aktif: • Merupakan satu sistem di mana larutan baja dibekalkan melalui tangki ke akar tanaman menggunakan pam air. Kemudian larutan berkenaan akan disalurkan semula ke dalam tangki. Proses ini akan berulang sehinggalah tanaman matang dan sedia untuk dituai. Sistem ini sesuai untuk tanaman sayuran buah seperti tomato, cili, terung, tembikai, timun dan sebagainya. Contoh sistem ini ialah kaedah nutrien dalam (Deep Film Technique), teknik aliran cetek (Nutrient Film Technique), kaedah pasang surut, kaedah aeroponik, kaedah akuaponik dan kaedah fertigasi. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 94 Gambar foto 2.20 Kaedah fertigasi gantung Gambar foto 2.19 Kaedah fertigasi dalam bekas Gambar foto 2.21 Kaedah fertigasi atas tanah Sistem Fertigasi Sistem fertigasi merupakan kaedah penanaman tanpa tanah. Medium seperti cocopeat, sekam padi, rockwool, perlite, zeolite, peatmoss dan vermiculite digunakan bagi menggantikan tanah. Namun cocopeat dan sekam padi lebih banyak digunakan kerana harganya yang murah, ringan dan mudah didapati. Penanaman sayur-sayuran secara fertigasi pada masa ini telah menjadi popular dan meluas dalam kalangan pengusaha tanaman. Tanaman ditanam dalam bekas atau polibeg yang mengandungi medium dan diletakkan di bawah Struktur Pelindung Hujan (SPH) atau terbuka (Gambar foto 2.19). Nutrien yang lengkap disalurkan kepada tanaman menggunakan cara ini. Sistem fertigasi sesuai untuk tanaman yang bernilai tinggi. Bagi petani yang mempunyai kawasan terhad, mereka dapat menggunakan kreativiti mereka dengan cara tanaman bertingkat atau berpara. Bagi kawasan yang mempunyai masalah banjir atau sering diserang binatang buas, sistem fertigasi gantung adalah sangat praktikal (Gambar foto 2.20). Tanaman yang sesuai mengunakan teknik ini ialah timun, terung dan kacang panjang. Kaedah fertigasi atas tanah boleh dipraktikkan seperti Gambar foto 2.21. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 95 Rajah 2.12 Pengkelasan baja 2.1.6 Pembajaan Pembajaan adalah proses membekalkan satu nutrien utama atau lebih kepada tanaman. Tujuan melakukan pembajaan adalah untuk membantu merawat dan memulih tanah, membantu menyimpan air, mengawal pH tanah dan merangsang pertumbuhan dan kegiatan mikroorganisma. Jenis-Jenis Baja Baja dikelaskan kepada baja organik dan baja kimia (Rajah 2.12). Perbandingan Baja Organik Dengan Baja Kimia Jadual 2.13 menunjukkan perbandingan antara baja organik dengan baja kimia dari segi keadaan tanah, kadar penyerapan dan pegangan air, kandungan nutrien dan ketersediaan nutrien. Jadual 2.13 Perbandingan baja organik dan baja kimia Baja Organik Perkara Baja Kimia Membaiki tekstur dan struktur tanah. Keadaan tanah Pengumpulan bahan toksik meningkatkan keasidan tanah. Menambah rongga udara di dalam tanah (banyak mikroorganisma) akan meningkatkan kadar serapan air. Kadar penyerapan dan pegangan air Tidak meningkatkan kadar serapan air dalam tanah. Meningkatkan nutrien dalam tanah dengan cara mengikat nutrien bercas positif. Kandungan nutrien Membekalkan hanya nutrien khusus. Kandungan nutrien dibebaskan secara perlahan. Ketersediaan nutrien Kesan tindak balas nutrien cepat. Pengkelasan Baja Baja Organik Baja Kimia Baja Sebatian Baja Tunggal Baja Campuran Baja Lengkap Tinja Haiwan Sisa Kilang Sisa Ladang KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 96 Kaedah Pembajaan Tanaman Atas Tanah Pelbagai kaedah pembajaan boleh digunakan. Ini bergantung kepada jenis tanaman serta keluasan tapak kawasan penanaman. Lima kaedah pembajaan ditunjukkan dalam Rajah 2.13. Rajah 2.13 Kaedah pembajaan • Baja ditabur secara sekata di atas permukaan tanah. Cara ini juga dikenali sebagai pembajaan permukaan dan lazimnya melibatkan penggunaan baja nitrogen. Taburan Alur • Baja pepejal diletak dalam alur dan dikambus semula dengan tanah. Cara ini sesuai untuk tanaman yang mudah rosak apabila tersentuh bahan baja. Alur Taburan Poket Titisan Semburan Kaedah Pembajaan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 97 Semburan Titisan • Lubang-lubang poket digali sedalam 10-15cm di hujung kanopi kerana bahagian ini merupakan zon akar yang aktif. Baja diletakkan dalam lubang poket dan dikambus. • Larutan cecair baja disembur untuk merawat kekurangan nutrien tertentu pada tanaman. • Kaedah pemberian baja berbentuk cecair terus ke pangkal pokok. Contoh pembajaan titisan ialah sistem fertigasi. Poket KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 98 Rajah 2.14 Pengaliran larutan baja ke sistem NFT Palung tanaman Tangki Nutrien Pam air Akar tumbuhan Pengaliran baja 2.1.7 Pembajaan Tanaman Tanpa Tanah Pembajaan tanaman tanpa tanah dilakukan melalui sistem pengairan. Melalui sistem pengairan, nutrien dibekalkan kepada tanaman secara terkawal dan kos efektif. Jenis baja yang sesuai digunakan adalah baja kimia yang mengandungi nutrien lengkap bagi keperluan pokok. Baja dilarutkan terlebih dahulu di dalam air mengikut sukatan yang dicadangkan dan disalurkan kepada tanaman melalui kaedah Nutrient Filem Technique (hidroponik), kaedah semburan kabus (aeroponik) dan kaedah titisan (fertigasi). Kaedah Pembajaan Tanaman Menggunakan Nutrient Film Technique (NFT) Larutan baja yang disimpan dalam tangki simpanan dan dipam naik ke dalam palung yang diletakkan di atas para secara sendeng. Ini bertujuan supaya larutan baja itu mengalir turun ke bahagian palung yang rendah dan masuk semula ke dalam tangki simpanan. Pengaliran larutan baja secara perlahan dengan kadar aliran yang tetap ini membolehkan akar tumbuhan menyerap nutrien yang diperlukan. Bahagian hujung akar yang aktif akan menyentuh lapisan larutan baja yang mengalir di dalam palung. Kemahiran dan pengetahuan pemasangan sistem pam air diperlukan untuk memastikan hanya 1mm hingga 3mm larutan baja mengalir dengan darjah kecerunan palung yang tepat (3o hingga 5o). Rajah 2.14 menunjukkan pengaliran larutan baja ke sistem NFT. Kaedah Semburan Kabus (Aeroponik) Larutan baja disembur secara semburan kabus pada akar tanaman dengan selang masa. Sistem ini memerlukan alat kawalan masa dan pam elektrik bagi penjadualan semburan kabus dengan kerap. Akar tanaman akan mudah kering sekiranya berlaku kelewatan semburan atau berlakunya gangguan pam elektrik. Larutan baja lebih cepat diserap dengan cara semburan kabus ini dan secara tidak langsung oksigen juga dibekalkan kepada pokok. Rajah 2.15 menunjukkan baja dibekalkan kepada tanaman melalui semburan kabus mengikut masa yang telah ditetapkan. Rajah 2.15 Baja dibekalkan kepada tanaman melalui semburan kabus mengikut masa yang telah ditetapkan Set pemasa Larutan baja Tangki nutrien Semburan nozel Nozel Pam air KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 99 Set penitis Cocopeat Rajah 2.16 Konsep pembajaan sistem fertigasi secara am Gambar foto 2.22 Fertigasi secara pita titis Gambar foto 2.23 Fertigasi secara pen penitis Pasu atau Polibeg Tangki nutrien Pam air Injap kawalan Set pemasa Paip poli / PVC Kaedah Titisan (Fertigasi) Fertigasi ialah sistem penanaman yang menyatukan pembajaan dalam sistem pengairannya. Pemberian baja yang lengkap dalam bentuk larutan disalurkan ke zon akar tanaman. Sistem ini boleh diaplikasi dengan menggunakan pen penitis atau pita titis. • Pen penitis menyalurkan larutan baja melalui tiub mikro yang disambung dari paip sub di setiap lorong tanaman. Pen penitis boleh menyalurkan air ke dalam polibeg, ke atas batas atau di mana-mana sahaja yang dikehendaki kerana pen penitis ini disambungkan dari tiub mikro. • Pita titis menyalurkan larutan baja melalui lubang-lubang halus (emitter) yang berada di sepanjang saluran paip tersebut. Pita titis hanya boleh diaplikasikan ke atas tanaman yang mempunyai batas yang lurus atau pokok yang ditanam terus di atas tanah. Rajah 2.16 menunjukkan konsep pembajaan fertigasi secara am. Larutan baja dibancuh dan dimasukkan ke dalam tangki nutrien. Pam air yang dipasang selepas saluran tangki nutrien akan mengepam larutan baja dan air untuk disalurkan ke paip-paip ladang yang diletakkan di sepanjang batas tanaman (Gambar foto 2.22), manakala tanaman yang ditanam di dalam polibeg saluran paip akan disambung pada set penitis dan diletakkan bersebelahan pokok (Gambar foto 2.23). Pemberian baja adalah dikawal oleh set pemasa yang dipasang pada pam air. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 100 Gambar foto 2.24 EC Meter Penyediaan Larutan Baja Pengetahuan tentang penyediaan larutan baja amat penting kerana kadar nutrien yang diperlukan oleh setiap tanaman tidak sama. Lazimnya baja yang dijual di pasaran adalah dalam bentuk serbuk dan perlu dilarutkan mengikut kepekatan yang betul. Pengusaha tanaman harus mempunyai pengetahuan tentang keperluan pH dan kepekatan larutan baja untuk tanaman yang akan ditanam kelak. Baja penanaman tanpa tanah terdiri daripada larutan A dan larutan B (Jadual 2.14). Jadual 2.14 Kandungan nutrien larutan baja A dan B. Terdapat pelbagai formula penyediaan larutan baja A dan B di pasaran dan harga bergantung kepada formula yang digunakan. Bahan yang digunakan biasanya dalam bentuk garam mineral atau cecair. Jadual 2.15 menunjukkan panduan kepekatan larutan baja berkala mengikut jenis dan usia (minggu) tanaman. Jadual 2.15 Kepekatan larutan baja sayur-sayuran terpilih pH Meter pH meter ialah alat untuk mengukur kadar kemasaman air atau tanah dengan menggunakan skala pH antara 0 hingga 14. EC Meter EC adalah merupakan singkatan kepada Electrical Conductivity. Digunakan untuk mengetahui kepekatan larutan baja. Bacaannya adalah menunjukkan caj elektrik di dalam sesuatu larutan (Gambar foto 2.24). Larutan Baja A Larutan Baja B Kalsium nitrat, ammonium nitrat, kalium nitrat dan ferum. Kalium nitrat, mono kalium posfat, kalium sulfat, magnesium sulfat, mangan sulfat, kuprum sulfat, zink sulfat, asid borik dan ammonium molibdat. Minggu Kepekatan EC Jenis Tanaman Tomato Cili Kubis Sayur Daun 1 1.2 1.2 1.5 1.1 2 1.2 1.2 1.5 1.1 3 1.4 1.2 1.5 1.2 4 1.4 1.3 1.7 1.2 5 1.6 1.3 1.7 1.2 6 1.6 1.5 1.7 1.2 7 1.8 1.8 2.0 1.2 8 2.0 2.0 2.0 1.2 9 2.0 2.0 2.0 1.2 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 101 Panduan penyediaan stok baja A dan baja B adalah 2.5kg serbuk baja untuk 10 liter air bersih. Info Tambahan 3. Timbang 125g serbuk baja A dan 125g serbuk baja B. 2. Isi silinder penyukat A dan B dengan 500ml air bersih. 4. Tuangkan serbuk baja A ke dalam silinder penyukat A. 1. Sediakan alatan dan bahan. Labelkan silinder penyukat serta botol dengan A dan B. Tajuk: Penyediaan Larutan Stok Baja A dan Baja B. Objektif: Menyediakan larutan stok baja. Bahan: Serbuk baja A dan serbuk baja B Alatan: Silinder penyukat (2 buah), botol plastik (2 buah), paip PVC dan penimbang. Langkah Keselamatan: Baca dan ikut arahan pada label dengan betul serta gunakan sarung tangan ketika melakukan aktiviti. Langkah Kerja: KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 102 Larutan stok baja A dan baja B hanya boleh dicampurkan apabila hendak digunakan terus pada sistem pengairan. Bincangkan mengapa dan kesannya. 5. Tuangkan serbuk baja B ke dalam silinder penyukat B. 7. Kacau hingga serbuk baja B larut sepenuhnya. 9. Masukkan larutan baja pekat ke dalam botol berlabel B. 6. Kacau hingga serbuk baja A larut sepenuhnya. 8. Masukkan larutan baja pekat ke dalam botol berlabel A. 10. Larutan stok baja A dan B sudah sedia untuk penggunaan. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 103 Sebagai panduan penyediaan larutan baja yang mudah adalah dengan menggunakan 2 bahagian larutan stok baja (1 bahagian A + 1 bahagian B) untuk 100 bahagian air bersih. Info Tambahan 1. Isi tong dengan air bersih sebanyak 150 liter. Ambil bacaan awal EC meter. 3. Sukat stok baja B sebanyak 250ml, dimasukkan ke dalam tangki nutrien dan kacau dengan pengacau plastik sehingga rata. Tajuk: Penyediaan Larutan Baja A dan Baja B. Objektif: Menyediakan larutan baja untuk penanaman. Bahan: Stok baja A dan stok baja B. Alatan: Tangki nutrien, silinder penyukat, pengacau plastik dan EC meter. Langkah Keselamatan: Ikut sukatan yang tepat dan basuh tangan dengan bersih selepas melakukan aktiviti. Langkah Kerja: 2. Sukat stok baja A sebanyak 250ml, masukkan ke dalam tangki nutrien dan kacau dengan plastik sehingga rata. 4. Ambil bacaan EC meter. Sesuaikan kepekatan larutan baja dengan jenis tanaman. Larutan baja A dan baja B sudah sedia untuk kegunaan sistem pengairan tanaman. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 104 Rajah 2.18 Contoh reka bentuk baharu hidroponik NFT Aliran air keluar Takung Tangki nutrien Aliran air masuk Jadual 2.16 Komponen dan fungsi 2.1.8 Reka Bentuk Sistem Penanaman Reka bentuk sistem penanaman perlu dihasilkan berasaskan kemudahan, keperluan dan kos yang bersesuaian. Pengusaha ladang harus mengenal pasti jenis reka bentuk yang sesuai dengan kawasan dan keluasan tapak serta kemudahan yang ada. Setelah menentukan jenis teknik penanaman yang akan digunakan, pengusaha boleh mereka bentuk sistem yang sesuai dengan keperluannya. Pengetahuan tentang keperluan asas tentang suatu sistem penanaman dapat membantu pengusaha dalam mereka bentuk sistem penanaman yang dikehendaki. Reka Bentuk Asas Sistem Hidroponik NFT Binaan asas sistem hidroponik NFT terdiri daripada tangki nutrien, paip PVC, takung, set pemasa dan pam air (Jadual 2.16). Pengusaha ladang boleh menyesuaikan keperluan untuk reka bentuk sistem berdasarkan binaan asas sistem yang ditunjukkan dalam Rajah 2.17. Senarai komponen dan fungsi adalah seperti berikut: Contoh reka bentuk sistem hidroponik NFT ditunjukkan dalam Rajah 2.18. Reka bentuk sistem ini direka agar mudah digerak atau dipindahkan ke tempat lain mengikut kesesuaian. Set pemasa Tangki nutrien Takung Paip PVC Pam air Rajah 2.17 Reka bentuk asas hidroponik NFT 05.30 Komponen Fungsi Tangki nutrien Menempatkan larutan nutrien. Paip PVC Berfungsi mengalirkan larutan nutrien ke tanaman. Takung Menempatkan lubang- lubang untuk tanaman. Set pemasa Mengawal kekerapan dan tempoh semburan kabus ke akar tanaman. Pam air Mengepam larutan nutrien daripada tangki ke tanaman. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 105 Contoh Cara Pemasangan Sistem Hidroponik NFT 105 1. Pasang bahagian-bahagian sistem mengikut lakaran reka bentuk yang telah dibuat. 3. Pasang pam air dan sambungkan ke set pemasa. Masukkan air bersih ke dalam tangki mengikut keperluan sukatan campuran stok baja A dan baja B. 5. Uji kepekatan larutan baja menggunakan EC meter. Dapatkan bacaan yang sesuai untuk jenis sayur yang akan ditanam. 2. Sambungkan paip air masuk dan air keluar dengan kemas. 4. Tuangkan stok baja A dahulu ke dalam tangki dan kacau. Masukkan pula stok baja B ke dalam tangki dan kacau. 6. Ubah anak benih daripada dulang semaian ke bakul plastik dan letak pada lubang- lubang yang telah tersedia. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 106 Rajah 2.20 Contoh reka bentuk baharu sistem aeroponik Rajah 2.19 Reka bentuk asas aeroponik Tangki Nutrien Set pemasa Set pemasa Tangki nutrien Nozel Pam air Paip PVC Saluran air masuk Saluran air keluar Saluran ke nozel Takung Atap Reka Bentuk Sistem Aeroponik Sistem penanaman aeroponik merupakan sistem hidroponik berteknologi tinggi. Binaan asas sistem ini ditunjukkan dalam Rajah 2.19. Keperluan asas sistem ini ialah tangki nutrien, paip PVC, pam air, nozel kabus dan set pemasa seperti dalam Jadual 2.17. Jadual 2.17 Komponen asas sistem aeroponik dan fungsi 05.30 Komponen Fungsi Tangki Nutrien Menempatkan larutan nutrien. Paip PVC Berfungsi mengalirkan larutan nutrien ke tanaman. Pam Air Mengepam larutan nutrien daripada tangki ke akar tanaman. Nozel Kabus Menyemburkan larutan nutrien secara kabus ke akar tanaman. Set Pemasa Mengawal kekerapan dan tempoh semburan kabus ke akar tanaman. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 107 Contoh Cara Pemasangan Sistem Aeroponik 107 5. Masukkan air sehingga bawah aras batang paip dan uji sistem aeroponik tersebut. 6. Masukkan larutan stok baja A dan baja B mengikut sukatan serta tentukan kepekatan larutan menggunakan EC meter. 7. Masukkan bebenang dalam bakul kecil dan basahkan bebenang tersebut. 8. Semai biji benih. 1. Sediakan bahan dan peralatan yang diperlukan mengikut lakaran reka bentuk sistem. 3. Pasang sistem perpaipan dengan kemas. 2. Ukur dan potong bahagian penutup atas sistem. 4. Pasang kepala nozel pada sistem dan sambungkan pam pada paip. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 108 Rajah 2.22 Contoh reka bentuk baharu sistem fertigasi Set Penitis Tangki nutrien Pasu Paip poli Reka Bentuk Sistem Fertigasi Reka bentuk asas sistem fertigasi terdiri daripada komponen berikut iaitu tangki nutrien, paip PVC, pam air, set pemasa, set penitis dan polibeg seperti dalam Jadual 2.18. Manakala, Rajah 2.21 menunjukkan reka bentuk asas sistem fertigasi. Reka bentuk ini boleh disesuaikan dengan keperluan, keluasan tempat dan kemudahan yang ada. Rajah 2.22 menunjukkan contoh reka bentuk baharu sistem fertigasi. Jadual 2.18 Komponen asas sistem fertigasi dan fungsi Komponen Fungsi Tangki Nutrien Menempatkan larutan nutrien. Paip PVC Berfungsi mengalirkan larutan nutrien ke set penitis. Pam Air Mengepam larutan nutrien daripada tangki ke tanaman. Set Pemasa Mengawal kekerapan semburan kabus ke akar tanaman. Set Penitis Menitiskan larutan nutrien ke pangkal tanaman. Polibeg Menempatkan tanaman. Paip poli Set pemasa Set penitis Tangki nutrien Pam air Injap kawalan Polibeg Rajah 2.21 Reka bentuk asas fertigasi KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 109 Contoh Cara Pemasangan Sistem Fertigasi Asas 109 1. Tebuk lubang pada tangki. 3. Pasang penyambung L pada sambungan di luar tangki. 5. Pasang satu lagi penyambung L di bahagian hujung paip utama. 4. Sambung paip utama (paip poli) ke penyambungan yang telah dibuat tadi. 6. Sambungkan injap kawalan pada paip utama. Lakukan penyambungan paip sekunder pada bahagian selepas injap kawalan. 2. Buat penyambungan daripada pam di dalam tangki ke penyambungan luar. Gunakan penyambungan L. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 110 110 9. Lengkapkan semua penyambungan set penitis. 11. Masukkan pula stok baja B dan kacau rata. 12. Pindahkan anak benih pokok ke dalam polibeg. Pastikan pen penitis dibenamkan berhampiran pangkal anak benih itu. 8. Masukkan set penitis ke dalam polibeg yang diisi dengan cocopeat. 7. Buat lubang pada paip sekunder menggunakan penebuk. Masukkan tiub mikro yang telah disambungkan kepada pen penitis. 10. Isi air ke dalam tangki, masukkan stok baja A ke dalamnya dan kacau. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 111 2.1.9 Projek Penanaman Sebelum melaksanakan projek penanaman hidroponik, fertigasi dan aeroponik, anda perlu menyediakan satu kertas cadangan tentang pelaksanaan projek dari awal sehingga tanaman dituai dan dijual. Kertas cadangan yang disediakan adalah secara berasingan mengikut projek penanaman yang dijalankan. Contoh Kertas Cadangan Berikut adalah contoh kertas cadangan untuk tanaman fertigasi: Nama Projek : Tanaman Secara Fertigasi. Objektif : i) Mencapai hasil pendapatan sebulan RM600.00 dan ke atas. ii) Mengaplikasi pengetahuan dalam penanaman fertigasi. Keterangan Mengenai Projek 1. Nama Tanaman: Cili Merah F1. 2. Lokasi Projek: Kampung Serting, Selangor. 3. Saiz Kawasan: 100 kaki x 100 kaki. 4. Jumlah Beg: 450 polibeg. 5. Kadar Pengeluaran: 3 kg/pokok. 6. Harga Pasaran: RM11.00/kg. Cadangan Tarikh Pelaksanaan: Jun. Kos Projek: 1. Kos Permulaan (kos tetap): RM 5,000.00 2. Kos Operasi (satu pusingan): RM 600.00 Perihal Projek: Pengenalan: Projek yang hendak dijalankan ialah tanaman cili menggunakan kaedah fertigasi secara pusingan tanaman. Tenaga Kerja: 3 orang. Jangkaan Pemasaran: Mulai bulan Ogos. Anggaran Hasil Dikeluarkan Semusim:1 200kg. Saluran Pemasaran: Jualan borong, Jualan runcit. Sediakan kertas cadangan projek untuk penanaman hidroponik, fertigasi dan aeroponik. Pilih reka bentuk sistem yang bersesuaian untuk projek penanaman. Tugasan: KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 112 Kumpulkan semua dokumen berkaitan penyediaan laporan projek. Sediakan laporan projek penanaman mengikut format. Bentangkan hasil laporan. Tugasan: Contoh Format Laporan Projek Setelah selesai pelaksanaan projek penanaman, anda perlu menyediakan satu laporan berkaitan projek tersebut. Tujuan penyediaan laporan adalah untuk mengetahui status dan pencapaian projek serta kekuatan dan kelemahan sekiranya berlaku untuk tujuan penambahbaikan. Berikut ialah format yang boleh digunakan untuk tujuan membuat laporan projek penanaman anda. Tajuk (Nama Projek): Nama Penyedia Laporan: Pengenalan: Persediaan Awal: Pemasangan Sistem: Penyemaian Biji Benih: Pemindahan Anak Benih (Transplant): Penjagaan: i. Sokongan ii. Pemangkasan iii. Pembajaan iv. Kawalan Perosak dan Penyakit Penuaian: Penyata Kewangan: Hasil Jualan: Kelebihan dan Kekurangan Sistem: Refleksi: Rujukan: Lampiran: 112 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 113 • Tanaman bijirin: Padi dan jagung. • Sayur-sayuran: Jenis daun, buah, kekacang dan umbisi. • Komoditi makanan: Kelapa Sawit, Koko dan Lada Hitam. • Jenis-jenis nutrien: makro dan mikro. • Peranan nutrien utama iaitu NPK kepada pokok. • Kesan kekurangan dan berlebihan unsur. nutrien. • Kaedah pembajaan: teknik hidroponik NFT, semburan kabus (aeroponik) dan titisan (fertigasi). • Penyediaan larutan baja: pH larutan baja, EC meter. • Membuat kertas cadangan projek penanaman. • Membuat laporan projek penanaman. • Jenis-jenis baja: baja organik iaitu tinja haiwan, sisa kilang, sisa ladang. Baja kimia iaitu baja tunggal, baja sebatian, baja campuran dan baja lengkap. • Kaedah pembajaan atas tanah: kaedah titisan, taburan, alur, semburan dan poket. • Sistem penanaman: segi tiga, segi empat sama dan siku keluang. • Pengiraan kepadatan tanaman. • Faedah mekanisasi: menjimatkan masa, tenaga, lebih berkesan dan menepati masa. • Faktor pemilihan: kesesuaian kerja, kemudahan alat ganti, harga, mudah disenggara, jenis kuasa dan mudah dikendali. • Jenis pembajakan: primer dan sekunder • Kaedah pembajakan: sehala, casting, terkumpul dan pusingan. • Komponen dan fungsi untuk sistem hidroponik NFT, aeroponik dan fertigasi. • Reka bentuk asas sistem hidroponik NFT, aeroponik dan fertigasi. • Banding beza tanaman atas tanah dan tanaman tanpa tanah dari segi pemberian baja, kutipan hasil, kos, hasil tuai, penyediaan dan peralatan. • Kelebihan dan kekurangan penanaman atas tanah dari segi kos, kualiti, kendalian, pertumbuhan pokok serangan penyakit, masalah rumpai dan tempoh penanaman. • Penanaman tanpa tanah: Hidroponik NFT, aeroponik dan fertigasi. Jenis Tanaman Makanan Kepentingan Nutrien Pembajaan Tanaman Tanpa Tanah Projek Penanaman Pembajaan Penanaman Mekanisasi Pertanian Reka Bentuk Sistem Penanaman Penanaman Menggunakan Tanah dan Tanpa Tanah PROJEK TANAMAN KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 113 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 114 Jawab Semua Soalan 1. Nyatakan tiga kepentingan tanaman makanan kepada negara. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... 2. Jadual 1 menunjukkan keluasan bertanam dan pengeluaran bagi tanaman padi di Malaysia antara tahun 2012 hingga 2014. Rumuskan tentang hasil pengeluaran mengikut luas kawasan penanaman pada tahun-tahun tersebut. Nyatakan sebab berlakunya pertambahan dan pengurangan hasil pengeluaran. 3. Nyatakan nama biasa bagi tanaman berikut: 4. Nyatakan tiga kegunaan lain kelapa sawit selain daripada minyak. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)...................................................................................................................................... 5. Baka kelapa sawit tenera lebih banyak ditanam di ladang-ladang di negara ini. Jelaskan kenapa baka ini menjadi pilihan? .......................................................................................................................................... 6. Terangkan bagaimana penggunaan mekanisasi dapat menjimatkan tenaga buruh ketika melakukan kerja menyemai padi di sawah. .......................................................................................................................................... Bil. Nama saintifik Nama biasa i Cucumis sativus ................................................................ ii Capsicum annum ............................................................... iii Solanum lycopersicum ............................................................... iv Ipomoea reptans ............................................................... Jadual 1 Jenis Tanaman 2012 2013 2014 Luas bertanam (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Luas bertanam (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Luas bertanam (Ha) Pengeluaran (Tan metrik) Padi 510 606 2 230 937 498 805 2 233 835 516 444 2 268 306 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 115 7. Nyatakan dua faktor yang menentukan jarak tanaman jagung hibrid. i)...................................................................................................................................... ii)..................................................................................................................................... 8. Kesan kekurangan unsur nitrogen dalam tumbuhan dapat dilihat melalui daunnya yang pucat dan kuning. Nyatakan pula dua kesan sekiranya unsur nitrogen dibekalkan berlebihan. i)...................................................................................................................................... ii)..................................................................................................................................... 9. Penanaman tanpa tanah dapat mengatasi masalah penduduk yang tinggal di rumah flat atau kondominium. Nyatakan tiga kelebihan penanaman tanpa tanah. i)...................................................................................................................................... ii)..................................................................................................................................... iii).................................................................................................................................... 10. Sistem penanaman segi tiga sama dikatakan lebih baik berbanding dengan segi empat. Jelaskan dari segi populasi tanaman dan penggunaan tanah. ....................................................................................................................................... Jadual 2 11. Jadual 2 menunjukkan jarak tanaman antara jagung hibrid A dan B. Jelaskan perbezaan yang ditunjukkan dan nyatakan kenapa? ....................................................................................................................................... 12. Teknik pembajaan tanpa tanah berbeza dengan teknik pembajaan penanaman menggunakan tanah. a) Nyatakan perbezaan tersebut. ....................................................................................................................................... b) Jelaskan tentang penyediaan larutan baja tanaman tanpa tanah dari segi kepekatan larutan. ....................................................................................................................................... 13. Kaedah penanaman tanpa tanah dapat menjimatkan kos baja. Nyatakan tiga kaedah pembajaan tanpa tanah tersebut. i)..................................................................................................................................... ii).................................................................................................................................... iii)................................................................................................................................... Tempoh Matang (hari) Jarak Tanaman (cm) A 100 75 x 40 B 70 50 x 20 Unit 4.2 Pengawalan Perosak Tanaman UNIT 2.2 PENGAWALAN PEROSAK TANAMAN Perosak merupakan halangan utama kepada pembangunan dan kemajuan pertanian. Kebiasaannya pada peringkat awal penanaman, masalah perosak adalah terkawal. Walau bagaimanapun, penanaman berterusan akan meningkatkan bilangan perosak dan menyebabkan pengusaha ladang tidak dapat menangani kerosakan yang berlaku. Oleh itu, isu perosak perlu diberi perhatian dengan cara pengawalan yang betul dan berkesan. Perosak ialah organisma yang memberi kesan negatif kepada tanaman seperti mengurangkan hasil tanaman sehingga menyebabkan kerugian. Contoh perosak tanaman ialah belalang, kumbang, ulat daun, lintah bulan, siput babi, koya, burung, hamama, mamalia seperti gajah, monyet, babi hutan, tikus dan tupai. Patogen ialah agen mikrob yang menyebabkan penyakit pada tanaman seperti virus, bakteria dan kulat. Kesan Serangan Perosak dan Patogen Antara kesan serangan perosak dan patogen adalah seperti berikut. • Mengganggu sistem pertumbuhan tanaman seperti pembahagian sel dan perkembangannya. • Tanaman terbantut dan rosak yang akan menurunkan kualiti dan nilai tanaman tersebut. • Peningkatan kos pertanian contohnya untuk membeli racun perosak. Manakala, kerugian perlu ditanggung sekiranya tanaman perlu dimusnahkan akibat serangan perosak yang telah merebak dan tidak dapat dikawal. • Berlaku kekurangan bekalan bahan makanan yang boleh menjejaskan ekonomi. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 116 116 2.2.1 Perundangan Alam Sekitar Dalam Pengawalan Perosak Tanaman Pelbagai jenis racun serangga perosak (insektisid) atau racun makhluk perosak (pestisid) digunakan oleh pengusaha ladang dalam mengawal kerosakan tanaman akibat serangan. Kesan daripada penggunaan racun makhluk perosak ini akan membawa kepada pencemaran dan kemudaratan sekiranya digunakan sewenang-wenangnya tanpa mengikut garis panduan yang telah ditetapkan. Penggunaan racun makhluk perosak di negara ini dikawal selia oleh Lembaga Racun Makhluk Perosak di bawah Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani Malaysia. Fungsi utamanya adalah untuk melaksana dan menguatkuasakan beberapa perundangan alam sekitar berkaitan pengawalan makhluk perosak. Racun makhluk perosak diklasifikasikan kepada lima tahap berdasarkan tahap kemudaratannya kepada pengguna. Jadual 2.19 menunjukkan klasifikasi racun makhluk perosak. Jadual 2.19 Klasifikasi racun makhluk perosak Akta Racun Makhluk Perosak 1974 (Akta 149) Racun makhluk perosak di Malaysia ialah bahan kawalan di bawah Akta Racun Makhluk Perosak 1974 (Akta 149) pindaan 2004 yang merupakan garis panduan kaedah-kaedah pengendalian racun makhluk perosak. Akta ini bertujuan mengawal atur penggunaan racun makhluk perosak melalui perlesenan selain memastikan pengendaliannya secara berkesan dan selamat. Dengan penguatkuasaan ini individu atau syarikat yang ingin menjalankan pengawalan makhluk perosak ke atas harta orang lain sebagai upahan hendaklah mempunyai lesen yang diselia dan dikeluarkan oleh Lembaga Racun Makhluk Perosak, Jabatan Pertanian Malaysia. Gambar foto 2.25 Label racun Kelas IV Gambar foto 2.26 Label racun Kelas IA Kelas Warna Tahap IA Hitam Tersangat beracun (disertai lambang tengkorak dan tulang bersilang). IB Merah Sangat beracun (disertai lambang tengkorak dan tulang bersilang). II Kuning Beracun. III Biru Berbahaya. IV Putih Kurang bahaya. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 117 Terdapat tiga jenis perlesenan yang diberikan iaitu: • Lesen pengendali kawalan perosak untuk individu, syarikat atau perniagaan yang menjalankan pengendalian kawalan perosak ke atas harta orang lain dengan mengambil upah. • Lesen pemakai racun makhluk perosak untuk individu yang menjalankan pengendalian kawalan makhluk perosak atau menyelia. • Lesen pembantu pemakai racun makhluk perosak untuk seseorang yang menjalankan tugas kawalan perosak yang utama di bawah penyeliaan. Dengan adanya berbagai akta bagi mengawal Racun Makhluk Perosak tersebut, dapat dilihat bagaimana kerajaan memandang serius terhadap penggunaan racun makhluk perosak ini. Kawalan amat perlu bagi memelihara keselamatan pengguna, manusia atau haiwan sekeliling dan juga alam sekitar. Akta Kuarantin Tumbuhan 1976 (Akta 167) Kuarantin tumbuhan bermaksud satu sekatan pergerakan menurut undang-undang ke atas komoditi dengan tujuan untuk menghalang kemasukan makhluk perosak tumbuhan di kawasan yang diketahui tidak wujudnya makhluk perosak tersebut. Akta Kuarantin Tumbuhan 1976 bertujuan mencegah kemasukan dan kemerebakan perosak tumbuhan, mengawal, menyekat dan menghapuskan makhluk-makhluk perosak tumbuhan yang telah berjaya masuk dan menyerang tanam-tanaman. Selain daripada itu, ia memudahkan pengeksportan hasil-hasil pertanian negara dengan memastikan bahawa bahan-bahan tanaman yang dieksport memenuhi peraturan-peraturan kuarantin negara pengimport. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 118 Memahami segala maklumat racun akan dapat mengelakkan terkena kesan sampingan yang memudaratkan apabila menggunakannya. Berikut adalah cara racun memasuki badan berserta langkah berjaga-jaga. Menerusi kulit Elakkan racun dari terpercik pada permukaan kulit kita. Menerusi mulut Elakkan menyimpan racun di dalam bekas makanan atau bersama dengan tempat menyimpan makanan. Jangan memegang makanan selepas menggunakan racun. Menerusi hidung Pastikan pengaliran udara adalah baik di tempat racun digunakan, patuh arahan pada label untuk memakai penutup hidung. Menerusi mata Racun yang memasuki mata boleh menyebabkan buta atau kematian. Pastikan anda melindungi mata anda dari racun. Jangan menggosok mata dengan tangan anda selepas menggunakan racun. Melalui akta ini juga penguatkuasaan terhadap perkara-perkara berikut dilakukan iaitu: • Pengeluaran permit import bagi racun perosak untuk tujuan pendidikan dan penyelidikan. • Pengeluaran lesen premis untuk menjual racun perosak dan penyimpanan racun perosak untuk jualan. • Pendaftaran racun perosak yang diimport dan dikilangkan untuk jualan. • Kelulusan penyemburan racun perosak melalui udara. • Kelulusan pengiklanan racun perosak. Beberapa kaedah penguatkuasaan dilakukan seperti: • Pengeluaran permit import bagi tumbuh-tumbuhan, produk tumbuhan dan organisasi. • Pengeluaran Sijil Fitosanitasi (SF) dari negara pengeksport. • Pemeriksaan konsainan (kiriman dagangan) bahan pertanian di pintu-pintu masuk negara. • Menyatakan kaedah rawatan. • Pemeriksaan di Stesen Kuarantin Selepas Masuk (KSM) dikenakan pada pengimportan. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (1985) Pindaan Akta berhubung dengan mencegah, menghapus, mengawal pencemaran dan memulihara alam sekitar dan bagi maksud-maksud yang berkaitan dengannya. Akta ini berkuatkuasa pada 15 April 1975 dan sejak itu ia telah mengalami empat kali pindaan, iaitu pada tahun-tahun 1995, 1996, 1998 dan 2001. Ketika dibentangkan pada 15 Februari 1975, rang undang-undang ini dinamakan Rang Undang-Undang Kualiti Alam Sekitar. Akta ini berkaitan dengan keperluan melindungi alam sekitar dan keseimbangan ekosistem dalam melaksanakan proses pembangunan negara. Alam sekeliling ialah faktor-faktor fizikal bagi kawasan di sekeliling manusia termasuk tanah, air, udara, iklim, bunyi, bau, rasa, faktor-faktor biologi, binatang-binatang dan tumbuh- tumbuhan. Oleh yang demikian, akta ini mencakupi lima jenis pencemaran iaitu: KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 119 Bahan pertanian yang dikenakan Kuarantin Selepas Masuk adalah dikategorikan seperti berikut: • Kuarantin Risiko Tinggi (mesti dikuarantin di Stesen KSM, Serdang). • Kuarantin Risiko Rendah (boleh di kuarantin di Stesen KSM, Serdang atau rumah saringan milik pengimport). Protokol kuarantin bahan atau tanaman import bermula dengan: • Pemeriksaan kuarantin di makmal pintu masuk untuk pemeriksaan Sijil Permit Import (PI) dan Sijil Fitosanitasi (SF). • Jika ada PI tetapi tiada SF, semua bahan berkenaan akan dimusnahkan. • Jika ada kedua-dua PI dan SF, sampel tanaman akan diambil untuk ujian makmal di mana pemeriksaan perosak dan penyakit serta analisis risiko dibuat. Jika sampel didapati bersih daripada perosak dan penyakit, bahan atau tanaman berkenaan dibenarkan masuk dengan diberikan Sijil Pelepasan (SP). Jika masih ada perosak dan penyakit, rawatan kawalan akan dibuat dan jika masih gagal semua bahan berkenaan akan dimusnahkan. Pencemaran tanah Apabila berlakunya hakisan atau runtuhan tanah yang mengakibatkan pencemaran air sungai, ketidaksuburan tanah dan berlakunya banjir. Pencemaran air Sisa buangan industri atau pertanian menyebabkan ketiadaan air bersih, menjejaskan hidupan air dan mengganggu aktiviti rekreasi. Pencemaran bunyi Terhasil dari kesesakan lalu lintas, bunyi kapal terbang dan kerja-kerja pembinaan. Pencemaran bunyi boleh memberi kesan kepada kesihatan mental dan fizikal. Pencemaran laut Pembuangan sisa pengeluaran atau tumpahan minyak memusnahkan kehidupan ikan dan makanan laut. Keadaan ini akan menyebabkan aktiviti pelancongan dan rekreasi terjejas. Pencemaran udara Akibat daripada asap kenderaan, aktiviti pembakaran terbuka, kebakaran hutan, letupan gunung berapi atau ribut pasir yang menyebabkan gangguan pernafasan, menjejaskan kadar penglihatan seterusnya gangguan kepada aktiviti pengangkutan dan rekreasi. 2.2.2 Pengurusan Pengawalan Perosak Tanaman Aktiviti penggunaan racun makhluk perosak dalam pengeluaran hasil, pengendalian pascatuai buah-buahan dan sayur-sayuran memberi banyak kesan sampingan kepada manusia dan alam sekitar. Kesan tersebut sama ada secara langsung atau tidak langsung. Kesan bahaya (hazard) kepada manusia dan alam sekitar dapat dielakkan dan dikawal dengan beberapa langkah seperti berikut: Gambar foto 2.27 Antara contoh Pakaian Pelindung Diri (PPD) KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 120 i. Pengusaha ladang hanya menggunakan racun makhluk perosak yang berdaftar di bawah Akta Racun Makhluk Perosak 1974 (pindaan 2004). ii. Penggunaan racun makhluk perosak mesti mengikut arahan pada label. iii. Pemilihan racun makhluk perosak mesti digilirkan berdasarkan cara racun bertindak (mode of action) untuk mengelakkan kerintangan perosak. iv. Penyimpanan racun makhluk perosak mengikut garis panduan yang disediakan oleh Lembaga Racun Makhluk Perosak. v. Pengusaha ladang perlu mengutamakan keselamatan pekerja dengan menyediakan dan memastikan penggunaan Pakaian Pelindung Diri (PPD) atau Personal Protective Equipment (PPE) seperti Gambar foto 2.27. vi. Pekerja ladang perlu diberi latihan mengenai penggunaan racun makhluk perosak. vii. Pengusaha ladang perlu melupuskan baki bancuhan racun makhluk perosak, racun makhluk perosak lapuk, air bilasan peralatan dan bekas racun makhluk perosak yang kosong mengikut peraturan dan undang-undang semasa yang berkenaan. viii. Peralatan semburan yang digunakan hendaklah bersesuaian dengan keadaan tanaman, dikalibrasi dan perlu diselenggara. Garis panduan alam sekitar berkaitan pengawalan perosak tanaman adalah seperti Amalan Pertanian Baik atau Good Agriculture Practice (GAP), Skim Amalan Ladang Baik Malaysia (SALM) dan Amalan Pertanian Baik Malaysia (MyGAP). Pengiktirafan juga diberikan seperti Sijil Organik Malaysia (SOM), Skim Amalan Ladang Ternakan (SALT) dan Skim Pensijilan Ladang Akuakultur Malaysia (SPLAM). Amalan Pertanian Baik (GAP) Amalan Pertanian Baik (GAP) merupakan satu cara pengurusan ladang pertanian yang dilaksanakan mengikut standard dan undang-undang bagi mengawal dan mengurangkan risiko dan impak terhadap aktiviti pengeluaran pertanian. Sistem pengurusan ini dapat meningkatkan produktiviti, menjaga keselamatan dan kebajikan pekerja, keselamatan makanan dan pemuliharaan alam sekitar. Amalan Pertanian Baik Malaysia (MyGAP) Satu skim pensijilan oleh Jabatan Pertanian bagi memberi pengiktirafan kepada ladang yang mengamalkan GAP. MyGAP merupakan penjenamaan semula bagi menggantikan Skim Amalan Ladang Baik Malaysia (SALM). Gambar foto 2.28 menunjukkan logo MyGAP Malaysia, manakala Gambar foto 2.29 menunjukkan hasil pertanian yang menggunakan label MyGAP. Gambar foto 2.28 Logo MyGAP Malaysia Gambar foto 2.29 Antara produk yang mendapat sijil pengiktirafan MyGAP Malaysia KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 121 Laman ICT Maklumat MyGAP Laman ICT Maklumat GAP Skim Amalan Ladang Baik Malaysia (SALM) Skim Amalan Ladang Baik Malaysia (SALM) adalah satu skim pensijilan yang diperkenalkan oleh Jabatan Pertanian untuk memberi pengiktirafan kepada ladang yang mengamalkan Amalan Pertanian Baik (GAP) bagi mengeluarkan hasil tanaman yang berkualiti dan selamat untuk dimakan. Pengusaha-pengusaha ladang yang ingin memohon untuk pensijilan SALM ini perlulah mematuhi garis panduan serta syarat-syarat yang telah ditetapkan. Pemeriksaan ke atas ladang akan dijalankan oleh pegawai dari Jabatan Pertanian selepas ladang tersebut diberi nombor pendaftaran. Ladang yang telah mencapai peringkat ini akan dianugerahkan sijil dan layak menggunakan logo SALM. Ladang yang telah diberi pensijilan SALM boleh menggunakan logo SALM untuk produk mereka. Pensijilan adalah sah untuk tempoh dua tahun dan pembaharuan pensijilan akan dikeluarkan jika ladang dapat mematuhi syarat-syarat yang ditetapkan. Skim Organik Malaysia (SOM) Ini merupakan suatu program pensijilan yang telah dibangun dan diperkenalkan oleh Jabatan Pertanian Malaysia pada tahun 2002. Tujuannya adalah untuk menarik minat penyertaan usahawan tani. Pengiktirafan diberikan kepada ladang-ladang yang diusahakan secara organik mengikut kriteria dan keperluan yang telah ditetapkan dalam Standard SOM dengan berasaskan kepada Malaysian Standard MS1529: 2001 The Production, Processing, Labelling and Marketing of Plant Based Organically Produced Foods. Perladangan organik ini merupakan suatu sistem perladangan yang tidak melibatkan penggunaan bahan berunsurkan kimia seperti racun perosak dan baja kimia semasa proses pengeluaran di samping memelihara alam sekitar bagi menghasilkan produk yang berkualiti dan selamat dimakan. Pada tahun 2003, usahawan tani yang telah dianugerahkan sijil SOM telah menggunakan logo Skim Organik Malaysia pada produk ladang atau mempamerkan logo berkenaan di perkebunan organik mereka. Pada tahun 2015, Jabatan Pertanian Malaysia telah membuat penjenamaan semula dan logo untuk pensijilan daripada SOM kepada MyOrganic. Sayuran organik yang dihasilkan berkualiti tinggi dan dijual dengan harga yang agak mahal berbanding dengan sayur-sayuran yang dihasilkan secara konvensional. Gambar foto 2.30 Logo MyOrganic Malaysia KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 122 Maklumat SALM Laman ICT Maklumat SOM Laman ICT 2.2.3 Kaedah Pengawalan Perosak Tanaman Pada asasnya terdapat tujuh kaedah kawalan perosak, iaitu kawalan kultur, fizikal, biologi, kimia, organik, perundangan dan pengurusan perosak bersepadu seperti ditunjukkan dalam Rajah 2.23. Rajah 2.23 Kaedah kawalan perosak Kawalan Kultur Kawalan kultur adalah kawalan perosak yang akan mengganggu perkembangan atau kitaran hidup perosak. Gangguan ini termasuklah menyekat perosak daripada sumber makanannya dan mendedahkan perosak kepada keadaan yang tidak sesuai. Antara amalan kawalan kultur adalah: Memugar Tanah Semasa penyediaan penanaman, perosak akan termusnah apabila terkena alat pemugar atau mati apabila terdedah kepada cahaya matahari terik atau dimakan oleh burung. Pemugaran tanah akan memusnahkan sarang-sarang atau perumahan perosak seperti tikus dan sebagainya. Gambar foto 2.31 menunjukkan mesin memugar tanah. Penggiliran Tanaman Tanaman berlainan ditanam bergilir-gilir pada tapak yang sama. Sesuai untuk perosak yang menyerang tanaman perumah spesifik. Perosak akan mati kerana sukar mendapat makanan dan tidak dapat melengkapkan kitaran hidupnya apabila punca makanan terputus. Gambar foto 2.31 Memugar tanah Kawalan Kultur Kawalan Fizikal Pengurusan Perosak Bersepadu Kawalan Biologi Perundangan Kawalan Kimia Kawalan Racun Organik Kaedah Kawalan Perosak KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 123 Tanaman Perangkap Cara ini dilakukan dengan menanam tumbuhan yang rentan dan menarik perosak. Tanaman perangkap mempunyai nilai ekonomi yang rendah daripada tanaman utama. Bau yang dikeluarkan oleh tanaman perangkap bertindak sebagai mesej kimia untuk menarik perosak seperti cacing nematod untuk menjangkitinya. Contoh tanaman perangkap adalah bunga marigold (Tagetes patula). Gambar foto 2.32 menunjukkan bunga Marigold sebagai tanaman perangkap. Tanaman Campuran Penanaman campuran dilakukan dengan cara menanam dua atau lebih jenis tanaman pada kawasan dan masa yang sama. Contohnya, menanam tanaman serai wangi, bawang, kemangi dan bunga tahi ayam yang akan menjauhkan perosak (repellent) daripada tanaman resistan. Gambar foto 2.33 menunjukkan tanaman campuran. Penggunaan Varieti Resistan Menanam varieti tanaman yang tahan daripada serangan perosak atau penyakit. Tanaman resistan tidak akan mati dan masih mengeluarkan hasil. Contohnya, terdapat beberapa jenis hibrid padi yang resistan terhadap penyakit hawar disebabkan oleh patogen Magnaporthe oryzae. Menjaga Kebersihan Ladang Kebersihan ladang adalah kaedah penting dalam mengurangkan serangga perosak dan patogen penyakit di kawasan penanaman. Ini dilakukan dengan penghapusan dan pemusnahan tumbuh- tumbuhan berpenyakit, rumpai dan juga bahagian tumbuhan yang mungkin menjadi punca kepada penyakit dan perosak. Cara ini dapat menghalang penyebaran penyakit dan jangkitan kepada tanaman. Lazimnya, kaedah pembersihan ini dilakukan secara manual (Gambar foto 2.34). Gambar foto 2.32 Bunga Marigold sebagai tanaman perangkap Gambar foto 2.34 Ladang yang bersih Gambar foto 2.33 Tanaman campuran KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 124 Kawalan Fizikal Kawalan fizikal adalah dengan cara menggunakan alatan atau keadaan fizikal untuk mengawal perosak. Kaedah kawalan ini tidak menimbulkan kesan sampingan dan mudah dilaksanakan. Namun ada antaranya yang memerlukan modal permulaan yang tinggi dan keberkesanannya hanya sementara. Antara contoh kawalan fizikal ialah dengan menggunakan perangkap cahaya untuk memerangkap serangga perosak. Lampu dengan cahaya yang terang diletakkan di kawasan tanaman dan pada malam hari cahaya terang lampu akan menarik mangsa kepada perangkap seperti yang ditunjukkan oleh Gambar foto 2.35. Manakala, Gambar foto 2.36 menunjukkan plastik pelekat berwarna kuning digunakan untuk menarik perhatian perosak yang diletakkan di bawah teduhan untuk memerangkap serangga seperti afid, benah dan berimbing (thrips). Membalut hasil tanaman terutamanya tanaman jenis buah dengan plastik atau surat khabar dapat mengelakkan serangan perosak seperti lalat buah. Gambar foto 2.37 dan Gambar foto 2.38 menunjukkan buah dan sayur jenis buah yang dibalut dengan plastik dan surat khabar. Gambar foto 2.36 Plastik berpelekat yang terang akan menarik perosak kepadanya Gambar foto 2.37 Jambu batu dibalut dengan plastik Gambar foto 2.38 Petola dibalut dengan kertas surat khabar Gambar foto 2.35 Cahaya sebagai perangkap serangga perosak KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 125 Kawalan Biologi Kawalan biologi adalah dengan memperkenalkan musuh semula jadi atau agen biologi seperti parasitoid, pemangsa dan patogen ke kawasan tanaman untuk mengurangkan populasi perosak. Kawalan biologi ialah komponen utama pengurusan perosak dalam sistem pertanian organik. Penggunaan Pemangsa Pemangsa ialah haiwan yang memburu, menangkap dan memakan mangsanya. Contoh pemangsa ialah kumbang kura- kura (Menochilus sexmaculatus) yang memakan afid, lelabah Lycosa pseudoannulata yang memakan lelompat benah perang perosak padi dan burung jelapang Tito alba yang memakan tikus perosak padi, koko dan kelapa sawit (Gambar foto 2.39). Penggunaan Parasitoid Parasitoid ialah serangga yang bersifat spesifik memparasit serangga lain dengan hidup di dalam badan serangga perosak (perumah) yang mana akhirnya mati dimakan dari dalam. Contohnya, penyengat Apanteles sp. menyerang ulat beluncas Parasa lepida perosak kelapa sawit, penyengat Cortesia plutellae menyerang kepompong rama-rama intan Plutella xylostella perosak sawi dan kubis (Gambar foto 2.40). Penggunaan Patogen Patogen ialah hidupan seni atau mikrob seperti kulat, bakteria dan virus yang menyebabkan penyakit ke atas serangga dan akhirnya akan mati. Terdapat juga yang bersifat antagonis iaitu merencatkan perkembangan mikrob penyebab penyakit tanaman. Contoh yang terkenal ialah: • Kulat Metarrhizium anisopliae yang membunuh ulat kumbang badak perosak kelapa sawit, kulat Beauveria bassiana yang membunuh benah perosak padi dan ulat rama-rama intan dan kulat Iseria paecilomyces yang membunuh ulat beluncas dan ulat bungkus perosak kelapa sawit. • Bakteria Bacillus thuringiensis yang menyebabkan penyakit ke atas banyak spesies ulat seperti ulat rama- rama intan perosak sawi dan kubis. • Virus nukleopolihedra (NPV) seperti Oryctes rhinoceros nudivirus (OrNV) yang khusus menyebabkan kematian ulat kumbang badak perosak kelapa sawit. • Kulat Colletotrichum gloeosporioides f.sp. clidemiae yang khusus memusnahkan rumpai senduduk bulu Clidemia hirta. • Kulat antagonis Trichoderma harzianum yang khusus merencatkan perkembangan kulat Ganoderma boninense yang menyebabkan pereputan pangkal batang pokok kelapa sawit. Gambar foto 2.39 Lelabah Lycosa pseudoannulata Gambar foto 2.40 Parasit Cortesia plutellae menyerang kepompong Plutella xylostella. Gambar foto 2.41 Benah perang sebelum diserang kulat. Gambar foto 2.42 Benah perang diserang kulat Beauveria bassiana KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 126 Kawalan Kimia Pendekatan ini merangkumi penggunaan racun makhluk perosak berunsurkan kimia, antaranya racun serangga, racun kulat, racun herba, racun tikus, racun hamama dan racun siput. Antara kelebihan kawalan kimia ialah bertindak cepat maka kesannya dilihat segera, manakala kelemahannya ialah kimia berspektrum luas, juga membunuh serangga bukan sasaran seperti pemangsa dan parasitoid. Serangga perosak juga akan menjadi resistan apabila menggunakan kimia yang sama secara berterusan. Racun perosak dapat dikelaskan mengikut cara tindakannya ke atas perosak. Jadual 2.20 menunjukkan pengkelasan jenis racun perosak . Jadual 2.20 Pengkelasan jenis racun perosak mengikut cara tindakan Kawalan Organik Bahan kawalan perosak boleh didapati di pasaran atau boleh disediakan sendiri menggunakan ramuan daripada bahan-bahan di dapur seperti cili api, bawang putih dan sabun (detergan). Cili api digunakan bersama bawang putih kerana dapat membantu meningkatkan keberkesanan bahan aktif yang terdapat di dalam bawang putih. Manakala, sabun boleh dicampur bersama sekiranya racun organik ini perlu digunakan kepada serangga perosak yang badannya diselaputi lapisan lilin (wax) seperti koya dan teritip. Sabun berfungsi mencairkan lapisan lilin tersebut menyebabkan badan serangga terdedah kepada cecair racun yang disembur itu. Campuran cili adalah sesuai bagi menghalang serangga jenis mengunyah, manakala ekstrak bawang putih sangat sesuai untuk kawalan vektor seperti kutu daun, teritip dan benah putih. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 127 Jenis Racun Keterangan Bahan Aktif Racun Perut • Racun ini dalam bentuk cecair, serbuk, bintil atau umpan. Membunuh apabila dimakan oleh perosak. • Racun dijadikan umpan atau disembur. • Racun serangga: Malathion • Racun tikus: Zink fosfida dan warfarin. Racun Sentuh • Membunuh apabila terkena perosak, memasuki sistem peredaran darah, sistem pernafasan perosak atau mengganggu sistem saraf. • Digunakan dalam bentuk semburan kabus. • Racun serangga seperti karbaril, heptaclor dan BHC. • Racun kulat yang mengandungi kuprum dan raksa. • Racun rumpai contohnya parakuat. Racun Sistemik • Meresap melalui sistem vaskular tumbuhan ke arah daun dan bahagian lain tumbuhan. • Ini menyebabkan tanaman menjadi beracun kepada perosak. • Racun kulat contohnya benomil. • Racun serangga seperti dimetoat dan furadan. Racun Pewasap (fumigan) • Racun dalam bentuk wasap. • Racun masuk ke dalam sistem respirasi melalui pernafasan oleh perosak. • Contoh: Metil bromida, kloropikrin, natrium fluorida dan vapam. Kawalan Secara Undang-Undang Kaedah kawalan undang-undang berkesan untuk mengawal perosak atau penyakit tanaman yang dibawa ke dalam negara. Penyebaran perosak dan penyakit yang sedia ada boleh dikekang melalui pendekatan kuarantin. Namun keberkesanan kaedah ini bergantung kepada penguatkuasaan undang-undang yang ditetapkan. Kuarantin Tanaman yang dibawa masuk dari negara luar akan diperiksa dan diuji terlebih dahulu dalam jangka masa tertentu untuk disahkan bersih sebelum dibenarkan masuk. Contohnya, dengan menguatkuasakan Akta Perkhidmatan Kuarantin dan Pemeriksaan Malaysia 2011 dan Undang- undang bertulis yang berkaitan dengan pemeriksaan, kuarantin dan penguatkuasaan di pintu masuk, stesen kuarantin dan premis kuarantin. Ini termasuklah keluaran pertanian dan makanan yang diimport ke dalam dan di eksport ke luar Malaysia agar mematuhi aspek kesihatan manusia, binatang, tumbuhan, ikan dan keselamatan makanan. Akta Perkhidmatan Kuarantin dan Pemeriksaan Malaysia 2011 hendaklah dibaca bersama undang-undang bertulis yang berkaitan iaitu Akta Binatang 1953, Akta Kuarantin Tumbuhan 1976, Akta Lembaga Kemajuan Ikan Malaysia 1971, Akta Makanan 1983, Akta Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan 1965 dan Akta Perikanan 1985. Penguatkuasaan Undang-Undang Berikut adalah langkah-langkah mengawal kemasukan perosak berbahaya dari Negara Berisiko Tinggi atau High Risk Country (HRC): • Penguatkuasaan dan pemeriksaan dokumen dan konsainan secara visual yang konsisten. • Konsainan boleh dilepaskan untuk pemeriksaan selepas 30 hari dari tarikh eksport dari negara asal. • Mengambil sampel untuk tujuan penyaringan perosak dan Kuarantin Selepas Masuk (KSM). Pensijilan Biji benih atau bahan tanaman yang ingin dibawa masuk perlu ada sijil perakuan yang mengesahkannya bebas daripada sebarang penyakit sebelum dibenarkan dibawa masuk. Antara sijil perakuan yang dikeluarkan adalah: • Sijil Perakuan Pematuhan Penggredan, Pembungkusan dan Pelabelan (3P) – Import. • Sijil Perakuan Pematuhan Penggredan, Pembungkusan dan Pelabelan (3P) – Eksport (dikeluarkan oleh Jabatan/Agensi berkaitan). • Akta Racun Makhluk Perosak 1974 pula menetapkan peraturan bagi kedai-kedai yang menjual dan menyimpan racun makhluk perosak. Penghapusan Contohnya, serangan penyakit lenggai hitam pada buah koko yang disebabkan oleh kulat Phytophthora palmivora. Semua buah koko yang diserang akan dikutip dan dimusnahkan dengan cara menanam buah koko ke dalam tanah. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 128 Penyakit Lenggai (Buah) Hitam Pada Buah Koko Laman ICT Pengurusan Perosak Bersepadu (PPB) Pengurusan Perosak Bersepadu (PPB) merupakan satu kaedah kawalan yang dijalankan secara bersepadu untuk mengurangkan penggunaan racun makhluk perosak bagi menyelamatkan alam sekitar daripada kesan racun dan memberi pendapatan tambahan kepada petani. Asas utama dalam PPB adalah dengan mengawal dan menguruskan perosak ke tahap yang rendah dan tidak menjejaskan hasil tanaman. Contohnya, penggunaan racun serangga yang sangat minimum di kombinasikan dengan kaedah kawalan biologi, kaedah kawalan fizikal dan penggunaan kaedah lain. Konsep PPB ialah: • PPB merangkumi kawalan perosak, kawalan rumpai dan amalan kultur serta agronomi keseluruhan bagi tanaman tertentu. • Mengambil kira faktor ekonomik, ekologi dan sosiologi. • Konsep aras ambang ekonomik diambil kira iaitu kawalan hanya dilaksanakan apabila populasi perosak mengancam dan mengurangkan hasil. • Memberi keutamaan kepada cara kawalan biologi. • Mengambil kira kitaran hidup perosak yang menyerang tanaman dari masa menanam hingga kutipan hasil. • Merendahkan populasi perosak, bukan menghapuskannya. • Racun perosak digunakan apabila perlu sebagai usaha terakhir sahaja. Pendekatan Pengurusan Perosak Bersepadu menggalakkan petani mengguna pakai prinsip ekologi dalam pengurusan ladang di samping mengoptimumkan penggunaan sumber melalui pengurusan ekosistem yang cekap dan berkesan. Musuh semula jadi memainkan peranan dalam mengawal populasi perosak. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 129 Amalan Pertanian Baik - Tanaman Koko Laman ICT Amalan Pertanian Baik - Tanaman Padi Laman ICT 2.2.4 Kesan Pengawalan Perosak Tanaman Kawalan serangga perosak tanaman perlu dilakukan di peringkat awal sebelum serangga menyerang tanaman. Oleh itu, petani menggunakan pelbagai kaedah bagi mengoptimumkan hasil pengeluaran. Terdapat kesan baik dan buruk setiap kaedah pengawalan yang digunakan. Kesan Kawalan Kultur • Jika diamalkan secara berterusan dapat mengurangkan kos pengeluaran, mengurangkan penyebaran penyakit serta serangan perosak akibat termusnahnya sarang atau tempat berlindung perosak-perosak tersebut. • Meningkatkan kesuburan tanaman dengan menggaulkan sisa tanaman dan larva ke dalam tanah. Pada masa yang sama ini akan memperbaiki struktur dan pengudaraan tanah setelah digemburkan. • Hasil tanaman tidak dicemari sisa bahan kimia. • Jika dilakukan dengan betul kejadian serangan perosak dapat dihalang daripada merebak kerana perkembangan perosak terencat dalam tanaman giliran. Persekitaran tanaman juga menjadi tidak sesuai setelah dimanipulasi oleh agen biologi. • Memerlukan banyak tenaga buruh kerana penggunaan jentera amat terhad. • Keberkesanan hanya dapat dilihat dalam jangka masa panjang. Kesan Kawalan Biologi • Kesihatan manusia tidak tergugat kerana makanan selamat untuk dimakan dan kehidupan spesies lain terjamin. • Efektif dalam jangka masa panjang. • Nutrien dalam tanah bertambah akibat perkumuhan binatang. • Tumbesaran tumbuhan tidak tergugat. • Komuniti asal terjejas kerana pengenalan spesies baharu di kawasan mereka . Ini menimbulkan masalah persaingan antara spesies asal dan spesies baharu yang diperkenalkan. • Haiwan lain turut dimusnahkan. Ada antara haiwan yang diperkenalkan memakan spesies serangga yang berguna kepada tumbuhan. Contohnya, burung jelapang tidak hanya memakan tikus tetapi turut membunuh agen semulajadi yang lain. • Perlahan dan sukar diperhatikan keberkesanannya. Haiwan perlukan masa untuk mencerna bangkai perosak sebelum membunuh lebih banyak makhluk perosak. Haiwan yang diperkenalkan mungkin akan keluar dari kawasan lingkungan dan sukar dijejaki. • Bilangan perosak lain meningkat. Keadaan akan jadi lebih serius kerana kurang persaingan daripada perosak yang dikawal. Pokok neem (semambu) ialah biopestisid paling awal digunakan sebagai agen kawalan perosak botani. Ia mempunyai kesan racun terhadap serangga, hamama, nematod dan kulat di samping kesan antimakan dan bahan pengawalan pertumbuhan serangga. Neem bertindak sebagai racun di dalam perut pada pelbagai serangga. Pada masa ini banyak produk berasaskan neem telah digunakan untuk kawalan pelbagai serangga perosak dan patogen tumbuhan. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 130 Kesan Kawalan Kimia • Bertindak cepat dan kesan dapat dilihat segera. • Racun kimia berspektrum luas memberi kelebihan ekonomi kerana mampu mengawal banyak spesies secara sekali gus. Ini penting bagi penyakit tanaman bawaan vektor kerana kurang melibatkan tenaga pekerja. • Racun kimia mudah meruap dan hilang akibat dibawa agen alam seperti angin dan air. • Kebanyakan racun kimia mengandungi bahan benzena dan klorida yang mengakibatkan keasidan tanah. • Boleh menyebabkan keracunan makanan akibat sayur-sayuran tercemar bahan kimia. • Boleh mengakibatkan cirit-birit, muntah dan boleh membawa maut. • Semburan bahan kimia mengandungi bahan beracun terlarut yang boleh menyebabkan pencemaran air. • Kekerapan menggunakan racun kimia menyebabkan serangga perosak akan imun apabila menggunakan kimia yang sama secara berterusan. Untuk lebih berkesan, dos semburan akan ditambah dan ini memberi kesan kepada manusia. • Namun ia juga membunuh serangga bukan sasaran seperti pemangsa, parasitoid dan lebah. • Terdapat bahan kimia yang boleh menyebabkan kecacatan anggota badan dan juga mengakibatkan penyakit barah. Jika tidak disedari residu kimia membahayakan manusia kerana boleh terkumpul di dalam rantaian makanan dan menyumbang kepada fenomenon biological magnification. Kesan Kawalan Fizikal • Tidak akan merosakkan kualiti hasil lepas tuai dan ketika simpanan. • Kesannya adalah terus kepada perosak. • Tidak ada kesan sampingan. • Mudah dikendalikan. • Memerlukan modal yang tinggi bagi pembelian dan penyelenggaraan alat dan jentera. Kesan Kawalan Organik • Hasil tanaman segar dan selamat dimakan tanpa kesan sampingan. • Kawalan yang selamat dan kos efektif. • Tidak berlaku pencemaran alam sekitar. • Mengekalkan ekosistem alam, memelihara mikroorganisma tanah, memulihara tanah dan secara tidak langsung ianya dapat mengurangkan pencemaran alam sekitar. • Menjejaskan keluasan untuk tanaman kerana telah digunakan untuk menanam tanaman penolak dan tanaman bersama, malah meningkatkan kos kerana perlu menjaga kesuburannya. • Keberkesanan membunuh perosak tidak terjamin berbanding kesan menggunakan kawalan kimia. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 131 2.2.5 Kesan Aktiviti Pengawalan Perosak Tanaman Terhadap Alam Sekitar Alam sekitar merupakan anugerah yang amat bernilai kepada hidupan. Aktiviti manusia dalam kemajuan sains dan teknologi telah menyumbang kepada pencemaran alam sekitar dan antaranya ialah aktiviti perladangan dan pertanian. Aktiviti perladangan dan pertanian melibatkan pelbagai cara pengawalan perosak tanaman. Penggunaan kawalan secara kimia terutamanya boleh mengakibatkan pencemaran alam sekitar. Tiga jenis pencemaran yang disebabkan oleh aktiviti pengawalan perosak tanaman ialah pencemaran air, pencemaran tanah dan pencemaran udara (Rajah 2.24). Pencemaran Air Pencemaran air bermaksud perubahan yang berlaku dari segi kandungan, fizikal dan warna sehingga tidak sesuai dan akan memberikan kesan terhadap manusia, haiwan dan tumbuhan apabila digunakan. Sisa racun yang larut dalam air mengalir ke sungai, tali air, kolam dan tasik. Keadaan ini mengganggu ekosistem. Pencemaran Tanah Pencemaran tanah terjadi apabila berlakunya pertukaran warna, hilang kesuburan dan berlakunya hakisan tanah. Ini disebabkan terdapat bahan buangan atau bahan toksik sama ada dalam bentuk cecair atau pepejal di dalam tanah. Bahan toksik berpunca daripada bahan kimia berlebihan yang dilepaskan ke dalam tanah selepas aktiviti pertanian yang menyebabkan berlakunya pencemaran. Keadaan ini menyebabkan ketidaksuburan tanah, kerana tanah menjadi berasid dan menyukarkan nutrien diserap oleh pokok. Pencemaran Udara Semburan racun perosak secara besar-besaran di kawasan penanaman yang luas akan menyebabkan pencemaran udara. Keadaan ini juga akan mengganggu kesihatan manusia dan hidupan lain. Rajah 2.24 Kesan aktiviti pengawalan perosak terhadap alam sekitar Pencemaran Air Pencemaran Tanah Pencemaran Udara Kesan Pengawalan Perosak Pada Alam Sekitar Program Rakan Alam Sekitar (RAS) telah dilancarkan pada 4 Jun 2009. Program Rakan Alam Sekitar (RAS) merupakan inisiatif Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar (NRE) dalam membangunkan kesedaran dan menggerakkan anggota masyarakat dalam aktiviti pemuliharaan dan pemeliharaan alam sekitar. Rakan Alam Sekitar melibatkan anggota masyarakat secara `hands-on’ iaitu menjadi `mata dan telinga’ untuk membantu agensi-agensi kerajaan yang bertanggungjawab dalam membanteras kegiatan-kegiatan yang merosakkan atau mencemarkan alam sekitar. Daftar Keahlian Rakan Alam Sekitar melalui laman sesawang berikut: https://ras.doe.gov.my/borang/pendaftaran_add.php Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 132 1. Sediakan bahan dan peralatan. Gunakan sarung tangan sebelum melakukan aktiviti seterusnya. 2. Sukat cili padi dan bawang putih mengikut sukatan yang diperlukan. 3. Masukkan ke semua bahan ke dalam mesin pengisar. 4. Tuangkan separuh daripada sukatan air ke dalam mesin pengisar. Tajuk: Penyediaan Bahan Pengawalan Perosak Organik. Objektif: i. Menyediakan bahan pengawalan perosak. ii. Melakukan pengawalan perosak tanaman menggunakan racun organik. Bahan: 1 liter air, 100 gram cili padi dan 200 gram bawang putih. Alatan: Penapis, penimbang, botol penyembur 1.5 liter, mesin pengisar, sarung tangan dan botol kaca. Langkah Keselamatan: Ikut sukatan yang tepat dan basuh tangan dengan bersih selepas melakukan aktiviti. Langkah Kerja: KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 133 5. Kisar bahan sehingga halus. Kemudian tuangkan baki air ke dalam pengisar dan kisar semula. 7. Letakkan botol kaca berisi bahan campuran di tempat yang ada cahaya matahari atau dalam keadaan suhu bilik. Biarkan semalaman. 9. Cairkan bahan dengan nisbah 1:200. Masukkan cecair ke dalam botol semburan. 6. Tuangkan bahan yang telah dikisar ke dalam botol kaca dan tutup rapat. 8. Tapis campuran untuk mengasingkan dari bahan kasar. 10. Semburkan bahan pada tanaman. Pastikan arah tiupan angin sebelum melakukan semburan untuk tujuan keselamatan. Lakukan semburan selang 4 hari atau 5 hari untuk mendapat kesan yang baik. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 134 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 135 • Akta Racun Makhluk Perosak 1974 (Akta 149). • Akta Kuarantin Tumbuhan 1976 (Akta 167). • Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (1985) Pindaan. • Kesan positif dan negatif kawalan kultur, biologi, kimia dan organik. • Pencemaran air di mana sisa racun larut dalam air yang mengalir ke sungai, tali air, kolam dan tasik. • Pencemaran tanah apabila bahan buangan (toksik) meresap ke dalam tanah. • Pencemaran udara sekiranya melakukan semburan secara besar-besaran tanpa kawalan. • Amalan Pertanian Baik (GAP) iaitu sistem pengurusan ladang yang baik. • Skim Amalan Ladang Baik Malaysia (SALM) adalah skim pensijilan mengiktiraf ladang- ladang yang mengamalkan APB. • Amalan Pertanian Baik Malaysia (MyGAP) adalah merupakan penjenamaan semula SALM iaitu skim pensijilan mengiktiraf ladang-ladang yang mengamalkan APB. • Skim Organik Malaysia (SOM) merupakan program pensijilan kepada ladang-ladang yang diusahakan secara organik. • Kawalan kultur iaitu amalan pengawalan perosak tanpa menggunakan bahan kimia. • Kawalan fizikal iaitu menggunakan alatan untuk mengawal perosak seperti cahaya, plastik warna berpelekat. • Kawalan biologi iaitu menggunakan pemangsa, parasitoid dan patogen. • Kawalan kimia iaitu menggunakan racun kimia yang dikelaskan kepada racun perut, sentuh, sistemik dan pewasap. • Kawalan racun organik iaitu menggunakan ramuan daripada bahan-bahan di dapur seperti cili, bawang putih, halia, sabun dan minyak. • Kawalan undang-undang dengan mengenakan kuarantin, penguatkuasaan undang-undang, pensijilan dan penghapusan. • Pengurusan Perosak Bersepadu (PPB) iaitu kaedah kawalan secara bersepadu. Perundangan Alam Sekitar Kesan Pengawalan Perosak Tanaman Kesan Aktiviti Pengawalan Perosak Tanaman Terhadap Alam Sekitar Pengurusan Pengawalan Perosak Tanaman Kaedah Pengawalan Perosak Tanaman PENGAWALAN PEROSAK TANAMAN 135 Jawab Semua Soalan 1. Nyatakan tiga jenis perlesenan yang diperlukan dalam pengendalian kawalan makhluk perosak. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... 2. Lembaga Racun Perosak Malaysia telah mengklasifikasikan racun makhluk perosak kepada lima. Lengkapkan jadual pengkelasan berikut dengan maklumat yang betul. 3. Nyatakan empat cara bagaimana racun perosak boleh memasuki badan manusia. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... iv)..................................................................................................................................... 4. Nyatakan tiga prosedur import hasil tanaman daripada luar negara. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... 5. Terangkan bagaimana Akta Kuarantin Tumbuhan 1976 dapat mengawal penyebaran perosak tanaman di negara ini. ......................................................................................................................................... Warna pada label Kelas Tahap Hitam IA Merah IB Kuning II Biru III Putih IV Kurang bahaya. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 136 6. Nyatakan empat jenis pencemaran yang terkandung dalam Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 (1985) Pindaan. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... iv)..................................................................................................................................... 7. Apakah definisi Amalan Pertanian Baik (GAP ) dan Skim Amalan Ladang Baik Malaysia (SALM). Jelaskan. ......................................................................................................................................... 8. Berdasarkan pernyataan di atas: a. Nyatakan program tersebut. ..................................................................................................................................... b. Nyatakan faedahnya kepada pengguna. ..................................................................................................................................... 9. Nyatakan tiga kelemahan kawalan perosak menggunakan bahan kimia. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... 10. Nyatakan tiga cara mengenal pasti pencemaran air secara fizikal. i)...................................................................................................................................... ii)..................................................................................................................................... iii).................................................................................................................................... 11. Satu daripada kesan pengawalan perosak kepada alam sekitar adalah berlakunya pencemaran air. Jelaskan bagaimana perkara ini berlaku. ....................................................................................................................................... • Perladangan organik • Memelihara alam sekitar • Produk berkualiti dan selamat dimakan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 137 12. Sistem perladangan ini tidak melibatkan penggunaan bahan kimia langsung. a) Nyatakan sistem perladangan tersebut. ................................................................................................................................... b) Nyatakan pengiktirafan yang diberikan oleh Jabatan Pertanian Malaysia kepada jenis perladangan itu. .................................................................................................................................... 13. Dalam Amalan Pertanian Baik Malaysia (MyGAP), kebajikan dan keselamatan pekerja di ladang diberi tumpuan. Jelaskan bagaimana ia dilakukan. i).................................................................................................................................... ii)................................................................................................................................... iii).................................................................................................................................. iv).................................................................................................................................. 14. Nyatakan satu keistimewaan yang diperolehi pengusaha ladang yang telah mendapat pengiktirafan Sijil Organik Malaysia (SOM). ...................................................................................................................................... 15. Namakan tiga contoh patogen yang menyebabkan penyakit tanaman. i).................................................................................................................................... ii)................................................................................................................................... iii).................................................................................................................................. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 138 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 139 139 UNIT 2.3 PENUAIAN DAN PENYIMPANAN HASIL TANAMAN Penuaian adalah aktiviti memetik, mengutip dan memungut hasil tanaman yang telah mencapai tahap kematangan yang dikehendaki untuk tujuan kegunaan sendiri atau untuk dijual. Penuaian hasil yang tidak sempurna boleh menjejaskan kualiti, harga dan permintaan ke atas tanaman itu. Penuaian perlu dilakukan dengan teknik dan peralatan yang betul untuk mengurangkan kerosakan pada hasil tuaian seperti lebam, calar, pecah atau patah, layu, kecut dan lembik. Jadual 2.21 menunjukkan contoh cara menuai tanaman sayur-sayuran dan komoditi makanan. Jadual 2.21 Cara menuai tanaman sayur-sayuran dan tanaman komoditi makanan Penyimpanan hasil tanaman selepas tuai merupakan aktiviti penting dan perlu dipatuhi bagi mengekalkan tempoh kesegaran produk hasil tanaman. Pelbagai cara penyimpanan boleh digunakan dengan bantuan teknologi semasa. Kaedah penyimpanan jenis tanaman adalah berbeza- beza mengikut keperluan. Kaedah paling mudah adalah dengan menyimpan hasil di dalam bangsal teduhan pada suhu rendah dengan menggunakan bilik sejuk (Gambar foto 2.44). Gambar foto 2.43 Memetik buah timun Gambar foto 2.44 Penyimpanan hasil Cara Menuai Tanaman Memotong dengan pisau, sekateur atau sabit Bendi, kundur, peria, petola, timun, labu, koko dan kelapa sawit. Mencabut Sayur jenis daun (bayam, kangkung) sayuran jenis umbisi (lobak) dan kacang tanah. Memetik Sayur kekacang, cili, terung, tomato, lada hitam dan jagung. Menggali dengan cangkul atau serampang Sayuran jenis umbisi seperti keledek, keladi, sengkuang dan ubi kayu. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 140 2.3.1 Penuaian Hasil Aktiviti penuaian dilakukan apabila tanaman telah mencapai tahap kematangan yang dikehendaki. Aktiviti ini terbahagi kepada tiga peringkat iaitu sebelum, semasa dan pascatuai (Rajah 2.25). Sebelum Menuai Sebelum menuai tentukan kaedah penuaian yang akan digunakan iaitu sama ada memetik atau memotong menggunakan tangan atau menggunakan alatan, mesin atau jentera penuai yang sesuai. Untuk tanaman sayur-sayuran pula, pastikan tanaman tidak disembur dengan racun perosak dua minggu sebelum masa penuaian. Indeks Kematangan Tanaman Penentuan indeks kematangan tanaman yang sesuai adalah penting kerana ia mempengaruhi mutu selepas tuai dan ketahanan semasa penyimpanan. Indeks kematangan adalah merujuk kepada parameter yang digunakan dalam membuat anggaran peringkat kematangan yang sesuai bagi penuaian sesuatu tanaman. Indeks kematangan tanaman adalah berbeza mengikut jenis tanaman dan juga spesies. Bagi tanaman sayur-sayuran, indeks kematangannya adalah berdasarkan saiz dan warna. Secara keseluruhannya, terdapat tiga kaedah untuk menentukan kematangan tanaman seperti ditunjukkan dalam Rajah 2.26 dan Jadual 2.22. Rajah 2.25 Aktiviti penuaian Sebelum Menuai Pascatuai Semasa Menuai Rajah 2.26 Kaedah menentukan kematangan tanaman Jadual 2.22 Kaedah menentukan kematangan tanaman Fizikal Fisiologi Kaedah Menentukan Kematangan Tanaman Kimia Fizikal • Melalui penglihatan iaitu dengan melihat warna kulit, saiz, bentuk dan daun sebelah luar yang menjadi kering. • Senang dileraikan, melalui tekstur, bau, rasa masam, dan pahit serta bunyi apabila ditepuk atau dijentik. Kimia • Melakukan analisis kimia iaitu melalui ujian keasidan, menganalisis kandungan gula (glukosa), kandungan kanji dan mengetahui pH. Fisiologi • Melakukan pengiraan iaitu bilangan hari atau bulan selepas pokok mulai berbunga atau diubah ke kawasan tanaman. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 141 141 Kepentingan indeks kematangan • Menentukan strategi pemasaran Harga sesuatu tanaman dipengaruhi oleh permintaan dan penawaran. Melalui maklumat mengenai indeks kematangan, petani boleh merancang pengeluaran hasil tanaman mereka untuk mendapat harga yang premium. • Menentukan kesesuaian waktu penuaian Indeks kematangan yang optimum perlu dipastikan untuk mengelakkan hasil yang belum matang atau terlalu masak untuk dituai. • Pengurusan buruh dan sumber yang cekap Tanaman di Malaysia adalah bermusim, oleh itu petani perlu merancang dengan tepat operasi penuaian dan pengendalian supaya pengambilan tenaga buruh dan peralatan dapat diuruskan dengan baik. • Sebagai asas pengkelasan Melalui indeks kematangan dapat dijadikan asas untuk mengasingkan hasil tanaman mengikut kegunaan sama ada untuk pasaran domestik atau untuk dieksport. Selain dari itu gred juga dapat ditentukan dengan cara ini. Contoh Indeks Kematangan Tanaman Bijirin • Indeks kematangan padi Padi biasanya mengambil masa antara 105 hingga 125 hari selepas penanaman untuk matang, iaitu apabila 80% buah masak dan ini juga bergantung kepada varieti. Pada ketika itu, warna buah padi sudah menjadi kekuning-kuningan dan batangnya menunduk ke bawah sebab buah telah berisi penuh. • Indeks kematangan buah jagung Purata buah jagung matang dan boleh dituai hasilnya kira-kira 68 hingga 72 hari selepas ditanam. Tongkol jagung pada peringkat ini akan mempunyai rerambut berwarna perang. Tongkol jagung sesuai dikutip sebagai jagung segar apabila kernelnya telah mencapai saiz maksimum tetapi belum menunjukkan tanda kecut. Saiz maksimum lebih kurang 30cm dengan berat 500gm. Indeks Kematangan Buah Jagung Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 142 Contoh Indeks Kematangan Tanaman Sayur Terpilih Indeks kematangan bagi kebanyakan sayur buah dan sayur daun adalah berdasarkan saiz dan warna. Sayur buah pada peringkat muda seperti timun dan bendi, misalnya, boleh dipetik pada beberapa saiz mengikut keperluan pasaran. Manakala, kebanyakan sayur buah yang diperlukan pada peringkat matang seperti tomato dan cili, penuaian mungkin bergantung kepada perubahan warna sayur tersebut. Bagi sayur daun pula, saiz biasanya digunakan sebagai kriteria utama bagi indeks kematangan. Manakala, sayur seperti kubis, kepadatannya boleh digunakan sebagai asas penuaian. Jadual 2.23 menunjukkan contoh indeks kematangan beberapa jenis sayur yang dikeluarkan oleh FAMA. Jadual 2.23 Indeks kematangan beberapa jenis sayur yang dikeluarkan oleh FAMA. Jenis Sayur Indeks Kematangan Sawi Mula dituai pada minggu keempat atau kelima selepas menyemai. Daun pokok telah banyak dan saiz pokok memuaskan. Dituai sebelum daun pokok keras dan mula mengeluarkan bunga. Bayam Mula dituai pada minggu keempat selepas menyemai. Pokok yang terlebih matang akan berserabut dan berbunga. Kangkung Mula dituai pada minggu ketiga dan keempat selepas disemai. Penuaian yang lewat menyebabkan batang dan daun menjadi liat. Kailan Mula dituai pada minggu kelima dan keenam setelah daun pokok banyak. Batang dan daun belum menjadi keras. Boleh juga dituai pada minggu ketiga atau keempat sebagai baby kailan mengikut permintaan pengguna. Salad Mula dituai pada minggu kelima. Apabila daun pokok banyak dan saiz pokok memuaskan. Timun Mula dituai selepas 50 hari ditanam. Penuaian dilakukan dua hari sekali selama satu bulan atau lebih. Ukuran panjang buah sederhana dan bijinya belum matang. Warna buah bertukar dari hijau gelap kepada hijau cerah dan berkilat. Tiada duri atau benang sari pada hujung buah mula tanggal. Tomato Kutipan hasil bergantung kepada permintaan dan tempat pasaran. Mula pengutipan hasil selepas 55 hari ditanam. Untuk pasaran jauh, buah dituai pada peringkat hijau matang. Untuk pasaran dekat, buah dituai pada peringkat bermulanya perubahan warna tampuk daripada hijau kepada kemerahan. Cili Mula dituai selepas 60 hari ditanam selama tiga hingga enam bulan. Hasil tuaian dilakukan dua atau empat hari sekali. Buah dituai mengikut permintaan sama ada cili hijau atau cili merah. Buah masak berwarna merah. Terung Mula dituai selepas 60 hari ditanam. Buah sudah mencapai sederhana besar dan berwarna ungu berkilat. Biji belum cukup matang dan buah rapuh. Bendi Dituai ketika masih muda, lembut dan hujungnya mudah patah. Kacang panjang Dituai apabila lenggai mulai membengkak. Tidak sesuai dituai apabila lenggai mula mengecut dan genting antara bijinya. Kacang buncis Indeks kematangan sayur-sayuran Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 143 Contoh Indeks Kematangan Tanaman Komoditi Terpilih • Indeks kematangan buah kelapa sawit Pokok kelapa sawit boleh mengeluarkan hasil selepas 2 ½ hingga 3 tahun ditanam dan boleh dituai 5 hingga 6 bulan selepas pendebungaan berlaku. Tandan dikira masak apabila buah kelapa sawit bertukar warna daripada warna gelap kepada warna jingga kemerah-merahan dan terdapat sekurang-kurangnya sebiji buah lerai (gugur) daripada tandan buah. Tahap buah masak ini disebut sebagai Buah Tandan Segar (BTS). Pada peringkat ini, BTS sudah boleh dituai kerana buah berada pada tahap masak yang optimum dan kadar perahan minyak akan tinggi. Berikut ialah klasifikasi kematangan buah kelapa sawit: • Indeks kematangan lenggai (pod) koko Pokok koko mula berbunga pada umur 18 hingga 30 bulan selepas ditanam. Selepas 5 ke 6 bulan pendebungaan, buah koko yang warnanya hijau atau merah semasa muda akan bertukar kepada warna kuning apabila matang. Pada peringkat ini buah koko sedia untuk dituai. Tandan Muda Tandan segar yang berwarna hitam atau ungu kehitaman. Tiada buah lerai daripada tandan. Tandan Mengkal Tandan segar yang berwarna jingga kemerahan atau ungu kemerahan. Kurang daripada 10 soket buah lerai daripada tandan. Tandan Masak Tandan segar yang berwarna jingga dan mempunyai sekurang-kurangnya 10 soket buah lerai dan 50% buah masih melekat pada tandan. Koko Muda Koko Matang Terlalu Masak Terdapat lima varieti koko yang disyorkan oleh Lembaga Koko Malaysia (LKM) untuk ditanam di negara ini iaitu KKM 22, MCBC1, PBC 123, QH 1003 dan MCBC 8. Disarankan juga penanaman koko dilakukan dengan menggabungkan 3 hingga 6 jenis klon untuk mengurangkan risiko serangan perosak dan penyakit. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 144 • Indeks kematangan buah lada hitam Indeks kematangan buah lada hitam dapat dikenal pasti apabila tangkai dengan satu atau dua biji buah (beri) mula bertukar kepada kuning. Oleh yang demikian, buah itu sudah boleh dipetik. Semasa Menuai Masa penuaian yang sesuai bagi sayur bergantung kepada iklim, musim penanaman tertentu, varieti dan jenis sayur. Namun, waktu yang dicadangkan adalah pada awal pagi atau lewat petang. Teknik penuaian pula berbeza mengikut jenis tanaman sama ada memotong, mencabut, memetik atau menggali. Kerja-kerja penuaian hendaklah dilakukan dengan teliti bagi menjamin kualiti sayur-sayuran supaya tidak mengalami sebarang kecederaan. Bahagian sayur yang tercedera akan mudah dicemari mikroorganisma yang boleh mengakibatkan kerosakan pada sayur berkenaan. Penuaian Tanaman Sayur-Sayuran Alatan atau jentera yang digunakan untuk menuai mestilah sesuai dengan tanaman yang hendak dituai. Hasil tuaian akan diisi ke dalam bekas yang sesuai dan bersih (Gambar foto 2.47). Bekas yang kotor akan menambah kerosakan pada hasil tuaian. Penuaian Padi Penuaian tanaman padi perlu dilakukan mengikut masa dan peringkat yang betul. Ada dua cara menuai iaitu menggunakan tenaga pekerja sepenuhnya seperti memotong batang padi dengan menggunakan penyabit dan meleraikan padi dengan cara membanting di dalam tong khas. Selain daripada itu mesin jentuai boleh digunakan di mana kerja-kerja menyabit, mengikat, melerai dan mengumpul padi dilakukan serentak sebelum padi dikeringkan secara manual. Penuaian Kelapa Sawit Buah kelapa sawit yang telah matang lazimnya dituai dengan cara memotong tandannya menggunakan alatan secara manual. Namun kekurangan tenaga buruh di ladang pada masa ini telah diatasi dengan terhasilnya mesin pemotong buah kelapa sawit yang memudahkan kerja-kerja memetik buah kelapa sawit yang telah matang (Gambar foto 2.48). Gambar foto 2.48 Memotong tandan kelapa menggunakan mesin penuai cantas bermotor Gambar foto 2.45 Biji buah mulai kuning Gambar foto 2.46 Biji buah matang sepenuhnya Gambar foto 2.47 Bekas hasil tuaian cili KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 145 Penuaian koko Buah koko yang sudah masak dipetik menggunakan alat pemotong yang tajam seperti gunting pokok, sabit, sekateur atau alat-alat tajam yang sesuai. Sekiranya buah pada dahan yang tinggi, pisau berbentuk sabit atau gunting yang tajam digunakan. Jika buah koko boleh dicapai dengan tangan, sekateur digunakan untuk memotong tangkai buah. Buah koko boleh dituai sepanjang tahun. Gambar foto 2.49 menunjukkan cara memetik buah koko. Penuaian Lada Hitam Buah lada hitam dipetik secara manual dengan cara menggunting bahagian tangkainya. Tangkai buah lada hitam yang telah dituai akan dileraikan untuk mengasingkannya daripada biji buah (beri). Jika kuantiti buah yang banyak, mesin pelerai digunakan. Biji buah akan dibersihkan untuk memastikan tiada daun, batang, tangkai atau bendasing bercampur dengan biji buah. Biji buah akan direndam dalam air mendidih selama seminit dan proses ini dinamakan penceluran. Pascatuai Tanaman Sayur-Sayuran Pengendalian pascatuai tanaman sayur-sayuran bermula dari peringkat hasil tanaman dituai sehingga ia dipasarkan. Secara amnya, pengendalian pascatuai merujuk kerja-kerja mengumpul, memproses, menggred, membungkus, mengiklan, menyimpan dan menjual (Rajah 2.27). Mengumpul Membungkus Menjual Memproses Mengiklan Menggred Menyimpan Gambar foto 2.49 Cara memetik buah koko Rajah 2.27 Aktiviti pascatuai tanaman sayur-sayuran KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 146 Mengumpul Mengumpul adalah proses meletakkan hasil ladang yang telah dituai di suatu tempat tertentu sama ada di ladang atau di pusat pengumpulan kelompok (Gambar foto 2.50). Sekiranya hasil ladang dikumpulkan di kawasan ladang, tempat pengumpulannya ialah jalan utama ladang. Tujuannya untuk memudahkan hasil dipunggah dan dibawa ke kilang atau ke tempat pemprosesan. Memproses Memproses adalah aktiviti yang dilakukan untuk menentukan bentuk akhir hasil yang akan dipasarkan. Tujuan memproses hasil ialah untuk menjadikan hasil lebih menarik, tahan lebih lama, mendapatkan harga yang lebih tinggi serta mengekalkan kesegaran hasil. Hasil sayuran lazimnya diproses dalam bentuk segar. Oleh itu setelah dituai, hasil dibersihkan daripada bahan cemar atau membuang bahagian-bahagian yang tidak dikehendaki. Pembersihan boleh dilakukan secara basah atau kering. Menggred Penggredan tanaman sayur-sayuran bermaksud mengkelaskan produk mengikut tahap kualiti berdasarkan spesifikasi piawaian gred yang ditetapkan agar lebih seragam dan mudah dipasarkan. Lazimnya penggredan hasil sayuran dilakukan berdasarkan berat, saiz, rupa bentuk dan kebersihan. Tujuan penggredan dilakukan adalah untuk: • Mengasingkan produk mengikut kualiti. • Mengikut kehendak pasaran. • Mengurangkan kadar kerosakan pascatuai. • Menambah nilai. • Menjimatkan kos. • Mengelakkan ketidakadilan dalam urus niaga. • Meningkatkan kecekapan pemasaran melalui kaedah pemasaran yang cekap. • Meningkatkan disiplin dalam sistem urusniaga untuk memastikan hasil berkualiti dijual kepada pengguna. • Mempercepatkan proses transaksi untuk memenuhi citarasa dan kehendak pengguna yang sentiasa berubah. Pengkelasan dan penggredan oleh FAMA adalah berpandukan spesifikasi gred Malaysia Standard (MS). Sayur dikelaskan kepada tiga gred. Pengkelasan dan penggredan ditunjukkan dalam Jadual 2.24. Ciri-ciri menentukan gred sesuatu keluaran pertanian dibuat berdasarkan lima ciri utama seperti Rajah 2.28. Jadual 2.24 Pengkelasan dan penggredan oleh FAMA Gambar foto 2.50 Mengumpul hasil tanaman Rajah 2.28 Ciri-ciri menentukan gred (Sumber: FAMA) Kesegaran Kematangan Kerosakan Kecacatan Keseragaman Gred Premium Sayur yang bebas daripada kerosakan dan kecacatan. Gred 1&2 Sayuran yang agak bebas daripada kerosakan dan kecacatan. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 147 Membungkus Pembungkusan hasil tanaman sayur dilakukan menurut piawaian yang telah dikeluarkan oleh pihak Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan (FAMA). Peraturan ini telah digubal berdasarkan Seksyen 3(2)(c) Akta 141 yang menjelaskan kuasa FAMA untuk melaksanakan aktiviti penggredan, pembungkusan dan pelabelan keluaran pertanian. Kaedah pembungkusan yang baik dapat mengekalkan kesegaran hasil, menarik perhatian pelanggan, mendapatkan harga yang tinggi, memelihara kualiti hasil dan memudahkan penghantaran. Gambar foto berikut merupakan contoh-contoh pembungkusan hasil pertanian. Mengiklan Mengiklan adalah satu teknik komunikasi pemasaran untuk menjelaskan serta menyampaikan maklumat hasil atau produk kepada pengguna. Iklan yang berkesan berupaya mempengaruhi pengguna untuk membeli hasil jualan. Mengiklan bertujuan: • mewujudkan pasaran. • menyampaikan maklumat tentang kualiti hasil. • mengekal, mengubah, memperluas atau mencipta permintaan bagi meningkatkan keuntungan. • memujuk pengguna untuk membeli hasil yang ditawarkan. Terdapat pelbagai teknik pengiklanan seperti menghantar katalog atau risalah, mengedarkan sampel, mengadakan demonstrasi, papan iklan, media cetak, elektronik dan media massa serta mengadakan pameran. Gambar foto 2.51 Pembungkusan runcit Gambar foto 2.53 Pembungkusan import Gambar foto 2.52 Pembungkusan borong Gambar foto 2.54 Pembungkusan eksport KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 148 Menyimpan Menyimpan adalah satu cara untuk mengekalkan kesegaran dan kualiti hasil pertanian. Penyimpanan dapat mengurangkan kadar respirasi dan aktiviti metabolisme supaya hasil pertanian lambat busuk atau rosak. Jangka masa penyimpanan bergantung kepada kaedah penyimpanan yang digunakan. Kaedah penyimpanan hasil sayur-sayuran yang sesuai adalah menggunakan suhu rendah. Hasil disimpan dalam bilik sejuk atau peti sejuk dengan kedinginan antara 0oC hingga 4oC. Menjual Menjual adalah aktiviti menyampaikan hasil kepada pengguna akhir. Tujuannya ialah untuk mendapatkan keuntungan dan memberi pulangan modal. Petani boleh menjual hasil ladang melalui ejen, pemborong, peruncit atau menjual terus kepada pengguna. Pascatuai Jagung Pengendalian lepas tuai yang sempurna diperlukan sekiranya hasil jagung terpaksa disimpan untuk tempoh yang lebih lama. Tongkol jagung boleh disimpan sehingga 3 minggu pada suhu 3oC hingga 5oC tanpa menjejaskan mutu. Oleh itu, hasil yang dipungut dibersihkan, digred dengan cepat dan disejukkan dengan merendam tongkol dalam air pada suhu 1oC hingga 3oC. Melalui proses ini, suhu tongkol jagung dapat diturunkan kepada 10oC. Tongkol yang disejukkan dibalut dalam filem polietilena atau dimasukkan ke dalam beg polietilena yang berlubang dan disimpan dalam bilik sejuk pada suhu 0oC hingga 1oC. Pascatuai Kelapa Sawit Buah kelapa sawit yang dituai akan dikumpulkan di jalan utama ladang dan perlu terus dihantar ke kilang pemprosesan minyak kelapa sawit dalam masa 24 jam selepas tandan-tandan itu dituai. Tujuannya adalah untuk menjaga kualiti minyak yang akan dihasilkan nanti. Gambar foto 2.55 Buah kelapa sawit dikumpul sebelum diproses Pemprosesan BTS Buah sawit diperah di dalam mesin Produk hiliran BTS dimasak dan disterilkan Minyak sawit mentah BTS dimasukkan ke dalam mesin pengilang Proses penapisan Rajah 2.29 Pemprosesan minyak kelapa sawit KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 149 Pascatuai Padi Padi yang dituai akan diproses menjadikan beras untuk dimakan. Jika penuaian dilakukan secara manual, tiga proses berikut perlu dilakukan untuk penghasilan beras iaitu membanting, mengangin dan mengilang. Sekiranya penuaian menggunakan jentera, padi yang telah terlerai akan terus dibawa ke kilang untuk proses penggredan, pengeringan dan penyimpanan. Penggredan Padi digred mengikut kandungan kelembapan, ketulenan dan bendasing, ketidakmatangan dan beras yang berkapur, dan beras yang hancur. Pengeringan Satu proses mengurangkan kadar kelembapan bijirin untuk tahap keselamatan semasa penyimpanan. Kelewatan dalam pengeringan, pengeringan yang tidak sempurna akan menurunkan kualiti bijirin. Penyimpanan Penyimpanan boleh menggunakan bekas kontena kapasiti 1 tan untuk selama 6 bulan hingga 12 bulan. Suhu tempat penyimpanan kurang dari 5oC. Penyimpanan secara tradisional boleh menggunakan anyaman buluh atau pelepah kelapa. Pascatuai Buah Koko Proses pascatuai koko terbahagi kepada beberapa peringkat iaitu pengumpulan, pembelahan, fermentasi dan pengeringan. Rajah 2.30 menunjukkan proses pascatuai koko. Pengumpulan Buah Fermentasi Pembelahan Pengeringan Rajah 2.30 Pascatuai koko Sistem Pengeringan dan Pengilangan Padi Secara Komersial Laman ICT Penanaman Padi di Sekinchan Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 150 Fermentasi Penyimpanan buah bertujuan mengurangkan kemasaman biji koko kering dan meningkatkan mutu perisa koko. Proses penyimpanan ini dinamakan fermentasi. Tempoh penyimpanan selama 5 hari. Buah-buah koko dimasukkan ke dalam kotak kayu yang bahagian bawahnya dipasang tidak rapat dan boleh mengalirkan air. Pengeringan Selepas pemeraman, biji-biji koko masih lagi mengandungi kira-kira 55% kelembapan. Ianya perlu dikeringkan sehingga kandungan kelembapan menjadi 6% hingga 7% bagi membolehkan biji koko selamat disimpan. Proses ini dikenali sebagai tanning iaitu biji koko berubah warna dari kemerahan kepada coklat bertujuan mengurangkan rasa pahit koko dan astrigen iaitu kesan kebas pada lidah akibat tindak balas pengoksidan. Pengumpulan buah Buah-buah koko yang telah siap dituai akan dikumpulkan berhampiran dengan jalan ladang bagi memudahkan proses pengangkutan ke pusat memproses. Pembelahan Buah-buah yang telah dituai perlu dibelah pada hari yang sama. Proses membelah menggunakan belakang parang untuk memecahkan buah koko. Asingkan biji koko daripada kulitnya dan terus dimasukkan ke dalam bekas (beg, guni, kotak atau dulang) dan disimpan. Teknologi Penuaian dan Pemprosesan Biji Koko. Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 151 2.3.2 Kaedah Penyimpanan Hasil Tuaian Kaedah penyimpanan hasil tuaian ialah mengikut jenis hasil seperti sayur-sayuran daun, buah, kekacang atau akar umbisi, bijirin seperti padi dan jagung, tanaman komoditi seperti padi, koko dan lada hitam. Penyimpanan Tanaman Sayur-Sayuran Penyejukan serta merta sebelum penyimpanan hasil tuaian perlu dilakukan dan proses ini dinamakan sebagai prapenyejukan. Proses ini penting dilakukan secepat mungkin untuk mengeluarkan haba dalam sayuran yang baru dipetik. Tujuannya supaya dapat mengurangkan masa yang diambil untuk menurunkan suhu hasil tanaman ke paras suhu simpanan. Selepas proses pra penyejukan, barulah hasil tuaian dipindahkan ke bilik sejuk untuk penyimpanan seterusnya. Sebelum hasil tuai disimpan, pra penyejukan perlu dilakukan. Proses ini bertujuan untuk mengeluarkan haba ladang pada sayur-sayuran yang telah dituai. Kaedah ini sangat efektif bagi sayur-sayuran berdaun bagi mengekalkan mutu dan kualiti di mana suhu minimumnya dikekalkan. Kelebihan melakukan kaedah ini adalah: • Mengurangkan degradasi enzim dan aktiviti respirasi. • Mengelakkan kehilangan air (kelayuan). • Mengelakkan pertumbuhan mikroorganisma pereput seperti kulat atau bakteria. • Mengurangkan penghasilan etilena (agen pemasakan). Terdapat beberapa kaedah pra penyejukan yang digunakan antaranya adalah dengan menggunakan pendingin udara dan pendingin air. Kaedah Penyejukan Pendingin Udara Merupakan kaedah biasa dan murah. Kaedah ini memerlukan bilik sejuk di mana sayur- sayuran dibungkus di dalam bekas dan disusun di dalam bilik tersebut (Gambar foto 2.56). Perlukan ruang antara bekas yang secukupnya bagi memastikan pengudaraan sejuk dapat meliputi keseluruhan tempat. Kaedah ini sesuai untuk sayur-sayuran jenis buah. Cara yang dilakukan ialah: • Alir udara sejuk 0oC pada halaju yang tinggi pada hasil tanaman yang disusun dalam bekas tertentu selama 8 minit ke 10 minit. • Bekas yang mengandungi hasil tanaman disusun dengan teratur untuk mendapat peredaran udara yang maksimum. • Periksa kelembapan sayur-sayuran agar tidak kehilangan air yang banyak semasa pendingin udara dipasangkan. Gambar foto 2.56 Hasil pertanian disimpan dalam stor berhawa dingin KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 152 Kaedah Penyejukan Pendingin Air Sayur-sayuran yang telah dituai akan disiram atau direndam dengan air sejuk (2oC) selama 5 minit hingga 10 minit. Air sejuk ini akan mengeluarkan haba panas daripada hasil tanaman. Kaedah ini sesuai untuk sayur-sayuran daun. Selepas proses pra penyejukan, sayur-sayuran boleh disimpan ke dalam tempat penyimpanan untuk tujuan pemasaran. Suhu, kelembapan dan tempoh simpanan yang sesuai bagi sayur-sayuran terpilih ditunjukkan dalam Jadual 2.25. Jadual 2.25 Suhu, kelembapan dan tempoh simpanan yang sesuai bagi sayur-sayuran terpilih Sumber : MARDI Penyimpanan pada suhu yang sesuai adalah sangat penting bagi mendapatkan tempoh penyimpanan yang optimum dan mengurangkan kehilangan mutu lepas tuai serta mengelakkan kecederaan dingin (chilling injury ) atau kecederaan beku (freezing injury). Beberapa kaedah pra penyejukan lain yang digunakan adalah sejukan vakum (vacuum cooling), sejukan tekanan udara (forced-air cooling), sejukan berwap (evaporative cooling) dan berais (icing). Info Tambahan Ketika membasuh sayur-sayuran adalah dicadangkan untuk menaburkan sedikit garam ke dalam air, rendam selama 10 minit dan dibilas serta toskan sayur itu. Apakah fungsi garam yang digunakan itu? Bincangkan. Jenis Suhu (oC) Kelembapan Bandingan (%) Tempoh Simpanan Bayam 5 90-95 1-1.5 minggu Cili 5 90-95 8 minggu Kacang bendi 7-10 95 3-4 hari Kacang panjang 4-7 95 7-10 hari Kailan 5 90-95 1-1.5 minggu Kangkung 5 90-95 1-1.5 minggu Kubis bulat 1-2 90-95 6-12 minggu Lobak merah 0 98-100 4-6 minggu Sawi 5 90-95 1-1.5 minggu Terung 8-12 90-95 1 minggu Timun 10-13 95 10-14 hari Tomato hijau 13-21 90-95 1-3 minggu Tomato masak 8-10 90-95 4-7 hari Ubi keledek 13-16 85-90 4-7 bulan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 153 Penyimpanan Padi Padi perlu dikeringkan dan dibersihkan daripada bendasing seperti batu, benih rumput, tanah dan batang padi sebelum penyimpanan. Semasa penyimpanan, mutu beras perlu dikawal untuk menjamin kualitinya. Antara perkara yang perlu diberi perhatian adalah: • Simpan pada suhu rendah iaitu kurang 5oC bagi menstabilkan perubahan dalam kandungan asid lelemak bebas untuk mengelakkan padi menjadi tengik. • Penyimpanan secara pukal memerlukan pengudaraan yang efisien. Pastikan suhu dan kelembapan seragam pada keseluruhan tempat penyimpanan. Penyimpanan Jagung Tongkol jagung untuk pasaran tempatan tidak memerlukan kemudahan penyimpanan yang khas sekiranya hasil dapat dipasarkan dalam tempoh yang singkat. Untuk pasaran tempatan, pungutan hasil jagung boleh dijalankan pada waktu petang. Tongkol diisi dalam guni atau raga plastik dan diangkut ke destinasi pasaran pada sebelah malam supaya jualan runcit boleh dijalankan pada waktu pagi keesokannya. Penyimpanan Koko Kerja-kerja penyisihan dan pengasingan koko kering daripada biji leper, biji slati (tidak diperam), biji berkulat, biji bergumpal, biji bercambah dan biji yang telah diserang oleh serangga perosak perlu dilakukan sebelum memasukkan ke dalam guni jut. Tempat penyimpanan biji-biji koko hendaklah mempunyai ciri-ciri berikut: • Suhu dan persekitaran yang baik, tidak terlalu lembab. • Bebas daripada serangan perosak, kulat dan lain-lain. • Tidak bercampur dengan hasil tanaman lain seperti lada, kelapa sawit dan lain-lain. • Simpan dalam guni jut (Gambar foto 2.57). • Letakkan guni atas para-para kayu (Gambar foto 2.58). • Pencahayaan yang sesuai iaitu tidak terlampau gelap. Gambar foto 2.57 Biji-biji koko dalam guni jut Gambar foto 2.58 Guni-guni diletakkan di atas para kayu KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 154 Penyimpanan Lada Hitam Buah lada hitam yang telah dituai perlu dikeringkan di atas pelantar dan dijemur di bawah sinar matahari. Biji buah lada hitam perlu dikeringkan dengan secukupnya bagi mengelakkan kerosakan akibat serangan kulat atau tercemar. Biji buah lada yang telah dikeringkan secukupnya (12% tahap kelembapan) boleh dimasukkan ke dalam beg-beg plastik bagi mengelakkan penyerapan kelembapan berlaku. Bagi tujuan pemprosesan lada putih, biji buah lada hitam akan direndam dalam air selama beberapa hari sehingga kulit buah mereput keseluruhannya. Selepas itu, buah akan dicuci bersih bagi membuang sisa-sisa kulit yang tertinggal. Lada putih itu akan dijemur hingga kering (12% tahap kelembapan). Biji buah lada putih yang telah kering akan disimpan di dalam beg plastik untuk mengelakkan penyerapan kelembapan berlaku. Penyimpanan Kelapa Sawit BTS terus diangkut dan dikumpulkan di kilang pemprosesan seperti Gambar foto 2.59. BTS perlu dihantar ke kilang dalam tempoh 24 jam untuk mengurangkan peningkatan ‘Free Fatty Acid’ yang akan mengurangkan kualiti minyak yang akan diperah. Gambar foto 2.59 BTS dikumpulkan di dalam kilang pemprosesan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 155 2.3.3 Pemantauan Kualiti Hasil Tanaman Di Tempat Penyimpanan Penyimpanan yang bersistem membolehkan kualiti tanaman dikekalkan untuk jangka masa panjang sebelum digunakan. Penyimpanan yang bersistem juga membolehkan perancangan teratur dilakukan untuk memudahkan pemasaran terutama ketika hasil tanaman berkurangan atau berlebihan pada sesuatu masa. Antara faktor yang mengekalkan kualiti hasil tanaman ditunjukkan dalam Rajah 2.31. Kelembapan Kelembapan bandingan (Relative Humidity) bermaksud kandungan air dalam udara. Kelembapan relatif di tempat penyimpanan hasil sayur- sayuran perlu dikekalkan antara 90% hingga 95%. Kelembapan bandingan yang rendah akan menyebabkan kelayuan dan kekeringan pada sayur. Kelembapan bandingan yang terlalu tinggi akan menyebabkan pertumbuhan kulat dan bakteria. Bijirin perlu disimpan dalam keadaan kering. Kandungan kelembapan (Moisture Content) bijirin perlu dikekalkan di antara 12% hingga 14%. Suhu Suhu dalam tempat penyimpanan yang baik adalah antara 1oC hingga 2oC. Suhu yang terlalu rendah akan menyebabkan pembekuan dan merosakkan sayur-sayuran, manakala suhu yang tinggi menyebabkan hasil tanaman menjadi layu. Suhu yang rendah mengurangkan kadar respirasi, melambatkan proses penuaan dan pematangan hasil tanaman. Hasil tanaman sayur-sayuran perlu disimpan pada suhu yang rendah. Pengudaraan Pengudaraan merupakan faktor yang perlu diberi perhatian ketika penyimpanan hasil tuaian. Peningkatan suhu semasa dalam tempoh penyimpanan akan menyebabkan berlakunya biological heating di mana pertumbuhan bakteria, kulat, hamama atau serangga berlaku. Pengudaraan yang kurang baik di tempat penyimpanan menyebabkan berlakunya kelompokan (clumping) bijirin yang akan menggalakkan pertumbuhan kulat. Untuk menstabilkan keadaan ini, udara yang lembap perlu disedut keluar dari ruang penyimpanan. Keadaan ini boleh dielakkan dengan memastikan ruang penyimpanan mempunyai pengedaran udara yang baik. Bagi hasil tanaman bijirin seperti beras dan jagung lazimnya disimpan di dalam bekas kedap udara atau bekas plastik yang dimampatkan. Rajah 2.31 Faktor yang mengekalkan kualiti hasil tanaman Faktor Yang Mengekalkan Kualiti Hasil Tanaman Tempoh Penyimpanan Suhu Kelembapan Pengudaraan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 156 Tempoh penyimpanan Tempoh penyimpanan hasil sayur-sayuran lazimnya tidak lama berbanding hasil bijirin. Tempoh penyimpanan dipengaruhi oleh kelembapan bandingan dan kandungan kelembapan dan suhu. Ini juga bergantung kepada jenis tanaman atau bijirin yang disimpan. Bagi bijirin, penyimpanan yang lama memerlukan ia dikeringkan semula untuk mengekalkan kandungan kelembapan antara 12% hingga 14%. Bijirin yang disimpan pada kelembapan bandingan, kandungan kelembapan dan suhu yang betul akan menjadikannya dorman dan dalam keadaan metabolisma tidak aktif. Keadaan ini akan merencatkan respirasi aerobik yang menyebabkan tiada proses peleraian. Bijirin yang disimpan tidak membebaskan karbon dioksida serta wap air, maka kandungan kelembapan dan suhu kekal seperti asal. Bijirin yang disimpan pada kandungan kelembapan tinggi, akan meningkatkan kelembapan bandingan kerana respirasi masih berlaku yang akan mengakibatkan bijirin rosak dan berbau hapak. Pemantauan hasil tanaman di tempat penyimpanan boleh dilakukan dengan peralatan dan kaedah seperti Jadual 2.26. Jadual 2.26 Pemantauan hasil tanaman Faktor/Alatan Aspek yang perlu dipantau Kepentingan Kelembapan Alatan higrometer Uji tahap kadar kelembapan udara (85% hingga 90%). • Mengawal mutu hasil tanaman. • Kelembapan terlalu rendah akan menyebabkan hasil tanaman layu atau kering. • Kelembapan terlalu tinggi menggalakkan pertumbuhan kulat dan berlaku pembusukan. Suhu Jangka suhu • Bacaan suhu optimum tempat penyimpanan. • Pelarasan suhu mengikut jenis tanaman. Suhu dingin diperlukan untuk: • Mengurangkan kadar respirasi. • Melambatkan proses penuaan (aging) dan kematangan (ripening). • Mengurangkan kehilangan air. • Mengurangkan kerosakan akibat aktiviti mikroorganisma lain. • Melambatkan pertumbuhan/pertunasan. Tempoh masa Memastikan tempoh masa penyimpanan Rekodkan: • Tarikh disimpan. • Tarikh luput. • Tujuannya adalah untuk mengelak hasil rosak dalam tempoh simpanan. Sanitasi Kebersihan tempat penyimpanan • Ruang penyimpanan. • Sanitasi komoditi dilakukan dengan memisahkan bahan yang rosak. • Sanitasi peti simpanan. • Peredaran udara. • Mengelakkan kemungkinan serangan kulat, terutama pada kelembapan tinggi. • Mengelakkan daripada jangkitan kepada hasil yang elok. • Mengelak daripada bau busuk dalam ruang penyimpanan. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 157 Sayur-sayuran : Menggunakan kaedah pendingin udara dan pendingin air. Padi : Anyaman buluh, pelepah kelapa (secara tradisional) dan kontena untuk padi yang ditanam secara komersial. Jagung : Disimpan dalam guni atau bakul plastik sebelum dipasarkan. Koko : Disimpan dalam guni yang diletakkan di atas para kayu. Lada hitam : Dimasukkan dalam beg plastik. Kelapa sawit : BTS dibawa terus ke kilang untuk proses memerah minyak mentah. • Faktor mempengaruhi kualiti hasil tanaman adalah kelembapan, suhu, pengudaraan dan tempoh penyimpanan. • Kelembapan bandingan tempat penyimpanan perlu dikekalkan antara 90% hingga 95%. • Kandungan kelembapan bijirin perlu dikekalkan di antara 12% hingga14%. • Suhu dalam tempat penyimpanan yang baik adalah antara 1oC hingga 2oC. • Tempoh penyimpanan yang lama akan mempengaruhi kelembapan bandingan, kandungan kelembapan dan suhu. Aktiviti penuaian iaitu sebelum menuai, semasa menuai dan pascatuai. Sebelum menuai: • Menentukan indeks kematangan melalui kaedah fizikal, kimia dan fisiologi. • Kepentingan indeks kematangan adalah untuk menentukan strategi pemasaran, mengurus buruh dan sumber dan sebagai asas pengkelasan. • Indeks kematangan padi, jagung, sayur terpilih, kelapa sawit, koko dan lada hitam. Semasa menuai: • Menentukan teknik penuaian sayur-sayuran, padi, kelapa sawit, koko dan lada hitam. Pascatuai Sayur-sayuran : Melibatkan proses mengumpul, memproses, menggred, membungkus, mengiklan, menyimpan dan menjual. Kelapa sawit : Buah Tandan Segar (BTS) kelapa sawit terus dihantar ke kilang dalam tempoh 24 jam selepas dituai. Padi : Padi yang dituai dengan jentera akan melalui proses penggredan, pengeringan dan penyimpanan. Koko : Selepas dituai, buah koko melalui proses pengumpulan buah, pembelahan, fermentasi dan pengeringan. Kaedah Penyimpanan Hasil Pemantauan Kualiti Hasil Di Tempat Penyimpanan Penuaian Hasil PENUAIAN DAN PENYIMPANAN HASIL TANAMAN 157 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 158 Jawab Semua Soalan 1. Nyatakan dua aktiviti yang terlibat dalam penuaian hasil tanaman. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... 2. Apakah yang dimaksudkan dengan indeks kematangan tanaman? .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... 3. Nyatakan tiga kaedah untuk menentukan kematangan tanaman. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)...................................................................................................................................... 4. Nyatakan tiga kepentingan menentukan indeks kematangan tanaman sayur. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)...................................................................................................................................... 5. Terangkan tiga spesifikasi gred Malaysia Standard (MS) yang dikeluarkan oleh FAMA. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... 6. Nyatakan lima ciri utama gred keluaran pertanian yang ditentukan oleh FAMA. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... iv)..................................................................................................................................... v)...................................................................................................................................... 7. Beras yang dihasilkan daripada padi perlu melalui empat proses. Nyatakan proses itu. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... iv)..................................................................................................................................... KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 159 8. Berdasarkan pernyataan di atas, nyatakan kaedah menuai dan nama sayur tersebut. .......................................................................................................................................... 9. Apakah yang perlu dilakukan pada tahap Buah Tandan Segar (BTS) kelapa sawit dan kenapa? ......................................................................................................................................... 10. Nyatakan tiga jenis aktiviti ketika melakukan pengumpulan tanaman sayur-sayuran. ......................................................................................................................................... 11. Ali hendak memasarkan hasil tanaman sawinya di pasar malam. Jelaskan piawaian yang perlu diikuti oleh beliau. ........................................................................................................................................ 12. Fermentasi adalah satu proses pascatuai yang dilakukan kepada hasil tanaman. a) Namakan hasil tanaman itu ..................................................................................................................................... b) Nyatakan dua sebab melakukan proses itu i).................................................................................................................................... ii).................................................................................................................................... 13. Pada pendapat anda, apakah perkara paling penting yang perlu dilakukan dalam pengendalian pascatuai? Nyatakan sebabnya. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... 14. Nyatakan tujuan melakukan proses pra penyejukan kepada tanaman sayur-sayuran. ....................................................................................................................................... • Mencapai kematangan selepas 60 hari ditanam • Tuaian dilakukan dua atau empat hari sekali KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 160 160 Unit 2.4 PEMASARAN HASIL TANAMAN Pemasaran hasil tanaman merupakan kegiatan menyalurkan produk dan hasil produk daripada petani kepada pengguna. Pemasaran hasil pertanian dilakukan dengan pelbagai cara dan saluran. Petani boleh memasarkan hasil tanaman sendiri atau melalui ejen, pemborong dan peruncit. Kegiatan pemasaran bermula dari peringkat mengumpul, memproses, membungkus, mengiklan, menyimpan dan menjual. Kepentingan Pemasaran Hasil Tanaman Banyak kepentingan pemasaran hasil tanaman yang melibatkan kehidupan seharian, antaranya adalah seperti ditunjukkan dalam Rajah 2.32. Kepentingan Pemasaran Hasil Tanaman Sebagai Pembekalan Asas Tempatan Memenuhi keperluan makanan penduduk tempatan. Untuk Pemasaran Ke Luar Negara Memindahkan keluaran pertanian dari negara pengeluar ke negara pembeli. Membantu Kewujudan Sistem Kemudahan Tertentu Pelbagai kemudahan lain wujud seperti kemudahan pelabuhan, perkapalan, insuran, bank, penyimpanan, promosi dan maklumat pasaran. Membantu Meningkatkan Pengeluaran Pertanian Keyakinan pengeluar terhadap kecekapan dan keberkesanan sistem pemasaran mendorong meningkatkan kuantiti dan mutu keluaran pertanian. Membekalkan Keperluan Kepada Unit Pengeluaran Menyediakan keperluan asas lain dalam bidang pertanian seperti buruh, biji benih, bahan kimia, jentera dan sebagainya. Rajah 2.32 Kepentingan hasil pemasaran tanaman KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 161 Masalah Asas Pemasaran Hasil Pertanian Pemasaran hasil pertanian menghadapi masalah dalam pelbagai aspek antaranya adalah seperti ditunjukkan dalam Rajah 2.33 Ketidakstabilan Harga Akibat penawaran dan permintaan yang tidak menentu, harga hasil tanaman tidak stabil. Ketidakstabilan harga akan mengganggu rancangan pengeluaran dan mengurangkan keyakinan para pelabur. Ini menimbulkan masalah dalam kalangan petani kecil yang kekurangan sumber. Keadaan ini juga mengakibatkan ketidakstabilan pendapatan para petani. Penawaran dan Permintaan Bermusim Penawaran dan permintaan hasil pertanian adalah bermusim. Lazimnya, permintaan komoditi pertanian dipengaruhi oleh acara sambutan perayaan, perubahan pendapatan pengguna dan sebagainya. Selain itu, penawaran hasil pertanian juga dipengaruhi oleh cuaca dan amalan perladangan oleh petani. Kekurangan Saluran Pemasaran Kekurangan saluran pemasaran merupakan cabaran kepada petani untuk memasarkan hasil pengeluaran. Walaupun FAMA telah menyediakan saluran untuk petani memasarkan hasil pengeluaran, tetapi harga yang ditawarkan rendah, menyebabkan petani kurang berminat untuk melibatkan diri dalam pengeluaran yang berterusan. Rajah 2.33 Masalah pemasaran hasil tanaman Ketidakstabilan Harga Kos Margin Yang Tinggi Penawaran dan Permintaan Bermusim Kekurangan Saluran Pemasaran Kekurangan Infrastruktur Pemasaran Kekurangan Maklumat Pasaran Masalah Pemasaran Hasil Pertanian KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 162 Kos dan Margin yang Tinggi Kos permulaan dalam pengeluaran pertanian adalah tinggi dan keuntungan hasil jualan yang sedikit memberi masalah kepada petani-petani kecil menanggung kos pengangkutan, penyimpanan, upah dan sewa. Gambar foto 2.60 menunjukkan pembinaan Struktur Pelindung Hujan (SPH). Kekurangan Maklumat Pasaran Kekangan mendapatkan maklumat ini dipengaruhi oleh tahap pendidikan dan kesediaan menyampaikan maklumat tersebut kepada petani. Kekurangan pengetahuan menyebabkan petani tidak dapat menggunakan maklumat sedia ada dan mengambil peluang-peluang ekonomi yang wujud dalam pasaran. Kekurangan Infrastruktur Pemasaran Kekurangan infrastruktur terutama sekali di kawasan luar bandar, menyumbang kepada ketidakcekapan pemasaran. Keadaan ini boleh dipertingkatkan sekiranya lebih banyak pusat penyimpanan, perniagaan dan pemprosesan ditubuhkan untuk menampung pengeluaran yang berlebihan. Gambar foto 2.60 Pembinaan Struktur Pelindung Hujan (SPH) melibatkan kos yang tinggi Mengangkut hasil keluar dari ladang ke tempat pembungkusan perlu dilakukan dengan cepat untuk mengelakkannya daripada terdedah terlalu lama pada persekitaran yang kadangkalanya terlalu panas atau terlalu lembap. Jenis kenderaan yang digunakan perlu disesuaikan dengan jarak pasaran dan jumlah hasil yang dikendalikan. Lori kecil berhawa dingin seperti Gambar foto 2.61 boleh digunakan untuk mengangkut hasil tanaman bagi menjamin kesegaran sayur-sayuran sebelum dipasarkan. Info Tambahan Gambar foto 2.61 Lori yang dilengkapi dengan sistem penghawa dingin KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 163 2.4.1 Strategi pemasaran Strategi pemasaran adalah merupakan tindakan dan kaedah yang dilakukan oleh seseorang pengusaha untuk mencapai sasaran pengeluarannya. Empat kaedah dalam strategi pemasaran ialah produk, harga, tempat dan promosi. Kaedah ini juga disebut sebagai strategi pemasaran 4P ( Product, Price, Place, Promotion ). Kaedah 4P ini juga dikenali sebagai campuran pemasaran. Rajah 2.34 menunjukkan strategi pemasaran tersebut. Strategi pemasaran hasil pertanian berbeza sedikit daripada yang lain kerana pengusaha perlu mengambil kira sifat sayur-sayuran yang cepat rosak dan perlu dipasarkan secara lebih cepat Produk Produk adalah barang atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh pengeluar kepada pengguna. Produk yang dihasilkan haruslah memuaskan kehendak dan keperluan pengguna. Lazimnya, pengguna akan mencari produk atau perkhidmatan yang memberi manfaat terbaik kepada mereka. Antara perkara yang perlu diberi tumpuan oleh pengeluar ialah kepelbagaian produk, kualiti, reka bentuk, menetapkan ciri, nama atau jenama, pembungkusan, saiz, perkhidmatan, jaminan dan ganjaran. Pengeluar perlu menghasilkan produk yang lebih berdaya saing. Penggunaan teknologi dan kepakaran yang tinggi membolehkan pengeluar menghasilkan produk yang berkualiti dengan reka bentuk baharu. Bagi menghadapi persaingan, pengeluar memerlukan pelbagai inisiatif tambahan seperti melakukan penjenamaan semula, menukar saiz dan teknik pembungkusan yang mempunyai nilai komersial. Perkhidmatan yang ditawarkan harus menepati seperti yang diiklankan. Pengguna perlu ada jaminan dari segi keselamatan menggunakan produk atau perkhidmatan yang ditawarkan. Pemberian seperti memberi potongan harga kepada pembeli dapat menggalakkan penjualan. Pemasar juga perlu memberikan insentif lain supaya pengguna kekal menggunakan produk mereka. Pemasar juga perlu memastikan produk mereka menepati keperluan, kemahuan dan kehendak pengguna. Rajah 2.34 Strategi pemasaran SWOT ialah satu teknik analisis organisasi untuk mengetahui bagaimana keadaan organisasi yang berkaitan pada masa sekarang serta bagaimana pula dengan keadaaan yang akan dihadapi pada masa hadapan dengan mempertimbangkan faktor-faktor kekuatan, kelemahan, peluang dan ancaman. Info Tambahan Produk Tempat Harga Strategi Pemasaran Promosi KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 164 Harga Harga ialah nilai sesuatu barang atau perkhidmatan yang dinyatakan dalam bentuk wang. Kualiti sesuatu produk atau perkhidmatan boleh mempengaruhi harga. Faktor harga memainkan peranan dalam mempengaruhi pengguna untuk membeli sesuatu produk di samping kekal sebagai pelanggan produk tersebut. Penentuan harga perlu mengambil kira segala kos yang ditanggung oleh pengeluar. Pengeluar perlu mempamerkan senarai harga kepada pelanggan supaya mereka dapat membuat perbandingan harga (Gambar foto 2.63). Pengeluar juga boleh memberikan insentif lain seperti diskaun atas belian, pembelian secara ansuran dan tempoh bayaran dengan syarat kredit. Ini akan dapat mempengaruhi minat pengguna untuk membeli sesuatu produk atau perkhidmatan. Potongan harga istimewa juga boleh diberikan terutama pada hari-hari tertentu seperti musim perayaan bagi menggalakkan pembelian. Gambar foto 2.62 Pembungkusan hasil dan produk pertanian Gambar foto 2.63 Senarai harga dipamerkan untuk rujukan dan perbandingan pengguna KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 165 Tempat Pemilihan tempat yang strategik mempengaruhi kejayaan pemasaran hasil tanaman. Tempat yang strategik membantu meningkatkan penjualan manakala pemilihan tempat yang tidak sesuai akan mengurangkan pembelian. Peniaga perlu memastikan tempat yang dipilih akan memudahkan pengguna untuk mendapatkan produk mereka. Terdapat pelbagai lokasi bagi pemasaran hasil pertanian seperti pasar awam, pasar tani, pasar malam atau pasar raya (Gambar foto 2.64). Pasar awam lazimnya mendapat bekalan hasil pertanian daripada pengusaha ladang berskala besar yang membekalkan secara tetap begitu juga pihak pasar raya. Kebiasaannya, jualan adalah melalui orang tengah (ejen) atau pemborong. Bagi pekebun-pekebun kecil pula, mereka boleh menjual hasil tanaman secara terus kepada pengguna di pasar tani yang dianjurkan oleh FAMA. Lokasi pasaran telah ditentukan dengan segala kemudahan kelengkapan khemah dan pemasangan disediakan. Selain itu peniaga juga boleh menjual sendiri hasil tanaman mereka di pasar malam. Gambar foto 2.64 Pelbagai tempat pemasaran hasil pertanian KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 166 Promosi Promosi merupakan strategi berkomunikasi di antara peniaga dengan pengguna. Ini melibatkan komunikasi dua hala daripada pengusaha kepada pengguna dan sebaliknya. Melalui komunikasi, pengusaha mendapat maklum balas daripada pengguna terhadap barangan dan perkhidmatan yang ditawarkan. Strategi yang digunakan dalam mempromosikan barangan adalah melalui pengiklanan, mengadakan promosi jualan, jualan perseorangan, melalui publisiti dan pemasaran langsung. Secara amnya tujuan promosi adalah untuk memberitahu, mengingatkan dan memujuk pengguna untuk membeli barang dan perkhidmatan. Antara peranan promosi ialah untuk: • Menyampaikan maklumat kepada pengguna. • Mewujudkan pasaran baharu. • Mengekalkan pasaran sedia ada. • Meningkat dan meluaskan pasaran. • Memujuk dan mempengaruhi pengguna untuk membeli. • Memantapkan imej barang dan syarikat pengeluar. • Mengatasi pesaing-pesaing dari dalam dan luar negara. Gambar foto 2.65 Promosi secara atas talian Gambar foto 2.67 Promosi secara katalog dan risalah Gambar foto 2.66 Promosi secara iklan televisyen KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 167 Gambar foto 2.68 Promosi secara poster Bagi membantu petani meluaskan pemasaran pertanian, FAMA telah mewujudkan Program Keusahawanan Pasar Tani. Imbas kod QR yang diberikan untuk mengetahui lebih lanjut tentang program tersebut. Pameran Pertanian, Hortikultur dan Agro Pelancongan Malaysia (MAHA) - (Malaysia Agriculture, Horticulture and Agrotourism International Show) merupakan sebuah pameran pertanian yang diadakan dua tahun sekali di Malaysia. Ia diadakan di Taman Ekspo Pertanian Malaysia (MAEPS). Tujuan utama MAHA adalah untuk memberi tumpuan kepada sektor pertanian dalam menjana ekonomi negara dan menganjurkan pameran-pameran pertanian. Hanya produk-produk yang terbaik dan terkini sahaja dipamerkan di MAHA. Imbas QR Code yang diberikan untuk mengetahui lebih lanjut tentang program tersebut. Info Tambahan Laman ICT Maklumat Pemasaran Pertanian oleh FAMA Laman ICT Laman Agro MAEPS KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 168 Contoh poster iklan Promosi digital adalah satu cara mempromosikan produk melalui berbagai saluran media sosial. Ada dua cara untuk melakukannya iaitu pertama adalah secara percuma dan perlu dilakukan dengan mengumpul seberapa banyak pengikut (followers) dan kedua adalah melalui iklan berbayar perklik. Anda dapat menggunakan iklan sama ada Facebook, Google Adwords, Instagram atau Twitter untuk mengiklankan produk atau barangan. Info Tambahan Tajuk: Mereka Bentuk Iklan Untuk Promosi Produk. Objektif: i. Mereka bentuk iklan untuk pemasaran hasil pertanian. ii. Menghasilkan iklan yang sesuai, berkesan dan menarik. Bahan: Pen marker pelbagai warna, kertas manila. Langkah Kerja: i. Hasilkan satu poster iklan untuk mempromosikan produk hasil pertanian anda. ii. Gunakan daya kreativiti anda untuk menghasilkan iklan yang berkesan dan menarik. iii. Perkara-perkara berikut perlu ada di dalam iklan anda: • Nama syarikat • Logo syarikat • Produk • Lokasi • No. telefon untuk dihubungi / faksimile • Email / laman sesawang • Harga • Nilai diskaun • Menarik • Kekemasan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 169 2.4.2 Kehendak Pasaran Kehendak pasaran adalah berkait rapat dengan kualiti produk dan juga perkhidmatan yang ditawarkan kepada pengguna. Produk dan perkhidmatan yang ditawarkan harus mempunyai ciri-ciri yang dikehendaki pengguna. Sehubungan dengan itu pengeluar harus peka kepada jenis produk yang menjadi kegemaran pengguna yang dapat memenuhi cita rasa mereka. Pengusaha ladang perlu mengkaji terlebih dahulu pasaran setempat. Ini bagi mengelakkan hasil tanaman sukar untuk dijual terutama sekali hasil tanaman yang tidak tahan lama. Untuk mengkaji kehendak pasaran pengusaha perlu melihat dan mengkaji trend semasa. Contohnya, dengan melakukan pemerhatian di pasar tani, pasar malam atau pasar basah. Pasaran bergantung kepada pengguna. Pengusaha harus mengenal pasti kepada siapa hasil tanaman mereka akan dijual sama ada kepada pengguna biasa, kepada hotel atau untuk dieksport ke luar. Ini adalah penting kerana persembahan produk perlu selari dengan kehendak pembeli (Rajah 2.35) Produk Produk hasil pertanian bukan sahaja dalam bentuk bahan mentah tetapi juga berkaitan dengan penyediaan pelbagai makanan daripada hasil pertanian. Contohnya, hasil tanaman padi dibekalkan sebagai beras, tepung beras atau biskut. Selain daripada itu, terdapat pelbagai jenis beras dijual di pasaran seperti beras perang, beras wangi dan beras basmati (beras yang diimport) serta beras bukit seperti beras bario. Manakala, hasil tanaman koko pula dijadikan produk lain seperti coklat, pelbagai jenis minuman coklat, koko untuk membuat kuih dan pelbagai makanan siap. Ketika ini produk makanan siap mendapat perhatian pelanggan yang lebih meluas dari segi umur dan cita rasa pengguna. Rajah 2.35 Kehendak pasaran Kehendak Pasaran Produk Harga Rupa Luaran Sasaran Pengguna Keselamatan Makanan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 170 Harga Harga produk pertanian agak sukar dan mencabar untuk ditentukan. Ini bermaksud tidak boleh terlalu mahal (affordable) kepada pengguna, sesuai dengan mutu produk dan cita rasa pengguna. Penetapan harga mengambil kira bukan sahaja mutu, nilai dan kos pengeluaran sebaliknya tentang masa, tempat, musim atau cuaca, pilihan dan keutamaan individu, tahap pendapatan pengguna dan permintaan luar negara. Contoh, harga satu kilo sayur timun di Kuala Terengganu tidak sama dengan harga satu kilo sayur timun di Kuala Lumpur. Begitu juga dengan kebanyakan pengeluaran hasil pertanian yang lain terutamanya bagi produk yang sudah diberi nilai tambah. Contoh, sayur yang dijual di pasar borong lebih murah harganya berbanding dengan sayur yang sama dijual di pasar raya (Gambar foto 2.69). Musim perayaan juga memainkan peranan kepada penentuan harga hasil pertanian di pasaran. Pada musim perayaan, kehendak pasaran terhadap sesuatu produk dan perkhidmatan meningkat. Sekiranya produk yang dikehendaki kurang dibekalkan oleh pengeluar di pasaran, harga akan meningkat. Rupa Luaran Rupa luaran bermaksud nilai estetika iaitu saiz dan warna, persembahan dan pembungkusan menarik sebagai nilai tambah produk yang dihasilkan. Produk yang ditawarkan haruslah menggambarkan secara keseluruhan produk itu dan kelihatan bermutu tinggi. Nilai estetika lazimnya diterjemahkan melalui panca indera penglihatan, pendengaran, sentuhan, rasa dan bau produk. Pembungkusan memainkan peranan penting dalam menarik minat pelanggan untuk membeli sesuatu produk. Pelbagai jenis pembungkusan terdapat di pasaran, daripada pembungkusan biasa hinggalah kepada yang lebih eksklusif (Gambar foto 2.70). Gambar foto 2.69 Harga sayuran jualan secara longgok berbeza dengan harga di pasar raya yang telah dilakukan pembungkusan Gambar foto 2.70 Pelbagai jenis pembungkusan kerepek ubi KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 171 Sasaran Pengguna Pengeluar mesti mengenal pasti penggunanya dari segi umur, jantina, cita rasa, status sosial dan lokasi jualan. Pengguna merupakan bakal pembeli atau sebagai penyampai maklumat. Proses pembelian sesuatu produk melibatkan proses membuat keputusan. Oleh itu pengeluar harus mengetahui keperluan, kehendak dan kemampuan pembeli sebelum mereka membuat keputusan untuk membeli produk mereka. Rajah 2.36 menunjukkan tahap kesediaan pembeli untuk membeli suatu barangan. Pada tahap kesedaran, pengguna hanya mengetahui tentang wujudnya sesuatu produk itu. Ini ditambah dengan pengetahuan sedia ada seperti mengetahuinya melalui pembacaan atau pun maklumat daripada rakan-rakan. Jika maklumat yang diterima adalah positif, kesedaran tentang kepentingan sesuatu produk akan timbul. Ini juga akan dikaitkan dengan keperluan yang menjadi keutamaan pengguna. Sekiranya pengguna merasakan suatu keperluan untuk membelinya ditambah dengan keyakinan terhadap kualiti produk, maka keputusan dibuat untuk membelinya. Keselamatan Makanan Keselamatan makanan merupakan keupayaan dan kekuatan sesebuah negara menghasilkan makanan sebagai asas keperluan kepada rakyat. Keupayaan ini ditentukan oleh beberapa faktor seperti, bekalan (availability), mudah diperolehi (accessibility), harga yang munasabah (affordability) serta keselamatan kualiti (safe quality). Menurut sumber Jabatan Perangkaan Malaysia tahun 2015, harga makanan terutama beras meningkat secara mendadak pada tahun 2008. Ini selari dengan peningkatan permintaan makanan berikutan pertambahan penduduk dan peningkatan pendapatan serta perubahan cita rasa pengguna. Keadaan ini memberi tekanan kepada industri pengeluaran makanan tempatan. Oleh itu, aspek keselamatan makanan dan pemakanan telah diberi penekanan dalam pengeluaran makanan. Melalui Dasar Agromakanan Negara (DAN), 2011-2020, antara inisiatif utama yang akan dilaksanakan bagi menjamin bekalan makanan negara adalah: • Meningkatkan pengeluaran makanan melalui penggunaan tanah secara optimum, perladangan intensif secara mampan dan penanaman padi berskala besar di kawasan jelapang padi. Pengeluaran padi di kawasan jelapang sedia ada akan diusahakan secara lebih intensif dengan penyediaan infrastruktur pengairan dan saliran yang mencukupi. • Menjamin harga makanan yang berpatutan dengan membangunkan sistem pemantauan harga makanan dan sistem amaran awal bekalan makanan. Ini dilakukan dengan pemantauan harga makanan di bawah Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan (FAMA). Rajah 2.36 Tahap-tahap kesediaan pembeli Kesedaran Keutamaan Pengetahuan Keyakinan Keinginan Keputusan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 172 • Menjamin keselamatan dan khasiat makanan melalui Program Jaringan Keselamatan Sosial Berasaskan Makanan dan kempen kesedaran pemakanan. Peningkatan mutu dan keselamatan makanan dengan memperluaskan Amalan Pertanian Baik (GAP), Amalan Pengilangan Baik atau Good Manufacturing Practice (GMP), Analisis Bahaya dan Titik Kawalan Kritikal atau Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP), Sanitasi dan Fitosanitasi atau Sanitary Phytosanitary (SPS) dan akreditasi halal serta meningkatkan mutu penggredan, pembungkusan, pelabelan dan penjenamaan. Unjuran permintaan komoditi makanan utama 2010-2020 ditunjukkan dalam Jadual 2.27. Permintaan terhadap beras meningkat begitu juga permintaan sayur-sayuran. Sungguhpun permintaan meningkat, namun kadar pertumbuhan purata setiap tahun adalah tidak menunjukkan perubahan yang ketara. Jadual 2.27 Unjuran permintaan komoditi makanan utama 2010-2020 (‘000 tan metrik) Malaysia berada di tangga ke-35 dalam aspek jaminan bekalan makanan, manakala Singapura di tangga ke-3, China ke-42, Thailand ke-51, Vietnam ke-57, Indonesia ke-71 dan Filipina ke-74. Terangkan bagaimanakah penggunaan teknologi dalam pertanian dapat membantu negara dalam isu keselamatan makanan. Bagaimana pula Singapura berada di tangga ke -3 sedangkan negaranya tidak mempunyai kawasan untuk pertanian seperti negara-negara lain yang terdapat dalam senarai. Dasar Keselamatan Makanan Kebangsaan juga dibentuk bagi memastikan keselamatan makanan di sepanjang rantaian makanan iaitu dari ladang ke meja hidang (farm to table). Ini bertujuan memastikan kesihatan pengguna dilindungi sepenuhnya. Bagi membolehkan Dasar Keselamatan Makanan Kebangsaan dilaksanakan dengan terurus, Pelan Tindakan Keselamatan Makanan Kebangsaan 2010- 2020 telah dirangka. Layari laman sesawang berikut untuk mengetahui garis panduan tentang kawalan import makanan yang perlu dipatuhi: http://fsq.moh.gov.my/v5/ms/category/garis-panduan/import-makanan/kawalan-import/ Info Tambahan Laman ICT Laman ICT Tanaman/Butiran 2010 2015 2020 Kadar Pertumbuhan Tahunan Purata (%) 2011-2015 2016-2020 2011-2020 Beras 2 300 2 495 2 685 1.6 1.5 1.6 Sayur-sayuran 1 580 1 907 2 454 3.8 5.2 4.5 (Sumber: Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani, 2010) Dasar Keselamatan Makanan Kebangsaan Pelan Tindakan Keselamatan Makanan Kebangsaan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 173 2.4.3 Aktiviti Pemasaran Hasil Pertanian Pemasaran hasil pertanian adalah aktiviti menyalurkan barang atau perkhidmatan daripada petani kepada pengguna. Pemasaran hasil pertanian boleh dilakukan secara terus kepada pengguna atau melalui ejen atau pemborong. Pemasaran hasil pertanian melibatkan aktiviti seperti penjualan, pengurusan kewangan dan pengangkutan, Penjualan Merupakan suatu proses menjual produk kepada pengedar atau pun pembeli akhir. Bagi pengeluaran pertanian, boleh dilakukan melalui peraih iaitu orang tengah di ladang, menjual sendiri, melalui pemborong pasar tani atau pemborong pasar awam • Peraih di ladang - terdapat peraih yang datang terus ke ladang untuk mendapatkan hasil pertanian. Lazimnya di ladang-ladang kelapa sawit atau koko. Jualan cara ini dapat menjimatkan kos pengangkutan dan buruh. • Pemborong pasar tani - melalui pasar tani, pengeluar boleh berhubung terus dengan pelanggan. Pasar tani anjuran FAMA mempunyai banyak rangkaian di seluruh negara. Peserta-peserta pasar tani telah berdaftar dan beroperasi tetap di kawasan-kawasan yang telah ditetapkan. • Menjual sendiri - produk akan mempercepatkan pulangan hasil dan pusingan tunai kepada pengeluar. Selain daripada itu hasil keluaran juga dapat digunakan untuk kegunaan sendiri oleh pengeluar. Pengusaha boleh menjual di gerai sendiri, membekalkan kepada peruncit berdekatan atau ke kilang-kilang. • Pemborong pasar awam - kebanyakan pemborong di pasar awam telah ada pembekal tetap. Untuk menjadi pembekal kepada pemborong di pasar awam, kuantiti yang mencukupi diperlukan untuk menampung permintaan yang sentiasa berterusan. Kewangan Kedudukan kewangan yang kukuh dan stabil membantu pengusaha memaju dan meningkatkan bidang usahanya. Sumber kewangan dapat diperolehi melalui modal sendiri, secara perkongsian dengan rakan atau melalui pinjaman daripada agensi-agensi tertentu, contohnya, pinjaman pertanian adalah melalui skim pinjaman yang disediakan oleh Agro Bank. Pengusaha perlu menyediakan perancangan belanjawan bidang usahanya mengikut sumber kewangan dan kemampuan yang ada. Pengurusan kewangan yang cekap akan meningkatkan keuntungan serta jangka hayat bidang yang diusahakan. Pengangkutan Pengangkutan merupakan saluran pengedaran yang intensif, diperlukan untuk mengangkut serta menghantar produk ke tempat pengeluaran seterusnya sampai kepada pengguna. Keluaran hasil pertanian boleh diangkut dengan beberapa cara iaitu melalui udara, jalan raya, jalan keretapi atau jalan air. Pemilihan jenis pengangkutan perlu mengambil kira kos yang terlibat. Pengeluar harus bijak memilih jenis pengangkutan yang sesuai mengikut jenis keluaran dan keperluan pengguna. FAMA telah memperkenalkan program Amalan 3P iaitu Penggredan, Pembungkusan dan Pelabelan. Pilih satu bungkusan barangan pertanian di pasaran. Bincangkan aplikasi amalan 3P yang terdapat pada bungkusan itu. Persembahkan hasil dapatan di dalam kelas. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 174 2.4.4 Harga Pasaran Ketidakstabilan harga merupakan satu fenomenon dalam pemasaran hasil pertanian. Ketidakstabilan harga boleh menggugat rancangan pengeluaran dan pelaburan serta memberi kesan terus kepada petani kecil yang kekurangan sumber. Petani harus peka kepada harga pasaran tanaman yang ditanam. Harga pasaran boleh dibahagikan kepada harga ladang, harga borong dan harga runcit. Harga Purata Sayur Terpilih Harga purata sayur berbeza mengikut tempat di Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak. Jadual 2.28, Jadual 2.29 dan Jadual 2.30 menunjukkan harga purata sayur-sayuran terpilih untuk Semenanjung, Sarawak dan Sabah. Terdapat perbezaan harga purata antara sayur-sayuran terpilih di ketiga-tiga tempat tersebut sama ada dari segi harga ladang, borong dan juga harga runcit. Perbezaan harga ini mempunyai kaitan langsung dengan pemasaran terutama dari segi strategi pemasaran. Berikut ialah harga purata (RM) bagi sayur-sayuran terpilih Semenanjung Malaysia pada tahun 2013: Jadual 2.28 Harga purata sayur-sayuran terpilih Semenanjung Malaysia Sumber: Bahagian Maklumat Pasaran, FAMA 2014 Laporan analisis harga mingguan tentang sayur-sayuran dapat diketahui dengan mengimbas QR Code yang disediakan. Info Tambahan Laman ICT Tanaman/Butiran Unit Harga Purata 2013 Ladang Borong Runcit Cili hijau RM/kg 4.65 6.35 9.00 Cili merah minyak RM/kg 5.10 7.45 9.65 Cili Merah Kulai RM/kg 6.45 8.60 10.80 Jagung manis biasa/Thailand RM/Tongkol 0.65 0.85 1.25 Bendi RM/kg 2.90 4.30 6.10 Kacang buncis RM/kg 3.50 5.50 7.20 Kacang panjang hijau RM/kg 2.05 3.10 4.70 Kailan RM/kg 2.55 4.05 5.55 Petola segi RM/kg 1.75 2.80 4.20 Kubis bulat tanah tinggi RM/kg 1.05 2.10 3.00 Lobak merah-import RM/kg tiada 2.60 3.80 Sawi hijau cerah RM/kg 1.60 2.50 3.60 Terung bulat RM/kg 2.00 3.00 4.50 Terung panjang RM/kg 2.30 3.45 4.80 Timun hijau cerah RM/kg 1.00 1.60 2.50 Tomato tanah tinggi RM/kg 2.20 3.40 4.20 Ubi kayu RM/kg 1.00 1.30 2.10 Ubi keledek RM/kg 1.15 2.00 3.50 Laporan Analisis Harga KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 175 Jadual 2.29 Harga purata sayur-sayuran terpilih Sarawak Sumber: Bahagian Maklumat Pasaran, FAMA 2014 Jadual 2.30 Harga purata sayur-sayuran terpilih Sabah Sumber: Bahagian Maklumat Pasaran, FAMA 2014 Tanaman/Butiran Unit Harga Purata 2013 Ladang Borong Runcit Cili hijau RM/kg 4.15 6.65 10.15 Cili merah minyak RM/kg 4.90 8.70 11.85 Jagung manis biasa/Thailand RM/Tongkol 0.35 0.55 0.80 Bendi RM/kg 2.35 4.10 5.95 Kacang buncis RM/kg 2.25 3.85 5.70 Kacang panjang hijau RM/kg 1.75 3.00 4.50 Kailan RM/kg 2.30 4.15 5.65 Petola segi RM/kg 1.70 2.95 4.45 Kubis bulat tanah tinggi RM/kg 1.30 1.80 2.50 Lobak merah-import RM/kg tiada 2.35 3.50 Sawi hijau cerah RM/kg 1.85 3.20 4.65 Terung bulat RM/kg 1.95 2.90 4.70 Terung panjang RM/kg 1.65 2.70 4.25 Timun hijau cerah RM/kg 1.10 1.70 2.95 Tomato tanah tinggi RM/kg tiada 4.25 5.80 Ubi kayu RM/kg 1.10 1.65 3.15 Ubi keledek RM/kg 1.20 2.00 3.05 Tanaman/Butiran Unit Harga Purata 2013 Ladang Borong Runcit Cili hijau RM/kg 4.75 5.95 7.55 Cili merah minyak RM/kg 6.60 8.50 10.65 Bendi RM/kg 3.05 3.50 4.50 Kacang buncis RM/kg 3.05 3.50 4.50 Kacang panjang hijau RM/kg 2.60 3.00 4.00 Kailan RM/kg 3.05 3.60 4.60 Petola segi RM/kg 1.80 2.10 3.10 Kubis bulat tanah tinggi RM/kg 1.20 1.90 2.90 Sawi hijau cerah RM/kg 2.25 2.60 3.60 Terung panjang RM/kg 2.30 2.95 3.95 Timun hijau cerah RM/kg 1.25 1.50 2.50 Tomato tanah tinggi RM/kg 2.35 3.35 4.75 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 176 Harga Pasaran Beberapa Tanaman Komoditi Kementerian Perusahaan Perladangan dan Komoditi (MPIC) telah mengeluarkan harga beberapa tanaman komoditi seperti buah tandan segar kelapa sawit, biji koko kering dan lada hitam serta jagung manis yang dikeluarkan oleh Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani. Harga buah tandan segar kelapa sawit mengikut gred pada Julai 2017 ditunjukkan dalam Jadual 2.31. Jadual 2.31 Harga buah tandan segar kelapa sawit mengikut gred pada Julai 2017 Harga buah tandan segar mengikut gred di kesemua kawasan adalah agak stabil, tidak banyak berubah, bagi bulan Julai 2017. Perbezaan harga sebanyak RM 17.00 bagi gred A, RM 14.00 bagi gred B dan RM 12.00 bagi gred C. Begitupun, rata-rata harga di Sabah adalah yang terendah bagi ketiga-tiga gred, manakala harga tertinggi bagi ketiga-tiga gred adalah di Selatan Semenanjung. Pada amnya, biji koko kering mengalami peningkatan dan penurunan harga pada bulan Julai dan Ogos 2017 untuk SMC 1 dan SMC 2. Tawau dan Kuching mencatatkan peningkatan harga bagi kedua-dua gred SMC 1 dan SMC 2 pada bulan Ogos berbanding bulan Julai 2017. Sebaliknya, Raub mengalami penurunan harga bagi kedua-dua gred SMC 1 dan SMC 2, masing-masing sebanyak RM 125.00 dan RM 150.00 pada bulan Ogos berbanding bulan Julai 2017. Jadual 2.32 menunjukkan harga purata biji koko kering mengikut gred pada tahun 2017. Jadual 2.32 Harga purata biji koko kering mengikut gred pada tahun 2017 Kawasan SMC 1(RM/tan) SMC 2(RM/tan) Julai Ogos Julai Ogos Tawau 6,500.00 6,600.00 6,350.00 6,400.00 Raub 6,775.00 6,650.00 6,550.00 6,400.00 Kuching 6,000.00 6,100.00 5,850.00 5,900.00 Sumber: Malaysian Cocoa Board (MCB) Nota: SMC bermaksud Standard Malaysian Cocoa. Kawasan Gred A Gred B Gred C OER (%) RM/tan OER (%) RM/tan OER (%) RM/tan Utara Semenanjung 20 568.00 19 542.00 18 517.00 Selatan Semenanjung 20 576.00 19 550.00 18 524.00 Tengah Semenanjung 20 570.00 19 544.00 18 518.00 Timur Semenanjung 20 568.00 19 543.00 18 517.00 *Sabah 22 559.00 21 536.00 20 512.00 **Sarawak 22 568.00 21 543.00 20 518.00 Sumber Malaysian Palm Oil Board (MPOB) Nota: * Sandakan, Lahad Datu dan Tawau ** Miri dan Bintulu OER: Oil Extraction Rate bermaksud Kadar Perahan Minyak Sawit KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 177 Secara keseluruhannya, penurunan harga lada hitam dan lada putih berlaku pada tahun 2017 di kedua-dua kawasan Kuching dan Johor berbanding tahun 2016. Jarak perbezaan harga tertinggi terdapat pada lada putih di mana sebanyak RM 11,032.00 di Kuching dan RM 14,639.00 di Johor. Penurunan harga lada hitam tidak begitu ketara berbanding lada putih di mana di Kuching hanya sebanyak RM 6,454.00 dan sebanyak RM 7,187.00 di Johor. Jadual 2.33 menunjukkan harga pasaran lada hitam tahun 2016. Jadual 2.33 Harga pasaran lada hitam tahun 2016 Rata-rata harga jagung manis di Semenanjung jauh lebih tinggi berbanding di Sarawak. Jarak perbezaan harga di ladang ialah RM 0.30, di pasar borong juga RM 0.30, manakala perbezaan sebanyak RM 0.45 bagi harga runcit. Harga jagung manis biasa (Thai Super Sweet) pada tahun 2013 ditunjukkan dalam Jadual 2.34. Jadual 2.34 Harga jagung manis biasa (Thai Super Sweet) pada tahun 2013 Kawasan Kuching Johor Lada Hitam (RM/tan) Lada Putih (RM/tan) Lada Hitam (RM/tan) Lada Putih (RM/tan) Tawau 26,040.00 43,114.00 25,338.00 42,631.00 Raub 19,586.00 32,082.00 17,151.00 27,992.00 Sumber: Lembaga Lada Malaysia Negeri Ladang (RM/Tongkol) Borong (RM/Tongkol) Runcit (RM/Tongkol) Semenanjung 0.65 0.85 1.25 Sarawak 0.35 0.55 0.80 Sumber: FAMA 2016 Berdasarkan Jadual 2.28, Jadual 2.29 dan Jadual 2.30 pilih lima jenis sayur yang terdapat di dalam jadual. Teliti perbezaan harga antara ladang, borong dan runcit. Jelaskan perbezaan harga antara negeri tersebut dan nyatakan sebab berlakunya perbezaan harga itu. Info Tambahan Gred Koko Malaysian Standard Kiraan Biji (per100g) Berkulat Slati Kerosakan Serangga / Bercambah SMC 1 ≤ 100 ≤ 3.0% ≤ 3.0% ≤ 2.5% SMC 2 >100 ≤ 110 ≤ 3.0% ≤ 3.0% ≤ 2.5% SMC 3 >110 ≤ 120 ≤ 3.0% ≤ 3.0% ≤ 2.5% Sub-Standard >120 >3.0% >3.0% >2.5% Sumber: Malaysian Cocoa Board (MCB) Penentuan gred koko ditunjukkan dalam Jadual 2.35 berikut. Jadual 2.35 Menunjukkan gred koko dan kriteria penentuan gred KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 178 2.4.5 Perbandingan Harga Pasaran Harga tanaman di pasaran sentiasa berubah terutama barangan segar dan yang mudah rosak. Keadaan ini berkait rapat dengan kuantiti dan lambakan barangan tersebut di pasaran pada satu- satu masa. Maklumat mengenai trend harga boleh membantu pengeluar meminimumkan risiko dan membuat keputusan berkaitan penanaman, penyimpanan dan pemasaran hasil tanaman. Perbandingan harga pasaran adalah berdasarkan masa dan lokasi seperti Rajah 2.37. Rajah 2.37 Perbandingan harga pasaran Harga Semasa Tanaman Musim Perayaan Musim perayaan seperti Tahun Baru Cina dan Hari Raya Puasa mempengaruhi harga hasil tanaman di pasaran. Jadual 2.36 menunjukkan harga (RM) purata runcit per kilogram bagi sayur-sayuran terpilih di Malaysia pada Tahun Baru Cina (8 Februari 2016). Jadual 2.36 Harga (RM) purata runcit per kilogram bagi sayur-sayuran terpilih di Malaysia pada Tahun Baru Cina (8 Februari 2016) Harga purata runcit bagi sayur-sayuran terpilih mencatatkan penurunan harga pada minggu 9-2016 sebanyak antara RM 0.60 (sawi hijau cerah), RM 2.05 (cili merah tempatan) dan RM 1.20 (tomato tanah tinggi) berbanding pada minggu asas 2015. Sayur yang mengalami peningkatan harga purata runcit tertinggi pada minggu 9 (2016) ini adalah kubis bulat tanah tinggi, tetapi tiada perubahan pada minggu 6 (2016) berbanding minggu asas. Pada minggu 7 (2016-Tahun Baru Cina) berlaku peningkatan harga kubis bulat tanah tinggi sebanyak RM 0.25, manakala lain-lain sayur-sayuran mengalami penurunan harga antara RM 0.25 hingga RM 1.40. Perbandingan Harga Pasaran Masa Hari Biasa Musim Perayaan Lokasi Bandar Luar Bandar Sayur-sayuran Minggu Asas * 2015 Minggu 6 2016 (1 hingga 7 Februari) Minggu 7 2016 (8 hingga 14 Februari) Minggu 8 2016 (15 hingga 21 Februari) Minggu 9 2016 (22 hingga 28 Februari) Kubis bulat tanah tinggi 3.35 3.35 3.60 3.60 3.50 Sawi hijau cerah 5.45 4.35 5.20 5.20 4.85 Cili masak tempatan 11.85 10.45 10.45 10.15 9.80 Tomato tanah tinggi 5.25 3.90 4.20 4.20 4.05 * Minggu asas ialah minggu terakhir 2015. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 179 Penurunan harga di peringkat runcit adalah disebabkan pertambahan bekalan dari pasar borong ke pasar runcit. Permintaan yang berkurangan daripada pengguna selain bekalan yang banyak masih belum terjual telah mendorong penurunan harga jualan bagi menggalakkan pembelian secara berterusan selain untuk mengurangkan kos kerugian akibat kerosakan sayur-sayuran. Jadual 2.37 menunjukkan harga (RM) purata per kilogram bagi sayur-sayuran terpilih di Malaysia pada Hari Raya Puasa (6 Julai 2016). Jadual 2.37 Harga (RM) purata per kilogram bagi sayur-sayuran terpilih di Malaysia pada Hari Raya Puasa (6 Julai 2016) Harga purata runcit bagi sayur-sayuran terpilih mengalami penurunan harga. Penurunan harga berlaku pada minggu 31 (2016) berbanding pada minggu asas. Sayur-sayuran yang mengalami penurunan harga tertinggi pada bulan Julai ialah cili merah tempatan (RM 1.85) diikuti oleh sawi hijau cerah (RM 1.45) dan tomato tanah tinggi (RM 0.90). Manakala, kubis bulat tanah tinggi pula mencatatkan peningkatan harga sebanyak RM 0.30 pada minggu terakhir bulan ini. Pada minggu-minggu 27 (2016) dan 29 (2016) iaitu Hari Raya Puasa, berlaku peningkatan harga bagi kubis bulat tanah tinggi (RM 0.55 hingga RM 0.75) dan cili merah tempatan (RM 0.70 hingga RM3.30). Manakala, berlaku penurunan harga yang ketara sebanyak RM 1.75 bagi sawi hijau cerah dan RM 0.95 bagi tomato tanah tinggi. Harga Komoditi Sayur Bandar dan Luar Bandar Penurunan atau peningkatan harga di peringkat runcit disebabkan oleh pengurangan atau peningkatan pengeluaran hasil tanaman di peringkat ladang. Kekurangan bekalan menyebabkan peningkatan harga pasaran di peringkat borong dan runcit. Perbezaan keperluan permintaan hasil sayur-sayuran di bandar dan luar bandar mempengaruhi harga komoditi sayur-sayuran. Berikut ialah perbandingan data harga komoditi sayur-sayuran di bandar dan di luar bandar (Jadual 2.38). Pada amnya, keadaan harga sayur-sayuran di luar bandar adalah lebih tinggi berbanding di bandar. (rujukan analisis harga data dan maklumat oleh FAMA 2016). Begitupun, harga beberapa sayur- sayuran adalah tidak berbeza seperti Cili Merah Kulai (Kedah dan Pahang), kacang bendi (Johor) dan kubis bulat tempatan (Johor). Sayur-sayuran Minggu Asas * 2015 Minggu 27 2016 (27 Jun hingga 3 Julai) Minggu 29 2016 (11 Julai hingga 17 Julai) Minggu 30 2016 (18 Julai hingga 24 Julai) Minggu 31 2016 (25 Julai hingga 31 Julai) Kubis bulat tanah tinggi 3.35 4.10 3.90 3.80 3.65 Sawi hijau cerah 5.45 3.80 3.70 3.70 4.00 Cili masak tempatan 11.85 15.15 12.55 11.00 11.00 Tomato tanah tinggi 5.25 4.30 4.30 4.10 4.35 * Minggu asas ialah minggu terakhir 2015. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 180 Jadual 2.38 Perbandingan data harga (RM) komoditi sayur-sayuran di bandar (A) dan luar bandar (B) Faktor Kenaikan dan Penurunan Harga Sayur-Sayuran Beberapa faktor menjadi punca kepada kenaikan dan penurunan harga sayur-sayuran di pasaran. Faktor-faktor itu adalah seperti berikut: Sayur-Sayuran / Negeri Kedah Johor Pahang A Alor Star (RM) B Changlun (RM) A Batu Pahat (RM) B Endau (RM) A Kuantan (RM) B Bera (RM) Bayam hijau (250g) 0.50 1.00 1.00 1.25 1.25 1.50 Cili Merah Kulai (1kg) 10.00 10.00 12.00 15.00 15.00 15.00 Kacang bendi (1kg) 3.96 6.00 8.00 8.00 6.00 8.00 Kacang panjang (1kg) 3.99 5.00 6.00 7.00 6.00 7.00 Kubis bulat tempatan (1kg) 2.49 - 5.00 5.00 3.00 6.00 Sawi (250g) 0.65 1.00 0.99 1.50 1.25 1.50 Terung panjang (1kg) 4.50 5.00 7.00 8.00 6.99 7.00 Timun (1kg) 1.35 2.50 1.90 3.50 2.29 4.00 Tomato (1kg) 2.90 4.00 3.90 6.00 3.49 6.00 A= Bandar, B= Luar Bandar Faktor Kenaikan Harga. • Keadaan cuaca yang tidak menentu dan hujan yang berlarutan. • Permintaan yang tinggi dari negara jiran iaitu Singapura bagi sayur eksport menyebabkan kekurangan untuk bekalan tempatan. • Kekurangan tenaga kerja asing bagi sektor perladangan menyebabkan pengeluaran sayur dari ladang berkurangan. • Kenaikan harga input pertanian. • Permintaan yang mendadak terutama musim cuti sekolah dan musim perayaan. Faktor Penurunan Harga • Pengeluaran sayur yang tidak dikawal sehingga berlakunya lambakan sayur di pasaran. • Pemberian insentif tanaman oleh pihak Kementerian menyebabkan pengusaha menambahkan pengeluaran mereka. • Import sayur daripada negara jiran yang berlambak di pasaran. • Kempen bumi hijau yang menggalakkan penduduk menanam sendiri sayuran untuk keperluan isi rumah. • Penurunan kualiti tanaman akibat daripada pengurangan penggunaan racun makhluk perosak dan baja kerana faktor penjimatan kos dan alam sekitar. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 181 1. Pastikan indeks kematangan sayur sebelum dituai. Tentukan kaedah menuai yang betul. 2. Gunakan sarung tangan ketika melakukan aktiviti menuai. 3. Kumpulkan hasil tuaian dan letakkan pada tempat dan bekas yang sesuai. 4. Bersihkan sayur daripada kekotoran tanah. Tajuk: Aktiviti Penuaian, Penyimpanan dan Penjualan Hasil Tanaman. Objektif: i. Menuai hasil tanaman menggunakan teknik dan peralatan yang betul. ii. Menyimpan hasil tanaman dengan kaedah yang betul. iii. Menjual hasil tanaman. vi. Merekod hasil penuaian, penyimpanan dan penjualan dengan format yang betul. Alatan Pisau, sekateur, bakul, alat penimbang, beg plastik dan sarung tangan. Langkah Keselamatan: 1. Berhati-hati menggunakan alatan tajam. 2. Gunakan sarung tangan. Langkah Kerja: KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 182 5. Timbang sayur dan kelaskan mengikut gred. 6. Masukkan sayur ke dalam bungkusan plastik bagi tujuan penyimpanan. 8. Simpan di ruang yang sesuai di dalam peti sejuk. 7. Sayur juga boleh dibungkus dengan menggunakan kertas. 9. Aktiviti jualan hasil tanaman. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 183 Tarikh Penyimpanan Nama Tanaman Kuantiti (kg)/Bungkus Tarikh Nama Tanaman Kuantiti (kg)/Bungkus Jumlah (RM) Rekod Penyimpanan Hasil Tanaman Nama Kumpulan: Tingkatan: Rekod Jualan Hasil Tanaman Nama Kumpulan: Tingkatan: Bil. Tarikh Tuai Hasil Jenis Tanaman Indeks Kematangan Kuantiti Hasil (kg) /Gred Jumlah Hasil Tuai A B C D Berikut adalah format rekod penuaian, penyimpanan dan rekod jualan hasil tanaman. Arahan: Catatkan hasil penuaian ke dalam rekod penuaian hasil tanaman. Untuk hasil tanaman yang disimpan sebelum dipasarkan, catatkan ke dalam rekod penyimpanan hasil tanaman. Catatkan pula hasil jumlah ke dalam rekod jualan hasil tanaman. Rekod Penuaian Hasil Tanaman Nama Kumpulan: Tingkatan: KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 184 184 • Ketidakstabilan harga, penawaran dan permintaan bermusim, kekurangan saluran pasaran, kos dan margin yang tinggi, kekurangan maklumat pasaran dan kekurangan infrastruktur pemasaran. • Harga purata sayuran terpilih Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak. • Harga pasaran minyak sawit. • Harga pasaran biji koko kering. • Harga pasaran jagung. • Perbandingan harga pasaran adalah berdasarkan masa dan kawasan. • Masa ialah pada hari biasa dan musim perayaan. • Kawasan ialah bandar dan luar bandar. • Strategi 4P iaitu Produk, Harga, Tempat dan Promosi. • Berdasarkan produk, harga, rupa luaran, pengguna dan keselamatan makanan. • Aktiviti pemasaran hasil pertanian adalah penjualan, pengurusan kewangan dan pengangkutan. Masalah Pemasaran Hasil Pertanian Harga Pasaran Perbandingan Harga Pasaran Strategi Pemasaran Kehendak Pemasaran Aktiviti Pemasaran Hasil Pertanian PEMASARAN HASIL TANAMAN KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 185 Petani sukar mendapat maklumat tentang harga dan pasaran terkini. Jawab Semua Soalan 1. Pemasaran hasil pertanian telah mewujudkan sistem kemudahan yang lain. Nyatakan empat kemudahan itu. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... iv)..................................................................................................................................... 2. Nyatakan tiga asas penentuan harga. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... 3. Nyatakan tiga elemen penting dalam pemasaran. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... 4. Pernyataan di atas adalah satu daripada masalah pemasaran hasil pertanian di negara ini. Nyatakan dua sebab mengapa berlakunya perkara tersebut. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... 5. Senaraikan tiga tujuan promosi dalam pemasaran. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... 6. Encik Raja menghadapi masalah untuk memasarkan tanaman ubi kayu yang ditanamnya seluas satu hektar. Bagaimanakah beliau boleh mengatasi masalah tersebut? .......................................................................................................................................... .......................................................................................................................................... KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 186 7. Projek tanaman hidroponik sekolah akan mengadakan aktiviti menuai dua minggu lagi. Terangkan bagaimana anda boleh membantu untuk memasarkan hasil tanaman itu. .......................................................................................................................................... A B 8. Berdasarkan gambar, sayur A dijual dengan harga yang lebih tinggi berbanding dengan sayur B. Bincangkan mengapakah perkara itu berlaku dari segi kehendak pasaran. ......................................................................................................................................... 9. Nyatakan tiga cara untuk mempromosikan hasil pertanian. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)..................................................................................................................................... 10. Pada musim perayaan permintaan pengguna terhadap sesuatu produk meningkat. Terangkan dua langkah bagaimanakah pengusaha dapat memenuhi kehendak pengguna tersebut? i)..................................................................................................................................... ii).................................................................................................................................... 11. Nyatakan perkaitan antara pengusaha ladang, orang tengah dan pemborong dalam pemasaran hasil pertanian. ....................................................................................................................................... 12. Encik Salim mengusahakan tanaman ubi kayu secara besar-besaran untuk dipasarkan secara segar. Terangkan bagaimanakah beliau boleh mengembangkan bidang usahanya ini menjadi lebih maju dan berjaya? ....................................................................................................................................... KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 187 UNIT 2.5 PENGURUSAN KEWANGAN Sumber-Sumber Modal Pengeluar perlu merancang belanjawan operasi pengeluaran sebelum meneruskan aktiviti penanaman. Oleh itu pengeluar perlu mengenal pasti sumber modal permulaan yang diperlukan dalam operasi pengeluaran tanaman mereka. Rajah 2.38 menunjukkan sumber modal. Menggunakan modal dari simpanan sendiri adalah lebih baik berbanding dengan membuat pinjaman daripada agensi-agensi berkaitan. Namun pengeluaran secara besar-besaran memerlukan modal permulaan yang tinggi. Oleh itu, terdapat agensi-agensi yang membantu petani dalam pengeluaran pertanian. Antaranya adalah, Tabung Ekonomi Kumpulan Usaha Niaga (TEKUN) di bawah kawalan Kementerian Pertanian Dan Industri Asas Tani. Selain itu terdapat beberapa agensi lain seperti Majlis Amanah Rakyat (MARA), Perbadanan Usahawan Nasional Berhad (PUNB) dan Skim Tabung Ekonomi Belia (STEB) yang berperanan membantu usahawan dalam memulakan perniagaan mereka. Rajah 2.38 Sumber modal Sumber Modal Simpanan Sendiri Pinjaman Daripada Rakan Atau Ahli Keluarga Pinjaman Bank Bantuan Kerajaan Pelaburan Individu Modal musim pertama bagi suatu projek tanaman secara hidroponik, fertigasi atau aeroponik adalah tinggi. Ini disebabkan kos permulaan adalah termasuk penyediaan sistem pengairan, meratakan tanah, polibeg/beg politena, penyediaan bangsal atau stor dan sebagainya. Masuk ke musim kedua penanaman dan seterusnya, petani hanya perlu membeli baja, racun, upah dan bayaran bil air serta elektrik. Oleh itu, kos pada musim kedua dan seterusnya perlulah ditolak dengan kos permulaan tersebut. Info Tambahan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 188 2.5.1 Modal Permulaan dan Modal Akhir Modal Permulaan Modal adalah pelaburan pemilik dalam perniagaan. Ia merupakan sumber kewangan atau aset yang digunakan untuk membantu dalam proses pengeluaran. Aset dalam bentuk fizikal seperti peralatan, kelengkapan, jentera dan bangunan yang digunakan untuk pengeluaran. Pengusaha ladang perlu merancang belanjawan operasi pengeluaran sebelum meneruskan dengan aktiviti penanaman. Oleh itu, pengusaha perlu mengenal pasti apakah modal permulaan yang diperlukan dalam operasi pengeluaran tanaman mereka. Modal permulaan terdiri daripada kos tetap dan kos berubah. Menghitung Kos Luar Jangka Kos luar jangka merupakan perbelanjaan tambahan selain daripada perbelanjaan jangkaan yang perlu ditanggung oleh pengusaha. Pengusaha lazimnya akan memperuntukkan 5% hingga 10% daripada jumlah kos sebagai kos luar jangka. Ini berlaku berkemungkinan daripada tanaman yang diserang penyakit, bencana alam atau pun kenaikan harga barang secara mendadak. Contoh, sekiranya berlaku bencana alam seperti hujan dan tiupan angin yang kuat, sambungan sistem fertigasi mungkin rosak atau tertanggal. Maka, pengusaha perlu menambah kos untuk membaiki kerosakan tersebut. Penambahan kos ini dikira sebagai kos luar jangka. Modal Akhir Modal akhir adalah modal yang terdapat pada akhir suatu projek tanaman. Modal akhir ialah modal awal dicampur dengan keuntungan ditolak ambilan atau modal awal ditolak dengan kerugian dan ambilan. Keuntungan ialah pendapatan yang diperolehi setelah ditolak dengan jumlah perbelanjaan. Perbelanjaan yang terlibat adalah seperti pembayaran gaji, bil telefon, bil air, bil elektrik dan lain-lain yang berkaitan dengan perbelanjaan pengeluaran projek. Kos Tetap Kos Berubah Kos tetap adalah bayaran terhadap penggunaan input tetap. Contohnya, sewa tanah, sewa bangunan, gaji pekerja, pembelian alatan dan mesin, penyelenggaraan alatan dan mesin, susut nilai dan insurans. Kos berubah adalah kos yang berubah secara langsung dengan tingkat output. Semakin tinggi output, semakin meningkat kos berubah. Kos ini juga meningkat atau menurun mengikut pembekalan dan permintaan. Contohnya, kos bahan, kos tenaga kerja dan kos sampingan untuk penghasilan produk. Cara pengiraan modal akhir Cara pengiraan keuntungan Modal Akhir = Modal Awal + Keuntungan – Ambilan Atau = Modal Awal – Kerugian – Ambilan Keuntungan = Pendapatan – Jumlah perbelanjaan Contoh: Pengiraan kos luar jangka 10% Pengiraan kos luar jangka 10% KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 189 Ambilan Ambilan adalah pengeluaran atau penggunaan tunai atau lain-lain aset perniagaan milikan tunggal oleh pemilik sendiri bagi kegunaan peribadi. Setiap ambilan tunai oleh pemilik akan direkod kredit ke akaun tunai. Ambilan akan mengurangkan modal akhir. Berikut adalah contoh pengiraan modal permulaan projek tanaman hidroponik (NFT) untuk tiga musim. Berikut adalah contoh pengiraan modal akhir projek tanaman hidroponik (NFT) untuk tiga musim. Jenis Tanaman Sawi Kuantiti hasil : 80 kg / musim Harga: RM 5.45 / kg Pendapatan : RM 5.45 x 80 kg x 3 musim = RM 1,308.00 Keuntungan bersih RM 1,308.00 – RM 423.06 = RM 884.94 Ambilan : RM 200.00 Contoh pengiraan modal akhir: Modal akhir = Modal awal + Keuntungan bersih – Ambilan = RM 423.06 + RM 884.94 – RM 200.00 = RM 1,108.00 Modal Permulaan Jumlah (RM) Jumlah (RM) Kos Bahan Paip PVC 15.00 Pam air 30.00 Net pot 10.80 Benih 3.00 Benang media 2.00 Bakul media 3.20 Baja 20.00 Cawan penyukat 0.60 Jumlah Kos Bahan 84.60 Kos Tenaga Kerja Upah pemasangan 150.00 Upah tenaga hari @ RM 5.00 x 30 hari 150.00 Jumlah Kos Tenaga Kerja 300.00 Jumlah Kos (Kos Bahan + Kos Tenaga Buruh) RM 84.60 + RM 300.00 384.60 Kos Luar Jangka (10%) 38.46 Jumlah modal permulaan RM 423.06 RM 384.60 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 190 2.5.2 Dokumen Dokumen penting dalam penyediaan kos projek penanaman. Pengurusan ladang yang baik akan dapat membantu pengusaha menentukan kejayaan suatu projek tanaman. Semua urusan perlu disokong dengan dokumen yang berkaitan terutama sekali tentang perbelanjaan dan pendapatan projek tanaman yang diurus. Kepentingan penyediaan dokumen dalam pengurusan projek tanaman adalah sebagai sumber maklumat untuk perakaunan, memberikan maklumat tentang sesuatu urusniaga dan dapat dijadikan bukti bagi sesuatu urus niaga. Selain mengingatkan pengurus tentang hutang dalam urus niaga ianya menjadi rujukan pada masa hadapan. Dokumen dapat dibahagikan kepada tiga jenis dokumen seperti Rajah 2.39. Dokumen dan Huraiannya Dokumen Sebelum Urus niaga Rajah 2.39 Jenis-jenis dokumen Jenis Dokumen Huraian Surat Tanya Dihantar oleh pembeli kepada penjual untuk mendapatkan maklumat barang-barang yang hendak dibeli. Maklumat yang diperlukan ialah harga barang, cara pembekalan, diskaun dan cara pembayaran. Katalog Penjual menghantar katalog bersama dengan sebut harga. Katalog mengandungi senarai harga bagi semua barang yang dibekalkan oleh penjual. Senarai Harga Dokumen yang mencatatkan harga semua barang yang dijual oleh peniaga. Sebut Harga Dihantar oleh penjual kepada pembeli sebagai jawapan kepada surat tanya. Maklumat yang diberi ialah harga yang hendak dibeli, syarat penghantaran dan pembayaran. Jenis-Jenis Dokumen Sebelum Urus niaga Semasa Urus niaga Selepas Urus niaga Borang Pesanan Surat Tanya Resit Nota Serahan Katalog Bil Tunai Invois Senarai Harga Penyata Akaun Nota Kredit Sebut Harga Nota Debit KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 191 Gambar foto 2.71 Surat tanya Gambar foto 2.72 Katalog Gambar foto 2.74 Sebut harga Gambar foto 2.73 Senarai harga Harga di atas tidak termasuk kos penghantaran. SENARAI HARGA 4hb Mei 2017 5 Set Pemasa SP 012 35.00 6 EC Meter EC 012 205.00 7 pH Meter PH 012 205.00 7 Paip tertier NFT 063 35.00 Adalah dimaklumkan bahawa sebut harga di atas tidak termasuk kos penghantaran.Semoga sebut harga di atas mendapat pertimbangan dan persetujuan dari pihak tuan. Kajang 43000, Selangor Tarikh: 5hb Mei 2017 senarai harga sistem hidroponi takung daripada syarikat tuan untuk rujukan kami. Kami amat berbesar hati jika pihak 2 Mei 2017 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 192 Dokumen Semasa Urus niaga Jenis Dokumen Huraian Borang pesanan • Dihantar oleh pembeli kepada penjual yang mengandungi maklumat tentang barang yang hendak dibeli. • Maklumat yang perlu ada ialah jenis barang, jenama, kuantiti, harga, syarat serahan, syarat pembayaran dan kadar diskaun. Nota serahan • Dihantar oleh penjual kepada pembeli bersama-sama dengan barang yang dipesan. • Membolehkan pembeli menyemak barang-barang yang dihantar dan sebagai perakuan bahawa barang-barang pesanan telah dihantar dengan selamat. • Jenis barang dan kuantiti sahaja disenaraikan. Harga barang tidak dinyatakan. Invois • Dihantar oleh penjual kepada pembeli apabila penjual membenarkan pembeli membeli barang niaga atau aset secara kredit. • Maklumat yang ada ialah: nama dan alamat pembeli dan penjual, tarikh urus niaga, nombor invois, kuantiti dan harga, jumlah belian, syarat serahan dan bayaran dan K.&K. di K. • Disediakan dalam tiga salinan. Salinan asal dihantar kepada pembeli dan salinan pendua disimpan oleh penjual. Nota kredit • Dihantar oleh penjual kepada pembeli untuk memberitahu pembeli bahawa hutangnya akan dikurangkan (akaun dikreditkan) • Dihantar disebabkan oleh: i. Terdapat pulangan barang yang rosak, salah jenama atau tidak berkualiti. ii. Bayaran yang dikenakan terlebih daripada sepatutnya. iii. Terdapat pulangan bekas kosong yang telah dikenakan bayaran dalam invois. iv. Jumlah hutang terlebih kerana salah pengiraan. v. Pembeli diberi elaun atau komisen. Nota debit • Dihantar oleh penjual kepada pembeli apabila bayaran yang dikenakan dalam invois terkurang. • Akaun pembeli akan didebitkan untuk menambahkan harga pada invois (hutang bertambah). • Digunakan apabila: i. Ada ketinggalan catatan dalam invois (kos angkutan). ii. Bayaran yang dikenakan terkurang. iii. Faedah dikenakan ke atas bayaran lewat oleh pembeli. iv. Jumlah hutang terkurang (kesilapan pengiraan). v. Bayaran tambahan (pertukaran barang). KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 193 50460 Kuala Lumpur 6hb Mei 2017 Gambar foto 2.75 Borang pesanan Gambar foto 2.76 Nota serahan Gambar foto 2.77 Invois Kajang 43000, Selangor Tarikh: 8hb Mei 2017 Pengurus Jualan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 194 Gambar foto 2.79 Nota debit Gambar foto 2.78 Nota kredit Nota kredit dihantar oleh penjual kepada pembeli kerana terdapat kerosakan pada satu unit takung yang dihantar melalui nota serahan (Gambar foto 2.76). Nota kredit ditunjukkan dalam Gambar foto 2.78. Nota debit dihantar oleh penjual kepada pembeli apabila bayaran yang dikenakan dalam invois terkurang dalam invois (Gambar foto 2.77) kerana tidak dimasukkan kos angkutan. Gambar foto 2.79 menunjukkan nota debit. Akaun tuan didebitkan dengan butir-butir berikut: Nota Debit 10hb Mei 2017 : Invois 2032 Ringgit Malaysia Lima Puluh Sahaja RM 50.00 Butir Pembelian bertarikh 8hb Mei 2017 (Invois 2032) tidak disertakan dengan kos penghantaran sebanyak RM50.00. ASAL Akaun tuan dikreditkan dengan butir-butir berikut: Nota Kredit 9hb Mei 2017 : Invois 2032 Ringgit Malaysia Lima Puluh Sahaja RM 50.00 Butir 1 Set DIY B (takung 8 luang) yang berharga RM50.00 dikembalikan kerana didapati telah rosak. ASAL KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 195 Polibeg Dulang Semaian‘Plug’ Cocopeat (Sabut kelapa) Dokumen Selepas Urus niaga Gambar foto 2.80 Bil tunai Jenis Dokumen Huraian Bil Tunai • Dikeluarkan oleh penjual kepada pembeli bagi pembayaran untuk belian barang niaga dengan wang tunai atau cek. • Bukti bagi aset yang dibeli secara tunai atau perkhidmatan yang dibuat secara tunai. Resit • Dikeluarkan oleh penjual apabila menerima bayaran daripada pembeli. • Bukti penerimaan dan pembayaran yang telah dibuat. Penyata Akaun • Dihantar oleh penjual kepada pembeli. • Nota makluman dan peringatan kepada penghutang yang dihantar setiap akhir bulan. • Maklumat terdiri daripada baki hutang pada awal bulan, jumlah jualan, pulangan bayaran dan baki hutang akhir bulan yang perlu dijelaskan. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 196 No. Akaun Pelanggan: BE03/2017 Ringgit Malaysia:Dua Ratus Tiga Puluh sahaja 15.2.2017 18.2.2017 03.1.2017 Fax: 03-2447 7732 Tarikh: 10hb Mei 2017 Gambar foto 2.81 Resit rasmi Gambar foto 2.82 Penyata akaun KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 197 Pengiraan Kos Projek Tanaman Pengiraan kos projek tanaman adalah berbeza mengikut jenis projek iaitu hidroponik, fertigasi atau aeroponik. Pengurus perlu menyediakan belanjawan bagi projek yang akan dilaksanakan. Format belanjawan yang berikut boleh digunakan untuk mengira kos projek tersebut. Format Belanjawan: Contoh Pengiraan Kos Projek Tanaman Fertigasi Pengiraan kos projek tanaman fertigasi berikut dibuat berdasarkan maklumat yang diperolehi dari dokumen seorang pengusaha ladang. Andaikan kos pembinaan sistem fertigasi ialah RM25,000.00. i) Kos Bahan Berubah Unit Kos (RM) / Unit Jumlah Kos (RM) Benih Cili Kulai F1 568 5 paket 30.00 150.00 Polibeg (Beg Politena) 5000 helai 0.40 2,000.00 Dulang semaian 50 biji 10.00 500.00 Peat moss (50L/bag) 50 bag 10.00 500.00 Cocopeat (sabut kelapa) 1000 guni 2.00 2,000.00 Serkam bakar 1000 guni 2.00 2,000.00 Baja set A dan set B 100 set 120.00 12,000.00 Racun kimia 20 botol 75.00 1,500.00 Jumlah 20,650.00 ii) Kos Tetap 25,000.00 iii) Jumlah Kos 45,650.00 iv) Kos Luar Jangka 10% 4,565.00 v) Jumlah Perbelanjaan (RM 45,650.00 + RM 4,565.00) 50,215.00 Anggaran Pendapatan = Anggaran Kuantiti Hasil x Harga Seunit Hasil Anggaran Kos = Kos Berubah + Kos Tetap Anggaran Kos Luar Jangka = 10 Peratus x Anggaran Kos Anggaran Perbelanjaan = Anggaran Kos + Anggaran Kos Luar Jangka Anggaran Keuntungan = Anggaran Pendapatan – Anggaran Perbelanjaan Pulangan Modal (PM) = Jumlah Pendapatan Jumlah Perbelanjaan Titik Pulangan Modal (TPM) = Jumlah Perbelanjaan Jumlah Kuantiti Hasil KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 198 198 2.5.3 Hasil Pendapatan Projek Tanaman Hasil pendapatan bermaksud wang yang diterima atau wang yang akan diterima oleh peniaga pada suatu tarikh daripada aktiviti jualan barang niaga yang dilakukan. Pengusaha projek tanaman hidroponik, fertigasi atau aeroponik akan mengira hasil pendapatan daripada jualan hasil tanaman mereka bagi tujuan rekod serta prestasi projek yang dilaksanakan. Pengusaha akan mengira anggaran pendapatan berdasarkan harga seunit hasil di pasaran semasa seperti ditunjukkan dalam Jadual 2.39. Harga pasaran terkini dapat dirujuk di laman sesawang Kementerian Pertanian dan Asas Tani Malaysia kerana secara purata harga di ladang adalah berdasarkan harga musim penanaman biasa (tanaman secara konvensional). Contoh Hasil Pendapatan Dan Kos Pengeluaran Tanaman Sistem Fertigasi Jadual 2.39 Anggaran hasil pendapatan tanaman secara fertigasi bagi 2000 polibeg Tanaman Jangka Masa (Bulan) Anggaran Hasil/ Pokok/ Beg (kg) Purata Harga/kg (RM) Jumlah Hasil Kasar (RM) Anggaran Kos Operasi/ 2000 Beg (RM) Hasil Bersih/ Beg (RM) Pendapatan Bersih / Bulan (RM) Tomato 4 3.0 2.50 12,000.00 4,200.00 4.88 1,950.00 Cili 5 3.0 3.00 14,400.00 10,380.00 2.51 804.00 Kubis 3 1.3 2.00 4,160.00 2,850.00 0.82 436.67 Salad 2 0.5 3.00 2,400.00 750.00 1.03 825.00 Sawi 1 0.5 2.00 1,600.00 750.00 0.53 850.00 Sumber: Jabatan Pertanian Negeri Terengganu Nota:Pengiraan pendapatan berdasarkan 1600 polibeg (80% Jualan) KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 199 SPH diperlukan dalam sistem fertigasi untuk mengawal kelembapan berlebihan terutama semasa hujan lebat. Bumbung yang dibina haruslah membenarkan cahaya matahari menembusinya kerana tanaman memerlukan cahaya yang cukup. Berikut adalah contoh kos pembangunan teknologi sistem fertigasi sebagai panduan: Tanaman fertigasi juga boleh tidak menggunakan SPH. Penggunaan SPH merupakan pilihan kepada petani. Oleh itu, tanaman fertigasi dilakukan secara terbuka. Petani masih boleh mendapat kuantiti dan hasil tanaman yang baik. Contoh Pengiraan Hasil Pendapatan Tanaman Anggaran Pendapatan Anggaran pendapatan adalah pendapatan yang dijangka akan diperolehi oleh pengusaha bagi satu jangka masa pengeluaran. Anggaran pendapatan penting dihitung untuk menjangka pulangan bidang yang diusahakan. Berikut ialah contoh pengiraan hasil pendapatan tanaman Cili Kulai F1568 untuk projek penanaman secara fertigasi. Anggaran Pendapatan = Anggaran Kuantiti Hasil x Harga Seunit Contoh pengiraan anggaran pendapatan: Bidang Usaha: Cili (fertigasi) Bilangan Pokok: 1 000 Anggaran Hasil Semusim: 5kg/ pokok x 1 000 = 5 000kg Anggaran Harga: RM 8.00/kg Anggaran Pendapatan: 5 000 x RM 8.00 = RM 40,000.00 Bil Keperluan Asas Unit Harga Unit (RM) Jumlah (RM) 1. Struktur Pelindung Hujan 20 unit - 25,605.00 2. Sistem Pengairan - - 10,013.00 3. Bangsal Teduhan Rangka (12’ X 24’) 1 unit 5,000.00 5,000.00 4. Keuntungan (22%) - - 8,935.96 Jumlah Kos Struktur 49,553.96 Sumber: Jabatan Pertanian Negeri Terengganu Maklumat Harga Bulanan dan Indeks Harga Purata Runcit Bagi Komoditi Agromakanan Terpilih Di Malaysia Laman ICT KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 200 Kos Tetap Perkara Kuantiti Harga Seunit (RM) Jumlah (RM) Sewa tanah (4 bulan) 1 ekar 500/bulan 2,000.00 Susut nilai sistem pengairan 5,000 x 10% 500.00 Jumlah RM 2,500.00 Anggaran Perbelanjaan Anggaran perbelanjaan adalah kos yang dijangka dikeluarkan untuk membiayai sesuatu bidang usaha. Anggaran perbelanjaan meliputi kos tetap dan kos berubah. Kos Berubah Bil Perkara Kos Belanja 1 musim (RM) 1. Benih cili 50.00 2. Polibeg 400.00 3. Dulang semaian 100.00 4. Cocopeat 400.00 5. Baja fertigasi (Set A dan Set B) 2,400.00 6. Racun kimia 300.00 7. Sekam bakar 400.00 8. Bil air JBA 100.00 9. Bil elektrik 250.00 10. Bil telefon/faksimile 50.00 11. Buruh (Seorang) 4,000.00 12. Lain-lain keperluan 500.00 Jumlah kos RM 8,950.00 Anggaran Kos = Kos Tetap + Kos Berubah = RM 2,500.00 + RM 8,950.00 = RM 11,450.00 Kos Luar Jangka (10%) = RM 1,145.00 Anggaran Perbelanjaan = RM 12,595.00 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 201 2.5.4 Penyata Untung Rugi Projek Tanaman Penyata untung rugi adalah suatu penyata yang menunjukkan segala ringkasan hasil dan perbelanjaan perniagaan bagi suatu tempoh perakaunan. Penyata ini digunakan untuk menilai prestasi sesuatu perniagaan tersebut. Kepentingan penyediaan penyata untung rugi adalah untuk: • Mengetahui keuntungan atau kerugian bagi sesuatu bidang usaha. • Memudahkan pengusaha mengkaji prestasi atau kecekapan pengurusan mereka. • Membantu bakal-bakal pelabur atau rakan kongsi mengetahui keupayaan dan keuntungan perniagaan. • Kegunaan pihak luar seperti Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN) dan pemiutang. Pendapatan ialah wang yang diperolehi oleh pengusaha bagi satu jangka masa pengeluaran. Perbelanjaan ialah kos yang dikeluarkan untuk membiayai sesuatu bidang usaha. Perbelanjaan meliputi kos tetap dan kos berubah. Keuntungan ialah pendapatan yang diperolehi setelah ditolak dengan jumlah perbelanjaan. Keuntungan yang diperolehi dalam satu bidang usaha akan digunakan sebagai pengiraan cukai pendapatan individu atau perniagaan syarikat. Format Penyata Untung Rugi berikut hanya menunjukkan jumlah untuk tahun semasa sahaja dan tidak dikumpul atau dibawa untuk tahun berikutnya. Pendapatan diperolehi apabila kuantiti hasil per unit didarab dengan harga per unit. Jumlah perbelanjaan diperolehi daripada jumlah kos berubah dan kos tetap. Manakala, keuntungan diperolehi apabila jumlah pendapatan ditolak dengan jumlah perbelanjaan. Format Penyata Untung Rugi Dua jenis keuntungan dalam perniagaan iaitu keuntungan kasar dan keuntungan bersih. • Keuntungan Kasar - keuntungan perniagaan yang diperolehi selepas menolak kos yang berkaitan dengan penghasilan dan penjualan produk. • Keuntungan Bersih - diperolehi apabila jumlah jualan yang tinggal selepas semua perbelanjaan operasi, faedah, cukai dan dividen saham utama telah ditolak daripada jumlah pendapatan perniagaan. Info Tambahan Perkara A Kuantiti / Unit B Harga RM Jumlah (RM) i. Pendapatan A x B ii. Perbelanjaan a) Kos Berubah b) Kos Tetap Jumlah Perbelanjaan ( a + b ) iii. Keuntungan ( i - ii ) KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 202 Perkara Kuantiti / Unit Kos ( RM ) Benih 2.5 kg @RM 23.00 57.50 Baja kimia 500 kg@RM 1.26 630.00 Baja tahi ayam 3 guni @RM 250.00 750.00 Racun kimia 36 L @RM 6.00 216.00 Membaja Kontrak 150.00 Merumput Kontrak 450.00 Memungut hasil Kontrak 2,000.00 Membuat tapak semaian Kontrak 180.00 Penyediaan tanah dan batas Kontrak 600.00 Pengangkutan ke setor 10 kali @RM 35.00 350.00 Lain-lain keperluan 300.00 Sewa tanah 3,000.00 Insurans 300.00 Tajuk: Pengiraan Untung Rugi Projek Tanaman. Hasil Pembelajaran: Menghitung: i. Pendapatan projek tanaman. ii. Kos tetap projek tanaman. iii. Kos berubah projek tanaman. iv. Jumlah perbelanjaan projek tanaman. v. Keuntungan projek tanaman. Arahan: Berikut adalah maklumat bidang usaha projek tanaman timun. Sediakan penyata untung rugi projek tanaman mengikut format yang betul. Nama Tanaman : Timun Keluasan Tanaman : 1 hektar Bilangan Pokok : 10 000 pokok/hektar Jangkamasa Memungut Hasil : 8 minggu Berat Hasil : 16 000 kg Harga/Kg : RM 1.35 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 203 2.5.5 Menghitung Pulangan Modal dan Titik Pulangan Modal Pulangan Modal (PM) Pulangan modal (PM) adalah pendapatan yang diperolehi daripada setiap ringgit (RM) yang dilaburkan. Bidang usaha yang memberikan pulangan setiap ringgit dilabur tertinggi menunjukkan bahawa bidang usaha lebih berdaya saing dan menguntungkan. Pengiraan PM adalah menggunakan persamaan berikut: Titik Pulangan Modal (TPM) Titik pulangan modal adalah harga minimum bagi setiap kuantiti hasil yang akan dijual. Apabila pengusaha memperuntukkan sejumlah wang yang dilaburkan untuk menjalankan sesuatu bidang usaha, pelaburan tersebut akan memberi pulangan dalam bentuk keuntungan. Pada titik ini, perniagaan tidak akan mendapat untung atau mengalami kerugian dan ini bermakna untung perniagaan ialah sifar. Kaedah yang digunakan untuk menghitung TPM adalah menggunakan kaedah margin caruman iaitu melibatkan penggunaan formula seperti berikut: Kegunaan Titik Pulang Modal Titik pulangan modal digunakan untuk: • Menentukan jumlah tahap jualan yang perlu dikeluarkan bagi mengelak kerugian. • Mengetahui jumlah keuntungan atau kerugian pada tahap pengeluaran tertentu. • Merancang pengeluaran bagi memperoleh untung yang disasarkan. • Merancang pengeluaran dan jualan dengan mengkaji kesan ke atas titik pulang modal jika perubahan dibuat ke atas kos tetap, kos berubah seunit atau harga jualan seunit. Contoh pengiraan PM Bidang usaha : Tanaman petola Pendapatan : RM 9,000.00 Perbelanjaan : RM 5,659.50 Contoh pengiraan : RM 9,000.00 RM 5,659.50 = 1.59 Jumlah Pendapatan Jumlah Perbelanjaan 1.59 bermaksud setiap ringgit modal mendapat pendapatan RM1.59 dengan keuntungan RM0.59 Contoh pengiraan TPM Bidang usaha : Tanaman petola Perbelanjaan : RM 5,659.50 Bilangan pokok : 300 pokok Anggaran hasil : 6kg/pokok Kuantiti hasil : 1 800 kg Contoh pengiraan : RM 5,659.50 1 800kg = RM 3.14/kg Jumlah Perbelanjaan Jumlah Kuantiti Hasil KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 204 Contoh, penyata untung rugi, pulangan modal (PM) dan titik pulangan modal (TPM) projek tanaman cili fertigasi di bawah Struktur Pelindung Hujan (SPH) a) Penyata Untung Rugi. Jenis Tanaman : Cili Merah (30 unit/hektar) Bilangan Musim/Tahun : 1 musim (4 bulan) Bilangan Pokok/SPH : 240 pokok Hasil : 2.5 kg/pokok/musim Jumlah Hasil : 240 x 2.5 x 1 x 30 = 18 000kg Harga Jualan Ladang : RM 5.00/kg Pendapatan Kasar Berat Hasil (kg) Harga/kg Pendapatan (RM) 18 000 5.00 90,000.00 Perbelanjaan Kuantiti/unit Harga (RM)/unit Nilai kos (RM) I Kos Berubah Benih cili 5 paket 100.00 500.00 Polibeg (16 inci x 16 inci) 2 000 helai 1.00 2,000.00 Dulang semaian 50 buah 10.00 500.00 Peat moss 50 beg 10.00 500.00 Cocopeat 50 beg 60.00 3,000.00 Sekam bakar 50 beg 80.00 4,000.00 Baja fertigasi (Set A dan Set B) 100 set 100.00 10,000.00 Racun kimia 10 botol 150.00 1,500.00 Lain-lain keperluan 1,000.00 1,000.00 Penyediaan tapak Kontrak 2,500.00 Memungut hasil Kontrak 2,500.00 Jumlah Kos Berubah 28,000.00 II Kos Tetap Sewa tanah 1 musim 5,000.00 5,000.00 Susut nilai alatan pengairan 20%/tahun 5,000.00 5,000.00 Insurans 1 tahun 100.00 Jumlah Kos Tetap 10,100.00 III Jumlah Perbelanjaan (RM 28,000.00 + RM 10,100.00) 38,100.00 IV Keuntungan (RM 90,000.00 – RM 38,100.00) 51,900.00 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 205 b) Pulangan Modal (PM) Pulangan Modal (PM) = RM 90,000.00 RM 38,100.00 = *2.36 (*2.36 bermaksud setiap ringgit modal mendapat pendapatan RM 2.36 dengan keuntungan RM 1.36) c) Titik Pulangan Modal (TPM) Titik Pulangan Modal (TPM) = RM 38,100.00 18,000kg = **RM 2.12/kg (**RM 2.12/kg bermaksud jualan hasil pada harga RM 2.12 sekilogram akan mendapat pulangan modal) Kaedah menentukan titik pulangan modal Satu lagi cara menentukan titik pulangan modal perniagaan adalah melalui kaedah graf. Titik pulangan modal diketahui dengan melihat pada titik persilangan antara keluk jumlah kos dengan keluk jumlah hasil. Pada titik persilangan itu jumlah kos adalah menyamai hasil jualan. Pada tingkat output di kawasan bawah titik pulangan modal, kerugian akan ditanggung. Manakala, tingkat output di kawasan atas titik pulangan modal akan memperoleh keuntungan. Info Tambahan Keluaran (unit) Kos (RM) Kos tetap Jumlah kos Titik Pulangan Modal Jumlah hasil KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 206 Projek Tanaman Fertigasi Jenis Tanaman: Tomato Keluasan: 1 unit rumah tanaman berukuran 10m x 20m Tempoh Tanaman: 4 musim/tahun Harga Pasaran: RM 2.50/kg Anggaran Berat Hasil: 1 050kg/musim Kos-Kos Pengeluaran Tomato/Hektar Bil Perkara Kos ( RM ) 1. Benih 150.00 2. Baja fertigasi 350.00 3. Polibeg 100.00 4. Sekam bakar 200.00 5. Dulang semaian 100.00 6. Racun kimia 100.00 7. Sistem pengairan 600.00 8. Sewa tapak 200.00 9. Insurans 60.00 10. Bil elekrik 200.00 11. Bil air 100.00 12. Susut nilai peralatan 250.00 13. Belanja am 200.00 14. Upah memungut hasil 500.00 Tajuk: Penyata Untung Rugi, Pulangan Modal (PM) dan Titik Pulangan Modal (TPM). Hasil Pembelajaran: Menghitung: i. Pendapatan ii. Kos berubah iii. Kos tetap iv. Jumlah perbelanjaan v. Keuntungan vi. Pulangan Modal (PM) vii. Titik Pulangan Modal (TPM) Tugasan: Berdasarkan maklumat projek tanaman fertigasi berikut, sediakan penyata untung rugi, hitungkan pulangan modal dan titik pulangan modal projek tersebut. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 207 2.5.6 Membuat Keputusan Memilih Bidang Usaha Pemilihan bidang usaha penting dilakukan untuk menentukan bidang usaha yang bakal diceburi. Dalam proses pemilihan tersebut, pengusaha akan dapat mengenal bidang usaha tersebut dan menilai kemampuan diri untuk mengelolakannya. Untuk menentukan bidang usaha yang akan diceburi, pengusaha perlu mengenal pasti faktor-faktor berikut (Rajah 2.40). Minat dan Bakat Minat boleh mendorong seseorang meningkatkan pengetahuan dan kemahiran dalam bidang yang diceburinya. Bakat diperolehi secara semula jadi, namun ada juga bakat yang dibentuk melalui pelbagai kursus berkaitan yang diceburi. Dengan adanya minat dan bakat, seseorang pengusaha akan dapat memberi tumpuan serta meningkatkan bidang usaha yang diceburi. Modal Modal adalah wang tunai atau gabungan wang tunai dan aset tetap untuk membiayai urus niaga atau perladangan. Modal boleh dibahagikan kepada modal fizikal dan modal kerja. Modal fizikal seperti jentera, bangunan pentadbiran ladang, tanah dan kilang tempat memproses. Modal kerja pula meliputi wang, bahan mentah dan stok. Pulangan Modal Pengusaha perlu menghitung pulangan atas setiap ringgit modal yang dilaburkan. Pulangan modal lebih dari 1.00 menunjukkan ada keuntungan. Pulangan modal 1.00 menunjukkan pendapatan yang diperolehi sama dengan modal yang dilabur. Pulangan modal kurang daripada 1.00 menunjukkan bidang usaha itu mengalami kerugian. Rajah 2.40 Faktor pemilihan bidang usaha Minat dan Bakat Modal Pulangan Modal Pengalaman Waktu / Masa Faktor Memilih Bidang Usaha Keuntungan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 208 Keuntungan Seseorang pengusaha perlu mempertimbangkan keuntungan yang ingin diperolehi. Keuntungan perlu dianggarkan semasa membuat perancangan kewangan projek. Pengusaha juga perlu memastikan jangka waktu untuk memperoleh keuntungan. Pengusaha yang bijak akan memastikan pulangan modal terlebih dahulu sebelum menikmati keuntungan. Waktu Pengusaha perlu menentukan masa dan matlamat yang perlu dicapai dalam bidang usaha yang dilakukannya. Tentukan matlamat keuntungan. Terdapat bidang usaha yang memperoleh keuntungan dalam masa singkat, sederhana atau dalam jangka panjang. Contohnya, bidang usaha pertanian seperti pengeluaran tanaman makanan atau komoditi makanan perlukan masa sekurang- kurangnya empat musim (1 tahun) untuk mencapai keuntungan maksimum. Ada juga bidang usaha yang memerlukan masa antara 1 tahun hingga 3 tahun seperti bidang usaha pemprosesan makanan dan masa lebih daripada 3 tahun untuk bidang usaha tanaman komoditi seperti kelapa sawit, koko dan lada hitam. Pengalaman Pengalaman boleh secara pengalaman peribadi ataupun diperolehi dari pengalaman orang lain. Pengalaman peribadi dapat diperolehi dengan cara mengikuti kursus-kursus atau latihan secara praktikal. Manakala, pengalaman dari orang lain yang sudah berjaya dapat diperolehi melalui pembacaan atau penerokaan profil usahawan-usahawan berjaya. Menganalisis Keputusan Penentuan bidang usaha juga boleh dilakukan dengan menggunakan analisis SWOT. Kaedah ini sangat popular di kalangan usahawan untuk menilai suatu bidang usaha itu secara lebih tepat. Rajah 2.41 menunjukkan maksud analisis SWOT. Rajah 2.41 Maksud Analisis SWOT Faktor Dalaman Kekuatan (S) Kelemahan (W) • Mempunyai kepakaran tertentu. • Mudah mendapat sumber. • Produk atau perkhidmatan baru dan inovatif. • Proses dan prosedur berkualiti. • Reputasi yang baik. • Kekurangan kepakaran di pasaran. • Produk yang serupa dengan pesaing. • Pesaing mempunyai akses lebih baik. • Proses dan prosedur tidak berkualiti. • Reputasi yang tidak baik. Faktor Luaran Kekuatan (O) Kelemahan (T) • Peluang pasaran yang berkembang. • Boleh berubah ke pasaran yang lebih baik. mempunyai pasaran lebih luas di luar negara. • Pesaing baru yang sedia ada. • Pesaing lebih inovatif. • Persaingan harga. • Cukai produk dan perkhidmatan meningkat. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 209 Masa Hadapan Bidang usaha Berpandukan analisis faktor dalaman dan luaran yang telah dilakukan, pengusaha boleh membuat keputusan dengan meneruskan memilih bidang usaha yang dirancang. Rajah 2.42 menunjukkan langkah membuat keputusan seterusnya. Sekiranya pengusaha mengambil keputusan untuk tidak memilih bidang usaha tersebut kerana keputusan yang tidak meyakinkan, ia perlu mengubahsuai kepada bidang usaha yang lain. Meneruskan Bidang Usaha Sekiranya suatu bidang usaha yang memberi keuntungan dan pulangan setiap ringgit yang dilaburnya adalah tinggi, pengusaha perlu meneruskannya. Pengusaha boleh meneruskan bidang usaha tersebut dengan kapasiti sedia ada atau boleh membesarkan lagi bidang usaha tersebut. Mengubahsuai Pengurusan Bidang Usaha Pengurusan yang tidak cekap boleh menyebabkan kerugian. Sekiranya pihak pengurusan telah mengenal pasti penyebab kepada kerugian bidang usahanya, tindakan menukar pengurusan perlu dilakukan segera. Pengurusan adalah melibatkan pengurus, juruteknik, mandur dan pekerja. Namun menukar pengurusan bukan bermaksud menukar keseluruhan pekerja. Mungkin pengurus sahaja yang dikenal pasti menyebabkan kerugian tersebut. Menggantikan Dengan Bidang Usaha Lain Jika bidang usaha tidak menguntungkan, pengusaha perlu menggantikannya dengan bidang usaha lain. Perkara ini juga boleh dibuat sekiranya pengusaha mengalami persaingan yang sangat sengit, sukar mendapatkan bekalan input, sukar memasarkan hasil atau harga yang terlalu rendah. Membubarkan Bidang Usaha Bidang usaha yang mengalami kerugian perlu dihentikan supaya risiko kerugian tidak ditanggung secara berpanjangan. Selepas itu, pengusaha boleh memilih untuk menutup terus ladang atau menggantikan dengan bidang usaha lain. Jika tindakan menutup ladang dibuat, pengusaha boleh menjual segala aset yang dimiliki untuk mendapatkan kembali modalnya. Rajah 2.42 Langkah membuat keputusan suatu bidang usaha YA Meneruskan bidang usaha TIDAK • Mengubahsuai pengurusan bidang • Menggantikan dengan bidang usaha yang lain • Membubarkan bidang usaha Masa Hadapan Bidang Usaha Keputusan KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 210 210 • Modal Permulaan merupakan sumber kewangan atau aset yang membantu dalam proses pengeluaran. • Modal Akhir diperolehi apabila modal awal ditambah dengan keuntungan dan ditolak dengan ambilan. • Kos Tetap adalah bayaran untuk input tetap. • Kos Berubah adalah kos yang berubah secara langsung dengan tingkat output. • Ambilan adalah penggunaan tunai atau aset perniagaan oleh pemilik perniagaan untuk kegunaan peribadi. • Jenis dokumen terbahagi kepada sebelum urus niaga, semasa urus niaga dan selepas urus niaga. • Dokumen sebelum urus niaga adalah surat tanya, katalog, senarai harga dan sebut harga. • Dokumen semasa urus niaga adalah borang pesanan, nota serahan, invois, nota kredit dan nota debit. • Dokumen selepas urus niaga adalah resit, bil tunai dan penyata akaun. • Anggaran pendapatan ialah pendapatan yang dijangka akan diperolehi oleh pengusaha. • Anggaran perbelanjaan ialah kos yang dikeluarkan untuk membiayai suatu bidang usaha. • Penyata untung rugi adalah suatu penyata yang menunjukkan ringkasan hasil dan perbelanjaan bidang usaha dalam satu tempoh perakaunan. • Pulangan modal (PM) adalah pendapatan yang diperolehi daripada setiap ringgit yang dilabur. • Titik pulangan modal (TPM) adalah harga minimum bagi setiap hasil yang akan dijual. • Faktor memilih bidang usaha ialah minat dan bakat, modal, pulangan modal, keuntungan, waktu dan pengalaman. Modal Permulaan dan Modal Akhir Dokumen Hasil Pendapatan Projek Tanaman Penyata Untung Rugi Projek Tanaman Pulangan Modal (PM) dan Titik Pulangan Modal (TPM) Membuat Keputusan PENGURUSAN KEWANGAN KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 211 Jawab Semua Soalan 1. Encik Baharom ingin memulakan projek tanaman fertigasi secara besar-besaran tetapi kekurangan modal. Nyatakan dua cara bagaimanakah beliau dapat menyelesaikan masalah tersebut? i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... 2. Ketika menyediakan belanjawan projek tanaman cili merah, Encik Tahar telah memasukkan pengiraan kos luar jangka. Nyatakan tiga situasi yang melibatkan kos luar jangka. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)...................................................................................................................................... 3. Setelah membuat pengiraan, didapati modal akhir projek tanaman fertigasi cili merah adalah kurang 50% daripada modal permulaan. Nyatakan bagaimana keadaan ini berlaku. .......................................................................................................................................... 4. Nyatakan tiga maklumat yang terdapat dalam sebut harga. i)....................................................................................................................................... ii)...................................................................................................................................... iii)...................................................................................................................................... 5. Syarikat anda menjalankan urusniaga dengan seorang pengusaha projek tanaman aeroponik. Anda telah menghantar katalog berserta borang pesanan kepada pengusaha tersebut. Nyatakan apakah tindakan seterusnya yang perlu dilakukan oleh pengusaha itu? .......................................................................................................................................... 6. Ketika menghantar pesanan set fertigasi kepada pembeli, Syarikat Tiara telah menyerahkan satu dokumen. Nyatakan nama dokumen itu dan tujuan menyerahkannya. .......................................................................................................................................... 7. Syarikat Muara telah menghantar 5 guni baja NPK yang dipesan kepada pembeli. Setelah menyerahkan invois didapati harga yang tertulis di dalamnya kurang daripada harga yang sepatutnya. a) Nyatakan apakah yang perlu dilakukan oleh Syarikat Muara? .......................................................................................................................................... KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 212 Bidang Usaha Pendapatan (RM) Perbelanjaan (RM) Pulangan Modal Petola 9,500.00 5,759.50 1.65 Bendi 18,000.00 9,947.00 1.81 Cili 33,000.00 12,839.60 2.57 Kacang panjang 8,600.00 4,950.00 1.74 b) Nyatakan apakah tujuannya? .......................................................................................................................................... 8. En. Rustam telah mendapat diskaun tunai ke atas pembelian baja daripada Pembekal Tekun. Nyatakan jenis urus niaga yang berlaku dan namakan dokumen yang terlibat. ......................................................................................................................................... 9. Kumpulan projek tanaman fertigasi anda telah menentukan kos luar jangka sebanyak 5% daripada kos bahan. Kos bahan adalah sebanyak RM 5,000.00. Hitungkan modal permulaan projek sekiranya kos pembinaan sistem adalah RM 3,000.00. ......................................................................................................................................... 10. Nyatakan apakah yang boleh dilakukan oleh seorang pengurus ladang untuk meningkatkan modal akhir dalam sesuatu projek tanamannya? ....................................................................................................................................... 11. Syarikat Gurun telah menentukan Titik Pulangan Modal untuk projek tanaman hidroponiknya adalah sebanyak RM 2.50. Jelaskan apakah yang dimaksudkan dengan nilai itu dari segi untung dan rugi projek tanamannya? ....................................................................................................................................... 12. Anda ingin mengusahakan satu projek tanaman secara hidroponik. Nyatakan tiga faktor yang perlu anda beri perhatian sebelum membuat keputusan untuk memilih bidang usaha itu. i)...................................................................................................................................... ii)..................................................................................................................................... iii).................................................................................................................................... Jadual 1 13. Jadual 1 menunjukkan prestasi sebuah ladang. a) Terangkan tentang bidang usaha dari segi pulangan setiap ringgit yang dilaburkan. ....................................................................................................................................... b) Nyatakan dua bidang usaha yang boleh diteruskan. ....................................................................................................................................... KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 213 GLOSARI Antagonis Agen mikrob yang mampu bertindak membunuh dan merencat pertumbuhan mikrob penyebab penyakit tanaman. Asid amino Sebatian organik yang terdiri daripada kumpulan amino (NH2) dan asid karboksilik (COOH), yang apabila bergabung dengan rantaian tertentu, maka wujudlah struktur yang dinamakan sebagai protein. Aksil Tunas yang keluar pada batang tumbuhan. Benah Serangga dalam Order Hemiptera (Kepinding) yang mempunyai mulut jenis menyucuk-menghisap. Ekosistem bumi Sistem ekologi yang terbentuk oleh hubungan timbal balik antara maklum hidup dan persekitarannya. Enzim Bio molekul berupa protein yang mempercepatkan proses perubahan menjadi molekul lain atau tindak balas biologi. Debunga Butiran dalam anter yang merupakan benih jantan tumbuhan. Fumigan Bahan wasap. Gutasi Pembentukan titis air pada tumbuhan daripada lembapan udara. K.&K. di K. Kesilapan dan kesalahan dikecualikan. Kalibrasi Penentuan ukuran rawatan bagi rawatan bandingan. Karotena Pigmen berwarna merah-jingga yang terdapat pada tumbuh-tumbuhan dan buah-buahan. Resistan Keupayaan sesuatu tanaman menahan daripada dijangkiti atau diserang serangga perosak tanaman atau patogen. Kuarantin Pendekatan melalui kuasa undang-undang dalam membendung perebakan perosak dan penyakit. Komoditi Barang yang diperdagangkan terutamanya keluaran ladang, bahan mentah dan bahan galian. Mikroorganisma Organisma yang sangat kecil dan dapat dilihat hanya dengan menggunakan mikroskop. Multisel Organisma yang mempunyai lebih daripada satu sel. Musuh semulajadi Organisma yang secara semulajadi menyerang perosak tanaman sebagai sumber makanannya lantas membantu mengawal serangga perosak tanaman. Nutrien Zat makanan yang diperlukan oleh organisma untuk hidup. Osmosis Pergerakan molekul pelarut daripada larutan kurang pekat kepada larutan lebih pekat melalui membran separa telap. Parasitoid Serangga yang bertindak memparasit ke atas serangga perosak untuk tumbesarannya justeru akhirnya membunuh dan merencat pembiakan perosak. Patogen Organisma mikrob seperti kulat, bakteria dan virus sebagai penyebab penyakit. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 214 Pemangsa Haiwan yang menangkap, memakan dan membunuh mangsanya. Pengawalan perosak Tindakan dan langkah-langkah yang diambil untuk membunuh dan mengawal bilangan perosak apabila mencapai aras ambang ekonomi agar bilangan perosak dihindari daripada meningkat mencapai aras kecederaan ekonomi. Perosak Agen yang sama ada mencederakan, menyebabkan penyakit mahupun bersaing untuk tumbuh dan mendapatkan air, nutrien, ruang dan sinaran matahari. Perumah Tanaman yang dijadikan sumber makanan mahupun teduhan oleh agen perosak. Pigmen Bahan berwarna yang terdapat dalam tisu tumbuhan atau haiwan. Rentan Tidak berupaya menahan serangan perosak atau penyakit. Residu kimia Sisa atau baki bahan kimia. Spesies Kumpulan organisma yang mempunyai ciri-ciri yang sama dan boleh membiak dalam kalangan mereka. Spora Biji benih bagi tumbuhan tidak berbunga. Tanaman industri Tanaman seperti getah dan kelapa sawit yang menghasilkan bahan mentah untuk industri pembuatan dan pemprosesan. Tanaman makanan Tanaman yang digolongkan sebagai sumber makanan. Vegetatif Tumbesaran yang berbentuk tunas bawah tanah dan bukan organ pembiakan. Vektor Agen seperti serangga sebagai pembawa dan penyebar penyakit. Zat organik Sebatian organik yang terdapat secara semula jadi pada tumbuhan. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 215 INDEKS O Order 6 Osmosis 44,45,51 P Palmae 9 Parenkima 47,50 Pengehad 53 Pigmen 17,40 Pinat 19 Plasmolisis 45,46 R Radikal 37 Rhizom 47 S Sistem Tatanama Binomial 6 Sklerenkima 50 Sintetik 36 Solanaceae 71 Spora 13,32 Stolon 23 Sukrosa 47 T Testa 36 U Umbisi 9 V Vermiculite 94 X Xantofil 17 Glukosa 39,41,43 Granum 41 H Hamama 127,155 Hipertonik 45,46 Hipogel 37,61 Hipokotil 8 I Isotonik 46 K Kalibrasi 120 Karotena 17,72 Kapilari Kandungan kelembapan 155 Kelembapan bandingan 153 Kelompokan 155 Kitaran Calvin 40 Kitaran kreb 43 Klorosis 89,90 Kolenkima 50 Krista 43 K.&K.di K 192 L Larutan organik 25 Lenggai 128,142,143 M Malvaceae 71,75 Margin 161,163 Meristem 24,32,38 Mesofil 41,43,51 Mesokarpa 75 Monopodial 23 Multisel 4,21,36 N National Biodiversity Centre 5 Nukleus 24 A Adventitius 27 Aerob 42 Afid 125,126 Anaerob 42 Angiosperma 6 Antosianin 17 Aksil 17 Araceae 72 Asid amino 47 Atmosfera 48, 60 B Benah perang 126 Beras bario 169 Beri 144,145 Biokimia 6,40,42 Biologi 6 Brassicaceae 72 C Convolvulaceae 72 Cucurbitaceae 71 D Dikotomus 23 Dwilapisan 44 E Ekosistem bumi 5,33 Eksokarpa 75 Embrio 8,36,55 Endodermis 21,29 Enzim 43,53,55 Epigeal 37,61 Epikotil 8 F Fermentasi 150 G Gas metana 46 Gas nadir 4 Genus 6 Genetik 6,36 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 216 BIBLIOGRAFI Abd Aziz, O., dan Rohaniah, M. N. (2014). Hortikultur landskap. Putrajaya: Jabatan Pengajian Politeknik. Eldra, P. S., Linda, R. B., dan Diana, W. M. (2011). Biology (9 edition). Florida: Life Sciences. Gan, W. Y., Manoharan, A/L. S., dan Azmah, R. (2011). Biologi Tingkatan 4. Petaling Jaya: Bakaprep Sdn. Bhd. Hassan, A., Amutha, V. P., dan Anuar, M. I. (2016). Pertanian Tingkatan 4. Petaling Jaya: Multi Educational Book Enterprise Kementerian Pelajaran Malaysia (2008). Modul Pembelajaran Tanaman Makanan Tingkatan 5. Putrajaya: Kementerian Pelajaran Malaysia. Mohammad Jaafar, S. (2010). Sains Pertanian Tingkatan 5. Bukit Katil, Melaka: Percetakan Surya Sdn. Bhd. Ng Chee, K., Fadhilah, M., dan Rose Lee, S. H. (2012). Sains Tingkatan 2. Cheras: Percetakan Rina Sdn. Bhd. Radcliffe, E. B. dan Hutchison, W. D. (2008). Integrated Pest Management. London: Cambridge University Press. Robi, S., dan Zaleha, U., (2011). Pengeluaran Kangkung Dan Bayam. Serdang: Taman Pertanian Universiti, Universiti Putra Malaysia. Wan Abdullah,W. Y., dan Illani Zuraihah, I. (2015). Penanaman Sayuran Secara Organik Di Malaysia. Serdang: MARDI. Yusof, I. (2012). Serangga dan Kerosakan Tanaman di Malaysia. Serdang: Universiti Putra Malaysia Press. Yusof, I., dan Ridzwan, C. R. (2013). Modul Kursus VEA3036 Tanaman Industri. Tanjong Malim: Universiti Pendidikan Sultan Idris. Zaleha, U., dan Robi, S. (2010). Pengeluaran Sawi. Serdang: Taman Pertanian Universiti, Universiti Putra Malaysia. Zulhazmi, S., Hanim, A., dan Ab. Kahar, S. (2016). Inovasi Pertanian Bandar. Serdang: MARDI. KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 217 Rujukan Laman ICT/QR Code Bil. Tajuk Muka Surat 1. Bilangan pokok di dunia (How many trees in the world) https://youtu.be/jqdokXQngw8 5 2. Bagaimana pokok membersihkan udara (How trees clean the air) https://youtu.be/XVUAgcSCP_U 5 3. Teknik mengenal tumbuhan (Technique in plant ID) https://youtu.be/93gjF1IRhDW 12 4. Struktur tumbuhan dan fungsi (Plant structure and function) http://youtu.be/J9fm9RbL_Sw 12 5. Bahagian dan fungsi tumbuhan (Plant parts and functions) https://youtu.be/uaZjDUiANcs 27 6. Anatomi tumbuhan (Plant anatomy) https://youtu.be/ebQdr-UnV6E 27 7. Struktur tumbuhan (Plant structure) https://youtu.be/zHp_voyo7MY 27 8. Pertumbuhan primer (primary growth) https://youtu.be/qlxPTNzQB5U 38 9. Pertumbuhan sekunder (secondary growth) https://youtu.be/i_ly3DblRew 38 10. Fotosintesis (light reaction) https://youtu.be/hj_WKgnL6MI 40 11. Makanan dan pengangkutan tumbuhan (Plant nutrition and transport) https://youtu.be/bsY8j8f54I0 40 12. Xilem dan fleom berfungsi (Xylem and phloem works) https://youtu.be/u_8fOz_R-I0 47 13. Struktur sel tumbuhan (Plant cell structure) https://youtu.be/IWU6ma5405U 47 14. Fotosintesis dan respirasi (Photosynthesis and respiration) https://youtu.be/0IJMRsTcwcg 50 15. Faktor mempengaruhi fotosintesis (Factors affecting the rate of photosynthesis) https://youtu.be/PQ1zZ9G5d7m 56 16. Kesan perubahan cuaca pada tanaman (Effect of climate change on crops) https://youtu.be/JaUItiaeLBU 56 17. Kesan cahaya pada fotosintesis (Effect of light on photosynthesis) https://youtu.be/s2vOJmljGkM 57 18. Keperluan cahaya pada fotosintesis (Sunlight is necessary for photosynthesis - experimental) https://youtu.be/j6Le0S52wt0 57 19. Maklumat GAP https://m.youtube.com/watch?v=jNDR6QFE-I0&feature=youtu.be- 121 KSSM PERTANIAN TINGKATAN 5 218 Bil. Tajuk Muka Surat 20. Maklumat MyGAP http://www.doa.gov.my/index.php/pages/view/373?mid=68 121 21. Maklumat SALM http://www.moa.gov.my/web/guest/salm 122 22. Maklumat SOM http://www.doa.gov.my/index.php/pages/view/377?mid=70 122 23. Penyakit lenggai (Buah) hitam pada buah koko http://croped.koko.my/index.php?option=com_content&view=article&i d=23:penyakit-buah-hitam&catid=9:penyakit-buah&Itemid=6 128 24. GAP Tanaman Padi http://www.doa.gov.my/index/resources/aktiviti_sumber/sumber_awam/ maklumat_biosekuriti/perosak_tanaman_padi.pdf 129 25. GAP Tanaman Koko https://www.scribd.com/mobile/ document/239390707/11-Keselamatan-Koko-Amalan-Pertanian-Baik 128 26. Program Rakan Alam Sekitar https://ras.doe.gov.my/borang/pendaftaran_add.php 132 27. Indeks kematangan jagung http://www.fama.gov.my/ documents/10157/852829b9-8e82-429c-8172-83ac880fb023 141 28. Indeks kematangan sayur-sayuran http://www.fama.gov.my/spesifikasi-gred-dan-piawaian#. WW8ox4oRXCS 142 29. Penanaman padi di Sekinchan https://www.youtube.com/watch?v=iiJlomK5-yk 149 30. Sistem pengeringan dan pengilangan padi secara komersial http://www.bernas.com.my/index.php/drying-milling-process 149 31. Teknologi penuaian pemprosesan biji koko https://m.youtube.com/watch?v=1NXYxqhCY0A 150 32. Maklumat pemasaran pertanian oleh FAMA http://www.fama.gov.my/pasar-tani#.WW8psIoRXCS 167 33. Laman Agro MAEPS https://youtu.be/iOjj81TY8Og 167 34. Dasar keselamatan makanan kebangsaan http://fsq.moh.gov.my/v5/ms/dasar-keselamatan-makanan-kebangsaan/ 172 35. Pelan Tindakan Keselamatan Makanan Kebangsaan http://fsq.moh.gov.my/v5/images/filepicker_users/5ec35272cb-78/ MKMPK/Pelan%20Tindakan%20Keselamatan%20Makanan%202010- 2020.pdf 172 36. Laporan analisis harga http://www.fama.gov.my/harga-pasaran-terkini2#.WW8qM4oRXCR 174 37. Maklumat Harga Bulanan dan Indeks Harga Purata Runcit Bagi Komoditi Agromakanan Terpilih Di Malaysia http://www.moa.gov.my/laporan-bulanan-indeks-harga-purata-runcit 199

kssm_Biologi_15nN5_JnoaDxSUjawf0XpVH_O8S-gCNy2.pdf

2 THEME PHYSIOLOGY OF HUMANS AND ANIMALS Chapter 8 Respiratory System in Humans and Animals Chapter 9 Nutrition and the Human Digestive System Chapter 10 Transport in Humans and Animals Chapter 11 Immunity in Humans Chapter 12 Coordination and Response in Humans Chapter 13 Homeostasis and the Human Urinary System Chapter 14 Support and Movements in Humans and Animals Chapter 15 Sexual Reproduction, Development and Growth in Humans and Animals This theme aims to provide an understanding of the physiological processes in humans and animals. This theme focuses on physiological processes, which are respiration, nutrition, sensitivity, excretion, movement, reproduction and growth as well as cell division. • What are the different respiratory structures found in: • insects • amphibians • fish • humans • What are the adaptations of respiratory structures and their functions in gaseous exchange? • What are the breathing mechanisms found in humans and animals? • How does gaseous exchange between lungs and blood, and between blood and tissues occur? • How does the transport of respiratory gases from lungs to tissues and from tissues to lungs occur? • What are the health issues related to the human respiratory system? Do You KNOW… Why is the respiratory system important to humans and animals? Respiratory Systems in Humans and Animals 8 CHAPTER 126 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 126 1/9/2020 12:10:25 PM 8.1 Types of Respiratory System 8.1.1 Identify respiratory structures in: • insects • fish • amphibians • humans 8.1.2 Describe the adaptation of respiratory structures and their functions for gaseous exchange in: • animals • humans 8.1.3 Compare and contrast respiratory structures in humans and animals. 8.2 Mechanisms of Breathing 8.2.1 Compare and contrast breathing mechanisms in humans and animals. 8.3 Gaseous Exchange in Humans 8.3.1 Communicate about external and internal respiration: • gaseous exchange between lungs and blood • transport of respiratory gases from lungs to tissues • gaseous exchange between blood and tissues • transport of respiratory gases from tissues to lungs 8.4 Health Issues Related to the Human Respiratory System 8.4.1 Narrate the effects of Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) on the human respiratory system: • asthma • chronic bronchitis • emphysema 127 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 127 1/9/2020 12:10:25 PM Types of Respiratory System Respiratory structures and their adaptations for gaseous exchange You have learned about respiratory organs and systems in humans and animals in Form 3. The respiratory structure is the respiratory surface that enables gaseous exchange to occur between respiring organism cells and their outer environment. You have also learned in Theme 1, that unicellular organisms such as Amoeba sp. do not need a special respiratory structure because it has a large total surface area to volume ratio for gaseous exchange through diffusion. The ratio of total surface area to volume (TSA/V) depends on the size of the organism. The bigger the size of the organism, the smaller the ratio of total surface area to volume. This means that for large and complex organisms, the volume of the body that requires oxygen will increase more than its total surface area. This explains why large and complex organisms cannot maintain gaseous exchange by diffusion through body surface only. Large organisms require a special respiratory structure for the efficient exchange of gases. How are the respiratory structures of large-sized organisms adapted for efficient exchange of gases? 8.1 8.1.2 • Large ratio of total surface area to volume (TSA/V) for the efficient exchange of respiratory gases. • A thin respiratory structure that is one cell thick, allows the diffusion of respiratory gases to occur. • The surface of the respiratory structure is always moist for respiratory gases to dissolve in them. • The respiratory structure is complete with a network of blood capillaries (except for insects), that allows for the efficient delivery of respiratory gases. Adaptations of respiratory structures for efficient exchange of gases in big organisms Study the effects of an increase in total surface area on diffusion as an analogy in gaseous exchange. Activity Zone Activity: To study the respiratory structure in insects, frogs and rats ICT 8.1 8.1.1 128 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 128 1/9/2020 12:10:30 PM The fish respiratory structure and its adaptations The respiratory structure of fish is the gills (Figure 8.2). The gills are made up of a line of filament that is supported by the gill arch. The following characteristics of filament enable the rapid exchange of respiratory gases. • The filament has many thin and flat projections called lamella (plural: lamellae). A large number of filaments and lamellae gives a large total surface area for an efficient gaseous exchange process. • The lamella membrane is thin and supplied with many blood capillaries for easy absorption and transport of oxygen and carbon dioxide. The insect respiratory structure and its adaptations The breathing system of insects is the tracheal system (Figure 8.1). • There are small pores in the thorax and abdomen of insects called spiracles. The spiracle allows the intake of air into the air tube system, which is the tracheal system. • The trachea branches out to form finer tubes called the tracheole. Tracheole is the respiratory surface. The tracheole has the following characteristics that allow for efficient respiratory gaseous exchange. – A large number of tracheoles provides a large total surface area for the exchange of gases. – The tracheole wall is thin and moist. This allows oxygen gas to diffuse into the cells while carbon dioxide quickly diffuses out of the cells into the tracheole. • Some insects have air sacs in their trachea system. This sac is filled with air to speed up the delivery of respiratory gas during active body movements. FIGURE 8.1 The tracheal system in a grasshopper air sacs trachea oxygen spiracle body cells carbon dioxide trachea tracheole spiracles 8.1.2 8.1.1 Why can’t fish gills function if the fish is not in the water? Brainstorm! PHOTOGRAPH 8.1 Fish gills 129 CHAPTER 8 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 129 1/9/2020 12:10:34 PM • The surface of the lungs is folded to increase the total surface area for the exchange of gases (Figure 8.3). • The thin lung membrane eases the diffusion of respiratory gases. • The moist lung walls enable respiratory gases to dissolve in them. • The lungs are also rich with a network of blood capillaries to transport respiratory gases. FIGURE 8.3 The respiratory structure of frogs The frog respiratory structure and its adaptations 8.1.2 8.1.1 lungs skin FIGURE 8.2 Respiratory structure of a fish gill arch gill filaments lamella gills In an inactive state, the frog uses its skin for gaseous exchange (Figure 8.3). • The skin is thin and highly permeable to respiratory gases. • The moist skin allows respiratory gases to dissolve in it. • Beneath the skin, there are many networks of blood capillaries to transport respiratory gases. Skin Lungs 130 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 130 1/9/2020 12:10:36 PM The human respiratory structure and its adaptations The human respiratory structure is the alveolus which has the characteristics for efficient respiratory gaseous exchange (Figure 8.4): • A large number of alveoli provides a large total surface area for the diffusion of respiratory gases. • The alveolus wall is always moist. Oxygen and carbon dioxide can dissolve easily, and diffuse through the walls into the blood capillaries. • The alveolus is surrounded by a large network of blood capillaries to hasten the diffusion of respiratory gases. • The thin alveolus wall, that is as thick as one cell, makes the diffusion of gases much easier. Comparison and contrast of respiratory structures in humans and animals Table 8.1 shows the similarities and differences between the respiratory structures of humans and animals. TABLE 8.1 Similarities and differences between the respiratory structures of humans and animals 8.1.3 8.1.2 8.1.1 FIGURE 8.4 Alveolus gill arch gill filaments lamella gills bronchiole alveolus blood capillaries • All respiratory structures have a large ratio of total surface area to volume for an efficient exchange of respiratory gases. • All respiratory structures are thin and this makes the diffusion of respiratory gases much faster. • All respiratory structures are moist and this allows respiratory gases to dissolve in them. • The respiratory structure is complete with a network of blood capillaries (except insects), that allows for efficient transport of respiratory gases. Similarities Differences Characteristics Insects Fish Frogs Humans Respiratory structure Tracheole Filament and lamella Skin and lungs Alveolus How the large ratio of total surface area to volume for the respiratory structure is achieved Large number of tracheoles Large number of filaments and lamellae • The surface in the lungs is folded • Overall skin surface Large number of alveoli 1 State the adaptations of the human respiratory structure. 2 Explain how the frog skin is adapted for efficient exchange of gases. 3 State the characteristics of tracheoles that help with gaseous exchange in insects. 4 Predict what will happen to a fish if its gills are torn after being caught in a net. 8.1 Formative Practice 131 CHAPTER 8 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 131 1/9/2020 12:10:38 PM When inhaling air, the abdominal muscles will relax. This will reduce the air pressure in the trachea and air enters into the trachea through the spiracle. Video: Breathing mechanism of insects (Accessed on 21 August 2019) Mechanisms of Breathing Humans and animals have different breathing mechanisms. Breathing refers to the repetitive inhalation and exhalation process. 8.2 The abdominal muscles will contract when air is exhaled. This will increase the air pressure in the trachea and subsequently forces air out of the spiracle. Breathing mechanism of insects Abdominal muscles that relax and contract enables air to go in and out of the trachea. Breathing mechanism of frogs Frogs breathe through the mouth and lungs while in an active state. The sequence of inhalation and exhalation is summarised below. mouth closes glottis closes the floor of the buccopharyngeal cavity is lowered nostrils close the floor of the buccopharyngeal cavity is raised nostrils open glottis opens glottis opens • When the frog breathes through the nostrils, the mouth and glottis are closed and the floor of the buccopharyngeal cavity is lowered. • The low air pressure in the mouth cavity draws air into the buccopharyngeal cavity through the nostrils. • When the glottis opens, the nostrils close and the floor of the buccopharyngeal cavity is raised. • The increased air pressure pushes air into the lungs. • When the lungs contract, air is expelled from the lungs. • This is helped by the abdominal pressure and the elasticity of the lungs. • Some air is expelled through the nostrils while the rest is mixed with the air in the buccopharyngeal cavity. Inhalation Exhalation Buccopharyngeal cavity is filled with air Exhalation Air is forced into the lungs 8.2.1 carbon dioxide ICT 8.2 air enters spiracles oxygen 132 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 132 1/9/2020 12:10:41 PM 8.2.1 • When the mouth opens, the floor of the buccal cavity is lowered. • At the same time, the opercular cavity is enlarged and the operculum opening is closed. • This reduces the pressure in the buccal cavity. • Water from the outside which contains dissolved oxygen enters the mouth. • When the mouth is closed, the floor of the buccal cavity is raised. • Water enters through the gill lamella and gaseous exchange between blood and water occurs through diffusion. • At the same time, the operculum muscle relaxes and the opercular cavity becomes smaller. • The volume of the buccal cavity is reduced and the pressure in the buccal cavity becomes higher than the pressure outside. • The high pressure causes water to flow through the operculum opening. INHALATION EXHALATION Breathing mechanism of fish The breathing mechanism of fish is aided by its mouth movement and operculum. Ventilation takes place when the fish swims by opening and closing its operculum. This pushes water into the mouth and subsequently through the gills. The ventilation increases the flow of water in the respiratory surface. Dorsal view mouth opens mouth closes floor of the buccal cavity is lowered floor of the buccal cavity is raised gill arch the operculum opening is closed the operculum opening is opened water flows out 133 CHAPTER 8 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 133 1/9/2020 12:10:43 PM 8.2.1 Breathing mechanism of humans The inhalation and exhalation mechanisms of humans are shown in Figure 8.5. INHALATION EXHALATION 1 1 3 2 4 5 2 4 3 5 FIGURE 8.5 The inhalation and exhalation mechanisms of humans AR The external intercostal muscles relax while the internal intercostal muscles contract. The external intercostal muscles contract while the internal intercostal muscles relax. At the same time, the diaphragm muscles contract and the diaphragm moves downwards to become flat and horizontal. This action causes the ribcage to move upwards and outwards. Both mechanisms cause the volume of the thorax cavity to increase and the pressure of the thorax cavity decreases. The higher atmospheric pressure from outside forces air into the lungs. This action causes the ribcage to move downwards and inwards. Both movements cause the volume of the thoracic cavity to reduce and the pressure of the thorax cavity to increase. At the same time, the diaphragm muscles relax and the diaphragm curves upwards to form a dome. Air is pushed out of the lungs. ribs intercostal muscle diaphragm vertebral column 134 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 134 1/9/2020 12:10:45 PM TABLE 8.2 Comparison between breathing mechanisms in humans and animals 8.2.1 Construct a model to show the actions of diaphragm muscles during breathing in humans. Activity Zone Compare and contrast breathing mechanisms in humans and animals What are the similarities and the differences between breathing mechanisms in humans and animals? Table 8.2 explains the comparison between the breathing mechanisms in humans and animals. • Humans and animals have special muscular structures to expand and contract the respiratory cavity. • The breathing mechanism involves changes in the volume and pressure in the respiratory cavity. Similarities Differences between breathing mechanisms of insects, fish, frogs and humans Characteristics Insects Fish Frogs Humans Respiratory aperture Spiracle Mouth and operculum Nostrils Nostrils Structure that helps breathing Thorax, abdomen Operculum and muscular floor of buccal cavity Muscular buccopharyngeal wall Diaphragm, ribcage and intercostal muscles Breathing mechanism Assisted by the contraction and relaxation of abdominal muscles Assisted by movements of the floor of the buccal cavity and operculum Assisted by the rapid movement of the buccopharyngeal cavity floor and elasticity of the lungs Assisted by the contraction and relaxation of the intercostal muscles and the diaphragm muscles as well as the movement of the rib cage upward and outward, and downward and inward 1 State the function of the spiracle in the breathing mechanism of insects. 2 How do abdominal muscles help insects to breathe? 3 State the two differences between the respiratory mechanisms of fish and humans. 4 Explain the mechanism of inhalation in humans. 8.2 Formative Practice 135 CHAPTER 8 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 135 1/9/2020 12:10:45 PM Gaseous Exchange in Humans Partial pressure of oxygen and carbon dioxide Gas diffusion depends on the partial pressure difference between two areas. The gas diffuses from an area where its partial pressure is higher to an area where its partial pressure is lower, which is down a partial pressure gradient. 8.3 8.3.1 FIGURE 8.6 Gaseous exchange and the transport of respiratory gases in blood circulation In the lungs, blood that enters the lung capillaries contains a higher partial pressure of carbon dioxide compared to the alveolus. Carbon dioxide diffuses out from the lung capillaries and into the alveolus before it is expelled into the atmosphere through the nose and mouth. The partial pressure of oxygen in the alveolus is higher than the lung capillaries. Oxygen diffuses into the lung capillaries. Oxygen combines with haemoglobin in erythrocytes to form oxyhaemoglobin. Cellular respiration releases carbon dioxide. The partial pressure of carbon dioxide in cells is higher than tissue capillaries. Carbon dioxide diffuses out from the body cells into the tissue capillaries and is transported back to the lungs. When blood reaches the tissue through the tissue capillaries, the partial pressure of oxygen in the blood is higher than that of body cells because cellular respiration uses oxygen. Oxyhaemoglobin breaks down and oxygen diffuses from the tissue capillaries to the body cells. Gaseous exchange and the transport of respiratory gases oxygen alveolus Blood that leaves the lungs through the pulmonary vein has a high partial pressure of oxygen and a low partial pressure of carbon dioxide. oxygen body cells carbon dioxide arteriol lung capillary carbon dioxide Blood that enters the lungs through the pulmonary artery has a low partial pressure of oxygen and a high partial pressure of carbon dioxide. pulmonary artery pulmonary vein alveolus lung capillaries erythrocytes tissue capillary 136 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 136 1/9/2020 12:10:47 PM Explain why the haemoglobin in foetus has a higher percentage of oxygen saturation compared to haemoglobin in adults. Brainstorm! 8.3.1 Explain why exposure to carbon monoxide for a very short period is more dangerous for an individual as compared to exposure to carbon dioxide. Brainstorm! 1 What is the value of the partial pressure of oxygen in the atmospheric pressure? 2 In what form is carbon dioxide transported in human blood circulatory system? 3 Explain how carbon dioxide is transported from the lung capillaries to the alveolus. 4 In what form is oxygen carried to the tissues? 8.3 Formative Practice Atmospheric pressure at sea level is 760 mm Hg. As the atmosphere consists of 21% oxygen (as per volume), the partial pressure of oxygen is 0.21 x 760 mm Hg or 160 mm Hg. This means that the oxygen pressure in the atmospheric pressure is 160 mm Hg. The partial pressure of carbon dioxide at sea level is 0.23 mm Hg. Biological Lens Transport of carbon dioxide in the blood circulatory system Carbon dioxide is transported in three ways: • 70% is carried in the form of bicarbonate ion (HCO3 —) • 23% carbon dioxide combines with haemoglobin to form carbaminohaemoglobin • 7% is dissolved and carried as carbonic acid (H2CO3) • Carbon dioxide (CO2) released by the body cells binds with water (H2O) in the erythrocyte to form carbonic acid (H2CO3). • The carbonic anhydrase enzyme in erythrocyte catalyses this reaction. • Carbonic acid (H2CO3) will break down into bicarbonate ion (HCO3 – ) and hydrogen ion (H+). • Then HCO3 – diffuses into the blood plasma and is carried to the lungs. • When the bicarbonate ion in blood plasma reaches the lung capillaries, it diffuses back into the erythrocyte. • The bicarbonate ion combines again with a hydrogen ion (H+ ) to form carbonic acid (H2CO3). • Carbonic acid ( H2CO3) then breaks down into carbon dioxide and water. • Carbon dioxide diffuses through the lung capillaries into the alveolus and is expelled during exhalation. The transport of carbon dioxide from body cells to tissue capillaries The transport of carbon dioxide from lung capillaries to the alveolus 137 CHAPTER 8 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 137 1/9/2020 12:10:47 PM Health Issues Related to the Human Respiratory System Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD) comprises asthma, chronic bronchitis and emphysema. In emphysema, the alveolus loses its elasticity and increases in size. The alveolus wall is damaged, the total surface area of alveolus decreases and the gaseous exchange becomes less efficient. In chronic bronchitis, the bronchiole becomes inflamed, swollen and blocked. This reduces the flow of air and causes difficulties in breathing. A large amount of mucus formed will cause continuous coughing. Damaged cilium causes difficulty in expelling mucus. For an asthmatic patient, the bronchiole walls become swollen and thick. The opening of the bronchiole tube becomes smaller and the air passage becomes narrower. This condition leads to difficulties in breathing and causes breathlessness. Figure 8.7 shows the lungs of a COPD patient. 8.4 normal air passage bronchiole walls of the patient become swollen and thick air passage narrows Normal bronchiole Bronchiole of an asthma patient Bronchiole of a chronic bronchitis patient bronchiole becomes narrow alveolus walls are damaged inflamed bronchioles in patients generate excessive mucus Normal bronchiole Normal alveolus Alveolus of an emphysema patient 8.4.1 FIGURE 8.7 COPD disease Discuss the causal factors and methods of treatment for asthma, chronic bronchitis and emphysema. Activity Zone 1 What are the effects of chronic bronchitis on the bronchiole? 2 Explain the condition of bronchiole walls in asthmatic patients. 3 How does the usage of an inhaler help an asthmatic patient to breathe? 4 Explain why the gaseous exchange becomes less efficient for an emphysema patient. 8.4 Formative Practice 138 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 138 1/9/2020 12:10:49 PM Have you mastered the following important concepts? • The respiratory structure in animals and humans • Respiratory structure adaptations and its function in the exchange of gases • Respiratory structure of humans and animals • Breathing mechanisms in humans and animals • Gaseous exchange between lungs and blood and between blood and tissues • Gaseous exchange from lungs to tissues and from tissues to lungs • Health issues related to human respiration Health Issues Related to the Human Respiratory System RESPIRATORY SYSTEMS IN HUMANS AND ANIMALS • Insects: tracheal system and tracheole • Fish: gill • Amphibian: lungs and moist skin • Human: trachea, bronchus and alveolus • Oxygen is transported in the form of oxyhaemoglobin • Carbon dioxide is transported in the form of bicarbonate ion, carbaminohaemoglobin and carbonic acid Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD): asthma, chronic bronchitis and emphysema Breathing is the process of inhalation and exhalation Subject to the partial pressure of carbon dioxide and oxygen Types of Respiratory System Mechanisms of Breathing Gaseous Exchange in Humans Summary Self Reflection 139 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 139 1/9/2020 12:10:49 PM 1 Explain why a transportation system is not required to transport respiratory gases in insects. 2 Why are the lungs of amphibians not as efficient as human lungs? 3 The diaphragm of an individual no longer functions normally due to an accident. Explain how this condition affects the breathing mechanism of the individual. 4 How does an increase in heartbeat rate during an emergency, help a person to face the emergency? 5 (a) A hardcore smoker can easily suffer from a prolonged cough. Explain how this condition affects the function of the respiratory system. (b) Describe another illness that may be easily contracted by a hardcore smoker. (c) Explain the effects of tar that is present in cigarette smoke on the smoker. 6 One of the effects of emphysema is the loss of elasticity in the alveolus. Explain the effect of this on gaseous exchange. 7 (a) Name structures P and Q that help humans and fish, respectively in gaseous exchange. FIGURE 1 (b) Explain the breathing mechanism of fish. (C) Describe two similarities of structure P and Q that has been adapted to help P and Q function effectively. (d) Give two reasons why the rate of oxygen supply to human cells is faster than the rate of oxygen supply to fish cells if both are of the same size. Essay Questions 8 The human respiratory systems of humans and grasshoppers have different adaptations to maximise the rate of gaseous exchange. State the similarities and differences between the human respiratory system and the grasshopper breathing system. P Q Summative Practice 8 140 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 140 1/9/2020 12:10:50 PM 9 (a) Explain how air is inhaled into the lungs. (b) Explain how a carbon dioxide molecule is carried from the body cell to the alveolus to be expelled. Enrichment 10 Air pollution makes breathing difficult in animals and humans. If you are a scientist, which animal will you choose as an indicator of pollution level in a particular area? Explain the justification of your choice. 11 All mammals breathe through the lungs, as with mammals that live in the sea such as whales. How does the whale breathe in water? Complete answers are available by scanning the QR code provided 141 BioT4(NC)-B8-EN New 7th.indd 141 1/9/2020 12:10:50 PM 3D food printer • What are the structural components of the human digestive system? • How is food digested and absorbed? • How does food assimilation occur? • How does defaecation occur? • What is a balanced diet? Do You Know... Can food be designed to meet the nutritional needs of humans? Nutrition and the Human Digestive System 9 CHAPTER 142 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 142 1/9/2020 12:10:03 PM CHAPTER 9 9.1 Digestive System 9.1.1 Identify structures of the human digestive system. 9.2 Digestion 9.2.1 Describe the types of digestion: • physical digestion • chemical digestion 9.2.2 Analyse the process and products of carbohydrate digestion in the mouth. 9.2.3 Analyse the process and products of protein digestion in the stomach. 9.2.4 Describe digestions of carbohydrates, proteins and lipids in the small intestine. 9.2.5 Conduct experiments to study digestions of starch, proteins and lipids in food samples. 9.3 Absorption 9.3.1 Identify the structure of a villus in the ileum. 9.3.2 Communicate about the adaptations of ileum and villus in the absorption of digested food. 9.4 Assimilation 9.4.1 Describe the roles of the circulatory system in the assimilation of digested food. 9.4.2 Discuss the functions of liver in the assimilation of digested food: • metabolism of digested food (carbohydrates and proteins) • storage of nutrients • detoxification 9.5 Defaecation 9.5.1 Explain the functions of the large intestine: • absorption of water and vitamins • formation of faeces 9.6 Balanced Diet 9.6.1 Conduct an experiment to study the energy values in food samples. 9.6.2 Conduct an experiment to determine the contents of vitamin C in fruit or vegetable juices. 9.6.3 Justify the modification of diets for individuals who: • experience obesity • experience a specific disease – diabetes mellitus – cardiovascular – cancer 9.7 Health Issues Related to Digestive System and Eating Habits 9.7.1 Predict the effects of modifying digestive organs on human health. 9.7.2 Outline health issues related to defaecation. 9.7.3 Correlate health issues that are related to eating habits. 143 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 143 1/9/2020 12:10:03 PM Digestive System Structure of the human digestive system The human digestive system is made up of a long and muscular alimentary canal that starts from the mouth to the anus (Figure 9.1). The parts of the alimentary canal include the mouth, oesophagus, stomach, small intestine, large intestine and anus. The other organs in the digestive system are liver, gallbladder and pancreas. Salivary, gastric and intestinal glands secrete digestive juices into the alimentary canal. 9.1 Digestion Types of digestion Digestion is the process that breaks down large and complex pieces of food into smaller and simple pieces that can be dissolved for easy absorption. Digestion is made up of two parts, that is, physical digestion and chemical digestion. 9.2 Physical digestion Chemical digestion The mechanical breakdown of food to form small particles The decomposition process of complex molecules into simple molecules Involves chewing and peristalsis Involves enzymes reaction AR FIGURE 9.1 Human digestive system 9.2.2 9.2.1 9.1.1 Digestion of carbohydrates in the mouth The digestive process begins in the mouth. The presence of food in the mouth stimulates the secretion of saliva from the salivary glands. stomach oesophagus rectum anus small intestine large intestine tongue bile duct gallbladder salivary gland mouth pharynx pancreas liver appendix 144 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 144 1/9/2020 12:10:05 PM CHAPTER 9 • Saliva contains salivary amylase that hydrolyses starch to maltose. • The pH of the saliva ranges between 6.5–7.5, which is suitable for salivary amylase to act at its optimum. Starch + water maltose Salivary amylase FIGURE 9.2 Peristalsis the muscular walls of the oesophagus contract the muscular walls of the oesophagus relax bolus oesophagus Digestion of protein in the FIGURE 9.3 Structure of stomach and gastric gland tissues Pepsinogen is an inactive enzyme that is activated by hydrochloric acid to become pepsin. Pepsin then hydrolyses proteins into polypeptides. Protein + water polypeptides pepsin 9.2.3 oesophagus duodenum epithelium stomach sphincter gastric gland Saliva helps food to form bolus and makes it easier to be swallowed. When swallowing, the epiglottis will close the trachea opening to prevent food from entering the trachea. In the oesophagus, the food bolus is moved by peristalsis. Peristalsis is the rhythmic contraction and relaxation of muscles along the alimentary canal. Peristalsis pushes the bolus through the oesophagus until it enters the stomach (Figure 9.2). Chew slowly a small piece of bread. Observe the taste when you first started chewing and after a few minutes of chewing. Is there any difference in the taste of the bread? Brainstorm! esofagus mukosa submukosa perut epitelium sfinkter pilorus duodenum mucous cells parietal cells chief cells stomach The surface of the stomach wall is lined with epithelial cells that have undergone adaptations in structure and function to form gastric glands (Figure 9.3). These epithelial cells are chief cells, parietal cells and mucous cells. • Chief cells secrete pepsinogen. • Parietal cells secrete hydrochloric acid. • Mucous cells secrete mucus. 145 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 145 1/9/2020 12:10:08 PM The functions of hydrochloric acid are to: (a) prepare a medium with a suitable pH (pH 1.5–2.0) for pepsin to act (b) stop the enzymatic action of salivary amylase (c) kill bacteria in food The function of mucus is to protect the stomach wall from the reaction of hydrochloric acid and digestive enzymes. The food in the stomach is mixed with gastric juice made up of hydrochloric acid and pepsin. Food is churned by the peristaltic action of the stomach wall muscles for a few hours. The contents in the stomach finally change to a semifluid called chyme. Chyme enters the duodenum slowly when the sphincter muscle relaxes. FIGURE 9.4 Components that are involved in digestion that take place in the small intestine 9.2.4 Digestions of carbohydrates, proteins and lipids in the small intestine The small intestine consists of duodenum, jejunum and ileum. Duodenum is the first part of the small intestine which receives chyme from the stomach. Duodenum also receives bile produced by the liver and pancreatic juice secreted by the pancreas (Figure 9.4). LIVER • Produces bile • The gallbladder stores bile. • The bile flows into the duodenum through the bile duct. • Functions of bile – neutralise the acidic chyme – prepare an alkali condition (pH 7.6–8.6) for enzyme action in the duodenum – emulsify lipids by breaking down lipids into tiny droplets to increase surface area for lipase activity. PANCREAS The pancreas secretes pancreatic amylase, trypsin and lipase into the duodenum through the pancreatic duct. DUODENUM • Pancreatic amylase hydrolyses starch to maltose Starch + water maltose • Trypsin hydrolyses polypeptides into shorter peptides. Polypeptide + water peptides • Lipase hydrolyses lipids into fatty acids and glycerols. Lipid + water fatty acid and glycerol pancreatic amylase trypsin lipase duodenum stomach chyme liver gallbladder bile duct pancreas pancreatic duct 146 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 146 1/9/2020 12:10:09 PM CHAPTER 9 Glands on the ileum wall secrete mucus and intestinal juice that contains maltase, sucrase, lactase, lipase and erepsin. The alkali medium in the ileum allows enzymes to act at its optimum. Chemical digestion involves enzyme- catalysed hydrolysis reaction. For example, an enzyme is needed in the decomposition of starch into glucose. Across the fields 9.2.5 CARBOHYDRATE DIGESTION • Maltase hydrolyses maltose into glucose. Maltose + water glucose • Sucrase hydrolyses sucrose into glucose and fructose. Sucrose + water • Lactase hydrolyses lactose into glucose and galactose. Lactose + water maltase sucrase lactase glucose + galactose glucose + fructose ICT 9.1 Video: Processes of digestion, absorption and defaecation (Accessed on 21 August 2019) Activities2.1 Experiment Studying the digestion of starch in a food sample Activity 9.1 Problem statement What is the effect of amylase on starch? Hypothesis Amylase hydrolyses starch to a reducing sugar. Variables Manipulated: Presence of amylase Responding: Presence of reducing sugar Fixed: Temperature of water bath at 37˚C, concentration of starch suspension and volume of mixture Materials 0.5% amylase solution, 1% starch suspension, iodine solution, Benedict’s solution and distilled water Apparatus Tripod stand, Bunsen burner, wire gauze, 500 ml beaker, test tube holder, thermometer, stopwatch, test tube, dropper, glass rod and measuring cylinder LIPID DIGESTION Lipase hydrolyses lipids into fatty acids and glycerols. lipase Fatty acids + glycerol Lipid + water Erepsin hydrolyses peptides into amino acids. PROTEIN DIGESTION erepsin amino acids Peptides + water water bath (37 °C) thermometer A B A B water bath (37 °C) thermometer A B 3 ml of 1% starch suspension + 3 ml of distilled water 3 ml of 1% starch suspension + 3 ml of 0.5% amylase solution water bath (37 °C) thermometer A B 3 ml of 1% starch suspension + 3 ml of distilled water 3 ml of 1% starch suspension + 3 ml of 0.5% amylase solution 147 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 147 1/9/2020 12:10:09 PM 9.2.5 Procedure 1 Label 2 test tubes as A and B. 2 Add 3 ml of 1% starch suspension to each test tube. 3 Fill test tube A with 3 ml of 0.5% amylase solution and test tube B with 3 ml of distilled water. 4 Soak both test tubes in a water bath with a temperature of 37 °C for 10 minutes. 5 After 10 minutes, remove 2 ml of the solution from test tube A and put it into a different test tube. Add 3 drops of Benedict’s solution to that test tube and heat the test tube in a boiling water bath for 1 minute. Record the colour of the content. 6 Add 2 drops of iodine solution to the remainder of test tube A. Observe and record the colour of the contents. 7 Repeat steps 5 and 6 for test tube B. Results Test tube Contents Iodine test Benedict’s test A 1% starch suspension + 0.5% amylase solution B 1% starch suspension + distilled water Discussion 1 Explain the reaction that occurs in test tube A. 2 What is the purpose of preparing test tube B? Conclusion Is the hypothesis accepted? Suggest a suitable conclusion for this experiment. Problem statement What is the effect of pepsin on protein? Hypothesis Pepsin hydrolyses proteins in the albumen suspension into polypeptides. Variables Manipulated: Presence of pepsin Responding: Clarity or turbidity of mixture after 20 minutes. Fixed: Temperature at 37˚C, concentration of pepsin solution and dilute hydrochloric acid Materials Albumen suspension (egg white), 1% pepsin solution, distilled water and 0.1 M dilute hydrochloric acid Apparatus Test tube, measuring cylinder, 500 ml beaker, water bath at 37 °C, dropper, thermometer and stopwatch. Experiment Studying digestion of protein in a food sample Activity 9.2 148 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 148 1/9/2020 12:10:09 PM CHAPTER 9 9.2.5 Experiment Studying the digestion of lipids in a food sample Activity 9.3 Procedure 1 Prepare an apparatus set-up as follows. 2 Soak all test tubes in a water bath at 37 °C. 3 Observe the condition of mixtures in test tubes A and B at the beginning of the experiment and after 20 minutes. Results Test tube Clarity or turbidity 0 minute 20 minute A B Discussion 1 Explain the results achieved in test tube A and B. 2 What is the purpose of adding hydrochloric acid into each test tube? Conclusion Is the hypothesis accepted? Suggest a suitable conclusion for this experiment. Problem statement What is the effect of lipase on lipid? Hypothesis Lipase hydrolyses lipids into fatty acids and glycerols. Variables Manipulated: Presence of lipase Responding: Time taken for the phenolphthalein indicator to turn from pink to colourless Fixed: Temperature at 37°C, volume of cooking oil and combined volume Materials Cooking oil, 0.2 M sodium carbonate solution, dishwashing liquid, phenolphthalein indicator, distilled water and lipase Test tube A: 5 ml of albumen suspension + 1 ml of 0.1 M hydrochloric acid + 1 ml 1% pepsin solution Test tube B: 5 ml of albumen suspension + 1 ml of 0.1 M hydrochloric acid + 1 ml distilled water water bath (37 °C) thermometer A B A B 149 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 149 1/9/2020 12:10:09 PM 1 Explain the importance of the digestion process for humans. 2 Name the structures in the alimentary canal that are involved in food digestion. 3 Name the main cells in the gastric glands and explain the functions of these cells. 4 The small intestine secretes a few types of enzymes to complete the digestion process. Explain how these enzymes complete the digestion process. 9.1 Formative Practice Apparatus Two test tubes, test tube rack, water bath at 37 °C, 5 ml and 1 ml syringes, dropper, stopper and stopwatch Procedure 1 Prepare two test tubes and label them as A and B. 2 Fill each test tube A and B with the following: • 2 ml of cooking oil • 1 ml of 0.2 M sodium carbonate solution • 1 ml of dishwashing liquid 3 Close both test tubes with stoppers. Shake both test tubes vigorously after adding the dishwashing liquid. 4 Add 3 drops of phenolphthalein indicator to each test tube and shake the test tube. 5 Add 1 ml of lipase into test tube A and 1 ml of distilled water into test tube B. 6 Soak both test tubes in a water bath at 37°C. 7 Record the time taken for the phenolphthalein indicator to turn from pink to colourless. Results Discussion 1 Why is a phenolphthalein indicator used in this experiment? 2 What is the purpose of adding dishwashing liquid into each test tube? 3 Explain the reaction that happens in test tube A. 4 Explain the results obtained in test tube B. Conclusion Is the hypothesis accepted? State the suitable conclusion for this experiment. Test tube Contents Time taken for the phenolphthalein indicator to turn from pink to colourless (minute) A 1 ml of lipase B 1 ml of distilled water 9.2.5 water bath (37 °C) thermometer A B A B 150 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 150 1/9/2020 12:10:10 PM CHAPTER 9 9.3.1 9.3.2 Absorption The adaptations of ileum and villus in the absorption of digested food Simple molecules produced from the digested food are absorbed in the ileum of the small intestine. 9.3 VILLUS (PLURAL: VILLI) ILEUM MICROVILLUS Villus has the following adaptations to absorb nutrients (Figure 9.5): • The epithelial layer of the villus is one cell thick. This helps accelerate nutrient absorption. • Goblet cells secrete mucus to aid digestion. • The network of blood capillaries helps to transport digestive products to the whole body. • Lacteal carries droplets of fatty acids and glycerol. • The intestinal glands secrete intestinal juices that have digestive enzymes. The long ileum is adapted to absorb nutrients because its internal layer is folded and covered by tiny projections called villi (singular: villus) (Figure 9.5). On the surface of the villus epithelium, there are many tiny projections called microvillus. Microvillus provides a large surface area to increase the rate of nutrient absorption (Figure 9.5). FIGURE 9.5 Adaptations of ileum and villi to absorb digested food. ileum cross section of a small intestine lacteal villus epithelial cells blood capillaries lymph vessel nucleus mucus goblet cells microvillus basement membrane 151 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 151 1/9/2020 12:10:14 PM Lakteal Kapilari darah Petunjuk: Glukosa Asid amino Asid lemak Giserol Titisan halus lipid Galaktosa Fruktosa 9.3.2 FIGURE 9.6 Absorption of digested food Absorption of digested food is summarised in Figure 9.6 and Table 9.1. ICT 9.2 Video: View inside the small intestine (Accessed on 21 August 2019) 1 Name the main structures for the absorption of digested food. 2 Name the structure in the villus involved in the transporting of the following nutrients: (a) amino acids (b) vitamins A and E 3 Explain the adaptations of the small intestine to increase the surface area for absorption of nutrients. 4 Explain how the following substances can be transported across the plasma membrane. (a) Glucose, galactose and amino acids (b) Fatty acids and glycerol 9.2 Formative Practice TABLE 9.1 Method of food absorption in the ileum Digested food Absorbed through Methods of absorption Fructose Epithelial cells into blood capillaries Facilitated diffusion Glucose and galactose Active transport Amino acids Active transport Vitamins B and C Absorbed with water Water Osmosis Fatty acids and glycerols recombine through the condensation process to form tiny droplets of lipids in the epithelial cells Epithelial cells into lacteal Simple diffusion Vitamins A, D, E, K dissolve in the lipid Simple diffusion Millennial Career A gastroenterologist is a medical specialist who specialises in the human digestive system. Millennial Career Gather information about the absorption of alcohol and drugs. Activity Zone lacteal blood capillaries Indicator: Glucose Amino acids Fatty acids Glycerol Lipid droplets Galactose Fructose lacteal blood capillaries 152 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 152 1/9/2020 12:10:15 PM CHAPTER 9 Assimilation The role of the circulatory system The human circulatory system consists of the blood circulation system and the lymphatic system to help transport nutrients to be assimilated. In the assimilation process that occurs in cells, nutrients are used to form complex compounds or structures of components. The blood capillaries in the small intestine combine to form the hepatic portal vein that transports blood to the liver. Lacteals combine to form bigger lymph vessels in the lymphatic system. Then, the contents of the lymph vessels enter the thoracic duct that flows into the left subclavian vein. This lipid is then transported by blood throughout the body. Functions of liver in the assimilation of digested food The liver is the regulator that controls the quantity of nutrients that enter the blood circulatory system. The liver carries out the following functions. 9.4 9.4.1 9.4.2 METABOLISM OF DIGESTED FOOD STORAGE OF NUTRIENTS DETOXIFICATION • Glucose is used for cellular respiration. Amino acids are used for synthesising plasma proteins and enzymes. • Through the deamination process, excess amino acids are turned into urea to be excreted through the urine. Excess glucose is converted to glycogen to be stored. • Liver cells expel toxic substances from the blood. • Toxic substances are expelled through the urine. Liver cirrhosis is a type of liver disease caused by factors such as alcoholic drinks, toxic substances and hepatitis. Liver cells are replaced by scarred cells that can cause failure in the liver functions. Hepatitis is an inflammation of the liver caused by viral infection, toxic substances or autoimmune reaction (Photograph 9.1). Biological Lens Conduct a research on the various functions of the liver and produce a scrap book Activity Zone Normal liver Liver of a cirrhosis patient PHOTOGRAPH 9.1 Normal liver and liver of a cirrhosis patient 153 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 153 1/9/2020 12:10:16 PM 9.4.2 1 State the meaning of assimilation. 2 Explain the functions of the liver in the assimilation of digested food. 9.3 Formative Practice AMINO ACIDS • Amino acids are used to synthesise new protoplasm and also repair damaged tissues. • Amino acids are used to synthesise hormones and enzymes. GLUCOSE • Glucose is oxidised through cellular respiration to release energy, water and carbon dioxide. • Excess glucose is kept as glycogen in muscles. • Energy is used for cell processes such as protein synthesis. LIPIDS • Lipids such as phospholipid and cholesterol are the primary components that build the plasma membrane. • Excess fats are kept in adipose tissues found underneath the skin as stored energy. • Fat is oxidised to release energy when there is insufficient glucose. AMINO ACIDS GLUCOSE • The liver synthesises plasma protein and enzymes from amino acids. • Excess amino acids cannot be stored in the body and are broken down through the deamination process to form urea which is then expelled. • When the glucose supply is insufficient, the liver converts amino acids into glucose. • Glucose in the liver is used for cellular respiration when required by the body and the excess is converted to glycogen and stored in the liver. • When the glucose level in the blood decreases and the body needs energy, glycogen is converted to glucose. • When the glycogen supply reaches a maximum level, the excess glucose is converted to fats. FIGURE 9.7 Transportation of nutrients and the assimilation in the liver and cells ASSIMILATION PROCESS IN THE LIVER ASSIMILATION PROCESS IN CELLS li carbohydrates protein lipid small intestines fatty acids + glycerol glucose glucose amino acid amino acids lipid urea excess excess hepatic portal vein excreted by the kidneys cellular respiration glycogen is stored I understand the difference between pitch and volume. liver synthesis of protoplasm (in the cell) synthesis of plasma proteins and enzymes plasma membrane synthesis body cell 154 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 154 1/9/2020 12:10:16 PM CHAPTER 9 9.5.1 9.5 The large intestine has a huge population of bacteria. There are more than 1000 different species of bacteria in the large intestine and a healthy balance between beneficial and less beneficial bacteria is very important for health and a stable environment in the alimentary canal. Biological Lens What is the effect of antibiotics on the large intestine’s bacterial population? Brainstorm! 1 State the main function of the large intestine. 2 What are the substances absorbed in the large intestine? 3 Explain the importance of water absorption and vitamins in the large intestine. 4 Explain the formation process of faeces. 9.4 Formative Practice FORMATION OF FAECES ABSORPTION OF WATER AND VITAMINS • After the water is absorbed, the remaining waste is a semisolid called faeces. Faeces contains dead cells from the inner layer of the intestine, waste products such as bile pigments, bacteria and toxic substances. • The walls of the large intestine secrete mucus to smoothen the movement of faeces until the anus. The movement of faeces takes about 12 to 24 hours before entering the rectum. • The faeces will accumulate in the rectum until the pressure in the rectum increases and triggers the need to expel faeces from the body. • The rectum muscles will contract to expel faeces from the anus. This process is called defaecation. Substances absorbed are • water and mineral salts • metabolic byproducts of some bacteria such as vitamin B, vitamin K and folic acid. FIGURE 9.8 Large intestines colon caecum appendix anus rectum Defaecation Functions of the large intestine After the absorption of nutrients is completed in the ileum, undigested food, dead cells, epithelial cells, fibre and water enter the large intestine and move slowly through peristaltic action. Fibre consists of cellulose walls of plant cells. The large intestine carries out two main functions: • absorption of water and vitamins • formation of faeces 155 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 155 1/9/2020 12:10:16 PM 2.1 Activities Experiment Studying the energy value of food samples Activity 9.4 Balanced Diet Energy value in a food sample A balanced diet refers to a diet that consists of all seven food classes (carbohydrates, lipids, proteins, vitamins, mineral salts, fibre and water) in the correct proportion and balanced quantity according to individual needs so that optimal health can be maintained. 9.6 4.2 J g-1 °C-1 refers to the specific heat capacity of water, that is, the energy required to increase the temperature of 1 g of water by 1 °C. Across the fields Problem statement Which food sample has the highest energy value? Hypothesis Groundnuts have a higher energy value compared to cashew nuts. Variables Manipulated: Types of food samples Responding: Energy value of food sample Fixed: Water mass Materials Distilled water, food samples (cashew nuts and groundnuts), cotton wool and plasticine Apparatus Retort stand with a clamp, thermometer, boiling tube, long needle, electronic weighing scale, barrier, measuring cylinder and Bunsen burner 1 kilojoule = 1000 joule Biological Lens 1 calorie (cal) = 4.2 joule (J) 9.6.1 ENERGY VALUE • Energy value is the total amount of energy released when one gram of food is oxidised completely. • The energy value in food is measured in the form of heat energy, that is, in kilojoule per gram (kJ g-1). • Another unit of heat energy is calorie. • 1 calorie or 4.2 joule is defined as the quantity of heat energy needed to raise the temperature of 1 gram water by 1 degree Celsius (°C) at a pressure of 1 standard atmosphere. • Energy value of food (kJ g-1) = Water mass (g) × 4.2 J g-1 °C-1 × Increase in water temperature (°C) Mass of food sample (g) × 1000 barrier thermometer boiling tube distilled water food sample needle plasticine retort stand cotton wool 156 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 156 1/9/2020 12:10:17 PM CHAPTER 9 9.6.2 Procedure 1 Weigh a cashew nut using an electronic weighing scale and record its mass. 2 Measure 20 ml of distilled water using a measuring cylinder and pour it into a boiling tube. 3 Clamp the boiling tube to the retort stand and put in the thermometer. 4 Fix the position of the thermometer using cotton wool. 5 Record the initial temperature of the distilled water. 6 Stick the cashew nut on the needle and hold the needle upright using plasticine. 7 Place the barrier around the apparatus set-up. 8 Light the cashew nut using a Bunsen burner and place it below the boiling tube. 9 Stir the water in the boiling tube slowly and record its highest temperature after the cashew nut has completely burned. 10 Replace the water in the boiling tube. 11 Repeat steps 1 to 9 using groundnuts. 12 Calculate the energy value for each food sample using the following formula: = Water mass (g) × 4.2 J g-1 °C–1 × Increase in water temperature (°C) Food sample mass (g) × 1000 Energy value of food (kJ g–1) 13 Record your results in the table below. Results Food sample Food sample mass (g) Initial temperature of water (°C) Final temperature of water (°C) Increase of Temperature (°C) Energy value of food (kJ g–1) Cashew nuts Groundnuts Discussion 1 Which food sample shows the highest energy value? 2 State two precautionary steps for this experiment. 3 Compare the energy value of food samples obtained from this experiment with their theoretical energy values. Are there any differences? If yes, explain why. Conclusion Is the hypothesis accepted? Suggest a suitable conclusion for this experiment. The contents of vitamin C in fruit or vegetables juices The nutrient content in various types of food is different. For example, the vitamin C content in fruits and vegetables are different. 157 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 157 1/9/2020 12:10:17 PM 9.6.2 Activities 2.1 Experiment Determining the contents of vitamin C in fruit juice and vegetable juice. Problem statement Which fruit juice or vegetable juice has the highest content of vitamin C? Hypothesis Orange juice has the highest content of vitamin C compared to lime juice and carrot juice. Variables Manipulated: Types of fruit and vegetable juices Response: Volume of fruit juice or vegetable juice needed to decolourise DCPIP solution Fixed: Concentration of DCPIP solution and concentration of an ascorbic acid solution Materials Orange juice, lime juice and fresh carrot juice, 0.1% ascorbic acid solution, 1% DCPIP solution and distilled water Apparatus Syringe needles (1 ml and 5 ml), knife, 50 ml beaker, specimen tube, juicer and sieve Procedure 1 Put 1 ml of 1% DCPIP solution in a specimen tube. 2 Fill the 5 ml syringe needle with a 0.1% ascorbic acid solution. Ensure that there are no air bubbles trapped in it. 3 Insert the tip of the syringe needle into the specimen tube and drip ascorbic acid drop by drop into the DCPIP solution while stirring slowly until the blue colour of the DCPIP solution is decolourised. 4 Record the volume of the 0.1% ascorbic acid solution needed to decolourise the blue colour of the DCPIP solution. 5 Repeat steps 1 to 4 twice to get the average volume for each different juice. 6 Record the volume of each juice in the table below. 7 Calculate the concentration of vitamin C of each juice using the following formula. Percentage of vitamin C = volume of ascorbic acid solution volume of juice used × 0.1% Vitamin C concentration (mg ml-1) = volume of ascorbic acid solution volume of juice used × 1.0% Results Solution / Juice Volume of solution/juice required to decolourise DCPIP solution (ml) Vitamin C concentration (%) Vitamin C concentration (mg ml-1) 1 2 3 Average 0.1% ascorbic acid solution 0.1 Orange juice Lime juice Carrot juice specimen tube ascorbic acid DCPIP solution Activity 9.5 158 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 158 1/9/2020 12:10:17 PM CHAPTER 9 One of the factors that affect the loss of vitamin C content is temperature. Therefore, fruit or vegetables must be kept at a suitable temperature range to preserve vitamin C. 9.6.2 Discussion 1 Which juice has the highest content of vitamin C? 2 Why is a 0.1% ascorbic acid solution used as the standard? Conclusion Is the hypothesis accepted? Suggest a suitable conclusion for this experiment. Activities2.1 Experiment Studying the effect of temperature on vitamin C in orange juice Activity 9.6 Problem statement What is the most suitable ambient temperature to keep orange juice? Hypothesis Orange juice stored at a low ambient temperature has the highest content of vitamin C. Variables Manipulated: Ambient temperature Responding: Volume of orange juice required to decolourise DCPIP solution Fixed: Volume of DCPIP solution Materials Oranges, 1% DCPIP solution and ice Apparatus Specimen tube, knife, syringe needles (1 ml and 5 ml), beakers (50 ml and 100 ml), Bunsen burner, tripod stand, sieve and wire gauze Procedure 1 Prepare 60 ml of orange juice. 2 Label the beakers A, B and C. Pour 20 ml of orange juice into each beaker. 3 Soak beaker A in ice, leave beaker B at room temperature and soak beaker C in boiling water for 30 minutes. 4 After 30 minutes, determine the vitamin C content in the orange juice as shown in Activity 9.5. 5 Calculate the concentration of vitamin C in the orange juice at each different temperature. Results Record your results in an appropriate table. Ensure that the juice is not exposed too long to avoid oxidation. Take Note! 159 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 159 1/9/2020 12:10:17 PM The cause of obesity Obesity is caused by the storage of excess fats as a result of imbalanced food intake and use of energy. Effects of obesity Individuals who are obese need to reduce the intake of carbohydrates and fats as well as increase the intake of vegetables and fruits. Otherwise, a diet with excessive saturated fats and high cholesterol may cause diabetes mellitus and various cardiovascular diseases such as atherosclerosis and hypertension which may result in heart attacks (myocardial infarction) or stroke if not treated. Diet modifications for specific individuals 9.6.3 Discussion 1 Is there a difference in the vitamin C content for the juice at different temperatures? 2 What is the effect of temperature on vitamin C in the orange juice? 3 Based on the results, suggest the best way to ensure that you get a high content of vitamin C from fruit juice or vegetable juice. Conclusion Is the hypothesis accepted? Suggest a suitable conclusion for this experiment. A balanced diet for each individual will vary according to lifestyle, health conditions and specific nutritional requirements. Each individual must make wise choices based on a nutrition guide. For example, suggestions for nutritional needs can be made based on Pinggan Sihat Malaysia. Pinggan Sihat Malaysia illustrates the relative quantity of various food classes in a balanced diet (Photograph 9.2). Excessive food intake that is rich in saturated fats can cause health problems such as obesity and cardiovascular diseases. Cancer patients who are undergoing cancer treatment, need to modify their diet to ensure they receive sufficient energy, reduce the risk of infections and enable quick recovery. Millennial Career Nutritionists are specialists in the field of nutrition who advise specific individuals on suitable diets. Millennial Career Plan meals based on Pinggan Sihat Malaysia for different individuals such as obese individuals, cancer patients and heart patients. Activity Zone PHOTOGRAPH 9.2 A sample serving based on Pinggan Sihat Malaysia 160 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 160 1/9/2020 12:10:19 PM CHAPTER 9 duodenum jejunum jejunum gastric sac Part of the stomach that has been bypassed Part of the duodenum that has been bypassed Health Issues Related to the Digestive System and Eating Habits Adaptation of digestive organs Obesity is a health issue on the rise throughout the world. Although obesity can be controlled through diet management and routine exercise programmes, at times, obesity requires medical treatment. Specialist doctors may suggest surgical procedures to reduce body weight such as gastric bypass (Figure 9.9). A gastric bypass involves a reduction of the stomach size using various methods of surgery. Among the short-term side effects of this surgery are acid reflux, nausea, vomiting, expanded oesophagus, certain food prohibitions and risk of infection. The long-term side effects are dizziness, low blood sugar level, malnutrition, stomach ulcer and defaecation problems. 9.7 FIGURE 9.9 Gastric bypass food digestive juice 9.7.1 9.7.2 Health issues related to defaecation The food class that is most important in the defaecation process is fibre. Intake of diet that is high in fibre such as fruits and vegetables can smoothen bowel movements. This can prevent health problems such as constipation, colon cancer, rectum cancer and haemorrhoid. Some of the functions of fibre are to: • stimulate peristalsis • absorb and expel toxic substances • regulate the absorption of glucose especially for diabetes mellitus patients • increase the population of beneficial bacteria in the large intestine Besides, the intake of a large amount of water can ensure that the faeces stay soft and move easily along the large intestine to aid the process of defaecation. 161 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 161 1/9/2020 12:10:20 PM Health issues related to eating habits Apart from a balanced diet, eating habits also play an important role in fulfilling our energy requirements and maintaining our health. Poor eating habits and an imbalanced diet can cause numerous health problems such as gastritis, muscle dysmorphia, anorexia nervosa and bulimia nervosa. 9.7.3 ANOREXIA NERVOSA MUSCLE DYSMORPHIA BULIMIA NERVOSA GASTRITIS Gastritis refers to the inflammation and corrosion of the stomach epithelial layer by gastric juice when there is no food in the stomach. Untreated gastritis can result in gastric ulcers. The causes of gastritis include eating irregular quantities of food at irregular hours and excessive intake of alcohol or painkillers. Anorexia nervosa is quite common amongst teenage girls who are obsessed with their body weight. Anorexics will avoid food to achieve their ideal body weight. They also suffer from psychological problems and nutrient deficiency because of their normal digestive system is affected. Some individuals feel that their size is small with not enough growth. So, they subject themselves to extreme weightlifting training and exercise. Sometimes, they consume steroids or muscle building supplements. This health issue is called muscle dysmorphia. For people with bulimia nervosa who are also obsessed with controlling their body weight, they will eat a lot and vomit out the food that they have eaten or take laxatives that cause diarrhoea. In the long run, the patient may suffer from dehydration, nutritional problems and eventually cardiovascular disease or kidney failure. 1 In your opinion, why is fibre important in the defaecation process. Explain your answer. 2 Predict the effect of modifying digestive organs such as gastric bypass on human health. 9.5 Formative Practice Do a case study about the following health issues related eating habits: • diabetes type 2 • obesity • acid reflux • pica Activity Zone 162 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 162 1/9/2020 12:10:23 PM CHAPTER 9 NUTRITION AND THE HUMAN DIGESTIVE SYSTEM • Digestion • Absorption • Assimilation • Defaecation • Energy value • Contents of vitamin C in fruit or vegetables juices • Diet modifications for specific individuals • The effects of modifying digestive organs on human health • Health issues related to defaecation • Health issues related to eating habits Health Issues Related to the Digestive System and Eating Habits Digestive System Balanced Diet Have you mastered the following important concepts? • Structure of the human digestive system • Mechanism of digestion • Process and products of carbohydrate digestion in the mouth • Process and products of protein digestion in the stomach • Digestions of carbohydrates, proteins and lipids in the small intestine • Adaptations of ileum and villus in the absorption of digested food • Assimilation of digested food and liver functions • Defaecation • Balanced diet and energy value in food samples • Diet modifications for specific individuals • Health issues related to the digestive system and eating habits Summary Self Reflection 163 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 163 1/9/2020 12:10:23 PM 1 Some people cannot drink milk because it causes diarrhoea and a bloated stomach. Explain why. 2 Amin had some meat dishes for lunch. Explain how the protein is digested in Amin’s stomach. 3 An individual has the following eating habits: Explain how this eating habit can affect the health of this individual. 4 Figure 1 shows the alimentary canal in humans. FIGURE 1 (a) Name structures X and Y. (b) (i) The enzymes in X are only effective in an alkaline environment. Explain how an alkaline environment is maintained in X. (ii) Explain how Y is involved in the digestion of carbohydrates in X. (c) Name the enzyme found in Z. Explain how this enzyme functions in the digestion of proteins. (d) A student enjoys eating a lot of oranges. Explain the effect of eating too many oranges on the digestion of starch in X. Summative Practice 9 Overeating in a short period of time followed by intentional throwing up on purpose after each meal. X Z Y 164 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 164 1/9/2020 12:10:24 PM CHAPTER 9 Essay Questions 5 Explain the processes that fat molecules undergo starting from the duodenum until it is finally used by body cells. 6 A teenager had the following for his breakfast. Explain what happens to the final digested products of his breakfast in his body cells. 7 (a) Explain why a diet rich in fats is not good for health. (b) Suggest suitable types of food for someone who wants to reduce weight and reduce the risk of contracting cardiovascular disease. Explain your answer. (c) Explain the processes of starch digestion, absorption and assimilation in the human body. Enrichment 8 Medicines in the form of capsules are not broken down in the stomach but absorbed easily by the small intestine. When the blood sample of the patient is taken and analysed, it is found that the molecular structure of this medicine is different from its original molecular structure. Explain why. 9 How are drinks with added artificial sweeteners produced and marketed? 10 Nowadays, many individuals prefer ready-to-eat or frozen food products due to their busy lifestyles. Predict the health risks that may arise if these foods are taken continuously for a long period of time and in large quantities. Buttered bread – 2 pieces Hard-boiled eggs – 2 Fresh milk – 1 glass Apple – 1 Complete answers are available by scanning the QR code provided 165 BioT4(NC)-B9-EN New 7th.indd 165 1/9/2020 12:10:25 PM • What are the components of the blood circulatory system? • How does the heart pump blood? • How does the lymphatic system return tissue fluids into the blood circulatory system? • What are the health issues related to the human circulatory and lymphatic systems? Do you KNOW... What is a mechanical heart? CHAPTER10 Transport in Humans and Animals 166 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 166 1/9/2020 12:09:18 PM 10.1 Types of Circulatory System 10.1.1 Justify the necessity of transport systems in complex multicellular organisms. 10.1.2 Identify substances that are transported by the transport system: • substances required by a cell • waste products of a cell 10.1.3 Conceptualise types of circulatory system in complex multicellular organisms. • open circulatory system • closed circulatory system 10.1.4 Compare and contrast circulatory systems in complex multicellular organisms: • insects • fish • amphibians • humans 10.2 Circulatory System of Humans 10.2.1 Describe components of the human circulatory system: • heart • blood vessel • blood 10.2.2 Explain the composition of blood: • blood plasma • blood cells 10.2.3 Compare and contrast the types of blood vessels: • artery • vein • capillary 10.2.4 Label the structure of a human heart and associated blood vessels: • aorta • vena cava • pulmonary artery and pulmonary vein • coronary artery and coronary vein. • semilunar valve • bicuspid valve and tricuspid valve • septum 10.2.5 Describe the functions of parts of the heart. 10.3 Mechanism of Heartbeat 10.3.1 Describe the human heartbeat mechanism: • sinoatrial node (pacemaker) • atrioventricular node • bundle of His • Purkinje fibres 10.3.2 Communicate about forces that cause the blood to circulate in humans: • pumping of the heart • contraction of skeletal muscles 10.4 Mechanism of Blood Clotting 10.4.1 Justify the necessity for blood clotting mechanism. 10.4.2 Describe blood clotting mechanism. 10.4.3 Describe health issues related to blood clotting: • thrombosis • embolism • haemophilia 10.5 Blood Groups of Humans 10.5.1 Describe ABO blood group. 10.5.2 Correlate ABO blood group with blood donation. 10.5.3 Describe the Rhesus factor. 10.5.4 Reason out the incompatibility of Rhesus factor in pregnancies. 10.6 Health Issues Related to the Human Circulatory System 10.6.1 Justify the necessity for a healthy circulatory system. 10.6.2 Communicate about cardiovascular diseases. 10.7 Lymphatic System of Humans 10.7.1 Synthesise the process of formation of tissue fluid and lymph. 10.7.2 Compare and contrast the contents of lymph and: • tissue fluid • blood 10.7.3 Describe components of the lymphatic system: • lymph • lymphatic capillaries • lymphatic vessels• lymph nodes • lymphatic organs 10.7.4 Justify the necessity of the lymphatic system: • complements the blood circulatory system • transports lipid-soluble substances • body defence 10.8 Health Issues Related to the Human Lymphatic System 10.8.1 Describe health issues related to the lymphatic system. 167 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 167 1/9/2020 12:09:18 PM body cells The necessity for transport systems in complex multicellular organisms Each living cell requires essential substances such as oxygen and nutrients, and expels cellular waste products such as carbon dioxide and nitrogenous wastes. In Chapter 2, you learned how unicellular organisms such as Amoeba sp. get their essentials and expel wastes by diffusion from and to its external surroundings. Unicellular organisms have a small body mass. Therefore, the total surface area to volume ratio (TSA/V) of the organism is large. As such, Amoeba sp. does not require a specialised transport system to transport substances in and out of the cell. What about multicellular organisms? Can multicellular organisms obtain all essential substances and expel wastes by simple diffusion like unicellular organisms? Large complex multicellular organisms cannot obtain essential substances and expel wastes by diffusion because their TSA/V is small. The distance between the external environment and the cell is too far for direct substance exchange. So, how do complex multicellular organisms get essential substances for their cells? Types of Circulatory System 10.1 10.1.2 10.1.1 FIGURE 10.2 Substance exchange for multicellular organisms external environment is far away from cells external environment epidermis Substance exchange can occur by diffusion because the cells are in the environment. Substance exchange cannot occur by diffusion because the cells are too far away from the environment. FIGURE 10.1 Substance exchange for unicellular organisms 168 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 168 1/9/2020 12:09:19 PM ICT 10.1 Activity: Studying the effects of changes in total surface area to volume ratio (TSA/V) on the diffusion rate. • In an open circulatory system, haemolymph flows directly into the body cavity (haemocoel) and bathes the cells. • Haemolymph is a blood-like nutritious liquid found in most invertebrates such as insects and molluscs. • In a closed circulatory system, blood is always contained in a continuous closed blood vessel and is distributed to the whole body. • The exchange of substances that are essential to cells such as oxygen and nutrients occurs across the walls of blood capillaries. Types of circulatory systems in multicellular organisms The circulatory system in multicellular organisms is divided into two types: open circulatory system and closed circulatory system. To address this problem, multicellular organisms have an internal transportation system. In vertebrates, the transportation system is called the blood circulatory system. Before studying further the blood circulatory system, conduct an experiment to study the effects of changes in TSA/V on the diffusion rate. OPEN CIRCULATORY SYSTEM CLOSED CIRCULATORY SYSTEM 10.1.3 haemolymph vessel heart haemocoel cells open-ended vessel t blood vessel cells heart blood blood capillary haemolymph haemolymph vessel heart haemocoel cells open-ended vessel t blood vessel cells heart blood blood capillary haemolymph 169 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 169 1/9/2020 12:09:19 PM FIGURE 10.5 The blood circulatory system of fish anterior aorta ostium posterior FIGURE 10.3 Dorsal view of insect heart FIGURE 10.4 The open circulatory system in insects aorta anterior aorta ostium posterior aorta heart ostium haemocoel • The circulatory system of insects is an open circulatory system. This means that one or more hearts pump haemolymph through the blood vessels into the haemocoel. • Haemolymph flows out from the heart into the haemocoel when the heart contracts. • In the haemocoel, substance exchange between haemolymph and body cells occurs through diffusion. • When the heart relaxes, haemolymph flows back into the heart through tiny openings called ostium. Circulatory System of Insects mixed blood mixed blood vein atrium artery heart gill capillaries systemic capillaries ventricle oxygenated blood Indicator: deoxygenated blood mixed blood CIRCULATORY SYSTEM 10.1.4 • The heart of the fish has two chambers, that is, an atrium (plural: atria) and a ventricle. • Blood that leaves the ventricle is pumped to the gill capillaries to enable gaseous exchange. • The gill capillaries carry blood to the blood vessels that transport oxygenated blood to systemic capillaries. • In the systemic capillaries, oxygen diffuses into the tissues while carbon dioxide diffuses from the tissue into the capillaries. • The deoxygenated blood is then returned to the heart atrium through the veins. • As the blood flows in one direction, the fish circulatory system is known as a single circulatory system. Circulatory System of Fish OPEN CIRCULATORY SYSTEM heart 170 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 170 1/9/2020 12:09:20 PM 10.1.4 Indicator: oxygenated blood mixed blood deoxygenated blood CLOSED CIRCULATORY SYSTEM 1 Deoxygenated blood from body is transported to the right atrium. 2 Oxygenated blood from lungs and skin is transported by the pulmonary vein to the left atrium. 4 The ventricle then pumps the blood through the pulmocutaneous (lungs and skin) and systemic circulations. 3 Blood from both atria enters one ventricle. Although there is some mixing of oxygenated and deoxygenated blood in the ventricle, most of the oxygenated blood remains on the left side of the ventricle while the deoxygenated blood remains on the right side of the ventricle. FIGURE 10.6 The blood circulatory system of amphibians FIGURE 10.7 The blood circulatory system of humans Pulmonary circulation • Deoxygenated blood is transported through the pulmonary artery to the lungs for gaseous exchange. • Oxygenated blood from the lungs is returned to the left atrium and flows into the left ventricle. Systemic circulation • Blood is pumped from the heart to all the body tissues through the aorta. • Then the deoxygenated blood returns to the right atrium through vena cava. • The heart of an amphibian has three chambers, that is, two atria and a ventricle. Unlike the single circulatory system of fish, blood flows in two directions: pulmocutaneous circulation and systemic circulation. Therefore, this system is known as a double circulatory system. • Amphibians are said to have an incomplete double circulatory system because the deoxygenated blood and the oxygenated blood are mixed. • Pulmocutaneous circulation transports blood to the lungs and skin, and the exchange of gases takes place here. Systemic circulation transports oxygenated blood to the body tissues and returns the deoxygenated blood to the right atrium through the veins. Circulatory System of Amphibians lung capillaries and skin pulmocutaneous circulation right atrium left atrium ventricle systemic circulation systemic capillaries pulmonary vein vena cava pulmonary artery aorta systemic capillaries lung capillaries left atrium left ventricle right ventricle right atrium • The human heart consists of four chambers: two atria and two ventricles that are separated completely. • Humans have a double circulatory system. This means that in one complete circulatory cycle, blood flows in the blood vessels through the heart twice. As there are two different circulations, humans are said to have a complete double circulatory system because the deoxygenated blood and the oxygenated blood do not mix. Circulatory System of Humans 4 2 1 3 oxygenated blood deoxygenated blood Indicator: 171 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 171 1/9/2020 12:09:20 PM 10.1.4 TABLE 10.1 Similarities and differences between circulatory systems in complex multicellular organisms Similarities The circulatory system is found in all multicellular organisms. The circulatory system consists of a heart to pump blood or haemolymph (in insects). The circulatory system functions to transport nutrients and wastes. The heart has valves that ensure blood flows in one direction. Differences Organism Insects Fish Amphibians Humans Types of circulatory system Open blood circulatory system Closed blood circulatory system Closed blood circulatory system Closed blood circulatory system Number of circulations – Single (blood flows in the blood vessel and through the heart once in a complete circulation) Double (blood flows in the blood vessel and through the heart twice in one complete circulation) Double (blood flows in the blood vessel and through the heart twice in one complete circulation) Number of heart cavities The heart is made up of many cavity segments Two (one atrium and one ventricle) Three (two atria and one ventricle) Four (two atria and two ventricles) Separation of oxygenated blood and deoxygenated blood – – Incomplete (some oxygenated blood is mixed with the deoxygenated blood in the ventricle) Complete (oxygenated blood does not mix with deoxygenated blood in the ventricle) 1 State two differences between the circulatory systems of fish and humans. 2 Explain why the blood circulatory system of amphibians is considered as a closed and incomplete blood circulatory system. 3 The flatworm is a multicellular organism. However, the flatworm does not require a specialised transportation system to move substances in and out of the cell. Explain why. 4 Explain why insects need one separate system (the tracheal system) to transport oxygen. Formative Practice 10.1 172 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 172 1/9/2020 12:09:21 PM There are three main components in the circulatory system of humans. • Blood: A type of connective tissue that is made up of blood plasma, blood cells and platelets. Blood acts as a medium of transportation. • Heart: Functions as a muscular pump that circulates blood to the whole body. • Blood vessels: Consist of arteries, capillaries and veins that are connected to the heart, and transport blood to all the body tissues. Structure of the heart Do you know that your heart is as big as your fist? The heart is located between the lungs in the thorax cavity and contains four chambers, namely the left atrium, right atrium, left ventricle and right ventricle. The left chamber is separated from the right chamber by a muscular wall called septum. Atrium receives blood that returns to the heart while the ventricle pumps blood out of the heart. The ventricle has thicker walls and contract stronger than the atrium. The muscular wall of the left ventricle is much thicker than the muscular wall of the right ventricle. This is because the left ventricle has to generate greater pressure to pump blood out of the aorta to the whole body while the right ventricle only has to pump blood to the lungs. Circulatory System of Humans 10.2 A group of researchers in Malaysia have produced a device called MyThrob that can be used as a smart examination and monitoring tool for heart diseases. The device studies the original algorithm that can detect abnormal heartbeat and is suitable to be used for monitoring at home. Malaysian Innovation 10.2.1 10.2.4 10.2.5 coronary arteries coronary veins Coronary arteries transport oxygenated blood for heart tissues while coronary veins transport deoxygenated blood. arteri koronari vena koronari TABLE 10.8 The circulatory system of humans 173 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 173 1/9/2020 12:09:21 PM aorta pulmonary artery pulmonary veins left atrium bicuspid valve coronary vein septum left ventricle vena cava right ventricle coronary artery tricuspid valve semilunar valves right atrium FIGURE 10.9 Longitudinal section of a human heart 10.2.5 10.2.4 aorta arteri pulmonari vena pulmonari atrium kiri injap bikuspid septum vena kava ventrikel kanan injap trikuspid arteri coronari atrium kanan injap sabit The tricuspid valve (located between the right atrium and the right ventricle) ensures that blood which flows into the right ventricle does not flow back into the right atrium. This valve consists of three leaflets. The pulmonary artery transports deoxygenated blood from the heart to the lungs while the pulmonary veins transports oxygenated blood from the lungs to the heart. The semilunar valves at the base of the pulmonary artery and the base of the aorta ensures that blood which flows out of the heart does not flow back into the ventricle when the ventricle relaxes. Aorta is the main blood artery that transports oxygenated blood to the whole body while the vena cava is the main vein that transports deoxygenated blood back to the heart. The septum separates the left part of the heart from the right part of the heart and ensures that the oxygenated blood does not mix with the deoxygenated blood. The bicuspid valve (located between the left atrium and the left ventricle) ensures that blood which flows into the left ventricle does not flow back into the left atrium. This valve consists of two leaflets. What would happen to an individual if the bicuspid valve does not close completely when the ventricle relaxes? Brainstorm! Video: Animation of the heart valves (Accessed on 21 August 2019) ICT 10.2 174 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 174 1/9/2020 12:09:23 PM Composition of human blood The human blood consists of 55% plasma and 45% cell components. Plasma is the medium of transportation in the body. The components of blood cells consist of red blood cells or erythrocytes, platelets and white blood cells or leucocytes (Photographs 10.1 and 10.2). Perfluorocarbon (PFC) emulsions can be potentially used as artificial blood. Studies have shown that PFC has the capacity like blood to transport oxygen and carbon dioxide. Biological Lens TABLE 10.2 Blood plasma components and the main function of each component Component Main function Water Blood plasma consists of 90% water. Water is a medium of transportation and a solvent for respiratory gas, ions, digestive products and excretory substances. Plasma proteins • Fibrinogen plays a role in blood clotting. • Albumin controls blood osmotic pressure. • Globulin is a type of antibody that is involved in the body’s defence. Solutes – nutrients such as glucose, excretory substances such as urea and respiratory gas • Nutrients are important for energy, growth and maintenance of health. • Excretory substances are toxic substances that need to be disposed off from the body. • Oxygen is required in the respiration of cells. Hormones and enzymes Hormones control physiological activities in the body. Enzymes are involved in the metabolic processes of cells. platelet leucocyte erythrocyte PHOTOGRAPH 10.2 Main structural components of blood 10.2.2 PHOTOGRAPH 10.1 Main components of blood Plasma (forms 55% of the blood volume) Erythrocytes (forms 45% of the blood volume) Leucocytes and platelets (less than 1% of the blood volume) 175 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 175 1/9/2020 12:09:27 PM Table 10.3 shows the characteristics and functions of each blood cell type. TABLE 10.3 Characteristics and functions of blood cell types Blood cell type Characteristics Functions Erythrocyte (red blood cell) • Has an elastic plasma membrane • The biconcave disc shape enables a large TSA/V for efficient gaseous exchange • It does not have a nucleus at the mature stage so that more haemoglobin can be loaded into it • It is produced in the bone marrow of bones such as the sternum and ribs • Can live up to 120 days and is destroyed in the liver or lymph through the phagocytosis process. • Each erythrocyte has a haemoglobin which is the red pigment that gives blood its red colour. • Haemoglobin contains a heme group. The heme group consists of an iron atom which is the binding site for oxygen. • Haemoglobin combines with oxygen to form oxyhaemoglobin in high oxygen partial pressure conditions. • Oxyhaemoglobin releases oxygen in tissues or cells when the partial pressure of oxygen is low. Platelet • Platelets are produced from fragments or scraps of cell cytoplasm that originate from the bone marrows. • The life span is less than one week. • Involved in the blood clotting process FIGURE 10.11 Platelet 7.5 m 2.0 pandangan sisi pandangan atas m side view top view FIGURE 10.10 Erythrocyte structure 10.2.2 The red blood cell of frogs has a nucleus and is larger than the red blood cell of humans. What are the advantages and disadvantages of nucleated red blood cells? Brainstorm! Haemoglobin iron oxygen polypeptide 176 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 176 1/9/2020 12:09:28 PM 10.2.2 Neutrophil • The nucleus is made up of two to five lobes. • Ingests bacterial cells and dead cells or tissues from wounds by phagocytosis Lymphocyte • Contains a large nucleus with very little cytoplasm • Produces antibodies to destroy bacteria and viruses that enter the body • Can also produce antitoxins against toxins that are produced by bacteria or viruses Eosinophil • The nucleus is made up of two lobes. • Releases enzymes that fight inflammation and allergy reaction Monocyte • The biggest leucocyte • Spherical-shaped nucleus • Ingests bacteria and dead cells or tissues by phagocytosis Basophil • The number of basophils is lowest in the blood • It contains heparin that prevents blood clotting Blood cell type Characteristics and functions • The shape is irregular and is not fixed • Contains nucleus • Does not contain haemoglobin • Produced in the bone marrow • Life span is less than five days • Leucocyte can diffuse out of the capillary pore and fight pathogens in tissue fluids. It is divided into two types: granulocytes (contain granules) and agranulocytes (no granules). • Granulocytes include neutrophils, eosinophils and basophils. Agranulocytes include lymphocytes and monocytes. Agranulocyte PHOTOGRAPH 10.3 Photomicrograph of leucocytes Granulocytes Leucocyte (white blood cell) L E U C O C Y T E S 177 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 177 1/9/2020 12:09:29 PM 10.2.3 Human blood vessels FIGURE 10.12 Relationship between artery, blood capillaries and vein Arteries are blood vessels that transport blood out of the heart. The function of the artery is to quickly transport blood at a high pressure to the tissues. The blood in the artery is under high pressure because of the pumping action of the heart. The aorta is the main artery that leaves the heart. The artery expands when blood is received from the heart. Therefore, the artery wall is elastic to stop it from breaking due to the high-pressured blood that flows through it. The branches of an artery become small vessels known as arterioles when they reach the body tissues. The arteriole continues to branch out and ends at the capillaries. The group of capillaries is called capillary network. Capillaries are blood vessels with thin walls, as thick as one cell. Blood capillaries allow the exchange of gases to occur between blood and cells through diffusion. Nutrients, excretory substances and hormones diffuse through blood capillaries. Capillaries rejoin to form larger blood vessels called venules. The venules combine to form veins that transport blood back to the heart. Vena cava is the main vein that carries deoxygenated blood back to the heart. The differences between arteries, capillaries and veins are given in Table 10.4. ARTERY BLOOD CAPILLARIES VEIN endothelial cells endothelium endothelium connective tissue venule arteriole smooth muscle smooth muscle connective tissue Blood capillary Artery Vein 178 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 178 1/9/2020 12:09:30 PM lumen (middle space) erythrocyte connective tissues 10.2.3 TABLE 10.4 Differences between arteries, capillaries and veins Characteristics Artery Capillaries Veins Wall Wall is thick, muscular and elastic Wall is as thick as one cell, not muscular and not elastic Wall is thin, less muscular and less elastic Lumen Small Very tiny Large Valve No valve except for semilunar valve at the base of the aorta and at the base of the pulmonary artery No Contain valves to maintain one-way flow of blood Blood pressure High Low Very low The direction of blood flow From the heart to the entire body From the artery to the vein From the whole body to the heart lumen elastic fibre wall Kapilari Vena Arteri Kapilari Vena Arteri wall (as thick as one cell) lumen Kapilari Vena Arteri lumen wall 1 What is the function of the bicuspid valve? 2 Explain why some individuals feel nauseous and faint immediately after donating blood? Why do some blood donors need to take iron pills? 3 State two differences between the structures of erythrocyte and leucocyte. 4 Explain why the left ventricle has a thicker muscular wall than the right ventricle. Formative Practice 10.2 PHOTOGRAPH 10.4 Scanning electron microscope shows the cross section of an arteriole (4000x magnification) 179 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 179 1/9/2020 12:09:33 PM FIGURE 10.13 The location of sinoatrial node, atrioventricular node, bundle of His and Purkinje fibres Mechanism of Heartbeat How is blood circulated to the whole body? In every contraction, the heart acts as a pump that pumps blood to the whole body. How is every 10.3 heartbeat triggered and sustained? The heart is made up of cardiac muscles (Photograph 10.5) that intersect and are connected with one another. This arrangement allows electric impulses to spread rapidly through the heart and at the same time, stimulates the cardiac muscle cells to contract simultaneously and uniformly. Cardiac muscles are myogenic. This means that the heart contracts and relaxes without receiving any impulse signal from the nervous system. If the cardiac muscles are stored in a warm oxygenated solution that contains nutrients, these muscles will contract and relax rhythmically on their own. Blood circulation in humans The produced force that enables blood to circulate in humans is generated by the pumping of the heart and the contraction of the skeletal muscles. PHOTOGRAPH 10.5 Cardiac muscle tissue The “Medtronic Micra” pacemaker is the smallest artificial pacemaker in the world. The size is about the size of a vitamin pill and is placed in the heart without surgery. The artificial pacemaker sends small electrical charges to stimulate heartbeat. Our World of Biology 10.3.1 left ventricle right ventricle atrioventricular node bundle of His Purkinje fibres sinoatrial node right atrium left atrium 180 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 180 1/9/2020 12:09:34 PM Pumping of the heart The contraction of the heart is initiated and coordinated by the pacemaker. The pacemaker is a group of specific heart muscle cells that initiates the rate of heart contraction and is located at the right atrium wall (Figure 10.14). Electrical impulses in the heart can be detected by putting electrodes on the skin. The electrocardiogram is a record of the electrical activity that triggers every heartbeat. Across the fields FIGURE 10.14 The sequence of heart contraction that causes the pumping of the heart The sinoatrial node (SA) generates electrical impulses. 1 Electrical impulses spread rapidly in both the atria, causing the atria to contract simultaneously. The contraction of the atria helps to pump blood into the ventricles. 2 The electrical impulses reach the atrioventricular node. The electrical impulses spread through the bundle of His, and the Purkinje fibres up to the apex of the heart. 3 The electrical impulses spread from the apex of the heart to the whole ventricle wall. As a result, the ventricles contract to pump blood out to the lungs and body. 4 atria ventricles atrioventricular node (AV node) sinoatrial nodes (SA nodes) AR 10.3.2 The pacemaker generates electrical impulses that spread rapidly through both walls of the atrium and causes the atrium to contract rhythmically. The main pacemaker is called sinoatrial node (SA). The sequence of heart muscle contraction that causes the pumping is shown in Figure 10.14. Purkinje fibres bundle of His apex of the heart Purkinje fibres 181 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 181 1/9/2020 12:09:35 PM The first ‘lub’ sound is produced when the tricuspid valve and the bicuspid valve close. 1 open valve closed valve muscles relax veins muscle contraction contricts vein The blood flow in the veins is assisted by: (a) contraction of the smooth muscles found in the venule and vein walls; (b) contraction of skeletal muscles around the veins. The contraction of skeletal muscles presses and constricts the veins, causing the valve to open and allow blood to flow towards the heart. The valve is then closed to prevent the blood from flowing back towards the foot (Figure 10.16). FIGURE 10.15 The lub-dub sound of the heart During heart pumping, the lub-dub sound can be heard. Do you know what causes this lub-dub sound? The lub-dub sound is the closing sound of the heart valves. What would happen to the valve in the blood vessels of our legs if we stand or sit for too long? Brainstorm! Contraction of skeletal muscles around the veins The pumping of the heart helps in the distribution and flow of blood through the arteries, arterioles and blood capillaries. However, the force produced by the pumping of the heart is insufficient for the blood flow to continue through the veins and return to the heart. Besides, the blood is forced to flow against the force of gravity. The presence valve in the veins ensures that the blood flows in one direction to the heart. The second ‘dub’ sound is produced when the semilunar valves close. 2 FIGURE 10.16 Contraction and relaxation of the foot skeletal muscles 10.3.2 tricuspid valve bicuspid valve semilunar valves 1 Name the main heart pacemaker. 2 What does the term myogenic mean? 3 Explain why a person who stands too long may faint. 4 In what circumstances would fingers turn pale? Formative Practice 10.3 182 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 182 1/9/2020 12:09:37 PM The necessity for blood clotting mechanism What happens when your finger is injured? Blood will flow from the wound until you apply pressure directly on the wound. The pressure you apply may appear to restrict bleeding temporarily; however, the blood flow is actually stopped by the blood clotting process. Why must the blood clot on the wound? Blood clotting will stop or minimise the loss of blood on the injured blood vessel. Blood clotting also prevents microorganisms such as bacteria from entering the bloodstream through the damaged blood vessel. The blood pressure is also maintained because excessive blood loss will lower blood pressure to a dangerous level. How does blood clotting occur? Mechanism of blood clotting Blood clotting involves a series of chemical reactions that takes place in the blood when someone is injured to prevent excessive bleeding. Mechanism of Blood Clotting 10.4 Scientists have developed a nanomagnetic particle that contains thrombin. This nanoparticle is injected into the injured part to trigger blood clotting and to stop bleeding. STEM Bulletin Prothrombin (inactive plasma protein) The coagulated platelets, damaged cells and clotting factors in the blood plasma will form an activator (thrombokinase). Thrombokinase, with the aid of calcium ions and vitamin K, converts prothrombin to thrombin. Fibrin is a threadlike protein fibre that forms a network on the wound surface to trap erythrocytes and to close the wound to prevent blood loss. Fibrin (insoluble) TABLE 10.17 Mechanism of blood clotting Thrombin (active plasma protein that acts as an enzyme). Thrombin catalyses the conversion of fibrinogen to fibrin. Fibrinogen (soluble) 10.4.1 10.4.2 183 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 183 1/9/2020 12:09:37 PM HAEMOPHILIA • Haemophilia is an example of an illness that prevents blood from clotting. • Haemophilia is a hereditary illness caused by the lack of certain clotting factors in the blood. • Excessive bleeding due to small wounds or bruises can result in death. When you sit for too long, the risk of thrombosis in legs will increase. Make sure that you move your legs once in a while. Our World of Biology 10.4.3 Work in groups to collect and interpret information about thrombosis, embolism and haemophilia. Present your findings to the class. Activity Zone THROMBOSIS • Formation of a blood clot (thrombus). • Thrombosis happens as a result of: – damage in blood vessels, or – sluggish blood flow that causes clotting factors to accumulate EMBOLISM • When a blood clot is transported by blood flow, the blood clot is called embolus. • If the embolus gets stuck in a tiny blood vessel, the blood flow will stop. 1 At the end of the blood clotting mechanism, fibrin will be formed to trap erythrocytes. Explain the meaning of fibrin and its function. 2 Describe two health issues related to blood clotting. 3 Explain the mechanism of blood clotting. 4 Explain why the formation of blood clots in the blood vessel can cause a heart attack. Formative Practice 10.4 Health issues related to blood clotting Under normal conditions, blood does not clot in blood vessels that are not damaged because of some anticoagulants such as heparin. What happens when the blood clotting mechanism of an individual does not function? 184 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 184 1/9/2020 12:09:39 PM ABO blood group Do you know your blood group? Human blood is classified into A, B, AB and O groups. Donation and transfusion of blood is based on the compatibility of the blood group of the donor and the recipient. This is because the recipient has antibodies in the blood serum that can act against the antigen on the red blood cells of the donor. Blood transfusion from a donor to a recipient must take into consideration the blood group type of the donor and the recipient (Table 10.6). If the blood group of both the donor and receiver is not compatible, the red blood cells of the recipient will experience agglutination (coagulation). Blood Groups of Humans 10.5 Rhesus Factor Another antigen found on the surface of the red blood cells is the Rhesus factor (Rh factor). The red blood cells of an individual with the Rh factor or antigen D are known as Rh-positive. An individual who does not possess the Rh factor or antigen D is known as Rh-negative. If the blood of a Rh-positive donor mixes with the blood of a Rh- negative recipient, the blood of the recipient will react by producing the Rhesus antibody or anti-D antibody. When the recipient receives another dose of Rh-positive blood, the Rhesus antibody will cause the agglutination of the donor blood cells. This situation could result in the death of the recipient. TABLE 10.5 Antigen and antibody in blood groups Blood group Antigen on red blood cells  Antibody in the blood serum A Antigen A Anti-B B Antigen B Anti-A AB Antigen A and Antigen B No O No Anti-A and Anti-B TABLE 10.6 Compatibility of blood donor group with the recipient Blood group Can donate blood to blood groups Can receive blood from blood groups A A and AB only A and O only B B and AB only B and O only AB AB only A, B, AB and O O A, B, AB and O O only 10.5.1 10.5.2 10.5.3 Blood group A Blood group B Blood group AB Blood group O antigen A antigen A no antigens antigen B no antibodies antigen B anti-B antibody anti-B antibody anti-A antibody anti-A antibody red blood cell red blood cell red blood cell red blood cell Blood group A Blood group B Blood group AB Blood group O antigen A antigen A no antigens antigen B no antibodies antigen B anti-B antibody anti-B antibody anti-A antibody anti-A antibody red blood cell red blood cell red blood cell red blood cell Blood group A Blood group B Blood group AB Blood group O antigen A antigen A no antigens antigen B no antibodies antigen B anti-B antibody anti-B antibody anti-A antibody anti-A antibody red blood cell red blood cell red blood cell red blood cell Blood group A Blood group B Blood group AB Blood group O antigen A antigen A no antigens antigen B no antibodies antigen B anti-B antibody anti-B antibody anti-A antibody anti-A antibody red blood cell red blood cell red blood cell red blood cell FIGURE 10.18 Antigens and antibodies in different blood groups 185 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10A-EN New 7th.indd 185 1/9/2020 12:09:40 PM Usually, problems will arise when an Rh-negative mother marries an Rh-positive father and conceives an Rh-positive foetus. 10.5.4 Pregnancy and the Rhesus factor Formative Practice 10.5 1 State the blood group which is the universal donor. 2 Predict what will happen if the blood group of both recipient and donor is not compatible. 3 Three babies P, Q and R have blood groups B, O and AB respectively. Three pairs of parents have the following blood groups: The first pair of parents: B and O The second pair of parents: A and B The third pair of parents: AB and O Match the babies with their correct parents. 4 An Rh-positive male marries an Rh-negative female. The first Rh-positive child is alive but the second child who is also Rh-positive did not survive. Explain why. As a result, the white blood cells in the mother’s blood will react and produce anti-D antibodies that will flow back through the placenta into the foetal blood circulatory system. During the last month of pregnancy, fragments of foetal blood cells containing antigen D cross the placenta and enter the blood circulation of the mother. However, the concentration of antibodies produced is not enough to affect the first child. But the anti-D antibodies will last in the blood circulatory system of the mother. The problem arises when the second child is also Rh-positive. The anti-D antibodies that are present in the mother’s blood cross the placenta and destroy the red blood cells of that foetus. The symptoms of this disease are called erythroblastosis fetalis. The second foetus dies if the blood is not replaced with Rh-negative blood through blood transfusion. The antibodies will destroy the red blood cells of the Rh-positive baby before or immediately after birth. In a less serious situation, the baby may suffer from anaemia and mental retardation. However, this problem can now be addressed by treating the affected mother with anti-Rhesus globulins after the first pregnancy to stop the formation of anti-D antibodies. Rh-positive Rh-negative Anti-D antibodies Indicator: 186 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 186 1/9/2020 12:09:33 PM The necessity for a healthy circulatory system A healthy circulatory system is important to ensure optimum health. How do we ensure that our circulatory system is healthy? Among the practices for maintaining the circulatory system are a balanced intake of food that is low in fat and regular exercise. The practice of not smoking and not drinking alcoholic drinks also ensures a healthy circulatory system. Cardiovascular diseases Do you know that cardiovascular diseases are the leading cause of death in our country? Cardiovascular diseases include diseases related to the heart and the blood circulatory system such as atherosclerosis, arteriosclerosis, angina, hypertension, myocardial infarction (heart attack) and stroke. Health Issues Related to the Human Circulatory System 10.6 10.6.1 10.6.2 Work in groups and conduct a case study on the practices of maintaining a healthy human circulatory system. Activity Zone • Atherosclerosis is the formation and deposition of plaque on the artery walls. • The plaque is formed from cholesterol, lipid, dead muscle tissues and coagulated platelets. • The plaque will clog and narrow the lumen in blood vessels. • The restricted blood flow can cause hypertension. • Hypertension causes fine arteries to break and the patient can suffer from stroke if this happens in the brain. • Stroke is also caused by blood clots (thrombus) that clog the flow of blood in the brain. • Atherosclerosis is the early stage of arteriosclerosis. • Arteriosclerosis occurs when calcium is deposited on the plaque and causes the artery to become hard and lose its elasticity. • If the lumen of the coronary artery (artery for the heart) is narrowed, the insufficient oxygen supply to the heart muscles can cause angina (severe chest pain). • If the artery is completely clogged, myocardial infarction (heart attack) will occur. CARDIOVASCULAR DISEASES Discuss a suitable treatment for heart failure. Activity Zone PHOTOGRAPH 10.6 Myocardial infarction (heart attack) 187 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 187 1/9/2020 12:09:33 PM What is the treatment for a patient who suffers from heart failure? What are the risk factors that contribute to cardiovascular diseases and what can we do to ensure that the cardiovascular system is healthy? Nanotechnology is used in the diagnosis and treatment of atherosclerosis and plaque formation in arteries. In this technique, nanoparticles are designed to resemble high-density lipoprotein cholesterol (HDL) (“good” cholesterol) to help reduce plaque. STEM Bulletin 10.6.2 10.6.1 FIGURE 10.19 Formation and deposition of plaque on artery wall dead cardiac muscle tissues Formative Practice 10.6 1 What is the meaning of myocardial infarction? 2 Explain how stroke happens. 3 In your opinion, what are the factors that contribute to an individual’s risk of getting cardiovascular disease? 4 Explain how atherosclerosis happens. blood clot restricts the flow of blood artery plaque is formed in the artery coronary artery 188 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 188 1/9/2020 12:09:36 PM 10.7.1 oxygenated blood at a high pressure arteriole blood capillary lymphatic capillary deoxygenated blood at a low pressure tissue fluid blood plasma cell Human Lymphatic System The formation of tissue fluid In addition to the blood circulatory system, there is one more system in the body whose function is closely related to the blood circulatory system. This system is called the lymphatic system. The formation of tissue fluid is illustrated in Figure 10.20. 10.7 1 Blood that reaches the arterial end of the blood capillary has a high pressure due to the small diameter of capillaries and the pumping force of the heart. 2 This pressure allows the blood plasma to diffuse continuously from the blood capillaries to the intercellular space. 3 • Blood plasma that occupies the intercellular space and constantly bathes cells is called tissue fluid. • The tissue fluid does not contain any erythrocyte, platelet and plasma protein because these are too large to diffuse out of the blood capillaries. 4 • Tissue fluid allows the exchange of materials in the blood and cells to occur. • Nutrients and oxygen diffuse from tissue fluid to body cells. • Simultaneously, excretory products and carbon dioxide diffuse from body cells to blood capillaries through the tissue fluid. FIGURE 10.20 Exchange of substances between blood capillaries and body cells Lymph formation and components of the lymphatic system At the venule end of the blood capillary, blood plasma is hypertonic compared to the tissue fluid surrounding it. Blood pressure is also lower. As a result, the reabsorption of water, mineral salts and waste takes place in the venule capillary. However, only 85% of the fluid that leaves the blood at the arteriole end of blood capillary diffuses back into the venule end. What happens to the remaining 15% that is left in the intercellular space? This remainder forms about 4 litres of fluid that is lost from capillaries each day. How does the blood circulatory system regain this fluid? 189 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 189 1/9/2020 12:09:36 PM The lymphatic capillary wall consists of one layer of cells only. The lymphatic capillary differs from blood capillary because one of its end is blocked or closed while the other end is connected to the lymphatic vessel (Figure10.21). Lymphatic capillaries found in intercellular spaces merge to form a larger lymphatic vessel. Along the lymphatic vessel, there are lymph nodes at certain distances. 10.7.3 10.7.2 The lost fluid is collected and returned to the blood through the lymphatic capillary, which is the smallest vessel in the lymphatic system. This fluid is known as lymph and is pale yellow in colour. Table 10.7 and Table 10.8 show the similarities and differences between lymph with tissue fluid and blood. TABLE 10.7 Comparison between lymph and tissue fluid Similarity Both contain plasma without the plasma proteins, erythrocytes and platelets. Differences Lymph Tissue fluid Higher content of fat and fat-soluble substances Low content of fat and fat-soluble substances High content of lymphocytes Low content of lymphocytes TABLE 10.8 Comparison between lymph and blood Similarity Both contain all the contents of plasma such as nutrients, hormones, enzymes, cellular wastes, respiratory gases and leucocytes. Differences Lymph Blood Does not contain plasma protein, erythrocyte and platelet Contains plasma proteins, erythrocytes and platelets FIGURE 10.21 Lymph formation lymphatic capillary lymph tissue fluid valve arteriole lymphatic vessel tissue fluid cell venule lymphatic capillary 190 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 190 1/9/2020 12:09:37 PM right lymphatic duct tonsils left subclavian vein right subclavian vein spleen appendix lymph node bone marrow thoracic duct lymphatic vessel thymus The lymphatic system consists of organs such as lymph nodes, spleen, thymus gland, bone marrow, tonsils and appendix (Figure 10.22). The lymphatic system does not have its own pump to circulate the lymph along the lymphatic vessel. The flow of lymph is aided by heartbeat pulse, contraction of skeletal muscles, peristalsis in the digestive tract and changes in pressure during inhalation and exhalation of breath. In the lymphatic vessel, one-way valves ensure the lymph flows continuously to the heart. These valves also prevent the lymph from flowing back. Relationship between the blood circulatory system and the lymphatic system All lymphatic vessels will eventually join with one of the two main lymphatic vessels which are the thoracic duct dan right lymphatic duct (Figure 10.22). FIGURE 10.22 Lymphatic system 10.7.3 The right lymphatic duct receives lymph from the right hand, chest and right side of the head and neck. The thoracic duct receives lymph from the left side of the head, neck and chest, and all the body parts below the ribs. lymph nodes lymphocyte valve blood vessel tissue fluid lymphatic capillary 191 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 191 1/9/2020 12:09:38 PM 10.7.4 vein Systemic circulation Pulmonary circulation FIGURE 10.23 Relationship between lymphatic system and blood circulatory system FIGURE 10.24 The necessity of the lymphatic system The thoracic duct will deliver its contents into the left subclavian vein while the right lymphatic duct will transport lymph into the right subclavian vein. So the lymph collected from the whole body will flow back into the blood circulatory system. Figure 10.23 shows the relationship between the lymphatic system and the blood circulatory system that complement each other. right subclavian vein right lymphatic duct lymphatic vessel lymph node valve lymph node lymphatic capillaries lymphatic capillaries systemic capillaries pulmonary capillaries artery The necessity of the lymphatic system The necessity of the lymphatic system is summarised in Figure 10.24. COMPLEMENTS THE BLOOD CIRCULATORY SYSTEM The lymphatic system returns the excess tissue fluid in the intercellular space into the blood flow. The composition, pressure and volume of blood are maintained at a normal range. BODY DEFENCE Lymph nodes produce and store lymphocytes that are involved in the production of antibodies. TRANSPORTATION OF FAT- SOLUBLE SUBSTANCES Fats and fat-soluble substances diffuse into the lacteal in the villus of the small intestine. Lacteals are lymphatic capillaries. Lipid droplets are transported to the thoracic duct and blood circulatory system through the left subclavian vein. NECESSITIES OF THE LYMPHATIC SYSTEM 1 Name the two main lymphatic vessels. 2 State three main functions of the lymphatic system. 3 State the differences between the composition of blood plasma, tissue fluid and lymph. 4 After eating fatty food, the number of lipid molecules in the lymph increases by 1%. Explain why. Formative Practice 10.7 192 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 192 1/9/2020 12:09:39 PM Have you ever wondered what would happen if our lymphatic system does not function properly? What would happen if the excess tissue fluid is not returned to the blood flow? Tissue fluid that is not returned to the blood circulatory system will accumulate in the intercellular space. This will result in the swelling of the body tissues. This condition is known as oedema (Photograph 10.7). Oedema may be caused by a number of factors (Figure 10.25). Health Issues Related to the Human Lymphatic System 10.8 Why do our legs swell after we sit for too long? Brainstorm! PHOTOGRAPH 10.8 Swollen leg caused by lymphatic filariasis FIGURE 10.25 Causes of oedema 10.8.1 PARASITIC INFECTION • The parasite worm Brugia sp. infects the lymphatic vessel and prevents the flow of lymphatic fluid. • The infected part, for example, leg will swell. • The patient contracts lymphatic filariasis (Photograph 10.8). • This worm is transmitted through mosquito bites. DEFICIENCY IN PLASMA PROTEIN Deficiency of albumin in the blood. CAUSES OF OEDEMA 1 How do parasitic infections happen? 2 Explain what would happen when the tissue fluid fails to return to the blood circulatory system. 3 Predict what would happen to the legs of a patient who has been bedridden for a long period of time? Explain your answer. 4 Lipid droplets or fat globules cannot diffuse into the villus blood capillary but must diffuse through the lacteal. Explain why. Formative Practice 10.8 leg with oedema normal leg PREGNANCY The body will produce more body fluid to fulfill the needs of a growing foetus. PROLONGED BEDRIDDEN PATIENTS Paralysed or stroke patients with limited mobility can suffer from oedema in the legs. PHOTOGRAPH 10.7 Oedema 193 CHAPTER 10 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 193 1/9/2020 12:09:40 PM TRANSPORT IN HUMANS AND ANIMALS Circulatory System Lymphatic System Closed Circulatory System Blood is contained in the closed blood vessel that is continuous and is distributed to the whole body Components of the lymphatic system • Lymph • Lymphatic capillaries • Lymphatic vessel • Lymph nodes • Lymphatic organs The necessity of the Lymphatic System • Complements the blood circulatory system • Transportation of fat- soluble substances • Body defence Health Issues Related to the Human Lymphatic System • Lymphatic filariasis • Parasitic infection • Deficiency in plasma protein • Pregnancy • Prolonged bedridden patients Fish The fish heart has two chambers: an atrium and a ventricle Amphibians The heart of an amphibian consists of three chambers: two atria and one ventricle Humans The human heart consists of four chambers: two atria and two ventricles that are completely separated Circulatory System of Humans • Blood • Heart • Blood vessel Mechanism of Heartbeat Mechanism of Blood Clotting Health Issues Related to Blood Clotting Open Circulatory System Haemolymph flows into the body cavities (haemocoel) and bathes cells Insects One or more hearts pump haemolymph through the haemolymph vessel into the haemocoel Summary • Thrombosis • Embolism • Haemophilia • Blood type A • Blood type B • Blood type AB • Blood type O • Rhesus factor Blood Groups of Humans • Arteriosclerosis • Atherosclerosis • Hypertension • Angina • Myocardial infarction • Stroke Health Issues Related to the Human Circulatory System 194 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 194 1/9/2020 12:09:41 PM 1 An accident victim with blood group B needs an immediate blood transfusion. Is it safe for the patient to receive blood from individuals with the blood group O? Explain why. 2 An individual has a low number of erythrocytes. Explain the effect of this situation on his/her health. Suggest the types of food that should be consumed by the individual to recover from this situation. 3 The human heart has a pacemaker. The heart pacemaker that is damaged can be replaced by an electronic pacemaker. Explain how the electronic pacemaker functions. 4 Name one example of nutrient found in blood and how the nutrient can be transported to cells. 5 One of the lymphatic vessels of an individual is clogged. (a) Explain the effects on the lymphatic system of the individual. (b) Explain what will happen if the lymphatic vessel in the leg is clogged? Have you mastered the following important concepts? • The circulatory system in a multicellular organism • Components of the human circulatory system and to compare and contrast the types of blood vessels • Mechanism of the human heartbeat and the generation of force for blood circulation • Mechanism of blood clotting • The ABO blood system and Rhesus factor • Health issues related to the circulatory system • The formation of tissue fluid and lymph • Describe components of the lymphatic system • Health issues related to the lymphatic system Self Reflection Summative Practice 10 195 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 195 1/9/2020 12:09:41 PM 6 Figure 1(a) shows a schematic of the blood circulatory system in humans and Figure 1(b) shows the schematic of the blood circulatory system in fish. Body HEART (a) Head, neck, arm Lungs Gills Body HEART (b) (a) Explain the blood circulatory system of fish. (b) Based on Figure 1, compare the human and fish blood circulatory system. (c) Explain the similarities between the two blood circulatory systems. (d) Why does the blood flow in fish encounter more obstacles compared to the blood flow in humans and explain how the fish can overcome this problem? Essay Questions 7 Coronary heart disease is the main cause of death in our country. The following factors can increase the risk of an individual contracting this disease: • smoking • unbalanced diet • unhealthy lifestyle Explain how these factors can contribute to coronary heart disease. 8 (a) Explain how the rhythmic contraction of heart muscles occurs. (b) Ali’s leg feels numb after sitting cross-legged for an hour. Suggest the action to be taken and give your reasons. (c) Elly enjoys eating beef rendang and nasi lemak. Explain why this practice of eating in the long term can affect her health. FIGURE 1 196 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 196 1/9/2020 12:09:41 PM Enrichment 9 (a) A baby is born with a damaged bicuspid valve which cannot close tightly. Explain the effect of this condition on the baby. (b) A normal baby has a thick muscular heart wall that separates the left heart from the right heart. If this muscle is not formed completely, predict the outcome on the quality of blood that flows into the aorta. 10 How should an individual with a coronary artery that is clogged with cholesterol deposits be treated? 11 Each year, thousands of people die from excessive blood loss caused by injuries during accidents or war. One way to reduce the continuous outflow of blood from the injury is to apply pressure on the wound with a bandage. In your opinion, what adaptations can be done to the bandage to make it more efficient in stopping blood loss temporarily until the patient is admitted to the hospital? Complete answers are available by scanning the QR code provided 197 BioT4(NC)-B10B-EN New 6th.indd 197 1/9/2020 12:09:42 PM • What are the three lines of body defence in humans? • How do antibodies react with antigens? • What are the types of immunity in humans? Do you KNOW... How do our bodies fight bacteria and viral infections? CHAPTER11 Immunity in Humans 198 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 198 1/9/2020 11:58:19 AM 11.1 Body Defence 11.1.1 Define: • immunity • antigen • antibody 11.1.2 Describe the three lines of body defence in humans: • the first line of defence: – physical – chemical • the second line of defence: – fever – inflammation – phagocytosis • the third line of defence: – antibody – memory cell 11.2 Actions of Antibodies 11.2.1 Discuss the actions of antibodies on foreign antigens: • neutralisation • agglutination • precipitation • opsonisation • lysis 11.3 Types of Immunity 11.3.1 Communicate about the types of immunity: • passive immunity • active immunity 11.3.2 Compare and contrast passive immunity and active immunity 11.4 Health Issues Related to Immunity 11.4.1 Describe health issues related to Acquired Immuno Deficiency Syndrome (AIDS). 199 199 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 199 1/9/2020 11:58:22 AM You may recall learning about the body defence system in Form 2. The body defence system reacts when pathogens infect the body. A pathogen is a microorganism that causes diseases. Examples of pathogens include bacteria (singular: bacterium), viruses and parasites. Pathogens can only cause diseases if they successfully infect body cells. The body defence system recognises pathogens as foreign particles known as antigens. Antigens are foreign particles that enter the body and subsequently stimulate the immune response. Antigens stimulate the lymphocytes to produce antibodies into the blood flow to destroy the antigens. Antibodies are proteins found on the lymphocyte surface or proteins released by lymphocytes into the blood plasma. The interaction between antibodies and antigens that cause antigens to be destroyed is called the immune response (Figure 11.1). Immunity is the body’s ability to fight infections caused by pathogens or other foreign objects, through specific attacks on the pathogens. When our body can fight a disease, we are said to be immune to that disease. There are three lines of defence to fight against diseases in our body: • The first line of defence • The second line of defence • The third line of defence The first line of defence The first line of defence consists of the physical and chemical line-up that prevent pathogens from entering the body. The first line of defence is the defence line that is not specific and acts to prevent pathogens from entering the body. Figure 11.2 shows the organs and mechanisms involved in the first line of defence. Body Defence 11.1 11.1.2 11.1.1 FIGURE 11.1 Interaction between antibodies and antigens antibody antigen List the physical and chemical defences found in the first line of defence. Activity Zone 200 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 200 1/9/2020 11:58:23 AM Hydrochloric acid in the stomach destroys bacteria present in food and drinks. HYDROCHLORIC ACID Lysozyme found in the secretion of tears, nasal mucus and saliva, is an antimicrobial protein that can dissolve and destroy some types of bacteria. LYSOZYME FIGURE 11.2 The first line of defence MUCOUS MEMBRANE The mucous membrane that lines the respiratory tract secretes a sticky fluid called mucus. Mucus contains lysozyme that destroys bacteria found in the air that enters the respiratory system. 11.1.2 The blood clotting mechanism prevents bacteria from entering through wounds. MECHANISM OF BLOOD CLOTTING • It is the physical defence that prevents the entry of pathogens because it is tough and is difficult for microorganisms to penetrate. • The continuous shedding of dead cell layers on the skin surface makes it difficult for various types of microorganism to grow. • Acts as a chemical shield through the secretion of sebum. Oil and acid in the sebum prevent the growth of various types of microorganisms. • Sweat secreted by the skin contains lysozyme, a type of enzyme that breaks down the cell wall of some bacteria. SKIN CHAPTER 11 201 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 201 1/9/2020 11:58:27 AM FIGURE 11.3 The phagocytosis stages bacterium phagocyte lysozyme lysosome phagosome phagolysosome bacterium decomposes Phagocyte extends its pseudopodium towards the bacterium and envelops the bacteria 1 Bacterial ingestion forms phagosome 2 Phagosome combines with lysosome that secretes lysozyme into the phagosome 3 Bacterium in the phagosome is destroyed by the lysozyme 4 Phagocyte expels the remains of the digested microorganism out of the cell 5 The second line of defence • The second line of defence is fever, phagocytosis and inflammation. • The mechanism of the second line of defence is also not specific. Fever Fever is the second line of defence mechanism that fights infections. Fever increases phagocytic activity and fights against microorganisms that infect the body. Phagocytosis • The phagocyte is a leucocyte that can carry out phagocytosis. Neutrophils and monocytes are phagocytes. • Phagocytosis is the process by which microorganisms or other particles such as dead cells are trapped and digested by phagocytes. • When an infection occurs, the phagocytes move to the infected area and enter the tissue fluid through the pores of the capillary wall. • When a phagocyte encounters a pathogen, the phagocyte will engulf the pathogen and the lysozyme in the phagocyte will digest the pathogen (Photograph 11.1). • The stages of phagocytosis are summarised in Figure 11.3. PHOTOGRAPH 11.1 The electron micrograph shows a phagocyte extending its pseudopodium to engulf bacteria 11.1.2 ICT 11.1 Video: Phagocytosis (Accessed on 21 August 2019) 202 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 202 1/9/2020 11:58:28 AM Inflammation Inflammation is the immediate response that destroys and neutralises harmful actions of microorganisms and toxins at the early stages of infection. The inflamed area will swell, turn red and feel painful. The response to inflammation is described in Figure 11.4. The third line of defence If pathogens overcome the second line of defence, the third line of defence will be activated. The third line of defence is the immune response of the lymphocytes. • The lymphocytes formed in the lymph nodes produce antibodies. • The actions of antibodies are specific. Each type of antibody can only combine with a certain type of antigen (Figure 11.5). • When a person is infected with pathogens, a large number of lymphocytes will accumulate in the lymph nodes to destroy the antigens and foreign particles. This will cause the lymph nodes to swell. • The lymph nodes also contain macrophages that destroy bacteria, dead tissues and foreign particles through phagocytosis. • Lymphocytes are divided into two types, T lymphocytes and B lymphocytes. • The T lymphocyte attacks cells infected by pathogens. T lymphocytes stimulate B lymphocytes to produce memory cells. • If the same pathogen attacks, the memory cells will be stimulated to produce antibodies immediately. FIGURE 11.5 The antigen molecule will combine with the antigen receptor site found in the antibody molecule phagocyte bacterium histamine infected area skin platelets Biological Lens Pus is a combination of microorganisms, fragments of tissues and white blood cells that can be found in seriously infected areas or damaged tissues. 11.1.2 The damaged tissue releases histamine. Histamine will stimulate an immediate inflammatory response. 1 • Histamine will cause the blood capillaries to expand for more blood to flow to the infected area. • Histamine also increases the permeability of blood capillaries to phagocytes. • The phagocytes and clotting factors will accumulate in the infected area. 2 The blood clotting mechanism is triggered. 3 The phagocytes carry out phagocytosis. 4 FIGURE 11.4 Inflammatory response FIGURE 11.4 Inflammatory response antibody antigens antigen receptor site lymphocyte CHAPTER 11 203 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 203 1/9/2020 11:58:29 AM Antigens are destroyed by antibodies through several mechanisms as illustrated in Figure 11.6. Actions of Antibodies 11.2 Antibodies bind with toxins produced by bacteria and neutralise the toxin. NEUTRALISATION Antibodies coagulate the pathogens and make them an easy target to be trapped and destroyed by phagocytes. AGGLUTINATION antibody antigen Formative Practice 11.1 1 What is the meaning of immunity? 2 Name two characteristics of the skin that allows the skin to react as an effective first line of defence. 3 How does the phagocyte destroy pathogens that have penetrated the first line of defence? 4 Differentiate between antigens and antibodies. toxin antibody Antibodies react with dissolved antigens to form an insoluble complex (precipitate) that is easily destroyed by phagocytes. PRECIPITATION 11.2.1 precipitation of antigen molecules antibody 204 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 204 1/9/2020 11:58:30 AM The Ministry of Health (MOH) recommends that babies aged 2 to 3 months be immunised against diseases such as diphtheria, pertussis, tetanus, poliomyelitis and meningitis. Our World of Biology Types of Immunity 11.3 There are two types of immunity: active immunity and passive immunity. Active immunity means that lymphocytes produce their own antibodies as a response to stimulation by the antigens. Passive immunity means that the body receives antibodies from an external source. Both of these types of immunities can be naturally or artificially acquired. opsonin antibodies combine with antigens Antibodies combine with antigens and cause bacteria to be broken down and decomposed. LYSIS Antibodies combine with antigens and act as a marker for phagocytes to recognise the antigens and destroy them. OPSONISATION FIGURE 11.6 Action of antibodies on antigens antigen bacterium 11.3.1 antigen bacterium • Natural active immunity Acquired after an individual recovers from an infection • Artificial active immunity Acquired when an individual is given a vaccine injection • Natural passive immunity Acquired through breastfeeding and from the mother to the foetus during pregnancy • Artificial passive immunity Acquired through an antiserum injection ACTIVE IMMUNITY PASSIVE IMMUNITY IMMUNITY bacterium undergoes lysis (decomposition) lysine antibody combines with antigen antigen baterium phagocyte traps the bacterium that has been identified by the antibody marker antigen bacterium nucleus antibody CHAPTER 11 205 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 205 1/9/2020 11:58:31 AM • When someone is infected by pathogens, lymphocytes will produce antibodies as a response to these antigens. • When an individual recovers from an infection, that individual will gain a permanent immunity against the disease. • When the individual is attacked again by the same pathogen, the lymphocytes that stored memories of the pathogen, that is, memory cells will rapidly produce antibodies to react immediately against the antigens. Active immunity and passive immunity Let us examine active immunity and passive immunity in greater detail. • To protect oneself from being infected by a highly infectious disease, an individual can be immunised against the disease. • Immunisation refers to the process that stimulates immunity against a specific disease through vaccine injections. • Vaccine is a suspension of pathogens that are weakened, dead or non-virulent. • When a vaccine is injected into the body, the vaccine will stimulate lymphocytes to produce antibodies to fight the pathogens. • The first vaccine injection will usually result in a low level of antibody production which is insufficient to protect an individual from the disease. A booster dose must be administered to increase the antibody production to a level of immunity that can protect the individual from the disease. • If the individual is infected by actual pathogens, the lymphocytes will produce enough antibodies and immediately destroy these pathogens. • Examples of vaccines are the Salk vaccine for poliomyelitis, BCG vaccine (Bacille Calmette-Guerin) for tuberculosis (TB) and HPV vaccine for cervical cancer. Why are only female pupils given the HPV vaccination (Human papillomavirus)? Brainstorm! • Antibodies are produced naturally by lymphocytes. • Active immunity remains for a long period of time. ACTIVE IMMUNITY NATURAL ACTIVE IMMUNITY ARTIFICIAL ACTIVE IMMUNITY 11.3.1 PHOTOGRAPH 11.2 An individual who has recovered from chickenpox or influenza has gained a natural active immunity PHOTOGRAPH 11.3 Immunisation protects a person from being infected by infectious diseases 206 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 206 1/9/2020 11:58:32 AM • This immunity is acquired by a foetus when the mother’s antibodies diffuse through the placenta into the blood flow of the foetus. • Antibodies also protect the baby for the first few months after birth through antibodies that are found in the mother’s milk or colostrum when breastfeeding. • This immunity is acquired through an antiserum injection or serum that contains specific antibodies to fight specific antigens. • The antiserum injection gives immediate protection but only for a short period of time. • Examples of antiserum are antitetanus, anti-rabies and antiserum for poisonous snakes. 11.3.1 • The body does not produce its own antibodies. • Antibodies are obtained from an external source. • Passive immunity does not persist and can only give immediate, short- term and temporary protection. PASSIVE IMMUNITY NATURAL PASSIVE IMMUNITY ARTIFICIAL PASSIVE IMMUNITY Injected in a horse The antitetanus from the horse serum is concentrated and purified Tetanus toxoid suspension Injected into individuals with high risk of tetanus The individual is protected from tetanus infection FIGURE 11.7 Antitetanus preparation PHOTOGRAPH 11.4 Babies gain natural passive immunity from the mother’s milk CHAPTER 11 207 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 207 1/9/2020 11:58:36 AM Similarities • Protects the body from infectious diseases • Involves interaction between antibodies and antigens Differences Aspect Artificial Active Immunity Artificial Passive Immunity Acquired through Vaccine injection Antiserum injection Injected substance Vaccine is a suspension of pathogens that are weakened, dead or non-virulent. Antiserum is a serum that contains specific antibodies. Purpose Prevention Treatment or when immediate protection is required Effect Does not give immediate protection Gives immediate protection Immunity period Immunity lasts for a long period of time Immunity is temporary and does not persist When injection is given Vaccine injection is administered before being infected Antibody injection is given in advance if there is a high risk of infection or immediately after being infected by a disease Antibody Antibodies are produced by the lymphocytes Antibodies are obtained from antiserums The need to give a second injection (booster dose) Must be given to boost the level of antibodies above the level of immunity as a protection against the disease Is only given when the antibody level in the blood drops below the level of immunity and the patient is still infected by the disease 11.3.2 0 4 2 6 8 20 40 60 antibody level in blood (arbitrary units) time (month) level of immunity first injection second injection FIGURE 11.8 The antibody level in the blood of a person after the first and second vaccinations the immunity level refers to the concentration of antibodies that is sufficient to fight the disease 0 4 2 6 8 20 40 60 antibody level in blood (arbitrary units) time (month) level of immunity first injection second injection FIGURE 11.9 The antibody level in the blood of a person after the first and second antiserum injections TABLE 11.1 Comparison between artificial active immunity and artificial passive immunity 208 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 208 1/9/2020 11:58:37 AM 11.4.1 Health Issues Related to Human Immunity Acquired Immunodeficiency Syndrome (AIDS) The human immunodeficiency virus (HIV) is a virus that attacks the human immune system. HIV infection causes Acquired Immunodeficiency Syndrome (AIDS). An AIDS patient is easily infected by other diseases because of the progressive destruction of the individual’s immune system. HIV spreads in the lymphocyte and destroys the lymphocyte (Photograph 11.5). An individual infected with HIV does not show any symptoms for the first few years although HIV has been actively attacking the immune system. Symptoms of the disease include chronic diarrhoea and fungi infection which are only visible after 8 to 10 years. Since the immune system of the individual is already weakened, the body can be easily infected by diseases. Finally, the immune system is paralysed and the patient will die from other infections. HIV transmission HIV enters the body through the transfer of body fluids such as blood and semen or across the placenta. Women infected with HIV can transfer the virus to the baby during pregnancy, birth or breastfeeding. 11.4 Millennial Career Immunologists are specialists in allergy diseases and diseases that involve the immune system. Millennial Career PHOTOGRAPH 11.5 HIV attacks lymphocyte 1 What are the types of immunity that decrease according to time? Explain why. 2 Propose immediate treatment that can be given to someone who has been bitten by a poisonous snake. 3 State one difference between artificial passive immunity and artificial active immunity. 4 In your opinion, why must we follow and complete the immunisation plan in Malaysia? Formative Practice 11.2 HIV is able to mutate and change the cell structure when it spreads. This gives the virus a high resistance to drug therapy. Biological Lens HIV lymphocyte CHAPTER 11 209 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 209 1/9/2020 11:58:37 AM Activities2.1 Conducting a research study on issues related to the human immune system Activity 11.1 Materials Medical magazines and the Internet Procedure 1 Conduct a research study with a friend on: • Systemic Lupus Erythematosus (SLE) • Allergy 2 Discuss your findings with friends from other groups and present the findings of each group. 11.4.1 Research study 1 What is the meaning of AIDS? 2 Explain how HIV infection can cause someone to suffer from AIDS. 3 Why is a person who is infected with HIV, may not necessarily suffer from AIDS? 4 How can AIDS be prevented? Formative Practice 11.3 Nevertheless, HIV infection in the foetus and newborn baby can be avoided with proper medical treatment when the mother is pregnant and during birth. Individuals can be infected by HIV through unprotected sexual relations with an infected individual. They can also be infected when they share contaminated needles used to inject drugs or tattoo ink. In addition, HIV is also spread through HIV-infected blood transfusion. There are a few types of diseases and conditions related to the immune system. Conduct the following research study activity to find out more. 210 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 210 1/9/2020 11:58:38 AM The first line of defence • Physical – Skin • Chemical – Sebum – Sweat – Lysozyme – Mucous membrane – Hydrochloric acid – Mechanism of blood clotting The second line of defence • Fever • Inflammation • Phagocytosis The third line of defence • Antibody • Memory cell Active immunity • Active natural immunity (when someone is infected by pathogens, lymphocytes will produce antibodies as a response to the antigen) • Artificial active immunity (a process that stimulates immunity through vaccine injection) Passive immunity • Passive natural immunity (acquired by the foetus in the mother’s womb and during breastfeeding) • Artificial passive immunity (serum injection that contains antibodies that fight against certain antigens) • Neutralisation • Agglutination • Precipitation • Opsonisation • Lysis • Acquired Immunodeficiency Syndrome (AIDS) • Systemic Lupus Erythematosus (SLE) • Allergy Body Defence Actions of Antibodies Types of Immunity Health Issues Related to Human Immunity IMMUNITY IN HUMANS Have you mastered the following important concepts? • Definition of immunity, antigen and antibodies • The first, second and third lines of defence in a human body • Antibody action on antigen • Active and passive immunities • Health issues related to human immunity Summary Self Reflection 211 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 211 1/9/2020 11:58:38 AM Summative Practice 11 1 Suggest an immediate treatment to an individual bitten by a very poisonous snake. 2 Explain how a mother who has HIV can infect a foetus in her womb. 3 (a) State the type of immunity a foetus receives from its mother. (b) Explain how the placenta helps in the immune system of the foetus. 4 Figure 1 illustrates the changes in the antibody levels in the blood of individuals X and Y for a specific period of time. the antibody level in blood time (weeks) level of immunity first injection Individual X the antibody level in blood time (weeks) level of immunity first injection Individual Y the antibody level in blood time (weeks) level of immunity first injection Individual X the antibody level in blood time (weeks) level of immunity first injection Individual Y FIGURE 1 (a) (i) What type of immunity did individuals X and Y acquire? (ii) State the substance injected in individuals X and Y. (iii) Explain the differences in the content of the substances you mentioned in (a)(ii). (b) (i) On the graph curves of individuals X and Y, mark with an arrow, the time of the second injection is given. (ii) Why do individuals X and Y need a second injection? (iii) Based on the graph curves for individuals X and Y, state two differences in the immunity achieved by individuals X and Y. 212 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 212 1/9/2020 11:58:38 AM Essay Questions 5 Two individuals acquired immunity against chickenpox in different situations. Individual X recovered from chickenpox. Individual Y was injected with a type of suspension and received immunity against chickenpox after a few months. Explain the immunity acquired by (a) individual X (b) individual Y 6 (a) A newborn baby needs to receive immunisation based on the Immunisation Plan recommended by the World Health Organisation (WHO). Explain why the immunisation programme is required. (b) (i) Some vaccine injections require only one dose throughout the lifetime of an individual. Explain why. (ii) Sinti’s mother forgot to bring Sinti to the clinic for the third dosage of the hepatitis vaccination. Explain the effects on Sinti’s immunity. (iii) Aziman accidentally stepped on a rusty nail during a mountain climbing expedition. Describe the type of injection that is suitable to be administered by the doctor. Explain your answer. (c) Explain how HIV can paralyse the immune system of a person infected by the virus. Enrichment 7 Sometimes doctors prescribe antibiotics to treat some infectious diseases. Doctors will advise taking all the antibiotics prescribed for the recommended period. Explain why it is important to follow this step. 8 You visited a sick friend in a hospital. MRSA (methicillin-resistant Staphylococcus aureus) is a strain of bacteria that is usually found in hospitals. This bacterial strain is immune to many types of antibiotics due to the numerous types of antibiotics used to treat patients in the hospital. Suggest steps that you can take to prevent the infection of MRSA. Complete answers are available by scanning the QR code provided 213 BioT4(6th)-B11-FA-EN New 7th.indd 213 1/9/2020 11:58:39 AM 12.1 Coordination and Response 12.1.1 Make a sequence and describe the components in human coordination: • stimulus • effector • receptor • response • integration centre 12.1.2 Identify and describe external and internal stimuli. 12.1.3 List the types of sensory receptors based on the stimuli involved: • chemoreceptor • mechanoreceptor • photoreceptor • thermoreceptor • baroreceptor • nociceptor 12.1.4 Justify the necessity to respond to external and internal stimuli. Sophia Robot Can robots function fully like humans in the future? Coordination and Response in Humans CHAPTER12 214 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 214 1/9/2020 11:57:49 AM 12.2 Nervous System 12.2.1 Construct an organisational chart and explain the structures of the human nervous system: • central nervous system – brain – spinal cord • peripheral nervous system – sensory receptor – cranial nerve – spinal nerve 12.2.2 Explain the functions of parts of the central nervous system related to coordination and response: • brain – cerebrum – hypothalamus – cerebellum – pituitary gland – medulla oblongata • spinal cord 12.2.3 Communicate about the functions of parts of the peripheral nervous system in coordination and response. 12.3 Neurones and Synapse 12.3.1 Draw and label structures of a sensory neurone and a motor neurone: • dendrite • myelin sheath • axon • node of Ranvier • cell body 12.3.2 Analyse the functions of each type of neurone in impulse transmission. 12.3.3 Explain the structure and function of synapse. 12.3.4 Explain the transmission of impulse across a synapse. 12.4 Voluntary and Involuntary Actions 12.4.1 Compare and contrast voluntary and involuntary actions. 12.4.2 Describe the reflex actions involving: • two neurones • three neurones 12.4.3 Draw a reflex arc. 12.5 Health Issues Related to the Nervous System 12.5.1 Communicate about the health issues related to the nervous system. 12.5.2 Describe the effects of drug and alcohol abuse on human coordination and response. 12.6 Endocrine System 12.6.1 State the role of endocrine glands in humans. 12.6.2 Identify and label the endocrine glands in humans. 12.6.3 Analyse the functions of hormones secreted by each endocrine glands: • hypothalamus – gonadotrophin-releasing hormone (GnRH) • the anterior lobe of pituitary – growth hormone (GH) – follicle-stimulating hormone (FSH) – luteinizing hormone (LH) – thyroid-stimulating hormone (TSH) – adrenocorticotropic hormone (ACTH) • the posterior lobe of pituitary – oxytocin hormone – antidiuretic hormone (ADH) • thyroid – thyroxine hormone • pancreas – insulin hormone – glucagon hormone • adrenal – adrenaline hormone – aldosterone hormone • ovary – oestrogen hormone – progesterone hormone • testis – testosterone hormone 12.6.4 Discuss involvement of the nervous system and endocrine system in a “fight or flight” situation. 12.6.5 Compare and contrast the nervous and the endocrine system. 12.7 Health Issues Related to the Endocrine System 12.7.1 Predict the effects of hormonal imbalances on human health. 215 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 215 1/9/2020 11:57:49 AM Organisms have the ability to detect changes in their environments and respond to these changes. This ability is called sensitivity while the change that stimulates the response is known as a stimulus (plural: stimuli). The stimulus is divided into two types, that is, external stimulus and internal stimulus. (a) Stimuli from the external environment include light, sound smell, taste, surrounding temperature, pressure and touch. (b) Stimuli from the internal environment include changes in blood osmotic pressure, changes in body temperature and changes in blood sugar level. Mammals can detect stimuli via the special sensory cells known as receptors. When a receptor detects a stimulus such as sound, the stimulus is converted to nerve impulses. Nerve impulses are sent to the brain through nerve cells or neurones. The brain is the integration centre that translates nerve impulses and coordinates an appropriate response. Response refers to the way organisms react after detecting a stimulus. The part of the body that responds is called the effector. Examples of effectors are muscles and glands. Figure 12.1 and Figure 12.2 explain the main components and pathways involved in detecting and responding to changes in external and internal environments. Coordination and Response 12.1 Impulses are sent through the motor neurone to the effector Stimulus from the external environment (example: the sound of phone ringing) Detected by sensory receptors in the sensory organs and transformed into nerve impulses In the integration centre (the brain), nerve impulses are interpreted and a response is triggered Nerve impulses are sent through the sensory neurone to the integration centre Effector (hand muscles) produces a response (answering the telephone) FIGURE 12.1 Main components and pathways involved in detecting and responding to changes in the external environment 12.1.1 12.1.2 216 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 216 1/9/2020 11:57:50 AM Stimulus from the internal environment (example: blood pressure increases during running) Detected by receptors (baroreceptor) in the aortic arch and carotid artery Integration centre (cardiovascular control centre in the medulla oblongata) The effectors react (weakened contraction of cardiac muscles and the expansion of blood vessels’ diameter) to reduce the blood pressure to the normal range FIGURE 12.2 The main components and pathways involved in detecting and responding to changes in the internal environment Nerve impulses are sent through the sensory neurone to the integration centre The cardiovascular control centre sends nerve impulses through the motor neurone to the effectors 12.1.1 12.1.2 Conduct a role play activity to explain coordination and responses. Activity Zone Receptors and effectors work together to bring suitable changes depending on the stimulus detected. Coordination is a stimuli detection process by receptors that ends in appropriate responses by effectors. Coordination ensures that the overall activities and systems of an organism function and are synchronised perfectly as a complete unit. The role of coordination and response is conducted by two separate systems, that is, the nervous system and the endocrine system. Both systems work together to coordinate and control responses. 217 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 217 1/9/2020 11:57:54 AM Types of receptors Sensory receptors found at the end of the nerve fibres detect information in the external and internal environments. The location of receptors will depend on the type of stimulus detected. Each type of receptor is usually sensitive to a specific stimulus. For example, the sensory receptors that detect external stimuli are found in special sensory organs such as eyes, nose, tongue and skin. The sensory receptors that detect internal stimuli are present in specific internal organs such as the pancreatic cells that detect blood sugar level. FIGURE 12.3 Detection of external stimulus by the photoreceptor All receptors can be considered as energy converters, that is, receptors can convert one form of energy into another. For example, the eye photoreceptor converts light energy into electrical signals, which is a form accepted by the nervous system. Across the fields integration centre (the brain) light stimulus receptor (photoreceptor) 12.1.3 TABLE 12.1 Types of sensory receptors and stimulus involved Sensory receptor Stimulus Photoreceptor Light Thermoreceptor Change in temperature Chemoreceptor Chemical substances Baroreceptor Change in pressure Mechanoreceptor Touch and pressure Nociceptor Pain sensory neurone (optic nerve) 218 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 218 1/9/2020 11:57:55 AM Necessity of response Why do organisms have to respond to stimuli and internal stimuli? The ability of organisms to detect changes in the external environment and its response to the stimuli is very important for the survival of organisms. For some animals, a sudden change in climate conditions motivates the animals to look for new shelters. The ability of organisms to detect changes in the internal environment is also crucial so that the information can be transmitted to the integration centre. The integration centre will then transmit this information to the effectors to respond to the changes. For example, when the body temperature increases above the normal range, this information will be transmitted to the integration centre by a receptor. The integration centre will send nerve impulses to the effectors to decrease the temperature back to its normal range. In conclusion, humans and animals need to respond to adapt to the changes in the environment. PHOTOGRAPH 12.1 Animals migrate when they sense changes in the climate 12.1.4 PHOTOGRAPH 12.2 A fast response is necessary to save a goal 1 What is the meaning of response? 2 Which sensory organ has the mechanoreceptor as a sensory receptor? 3 In your opinion, why is coordination crucial to humans? 4 You feel a mosquito bite on your leg and you hit it. Desribe the pathway involved in detecting and responding to the stimulus of the mosquito bite. 12.1 Formative Practice 219 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 219 1/9/2020 11:57:56 AM Nervous System The human nervous system is made up of a network of nerve cells or neurones. This system is divided into two main subsystems: the central nervous system and the peripheral nervous system (Figure 12.4). The central nervous system includes the brain and spinal cord. The peripheral nervous system consists of 12 pairs of cranial nerves and 31 pairs of spinal nerves. The cranial nerves send nerve impulses from and to the brain. Spinal nerves send nerve impulses from and to the spinal cord. 12.2 FIGURE 12.4 A schematic diagram showing the organisation of the human nervous system PERIPHERAL NERVOUS SYSTEM brain spinal cord spinal nerve sensory receptor cranial nerve 12.2.1 CENTRAL NERVOUS SYSTEM 220 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 220 1/9/2020 11:57:57 AM AR FIGURE 12.5 Human brain 12.2.2 Brain Do you know that the brain is made up of more than 100 billion neurones? The brain is the coordination and control centre for humans. The main components of the brain are the cerebrum, hypothalamus, cerebellum, medulla oblongata and pituitary gland (Figure 12.5). spinal cord HYPOTHALAMUS • Coordinating homeostasis. • It is the control centre that regulates body temperature, water balance, blood pressure, and senses hunger, thirst and fatigue. • The hypothalamus connects the nervous system to the endocrine system through the pituitary gland. • Controls the secretion of a few types of pituitary gland hormones. CEREBRUM Maintains body balance and coordination of muscle contraction for body movement. CEREBELLUM • Located at the anterior of the cerebellum. • Controls involuntary actions such as heartbeat, breathing, food digestion, vasoconstriction, blood pressure, peristalsis, vomiting, coughing, sneezing and swallowing. MEDULLA OBLONGATA • The largest and most complex structure present in the frontal part of the brain. • The surface is folded to increase the surface area to hold more nerves. • It is the centre that controls emotions, hearing, sight, personality and controlled actions. • The cerebrum receives information and stimulus from the receptor. • This information is analysed, integrated and correlated to produce sensory perception. • The response is determined and instructions are given to the effectors. • The cerebrum is also responsible for higher mental abilities such as learning, memorising, linguistic skills and mathematics skills. • Located at the base of the hypothalamus. • The main gland in the endocrine system. • This gland secretes hormones that control the secretion of hormones by other endocrine glands. PITUITARY GLAND 221 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 221 1/9/2020 11:57:57 AM 12.2.3 12.2.2 Spinal cord The spinal cord is contained within the vertebral column and is surrounded by cerebrospinal fluid that protects and supplies the spinal cord with nutrients. The spinal cord is made up of white matter and grey matter (Figure 12.6). In a cross section, the grey matter looks like a butterfly or the letter ‘H’. Grey matter comprises mainly of cell bodies and is surrounded by white matter. White matter consists of axons covered in myelin sheath and extends up and down the spinal cord. The spinal nerve extends from the spinal cord through two short branches or roots which are the dorsal root and ventral root. The function of the spinal cord is to (a) process a few types of sensory information and to send responses through the motor neurones (b) control reflex action (c) connect the brain with the peripheral nervous system The detailed functions of the spinal cord structure is summarised in Figure 12.6. DORSAL ROOT In a newly operated section of the spinal cord, the white matter appears white and the grey matter appears grey. Can you explain why? Brainstorm! FIGURE 12.6 Cross section showing the detailed structure of the spinal cord, white matter and grey matter motor neurone grey matter white matter (contains myelin-coated axon) relay neurone sensory neurone The dorsal root contains the axon of the sensory neurone that sends nerve impulses from the sensory receptor to the spinal cord. VENTRAL ROOT The ventral root contains the motor neurone that sends nerve impulses from the spinal cord to the effector. SPINAL NERVE The spinal nerve contains the sensory neurone and motor neurone. DORSAL ROOT GANGLION The sensory neurones’ cell bodies are clustered in the dorsal root ganglion Peripheral nervous system The peripheral nervous system consists of the somatic nervous system and autonomic nervous system. The somatic nervous system regulates all controlled actions. The autonomic nervous system controls involuntary actions such as heartbeat and contraction of the blood vessel. The function of the peripheral nervous system is to connect sensory receptors and effectors to the central nervous system. 222 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 222 1/9/2020 11:57:58 AM A person suffering from a stroke is having difficulty in moving his left hand. Which part of the brain is damaged? Brainstorm! Neurones and Synapse The nervous system is made up of millions of nerve cells known as neurones. The basic structure of a neurone consists of a cell body, axon, dendrite, myelin sheath, a node of Ranvier and a synaptic knob (Figure 12.7). There are three types of neurones which are sensory neurones, relay neurones and motor neurones (Figure 12.8). 12.3 FIGURE 12.7 The basic structures and functions of the the parts of the neurone 12.3.1 12.3.2 DENDRITE Dendrites are short branches of the cell body. Dendrite receives nerve impulses from other neurones or the external environment and sends them to the cell body. AXON Axon is an elongated branch of the body cell. Axon carries impulses out of the cell body to other neurones or effectors. NODE OF RANVIER Certain neurones have parts that are not insulated by the myelin sheath at regular gaps along the axon. This gap is known as a node of Ranvier. The node of Ranvier helps to accelerate the flow of nerve impulses by allowing the nerve impulses to jump from one node to the following node. direction of impulse flow 1 Explain the role of the brain in body coordination. 2 Compare the functions of the cerebellum and the medulla oblongata. 3 State one difference between the functions of the somatic nervous system and the autonomic nervous system. 4 Explain why we cannot resist sneezing. 12.2 Formative Practice CELL BODY A cell body consists of a nucleus and many cytoplasmic projections called dendrites. The cell body integrates signals and coordinates metabolic activities. Myelin sheath is an insulating membrane that coats the axon. Function of the myelin sheath: • protects neurones from injury • functions as an insulator for electrical impulses • provides nutrients to the axon MYELIN SHEATH SYNAPTIC KNOB The synaptic knob is a swelling at the end of the axon branch. The synaptic knob sends signals to muscle cells, gland cells or other neurone dendrites. muscle cells 223 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 223 1/9/2020 11:57:58 AM FIGURE 12.8 Types and functions of neurones • Present in the dorsal root of the spinal nerve. • Carries nerve impulses from the sensory organ receptors to the central nervous system. • The cell body is found in the dorsal root ganglion. • Dendrites receive nerve impulses from receptors and send them to the cell body. • The nerve impulses are transferred from the cell body through the axon to the next neurone. • Can be found in the ventral root of the spinal nerve. • Receives nerve impulses from the relay neurone of the central nervous system and sends nerve impulses to effectors such as muscles or glands to produce the appropriate response. • The cell body is present in the grey matter of the spinal cord. • Nerve fibres found in the central nervous system. • Connects the sensory neurone to the motor neurone. • The cell body can be found in clusters in the grey matter of the central nervous system. • Sends nerve impulses from the sensory neurone to the central nervous system and from the central nervous system to the motor neurone. SENSORY NEURONE MOTOR NEURONE RELAY NEURONE 12.3.3 12.3.2 cell body dendrite nucleus axon direction of impulse flow synaptic knob Structure and functions of synapses Information is sent along the neurone through electrical signals known as nerve impulses. Impulses are positively charged waves that flow along the axon to the synaptic knob. There is a narrow gap called synapse that separates the synaptic knob from neurone dendrites that receive the impulses. Electrical signals that carry information must be transferred across synapses for impulses to be transmitted to the following neurone. Motor neurone dendrite direction of impulse flow cell body nucleus axon synaptic knob Sensory neurone direction of impulse flow dendrite cell body nucleus synaptic knob Relay neurone 224 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 224 1/9/2020 11:57:59 AM 12.3.4 Synapses play an important role in allowing nerve impulses to travel in one direction. Therefore, synapses control the types of impulses that pass through them. Transmission of impulse across a synapse Impulses are transmitted chemically across synapses. The chemical substances involved are neurotransmitters that are kept in synaptic vesicles that are found at the end of the synaptic knob. Two examples of neurotransmitters found in most synapses are acetylcholine and noradrenaline. Other examples are serotonin and dopamine. The process of transmitting impulses through synapses is slow as it occurs chemically. At first, the electrical signal will be changed to a chemical signal in the form of a neurotransmitter, then the chemical substance is converted again to an electrical signal on the membrane of the receiving neurone. The transmission of impulses across synapses is shown in Figure 12.9. The cobra’s poison can cause paralysis by preventing the action of the neurotransmitter. Biological Lens ICT 12.1 Video: Synapse (Accessed on 21 August 2019) FIGURE 12.9 Transmission of impulses across synapses 1 When electrical impulses reach the synaptic knob, synaptic vesicles are stimulated to release neurotransmitters into the synapse. Synaptic knobs contain numerous mitochondria to generate the energy required for the transmission of nerve impulses. 1 2 3 synapse neurotransmitter mitochondrion synaptic knob synaptic vesicle receptor protein receiving neurone 2 The neurotransmitters diffuse through the synapse and combine to a specific receptor protein which is a receptor on the dendrite of the receiving neurone. 3 The binding of the neurotransmitter and the receptor stimulates the initiation of the next impulse so that impulse can be transmitted through the neurone. 225 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 225 1/9/2020 11:57:59 AM 12.4 Voluntary and Involuntary Actions Responses produced are either voluntary action or involuntary action. What are the pathways of information transmission involved in both actions? What are the differences between voluntary action and involuntary action? Table 12.2 shows the comparison between voluntary and involuntary actions. 12.4.1 TABLE 12.2 Comparison between voluntary action and involuntary action Voluntary action Involuntary action Similarity Both actions involve stimulation, impulse, neurone and an effector organ. Differences Actions that we are conscious of and done on our own will Actions that occur automatically and occurs without us being conscious Involves the somatic nervous system Involves the autonomous nervous system Controlled by the cerebral cortex Controlled by the medulla oblongata and hypothalamus Involves the reaction of the skeletal muscles Involves the reaction of the smooth muscle and glands Design a simulation model of the nerve coordination using an electric circuit. Activity Zone 1 What is the function of motor neurones? 2 Why do synaptic knobs contain a lot of mitochondria? 3 How are electrical impulses transmitted through synapses? 4 Predict what would happen to the transmission of impulses if the neurone does not have a myelin sheath. 12.3 Formative Practice 226 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 226 1/9/2020 11:58:02 AM VOLUNTARY ACTIONS INVOLVING SKELETAL MUSCLES • Voluntary actions such as walking, talking or brushing teeth are conscious actions. • For example, you can voluntarily raise your hand to answer a question. • The voluntary actions involving the skeletal muscles are controlled by the cerebral cortex. • Since the information reaches the cerebral cortex, that is, our level of consciousness, our perception of the surroundings can be produced. • The information pathway in voluntary action is demonstrated in Figure 12.10. 12.4.2 Involuntary actions involving skeletal muscles: reflex response Three-neurone reflex arc • Several situations require immediate and spontaneous action. • If you accidentally prick your finger on a sharp pin, you will move your finger immediately without much thought. • This is known as a reflex action. • A reflex action is a fast response a stimulus without being controlled by the brain. • The nerve pathway involved in a reflex action is called the reflex arc (Figure 12.11). • The reflex action of moving the finger from the sharp pin involves three neurones and communication between the neurones in the peripheral nervous system and the spinal cord. FIGURE 12.10 The pathway of information transmission in voluntary actions that involve skeletal muscles Stimulus occurs when the teacher questions pupils. 1 motor neurone sensory neurone The pupil’s receptor receives the stimulus and transmits the nerve impulse to the cerebrum through the sensory neurone. 2 The cerebrum interprets the nerve impulse to be sent to the effector. 3 The effector (skeletal muscles) receives the information. 4 The pupil raises his hand to answer the question (response). 5 relay neurone 227 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 227 1/9/2020 11:58:03 AM Sensory receptor stimulated pin cell body of sensory neurone dorsal root spinal cord ventral root spinal nerve motor neurone sensory neurone relay neurone cell body of motor neurone central canal grey matter white matter effector 1 2 3 4 5 dorsal root ganglion The importance of reflex actions • Reflex actions produce spontaneous responses without waiting for instructions from the brain. • The additional time that is needed by the brain to analyse information before triggering a response can lead to serious injuries. • Since reflex actions involve the spinal cord, the brain can focus on higher-level thinking. When a finger is pricked by a sharp pin, the sensory receptor detects the stimulus and triggers a nerve impulse. In the spinal cord, the nerve impulse is transferred from the sensory neurone through the synapse to the relay neurone. From the relay neurone, the nerve impulse is transferred to the motor neurone. The motor neurone transfers the nerve impulse from the spinal cord to the effector (muscle tissue) so that the finger can be moved quickly. 1 2 3 4 5 FIGURE 12.11 The reflex arc that involves three neurones and a spinal cord The nerve impulse is transmitted along the sensory neurone to the spinal cord. 12.4.3 12.4.2 228 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 228 1/9/2020 11:58:07 AM 12.4.2 12.4.3 Two-neurone reflex arc Another reflex action is the knee jerk or patellar reflex (Figure 12.12). This reflex uses the nerve pathway that involves two neurones, that is, the sensory neurone and the motor neurone. The doctor sometimes tests the effectiveness of someone’s nerve system by tapping on the knee using a rubber hammer (Photograph 12.3). PHOTOGRAPH 12.3 Doctor testing knee jerk reflex FIGURE 12.12 The reflex arc in knee jerk involving two neurones spinal cord white matter grey matter dorsal root sensory neurone dorsal root ganglion stretch receptor quadriceps muscle ventral root motor neurone biceps femoris muscle leg jerks forward tendon below the kneecap 1 2 4 3 When the tendon below the kneecap is knocked, the quadriceps muscle stretches and stimulates the stretch receptors to trigger nerve impulses. 1. The quadriceps muscle contracts causing the leg to jerk to the front. 1. The sensory neurone transmits the nerve impulses to the motor neurone in the spinal cord. 1 4 2 Reflex actions such as coughing protects the lungs from foreign particles from the external environment. The pupil reflex protects the retina from damage. Our World of Biology Draw a reflex arc. Activity Zone 1. The motor neurone then transmits impulses from the spinal cord to the quadriceps muscle. 3 1 State the sequence of impulse transmission in the knee jerk reflex arc. 2 One example of reflex action is pulling the hand away from a hot object. Define the reflex action and state its importance. 3 Differentiate between voluntary and involuntary actions. 4 Someone who loses a leg due to a certain disease will still feel pain in the area where the limb was amputated. Explain why. 12.4 Formative Practice 229 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 229 1/9/2020 11:58:12 AM Health Issues Related to the Human Nervous System Nervous system disease We should be thankful for having a central nervous system that functions well. However, the central nervous system can become damaged and stop functioning efficiently. A few examples of health issues related to the nervous system are given below. 12.5 The risk of Alzheimer’s disease is higher among individuals who rarely challenge their minds to study and think critically. Our World of Biology 12.5.1 PARKINSON’S DISEASE It is the shrinkage of the nervous system that causes tremors in the limbs, jaw, foot and face. The patient will also have difficulty maintaining body posture and balance. ALZHEIMER’S DISEASE This disease causes the loss of ability to reason and to take care of oneself. The patient is usually confused, forgetful and disoriented even in a familiar place. If the deterioration of the brain continues, the patient will lose the ability to read, write, eat, walk and talk. ATTENTION-DEFICIT HYPERACTIVITY DISORDER (ADHD) A type of brain disease that causes someone to become hyperactive, unable to concentrate and gets easily bored. LOU GEHRIG/AMYOTROPHIC LATERAL SCLEROSIS (ALS) This disease is caused by the deterioration and death of motor neurones that control the movement of muscles such as chewing, walking and talking. AUTISM A type of disease related to the development of nerves in the brain. Autism causes an individual to experience problems communicating and interacting. MULTIPLE SCLEROSIS A progressive disease as a result of an abnormality in the immune system that attacks the myelin sheath in the brain and spinal cord. The damaged myelin sheath prevents the transmission of impulses from and to the brain. EPILEPSY The occurrence of abnormal activities in certain parts of the brain causing the nerve cells to produce unusual signals. A person suffering from epilepsy may become unconscious and experience muscle spasms. BRAIN PARALYSIS (CEREBRAL PALSY) Brain paralysis occurs because of brain damage before or after a baby is born. It could also possibly occur in children between the ages of 3–5 years old. This disease causes failure in muscles and the ability of motor neurones to function properly. 230 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 230 1/9/2020 11:58:13 AM 12.5.2 Activities2.1 Research study Traditional methods of treatment for health issues related to the nervous system Activity 12.1 Materials Medical magazines, Internet Procedure Conduct a research study on the use of traditional methods (acupuncture, reflexology and others) in the treatment of health issues related to the nervous system. Discussion What are the traditional methods that can treat health issues related to the nervous system? The effects of drug and alcohol abuse on human coordination and response There are many types of drugs used for medical purposes, for example, marijuana is used by doctors in small quantities to reduce nausea in cancer patients after undergoing chemotherapy treatment. However, drug abuse other than for medical purposes can cause serious side effects and would most likely be fatal. Among the effects of drug abuse on drug addicts are: • addiction • an addiction that causes withdrawal symptoms such as shivering, sweating and vomiting if the drug is not taken Table 12.3 shows the effects of drug and alcohol on human coordination and response. 231 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 231 1/9/2020 11:58:17 AM 12.5.2 TABLE 12.3 Drugs and alcohol and their effects on the nervous system Substance Effects Stimulant drugs (stimulants) • Increases the activity of the central nervous system • Excessive use causes temporary euphoria which is followed by depression Sedative drugs (depressants) • Delays the transmission of nerve impulses • Calms the mind Hallucinogenic drugs • Causes the user to hallucinate • Relief from pain and anxiety Narcotic drugs • Delays the normal functions of the brain Alcohol • Disrupts coordination and thinking • Delays the transfer of nerve impulses 1 State the symptoms of Alzheimer’s disease. 2 Explain how drugs affect the coordination of one's nerves. 3 Why do doctors use drugs in the treatment of cancer patients who undergo chemotherapy? 4 Explain why a drunk individual is not allowed to drive a vehicle. 12.5 Formative Practice 232 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 232 1/9/2020 11:58:19 AM Endocrine System The coordination system of the body needs cooperation between the endocrine system and the nervous system. Both systems play an important role in maintaining homeostasis. Even though both systems have different functions, they interact and complement each other to regulate and coordinate all processes and activities in the body. What is the endocrine system? Endocrine System of Humans The endocrine system is made up of glands that secrete chemical substances, that is hormones. The endocrine glands are ductless glands. So, the hormones are secreted directly into the blood flow. Even though the hormones are transported throughout the body in the blood, the hormones only influence and affect specific target cells. The hormones bind with specific molecule receptors on the membrane surface of target cells and produce specific responses. The endocrine system of humans is made up of many glands. The glands secrete different hormones involved in specific physiological processes. The functions of hormones can be divided into three main functions: reproduction, growth and homeostasis. Figure 12.13 shows the endocrine glands. 12.6 FIGURE 12.13 The endocrine glands in the endocrine system of humans Millennial Career Endocrinology is a branch of medicine that is related to the diseases of the endocrine system and problems with hormone secretion. Millennial Career 12.6.1 12.6.2 hypothalamus pituitary gland thyroid gland adrenal gland pancreas ovary testis 233 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 233 1/9/2020 11:58:20 AM TABLE 12.4 The functions of hormones that are secreted by the posterior lobe of the pituitary gland The functions of hormones secreted by each endocrine glands The pituitary gland is the main gland of the endocrine system because it secretes hormones that control the secretion of other endocrine glands. The pituitary gland is located at the bottom of the hypothalamus in the brain. The pituitary gland is made up of two lobes, which are the anterior lobe and the posterior lobe. Each lobe secretes hormones that have certain functions (Table 12.4 and Table 12.5). 12.6.3 TABLE 12.5 The functions of hormones that are secreted by the anterior lobe of the pituitary gland Anterior Lobe of the Pituitary Gland Hormone Target Tissues/ Organs Function Luteinizing hormone (LH) • Ovary • Stimulates ovulation, development of corpus luteum, and secretion of oestrogen and progesterone • Testis • Stimulates secretion of testosterone Growth hormone (GH) Soft tissue, bone Stimulates growth, protein synthesis and fat metabolism Adrenocorticotropic hormone (ACTH) Adrenal cortex Stimulates the adrenal cortex to secrete hormones Thyroid-stimulating hormone (TSH) Thyroid gland Stimulates thyroid to secrete thyroxine Follicle-stimulating hormone (FSH) • Ovary • Stimulates the development of follicles in the ovary • Testis • Stimulates spermatogenesis Posterior Lobe of the Pituitary Gland Hormone Target Tissues/ Organs Function Antidiuretic (ADH) Kidney tubule Stimulates the reabsorption of water Oxytocin • Uterine muscles • Mammary glands • Stimulates the contraction of uterine muscles during birth • Stimulates the production of milk from the mammary gland hypothalamus anterior lobe posterior lobe The hormone that regulates the secretion of other hormones is known as the stimulating hormone. This includes thyroid-stimulating hormone (TSH) and adrenocorticotropic hormone (ACTH). For example, TSH stimulates the thyroid gland to secrete thyroxine. Hormones that act directly on target organs include growth hormone, oxytocin and antidiuretic hormone (ADH). For example, GH acts directly on the bone. The hypothalamus secretes gonadotrophin-releasing hormone (GnRH). GnRH stimulates the pituitary gland to secrete FSH and LH into the blood. 234 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 234 1/9/2020 11:58:20 AM 12.6.3 FIGURE 12.14 The functions of hormones secreted by other endocrine glands TESTIS Hormone: Testosterone Target tissues/organs: Gonad, skin, muscles and bones Function: Stimulates the development of secondary sexual characteristics in the male and spermatogenesis THYROID GLAND OVARY Hormone: Thyroxine Target tissues/organs: All tissues Function: • Increases the metabolism rate • Increases body temperature • Regulates growth and development PANCREAS Hormone: Insulin Target tissues/organs: Liver, muscles and adipose tissues Function: Reduces blood glucose level and promotes the conversion of excess glucose to glycogen Hormone: Glucagon Target tissues/organs: Liver, muscles and adipose tissues Function: • Increases the blood glucose level • Promotes the conversion of glycogen to glucose Hormone: Oestrogen Target tissues/organs: Gonad, skin, muscles and bones Function: • Stimulates the development of secondary sexual characteristics in the female and maturity of the follicles • Repairs and stimulates the thickening of the uterus wall Hormone: Progesterone Target tissues/organs: Gonad Function: Stimulates the development of the uterus wall and the formation of the placenta MALE FEMALE ADRENAL GLAND Hormone: Aldosterone Target tissues/organs: Kidney Function: Increases the reabsorption of salt in kidneys Hormone: Adrenaline Target tissues/organs: Muscle tissues, liver and heart Function: • Increases the level of sugar and fatty acids in the blood • Increases the respiratory rate and heartbeat • Increases the rate of metabolism and contracts blood vessels 235 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 235 1/9/2020 11:58:20 AM Involvement of the nervous system and endocrine system in a ‘fight or flight’ situation Have you ever been in a state of ‘fight or flight’ situation? For example, when a dog or a goose suddenly chases you? How do you feel in a situation like this? Your heart will beat fast and your palms will sweat. What causes this condition? 12.6.4 In an emergency or a ‘fight or flight’ situation, the hypothalamus transmits nerve impulses directly to the adrenal medulla and the adrenal medulla cells are stimulated to secrete adrenaline and noradrenaline. These two hormones act quickly to produce the required responses in a ‘fight or flight’ situation. This includes an increase in: • heart rate • respiratory rate • blood pressure • blood glucose level • metabolic activity The heart pumps more oxygen and glucose to the brain and skeletal muscles because additional energy is needed to fight or run quickly. In an emergency, both the endocrine system and the nervous system work together to produce an immediate response to deal with the dangerous situation. When this mechanism manages to control this ‘fight or flight’ situation, bodily changes that have occurred return to the normal range. What are the similarities and differences between the endocrine system and the nervous system? Figure 12.15 compares and contrasts the two systems. 236 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 236 1/9/2020 11:58:22 AM FIGURE 12.15 Similarities and differences between the nervous system and the endocrine system 12.6.5 Contains target tissues or organs Produces a response to a stimulus Functions to regulate all activities of the body It is made up of a network of millions of neurones The duration of the effect is short Signal is in the form of electrical impulses through neurones Nerve response is quick and immediate The effect of an impulse produces the response of an organ Consists of ductless endocrine glands The duration of the effect is long Signal is delivered by organic chemical substances, which are hormones, through blood flow The effect of hormones produces responses in several organs NERVOUS SYSTEM ENDOCRINE SYSTEM The endocrine system plays a key role in maintaining the homeostasis of the body. However, an imbalance in hormone production can occur in some individuals when the endocrine gland secretes excessive or insufficient hormone. What is the effect of hormone imbalance to the individual? 1 Name the hormone that is related to the function given. 2 State three characteristics of hormones. 3 Compare between the nervous system and the endocrine system. 4 A pupil finds herself being followed by a van and suspects there is an attempt to kidnap her. In a state of panic, the pupil is able to run fast and far away from the van. Explain the ‘fight or flight’ in this situation. 12.6 Formative Practice Hormone Function Stimulates the contraction of uterine muscles during birth Stimulates water absorption by the kidneys Increases the metabolism rate of most of the body cells The response is slow and prolonged 237 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 237 1/9/2020 11:58:22 AM Health Issues Related to the Human Endocrine System 12.7 A diabetes mellitus patient does not produce enough insulin or cannot use the insulin produced. As a result, the level of glucose in the blood is high. The patient urinates frequently, is always thirsty, experiences numbness in the soles of the feet, has blurred vision, is tired and their wounds heal much slower. Whereas, the excessive secretion of insulin causes hypoglycaemia where the blood glucose level is too low. Among the symptoms of hypoglycaemia are fatigue, difficulties sleeping at night, disordered thoughts, fear, emotional instability, faints easily and headache. DIABETES MELLITUS For diabetes insipidus patients, the posterior lobe of the pituitary gland fails to secrete the antidiuretic hormone (ADH). As a result, patients will produce a large amount of urine and often feel thirsty. Since a large amount of water is lost through the urine, the individual will experience dehydration if they do not drink enough water every day. DIABETES INSIPIDUS An adult will experience hypothyroidism if there is inadequate thyroxine secretion. Symptoms include extremely slow heartbeat, extremely sensitive to cold, tiredness and gain weight easily. HYPOTHYROIDISM dry, rough and sparse hair thin eyebrows bloated, dry skin oedema Hyperthyroidism refers to a situation that occurs when too much thyroxine is secreted. Symptoms include excessive sweating, heat intolerance, increased frequency of defaecation, fear, heart palpitations and weight loss. Sometimes, the thyroid gland will grow two or three times larger than its original size (Photograph 12.5). HYPERTHYROIDISM PHOTOGRAPH 12.5 Enlarged thyroid gland 12.7.1 PHOTOGRAPH 12.4 An individual who has hypothyroidism 238 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 238 1/9/2020 11:58:23 AM 12.7.1 PHOTOGRAPH 12.6 The hands of a 12-year-old boy with gigantism. Observe that his hands are bigger than that of a normal adult PHOTOGRAPH 12.7 Chandra Bahadur Dangi from Nepal (0.55 m), the shortest man in the world and Sultan Kosen (2.47 m), the tallest man in the world hands of a child with gigantism hands of a normal adult Low secretion of the growth hormone (GH) during the period of growth delays the growth of bones and causes a condition called dwarfism (Photograph 12.7). Organs also fail to develop and parts of the body ratio remain as that of a child. DWARFISM 1 State the factors that cause a person to contract diabetes insipidus. 2 State two symptoms experienced by people with diabetes mellitus. 3 Goitre is a disease that causes the enlargement of the thyroid gland. In your opinion, why are goitre patients encouraged to eat seafood? 4 Suggest a treatment for children with stunted growth due to growth hormone deficiency. 12.7 Formative Practice Excessive secretion of the growth hormone (GH) during childhood causes gigantism which is a condition characterised by the abnormal elongation of bones (Photograph 12.6). The individual grows to become extremely tall. GIGANTISM 239 CHAPTER 12 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 239 1/9/2020 11:58:27 AM COORDINATION AND RESPONSE IN HUMANS • Stimulus • Receptor • Integration centre • Effector • Response Central nervous system Interpreting information and sending a response to an effector through the motor neurones • Brain • Spinal cord Peripheral nervous system Linking the sensory receptor and effector with the central nervous system • Sensory receptor – Chemoreceptor: Detects chemical substances – Mechanoreceptor: Detects touch and pressure stimulation – Photoreceptor: Detects light – Thermoreceptor: Detects change in temperature – Baroreceptor: Detects change in pressure – Nociceptor: Detects pain • Somatic nervous system Controlling voluntary actions • Autonomous nervous system Controlling involuntary actions Coordination and Response Nervous System • Sensory neurones • Relay neurones • Motor neurones • Endocrine gland • Hormone • Involvement of the nervous and endocrine system in a “fight or flight” situation • Compare and contrast the nervous and the endocrine system • Dwarfism • Gigantism • Hyperthyroidism • Hypothyroidism • Diabetes mellitus • Diabetes insipidus Voluntary action Actions that we are conscious of and done on our own will Involuntary action Action that occurs automatically and involves an autonomous nervous system and controlled by the medulla oblongata • Multiple sclerosis • Alzheimer's disease • Parkinson's disease • Lou Gehrig/ Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS) • Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) • Autism • Brain paralysis (Cerebral palsy) • Epilepsy Neurones and Synapse Type of Action Endocrine System Health Issues Related to the Human Nervous System Health Issues Related to the Human Endocrine System Summary 240 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 240 1/9/2020 11:58:27 AM Have you mastered the following important concepts? • Sequence of components in the coordination of humans • Structure of the human nervous system • Functions of the brain • Function of a neurone in the transmission of impulse • Structure and functions of synapses • Transmission of a nerve impulse across a synapse • Voluntary and involuntary actions • Reflex arc involving two neurones and three neurones • Health issues related to the nervous system • Effects of drug and alcohol abuse on coordination • Functions of hormones secreted by endocrine glands • Compare and contrast the nervous and the endocrine system • The effects of hormonal imbalance on human health 1 Compare the functions of the cerebellum and the medulla oblongata. 2 Define reflex action and state its importance. 3 Name the main endocrine gland in the endocrine system of humans. Why is this gland considered the main gland? 4 State the effects of excessive and insufficient growth hormones (GH) in humans. Self Reflection Summative Practice 12 241 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 241 1/9/2020 11:58:27 AM 5 Figure 1 shows the cross section of a part of the nervous system. (a) (i) Name structure X. (ii) State the function of structure X. (b) Why is part Y swollen? (c) Complete Figure 1 with neurones involved in a reflex action. Mark the direction of impulse on the neurone. (d) If the spinal nerve is cut at Z, what is the effect on the organ that is connected to it? Explain why. 6 Figure 2(a) shows part of a motor neurone and Figure 2(b) shows a cross section of a synaptic knob. FIGURE 2 (a) Name the parts labelled V, T and U. (b) Name the chemical substances in U. (c) The synaptic knob contains a lot of V. What is the function of V? (d) Draw an arrow that shows the direction of impulse flow along axon S. (e) Explain (i) why does the transmission of impulse involve the pathway of impulse through T. (ii) how transmission of impulse occurs. (f) Based on Figures 2(a) and (b), explain why transmission of impulse through a neurone occurs in one direction only. FIGURE 1 Z X Y Impulse direction from nearby neurones axon S T U V (a) (b) 242 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 242 1/9/2020 11:58:29 AM Essay Questions 7 Explain the effects of stimulant drugs and sedative drugs on the transmission of impulse through the synapse. 8 (a) (i) Compare and contrast the nervous system and the endocrine system. (ii) Nora accidentally stepped on a nail. She screamed while holding on to her injured foot. Describe Nora’s reaction when she stepped on the nail. (b) After tea time, Azman went to the playground to ride his bicycle. While riding his bicycle, Azman is conscious of his action. However, he is not conscious of what is happening to the food that he had just eaten. Describe why Azman is conscious of his action riding the bicycle but is not conscious of the food he had just eaten. Enrichment 9 How does the brain decide in determining how much energy is needed to lift a piece of paper compared to a book? 10 Explain why we have to understand and display a lot of patience when taking care of an Alzheimer’s or Parkinson’s patient. Complete answers are available by scanning the QR code provided 243 BioT4(6th)-B12-FA-EN New 6th.indd 243 1/9/2020 11:58:29 AM 13 CHAPTER Homeostasis and the Human Urinary System • What does homeostasis mean? • How are your body temperature, blood sugar level, the partial pressure of carbon dioxide and blood pressure regulated? • What is the structure and function of the kidney? • How is urine formed? • How does the negative feedback mechanism in homeostasis happen? • What are the health issues related to the urinary system? Do you KNOW… How can diabetes cause kidney failure? 244 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 244 11/12/19 7:10 PM 13.1 Homeostasis 13.1.1 Explain the meaning of homeostasis. 13.1.2 Justify the necessity to maintain physical and chemical factors in the internal environment. 13.1.3 Describe the involvement of various organ systems in maintaining an optimal internal environment. 13.1.4 Apply the knowledge of homeostasis concept in regulation of: • body temperature • blood sugar levels • the partial pressure of carbon dioxide • blood pressure 13.2 Urinary System 13.2.1 Identify the structure and functions of a kidney. 13.2.2 Draw, label and explain the structure of a nephron and collecting duct. 13.2.3 Describe the formation of urine: • ultrafiltration • reabsorption • secretion 13.2.4 Synthesise the concept of homeostasis by using negative feedback mechanism in osmoregulation. 13.2.5 Conduct an experiment to study the effects of different volumes of water intake on urine formation. 13.3 Health Issues Related to the Urinary System 13.3.1 Describe health issues that are related to the urinary system. Glomeruli and renal tubules 245 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 245 11/12/19 7:10 PM Homeostasis Homeostasis Homeostasis is the regulation of physical and chemical factors of the internal environment within normal ranges for the cell to function in optimum conditions. Physical and chemical factors of the internal environment The physical factors that need to be regulated are temperature, osmotic blood pressure and blood pressure. The chemicals that need to be regulated are pH value, the concentration of minerals and blood sugar concentrations. Any deviation from the normal range triggers the homeostatic mechanism which involves negative feedback. Homeostasis regulates the internal environment in order for it to be in a constant state although the external environment changes a lot. This ensures that cell activity continues to function at the optimum level. Figure 13.1 shows the negative feedback mechanism of homeostasis. In homeostasis, (a) a factor that exceeds the normal range is brought down to the normal range (b) a factor that falls below the normal range is increased to the normal range The organ system involved in maintaining an optimal internal environment In the body, various organ systems function and interact with each other to maintain an optimum internal environment. 13.1 13.1.3 13.1.2 13.1.1 FIGURE 13.1 Deviation from the normal range triggers the mechanism of homeostasis to return a factor’s value to the normal range V al u e d e c re a s e s V a lu e i n c r e a s e s Homeostatic mechanism Regulatory system Regulatory system Normal range Normal range V a l u e i n c r e a s e s V a l u e d e c r e a s e s • Body temperature is regulated by the integumentary system (skin and sweat glands), nervous system, circulatory system, muscle system and endocrine system. • Blood sugar levels are regulated by the endocrine gland, circulatory system and digestive system. • The partial pressure of carbon dioxide in the blood is regulated by the respiratory system, circulatory system and nervous system. • Blood pressure is regulated by the circulatory system and nervous system. 246 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 246 11/12/19 7:10 PM Regulating body temperature Maintaining the body temperature at a fixed range is important so that cell metabolism reactions that are catalysed by enzymes occur at optimum levels. Temperatures that are too high will denature enzymes, while temperatures that are too low will slow down the metabolic activity of the cell, and prevent it from carrying out cell processes. These changes in body temperature are detected by the thermoreceptors in the skin and the hypothalamus. Figure 13.2 shows the regulation of body temperature by different effectors when the body temperature increases beyond normal ranges. Figure 13.3 shows the regulation of body temperature by different effectors when the body temperature decreases below normal ranges. 13.1.4 The adrenal glands are less stimulated to secrete adrenaline. Metabolic rate decreases. Arterioles in the skin dilate (vasodilation) to allow more blood to flow to the skin surface. More heat is lost to the external environment through radiation. Erector muscles are less stimulated so they do not constrict and the fine hair will lower towards the skin surface. As a result, a thin layer of air is trapped between the fine hair. Heat can be released quickly. The sweat glands are stimulated to produce more sweat. Heat is absorbed to evaporate sweat, and this cools the skin. Skeletal muscles contract and relax less. The body does not shiver. erector muscles relax fine hair lowers towards the skin surface adrenal gland kidney The thyroid gland is not stimulated and the secretion of thyroxine is reduced. Metabolic rate decreases. No excess heat is generated. Thermoreceptors in the hypothalamus Thermoreceptors in the skin detected by Body temperature rises above normal ranges epidermis (skin) heat loss through the epidermis arteriole dilates Regulation of Body Temperature by Effectors through Physical Methods Regulation of Body Temperature by Effectors through Chemical Methods skeletal muscles FIGURE 13.2 Body temperature regulation when temperature increases hypothalamus (temperature control centre) pituitary gland thyroid gland larynx trachea 247 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 247 11/12/19 7:10 PM Skeletal muscles will contract and relax so the body will shiver. This generates heat which in turn raises the body temperature because the constriction of muscles requires energy. FIGURE 13.3 Body temperature regulation when temperature decreases Arterioles in the skin are stimulated to constrict (vasoconstriction). The result is less blood flow to the surface of the skin. With that, less heat is lost to the external environment through radiation. Erector muscles are stimulated so they contract, causing fine hair to stand erect. A thick layer of air trapped between the fine hairs acts as an insulator that prevents loss of heat from the skin. The sweat gland is not stimulated. Sweating does not happen. skeletal muscles The adrenal glands are stimulated to secrete more adrenaline. This hormone speeds up the conversion of glycogen to glucose. Metabolic rate increases. The oxidation of glucose releases heat to warm the body. The thyroid gland is stimulated to secrete more thyroxine which will increase the metabolic rate. More heat is generated for the body. 13.1.4 Thermoreceptors in the hypothalamus Thermoreceptors in the skin detected by Body temperature drops below normal ranges Regulation of Body Temperature by Effectors through Physical Methods Regulation of Body Temperature by Effectors through Chemical Methods erector muscles contract fine hairs raised adrenal gland kidney kelenjar peluh liang peluh sweat gland sweat pore hypothalamus (temperature control centre) pituitary gland epidermis (skin) arteriole constricts thyroid gland larynx trachea 248 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 248 11/12/19 7:10 PM Regulation of blood sugar levels The pancreas is responsible for maintaining blood sugar (glucose) levels within the normal range of 75–110 mg/100 ml. Langerhans cells in the pancreas produce and secrete insulin and glucose continuously into the bloodstream to regulate blood sugar levels. The actions of both these hormones and the mechanism of homeostasis work together to maintain the blood sugar levels within the normal range as described in Figure 13.4. FIGURE 13.4 Regulation of blood sugar levels Failure in the production, secretion and intake of insulin by target cells can cause diabetes mellitus. The blood sugar level of diabetic patients is usually high and unstable after a meal. The patient also feels thirsty, tired, fatigued and suffers weight loss. Diabetes mellitus can be controlled through insulin injections, pills that lower blood sugar levels and a proper diet. Scientific studies have confirmed that cinnamon can lower blood sugar levels. Malaysian Innovation 13.1.4 ICT 13.1 Video: Regulating blood sugar levels in normal individuals and diabetic patients (Accessed August 21 2019) • Insulin stimulates the muscle cells to use glucose in the process of cell respiration. • Insulin stimulates the conversion of excess glucose into glycogen to be stored in the liver and muscle cells. • In adipose cells, insulin converts excess glucose to fat. • Glucagon stimulates liver cells to convert glycogen to glucose. • Glucagon also promotes the breakdown of fat to release fatty acids that can be metabolised to produce energy. Alpha cells (α) in pancreatic Langerhans cells are stimulated to secrete glucagon into the blood. Beta (β) cells in pancreatic Langerhans cells are stimulated to secrete insulin into the blood. Blood sugar levels drop (in between meals) pancreas negative feedback adipose cells liver Blood sugar levels go back to normal Blood sugar levels increase (after a meal) 249 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 249 11/12/19 7:10 PM During vigorous activity, the partial pressure of carbon dioxide increases because of cellular respiration. pH values of blood and tissue fluid that flood the brain (cerebrospinal fluid) decreases. This change in pH is detected by the central chemoreceptor in the medulla oblongata (sensory cells that are sensitive to chemicals) and peripheral chemoreceptor in the neck (carotid body and aortic body) (Figure 13.6). Respiration control centre and cardiovascular control centre inside the medulla oblongata. Intercostal muscles, diaphragm and cardiac muscles contract and relax quickly. Breathing rate, heart rate and ventilation rate increase. This causes more carbon dioxide gas to be expelled from the lungs. Partial pressure of carbon dioxide and blood pH levels go back to normal. Nerve impulses triggered and sent nerve impulse sent FIGURE 13.5 Process of regulating partial pressure of carbon dioxide in the blood Noni fruit (Morinda citrifolia) is believed to be able to lower high blood pressure. Juice extracted from this fruit has been marketed on a large scale. Our World of Biology 13.1.4 Regulation of partial pressure of carbon dioxide in the blood Breathing is an involuntary action that is regulated by the respiratory control centre in the medulla oblongata. The respiratory control centre helps maintain homeostasis by controlling the partial pressure of carbon dioxide in the blood (Figure 13.5). cerebrum medulla oblongata intercostal muscles diaphragm Carbon dioxide dissolves in blood plasma to form carbonic acid. Carbonic acid is broken down into hydrogen ions and bicarbonate ions. Carbon dioxide Water Carbonic acid Hydrogen ion Bicarbonate ion + + FIGURE 13.6 Aortic body, carotid body and baroreceptor carotid artery aortic body carotid body baroreceptors in the carotid artery baroreceptor in the aortic arch heart aortic arch 250 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 250 11/12/19 7:10 PM Blood pressure returns to the normal ranges. blood pressure increases blood pressure drops When an individual’s blood pressure drops, for example, if there is serious bleeding. The cardiovascular control centre in the medulla oblongata is less stimulated. • Arterial vasoconstriction occurs. This adds resistance to the flow of blood in the bloodstream. • Stronger contractions of cardiac muscles occur. • Vasodilation occurs. This reduces the resistance of the flow of blood in the bloodstream. • Weak contractions of cardiac muscles occur. Blood pressure returns to the normal ranges. Blood pressure regulation mechanism Baroreceptors or pressure receptors are located in the aortic arch and carotid artery (Figure 13.6). The carotid artery is the artery in the neck that supplies blood to the head. These receptors detect the pressure of blood flowing through them and continuously send impulses to the cardiovascular control centre in the medulla oblongata to regulate blood pressure (Figure 13.7). Vasoconstriction Vasodilation FIGURE 13.7 Blood pressure regulation 13.1.4 When an individual’s blood pressure increases, for example during vigorous activities. Baroreceptors in the aortic arch and carotid artery are stimulated. The cardiovascular control centre in the medulla oblongata is stimulated. Baroreceptors in the aortic arch and carotid artery are less stimulated. 251 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 251 11/12/19 7:10 PM Urinary System The human urinary system plays an important role in homeostasis. The urinary system is made up of the kidneys, ureters, bladder and urethra (Figure 13.8). The function of the urinary system is to excrete nitrogenous compound wastes such as urea, as well as regulate the volume of body fluids, blood osmotic pressure, ion concentration in body fluids, electrolyte content and blood pH. Structure and function of the kidneys The kidneys consist of the cortex and medulla. Urine that is formed in the kidneys flows into the pelvis. The kidneys have two main functions: (a) excretion (b) osmoregulation As an excretory organ, the kidneys excrete toxic wastes (nitrogenous compounds) such as urea, uric acid, ammonia and creatinine. As an osmoregulatory organ, the kidneys control: • the total volume of water in body fluids • the concentration of ions in body fluids • blood osmotic pressure, which is the concentration of dissolved materials and volume of blood and body fluids • electrolyte content and pH of blood and body fluids 13.2 Do you know that the right kidney is located lower than the left kidney? This difference in position is because the liver takes up a lot of space above the right kidney. Biological Lens 13.2.1 1 What is the meaning of homeostasis? Explain how homeostasis happens. 2 An employee had to work in hot conditions because the power supply in his office got cut off. Describe the response of the effectors in regulating his body temperature. 3 A 40-year-old man was diagnosed by a doctor as unable to produce enough insulin. Describe what has happened to the man. 4 Ahmad has just finished a 100 m sprint run. Explain how his blood pressure is lowered back to normal range. 13.1 Formative Practice 252 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 252 11/12/19 7:10 PM kidney renal vein renal artery ureter bladder urethra FIGURE 13.8 Urinary system and cross section of the kidney 13.2.1 cortex medulla pelvis The renal artery carries oxygenated blood from the heart to the kidneys. The renal vein carries deoxygenated blood from the kidneys back to the heart. Urine flows to the bladder through the ureter. 253 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 253 11/12/19 7:10 PM blood flow flow of filtrate passive transport active transport osmosis H2O glucose, amino acids urea Indicator: • Each kidney is made up of millions of functional units called nephrons (Figure 13.9). • Each nephron is made up of the following structures: • Bowman’s capsule • Glomerulus • Renal tubule • Bowman’s capsule is cup-shaped and contains a cluster of blood capillaries called glomerulus. The glomerulus is formed from the afferent arteriole branching from the renal artery. The glomerulus merge again to form the efferent arteriole. • The renal tubules are composed of the proximal convoluted tubules, loop of Henle and distal convoluted tubule. • The loop of Henle is a long U-shaped tubule that extends to the renal medulla. The distal convoluted tubule of several nephrons join together into a collecting duct. • The produced urine will flow from the collecting duct into the ureter. NEPHRON FIGURE 13.9 Structure of the nephron and urine formation 13.2.3 13.2.2 Formation of urine There are three major processes involved in the production of urine, which are ultrafiltration, reabsorption and secretion. Cl– Na+ K+ Cl– Cl– Na+ Na+ H+ NaCl osmosis pengangkutan aktif pengangkutan pasif aliran hasil turasan aliran darah H2O glukosa, said amino urea Petunjuk: blood flow renal vein afferent arteriole glomerulus efferent arteriole renal artery cortex medulla proximal convoluted tubule filtrate from glomerulus Bowman’s capsule loop of Henle blood capillary network urine to ureter collecting duct processed filtrate from other nephrons distal convoluted tubule renal fluid 1 2 4 3 5 254 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 254 11/12/19 7:10 PM 13.2.2 13.2.3 • In the loop of Henle, water is reabsorbed through osmosis. Sodium ions are reabsorbed through active transport. • In distal convoluted tubules, more water, sodium and chloride ions are reabsorbed. • The amount of water and salts reabsorbed depends on the water and salt content in the blood. REABSORPTION AT THE LOOP OF HENLE AND DISTAL CONVOLUTED TUBULES 3 • Secretion is the process of secreting waste materials in the blood that were not filtered earlier into the renal tubules. • This process is opposite to the process of reabsorption. • Secretion occurs along the renal tubule and collecting duct, but is most active at the distal convoluted tubule. • Secretion occurs through simple diffusion and active transport. • Substances that are secreted include hydrogen ions (H+), potassium ions (K+), ammonium ions (NH4 +), urea, creatinine, toxic substances and some drugs. • Secretion gets rid of toxic wastes and helps to regulate the levels of ions in the blood. SECRETION 4 • When the renal fluid reaches the collecting duct, only a small amount of salts are left, and most of the water has been absorbed back into the bloodstream. • The remaining renal fluid is now called urine, flows down the collecting duct. Here, a small amount of urea diffuses out into the surrounding fluid and blood capillaries due to its small molecular size. • Urine contains water, urea, NaCl salt, uric acid and creatinine. • After leaving the collecting duct, urine flows through the ureter, bladder, urethra and is finally excreted. URINE FORMATION 5 • Blood entering the glomerulus is under high hydrostatic pressure because the diameter of the afferent arteriole is larger than the diameter of the efferent arteriole. This pressure causes ultrafiltration to occur, that is, fluid seeps through the walls of the glomerulus capillaries into the cavity of Bowman’s capsule. • The fluid that enters Bowman’s capsule is known as the glomerular filtrate. • The glomerular filtrate has the same composition as blood plasma but does not contain red blood cells, platelets and plasma proteins. • Red blood cells and plasma proteins remain in the blood flowing to the efferent arteriole because the size of these substances is too large to seep out of the glomerulus. • Reabsorption of the glomerular filtrate occurs along the renal tubule. The dissolved substances permeate across the renal tubular walls into the blood capillary network. • In the proximal convoluted tubule, sodium ions (Na+) are actively pumped into the blood capillary network and chloride ions (Cl–) are passively absorbed. • The reabsorption of 100% glucose and amino acids also occurs through active transport. • The movement of dissolved substances into the blood capillary network reduces the concentration of dissolved substances in the glomerular filtrate but increases the concentration of dissolved substances in the blood capillaries. As a result, water enters the blood capillaries through osmosis. REABSORPTION AT THE PROXIMAL CONVOLUTED TUBULES 2 ULTRAFILTRATION IN BOWMAN’S CAPSULE 1 255 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 255 11/12/19 7:10 PM 13.2.4 Mechanism of homeostasis and osmoregulation The body’s water content constantly changes depending on the intake of food and drinks. Osmoregulation is the process of regulating water and salts in the body so that the blood osmotic pressure can be maintained at a normal range. Osmoregulation is achieved by regulating the volume of urine produced by the kidney. Figure 13.10 illustrates the osmoregulation of blood osmotic pressure. Osmoreceptors in the hypothalamus are less stimulated. Low ADH concentrations cause the walls of the distal convoluted tubule and collecting duct to become less permeable to water. Less water is reabsorbed from the renal fluid into the blood capillary. Less concentrated urine is generated in high volumes. 4 5 6 The pituitary gland is less stimulated. So, less ADH is secreted from the pituitary gland. 3 2 Blood osmotic pressure drops to below normal range. 1 Blood osmotic pressure increases above the normal range. 1 FIGURE 13.10 Osmoregulation of blood osmotic pressure The pituitary gland is stimulated. So, more ADH is secreted from the pituitary gland. High ADH concentrations cause the walls of the distal convoluted tubule and the collecting duct to become more permeable to water. More water is absorbed from the renal fluid into the blood capillary. Urine that is very concentrated and low in volume is generated. 4 5 6 3 Osmoreceptors in the hypothalamus are stimulated. 2 NORMAL BLOOD OSMOTIC PRESSURE Drinking too much water. Drinking too little water or loss of water due to vigorous activity. 7 Blood osmotic pressure returns to normal. 256 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 256 11/12/19 7:10 PM 13.2.5 Carry out the following activity to better understand how consuming different volumes of water can affect urine production. Problem statement What is the effect of consuming different volumes of water on the volume of urine produced? Hypothesis The higher the volume of water consumed, the higher the volume of urine produced. Variables: Manipulated: Volume of water consumed Responding: Volume of urine collected Constant: Type of drink, age of pupil and time interval of urine collection Specimen Form 4 pupils Materials Boiled water that has been cooled Apparatus Cup, beaker to collect urine, stopwatch and measuring cylinder Procedure 1 Pupils should not eat or drink after 12 midnight the night before the experiment. 2 Pupils are divided into four groups according to their average weight. 3 Pupils are required to urinate before starting the experiment. 4 Each pupil is required to drink the following volumes of water: (a) Group 1: drink 250 ml of water (b) Group 2: drink 500 ml of water (c) Group 3: drink 750 ml of water (d) Group 4: drink 1000 ml of water 5 During the experiment, pupils should be at rest and are not allowed to carry out vigorous activities. 6 Collect and measure the urine for each pupil after 20 minutes, 40 minutes and 60 minutes. 7 As soon as the urine is measured, it must be discarded into the toilet. 8 Record the average volume of urine collected for each group, for each time interval in the following table. 9 Calculate the total volume of urine produced per group. Results Group Volume of water consumed (ml) Average volume of urine collected (ml) Total volume of urine produced (ml) 20 minutes 40 minutes 60 minutes 1 250 2 500 3 750 4 1000 When identifying pupils for this study, choose pupils who are of approximately the same weight. Take Note! Aktiviti 2.1 To study the effects of consuming different volumes of water on urine production Activity 13.1 Experiment 257 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 257 11/12/19 7:10 PM 13.2.5 Discussion 1 What is the relationship between the volume of water consumed and the production of urine? Explain your answer. 2 How does the volume of urine change over time? 3 Explain how the volume of urine collected varies between an individual who drank 100 ml of distilled water, and an individual who drank 100 ml of 5% sodium chloride solution. Conclusion Is the hypothesis accepted? State a suitable conclusion. 13.2 Formative Practice 1 In which part of the kidney can the proximal convoluted tubule, loop of Henle and distal convoluted tubule be found? 2 Suggest two possible activities that can cause the walls of the collecting duct to become more permeable to water. 3 State how Na+ ions, water and glucose are reabsorbed into the proximal convoluted tubule. 4 An individual suffers damage in one kidney. Does the individual need to undergo haemodialysis? Suggest steps that this individual needs to take in order to go through his daily life without problems. Materials Internet, reference materials Procedure 1 In groups of four, gather information about haemodialysis. 2 Discuss the following. (a) Study the reasons of renal failure that cause a person to undergo haemodialysis. (b) Explain how haemodialysis works. 3 Make a report on your findings and present it to the class. 4 You can also carry out an activity to raise funds for haemodialysis centres through awareness campaigns about the importance of helping patients in need of treatment. Discussion 1 Why would someone need haemodialysis? 2 How does haemodialysis work? 3 What is the effect on patients who do not receive treatment? Aktiviti 2.1 Gather information on and discuss haemodialysis Activity 13.2 Collecting information 258 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 258 11/12/19 7:10 PM kidney stone 13.3 13.3.1 ICT 13.2 Activity: Gather information and discuss health issues related to the urinary system FIGURE 13.11 Formation of kidney stones in the kidney Kidney stones can block the ureter and reduce the production of urine. To reduce the likelihood of kidney stone formation, you should drink a lot of water every day. Why? Health Issues Related to the Urinary System Kidney failure can be caused by illness, bacterial infections or accidents. Diabetes mellitus is the leading cause of renal failure, followed by high blood pressure. Both these conditions damage the glomerulus. Other than that, some individuals may face the problem of kidney stone formation. Kidney stones are hard masses made of uric acid, calcium oxalate or crystalline calcium phosphate. 1 Azman suffers from the formation of kidney stones. Explain the effects of kidney stones on his health. 2 Suggest two reasons why a person would have kidney stones. 13.3 Formative Practice 259 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 259 11/12/19 7:10 PM HOMEOSTASIS AND THE HUMAN URINARY SYSTEM Kidney stones Homeostasis Urinary System Health Issues Related to the Urinary System Summary Body temperature Regulated by the integumentary system, nervous system, circulatory system, muscular system and endocrine system The partial pressure of carbon dioxide in the blood Regulated by the respiration system, circulatory system and nervous system Blood pressure Regulated by the circulatory system and nervous system Blood sugar level Regulated by the endocrine system, circulatory system and digestive system Regulation of physical and chemical factors of the internal environment within normal ranges so that the cell functions at optimum levels Kidney: • Helps regulate water and salts in the body • The nephron is composed of the Bowman’s capsule, glomerulus, proximal convoluted tubule, loop of Henle and distal convoluted tubule The process of urine formation • Ultrafiltration • Reabsorption • Secretion Mechanism of homeostasis and osmoregulation • Osmoregulation of blood osmotic pressure 260 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 260 11/12/19 7:10 PM 1 In which part of the kidney can the loop of Henle be found? 2 State the condition of urine that will be produced after an individual (a) drinks plenty of water (b) eats too much salty food 3 State a test that you can perform in the laboratory to determine whether a person has diabetes. 4 Explain the role of the liver when blood sugar levels decrease. 5 Table 1 shows the concentration of amino acids in blood plasma and urine. TABLE 1 Contents Concentration in blood plasma that enters the kidneys (g per 1000 ml) Concentration in urine (g per 1000 ml) Amino acids 85 0 Have you mastered the following important concepts? • The meaning of homeostasis • The need to maintain the physical and chemical factors within the internal environment • The involvement of various organ systems in maintaining an optimum internal environment • The concept of homeostasis in regulation • Structure and function of the kidneys • Structure of the nephron and collecting duct • The process of urine formation • The concept of homeostasis and negative feedback in osmoregulation • Health issues related to the urinary system Self Reflection Summative Practice 13 261 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 261 11/12/19 7:10 PM (a) Explain the difference in the concentration of amino acids in blood plasma and urine. (b) Both kidneys of a patient have failed. This condition causes water imbalance and an accumulation of urea in the blood. State the effect of kidney failure on the regulation of water balance in the blood. 6 (a) A patient suffered a disease that required the pancreas to be removed. Explain the effect of removing the pancreas on the production of enzymes and hormones, and subsequently on digestion and blood glucose levels in the individual. (b) What advice can be given to the patient to help him deal with the health problems caused by the removal of his pancreas? 7 Figure 1 shows the structure of a nephron and collecting duct. J FIGURE 1 (a) Name the process that happens in J. (b) Name two substances that are not filtered out through the glomerulus. (c) Explain how the process you named in (a) occurs. (d) Explain why the fluid flowing in the loop of Henle does not contain glucose even though glucose is present in Bowman’s capsule. (e) Mammals have different kidney structures depending on the presence of water in their habitats. The concentration of urine produced depends on the length of the loop of Henle. The longer the loop of Henle, the higher the salt concentration in the fluid surrounding the loop of Henle. Based on this information, what can you predict about the loop of Henle in animals living in a humid environment compared to animals living in a dry environment? 262 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 262 11/12/19 7:10 PM Essay Questions 8 Describe how the body temperature of a worker who has been in a cold room for 6 hours is regulated. 9 Breathing is an involuntary process that is controlled by the respiratory control centre in the medulla oblongata. Explain what happens to a climber’s breathing rate when he is at the peak of a high mountain. 10 Explain the role of erector muscles, fine hair and sweat glands in maintaining the body temperature on hot days. 11 (a) (i) Explain the importance of maintaining the body temperature at 37 °C. (ii) Describe two physical ways in which the body reacts to regulate body temperature after a person bathes with cold water. (b) In your opinion, what is the effect on urine excretion if the food consumed contains large quantities of protein? (c) Explain how the pituitary gland regulates blood osmotic pressure when a person drinks too little water. Enrichment 12 Explain how saltwater fish can survive without experiencing dehydration. 13 Why is a urine test conducted to determine if a person has taken drugs? 14 Modern technology has greatly helped patients with kidney problems. For example, haemodialysis machines have helped many patients with kidney failure to survive. Currently, research is underway to produce bioartificial kidneys. This device is believed to be able to carry out all the functions of a healthy kidney. In your opinion, what qualities should a bioartificial kidney have in order to function like a real kidney? Complete answers are available by scanning the QR code provided 263 CHAPTER 13 DLP_Biology_F4 (Loo)_13_7PP.indd 263 11/12/19 7:10 PM How are the fibres of the silk spider web used to aid the support system? Support and Movement in Humans and Animals 14 CHAPTER • What are the types and characteristics of bones that form the human skeleton? • What are the types of joints found in the human skeletal system? • How do human arms and legs move? • How do fish, birds, worms and grasshoppers move? • What are the health issues related to the human musculoskeletal system? Do you KNOW… 264 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 264 11/12/19 7:17 PM 14.1 Types of Skeletons 14.1.1 List the types of skeletons in humans and animals: • hydrostatic skeleton • exoskeleton • endoskeleton 14.1.2 Justify the necessity of skeletons in humans and animals. 14.2 Musculoskeletal System of Humans 14.2.1 Identify the bones that form the human skeletal system: • axial skeleton • appendicular skeleton 14.2.2 Characterise the types of vertebrae in the backbone: • cervical vertebrae (including the atlas and axial) • thoracic vertebrae • lumbar vertebrae • sacral vertebrae • caudal vertebrae 14.2.3 Compare and contrast the types of vertebrae. 14.2.4 State the types of joints in the human skeletal system: • immovable joints • slightly moveable joints • freely moveable joints 14.2.5 Draw, label and explain the human forearm hinge joint structure: • bones • cartilages • skeletal muscles • tendons • ligaments • synovial membrane • synovial fluid 14.3 Mechanism of Movement and Locomotion 14.3.1 Explain the movement mechanisms in: • human forearm • human leg (walking) 14.3.2 Describe briefly the locomotion mechanisms in animals 14.4 Health Issues Related to the Human Musculoskeletal System 14.4.1 Describe the health issues related to the human musculoskeletal system: • osteoporosis • osteomalacia • rickets • arthritis • scoliosis 14.4.2 Justify the practices to maintain a healthy musculoskeletal system. 265 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 265 11/12/19 7:17 PM 1 Why do organisms need to maintain their body shapes? 2 State two functions of the skeletal system to humans. 3 For animals that move on the ground, what is the advantage of having legs below the body (for example, rats) compared to having legs at the side of the body (for example, crocodile)? 14.1 Formative Practice Types of Skeletons 14.1 What are the advantages and disadvantages if humans have exoskeletons like insects? Brainstorm! The skeletal system provides support to humans and animals. There are three types of skeletons, namely, the exoskeleton, endoskeleton and hydrostatic skeleton. Exoskeleton Endoskeleton Hydrostatic skeleton Types of skeletons The necessity of skeletal systems in animals and humans Humans and animals need the skeletal system to enable them to move from one place to another in search of food, partners, or to escape from predators and threats. Most multicellular organisms need support because of their soft body tissues. The exoskeleton found in insects and crabs, support and protect body organs and enable these animals to move. Animals with soft tissues such as earthworms need a hydrostatic skeleton to maintain a rigid body shape. The endoskeleton functions to maintain body shape, support soft body tissues and protect internal organs from injury. You will learn more about the human skeletal system in the following unit. ICT 14.1 Activity: Carry out a brainstorming activity on the necessity of support and movement in humans and animals Exoskeleton in grasshoppers Hydrostatic skeleton in earthworms 14.1.1 14.1.2 Endoskeleton in humans 266 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 266 11/12/19 7:17 PM Musculoskeletal System of Humans Skeletal system The human skeletal system is made up of the axial skeleton and appendicular skeleton. Axial skeleton The axial skeleton comprises the skull, vertebral column, ribs and sternum (breastbone). Appendicular skeleton The appendicular skeleton includes the pectoral girdle, pelvic girdle, upper and lower limbs. 14.2 FIGURE 14.1 Human skeletal system 14.2.1 skull clavicle pectoral girdle upper limb lower limb sternum ribs vertebral column ilium ischium pubis femur patella tibia fibula phalanges metatarsals tarsals scapula humerus ulna radius carpus phalanges metacarpals rib cage pelvic girdle Axial skeleton Indicator: Appendicular skeleton 267 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 267 11/12/19 7:17 PM Human vertebral column The vertebrae (singular: vertebra) on different parts of the vertebral column differ in size and shape (Figures 14.2–14.7). Each vertebra has an opening known as the neural canal. The spinal cord is located in the neural canal. Thoracic vertebrae (Figure 14.2) • Possess a long spinous process • Spinous and transverse processes serve as attachment sites for muscles and ligaments • The transverse processes (except on the 11th and 12th thoracic vertebrae) have facets for articulation with the ribs. Lumbar vertebrae (Figure 14.3) • The biggest and strongest vertebrae • Possess a short spinous process • Possess a large centrum to bear the weight of the lower back of the body FIGURE 14.3 Lumbar vertebrae centrum caudal neural canal spinous process facet transverse process Sacral vertebrae (Figure 14.4) Five vertebrae fused together to form a triangular bone Caudal vertebrae (Figure 14.4) Four bones fused together to form a triangular structure which is pointed at one end. FIGURE 14.4 Sacral and caudal vertebrae passage for the nerves and blood vessels cervical vertebrae lumbar vertebrae process for articulation with the last lumbar vertebra 14.2.2 Carry out a brainstorming activity to explain the importance of skeleton to humans and animals. Activity Zone spinous process neural canal facet (articulation with the vertebra above it) FIGURE 14.2 Thoracic vertebrae centrum transverse process facet (articulation with the ribs) sacrum caudal thoracic vertebrae 268 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 268 11/12/19 7:17 PM Based on the characteristics shown, can you compare and contrast the different vertebrae? What are the differences between lumbar and thoracic vertebrae? What are the characteristics found on cervical vertebrae but not found on other vertebrae? Cervical vertebrae (Figure 14.7) Possess short spinous process, small centrum, wide and short transverse process, and a pair of transverse foramina. Atlas vertebra (Figure 14.5) • The first cervical vertebra. • The vertebra has a large neural canal, a small spinous process, a pair of transverse foramina (singular: foramen) but with no centrum. • The vertebra articulates with the skull. Axial vertebra (Figure 14.6) • The second cervical vertebra. • The axial vertebrae has a large spinous process, small transverse process and a pair of transverse foramina. • It has an odontoid process that articulates with the facet of the atlas vertebra’s neural canal. FIGURE 14.5 Atlas vertebra neural canal facet spinous process transverse process transverse foramen atlas vertebra axial vertebra cervical vertebra FIGURE 14.7 Cervical vertebrae transverse process spinous process facet centrum transverse foramen neural canal 14.2.2 14.2.3 All vertebrae have spinous and transverse processes, centrum (except the atlas vertebra) and neural canal. SIMILARITY BETWEEN VERTEBRAE CERVICAL VERTEBRAE • Short spinous process • Wide and short transverse process • Small centrum • A pair of transverse foramina THORACIC VERTEBRAE • Long spinous process • Long transverse process • Medium-sized centrum • No transverse foramen LUMBAR VERTEBRAE • Short spinous process • Short transverse process • Large centrum • No transverse foramen DIFFERENCES BETWEEN VERTEBRAE FIGURE 14.6 Axial vertebra spinous process neural canal neural arch odontoid process transverse process transverse foramen facet 269 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 269 11/12/19 7:17 PM How are these bones joined together to form the skeleton? Bones are too rigid to be bent without breaking. Flexible connective tissues form joints that hold the bones together so that movement can take place. We will learn about the different kinds of joints in the following section. Joints Joints are points where two or more bones meet, or cartilage and bones meet. Most joints allow the bones to move relative to each other. Different types of joints allow different types of movements. The joints are divided into three types, namely, • immovable joints (for example, suture at the cranium of the skull) (Figure 14.8) • slightly moveable joints (for example, cartilage discs between the vertebrae, and cartilage between the first rib and sternum) (Figure 14.9) • freely moveable joints (for example, hinge joint and ball-and-socket joint) (Figure 14.10) cartilage disc vertebra sternum clavicle first rib cartilage suture suture FIGURE 14.8 Immovable joint FIGURE 14.9 Slightly moveable joints Dissect a chicken wing to observe the joint’s structure. Activity Zone 14.2.4 270 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 270 11/12/19 7:17 PM 14.2.4 FIGURE 14.12 Hinge joint at the knee FIGURE 14.11 Ball-and-socket joint at the hip The ball-and-socket joint allows rotational movement in all directions (Figure 14.11). It allows the arm and leg to swing in a circular motion. Examples of ball-and-socket joints are the shoulder joints between the humerus and pectoral girdle, and the hip joint between the femur and pelvic girdle. BALL-AND-SOCKET JOINT pelvic girdle femur The hinge joint allows the movement of bones in one plane (Figure 14.12). For example, the knee joint allows the lower leg to swing back and forth, similar to a hinge on a door. The hinge joint can also be found at the elbow and phalanges of the fingers and toes. HINGE JOINT femur fibula tibia bone The capsule is the fibrous tissue that encloses and provides protection to the joint. Cartilage serves as a cushion to the joint, absorbs shocks and reduces friction between bone ends. The cartilage also protects the bones from wearing out. The synovial fluid serves as a lubricant that reduces the friction between the ends of bones. Freely moveable joints The ball-and-socket joint and hinge joint are two examples of freely moveable joints that allow free movements. The general structure of a freely moveable joint and the functions of its parts are shown in Figure 14.10. The synovial membrane secretes synovial fluid into the synovial cavity. bone FIGURE 14.10 Freely moveable joint PHOTOGRAPH 14.1 Joint 271 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 271 11/12/19 7:17 PM Movement and Locomotion The mechanism for the movement of the human forearm involves biceps and triceps. Figure 14.14 shows the action of both antagonistic muscles resulting in the movement of the forearm. 14.3 Electroactive plastic polymer is used to produce synthetic muscle. The plastic is used in the production of human-like robots and enables the robots to walk. The synthetic muscle contracts in response to electric current. It is also used to help those with missing limbs. STEM Bulletin 14.3.1 Skeletal muscle • Comprises bundles of muscle fibres, with a large supply of nerves and blood vessels • The muscles work in pairs and act in opposite directions, that is if one muscle contracts, the other relaxes, and vice versa. These types of muscles are known as antagonistic muscles. • The biceps and triceps are examples of antagonistic muscles. The muscle that straightens the limbs when it contracts is called the extensor. For example, the triceps. The muscle that bends the limbs when it contracts is called the flexor. For example, biceps. Tendon (connects bone and muscle) • Consists of strong fibres, not elastic but flexible. Ligament (connects bone to bone) • Bones are held together at the joints by the ligament which consists of strong, elastic and tough connective tissue bundles. • The ligament provides support and strength to joints and allows bones to be bent at the joints. 1 Name the bones that form the axial skeleton of the human body. 2 State the function of cartilage and synovial fluid in the joint. 3 State the differences between the structure and function of tendon and ligament. 4 Explain the differences between the ball-and-socket joint and hinge joint. 14.2 Formative Practice FIGURE 14.13 Skeletal muscle, tendon and ligament Apart from joints and bones, support and movement also depend on the skeletal muscle, tendon and ligament. humerus ligament cartilage ulna radius synovial membrane synovial fluid skeletal muscle tendon 14.2.5 272 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 272 11/12/19 7:17 PM • When the biceps contracts, the pull force is transmitted to the radius through the tendon. • At the same time, the triceps relaxes. • The radius is pulled upwards, causing the arm to bend. ARM BENDING FIGURE 14.14 The action of the muscles results in the movement of the forearm 14.3.1 What would happen if (a) you only have the quadriceps femoris? (b) the muscle is attached directly to the bone? Brainstorm! scapula tendon humerus triceps relaxes tendon radius biceps contracts ulna tendon elbow joint • When the triceps contracts, the pull force is transmitted to the ulna through the tendon. • At the same time, the biceps relaxes. • The ulna is pulled downwards, straightening the arm. ARM STRAIGHTENING The right calf muscle contracts, lifting the heel. The ball of the foot pushes against the ground. 1 At the same time, the biceps femoris contracts, bending the foot at the knee joint. The right leg is lifted. 2 As the right leg leaves the ground, the body weight is now supported by the left leg which is still on the ground. The quadriceps femoris (extensor) contracts to straighten the leg. 3 The tibialis contracts to bring down the heel. As the right heel touches the ground, body weight is shifted to the right leg. The whole sequence is repeated by the left leg. 4 calf muscle tibialis FIGURE 14.15 The action of antagonistic muscles during walking 1 2 3 4 biceps relaxes triceps contracts quadriceps femoris contracts, straightening the calf biceps femoris contracts and pulls the femur Leg movement is produced by the action of the antagonistic muscle pair. The biceps femoris is the flexor whereas the quadriceps femoris is the extensor (Figure 14.15). 273 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 273 11/12/19 7:17 PM Mechanism of locomotion in animals 14.3.2 • The fish vertebral column is flexible and can be moved from side to side by the contraction and relaxation of myotome, W-shaped muscle segments. • These antagonistic muscles act in opposite directions. This enables a fish to whip its tail. As the myotome on the right contracts, the one on the left relaxes. • The tail will be whipped to the right (Figure 14.17). • On the contrary, when the right myotome contracts, the left relaxes and the tail is whipped to the left. • Alternating waves of contraction and relaxation occur along the myotome. • The action causes parts of the body to move from side to side, pushing water backwards and sideways, and hence moving the fish forward. • The fins are used to control a fish’s movement and direction. FISH FIGURE 14.17 Fish locomotion mechanism Tail movement pushes the fish forward Muscles on the right side contract, pulling the tail to the right Tail whips to the left Muscles on the left side contract, pulling the tail to the left Tail whips to the right FIGURE 14.16 (a) Cross section and (b) longitudinal section of a fish (a) myotome (b) 274 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 274 11/12/19 7:17 PM wings move up wings move down pectoralis minor contracts and pulls the wing up pectoralis major contracts and pulls the wing down pectoralis minor relaxes air pressure provides upthrust pectoralis minor relaxes sternum FIGURE 14.18 Bird’s locomotion 14.3.2 • The action of the large and strong antagonistic muscles on a bird’s chest assist in the flapping of the wings. • The mechanism of a bird’s wing movement is shown in Figure 14.18. • When the pectoralis major contracts and the pectoralis minor relaxes, the wings are pulled down. • When the pectoralis minor contracts and the pectoralis major relaxes, the wings are pulled up. BIRD (FLIGHT) The alternate contractions and relaxations of the circular and longitudinal muscles result in a wave of peristalsis along the body of the earthworm (Figure 14.19). EARTHWORMS FIGURE 14.19 Longitudinal and circular muscles of an earthworm longitudinal muscle circular muscle 275 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 275 11/12/19 7:17 PM • The antagonistic muscles of a grasshopper, that is the flexor and extensor are attached to the inner surface of the exoskeleton (Figure 14.21). • The flexor bends a joint while the extensor straightens it. • The muscular and long hind legs of a grasshopper are adapted for jumping/leaping (Figure 14.22). GRASSHOPPER (JUMP/LEAP) posterior anterior chaetae FIGURE 14.21 The flexor and extensor of the hind leg The posterior longitudinal muscle contracts and the circular muscle relaxes; the earthworm becomes shorter and thicker. The chaetae at the posterior segment anchor to the ground while the chaetae at the anterior segment release their hold of the ground. The circular muscle at the anterior segment contracts and the longitudinal muscle relaxes; the earthworm becomes longer and thinner. The anterior segment (front end) extends forward. The chaetae at the anterior segment anchor to the ground while the chaetae at the posterior segment release their hold of the ground. The posterior segment which is shortened is pulled to the front. flexor flexor exoskeleton exoskeleton extensor extensor flexor flexor exoskeleton exoskeleton extensor extensor FIGURE 14.20 Locomotion of the earthworm 1 2 3 4 5 FIGURE 14.22 Locomotion of the grasshopper At rest, the flexor on the hind leg contracts, pulling the leg towards the body. In this position, the hind leg is folded into a Z shape and the grasshopper is ready to jump/leap. When the extensor contracts, the hind leg is straightened backwards. Subsequently, the catapult-like ejection of the hind legs projects the grasshopper forward and up into the air. 1 2 3 14.3.2 276 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 276 11/12/19 7:17 PM Health Issues Related to the Human Musculoskeletal System The functions of the musculoskeletal system may be affected by disorders such as osteoporosis (Photograph 14.2), osteomalacia, arthritis and scoliosis. 14.4 (a) Normal bone (b) The bone of osteoporosis patient PHOTOGRAPH 14.2 (a) Normal bone (b) The bone of an osteoporosis patient is thinner, more brittle and porous. FIGURE 14.23 Bone mass decreases with age. The symptoms of osteoporosis include fragile bones, reduced height and stooped posture. 14.4.1 1 In your opinion, why do birds have hollow bones? 2 Explain how the forearm is moved upwards. 3 Explain the locomotion mechanism in fish. 4 Describe how a grasshopper performs a jump/leap. 14.3 Formative Practice Osteoporosis (Figure 14.23) is a bone disorder characterised by weak bones that may break easily. As a person ages, the rate of calcium loss is higher compared to the rate of calcium absorption, causing a loss in bone mass or density. Among the contributing factors are lack of exercise and low intake of calcium, phosphorus and vitamin D. Osteoporosis is common among women who reach menopause because their oestrogen level is decreased. Oestrogen is involved in calcium metabolism whereby it helps the body to absorb calcium and reduces calcium loss from the bone. A low oestrogen level can reduce bone density due to the loss of calcium from bones (Photograph 14.2). OSTEOPOROSIS 277 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 277 11/12/19 7:17 PM The vertebral column of a normal individual The vertebral column of a scoliosis patient vertebral column 14.4.1 FIGURE 14.24 Normal bone and the bone of a rickets patient Work in a group and gather information on osteoporosis, osteomalacia, rickets, arthritis and scoliosis. Conduct a scientific study on treatments that may help individuals with health issues related to the skeletal muscle. Activity Zone Build a walking aid for an individual with issues of muscle injury and joint pain. Activity Zone Osteomalacia is a soft bone condition due to lack of calcium, phosphorus and vitamin D. Osteomalacia occurs among adults, especially pregnant women. It is called rickets if it occurs among children (Figure 14.24). Rickets causes the softening and weakening of children’s bones, resulting in bone defects. OSTEOMALACIA A common type of arthritis among the elderly is osteoarthritis. Osteoarthritis is caused by decreased synovial fluid, and wear and tear of the cartilage in certain joints (Photograph 14.3). The cartilage becomes thinner, and the ligament shortens and loses some of its elasticity. Joints, such as the knee joint becomes swollen, painful and less flexible. Arthritis restricts daily activities such as walking. ARTHRITIS The backbone of a scoliosis patient is bent to the side, forming an ‘S’ or ‘C’ shape when viewed from the back (Figure 14.25). Scoliosis may be caused by a genetic factor or abnormal growth of the backbone during puberty development. SCOLIOSIS FIGURE 14.25 Normal vertebral column and the vertebral column of a scoliosis patient normal rickets patient What is the appropriate treatment to help individuals who experience health issues related to the musculoskeletal system? PHOTOGRAPH 14.3 (a) Normal joint (b) Deteriorating joint due to osteoarthritis (a) (b) 278 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 278 11/12/19 7:17 PM Practices to maintain a healthy musculoskeletal system The following are practices to care for the musculoskeletal system. GOOD BODY POSTURE Posture refers to a person’s body position when sitting, lying, walking and standing. We should not slouch when standing or sitting. Slouching will exert pressure on the vertebral column, resulting in the misalignment of the vertebral column. This will prevent circulation of the blood, suppressing the nerves and vital organs. Good posture when using a computer 14.4.2 PROPER ATTIRE Wear proper, comfortable and loose clothing so as not to restrict blood circulation and affect the musculoskeletal system. A suitable pair of shoes, with low heels and cushion, provides support and prevents injury to the vertebral column. EXERCISE Exercise strengthens the joint structure and increases the flexibility of muscles and ligaments. Exercise also increases bone strength and bone mineral deposits among adults, as well as prevents osteoporosis in the elderly. BALANCED DIET Consume a balanced diet, especially foods rich in calcium (milk), minerals (phosphate), vitamin C and D. Vitamin D aids in calcium absorption, while vitamin C increases bone mass. Wear comfortable attire and shoes Kerjaya Milenia Orthopaedics is a specialised medical field that focuses on the diagnosis, care and treatment of the musculoskeletal system. Doctors who specialise in this field are called orthopaedic surgeons. Millennial Career Engage in various sport activities 279 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 279 11/12/19 7:17 PM 14.4.2 1 Suggest two ways to care for the musculoskeletal system. 2 As a doctor, explain ways to help scoliosis patients go through normal daily life. 3 Define osteoporosis and explain the measures that should be adopted at a young age to prevent osteoporosis at old age. 4 Explain three practices that can help maintain a healthy musculoskeletal system. 14.4 Formative Practice Headache Shoulder and neck pain Breathing difficulty and back pain FIGURE 14.26 Effects as a result of incorrect body posture when using smartphones Discuss the effects of the following practices on the musculoskeletal system: (a) Wearing high-heeled shoes (b) Sitting with your wallet in your back pocket (c) Carrying a heavy bag (d) Incorrect body posture when using smartphones and computers Activity Zone 280 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 280 11/12/19 7:17 PM Have you mastered the following important concepts? • The types of skeleton in humans and animals • Axial and appendicular skeletons • Types of vertebrae in the vertebral column • Types of joints in the human skeletal system • Hinge joint structure • How humans move their arms and legs when walking • The locomotion mechanisms of animals such as earthworms, grasshoppers, birds and fish • Health issues related to the human musculoskeletal system • Practices to maintain a healthy musculoskeletal system Types of Skeleton Human Musculoskeletal System Mechanisms of movement and locomotion SUPPORT AND MOVEMENT IN HUMANS AND ANIMALS • Hydrostatic skeleton • Exoskeleton • Endoskeleton Mechanisms of movement • Human forearm (biceps and triceps) • Human leg (biceps femoris and quadriceps femoris) Mechanisms of movement in animals • Fish – myotome • Birds – pectoralis major and pectoralis minor • Earthworms – circular and longitudinal muscles • Grasshopper – flexor and extensor Practices in caring for the musculoskeletal system: exercise, balanced diet, good body posture and proper clothing and shoes. Axial skeleton: skull, vertebral column, ribs and sternum Appendicular skeleton: pectoral girdle, pelvic girdle, upper and lower limbs Types of joints: immovable joints, slightly movable joints, freely movable joints Joint structure: bones, cartilage, skeletal muscle, tendon, ligament, synovial membrane and synovial fluid Summary Self Reflection Health Issues Osteoporosis, rickets, scoliosis, osteomalacia, arthritis 281 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 281 11/12/19 7:17 PM 1 State the differences between cervical and thoracic vertebrae. 2 Figure 1 shows the locomotion of an earthworm. direction of movement T segment S segment FIGURE 1 Explain the muscle action in segments T and S that enables the earthworm to move in the direction shown. 3 Why is it important for an organism to maintain its shape? 4 Describe the meaning of good posture. Why must we always practise good posture while doing any activity? 5 Explain why muscle contractions require adequate blood supply. 6 Figure 2 shows two types of vertebrae, X and Y in the human vertebral column. (a) Name vertebrae X and Y. (b) Explain the role of vertebrae during body movement. (c) Relate the thoracic vertebrae to the breathing mechanism. 7 Figure 3 shows muscles P and Q, bone Y and tissue X that are involved in the forearm movement. (a) Name muscle P and Q, bone Y and tissue X. (b) State two characteristics of tissue X that enable it to function. (c) If tissue X is torn due to an accident, what problems will the victim face? (d) Suggest a suitable food for a person with fractured bone Y. In your opinion, explain why this particular food is presumed suitable for the individual. (e) Explain how all the parts labelled in Figure 3 react in the condition shown. Summative Practice 14 bone Y muscle Q muscle P tissue X FIGURE 3 FIGURE 2 X Y 282 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 282 11/12/19 7:17 PM Essay Questions 8 Figure 4 shows a human movement. tendon bone knee biceps femoris quadriceps femoris calf muscle FIGURE 4 Based on Figure 4, describe how muscles, bones, tendons, ligaments and joints enable the above movement to happen. 9 Describe how the earthworm and fish skeletal systems are adapted for locomotion in their respective habitats. 10 (a) Explain the property of muscles involved in human movement. (b) (i) Explain the measures that can be practised to maintain a healthy musculoskeletal system. (ii) Describe the factors that may put an individual at a high risk of developing osteoporosis. (c) Describe how muscles work together with the ligament and tendon to move the forearm. Enrichment 11 The long bones in mammals are not compact but hollow. Explain the advantages of hollow bones. 12 Birds fly using wings. The wing movement allows birds to exert an upthrust. However, the ability of birds to fly not only depends on its wings but also its support system. Explain how the support system helps birds to fly. 13 The latest research in treating bone fracture includes the use of materials such as carbon nanotube that serves as a scaffolding for bone tissue growth. If you are a scientist looking for new material to treat damaged bones, what are the characteristics that the material should have in order to replace broken bones? Complete answers are available by scanning the QR code provided 283 CHAPTER 14 DLP_Biology_F4_14_(Loo)_9PP.indd 283 11/12/19 7:17 PM 15 CHAPTER Sexual Reproduction, Development and Growth in Humans and Animals How does modern technology help in conception? • What are the features of the anatomical system of human reproduction? • How is gamete formed? • How does the period cycle happen? • How does the development of the human foetus happen? Do You KNOW… 284 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 284 11/13/19 11:47 AM 15.1 Reproductive System of Humans 15.1.1 Characterise the anatomy of the: • male reproductive system • female reproductive system 15.2 Gametogenesis in Humans 15.2.1 Justify the necessity of gametogenesis. 15.2.2 Describe gamete formation: • spermatogenesis • oogenesis 15.2.3 Identify the structure of: • sperm – head – middle piece – tail • Graafian follicle – secondary oocyte – follicular cells 15.2.4 Compare and contrast between spermatogenesis and oogenesis. 15.3 Menstrual Cycle 15.3.1 Analyse the changes in the levels of hormones involved during: • menstruation • follicle development • thickening of the endometrium • ovulation • corpus luteum formation 15.3.2 Correlate the changes in the levels of hormones involved with: • pregnancy • miscarriage 15.3.3 State the meaning of premenstrual syndrome and menopausal syndrome 15.4 Development of a Human Foetus 15.4.1 Describe the fertilisation process and the formation of zygotes. 15.4.2 Make a sequence and explain the early development of an embryo until implantation: • two-celled embryo • morula • blastocyst 15.4.3 Explain the role of human chorionic gonadotropin (HCG) hormone in the early stages of pregnancy. 15.4.4 Communicate about the roles of following structures in the development of a foetus: • placenta • umbilical cord 15.4.5 Justify the necessity for separate foetal and maternal blood circulatory systems. 15.5 Formation of Twins 15.5.1 Describe the processes in the formation of twins: • identical twins • fraternal twins 15.5.2 Compare and contrast identical and fraternal twins. 15.5.3 Correlate cellular division with the formation of conjoined twins. 15.6 Health Issues Related to the Human Reproductive System 15.6.1 State the meaning of impotency. 15.6.2 Communicate about causes of human impotency. 15.7 Growth in Humans and Animals 15.7.1 Explain the meaning of growth in organisms. 15.7.2 Determine parameters to measure growth in humans and animals. 15.7.3 Describe the growth of insects with exoskeleton: • complete metamorphosis • incomplete metamorphosis 15.7.4 Analyse the growth phases on sigmoid growth curves of humans and animals. 15.7.5 Analyse the intermittent growth curve of animals with exoskeletons. 285 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 285 11/13/19 11:47 AM Reproductive System of Humans The male and female reproductive system The continuity of a species is dependent on the increase in population through the process of sexual or asexual reproduction. Sexual reproduction involves the production of male and female gametes by individuals who have reached sexual maturity. This process is completed with the fertilisation of both gametes to create new life. The structure and function of the male and female reproductive systems are shown in Figure 15.1 and Figure 15.2 respectively. 15.1 FIGURE 15.1 Female reproductive system 15.1.1 • The uterus is an organ with thick muscular walls. • The inner wall of the uterus is lined with endometrium tissue, which secretes mucus and is rich in blood vessels. • Embryo implants in the endometrium. • The endometrial tissue which is thick and rich in blood vessels supplies the embryo with nutrients and oxygen. UTERUS A canal where sperms enter, and also serves as a passage for birth and menstruation. VAGINA The female reproductive organ that produces ovum (female gamete, plural: ova) and the female sex hormones, which are oestrogen and progesterone. OVARY Narrow opening to the uterus which secretes mucus to help sperm swim up to the Fallopian tubes. CERVIX • A thin, muscular tube. • The inner wall is lined with cilia. • The action of the cilium, combined with the peristalsis of the Fallopian tube, helps in delivering the secondary oocyte or embryo to the uterus. FALLOPIAN TUBE 286 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 286 11/13/19 11:47 AM FIGURE 15.2 Male reproductive system 1 State the structures of the male reproductive system. 2 Explain the functions of the seminal vesicle and the scrotum. 3 State the structures of the female reproductive system. 4 Explain the functions of the Fallopian tube and uterus. 15.1 Formative Practice Secretes fluid filled with nutrients for the sperms. SEMINAL VESICLE Secretes a fluid that helps in sperm movement. PROSTATE GLAND A sac-like structure that holds and protects the testis. SCROTUM Sperm is transported through the sperm duct (vas deferens). SPERM DUCT A tube for the discharge of sperm and urine from the body. URETHRA • Located within the scrotum. • Produces sperm (male gametes) and the male sex hormone, testosterone. TESTIS 15.1.1 • The male sexual organ that is rich in soft tissues and blood vessels. • Releases sperm into a female’s vagina during copulation. PENIS 287 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 287 11/13/19 11:47 AM Primordial germ cells will undergo cell division to produce sperm. Sertoli cells within the walls of the seminiferous tubules provide nutrients throughout this process. Sperm is transported from the seminiferous tubules to the epididymis and flows out through the sperm duct (vas deferens). Spermatogenesis is stimulated by the follicle-stimulating hormone (FSH) and testosterone. This process is also aided by the luteinizing hormone (LH) which stimulates testosterone secretion in the testes. FIGURE 15.3 Longitudinal section of the testes Gametogenesis in Humans The necessity of gametogenesis The production process of reproductive cells (gametes) is called gametogenesis. This process takes place in the gonads, which are the testes in males, and the ovaries in females. Gametogenesis produces gametes that are haploid (n). When fertilisation takes place, the nucleus of the sperm will fuse with the nucleus of the ovum in the Fallopian tube to form a diploid zygote (2n). Spermatogenesis Spermatogenesis is a process of sperm production that takes place in the seminiferous tubules. Figure 15.3 shows a longitudinal section of the testes. 15.2 15.2.1 15.2.2 seminiferous tubules sperm duct (vas deferens) Each seminiferous tubule consists of primordial germ cells. epididymis Figure 15.4 summarises the spermatogenesis scheme. 288 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 288 11/13/19 11:47 AM 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n n n n n n n n n n n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n n n n n n n n n n n primary spermatocytes secondary spermatocytes spermatid sperm meiosis I meiosis II differentiation FIGURE 15.4 Spermatogenesis Primordial germ cells divide mitotically to form diploid spermatogonium. Each primary spermatocyte undergoes meiosis I to form two secondary spermatocytes (haploid). Each secondary spermatocyte undergoes meiosis II to produce two haploid spermatids. 15.2.2 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n n n n n n n n n n n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n n n n n n n n n n n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n 2n n n n n n n n n n n primordial germ sel repetitive mitotic divisions development spermatogonium MULTIPLICATION PHASE GROWTH PHASE MATURATION PHASE Spermatids then undergo differentiation to form sperms. Spermatogonium expands to form primary spermatocytes (diploid). 289 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 289 11/13/19 11:47 AM 2n 2n 2n n n n n n n n Oogenesis Oogenesis is the process of secondary oocyte or female gamete production (Figure 15.5). This process takes place in the ovaries. Unlike spermatogenesis, oogenesis begins in a female’s ovaries before they are born. 2 FIGURE 15.5 Oogenesis BEFORE BIRTH 15.2.2 primordial germ cell mitosis oogonium development primary oocytes primary oocytes primary follicle meiosis I completed secondary oocytes (n) ovulation sperm corpus luteum ovum meiosis II polar bodies die released secondary oocyte secondary follicle Graafian follicle infant and childhood stage every month starting from puberty until menopause 1 Primordial germ cells undergo mitotic division multiple times to form oogonium (diploid). Oogonium develops into primary oocyte which is encapsulated with one or more layers of follicular cells, forming primary follicles. The growth of the follicle is stimulated by the follicle-stimulating hormone (FSH). Primary oocyte then undergoes meiosis but the process stops at prophase I during fetal development. 8 After ovulation, the remaining follicle forms corpus luteum. first polar body (n) AFTER BIRTH PUBERTY 2n 2n 2n 1 2 3 4 5 6 8 7 290 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 290 11/13/19 11:47 AM 15.2.2 without fertilisation upon fertilisation 3 At birth, a baby girl already has millions of primary oocytes that remain dormant in prophase I meiosis I. The number of oocytes will decrease at puberty. 4 Upon reaching puberty, the primary oocytes will continue meiosis I to form secondary oocyte and a first polar body. Secondary oocyte will begin meiosis II which is then halted at metaphase II. The first polar body will complete meiosis II and form two second polar bodies. 7 The secondary oocyte (immature ovum) will complete meiosis II once a sperm penetrates it. Meiosis II produces ovum (n) and first polar body (n). Fertilisation takes place when the sperm nucleus fuses with ovum nucleus and produces a diploid zygote (2n). The rest of the polar bodies will die and will be disintegrated by the ovary. 5 A layer of follicular cells envelops the secondary oocyte and is called secondary follicle. The secondary follicle will then develop into the Graafian follicle, which releases oestrogen. 6 A mature Graafian follicle will approach the surface of the ovary and release a secondary oocyte into the Fallopian tube. This process is called ovulation. 9 Corpus luteum continues to grow and secretes oestrogen and progesterone. 10 Corpus luteum and secondary oocyte degenerate and dies, and then is removed through menstruation. secondary follicle primary oocyte Graafian follicle secondary oocyte corpus luteum primary follicle FIGURE 15.6 Oogenesis in the ovaries 291 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 291 11/13/19 11:47 AM Differences It takes place in the testis. It takes place in the ovaries. Spermatogonium (diploid) produces four sperms (haploid) after meiosis. Oogonium (diploid) only produces one functional secondary oocyte (haploid) and three non- functioning polar bodies after meiosis. Sperms are smaller and made up of the midpiece, head and tail. Secondary oocytes are large and spherical in shape. After meiosis I, two secondary spermatocytes are produced. After meiosis I, one secondary oocyte and one polar body is produced. Meiosis is completed. Meiosis II is only completed when a sperm fertilises the secondary oocyte. Spermatids undergo differentiation to become sperms. Secondary oocyte does not undergo differentiation. The production of sperm is continuous from puberty until old age. The production of the secondary oocyte is not continuous. It starts in the female foetus and remains dormant when the baby is born. The process continues once the female reaches puberty and stops during menopause. Millions of sperms are formed every day. Only one secondary oocyte is released from the ovaries at every menstrual cycle. Structure of sperm and Graafian follicle The comparison between spermatogenesis and oogenesis The comparison between spermatogenesis and oogenesis are summarised in Table 15.1. TABLE 15.1 The comparison between spermatogenesis and oogenesis follicle cells secondary oocyte A secondary oocyte is a large cell that is surrounded by a gel-like substance and follicular cells. The secondary oocyte and follicular cells will form the Graafian follicle. FIGURE 15.8 Graafian follicle tail midpiece head FIGURE 15.7 Sperm A sperm has three main parts: head, midpiece and tail. The head contains a nucleus whereas the midpiece is packed with mitochondria which generates energy for the sperm to swim to the Fallopian tube for fertilisation. Spermatogenesis Oogenesis Similarities • Both are the processes of gametogenesis that take place in the reproductive organs. • Produce gametes that are haploid which are involved in fertilisation. 15.2.3 15.2.4 292 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 292 11/13/19 11:47 AM TABLE 15.2 Functions of hormones in a menstrual cycle Gland Hormone Function Pituitary Follicle- stimulating hormone (FSH) • Stimulates follicle growth in the ovary. • Stimulates the release of oestrogen. Luteinizing hormone (LH) • Stimulates ovulation. • Causes the formation of the corpus luteum. • Stimulates the release of progesterone. Ovary Oestrogen • Repairs and stimulates the thickening of the endometrium. • Stimulates follicle growth until it matures. • Stimulates FSH and LH release prior to ovulation. Progesterone • Stimulates the thickening of the endometrium, making it thick, folded and rich in blood vessels to prepare for the implantation of embryo. • Stops the release of FSH and LH to prevent follicle growth and ovulation. Changes in hormonal level, follicle growth, and changes in endometrial wall thickness throughout one menstrual cycle are shown in Figure 15.9. 15.3.1 Menstrual Cycle Role of hormones in menstrual cycle 15.3 One of the side effects of low oestrogen is calcium loss in the body which leads to a reduction in bone density, making it porous and weak. This condition is called osteoporosis. Biological Lens Kerjaya Milenia Obstetricians and gynaecologists are specialists in female reproduction and women’s health. Millennial Career The menstrual cycle involves the production of a secondary oocyte and thickening of the endometrial wall throughout one cycle. In this cycle, the endometrium will become soft, thick and rich with blood vessels. This is to prepare the endometrium for embryo implantation. If fertilisation does not take place, the secondary oocyte will die and the endometrium wall will shed. This will lead to bleeding known as menstruation. MENSTRUAL CYCLE The functions of hormones in a menstrual cycle is shown in Table 15.2. 1 What could possibly happen if gametogenesis does not take place? 2 Explain three differences between spermatogenesis and oogenesis. 15.2 Formative Practice 293 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 293 11/13/19 11:47 AM FOLLICLE DEVELOPMENT CHANGES IN ENDOMETRIAL THICKENING HORMONE LEVEL FIGURE 15.9 Stages of events and hormonal level changes in one menstrual cycle 15.3.1 Graafian follicle secondary oocyte Ovulation Corpus luteum degenerates Corpus luteum Development of secondary follicle/ Development of primary follicle Days of menstrual cycle Menstruation 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 days FSH LH oestrogen progesterone hormone level 294 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 294 11/13/19 11:47 AM • Before a menstrual cycle begins, the level of hormones is low. With the absence of stimulation from progesterone and oestrogen, the thickened endometrium will shed and menstruation will begin (first day). • A menstrual cycle begins a day before menstruation when the hypothalamus releases the gonadotrophin-releasing hormone (GnRH). • GnRH stimulates the pituitary gland to release the follicle-stimulating hormone (FSH) and luteinizing hormone (LH) into the blood. • FSH stimulates follicle growth in the ovary. Within the primary follicle, the oocyte grows into the secondary oocyte, which is contained within the Graafian follicle. • Growing follicles release oestrogen. • Oestrogen encourages follicle maturation and also encourages endometrial wall repair. • Low levels of oestrogen inhibit the release of FSH and LH via a negative feedback mechanism, which in turn prevents the growth of new follicles. DAY 0–5 • Oestrogen level rises and peaks on day 12, stimulating the hypothalamus to secrete GnRH via a positive feedback mechanism. • A high level of GnRH then stimulates the pituitary gland to secrete more FSH and LH. • The LH level rises until it peaks on day 13, leading to ovulation and release of a secondary oocyte from Graafian follicle on day 14. • LH also stimulates the follicular tissue left behind to transform into the corpus luteum. DAY 6–14 • LH stimulates the corpus luteum to secrete oestrogen and progesterone. • The combination of oestrogen and progesterone inhibits the release of FSH and LH from the hypothalamus via negative-feedback mechanism so as to stop the growth of new follicles. • Progesterone stimulates endometrial wall thickening, enriching it with blood vessels in preparation for embryo implantation, in the event that fertilisation takes place. DAY 15–21 • If fertilisation does not take place, decreasing LH levels will cause the corpus luteum to degenerate, which in turn stops the secretion of oestrogen and progesterone. • Without stimulation from oestrogen and progesterone, the endometrium will shed and menstruation will begin. • Low levels of progesterone and oestrogen will no longer inhibit the hypothalamus and pituitary gland, making way for GnRH to be secreted again, which then stimulates secretion of FSH and LH. A new menstrual cycle will begin with new follicle growth. • If fertilisation occurs, the corpus luteum will continue to grow and secrete progesterone and oestrogen. • This will cause the endometrial wall to continually thicken in order to support foetal growth. DAY 22–28 15.3.1 295 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 295 11/13/19 11:47 AM Role of hormone in pregnancy and miscarriage The corpus luteum will continue to produce oestrogen and progesterone up to three to four months after pregnancy. Thereafter, the corpus luteum will degenerate, and the production of oestrogen and progesterone will be taken over by the placenta until birth. Progesterone inhibits the secretion of FSH and LH. Therefore, the menstrual cycle and ovulation do not occur throughout a pregnancy. The imbalance of progesterone and oestrogen levels may lead to a miscarriage, due to the decrease of progesterone level which causes the uterus to shrink. 15.3.2 15.3.3 Premenstrual syndrome or symptoms that appear prior to a menstrual cycle usually manifests between 7 to 14 days before the first day of the menstrual cycle. This syndrome occurs due to the imbalance of oestrogen and progesterone hormones within the menstrual cycle. Menopause occurs within the ages of 46 to 50 years old, when ovulation and menstruation stop naturally. The increase in age leads to reduced secretion of progesterone and oestrogen, which then causes reduced stimulation of FSH and LH on the ovaries. At this stage, the ovaries stop producing ovum. After menopause, a woman is not able to conceive a child anymore. PREMENSTRUAL SYNDROME (Photograph 15.1) MENOPAUSE (Photograph 15.2) PHOTOGRAPH 15.1 Premenstrual syndrome symptoms PHOTOGRAPH 15.2 Menopausal symptoms Bad temper Fatigue Difficulty sleeping Hot flushes Low mood Bad temper Headache Emotional instability Premenstrual syndrome and menopausal syndrome 1 State the hormones involved in the menstrual cycle and their functions. 2 Explain the functions of progesterone and its effects on pregnancy. 3 Explain what would happen to the corpus luteum if fertilisation does not occur. 4 In your opinion, what is the best way to overcome premenstrual syndrome? 15.3 Formative Practice 296 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 296 11/13/19 11:47 AM Development of a Human Foetus The process of fertilisation Fertilisation can occur when one out of the millions of sperm succeeds in penetrating the secondary oocyte in the Fallopian tube. This is followed by changes to the secondary oocyte’s membrane that prevents penetration from other sperms. Then, fertilisation occurs when the sperm nucleus fuses with the ovum nucleus to form a diploid zygote. Early development of an embryo until implantation 15.4 AR Each semen ejaculation contains between 300 to 500 million sperms. However, only about 300 to 500 sperms successfully reach the secondary oocyte in the Fallopian tube. Biological Lens 15.4.2 15.4.1 implantation of the blastocyst morula 8 cells 4 cells 2 cells fertilisation zygote unfertilised secondary oocyte ovary FIGURE 15.10 Early development of an embryo and implantation of a blastocyst endometrium the thickened blastocyst wall will develop into embryo blastocyst • While travelling down the Fallopian tube, the zygote undergoes multiple divisions through mitosis. • The first cell division produces a two-cell embryo. The following cell divisions will finally produce a morula. • The morula then transforms into a blastocyst (Figure 15.10). • The blastocyst will then implant in the endometrium. This process is called implantation. The blastocyst continues to grow into an embryo. 297 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 297 11/13/19 11:47 AM The umbilical cord is a tube that contains the umbilical vein and umbilical arteries. • The umbilical vein carries blood rich in oxygen and nutrients from the placenta to the foetus. • Umbilical arteries carry deoxygenated blood (rich in carbon dioxide) and nitrogenous waste such as urea from foetus to the placenta. PHOTOGRAPH 15.3 Pregnancy test detects HCG in urine 15.4.3 Role of human chorionic gonadotropin (HCG) hormone The placenta also produces the human chorionic gonadotropin (HCG) hormone during pregnancy. The level of this hormone increases at the early stages of pregnancy and will double every two to three days for the first four weeks of pregnancy. The main function of HCG is to ensure that the corpus luteum continues to secrete oestrogen and progesterone in the early stages of pregnancy. This hormone can be detected in the urine of pregnant mothers. Role of placenta and umbilical cord in foetal development The placenta is formed from the mother’s endometrial tissue and embryonic tissue. It is connected to the foetus through the umbilical cord which contains blood vessels that carries substance in and out of the foetus. 15.4.4 umbilical vein umbilical arteries maternal blood foetal blood capillaries umbilical cord FIGURE 15.11 Placenta and umbilical cord placenta placenta foetal blood vessels 298 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 298 11/13/19 11:47 AM 15.4.5 15.4.4 The placenta is the exchange site of substances between mother and foetus. • Glucose, amino acids, hormones, antibodies and oxygen are absorbed from the mother’s blood into the foetal blood capillaries. • Carbon dioxide and nitrogenous waste such as urea are absorbed from the foetal blood capillaries into the mother’s blood circulation. The placenta also acts as an endocrine organ that secretes hormones during pregnancy. • In the fourth month of pregnancy, the corpus luteum will degenerate and no longer secrete progesterone. • The placenta will replace corpus luteum in producing progesterone and oestrogen needed to maintain endometrial thickness. Importance of placenta Foetal and maternal blood circulatory systems The blood of the mother and the foetus do not mix as they are separated by a thin membrane. This is important because: (a) It protects the foetus from certain dangerous chemical substances such as toxins and bacteria that can be absorbed into the foetal blood circulation. (b) It prevents the thin foetal blood vessels from bursting due to the mother’s high blood pressure. (c) It prevents agglutination or blood clots from happening in the foetus, as the foetus might not be of the same blood group as the mother. The thin membrane layer is not able to prevent certain substances from being absorbed, such as drugs and medication, cigarette smoke and alcohol ingested by the mother. Viruses such as HIV and rubella can also cross the placenta and be absorbed into the foetal blood circulation, which may disrupt the foetal development. 1 Explain the early developmental process of the embryo. 2 What is the main function of the HCG hormone? 3 Describe the function of the placenta. 4 State what might happen if maternal blood mixes with foetal blood. 15.4 Formative Practice 299 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 299 11/13/19 11:48 AM (b) FRATERNAL TWINS Formation of Twins Process of twin formation Twins refer to two or more children that are born from one pregnancy. There are two types of twins: • identical twins • fraternal twins 15.5 (a) IDENTICAL TWINS FIGURE 15.12 Development of (a) identical twins and (b) fraternal twins 15.5.1 1 placenta shared with 2 foetus 1 placenta shared with 2 foetus 2 sperms 2 ova two separate embryos are formed two sperms fertilise two ova separate placentas one sperm fertilises one ovum embryo divides into two 300 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 300 11/13/19 11:48 AM Differences between identical and fraternal twins Identical twins Fraternal twins Product of fertilisation of one ovum and one sperm forming one zygote. Product of fertilisation of two sperms and two ova forming two zygotes. Embryo divides into two. Embryo does not divide into two. One placenta is shared between two foetus. Each foetus has its own placenta. The genetic makeup and physical appearances of these twins are similar as they are from the same zygote. The genetic makeup and physical appearances of these twins are different as they are from two different zygotes. The sex of both twins is the same. The sex of both twins may be the same or different. Development of conjoined twins Conjoined twins develop when there is incomplete division of the embryo in identical twins. Although two foetuses are formed from the embryo, some of their physical parts are still fused together, usually the chest, abdomen or buttocks. Conjoined twins may also share one or two internal organs. The life of conjoined twins may be difficult as they must always be together. They also do not have any time alone. Their movements are limited due to their physical state. Most conjoined twins die before they are born or have short lifespans. They may be able to be separated through surgery. However, the success of surgery depends on the joined part and what internal organs are shared between them. 15.5.2 15.5.3 PHOTOGRAPH 15.4 Conjoined twins 1 State two differences between identical and fraternal twins. 2 State the characteristics of conjoined twins. 15.5 Formative Practice TABLE 15.3 Differences between identical and fraternal twins 301 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 301 11/13/19 11:48 AM 15.6.2 15.6.1 What are the benefits and drawbacks of science and technological contributions to human reproduction? What moral issues are related to the application of technological reproduction? Discuss. Activity Zone What are the causes of impotency? 15.6 Formative Practice Health Issues Related to the Human Reproductive System Impotency Impotency occurs when a husband and wife are unable to conceive. The cause of this might be from the husband or wife, or both. 15.6 Testes do not produce sperm Erectile dysfunction Hormonal imbalance Low sperm count Low quality sperm/ abnormal sperm Ovaries do not produce secondary oocyte Growth in the uterus Blocked Fallopian tubes Hormonal imbalance Abnormal uterus • Hormonal imbalance can be treated with hormonal therapy. • Blocked Fallopian tubes or blocked sperm ducts can be treated via surgery. • In vitro fertilisation (IVF) can be used for women who have blocked Fallopian tubes. TREATMENT FOR IMPOTENCY CAUSES OF MALE IMPOTENCY CAUSES OF FEMALE IMPOTENCY FIGURE 15.13 Causes of male impotency FIGURE 15.14 Causes of female impotency ICT 15.1 Video: IVF (Accessed on 21 August 2019) 302 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 302 11/13/19 11:48 AM Growth in Humans and Animals 15.7 Growth in organisms Growth in organisms is an irreversible, permanent process that involves the increase in the number of cells, size, volume and weight of the organism’s body. Growth also involves differentiation and cell specialisation as well as specialising the shapes and functions of cells. Growth in organisms is important for the development and maturation of bodily systems. Measuring growth in humans and animals The parameters that are used in measuring growth are: (a) Increase in size or volume, for example, changes in height or length of an organism (b) Changes in fresh weight or dry weight: (i) Dry weight refers to the weight of an organism after all the fluid is removed from its body. This is done by weighing the organism after it has been dried in the oven at 100 °C repeatedly until the weight remains the same. The weakness of this parameter is that the organism has to be killed. However, this method is suitable for plants. (ii) Fresh weight can be taken whenever and organisms do not need to be killed. However, this method is less accurate because the amount of fluid in the body is dependent on the organism’s fluid intake. This parameter is measured for a certain amount of time. Growth of Insects Organisms with exoskeletons like insects undergo growth differently. Insects go through two different types of growth which are complete metamorphosis and incomplete metamorphosis. 15.7.1 15.7.2 15.7.3 303 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 303 11/13/19 11:48 AM 15.7.3 FIGURE 15.16 Incomplete metamorphosis Insects like butterflies undergo complete metamorphosis. In complete metamorphosis, there are four different stages of growth, which are egg, larvae, pupa and adult. Figure 15.15 shows complete metamorphosis. egg INCOMPLETE METAMORPHOSIS nymph nymph casts off outer cuticle during ecdysis ecdysis adult grasshopper COMPLETE METAMORPHOSIS egg caterpillar (larvae) The caterpillar starts to become a pupa. Nymph (young insect) hatches from egg Ecdysis occurs a few more times until the insect becomes an adult Rapid development at this stage. pupa adult butterfly The butterfly matures into an adult butterfly. A caterpillar hatches from an egg and eats leaves to grow. A butterfly emerges from the pupa with soft and folded wings. FIGURE 15.15 Complete metamorphosis Grasshoppers undergo incomplete metamorphosis, where the insect undergoes a few stages of ecdysis before becoming an adult. Figure 15.16 shows incomplete metamorphosis. 304 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 304 11/13/19 11:48 AM • The growth rate is low because it involves little cell division and cell elongation. • It is the phase of adjustment to new sources available in the environment. LAG PHASE • Highest growth rate. • Cell division and elongation occurs actively. • Organism’s size increases rapidly. EXPONENTIAL PHASE • Organism reaches maturity. • Zero growth rate. • The rate of cell division is similar to the rate of cell death. • Cell division only happens to replace impaired or dead tissues. MATURITY PHASE • Negative growth rate. • Organism goes through ageing. SENESCENCE PHASE Ageing, illness, lack of nutrients or space eventually leads to death of an organism. DEATH PHASE FIGURE 15.17 Sigmoid growth curve Lag Phase Exponential Phase Stationary Phase Senescence Phase Death Phase time growth Maturation Phase 15.7.4 Growth phases in sigmoid growth curves of humans and animals The growth curve is achieved by plotting growth parameters against time (Figure 15.17). Most organisms’ growth curves show a similar pattern that is a sigmoid curve (S-shaped). Growth occurs gradually and continuously. There are six phases in the sigmoid growth curve, which are the lag phase, exponential phase, stationary phase, maturity phase, senescence and death phase. STATIONARY PHASE • Growth rate slows down and occurs at a constant rate. • Cells reach maximum size. • Cells undergo differentiation to form specialised cells. 305 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 305 11/13/19 11:48 AM • The process of ecdysis happens periodically. Polar growth is not continuous and is intermittent (Figure 15.18). • The horizontal part of the graph indicates zero growth. At this stage, known as instar, the insect is not increasing in length. • The vertical lines of the graph represent rapid growth. • At this stage, the nymph undergoes ecdysis and its size increases rapidly • Ecdysis occurs multiple times until the insect reaches adulthood. • A new exoskeleton forms underneath the old exoskeleton • Before the new exoskeleton hardens, the insect will increase its volume by sucking in air to expand its body • This action breaks the old exoskeleton and the insect with its new exoskeleton will emerge • The insect will expand its body one more time before the new exoskeleton hardens HOW DOES ECDYSIS HAPPEN? 15.7.5 Intermittent growth curve of animals with exoskeletons Insects such as grasshoppers have an exoskeleton made up of chitin. The exoskeleton does not grow proportionately with the growth of the insect. To allow growth and development, animals with exoskeletons must shed their hard exterior. The moulting process of the exoskeleton that allows growth and development of insects is called ecdysis. This process is controlled by hormones. ICT 15.2 Video: Insect ecdysis (Accessed on 21 August 2019) The stages between ecdysis are called instar and at this stage, the insect is known as a nymph. During instar, the insect is actively building tissue and increasing body volume. time (day) body length (cm) egg ecdysis ecdysis ecdysis adult instar IV instar V instar III instar I instar II FIGURE 15.18 Growth curve of animals with exoskeletons ecdysis ecdysis PHOTOGRAPH 15.5 A cicada emerging from its old exoskeleton 306 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 306 11/13/19 11:48 AM Reproductive System of Humans Gametogenesis Development of Human Foetus Formation of Twins Health Issues Related to the Human Reproductive System Growth in Humans and Animals Menstrual Cycle SEXUAL REPRODUCTION, DEVELOPMENT AND GROWTH IN HUMANS AND ANIMALS • Male reproductive system • Female reproductive system • Spermatogenesis and oogenesis • Gamete structure: sperm and secondary oocyte • Comparison between spermatogenesis and oogenesis • Fertilisation process and the formation of zygotes • Role of placenta and umbilical cord in the development of a foetus • Necessity for separate foetal and maternal blood circulatory systems • Identical twins • Fraternal twins • Conjoined twins Causes of human impotency • Growth of insects with exoskeleton: – complete metamorphosis – incomplete metamorphosis • Sigmoid growth curves of humans and animals • Intermittent growth curve of animals with exoskeletons • Changes in the levels of hormones during: – menstruation – follicle development – thickening of the endometrium – ovulation – corpus luteum formation • Changes in the levels of hormones during: – pregnancy – miscarriage • Premenstrual syndrome and menopausal syndrome Summary 1 Describe how to measure growth in animals. 2 Explain the differences between complete and incomplete metamorphosis. 15.7 Formative Practice 3 Explain the event that happens during the exponential phase. 4 Why must insects go through ecdysis? 307 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 307 11/13/19 11:48 AM Have you mastered the following important concepts? • Male and female reproductive systems • Spermatogenesis and oogenesis • Gamete structure • Changes in hormone level, follicle growth, endometrial thickening, ovulation and corpus luteum formation within the menstrual cycle • Changes in hormone level in a pregnancy and a miscarriage • Premenstrual syndrome and menopause • Fertilisation process until the formation of zygote • Early embryo development until implantation • Role of human chorionic gonadotropin (HCG) hormone during early pregnancy • Fetal and maternal blood circulation • Formation of twins (identical, fraternal, conjoined) • Health issues related to the human reproductive system • Sigmoid growth curve of humans and animals • Growth of insects (complete and incomplete metamorphosis) 1 What causes the premenstrual syndrome in some women? 2 State the differences between the formation of identical and fraternal twins. 3 The foetus has its own blood circulation system, separate from its mother. Explain why. 4 (a) A pair of identical twins were separated at birth. Once they reached adulthood, they found out that they both have different body sizes. Explain the factors that would cause this. (b) Explain why pregnant mothers must stop smoking. Self Reflection Summative Practice 15 308 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 308 11/13/19 11:48 AM 5 State the changes that occur to a zygote from fertilisation up to birth. 6 A woman took contraceptive pills to prevent pregnancy. The pill inhibits secretions of the Follicle Stimulating Hormone (FSH) from the pituitary gland. Explain the effects of taking contraceptive pills on the menstrual cycle. 7 Figure 1 shows the hormonal regulation of a menstrual cycle. hormone X hormone Y hormone P hormone Q ovulation structure T primary follicle hormone level days 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 pituitary gland FIGURE 1 (a) State the effect on ovum development if hormone X is not enough. (b) Explain the effects of hormone P and hormone Y imbalance. (c) Based on Figure 1, describe the relationship between changes in structure T with the level of hormone P and hormone Q. (i) from day 16 to day 24 (ii) from day 24 to day 28 8 Figure 2 shows a human foetus inside a uterus. (a) Name the structures labelled P and Q. (b) Explain the blood composition that flows through the blood vessel at Q. (c) Explain the function of structure P. (d) (i) State the types of immunity a foetus can inherit from its mother. (ii) Explain how structure P helps in foetal immune response. FIGURE 2 P Q 309 CHAPTER 15 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 309 11/13/19 11:48 AM Essay Questions 9 A woman having problems getting pregnant needed an injection of hormone X from a specialist. Hormone X has the same function as the luteinizing hormone (LH). After a certain period, the woman was pregnant. Explain how the hormone X injection can help the woman to get pregnant. 10 (a) Describe the process of sperm production in the testes. (b) Figure 3 shows the formation of two sets of twins. Compare the formation of the twins R and S. Enrichment 11 During ejaculation, approximately 300 million sperms are released. From this amount, only about 300 sperms arrive at the secondary oocyte, and only one will be successful in fertilising the ovum. If only one sperm reaches the secondary oocyte, fertilisation will not take place. Explain why. 12 Describe how changes in different hormone levels in one menstrual cycle prepare a woman for pregnancy. 13 The umbilical cord is the lifeline between the foetus and its mother. Cord blood is blood left in the umbilical cord and placenta after birth. After a baby is born, cord blood is kept as it is a source of stem cells rich in hematopoietic stem cells. Is it important for parents to keep the cord blood for their children’s future? FIGURE 3 R S Complete answers are available by scanning the QR code provided 310 DLP_Biology_F4_15_(Loo)_9PP.indd 310 11/13/19 11:48 AM Active transport—The movement of substances across the membrane of living cells, against the concentration gradient with the help of carrier proteins and energy from ATP. aerobic respiration—The complete oxidation of glucose to carbon dioxide, water and energy by using oxygen. anabolism—The metabolic process that synthesises complex molecules from simpler molecules. The process requires energy. anaerobic respiration—The incomplete oxidation of glucose without the use of oxygen or in limited oxygen supply. appendicular skeleton—The part of the skeleton that consists of the pectoral and pelvic girdle, leg bones and arm bones. axial skeleton—The part of the skeleton that consists of the skull, vertebral column, sternum and rib cage. Forms the main axis of the body. Balanced nutrition—Food nutrition that contains all nutrients in the right amount to fulfill the requirements of the body. biohazard—Any chemical or biological agent that poses a threat or risk to humans and the environment. blastocyst—The early developmental stage of mammalian embrio that consists of a ball of cells with a hollowed centre that is filled with fluid. bolus—The ball of chewed food that has been mixed with saliva, formed in the mouth through the action of the tongue before being swallowed. Carbaminohemoglobin—A compound that consists of carbon dioxide and the pigment haemoglobin in the blood. catabolism—The metabolic pathway that breaks down complex molecules into simpler molecules. The process releases energy. crenation—The shrunken state of animal cells when the surrounding solution is hypertonic towards the cytoplasm of the cells. Deamination—The removal of an amino group from an amino acid. dendrite—The nerve fibre that receives impulses from adjacent neurons and transmits them towards the cell body. deoxyribonucleic acid (DNA)—Nucleic acid that carries the genetic codes of an organism and is the main component of chromosomes. diploid—Describes two sets of chromosomes, one set from the male parent and another set from the female parent. Effector—Parts of the body that receive instructions from the control centre and respond to the stimuli accordingly. embryo—The early developmental stage of zygote in seeds (in plants), eggs (in animals), or uterus (in humans and animals). emphysema—A condition where the air sacs in the lungs are damaged and cause difficulties in breathing. enzyme—The organic catalyst, normally proteins, that catalyse biochemical reactions in living cells. 311 Glossary DLP_BioF4_Glossary_References_4PP.indd 311 11/6/19 11:23 AM Gametogenesis—The process of male and female gametes formation in the reproductive organ. Golgi apparatus—A cellular component in the cytoplasm that processes, packs, and distributes secretory substances such as enzymes and proteins. Graafian follicle—Mature follicle in the ovary that contains secondary oocyte and produces the hormone oestrogen. Haemoglobin—Protein in the red blood cell that functions to transport oxygen. haemophilia—Blood disease that causes the patient’s blood clotting to be impaired due to the lack of clotting factors. homeostasis—The regulation of the internal environment of organisms so that physiological processes can proceed at the optimum level. hormone—Chemical substances that regulate specific functions in the body. Immunity—The body’s ability to fight infectious diseases carried by pathogens. implantation—The adhering of the embryo (at the blastocyst stage) to the wall of the uterus. insulin—Hormone that stimulates the conversion of glucose to glycogen in the liver and muscle cells. Ligament—Elastic tissues that connect bone to bone. lysosome—Membrane-bound sacs that contain enzymes that digest substances in the food vacuole. Meiosis—The cell nucleus division that produces four haploid daughter cells. mitosis—The cellular division that produces two daughter cells that contain a similar number and type of chromosome as the parent cell. morula—A solid ball of cells during the development of embryo before the blastocyst stage. Nephron—The functional unit in the kidney that consists of the glomerulus, Bowman capsule, convoluted tubule, Henle loop and collecting duct. neuron—Cells in the nervous system that consists of the axon, cell body and dendrites. nucleic acid—A complex organic compound in living cells that consists of nucleotide chains. There are two types of nucleic acid, which are DNA and RNA. nucleotide—The basic unit of DNA molecule that contains phosphate group, ribose or deoxyribose, and a nitrogenous base. nucleus—The largest cellular component in the cell that contains genetic materials. The nucleus acts as the control centre for the cell. Oogenesis—The formation of the ovum in the ovary. organism—Living things that are capable of conducting living processes such as feeding, growing, reproducing and breathing. osmosis—The diffusion of water molecules from a region of higher water potential towards a region of lower water potential, across a selectively permeable membrane. oxyhaemoglobin—A compound that is formed when oxygen combines with haemoglobin in erythrocytes. 312 DLP_BioF4_Glossary_References_4PP.indd 312 11/6/19 11:23 AM Pathogen—The microorganisms that carry infections and diseases. phloem—The vascular tissue that is involved in the transport of food materials from the site of photosynthesis to other parts that need them. placenta—The organ that forms from the tissue of the foetus and the mother to allow for material exchanges between the foetus and the mother. plasmolysis—The shrinking of cytoplasm from the plant cell wall as a result of water loss through osmosis. platelet—Fragments of cell cytoplasm in the blood that contain no nucleus and are involved in blood clotting. Receptor—Specialised sensory cells that detect stimuli. reflex arc—The stimulus pathway that triggers reflex responses. The pathway consists of receptors, control centres and effectors. Sacrum—The triangular bone in the hip area of the vertebral column. skeletal muscle—Muscles that connect a bone to another bone. The movement of the skeleton relies on the contraction of skeletal muscles. smooth muscle—Non-striated muscles that can be found in intestinal walls and blood vessels. spermatogenesis—The formation of sperm in the testis. sternum—The bone in the middle section of the vertebrate chest. synapse—A site between two nerve cells, or neurons and effector to communicate. Telophase—The final stage in cell division, when the nuclear membrane envelopes the nucleus of each daughter cell. tendon—Flexible non-elastic tissue that joins the muscle to the bone. Ultrafiltration—The filtration process of blood plasma that contains dissolved nutrients, across the wall of blood capillary. Vacuole—Sacs that contain cell sap that can be found in the cytoplasm. vertebra—Small bones that form the spine Zygote—The union of the ovum (female gamete) and sperm cell (male gamete) during fertilisation. 313 DLP_BioF4_Glossary_References_4PP.indd 313 11/6/19 11:23 AM 314 References Abdullah, H.R. (2006, Jan 6). Sweet hope for diabetics. The Star Online. Retrieved from https://www.thestar.com. my/news/nation/2006/01/06/sweet-hopes-for-diabetics/. Audesirk, T., Audesirk, G. & Byers, B.E. (2017). Biology: Life on Earth. London: Prentice-Hall International (UK) Ltd. Boyle, M. (2014). IB Science Skills Biology. New York: HarpersCollins Publishers Limited. Green, N.P.O., Stout, G.W., & Taylor, D.J. (1997). Biological Science 1 & 2, (3rd Ed). Cambridge, UK: Cambridge University Press. Hussin, M. (2015, May 5). Racun botani kawal siput gondang. MyMetro. Retrieved from https://www.hmetro.com. my/node/48690. Hussin, M. (2016, Oct 25). Racun botani gondang emas. MyMetro. Retrieved from https://www.hmetro.com.my/ node/176702. HIV and AIDS Data Hub for Asia-Pacific. (2018). HIV AIDS Asia Pacific Research Statistical Data Information (Malaysia). Retrieved from https://www.aidsdatahub.org/Country-Profiles/Malaysia Institut Jantung Negara. Retrieved from www.ijn.com.my International Invention, Innovation & Technology Exhibition (ITEX). (2018). Congratulations to all winners. Retrieved from https://itex.com.my/2018/06/01/congratulations-to-all-winners/ ITMO-developed nanoparticle technology helps stop internal bleeding. (2018, Feb 27). ITMO. NEWS. Retrieved from http://news. ifmo.ru/en/science/new_materials/news/7344/ Jones, M. (2009). Biology. Heinemann: Pearson Education Limited. Junus, L. (2018, Jun 25). MyThrob pantau jantung. Utusan Online. Retrieved from https://www.utusan.com.my/ sains-teknologi/sains/mythrob-pantau-jantung-1.696165 Mackean, D.G. (2000). IGCSE Biology. London, UK: John Murray (Publishers) Ltd Maders, S.S. (2001). Biology. New York: The McGraw-Hill Companies. Reece, J.B., Urry, L.A., Cain, M.L., Wasserman, S.A., Minorsky, P.V., & Jackson, R.B. (2011). Campbell Biology. (9th Ed). San Francisco, Cal.: Pearson Benjamin Cummings. Solomon, E.P., Berg, L.R., & Martin, D.W. (2002). Biology. US: Thomson Brooks/Cole. Solomon, E.P., Martin, C., Berg, L.R., & Martin, D.W. (2014). Biology. (9th Ed). US: Thomson Learning. Taguling, N. K. (2015). Effect of combined plant extracts on golden apple snail (Pomacea canaliculata (Lam.)) and giant eartworm (Pheretima sp). International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 8(1), 55-60. UNAIDS. (2018). Global HIV & AIDS statistic. Retrieved from https://www.unaids.org/en/resources/fact-sheet. Williams, G. (2011). New Biology for You. Cheltenham, UK: Nelson Thornes Ltd. DLP_BioF4_Glossary_References_4PP.indd 314 11/6/19 11:23 AM KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 4 DUAL LANGUAGE PROGRAMME BIOLOGY FORM 4 BIOLOGY RM14.90 FT734001

kssm_Perniagaan_1xxxCPx-SndV-bI-RHPVR6jwmHKM1lVZ5.pdf

| i MATA PELAJARAN ELEKTIF IKHTISAS PERNIAGAAN Tingkatan 5 PENULIS Mustafa bin Dakian Rosshita binti Mansor Sarina binti Seth@Ibrahim Nor Siah binti Daud EDITOR Mahadzir bin Adun Farah Sheiakha binti Abdul Wahid PEREKA BENTUK Rahimah binti Badulu Syuhada binti Rosli Hasnah binti Mohamed ILUSTRATOR Ali Seteria Has Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd. 2017 Penulis merakamkan ucapan terima kasih dan setinggi-tinggi penghargaan kepada pihak yang telah memberikan sumbangan dalam menyempurnakan penerbitan buku ini. Penghargaan ini ditujukan kepada: • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Naskah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM). • Perusahaan Otomobil Kedua Sendirian Berhad (PERODUA). • Kumpulan Securiforce Sdn. Bhd. • D Strike Solution • Animonsta Studios Sdn. Bhd. Terima kasih juga ditujukan kepada organisasi atau orang perseorangan yang bersama-sama menjayakan penerbitan buku ini. KPM-2017-978-967-61-2784-6 Cetakan Pertama 2017 ©Kementerian Pendidikan Malaysia 2017 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd. No 1&3 Jalan 3/91A, Taman Shamelin Perkasa, Cheras, 56100 Kuala Lumpur. Reka letak dan atur huruf: Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Berkeley Saiz Muka Taip Teks: 11 pt Dicetak oleh: YBA Print Sdn. Bhd. No. 28 Jalan 12/152, Taman Perindustrian OUG, Batu 6½, Jalan Puchong, 58200 Kuala Lumpur. No Siri Buku: 0115 PENGHARGAAN ii | | iii KANDUNGAN KANDUNGAN | iii PENDAHULUAN vi TAJUK 1: SUMBER PERNIAGAAN Bab 1 Pengurusan Sumber Manusia 1.1 Definisi Pengurusan Sumber Manusia 5 1.2 Peranan Pengurusan Sumber Manusia dalam Sesebuah Perniagaan 6 1.3 Aplikasi Pengurusan Sumber Manusia Dalam Pembangunan Perniagaan yang Mampan 11 1.4 Aspek Pengelolaan Sumber Manusia dalam Pembangunan Perniagaan 13 1.5 Hubung Kait antara Kemahiran Kebolehkerjaan Pekerja dengan Kejayaan Sesebuah Perniagaan 16 1.6 Mencipta Satu Struktur Organisasi dalam Sesebuah Perniagaan 21 1.7 Sistem Penggajian Bagi Sesebuah Organisasi 26 Bab 2 Pengurusan Sumber Fizikal dan Teknologi 2.1 Tujuan Mengurus Sumber Fizikal yang Diperlukan dalam Operasi Sesebuah Perniagaan 43 2.2 Prosedur Mengurus Sumber Fizikal yang Diperlukan dalam Operasi Sesebuah Perniagaan 46 2.3 Tujuan Mengurus Sumber Teknologi yang Diperlukan dalam Operasi Sesebuah Perniagaan 48 2.4 Prosedur Mengurus Sumber Teknologi yang Diperlukan dalam Operasi Sesebuah Perniagaan 50 2.5 Aplikasi Pengetahuan Pengurusan Sumber Fizikal dan Sumber Teknologi dalam Satu Perniagaan yang Mampan 52 2.6 Membandingkan Kesan Pengurusan Sumber Fizikal dan Teknologi dalam Mempertingkatkan Kecekapan Sesebuah Organisasi Perniagaan 55 2.7 Rumusan Perkaitan antara Pengurusan Sumber Fizikal dengan Teknologi 56 iv | iv | BAB 3 Sumber Pembiayaan Perniagaan 3.1 Sumber Pembiayaan untuk Sesebuah Perniagaan 69 3.2 Jenis Pembiayaan Dalaman dan Luaran yang Sesuai untuk Sesebuah Perniagaan 70 3.3 Keperluan Pembiayaan bagi Sesebuah Perniagaan 75 3.4 Kekuatan dan Kelemahan Jenis Pembiayaan untuk Sesebuah Perniagaan 77 3.5 Prosedur Mendapatkan Sumber Pembiayaan untuk Sesebuah Perniagaan 78 3.6 Justifikasi Jenis Pembiayaan yang Sesuai Digunakan untuk Memulakan Sesebuah Perniagaan 85 BAB 4 Penyata Kewangan Perniagaan 4.1 Definisi Penyata Kewangan 99 4.2 Butiran dalam Penyata Kewangan 100 4.3 Pihak yang Berkepentingan Kepada Penyata Kewangan Sesebuah Perniagaan 108 4.4 Menganalisis Kepentingan Penyata Kewangan Terhadap Operasi Kewangan Sesebuah Perniagaan 109 4.5 Mentafsirkan Penyata Kewangan Menggunakan Nisbah Asas 111 4.6 Jusifikasi Kedudukan Kewangan Sesebuah Perniagaan Berdasarkan Penyata Kewangan 116 | v | v TAJUK 2: USAHA NIAGA Bab 5 Persediaan Menjadi Usahawan 5.1 Ciri-ciri Keperibadian, Kekuatan Diri dan Kelebihan Menjadi Usahawan 135 5.2 Faktor-faktor Penyumbang untuk Memulakan Perniagaan 142 5.3 Kelebihan Berniaga Sebagai Satu Peluang Kerjaya 148 Bab 6 Persediaan Memulakan Perniagaan 6.1 Akta-akta Penubuhan Sesebuah Entiti Perniagaan 161 6.2 Prosedur Pendaftaran Sesebuah Entiti Perniagaan 163 6.3 Tanggungjawab yang Perlu Dipatuhi oleh Usahawan Setelah Mendaftarkan Perniagaan 170 6.4 Dokumen Perniagaan yang Perlu Disimpan 172 6.5 Simulasi Penyediaan dan Penyimpanan Dokumen Perniagaan yang Dirancang 174 6.6 Penyediaan Penyata Aliran Tunai 181 6.7 Pemasaran dan Jualan 183 6.8 Persediaan untuk Menjalankan Aktiviti Pemasaran dan Jualan Bagi Produk dan Perkhidmatan 183 Bab 7 Merancang Pengendalian Perniagaan 7.1 Definisi Rancangan Perniagaan 197 7.2 Kepentingan Menyediakan Rancangan Perniagaan 198 7.3 Format Rancangan Perniagaan 199 7.4 Menyediakan Satu Rancangan Perniagaan 218 Glosari 247 Senarai Rujukan 253 Indeks 257 Jawapan 259 Buku teks Perniagaan Tingkatan 5 ini ditulis selaras dengan hasrat murni Rukun Negara, Falsafah Pendidikan Kebangsaan serta Wawasan 2020. Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) menjadi panduan utama penulisan buku ini di samping penggunaan bahan-bahan rujukan yang lain. Buku teks ini menyediakan murid dengan pengetahuan, kemahiran dan nilai dalam perniagaan ke arah menjadi pengguna bijak, pekerja dan pengusaha yang kompeten, berkeyakinan dan bersikap positif. Buku ini juga disediakan dengan memasukkan unsur kepelbagaian latihan dan informasi tambahan. Selain itu, elemen nilai murni, elemen merentas kurikulum dan kemahiran abad ke-21 turut diterapkan bagi melahirkan generasi yang mencintai negara dan menjana minda murid untuk berfikir di luar kotak pemikiran. vi | PENDAHULUAN PENDAHULUAN | vii BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 5 1.0 PENGENALAN Pengurusan sumber manusia juga dikenali sebagai pengurusan modal insan yang memfokuskan kepada keperluan tenaga kerja dan pengurusan dalam pembahagian kerja. Oleh itu, pengurusan sumber manusia perlu dirangka, dirancang dan dilaksanakan secara cekap dan berkesan bagi mencapai matlamat perniagaan yang disasarkan. 1.1 DEFINISI PENGURUSAN SUMBER MANUSIA Pengurusan sumber manusia ialah satu usaha pembangunan tenaga kerja dalam organisasi untuk menarik, membangun dan mengekalkan tenaga pekerja yang berprestasi tinggi. Sumber manusia sentiasa mencukupi. Kebajikan pekerja sentiasa dijaga. Sumber manusia diberikan latihan yang cukup dan terkini. Tahap motivasi pekerja sentiasa tinggi. Pengagihan sumber manusia secara berkesan. Prestasi sumber manusia sentiasa dipantau. Kepentingan Pengurusan Sumber Manusia Rajah 1.1 Kepentingan pengurusan sumber manusia. Gambar foto 1.1 Penggunaan sumber manusia dalam perniagaan. 3.1.1 SP 5 Menentukan pencapaian murid dalam menguasai standard pembelajaran yang ditetapkan. | vii Keistimewaan buku teks Kurikulum Standard Sekolah Menangah (KSSM) Perniagaan Tingkatan 5 ini adalah seperti yang berikut: viii | 97 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP 97 penyata kewangan perniagaan BAB 4 Pendahuluan 97 Selepas mempelajari bab ini murid boleh: menjelaskan definisi penyata kewangan. mengenal pasti setiap butiran dalam penyata kewangan. menghuraikan pihak-pihak yang berkepentingan kepada penyata kewangan bagi sesebuah perniagaan. menganalisis kegunaan penyata kewangan terhadap operasi kewangan bagi sesebuah perniagaan. mentafsir penyata kewangan menggunakan Nisbah Asas. membuat justifikasi terhadap kedudukan kewangan sesebuah organisasi berdasarkan peratus nisbah-nisbah berdasarkan penyata kewangan yang diberikan. Standard Pembelajaran Penyata kewangan ialah rekod formal kegiatan kewangan sesebuah perniagaan. Penyata kewangan memberi maklumat tentang kedudukan kewangan dan prestasi perniagaan. Penyata kewangan penting kerana membolehkan usahawan mengetahui prestasi perniagaan bagi sesuatu tempoh perakaunan. Usahawan akan menggunakan maklumat penyata kewangan unuk mengawal dan merancang aktiviti perniagaan selain merangka strategi yang baik untuk meningkatkan keuntungan dan menangani kelemahan perniagaan. Selain itu, pihak pengguna luaran seperti bank, pemiutang, kerajaan, pemegang saham dan pelabur akan menggunakan penyata kewangan untuk menilai kemampuan perniagaan untuk membayar hutang, mengukur prestasi kewangan perniagaan untuk melabur dan mentaksirkan cukai pendapatan perniagaan kepada kerajaan. 98 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Penyata Kewangan Perniagaan PETA KONSEP Kenal pasti setiap butiran dalam penyata kewangan Pihak-pihak yang berkepentingan terhadap Penyata kewangan syarikat Kegunaan Penyata kewangan terhadap operasi kewangan sesebuah perniagaan Justifikasi kedudukan kewangan perniagaan berdasarkan peratus Nisbah Asas Mentafsirkan penyata kewangan menggunakan Nisbah Asas Definisi penyata kewangan perniagaan Pendahuluan Pengenalan ringkas mengenai bab. PETA KONSEP Dipersembahkan secara grafik untuk memberi pemahaman secara lebih mudah kepada murid berkaitan dengan isi pembelajaran berdasarkan DSKP. Standard Pembelajaran Memberi pengetahuan kepada murid berkaitan dengan perkara yang akan dipelajari. viii | | ix 107 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Usahawan yang terlibat dalam pengeluaran produk, perniagaan akan menyediakan belanjawan kos. Belanjawan kos ialah satu rancangan perbelanjaan yang menunjukkan kos pengeluaran untuk tempoh tertentu. Secara amnya, kos yang terlibat terdiri daripada kos tetap dan kos berubah. Gambar di bawah menunjukkan suatu proses pengeluaran dan pasangan kenderaan. Berdasarkan Gambar 1 dan Gambar 2 tersebut, bincangkan kos pengeluaran yang terlibat dan laporkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. Gambar 1 (Kilang) Gambar 2 (Pekerja) sudut aktiviti (i) Kos Tetap Kos yang tidak berubah mengikut perubahan tingkat pengeluaran. Jumlah kos tetap adalah sentiasa sama walaupun pengeluaran bertambah atau berkurangan. Contohnya, sewa, insurans dan bayaran balik pinjaman. (ii) Kos Berubah Kos yang berubah mengikut tingkat pengeluaran. Contohnya, kos bahan mentah, kos buruh langsung seperti upah, gaji dan duti atas bahan mentah. 106 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Syarikat MyVision Enterprise Penyata Aliran Tunai bagi tiga bulan berakhir 31 Dis 20xx. Okt Nov Dis RM RM RM Baki b/b 100,000 A 96,980 __________________________________________________________________________________ PENERIMAAN Jualan Tunai 80,000 B 90,000 Pinjaman 10,000 20,000 - Jumlah Penerimaan 90,000 100,000 G __________________________________________________________________________________ PEMBAYARAN Pembelian Bahan Mentah 40,000 50,000 55,000 Gaji C 10,000 10,000 Perbelanjaan sewa 2,000 2,000 2,000 Faedah 1,520 500 H Pembelian Aset 20,000 - - Kos Jualan 30,000 D 40,000 Jumlah Pembayaran 100,520 92,500 107,500 __________________________________________________________________________________ Lebihan/(kurangan) (10,520) 7,500 E __________________________________________________________________________________ Baki h/b F 96,980 79,480 __________________________________________________________________________________ Berdasarkan butiran dalam Aliran Tunai bagi Syarikat MyVision Enterprise yang dinyatakan dalam jadual di atas, pelajar dikehendaki mengira bagi butiran berikut: Nilai pada butiran i. A- ____________________ ii. B- ____________________ iii. C- ____________________ iv. D- ___________________ v. E- ____________________ vi. F- ____________________ vii. G- ____________________ viii. H- ____________________ gerak minda Tugasan berkumpulan berkaitan dengan sesuatu topik. sudut aktiviti Aktiviti menguji minda. gerak minda | ix x | AKTIVITI KREATIF DAN INOVATIF KUMPULAN Tugasan berkumpulan di akhir setiap bab untuk memupuk semangat kerjasama murid dalam kumpulan ketika menyelesaikan aktiviti. REFLEKSI Mengimbas kembali isi-isi penting. Melatih murid berfikir kreatif dan inovatif. 87 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 1. Sumber pembiayaan terdiri daripada sumber dalaman dan sumber luaran. 2. Sumber pembiayaan dalaman terdiri daripada: (a) Simpanan peribadi (b) Modal daripada keuntungan (rizab) 3. Sumber pembiayaan luaran terdiri daripada: (a) Bank atau institusi kewangan: (i) Modal permulaan (ii) Sewa beli (iii) Pajakan (iv) Pemfaktoran (v) Syer (vi) Overdraf (vii) Pinjaman perniagaan berbentuk gadaian atau Ar-Rahnu (b) Agensi Kerajaan: (i) Bantuan modal (ii) Jaminan kredit (iii) Geran penyelidikan dan pembangunan 4. Agensi kerajaan yang menyediakan pembiayaan ialah MARA, TEKUN, CGC, Agro Bank dan MOSTI. 5. Usahawan perlu bijak memilih pembiayaan yang sesuai untuk perniagaan mereka. REFLEKSI AKTIVITI KUMPULAN Simulasi mesyuarat. 1. Murid dibahagikan kepada empat kumpulan yang mewakili empat jenis perniagaan iaitu: a) Milikan Tunggal b) Perkongsian c) Perniagaan atas talian d) Syarikat Berhad 2. Setiap kumpulan diminta menjalankan aktiviti mesyuarat bagi tujuan menyediakan kertas cadangan tentang perniagaan yang hendak dijalankan dan sumber pembiayaan yang sesuai. 3. Wakil setiap kumpulan dikehendaki membentangkan hasil mesyuarat serta menyediakan laporan tugasan yang diberi. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 40 KAJIAN KES Encik Leong merupakan seorang Pengurus Sumber Manusia di syarikat BizWorld Sdn. Bhd. Sejak permulaan operasi pada lapan tahun yang lepas, produktiviti dan prestasi syarikat berada dalam kedudukan yang baik. Namun sejak kebelakangan ini, syarikat telah menghadapi masalah disiplin dan pengekalan tenaga pekerja. Keadaan ini telah menjejaskan prestasi produktiviti dan pencapaian keseluruhan syarikat. Walaupun pelbagai program latihan dan pembangunan telah dikendalikan oleh syarikat, namun tahap prestasi dan produktiviti pekerja semakin menurun. Pihak pengurusan telah mengarahkan Encik Leong dan pasukannya untuk mengambil tindakan segera bagi menangani masalah ini. Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Jenis Masalah dan Disiplin Pekerja Bilangan Pekerja yang Terlibat Sepanjang Januari-Mei 2017 Januari Februari Mac April Mei Ponteng kerja 5 7 6 4 8 Mencuri alat pejabat 2 4 6 8 8 Ingkar arahan 2 3 4 4 4 Salah guna aset syarikat 2 3 4 5 6 Bergaduh dengan pekerja 1 2 3 4 5 Jumlah 12 19 23 25 31 Berdasarkan kes di atas, jawab soalan berikut: 1 Terangkan peranan Encik Leong selaku Pengurus Sumber Manusia. [8 markah] 2 Jelaskan tindakan yang wajar diambil oleh Encik Leong untuk menangani masalah dalam pengurusan sumber manusia. [6 markah] 3 Pada pandangan anda, apakah kaedah merekrut pekerja yang sesuai diambil oleh Encik Leong untuk menarik bakal pekerja dari luar organisasi untuk mengisi kekosongan jawatan di syarikat BizWorld Sdn. Bhd. [6 markah] BAB 1 Tugasan kes bagi sub topik. KAJIAN KES x | | xi PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 162 Info Faedah Mendaftarkan Perniagaan di SSM ialah: • Untuk mendapat entiti yang sah di sisi undang-undang iaitu layak mengikut kontrak, perjanjian dengan pihak bank atau agensi kerajaan dan membantu waris menuntut hak harta atau wang daripada perniagaan berkenaan. • Untuk melayakkan mendapat kemudahan perlindungan insurans yang diperkenalkan oleh kerajaan kepada golongan penjaja dan peniaga kecil. • Untuk melayakkan mendapat pinjaman mikro yang diperkenalkan oleh pelbagai agensi kerajaan – Bank Rakyat, TEKUN, Amanah Ikhtiar Malaysia, MARA dan SME. • Untuk mendapatkan kemudahan menjalankan perniagaan seperti lesen premis dan permit. • Untuk memudahkan kerajaan dan pihak berkuasa mendapatkan maklumat terkini dan tepat tentang perniagaan bagi menyediakan dasar dan kemudahan untuk meningkatkan taraf perniagaan serta kehidupan peniaga. • Untuk mendapatkan kemudahan menghadiri seminar dan latihan bagi meningkatkan kemahiran dalam menjalankan perniagaan secara lebih sistematik dan teratur. 2. Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 dikuatkuasakan pada 26 Disember 2012. Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT) ialah satu perniagaan alternatif yang dikawal selia di bawah Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012. PLT menggabungkan ciri-ciri sebuah syarikat dan perkongsian yang memberi perlindungan liabiliti terhad untuk rakan- rakan kongsinya dan fleksibiliti peraturan perkongsian untuk pengurusan dalaman perniagaan. PLT memberikan fleksibiliti kepada usahawan dan pelabur untuk memilih model perniagaan terbaik serta keperluan untuk struktur perniagaan berkaitan. 3. Akta Syarikat 1965 Di Malaysia terdapat dua jenis syarikat yang boleh ditubuhkan di bawah Akta Syarikat 1965 iaitu: Syarikat Sendirian Berhad (Sdn. Bhd.) Syarikat Awam Berhad Keperluan untuk penubuhan syarikat ialah: sekurang-kurangnya dua orang pengarah (Seksyen 122 AS 1965) setiausaha syarikat adalah individu yang dilesenkan oleh Suruhanjaya Syarikat Malaysia. Kedua-dua pengarah dan setiausaha syarikat mestilah bermastautin di Malaysia. Layari laman sesawang http://www.ssm.com.my/ms/ PLT-MengenaiPLT untuk mengetahui Perkongsian Liabiliti Terhad. QR Code Dalam usaha mewujudkan persekitaran perniagaan yang dinamik dan berdaya saing, Akta Syarikat 1965 telah digantikan dengan Akta Syarikat 2016 berkuatkuasa 31 Januari 2017. Layari laman sesawang https://www.ssm.com. my/sites/default/files/slide/making-the-right- business-decisions-with-ssms-products-7-30_0. pdf untuk mengetahui perbezaan Akta Syarikat 1965 dengan Akta Syarikat 2016. QR Code Info Pengetahuan tambahan bagi sesuatu topik. | xi QR Code Menyediakan sumber rujukan tambahan kepada murid. QR Code xii | uji minda Mengandungi latihan formatif (soalan objektif, struktur dan esei) bagi menguji dan mengukuhkan pemahaman murid terhadap sub topik yang telah dipelajari. xii | SP 122 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 1 Encik Musa memaklumkan bahawa syarikatnya akan memperoleh untung kasar sebanyak RM0.25 sen setiap RM1 kos jualan. Apakah analisis nisbah yang digunakan? A Margin Untung Kasar B Nisbah kecairan C Analisis nisbah untung D Kadar pusing ganti stok 2 Pasangan yang manakah benar tentang Aset Semasa dan Aset Bukan Semasa? Pilihan Aset semasa Aset Bukan Semasa A Stok Kelengkapan B Kelengkapan Mesin C Pekerja kilang Bangunan D Tunai ditangan Premis 3 Nadi Cergas Sdn Bhd ingin menilai prestasi perniagaannya untuk tahun 2015 dan tahun 2016 berdasarkan maklumat berikut: Tahun 2015 2016 Peratus untung kasar atas jualan 17% 18.8% Apakah sebab-sebab yang menyebabkan perubahan tersebut? I Harga jualan telah dinaikkan II Jumlah jualan telah bertambah III Kelemahan dalam pengendalian perniagaan IV Pengendalian perniagaan bertambah cekap A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 4 Butiran berikut dipetik daripada buku Perniagaan Sabahan Sdn. Bhd. Aset Liabiliti Modal RM36,090 RM4,780 P Perniagaan Sabahan Sdn. Bhd. mengalami kerugian sebanyak RM5,000. Berapakah nilai P. A RM35,870 B RM45,870 C RM26,310 D RM36,310 5 Apakah fungsi Penyata Aliran Tunai kepada peniaga? A Membantu peniaga mengehadkan perbelanjaan semasa B Menunjukkan penerimaan dan pembayaran perniagaan C Menunjukkan kedudukan anggaran tunai pada masa depan D Menjadi panduan kepada pihak bank untuk menuntut hutang 6 Bagaimanakah sesebuah perniagaan dapat memperbaiki nisbah semasa perniagaannya? A Mendapat pinjaman bank B Menambahkan nilai pemiutang C Mengurangkan nilai penghutang D Menambahkan aset tetap 7 Setiap bulan pihak pengurusan perniagaan perlu membayar pinjaman kepada pihak institusi kewangan secara tetap mengikut jadual. Apakah jenis kos yang berkait dengan pembayaran tersebut? A Kos tetap B Kos berubah C Kos marginal D Kos purata uji minda SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 122 PERNIAGAAN PERNIAGAAN SUMBER SUMBER Pengurusan Sumber Manusia 1.0 2.0 3.0 4.0 Pengurusan Sumber Fizikal dan Teknologi Sumber Pembiayaan Perniagaan Penyata Kewangan Perniagaan 1 Tajuk standard kandungan 1 Zulkifli Haron Zull Design Autotronic George Ang merupakan pengasas restoran The Manhattan Fish Market. Beliau tidak pernah mengalah walaupun pernah diuji apabila perniagaan restoran francais dari New Zeland yang dijalankannya menghadapi masalah kewangan dan terpaksa ditutup. Kemudian beliau dan sahabatnya menubuhkan restoran The Manhattan Fish Market dan nama tersebut dipilih sebagai strategi pemasaran agar pelanggan menyangka restoran tersebut berasal dari Amerika Syarikat. Nyata strateginya berjaya. Malah kini beliau mendapat hak francais untuk membuka restoran Tony Roma’s di Malaysia. Zulkifli Haron merupakan Pengarah Urusan Syarikat Zull Design Autotranic yang mula beroperasi pada penghujung tahun 80-an. Beliau merupakan seorang usahawan yang mempunyai kepakaran dan kemahiran dalam pelbagai bidang, contohnya kejuruteraan mekanikal dan automatif, kejuruteraan elektrik dan elektronik, kejuruteraan kreatif, pendingin hawa auto, komunikasi radio dan satelit serta gentian optik. Beliau sentiasa berusaha mereka cipta teknologi baharu bagi kegunaan masyarakat. Antara ciptannya ialah Sistem Rumah atau Pejabat Pintar (LOT2020), mencipta robot pemusnah bom, mencipta beca elektrik (HPB) dan pelbagai lagi. Bagi beliau, sebagai usahawan dalam bidang ini, pemikiran kreatif dan inovatif serta disiplin diri adalah penting dalam mencipta teknologi baharu. Juliana Embrose merupakan pengasas Juliana Native Handwork (Sarawak). Produk-produk yang beliau hasilkan, berjaya menembusi pasaran dalam dan luar negara. Cabaran sebagai seorang usahawan kraf adalah menguji kesabaran dan ketelitiannya dalam menghasilkan produk. Hal ini kerana produk seperti beg tangan bukan hanya mengambil masa sehari untuk disiapkan tetapi mengambil masa selama tiga bulan. Namun atas usahanya mahu mengekalkan jahitan manik iaitu identiti wanita Sarawak, beliau berjaya mengatasi setiap halangan yang wujud. George Ang The Manhattan Fish Market Juliana Embrose Juliana Native Handwork IKON USAHAWAN 2 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 3 Pendahuluan Standard Pembelajaran Pengurusan sumber manusia merupakan usaha membangunkan tenaga kerja yang berprestasi tinggi. Hal ini penting untuk membantu pengurusan secara berkesan bagi mencapai matlamat individu dan organisasi. Amalan pengurusan sumber manusia yang berkesan boleh mempengaruhi kepuasan pekerja dan pelanggan, inovasi dan kreativiti pekerja, meningkatkan produktiviti kerja, pembangunan reputasi perniagaan yang baik dan memberikan kelebihan bersaing berbanding organisasi lain. PENGURUSAN sumber MANUSIA BAB 1 3 Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: menyatakan definisi pengurusan sumber manusia dalam sesebuah perniagaan. menjelaskan peranan pengurusan sumber manusia dalam sesebuah perniagaan. mengaplikasikan peranan pengurusan sumber manusia dalam pembangunan perniagaan yang mampan. menganalisis aspek pengelolaan sumber manusia dalam pembangunan perniagaan yang mampan. menilai hubung kait antara kemahiran kebolehkerjaan yang perlu dimiliki pekerja dengan kejayaan sesebuah perniagaan. mencipta satu struktur organisasi dalam sesebuah perniagaan. mencadangkan idea baharu bagi satu sistem penggajian berpandukan struktur organisasi yang dibina. PETA KONSEP PETA KONSEP 4 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA Definisi pengurusan sumber manusia Aplikasi peranan pengurusan sumber manusia Hubung kait kemahiran kebolehkerjaan Idea baharu sistem penggajian perniagaan Definisi peranan pengurusan sumber manusia Analisis aspek pengelolaan sumber manusia Struktur organisasi perniagaan BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 5 1.0 PENGENALAN Pengurusan sumber manusia juga dikenali sebagai pengurusan modal insan yang memfokuskan kepada keperluan tenaga kerja dan pengurusan dalam pembahagian kerja. Oleh itu, pengurusan sumber manusia perlu dirangka, dirancang dan dilaksanakan secara cekap dan berkesan bagi mencapai matlamat perniagaan yang disasarkan. 1.1 DEFINISI PENGURUSAN SUMBER MANUSIA Pengurusan sumber manusia ialah satu usaha pembangunan tenaga kerja dalam organisasi untuk menarik, membangun dan mengekalkan tenaga pekerja yang berprestasi tinggi. Sumber manusia sentiasa mencukupi. Kebajikan pekerja sentiasa dijaga. Sumber manusia diberikan latihan yang cukup dan terkini. Tahap motivasi pekerja sentiasa tinggi. Pengagihan sumber manusia secara berkesan. Prestasi sumber manusia sentiasa dipantau. Kepentingan Pengurusan Sumber Manusia Rajah 1.1 Kepentingan pengurusan sumber manusia. Gambar foto 1.1 Penggunaan sumber manusia dalam perniagaan. 3.1.1 SP 5 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 6 1.2 PERANAN PENGURUSAN SUMBER MANUSIA DALAM SESEBUAH PERNIAGAAN Peranan pengurusan sumber manusia melibatkan proses merancang, mengorganisasi, memimpin dan mengawal keperluan sumber manusia dalam perniagaan. Teknik merekrut dan proses pemilihan boleh menarik calon yang berkelayakan menyertai sesebuah perniagaan. Deskripsi tugas yang jelas akan memastikan pekerja menjalankan tugas dengan cekap. Penawaran kontrak yang menarik akan dapat memastikan kesetiaan pekerja. Mewujudkan semangat berpasukan. Setiap pekerja akan berusaha untuk mencapai Indeks Pencapaian Utama (KPI) pasukan sebagai petunjuk kepada prestasi pencapaian kerja. Wujud kerjasama melalui perkongsian pengetahuan, pengalaman dan kemahiran untuk mencapai sasaran pasukan. Prestasi pasukan akan mempengaruhi produktiviti, kuantiti dan kualiti pengeluaran sesuatu perniagaan. Prestasi dan motivasi pasukan boleh dipertingkatkan melalui latihan dan kursus secara intensif. 3.1.2 SP 6 Keperluan pekerja, merekrut pekerja, kontrak pekerjaan dan deskripsi tugas BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 7 Program latihan dan pembangunan mesti diberikan secara berterusan mengikut keperluan semasa. Program latihan dan pembangunan seperti latihan sambil bekerja boleh melengkapkan diri pekerja dengan kemahiran dan pengetahuan yang khusus. 7 Persekitaran kerja yang kondusif akan meningkatkan produktiviti, motivasi, kepuasan kerja, mengurangkan kesilapan tugas dan tekanan kerja. Bagi jangka masa panjang, persekitaran kerja yang harmoni akan membolehkan pekerja menjana banyak idea baharu serta mampu menjalinkan hubungan yang lebih baik dengan pihak luar. Amalan kerja yang beretika, berintegriti dan mementingkan kecemerlangan dapat mewujudkan dan memantapkan budaya profesional di tempat kerja. Contohnya, konsep pengurusan Jepun seperti Total Quality Management (TQM), Kaizen, 5S, Zero Defect dan sebagainya boleh diamalkan dalam memberikan perkhidmatan terbaik kepada para pelanggan. Pengurusan sumber manusia perlu menggalakkan pembangunan bakat pekerja menerusi pelbagai aktiviti dan menyediakan sumber pembiayaan pendidikan untuk menggalakkan pekerja menambahkan pengetahuan dan kemahiran kepakaran. Pekerja yang kreatif dan inovatif dalam organisasi akan memantapkan pencapaian organisasi melalui tambah baik, hasil produk dan perkhidmatan untuk memberi persaingan perniagaan lebih baik. Pekerja yang kreatif dan inovatif akan diberikan ganjaran dan penghargaan kerana sumbangan, produktiviti dan motivasi kerja mereka. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 8 Layari laman sesawang http://www. hrdf.com.my/wps/portal/PSMB/MainBM/ Schemes untuk mengetahui lebih lanjut mengenai skim latihan dan dana bagi pembangunan sumber manusia. Terdapat beberapa jenis penamatan kontrak perkhidmatan seperti persaraan, penamatan perkhidmatan secara sukarela, penamatan perkhidmatan secara tindakan disiplin dan pemecatan terhadap pekerja. Pekerja yang diberhentikan atau menamatkan perkhidmatan akan diberikan ganjaran atau pampasan setimpal oleh majikan seperti bayaran gratuiti, persaraan dan pencen sebagai tanda penghargaan atas sumbangan mereka. Perniagaan perlu ada sistem pemberhentian kerja yang sistematik supaya tidak ada pembaziran sumber manusia. Mewujudkan suasana harmoni dan hubungan baik antara majikan dengan pekerja di dalam perniagaan. 8 Fungsi ganjaran kepada pekerja adalah untuk meningkatkan pencapaian prestasi perniagaan, meningkatkan motivasi dan kesetiaan pekerja serta memastikan pekerja rasa mereka dihargai. Pengurus Sumber Manusia perlu menyediakan skim kesihatan dan keselamatan yang bersesuaian bagi menjamin atau melindungi kebajikan pekerja. Hal ini bagi mewujudkan kesetiaan pekerja dan persekitaran kerja yang harmoni. QR Code Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Syarikat Komputer Dot. Com Sdn. Bhd. merupakan sebuah perniagaan yang menyediakan pengedaran perkakasan dan perkhidmatan komputer di sekitar Beranang, Selangor. Dalam tempoh empat tahun, prestasi perniagaan menunjukkan peningkatan keuntungan yang memberangsangkan dari RM2 juta pada tahun 2010 kepada RM5 juta pada tahun 2013. Disebabkan oleh krisis ekonomi dunia yang tidak menentu, keuntungan perniagaan mula menurun selepas tahun 2013. Sejak tahun 2013, perniagaan telah menghadapi masalah bilangan pekerja yang semakin menurun yang berkait dengan isu “pusing ganti pekerja”. Keadaan ini telah menjejaskan prestasi, produktiviti dan pencapaian keseluruhan perniagaan. Justeru, pihak pengurusan telah mengarahkan Encik Khalid selaku Pengurus Sumber Manusia untuk membuat kajian dan mencadangkan beberapa langkah-langkah menangani masalah pekerja di Syarikat Komputer Dot. Com Sdn. Bhd. KAJIAN KES Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1. Terangkan peranan Encik Khalid selaku Pengurus Sumber Manusia bagi menentukan keperluan pekerja dalam Syarikat Komputer Dot. Com Sdn. Bhd. [4 markah] 2. Berikan empat punca yang mungkin menyebabkan wujud isu “pusing ganti” dalam kalangan pekerja bagi perniagaan tersebut. [4 markah] 3. Sekiranya anda sebagai seorang Pengurus Sumber Manusia, cadangkan tindakan yang boleh diambil untuk mengatasi masalah tersebut. [12 markah] BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 9 TAHUN 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan pekerja (orang) 29 33 43 45 38 31 26 22 Keuntungan perniagaan (RM juta) 4 4.4 4.7 5 4.4 3.4 2.8 2.2 Rajah 1 Bilangan penamatan pekerja dan keuntungan perniagaan dari tahun 2010-2017. 2010 29 33 43 45 38 31 26 22 4 4.4 4.7 5 4.4 3.4 2.8 2.2 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan pekerja Keuntungan perniagaan (RM juta) Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Encik Muzaffar telah menamatkan pengajiannya pada tahun 2016 dalam bidang perniagaan dari Universiti Malaysia Sabah (UMS). Beliau telah mencari pekerjaan di sekitar Kota Kinabalu tetapi masih belum mendapat pekerjaan yang sesuai. Kemudian beliau bersama-sama rakan kongsinya, Encik Adha merancang untuk memulakan perniagaan restoran makanan laut. Hal ini kerana sumber makanan laut mudah didapati daripada nelayan yang tinggal di sekitar kampungnya. Setelah beroperasi selama enam bulan, beliau mendapati perniagaan restoran makanan lautnya menghadapi masalah iaitu tukang masak sering berhenti kerja walaupun hanya baru beberapa bulan bekerja. Masalah ini wujud kerana tukang masak restorannya sering mendapat tawaran kerja dengan ganjaran yang lebih baik daripada restoran pesaing. Encik Muzaffar dan Encik Adha telah berbincang dan berusaha untuk mengambil beberapa langkah-langkah terbaik bagi menangani masalah pengurusan sumber manusia di restorannya. KAJIAN KES Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1. Kenal pasti masalah utama yang dihadapi oleh restoran makanan laut yang dimiliki oleh Encik Muzaffar dan rakan kongsinya, Encik Adha. [2 markah] 2. Nyatakan punca-punca yang menyebabkan perniagaan Encik Muzzafar dan Encik Adha menghadapi situasi di atas. [8 markah] 3. Bagaimanakah Encik Muzaffar dan Encik Adha boleh mengatasi masalah tukang masak yang sering bertukar-tukar? [10 markah] BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 10 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 11 1.3 APLIKASI PENGURUSAN SUMBER MANUSIA DALAM PEMBANGUNAN PERNIAGAAN YANG MAMPAN Perniagaan yang mampan merupakan perniagaan yang memiliki kekuatan tersendiri dalam aspek penciptaan nilai. Perniagaan yang mampan mampu mengekalkan pencapaian prestasi kedudukan kewangan dan penarafan yang meningkat secara berterusan. Maybank merupakan sebuah institusi perbankan yang terbesar di Malaysia. Maybank menawarkan perkhidmatan seperti perbankan pengguna, perniagaan, perbankan korporat dan perkhidmatan perbankan swasta. Maybank memiliki lebih daripada 374 buah cawangan tempatan dan 90 buah cawangan luar negara dan pejabat serta 2,700 buah mesin Automatic Teller Machine (ATM) dalam negara. Kejayaan Maybank menjadi sebuah perniagaan yang mampan kerana bergantung kepada kecekapan dalam pengurusan sumber manusia melalui: 3.1.3 SP 11 Layari laman sesawang https:// www.maybankfoundation. com/index.php/how-we- work/sustainability-reports untuk mengetahui tentang pembangunan sumber manusia bagi MAYBANK. QR Code Maybank menyediakan pelbagai program kompetensi dan praktikal untuk tenaga kerja agar para pekerja mempunyai bakat dan kemahiran yang tersendiri. Maybank melaksanakan latihan penginstitusian bersama-sama pihak kerajaan dan swasta untuk membangunkan pasukan dan perkongsian kemahiran pekerja. Maybank mengamalkan pelbagai penilaian dalam proses pembangunan prestasi pasukan menerusi penetapan Indeks Prestasi Utama (KPI). Pihak pengurusan sumber manusia kerap mengadakan sesi dialog mingguan dalam talian bagi memberi laluan kepada pekerja untuk menyumbang buah fikiran demi penambahbaikan organisasi. Maybank menyediakan saluran e-mel (ASM) untuk membolehkan peringkat bawahan menyampaikan idea atau masalah kepada Exco Kumpulan. 1. 2. 3. 4. Maybank melaksanakan pelbagai program kepimpinan dalam pemantapan budaya profesional dalam kalangan pihak pengurusan. Maybank menumpukan pembangunan kreativiti dan inovasi bakat baru menerusi ujian wawasan, kemahiran menyelesaian masalah, kepintaran matematik, aplikasi dalam talian selain keupayaan untuk menangani persekitaran yang mencabar. Maybank telah mewujudkan pelbagai skim ganjaran seperti peluang pembangunan dan kerjaya, faedah, pelan insentif jangka panjang, tunai boleh ubah, tunai tetap lain dan bayaran asas. Maybank melaksanakan konsep T.I.G.E.R yang menjadi garis panduan kepada semua pekerja untuk mewujudkan persekitaran kerja dalaman yang positif dan harmoni. Contoh Perniagaan 1 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 12 Perusahaan Otomobil Kedua Sendirian Berhad atau PERODUA merupakan syarikat pengeluar kenderaan buatan Malaysia yang mencatat jualan kenderaan tertinggi dalam negara semenjak tahun 2006. Perodua telah ditubuhkan pada tahun 1993 di Sungai Choh Rawang, Selangor dengan keluasan tapak kira-kira 80 hektar. Perodua Kancil merupakan kenderaan pertama yang telah dilancarkan pada Ogos 1994. Kejayaan PERODUA kian berkembang menjadi sebuah perniagaan yang mampan kerana kecekapan dalam pengurusan sumber manusia melalui: Layari laman sesawang http://www.perodua.com.my/ corporate/company#42sx4br2 ShrH5AH6.97 untuk mengetahui latar belakang PERODUA. QR Code PERODUA menyediakan penghuraian dan spesifikasi tugas yang jelas dan teratur untuk dijadikan panduan kepada pekerja. Pembahagian dan pengkhususan kerja membolehkan pekerja bekerja mengikut kemahiran dan keupayaan yang sesuai. Hal ini telah meningkatkan keupayaan, kompetensi dan sumbangan pekerja kepada syarikat. Pekerja diberi peluang mengikuti latihan simulasi, teknikal dan praktikal bagi mendedahkan mereka dengan pengetahuan penggunaan teknologi terkini. Program mentor menti dan pembelajaran kendiri diwujudkan bagi menggalakkan perkongsian pengetahuan profesional, kemahiran teknikal dan pengalaman. Keadaan ini secara langsung menggalakkan budaya kerjasama dan sepasukan dalam mencapai KPI organisasi. Sistem pengurusan sumber manusia juga memantau keperluan pekerja dalam organisasi melalui pangkalan data pekerja, bagi memastikan proses pengeluaran (production line) tidak terganggu oleh masalah kekurangan pekerja. Keperluan pekerja dapat diatasi menerusi carta penggantian, pengambilan pekerja secara luaran atau mempromosikan pekerja dalaman yang berpengalaman. Pelan penambahbaikan prestasi pekerja dilaksanakan menerusi pelbagai ganjaran dan insentif yang menarik kepada pekerja yang cemerlang. Khidmat nasihat dan kaunseling juga disediakan untuk memotivasikan pekerja yang kurang produktif. Hubungan harmoni antara majikan dan pekerja diwujudkan menerusi pematuhan kepada perubahan dasar, prosedur dan peraturan yang ditetapkan organisasi. 1. 2. 3. 4. Contoh Perniagaan 2 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 13 1.4 ASPEK PENGELOLAAN SUMBER MANUSIA DALAM PEMBANGUNAN PERNIAGAAN Perancangan pengelolaan sumber manusia membantu merangka pembentukan strategi yang sesuai untuk memenuhi keperluan sumber manusia yang tepat bagi sesebuah perniagaan. Perancangan sumber manusia yang strategik akan memudahkan pihak pengurusan merangka program bersesuaian untuk pembangunan perniagaan yang mampan. Berikut adalah aspek pengelolaan sumber manusia dalam pembangunan perniagaan: Jelaskan peranan pengurusan sumber manusia dalam sesebuah organisasi perniagaan. gerak minda Penempatan pekerja adalah mengikut aspek kemahiran, kebolehan, minat kerjaya dan pengalaman pekerja serta keperluan perniagaan. Fasiliti yang bersesuaian dapat membantu meningkatkan kecekapan dan prestasi kerja. Standard Prosedur Operasi (SOP) merupakan dokumen arahan bertulis untuk mencapai keseragaman pelaksanaan tugas dan fungsi-fungsi tertentu. SOP dalam pengurusan perniagaan melibatkan pengendalian dokumen seperti pelan, peraturan, pematuhan dan dasar bagi memastikan kerja dilakukan mengikut piawaian yang ditetapkan, meminimumkan risiko dan memelihara keselamatan semua pekerja. i. Seorang akauntan memerlukan perisian perakaunan yang terkini. ii. Tukang jahit memerlukan mesin jahit yang pelbagai fungsi kerja dan alatan tambahan yang diperlukan. i. Pekerja pembinaan perlu menggunakan topi keselamatan apabila memasuki tapak projek. ii. Pegawai bomba perlu sentiasa memakai baju keselamatan ketika bertugas memadamkan kebakaran. 1. 2. Penempatan pekerja dan fasiliti Standard prosedur operasi tugas Contoh Contoh 3.1.4 SP 13 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 14 Sistem penggajian yang kompetitif akan meningkatkan motivasi pekerja. Jika sistem penggajian tidak adil, pekerja tidak akan kekal lama dan ini akan meningkatkan kos sumber manusia untuk melatih pekerja baharu. Persaingan yang tinggi dalam mengekalkan tenaga kerja mahir dan separuh mahir memerlukan pengurusan sumber manusia menyediakan ganjaran yang menarik. Pekerja yang berprestasi tinggi harus diberi penghargaan. Pekerja yang berprestasi rendah dan bermasalah, akan dikenakan hukuman seperti amaran lisan dan bertulis, potongan gaji, tiada kenaikan pangkat, tiada insentif diberikan dan akhirnya pemberhentian kerja. Tujuan hukuman sebagai peringatan dan pengajaran supaya pekerja lebih berdisiplin dan dapat meningkatkan prestasi. i. Anggota polis perlu dilindungi dengan insurans berkelompok kerana melakukan tugas yang berisiko tinggi memerangi jenayah. ii. Seorang pekerja yang berpengalaman dan berkemahiran tinggi akan mendapat gaji yang lebih tinggi berbanding dengan pekerja baharu. i. Pekerja yang banyak memberikan sumbangan kepada organisasi akan diberikan penghargaan. ii. Pekerja yang tidak mematuhi prosedur, peraturan dan polisi organisasi akan dikenakan hukuman. Rajah 1.2 Jenis-jenis kesalahan kakitangan dalam sesebuah perniagaan. 3. 4. Sistem penggajian Penghargaan dan hukuman Contoh Contoh JENIS KESALAHAN Tidak beretika. Ingkar arahan tanpa sebab kukuh. Ponteng kerja. Salah guna aset syarikat. Rasuah. Pecah amanah. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 15 Perhubungan harmoni antara majikan dan pekerja dapat mewujudkan suasana tempat kerja yang sejahtera. Pihak pengurusan perlu mengadakan perbincangan dari semasa ke semasa bagi menggalakkan komunikasi berkesan. Fungsi struktur organisasi adalah untuk memberi penjelasan tentang tanggungjawab, jawatan, jalur hubungan komunikasi dan deskripsi tugas. Terdapat beberapa kepentingan struktur organisasi iaitu: i. Mengagihkan sumber dengan cekap dan berkesan dalam organisasi mengikut keperluan setiap unit, bahagian atau jabatan dalam organisasi. ii. Membolehkan penyelarasan antara fungsi kerana setiap bahagian atau jabatan dalam organisasi mempunyai objektif yang berlainan. Malah penyelarasan antara jabatan adalah penting bagi menentukan aktiviti yang diadakan selaras dengan matlamat organisasi. iii. Menetapkan bidang tugas dan tanggungjawab yang diberikan kepada seseorang pekerja untuk melaksanakan tugas dengan baik berdasarkan kompetensi, pengetahuan dan kepakaran. iv. Mewujudkan rantaian arahan dan komunikasi bagi membolehkan bahagian atau jabatan diwujudkan untuk mengendalikan bidang tugas tertentu. Setiap masalah pekerja boleh dibawa berunding untuk mencari penyelesaian. 5. 6. Penyelesaian masalah Struktur organisasi Contoh Contoh Pengurus NIDA LAUNDRY Bahagian Pemasaran Bahagian Kewangan dan Pentadbiran Bahagian Perkhidmatan dan Teknikal 2 pekerja BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 16 1.5 HUBUNG KAIT ANTARA KEMAHIRAN KEBOLEHKERJAAN PEKERJA DENGAN KEJAYAAN SESEBUAH PERNIAGAAN Definisi kebolehkerjaan Kebolehkerjaan boleh didefinisikan sebagai kemahiran atau kebolehan yang dimiliki oleh pekerja. Hal ini membuatkan bakal majikan berminat untuk menawarkan pekerjaan kepada mereka. Antara kemahiran kebolehkerjaan yang diperlukan ialah kemahiran berkomunikasi, kerja berpasukan, penyelesaian masalah, perancangan dan pengurusan diri, keupayaan pembelajaran, penggunaan teknologi terkini, berinisiatif dan keusahawanan. KEMAHIRAN KEBOLEHKERJAAN KEMAHIRAN KEBOLEHKERJAAN Rajah 1.3 Jenis kemahiran kebolehkerjaan. Bincangkan secara ringkas hubung kait antara kemahiran kebolehkerjaan yang perlu dimiliki pekerja dengan matlamat pengurusan untuk kejayaan sesebuah perniagaan. sudut aktiviti Kemahiran berkomunikasi Perancangan dan pengurusan diri Penggunaan teknologi terkini Keupayaan pembelajaran Kerja berpasukan Penyelesaian masalah Inisiatif dan keusahawanan 3.1.5 SP 16 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 17 Kemahiran kebolehkerjaan Keperluan kemahiran kebolehkerjaan akan membantu pekerja melaksanakan kerja dengan cekap dan sistematik serta menyumbang kepada kejayaan perniagaan. 1. Kelayakan yang bersesuaian Majikan akan mengambil pekerja berdasarkan kelayakan mengikut keperluan perniagaan. Kepelbagaian ujian diperlukan untuk menilai personaliti dan kebolehan calon daripada beberapa aspek penting yang memenuhi keperluan perniagaan. Contohnya bagi sesebuah syarikat pengiklanan laman sesawang, pekerja yang perlu diambil mesti mempunyai pengetahuan teknologi maklumat, kreatif dan inovatif serta mempunyai kemahiran berkomunikasi yang baik. Contohnya seorang akauntan perlu memiliki sekurang-kurangnya kelayakan akademik dalam bidang perakaunan dan kelayakan profesional seperti badan perakaunan bertauliah. 3. Berpengetahuan tentang produk dan perkhidmatan Pekerja yang berpengetahuan tentang produk dan perkhidmatan merupakan satu kelebihan untuk dipilih oleh majikan. Pekerja yang berpengetahuan dalam perkhidmatan membolehkan mereka memasarkan perkhidmatan dan produk kepada pelanggan dengan berkesan. Pengetahuan tentang produk dan perkhidmatan yang ditawarkan oleh perniagaan, juga boleh disampaikan melalui media sosial. Contohnya pegawai bank perlu mempunyai pengetahuan tentang produk perbankan yang terkini dan perkhidmatan sampingan untuk memberi nilai tambah kepada pelanggannya. 2. Berpengalaman Para pekerja yang mempunyai pengalaman merupakan satu kelebihan kepada perniagaan. Majikan lebih memberi keutamaan kepada calon yang berpengalaman dalam pelbagai industri kerana dapat menjimatkan masa dan kos latihan pekerja. Contohnya usahawan restoran mengutamakan pengambilan cef yang mempunyai pengalaman kerja kerana mereka terlatih, berkebolehan, kreatif dan ini dapat mengurangkan kos latihan dan pembangunan kerja. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 18 4. Berpengalaman dalam industri tertentu Pengalaman dalam bidang kerja berkaitan amat penting kerana pekerja dapat melaksanakan tugas yang diberi dengan lebih baik. Contohnya pramugari yang telah lama berkhidmat dengan syarikat penerbangan, mereka lebih terlatih dan mempunyai pengetahuan yang baik dalam deskripsi tugas. Kemahiran kebolehkerjaan ini, dapat memberi khidmat yang terbaik untuk syarikat penerbangan. 5. Keberkesanan mencapai sasaran individu dan pasukan atau jabatan Seseorang pekerja yang mempunyai pengalaman dan potensi boleh menyumbang kepada pencapaian sasaran individu, pasukan dan jabatan. Komitmen dan daya usaha kerja yang positif dapat membentuk kesepakatan yang harmoni dalam mencapai sasaran kerja yang telah ditetapkan. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 19 AKTIVITI KUMPULAN Iklan jawatan kosong berasaskan produk Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Berikut adalah dua maklumat iklan jawatan kosong berasaskan produk dan perkhidmatan yang ditawarkan oleh majikan di media massa. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 20 Iklan jawatan kosong berasaskan perkhidmatan Berdasarkan keratan akhbar jawatan kosong berikut: 1. Murid dikehendaki berbincang dalam kumpulan kecil tentang keperluan kemahiran kebolehkerjaan yang perlu ada pada calon-calon pekerja yang diingini oleh majikan. Bentangkan hasil perbincangan anda di dalam kelas. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 21 Struktur organisasi perniagaan menunjukkan cara pembahagian setiap tugas dan tanggungjawab dalam kalangan pekerja. Terdapat beberapa jenis struktur organisasi bagi memenuhi keperluan perniagaan. 1. Struktur organisasi berdasarkan fungsi Digunakan secara meluas oleh kebanyakan organisasi kerana mudah dibentuk dan dipraktikkan. Diwujudkan berdasarkan kepada fungsi utama dalam organisasi seperti pemasaran, pengeluaran, kewangan, penyelidikan dan pembangunan serta pengurusan sumber manusia. Menempatkan individu mengikut kemahiran atau kepakaran dalam fungsi tertentu. 2. Struktur organisasi berdasarkan produk Perniagaan berskala besar yang mengeluarkan pelbagai jenis produk. Diwujudkan untuk memudahkan pihak pengurusan menyelaraskan operasi atau perkhidmatan yang berkaitan. Individu bekerja mengikut pengalaman, pengetahuan, kemahiran dan kepakaran dalam penghasilan produk tertentu. 1.6 MENCIPTA SATU STRUKTUR ORGANISASI DALAM SESEBUAH PERNIAGAAN Pengurus Besar Pengurus Pengeluaran Pengurus Kewangan Pengurus Pemasaran Pengurus R & D Pengurus Sumber Manusia Rajah 1.4 Contoh struktur organisasi berdasarkan fungsi. Pengurus Besar Pengurus (Produk A) Pengurus (Produk B) Pengurus (Produk C) Pengurus (Produk D) Pengurus (Produk E) Rajah 1.5 Contoh struktur organisasi berdasarkan produk. 3.1.6 SP 21 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 22 3. Struktur organisasi berdasarkan geografi/wilayah Diwujudkan berdasarkan kawasan pasaran yang menjadi fokus syarikat. Struktur organisasi ini memerlukan sejumlah kakitangan yang besar di ibu pejabat bagi tujuan penyelarasan jabatan, unit dan bahagian di pelbagai wilayah. 4. Struktur organisasi berdasarkan pelanggan Struktur organisasi ini diwujudkan berdasarkan kepada keperluan dan kehendak pelanggan syarikat tersebut. Biasanya wujud dalam organisasi yang menawarkan perkhidmatan. Penempatan pekerja adalah bergantung kepada kepakaran mengikut jenis perkhidmatan yang ditawarkan kepada pelanggan. Pengurus Besar Pengurus (Wilayah Utara) Pengurus (Wilayah Selatan) Pengurus (Wilayah Timur) Pengurus (Wilayah Sabah) Pengurus (Wilayah Sarawak) Rajah 1.6 Contoh struktur organisasi berdasarkan geografi/wilayah. Rajah 1.7 Contoh struktur organisasi berdasarkan keperluan pengguna di bank. Pengurus Besar Pelanggan A – Perkhidmatan kaunter Pelanggan B – Perkhidmatan mesin ATM Pelanggan C – Khidmat nasihat pelaburan Pelanggan D – Perkhidmatan lain BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 23 5. Struktur organisasi berdasarkan matriks Dikenali sebagai sistem berbilang arahan. Kombinasi dua jenis struktur organisasi iaitu struktur organisasi mengikut fungsi dan struktur organisasi mengikut produk. Pengarah Projek Eksekutif Projek A Eksekutif Projek B Eksekutif Projek C Pengarah Operasi Pengarah Kewangan Pengarah Reka Bentuk Pengarah Pemasaran Pengarah Sumber Manusia Rajah 1.8 Contoh struktur organisasi berdasarkan matriks. Pengurus Besar Syarikat KENCANA Sdn. Bhd. yang baharu ditubuhkan menawarkan produk kesihatan berasaskan herba yang berjenama D’Aura. Perniagaan ini bercadang untuk mewujudkan rangkaian perniagaan menerusi lantikan stokis dan pengedar produk di seluruh Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak. Lakukan aktiviti dalam kumpulan. 1. Ciptakan satu struktur organisasi yang sesuai bagi perniagaan di atas. 2. Bincangkan kelebihan dan kekurangan struktur organisasi yang dicadangkan. 3. Bentangkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. sudut aktiviti BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 24 Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. KAJIAN KES Mesra, Berkualiti dan Berpatutan Berikut menunjukkan struktur organisasi bagi Syarikat ZM Sdn. Bhd. Pengarah Urusan Pengurus Pembelian Penyelia Pengurus Sumber Manusia Pengurus Pentadbiran Penyelia Pengurus Kewangan Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1. Jelaskan jenis dan ciri-ciri struktur organisasi yang diamalkan oleh Syarikat ZM Sdn.Bhd. [10 markah] 2. Syarikat ZM Sdn. Bhd. ingin mengembangkan perniagaan dengan mendapatkan sumber produk yang diimport dari negara China, Taiwan, Korea dan Indonesia. Cadangkan bentuk struktur organisasi yang sesuai digunakan oleh perniagaan tersebut. [10 markah] BAB 1 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 25 KAJIAN KES BAB 1 Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Royal Construction Sdn. Bhd. telah mula bertapak di Sibu, Sarawak semenjak tahun 2007 dengan memberi fokus kepada pembinaan perumahan kos rendah melalui projek perumahan di Utara Semenanjung Malaysia. Struktur organisasi syarikat Royal Construction Sdn. Bhd. ini berbentuk fungsi iaitu terdiri daripada seorang pengurus besar dan seorang pengurus bagi setiap jabatan iaitu pembinaan, kejuruteraan dan kewangan. Setelah beroperasi selama 10 tahun, syarikat semakin maju dan mempunyai kedudukan yang kukuh serta mampu mengendalikan beberapa projek pembinaan secara serentak. Selari dengan perkembangan ini, pihak pengurusan perlu menstruktur semula organisasi supaya perniagaan dapat beroperasi dengan lancar dan berkesan. Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1. Cadangkan satu struktur organisasi yang bersesuaian bagi Royal Construction Sdn. Bhd. [10 markah] 2. Pada pandangan anda, berikan sebab bahawa struktur organisasi pada (soalan 1) di atas sesuai dilaksanakan oleh Royal Contruction Sdn. Bhd. [10 markah] BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 26 1.7 SISTEM PENGGAJIAN BAGI SESEBUAH ORGANISASI Gaji ialah bayaran secara tetap yang dibayar oleh majikan kepada pekerja yang menyumbang tenaga dalam sesebuah organisasi. Penggajian merujuk kepada semua urusan berkaitan gaji pekerja. Tujuan penggajian adalah untuk menarik pekerja berkhidmat dalam organisasi, mengekalkan pekerja yang berpengalaman dan memotivasikan pekerja. Penggajian melibatkan dua komponen utama, iaitu gaji dan faedah. Gaji yang diterima oleh pekerja tanpa melibatkan sebarang pembayaran tambahan seperti elaun, bonus, komisen dan lain-lain. Gaji asas akan dibayar mengikut perjanjian pekerjaan yang telah dibuat antara pihak majikan dan pekerja. Upah merupakan bayaran yang dibayar kepada pekerja berdasarkan tempoh jam bekerja atau mengikut hari bekerja. Bayaran tambahan yang akan dibayar oleh majikan kepada pekerja. Pemberian elaun bergantung kepada jenis jawatan yang disandang. Gaji Rajah 1.9 Contoh jenis bentuk gaji kepada pekerja. Gaji Asas Upah Elaun 3.1.7 SP 26 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 27 Komisen ialah ganjaran yang diberikan kepada pekerja yang terlibat dalam aktiviti jualan. Jumlah komisen bergantung kepada jumlah jualan yang dilakukan oleh pekerja. KOMISEN Faedah Ordinan Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP) (1955) mewajibkan caruman dibuat oleh majikan (12%) dan pekerja (11%) setiap bulan. Pinjaman kewangan adalah faedah yang disediakan oleh perniagaan mengikut syarat- syarat yang ditetapkan. Majikan membayar premium kepada syarikat insurans untuk melindungi majikan dan pekerja apabila berlaku risiko semasa bekerja. Kemudahan penjagaan anak- anak di tempat kerja yang disediakan oleh majikan. Penyediaan alat keselamatan dan persekitaran kerja yang selamat supaya pekerja tidak terdedah kepada sebarang risiko. Tempat tinggal yang disediakan oleh majikan kepada pekerja. Faedah perubatan dan penjagaan kesihatan yang dibiayai majikan. Kemudahan akan diberikan kepada pekerja mengikut tahun perkhidmatan merangkumi cuti tahunan, cuti sakit, cuti rehat, cuti bersalin dan sebagainya. Penghargaan yang dibayar secara tunai kepada pekerja pada akhir tempoh tertentu berdasarkan prestasi perniagaan. Bantuan kewangan kepada pekerja untuk melanjutkan pelajaran dan latihan. Akta Keselamatan Sosial (PERKESO) (1969) mewajibkan pihak majikan mengambil insurans pampasan pekerja iaitu caruman majikan 1.25% dan pekerja 0.5% daripada gaji bulanan pekerja untuk melindungi majikan daripada tuntutan pekerjanya. CARUMAN KWSP PINJAMAN KEWANGAN INSURANS BERKELOMPOK TEMPAT PENJAGAAN ANAK-ANAK KEMUDAHAN KESELAMATAN KEMUDAHAN PENGINAPAN KEMUDAHAN PERUBATAN KEMUDAHAN CUTI BONUS TUNAI BIASISWA PENDIDIKAN CARUMAN PERKESO Rajah 1.10 Contoh jenis-jenis faedah kepada pekerja. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 28 Rajah 1.11 Penentu-penentu sistem penggajian. Faktor penentu sistem penggajian Setiap organisasi akan mengamalkan sistem penggajian yang berbeza-beza bergantung kepada pelbagai faktor penentu. Kemampuan Organisasi Bentuk dan Jenis Tugas Undang- undang dan Peraturan Kerajaan PENENTU-PENENTU SISTEM PENGGAJIAN Ganjaran yang dibayar oleh Pesaing Faktor Lokasi Permintaan dan Penawaran Buruh Bagi mengelakkan pekerja daripada berhenti, majikan akan memberi ganjaran yang setara atau lebih tinggi berbanding dengan ganjaran oleh pesaing. Skim ganjaran yang menarik akan memotivasi dan mengekalkan pekerja untuk berkhidmat dengan syarikat dan mengelakkan masalah “pusing ganti” pekerja. Sistem penggajian akan dipengaruhi oleh kos sara hidup setempat, kedudukan geografi kawasan dan risiko lokasi serta kemudahan infrastruktur yang sedia ada. Permintaan dan penawaran buruh akan menentukan kadar upah di pasaran. 4. 5. 6. Organisasi yang mempunyai kedudukan kewangan yang kukuh akan memberi lebih banyak ganjaran kepada pekerja. Pekerja yang menjalankan tanggungjawab besar akan diberi ganjaran yang lebih tinggi. Pihak kerajaan berkuasa menentukan kadar ganjaran minimum yang perlu diberikan oleh sesebuah organisasi. 1. 2. 3. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 29 Berikut adalah struktur organisasi bagi perniagaan Ayu Bakery Sdn. Bhd. yang mula beroperasi pada tahun 2015. Puan Ayu Asyiqin Mohd Rozi merupakan Pengurus Syarikat, mempunyai pengalaman bekerja di sebuah hotel terkemuka selama 20 tahun. Beliau mahir dalam pembuatan pelbagai jenis kek dan roti. Perniagaan beliau telah memperkenalkan 15 jenis kek dan roti yang mendapat sambutan hangat di pasaran. Berikut merupakan carta organisasi perniagaannya: Murid dikehendaki berbincang dalam kumpulan untuk mencadangkan sistem penggajian yang sesuai bagi: 1. Pengurus pentadbiran, pengurus jualan dan pemasaran. 2. Pembuat kek dan Pembuat roti. Bentangkan di dalam kelas hasil cadangan anda mengikut kumpulan masing-masing. sudut aktiviti Pengurus Pentadbiran Pengurus Pengeluaran Penyelia Utama Pekerja pembuat kek Pekerja pembuat roti Pengurus Pemasaran Pengurus BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 30 AKTIVITI KUMPULAN 1. Murid dikehendaki membentuk kumpulan kecil yang terdiri daripada empat orang. 2. Setiap kumpulan perlu mencari keratan iklan jawatan kosong daripada pelbagai sumber seperti akhbar, majalah, Internet dan laman sesawang. 3. Berdasarkan iklan tersebut, senaraikan kemahiran kebolehkerjaan, jenis-jenis ganjaran dan faedah yang ditawarkan kepada bakal pekerja. 4. Wakil setiap kumpulan diminta membentangkan hasil kerja di hadapan kelas. 1. Pengurusan sumber manusia ialah satu usaha pembangunan tenaga kerja dalam organisasi untuk menarik, membangun dan mengekalkan tenaga pekerja yang berprestasi tinggi. 2. Peranan pengurusan sumber manusia melibatkan: i. keperluan pekerja, merekrut pekerja, kontrak pekerjaan dan deskripsi tugas. ii. membangunkan pasukan untuk mencapai sasaran. iii. prestasi pasukan. iv. latihan dan peningkatan kemahiran. v. membentuk persekitaran kerja yang positif dan harmoni. vi. pemantapan budaya profesional. vii. menggalakkan kreativiti dan inovasi. viii. pemberian insentif yang munasabah. ix. pemberhentian pekerja. REFLEKSI BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 31 REFLEKSI 3. Aspek pengelolaan sumber manusia dalam pembangunan perniagaan yang mampan menerusi: i. penempatan pekerja dan fasiliti. ii. standard prosedur operasi tugas. iii. sistem penggajian. iv. penghargaan dan hukuman. v. penyelesaian masalah. vi. struktur organisasi. 4. Kemahiran kebolehkerjaan mencakupi pelbagai aspek seperti: i. kelayakan yang bersesuaian. ii. berpengalaman. iii. berpengetahuan tentang produk dan perkhidmatan. iv. berpengalaman dalam industri tertentu. v. keberkesanan mencapai sasaran individu dan pasukan atau jabatan. 5. Struktur organisasi merupakan satu kumpulan sumber yang diwujudkan oleh pihak pengurusan secara formal bagi menjalankan pelbagai tugas dalam organisasi. 6. Penggajian merujuk kepada semua urusan berkaitan gaji. 7. Penggajian melibatkan dua komponen utama iaitu gaji dan faedah. 32 32 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA uji minda SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Situasi di bawah menunjukkan peranan pengurusan sumber manusia dalam sesebuah organisasi. Apakah peranan yang dimainkan oleh pengurusan sumber manusia dalam konteks di atas? A Prestasi pasukan B Keperluan pekerja C Pemberian insentif yang munasabah D Membangunkan pasukan untuk mencapai sasaran 2 Penyataan di bawah adalah berkaitan dengan dokumen dalam pengurusan sumber manusia. Apakah dokumen yang perlu dirujuk? A Deskripsi tugas B Rekrut pekerja C Permohonan pekerjaan D Latihan dan pembangunan 3 Maklumat berikut berkaitan dengan peranan pengurusan sumber manusia. Apakah peranan yang dimainkan oleh Pengurus Sumber Manusia? A Pengawalan B Kepimpinan C Perancangan D Pengorganisasian Memberikan petunjuk atau penanda aras berkaitan sejauh mana pekerja mampu bekerjasama untuk melaksanakan kerja dengan berkesan. • Memastikan tidak berlaku lebihan dan kurangan dalam sumber tenaga kerja. • Aktiviti menganalisis keperluan sumber manusia dalam organisasi. • Mengkaji analisis kerja untuk memenuhi keperluan kerja yang perlu dipenuhi. • Dokumen ini mengandungi ringkasan tugas dan tanggungjawab pekerja terhadap sesuatu tugas. • Isi kandungan merangkumi tugas- tugas utama, tujuan sesuatu tugas, tanggungjawab kerja dan cara sesuatu kerja dilakukan. 33 33 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA Puan Khadijah telah menggunakan kenderaan syarikat bertujuan untuk menghantar anak-anaknya ke sekolah tanpa mendapat kelulusan dan kebenaran pihak pengurusan syarikat. 6 Antara berikut, manakah merupakan faedah yang diberikan oleh majikan kepada seseorang pekerja? A Gaji asas B Elaun C Upah D Kemudahan perubatan 7 Nyatakan jenis kesalahan yang berkait dengan petikan di bawah. Nyatakan jenis kesalahan yang berkait dengan petikan di bawah. A Rasuah B Pecah amanah C Ponteng kerja D Ingkar arahan tanpa sebab kukuh 4 Penyataan di bawah adalah mengenai Puan Khadijah. Apakah jenis kesalahan yang dilakukan oleh Puan Khadijah? A Rasuah B Pecah amanah C Salah guna aset syarikat D Ingkar arahan tanpa sebab kukuh 5 Berikut adalah satu aspek dalam pengelolaan sumber manusia. Apakah aspek pengelolaan sumber manusia dalam perniagaan yang mampan dalam situasi di atas? A Struktur organisasi B Penyelesaian masalah C Penempatan pekerja dan fasiliti D Standard prosedur operasi tugas Encik Abu merupakan graduan lepasan universiti dalam bidang Sains Komputer. Beliau telah diambil bekerja oleh sebuah syarikat teknologi maklumat dan komunikasi di Nilai, Negeri Sembilan dan ditempatkan di bahagian Jabatan Animasi. Pihak pengurusan telah melantik Encik Jamil sebagai Pengurus Projek bagi Syarikat Miri Berhad. Syarikat Miri Berhad telah mendapat projek pembinaan jalan raya dari kerajaan Sarawak dengan nilai tender sekitar RM20 juta. Encik Jamil bertanggungjawab melantik dan memberi kelulusan kepada pihak kontraktor yang dipilih untuk melakukan kerja-kerja pembinaan. Beliau telah menetapkan bagi setiap kontraktor yang dilantik perlu memberikan 2% komisen kepada beliau sebagai hadiah atau sumbangan peribadi. 34 34 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 8 Situasi di bawah menunjukkan pelbagai kemahiran kebolehkerjaan bagi seorang calon pekerja. Berdasarkan kenyataan di atas, apakah kemahiran kebolehkerjaan yang digunakan untuk memilih pekerja? A Berpengalaman B Kelayakan dan bersesuaian C Berpengetahuan tentang produk dan perkhidmatan D Keberkesanan mencapai sasaran individu dan pasukan 9 Gambar di bawah menunjukkan Encik Luqman yang bekerja sebagai seorang juruteknik elektrik. Apakah kategori kemahiran kebolehkerjaan yang dimiliki oleh Encik Luqman? I Kelayakan dalam bidang perniagaan II Pengalaman terdahulu sebagai juruteknik elektrik III Berpengetahuan tentang sistem pendawaian elektrik IV Pengalaman dalam industri pembuatan A I dan II B I dan III C II dan III D III dan IV 10 Maklumat berikut adalah berkaitan dengan jenis carta struktur organisasi bagi syarikat ABC. Berdasarkan penyataan di atas, nyatakan struktur organisasi yang paling sesuai. A Fungsi B. Wilayah C Matriks D Pelanggan 11 Apakah jenis penggajian yang dibayar oleh majikan kepada para pekerjanya pada akhir suatu tempoh tertentu berdasarkan prestasi syarikat? A Elaun B Bonus tunai C Komisen D Gaji pokok 12 Manakah antara berikut bukan fungsi utama bagi Standard Prosedur Operasi (SOP) dalam sesebuah organisasi? A Polisi piawaian kerja B Memelihara keselamatan pekerja C Meminimumkan risiko dalam melaksanakan kerja D Mewujudkan hubungan yang harmoni antara pekerja dengan majikan • Kepelbagaian ujian diperlukan untuk menilai personailiti dan kebolehan calon daripada pelbagai aspek penting yang memenuhi kehendak bakal majikan. • Struktur organisasi ini sering diamalkan dalam kebanyakan syarikat pembinaan. • Dikenali sebagai sistem berbilang arahan. 35 35 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 16 Penyataan berikut adalah berkaitan gaji. Berapakah jumlah caruman KWSP bagi Puan Darina dalam sebulan? A RM330 B RM690 C RM360 D RM123 17 Maklumat berikut berkaitan jenis faedah yang diberikan oleh Syarikat Seng Hong Sdn. Bhd. Berdasarkan penyataan di atas, nyatakan jenis-jenis faedah yang diterima oleh pekerja. A Kemudahan cuti B Kemudahan perubatan C Kemudahan insurans dan keselamatan D Kemudahan perubatan dan insurans berkelompok 13 Penyataan berikut merupakan satu jenis bentuk penggajian. Apakah jenis ganjaran yang diterima oleh Encik Kassim? A Upah B Elaun C Komisen D Gaji asas 14 Antara berikut, manakah butiran yang akan mengurangkan gaji bersih yang diterima oleh pekerja? A Bonus tunai B Biasiswa pendidikan C Pinjaman perumahan D Elaun kerja lebih masa 15 Antara berikut, manakah potongan wajib dalam sistem penggajian pekerja? I Caruman kepada KWSP II Bayaran balik pinjaman perumahan III Caruman kepada PERKESO IV Bayaran skim insurans A I dan II B I dan III C II dan IV D III dan IV Encik Kassim bekerja sebagai jurujual syarikat kereta terpakai. Beliau akan diberikan ganjaran oleh pihak majikan bergantung kepada jumlah jualan yang dipersetujui oleh kedua-dua pihak. Puan Darina bekerja sebagai Eksekutif Pemasaran yang dibayar gaji asas berjumlah RM3,000 sebulan. Kadar caruman KWSP bahagian pekerja ialah 11% dan bahagian majikan ialah 12%. • Syarikat membayar premium untuk melindungi pekerja daripada sebarang risiko. • Faedah yang dibiayai oleh syarikat menerusi klinik panel kepada pekerja tanpa perlu membayar. 36 36 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 18 Maklumat berikut merujuk kepada jenis ganjaran bagi sesuatu situasi. Apakah jenis ganjaran berdasarkan penyataan di atas? A Elaun B Komisen C Pampasan D Bonus 19 Manakah antara berikut, bukan penentu kepada sistem penggajian bagi sesebuah perniagaan? A Bentuk dan jenis tugas B Kemampuan organisasi C Permintaan dan penawaran kuasa majikan D Ganjaran yang dibayar oleh pihak pesaing 20 Situasi di bawah menunjukkan faktor penentu sistem penggajian yang diamalkan oleh sesebuah perniagaan. Berdasarkan situasi di atas, apakah faktor penentu utama sistem penggajian yang diterima oleh Encik Rahmat? A Faktor lokasi B Kemampuan organisasi C Undang-undang dan peraturan kerajaan D Ganjaran yang dibayar oleh pihak pesaing Encik M. Selvan, berumur 46 tahun, telah bekerja sebagai juruteknik di sebuah syarikat pengilangan selama 16 tahun. Pada tahun 2016, bilangan pekerja untuk jawatan tersebut berlebihan. Kemudian syarikat memutuskan untuk mengurangkan tenaga kerja jawatan tersebut. Apabila perkhidmatan Encik M. Selvan ditamatkan, syarikat membayarnya sebanyak RM200,000 secara sekaligus. Bayaran dilakukan secara terus kepada Encik M. Selvan. Syarikat BCS Berhad yang beribu pejabat di Beranang, Selangor telah membuka cawangan baharu di Kuala Lumpur. Pihak syarikat telah mengarahkan Encik Rahmat selaku Pengurus Operasi bertugas di cawangan tersebut. Beliau telah diberi kenaikan ganjaran bulanan daripada RM4,000 sebulan kepada RM6,000 sebulan memandangkan kos kehidupan yang tinggi. 37 37 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Terangkan lima kepentingan pengurusan sumber manusia kepada sesebuah perniagaan. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 2 Nyatakan lima peranan pengurusan sumber manusia dalam sesebuah perniagaan. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 3 Berikan lima aspek pengelolaan sumber manusia dalam pembangunan perniagaan yang mampan. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 4 Nyatakan empat kemahiran kebolehkerjaan yang perlu dititikberatkan oleh Pengurus Sumber Manusia dalam sesebuah perniagaan. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 5 Terangkan lima faktor penentu dalam sistem penggajian yang diamalkan oleh sesebuah perniagaan dengan menggunakan contoh yang sesuai. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 38 38 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Situasi di bawah menunjukkan keadaan dan peranan Pengurus Sumber Manusia bagi Syarikat Mega Sdn. Bhd. Merujuk kepada situasi di atas, jawab soalan berikut: (a) Berikan definisi bagi pengurusan sumber manusia. [2 markah] (b) Terangkan peranan yang dimainkan oleh Encik Luqman dalam situasi di atas. [6 markah] (c) Pada pandangan anda, mengapakah proses semakan dan ujian pemilihan adalah penting? [2 markah] 2 Rujuk kes yang dinyatakan di bawah. Merujuk kepada situasi di atas, jawab soalan berikut: (a) Kenal pasti jenis kesalahan yang dilakukan oleh Puan Badariah. [2 markah] (b) Jelaskan kesan negatif yang akan timbul akibat tindakan Puan Badariah yang sering mengamalkan sikap pilih kasih dalam proses pengambilan pekerja baharu. [6 markah] (c) Pada pendapat anda, apakah tindakan yang wajar diambil oleh Encik Raja untuk menangani sikap dan amalan Puan Badariah dalam proses pengambilan pekerja baharu? [2 markah] Encik Luqman merupakan Pengurus Sumber Manusia bagi Syarikat Mega Sdn. Bhd. Beliau bercadang untuk mengambil 10 pekerja baharu menerusi iklan di media massa. Semasa proses mengenal pasti calon-calon yang sesuai, beliau dan pasukannya telah melakukan semakan, rujukan dan ujian pemilihan ke atas 50 orang calon yang berkelayakan dan berpotensi. Puan Badariah merupakan seorang pegawai yang bekerja di bawah seliaan Encik Raja. Beliau bertanggungjawab ke atas merekrut pekerja baharu. Puan Badariah sering mengamalkan sikap pilih kasih semasa proses pengambilan pekerja baharu dan kenaikan pangkat, bagi pekerja sedia ada. Beliau memberikan keutamaan kepada ahli keluarga sendiri untuk mengisi kekosongan jawatan dan kenaikan pangkat, walaupun ada calon lain dari dalam dan luar organisasi yang lebih berkelayakan dan kompeten. 39 39 BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 3 Berikut merupakan struktur organisasi bagi sebuah perniagaan. Merujuk kepada struktur organisasi di atas, jawab soalan berikut: (a) Struktur organisasi yang diberi dalam Rajah 1 terdapat kesalahan susunan jawatan pekerja mengikut hierarki pengurusan. Berikan cadangan penambahbaikan untuk memperbaiki struktur organisasi. [6 markah] (b) Cadangkan sistem penggajian yang sesuai bagi struktur organisasi tersebut dengan melibatkan peringkat pengurusan atasan sehingga ke peringkat operasi bawahan. [4 markah] 4 Merujuk kepada situasi di atas, jawab soalan berikut: (a) Terangkan tiga jenis ganjaran yang boleh diberikan oleh Puan Zuraidah untuk mengekalkan pekerjanya. [6 markah] (b) Jelaskan faktor penentu sistem penggajian yang mempengaruhi keputusan Puan Zuraidah. [4 markah] Pengurus Operasi Eksekutif R&D Eksekutif Halal dan QC Pengurus Pemasaran Eksekutif Promosi dan Publisiti Eksekutif Kewangan Eksekutif Pentadbiran Pengarah Urusan Rajah 1 Contoh struktur organisasi sebuah perniagaan. Pengarah Eksekutif Puan Zuraidah telah membuka sebuah syarikat menjual pakaian muslimah pada tahun 2016 di Putrajaya. Setiap rekaan pakaian terkini yang diperkenalkan oleh syarikat beliau telah mendapat sambutan menggalakkan. Malangnya, syarikat beliau sering mengalami masalah kekurangan pekerja yang silih berganti terutamanya dalam urusan promosi dan pemasaran pelanggan kerana persaingan daripada butik pesaing. BAB 1 PENGURUSAN SUMBER MANUSIA 40 KAJIAN KES Encik Leong merupakan seorang Pengurus Sumber Manusia di Syarikat BizWorld Sdn. Bhd. Sejak permulaan operasi pada lapan tahun yang lepas, produktiviti dan prestasi perniagaan berada dalam kedudukan yang baik. Namun sejak kebelakangan ini, perniagaan telah menghadapi masalah disiplin dan pengekalan tenaga kerja. Keadaan ini telah menjejaskan prestasi produktiviti dan pencapaian keseluruhan perniagaan. Walaupun pelbagai program latihan dan pembangunan telah dikendalikan oleh perniagaan, namun tahap prestasi dan produktiviti pekerja masih menurun. Pihak pengurusan telah mengarahkan Encik Leong dan pasukannya untuk mengambil tindakan segera bagi menangani masalah ini. Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Jenis Masalah dan Disiplin Pekerja Bilangan Pekerja yang Terlibat Sepanjang Januari-Mei 2017 Januari Februari Mac April Mei Ponteng kerja 5 7 6 4 8 Mencuri alat pejabat 2 4 6 8 8 Ingkar arahan 2 3 4 4 4 Salah guna aset syarikat 2 3 4 5 6 Bergaduh dengan pekerja 1 2 3 4 5 Jumlah 12 19 23 25 31 Berdasarkan kes di atas, jawab soalan berikut: 1 Terangkan peranan Encik Leong selaku Pengurus Sumber Manusia. [8 markah] 2 Jelaskan tindakan yang wajar diambil oleh Encik Leong untuk menangani masalah dalam pengurusan sumber manusia. [6 markah] 3 Pada pandangan anda, apakah kaedah merekrut pekerja yang sesuai diambil oleh Encik Leong untuk menarik bakal pekerja dari luar organisasi untuk mengisi jawatan di syarikat tersebut? [6 markah] BAB 1 PENGURUSAN sumber FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 Pendahuluan 41 Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: menjelaskan tujuan mengurus sumber fizikal yang diperlukan dalam operasi sesebuah perniagaan. menghuraikan prosedur mengurus sumber fizikal yang diperlukan dalam operasi sesebuah perniagaan. menjelaskan tujuan mengurus sumber teknologi yang diperlukan dalam operasi sesebuah perniagaan. menghuraikan prosedur mengurus sumber teknologi yang diperlukan dalam operasi sesebuah perniagaan. mengaplikasikan pengetahuan pengurusan sumber fizikal dan sumber teknologi dalam satu perniagaan yang mampan. membandingkan kesan pengurusan sumber fizikal dan teknologi dalam mempertingkatkan kecekapan sesebuah organisasi perniagaan. membuat rumusan perkaitan antara pengurusan sumber fizikal dengan teknologi dalam mempertingkatkan kecekapan sesebuah organisasi perniagaan. Standard Pembelajaran Pengurusan sumber fizikal dan teknologi yang terancang adalah penting bagi meningkatkan kecekapan sesebuah syarikat. Kedua-dua sumber ini saling berkait dan perlu diuruskan secara optimum supaya tidak wujud pembaziran. PETA KONSEP 42 Pengurusan Sumber Fizikal dan Teknologi Bangunan dan kemudahan Kilang dan mesin Peralatan TMK Stok Bahan mentah Produk siap Harta intelek Lesen perisian Kemahiran dan pengalaman Sumber fizikal Sumber teknologi Tujuan dan prosedur mengurus sumber Aplikasi pengetahuan pengurusan sumber dalam perniagaan Membandingkan kesan pengurusan sumber 43 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 2.1 2.0 PENGENALAN Kejayaan sesebuah perniagaan dipengaruhi oleh pengurusan sumber fizikal dan sumber teknologi yang cekap. Seseorang usahawan perlu mengetahui prosedur mengurus sumber fizikal dan sumber teknologi secara berkesan bagi meningkatkan kecekapan pengurusan perniagaannya. Sumber fizikal dapat didefinisikan sebagai aset yang berbentuk ketara atau nyata untuk dimanfaatkan oleh organisasi bagi menjalankan perniagaannya. Sumber fizikal termasuk bahan mentah, produk siap, prasarana perkilangan, pejabat pentadbiran, perabot, komputer, dan kenderaan. Tujuan mengurus sumber fizikal adalah untuk memastikan semua jenis sumber fizikal dalam keadaan selamat, berfungsi dan boleh digunakan bagi memudahkan urusan penghasilan produk atau perkhidmatan. TUJUAN MENGURUS SUMBER FIZIKAL YANG DIPERLUKAN DALAM OPERASI SESEBUAH PERNIAGAAN Rajah 2.1 Sumber fizikal. Bangunan dan kemudahan Kilang dan mesin Peralatan teknologi maklumat dan komunikasi Bahan mentah Stok Produk siap Sumber Fizikal 3.2.1 SP 43 44 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI Bangunan dan kemudahan Peralatan teknologi maklumat dan komunikasi Kilang dan mesin Bangunan adalah tempat untuk menjalankan operasi perniagaan. Kemudahan merujuk kepada kelengkapan infrastruktur yang boleh membantu pengurusan perniagaan. Keadaan bangunan yang selamat dan kelengkapan kemudahan dapat menjamin kelancaran sesebuah perniagaan. Semua peralatan yang digunakan dalam operasi sesebuah perniagaan seperti telefon, komputer, mesin cetak, dan telefon pintar perlu diurus dengan baik supaya dapat mempercepatkan dan memudahkan urusan perniagaan. Kilang adalah tempat memproses bahan mentah kepada produk siap. Mesin merupakan jentera pemprosesan bahan mentah. Penyelenggaraan kilang dan mesin amat penting untuk memastikan pengeluaran yang efektif bagi perniagaan yang mengeluarkan barang siap. JENIS SUMBER FIZIKAL 44 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI 45 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 Rajah 2.2 Jenis sumber fizikal. Bahan mentah Stok Produk siap Bahan mentah digunakan dalam pengeluaran barang untuk menghasilkan barang lain atau barang siap. Bahan mentah perlu diurus dengan teliti supaya tidak berlaku kerosakan pada bahan mentah sebelum diproses. Stok ialah barang siap atau barang dagangan yang sedia untuk dijual dan disimpan di dalam stor atau gudang. Stok hendaklah diperiksa secara berkala untuk memastikan stok sentiasa sedia ada apabila dikehendaki. Produk siap ialah barang akhir setelah siap diproses dan sedia untuk dijual di pasaran. Barangan ini terdiri daripada barang keperluan dan barangan kehendak. Produk siap perlu diurus dengan sistematik bagi memastikan kualiti produk berada dalam keadaan yang baik. 45 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 46 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI 2.2 PROSEDUR MENGURUS SUMBER FIZIKAL YANG DIPERLUKAN DALAM OPERASI SESEBUAH PERNIAGAAN Sesebuah organisasi perniagaan mempunyai standard dan prosedur tertentu dalam pengurusan sumber fizikal. Antara langkah pengurusan sumber fizikal perniagaan meliputi perlindungan insurans dan keselamatan, serta penyelenggaraan dan baik pulih secara terancang. Seorang usahawan yang bijak, perlu menguruskan risiko perniagaan dengan cara mengambil insurans yang sesuai bagi mengelakkan daripada berlakunya kerugian. Terdapat pelbagai jenis insurans yang boleh diambil oleh usahawan untuk melindungi sumber fizikal mereka seperti insurans kebakaran, insurans kecurian, penghantaran barang tertangguh dan kehilangan atau kerosakan barangan. Prosedur mengurus sumber fizikal Perlindungan insurans dan keselamatan Penyelenggaraan dan baik pulih secara terancang Insurans kebakaran bagi melindungi bangunan, mesin, stok serta kilang daripada kebakaran. Insurans kecurian melindungi perniagaan daripada kehilangan atau kerosakan akibat rompakan atau kecurian. Semua aset usahawan akan dilindungi. Selain itu, perniagaan juga boleh mengambil insurans untuk risiko seperti perlindungan wang, penghantaran stok tertangguh, jaminan kesetiaan pekerja dan perlindungan liabiliti awam. Mesin, peralatan teknologi maklumat dan komunikasi perlu sentiasa diselenggara secara berkala bagi memastikan operasi berjalan lancar. Pengurusan baik pulih peralatan perlu sentiasa dirancang bagi memastikan jika berlaku kerosakan, dapat diselesaikan dengan segera. 1. Perlindungan insurans dan keselamatan Rajah 2.3 Prosedur mengurus sumber fizikal. Kilang dan mesin merupakan sumber fizikal. Mengapakah sumber tersebut perlu diinsuranskan? gerak minda Insurans penting kepada usahawan untuk melindungi perniagaan daripada risiko seperti kebakaran, kecurian dan penghantaran barang tertangguh supaya usahawan akan lebih yakin untuk memajukan perniagaan mereka. 3.2.2 SP 46 QR Code Layari laman sesawang http://www.bnm.gov.my/ index.php?ch=li&cat= insurance&lang=bm untuk mengetahui syarikat insurans dan pengendali takaful. QR Code 47 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 Gambar foto 2.1 Penyelengaraan mesin perlu dilakukan secara berkala. Penyelenggaraan dan baik pulih merupakan gabungan tindakan teknikal dan pentadbiran sama ada untuk mengekalkan atau memulihkan sumber tersebut supaya dapat berfungsi dengan baik. Penyelenggaraan dan baik pulih secara berkala terhadap sumber fizikal dapat memastikan kelancaran produktiviti perniagaan. Keadaan ini secara langsung dapat menjamin pengeluaran dan keuntungan perniagaan. Penyelenggaraan melibatkan: 2. Penyelenggaraan dan baik pulih secara terancang Sekiranya anda diterima bekerja sebagai seorang juruteknik di sebuah kilang, apakah tugas-tugas yang perlu anda lakukan supaya operasi kilang berjalan lancar? gerak minda Usahawan juga boleh mengambil insurans lain untuk melindungi perniagaan dan pekerja seperti perlindungan wang, perlindungan penyakit berjangkit dan perlindungan penyakit kritikal. Selain itu, usahawan perlu memastikan semua bangunan dan kilang dilengkapi dengan alat pemadam api, kamera litar tertutup, alat penggera dan mempunyai laluan kecemasan. Semua pekerja yang mengendalikan mesin mesti mempelajari cara-cara menggunakannya dengan betul. Pastikan semua mesin memenuhi piawaian keselamatan yang ditetapkan. Penyediaan jadual pemeriksaan untuk memastikan kerosakan peralatan dapat dicegah sebelum peralatan rosak. Kerja-kerja pembaikan perlu dilaksanakan bagi membaiki peralatan yang bermasalah. 48 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI 2.3 TUJUAN MENGURUS SUMBER TEKNOLOGI YANG DIPERLUKAN DALAM OPERASI SESEBUAH PERNIAGAAN Pemilik perniagaan menggunakan maklumat sumber teknologi untuk membantunya membuat keputusan yang tepat. Antara sumber teknologi yang biasa wujud dalam sesebuah organisasi perniagaan ialah harta intelek, lesen perisian dan kemahiran serta pengalaman pekerja. Sumber teknologi boleh dilindungi dengan cara mendaftar paten dan hak cipta terpelihara. Rajah 2.4 Jenis sumber teknologi. 3.2.3 SP 48 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI QR Code Layari laman sesawang http:// www.majalahniaga.com/ kepentingan-harta-intelek- dan-hak-cipta-dalam-bisnes. html untuk mengetahui kepentingan harta intelek dan hak cipta. QR Code Layari laman sesawang http:// www.myipo.gov.my/ms/start/ untuk mengetahui lebih lanjut peranan MyIPO. Info 2. Lesen perisian 3. Kemahiran dan pengalaman 1. Harta intelek Sumber teknologi Sumber teknologi Peranan MyIPO: • Memantau pembangunan harta intelektual (IP) di Malaysia dan menggalakkan lebih ramai orang menjadi pemilik harta intelek. • Memberi nasihat dalam semakan semula dan mengemas kini perundangan harta intelek. QR Code QR Code 49 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 49 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 JENIS SUMBER TEKNOLOGI Harta intelek merujuk kepada hasil kreativiti atau ciptaan daya intelektual seseorang. Tujuan mengurus harta intelek adalah untuk menjaga perniagaan daripada ancaman cetak rompak, barangan tiruan, penyalahgunaan, penggunaan tanpa kebenaran, dan sebagainya. Contoh harta intelek ialah reka bentuk, lukisan, muzik dan video. Video Muzik Reka bentuk Lukisan Lesen perisian ialah perjanjian bertulis antara pemilik dengan pengguna perisian. Penggunaan perisian tanpa lesen adalah merupakan satu jenayah perdagangan. Usahawan boleh mendapatkan perisian tulen dan mengelakkan diri daripada dikenakan saman serta melindungi nama baik perniagaan. Lesen perisian Kemahiran dan pengalaman pekerja penting dalam perniagaan supaya kualiti dan prestasi perniagaan terjamin dan dapat mengelakkan pembaziran tenaga kerja. Pekerja yang memiliki kemahiran dan pengalaman yang berkaitan dengan bidang yang diceburi dapat mengelak berlaku sebarang kesilapan semasa menjalankan tugas. Pekerja yang mahir, cekap dan berpengalaman boleh meningkatkan produktiviti perniagaan dan mereka biasanya akan dibayar gaji yang tinggi. Kemahiran dan pengalaman Harta intelek 50 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI 2.4 PROSEDUR MENGURUS SUMBER TEKNOLOGI YANG DIPERLUKAN DALAM OPERASI SESEBUAH PERNIAGAAN Sumber teknologi merupakan sebahagian aset perniagaan. Organisasi perniagaan biasanya mengurus sumber teknologi melalui pengurusan paten dan pengurusan hak cipta terpelihara. Gambar foto 2.2 Contoh paten kereta. Rajah 2.5 Pengurusan paten. Paten Paten adalah hak eksklusif untuk suatu reka cipta, sama ada berupa satu produk atau satu proses untuk menghasilkan sesuatu yang baharu. Semua reka cipta yang hendak dipatenkan mestilah yang belum dizahirkan oleh mana-mana syarikat. Pendaftaran paten penting kepada sesebuah syarikat kerana hak cipta mereka akan dilindungi undang-undang. Usahawan boleh mendaftar paten melalui Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO). Pendaftaran paten di Malaysia hanya melayakkan perlindungan di Malaysia sahaja. 3.2.4 SP 50 Info Di Malaysia, pemilikan paten kepada syarikat yang berdaftar akan dilindungi selama 20 tahun dari tarikh pemfailan. 51 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 Hak cipta terpelihara Huraian Contoh Hak cipta adalah hak eksklusif kepada pencipta karya untuk mengawal penggunaan karya mereka untuk tempoh masa tertentu. Perlindungan hak cipta di Malaysia berdasarkan kepada Akta Hak Cipta 1987. Perlindungan hak cipta hanya boleh diberikan kepada ekspresi idea yang telah direkod atau telah dijadikan bahan dizahirkan. Tujuan usahawan memohon hak cipta terpelihara adalah untuk melindungi hasil ciptaan supaya tidak salah guna untuk kepentingan pihak lain. Semua permohonan boleh dikemukakan kepada MyIPO. Karya-karya yang layak mendapat perlindungan hak cipta terpelihara ialah: • Karya sastera • Karya muzik • Karya seni • Filem • Rakaman bunyi • Siaran • Karya terbitan Karya-karya di atas adalah dilindungi tanpa mengira kualiti dan tujuan karya- karya itu dihasilkan. Rajah 2.6 Pengurusan hak cipta terpelihara. Gambar foto 2.3 Contoh karya yang telah mendapat hak cipta terpelihara. sudut aktiviti “Huawei Saman Samsung Isu Paten Telefon Pintar” (Sumber: Berita Harian, Rabu, 25 Mei 2016.) Berdasarkan tajuk akhbar tersebut, dapatkan maklumat lanjut dan bincangkan isu paten dan hak cipta. Hasilkan buku skrap. Info Kementerian Perdagangan Dalam Negeri Dan Koperasi dan Kepenggunaan serta Polis Diraja Malaysia merupakan penguatkuasa undang-undang hak cipta di Malaysia. 52 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI 2.5 APLIKASI PENGETAHUAN PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN SUMBER TEKNOLOGI DALAM SATU PERNIAGAAN YANG MAMPAN Pemahaman mengenai sumber fizikal dan sumber teknologi boleh dilakukan dengan menggunakan contoh syarikat yang mempunyai pengurusan sumber fizikal dan teknologi yang kukuh seperti Perusahaan Otomobil Kedua Sendirian Berhad (PERODUA). PERODUA telah berjaya menguruskan sumber fizikal dan sumber teknologi secara terancang sehingga dapat menghasilkan pelbagai jenis kereta yang setanding dengan kereta import. Sumber Fizikal PERODUA Bagi mempercepatkan pengeluaran kereta sejajar dengan era globalisasi, PERODUA telah menggunakan peralatan teknologi maklumat dan komunikasi (TMK) seperti komputer, telefon pintar serta perisiannya dalam bangunan pejabat serta kilang dan bilik pameran. Perisian yang ada memudahkan pekerja menjalankan proses kawalan mutu terhadap produk iaitu kereta yang telah siap pasang dan mengesan kecacatan. Semua pekerja didedahkan dengan kemahiran menggunakan kemudahan ini untuk memudahkan pengurusan dan urus niaga dengan pelanggan. Sebagai sebuah syarikat yang besar, PERODUA telah mengambil langkah dengan mendirikan bangunan sendiri yang terletak di Rawang, Selangor bagi memudahkan urusan pentadbirannya. PERODUA telah menyediakan makmal ujian penyelidikan dan pembangunan, trek ujian kenderaan dan pusat pembelajaran bagi tujuan meningkatkan mutu produk yang dihasilkan. Selain itu, PERODUA juga telah menyewa ruang bangunan untuk dijadikan sebagai bilik pameran kereta-kereta yang dihasilkan di setiap cawangannya. Bangunan dan kemudahan Peralatan teknologi maklumat dan komunikasi BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI 3.2.5 SP 52 53 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 Pengeluaran kereta memerlukan kawasan yang luas. Oleh itu, PERODUA telah mendirikan kilangnya di Sungai Choh, Rawang dengan keluasan 80 hektar. Kilang tersebut telah dilengkapi dengan pelbagai mesin pemprosesan untuk menghasilkan kereta. Mesin-mesin yang digunakan sentiasa diselenggara oleh jurutera dan juruteknik yang bertauliah secara berkala mengikut jadual bagi mengelakkan kerosakan mesin yang mungkin boleh menjejaskan pengeluaran. Bahagian penjaminan kualiti PERODUA sentiasa membuat kaji selidik tentang sikap pengguna terhadap jenis-jenis kereta terkini. Hasil daripada kaji selidik, PERODUA telah mengeluarkan pelbagai jenis kereta seperti Myvi, Alza, Axia dan Bezza bagi memenuhi pelbagai cita rasa pengguna. PERODUA juga berusaha mendapat maklum balas daripada pelanggan tentang kekurangan produk mereka. Maklumat tersebut akan dimaklumkan kepada pihak jurutera yang mencipta kereta bagi memperbaiki mutu dan kualiti produk. Kilang dan mesin Produk siap Pihak pengurusan jualan PERODUA akan memastikan stoknya sentiasa sedia ada bagi memenuhi tempahan pelanggan. Stok PERODUA seperti Myvi dan Bezza disimpan dalam gudang dan ada juga yang disimpan di pusat jualan dan pameran. Stok 53 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 54 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI Rajah 2.7 Sumber teknologi PERODUA. 1. Murid dikehendaki membuat lawatan ke sebuah kilang atau premis perniagaan yang berhampiran dengan tempat tinggal. 2. Murid boleh membuat lawatan secara berkumpulan yang terdiri daripada tiga orang murid dalam satu kumpulan. 3. Melalui lawatan tersebut, dapatkan maklumat tentang pengurusan sumber fizikal dan sumber teknologi melalui pemerhatian atau temuduga. 4. Murid dikehendaki menghasilkan laporan hasil lawatan dan bentangkan di dalam kelas. sudut aktiviti Harta intelek Kemahiran dan pengalaman PERODUA telah mempatenkan reka bentuk kereta bagi mengelakkannya ditiru. PERODUA telah bekerjasama dengan syarikat Jepun seperti Daihatsu untuk meningkatkan kemahiran terkini dan pengalaman pekerja. Sumber Teknologi PERODUA 55 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 2.6 MEMBANDINGKAN KESAN PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI DALAM MEMPERTINGKATKAN KECEKAPAN SESEBUAH ORGANISASI PERNIAGAAN Rajah 2.8 Pengurusan sumber fizikal perniagaan berasaskan produk dan perkhidmatan. Organisasi yang berbeza mempunyai pengurusan sumber fizikal dan sumber teknologi yang tersendiri. Rajah di bawah menerangkan perbandingan perniagaan yang berasaskan produk (perusahaan biskut) dan perniagaan yang berasaskan perkhidmatan (membaiki motor). Berpandukan rajah di atas, kita dapat membuat kesimpulan bahawa kedua-dua perniagaan tersebut memerlukan sumber fizikal dalam perniagaan mereka. Bagi Syarikat Biskut Rangup Suria, sumber fizikalnya adalah lebih banyak kerana melibatkan bahan mentah dan produk siap. Manakala bagi Syarikat Servis Motor Izhar, penggunaan sumber fizikal adalah kurang kerana perniagaan tersebut memberikan perkhidmatan kepada pelanggan sahaja. Dari segi prosedur mengurus pula, didapati kedua-dua perniagaan tersebut mengambil insurans yang berkaitan dan berkepentingan seperti insurans kebakaran, kecurian, kehilangan, dan kerosakan agar perniagaan mereka dapat dilindungi daripada sebarang risiko. Jenis Perniagaan Perniagaan Berasaskan Produk Perniagaan Berasaskan Perkhidmatan Pengurusan sumber Sumber fizikal Prosedur mengurus Syarikat Biskut Rangup Suria Syarikat Servis Motor Izhar Kilang. Premis perniagaan. Mesin pengadun. Ketuhar. Bahan mentah (tepung, gula, mentega). Biskut rangup. Bengkel. Alat menukar tayar. Alatan untuk baiki motor. Stok tayar. Insurans pelbagai risiko dapat melindungi syarikat daripada pelbagai aspek seperti kecurian dan kebakaran. Penyelenggaraan kilang, premis, mesin, dan peralatan. Insurans kemalangan. Insurans kebakaran. Penyelenggaraan alat menukar tayar dan alatan untuk membaiki motor. 3.2.6 SP 55 56 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI Sumber teknologi Prosedur mengurus Jenis Perniagaan Perniagaan Berasaskan Produk Perniagaan Berasaskan Perkhidmatan Syarikat Biskut Rangup Suria Syarikat Servis Motor Izhar Pengurusan sumber Kemahiran mencipta resipi biskut. Kemahiran mengendalikan mesin dan peralatan berteknologi tinggi. Perlindungan harta intelek iaitu resipi biskut. Kemahiran membaiki, mengecat dan mengetuk diperlukan bagi membaik pulih dan meningkatkan keupayaan motor. Mendaftar paten produk bagi melindungi produk daripada ditiru oleh pihak lain. 2.7 RUMUSAN PERKAITAN ANTARA PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DENGAN TEKNOLOGI Pengurusan sumber fizikal dan teknologi adalah sangat penting kerana banyak memberi impak kepada organisasi perniagaan. Oleh itu, kesedaran dalam mengurus kedua-dua sumber ini harus dilaksanakan oleh pihak pengurusan supaya operasi perniagaan dapat berjalan dengan lancar dan lebih cekap. Kedua-dua sumber ini saling berkait dalam operasi sesebuah perniagaan. sudut aktiviti Lakukan tugasan ini secara berpasangan. 1. Nyatakan sebuah syarikat yang mengeluarkan produk dan sebuah syarikat perkhidmatan. 2. Senaraikan sumber fizikal dan sumber teknologi yang digunakan oleh kedua-dua syarikat tersebut. 3. Bentangkan hasil perbincangan anda di hadapan kelas. Rajah 2.9 Pengurusan sumber teknologi perniagaan berasaskan produk dan perkhidmatan. 3.2.7 SP 56 Tidak ada perkhidmatan yang boleh dipatenkan. Info Les’ Copaque Production Sdn. Bhd. merupakan sebuah syarikat penerbitan dan studio animasi komputer 3D. Syarikat ini telah mendapat hak cipta menerbitkan filem animasi yang bertajuk ‘Upin dan Ipin’. Hanya syarikat ini sahaja yang boleh menggunakan karektor Upin dan Ipin. 57 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 Syarikat HD Media merupakan sebuah syarikat yang menghasilkan filem dan dokumentari. Syarikat ini telah menyewa sebuah bangunan dan kemudahan untuk menjalankan operasinya. Peralatan menghasilkan filem dan teknologi maklumat dan komunikasi (sumber fizikal) perlu sentiasa berada dalam keadaan yang baik bagi memastikan: pekerja mahir dapat menggunakan kamera berteknologi tinggi, bilik suntingan filem dan komputer untuk menghasilkan filem. syarikat dapat menguruskan hak cipta hasil karya filem mereka bagi mengelakkannya digunakan tanpa kebenaran. kejadian cetak rompak yang kian berleluasa dapat dielakkan. Contoh 1 Gambar foto 2.4 Pekerja yang mahir menggunakan peralatan dapat menghasilkan filem yang berkualiti. Butik Amira merupakan sebuah syarikat yang mengeluarkan baju kurung yang menggunakan jenamanya sendiri iaitu Maira. Butik ini mempunyai beberapa orang pekerja mahir. Kemahiran dan pengalaman pekerja (sumber teknologi) yang cekap dapat membantu sesebuah organisasi dalam menghasilkan produk untuk memastikan: bahan mentah dapat digunakan dengan terancang dan tidak berlaku pembaziran. produk yang dihasilkan mengikut nisbah atau perkadaran yang betul serta dapat menjamin kualiti produk. mesin atau peralatan yang terlibat dalam pengeluaran produk dapat diselenggarakan dengan baik supaya tidak mendatangkan kerosakan yang boleh menyekat proses pengeluaran. Contoh 2 Melalui dua contoh di atas, dapat dirumuskan bahawa sumber fizikal dan sumber teknologi mempunyai perkaitan yang rapat serta saling bergantung antara satu sama lain. Kedua-duanya dapat dilihat akan digunakan secara serentak dalam menjalankan operasi perniagaan. Gambar foto 2.5 Sumber teknologi yang cekap membantu pengeluaran. Bagaimanakah pengurusan sumber fizikal berkait dengan sumber teknologi dan sebaliknya? Bagi menjawab soalan tersebut, anda boleh rujuk kepada contoh berikut: 58 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI AKTIVITI KUMPULAN 1. Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan. 2. Setiap kumpulan dikehendaki memilih dua syarikat yang terletak di sekitar kawasan anda. 3. Lakukan sesi temu bual untuk mendapatkan info tentang sumber fizikal dan sumber teknologi yang digunakan. 4. Semua ahli kumpulan melakukan aktiviti sumbang saran. 5. Wakil setiap kumpulan diminta membentangkan hasil kerja di hadapan kelas. 1. Sumber fizikal ialah semua aset nyata yang digunakan dalam perniagaan. 2. Sumber fizikal terdiri daripada bangunan dan kemudahan, kilang dan mesin, peralatan teknologi maklumat dan komunikasi, stok, bahan mentah serta produk siap. 3. Prosedur mengurus sumber fizikal ialah: (a) perlindungan insurans yang boleh diambil oleh usahawan seperti kebakaran, kecurian, kehilangan atau kerosakan barangan. (b) bagi memastikan mesin dan peralatan teknologi maklumat dan komunikasi diselenggara secara berkala dan dibaik pulih jika berlaku kerosakan. 4. Sumber teknologi terdiri daripada harta intelek, lesen perisian, kemahiran dan pengalaman. 5. Prosedur mengurus sumber teknologi boleh dilakukan melalui pendaftaran: (a) paten. (b) hak cipta terpelihara. 6. Sumber fizikal dan teknologi mempunyai perhubungan yang rapat dan perlu diurus dengan efisien. REFLEKSI uji minda SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Antara berikut, manakah merupakan sumber fizikal? A Bangunan B Harta intelek C Pengalaman D Lesen perisian 2 Sumber fizikal juga dikenali sebagai: A sumber tidak nyata B aset ketara C liabiliti D modal 3 Apakah tujuan mengurus stok? A Memastikan stor barangan sentiasa kemas dan tersusun B Memastikan Pengurus Stok menyelia barangan di dalam stor C Mengelakkan berlakunya kekeliruan terhadap barang yang dijual D Memastikan stok barangan sentiasa sedia ada apabila dikehendaki 4 Perlindungan insurans terhadap sumber fizikal penting kepada usahawan kerana A boleh melindungi nyawa pekerja B boleh melindungi ahli keluarga semua pekerja C boleh melindungi perniagaan daripada risiko kecurian D boleh melindungi diri usahawan daripada penyakit berjangkit 5 Rajah di bawah merupakan prosedur mengurus sumber fizikal. Apakah prosedur yang sesuai bagi S? A Memantau penggunaan sumber fizikal B Merekodkan penggunaan sumber fizikal C Penyelenggaraan dan baik pulih secara terancang D Merangka bajet bagi kos pengurusan sumber fizikal 6 Antara berikut, manakah merupakan ciri-ciri sumber fizikal? I Boleh disentuh II Boleh dilihat III Tidak mempunyai susut nilai IV Mudah ditunaikan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Perlindungan insurans dan keselamatan S 59 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 60 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI 7 Apakah kelebihan mengurus sumber fizikal? A Meningkatkan nilai B Mengurangkan kos penyelenggaraan C Meningkatkan kos operasi perniagaan D Mengurangkan keuntungan jangka panjang 8 Antara berikut, manakah merupakan contoh teknologi maklumat dan komunikasi? I Meja komputer II Beg komputer peribadi III Komputer peribadi IV Telefon pintar A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 9 Penyelenggaraan berkala ke atas mesin membolehkan: A mesin ditukar baharu B operasi kilang berjalan lancar C operasi pengeluaran terus diberhentikan D usahawan menjual mesin kepada syarikat lain 10 Tujuan mengurus bangunan dan kemudahan ialah: A memberi akses kepada semua pihak B memberi peluang kepada saingan terdekat untuk melihat contoh binaan C menaikkan keuntungan syarikat dengan sentiasa membaik pulih bangunan dan kemudahan D mengekalkan sesebuah bangunan dan kemudahan dalam keadaan efektif dari permulaannya 11 Bagaimanakah sumber teknologi dilindungi? A Mendaftar paten dan hak cipta terpelihara dengan pihak MyIPO B Memohon lesen daripada Suruhanjaya Syarikat Malaysia C Memohon kelulusan daripada Kementerian Perdagangan dan Industri Asas Tani D Memohon kebenaran daripada Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi Malaysia 12 Apakah tujuan usahawan memohon hak cipta terpelihara? A Mendapatkan kebenaran untuk menjual produk mereka ke luar negara B Mendapatkan kebenaran untuk memasarkan barangan mereka C Mendapatkan kelulusan daripada Kementerian Dalam Negeri D Mendapatkan hak perundangan ke atas ciptaan mereka 13 Antara berikut, manakah merupakan contoh sumber teknologi? A Aset B Harta wasiat C Harta intelek D Harta peninggalan 61 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 14 Tujuan mengurus harta intelek ialah: A memastikan kedudukan syarikat sentiasa kukuh B menghasilkan keuntungan dalam jangka masa yang singkat C mengelakkan syarikat daripada ancaman cetak rompak dan peniruan D memudahkan urusan pengurusan sumber manusia serta sumber bukan manusia 15 Cara yang betul untuk mengurus paten ialah: A mendaftar dengan SSM B mendaftar dengan MyIPO C mendaftar dengan syarikat koperasi D mendaftar dengan Bank Negara Malaysia 16 Antara berikut, manakah merupakan sumber teknologi? I Lesen perisian II Kemahiran dan pengalaman III Bangunan dan kemudahan IV Peralatan teknologi maklumat dan komunikasi A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 17 Rajah di bawah merupakan prosedur mengurus sumber teknologi. Antara berikut, yang manakah merupakan prosedur yang betul bagi T? A Hak Cipta Terpelihara B Penyelenggaraan C Keselamatan D Insurans 18 Gambar di bawah merupakan sebuah agensi kerajaan. Berdasarkan logo di atas, manakah antara berikut merupakan fungsi agensi tersebut? I Menyediakan bangunan untuk sesebuah perniagaan II Memberi khidmat nasihat berkaitan urusan harta intelek III Mengukuhkan undang-undang harta intelek IV Memberi bantuan pinjaman kepada perniagaan yang baru memulakan operasi A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 19 Apakah tujuan usahawan mendaftarkan paten mereka? A Memastikan idea reka cipta adalah hak milik mereka B Memastikan idea reka cipta dihargai C Memastikan idea reka cipta boleh dikongsi D Memastikan idea reka cipta tulen 20 Hasil kreativiti atau ciptaan seseorang dikenali sebagai: A harta modal B harta intelek C harta perkongsian D harta persendirian Paten T 62 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Nyatakan empat sumber fizikal yang perlu diuruskan oleh usahawan. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 2 Jelaskan dua kelebihan pengurusan sumber fizikal. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 3 Senaraikan tiga sumber teknologi. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 4 Jelaskan prosedur mengurus sumber teknologi. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 5 Jelaskan dua perbezaan antara sumber fizikal dengan sumber teknologi. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 63 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Situasi di bawah menunjukkan seorang usahawan produk sabun mandi. Merujuk kepada situasi di atas, jawab soalan berikut: (a) Nyatakan dua sumber fizikal yang diperlukan oleh Encik Liew. [2 markah] (b) Jelaskan dua tujuan mengurus sumber fizikal. [2 markah] (c) Bagaimanakah prosedur mengurus sumber fizikal? [6 markah] 2 Berikut ialah beberapa contoh sumber fizikal yang diperlukan oleh usahawan yang mempunyai kilang membuat jus mangga susu. (a) Nyatakan dua sumber fizikal lain yang terdapat dalam situasi di atas. [2 markah] (b) Huraikan prosedur untuk menguruskan sumber fizikal. [4 markah] (c) i. Kenal pasti sumber teknologi yang diperlukan dalam perniagaan tersebut. [1 markah] ii. Jelaskan sumber teknologi di (c) (i) [3 markah] Encik Liew bercadang untuk mengeluarkan produk sabun mandi berasaskan madu kelulut untuk kegunaan harian. Produk tersebut akan dijual di kedai runcit sekitar Arau, Perlis. Beliau juga bercadang menjual produk tersebut secara dalam talian. 64 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI 3 Petikan di bawah merujuk kepada seorang graduan rekaan dalaman yang ingin menceburkan diri dalam bidang perniagaan. . (a) Berdasarkan petikan di atas, nyatakan dua sumber teknologi yang diperlukan untuk memulakan perniagaan. [4 markah] (b) i. Apakah prosedur yang diperlukan untuk mengurus sumber teknologi tersebut? [1 markah] ii. Jelaskan prosedur di (b) (i) [3 markah] (c) Cadangkan jenis insurans yang boleh diambil oleh Encik Manoharan bagi melindungi perniagaanya. [2 markah] 4 Gambar 1 merupakan muka hadapan buku koleksi cerpen. Manakala Gambar 2 merupakan reka bentuk Proton PERSONA. (a) Bagaimanakah mengurus sumber bagi Gambar 1 dan Gambar 2 di atas? [4 markah] (b) Jelaskan agensi yang membantu usahawan bagi melindungi sumber tersebut. [4 markah] (c) Berdasarkan kedua-dua gambar di atas, jelaskan kelebihan mendaftarkan harta intelek. [2 markah] Encik Manoharan merupakan seorang graduan Rekaan Dalaman. Beliau bercadang untuk menjalankan perniagaan perkhidmatan rekaan dalaman bangunan pejabat dan rumah. Gambar 1 Gambar 2 65 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI BAB 2 5 Gambar di bawah merupakan sumber yang diperlukan dalam operasi sesebuah perniagaan. (a) Nyatakan jenis sumber bagi gambar di atas. [2 markah] (b) Terangkan tujuan mengurus sumber di atas. [4 markah] (c) Nyatakan perkaitan antara pengurusan sumber di atas. [4 markah] Puan Saulin merupakan seorang kerani bank. Beliau telah membuat keputusan untuk berhenti kerja dan memulakan perniagaan dobi layan diri. Puan Saulin telah menyewa sebuah rumah kedai di Kota Kinabalu, Sabah. Antara peralatan yang telah dibeli untuk kedai dobinya ialah: Selepas tiga tahun beroperasi, beliau telah menjadikan kedai dobinya berkonsepkan kafe siber. Beliau telah menyediakan satu ruang untuk pelanggannya melayari internet sambil minum. Oleh itu, Puan Saulin telah membeli lima buah komputer serta perisian yang tulen. KAJIAN KES Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1 Terangkan tiga sumber fizikal yang diperlukan oleh Puan Saulin untuk perniagaan kedai dobi. [6 markah] 2 Huraikan prosedur yang diperlukan oleh Puan Saulin untuk menguruskan sumber fizikal di atas. [6 markah] 3 Terangkan dua sumber teknologi yang diperlukan untuk kafe siber. [4 markah] 4 Cadangkan jenis-jenis perlindungan insurans yang perlu diambil oleh Puan Saulin bagi melindungi perniagaannya. [4 markah] Mesin basuh – 5 buah Mesin pengering – 5 buah Mesin penukaran duit – 2 buah Mesin peruncitan automatik – 1 buah Sabun pencuci – 10 botol Pelembut kain – 5 botol 66 BAB 2 PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. 67 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 67 Sumber pembiayaan perniagaan BAB 3 Pendahuluan 67 Standard Pembelajaran Semua usahawan memerlukan modal bagi perniagaan mereka. Modal boleh diperoleh daripada sumber pembiayaan dalaman atau luaran. Usahawan perlu tahu jenis-jenis pembiayaan yang sesuai dengan perniagaan sama ada hendak memulakan perniagaan atau mengembangkan perniagaan. Pemilihan sumber pembiayaan yang sesuai bergantung kepada keperluan perniagaan kerana pemilihan ini akan mempengaruhi kejayaan perniagaan. Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: mengenal pasti sumber pembiayaan untuk sesebuah perniagaan. menghuraikan jenis pembiayaan dalaman dan luaran yang sesuai untuk sesebuah perniagaan. menyelesaikan keperluan pembiayaan bagi sesebuah perniagaan. membandingkan kekuatan dan kelemahan jenis pembiayaan untuk sesebuah perniagaan. menghuraikan prosedur mendapatkan sumber pembiayaan untuk sesebuah perniagaan. membuat justifikasi jenis pembiayaan yang sesuai digunakan untuk memulakan sesebuah perniagaan. 68 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN PETA KONSEP 68 Sumber Pembiayaan Perniagaan Jenis pembiayaan dalaman dan luaran Kekuatan dan kelemahan jenis pembiayaan Justifikasi jenis pembiayaan Kenal pasti sumber Keperluan pembiayaan Prosedur mendapatkan sumber perniagaan 69 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 3.0 PENGENALAN Semua perniagaan memerlukan modal. Modal boleh diperoleh daripada pelbagai sumber pembiayaan. Bab ini akan menghuraikan jenis-jenis pembiayaan, kekuatan dan kelemahan setiap jenis pembiayaan serta prosedur untuk mendapatkan sumber pembiayaan. Seseorang usahawan mesti mengenal pasti sumber pembiayaan yang sesuai berdasarkan kepada jumlah modal yang diperlukan dan jenis perniagaan yang akan dilakukan. Usahawan perlu mengenal pasti jenis perniagaan yang hendak diusahakan sama ada milikan tunggal, perkongsian, syarikat persendirian atau syarikat awam sebelum mendapatkan pembiayaan. Jenis modal terdiri daripada wang tunai, inventori, kilang dan jentera. 3.1 SUMBER PEMBIAYAAN UNTUK SESEBUAH PERNIAGAAN Rajah 3.1 Jenis-jenis modal. MODAL Wang tunai Inventori Bangunan kilang Jentera Mengapakah seseorang usahawan perlu mengenal pasti sumber pembiayaan yang tepat? CONTOH 3.3.1 SP 69 gerak minda 70 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN 3.2 JENIS PEMBIAYAAN DALAMAN DAN LUARAN YANG SESUAI UNTUK SESEBUAH PERNIAGAAN Sumber pembiayaan perniagaan terbahagi kepada dua iaitu sumber pembiayaan dalaman dan luaran. Sumber Huraian Simpanan peribadi Simpanan peribadi merupakan sumber asas yang diperlukan oleh usahawan. Kebiasaannya, perniagaan dimulakan dengan menggunakan wang simpanan peribadi. Modal daripada keuntungan (rizab) Rizab ialah keuntungan yang diperoleh daripada hasil pelaburan. Rizab digunakan sebagai pembiayaan semasa perniagaan dijalankan untuk modal pusingan. Jadual 3.1 Sumber pembiayaan dalaman. Rajah 3.2 Sumber pembiayaan perniagaan. Sumber pembiayaan dalaman Sumber pembiayaan dalaman merupakan modal awal yang digunakan untuk usahawan memulakan perniagaan. Dalaman Luaran Simpanan peribadi Modal daripada keuntungan (rizab) Bank dan institusi kewangan i. Modal permulaan ii. Sewa beli iii. Pajakan iv. Pemfaktoran Agensi kerajaan i. Bantuan modal ii. Jaminan kredit iii. Geran Penyelidikan dan pembangunan v. Syer vi. Overdraf vii. Pinjaman perniagaan gadaian/Ar-Rahnu SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN 3.3.2 SP 70 71 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 Sumber pembiayaan luaran 1. Pembiayaan daripada bank dan institusi kewangan Bank dan institusi kewangan menyediakan sumber pembiayaan untuk pelbagai peringkat kitaran perniagaan, iaitu dari peringkat permulaan, perkembangan dan pemulihan perniagaan. Bank dan institusi kewangan, memberikan pinjaman kepada peminjam yang mempunyai aset sebagai cagaran. Jenis pinjaman melibatkan pinjaman jangka pendek dan jangka panjang. Jadual 3.2 Jenis pembiayaan daripada bank dan institusi kewangan. Sumber Pembiayaan Luaran Huraian Modal permulaan Pinjaman yang diberikan kepada usahawan yang ingin memulakan perniagaan. Modal yang diperoleh daripada bank atau institusi kewangan dipanggil sumber modal formal. Modal ini memberikan pinjaman berpenggal, pinjaman jangka pendek dan jangka panjang. Sewa beli Sewa beli ialah aktiviti menyewa aset dengan tujuan untuk membeli aset tersebut. Bank atau insitusi kewangan akan membeli aset tersebut dan menyewakannya kepada usahawan. Hak milik hanya akan berpindah kepada usahawan selepas semua ansuran dijelaskan. Contohnya, pembiayaan rumah kedai dan kenderaan. Pajakan Skim pajakan membolehkan usahawan menggunakan sesebuah mesin atau jentera dengan cara menyewanya daripada bank atau institusi kewangan bagi tempoh tertentu. Bank, institusi kewangan atau syarikat pajakan mempunyai hak milik terhadap mesin atau jentera, manakala usahawan sebagai penyewa. Syer Syer ialah bahagian dalam modal sesuatu perniagaan atau saham. Sesebuah perniagaan menerbitkan syer bagi menambah modal. Bank saudagar akan bertindak sebagai penanggung jaminan terbitan syer oleh syarikat awam yang hendak meluaskan perniagaan mereka dengan cara membeli syer yang tidak dapat dilanggan oleh pelabur. Overdraf Overdraf merupakan kemudahan kredit yang disediakan oleh bank perdagangan untuk pemegang akaun semasa. Melalui kemudahan ini, pemegang akaun semasa boleh mengeluarkan wang melebihi jumlah simpanan dalam akaun semasa mereka setakat had yang telah ditetapkan. Faedah hanya dikenakan ke atas jumlah overdraf yang digunakan mengikut kadar harian. Overdraf ini sesuai kepada usahawan yang kurang pasti tentang jumlah, masa dan tempoh pembiayaan yang diperlukan. Pinjaman perniagaan gadaian/ Ar-Rahnu Ar-Rahnu dari sudut syarak merujuk kepada satu barang yang berharga untuk dijadikan sebagai cagaran bagi mendapatkan pinjaman. Sekiranya hutang tersebut tidak dapat dijelaskan, barang cagaran akan menjadi hak milik Ar-Rahnu. Pemfaktoran Pemfaktoran merupakan kemudahan pembelian akaun penghutang atau invois yang disediakan oleh bank dan institusi kewangan atau syarikat pemfaktoran untuk sesebuah perniagaan. Syarikat pemfaktoran akan membeli invois atau akaun belum terima pada harga diskaun. Melalui kemudahan ini, peniaga memindahkan tugas pengutipan hutang daripada pelanggannya kepada syarikat pemfaktoran. 72 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN Rajah 3.3 Kemudahan kewangan oleh agensi kerajaan. 2. Agensi kerajaan Kerajaan telah menyediakan pelbagai skim dan dana kewangan bagi membantu usahawan. Kemudahan ini ditawarkan dalam bentuk bantuan modal, jaminan kredit serta geran penyelidikan dan pembangunan. KEMUDAHAN KEWANGAN OLEH AGENSI KERAJAAN Terdapat beberapa jenis pinjaman perniagaan oleh agensi kerajaan yang boleh digunakan dalam pembiayaan perniagaan. Pembiayaan daripada agensi kerajaan lebih mudah untuk diperoleh. Pinjaman ini ditadbir oleh institusi kewangan, bank atau agensi yang terlibat. Jaminan yang diberi kepada usahawan yang menghadapi kesukaran mendapat pinjaman daripada bank kerana cagaran dan status kreditnya yang kurang baik. Geran dan insentif penyelidikan dan pembangunan menggalakkan syarikat-syarikat Malaysia untuk menjadi lebih inovatif dalam menggunakan dan menyesuaikan teknologi yang sedia ada di samping mencipta teknologi dan produk baharu. Bantuan modal Jaminan kredit Geran penyelidikan dan pembangunan 73 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 Antara agensi kerajaan yang terlibat dalam memberi bantuan pembiayaan dan kewangan ialah: • TEKUN mengamalkan konsep ‘pinjaman asas simpanan’ iaitu pinjaman yang diberi kepada peniaga akan digunakan sebagai modal tambahan dalam urusan perniagaan. • Objektif TEKUN adalah menawarkan modal tambahan kepada usahawan, menggalakkan budaya menabung dalam kalangan peniaga kecil, mewujudkan satu jaringan usahawan secara berkelompok dan membina kemahiran keusahawanan. Majlis Amanah Rakyat (MARA) Tabung Ekonomi Kumpulan Usaha Niaga (TEKUN) • MARA memainkan peranan penting dalam perniagaan kaum Bumiputera untuk membangunkan usahawan berjaya dan inovatif. • Usahawan Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS) boleh mendapatkan modal daripada MARA sama ada untuk memulakan perniagaan atau mengembangkan perniagaan mereka. QR Code Layari laman sesawang http://www.mara.gov.my/bah.- pembiayaan-perniagaan untuk mengetahui pembiayaan perniagaan MARA. QR Code QR Code QR Code • Pembiayaan meliputi sektor perniagaan patuh syariah seperti pembuatan, peruncitan, kontraktor dan teknousahawan. • Antara skim yang ditawarkan ialah: a) Skim Pembiayaan Kontrak Ekspres (SPiKE) b) Skim Pembiayaan Peningkatan Perniagaan (SPiM) c) Skim Jaminan Usahawan MARA (SJUM) • MARA juga meyediakan kemudahan seperti ruang niaga, gerai, tapak kilang, dan arked di samping menawarkan kursus dan latihan keusahawanan. • Antara skim yang ditawarkan oleh TEKUN ialah: a) Skim Pembiayaan Program Temannita b) Skim Pembiayaan Kontrak–I c) Skim Pembiayaan Teman Tekun d) Skim Pembiayaan Tekun Niaga e) Program Pembangunan Usahawan Bekas Tentera f) Program Pembangunan Usahawan Profesional Muda Bumiputera • Pinjaman dengan TEKUN bermula serendah RM500 sehingga RM50,000. Manakala tempoh bayaran balik antara sebulan hingga lima tahun. Layari laman sesawang https://www.tekun.gov.my/ ms/usahawan-tekun/skim- pembiayaan-tekun-nasional/ syarat-syarat/ untuk mengetahui pembiayaan perniagaan TEKUN. 74 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN Agrobank • Agrobank merupakan sebuah bank milik kerajaan di bawah naungan Kementerian Kewangan yang fokus kepada pembangunan dan perniagaan berkaitan pertanian. • Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi (MOSTI) telah menawarkan geran insentif dalam bidang sains dan teknologi untuk menggalakkan syarikat-syarikat Malaysia terlibat dengan penyelidikan dan pembangunan (R&D) produk. • MOSTI telah memperkenalkan dana baru Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi Credit Guarantee Corporation Malaysia Berhad • Credit Guarantee Corporation Malaysia Berhad (CGC) atau dikenali sebagai Syarikat Jaminan Kredit Malaysia memainkan peranan BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN QR Code Layari laman sesawang https:// www.cgc.com.my/conventional- schemes?lang=my untuk mengetahui Skim Konvensional yang ditawarkan CGC. QR Code QR Code Layari laman sesawang http://www.agrobank.com. my/my/product/program/ untuk mengetahui program pembiayaan Agrobank. QR Code QR Code Layari laman sesawang http:// www.mosti.gov.my/dana-geran/ permohonan-dana-2/ untuk mengetahui dana yang ditawarkan MOSTI. QR Code • Agrobank menyediakan pelbagai dana dan tabung untuk memberi pinjaman pada kadar caj perkhidmatan yang rendah kepada para petani untuk membeli tanah, mesin, jentera, jentolak dan sebagainya. • Antara dana yang disediakan ialah: a) Modal Usahawan 1 Malaysia (MUS1M-i) b) Kemudahan Pembiayaan Modal Kerja-I (Tawarruq) c) Program Agropreneur Muda (PAM) iaitu Dana SMART dan Dana GO. Dana SMART bertujuan untuk mencari usahawan atau penyelidik yang boleh memberi penyelesaian terhadap keperluan strategik dan keutamaan dalam bidang teknologi, pemprosesan dan produk. • Dana GO pula terbahagi kepada dua jenis iaitu Dana Fasilitasi dan Dana Inno. Dana Fasilitasi merupakan dana yang disediakan bagi membantu pemohon mengurangkan jurang kegagalan antara fasa pra pengkomersialan kepada pengkomersialan. Manakala Dana Inno pula adalah untuk membiayai pembangunan atau penambahbaikan produk atau perkhidmatan dengan unsur-unsur inovasi. pembangunan dalam menyokong agenda pembangunan ekonomi negara dengan cara membantu usahawan PKS untuk berdaya maju dan tidak mempunyai cagaran untuk mendapatkan pembiayaan daripada institusi kewangan. • CGC berperanan sebagai pemberi jaminan kredit bagi memudahkan permohonan pinjaman atau pembiayaan usahawan diterima oleh pihak bank. 75 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 3.3 KEPERLUAN PEMBIAYAAN BAGI SESEBUAH PERNIAGAAN Usahawan perlu memilih sumber pembiayaan yang sesuai mengikut keperluan perniagaannya. Berikut adalah penyelesaian keperluan pembiayaan yang melibatkan dua situasi berbeza. SITUASI 1 (MEMULAKAN PERNIAGAAN) Berdasarkan situasi di atas, cadangkan sumber pembiayaan yang sesuai untuk Azly memulakan perniagaan minuman? SOALAN A SOALAN B Nyatakan kekuatan dan kelemahan sumber pembiayaan yang dipilih. Azly yang baharu sahaja tamat menduduki peperiksaan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) telah bercadang untuk memulakan perniagaan menjual minuman. Lokasi yang dipilih ialah di pasar malam. Anggaran modal yang diperlukan untuk membeli peralatan dan bahan mentah ialah RM2,000. 3.3.3 SP 75 76 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN SITUASI 2 (MENGEMBANGKAN PERNIAGAAN) Berdasarkan situasi di atas, apakah jenis pembiayaan yang sesuai untuk Cik Azizah? Berikan alasan anda. SOALAN Cik Azizah merupakan seorang pemilik kedai KIMIRA Gift di Kajang. Beliau telah menjalankan perniagaan tersebut selama 15 tahun. Cik Azizah telah mempunyai ramai pelanggan tetap terutamanya di sekitar Kajang dan Cheras. Pada musim-musim perayaan, beliau telah mendapat banyak tempahan untuk membuat hamper kuih raya daripada pelanggannya. Beliau telah mendapat bekalan biskut raya daripada rakan-rakannya yang berada di sekitar Cheras. Oleh itu, Cik Azizah bercadang untuk membuka cawangan baharu dengan menyewa satu lot rumah kedai di Bandar Tun Hussein Onn, Cheras. Beliau bercadang untuk meminta bantuan kakak iparnya yang tinggal di Bandar Tun Hussein Onn untuk menguruskan kedai tersebut. Cik Azizah bercadang untuk menjadikan cawangan baharu tersebut sebagai tempat untuk menghasilkan hamper bagi musim perayaan dan majlis keraian dengan menyediakan pelbagai cenderamata. Anggaran kos untuk membuka cawangan baharu ialah sebanyak RM80,000. Simpanan beliau hanya sebanyak RM30,000. Beliau bercadang untuk mendapatkan pinjaman sebanyak RM50,000. 76 77 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 3.4 KEKUATAN DAN KELEMAHAN JENIS PEMBIAYAAN UNTUK SESEBUAH PERNIAGAAN Usahawan boleh membandingkan kekuatan dan kelemahan jenis pembiayaan tersebut kepada perniagaan yang bakal dijalankan. Hal ini dapat memastikan usahawan memilih jenis pembiayaan yang sesuai dengan perniagaan. Kekuatan Kekuatan Kelemahan Kelemahan Sumber Pembiayaan Dalaman Sumber Pembiayaan Luaran Rajah 3.4 Kekuatan dan kelemahan pembiayaan sesebuah perniagaan. Cepat dan ringkas. Tidak melibatkan kos seperti faedah atas pinjaman. Modal terhad. Sukar menambah modal dalam masa yang singkat. 1. Bank atau institusi kewangan Memerlukan penjamin. Memerlukan cagaran dalam bentuk harta atau aset tetap. Tertakluk kepada syarat pinjaman. Dikenakan faedah yang tinggi. 2. Agensi kerajaan Persaingan yang sengit. Jumlah pinjaman yang terhad menyebabkan syarikat terpaksa membuat pinjaman berulang kali. Tertakluk kepada terma dan syarat. 1. Bank atau institusi kewangan Tempoh bayaran balik pinjaman dan ansuran bulanan boleh mengikut kemampuan peminjam. Jumlah pinjaman boleh disesuaikan dengan keperluan semasa. 2. Agensi kerajaan Memberi pinjaman kepada peniaga yang tidak mempunyai cagaran. Jumlah pinjaman boleh disesuaikan dengan keperluan semasa. Tidak dikenakan faedah. 3.3.4 SP 77 78 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN Berikut merupakan prosedur am bagi mendapatkan sumber pembiayaan untuk sesebuah perniagaan: 3.5 PROSEDUR MENDAPATKAN SUMBER PEMBIAYAAN UNTUK SESEBUAH PERNIAGAAN Khidmat nasihat kewangan boleh didapati daripada pihak bank atau agensi kerajaan yang dipilih oleh seseorang usahawan. Semasa ingin memohon pembiayaan perniagaan, usahawan boleh mendapatkan khidmat nasihat berkaitan kelayakan, had pembiayaan, cagaran, margin pembiayaan dan kaedah bayaran balik. Usahawan hendaklah memohon pembiayaan daripada institusi kewangan atau agensi kerajaan yang dipilih dengan mematuhi segala prosedur dan syarat am. Usahawan menyediakan rancangan perniagaan sebagai pelan untuk mendapatkan pembiayaan daripada pihak yang berkenaan. Menerima surat pemberitahuan daripada sumber pembiayaan tentang kelulusan permohonan. Menyediakan rancangan perniagaan 1. Mendapatkan khidmat nasihat kewangan 2. Pembiayaan diluluskan 4. Membuat permohonan 3. Rajah 3.5 Prosedur bagi mendapatkan sumber pembiayaan. 3.3.5 SP 78 79 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 Carta alir di bawah merupakan prosedur permohonan pembiayaan dari Agro Bank yang perlu dirujuk oleh seseorang usahawan. Contoh Prosedur Permohonan dari Bank atau Institusi Kewangan (Agro Bank) Menyediakan rancangan perniagaan Mendapatkan khidmat nasihat daripada pegawai bank Permohonan dipertimbangkan oleh bank Menandatangani kontrak dengan Agrobank Menghantar permohonan kepada pihak bank untuk diproses Memperoleh surat Kelulusan Pembiayaan dari Agrobank Menyediakan dokumen yang lengkap Tidak lulus Lulus Menyediakan rancangan perniagaan mengikut format yang telah ditetapkan. Perkara yang perlu dibincangkan ialah jenis pembiayaan, jumlah pembiayaan dan dokumen yang diperlukan oleh bank. Mula Tamat Secara amnya, dokumen yang diperlukan ialah: • salinan kad pengenalan • rekod jualan dan pembeliaan perniagaan • lesen perniagaan • salinan kad pengenalan 80 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN Contoh Borang Permohonan Pembiayaan Agro Bank (Halaman 1) 81 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 Contoh Borang Permohonan Pembiayaan Agro Bank (Halaman 2) 82 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN Contoh Prosedur Permohonan Pembiayaan Perniagaan dari Agensi Kerajaan (MARA) Peniaga yang berminat untuk membuat permohonan pembiayaan kewangan daripada MARA perlu mengikut beberapa prosedur berikut: Menyediakan dokumen yang diperlukan Merujuk khidmat nasihat daripada MARA MARA memproses permohonan Memperoleh surat kelulusan permohonan Menandatangani kontrak pinjaman dengan MARA Menyediakan dokumen yang lengkap kepada MARA untuk diproses Tidak lulus Lulus Secara amnya, dokumen yang diperlukan ialah: • salinan kad pengenalan • gambar berukuran pasport • salinan pendaftaran perniagaan • salinan lesen pihak berkuasa tempatan (jika berkaitan) • gambar lokasi perniagaan • salinan perjanjian sewa premis perniagaan (jika berkaitan) • salinan bil utiliti • salinan sijil/diploma/ijazah yang telah disahkan Perkara yang perlu dibincangkan ialah syarat permohonan, jumlah dan tempoh pembiayaan serta jenis dokumen yang diperlukan oleh MARA. Mula Tamat 83 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 Contoh Borang Permohonan Pembiayaan Perniagaan MARA (Halaman 1) 83 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 84 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN 84 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN Contoh Borang Permohonan Pembiayaan Perniagaan MARA (Halaman 2) 84 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN 85 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 3.6 JUSTIFIKASI JENIS PEMBIAYAAN YANG SESUAI DIGUNAKAN UNTUK MEMULAKAN SESEBUAH PERNIAGAAN Usahawan yang memulakan perniagaan secara kecil-kecilan dan memerlukan modal yang kecil, boleh menggunakan simpanan peribadi. Mereka juga boleh mendapatkan sumber pembiayaan luar sama ada daripada bank, institusi kewangan atau agensi kerajaan. Bagi perniagaan yang memerlukan modal yang besar seperti perkongsian dan syarikat awam, modal boleh diperoleh daripada bank, institusi kewangan atau agensi kerajaan. Berikut adalah contoh perniagaan milikan tunggal, perkongsian, perniagaan dalam talian dan syarikat persendirian yang memerlukan sumber pembiayaan. Anda diminta memberikan cadangan sumber yang paling sesuai bagi setiap perniagaan tersebut dengan memberikan hujah yang bernas. Encik Hamzah dan Encik Elyas merupakan dua orang cef makanan barat di sebuah hotel lima bintang di Kuantan. Mereka bercadang untuk berhenti kerja dan memulakan perniagaan makanan sejuk beku di Maran, Pahang. Bagi melancarkan operasi, mereka akan menyewa sebuah rumah kedai di Pusat Bandar Maran, Pahang. Modal pembiayaan yang diperlukan ialah sebanyak RM200,000. Cadangkan sumber pembiayaan yang sesuai untuk mereka memulakan perniagaan tersebut. Terangkan sebab sumber pembiayaan tersebut dipilih. Puan Normah merupakan seorang pengusaha karipap secara kecil-kecilan. Beliau telah lama berniaga dengan menggunakan kenderaan sendiri dan mendapat sambutan yang menggalakkan. Memandangkan perniagaan telah menjana pendapatan bulanan yang baik, beliau berhasrat untuk mengembangkan perniagaannya dengan menyewa sebuah kedai. Normah telah mengumpul wang simpanan sebanyak RM800 dan untuk memulakan perniagaan di kedai, beliau memerlukan modal tambahan sebanyak RM20,000 bagi tanggungan sewa dan membeli peralatan membuat pelbagai jenis karipap. Cadangkan sumber pembiayaan yang sesuai untuk mengembangkan perniagaan beliau dan berikan alasan anda. 3.3.6 SP 85 86 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN Encik Kong, Encik Amir dan Encik Ramesh telah menubuhkan sebuah syarikat yang dinamakan KAR Agro Sdn. Bhd. yang akan menjalankan perniagaan penternakan siput buluh atau pepahat di Sarawak. Cik Amirah bercadang hendak menjalankan perniagaan dalam talian untuk menjual pelbagai jenis selendang. Dia menganggarkan modal untuk memulakan perniagaanya sebanyak RM4,000 iaitu kos untuk membeli sebuah komputer riba, selendang dan langganan Internet. Berikan cadangan kepada Cik Amirah tentang sumber pembiayaan yang boleh diperoleh untuk memulakan perniagaannya. Aspek pinjaman Bank A Bank B Jumlah pinjaman RM300,000 RM300,000 Tempoh bayaran 20 tahun 25 tahun Kadar faedah 5% 4.5% Cagaran Tidak perlu Perlu Syarikat bercadang untuk menternak siput buluh dalam sangkar. Sebanyak 50 buah sangkar diperlukan berserta dengan anak benih siput buluh. Anggaran kos untuk menjalankan perniagaan ini ialah sebanyak RM400,000. Ahli syarikat telah berbincang untuk mendapatkan pinjaman daripada pihak bank sebanyak RM300,000 sahaja. Berikut adalah dua buah bank yang sanggup menawarkan pinjaman kepada syarikat mereka. Perniagaan 3 (Perniagaan dalam talian) Berikan cadangan kepada syarikat KAR Agro Sdn. Bhd., bank manakah yang sesuai dipilih untuk perniagaan mereka. Berikan alasan anda. Perniagaan 4 (Syarikat Berhad) 87 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 1. Sumber pembiayaan terdiri daripada sumber dalaman dan sumber luaran. 2. Sumber pembiayaan dalaman terdiri daripada: (a) Simpanan peribadi (b) Modal daripada keuntungan (rizab) 3. Sumber pembiayaan luaran terdiri daripada: (a) Bank atau institusi kewangan: (i) Modal permulaan (ii) Sewa beli (iii) Pajakan (iv) Pemfaktoran (v) Syer (vi) Overdraf (vii) Pinjaman perniagaan gadaian/Ar-Rahnu (b) Agensi kerajaan: (i) Bantuan modal (ii) Jaminan kredit (iii) Geran penyelidikan dan pembangunan 4. Agensi kerajaan yang menyediakan pembiayaan ialah MARA, TEKUN, CGC, Agro Bank dan MOSTI. 5. Usahawan perlu bijak memilih pembiayaan yang sesuai untuk perniagaan mereka. REFLEKSI AKTIVITI KUMPULAN Simulasi mesyuarat. 1. Murid dibahagikan kepada empat kumpulan yang mewakili empat jenis perniagaan iaitu: a) Milikan Tunggal b) Perkongsian c) Perniagaan dalam talian d) Syarikat Berhad 2. Setiap kumpulan diminta menjalankan aktiviti mesyuarat bagi tujuan menyediakan kertas cadangan tentang perniagaan yang hendak dijalankan dan sumber pembiayaan yang sesuai. 3. Wakil setiap kumpulan dikehendaki membentangkan hasil mesyuarat serta menyediakan laporan tugasan yang diberi. 88 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN 3 Gambar di bawah merupakan contoh agensi kerajaan. Manakah antara berikut adalah W? A AmBank B Agro Bank C Tabung Haji D Syarikat insurans 4 Antara berikut, manakah merupakan contoh sumber pembiayaan luaran? I Akaun simpanan II Modal daripada keuntungan (rizab) III Pinjaman daripada bank IV Bantuan daripada agensi kerajaan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV w 1 Sumber pembiayaan dalaman merupakan A modal yang diperoleh daripada simpanan peribadi B modal yang diperoleh daripada kemudahan overdraf C modal yang diperoleh daripada agensi kerajaan D modal permulaan yang diperoleh daripada bank 2 Antara berikut, manakah merupakan contoh sumber pembiayaan dalaman? I Syer II Modal daripada keuntungan (rizab) III Simpanan peribadi IV Overdraf A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. uji minda 89 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 5 Apakah peranan syarikat pemfaktoran? A Mengutip hutang bagi pihak peniaga daripada pelanggan mereka B Menyewa aset tetap daripada institusi kewangan atau bank C Memberikan pinjaman kewangan kepada syarikat awam D Memberikan kemudahan overdraf kepada pelanggan 6 Syarikat Jaminan Kredit Malaysia memberikan jaminan kepada pinjaman yang dipohon oleh usahawan yang menghadapi kesukaran A menyediakan rancangan perniagaan B mendapatkan pembiayaan daripada bank C mendapatkan bantuan geran daripada bank D mendapatkan khidmat nasihat daripada bank 7 Jenis pembiayaan perniagaan daripada bank atau institusi kewangan ialah: I Sewa beli II Pajakan III Pinjaman peribadi IV Jaminan kredit A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 8 Apakah insentif yang disediakan untuk penyelidikan dan pembangunan (R&D) dalam bidang sains dan teknologi? A Overdraf B Pemfaktoran C Geran tanah D Geran penyelidikan dan pembangunan 9 Puan Mei Yee ingin membuka cawangan kafe di kampung halamannya di Rembau, Negeri Sembilan. Beliau bercadang untuk mendapatkan pembiayaan dalaman. Manakah antara berikut jenis sumber pembiayaan yang sesuai? I Simpanan peribadi II Keuntungan syarikat III Pajakan IV Sewa beli A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 10 Konsep “pinjaman asas simpanan” adalah pinjaman yang disediakan oleh agensi kerajaan yang berikut: A MARA B TEKUN C MOSTI D AgroBank 90 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN 11 Antara berikut, manakah merupakan contoh sumber pembiayaan luaran? A Bank Negara B BSN Takaful C Affin Bank Berhad D Media Prima Berhad 12 Antara berikut, manakah merupakan kekuatan sumber pembiayaan dalaman? I Modal terhad II Cepat dan ringkas III Tidak melibatkan kos seperti faedah akibat pinjaman IV Sukar menambah modal jika keadaan ekonomi yang gawat A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 13 Antara berikut, manakah merupakan kekuatan sumber pembiayaan luaran bagi agensi kerajaan? I Tertakluk kepada syarat pinjaman ketat II Terdapat perlindungan cukai daripada pembayaran faedah III Jumlah pinjaman boleh disesuaikan dengan keperluan semasa IV Memberi peluang kepada peniaga yang tidak mempunyai cagaran A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 14 Antara berikut, manakah merupakan kelemahan sumber pembiayaan luaran bagi bank atau institusi kewangan? I Memerlukan penjamin II Memerlukan cagaran dalam bentuk harta atau aset tetap III Cepat dan ringkas IV Terdapat perlindungan cukai daripada pembayaran faedah A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 15 Manakah antara berikut merupakan kemudahan kewangan yang disediakan oleh agensi kerajaan? I Bantuan modal II Sewa beli III Pemfaktoran IV Jaminan kredit A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 16 Apakah sumber pembiayaan secara gadaian yang diberikan oleh institusi kewangan Islam kepada peminjam? A Al Mudharabah B Al Musyarakah C Al Wadiah D Ar Rahnu 91 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 17 Kemudahan yang disediakan oleh bank atau institusi kewangan kepada usahawan yang mempunyai akaun semasa ialah: A sewa beli B draf bank C overdraf D kad kredit 18 Rajah di bawah menunjukkan prosedur mendapatkan sumber pembiayaan. Apakah prosedur yang sesuai bagi P? A Membayar yuran yang sewajarnya B Menyediakan aset tetap sebagai cagaran C Berunding dengan pakar runding bagi mendapatkan khidmat nasihat D Menyemak jenis keperluan perniagaan yang diperlukan oleh usahawan 19 Bagi permohonan pembiayaan melalui MARA, dokumen yang diperlukan ialah: I Borang KWSP II Borang Cukai III Borang Maklumat Peribadi IV Borang Jaminan atau Cagaran A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 20 Prosedur pertama yang perlu dilakukan oleh usahawan sebelum memulakan perniagaan ialah: A menyediakan penyata bank B menyediakan rancangan perniagaan C membuat rundingan dengan pakar kewangan D memulakan perniagaan atau memohon semula Prosedur Mendapatkan Sumber Pembiayaan Usahawan menyediakan rancangan perniagaan bagi pembiayaan kewangan Membuat permohonan berkenaan jenis pembiayaan yang sesuai dengan menyediakan dokumen yang diperlukan Memulakan perniagaan jika lulus P 92 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Sumber pembiayaan perniagaan penting untuk usahawan memulakan perniagaan. Nyatakan jenis sumber pembiayaan tersebut. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 2 Berikan contoh sumber pembiayaan dalaman. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 3 Senaraikan lima jenis pembiayaan perniagaan melalui bank atau institusi kewangan. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 4 Nyatakan tiga jenis pembiayaan perniagaan daripada agensi kerajaan. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 5 Jelaskan kelemahan membuat pinjaman daripada bank atau institusi kewangan. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 6 Jelaskan kekuatan membuat pinjaman daripada agensi kerajaan. _________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ 93 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 1 Gambar di bawah menunjukkan perbualan dua orang murid yang merancang untuk memulakan perniagaan. (a) Jelaskan sumber pembiayaan di atas? [2 markah] (b) Terangkan dua kelebihan jenis pembiayaan yang dipilih di 1(a). [4 markah] (c) Terangkan kelemahan sumber pembiayaan di atas. [4 markah] 2 Gambar berikut merupakan sebuah perniagaan di Johor Bharu. Perniagaan di atas ingin membesarkan perniagaannya. (a) Terangkan tiga sumber pembiayaan luaran perniagaan supaya syarikat tersebut dapat mencapai hasratnya. [6 markah] (b) Terangkan kelebihan sumber pembiayaan di 2 (a). [4 markah] SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. Ramesh, selepas tamat SPM nanti, mahukah jika kita berniaga air? Bagus juga idea awak itu, Ali. Saya ada simpanan RM300. Bolehlah kita menjual air di pasar malam. 94 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN 3 Berikut merupakan agensi kerajaan yang memberikan pelbagai perkhidmatan. (a) Mengapakah usahawan memilih pembiayaan daripada agensi tersebut? Berikan kelebihan pembiayaan perniagaan di atas. [6 markah] (b) Terangkan objektif pembiayaan agensi di atas. [4 markah] 4 Usahawan yang ingin memulakan atau mengembangkan perniagaan boleh mendapatkan pembiayaan daripada sumber luaran. (a) Terangkan tiga sumber pembiayaan luaran. [6 markah] (b) Berikan prosedur untuk mendapatkan sumber pembiayaan ini. [4 markah] 5 Pernyataan berikut berkaitan Puan Salmah. Puan Salmah merupakan seorang balu yang tidak bekerja dan mempunyai lima orang anak. Beliau telah bercadang untuk memulakan perniagaan membuat biskut di rumah. Beliau mempunyai barang kemas dan rumah peninggalan suaminya. (a) Apakah sumber pembiayaan yang sesuai dipilih oleh Puan Salmah untuk memulakan perniagaannya? [1 markah] (b) Jelaskan kelebihan sumber pembiayaan yang dipilih di 5 (a). [6 markah] (c) Nyatakan tiga institusi kewangan yang menawarkan pembiayaan di atas. [3 markah] KAJIAN KES Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Encik Aizat merupakan seorang graduan Sains Pertanian daripada Universiti Putra Malaysia. Beliau telah ditawarkan bekerja di sebuah syarikat swasta dengan gaji permulaan sebanyak RM1,800 sebulan. Setelah dua tahun bekerja, bapa Aizat telah mencadangkan kepada beliau untuk mengusahakan tanaman cili dan limau kasturi di kebun milik bapanya di Beranang, Selangor. Encik Aizat telah mengambil keputusan untuk berhenti bekerja dan menumpukan perhatian kepada projek tanaman cili dan limau kasturi. Berikut merupakan cadangan keperluan Encik Aizat untuk memulakan projek tanaman: Modal yang diperlukan untuk projek tersebut ialah sebanyak RM60,000 tidak termasuk upah gaji pekerja yang menanam benih cili dan limau kasturi. Encik Aizat hanya mempunyai simpanan di bank sebanyak RM10,000. Beliau bercadang untuk mendapatkan pembiayaan sebanyak RM60,000. Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1 Jelaskan jenis sumber pembiayaan yang boleh digunakan oleh Encik Aizat? [4 markah] 2 Terangkan tiga agensi kerajaan yang boleh menawarkan pembiayaan modal sebanyak RM60,000 kepada Encik Aizat. [6 markah] 3 (a) Sekiranya Encik Aizat ingin memohon pembiayaan daripada pihak bank, terangkan dua jenis pembiayaan yang disediakan. [4 markah] (b) Sejauh manakah permohonan beliau akan diluluskan oleh pihak bank? [6 markah] KEPERLUAN HARGA Baik pulih tanah RM10,000 Benih cili dan limau kasturi RM 5,000 Baja RM 5,000 Bina rumah hijau dan paip air RM30,000 Peralatan tanaman RM10,000 JUMLAH RM60,000 95 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN BAB 3 96 BAB 3 SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN 96 KAJIAN KES Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Daniel Lim dan Johari merupakan dua orang sahabat yang bekerja dengan pihak swasta. Anggaran gaji mereka masing-masing ialah sebanyak RM6,500 sebulan. Mereka bercadang untuk membuat perniagaan inap desa di Melaka kerana pelancong dari dalam dan luar negara seperti Singapura suka bercuti di Melaka pada hujung minggu. Daniel Lim dan Johari telah berbincang untuk mendirikan sebuah rumah banglo tiga tingkat di tanah lot milik bapa Johari yang berkeluasan satu hektar. Kos untuk membina sebuah rumah banglo ialah sebanyak RM600,000. Mereka hanya mempunyai wang simpanan berjumlah sebanyak RM100,000. Oleh itu, mereka perlu mendapatkan pinjaman daripada sumber pembiayaan institusi kewangan. Berikut adalah dua buah bank yang boleh membiayai perniagaan mereka dengan syarat- syarat tertentu. Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1 Daniel Lim dan Johari mempunyai wang simpanan mereka sendiri. Jelaskan kekuatan sumber pembiayaan tersebut. [4 markah] 2 Merujuk kepada syarat-syarat pinjaman oleh dua buah bank di atas, cadangkan bank yang sesuai dipilih oleh Daniel Lim dan Johari untuk mereka membuat pinjaman tersebut. Berikan alasan anda. [6 markah] 3 Selain daripada bank perdagangan, terangkan dua sumber pembiayaan yang disediakan oleh agensi kerajaan. [4 markah] 4 Huraikan kekuatan dan kelemahan sumber pembiayaan luaran. [6 markah] Butiran pinjaman Bank M Bank P Jumlah pinjaman dimohon RM600,000 RM600,000 Pinjaman yang disediakan oleh pihak bank 90% daripada jumlah pinjaman yang dimohon 70% daripada jumlah pinjaman yang dimohon Kadar faedah setahun 6% 6.5% Tempoh masa bayar balik 10 - 25 tahun 10 - 15 tahun Cagaran Perlu Perlu Penjamin Perlu Perlu 97 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP 97 penyata kewangan perniagaan BAB 4 Pendahuluan 97 Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: menjelaskan definisi penyata kewangan. mengenal pasti setiap butiran dalam penyata kewangan. menghuraikan pihak-pihak yang berkepentingan kepada penyata kewangan bagi sesebuah perniagaan. menganalisis kegunaan penyata kewangan terhadap operasi kewangan bagi sesebuah perniagaan. mentafsir penyata kewangan menggunakan Nisbah Asas. membuat justifikasi terhadap kedudukan kewangan sesebuah organisasi berdasarkan peratus nisbah-nisbah berdasarkan penyata kewangan yang diberikan. Standard Pembelajaran Penyata kewangan ialah rekod formal kegiatan kewangan sesebuah perniagaan. Penyata kewangan memberi maklumat tentang kedudukan kewangan dan prestasi perniagaan. Penyata kewangan penting kerana membolehkan usahawan mengetahui prestasi perniagaan bagi sesuatu tempoh perakaunan. Usahawan akan menggunakan maklumat penyata kewangan unuk mengawal dan merancang aktiviti perniagaan selain merangka strategi yang baik untuk meningkatkan keuntungan dan menangani kelemahan perniagaan. Selain itu, pihak pengguna luaran seperti bank, pemiutang, kerajaan, pemegang saham dan pelabur akan menggunakan penyata kewangan untuk menilai kemampuan perniagaan untuk membayar hutang, mengukur prestasi kewangan perniagaan untuk melabur dan mentaksirkan cukai pendapatan perniagaan kepada kerajaan. BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Penyata Kewangan Perniagaan PETA KONSEP Kenal pasti setiap butiran dalam penyata kewangan Pihak-pihak yang berkepentingan terhadap penyata kewangan syarikat Kegunaan Penyata kewangan terhadap operasi kewangan sesebuah perniagaan Justifikasi kedudukan kewangan perniagaan berdasarkan peratus Nisbah Asas Mentafsirkan penyata kewangan menggunakan Nisbah Asas Definisi penyata kewangan perniagaan 98 99 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP 4.0 4.1 PENGENALAN DEFINISI PENYATA KEWANGAN Penyata kewangan merupakan satu bentuk laporan yang menunjukkan kedudukan kewangan sesebuah perniagaan bagi suatu tempoh tertentu. Laporan kewangan ini mengandungi maklumat keuntungan atau kerugian perniagaan serta kedudukan nilai aset, liabiliti dan ekuiti sesebuah perniagaan. QR Code Layari laman sesawang https://ms.wikipedia.org/wiki/ Penyata_kewangan untuk menerangkan konsep asas penyata kewangan. QR Code Layari laman sesawang https://mhdazlan.files. wordpress.com/2010/02/ modul-format-penyata- kewangan.pdf untuk mengetahui contoh dan format penyata kewangan. 1. Penyata Pendapatan Penyata pendapatan terdiri daripada akaun perdagangan dan akaun untung rugi. Akaun perdagangan mengandungi jualan bersih dan kos jualan, manakala akaun untung rugi mengandungi hasil dan belanja. 2. Kunci Kira-kira Penyata Kunci Kira-kira merupakan penyata kedudukan kewangan yang menunjukkan harta dan hutang perniagaan. Penyata Kunci Kira-kira mengandungi butiran tentang aset (aset bukan semasa dan aset semasa), liabiliti (liabiliti semasa dan liabiliti bukan semasa) dan ekuiti pemilik perniagaan. 3. Penyata Aliran Tunai Penyata yang menunjukkan punca perolehan dan penggunaan dana/tunai bagi suatu tempoh tertentu. Penyata aliran tunai melaporkan kegiatan aliran tunai perniagaan, khususnya kegiatan operasi, pelaburan dan kewangan. Penyata ini menunjukkan keupayaan perniagaan untuk menjelaskan liabiliti semasa seperti bayaran kepada pembekal dan gaji pekerja dalam perniagaan. 3.4.1 Penyata kewangan merupakan rekod kewangan yang melibatkan penyata pendapatan, kunci kira-kira dan penyata aliran tunai seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 4.1 di bawah. Rajah 4.1 Jenis-jenis penyata kewangan. Penyata Kewangan Kunci Kira-kira Penyata Aliran Tunai Penyata Pendapatan QR Code QR Code SP 100 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 4.2 BUTIRAN DALAM PENYATA KEWANGAN 3.4.2 Rekod kewangan yang disimpan dengan baik dan sistematik membolehkan penyata kewangan perniagaan disediakan dengan tepat. Berikut merupakan penyata kewangan sebuah perniagaan. 1) Contoh Penyata Pendapatan XYZ Enterprise Penyata Pendapatan (Akaun Perdagangan dan Untung Rugi) bagi tahun berakhir pada 31 Disember 2016 RM RM RM Jualan 210,000 Tolak: Pulangan Jualan 8,000 _______ Jualan Bersih 202,000 Tolak: Kos Jualan Inventori awal 50,000 Belian 110,000 Tolak: Pulangan Belian 3,000 _______ Belian Bersih 107,000 Tambah: Angkutan Masuk 2,600 Upah atas Belian 5,000 Insuran atas Belian 3,000 Duti Import 6,400 ________ Kos Belian 124,000 _______ Kos Barang untuk Dijual 174,000 Tolak: Inventori Akhir 59,000 ________ 115,000 ________ Untung Kasar 87,000 Tambah: Hasil Komisen Diterima 6,300 Faedah Simpanan 2,250 95,550 Tolak: Belanja Sewa 9,000 Insuran 2,100 Gaji 10,500 _______ 21,600 _______ Untung Bersih 73,950 101 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Jualan Bersih • Jualan bersih adalah jumlah jualan barangan dan perkhidmatan ditolak dengan pulangan jualan. • Pulangan jualan merujuk kepada barangan dan perkhidmatan yang dipulang kembali oleh pengguna kepada perniagaan dalam sesuatu masa. • Jualan bersih = Jualan – Pulangan jualan Untung Bersih • Jumlah pendapatan (hasil) melebihi jumlah perbelanjaan (kos) dalam sesuatu tempoh perakaunan. • Untung bersih = Untung kasar + Hasil – Belian Kos Jualan • Kos jualan merupakan kos dan belanja untuk membeli barang niaga. • Contohnya inventori, belian, pulangan belian dan angkutan masuk. Kos Belian • Merupakan jumlah kos barang yang dibeli (belian) setelah ditolak dengan pulangan belian dan ditambahkan dengan belanja atas belian yang melibatkan angkutan masuk, upah atas belian, insurans atas belian dan duti import. • Kos belian = Belian – Pulangan belian + Belanja atas belian Belian Bersih • Merupakan jumlah perbezaan antara jumlah belian dengan pulangan belian. • Pulangan belian adalah barangan yang dipulangkan kembali kepada pembekal. • Belian bersih = Belian – Pulangan belian Untung Kasar • Merupakan jumlah untung yang diperoleh selepas mengambil kira belanja dan hasil yang berkaitan dengan aktiviti utama perniagaan. • Untung kasar = Jualan bersih – Kos jualan Belanja • Belanja merupakan kos yang dibayar dalam perniagaan. • Contohnya bayaran insurans, gaji dan sewa bangunan. 102 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 2) Contoh Penyata Kedudukan Kewangan (Kunci Kira-kira). XYZ Enterprise Kunci Kira-kira pada 31 Disember 2016 RM RM ASET Aset Bukan Semasa Kenderaan 90,000 Perabot 12,000 102,000 Aset Semasa Inventori Akhir 59,000 Akaun Belum Terima/Penghutang 8,900 Tunai 55,000 122,900 224,900 EKUITI PEMILIK Modal Awal 50,000 Tambah: Untung Bersih 73,950 123,950 Tolak: Ambilan 1,000 Modal akhir 122,950 LIABILITI Liabiliti Bukan Semasa Pinjaman bank 90,000 Liabiliti Semasa Akaun Belum Bayar/Pemiutang 11,950 224,900 103 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN • Hutang perniagaan jangka panjang yang memerlukan tempoh melebihi satu tahun kewangan untuk menjelaskannya. • Contoh: Pinjaman bank, gadai janji dan pinjaman kerajaan. Liabiliti Bukan Semasa • Bermaksud pemilik mengambil aset perniagaan (barang atau tunai) untuk kegunaan peribadi. • Contoh: Ambilan barang, aset dan tunai syarikat. Ambilan • Aset perniagaan yang mempunyai tempoh hayat penggunaan melebihi setahun kewangan dan tahap kecairannya rendah. • Contoh: Kenderaan, mesin dan kelengkapan pejabat. Aset Bukan Semasa • Liabiliti semasa bersifat hutang perniagaan jangka pendek. • Contoh: Akaun belum bayar dan overdraf bank. Liabiliti Semasa • Modal yang dilaburkan untuk memulakan perniagaan. • Contoh: Modal permulaan. Ekuiti Pemilik • Aset perniagaan yang bersifat tidak tahan lama dan mempunyai tempoh penggunaan kurang daripada setahun. Aset semasa juga mempunyai tahap kecairan yang tinggi. • Contoh: Inventori, tunai di tangan, deposit semasa dan akaun belum terima. Aset Semasa 104 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 3) Contoh Penyata Aliran Tunai (bagi tiga bulan) XYZ Enterprise Penyata Aliran Tunai bagi tiga bulan berakhir 31 Mac 2016 Jan Feb Mac RM RM RM Baki b/b 100,000 86,480 93,980 ___________________________________________________________________________ PENERIMAAN Jualan Tunai 80,000 80,000 90,000 Pinjaman 10,000 20,000 - Jumlah Penerimaan 90,000 100,000 90,000 ___________________________________________________________________________ PEMBAYARAN Kos Jualan 70,000 80,000 95,000 Gaji 10,000 10,000 10,000 Perbelanjaan sewa 2,000 2,000 2,000 Faedah 1,520 500 500 Pembelian Aset 20,000 - - Jumlah Pembayaran 103,520 92,500 107,500 ___________________________________________________________________________ Lebihan/(kurangan) (13,520) 7,500 (17,500) ___________________________________________________________________________ Baki h/b 86,480 93,980 76,480 ___________________________________________________________________________ 105 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN • Jumlah tunai atau simpanan yang dimiliki oleh sesebuah perniagaan dalam bank atau di tangan pada permulaan atau awal tempoh tertentu. • Contoh: Modal permulaan dan terbitan saham. Huraian • Jumlah pendapatan dan sumber wang yang diterima dalam sesuatu bulan tertentu. • Contoh: Jualan tunai, pinjaman dan penerimaan daripada penghutang. Huraian • Jumlah perbelanjaan dan sumber wang yang digunakan atau dibayar dalam sesuatu bulan tertentu. • Contoh: Kos jualan, gaji, faedah dan sewa. Huraian • Lebihan berlaku apabila jumlah penerimaan melebihi jumlah pembayaran. • Kurangan berlaku apabila jumlah pembayaran melebihi jumlah penerimaan. Huraian • Jumlah keseluruhan tunai di tangan dan di bank pada akhir tempoh tertentu. • Contoh: Baki h/b = (Baki b/b + jumlah penerimaan) - Jumlah perbelanjaan. Huraian Baki b/b Penerimaan Pembayaran Lebihan/ (kurangan) Baki h/b 106 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN MyVision Enterprise Penyata Aliran Tunai bagi tiga bulan berakhir 31 Dis 20xx. Okt Nov Dis RM RM RM Baki b/b 100,000 A 96,980 __________________________________________________________________________________ PENERIMAAN Jualan Tunai 80,000 B 90,000 Pinjaman 10,000 20,000 - Jumlah Penerimaan 90,000 100,000 G __________________________________________________________________________________ PEMBAYARAN Pembelian Bahan Mentah 40,000 50,000 55,000 Gaji C 10,000 10,000 Perbelanjaan sewa 2,000 2,000 2,000 Faedah 1,520 500 H Pembelian Aset 20,000 - - Kos Jualan 30,000 D 40,000 Jumlah Pembayaran 100,520 92,500 107,500 __________________________________________________________________________________ Lebihan/(kurangan) (10,520) 7,500 E __________________________________________________________________________________ Baki h/b F 96,980 79,480 __________________________________________________________________________________ Berdasarkan butiran dalam Penyata Aliran Tunai bagi MyVision Enterprise yang dinyatakan dalam jadual di atas, pelajar dikehendaki mengira bagi butiran berikut: Nilai pada butiran i. A- ____________________ ii. B- ____________________ iii. C- ____________________ iv. D- ___________________ v. E- ____________________ vi. F- ____________________ vii. G- ____________________ viii. H- ____________________ gerak minda 107 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Usahawan yang terlibat dalam perniagaan pengeluaran produk akan menyediakan belanjawan kos. Belanjawan kos ialah satu rancangan perbelanjaan yang menunjukkan kos pengeluaran untuk tempoh tertentu. Secara amnya, kos yang terlibat terdiri daripada kos tetap dan kos berubah. Gambar di bawah menunjukkan suatu proses pengeluaran dan pasangan kenderaan. Berdasarkan Gambar 1 dan Gambar 2 tersebut, bincangkan kos pengeluaran yang terlibat dan laporkan hasil perbincangan kumpulan anda di dalam kelas. Gambar 1 (Kilang) Gambar 2 (Pekerja) sudut aktiviti (i) Kos Tetap Kos yang tidak berubah mengikut perubahan tingkat pengeluaran. Jumlah kos tetap adalah sentiasa sama walaupun pengeluaran bertambah atau berkurangan. Contohnya, sewa, insurans dan bayaran balik pinjaman. (ii) Kos Berubah Kos yang berubah mengikut tingkat pengeluaran. Contohnya, kos bahan mentah, kos buruh langsung seperti upah, gaji dan duti atas bahan mentah. SP 108 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 3.4.3 4.3 PIHAK YANG BERKEPENTINGAN KEPADA PENYATA KEWANGAN SESEBUAH PERNIAGAAN Penyata kewangan penting kepada pihak berkepentingan dalam membuat keputusan tentang sesuatu perkara dalam perniagaan. Antara pihak yang berkepentingan terhadap penyata kewangan adalah seperti berikut: Pemegang saham/pemilik • Pemegang saham/pemilik boleh mengetahui kedudukan kewangan perniagaan dan menentukan hala tuju perniagaan. • Mengetahui keberuntungan perniagaan dan bakal pulangan yang akan diperoleh. • Penyata kewangan yang baik dapat meyakinkan pelabur untuk melabur dalam perniagaan. • Mengetahui kemampuan perniagaan membayar hutang dan kredit. • Menilai prestasi perniagaan, membuat pertimbangan untuk pemberian ganjaran seperti bonus dan dividen, perbandingan prestasi kewangan antara tahun semasa dengan tahun sebelumnya, dan sebagai garis panduan untuk perancangan pengagihan sumber dengan berkesan. • Laporan kewangan digunakan untuk menilai keupayaan dan kecekapan dalam pengurusan hutang sebelum memberi kemudahan kredit atau memberikan pinjaman kepada perniagaan. Pembekal/vendor Pihak pengurusan Pihak berkepentingan Kegunaan Pelabur Pembiaya/Institusi Kewangan Sekiranya anda merupakan pemilik sesuatu perniagaan, anda dikehendaki untuk mengenal pasti pihak-pihak yang mempunyai kepentingan terhadap penyata kewangan perniagaan selain yang dinyatakan di atas. Bincang dengan ahli kumpulan masing-masing dan bentangkan hasil penemuan anda. sudut aktiviti 109 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP 3.4.4 4.4 MENGANALISIS KEPENTINGAN PENYATA KEWANGAN TERHADAP OPERASI KEWANGAN SESEBUAH PERNIAGAAN Kemahiran menganalisis penyata kewangan penting bagi usahawan. Analisis yang dibuat terhadap penyata pendapatan dapat membantu usahawan mengukur prestasi perniagaan dan meningkatkan jumlah keuntungan. Analisis bagi kunci kira-kira membantu usahawan mengetahui kedudukan aset dan liabiliti serta membuat penilaian perniagaan untuk perancangan masa hadapan. Selain itu, usahawan juga boleh menggunakan Titik Pulang Modal sebagai salah satu cara untuk membuat analisis terhadap operasi perniagaan. 1. Analisis operasi kewangan perniagaan menggunakan: a) Penyata Pendapatan Analisis penyata pendapatan membantu usahawan: i) Mengukur prestasi perniagaan Dalam penyata pendapatan perniagaan, maklumat keuntungan sesebuah perniagaan dapat diperoleh setelah hasil jualan ditolak dengan kos jualan. Prestasi perniagaan yang bertambah baik akan menunjukkan keuntungan perniagaan yang diperoleh semakin meningkat atau kerugian perniagaan dapat dikurangkan dari tahun ke tahun. Usahawan boleh menggunakan penyata pendapatan untuk: • meramal pencapaian prestasi perniagaan pada masa hadapan. • merancang strategi untuk meningkatkan jumlah keuntungan operasi dan mengawal jumlah perbelanjaan operasi. • mengetahui kedudukan kewangan (kelebihan dan kekurangan) yang dihadapi oleh perniagaan dan tindakan terbaik yang perlu diambil oleh pihak pengurusan. • menyediakan laporan kewangan bagi tujuan pinjaman dan pembiayaan. ii) Meningkatkan jumlah keuntungan Dalam meningkatkan jumlah keuntungan, pengurusan kewangan perlu diselaraskan mengikut keperluan belanjawan dan pengagihan kewangan secara sistematik. Keadaan ini dapat memastikan operasi perniagaan berjalan lancar serta membantu perniagaan mengurangkan kos pengeluaran dan memaksimumkan keuntungan. b) Kunci Kira-Kira Kunci Kira-kira membolehkan usahawan untuk: • mengetahui kedudukan kewangan sesebuah perniagaan khususnya aset perniagaan yang terdiri daripada aset semasa dan aset bukan semasa. • mengetahui jumlah tanggungan perniagaan seperti ekuiti pemilik, liabiliti semasa dan liabiliti bukan semasa. • mengetahui tanggungan atau hutang perniagaan kepada pihak luar. • mengetahui komponen ekuiti pemilik menerusi modal yang disumbangkan atau untung bersih atau rugi bersih daripada kegiatan perniagaan. 110 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Jumlah Kos dan hasil (RM) Rugi Untung 0 Jumlah hasil Jumlah kos Kuantiti (unit) Titik pulang modal TPM dalam RM TPM dalam unit Kos tetap Rumusan Titik Pulang Modal Jumlah pengeluaran yang kurang dari titik TPM akan menyebabkan perniagaan mengalami kerugian. Jumlah pengeluaran yang melebihi titik TPM akan menyebabkan perniagaan memperoleh keuntungan. 2. Analisis operasi kewangan perniagaan menggunakan Titik Pulang Modal (TPM) Titik Pulang Modal (TPM) TPM adalah satu tahap kuantiti pengeluaran apabila jumlah hasil jualan sama dengan jumlah kos. TPM menunjukkan bahawa kuantiti pengeluaran tidak memberi sebarang untung atau rugi iaitu jumlah hasil hanya cukup untuk menampung jumlah kos. TPM menunjukkan tahap minimum jualan yang perlu diperoleh oleh perniagaan supaya tidak akan mengalami kerugian. TPM dapat ditentukan daripada graf seperti berikut: QR Code Layari laman sesawang https://mhdazlan.files. wordpress.com/2012/10/ analisis-titik-pulang-modal.pdf untuk mengetahui contoh penyelesaian soalan berkaitan dengan TPM. QR Code 111 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP 4.5 MENTAFSIR PENYATA KEWANGAN MENGGUNAKAN NISBAH ASAS Dalam mentafsirkan penyata kewangan, kita biasanya akan menggunakan nisbah asas. Nisbah asas terdiri daripada tiga jenis yang lazim digunakan iaitu analisis nisbah untung, analisis nisbah kecairan dan analisis nisbah kecekapan. a) Analisis Nisbah Untung Analisis nisbah untung digunakan untuk mengukur kadar untung atau pulangan yang diperoleh perniagaan. Antara maklumat digunakan ialah: i) Peratusan margin untung kasar Margin untung kasar mengukur keuntungan setiap ringgit jualan bersih. Semakin tinggi margin untung kasar, semakin baik kedudukan syarikat. Contoh: Syarikat A memperoleh untung kasar sebanyak RM473,247 manakala jualan bersih adalah RM567,320. Kirakan peratus margin untung kasar bagi syarikat A. Untung Kasar = ____________ 3 100 % Jualan Bersih = RM473,247 ____________ 3 100 % RM567,320 = 83.4% Bagi setiap RM1 jualan bersih, untung kasar yang diperoleh ialah 83.4 sen. ii) Peratusan Margin untung Bersih Margin untung bersih mengukur keuntungan setiap ringgit jualan bersih. Semakin tinggi margin keuntungan bersih, menunjukkan kecekapan pengurusan operasi. Contoh: Syarikat A memperoleh untung bersih sebanyak RM304,084 manakala jualan bersih adalah RM567,320. Kirakan peratus margin untung bersih bagi syarikat A? Untung Bersih = ____________ 3 100 % Jualan Bersih = RM304,084 ____________ 3 100 % RM567,320 = 53.6% Bagi setiap ringgit jualan bersih, untung bersih yang diperoleh ialah 53.6 sen. Syarikat B memperoleh untung kasar sebanyak RM173,247. Manakala jualan bersihnya ialah RM167,320. Kirakan peratus margin untung kasar bagi Syarikat B dan jelaskan. sudut aktiviti Syarikat B memperoleh untung bersih sebanyak RM73,247. Manakala jualannya ialah RM167,320. Kirakan peratus margin untung bersih bagi Syarikat B. Berbanding syarikat A, pencapaian syarikat B lebih baik atau kurang baik? Jelaskan. sudut aktiviti Peratusan margin untung kasar Peratusan margin untung bersih 3.4.5 112 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Info Jika peratusan untung tokokan bagi sesebuah syarikat adalah lebih tinggi berbanding syarikat lain, bermakna harga jualan yang dikenakan oleh syarikat tersebut adalah lebih tinggi atau baik daripada syarikat lain. iii) Peratusan Untung Tokokan Peratusan menunjukkan keberkesanan perniagaan mengawal harga jualan dan kos untuk memaksimumkan keuntungan. Contoh: Syarikat A memperoleh untung kasar sebanyak RM141,800 manakala kos jualannya adalah RM567,320. Kirakan peratusan untung tokokan bagi Syarikat A. Untung Kasar = __________________ 3 100 % Kos jualan = RM141,800 ____________ 3 100 % RM567,320 = 25.0% Harga jualan barang niaga diperoleh dengan menambahkan 25% pada kosnya. iv) Peratusan Pulangan Atas Modal Mengukur pulangan atas setiap ringgit modal yang dilabur. Nilai peratusan yang tinggi menunjukkan pelaburan yang baik. Contoh: Syarikat A memperoleh untung bersih operasi sebanyak RM304,082 manakala modal awal adalah RM1,353,807. Kirakan peratus pulangan atas aset bagi Syarikat A. Untung bersih = __________________ 3 100 % Modal Awal = RM304,082 ____________ 3 100 % RM1,353,807 = 22.46% Bagi setiap RM1 modal yang dilaburkan, untung bersih yang diperoleh ialah 22.46 sen. Syarikat B memperoleh untung operasi sebanyak RM121,247. Manakala kos jualannya ialah RM167,320. Kirakan peratus margin untung tokokan bagi Syarikat B. Berbanding syarikat A, pencapaian syarikat B lebih baik atau kurang baik? Jelaskan. sudut aktiviti Syarikat B memperoleh untung bersih sebanyak RM221,247. Manakala jumlah asetnya ialah RM1,167,320. Kirakan peratus pulangan atas aset bagi Syarikat B. Berbanding syarikat A, pencapaian syarikat B lebih baik atau kurang baik? Jelaskan. sudut aktiviti Peratusan untung tokokan Peratusan pulangan atas modal 113 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN b) Analisis Nisbah Kecairan Kecairan merujuk kepada keupayaan aset dengan mudah dalam bentuk tunai tanpa menjejaskan nilai aset. Nisbah kecairan merujuk kepada keupayaan syarikat untuk menukarkan ke dalam bentuk tunai untuk tempoh yang singkat. Kedudukan kecairan yang tinggi menunjukkan perniagaan mampu mendapatkan tunai untuk membayar hutang dalam tempoh yang singkat. Salah satu contoh nisbah kecairan ialah Nisbah Semasa. Nisbah Semasa Nisbah semasa mengukur kemampuan syarikat untuk membayar pinjaman jangka pendek dengan menggunakan aset semasa. Contoh: Syarikat A mempunyai aset semasa sebanyak RM697,237 manakala liabiliti semasanya ialah RM57,400. Oleh itu nisbah semasa bagi Syarikat A ialah: Aset Semasa = _____________ Liabiliti Semasa = RM697,237 ____________ RM57,400 = 12.1 : 1 Setiap RM1 liabiliti semasa, perniagaan mempunyai aset semasa sebanyak RM12.1 untuk menjelaskannya. Syarikat B mempunyai aset semasa sebanyak RM721,247. Manakala jumlah liabiliti semasanya ialah RM67,320. Kirakan nisbah semasa bagi Syarikat B dan jelaskan. sudut aktiviti Berikut adalah dua buah syarikat yang menghasilkan pengeluaran susu tepung bagi makanan bayi di sekitar kawasan Bandar Baru Bangi sepanjang tahun 2016. gerak minda Aset Semasa = RM123,455 Liabiliti Semasa = RM123,345 Aset Semasa = RM223,785 Liabiliti Semasa = RM112,315 Syarikat A Syarikat B Nisbah semasa Berdasarkan maklumat yang diberikan, pelajar dikehendaki: i) Tentukan nisbah semasa bagi kedua-dua syarikat tersebut. ii) Bandingkan prestasi nisbah semasa bagi kedua-dua syarikat tersebut dan berikan ulasan anda. 114 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN c) Analisis Nisbah Kecekapan Nisbah kecekapan ialah nisbah yang menentukan kecekapan pihak pengurusan perniagaan mengendalikan stok untuk menjana keuntungan. Analisis nisbah kecekapan terdiri daripada pusing ganti stok dan pusing ganti aset. i) Pusing Ganti Stok Kadar pusing ganti stok menunjukkan hubungan antara kos jualan dengan stok purata. Nisbah ini berfungsi menggambarkan kekerapan pusingan stok dalam setahun. Selain itu, kadar pusing ganti stok dapat juga mengukur keupayaan firma menjual barangannya dalam tempoh tertentu. Rajah 4.3 Nisbah kecekapan pengurusan aset bagi perniagaan. 1. Terangkan kepentingan analisis nisbah kecekapan dalam menilai prestasi kewangan perniagaan. 2. Terangkan secara terperinci kepentingan analisis nisbah pusing ganti stok dan pusing ganti aset tetap dalam menilai prestasi kewangan syarikat. gerak minda Nisbah kecekapan Pusing ganti stok Pusing ganti aset Syarikat B mempunyai kos jualan barangan sebanyak RM121,247. Manakala jumlah stok/inventorinya ialah RM67,320. Kirakan Pusing Ganti Stok bagi Syarikat B dan jelaskan alasan anda. sudut aktiviti Info • Stok purata = Stok Awal + Stok Akhir ___________________ 2 • Perniagaan yang menjual barangan keperluan seperti makanan mempunyai kadar pusing ganti stok yang tinggi berbanding dengan perniagaan yang menjual barangan kemas. 115 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Contoh: Syarikat A mempunyai kos jualan barangan sebanyak RM693,070 manakala stoknya adalah RM278,334. Kirakan nisbah Pusing Ganti Stok bagi Syarikat A. Kos Jualan Barangan = __________________ Stok Purata = RM693,070 ____________ RM278,334 = 2.49 kali Kadar pusing ganti stok menunjukkan perniagaan telah menggantikan atau membeli stok baharu sebanyak 2.49 kali dalam suatu tempoh perakaunan. Syarikat B mempunyai jualan barangan sebanyak RM521,247, manakala jumlah keuntungan aset ialah RM567,320. Kirakan Pusing Ganti Aset bagi Syarikat B dan jelaskan alasan anda. sudut aktiviti ii) Pusing Ganti Aset Pusing ganti aset menunjukkan kecekapan perniagaan dalam menggunakan aset untuk menjana jualan. Nisbah yang semakin tinggi adalah lebih baik kerana menunjukkan kecekapan pengurusan aset. Contoh: Syarikat A mempunyai jualan bersih sebanyak RM567,320 manakala jumlah asetnya adalah RM713,970. Kirakan nisbah Pusing Ganti Aset bagi Syarikat A. Jualan Bersih = _______________ Jumlah Aset = RM567,320 ____________ RM713,970 = 0.79 kali Kadar pusing ganti aset menunjukkan perniagaan telah menunjukkan kecekapan dalam menguruskan aset sebanyak 0.79 kali dalam suatu tempoh perakaunan. Pusing ganti stok Pusing ganti aset Info Jumlah aset merujuk kepada jumlah aset semasa dan aset bukan semasa. SP 116 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 4.6 JUSTIFIKASI KEDUDUKAN KEWANGAN SESEBUAH PERNIAGAAN BERDASARKAN PENYATA KEWANGAN MUSIDAH JATI ENTERPRISE LEBIH KUALITI, LEBIH MURAH. PROFIL MUSIDAH JATI ENTERPRISE MUSIDAH JATI ENTERPRISE memulakan perniagaan perabot pada tahun 2001. Perniagaan ini beroperasi di kawasan Taman Perindustrian Puchong dengan tiga orang pekerja untuk membekalkan perabot bagi penduduk setempat. Berdasarkan permintaan yang tinggi, perniagaan mempelbagaikan produk dan meluaskan pasaran, MUSIDAH JATI ENTERPRISE berjaya meluaskan pasaran ke seluruh Malaysia. Rajah 4.1 Perbandingan jenis-jenis Nisbah Kewangan bagi Musidah Jati Enterprise bagi tahun 2015 dan tahun 2016. Jenis Nisbah 2015 2016 a) Nisbah Kecairan i. Nisbah Semasa 1.97 kali 2.05 kali b) Nisbah Kecekapan i. Pusing Ganti Stok 7.11 kali 6.6 kali ii. Pusing Ganti Aset 1.29 kali 1.35 kali c) Nisbah Untung i. Peratusan Margin Untung Kasar 32.1% 30.0% ii. Peratusan Margin Untung Bersih 7.5% 6.4% iii. Peratusan Pulangan atas Modal 6.42% 4.8% iv. Peratusan Untung Tokokan 13.6% 10.0% Bahagian ini menerangkan justifikasi kedudukan kewangan perniagaan berdasarkan peratusan nisbah-nisbah kewangan yang telah dipelajari. Berikut adalah contoh perniagaan berasaskan produk. 116 3.4.6 117 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 117 Merujuk kepada Rajah 4.1 , prestasi perniagaan boleh diukur berdasarkan nisbah kecairan, nisbah kecekapan dan nisbah untung bagi tahun 2015 dan tahun 2016. 1) Analisis Nisbah Untung 2) Analisis Nisbah Kecairan Peratusan margin untung kasar menunjukkan penurunan dari 32.1% pada tahun 2015 kepada 30.0% pada tahun 2016. Keadaan ini menunjukkan untung kasar perniagaan semakin berkurangan dan kedudukan kewangan perniagaan kurang baik. Peratusan margin untung bersih menunjukkan penurunan dari 7.5% pada tahun 2015 kepada 6.4% pada tahun 2016. Keadaan ini menunjukkan nilai untung bersih perniagaan semakin berkurangan. Perniagaan kurang cekap dalam pengurusan operasi sehingga untung bersih perniagaan berkurang. Peratus pulangan atas modal menunjukkan penurunan dari 6.42% pada tahun 2015 kepada 4.8% pada tahun 2016. Keadaan ini menunjukkan perniagaan kurang cekap dalam membuat pelaburan perniagaan. Peratus peratusan untung tokokan menunjukkan penurunan dari 13.6% pada tahun 2015 kepada 10.0% pada tahun 2016. Keadaan ini menunjukkan perniagaan tidak beroperasi dengan cekap dan berkesan. Perniagaan kurang cekap mengawal harga jualan dan kos jualan untuk menjana keuntungan perniagaan. Peratusan margin untung kasar Peratusan margin untung bersih Peratusan pulangan atas modal Peratusan untung tokokan Nisbah semasa bagi perniagaan menunjukkan peningkatan dari 1.97 kali pada tahun 2015 kepada 2.05 kali pada tahun 2016. Keadaan ini menunjukan perniagaan mampu membayar hutang jangka pendek (liabiliti semasa) dengan cepat. Nisbah semasa 118 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN sudut aktiviti 3) Analisis Nisbah Kecekapan Nisbah pusing ganti stok menunjukkan penurunan dari 7.11 kali pada tahun 2015 kepada 6.6 kali pada tahun 2016. Keadaan ini menunjukkan perniagaan mempunyai masalah stok tidak laku atau terjual. Perniagaan terpaksa menanggung kos pemegangan, kos penyimpanan, dan kos keusangan stok yang tinggi. Keadaan ini menyebabkan modal firma akan terikat pada stok yang tidak terjual. Nisbah pusing ganti stok Nisbah pusing ganti aset menunjukkan peningkatan dari 1.29 kali pada tahun 2015 kepada 1.35 kali pada tahun 2016. Keadaan ini menunjukkan perniagaan cekap dalam menguruskan asetnya untuk menjana jualan. Nisbah pusing ganti aset Jenis Nisbah 2017 a) Nisbah Kecairan i. Nisbah Semasa 2.97 kali b) Nisbah Kecekapan i. Pusing Ganti Stok 5.11 kali ii. Pusing Ganti Aset 1.99 kali c) Nisbah Untung i. Peratusan Margin Untung Kasar 12.1% ii. Peratusan Margin Untung Bersih 27.5% iii. Peratusan Pulangan atas Modal 9.42% iv. Peratusan Untung Tokokan 23.6% Berikut adalah data analisis nisbah asas bagi Musidah Jati Enterprise bagi tahun kewangan tahun 2017. Arahan: Murid dikehendaki untuk menjawab semua soalan. 1. Huraikan prestasi Musidah Jati Enterprise berdasarkan tiga analisis nisbah asas bagi tahun 2017. 2. Nyatakan faktor-faktor yang mungkin menyebabkan sesuatu nisbah asas meningkat atau menurun. 3. Berikan cadangan-cadangan yang boleh diambil oleh pihak pengurusan syarikat untuk mengatasi kelemahan yang dihadapi bagi tahun 2017. 4. Katakan untung bersih Musidah Jati Enterprise pada tahun 2017 telah menurun. Berikan langkah-langkah yang perlu diambil oleh pihak pengurusan syarikat untuk meningkatkan nisbah untung pada tahun berikutnya. 119 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Butiran Tahun 2016 (RM) 2017 (RM) Untung kasar 5,000 9,000 Jualan 25,000 33,000 Jualan bersih 20,000 30,000 Untung bersih 3,000 4,800 Kos jualan 20,000 24,000 Modal awal 45,000 40,000 Aset semasa 22,500 30,500 Liabiliti semasa 16,000 14,200 Stok awal 6,000 4,500 Stok akhir 4,500 3,500 Aset bukan semasa 43,000 38,000 Modal kerja 6,500 16,300 Ekuiti pemilik 44,000 49,300 Liabiliti bukan semasa 5,000 5,000 Berikut merupakan butiran tertentu yang diambil dari penyata kewangan bagi sebuah MyIdea Enterprise. AKTIVITI KUMPULAN 120 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN Arahan : 1. Murid dikehendaki untuk membentuk kumpulan kecil yang terdiri daripada empat orang. 2. Berpandukan kepada butiran kewangan bagi MyIdea Enterprise pada muka surat 119, murid dikehendaki membuat perbandingan prestasi MyIdea Enterprise bagi tahun 2016 dan 2017, berdasarkan nisbah untung, nisbah kecekapan dan nisbah kecairan. 3. Bentangkan dalam kelas mengikut kumpulan masing-masing. 121 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 1. Penyata kewangan merupakan satu bentuk laporan yang menunjukkan kedudukan kewangan sesebuah perniagaan bagi suatu tempoh tertentu. 2. Penyata kewangan terdiri dari: i. Penyata pendapatan ii. Kunci kira-kira iii. Penyata aliran tunai (Belanjawan Tunai) 3. Titik Pulang Modal (TPM) adalah satu tahap kuantiti pengeluaran apabila jumlah hasil sama dengan jumlah kos. 4. Pihak yang berkepentingan kepada penyata kewangan sesebuah perniagaan adalah: i. Pemegang saham/pemilik ii. Pelabur iii. Pihak pengurusan iv. Pemiutang v. Pembiaya/institusi kewangan 5. Analisis kegunaan penyata kewangan terhadap operasi sesebuah perniagaan adalah: a) Penyata pendapatan i. Mengukur prestasi perniagaan; dan ii. Meningkatkan jumlah keuntungan b) Kunci kira-kira i. Meningkatkan untung bersih; dan ii. Penilaian perniagaan. 6. Analisis nisbah asas melibatkan analisis: i. Nisbah kecairan: nisbah semasa. ii. Nisbah kecekapan: nisbah pusing ganti stok dan nisbah pusing ganti aset. iii. Nisbah untung: peratusan margin untung kasar, peratusan margin untung bersih, peratusan pulangan atas modal dan peratusan untung tokokan REFLEKSI SP 122 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 1 Encik Musa memaklumkan bahawa perniagaannya akan memperoleh untung kasar sebanyak RM0.25 sen setiap RM1 kos jualan. Apakah analisis nisbah yang digunakan? A Margin Untung Kasar B Nisbah kecairan C Analisis nisbah untung D Kadar pusing ganti stok 2 Pasangan yang manakah benar tentang Aset Semasa dan Aset Bukan Semasa? Pilihan Aset Semasa Aset Bukan Semasa A Stok Kelengkapan B Kelengkapan Mesin C Pekerja kilang Bangunan D Tunai ditangan Premis 3 Nadi Cergas Sdn Bhd ingin menilai prestasi perniagaannya untuk tahun 2015 dan tahun 2016 berdasarkan maklumat berikut: Tahun 2015 2016 Peratus untung kasar atas jualan 17% 18.8% Apakah sebab-sebab yang menyebabkan perubahan tersebut? I Harga jualan telah dinaikkan II Jumlah jualan telah bertambah III Kelemahan dalam pengendalian perniagaan IV Pengendalian perniagaan bertambah cekap A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 4 Butiran berikut dipetik daripada buku Perniagaan Sabahan Sdn. Bhd. Aset Liabiliti Modal RM36,090 RM4,780 P Perniagaan Sabahan Sdn. Bhd. mengalami kerugian sebanyak RM5,000. Berapakah nilai P. A RM35,870 B RM45,870 C RM26,310 D RM36,310 5 Apakah fungsi Penyata Aliran Tunai kepada usahawan? A Membantu usahawan mengehadkan perbelanjaan semasa B Menunjukkan penerimaan dan pembayaran perniagaan C Menunjukkan kedudukan anggaran tunai pada masa depan D Menjadi panduan kepada pihak bank untuk menuntut hutang 6 Bagaimanakah sesebuah perniagaan dapat memperbaiki nisbah semasa perniagaannya? A Mendapat pinjaman bank B Menambahkan nilai pemiutang C Mengurangkan nilai penghutang D Menambahkan aset tetap 7 Setiap bulan pihak pengurusan perniagaan perlu membayar pinjaman kepada pihak institusi kewangan secara tetap mengikut jadual. Apakah jenis kos yang berkait dengan pembayaran tersebut? A Kos tetap B Kos berubah C Kos marginal D Kos purata uji minda SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 122 123 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP 123 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 8 Pilih penyataan yang benar tentang ekuiti pemilik. A Tuntutan pihak luar terhadap aset perniagaan B Tuntutan pemilik terhadap perniagaan C Hutang perniagaan terhadap pihak ketiga D Harta yang digunakan untuk menjana pendapatan perniagaan 9 Apakah contoh yang sesuai bagi kos berubah yang perlu dibiayai oleh usahawan? A Sewaan bangunan B Pembelian mesin C Bahan mentah D Pembayaran faedah kepada pihak bank atas pinjaman 10 Antara berikut, manakah yang dicatatkan dalam suatu Penyata Aliran Tunai? I Jualan kredit II Ambilan oleh pemilik perniagaan III Gaji pekerja IV Pembelian aset A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 11 Apakah maksud kadar pusing ganti stok yang tinggi? I Jualan laris II Tukar ganti stok yang kerap III Tidak cekap dalam pengurusan stok IV Berkemampuan menjelaskan hutang pembelian stok A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 12 Maklumat berikut diperoleh daripada Sarawak Enterprise. Apakah taksiran yang tepat mengenai nisbah tersebut? A Jumlah liabiliti melebihi tiga kali ganda aset B ¼ daripada jumlah aset adalah aset semasa C Setiap RM3 nilai aset semasa dapat menjelaskan RM1 nilai liabiliti semasa D Jika RM3 yang dilaburkan, syarikat memperoleh untung bersih sebanyak RM1 13 Siapakah yang menggunakan maklumat dalam penyata kewangan sebagai rujukan semasa mengawal dan merancang aktiviti perniagaan? A Pemiutang B Institusi kewangan C Para pelabur D Pihak pengurusan 14 Pilih padanan yang betul bagi maksud nisbah kewangan. Jawapan Nisbah Maksud A Pulangan atas modal aset Mengukur kadar untung kasar atas setiap ringgit modal aset yang dilaburkan B Nisbah semasa Mengukur kemampuan syarikat menjelaskan hutang jangka panjang C Margin untung kasar Mengukur peratus untung bersih bagi setiap ringgit kos jualan D Kadar pusing ganti stok Mengukut kecekapan pengurusan stok Nisbah semasa Sarawak Enterprise ialah 3 : 1 SP 124 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 15 Berikut adalah sebahagian daripada Penyata Aliran Tunai bagi sesebuah perniagaan. Penyata Aliran Tunai bagi tiga bulan berakhir 31 Disember 2017 Butiran Okt (RM) Nov (RM) Dis (RM) Baki b/b Penerimaan Jualan P 12,300 25,000 - 27,000 16,000 29,000 - Apakah butiran P? A Pinjaman B Belian kredit C Ambilan tunai D Bayaran pemiutang 16 Maklumat berikut diperoleh daripada perniagaan yang mengusahakan industri menjahit baju kebaya. Syarikat Zuraidah Syarikat Luqman Kadar pusing ganti stok 5 kali 9 kali Antara berikut, manakah benar tentang pengurusan stok kedua-dua syarikat tersebut? A Jualan stok Syarikat Zuraidah lebih laris daripada Syarikat Luqman B Pengurusan stok Syarikat Luqman lebih efisyen daripada Syarikat Zuraidah C Syarikat Luqman menanggung kos penyimpanan stok yang lebih tinggi daripada Syarikat Zuraidah D Syarikat Zuraidah menukar stok setiap lima bulan sekali manakala Syarikat Luqman menukar stok setiap sembilan bulan sekali 17 Antara berikut, manakah berikut merupakan kepentingan belanjawan tunai? I Menunjukkan keupayaan tunai sesebuah perniagaan II Membantu perniagaan merancang pendapatan dan perbelanjaan III Membantu perniagaan membelanjakan wang mengikut keutamaan IV Memastikan perniagaan mendapat keuntungan maksimum A I dan II B I dan III C II dan IV D III dan IV 18 Pilih hubungan penyataan yang betul tentang butiran dalam Penyata Aliran Tunai. A Baki awal + Pembayaran – Penerimaan = Baki akhir B Baki akhir + Pembayaran – Penerimaan = Baki awal C Baki awal + Penerimaan – Pembayaran = Baki akhir D Baki akhir + Penerimaan – Pembayaran = Baki awal 124 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 125 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 125 125 20 Situasi di bawah menunjukkan seorang pelabur yang ingin membuat pelaburan modal dalam sesebuah perniagaan. Antara analisis nisbah yang berikut, yang manakah dapat membantu beliau membuat keputusan untuk melabur? A Untung tokokan B Pulangan atas modal C Margin untung kasar D Kadar pusing ganti stok 19 Berikut merupakan maklumat nisbah semasa bagi sesebuah perniagaan untuk tahun 2015 dan 2016. Tahun Nisbah semasa 2015 1.5% 2016 2.1% Tafsirkan prestasi perniagaan bagi tahun 2016 berbanding tahun 2015. A Prestasi perniagaan merosot dan tidak mampu membayar hutang B Kemampuan perniagaan membayar hutang dalam tempoh singkat telah meningkat C Prestasi perniagaan telah merosot dan hanya mampu membayar hutang untuk tempoh masa panjang D Risiko perniagaan telah meningkat dan pelaburan kurang memberi pulangan Puan Lailatul sedang mempertimbangkan, sama ada untuk melabur dalam Perniagaan Maju atau dalam Perniagaan Bakti. SP 126 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Berikan definisi penyata kewangan dan berikan tiga komponen penyata kewangan. _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ 2 Bezakan antara kos tetap dengan kos berubah. _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ 3 Kenal pasti lima pihak berkepentingan terhadap penyata kewangan. _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ 4 Jelaskan dua kepentingan analisis Kunci Kira-kira. _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ 5 Berikan empat jenis analisis nisbah untung yang penting dalam mentafsirkan penyata kewangan. _______________________________________________________________________ _______________________________________________________________________ BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 126 127 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 127 127 Arahan: Jawab semua soalan. 1 Berikut adalah maklumat tentang kunci kira-kira bagi sesebuah perniagaan. Berdasarkan penyata kewangan yang diberikan: (a) Kenal pasti butiran bagi kunci kira-kira berikut: [5 markah] i. Butiran R : _______________________ ii. Butiran S : _______________________ iii. Butiran T : _______________________ iv. Butiran U : _______________________ v. Butiran V : _______________________ (b) Berikan tiga kegunaan penyata pendapatan bagi sesebuah perniagaan. [3 markah] (c) Berikan dua kegunaan kunci kira-kira kepada pihak pengurusan. [2 markah] SOALAN ESEI Kasut Baru Enterprise Kunci Kira-kira pada 31 Disember 2017 Butiran 2017 ASET R Kenderaan S Stok akhir Penghutang Bank Tunai U Modal awal Tambah: Untung bersih Tolak: Ambilan Modal Akhir V Pinjaman Bank Tambah: T Pemiutang RM RM 50,000 69,234 7,665 2,441 5,910 _________ 85,250 135,250 83,740 9,834 ________ 93,574 (679) ________ 92,895 31,603 10,752 135,250 SP 128 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 128 2 Encik Ramly telah memulakan perniagaan menghasilkan produk kesihatan dan kecantikan di Bandar Salak Tinggi. Setelah memulakan perniagaan, beliau ingin mengetahui pihak-pihak berkepentingan yang secara langsung atau tidak langsung kepada penyata kewangannya. Terangkan kepentingan penyata kewangan kepada pihak berkepentingan di bawah. i Pembekal [2 markah] ii Pelabur [2 markah] iii Pembiaya/institusi kewangan [2 markah] iv Pemiutang [2 markah] v Pemilik perniagaan [2 markah] 3 Maklumat di bawah menunjukkan perbandingan analisis nisbah asas bagi Syarikat A dengan Syarikat B. Berdasarkan maklumat yang diberikan: (a) Berikan ulasan anda secara ringkas tentang analisis nisbah bagi kedua-dua syarikat. i Peratusan margin untung kasar [2 markah] ii Peratusan pulangan atas modal [2 markah] iii Nisbah semasa [2 markah] iv Kadar pusingan ganti stok [2 markah] (b) Sebagai Pengurus Kewangan, cadangkan kepada pihak Lembaga Pengarah, syarikat manakah yang akan dipilih sebagai rakan strategik? Mengapa? [2 markah] Margin untung kasar = 45% Margin untung bersih = 25% Pulangan atas modal = 18% Nisbah semasa = 2:1 Kadar pusingan ganti stok = 4 kali Syarikat A Margin untung kasar = 60% Margin untung bersih = 52% Pulangan atas modal = 36% Nisbah semasa = 3:1 Kadar pusingan ganti stok = 6 kali Syarikat B BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 129 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN SP BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 129 4 Maklumat berikut diperoleh daripada Syarikat Bakum Berhad. Berdasarkan data Syarikat Bakum Berhad di atas, jawab soalan berikut: i. Terangkan empat jenis peratusan berasaskan analisis nisbah untung yang terlibat. [4 markah] ii. Kirakan empat peratusan nisbah untung Syarikat Bakum Berhad sepanjang tahun 2016 hingga 2017. [4 markah] iii. Berikan ulasan ringkas anda tentang kedudukan analisis nisbah untung yang diperoleh. [2 markah] 5 Maklumat berikut diperoleh daripada Syarikat Imran Adha Sdn. Bhd. pada tahun 2016. Merujuk kepada situasi di atas, jawab soalan berikut: i Takrifkan nisbah pusing ganti stok. [2 markah] ii Nyatakan kedudukan prestasi perniagaan Syarikat Imran Adha Sdn Bhd berdasarkan nisbah pusing ganti stok pada tahun 2016. [3 markah] iii Takrifkan nisbah pusing ganti aset. [2 markah] iv Nyatakan kedudukan prestasi perniagaan Syarikat Imran Adha Sdn Bhd berdasarkan nisbah pusing ganti aset pada tahun 2016. [3 markah] Butiran Tahun 2016 (RM Juta) Tahun 2017 (RM Juta) Untung kasar 10.23 13.23 Jualan bersih 15.23 17.96 Untung bersih 8.45 10.34 Kos jualan 12.34 14.25 Modal awal 18.23 19.67 Nisbah/Tahun 2015 2016 Nisbah pusing ganti stok (kali) 4.6 5.11 Nisbah pusing ganti aset (kali) 2.35 2.29 Jualan stok pada musin perayaan (%) - 20 130 BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN 130 Syarikat XYZ merupakan sebuah perniagaan berasaskan kasut di Kuala Nerus, Terengganu. Syarikat XYZ telah mula beroperasi dari tahun 2013 hingga kini. Memandangkan keadaan pasaran dan ekonomi yang tidak menentu, pihak pengurusan ingin mengetahui kedudukan kewangan perniagaan. Sebagai seorang Pegawai Kewangan di Syarikat XYZ, anda perlu membentangkan hasil penemuan prestasi kewangan berdasarkan analisis nisbah asas seperti yang dinyatakan dalam Jadual 1 di bawah dalam mesyuarat pengurusan akan datang. Nisbah 2013 2014 2015 Nisbah kecairan: a) Nisbah semasa 1.65 kali 1.75 kali 1.78 kali Nisbah kecekapan: a) Pusing ganti stok b) Pusing ganti aset 6.22 kali 1.67 kali 6.74 kali 1.60 kali 6.83 kali 1.59kali Nisbah untung a) Peratusan margin untung kasar b) Peratusan margin untung bersih c) Peratusan pulangan modal d) Peratusan untung tokokan 28.9% 4.5% 6.42% 11.2% 29.3% 4.0% 6.52% 12.2% 30.9% 3.9% 6.62% 13.2% Jadual 1 Analisis Nisbah Asas bagi Syarikat XYZ dari tahun 2013-2015 Berdasarkan kes di atas, jawab soalan berikut. (a) Huraikan prestasi perniagaan Syarikat XYZ berdasarkan nisbah kecekapan. [6 markah] (b) Terangkan kepentingan analisis nisbah kewangan ini kepada pihak berkepentingan seperti pengurusan, pesaing dan pembekal. [6 markah] (c) Sebagai Pengurus Kewangan bagi syarikat XYZ, nyatakan kekuatan dan kelemahan kedudukan prestasi semasa perniagaan. [4 markah] (d) Berikan cadangan-cadangan yang perlu diambil kira oleh pihak pengurusan dalam memperbaiki kedudukan prestasi kewangan perniagaan. [4 markah] Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. KAJIAN KES BAB 4 PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN NIAGA NIAGA USAHA USAHA Persediaan Menjadi Usahawan 5.0 6.0 7.0 Persediaan Memulakan Perniagaan Merancang Pengendalian Perniagaan 131 standard kandungan 2 Tajuk Mary Jim merupakan pengasas Mj by MUS yang menghasilkan produk-produk komuniti seperti beg tangan, pakaian dan produk perlancongan yang mempunyai identiti masyarakat Sabah. Produk-produk yang dihasilkannya telah dimodenkan untuk dipasarkan dalam dan luar negara. Keinginan beliau untuk mengetengahkan produk komuniti Sabah terbukti berjaya melalui usaha berterusan dan semangat yang tinggi. Sikap beliau ini menjadi pencetus kepada kejayaan yang dimilikinya pada hari ini. Mohd Sukur Ibrahim merupakan pengasas D Strike Solution yang menjalankan perniagaan perkhidmatan membekal dan memasang permaidani ‘wall-to-wall’. Beliau merupakan usahawan muda dan pemenang Anugerah OKU Cemerlang Kebangsaan (Keusahawanan). Beliau berjaya membuktikan bahawa kekurangan diri bukan alasan atau halangan untuk terus berjaya. Sonali Product (M) Sdn Bhd ialah sebuah syarikat pakaian fesyen Bollywood yang mempunyai pelanggan dari dalam dan luar negara. Puan Susma Suresh pernah mengalami jatuh bangun dalam perniagaan apabila premisnya mengalami banjir dan merosakkan semua stok pada tahun 2000. Kemudian pada tahun 2005, premisnya terbakar dan memusnahkan semua stok jualannya. Beliau tekad untuk membangunkan perniagaannya semula. Sikap ingin terus berjaya, tidak pernah putus asa dan yakin diri menyebabkan beliau berjaya mengharungi setiap cabaran. Mary Jim Everlasting MUS Sdn. Bhd. Mohd Sukur Ibrahim D Strike Solution Susma Suresh Sonali Product (M) Sdn. Bhd. Bryan Loo Loob Holding IKON USAHAWAN 132 Bryan Loo, merupakan usahawan yang memperkenalkan budaya minum teh bersama- sama bubble tea di Malaysia melalui jenama Tealive. Beliau tidak menyangka perniagaan minuman ini mendapat sambutan menggalakkan dan para pelanggan sentiasa memenuhi kios minumannya. Kini jenama Tealive mempunyai 165 kios di seluruh Malaysia. Malah beliau sedang berusaha untuk memasarkan produk minuman ini ke Vietnam dan Asia Tenggara. Selain Tealive, Loob Holdings juga menguruskan pelbagai jenama F&B di Malaysia seperti Pizza Tino, Soda Xpress, llaollao, Gindaco dan Croissant Taiyaki. Beliau juga pernah dinobatkan sebagai Usahawan Harapan, Ernst and Young Entrepreneur of The Year Awards 2013. 133 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN BAB 5 Pendahuluan Standard Pembelajaran Kejayaan seseorang usahawan bermula daripada proses membina dan mempersiapkan diri untuk mencapai matlamat. Justeru itu, usahawan perlu membina kekuatan diri dan menambah pengetahuannya secara berterusan. Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: menjelaskan ciri-ciri keperibadian, kekuatan diri dan kelebihan menjadi usahawan. menghuraikan faktor-faktor penyumbang untuk memulakan perniagaan. menerangkan kelebihan berniaga sebagai satu peluang kerjaya. 133 PETA KONSEP Persediaan Menjadi Usahawan 134 Ciri-ciri keperibadian, kekuatan diri dan kelebihan menjadi seorang usahawan Faktor penyumbang untuk memulakan perniagaan Kelebihan berniaga sebagai satu peluang kerjaya Berani mengambil risiko Kreatif dan inovatif Tabah Yakin dan optimistik Berinisiatif dan bertanggungjawab Komitmen yang tinggi Pandai mengambil peluang Berfikiran positif untuk berjaya Kebolehan menentukan visi dan misi Berani untuk gagal Semangat sepasukan Berdikari Fleksibel Modal Kemahiran Lokasi yang sesuai Stok Latihan Pemasaran Bantuan profesional Matlamat peribadi Objektif perniagaan Keberuntungan perniagaan 1. 2. 3. 135 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Datuk Wira Dr. Maznah Hamid, Pengerusi Eksekutif Kumpulan Securiforce iaitu merupakan seorang usahawan yang menerima cabaran dengan menubuhkan syarikat kawalan keselamatan yang majoritinya diceburi oleh kaum lelaki. Beliau terpaksa berhadapan dengan mentaliti masyarakat yang memandang rendah terhadap kemampuannya terutama dalam melibatkan urus niaga membeli dan menguruskan senjata api. Beliau merupakan usahawan yang berani mengambil risiko apabila melibatkan diri dalam bidang hartanah melalui anak syarikatnya, Danau Lumayan Sdn. Bhd. yang telah berkembang maju tanpa sebarang bantuan kewangan daripada pihak bank. Usahawan yang berani mengambil risiko mempunyai keyakinan untuk menghadapi keadaan ketidakpastian membuat keputusan dan mengambil tindakan untuk memajukan perniagaannya. Usahawan juga perlu bijak mengurus risiko dengan baik kerana ini akan menentukan kadar keuntungan perniagaan. 135 5.1 5.0 PENGENALAN Usahawan perlu membuat persediaan yang rapi sebelum memulakan sesuatu perniagaan. Generasi muda juga digalakkan untuk menceburi bidang keusahawanan kerana bidang ini mampu menggerakkan sumber ekonomi dan mempercepat proses pertumbuhan ekonomi. Usahawan perlu berani mengambil risiko, mencipta dan merebut peluang perniagaan untuk mendapatkan keuntungan, kepuasan diri dan kemakmuran masyarakat. 1. Ciri-Ciri Keperibadian Usahawan Seorang usahawan yang berjaya perlu mempunyai ciri-ciri keperibadian yang tertentu. Antara ciri keperibadian seorang usahawan adalah seperti berikut: CIRI-CIRI KEPERIBADIAN, KEKUATAN DIRI DAN KELEBIHAN MENJADI USAHAWAN Ciri-ciri Keperibadian Seorang Usahawan Info Usahawan merupakan individu atau kumpulan individu yang berterusan menubuhkan atau menerajui perniagaan sendiri serta mengembangkannya. Berani Mengambil Risiko Contoh BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 4.1.1 SP 135 136 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Puan Azean Mahmud, Pengarah Urusan Taharah Global (M) Sdn. Bhd. merupakan pengeluar produk Sabun Taharah yang mengandungi 90% tanah liat yang boleh digunakan untuk menyamak. Sabun yang mengandungi bahan herba dan tiada bahan pengawet serta bahan kimia ini mempunyai pelbagai kegunaan seperti merawat penyakit kulit, untuk membasuh sayur-sayuran atau baju serta mampu menurunkan suhu badan sekiranya demam panas. Puan Zarinnah Mohideen, pemilik Zarlith Events and Management Sdn. Bhd. pernah gagal dalam perniagaan lamanya hingga terpaksa menjual sayur dan surat khabar lama untuk mengumpul modal. Ketabahan dan semangat ingin berjaya dalam perniagaan, membuatkan beliau sanggup mengedar sendiri risalah perniagaan katering perkahwinan miliknya dari rumah ke rumah tanpa mengenal penat lelah. Beliau menerima semua cabaran dan kesusahan semasa menjalankan perniagaan dengan hati yang terbuka dan tidak berputus asa. Kini perniagaannya telah berjaya dan berkembang maju. Datuk Yusof Haslam seorang usahawan dalam bidang perfileman. Sebelum itu, beliau pernah menjadi pelakon sampingan, pelakon utama dan krew penerbitan sebelum memulakan perusahaan perfileman. Sifat yakin diri dan optimistik yang ada pada dirinya telah membantu menjayakan syarikat perfilemannya. Usahawan yang kreatif boleh mencipta sesuatu yang baharu bagi memenuhi keperluan dan kehendak pengguna yang berbeza. Usahawan yang bersifat inovatif boleh mengubah suai sesuatu barangan yang sedia ada supaya lebih berkualiti, menarik dan dapat bersaing dalam pasaran sedia ada. Usahawan yang tabah, tidak akan jemu dan berputus asa menghadapi cabaran. Usahawan juga tidak akan takut menghadapi kesusahan dalam perniagaan sehingga mencapai kejayaan. Usahawan perlu mempunyai sifat yakin dengan kebolehan diri untuk menghadapi cabaran dan sentiasa mempunyai pandangan yang terbuka terhadap kegagalan. Usahawan juga perlu sentiasa berfikir untuk mencari jalan penyelesaian bagi mencapai kejayaan dalam perniagaannya. Kreatif dan Inovatif Tabah Contoh Contoh Contoh Yakin Diri dan Optimistik 136 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 137 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Puan Faiza Bawumi Syed Ahmad, Pengarah Urusan Syarikat Faiza Sdn. Bhd. pernah pergi dari satu kedai ke satu kedai yang lain untuk mendapatkan maklum balas sama ada peniaga akan membeli berasnya jika beliau menjualnya. Berdasarkan respon yang positif, beliau memohon lesen pemborong beras dan menjual pelbagai jenis beras. Anthony Tan dan Tan Hooi Ling merupakan pencipta aplikasi popular Grab. Bagi memberi komitmen yang tinggi kepada perniagaan, mereka telah berhenti dari menguruskan perniagaan keluarga serta pekerjaan sedia ada untuk menumpukan perhatian, tenaga dan masa dalam membangunkan perniagaan Grab. Hasil daripada usaha mereka, Grab telah beroperasi di negara-negara Asia Tenggara dan menyediakan perkhidmatan MyTeksi, GrabCar dan GrabShare. Manakala aplikasi GrabBike beroperasi di Vietnam, Jakarta dan Bangkok. Penggunaan aplikasi Grab telah mendapat sambutan tinggi dalam kalangan masyarakat bandar. Saudari Haziqah Nurulhuda binti Harun, seorang gadis Orang Kelainan Upaya (OKU) berani mengambil peluang untuk mengusahakan perniagaan kuih bulan halal bagi dipasarkan kepada pengguna Muslim. Beliau pandai mengambil peluang dalam perniagaan kerana sebelum ini, pasaran untuk kuih bulan dipelopori oleh masyarakat Cina. Atas kegigihannya, kuih bulan keluarannya telah dapat dipasarkan ke negara China. Inisiatif bermaksud sikap seseorang yang melakukan sesuatu secara proaktif. Usahawan yang berinisiatif dan bertanggungjawab akan giat berusaha bagi membangunkan kehidupan diri serta sentiasa mencari idea baharu untuk mengembangkan perniagaannya. Usahawan perlu menunjukkan komitmen dan keazaman yang tinggi untuk memajukan perniagaannya. Komitmen yang tinggi adalah suatu bentuk kesepakatan yang dibuat oleh seseorang terhadap dirinya sendiri atau orang lain. Komitmen ini perlu jelas, terarah, berorientasikan kemajuan dan perlu dijaga sehingga mencapai kejayaan. Usahawan akan sentiasa mencari dan pandai merebut peluang perniagaan yang wujud daripada perubahan dalam persekitaran perniagaan. Berinisiatif dan Bertanggungjawab Komitmen yang Tinggi Contoh Contoh Contoh Pandai Mengambil Peluang 137 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 138 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Nur Amirah Maulat Abdullah, penerima Anugerah Ikon Usahawan Tahunan Bawah 30an 2017 anjuran Niaga Times, mempunyai semangat juang yang tinggi dan komited dengan hala tuju untuk bergelar usahawan muda berjaya. Beliau tidak mudah berpuas hati dengan apa yang dikecapinya dan sentiasa positif untuk mencapai kejayaan bergelar usahawan tersohor di negara ini. Beliau berjaya membuktikan bahawa setiap individu mampu mencapai kejayaan yang diimpikan, asalkan mempunyai semangat dan keazaman yang tinggi. Kejayaan merupakan motivasi utama untuk seorang usahawan. Usahawan yang berfikiran positif akan dapat menyelesaikan masalah dan halangan yang dihadapinya. Contoh Contoh Berfikiran Positif untuk Berjaya Pada 28 Disember 2014, pesawat Air Asia telah terhempas di Selat Karimata, Indonesia dan telah mengorbankan semua penumpang. Tan Sri Tony Fernandes selaku Ketua Pegawai Eksekutif Kumpulan Air Asia, telah menghadapi persepsi orang ramai yang mengatakan Air Asia adalah punca kejadian tersebut dan memandang rendah terhadap kemampuan Air Asia. Beliau menganggap kemalangan tersebut sebagai pengajaran dan mengambil langkah penambahbaikan untuk mencegah kejadian kemalangan pada masa akan datang. Usahawan perlu bersikap berani menghadapi kegagalan dan menganggap kegagalan sebagai suatu pengajaran yang berharga kepadanya. Usahawan tidak mudah berputus asa sebaliknya bersifat terbuka terhadap setiap ujian dalam dunia perniagaan. Contoh Berani untuk Gagal Usahawan perlu bijak menentukan visi dan misi perniagaannya kerana perkara ini yang menentukan hala tuju perniagaan dan memberi panduan dalam merancang kejayaan perniagaan. Dato’ Wan Mohammad Sani Salleh atau dikenali sebagai Dato’ Sani, merupakan pengasas dan Pengarah Urusan Kumpulan Syarikat Sani United Berhad, iaitu sebuah syarikat induk yang menerajui beberapa buah anak syarikat di bawahnya. Beliau merupakan seorang usahawan yang mempunyai visi dan misi yang jelas dalam perniagaannya. Antara anak syarikatnya ialah Sani Express Sdn. Bhd. iaitu sebuah syarikat pengangkutan awam yang memiliki jumlah bas ekspres dua tingkat terbesar di Malaysia dengan bercirikan teknologi tinggi yang terbaik di dunia. Beliau menetapkan visi utama perniagaannnya ialah memperkukuhkan jenama ‘Sani’ melalui perniagaan Sani Express Sdn. Bhd., Sani Hotel Sdn. Bhd., Sani Engineering Sdn. Bhd., Sani Properties Sdn. Bhd., Sani Infrastructure, Sani Terminal Sdn. Bhd., Sani Facilities Sdn. Bhd., Sani Plantation Sdn. Bhd., dan Sani Marine. Kebolehan Menentukan Visi dan Misi BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 138 139 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Tuan Haji Burhanuddin bin Md Radzi merupakan pemilik dan Pengarah Urusan Les’ Copaque Production Sdn. Bhd., iaitu sebuah syarikat yang terkenal dengan tayangan animasi Upin dan Ipin. Tayangan animasi tersebut yang berlatarkan budaya kampung di Malaysia telah mendapat sambutan pada peringkat pasaran tempatan dan antarabangsa. Kejayaan tersebut adalah hasil daripada penerapan konsep kerja sepasukan dalam pengurusan syarikat. Walaupun setiap pekerja mempunyai pengetahuan, kemahiran serta kepakaran yang berbeza, mereka memainkan peranan untuk menyumbangkan idea dan usaha dalam kerja sepasukan bagi menghasilkan filem animasi yang menarik. FashionValet merupakan sebuah perniagaan fesyen dalam talian terawal di Malaysia yang telah diasaskan oleh Datin Vivy Sofinas binti Yusof atau lebih dikenali sebagai Vivy Yusof. Beliau telah mengasaskan laman web e-dagang iaitu FashionValet.com yang dikenali dalam dan luar negara. Keadaan ini bertepatan dengan gaya hidup rakyat Malaysia yang menginginkan suatu perkhidmatan beli-belah yang boleh memudahkan mereka. Saudara Khairil Gibran Yahaya, merupakan usahawan tani generasi baharu yang menyahut seruan kerajaan untuk memperkasa bidang pertanian yang diangkat menjadi komponen penting dalam Rancangan Malaysia ke-9 (RMK9). Beliau seorang yang berdikari kerana telah mengusahakan projek tanaman sayur-sayurannya secara sendiri tanpa bantuan kerajaan. Kriteria ini melibatkan kerjasama pihak yang mempunyai kemahiran dan pengalaman untuk mencapai matlamat yang sama. Apabila perniagaan mengamalkan semangat sepasukan dalam menghasilkan produk, hasilnya produk akan lebih berkualiti daripada hasil kerja secara individu. Usahawan perlu berkebolehan untuk menukar cara dan menyesuaikan pendekatan perniagaannya dengan situasi serta keadaan tertentu. Usahawan yang berdikari tidak bergantung kepada orang lain atau mengharapkan pertolongan orang sewaktu melakukan sesuatu. Contoh Contoh Contoh Semangat Sepasukan Fleksibel Berdikari 139 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 140 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Kekuatan 1. 2. 3. 4. 5. Kemahiran pembangunan karakter diri. Fokus tenaga dan tumpuan. Perhubungan baik dengan pasangan. Keupayaan membina jenama. Menyelesaikan masalah kecil terlebih dahulu. Rajah 5.1 Kekuatan diri usahawan. 2. Kekuatan Diri Usahawan Antara kekuatan diri yang harus ada pada seseorang usahawan ialah: i) Kemahiran pembangunan karakter diri Usahawan dapat membentuk kemahiran pembangunan karakter diri melalui pengalaman dan cabaran dalam perniagaan. Antara kemahiran yang boleh membangunkan karakter diri seseorang usahawan ialah kebolehan membuat keputusan, kemahiran berkomunikasi, bekerja dalam kumpulan, dan membuat perancangan perniagaan. ii) Fokus tenaga dan tumpuan Usahawan perlu fokus tenaga dan tumpuan bagi merealisasikan sesebuah perniagaan. Usahawan yang bijak akan menetapkan visi dan misi perniagaannya serta fokus terhadap perkara yang menjayakan perniagaannya. sudut aktiviti Lukis peta i-Think (peta buih) tentang kekuatan diri usahawan. 141 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 3. Kelebihan Menjadi Usahawan Usahawan merupakan penggerak dalam pembangunan, kemajuan dan pembangunan ekonomi negara. Terdapat beberapa kelebihan menjadi usahawan kepada diri, keluarga, masyarakat, dan negara. BAB 5 QR Code Layari laman sesawang https://www.thevocket.com/ orang-malaysia-forbes-30- under-30-asia-2017/ untuk mengetahui usahawan muda yang tersenarai dalam Forbes 30 Under 30 Asia 2017. iii) Perhubungan baik dengan pasangan Perhubungan baik dengan semua pihak dalam organisasi amat penting bagi menjayakan sesebuah perniagaan. Usahawan harus mampu berkomunikasi dengan jelas dan berkesan supaya pengurusan perniagaan dapat dijalankan dengan sistematik. iv) Keupayaan membina jenama Keupayaan membina jenama akan memainkan peranan besar dalam membina rangkaian perniagaan usahawan. Hal ini kerana jenama yang kukuh akan menyakinkan lebih ramai pengguna. Usahawan juga berusaha untuk memastikan kualiti barang dan perkhidmatan demi mengekalkan nama baik jenama. v) Menyelesaikan masalah kecil terlebih dahulu Semasa menjalankan perniagaan, usahawan perlu peka dengan masalah kecil dan cuba menyelesaikan masalah tersebut dengan cepat dan sebaik mungkin. Keadaan ini dapat mengelakkan situasi yang boleh merugikan usahawan. Rajah 5.2 Kelebihan menjadi usahawan. Kelebihan Membentuk diri untuk sentiasa berfikiran positif, berdisiplin, bebas mengeluarkan idea, dan cekap menguruskan masa. Mewujudkan sikap berdikari. Sumber pendapatan diri dan keluarga. Peluang untuk membuka perniagaan baharu. Mempunyai kelebihan yang dapat diwarisi dari satu generasi ke generasi yang lain. Memupuk minat keusahawanan dalam kalangan ahli keluarga. Memenuhi keperluan dan kehendak masyarakat. Memberikan pelbagai produk dan perkhidmatan. Membuka peluang pekerjaan. Mewujudkan ketenteraman dengan mengurangkan kadar jenayah. Dapat memperkenalkan produk tempatan ke luar negara. Mewujudkan kerjasama serantau. Mewujudkan pengaliran masuk modal asing. Diri Keluarga Masyarakat Negara QR Code 142 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Gambar foto 5.1 Contoh agensi sumber modal. Terdapat pelbagai cara yang perlu difikirkan oleh seorang usahawan berkaitan dengan modal, antaranya: • Adakah kita memiliki modal perniagaan yang mencukupi? • Sanggupkah kita melabur sejumlah wang pembiayaan dari bank disebabkan tiada wang? • Adakah berbaloi dan terjamin keuntungan yang akan diperoleh? Arahan: Dapatkan maklumat melalui kaedah sumbang saran. Soalan: Pada pendapat anda, mengapakah kemahiran pengurusan kewangan penting kepada usahawan? gerak minda 5.2 FAKTOR-FAKTOR PENYUMBANG UNTUK MEMULAKAN PERNIAGAAN Faktor-faktor penyumbang Rajah 5.3 Faktor-faktor penyumbang untuk memulakan perniagaan. Terdapat beberapa faktor penyumbang untuk memulakan perniagaan. Modal Kemahiran Lokasi sesuai Pemasaran Bantuan profesional Latihan Stok 1. Modal Modal merupakan satu permulaan bagi sesebuah perniagaan. Modal perniagaan boleh merupakan wang tunai, alatan atau stok. Usahawan perlu mempunyai modal yang mencukupi untuk membiayai perniagaan yang diceburinya. Usahawan boleh mendapat sumber pembiayaan secara dalaman atau luaran. QR Code Layari laman sesawang http://www.mara.gov.my untuk mengetahui lebih lanjut mengenai MARA 4.1.2 SP 142 gerak minda QR Code 143 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 4. Stok Stok ialah barang yang disimpan untuk dijual. Usahawan harus bijak menguruskan stok untuk mengelakkan modal terikat kepada stok. Stok yang mencukupi akan membantu kelancaran sesebuah perniagaan. Terdapat dua jenis stok iatu stok bergerak pantas dan stok bergerak perlahan. Rajah 5.4 Ciri-ciri lokasi yang sesuai. 2. Kemahiran Usahawan perlu melengkapkan diri dengan pengetahuan dalam bidang perniagaan dan mempunyai kemahiran tertentu sebelum menceburkan diri dalam bidang tersebut. Antara kemahiran yang perlu dipelajari oleh usahawan seperti pengurusan kewangan, pemasaran produk dan penggunaan media sosial yang berkesan. Kemahiran dalam penggunaan teknologi maklumat membolehkan usahawan memanfaatkan teknologi terkini, meluaskan rangkaian perniagaan, mengukuhkan kedudukan kewangan perniagaan serta memperluaskan perniagaan sehingga ke peringkat antarabangsa. 3. Lokasi yang sesuai Pemilihan lokasi yang sesuai merupakan salah satu faktor yang amat penting dalam memulakan perniagaan. Perancangan lokasi perlu dititikberatkan untuk menentukan kos yang akan dikeluarkan dan menentukan sama ada lokasi yang dipilih berpotensi untuk meraih keuntungan. Lokasi yang dipilih juga berdasarkan jenis perniagaan yang akan dijalankan. Lokasi yang strategik dapat mencapai sasaran jualan yang tinggi. Tempat yang mempunyai tumpuan ramai. Berhampiran dengan pelanggan dan pembekal. Terdapat kemudahan infrastrukur. Mudah dikunjungi. Ciri-ciri Lokasi yang Sesuai 144 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 5. Latihan Usahawan perlu memperlengkap diri dengan ilmu pengetahuan, kemahiran dan ciri-ciri keusahawanan untuk menjadi seorang usahawan yang berdaya maju dan berdaya saing. Melalui kursus dan latihan, usahawan mampu untuk mengaplikasi ilmu yang dipelajari dalam perniagaan. Jenis-jenis latihan yang diperlukan oleh usahawan seperti pengurusan aliran tunai, perakaunan dan pengurusan kewangan, pengurusan stok dan inventori, pengurusan sumber manusia, penjenamaan serta pemasaran berkesan. Gambar foto 5.2 Contoh stok bergerak pantas. Stok bergerak pantas 1. Stok yang dapat dijual dengan cepat. Contohnya, barang makanan, barang keperluan harian dan sebagainya. Stok ini berisiko rendah kerana kepantasan jualan dapat mengelakkan masalah stok luput, busuk atau usang. Merupakan stok yang mengambil masa lama untuk dijual. Contohnya, perabot dan kereta mewah. Stok bergerak perlahan berisiko tinggi kerana stok mudah menjadi rosak atau ketinggalan zaman sekiranya disimpan lama. Rajah 5.5 Jenis-jenis stok. Stok bergerak pelahan 2. QR Code Layari laman sesawang http:// giatmara.edu.my/language/ ms/senarai-kursus/?lang=ms untuk mengetahui latihan dan kursus yang ditawarkan di Giatmara. Arahan: Bentang di dalam kelas. Soalan: Senaraikan contoh-contoh stok bergerak pantas dan bergerak perlahan. gerak minda QR Code 145 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Antara kepentingan latihan kepada usahawan ialah: 6. Pemasaran Pemasaran ialah strategi, proses atau kaedah yang berkesan untuk menyalurkan barang dan perkhidmatan daripada pengeluar kepada pengguna. Pemasaran juga melibatkan urusan-urusan sebelum jualan seperti kajian, pembangunan produk, kualiti produk, penetapan harga, pengagihan produk, pembungkusan, urusan selepas jualan dan sebagainya. Tujuan pemasaran ialah: i) Membantu usahawan meningkatkan jualan produk serta memperoleh keuntungan yang tinggi. ii) Membantu usahawan melakukan penjenamaan semula sesuatu produk yang dapat memberikan satu imej baharu kepada pengguna di pasaran. iii) Membantu usahawan memperkenalkan produk sedia ada di sesuatu pasaran yang baharu. iv) Memastikan produk yang dihasilkan oleh usahawan akan sampai ke tangan pengguna. memberi dorongan supaya usahawan dapat mengemukakan rancangan dan tindakan untuk memulakan sesuatu projek, perniagaan dan perusahaan. membuat perancangan jangka masa panjang untuk mengembangkan perniagaan sedia ada. memberi motivasi kepada usahawan ke arah mencapai matlamat dalam memajukan perniagaannya. menerapkan etika perniagaan yang progresif dan sikap positif dalam diri usahawan. membolehkan usahawan mengikuti perkembangan teknologi terkini, memperbaiki mutu atau kualiti produk supaya mampu bersaing di pasaran terbuka. penggunaan kemudahan teknologi terkini boleh meningkatkan produktiviti pengeluaran secara besar-besaran. 1. 2. Rajah 5.6 Kepentingan latihan kepada usahawan. Pusat Kreativiti dan Inovasi Global Malaysia (MaGIC) telah melancarkan program di bawah inisiatif tanggungjawab keusahawanan korporat (CER) bagi menarik minat lebih banyak syarikat swasta dan korporat membantu membangunkan usahawan Malaysia. Info 3. 146 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Harga Penetapan harga perlu mengambil kira semua kos yang terlibat seperti kos operasi, pengeluaran, pentadbiran, perbelanjaan penyelidikan dan pembangunan, pemasaran, pengiklanan serta gaji pekerja. Tempat (Agihan) Strategi tempat dan saluran pengedaran untuk menyalurkan produk atau perkhidmatan kepada pengguna. Rajah 5.7 Campuran pemasaran. Promosi Produk Produk terdiri daripada barangan atau perkhidmatan yang ditawarkan kepada pengguna. Harga Penetapan harga perlu mengambil kira semua kos yang terlibat seperti kos operasi, pengeluaran, pentadbiran, perbelanjaan penyelidikan dan pembangunan, pemasaran, pengiklanan serta gaji pekerja. Promosi merupakan bentuk komunikasi yang digunakan untuk memberitahu dan memujuk pengguna membeli produk atau perkhidmatan yang dikeluarkan oleh sesebuah perniagaan. Usahawan perlu ada strategi pemasaran iaitu perancangan untuk memasarkan produk secara berkesan. Terdapat dua faktor penting dalam pelaksanaan strategi pemasaran iaitu: i) Sasaran pasaran Usahawan perlu mengetahui tentang ciri-ciri dan kehendak kumpulan pengguna tertentu untuk memasarkan produk atau perkhidmatan dengan lebih berkesan. ii) Campuran pemasaran Terdiri daripada produk, tempat, harga, dan promosi yang memainkan peranan penting dalam menjayakan sesuatu perniagaan. Usahawan perlu mengeluarkan produk atau perkhidmatan yang berkualiti, memilih tempat yang sesuai untuk memasarkan produk atau perkhidmatan, menetapkan harga yang sanggup dibayar oleh pengguna dan menjalankan promosi dengan berkesan. 147 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 7. Bantuan profesional Bantuan profesional merupakan sokongan berbentuk kewangan dan bukan kewangan yang diberikan oleh agensi-agensi kerajaan dan badan berkanun kepada usahawan. i) Bantuan kewangan yang diberikan kepada usahawan adalah dalam bentuk pinjaman modal dan subsidi. Antara pihak yang memberi bantuan kewangan kepada usahawan ialah: ii) Bantuan khidmat nasihat dan rundingan juga disediakan kepada usahawan untuk memastikan mereka dapat memperlengkapkan diri dengan ilmu pengetahuan serta kemahiran keusahawanan dalam bidang perniagaan. Antara pihak yang memberi bantuan khidmat nasihat dan rundingan kepada usahawan ialah: Agensi Kerajaan Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani (MOA) Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah (KKLW) Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) Kementerian Sains,Teknologi dan Inovasi (MOSTI) Kementerian Pembangunan Usahawan dan Koperasi Malaysia (MECD) Pusat Pembangunan Usahawan Malaysia (MASMED, UiTM) Institut Pembangunan Keusahawanan (IPK) di Universiti Utara Malaysia (UUM) Perbadanan Pembangunan Bandar (UDA) Firma-firma swasta seperti firma konsultan dan firma guaman Badan Berkanun Majlis Amanah Rakyat (MARA) SME Corporation Malaysia (SME Corp.) Bank Simpanan Nasional (BSN) Perbadanan Jaminan Kredit Malaysia Berhad (CGC) 148 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Usahawan mempunyai peranan dan sumbangan yang sangat besar kepada diri sendiri, masyarakat dan negara. Kerjaya dalam bidang perniagaan banyak memberi faedah kepada matlamat peribadi, objektif perniagaan, dan keberuntungan perniagaan. 1. Matlamat Peribadi Perniagaan merupakan satu kerjaya kepada usahawan untuk mencari rezeki bagi menyara kehidupan diri dan keluarganya. Masa perniagaan biasanya mengikut perancangan usahawan. Pengurusan masa perniagaan yang fleksibel, memberi kebebasan kepada usahawan untuk mengurus jadual kerja dan kehidupan harian. Kerjaya dalam bidang perniagaan juga dapat membentuk personaliti seorang usahawan. Hal ini adalah kerana dunia perniagaan sentiasa menghadapi dugaan dan cabaran yang tidak dijangka. Sikap yakin diri, ketabahan mengharungi cabaran, berani mengambil risiko dan sikap optimistik boleh mendorong usahawan untuk mencapai kejayaan dalam perniagaan. Kejayaan perniagaan boleh mendatangkan kepuasan kepada usahawan kerana usahawan banyak memberi idea, berkorban masa dan tenaga kepada perniagaan tersebut. 2. Objektif Perniagaan Usahawan menyediakan banyak peluang pekerjaan dalam pelbagai bidang seperti perkilangan, perdagangan, pembinaan, dan khidmat jualan langsung. Justeru, kadar pengangguran dapat dikurangkan sekali gus meningkatkan pendapatan negara. Usahawan merupakan seorang yang kreatif serta dinamik dalam menghasilkan pelbagai produk dan perkhidmatan yang berkualiti. Hal ini untuk memenuhi keperluan dan kehendak masyarakat melalui kepelbagaian produk atau perkhidmatan baharu. Kepelbagaian ini akan meluaskan pemilihan dan penawaran serta memenuhi cita rasa pengguna. Malah kebergantungan negara terhadap barang import dapat dikurangkan apabila usahawan menghasilkan barang gantian import. Keadaan ini secara langsung akan memperbaiki imbangan dagangan negara. Manakala pembangunan sesuatu kawasan dapat ditingkatkan hasil daripada pelaburan yang dilakukan oleh usahawan kerana usahawan yang berwawasan tinggi dan berpandangan jauh akan meneroka pelbagai sumber untuk membangunkan ekonomi negara. 5.3 KELEBIHAN BERNIAGA SEBAGAI SATU PELUANG KERJAYA 4.1.3 SP 148 QR Code Layari laman sesawang https://www.hmetro.com.my/ node/52749 untuk mengetahui mengapa perlu memulakan perniagaan. QR Code 149 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 3. Keberuntungan Perniagaan Bidang keusahawanan memainkan peranan penting dalam era globalisasi masa kini. Setiap produk dan perkhidmatan yang ada di pasaran, wujud atas daya usaha seorang usahawan. Berikut adalah keberuntungan perniagaan kepada seseorang usahawan: Rajah 5.8 Keberuntungan perniagaan kepada usahawan. Negara boleh mendapat faedah dari segi sosial apabila usahawan mengembalikan sejumlah pendapatan perniagaan mereka kepada negara secara wajib iaitu dalam bentuk cukai pendapatan atau secara sukarela seperti derma dan zakat. Info KEBERUNTUNGAN PERNIAGAAN Meluaskan pasaran Memantapkan imej perniagaan Melaksanakan tanggungjawab sosial Penggunaan peralatan dan teknologi terkini Mendapat sumber manusia yang mempunyai kepakaran dan berpengalaman 150 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN AKTIVITI KUMPULAN 1. Anda dikehendaki membentuk kumpulan kecil yang terdiri daripada lima orang setiap kumpulan. 2. Setiap kumpulan akan menemu bual seorang usahawan tempatan. 3. Kenal pasti ciri-ciri keperibadian usahawan dan faktor penyumbang kepada perniagaan usahawan tersebut. 4. Laksanakan aktiviti Gallery Walk. REFLEKSI 1. Usahawan merupakan individu yang mengusahakan sesuatu perniagaan sehingga berjaya dan mengambil risiko perniagaan yang diceburinya. 2. Antara ciri-ciri keperibadian yang terdapat pada seorang usahawan ialah: berani mengambil risiko kreatif dan inovatif tabah yakin diri dan optimistik berinisiatif dan bertanggungjawab komitmen yang tinggi pandai mengambil peluang berfikiran positif untuk berjaya kebolehan menentukan visi dan misi berani untuk gagal semangat sepasukan berdikari fleksibel 3. Modal, kemahiran, lokasi yang sesuai, stok, latihan, pemasaran dan bantuan profesional merupakan faktor-faktor penyumbang kepada usahawan untuk memulakan perniagaan. 4. Kerjaya dalam bidang perniagaan banyak membuka peluang kepada usahawan untuk melengkapkan diri untuk bersaing, membina keyakinan diri serta menyumbang kepada pembangunan ekonomi negara. 151 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN uji minda SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Maklumat berikut berkaitan dengan ciri-ciri keperibadian usahawan. Berdasarkan pernyataan di atas, apakah ciri-ciri keperibadian usahawan tersebut? A Tabah B Berani mengambil risiko C Pandai mengambil peluang D Berinisiatif dan bertanggungjawab 2 Antara berikut, manakah benar tentang usahawan yang kreatif? I Kebolehan mencipta produk baharu II Kebolehan menghasilkan idea III Keupayaan menambah baik ciri-ciri produk IV Keupayaan melakukan perubahan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Seorang pemaju perumahan pernah mengalami kegagalan semasa kegawatan ekonomi tetapi beliau masih berusaha untuk menyiapkan projek yang terbengkalai. Beliau menghadapi kemungkinan perumahan tersebut tidak dapat dijual, dan terpaksa menanggung kerugian. 3 Pernyataan manakah menunjukkan usahawan yang mempunyai ciri-ciri keperibadian yakin diri dan optimistik? A Berusaha untuk membuat perubahan B Mengenal pasti dan menganalisis situasi C Mengambil peluang atas perubahan persekitaran perniagaan D Berkemampuan menghadapi masalah dan halangan untuk mencapai kejayaan 4 Antara berikut, situasi manakah yang berkaitan dengan peranan usahawan kepada masyarakat? I Encik Afeef membelanjakan RM1 juta untuk mempromosikan produknya II Encik Kanang mengupah 100 orang pekerja di kilang baharunya III Encik Tan mengubah suai produk mengikut cita rasa pelanggan IV Encik Kumar membeli insurans marin daripada syarikat insurans di London A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 151 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 152 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 5 Antara berikut, situasi manakah menunjukkan ciri-ciri usahawan yang pandai mengambil peluang perniagaan? A Puan Munirah menambahkan stok buku di kedainya B Encik Shattri melantik dua orang Pengurus Pemasaran di syarikatnya C Encik Jimmy merasmikan cawangan baharu perniagaannya D Puan May Ling membuka pusat asuhan kanak-kanak di kawasan perumahan baharu 6 Antara berikut, manakah kemahiran yang boleh membangunkan karakter diri seseorang usahawan? A Kemahiran mengurus stok B Kemahiran membuat keputusan C Kemahiran menetapkan visi D Kemahiran mengambil pekerja 7 Maklumat berikut berkaitan dengan kekuatan diri usahawan. Mengapakah usahawan perlu menyelesaikan masalah kecil terlebih dahulu? A Melahirkan idea-idea baharu B Memupuk minat keusahawanan C Mengelak situasi yang merugikan usahawan D Memenuhi keperluan dan kehendak pengguna 8 Maklumat berikut berkaitan dengan kekuatan diri usahawan. Pernyataan di atas berkenaan dengan Syarikat Prima Sdn. Bhd. Apakah skop kekuatan diri yang telah Syarikat Prima Sdn. Bhd. lakukan? A Fokus tenaga dan tumpuan B Keupayaan membina jenama C Pembangunan produk global D Kemahiran pembangunan karakter diri 9 Apakah kelebihan menjadi usahawan kepada masyarakat? A Mewujudkan sikap berdikari B Mewujudkan kerjasama serantau C Menyediakan peluang pekerjaan D Membuka peluang membina perniagaan baharu 10 Antara berikut merupakan faktor yang mempengaruhi pemilihan lokasi perniagaan kecuali A persaingan B pekerja setempat C produk baharu D peraturan dan undang-undang 152 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Usahawan perlu peka terhadap masalah kecil dan cuba menyelesaikannya dengan cepat. Syarikat Prima Sdn. Bhd. telah menjalankan perniagaan menjual makanan sejuk beku menggunakan jenama ‘Sedap Rasa’. Pelbagai kaedah promosi digunakan oleh syarikat untuk memperkenalkan jenama tersebut kepada pengguna. Kini jenama ‘Sedap Rasa’ telah terkenal hingga ke pasaran antarabangsa. 153 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 11 Antara berikut, manakah agensi kerajaan yang memberi bantuan kewangan kepada usahawan? I TEKUN Nasional II Majlis Amanah Rakyat (MARA) III Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN) IV Pertubuhan Kebajikan Sosial Pekerja (PERKESO) A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 12 Antara berikut, manakah merupakan kategori stok bergerak pantas? A Beras B Kereta C Penyapu D Perabot 13 Antara berikut, manakah merupakan ciri-ciri lokasi yang sesuai? A Mempunyai sewa premis yang mahal B Berdekatan dengan pesaing C Berdekatan dengan kawasan perkilangan D Mempunyai kemudahan infrastruktur yang lengkap 14 Encik Imran telah mengambil kursus kemahiran pemasaran produk sebelum memulakan perniagaannya. Mengapakah beliau berbuat demikian? A Memperkenalkan syarikat B Mengekalkan pasaran produk C Menerapkan etika perniagaan yang positif D Mewujudkan interaksi dua hala dalam kalangan pengguna 15 Apakah kepentingan latihan dalam bidang pengurusan perniagaan kepada usahawan? A Untuk mewujudkan kerjasama antara usahawan B Untuk menggalakkan usahawan bersaing C Untuk menerapkan etika perniagaan yang progresif D Untuk meningkatkan peluang menceburi bidang perniagaan 16 Antara berikut, manakah merupakan unsur campuran pemasaran? I Produk II Promosi III Pengguna IV Pengeluar A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 153 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 154 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 17 Mengapakah promosi penting dalam proses pemasaran barangan pengguna? A Menjamin keuntungan yang tinggi B Menentukan harga yang sesuai C Menghadapi persaingan daripada pengeluar lain D Menghasilkan produk yang dapat memenuhi kehendak pengguna 18 Apakah kepentingan pemasaran kepada usahawan? A Membantu usahawan meningkatkan harga produk B Membantu usahawan mencipta produk baharu C Membantu usahawan melakukan penjenamaan semula produknya D Membantu usahawan meningkatkan latihan kepada pekerjanya 19 Rajah berikut menunjukkan strategi campuran pemasaran. Pernyataan manakah yang menerangkan unsur P? A Produk mesti berkualiti untuk memenuhi cita rasa pelanggan B Produk mesti mampu bersaing di pasaran C Produk mesti dipasarkan kepada pengguna dengan segera D Produk mesti diperkenalkan kepada pengguna 20 Antara berikut, manakah faktor penentuan tempat pemasaran? I Modal perniagaan II Jenis pelanggan III Kaedah jualan IV Kos pengeluaran A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 154 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Strategi Campuran Pemasaran Produk Promosi Harga P 155 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 ‘Usahawan perlu bersifat kreatif bagi menjamin kejayaan perniagaannya’. Jelaskan pernyataan di atas. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 2 Encik Shameer telah membuat pembaharuan produk kamera ciptaannya yang boleh digunakan di dalam air. Jelaskan ciri-ciri keperibadian usahawan yang dimiliki oleh Encik Shameer. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 3 Terangkan tiga faktor penyumbang untuk memulakan perniagaan. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 4 Nyatakan tiga kelebihan menjalankan perniagaan kepada negara. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 5 Senaraikan empat unsur dalam campuran pemasaran. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 155 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 156 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Maklumat berikut adalah berkaitan perniagaan milik Encik Muhammad. (a) Nyatakan empat ciri keperibadian usahawan yang dimiliki oleh Encik Muhammad. [4 markah] (b) Terangkan tiga sumbangan perniagaan Encik Muhammad. [6 markah] 2 Terangkan lima kekuatan diri usahawan. [10 markah] 3 Puan Nancy berhasrat untuk membuka sebuah kedai dobi di kawasan perumahan yang baharu. Beliau telah menjalani kursus selama dua bulan dan berjaya mengumpul modal. Namun, modal yang diperlukan masih tidak mencukupi. Hal ini menyebabkan perniagaan tersebut tertangguh. (a) Nyatakan dua agensi yang dapat membantu Puan Nancy mendapatkan pinjaman modal. [2 markah] (b) Terangkan faktor-faktor penyumbang untuk Puan Nancy memulakan perniagaan tersebut. [8 markah] Tahun Penerangan 2007 Memulakan perniagaan menjual sayur dan ikan menggunakan motosikal. 2011 Membuka sebuah kedai runcit di taman perumahan baharu dan mempunyai dua orang pekerja. 2017 Memiliki lima cawangan kedai runcit dan menjadi pembekal sayur serta ikan kepada beberapa buah restoran. Terdapat 25 orang pekerja bagi membantu menguruskan perniagaan beliau. 156 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 157 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 4 Encik Iqbal telah menjalankan perniagaan menjual hasil pertanian semenjak lima tahun yang lalu. Namun dalam dua tahun kebelakangan ini, perniagaannya telah mengalami kemerosotan dalam jualan. Kini beliau beralih dengan menjual hasil pertanian menggunakan karavan yang mempunyai kuasa solar Nano Photovoltaic (NPV). Namun beliau buntu dalam mencari lokasi yang sesuai untuk memasarkan hasil jualannya. (a) Nyatakan dua ciri-ciri lokasi perniagaan yang strategik kepada Encik Iqbal. [2 markah] (b) Andaikan anda sebagai seorang Pegawai Pemasaran, berikan cadangan dari segi aspek pemasaran kepada Encik Iqbal untuk meningkatkan jualan. [8 markah] 5 Puan Chia dan Puan Sitha telah menjalankan perniagaan pengeluaran makanan ringan semenjak lima tahun yang lalu di Kawasan Perindustrian Mergong, Kedah. Pada awal perniagaan, mereka memasarkan produk di pasar raya di negeri Perlis, Kedah dan Pulau Pinang. Bagi mengembangkan perniagaan mereka, Puan Chia bercadang untuk menjenamakan semula produk makanan ringan tersebut dan memasarkannya ke seluruh Malaysia. (a) Adakah anda bersetuju dengan cadangan Puan Chia? Kemukakan alasan anda. [4 markah] (b) Terangkan tiga sumbangan perniagaan Puan Chia dan Puan Sitha kepada masyarakat. [6 markah] 157 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN 158 BAB 5 PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Encik Anding baru menamatkan pengajiannya dalam bidang perniagaan di sebuah institusi pengajian tinggi. Beliau bekerja di sebuah syarikat komputer sebagai Pegawai Pemasaran. Setelah tiga tahun bekerja untuk mencari pengalaman dan mengumpul modal, beliau telah berjaya membuka perniagaan komputer sendiri di bandar Sandakan. Beliau mempunyai pekerja seramai lima orang dan mereka berusaha untuk memenuhi permintaan pelanggan. Perniagaannya telah mendapat sambutan baik daripada pelanggan dan beliau menikmati keuntungan yang lumayan. Malangnya, satu kebakaran telah berlaku yang memusnahkan premis perniagaannya. Encik Anding telah membuat tuntutan ganti rugi daripada syarikat insurans. Encik Anding tidak berputus asa dan berhasrat membuka perniagaan yang sama di tempat lain dengan segera supaya tidak kehilangan pelanggannya. Beliau telah berusaha mendapatkan pinjaman modal daripada institusi kewangan dengan mencagarkan rumahnya. Beliau juga bercadang untuk membuat pelaburan demi masa depannya dengan membuka beberapa cawangan di seluruh negara. Permintaan yang tinggi menyebabkan beliau berazam untuk menjadikan perniagaannya terkenal di Malaysia. KAJIAN KES Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1 Nyatakan empat faktor penyumbang untuk Encik Anding memulakan perniagaannya. [4 markah] 2 Apakah sumbangan perniagaan Encik Anding kepada masyarakat di bandar Sandakan? [4 markah] 3 Apakah ciri-ciri keperibadian yang ada pada diri Encik Anding. [4 markah] 4 Pada pandangan anda, adakah Encik Anding layak digelar sebagai seorang usahawan. Jelaskan alasan anda. [8 markah] PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 159 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 Pendahuluan Standard Pembelajaran Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: mengenal pasti akta-akta berkaitan penubuhan perniagaan. melaporkan peraturan dan kesan yang mempengaruhi persediaan memulakan perniagaan berdasarkan akta-akta di atas. menganalisis prosedur penubuhan setiap pemilikan perniagaan sehingga memperoleh sijil pendaftaran perniagaan. menganalisis tanggungjawab yang perlu dipatuhi oleh usahawan setelah memperoleh Sijil Pendaftaran Perniagaan. menyatakan dokumen perniagaan yang perlu disimpan dengan lengkap dalam sesebuah perniagaan. melakukan simulasi penyediaan dan penyimpanan dokumen perniagaan yang dirancang. menyediakan penyata aliran tunai yang mudah berasaskan dokumen-dokumen perniagaan yang dirancang. menyatakan definisi pemasaran dan jualan. menghuraikan persediaan untuk menjalankan aktiviti pemasaran dan jualan bagi produk dan perkhidmatan. Persediaan memulakan perniagaan melibatkan suatu perancangan yang rapi. Usahawan perlu membangunkan satu konsep idea perniagaan yang diminati dan mempunyai pengetahuan berkaitan. Di samping itu, usahawan perlu memberikan komitmen kerana perancangan tersebut berkait dengan kesanggupan dan kemampuan usahawan dalam melaksanakan perniagaannya. 159 PETA KONSEP Rancangan Perniagaan 160 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 Akta Syarikat 2016 Rekod transaksi bank - penyata bank Rekod pembelian Rekod jualan Rekod kos operasi Rekod ambilan dan modal Produk/perkhidmatan Tempat dipasarkan Harga Promosi AKTA BERKAITAN SESEBUAH ENTITI PERNIAGAAN DOKUMEN PERNIAGAAN PEMASARAN DAN JUALAN Skop penubuhan Milikan Tunggal Perkongsian Syarikat PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 161 6.0 6.1 PENGENALAN AKTA-AKTA PENUBUHAN SESEBUAH ENTITI PERNIAGAAN Terdapat tiga akta yang berkaitan dengan penubuhan sesebuah entiti perniagaan iaitu Akta Pendaftaran Perniagaan 1956, Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 dan Akta Syarikat 2016. AKTA PENUBUHAN PERNIAGAAN Rajah 6.1 Akta-akta penubuhan sesebuah entiti perniagaan. Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 1. Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 (APP 1956) Perniagaan yang meliputi tiap-tiap bentuk tred, perdagangan, pertukangan, pekerjaan, profesion atau aktiviti-aktiviti yang dijalankan bertujuan mendapatkan keuntungan adalah perlu didaftarkan di bawah Akta Pendaftaran Perniagaan 1956. Perniagaan yang beroperasi di Malaysia Barat iaitu meliputi Semenanjung Malaysia serta Wilayah Persekutuan, mestilah berdaftar dengan Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM) dan tertakluk di bawah Akta Pendaftaran Perniagaan 1956. Dua bentuk perniagaan di bawah Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 ialah: Perniagaan Milikan Tunggal i) Perniagaan dimiliki oleh seseorang pemilik perniagaan sahaja. Perniagaan Perkongsian ii) Bilangan pemilik perniagaan sekurang-kurangnya dua orang dan tidak melebihi 20 orang. Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 Akta Syarikat 2016 4.2.1, 4.2.2 SP 161 Info Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 yang ditadbir oleh SSM tidak terpakai di Sabah dan Sarawak. Jika usahawan ingin mendaftarkan perniagaan seperti milikan tunggal atau perkongsian di SSM, usahawan perlu mempunyai alamat perniagaan di Semenanjung Malaysia atau Wilayah Persekutuan. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 162 Info Faedah Mendaftarkan Perniagaan di SSM ialah: • Untuk mendapat entiti yang sah di sisi undang-undang iaitu layak mengikut kontrak, perjanjian dengan pihak bank atau agensi kerajaan dan membantu waris menuntut hak harta atau wang daripada perniagaan berkenaan. • Untuk melayakkan mendapat kemudahan perlindungan insurans yang diperkenalkan oleh kerajaan kepada golongan penjaja dan peniaga kecil. • Untuk melayakkan mendapat pinjaman mikro yang diperkenalkan oleh pelbagai agensi kerajaan – Bank Rakyat, TEKUN, Amanah Ikhtiar Malaysia, MARA dan SME. • Untuk mendapatkan kemudahan menjalankan perniagaan seperti lesen premis dan permit. • Untuk memudahkan kerajaan dan pihak berkuasa mendapatkan maklumat terkini dan tepat tentang perniagaan bagi menyediakan dasar dan kemudahan untuk meningkatkan taraf perniagaan serta kehidupan peniaga. • Untuk mendapatkan kemudahan menghadiri seminar dan latihan bagi meningkatkan kemahiran dalam menjalankan perniagaan secara lebih sistematik dan teratur. 2. Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT) ialah perniagaan alternatif yang dikawal selia di bawah Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 yang menggabungkan ciri-ciri sebuah syarikat dan perkongsian konvensional. PLT yang menggabungkan ciri-ciri sebuah syarikat dan perkongsian memberi perlindungan liabiliti terhad untuk rakan- rakan kongsinya dan fleksibiliti peraturan perkongsian untuk pengurusan dalaman perniagaan. PLT memberikan fleksibiliti kepada usahawan dan pelabur untuk memilih model perniagaan terbaik serta keperluan untuk struktur perniagaan berkaitan. 3. Akta Syarikat 2016 Di Malaysia terdapat dua jenis syarikat berhad menurut syer yang boleh ditubuhkan di bawah Akta Syarikat 2016 iaitu: Syarikat Persendirian Syarikat Awam Di bawah Akta Syarikat 2016, terdapat dua jenis syarikat berhad menurut syer iaitu: Syarikat Persendirian i) menggunakan perkataan Sendirian Berhad atau Sdn. Bhd. di hujung nama syarikat. ii) bilangan pemegang syer sekurang-kurangnya seorang dan tidak melebihi 50 orang. iii) bilangan pengarah syarikat sekurang-kurangnya seorang dan tiada had maksimum. iv) contoh perniagaan ialah Wira Digital Sdn. Bhd. Syarikat Awam i) menggunakan perkataan Berhad atau Bhd di hujung nama syarikat. ii) bilangan pemegang syer sekurang-kurangnya seorang dan tiada had maksimum. iii) bilangan pengarah syarikat sekurang-kurangnya dua orang dan tiada had maksimum. iv) contoh perniagaan ialah Air Asia Berhad. QR Code Layari laman sesawang http://www.ssm.com.my/ms/ PLT-MengenaiPLT untuk mengetahui Perkongsian Liabiliti Terhad. QR Code PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 163 6.2 PROSEDUR PENDAFTARAN SESEBUAH ENTITI PERNIAGAAN Terdapat beberapa prosedur pendaftaran perniagaan yang perlu diikuti seperti berikut: Mendapat kelulusan nama perniagaan yang akan digunakan. Lengkapkan Borang Kelulusan Nama Perniagaan dengan tiga cadangan nama perniagaan. Bagi nama perniagaan yang mempunyai nama sendiri seperti nama di dalam kad pengenalan, adalah tidak perlu mendapat kelulusan nama dari SSM. 1. Mengisi Borang Pendaftaran Perniagaan (Borang A) Pemilik perlu mengisi maklumat yang terdapat dalam borang tersebut. Pemilik perlu mengemukakan permohonan kepada SSM. 2. Menghantar borang tersebut bersama-sama dokumen sokongan beserta fi pendaftaran ke SSM. 3. sudut aktiviti Andaikan anda ingin menubuhkan sebuah perniagaan milikan tunggal. Dapatkan Borang Pendaftaran Perniagaan dan isikan maklumat- maklumat yang terkandung dalam borang tersebut. Rajah 6.2 Prosedur pendaftaran perniagaan milikan tunggal. 1. Prosedur Pendaftaran Perniagaan Milikan Tunggal Menurut Akta Pendaftaran Perniagaan 1956, semua perniagaan milikan tunggal mestilah didaftarkan dengan SSM. Bagaimanapun pemilik perniagaan bertanggungjawab mendapatkan lesen perniagaan daripada pihak berkuasa tempatan. 4.2.3 SP 163 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 164 *NAMA PERNIAGAAN *TARIKH MULA BERNIAGA *PERJANJIAN PERKONGSIAN *ALAMAT (P.O. Box tidak dibenarkan) - - BORANG A PERCUMA PENDAFTARAN PERNIAGAAN KAEDAH-KAEDAH PENDAFTARAN PERNIAGAAN 1957 (KAEDAH 3) SILA TANDAKAN ( √ ) DI PETAK BERKENAAN DAN LENGKAPKAN MAKLUMAT DENGAN HURUF BESAR (*Ruangan wajib diisi) NAMA SENDIRI Menggunakan nama sendiri seperti di dalam MYKAD/MYPR sebagai nama perniagaan. NAMA TRED Menggunakan nama perniagaan yang direka atau selain nama di MYKAD/MYPR sebagai nama perniagaan. NO. RUJUKAN (Untuk kegunaan pejabat) - - 1/2 MAKLUMAT PERNIAGAAN TIADA ADA TARIKH (Nyatakan tarikh dan lampirkan perjanjian) NEGERI POSKOD BANDAR ALAMAT SURAT MENYURAT (Jika berlainan dari alamat di atas) NO. TELEFON E-MEL POSKOD BANDAR - *JENIS PERNIAGAAN YANG DIJALANKAN ALAMAT CAWANGAN (Jika ada, P.O. Box tidak dibenarkan) NEGERI POSKOD ALAMAT (P.O. Box tidak dibenarkan) NEGERI POSKOD ALAMAT (P.O. Box tidak dibenarkan) NEGERI WJD003117 borang A.indd 1 4/8/14 5:11 PM 2. Prosedur Pendaftaran Perniagaan Perkongsian Prosedur pendaftaran perniagaan perkongsian adalah sama seperti pendaftaran perniagaan milikan tunggal pada rajah 6.2. Berikut merupakan borang yang digunakan untuk pendaftaran perniagaan milikan tunggal dan perkongsian. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 165 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 166 3. Prosedur Pemerbadanan Syarikat Persendirian Bilangan anggota syarikat persendirian adalah terdiri daripada sekurang-kurangnya seorang dan tidak melebihi 50 orang. Berikut adalah prosedur memperbadankan syarikat persendirian: Permohonan Carian Nama Syarikat i) Pemohon perlu mengemukakan cadangan nama syarikat kepada SSM untuk melakukan carian nama. ii) Pemohon perlu mendapatkan kelulusan nama dari SSM. Hal ini bertujuan untuk mengelakkan daripada menggunakan nama syarikat sama seperti yang telah berdaftar atau nama syarikat yang dikawal oleh SSM. Permohonan pemerbadanan syarikat menggunakan Borang Permohonan Pendaftaran Sesebuah Syarikat (Seksyen 14) di bawah Akta Syarikat 2016. Maklumat yang perlu dilengkapkan adalah berikut: Nama syarikat yang dicadangkan. Status syarikat. Jenis perniagaan. Alamat pejabat berdaftar. Alamat pemegang saham. Maklumat pemegang saham. Maklumat saham syarikat. Maklumat penyerahsimpan borang. 1. 2. Rajah 6.3 Prosedur pemerbadanan syarikat persendirian. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 167 Info 1. Sijil Pemerbadanan Syarikat boleh dikeluarkan oleh SSM jika terdapat permohonan daripada pelanggan. 2. Fi pendaftaran untuk: Syarikat berhad mengikut saham RM1,000 Syarikat berhad mengikut jaminan RM3,000 AKTA SYARIKAT 2016 SEKSYEN 15 NOTIS PENDAFTARAN NO. PENDAFTARAN : 1250044-T TARIKH : 06-Oct-2017 11:23 AM JENIS SYARIKAT : Berhad Menurut Saham Dimaklumkan bahawa GREEN SOLUTION LABORATORY SDN. BHD. telah diperbadankan di bawah Akta Syarikat 2016 dan syarikat ini adalah sebuah syarikat sendirian. Pendaftar Syarikat NOTA: INI ADALAH MESEJ YANG DIJANAKAN SECARA AUTOMATIK. MOHON TIDAK MEMBERIKAN MAKLUMBALAS KEPADA MESEJ INI. Notis Pemerbadanan Syarikat akan dikeluarkan oleh SSM apabila dokumen yang telah dimajukan adalah sempurna dan mematuhi prosedur yang ditetapkan. 3. QR Code Layari laman sesawang http:// ezbiz.ssm.com.my untuk membuat pendaftaran perniagaan dalam talian. QR Code Perlantikan setiausaha syarikat hendaklah dilakukan dalam tempoh 30 hari selepas pemerbadanan sesebuah syarikat. 4. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 168 4. Prosedur Pemerbadanan Syarikat Awam Syarikat awam kebiasaannya mesti mempunyai perkataan ‘Berhad’ atau ‘Bhd’ sebagai sebahagian daripada nama syarikat. Contoh seperti Sime Darby Berhad dan Public Bank Berhad. Bilangan anggota syarikat awam mestilah sekurang-kurangnya seorang dan bilangan maksimum adalah tidak terhad. Proses pemerbadanan syarikat awam adalah sama seperti syarikat persendirian di bawah Akta Syarikat 2016. Rajah 6.4 Proses pemerbadanan syarikat awam. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 168 Mengemukakan cadangan nama syarikat kepada pihak SSM untuk memastikan nama syarikat yang dicadangkan tidak sama dengan nama syarikat yang telah berdaftar atau nama syarikat yang dikawal oleh SSM. Permohonan pemerbadanan syarikat awam Permohonan pemerbadanan syarikat menggunakan Borang Permohonan Pendaftaran Sesebuah Syarikat (Seksyen 14) di bawah Akta Syarikat 2016. Maklumat yang perlu dilengkapkan adalah berikut: Nama syarikat yang dicadangkan. Status syarikat. Jenis perniagaan. Alamat pejabat berdaftar. Alamat pemegang saham. Maklumat pemegang saham. Maklumat saham syarikat. Maklumat penyerahsimpan borang. Permohonan carian nama 1. 2. AKTA SYARIKAT 2016 SEKSYEN 15 NOTIS PENDAFTARAN NO. PENDAFTARAN : 1250033-T TARIKH : 06-Oct-2017 11:23 AM JENIS SYARIKAT : Berhad Menurut Saham Dimaklumkan bahawa SOLUTION EYE LABORATORY SDN. BHD. telah diperbadankan di bawah Akta Syarikat 2016 dan syarikat ini adalah sebuah syarikat sendirian. Pendaftar Syarikat NOTA: INI ADALAH MESEJ YANG DIJANAKAN SECARA AUTOMATIK. MOHON TIDAK MEMBERIKAN MAKLUMBALAS KEPADA MESEJ INI. Pengeluaran Notis Pemerbadanan Syarikat oleh SSM 3. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 169 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 169 Perkara Perniagaan Syarikat Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT) Akta yang mengawal selia Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 (APP 1956) Akta Syarikat 2016 (AS 2016) Akta Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT 2012) Sumbangan modal Sumbangan pemilik perniagaan atau pekongsi. Sumbangan saham. Sumbangan pekongsi. Pemilik perniagaan Pemilik perniagaan atau rakan kongsi. Pemegang saham. Pekongsi yang membuat sumbangan modal. Liabiliti Peribadi Tidak terhad. Pemilik atau rakan kongsi bertanggungjawab sepenuhnya ke atas tanggungan dan hutang perniagaan tersebut. Tiada liabiliti peribadi ke atas individu pengarah atau pemegang saham. Liabiliti yang ditanggung atau pemegang saham adalah setakat saham yang tidak berbayar sahaja. Tiada liabiliti peribadi ke atas pekongsi, kecuali kerana perbuatan salah atau peninggalan sendiri atau tanpa autoriti. Liabiliti Pekongsi setakat modal pekongsi yang tidak berbayar. Bilangan pemilik atau pemegang saham Pemilikan tunggal: Seorang. Perkongsian: Dua orang sehingga 20 orang. Syarikat Persendirian: Minimum seorang hingga 50 orang pemegang saham. Syarikat Awam: Minimum seorang dan tiada had maksimum pemegang saham. Dua orang pekongsi dan tiada had maksimum. Tanggungjawab pengurusan perniagaan Pemilik perniagaan atau pekongsi. Lembaga pengarah. Pekongsi. Jadual 6.1 Perbezaan antara entiti perniagaan. (Sumber: Suruhanjaya Syarikat Malaysia) Berikut merupakan perbezaan antara entiti perniagaan iaitu perniagaan, syarikat dan perkongsian. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 170 6.3 TANGGUNGJAWAB YANG PERLU DIPATUHI OLEH USAHAWAN SETELAH MENDAFTARKAN PERNIAGAAN Mempamerkan sijil perakuan pendaftaran perniagaan dan lesen perniagaan di tempat yang boleh dilihat dengan jelas. 1. Mempamerkan papan tanda perniagaan yang mengikut spesifikasi yang ditetapkan oleh pihak berkuasa tempatan. 2. 4.2.4 SP 170 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 171 Rajah 6.5 Tanggungjawab yang perlu dipatuhi setelah memperoleh sijil pendaftaran perniagaan. Memperbaharui sijil perakuan pendaftaran perniagaan bila-bila masa sebelum tempoh 30 hari selepas pemerbadanan sesebuah syarikat. Mendaftarkan perubahan maklumat perniagaan dalam masa 30 hari dari tarikh perubahan (jika terdapat perubahan). Menamatkan pendaftaran perniagaan dalam tempoh 30 hari dari tarikh penamatan perniagaan. 4. 5. 6. Info 1. Notis Pemerbadanan Syarikat merupakan bukti pendaftaran. Notis ini tidak perlu dipamerkan. 2. Perubahan maklumat perniagaan Perubahan maklumat perniagaan yang boleh didaftarkan adalah seperti berikut: a) Perubahan alamat utama perniagaan b) Perubahan jenis perniagaan c) Perubahan alamat cawangan d) Perubahan maklumat pemilik atau rakan kongsi 3. Penamatan perniagaan Penamatan perniagaan boleh didaftarkan atas sebab-sebab berikut: a) Berhenti berniaga b) Bankrap c) Kematian d) Perintah mahkamah 3. Nama dan nombor pendaftaran perniagaan tertera pada dokumen rasmi perniagaan sepert resit, invois dan nota serahan. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 172 6.4 DOKUMEN PERNIAGAAN YANG PERLU DISIMPAN Dokumen perniagaan merupakan sumber rekod maklumat urus niaga perniagaan sama ada secara tunai atau kredit (hutang). Oleh itu dokumen-dokumen tersebut perlu difailkan secara sistematik bagi memudahkan penyata kewangan disediakan. Penyata bank menunjukkan rekod transaksi bank. Penyata bulanan yang dikeluarkan oleh pihak bank kepada pemegang akaun semasa yang menyenaraikan semua urus niaga yang dibuat melalui bank. Rekod jualan ialah dokumen yang mengandungi catatan aktiviti jualan yang dilakukan. Contoh dokumen ialah bil tunai, resit, invois dan slip daftar tunai. 1. Rekod transaksi bank 2. Rekod jualan 4.2.5 SP 172 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 Syarikat Jualan Mesra, No. 6 Lorong 1. Taman Mesra Indah 09208 Kupang Kesam PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 173 Jumlah Perlu Bayar : Caj Semasa Bil dan Pembayaran Terdahulu Bil Terdahulu Tunggakan Caj Semasa Penggenapan Jumlah Bil : : : : RM RM Caj Semasa (Untuk maklumat terperinci sila rujuk muka surat 2) RM RM RM RM Bil Elektrik Dan Invois Cukai Aras 16, Wisma TNB, No. 19, Jalan Timur, 46200, Petaling Jaya, Selangor. Nombor Pendaftaran GST 001107427328 Bayaran Terakhir No. Akaun Deposit No. Kontrak Kod Tarif : : : : Tarikh Bil : Tempoh Bil : (untuk makluman sahaja) Untuk pertanyaan, sila hubungi : Untuk maklumat bil dan bayaran terdahulu, sila layari Subsidi Bahan Api oleh Kerajaan Persekutuan No. Invois Cukai : Kumpulan Wang Tenaga Boleh Baharu Pelepasan Imbangan Kos Penjanaan KWTBB - ICPT - RM 8,200.00 RM 3,044.50 01.05.2017 - 31.05.2017 (31 hari) RM 3,044.49 Keterangan Tidak Kena GST Kena GST Jumlah Kegunaan kWh kWh 0.00 5,602.00 5,602.00 Kegunaan RM RM 0.00 2,836.62 2,836.62 ICPT (RM0.0152-) RM 0.00 85.15 - 85.15 - Surcaj Angkadar Kuasa (0.83) RM 82.54 0.00 82.54 Kegunaan Bulan Semasa RM 82.54 2,751.47 2,834.01 6% GST (6% X RM2,751.47) RM 165.09 KWTBB (1.6%) RM 45.39 220273796303 29327 B:Perdagangan UTUSAN PUBLICATION & DISTRIBUTIONS SDN BHD NO 3, JLN 3/91A TMN SHAMELIN PERKASA 56100 - WP KUALA LUMPUR 01.06.2017 0.00 3,044.49 0.01 3,044.50 (30.05.2017) (01.05.2017) 2,880.10 2,880.10 TNB KUALA LUMPUR -SELATAN NO.2, JLN 1/137C,JLN KLANG LAMA 58200 KUALA LUMPUR WP KUALA LUMPUR Tel: 03-77843844 Faks: 03-77838344 RM 447.04 TENAGA NASIONAL BERHAD (200866-W) http://www.mytnb.com.my Muka surat 1 dari 2 UTUSAN PUBLICATION & DISTRIBUTIONS SDN BHD NO 3, JLN 3/91A TMN SHAMELIN PERKASA 56100 - WP KUALA LUMPUR 220273796303000976605276000000000304450 000976605276 Terima Kasih Bayar Sebelum 01.07.2017 GST bagi penggunaan domestik 300kWh dan ke bawah berkadar sifar Biller Code: 5454 Ref-1: 220273796303 JomPAY online di Perbankan Internet dan Telefon Mudah Alih dengan akaun semasa, simpanan atau kad kredit Rekod kos operasi ialah dokumen yang mengandungi catatan aktiviti perbelanjaan/kos perniagaan selain daripada kos pembelian barang niaga. Contoh dokumen ialah bil pengangkutan, bil mengepos, bil insurans, gaji dan utiliti. Rekod ambilan dan modal ialah rekod yang mengandungi maklumat ambilan oleh pemilik daripada perniagaannya untuk kegunaan sendiri. Ambilan ini akan mengurangkan modal pemilik. 4. Rekod kos operasi (kos selain daripada kos pembelian) 5. Rekod ambilan dan modal Rekod pembelian ialah dokumen yang mengandungi catatan aktiviti pembelian yang dilakukan. Contoh dokumen pembelian ialah bil tunai, resit, invois dan slip daftar tunai. 3. Rekod pembelian PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 173 peribadi. MEMO Tarikh: 24 April 2017 Peringatan: Pemilik telah mengeluarkan barang niaga bernilai RM50 (Ringgit Malaysia: Lima Puluh Sahaja) untuk kegunaan keluarganya. MARIA Pengurus MEMO Tarikh: 24 April 2017 Peringatan: Pemilik telah mengeluarkan barang niaga bernilai RM50 (Ringgit Malaysia: Lima Puluh Sahaja) untuk kegunaan peribadi. MARIA Pengurus PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 174 Dokumen 1 MEMO Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. 03-9075 9595 Tarikh: 1 Jun 2017 Kepada: Pengurus Akaun Pemilik membawa masuk wang tunai sebanyak RM30,000 sebagai modal untuk memulakan perniagaan Suriah (Pengurus) Berikut merupakan dokumen-dokumen yang berkaitan dengan urus niaga-urus niaga tersebut. 6.5 SIMULASI PENYEDIAAN DAN PENYIMPANAN DOKUMEN PERNIAGAAN YANG DIRANCANG Usahawan perlu menyimpan dokumen perniagaan dengan teratur dan sistematik. Penyediaan dan penyimpanan dokumen perniagaan Berikut merupakan urus niaga Kedai Komputer Suriah sepanjang bulan Jun 2017. 1. Puan Suriah membuka perniagaan komputer dengan wang tunai di bank sebanyak RM30,000 sebagai modal perniagaan. 2. Puan Suriah membuat belian barang niaga secara kredit sebanyak RM9,950. 3. Puan Suriah membeli beberapa alat tulis untuk kegunaan pejabatnya sebanyak RM54 secara tunai. 4. Puan Suriah membuat jualan barang niaga sebanyak RM10,000 secara kredit. 5. Puan Suriah membeli barang niaga secara tunai sebanyak RM1,740. 6. Pelanggan Puan Suriah menjelaskan hutangnya sebanyak RM10,000. 7. Puan Suriah membayar bil telefon perniagaannya sebanyak RM195.35. 8. Puan Suriah membuat bayaran gaji kepada pekerjanya, Encik Ibrahim Ahmad sebanyak RM900. 9. Puan Suriah menjelaskan hutangnya dengan pembekal sebanyak RM9,950. 10. Puan Suriah mengeluarkan wang tunai perniagaan untuk kegunaan peribadi sebanyak RM200. 11. Puan Suriah menjelaskan sewa kedai sebanyak RM900 secara tunai. 4.2.6 SP 174 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 175 ASAL INV1001 INVOIS SYARIKAT KOMPUTER MAJU SDN. BHD. 20, Jalan Langat 1, Taman Sri Langat, 43000 Selangor 03-8722 7190 Kepada: Tarikh: 3 Jun 2017 Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Laptop Jenama A 800 5 4,000 2. Laptop Jenama B 850 7 5,950 JUMLAH 9,950 Ringgit: Sembilan ribu sembilan ratus dan lima puluh sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. Suriah mohd (Penerima) (Pengurus) SLIP DAFTAR TUNAI Pasaraya Min Soon No. 15 Jalan Suasana 3. Taman Cheras Perdana, 43200, Kajang Selangor. 03-9071 1142 10 Jun 2017 Butiran Harga seunit Unit Jumlah (RM) Fail RM5.50 4 RM22.00 Pen RM1.00 10 RM10.00 Kertas A4 RM11.00 2 RM22.00 Jumlah RM54.00 Tunai RM60.00 Baki RM6.00 Terima kasih. Dokumen 2 Dokumen 3 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 176 SALINAN INV7868 INVOIS Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. 03-9075 9595 Kepada: Tarikh: 11 Jun 2017 IT Tech. Jalan Jernang Jaya 1, Kg Teras Jernang 43650 Bangi, Selangor. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Laptop Jenama A 2,000 5 10,000 JUMLAH 10,000 Ringgit: Empat puluh ribu sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. Samsiah Suriah (Penerima) (Pengurus) ASAL BT004 BIL TUNAI SYARIKAT KOMPUTER MAJU SDN. BHD. 20, Jalan Langat 1, Taman Sri Langat, 43000 Selangor 03-8722 7190 Kepada: Tarikh: 13 Jun 2017 Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. Bil Butir Kuantiti Harga seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Mesin pencetak Jenama A 3 300 900 2. Mesin pencetak Jenama B 3 280 840 JUMLAH 1,740 Ringgit: Satu ribu tujuh ratus empat puluh sahaja Tunai/No Cek: Suriah (Pengurus) Dokumen 4 Dokumen 5 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 177 Dokumen 4 Puan Suriah membuat jualan barang niaga sebanyak RM4 000.00 secara kredit Dokumen 5 Puan Suriah membeli barang niaga secara tunai sebanyak RM1 740.00 SALINAN RESIT RASMI Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. Kepada: Tarikh: 18 Jun 2017 Diterima daripada: IT Tech Sebanyak: Sepuluh ribu sahaja Untuk bayaran: Menjelaskan hutang RM10,000 Suriah (Pengurus) Dokumen 6 Dokumen 7 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 178 Dokumen 8 Dokumen 9 No: BP 4021 BAUCAR PEMBAYARAN Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. 03-9075 9595 Kepada: Tarikh: 28 Jun 2017 Encik Ibrahim Ahmad Bil Butir Jumlah (RM) 1. Bayaran gaji bulan Jun 2017 900 JUMLAH 900 Ringgit: Sembilan ratus sahaja Tunai/No. Cek: Suriah Ibrahim (Pengurus) (Penerima) ASAL RESIT RASMI SYARIKAT KOMPUTER MAJU SDN. BHD. 20, Jalan Langat 1, Taman Sri Langat, 43000 Selangor 03-8722 7190 Tarikh: 30 Jun 2017 Diterima daripada: Kedai Komputer Suriah Sebanyak: Sembilan ribu sembilan ratus lima puluh sahaja Untuk bayaran: Menjelaskan hutang RM9,950 Hamizan (Pengurus) PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 179 Dokumen 10 Dokumen 11 No: BP 4022 BAUCAR PEMBAYARAN Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. 03-9075 9595 Kepada: Tarikh: 30 Jun 2017 Encik Mohd Azizi Bil Keterangan Jumlah (RM) 1. Bayaran sewa kedai, bulan Julai 2017 900 JUMLAH 900 Ringgit: Sembilan ratus sahaja Tunai/No. Cek: Suriah Azizi (Pengurus) (Penerima) MEMO Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. 03-9075 9595 Tarikh: 30 Jun 2017 Kepada: Pengurus Akaun Pemilik mengeluarkan wang tunai sebanyak RM200 untuk kegunaan peribadi. Suriah (Pengurus) PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 180 Dengan merujuk kepada dokumen 1-11, anda diminta untuk mengelaskan dan merekodkan dokumen-dokumen perniagaan Puan Suriah ke dalam jadual di bawah. Tandakan (√) pada jawapan yang betul berdasarkan jadual di bawah. sudut aktiviti BIL. DOKUMEN SKOP DOKUMEN Rekod transaksi bank Rekod pembelian Rekod jualan Rekod kos operasi Rekod ambilan dan modal 1. Dokumen 1 2. Dokumen 2 3. Dokumen 3 4. Dokumen 4 5. Dokumen 5 6. Dokumen 6 7. Dokumen 7 8. Dokumen 8 9. Dokumen 9 10. Dokumen 10 11. Dokumen 11 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 181 Kedai Komputer Suriah Penyata Aliran Tunai bagi tiga bulan berakhir 31 Disember 2017 Butiran Oktober (RM) November (RM) Disember (RM) Baki b/b PENERIMAAN Modal Jualan tunai Penerimaan daripada penghutang Komisen diterima Jumlah penerimaan PEMBAYARAN Gaji Belian tunai Bayaran kepada pemiutang Iklan Belanja utiliti Jumlah pembayaran Lebihan/ (kurangan) Baki h/b 6.6 PENYEDIAAN PENYATA ALIRAN TUNAI Format Penyata Aliran Tunai Merekodkan baki tunai dari bulan- bulan sebelumnya. Merekodkan penerimaan wang daripada urus niaga perniagaan. Merekodkan perbelanjaan daripada urus niaga perniagaan. Lebihan berlaku apabila jumlah penerimaan melebihi jumlah pembayaran. Kurangan berlaku apabila jumlah penerimaan kurang daripada jumlah pembayaran. Info Proforma bermaksud ramalan atau jangkaan. 4.2.7 SP 181 Penyata aliran tunai merupakan satu penyata yang menunjukkan aliran sebenar wang tunai masuk (penerimaan) dan aliran sebenar wang tunai keluar (pembayaran) perniagaan dalam tempoh kewangan tertentu. Apabila usahawan ingin mendapatkan pinjaman, kedudukan kewangan perniagaan perlu kukuh dalam tempoh tiga tahun perakaunan akan datang. Oleh itu, usahawan perlu menyediakan Proforma Penyata Aliran Tunai yang menunjukkan keupayaan perniagaan dalam menjelaskan pinjaman perniagaan pada masa hadapan. Bahagian penerimaan akan menunjukkan anggaran aliran wang tunai masuk manakala bahagian pembayaran akan menunjukkan anggaran aliran wang tunai keluar perniagaan. Berikut merupakan format Penyata Aliran Tunai: Merekodkan baki tunai pada akhir setiap bulan. Baki ini akan menjadi baki b/b pada bulan berikutnya. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 182 ctetur. Berdasarkan dokumen 1 hingga 11, sediakan Penyata Aliran Tunai Kedai Komputer Suriah bagi Jun 2017. Beberapa jawapan telah diisi untuk membantu anda. sudut aktiviti Kedai Komputer Suriah Penyata Aliran Tunai bagi satu bulan berakhir 30 Jun 2017 Butiran Jun (RM) Baki b/b - PENERIMAAN Modal 30,000 Jualan tunai Penerimaan daripada penghutang Komisen diterima Jumlah penerimaan PEMBAYARAN Gaji Belian tunai 1,740 Bayaran kepada pemiutang 9,950 Sewa Belanja alat tulis Belanja utiliti Jumlah pembayaran Lebihan/(kurangan) Baki h/b PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 183 6.7 6.8 PEMASARAN DAN JUALAN PERSEDIAAN UNTUK MENJALANKAN AKTIVITI PEMASARAN DAN JUALAN BAGI PRODUK DAN PERKHIDMATAN Pemasaran ialah strategi, proses atau kaedah yang berkesan untuk menyalurkan produk atau perkhidmatan daripada pengeluar kepada pengguna. Melalui aktiviti pemasaran, produk atau perkhidmatan dapat diagihkan daripada pengeluar kepada pengguna untuk memberi kepuasan kepada pengguna dengan memenuhi keperluan dan kehendak pengguna. Rajah 6.6 Campuran pemasaran. Bagaimanakah pemasaran boleh membantu seseorang usahawan? gerak minda Jualan adalah aktiviti pertukaran hak milik sesuatu produk antara pembeli dengan penjual. Jualan bertujuan untuk mendapatkan keuntungan yang maksimum. Pemasaran dan jualan mempunyai matlamat yang sama iaitu menjana keuntungan sesebuah perniagaan. Pemasaran dan jualan bagi produk dan perkhidmatan perlu mengambil kira aspek berikut: Produk/ Perkhidmatan CAMPURAN PEMASARAN Agihan/ Tempat Harga Promosi 4.2.8, 4.2.9 SP 183 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 184 1. Produk/Perkhidmatan Bagi memasarkan dan menjual produk, usahawan perlu mengetahui ciri-ciri kekuatan dan bentuk fizikal bagi produk yang ditawarkan. Contohnya dari segi jenama, pembungkusan, reka bentuk, saiz, kualiti, status halal, jaminan dan khidmat sampingan. Bagi perkhidmatan yang ditawarkan,usahawan perlu mengetahui berkaitan dengan pakej yang ditawarkan, kemudahan yang disediakan, waktu operasi dan sebagainya. 2. Agihan (Tempat dipasarkan) Usahawan perlu memilih tempat yang sesuai untuk memasarkan produk atau perkhidmatan dengan berkesan. Pemilihan tempat yang sesuai akan menentukan kejayaan atau kegagalan sesuatu perniagaan. Cara iklan disampaikan kepada sasaran pengguna disebut sebagai media pengiklanan. Senaraikan media-media pengiklanan dan kelebihan kepada usahawan. gerak minda Perniagaan yang ingin memiliki premis tetap, perlu memilih tempat dengan kemudahan infrastruktur lengkap, kemudahan pengangkutan yang cekap dan berhampiran pelanggan. Perniagaan yang tidak mempunyai premis tetap, usahawan perlu memilih saluran agihan yang sesuai. Contohnya usahawan mendapat bekalan barang daripada pemborong. Usahawan perlu memilih saluran agihan yang sesuai dengan produk atau perkhidmatan. Gambar foto 6.1 Contoh tempat menyimpan stok. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 185 3. Harga Harga ialah bayaran yang perlu dibayar oleh pembeli untuk memiliki produk atau perkhidmatan yang ditawarkan. Penetapan harga yang berpatutan adalah penting kerana pelanggan biasanya bersikap sensitif terhadap harga sesuatu produk atau perkhidmatan. Usahawan perlu mempertimbangkan permintaan pengguna, kos pengeluaran dan persaingan dalam menetapkan harga. Bagi menarik perhatian pembeli, usahawan boleh menawarkan pemberian diskaun kepada pembeli. sudut aktiviti Lakukan aktiviti secara berkumpulan. Kaji campuran pemasaran sesebuah perniagaan yang terkenal di Malaysia. Kemudian bentangkan hasil kajian anda. Gambar foto 6.2 Contoh harga perkhidmatan cuci kereta. 4. Promosi Promosi adalah satu proses, cara atau kaedah untuk memberitahu, menyedarkan, memujuk dan mempengaruhi pengguna untuk membeli sesuatu produk atau perkhidmatan. Promosi yang berkesan bagi sesuatu produk atau perkhidmatan akan dapat mengekalkan kesetiaan pelanggan terhadap produk atau perkhidmatan tersebut di pasaran. Usahawan perlu memilih media pengiklanan yang sesuai untuk memasarkan produk atau perkhidmatannya. PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 186 iv. Publisiti Merupakan maklumat yang disalurkan melalui media massa mengenai sesuatu produk atau perkhidmatan. Kos siaran biasanya ditanggung oleh pihak media massa. Mesej dalam publisiti mempunyai kredibiliti yang tinggi kerana mendapat kepercayaan daripada pengguna. Info Salah satu contoh publisiti ialah sebuah telefon bimbit rekaan terbaharu yang berteknologi tinggi dilaporkan oleh pihak akhbar untuk pengetahuan umum dalam bentuk rencana. Rencana ini disediakan oleh wartawan dan menceritakan tentang kelebihan dan kelemahan telefon bimbit tersebut. i. Pengiklanan Kaedah ini merupakan satu cara komunikasi pemasaran yang dirancang khas untuk memberitahu dan memujuk pengguna membeli sesuatu produk atau perkhidmatan. Usahawan boleh memilih media pengiklanan yang bersesuaian iaitu sama ada media bercetak atau media elektronik. ii. Jualan langsung Merupakan satu kaedah jualan yang melibatkan interaksi dan pertemuan secara peribadi antara jurujual dengan bakal pelanggan. Gambar foto 6.3 Promosi. iii. Promosi jualan Promosi jualan melibatkan pelbagai jenis insentif untuk menarik minat pengguna agar menambahkan belian mereka bagi tempoh tertentu. Antara contoh insentif tersebut ialah seperti cabutan bertuah, pemberian diskaun, pemberian kupon, sampel percuma dan lain-lain. Kaedah promosi adalah terdiri daripada: PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 187 AKTIVITI KUMPULAN Tugasan: Menjelaskan proses pendaftaran perniagaan milikan tunggal, perkongsian, persendirian dan syarikat awam. Langkah-langkah: 1. Bahagikan kelas kepada kumpulan kecil 2. Setiap kumpulan diberikan tugasan prosedur pendaftaran perniagaan mengikut jenis milikan perniagaan oleh guru. 3. Lakukan aktiviti sumbang saran dalam kumpulan. 1. Akta penubuhan perniagaan terdiri daripada Akta Pendaftaran Perniagaan 1956, Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012 dan Akta Syarikat 2016. 2. Prosedur pendaftaran perniagaan milikan tunggal, perkongsian, syarikat persendirian dan syarikat awam yang ditetapkan oleh Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM) perlu dipatuhi oleh usahawan. 3. Tanggungjawab yang perlu dipatuhi oleh usahawan setelah memperoleh Sijil Pendaftaran Perniagaan seperti: i- mempamerkan sijil pendaftaran perniagaan dan lesen perniagaan di tempat yang boleh dilihat dengan jelas. ii- mempamerkan papan tanda perniagaan iii- nama dan nombor pendaftaran perniagaan tertera pada dokumen rasmi perniagaan iv- memperbaharui sijil perniagaan v- mendaftarkan perubahan maklumat perniagaan (jika perlu) vi- menamatkan pendaftaran perniagaan apabila perlu (jika berkaitan) 4. Dokumen perniagaan perlu disimpan dengan lengkap. Antara dokumen-dokumen tersebut ialah penyata bank, resit, invois, bil tunai, slip daftar tunai, bil bayaran, baucar pembayaran dan memo. 5. Aktiviti pemasaran dan jualan melibatkan elemen-elemen seperti produk atau perkhidmatan, agihan (tempat dipasarkan), harga dan promosi. REFLEKSI PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 188 uji minda SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Antara perniagaan berikut, milikan perniagaan yang manakah tertakluk di bawah Akta Pendaftaran Perniagaan 1956? A Niaga Pro Enterprise B Perniagaan Maju Unggul PLT C Syarikat Indah Jaya Sdn Bhd D Syarikat Cergas Aktif Berhad 2 Antara pernyataan berikut, manakah benar tentang Akta Syarikat 2016? A Rakan kongsi mempunyai bahagian dalam modal B Tiada liabiliti ke atas pengarah atau pemegang saham C Pemegang saham syarikat tidak mempunyai hak berkaitan syarikat D Permohonan pemerbadanan syarikat boleh memilih nama dengan bebas 3 Pernyataan manakah yang menunjukkan faedah mendaftarkan perniagaan di Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM)? A Untuk mendapat ganjaran daripada SSM B Untuk memudahkan mendapat rakan kongsi C Untuk mendapatkan lesen premis dan permit perniagaan D Untuk memudahkan usahawan menyediakan dasar perniagaan 4 Antara berikut, manakah merupakan maklumat yang perlu dilengkapkan oleh usahawan untuk memperbadankan syarikat persendirian di bawah Akta Syarikat 2016? I Jumlah saham II Nama syarikat III Alamat perniagaan IV Alamat cawangan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 5 Apakah tujuan usahawan membuat permohonan carian nama syarikat? A Untuk mencari nama syarikat yang digemari pengguna B Untuk mencari nama syarikat yang telah muflis C Untuk mengelak daripada menggunakan nama syarikat yang sama D Untuk mengelak daripada menggunakan akta syarikat yang sama 6 Pilih penyataan yang benar. A Rekod pembelian mengandungi dokumen seperti slip daftar tunai, invois dan baucar pembayaran B Memo ambilan wang oleh peniaga untuk dirinya sendiri perlu disimpan di rekod kos operasi C Kos operasi perniagaan seperti bil elektrik kedai dan bil insurans pendidikan anak D Slip daftar tunai yang diterima oleh usahawan akan disimpan di rekod belian PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 189 9 Maklumat berikut berkaitan dengan sebuah dokumen perniagaan. Apakah dokumen perniagaan berikut? A Penyata bank B Bil tunai C Invois D Resit 10 Maklumat berikut adalah sebuah gambar dokumen perniagaan. Apakah dokumen tersebut? A Baucar pembayaran B Slip daftar tunai C Memo D Resit 11 Dokumen tersebut dikeluarkan apabila usahawan membawa masuk modal ke dalam perniagaan. Apakah dokumen tersebut? A Penyata bank B Baucar pembayaran C Bil tunai D Memo 7 Berikut merupakan sejenis dokumen perniagaan. Butiran manakah benar tentang dokumen tersebut? A Melibatkan urus niaga beli produk atau perkhidmatan secara tunai B Melibatkan urus niaga jual produk atau perkhidmatan secara hutang C Melibatkan urus niaga selain kos jual beli produk atau perkhidmatan secara tunai D Melibatkan urus niaga selain kos jual beli produk atau perkhimatan secara hutang 8 Antara berikut, yang manakah merupakan dokumen pembelian? I Penyata bank II Invois III Bil tunai IV Memo A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Dokumen ini diguna pakai apabila jualan barang niaga dilakukan secara hutang. Dokumen: XXXXX Sahabat Sejati Lot 1004, Jalan Seri Emas, 56000 Kuala Lumpur. Kepada: Tarikh: 10 Ogos 2016 Kedai Serbaneka Megah Bil Butir Jumlah (RM) 1. Bayaran sewa kedai, bulan ogos 2016 100.00 JUMLAH 100.00 Ringgit: Satu ratus sahaja Tunai/No.Cek: Suzy Iman (Pengurus) (Penerima) ASAL INV1001 INVOIS Perniagaan Seri Embun Lot 2334, Jalan Langat 1, Taman Langat, 43000 Selangor. 03-8722 0020 Kepada: Tarikh: Kedai Komputer Suriah No. 12 Jalan CP, Taman Cheras Perdana, 43200 Cheras, Selangor. Bil Butir Harga (RM) Unit Jumlah (RM) 1. Laptop Jenama A 800 5 4,000 JUMLAH 4,000 Ringgit: Empat ribu sahaja sahaja Syarat: 10% 14 hari, 5% 21 hari Serahan: Angkutan dibayar K. & K. di K. Suriah Mohd (Penerima) (Pengurus) PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 190 12 Antara perbelanjaan berikut, manakah merupakan kos operasi perniagaan? I Perabot II Sewa rumah III Gaji pekerja IV Bil elektrik kedai A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 13 Berikut merupakan satu urus niaga perniagaan. Berdasarkan pernyataan di atas, di bahagian manakah maklumat tersebut perlu direkodkan dalam Penyata Aliran Tunai? A Bayaran dari penghutang B Jualan tunai C Belian tunai D Modal 14 Butiran manakah dalam Penyata Aliran Tunai, dikategorikan sebagai penerimaan perniagaan? A Gaji B Belian C Jualan D Pengiklanan 15 Butiran berikut direkodkan ke dalam Penyata Aliran Tunai kecuali A Gaji B Ambilan tunai C Komisen diterima D Belanja pengangkutan Encik Mutusamy membuat pembelian barang niaga secara tunai dengan Perniagaan Kopi Sdn. Bhd. 16 Pernyataan manakah yang betul tentang maksud pemasaran? A Aktiviti jual beli barang untuk mendapatkan keuntungan B Aktiviti memujuk pengguna untuk membeli produk C Aktiviti pertukaran hak milik produk antara penjual dengan pembeli D Aktiviti menyalurkan barang dan perkhidmatan daripada pengeluar kepada pengguna 17 Antara berikut, yang manakah bukan merupakan ciri-ciri produk? A Kualiti B Pilihan C Jaminan D Kemudahan 18 Apakah ciri-ciri jenama yang baik? A Tahan lama B Mudah diingat C Senang dibawa D Senang dikunjungi 19 Apakah matlamat promosi? A Mendapat sasaran pengguna B Memperkenalkan produk C Mendapat hak paten D Mendapat untung 20 Antara berikut, yang manakah persamaan antara pemasaran dan jualan? A Aktiviti menyalurkan produk dan perkhidmatan B Aktiviti yang mementingkan kualiti barang C Aktiviti memenuhi permintaan pengguna D Aktiviti menjana keuntungan PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 191 SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Jelaskan tanggungjawab yang perlu dipatuhi oleh usahawan setelah memperoleh Sijil Pendaftaran Perniagaan. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 2 Mengapakah usahawan perlu mendaftarkan perniagaannya di Suruhanjaya Syarikat Malaysia? _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 3 Senaraikan dua sebab usahawan ingin menamatkan perniagaannya. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 4 Terangkan dokumen-dokumen berikut: a) Rekod pembelian _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ b) Rekod kos operasi _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ 5 Nyatakan kaedah promosi yang bersesuaian dengan sesuatu produk. _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________ PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 192 SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Encik Mansor berhasrat untuk menubuhkan sebuah perniagaan perkongsian bersama-sama Encik Manesh. (a) Jelaskan kepada Encik Mansor prosedur penubuhan perniagaan perkongsian tersebut. [6 markah] (b) Pada pandangan anda, mengapakah kerajaan mewajibkan semua perniagaan perkongsian perlu mendaftarkan perniagaan mereka dengan Suruhanjaya Syarikat Malaysia? Jelaskan. [4 markah] 2 Terangkan prosedur penubuhan sebuah syarikat persendirian. [10 markah] 3 Encik Shukri telah mendaftarkan perniagaan percetakannya di Suruhanjaya Syarikat Malaysia. (a) Terangkan tiga tanggungjawab yang perlu beliau lakukan setelah beliau memperoleh sijil perdaftaran perniagaan. [6 markah] (b) Apabila ahli kongsi tiada persefahaman dalam perniagaan, wajarkah perniagaan tersebut diteruskan? Berikan alasan anda. [4 markah] PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 193 4 Puan Samsiah baharu sahaja memulakan perniagaan kedai runcit di Bandar Melaka. (a) Anda diminta untuk membantu beliau mengkategorikan jenis rekod kewangan mengikut transaksi urus niaga berikut: [7 markah] (b) Puan Samsiah telah melakukan kesilapan dengan merekodkan sewa bulanan rumahnya ke dalam Rekod Pembelian perniagaan. Jelaskan dimanakah transaksi tersebut harus direkodkan. [3 markah] 5 (a) Jelaskan maksud pemasaran. [2 markah] (b) Terangkan elemen-elemen dalam campuran pemasaran. [8 markah] BIL. URUS NIAGA JENIS REKOD 1. Puan Samsiah membawa masuk tunai ke dalam perniagaannya 2. Puan Samsiah membeli barang niaga daripada pengeluar secara hutang 3. Puan Samsiah menjual barang niaga secara tunai kepada pelanggan 4. Puan Samsiah menjual barang niaga secara hutang kepada pelanggan 5. Sewa kedai telah dijelaskan oleh Puan Samsiah pada akhir bulan 6. Puan Samsiah membayar gaji kepada pekerjanya 7. Puan Samsiah mendepositkan hasil jualannya ke dalam akaun bank PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN BAB 6 194 Arahan: Baca kes di bawah dengan teliti. Encik Abit Lusang telah menjalankan perniagaan nasi lemak dan lauk-pauk dengan isterinya secara kecil-kecilan semenjak tahun 2010 di Muar, Johor. Perniagaannya mendapat permintaan tinggi daripada pelbagai lapisan masyarakat kerana harga yang murah dan rasa yang enak. Maka Encik Abit Lusang telah membesarkan perniagaannya dan menjadikan premis rumahnya sebagai premis beliau berniaga. Baru-baru ini, isteri beliau telah membaca surat khabar mengenai keperluan dan kepentingan mendaftarkan perniagaan dengan Suruhanjaya Syarikat Malaysia. Isterinya mencadangkan agar Encik Abit Lusang mendaftarkan perniagaan mereka dalam kadar segera. KAJIAN KES Berdasarkan petikan di atas, jawab soalan berikut: 1 Apakah strategi pemasaran yang boleh diguna pakai oleh Encik Abit Lusang dalam meningkatkan lagi jualannya? Jelaskan jawapan anda. [5 markah] 2 Terangkan tentang prosedur penubuhan perniagaan yang harus dilakukan oleh Encik Abit Lusang untuk mendaftarkan perniagaannya. [6 markah] 3 Senaraikan tanggungjawab yang perlu dipatuhi oleh Encik Abit Lusang setelah beliau memperoleh sijil pendaftaran perniagaannya. [4 markah] 4 Pada pendapat anda, apabila kerajaan mewajibkan semua peniaga mendaftarkan perniagaan mereka, apakah implikasinya kepada peniaga dan orang ramai? [5 markah] Sinar Harian, 12 Mac 2016 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 195 Pendahuluan Standard Pembelajaran MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 195 Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: menyatakan definisi rancangan perniagaan. menjelaskan kepentingan menyediakan rancangan perniagaan. menghuraikan format rancangan perniagaan. menyediakan satu rancangan perniagaan. Dalam dunia perniagaan, pengetahuan dalam penyediaan rancangan perniagaan amat penting kepada usahawan untuk melangkah jauh ke hadapan bagi memenuhi matlamat perniagaan yang disasarkan. Usahawan menggunakan rancangan perniagaan sebagai panduan untuk mengurus perniagaan dan menyakinkan pihak berkepentingan yang lain. PETA KONSEP 196 Definisi rancangan perniagaan Kepentingan menyediakan rancangan perniagaan Format rancangan perniagaan Menyediakan rancangan perniagaan Rancangan Perniagaan Usahawan Pekerja Pelanggan Pembekal Bakal pelabur atau pemberi pinjaman i) Pengenalan dan ringkasan eksekutif ii) Tujuan rancangan perniagaan iii) Latar belakang perniagaan iv) Latar belakang rakan kongsi v) Kedudukan tapak projek vi) Objektif projek vii) Rancangan pentadbiran viii) Rancangan operasi ix) Rancangan pemasaran x) Rancangan kewangan xi) Penutup xii) Lampiran Pihak yang berkepentingan MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 197 7.0 7.1 PENGENALAN DEFINISI RANCANGAN PERNIAGAAN Penyediaan rancangan perniagaan yang terancang akan membantu usahawan mengembangkan perniagaan dan mampu membawa perniagaan menuju matlamat dan sasaran perniagaan. Rancangan perniagaan merupakan dokumen bertulis yang menerangkan maklumat perniagaan atau projek yang hendak dijalankan secara menyeluruh dan terperinci. Gambar foto 7.1 Rancangan perniagaan memerlukan perancangan yang teliti. Info Rancangan perniagaan juga dikenali sebagai pelan induk perniagaan, kertas kerja atau kertas projek. 1. Selain usahawan, siapakah individu lain yang memerlukan rancangan perniagaan? 2. Pada pandangan anda, bolehkah rancangan perniagaan ini disediakan oleh usahawan yang sedang berkecimpung dalam dunia perniagaan? Mengapa? gerak minda Format Definisi Kepentingan Penyediaan 4.3.1 SP 197 Rancangan Perniagaan MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 198 7.2 KEPENTINGAN MENYEDIAKAN RANCANGAN PERNIAGAAN Rancangan perniagaan membolehkan usahawan menganalisis semua aspek perniagaan dan menyediakan strategi yang berkesan untuk menangani ketidakpastian yang mungkin berlaku. 4.3.2 SP 198 Menjangka risiko dan masalah yang timbul semasa melaksanakan projek perniagaan Memberi gambaran sama ada projek yang dirancang berdaya maju atau tidak Meyakinkan pihak pelabur atau bank Merancang keperluan sumber perniagaan 3. 4. 5. 2. Risiko dan masalah yang bakal timbul dalam perniagaan seperti kekurangan modal dan pemilihan lokasi yang tidak strategik dapat dikurangkan. Semasa menyediakan rancangan perniagaan, usahawan dapat meramal risiko dan masalah serta berusaha menangani risiko dan masalah tersebut dalam dunia perniagaan sebenar. Gambaran bahawa projek yang dijalankan berpotensi berdaya maju dapat membantu menyakinkan pihak seperti pelabur, bank dan pihak berkepentingan untuk pelaburan atau pembiayaan. Kemampuan perniagaan untuk menjelaskan segala hutang perniagaan dapat ditunjukkan dengan melihat kos yang terlibat dan kadar keuntungan yang diperoleh. Tanggapan positif pihak pelabur terhadap prestasi perniagaan dapat membantu perniagaan untuk memperoleh sumber kewangan yang diperlukan Keperluan sumber perniagaan adalah seperti sumber manusia, sumber fizikal dan sumber pembiayaan. Perancangan yang teliti dalam merancang dan mengagihkan keperluan sumber perniagaan dapat membantu perniagaan beroperasi dengan lebih sistematik dan lebih jelas. Memberi peluang kepada usahawan menilai projek yang dirancang dengan teliti 1. Sebarang kesilapan ketika menguruskan perniagaan dapat dikurangkan kerana rancangan perniagaan yang disediakan dijadikan sebagai garis panduan dalam hala tuju pengurusan perniagaan. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 199 7.3 FORMAT RANCANGAN PERNIAGAAN Rancangan perniagaan yang baik dapat meyakinkan usahawan dan pihak berkepentingan terhadap perniagaan tersebut. Terdapat 12 perkara penting dalam format rancangan perniagaan. Berikut merupakan bahagian yang perlu disediakan dalam rancangan perniagaan: Rajah 7.1 Butiran dalam rancangan perniagaan. Ringkasan eksekutif Pengenalan (tujuan rancangan perniagaan/ kertas kerja) Latar belakang perniagaan Latar belakang pemilik/rakan kongsi Kedudukan tapak projek Objektif projek Rancangan pentadbiran Rancangan operasi Rancangan pemasaran Rancangan kewangan Penutup Lampiran (dokumen-dokumen sokongan) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 4.3.3 SP 199 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 200 Rajah 7.2 Butiran dalam bahagian ringkasan eksekutif. Bahagian ringkasan eksekutif memberi gambaran ringkas yang spesifik berkenaan keseluruhan perniagaan yang dijalankan. Antaranya ialah jenis perniagaan yang diceburi, nama dan alamat perniagaan serta tarikh perniagaan beroperasi. Bahagian pengenalan dan ringkasan eksekutif ini perlu memberikan maklumat-maklumat seperti berikut: 1. Ringkasan Eksekutif Ringkasan Eksekutif Maklumat pemilik Modal permulaan Bentuk perniagaan Nama perniagaan Kegiatan utama produk atau perkhidmatan Alamat perniagaan Nombor pendaftaran perniagaan atau nombor lesen perniagaan 1. 4. 2. 5. 3. 6. 7. QR Code Layari laman sesawang http://www.usahawan. com untuk mengetahui maklumat penting sebelum memulakan perniagaan. QR Code MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 201 Bahagian ini memberi gambaran umum berkaitan tujuan rancangan perniagaan. Usahawan menyediakan rancangan perniagaan untuk mendapatkan pinjaman dari sumber pembiayaan luaran serta untuk merancang perniagaan yang diusahakan. Hal ini secara tidak langsung membolehkan usahawan meramal keupayaan perniagaan. Idea bagi memperkembangkan perniagaan perlu dijelaskan di bahagian ini untuk memberi keyakinan kepada pihak pelabur, bank dan pihak berkepentingan dalam membiayai kos pelaksanaan perniagaan yang dirancang. Tujuan rancangan perniagaan ialah: Memohon pinjaman. Merancang pelaksanaan perniagaan. Memberi keyakinan kepada bank untuk membiayai kos pelaksanaan perniagaan. Menyakinkan pihak pembekal untuk memberi kemudahan kredit atas barangan yang dibekalkan. Bahagian ini membentangkan maklumat-maklumat asas berkenaan perniagaan yang dicadangkan atau perniagaan yang sedang beroperasi. Soalan-soalan seperti berikut boleh membantu usahawan menerangkan latar belakang perniagaan mereka dengan lebih jelas. 2. Pengenalan (Tujuan Rancangan Perniagaan/Kertas Kerja) 3. Latar Belakang Perniagaan Apakah faktor yang boleh menyebabkan usahawan gagal dalam permohonan pinjaman daripada institusi kewangan? gerak minda Apakah nama dan nombor perhubungan perniagaan yang dijalankan? Di manakah lokasi perniagaan dijalankan? Apakah bentuk pemilikan perniagaan yang dijalankan? Milikan tunggal, perkongsian atau syarikat? Perniagaan barangan atau perniagaan perkhidmatan? Bilakah tarikh perniagaan mula beroperasi? Bilakah usahawan mendapat lesen perniagaan? Apakah nombor pendaftaran perniagaan? Berapakah jumlah modal permulaan perniagaan? Apakah sumber pembiayaan? Apakah nama dan nombor akaun bank perniagaan? MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 202 Jadual 7.1 Butiran latar belakang perniagaan. Butiran Maklumat Nama perniagaan Alamat perniagaan Nombor telefon dan faksimili Bentuk perniagaan Kegiatan utama perniagaan Tarikh mula perniagaan Tarikh pendaftaran perniagaan Nombor pendaftaran Modal permulaan Sumber pembiayaan Nama bank Nombor akaun bank Nama perniagaan Alamat perniagaan Nombor telefon dan faksimili Bentuk perniagaan Nombor pendaftaran Modal permulaan Sumber pembiayaan Nama bank Kegiatan utama perniagaan Tarikh pendaftaran perniagaan Nombor akaun bank Tarikh mula perniagaan Latar Belakang Perniagaan Rajah 7.3 Butiran latar belakang perniagaan. Latar belakang perniagaan lebih mudah jika disediakan dalam bentuk rajah dan jadual. Berikut merupakan beberapa maklumat sebagai panduan penyediaan latar belakang perniagaan: MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 203 Status perkahwinan Kelulusan akademik Tarikh lahir/Umur Nama penuh Pengalaman Nombor telefon Nombor kad pengenalan Alamat tetap Kemahiran Latar belakang pemilik atau rakan kongsi 4. Latar Belakang Pemilik Atau Rakan Kongsi Bahagian ini menyenaraikan butir-butir peribadi pemilik atau rakan kongsi. Butiran Maklumat Nama penuh Nombor kad pengenalan Tarikh lahir/umur Alamat tetap Nombor telefon Kelulusan akademik Status perkahwinan Pengalaman Kemahiran Rajah 7.4 Butiran latar belakang pemilik atau rakan kongsi. Jadual 7.2 Butiran latar belakang pemilik atau rakan kongsi. Info Maklumat latar belakang rakan kongsi disediakan mengikut bilangan rakan kongsi. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 204 5. Kedudukan Tapak Projek 6. Objektif Projek Kedudukan tapak projek merupakan lakaran atau pelan yang menunjukkan kedudukan atau lokasi tapak perniagaan sebenar atau yang dicadangkan. Objektif projek mengandungi beberapa maklumat berkaitan sasaran jualan, sasaran untung dan sasaran pelanggan. Rajah 7.5 Lokasi perniagaan. Rajah 7.6 Objektif projek. Objektif Projek Sasaran jualan Sasaran untung Sasaran pelanggan 1. 3. 2. KAMI DI SINI MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 205 Antara objektif projek meliputi perkara berikut: i. Sasaran jualan Sasaran jualan merupakan anggaran jualan peniagaan dalam tempoh masa tertentu. Usahawan perlu menentukan anggaran jualan sesuatu produk atau perkhidmatan berdasarkan jumlah pelanggan yang disasarkan. Sasaran jualan juga boleh membantu usahawan dalam mencapai sasaran keuntungan. ii. Sasaran untung Sasaran untung merupakan anggaran keuntungan atau pulangan yang bakal diterima perniagaan setelah ditolak kos operasi dan pengurusan perniagaan. Bagi memperoleh untung yang tinggi, usahawan perlu meminimumkan kos perbelanjaan perniagaan. Usahawan perlu memastikan sasaran untung melepasi titik pulang modal. Bulan Sasaran Jualan (RM) Januari 12,400 Februari 13,700 Mac 15,000 April 16,500 Mei 18,150 Jun 20,000 Julai 22,000 Ogos 24,200 September 26,600 Oktober 29,300 November 32,200 Disember 35,400 Bulan Sasaran Untung (RM) Januari 2,480 Februari 2,740 Mac 3,000 April 3,300 Mei 3,630 Jun 4,000 Julai 4,400 Ogos 4,840 September 5,320 Oktober 5,860 November 6,440 Disember 7,080 Jadual 7.3 Contoh sasaran jualan. Jadual 7.4 Contoh sasaran untung. Apakah kriteria yang dinilai oleh institusi pinjaman apabila memberikan pinjaman kepada usahawan? gerak minda iii. Sasaran pelanggan Sasaran pelanggan merujuk kepada kumpulan sasaran yang dikenal pasti akan menggunakan produk atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh perniagaan. Di samping itu, aspek pesaing perlu diambil kira. Hal ini akan membantu strategi pemasaran yang akan diambil bagi menghebahkan produk atau perkhidmatan perniagaan kepada pelanggan. Margin keuntungan ialah 20%. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 206 Jawatan Tugas Pengurus Besar Mengawal dan mengenal pasti dasar dan misi perniagaan. Merancang strategi pengurusan organisasi bagi memastikan perniagaan mampu bersaing. Mengawal dan memberi arahan kepada kakitangan. Mengenal pasti dan menyelesaikan masalah dengan berkesan. Pengurus Pemasaran Merangka strategi pemasaran dan mencari peluang terbaik untuk sasaran pasaran. Memastikan pelanggan mendapat kualiti perkhidmatan terbaik. Pengurus Pengeluaran Memastikan operasi perniagaan berjalan dengan lancar. Memastikan keperluan stok operasi sentiasa mencukupi dan berkeadaan baik dan selamat. Pengurus Sumber Manusia Memastikan para pekerja menjalankan tugas mengikut spesifikasi kerja. Menjaga kebajikan pekerja. Pengurus Kewangan Memastikan aliran keluar masuk wang diurus dengan baik. Mengemaskini akaun dan penyata kewangan. Jadual 7.5 Contoh spesifikasi tugas mengikut jawatan. 7. Rancangan Pentadbiran Rancangan pentadbiran mengandungi maklumat mengenai tenaga kerja dan kos perbelanjaan yang terlibat di bahagian pentadbiran perniagaan. Antara perkara yang terkandung dalam rancangan pentadbiran ialah: a) Menyediakan carta organisasi perniagaan. b) Menyediakan spesifikasi tugas mengikut jawatan. c) Menyediakan jadual imbuhan atau gaji serta insentif yang diberikan. d) Menyediakan senarai keperluan pejabat. Pengurus Sumber Manusia Pengurus Besar Pengurus Kewangan Pengurus Pengeluaran Pengurus Pemasaran Rajah 7.7 Contoh carta organisasi pentadbiran perniagaan. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 207 Jawatan Gaji (RM) KWSP (RM) PERKESO (RM) Jumlah (RM) Pengurus Besar 2,800 336 48.15 3,184.15 Pengurus Pemasaran 2,000 240 35.85 2,275.85 Pengurus Pengeluaran 2,000 240 35.85 2,275.85 Pengurus Sumber Manusia 2,000 240 35.85 2,275.85 Pengurus Kewangan 2,400 288 41.15 2,729.15 Jumlah 11,200 1,344 196.85 12,740.85 Jadual 7.6 Contoh imbuhan atau gaji pekerja. Insentif Pekerja Beberapa insentif seperti cuti tahunan, cuti sakit, cuti bersalin, bonus tahunan dan kos perubatan telah diperuntukkan kepada para pekerja bagi menghargai jasa yang disumbangkan oleh pekerja dalam menjalankan tugas. i) Cuti tahunan Cuti tahunan diberikan kepada pekerja tidak termasuk cuti umum. Sekiranya pekerja mengambil cuti melebihi cuti tahunan yang diberi, maka gajinya akan ditolak berdasarkan gaji sehari mengikut bilangan hari cuti tambahan yang diambil ii) Cuti sakit Cuti sakit akan diberikan kepada pekerja yang telah mendapat kelulusan daripada doktor berdaftar yang dilantik. Gaji pekerja akan dibayar semasa cuti sakit. QR Code Layari laman sesawang http:// www.perkeso.gov.my/my/ perlindungan-keselamatan- sosial/kelayakan-majikan- dan-pekerja/kadar-caruman. html untuk mengetahui kadar caruman PERKESO. QR Code MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 208 8. Rancangan Operasi Rancangan operasi merangkumi keperluan operasi perniagaan yang terdiri daripada carta aliran proses operasi, keperluan bahan mentah, senarai mesin dan peralatan, susun atur ruang operasi, perbelanjaan operasi perniagaan dan pembahagian tugas pekerja bahagian operasi. a) Carta aliran proses Carta aliran proses menunjukkan langkah-langkah utama dalam proses pengeluaran sesuatu produk atau perkhidmatan. Info Fungsi rancangan operasi menerangkan kerja berkaitan aktiviti pengeluaran atau perkhidmatan yang perlu dilakukan mengikut urutannya untuk menghasilkan sesuatu produk atau perkhidmatan. Senarai Keperluan Pejabat Senarai keperluan pejabat seperti kelengkapan perabot, peralatan dan bekalan pejabat perlu disenaraikan bagi membolehkan kos-kos yang terlibat di bahagian pentadbiran dikenal pasti dan direkodkan. Jadual 7.7 Contoh senarai peralatan/perabot untuk pentadbiran perniagaan. Peralatan/Perabot Kuantiti Kos Seunit (RM) Jumlah (RM) Meja dan kerusi 2 set 480 960 Rak almari 1 unit 550 550 Komputer 2 buah 2,600 5,200 Telefon dan mesin faksimili 1 set 2,300 2,300 Jumlah - 5,930 9,010 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 209 Dijual kepada industri lain (ternakan) Pilih satu jenis produk atau perkhidmatan yang perniagaan anda ingin keluarkan. Sediakan satu carta aliran proses bagi mengeluarkan produk atau perkhidmatan tersebut. Rajah 7.8 Contoh carta aliran proses membuat roti. Mula Tamat Mengadun bahan Mengisi inti dan membentuk Membakar adunan Proses penyejukan Pembungkusan pelabelan Menyukat bahan Hasil memuaskan? Tidak Ya sudut aktiviti MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 210 b) Keperluan bahan mentah Bahan mentah perlu disenaraikan untuk mengelakkan berlaku pembaziran. Kebiasaannya keperluan peruntukan perbelanjaan dijangka bertambah sebanyak 5% setahun disebabkan oleh faktor penambahan saiz pasaran atau kenaikan harga bahan mentah. c) Senarai mesin dan peralatan Semua mesin dan peralatan yang ada di premis perniagaan dan diguna pakai di bahagian operasi untuk proses pengeluaran perlu disenaraikan oleh usahawan. Selain itu, maklumat berkaitan mesin dan peralatan baharu yang diperlukan oleh usahawan bagi melancarkan operasi pengeluaran produk dan perkhidmatan juga akan disenaraikan. Bahan Anggaran Sebulan (RM) Anggaran Tahun Pertama (RM) Tepung gandum 1,100 13,200 Mentega 1,600 19,200 Gula 650 7,800 Telur 370 4,440 Bread softner 280 3,360 Bread improver 200 2,400 Lain-lain bahan 280 3,360 Jumlah 4,480 53,760 Jenis Kuantiti Harga (RM) Ketuhar 1 unit 3,000 Peti sejuk 2 unit 25,000 Kenderaan-Van 1 buah 65,000 Jumlah - 93,000 Jenis Kuantiti Harga (RM) Pembiaya Mesin peralatan Mesin pengadun Pemotong Mesin pengisar Ketuhar kecil 2 unit 1 unit 1 unit 1 unit 4,000 6,400 3,200 1,100 Sendiri Sendiri Sendiri Sendiri Jadual 7.8 Contoh keperluan bahan mentah. Jadual 7.10 Contoh senarai mesin dan peralatan tambahan yang diperlukan Jadual 7.9 Contoh senarai mesin dan peralatan yang digunakan. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 211 d) Susun atur ruang operasi Pelan ruang operasi perlu disediakan untuk membantu usahawan merancang susun atur ruang operasi yang bersesuaian dengan keperluan operasi perniagaan. Susun atur ruang operasi berbeza mengikut jenis dan skala perniagaan. e) Perbelanjaan operasi perniagaan Segala perbelanjaan yang melibatkan operasi pengeluaran produk atau perkhidmatan perlu disenaraikan dan boleh diasingkan mengikut kategori sama ada perbelanjaan aset atau perbelanjaan bulanan. Butiran Perbelanjaan Aset (RM) Perbelanjaan Bulanan (RM) Mesin dan peralatan Mesin pengadun Pemotong Mesin pengisar Ketuhar kecil 4,000 6,400 3,200 1,100 - - - - Bahan mentah Tepung gandum Mentega Gula Telur Bread softener Bread improver Lain-lain bahan - - - - - - - 1,100 1,600 650 370 280 200 280 Gaji pekerja - 2,400 KWSP - 288 PERKESO - 41.15 Belanja utiliti - 180 Jumlah 14,700 7,389.15 Jadual 7.11 Contoh perbelanjaan aset dan perbelanjaan bulanan. Rajah 7.9 Contoh susun atur ruang operasi. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 212 f) Pembahagian tugas Usahawan perlu menyediakan pembahagian tugas mengikut jawatan atau tugasan untuk bahagian operasi perniagaan. Jawatan Bilangan pekerja Tugas Pengurus Operasi 1 orang Membuat tempahan bahan yang diperlukan serta mengawas dan menyelia pekerja. Pembuat kek 1 orang Menyediakan bahan, membuat dan menyediakan kek. Pembantu pembuat kek 1 orang Membantu pembuat kek dalam menyediakan bahan, membuat dan membakar kek. Pembuat roti 1 orang Menyediakan bahan, membuat dan membakar roti. Juru aising 1 orang Menyediakan aising dan menghias kek. Tukang cuci 1 orang Mencuci peralatan, menjaga kebersihan alatan dan tempat penyediaan. Jadual 7.12 Contoh jawatan dan agihan tugas bahagian operasi. 9. Rancangan Pemasaran Rancangan pemasaran menghuraikan aktiviti perniagaan untuk memasarkan produk dan perkhidmatan. Rancangan pemasaran disediakan dengan mengambil kira: a) Maklumat pesaing. b) Keperluan pelanggan. c) Campuran pemasaran. d) Potensi untuk meluaskan perniagaan. Info Pemasaran ialah aktiviti-aktiviti perniagaan yang dilakukan untuk menyalurkan produk atau perkhidmatan daripada pengeluar kepada pengguna akhir. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 213 Info Proforma Penyata Aliran Tunai • Menunjukkan jangkaan kedudukan wang tunai bagi satu tempoh masa tertentu. • Disediakan berdasarkan anggaran yang dibuat mengikut penerimaan dan kos perbelanjaan semasa atau sebenar. • Membolehkan usahawan menilai dan merancang keperluan tunai perniagaan terutamanya dalam memperoleh pinjaman dan keupayaan pembayaran balik pinjaman. 11. Penutup Penutup merupakan rumusan dan cadangan terhadap perniagaan yang ingin dijalankan. 10. Rancangan Kewangan Rancangan kewangan disediakan dengan mengambil kira kos atau modal memulakan projek, sumber pembiayaan dan pelan pembayaran balik pinjaman. Rancangan kewangan yang lengkap dan terurus merupakan elemen penting sebagai rujukan kepada pihak luar dalam memberikan pinjaman dan menarik pelaburan. Penyata aliran tunai perlu disediakan mengikut bulanan atau tahunan. Berikut merupakan contoh Proforma Penyata Aliran Tunai. Syarikat Baju SriDevi Proforma Penyata Aliran Tunai bagi tiga bulan berakhir 31 Disember 2017 Butiran Okt (RM) Nov (RM) Dis (RM) Baki b/b 47,200.50 61,832.20 75,893.90 PENERIMAAN Modal - - - Jualan 29,300.00 32,200.00 35,400.00 Komisen diterima 600.00 600.00 700.00 Jumlah penerimaan 29,900.00 32,800.00 36,100.00 PEMBAYARAN Gaji, KWSP, PERKESO 5,458.30 5,458.30 5,458.30 Bayaran balik pinjaman - 2,000.00 2,000.00 Belian tunai 8,790.00 9,960.00 10,620.00 Bayaran kepada pemiutang - 900.00 1,200.00 Iklan 600.00 - - Belanja utiliti 420.00 420.00 540.00 Jumlah pembayaran 15,268.30 18,738.30 19,818.30 Lebihan/(kurangan) 14,631.70 14,061.70 16,281.70 Baki h/b 61,832.20 75,893.90 92,175.60 Jadual 7.13 Contoh Penyata Aliran Tunai. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 214 12. Lampiran Dokumen-dokumen yang boleh dijadikan sebagai dokumen sokongan untuk penyediaan rancangan perniagaan adalah seperti contoh gambar produk, sijil perakuan pendaftaran perniagaan, lesen perniagaan, peta lokasi, kad perniagaan dan gambar kedai. Produk MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 215 Sijil Perakuan Pendaftaran Perniagaan MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 216 Lesen Perniagaan Lokasi MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 217 Kad Perniagaan Kedai MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 218 7.4 PENYEDIAAN RANCANGAN PERNIAGAAN Rancangan Perniagaan 1.0 RINGKASAN EKSEKUTIF Perniagaan Artwork & Printing Services menawarkan perkhidmatan membuat kad jemputan, risalah, banner serta menaip laporan, tesis, tugasan dan perkhidmatan mencetak bahan laporan-laporan tersebut. Perniagaan Artwork & Printing Services telah beroperasi sejak tahun 2006 di kawasan perumahan di Bandar Baru Bangi. Perniagaan Artwork & Printing Services menggunakan pelbagai teknik pemasaran untuk mempromosikan perkhidmatan kepada masyarakat. Antaranya mengedar risalah serta mencipta halaman web perniagaan. Aplikasi dalam talian turut diguna pakai untuk mempromosikan perkhimatan yang ditawarkan kepada pelanggan. Perniagaan mementingkan hasil perkhidmatan yang berkualiti bagi menjamin kesetiaan pelanggan kepada perniagaan. Pada peringkat awal penubuhan perniagaan, sebanyak RM7,000 disediakan sebagai modal perniagaan untuk membiayai kos pembelian komputer dan mesin pencetak serta keperluan operasi yang lain. Modal permulaan tersebut diperoleh daripada simpanan pemilik dan rakan kongsi perniagaan. Perniagaan Artwork & Printing Services mendapat permintaan yang tinggi bagi perkhidmatan percetakan. Peralatan sedia ada tidak dapat memenuhi kapasiti yang dikehendaki oleh para pelanggan. Sasaran jualan kini adalah antara RM20,000 – RM45,000 sebulan. Walau bagaimanapun perniagaan Artwork & Printing Services berhasrat untuk meningkatkan sasaran jualan kepada RM50,000 sebulan pada tahun hadapan. Maka pembelian beberapa lagi peralatan percetakan diperlukan bagi mencapai sasaran jualan yang ditetapkan. Pada masa ini, Perniagaan Artwork & Printing Services belum mempunyai sebarang pinjaman dengan mana-mana institusi kewangan . 2.0 PENGENALAN (TUJUAN RANCANGAN PERNIAGAAN) Perniagaan telah beroperasi sejak 10 tahun yang lepas dengan prestasi yang memberangsangkan. Perniagaan sentiasa memberikan perkhidmatan yang berkualiti tinggi dan ini menyebabkan perniagaan menjadi pilihan utama pelanggan. Sambutan dan permintaan yang tinggi daripada pelanggan menyebabkan Artwork & Printing Services yakin boleh mengembangkan perniagaan. Sebanyak RM100,000 diperlukan untuk membiayai kos ubahsuai premis perniagaan (RM30,000) di samping membeli peralatan percetakan (RM70,000) bagi memenuhi sasaran jualan yang telah ditetapkan. KEGIATAN UTAMA/JENIS PERNIAGAAN: PERKHIDMATAN BENTUK PERNIAGAAN: PERKONGSIAN STATUS: SEDANG BEROPERASI Contoh 1 4.3.4 SP 218 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 219 4.0 LATAR BELAKANG PEMILIK DAN RAKAN KONGSI Butiran Maklumat Nama perniagaan Artwork & Printing Services Alamat perniagaan No. 4, Jalan 4/7A, Seksyen 4, 43650 Bandar Baru Bangi, Selangor. Nombor telefon dan faksimili 03–8925XXXX/ 03–8925XXXX Bentuk perniagaan Perkongsian Kegiatan utama perniagaan Perkhidmatan membuat kad jemputan, risalah, banner serta menyediakan dokumen seperti laporan, kertas kerja, tesis serta perkhidmatan percetakan dokumen. Tarikh mula perniagaan 3 Januari 2006 Tarikh pendaftaran 3 Januari 2006 Nombor pendaftaran 0012317284 – H Modal permulaan RM7,000.00 Modal pinjaman Tiada Nama bank Bank Islam Malaysia Berhad Nombor akaun bank 12021000XXXX Butiran Maklumat Nama penuh Nurul Husna Binti Ahmad Shukri Nombor kad pengenalan 821210-10-XXXX Tarikh lahir/umur 10 Disember 1982 / 35 tahun Alamat tetap No 4, Jalan 4/7A, Seksyen 4 Bandar Baru Bangi , 43650 Selangor Nombor telefon 012 – 655XXXX Kelulusan akademik Ijazah Sarjana Muda Perakaunan Kemahiran Komputer, IT Pengalaman Akauntan (3 tahun) Status perkahwinan Berkahwin Butiran Maklumat Nama penuh Ahmad Sofi Bin Ahmad Shukri Nombor kad pengenalan 800701-10-XXXX Tarikh lahir/umur 1 Julai 1980 / 37 tahun Alamat tetap No 4, Jalan 4/7A, Seksyen 4 Bandar Baru Bangi , 43650 Selangor Nombor telefon 012 – 655XXXX Kelulusan akademik Ijazah Sarjana Muda Perniagaan Kemahiran Pentadbiran Perniagaan, Bahasa Pengalaman Pereka grafik (5 tahun) Status perkahwinan Bujang 3.0 LATAR BELAKANG PERNIAGAAN Latar belakang perniagaan ditunjukkan dalam rajah di bawah. Latar belakang pemilik dan rakan kongsi perniagaan adalah seperti berikut: MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 220 6.0 OBJEKTIF PROJEK Sasaran jualan 5.0 KEDUDUKAN TAPAK PROJEK Perniagaan Artwork & Printing Services beroperasi di alamat No. 4, Jalan 4/7A, Seksyen 4, 43650 Bandar Baru Bangi, Selangor. Bulan Sasaran Jualan (RM) Januari 20,000 Februari 21,000 Mac 22,050 April 23,200 Mei 24,400 Jun 25,700 Julai 27,000 Ogos 28,350 September 29,800 Oktober 33,335 November 38,300 Disember 44,000 Jumlah 346,135 Berikut merupakan sasaran jualan perniagaan bagi tempoh satu tahun. Perniagaan mensasarkan jualan bulanan meningkat 5% - 15% setiap bulan. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 221 Berikut merupakan sasaran untung perniagaan bagi tempoh satu tahun. Untung perniagaan dijangkakan meningkat sebanyak 20% - 30% daripada sasaran jualan pada setiap bulan. Anggaran purata sasaran untung bulanan sebanyak RM5,631.70. Sasaran pelanggan Sasaran pelanggan perniagaan Artwork & Printing Services ialah pelajar-pelajar sekolah, siswazah-siswazah di institusi pengajian tinggi awam dan swasta serta kakitangan kerajaan berhampiran. 7.0 RANCANGAN PENTADBIRAN Pengurus Besar PHusna Pengurus Kewangan Pengurus Operasi Pengurus Pemasaran Pengurus Pentadbiran Pekerja 2 orang Pekerja 1 orang Berikut merupakan carta organisasi bagi perniagaan Artwork & Printing Services. Sasaran untung Bulan Sasaran Untung (RM) Januari 4,000 Februari 4,200 Mac 4,400 April 4,640 Mei 4,880 Jun 5,200 Julai 5,400 Ogos 5,700 September 6,000 Oktober 6,700 November 7,660 Disember 8,800 Jumlah 67,580 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 222 Jawatan Tugas Pengurus Besar Mengawal dan mengenal pasti dasar dan misi perniagaan. Mengawal selia dan memantau perjalanan perniagaan. Mengenal pasti dan menyelesaikan masalah dengan berkesan. Pengurus Pemasaran Merangka strategi pemasaran dan mencari alternatif terbaik untuk sasaran pasaran. Memastikan pelanggan berpuas hati terhadap kualiti perkhidmatan yang diberi. Pengurus Pengeluaran Memastikan operasi perniagaan berjalan dengan lancar. Memastikan keperluan stok operasi sentiasa mencukupi dan berkeadaan baik dan selamat. Pengurus Sumber Manusia Memastikan aspek pengurusan dan pentadbiran perniagaan berjalan lancar mengikut perancangan. Menjaga kebajikan pekerja. Pengurus Kewangan Memastikan aliran keluar masuk wang diurus dengan baik. Mengemaskini akaun dan penyata kewangan. Jawatan Gaji (RM) KWSP (RM) PERKESO (RM) Jumlah (RM) Pengurus Besar (1 orang) 2,100.00 252.00 35.85 2,387.85 Pengurus Pemasaran (1 orang) 1,700.00 204.00 28.85 1,932.85 Pengurus Pengeluaran (1 orang) 1,700.00 204.00 28.85 1,932.85 Pengurus Sumber Manusia (1 orang) 1,700.00 204.00 28.85 1,932.85 Pengurus Kewangan (1 orang) 1,900.00 228.00 32.35 2,160.35 Pekerja (RM1,300 x 3 orang) 3,900.00 468.00 65.55 4,433.55 Jumlah 13,000.00 1560.00 220.30 14,780.30 Berikut merupakan jadual spesifikasi kerja bagi Perniagan Artwork & Printing Services. Jadual imbuhan atau gaji pekerja. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 223 Jenis Harga Seunit (RM) Kuantiti Harga (RM) Meja dan kerusi 430 4 set 1,720 Almari 520 3 unit 1,560 Komputer 2,300 3 unit 6,900 Mesin pencetak 400 1 unit 400 Pendingin hawa 1,800 2 unit 3,600 Telefon dan mesin faks 340 1 set 340 Jumlah 5,790 - 14,520 Berikut merupakan senarai peralatan dan kelengkapan yang diguna untuk urusan pentadbiran perniagaan. 8.0 RANCANGAN OPERASI Berikut merupakan carta aliran proses bagi perkhidmatan percetakan risalah. Menerima tempahan daripada pelanggan Menyediakan grafik Berpuas hati? Menerima bayaran Mencetak draf bahan Pelanggan menyemak draf bahan Mencetak bahan Menyerah hasil cetakan kepada pelanggan Tidak Ya Memperbaiki grafik Mula Tamat MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 224 Keperluan bahan mentah Bahan mentah yang diperlukan dalam membuat kad jemputan, risalah, banner dan bunting adalah seperti jadual di bawah. Penambahan peruntukan perbelanjaan dijangka bertambah sebanyak 5% setahun disebabkan oleh faktor penambahan saiz pasaran atau kenaikan harga bahan mentah. Senarai mesin dan peralatan Semua mesin dan peralatan yang ada di bahagian operasi pengeluaran adalah seperti berikut: Senarai mesin yang perlu dibeli. Bahan Anggaran sebulan (RM) Anggaran setahun (RM) Tarpaulin 2,900 34,800 Tarpaulin black 1,900 22,800 Dakwat Tynk 2,100 25,200 Kertas sintetik 900 10,800 Kertas simili (70g) 800 9,600 Art paper 425 5,100 Art card 280 3,360 Paip PVC 90 1,080 UV lamination (glossy) 530 6,360 Jumlah 9,925 119,100 Jenis Harga belian (RM) Pembiaya Mesin dan peralatan Mesin CTP Mesin CYMK Komputer Mesin jilid Laminating machine Mesin pemotong 140,000.00 115,000.00 3,500.00 6,200.00 5,000.00 5,400.00 Sewaan Sewaan Sendiri Sendiri Sendiri Sendiri Jenis Harga belian (RM) Pembiaya Mesin CYMK 70,000.00 Pinjaman MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 225 9.0 RANCANGAN PEMASARAN Strategi pemasaran dilaksanakan menggunakan strategi 4P seperti berikut: Perkhidmatan Pelbagai perkhidmatan percetakan dan menaip ditawarkan oleh perniagaan Artwork & Printing Services. Antaranya ialah perkhidmatan membuat kad jemputan, risalah, membuat banner dan bunting serta perkhidmatan menaip dokumen seperti laporan, tesis, tugasan dan kemudahan mencetak dokumen tersebut dengan kadar yang berpatutan. Kemudahan ruangan menunggu yang selesa turut disediakan kepada pelanggan. Agihan Lokasi perniagaan Artwork & Printing Services berhampiran dengan institusi pendidikan seperti sekolah menengah dan sekolah rendah serta institusi pendidikan tinggi awam dan swasta. Kepelbagaian kemudahan infrastruktur dan pengangkutan di kawasan perniagaan memudahkan pelanggan mengunjungi tempat perniagaan untuk mendapatkan perkhidmatan yang ditawarkan. Harga Perniagaan Artwork & Printing Services telah menawarkan harga yang murah kepada pelanggan mengikut jenis perkhidmatan yang ditawarkan. Memandangkan sasaran pelanggan merupakan pelajar di sekolah dan institusi pendidikan serta jabatan kerajaan, maka pelbagai promosi harga turut dilakukan bagi menarik minat mereka mendapatkan perkhidmatan yang disediakan. Berikut adalah perkhidmatan dan harga yang disasarkan: Promosi Perniagaan Artwork & Printing Services menggunakan pelbagai teknik pemasaran untuk mempromosikan perkhidmatan kepada masyarakat. Antaranya mengedar risalah serta mencipta laman web perniagaan. Pengedaran risalah dilakukan di sekitar kawasan Bangi dan Kajang. Aplikasi dalam talian turut diguna pakai untuk memaklumkan perkhidmatan yang ditawarkan kepada pelanggan. Perniagaan amat mementingkan hasil perkhidmatan yang berkualiti untuk menjamin kesetiaan pelanggan kepada syarikat. Produk Harga (RM) Banner & bunting - Tarpaulin - Mesh vinyl - Canvas 1.00 – 2.90 sekaki 5.50 sekaki 7.50 sekaki Kad perniagaan (1000 keping) 20 – 30 Risalah saiz A4 (1000 keping) 110 Risalah saiz A5 (1000 keping) 120 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 226 10.0 RANCANGAN KEWANGAN Kemampuan perniagaan dalam membayar balik pinjaman pada masa hadapan dapat ditunjukkan melalui Proforma Penyata Aliran Tunai. Perniagaan Artwork & Printing Services Proforma Penyata Aliran Tunai bagi tiga bulan berakhir 31 Disember 2017 Butiran Okt (RM) Nov (RM) Dis (RM) Baki b/b 24,000.00 31,704.70 42,374.40 PENERIMAAN Modal - - - Perkhidmatan percetakan 33,335.00 38,300.00 44,000.00 Jumlah penerimaan 33,335.00 38,300.00 44,000.00 PEMBAYARAN Gaji, KWSP, PERKESO 14,780.30 14,780.30 14,780.30 Bayaran balik pinjaman 1,250.00 1,250.00 1,250.00 Belian barangniaga 5,500.00 6,000.00 9,000.00 Bayaran kepada pemiutang 3,000.00 4,400.00 4,000.00 Belanja pengangkutan 200.00 200.00 200.00 Belanja utiliti 900.00 1,000.00 1,200.00 Jumlah pembayaran 25,630.30 27,630.30 30,430.30 Lebihan/(kurangan) 7,704.70 10,669.70 13,569.70 Baki h/b 31,704.70 42,374.40 55,944.10 Pesaing perniagaan Berikut adalah senarai beberapa pesaing bagi perniagaan Artwork & Printing Services beserta kekuatan dan kelemahan masing-masing. Pesaing Perkhidmatan Kekuatan Kelemahan Z&M Printing Percetakan. Menggunakan mesin percetakan yang canggih. Harga mahal. Kedai Percetakan Alex Percetakan dan pengiklanan. Menggunakan mesin percetakan yang canggih. Harga mahal. OneStop Printing Services Percetakan dan pengiklanan. Harga murah. Perkhidmatan yang lambat, kualiti cetakan kurang memuaskan. 11.0 PENUTUP Perniagaan Artwork & Printing Services telah beroperasi selama 10 tahun di Bandar Baru Bangi. Perniagaan yakin dapat mencapai sasaran jualan dan keuntungan perniagaan yang telah ditetapkan. Perniagaan berharap permohonan untuk mendapat pinjaman sebanyak RM100,000 bagi memastikan perniagaan lebih berdaya saing pada masa akan datang. 12.0 LAMPIRAN Berikut disertakan dokumen sokongan untuk permohonan kami: a) Risalah produk perkhidmatan b) Kad perniagaan c) Pelan lokasi d) Sijil perakuan pendaftaran perniagaan e) Lesen perniagaan BAB 7 227 228 Rancangan Perniagaan 1.0 PENGENALAN DAN RINGKASAN EKSEKUTIF Kek Fizah Comel merupakan sebuah perniagaan berasaskan makanan. Kek Fizah Comel menjual kek sempena hari perkahwinan, ulang tahun perkahwinan, hari jadi dan mengikut permintaan pelanggan. Pada peringkat awal, Kek Fizah Comel beroperasi di rumah yang terletak di kawasan perumahan di Bandar Tun Razak. Promosi produk ini dijalankan melalui risalah edaran dan aplikasi dalam talian di media sosial. Kek Fizah Comel merupakan perniagaan berbentuk milikan tunggal dan telah mendaftar pada Disember 2015. Kek Fizah Comel diuruskan oleh Cik Hafizah iaitu pemiliknya sendiri. Cik Hafizah dibantu oleh seorang tenaga pekerja sebagai pembuat kek. Antara perisa kek yang dijual ialah seperti caramel, moist butter, sponge, butter dan oreo cheese. Kek-kek yang dijual ini mendapat sambutan yang memberangsangkan. Pelbagai perisa kek baharu akan ditambah bagi memenuhi permintaan pelanggan terutamanya untuk majlis-majlis perkahwinan. Antaranya seperti perisa cheese, carrot, red velvet, tiramisu dan pelbagai pilihan perisa lagi. Harga kek-kek tersebut amat berpatutan sesuai dengan keenakan rasa kek tersebut. Bilangan kek yang dapat dijual dalam sebulan lebih kurang 100 biji kek. Kebiasaannya pelanggan bagi Kek Fizah Comel terdiri daripada penduduk sekitar Cheras seperti kakitangan kerajaan, murid sekolah dan bakal pengantin. Pada peringkat awal penubuhan perniagaan, sebanyak RM3,000 disediakan sebagai modal perniagaan bagi membiayai kos pembelian bahan dan alatan membuat kek. Hal ini kerana Cik Hafizah telah mempunyai pelbagai alat kelengkapan membuat kek di rumahnya sendiri. Modal permulaan tersebut diperolehi daripada simpanan sendiri. 2.0 PENGENALAN (TUJUAN RANCANGAN PERNIAGAAN) Kek Fizah Comel baharu sahaja beroperasi di Bandar Tun Razak. Bermula dengan modal permulaan yang kecil, Kek Fizah Comel dapat menyediakan kek yang beraneka pilihan kepada pelanggannya di samping menawarkan harga yang berpatutan dan dapat mengekalkan kualiti produknya. Sehubungan itu rancangan perniagaan ini disediakan bagi membolehkan perniagaan mengembangkan lagi perniagaan dengan mendapatkan pinjaman perniagaan yang bernilai RM25,000 dari institusi kewangan seperti bank untuk pembelian mesin dan peralatan membuat kek. KEGIATAN UTAMA/JENIS PERNIAGAAN: BARANGAN BENTUK PERNIAGAAN: MILIKAN TUNGGAL STATUS: BARU MULA BEROPERASI Contoh 2 228 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 229 3.0 LATAR BELAKANG PERNIAGAAN Jadual di bawah menunjukkan maklumat berkaitan latar belakang perniagaan. 4.0 LATAR BELAKANG PEMILIK ATAU RAKAN KONGSI Kek Fizah Comel merupakan perniagaan milikan tunggal. Berikut merupakan latar belakang pemilik perniagaan. Butiran Maklumat Nama perniagaan Kek Fizah Comel Alamat perniagaan No. 10, Lorong Mewah 3, Bandar Tun Razak, 56100 Cheras, Kuala Lumpur. Nombor telefon dan faksimili 014- 662XXXX/03-9171XXXX Bentuk perniagaan Milikan tunggal Kegiatan utama perniagaan Menyedia dan menjual kek Tarikh mula perniagaan 10 Januari 2016 Tarikh pendaftaran 24 Disember 2015 Nombor pendaftaran 0047395251–H Modal permulaan RM 3,000 Modal pinjaman Tiada Nama bank Bank Islam Malaysia Berhad Nombor akaun bank 020132XXXXXXXX Butiran Maklumat Nama penuh Nurul Hafizah Binti Ahmad Shukri Nombor kad pengenalan 990810-10-XXXX Tarikh lahir/umur 10 Ogos 1998 / 19 tahun Alamat tetap No. 10, Lorong Mewah 3, Bandar Tun Razak, 56100 Cheras Kuala Lumpur Nombor telefon 014 662XXXX Kelulusan akademik SPM Status perkahwinan Bujang Kemahiran Membuat kek Pengalaman Tiada Kursus yang dihadiri • Kursus pendek membuat kek dan kek cawan anjuran Kolej Komuniti. • Kursus usahawan anjuran Perbadanan Kemajuan Negeri Selangor (PKNS). MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 230 5.0 KEDUDUKAN TAPAK PROJEK Perniagaan Kek Fizah Comel beroperasi di alamat No. 10, Lorong Mewah 3, Bandar Tun Razak, 56100 Cheras, Kuala Lumpur. Bulan Sasaran Jualan Bil kek yang dijual (biji) Jualan kek (RM) Januari 100 6,000 Februari 105 6,300 Mac 115 6,900 April 120 7,200 Mei 125 7,500 Jun 140 8,400 Julai 145 8,700 Ogos 150 9,000 September 155 9,300 Oktober 165 9,900 November 180 10,800 Disember 200 12,000 Jumlah 1,700 102,000 6.0 OBJEKTIF PROJEK Sasaran jualan Kek Fizah comel meletakkan anggaran harga sebiji kek ialah RM60 seunit. Berikut merupakan sasaran jualan kek bagi Kek Fizah Comel: MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 231 Sasaran untung Berikut merupakan sasaran untung perniagaan bagi tempoh satu tahun. Margin untung perniagaan dijangkakan sebanyak 30% daripada sasaran jualan bulanan. Bulan Sasaran Untung (RM) Januari 1,800 Februari 1,890 Mac 2,070 April 2,160 Mei 2,250 Jun 2,520 Julai 2,610 Ogos 2,700 September 2,790 Oktober 2,970 November 3,240 Disember 3,600 Jumlah 30,600 Sasaran Kek Fizah Comel menyasarkan pelanggan dari kawasan kejiranan, butik pengantin, institusi pendidikan dan premis kedai sebagai sasaran tambahan perniagaan pada masa akan datang. Kek Fizah Comel berharap produk kek keluaran perniagaannya berpeluang memasuki premis-premis perniagaan seperti kafe, restoran dan hotel-hotel berdekatan. 7.0 RANCANGAN PENTADBIRAN Perniagaan Kek Fizah Comel buat masa ini diuruskan oleh Cik Hafizah dan seorang tenaga kerja sebagai pembuat kek. Memandangkan permintaan produk kek semakin mendapat sambutan dalam kalangan penduduk setempat, perniagaan berhasrat untuk mengambil dua orang pengurus dan seorang pekerja tambahan bagi membantu untuk memenuhi permintaan pasaran. Berikut merupakan carta organisasi perniagaan yang dirancangkan: Pengurus PHusna Pengurus Pemasaran Pengurus Operasi Pekerja - Pembuat Kek 2 orang MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 232 Jawatan Tugas Pengurus Mengurus perjalanan dan aktiviti perniagaan. Mengenal pasti lokasi yang sesuai bagi pasaran baru. Mengenal pasti dan menyelesaikan masalah dengan berkesan. Pengurus Pemasaran Menentukan jenis produk dan kawalan mutu produk. Mengambil dan merekod tempahan. Pengurus Operasi Menerima dan melaksanakan tempahan. Merangka strategi pemasaran dan mencari alternatif terbaik untuk sasaran pasaran. Pembuat Kek Membuat kek mengikut tempahan. 8.0 RANCANGAN OPERASI Berikut merupakan carta alir bagi penyediaan kek mengikut tempahan pelanggan. Menerima tempahan kek daripada pelanggan Membuat kek mengikut tempahan pelanggan Menerima bayaran daripada pelanggan Menyerahkan kek kepada pelanggan Mula Tamat Berikut merupakan jadual huraian tugasan bagi Kek Fizah Comel. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 233 Waktu Operasi Perniagaan Waktu operasi Kek Fizah Comel seperti berikut. Susun Atur Ruang Operasi Susun atur ruang operasi perniagaan Kek Fizah Comel seperti rajah di bawah: Hari Masa Operasi Isnin – Jumaat 9.00 pagi – 9.00 malam Sabtu – Ahad 9.00 pagi – 6.00 petang Cuti Umum Tutup MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 234 9.0 RANCANGAN PEMASARAN Produk Kek Fizah Comel menawarkan pelbagai pilihan kek agar pelanggan memperoleh kepuasan. Kek Fizah Comel turut mementingkan kualiti produk dengan menggunakan bahan-bahan mentah bermutu tinggi dan halal. Antara perisa kek yang dijual pada peringkat awal ialah seperti berikut: Caramel cake Moist butter cake Sponge cake Butter cake Oreo cheese cake Perbelanjaan Operasi Perniagaan Jadual berikut menunjukkan perbelanjaan bulanan dan perbelanjaan tambahan yang diperlukan oleh Kek Fizah Comel untuk mengembangkan lagi perniagaannya. Berikut merupakan senarai mesin dan kos yang diperlukan bagi tujuan permohonan pinjaman: Butiran Perbelanjaan Aset (RM) Perbelanjaan Bulanan (RM) Mesin pengadun 2,200 - Mesin pengisar 1,900 - Ketuhar 1,200 - Gaji dan elaun - 2,400 KWSP dan PERKESO - 384 Bil air dan elektrik - 300 Bil telefon - 80 JUMLAH 5,300 3,164 Jenis Harga Seunit (RM) Mesin pengadun 3,200 Mesin pengisar 4,000 Ketuhar 5,000 Peti sejuk 7,000 Kos pendawaian 5,800 JUMLAH 25,000 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 235 Bil. Perisa Harga Perunit (RM) 1. Caramel cake 60 2. Moist butter cake 60 3. Sponge cake 60 4. Butter cake 60 5. Oreo cheese cake 60 6. Cheese cake 70 7. Carrot cake 70 8. Red velvet cake 70 9. Rainbow cake 70 10. Tiramisu cake 70 Harga Perniagaan Kek Fizah Comel juga memberi potongan harga istimewa pada musim perayaan dan hari-hari tertentu seperti Hari Ibu dan Hari Guru. Harga yang ditawarkan adalah kompetitif dan sesuai dengan pasaran setempat. Berikut merupakan senarai harga bagi kek-kek yang dikeluarkan oleh Kek Fizah Comel: Promosi Pelbagai kaedah promosi diguna pakai bagi menyebarkan maklumat produk seperti risalah dan medium talian seperti Facebook, Wechat, WhatsApp dan Telegram. Kek Fizah Comel menawarkan pakej istimewa khususnya kepada bakal-bakal pengantin. Selain itu, potongan harga istimewa turut diberi kepada pelanggan pada musim-musim perayaan dan hari-hari tertentu seperti Hari Ibu dan Hari Guru. Potongan diskaun 10-20% diberikan pada musim perayaan dan hari-hari tertentu. Agihan Lokasi perniagaan berhampiran dengan kawasan tumpuan ramai seperti kawasan perumahan, institusi pendidikan dan kawasan perniagaan secara tidak langsung menarik tumpuan orang ramai mendapatkan produk kek yang dipasarkan. Produk keluaran Kek Fizah Comel boleh diperoleh secara terus di premis perniagaan. Tempahan juga diterima satu hari sebelum acara berlangsung. Permintaan yang tinggi daripada butik-butik perkahwinan memberi cabaran bagi Kek Fizah Comel menghasilkan perisa yang baharu untuk memenuhi permintaan pelanggan sekaligus meningkatkan keuntungan perniagaan. Berikut merupakan sebahagian perisa baharu yang dihasilkan oleh Kek Fizah Comel: Cheese cake Carrot cake Red velvet cake Rainbow cake Tiramisu cake MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 236 10.0 RANCANGAN KEWANGAN Rancangan kewangan bagi Kek Fizah Comel seperti berikut: Kek Fizah Comel Proforma Penyata Aliran Tunai bagi tiga bulan berakhir 31 Disember 2016 Butiran Okt (RM) Nov (RM) Dis (RM) Baki b/b 14,000 38,396 43,887 PENERIMAAN Modal - - - Pinjaman 25,000 - - Jualan tunai 9,900 10,800 12,000 Jumlah penerimaan 34,900 10,800 12,000 PEMBAYARAN Pendawaian kedai 5,800 - - Belian mesin - - 19,200 Gaji, KWSP dan PERKESO 2,784 2,784 2,784 Bayaran balik pinjaman - 521 521 Bil air dan elektrik 300 300 300 Bil telefon 80 80 80 Belian bahan 1,540 1,624 1,720 Jumlah pembayaran 10,504 5,309 24,605 Lebihan/(kurangan) 24,396 5,491 (12,605) Baki h/b 38,396 43,887 31,282 11.0 PENUTUP Kek Fizah Comel yakin dapat melangkah jauh dalam bidang perniagaan ini dengan meningkatkan kualiti produk bagi memenuhi kepuasan pelanggan. Oleh itu, bantuan pinjaman sebanyak RM25,000 diperlukan bagi pembelian beberapa buah mesin yang akan digunakan dalam proses pengeluaran kek. Kek Fizah Comel yakin dapat menguasai pasaran pada masa hadapan. 12.0 LAMPIRAN Berikut merupakan dokumen sokongan untuk permohonan kami: a) Risalah produk b) Kad perniagaan c) Pelan lokasi d) Sijil perakuan pendaftaran perniagaan e) Lesen perniagaan MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 237 AKTIVITI KUMPULAN 1. Anda dikehendaki untuk membentuk kumpulan kecil yang terdiri daripada lima orang setiap kumpulan. 2. Sediakan satu rancangan perniagaan, sama ada milikan tunggal atau perkongsian. 3. Bentangkan dalam kelas mengikut kumpulan. 1. Rancangan perniagaan merupakan dokumen bertulis yang memberikan keterangan berkenaan perniagaan atau projek yang hendak dijalankan secara menyeluruh dan terperinci. 2. Kepentingan menyediakan rancangan perniagaan: memberi peluang kepada usahawan menilai projek yang dirancang dengan teliti. menganggar keperluan sumber perniagaan. menjangka risiko dan masalah yang mungkin timbul semasa melaksanakan projek perniagaan tersebut. memberi gambaran sama ada projek yang dirancang berdaya maju atau tidak. meyakinkan pihak pelabur atau bank. 3. Format rancangan perniagaan merangkumi aspek: i- Ringkasan eksekutif ii- Pengenalan (tujuan rancangan perniagaan) iii- Latar belakang perniagaan iv- Latar belakang pemilik/rakan kongsi v- Kedudukan tapak projek vi- Objektif projek vii- Rancangan pentadbiran viii- Rancangan operasi REFLEKSI ix- Rancangan pemasaran x- Rancangan kewangan xi- Penutup xii- Lampiran (dokumen sokongan) 238 238 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 ujian sumatif SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Butiran berikut diambil daripada peranan pengurusan sumber manusia dalam sesebuah organisasi. Berdasarkan penyataan di atas, yang manakah fungsi pengurusan sumber manusia yang sesuai? A Prestasi pasukan B Membangunkan pasukan untuk mencapai sasaran C Pemantapan budaya profesional D Membentuk persekitaran kerja yang positif dan harmoni 2 Antara berikut, manakah merupakan takrifan standard prosedur operasi tugas (SOP) kepada pengurusan sumber manusia? A Penempatan pekerja mengikut aspek kemahiran, kebolehan, minat kerjaya dan pengalaman pekerja B Dokumen arahan bertulis untuk mencapai keseragaman perlaksanaan tugas dan fungsi-fungsi tertentu Bab 1: Pengurusan Sumber Manusia • Visi, misi, objektif dan moto perniagaan perlu difahami oleh setiap pekerja. • Konsep pengurusan Jepun boleh diamalkan dalam memberikan perkhidmatan dan kualiti kerja yang baik. • Nilai-nilai korporat perlu diterap dan diamalkan semasa melakukan tugas. C Langkah untuk mewujudkan perhubungan harmoni antara majikan dan pekerja dalam suasana tempat kerja yang sejahtera D Merupakan satu susunan unit dalam organisasi yang melibatkan pembahagian dan fungsi kerja 3 Maklumat di bawah ini merujuk kepada kemahiran kebolehkerjaan bagi seseorang pekerja yang dikehendaki oleh perniagaan. Berdasarkan penyataan di atas, kemahiran kebolehkerjaan manakah yang sesuai bagi Doktor Huda? A Kelayakan yang bersesuaian B Keberkesanan mencapai sasaran individu C Berpengetahuan tentang produk dan perkhidmatan D Berpengalaman dalam industri tertentu Doktor Huda ialah seorang pakar Oftamologi yang sudah lama berkhidmat dalam bidang Ocular Imumunology daripada sebuah universiti terkemuka di London. Beliau kini menyandang jawatan sebagai Dekan Fakulti Perubatan di sebuah universiti swasta terkemuka di Cyberjaya. Pada masa yang sama, beliau juga telah menubuhkan sebuah klinik mata di Bandar Baru Bangi dan aktif sebagai pakar perunding mata di Pusat Lasik dan Mata, di salah sebuah hospital terkemuka di Kuala Lumpur. MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 239 239 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 239 4 Maklumat dibawah merujuk kepada struktur organisasi bagi sesebuah perniagaan. Berdasarkan penyataan di atas, yang manakah struktur organisasi yang sesuai bagi Petronas? A Fungsi B Matriks C Produk D Geografi 5 Antara berikut, manakah merupakan kategori faedah yang diterima oleh seorang pekerja dalam sistem penggajian yang disediakan dalam perniagaan? I Elaun II Gaji III Caruman KWSP IV Insurans berkelompok A I dan II B I dan II C II dan III D III dan IV 6 Maklumat berikut berkenaan gaji yang diterima oleh Encik Jaafar. Berapakah upah yang diterima oleh Encik Jaafar jika dia bekerja selama 10 jam sehari selama lima hari seminggu? A RM1,150 B RM1,325 C RM1,250 D RM1,625 Bab 2: Pengurusan Sumber Fizikal dan Teknologi 7 Apakah tujuan penggunaan peralatan teknologi maklumat dan komunikasi dalam operasi sesebuah perniagaan? A Memudahkan usahawan menghubungi keluarganya. B Membolehkan usahawan mencari maklumat berkenaan rakan lamanya. C Mempercepat dan memudahkan urus niaga seseorang usahawan. D Memudahkan usahawan mencari tempat-tempat pelancongan menarik untuk percutian keluarga. Petronas yang ditubuhkan pada 1974, terus berkembang menjadi sebuah syarikat perbadanan minyak dan gas yang berdaya saing sehingga disenaraikan dalam Fortune Global sebagai antara 500 entiti perniagaan terbesar di dunia. Baru-bari ini, Petronas mengumumkan akan mempergiatkan operasi cari gali dan pengeluaran di India, Venezuela, Uzbekistan dan Indonesia selain mengekalkan operasinya di Sudan. Encik Jaafar bekerja di sebuah syarikat pembinaan RXY di Tawau, Sabah. Jam bekerja normal ialah 8 jam sehari dan dibayar RM25 sejam. Kerja lebih masa pula dibayar ialah 2.5 kali ganda daripada gaji jam bekerja normal. 240 240 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 8 Antara berikut, yang manakah jenis sumber fizikal? I Kilang dan mesin II Harta intelek III Lesen perisian IV Bahan mentah A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 9 Gambar di bawah merupakan peralatan yang penting di premis perniagaan. Nyatakan prosedur mengurus sumber yang berkaitan dengan gambar di atas. A Paten B Insurans C Keselamatan D Hak cipta terpelihara 10 Gambar di bawah merupakan satu jenis teknologi. Apakah sumber teknologi yang bersesuaian dengan gambar di atas? A Kemahiran dan pengalaman B Sumber pendapatan yang lumayan C Penggunaan teknologi yang canggih D Alatan muzik yang mahal dan berkualiti 11 Antara berikut, yang manakah contoh hak cipta terpelihara? I Tempat bersejarah II Muzium III Karya muzik IV Novel A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 241 241 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 15 Pernyataan berikut merupakan satu jenis pembiayaan daripada bank dan institusi kewangan. Nyatakan jenis pembiayaan di atas. A Pemfaktoran B Sewa beli C Overdraf D Pajakan 16 Apakah kekuatan sumber pembiayaan dalaman? I Cepat dan ringkas II Tidak perlu membayar faedah III Pembiaya mempunyai hak ke atas syarikat IV Terdapat perlindungan cukai daripada pembayaran faedah A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 17 Nyatakan langkah seterusnya yang perlu dilakukan oleh seorang usahawan yang telah menyediakan rancangan perniagaan. A Membuat permohonan B Membuka akaun semasa C Mendapatkan khidmat nasihat kewangan D Membayar wang proses kepada agensi kerajaan 12 Berikan definisi lesen perisian. A Perjanjian untuk menjalankan perniagaan antara pemilik dengan pengguna perisian. B Perjanjian bertulis antara pemilik dengan pengguna perisian. C Perjanjian lisan antara pemilik dengan pengguna perisian. D Perjanjian jual beli barangan untuk diniagakan. Bab 3: Sumber Pembiayaan Perniagaan 13 Rizab daripada keuntungan bagi sumber pembiayaan dalaman diperoleh daripada A hasil jualan B hasil pelaburan C keuntungan tolak kos D keuntungan jualan produk 14 Modal yang diperlukan oleh usahawan terdiri daripada I Jentera II Tanah III Buruh IV Wang tunai A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Usahawan hanya menyewa mesin dan jentera yang dibeli oleh bank dan institusi kewangan. 242 242 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 RM Aset semasa 16,000 Liabiliti semasa 8,000 Aset bukan semasa 48,000 Liabiliti bukan semasa 4,000 20 Maklumat berikut diperolehi daripada sebuah firma pada 31 Disember 2016. Hitungkan nisbah semasa. A 2 : 1 B 3 : 1 C 4 : 1 D 6 : 1 21 Pengguna penyata kewangan terdiri daripada pengguna dalaman dan pengguna luaran. Antara berikut, yang manakah merupakan pengguna luaran? I. Pihak bank II. Pemiutang III. Pelabur IV. Pemilik perniagaan A I, II dan III B I, II dan IV C I, III dan IV D II, III dan IV 22 Jadual dibawah menunjukkan nilai aset, liabiliti dan ekuiti pemilik Syarikat Murni. Hitungkan nilai X? A RM35,712 B RM21,240 C RM14,472 D RM6,768 18 Usahawan yang ingin menjalankan penyelidikan boleh mendapatkan sumber pembiayaan daripada: A Bank Negara Malaysia B Perbadanan Pembangunan Nasional Berhad C Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi (MOSTI) D Tabung Ekonomi Kumpulan Usaha Niaga (TEKUN) Bab 4: Penyata Kewangan Perniagaan 19 Pilih padanan yang betul. Aset Liabiliti Ekuiti pemilik RM21,240 X RM14,472 Jawapan Nisbah Maksud A Peratusan Margin Untung Bersih Mengukur kemampuan syarikat untuk membayar pinjaman jangka pendek dengan menggunakan aset semasa B Peratusan Margin Untung Kasar Mengukur pulangan atas setiap ringgit modal yang dilaburkan C Peratus Untung Tokokan Peratusan menunjukkan keberkesanan perniagaan mengawal harga jualan dan kos untuk memaksimumkan keuntungan D Peratusan Pulangan Atas Modal Mengukur kecekapan perniagaan dalam menggunakan aset untuk menjana jualan 243 243 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 23 Antara berikut, apakah penyebab yang mengakibatkan sumber aliran keluar tunai bagi sesebuah syarikat? I Bayaran pembekal II Tambahan modal tunai III Pembelian perabot pejabat IV Kutipan daripada penghutang A I dan II B I dan III C II dan IV D III dan IV 24 Apakah tujuan Penyata Aliran Tunai disediakan? A Menghitung untung bersih dan kasar syarikat B Merekodkan wang masuk dan wang keluar C Menghitung lebihan atau kurangan tunai D Merekodkan segala penerimaan dan perbelanjaan modal Bab 5: Persediaan Menjadi Usahawan 25 Pernyataan yang manakah menggambarkan tentang ciri-ciri keperibadian seorang usahawan? A Usahawan yang tabah akan mudah berputus asa B Usahawan yang bijak akan pandai merebut peluang perniagaan C Usahawan yang berdikari akan sentiasa mengharap bantuan orang lain D Usahawan yang optimistik akan sentiasa membangunkan kehidupannya sahaja Cik Yee Ling menjalankan perniagaan secara atas talian menjual pakaian setelah tamat pengajian di universiti tempatan. Beliau pernah ditipu oleh pembekal dan mengalami kerugian yang banyak. Namun beliau berusaha untuk mengembangkan perniagaannya. 26 Maklumat berikut berkaitan dengan Cik Yee Ling. Antara berikut, manakah ciri-ciri keperibadian usahawan yang dimiliki oleh Cik Yee Ling? I Berdikari II Fleksibel III Tabah IV Yakin dan optimistik A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 27 Antara berikut,manakah merupakan keberuntungan perniagaan kepada usahawan? I Meluaskan pasaran II Mengurangkan risiko perniagaan III Meningkatkan kos pelaburan IV Memantapkan imej perniagaan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 244 244 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 28 Rajah 1 menunjukkan unsur campuran pemasaran. Campuran Pemasaran Apakah X? A Jenama B Kualiti C Promosi D Jaminan 29 Apakah stok bergerak perlahan? A Stok yang mengambil masa lama untuk dijual B Stok yang dapat dijual dengan cepat C Stok yang diagihkan daripada pengeluar kepada pengguna D Stok yang perlu dibeli dari pemborong sahaja Bab 6: Persediaan Memulakan Perniagaan 30 Antara berikut, manakah benar tentang liabiliti rakan kongsi dalam perniagaan Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT)? A Liabiliti tanpa had B Liabiliti adalah tidak terhad C Liabiliti adalah terhad kepada modal D Liabiliti adalah terhad kepada perjanjian 31 Maklumat berikut berkaitan dengan sejenis promosi. Apakah jenis promosi tersebut? A Publisiti B Jualan terus C Pengiklanan D Promosi jualan Harga Tempat X Produk Maklumat yang disampaikan oleh pihak media massa mengenai sesuatu produk tanpa dipengaruhi oleh pengeluar. Maklumat disampaikan melalui akhbar, televisyen, radio dan majalah. 245 245 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 Bab 7: Merancang Pengendalian Perniagaan 36 Individu ini memerlukan Rancangan Perniagaan untuk menawarkan jualan secara kredit kepada peniaga. Siapakah beliau? A Pekerja B Peniaga C Pembekal D Pelanggan Harga ialah bayaran yang perlu dibayar oleh pembeli untuk memiliki produk atau perkhidmatan. 32 Maklumat berikut berkaitan dengan harga. Apakah faktor yang perlu dipertimbangkan usahawan untuk menetapkan harga? A Jenis barangan B Sasaran pengguna C Permintaan pengguna D Permintaan pengeluar 33 Encik Samer merupakan pemilik tunggal bagi perniagaan ‘Kedai Runcit Idaman’. Apakah yang perlu dilakukan oleh beliau setelah isteri beliau ingin menjadi rakan kongsi perniagaan tersebut? A Mempamerkan sijil perniagaan beliau di premis perniagaannya. B Mempamerkan papan tanda perniagaan yang baharu. C Mengemaskini maklumat pemilik dan rakan kongsi dengan pihak SSM. D Menamatkan pendaftaran perniagaan mereka. 34 Maklumat berikut berkaitan dengan dokumen dan rekod perniagaan. Pilih padanan jawapan yang betul. Cik Alice menjelaskan bayaran bil air perniagaannya dengan menggunakan cek. 35 Pernyataan di bawah berdasarkan sebuah rekod urus niaga. Yang manakah antara berikut adalah benar berdasarkan pernyataan di atas? I Rekod jualan II Rekod belian III Rekod kos operasi IV Rekod penyata bank A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Dokumen Rekod urus niaga A Bil tunai Kos operasi B Invois Penyata bank C Bil air Pembelian D Resit Jualan 246 246 MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN BAB 7 37 Rancangan perniagaan juga dikenali sebagai I Kertas laporan II Kertas kerja III Pelan induk perniagaan IV Pelan bangunan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 38 Apakah tujuan sesuatu Rancangan Perniagaan itu disediakan? I Untuk mencari pelanggan II Untuk mendapatkan pekerjaan III Untuk menilai prestasi perniagaan IV Untuk mendapatkan pinjaman A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 39 Rancangan Perniagaan disediakan untuk keperluan individu-individu seperti berikut kecuali A Usahawan B Agensi kerajaan C Pelanggan D Bank 40 Apakah kepentingan Rancangan Perniagaan kepada peniaga? A Garis panduan untuk menguruskan perniagaan B Untuk membuat pelaburan di dalam perniagaan C Mencari pekerjaan yang baharu D Panduan memberikan pinjaman 247 A Aset Wang tunai dan harta benda (seperti tanah, bangunan) yang dimiliki seseorang (sesebuah syarikat, pertubuhan). Aset bukan semasa Aset perniagaan yang mempunyai tempoh hayat penggunaan melebihi setahun kewangan dan tahap kecairannya rendah. Aset semasa Aset perniagaan yang bersifat tidak tahan lama dan mempunyai tempoh penggunaan kurang daripada setahun. B Belanjawan kos Satu rancangan perbelanjaan yang menunjukkan kos pengeluaran untuk menghasilkan barangan atau perkhidmatan dalam tempoh tertentu. C Campuran pemasaran Gabungan strategi pemasaran iaitu produk, harga, tempat dan promosi yang boleh dikawal dan dapat membantu organisasi untuk mendapatkan maklum balas daripada sasaran pasaran. E Ekuiti Saham biasa dan syer yang tidak mempunyai dividen tetap. Ekuiti pemilik Hutang perniagaan terhadap pemilik atau tuntutan pemilik terhadap aset perniagaan. G Gadaian/Ar Rahnu Satu barang yang berharga dijadikan sebagai cagaran atau sandaran yang terikat dengan hutang bercagar yang boleh dibayar dengannya sekiranya hutang tersebut tidak dapat dilunaskan/dijelaskan. Gaji Bayaran upah untuk pekerjaan. Ganjaran Sesuatu yang diberi kerana sumbangan atau dana yang diberi. H Hak cipta terpelihara Hak eksklusif yang diberikan oleh undang-undang untuk tempoh masa tertentu kepada pencipta karya untuk mengawal penggunaan karya mereka. Harta intelek Hasil kreativiti atau ciptaan yang datang daripada daya intelektual atau minda seseorang. I Inovasi Suatu penemuan baru yang berbeza dari yang sudah ada. Inventori Senarai terperinci barang-barang yang terdapat di tempat tertentu. K Kebolehkerjaan Kemahiran atau kebolehan yang dimiliki oleh pekerja yang membuatkan bakal majikan berminat untuk menawarkan pekerjaan kepada mereka. Kos berubah Kos yang berubah secara berkadar terus dengan perubahan dalam tingkat pengeluaran. Kos tetap Kos yang tidak berubah mengikut perubahan tingkat pengeluaran pada satu-satu masa. Kualiti Penghasilan produk secara konsisten supaya dapat memenuhi dan melebihi jangkauan pelanggan terhadap barang dan perkhidmatan. Kunci Kira-kira Penyata kewangan yang mengandungi butiran kewangan tentang aset, liabiliti dan ekuiti syarikat pada satu masa tertentu. 249 L Liabiliti Nilai tanggungan atau hutang sesebuah syarikat kepada orang (syarikat) lain. Liabiliti bukan semasa Hutang perniagaan jangka panjang yang memerlukan tempoh melebihi satu tahun kewangan untuk menjelaskannya. Liabiliti semasa Hutang perniagaan jangka pendek yang dapat dijelaskan dalam tempoh setahun kewangan. M Mampan Kemampuan untuk terus berkembang dan mencapai tahap prestasi yang baik (bukan ekonomi, pembangunan). Margin keuntungan operasi Mengukur peratus penambahan pada kos operasi bagi mendapatkan harga jualan. Merekrut Proses menggalakkan calon yang layak untuk memenuhi keperluan dan jawatan kosong dalam organisasi. Milikan tunggal Perniagaan yang dimiliki oleh seorang individu sahaja. Misi Pernyataan yang menerangkan tujuan khusus bagi sesebuah organisasi perniagaan. Modal Segala bentuk kekayaan yang digunakan untuk berniaga dan menambah kekayaan. Motivasi Faktor dalaman dan luaran yang menggerakkan seseorang untuk membuat sesuatu tindakan bagi mencapai matlamat. N Nisbah kecairan Mengukur keupayaan aset dengan mudah dalam bentuk tunai tanpa menjejaskan nilai aset sesebuah perniagaan. Nisbah semasa Mengukur keupayaan sesebuah syarikat untuk menjelaskan semua liabiliti (hutang jangka pendek) mengikut masa yang ditetapkan. Nisbah untung Mengukur kadar untung atau pulangan yang diperoleh sesebuah perniagaan. 250 O Objektif projek Maklumat berkaitan sasaran jualan, sasaran untung dan sasaran pelanggan perniagaan. Overdraf Kemudahan kredit yang disediakan oleh bank perdagangan untuk pemegang akaun semasa. P Pajakan Kontrak yang membolehkan orang lain mengguna sesuatu (tanah, bangunan dan sebangainya) dalam tempoh masa tertentu dengan bayaran tertentu. Pasaran Tempat pertemuan antara penjual dengan pembeli yang terlibat dalam proses pertukaran. Paten Hak eksklusif yang dianugerahkan untuk suatu reka cipta, sama ada merupakan satu produk atau satu proses untuk melakukan sesuatu yang baru atau penyelesaian teknikal ke atas sesuatu masalah. Pelanggan Pihak yang membeli barang atau perkhidmatan yang dikeluarkan oleh perniagaan. Pemberhentian Penamatan kontrak perkhidmatan akibat penutupan syarikat atau lebihan bilangan pekerja sedia ada. Pemfaktoran Kemudahan pembelian akaun penghutang atau invois yang disediakan oleh institusi kewangan atau syarikat pemfaktoran untuk peniaga. Penggajian Skim perkhidmatan sesebuah organisasi berkait dengan urusan menggaji atau membayar gaji kakitangan. Pengguna dalaman Kategori pengguna maklumat pengurusan yang terdiri dari pada kakitangan dalaman, pihak penurusan dan pemilik syarikat. Pengguna luaran Kategori pengguna maklumat pengurusan yang terdiri daripada pihak bank, pemegang saham, kerajaan, pembekal, pesaing, dan pemuitang. Penghargaan Perihal (perbuatan) menghargai; penghormatan. Penyata aliran tunai Satu penyata yang menunjukkan aliran sebenar wang tunai masuk (penerimaan) dan aliran sebenar wang tunai keluar (pembayaran) perniagaan dalam tempoh kewangan tertentu. Penyata kewangan Dokumen laporan yang direkodkan bagi menunjukkan segala butiran dan maklumat tentang kedudukan kewangan dan operasi perniagaan bagi sesuatu tempoh perakaunan. 251 Penyata pendapatan Penyata untuk mengukur prestasi operasi syarikat dalam tempoh tertentu. Perancangan sumber manusia Aktiviti menganalisis dan mengurus keperluan sumber manusia bagi memastikan tidak berlaku lebihan atau kekurangan sumber tenaga kerja dalam organisasi. Perniagaan perkongsian Perniagaan yang dibentuk melalui kerjasama dua atau lebih individu dengan tujuan memperoleh keuntungan. Pihak berkepentingan Pelbagai pihak yang akan mempengaruhi secara langsung atau tidak langsung terhadap operasi sesebuah perniagaan. Proaktif Bersikap positif merangka dan mengawal tindakan yang dilakukan jauh lebih awal daripada kejadian sesuatu perkara. Produk Barangan yang dihasilkan oleh pengeluar dengan tujuan memenuhi permintaan dalam pasaran. Produktiviti Daya pengeluaran sesuatu produk. Proforma Ramalan atau jangkaan. Promosi Aktiviti penyebaran maklumat berkenaan dengan produk atau perkhidamatan yang boleh mempengaruhi pengguna untuk membeli produk atau perkhidmatan tersebut. Pulangan aset Pulangan atas pelaburan mengukur keberkesanan syarikat dalam menggunakan aset untuk menjana pelaburan. Pusing ganti aset tetap Kecekapan syarikat dalam menggunakan aset tetap untuk menjana jualan. Pusing ganti jumlah aset Kecekapan syarikat dalam menggunakan semua aset untuk menjana jualan. Pusing ganti stok Mengukur secara purata beberapa kali inventori dijual dalam satu tempoh tertentu. R Rancangan pemasaran Perancangan perniagaan untuk memasarkan produk dan perkhidmatan. Rancangan pentadbiran Maklumat mengenai tenaga kerja dan kos perbelanjaan yang terlibat di bahagian pentadbiran perniagaan. Rancangan perniagaan Dokumen bertulis yang menerangkan maklumat perniagaan atau projek yang hendak dijalankan secara menyeluruh dan terperinci. 252 S Sasaran pasaran Pengguna sedia ada atau bakal pengguna yang disasarkan untuk membeli produk atau perkhidmatan. Sewa beli Aktiviti menyewa barangan dengan tujuan untuk membeli barangan tersebut. Bank atau insitusi kewangan akan memberi barang tersebut dan menyewakannya kepada usahawan. Stok Barang dagangan untuk dijual. Himpunan barang yang tersimpan di dalam stor. Struktur organisasi Hierarki kedudukan individu dalam sesebuah organisasi. Struktur organisasi matriks Struktur hierarki yang mengamalkan sistem berbilang arahan dalam sesebuah organisasi. Sumber fizikal Semua aset yang berbentuk ketara atau nyata yang dimanfaatkan oleh organisasi bagi menjalankan sesebuah perniagaan. T Titik Pulang Modal (TPM) Satu tahap kuantiti pengeluaran apabila jumlah hasil jualan sama dengan jumlah kos. U Undang-undang Peraturan yang termaktub yang ditentukan oleh masyarakat, negeri dan negara untuk mengawal kelakuan anggota sendiri. Untung Pulangan yang diterima daripada aktiviti perniagaan. Untung tokokan Mengukur kecekapan syarikat dalam mengurangkan kos dan meningkatkan pulangan. V Visi Tanggapan dan pandangan yang jauh dan mendalam berkaitan dengan perkembangan masa depan. 253 Ab Aziz. Yusof & Zakaria Yusof, 2004. Prinsip Keusahawanan. Edisi ke-4, Petaling Jaya: Prentice Hall. Ab Aziz. Yusof, 2000. Usahawan dan Keusahawanan: Satu Penilaian. Prentice Hall: Sprint Print. Abu Bakar Abd Hamid et. al., 2002. Prinsip Pemasaran: Teori & Praktis. Malaysia: McGraw-Hill. Ain Hayati Mohamed, Faridahwati Mohd. Samsudin, Hasni Che Ismail, Lim Kong Teong, Mohammad Basir Saud, Nasruddin Zainudin, Norsiah Mat & Nurli Yaacob, 2005. Pra-U Pengajian Perniagaan Penggal 2. Petaling Jaya: Pearson Malaysia Sdn. Bhd. Ain Hayati Mohamed, Faridahwati Mohd. Samsudin, Hasni Che Ismail, Lim Kong Teong, Mohammad Basir Saud, Nasruddin Zainudin, Norsiah Mat & Nurli Yaacob, 2013. Teks Pra-U STPM Pengajian Perniagaan Penggal 1. Kuala Lumpur: Pearson Malaysia Sdn Bhd. Azizi Zulkefli, 2017, Februari 2. “Kepentingan Harta Intelek dan Hak Cipta Dalam Bisnes”. Dalam laman sesawang Majalah Niaga: http://www.majalahniaga.com/kepentingan-harta-intelek- dan-hak-cipta-dalam-bisnes.html Azly Muhammad et. al., 2016. Pengajian Perniagaan: Nota dan Latihan STPM. Edisi Pertama. Kuala Lumpur: Penerbit Ilmu Bakti Sdn Bhd. Dewan Bahasa dan Pustaka, 2005. Kamus Dewan Edisi Keempat. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Faudziah Zainal Abidin et. al., 2001. Prinsip Pengurusan Kewangan. Petaling Jaya: Prentice Hall. Jeff Madura, 2010. Introduction to Business. 5th Edition. Paradign Publishing International. Kotler, Philip et. al., 2012. Principles of Marketing An Asian Perspective. 5th Edition. Pearson Education South Asia Pte Ltd. Kuratko D. F. & Hodgets R. M., 2003. Entrepreneurship: Contemporary Approach. 6th Edition. South-Western Educational Publishing. Loo Chee Kuang, 2009. Perdagangan: Focus Ace SPM. Edisi Pertama. Selangor: Penerbitan Pelangi Sdn Bhd. Maimunah Aminuddin, 1999. Human Resource Management: Principles and Practices. Edisi ke-2. Shah Alam: Oxford Fajar Sdn Bhd. 254 Mohd As’ri Chik, 2009. “Kebolehpasaran Graduan UKM: Satu Kajian Perbandingan Antara Graduan Disiplin Sains dengan Bukan Sains”. Kajian yang dilakukan di Politeknik Merlimau Melaka (PMM). Maklumat lanjut boleh layari sesawang http://careercube.com.my/ index.php/en/ 18-kerjaya/50-tip-panduan-kerjaya Mohd Salleh Hj Din et. al., 2004. Asas Keusahawanan. Kuala Lumpur: Thompson Publishing. Mokhtar Pet, 2016. Pengajian Perniagaan: Ace Ahead Teks STPM Pengajian Perniagaan: Penggal 1. Edisi Ke-3. Selangor: Oxford Fajar Sdn Bhd. Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO), 5 Februari 2017. Definisi Paten. Dalam laman sesawang Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO): http://www.myipo.gov.my/ms/asas- paten/ Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO), 5 Februari 2017. Hak Cipta. Dalam laman sesawang Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO): http://www.myipo.gov.my/ms/hak- cipta/?lang=ms Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO), 5 Februari 2017. Statistik Paten 2016. Dalam laman sesawang Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO): http://www.myipo.gov.my/ms/ statistik-paten-2016/ Perodua, 13 Mei 2017. Korporat. Dalam laman sesawang Perodua: http://www.perodua.com.my/ corporate/company Portal 1 Klik 6 Jun 2017. Membuka Perniagaan Sendiri. Dalam laman sesawang Portal 1 Klik: http://pmr.penerangan.gov.my/index.php/ekonomi/401-membuka-perniagaan-sendiri.html Portal Rasmi Majlis Amanah Rakyat, 3 Jun 2017. Program Skim Nasihat Perniagaan. Dalam laman sesawang MARA: http://www.mara.gov.my/skim-khidmat-nasihat-perniagaan Portal Rasmi Majlis Amanah Rakyat, 3 Jun 2017. Borang Permohonan Kemudahan Program Putra. Portal Rasmi Majlis Amanah Rakya, 3 Jun 2017. Skim Pembiayaan. Dalam laman sesawang MARA:http://www.mara.gov.my/skimpembiayaan?p_p_id=56_INSTANCE_Kn4g&p_p_ lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-2&p_p_col_ count=1&_56_INSTANCE_Kn4g_page=1 Rafidah Binti Manap & Mokhtar Bin Pet, 2013. Ace Ahead Teks STPM Pengajian Perniagaan: Keusahawanan Penggal 3. Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd. Saiful Bahri Sufar, Muhamad Muda & Othman Yong, 2001. Pengurusan Kewangan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Shanti Subramaniam & Mah Boon Kiet , 2015. PRA-U Teks STPM Pengajian Perniagaan. Shah Alam: Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. 255 Shanti Subramaniam & Mah Boon Kiet, 2016. PRA-U Teks STPM Pengajian Perniagaan (Keusahawanan). Shah Alam: Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd. SME Corp Malaysia, 4 Jun 2017. Memulakan Perniagaan. Dalam laman sesawang SME Corp Malaysia: http://www.smecorp.gov.my/images/Publication/handbook/smidec-memulakan- perniagaan.pdf William Nickels, James McHugh & Susan McHugh, 2015. Understanding to Business. 11th Edition. McGraw-Hill Education. Zaiton Binti Hussin, Zakiyah Binti Jalun & Mokhtar Bin Pet, 2016. Perniagaan Tingkatan 4. Puchong: Al Hidayah House of Publishers Sdn. Bhd. Zakaria H., Arifin K., Ahmad S., Aiyub K., & Fisal Z., 2010. “Pengurusan Fasiliti Dalam Penyelenggaraan Bangunan: Amalan Kualiti, Keselamatan dan Kesihatan”. Journal of Techno Social, 2(1). Zan ‘Asri Tasir et. al., 2010. Prinsip Perakaunan: Tingkatan 4 dan 5. Buku Teks bagi Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah. Edisi Pertama. Kuala Lumpur: Sasbadi Sdn Bhd. http://www.hrdf.com.my https://www.maybankfoundation.com/index.php/how-wework/sustainability-reports http://www.perodua.com.my/corporate/company#42sx4br2 ShrH5AH6.97 http://www.bnm.gov.my/index.php?ch=li&cat=insurance&lang=bm http://www.majalahniaga.com/kepentingan-harta-intelekdan-hak-cipta-dalam-bisnes.html http://www.myipo.gov.my/ms/start/ Berita Harian, Rabu, 25 Mei 2016. http://www.mara.gov.my/bah.pembiayaan-perniagaan https://www.tekun.gov.my/ms/usahawan-tekun/skimpembiayaan-tekun-nasional/syarat-syarat/ https://www.cgc.com.my/conventional-schemes?lang=my http://www.agrobank.com.my/my/product/program/ http://www.mosti.gov.my/dana-geran/permohonan-dana-2/ http://www.agrobank.com.my/wp-content/uploads/2014/12/AGRONetBIZ-Application-Form- BAHASA.pdf 256 https://mhdazlan.files.wordpress.com/2010/02/modul-format-penyatakewangan.pdf https://ms.wikipedia.org/wiki/Penyata_kewangan https://mhdazlan.files.wordpress.com/2012/10/analisis-titik-pulang-modal.pdf https://www.thevocket.com/orang-malaysia-forbes-30under-30-asia-2017/ http://www.mara.gov.my http://giatmara.edu.my/language/ms/senarai-kursus/?lang=ms https://www.hmetro.com.my/node/52749 ttp://www.ssm.com.my/ms/PLT-MengenaiPLT https://www.ssm.com my/sites/default/files/slide/making-the-rightbusiness-decisions-with-ssms-products-7-30_0. http://www.daftarsyarikat.biz/tag/syarikat-awam-berhad-bhd/ http://www.usahawan.com http://www.perkeso.gov.my/my/perlindungan-keselamatansosial/kelayakan-majikandan-pekerja/ kadar-caruman.html http://www.agrobank.com.my/my/home/corporate-info/vision-mission-and-objectives/rtrv 21/6/2017 http://www.mara.gov.my/objektif-strategi rtrv 21/6/2017 http://www.smecorp.gov.my/index.php/my/soft-loans-for-smes rtrv 21/6/2017 http://www.usahawan.com/pinjaman/badan-pinjaman-tekun-mara-punb-teb.html/ rtrv 21/6/2017 257 A Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 (APP 1956), 161 Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012, 160 - 162, 187 Akta Syarikat 1965, 160 - 162, 187 Aset bukan semasa, 99, 102 - 103, 115, 119 Aset semasa, 99, 102 - 103, 109, 113, 115 C Campuran pemasaran, 146, 183 - 184 E Ekuiti pemilik, 99, 102 - 103, 109 G Gadaian, 70 - 71 H Hak cipta terpelihara, 48, 50 - 51 Harta intelek, 42, 48 - 49, 50, 54, 56 I Inventori, 69, 100 - 101, 103, 114, 144 J Jualan, 12, 18, 27, 53, 99 - 101, 109 - 110, 115, 118, 144 - 145, 148, 159, 160, 183, 213 K Kebolehkerjaan, 3, 4, 16 - 18, 20, 30 Keuntungan, 9, 47, 70, 97, 99, 109 - 112, 114 - 115, 117, 135, 142 - 143, 145, 161, 183, 198, 205, 227 Kos berubah, 107 Kos tetap, 107, 110 Kunci Kira-kira, 99, 102, 109 L Lesen perisian, 42, 48 - 49, 58 Liabiliti bukan semasa, 99, 102 - 103, 109 Liabiliti semasa, 99, 102 - 103, 109, 113, 117 258 M Milikan tunggal 69, 85, 87, 160, 163 - 164, 187, 201, 228 - 229, 237 Modal, 5, 67, 69, 70 - 73, 75, 77, 85 - 87, 103, 109, 118, 134, 136, 142 - 143, 147, 150, 160, 173 - 174, 180 - 181, 200, 213, 218, 226, 228, 236 N Nisbah asas, 97 - 98, 111, 118, 121 Nisbah semasa, 113, 116 - 117, 121 O Overdraf, 70 - 71, 87, 103 P Pajakan, 70 - 71, 87 Pasaran, 2, 18, 22, 28, 29, 45, 116, 136, 137, 139, 145, 149, 185, 206, 210, 224, 231 - 232, 235 - 236 Paten, 48, 50 - 51, 56, 58 Pelanggan, 2, 3, 7, 17, 22, 52 - 53, 55, 71, 76, 132, 143, 184 - 186, 196, 204 - 206, 212, 218, 222 - 223, 225, 228, 231 - 232, 234 - 236 Pengurusan sumber manusia, 3 - 7, 11 - 13, 21, 30, 144 Penyata aliran tunai, 99, 104, 121, 159, 181, 213, 226, 236 Penyata kewangan, 1, 97 - 100, 108 - 109, 111, 116, 119, 121, 172, 206, 222 Penyata pendapatan, 99 - 100, 109, 121 Perkongsian, 6, 11, 12, 69, 85, 87, 160, 164, 187, 201, 219, 237 Produk, 2, 17 - 18, 21, 23, 31, 42 - 45, 50, 52 - 53, 55 - 58, 72, 74, 107, 116, 132, 136, 139, 141, 143, 145 - 146, 148 - 160, 183 - 187, 200, 205, 208 - 212, 214, 225, 227 - 228, 231 - 232, 234 - 236 Promosi, 146, 160, 183, 185, 187, 225, 228, 235 S Sasaran pasaran, 146, 206, 222, 232 Sewa beli, 70 - 71, 87 Stok, 23, 42 - 43, 45 - 46, 53, 55, 58, 114 - 116, 118, 121, 132, 134, 142 - 144, 150, 206, 222 Struktur organisasi, 3 - 4, 15, 21 - 23, 31 Sumber fizikal, 1, 42 - 44, 46 - 47, 52, 54 - 58 Sumber teknologi, 41 - 43, 48 - 50, 52, 54 - 58 Syer, 70 - 71, 87 T Titik pulang modal, 109 - 110, 121, 205 U Undang-undang, 50 - 51, 162 Untung, 101 - 102, 109 - 112, 116 - 119, 121, 205, 221, 231 259 JAWAPAN SOALAN OBJEKTIF BAB 1 1. D 2. A 3. C 4. C 5. C 6. D 7. A 8. B 9. C 10. C 11. B 12. D 13. C 14. C 15. B 16. B 17. D 18. C 19. C 20. A JAWAPAN SOALAN OBJEKTIF BAB 2 1. A 2. B 3. D 4. C 5. C 6. A 7. B 8. D 9. B 10. D 11. A 12. D 13. C 14. C 15. B 16. A 17. A 18. C 19. A 20. B JAWAPAN SOALAN OBJEKTIF BAB 3 1. A 2. C 3. B 4. D 5. A 6. B 7. A 8. D 9. A 10. B 11. C 12. C 13. D 14. A 15. B 16. D 17. C 18. C 19. D 20. B JAWAPAN SOALAN OBJEKTIF BAB 4 1. A 2. D 3. A 4. C 5. B 6. C 7. A 8. B 9. C 10. D 11. A 12. C 13. D 14. D 15. A 16. B 17. A 18. C 19. B 20. B JAWAPAN SOALAN OBJEKTIF BAB 5 1. B 2. A 3. D 4. C 5. D 6. B 7. C 8. B 9. C 10. D 11.A 12. A 13. D 14. B 15. C 16. A 17. C 18. C 19. C 20. A 260 JAWAPAN SOALAN OBJEKTIF BAB 6 1. A 2. B 3. C 4. D 5. C 6.D 7. B 8. C 9. C 10. A 11. D 12. D 13. C 14. C 15. B 16. D 17. D 18. B 19. B 20. D JAWAPAN SOALAN SUMATIF 1.C 2.B 3.D 4.D 5.D 6.D 7.C 8.B 9.C 10.A 11.D 12.B 13.B 14.B 15.D 16.A 17.C 18.C 19.C 20.C 21.A 22.D 23.B 24.C 25.B 26.D 27.B 28.C 29.A 30.D 31.A 32.C 33.C 34.D 35.D 36.C 37.C 38.D 39.C 40.A .

kssr_PendidikanJasmaniDanKesihatan_1Wd4BF21XC0spaXwq-ShDCEcNFAsKgOHY.pdf

Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner Scanned with CamScanner

kssm_RekaBentukdanTeknologi_1V9t2_KLnmHpkUFogezbA_gjZD0wR2mfU.pdf

Reka Bentuk dan Teknologi Produk Konkrit Abstrak Teknologi Seni Perkhidmatan Komunikasi Peralatan Seramik Pengangkutan Bahasa Mesin Masakan Sewaan Atur cara Pertanian Lukisan Sistem pembelajaran Bunyi, isyarat, dan suara Pemakanan Alat muzik Proses dan langkah Persuratan Pakaian Arca Sistem pengairan Pengiklanan Persenjataan Halus Grafik Sulaman / anyaman Bilik Tidur Tandas Keseimbangan Prinsip Reka Bentuk Pengulangan Kontras Keringkasan Kepelbagaian Kesatuan Harmoni Pengenalan kepada Reka Bentuk dan Teknologi Definisi teknologi Pengaplikasian ilmu sains dan matematik dengan menggunakan sumber semula jadi untuk dijadikan alat, tenaga atau sistem. Fungsi teknologi memudahkan tugasan manusia. Definisi reka bentuk dan teknologi Gabungan pengetahuan tentang penyusunan bahan secara terancang dengan mengaplikasikan pengetahuan sains dan matematik. Definisi reka bentuk Pengetahuan tentang penyusunan bahan secara terancang untuk menghasilkan sesuatu produk dan memberi impak kepada kehidupan. Elemen reka bentuk Garisan, rupa, bentuk, tekstur/ jalinan, saiz, warna, dan ruang. Prinsip reka bentuk Keseimbangan, pengulangan, kontras, kepelbagaian, kesatuan, keringkasan, dan harmoni. Definisi invensi Suatu kaedah dan proses mencari jalan untuk menghasilkan produk atau perkhidmatan yang baharu serta belum pernah wujud sebelumnya. Kepentingan Reka Bentuk dan Teknologi Kepentingan reka bentuk kepada: • Industri • Kejuruteraan • Kesihatan dan keselamatan • Maklumat dan komunikasi • Kediaman • Olahraga dan rekreasi • Pengangkutan • Sains gunaan • Ketenteraan Etika dalam reka bentuk • Keaslian • Mesra alam sekitar • Jujur • Bermanfaat • Selamat digunakan Aplikasi prinsip invensi, inovasi, dan reka bentuk dalam kerjaya • Bidang pertahanan • Bidang pendidikan • Bidang kesihatan • Bidang pembuatan • Bidang teknologi maklumat Definisi inovasi Pengubahsuaian terhadap produk yang sedia ada supaya menjadi lebih baik, menjimatkan, bertenaga, bermakna, dan mesra pengguna. Peranan reka bentuk kepada: • Individu • Masyarakat • Pengeluar dan negara Kriteria reka bentuk yang baik Kecenderungan inovasi, kreativiti, keaslian reka bentuk, kekuatan kualiti, dan kebolehpasaran serta ergonomik. Teknik pembinaan objek asas Pembinaan objek asas menggunakan teknik • pembenaman • pembuangan • penyatuan • peleraian Skop kerja Kos projek Tempoh masa Pengurusan projek Pengurusan Projek Reka Bentuk Mengawal pelaksanaan Mengawal selia sumber yang terhad Merancang aktiviti projek Menentukan bilangan produk Menyediakan pelan atau lukisan reka bentuk produk Pengurus projek Setiausaha Pereka bentuk Pembangun /model mock-up Bendahari Tujuan Penjadualan Mengawal sumber tenaga pekerja Mengurus bahan mentah secara sistematik Mengelakkan pembaziran atau pemborosan Mengelakkan kerugian masa dan kos Kos bahan + Kos upah + Kos overhed RM220.00 + RM400.00 + RM26.00 = RM646.00 Kos pengeluaran untuk sebuah bakul serba guna = RM646.00 = RM6.46 100 Kos modal + Peratus keuntungan RM6.46 + RM6.46 (100% keuntungan) Kos jualan = RM12.92 Bilangan pekerja x masa x kadar upah sejam x bilangan hari 5 orang x 8 jam x RM5.00 x 2 hari = RM400.00 Bil. Bahan Kuantiti Kos seunit (RM) Jumlah (RM) 1. Kertas keras 2. Kertas warna lutsinar 3. Glu 4. Cat penyembur 5. Riben 6. Labuci 50 keping 3 tiub 2 tin 2 gulung 2 paket 1.50 0.50 3.00 6.00 3.00 3.00 150.00 25.00 9.00 12.00 6.00 6.00 7. Gunting 1 unit 3.00 8. 1 unit 4.80 9. Pembaris 1 batang 1.20 0 0 .1 g n a t a b 1 Pensel . 0 1 11. Getah gelung 1 paket 2.00 3.00 4.80 1.20 1.00 2.00 Jumlah: 220.00 100 keping Perkara Kos/hari (RM) Jumlah (RM) Bil elektrik 7.00 14.00 Bil air 4.00 8.00 Bil telefon 2.00 4.00 Jumlah 26.00 (a) Kos bahan dan alat (b) Kos upah (c) Kos overhed Jumlah kos modal Kos jualan Pengokot atau stapler Tajuk projek Ciri-ciri Projek Brief Gambaran keseluruhan projek Kriteria produk Lakaran idea Perancangan pengurusan projek Analisis kajian Mock-up atau model Teknik aliran dalam Hidroponik Sistem fertigasi Teknik aliran cetek Teknik takung Teknik pasang surut Aeroponik Teknik pengairan titis (Teknik agregat) Perbandingan Sistem fertigasi Sistem konvensional Jenis tanaman Tanaman jenis sayur Semua jenis tanaman dan buah Struktur perlindungan Pilihan Tidak perlu hujan Jaring kalis serangga Pilihan Tidak perlu Sistem pengairan Titis dan baja Penyiraman biasa Air Air bersih Pelbagai sumber air Modal Tinggi Rendah Tapak tanah Mesti rata Tidak perlu rata Elektrik Mesti ada Tidak perlu Pengetahuan teknikal Sangat perlu Perlu Keadaan tanah Tidak penting Perlu tanah subur Kos operasi Rendah Tinggi Risiko penyakit Rendah Tinggi Keseragaman pokok Seragam Tidak seragam Garisan Rupa Bentuk Tekstur Saiz Warna Ruang Elemen Reka Bentuk Sistem Fertigasi Borang Penilaian Umur : ........................................ Jantina : .................... Sila berikan penilaian anda dengan menandakan (✓) pada penyataan berikut: 1. Pernahkah anda melihat tanaman yang ditanam menggunakan sistem fertigasi? Ya ( ) Tidak ( ) 2. Adakah anda tahu kepentingan penyambungan pada setiap bahagian paip dalam sistem fertigasi? Ya ( ) Tidak ( ) 3. Apakah jenis penyusunan reka bentuk yang diaplikasikan dalam lakaran? Jejari ( ) Gegelang ( ) 4. Adakah reka bentuk sistem fertigasi itu menarik minat anda? Ya ( ) Tidak ( ) Nyatakan: ...................................................................... 5. Adakah komponen utama sistem fertigasi bahan mesra alam? Ya ( ) Tidak ( ) Nyatakan bahan yang digunakan: ................................ ........................................................................................ 6. Adakah terdapat inovasi dalam lakaran? Ya ( ) Tidak ( ) *Jika markah yang diperoleh sedikit bererti ulang semula mock-up itu. Terima kasih kerana meluangkan masa anda! 1. Masa ujian 10 minit 2. 500 mℓ air 1. Letakkan beban 20 gram pada setiap sambungan selama 1 minit, atau 2. Gunakan daya tolakan jari (secara sederhana). Keputusan positif: Dapat mengalir dan menitis pada masa yang ditetapkan. Keputusan negatif: Air tidak mengalir dan menitis pada bekas tanaman. Keputusan positif: Tiada sambungan yang tertanggal. Keputusan negatif: Terdapat sambungan yang terbuka. Ujian titisan model separa berfungsi Ujian sambungan mock-up Jenis ujian Parameter Keputusan Pengurusan prasemaian dan penanaman Pengurusan semaian Pengurusan tanaman Pengurusan penjagaan Pengurusan tanaman Reka Bentuk Sistem Fertigasi Definisi Sistem fertigasi ialah satu kaedah penanaman, iaitu larutan baja dalam air dibekalkan ke zon pengakaran secara serentak dengan menggunakan sistem pengairan. Sistem pengairan fertigasi Terdapat tiga jenis sistem pengairan, iaitu sistem pengairan percikan, sistem pengairan semburan kabus, dan sistem pengairan titis. Penilaian lakaran reka bentuk sistem fertigasi Menilai lakaran dari segi elemen dan kriteria yang telah digunakan. Penilaian ini dilakukan dengan menggunakan borang penilaian lakaran reka bentuk. Pengujian dan penambahbaikan • Ujian penilaian objek dilakukan pada sistem pengairan fertigasi untuk mengenal pasti sama ada sistem yang dipasang menepati ciri-ciri rekaannya. • Terdiri daripada ujian titisan model separa berfungsi dan ujian sambungan mock-up. Tujuan menanam secara fertigasi • Mengelakkan penyakit yang berasal daripada tanah. • Memudahkan pengawalan perosak dan penyakit. • Pemberian baja lebih berkesan. Kaedah penanaman fertigasi • Menggunakan Struktur Perlindungan Hujan (SPH) • Tanpa menggunakan Struktur Perlindungan Hujan Komponen utama sistem fertigasi komersial • Tangki nutrien • Set penitis • Penapis • Bekalan elektrik • Paip ladang • Alat pengatur masa • Sumber air • Pam air Keperluan asas • Tangki larutan baja • Biji benih • Larutan stok baja • Alat pengukur • Media tanaman Ruang Garisan Bentuk Tekstur Saiz Warna Rupa Elemen Reka Bentuk Sistem Fertigasi G T H G T B Bahagian lidah kasut Bahagian tapak kasut A 3 2 1 3 2 1 C D B Bahagian belakang kasut Bahagian tapak kasut

kssr_BahasaCina_1UtuuncfRiEJN4Uuy4PyLOz0WwYybNPkL.pdf

RM9.80 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 04/10/16 4:05 PTG DEWAN BAHASA DAN PUSTAKA KUALA LUMPUR 2016 PENULIS 作者 EDITOR 编辑 ILUSTRATOR 美术员 PEREKA BENTUK 版面设计师 策划 PENGURUS PROJEK 余秀蓉 朱荣昌 Yee Sew Yong Chu Weng Chang 陈矜孜 Tan Kim Kee 黄伟程 Ng Wei Chen 黄伟程 Ng Wei Chen Lai Siew Chin Siti Masni binti Kospin 玛诗妮 KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH SEMAKAN BAHASA CINA SEKOLAH KEBANGSAAN 一年级 国小华语 TAHUN 1 BUKU TEKS 课本 Penghargaan No. Siri Buku: 0131 Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Dewan Bahasa dan Pustaka Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Muka Taip Teks: 44 jie Dicetak oleh: Percetakan Nasional Malaysia Berhad (Kuala Lumpur), Jalan Chan Sow Lin, 50554 Kuala Lumpur. KK 495-221-0105031-49-1138-20101 ISBN 978-983-49-1138-6 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2016 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang berikut: Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka. SK Seri Anggerik, Cheras, Kuala Lumpur. Semua pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam menjayakan penerbitan buku ini. 目录 一 老师早安 1 - 4 六 我的家人 23 - 28 四 请问 13 - 16 五 你好 17 - 22 三 请 9 - 12 二 你我他 5 - 8 七 我的身体 29 - 34 v - vi 前言 iii 九 七彩世界 41 - 46 十四 我长大了 69 - 73 十二 好朋友 59 - 62 十三 你爱吃什么 63 - 68 十一 今天天气好 53 - 58 十 爱好 47 - 52 74 生字表 八 我的小天地 35 - 40 iv 前言 每个单元的编排设计为导入、课文、活动及作为自习教材的图画字典。 活动设计以学生为主体，围绕各种情境展开，着重于训练学生口语交际 能力，教会学生如何听懂别人的说话，初步训练学生用华语进行口头表 达，对感兴趣的人物和事件提出想法和感受，有信心地与人交流，并享 受寓乐于学的乐趣。 本教材采用单元设计模式编写，共有14个单元，每个单元有一篇课文。 教材主题范围涵盖个人、社会及教育。其内容考量了国小学生学习第二 语文的社交环境与需求，以建构有意义、具真实感的语境互动，并且围 绕儿童感兴趣的话题、实际生活和周围环境为主。 本教材根据马来西亚教育部课程发展司颁布的《国民小学华语课程与 评价标准(选修模组)修订版》中阐明的课程理念进行编写，符合 国家教育哲理，为在国民小学选修华语的小学生提供适当的教材。 通过内容设计和构思，本教材注重语言能力的培养，提升学生在 实际生活中运用华语进行交际的能力，让学生学会听、说、读、 写的技能，奠下进一步学习华语的根基，进而应用规范的华语来 学习、表情达意、与人沟通；同时借着语文的教学，提高学生的 思 想 素 质，培 养 爱 国 情 操，促 进 文 化 交 流 ，以 达 致 全 民 团 结 。 本教材以学生为主，教师为辅，通过精心设计和编排的教材，引导与协 助学生达到以下目标: 1. 学会基本的语音知识，以规范的华语，适当的语气和语调说话和朗读。 2. 专注、耐心地听话，以获取信息，并叙事有条理。 3. 应用适当的语言和社交礼仪与人沟通，建立和维持良好的关系。 4. 阅读与理解各种媒体的文字教材，以获取信息，养成良好的阅读习惯。 5. 学会正确的笔画和笔顺写字，并能书写简单的短文。 6. 通过各种语文活动，提升爱国精神和培养国民意识。 v 教师可以根据学生的个别潜能和差异，学校的设备与环境的需求，适当 地选用教材和教学活动。学习生字取自于国小华语字库建议263字中的 84字，分布在十四个单元的课文中。 本教材附上生字表，方便检查。在课文中出现的生字则标示汉语拼音， 方便学生独立阅读与自主学习。 本教材主要参考书籍为商务印书馆出版的《现代汉语词典》第六版。 单元的导入部分多以游戏方式呈现， 着重于掌握基本词汇，激发学习动机。 本书的特色如下： 涵盖多元化的题材和体裁的课文，以精 简的句子为主，引导和加强学生学习和 掌握华语基础知识。 简单扼要列出教学重点与难点 ，给教 师一些教学建议。 列举与课文相关的词汇，作为延伸知识， 以加强学生的华语表达能力及对词汇与句 型的掌握。 课文教学后布置多样化活动与练习，学生 进行听、说、读、写的综合训练。 vi 老师早安！ 早安。 谢谢。 请坐。 演一演，说一说 1.1.1 1.2.1 1 一 老师早安 早安。 早安。 老师早安。 同学早安。 t 师 同 老 学 早 t 读一读，说一说 1.1.1 2.1.1 2.2.1 2 老师早安。 起立！ 请坐。 同学早安。 t 谢谢老师。 坐 谢 请 起 3 午安 晚安 校 长 一 听一听，说一说 二 认一认，描一描 1.1.1 3.1.1 （一）教师引导学生看图说话。 4 我 你 名字 你叫什么名字？ 我叫同同。 t t 演一演，说一说 1.1.1 5 二 你我他 t 安安今年七岁， 你今年几岁？ 我叫安安。 我叫同同。 t t 我 年 七 岁 你 几 今 叫 读一读，说一说 1.1.1 1.2.1 2.1.1 2.2.1 6 他叫什么名字？ 他叫明安。 他今年几岁？ 他今年三岁。 么 名 什 字 三 他 7 请问你叫什么名字？ 一 四 七 二 五 八 三 六 九 十 我叫______。 一 说一说，演一演 二 认一认，描一描 1.1.1 1.2.1 3.1.1 （一）教师指令学生两人一组，轮流进行角色扮演。 8 排队 坐下 站起来 听一听，做一做 1.2.1 9 三 请 我排队。 他坐下。 t 你站起来。 来 下 站 读一读，说一说 1.3.1 2.1.1 2.2.1 10 安安，请你排队。 同同，请你站起来。 t t 11 安静 拍手 关门 一 演一演，猜一猜 二 认一认，描一描 2.2.1 3.1.1 12 请问我可以进来吗？ 请问我可以出去吗？ 演一演，说一说 1.3.1 13 四 请问 谢谢老师。 可以。 老师，请问我可以进来吗？ 可 问 吗 进 以 读一读，说一说 1.3.1 2.1.1 2.2.1 14 谢谢老师。 可以。 老师，请问我可以出去吗？ 出 去 15 一 读一读，练一练 厕所 喝水 食堂 回家 a a a a a 二 认一认，描一描 5.2.1 3.1.1 16 你好！ 同学们，大家好！ t 说一说 1.1.1 17 五 你好 老师说：“你们好！” 安安和同同看见老师。 t t 他们说：“老师好！” 见 说 好 们 看 和 读一读，说一说 1.1.1 2.1.1 2.2.1 18 同学们看见校长。 同学们说：“校长好！” 校长说：“同学们好！” 校 长 19 你好。 你们好。 安安好。 你 谢 谢 谢 谢 谢 谢 你 们 学 们 我 去 去 去 学 学 学 校 校 校 校 我 一 听一听，说一说 二 听一听，读一读 1.1.1 5.4.1 20 o o o o o 三 认一认，说一说 四 读一读，练一练 五 认一认，描一描 们 校 看 见 你 长 2.1.1 5.2.1 3.1.1 （三）教师引导学生朗读生字后构词。 21 校长您好，老师您好， 同学们好，大家好。 校长您好，老师您好， 你好我好大家好。 《 Bangun Pagi 》调 班长 校工 巡察员 朋友 六 读一读，唱一唱 4.2.1 22 妈妈 爸爸 弟弟 妹妹 我 姐姐 哥哥 说一说 1.2.1 23 六 我的家人 我有一个好爸爸， 也有一个好妈妈。 我爱爸爸，也爱妈妈。 一 也 妈 爸 爱 有 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 24 我的弟弟好可爱， 妹妹也好可爱。 我爱他们，他们也爱我。 t t 妹 弟 25 妈妈 我的 家人 妹妹 弟弟 姐姐 妈妈 爸爸 哥哥 一 想一想， 说一说 二 听一听，认一认 1.2.1 2.1.1 1.3.1 （二）教师念出词语，指令学生找出有关词语。 26 e e e e e 三 读一读，练一练 四 认一认，描一描 五 说一说，演一演 5.2.1 3.1.1 4.1.1 （五）利用手指偶或其他身份图片引导学生对话。 27 六 剪一剪，贴一贴 爸爸 妈妈 哥哥 姐姐 我 弟弟 妹妹 3.2.1 28 脚 手 头 t 说一说 1.3.1 29 七 我的身体 t 这是我的手， 那是你的手。 是 这 那 手 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 30 这是我的头， 那是你的头。 t t 这是我的脚， 那是你的脚。 脚 头 t 31 的 你 我 他 脚 头 那是 手 这是 拍拍手 一 听一听，做一做 二 读一读，贴一贴 三 认一认，读一读 1.2.1 2.1.1 5.4.1 （一）教师先教导“拍拍手”，“踏踏脚”和“点点头”的动作， 强调“手”“脚”和“头”，并指令学生做出反应。 32 u u u u u u u u 四 读一读，练一练 五 读一读，描一描 5.2.1 3.1.1 33 鼻子 脸 眉毛 嘴 耳朵 这是我的 和 ， 脚和手，脚和手。 这是我的脚和 ，脚、手和头。 《 London Bridge is Falling Down》调 六 唱一唱，比一比 头发 t 眼睛 4.2.1 34 这是我的脚和 ，脚、手和头。 书 笔 椅子 桌子 演一演，说一说 1.2.1 35 八 我的小天地 t 这是桌子。 那是椅子。 桌子和椅子, 排在课室里。 子 桌 椅 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 36 小小天地里， 有书也有笔。 看书和写字， 大家同学习。 t t 书 笔 37 是 这 我 我 的 桌 子 桌 子 桌 子 的 大风吹 吹什么？ 桌子 一 听一听，选一选 二 认一认，读一读 1.2.1 4.1.1 5.4.1 （一）引导学生聆听后选出有关词卡 。 （二）老师可自行替换词语引导学生读一读。 38 爸 妈 爬 发 我的爸爸 我的妈妈 弟弟在爬 我坐在沙发 ba ba ba ba pa pa pa pa ma ma ma ma f a f a f a f a ba ma pa 三 读一读，练一练 四 读一读，描一描 f a 5.2.1 3.1.1 39 垃圾桶 橡皮 扫帚 五 听一听，比一比 水瓶 风扇 尺 t （五）教师指导学生操练四声，然后指示学生聆听后做出反应。 40 红 黄 绿 蓝 白 黑 听一听，找一找 1.2.1 老师说出颜色，学生聆听后找出相关颜色的实物。 41 九 七彩世界 这是谁的书包？ 这是同同的书包。 同同有红红的书包。 t t t t 那是谁的尺？ 那是安安的尺。 安安有长长的白尺。 白 红 包 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 42 黄色的桌子， 蓝色的椅， 绿色的书包， 黑色的笔， 大家一起来学习。 蓝 绿 黑 色 黄 43 1. 谁有红红的书包？ 2. 安安的尺是什么颜色？ 3. 桌子是什么颜色？ 4. 书包和笔是什么颜色？ 红色 一 听一听，答一答 二 想一想，说一说 2.2.1 1.3.1 （一）教师提问，引导学生从课文中找出答案。 44 红色 三 指一指，说一说 四 读一读 1.3.1 2.1.1 5.2.1 （三）教师指令学生说出各种物品的颜色。 45 褐色 橙色 紫色 灰色 粉红色 颜色 五 读一读，描一描 3.1.1 46 唱歌 看书 画画 听一听，演一演 1.2.1 47 十 爱好 来来来，来画画。 我们在公园画画。 来来来，来看书。 我们在树下看书。 画 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 48 来来来，来唱歌。 开开心心唱唱歌。 来来来，来看书。 我们在树下看书。 唱 歌 49 唱歌 一 听一听，做一做 二 看一看，说一说 4.1.1 1.3.1 50 ge ge ge ge ke ke ke ke he he he he 三 读一读，练一练 四 读一读，描一描 5.2.1 3.1.1 51 游泳 打羽毛球 跑步 骑自行车 踢足球 跳舞 我的哥哥爱唱歌 ge ge ge ge ge 我的弟弟爱吹笛 di di di di di ge ge ge di di di ge ge ge di di di 我的哥哥爱唱歌 ge ge ge ge ge 我的弟弟爱吹笛 di di di di di 《王老先生有块地》调 五 读一读，唱一唱 t t 4.2.1 52 云 树 草 天 t 说一说 1.3.1 53 十一 今天天气好 t t 今天天气好。 天很蓝，云很白。 t t t 今天天气好。 花很红，草很绿。 t t 花 天 t 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 54 今天天气好。我和姐姐 手拉手，一起去公园。看看 大树，看看绿草，看看红花， 看看蓝天，看看白云。 t t t 55 一 转一转，说一说 1.2.1 （一）指示学生转动轮盘，根据指针所停留的号码看图说话。 56 天 蓝天 蓝蓝的天 云 白云 白白的云 花 红花 红红的花 草 绿草 绿绿的草 二 认一认，读一读 三 读一读，练一练 5.3.1 5.4.1 5.2.1 57 1 1 1 2 3 4 5 5 6 6 7 2 2 3 3 4 4 彩虹 风 雨 四 认一认，读一读 五 读一读，描一描 太阳 t 5.1.1 3.1.1 （四）引导学生比较“花”和“草”并找出相同的部件。 58 兔子 t 猫 鱼 听一听 1.2.1 59 十二 好朋友 t 安安、友那和同同是好朋友。 他们一起去公园玩。 朋 友 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 60 t t t t t 安安有一只大花猫，同同 有三条小红鱼，友那有一只小 白兔和一只大黑兔。 大 小 猫 鱼 61 虫 鸟 鸡 鸭 za ze zu ca ce cu sa se su 一 读一读，练一练 二 读一读，描一描 5.2.1 3.1.1 62 面 面包 包子 听一听 1.2.1 63 十三 你爱吃什么 下课了，同学们去食堂。 他们在做什么？ 他们在排队。 t t t t 在 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 64 友那在吃面， 安安在吃面包。 同同在吃什么？ 同同在吃包子。 t t t t 吃 面 65 我爱吃_____ 。 一 看一看，说一说 二 演一演，说一说 1.3.1 4.1.1 （一）教师指令学生抽图卡后，引导学生以“我爱吃___”句式 说一说。 66 一个两个三个包子， 四个五个六个包子， 七个八个九个包子， 十个包子真好吃！ 1 1 1 2 2 2 3 3 3 4 4 6 6 5 5 《TEN LITTLE INDIAN BOY 》调 ch sh r zh zhuo zi 三 读一读， 练一练 四 读一读，描一描 五 比一比，唱一唱 chang ge 5.2.1 3.1.1 4.2.1 67 咖哩角 炒饭 点心 椰浆饭 印度煎饼 六 查一查，读一读 拉茶 5.3.1 1.3.1 （六）引导学生查图画字典，找出自己喜欢的食物，然后说一说。 68 我学会了…… 想一想，说一说 1.3.1 69 十四 我长大了 t 我长大了。 我学会向师长请安， 我也学会向同学问好。 我长大了 。 我学会画红花，画绿草； 画小鱼，画大猫，画小白兔。 t 会 读一读，说一说 2.1.1 2.2.1 70 我长大了 。 我学会画红花，画绿草； 画小鱼，画大猫，画小白兔。 我长大了 。 我和朋友在一起， 唱唱歌，看看书。 我们天天在一起， 一起玩，一起笑， 一起上学，一起长大。 t t 笑 71 一二三 ，三二一， 小猫、小兔和小鱼。 一二三四五六七， 大猫、大兔和大鱼。 七六五四三二一， 黑猫、白兔和红鱼， 大家一起玩游戏。 我 …… 长大 唱歌 画画 请安 上学 一 听一听，说一说 二 读一读，比一比 1.2.1 4.1.1 4.2.1 （一）教师念出词语，学生指出有关词语，并应用有关词语说一说。 72 1 1 1 1 2 2 2 3 3 3 4 4 5 6 7 4 6 5 7 8 5 6 2 3 4 三 读一读，练一练 四 读一读，描一描 收拾书包 写日记 5.2.1 3.1.1 73 单元 一 七 三 九 五 十一 十三 二 八 四 十 六 十二 十四 生字 早老师同学起请坐谢 这是手那头脚 站来下 包红白蓝色黄绿黑 和们看见说好校长 天花 在吃面 我叫今年七岁你几他什么名字三 桌子椅书笔 问可以进吗出去 画唱歌 有一爸也妈爱弟妹 朋友大猫小鱼 会笑 生字表 74 Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ________________________________________ Nombor Perolehan: __________________________________ Tarikh Penerimaan: __________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssr_MatematikBIJilid_1UWqP0yqwSrHRFZH01Sc0ab97U_IVcebD.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG 2 DUAL LANGUAGE PROGRAMME MATHEMATICS MATHEMATICS Year PART Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2017 Writers Chan Yook Lean Rosli bin Maun Ganesh a/l Vellasamy Graphic Designers Najmi bin Mat Sarit Aini binti Abd. Hamid Awaludin bin Mohd Arof Illustrator Wong Chi Ming Translator Norehan binti Mohamed Shaharoun Editors Asmahanim binti Ab Rahman Mohd Faizal bin Rus Rzerli PRELIM-PART 2-ENG.indd 1 12/12/17 12:57 PM KK 513-221-0102021-49-1839-20101 ISBN 978-983-49-1839-2 First Printing 2017 © Ministry of Education Malaysia 2017 All Rights Reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording, or any information storage and retrieval system without permission in writing from the Director General of Education, Ministry of Education Malaysia. Negotiation is subject to the calculation of royalty or honorarium. Published for the Ministry of Education Malaysia by: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. Telephone: 03-21479000 (8 hunting lines) Facsimile: 03-21479643 Website: http://www.dbp.gov.my Design and Typeset: Dewan Bahasa dan Pustaka Text Typeface: Azim Text Size: 18 points Printed by: Percetakan Inderapura Sdn. Bhd., No. 12 & 14, Jalan 12/118B, Desa Tun Razak, 56000 Cheras, Kuala Lumpur. Serial No.: 0158 ACKNOWLEDGEMENTS The Ministry of Education would like to express its appreciation for the contributions made by the following: • The Panel of Evaluators, Textbook Division, Ministry of Education Malaysia. • Officers of the Textbook Division and Curriculum Development Division, Ministry of Education Malaysia. • The Panel of Evaluators, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Officers of the English Language Teaching Centre (ELTC), Teacher Education Division, Ministry of Education Malaysia. • SK Taman Bukit Maluri, Kuala Lumpur. • SK Taman Tun Dr. Ismail 1, Kuala Lumpur. • SK Seri Iskandar, Perak. • All parties involved in the process of publishing this book. PRELIM-PART 2-ENG.indd 2 12/26/17 11:26 AM iii 3 4 5 CONTENTS FRACTIONS AND DECIMALS 1 RECOGNISE FRACTIONS 2 WRITE FRACTIONS 4 COMPARE FRACTIONS 7 CONVERT FRACTIONS TO DECIMALS 10 COMPARE DECIMALS 13 COMPARE FRACTIONS AND DECIMALS 14 SOLVE IT 15 LET’S HAVE FUN 18 MONEY 19 RECOGNISE MONEY 20 VALUE OF MONEY 21 ADDITION OF MONEY 23 SUBTRACTION OF MONEY 26 MULTIPLICATION OF MONEY 29 DIVISION OF MONEY 31 MONEY LITERACY 33 LET’S EXPLORE 33 SOLVE IT 34 LET’S HAVE FUN 38 TIME 39 RECOGNISE MINUTES 40 SAY AND WRITE THE TIME 42 RECORD THE TIME 45 LET’S EXPLORE 46 RELATIONSHIP IN TIME 47 SOLVE IT 49 LET’S HAVE FUN 52 iii PRELIM-PART 2-ENG.indd 3 12/12/17 12:58 PM iv 6 7 8 LENGTH, MASS, AND VOLUME OF LIQUID 53 RECOGNISE UNITS OF CENTIMETRE AND METRE 54 MEASURE LENGTH OF OBJECTS AND DRAW STRAIGHT LINES 56 ESTIMATE LENGTH OF OBJECTS 59 LET’S EXPLORE 60 RECOGNISE UNITS OF GRAM AND KILOGRAM 61 WEIGH THE MASS OF OBJECTS 63 ESTIMATE THE MASS OF OBJECTS 64 LET’S EXPLORE 65 RECOGNISE UNITS OF MILLILITRE AND LITRE 66 MEASURE VOLUME OF LIQUID 68 ESTIMATE VOLUME OF LIQUID 70 LET’S EXPLORE 71 SOLVE IT 72 LET’S HAVE FUN 76 SHAPES 77 IDENTIFY 3-D SHAPES 78 IDENTIFY BASIC SHAPES 80 RECOGNISE NETS OF 3-D SHAPES 8 1 IDENTIFY 2-D SHAPES 84 DRAW 2-D SHAPES 86 LET’S EXPLORE 87 SOLVE IT 88 LET’S HAVE FUN 90 DATA 91 COLLECT DATA 92 RECOGNISE BAR CHARTS 94 LET’S EXPLORE 95 SOLVE IT 97 LET’S HAVE FUN 100 iv PRELIM-PART 2-ENG.indd 4 12/12/17 12:58 PM 1 T E A C H E R’ S N O TE S 1 • Carry out simulations to explain the concept of fractions using suitable material such as cakes and plasticine. • Review fractions of one over two and one over four learnt in Year 1. • Emphasise that fractions are equal parts of a whole. I get 1 part. 1 out of 3 parts is one over three. I have cut this cake into 3 equal parts. Wow! Equal size! 3.1.1 one over three FRACTIONS AND DECIMALS FRACTIONS AND DECIMALS I get 1 part, too. TB-UNIT 3-ENG.indd 1 12/12/17 12:59 PM 2 T E A C H E R’ S N O TE S 1 2 1 5 2 1 2 • Guide pupils to recognise proper fractions using fraction kits, paper folding, and others. • Carry out activities to write proper fractions by naming orally and using fraction picture cards and word cards. • Surf www.mathsisfun.com/proper-fractions.html 3.1.1 3.1.2 RECOGNISE FRACTIONS The part taken out is one over six. One over two. One over five. one over six numerator over denominator 1 6 The fraction of the red coloured part. Monday 16/4/2018 TB-UNIT 3-ENG.indd 2 12/12/17 12:59 PM Who holds the card? Why? 5 8 LET’S ANSWER 1 2 Say the fraction of one part. What are the fractions of the blue coloured parts? 3 T E A C H E R’ S N O TE S • Guide pupils to identify proper fractions using diagrams of different shapes and sizes. • Emphasise that a fraction which has the same value for numerator and denominator is not a proper fraction. • Emphasise that the value of a proper fraction is less than 1. 3.1.1 3.1.2 AB 89-90 a b c d 3 4 Mei Mei Ali I have not painted 3 out of 10 parts. . is still white. 3 10 3 10 Three over ten a b c d TB-UNIT 3-ENG.indd 3 12/26/17 9:59 AM 4 T E A C H E R’ S N O TE S I pasted two over four. 1 2 WRITE FRACTIONS 1 4 If 1 more part is pasted, what is the fraction? Tuesday 17/4/2018 Write the fraction of one part. one over three 2 4 two over four I wrote one over four. 3.1.1, 3.1.2 3.1.3, 3.1.4 • Guide pupils to name proper fractions based on picture cards, paper foldings, and fraction kits. Relate to daily activities such as painting and pasting. • Emphasise that when the value of the numerator and denominator is equal, the fraction is equal to 1. TB-UNIT 3-ENG.indd 4 12/12/17 12:59 PM 5 T E A C H E R’ S N O TE S • Use various shapes of diagrams ranging from two to ten equal parts for shading, colouring, and pasting activities according to the given fractions. • In groups, ask pupils to compile their work in a folio. 3 4 WRITE FRACTIONS I coloured 4 parts in orange. 5 other parts are in green. AB 91 5 Write the fraction for the green parts. I wrote the fraction for the orange parts. 3.1.2 3.1.3 3.1.4 I shaded two over seven using another pattern. 2 3 3 5 I coloured two over three. I shaded three over five. I shaded three over seven. Wednesday 18/4/2018 four over nine 5 4 9 TB-UNIT 3-ENG.indd 5 12/12/17 1:00 PM 6 • Guide pupils to represent fractions on paper folds. Emphasise that each fold must be equal in size. • Surf www.mathgoodies.com/lessons/fractions • Surf http://www.softschools.com/math/fractions/games/ representing_fractions/ 6 LET’S ANSWER 3.1.2 3.1.3 3.1.4 We shaded seven over ten. Write the fractions of the red coloured parts. Write the fractions of the yellow coloured parts. Write the fractions in words. Write the fractions in numerals. one over five one over ten two over eight five over nine a a c b c b d a b c d 1 5 1 7 6 9 9 10 1 2 4 3 a b c T E A C H E R’ S N O TE S AB 92 6 TB-UNIT 3-ENG.indd 6 12/12/17 1:00 PM 7 T E A C H E R’ S N O TE S 7 • Guide pupils to compare proper fractions by drawing diagrams using MS Word or Paint based on the given fractions. • Emphasise that if the denominators are the same, the fraction with the larger numerator has a bigger value. 3.1.5 4 5 2 5 3 6 5 6 These 2 parts are for Rishi. 2 parts are more. Who got more parts of the cake? 1 2 Which fractions are smaller? COMPARE FRACTIONS 2 6 1 6 is larger than is smaller than 2 5 4 5 is smaller than Rishi got more parts of the cake. a b 1 6 2 6 I get 1 part. TB-UNIT 3-ENG.indd 7 12/26/17 9:58 AM 8 T E A C H E R’ S N O TE S 3 Between and , which is more? 4 4 7 3 7 The red parts are more than the blue parts. 1 out of 4 parts is smaller. 4 7 3 7 is more than 1 4 1 3 Which is less, or ? 1 3 1 4 1 4 1 3 • Explain that the more parts there are in an object, the smaller is the fraction value for each part. • Provide more activities on comparing fraction values using shapes of equal sizes. • Surf https://www.ixl.com/math/grade-4/compare-fractions 3.1.5 is less than 4 7 3 7 TB-UNIT 3-ENG.indd 8 12/12/17 1:00 PM 9 1 2 1 10 is larger than 5 1 2 1 10 Compare and . 1 10 1 2 Mei Lin and Zali coloured the fraction diagrams. Whose coloured parts is larger? 2 3 5 6 Mei Lin Zali 1 Which is larger? 2 Compare. LET’S ANSWER 1 6 2 8 1 3 4 5 3 6 3 8 1 4 6 9 a b a b 1 9 1 8 Which is smaller? Discuss. and or or and 9 3.1.5 • Carry out activities of comparing fractions using fraction kits, transparencies, and paper strips of equal sizes and shapes. • Guide pupils to compare the values of fractions using number lines. 1 2 1 10 1 8 1 9 T E A C H E R’ S N O TE S AB 93 TB-UNIT 3-ENG.indd 9 12/12/17 1:00 PM 10 The fraction of the white coloured part is . The fraction of tenths can be converted to decimals. Monday Look at the red coloured parts. Write 2 out of 10 parts in decimal. 23/4/2018 3.2.1 3.2.2 3.2.5 in decimal is zero point one. 1 10 1 10 0 . 1 decimal point I say and write it as zero point one. 1 2 I wrote in numerals. I wrote in words. = 0.1 1 10 • Guide pupils to understand conversion of tenths fractions to decimals by using diagrams and paper foldings. • Emphasise naming and writing decimals correctly by positioning the decimal point between the ones value and the tenths value. CONVERT FRACTIONS TO DECIMALS zero point two T E A C H E R’ S N O TE S 10 TB-UNIT 3-ENG.indd 10 12/12/17 1:00 PM 1111 3.2.1, 3.2.2 3.2.3, 3.2.4 3.2.5 • Guide pupils to say and write zero point one until zero point nine based on various diagrams, paper foldings, and number lines. • Emphasise that decimal values of proper fraction for tenths fractions are less than 1. • Guide pupils to cut the answers on page 95 AB. 0 0.1 0.2 0.3 0.5 0.6 0.7 0.8 1 9 10 8 10 7 10 6 10 5 10 4 10 3 10 2 10 1 10 2 10 Convert to decimals. a 4 10 b 6 10 c 9 10 d 3 4 0.9 0.4 I coloured 9 out of 10 parts. I coloured zero point four. Tenths fractions and decimals on number line. a. = 0.2 b. = 0.4 c. = 0.6 d. = 0.9 4 10 9 10 2 10 6 10 T E A C H E R’ S N O TE S AB 94-95 TB-UNIT 3-ENG.indd 11 12/12/17 1:00 PM 12 • Prepare several sets of diagrams and paper strips which have been divided into 10 equal parts for shading and colouring activities to represent the given decimals. 1 What fractions are the red coloured parts? 2 What decimals are the blue coloured parts? LET’S ANSWER 1 10 5 10 6 10 8 10 a b c d Which is 0.5? Why? a a b b 3.2.1, 3.2.2 3.2.3, 3.2.4 3.2.5 T E A C H E R’ S N O TE S 12 AB 96 4 Which diagrams are correct for the decimals given? 3 Convert fractions to decimals. b a 0.6 0.8 i i ii ii iii iii TB-UNIT 3-ENG.indd 12 12/12/17 1:01 PM 13 13 3.2.6 • Guide pupils to compare decimals using diagrams, fraction boards, and paper foldings. What decimals are larger than 0.5 but smaller than 0.9? Determine ‟smaller than” or ‟larger than”. LET’S ANSWER COMPARE DECIMALS 1 2 Which is larger, 0.5 or 0.8? 0.2 0.4 Green is less than yellow. 0.5 0.4 0.6 0.7 0.8 0.9 1 0.8 is larger than 0.5. a b c Which is smaller, 0.2 or 0.4? So, 0.2 is smaller. Wednesday 25/4/2018 The value gets larger as the decimals move to the right. 0.3 0.2 0.7 0.1 0.6 0.9 T E A C H E R’ S N O TE S AB 97 TB-UNIT 3-ENG.indd 13 12/12/17 1:01 PM 14 LET’S ANSWER Compare. Let’s compare using a number line. 3.3.1 • Use ‟larger than”, ‟smaller than”, ‟more than”, ‟less than”, and ‟equal to” when comparing values. • Guide pupils to compare tenths fractions and decimals by converting tenths fractions to decimals and vice versa. Use fraction boards and paper foldings too. COMPARE FRACTIONS AND DECIMALS 1 2 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 9 10 8 10 7 10 6 10 5 10 4 10 3 10 2 10 1 10 a 1 10 0.1 is equal to 4 10 1 10 0.7 is more than . 3 10 c 0.2 5 10 d 4 10 0.6 b is more than 3 10 0.8 3 10 0.7 Thursday 26/4/2018 Which is larger? I shaded more, 7 parts. I shaded 3 parts. a b 0.2 0.9 T E A C H E R’ S N O TE S 14 AB 98 TB-UNIT 3-ENG.indd 14 12/12/17 1:01 PM 15 T E A C H E R’ S N O TE S 1 Muhi gave 3 out of 8 parts of a cake to Mogan. What fraction of the cake did Mogan get? 15 • Train pupils to underline important information in the problems given. • Guide pupils to solve problems through simulations. 3.4.1 Draw a diagram. Shade 1 part. 3 out of 8 parts is three over eight. is larger than . 1 4 1 6 SOLVE IT 3 parts 3 8 Mogan got of the cake. Method Method 2 Chong ate of a pizza. His brother ate of the pizza. Who ate a larger pizza? 1 6 1 4 1 4 1 6 Chong’s brother Chong 1 4 Chong’s brother ate a larger pizza, . TB-UNIT 3-ENG.indd 15 12/12/17 1:01 PM 16 T E A C H E R’ S N O TE S 3 Alia colours yellow and purple on a pattern as shown in the picture. State the purple coloured parts in decimal. 4 A piece of ribbon is used as shown in the table. Which ribbon is longer? 16 • Guide pupils to solve problems using models, drawing diagrams, and simulations. 3.4.1 Method Method Purple parts are 7 out of 10 parts. The purple part is 0.7. The ribbon to tie a gift is longer. = 0.7 7 10 Length of ribbon Tie gift Make flower 0.4 6 10 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1 9 10 8 10 7 10 6 10 5 10 4 10 3 10 2 10 1 10 Tie a gift Make a flower AB 99-100 Use TB-UNIT 3-ENG.indd 16 12/12/17 1:01 PM 17 T E A C H E R’ S N O TE S 17 • Guide pupils to solve problems by drawing, shading, using paper foldings, and number lines. • Provide more written exercises in worksheets and question cards. 3.4.1 LET’S ANSWER Muna ate 5 out of 8 parts of a chocolate. What fraction of the chocolate did she eat? Santi coloured 4 parts. Zamri coloured 1 part less than Santi. What fraction of the shape did Zamri colour? Gary and Chan shared a mooncake. Gary ate . Chan ate . Was the whole mooncake eaten? 1 2 1 4 Kevin coloured a 10-part number wheel. He coloured it with yellow and green alternately. State the yellow parts in decimal. Solve the problems. Name: Santi Class: 2 Arif 1 2 3 TB-UNIT 3-ENG.indd 17 12/12/17 1:01 PM 18 • Prepare sufficient cards for the activity. • Instil moral values such as honesty, integrity, patience, and tolerance. Materials/Resources 20 fraction and decimal cards 4 The player who collects the most cards wins. 1 Place cards face down on the table. The first player opens two cards. 2 The second player opens one card. If any card matches, keep the matching cards. 3 Take turns. Repeat step 2. Play until all the cards are matched. 3.1.1, 3.1.2 3.1.5, 3.2.1 3.2.6, 3.3.1 Front Back Method Participants Lucky Cards T E A C H E R’S N O TE S 18 L E T ’ S H A V E F U N 3 pupils per group AB 101-102 8 10 1 5 0.8 TB-UNIT 3-ENG.indd 18 12/12/17 1:01 PM 19 19 4.1.1 • Encourage pupils to talk about the picture. Relate money to their daily life. • Ask pupils to talk about the source of the money kept and the benefits of saving money. Mother, please keep this RM100 in the bank. Sure. This money is safer to be kept in a bank account. MONEY MONEY T E A C H E R’ S N O TE S SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN TB-UNIT 4-ENG.indd 19 12/12/17 1:05 PM 20 SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN Look at RM20, RM50, and RM100 notes. What are their similarities? LET’S ANSWER RECOGNISE MONEY 20 4.1.1 • Guide pupils to state the characteristics of RM20, RM50, and RM100 notes. • Surf http://www.bnm.gov.my/microsites/2011/banknotes/index.htm • Surf https://www.slideshare.net/SYIZWANI/lembaran-kerja-numerasi- mata-wang All notes have pictures. The RM100 note is purple. Talk about other things you see on our notes. Value of money SPECIMEN Turtle 1 2 T E A C H E R’ S N O TE S AB 103 Hibiscus SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN The size of these notes is not the same. TB-UNIT 4-ENG.indd 20 12/12/17 1:05 PM 21 T E A C H E R’ S N O TE S 1 VALUE OF MONEY 4.1.2 • Emphasise the decimal point that separates ringgit and sen. • Carry out simulations on the value of money up to RM100 using play money involving single notes or coins and combinations of notes and coins. • Guide pupils to write the value of money correctly. Emphasise that 5 sen is written as RM0.05. This bag costs RM50. Fifty ringgit RM50 Twenty ringgit and ninety sen RM20.90 Thirty seven ringgit and fifty sen RM37.50 SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN a SPECIMEN b SPECIMEN c I pay with a RM50 note. Say the value of this money. Show it on the abacus. CONTOH SPECIMEN CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH SPECIMEN TB-UNIT 4-ENG.indd 21 12/12/17 1:05 PM 22 2 1 Say the value of money. a b 2 Say the combination of money. 22 4.1.2 • Carry out a simulation showing the value of goods such as groceries and stationery using play money based on price tags within the range of RM100. • In pairs, carry out money changing activities of the same value using play money. Discuss other combinations for this value of money. 2 has the same value as . SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN b a SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN CONTOH SPECIMEN CONTOH SPECIMEN 10 also has the same value as . SPECIMEN SPECIMEN RM72.65 CONTOH SPECIMEN LET’S ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S AB 104 SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN Value of money RM15.00 RM75.50 RM91.35 Number of notes/coins (pieces) SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN CONTOH SPECIMEN TB-UNIT 4-ENG.indd 22 12/12/17 1:05 PM 23 T E A C H E R’ S N O TE S 1 What is the total price of the dictionary and the pen? RM40 + RM30 = RM40 + RM30 = RM70 The total price of the dictionary and the pen is RM70. 2 Calculate the total price of the cake and the card. RM68.10 + 80 sen = RM68.90 The total price of the cake and the card is RM68.90. RM68.10 ADDITION OF MONEY 23 • Carry out buying and selling activities in the classroom. Guide pupils to add the value of money in notes and coins. • Train pupils to add using the ‘counting on’ method and abacus. • Emphasise that the decimal point between the ringgit and sen must be kept in line. 4.2.1 80 sen can be written as RM0.80. Add the value in sen first. Then, add the value in ringgit. RM 4 0 + RM 3 0 RM 7 0 RM 6 8 . 1 0 + RM 0 . 8 0 RM 6 8 . 9 0 ringgit sen 80 sen SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN RM68.10 + 80 sen = RM40 RM30 TB-UNIT 4-ENG.indd 23 12/12/17 1:05 PM 24 T E A C H E R’ S N O TE S 3 a What is the total price for sets B and D? RM24.80 + RM56.70 = RM24.80 + RM56.70 = RM81.50 The total price for sets B and D is RM81.50. 24 4.2.1 4.2.2 • Show the direct addition to add three values of money. • Carry out addition activities by combining different sets of food to reinforce pupils’ understanding. 150 sen is RM1.50. 1 5 0 sen RM sen 1 1 2 4 8 0 + 5 6 7 0 8 1 5 0 b Find the total price of sets A, B and C. RM9.90 + RM24.80 + RM34.80 = 1 1 1 RM 9 . 9 0 RM 3 4 . 7 0 + RM 2 4 . 8 0 + RM 3 4 . 8 0 RM 3 4 . 7 0 RM 6 9 . 5 0 RM9.90 + RM24.80 + RM34.80 = RM69.50 The total price for sets A, B and C is RM69.50. TB-UNIT 4-ENG.indd 24 12/12/17 1:05 PM 25 RM 6.10 RM18.25 + RM35.95 RM51.30 + RM18.25 RM20 + RM70 25 4.2.1 4.2.2 • Show various methods such as counting on, compensation method, and fast calculation to add the values of money. 4 RM30 + RM41.90 + RM18.55 = RM30 + RM41.90 + RM18.55 = RM90.45 1 Total up. a b c d RM47.05 + 65 sen = e RM60.40 + RM19 + RM4.70 = 2 Look at the picture. Answer the questions below. a Add the price of guavas and mangoes. b Calculate the total price of bananas, mangoes, and rambutans. 1 1 RM 3 0 . 0 0 RM 4 1 . 9 0 + RM 1 8 . 5 5 RM 9 0 . 4 5 LET’S ANSWER RM30 can be written as RM30.00. T E A C H E R’ S N O TE S AB 105-106 RM19.75 RM12 RM25.60 RM13.30 TB-UNIT 4-ENG.indd 25 12/12/17 1:05 PM 26 T E A C H E R’ S N O TE S SUBTRACTION OF MONEY 4.3.1 1 What is the difference in price between the purse and the trolley bag? RM90 – RM20 = RM90 – RM20 = RM70 The price difference is RM70. 2 Subtract RM20.50 from RM74.80. RM74.80 – RM20.50 = RM74.80 – RM20.50 = RM54.30 • Carry out a simulation to subtract money using a variety of methods. • Emphasise that in subtraction, the smaller value must be subtracted from the larger value. RM 9 0 – RM 2 0 RM 7 0 Method 1 Method 2 Method 3 RM 7 4 . 8 0 – RM 2 0 . 5 0 RM 5 4 . 3 0 SPECIMEN SPECIMEN CONTOH SPECIMEN CONTOH SPECIMEN CONTOH SPECIMEN CONTOH SPECIMEN CONTOH CONTOH CONTOH CONTOH The difference RM90 RM20 TB-UNIT 4-ENG.indd 26 12/12/17 1:06 PM 27 T E A C H E R’ S N O TE S RM57.50 3 RM30 – RM25.70 = RM sen 2 9 10 0 3 0 0 0 – 2 5 7 0 4 3 0 RM30 – RM25.70 = RM4.30 4 Siti paid RM100. What is her balance? RM100 – RM19.90 – RM57.50 = RM100 – RM19.90 – RM57.50 = RM22.60 Siti’s balance is RM22.60. 27 4.3.1 4.3.2 • Emphasise regrouping from ringgit to sen which involves RM1 equals 100 sen. • Use a variety of terms related to subtraction in daily life such as difference, give, and balance. The total bill is RM25.70. Let’s solve this. RM100 – RM57.50 – RM19.90 What did you find? RM19.90 Siti bought these toys. RM20 9 9 10 0 7 9 1 1 0 RM 1 0 0 . 0 0 RM 8 0 . 1 0 – RM 1 9 . 9 0 – RM 5 7 . 5 0 RM 8 0 . 1 0 RM 2 2 . 6 0 TB-UNIT 4-ENG.indd 27 12/23/17 1:49 PM 28 28 4.3.1 4.3.2 • Carry out activities involving subtraction using sample receipts of items bought to strengthen pupils’ understanding. • Instil moral values related to spending money such as donations, thriftiness, savings, and avoid wasting money. 1 Subtract. RM49 – RM28 – RM6 = RM100 – RM16.15 – RM9 = 5 RM90 – RM53 – RM12.55 = RM90 – RM53 – RM12.55 = RM24.45 RM78 – RM27 RM14.60 – RM 3.10 RM64.80 – RM 8.95 RM93.00 – RM52.70 a e f b c d 90 sen RM45.90 RM30 RM87.50 LET’S ANSWER 2 Look at the prices. Answer the questions. a What is the difference in price between and ? b Lim buys and . He pays RM100. Calculate Lim’s balance. T E A C H E R’ S N O TE S AB 107-108 8 10 6 10 0 RM 9 0 . 0 0 RM 3 7 . 0 0 – RM 5 3 . 0 0 – RM 1 2 . 5 5 RM 3 7 . 0 0 RM 2 4 . 4 5 9 10 TB-UNIT 4-ENG.indd 28 12/12/17 1:06 PM 29 T E A C H E R’ S N O TE S Method 2 RM8 + RM8 + RM8 = RM24 2 Calculate the price of 4 . 4 × RM5 = 4 × RM5 = RM20 The price of 4 is RM20. 4.4.1 • Carry out multiplication of money using price tags in supermarket catalogues. • Carry out simulations using play money for repeated addition. Relate to times tables. 1 What is the price for 3 packets of jackfruit? 3 × RM8 = 3 × RM8 = RM24 The price for 3 packets of jackfruit is RM24. RM 8 × 3 RM24 RM 5 × 4 RM20 MULTIPLICATION OF MONEY RM5 Method 1 Method 1 Method 2 RM0 RM5 RM10 RM15 RM20 SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN RM8 RM8 RM8 RM8 RM8 RM8 TB-UNIT 4-ENG.indd 29 12/12/17 1:06 PM 30 30 1 Multiply. a b c 2 Calculate the price. a 4 b 2 c 10 • Guide pupils to multiply money using repeated addition or times tables. • Provide more questions in worksheets or question cards. 4.4.1 10 × RM9 = RM90 Calculate 5 x RM10 and 10 x RM5. Discuss. 10 × RM9 = RM90 RM 9 × 10 RM90 RM8 RM7 RM9 LET’S ANSWER Method 1 Method 2 T E A C H E R’ S N O TE S AB 109 Calculate the total price of the dragon fruits. RM1 0 × 6 RM60 6 × RM10 = 6 × RM10 = RM60 The total price of dragon fruits is RM60. 4 10 × RM9 = 3 RM 3 × 4 RM 4 × 6 RM 5 × 8 RM10 RM10 RM10 RM10 RM10 RM10 TB-UNIT 4-ENG.indd 30 12/12/17 1:06 PM 31 31 4.5.1 1 RM15 is given equally to 3 persons. How much money does each person get? RM15 ÷ 3 = RM15 ÷ 3 = RM5 Each person gets RM5. 2 RM30 ÷ 6 = 3 RM72 ÷ 9 = RM30 ÷ 6 = RM5 RM72 ÷ 9 = RM8 RM 8 9 �RM72 – 72 0 DIVISION OF MONEY • Train pupils to divide the value of money using receipts from food and item purchases. • Guide pupils to divide the value of money in vertical form. Relate it to the topic of division of numbers. RM 5 6 �RM30 – 30 0 RM 5 3 �RM15 – 15 0 Method 2 T E A C H E R’ S N O TE S SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN Ali Nina Adi Method 1 Remember, 9 × = 72. TB-UNIT 4-ENG.indd 31 12/12/17 1:06 PM 32 32 4.5.1 • Emphasise that the division of money is the same as the division of whole numbers. • Guide pupils to use number lines to divide the value of money by 10. 4 The price of 7 kilograms of durians is RM63. What is the price for 1 kilogram of durians? RM63 ÷ 7 = RM63 ÷ 7 = RM9 The price for 1 kilogram of durians is RM9. 5 RM60 ÷ 10 = RM60 ÷ 10 = RM6 RM 9 7 �RM63 – 63 0 RM 6 10 �RM60 – 60 0 Divide. RM45 ÷ 5 = RM80 ÷ 10 = e f 4 �RM24 6 �RM48 8 �RM72 5 �RM20 a b d c LET’S ANSWER Method 1 T E A C H E R’ S N O TE S AB 110 Method 2 10 × RM 6 = RM60 10 × 6 = 60 TB-UNIT 4-ENG.indd 32 12/12/17 1:06 PM 33 33 4.6.1 • Emphasise the importance of planning and managing finances effectively to avoid spending beyond one’s means. • Talk about the importance of education funds, education insurance, unit trusts, and others for their future. Zarif won a prize of RM300. You get RM200 during Hari Raya. Record the money to be kept and to be spent. Talk about it with your classmates. LET’S EXPLORE MONEY LITERACY Is Zarif smart in managing his money? Why? I want to save RM200, father. Good, Zarif. Zarif plans for the money to be kept and to be spent. Congratulations! Thank you, madam. Buy books RM50 Buy toys RM40 Prize money RM300 Donate to orphans’ fund RM10 Save in bank RM200 SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN T E A C H E R’ S N O TE S AB 111 TB-UNIT 4-ENG.indd 33 12/12/17 1:06 PM 34 T E A C H E R’ S N O TE S • Guide pupils to solve problems by drawing diagrams. • Instil the value of increasing income through entrepreneurship and saving. • Encourage pupils to check their answers using simple methods. 4.7.1 Month Saving June RM27.50 July RM51.80 In August, James saves RM16. Find his total savings for the 3 months. Method 1 SOLVE IT 1 James records his savings. What is the total? James’ total savings is RM79.30. RM27.50 + RM51.80 = RM79.30 1 RM 2 7 . 5 0 + RM 5 1 . 8 0 RM 7 9 . 3 0 SPECIMEN SPECIMEN SPECIMEN CONTOH SPECIMEN CONTOH SPECIMEN CONTOH SPECIMEN Method 2 RM27.50 + RM51.80 = Amount of money in notes: RM78.00 Amount of money in coins: + RM 1.30 Total: RM79.30 TB-UNIT 4-ENG.indd 34 12/12/17 1:06 PM 35 T E A C H E R’ S N O TE S Has: RM90 Buys cake: RM54.60 Buys gift: RM27 RM90 – RM54.60 – RM27 = RM8.40 Her balance is RM8.40. 8 9 10 0 2 15 RM 9 0 . 0 0 RM 3 5 . 4 0 – RM 5 4 . 6 0 – RM 2 7 . 0 0 RM 3 5 . 4 0 RM 8 . 4 0 RM90 – RM54.60 – RM27 = 4.7.1 • Carry out simulation using play money to solve problems involving money. • Train pupils to underline important information and to write number sentences for the problems given. 2 1 RM 5 4 . 6 0 RM 2 7 . 0 0 + RM 8 . 4 0 RM 9 0 . 0 0 I check using addition. Subtract successively to find the balance of money. RM54.60 RM27 Ana’s sister has RM90. She buys a cake and a gift as shown in the picture. Find her balance. 2 Method TB-UNIT 4-ENG.indd 35 12/12/17 1:07 PM 36 T E A C H E R’ S N O TE S 36 • Solve the problems given using suitable methods. • Emphasise step-by-step problem solving using Polya’s Method. 4.7.1 0 9 18 27 36 45 RM 9 2 �RM18 – 18 0 AB 112 Wash 1 RM9 Wash 5 5 × RM9 Method 1 Method Method 2 The payment for washing a car is RM9. How much is the payment for washing 5 cars? 3 4 RM 9 × 5 RM45 5 × RM9 = RM45 The total payment is RM45. The profit for selling drinks is RM18. Nancy and Kavita share it equally. How much does each person get? RM18 ÷ 2 = RM18 ÷ 2 = RM9 Each person gets RM9. 5 × RM9 = RM TB-UNIT 4-ENG.indd 36 12/12/17 1:07 PM 37 37 1 Rozana has RM35.70. Her father gives her RM45 more. Find the total amount of money Rozana has. 2 Zain wants to buy a toy car as in the picture. He has RM100. What is his balance? 3 The picture shows the price of a pair of slippers and trousers. a Mother buys 3 pairs of trousers. Find the total amount she pays. b Calculate the cost of 2 pairs of slippers. 4 RM48 is divided equally among 6 people. How much money does each person get? 5 Look at the picture. What is the combination of money that Zami’s mother may use to pay the amount? 4.7.1 • Provide more exercises in worksheets and question cards. RM87.90 The total cost is RM53, madam. RM2 RM8 LET’S ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S Solve the problems. Falisa has 7 pieces of RM5 notes and 6 pieces of RM10 notes. Is her money more than RM100? Explain. TB-UNIT 4-ENG.indd 37 12/12/17 1:07 PM 38 Materials/ Resources task cards, table of tasks, scissors, glue, goods brochure Participants 4 pupils per group Method 1 Pick one task card and read it. 2 Complete the task in the table of task. 3 Present your group work. The price for 1 item is RM5. Find the total price for 5 items. Find 2 items with a total price of less than RM10. Find 2 items with the price difference of more than RM12. Money Smart Example of table of task Examples of task cards 38 4.2 4.3 4.4 4.5 • Prepare a task table and four task cards which involve addition, subtraction, multiplication, and division of money for each group. • Provide appropriate goods brochures for this activity. T E A C H E R’ S N O TE S No. 1 Task Answer Calculate 1 RM3.99 + RM5.90 RM9.89 Find 2 items with a total price of less than RM10. L E T ’ S H A V E F U N AB 113-114 Goods brochure TB-UNIT 4-ENG.indd 38 12/23/17 1:04 PM 39 39 • Ask pupils to talk about their background knowledge related to the topic of time learnt in Year 1. • Discuss the characteristics of an analogue and a digital clock. Father, what are the lines between these numbers? Oh, these are minute graduations. 5.1.1 TIME TIME T E A C H E R’ S N O TE S TB-UNIT 5-ENG.indd 39 12/12/17 1:09 PM 40 T E A C H E R’ S N O TE S 1 minute 5 minutes How many minutes is it? b RECOGNISE MINUTES 40 • Guide pupils to count graduations for minutes using clock models such as wall clocks and watches. • Discuss activities that can be carried out in 1 minute, 5 minutes, 15 minutes, and others. There are 5 graduations between 12 and 1. That is 5 minutes. 1 graduation is 1 minute. 1 2 3 a 10 minutes This is a quarter of an hour. How many minutes is it? 5, 10, 15. 15 minutes. quarter hour = 15 minutes 5 10 15 5.1.1 TB-UNIT 5-ENG.indd 40 12/12/17 1:09 PM 41 1 complete circle = 60 minutes Half an hour = 30 minutes 4 41 5.1.1 • Ask pupils to count in fives and relate it to the 5 times table. • Surf https://www.youtube.com/watch?v=qJIgqMcrFoE From 12 to 6 is half an hour. The minute hand moves in one complete circle. b a Is this 40 minutes? Discuss. LET’S ANSWER 1 Say how many minutes. 2 Complete these. a 40 graduations is minutes. b When the minute hand moves from 12 to 7 it means minutes. c minutes is when the minute hand moves from 12 to 11. a b c 9:00 9:00 Scan me T E A C H E R’ S N O TE S AB 115-116 TB-UNIT 5-ENG.indd 41 12/23/17 1:07 PM 42 T E A C H E R’ S N O TE S 12 11 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 5.1.2 5.1.3 • Carry out a simulation to say the time using a model of an analogue and a digital clock. • Emphasise the correct reading of time and the positions of the hour and minute hands for the time that is shown. • Explain the position of the hour, minute, and colon on digital clocks. SAY AND WRITE THE TIME 1 2 A quarter past five. Five fifteen. Ten o’clock. What is the time now? Five minutes past eight. TB-UNIT 5-ENG.indd 42 12/12/17 1:10 PM 43 T E A C H E R’ S N O TE S 43 • Emphasise how to state time in multiples of five minutes. • Carry out activities to convert time from words to numerals using flash cards, analogue, and digital clock models. 5.1.2 5.1.3 3 4 Two thirty. We usually say it as half past two. 12:05 4:40 7:55 Convert time from words to numerals. five minutes past twelve four forty seven fifty five Thursday 10/5/2018 TB-UNIT 5-ENG.indd 43 12/12/17 1:10 PM • Emphasise the correct writing of time in multiples of 5 minutes. • Carry out activities to convert time from numerals to words using flash cards, analogue, and digital clock models. • Inculcate the attitude of spending time with beneficial activities. 5 Write in words. Are these two times the same? Discuss. 1 Say the time. 2 Convert the time into numerals. a Eleven twenty b A quarter past two 3 Convert the time into words. a a b b c c Lim, that is incorrect. LET’S ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S AB 117-118 44 5.1.2 5.1.3 TB-UNIT 5-ENG.indd 44 12/12/17 1:10 PM 45 T E A C H E R’ S N O TE S MY SCHOOL TELEMATCH 5.1.4 • Ask pupils to talk about and record their daily activities in school and after school. • Discuss pupils’ sequence of events during weekends or school holidays. RECORD THE TIME Play congkak Exercise Treasure hunt Blow balloons Afternoon Evening Morning Lunch Time 7:45 in the morning 12:00 in the afternoon 3:25 in the afternoon Activity Exercise Blow balloons Treasure hunt Let’s record the time and the activities. Record the times and the activities for Sunday. TB-UNIT 5-ENG.indd 45 12/12/17 1:10 PM 46 Time 8:45 in the morning 9:00 in the morning 9:30 in the morning Activity Exercise Blow and burst balloons Three-legged race Family Day Example 46 • Prepare tables in MS Word and guide pupils to record time in the table such as their class time table, Teacher’s Day celebration, school sports day, television programmes, and family day. • Carry out Let’s Explore activity in pairs. 5.1.4 Look at the Children’s Day activities in the pictures. Complete the table. 1 Plan an activity. 2 Record the time and activity. 3 Talk about your activity. CHILDREN’S DAY LET’S ANSWER LET’S EXPLORE T E A C H E R’ S N O TE S AB 119-120 Time Activity TB-UNIT 5-ENG.indd 46 12/12/17 1:11 PM 47 T E A C H E R’ S N O TE S 5.2.1 • Emphasise that when the minute hand moves, the hour hand also moves. • Discuss activities that can be carried out within an hour. • Review quarter hour, half an hour, three quarters of an hour, and relate them to 1 hour. RELATIONSHIP IN TIME 1 Hour and Minute So, 60 minutes is the same as 1 hour. When the hour hand moves from 3 to 4, it is 1 hour. What time is 1 hour after 12 o’clock? The minute hand moves 1 complete circle of 60 minutes. EVERY SATURDAY: 3:00 - 4:00 in the afternoon (1 HOUR) 60 minutes = 1 hour TB-UNIT 5-ENG.indd 47 12/12/17 1:11 PM 48 48 5.2.1 Complete these. a 1 hour = minutes b 1 day = hours c Quarter of an hour = minutes d hour = 30 minutes 2 Day and Hour LET’S ANSWER 1 complete circle of the hour hand is 12 hours. • Use a timeline to explain the 24 hours in a day. • Discuss the time in a day such as dusk, daylight, and half a day as well as activities associated with those times. • Discuss the countries that experience longer daytime than night-time. 12 hours 12 hours The hour hand moves 2 complete circles a day. So, there are 24 hours in a day. T E A C H E R’ S N O TE S AB 121 12:00 midnight 12:00 noon 12 hours + 12 hours = 24 hours 24 hours = 1 day TB-UNIT 5-ENG.indd 48 12/23/17 1:13 PM 49 T E A C H E R’ S N O TE S 5.3.1 • Guide pupils to solve problems through simulation using clock models and timelines. When Alex arrived at school, the minute hand showed 4. What time did he arrive? SOLVE IT Alex arrived at his school at 7:20 in the morning. Dinner started at 8:25 in the evening. Method Method Naveena and her family arrived at a banquet hall at 8:00 in the evening. Dinner started 25 minutes later. State the time the dinner started. Count on in fives from 12. Stop at 5. I use a clock model. The time he left 1 2 The time he arrived 5 10 20 15 25 TB-UNIT 5-ENG.indd 49 12/12/17 1:11 PM 50 T E A C H E R’ S N O TE S • Guide pupils to solve problems using timelines. 5.3.1 Method Start End AB 122 The clock shows the start of a storytelling activity. The activity was carried out for an hour. 3 a State in words the time the activity started. The activity started at two o’clock. The activity ended at 3 o’clock. 1 hour is 1 complete circle of the minute hand. b At what time did the activity end? TB-UNIT 5-ENG.indd 50 12/12/17 1:11 PM 51 51 5.3.1 • Guide pupils to solve problems using clock models and timelines. Solve the problems. LET’S ANSWER The gotong-royong started at 9:30 in the morning. State the time in words. Nani participated in a colouring competition which took 1 hour. How many minutes is that? A chess game started at 4:00 in the afternoon. When it ended, the minute hand was pointing at number 8. What is the time? A group of Year 2 pupils visited Mega Aquaria. They entered at a quarter past three in the afternoon. Write the time in numerals. T E A C H E R’ S N O TE S 1 2 3 4 TB-UNIT 5-ENG.indd 51 12/12/17 1:11 PM 52 52 5.1.1 5.1.2 5.1.3 • Prepare complete and sufficient clock face cards for each group. • Encourage pupils to switch roles in asking and answering the questions. • Instil moral values of cooperation and tolerance. Materials/Resources clock face cards, A4 paper, coloured pencils Participants 2 to 3 pupils per group Method Use the clock face cards for the activities as in the examples shown. 10 minutes. Activity 1 Pupil A moves the minute hand. Pupil B states how many minutes. Activity 4 Pupil A shows the time. Pupil B writes the time in numerals. Pupil C writes the time in words. Activity 3 Pupil A states the time. Pupil B moves the hour hand. Pupil C moves the minute hand. Wheel of Time Five minutes past two. Activity 2 Pupil B shows the time. Pupil A states the time. Clock face card T E A C H E R’ S N O TE S L E T ’ S H A V E F U N AB 123-124 TB-UNIT 5-ENG.indd 52 12/12/17 1:11 PM 53 T E A C H E R’ S N O TE S 53 • Discuss with pupils the use of length, mass, and volume of liquid in daily life such as the length of cloth to make clothes, mass of body, and volume of water consumed in a day. 6.1 6.2 6.3 Akilʼs height is 100 centimetres. This textbook has a mass of 300 grams. The volume of water is 400 millilitres. LENGTH, MASS, AND VOLUME OF LIQUID LENGTH, MASS, AND VOLUME OF LIQUID T E A C H E R’ S N O TE S TB-UNIT 6-ENG.indd 53 12/12/17 1:12 PM 54 T E A C H E R’ S N O TE S 54 • Ask pupils to look at the ruler graduations. Guide them to identify the length as well as the use of the cm symbol in daily life. • Emphasise that the cm unit is used to measure short objects accurately. Introduce related terms to length such as high, short, and wide. 6.1.1 1 centimetre RECOGNISE UNITS OF CENTIMETRE This is a 15-centimetre ruler. Each graduation is 1 centimetre. 1 2 3 cm 1 centimetre is written as 1 cm. The length of the nail and the width of the finger is 1 centimetre. The symbol for centimetre is cm. The length of the tape is . 0 cm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 AND METRE 0 cm 1 2 150 centimetres TB-UNIT 6-ENG.indd 54 12/12/17 1:12 PM 55 T E A C H E R’ S N O TE S 55 • Discuss the use of the unit metre in daily life which involves height, width, distance, and others. • Emphasise that the unit metre is used to measure length of longer objects. Carry out simulations to observe graduations of a measuring tape. 6.1.1 4 m 1 centimetre The symbol for metre is m. 1 metre is written as 1 m. a b 1 State the most suitable unit of length, cm or m. 2 Write the symbol for each unit of length. LETʼS ANSWER a a b c d b c 8 5 25 2 centimetres 57 centimetres 3 metres 40 metres This is a metre ruler. Its length is equal to 100 centimetres. T E A C H E R’ S N O TE S AB 125 c 4 m e t r e s • 4 m e t r e s • The length of the tape is . TB-UNIT 6-ENG.indd 55 12/12/17 1:13 PM 56 T E A C H E R’ S N O TE S 56 1 2 Object Length Pencil 12 cm Rubber cm Leaf cm Start from 0. Measure accurately. a b c 9:00 9:00 Scan me Which is the correct method to measure the paper above? Discuss. T E A C H E R’ S N O TE S 6.1.2 MEASURE LENGTH OF OBJECTS AND DRAW STRAIGHT LINES • Guide pupils to measure the length of objects around them using rulers or measuring tapes. Emphasise measuring lengths in cm or m without involving decimals. • Ask pupils to record the length of objects, such as the height of a plant one week after germination of its seed. • Surf http://www.mathworksheets4kids.com/length/object-ruler-cm1.pdf 0 1 cm 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 13 0 1 cm 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 cm 2 3 4 5 6 7 8 9 TB-UNIT 6-ENG.indd 56 12/12/17 1:13 PM 57 T E A C H E R’ S N O TE S The length of the frame is m. 57 • Guide pupils to measure lengths and mark distances of objects around the school in cm and m. • Carry out activities in groups and ask group leaders to record their findings. 3 The width of the classroom door is 128 cm. The length of the mural is 2 m. Try to measure other objects. 6.1.2 a c b TB-UNIT 6-ENG.indd 57 12/12/17 1:13 PM 58 T E A C H E R’ S N O TE S 58 4 • Emphasise that the position of the ruler cannot be shifted when drawing the line. • Guide pupils to draw straight lines of more than 1 m. • Surf http://www.mathworksheets4kids.com/length/tape-cm1.pdf 6.1.2 Mark dots at 0 and 30. Mark dots at 0 and 100. Join the two dots with a ruler. Join the two dots with a ruler. Write 30 cm. Write 1 m. Draw the length of a comb as a straight line on a paper. Measure the length of the straight line. 1 State the length of the pen. 2 Draw a straight line: a 9 cm. b 2 m. a b LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S AB 126-127 Draw a 1 m straight line. We draw a 1 m straight line. I draw a 30 cm straight line. 0 1 8 7 6 5 4 3 2 11 10 9 12 13 cm TB-UNIT 6-ENG.indd 58 12/12/17 1:13 PM 59 T E A C H E R’ S N O TE S • Carry out group activities to estimate lengths of other objects. • Guide pupils to estimate and measure actual lengths of objects. Discuss the difference in measurement. 6.1.3 ESTIMATE LENGTH OF OBJECTS The length of this brush is less than 20 cm. This crayon is about 10 cm long. Ainiʼs estimation is almost accurate. The actual length of the crayon is 9 cm. 1 2 Name other objects that measure less than 15 cm. 0 1 cm 2 1 cm AB 128 Try to show 1 cm like this. TB-UNIT 6-ENG.indd 59 12/12/17 1:13 PM 60 T E A C H E R’ S N O TE S 60 6.1.2 6.1.3 Estimated length/height Actual length/height Measure the length of a pencil. Use the pencil to estimate the length of an exercise book. Measure the actual length of the exercise book. 1 2 3 Use the pencil to estimate the length of other objects. Measure the objects. Record the actual length. 4 5 Compare both lengths. 6 • Guide pupils to carry out Let’s Explore in groups. Ask a representative from each group to present their groupʼs work. • Carry out activities to estimate lengths of objects in metres based on the length of a 1-metre ruler. a b Estimate the length of each object. 5 cm cm cm Method 3 cm Object Length of exercise book Height of bottle Length of watch LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S LET’S EXPLORE cm cm cm cm cm cm TB-UNIT 6-ENG.indd 60 12/12/17 1:13 PM 61 T E A C H E R’ S N O TE S 3 kilograms is written as . 120 grams is written as . 61 • Discuss units of kg and g found in pamphlets or goods brochures. • Ask pupils to state examples of mass, in kg and g, in daily life. Emphasise the symbols g and kg. 6.2.1 kg 450 grams is written as 450 g. g RECOGNISE UNITS OF GRAM AND This bread has a mass of 400 grams. The symbol for gram is g. The symbol for kilogram is kg. 1 2 The mass of this milk powder is 1 kilogram. a b c 400 grams is written as 400 g. 1 kilogram is written as 1 kg. KILOGRAM 3 kilograms 120 grams 450 grams TB-UNIT 6-ENG.indd 61 12/12/17 1:13 PM 62 T E A C H E R’ S N O TE S a c b d 62 • Guide pupils to read values of graduations for different weighing scales. • Emphasise that 1000 grams is equal to 1 kilogram. 6.2.1 Each graduation is 50 g. Each graduation is . 3 c b d Each graduation is 100 g. Each graduation is . b a c 2 Write the symbol for the mass unit below. a b c 100 grams 700 grams 3 kilograms 1 State a suitable mass unit, g or kg. 2 60 300 LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S AB 129 TB-UNIT 6-ENG.indd 62 12/12/17 1:14 PM 63 T E A C H E R’ S N O TE S 63 Which has more mass, biscuits or cotton? 6.2.2 • Emphasise that the mass of an object does not depend on its size. For example, when comparing the mass of a sponge and a stone. WEIGH THE MASS OF OBJECTS Before an object is weighed, make sure the needle points to 0. The mass of the oranges is 2 kg. a b c Say the mass of each object. The mass of the apples is 800 g. LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S AB 130 TB-UNIT 6-ENG.indd 63 12/12/17 1:14 PM 64 T E A C H E R’ S N O TE S T E A C H E R’ S N O TE S 64 6.2.3 • Divide pupils into several groups to estimate the mass of objects in the classroom. Ask pupils to conclude using less or more. • Surf http://www.commoncoresheets.com/Math/Weight/Metric%20 Estimating%20Weight/English/1.pdf ESTIMATE THE MASS OF OBJECTS AB 131 1 2 Your estimation is almost accurate. The actual mass is 120 g. The mass of plasticine to make an elephant model is 300 g. Estimate the mass of this elephant model. The mass of the elephant model is 200 g. The mass of this ciku is 60 g. I estimate the mass of 2 ciku is about 110 g. TB-UNIT 6-ENG.indd 64 12/12/17 1:14 PM 65 T E A C H E R’ S N O TE S 65 6.2.2 6.2.3 Estimate the mass of each object. 4 Use the big marbleʼs mass to estimate the mass of other objects. 5 Weigh the objects. Record the actual mass. 6 Compare both mass. Weigh a big marble. Estimate the mass of a small marble. Weigh the small marble to find its actual mass. 1 2 3 • Guide pupils to estimate and weigh mass of objects in groups. • Emphasise using suitable weighing tools in estimating mass and finding actual mass in g and kg. • Discuss with pupils the importance of estimating the mass of objects in their daily lives. 10 kg kg 240 g g b a Method LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S LET’S EXPLORE Actual mass g g g g g g Estimated mass Object Small marble Aluminium can Magazine TB-UNIT 6-ENG.indd 65 12/12/17 1:14 PM 66 T E A C H E R’ S N O TE S The volume of milk is 1 litre. The volume of this orange juice is 350 millilitres. 6.3.1 • Discuss the volume of liquid, in millilitre and litre, found in daily life. Ask pupils to look at the size of containers and their volumes. • Emphasise the correct way of writing the symbols ℓ and mℓ . mℓ ℓ RECOGNISE UNITS OF MILLILITRE Say the volume of liquid in mℓ or ℓ. The symbol for litre is ℓ. Write fifteen litres. The symbol for millilitre is mℓ. 350 millilitres is written as 350 mℓ. 1 litre is written as 1 ℓ. 1 AND LITRE TB-UNIT 6-ENG.indd 66 12/12/17 1:15 PM 67 67 Each graduation is mℓ. This is a 1 ℓ measuring cylinder. Each graduation is mℓ. • Guide pupils to read graduations on different measuring tools of different sizes. • Emphasise that 1000 millilitres is equal to 1 litre. • Make sure that the symbols for millilitre and litre are written correctly. 6.3.1 This is a 100 mℓ beaker. Each graduation is 20 mℓ. This is a 100 mℓ measuring cylinder. Each graduation is 10 mℓ. 20 mℓ This is a 250 mℓ beaker. 2 a c b d 2 Write the symbol for the volume units below. a a b c d 200 millilitres 600 millilitres 4 litres 9 litres 1 State a suitable volume unit, mℓ or ℓ. b 150 10 LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S AB 132 TB-UNIT 6-ENG.indd 67 12/12/17 1:15 PM 68 T E A C H E R’ S N O TE S 68 6.3.2 • Guide pupils to measure the volume of liquid using suitable measuring tools. Instil moral values such as cautiousness in taking liquid medicine to avoid overdosage. • Emphasise that the reading of the volume of liquid must be seen at eye level. MEASURE VOLUME OF LIQUID 1 2 You need to take 10 mℓ of vitamins daily. Look at the volume of liquid at eye level. The volume of milk is 200 mℓ. The volume of water is 500 mℓ. T E A C H E R’ S N O TE S TB-UNIT 6-ENG.indd 68 12/12/17 1:15 PM 69 T E A C H E R’ S N O TE S 69 3 I measure 1 ℓ of liquid. 2 litres of milk is to be filled into 2 containers as shown in the picture. What is the volume of milk in each container? 2 ℓ 1 ℓ What is the volume of liquid in each container? a b c • Guide pupils to measure volume of liquid using a variety of measuring tools. • Emphasise the use of appropriate measuring tools to measure the volume needed. For example, 100 mℓ beaker to measure the volume of water within the range of 20 mℓ to 100 mℓ. 6.3.2 I measure 2 ℓ of liquid. LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S AB 133 TB-UNIT 6-ENG.indd 69 12/12/17 1:15 PM 70 T E A C H E R’ S N O TE S T E A C H E R’ S N O TE S 70 6.3.3 • Guide pupils to estimate the volume of liquid in mℓ and ℓ in different containers. • Ask pupils to make conclusions using more or less. • Surf http://www.mathworksheets4kids.com/capacity/jug-1liter-1.pdf • Surf http://www.mathworksheets4kids.com/capacity/more-less- metric1.pdf ESTIMATE VOLUME OF LIQUID I estimate it is less than 700 mℓ. I estimate the volume of the juice in this water container is more than 1 ℓ. The volume of 1 jug of this juice is 1 ℓ. The volume of this water may be 500 mℓ. Our estimation is almost exact. Correct, Ikram. Its volume is 600 mℓ. AB 134 1 2 TB-UNIT 6-ENG.indd 70 12/12/17 1:16 PM 71 T E A C H E R’ S N O TE S 71 4 Repeat steps 2 and 3 for the green liquid. 5 Compare the two volumes. Estimate the volume of the liquid. Prepare the liquid as shown in the picture. 400 mℓ 5 ℓ Estimate the volume of the red liquid. Record it. Measure the actual volume of the red liquid. Record it. 1 2 3 mℓ ℓ • In groups, guide pupils to estimate and measure the actual volume of the liquid. Ask pupils to compare the estimated volume and the actual volume. Method a b 6.3.2 6.3.3 250 mℓ 250 mℓ 250 mℓ LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S LET’S EXPLORE Actual volume Estimated volume Liquid Red liquid Green liquid mℓ mℓ mℓ mℓ TB-UNIT 6-ENG.indd 71 12/12/17 1:16 PM 72 T E A C H E R’ S N O TE S 72 6.4.1 • Use simulation or build a model to solve the problem. 1 Sarina uses 8 cm of red thread. She also uses 10 cm of blue thread. State which thread is longer. 10 cm is longer than 8 cm. The blue thread is longer. SOLVE IT Take 10 millilitres once a day. All right, sir. I mark the volume of the medicine. The volume of the medicine is 10 mℓ. His brotherʼs height is about 80 cm. Method Method 2 Mark the volume of the medicine to be taken. State its volume. 2 5 10 15 20 25 30 mℓ 10 mℓ TB-UNIT 6-ENG.indd 72 12/12/17 1:16 PM 73 T E A C H E R’ S N O TE S 73 • Guide pupils to find information such as what is given and what is asked for. • Emphasise that 100 cm is equal to 1 m. 6.4.1 Mark the estimated height of Kamalʼs brother. Kamalʼs brother does not need to pay. So, his height must be less than 90 cm. His brotherʼs height is about 80 cm. Cable Car Ticket Price Method 3 Kamalʼs height is 1 m. His younger brother does not need to pay. Estimate his brotherʼs height. Adult Child Child (less than 90 cm tall) RM20 RM15 Free TB-UNIT 6-ENG.indd 73 12/23/17 2:32 PM 74 T E A C H E R’ S N O TE S 74 Sue Chin should use an 8 ℓ container because it holds more water. 6.4.1 • Provide more questions in worksheets or question cards. 8 ℓ 80 mℓ Saiful Julia Nisha ? kg 27 28 29 30 Julia Nishaʼs mass Saiful AB 135-136 kg 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 1 ℓ 80 mℓ Method Method 4 5 Nishaʼs mass is more than Julia’s. Her mass is less than Saiful’s. What could be Nishaʼs mass? Sue Chin wants to clean her bicycle. Choose the container she should use. Why? Nishaʼs mass could be 28 kg or 29 kg. TB-UNIT 6-ENG.indd 74 12/12/17 1:16 PM 75 T E A C H E R’ S N O TE S 75 1 Mother measures the objects shown in the table. Draw a straight line for the length of each object. 2 The picture shows the mass of grapes bought by Ermaʼs father. State the mass of the grapes. 3 State which container they should use. 4 The height of a lorry is 3 m. Can the lorry pass through the tunnel shown in the picture? Give a reason. Object Length Wire 5 cm Ribbon 30 cm Coloured tape 18 cm • Solve the problems given using suitable methods. • Provide more questions in worksheets or question cards. 6.4.1 I want to make 2 ℓ of apple juice. I want to drink 350 mℓ of apple juice. Solve the problems. 9:00 9:00 Scan me LETʼS ANSWER T E A C H E R’ S N O TE S a b c d Gobi Nori TB-UNIT 6-ENG.indd 75 12/26/17 10:09 AM 76 T E A C H E R’ S N O TE S 76 • Provide sufficient materials for this group activity. • Make copies of the triangle diagram. 6.1.1, 6.1.2, 6.2.1, 6.2.2, 6.3.1, 6.3.2 Match Me Materials/ glue, scissors, triangle Resources diagram, A4 paper Participants 2 pupils per group Method 1 Make copies of the triangle diagram below. 2 Cut the triangle into 9 pieces. 3 Join the matching pieces of each measurement. 4 The first group that matches the pieces correctly is the winner. T E A C H E R’ S N O TE S L E T ’ S H A V E F U N AB 137-138 200 g kilogram 4 cm mℓ cm kg m g 400 mℓ centimetre metre gram two hundred grams 2 kilograms 200 g kilogram 4 cm mℓ cm kg m g 400 mℓ centimetre metre gram two hundred grams 2 kilograms TB-UNIT 6-ENG.indd 76 12/23/17 2:34 PM 77 77 • Sing the song to the tune of The Mulberry Bush. While singing, pupils show 3-D shapes using real objects. • Teacher is encouraged to add lyrics for other 3-D shapes. Let us learn the 3-D shapes 3-D shapes, 3-D shapes Cuboid, cube, and pyramid Cone and cylinder too 7.1.1 Twelve sides lengths are all the same Six faces sizes all the same We can see these in dice A cube, we call its name A cuboid has a different shape Six faces sizes not the same Has squares and also rectangles Has twelve sides too 9:00 9:00 Scan me Shapes Song SHAPES SHAPES T E A C H E R’ S N O TE S TB-UNIT 7-ENG.indd 77 12/12/17 1:14 PM 78 T E A C H E R’ S N O TE S Characteristics Object Shape 1 • Carry out exploration activities in the classroom to identify 3-D shapes by describing their characteristics. • Carry out question and answer activity with pupils on other objects. 7.1.1 Look at a cube and a cuboid. Talk about the differences. • 6 flat square faces • 8 vertices • 12 straight edges Cube Cuboid • 6 flat rectangular faces • 8 vertices • 12 straight edges IDENTIFY 3-D SHAPES Monday 10/9/2018 Has 6 flat surfaces. All faces are the same size. Has 8 vertices. Has 12 edges. The dice has a cube shape. Has 8 vertices. Has 12 edges too. 6 faces are rectangles. This rubber has a cuboid shape. TB-UNIT 7-ENG.indd 78 12/12/17 1:14 PM 79 T E A C H E R’ S N O TE S • 4 flat triangular faces • 1 flat square face • 5 vertices • 8 straight edges Pyramid. 4 flat rectangular faces 1 curved face 8 vertices LET’S ANSWER Name the 3-D shapes as described. 2 Has 1 curved face. 2 flat faces. This is a cylinder. 7.1.1 AB 139 • 1 flat face • 1 curved face • 1 vertex 1 flat face 2 flat square faces a b 1 vertex What is this shape? • Encourage pupils to build mind maps of the characteristics of 3-D shapes for cubes, cuboids, cones, pyramids, and cylinders. • Carry out simulations to explain flat faces, curved faces, vertices, and straight edges. TB-UNIT 7-ENG.indd 79 12/12/17 1:14 PM 80 T E A C H E R’ S N O TE S LET’S ANSWER • Carry out simulations by asking pupils to name basic shapes in 3-D shapes. State that a cone’s basic shapes are a circle and a sector. • Carry out group activities to make various patterns using basic shapes and ask pupils to talk about them. I have 6 square faces. I have 2 square faces and 4 rectangular faces. 3-D shape Name Basic shape Number 6 4 2 4 1 1 1 2 1 Cube Cuboid Pyramid Cylinder Cone State the basic shapes for each 3-D shape. a e c b d IDENTIFY BASIC SHAPES 7.1.2 AB 140 TB-UNIT 7-ENG.indd 80 12/12/17 1:14 PM 81 T E A C H E R’ S N O TE S • Explain that net is a flat shape obtained by unfolding a 3-D shape. Carry out simulations to relate it to basic shapes to enhance pupil’s understanding. • Prepare a variety of cube and cuboid nets. Ask pupils to talk about the nets. 7.1.3 This is a cube net, too. This cuboid net has 4 rectangles. Another 2 are squares. 1 2 Try to make other nets of a cube and a cuboid. Talk about it. RECOGNISE NETS OF 3-D SHAPES Open the box. What did you get? I got 6 rectangles. Oh, this is a cuboid net. I got 6 squares. This is a cube net. TB-UNIT 7-ENG.indd 81 12/12/17 1:15 PM 82 T E A C H E R’ S N O TE S 3 4 7.1.3 This is also a pyramid net. Is this a cone net? Why? • Carry out activities to explore various 3-D shapes by cutting and joining nets to determine the shapes. Tracing activities can be done for nets of 3-D shapes which have flat faces. A cone net has 1 and 1 . Pyramid A pyramid net has 4 and 1 . Pyramid net Cone net TB-UNIT 7-ENG.indd 82 12/12/17 1:15 PM T E A C H E R’ S N O TE S LET’S ANSWER • Ask pupils to explore various nets on the Internet. Print and collect nets as a group folio. • Surf https://www.mathworksheets4kids.com/solid-shapes/net- shape1.pdf 5 Name the 3-D shape for each net below. This is a cylinder. a A rectangle and 2 circles. a Join the 2 circles. c d Join the rectangle together. b d b e c AB 141-142 Cylinder net 83 7.1.3 TB-UNIT 7-ENG.indd 83 12/12/17 1:15 PM 84 7.2.1 IDENTIFY 2-D SHAPES 84 • Ask pupils to talk about surfaces of other objects or 2-D patterns in the picture above based on descriptions of characteristics. • Emphasise that 2-D shapes are found on the surfaces of 3-D objects in daily life. 1 The picture frame surface has 4 corners. All the sides are of the same length. That is a square. The surface of this book is not a square. T E A C H E R’ S N O TE S TB-UNIT 7-ENG.indd 84 12/12/17 1:15 PM 85 T E A C H E R’ S N O TE S LET’S ANSWER Complete the table above. What is the 2-D shape for the given characteristics? How many squares, rectangles, and triangles are there in the diagram above? 7.2.1 2 AB 143 a b No corners No straight sides 3 corners 3 straight sides Characteristics Number of straight sides Number of curved sides Number of corners 4 0 4 4 3 3 0 0 1 Shape Name of shapes Rectangle Circle • Summarise characteristics of 2-D shapes based on the surfaces of real-life 3-D objects. • Use a variety of 2-D patterns for pupils to identify 2-D shapes. For example, mural patterns, gift wrappers, and carpets. • Emphasise to pupils that a corner is also known as vertex. Vertex can be used in 2-D and 3-D shapes. TB-UNIT 7-ENG.indd 85 12/12/17 1:16 PM 86 T E A C H E R’ S N O TE S • Guide pupils to trace 3-D surfaces correctly on paper. Ask pupils to state the 2-D shapes obtained. 7.2.2 What 3-D shapes can we trace to get triangles? Talk about it. I am drawing 6 squares. I am drawing 2-D shapes on grid paper. DRAW 2-D SHAPES I am tracing a circle. TB-UNIT 7-ENG.indd 86 12/12/17 1:16 PM 87 T E A C H E R’ S N O TE S LET’S ANSWER Join the dots according to the sequence of the letters. Use a ruler. Name the shape. • Carry out activities to draw and name 2-D shapes from paper foldings and dot paper. • Carry out a contest to build as many 2-D shapes as possible using geoboards. a b c B A C B A C D B A D C AB 144 LET’S EXPLORE Open Microsoft Word. Click Insert and Shapes. Choose a rectangle from Basic Shapes and click. Draw a rectangle. Click on the rectangle. Click Format and Shape Fill. Choose colour and click. Type name of shape. Repeat steps 2 to 5 for other 2-D shapes. 1 2 3 4 5 6 Method 7.2.2 Materials/Resources Microsoft Word 2 pupils per group Participants 9:00 9:00 Scan me TB-UNIT 7-ENG.indd 87 12/12/17 1:16 PM 88 T E A C H E R’ S N O TE S 1 Sarjit uses recycled materials to make a money box. He pastes coloured paper on six flat faces of the same size. What is the shape of the money box? Method Method The money box is a cube. The shape drawn is a circle. 2 Liza draws a pattern. She draws a 2-D shape with one curved side. What shape has she drawn? Pyramid has 5 flat faces. Cube has 6 flat faces of the same size. • Use various strategies such as drawing a diagram and simulation to solve the problems given. • Emphasise to pupils to read the problems carefully and to underline important information. 7.3.1 SOLVE IT Guess and check. Check 1 Check 2 Wrong Correct A triangle has no curved side. A circle has a curved side. A rectangle has no curved side. ✗ ✓ ✗ TB-UNIT 7-ENG.indd 88 12/12/17 1:16 PM 89 T E A C H E R’ S N O TE S 89 Method LET’S ANSWER 3 Rini unfolds a 3-D shape. She gets 2 circles and 1 rectangle. What is the 3-D shape? The picture shows 6 faces traced from a 3-D shape. What is the 3-D shape? Mother sells jelly in a container. The container has 2 flat faces. It also has 1 curved face. Name the 3-D shape of the container. • Train pupils to solve problems by drawing, making mental images, simulations, and using real-life objects to reinforce their understanding. 7.3.1 The 3-D shape is a cylinder. AB 145-146 Draw a diagram. Solve the problem. 2 circles and 1 rectangle are the basic shapes of a cylinder. 1 2 TB-UNIT 7-ENG.indd 89 12/12/17 1:16 PM 90 Paste the stickers to decorate the money box. Cut the net. Remove the stickers. Display it at the mathematics corner. net card, stickers of shapes, scissors, glue, sticky tape My Money Box 1 5 Prepare the materials. Fold and join the net using sticky tape. 2 4 6 3 • Prepare a cylinder net or other 3-D shapes net using hard paper such as box paper and cardboard, sufficient pattern stickers, and other materials. • Guide pupils to work in pairs and instil values such as accuracy, cooperations, and tidiness. 7.1 Method Materials/Resources T E A C H E R’ S N O TE S 90 L E T ’ S H A V E F U N AB 147-148 TB-UNIT 7-ENG.indd 90 12/12/17 1:17 PM 91 T E A C H E R’ S N O TE S Who likes to drink vanilla milk? Raise your hand. • Carry out question and answer activity with pupils and perform simulations to collect data such as month of birth and favourite colour. 8.1.1 DATA DATA Tuesday R E C E S S TB-UNIT 8-ENG.indd 91 12/12/17 1:17 PM 92 T E A C H E R’ S N O TE S 1 • Carry out simulations on how to collect and arrange data. • In groups, ask pupils to collect data such as favourite food and games. 8.1.1 Which method do you prefer? Why? How many colours do the flowers have? Three colours. Group the flowers according to their colours. COLLECT DATA 2 Collecting Data I use tally. I draw pictures. 24/10/2018 Wednesday TB-UNIT 8-ENG.indd 92 12/12/17 1:17 PM 93 T E A C H E R’ S N O TE S LET’S ANSWER 3 • Compare methods of collecting data and ask pupils to determine the easiest method. • Carry out suitable data collection activities outside the classroom such as on colours and types of cars. Flower colour Tally Number 12 7 9 Red Blue Yellow Method 1 Red Blue Yellow Method 2 Count the squares. Yellow has 9. Collect data on the sports houses of your classmates. Complete the table. AB 149-150 8.1.1 Sports house Tally Number This is how we collect data on colours of flowers. 9:00 Red Green Yellow Blue 9:00 Scan me! Collect data on types of 2-D shapes in this pattern. TB-UNIT 8-ENG.indd 93 12/12/17 1:17 PM 94 T E A C H E R’ S N O TE S 1 6 pupils like robots. 4 pupils like dolls. pupils like toy cars. The most favoured toy is . Types of toys Number of pupils • Carry out question and answer activity on what pupils can see in the bar chart. • Ask pupils to talk about bar charts they have seen before. • Emphasise that a bar chart uses bars to represent data. 4 3 5 6 7 8 2 1 0 This is a bar chart on the favourite toys of a group of pupils. Robot Toy car Doll Favourite Toys a b c d Vertical axis Title Horizontal axis RECOGNISE BAR CHARTS 8.2.1 This is a vertical bar chart. TB-UNIT 8-ENG.indd 94 12/12/17 1:17 PM 95 T E A C H E R’ S N O TE S a b c The four types of juices are pineapple juice, guava juice, orange juice, and . The number of pupils who like to drink: i. pineapple juice 5 ii. guava juice 3 iii. orange juice iv. watermelon juice The most favoured juice is . 2 • Carry out question and answer activity in groups so the pupils can give as much information as possible. • Surf https://www.mathsisfun.com/data/bar-graphs.html Bar chart of favourite juices. AB 151-152 LET’S EXPLORE Launch Google Chrome. Type bar chart. Press Enter. Click Images. Select bar chart. Write down information related to the bar chart. Method 9:00 9:00 Scan me! 8.2.1 1 2 3 4 Number of pupils Types of juices 1 0 3 2 5 7 9 4 6 8 10 11 12 Favourite Juices This is a horizontal bar chart. Pineapple Guava Orange Watermelon TB-UNIT 8-ENG.indd 95 12/12/17 1:17 PM 96 T E A C H E R’ S N O TE S This bar chart is incomplete. Spinning top is the second favoured game. How many pupils like to play spinning top? Types of games Kite Congkak Spinning top Number of pupils 4 3 5 6 2 1 0 Favourite Games LET’S ANSWER • Use a variety of bar charts to train pupils to obtain information. • Use a variety of questions related to bar charts to reinforce pupils’ understanding. • Instil the importance of a healthy and balanced meal. Write the number of pupils who eat: i. biscuits. ii. bread. iii. nasi lemak. iv. fried noodles. Name the most favoured food. What is the least favoured food? Look at the bar chart. Answer the questions below. a b c 4 3 5 6 7 9 8 10 2 1 Biscuits Bread Nasi lemak Fried noodles Number of pupils Types of food 8.2.1 Favourite Breakfast Meals 9:00 Batu seremban 9:00 Scan me! 0 TB-UNIT 8-ENG.indd 96 12/12/17 1:18 PM 97 T E A C H E R’ S N O TE S • Guide pupils to solve problems by identifying keywords and extracting important information given. • Emphasise that problem solving involving bar chart is to obtain information from the chart according to the requirements of the question. 1 The table shows the favourite television programmes of a group of pupils. Look at the table. Programme Cartoon Entertainment Horror Sports Tally How many pupils like to watch sports? What is the most favoured programme? 7 pupils like to watch sports. a a b b 18 12 3 7 SOLVE IT First, add up the tally. Most of the pupils like to watch cartoons. 8.3.1 The most favoured programme is cartoons. 9:00 Scan me! Method Cartoons Entertainment Horror Sports TB-UNIT 8-ENG.indd 97 12/12/17 1:18 PM 98 T E A C H E R’ S N O TE S • Ask a variety of questions to enhance pupils’ understanding. 2 Bar chart on books read by 5 pupils. How many books did Stacy read? Who read the same number of books? How many? Who read the most books? a b a b c c Number of books Names of pupils Vinod Alia Zain Stacy Ramesh Books Read 1 3 2 5 7 9 11 4 6 8 10 AB 153-154 8.3.1 Stacy read 6 books. Ramesh and Zain read the same number of books. 5 books. Vinod read the most books. Look at the chart. Method 0 TB-UNIT 8-ENG.indd 98 12/12/17 1:18 PM 99 T E A C H E R’ S N O TE S LET’S ANSWER Look at the table on shoe sizes of Year 2 Zuhal pupils. Answer the questions below. Look at the bar chart on the ambitions of a group of pupils. Solve it. Shoe size 28 29 30 31 32 33 Tally . State the number of pupils for each shoe size. Which shoe size is worn the most? How many pupils want to be policemen? Which ambition is the favoured? a a b b 1 2 8.3.1 • Provide more exercises in worksheets or question cards according to pupils’ ability. Solve the problems. Ambitions Number of pupils 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Chef Policeman Nurse Doctor Ambitions TB-UNIT 8-ENG.indd 99 12/12/17 1:18 PM 100 Collect data on how your classmates go to school. Paste the name cards in the boxes of the Go to School chart. 1 2 3 4 Collect data in a table. How Do We Go to School? Go to School chart, name cards, glue Materials/Resources Display the chart at the mathematics corner. Zura Siew Devi Rita Dayang Juli Rao Lim Radin Amir Go to School Chart School bus 5 4 1 Car Bicycle Number of pupils Walk Method 100 • Divide pupils into groups. Guide them to make name cards. • Prepare the Go to School chart. Guide pupils to paste their names. • Ask pupils to carry out question and answer activity on the data above such as the most and the least popular means of getting to school. • Carry out various methods of data collection. 8.1.1 8.3.1 L E T ’ S H A V E F U N T E A C H E R’ S N O TE S AB 155-156 Ways to school TB-UNIT 8-ENG.indd 100 12/12/17 1:18 PM Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssr_MatematikBIJilid_1tYxotOdvrSyqWA6W2XTEQaAACf-GJ1sX.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 4/10/16 8:55 PG Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2018 Writers Marzita binti Puteh Chan Yook Lean Gobi a/l Krishnan Illustrator Wong Chi Ming Editors Asmahanim binti Ab Rahman Nor Azita binti Umar Nurul Shaheza binti Zamri Graphic Designers Aini binti Abd. Hamid Awaludin bin Mohd Arof YEAR PART 1 3 Translators Kamariah binti Bujang Wan Noor Adzmin binti Mohd Sabri STANDARD-BASED CURRICULUM FOR PRIMARY SCHOOL (REVISED 2017) DUAL LANGUAGE PROGRAMME KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA Serial No: 0034 acknowledgements The Ministry of Education would like to express its appreciation for the contributions made by the following: • The Panel of Evaluators, Textbook Division, Ministry of Education. • Officers of the Textbook Division and Curriculum Development Division, Ministry of Education. • The Panel of Evaluators, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Officers of the English Language Teaching Centre (ELTC), Teacher Education Division, Ministry of Education. • Bank Negara Malaysia. • SK Taman Tun Dr. Ismail 1, Kuala Lumpur. • SK Pengkalan Rinting, Johor. • All parties involved in the process of publishing this book. KK 513-221-0102021-49-2217-20101 ISBN 978-983-49-2217-7 First Printing 2018 © Ministry of Education Malaysia 2018 All Rights Reserved. No parts of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or any information storage and retrieval system without permission in writing from the Director General of Education, Ministry of Education Malaysia. Negotiation is subject to the calculation of royalty or honorarium. Published for the Ministry of Education Malaysia by: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. Telephone: 03-21479000 (8 hunting lines) Facsimile: 03-21479643 Website: http://www.dbp.gov.my Design and Typeset: Dewan Bahasa dan Pustaka Text Typeface: Azim Text Size: 16 point Printed by: Percetakan Rina Sdn. Bhd., Lot 45, Persiaran Mewah, Bandar Tun Razak, 56000 Cheras, Kuala Lumpur. Saiz sebenar iii CONTENTS NUMBERS UP TO 10 000 1 RECOGNISE AND WRITE NUMBERS 2 MIND CHALLENGE 3 EXPLORE NUMBERS 5 COMPARE NUMBERS 9 FUN PROJECT 10 ARRANGE AND COUNT NUMBERS 1 1 FUN PROJECT 14 ESTIMATE MORE OR LESS 15 ROUND OFF NUMBERS 17 MIND CHALLENGE 19 NUMBER PATTERNS 20 SOLVE THE PROBLEMS 22 FUN TIME 26 1 PREFACE v ADDITION, SUBTRACTION, MULTIPLICATION, AND DIVISON 27 ADDITION 28 MIND CHALLENGE 31 MORE ADDITION 32 MIND CHALLENGE 35 ADD THREE NUMBERS 36 MIND CHALLENGE 37 SUBTRACTION 39 MORE SUBTRACTION 43 MIND CHALLENGE 47 SUBTRACT SUCCESSIVELY 48 FUN PROJECT 50 ADDITION AND SUBTRACTION 51 CREATE STORIES 53 SOLVE THE PROBLEMS 54 RECOGNISE UNKNOWN 57 2 1 Saiz sebenar iv MULTIPLICATION 60 MIND CHALLENGE 62 MORE MULTIPLICATION 63 DIVISION 66 MORE DIVISION 70 MIND CHALLENGE 72 CREATE STORIES 73 SOLVE THE PROBLEMS 74 RECOGNISE MORE UNKNOWN 77 MIND CHALLENGE 79 FUN TIME 80 FRACTIONS, DECIMALS, AND PERCENTAGES 81 PROPER FRACTIONS 82 MIND CHALLENGE 82 EQUIVALENT FRACTIONS 83 FRACTIONS IN THE SIMPLEST FORM 85 MIND CHALLENGE 86 IMPROPER FRACTIONS AND MIXED NUMBERS 87 ADDITION OF FRACTIONS 90 MIND CHALLENGE 92 SUBTRACTION OF FRACTIONS 93 RECOGNISE FRACTION OF HUNDREDTHS AND DECIMALS 96 MIND CHALLENGE 98 COMPARE DECIMALS 99 ADDITION OF DECIMALS 100 SUBTRACTION OF DECIMALS 102 RECOGNISE PERCENTAGES 104 MIND CHALLENGE 106 FUN PROJECT 107 CREATE STORIES 108 SOLVE THE PROBLEMS 110 FUN TIME 114 3 Saiz sebenar v The Mathematics Year 3 textbook package is written in accordance to the Standard- Based Curriculum for Primary School (KSSR), in line with the revised curriculum which will be implemented in 2019. The writing of this textbook is tailored to meet the needs of pupils to understand mathematical skills starting from the easiest to the most abstract level. The textbook package is published to produce pupils who are able to apply mathematical knowledge and skills, effectively and responsibly in their daily lives. This textbook package contains three components, namely Textbook Part 1, Textbook Part 2 and Activity Book. The topics contained in the Textbook are as follows: Textb ook Par t 2 • Mone y • Time • Length, M ass, and Volume of Liqui d • Shap es • Locati on • Data Textbo ok Part 1 • Numbers up to 10 000 • Addition, Subtra ction, Multip lication, and D ivision • Fractio ns, Decim als, and Per centage s PREFACE All of these topics are also contained in the Activity Book. The textbooks focus on the goals of mathematics concepts and skills. The presentation of the textbooks is tailored to incorporate related reasoning questions so that pupils can communicate and think critically and creatively. Each lesson is reinforced with formative exercises to be carried out either orally or in writing in Let’s Try”. Suggestions on extended activities are given in the Teacher’s Notes”. Recreational elements are also included in the Fun Project” and Fun Time” to create an active and enjoyable learning environment. Several Higher Order Thinking skills (HOTs) questions are provided in the Mind Challenge” sections to encourage pupils to think creatively. Video and audio on learning activities, as well as additional questions are also included in the QR Code. To access this, teachers are required to download the QR Code & Barcode Scanner application on the Play Store. Moral values are also implemented indirectly through pictures and learning activities. The Activity Book provides reinforcement, remedial, and enrichment activities to reinforce and enhance pupils’ understanding of the skills learnt in the textbooks. Teachers are encouraged to provide additional activities and exercises according to pupils’ needs and abilities. It is hoped this textbook package provides a meaningful and enjoyable learning experience as well as to foster pupils’ interest in mathematics. Teachers may refer to the following explanation to discover and understand the ways in which the book is used. ” ” ” ” ” Saiz sebenar vi Reinforcement activities to enhance skills learnt. Remedial activities to assess understanding of basic skills. Enrichment activities to test critical and creative thinking. Saiz sebenar 1 three thousand eight hundred nine thousand five hundred and sixty Activity 1 RECOGNISE AND WRITE NUMBERS Say and match the numbers. Tick (✓) the correct words and numerals. 3 800 one thousand and twenty- three seven thousand and nine two thousand and fifty-one three thousand four hundred and sixteen 7 009 2 501 a b c 3 416 N U M B E R S U P T O 1 0 0 00 M a rk s 1 023 5 401 9 560 1.1.1 (i) 1.1.1 (ii) 1.1.1 (iii) 1 2 TB 1-2 five thousand four hundred and one M a rk s Saiz sebenar 15 SELF-ASSESSMENT Match. Write down the letters that are touched by the lines in the exercise above. What do we call something that we don’t understand or know about? eight thousand and one Estimate the volume. The digit value for 9 in 9 500 is . Round off 8 456 to the nearest thousand. Complete 1 706 = + 700 + 6 1 810, 1 910, ★, 2 110 The value of ★ is . 8 000 8 001 500 3 010 9 000 1 000 2 010 9 000 3 010 8 001 2 010 1 000 8 000 500 1 000 mℓ m ℓ a ab c d e g f 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 e r y p n g k m s t M a rk s Saiz sebenar 16 MIND TEASER Complete the number puzzle. Across 2 Digit value of thousands is 3 000, hundreds is 900, and ones is 5. State the number. 3 3 470, M, 3 670, 3 770. What is the value for M? Down 1 Count in thousands. What is the number after 5 000? 4 Which number is larger, 7 426 or 7 459? 6 5 thousands + 3 ones + 0 tens + 0 hundreds = 7 Round off 4 053 to the nearest ten. 10 Write eight thousand and fourteen in numeral. 8 What is the digit value of 9 in 9 126? 9 = 9 000 + 800 2 505 2 510 P 5 State the value for P. 1 2 3 5 6 8 10 7 9 4 T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 1 1.1.1 (i) 1.1.1 (ii) • Ask pupils to say the numbers found in the picture above. • Integrate entrepreneurship. • Carry out an activity of saying the numbers on number line. NUMBERS UP TO10 000 NUMBERS UP TO10 000 • Total workers 105. TODAY’S PRODUCTS • 2 780 packets of milk chocolate • 1 130 packets of strawberry chocolate Today our factory will produce two thousand seven hundred and eighty packets of milk chocolate. 1 130 one thousand one hundred and thirty This factory was built in two thousand and six. two thousand seven hundred and eighty 2 780 Stimulus page encourages pupils to communicate. Questions of Higher Order Thinking skills (HOTs). Pupil-centred activities. Mascot stimulates critical and creative thinking to generate ideas. Teacher’s guide to implement teaching and learning activities. Content Standard and Learning Standard number based on the DSKP. Recreational activities to foster pupils’ interest in mathematics. Hands-on activities to reinforce pupils’ understanding. Formative exercises to assess understanding of learned skills. Learning topics. 26 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES dice, markers 3 players The first player throws the dice. Move the marker according to the number on the dice. If the marker lands in a box with a question, answer the question. If the answer is correct, go up the box at the top of the ladder. If the answer is wrong, stay in the box at the foot of the ladder. If the marker lands in the box with a snake head, slide down to the bottom of the snake’s tail. The next player takes his/her turn. Repeat step 1. The first player who reaches the FINISH box wins. 1 2 3 a b 1.8.1 • Ask players to move their markers backwards if the number on the dice exceeds the 25th box. • Instil tolerance and honesty while playing the game. 1.5.1 1.1.1 (i), 1.2.1, 1.1.2 (iii), 1.4.1, 1.6.1, 1.7.2 AB 15-16 Saiz sebenar 26 Participants Method Tools/Materials SNAKES AND LADDERS SNAKES AND LADDERS F U N T I M E Saiz sebenar 86 T E AC HE R’S N O T ES 1 7.1.1 7.1.2 • Ask pupils to name objects around them that have the characteristics of prisms. • Emphasise that a prism is named based on the same shape of the two opposite surfaces. 2 I am a cube. You can also call me square prism. I am a triangular prism. flat surface base edge vertex ✿ 6 flat surfaces of equal size ✿ 8 vertices ✿ 12 edges a b c base edge flat surface vertex Talk about the same characteristics in prisms. ✿ 6 flat surfaces ✿ 8 vertices ✿ edges AB 129-130 SCAN THIS SQUARE PRISM RECTANGULAR PRISM ✿ flat surfaces ✿ vertices ✿ 9 edges TRIANGULAR PRISM base edge flat surface vertex I am a cuboid or rectangular prism. T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 10 2 858 is on the right side of 2 855. 2 858 is larger than 2 855. 1 2 2 2 858 is larger than 2 855. Show this on the number line. State which value is larger. Which number is smaller? Say two numbers that are larger than 2 860. The more to the right, the larger the number. FUN PROJECT Take 4 cards from the number cards 0 to 9. Ask your friend to take 4 cards too. Form the largest four digit number. . Compare the two numbers. or or a a b b 1.1.2 (iii) 3 408 3 296 5 670 6 712 1 2 3 4 2 854 2 856 2 857 2 859 2 860 2 858 2 855 AB 6 • Carry out activities to compare any two numbers using base ten blocks and counters. • Guide pupils to identify the numbers between, the numbers before, and the numbers after when comparing any two numbers. • Prepare number cards from 0 to 9 for the Fun Project. LET’S TRY Saiz sebenar 90 T E AC HE R’S N O T ES 2 • Carry out activities to build polygon frames using matchsticks and straws. • Carry out quizzes to identify polygons based on pictures of situations. 7.3.1 pentagon heptagon corners straight sides If the base of this prism is traced out, what shape is formed? Name the polygons that have the following characteristics. a b c A hexagon has 6 corners and 6 sides. hexagon Which regular polygon is formed when the six triangles above are combined together? corner straight side flat surface octagon corners straight sides 6 corners 6 straight sides 8 corners 8 straight sides 7 straight sides 7 corners AB 132-133 a b c LET’S TRY MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE A pentagon has 5 corners. It also has 5 sides. Links to the pages in the activity book. Learning activities via QR Code. T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 1 1.1.1 (i) 1.1.1 (ii) • Ask pupils to say the numbers found in the pictures. • Integrate entrepreneurship. • Carry out an activity of saying the numbers on number line. NUMBERS UP TO10 000 NUMBERS UP TO10 000 • Total workers 105. TODAY’S PRODUCTS • 2 780 packets of milk chocolate • 1 130 packets of strawberry chocolate Today our factory will produce two thousand seven hundred and eighty packets of milk chocolate. 1 130 one thousand one hundred and thirty This factory was built in two thousand and six. two thousand seven hundred and eighty 2 780 T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 2 SELVAM 1 1.1.1 (i) 1.1.1 (ii) 1.1.1 (iii) AB 1-2 • Carry out games or competitions of saying and reading numbers in words from newspapers, computer screen or flash cards. 1 2 RECOGNISE AND WRITE NUMBERS Say your number. thousands hundreds tens ones Match and paste the number cards and word cards. Three thousand five hundred and eighty-nine. One thousand. Four thousand two hundred and thirty. T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 3 nine thousand and twenty-seven two thousand and ninety 3 4 5 AB 2 9 027 6 514 1.2.1 Write the number in words. 0 6 3 0 From the number cards, form as many four digit number as you can. Write the numbers in words and numerals. • Emphasise when writing numbers in words or saying the numbers, the 0” in between the digits in the number is not written or spoken. Example, 3 006 is pronounced as three thousand and six. • Guide pupils to create other bridge maps as above. ” Complete these. Correct the wrong statement. MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 4 BA 2 1.1.1 1.2.1 • Provide more exercises using cards or worksheets. • Surf https://www.mathworksheets4kids.com/blocks/thousands-1.pdf LET’S TRY 1 2 3 4 Read the sentences. Write the numbers in words. Choose two matching cards. Write the numbers in numerals. Write the numbers in words. There are about 3 000 birds in Kuala Lumpur Bird Park. Source: https://www.pressreader.com/malaysia/harian-metro/ 20170701/281895888260508 There are around 1 200 types of butterfly in Malaysia. Source: http://omegabiru.blogspot.my/2011/04/rama-rama-kupu-kupu.html In Sabah, there are more or less 2 040 elephants. Source: http://www.astroawani.com/berita-malaysia/mohon-peruntukan-rm19- juta-kawal-gangguan-gajah-liar-72335 a c d a a c b b d b c 8 016 eight thousand and sixteen three thousand two hundred and forty-five nine thousand three hundred and seven one thousand five hundred 2 380 1 642 eight thousand two hundred and three 9 518 1 090 four thousand and sixty three thousand and four 3 245 thousands hundreds tens ones T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 5 • Guide pupils to show quantities using counters, counting frames, and abacus. Carry out activities in groups or individually. • Surf http://www.homeschoolmath.net/teaching/pv/place_value_thousands. php 1.1.2 (i) EXPLORE NUMBERS 1 2 3 Five thousand. 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 2 000 2 010 2 020 2 030 2 040 2 050 Show one thousand. 10 hundreds are 1 000. 2 050 1 000 1 000 10 10 10 10 10 two thousand and fifty SCAN THIS 10 hundreds = 1 thousand T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 6 4 5 6 Which picture shows 6 210? Discuss. • Carry out activity of matching groups of objects with number using flash cards. 1.1.2 (i) 1.1.2 (ii) AB 3 3 001 3 000 3 010 Say the number of objects. 1 000 1 000 1 000 thousands hundreds tens ones Four thousand. This is one thousand one hundred and eight. T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 7 7 8 thousands thousands hundreds hundreds tens tens ones ones 1 2 4 7 State the place value and digit value for each digit in 6 035. Partition 1 247. Partition based on place value Partition based on place value Partition based on digit value Partition based on digit value Place value Digit value thousands hundreds tens ones 6 000 0 30 5 • Guide pupils to determine the place value and digit value for any given numbers. Relate the partition to place value and digit value. • Emphasise that the digit value is the value of a digit based on its position in the number. 1.4.1 1.4.2 1 thousands 2 hundreds 1 000 7 ones 7 4 tens 40 200 + + + + + + + + + + + + 6 thousands 5 ones 5 0 hundreds 0 thousandshundreds tens ones What is the place value of each digit for 1 247? What is its digit value? Digit Place value Digit value 1 000 200 40 7 1 2 4 7 T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 8 9 Has the abacus value been partitioned correctly? Discuss. Look at the abacus above. If one lower bead on each rod is up, what will the number be? Partition the number. 1 2 3 a b a b c d + 7 000 + 7 230 The place value of 9 is . The digit value of 2 is . Digit 7 is in the place. Digit is in the tens place and its value is . 2 917 1 003 4 650 Complete these. 1.4.1 1.4.2 Choose the correct number card for the number shown. 7 000 2 ones + 10 7 thousands 1 tens 8 hundreds + 800 + 2 1 836 + + + 6 ones 9 019 1 tens + + + 4 507 4 000 + + • Carry out games to guess the number based on the place value, digit value, and number partition. • Collect information on numbers in newspaper articles. Then, conduct activities to state the place value, digit value, and number partition. • Emphasise that when partitioning numbers based on a digit value that involves digit 0, the digit 0 can be ignored. 7 8 1 2 AB 4-5 LET’S TRY + + + T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 9 1 8 3 5 three digits Four digit numbers are larger than three digit numbers. COMPARE NUMBERS 1 Sales in conjunction with National Day. Which item was sold more, caps or flags? Compare 1 835 with 1 249, which number is smaller? a b 967 1 835 1 249 1 217 four digits 1 835 is larger than 967. More flags were sold. Which number is larger, 1 249 or 1 217? Discuss. 1.1.2 (iii) 9 6 7 • Emphasise that a number with more digits has larger value. • Emphasise that for two numbers with equal number of digits, pupils should compare the thousands value first, followed by hundreds, tens, and ones values. • Surf https://www.superteacherworksheets.com/place-value/hungry- alligators3.pdf?up=1466611200 9 019 1 tens + + + caps flags badges key chains equal thousands value 2 hundreds is smaller than 8 hundreds. 1 249 is smaller than 1 835. thousands tens ones hundreds 1 8 3 5 1 2 4 9 Next, compare the hundreds value. T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 10 2 858 is on the right side of 2 855. 2 858 is larger than 2 855. 1 2 2 2 858 is larger than 2 855. Show this on the number line. State which value is larger. Which number is smaller? Say two numbers that are larger than 2 860. The more to the right, the larger the number. FUN PROJECT Take 4 cards from the number cards 0 to 9. Ask your friend to take 4 cards too. Form the largest four digit number. . Compare the two numbers. or or a a b b 1.1.2 (iii) 3 408 3 296 5 670 6 712 1 2 3 4 2 854 2 856 2 857 2 859 2 860 2 858 2 855 AB 6 • Carry out activities to compare any two numbers using base ten blocks and counters. • Guide pupils to identify the numbers between, the numbers before, and the numbers after when comparing any two numbers. • Prepare number cards from 0 to 9 for the Fun Project. LET’S TRY T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 11 Mangroves 3 000 3 100 2 800 2 900 Oil palms Rubber trees Coconut trees ARRANGE AND COUNT NUMBERS 1 Replanting Project Which number is the smallest? Which number is the largest? 2 800 2 900 3 000 3 100 Arrange from the smallest number to the largest number. Arrange from the largest number to the smallest number. 3 100 3 000 2 900 2 800 3 000 2 900 2 800 Ascending order: Descending order: 2 800 3 100 2 900 3 000 3 000 2 900 3 100 2 800 , , , , , , Count in hundreds. The smallest number is 2 800. The largest number is 3 100. • Discuss how to preserve nature. • Emphasise that the number value becomes larger in ascending order and becomes smaller in descending order. 1.1.2 (iv) 1.3.1 Source: http://www.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2006&dt=1227&pub= Utusan_ Malaysia&sec=Laporan_Khas&pg=lk_13.htm T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 12 2 Count on in sixes Count back in twos Count on in tens from 5 821. Count back in fives from 5 840. 5 826 5 841 5 845 5 847 5 832 5 838 • Ask pupils to count in twos up to tens based on the picture above. • Discuss the relation between counting in threes, sixes, and nines, as well as the relation between counting in twos, fours, and eights. Count and fill in the boxes. 1.3.1 1.3.2 a b c d e 5 821, 5 822, 5 823, 5 824. Count on in ones from 5 821. P R A C T I C E M P A E K R E F S E C T 5 841 5 831 5 821 5 840 5 835 5 825 5 851 5 830 T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 13 6 209 6 009 5 909 3 Count on in hundreds : 5 730, 5 830, , , 6 130. Count back in thousands: 7 930, , , 4 930, 3 930. 1 2 Arrange the numbers in ascending order and descending order. Complete these. a a c d b b 1 009 9 026 9 018 9 042 9 034 1 005 1 017 1 013 1 720 2 720 4 564 4 567 4 573 5 720 8 343 8 334 8 316 • Carry out simulation activities involving various number arrangements in ascending order and descending order. 1.1.2 (iv) 1.3.1 1.3.2 7 930 4 930 5 830 6 130 5 730 3 930 AB 7-8 LET’S TRY 14 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES Participants Tools/Materials coloured paper, pens, glue, scissors 2 pupils per group Form a 4 digit number. Write the number in numerals and words. Write the place value and digit value. Write the larger or smaller number. Write the number before and the number after. Cut, paste, and decorate your project. Present your work. 1 2 4 5 6 7 3 Method • Guide pupils to do the 21st Century Learning activities. Provide a topic and ask pupils to share ideas with their friends. Pupils then present their work. 1.1.1(i) 1.1.1(ii) 1.1.2(iii) 1.4.1 FUN PROJECT T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 15 ESTIMATE MORE OR LESS The mass of flour in container 2 is more or less half the mass of flour in container 3. The mass of flour in container 3 is more than 1 500 g. 1 2 a b 1 200 mℓ 100 cm ? cm more or less 600 mℓ 1.5.1 Container 1 Container 2 Container 3 Estimate the length of the red ribbon. • Discuss the importance of making estimations in daily life. • Introduce words that are similar to estimation such as more or less, more than half, or more than. • Guide pupils to estimate the quantity of other objects. Emphasise that quantity means the amount or number of an object. 1 500 g The mass of flour in container 1 is less than 1 500 g. 1 200 mℓ T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 16 a b 2 400 pieces 1 000 pieces ? ? Estimate the quantity. Say more than, less than or more or less. • Carry out simulation activities of estimating quantity such as estimating the number of objects, mass, length, and volume of liquid. AB 9 3 We have completed more than half of this picture. There is more or less 500 pieces left. 1.5.1 1 320 pieces LET’S TRY T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 17 1 2 ROUND OFF NUMBERS Round off 1 362 to the nearest ten. Round off 1 350 to the nearest hundred. 1 364 1 365 1 366 1 367 1 368 1 369 1 363 1 362 1 361 1 370 1 360 1 362 is between 1 360 and 1 370. 1 362 is nearer to 1 360. 1 300 1 360 1 350 1 362 1 400 1 370 1 350 when rounded off to the nearest hundred becomes 1 400. • Practise more rounding off numbers based on the picture above. • Emphasise that the number in the middle of two consecutive hundreds must be rounded off to the larger hundred. 1 362 when rounded off to the nearest ten becomes 1 360. 1.6.1 T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 18 3 4 5 820 when rounded off to the nearest thousand becomes 6 000. 4 095 when rounded off to the nearest thousand becomes . The highest highway bridge in Malaysia was opened on 29 November 2017. Round off 5 820 to the nearest thousand. Round off the height of the mountain to the nearest thousand. 5 820 5 820 cm THE HIGHEST BRIDGE RAWANG BYPASS HIGHWAY 6 000 If the hundreds digit is 5, 6, 7, 8 or 9, add 1 to the thousands value. The 8, 2 and 0 digits become 0. If the hundreds digit is 0, 1, 2, 3 or 4, maintain the thousands digit. Change the hundreds, tens, and ones digit to 0. nearest thousand 4 095 metres Height of Mount Kinabalu 4 000 4 100 4 095 4 095 5 000 4 500 • Reinforce the rounding off concept through simulation activity such as comparing the number of steps, to the right or to the left, from the position of the number to the rounding off value. • Emphasise that when rounding off any number to the nearest thousand, the digits involved are thousands digit and hundreds digit. 1.6.1 nearest thousand 4 000 AB 10-11 Method 1 Method 2 T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 19 5 TOTAL BOOKS READ FOR NILAM PROGRAMME 2017 SKTTDI 1 August 1 984 September 1 950 October 2 034 November 1 901 List the numbers that become 2 000 when rounded off to the nearest thousand. 2 000 3 000 4 000 1 901, 1 950, 1 984 and 2 034 are nearer to 2 000. 1 901, 1 950, 1 984 and 2 034 become 2 000 when rounded off to the nearest thousand. A drop of ink smudged the hundreds digit in a number. The number becomes 4 000 when rounded off to the nearest thousand. What are the possible hundreds digits? 1 2 Round off 7 302 and 8 519 to the: These numbers become 3 000 when rounded off to the nearest thousand. By referring to the number line, write those five numbers. a b c nearest ten. nearest hundred. nearest thousand. • Emphasise that the number in the middle of two consecutive thousands must be rounded off to the larger thousand. 1.6.1 Source: SKTTDI 1 school data 4 83 AB 11 1 900 1 901 1 950 1 984 2 034 2 000 2 050 LET’S TRY MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 20 a b NUMBER PATTERNS + 5 + 10 + 10 + 10 + 5 + 5 + 5 1 2 3 What is the number pattern below? Adding fives. Subtracting sixes. The number pattern is increasing in fives. The number pattern is decreasing in sixes. The number pattern is . The number pattern is . 3 070 3 064 3 058 3 052 4 130 4 140 4 150 4 160 4 170 4 180 • Emphasise that the numbers become larger in ascending number patterns and become smaller in descending number patterns. 1.7.1 1.7.2 1 200 1 205 1 210 1 215 1 220 + 5 – 6 – 9 – 9 – 9 – 9 – 6 – 6 – 6 3 076 1 225 6 269 6 260 6 242 Complete these. T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 21 BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah BankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegahBankMegah Cash in (RM) Cash out (RM) Balance (RM) 4 070 5 070 8 070 1 000 1 000 1 000 1 000 4 070, 5 070, , , 8 070 7 228 7 328 3 140 4 140 5 140 4 8 500 8 200 8 100 8 000 d c Fill in the blanks. State the number patterns. 1 726 1 732 1 750 • Prepare a set of cards or use number lines with various number patterns to reinforce pupils’ understanding of number patterns. • Encourage pupils to form ascending order and descending order number patterns. 1.7.1 1.7.2 What are the numbers in the empty boxes? Say the numbers in the empty boxes. What is the pattern? a b 6 945 6 931 6 917 6 910 The number pattern is . The number pattern is . AB 12 5 LET’S TRY T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 22 2 605 2 719 What is the answer? a a a b b SOLVE THE PROBLEMS 1 Juli’s and Stacy’s computer game scores. Which digit has the same value? Create a table. Whose score is smaller? Explain. Arrange the digits according to the place values. Look again at the place value table in . The digit with the same value is 2. Juli’s score is smaller. 2 605 is Juli’s score. 6 hundreds is smaller than 7 hundreds. So, 2 605 is smaller than 2 719. The two numbers above will become 3 000 when rounded off to the nearest . • Show various strategies to solve problems such as simulation and drawing diagram. 1.8.1 Method tens ones hundreds thousands 2 6 0 5 2 7 1 9 T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 23 2 Below are the positions of several chalets. The yellow chalet is the first chalet. The purple chalet is the sixth chalet. What is the number of the purple chalet? 1 302 1 304 1 306 Look for a pattern. 1 302 yellow green orange blue red purple 1 304 1 306 1 308 1 310 1 312 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 The number of the purple chalet is 1 312. State the number pattern above. The last chalet is the 10th chalet. The chalet numbered 1 314 is the fourth chalet when arranged in descending order. Explain. • Guide pupils to solve the problems using a number line or simulation to prove the answers. • Emphasise steps of problem solving such as finding important information. 1.8.1 Method T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 24 1.8.1 3 1 495 to 1 499 and 1 501 to 1 504 when rounded off to the nearest ten becomes 1 500. The number of audience on the next day is 1 520. Round off the number to the nearest thousand. Based on the conversation above, what is the possible number of audience? The possible number of audience is 1 495 to 1 499 and 1 501 to 1 504. • Emphasise that working backwards is the way to get answers based on the last information given. When rounded off to the nearest ten, the total number of audience became 1 500. AB 13-14 1 490 1 495 1 500 1 505 1 510 What was the total number of audience in yesterday’s charity show? Method T E AC HE R’S N O T ES Saiz sebenar 25 a b d c Solve the problems. The table shows the number of recycled tins collected by year 3 pupils. i. Write the number of tins in words. ii. Which total number of tins is more? Amir used all the digits on the left to form a four digit number. The digit 5 is in the hundreds place. i. What is the number? ii. Partition the number according to digit value. The table shows the number of stickers sold in four days. i. Round off 998 to the nearest thousand. ii. Arrange the numbers in the table in ascending order. Pots A, B, C, D and E are arranged in a row. Count back in threes starting from pot A. What is the number for pot E? Bijak 1 123 976 Recycled Tins Cerdas Class Total number of tins Monday 1 006 998 1 010 1 002 Tuesday Wednesday Thursday Day Number of stickers 0 4 5 8 • Provide more exercises in problem solving. • Encourage pupils to use various strategies of problem-solving such as working backwards and making models. 1.8.1 SCAN THIS LET’S TRY 26 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES dice, markers 3 players The first player throws the dice. Move the marker according to the number on the dice. If the marker lands in a box with a question, answer the question. If the answer is correct, go up the box at the top of the ladder. If the answer is wrong, stay in the box at the foot of the ladder. If the marker lands in the box with a snake head, slide down to the bottom of the snake’s tail. The next player takes his/her turn. Repeat step 1. The first player who reaches the FINISH box wins. 1 2 3 a b 1.8.1 • Ask players to move their markers backwards if the number on the dice exceeds the 25th box. • Instil tolerance and honesty while playing the game. 1.5.1 1.1.1 (i), 1.2.1, 1.1.2 (iii), 1.4.1, 1.6.1, 1.7.2 AB 15-16 Saiz sebenar 26 Participants Method Tools/Materials SNAKES AND LADDERS SNAKES AND LADDERS F U N T I M E Saiz sebenar 27 T E AC HE R’S N O T ES 2.1, 2.2 2.3, 2.4 • Ask pupils to talk about the pictures. Relate the operations involved such as addition, subtraction, multiplication, and division. ADDITION, SUBTRACTION, MULTIPLICATION, AND DIVISION ADDITION, SUBTRACTION, MULTIPLICATION, AND DIVISION CHAN Everyone gets 2 sandwiches. The number of year 4 pupils is 4 times the number of year 3 pupils. Number of passangers 40 people Syarikat Zain Taman Maju Kuala Lumpur 200 pupils are involved in this trip. LAU AZLIN 200 × 2 = 400 A TRIP TO THE ZOO Boys 110 Girls 90 Year 3 40 Year 4 160 Teachers 20 Saiz sebenar 28 T E AC HE R’S N O T ES The total number of birds and elephants is 1 388. What is the total number of birds and elephants? 1 1 382 + 6 = Count on in ones. 1 382 + 6 = 1 388 2.1.1 • Relate to daily situations such as the number of fruit yields in an orchard. • Guide pupils to add using counters. • Emphasise that to add in vertical form, digits should be arranged according to the correct place value. 1 ADDITION Birds 1382 Elephants 6 Crocodiles 15 Monkeys 104 hundreds 3 3 thousands 1 1 ones 2 6 8 tens 8 8 + Remember, start adding from ones. + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 1 382 1 383 1 384 1 385 1 386 1 387 1 388 Method 1 Method 2 Saiz sebenar 29 T E AC HE R’S N O T ES 1 382 1 400 104 100 1 4 0 0 + 1 0 0 1 5 0 0 Add 1 382 and 15. Calculate the sum of 104 and 1 382. 2 3 1 382 + 15 = 104 + 1 382 = 1 382 + 15 = 1 397 thousands hundreds tens ones 1 3 9 7 8 tens + 1 tens = 9 tens 2 ones + 5 ones = 7 ones • Emphasise that addition starts from ones, followed by tens, hundreds, and thousands. • Encourage pupils to use simulations, number lines, representations, and diagrams to add any two numbers. 2.1.1 1 0 4 + 1 3 8 2 1 4 8 6 1 382 1 392 1 396 1 397 1 394 + 10 + 2 + 2 + 1 104 + 1 382 = 1 486 Check by using estimation. The answer is reasonable. 3 3 1 1 2 5 7 8 1 9 + Method 1 Method 2 Method 3 Saiz sebenar 30 T E AC HE R’S N O T ES Up 5 054. The answer is 8 795. Add 3 741. Type of Butterfly Number 5 054 3 741 Whose answer is incorrect? Explain. 2.1.1 • Practise more on adding two numbers with an abacus using little friends of 5, for example 4 and 1, 3 and 2. • Carry out quizzes such as quick calculation. 5 054 + 3 741 = Rayner and Liza do the calculations. 4 5 Butterflies at Taman Bunga Indah 5 054 + 3 741 = 8 795 + 6 0 7 3 3 9 1 0 9 9 8 3 + 6 0 7 3 3 9 1 0 9 9 8 0 Rayner Liza 5 0 5 4 + 3 7 4 1 8 7 9 5 AB 17-18 SCAN THIS Method 1 Method 2 Saiz sebenar 31 T E AC HE R’S N O T ES How many more tickets need to be sold? 46 more tickets need to be sold. Arrange the digits above to get the total of 7 958. 5 602 + = 5 648 5 602 + 46 = 5 648 6 075 + = 8 098 + 2 834 = 9 946 5 6 0 2 + 4 6 5 6 4 8 0 8 1 2 6 7 5 7 9 5 8 + 1 2 3 Add. Find the total. Complete these. 3 4 9 6 + 3 a a 209 and 8 760. 7 351 and 2 538. a b b 2 1 + 6 0 7 5 b 4 1 5 3 + 8 2 4 c • Surf https://www.ezschool.com/play/grade3/MultipleChoice/Game/474 • Surf https://www.youtube.com/watch?v=J8KJH7zb5E 2.1.1 6 Today’s promotion is up to 5 648 tickets only. AB 18 4 0 4 tens 8 2 6 ones I look for the number pairs. LET’S TRY MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE ZOO TICKETING COUNTER 5 602 tickets have been sold. Saiz sebenar 32 T E AC HE R’S N O T ES 2.1.1 • Ask pupils to add four digit numbers and one digit numbers by counting on using number lines. • Emphasise that when the total of ones digit becomes 10 or more, carry out regrouping. What is the total number of tiles used? The total number of tiles used is 2 152 pieces. 2 148 + 4 = 1 MORE ADDITION We have fitted 2 148 pieces of tiles. 2 148 + 4 = 2 152 We need to fit 4 more. 1 0 1 2 0 2 8 4 2 4 0 5 + 1 1 2 1 4 8 + 4 2 1 5 2 hundreds 1 thousands 2 ones 8 4 1 2 tens 4 + Saiz sebenar 33 T E AC HE R’S N O T ES • Guide pupils to get information from newspapers such as the data of UPSR examination results and add any two numbers. • Remind pupils that addition using an abacus starts from thousands, followed by hundreds, tens, and ones values. 2.1.1 Add 6 472 and 143. 2 6 472 + 143 = 6 472 + 143 = 6 615 Up 6 472. Add 143. Add 1 hundreds. The little friend of 1 is 4. Up 5 hundreds, down 4 hundreds. 3 5 2 Add 3 ones. The little friend of 3 is 2. Up 5 ones, down 2 ones. 4 10 6 Add 4 tens. The big friend of 4 is 6. Down 6 tens, carry 1 hundreds. 1 5 4 4 1 6 2 3 5 7 4 1 1 + 4 1 6 6 6 2 3 5 7 4 1 + 1 SCAN THIS Method 1 Method 2 Saiz sebenar 34 T E AC HE R’S N O T ES 2.1.1 • Guide pupils to use simpler number analogies to find an unknown value. • Surf http://www.worksheets.eldhelper.com/4_Digit_Addition.htm 3 215 + 1 997 = 7 654 + = 8 021 3 4 1 1 1 3 2 1 5 + 1 9 9 7 5 2 1 2 1 1 1 7 6 5 4 + 0 3 6 7 8 0 2 1 3 215 + 1 997 = 5 212 7 654 + 367 = 8 021 1 7 0 8 thousands 1 6 3 10 hundreds 1 5 6 12 tens 4 7 11 ones 3 215 + 1 997 = – 3 + 3 3 212 + 2 000 = 5 212 1 997 plus 3 equals 2 000. 3 215 minus 3 equals 3 212. AB 19-21 Think! 3 215 + 2 997 = Method 1 Method 2 Saiz sebenar 35 T E AC HE R’S N O T ES + 3 900 = 5 100 5 Add two numbers to get a total which is near to 10 000. 6 593 3 900 4 900 5 100 + 1 000 + 100 + 100 1 000 + 100 + 100 = 1 200 Find the total. e f g h i 25 + 4 875 = 837 + 1 090 = 1 479 + = 3 890 What is the sum of 1 273 and 8 539? + 3 600 = 5 000 b 8 4 3 + 6 0 9 4 c 3 7 0 2 + 4 9 8 5 d 8 2 7 6 + 1 7 2 4 a 5 1 7 2 + 1 9 8 768 3 402 • In groups, provide more exercises using question cards or worksheets. Provide various questions based on the level of difficulty. • Surf http://www.aaaknow.com/lessonFull.php?slug=add4dVert 2.1.1 AB 21 What is the digit in to make the answer a four digit number? 750 + 68 1 230 1 200 + 3 900 = 5 100 MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE LET’S TRY Saiz sebenar 36 T E AC HE R’S N O T ES • Carry out group activities of adding any three numbers. Then, ask pupils to check the answers using calculator. 2.1.2 ADD THREE NUMBERS Colour Score 8 27 542 1 130 3 420 Izan Rishi 1 What is Rishi’s total score? Calculate Izan’s total score. Rishi’s total score is 3 970. Izan’s total score is 4 577. 8 + 542 + 3 420 = 27 + 1 130 + 3 420 = a b 5 5 0 + 3 4 2 0 3 9 7 0 3 4 2 0 + 1 1 3 0 4 5 5 0 4 5 5 0 + 2 7 4 5 7 7 8 + 5 4 2 5 5 0 8 + 542 + 3 420 = 3 970 27 + 1 130 + 3 420 = 4 577 Lim’s total score is 1 680. What are Lim’s three scores? 1 + + = 1 680 Saiz sebenar 37 T E AC HE R’S N O T ES 2.1.2 • Relate to various daily situations in newspapers or pamphlets involving addition. • Emphasise that to add according to the vertical form, digits must be positioned in the correct place value. 2 What is the total number of corn, vanilla, and chocolate buns ordered? The total number of corn, vanilla, and chocolate buns ordered is 2 762. 2 406 + 302 + 54 = 2 406 + 302 + 54 = 2 762 169 + 3 547 + 49 = a b Bun and Cake Orders Corn Bun 2 406 Vanilla Bun 302 Chocolate Bun 54 Cupcake 3 547 Waffle 169 Cheese Bun 49 + 1 1 5 7 3 3 9 7 9 5 2 6 4 4 6 + 4 3 7 2 2 6 2 4 2 1 0 0 5 6 10 169 + 3 547 + 49 = 3 765 9 + 7 + 9 = 18 + 7 = 25 6 + 4 + 4 + 2 = 6 + 8 + 2 = 16 What is the value of ? + = 2 438 + + 6 759 = Make it 10 first. Add the two same digits first. MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE Saiz sebenar 38 T E AC HE R’S N O T ES • Surf https://www.edhelper.com/4_Digit_Addition.htm • Provide more exercises in worksheets. 3 084 + 896 + = 5 000 39 + 2 541 + 4 172 = 1 354 + 560 + = 3 000 Discuss other methods to find the answer. 3 4 1 8 1 7 5 + 1 6 8 0 9 8 5 5 1 7 5 0 0 + 6 7 5 8 1 7 5 1 1 3 0 8 4 + 8 9 6 3 9 8 0 3 980 4 000 5 000 1 020 + 1 000 + 20 7 500 mℓ + 675 mℓ + 1 680 mℓ = mℓ 7 500 mℓ + 675 mℓ + 1 680 mℓ = 9 855 mℓ 3 084 + 896 + 1 020 = 5 000 Find the total. a d e 4 8 2 0 1 5 2 + 7 8 0 0 9 1 4 7 + 5 9 3 2 6 5 1 6 4 + 3 0 2 b c 7 500 mℓ 1 680 mℓ 675 mℓ 2.1.2 AB 22-23 LET’S TRY Saiz sebenar 39 T E AC HE R’S N O T ES 148 – 5 = 143 1 480 – 50 = 1 430 2.2.1 • Guide pupils to subtract without regrouping by simulation using number lines and base ten blocks. 1 8 yellow buttons were taken out from a box. Calculate the number of yellow buttons left. What is the difference, in number, between the blue buttons and the green buttons? 2 369 – 8 = 1 480 – 50 = a b 2 3 6 9 – 8 2 3 6 1 2 361 2 362 2 363 2 364 2 365 2 366 2 367 2 368 2 369 – 1 – 1 – 1 – 1 – 1 – 1 – 1 – 1 2 369 – 8 = 2 361 The number of yellow buttons left is 2 361. 1 480 – 50 = 1 430 Calculate the difference between the blue buttons and the red buttons. 2 369 370 1 480 50 Number of Buttons at Rina Tailor SUBTRACTION The difference between the blue buttons and the green buttons is 1 430. Method 1 Method 2 Saiz sebenar 40 T E AC HE R’S N O T ES • In groups, guide pupils to subtract using number lines and draw diagrams. 2.2.1 How much more is 4 927 than 805? 2 4 927 – 805 = Subtract ones 7 ones – 5 ones = 2 ones Subtract tens 2 tens – 0 tens = 2 tens Subtract hundreds 9 hundreds – 8 hundreds = 1 hundreds Subtract thousands 4 thousands – 0 thousands = 4 thousands 4 927 – 805 = 4 122 4 927 is 4 122 more than 805. 4 1 2 2 thousands hundreds tens ones thousands hundreds tens ones subtract 8 hundreds subtract 5 ones hundreds 9 8 1 thousands 4 0 4 ones 7 5 2 tens 2 0 2 – Method 1 Method 2 Method 3 Saiz sebenar 41 T E AC HE R’S N O T ES Up 8 472. The answer is 5 031. 2.2.1 • Use various vocabulary for subtraction such as find the balance, difference, and how much less. • Emphasise on subtracting a small number from a larger number. 8 472 – 3 441 = How much less is 3 441 than 8 472? 3 4 5 1 Subtract 3 441. Down 3 thousands. Down 4 hundreds. Subtract 4 tens. • The little friend of 4 is 1. • So, up 1 tens and down 5 tens. Down 1 ones. 5 0 3 1 + 3 4 4 1 8 4 7 2 3 441 is 5 031 less than 8 472. I check by adding. 8 4 7 2 – 3 4 4 1 5 0 3 1 AB 24-25 SCAN THIS 8 472 – 3 441 = 5 031 thousands hundreds tens ones Method 1 Method 2 Calculate the difference of values between the abacus and the counting frames. Saiz sebenar 42 T E AC HE R’S N O T ES • Guide pupils to subtract using coloured chips to represent thousands, hundreds, tens, and ones values. • Ask pupils to check their answers using addition. • Encourage pupils to use an abacus to subtract. 2.2.1 9 5 8 7 – 6 0 1 4 3 5 7 3 4 7 6 5 – 2 3 3 3 2 4 3 2 3 2 5 3 3 6 3 4 7 2 2 4 4 5 4 765 – = 2 432 – 6 014 = 3 573 4 765 – 2 333 = 2 432 1 2 3 4 Subtract. Complete these. Calculate the difference between 6 312 and 7 345. How many more are the red beads than the blue beads? a a c b b d 4 587 − 5 = 7 851 − = 1 230 5 643 − 530 = 6 890 − 70 = − 5 346 = 2 123 9 615 − 7 212 = Use addition. AB 25 9 587 – 6 014 = 3 573 3 5 7 3 + 6 0 1 4 9 5 8 7 Red Beads 8 960 Blue Beads 2 740 thousands hundreds tens ones Method 1 Method 2 LET’S TRY Saiz sebenar 43 T E AC HE R’S N O T ES 1 238 1 239 – 1 2.2.1 • Guide pupils to regroup to subtract. Emphasise that the digit value is regrouped when the value is insufficient to subtract. • Encourage pupils to check their answers using addition. MORE SUBTRACTION The table shows the number of pupils in a school in 2018. What is the number of pupils in March 2018? The number of pupils in March 2018 is 1 238. 1 245 – 7 = 1 Month February 1 245 0 7 March Number of pupils Number of pupils transferred ? 1 240 1 241 1 242 1 243 1 244 1 245 – 1 – 1 – 1 – 1 – 1 – 1 • 5 ones cannot subtract 7 ones. • Change 1 tens to 10 ones. 5 ones + 10 ones = 15 ones • Subtract ones. 15 ones – 7 ones = 8 ones • Subtract tens, hundreds, and thousands. 1 245 – 7 = 1 238 hundreds 2 2 thousands 1 1 ones 5 7 8 tens 4 3 – 3 15 Method 1 Method 2 Saiz sebenar 44 T E AC HE R’S N O T ES • Emphasise that subtraction needs to be done starting from ones place value followed by tens, hundreds, and thousands. • Surf www.mymrt.com.my>sbk>route-map. Create questions based on the information for pupils to solve. 2.2.1 The table shows the number of passengers on a train from Sungai Buloh to Kajang. Calculate the difference between adult passengers and teenage passengers. The difference between adult passengers and teenage passengers is 493. 2 Passenger Adult 1 283 Teenager Number 790 1 283 – 790 = Subtract ones. Change 1 hundreds to 10 tens. Subtract tens. Change 1 thousands to 10 hundreds. Subtract hundreds. 2 7 1 3 0 3 8 9 – 18 1 2 7 4 1 3 0 3 8 9 9 – 18 11 1 0 2 7 1 3 0 3 8 9 9 – 18 11 1 0 1 283 – 790 = 493 Saiz sebenar 45 T E AC HE R’S N O T ES 2.2.1 • Guide pupils to subtract using representatives such as coloured chips and abacus. • Provide exercises involving subtraction using number puzzles. 8 000 – 1 203 = 3 8 000 – 1 203 = 6 797 Subtract 1 from 8 000. Subtract 1 from 1 203 as well. 0 2 8 1 0 3 0 0 – 10 7 8 000 – 1 203 = 7 999 – 1 202 = 7 9 9 9 – 1 2 0 2 6 7 9 7 – 1 – 1 0 2 7 8 1 6 0 3 7 0 0 9 – 10 10 9 9 10 7 0 2 8 1 0 3 0 0 – 10 9 10 7 Method 1 Method 2 Saiz sebenar 46 T E AC HE R’S N O T ES • Surf the Internet to obtain an abacus module that shows examples of subtraction in detail. • Surf http://www.zapmeta.com.my/video?q=abacus+subtraction 2.2.2 4 910 – 1 362 = 4 Up 4 910. The answer is 3 548. 6 10 4 Subtract 1 362. Down 1 thousands. Down 3 hundreds. Subtract 6 tens, lower beads are not enough. The big friend of 6 is 4. So, remove 1 hundreds. Up 4 tens. Subtract 2 ones, no lower beads. The big friend of 2 is 8. So, remove 1 tens. Up 8 ones. 10 8 0 10 4 9 1 0 – 1 3 6 2 3 5 4 8 2 10 8 4 910 – 1 362 = 3 548 Let’s check. AB 26-28 SCAN THIS Think! 4 910 – 1 372 = Saiz sebenar 47 T E AC HE R’S N O T ES 2.2.1 • Provide more exercises involving unknowns to enhance pupils’ understanding. • Guide pupils to use simpler strategies to find unknowns. For example, 2 400 – = 1 970 is simplified to 6 – 1 = 5. So, 6 – 5 = 1 . 2 400 – = 1 970 – 891 = 1 305 5 6 1 1 3 0 5 + 8 9 1 2 1 9 6 Form two numbers using digits 1, 2, 4, 5 and 6. Find the largest difference between them. 2 3 Subtract. Find the answers and fill in the blanks. a a c b b d 4 723 − 8 = 3 247 − = 1 152 5 456 − 670 = 5 369 − 97 = − 1 309 = 4 041 7 000 − 3 028 = 1 Calculate. a 5 1 3 4 – 5 4 0 8 6 – 1 9 0 2 9 4 2 5 – 1 7 3 b c 4 0 0 + 3 0 4 3 0 – 7 3 AB 28 5 – 2 = 3 5 = 3 + 2 2 196 – 891 = 1 305 2 400 – 430 = 1 970 1 970 2 400 – 400 – 30 2 000 MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE LET’S TRY Saiz sebenar 48 T E AC HE R’S N O T ES Buy 12 young plants Buy 103 young plants • Guide pupils to subtract successively without regrouping first before proceeding to subtraction by regrouping. • Emphasise that the answer carried forward from step 1 to step 2 must be the same. 2.2.2 SUBTRACT SUCCESSIVELY How many young plants are left? 2 343 young plants are left. 2 458 – 103 – 12 = 2 458 – 103 – 12 = 2 343 2 3 5 5 – 1 2 2 3 4 3 2 4 5 8 – 1 0 3 2 3 5 5 1 0 3 + 1 2 2 4 5 8 – Is there any other method to find the answer? Discuss. There are 2 458 young plants. 2 4 5 8 – 1 2 2 4 4 6 – 1 0 3 2 3 4 3 1 Method 1 Method 2 Method 3 Saiz sebenar 49 T E AC HE R’S N O T ES 2.2.2 • Guide pupils to subtract successively using data or information involving business transactions. 4 267 – 29 – 301 = 2 3 9 9 6 101010 7 0 0 0 – 3 4 8 1 3 5 1 9 4 11 3 5 1 9 – 1 6 7 3 3 5 2 5 17 4 2 6 7 – 2 9 4 2 3 8 3 12 4 2 3 8 – 3 0 1 3 9 3 7 4 267 – 29 – 301 = 3 937 7 000 – 167 – 3 481 = 7 000 – 167 – 3 481 = 3 352 AB 29-30 Saiz sebenar 50 T E AC HE R’S N O T ES b 8 7 2 9 – 6 0 3 8 7 2 9 – 1 4 8 7 2 9 – 2 5 4 7 4 0 5 – 6 1 a • Use laminated number sentence cards for the Fun Project. • Carry out reinforcement activities such as mathematics quizzes that include a variety of questions. 2.2.2 c e d f 5 276 − 38 – 105 = 6 093 − 815 – 41 = 9 000 − 347 – 78 = 8 506 − 6 492 – 177 = whiteboard marker, 2 number sentence cards, rubber, calculator pupils work in pairs (A and B) Pupil A chooses one number sentence card. Pupil B writes three numbers using the digits from 0 to 9 on the card. Calculate the answer. Pupil A checks the answer using a calculator. If the number sentence and answer are correct, pupil B gets 5 marks. The pupil with the highest score wins. Take turns. Repeat steps 1 to 3. Examples of a number sentence card – – = – – = Subtract. Participants Tools/Materials 1 2 3 4 5 FUN PROJECT Method LET’S TRY Saiz sebenar 51 T E AC HE R’S N O T ES 2.5.1 • Carry out addition and subtraction activities using objects and simulation. • Emphasise that pupils should solve number sentence in the order of operations. ADDITION AND SUBTRACTION How many hats are not worn? 32 hats are not worn. 15 + 20 – 3 = 15 + 20 – 3 = 32 1 15 red hats 20 blue hats 3 hats are worn 1 2 + 2 0 3 2 1 5 – 3 1 2 3 5 – 3 3 2 1 5 + 2 0 3 5 Add first. Then, subtract. The answer is the same. 2 0 – 3 + 1 5 Calculate. Explain how you get the answer. SCAN THIS Method 1 Method 2 Saiz sebenar 52 T E AC HE R’S N O T ES • Provide more simulation methods involving mixed operations to enhance pupils’ understanding. 2.5.1 Which method is correct? Discuss. 8 728 – 524 + 39 = Look at the following. 9 007 – 215 + 640 = 2 3 1 8 2 0 4 + 3 9 8 2 4 3 8 7 2 8 – 5 2 4 8 2 0 4 2 1 5 + 6 4 0 8 5 5 9 0 0 7 – 8 5 5 – 5 2 4 8 7 2 8 + 3 9 8 728 – 524 + 39 = 8 243 5 6 + 1 2 6 0 5 2 – 3 0 0 + 8 1 – 2 7 3 625 574 89 = 3 140 4 709 − 2 156 + 314 = 6 240 + 517 – 389 = 6 412 1 302 247 = 7 467 1 2 Solve these. Complete the following using + and – symbols. a a c b b d AB 31-32 9 8 1010 9 0 0 7 – 2 1 5 8 7 9 2 + 6 4 0 Method 1 Method 1 Method 2 Method 2 LET’S TRY Saiz sebenar 53 T E AC HE R’S N O T ES 2.7.1 2.7.2 • Guide pupils to create stories based on suitable picture cards and number sentences. • Carry out a story making competition using MS Word. There are 5 640 males and 3 290 females taking part in the National Day poster drawing contest. The total number of participants is 8 930. 5 640 + 3 290 = 8 930 6 240 – 4 800 = 1 440 1 050 – 148 + 59 = 961 1 2 3 A factory produces 6 240 boxes of biscuits. 4 800 boxes of biscuits are donated to pupils. The number of biscuits left is boxes. Create stories based on the number sentences. a c b d AB 33-34 6 321 + 869 = 7 190 1 805 − 246 + 72 = 1 631 625 + 53 – 120 = 558 4 000 − 2 115 = 1 885 CREATE STORIES people ride a train from Johor Bahru to Butterworth. When the train reaches Kuala Lumpur people get off and people get on the train. The number of passengers left after leaving Kuala Lumpur is . HAPPY NATIONAL DAY LET’S TRY Saiz sebenar 54 T E AC HE R’S N O T ES • Guide pupils to identify important information by underlining it. • Guide pupils to solve problems by simulation using base ten blocks. 2.7.3 Given 3 409 Malaysian postcards 965 foreign postcards Find Method total number of postcards 1 Total 3 409 Malaysian postcards 965 foreign postcards Draw a diagram. 3 409 + 965 = The total number of postcards is 4 374. 1 1 3 4 0 9 + 9 6 5 4 3 7 4 3 409 + 965 = 4 374 Check 3 13 6 14 4 3 7 4 – 9 6 5 3 4 0 9 Pandalela has 3 409 Malaysian postcards and 965 foreign postcards. Calculate the total number of her postcards. SOLVE THE PROBLEMS Saiz sebenar 55 T E AC HE R’S N O T ES Dev’s father rears 6 000 catfish. He sells 846 of the catfish. How many catfish are left? 6 000 catfish 846 catfish sold number of catfish left 2 6 000 846 sold Number of catfish left 6 000 – 846 = 9 9 5 1010 10 6 0 0 0 – 8 4 6 5 1 5 4 6 000 – 846 = 5 154 The number of catfish left is 5 154. • Train pupils to determine operations by identifying the keywords that mean add or subtract. • Guide pupils to check their answers by addition or using a calculator. 2.7.3 AB 35-36 1 1 1 5 1 5 4 + 8 4 6 6 0 0 0 Given Find Method Check Saiz sebenar 56 T E AC HE R’S N O T ES 2.7.3 • Discuss methods such as using analogy to solve problems. • Provide exercises using question cards to enhance pupils’ understanding. A school provides 1 340 bottles of mineral water. The Parent-Teacher Association (PTA) contributes another 960 bottles. 1 550 bottles of mineral water are given to guests. How many bottles of mineral water are left? 3 Total 1 340 bottles of mineral water PTA gives another 960 bottles Total 1 550 bottles given to guests Balance 1 340 + 960 – 1 550 = 1 1 1 3 4 0 + 9 6 0 2 3 0 0 12 1 2 10 2 3 0 0 – 1 5 5 0 7 5 0 750 bottles of mineral water are left. In conjunction with Sports Day, a school ordered 1 420 blue T-shirts and 968 red T-shirts. What is the total number of T-shirts? 1 580 participants took part in a patriotic song singing competition. 27 participants made it to the finals. Calculate the number of participants who did not make it to the finals. Read the table. Airil’s father sent 1 846 durians to the fruit market. Calculate the durians left. Durian D24 4 095 Musang King Number 720 b a c Solve the problems. AB 37 Table of durian collection at Airil's father's orchard 1 340 + 960 – 1 550 = 750 Method LET’S TRY Saiz sebenar 57 T E AC HE R’S N O T ES • Carry out simulation activities to identify the unknown. 2.6.1 2.6.2 2 RECOGNISE UNKNOWN An unknown is some fish. 7 plus the unknown is 10. 1 The total number of fish becomes 10. An unknown is several chicks. The unknown plus 5 becomes 16. There are several chicks under the chicken coop. 5 eggs have just hatched. There are 16 chicks altogether. Father is going to add in some fish. There are 7 fish in the aquarium. unknown + 5 = 16 unknown 7 + = 10 Number sentence An unknown is a quantity that is not specified. Saiz sebenar 58 T E AC HE R’S N O T ES 2.6.1 2.6.2 • Guide pupils to identify the unknown based on stories told or picture cards. 3 4 An unknown is several cupcakes that were eaten. I can write the number sentence like this. Read the information and identify the unknown. Write the number sentence. CAR PARK AT GLOBAL SUPERMARKET TOTAL NUMBER OF PARKING SPACES ? NUMBER OF PARKING SPACES OCCUPIED 40 NUMBER OF PARKING SPACES UNOCCUPIED 596 Several cupcakes from 12 cupcakes were eaten. AB 38 12 cupcakes 9 cupcakes left I ate several cupcakes. 12 – r = 9 12 – ¶­ = 9 12 minus the unknown equals 9. 12 – = 9 The unknown is . Number sentence Saiz sebenar 59 T E AC HE R’S N O T ES • Guide pupils to identify any unknown through various situations in daily life involving addition and subtraction, such as using objects in the classroom. 2.6.1 2.6.2 Shanti sells a few quail eggs. Then, she sells another 90 quail eggs. The number of quail eggs sold is 105 eggs altogether. There are several mangoes in the basket. 4 were eaten and 14 were left. 15 storks are hunting for fish in the lake. A few fly away and 12 are left. There are 11 fishes altogether. I caught 6 silver catfish. The rest are catfish. Identify the unknowns. Write the number sentences. b d a c LET’S TRY Saiz sebenar 60 T E AC HE R’S N O T ES 2.3.1 • Guide pupils to multiply using counters and squared paper to reinforce their understanding of the multiplication concept. MULTIPLICATION What is the total number of oranges in 3 boxes? The total number of oranges in 3 boxes is 36. 3 × 12 = 1 Each box has 12 oranges. 3 × 2 = 2 × 3. Is 3 × 12 = 12 × 3? × ones 2 3 6 tens 1 3 0 12 36 24 + 12 + 12 + 12 12 12 + 12 36 Multiply ones 3 × 2 ones = 6 ones Multiply tens 3 × 1 tens = 3 tens 3 × 12 = 36 Method 1 Method 2 tens ones tens ones Saiz sebenar 61 T E AC HE R’S N O T ES • Provide more exercises without regrouping to reinforce pupils’ understanding of the multiplication process. • Encourage pupils to check their answers using estimation method and calculator. 2.3.1 Multiply ones 4 × 1 ones = 4 ones Multiply tens 4 × 2 tens = 8 tens Multiply hundreds 4 × 1 hundreds = 4 hundreds 3 2 4 × 121 = 2 013 × 2 = 2 × 3 ones 2 × 1 tens 2 × 0 hundreds 2 × 2 thousands 2 013 × 2 = 4 026 4 × 121 = 484 Estimate to check. 2 000 × 2 = 4 000 4 026 is nearer to 4 000. The answer is reasonable. 0 0 0 0 2 4 4 3 2 6 0 0 0 6 1 2 0 0 2 × + 1 4 1 4 4 2 8 × 1 1 4 4 2 8 × 1 1 4 4 2 × tens ones hundreds tens ones hundreds tens ones hundreds Saiz sebenar 62 T E AC HE R’S N O T ES 2.3.1 • For multiplication in vertical form, encourage pupils to place larger numbers on top for easier calculation. • Emphasise the multiplication pattern of any number by 10, 100 and 1 000. 4 6 5 7 596 × 10 = 10 × 1 000 = 78 × 100 = 9 × = 9 000 1 0 × 1 0 0 0 1 0 0 0 0 7 8 × 1 0 0 7 8 0 0 5 9 6 × 1 0 5 9 6 0 596 × 1 tens = 596 tens = 5 960 78 × 1 = 78 78 × 10 = 780 78 × 100 = 7 800 9 × 10 = 90 9 × 100 = 900 9 × 1 000 = 9 000 596 × 10 = 5 960 10 × 1 000 = 10 000 78 × 100 = 7 800 9 × 1 000 = 9 000 What is the smallest hundreds digit if the answer is a four digit number? h i × 902 = 9 020 6 × = 6 000 j 10 000 = × 1 000 Multiply. a 4 0 × 8 2 1 × 5 b 2 9 × 1 0 d 5 0 1 × 6 c e 17 × 100 = f 10 × 35 = g 100 × 80 = AB 39 12 × 4 = MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE Method 1 Method 1 Method 2 Method 2 LET’S TRY Saiz sebenar 63 T E AC HE R’S N O T ES tens ones tens ones • Guide pupils to use number lines and squared paper to multiply two numbers involving regrouping. 2.3.1 MORE MULTIPLICATION How many books are there altogether? There are 45 books altogether. 1 15 × 3 = 15 × 3 = 45 Multiply ones 3 × 5 ones = 15 ones Change 15 ones to 1 tens and 5 ones. Multiply tens 3 × 1 tens = 3 tens 3 tens + 1 tens = 4 tens ones 5 3 1 5 tens 1 × Could I add 15 and 30 to get the answer? 1 7 × 5 5 3 5 Is this calculation correct? Explain. ones 5 3 5 tens 1 4 1 × SCAN THIS Saiz sebenar 64 T E AC HE R’S N O T ES 2.3.1 • Guide pupils to multiply using lattice and mental calculation methods. • Encourage pupils to check their answers using estimation. 2 3 6 × 44 = 109 × 7 = ones 4 6 4 tens 4 6 hundreds 0 2 2 2 × Multiply ones 6 × 4 ones = 24 ones 24 ones is 2 tens and 4 ones. Multiply tens 6 × 4 tens = 24 tens 24 tens + 2 tens = 26 tens 26 tens is 2 hundreds and 6 tens. Multiply hundreds 6 × 0 hundreds = 0 hundreds 0 hundreds + 2 hundreds = 2 hundreds ones 4 6 2 4 tens 4 × 4 6 4 4 2 6 2 × 6 × 44 = 264 The total number of pupils in 6 buses is 264. 109 × 7 = 763 6 1 0 9 × 7 7 6 3 1 0 9 × 7 0 0 6 3 6 7 0 3 7 What is the total number of pupils in 6 buses? Number of passangers’ 44 people Syarikat Lim Jalan Damai Selangor. 44 people SCAN THIS Method 1 Method 2 Saiz sebenar 65 T E AC HE R’S N O T ES • Encourage pupils to use times table as a reference. • Remind pupils about the commutative law in multiplication, that is a × b = b × a. 2.3.1 1 1 1 0 3 2 × 5 5 1 6 0 1 2 1 1 0 3 2 × 5 6 0 0 0 6 4 5 576 × 8 = 4 × 2 193 = 2 1 9 3 × 4 1 2 3 6 0 4 0 0 + 8 0 0 0 8 7 7 2 576 × 8 = 4 000 + 560 + 48 = 4 608 576 × 8 = 4 608 4 × 2 193 = 8 772 Multiply. a 3 0 × 2 6 7 × 6 b 2 0 1 5 × 4 d 2 0 9 × 3 c e 65 × 8 = f 5 × 417 = g 9 × 1 108 = Asin Kaswini Adila Whose answer is correct? Why? 500 4 000 × 8 70 560 6 48 0 1 3 2 × 5 0 0 1 1 0 6 0 5 5 0 1 5 AB 40 Multiply according to the place value. LET’S TRY 66 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 2.4.1 • Guide pupils to divide numbers without a remainder using object simulations, diagrams, and times tables. • Guide pupils to construct a 3 times table for an easier division process. 1 12 DIVISION Calculate the number of small stones in one jar. There are 12 small stones in one jar. Divide tens 4 tens ÷ 3 = 1 tens remainder 1 tens Change 1 tens to 10 ones. 10 ones + 5 ones = 15 ones Divide ones 15 ones ÷ 3 = 5 ones 24 ÷ 2 = 45 ÷ 3 = 12 12 24 We put 24 small stones equally into 2 jars. 24 ÷ 2 = 12 45 ÷ 3 = 15 1 3 4 5 – 3 1 5 1 5 3 4 5 – 3 1 5 – 1 5 0 0 10 20 24 – 2 – 2 – 2 – 2 – 2 – 2 – 2 – 2 – 2 – 2 – 2 – 2 67 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 2.4.1 • Guide pupils to divide numbers starting with hundreds, followed by tens and ones. 628 doughnuts are packed in fours. How many packets of doughnuts are there? Divide hundreds. Change the 2 hundreds remainder to 20 tens. Divide tens. Change the 2 tens remainder to 20 ones. Divide ones. 628 ÷ 4 = There are 157 packets of doughnuts. 628 ÷ 4 = 157 1 4 6 2 8 – 4 2 2 1 5 4 6 2 8 – 4 2 2 – 2 0 2 8 1 5 7 4 6 2 8 – 4 2 2 – 2 0 2 8 –2 8 0 13 68 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 4 5 6 • Provide questions involving division in the form of games or number puzzles. • Guide pupils to estimate before calculating the actual answers. 2.4.1 2 100 ÷ 7 = Blue Card Green Card 5 045 ÷ 5 = 5 045 ÷ 5 = 1 009 2 100 ÷ 7 = 300 Method 1 Method 2 3 0 0 7 2 1 0 0 – 2 1 0 0 – 0 0 0 – 0 0 9 2 0 8 7 2 1 6 – 7 2 0 1 6 – 1 6 0 9 0 2 8 7 2 1 6 – 7 2 0 1 – 0 1 6 – 1 6 0 1 0 0 9 5 5 0 4 5 – 5 0 0 – 0 0 4 – 0 4 5 – 4 5 0 3 × 7 = 21 300 × 7 = 2 100 480 ÷ 6 = 7 200 ÷ 8 = Which calculation is correct? AB 41-42 Calculate using mental calculation. Talk about it. 69 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 7 9 10 8 BA 2 8 600 ÷ 100 = 7 000 ÷ 1 000 = ÷ 10 = 204 7 000 ÷ 10 = 700 7 000 ÷ 100 = 70 7 000 ÷ 1 000 = ? 8 600 ÷ 100 = 86 80 ÷ 4 = 4 700 ÷ 100 = 5 004 ÷ 9 = 9 000 ÷ 1 000 = 180 ÷ 10 = ÷ 100 = 11 690 ÷ 10 = 690 ÷ 10 = 69 8 6 100 8 6 0 0 – 8 0 0 6 0 0 – 6 0 0 0 6 9 10 6 9 0 – 6 0 9 0 – 9 0 0 Divide. a e h f i g j b c d 2 36 3 603 5 840 6 1 200 2.4.1 • Guide pupils to check their answers using multiplication. 2 0 4 × 1 0 2 0 4 0 2 040 ÷ 10 = 204 AB 42 7 000 ÷ 1 000 = 7 LET’S TRY I use multiplication. 70 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Carry out simulation activities using objects and representatives. • Guide pupils to use other division strategies such as repeated subtraction according to pupils’ level of understanding. 2.4.1 MORE DIVISION 1 2 I put 29 pieces of chalk equally into 3 boxes. How many pieces of chalk are there in each box? How many pieces of chalk are left? 29 ÷ 3 = 47 ÷ 4 = 47 ÷ 4 = 11 remainder 3 29 ÷ 3 = 9 remainder 2 remainder remainder remainder 1 1 4 4 7 – 4 0 7 – 4 3 Each box has 9 pieces of chalk. There are 2 pieces of chalk left. 71 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 3 5 7 6 4 • Encourage pupils to check their answers using multiplication. 2.4.1 376 ÷ 6 = 682 ÷ 10 = 8 400 ÷ 1 000 = 7 090 ÷ 100 = 7 090 ÷ 100 = 70 remainder 90 8 400 ÷ 1 000 = 8 remainder 400 682 ÷ 10 = 68 remainder 2 8 035 ÷ 9 = 8 035 ÷ 9 = 9 remainder 376 ÷ 6 = 62 remainder 4 6 2 6 3 7 6 – 3 6 1 6 – 1 2 4 6 8 10 6 8 2 – 6 0 8 2 – 8 0 2 9 9 8 0 3 5 – 7 2 8 3 – 8 1 2 5 – 7 0 100 7 0 9 0 – 7 0 0 9 0 – 0 9 0 8 1 000 8 4 0 0 – 8 0 0 0 4 0 0 Solve 5 230 ÷ 1 000. AB 43-44 72 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Provide more exercises to reinforce pupils’ understanding. 2.4.1 8 a b c 9 768 ÷ 10 = 976 remainder 8 9 768 ÷ 100 = 97 remainder 68 9 768 ÷ 1 000 = What is your answer for ? c Fill in the blanks with the digits given. Divide. a b c d 2 45 3 590 7 8 032 10 607 92 ÷ 5 = 1 502 ÷ 9 = 702 ÷ 8 = 3 791 ÷ 10 = 513 ÷ 100 = 4 300 ÷ 1 000 = e g f h i j 5 9 2 3 1 7 remainder 1 3 AB 44 LET’S TRY MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE 73 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Guide pupils to create stories based on the pictures and number sentences. • Provide suitable keywords to help pupils create stories. 2.7.1 1 2 3 4 8 pupils won the robotic competition. Each pupil received RM1 000. The total amount of money received is RM . Puan Zurina distributed bags of souvenirs to 3 group leaders. Each group leader received 24 bags. The total number of bags is 72. There were 675 boxes of food distributed to orphanages. Each orphanage received boxes. key chains are put into 100 boxes. Each box contains 37 key chains. The remainder of the key chains are . Create stories. a c d b 4 300 ÷ 1 000 = CREATE STORIES 16 × 4 = 64 643 ÷ 100 = 6 remainder 43 7 × 1 000 = 7 000 528 ÷ 6 = 88 3 × 24 = 72 675 ÷ 9 = 75 3 740 ÷ 100 = 37 remainder 40 8 × RM1 000 = RM8 000 AB 45-46 LET’S TRY 74 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 1 Darren’s mother bought 4 boxes of strawberries. Each box has 15 strawberries. What is the total number of strawberries? Given bought 4 boxes of strawberries A box has 15 strawberries. Find total number of strawberries 4 × 15 = 4 × 15 = 15 + 15 + 15 + 15 = 30 + 30 = 60 Method • Guide pupils to solve problems using various methods such as models and number lines. • Provide more practise in constructing number sentences orally based on story cards. 2.7.3 The total number of strawberries is 60. SOLVE THE PROBLEMS 1 5 × 4 6 0 2 4 × 15 = 60 I draw pictures. I use repeated addition to check the answer. 15 strawberries 15 strawberries 15 strawberries 15 strawberries 75 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES Method 2 3 How many cocoa trees are there on Jarjit’s father’s farm? Hajar puts 96 packets of dodol equally into 4 containers. How many packets are there in each container? Given 96 packets of dodol 4 containers Find number of packets of dodol in each container The number of cocoa trees on Jarjit’s father’s farm is 5 010. The number of packets of dodol in each container is 24. 2.7.3 • Guide pupils to underline important points and understand the questions. • Guide pupils to solve problems using number lines and encourage them to check their answers. 1 6 7 0 × 3 5 0 1 0 2 2 3 × 1 670 = 3 × 1 670 = 5 010 Bee Tin’s father’s farm 1 670 Jarjit’s father’s farm 1 670 1 670 1 670 Check your answer using repeated addition. 96 ÷ 4 = 24 2 4 4 9 6 – 8 1 6 – 1 6 0 Farm Number of cocoa trees 1 670 3 times the number of trees Bee Tin’s father has Bee Tin’s father Jarjit’s father 96 ÷ 4 = 96 packets of dodol ? ? ? ? AB 47-49 Method 76 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Working backwards is an easy way to check whether the answers are reasonable or not. • Guide pupils to check the answers of division involving remainders. 2.7.3 4 A factory produces 9 507 bottles of soursop juice in one day. 8 bottles are packed in each box. How many boxes of soursop juice are there? What is the remainder of bottles? Given There are 9 507 bottles of juice. Each box has 8 bottles. Find number of boxes and remainder of bottles 9 507 ÷ 8 = remainder 9 507 ÷ 8 = 1 188 remainder 3 1 1 8 8 8 9 5 0 7 – 8 1 5 – 8 7 0 – 6 4 6 7 – 6 4 3 Solve these. Rita arranges 18 flowers in a vase. Calculate the total number of flowers in 6 vases. A charity organisation distributes 840 storybooks equally to 5 orphanages. How many storybooks does each orphanage get? There are 2 008 packets of batteries. Each box has 100 packets of batteries. How many packets of batteries are not in the boxes? 1 188 boxes of juice are produced. The remainder is 3 bottles. I check by using multiplication. a b c AB 49 Method LET’S TRY S o u r s o p S o S o s o p o p J u i c e J u J u i c e c e 77 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 100 pieces 100 pieces 1 2 • Carry out simulation activities using story cards to identify the unknown. • Provide a variety of unknown symbols in teaching and learning process. For example and . 2.6.1 2.6.2 The number of pages for each comic is the unknown. 3 comics times the certain number of pages is 150 pages. 3 multiply unknown is equal to 150. I have read 3 series of this comic. Several jars is the unknown. Each comic has the same number of pages. Wow! You have read 150 pages. Number sentence 3 × = 150 Number sentence × 100 = 1 200 unknown unknown There are several jars of biscuits in this box. The total number of biscuits is 1 200 pieces. ▲ ★ RECOGNISE MORE UNKNOWN 78 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 3 4 • Carry out simulation activities to identify the unknown. Encourage pupils to relate the multiplication with division. 2.6.1 2.6.2 Puan Siti hands out 20 pieces of coloured paper equally to several pupils. Each pupil receives 5 pieces of coloured paper. Identify the unknown. Write the number sentence. Several pupils is the unknown. 20 divided by the unknown is equal to 5. Please distribute all these food packs equally to 4 classes of year 3. Each class will get 30 packs of food. ÷ 4 = 30 20 ÷ = 5 AB 50 State the unknown. Write the number sentence. The unknown is . 79 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Guide pupils to identify the unknown based on several situations inside and outside the classroom. 2.6.1 2.6.2 The total mass of several similar cakes is 4 000 g. State the unknown. Write the number sentence. Identify the unknowns. Write the number sentences. Jamit has several files. He keeps 20 certificates in one file. There are 40 certificates altogether. Mogan’s mother buys a quantity of apples. She puts 6 apples into each plastic bag and sells them. She has 30 bags of apples. Habsah’s textile factory donated 400 pieces of batik and pelekat sarong to several charities. Each charity received 80 pieces. 35 schools take part in the Muafakat Johor Run. Each school is represented by a number of pupils. The total number of pupils participating in the run is 3 500. a b c d LET’S TRY MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE 80 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 1.5.1 dice, A4 paper, pencil, 2 markers, 12 red chips, 12 blue chips 2 players and 1 referee • Provide copies of the game for pupils. • Ask pupils to determine their turns before the game starts. Players should take a set of coloured chips and a marker. • Instil cooperation, honesty, and trustworthiness while playing. Throw the dice. The first player moves the marker according to the number on the dice. Answer the question. Show your calculation to the referee. If it is correct, put a chip on the answer in the middle. If the marker stops on the flower, put a chip on any answer in the middle. The next player takes his/her turn. Repeat steps 1 to 3. If the marker stops on a question answered correctly, throw the dice again. The player with the most chips wins. 1 2 3 4 5 2.1.1, 2.1.2, 2.2.1, 2.2.2, 2.3.1, 2.4.1, 2.5.1, 2.7.3 AB 51-52 FINISH START Rani has 1 430 stamps. The number of stamps Rani has is 5 times more than Dayang’s stamps. How many stamps does Dayang have? Yap has 1 860 marbles. Rina has 247 marbles less than Yap. How many marbles do they have altogether? 6 004 – 1 237 – 984 = 1 407 – 208 + 65 = 6 032 – = 1 897 MISS A TURN 6 170 + 298 + 79 = 8 034 – 2 157 = 8 720 ÷ 4 = 3 × 819 =   4 135 3 473 2 180 4 596 3 783 2 457 6 547 1 264 5 877 286 7 150 2 107 4 032 + 564 = Method F U N T I M E Participants Tools/Materials COLLECT CHIPS COLLECT CHIPS Saiz sebenar 81 T E AC HE R’S N O T ES • Discuss fractions, decimals, and percentages shown in the picture above. • Ask pupils to state several daily situations related to fractions, decimals, and percentages. FRACTIONS, DECIMALS, AND PERCENTAGES FRACTIONS, DECIMALS, AND PERCENTAGES 2 5 3.1.1, 3.2.1 3.3.1, 3.3.2 The tip of this pen is 0.7 millimetre. 2 of these 5 notebooks are yellow. discount 20% 50% price cut RM100 only RM50 NOTEBOOK 1 2 price Reduced to Saiz sebenar 82 T E AC HE R’S N O T ES 1 2 3.1.1 1 PROPER FRACTIONS • Carry out activities of stating various proper fractions from a group of objects where the denominator is up to 10 using flash cards. • Explain that the value of a proper fraction is less than 1. • Surf http://www.mathinenglish.com/worksheetview.php?id=3079&stid =10020 is a proper fraction. The numerator is smaller than the denominator. 3 4 3 of the 4 mouses are red. 3 of 4 is three over four. 4 of the 5 pencils are not green. 4 of 5 is four over five. Four over five is written as . 4 5 State the fractions of the balloons: red. blue. yellow. purple. Look at the diagram. Do the red parts have the same fractions? Discuss. Say other proper fractions. AB 53-54 a b c d Three over four is written as 3 4 numerator denominator MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE LET’S TRY Saiz sebenar 83 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.2 • Use the same size and same coloured paper to colour parts that make equivalent fractions. • Reinforce pupils’ understanding of equivalent fractions by simulation using a fraction kit, paper strips, and transparencies. 1 EQUIVALENT FRACTIONS Is equivalent to ? 2 1 5 2 10 2 ÷ 2 = 1 10 ÷ 2 5 is equivalent to . 1 5 2 10 1 10 2 10 2 parts of are . 1 5 2 = 10 1 5 2 10 1 10 1 10 The green parts of these two diagrams have the same size. 1 3 1 3 1 3 2 6 = 2 6 1 6 1 6 1 × 2 = 2 3 × 2 6 The blue parts of the two diagrams have the same size. EQUIVALENT FRACTIONS Two different fractions that have equal value. For example, is equivalent to . 1 2 2 4 1 3 2 6 is equal to . These are equivalent fractions. Method 1 Method 2 Saiz sebenar 84 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.2 3 Choose and say the following equivalent fractions. a b d c FRACTION CHART Give examples of equivalent fractions based on the chart above. Look at the parts with the same size as . 1 2 2 3 4 5 6 9 3 4 4 6 1 6 8 10 8 5 2 3 3 2 4 8 6 8 2 4 3 6 4 8 5 10 1 8 1 6 1 5 1 4 1 3 1 2 1 4 1 5 1 6 1 6 1 8 1 8 1 8 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 5 AB 55 The equivalent fractions of are , , and . 1 2 2 4 What is the equivalent fraction of ? 1 2 Which fraction is equal to ? 1 2 1 2 = 2 4 1 2 = 3 6 1 2 = 4 8 = 1 2 • Emphasise that to find an equivalent fraction, multiply or divide the denominator and numerator by the same number. • Explore the number pattern of the numerator and denominator for equivalent fractions. • Surf www.mathfox.com/topics/fractions/ for reinforcement exercises. LET’S TRY Saiz sebenar 85 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.3 1 FRACTIONS IN THE SIMPLEST FORM • Emphasise that to simplify a fraction, the numerator and the denominator must be divided by the same number. • Emphasise that the simplest form of fraction has the smallest value for the numerator and denominator, and can only be divided by 1. 2 4 3 9 1 2 Simplify . 4 8 State in the simplest form. 3 9 1 3 in the simplest form is . 1 2 2 4 is the simplest form of . equals . Which fraction shows the simplest form? 2 3 4 8 1 2 3 9 1 3 4 ÷ 4 = 1 8 ÷ 4 2 2 and 4 can be divided by 2. 3 ÷ 3 = 1 9 ÷ 3 3 3 = 9 1 3 4 = 8 1 2 2 4 1 2 2 ÷ 2 = 1 4 ÷ 2 2 2 = 4 1 2 Saiz sebenar 86 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.3 4 • Surf www.kidsmathtv.com/video-by-topic/fractions-ratios-and-percentages/ to watch a video of fractions in the simplest form. a b a b c The fraction of is . How many parts should Ailee colour so that it is equal to Dina’s? The fraction of is . Simplify. 4 10 6 10 4 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 2 5 1 5 1 5 1 5 1 5 The simplest form of is . 4 10 2 5 1 5 4 10 2 5 6 10 6 ÷ 10 ÷ 2 6 2 ÷ 6 ÷ 4 8 4 ÷ 8 ÷ 8 10 8 ÷ 10 ÷ The simplest form of is . 6 10 There are 4 and 6 . There are 10 hula hoops altogether. What is the simplest form of fraction for each of these coloured hoops? Dina Ailee AB 56 MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE LET’S TRY Saiz sebenar 87 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.7 • Use various objects such as fraction kits to show mixed numbers. • Explain that the value of a proper fraction is less than 1 and the value of a mixed number is more than 1. one one over four How many parts does this pie have? There are two and one over two chocolate fingers. 1 2 1 4 IMPROPER FRACTIONS AND MIXED NUMBERS There is one and one over four pie. One and one over four is written as 1 . 1 4 1 4 1 4 1 is a mixed number. 1 is a whole number. is a proper fraction. mixed number 1 4 1 whole number proper fraction 1 2 2 1 4 1 Give other examples of mixed numbers. There is 1 pie. Saiz sebenar 88 T E AC HE R’S N O T ES Two hexagons are divided into 6 equal parts. What is the fraction of 11 parts? State 2 as an improper fraction. 4 3 3.1.7 • Carry out paper folding activities to show the relationship between mixed numbers and improper fractions. • Explain that an improper fraction has a numerator larger than or equal to the denominator. 11 parts of is . is an improper fraction. 11 6 11 6 1 6 2 9 2 9 9 9 9 9 2 9 20 parts of is . 1 9 20 9 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 6 6 5 6 The fraction of 11 parts is . 11 6 11 6 improper fraction 6 6 is also an improper fraction. Discuss. Overlap the transparent plastic. 1 1 2 9 2 20 9 2 9 20 9 2 = AB 57 The numerator is larger than the denominator. Saiz sebenar 89 T E AC HE R’S N O T ES 5 2 9 4 3 5 2 2 3 1 Improper Fractions and Mixed Numbers Monday 4/3/2019 13 5 5 3 1 4 2 1 2 2 3.1.7 5 • Prepare suitable examples of improper fractions and mixed numbers involving the denominators up to 10 using shapes for identifying activities. What can you tell about these two fractions? This is an improper fraction. 1 2 Write the mixed numbers and improper fractions. Say the improper fractions. Say the mixed numbers. a a b b c d 6 6 9 4 7 3 14 8 15 7 2 9 3 1 4 2 4 5 1 AB 58 8 7 1 7 1 LET’S TRY Saiz sebenar 90 T E AC HE R’S N O T ES ADDITION OF FRACTIONS 3.1.5 (i) 1 3 • Use paper strips, paper discs, transparencies, and picture cards to simulate addition. Emphasise that to add fractions of the same denominator, pupils only have to add the numerators. 1 5 1 5 4 9 4 9 3 5 2 5 2 5 7 9 7 9 3 9 + + + + = = = = The denominator is the same. Just add the numerator. Look at the number line. What are two other fractions which give a total of ? AB 59 7 9 12 Add and . 1 4 1 4 1 4 1 4 1 4 1 4 + + = = 2 4 1 4 1 4 + = 2 ÷ 2 4 ÷ 2 1 2 = Simplify . 2 4 1 2 = 1 5 1 5 1 5 1 4 1 4 1 2 0 1 9 2 9 3 9 4 9 5 9 6 9 7 9 + ? Saiz sebenar 91 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.5 (ii) 3.1.5 (iii) 4 5 6 1 2 1 2 1 2 1 2 2 3 2 3 2 3 1 2 3 6 2 3 2 × 2 3 × 2 1 × 3 2 × 3 4 ÷ 2 6 ÷ 2 1 4 1 4 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 + + + + + + + + + + + + = = = = = = = = = = = = = 1 4 1 4 1 2 1 2 1 4 1 4 1 2 2 4 3 4 1 4 1 4 + + = = Different denominators. Look at the fraction chart. Add these. • Guide pupils to construct a fraction chart to find equivalent fractions when adding two fractions of different denominators. • Emphasise that in order to add two fractions of different denominators, they must find a common denominator for both. The simplest form of is . 4 6 2 3 1 4 1 4 1 4 1 2 1 8 + = 1 3 4 9 + = 1 2 3 10 + = 3 4 2 3 1 4 1 2 1 2 2 4 = . Method 1 Method 2 Saiz sebenar 92 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.5 7 • Surf https://solvemymaths.com/2015/02/06/adding-and-subtracting- fractions-worksheet/ • Guide pupils to add fractions of the same denominator involving an unknown. 2 5 2 5 1 2 + + + = = = = 3 10 3 10 2 10 5 ÷ 5 10 ÷ 5 3 10 3 4 3 4 6 8 7 8 3 × 2 4 × 2 1 8 1 8 1 8 1 8 + + + + = = = = Show the workings for this answer. a g d b h e c i f Solve these. 1 3 4 5 3 5 2 7 2 3 5 9 3 8 1 9 1 8 1 3 1 5 4 7 2 9 2 9 1 2 7 9 5 8 + + + + + + + + + = = = = = = = = = 1 10 AB 60 Look at the calculations above. Which one is correct? Discuss. 3 8 7 8 + = MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE LET’S TRY Saiz sebenar 93 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.6 (i) • Emphasise that to subtract fractions of the same denominator, pupils should subtract the numerator only. • Surf www.superteacherworksheets.com/fractions-subtracting.html • Emphasise that answers must be written in the simplest form. There are 2 out of 3 parts of a bread roll. I’m going to take 1 part. 1 SUBTRACTION OF FRACTIONS Subtract from . What is the remaining part of the bread roll? 2 2 3 7 8 7 8 7 8 2 3 3 8 7 8 1 3 3 8 3 8 1 3 1 3 The remaining part of the bread roll is . 1 3 – – – – = = = = The denominator is the same. Just subtract the numerator. 7 8 4 8 1 2 3 8 – = = Simplify the answer. AB 61 4 ÷ 4 = 1 8 ÷ 4 2 1 2 What is the difference between and ? 3 6 7 6 7 4 7 4 7 – = 6 7 4 7 – = 2 7 0 1 7 2 7 3 7 4 7 5 7 6 7 7 7 4 7 – Saiz sebenar 94 T E AC HE R’S N O T ES 3.1.6 (ii) 3.1.6 (iii) 3.1.6 (v) Simplify the answer. • Emphasise that to subtract a fraction, the denominator must be of equal value. • Use 2, 4, 6, 8 and 10 times tables to help pupils determine the equivalent fractions. 1 4 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 4 1 2 1 2 1 4 1 4 On the fraction chart, and . 1 2 2 4 = 1 4 2 8 = 5 6 Can you subtract from ? Discuss. 1 6 1 2 4 1 2 1 2 2 4 1 4 1 2 1 4 1 4 1 4 1 4 – – – – = = = = 1 4 5 1 4 1 4 2 8 1 8 1 4 1 8 1 8 1 8 1 8 – – – – = = = = 1 8 6 5 6 5 6 5 6 1 2 5 6 5 6 1 3 1 3 2 6 1 × 2 3 × 2 3 ÷ 3 6 ÷ 3 1 3 – – – – – = = = = = = 1 2 Saiz sebenar 95 T E AC HE R’S N O T ES • Guide pupils to multiply correctly to find the equivalent fractions. • Guide pupils to subtract fractions of the same denominator involving an unknown. 10 2 5 2 5 2 5 2 5 2 5 2 5 4 5 4 5 – – – = = = 9 – – – = = = 3 10 6 10 6 10 3 10 9 10 9 10 9 10 3 10 a d b e c f Solve these. 7 8 1 2 5 6 4 5 1 5 2 3 5 8 1 6 2 9 – – – – – – = = = = = = 7 10 1 10 3 10 3.1.6 AB 62 8 2 3 2 3 5 9 2 3 5 9 5 9 5 9 2 × 2 3 × 2 5 9 – – – – – = = = = = 7 1 5 1 2 1 2 1 2 1 × 5 2 × 5 2 ÷ 2 10 ÷ 2 – – – – – = = = = = = 7 10 7 10 5 10 7 10 7 10 7 10 1 5 LET’S TRY 96 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 3.1.4 3.2.1 • Ask pupils to state the fractions and the decimals of the white and the green tiles in the diagram above. • Guide pupils to read out decimal numbers correctly according to their place value using word cards and number cards. 1 16 of 100 is sixteen hundredths. Sixteen hundredths is written as . 4 of 100 tiles are pink. 4 of 100 is . in decimal is 0.16. in decimal is 0.04. There are 100 tiles, 16 of them are blue. It is read as zero point one six. RECOGNISE FRACTIONS OF HUNDREDTHS AND DECIMALS a b 16 100 4 100 16 100 4 100 16 100 0.16 decimal fraction of hundredths decimal point ones tenths hundredths 0 0 4 AB 63 0.04 zero point zero four four hundredths 4 100 0.04 How beautiful! The kitchen tiles are so colourful. Saiz sebenar 97 T E AC HE R’S N O T ES 3.2.2 3.4.1 • Provide sufficient paper or hundred square grids for colouring activities to represent various decimal numbers. This is our decimal project. Correct the incorrect. zero point sixty zero point seven two I coloured 23 of 100 squares. 12 13 14 What are the decimal and hundredths fraction of the white squares? 44 of 100 squares are red. = 0.44 44 100 Zero point zero eight. I coloured 8 of 100 squares. 98 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 5 • Provide sufficient hundred square grids to pupils to represent decimals and fractions of hundredths. • Surf http://www.visnos.com/demos/percentage-fraction-decimals-grid How many squares should be coloured? 1 2 Match the correct word cards to the numeral cards, and read them out. Colour the decimal parts and fractions on hundred square grids. zero point one eight nine hundredths sixty-seven hundredths zero point zero five 9 100 3 100 24 100 65 100 0.05 0.18 a b c = 0.03 = 0.24 0.65 = 3.1.4 3.2.1 3.2.2 3.4.1 What is incorrect? Correct it. Write the fractions and decimals of the coloured parts. 0.45 = 45 100 = 0.58 58 100 = 1.0 10 100 0.9 67 100 AB 64 LET’S TRY MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE Saiz sebenar 99 T E AC HE R’S N O T ES 0.2 kg 1 2 BA 2 The red squares are more. 3.2.3 • Surf www.superteacherworksheets.com/place-value/orfering-cards-set • Use common objects in daily life for the activity of comparing decimals. Which is smaller, 0.03 or 0.07? Which decimal is larger? Explain. a b c COMPARE DECIMALS ones tenths hundredths 0 0 4 2 5 0 Compare the tenths digits. 4 is larger than 2. 0.45 is larger than 0.2 0.45 kg is more than 0.2 kg. 0.03 comes before 0.07 0.03 is smaller than 0.07 value becoming larger value becoming smaller 0 0.01 0.02 0.03 0.04 0.05 0.06 0.07 0.08 0.09 0.10 0.11 0.12 0.1 0.52 0.08 0.11 0.25 0.8 AB 65 Which mass is heavier, 0.45 kg or 0.2 kg? LET’S TRY 100 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Emphasise that when pupils write decimal numbers, the decimal points must be aligned before adding any numbers. 3.2.4 1 2 ADDITION OF DECIMALS 0.3 m 0.25 ℓ 0.4 ℓ What is the total height of this shelf? 0.5 m 0.3 m + 0.5 m = m 0.25 ℓ + 0.4 ℓ = ℓ 0.25 ℓ + 0.4 ℓ = 0.65 ℓ 0.3 m + 0.5 m= 0.8 m The total height of the shelf is 0.8 m. The total volume is 0.65 ℓ. Add both volumes. 0.25 0.40 Colour 3 of the 10 parts. Colour another 5 parts. Arrange the digits. Make sure that the decimal point is aligned. ones tenths 0 0 0 3 5 8 Add the tenths + 0 2 5 0 4 0 0 6 5 + 0.4 = 0.40 Add the blue and the red squares. 0.3 0.5 + = 0.8 Method 1 Method 2 Method 1 Method 2 Saiz sebenar 101 T E AC HE R’S N O T ES 0 . 5 8 + . • Remind pupils that addition of decimal numbers is the same as addition of whole numbers. • Provide questions on addition of decimal numbers involving an unknown for reinforcement. 3.2.4 3 4 0.45 + 0.36 = 0.03 + 0.5 = 0.8 + = 0.99 0.09 m + m = 0.87 m 0.09 m + 0.78 m = 0.87 m 0.45 + 0.36 = 0.81 Add 0.45 and 0.36. Subtract 0.09 from 0.87. 0.40 0.45 + 0.10 + 0.10 + 0.10 + 0.06 17 7 0.81 0.50 0.60 0.70 0.80 0.90 0.87 m 0.09 m ? 0 . 8 7 – 0 . 0 9 0 . 2 kg + 0 . 6 9 kg 0 . 7 4 + 0 . 1 6 0 . 7 8 kg 0 . 9 0 Solve these. a d e b c 0.36 AB 66 0 4 5 0 3 6 0 8 1 + 1 LET’S TRY Method 1 Method 2 102 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Emphasise that to subtract decimal numbers, the decimal points must be aligned. • Remind pupils that subtraction of decimal numbers is the same as subtraction of whole numbers. 3.2.5 1 SUBTRACTION OF DECIMALS 0.7 m 0.2 m What is the length of the wooden plank after it is cut? 0.7 m – 0.2 m = m 0.7 m – 0.2 m = 0.5 m ones tenths 0 0 0 7 2 5 – 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.60.7 Subtract the tenths 7 tenths – 2 tenths = 5 tenths Use a number line. The remaining part of the wooden plank is 0.5 m. 2 Subtract 0.28 ℓ from 0.54 ℓ. 0.54 ℓ – 0.28 ℓ = ℓ 0.54 ℓ – 0.28 ℓ = 0.26 ℓ 0 . 5 4 – 0 . 2 8 0 . 2 6 – 0.1 – 0.1 4 14 Method 1 Method 2 Saiz sebenar 103 T E AC HE R’S N O T ES • Encourage pupils to check their answers using addition. • Surf http://www.k5learning.com/free-math-worksheets/third-grade-3/ fractions-and-decimals 3.2.5 0.6 kg – 0.13 kg = kg 0.95 – = 0.52 0.95 – 0.43 = 0.52 0.6 kg – 0.13 kg = 0.47 kg We cannot subtract 3 hundredths from 0 hundredths. Therefore, regroup from the tenths to the hundredths. 0.6 = 0.60 Check the answer. 0.43 + 0.52 = 0.95 0.82 mℓ – 0.63 m ℓ = m ℓ 0.93 – = 0.4 0 . 9 5 – 0 . 5 2 0 . 4 3 0 . 4 3 3 4 Calculate the difference between 0.13 kg and 0.6 kg. The difference between 0.13 kg and 0.6 kg is 0.47 kg. 10 5 0 . 6 0 – 0 . 1 3 0 . 4 7 0 . 3 9 m – 0 . 2 8 m 0 . 7 – 0 . 3 4 0 . 5 9 – m Solve these. a d e b c . AB 67 LET’S TRY 104 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 104 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES Danial 3 Aman 91 100 88 100 Maylee 3 Aman 1 2 • Ask pupils to provide examples of percentage in daily life. • Surf https://www.teachervision.com/graph-chart-0/blank-100-grid to print hundred square grids for pupils to practise stating percentages based on the number of coloured squares. RECOGNISE PERCENTAGES Did you know? Did you know? More than sixty percent of our body is water! Jellyfish has more water in its body. Ninety-five percent. 26 of 100 is . in percentage is written as 26%. We read it as twenty-six percent. 74 of 100 is . in percentage is written as . We read it as . 26 100 74 100 26 100 74 100 a b Say your test marks in percentages. 3.1.4 3.3.1 3.3.2 3.4.2 This is the percentage symbol. 104 Saiz sebenar 104 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES AB 68 Saiz sebenar 105 T E AC HE R’S N O T ES 3 4 5 • Provide sufficient hundred square grids to represent various fractions of hundredths and percentages. • Surf https://www.extendoffice.com/documents/excel/2419-excel-grid- paper-template.html forty-seven percent 35% Sixty-four percent. 42% pupils of 3 Alpha are girls. State the percentage in decimal. I coloured 42 squares green. 42% is equal to . in decimal is 0.42. Write the percentages above. 15% is . 15 100 42 100 42 100 3.3.3 3.3.4 3.4.2 3.4.3 Write the percentages and fractions of hundredths. 15 100 15% = 42% = 0.42 64 100 = 64% 0.42 42% AB 69-70 106 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Surf http://www.mathsisfun.com/converting-decimals-percents.html for more exercises on the relationship between percentages and decimals and vice versa. 3.3 3.4.2 3.4.3 6 7 8% = 0.69 = Say and write the percentages in words. State in decimals. State in percentages. Write the fractions of hundredths and percentages of the coloured parts. 0.69 = 69% 0.65 0.66 0.67 0.68 0.69 8% = 0.08 25% 3% 19% 0.42 0.07 0.86 8% = is 8 hundredths. 8 hundredths in decimal is 0.08. Which decimals have equal percentage values? Explain. 8 100 65 100 66 100 67 100 68 100 69 100 8 100 0 0 8 0.4 0.40 0.04 a a a a b c c b b c b c 30% 27% d 1 2 Colour the hundred square grids. 9% 71% 40 100 13 100 a b c d 5 3 4 54% AB 71 ones tenths hundredths 6% LET’S TRY MIND CHALLENGE MIND CHALLENGE Saiz sebenar 107 T E AC HE R’S N O T ES FUN PROJECT MS Word software Launch MS Word. Click Insert and choose Table. Then, click Insert Table. Select 40 square grids. Select a colour and click. Type 10 for rows and columns. Select AutoFit to Contents. Click OK. Type fraction, decimal, and percentage for the coloured square grid. 1 3 2 Create your own design. • Guide pupils to type fractions in their Fun Project. • Carry out activities individually or in pairs. Print pupils’ work and display them at the mathematics corner. 3.1.4 3.2.2 3.3.3 a FUN PROJECT Tools/Materials Method FUN PROJECT b 4 108 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES • Assist pupils to create stories using appropriate terms as keywords. Accept any stories that are related to logical mathematics. 3.5.1 1 2 1 8 5 8 Devi’s father bakes a fruit cake. He adds kg of flour to kg of mixed dried fruits. The total mass is kg. 1 8 1 2 5 8 1 2 3 CREATE STORIES kg + kg = kg 9 10 3 5 3 10 m – m = m Li Yin has m of ribbon. She uses m to decorate a gift box. The length of the ribbon left is m. 9 10 3 5 A bottle contains 0.6 ℓ of mineral water. Another bottle has 0.25 ℓ of mineral water. The difference in volume of water for the two bottles is ℓ. 0.6 ℓ – 0.25 ℓ = 0.35 ℓ 0.6 ℓ 0.25 ℓ Saiz sebenar 109 T E AC HE R’S N O T ES • Provide number sentences involving addition of fractions, subtraction of fractions, decimals, and percentages for creating stories. 3.5.1 63 100 54 100 63% = = 54% Create stories based on number sentences. a c e f d b 2 3 1 2 1 9 3 10 7 9 1 5 m + m = m ℓ – ℓ = ℓ 0.7 mℓ + 0.05 mℓ = 0.75 mℓ 0.9 kg – 0.38 kg = 0.52 kg AB 72 4 Jason gets 95% in a Mathematics test. His marks in fraction is . 95 100 95% = 95% Jason 3 Aman 5 The length of the green ribbon is 0.5 cm more than the red ribbon. The length of the blue ribbon is 0.4 cm more than the green ribbon. So, the length of the blue ribbon is cm more than the red ribbon. 0.5 cm + 0.4 cm = 0.9 cm 0.5 cm 0.9 cm 0.4 cm LET’S TRY 110 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES Danny’s sister is making spaghetti sauce. She adds kg of mushrooms and kg of minced beef. What is the mass of the mixed ingredients? • Prepare paper strips and a fraction chart for simulation activities. Carry out group activities to solve problems. Provide questions such as the above to reinforce pupils’ understanding. 3.5.2 1 4 1 4 2 4 1 2 1 4 1 2 3 4 1 2 1 2 1 SOLVE THE PROBLEMS mass of the mixed ingredients The mass of the mixed ingredients is kg. kg of mushrooms kg + kg = kg = 1 × 2 2 × 2 1 4 1 4 3 4 2 4 + + = = kg of minced beef Given Find Method Check. 1 4 1 2 kg + kg = kg 3 4 3 4 1 2 1 4 I draw a diagram. It is in total. 3 4 Saiz sebenar 111 T E AC HE R’S N O T ES Method 3.5.2 • Use fraction chart and refresh pupils’ memory on how to find equivalent fractions. • Encourage pupils to check their answers using reverse operation, such as checking addition by subtraction and vice versa. Eli wants to make a tablecloth. She only has m of cloth but she needs m. How much more length of cloth does she need to buy? 2 2 5 2 5 2 5 9 10 9 10 9 10 Given length of cloth to buy she needs m of cloth she has m of cloth m – m = Find 2 5 Find an equivalent fraction for . Simplify the answer . Check your answer using addition. 4 10 2 × 2 5 × 2 = 5 ÷ 5 10 ÷ 5 = 1 2 2 5 9 10 m – m = 1 2 m 1 10 2 10 3 10 4 10 5 10 6 10 7 10 8 10 9 10 0 4 10 – Eli needs to buy m of cloth. 1 2 5 10 112 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES Given Length of bracelet Length of necklace Find Haqim’s lobsters is 0.9 kg Suresh’s lobsters is 0.55 kg the difference between the masses of lobsters 0.9 kg – 0.55 kg = 0.17 m + 0.38 m = 0.9 kg – 0.55 kg = 0.35 kg 0.17 m + 0.38 m = 0.55 m Draw a diagram. The difference in mass is 0.35 kg. The length of the necklace is 0.55 m. 3 4 Haqim caught 0.9 kg of lobsters. Suresh caught 0.55 kg of lobsters. What is the difference between the two masses of lobsters? The length of a bracelet is 0.17 m. The length of a necklace is 0.38 m more than the bracelet. How long is the necklace? 0 . 1 7 + 0 . 3 8 0 . 5 5 1 0 . 9 0 – 0 . 5 5 0 . 3 5 10 8 Check 0 . 5 5 – 0 . 3 8 0 . 1 7 15 4 0.17 m 0.38 m more ? • Use simulation strategies using concrete materials so that pupils can understand problems and solve them. • Train pupils to write number sentences based on fractions and decimals story cards. 3.5.2 AB 73-74 0.55 0.35 Method Method Saiz sebenar 113 T E AC HE R’S N O T ES 5 There are 100 pupils in the Chess Club. 45 pupils are girls. State the percentage of the boys. Write the information in a table. First, calculate the number of boys. Pupil Number Girl 45 100 Boy Total 55 boys of 100 pupils is . The percentage of boys is 55%. 1 0 0 – 4 5 5 5 = 55% 55 100 55 100 Solve the problems. In a garden, of the area is covered with flowering plants. of the area is covered with non-flowering plants. What is the total area covered with plants? There are 2 packets of sweets with the mass of 0.17 kg and 0.08 kg. What is the difference in mass between the two packets of sweets? A cup of milk contains 30% of calcium. State 30% in decimal. 1 4 3 8 Let’s drink milk for strong bones and teeth! 3.5.2 • Prepare various problem solving questions of fractions, decimals, and percentages. Ask pupils to solve them in groups using methods such as bar model to reinforce pupils’ understanding. 10 10 9 0 AB 74 a b c Method LET’S TRY 114 Saiz sebenar T E AC HE R’S N O T ES 8 fraction cards, 8 percentage cards, 8 decimal cards 3 players and a referee Examples of cards The referee distributes the cards equally among 3 players. Each player aims to collect all 3 sets of matching cards and submit them to the referee. The referee will then record the number of matching cards from each player. The first player takes one of the remaining cards from the second player. If the player has 3 matching cards, submit them to the referee. The second player then takes a card from the third player. Continue playing until all matching cards are collected. The player with the most number of matching cards wins. 1 3 4 5 6 7 2 • Ask pupils to determine their turns. The referee shuffles a deck of 24 cards consisting of fractions, decimals, and percentages. • Instil values such as cooperation, honesty, and tolerance while playing. AB 75-76 3.4.1 3.4.2 3.4.3 Tools/Materials Participants Method MATCH AND WIN MATCH AND WIN F U N T I M E Dengan ini, SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Nombor Perolehan: ______________________________ Tarikh Penerimaan: ______________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah _______________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima

kssr_MatematikBMJilid_1EVmmfNBshC6JZrDndpKlbn85D4TX_fjC.pdf

C M Y CM MY CY CMY K COVER-BT-JLD2-FINAL2-20.10.16.pdf 1 10/20/16 3:11 PM RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016 JILID 2 Penulis Chan Yook Lean Wan Yusof bin Wan Ngah Gobi a/l Krishnan Editor Ainol Rafezah binti Alias Asmahanim binti Ab Rahman Pereka Bentuk Najmi bin Mat Sarit Ilustrator Wong Chi Ming PRILIM-BT. MATH-JLD-2-Angkatan.indd 1 10/25/16 11:19 AM KK 513-221-0102011-49-1084-20101 ISBN 978-983-49-1084-6 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2016 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Dewan Bahasa dan Pustaka Muka Taip Teks: Azim Saiz Muka Taip Teks: 18 poin Dicetak oleh: Angkatan Edaran Enterprise Sdn. Bhd., Lot 6, Jalan Tukang 16/4, Seksyen 16, 40200 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan. PENGHARGAAN Penerbitan buku teks melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka. • SK Taman Bukit Maluri, Kuala Lumpur. • SK Pengkalan Rinting, Johor. • Semua pihak yang terlibat dalam proses penerbitan buku ini. No. Siri Buku: 0122 PRILIM-BT. MATH-JLD-2-Angkatan.indd 2 10/25/16 11:19 AM KANDUNGAN 3 PECAHAN 1 KENALI PECAHAN 2 PROJEK SAYA 6 SELESAIKAN 7 CERDAS RIA 10 4 WANG 1 1 KENALI WANG 12 NILAI WANG 14 TUKAR WANG 16 DAPAT WANG DAN CATAT WANG 20 PROJEK SAYA 22 SELESAIKAN 23 CERDAS RIA 30 5 MASA DAN WAKTU 31 KENALI WAKTU 32 KENALI JAM DAN MASA 33 SEBUT DAN TULIS WAKTU 35 PROJEK SAYA 37 KENALI HARI, MINGGU DAN BULAN 38 SELESAIKAN 4 1 CERDAS RIA 44 iii PRILIM-BT. MATH-JLD-2-Angkatan.indd 3 10/25/16 11:19 AM 6 PANJANG, JISIM DAN ISI PADU CECAIR 45 KENALI PANJANG OBJEK 46 UKUR DAN BANDING PANJANG OBJEK 48 KENALI JISIM OBJEK 51 TIMBANG DAN BANDING JISIM OBJEK 52 KENALI ISI PADU CECAIR 54 SUKAT DAN BANDING ISI PADU CECAIR 55 SELESAIKAN 57 CERDAS RIA 60 7 BENTUK 6 1 BENTUK 3D 62 KENALI BENTUK 3D 64 POLA BENTUK 3D 66 BINA MODEL 67 BENTUK 2D 68 KENALI BENTUK 2D 69 POLA BENTUK 2D 70 BUAT CORAK 7 1 SELESAIKAN 72 CERDAS RIA 74 8 DATA 75 KUMPUL DATA 7 6 KENALI PIKTOGRAF 7 8 SELESAIKAN 8 1 CERDAS RIA 8 4 iv PRILIM-BT. MATH-JLD-2-Angkatan.indd 4 10/25/16 11:19 AM 3.1.1 1 • Bimbing murid bercerita tentang objek yang menunjukkan dua bahagian yang sama besar dalam gambar. • Bincangkan situasi harian yang berkaitan pecahan. 3 PECAHAN Ai Lin, ibu dah potong wafel ini. Dua bahagian sama besar. Adik nak setengah. BT-UNIT-3-FINAL1.indd 1 10/19/16 4:48 PM 2 3.1.1 • Terangkan pecahan ialah sebahagian daripada satu objek secara simulasi. Setiap bahagian mestilah sama besar. • Aktiviti mewarna atau melorek satu daripada dua bahagian pelbagai bentuk. • Beritahu murid satu perdua biasa disebut setengah atau separuh. KENALI PECAHAN 1 daripada 2 bahagian yang sama besar ialah satu perdua. Manakah satu perdua? Bincangkan. Lipat kertas Lukis garisan tengah Warna satu bahagian Tulis pecahan 1 Satu perdua dan satu perempat Satu Setengah Separuh Satu perdua Apakah itu satu perdua? Mari buat satu perdua. Separuh strawberi. Separuh kaya. BT-UNIT-3-FINAL1.indd 2 10/25/16 11:27 AM 3 3.1.1 BA halaman 1 - 3 • Aktiviti memahami satu perdua dan satu perempat menggunakan kit pecahan atau kad pecahan. Tunjukkan kepada murid setiap bahagian satu perempat yang dicantumkan akan menjadi satu (bentuk asal). • Layari http://www.kidsnumbers.com/fractions.php 1 daripada 4 bahagian yang sama besar. Setiap bahagian ialah satu perempat atau suku. Adi makan satu perempat kek. Kek yang manakah itu? Bincangkan. Lipat kertas Satu Lukis garisan Warna satu bahagian Tulis pecahan Kek coklat Kek buah Kek lapis Suku 2 Satu perempat Apakah itu satu perempat? Satu perempat BT-UNIT-3-FINAL1.indd 3 10/25/16 11:27 AM 4 3.1.1 BA halaman 4 - 5 • Bimbing murid memahami konsep dua perempat dan tiga perempat menggunakan kit pecahan, bahan konkrit dan lipatan kertas. • Bandingkan dua perempat dengan satu perdua. • Gunakan pelbagai bentuk untuk murid mengenal pasti nilai pecahan. Setiap bahagian sama besar. 2 daripada 4 bahagian 3 daripada 4 bahagian Tiga perempat Tiga perempat juga disebut tiga suku. Adakah bahagian merah ini tiga perempat? Bincangkan. Dua perempat dan tiga perempat 1 daripada 4 bahagian Satu perempat Dua perempat BT-UNIT-3-FINAL1.indd 4 10/19/16 4:48 PM 5 3.1.1 • Banyakkan latihan yang boleh mencungkil idea murid seperti soalan 3 dan 4. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. Adakah bahagian berwarna ini sama besar? Terangkan. ASAH MINDA aa a a a b bb b b cc c c 1 Manakah satu perdua? Kenapa? 2 Manakah satu perempat? 3 Namakan pecahan bagi bahagian berwarna biru. 4 Tentukan gambar rajah yang menunjukkan: dua perempat. tiga perempat. UJI DIRI BT-UNIT-3-FINAL1.indd 5 10/19/16 4:48 PM 6 3.1.1 • Sediakan bahan yang sesuai dan mencukupi untuk aktiviti. Plastisin boleh menggantikan doh. • Bimbing murid membahagikan biskut kepada bahagian yang sama besar. Biskut pecahan Cara 1 Uli doh. 4 Potong biskut kepada dua bahagian sama besar. 2 Tekan dan ratakan doh. 5 Hias biskut ikut pecahan. 3 Terap acuan pada doh. 6 Labelkan pecahan. Satu perdua Dua perempat Satu perempat Tiga perempat PROJEK SAYA Peserta 4 hingga 6 murid satu kumpulan. Bahan Doh, acuan, piring, pembaris, bahan hiasan. BT-UNIT-3-FINAL1.indd 6 10/19/16 4:48 PM 7 • Tunjukkan strategi penyelesaian masalah yang lain seperti simulasi. • Layari http://www.homeschoolmath.net/teaching/f/understanding_fractions.php • Bimbing murid menyemak jawapan. 3.2.1 1 2 SELESAIKAN Suri potong sebiji kek. Dua bahagian sama besar. Berapa pecahan setiap bahagian kek itu? Apakah pecahan piza Azim? Setiap bahagian kek ialah satu perdua. Pecahan piza Azim ialah satu perempat. Ibu potong piza. 4 bahagian sama besar. Satu bahagian untuk Azim. Satu perempat Cara Cara Satu perdua BT-UNIT-3-FINAL1.indd 7 10/19/16 4:48 PM 8 BA halaman 6 - 8 • Gunakan papan geo untuk membentuk satu perempat, satu perdua, dua perempat dan tiga perempat daripada satu bentuk asal. • Galakkan murid menyemak jawapan. 3.2.1 4 3 Saya makan tiga bahagian murtabak. Apakah pecahan murtabak saya makan? Dua daripada empat batas ditanam pokok tomato. Berapa pecahan itu? Saya makan tiga perempat murtabak. Saya lukis rajah. Pecahan itu ialah dua perempat. Pokok tomato Pokok tomato dua perempat Cara Cara Tiga perempat BT-UNIT-3-FINAL1.indd 8 10/25/16 2:29 PM 9 • Banyakkan soalan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Layari http://www.sheppardsoftware.com/mathgames/earlymath/ fractions_shoot. htm 3.2.1 a Apakah pecahan setiap bahagian epal ini? Selesaikan. UJI DIRI Epal Oren Nanas Kiwi d Johan minum separuh daripada satu botol jus. Jus yang manakah itu? b Ani makan suku daripada satu telur dadar. Berapa pecahan itu? c Lim bahagikan satu kertas kepada empat bahagian sama besar. Dia lukis corak pada tiga bahagian. Nyatakan pecahan bahagian bercorak itu. BT-UNIT-3-FINAL1.indd 9 10/25/16 2:29 PM 10 • Sediakan bahan dan bentuk yang telah dibahagikan sama besar untuk setiap kumpulan. • Bimbing murid melakukan aktiviti untuk mengukuhkan konsep pecahan. 3.1.1 3.2.1 Riang ria pecahan Cara Bahan 1 Warnakan satu, dua atau tiga bahagian. 2 Tampal bentuk dalam carta pecahan. Carta pecahan Kertas warna Pensel warna Gam 3 Pamerkan kerja kamu. Ceritakan. Kad bentuk PECAHAN Satu perdua Satu perempat Dua perempat Tiga perempat BA halaman 9 - 10 Peserta 4 murid satu kumpulan. BT-UNIT-3-FINAL1.indd 10 10/19/16 4:48 PM 11 3.1.1 11 4.1.1 4.2.1 • Minta murid bercerita tentang gambar. Dedahkan murid tentang sejarah wang seperti sistem barter dan mata wang pada zaman dahulu. • Terapkan nilai murni berjimat-cermat dan menjaga alam sekitar. • Layari https://www.youtube.com/watch?v=J7hNOt2Y0J8 WANG 4 Tin ini boleh dijual. Saya nak beli kasut. BT-UNIT-4-FINAL1.indd 11 10/19/16 4:53 PM 12 4.1.1 • Bincangkan persamaan dan perbezaan antara empat jenis duit syiling. • Terangkan bahawa wang ialah alat pertukaran dalam urusan jual beli. • Layari http://www.bnm.gov.my/files/publication/ar/bm/2011/ cp02_001_rencana. pdf untuk meneroka maklumat ciri-ciri wang dengan lebih terperinci. KENALI WANG Warna emas. Ada corak, cikgu. Saiz tak sama. 2 1 Lihat wang ini. Apakah yang sama? Apakah pula bezanya? Lihat duit syiling. Ceritakan. Nombor Bentuk bulat Warna perak Warna emas Bunga raya BT-UNIT-4-FINAL1.indd 12 11/1/16 12:12 PM 13 4.1.1 BA halaman 11 - 14 • Terangkan bahawa nombor pada wang menunjukkan nilai wang. • Galakkan murid berkomunikasi tentang wang. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Layari http://www.bnm.gov.my/microsites/2011/banknotes/00_overview.htm 3 Logo Bank Negara Bunga raya Wau bulan Nombor Ceritakan tentang wang ini. Ceritakan RM5 dan RM10 ini. Apakah bezanya? UJI DIRI a b c BT-UNIT-4-FINAL1.indd 13 10/19/16 4:54 PM 14 3.1.1 BA halaman 15 • Lakukan aktiviti simulasi gabungan nilai wang. • Galakkan murid menunjukkan gabungan nilai wang pada abakus. • Tegaskan bahawa nilai bagi gabungan wang ialah nilai semua wang itu. 4.1.2 NILAI WANG Lima sen. 5 sen Dua puluh sen Sepuluh sen Lima puluh sen Sepuluh sen Tiga puluh sen 10 sen 50 sen 20 sen 10 sen 30 sen 65 sen 2 1 Bilang terus. 20 sen, 30 sen. Titik ini pisahkan ringgit dan sen BT-UNIT-4-FINAL1.indd 14 10/19/16 4:54 PM 15 3.1.1 BA halaman 16 • Adakan aktiviti berkumpulan murid menunjukkan nilai wang menggunakan wang mainan dan abakus serta menulis nilai wang yang disebut oleh guru. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 4.1.2 Satu ringgit Lima ringgit Sebut nilai wang. RM1 RM10 Enam ringgit RM6 Dua ringgit RM2 a b c 4 3 UJI DIRI BT-UNIT-4-FINAL1.indd 15 10/19/16 4:54 PM 16 3.1.1 • Bimbing murid menukar wang dengan pelbagai gabungan duit syiling. 4.1.3 1 2 TUKAR WANG Adik ada 20 sen. Adik nak simpan. sama nilai . sama nilai ? ? ? ? a b c sama nilai sama nilai Mesin ini tidak terima 5 sen. Duit ini perlu ditukar. Abang pun ada 20 sen. BT-UNIT-4-FINAL1.indd 16 10/19/16 4:54 PM 17 3.1.1 • Jelaskan tukaran wang ialah memberi dan menerima wang yang sama nilai. • Jalankan aktiviti kuiz mencari nilai tukaran bagi duit syiling. • Lakukan aktiviti simulasi untuk mengukuhkan pemahaman murid. 4.1.3 3 Apakah tukaran lain untuk 50 sen? 4 100 sen 100 sen 100 sen RM1 sama nilai sama nilai sama nilai Ada lagi tukaran RM1. Ceritakan. sama nilai sama nilai sama nilai sama nilai BT-UNIT-4-FINAL1.indd 17 10/19/16 4:55 PM 18 3.1.1 Sebut tukaran lain bagi RM5. 5 • Bimbing murid melakukan aktiviti simulasi untuk mengukuhkan pemahaman tentang gabungan wang menggunakan wang mainan. • Layari https://www.mathsisfun.com/money/make-amount.html 4.1.3 Apakah nilai setiap duit syiling mereka? Lin, saya ada 8 duit syiling. Nilainya RM1. Saya pun ada RM1, Suzi. Tapi saya ada 9 duit syiling. ASAH MINDA sama nilai sama nilai sama nilai BT-UNIT-4-FINAL1.indd 18 10/24/16 12:15 PM 19 3.1.1 BA halaman 17 - 19 4.1.3 • Bincang tukaran bagi nilai wang 40 sen, 70 sen, RM3, RM8 dan sebagainya. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Layari http://www.mathsisfun.com/money/money-master.html 6 Lengkapkan tukaran wang berikut. b sama nilai dengan . a c sama nilai dengan dan . UJI DIRI sama nilai dengan . a sama nilai b Sebut tukaran lain yang sama nilai dengan ? BT-UNIT-4-FINAL1.indd 19 10/19/16 4:56 PM 20 3.1.1 • Jelaskan bahawa sumber wang ialah wang yang diperoleh daripada suatu pekerjaan atau seseorang dan bincangkan sumber wang murid. • Jelaskan bahawa merekodkan wang adalah penting untuk ingatan dan rujukan. • Bincangkan cara menyimpan wang dengan selamat dan mengurus wang secara berhemat. 4.2.1 4.2.2 DAPAT WANG DAN CATAT WANG 1 CARA DAPAT WANG Duit raya Wang saku Wang jualan Hadiah Apakah cara lain untuk dapat wang? Datuk beri BT-UNIT-4-FINAL1.indd 20 10/25/16 11:35 AM 21 BA halaman 20 - 21 4.2.1 4.2.2 • Bincangkan cara untuk mendapatkan wang. • Terapkan nilai memenuhi keperluan apabila berbelanja berbanding kehendak seperti yang terdapat dalam lejar buku wang saku. • Terangkan maksud boros ialah suka berbelanja berlebih-lebihan. Bolehkah Li Ming beli beg duit jika dia boros? Saya simpan duit. Saya nak beli beg duit. 2 10/3/2017 16/3/2017 24/4/2017 RM10 90 sen RM5 RM5 40 sen RM1 Nenek beri Wang saku Jual tin Buku cerita Roti Tarikh Sumber wang Belanja RM5 Simpan Bagus Li Ming. Li Ming bina jadual. BT-UNIT-4-FINAL1.indd 21 10/19/16 4:56 PM 22 3.1.1 4.2.1 4.2.2 • Bimbing murid merekodkan simpanan dan perbelanjaan menggunakan perisian MS Word. • Minta murid bawa katalog barang. Sediakan bahan untuk aktiviti. • Aktiviti boleh dilakukan secara individu atau berkumpulan. 1 Fikir satu barang yang ingin kamu beli dalam seminggu. 2 Catat wang saku dan belanja dalam kad manila. 3 Tampal gambar barang. 4 Pamerkan kerja di sudut matematik. PROJEK SAYA Jom jimat Langkah Bahan Kad manila, katalog barang, gunting, gam. BT-UNIT-4-FINAL1.indd 22 10/19/16 4:56 PM 23 50 sen + 30 sen = 50 sen + 30 sen 80 sen 80 sen SELESAIKAN 1 Kim beli dan . Kira jumlah harga. Jumlah harga ialah 80 sen. 50 sen + 30 sen = 60 sen 30 sen 50 sen 30 sen Bilang terus. 50 sen, 70 sen, 80 sen. Cara 2 Cara 1 Cara 3 • Lakukan aktiviti jual beli di dalam kelas. Perbanyak soalan seperti tambahkan harga pensel dan pengasahnya. • Bimbing murid menambah nilai duit syiling secara simulasi menggunakan wang contoh. • Latih murid membuat pengiraan dengan abakus. BA halaman 22 4.3.1 BT-UNIT-4-FINAL1.indd 23 10/19/16 4:56 PM 24 3.1.1 BA halaman 23 • Kemukakan pelbagai soalan untuk mengukuhkan kefahaman murid. • Galakkan murid menggunakan pelbagai strategi untuk penyelesaian. 4.3.1 RM5 + RM5 = 55 sen + 25 sen = RM5 + RM5 = RM10 55 sen + 25 sen = 80 sen Jumlah wang itu ialah RM10. Wang Fei Fei ada 80 sen. RM 5 + RM 5 RM 10 1 55 sen + 25 sen 80 sen 1 Ravin derma RM5. Kamal juga derma RM5. Kira jumlah wang itu. Arisa ada 55 sen. Fei Fei ada 25 sen lebih daripada Arisa. Berapa wang Fei Fei? 3 2 Cara 1 Cara 2 Cara 1 Cara 2 BT-UNIT-4-FINAL1.indd 24 10/19/16 4:56 PM 25 4.3.1 • Perbanyak soalan penolakan berdasarkan gambar dengan mencari baki, beza, berapa yang kurang untuk memantapkan kemahiran menolak. • Layari http://www.teach-nology.com/worksheets/math/money/mon1.html 4 a Fara ada 80 sen. Dia beli . Kira baki wang Fara. b Cari beza harga antara dengan . 80 sen – 70 sen = RM6 – RM3 = RM6 – RM3 = RM3 80 sen – 70 sen = 10 sen Baki wang Fara ialah 10 sen. 80 sen – 7 0 sen 1 0 sen RM6 – RM3 RM3 0 RM1 RM3 RM2 RM4 RM5 RM6 Beza harga ialah RM3. RM6 RM3 90 sen RM5 70 sen Bilang menurun Cara 2 Cara 2 Cara 1 Cara 1 BT-UNIT-4-FINAL1.indd 25 10/19/16 4:56 PM 26 4.3.1 • Bimbing murid menolak duit syiling dan wang kertas dengan pelbagai strategi. • Terapkan nilai murni seperti jujur dan berjimat cermat. 5 RM10 – RM4 = RM10 – RM4 = RM6 Wang yang tinggal ialah RM6. RM 10 – RM 4 RM 6 Saiful ada RM10. Dia derma RM4 kepada orang miskin. Berapa wang yang tinggal? RM6 RM7 RM8 RM9 RM10 Ying ada RM10. Wafi ada RM2 kurang daripada Ying. Kira wang Wafi. 6 RM10 – RM2 = RM8 Wang Wafi ialah RM8. RM10 – RM2 = Cara Bilang menurun untuk semak jawapan. RM 10 – RM 2 RM 8 Cara 1 Cara 2 BA halaman 24 - 25 BT-UNIT-4-FINAL1.indd 26 10/19/16 4:57 PM 27 3.1.1 4.3.1 • Jalankan aktiviti simulasi menggunakan wang contoh untuk menambah atau menolak wang. Wang di dalam tabung Adib ada 80 sen. Dia masukkan 20 sen lagi. Berapa jumlah wangnya? 7 80 sen + 20 sen = 80 sen + 20 sen = 100 sen Jumlah wang Adib ialah 100 sen. 8 0 sen + 2 0 sen 1 0 0 sen 8 25 sen + = 65 sen Aini perlu simpan lagi 40 sen. Aini ada 25 sen. Esha pula ada 65 sen. Berapa lagi wang yang perlu Aini simpan supaya wangnya sama banyak dengan wang Esha? 2 5 sen + 4 0 sen 6 5 sen Bincangkan cara semak jawapan. Cara 25 sen + 40 sen = 65 sen Cara 1 Cara 2 80 sen 90 sen 100 sen + 10 sen + 10 sen BT-UNIT-4-FINAL1.indd 27 11/1/16 12:15 PM 28 3.1.1 4.3.1 • Terangkan maksud gabungan wang ialah beberapa keping wang yang mempunyai satu nilai kepada murid. • Pelbagaikan situasi harian yang melibatkan penolakan wang seperti aktiviti jual beli dan simpanan. RM 1 – 60 sen = RM 1 – 60 sen = 40 sen Najwa mungkin terima 4 duit 10 sen. 100 sen – 60 sen 40 sen Najwa beli roti. Dia bayar guna wang RM1. Berapa duit 20 sen, 10 sen atau 5 sen yang mungkin diterima? Najwa mungkin terima baki wang yang lain. Bincangkan. 9 Baki berapa? Roti 60 sen. Bayar RM 1. Kamu ada dan 4 . Ibu beri . Buku mana yang boleh kamu beli? Kenapa? RM8 RM9 RM10 ASAH MINDA Cara 1 Cara 2 BA halaman 26 - 28 BT-UNIT-4-FINAL1.indd 28 10/25/16 11:29 AM 29 3.1.1 • Pelbagaikan soalan untuk mengukuhkan pemahaman murid. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Layari http://www.kidsmathgamesonline.com/money/funshopping.html 4.3.1 Selesaikan. UJI DIRI a Berapa jumlah harga satu donat dan satu karipap? b Kira beza harga satu ayam goreng dengan satu kek. c Sara ada RM3. Dia beli satu burger. Kira baki wang Sara. d Kim ada 50 sen. Dia ingin beli air soya. Berapa lagi wang yang diperlukan? e Ramjit bayar RM5 untuk satu wafel. Berapa yang diterima? Wafel RM3 Karipap 40 sen Ayam Goreng RM2 Burger RM2 Donat 50 sen Kek RM1 Air Soya 80 sen BT-UNIT-4-FINAL1.indd 29 10/19/16 4:57 PM 30 3.1.1 • Minta murid menentukan giliran bermain. Minta juruwang memberikan RM10 kepada setiap pemain. • Jalankan aktiviti kuiz atau permainan lain mengikut keupayaan murid. 4.2 4.3 Kumpul wang Peserta 3 pemain dan 1 juruwang. Bahan Wang mainan, duit syiling, cip, pensel, kertas. Peraturan 1 Ambil RM10. 2 Lontar duit syiling. Jika dapat kepala, gerak cip 1 langkah. Jika dapat ekor, gerak cip 2 langkah. 3 Ikut arahan pada petak. 4 Catat wang terima atau belanja. 5 Main bergilir-gilir sehingga tamat. 6 Pemain yang paling banyak wang ialah pemenang. MULA TAMAT BELI BUKU BELI PEN BELI AISKRIM BELI ROTI JUAL SURAT KHABAR WANG SAKU DERMA DENDA BUANG SAMPAH TERIMA HADIAH DUIT RAYA RM4 RM3 RM2 RM2 RM5 RM1 RM1 RM1 RM1 RM10 BA halaman 29 - 30 BT-UNIT-4-FINAL1.indd 30 10/19/16 4:57 PM 31 3.1.1 • Minta murid bercerita tentang gambar. Terapkan elemen merentas kurikulum (EMK) seperti nilai murni menghargai masa dan menghargai alam sekitar. • Layari https://nrich.maths.org/6070 MASA DAN WAKTU 5.1.1 5.1.2 Siang Malam 31 5 BT-UNIT-5-FINAL1.indd 31 10/19/16 4:56 PM 32 3.1.1 Pagi BA halaman 31 - 33 5.1.1 5.1.2 • Bimbing murid bercerita tentang aktiviti mereka yang sesuai pada waktu pagi, tengah hari, petang, malam dan tengah malam. • Bimbing murid menyebut waktu berdasarkan kad gambar aktiviti. • Terapkan nilai mengamalkan aktiviti harian secara berjadual. KENALI WAKTU Sebut aktiviti dan waktunya. Ceritakan aktiviti dalam gambar. Mac 2017 8 Rabu UJI DIRI Tengah hari Petang Malam BT-UNIT-5-FINAL1.indd 32 10/19/16 4:57 PM 33 3.1.1 5.2.1 5.2.2 • Bimbing murid mengenal jarum jam dan jarum minit. • Kaitkan konsep pecahan setengah, suku, tiga suku untuk membimbing murid memahami konsep setengah jam, suku jam dan tiga suku jam. Ini muka jam. Ada nombor 1 hingga 12. Jarum minit bergerak separuh muka jam. KENALI JAM DAN MASA 1 2 3 Satu perempat jam juga disebut suku jam. Jarum pendek ialah jarum jam. Jarum panjang ialah jarum minit. Jarum jam Setengah jam Suku jam Jarum minit Jarum minit bergerak satu perempat muka jam BT-UNIT-5-FINAL1.indd 33 11/2/16 12:27 PM 34 3.1.1 BA halaman 34 - 35 5.2.2 • Gunakan jam dinding sebenar atau jam mainan untuk aktiviti memahami setengah jam, suku jam dan tiga suku jam. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 4 Lihat bahagian biru. Nyatakan setengah jam, suku jam atau tiga suku jam. Tiga suku jam a b c ASAH MINDA UJI DIRI Lihat bahagian putih. Berapa jamkah itu? Tiga perempat jam juga disebut tiga suku jam. Jarum minit bergerak tiga perempat muka jam a b BT-UNIT-5-FINAL1.indd 34 10/19/16 4:57 PM 35 3.1.1 5.2.3 • Bimbing murid menyebut waktu dengan betul berpandukan model jam. • Lakukan aktiviti simulasi seperti menggerakkan jarum jam dan jarum minit apabila waktu disebut. • Layari https://www.superteacherworksheets.com/time/time-5_TZTNN.pdf Jarum jam dan jarum minit berada pada nombor yang sama. Pukul berapa? SEBUT DAN TULIS WAKTU Pukul berapa? Pukul dua ASAH MINDA 1 2 Pukul 5 Pukul lima. BT-UNIT-5-FINAL1.indd 35 10/19/16 4:57 PM 36 3.1.1 BA halaman 36 - 37 5.2.3 • Bimbing murid menyebut dan menulis waktu dalam setengah jam dan suku jam. • Gunakan jam sebenar supaya murid memahami kedudukan jarum jam dan jarum minit. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 3 4 Di manakah jarum jam pada pukul lapan setengah? Pukul sepuluh suku Pukul tiga suku a b UJI DIRI a a b b c Sebut dan tulis waktu ini. Pukul empat setengah. Jarum jam antara nombor 4 dengan 5. Jarum minit tunjuk nombor 6. BT-UNIT-5-FINAL1.indd 36 10/25/16 11:41 AM 37 3.1.1 Langkah 1 Sediakan bahan. 5.2.1 5.2.2 5.2.3 • Bimbing murid melakukan aktiviti membuat jam pada waktu Pendidikan Kesenian. • Sediakan kad soalan. 3 Pasangkan jarum jam dan jarum minit. 2 Lekatkan potongan nombor 1 hingga 12 pada pinggan. Celik jam 4 Soal jawab tentang jam dengan rakan. Contoh: PROJEK SAYA Tiga suku jam. Peserta 2 murid satu kumpulan. Bahan Pinggan polistirena atau pinggan kertas, gam, potongan nombor, jarum jam, jarum minit, paku tekan. BT-UNIT-5-FINAL1.indd 37 10/19/16 4:57 PM 38 3.1.1 5.1.3 • Bimbing murid menyebut nama hari dalam seminggu mengikut turutan menggunakan kalendar, jadual kelas atau MS Powerpoint. • Jalankan aktiviti bercerita aktiviti dalam seminggu. Terapkan nilai murni. • Layari https://www.youtube.com/watch?v=Ha9Xe8rn3cY KENALI HARI, MINGGU DAN BULAN Hari ini Jumaat. Semalam, hari Khamis. Esok, hari Sabtu. Lusa, hari Ahad. Hari di antara Isnin dengan Rabu ialah Selasa. Hari ini Isnin. Semalam hari apa? Hari Ahad hingga Sabtu ialah satu minggu. Jadi, hari Khamis hingga ialah satu minggu juga. ASAH MINDA 1 K h a m i s R a b u S e l a s a J u m a a t S a b t u I s n i n A h a d Ada 7 hari dalam satu minggu. Sebut nama hari. BT-UNIT-5-FINAL1.indd 38 10/19/16 4:57 PM 39 3.1.1 BA halaman 38 - 40 5.1.4 • Bimbing murid menyebut nama bulan dalam setahun mengikut turutan yang betul. • Bincangkan bulan bagi perayaan di Malaysia, Hari Ibu, Hari Bapa dan sebagainya. • Jalankan aktiviti mendapatkan bulan kelahiran rakan sekelas. • Layari https://www.youtube.com/watch?v=KSclYzSnIck Bulan 1 ialah Januari. Sebelum bulan Mei ialah April. Selepas bulan September ialah Oktober. Pada bulan apakah Ai Ling dilahirkan? Bincangkan. Sebut nama bulan dari Januari hingga Disember. ASAH MINDA Ada 12 bulan dalam setahun. 2 Saya lahir pada tahun yang sama, tetapi lebih tua. Saya lahir pada bulan Mac 2010. BT-UNIT-5-FINAL1.indd 39 11/1/16 12:02 PM 40 3.1.1 5.1.3 5.1.4 • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Pelbagaikan aktiviti seperti teka silang kata untuk mengukuhkan pemahaman murid. • Layari https://www.superteacherworksheets.com/calendars/months-this-next-last_ MONTH.pdf Jumaat Selasa Ahad Sabtu Isnin Rabu Khamis UJI DIRI Lengkapkan jadual. Hari Aktiviti Ahad Gotong-royong Ulang kaji Main dam Main bola jaring Kempen kitar semula Pergi ke perpustakaan Lawat rumah anak yatim BT-UNIT-5-FINAL1.indd 40 10/19/16 4:57 PM 41 3.1.1 5.3.1 • Bimbing murid mencari maklumat seperti apa yang diberikan dan apa yang dicari. • Tunjukkan pelbagai strategi untuk menyelesaikan masalah seperti membuat simulasi. SELESAIKAN Maya bantu ibu pada pukul sebelas suku. Maya bantu ibu di dapur. Pukul berapakah itu? 1 2 Jam menunjukkan waktu Suyin baca buku cerita. Bilakah waktu itu? Gambar menunjukkan malam. Jam menunjukkan pukul 9 setengah. Suyin baca buku cerita pada pukul 9 setengah malam. Cara Lihat jarum jam dan jarum minit. Cara BT-UNIT-5-FINAL1.indd 41 10/19/16 4:57 PM 42 3.1.1 5.3.1 • Pelbagaikan soalan supaya murid dapat mencapai TP6. • Layari http://www.edhelper.com/TimeMath16.htm Hari ini hari Selasa. Nizam belajar Pendidikan Jasmani. Lusa, dia akan belajar sekali lagi. Nyatakan harinya. Lusa ialah hari Khamis. Ujian itu pada bulan Oktober. Ajay ada ujian selepas bulan September. Pada bulan apakah ujian itu? Selepas September ialah Oktober. Selasa Rabu Khamis Jumaat Hari ini Esok Lusa 3 4 Cara Cara BT-UNIT-5-FINAL1.indd 42 10/19/16 4:58 PM 43 3.1.1 UJI DIRI BA halaman 41 - 42 5.3.1 Lihat maklumat di sebelah. • Layari http://www.math-aids.com/Time/ • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. Klinik Dr. Wong Waktu rawatan • Isnin hingga Sabtu. • 9 pagi hingga 9 malam. • Tutup Ahad dan cuti umum. a Pukul berapakah waktu rawatan? b Senaraikan semua hari klinik itu dibuka. Nurul siram pokok bunga pada waktu pagi. Pukul berapakah itu? Hari ini hari Jumaat. Esok, Jeni akan melawat neneknya. Nyatakan harinya. Arya mahu beli beg sekolah baharu pada akhir tahun. Nyatakan bulan apa. Selesaikan. 1 2 3 4 BT-UNIT-5-FINAL1.indd 43 10/19/16 4:58 PM 44 3.1.1 5.1 5.2 • Nyanyi lagu mengikut irama “Rasa Sayang” dan terapkan nilai murni. • Minta murid tunjukkan waktu yang disebut dalam lagu pada model jam, menyebut hari dalam seminggu dan bulan dalam setahun mengikut turutan. Pokok kelapa tepi perigi, Disinari si matahari, Pukul lapan suku pagi, Rajin belajar setiap hari. Ring...ring...ring loceng berbunyi, Pukul sepuluh setengah pagi, Senang hati kita bernyanyi, Wajah ceria berseri-seri. Masa berharga setiap hari, Satu tahun 12 bulan, Satu minggu bersekolah lima hari, Dapat ilmu, adab dan sopan. Ahad, Isnin, Selasa dan Rabu, Selepas Khamis, hari Jumaat, Ikut nasihat ayah dan ibu, Hidup berjaya anak yang taat. Masa berharga Mari bernyanyi. BA halaman 43 - 44 BT-UNIT-5-FINAL1.indd 44 10/19/16 4:58 PM 45 3.1.1 45 6.1.1 • Galakkan murid bercerita tentang gambar rangsangan di atas. • Fokuskan perhatian murid kepada bangku (panjang dan pendek), pokok (tinggi dan rendah), kereta (jauh dan dekat), kanak-kanak bermain jongkang-jongket (berat dan ringan), air pancuran dan tasik (isi padu yang sedikit dan banyak). PANJANG, JISIM DAN ISI PADU CECAIR 6 BT-UNIT-6-FINAL1.indd 45 10/20/16 1:48 PM 46 6.1.1 6.1.3 • Tekankan penggunaan istilah panjang dalam pelbagai situasi harian. Contohnya membanding objek di dalam bilik darjah. • Layari http://www.ixl.com/math/practice/kindegarten-long-short Pokok pinang tinggi. Pokok palma rendah. terbang tinggi. terbang rendah. Panjang Tinggi Tinggi Rendah Rendah 2 1 KENALI PANJANG OBJEK Kita guna satu buluh panjang dan satu buluh pendek. Pendek BT-UNIT-6-FINAL1.indd 46 10/20/16 1:48 PM 47 6.1.1 6.1.3 BA halaman 45 - 46 • Aktiviti membina objek yang panjang, pendek, tinggi, rendah, jauh dan dekat menggunakan plastisin, bongkah dan sebagainya. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Layari http://www.ixl.com/math/practice/kindegarten-long-short Bandingkan. A B C D E Jauh Dekat a Gerabak yang paling dekat dengan kepala kereta api ialah . b Gerabak yang paling jauh daripada kepala kereta api ialah . c Gerabak paling panjang. d Gerabak paling pendek. e Gerabak paling tinggi. f Gerabak paling rendah. 3 UJI DIRI BT-UNIT-6-FINAL1.indd 47 10/20/16 1:48 PM 48 Panjang buku sama dengan 2 pensel. • Bimbing murid mengukur panjang objek dengan menggunakan unit bukan piawai yang sesuai seperti klip kertas, cip berwarna, butang dan sebagainya. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 6.1.2 6.1.3 Panjang jam tangan sama dengan 7 . lebih panjang daripada . 2 1 UKUR DAN BANDING PANJANG OBJEK Bagaimana kita ukur panjang buku ini? Panjang pensel warna sama dengan 4 . Kita ukur dari hujung ke hujung dengan pensel. BT-UNIT-6-FINAL1.indd 48 10/20/16 1:48 PM 49 Adli • Lakukan aktiviti mengukur objek-objek yang sesuai dengan menggunakan jengkal dan sebagainya. Bincangkan sebab ukuran berbeza antara murid-murid. • Ukur objek yang sama dengan menggunakan unit bukan piawai yang berlainan. Bincangkan. 6.1.2 6.1.3 4 3 Anggaran panjang tikar ialah 4 langkah. Lebar meja kira-kira 5 jengkal. 1 langkah Kaswini 1 jengkal Amni ukur lebar meja yang sama, 6 jengkal. Mengapa ukuran Amni dengan Kaswini berbeza? BT-UNIT-6-FINAL1.indd 49 11/1/16 12:17 PM 50 3.1.1 BA halaman 47 - 51 • Bimbing murid membuat anggaran sebelum menjalankan aktiviti mengukur dan membandingkan ukuran anggaran dengan ukuran sebenar. • Layari http://www.primaryresources.co.uk/maths/mathsEl.html#length • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 6.1.2 6.1.3 Panjang papan putih lebih kurang depa. 1 depa 1 Kenal pasti cara untuk ukur objek di sebelah. 2 Lengkapkan. Tinggi sama dengan . Tinggi sama dengan . lebih tinggi daripada . . 5 UJI DIRI Saya ukur panjang papan putih dengan depa. BT-UNIT-6-FINAL1.indd 50 10/20/16 1:48 PM 51 6.1.1 6.1.3 BA halaman 52 - 53 KENALI JISIM OBJEK • Bimbing murid melakukan aktiviti simulasi mengangkat objek-objek di dalam kelas dan perkenalkan istilah “berat” dan “ringan”. • Bimbing murid menaakul bahawa berat atau ringan sesuatu objek bergantung kepada muatan, bilangan, jenis bahan yang digunakan dan sebagainya. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. Kotak yang mana berat? Berikan sebab. Bandingkan objek di bawah. Berat atau ringan? ASAH MINDA UJI DIRI Tong gas ini berat. Saya bawa guna troli. a b c Kotak tisu ini ringan. Saya boleh angkat. BT-UNIT-6-FINAL1.indd 51 10/20/16 1:49 PM 52 3.1.1 6.1.2 6.1.3 Jisim buku merah kurang daripada jisim buku biru. Jisim buku merah sama dengan 5 guli. Jisim buku biru sama dengan 8 guli. 2 Jisim epal sama dengan 2 tin sardin. Jisim mangga sama dengan 3 tin sardin. Buah yang mana ringan? • Terangkan kepada murid maksud jisim ialah nilai timbangan objek. • Bimbing murid menggunakan unit bukan piawai yang berlainan untuk menimbang jisim objek dan membuat perbandingan. TIMBANG DAN BANDING JISIM OBJEK 1 BT-UNIT-6-FINAL1.indd 52 10/20/16 1:49 PM 53 3.1.1 BA halaman 54 - 56 • Jalankan aktiviti membina neraca timbang menggunakan penyangkut baju atau objek yang sesuai untuk menimbang dan membanding jisim objek di dalam kelas. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 6.1.2 6.1.3 Jisim kicap kurang daripada jisim gula. Jisim beras lebih daripada jisim gula. ASAH MINDA Kicap paling ringan. paling berat. Timbang objek guna guli. Catat bilangan guli. Bandingkan. UJI DIRI Yang mana berat, paku atau bola pingpong? Terangkan. Objek Bilangan guli 3 1 Apakah objek paling berat? 2 Apakah objek paling ringan? BT-UNIT-6-FINAL1.indd 53 10/20/16 1:49 PM 54 3.1.1 BA halaman 57 - 58 • Bimbing murid memahami isi padu cecair dengan menggunakan beberapa bekas yang berbeza saiz. Contohnya pelbagai saiz botol. Perkenalkan juga istilah setengah dan suku. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 6.1.1 6.1.3 Jus mangga penuh. Jus jambu sedikit. Jus anggur dan jus oren tinggal setengah. Isi padu jus anggur sama dengan isi padu jus oren. KENALI ISI PADU CECAIR Lihat gambar. Tentukan isi padu. setengah paling banyak suku penuh paling sedikit susu teh kopi UJI DIRI BT-UNIT-6-FINAL1.indd 54 10/20/16 1:50 PM 55 6.1.2 6.1.3 Isi padu air yang mana lebih banyak, atau ? • Jelaskan bahawa isi padu ialah cecair yang memenuhi bekas. • Jalankan aktiviti menyukat isi padu cecair di dalam bekas yang berbeza menggunakan ukuran unit bukan piawai yang sama. Bimbing murid membuat kesimpulan. Isi padu sama dengan 5 . Isi padu sama dengan 7 . Isi padu air di dalam lebih banyak. Isi padu susu coklat paling banyak. Isi padu susu segar paling sedikit. 1 SUKAT DAN BANDING ISI PADU CECAIR Bandingkan isi padu susu. 2 3 kole 4 kole 2 kole BT-UNIT-6-FINAL1.indd 55 10/20/16 1:50 PM 56 3.1.1 BA halaman 59 - 61 • Jalankan aktiviti menyukat isi padu cecair di dalam beberapa bekas yang berbeza menggunakan ukuran unit bukan piawai yang sama. Murid merekodkan setiap sukatan dan membuat perbandingan serta kesimpulan. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 6.1.2 6.1.3 3 Lihat gambar. Jawab soalan di bawah. UJI DIRI Isi padu sama dengan . Isi padu sama dengan . Isi padu kurang daripada isi padu . Isi padu isi padu . Isi padu sama dengan . Isi padu sama dengan . Isi padu sama dengan . Isi padu daripada isi padu . Isi padu paling . BT-UNIT-6-FINAL1.indd 56 10/20/16 1:50 PM 57 3.1.1 • Gunakan kaedah simulasi atau membina model untuk menyelesaikan masalah. 6.2.1 Pensel lebih panjang daripada pen. Gula lebih ringan daripada tepung. Yang mana lebih ringan, gula atau tepung? Jisim gula sama dengan 3 tin susu. Jisim tepung sama dengan 6 tin susu. 3 tin kurang daripada 6 tin. 2 1 Panjang pen sama dengan 4 . Panjang pensel sama dengan 5 . Yang manakah lebih panjang, pen atau pensel? SELESAIKAN Cara Cara BT-UNIT-6-FINAL1.indd 57 10/20/16 1:50 PM 58 3.1.1 BA halaman 62 - 64 6.2.1 • Banyakkan contoh soalan yang melibatkan pelbagai isi padu cecair, panjang dan jisim untuk mengukuhkan pemahaman murid. Isi padu sama dengan 4 . Isi padu air tebu lebih daripada isi padu air barli. Isi padu air tebu dan air barli kurang daripada isi padu air kelapa. Isi padu air apakah yang paling sedikit? Isi padu sama dengan 6 . Isi padu kurang 2 daripada isi padu . Berapa isi padu ? 4 3 Isi padu air barli yang paling sedikit. kurang 2 Air tebu Air barli Air kelapa Cara Cara BT-UNIT-6-FINAL1.indd 58 10/20/16 1:50 PM 59 6.2.1 • Selesaikan masalah yang diberikan dengan beberapa cara yang sesuai. • Layari https://www.sheppardsoftware.com/mathgames/menus/measurement.htm • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. Selesaikan. 1 Isi padu sama dengan 4 . Isi padu sama dengan 6 . Isi padu yang manakah lebih banyak, atau ? 2 Ramu tuang sekotak air laici ke dalam beberapa gelas. Kiran minum 1 gelas. Kawan-kawan yang lain minum 5 gelas. Berapa gelaskah sekotak air laici itu? 4 Panjang bekas pensel sama dengan 5 . Panjang pensel sama dengan 4 . Adakah pensel boleh disimpan di dalam bekas pensel? Terangkan. a Yang mana lebih berat, surat khabar atau buku? b Berapa bilangan bagi jumlah jisim surat khabar dan buku? 3 UJI DIRI BT-UNIT-6-FINAL1.indd 59 10/20/16 1:50 PM 60 6.1 Panjang Jisim Isi padu Jauh Dekat Berat Ringan Tinggi Rendah Jisim gula 2 . Jisim beras 3 . Jisim gula kurang daripada jisim beras. Biskut ringan. Tepung berat. Banyak Sedikit Penuh Separuh Suku Cara 1 Tampal gambar yang sesuai pada kad tugasan. 2 Hias kad tugasan. 3 Pamerkan kerja di sudut matematik. • Sediakan bahan untuk aktiviti Cerdas Ria dan bimbing murid membina carta di atas. • Jalankan aktiviti di tiga stesen. Stesen pertama untuk aktiviti mengukur panjang, stesen kedua untuk aktiviti menimbang jisim dan stesen ketiga untuk aktiviti menyukat isi padu cecair. Sediakan bahan yang mencukupi untuk aktiviti tersebut. Panjang pensel 7 . Panjang krayon 4 . Pensel lebih panjang daripada krayon. Carta banding Isi padu jus jambu sama dengan isi padu air sirap. BA halaman 65 - 66 Peserta 6 murid satu kumpulan. Bahan Gambar daripada katalog dan majalah terpakai, gam, kad tugasan, pen. BT-UNIT-6-FINAL1.indd 60 11/1/16 12:18 PM 61 3.1.1 7.1.1 61 • Bincangkan bentuk-bentuk tiga dimensi (3D) yang terdapat dalam gambar. • Perkenalkan konsep tiga dimensi dan berikan contoh-contoh dalam kehidupan harian. BENTUK Wah, ada banyak hadiah! 7 Macam-macam bentuk! BT-UNIT-7-FINAL1.indd 61 10/20/16 1:54 PM 62 7.1.1 • Jelaskan bentuk tiga dimensi (3D) ialah bentuk yang ada panjang, lebar dan tinggi. • Aktiviti mengaitkan objek sebenar dengan kubus, kuboid dan piramid. • Layari http://www.ixl.com/math/grade-4/which-3-dimensional-figure-is-being- described 1 BENTUK 3D Apakah bentuk kotak tisu ini? Bentuk 3D Kubus Kuboid Piramid BT-UNIT-7-FINAL1.indd 62 10/20/16 1:54 PM 63 BA halaman 67 7.1.1 • Aktiviti menamakan objek-objek sebenar yang berbentuk kon, silinder dan sfera. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 2 Namakan bentuk 3D di sebelah. Bilang setiap bentuk itu. Ini bentuk 3D juga. Silinder UJI DIRI Apakah bentuk skital ini? Kon Sfera BT-UNIT-7-FINAL1.indd 63 10/20/16 1:55 PM 64 3.1.1 7.1.2 • Jalankan simulasi untuk mengenal pasti permukaan rata, bucu dan sisi lurus dengan menggunakan model 3D. • Aktiviti mengelaskan sekumpulan objek 3D mengikut cirinya. • Layari http://www.ixl .com/math/practice/kindergarden-geometry-of-every day- objects. KENALI BENTUK 3D Kubus • 6 permukaan rata • 8 bucu • 12 sisi lurus sisi lurus bucu bucu bucu permukaan rata Kuboid • 6 permukaan rata • 8 bucu • 12 sisi lurus Piramid • 5 permukaan rata • 5 bucu • sisi lurus 2 3 1 permukaan rata sisi lurus Ini permukaan rata. Semua sama besar. sisi lurus permukaan rata BT-UNIT-7-FINAL1.indd 64 10/20/16 1:55 PM 65 3.1.1 Kon • 1 permukaan rata • 1 permukaan melengkung • 1 bucu BA halaman 68 - 69 7.1.2 • Galakkan murid untuk membina peta pemikiran bagi mencirikan objek 3D. • Terangkan kepada murid bahawa bentuk suatu objek dibina supaya sesuai dengan kegunaannya. Contohnya bola berbentuk sfera. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. bucu permukaan rata permukaan melengkung Silinder • permukaan rata • 1 permukaan melengkung 1 Sebut bentuk yang ada permukaan rata. UJI DIRI Sfera • 1 permukaan melengkung 4 5 6 2 Semua permukaan sama besar. Apakah bentuk ini? 3 Cerita tentang bentuk ini. permukaan rata permukaan melengkung permukaan melengkung a b BT-UNIT-7-FINAL1.indd 65 10/20/16 1:55 PM 66 3.1.1 BA halaman 70 7.1.3 • Jalankan aktiviti menyusun objek kecil menjadi pola bentuk 3D. • Aktiviti membina mobail pola bentuk 3D. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. POLA BENTUK 3D Wah, cantiknya lampu ini! Kita susun selang-seli. Kubus dan kon disusun berselang-seli. Tiga bentuk 3D disusun berulang-ulang. Namakan bentuk 3D yang tertinggal. Pola 1 Pola 2 b a UJI DIRI Apakah bentuk ke-8 dalam pola ini? BT-UNIT-7-FINAL1.indd 66 10/20/16 1:55 PM 67 3.1.1 BA halaman 71 7.1.4 • Galakkan murid untuk membina model sendiri, menamakan model itu dan seterusnya mempamerkan hasil kerja di dalam kelas. • Layari http://www.primary-resourses.co.uk/maths/mathsE3.html#2 • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 1 2 BINA MODEL Menara Istana Model Istana Model Menara Robot Roket Kereta Wah, cantiknya! Model ini dibina daripada bentuk 3D. Bentuk Bilangan Kon Silinder Kubus Kuboid Piramid 2 3 2 1 1 Bentuk Bilangan Kon Silinder Kubus Kuboid 1 2 1 1 UJI DIRI Bina model kamu sendiri. Apakah bentuk-bentuk 3D yang kamu gunakan? Ceritakan bentuk 3D pada tiga model ini. a b c BT-UNIT-7-FINAL1.indd 67 10/20/16 1:55 PM 68 3.1.1 BA halaman 72 7.2.1 • Aktiviti menyurih keliling satu permukaan rata bentuk 3D untuk mendapatkan bentuk dua dimensi (2D). • Terangkan maksud bentuk 2D dengan membandingkannya dengan bentuk 3D. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. BENTUK 2D Bentuk 2D ada pada permukaan rata bentuk 3D. Apakah bentuk 2D yang dilihat pada skrin? Bulatan Segi empat sama Segi empat tepat Segi tiga ASAH MINDA a b UJI DIRI Namakan bentuk 2D ini. 1 3 2 4 BT-UNIT-7-FINAL1.indd 68 10/20/16 1:55 PM 69 3.1.1 bucu sisi lurus bucu sisi lurus BA halaman 73 - 74 7.2.2 • Jelaskan maksud bentuk 2D ialah bentuk yang ada satu permukaan rata dan tidak ada tebal. • Minta murid menamakan dan menunjukkan bucu, sisi lurus dan sisi melengkung berpandukan kad gambar bentuk-bentuk 2D. • Jalankan aktiviti membina bentuk 2D menggunakan papan geo. KENALI BENTUK 2D Sisi saya melengkung. Apakah saya? Sebutkan bentuk 2D yang tidak ada sisi melengkung. UJI DIRI Ada 4 sisi lurus. Ada 4 bucu. Ada 4 sisi lurus. Ada 4 bucu. bucu sisi lurus Saya segi tiga. Ada 3 sisi lurus. Ada 3 bucu. Saya segi empat sama. Saya segi empat tepat. sisi melengkung Ada 1 sisi melengkung sahaja. Saya bulatan. 1 3 2 4 2 1 BT-UNIT-7-FINAL1.indd 69 10/20/16 1:55 PM 70 3.1.1 BA halaman 75 7.2.3 • Jelaskan maksud pola kepada murid. • Galakkan murid melayari Internet untuk melihat pelbagai pola bentuk 2D yang terdapat pada tikar, cadar, pakaian dan lain-lain. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. POLA BENTUK 2D Apakah bentuk 2D yang tertinggal? Bentuk segi tiga dan segi empat tepat disusun berulang-ulang. Tiga bentuk disusun berulang-ulang. Pola 1 Pola 2 Bentuk diulang-ulang jadi pola. a b Menariknya corak ini. UJI DIRI BT-UNIT-7-FINAL1.indd 70 10/20/16 1:55 PM 71 3.1.1 BA halaman 76 7.2.4 • Bimbing murid memahami maksud pola dan corak serta perbezaannya. • Jalankan aktiviti murid secara berpasangan untuk menghasilkan corak daripada potongan bentuk 2D yang disediakan. • Layari http://www.kidzpark.com/worksheet/Fun-with-shapes-6/1556/ BUAT CORAK Reka corak kamu sendiri. Bilangan 2 5 4 4 Bentuk UJI DIRI Bilangan 0 1 5 1 Bentuk Ceritakan corak ini. 1 3 2 BT-UNIT-7-FINAL1.indd 71 10/20/16 1:55 PM 72 3.1.1 7.3.1 • Bimbing murid menggarisi maklumat penting dalam soalan. 1 2 SELESAIKAN Danish ambil satu bentuk 3D di dalam kotak. Bentuk itu ada 1 bucu dan 1 permukaan rata. Apakah bentuk itu? Yong susun pola bentuk 2D. Apakah bentuk kelapan? Bentuk itu ialah kon. Bentuk kelapan ialah bulatan. Bentuk 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bentuk 2 Teka dan uji. Susun pola bentuk 2D. Ada 5 bucu dan 5 permukaan rata. Ada 1 bucu dan 1 permukaan rata. Cara Cara BT-UNIT-7-FINAL1.indd 72 10/20/16 1:55 PM 73 3.1.1 BA halaman 77 - 78 7.3.1 • Gunakan strategi simulasi berdasarkan ciri-ciri yang diberikan. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. 3 Azri pilih dua bentuk 2D. Jumlah sisi kedua-dua bentuk ialah 7. Apakah dua bentuk yang dipilih? Cuba 1 Cuba 2 Cuba 3 4 sisi + 4 sisi = 8 sisi 4 sisi + 3 sisi = 7 sisi 3 sisi + 4 sisi = 7 sisi Azri pilih segi empat sama dan segi tiga. Azri juga boleh pilih segi tiga dan segi empat tepat. Seha lihat dua bentuk 2D. Jumlah sisi kedua-dua bentuk itu ialah 8. Apakah dua bentuk itu? Saya ada bucu. Saya ada permukaan rata. Saya juga ada permukaan melengkung. Apakah saya? UJI DIRI Cara 2 1 BT-UNIT-7-FINAL1.indd 73 10/20/16 1:55 PM 74 3.1.1 7.1.1 7.1.2 7.2.1 7.2.2 • Sediakan bahan-bahan yang mencukupi untuk aktiviti berkumpulan. • Bimbing murid menjalankan aktiviti secara bekerja sepasukan. Riang ria bentuk Peserta 4 hingga 6 murid satu kumpulan. Bahan Kad padanan (1 set-12 kad), gam, kertas lukisan. 1 Ambil satu set kad. 2 Padankan kad satu per satu. 3 Tampal semua kad pada kertas lukisan. 4 Kumpulan yang siap dahulu ialah pemenang. 5 Pamer kerja kamu. Ceritakan. Peraturan Set kad BA halaman 79 - 80 BT-UNIT-7-FINAL1.indd 74 10/20/16 1:55 PM 75 3.1.1 8.1.1 • Jelaskan kepada murid bahawa maksud data ialah kumpulan maklumat atau fakta. • Jalankan aktiviti mengumpul data secara berkumpulan tentang jenis pakaian, makanan dan minuman kegemaran, dan sebagainya. • Layari http://www.toytheater.com/fishing.php DATA 8 75 Mereka sedang main apa? BT-UNIT-8-FINAL1.indd 75 10/25/16 11:49 AM 76 3.1.1 Permainan Dam Bola sepak Layang-layang Gundal | | | | 8.1.1 • Ajukan soalan kepada murid berpandukan gambar untuk mendapatkan maklumat seperti jenis permainan dan bilangan pemain. • Kumpul data yang lain seperti jantina pemain. • Layari http://www.iboard.co.uk/iwb/Alien-Snail-Racing-634 KUMPUL DATA Layang-layang Saya buat gundal. Dam 1, 2, 3, 4. Bola sepak Ada tiga permainan. BT-UNIT-8-FINAL1.indd 76 10/20/16 1:50 PM 77 3.1.1 UJI DIRI 8.1.1 Bilang objek di dalam kelas. Lengkapkan jadual. • Terangkan kepada murid bahawa gundal ialah tanda yang dibuat semasa membilang supaya tidak berlaku kesilapan membilang. • Perbanyak latihan membuat gundal berpandukan gambar situasi atau data. • Layari http://www.topmarks.co.uk/Flash.aspx?b=maths/interpretingdata Kumpul data pemain perempuan dan lelaki pula. Permainan Dam 4 3 6 Bola sepak Layang-layang Bilangan pemain Gundal | | | | | | | | | | | | BA halaman 81 - 83 Gundal Bilangan Objek Selepas buat gundal, bilang pemain. Tanda | ialah 1. Tanda |||| ialah 5. Pemain Perempuan Lelaki Bilangan Gundal BT-UNIT-8-FINAL1.indd 77 10/20/16 1:50 PM 78 3.1.1 8.2.1 • Terangkan kepada murid bahawa piktograf ialah rajah bergambar atau bersimbol. • Jalankan aktiviti membaca maklumat dan menjawab soalan berpandukan piktograf yang diberikan. • Layari http://www.bbc.co.uk/bitesize/ks1/maths/organising_data/play/popup.shtml 1 d Permainan yang paling disukai ialah . e Permainan yang paling kurang disukai ialah . KENALI PIKTOGRAF a Ada 4 orang suka main dam. c orang suka main layang-layang. Ini piktograf permainan yang disukai satu kumpulan kanak-kanak. Permainan yang disukai Dam Bola sepak Layang-layang mewakili 1 orang b 3 orang suka main bola sepak. BT-UNIT-8-FINAL1.indd 78 10/20/16 1:50 PM 79 3.1.1 Haiwan Peliharaan mewakili 1 orang 8.2.1 • Terapkan nilai-nilai murni tentang perlunya menyayangi haiwan. • Layari http://www.bbc.co.uk/skillswise/game/ma37grap-game-handling-data • Pelbagaikan soalan yang berkaitan dengan piktograf bagi memantapkan kefahaman murid. 2 Pau dijual kurang 1 daripada donat. Berapa bilangan itu? Rakan Afif paling kurang pelihara . b Haiwan yang paling banyak dipelihara ialah . a Berapa murid pelihara setiap haiwan? ASAH MINDA Angkat tangan sekali sahaja. Afif kumpul maklumat haiwan peliharaan rakannya. BA halaman 84 - 85 c Ikan Arnab Kucing mewakili 1 kuih Jualan Kuih Karipap Pau Donat Koci Ikan Kucing Arnab 6 8 BT-UNIT-8-FINAL1.indd 79 10/20/16 1:51 PM 80 3.1.1 8.2.1 • Perbanyak soalan untuk mendapatkan maklumat berpandukan pelbagai piktograf dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Layari http://www.toytheater.com/fruit-fall.php Lihat piktograf. Jawab soalan berikut. a Berapa wang yang disimpan pada hari: i Isnin? ii Selasa? b Pada hari apakah Nadia simpan RM5? c Berapa wang simpanan paling sedikit? d Nadia simpan wang sama banyak pada dua hari. Namakan dua hari itu. e Pada hari apakah Nadia simpan wang paling banyak? mewakili RM1 Wang Simpanan Nadia Isnin Selasa Rabu Khamis UJI DIRI BT-UNIT-8-FINAL1.indd 80 10/20/16 1:51 PM 81 3.1.1 8.3.1 • Bimbing murid menyelesaikan masalah dengan menunjukkan langkah penyelesaian yang sistematik dan menggunakan pelbagai strategi seperti melukis rajah. • Layari http://www.learnalberta.ca/content/me3us/flash/lessonLauncher.html? lesson=lessons/15/m3_15_00_x.swf • Bimbing murid cara menggundal yang betul. Lihat data cara murid Kelas 1 Pintar ke sekolah. Susun data ini dalam jadual. 1 SELESAIKAN Ramai murid naik bas. Kenapa? Cara Murid ke Sekolah Cara Basikal 4 Bas sekolah 7 Motosikal 4 Jalan kaki 5 Gundal Cara |||| |||| |||| || |||| Bilangan murid BT-UNIT-8-FINAL1.indd 81 10/23/16 11:43 PM 82 3.1.1 8.3.1 • Bimbing murid menyelesaikan masalah secara simulasi dan perwakilan. • Kemukakan pelbagai soalan untuk mengukuhkan pemahaman murid. • Layari http://www.topmarks.co.uk/Flash.aspx?f=pictograms Piktograf bagi buah yang disukai satu kumpulan murid. Anggur Mangga Durian Epal 2 BA halaman 86 - 88 a Apakah buah yang paling disukai? b Berapa murid yang suka mangga? a 3 4 5 2 Durian paling banyak. Buah yang paling disukai ialah durian. Murid yang suka mangga ada 4. b Cara Buah yang disukai mewakili 1 orang Durian Mangga Anggur Epal BT-UNIT-8-FINAL1.indd 82 10/20/16 1:51 PM 83 3.1.1 8.3.1 • Bimbing murid membandingkan data seperti bilangan yang paling banyak, paling sedikit dan sebagainya. • Banyakkan soalan latihan dalam bentuk lembaran kerja atau kad soalan. • Layari http://www.bbc.co.uk/skillswise/game/ma37grap-game-handling-data Lihat data permainan satu kumpulan kanak-kanak. Susun data dalam jadual. Apakah permainan yang paling disukai? Lihat piktograf. Selesaikan masalah berikut. a Berapa tin yang dikumpul oleh Nalini? b Siapa yang kumpul tin paling banyak? mewakili 1 tin Tin untuk Kitar Semula Rozi Nalini Sew Lin UJI DIRI 1 2 a b Jenis permainan Bilangan pemain Gundal Catur Dam Ular Catur Congkak Dam Ular Catur Dam Ular Catur Dam Ular Dam Ular Congkak Dam Ular BT-UNIT-8-FINAL1.indd 83 10/20/16 1:51 PM 84 3.1.1 8.1.1 • Sediakan roda buah-buahan atau boleh ubah suai roda kepada tema lain seperti hobi, haiwan dan sebagainya. • Terapkan nilai murni seperti bekerjasama. Cara Roda data Peserta 6 murid satu kumpulan. Bahan Roda buah, pensel, pen, jadual. Putar roda dua kali bergilir-gilir. Buat gundal pada jadual. Lengkapkan jadual. Ceritakan data kumpulan kamu. 1 2 3 4 Nama buah Gundal Bilangan Manggis Anggur | | | | | 3 2 4 2 1 Strawberi Pisang Rambutan | | | | | | | Kumpulan Maju Nama buah Gundal Bilangan Manggis Anggur | | | | | 3 2 4 2 1 Strawberi Pisang Rambutan | | | | | | | BA halaman 89 - 90 BT-UNIT-8-FINAL1.indd 84 10/20/16 1:51 PM KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016 JILID 2 Penulis Chan Yook Lean Wan Yusof bin Wan Ngah Gobi a/l Krishnan Editor Ainol Rafezah binti Alias Asmahanim binti Ab Rahman Pereka Bentuk Najmi bin Mat Sarit Ilustrator Wong Chi Ming PRILIM-BT. MATH-JLD-2-Angkatan.indd 1 10/25/16 11:19 AM KK 513-221-0102011-49-1084-20101 ISBN 978-983-49-1084-6 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2016 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Dewan Bahasa dan Pustaka Muka Taip Teks: Azim Saiz Muka Taip Teks: 18 poin Dicetak oleh: Angkatan Edaran Enterprise Sdn. Bhd., Lot 6, Jalan Tukang 16/4, Seksyen 16, 40000 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan. PENGHARGAAN Penerbitan buku teks melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka. • Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka. • SK Taman Bukit Maluri, Kuala Lumpur. • SK Pengkalan Rinting, Johor. • Semua pihak yang terlibat dalam proses penerbitan buku ini. No. Siri Buku: 0122 PRILIM-BT. MATH-JLD-2-Angkatan.indd 2 10/25/16 11:19 AM KANDUNGAN 3 PECAHAN 1 KENALI PECAHAN 2 PROJEK SAYA 6 SELESAIKAN 7 CERDAS RIA 10 4 WANG 1 1 KENALI WANG 12 NILAI WANG 14 TUKAR WANG 16 DAPAT WANG DAN CATAT WANG 20 PROJEK SAYA 22 SELESAIKAN 23 CERDAS RIA 30 5 MASA DAN WAKTU 31 KENALI WAKTU 32 KENALI JAM DAN MASA 33 SEBUT DAN TULIS WAKTU 35 PROJEK SAYA 37 KENALI HARI, MINGGU DAN BULAN 38 SELESAIKAN 4 1 CERDAS RIA 44 iii PRILIM-BT. MATH-JLD-2-Angkatan.indd 3 10/25/16 11:19 AM 6 PANJANG, JISIM DAN ISI PADU CECAIR 45 KENALI PANJANG OBJEK 46 UKUR DAN BANDING PANJANG OBJEK 48 KENALI JISIM OBJEK 51 TIMBANG DAN BANDING JISIM OBJEK 52 KENALI ISI PADU CECAIR 54 SUKAT DAN BANDING ISI PADU CECAIR 55 SELESAIKAN 57 CERDAS RIA 60 7 BENTUK 6 1 BENTUK 3D 62 KENALI BENTUK 3D 64 POLA BENTUK 3D 66 BINA MODEL 67 BENTUK 2D 68 KENALI BENTUK 2D 69 POLA BENTUK 2D 70 BUAT CORAK 7 1 SELESAIKAN 72 CERDAS RIA 74 8 DATA 75 KUMPUL DATA 7 6 KENALI PIKTOGRAF 7 8 SELESAIKAN 8 1 CERDAS RIA 8 4 iv PRILIM-BT. MATH-JLD-2-Angkatan.indd 4 10/25/16 11:19 AM Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ________________________________________ Nombor Perolehan: __________________________________ Tarikh Penerimaan: __________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL

kssm_PendidikanSeniVisual_1dIU065v7fsfF4KthPQ08tV8G6Oo91MXf.pdf

PENDIDIKAN PENDIDIKAN SENIVISUAL VISUAL PENDIDIKAN SENI VISUAL TINGKATAN 3 RM6.40 FT183001 ISBN 978-967-388-406-3 9 789673 884063 t i n g k a t a n 3 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: PENDIDIKAN PENDIDIKAN SENIVISUAL VISUAL Tingkatan 3 2018 Penulis Dr. Harleny binti Abd Arif Prof. Madya Dr. Muhammad Zaffwan bin Idris Dr. Abdul Aziz bin Zalay@Zali Siti Rosni binti Nik Mohd Zaid Pereka Bentuk Wan Roziah binti Wan Ali Muhamad Solahudin bin Hashim Muhammad Syamil bin Abd. Halim Ilustrator Nurul Nazihah binti Mohd Som Jurugambar Rahmat Hidayat bin Abdul Rahman Mohd Syahideen bin Osman Juruvideo Mohammad Afnan bin Zulkefli Editor Siti Nor Fatimah binti Ramli i MS 26 IsI kandungan PEndahuluan v PEngEnalan Ikon vi BIdang sEJarah dan aPrEsIasI sEnI VIsual TaJuk 1: PakaIan TradIsIonal dan PErhIasan dIrI Persepsi Seni 4 Definisi Pakaian 4 Jenis-jenis Pakaian Tradisional dan Perhiasan Diri 4 Sumbangan Tokoh Budaya 12 Motif Perhiasan Diri 13 Uji Minda 13 Eksplorasi Seni 14 Ekspresi Seni 15 Apresiasi Seni 16 Imbas Kembali 17 Info Kerjaya 17 Latihan Sumatif 18 BIdang sEnI halus TaJuk 2: sEnI lukIsan TaJuk 4: sEnI arCa Persepsi Seni 44 Definisi Seni Arca 44 Sejarah Perkembangan Seni Arca Tempatan 44 Jenis-jenis Arca 45 Kaedah Asas Membentuk Arca 46 Bentuk Arca 47 Uji Minda 47 Eksplorasi Seni 48 Ekspresi Seni 49 Apresiasi Seni 50 Imbas Kembali 51 Info Kerjaya 51 Latihan Sumatif 52 BIdang rEka BEnTuk TaJuk 5: rEka BEnTuk landskaP Persepsi Seni 22 Perkembangan Sejarah Seni Lukisan Tempatan 22 Uji Minda 24 Eksplorasi Seni 25 Ekspresi Seni 26 Apresiasi Seni 27 Imbas Kembali 28 Info Kerjaya 28 Latihan Sumatif 29 Persepsi Seni 56 Peranan Pereka Bentuk Landskap 56 Konsep Reka Bentuk Landskap 57 Uji Minda 59 Eksplorasi Seni 60 Ekspresi Seni 61 Apresiasi Seni 63 Imbas Kembali 64 Info Kerjaya 64 Latihan Sumatif 65 TaJuk 3: sEnI CaTan Persepsi Seni 32 Media Seni Catan 32 Teknik Seni Catan 34 Aliran Seni Catan 35 Pelukis dan Karya Seni Catan Tempatan 36 Uji Minda 36 Eksplorasi Seni 37 Ekspresi Seni 38 Apresiasi Seni 39 Imbas Kembali 40 Info Kerjaya 40 Latihan Sumatif 41 Persepsi Seni 68 Peranan Pereka Bentuk Hiasan Dalaman 68 Prinsip dan Elemen Reka Bentuk Hiasan Dalaman 69 Uji Minda 72 Eksplorasi Seni 73 Ekspresi Seni 74 Apresiasi Seni 75 Imbas Kembali 76 Info Kerjaya 76 Latihan Sumatif 77 TaJuk 6: rEka BEnTuk hIasan dalaMan 2 20 20 30 30 42 42 54 54 66 66 No. Siri Buku: 0075 KPM2018 ISBN 978-967-388-406-3 Cetakan Pertama 2018 Kementerian Pendidikan Malaysia 2018 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan di dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Telaga Biru Sdn. Bhd. (Co. No. 429118-A) No. 28, Jalan Tembaga SD 5/2A Sri Damansara Industrial Park 52200 Kuala Lumpur. Tel: 03-6275 4070 Faks: 03-6275 4110 Emel: admin@telagabiru.net.my Reka Letak dan Atur Huruf: Telaga Biru Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Clear Sans Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Tihani Cetak Sdn Bhd, No. 1 Jalan SB Jaya 15, Taman Industri SB Jaya, 47000 Shah Alam, Selangor. Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Penyelaras Projek dan Pegawai Teknikal Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Balai Seni Negara. • Majlis Adat Istiadat Sarawak. • Jabatan Muzium Negeri Sarawak. • Jabatan Muzium Negeri Sabah. • Galeri Shah Alam. • Fakulti Teater dan Animasi, UiTM Shah Alam. • SMK Seksyen 16, Shah Alam. • Semua pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam menjayakan penerbitan buku. PENGHARGAAN ii iii PEndahuluan TaJuk 7: rEka BEnTuk IndusTrI Persepsi Seni 80 Peranan Pereka dalam Reka Bentuk Industri 80 Konsep Rekaan Perabot 82 Uji Minda 83 Eksplorasi Seni 84 Ekspresi Seni 85 Apresiasi Seni 86 Imbas Kembali 87 Info Kerjaya 87 Latihan Sumatif 88 BIdang sEnI kraF TaJuk 8: sEnI TEkaT TaJuk 9: sEnI anYaMan BIdang koMunIkasI VIsual TaJuk 11: sEnI FoTo (kaMEra dan PEranTI PEngIMEJan) Persepsi Seni 138 Definisi Kamera dan Peranti Pengimejan 138 Jenis Kamera dan Peranti Pengimejan 139 Format Kamera 140 Teknik Komposisi Kreatif dalam Fotografi 141 Uji Minda 143 Eksplorasi Seni 144 Ekspresi Seni 145 Apresiasi Seni 146 Imbas Kembali 147 Info Kerjaya 147 Latihan Sumatif 148 glosarI 149 ruJukan 150 IndEks 152 Persepsi Seni 92 Prinsip Asas Seni Tekat 92 Motif Seni Tekat 93 Alatan Seni Tekat 94 Bahan Seni Tekat 94 Proses Penyediaan Cuban 95 Proses Penyediaan Mempulur 95 Proses Menekat 96 Uji Minda 97 Eksplorasi Seni 98 Ekspresi Seni 99 Apresiasi Seni 101 Imbas Kembali 102 Info Kerjaya 102 Latihan Sumatif 103 Persepsi Seni 106 Prinsip Asas Seni Anyaman 106 Jenis-jenis Seni Anyaman 106 Motif Seni Anyaman Kelarai 107 Alatan Seni Anyaman 107 Bahan-bahan Anyaman 108 Fungsi Seni Anyaman 108 Proses Penyediaan Daun Mengkuang 110 Proses Menganyam Tikar 112 Rupa Bentuk Tikar 113 Uji Minda 113 Eksplorasi Seni 114 Ekspresi Seni 115 Apresiasi Seni 118 Imbas Kembali 119 Info Kerjaya 119 Latihan Sumatif 120 Persepsi Seni 124 Definisi Tipografi 124 Aplikasi Tipografi 124 Jenis dan Klasifikasi Taip 125 Tipografi Ekspresi 129 Uji Minda 130 Eksplorasi Seni 131 Ekspresi Seni 132 Apresiasi Seni 133 Imbas Kembali 134 Info Kerjaya 134 Latihan Sumatif 135 TaJuk 10: sEnI rEka graFIk (TIPograFI) 78 78 90 90 104 104 122 122 136 136 Buku teks Pendidikan Seni Visual Tingkatan 3 ini ditulis berdasarkan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM). Buku teks ini menggabungkan fakta, data dan maklumat yang diolah serta digarap melalui penyelidikan yang rapi bagi melahirkan insan yang berpengetahuan dan berkemahiran dalam bidang Pendidikan Seni Visual. Buku teks ini mengandungi 11 tajuk yang mencakupi lima bidang utama iaitu Sejarah dan Apresiasi Seni Visual, Seni Halus, Reka Bentuk, Seni Kraf dan Komunikasi Visual. Buku ini juga disisipkan dengan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT), Elemen Kemahiran Abad Ke-21, Elemen Merentas Kurikulum (EMK) di samping menekankan pengajaran dan pembelajaran (PdP) berorientasikan murid yang menumpukan aspek inkuiri dan projek. Persembahan buku teks yang mengandungi ilustrasi, gambar, peta minda dan carta bertujuan menjelaskan lagi teks agar murid dapat memahaminya dengan lebih jelas. Ikon tertentu juga digunakan agar kelihatan lebih mengundang perhatian serta dapat menyumbang kepada reaksi positif murid. Maklumat tambahan juga turut diselitkan bagi menambah pengetahuan murid. Dalam usaha melahirkan murid yang mempunyai Kemahiran Abad Ke-21, diharap buku ini berupaya memenuhi kehendak Falsafah Pendidikan Kebangsaan bagi melahirkan masyarakat yang berupaya bersaing di peringkat global. Pembentukan individu yang mempunyai ciri-ciri nilai murni dan mempunyai jati diri juga menjadi fokus dalam penghasilan buku teks ini. iv v laTIhan suMaTIF Menguji tahap pemahaman murid setelah mempelajari setiap tajuk. sTandard PEMBElaJaran Kemahiran yang akan dicapai setelah mempelajari sesuatu tajuk. Qr CodE Maklumat dan rujukan tambahan yang dimuatkan di dalam server. EMk Penerapan elemen lain bagi memantapkan kemahiran dan keterampilan murid. oBJEkTIF PEMBElaJaran Tujuan mempelajari sesuatu tajuk. InFo sEnI Maklumat tambahan yang berkaitan seni dan budaya yang menarik. kBaT Meningkatkan keupayaan berfikir secara kreatif dan kritis. IMBas kEMBalI Kesimpulan setiap bab dalam bentuk peta minda. InFo kErJaYa Maklumat mengenai kerjaya dalam bidang seni visual. noTa Memberi panduan kepada guru semasa melakukan aktiviti. Panduan PEnggunaan Ikon dalaM Buku TEks kaTa kunCI Istilah mengenai seni yang dipelajari dalam setiap bab. uJI MInda Menilai kefahaman murid pada setiap tajuk. kod ar Imbasan Kod AR (Argumented Reality) ialah teknologi interaktif yang menggabungkan dunia realiti dan alam maya. vi Bidang Bidang Sejarah dan Apresiasi Seni Visual mengkhusus kepada Pakaian Tradisional dan Perhiasan Diri. Bidang ini berupaya melahirkan murid yang menghargai dan melestarikan warisan kebangsaan melalui pengetahuan terhadap kepelbagaian jenis pakaian tradisional dan perhiasan diri mengikut kaum dan etnik serta sumbangan tokoh budaya tempatan. 1 bab 1 pakaian tradisional dan perhiasan diri Objektif Pembelajaran Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan jenis pakaian tradisional dan perhiasan diri. Memerihalkan pengkaji pakaian tradisional dan perhiasan diri. Membanding beza jenis pakaian tradisional dan motif pada perhiasan diri. Menjana hasil persembahan portfolio pakaian tradisional dan perhiasan diri. Mempamerkan karya dan menjelaskan pengalaman sendiri dengan menumpukan pada aspek media dan teknik berpandukan Bahasa Seni Visual. Kata Kunci • Budaya benda • Identiti budaya Pending Sumber: Koleksi Zubaidah Sual P akaian merupakan sebahagian daripada budaya benda yang menampilkan aspek kepelbagaian potongan dan gaya. Pakaian bukan sahaja berfungsi sebagai bahan yang menutup tubuh badan bahkan mempunyai nilai estetik yang secara simboliknya terkandung falsafah dan makna. Dalam aspek sosial, pakaian dapat mencerminkan status individu yang menggayakannya. Masyarakat di Malaysia terdiri daripada berbilang kaum dan etnik. Setiap kaum pula memiliki identiti budaya yang berbeza. Pakaian tradisional dan perhiasan diri merupakan satu daripada aspek yang dapat menyerlahkan perbezaan identiti budaya. Kaum Melayu, Cina dan India serta etnik Iban dan Kadazan merupakan rumpun terbesar di Malaysia. Pemakaian bagi kaum dan etnik ini digayakan pada hari perayaan, majlis perkahwinan atau acara tertentu yang mencerminkan ketinggian budaya dan tatasusila pemakainya. 2 3 Persepsi Seni Definisi Pakaian Istilah pakaian mempunyai makna yang begitu luas takrifannya. Pakaian daripada aspek tersiratnya mencerminkan adab dan perilaku masyarakat pemiliknya. Dalam tradisi budaya, pakaian dikaitkan dengan upacara dan adat istiadat. Rajah 1.1 Contoh pakaian tradisional Melayu (lelaki) Jenis-jenis Pakaian Tradisional dan Perhiasan Diri Baju Sikap Baju Melayu Cekak Musang Baju Melayu Teluk Belanga Tengkolok Songkok Tengkolok Keris Samping Samping Keris Samping Baju Melayu Teluk Belanga dengan pemakaian satu butang sebagai pelengkap gaya. Pemakaian kain atau samping di bahagian luar turut dikenali sebagai kain dagang luar. Baju Melayu Cekak Musang dengan pemakaian lima butang sejajar. Pemakaian samping diikat ke tepi dengan keris hiasan disisip di hadapan. Baju Sikap berleher cekak musang dengan pemakaian satu butang. Anak baju di bahagian dalam dipadankan dengan baju sikap berpotongan lurus dengan belahan di hadapan. Pakaian Tradisional Melayu (Lelaki) Peringkat awal perkembangan pola Baju Melayu Teluk Belanga adalah berpotongan singkat dan kecil, kemudiannya dilabuhkan dan dibesarkan oleh Temenggung Tun Hassan seperti yang diperihalkan dalam teks Sejarah Melayu. Pakaian baju Melayu terdiri daripada baju, seluar dan samping serta pemakaian penutup kepala antaranya seperti tengkolok dan songkok. Leher Cekak Musang Leher Teluk Belanga Gambar foto 1.1 Capal Lazimnya capal disarung sebagai alas kaki bagi melengkapkan cara berpakaian. Gambar foto 1.4 Butang baju Melayu Butang dipakai untuk mencantumkan bahagian belahan leher baju. Hanya satu butang digunakan bagi baju Sikap dan baju Melayu Teluk Belanga. Bagi baju Melayu Cekak Musang pula, tiga atau lima butang digunakan. Sultan Muhammad Syah ialah sultan Melayu pertama yang mengatur cara berpakaian seperti diperihalkan dalam teks Sejarah Melayu, “… dan tidak dapat orang memakai penduk dan terterapan keris; sebesar-besar orang keluaran tiada dapat bergelang kaki dan jikalau berkeroncongan gelang berkepala perak tiada boleh.” (Sejarah Melayu, hlm. 56) Info Seni Murid boleh: 1.1.1 Menjelaskan jenis pakaian tradisional dan perhiasan diri mengikut kaum dan etnik di Malaysia. 1.1.2 Memerihalkan sumbangan tokoh budaya yang mengkaji pakaian tradisional. 1.1.3 Mengklasifikasikan motif perhiasan diri mengikut kaum. Standard Pembelajaran Capal Gambar foto 1.5 Samping Sumber: Koleksi Zubaidah Sual TAHUKAH ANDA? Semutar berfungsi sebagai ikat kepala lelaki Melayu khususnya di Pantai Timur Semenanjung Malaysia. Semutar lazimnya daripada kain kasa berbunga atau kain polos motif batik dengan panjang 2.5 meter x 45 inci yang dililit dengan pelbagai cara. Samping yang dipakai di bahagian luar baju dipanggil dagang luar manakala yang dipakai di dalam baju dipanggil dagang dalam. Patriotisme Pakaian tradisional dan perhiasan diri adalah antara budaya benda yang menjadi cerminan identiti warisan kebangsaan. Gambar foto 1.2 Tengkolok Tengkolok digubah daripada sebidang kain persegi yang dilipat, disusun, dibentuk dan diolah dengan pelbagai gaya. Selain digunakan sebagai senjata, keris turut berperanan dalam upacara adat istiadat di istana sehingga dalam kalangan rakyat biasa. Gambar foto 1.3 Keris 4 5 Baju Kurung Teluk Belanga Rajah 1.3 Perhiasan diri wanita Melayu Sanggul Lintang Cucuk Sanggul Gendik Dokoh Kalung Papan Pending Anting-anting Kerongsang Berantai Kerongsang Ibu dan Anak Tali Pinggang Cucuk sanggul dipakai satu atau satu set lengkap terdiri daripada tiga, lima atau tujuh sebagai perhiasan di kepala. Perhiasan yang dipakai pada bahagian dahi yang turut dikenali sebagai pemanis dahi. Kerongsang tiga s e j a j a r d e n g a n ikatan rantai. Sanggul lintang berbunga getar yang diubah suai lebih ringkas. Pending merupakan kepala tali pinggang bagi golongan lelaki atau wanita yang digayakan dengan sarung atau samping. Dokoh dan kalung papan merupakan perhiasan diri yang dikalungkan di dada sebagai pelengkap gaya. Cincin Sebentuk cincin diikat dengan batu permata atau cincin belah rotan yang begitu halus ukirannya. Gelang Kaki Gelang kaki mempunyai bentuk hampir sama dengan gelang tangan dan dipakai di kedua-dua belah kaki. Ibu kerongsang berbentuk hati dengan dua anak berbentuk bulat. B a j u R i a u P a h a n g berleher cekak musang dengan potongan pesak gantung. Pemakaiannya diperindahkan dengan perhiasan dokoh. Sanggul lintang dan gendik sebagai penyeri wajah pemakainya. Baju Kurung Cekak M u s a n g d e n g a n pemakaian tiga butang di dada. Pemakaian diperindahkan dengan sanggul lintang sebagai perhiasan di kepala. Baju Kebaya Baju Riau Pahang Baju Kurung Cekak Musang Baju Kurung Kedah Subang Subang dipakai di cuping telinga dengan penahan berupa skru, berpalang sengka atau hanya dicangkuk di belakang telinga. Gelang Tangan Terdapat pelbagai jenis gelang tangan antaranya gelang belah rotan, gelang pintal dan rantai tangan. Tali pinggang berfungsi sebagai pengikat bagi kemasan kain sarung. Subang berjurai yang tergantung di cuping telinga. Perhiasan Diri Masyarakat Melayu Pakaian Tradisional Melayu (Wanita) TAHUKAH ANDA? Potongan Baju Kurung Teluk Belanga ialah hasil perkembangan potongan Baju Melayu Teluk Belanga yang telah disesuaikan dengan cara berpakaian bagi wanita Melayu. Sumber: Koleksi Zubaidah Sual Sumber: Koleksi Zubaidah Sual Baju Kebaya berbelah di bahagian hadapan dikemaskan dengan pemakaian kerongsang ibu dan anak tiga sejajar. Wanita tampil anggun diserikan dengan perhiasan cucuk sanggul di kepala. Baju Kurung Kedah dengan leher teluk belanga diperindahkan dengan perhiasan kalung papan di dada. Baju dipadankan dengan kain lipatan bertangkup atau berselisih di hadapan. Baju Kurung Teluk Belanga dengan pemakaian satu butang atau kerongsang di leher baju. Baju ini mempunyai kekek dan pesak dengan padanan kain bersusun tepi dikenali sebagai ombak mengalun. Tiga cucuk sanggul tersemat kemas di kepala. Rajah 1.2 Contoh pakaian tradisional Melayu (wanita) 6 7 Gelang tangan Sari Gelang kaki Perhiasan kepala Gelang tangan Pakaian Tradisional Cina Pakaian Tradisional India Cucuk sanggul Ceongsam Samfu Cincin Penutup Kepala Pakaian pengantin Ceongsam, iaitu pakaian wanit a kaum Cina mempunyai potongan labuh atau singkat berkeruk di sisi serta berbelah tepi. Bahagian l e h e r m e m p u n y a i persamaan dengan pola cekak musang yang diperindahkan dengan susunan butang dalam kedudukan serong di dada. Jenis fabrik yang sering digunakan adalah daripada sutera atau broked. Thundu Jippa Doti Thundu Samfu terdiri daripada padanan baju dan seluar yang digayakan oleh lelaki kaum Cina. Pakaian ini mempunyai belahan di bahagian hadapan yang diperkemaskan dengan pemakaian kancing. Sari merupakan penggayaan pakaian wanita kaum India dengan menggunakan kain ela bersaiz antara 5.5 sehingga 6 meter panjang. Cara melilit kain memerlukan kemahiran agar lilitan yang membalut tubuh tanpa jahitan kelihatan rapi dan kemas bagi pemakainya. Doti merupakan sehelai kain panjang yang dipakai oleh lelaki kaum India secara melilit di pinggang menggunakan teknik ikatan tertentu. Doti juga digayakan dengan potongan baju yang bervariasi. Selempang yang dikenali sebagai thundu diletakkan di bahu. Teknik Pemakaian Doti http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/cpd.pdf Jom Imbas Rajah 1.4 Pakaian tradisional dan perhiasan diri kaum Cina Rajah 1.5 Pakaian tradisional dan perhiasan diri kaum India 8 9 Rajah 1.6 Pakaian tradisional dan perhiasan diri etnik Iban Gallery Walk di Muzium Tekstil Sarawak http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/ms10.mp4 Jom Imbas Pakaian Tradisional Etnik Iban Gallery Walk di Jabatan Muzium Negeri Sabah https://www.youtube. com/watch?v=4_ fS1ZKW-q8 Jom Imbas Buah Pauh Pakaian Wanita Tumpa Sementing Ringgit Gonob Siung Soundung Sia Id Sahom Pakaian Tradisional Etnik Kadazan Etnik Kadazan terbahagi kepada dua, iaitu Kadazan Papar dan Kadazan Penampang. Kadazan Papar merupakan kumpulan terbesar dalam etnik Kadazan. Pakaian tradisional lelaki etnik Kadazan Papar adalah berlengan panjang disebut sebagai sia dan dipadankan dengan seluar panjang, iaitu souva. Sandai diletakkan di bahu. Sigal pula dipakai sebagai penutup kepala. Sumber: Judeth John Baptist Rupia (Lupia) Pakaian Lelaki Pakaian Wanita Pakaian Lelaki Simpai Pirak Pakaian tradisional lelaki etnik Iban terbahagi kepada baju di bahagian dalam yang dikenali sebagai baju burong dan di bahagian luar, iaitu baju gagung. Kain sirat dipakai dengan perhiasan lampit dan ilang di bahagian pinggang. Ketapu, iaitu hiasan kepala diperbuat daripada bulu burung kenyalang atau bulu burung ruai. Penggunaan gelang di kedua-dua belah tangan dikenali sebagai tumpa jari manakala tumpa betis dipakai di bahagian bawah lutut sebagai perhiasan tambahan. Baju tradisional wanita etnik Iban digayakan dengan hiasan kepala, iaitu sugu tinggi. Pemakaian selampai dan rawai pada bahagian dalam diikuti dengan marik empang yang dihiasi dengan tali ujan. Pada bahagian pinggang, dihiasi dengan sementing ringgit dan lampit. Kain karap dengan kemasan tating kain dipakai sehingga paras bawah lutut. Pakaian ini diperindahkan lagi dengan simpai pirak, tumpa, buah pauh dan perecha di bahagian tangan manakala gerunchung di bahagian kaki. Bulu Burung Ruai Sirat Ketapu Baju Burong Tali Mulung Ilang Lampit Baju Gagung Lampit Perecha Gerunchung Kaki Kain Karap Tating Kain Rawai Sugu tinggi Tali Ujan Marik Empang Selampai Sia Sigal Sandai Souva Sia Bolilit Rajah 1.7 Pakaian tradisional dan perhiasan diri etnik Kadazan Papar 10 11 Sia merupakan baju separas pinggang bagi wanita etnik Kadazan Papar manakala baju bahagian dalamnya yang berwarna putih dikenali sebagai sia id sahom. Pemakaian sia dipadankan dengan kain separas lutut, iaitu gonob. Perhiasan rupia atau lupia dipakai di bahagian pinggang. Gelang, iaitu bolilit dipakai di kedua-dua belah tangan. Soundung dipakai di bahagian dalam diikuti siung sebagai perhiasan kepala bagi pelengkap gaya. Sumbangan Tokoh Budaya Azah Aziz dan Siti Zainon Ismail merupakan budayawan yang tidak asing lagi dalam bidang kajian budaya berkaitan tekstil dan busana tradisi Melayu. Berikut merupakan sumbangan kedua-dua tokoh tersebut: Sumbangan beliau mengenai tekstil dan busana Melayu ialah Songket: Satu Warisan Malaysia (1999) dan Rupa & Gaya: Busana Melayu (2009). Sumbangan beliau dalam penulisan buku Rupa & Gaya: Busana Melayu menghimpunkan ciri, unsur, sifat, adat resam dan artifak yang mencerminkan nilai estetik yang menjadi warisan masyarakat Melayu sejak zaman dahulu. Peranan beliau sebagai tokoh budayawan Malaysia berjaya memartabatkan pakaian tradisional Melayu melalui rencana, ceramah, seminar dan pertunjukan pakaian kepada masyarakat tempatan dan antarabangsa. Pernah menyumbangkan ilmu sebagai tutor (1976–1979), pensyarah (1980–1990) serta Profesor Madya dan Profesor hingga tahun 2007 di Universiti Kebangsaan Malaysia. Memberi sumbangan ilmu sebagai Profesor Sejarah Seni dan Estetika serta Falsafah Kebudayaan dan Kesenian di Universiti Malaysia Sabah (2014–2016). Sumbangan beliau dalam bidang tekstil dan busana Melayu telah menghasilkan beberapa buah buku antaranya, Tekstil Tenunan Melayu (1994), Busana Melayu Johor (1997) dan Pakaian Cara Melayu (2009). Motif Perhiasan Diri Pakaian tradisional tampil menawan dengan padanan perhiasan diri yang menyerlahkan ragam hias nan indah. Ragam hias tersebut diinspirasikan daripada alam semula jadi yang berunsurkan flora, fauna dan kosmos serta motif organik dan geometri yang telah diolah secara sederhana. Berikut adalah antara contoh motif pada perhiasan diri. Rajah 1.9 Motif perhiasan diri UJI MINDA Bagi memperkaya pengetahuan, anda diminta menyenaraikan perhiasan diri mengikut kaum melalui carian maklumat daripada pelbagai sumber. 1 PRof. DR. SITI ZAINON ISMAIL SHARIFAH AZAH SYED MOHD ALSAGOFF (AZAH AZIZ) Melayu Cina Iban India Kadazan Motif Perhiasan Diri Rantai Motif Organik Pending Motif Teratai Gelang Motif Geometri Anting-anting Motif Geometri Gelang Motif Burung Phoenix Subang Motif Geometri Rantai Motif Buah Mangga Gerunchung Kaki Motif Geometri Lampit Motif Organik Buah Pauh Motif Organik Simpai Pirak Motif Organik Siung Motif Geometri Rajah 1.8 Sumbangan tokoh budaya dalam bidang tekstil dan busana tradisional Melayu 12 13 Maklumat tentang jenis pakaian tradisional dan penerokaan motif pada perhiasan diri mengikut kaum dan etnik diperoleh melalui pelbagai sumber. Murid diminta membuat carian maklumat melalui teks rujukan atau laman sesawang bagi eksplorasi seni. Eksplorasi Seni Tujuan: Eksplorasi maklumat daripada pelbagai sumber tentang pakaian tradisional dan perhiasan diri mengikut kaum dan etnik di Malaysia melalui kaedah stesen. Alat dan Bahan: Teks rujukan (tekstil) sumber maklumat dari laman sesawang, buku, majalah dan surat khabar. Langkah: Sudut Pereka Muda Aktiviti Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. Setiap kumpulan diberi tajuk tentang Pakaian Tradisional dan Perhiasan Diri mengikut kaum dan etnik di Malaysia. Murid diminta mengumpulkan sumber maklumat melalui bahan rujukan seperti buku, majalah, akhbar atau laman sesawang. Dapatan maklumat yang diperoleh diterjemahkan dalam bentuk peta pemikiran dan dipamerkan di sudut bilik darjah melalui kaedah stesen. Setiap kumpulan akan bergerak dari satu stesen ke stesen lain untuk membuat pemerhatian bagi: i. Membuat perbandingan terhadap jenis pakaian tradisional mengikut kaum dan etnik di Malaysia. ii. Menginterpretasikan jenis pakaian tradisional melalui penerokaan motif pada perhiasan diri. Maklumat yang diperoleh melalui kaedah stesen dicatat oleh setiap murid. Dalam aktiviti Ekspresi Seni, murid perlu menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperimentasi serta penerokaan terhadap persembahan portfolio pakaian tradisional dan perhiasan diri. Murid boleh: 1.3.1 Menghasilkan portfolio tentang jenis dan motif pakaian tradisional dan perhiasan diri. Standard Pembelajaran Rajah 1.11 Proses penyediaan Artist Book Lekatkan lembaran penjanaan idea yang telah dicetak pada permukaan mounting board menggunakan spray mount. Tebuk lubang pada karya yang telah ditampal pada mounting board. Satukan kesemua mounting board yang telah siap menggunakan ring binder. Artist book yang telah siap. Tujuan: Penzahiran idea dan konsep melalui pelbagai sumber dan teknologi dalam penghasilan portfolio pakaian tradisional dan perhiasan diri mengikut kaum dan etnik di Malaysia. Alat dan Bahan: Mounting board saiz A4, penebuk lubang, ring binder dan spray mount. Langkah: 1 Aktiviti ini merupakan kesinambungan daripada hasil aktiviti dalam Eksplorasi Seni. 2 Setiap kumpulan menggunakan dapatan maklumat yang diperoleh untuk menjana idea bagi penghasilan portfolio jenis pakaian tradisional dan perhiasan diri berserta motif. Murid boleh: 1.2.1 Membanding beza jenis pakaian tradisional mengikut kaum dan etnik di Malaysia. 1.2.2 Menginterpretasikan jenis pakaian tradisional melalui penerokaan motif pada perhiasan diri. Standard Pembelajaran 1 3 4 5 6 Sediakan alat dan bahan. 2 Hasil penjanaan idea yang telah dicetak. Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni Rajah 1.10 Langkah-langkah pelaksanaan eksplorasi seni 14 15 Dalam aktiviti Apresiasi Seni, murid dapat membentangkan hasil karya portfolio pakaian tradisional dan perhiasan diri di hadapan kelas secara kreatif dan inovatif serta membuat apresiasi berpandukan Bahasa Seni Visual. Melalui aktiviti ini, murid dapat mempamer, menghayati dan menjelaskan hasil karya portfolio. Standard Pembelajaran Murid boleh: 1.4.1 Mempamerkan hasil karya portfolio. 1.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil karya portfolio sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 1.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya portfolio pakaian tradisional dan perhiasan diri. Tujuan: Penghayatan terhadap hasil karya portfolio melalui persembahan multimedia atau aktiviti tumpu galeri. Alat dan Bahan: Hasil portfolio murid, iaitu Artist Book. Langkah: 1 Murid mempamerkan hasil karya portfolio di sudut pameran yang disediakan. 2 Murid membuat apresiasi terhadap karya yang telah dihasilkan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 3 Guru menilai semua karya yang telah dihasilkan. Info Kerjaya IMBAS KEMBALI Pakaian Tradisional dan Perhiasan Diri Budaya benda yang mencerminkan kepelbagaian identiti budaya masyarakat berbilang kaum dan etnik di Malaysia. Lelaki Melayu Cina India Iban Kadazan Wanita • Melayu » Teratai » Geometri » Organik • Cina » Burung Pheonix » Geometri • India » Buah Mangga » Geometri • Iban » Geometri » Organik • Kadazan » Geometri Pakaian Tradisional Motif Perhiasan Diri Perhiasan Diri • Baju Sikap • Baju Melayu Teluk Belanga • Baju Melayu Cekak Musang • Samfu • Jippa • Doti • Ceongsam • Sari • Baju Kurung Teluk Belanga • Baju Kurung Cekak Musang • Baju Kurung Kedah • Baju Riau Pahang • Baju Kebaya • Baju Gagung • Baju Burong • Sirat • Marik Empang • Selampai • Rawai • Kain Karap • Tating Kain • Sia • Souva • Sia • Sia Id Sahom • Gonob • Sanggul Lintang • Cucuk Sanggul • Gendik • Subang • Anting-anting • Dokoh • Kalung Papan • Tali Pinggang • Pending • Cincin • Gelang Tangan • Kerongsang Berantai • Kerongsang Ibu dan Anak • Gelang Kaki Melayu Iban • Sugu Tinggi • Tali Ujan • Simpai Pirak • Tumpa • Lampit • Sementing Ringgit • Buah Pauh • Perecha • Gerunchung Kaki • Ketapu • Tali Mulung • Lampit • Ilang Kadazan • Siung • Soundung • Rupia (Lupia) • Bolilit • Sigal • Sandai India • Perhiasan Kepala • Gelang Tangan • Gelang Kaki • Thundu Cina • Cucuk Sanggul • Anting-anting • Gelang Tangan • Penutup Kepala • Cincin Lelaki Wanita • Tengkolok • Songkok • Butang • Keris • Samping • Capal Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Keaslian hasil portfolio • Perkaitan tema subjek pilihan dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Menjelaskan pengalaman kendiri dalam penghasilan portfolio • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Apresiasi Seni Aktiviti Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Pakar rujuk dalam bidang seni reka tekstil dan seni logam halus. • Pengkaji seni dan budaya yang berperanan memperkaya teks dan khazanah ilmu budaya tempatan. • Wartawan fesyen di media cetak atau media elektronik. • Pereka fesyen dan tekstil serta pereka barangan perhiasan diri tempatan yang mempunyai potensi besar menjulang nama Malaysia ke persada antarabangsa. • Tenaga pengajar sama ada di sekolah, Institut Kemahiran dan Institut Pengajian Tinggi (IPT). Gambar foto 1.6 Sesi apresiasi seni 16 17 LATIHAN SUMATIF 1. Apakah jenis pakaian yang digayakan dengan perhiasan diri berdasarkan gambar foto 1? A Baju Kebaya B Baju Riau Pahang C Baju Kurung Kedah D Baju Kurung Teluk Belanga 2. Apakah jenis perhiasan berdasarkan gambar foto 2? A Dokoh B Sugu Tinggi C Pemanis Dahi D Cucuk Sanggul 3. Antara berikut yang manakah merupakan perhiasan kepala bagi lelaki etnik Kadazan? A Sia B Sigal C Siung D Ketapu 1. Pakaian tradisional sesuatu bangsa mencerminkan jati diri masyarakat pemiliknya. Bagaimanakah penerapan nilai adab dan tatasusila dapat dikaitkan dengan pemakaian tersebut? 2. Jika anda seorang pereka fesyen tempatan, bagaimanakah ciri rekaan tradisional ini dapat dilestarikan seiring dengan rekaan kontemporari di pasaran? 3. Andaikan anda pemilik sebuah perusahaan perhiasan. Pada pandangan anda, apakah jenis produk perhiasan diri yang difikirkan mempunyai potensi untuk dikomersialkan di pasaran? Jelaskan sebab-sebabnya. 4. Padanan yang manakah tepat bagi pakaian tradisional lelaki dan wanita mengikut kaum dan etnik? I Doti – Sari II Gagung – Sia III Ketapu – Siung IV Samfu – Ceongsam A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 5. Antara berikut yang manakah bukan merupakan jenis perhiasan di telinga? I Dokoh II Pending III Subang IV Anting-anting A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Gambar Foto 1 Gambar Foto 2 Soalan KBAT Soalan Objektif 18 Bidang Bidang Seni Halus tingkatan 3 memberi penekanan terhadap tiga tajuk iaitu Seni Lukisan, Seni Catan dan Seni Arca. Seni lukisan menggalurkan sejarah perkembangan seni lukisan tempatan dan karya lukisan kontemporari. Seni catan memerihalkan aspek media, teknik, aliran serta pelukis dan karya seni. Seni arca pula memberi tumpuan terhadap definisi, sejarah, jenis dan kaedah penghasilan produk. 19 Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menggalurkan sejarah perkembangan seni lukisan tempatan dan kontemporari. Membuat eksperimentasi dan penerokaan pelbagai media dan teknik dalam proses penghasilan karya seni lukisan. Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan media dan teknik dalam penghasilan karya seni lukisan dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni lukisan. Objektif Pembelajaran Kata Kunci • Hibrid • Pluralis bab 2 seni lukisan Saiful Akmal Zainal, Belalang, 2018, lukisan digital (Photoshop), variasi saiz Mohd Hoessein Enas, Malay Fisherman, 1963, pastel atas kertas, 88.4 x 68.2 cm eni Lukisan adalah antara sebahagian hasil kebudayaan setiap bangsa di dunia. Hal ini demikian kerana penghayatan terhadap karya seni dapat mendekatkan seseorang itu ke arah mengenali nilai dan identiti budaya masyarakat yang melahirkannya. Sejarah membuktikan bahawa lukisan sebagai sumber bernilai sejarah yang memberi makna seperti tertera pada dinding-dinding gua tempatan mahupun pada tamadun Mesir Purba. Jika tulisan dapat menyampaikan maklumat secara tersurat, lukisan pula boleh diterjemahkan secara tersirat kerana berkisar mengenai sebuah kisah atau cerita. 20 21 Persepsi Seni 1 3 4 2 1960-an Era 1970-an Era 1980-an Era 1990-an Era Perkembangan Sejarah Seni Lukisan Tempatan • Pengaruh gaya Barat dengan aliran ekspresionisme dan abstrak ekspresionisme dalam kalangan pelukis yang melanjutkan pengajian ke luar negara yang menerapkan stail tersebut dalam karya mereka. • Berlaku perubahan ke arah kesenian tradisi yang lebih mencerminkan identiti nasional daripada ketetapan dalam Kongres Kebudayaan Kebangsaan (1971) dan Seminar Akar-akar Kesenian Peribumi (1979). • Masih mengekalkan gaya seni moden Barat di samping kesenian tradisi dan Islam sebagai sumber inspirasi dalam berkarya. • Kebangkitan seni Islam terserlah. • Hasil karya seni lukisan berkonsepkan Islam. • Kepelbagaian stail dalam mencari identiti yang mencerminkan nilai bangsa, masyarakat, budaya dan agama. • Dikenali sebagai era pluralis lantaran kaya dengan kepelbagaian stail, pendekatan dan makna. • Kelompok pelukis terdiri daripada: i. Pelukis yang menggunakan seni tradisi. ii. Pelukis yang merujuk kepada estetika seni Islam. iii. Pelukis yang mengekalkan stail seni Barat. Pengkarya : Dzulkifli Buyong Tajuk : Lidi Tahun : 1962 Media : Pastel Saiz : 75.5 x 54 cm Pengkarya : Jalaini Abu Hassan Tajuk : Ikan Kekek Tahun : 1993 Media : Arang Saiz : 135 x 180 cm Rajah 2.1 Perkembangan sejarah seni lukisan tempatan Murid boleh: 2.1.1 Menggalurkan perkembangan seni lukisan dari aspek: i. Sejarah seni lukisan tempatan ii. Karya lukisan kontemporari Standard Pembelajaran Gallery Walk di Balai Seni Negara http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/ms22.mp4 Jom Imbas 22 23 Dalam aktiviti Eksplorasi Seni, murid membuat penerokaan terhadap media campuran dan media baharu serta teknik gabungan dan teknik lukisan digital. Aktiviti ini membolehkan murid mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi serta penerokaan dalam penghasilan Seni Lukisan melalui penggunaan media dan teknik. Penerimaan teknologi telah mengubah persepsi bahawa karya seni tampak tidak lagi terhad kepada penggunaan media, alatan dan teknik konvensional. Penerokaan aplikasi media digital oleh pelukis tempatan telah menzahirkan pelbagai hasil karya seni kontemporari melalui media campuran, media baharu, teknik hibrid dan teknik lukisan digital. Tujuan: Mengeksplorasi dan mengaplikasi pengetahuan dalam penghasilan karya seni lukisan melalui pelbagai media dan teknik. Alat dan Bahan: Komputer, perisian Adobe Photoshop, Clip Studio Paint dan media kering atau media basah. Langkah: 1 Murid menjalankan aktiviti secara berkumpulan. 2 Setiap kumpulan diminta membuat eksperimentasi dan penerokaan terhadap pelbagai media dan teknik seperti berikut: • Media Campuran • Media Baharu Pengkarya : Mohd Ekram Al Hafis Hashim Tajuk : Digital Potret Juliana Tahun : 2015 Media : Digital Saiz : Variasi saiz UJI MINDA 1 Lengkapkan peta dakap di bawah. Pengkarya : Hasnul Jamal Saidon Tajuk : Proclaim Series Tahun : 1991 Media : Cetakan digital, dakwat, pensel dan kolaj fotografi atas kertas dan kanvas Saiz : 110 x 47 cm Murid boleh: 2.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan dalam penghasilan seni lukisan menggunakan: i. Media ii. Teknik Standard Pembelajaran Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti Gambar foto 2.1 Perbincangan dalam kumpulan Era Seni Kontemporari 5 Seni Kontemporari Media Hibrid Kumpulan 1 Kumpulan 2 Kumpulan 3 Kumpulan 4 Media Campuran Media Baharu Teknik Hibrid Teknik Lukisan Digital Eksperimentasi dan Penerokaan dalam Penghasilan Seni Lukisan • Teknik Hibrid • Teknik Lukisan Digital Teknik Lukisan Hibrid https://vimeo. com/112759162 Jom Imbas 24 25 Aplikasi teknik satu ton warna Perincian dan kemasan akhir Aplikasi ton warna berdasarkan elemen pencahayaan Dalam aktiviti Ekspresi Seni, murid dapat menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif hasil daripada eksperimentasi serta penerokaan terhadap seni lukisan digital dalam penghasilan karya seni. Rajah 2.2 Lukisan digital berdasarkan subjek gabungan Membuat lakaran asas Dalam aktiviti Apresiasi Seni, murid dapat merancang persembahan pameran serta mempamerkan, menghayati dan menjelaskan hasil karya seni. Tujuan: Penghayatan terhadap hasil karya seni lukisan digital melalui aktiviti tumpu galeri. Alat dan Bahan: Hasil karya seni lukisan digital murid. Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Keaslian hasil karya seni • Mutu pembaharuan (inovatif) • Pengawalan media dan teknik • Perkaitan subjek pilihan gabungan dengan aspek kebudayaan tempatan • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Tujuan: Penzahiran idea dan konsep melalui pelbagai sumber dan teknologi dalam penghasilan karya seni lukisan digital. Alat dan Bahan: Komputer dan perisian Adobe Photoshop atau Clip Studio Paint dan mesin pencetak. Langkah: 1 Aktiviti Ekspresi Seni ini dijalankan secara individu. 2 Setiap murid diminta menghasilkan karya seni lukisan digital berdasarkan media dan teknik yang telah dipelajari dengan membuat pilihan subjek gabungan berikut: • Figura dan objek buatan manusia • Figura dan alam semula jadi • Figura, objek buatan manusia dan alam semula jadi Tutorial Teknik Lukisan Digital https://www. youtube.com/ watch?v=CTCX4pMwKAQ Jom Imbas 1 3 2 4 Bahasa Sesi apresiasi karya seni dengan menggunakan laras Bahasa Seni Visual dianggap sebagai media ekspresi diri dalam kalangan murid. Murid boleh: 2.3.1 Menghasilkan seni lukisan dengan berpandukan gambar bertemakan subjek gabungan. Standard Pembelajaran Murid boleh: 2.4.1 Mempamerkan hasil karya seni. 2.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil karya seni sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 2.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni. Standard Pembelajaran Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Apresiasi Seni Aktiviti TAHUKAH ANDA? Selain karya seni lukisan digital, murid juga boleh menghasilkan karya secara manual dengan menggunakan media campuran. Langkah: 1 Murid merancang persembahan pameran hasil karya seni lukisan digital secara kolaboratif. 2 Murid membuat pemerhatian terhadap hasil karya seni digital dengan aplikasi pelbagai media dan teknik. 3 Murid diminta mengemukakan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni. Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni Gambar foto 2.2 Sesi apresiasi seni 26 27 Pelukis tempatan pada masa tersebut selain masih mengekalkan gaya seni moden Barat, turut menjadikan kesenian tradisi Islam sebagai sumber inspirasi dalam berkarya. Info Kerjaya 1. Apakah nama era seni lukis moden pada tahun 90-an? A Era Pluralis B Era Perintis C Era Naturalis D Era Imperialis 2. Maklumat di atas menerangkan tentang perkembangan seni tempatan. Bilakah era perkembangan seperti tertera di atas? A Era 90-an B Era 80-an C Era 70-an D Era 60-an 3. Siapakah pelukis karya gambar foto 1? A Tay Hooi Keat B Jalaini Abu Hassan C Syed Ahmad Jamal D Sharifah Fatimah Syed Zubir 4. Siapakah yang menghasilkan karya Proclaim Series? A Raja Azhar Idris B Dzulkifli Buyong C Jalaini Abu Hassan D Hasnul Jamal Saidon 5. Antara berikut yang manakah kategori hasil karya melalui aplikasi teknik hibrid? A Seni Lukisan Barat B Seni Lukisan Moden C Seni Lukisan Baharu D Seni Lukisan Kontemporari Gambar foto 2 IMBAS KEMBALI Gambar foto 1 1. Andaikan anda seorang pengkarya yang akan mewakili negara dalam pertandingan Seni Lukisan Kontemporari di peringkat antarabangsa. Jelaskan idea bagi penghasilan sebuah karya yang mencerminkan identiti budaya masyarakat di Malaysia. 2. Bincangkan secara berkumpulan tentang unsur dan prinsip serta media dan teknik hasil karya seni lukisan berdasarkan gambar foto 2. 3. Bagaimanakah hasil karya seni lukisan berupaya mendidik masyarakat berbilang bangsa ke arah perpaduan? Bincangkan. LATIHAN SUMATIF Soalan Objektif Soalan KBAT Perkembangan Sejarah Seni Lukisan Tempatan Pascamerdeka Merujuk hasil karya pelukis tempatan dari era 1960-an sehingga sekarang. Era 1960-an Era 1970-an Era 1980-an Era 1990-an Era seni kontemporari Aliran seni lukis Barat khususnya ekspresionisme dan abstrak ekspresionisme. Kesenian tradisi yang lebih mencerminkan identiti nasional. Kebangkitan kesenian Islam terserlah. Dikenali sebagai era pluralis lantaran kaya dengan kepelbagaian stail, pendekatan dan makna. Penerokaan aplikasi media digital iaitu media campuran, media baharu, teknik hibrid dan teknik lukisan digital. Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Kurator Balai Seni Negara (BSN) yang mempunyai peranan melaksanakan pameran, seminar, forum, bicara tokoh dan bengkel seni. • Animator yang berupaya menghasilkan penerbitan siri dan filem animasi dalam bidang industri kreatif. • Ilustrator yang mempunyai kemahiran menghasilkan reka letak grafik antaranya dalam penerbitan buku, akhbar atau majalah. • Pelukis komik tempatan yang berupaya menampilkan identiti kebangsaan dalam karya serta mampu mengharumkan nama negara. • Karikarturis terkenal yang dapat menghasilkan karikatur secara spontan. 28 29 bab 3 seni CATAn Objektif Pembelajaran Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan media, teknik, aliran serta pelukis dan karya seni catan tempatan. Membuat eksperimentasi dan penerokaan pelbagai media serta teknik dalam proses penghasilan karya seni catan. Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan media dan teknik dalam penghasilan karya seni catan dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni catan. Kata Kunci • Lut sinar • Legap Jalaini Abu Hassan, Mata Air, 2016, cat akrilik atas kanvas, 138 x 138 cm Johan Marjonid, Rimba Kanching - After the Rain, 2004, cat akrilik atas kanvas, 127 x 284.5 cm P erkembangan seni catan tanah air dari dekad ke dekad memperlihatkan kepelbagaian dari aspek media dan teknik serta aliran hasil karya pelukis tempatan. Jika seni moden Barat berkembang melalui seni arca, fresko dan catan, pertumbuhan seni lukis di Malaysia pula berkembang melalui penerokaan ke arah melahirkan karya seni catan dengan identiti kebangsaan. Karya-karya seni yang dihasilkan sepanjang era tersebut turut menampilkan pelbagai gaya seiring peralihan masa. 30 31 Persepsi Seni Standard Pembelajaran Murid boleh: 3.1.1 Menjelaskan seni catan dari aspek: i. Media ii. Teknik iii. Aliran iv. Pelukis dan karya seni catan tempatan Media Seni Catan Media yang digunakan dalam penghasilan seni catan ialah: Cat Minyak Berus Pisau Palet Cat Gouache Cat Tempera Cat Air Cat Akrilik Fresko Cat Poster Palet Jadual 3.1 Bahan seni catan Jenis Media Bahantara Alatan Jenis Permukaan Teknik Ciri-ciri Cat Air Air • Berus Lembut • Berus Keras • Kertas Cat Air • Kertas Katrij • Teknik basah atas basah, basah atas kering, kering atas kering dan kering atas basah • Lut sinar • Legap apabila teknik sapuan berlapis Cat Poster Air • Berus Lembut • Berus Keras • Kertas Katrij • Sapuan warna tebal atau nipis • Aplikasi teknik warna rata • Legap • Cepat kering Cat Akrilik Air • Berus Lembut • Berus Keras • Kanvas • Kertas Katrij • Sapuan warna tebal atau nipis • Legap • Cepat kering Cat Minyak Turpentin dan minyak linsid • Berus Lembut • Berus Keras • Pisau Palet • Kanvas • Papan Lapis • Kadbod • Teknik Glazing dan Impasto • Legap • Licin • Berkilat • Kasar dan berjalinan berdasarkan teknik sapuan • Lambat kering Cat Gouache Air • Berus Lembut • Berus Keras • Kertas Katrij • Sapuan warna tebal atau nipis • Legap • Lambat kering Cat Tempera Air • Berus Lembut • Kertas Katrij • Sapuan warna tebal atau nipis • Lut sinar • Lembut seperti teknik catan menggunakan cat air Fresko Kapur plaster • Berus Keras • Dinding • Sapuan warna tebal atau nipis • Legap • Cepat kering Info Seni Penubuhan Balai Seni Lukis Negara (BSLN) yang kini dikenali sebagai Balai Seni Negara (BSN) sebagai penghimpun warisan seni tampak negara telah dicadangkan oleh YM Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj, Perdana Menteri Malaysia yang pertama sejak tahun 1958. Sumber: Inventori Himpunan Tetap Warisan Seni Tampak Negara Rajah 3.1 Media seni catan 32 33 Aliran Seni Catan Kelestarian Global Elemen kelestarian global yang diajar secara sisipan ini penting bagi menterjemahkan hasil karya seni catan dengan pemilihan tema beridentitikan budaya tempatan. Ia berupaya mendidik murid mempunyai jati diri dan menghargai hasil karya seni visual sebagai satu daripada himpunan warisan kebangsaan. Rajah 3.3 Aliran seni catan Pointillisme Impasto Alla Prima Glazing Hard-Edge Scumbling Diaplikasikan melalui teknik titik secara berulang- ulang dengan menggunakan hujung berus dalam kedudukan menegak. Menggunakan warna secara terus dari tiub dengan sapuan pisau palet bagi mewujudkan kesan warna tebal dan legap. Menggunakan warna cat minyak yang diambil terus dari tiub dan disapukan secara spontan. Menggunakan berus dimulai dengan warna gelap yang ditindan dengan warna cerah secara terkawal untuk menimbulkan kesan lut sinar. Menggunakan masking tape untuk memisahkan warna agar karya seni catan kelihatan kemas, tepat dan terpotong-potong. Menggunakan cat minyak dengan sapuan berus secara bersahaja untuk mewujudkan kesan warna yang licin dan berkilau. Rajah 3.2 Teknik seni catan Teknik Seni Catan Jenis-jenis teknik yang boleh diaplikasikan dalam penghasilan karya seni catan: Aliran seni yang menggambarkan sesuatu dalam keadaannya yang sebenar dan semula jadi. Pergerakan seni lukis pada awal abad ke-20 di Eropah yang menekankan pernyataan emosi. Naturalisme Ekspresionisme Realisme Surealisme Ekspresionisme Abstrak Pergerakan seni lukis Perancis (1850–1875) yang menentang idealisme Akademi Perancis dengan mengemukakan lukisan realistik. Pergerakan seni di Paris pada tahun 1920-an yang meneroka bahagian minda separa sedar sebagai sumber kreatif. Stail seni abstrak yang bermula di New York pada tahun 1940-an yang melibatkan luahan emosi dalam bentuk abstrak. Impresionisme Kubisme Pop Art Stail lukisan cat di Perancis pada tahun 1870-an yang mengutamakan kesan suasana atmosfera. Stail separa abstrak awal abad ke-20 yang mengutamakan bentuk- bentuk geometri yang bersatah. Aliran seni lukis moden Barat tahun 60-an hingga 70-an yang menggunakan unsur tampak iklan atau bidang komersial. Gallery Walk di Balai Seni Negara http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/ms38.mp4 Jom Imbas 34 35 Murid boleh: 3.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan dalam penghasilan seni catan menggunakan: i. Media ii. Teknik Standard Pembelajaran Dalam aktiviti Eksplorasi Seni, murid membuat penerokaan terhadap pelbagai media dan teknik. Aktiviti ini membolehkan murid mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman sebagai persediaan sebelum menghasilkan karya seni catan pada bahagian Ekspresi Seni. UJI MINDA 1 Kenal pasti unsur seni dan prinsip rekaan karya catan dalam gambar foto 1. Gambar foto 1 Tokoh Maklumat dan Karya Pantai Timor – East Coast I, 1978, batik , 111 x 126 cm Ke Arah Tauhid, 1983, media campuran, 161 x 230 cm Antara Dua Hidangan, 1991, media campuran, 214 x 107 cm Seusia, 2013, cat air 100 x 74 cm Tujuan: Eksplorasi dan aplikasi pengetahuan dalam penghasilan karya seni catan melalui pelbagai media dan teknik. Alat dan Bahan: Berus lembut, berus kasar, cat air, cat poster, cat akrilik, cat minyak, cat gouache, cat tempera, kertas katrij, kertas cat air, kanvas dan papan lapis. Langkah: 1 Murid melakukan aktiviti secara berkumpulan. 2 Setiap kumpulan diminta membuat eksperimentasi dan penerokaan terhadap pelbagai media dan teknik. Rajah 3.4 Pelukis dan karya seni catan tempatan • Dilahirkan pada tahun 1912 di Fujian, China. • Perintis kepada penggunaan teknik batik dalam karya seni catan tempatan. • Catan figuratif dengan identiti budaya masyarakat di Malaysia lazim diketengahkan dalam karya seni. • Dilahirkan pada tahun 1941 di Johor Bharu. • Cenderung menampilkan tema kesenian Islam melalui penggunaan media campuran. • Idea dan olahan mencerminkan unsur seni Islam yang menjadi identiti dalam penghasilan karya. • Dilahirkan pada tahun 1969 di Jitra, Kedah. • Sering menyerlahkan subjek alam pemandangan tempatan dan kemasyarakatan. • Basikal tua dan skuter vespa menjadi inspirasi subjek kajian pilihan. • Dilahirkan pada tahun 1934 di Kubang Kerian, Kelantan. • Sering memaparkan aktiviti kehidupan masyarakat melalui catan figuratif. • Sinonim dengan catan batik walaupun pada awal pembabitannya menggunakan cat air dan akrilik. • Dilahirkan pada tahun 1966 di Bachok, Kelantan. • Gemar menampilkan tema tradisi masyarakat Melayu melalui aplikasi media campuran. • Sinonim dengan subjek kajian terkait budaya pemakanan dan objek khazanah warisan. Pelukis dan Karya Seni Catan Tempatan Chuah Thean Teng Malaysian Life, 1968, batik, 182 x 899.16 cm Khalil Ibrahim Sulaiman Esa Din Omar Rohaizad Shaari Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti Murid digalakkan membuat penerokaan agar tidak hanya terikat dengan jenis media dan teknik yang lazim digunakan dalam penghasilan karya seni catan. TAHUKAH ANDA? Teknik Catan http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/sc.mp4 Jom Imbas K u m p u l a n Eksplorasi Pelbagai Media dan Teknik K u m p u l a n K u m p u l a n K u m p u l a n K u m p u l a n Cat Air Cat Poster Cat Akrilik Cat Minyak Cat Gouache Cat Tempera K u m p u l a n K u m p u l a n 36 37 Murid boleh: 3.3.1 Menghasilkan karya seni catan dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan media dan teknik. Standard Pembelajaran Proses Penghasilan Karya Seni Catan 1 4 2 5 3 6 Lakaran asas bentuk objek menggunakan berus. Teknik scumbling diaplikasikan untuk membentuk objek. Campuran ton warna yang lebih terang disapu ke atas warna hijau gelap. Warna lebih terang disapukan sebagai lapisan terakhir untuk memberi kesan pencahayaan. Aspek pencahayaan dan bayang diutamakan bagi menghasilkan objek yang bersifat 3D. Sapuan warna diteruskan untuk membentuk objek. Dalam aktiviti Apresiasi Seni, murid boleh menghasilkan karya seni catan menggunakan idea sendiri secara kreatif dan inovatif serta membuat apresiasi berpandukan Bahasa Seni Visual. Melalui aktiviti ini, murid dapat mempamerkan, menghayati dan menjelaskan hasil karya seni. Tujuan: Penghayatan terhadap hasil karya seni catan melalui aktiviti tumpu galeri. Alat dan Bahan: Hasil karya seni catan murid. Langkah: 1 Murid merancang persembahan pameran karya seni catan di ruang pameran. 2 Murid membuat pemerhatian terhadap hasil karya rakan-rakan. 3 Murid mengemukakan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya. Standard Pembelajaran Murid boleh: 3.4.1 Mempamerkan hasil karya seni. 3.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil karya seni sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 3.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni. Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Keaslian hasil karya seni • Pengawalan media dan teknik • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Dalam aktiviti Ekspresi Seni, murid dapat menzahirkan idea secara kreatif berdasarkan tema subjek pilihan melalui pelbagai media dan teknik dalam penghasilan karya seni. Rajah 3.5 Proses penghasilan karya seni catan bertemakan alam semula jadi Tujuan: Penzahiran idea melalui penerokaan media dan teknik catan. Alat dan Bahan: Berus, cat minyak, turpentin dan kanvas. Langkah: 1 Aktiviti Ekspresi Seni dijalankan secara individu. 2 Setiap murid diminta menghasilkan karya seni catan berdasarkan tema subjek pilihan berikut: • Alam semula jadi • Objek buatan manusia • Abstrak • Gabungan alam semula jadi dan objek buatan manusia Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Apresiasi Seni Aktiviti Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni Gambar foto 3.1 Sesi apresiasi karya cat minyak murid 38 39 Aliran LATIHAN SUMATIF 1. Apakah nama teknik berdasarkan gambar foto 1? A Teknik Impasto B Teknik Percikan C Teknik Hard-Edge D Teknik Scumbling 2. Siapakah pelukis karya bertajuk Antara Dua Hidangan? A Din Omar B Idris Salam C Khalil Ibrahim D Rohaizad Shaari 3. Antara berikut yang manakah merupakan karya Sulaiman Esa? A Seusia B Ke Arah Tauhid C Antara Dua Hidangan D Pantai Timor - East Coast I 4. Pernyataan di atas merujuk kepada seni aliran ... A Kubisme B Impresionisme C Ekspresionisme D Ekspresionisme Abstrak Soalan KBAT 1. Terjemahkan peranan tersebut disertai contoh aktiviti dengan menggunakan peta pemikiran yang bersesuaian. 2. Banding bezakan antara teknik scumbling dengan glazing dari aspek aplikasi proses penghasilan dengan menggunakan peta pemikiran yang bersesuaian. 3. Bincangkan secara lisan tentang karya catan seperti gambar foto 2. 5. Apakah jenis teknik dalam penghasilan cat minyak? I Glazing II Impasto III Tempera IV Hibrid A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV Karya seni ini mengutamakan bentuk geometri yang bersatah. Antara peranan Balai Seni Negara adalah mempromosi dan meningkatkan mutu seni visual negara menerusi pelbagai aktiviti. Gambar foto 1 IMBAS KEMBALI • Cat Air • Cat Poster • Cat Akrilik • Cat Minyak • Pointilisme • Glazing • Impasto Chuah Thean Teng Malaysian Life 1968 Batik 182 x 899.16 cm Khalil Ibrahim Pantai Timor – East Coast I 1978 Batik 111 x 126 cm Sulaiman Esa Ke Arah Tauhid 1983 Media Campuran 161 x 230 cm Din Omar Antara Dua Hidangan 1991 Media Campuran 214 x 107 cm Rohaizad Shaari Seusia 2013 Cat Air 100 x 74 cm Media Info Kerjaya Gambar foto 2 • Naturalisme • Realisme • Impresionisme • Kubisme Karya seni catan pelukis tempatan mempamerkan kepelbagaian dari aspek media, teknik dan aliran. Soalan KBAT Soalan Objektif • Cat Gouache • Cat Tempera • Fresko • Hard-Edge • Alla Prima • Scumbling • Surealisme • Ekspresionisme • Ekspresionisme Abstrak • Pop Art Teknik Pelukis dan Karya Seni Catan Seni Catan Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Pengarah atau Kurator Balai Seni Negara (BSN) yang mempunyai peranan melaksanakan pameran, seminar, forum, bicara tokoh dan bengkel seni. • Pengarah galeri seni yang menghimpunkan koleksi karya peribadi bernilai komersial. • Pengarah seni yang berperanan menyumbang idea dalam menterjemahkan papan cerita (story board) dalam bidang industri kreatif negara. • Tenaga pengajar sama ada di sekolah, Institut Kemahiran atau Institut Pengajian Tinggi (IPT). • Artis mural, artis sepenuh masa dan ilustrator. 40 41 41 40 Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan definisi, sejarah, jenis dan kaedah penghasilan seni arca. Mengenal pasti pengarca dan seni arca tempatan. Membuat eksperimentasi dan penerokaan pelbagai media dan teknik dalam proses penghasilan produk seni arca. Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan media dan teknik dalam penghasilan produk seni arca dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni arca. Objektif Pembelajaran bab 4 seni arca Mad Anuar Ismail, Pahlawan 5, 2017, tembaga, keluli lembut dan keluli tahan karat, 130 x 230 x 35 cm Kata Kunci • Arcawan Ramlan Abdullah, Content II, 2017, aluminium, tembaga dan keluli tahan karat, skru dan nat, 40 x 20 x 20 cm Raja Shahriman Raja Aziddin, Nafas Siri No. 9, 2003, Besi, 24.5 x 28.5 x 13 cm 42 43 S eni arca adalah antara sebahagian hasil kebudayaan setiap bangsa di dunia. Hal ini demikian kerana penghayatan terhadap produk seni dapat mendekatkan seseorang itu ke arah mengenali nilai dan identiti budaya masyarakat yang melahirkannya. Seni arca juga memiliki keunikan, keistimewaan dan peminatnya yang tersendiri. Seni arca masa ini lebih menggabungkan elemen dan prinsip seni untuk tujuan nilai estetika tiga dimensi. Seni arca awam ialah penghasilan seni yang diletakkan di ruang terbuka. Ia merupakan satu bentuk seni yang berfungsi dalam dimensi ruang yang menyeluruh dan berlatarbelakangkan ruang persekitaran. Info Seni Standard Pembelajaran Persepsi Seni Definisi Seni Arca Seni arca merupakan hasil produk seni dalam bentuk 3 dimensi. Permukaannya dapat disentuh serta dilihat daripada pelbagai sudut. Perkataan arca dalam bahasa Inggeris disebut sebagai sculpture. Manakala dalam bahasa Latin pula disebut sculpere yang bermakna satu proses mengukir, memotong atau menggores. Sejarah Perkembangan Seni Arca Tempatan Pada awal tahun 1980-an, sekumpulan pengarca muda lepasan Institut Teknologi Mara telah membawa nafas baru dalam arena seni arca. Kumpulan itu diketuai oleh Zakaria Awang, Mad Anuar Ismail dan Ariffin Ismail. Kekuatan pelapis ini terserlah apabila Ramlan Abdullah memenangi beberapa anugerah di dalam dan di luar negara. Pada tahun 1995, Ramlan Abdullah telah memenangi tempat pertama di 2nd Oita Sculpture Exhibition di Jepun melalui karyanya yang bertajuk Growth. Rajah 4.1 Pengarca di Malaysia Jenis-jenis Arca Rosli Zakaria Mad Anuar Ismail Jenis-jenis Arca Arca Estetik Arca Berfungsi Ramlan Abdullah • Dilahirkan pada tahun 1960 di Perak. • Pensyarah Kanan Jabatan Seni Halus, Fakulti Seni Lukis, UiTM Shah Alam. • Perkembangan idea yang menerapkan pemahaman formalistik dan konseptual dalam menggarap isu ideologi yang merupakan analogi kepada pembangunan kemanusiaan. Wawancara Pengarca Ramlan Abdullah https://www.youtube. com/watch?v=- HsbY74sR6Y Jom Imbas Murid boleh: 4.1.1 Menjelaskan definisi seni arca. 4.1.2 Memerihalkan sejarah perkembangan seni arca tempatan: i. Pengarca ii. Karya arca 4.1.3 Menerangkan jenis-jenis arca. 4.1.4 Menjelaskan kaedah asas membentuk arca. 4.1.5 Mengklasifikasikan bentuk arca. Ramlan Abdullah, U-Clamp, 2007, besi, kayu dan polturethane paint, 46 x 29 x 18 cm Raja Shahriman Raja Aziddin Rajah 4.2 Jenis-jenis arca Rosli Zakaria, Stand, 2005, kepingan besi dan batu, 80 x 35 x 36 cm Ramlan Abdullah, The Sign, 2018, besi keluli tahan karat dan batu granit, 13.5 x 5.5 x 5.5 m Rosli Zakaria, Sarifah, 1993, besi dan bahan jumpaan, 160 x 150 x 80 cm Arca yang bukan sahaja mempunyai nilai estetik tetapi digunakan juga untuk tujuan atau kepentingan seperti sebuah kerusi untuk tempat duduk. Merupakan arca yang diperagakan dengan tujuan penghayatan nilai keindahannya sahaja. Ia mempunyai nilai intelek yang amat tinggi untuk difahami. Mad Anuar Ismail, Keris Handle, 1993, besi, 153 x 62 x 5 cm Sejarah perkembangan seni arca tempatan mendapat tempat secara menyeluruh di Malaysia pada tahun 1960-an. Kesedaran masyarakat tentang nilai estetika seni arca yang agak subjektif setelah terpaparnya beberapa karya seni 3 dimensi (3D) di beberapa tempat umum. Ia secara tidak langsung telah menyedarkan masyarakat tentang fungsi arca. Pengiktirafan dan penerimaan masyarakat luar negara tentang kemampuan beberapa arcawan di Malaysia menunjukkan kemampuan kita menembusi naluri penghayat di peringkat antarabangsa. Senario aktiviti seni arca di Malaysia masa ini mungkin tidak akan terjelma tanpa inisiatif arcawan awal seperti Syed Ahmad Jamal, Latiff Mohidin, Anthony Lau dan lain-lain. Penglibatan pada awal tahun 1960-an, melalui pengalaman di luar negara mula memantapkan dan mewarnai aktiviti seni arca negara. Pada tahun 1976, Balai Seni Negara telah berjaya mengadakan pameran seni arca pertama yang mampu dibanggakan. Pameran Seni Arca Kontemporari Malaysia ini merupakan pameran seni arca kedua di Balai Seni Negara. Raja Shahriman Raja Aziddin, Gejolak Api, 2008, besi tempa dan cat, 170 x 80 x 233 cm • Dilahirkan pada tahun 1967 di Perak. • Pengarca yang dalam usahanya memahami kehidupan dan mendalami keimanan, telah mengambil proses pembuatan arca sebagai satu jalan kerohanian. • Dilahirkan pada tahun 1964 di Johor. • Pensyarah Kanan di Jabatan Seni Halus, UiTM Melaka. • Pengarca yang mempunyai gaya semi abstrak, dengan karya bercirikan tempatan. • Dilahirkan pada tahun 1952 di Terengganu. • Menerapkan nilai estetik tradisional dalam penghasilan karya dengan menggunakan teknik ukiran kayu dan kimpalan besi. Mad Anuar Ismail, Perentas Ribut No. 18 (Storm Riders), 2012, keluli, 268 x 254 x 165 cm 44 45 Kaedah Asas Membentuk Arca UJI MINDA Isi tempat kosong dengan jawapan yang betul. Arca ____________ merupakan arca yang diperagakan dengan tujuan penghayatan nilai keindahannya sahaja. Seni arca _____________ ialah penghasilan seni yang diletakkan di ruang terbuka. Pada tahun 1995, karya Ramlan Abdullah yang bertajuk_______________ pernah memenangi tempat pertama di 2nd Oita Sculpture Exhibition di Jepun. Nyatakan kaedah asas membentuk arca: a . b. c. d. Asemblaj Binaan Timbulan Mobail Dinding Luakan Acuan Instalasi Stabail Anthony Lau, Lembu Liar, 1962, batu dan habuk simen, 63 x 89 x 56 cm Salwa Ayob, Mandi Bunga, 2016, Seramik, 14 x 13 inci Shamsu Mohamad, Teko Bunga Terung, Seramik, 2004, 18 x 20 cm Abdul Multhalib Musa, Involute 4.0, 2005, lasercut mild steel, 90 x 90 x 34 cm Zulkifli Yusof, Merdeka 57, 2009, media campuran, 914 x 244 x 244 cm Anniketyni Madian, Remang Berarat, 2017, mix of hardwood, 122 x 122 cm Alexander Calder, Myxomatose, 1953, kepingan besi, dawai dan cat, 101 x 161 inci Arca berbentuk 3D yang menonjol keluar daripada satu permukaan 2D yang rata. Arca ini mempunyai seni kinetik kerana kemampuannya bergerak, berputar atau berombak. Integrasi antara catan dengan arca yang dihasilkan di atas permukaan kayu dan dilekat pada dinding. Arca acuan dibentuk dengan menggunakan acuan. Satu peragaan arca yang menggunakan persembahan berdasarkan tempat dan masa yang sebenar. Arca jenis ini boleh bergerak tetapi tidak mempunyai awangan dan pergerakannya terhad. Manipulasi Luakan Binaan Acuan Membentuk arca dengan menggunakan kemahiran tangan seperti pembuatan model. Bahan terbuka seperti tin, dawai, doh dan tanah liat boleh digunakan untuk penghasilan arca tiga dimensi. Menggunakan satu jenis bahan utama sahaja untuk dibina, ditambah atau dicantumkan sehingga menghasilkan satu struktur yang lebih besar. Dua teknik yang biasa digunakan ialah berkerangka dan tidak berkerangka. Arca yang berkerangka seperti arca simen, kerangkanya menggunakan dawai dan akan diliputi dengan lapisan simen. Arca yang tiada kerangka dibina dengan kaedah cantuman bahan seperti besi yang boleh dicantumkan dengan teknik kimpalan. Kaedah mengukir dan membuang bahagian berlebihan pada bahan yang digunakan seperti bongkah kayu, Plaster of Paris, batu marmar, lilin atau tanah liat sehingga pengarca berpuas hati dengan rupa, ruang, jalinan dan bentuk yang tinggal. Antara peralatan yang diperlukan ialah pahat, penukul, gergaji dan pengikis. 1 2 3 4 Ahmad Azhari Mohd Noor, Robot, 1992, besi, komponen enjin dan cat polychrome, 230 x 97 x 83 cm Mad Anuar Ismail, Siri Meditasi No 1- Pucuk Paku dan No 3-Bawang Sebokor, 2003, 170 x 70 x 199 cm Arca daripada cantuman pelbagai bahan terbuang yang berbeza. Proses mengukir dan membuang bahagian yang berlebihan daripada blok bahan. Diorama ialah sejenis binaan (3D) yang mengandungi pelbagai objek untuk menggambarkan situasi yang sebenar. Komposisi situasi tersebut diletakkan di dalam satu kotak yang ditebuk satu hingga tiga permukaan supaya dapat dilihat dari hadapan atau sisi. Info Seni Kaedah Asas Membentuk Arca Acuan http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/taa.mp4 Jom Imbas Kaedah membentuk menggunakan acuan. Bahan yang sesuai digunakan ialah bahan cecair yang mudah membeku seperti lilin, Plaster of Paris, simen dan sebagainya. Arca ini boleh dihasilkan dalam kuantiti yang banyak dalam tempoh masa yang singkat. Kaedah meggunakan satu jenis bahan utama sahaja untuk dibina, ditambah dan dicantum. Bentuk Arca 46 47 Murid telah memahami jenis-jenis arca, kaedah asas membentuk arca serta bentuk arca. Berdasarkan pengetahuan tersebut, murid dikehendaki membuat eksperimentasi dan penerokaan terhadap pelbagai media dan kaedah asas membentuk arca. Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti Kreativiti dan Inovasi Program Outreach Kreativiti & Science4U dirangka sebagai salah satu program di bawah Gerakan Inovasi Nasional untuk menyemarakkan dan membudayakan sains, teknologi dan inovasi dalam kalangan rakyat Malaysia ke arah penghasilan kekayaan, penjanaan ilmu dan kesejahteraan rakyat. 1 6 2 7 3 8 4 9 10 5 Alat dan bahan untuk arca luakan. Lakarkan idea di atas span bunga (basah). Buangkan bahagian berlebihan mengikut lakaran. Gunakan modelling tools untuk menebuk lubang. Bentukkan mengikut idea pada lakaran. Gosok dengan jari secara lembut. Sapukan gesso sehingga rata. Pastikan gesso kering sebelum menyapu cat akrilik. Sapukan cat akrilik untuk kemasan. Tujuan: Eksplorasi dan aplikasi pengetahuan dalam penghasilan produk seni arca melalui pelbagai kaedah asas membentuk arca. Alat dan Bahan: Playar, skru, glue gun, pahat, tukul kayu, kertas pasir, belon, clamp, penutup botol, kepingan logam, popsicle stick, kepingan kayu, bongkah kayu, Plaster of Paris dan batu. Langkah: 1 Murid menjalankan aktiviti secara berkumpulan. 2 Setiap kumpulan diminta membuat eksperimentasi dan penerokaan terhadap pelbagai media dan kaedah seperti berikut: • Manipulasi • Binaan • Luakan • Acuan Murid boleh: 4.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan media dan kaedah dalam seni arca. Standard Pembelajaran Murid boleh: 4.3.1 Menghasilkan karya seni arca dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan media dan kaedah. Standard Pembelajaran Dalam aktiviti eksplorasi seni, murid telah mempelajari kaedah asas membentuk arca dengan pelbagai bahan. Berdasarkan pengetahuan dan kefahaman tersebut, murid diminta menghasilkan produk seni arca berdasarkan media dan kaedah yang dipilih. Tujuan: Penzahiran idea dan konsep melalui pelbagai sumber dan teknologi dalam penghasilan produk seni arca. Alat dan Bahan: Modelling tools, NT-cutter, span bunga (basah), cat akrilik, gesso dan surat khabar. Arahan: 1 Aktiviti ini dijalankan secara individu. 2 Murid diminta menghasilkan produk seni arca berdasarkan media dan kaedah yang telah dipelajari dengan membuat pilihan subjek berikut: • Alam semula jadi • Objek buatan manusia • Semi realistik • Gabungan – alam semula jadi dan objek buatan manusia Kumpulan Kaedah Alatan Bahan Contoh Hasil Kumpulan 1 Manipulasi Playar Kepingan logam dan dawai Kumpulan 2 Binaan Skru dan Pospsicle stick glue gun dan kepingan kayu Kumpulan 3 Luakan Pahat, tukul kayu Bongkah kayu dan kertas pasir Kumpulan 4 Acuan Belon, clamp dan Plaster of Paris tudung botol dan batu 3 Catatkan hasil dapatan eksperimentasi dalam bentuk peta pemikiran i-Think. Hasil produk seni arca yang telah siap. Info Seni Arca semi realistik Zainuddin Abindinhazir, Ayam Kampong, 2007, mild steel, 4 kaki x 2 kaki 5 inci Kumpulan 1 Manipulasi Kumpulan 2 Binaan Kumpulan 3 Luakan Kumpulan 4 Acuan Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni 48 49 Tujuan: Penghayatan terhadap hasil produk seni arca melalui aktiviti tumpu galeri. Alat dan Bahan: Hasil produk seni arca dalam sesi Ekspresi Seni. Langkah: 1 Murid merancang persembahan pameran hasil produk seni arca secara kolaboratif. 2 Murid membuat pemerhatian terhadap hasil karya seni arca dengan aplikasi pelbagai media dan kaedah. 3 Murid mengemukakan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni arca. Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Pakar rujuk dalam bidang seni halus khususnya seni arca. • Pensyarah dan pengarca awam. • Pengarca yang berpotensi besar menjulang nama negara ke persada dunia sekiranya menyertai pertandingan berprestij di peringkat antarabangsa. • Tenaga pengajar sama ada di sekolah, Institut Kemahiran dan Institut Pengajian Tinggi (IPT). Info Kerjaya IMBAS KEMBALI Dalam aktiviti Apresiasi Seni, murid akan mempersembahkan produk seni arca secara kolaboratif. Melalui aktiviti ini, murid akan dapat mempamerkan, menghayati dan mengaitkan penggunaan Bahasa Seni Visual dalam penghasilan produk seni arca tersebut. Murid boleh: 4.4.1 Mempamerkan hasil produk seni. 4.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil produk sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 4.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni. Standard Pembelajaran Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Keaslian hasil karya • Perkaitan tema subjek pilihan dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Apresiasi Seni Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Aktiviti SENI ARCA Karya seni arca tempatan mempamerkan penghasilan karya dari aspek jenis, kaedah dan bentuk arca. Kaedah • Manipulasi Kaedah membentuk arca dengan menggunakan kemahiran tangan. • Binaan Kaedah menggunakan satu jenis bahan utama sahaja untuk dibina, ditambah dan dicantum. • Luakan Proses mengukir dan membuang bahagian yang berlebihan daripada blok bahan. • Acuan Kaedah membentuk menggunakan acuan. ● Arca Estetik ● Arca Berfungsi Jenis Pengarca dan Karya Seni ● Arca Estetik ● Arca Berfungsi • Rosli Zakaria Sarifah, 1993, besi dan bahan jumpaan • Ramlan Abdullah The Sign, 2018, besi keluli tahan karat dan batu granit • Mad Anuar Ismail Perentas Ribut No. 18 (Storm Riders), 2012, keluli • Raja Shahriman Raja Aziddin Gejolak Api, 2008, besi tempa dan cat Bentuk • Asemblaj Arca daripada cantuman pelbagai bahan terbuang yang berbeza. • Timbulan Arca berbentuk 3D yang menonjol keluar daripada satu permukaan 2D yang rata. • Stabail Arca jenis ini boleh bergerak tetapi tidak mempunyai awangan dan pergerakannya adalah terhad. • Mobail Arca ini mempunyai seni kinetik kerana kemampuannya bergerak, berputar atau berombak. • Dinding Integrasi antara catan dengan arca yang dihasilkan di atas permukaan kayu dan dilekat pada dinding. • Instalasi Satu peragaan arca yang menggunakan persembahan berdasarkan tempat dan masa yang sebenar. • Acuan Kaedah membentuk menggunakan acuan arca dengan penggunaan bahan cecair yang mudah membeku. • Luakan Proses mengukir dan membuang bahagian yang berlebihan daripada blok bahan. • Binaan Kaedah menggunakan satu jenis bahan binaan sahaja untuk dibina, ditambah dan dicantum. Gambar foto 4.1 Sesi apresiasi karya arca luakan murid 50 51 1. Apakah ciri utama dalam seni arca? A Digunakan sebagai hiasan B Seni yang berbentuk tiga dimensi C Digunakan untuk upacara keagamaan D Boleh dihasilkan dengan pelbagai media 2. Arca _____________ boleh bergerak kerana cantuman hidup pada bahagian sendi-sendinya. A timbulan B luakan C mobail D dinding 3. Mengapakah Plaster of Paris dan lilin digunakan dalam arca acuan? A Bahan ini mudah diperoleh B Bahan ini mudah membeku C Bahan ini memerlukan kos yang rendah D Bahan ini digunakan oleh semua pengarca 4. Arca _____________ merupakan arca yang diperagakan untuk tujuan penghayatan nilai keindahan dan menambahkan ceria ruang tertentu. A kayu B estetik C berfungsi D batu marmar 1. Apakah pandangan anda terhadap gabungan arca berfungsi dan arca estetik dalam gambar foto 1 di atas? 2. Ketengahkan langkah-langkah yang boleh dilakukan dalam usaha menggalakkan perkembangan seni arca di Malaysia dengan menggunakan peta pemikiran yang bersesuaian. 3. Pada pandangan anda, bagaimanakah penghasilan seni arca beridentitikan warisan kebangsaan dapat diketengahkan? 5. Antara berikut, yang manakah perintis arca terkenal di Malaysia? I Yong Mun Sen II Abdullah Arif III Anthony Lau IV Syed Ahmad Jamal A I dan II B I dan III C II dan III D III dan IV Rosli Zakaria, Keris (Uniti), 2016, Lime Stone, 2100 X 1589 X 1389 mm Gambar foto 1 LATIHAN SUMATIF Soalan Objektif Soalan KBAT 52 Pengetahuan terhadap bidang Reka Bentuk terbahagi kepada tiga komponen iaitu Reka Bentuk Landskap, Reka Bentuk Hiasan Dalaman dan Reka Bentuk Industri. Bidang reka bentuk ini akan memfokuskan kepada peranan pereka serta ciri konsep dan elemen reka bentuk. Pengetahuan dan pemahaman terhadap peranan reka bentuk boleh membawa pelbagai makna yang berbeza kepada masyarakat. Namun, reka bentuk merupakan cabaran dan cara menyelesaikan masalah agar dapat meningkatkan kualiti dan mutu pada sesebuah rekaan. Reka bentuk bukan sahaja bertujuan menyelesaikan masalah tetapi bertujuan mencipta masa hadapan yang lebih baik. Bidang Sumber: Abdul Aziz Zalay 53 R eka bentuk landskap merupakan seni dalam menghias dan menyusun bahagian pandangan yang boleh dilihat secara buatan manusia melalui proses kerja kreatif atau secara semula jadi. Hasil reka bentuk landskap bertujuan mengindahkan suasana ruang serta meningkatkan kualiti ruang tersebut agar mewujudkan suasana yang lebih harmoni. reka bentuk landskap bab 5 Objektif Pembelajaran Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan peranan pereka landskap. Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan dan bahan dalam reka bentuk landskap. Mengaplikasi elemen dan konsep rekaan dalam reka bentuk landskap Taman Mini. Menghasilkan reka bentuk landskap Taman Mini dengan menggunakan konsep yang dipilih. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni reka bentuk landskap. Kata Kunci • Seni zen • Paradigma • Taman tropika • Keluk Perancis R eka bentuk landskap merupakan seni dalam menghias dan menyusun bahagian pandangan yang boleh dilihat secara buatan manusia melalui proses kerja kreatif atau secara semula jadi. Hasil reka bentuk landskap bertujuan mengindahkan suasana ruang serta meningkatkan kualiti ruang tersebut agar mewujudkan suasana yang lebih harmoni. 54 55 Kelestarian Alam Sekitar Kefahaman terhadap cintakan alam sekitar dalam membentuk etika murid untuk menghargai alam dan kehidupan. Ciri-ciri Seorang Pereka Landskap Kefahaman dalam ilmu seni, fizik, sejarah, matematik dan sains. Kemahiran menyelesaikan masalah. Kreatif dan inovatif. Menjelaskan idea dengan tepat. Peka terhadap alam sekitar. Kemahiran mengurus kerja. Persepsi Seni Azry Fazamy merupakan pereka landskap yang dikenali dan berpengalaman luas di Malaysia. Beliau pernah terlibat dalam Pergerakan Pertubuhan Pendidikan, Saintifik dan Kebudayaan Bangsa-bangsa Bersatu (UNESCO) dalam usaha membaik pulih landskap lama kepada keadaan asal di sekitar Eropah. Peranan Pereka Bentuk Landskap Merancang menghias ruang landskap dengan menitikberatkan aspek dan fungsi berdasarkan elemen dan prinsip-prinsip rekaan dalam reka bentuk landskap. Mendapatkan maklumat yang diingini oleh pelanggan mengikut peruntukan projek dan fungsi ruang tersebut hendak digunakan. Memastikan setiap reka bentuk yang dihasilkan memenuhi standard dan mendapat kelulusan daripada pihak berwajib. Memastikan ruang tersebut dapat berfungsi seperti yang dikehendaki dan bersesuaian dengan keperluan manusia. Memastikan reka bentuk selaras dengan struktur, mekanik dan elektrik melalui penyediaan lukisan pelan dan spesifikasi untuk kontraktor. Memastikan ruang yang dibina mengikut spesifikasi dan gerak kerja berada dalam jadual perancangan serta perbelanjaan pembinaan ruang tidak melebihi peruntukan pelanggan. 1 2 3 4 5 6 Konsep Reka Bentuk Landskap Konsep ialah paradigma bagi penyatuan sesebuah projek reka bentuk dan selalunya dianggap sebagai “tema”. • Tema serantau ialah pendekatan popular yang memberi acuan yang agak jelas dan ringkas untuk projek reka bentuk landskap. • Tema taman bersejarah boleh berkisar dari taman Perancis yang tidak formal sehingga kebangkitan rasmi taman English Cottage. • Gaya serantau mungkin termasuk taman Mediterranean, taman Prairie, taman Jepun dan taman luar bandar. • Kini, pereka landskap sering bercakap tentang reka bentuk taman kontemporari, taman moden atau taman pascamoden. Reka bentuk landskap yang berjaya merupakan rekaan yang memiliki konsep yang jelas. Konsep ini berfungsi sebagai: • Panduan untuk mewujudkan persaingan dan perpaduan kepada hasil rekaan landskap. • Membantu membimbing pereka landskap dalam mereka bentuk sesuatu projek. • Menjelaskan fungsi bagi reka bentuk dengan baik melalui gambaran kegunaan dan pergerakan terhadap ruang yang dihasilkan. Murid boleh: 5.1.1 Memerihalkan peranan pereka landskap. 5.1.2 Menjelaskan konsep reka bentuk landskap. Standard Pembelajaran TAHUKAH ANDA? Lima langkah proses reka bentuk: • Menjalankan inventori dan analisis tapak. • Menentukan keperluan. • Membuat gambar rajah fungsi. • Membangunkan reka bentuk konseptual. • Melukis reka bentuk akhir. Prinsip Asas Reka Bentuk Taman Mini Keringkasan Keseimbangan Penumpuan Turutan Keanekaan Skala Reka bentuk digubah secara ringkas, teratur dan mudah. Penting sebagai daya penarik. Penggunaan gabungan warna tumbuhan yang menarik, tekstur yang pelbagai dan bentuk yang unik dapat merealisasikan prinsip ini. Elemen yang pelbagai dapat mengelakkan rasa bosan. Penanaman tumbuhan diseimbangkan melalui warna, bentuk dan saiz. Dihasilkan bagi menentukan arah pandangan melalui satu keadaan kepada keadaan yang lain secara berperingkat-peringkat. Pemilihan elemen yang sepadan dengan keadaan sekeliling dan seimbang antara saiz tumbuhan dengan tumbuhan lain dan keseluruhan ruang. 56 57 Batu UJI MINDA Konsep Reka Bentuk Landskap Taman Melayu • Banyak menitikberatkan hubungan antara manusia dengan persekitarannya kerana masyarakat Melayu sangat mencintai alam semula jadi. • Mempunyai halaman yang luas untuk disesuaikan dengan pelbagai aktiviti masyarakat dan kekeluargaan. Berdasarkan peta buih berikut, banding bezakan antara landskap Bali dengan landskap Melayu. Konsep Reka Bentuk Landskap Inggeris • Merupakan gaya landskap yang terhasil di England pada awal abad ke-18. • Dalam konsep ini biasanya terdapat tasik, halaman berumput yang bergulung, pokok-pokok, binaan klasik, binaan Gothik, jambatan dan seni bina yang menarik. Batu kerikil Alat pemagaran atau dinding dengan ciri-ciri tradisional Pokok dan bunga Binaan yang berciri kearcaan Konsep Reka Bentuk Landskap Bali • Merupakan taman tropika yang merujuk Pulau Bali di Indonesia. • Antara elemen yang mempengaruhinya adalah daripada budaya Pulau Dewata seperti penggunaan tanaman yang menjadi salah satu ciri taman ini. Sebagai contoh, penggunaan pokok kemboja dan pandan Bali. • Penggunaan barangan serta aksesori tradisional seperti patung-patung juga menjadi identiti landskap ini dan ia membezakannya dengan taman-taman tropikal. • Kebanyakan hiasan bagi landskap taman berkonsep Bali yang ditampilkan mengetengahkan keunikan flora dan fauna. Ciri-ciri Landskap Inggeris: Alam semula jadi Struktur ruang yang luas Ciri-ciri Landskap Melayu: Ciri-ciri Landskap Jepun: Konsep Reka Bentuk Landskap Jepun • Merupakan sebuah taman gaya tradisional Jepun. • Jenis taman kering atau taman batu. • Telah diserap dan menjadi terkenal di Barat sejak akhir abad ke-19. • Telah dibangunkan di bawah pengaruh kebun China. • Salah satu tarikan taman Jepun ialah bonseki, bonsai dan seni zen. Air, asli atau bertanda Terdapat jambatan atau batu pijak Sebuah rumah teh atau astaka Alam semula jadi atau buatan manusia Ukiran batu atau patung Struktur ruang yang baik Pokok dan bunga Ciri-ciri Landskap Bali: Rumput atau pokok renek Terdapat tanglung, biasanya daripada batu Pokok dan bunga Konsep Reka Bentuk Landskap Islam Rajah 5.1 Konsep reka bentuk landskap • Berasal dari Arab dan tersebar ke negara lain seperti Persia, Sepanyol dan India. • Idea landskap ini berasal daripada kepercayaan Islam mengenai impian taman syurga. • Syurga memiliki ciri seperti air yang mengalir, pohon buah-buahan dan tempat-tempat di bawah pohon teduh. • Konsep ini mempunyai tiga fungsi iaitu praktikal, agama dan nilai estetika. Haruman dan warna Bunyi Air Bayang-bayang Ciri-ciri Landskap Islam: Landskap Bali Landskap Melayu Binaan berasaskan kayu 58 59 Gambar foto 5.1 Sesiku T Pada bahagian Ekspresi Seni ini, murid akan menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan ciri-ciri dan elemen reka bentuk bagi mereka bentuk landskap. Seterusnya, melukis pelan reka bentuk landskap dengan menggunakan skala yang sesuai. Murid juga perlu mengaplikasikan proses menghasilkan reka bentuk landskap yang kreatif dan bersesuaian dengan tajuk yang dipilih. Reka Bentuk Landskap https://www. youtube.com/ watch?v=8fKUN7g-WRQ Jom Imbas Murid boleh: 5.2.1 Membuat penerokaan terhadap konsep yang dipilih: i. Ciri-ciri konsep ii. Elemen reka bentuk Pada bahagian ini, murid akan membuat penerokaan terhadap konsep yang dipilih seperti ciri-ciri konsep dan elemen reka bentuk landskap. Tujuan: • Membuat penerokaan terhadap konsep yang dipilih seperti ciri-ciri konsep atau elemen reka bentuk landskap. • Eksplorasi dan aplikasi pengetahuan dalam penghasilan konsep reka bentuk landskap. Alat dan Bahan: Gunting, gam dan kertas lukisan. Langkah: Bahagikan murid kepada lima kumpulan. Setiap kumpulan boleh memilih konsep reka bentuk landskap yang hendak dibincangkan sama ada: a. Konsep Melayu d. Konsep Inggeris b. Konsep Bali e. Konsep Jepun c. Konsep Islam Cari gambar yang berkaitan dengan ciri-ciri konsep dan elemen reka bentuk landskap yang telah dipilih secara berkumpulan. Gunakan strategi peta pemikiran yang sesuai untuk melekatkan gambar yang dicari dalam kumpulan. Persembahkan hasil tersebut kepada guru untuk dinilai dalam kumpulan kecil. Gambar foto 5.2 Keluk Perancis Murid boleh: 5.3.1 Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan ciri-ciri dan elemen reka bentuk bagi: i. Mereka bentuk landskap ii. Melukis pelan reka bentuk landskap menggunakan skala yang sesuai 5.3.2 Mengaplikasikan proses menghasilkan reka bentuk landskap. Eksplorasi Seni Ciri-ciri Landskap Jepun Batu pijak Air Dinding atau pagar Landskap Jepun Tanglung batu Sudut Pereka Muda Aktiviti Tujuan: Menzahirkan idea secara kreatif dan inovatif daripada hasil eksperimentasi dan juga penerokaan terhadap reka bentuk landskap melalui penghasilan lukisan pelan berskala. Alat dan Bahan: Pensel teknikal, pen teknikal dan dakwat, set sesiku segi tiga, sesiku T (T-Square), keluk Perancis (French curve), pensel warna, meja lukis, kertas lukisan, kertas graf dan kertas surih. Arahan: 1 Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan. 2 Setiap kumpulan akan menghasilkan folio perkembangan idea. 3 Hasilkan proses mereka bentuk landskap taman mini Jepun dengan lengkap. Lakukan aktiviti ini secara individu. Gambar foto 5.3 Pen teknikal Gambar foto 5.4 Pensel teknikal Standard Pembelajaran Standard Pembelajaran Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni Rajah 5.2 Konsep landskap Jepun 60 61 Murid boleh: 5.4.1 Mempamerkan hasil karya seni. 5.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil karya seni sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 5.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni. 4 Warnakan pelan tersebut dengan betul mengikut skala yang sesuai. Pelan induk berskala 1:50 Pelan induk berskala 1:50 Rajah 5.3 Langkah-langkah mereka bentuk taman mini Jepun 3 Menghasilkan pelan induk reka bentuk taman mini dengan menggunakan alat yang tersedia. 2 Melakar gambar rajah buih dengan membuat lakaran awal tapak landskap dengan mengambil kira simbol tanaman yang dikenal pasti. 1 Melukis dan mengenal pasti simbol tanaman dan elemen landskap. Simbol Renek Simbol Pokok Simbol Binaan Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Kesesuaian tajuk dan konsep • Keaslian hasil rekaan • Perkaitan tema subjek pilihan dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Apresiasi Seni Aktiviti Pada sesi Apresiasi Seni ini, karya seni yang dihasilkan oleh murid akan dipamerkan di hadapan kelas. Murid perlu menghayati karya sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. Pengalaman semasa menghasilkan karya seni tersebut turut dikongsi bersama rakan-rakan. Tujuan: Menghayati dan menjelaskan hasil karya seni yang dihasilkan serta berkongsi pengalaman semasa menghasilkan karya seni. Alat dan Bahan: Hasil rekaan taman mini murid dalam aktiviti Ekspresi Seni. Langkah: 1 Guru memilih hasil karya seni terbaik. 2 Hasil karya tersebut dilekatkan pada papan tulis di hadapan kelas. 3 Setiap kumpulan menghantar wakil untuk membentangkan hasil karya seni kepada rakan-rakan yang lain selama lima minit. 4 Murid membuat apresiasi berpandukan pengalaman sendiri dalam penghasilan reka bentuk landskap. Langkah: Imbas Kod Zappar Standard Pembelajaran Gambar foto 5.4 Hasil karya dibentangkan di dalam kelas 62 63 Soalan Objektif 1. Reka bentuk landskap bermaksud ... A Aktiviti mereka bentuk produk. B Perancangan bagi menghias ruang landskap. C Peranan seorang pereka bentuk membina idea. D Seni dalam menghias dan menyusun bahagian dalaman sesuatu ruang dan mereka bentuk bahagian untuk menjadikan keadaan lebih selesa. 2. Apakah kepentingan pereka bentuk landskap? A Memastikan udara segar B Meningkatkan kualiti tumbuhan C Menentukan tumbuhan untuk ditanam D Memastikan ruang landskap yang dibina mengikut spesifikasi 3. Gambar foto 1 merujuk kepada konsep ... A Bali B Jepun C Melayu D Inggeris 1. Bagaimanakah konsep Jepun dapat memberi kesan harmoni kepada sesebuah taman? 2. Merujuk gambar foto 2, jelaskan ciri-ciri konsep reka bentuk landskap taman tersebut. LATIHAN SUMATIF 4. Kenyataan tersebut adalah merujuk kepada konsep ... A Bali B Jepun C Melayu D Inggeris 5. Konsep berikut menggunakan pokok dan bunga bagi ciri-ciri dalam konsep taman landskap. Konsep tersebut merujuk kepada ... A Bali dan Melayu B Jepun, Bali dan Melayu C Inggeris, Bali dan Melayu D Inggeris, Jepun dan Melayu Konsep ini banyak menitikberatkan hubungan antara manusia dengan persekitarannya. IMBAS KEMBALI Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Arkitek landskap. • Perancang bandar dan wilayah. • Pembantu teknikal kepada arkitek bangunan. • Kontraktor landskap. • Tenaga pengajar di sekolah, Institut Kemahiran dan Institut Pengajian Tinggi (IPT). Info Kerjaya • Merancang menghias ruang landskap • Memastikan ruang dapat berfungsi seperti yang dikehendaki • Mendapatkan maklumat yang diingini oleh pelanggan • Memastikan reka bentuk selaras dengan struktur, mekanik dan elektrik • Memastikan setiap reka bentuk memenuhi standard dan mendapat kelulusan • Memastikan ruang yang dibina mengikut spesifikasi • Berilmu • Menyelesaikan masalah • Kreatif dan inovatif • Menjelaskan idea dengan tepat • Peka terhadap alam sekitar • Kemahiran mengurus kerja • Landskap Jepun • Landskap Inggeris • Landskap Bali • Landskap Melayu • Landskap Islam REKA BENTUK LANDSKAP KoNSEP PEREKA PERANAN CIRI-CIRI Soalan KBAT Gambar foto 1 Gambar foto 2 64 65 reka bentuk hiasan dalaman bab 6 Objektif Pembelajaran Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan peranan pereka hiasan dalaman. Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan dan bahan dalam reka bentuk hiasan dalaman. Menterjemahkan lukisan perspektif dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni reka bentuk hiasan dalaman. Kata Kunci • Rendering • Fleksibiliti • Kertas surih • Lukisan perspektif H iasan dalaman merupakan seni dalam menghias dan menyusun bahagian dalaman sesuatu ruang dan mereka bentuk ruang untuk menjadikan keadaan lebih selesa. Kemahiran mengolah sesebuah ruang berdasarkan fungsi pengetahuan individu merupakan tindakan yang sesuai dan harmoni dengan cita rasa keperluan seseorang. Sesebuah ruang perlu menggambarkan idea yang jelas mengenai hiasan dalaman supaya ruang kelihatan selesa dan mendorong seseorang untuk lebih positif. 66 67 Persepsi Seni Peranan Pereka Bentuk Hiasan Dalaman Pereka bentuk hiasan dalaman berperanan merancang untuk menghias ruang dalaman dengan menitikberatkan aspek-aspek dan fungsi berdasarkan elemen dan prinsip rekaan dalam hiasan dalaman. Pereka bentuk hiasan dalaman berperanan: 1 Merancang menghias reka bentuk ruang hiasan dalaman dengan menitikberatkan aspek dan fungsi berdasarkan elemen dan prinsip rekaan. 2 Memastikan ruang reka bentuk berfungsi seperti yang dikehendaki dan bersesuaian dengan kehendak pelanggan. 3 Menentukan objektif reka bentuk melalui rundingan bersama. 4 Mencipta dan menghasilkan kemasan reka bentuk ruang hiasan dalaman untuk kegunaan seperti ruang rumah kediaman, ruang bangunan awam, ruang komersial dan sebagainya. 5 Menganalisis keperluan fungsi dan mengkaji susun atur reka bentuk hiasan dalaman dengan lebih efektif dan baik. Peranan pereka bentuk hiasan dalaman juga dapat membantu membuat pilihan yang tepat dan sesuai mengikut cita rasa individu. Peranan penting dalam menghasilkan sesebuah reka bentuk hiasan dalaman ialah Rajah 6.1 Peranan penting dalam penghasilan reka bentuk hiasan dalaman Kegunaan bilik sama ada berfungsi sebagai bilik tidur, bilik tamu, bilik pejabat dan sebagainya. Keluasan dan ketinggian sesebuah bilik perlulah diketahui bagi menentukan jenis hiasan, jenis perabot dan aturan yang akan digunakan untuk menghias bilik. Keadaan dan kepelbagaian bentuk bilik sama ada berbentuk segi empat sama, segi empat tepat dan sebagainya. Lokasi bilik penting bagi mengetahui arah pencahayaan dan pengudaraan dalam sesebuah bilik. Saiz Bilik Bentuk Bilik Lokasi Bilik Fungsi Bilik Nilai Murni Penekanan akan kepentingan daripada aspek kerohanian dan kemanusiaan dalam amalan kehidupan seharian. Ciri-ciri Seorang Pereka Hiasan Dalaman • Kreativiti, imaginasi dan bakat seni. • Kemahiran komunikasi dan pendengar yang baik. • Cita rasa warna yang baik dan teliti. • Kebolehan untuk menghasilkan ilustrasi dan lukisan teknikal. • Fleksibiliti dalam mereka bentuk. • Kemahiran menyelesaikan masalah. Prinsip dan Elemen Reka Bentuk Hiasan Dalaman Secara umumnya, terdapat beberapa prinsip dalam bidang reka bentuk hiasan dalaman. Antaranya ialah kesatuan, imbangan, irama dan pergerakan, penegasan, kontra, skala dan kadar banding serta perincian. Elemen hiasan dalaman pula ialah ruang, garisan, cahaya, bentuk, warna, jalinan dan corak. Prinsip-prinsip Reka Bentuk Hiasan Dalaman Kesatuan Kesatuan dapat dicapai apabila semua elemen dalam ruang dapat berfungsi bersama dan saling melengkapi. Hal ini bermakna, kita dapat melihat ruang secara keseluruhan dan elemen memainkan peranan dalam memenuhi fungsi ruang. Imbangan Imbangan dalam hiasan dalaman berhubung kait dengan penyusunan keseluruhan ruang yang menjadikannya kelihatan seimbang. Ia terdiri daripada imbangan simetri dan imbangan tidak simetri. Murid boleh: 6.1.1 Memerihalkan peranan pereka hiasan dalaman. 6.1.2 Menjelaskan prinsip dan elemen reka bentuk hiasan dalaman. Standard Pembelajaran TAHUKAH ANDA? Gabungan elemen semula jadi dan elemen buatan manusia membantu serta menambahkan kesempurnaan dari segi warna dan menceriakan ruang. 1 3 2 4 Sumber: Abdul Aziz Zalay 68 69 Irama Bagi mewujudkan irama dalam ruang hiasan dalaman, penggunaan elemen tertentu berlaku secara berulang-ulang. Penegasan Prinsip penegasan dalam reka bentuk hiasan dalaman merujuk kepada kaedah penggunaan warna atau perabot yang mampu menjadi tumpuan dan fokus utama. Kontra Kontra wujud pada penggunaan pelbagai elemen yang bertentangan seperti penggunaan warna, saiz perabot dan tanaman hiasan. Skala dan Kadar Banding Kedua-dua prinsip ini mempunyai kaitan dengan saiz objek hiasan dan barangan. Dalam reka bentuk hiasan dalaman, prinsip-prinsip ini menimbulkan rasa pertalian dengan elemen lain. Perincian Perincian merupakan prinsip yang perlu dititikberatkan bagi reka bentuk hiasan dalaman. Perincian yang dimaksudkan ialah objek hiasan sebagai penambah seri seperti penggunaan pasu bunga, bantal, langsir, bingkai gambar, hiasan dinding dan tombol perabot. Elemen Reka Bentuk Hiasan Dalaman Ruang Ruang yang diisi dengan perabot atau dekorasi ialah ruang positif manakala ruang kosong ialah ruang negatif. Keseimbangan harus dikekalkan antara ruang positif dengan ruang negatif. Ruang dibahagikan kepada dua jenis, iaitu ruang dua dimensi yang meliputi lantai (termasuk panjang dan lebar) dan ruang tiga dimensi yang membentuk ruang hidup (termasuk panjang, lebar dan ketinggian). Cahaya Elemen cahaya terbahagi kepada dua, iaitu semula jadi dan buatan manusia. Tanpa elemen cahaya, elemen-elemen yang lain seperti warna, tekstur dan corak tidak akan mempunyai kesan sama sekali. Bentuk Bentuk ialah garis besar mana-mana objek tiga dimensi yang terdapat di dalam ruang. Bentuk boleh diwujudkan dengan menggabungkan dua atau lebih rupa dan boleh ditekankan dengan bantuan elemen-elemen lain seperti tekstur, corak dan warna. Bentuk yang jelas mampu mewujudkan keharmonian dan keseimbangan pada ruang. Terdapat dua jenis bentuk, iaitu geometri (buatan manusia) dan alam (organik). Garisan Garisan melahirkan bentuk dan rupa serta bertanggungjawab untuk mewujudkan rasa harmoni, kontras dan perpaduan dalam ruang hidup. Garisan secara umumnya dikategorikan kepada tiga jenis iaitu mendatar, menegak dan dinamik. Rajah 6.2 Prinsip reka bentuk hiasan dalaman Sumber: Abdul Aziz Zalay 70 71 UJI MINDA Jawab semua soalan di bawah. Nyatakan peranan pereka bentuk hiasan dalaman. Berikan dua elemen dalam reka bentuk hiasan dalaman. Bagaimanakah elemen pencahayaan dapat membantu sesebuah ruang bilik? Corak Corak mampu meningkatkan minat terhadap reka bentuk hiasan dalaman dan ia berinteraksi bersama elemen warna. Corak boleh menjadi sebarang bentuk dan kebanyakannya terdiri daripada reka bentuk yang berulang dan menjadikannya menarik. Warna Warna mewujudkan hubungan estetik antara objek dengan penetapan mood. Warna mesti dipilih berdasarkan psikologi dan pandangan penghuni. Setiap warna mempunyai tiga ciri yang berbeza iaitu hue, nilai dan intensiti. Jalinan Jalinan berkaitan dengan permukaan dan menentukan bagaimana sesebuah permukaan biasa akan kelihatan dan dirasai. Jalinan boleh diklasifikasikan kepada dua jenis, iaitu jalinan tampak dan jalinan rasa. Murid dikehendaki membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses dalam penghasilan lukisan perspektif ruang di dalam ruang kediaman. Murid juga perlu mengaplikasi proses mereka bentuk hiasan dalaman. Rajah 6.4 Menghasilkan lukisan perspektif Satu Titik Lenyap Dua Titik Lenyap Tiga Titik Lenyap Tujuan: Mengaplikasi pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses dalam mereka bentuk hiasan dalaman. Alat dan Bahan: Pen, pensel, pembaris dan kertas lukisan. Langkah: 1 Murid diberi pendedahan terhadap penghasilan lukisan perspektif titik lenyap. 2 Murid melakar lukisan pelan. 3 Murid menghasilkan lukisan perspektif menggunakan kaedah titik lenyap (vanishing point). 1 2 3 Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti Murid boleh: 6.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses dalam penghasilan lukisan perspektif ruang di dalam rumah kediaman. 6.2.2 Menghasilkan lukisan perspektif: i. Satu titik lenyap ii. Dua titik lenyap iii. Tiga titik lenyap 6.2.3 Mengaplikasikan proses mereka bentuk hiasan dalaman. Standard Pembelajaran Rajah 6.3 Elemen reka bentuk hiasan dalaman 72 73 Rajah 6.5 Mereka bentuk ruang pilihan Tujuan: 1 Menganalisis dan memanipulasikan hasil eksperimentasi serta penerokaan terhadap alatan, simbol dan konsep dalam penghasilan lukisan perspektif ruang dalam kediaman. 2 Menzahirkan idea dan konsep melalui pelbagai sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan. Alat dan Bahan: Pensel teknikal, pen teknikal, pensel warna, pembaris, sesiku T, sesiku segi tiga, keluk Perancis (French curve), kertas lukisan dan kertas surih. Langkah: 1 Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan. 2 Setiap kumpulan akan menghasilkan folio perkembangan idea. 3 Hasilkan proses mereka bentuk hiasan dalaman dengan lengkap berpandukan contoh yang diberi. 4 Murid mengaplikasikan teknik pengolahan warna rendering pada lukisan perspektif. Murid telah menghasilkan sebuah karya seni berasaskan Reka Bentuk Hiasan Dalaman dalam Ekspresi Seni. Murid berkongsi pengalaman dan pengetahuan dalam menghasilkan karya tersebut dengan rakan-rakan. Tujuan: Mempamerkan dan menghayati karya seni yang telah dihasilkan dengan menjelaskan pengalaman semasa menghasilkan karya tersebut. Alat dan Bahan: Hasil rekaan lukisan perspektif dalam aktiviti Ekspresi Seni. Langkah: 1 Murid mempamerkan karya rekaan masing-masing di sudut seni visual yang ditetapkan. 2 Murid menjelaskan pengalaman menghasilkan rekaan dan membuat apresiasi berpandukan Bahasa Seni Visual di hadapan kelas. Pada bahagian Ekspresi Seni ini, murid akan menghasilkan lukisan perspektif menggunakan skala yang sesuai. 1 2 3 4 Lakaran Reka Bentuk Hiasan Dalaman https://www.youtube.com/ watch?v=e1iXzORD93k Jom Imbas Standard Pembelajaran Murid boleh: 6.3.1 Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan alatan, simbol dan konsep bagi: i. Mereka bentuk ruang pilihan. ii. Melakarkan lukisan perspektif bagi ruang pilihan menggunakan skala yang sesuai. Mengetahui dan mengenal pasti dengan jelas tujuan sesuatu rekaan. Melukis dan mewarnakan lukisan perspektif bagi menunjukkan pandangan tiga dimensi (3D). Melukis pelan tapak bagi menunjukkan susun atur yang jelas. Lukisan perspektif yang telah siap. Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Apresiasi Seni Aktiviti Murid boleh: 6.4.1 Mempamerkan hasil karya seni. 6.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil karya seni sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 6.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya reka bentuk hiasan dalaman. Standard Pembelajaran Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Kesesuaian tajuk dan konsep • Keaslian hasil rekaan • Perkaitan tema subjek pilihan dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Imbas Kod Zappar Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni Gambar foto 6.1 Sesi apresiasi seni 74 75 Info Kerjaya Reka Bentuk Hiasan Dalaman Peranan Pereka Elemen Prinsip • Merancang rekaan • Memastikan ruang berfungsi • Menentukan objektif • Menghasilkan kemasan • Menganalisis • Ruang • Garisan • Cahaya • Bentuk • Kesatuan • Imbangan • Irama dan pergerakan • Penegasan • Kontra • Skala dan kadar banding • Perincian • Warna • Jalinan • Corak 1. Hiasan dalaman bermaksud ... A aktiviti mereka bentuk ruang taman B peranan seorang pereka bentuk membina idea C seni dalam menghias dan menyusun bahagian dalaman sesebuah ruang D sesuatu yang dihasilkan untuk melihat kesesuaian sebelum reka bentuk 2. Bagaimanakah elemen cahaya dapat mempengaruhi sesebuah ruang? A Memberi keselesaan B Meningkatkan suhu ruang C Menimbulkan rasa kesan pertalian dengan prinsip lain D Memberi kesan terhadap unsur- unsur warna, tekstur dan corak 3. Bagaimanakah prinsip perincian berfungsi? A Membesarkan ruang B Memberi kesan emosi C Penambah seri pada ruang D Memudahkan pergerakan penghuni 4. Berikut merupakan elemen dalam hiasan dalaman kecuali ... A ruang B corak C jalinan D skala dan kadar banding 1. Berdasarkan gambar foto 1, bagaimanakah rekaan yang baik dapat memberi keselesaan di dalam bilik? Huraikan jawapan anda. 2. Penggunaan warna pada ruang dalaman mampu menjadikan individu lebih tenang. Bagaimanakah prinsip tersebut membantu dalam penghasilan reka bentuk hiasan dalaman? Terangkan. 3. Pada pendapat anda, adakah prinsip reka bentuk hiasan dalaman dapat membantu meningkatkan kualiti ruang? Huraikan alasan anda. 5. Antara berikut, yang manakah peranan seorang pereka hiasan dalaman? I Merancang perpindahan II Menentukan objektif rekaan III Mencipta dan menghasilkan kemasan pada ruang IV Menghasilkan perabot yang dapat dijual kepada pengguna A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV IMBAS KEMBALI Gambar foto 1 Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Pereka hiasan dalaman serta perunding reka bentuk hiasan dalaman. • Pereka kios, pereka pentas dan pereka ruang pameran. • Tenaga pengajar sama ada di sekolah, Institut Kemahiran dan Institut Pengajian Tinggi (IPT). LATIHAN SUMATIF Soalan Objektif Soalan KBAT Pereka hiasan dalaman Pereka kios Tenaga pengajar 76 77 bab 7 reka bentuk industri Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan peranan pereka reka bentuk industri. Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan dan bahan dalam reka bentuk industri. Mengaplikasi elemen dan konsep rekaan dalam reka bentuk industri. Menghasilkan reka bentuk perabot dengan menggunakan konsep mudah alih. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni reka bentuk industri. Objektif Pembelajaran Kata Kunci • Futuristik • Lukisan unjuran • Lukisan perincian P erkembangan bidang Reka Bentuk Industri di Malaysia berlaku dengan pesat pada masa ini. Salah satu cabang dalam bidang reka bentuk industri yang sangat ketara membangun ialah reka bentuk perabot. Industri reka bentuk perabot menyumbang kepada peningkatan ekonomi negara melalui hasil rekaan yang berkualiti. Reka bentuk perabot boleh didefinisikan sebagai satu penghasilan idea kreatif dalam menghasilkan barangan yang bertujuan menyokong anggota badan manusia dan juga boleh dikaitkan sebagai barangan yang membantu manusia dan haiwan dalam aktiviti harian. 78 79 Mengenal pasti sesebuah produk yang akan dihasilkan berdasarkan fungsi yang dikehendaki oleh pengguna. Memastikan produk yang dihasilkan mendapat tempat di pasaran dan diterima oleh pengguna. Memastikan penghasilan produk menitikberatkan aspek keselamatan terhadap pengguna. Menganalisis keperluan fungsi dan mengkaji reka bentuk produk dengan lebih efektif dan baik. Menentukan objektif reka bentuk produk melalui rundingan bersama. Memastikan rupa reka bentuk produk yang dihasilkan dapat meningkatkan kualiti produk dan menarik perhatian pengguna. Persepsi Seni Peranan Pereka dalam Reka Bentuk Industri Murid boleh: 7.1.1 Memerihalkan peranan pereka reka bentuk industri. 7.1.2 Menjelaskan konsep rekaan perabot. Standard Pembelajaran Kebolehan Berkomunikasi Pereka bentuk industri mempersembahkan idea, hasil rekaan dan menjelaskan kepada pengguna tentang produk yang dihasilkan menggunakan pendekatan yang berkesan. Menyelesaikan Masalah Pereka bentuk industri mampu menjalankan tugasan mengenal pasti masalah, menyelesaikan masalah yang wujud dan membuat analisis terhadap masalah tersebut. Pengetahuan Teknikal Merupakan amalan dan pengetahuan tentang cara sesebuah produk berfungsi. Melalui kemahiran ini, pereka bentuk industri akan mampu menghasilkan produk yang lebih bersesuaian dengan kehendak pengguna. Mengetengahkan Idea Berasaskan masalah yang telah dikenal pasti, pereka bentuk industri mampu menjelmakan idea baharu kepada imej visual yang memiliki nilai estetik. Seorang pereka bentuk industri seharusnya memiliki kemahiran: Kemahiran Pereka Ciri-ciri Pereka Bentuk Industri Kreativiti, imaginasi dan bakat seni. Kemahiran komunikasi dan pendengar yang baik. Kebolehan untuk menghasilkan ilustrasi dan lukisan teknikal. Kemahiran menyelesaikan masalah. Fleksibiliti dalam mereka bentuk. Cita rasa warna yang baik dan teliti. Peranan pereka bentuk industri: Rajah 7.1 Kemahiran pereka bentuk industri 80 81 Konsep Rekaan Perabot Semasa mula menghasilkan idea bagi mereka bentuk sebuah perabot, pereka bentuk perlu mempertimbangkan konsep yang akan dijadikan rujukan pada rekaan perabot yang hendak dihasilkan. Konsep rekaan perabot meliputi: 1. Antik 4. Kontemporari 2. Klasik 5. Ultramoden 3. Retro Ukiran tumbuhan dan burung bertepatan dengan gaya Rococo Kaki perabot jenis bun foot Penggunaan ukiran yang ringkas UJI MINDA Kelestarian Global Murid didedahkan dengan konsep-konsep reka bentuk perabot yang dapat meningkatkan pengetahuan terhadap faktor persekitaran, kehidupan seharian dan nilai terhadap elemen kelestarian. Rajah 7.2 Konsep rekaan perabot Gaya futuristik Memiliki tiga warna dan fungsi yang canggih Kaki berkonsepkan klasik Rekaan yang ringkas Senaraikan dan jelaskan secara terperinci peranan seorang pereka reka bentuk industri. Kayu sebagai bahan utama Konsep ini merujuk kepada gaya reka bentuk yang terhad usia penghasilannya. Reka bentuknya agak ringkas dan menggunakan warna yang gelap sebagai identiti. Konsep ini dipengaruhi oleh gaya negara penghasilan perabot tersebut. Konsep ini direka bentuk berlandaskan reka bentuk perabot tahun 1920-an sehingga 1970-an. Walaupun konsep ini kelihatan seperti perabot berkonsepkan klasik, namun reka bentuknya dipengaruhi oleh gaya reka bentuk moden. Konsep ini memiliki pelbagai gaya iaitu gaya Art Deco, moden, Scandinavia, Itali dan reka bentuk perabot pada abad ke-90. Konsep ini memiliki ciri-ciri reka bentuk yang ringkas dan senang dipadankan dengan susun atur dan persekitaran. 1 Konsep Antik 2 Konsep Klasik 3 Konsep Retro 4 Konsep Kontemporari 5 Konsep Ultramoden Reka bentuk yang moden Konsep ini berasaskan gaya reka bentuk zaman terdahulu dan reka bentuknya tidak terbatas pada sesebuah negara. Ia dapat dikenali melalui gaya, reka bentuk dan juga bahan binaan. Konsep ini lebih dipengaruhi oleh reka bentuk perabot yang berusia lebih 100 tahun. Konsep ini lebih kelihatan abstrak dengan penggunaan bahan dan warna yang pelbagai diterapkan dalam reka bentuknya. Konsep ini juga banyak dipengaruhi oleh gaya futuristik dan moden. Pereka bentuk perabot banyak menekankan idea-idea yang luar biasa dan fungsi yang canggih. 82 83 Tujuan: Eksplorasi dan aplikasi pengetahuan dalam penghasilan lakaran model 3D reka bentuk industri. Alat dan Bahan: Pensel, pensel warna, pembaris dan keluk Perancis (French curve). Langkah: 1 Aktiviti ini dilakukan secara individu. 2 Murid mengenal pasti alat dan bahan bagi menghasilkan lakaran model 3D. 3 Murid mengenal pasti lakaran yang dihasilkan sama ada bentuk mengikut fungsi atau fungsi mengikut bentuk. 4 Persembahkan hasil lakaran proses reka bentuk perabot kepada guru untuk dinilai. Pandangan hadapan Pandangan atas Pandangan sisi Lukisan unjuran Rajah 7.4 Proses penghasilan lukisan perincian model 3D Tujuan: 1 Menganalisis dan memanipulasi hasil eksperimentasi idea dan konsep reka bentuk industri melalui pelbagai sumber dalam penjanaan tugasan. 2 Menghasilkan idea secara kreatif dan inovatif daripada eksperimentasi dalam penghasilan model reka bentuk. Alat dan Bahan: Pensel, pensel warna, pembaris dan keluk Perancis (French curve). Langkah: 1 Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan. 2 Murid menghasilkan lakaran, lukisan unjuran dan lukisan perincian. 3 Hasilkan lukisan perincian model 3D reka bentuk perabot berdasarkan idea lakaran yang telah dihasilkan dengan menggunakan media yang disediakan. Lukisan perincian Lukisan perincian model 3D 4 5 Murid boleh: 7.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses dalam penghasilan lakaran reka bentuk perabot. 7.2.2 Menjustifikasikan reka bentuk perabot berdasarkan: i. Bentuk mengikut fungsi ii. Fungsi mengikut bentuk 7.2.3 Mengklasifikasikan alatan dan bahan dalam penghasilan model 3D reka bentuk industri. 7.2.4 Mengaplikasikan proses menghasilkan reka bentuk perabot. Murid boleh: 7.3.1 Menterjemahkan idea dan konsep reka bentuk industri dalam penghasilan lakaran, lukisan unjuran dan lukisan perincian. Standard Pembelajaran Standard Pembelajaran Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti Murid dikehendaki membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses dalam penghasilan lakaran reka bentuk perabot. Murid juga perlu membuat penerokaan berdasarkan penghasilan model 3D reka bentuk industri serta proses menghasilkan reka bentuk perabot. Murid dikehendaki menterjemahkan idea dan konsep reka bentuk industri dalam penghasilan lakaran, lukisan unjuran dan lukisan perincian. Murid juga perlu menghasilkan lukisan model 3D berskala. 1 3 2 1 2 3 4 Lakaran idea Reka Bentuk Industri https://www. youtube.com/ watch?v=xpE8qy8lOXI Jom Imbas Rajah 7.3 Penghasilan lakaran model 3D Imbas Kod Zappar Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni 84 85 Sudut Pereka Muda Tujuan: Melakukan aktiviti tumpu galeri, iaitu penghayatan terhadap hasil folio reka bentuk industri melalui pameran seni. Alat dan Bahan: Panel lukisan dan hasil lukisan perincian model 3D murid. Langkah: 1 Hasil lukisan perincian model 3D murid dipamerkan di sudut pameran yang telah disediakan di dalam kelas. 2 Ketua kumpulan akan menerangkan mengenai lukisan produk yang dihasilkan dari aspek Bahasa Seni Visual. 3 Murid membuat apresiasi berpandukan pengalaman sendiri dalam penghasilan reka bentuk perabot. 4 Murid lain memerhatikan hasil karya tersebut dan membuat catatan. 5 Hasil pemerhatian dicatatkan dalam buku nota murid. Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Kesesuaian tajuk dan konsep • Keaslian hasil rekaan • Perkaitan tema subjek pilihan dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Pereka bentuk bagi syarikat penghasilan dan pembuatan produk industri. • Pereka bentuk atau konsultan bagi syarikat pembuatan perabot. • Tenaga pengajar sama ada di sekolah, Institut Kemahiran atau Institut Pengajian Tinggi (IPT). • Usahawan dengan mereka cipta, menghasilkan produk dan memasarkan sendiri produk yang telah dihasilkan. Info Kerjaya IMBAS KEMBALI Apresiasi Seni Aktiviti Apresiasi Seni Aktiviti Murid boleh: 7.4.1 Mempamerkan hasil model 3D. 7.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil model 3D sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 7.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan model 3D dalam reka bentuk industri. Standard Pembelajaran Pada bahagian Apresiasi Seni, murid akan menghayati dan menjelaskan hasil lukisan perincian model 3D yang dihasilkan. Pengalaman semasa menghasilkan lukisan perincian model 3D juga dikongsi bersama rakan dan guru. Reka Bentuk Industri Kemahiran Pereka Bentuk Industri Menyelesaikan masalah. Mengetengahkan idea. Pengetahuan teknikal. Kebolehan berkomunikasi. Peranan Pereka Bentuk Industri Mengenal pasti produk berfungsi seperti dikehendaki. Memastikan produk mendapat tempat di pasaran. Penghasilan produk yang menitikberatkan aspek keselamatan. Menganalisis reka bentuk produk lebih efektif. Menentukan objektif reka bentuk. Rupa reka bentuk produk menarik. Ciri-ciri Pereka Bentuk Industri Kreativiti, imaginasi dan bakat seni. Kemahiran komunikasi dan pendengar yang baik. Cita rasa warna yang baik dan teliti. Kebolehan untuk menghasilkan ilustrasi dan lukisan teknikal. Fleksibiliti dalam mereka bentuk. Kemahiran menyelesaikan masalah. Konsep Rekaan Perabot Konsep ini berasaskan gaya reka bentuk zaman terdahulu. Antik Konsep ini merujuk gaya reka bentuk yang terhad usia penghasilannya. Klasik Konsep ini direka bentuk berlandaskan reka bentuk perabot tahun 1920-an sehingga1970-an. Retro Konsep ini memiliki pelbagai gaya dan reka bentuk perabot berasaskan abad ke-90. Kontemporari Konsep ini kelihatan lebih abstrak. Ultramoden Gambar foto 7.1 Sesi apresiasi seni 86 87 LATIHAN SUMATIF 4. Reka bentuk industri ialah satu aktiviti atau proses kerja untuk menyelesaikan masalah, mengembangkan idea secara kreatif dan ... A Inovatif B Kemasan C Membina objek D Mencantumkan barangan 5. Apakah kepentingan kemahiran teknikal bagi peranan pereka bentuk industri? A Melakar idea B Membina idea baru C Memastikan produk berfungsi D Mampu menyelesaikan masalah Soalan KBAT 1. Pada pendapat anda, adakah penggunaan konsep kontemporari sesuai dalam mereka bentuk perabot sekolah? Bincangkan. 2. Jelaskan kepentingan lukisan perincian dalam proses reka bentuk perabot. 3. Berdasarkan gambar foto 1, nyatakan maksud fungsi mengikut bentuk dengan jelas. Gambar foto 1 1. Dalam seni reka bentuk industri, prototaip bermaksud ... A Model baharu B Satu siri awal pengeluaran produk yang dihasilkan C Hasil akhir yang diperoleh untuk diperbanyakkan D Bentuk benda sebenar yang dihasilkan untuk melihat kesesuaian sebelum reka bentuk sebenar dikeluarkan 2. Perabot konsep retro berlandaskan reka bentuk perabot tahun ... A 1920-an sehingga 1990-an B 2000-an sehingga 2010-an C 1920-an sehingga 1970-an D 1910-an sehingga 1970-an 3. Merujuk kenyataan di atas, ia menjelaskan konsep ... A Retro B Klasik C Moden D Ultramoden Konsep ini lebih kelihatan abstrak dengan penggunaan bahan dan warna yang pelbagai diterapkan dalam reka bentuknya. Soalan Objektif Soalan KBAT 88 Bidang Seni Kraf memfokuskan pada dua tajuk utama iaitu Seni Tekat dan Seni Anyaman. Bidang Seni Kraf ini menjelaskan tentang prinsip asas, jenis, alatan dan bahan serta teknik dalam penghasilan produk seni tekat dan seni anyaman. 89 S eni tekat merupakan kemahiran hasil kerja tangan warisan. Seni tekat juga dikenali sebagai tekat bersuji yang merupakan hiasan sulaman benang emas atau perak yang dijahit di atas kain dasar, iaitu kain baldu mengikut motif atau corak tertentu. Penghasilan produk seni tekat mengambil masa yang lama disebabkan setiap penekat mementingkan kehalusan dan ketelitian yang tinggi dalam proses penghasilan seni tekat yang berkualiti. Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan sejarah, prinsip asas, jenis, motif, alatan, bahan dan proses seni tekat. Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses berdasarkan kefahaman terhadap prinsip penghasilan seni tekat. Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses dalam penghasilan seni tekat dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni tekat. seni TeKAT bab 8 Hajah Azizah Mohamad Yusof, Adiguru Seni Tekat, Kuala Kangsar, Perak. Sumber: Hajah Azizah Mohamad Yusof Wawancara Adiguru Seni Tekat Benang Emas http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/ist.mp4 Jom Imbas 90 91 Objektif Pembelajaran Kata Kunci • Kain linen • Kain irasan • Kontekstual • Kain samarinda • Konstruktivisme Murid boleh: 8.1.1 Menjelaskan prinsip asas seni tekat. 8.1.2 Menyatakan jenis, motif, alatan dan bahan seni tekat. 8.1.3 Menerangkan proses seni tekat. Standard Pembelajaran Motif Seni Tekat Persepsi Seni Prinsip Asas Seni Tekat Prinsip asas dalam seni tekat merupakan satu proses bersuji, iaitu menjahit dengan menggunakan benang putih bagi menetapkan kedudukan benang emas atau benang perak secara berulang-ulang sehingga menutupi mempulur. Rajah 8.1 Jenis seni tekat Tekat Timbul Benang Emas Tekat timbul benang emas dikenali sebagai tekat bersuji yang merupakan proses sulaman benang emas atau perak yang ditekat di atas kain baldu mengikut motif atau corak. Tekat Gubah Tekat gubah pula menggunakan acuan yang diperbuat daripada kertas nipis yang ditebuk dengan motif atau reka corak. Benang sutera merah yang dikenali sebagai benang untina digunakan untuk menjahit benang ijuk mengikut reka corak yang dipilih. Jenis Seni Tekat Motif Daun Asam Batu Motif Bunga Raya Motif Bunga Lawang Motif Bunga Padi Motif Bunga Kekwa Motif Bunga Anggerik Sumber: Hajah Azizah Mohamad Yusof Rajah 8.2 Motif seni tekat 92 93 Melakar motif pada kemaga. Proses Penyediaan Cuban Proses Penyediaan Mempulur Rajah 8.5 Proses penyediaan cuban Menyediakan lima kotak lilit untuk menggulung benang emas ke cuban. Melilit benang emas ke cuban secara bersilang. Melakar dan menyurih motif pada kemaga. Proses memotong motif yang telah dilakar pada kemaga. Lilin digunakan untuk melicinkan bahagian tepi mempulur. Rajah 8.6 Proses penyediaan mempulur Mempulur yang telah siap. 3 2 5 1 4 Langkah 1 Langkah 2 Bahan Seni Tekat Rajah 8.3 Alatan seni tekat Benang putih Gam kanji Kain putih (kain lapis) Benang emas atau perak Alatan Seni Tekat Kain irasan (baldu) Kain yang dijadikan dasar tekatan Pemidang kayu berkaki Digunakan untuk meregang kain dan memudahkan tekatan Lilin Digunakan bagi melicinkan bahagian tepi mempulur Mempulur Isi tekat yang bermotif Cuban Kayu bercabang untuk melilit benang emas Jarum Chenille Digunakan untuk menjahit benang putih pada kain irasan Benang putih Digunakan untuk mengikat benang emas yang menutupi mempulur Papan tebuk Dijadikan pelapik semasa memotong mempulur Pisau pemotong Digunakan untuk memotong mempulur Kain putih Dijadikan kain bagi mengalas tekatan yang diregang pada kayu pemidang Gunting Digunakan untuk memotong benang Kain irasan (baldu) Rajah 8.4 Bahan seni tekat Info Seni Benang ijuk Benang ijuk (serat yang berwarna hitam pada pangkal pelepah enau) yang dililit dengan benang sutera merah. Ia digunakan sebagai bahan membentuk motif dalam tekat gubah. Info Seni Cuban Alat daripada kayu atau buluh berbentuk palang atau kayu bercabang tiga yang digunakan untuk menggulung benang emas atau perak. Kemaga Tiga keping kad manila yang telah dilapis dan dimampatkan untuk membuat mempulur. Perkataan ini ialah akronim daripada rangkai kata kad manila yang digamkan. Sangga Pemegang bunga tekat supaya kedudukannya tetap dan tidak berganjak apabila disulam dengan benang emas dan sangga dipotong apabila mempulur dijahit pada pemidang. a = Sangga a a a a a a 94 95 Kain kapas diikat pada pemidang berkaki menggunakan tali. Kain kapas bertelinga diregang pada pemidang. Benang emas direntaskan di atas mempulur dan dijahit dengan benang putih. Proses menekat diulang sehingga selesai. Proses menekat diulang sambil memastikan benang emas rata dan kemas. Pastikan benang pemegang mempulur digunting sebelum meneruskan tekatan. Jahitan benang putih disisipkan ke bawah mempulur bagi memastikan kemasan. Hasil tekatan yang telah siap. Rajah 8.7 Proses menekat Pemidang kayu yang siap diregang. Gam atau jahit kain irasan di atas permukaan kain putih (kain lapis). Mempulur diletakkan di atas permukaan kain irasan. Mempulur dijahit untuk meletakkan kedudukannya supaya mudah ditekat. Proses menjahit diulang sehingga selesai. Mempulur yang sudah siap dijahit. Proses Menekat 1 1 3 3 4 4 Langkah 1 | Persiapan Pemidang Kayu Berkaki Langkah 2 | Menjahit Mempulur UJI MINDA Lengkapkan teka silang kata di bawah. Melintang 1. Bunga _____ merupakan satu daripada motif seni tekat yang berunsur flora. 6. Pemidang kayu _____ digunakan untuk tujuan meregang kain dan memudahkan tekatan. 7. Benang daripada _____ merupakan serat yang berwarna hitam pada pangkal pelepah enau. 2. Tiga keping kad manila yang telah dilapis dan dimampatkan untuk membuat mempulur. 3. Benang ______ digunakan untuk mengetatkan kedudukan tekat benang emas pada mempulur. 4. Tekat ______ menggunakan acuan yang diperbuat daripada kertas nipis yang ditebuk dengan motif atau reka corak. 5. Tekat timbul benang emas juga dikenali sebagai tekat _____ . Menegak 1 2 4 6 7 5 3 2 1 4 2 5 3 6 2 Proses Menekat Tekat Timbul Benang Emas http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/mnkt.mp4 Jom Imbas TAHUKAH ANDA? Kain putih dijahit menjadi empat sudut bertelinga untuk memudahkan kayu peregang diikat pada kayu pemidang berkaki. Langkah 3 | Menekat 96 97 Dalam aktiviti Ekspresi Seni ini, murid dapat merujuk hasil pemerhatian dan percubaan dalam eksplorasi yang lalu bagi menghasilkan produk seni tekat dengan kreatif di samping menerapkan aspek pemikiran seni visual. Rajah 8.8 Langkah-langkah menghasilkan tekat timbul benang emas Memotong mempulur di atas kemaga. Jahitkan kain irasan (kain baldu) di atas kain lapik. 5 Sediakan cuban dan jahitkan mempulur pada kain irasan. Mulakan proses menekat sehingga selesai. Balut hasil seni tekat yang telah siap pada penutup kotak yang dialas fiber. Bekas aksesori yang telah siap. Aktiviti A: Bekas Aksesori - Tekat Timbul Benang Emas 1 2 3 4 5 6 Murid telah memahami prinsip asas seni tekat, jenis, alatan dan bahan serta proses seni tekat. Merujuk kepada pengetahuan tersebut, murid dikehendaki menggunakan pelbagai sumber alam semula jadi atau bahan terbuka untuk menghasilkan produk seni tekat. Tujuan: Mengeksplorasi dan mengaplikasi proses seni tekat dengan menggunakan pelbagai bahan gentian. Alat dan Bahan: Pemidang kayu berkaki, cuban, jarum Chenille, gunting, pisau pemotong, papan tebuk, lilin, mempulur, benang sulam, benang bulu kambing, kain putih, kain linen dan kain samarinda (kain tenun bercorak petak). Langkah: 1 Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. 2 Setiap kumpulan diminta menggunakan strategi kontekstual dalam meneroka bahan dan proses menekat. 3 Murid menerapkan prinsip asas seni tekat menggunakan pelbagai sumber alam semula jadi atau bahan terbuka. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Alat dan bahan. Gulungkan benang bulu pada cuban. Potong mempulur mengikut motif. Pastikan jahitan benang emas memegang benang bulu. Cetak motif bunga lawang. Mulakan proses menekat. Regangkan kain pada ram kayu pemidang berkaki. Pastikan sangga dipotong apabila tekatan melaluinya. Jahitkan mempulur pada kain irasan. Standard Pembelajaran Murid boleh: 8.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses berdasarkan kefahaman terhadap prinsip penghasilan seni tekat. Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti Murid boleh: 8.3.1 Menghasilkan produk seni tekat dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan alat, bahan dan proses. Standard Pembelajaran Tujuan: Menzahirkan idea dan konsep melalui pelbagai bahan dalam penghasilan produk seni tekat. Alat dan Bahan: Pemidang kayu berkaki, cuban, jarum Chenille, gunting, pisau pemotong, cutting mat, benang emas, kain baldu, kertas manila, mempulur, lilin dan gam kanji. Langkah: 1 Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. 2 Setiap kumpulan diminta menggunakan strategi konstruktivisme dalam meneroka bahan dan proses menekat. 3 Murid menghasilkan produk seni tekat menggunakan pelbagai bahan. Keusahawanan Showcase Satu Daerah Satu Industri (SDSI) Jelajah Kraf anjuran Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia di Mukim Sayong, Kuala Kangsar, Perak memberi peluang untuk mempelajari proses menekat bersama Adiguru Seni Tekat, Hajah Azizah Mohamad Yusof. Hasil seni kraf mampu menjana ekonomi dan menjulang pendapatan masyarakat. Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni 98 99 Dalam aktiviti Apresiasi Seni ini, produk seni tekat akan dipamerkan di hadapan kelas. Hasil produk ini akan dinilai secara kolaboratif (situasi dua atau lebih murid belajar bersama-sama) melalui aktiviti yang dijalankan. Murid akan menilai hasil produk seni tekat dari aspek Bahasa Seni Visual dan berkongsi pengalaman semasa menjalani proses penghasilan karya seni tekat tersebut. Tujuan: Membuat penghayatan dan menjelaskan hasil produk seni tekat dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. Bahan: Hasil produk seni tekat murid dalam aktiviti Ekspresi Seni. Langkah: 1 Setiap kumpulan mempersembahkan hasil terbaik untuk sesi apresiasi. 2 Semua hasil produk dipamerkan di stesen kumpulan masing-masing. 3 Murid mendapatkan maklumat dari satu stesen ke satu stesen dengan mencatatkannya ke dalam buku nota masing-masing. 4 Murid membuat apresiasi berpandukan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni tekat. 5 Guru membuat penilaian dan memberi maklum balas. Rajah 8.9 Langkah-langkah menghasilkan tekat gubah Motif Bunga Tanjung dilakar dan digunting untuk dijadikan acuan. Motif dilakar di atas permukaan kain irasan. Motif Bunga Tanjung yang sudah siap dilakar. Benang untina dijahit merentasi tali emas mengikut rupa motif Bunga Tanjung. Pastikan tali emas dipusing pada hujung motif untuk meneruskan jahitan. Tekat gubah yang telah siap dijahit. 1 2 5 3 6 7 4 Alat dan Bahan: Kain baldu, kain putih, tali emas, benang sutera (untina), jarum, gunting dan pemidang kayu berkaki. Langkah: Aktiviti B: Kipas Tangan - Tekat Gubah Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Apresiasi Seni Aktiviti Murid boleh: 8.4.1 Mempamerkan hasil produk seni. 8.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil produk seni sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 8.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni tekat. Standard Pembelajaran Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Keaslian hasil produk seni • Penerangan motif seni tekat pilihan dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Info Seni Perbadanan Adat Melayu dan Warisan Negeri Selangor (PADAT) dengan usaha sama Persatuan Pakar Pembuatan Kraf dan Sulam Tangan Kuala Lumpur dan Selangor (SCHEME) telah menghasilkan Tekat Gubah Bunga Tanjung yang diiktiraf terpanjang dalam Malaysia Book Of Records berukuran 9 meter (panjang) x 0.91 meter (lebar). Sumber: hmetroshahalam@hmetro.com.my Keusahawanan Syarikat Sakura Malaysia telah berjaya membawa beg tangan keluarannya yang bermotifkan tradisional sebagai elemen utama ke London Modest Fashion Week (LMFW) untuk membuka ruang lebih luas kepada produk seni tekat bagi menembusi pasaran antarabangsa. Hasil produk seni tekat gubah. 100 101 Maklumat di bawah menerangkan tentang seni tekat. 1. Apakah yang dimaksudkan dengan bersuji? A Berulang-ulang B Bersulam-sulam C Berbunga-bunga D Berbenang-benang 2. Apakah nama proses tekatan berdasarkan gambar foto 1? A Melukis motif B Melakar corak C Menjahit mempulur D Memotong mempulur 3. Apakah tujuan penggunaan kain baldu berwarna gelap? A Supaya hasil tekatan benang emas tahan lama B Memudahkan kerja-kerja menekat dengan benang emas C Supaya mempulur mudah dikenakan pada kain dasar D Supaya hasil tekatan benang emas atau perak nampak jelas dan bercahaya LATIHAN SUMATIF 4. Apakah kegunaan alat tekat berdasarkan gambar foto 2? A Untuk dasar sulaman B Untuk meregang kain C Untuk melekatkan motif D Untuk melilit benang emas 5. Susun mengikut tertib yang betul untuk proses seni tekat. I Menjahit mempulur II Meregang kain dasar III Menyediakan pemidang IV Proses menekat A I, II, III, IV B II, III, I, IV C III, I, II, IV D III, II, I, IV 1. Bincangkan aspek designomic yang terdapat pada hasil produk seni tekat dalam gambar foto 3. 2. Banding bezakan antara seni sulaman dengan seni tekat menggunakan peta buih berganda. 3. Anda diiktiraf sebagai usahawan muda seni tekat tempatan. Apakah jenis produk seni tekat bernilai komersial yang difikirkan berupaya bersaing di peringkat global? Gambar foto 2 Gambar foto 3 Tekat benang emas juga dikenali sebagai tekat bersuji. • Kain irasan (baldu) • Kain putih (kapas) • Benang emas atau perak • Benang putih • Mempulur • Gam kanji • Lilin • Tekat Timbul Benang Emas • Tekat Gubah • Bunga Kekwa • Bunga Lawang • Bunga Raya • Bunga Anggerik • Bunga Padi • Daun Asam Batu Seni tekat merupakan proses sulaman benang emas atau perak yang ditekat di atas kain baldu mengikut motif atau corak tertentu. Jenis Bahan Alatan • Pemidang kayu berkaki • Cuban • Jarum Chenille • Papan tebuk • Pisau pemotong • Gunting Motif Proses • Proses penyediaan cuban • Proses penyediaan mempulur • Proses menekat Info Kerjaya IMBAS KEMBALI Gambar foto 1 Soalan KBAT Soalan Objektif Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Pakar rujuk dalam bidang kraf khususnya seni tekat. • Anugerah Tokoh Kraf Negara dan Adiguru Kraf seni tekat yang berperanan menyuburkan kemahiran seni tekat agar kekal sebagai warisan kebangsaan. • Tenaga pengajar mahir atau jurulatih dalam bidang seni kraf di Pusat Latihan Kemahiran Mara, Institut Kraf Negara dan Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia. • Pengusaha atau usahawan barangan seni tekat dalam Showcase Satu Daerah Satu Industri (SDSI) yang mempromosikan produk industri kreatif seni budaya tempatan sehingga ke peringkat antarabangsa. S E N I T E K A T 102 103 SENI ANYAMAN bab 9 T ahukah anda bahawa seni anyaman di negara kita berkait rapat dengan cara hidup tradisional dan kebudayaan masyarakat Melayu? Seni anyaman merupakan satu seni warisan yang mempunyai nilai seninya yang tersendiri. Ia digunakan secara meluas sebagai produk gunaan harian masyarakat setempat. Kegiatan menganyam tidak dilakukan pada waktu tengah hari kerana daun mengkuang lebih mudah dianyam pada waktu pagi, petang dan malam. Anyaman daun pandan, mengkuang, buluh dan rotan Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan sejarah, prinsip asas, jenis, motif, alatan, bahan dan proses seni anyaman. Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses berdasarkan kefahaman terhadap prinsip penghasilan seni anyaman. Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan dan proses dalam penghasilan produk seni anyaman dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni anyaman. Objektif Pembelajaran Kata Kunci • Gadas • Pepeh • Lagang 104 105 Standard Pembelajaran Murid boleh: 9.1.1 Menjelaskan prinsip asas seni anyaman. 9.1.2 Menyatakan jenis, motif, alatan, bahan dan fungsi seni anyaman. 9.1.3 Menerangkan proses seni anyaman. Persepsi Seni Prinsip Asas Seni Anyaman Prinsip asas dalam seni anyaman merupakan satu proses menjalin secara silang-menyilang helaian demi helaian daun mengkuang, pandan, rotan, buluh dan beberapa bahan lain. Sesebuah hasil seni anyaman dianggap sempurna apabila penganyam mementingkan ketegangan semasa menganyam agar anyaman rapat dan tidak longgar. Pemilihan bahan asas seni anyaman menentukan hasil kekemasan sesebuah hasil seni anyaman. Jenis-jenis Seni Anyaman Anyaman yang tidak mempunyai kelarai. Anyaman asas bagi anyaman mengkuang menggunakan teknik angkat satu dan turun satu. Anyaman ini biasanya digunakan sebagai tikar pelapik lantai untuk aktiviti harian. Anyaman yang mempunyai corak atau motif yang berbentuk dam dan terhasil daripada proses menganyam. Anyaman yang menghasilkan satu gaya atau ragam hias yang menarik sebagai motif utama. Anyaman ini biasanya dirancang dan dilakukan serentak semasa proses anyaman. Anyaman untuk membuat bunga sulam pada rombong. Ragam hias jenis ini memerlukan alat penyisip untuk memasukkan helaian daun yang berlainan warna ke atas permukaan anyaman sulam. Jenis-jenis Seni Anyaman Anyaman Sulam Anyaman Kelarai Anyaman Gadas Rajah 9.1 Jenis seni anyaman Motif Seni Anyaman Kelarai Alatan Seni Anyaman Alat untuk membelah daun daripada mempulur (tulang belakang daun) dan bahagian tepi daun yang berduri. Alat daripada buluh leper yang dinipiskan sedikit pada kedua-dua tepinya supaya mudah untuk melurut daun mengkuang. Alat daripada buluh yang ditajamkan menyerong di salah satu hujung supaya helaian mengkuang boleh diselitkan untuk disisip. Motif Seni Anyaman Kelarai Flora Fauna Nama Manusia Kelarai Mak Mek Kelarai Cik Kedah Berakar Kelarai Tapak Harimau Kelarai Buntut Siput Kelarai Bunga Cengkih Kelarai Bunga Api Sumber: Anyaman Pandan dan Mengkuang,1989. Rajah 9.2 Motif seni anyaman kelarai TAHUKAH ANDA? Rombong: Bakul kandung daripada mengkuang yang berbucu. Mempunyai pelbagai saiz, berpenutup sarung yang sama bentuk dengan badan dan digunakan untuk menyimpan padi dan peralatan jahitan. Belantan Penyisip Pisau Jangka Pelurut Jenis Alatan Seni Anyaman Parang Alat untuk membelah daun mengkuang menjadi helaian yang lebih kecil mengikut lebar yang dikehendaki. Alat ini mempunyai mata pisau yang tajam. Digunakan untuk memotong dan menetak daun pokok mengkuang. Alat pemukul semasa proses menitik daun. Rajah 9.3 Alatan seni anyaman 106 107 Bahan-bahan Anyaman Fungsi Seni Anyaman Rajah 9.4 Bahan-bahan anyaman Rotan Tudung saji Nyiru Tikar parudan Bidai Mengkuang Pandan Buluh Ribu-ribu Reben Kercut Straw Jut Strap plastik Gulungan surat khabar Lekar Bakul berkaki Bakul berkat Raga Kipas anyam Beg Info Seni Kelarai ialah corak yang terbentuk daripada proses menganyam. Rotan pulur ialah isi atau bahagian dalam sebilah rotan. Tudung duang ialah tudung saji daripada daun serdang palma berbentuk kubah dan berwarna-warni. Bakul kandung daripada bilah buluh atau rotan yang digunakan untuk mengisi ikan, buah-buahan dan lain-lain. Bakul kandung berkaki daripada buluh yang digunakan untuk mengisi beras atau padi. Bakul kandung daripada rotan yang digunakan untuk mengisi makanan. Hasil anyaman daripada mengkuang yang digunakan untuk mengipas. Beg serba guna daripada anyaman mengkuang. Bakul alas yang dianyam daripada rotan, lidi atau bemban yang digunakan sebagai alas periuk, kuali atau pasu. Bekas daripada buluh berbentuk bujur atau bulat yang digunakan untuk menampi padi atau beras, hiasan dinding dan menjemur ikan. Tikar bersaiz kecil yang digunakan sebagai alas ketika memarut kelapa bagi tujuan menadah isi kelapa yang telah diparut. Sejenis tirai yang diperbuat daripada bilah rotan atau buluh. Digunakan untuk menutup sajian, berbentuk kerucut dan diperbuat daripada daun mengkuang. Rajah 9.5 Fungsi seni anyaman 108 109 Proses Penyediaan Daun Mengkuang 1 Menetak daun Dilakukan pada waktu pagi atau petang untuk mengelakkan daun mengkuang daripada layu. Daun mengkuang yang berusia 1 sehingga 2 tahun dipotong sama panjang. Disusun mengikut rangkap (merepang). 2 Melayur Daun mengkuang dilayur di atas bara api sehingga daun berwarna kekuningan. Tujuannya untuk melembutkan daun agar lebih mudah dibelah dan dijangka. Kemudian dibelah untuk membuang duri dan tulang belakang menggunakan pisau. 3 Menjangka Daun mengkuang dibelah menjadi helaian kecil dengan menggunakan jangka bersaiz antara 5 mm sehingga 10 mm. Alat jangka bermata tajam digunakan dengan mencucuk pada daun yang diletakkan di atas kain tebal dan daun ditarik perlahan-lahan. Bahagian tepi daun mengkuang dan durinya dibuang. 4 Menitik Proses menitik atau membantul menggunakan belantan kecil yang dilapik dengan sebatang kayu untuk melembutkan daun mengkuang. Ikatan daun mengkuang dititik sambil memulasnya berulang kali. Proses Penyediaan Daun Mengkuang http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/ppdm.mp4 Jom Imbas 8 Mewarna Air dimasak di dalam periuk bersama dengan pewarna yang dikenali sebagai inci. Daun mengkuang yang telah dilonggarkan ikatannya dimasukkan ke dalam periuk selama 10 minit. Masukkan tiga sehingga empat asam keping untuk mematikan warna. Cuci dan bilas ikatan daun mengkuang yang telah diwarnakan. Jemur ikatan daun mengkuang di ampaian yang teduh atau jauh daripada cahaya matahari supaya warnanya tidak pudar. 6 Menjemur Daun mengkuang yang telah direndam dibilas dengan air bersih. Daun mengkuang dijemur di bawah cahaya matahari. 7 Melurut Proses melurut dilakukan dengan menekan daun mengkuang menggunakan jari dan pelurut dari pangkal sehingga hujung daun untuk melembutkannya. Daun dilipat supaya sama panjang sebelum memulakan proses melagang. Rajah 9.6 Proses penyediaan daun mengkuang 5 Merendam Daun mengkuang diikat dan direndam selama tiga hari tiga malam di dalam tempayan yang berisi air. Tujuannya adalah untuk melunturkan warna hijau asli daun (penyahwarnaan). 110 111 Proses Menganyam Tikar 4 Sisip Teknik menyambung helaian yang pendek dengan menyisip helaian tersebut pada celah mata anyam supaya anyaman tidak terburai. 1 Lagang Helaian dilipat dua bahagian sama panjang dengan helaian mengkuang dibentuk seperti "V". Kaedah ini dikenali sebagai melagang atau menaja. 2 Anyam Proses menganyam dimulakan dari bahagian tengah helaian yang dilipat. Bahagian permulaan helaian mengkuang dijalin secara berselang-seli. 3 Pepeh Pepeh juga dikenali sebagai lepih ialah teknik melipat dan menganyam bahagian tepi anyaman untuk mematikannya. Pelepihan ialah proses menyisip helaian yang berlebihan ke dalam badan anyaman. Rajah 9.7 Proses menganyam tikar 5 Kerat Baki bilah anyaman dipotong menggunakan pisau supaya anyaman nampak kemas. Rupa Bentuk Tikar Bucu tikar Empat sudut penjuru tikar Badan Tikar Bahagian keseluruhan tikar yang meliputi panjang dan lebar tikar. Tepi Tikar Tepi tikar yang terdiri daripada bahagian keseluruhan tepi atau keliling tikar termasuk kepala dan panjang tikar. Rajah 9.8 Rupa bentuk tikar Kepala Tikar Bahagian di antara dua bahagian tepi tikar yang menentukan panjang tikar. UJI MINDA 1 Lengkapkan peta alir berikut dengan proses penyediaan daun mengkuang. Menetak daun Sambung Teknik mencantum untuk menambah panjang helaian. Ia digunakan untuk helaian yang putus atau pendek menggunakan teknik sisip. Info Seni Proses Menganyam Tikar Mengkuang http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/pmym.mp4 Jom Imbas 112 113 Murid telah memahami prinsip asas seni anyaman, jenis, alatan, bahan dan fungsi serta proses seni anyaman. Berdasarkan pengetahuan tersebut, murid dikehendaki melakukan aktiviti di bawah untuk mengukuhkan pemahaman terhadap prinsip asas seni anyaman. Dalam aktiviti Ekspresi Seni ini, murid dapat menggunakan dapatan eksplorasi bagi menghasilkan produk seni anyaman yang kreatif di samping menerapkan aspek designomic. Tujuan: Mengeksplorasi dan mengaplikasi proses seni anyaman dengan menggunakan pelbagai bahan gantian. Alat dan Bahan: Lidi, gunting, botol kaca, getah, surat khabar, gam, cawan kertas, reben dan rotan pulur berwarna. Langkah: 1 Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. 2 Setiap kumpulan diminta menggunakan strategi kontekstual dalam meneroka bahan dan proses menganyam. 3 Murid menghasilkan produk seni anyaman menggunakan bahan alam semula jadi atau pelbagai bahan gantian seperti lidi, gunting, botol kaca, getah, surat khabar, gam, cawan kertas, reben dan rotan pulur berwarna. 4 Murid mempersembahkan hasil produk seni anyaman setiap kumpulan di hadapan kelas. Tujuan: Penzahiran idea dan konsep melalui pelbagai bahan dalam penghasilan produk seni anyaman. Arahan: 1 Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. 2 Setiap kumpulan diminta menggunakan strategi konstruktivisme dalam meneroka bahan dan proses menganyam. 3 Murid boleh memilih satu daripada aktiviti di bawah untuk menghasilkan produk seni anyaman. 4 Produk seni anyaman yang akan dihasilkan boleh menggunakan bahan alam semula jadi seperti mengkuang, pandan, buluh, rotan dan sebagainya. Alat dan Bahan: Pelurut, penyisip, pisau dan daun mengkuang. Langkah: Mulakan anyaman dengan teknik angkat satu dan turun satu. Anyam tepi tikar dengan kemas. Helaian menegak diangkat. Sisip. Helaian melintang diturunkan. Kerat. Pepeh. 1 5 2 6 3 7 4 Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti Standard Pembelajaran Murid boleh: 9.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan, bahan, jenis dan proses berdasarkan kefahaman terhadap prinsip penghasilan seni anyaman. Murid boleh: 9.3.1 Menghasilkan produk seni anyaman dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan alat, bahan dan proses. Standard Pembelajaran Aktiviti A: Pelapik Pinggan (Anyaman Gadas) Bahan Gulungan kertas surat khabar Botol kaca, getah dan rotan pulur berwarna Cawan kertas dan reben Hasil Anyaman Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni Rajah 9.10 Langkah-langkah menganyam pelapik pinggan 114 115 Alat dan Bahan: Penyembur air, gunting, playar, pisau NT-cutter, pemecah ais, pembaris, pita ukur dan rotan pulur. Langkah: Potongkan 7 bilah rotan yang bersaiz 1.5 mm sepanjang 8 inci setiap satu. Alat dan bahan. Tindihkan 3 bilah rotan di atas 4 bilah rotan untuk memulakan anyaman tapak bakul. Tegakkan semua bilah rotan untuk menganyam badan bakul. Gunakan penyembur air sekiranya rotan kering. Selitkan setiap bilah rotan yang menegak untuk membentuk bingkai bakul. Potong lebihan rotan tadi. Pastikan hujung rotan tidak dipotong terlalu pendek. Hasil produk bakul telur. Rendamkan bilah rotan supaya mudah dilentur semasa menganyam. Ambil sebilah rotan yang panjang dan mulakan anyaman tapak bakul secara berselang-seli. Anyam badan bakul dengan menggunakan sebilah rotan yang lain secara menaik ke atas. Anyam sehingga bentuk bakul terhasil. Kemaskan bingkai bakul dengan melilitkan lebihan rotan ke bahagian dalam agar lebih kukuh. Ambil sebilah rotan bersaiz 3.0 mm untuk dijadikan tangkai bakul. 2 4 6 8 10 12 1 3 5 7 9 11 Rajah 9.11 Langkah-langkah menganyam bakul telur Keusahawanan Program Satu Produk Satu Daerah (SDSI) merupakan satu program untuk membangunkan sosioekonomi masyarakat setempat melalui penglibatan aktiviti seni anyaman yang telah diusahakan secara tradisional supaya dapat dikomersialkan. Aktiviti B: Bakul Telur Adigiru Seni Anyaman Rotan http://tb-bukuteks. s3.amazonaws.com/ psv2018/adrtn.mp4 Jom Imbas 116 117 Tujuan: Membuat penghayatan dan menjelaskan hasil produk seni anyaman dengan menumpukan kepada aspek Bahasa Seni Visual. Alat dan Bahan: Hasil produk seni anyaman murid dalam aktiviti ekspresi seni. Langkah: 1 Setiap kumpulan mempersembahkan hasil terbaik untuk sesi apresiasi. 2 Semua hasil produk dipamerkan di stesen kumpulan masing-masing. 3 Murid mendapatkan maklumat dari stesen ke stesen dengan mencatatkannya ke dalam buku nota. 4 Murid membuat apresiasi berpandukan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni anyaman. 5 Guru membuat penilaian dan memberi maklum balas. Dalam aktiviti Apresiasi Seni, produk seni anyaman akan dipamerkan di hadapan kelas. Hasil produk ini akan dinilai secara kolaboratif. Melalui aktiviti ini, murid akan menyatakan pendapat dan menilai hasil produk seni anyaman dari aspek Bahasa Seni Visual serta berkongsi pendapat semasa menjalani proses penghasilan produk seni anyaman tersebut. Gambar foto 9.2 Produk hasil seni anyaman IMBAS KEMBALI • Kelarai Bunga Cengkih • Kelarai Bunga Api • Kelarai Tapak Harimau • Kelarai Buntut Siput • Kelarai Mak Mek • Kelarai Cik Kedah Berakar Gambar foto 9.3 Sesi apresiasi seni Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Keaslian hasil produk seni • Penerangan fungsi seni anyaman dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Apresiasi Seni Aktiviti Murid boleh: 9.4.1 Mempamerkan hasil produk seni. 9.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil produk seni sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 9.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan produk seni anyaman. Standard Pembelajaran • Anyaman Gadas Anyaman yang tidak mempunyai kelarai. • Anyaman Kelarai Anyaman yang mempunyai motif berbentuk dam yang terhasil daripada proses menganyam. • Anyaman Sulam Anyaman untuk membuat bunga sulam pada rombong. Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Pakar rujuk dalam bidang seni kraf khususnya seni tekat. • Penganugerahan Tokoh Kraf Negara dan Adiguru Kraf oleh pihak kerajaan adalah bertujuan mengekalkan dan menyuburkan kemahiran menganyam supaya tidak pupus begitu sahaja. • Ikon penganyam bagi mewakili negara ke persada dunia sekiranya menyertai pameran di peringkat antarabangsa. • Tenaga pengajar dalam bidang seni kraf di Pusat Latihan Kemahiran Mara, Institut Kraf Negara dan Kompleks Kraftangan Malaysia. • Pengusaha atau usahawan berjaya barangan seni tekat dalam Program Satu Daerah Satu Industri. Info Kerjaya • Rotan • Mengkuang • Pandan • Buluh • Ribu-ribu • Reben • Kercut • Straw • Jut • Strap plastik • Gulungan surat khabar Bahan • Parang • Belantan • Penyisip • Pisau • Jangka • Pelurut Alatan • Lagang Helaian mengkuang dibentuk seperti "V". • Anyam Daun mengkuang dijalin secara berselang-seli. • Pepeh Teknik melipat tepi anyaman untuk mematikannya. • Sisip Teknik menyambung helaian yang pendek supaya anyaman tidak terburai. • Kerat Baki bilah anyaman dipotong menggunakan pisau. Proses Jenis Motif Seni Anyaman Satu proses menjalin secara silang-menyilang bahan yang telah diproses mengikut aturan. 118 119 1. Apakah yang dimaksudkan dengan kelarai? A Corak bunga pada seni ukiran. B Corak atau motif flora pada seni batik. C Corak atau motif fauna pada seni tekat. D Corak yang terbentuk daripada proses menganyam. 2. Lagang dalam proses menganyam bermaksud ... A membentuk kelarai B menyediakan tulang anyaman C mematikan tepi anyaman tikar D mengukur panjang daun anyaman 3. Melayur daun mengkuang di atas bara api bertujuan untuk ... A melicinkan daun B mewarnakan daun C melembutkan daun D mengeringkan daun 4. Apakah fungsi pelurut dalam proses seni anyaman? A Untuk melembutkan helaian daun mengkuang. B Untuk menyisip lebihan helaian daun mengkuang. C Untuk memotong daun mengkuang dari pokoknya. D Untuk membuang mempulur dan duri daun mengkuang. 5. Susun mengikut tertib yang betul untuk proses seni anyaman. I Pepeh II Lagang III Anyam IV Sisip dan kerat A I, II, III, IV B I, III, II, IV C II, III, I, IV D II, III, IV, I 1. Berdasarkan gambar foto 1 di atas, banding bezakan antara dua produk seni anyaman tersebut dengan menggunakan peta pemikiran yang bersesuaian. 2. Huraikan kelebihan penggunaan bahan terbuka seperti strap plastik atau gulungan surat khabar dalam penghasilan seni anyaman. 3. Sekiranya anda seorang pengusaha bengkel seni anyaman, nyatakan peranan anda bagi menarik minat golongan belia mengikuti latihan kemahiran dalam bidang seni anyaman. Gambar foto1 LATIHAN SUMATIF Soalan Objektif Soalan KBAT 120 Komunikasi visual merupakan bidang yang menggabungkan seni dan reka bentuk bagi menghasilkan objek atau karya visual yang memfokuskan kepada penyampaian mesej tertentu melalui pelbagai media. Pereka dalam bidang komunikasi visual menginterpretasi, mengurus dan mempersembahkan mesej yang ingin disampaikan secara visual. Kemajuan dalam teknologi digital khususnya peranti dan perisian komputer, percetakan serta media massa telah membuka lebih banyak peluang kepada pereka untuk menghasilkan karya komunikasi visual dengan lebih efisien. Bidang kerjaya yang berkaitan dengan komunikasi visual ialah pengarah seni, pereka grafik dan pengiklanan, jurufoto, ilustrator, animator, pereka laman sesawang dan pereka permainan digital. Dalam buku ini, murid akan didedahkan dengan topik tipografi bagi seni reka grafik manakala topik kamera dan peranti pengimejan bagi seni foto. Bidang 121 seni reka grafik (tipografi) bab 10 Objektif Pembelajaran Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan definisi, jenis dan fungsi tipografi. Membuat eksperimentasi dan penerokaan pelbagai media dan teknik dalam proses penghasilan karya tipografi. Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan rekaan tipografi dalam penghasilan karya dengan menggunakan imaginasi dan idea dengan kreatif. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya Seni Reka Grafik. Muhammad Syamil Sadle Kata Kunci • Serif • Stroke • Ornamentasi S ejak zaman dahulu, manusia telah mencipta pelbagai kaedah untuk berkomunikasi dan pemangkin kepada ketamadunan manusia, iaitu dengan terhasilnya tulisan. Kini, dengan kemajuan teknologi perkomputeran dan perisian yang sangat pesat, rekaan taip dapat dihasilkan dengan begitu meluas. Terdapat pelbagai jenis muka taip (typeface) pada komputer mahupun peranti digital untuk digunakan bagi tujuan berkomunikasi. Bagi pereka grafik, tipografi bukan sahaja berfungsi menghasilkan tulisan yang sempurna untuk berkomunikasi tetapi juga sebagai satu bentuk ekspresi seni. Tipografi merupakan satu daripada elemen penting dalam komunikasi visual. 122 123 Teknologi Maklumat & Komunikasi Murid didedahkan dengan tipografi dalam penggunaan teks yang merupakan satu elemen bagi multimedia selain gambar, video, audio dan animasi. Papan tanda Umumnya tipografi bagi papan tanda digunakan untuk menunjuk arah atau amaran sama ada menggunakan huruf, tanda baca ataupun simbol. Poster Poster ialah bahan bercetak pada kertas dalam saiz dan format yang tertentu. Ia berfungsi untuk menyampaikan maklumat atau promosi dengan menggunakan gabungan atau salah satu elemen grafik seperti tipografi, ilustrasi, fotografi dan sebagainya. Grafiti Grafiti dikaitkan dengan tulisan ataupun lukisan yang dihasilkan dalam pelbagai teknik menggunakan medium cat (khususnya cat semburan) pada dinding atau sebarang permukaan yang kebiasaannya boleh dilihat oleh orang ramai. Emoticons Merupakan visual yang menggambarkan perasaan atau emosi melalui representasi ekspresi muka yang menggunakan jenis taip misalnya huruf, tanda baca dan simbol. Contoh kepelbagaian aplikasi tipografi termasuklah pada: Murid boleh: 10.1.1 Menjelaskan definisi tipografi. 10.1.2 Memerihalkan tentang tipografi dari aspek: i. Aplikasi Tipografi ii. Jenis Taip iii. Klasifikasi Taip iv. Teknik Tipografi Ekspresi Sejarah Tipografi https://www. youtube.com/ watch?v=wOgIkxAfJsk Jom Imbas Gambar foto 10.2 Mesin cetak yang diperkenalkan oleh Gutenberg Gambar foto 10.1 Komputer dan perisian, desktop publishing Persepsi Seni Definisi Tipografi Tipografi merupakan kemahiran seni dan teknik dalam menghasil dan menyusun jenis taip dalam bentuk tulisan agar ia jelas, mudah dibaca dan menarik untuk dipaparkan. Istilah-istilah yang terdapat dalam tipografi mempunyai banyak perkaitan dengan istilah yang diguna pakai dalam kaligrafi (satu proses kesenian bagi menghasilkan huruf secara manual) dan proses susunan taip (typesetting) dalam teknologi percetakan yang diperkenalkan sejak abad ke-15 lagi. Jenis dan Klasifikasi Taip Sebagai pendedahan awal kepada tipografi, murid perlu mengetahui jenis dan klasifikasi taip agar dapat menggunakan istilah dengan tepat serta membuat perbandingan. Cuba perhatikan di sekeliling anda dan kenal pasti objek yang mempunyai aspek tipografi. Bolehkah anda menyenaraikan objek-objek tersebut? Aplikasi Tipografi Penggunaan tipografi saling berkait dengan keperluan berkomunikasi. Pemahaman terhadap kaedah tipografi yang betul membolehkan komunikasi dilakukan secara efisien. Tipografi bukan sahaja merangkumi rekaan huruf tetapi juga termasuk nombor, simbol dan ornamentasi. Info Seni Perkataan tipografi (typography) berasal daripada bahasa Greek, iaitu typos yang bermaksud tanda atau huruf manakala graphikos bermaksud melukis. Standard Pembelajaran Rajah 10.1 Kepelbagaian aplikasi tipografi 124 125 Walaupun terdapat pelbagai muka taip yang boleh didapati pada masa ini, secara umumnya ia boleh diklasifikasikan kepada beberapa kategori iaitu old style, transitional, modern, slab serif, sans serif dan script. Perbezaan yang ketara antara setiap klasifikasi taip dapat dilihat melalui bentuk dan ketebalan garisan kecil pada hujung stroke (kualiti ketebalan pada satu garisan) dalam huruf (serif) serta stroke pada paksi menegak dalam keadaan yang serong atau lurus. Contoh anatomi taip Merupakan struktur asas kepada setiap karakter huruf. Pengetahuan terhadap anatomi taip membolehkan pereka, khususnya pereka taip (typographer) mereka bentuk atau mengaplikasi taip dengan lebih baik. Contoh istilah yang biasa digunakan dalam anatomi taip: Istilah-istilah yang biasa digunakan oleh pereka misalnya taip (type), muka taip (typeface) dan fon (font) adalah penting untuk difahami. Istilah taip biasanya digunakan secara umum dan sering dipadankan dengan istilah lain misalnya jenis taip, klasifikasi taip dan anatomi taip. Manakala penggunaan istilah muka taip dan fon merujuk kepada istilah yang lebih khusus. Terdapat perbezaan pendapat dalam kalangan pereka bagi penggunaan istilah muka taip dan fon yang sering kali disalahertikan. Dalam konteks digital, Garamond atau Times New Roman merujuk kepada muka taip (juga dikenali sebagai keluarga fon). Manakala Garamond Bold atau Times New Roman Regular pula merujuk kepada fon. Hal ini bermakna muka taip seperti Garamond boleh mempunyai beberapa set fon seperti Garamond Regular, Garamond Italic, Garamond Bold dan sebagainya. Rajah 10.2 Antara istilah yang digunakan pada antomi taip Contoh jenis taip Contoh dan perbandingan jenis taip boleh dilihat melalui Rajah 10.3. Jenis taip merangkumi: Rajah 10.3 Jenis-jenis taip Jenis Taip Contoh Jenis Taip Huruf besar (capitals) Huruf kecil (lower case) Small caps Nombor Simbol matematik Simbol-simbol lain ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ abcdefghijklmnopqrstuvwxyz abcdefghijklmnopqrstuvwxyz 1234567890 i ii iii iv v vi vii viii ix x + - x = < > % √ ≤ β ÷ Ω ∑ ½ ¼ ¾ $ ₤ @ ® © ™ ≈ * # ◊ ♪ ☺ Rajah 10.4 Enam contoh klasifikasi taip yang terdapat dalam tipografi Contoh klasifikasi taip Terdapat enam contoh klasifikasi taip, iaitu: ● Old Style ● Slab Serif ● Transitional ● Sans Serif ● Modern ● Script (Italic) Old Style Slab Serif Transitional Sans Serif Modern Script • Terhasil daripada modifikasi taip old style. • Mengabungkan ciri-ciri yang terdapat pada kedua-dua old style dan modern. • Contoh muka taip: Baskerville dan Century Schoolbook. Transitional Baskerville Century Schoolbook • Ciri rekaan yang mengekalkan reka bentuk daripada lukisan teknikal secara manual. • Mempunyai bentuk serif yang bersudut dan tumpul, stroke tidak terlalu nipis dan kurang kontras. • Contoh muka taip: Garamond dan Caslon. Old Style Garamond Caslon Info Seni Perkataan “Sans” dalam bahasa Perancis bermaksud tanpa, maka istilah “Sans Serif” membawa maksud tanpa serif. 126 127 Tipografi Ekspresi Kita bukan sahaja membaca perkataan tetapi juga mampu membaca ekspresi pada reka bentuk tipografi itu sendiri. Hal ini demikian kerana tipografi ekspresi memberi penekanan secara visual (tersurat) terhadap maksud (tersirat) daripada sesuatu perkataan yang ingin disampaikan. Selain itu, ciri-ciri unik reka bentuk yang terdapat pada setiap taip boleh digunakan sebagai asas kepada rekaan baharu dengan menggunakan daya imaginasi dan kreativiti. 1 Onomatopoeia Merupakan pembentukan atau penggunaan kata-kata yang meniru bunyi semula jadi bersama aksi yang dikaitkan. Contohnya, “bang”, “boom”, “snap” dan lain-lain. Onomatopoeia sering digunakan dalam seni komik. 2 Konotasi Taip Konotasi sering digambarkan sebagai positif atau negatif yang berkaitan dengan hubungan emosi yang menyenangkan atau tidak menyenangkan. Cuba anda bandingkan kedua-dua rekaan taip yang digunakan di sebelah. Kedua-duanya mempunyai ayat yang sama, namun membawa maksud yang berbeza berdasarkan konotasi taip. Cara Menghasilkan Tipografi Ekspresi https://www. youtube.com/ watch?v=gB1IrjFQArk Jom Imbas • Taip ini tidak mempunyai serif. • Umumnya mempunyai saiz rekaan stroke yang sama dan berbentuk geometrik. • Contoh muka taip: Arial dan Helvetica. Sans Serif Helvetica • Diilhamkan daripada stroke yang dihasilkan menggunakan berus ataupun pena. • Secara umumnya, taip ini mempunyai dua ciri rekaan iaitu kasual ataupun formal. • Contoh muka taip: Great Vibes dan Edwardian Script. Script Contoh tipografi ekspresi: 1 Onomatopoeia 2 Konotasi taip 3 Personifikasi taip 4 Figura taip • Mempunyai ciri stroke serif yang ketara dan tebal. • Biasanya digunakan bagi tujuan hiasan dan mempunyai ciri kebolehbacaan yang rendah. • Contoh muka taip: Rockwell dan Egyptian. Slab Serif Rockwell • Mempunyai ciri yang agak radikal berbanding old style dan transitional kerana mempunyai stroke tebal dan nipis yang sangat kontras, serif yang lurus serta paksi menegak. • Contoh muka taip: Bodoni dan Tiffany. Modern Bodoni Tiffany 128 129 3 Melalui aktiviti Eksplorasi Seni, murid boleh mengaplikasikan pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi serta penerokaan terhadap jenis dan klasifikasi taip dengan menggunakan teknik kolaj, guntingan dan tampalan daripada bahan yang terdapat dalam media cetak. Rajah 10.5 Mengeksplorasi teknik kolaj, guntingan dan tampalan Tujuan: Mengaplikasi pengetahuan dan kefahaman untuk membuat eksperimentasi dan penerokaan terhadap tipografi. Alat dan Bahan: Bahan daripada media cetak (seperti poster, risalah, majalah dan surat khabar), kertas lukisan, gunting dan gam. Teknik: Kolaj, guntingan dan tampalan. Langkah: 1 Murid diberi pendedahan terhadap alat dan bahan. 2 Murid melakukan aktiviti perbincangan dalam kumpulan kecil. 3 Murid diminta mengenal pasti jenis dan klasifikasi taip yang terdapat pada media cetak. 4 Aplikasikan teknik kolaj, guntingan dan tampalan. Kesemua jenis dan klasifikasi taip tersebut dipersembahkan kepada guru untuk dinilai. 4 Figura Taip Menghasilkan bentuk figura menggunakan reka bentuk taip serta komposisi sejumlah muka taip. Figura taip menguji kemampuan untuk melihat bentuk dan rupa yang terdapat pada setiap rekaan taip daripada perspektif yang berbeza. 1 1. Alat dan bahan yang digunakan. 2. Gunting klasifikasi taip yang telah dipilih. 3. Gamkan pada kertas lukisan. 4. Hasil eksplorasi klasifikasi taip yang dilabelkan. UJI MINDA Suaikan pernyataan dengan istilah yang tepat. 1 3 Personifikasi Taip Memberikan sifat dan kualiti yang terdapat pada manusia kepada sesuatu perkataan melalui metafora. Personifikasi taip banyak digunakan oleh artis dalam karya seni visual bagi menyampaikan mesej dengan lebih menarik dan berkesan. Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti 2 4 Sans Serif Transitional Slab Serif Script Merupakan visual yang menggambarkan perasaan atau emosi melalui representasi ekspresi muka yang menggunakan jenis taip. Personifikasi Taip Menggabungkan ciri-ciri yang terdapat pada kedua-dua klasifikasi taip, iaitu old style dan modern. Transitional Memberi sifat dan kualiti yang terdapat pada manusia kepada sesuatu perkataan melalui metafora. Emoticons Murid boleh: 10.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan tipografi dengan pelbagai media dan teknik. Standard Pembelajaran Gambar foto 10.3 Contoh figura taip yang membentuk imej monyet 130 131 Murid boleh: 10.4.1 Mempamerkan hasil karya seni. 10.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil karya seni sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 10.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan tipografi dalam karya seni reka grafik. Standard Pembelajaran Pada sesi Apresiasi Seni ini, karya rekaan tipografi ekspresi yang dihasilkan oleh murid akan dipersembahkan di hadapan kelas. Murid perlu menjelaskan karya tersebut kepada guru dan rakan-rakan berdasarkan panduan berikut: ● Apakah yang dimaksudkan dengan tipografi ekspresi? ● Bagaimanakah murid menghasilkan tipografi ekspresi tersebut? ● Apakah kelebihan media dan teknik yang digunakan bagi menghasilkan karya tersebut? Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Keaslian hasil karya • Perkaitan tema subjek pilihan dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Tujuan: Menggunakan Bahasa Seni Visual bagi menerangkan karya seni yang dihasilkan. Alat dan Bahan: Hasil karya tipografi murid. Langkah: 1 Hasil karya dipamerkan di hadapan kelas. 2 Pemilik karya dikehendaki menerangkan karya yang dihasilkan dan berkongsi pengalamannya semasa menghasilkan karya tersebut. 3 Murid lain boleh bertanyakan soalan mengenai karya yang dipersembahkan. Berdasarkan kefahaman terhadap tipografi ekspresi, murid perlu memilih satu daripada jenis tipografi ekspresi untuk menghasilkan karya melalui pelbagai sumber dan teknologi. Murid boleh: 10.3.1 Menghasilkan karya dengan menggunakan imaginasi dan idea secara kreatif hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan rekaan tipografi berikut: i. Reka bentuk tipografi untuk menggambarkan ekspresi visual atau simbol kepada bunyi. ii. Reka bentuk tipografi dengan menggunakan teknik figura taip. Tujuan: 1 Menghasilkan karya menggunakan satu daripada jenis tipografi kreatif. 2 Penzahiran idea dan konsep melalui pelbagai sumber dan teknologi dalam penjanaan tugasan. Alat dan Bahan: Pensel, pensel warna, kertas lukisan, gunting, gam, bahan bercetak dan komputer. Langkah: 1 Pilihan bagi menjalankan aktiviti projek ini adalah secara individu atau kolaboratif. 2 Murid diminta menggunakan teknik figura taip bagi menghasilkan rekaan tipografi ekspresi. 3 Murid boleh menggunakan media digital melalui perisian komputer atau secara manual dengan menggunakan teknik lakaran atau kolaj. Rajah 10.6 Menghasilkan karya tipografi ekspresi 1 2 3 4 5 Apresiasi Seni Apresiasi Seni Aktiviti Sudut Pereka Muda Aktiviti Standard Pembelajaran Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni Gambar foto 10.4 Murid menerangkan mengenai karya yang telah dihasilkan 132 133 Soalan Objektif 1. Manakah antara berikut merupakan definisi dan fungsi tipografi yang benar? A Istilah-istilah yang terdapat dalam tipografi mempunyai banyak perkaitan dengan istilah yang diguna pakai dalam komputer. B Berasal daripada bahasa Latin, iaitu “typos” bermaksud tanda atau huruf manakala “graphikos” ialah melukis. C Teknik dalam menghasil dan menyusun jenis taip dalam ayat untuk dibaca. D Berfungsi menghasilkan tulisan yang sempurna untuk berkomunikasi serta sebagai satu bentuk ekspresi seni. 2. Antara berikut, yang manakah jenis taip yang telah dipelajari? I Khat II Huruf besar III Konotasi taip IV Simbol matematik A I dan II B II dan III C I dan IV D II dan IV 3. Onomatopoeia, konotasi taip, personifikasi taip dan figura taip digunakan bagi menghasilkan ... A Seni kolaj B Ekspresi diri C Klasifikasi taip D Tipografi ekspresi 4. Penjelasan di atas merujuk kepada klasifikasi taip ... A Old Style B San Serif C Slab Serif D Transitional 5. Onomatopoeia sering digunakan dalam ... A Poster B Komik C Grafiti D Papan tanda 1. Bagaimanakah reka bentuk tipografi dapat membantu komunikasi sesama manusia dengan lebih efisien? Bincangkan. 2. Bagaimanakah karya dalam Rajah 1 dapat memberi penekanan secara visual (tersurat) terhadap maksud (tersirat) daripada satu perkataan yang ingin disampaikan? Huraikan. Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Pereka grafik: Pengetahuan dan kemahiran reka bentuk tipografi khususnya dalam bidang desktop publishing (DTP) akan memberi keyakinan bagi menghasilkan reka letak (layout) dan susunan taip (typesetting) pada bahan penerbitan yang dihasilkan. • Pereka dalam bidang pengiklanan: Memanfaatkan penggunaan tipografi ekspresi untuk menyampaikan mesej yang kreatif dan menarik kepada pengguna. • Pelukis komik: Mengaplikasikan onomatopoeia bagi memberi penekanan terhadap kesan bunyi pada aksi dalam karya ilustrasi komik yang dihasilkan. Info Kerjaya Mempunyai ciri stroke serif yang ketara dan tebal. Biasanya digunakan bagi tujuan hiasan dan mempunyai ciri kebolehbacaan yang rendah. Contoh muka taip ialah Egyptian. IMBAS KEMBALI Rajah 1 Seni Reka Grafik (Tipografi) Jenis Jenis taip meliputi satu rekaan lengkap bagi sesuatu muka taip (typeface), iaitu: Small Caps Huruf Kecil Huruf Besar Tanda Baca Simbol Matematik Simbol-simbol Lain Klasifikasi Kepelbagaian muka taip (typeface) boleh diklasifikasikan kepada beberapa kategori, iaitu: Transitional Modern San Serif Script Old Style Aplikasi Tipografi boleh diaplikasikan dalam pelbagai kaedah untuk berkomunikasi, antaranya: Buku Papan Tanda Poster Grafiti Emoticons Ekspresi Tipografi ekspresi boleh memberikan penekanan secara visual (tersurat) terhadap maksud (tersirat) daripada sesuatu perkataan yang disampaikan. Ciri-ciri unik reka bentuk muka taip (typeface) juga boleh digunakan sebagai asas kepada rekaan baharu dengan menggunakan daya imaginasi dan kreativiti, misalnya: Onomatopoeia Konotasi Taip Personifikasi Taip Figura Taip LATIHAN SUMATIF Soalan KBAT Soalan Objektif 134 135 bab 11 Selepas mempelajari tajuk ini, murid boleh: Menjelaskan definisi, jenis serta fungsi kamera dan peranti pengimejan. Membuat eksperimentasi dan penerokaan seni foto dengan pelbagai media dan teknik. Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan seni foto dalam penghasilan karya dengan menggunakan imaginasi dan idea dengan kreatif. Mempamerkan, menghayati dan menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni foto. Objektif Pembelajaran Kata Kunci • Resolusi • Komposisi • Digital SLR • Saiz sensor seni foto (Kamera dan peranti pengimejan) Rahmat Hidayat Abdul Rahman, Kudrat, 2017 Rahmat Hidayat Abdul Rahman Bangunan Sultan Abd. Samad, 2017 S eni foto dan kamera adalah saling berkait rapat, bagai irama dan lagu, tidak dapat dipisahkan. Penghasilan karya seni foto memerlukan kemahiran pengkarya menggunakan ‘alat’ kamera sepertimana seorang tukang kayu dengan kemahiran menggunakan alatan seperti tukul, pahat, gergaji dan sebagainya bagi menghasilkan sebuah kerusi. Penguasaan terhadap ‘alat’ kamera yang digunakan akan memberi kelebihan kepada pengkarya seni untuk menghasilkan karya yang bermutu. Dengan kemajuan teknologi digital dan kepelbagaian jenis kamera serta peranti pengimejan yang terdapat pada masa ini, sudah pasti akan memberi ruang dan peluang yang besar untuk menghasilkan karya melalui seni foto. 136 137 Persepsi Seni Definisi Kamera dan Peranti Pengimejan Definisi kamera merangkumi instrumen atau alat optik yang digunakan bagi merakam dan merekod gambar sama ada untuk tujuan menyimpan, menghantar kepada peranti lain mahupun mencetak terus gambar tersebut. Peranti pengimejan pula ialah alatan elektronik yang mempunyai pelbagai fungsi termasuk fungsi kamera, misalnya telefon pintar. Rajah 11.1 Definisi kamera Murid didedahkan dengan fungsi kamera yang mempunyai banyak persamaan dengan fungsi mata manusia. Imej terbalik yang terhasil daripada kanta mata kita dihantar melalui saraf optik ke otak lalu, diterjemah menjadi imej yang betul. Manakala jumlah cahaya yang masuk melalui lensa dikawal melalui pengatup (shutter) pada kamera adalah hampir sama seperti fungsi iris atau anak mata kita. Sains dan Teknologi Jenis Kamera dan Peranti Pengimejan Perkembangan teknologi kamera dan pengimejan bermula dengan penghasilan kamera obskura kepada penggunaan filem pada abad ke-19. Sehingga kini, teknologi digital dan peranti pintar telah menghasilkan kepelbagaian jenis kamera serta format dan kualiti resolusi imej untuk kegunaan umum mahupun secara profesional. Jenis kamera dan peranti pengimejan adalah merujuk kepada perbezaan bentuk, spesifikasi dan kegunaannya. Contoh kepelbagaian jenis kamera dan peranti pengimejan ialah: Kamera gambar segera Kamera panorama atau 360° Telefon pintar Kamera web Tablet Handycam Rajah 11.2 Kamera dan peranti pengimejan Kamera aksi Kamera kompak Bolehkah anda membezakan antara kamera dengan peranti pengimejan? Murid boleh: 11.1.1 Menjelaskan definisi serta jenis kamera dan peranti pengimejan. 11.1.2 Menjelaskan format serta kualiti imej yang terhasil daripada kamera dan peranti pengimejan. 11.1.3 Memerihalkan teknik komposisi kreatif dalam fotografi. Standard Pembelajaran TLR (Twin-lens Reflex) SLR (Single-lens Reflex) Info Seni Pada abad ke-11 Masihi, seorang ilmuwan berbangsa Arab, iaitu Ibn al-Haytham telah berjaya membuat eksperimentasi dan menulis tentang ilmu optik yang membuka kepada penemuan kamera obskura iaitu konsep asas kepada kamera moden masa ini. TAHUKAH ANDA? Perkataan kamera dipercayai berasal daripada bahasa Latin, iaitu camera obscura yang bermaksud bilik atau ruang gelap. Nama tersebut menerangkan bagaimana paparan imej yang terpancar pada satu ruang yang gelap melalui lubang cahaya, iaitu proses yang menjadi konsep asas kepada penghasilan kamera moden. 138 139 TAHUKAH ANDA? Format bingkai penuh (full frame) atau merujuk kepada saiz 35 mm x 24 mm pada filem gulung yang digunakan bagi kamera SLR dan kini format tersebut digunakan juga pada kamera Digital SLR (DSLR) yang merujuk kepada saiz sensor imej. Sensor Bingkai Penuh 35 mm Sensor 4/3” Sensor telefon pintar Sensor APS-C Contoh Perbandingan Format dan Saiz Sensor pada Kamera dan Peranti Pengimejan Format Kamera Format kamera merujuk kepada saiz (contoh: 35 mm, medium) dan kualiti resolusi (contoh: 25 megapiksel, bingkai penuh) imej yang dihasilkan sama ada dalam bentuk analog ataupun digital. Kualiti resolusi bagi kamera digital dan peranti pengimejan juga dipengaruhi oleh saiz sensor. Kamera digital dan peranti pengimejan yang mempunyai saiz sensor yang besar akan menghasilkan kualiti resolusi imej yang lebih tinggi. Bingkai penuh Teknik Komposisi Kreatif dalam Fotografi Fotografi ialah bidang yang menggabungkan sains dan seni. Pengetahuan terhadap ilmu optik, pencahayaan serta bagaimana mekanisme kamera berfungsi adalah antara sumbangan terhadap ilmu sains. Manakala bagi pereka dan pengkarya seni, fotografi merupakan salah satu medium untuk menghasilkan karya seni. Mempelajari teknik komposisi kreatif dalam seni foto akan membantu murid untuk melihat dan menghayati objek serta persekitaran dalam perspektif yang berbeza. Seterusnya, dapat menghasilkan karya seni dengan merakam imej yang menarik melalui kamera ataupun peranti pengimejan. Terdapat banyak contoh teknik komposisi yang boleh dipelajari: ● Peraturan ketiga (rule of thirds) ● Sudut pandangan (point of view) ● Imbangan (balance) ● Kedalaman (depth) ● Garisan membawa (leading lines) ● Pemangkasan dan pembingkaian (cropping and framing) Format medium bersaiz 6 x 6 inci. Format medium bersaiz 6 x 7 inci. Format medium bersaiz 6 x 5 inci. Format bingkai penuh Rajah 11.3 Perbandingan format bingkai penuh dengan format medium Anatomi Kamera https://www.youtube.com/ watch?v=gB1IrjFQArk Jom Imbas Format medium 6 x 5 6 x 6 6 x 7 35 mm Petunjuk: Sensor bingkai penuh Sensor APS-C Sensor telefon pintar Sensor 4/3” Contoh format dan kualiti imej yang dihasilkan oleh kamera dan peranti pengimejan ialah: 35 mm (bingkai penuh) APS-C Format medium Format besar Resolusi digital (piksel) 140 141 Imbangan Gambar di sebelah menggunakan teknik komposisi imbangan simetri, iaitu bahagian kiri dan kanan mempunyai imbangan yang sama. Garisan membawa Perhatikan bagaimana komposisi gambar ini menggunakan garisan pada struktur jeti kayu tersebut membawa kepada objek manusia yang sedang melompat. Peraturan ketiga Teknik ini menggunakan garisan grid untuk membahagikan gambar kepada tiga bahagian secara menegak dan melintang. Objek akan diletakkan pada grid di hujung bahagian kanan ataupun kiri untuk mendapatkan komposisi yang harmoni. Pembingkaian Elemen yang terdapat di sekeliling anda boleh dijadikan pembingkai kepada objek atau tempat yang menjadi tumpuan mata. Sebagai contoh, anda boleh menggunakan pintu, tingkap, dahan, daun dan sebagainya untuk dijadikan pembingkai. Kedalaman Dengan menggunakan kamera dan lensa yang mempunyai saiz bukaan (aperture) yang besar, anda boleh menghasilkan depth-of-field yang rendah pada gambar yang dirakam. Ia bertujuan memberi fokus kepada subjek yang ingin ditonjolkan dengan mengaburkan imej di sekelilingnya. UJI MINDA Lengkapkan peta pemikiran di bawah. Jenis Format Teknik komposisi Definisi Sudut pandangan Gambar akan menjadi lebih menarik sekiranya menggunakan sudut pandangan yang pelbagai. Gambar di sebelah menggunakan sudut pandangan dari bawah untuk mendapatkan kesan yang lebih dramatik. Anda boleh mencuba dengan meminjam sudut pandangan burung, iaitu dari atas untuk mendapatkan komposisi imej yang berbeza. Kamera dan Peranti Pengimejan Rajah 11.4 Teknik komposisi kreatif dalam fotografi 142 143 Pada bahagian ini, murid akan melakukan aktiviti bagi mengenali komponen yang terdapat pada kamera serta fungsinya. Murid juga akan meneroka teknik-teknik komposisi kreatif dalam seni foto. Murid boleh: 11.2.1 Membuat eksperimentasi dan penerokaan alatan kamera dan peranti pengimejan. 11.2.2 Membuat eksperimentasi bagi penghasilan komposisi foto. Standard Pembelajaran Tujuan: Mengenal pasti komponen utama yang terdapat pada kamera serta fungsinya. Alat dan Bahan: Kamera atau peranti pengimejan (secara maujud mahupun ilustrasi bergambar) dan nota pelekat. Arahan: Murid membuat kajian mengenai jenis kamera dan peranti pengimejan dengan membawa contoh yang maujud atau ilustrasi bergambar melalui aktiviti berikut: ● Membuat perbandingan kepelbagaian jenis kamera dan peranti pengimejan. ● Melabelkan bahagian pada kamera. Langkah: 1 Murid diberi pendedahan terhadap alat dan bahan. 2 Murid melakukan aktiviti perbincangan dalam kumpulan kecil. 3 Murid diminta untuk mengenal pasti jenis kamera atau peranti pengimejan yang dibawa. 4 Aplikasikan teknik guntingan dan tampalan atau menggunakan nota pelekat bagi melabel bahagian pada kamera atau peranti pengimejan tersebut dan dipersembahkan kepada guru untuk dinilai. Murid diminta menghasilkan karya seni foto berdasarkan cadangan tema yang diberi dengan menggunakan satu atau beberapa teknik komposisi kreatif seni foto. Murid boleh menggunakan apa-apa jua jenis kamera atau peranti pengimejan. Murid boleh: 11.3.1 Menterjemahkan hasil daripada eksperimentasi dan penerokaan komposisi foto. Standard Pembelajaran Gambar foto 11.1 Tema haiwan peliharaan menggunakan teknik sudut pandangan dan pembingkaian Gambar foto 11.2 Tema haiwan peliharaan menggunakan teknik peraturan ketiga dan kedalaman 1 2 Nota pelekat Gambar kamera Lensa (Lens) Skrin paparan imej (Monitor) Jendela bidik (View finder) Denyar (Flash) Butang penutup (Shutter button) Dial mod (Mode dial) Kanta (Lens) Pemutar fokus lensa (Lens focus) Butang pembuka lensa (Lens release button) Eksplorasi Seni Sudut Pereka Muda Aktiviti Rajah 11.5 Contoh label komponen utama kamera Tujuan: Mengaplikasi teknik komposisi kreatif. Alat dan Bahan Kamera atau peranti pengimejan, LCD dan mesin pencetak. Arahan: Murid diminta menghasilkan imej foto dengan menggunakan pelbagai teknik komposisi kreatif fotografi berdasarkan satu daripada contoh tema berikut: ● Sekolahku. ● Objek berdasarkan tema warna. Contoh: Merah – pili bomba, cili merah, lampu trafik, kumbang (ladybird) dan lain-lain. ● Suasana perayaan di Malaysia. ● Haiwan peliharaan. Langkah: 1 Pilihan tema bagi menjalankan aktiviti projek ini adalah secara kolaboratif dalam beberapa kumpulan kecil. 2 Murid boleh memilih untuk menggunakan apa-apa jenis atau format kamera dan peranti pengimejan untuk menjalankan tugasan. 3 Murid boleh menggunakan media digital bagi mempersembahkan hasil karya mereka atau secara manual dengan mencetak foto-foto tersebut. Cara Merakam Gambar https://www.youtube.com/ watch?v=gB1IrjFQArk Jom Imbas Aktiviti Sudut Pereka Muda Ekspresi Seni 144 145 Pada sesi Apresiasi Seni ini, karya seni foto yang dihasilkan akan dipersembahkan di hadapan kelas. Murid boleh menjelaskan karya tersebut kepada guru dan rakan-rakan dengan menggunakan panduan berikut: ● Apakah jenis kamera atau peranti pengimejan yang digunakan? ● Apakah teknik komposisi kreatif dalam karya seni foto yang dirakamkan? ● Apakah kelebihan teknik yang digunakan bagi menghasilkan karya tersebut? Murid boleh: 11.4.1 Mempamerkan hasil karya seni. 11.4.2 Menghayati dan menjelaskan hasil karya seni foto sendiri dan rakan dengan menumpukan pada aspek Bahasa Seni Visual. 11.4.3 Menjelaskan pengalaman sendiri dalam penghasilan karya seni. Standard Pembelajaran Kerjaya yang sesuai diceburi dalam bidang ini ialah: • Bidang fotografi mempunyai prospek kerjaya yang sangat luas, khususnya dalam industri kreatif negara. • Artis seni halus menggunakan fotografi sebagai salah satu medium dalam penghasilan karya mereka. • Jurufoto diperlukan dalam sidang redaksi penerbitan, misalnya majalah, surat khabar dan buku. • Terdapat ramai jurufoto muda yang belajar untuk berdikari dengan menawarkan kerja freelance, iaitu bayaran bagi kerja mengikut tempoh sesuatu projek yang dijalankan. Info Kerjaya Format kamera merujuk kepada saiz dan kualiti resolusi imej yang dihasilkan dalam bentuk analog (filem) ataupun digital. Kualiti resolusi digital juga dipengaruhi oleh saiz sensor. Contoh format adalah seperti berikut: 35 mm (bingkai penuh) APS-C Format medium Format besar Resolusi digital (piksel) Kepelbagaian jenis kamera dan peranti pengimejan merujuk kepada perbezaan bentuk, spesifikasi dan kegunaannya. Antaranya ialah: SLR (Single-lens Reflex) TLR (Twin-lens Reflex) Kompak (compact) Kamera aksi Kamera gambar segera Kamera panorama atau 3600 Telefon pintar Teknik komposisi kreatif dalam seni foto boleh membantu murid melihat dan menghayati objek serta persekitaran dalam perspektif yang berbeza agar dapat merakam gambar yang menarik. Peraturan ketiga (rule of thirds) Imbangan (balance) Garisan membawa (leading lines) Sudut pandangan (point of view) Kedalaman (depth) Pemangkasan dan pembingkaian (cropping and framing) Seni Foto Format Jenis Komposisi Kreatif Kamera dan Peranti Pengimejan Apresiasi Seni Apresiasi Seni Rahmat Hidayat Tajuk: Binatang Peliharaan Tahun: 2014 Rahmat Hidayat Tajuk: Binatang Peliharaan Tahun: 2014 Tujuan: Menggunakan Bahasa Seni Visual bagi menerangkan karya seni. Alat dan Bahan: Hasil karya teknik komposisi kreatif murid. Langkah: 1 Hasil karya murid dipamerkan di dalam kelas. 2 Setiap kumpulan diberi masa tiga sehingga lima minit untuk menjelaskan mengenai hasil karya yang telah dihasilkan. 3 Wakil kumpulan perlu membentang hasil karya dan menceritakan pengalaman semasa menyiapkan hasil karya tersebut. 4 Hasil pemerhatian dicatat dalam buku nota. Aktiviti Sudut Pereka Muda Aktiviti Nota Sesi apresiasi seni perlu menumpukan kriteria berikut: • Keaslian hasil karya • Perkaitan tema subjek pilihan dengan aspek Pemikiran Seni Visual • Kelancaran penyampaian dengan mengaplikasikan Bahasa Seni Visual Gambar foto 11.3 Sesi apresiasi seni 146 147 IMBAS KEMBALI LATIHAN SUMATIF Elemen yang terdapat di sekeliling anda boleh dijadikan sebagai ________ kepada objek atau tempat yang menjadi tumpuan mata. Misalnya, anda boleh menggunakan pintu, tingkap, dahan dan daun atau sebagainya untuk dijadikan _______. 1. Bincangkan ciri-ciri kesamaan yang terdapat pada fungsi kamera dengan mata manusia. 2. Adakah dengan menggunakan model kamera yang mahal (spesifikasi profesional), teknik komposisi foto akan lebih baik berbanding kamera biasa? Bincangkan. 3. Berdasarkan gambar foto 1, bincangkan teknik komposisi yang digunakan oleh jurufoto tersebut. Gambar foto 1 5. Tempat kosong pada ayat penjelasan di atas merujuk kepada teknik komposisi ... A Imbangan B Pembingkaian C Peraturan ketiga D Sudut pandangan 1. Siapakah ilmuwan berbangsa Arab yang telah berjaya menjalankan eksperimen dan menulis tentang ilmu optik yang membawa kepada penemuan kamera obskura? A Ibn Sina B Ibn Khaldun C Ibn al-Haytham D Abu Nasr al-Farabi 2. Manakah antara berikut merupakan jenis kamera? A DSLR B Teleskop C Teropong D Telefon pintar 3. Antara berikut, yang manakah menerangkan ciri-ciri kamera format bingkai penuh? I Format medium II Terdapat dalam medium digital dan filem III Bersaiz 34 mm x 26 mm pada filem gulung IV Lebih besar daripada sensor telefon pintar A I dan II B II dan III C II dan IV D III dan IV 4. Berikut merupakan contoh teknik komposisi kreatif fotografi yang boleh anda gunakan. A Kolaj B Warna C Menegak D Sudut pandangan Soalan Objektif Soalan KBAT 148 Glosari Arcawan – pengarca. Budaya benda – peralatan dan kelengkapan hidup seperti rumah, pakaian, senjata, kenderaan dan sebagainya. Digital SLR – teknologi digital dengan sensor menggantikan fungsi filem pada kamera single- lens reflex (SLR) untuk merakam imej. Fleksibiliti – bersifat fleksibel. Futuristik – berkenaan idea yang mengarah (menuju) ke masa depan. Gadas – anyaman yang tidak mempunyai kelarai. Hibrid – terbentuk daripada gabungan beberapa teknologi yang berlainan. Identiti budaya – aspek-aspek tertentu yang menunjukkan sesuatu budaya. Kain irasan – kain yang dijadikan dasar tekatan, iaitu kain baldu. Dikenali juga sebagai kain dasar. Kain linen – kain yang diperbuat daripada serat pokok flaks. Kain samarinda – kain tenun bercorak petak. Keluk Perancis – alat yang digunakan untuk melukis keluk. Kertas surih – kertas nipis yang digunakan untuk meniru peta dan lain-lain yang diletakkan di bawah nya. Komposisi – kaedah peletakan sesuatu objek atau elemen rekaan pada sesuatu karya seni termasuk seni foto. Konstruktivisme – proses mengasimilasi dan mengaitkan pengalaman yang dipelajari dengan pengertian yang sudah dimiliki sehingga pengetahuannya dapat dikembangkan dalam membuat penerokaan bahan dan proses. Kontekstual – murid memproses maklumat atau ilmu pengetahuan baharu dengan cara tertentu sehingga ia membawa maksud kepada mereka dalam kerangka rujukan mereka sendiri dalam membuat penerokaan bahan dan proses. Lagang – helaian dilipat dua bahagian sama panjang dengan helaian mengkuang dibentuk seperti “V”. Legap – tidak dapat dilintasi oleh cahaya (berkenaan batu, kayu dan lain-lain). Lukisan perincian – teknik membesarkan bahagian tertentu dalam lukisan lengkap. Lukisan perspektif – kaedah untuk melihat objek dalam bentuk tiga dimensi. Lukisan unjuran – lakaran bentuk sesuatu objek yang dilukis dari arah tertentu. Lut sinar – dapat melihat melaluinya (kaca dan lain-lain), hening. Ornamentasi – elemen dekoratif yang dimasukkan bagi menambah nilai estetika. Paradigma – asas disiplin intelektual. Pepeh – teknik melipat dan menganyam bahagian tepi anyaman untuk mematikannya. Pluralis – lebih daripada satu, jamak. Rendering – pengolahan warna. Resolusi – perincian data yang terdapat dalam sesuatu imej. Semakin tinggi resolusi bermakna semakin terperinci imej yang dihasilkan. Saiz sensor – kualiti imej yang dihasilkan dari aspek saiz imej, resolusi, sensitiviti pada cahaya dan sebagainya ditentukan dengan saiz sensor. Seni zen – seni aliran Budha Mahayana yang berasal dari China sejak Dinasti Tang. Serif – penambahan stroke kepada struktur asas rekaan sesuatu fon sebagai hiasan atau pelengkap. Stroke – kualiti yang menentukan saiz ketebalan pada garisan yang terdapat pada huruf. Taman tropika – landskap yang merujuk kawasan sekitar Khatulistiwa. 149 Rujukan Abdul Aziz Zalay. (2013). The Bersila Workstation: A New Work-Furniture Concept. Tesis. Alain Weill. (2004). Graphic: A Century of Poster and Advertising Design. London: Thames & Hudson. Azah Aziz. (2009). Rupa & Gaya Busana Melayu. Selangor: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia. Bill Buxton. (2010). Sketching User Experiences: Getting the Design Right and the Right Design. USA: Morgan Kaufmann. Brian Clouston, (Ed.). (2013). Landscape Design with Plants. Autralia: Newnes. Brian Dilg, (Ed.). (2014). 30-Second Photography. Great Britain: Ivy Press. Craul, P. J. (1992). Urban Soil in Landscape Design. New York: John Wiley & Sons. Daniel Delis Hill. (2011). An Abridged History of World Costume and Fashion. New Jersey: Prentice Hall. Elizabeth Boults & Sullivan Chip. (2010). Illustrated History of Landscape Design. New York: John Wiley & Sons. Francis DK Ching & Corky Binggeli. (2018). Interior Design Illustrated. New York: John Wiley & Sons. Galen Cranz. (2013). The Chair: Rethinking Culture, Body, and Design. W. W. Norton & Company. Galeri Petronas. (2014). Lakaran Kerja dan Lukisan daripada Adikarya Pelbagai Artis Malaysia. Kuala Lumpur: Galeri Petronas. Glosari Seni Lukis. (1996). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Graeme Brooker & Sally Stone. (2010). What is Interior Design? United Kingdom: RotoVision. Harrison, A. & Hutton, L. (2013). Design for the Changing Educational Landscape: Space, Place and the Future of Learning. London: Routledge. Hassan & Sufian. (2015). Reka Bentuk Perindustrian Perabot. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Hood Salleh. (2006). The Encyclopedia of Malaysia (Volume 12): People and Traditions. Kuala Lumpur: Archipelago Press. Imbasan Bakat Muda Sezaman 1974–1997 Young Contemporaries in Review. (1997). Kuala Lumpur: Balai Seni Lukis Negara. Inventori Himpunan Tetap Warisan Seni Tampak Negara. (1958–2003). Kuala Lumpur: Balai Seni Lukis Negara. Inventori Himpunan Tetap Warisan Seni Visual Negara. (2004–2009). Kuala Lumpur: Balai Seni Lukis Negara. Inventori Koleksi Seni Visual Negara 2010. (2010). Kuala Lumpur: Balai Seni Lukis Negara. Ismail Ibrahim. (2011). Warisan Motif dan Corak Etnik Sabah. Kota Kinabalu, Sabah: Penerbit Universiti Malaysia Sabah. Jamil Abu Bakar & Azilah Mohamed Akil. (2012). Landskap Keselesaan Termal. Johor: Penerbit UTM Press. Jamil Abu Bakar. (2012). Taman Malaysia ke Arah Identiti Nasional. Johor: Penerbit UTM Press. Jorge Frascara. (2004). Communication Design: Principles, Methods and Practice. Now York: Allworth Press. Julius Panero & Martin Zelnik. (2014). Human Dimension and Interior Space: A Source Book of Design Reference Standards. New York City: Watson-Guptill. Louise Jones. (2012). Environmentally Responsible Design: Green and Sustainable Design for Interior Designers. New York: John Wiley & Sons. Lynne Mesher. (2010). Basics Interior Design 01: Retail Design (Vol. 1). T.T: Ava Publishing. Maureen Mitton & Courtny Nystuen. (2016). Residential Interior Design: A Guide to Planning Spaces. New York: John Wiley & Sons. Maureen Mitton. (2012). Interior Design Visual Presentation: A Guide to Graphics, Models and Presentation Techniques. New York: John Wiley & Sons. Muliyadi Mahamood. (2001). Seni Lukis Moden Malaysia: Era Perintis Hingga Era Pluralis (1930– 1990). Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd. Peter Opsvik. (2009). Rethinking Sitting. New York: WW Norton & Co. Rita Lasimbang & Stella Moo-Tan. (1997). An Introduction to the Traditional Costumes of Sabah. Kota Kinabalu: Natural History Publication. Robin Landa. (2013). Graphic Design Solutions. 5th Edition. Boston: Wadsworth Publishing Robin Landa & Rose Gonnella. (2001). Visual Workout: Creativity Workbook. New York: OnWord Press. Sim Van der Ryn & Stuart Cowan. (2013). Ecological Design. USA: Island Press. Siti Zainon Ismail. (2009). Pakaian Cara Melayu. Selangor: Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia. Tom Ang. (2012). Digital Photography: An Introduction. 4th. Edition. London: Dorling Kindersley Limited. Traviz Beck. (2013). Principles of Ecological Landscape Design. USA: Island press. Unit Dokumentasi dan Penerbitan. (2005). Koleksi Terpilih Siri III: Emas dan Perhiasan. Kuala Lumpur: Jabatan Muzium dan Antikuiti, Malaysia. Zev Naveh & Arthur S. Lieberman. (2013). Landscape Ecology: Theory and Application. Jerman: Springer Science & Business Media. Zubaidah Shawal. (1994). Busana Melayu. Kuala Lumpur: Jabatan Muzium dan Antikuiti, Malaysia. Zulkifli Hanafi. (2014). Tokoh-tokoh Seni Bina Moden. Pulau Pinang: Penerbit USM. 150 151 Indeks A Abdullah Arif 52 animator 121 Artist Book 16 asemblaj 47 Azah Aziz 12 B belantan 107, 110 binaan 46–48 C cat akrilik 32–33, 37, 40 cat gouache 32–33, 40 cuban 94–95, 102 D dokoh 6, 18 F figura 26, 132, 134–35 fotografi 138, 141, 148 fresko 32 futuristik 83 G gadas 106, 115 garisan membawa 141–42 gendik 7, 17 I ilustrator 121 instalasi 47 K kamera obskura 139, 148 kelarai 107, 109, 119–20 kesumba 110 kolaboratif 27, 50, 132 kemaga 90, 95 L lagang 111–12, 120 landskap 55–58, 60–62, 66 luakan 47, 51 M manipulasi 46, 48, 51 melayur 110, 120 melurut 107, 111 mempulur 107, 120 mobail 47, 51–52 O onomatopoeia 129, 132, 134 P pandan 108, 125 pending 3, 6, 17, 18, personifikasi 129, 132, 134 R Ramlan Abdullah 44–45, 51 retro 78, 82–83, 87–88 rotan 108–09, 119 S samping 4–6, 17 sculpture 45 stabail 42, 47, 51 sulam 95, 98, 100, 102 T tipografi 121–22, 124–25, 129, 133–34 titik lenyap 73 transitional 127 U ultramoden 78, 82–83, 87– 88 untina 92, 100 152

kssm_BahasaMelayu_13uSE7O7drUOdIq9YTs9Wa1Wxd4A1oVmF.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 23/03/16 7:21 PTG KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH BAHASA MELAYU Tingk atan 1 PENULIS Mardian Shah bin Omar Solehah binti Mustafa Beseknorliana binti Remeng JAWATANKUASA PENINGKATAN MUTU Abdul Rasid bin Jamian Norliza binti Abu Bakar Noraini binti Jamaluddin Chai Loon Guan Alias bin Derais@Idris EDITOR Razid bin Sahran Zaiton binti Ismail Hazimah binti Yusof PEREKA BENTUK Mazlan bin Mohamed Aini binti Abd. Hamid ILUSTRATOR Mohd Sazali bin Ibrahim Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur 2016 No. Siri Buku: 0055 KK 499-221-0102011-49-1118-30101 ISBN 978-983-49-1118-8 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia 2016 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini, tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Dewan Bahasa dan Pustaka, Jalan Dewan Bahasa, 50460 Kuala Lumpur. No. Telefon: 03-21479000 (8 talian) No. Faksimile: 03-21479643 Laman Web: http://www.dbp.gov.my Reka Letak dan Atur Huruf: Dewan Bahasa dan Pustaka Muka Taip Teks: Times New Roman Saiz Muka Taip Teks: 12 poin Dicetak oleh: Percetakan Surya Sdn. Bhd., Lot 29, Jalan IKS BK 2, Taman IKS Bukit Katil, 75450 Melaka Tengah, Melaka. iii Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia • Jawatankuasa Peningkatan Mutu, Dewan Bahasa dan Pustaka • Panel Pembaca Luar, Dewan Bahasa dan Pustaka • Pakar Rujuk Bahasa, Profesor Emeritus Datuk Dr. Nik Safiah binti Abdul Karim • Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia • Tentera Laut Diraja Malaysia (TLDM) • Jabatan Latihan Khidmat Negara • Tourism Malaysia • Pertubuhan Berita Nasional Malaysia (BERNAMA) • Agensi Pengurusan Bencana Negara (NADMA Malaysia), Jabatan Perdana Menteri • Jabatan Meteorologi Malaysia • Pusat Kebudayaan dan Kesenian Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah, Universiti Putra Malaysia • Petroliam Nasional Berhad (PETRONAS) • Bank Negara Malaysia • Institut Penyelidikan dan Kemajuan Pertanian Malaysia (MARDI) • Majlis Sukan Negara Malaysia • Lembaga Pertubuhan Peladang • Jabatan Pertanian Malaysia • Semua pihak yang terlibat secara langsung dalam usaha menjayakan penerbitan buku teks ini. Penghargaan Peta Pemikiran/i-Think vi Pendahuluan viii Pemetaan Kandungan ix Urus Tadbir Kewangan TEMA 9: EKONOMI DAN PENGURUSAN KEWANGAN Pengurusan Wang Berhemat 17 U n i t 18 U n i t Indahnya Bumi Bertuah TEMA 10: PELANCONGAN Pesona Malaysia 19 U n i t 20 U n i t Seni Warisan Anak Bangsa TEMA 11: SEJARAH DAN WARISAN Sejarah Mengajar Erti Kehidupan 21 U n i t 22 U n i t Selamatkan Bumi Kita TEMA 7: TEKNOLOGI AMALAN HIJAU Lestarikan Kehijauan Bumi 13 U n i t 14 U n i t Cergas Aktif TEMA 12: SUKAN DAN REKREASI Jasmani Cergas 23 U n i t 24 U n i t Dunia Baharu Tani TEMA 8: SEKTOR PERTANIAN PESAT MEMBANGUN Pertanian Satu Perniagaan 15 16 U n i t U n i t Sains Merentas Kehidupan TEMA 6: SAINS, TEKNOLOGI DAN INOVASI Sinar Masa Depan 11 U n i t 12 U n i t Jasamu Pemimpin TEMA 5: JATI DIRI DAN KEWARGANEGARAAN Rakyat Berjasa Negara Terbilang 9 U n i t 10 U n i t Tautan Seni Subur Harmoni TEMA 4: SENI BERSENDIKAN BUDAYA Citra Bangsa 7 U n i t 8 U n i t Perpaduan TEMA 3: CAHAYA PERPADUAN Serasi Bersama 5 U n i t 6 U n i t Amalan Kesejahteraan Hidup TEMA 1: AMALAN GAYA HIDUP SIHAT Sihat Membawa Kebahagiaan 1 U n i t 2 U n i t Keselamatan di Mana-mana TEMA 2: BERINGAT SUPAYA SELAMAT Sayangi Nyawa Anda 3 U n i t 4 U n i t 1 25 49 13 73 97 109 121 133 85 37 61 2 26 50 14 74 98 110 122 134 86 38 62 7 31 55 19 79 103 115 127 139 91 43 67 KANDUNGAN iv Pendidikan Bestari Negara Lestari TEMA 14: WADAH ILMU Menuju Puncak Jaya 27 U n i t 28 U n i t Merekayasa Bahasa TEMA 15: BAHASA DAN KESUSASTERAAN Bahasa Disulam Sastera Dianyam 29 U n i t 30 U n i t Rentak Kejayaan TEMA 16: KERJAYA Kerjaya Impian 31 U n i t 32 U n i t Tonggak Sejahtera TEMA 17: INTEGRITI Sempurnakan Diri 33 U n i t 34 U n i t Nilai Demokrasi TEMA 18: PENTADBIRAN DAN POLITIK Dataran Merdeka 35 U n i t 36 U n i t Jawapan/Lampiran Pilihan 217 Glosari 225 Senarai Rujukan 229 Indeks 231 Skrip Pendengaran 233 Usahawan Berwibawa TEMA 13: PENGANTARABANGSAAN INDUSTRI NEGARA Malaysia Hab Industri Makanan 25 26 U n i t U n i t 145 146 151 157 169 181 193 205 158 170 182 194 206 163 175 187 199 211 v vi Peta Pemikiran/i-Think PETA BULATAN Boleh Digunakan untuk: • Sumbang saran • Menguji pengetahuan sedia ada • Penutup/rumusan Proses Berfikir: Mendefinisikan mengikut konteks/sumbang saran PETA BUIH Proses Berfikir: Menerangkan kualiti PETA BUIH BERGANDA Unik: Seragam Persamaan: Perbezaan Ada kaitan dengan Diagram Kod Warna Venn Proses Berfikir: Banding/beza PETA POKOK Proses Berfikir: Membuat pengelasan vii PETA TITI seperti Proses Berfikir: Analogi (hubungan yang sama, mencari faktor penghubung) Faktor Penghubung A C D B FP: PETA PELBAGAI ALIR Proses Berfikir: Sebab dan akibat PETA ALIR Proses Berfikir: Turutan, kitaran, langkah PETA DAKAP Proses Berfikir: Hubungan seluruh – bahagian, struktur viii Buku teks Bahasa Melayu Tingkatan 1 ini memfokuskan keseluruhan Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP), Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM). Kandungan dalam buku ini merangkumi Standard Kandungan (SK) dan Standard Pembelajaran (SP) yang disediakan oleh Bahagian Pembangunan Kurikulum (BPK), Kementerian Pendidikan Malaysia. Buku ini mengandungi aspek Kemahiran Mendengar dan Bertutur, Kemahiran Membaca, Kemahiran Menulis, Seni Bahasa, dan Tatabahasa bagi memperkukuh kecekapan berbahasa dalam kalangan murid. Kandungan buku ini dibina berdasarkan 18 tema utama dengan 36 unit pembelajaran. Setiap unit pembelajaran dipersembahkan dan dipaparkan dalam bentuk yang mudah dan lebih menarik melalui info grafik, diagram, carta, foto, mahupun ilustrasi. Buku ini juga mengadunkan isu-isu mutakhir dengan paparan yang berwarna. Elemen Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) diberi penekanan semasa penyediaan kandungan. Elemen ini diserapkan untuk melahirkan insan yang dapat mengaplikasikan pengetahuan, kemahiran, dan nilai murni ketika membuat penaakulan dan memberi tindak balas bagi menyelesaikan masalah, membuat keputusan, dan berupaya mencipta inovasi. Dalam usaha meningkatkan kemahiran berfikir murid agar lebih kreatif, kritis serta inovatif, bahan dalam bentuk kepelbagaian peta pemikiran disediakan. Antaranya termasuklah peta bulatan, peta buih, peta buih berganda, peta pokok, peta dakap, peta alir, peta pelbagai alir, dan peta titi. Selain itu, maklumat tambahan yang berkaitan dengan kandungan pembelajaran dalam bentuk QR Code diperkenalkan dalam buku teks ini. Maklumat tersebut dapat diimbas melalui telefon pintar yang mempunyai aplikasi QR Reader. Ikon dicipta bagi memudahkan guru dan murid menggunakan buku ini. Yang berikut ialah ikon yang terdapat dalam buku ini: Halaman rangsangan diletakkan pada setiap tema. Halaman ini dipersembahkan dalam pelbagai bentuk. Dengan berpandukan bahan rangsangan ini, guru dapat mencungkil idea murid dan merangsang minat mereka untuk mempelajari ilmu yang disampaikan dalam halaman yang berikutnya. Latihan disediakan dalam setiap modul untuk mengukur tahap penguasaan murid melalui pengajaran dan pembelajaran yang dilaksanakan. Diharapkan segala usaha murni daripada pelbagai pihak dalam penerbitan buku teks ini dapat membantu guru dan murid bagi menjayakan objektif KSSM serta Falsafah Pendidikan Kebangsaan. Mardian Shah bin Omar Solehah binti Mustafa Beseknorliana binti Remeng MENDENGAR DAN BERTUTUR PENGUKUHAN DAN PENGAYAAN MEMBACA AKTIVITI FOKUS QR CODE KBAT AKTIVITI INTERAKTIF TATABAHASA TEROKA MINDA PERKASA ILMU PENILAIAN BACAAN LUAS MENULIS SENI BAHASA Pendahuluan ix Pemetaan Kandungan AMALAN GAYA HIDUP SIHAT BERINGAT SUPAYA SELAMAT CAHAYA PERPADUAN SENI BERSENDIKAN BUDAYA JATI DIRI DAN KEWARGANEGARAAN TEMA TAJUK KEMAHIRAN BAHASA SP SK PETA PEMIKIRAN ARAS PEMIKIRAN SISTEM BAHASA SIHAT MEMBAWA KEBAHAGIAAN SAYANGI NYAWA ANDA KESELAMATAN DI MANA-MANA AMALAN KESEJAHTERAAN HIDUP SERASI BERSAMA CITRA BANGSA TAUTAN SENI SUBUR HARMONI RAKYAT BERJASA NEGARA TERBILANG JASAMU PEMIMPIN PERPADUAN 1 3 4 2 5 7 8 9 10 6 BIL. UNIT 1.1 1.1 3.1 1.1 2.1 3.1 1.1 2.1 2.1 3.1 5.1 2.1 3.1 4.1 2.1 3.1 4.1 2.1 3.1 3.1 3.1 4.1 5.1 3.1 4.1 5.1 3.1 4.1 4.1 4.1 5.1 1.1 4.1 5.1 1.1 4.1 1.1 5.1 5.1 1.1 2.1 5.1 1.1 2.1 4.1 5.1 2.1 1.1 1.1.1 2.2.1 2.1.2 4.2.1 1.4.1 3.4.3 5.3.1 2.2.1 4.4.1 2.1.1 4.1.1 1.5.1 3.6.1 5.4.1 2.2.1 4.1.3 3.1.1 4.1.3 4.1.2 1.3.2 PETA POKOK PETA ALIR PETA POKOK PETA POKOK PETA POKOK PETA BULATAN SINOPSIS PETA ALIR PETA BUIH BERGANDA AYAT DASAR ULASAN TENTANG BAHAN PANTUN MENULIS PROSA TEMA DAN PERSOALAN RINGKASAN TEMA FRASA NAMA MAKNA PERKATAAN MAKNA PERKATAAN EDIT EJAAN DAN TANDA BACA PENGULANGAN KATA DAN SINGKATAN KATA KATA NAMA AM, KATA NAMA KHAS TUNGGAL, KATA NAMA MAJMUK PETA DAKAP MENILAI MENILAI MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENCIPTA MENGANALISIS MENGANALISIS MENILAI KATA NAMA AM, KATA NAMA KHAS MEMAHAMI PERKATAAN MELAFAZKAN PANTUN MENULIS RENCANA MAKNA RANGKAI KATA MEMBINA AYAT MEMBINA AYAT MELENGKAPKAN BORANG PENGULANGAN KATA PERKATAAN DAN RANGKAI KATA BACAAN MEKANIS KATA ADJEKTIF MENGENAL PASTI PERKATAAN KATA SERU, KATA TANYA SEBUTAN PERKATAAN PERBANDINGAN SEMACAM KERANGKA KARANGAN KATA KERJA TAK TRANSITIF UCAPAN SOALAN PEMAHAMAN PERENGGAN PENDAHULUAN KARYA FIKSYEN KATA GANDA PERBUALAN BACAAN MEKANIS BACAAN MEKANIS SYAIR IMBUHAN AWALAN DAN AKHIRAN PERBUALAN PERBUALAN MAKNA PERKATAAN SURAT KIRIMAN TIDAK RASMI UJARAN PERENGGAN ISI DAN KESIMPULAN 5.1.1 1.3.1 4.3.1 1.2.1 3.4.2 2.1.1 3.3.1 3.2.1 5.1.4 2.1.1 4.3.2 1.4.2 3.4.4 1.4.3 3.5.1 5.5.1 2.1.2 4.1.2 1.5.2 3.7.1 5.1.1 4.1.1 5.1.3 5.1.2 2.2.3 1.2.1 3.4.1 5.2.1 BC TU TU TB BC SB DT TU DT TU TB BC SB DT TU TB TU SB SB DT SB TB TB BC TB DT SB DT TU DT BC BC SB DT TU TB BC SB BC SB DT TU TB BC SB DT TU TB 1 4 3 2 5 x PETA ALIR PETA BUIH PETA DAKAP MENILAI MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENGAPLIKASI MENILAI MENILAI MENILAI MENCIPTA MENCIPTA MENCIPTA MENCIPTA MENILAI MENGANALISIS SAINS, TEKNOLOGI DAN INOVASI TEKNOLOGI AMALAN HIJAU SEKTOR PERTANIAN PESAT MEMBANGUN EKONOMI DAN PENGURUSAN KEWANGAN PELANCONGAN TEMA TAJUK KEMAHIRAN BAHASA SP SISTEM BAHASA SINAR MASA DEPAN LESTARIKAN KEHIJAUAN BUMI SELAMATKAN BUMI KITA SAINS MERENTAS KEHIDUPAN PERTANIAN SATU PERNIAGAAN PENGURUSAN WANG BERHEMAT URUS TADBIR KEWANGAN PESONA MALAYSIA INDAHNYA BUMI BERTUAH DUNIA BAHARU TANI 11 13 14 12 15 17 18 19 20 16 BIL. UNIT 1.1 1.1 3.1 1.1 2.1 3.1 1.1 2.1 2.1 3.1 5.1 2.1 2.1 4.1 2.1 3.1 4.1 2.1 3.1 3.1 3.1 3.1 5.1 3.1 4.1 5.1 3.1 4.1 5.1 4.1 4.1 4.1 5.1 1.1 4.1 5.1 1.1 4.1 1.1 5.1 5.1 1.1 2.1 5.1 1.1 2.1 4.1 5.1 2.1 1.1 1.5.3 2.3.1 2.2.3 3.4.1 1.8.1 3.4.3 5.4.1 2.2.1 4.1.3 5.5.1 2.2.2 4.2.1 1.2.1 3.6.1 5.1.1 2.3.1 4.3.2 3.2.1 4.3.2 4.3.1 1.7.2 PETA ALIR PETA PELBAGAI ALIR KESALAHAN AYAT PERBUALAN MAKLUMAT UTAMA MENULIS KARANGAN FIKSYEN KATA NAMA AM, KATA NAMA KHAS PERBUALAN IDEA UTAMA DAN SAMPINGAN EDIT BAHASA SYAIR KATA ADJEKTIF KATA ADJEKTIF ISI DAN FAKTA PEMAHAMAN MAKNA PERKATAAN KARYA FIKSYEN PERBANDINGAN SEMACAM MENULIS MEMAHAMI MAKLUMAT PERBUALAN KATA PEMBENAR, KATA PANGKAL AYAT UCAPAN PEMAHAMAN MENULIS SYAIR KATA KERJA TAK TRANSITIF PERBUALAN KOSA KATA DAN UNGKAPAN BINA KERANGKA PENGACARAAN KATA GANDA LAKONAN BACAAN MEKANIS MENULIS PENDAHULUAN CERPEN IMBUHAN AWALAN DAN AKHIRAN PERBUALAN PANTUN MENULIS ISI GURINDAM FRASA NAMA ULAS MAKLUMAT MAKNA KATA MENULIS SELOKA AYAT DASAR UJARAN PERBUALAN RINGKASAN PERBANDINGAN SEMACAM 5.1.2 1.7.1 4.1.1 1.6.2 3.4.2 2.2.2 3.3.1 3.1.1 4.4.1 5.2.1 2.1.2 4.1.2 1.8.2 3.4.4 1.1.1 3.5.1 5.6.1 2.2.3 4.3.1 1.2.2 3.7.1 5.1.2 4.2.1 5.1.4 5.1.3 2.1.1 1.6.1 2.4.1 5.3.1 BC TU TU SB TB BC SB DT TU DT TU TB BC SB DT TU TB TU SB SB DT SB TB TB BC TB DT SB DT TU DT BC BC TU DT TU TB BC SB TB BC SB DT TU TB BC SB DT BC TB ARAS PEMIKIRAN PETA PEMIKIRAN 6 7 8 9 10 SK xi SEJARAH DAN WARISAN SUKAN DAN REKREASI PENGANTARABANGSAAN INDUSTRI NEGARA WADAH ILMU BAHASA DAN KESUSASTERAAN TEMA TAJUK KEMAHIRAN BAHASA SP ARAS PEMIKIRAN SISTEM BAHASA SEJARAH MENGAJAR ERTI KEHIDUPAN JASMANI CERGAS CERGAS AKTIF SENI WARISAN ANAK BANGSA MALAYSIA HAB INDUSTRI MAKANAN MENUJU PUNCAK JAYA PENDIDIKAN BESTARI NEGARA LESTARI BAHASA DISULAM SASTERA DIANYAM MEREKAYASA BAHASA USAHAWAN BERWIBAWA 21 23 24 22 25 27 28 29 30 26 BIL. UNIT 1.1 1.1 3.1 1.1 2.1 3.1 1.1 2.1 2.1 3.1 5.1 2.1 2.1 4.1 2.1 3.1 4.1 2.1 3.1 3.1 3.1 3.1 5.1 3.1 4.1 5.1 3.1 4.1 5.1 4.1 4.1 4.1 5.1 1.1 4.1 5.1 1.1 4.1 1.1 5.1 1.1 2.1 5.1 1.1 2.1 5.1 2.1 1.1 1.3.1 2.1.2 2.1.1 3.3.1 1.5.1 3.4.3 5.5.1 2.3.1 4.3.2 5.6.1 2.4.1 4.4.1 1.6.1 3.6.1 5.1.2 2.2.2 3.1.1 4.1.2 4.1.1 1.4.3 TEKS PENGACARAAN KATA NAMA KATA ADJEKTIF EDIT BAHASA MEMAHAMI MAKLUMAT KATA SERU, KATA TANYA, KATA PERINTAH, KATA PEMBENAR, KATA PANGKAL AYAT EDIT AYAT KATA KERJA TAK TRANSITIF MAKNA KATA MENULIS PENGULANGAN KATA DAN SINGKATAN KATA PERBUALAN PERBUALAN PERBUALAN PERBUALAN PERBUALAN PERBUALAN MENILAI UJARAN PERBUALAN MAKNA KATA DAN UNGKAPAN RINGKASAN MEMBACA PROSA SURAT RASMI MENULIS KARANGAN MENULIS KARANGAN MENULIS KARANGAN MENULIS KARANGAN SINOPSIS FIKSYEN SYAIR PERBANDINGAN SEMACAM PERBUALAN PANTUN MENULIS KERANGKA SYAIR PERBUALAN KOSA KATA DAN UNGKAPAN MAKNA KATA PENGACARAAN PERBUALAN UJARAN LAPORAN PERSOALAN CERPEN IMBUHAN AWALAN DAN AKHIRAN KATA NAMA KATA GANDA FRASA NAMA POLA AYAT DASAR IDEA UTAMA DAN SAMPINGAN 1.4.2 4.2.1 1.4.1 3.4.2 2.4.1 3.4.1 3.2.1 4.1.3 5.2.1 2.2.3 4.3.1 1.5.2 3.4.4 1.5.3 3.5.1 5.1.1 2.1.1 4.1.1 1.6.2 3.7.1 5.1.3 4.4.1 5.3.1 5.1.4 2.2.2 1.3.2 2.2.1 5.4.1 BC TU TU SB TB BC SB DT TU DT TU TB BC SB DT TU TB TU SB SB DT SB TB TB BC DT SB DT TU DT BC BC TU DT TU TB BC SB TB BC SB DT TU TB BC DT BC TB PETA POKOK PETA BUIH PETA ALIR PETA PEMIKIRAN MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENGAPLIKASI MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENILAI MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENCIPTA 11 12 13 14 15 SK xii KERJAYA INTEGRITI PENTADBIRAN DAN POLITIK TEMA TAJUK KEMAHIRAN BAHASA SP ARAS PEMIKIRAN SISTEM BAHASA KERJAYA IMPIAN SEMPURNAKAN DIRI TONGGAK SEJAHTERA RENTAK KEJAYAAN DATARAN MERDEKA NILAI DEMOKRASI 31 33 34 32 35 36 BIL. UNIT 1.1 1.1 1.1 2.1 1.1 2.1 2.1 2.1 2.1 3.1 2.1 3.1 3.1 3.1 3.1 4.1 3.1 4.1 4.1 5.1 4.1 5.1 4.1 5.1 4.1 5.1 1.1 5.1 1.1 5.1 1.7.1 2.2.1 2.2.2 3.4.1 1.2.1 3.4.3 5.6.1 3.5.1 4.3.1 4.2.1 1.1.1 EDIT BAHASA PETA TITI MENILAI MENILAI MENILAI MENILAI MENILAI MENGAPLIKASI MENILAI MENGANALISIS MENGANALISIS MENGANALISIS MENCIPTA PETA POKOK PETA BUIH ULASAN KATA GANDA PERBUALAN PERBUALAN PERBUALAN PERBUALAN BACAAN MEKANIS MENULIS ISI DAN KESIMPULAN MAKNA FRASA IDEA UTAMA DAN SAMPINGAN BINA KERANGKA SYAIR KATA KERJA TAK TRANSITIF PERBUALAN PERBUALAN MEMAHAMI MAKLUMAT MAKNA KATA MAKNA KATA LAPORAN PENGACARAAN MENULIS MAKLUMAT FIKSYEN RINGKASAN PENGULANGAN KATA FRASA NAMA UJARAN AYAT DASAR EDIT KESALAHAN AYAT 1.8.2 4.4.1 1.8.1 3.4.4 2.2.1 3.3.1 3.2.1 4.3.2 5.4.1 2.1.1 4.1.1 4.1.3 5.1.4 5.6.1 5.2.1 2.4.1 1.7.2 2.3.1 5.5.1 BC TU TU SB TB BC SB TU SB SB DT SB TB TB TB BC DT SB DT TU DT BC BC TU DT TU TB DT BC TB PETUNJUK: SK – Standard Kandungan SP – Standard Pembelajaran DT – Kemahiran Mendengar dan Bertutur BC – Kemahiran Membaca TU – Kemahiran Menulis SB – Seni Bahasa TB – Tatabahasa PETA PEMIKIRAN MENGANALISIS PERBANDINGAN SEMACAM 16 17 18 SK 1 1 1 Seumpama Telur Sesarang Dierami Induknya Rapi dan bergaya bermula daripada jiwa yang bersih AMALAN GAYA HIDUP SIHAT Murid memahami dan mempelajari kepentingan amalan sihat dan bersih dalam kehidupan harian. Murid juga dapat mengenal pasti penggunaan kata nama dan kosa kata baharu. Fokus Tema 2 AKTIVITI Dengar dan sebut perkataan dan rangkai kata. 1.1.1 Sihat Hidup Jaya Sihat, bersih amalan mulia Hidup cergas pasti bergaya Bersukan dan berolahraga Tingkat kesihatan kita. Mula mandi bersihkan diri Cuci badan dan beruslah gigi Sabun badan dan syampu rambut Badan segar ceria hidup. Korus: Andai makan minum tidak dijaga Pasti sakit datang tiba-tiba Hidup rugi tak bererti Hidup mewah tak bermakna. Aha… aha… Jauhi penyakit berjangkit Cegah walaupun terasa perit Sayang nyawa dan rumah tangga Badan sihat hidup jaya. (Nyanyikan lagu ini mengikut irama lagu Malaysia Baru) 2 1 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI INTERAKTIF Nyanyikan lagu dengan sebutan dan intonasi yang betul. TEROKA MINDA Huraikan faktor-faktor yang menyebabkan berlakunya obesiti dan jelaskan cara mengatasinya. Sihat Membawa Kebahagiaan T E M A 1 Unit 3 2.1.1 Kelab Kebersihan dan Keceriaan Sekolah Menengah Kebangsaan Taman Citra akan menganjurkan Bengkel Penampilan Diri. 3 Membaca Minggu Kebersihan dan Keceriaan Penampilan diri ialah pembentukan diri seseorang agar kelihatan menarik dari segi fizikal dan mempunyai keperibadian yang terpuji. Penampilan diri pada asasnya terbentuk daripada asuhan, didikan, dan pengaruh ibu bapa, guru, rakan sebaya, dan masyarakat sekeliling. (Sumber: https://www.scribd.com/doc/150711401/ Taklimat-Penampilan-Diri-Murid-ppt) PERKASA ILMU PENGUMUMAN Bersempena dengan Minggu Kebersihan dan Keceriaan, semua murid dipelawa untuk menyertai Bengkel Penampilan Diri yang akan dianjurkan oleh Kelab Kebersihan dan Keceriaan sekolah. Bengkel akan dikendalikan oleh penceramah yang terkenal. Butir-butir yang berkaitan dengan bengkel ini adalah seperti yang berikut: Penyertaan dibuka kepada 100 orang murid sahaja. Minuman pagi dan makanan tengah hari akan disediakan. Murid diwajibkan memakai pakaian rasmi sekolah semasa menghadiri bengkel ini. Cabutan bertuah juga akan diadakan. Murid yang bertuah akan membawa pulang hadiah produk kesihatan dan penjagaan diri. Ayuh, rebutlah peluang ini! Sila berikan nama kepada Musliha binti Omar dari Tingkatan 1 Meranti. Penyertaan hendaklah dibuat sebelum atau pada 16 Januari 20 . Terima kasih. Urus Setia Minggu Kebersihan dan Keceriaan AKTIVITI Baca pengumuman yang diberikan dengan sebutan dan intonasi yang betul. TEROKA MINDA Bincangkan kelebihan dan kekurangan mengikuti Bengkel Penampilan Diri dengan rakan anda. Bentangkan hasil perbincangan tersebut di hadapan kelas. Tarikh: 21 Januari 20 Tempat: Dewan Citra Utama Hari: Masa: 9:00 pagi hingga 12:00 tengah hari Yuran: RM5.00 T E M A 1 4 Kebersihan dan penjagaan diri sangat penting kepada semua orang, khususnya golongan remaja. Hal ini dikatakan demikian kerana semasa proses akil baligh, kulit remaja yang aktif akan mengeluarkan peluh yang berlebihan sehingga mengakibatkan liang folikel tersumbat. Apabila hal ini berlaku, kulit remaja yang sensitif akan mudah berjerawat. Oleh itu, remaja perlulah menitikberatkan aspek kebersihan diri, terutamanya penjagaan muka. Remaja hendaklah mencuci muka dengan kerapnya bagi memastikan wajah sentiasa bersih. Amalan ini bertujuan untuk menghilangkan minyak dan habuk yang terampai pada pori-pori kulit muka. Remaja perlu bijak memilih produk penjagaan muka yang sesuai supaya tidak mengalami gejala alergi dan kerengsaan. Pemilihan barangan penjagaan diri yang sesuai juga penting bagi menjamin kebersihan dan penampilan diri yang sempurna. Sesetengah remaja menggunakan penyental dan pelembap muka untuk mendapatkan wajah yang bersih dan berseri. Kaedah ini juga dapat membaharui sel-sel kulit mati. Selain itu, pengeluaran peluh yang berlebihan dan perubahan hormon dalam diri remaja juga menyebabkan masalah bau badan. Oleh hal yang demikian, remaja mestilah bijak memilih pewangi badan dan produk antipeluh yang sesuai. Remaja juga perlu menitikberatkan penjagaan mulut dan tatarias diri. Hal ini dapat meningkatkan keyakinan diri remaja dan disenangi oleh rakan-rakan. Amalan menjaga kebersihan diri mestilah dilaksanakan setiap masa supaya kita terhindar daripada sebarang penyakit. Sebagai golongan yang diharapkan untuk mencapai aspirasi negara, remaja bukan sahaja perlu berpendidikan dan berkeperibadian tinggi, bahkan perlu juga sentiasa bersih, rapi dan berketerampilan. 3.1.1 4 Menulis Penampilan remaja perlu mengikut kesesuaian sesuatu majlis. Jelaskan pandangan anda tentang perkara ini. Sun Protection Factor (SPF) ialah skala yang digunakan untuk mengukur tahap perlindungan kulit daripada sinaran matahari. SPF, biasanya, tertera pada produk perlindungan sinar matahari untuk tubuh dan wajah, misalnya SPF 15 dan SPF 24. Produk dengan angka SPF yang rendah sesuai digunakan ketika kita beriadah di dalam ruangan yang kurang terdedah kepada sinar matahari. Bagi mereka yang gemar beriadah di kawasan terbuka seperti padang dan pantai, gunakanlah SPF dengan angka yang lebih tinggi. (Sumber: http://www.medicalnewstoday. com/articles/306838.php) PERKASA ILMU Remaja dan Kebersihan Diri AKTIVITI 1. Jelaskan makna bagi perkataan yang berwarna merah. 2. Bina ayat daripada perkataan tersebut mengikut konteks yang betul. T E M A 1 5 4.1.1 Jarum jam di dinding menunjukkan pukul 6:15 pagi. Hujan mencurah-curah di luar sana seakan-akan enggan berhenti. Sejuk. Aku sejuk sekali. Entah mengapa badanku terasa malas untuk melangkah ke kamar mandi. Hari ini hari yang paling penting buat diriku. Kalau ikutkan hati, mahu saja aku terus pejamkan mata. Sebaik-baik terjaga nanti, aku kenakan baju dan terus melangkah pergi. “Kalau nak nampak segar dan cergas, kita mesti bangun awal dan mandi pagi. Itu petua untuk mendapat muka berseri. Orang yang bangun lewat memang menolak rezeki,” pesan arwah ibu masih terngiang-ngiang di telingaku. Tiba-tiba perasaan ini menjadi sayu. Aku tidak boleh membiarkan diri ini dibelenggu rasa sedih. Perlu aku jadikan kata-kata arwah ibu ini sebagai pemangkin untuk lebih berjaya. Aku masih berpegang pada kata-kata arwah ibu, “Selagi kita bersih, selagi itulah kita sihat. Orang senang berdamping dan hormat kepada kita.” Aku bingkas bangun dan terus mencapai tuala mandi. Aku perlu tampak segak dan melangkah dengan penuh yakin. Setelah menggenggam segulung ijazah, aku mesti mendapatkan pekerjaan yang baik dan mampu menggalas tanggungjawab terhadap keluarga. Aku mesti mendapatkan jawatan akauntan ini. Itu janjiku kepada arwah ibu. Ya Tuhanku, bukakanlah jalan untukku. Engkau berikanlah sinar untuk aku meneruskan jalan yang penuh pancaroba ini. Jadikanlah ini langkah kejayaan buatku. Bincangkan faktor persekitaran yang dapat membantu seseorang mencapai kejayaan. Sinopsis merupakan ringkasan yang memberikan gambaran umum tentang sesuatu perkara (novel, drama, filem, dan sebagainya). (Sumber: Kamus Dewan Edisi Keempat, 2015) PERKASA ILMU Langkah Kejayaan Seni Bahasa TEROKA MINDA Bincangkan petua untuk mencapai kejayaan. AKTIVITI 1. Fahamkan dan buat sinopsis daripada petikan cerpen yang diberikan. 2. Berbincang tentang aktiviti penjagaan kebersihan diri. (Mardian, MSO: 2016 Uniten) T E M A 1 6 Rumah tangga yang sejahtera terbentuk daripada keprihatinan ibu bapa tentang amalan cara hidup sihat dan cergas. Maklumat penjagaan diri dan pemakanan diperoleh daripada beberapa laman sesawang seperti Kementerian Kesihatan Malaysia, Jabatan Kesihatan Negeri, dan Kelab Nutrisi Malaysia. Pemakanan yang seimbang amat penting untuk penjagaan kesihatan. Manusia seharusnya mengambil makanan dalam kuantiti yang kecil tetapi berkhasiat. Pengambilan makanan seimbang dalam diet seharian dapat mengurangkan risiko menghidap beberapa jenis penyakit seperti barah, angin ahmar, darah tinggi, kencing manis, batu karang, obesiti, kolesterol tinggi, dan osteoporosis. 5.1.1 6 Makanan Seimbang My plate ialah panduan nutrisi tentang rantaian makanan yang merangkumi lima kumpulan makanan seperti buah-buahan, bijirin, sayur-sayuran, ikan atau daging, dan susu. Khasiat Susu Susu merupakan antasid yang sangat baik. Susu dapat menguatkan tulang, gigi, kuku, dan rambut kerana susu sarat dengan kalsium yang membantu badan menjadi kuat dan fleksibel. (Sumber: www.myhealth.gov.my) PERKASA ILMU Selain faktor pemakanan, apakah faktor lain yang dapat menjamin kesihatan kita? Terangkan dengan menggunakan peta pemikiran yang sesuai. Kata Nama Khas Hidup – manusia (contoh: Amran, Liza, Tan) – bukan manusia (contoh: Sang Bedal) Tak hidup – nama benda, negara, institusi, bangsa, pangkat (contoh: Australia, Universiti Putra Malaysia) Kata Nama Am Hidup – manusia (contoh: kakak, nelayan, murid) – bukan manusia (contoh: haiwan, pokok, jin, malaikat) Tak hidup – institusi (contoh: sekolah, hospital, surau) – bukan institusi – konkrit (contoh: kerusi, rumah) – abstrak – berbilang (contoh: pendapat, rancangan) – tak berbilang (contoh: keadilan, iklim, udara) KATA NAMA AKTIVITI Senaraikan kata nama am, kata nama khas, dan kata nama yang mengalami pemajmukan berdasarkan bahan. Kemudian, bina ayat daripada kata nama tersebut mengikut konteks yang betul. Tatabahasa Pemakanan yang Sihat T E M A 1 7 1.2.1 7 Amalan Kesejahteraan Hidup 2 Mendengar dan Bertutur Sungai Tangki pengenapan Rumah pam Pam air jernih Tangki simpanan Rumah Tangki agihan Penapisan Air Sumber Kebersihan Air bersih merupakan sumber kehidupan dan asas kesihatan badan. Tahukah anda cara air bersih diproses? AKTIVITI Dengar dan fahami perkataan dan istilah dengan betul dan tepat. AKTIVITI INTERAKTIF Jelaskan proses rawatan air kepada rakan anda. Tubuh kita mengandungi lebih kurang 70 peratus air. Mutu air yang kita minum mempengaruhi mutu air yang terkandung di dalam tubuh kita. Kehilangan air menyebabkan kita kehilangan tahap tenaga. Tanpa air, darah tidak dapat mengalir, oksigen dan khasiat makanan tidak dapat diangkut, sisa-sisa kumuhan tidak dapat disingkirkan, dan organ badan tidak dapat berfungsi dengan lancar. (Sumber: www.cowaywaterfilter.com.my) PERKASA ILMU IMBAS SAYA T E M A 1 Unit 8 2.1.2 8 Tanam keladi pagi hari, Cahaya suria dilitupi awan; Hiasi peribadi bersihkan diri, Berwajah ceria ramailah kawan. Pendekar budiman santun peribadi, Belayar bersama kemudi bahtera; Ingatlah teman pentingnya mandi, Petua utama hidup sejahtera. Cantik karangan bunga dahlia, Disisip orkid terasa megah; Cuci tangan amalan mulia, Pasti penyakit dapat dicegah. Hinggap undan di tengah laman, Terbang ke hutan mematuk saga; Pastikan badan bebas berkuman, Agar kesihatan sentiasa terjaga. Seri Langkat lagu siulan, Dikir Puteri mengalun pesona; Makanan berkhasiat jadikan amalan, Supaya diri takkan merana. Kain songket berhias sulaman, Bercorak kekwa berdaun peria; Kalau penyakit datang berteman, Meragut nyawa tinggallah dunia. Membaca Petua Bersih Berseri Ciri-ciri Pantun Empat Kerat • Pantun mempunyai pembayang dan maksud (dua baris pertama ialah pembayang dan dua baris kedua ialah maksud). • Setiap baris mempunyai empat atau lima patah perkataan. • Setiap baris mempunyai sembilan hingga 12 suku kata. • Rima akhir pantun ialah a,b,a,b. • Pengajaran atau mesej dalam pantun meliputi pengertian membimbing, mendidik, memberikan panduan, peringatan, iktibar, teladan, dan sebagainya. PERKASA ILMU AKTIVITI INTERAKTIF Berikan ulasan anda tentang pengajaran yang terdapat dalam pantun. AKTIVITI Lafazkan pantun dengan sebutan dan intonasi yang betul. (Mardian, MSO: 2016 Uniten) T E M A 1 9 3.2.1 Paru-paru manusia Paru-paru yang dijangkiti sel kanser Bersempena dengan Hari Kanser Sedunia yang disambut pada 4 Februari 2016, sekolah Amirul telah mengadakan pameran kesihatan yang berfokuskan barah paru-paru. 9 Simptom Barah Paru-paru • Batuk yang berterusan. • Hemoptisis – kahak atau batuk berdarah. • Sesak nafas dan sakit dada. • Nafas berbunyi dan perubahan pada suara (garau). • Berat badan menurun dan hilang selera makan. • Letih dan lesu. • Radang paru-paru yang berpanjangan. • Bengkak dan kemerahan di bahagian atas dada, leher, dan muka. • Loya, muntah, dahaga, sembelit. • Peningkatan paras kalsium di dalam darah (hypercalcemia). • Penyebaran penyakit daripada organ yang dijangkiti kepada organ lain (metastasis). PERKASA ILMU AKTIVITI Berdasarkan maklumat, tulis satu rencana pendek tentang barah paru-paru. Menulis Kehidupan Tanpa Barah Jelaskan langkah-langkah yang dapat diambil untuk mengelakkan seseorang daripada menghidap barah paru-paru. T E M A 1 IMBAS SAYA 4.1.2 10 Biarkan Alam Tersenyum Tahukah Anda? Penduduk di negara ini membuang sampah lebih daripada 33 000 tan metrik sampah setiap hari. (Sumber: Berita Harian Online, 5 Jun 2015) Kesan-kesan Pencemaran Sungai Dianggarkan kira-kira 77 000 tan sampah dibuang ke dalam sungai setiap tahun. Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) mendapati pelbagai sisa buangan termasuk beg plastik sampah, peti sejuk lama, tilam, perabot rosak, dan peralatan dapur dibuang ke dalam sungai. Sungai Segget dan Sungai Ayer Merah di Johor, Sungai Jelutong, Sungai Juru serta Sungai Prai di Pulau Pinang diklasifikasikan sebagai sungai ‘mati’ kerana tidak dapat menampung sebarang hidupan termasuk ikan dan tumbuh-tumbuhan akuatik. (Sumber: www.mstar.com.my, 7 April 2014) PERKASA ILMU Seni Bahasa TEROKA MINDA 1. Rancang satu aktiviti gotong-royong untuk kelas anda. 2. Sarankan cara-cara mengatasi masalah pembuangan sampah di sungai. AKTIVITI 1. Baca dan hayati sajak di bawah. 2. Nyatakan maksud rangkai kata yang berhuruf tebal. Di Sudut Itu Di sudut itu ada tangan-tangan cemar melontarkan sisa-sisa walaupun di sudut itu sudah ada bekas namun masih ada yang sengaja besar kepala tetapi bukan lupa. Di sudut itu ada tangan-tangan alpa lupa diri walaupun di sudut itu sudah tertera larangan cegah sikap angkuh bagai hilang budi pekerti. Sedarlah wahai anak bangsa baiki diri hiasi peribadi tanamkan rasa cinta pada kebersihan agar sungai, laut, dan tanah tersenyum tiada pencemaran kauberikan harapan kauberikan masa depan agar generasi hari muka tidak merana akibat generasi hari ini yang penuh leka. (Mardian, MSO: 2016 Uniten) T E M A 1 11 5.1.2 Pada kebiasaannya, kita akan ke farmasi untuk mendapatkan ubat apabila kita demam atau mengalami sakit ringan seperti pening, selesema, dan batuk. Ubat-ubatan ini dijual dalam pelbagai bentuk, warna, dan saiz. Ada saiz yang besar dan ada pula yang kecil. Terdapat pil yang berbentuk bujur, bulat, lonjong, leper, dan ada juga yang berbentuk segi empat. Pil-pil ini juga terdapat dalam pelbagai warna seperti putih, kuning, merah jambu, hitam, biru, hijau, dan bermacam-macam lagi. Selain itu, ubat-ubatan ini juga berbeza mengikut waktu pengambilannya. Ada yang perlu dimakan pada awal pagi, tengah hari, petang, atau sebelum tidur pada waktu malam. Ubat perlu diambil sebelum atau selepas waktu makan seperti yang disarankan oleh pegawai perubatan mengikut arahan preskripsi yang tertera pada label ubat. 11 Paracetamol ialah sejenis ubat untuk melegakan kesakitan dan mengurangkan demam. Paracetamol juga dapat melegakan sakit yang ringan hingga yang sederhana seperti sakit kepala, sakit otot, selesema, sakit tekak, sakit gigi, dan sakit belakang. (Sumber: malaysianpharma.com) PERKASA ILMU Tatabahasa Pahit tetapi Penawar Kata adjektif atau kata sifat ialah perkataan yang boleh menjadi unsur inti dalam binaan frasa adjektif. Kata adjektif boleh dibahagikan kepada sembilan kelompok, iaitu sifat atau keadaan, warna, ukuran, bentuk, waktu, jarak, cara, perasaan, dan pancaindera. Contoh: Kata adjektif warna – perang, biru, kelabu, hijau Kata adjektif bentuk – leper, bengkok, bulat, lonjong Kata adjektif perasaan – sayang, suka, benci, gembira Kata adjektif waktu – lewat, cepat, baru, awal Kata adjektif sifat atau keadaan – baik, lemah, sihat, takut Kata adjektif ukuran – kecil, besar, nipis, tebal Kata adjektif jarak – jauh, dekat, hampir, rapat Kata adjektif cara – laju, deras, jelas, sering Kata adjektif pancaindera – lazat, lemak, pahit, manis KATA ADJEKTIF AKTIVITI 1. Baca dan senaraikan kata adjektif warna, bentuk, dan waktu berdasarkan bahan. 2. Bina ayat daripada kata adjektif tersebut dengan betul mengikut konteks yang sesuai. T E M A 1 12 12 Pengukuhan dan Pengayaan AKTIVITI Berdasarkan gambar yang diberikan, huraikan keceriaan hiasan dalaman rumah ini. AKTIVITI INTERAKTIF 1. Huraikan kepentingan suasana rumah yang bersih dan ceria. 2. Bersama-sama dengan rakan anda, fikirkan persediaan yang perlu dibuat untuk berpindah ke rumah baharu. Huraikan pandangan anda tentang susun atur terbaik bagi menceriakan ruang sesebuah rumah. Hiasan dalaman bermaksud seni menghias dan menyusun bahagian dalaman sesuatu ruang untuk menjadikannya lebih selesa dan sesuai dengan cita rasa serta keperluan individu yang menjadi pemiliknya. Kerjaya pereka hiasan dalaman Secara umumnya, bidang kerja pereka hiasan dalaman berkaitan dengan mengubah dan menghias ruang yang dikehendaki oleh pelanggan agar menjadi cantik dan menarik. Pereka hiasan dalaman menggunakan teknik seni halus yang dipelajari atau bakat yang ada pada mereka untuk mereka bentuk hiasan dalaman tersebut. Perkhidmatan mereka membolehkan ruang sesuatu tempat atau sesebuah bangunan itu menjadi lebih menarik dan selesa. (Sumber: www.jobshub.info) PERKASA ILMU T E M A 1 2 13 Sudah Terhantuk Baru Tengadah Sikap sentiasa berhati-hati dapat menjamin keselamatan Murid dapat menambah pengetahuan tentang aspek keselamatan diri. Pelbagai aktiviti bahasa dijalankan seperti membuat ujaran perkataan dengan betulnya, melengkapkan maklumat pada borang, memberikan pendapat, perbandingan semacam, dan membina kerangka karangan. Fokus BERINGAT SUPAYA SELAMAT Tema 14 1.2.1 14 Banjir, Oh, Banjir! 3 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Dengar ujaran dengan teliti. Kenal pasti perkataan dan rangkai kata berdasarkan bahan. AKTIVITI INTERAKTIF Jelaskan langkah-langkah keselamatan semasa banjir. Salah satu kejadian banjir terburuk dalam sejarah dunia telah berlaku di Sungai Kuning atau Huang He, China, pada tahun 1887. Bencana banjir ini telah menenggelamkan seluruh kawasan sekitar Sungai Kuning dan mengorbankan jutaan nyawa manusia. Selepas beberapa kali mengalami banjir besar, Sungai Kuning digelar sebagai “China’s Sorrow”. (Sumber: Diubah suai daripada http://devastatingdisasters.com) PERKASA ILMU Sayangi Nyawa Anda T E M A 2 IMBAS SAYA Unit 15 2.2.1 15 Media sosial ialah medium komunikasi utama yang popular pada masa ini. Laman sosial yang sering digunakan ialah Facebook, WhatsApp dan Instagram. Para remaja menggunakan medium ini untuk meluahkan perasaan, berkongsi maklumat peribadi, dan memuat naik gambar. Telefon pintar yang mempunyai capaian Internet memudahkan remaja mengemaskinikan maklumat mereka. Oleh hal yang demikian, mereka terdedah kepada ancaman maya seperti kecurian data peribadi, buli siber, komplot Internet, gangguan seksual, dan penggodaman. Pendedahan aktiviti harian secara keterlaluan dalam media sosial akan memudaratkan pengguna, misalnya mendedahkan barang berharga dan lokasi diri. Situasi ini akan menarik perhatian orang ramai untuk memanipulasikan maklumat dengan niat yang tidak baik. Jenayah siber juga berlaku kepada netizen yang sering mendedahkan maklumat secara melampau. Menurut kajian, warga siber di Malaysia menghabiskan masa tidak kurang 20 jam sehari untuk melayari laman sosial. Hal ini akan menjejaskan kesihatan mental dan fizikal pengguna media sosial tegar. Facebook ialah laman sesawang rangkaian sosial yang dimiliki oleh Syarikat Facebook Inc. Ibu pejabat Facebook terletak di Menlo Park, California, Amerika Syarikat. Facebook telah dilancarkan pada tahun 2004. Facebook diasaskan oleh Mark Elliot Zuckerberg dengan bantuan rakan-rakannya dari Harvard University, iaitu Eduardo Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz, dan Chris Hughes. PERKASA ILMU Membaca Keselamatan Media Sosial AKTIVITI 1. Berikan maksud perkataan yang berwarna merah dalam petikan dengan merujuk kamus dan glosari. 2. Bina ayat dalam perenggan dengan menggunakan kata tersebut. AKTIVITI INTERAKTIF Bersama-sama dengan rakan, lakukan kerja lapangan tentang cara-cara penggunaan media sosial dengan bijak di sekolah anda. T E M A 2 16 Haliza ingin menyertai Kem Jelajah Hutan Peringkat Kebangsaan yang dianjurkan oleh sekolahnya. BORANG PENYERTAAN KEM JELAJAH HUTAN PERINGKAT KEBANGSAAN 20 ANJURAN KELAB REMAJA MALAYSIA Maklumat Peserta Nama: ________________________ Jantina: ______________ No. Sijil Kelahiran/Kad Pengenalan: _____________________ Umur: __________ tahun Tarikh Lahir: ______________ E-mel: ____________________________________________ Maklumat Ibu/Bapa/Penjaga Nama: _____________________________________________ No. Kad Pengenalan:__________________________________ No. Telefon: ________________________________________ Alamat Rumah: ______________________________________ ___________________________________________________ Masalah Kesihatan/Alahan (Sila nyatakan jika ada) ___________________________________________________ Pengakuan: Saya …........…….......................… ibu/bapa/penjaga kepada …….................….………… bersetuju untuk mematuhi peraturan yang ditetapkan oleh pihak penganjur dan mengakui bertanggungjawab jika berlaku sebarang kehilangan/kecederaan atas sebab tertentu sebelum, semasa, dan selepas menyertai kem ini. Tandatangan: .......................... Tarikh: ................................. Borang Penilaian Kem Jelajah Hutan 1. 5. 3. 7. 2. 6. 4. 8. Penginapan Aktiviti Perkhemahan Aktiviti Sukaneka Aktiviti Meredah Hutan Aktiviti Riadah Fasilitator Makanan Penceramah Bilangan Perkara Skala Skala Perkara 1 3 2 4 Petunjuk Skala Tidak memuaskan Memuaskan Kurang memuaskan Sangat memuaskan Bilangan Cadangan/Penambahbaikan 1 1 3 3 2 2 4 4 3.3.1 KEM JELAJAH HUTAN PERINGKAT KEBANGSAAN 20 TARIKH: 10 – 12 Mac 20 BAYARAN: RM150.00 seorang PENYERTAAN: Murid Tingkatan Satu * Sila hantar borang penyertaan sebelum 20 Februari 20 16 Menulis Kem Jelajah Hutan AKTIVITI 1. Lengkapkan borang penyertaan dan borang penilaian. 2. Senaraikan langkah-langkah keselamatan semasa melakukan aktiviti jelajah hutan. T E M A 2 17 Sahabat Sahabat insan yang mesra insan yang mulia kusanjung budimu kujunjung pekertimu kukenang jasamu kubahagia bersamamu. Sahabat kaulindungiku bebas daripada buli bebas daripada jenayah bebas daripada fitnah demi silaturahim demi nusa bangsa tidak leka kita tidak lena kita di buana sandiwara. Sahabat kau obor cahaya sanubariku setiamu membimbing rakan penuh hemah berwawasan telusuri denai kehidupan terima kasih, sahabatku. (Ummi Solehah, 2016) 4.1.3 Pengulangan berlaku pada kata, ungkapan, baris, atau rangkap yang diulang dalam karya. • Pengulangan kata pada awal baris (anafora) Contoh: jangan kauhirau jangan kauendah • Pengulangan kata pada akhir baris (epifora) Contoh: sahabat selamanya mesra selamanya Pengulangan kata (Repetisi) Singkatan perkataan yang terdapat dalam karya seperti “tak”, “nak”, “mu”, “ku” dan lain-lain lagi. Contoh: kerana kausudah tiada Kata kau disingkatkan daripada kata engkau. Contoh: nak kulupakan Kata nak disingkatkan daripada kata hendak. Singkatan kata (Sinkope) 17 Sahabat Sejati Seni Bahasa AKTIVITI 1. Kenal pasti aspek pengulangan kata dan singkatan kata dalam sajak. 2. Tulis dialog antara anda dengan rakan anda yang mengandungi sinkope. Remaja mestilah bijak memilih sahabat dalam pergaulan mereka. Jelaskan pendapat anda tentang pernyataan ini. T E M A 2 18 5.1.3 Encik Joseph: Sebenarnya, saya suka akan pekerjaan yang mencabar. Panggit: Oh, begitu! Apakah ciri-ciri malim gunung yang cekap? Encik Joseph: Seseorang malim gunung mestilah mahir tentang selok-belok kawasan gunung, lurah, cerun, dan gua. Kami hendaklah sentiasa mengutamakan keselamatan pendaki gunung. Panggit: Apakah pengalaman yang paling mencabar yang telah encik tempuhi? Encik Joseph: Oh, banyak pengalaman yang telah saya tempuhi! Semasa di pertengahan pendakian bersama-sama dengan empat orang pelancong dari Eropah, tiba-tiba berlaku gegaran kuat yang menyebabkan bongkah-bongkah batu menimpa kami. Tiga orang daripada ahli kumpulan kami tidak dapat diselamatkan. Aduhai, malang sungguh nasib kami! Saya hanya mampu menyelamatkan seorang daripada mereka. Perkara ini tidak dapat saya lupakan. Panggit: Aduhai, kasihannya mereka! Barulah saya tahu betapa besarnya pengorbanan malim gunung. Syabas, encik memang malim gunung yang hebat! Terima kasih, Encik Joseph. Encik Joseph: Sama-sama, Panggit. 18 Tatabahasa Malim Gunung Wira Penyelamat AKTIVITI 1. Kenal pasti kata seru dan kata tanya dalam teks. Kemudian, bina lima ayat seru dan lima ayat tanya secara berasingan. 2. Cadangkan langkah-langkah keselamatan semasa melakukan aktiviti mendaki gunung. Kemudian, buat pembentangan secara berkumpulan. Panggit anak Jawing yang mewakili Kelab Rekreasi Sekolah Menengah Kebangsaan Seri Raflesia telah menemu ramah seorang malim gunung yang terkenal, iaitu Encik Joseph Nambi. Panggit: Selamat pagi, Encik Joseph Nambi. Encik Joseph: Selamat pagi. Panggit: Sudah berapa lamakah encik menjadi malim gunung? Encik Joseph: Saya sudah menjadi malim gunung selama 10 tahun. Panggit: Wah, lamanya! Mengapakah encik memilih kerjaya ini? PERKASA ILMU Kata seru Kata seru ialah bentuk kata yang berfungsi melahirkan berbagai-bagai perasaan dan digunakan dalam ayat seruan. Contohnya, aduh, cis, amboi, oh, eh, wah, syabas, aduhai, wahai. Contoh penggunaan dalam ayat: Aduh, sakitnya kakiku! Kata tanya Kata tanya ialah perkataan yang digunakan untuk menanyakan sesuatu atau menyoalkan sesuatu, contohnya mengapa, berapa, bila, dan bagaimana. Sekiranya kata tanya dikedepankan, maka kehadirannya dalam bentuk tulisan lazimnya disertai partikel -kah. Contoh penggunaan dalam ayat: Berapakah harga barang itu? T E M A 2 19 19 1.3.1 JIKA BERLAKU KEBAKARAN, JANGAN GUNAKAN LIF, GUNAKAN TANGGA. ARAHAN JABATAN BOMBA DAN PENYELAMAT LIF LOBI DP CO2 CO2 HR DR DP DP PETUNJUK: Sesalur Bantu Mula Sesalur Pancur Kering Loceng Kecemasan Pemadam Api Sesalur Elektrik Sesalur Telefon Lif Bomba Anda di sini Laluan Kecemasan Telefon Kecemasan Injap Masuk Pancur Kering Panel Penggera Kecemasan Penggera Kebakaran Jenis Pecah Kaca Penggera Kebakaran Jenis Debu Kering Awas, Bahaya di Mana-mana! 4 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Bincangkan kesan-kesan jika kita tidak mematuhi panduan keselamatan. • Elakkan diri daripada panik dan patuhi arahan semasa kecemasan. • Ditegah menggunakan lif semasa kebakaran. • Ikuti pelan kecemasan sekolah atau bangunan. • Jangan bertolak-tolakan semasa keluar dari bangunan. • Berkumpul di tapak perhimpunan kecemasan. PANDUAN MENYELAMATKAN DIRI SEMASA KECEMASAN Huraikan kepentingan pelan kecemasan di dalam sesebuah bangunan. Keselamatan di Mana-mana T E M A 2 IMBAS SAYA Unit 20 3.4.1 Hayati ingin menyiapkan projek kemahiran hidup di bilik jahitan sekolah. 20 Menulis Berhati-hati di Bilik Jahitan AKTIVITI 1. Bandingkan dan bezakan ciri-ciri keselamatan di bilik jahitan dan di makmal sains sekolah anda. 2. Bina kerangka karangan tentang langkah-langkah keselamatan di makmal sains sekolah dengan menggunakan peta pemikiran. ANDA CERMAT JIWA SELAMAT Panduan Keselamatan di Bilik Jahitan Sekolah Menengah Kebangsaan Sri Siantan 1. Semasa di bilik jahitan • Patuhi arahan guru. 2. Semasa menggunakan alatan jahitan • Gunakan gunting dengan cermat. • Simpan seterika yang telah sejuk ke dalam kotak. 3. Penggunaan mesin jahit • Berhati-hati semasa menggunakan mesin jahit. • Simpan bahan jahitan di dalam rak jahitan selepas digunakan. Arahan: Pengetua, Sekolah Menengah Kebangsaan Sri Siantan T E M A 2 21 4.2.1 Sepanjang perjalanan ke kampung, Sufian sudah terbayang kehijauan sawah padi, anak sungai dan pokok rambutan gading di halaman rumah usang nenek. Senyuman nenek yang manis itu sudah terukir di matanya. Ah, rindunya kepada nenek! Terasa lambatnya kereta yang dipandu oleh ayah. Kata orang lambat macam kura-kura. Ibu selalu berpesan biar lambat asal selamat. Tiba sahaja di pekarangan rumah nenek, Sufian terus berlari memanjat tangga usang rumah nenek. “Nenek, nenek!” panggil Sufian kuat. Kelihatan nenek muncul di muka pintu dengan senyuman bahagia. “Wah, sudah sampai cucu nenek!” Segalanya indah belaka jika bertamu di rumah Nenek Siah. Nenek memang memanjakan cucu sulungnya itu seperti menatang minyak yang penuh. Selepas menikmati hidangan tengah hari gulai ayam kampung nenek, Sufian meninjau-ninjau belakang rumah nenek. “Nek masih pelihara angsa putih itu?” tanya Sufian. “Ya, Pian, angsa inilah yang menjadi peneman nenek,” ujar Nenek Siah. Sufian teringat kembali peristiwa tiga tahun yang lalu. Setiap kali pulang ke kampung pasti ada sesuatu yang mengganggu keseronokan Sufian menjelajah kampung neneknya itu. Peristiwa dia berlari pantas seperti kilat semasa diserang oleh angsa nenek terasa lucu sekali. Wajahnya ketika itu pucat seperti mayat. Amir dan Yusof yang kurus macam lidi pasti tidak mahu bertandang ke rumah nenek jika angsa kesayangan nenek itu berkeliaran di halaman rumah. Rancangannya untuk bermain perang-perang pasti terganggu. Pernah juga Sufian menyuruh Nenek Siah menjual angsa itu, tetapi nenek enggan. Ternyata angsa putih yang garang itu turut berjasa kepada nenek. Bunyi bising tiga ekor angsa pada subuh hari telah mengejutkan kami yang sedang diulit mimpi. Rupa-rupanya, seorang pencuri yang dikejar angsa berjaya ditangkap oleh Pak Long Man, jiran nenek. Kini, baru Sufian tahu tentang sebab nenek tetap memelihara tiga ekor angsa itu dengan baik. Rasa kasihnya juga tumpah kepada angsa nenek yang putih macam kapas. Besar sungguh jasa angsa putih nenek! 21 Angsa Putih Nenek Seni Bahasa AKTIVITI 1. Kenal pasti perbandingan semacam yang terdapat dalam cerita. 2. Bina dialog anda sendiri dengan menggunakan perbandingan semacam tersebut. Perbandingan semacam ialah sejenis bahasa kiasan yang menunjukkan sifat, keadaan seseorang atau sesuatu benda secara perbandingan. Perbandingan semacam pada umumnya digunakan dengan perkataan macam, seperti, laksana, dan bagai. Contoh: adil macam hakim, bebas seperti burung. PERKASA ILMU T E M A 2 22 5.1.4 Bekerja di Pelantar Minyak Pekerjaan di pelantar minyak merupakan kerjaya yang mencabar dan menjanjikan pendapatan yang lumayan sehingga mencecah puluhan ribu ringgit. Pekerjaan dalam sektor mencari gali petroleum ini memerlukan tenaga kerja yang mahir dan profesional. Antara kerjaya di pelantar minyak termasuklah jurutera pemasangan paip minyak dan gas, pegawai keselamatan industri, jurukimpal, jurutera, juruteknik, penyelam, dan pengurus. Bekerja di pelantar minyak bukanlah pekerjaan yang mudah kerana mereka sentiasa terdedah kepada bahaya. Aspek keselamatan sentiasa diutamakan semasa bekerja di kawasan pelantar minyak. Mereka hendaklah sentiasa mematuhi panduan dan peraturan keselamatan yang telah ditetapkan. Hal ini bertujuan untuk mengelakkan kecelakaan atau kemalangan seperti kebakaran dan letupan. Pekerja tidak dibenarkan berenang atau memancing ikan semasa bertugas. Mereka mestilah sentiasa peka tentang tugasan dan aspek keselamatan, contohnya, pekerja mestilah memakai pakaian keselamatan khas yang disediakan. Semua prosedur semasa bertugas di pelantar minyak hendaklah sentiasa dipatuhi. Maka, jelaslah bahawa bekerja di pelantar minyak sangat mencabar dan pekerja perlu sentiasa mementingkan aspek keselamatan. 22 Tatabahasa Waspada Diri AKTIVITI 1. Kenal pasti kata kerja tak transitif tanpa pelengkap dan kata kerja tak transitif berpelengkap daripada bahan. 2. Tulis karangan pendek berdasarkan maklumat yang diberikan. TEROKA MINDA Cari maklumat tambahan tentang keselamatan di tempat kerja yang berisiko tinggi. T E M A 2 23 23 Tanpa pelengkap Berpelengkap Contoh kata kerja tak transitif tanpa pelengkap dalam ayat: 1. Jurukimpal sedang bekerja. 2. Kapal minyak itu berlabuh. Contoh kata kerja tak transitif berpelengkap dalam ayat: 1. Mereka menjadi jurutera. 2. Tingkap kapal itu bersadurkan tembaga. Kata kerja tak transitif Kata kerja tak transitif ialah kata kerja yang tidak memerlukan objek. Kata kerja jenis ini boleh hadir tanpa pelengkap atau diikuti oleh pelengkap atau unsur keterangan. Terdapat dua jenis kata kerja tak transitif, iaitu: • Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap • Kata kerja tak transitif berpelengkap Tahukah anda? • Negara pengeluar utama minyak dunia ialah Amerika Syarikat (13.7%), Arab Saudi (11.9%), dan Rusia (11.0%). Malaysia juga merupakan antara negara pengeluar minyak dunia. Kawasan cari gali minyak di Malaysia terdapat di perairan Terengganu, Kelantan, dan Sabah. • Biodiesel ialah bahan api diesel yang berasaskan minyak sayuran dan lemak haiwan. Biodiesel boleh dijadikan sumber bahan api alternatif yang digunakan sebagai campuran dengan diesel dan petroleum. PERKASA ILMU T E M A 2 24 Kamera litar tertutup Alat kawalan pemanas air Penggera keselamatan Kawalan pintu garaj Sistem keselamatan rumah tanpa wayar 24 Pengukuhan dan Pengayaan AKTIVITI Huraikan ciri-ciri rumah pintar yang dapat menjamin keselamatan penghuninya. Gambarkan ciri-ciri rumah idaman anda sendiri dan ceritakan keistimewaannya di dalam kelas. Rumah Pintar Keselamatan Terjamin Rumah pintar ialah tempat kediaman moden yang menggunakan sistem rangkaian elektronik canggih. Selain itu, rumah pintar mempunyai ciri-ciri keselamatan yang tinggi dan mementingkan keselesaan penghuninya. Terdapat pelbagai peralatan moden rumah pintar seperti alat penggera keselamatan, pintu sensor magnetik, kamera litar, pengesan haba, dan kawalan paip. PERKASA ILMU T E M A 2 3 Persaudaraan Terjalin, Muafakat Terjamin CAHAYA PERPADUAN Tema 25 Kebersamaan bersemi apabila masyarakat harmoni Memupuk semangat perpaduan dalam kalangan murid di samping merangsang murid agar dapat memberikan pandangan dan hujah dalam sesuatu perkara. Murid turut mempelajari dan menghasilkan penulisan seperti ikrar, rencana, dan karya fiksyen yang berkaitan dengan tema. Fokus 26 1.3.2 Sekolah merupakan salah satu pemangkin terbaik bagi memupuk nilai perpaduan dalam kalangan generasi muda. 26 Peranan Sekolah Memupuk Perpaduan Pendidikan Islam Sukan dan Permainan RIMUP Pendidikan Moral Kelab dan Persatuan Bulan Kemerdekaan Kurikulum Kokurikulum Program Khas 5 Mendengar dan Bertutur Satukan Jiwa Ucapan ialah kata-kata yang diucapkan bergantung pada acara tertentu, misalnya mesyuarat, perasmian, kempen, dan amanat. Ucapan yang baik ialah ucapan yang mempunyai kesatuan idea, iaitu pengenalan, isi, dan penutup. • RIMUP – Rancangan Integrasi Murid Untuk Perpaduan PERKASA ILMU Serasi Bersama AKTIVITI 1. Nyatakan maklumat penting yang terkandung dalam ucapan yang didengar. 2. Berdasarkan maklumat yang diperoleh, olah dan sampaikan ucapan tersebut semula. T E M A 3 IMBAS SAYA Unit 27 2.2.3 27 Perpaduan ialah kesepakatan seluruh masyarakat dalam sesebuah negara, tanpa mengira bangsa. Setiap anggota masyarakat dapat membentuk identiti dan nilai kebersamaan serta perasaan cinta dan bangga akan tanah airnya sendiri. Persoalannya, apakah kepentingan perpaduan dalam sesebuah negara? Perpaduan kaum amat penting dalam kalangan masyarakat untuk mewujudkan masyarakat yang harmoni. Keharmonian sesebuah negara sentiasa disokong oleh kestabilan politik. Keadaan ini membuka ruang kepada pemimpin dan masyarakat untuk bersatu tenaga bagi memajukan negara. Keadaan demikian mampu mewujudkan masyarakat yang mementingkan sikap bekerjasama, bak kata pepatah, ke bukit sama didaki, ke lurah sama dituruni. Hal ini secara tidak langsung dapat mengikis sikap individualistik dalam kalangan masyarakat. Perpaduan dalam erti kata yang sebenar mampu melahirkan kekuatan ekonomi negara. Keadaan ekonomi negara yang mantap membolehkan pelabur asing tidak berasa bimbang untuk melabur di Malaysia kerana keadaan negara kita yang aman dan damai. Sebagai rakyat yang cinta akan negara, kita perlulah mengambil langkah proaktif bagi mengekalkan nilai perpaduan ini kerana bersatu kita teguh, bercerai kita roboh. Kesimpulannya, di mana bumi dipijak, di situ langit dijunjung. Kita perlu melestarikan dan memantapkan elemen perpaduan rakyat, demi mencapai integrasi nasional. (Sumber: Diubah suai daripada Sinar Online, 23 Ogos 2015 dan Utusan Online, 28 Ogos 2015) AKTIVITI Fahami teks dan jawab soalan pemahaman: 1. Berikan maksud frasa integrasi nasional. 2. Nyatakan dua kepentingan perpaduan negara. 3. Pada pendapat anda, apakah cara yang berkesan untuk menerapkan adab, budaya, dan nilai-nilai murni dalam kalangan generasi masa ini? Konsep 1Malaysia diwujudkan berasaskan Perlembagaan Persekutuan, pelbagai rang undang-undang dan dasar, Rukun Negara, Wawasan 2020, Misi Nasional, serta pandangan kita tentang perpaduan dan kesaksamaan. Konsep ini menekankan kepentingan perpaduan tanpa mengira bangsa, latar belakang, dan kepercayaan agama demi kesejahteraan negara pada masa hadapan. Konsep ini kekal relevan dan penting untuk dihayati oleh seluruh rakyat Malaysia. (Sumber: http://www.1malaysia.com.my) PERKASA ILMU Membaca Nilai Perpaduan T E M A 3 28 3.4.2 Mei Tan terlihat sekeping poster pementasan teater semasa berjalan pulang ke kelas. Poster ini telah memberikan ilham kepada Mei Tan untuk menyertai pertandingan menulis esei bersempena dengan sambutan Hari Kemerdekaan di sekolahnya. Tajuk esei tersebut ialah “Cara-cara Mengekalkan Perpaduan Negara”. 28 Menulis Malaysia Milik Bersama AKTIVITI Tulis perenggan pendahuluan berdasarkan maklumat yang diberikan. Ayat tema – Contoh: Jiran merupakan orang yang paling dekat dengan kita selain keluarga kita sendiri. Ayat rangsangan – Contoh: Jiran penting kepada kita kerana merekalah tempat paling mudah untuk kita mengadu nasib sekiranya dalam kesusahan. Ayat arahan – Contoh: Terdapat banyak cara yang boleh dilakukan bagi mengekalkan keharmonian dalam hidup berjiran. PERKASA ILMU Bincangkan sumbangan remaja dalam melestarikan perpaduan di sekolah. T E M A 3 29 Pada suatu hari, Raja Katak telah didatangi oleh Sang Ular. Raja Katak sedang memerhatikan sebuah negara maju. “Wahai Raja Katak, apakah yang sedang tuanku perhatikan?” tanya Sang Ular. “Beta kagum melihat kejayaan negara itu,” ujar Raja Katak kepada Sang Ular. “Mengapakah tuanku bertitah demikian?” tanya Sang Ular lagi. Raja Katak bercerita tentang rakyat negara itu yang berbilang bangsa dan hidup bersatu padu. Rakyatnya bertutur dalam bahasa Melayu. Baginda sangat kagum akan negara itu. 4.3.1 29 • Melentur buluh biar daripada rebungnya • Mendidik remaja • Bekerjasama • Bertolak ansur • Malaysia merdeka • Berbilang bangsa • Bersatu hati • Satu bahasa • Budaya berbeza • Bagai aur dengan tebing • Hormat-menghormati • Aman makmur Hidup Harmoni Seni Bahasa Karya fiksyen ialah karya yang berunsur khayalan atau bertentangan dengan realiti yang melibatkan pelbagai latar tempat dan boleh merentasi masa. PERKASA ILMU • Maju • Terkenal • Negara demokrasi • Pemimpin dihormati AKTIVITI Tulis satu karya fiksyen berpandukan isi yang terdapat dalam kotak dialog secara kreatif dengan bahasa yang menarik. T E M A 3 30 5.2.1 Malaysia kaya dengan masyarakat yang berbilang kaum. Hal ini dapat dilihat di Jalan Tunku Abdul Rahman (TAR), Kuala Lumpur. Jalan TAR menjadi tempat tumpuan berbagai-bagai lapisan masyarakat. Di sini juga terdapat gedung-gedung dan gerai-gerai pakaian kanak-kanak dan orang dewasa. Terdapat peniaga India, Melayu, Cina, dan kaum lain yang sibuk menjalankan perniagaan masing-masing di bahu-bahu jalan. Barang-barang yang diniagakan tidak terhad kepada kain-kain, malahan barang-barang dapur, alat-alat tulis serta alatan sukan. Peniaga bersatu hati dan tolong-menolong antara satu dengan yang lain. Suasana ini dapat dilihat pada setiap malam minggu dan musim perayaan. Pada musim perayaan, suasana di Jalan TAR menjadi lebih meriah dan penuh sesak dengan orang ramai. Kita dapat melihat pengunjung termasuk pelancong-pelancong asing yang sibuk tawar-menawar untuk mendapatkan barang-barang yang diingini. Pada sebelah malam pula, Jalan TAR ini akan kelihatan lebih meriah dengan pancaran cahaya lampu. Warna-warni masyarakat Malaysia yang berbilang bangsa, hormat-menghormati dan bersatu padu di bawah satu payung yang sama menjadi lambang keharmonian negara kita. 30 Tatabahasa Warna-warni Masyarakat AKTIVITI 1. Fahami dan kenal pasti golongan kata ganda, kemudian bina ayat yang menggunakan kata ganda tersebut. 2. Ceritakan suasana dan pengalaman anda semasa membeli-belah di bandar. Kata ganda penuh – menggandakan keseluruhan kata dasar sama ada mengandungi imbuhan ataupun tidak. Contoh: kereta-kereta, pelari-pelari. Kata ganda penuh berimbuhan – menggandakan kata dasar yang telah mengalami pengimbuhan. Contoh: berkejar-kejar, merayu-rayu. Kata ganda majmuk – penggandaan kata majmuk yang melibatkan penggandaan unsur pertama sahaja. Contoh: alat-alat tulis, kereta-kereta berhias. PERKASA ILMU T E M A 3 1.4.1 Hidup berjiran memainkan peranan penting dalam mewujudkan suasana yang harmoni dalam kehidupan masyarakat berbilang kaum. Beberapa aktiviti dapat dilaksanakan untuk memupuk semangat kejiranan, termasuklah … 31 6 Mendengar dan Bertutur Hidup Berjiran AKTIVITI Ceritakan situasi berdasarkan gambar yang diberikan. TEROKA MINDA 1. Cadangkan aktiviti lain yang dapat memupuk semangat kejiranan. 2. Huraikan langkah-langkah untuk mengekalkan hubungan yang baik dengan jiran setempat. T E M A 3 Perpaduan Unit 2.1.1 Ikrar Satu Harapan Kami, pewaris nusa bangsa, dengan ini berikrar, akan bersatu dan berganding bahu, memperjuangkan nilai kemuafakatan dan kemakmuran bersama, dengan mempraktikkan prinsip-prinsip yang berikut: • Mempererat hubungan antara kaum dan pelbagai lapisan masyarakat; • Menolak rasisme demi memupuk satu gagasan masyarakat majmuk; • Mengiktiraf hak rakyat di sisi undang-undang bagi menzahirkan masyarakat yang aman, stabil, makmur, dan selamat; • Memperoleh pendidikan yang berkualiti untuk membentuk modal insan yang mulia demi mengukuhkan perpaduan nasional; dan • Memperkukuh institusi keluarga dan memperkasakan peranan golongan muda dalam pembinaan negara jaya. 32 Musliha mengetuai bacaan ikrar bersempena dengan sambutan Minggu Perpaduan di sekolahnya. Membaca Generasi Pewaris AKTIVITI Baca ikrar yang diberikan dengan sebutan dan nada yang betul serta kepantasan yang sesuai. Apakah ikrar integriti korporat? Ikrar integriti korporat ialah satu dokumen yang membolehkan sesebuah syarikat menzahirkan komitmen mereka untuk menegakkan prinsip antirasuah sesama badan korporat di Malaysia. PERKASA ILMU Tahukah Anda? Ikrar bermaksud pengakuan yang berupa janji, yang dilafazkan dengan bersungguh-sungguh, yang biasanya disertai dengan sumpah. Jelaskan tindakan anda untuk memperkukuh perpaduan dalam kalangan remaja. T E M A 3 3.4.3 Media massa menyalurkan pelbagai maklumat yang dapat mempengaruhi masyarakat. Jika tidak ada kemudahan media massa, rakyat sesebuah negara akan sukar memperoleh pengetahuan. Tanpa media massa, hidup pasti menjadi seperti katak di bawah tempurung. Kini, Malaysia berusaha untuk menggiatkan projek multimedianya demi melahirkan masyarakat yang bermaklumat. Persoalannya, sejauh manakah peranan media massa dalam usaha memupuk perpaduan negara? satu padukan masyarakat – sebarkan maklumat – misi bantuan masyarakat– hubungan masyarakat erat peranan pelbagai media – perpaduan – kekalkan keharmonian – diperluas – seru rakyat – amalkan – kemuafakatan agen pembangunan dan perpaduan negara – budaya, bahasa, dan adat resam – aktiviti budaya dan cara hidup – semai dalam jiwa – berbilang kaum – bersatu padu – saling menghormati – rumah terbuka – perayaan 33 Menulis Media Perpaduan Perenggan isi Ayat Topik – Sambutan Hari Kebangsaan diadakan untuk mengukuhkan jati diri rakyat Malaysia. Ayat Huraian – Hal ini dikatakan demikian kerana segelintir remaja kian hilang jati diri dan mengagung-agungkan budaya Barat. Ayat Contoh – Sebagai contohnya, remaja hari ini lebih terikut-ikut dengan cara pemakaian dan pergaulan dari Barat. Ayat Penyimpul – Kesimpulannya, sambutan Hari Kebangsaan ini penting dan harus diraikan bersama-sama. Perenggan Kesimpulan Kesimpulan atau penutup merupakan rumusan menyeluruh yang merangkumi keseluruhan karangan dalam satu penerangan yang padat. Tanpa kesimpulan, karangan berkenaan dikatakan tidak lengkap atau tidak sempurna. PERKASA ILMU AKTIVITI Tulis perenggan isi dan kesimpulan bagi karangan yang bertajuk “Cara-cara Mengekalkan Perpaduan Negara” berdasarkan maklumat yang diberikan. T E M A 3 4.3.2 Inilah kisah sahabat sejati, Bangsa berbeza bersatu hati, Tinggal sekampung berbudi pekerti, Pekerjaan berbeza sama berbakti. Saling membantu… Makan bersama… Bergurau senda… Gelak ketawa… Malang tak berbau… Ditimpa musibah… Menjaga sahabat sejati… Hingga pulih… _______________________________ _______________________________ _______________________________ ________________________________ 34 Seni Bahasa AKTIVITI 1. Cipta syair yang bertemakan perpaduan. 2. Lagukan syair tersebut. Pohon Perpaduan PERKASA ILMU Syair ialah sejenis puisi berlagu. Ciri-ciri syair: • Menceritakan suatu kisah. • Mempunyai makna yang berkaitan dengan baris-baris terdahulu. • Terdiri daripada empat baris serangkap. • Tidak ada pembayang maksud. • Bilangan perkataan dalam setiap baris adalah sama, iaitu empat perkataan. • Setiap baris mempunyai lapan hingga 12 suku kata. • Rima akhir syair ialah a,a,a,a. (Sumber: Mendekati Puisi Melayu Tradisional, 2006) T E M A 3 IMBAS SAYA 5.3.1 35 peN- pendua pelari perasap ketua Awalan Akhiran Imbuhan Kata Nama mainan pe- peR- ke- -an Tatabahasa Amalan Rukun Tetangga TEROKA MINDA 1. Huraikan peranan murid dalam mengekalkan keharmonian di sekolah. 2. Jelaskan faedah-faedah menyertai aktiviti rukun tetangga. Kata berimbuhan ialah perkataan yang terbentuk daripada proses pengimbuhan, iaitu menggandingkan imbuhan dengan kata dasar. Kata dasar pula ialah kata yang belum menerima imbuhan. Imbuhan awalan – hadir sebelum kata dasar. Imbuhan akhiran – hadir sesudah kata dasar. PERKASA ILMU Segelintir masyarakat metropolitan hari ini bersifat bagai enau di dalam belukar, melepaskan pucuk masing-masing. Namun begitu, terdapat sesetengah masyarakat di bandar yang penghuninya mengambil berat antara satu sama lain. Mereka mempunyai persatuan penduduk yang saling berganding bahu dalam menggerakkan aktiviti bergotong-royong, terutamanya dalam menjayakan amalan rukun tetangga. Amalan rukun tetangga di sesebuah kawasan perumahan dapat menunjukkan adanya kesatuan dalam kalangan penduduk kawasan tersebut. Rukun tetangga juga mencerminkan nilai bersatu hati, persefahaman, dan sikap bertanggungjawab. Kerjasama begini sepatutnya tidak hanya tertumpu pada kaum tertentu malahan perlu juga melibatkan berbilang kaum. Setiap penghuni haruslah bersikap seperti aur dengan tebing dan saling mengenali antara satu dengan yang lain. Melalui pendekatan ini, kemuafakatan akan wujud dan aktiviti rukun tetangga dapat dijayakan. Tugas sebagai pengawal pada waktu malam sambil menjaga keamanan kawasan setempat amat memerlukan kerjasama setiap individu. Tugas harian sebegini samalah seperti tugas seseorang sukarelawan. Pengorbanan yang diberikan dianggap mulia demi menjaga keharmonian bersama. AKTIVITI 1. Kenal pasti kata nama berimbuhan awalan dan akhiran. 2. Bina ayat daripada perkataan tersebut. T E M A 3 Aktiviti 1 Berdasarkan petikan di bawah, kenal pasti kata ganda penuh, kata ganda penuh berimbuhan, dan kata ganda majmuk. Aktiviti 2 Analisis kesalahan bahasa yang terdapat dalam petikan di bawah. Amalan rumah terbuka sangat penting dalam memupuk semangat perpaduan antara kaum di Malaysia. Apabila tetamu berkunjung ke rumah terbuka sesuatu kaum, mereka akan dapat melihat dan menyaksikan budaya masyarakat yang berbeza. Misalnya, ketika rumah terbuka Aidilfitri, pengunjung-pengunjung bukan Melayu dan yang tidak beragama Islam akan mengetahui budaya atau cara hidup masyarakat Melayu dari aspek makanan, pakaian, hiasan serta hati budi masyarakat Melayu. Tidak dinafikan bahawa masyarakat bukan Melayu yang datang akan teruja dengan hidangan masakan Melayu. Di rumah terbuka ini, terdapat makanan-makanan yang berlainan rasa dan rupa. Ada rendang, ketupat, soto, lemang dan sebagainya. Tidak terkecuali kuih-muih dan biskut-biskut tradisi mahupun yang moden. Pelancong-pelancong asing yang datang juga boleh mengenali budaya dan belajar tentang gaya pemakaian orang Melayu. Mereka juga dapat mengenali pelbagai jenis makanan mengikut negeri-negeri yang ada di negara ini. Bukan itu sahaja, ketika rumah terbuka ini, kita akan dapat melihat kerenah para tetamu yang mencuit hati. Ada yang bersalam-salaman, berbual-bual dan tegur-menegur antara satu dengan yang lain sambil menikmati juadah yang ada. Hal ini secara tidak langsung dapat mempererat perpaduan kaum di negara ini. Sebenarnya, ada keistimewaan yang tersembunyi di sebalik amalan rumah terbuka, diantaranya ialah dapat memupuk semangat kekitaan dan kejiranan. Warga kota misalnya, mereka tidak mempunyai banyak masa untuk berkenal-kenalan dengan lebih rapat dengan jiran mereka. Hal ini disebabkan kesibukan mereka mengejar masa dan kerjaya. Oleh itu, tradisi rumah terbuka ini secara tidak langsung merapatkan hubungan antara jiran tetangga. Inilah peluang untuk mereka ambil tahu tentang jiran sekeliling. Era globalisasi kini sudah banyak menjarakkan hubungan antara manusia. Adanya gajet yang canggih boleh membuatkan seorang manusia itu tidak bergaul lagi dengan orang di sekeliling. Situasi seperti ini susah untuk dibendung. Jadi, amalan rumah terbuka sedikit sebanyak memberi ruang kepada ahli kejiranan mengenali jiran-jiran mereka. Hal ini penting bila berlakunya kecemasan. Jiranlah orang yang paling dekat yang dapat membantu kita. Konsep dan matlamat mengadakan rumah terbuka ini amat baik. Kita seharusnya mengamal dan mempraktik budaya ini setiap tahun. 36 Penilaian Amalan Rumah Terbuka T E M A 3 37 4 37 Hidup Dikandung Adat, Mati Dikandung Tanah Budaya Cerminan Bangsa Mengenali dan menghayati kepelbagaian adat dan budaya. Murid diberi pendedahan untuk mengenali tokoh budayawan negara, baju teluk belanga, gambus Johor, seni pertahanan diri, menyampaikan teks pengacaraan majlis, membaca, dan memahami prosa tradisional. Fokus 37 SENI BERSENDIKAN BUDAYA Tema 38 1.4.2 Tokoh Budayawan 38 7 Mendengar dan Bertutur Profesor Dr. Siti Zainon binti Ismail merupakan tokoh budayawan yang mengkaji seni budaya Melayu. Selain itu, beliau turut berketerampilan dalam bidang karya kreatif sehinggakan digelar sebagai pelukis, penyair, penulis novel dan cerpen, pereka bentuk, dan ahli akademik. Setiap kaum di negara kita memiliki warisan budaya yang tersendiri. Sarankan langkah-langkah supaya negara kita menjadi teladan kepada negara lain yang mempunyai masyarakat majmuk. Citra Bangsa AKTIVITI 1. Andaikan anda seorang editor majalah Warisan Budaya, jalankan aktiviti main peranan dengan menemu bual Profesor Dr. Siti Zainon binti Ismail. 2. Pada pendapat anda, mengapakah generasi sekarang perlu menghargai budaya dan adat istiadat yang diwarisi sejak turun-temurun? Buku Prof. Dr. Siti Zainon binti Ismail Majalah Tokoh Budayawan Selangor 2006 Mewakili negara dalam pembacaan puisi, pameran lukisan, dan seminar seni budaya Penerima S.E.A Write Award 1989 Pengkaji warisan budaya Melayu Penyair dan pelukis wanita Mengkaji busana sebagai simbol pakaian adat kesenian Berasal dari Kampung Bandar Dalam, Gombak, Selangor Internet Pakaian merupakan lambang budaya Melayu (Sumber: Dewan Sastera, Disember 2011) T E M A 4 Unit 39 2.2.1 Baju teluk belanga mula diperkenalkan di Teluk Belanga, Singapura. Pemakaian baju ini popular semasa zaman pemerintahan Almarhum Sultan Abu Bakar yang berpindah ke Tanjung Puteri (Johor Bahru). Baju teluk belanga mempunyai pesak dan kekek. Baju ini dijahit sembat tangan supaya kelihatan kemas manakala leher baju berbentuk bulat, dipanggil leher bulan-bulan yang dijahit dengan jahitan tulang belut dan berkancing satu. Labuh baju lelaki dan perempuan berbeza. Baju lelaki labuh sehingga bawah pinggang dan berkocek dua manakala baju perempuan pula labuhnya sehingga bawah lutut. Baju teluk belanga untuk lelaki diserikan dengan samping. Terdapat dua cara pemakaian samping, iaitu gaya kain berdagang dalam dan gaya kain berdagang luar. Kain berdagang dalam bagi lelaki adalah untuk rakyat biasa. Kain berdagang yang dipakai di luar baju teluk belanga adalah untuk golongan atasan. Di Johor, seluar yang dipakai bersaiz besar pada bahagian pinggang dan perlu diikat dengan tali. Bagi kaum perempuan pula, pemakaian baju teluk belanga dipadankan dengan kain sarung yang diikat berombak-ombak di rusuk sebelah kiri atau kanan si pemakai. Sehelai kain sarung lain digunakan sebagai kelubung. (Sumber: Siti Zainon Ismail, Pakaian Cara Melayu, 2009) 39 Membaca Baju Teluk Belanga AKTIVITI 1. Berikan makna perkataan yang berwarna ungu dengan merujuk kamus. 2. Cari maklumat tambahan tentang busana bangsa lain. Kemudian, jelaskan keistimewaan setiap busana tersebut. Bandingkan dan bezakan ciri-ciri baju Melayu cekak musang dengan baju Melayu teluk belanga. T E M A 4 40 3.4.4 Pemasangan tali dan uji bunyi • Tali dipasang pada hujung leher hingga kekuda. • Gambus akan diuji bunyi supaya tidak sumbang. Membelah kayu • Kayu dibelah untuk dijadikan kepingan badan gambus. 1. Kenali Gambus Johor Pemilihan kayu • Pemilihan kayu yang berkualiti seperti seraya dan meranti. 2. 9. 40 Format surat kiriman tidak rasmi Tandatangan Alamat pengirim dan tarikh Pendahuluan Kata sapaan Penutup Kata sapaan Pengakuan Pengirim Isi Menulis AKTIVITI Sahabat anda yang berada di luar negara telah mengutus surat kepada anda untuk mengetahui maklumat tentang pembuatan gambus. Balas surat sahabat anda. T E M A 4 41 Membentuk • Kepala, telinga, leher, kekuda, tampuk luar, dan tampuk dalam untuk gambus dibentuk. Melayur • Kepingan papan dilayur di atas api. 3. 4. Membuat bahagian muka • Lubang muka, kerawang ukir, papan muka, dan hiasan manik dibuat. 7. Mengetam • Bahagian badan dan muka diketam untuk memperhalus badan dan muka gambus. 6. Pembuatan badan gambus • Kepingan papan dikikir dan disusun di atas acuan khas serta dicantumkan dengan menggunakan gam. 5. Kemasan • Kerja kemasan dibuat. • Gambus disembur dengan pengilat. 8. 41 (Temu bual dengan Haji Mohd Diah bin Aripin@Ariffin, 9 April 2016) IMBAS SAYA T E M A 4 42 KAD 6 Terima kasih kepada kumpulan tarian rampaian. Majlis juga merakamkan ucapan terima kasih kepada semua pihak yang telah memberikan kerjasama dalam menjayakan acara ini. 4.4.1 Salam sejahtera. Yang Berbahagia Puan Maziah binti Jalal, Pengetua SMK Sri Siantan, Yang Dihormati Encik Gavindran a/l Mutusamy, Penolong Kanan Pentadbiran, Puan Yap Mei Lee, Penolong Kanan Kokurikulum, Yang Berusaha Saudara Azri bin Salleh, Pengerusi Kelab Kebudayaan, guru-guru, dan rakan-rakan yang saya kasihi. KAD 1 KAD 2 Bersyukur kita ke hadrat Ilahi kerana dengan izin-Nya dapat kita bersama-sama memeriahkan Majlis Penutupan Hari Seni Tarian Budaya, Kelab Kebudayaan SMK Sri Siantan. Majlis dimulakan dengan nyanyian lagu Negaraku. Hadirin diminta berdiri. KAD 3 Hadirin dipersilakan duduk. Seterusnya, majlis mempersilakan Yang Berusaha Saudara Azri bin Salleh, selaku Pengerusi Kelab Kebudayaan SMK Sri Siantan, untuk menyampaikan ucapan alu-aluan. KAD 4 Terima kasih kepada Saudara Azri bin Salleh. Hadirin sekalian, majlis berbesar hati mempersilakan Yang Berbahagia Puan Maziah binti Jalal, Pengetua SMK Sri Siantan untuk menyampaikan ucapan dan seterusnya menyempurnakan Majlis Penutupan Hari Seni Tarian Budaya. KAD 5 Majlis mengucapkan terima kasih kepada Puan Pengetua atas kesudian menyempurnakan Majlis Penutupan Hari Seni Tarian Budaya ini. Majlis diteruskan lagi dengan persembahan Tarian Ceracap Inai, Tarian Kipas, dan Tarian Bhangra. 42 Gemalai Bersatu Seni Bahasa AKTIVITI Sampaikan teks pengacaraan berdasarkan bahan mengikut kesesuaian. TEROKA MINDA Tulis satu teks pengacaraan majlis rasmi di sekolah. T E M A 4 Majlis Penutupan Hari Seni Tarian Budaya Kelab Kebudayaan SMK Sri Siantan Atur Cara Majlis 10:30 pagi: Ketibaan Tetamu Jemputan 10:35 pagi: Nyanyian Lagu Negaraku 10:40 pagi: Ucapan Pengerusi Kelab Kebudayaan 10:50 pagi: Ucapan Pengetua 11:00 pagi: Persembahan Tarian Ceracap Inai, Tarian Kipas, dan Tarian Bhangra 11:15 pagi: Bersurai 43 1.4.3 Amirul dan Rajendran ingin mendapatkan maklumat tentang seni pertahanan diri. Mereka berjumpa dengan murid tingkatan 2 yang menjadi anggota kelab seni pertahanan diri. menggunakan keris menggunakan buluh Silat Silambam kesihatan membentuk sahsiah terpuji mengamati pergerakan pihak lawan warisan bangsa Melayu warisan bangsa India ilmu pertahanan diri pergerakan berasaskan taktik dan teknik haiwan Seni Pertahanan Diri 8 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Ceritakan pengalaman anda tentang seni pertahanan diri. Seni pertahanan diri ialah kaedah untuk mempertahankan diri daripada serangan musuh dengan menggunakan senjata atau tanpa senjata. Terdapat beberapa jenis seni pertahanan diri di negara ini seperti silat, silambam, wusyu, dan kuntau. Dua jenis seni pertahanan diri yang telah diisytiharkan sebagai Warisan Kebangsaan ialah seni persilatan Melayu dan silambam. (Sumber: Jabatan Warisan Negara) PERKASA ILMU Pada pendapat anda, mengapakah kita disarankan untuk mempelajari seni pertahanan diri? TEROKA MINDA Cari maklumat dan jelaskan jenis seni pertahanan diri yang lain di negara kita. Tautan Seni Subur Harmoni T E M A 4 Unit 44 2.1.1 44 Anda mencintai seni dan budaya? Suasana kampus yang aman dan kondusif. Kami menawarkan Seni Kraf Tenunan, Seni Kraf Batik, Seni Kraf Seramik, Seni Kraf Logam, serta Seni Kraf Rotan dan Buluh. Jika ya, kami akan melatih anda dalam pelbagai bidang. Rebutlah peluang untuk melanjutkan pengajian bagi mendapatkan sijil dan diploma yang ditawarkan. Program kami diiktiraf oleh Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA). Kemudahan percuma yang disediakan ialah yuran pengajian, peralatan, dan bahan pengajian, elaun sara hidup, penginapan, dan makanan untuk tiga kali sehari. Sila hubungi kami untuk maklumat lanjut: Institut Kraf Negara, Unit Hal Ehwal Pelajar, No.1, KM. 20 Jalan Ipoh–Rawang, Taman Rekreasi Templer, 48000 Rawang, Selangor Darul Ehsan. Nombor telefon: 03-6091 5322 (Sumber: Institut Kraf Negara) Daftar segera dalam talian untuk kemasukan sesi 20 di laman sesawang http://ikn.gov.my. Kemasukan sesi pengajian 20 . Membaca Serlahkan Bakat Seni AKTIVITI Baca iklan dengan sebutan dan intonasi yang betul. TEROKA MINDA Jelaskan faedah-faedah yang ditawarkan dalam pengajian bidang kesenian. T E M A 4 INSTITUT KRAF NEGARA 45 3.5.1 Remaja pada hari ini semakin minat mempelajari seni tari. Hal ini dikatakan demikian kerana mereka menyedari bahawa tarian mencerminkan identiti sesuatu kaum. Remaja yang terlibat dalam seni tari memainkan peranan dalam memperkenalkan budaya warisan negara. Remaja berperanan sebagai duta busana negara di peringkat antarabangsa. Hal ini bersangkut paut dengan pakaian tradisional pelbagai kaum di Malaysia yang diperagakan oleh para penari. Rekaan busana tradisional yang indah dan unik secara tidak langsung telah mengharumkan nama negara ke serata dunia. Selain itu, remaja yang menyertai pertandingan seni tari di luar negara dapat mempamerkan kepelbagaian budaya Malaysia. Hal ini terjadi kerana kepelbagaian seni tari mempunyai falsafah yang tersendiri. Sebagai contohnya, tarian Zapin Tengliu diilhamkan oleh nelayan yang menari di atas kapal mengikut arus ombak laut. Jelaslah bahawa tarian boleh menggambarkan citra negara bagi setiap bangsa di negara ini. Di samping itu, seni tari juga merupakan salah satu cara untuk mempromosikan sektor pelancongan negara. Hal ini berlaku kerana tarian yang dipersembahkan oleh remaja disaksikan oleh masyarakat dan pelancong asing. Sehubungan dengan itu, persembahan tarian dapat menarik minat masyarakat luar untuk mengetahui seni dan budaya kita dengan lebih mendalam. Kesimpulannya, pelibatan remaja dalam seni tari telah memperkenalkan kepelbagaian budaya Malaysia di persada antarabangsa. Seni tari bukan sekadar lenggok badan dan hiburan, bahkan sebagai paparan jati diri remaja untuk mempertahankan kebudayaan bangsa. 45 Menulis Lenggok Tari Pancaran Budaya AKTIVITI Catat isi-isi penting yang terdapat dalam petikan dan tulis ringkasan dengan menggunakan ayat yang gramatis. Cara menulis ringkasan: 1. Kenal pasti kata kunci dalam arahan. 2. Kenal pasti isi penting dalam teks. 3. Tulis ringkasan dalam satu perenggan. 4. Gunakan penanda wacana. 5. Tulis jumlah patah perkataan di sebelah kanan dalam kurungan, di bawah ringkasan. PERKASA ILMU T E M A 4 46 4.1.1 46 Nama Tasik Garu dahulunya Tasik Gaharu. Menurut cerita, nama Tasik Gaharu berpunca daripada keadaan tasik itu yang selalu mengeluarkan asap. Asap itu pula berbau sangat harum seperti bau gaharu. Penduduk kampung gemar menangkap ikan di Tasik Gaharu. Ada pula yang berpantang untuk menangkap ikan di Tasik Gaharu. Jika mereka yang menuba, mereka tidak akan dapat menangkap ikan walau seekor pun. Bagi keluarga Pak Uda, mereka tidak pernah berputus asa. Mereka selalu cuba menangkap banyak ikan walaupun dengan cara yang boleh merosakkan Tasik Gaharu. Pada suatu hari, Pak Uda telah pergi menemui seorang dukun yang terkenal dengan ilmu-ilmu mistik. Pak Uda diberikan seguni kemenyan. Kemenyan itu ditumbuk halus oleh Pak Uda. Adapun serbuk kemenyan itu ditabur di setiap sudut Tasik Gaharu. Tidak lama kemudian, berbagai-bagai jenis ikan mulai melompat naik ke daratan. Maka, bersoraklah Pak Uda melihat keadaan itu. Pada hari itu, Pak Uda berjaya membawa pulang berkarung-karung ikan. Sejak peristiwa itu, tiada seorang pun yang berani menangkap ikan di Tasik Gaharu. Sesiapa sahaja yang mencelupkan kaki atau tangan ke dalam Tasik Gaharu, pasti akan gatal-gatal di seluruh badannya. Penyakit gatal-gatal itu juga tidak dapat diubati. Keluarga Pak Uda juga telah diserang penyakit gatal-gatal. Penyakit berkenaan menyebabkan Pak Uda dan keluarganya tergaru-garu. Pak Uda menghidap penyakit itu hingga akhir hayatnya. Sejak itulah Tasik Gaharu bertukar menjadi Tasik Garu. (Sumber: Diubah suai daripada Himpunan 366 Cerita Rakyat Malaysia, Utusan Publications Sdn. Bhd., 1995) Tasik Garu Seni Bahasa AKTIVITI 1. Nyatakan tema cerita ini. 2. Nyatakan dua perwatakan Pak Uda. Tema ialah gagasan, fikiran, atau persoalan utama yang mendasari suatu karya sastera secara langsung atau tidak langsung. PERKASA ILMU 1. Jelaskan aktiviti manusia yang menyebabkan kerosakan sumber alam sekitar. 2. Bentangkan pandangan anda tentang penggunaan gaharu dalam kehidupan masyarakat Malaysia. T E M A 4 47 5.5.1 47 Permainan tradisional merupakan cerminan seni budaya sesuatu bangsa. Permainan tradisional ini terdiri daripada permainan anjung dan permainan laman. Permainan anjung biasanya menggunakan kawasan dalam rumah atau beranda manakala permainan laman menggunakan kawasan lapang ataupun padang. Terdapat beberapa jenis permainan laman seperti wau, galah panjang, permainan gasing, kabadi, dan permainan guli. Permainan anjung pula terdiri daripada batu seremban, congkak, dam haji, dan sebagainya. Permainan laman memerlukan kawasan yang luas dan lapang. Hal ini dinyatakan demikian kerana pemain perlu bergerak dengan lincah dan aktif semasa bermain. Permainan wau ialah permainan laman yang perlu dimainkan di padang. Pemain perlu bijak mencari arah angin supaya wau mereka dapat terbang tinggi. Aktiviti bermain wau merupakan aktiviti yang sihat kerana permainan ini juga dapat meningkatkan kecerdasan intelektual pemain. Permainan batu seremban ialah permainan anjung. Fokus pemain adalah pada batu yang dilambung ke udara. Pemain perlu cekap menyambut batu seremban yang dilambung agar tidak terjatuh. Selain itu, pemain mestilah bijak mengira jumlah batu seremban bagi memastikan markah yang diperoleh lebih banyak berbanding dengan pihak lawan. Jelaslah bahawa permainan tradisional merupakan permainan yang memberikan manfaat kepada pemain. Kita perlu memupuk minat generasi sekarang terhadap permainan tradisional. Hal ini menjadi demikian kerana permainan tradisional merupakan permainan warisan negara yang perlu dikekalkan. Di samping itu, permainan ini dapat mewujudkan perpaduan dalam kalangan masyarakat berbilang kaum. (Sumber: Diubah suai daripada Jabatan Warisan Negara) Tatabahasa Bitara Permainan Tradisional AKTIVITI 1. Kenal pasti ayat dasar daripada teks. 2. Bina ayat berdasarkan pola ayat inti. Ayat inti juga dikenali sebagai ayat dasar. Pola ayat inti ialah ayat dasar yang terdiri daripada subjek dan predikat. Terdapat empat pola ayat inti, iaitu: PERKASA ILMU TEROKA MINDA Cadangkan langkah-langkah yang boleh diambil supaya permainan tradisional tidak pupus. Ayat Inti/Ayat Dasar Frasa Nama Ahmad Frasa Nama doktor. Subjek (FN + FN) Predikat Frasa Nama Pejabatnya Frasa Sendi Nama di Kampung Baharu. Subjek (FN + FS) Predikat Frasa Nama Petugas itu Frasa Adjektif amat rajin. Subjek (FN + FA) Predikat Frasa Nama Abangku Frasa Kerja sedang makan. Subjek (FN + FK) Predikat T E M A 4 48 Program Satu Daerah Satu Industri (SDSI) bertujuan untuk mengembangkan produk kraf tangan. Fokus program ini adalah untuk memelihara dan membangunkan industri kraf negara. Langkah ini dapat meningkatkan pasaran barangan kraf tangan pada peringkat domestik dan luar negara. Yang berikut merupakan antara hasil kraf tangan yang dijadikan produk untuk dikomersialkan dalam program SDSI. Seni logam Seni ukiran Seni tenunan Seni tekat 48 Pengukuhan dan Pengayaan Estetika Seni Kraf AKTIVITI 1. Jelaskan kebaikan program Satu Daerah Satu Industri (SDSI) kepada pengusaha kraf tangan negara. 2. Tulis satu karangan tentang langkah-langkah untuk memajukan kraf tangan di tempat anda. T E M A 4 IMBAS SAYA 5 JATI DIRI DAN KEWARGANEGARAAN Di mana Bumi Dipijak di Situ Langit Dijunjung Warganegara berjasa mengharumkan nama negara Murid dapat memupuk jati diri dan semangat cinta akan negara. Murid menjalankan pelbagai aktiviti bahasa seperti berpantun, bersajak, dan berkomunikasi secara individu dan berkumpulan. Fokus Tema 49 50 1.5.1 Sapelele Merantau Jauh Haliza berbincang dengan Saiful, ketua kumpulan sapelele sekolahnya tentang persediaan untuk membuat persembahan di Turki. Haliza: Hai, Saiful! Apa khabar? Saiful: Khabar baik. Puan Ummi telah memaklumi saya bahawa kita akan mengadakan persembahan di Turki pada 25 Mei nanti. Puan Ummi juga menyuruh kita membuat latihan dengan segera. Haliza: Wah, dapatlah kita ke Turki nanti! Saya tidak sabar hendak memberitahu anggota kumpulan kita. Mereka pasti gembira mendengar berita ini. Bilakah kita akan memulakan latihan itu? Saiful: Kita boleh memulakan latihan pada minggu hadapan. Kamu juga perlu membantu saya menyusun jadual latihan yang sesuai kerana saya perlu menghadiri latihan hoki. Puan Ummi juga berpesan agar kita semua dapat hadir semasa sesi latihan. Haliza: Boleh, Saiful. Apakah yang boleh saya bantu? Saiful: Kamu bolehlah berjumpa dengan Puan Ummi untuk memilih lagu yang akan dipersembahkan nanti. Selain itu, tolong maklumi Theevakul agar beliau memeriksa alat muzik, iaitu sape dan gitar. Selepas itu, beliau juga perlu memeriksa bunyi sape agar sesuai dengan lagunya. Haliza: Baiklah, Saiful. Saya berharap kita dapat membuat persembahan yang terbaik di Turki nanti. Saiful: Ya. Terima kasih, Haliza. 50 AKTIVITI 1. Berbincang dengan rakan anda tentang persediaan yang harus dilakukan sebelum membuat sesuatu persembahan di pentas. 2. Tonton video persembahan sapelele dan berikan ulasan anda tentang persembahan dan keunikan alat muzik tersebut. Mendengar dan Bertutur Rakyat Berjasa Negara Terbilang 9 PERKASA ILMU Sape ialah alat muzik tradisional masyarakat Orang Ulu di Baram, Miri, Sarawak yang dipercayai dihasilkan sejak 300 tahun lalu. Sape terkenal dalam kalangan kaum Kayan dan Kenyah. Fizikal: • Panjang: 100 – 130 cm • Lebar: 20 – 25 cm • Kedalaman ruang bunyi: 10 cm • Tali: dua hingga empat utas tali Jenis kayu: • Adau, tebuloh, dan jelutung Jenis lagu: • Titik Titik Kenai Ujan dan Urau Lalau Jenis ukiran: • Patung tuntun, alat senjata, perisai, dan ukiran topeng T E M A 5 IMBAS SAYA (Sumber: Berita Harian, 28 September 2015 dan www.asza.com/CD-store) Unit 51 2.1.2 Sang jejaka berpencak silat, Anak dara bergelang suasa; Negara merdeka negara berdaulat, Hidup sejahtera aman sentosa. Sungguh cantik Pulau Helang, Cantik berseni Pulau Langkawi; Rakyat patriotik pemimpin gemilang, Pasti harmoni bumi pertiwi. Bunga Cina dipetik puteri, Bunga raya dalam jambangan; Ekonomi dijana serata negeri, Adat budaya dilupa jangan. Pergi ke Klang membeli gebar, Gebar Cik Wan di Pekan Sabtu; Jalur gemilang megah berkibar, Lambang perpaduan rakyat bersatu. Tanjung Tuan dilupa jangan, Tempat helang bersarang rendah; Jasamu tuan tiada tandingan, Warga dijulang nusa diperindah. (Ummi Solehah, 2016) Pantun Patriotik 51 PERKASA ILMU Membaca AKTIVITI 1. Lafazkan pantun dengan sebutan, intonasi, dan nada yang betul. 2. Cipta serangkap pantun empat kerat, kemudian lakukan aktiviti berbalas pantun dengan rakan sekelas anda. Pantun dapat digunakan untuk “berjual beli”, iaitu seseorang akan menggunakan pantun untuk menyoal (menjual) sambil dijawab (dibeli) oleh individu lain. Tradisi berbalas pantun ini telah diamalkan sejak dahulu lagi dalam adat istiadat perkahwinan masyarakat Melayu. Contoh pantun jual dan pantun beli adalah seperti yang berikut: Pantun jual: Kembang setaman gadung kasturi, Tumbuh meranti di pinggir ara; Wahai tuan yang bijak bestari, Apakah bakti kepada negara? Pantun beli: Burung unta nampak cantik, Burung undan atas dahan; Negara tercinta rakyat patriotik, Jiwa dan raga jadi taruhan. Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj ibni Almarhum Sultan Abdul Hamid Shah (1957 – 1970) Bapa Kemerdekaan Tun Haji Abdul Razak bin Dato’ Haji Hussein (1970 – 1976) Bapa Pembangunan Tun Hussein bin Dato’ Onn (1976 – 1981) Bapa Perpaduan Tun Abdullah bin Haji Ahmad Badawi (2003 – 2009) Bapa Pembangunan Modal Insan Dato’ Seri Mohd Najib bin Tun Haji Abdul Razak (2009 – kini) Tun Dr. Mahathir bin Mohamad (1981 – 2003) Bapa Pemodenan TEROKA MINDA Huraikan pendapat anda tentang warga Malaysia yang telah mencipta nama pada peringkat antarabangsa. T E M A 5 52 Kem Waja Diri 3.6.1 HARI/TARIKH MASA 8:00 – 8:30 pagi 8:30 – 9:30 pagi 9:30 pagi – 12:30 tengah hari 12:30 tengah hari – 2:00 petang 2:00 – 4:30 petang 4:30 petang – 8:00 malam 8:00 – 10:00 malam 7:30 – 8:30 pagi 8:30 – 9:30 pagi 9:30 pagi – 12:30 tengah hari 12:30 tengah hari – 2:00 petang 2:00 – 5:30 petang 5:30 petang – 8:00 malam 8:00 – 10:00 malam 8:00 – 8:30 pagi 8:30 – 9:30 pagi 10:00 pagi Sarapan Sesi taklimat Bengkel motivasi Rehat dan makan tengah hari Aktiviti flying fox Rehat, minum petang, dan makan malam Operasi Burung Hantu Sarapan Senamrobik Pertandingan memasak tanpa api Rehat dan makan tengah hari Meredah hutan Rehat, minum petang, dan makan malam Malam kebudayaan Sarapan Sukaneka Bertolak pulang SELASA Hari Pertama RABU Hari Kedua KHAMIS Hari Ketiga AKTIVITI Jadual Aktiviti Kem Waja Diri 52 Menulis AKTIVITI Tulis cerita tentang aktiviti perkhemahan. T E M A 5 53 PERKASA ILMU 4.1.2 53 Seni Bahasa AKTIVITI Bilangan rangkap dalam sajak. Bilangan baris bagi setiap rangkap sajak. Jumlah perkataan bagi setiap baris. Contoh: Mentari terus menyinar Jumlah perkataannya ialah tiga. Jumlah suku kata bagi setiap baris Contoh: Men/ ta/ ri te/rus me/nyi/nar Bilangan suku kata ialah lapan. Rima akhir bagi setiap rangkap sajak. Contoh: Mentari terus menyinar biar luluh hati ini masih tersenyum tiada duka walau terluka hanya Tuhan yang tahu. • Rima akhir rangkap sajak ini ialah a,b,c,c,d. • Sajak ini berbentuk bebas atau tidak terikat. Bentuk Sajak 1. Deklamasikan sajak dengan gaya, intonasi, dan nada yang betul. 2. Huraikan bentuk dan maksud sajak, kemudian berikan maksud yang tersurat dan tersirat. 3. Nyatakan tema dan persoalan sajak. Bahtera Nusa Bangsa Kertas jati diri dan maruah cinta untuk aku cipta bahtera merdeka bahtera nusa sebelum kulepaskan belayar di lautan luas cabaran di lautan dalam dugaan. Izinkan bahtera nusa belayar di lautan duga belayar di samudera lumba ayuh, kita panjatkan doa bersama nakhoda bijaksana anak-anak bahtera setia perkasa. Bahtera itu bahtera merdeka bahtera itu bahtera berdaulat bahtera itu bahtera nusa bangsa bahtera cinta bahagia gah megah berlabuh di pulau impian di pelabuhan wawasan! (Chai Loon Guan, 2015) T E M A 5 54 5.4.1 Ilmuwan Sains Profesor Datin Paduka Dr. Khatijah binti Mohamad Yusoff telah dinobatkan sebagai seorang daripada 20 orang tokoh wanita Islam paling berpengaruh dalam bidang penyelidikan sains. Kejayaan tokoh yang dilahirkan pada 12 Julai 1956 di Pulau Pinang ini telah menyemarakkan kembali kemajuan dan budaya sains dalam dunia Islam. Beliau memperoleh Ijazah Sarjana Muda Mikrobiologi dari Universiti La Trobe, Australia, pada tahun 1979. Pada tahun 1983, beliau telah berjaya mendapat Ijazah Kedoktoran di universiti yang sama. Kini, beliau berkhidmat sebagai profesor di Fakulti Bioteknologi dan Sains Biomolekul di Universiti Putra Malaysia. Profesor Datin Paduka Dr. Khatijah juga telah memenangi pelbagai anugerah di dalam dan di luar negara. Sebagai contohnya, Anugerah Carlos J. Finlay bagi Mikrobiologi oleh UNESCO pada tahun 2005 dan Anugerah Pencapaian Pendidikan Australia pada tahun 2013. Beliau juga merupakan antara penerima Anugerah Merdeka pada tahun 2015. Beliau menerima anugerah ini atas kejayaannya melakukan penyelidikan tentang mikrobiologi dan virologi. Di samping itu, beliau turut menjalankan diagnosis virus berjangkit yang boleh membawa maut dalam ternakan unggas. Beliau juga turut cemerlang dalam penyelidikan tentang potensi virus memerangi sel kanser. Beliau sangat menggalakkan pembabitan kaum wanita dalam bidang bioteknologi. Sumbangan beliau dalam dunia penyelidikan telah menjulang namanya sebagai tokoh penyelidik wanita Islam sedunia. Kegigihan beliau menghasilkan penemuan penyelidikan yang memberikan impak kepada kehidupan sejagat wajar dicontohi oleh generasi masa ini. (Sumber: http://www.utusan.com.my/berita/nasional/pengasas-mercy-malaysia-terima-anugerah-merdeka-2015) 54 Tatabahasa PERKASA ILMU AKTIVITI 1. Kenal pasti frasa nama dalam teks dan bina ayat. 2. Hasilkan dialog temu bual berdasarkan teks dan lakonkan. Frasa nama ialah frasa yang perkataan utamanya terdiri daripada kata nama, kata nama terbitan atau kata ganti nama. Frasa nama ialah satu daripada konstituen utama dalam binaan ayat. TEROKA MINDA Terangkan tindakan yang perlu anda ambil untuk menjadi tokoh yang tersohor. Profesor Datin Paduka Dr. Khatijah binti Mohamad Yusoff menerima Anugerah Merdeka 2015 daripada Pengerusi Lembaga Pemegang Amanah Anugerah Merdeka. T E M A 5 IMBAS SAYA 55 55 1.5.2 “Mulai 31 Ogos 1957, (kita) akan menjadi sebuah negara berdaulat dan demokratik untuk selama-lamanya, yang dibina berdasarkan prinsip kebebasan dan keadilan serta sentiasa memperjuangkan kebajikan dan kesejahteraan rakyatnya”. Jasamu Pemimpin 10 10 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI 1. Jelaskan makna perkataan yang berwarna merah dalam penyataan tokoh di bawah. 2. Harimau mati meninggalkan belang, manusia mati meninggalkan nama. Terangkan maksud peribahasa ini, kemudian bina ayat yang sesuai. PERKASA ILMU Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj ibni Almarhum Sultan Abdul Hamid Shah ialah mantan Perdana Menteri Malaysia yang pertama (1957–1970). Kemerdekaan negara pada tahun 1957 dan pembentukan Malaysia pada tahun 1963 merupakan antara pencapaian dan sumbangan beliau yang terunggul. Beliau dikenang sebagai “Bapa Kemerdekaan” dan “Bapa Malaysia”. T E M A 5 Unit 56 2.2.1 Kuching Kota Budaya Kuching ialah ibu negeri Sarawak Bumi Kenyalang. Bandaraya Kuching juga dikenali sebagai bandar masyarakat berbudaya. Terdapat pelbagai suku kaum di Kuching seperti Melayu, Cina, Bidayuh, Iban, Orang Ulu, dan Melanau. Asal usul nama Kuching diambil daripada nama haiwan, iaitu kucing. Seorang daripada tokoh yang terkenal di Kuching ialah Datuk Hakim Imam Abang Haji Mursyidi bin Abang Haji Nuruddin bin Datuk Bandar Bolhasan. Beliau merupakan tokoh pentadbir Islam di Sarawak yang banyak memberikan sumbangan dalam bidang pendidikan. Terdapat pelbagai barang kraf tangan yang menarik dan unik di Kuching seperti tikar rotan, kain pua, manik, tembikar, pasu, dan topeng. Kraf tangan yang istimewa ini merupakan hasil kerja tangan suku kaum tempatan. Ciri-ciri kesenian tradisional yang halus dan menarik ini tetap kekal zaman-berzaman dalam masyarakat Sarawak. Bagi pelancong yang ingin melihat kepelbagaian budaya Sarawak dengan lebih dekat, Kampung Budaya Sarawak wajar dikunjungi. Kampung Budaya dibina untuk melindungi dan mengekalkan warisan budaya Sarawak. Selain itu, Kuching juga terkenal dengan aneka makanan yang istimewa seperti ikan terubuk masin, umai, laksa Sarawak, dan kek lapis Sarawak. Kek lapis Sarawak sangat istimewa kerana pembuatannya yang renyah. Lapisan kek lapis Sarawak yang berwarna-warni mempunyai pelbagai rasa yang sentiasa menarik perhatian pelancong. Dengan pelbagai keistimewaan dan keunikan yang terdapat di Kuching, maka tidak hairanlah jika bandar raya ini menjadi antara destinasi pilihan utama pelancong di Malaysia. 56 Membaca AKTIVITI Cari maksud perkataan yang berwarna merah dalam petikan di bawah dengan merujuk kamus dan glosari. TEROKA MINDA Jelaskan keunikan dan keistimewaan barangan kraf tangan di negeri anda. T E M A 5 57 3.7.1 Aku Anak Malaysia Burhan berlari pantas ke kantin sekolah. Kabarnya Cikgu Harun akan memilih wakil ujian pra kelayakan pertandingan dwi tahunan badminton peringkat daerah Gombak hari ini. Sungguh teruja Burhan mendengar berita pertandingan badminton itu. Hatinya berkata pasti aku akan terpilih. Pehak sekolah akan membuat ujian pemilihan esok. Cikgu, adakah pemenang daerah akan mewakili negeri Selangor? Burhan ingin tahu. “Ya, Burhan mereka yang terpilih akan dibawa ke peringkat daerah dahulu, sebelum ke peringkat negeri dan ke peringkat kebangsaan,” jelas Cikgu Harun. Burhan menghampiri Cikgu Harun. Borang pertandingan badminton itu digengam erat. “Jangan lupa petang ini kita ada latihan badminton seperti biasa,” pesan Cikgu Harun. Burhan mengangukkan kepalanya tanda setuju dan pasti. Melody lagu ‘Fikirkan Boleh’ masih terngiang giang di telinganya. “Wah, Burhan bersemangat betul kamu, cikgu yakin kamu boleh!” ujar Cikgu Harun. “Baiklah cikgu” jawab Burhan sambil tersenyum. Tiba-tiba bahunya ditepuk. “Tahniah, Burhan, kamu memang juara. Pasti ibubapa kamu gembira mendengar berita ini.” Terhenti lamunan Burhan seketika. “Terima kasih, Ravi. Kamu pun hebat juga.” Burhan tersenyum gembira. Kejayaannya menewaskan pasokan lawan sukar digambarkan. Namun, itulah hakikatnya, Piala Badminton Dunia itu kini milik Malaysia. Dia ingin pulang segera untuk berkongsi kejayaan dengan keluarga. 57 Menulis AKTIVITI Betulkan kesalahan ejaan dan tanda baca dalam bahan. TEROKA MINDA Jalankan kerja lapangan untuk mengesan kesalahan ejaan dan membetulkan tanda baca pada papan tanda atau papan iklan di tempat tinggal anda. T E M A 5 58 4.1.3 Doa dan Harapan Buatmu Malaysia Tercinta Malaysia negaraku tercinta sudah jauh derap langkahmu merempuh putaran waktu merintis cabaran baharu. Malaysia negaraku tercinta kudoakan engkau terus gagah menangkis anasir-anasir luar saban waktu berusaha merobek keamananmu. Ayuh, sahabat kita teguhkan perpaduan kita satukan hati dan jiwa kita tekadkan azam mendaulatkan negara kita buat selama-lamanya. Alias Derais 11.12.2015 58 Seni Bahasa AKTIVITI Jawab soalan pemahaman berikut: 1. Apakah yang dimaksudkan dengan frasa merobek keamananmu? 2. Huraikan langkah-langkah untuk mengekalkan keamanan negara. 3. Apakah kepentingan menangkis anasir-anasir luar? Kemukakan pendapat anda. Cipta satu sajak dengan menggunakan gaya bahasa pengulangan kata dan singkatan kata. (Sumber: Facebook Rasmi Tentera Laut Diraja Malaysia) T E M A 5 59 5.1.1 Tan Sri Dr. Jemilah binti Mahmood, Pengasas Mercy Malaysia. Prof. Emeritus Tan Sri Dr. Zakri bin Abdul Hamid, Penasihat Sains Perdana Menteri. Prof. Emeritus Dato’ Dr. Abdul Latiff bin Mohamad, Felo Penyelidik Ekologi dan Biodiversiti, Universiti Kebangsaan Malaysia. Prof. Datin Paduka Dr. Khatijah binti Mohamad Yusoff, Pakar Mikrobiologi, Biologi Molekul, dan Bioteknologi, Universiti Putra Malaysia. Prof. Ir. Dr. Mohd Ali bin Hashim, Ketua Pusat Kajian Ionik dan Cecair, Universiti Malaya. Anugerah Merdeka 2015 KUALA LUMPUR, 2 Oktober – Pembabitan beberapa orang tokoh negara dalam misi kemanusiaan dan penyelidikan sains di peringkat antarabangsa telah diiktiraf dengan pemberian anugerah khas Hari Kemerdekaan Negara, iaitu Anugerah Merdeka 2015. Majlis pengumuman penerima anugerah itu telah disempurnakan oleh DYMM Paduka Seri Sultan Perak, Sultan Nazrin Muizzuddin Shah ibni Almarhum Sultan Azlan Muhibbuddin Shah al-Maghfur-lah, Pengerusi Lembaga Pemegang Amanah Anugerah Merdeka, di Menara Berkembar Petronas, Kuala Lumpur. Setiap pemenang menerima hadiah piala, lukisan yang dihasilkan oleh Abdul Latiff bin Hj. Mohidin, dan wang tunai sebanyak RM500 000.00. Enam orang tokoh telah menerima anugerah berprestij ini. Tan Sri Dr. Jemilah binti Mahmood telah dipilih dalam kategori Pendidikan dan Komuniti berasaskan sumbangannya sebagai pengasas Mercy Malaysia. Selain beliau, lima orang individu lagi yang menerima anugerah berprestij ini ialah Profesor Emeritus Tan Sri Dr. Zakri bin Abdul Hamid, Penasihat Sains kepada Perdana Menteri, Profesor Emeritus Dato’ Dr. Abdul Latiff bin Mohamad, Felo Penyelidik Ekologi dan Biodiversiti Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), dan Profesor Datin Paduka Dr. Khatijah binti Mohamad Yusoff, Pakar Mikrobiologi, Biologi Molekul, dan Bioteknologi Universiti Putra Malaysia (UPM). Turut menerima anugerah tersebut ialah pengasas dan Ketua Pusat Kajian Ionik dan Cecair Universiti Malaya (UM), Profesor Ir. Dr. Mohd Ali bin Hashim. Selain tokoh tempatan, tokoh luar negara, iaitu Naib Presiden Pusat Perlindungan Hidupan Liar di New York, Dr. Elizabeth Lesley Bennett, turut menerima anugerah ini. Penerima Anugerah Merdeka ini merupakan tokoh dan contoh kepada rakyat Malaysia yang cinta akan negara. Bakti dan jasa mereka amat membanggakan kita semua. 59 AKTIVITI Tatabahasa Senaraikan kata nama am, kata nama khas tunggal, dan kata nama khas yang dimajmukkan dengan menggunakan peta pokok. PERKASA ILMU Anugerah Merdeka ialah anugerah berprestij yang mengiktiraf sumbangan cemerlang individu dan organisasi di negara ini sejak tahun 2007. (Sumber: Diubah suai daripada Berita Harian, 2 Oktober 2015) T E M A 5 60 Wira SMART Sedia Membantu Special Malaysia Disaster Assistance and Rescue Team (SMART) ialah Pasukan Mencari dan Menyelamat Khas Malaysia. Susulan daripada tragedi keruntuhan Highland Tower, Hulu Kelang pada 11 Disember 1993, Keputusan Jemaah Menteri pada 18 Mei 1994 telah meluluskan penubuhan Pasukan SMART di bawah pengurusan Majlis Keselamatan Negara (MKN). Kini, SMART diuruskan oleh Agensi Pengurusan Bencana Negara (NADMA), Jabatan Perdana Menteri. Markas SMART terletak di Pulau Meranti, Kajang, Selangor. Misi SMART adalah untuk melaksanakan operasi menyelamat dalam malapetaka dan bencana alam yang lazimnya di luar kemampuan pasukan penyelamat sedia ada. Tugas pasukan SMART sangat mencabar dan berbahaya. Mereka mestilah sentiasa peka dan bersiap siaga menghadapi sebarang kemungkinan yang boleh berlaku di lokasi yang dilanda musibah. Mereka juga bekerja tanpa mengira masa untuk memberikan bantuan perubatan dan bantuan kecemasan kepada mangsa bencana. Pasukan SMART ini dianggotai oleh pegawai dan anggota Jabatan Bomba dan Penyelamat (JBPM), Polis Diraja Malaysia (PDRM), dan Angkatan Tentera Malaysia (ATM) yang berkelayakan. Mereka mempunyai kepakaran masing-masing. Syarat untuk menyertai pasukan SMART ini sangat ketat. Peserta perlu menjalani pelbagai ujian dan saringan. Peserta juga mesti mengikuti kursus khas yang ditetapkan dalam masa tujuh minggu. Sebagai contohnya, Kursus SMART dan Kursus Renang Peringkat Gangsa. Antara misi menyelamat yang telah disertai oleh pasukan SMART adalah seperti yang terdapat dalam jadual di bawah: Misi Mencari dan Menyelamat Mangsa Tsunami di Aceh, Indonesia. Misi Mencari dan Menyelamat Mangsa Gempa Bumi di Muzaffarabad, Pakistan. Misi Mencari dan Menyelamat Mangsa Taufan Haiyan (Yolanda), Filipina. Misi Mencari dan Menyelamat Mangsa Pesawat MH17 di Kiev, Ukraine. Misi Mencari dan Menyelamat Mangsa Gempa Bumi di Kathmandu, Nepal. Misi Mencari dan Menyelamat Tahun 2004 2005 2013 2014 2015 (Sumber: Pasukan Mencari dan Menyelamat Khas Malaysia, 2016) 60 Bacaan Luas T E M A 5 61 6 Teknologi menyejahterakan manusia Berilmu Sedalam Lautan, Berfikir Seluas Cakerawala 61 61 Murid dapat mengaplikasikan pengetahuan sains dan teknologi untuk menghasilkan suatu inovasi. Murid mendapat maklumat tentang proses pembenihan awan dan kaedah pembelian barang secara dalam talian, melaksanakan uji kaji, menulis cerita berdasarkan papan cerita pembikinan animasi 3D, dan menulis fiksyen sains. Selain itu, murid turut menambah pengetahuan tentang perbandingan semacam, mengesan makna perkataan, dan mengenal pasti kata pembenar dan kata pangkal ayat. Fokus SAINS, TEKNOLOGI DAN INOVASI Tema 62 1.5.3 Pembenihan awan ialah proses mempercepat pembentukan hujan supaya dalam situasi tertentu seperti pada musim kemarau dan kebakaran hutan, hujan turun di kawasan yang disasarkan. Pembenihan awan dilakukan oleh Jabatan Meteorologi Malaysia, Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi. Terdapat dua kaedah pembenihan awan, iaitu kaedah basah dan kaedah kering. Proses pembenihan awan dimulakan dengan mengesan lokasi pembentukan awan kumulus menara dan kandungan wap air yang berpotensi menghasilkan hujan. • Larutan garam disembur ke dalam awan pada altitud ketinggian 1500 meter hingga 2500 meter dari permukaan bumi. • Larutan garam bertindak balas dengan wap air di dalam awan. • Hujan turun. • Penyediaan larutan garam: 200 kilogram garam bagi setiap 1500 liter air. • Tangki-tangki berisi larutan garam dimasukkan ke dalam pesawat udara. 1 2 3 4 62 11 11 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Lakonkan temu bual dengan menggunakan soalan bertumpu berdasarkan bahan. Turunlah Hujan Soalan bertumpu ialah soalan yang memerlukan jawapan daripada teks untuk menilai pengetahuan dan kefahaman murid. Jawapan kepada soalan diperoleh daripada fakta yang terdapat dalam teks bacaan. PERKASA ILMU (Sumber: Jabatan Meteorologi Malaysia, Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi) Sinar Masa Depan T E M A 6 IMBAS SAYA Unit 63 2.2.2 Bahan-bahan yang diperlukan • 5 biji kentang • 5 batang paku bersaiz 1 inci • 5 keping duit syiling 1 sen • 5 utas wayar elektrik berwarna merah • 1 utas wayar elektrik berwarna hitam • 12 klip buaya • Lampu light-emitting diode (LED) 1.5 voltan • Kertas pasir Langkah pertama Gosokkan semua paku dan duit syiling dengan kertas pasir. Kemudian, cucukkan sekeping duit syiling dan sebatang paku pada setiap kentang. Langkah kedua Kepitkan klip buaya pada setiap hujung wayar. Kemudian, sambungkan klip buaya itu pada paku dan duit syiling. Pastikan klip buaya pada wayar hitam dicantumkan pada paku untuk mendapatkan cas negatif (-), untuk disambungkan pada lampu LED. Langkah ketiga Klip buaya pada wayar merah hendaklah dikepitkan pada anod positif (+) lampu LED. Pastikan klip buaya yang ada pada wayar hitam dikepitkan pada katod negatif (-) lampu LED. 63 AKTIVITI 1. Baca dan fahami maklumat daripada arahan. 2. Jalankan uji kaji berdasarkan arahan. Membaca Kuasa Kentang TEROKA MINDA Aplikasi uji kaji yang sama pada buah lemon. Amalan makan kentang yang dimasak tanpa dibuang kulitnya dapat merendahkan tahap kolesterol di dalam badan, menurunkan tekanan darah tinggi, mengatasi radang usus dan stres, menghindarkan serangan radikal bebas, dan meningkatkan daya tahan tubuh daripada serangan penyakit. (Sumber: www.utusan.com) PERKASA ILMU T E M A 6 64 3.2.1 Cikgu Noriya memberikan tugasan projek pembinaan animasi kepada murid-muridnya. Kumpulan Musytari yang dianggotai oleh Ai Lin dan Rasila telah memilih animasi 3D. Cara 1: Buat Skrip Cerita. Cara 2: Buat Karakter. Cara 3: Bina Papan Cerita. Kucing, berbulu putih, bermata biru Remaja lelaki, memakai pakaian sut makmal ADEGAN 1 2 3 4 5 AUDIO KETERANGAN ANIMASI Paparan syot dekat (close up) panel Acik dan Demok. Acik sedang memegang sampel tonik herba. Panel menunjukkan sampel air tonik terlepas daripada tangan Acik kerana Demok naik ke atas meja makmal. Demok menuju ke arah tumpahan air tonik. Fizikal Demok beransur-ansur menjadi besar. • Paparan Acik dengan Demok yang berbulu putih dan bermata biru. • Paparkan Acik memegang tonik herba di dalam makmal. • Daun pintu terbuka sedikit. • Demok masuk ke dalam makmal. • Paparkan Demok melompat ke atas meja. • Acik terkejut. • Bikar sampel terlepas daripada tangan Acik. • Syot dekat Demok menjilat-jilat tumpahan tonik. • Syot jauh (long shot) menunjukkan Acik menghalau Demok dari meja makmal. • Aksi menunjukkan Demok berubah sedikit demi sedikit menjadi besar di atas lantai. • Muzik latar perlahan • Kesan bunyi kucing mengiau • Muzik latar perlahan • Bunyi pintu terkuak • Muzik latar perlahan • Bunyi kaca pecah • Muzik latar perlahan • Muzik latar perlahan • Muzik latar saspens 64 Menulis Pembikinan Animasi 3D AKTIVITI Hasilkan cerita Acik dan Demok. Sekiranya anda ialah ahli animasi, apakah bidang yang sesuai untuk anda aplikasikan penggunaan animasi? Berikan alasan anda. T E M A 6 65 4.2.1 65 ROCIM Robot Ciptaanku Seni Bahasa Setujukah anda jika robot menggantikan peranan manusia dalam bidang perubatan, ketenteraan, dan perindustrian? Huraikan pendapat anda. Pertandingan mencipta robot hanya tinggal tiga hari lagi. Sudah hampir sebulan aku cuba menggerakkan robot ciptaanku ini tetapi hampa. Kekecewaan ini membuatkan aku menjadi malas seperti keldai, malas untuk meneruskan usahaku selama ini. Hari ini aku sudah bertekad. Aku mesti meneruskan usahaku ini. Aku tidak mahu gagal di tengah jalan. Robot ciptaan yang aku namakan ROCIM ini mesti boleh bergerak hari ini. Ya, hari ini! Bukan esok atau lusa! Aku memasukkan sejenis cecair yang dicipta khas ke dalam badan ROCIM. ROCIM masih tidak bergerak walaupun sudah hampir setengah jam aku menunggu reaksinya. 45 minit kemudian, tiba-tiba mata ROCIM mula berputar ligat seperti gasing. Aku menjerit gembira, gembira yang tidak terhingga. Robotku yang besar macam gajah itu sudah menunjukkan reaksi untuk bergerak. Kini, kakinya pula mula diangkat. ROCIM mula bergerak perlahan-lahan. Binaan badan ROCIM yang berat macam batu itu membuat ROCIM bergerak perlahan dan lambat seperti siput. Aku ketawa sendirian melihat gelagat ROCIM. Pada dada ROCIM aku letakkan sekeping kaca tahan lasak yang jernih seperti cermin. Di situlah terpancarnya cahaya yang mengeluarkan abjad untuk aku berkomunikasi dengan ROCIM. ROCIM mula mengeluarkan kata-kata di dadanya. Aku gembira tidak terkata. Robot ciptaanku yang gagah seperti gergasi ini mesti memenangi hadiah utama dalam pertandingan mencipta robot pada tahun ini. Aku mesti menang! Aku mesti! TEROKA MINDA Robot memudahkan urusan seharian manusia. Jelaskan kepentingan penggunaan robot dalam kehidupan manusia. AKTIVITI Kenal pasti perbandingan semacam. T E M A 6 Awal pagi lagi, Fateh dan Rafiq telah bertolak ke Litar Formula Satu Sepang. Mereka berasa teruja. Fateh memakai baju-T merah manakala Rafiq berkemeja hitam. Mereka seronok kerana bakal menyaksikan perlumbaan kereta Formula Satu. Mereka gembira kerana mendapat tempat duduk yang strategik. Mereka dapat melihat litar yang bengkang-bengkok, melengkung dan lurus. Kedengaran pengumuman menyatakan bahawa perlumbaan akan dilewatkan. Mereka kecewa seketika. Semua kereta Formula Satu telah berada di litar. Sinaran matahari semakin terik. Apabila isyarat perlumbaan dibunyikan, pemandu kereta pantas mengejar kereta lawan. Persaingan antara setiap pelumba juga sangat sengit. Fateh terpegun melihat sebuah kereta keluaran baharu dipandu oleh pemandu terkenal. Badan kereta itu berkilat dan sungguh menakjubkan. Kereta hijau yang berbentuk aerodinamik itu kelihatan begitu bergaya di atas litar. Fateh dan Rafiq kagum melihat gandar kereta Formula Satu yang kukuh dan kuat. Fateh pernah membaca sebuah buku yang menyatakan bahawa kerangka utama kereta Formula Satu diperbuat daripada gentian karbon supaya tahan lasak. Maka itu, tidak hairanlah jika kereta Formula Satu mampu memecut sepuluh kali lebih pantas daripada kereta biasa. Fateh dan Rafiq menyaksikan perlumbaan itu sehingga tamat. Walaupun berpeluh-peluh kepanasan, namun mereka sangat puas kerana dapat menyaksikan perlumbaan kereta Formula Satu yang hebat. 66 Tatabahasa Deruman di Litar AKTIVITI Senaraikan kata adjektif warna, bentuk, perasaan, dan waktu. TEROKA MINDA Lukis reka bentuk kereta idaman anda pada masa hadapan. Antara Litar Formula Satu terbaik di dunia ialah: 1. Grand Prix Australia – Melbourne Grand Prix Circuit, Melbourne. 2. Grand Prix Itali – Autodromo Nazionale Monza, Monza. 3. Grand Prix Monaco – Circuit de Monaco, Monte Carlo. 4. Grand Prix Malaysia – Sepang International Circuit, Kuala Lumpur. (Sumber: pandulaju.com.my) PERKASA ILMU Setujukah anda bahawa penganjuran perlumbaan kereta Formula Satu memberikan kesan positif kepada negara? Berikan pendapat anda. T E M A 6 5.1.2 67 67 1.6.1 Klik pada http:// bukudbp.com Sahkan buku yang dipilih Sahkan maklumat Klik pada buku yang hendak dibeli Buat pembayaran Pilih kategori buku Isikan maklumat dan alamat Pilih jenis buku Pembelian dalam Talian 12 12 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Jelaskan cara membuat pembelian buku dalam talian. Mudah Berbelanja Rasila menyatakan hasratnya kepada Ai Ling untuk membeli buku dalam talian kerana buku yang dikehendaki tidak terdapat di Kedai Buku Mesra. Lantaran itu, Ai Ling menerangkan proses pembelian buku tersebut dalam talian. Tribunal Tuntutan Pengguna Malaysia (TTPM) ialah badan kehakiman bebas yang ditubuhkan di bawah Akta Perlindungan Pengguna 1999. Tribunal ini ditubuhkan bagi menyediakan saluran kepada pengguna untuk menuntut ganti rugi bagi pembelian barangan yang rosak atau perkhidmatan yang disediakan oleh peniaga atau pembekal tidak memuaskan. (Sumber: Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan) PERKASA ILMU TEROKA MINDA Cari maklumat tambahan tentang capaian pembelian barangan lain dalam talian. Sains Merentas Kehidupan T E M A 6 Unit 68 2.2.3 Encik Suman bin Ahmad ialah individu yang kreatif kerana menghasilkan pelbagai ciptaan daripada bahan terbuang seperti model helikopter dan kapal terbang di luar halaman rumahnya. Hal ini telah mendorong Yayasan Inovasi Malaysia (YIM) membuat kajian untuk mengetahui proses penghasilan barangan tersebut dengan lebih lanjut. Kreativiti beliau telah menarik perhatian YIM, lebih-lebih lagi apabila mengetahui bahawa Encik Suman merupakan inovator kompang. Encik Suman mendapat ilham untuk mencipta kompang X-ray oleh sebab ingin membantu persatuan kompang di kampung beliau membaik pulih kompang yang rosak. Beliau memperoleh filem X-ray kerana sering ke hospital untuk mendapatkan rawatan. Percubaan beliau memasang filem X-ray pada kompang ternyata membuahkan hasil. Usaha Encik Suman telah berjaya dan diiktiraf oleh YIM pada tahun 2012. Sehingga kini, permintaan terhadap kompang X-ray beliau semakin meningkat. Beliau turut menerima tempahan daripada peminat kompang di Australia. Hal ini berlaku demikian kerana filem X-ray sesuai digunakan dalam pelbagai keadaan cuaca. Tambahan pula, kompang yang menggunakan filem X-ray tidak perlu dikeringkan apabila terkena air atau disedak dengan rotan apabila telah kendur. Kompang ini merupakan inovasi untuk mengitar semula filem-filem X-ray yang sebelum ini dibuang oleh para pesakit selepas dianalisis oleh doktor. Kompang X-ray juga boleh dianggap sebagai inovasi yang bersifat mesra alam. (Temu bual dengan Encik Suman bin Ahmad, 16 April 2016) Membaca Inovasi Pak Pak Bum Bum AKTIVITI Fahami teks dan jawab soalan pemahaman yang berikut: 1. Berikan maksud rangkai kata bahan terbuang. 2. Apakah manfaat filem X-ray dalam pembuatan kompang? Inovasi ialah sesuatu yang baharu diperkenalkan atau dicipta seperti alat, kaedah, sistem, dan mesin. Mesin Computer Numerical Control (CNC) merupakan satu daripada inovasi baharu di Malaysia. Mesin CNC ialah mesin pemotong besi yang diprogramkan dengan komputer. Mesin ciptaan anak tempatan ini mampu dimiliki oleh syarikat perniagaan kecil kerana harganya jauh lebih murah berbanding dengan harga mesin CNC import. (Sumber: Yayasan Inovasi Malaysia) PERKASA ILMU 1. Jelaskan kepentingan penghasilan inovasi dalam kehidupan manusia. 2. Cipta barangan baharu daripada bahan kitar semula. T E M A 6 69 3.1.1 Nazrah telah mendapatkan maklumat tentang Laser-Assisted In Situ Keratomileusis (LASIK). Pembedahan LASIK dilakukan oleh pakar oftalmologi dengan menggunakan laser. Pembedahan ini bertujuan untuk membetulkan penglihatan ralat pembiasan, iaitu rabun jauh, rabun dekat, dan astigmatisme. Membentuk lapisan nipis kornea. Permukaan kelengkapan kornea diubah bentuk dengan sinaran laser. Lapisan nipis kornea yang masih terlekat dikembalikan ke kedudukan asal tanpa perlu sebarang jahitan. Wanita hamil atau yang menyusukan anak tidak boleh melakukan LASIK kerana perubahan hormon. LASIK bergantung pada ukuran ketebalan kornea. LASIK tidak boleh dilakukan kepada pesakit berusia di bawah 20 tahun kerana masih dalam proses tumbesaran. Penghidap diabetes dan darah tinggi boleh membuat rawatan LASIK jika retina masih sihat. LASIK sesuai dilakukan kepada pesakit yang rabun dalam lingkungan usia 20 tahun hingga 67 tahun. Rawatan LASIK 69 Menulis Bebas daripada Kaca Mata AKTIVITI Jelaskan makna perkataan yang berwarna merah dengan merujuk kamus. Kecacatan penglihatan yang lazim: 1. Rabun tua (presbiopia) – Objek dekat kelihatan kabur oleh sebab kanta mata kurang kenyal atas faktor usia. 2. Rabun dekat (hiperopia) – Objek jauh kelihatan jelas tetapi objek dekat kelihatan kabur. 3. Rabun jauh (miopia) – Objek dekat kelihatan jelas tetapi objek jauh kelihatan kabur. 4. Astigmatism – Kedua-dua objek yang dekat dan jauh kelihatan kabur. 5. Rabun warna – Biasanya tidak dapat membezakan warna merah dengan hijau, biru dengan kuning. (Sumber: http://www.edaransalindah.com/ download/nota/kenali%20mata%20anda.pdf) PERKASA ILMU TEROKA MINDA Ketebalan kanta mata berubah apabila melihat objek yang dekat atau jauh. Mengapakah perkara ini berlaku? T E M A 6 IMBAS SAYA 4.3.1 Cuaca hari itu sungguh cerah. Keinginan Ojan untuk menaiki belon panas tertunai. Ojan berasa gembira. Ojan melihat petugas membakar gas agar udara memuai. Udara di dalam belon ditolak keluar apabila belon dipanaskan. Ojan pun dibenarkan memasuki keranjang bakul. Tidak lama selepas Ojan berada di dalam keranjang bakul, belon panas mula bergerak meninggalkan permukaan tanah. – Keranjang bakul bergegar – Ditarik oleh satu objek besar – Tarikan itu sungguh laju – Dibawa ke suatu daerah yang asing – Berada di tempat yang asing – Burung memperkenalkan diri sebagai Oxzar – Ojan diberi ubat agar dapat bernafas di Planet Nuto, tempat tinggal Oxzar – Ojan berasa susah hati kerana tidak tahu akan cara pulang ke bumi – Oxzar membawa Ojan ke Benua Axi – Diserang oleh Doizer, sejenis raksasa yang ganas – Oxzar menyelamatkan Ojan – Oxzar menghantar Ojan kembali ke bumi 70 Ojan dan Oxzar Seni Bahasa AKTIVITI Tulis karya fiksyen dengan mengaplikasikan kerangka penulisan di bawah. T E M A 6 5.1.3 Alkisah bermula dengan Raja Rawa yang memiliki kerajaan yang mewah dan terkaya di benua itu. Istana baginda diperbuat daripada emas bertatahkan berlian dan zamrud. Syahadan, sedang baginda duduk-duduk sambil memerhati alunan ombak, maka terlintas dalam fikiran baginda mahu meneroka samudera pula. “Daripada beta memikirkan saja kehidupan di dalam samudera, ada baiknya beta turun melihat sendiri kerajaan di sana,” titah Raja Rawa kepada mamandanya. “Benar, tuanku. Patik akan menghimpunkan semua cendekiawan negara kita supaya membina pesawat untuk tuanku ke sana,” sembah mamanda Raja Rawa. Kalakian, pertandingan membina pesawat yang boleh menyelam ke dasar laut telah diadakan. Sebermula itu, ramailah cerdik pandai membina bermacam-macam bentuk kapal selam. Hatta, sampai masa pemilihan kapal selam, baginda telah memilih kapal yang diberi nama Lancang Jita. “Adakah ini binaan kaca?” tanya baginda kepada pemilik Lancang Jita. “Ya, tuanku. Lancang Jita boleh menyelam apabila kapal diisi air dan timbul apabila air dikeluarkan daripada tangkinya. Udara dipam masuk dari luar bagi membenarkan penyelam tinggal lebih lama di bawah air. Adapun kapal ini berbentuk ikan bagi memudahkan pergerakan.” “Adakah binaan ini membolehkan beta melihat pemandangan di bawah air? “Ya, boleh, tuanku,” sembah tukang Lancang Jita. Raja Rawa memberikan anugerah yang banyak kerana kagum akan ciptaan tukang Lancang Jita. Kalakian, Lancang Jita baginda mula menyelam ke dasar laut. Dalam perjalanan, baginda melihat banyak perkara indah. Terumbu karang dan hidupan laut yang melambai-lambai itu memukau penglihatan baginda. Syahadan, Raja Rawa menggunakan teropong untuk melihat pemandangan yang lebih jauh. Kagum benar baginda melihatnya. Lancang Jita memang hebat, dapat bergerak secara senyap dan mudah dikemudikan. Baginda benar-benar gembira. (Adaptasi: Sulalatus Salatin, 2015) 71 Tatabahasa Penyelaman Raja Rawa AKTIVITI 1. Cari kata pembenar dan kata pangkal ayat. 2. Raja Rawa menggunakan teropong yang terdapat pada Lancang Jita. Bincangkan kepentingan teropong kepada sesebuah kapal selam. PERKASA ILMU Kata pembenar Kata pembenar ialah perkataan yang mengesahkan sesuatu pernyataan. Contoh kata pembenar ialah ya, benar, dan betul. Kata pangkal ayat Kata pangkal ayat ialah perkataan yang hadir di hadapan ayat yang menjadi penanda kesinambungan ayat dalam wacana. Contoh kata pangkal ayat ialah hatta, maka, syahadan, adapun, kalakian, sebermula, alkisah, dan arakian. T E M A 6 Demam denggi ialah penyakit jangkitan virus yang merebak melalui gigitan nyamuk aedes betina. Demam denggi terdiri daripada demam denggi biasa dan demam denggi berdarah. Profesor Dr. Uda bin Hashim telah menjalankan kajian yang memperkenalkan Alat Pengesan Aedes Betina. Alat ini dicipta untuk mengesan nyamuk aedes betina yang menyebabkan demam denggi dan virus Zika. Bagaimanakah alat ini berfungsi di dalam rumah? • Pasang alat pengesan nyamuk aedes di ruang tamu, bilik tidur, dan dapur. • Alat ini berfungsi untuk mengesan kehadiran nyamuk aedes betina secara gelombang akustik. • Lampu light-emitting diode (LED) pada alat pengesan atau peranti akan menyala apabila nyamuk aedes betina dapat dikesan. Kemudian, aerosol yang disambungkan kepada alat peranti akan mengeluarkan semburan. • Semburan aerosol secara automatik bertujuan untuk membunuh nyamuk aedes. 72 Alat Pengesan Aedes Betina Alat pengesan Alat pengesan Pengesan luaran Pengesan luaran Alat pengesan Alat pengesan Pangkalan data Pemprosesan dalaman Alat pengesan Alat pengesan Pengukuhan dan Pengayaan Peranti Akustik TEROKA MINDA 1. Huraikan cara pengawalan vektor nyamuk untuk mencegah jangkitan. 2. Amar merupakan pesakit demam denggi berdarah yang sedang diberikan rawatan. Apakah rawatan yang boleh diberi kepada Amar? Demam denggi berpunca daripada empat jenis virus denggi yang dipindahkan kepada manusia melalui nyamuk aedes yang telah dijangkiti, iaitu DEN-1, DEN-2, DEN-3, dan DEN-4. Semua nyamuk aedes berupaya bertindak sebagai vektor virus denggi sebelum memindahkannya kepada manusia. Walau bagaimanapun, vektor utama virus ini ialah nyamuk aedes aegypti. Vektor lain virus denggi ialah nyamuk aedes albopictus yang membiak di kawasan bandar. (Sumber: http://jknns.moh.gov.my) PERKASA ILMU AKTIVITI Baca teks dan cari makna perkataan yang berwarna merah. T E M A 6 Peranan sekolah untuk memupuk amalan hijau dalam kalangan murid Tanam Cempedak, Tumbuh Nangka 73 Murid dapat meningkatkan pengetahuan tentang teknologi amalan hijau yang dipraktikkan di negara ini. Murid dididik tentang kepentingan dan tanggungjawab penjagaan alam sekitar serta cara-cara mengamalkannya. Fokus TEKNOLOGI AMALAN HIJAU Tema 7 74 1.6.2 Jaga Alam Kita Arjun, Pengerusi Kelab Pencinta Alam Sekolah Menengah Kebangsaan Taman Citra, telah diminta untuk menyampaikan ucapan dalam majlis Program Kehijauan Bumi. Aktiviti bergotong-royong Tong kitar semula Media massa dan media sosial Aktiviti menanam semula pokok 74 13 13 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Berdasarkan maklumat yang diberikan, sampaikan ucapan tentang peranan pelbagai pihak untuk melestarikan bumi dalam Majlis Pelancaran Program Kehijauan Bumi. TEROKA MINDA Jelaskan akibat jika kehijauan bumi tidak dikekalkan. Lestarikan Kehijauan Bumi T E M A 7 Unit 75 Teknologi hijau merupakan teknologi yang mesra alam. Teknologi ini merujuk pembangunan dan aplikasi produk, peralatan serta sistem untuk memelihara alam sekitar dan alam semula jadi. Kesan negatif daripada aktiviti manusia dapat dikurangkan dengan menggunakan teknologi hijau. Terdapat beberapa tujuan pelaksanaan teknologi hijau di negara ini. Kepesatan pembangunan di negara ini menuntut penggunaan tenaga elektrik yang tinggi. Pelaksanaan teknologi hijau ini dapat mengurangkan penggunaan tenaga kuasa, sekali gus meningkatkan pembangunan ekonomi. Penggunaan alat elektrik cekap tenaga, penggunaan kenderaan awam atau bahan api alternatif, dan penjimatan penggunaan air merupakan antara contohnya. Selain itu, negara dapat meningkatkan keupayaan inovasi dalam pembangunan teknologi hijau. Hal ini dapat dilihat dengan adanya penganjuran pelbagai ekspo ciptaan sains yang berkaitan dengan teknologi hijau yang diadakan sepanjang tahun. Di samping itu, kita dapat memulihara alam sekitar, mendidik, dan memupuk kesedaran masyarakat tentang kepentingan teknologi hijau. Hal ini disebabkan amalan hijau bukan suatu kebiasaan. Oleh itu, kita perlu mengubah minda bagi memastikan kehidupan yang kita nikmati hari ini berkekalan. Demi kelestarian alam sekitar, semua pihak perlu berganding bahu membudayakan amalan hijau dalam kehidupan sehari-hari. Tanpa kerjasama dan tanggungjawab semua, pasti suatu masa nanti hasrat ini tidak akan menjadi kenyataan. 2.3.1 75 Kriteria teknologi hijau merujuk produk, peralatan, atau sistem yang memenuhi kriteria-kriteria berikut: • Meminimumkan degradasi kualiti persekitaran serta menjimatkan tenaga dan sumber asli. • Mempunyai pembebasan gas rumah hijau (greenhouse gas – GHG) yang rendah atau sifar. • Selamat digunakan serta menyediakan persekitaran yang sihat dan lebih baik untuk semua hidupan. TEROKA MINDA 1. Jelaskan kelebihan aktiviti amalan hijau ini jika dipraktikkan di sekolah mahupun di rumah. 2. Huraikan kesan yang mungkin berlaku jika amalan hijau ini tidak dipraktikkan. Membaca Amalan Hijau AKTIVITI Baca dan fahami teks yang diberikan. Kenal pasti idea utama dan idea sampingan. Idea utama ialah tema dalam sesebuah cerita. Terdapat hanya satu idea utama dalam sebuah cerita. Teknologi hijau dapat meminimumkan atau mengurangkan kesan negatif daripada aktiviti manusia seperti pembakaran terbuka, pelepasan gas yang berbahaya daripada asap kilang dan kenderaan, dan lain-lain. PERKASA ILMU T E M A 7 76 3.3.1 Pengumuman Penyertaan Skuad Kembara Hijau Skuad Kembara Hijau Sekolah mempelawa murid untuk menyertai skuad ini bagi pengambilan ahli baharu pada tahun ini. Murid yang berminat menyertai skuad ini bolehlah meng-e-melkan maklumat diri kepada guru tingkatan masing-masing sebelum 30 April yang akan datang. Maklumat Diri: • Nama Penuh • Nombor Kad Pengenalan • Tingkatan • Persatuan/Kelab/Unit Beruniform yang disertai • Jawatan yang disandang • Nyatakan sebab anda berminat untuk menyertai skuad ini Aktiviti Skuad Kembara Hijau: • Melaksanakan amalan hijau di sekolah • Pemuliharaan pantai dan sungai Kelebihan Menyertai Skuad Kembara Hijau: • Berpeluang untuk melancong • Kemeja-T percuma • Mengenali budaya asing • Menerima anugerah dan sijil “Selamatkan Alam, Lestarikan Kehijauan” 76 Menulis Kelab Skuad Hijau AKTIVITI Cadangkan kaedah-kaedah untuk mempromosikan Kelab Skuad Kembara Hijau di sekolah anda. TEROKA MINDA Cadangkan beberapa aktiviti amalan hijau yang dapat dilaksanakan oleh skuad ini. Kempen Bumi Hijau telah dirasmikan pada peringkat kebangsaan oleh YAB Perdana Menteri Malaysia, pada 3 Mac 2006. Matlamat utama program ini adalah untuk menggalakkan rakyat bercucuk tanam. Kempen ini dapat mewujudkan kesedaran dan minat rakyat terhadap pertanian, terutama bagi penduduk di kawasan bandar. Kempen ini juga diharapkan dapat mewujudkan kesedaran rakyat terhadap makanan segar, berkhasiat, dan selamat dimakan, di samping mewujudkan persekitaran rumah yang cantik dan menarik. (Sumber: http://www.portal.doa.gov.my/ppppm) PERKASA ILMU T E M A 7 77 4.3.2 Segar berkembang bunga kemuning, Sungai Tembeling mengalir hening, Bangau bertenggek di tepi tebing, Padi di bendang indah menguning. Gunung-ganang indah terbentang, Angin bertiup di waktu petang, ___________________________, ___________________________. ___________________________, ___________________________, ___________________________, ___________________________. Pelepah nyiur melambai tenang, Tempua girang mengait sarang, ___________________________, ___________________________. ___________________________, ___________________________, ___________________________, ___________________________. 77 Damainya Kampungku Seni Bahasa AKTIVITI 1. Lengkapkan syair berdasarkan rangkap dan gambar. 2. Ceritakan suasana kampung idaman anda. T E M A 7 IMBAS SAYA 5.1.4 Razan dan Arjun telah pergi ke Pameran Khazanah Semula Jadi. Di situ, mereka berpeluang melihat pameran gambar foto dan lukisan tentang biodiversiti khazanah alam semula jadi negara kita. 78 Tatabahasa Khazanah Semula Jadi AKTIVITI 1. Berdasarkan gambar yang diberi, senaraikan kata kerja tak transitif kemudian bina ayat daripada perkataan tersebut. 2. Bayangkan anda berada di dalam sebuah hutan simpan. Ceritakan situasi tersebut. Kata kerja tak transitif ialah kata kerja yang tidak memerlukan penyambut atau objek sesudahnya. Walau bagaimanapun, terdapat sejumlah kata kerja tak transitif yang mesti diikuti oleh pelengkap, sementara yang lainnya tidak perlu diikuti oleh pelengkap. Contoh kata kerja tak transitif tak berpelengkap: pulang, menjerit, terpegun, tersenyum, melancong. Contoh kata kerja tak transitif berpelengkap: tinggal (di desa), menjadi (askar), berbuat (baik). (Sumber: Diubah suai daripada Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga, 2015) Perkataan biodiversiti ialah singkatan bagi perkataan biological diversity ataupun kepelbagaian biologi. Biodiversiti didefinisikan sebagai aneka organisma hidup daripada pelbagai sumber sama ada di daratan mahupun di samudera. Biodiversiti terbahagi kepada tiga peringkat, iaitu kepelbagaian genetik, kepelbagaian spesies, dan kepelbagaian ekosistem. PERKASA ILMU T E M A 7 79 1.7.1 Indah Segar Kehidupan Terasa suramnya alam Dunia kian terancam Langit tinggi kesedihan Pohon-pohon kekeringan Jerebu tebal yang menyesakkan. Tiada di sana sini Beburung lagi bernyanyi Bebunga hilang ceria Tiada kedamaian jiwa Mengingkari nikmat Maha Esa. Begitu bernilai alam maya ini Bagi manusia yang tahu mengasihi Usahlah terdorong oleh ketamakan Kalau ikutkan hati pudarlah masa depan. Tiada yang terkecuali marilah kita atasi Alam yang makin terancam Dunia yang makin kelam Atasinya dengan ketakwaan. Hanyalah buat ingatan Untukmu insan tersayang Indah segar kehidupan Kita yang menentukan Hidup ini usah dikorbankan. (Nyanyikan lagu ini mengikut irama lagu Hitam Putih Kehidupan nyanyian Sheila Majid) 14 14 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Menurut Akta Kualiti Alam Sekitar 1974, pencemaran ialah sebarang perubahan sifat fizik, kimia, biologi, atau aras sinaran mana-mana bahagian alam sekeliling sama ada secara langsung atau tidak langsung, dengan melepaskan, mengeluarkan atau meletakkan bahan buangan secara terbuka hingga menjejaskan kegunaan-kegunaan berfaedah, yang boleh menimbulkan suatu keadaan berbahaya kepada kesihatan, keselamatan atau kebajikan awam, flora dan fauna serta organisma lain. (Sumber: www.doe.gov.my) PERKASA ILMU Huraikan beberapa kaedah pemuliharaan alam sekitar. Selamatkan Bumi Kita Berdasarkan bahan yang diberikan, bincangkan beberapa kesan sekiranya alam sekitar tidak dipulihara. T E M A 7 Unit 2.4.1 Penggunaan polistirena semakin berleluasa bukan sahaja di Malaysia malah di seantero dunia. Perkara ini walaupun nampak remeh tetapi ibarat pintu tak berpasak, perahu tak berkemudi. Mengapakah penggunaan polistirena perlu diharamkan? Pembungkus polistirena yang biasa kita gunakan mengandungi bahan karsinogen. Bahan kimia ini boleh memudaratkan kesihatan kita. Kajian yang dilakukan oleh Agensi Penyelidikan Kanser Antarabangsa (IARC) menunjukkan bahawa bahan kimia yang terdapat dalam polistirena merupakan agen penyebab penyakit kanser. Bahan kimia daripada bekas polistirena akan menyerap ke dalam makanan dan tubuh manusia. Hal ini boleh mengakibatkan perubahan genetik yang menjejaskan sistem pembiakan. Selain itu, penggunaan polistirena boleh menjejaskan alam sekitar. Bahan berbahaya ini mengambil masa 500 tahun untuk dimusnahkan secara semula jadi. Hal ini mengakibatkan peningkatan jumlah sampah. Di samping itu, bahan kimia yang terkandung dalam polistirena juga boleh menyebabkan penipisan lapisan ozon dan meningkatkan kadar pemanasan global. Sebagai langkah pencegahan, pada 25 Mac 2015, Kerajaan Negeri Melaka telah mengambil inisiatif melaksanakan Program Menghentikan Penggunaan Bekas Polistirena di seluruh negeri Melaka. Semua pihak, termasuk jabatan kerajaan dan swasta menerima cadangan ini dengan tangan terbuka. Sebagai alternatif, bekas polistirena digantikan dengan bekas biodegradasi. Kesimpulannya, semua pihak sepatutnya berganding bahu bagai aur dengan tebing untuk memelihara alam sekitar. Alam sekitar ialah anugerah Tuhan. Oleh itu, semua manusia mesti bertanggungjawab untuk menjaga anugerah ini dan tidak memusnahkannya. 80 Membaca Bahayanya Polistirena AKTIVITI 1. Baca dan kenal pasti kosa kata dan ungkapan yang menarik. 2. Bina ayat berdasarkan kosa kata dan ungkapan tersebut. Peraturan tentang kawalan penggunaan pembungkus dan bekas makanan daripada bahan polyvinyl chloride (PVC) terkandung dalam Akta Makanan 1983 dan Peraturan Makanan 1985. Menurut Persatuan Pengilang Plastik Malaysia, sebanyak 1.8 juta tan metrik plastik pelbagai jenis telah digunakan di negara ini pada tahun 2008, manakala untuk polistirena pula, terdapat 108 ribu tan metrik digunakan pada 2007, dan jumlahnya menurun kepada 106 ribu tan pada tahun 2008. (Sumber: Utusan Online, 2010) PERKASA ILMU Berdasarkan bahan, cadangkan aktiviti yang boleh menjamin kesihatan diri. T E M A 7 3.4.1 81 Ramalkan kesan pemanasan global kepada generasi masa hadapan. Menulis Pencemaran Alam AKTIVITI Bina kerangka penulisan tentang punca pencemaran alam. Kesan pemanasan global menyebabkan suhu bumi meningkat sejak tahun 90-an. Ahli sains meramalkan bahawa keseluruhan ais di Lautan Artik akan cair pada musim panas tahun 2099. Litupan ais Greenland dan Antartika Barat juga akan mencair. Paras air laut akan meningkat kira-kira tujuh meter secara mendadak. (Sumber: www.doe.gov.my) PERKASA ILMU T E M A 7 4.4.1 Bagi memberkati majlis kita pada pagi ini, dipersilakan Saudara Amirul Hakimi untuk mengetuai bacaan doa. Salam sejahtera dan salam hormat saya ucapkan kepada Yang Berbahagia Puan Siti Aznor Anuar, Guru Penolong Kanan Kokurikulum, Encik Rajesh Raj, Guru Penasihat Kelab Alam Sekitar, guru-guru, dan rakan-rakan yang dihormati sekalian. Terima kasih Saudara Amirul Hakimi. Hadirin yang dikasihi, tujuan kita berhimpun pada pagi yang indah ini adalah untuk bersama-sama menjayakan Pelancaran Program Inovasi Bahan Terbuang peringkat sekolah ini. Program ini bertujuan untuk memupuk kesedaran dalam kalangan murid tentang kepentingan amalan kitar semula. Tanpa membuang masa, saya dengan berbesar hati menjemput Yang Berbahagia Puan Siti Aznor Anuar untuk menyampaikan mutiara kata penyeri bicara, dan seterusnya menyempurnakan majlis perasmian ini dengan menanam anak pokok manggis. Dipersilakan Yang Berbahagia Puan Siti Aznor Anuar. 10:00 pagi Kata Alu-aluan Pengerusi Majlis 10:10 pagi Bacaan Doa 10:15 pagi Pengenalan Majlis SKRIP TEKNIKAL MASA/PERKARA TINDAKAN 10:20 pagi Ucapan Alu-aluan Guru Penolong Kanan Kokurikulum 11:00 pagi Majlis Berakhir Pengerusi Majlis Saudara Amirul Hakimi Pengerusi Majlis Yang Berbahagia Puan Siti Aznor Anuar Pengerusi Majlis 82 Inovasi Bahan Terbuang Seni Bahasa AKTIVITI Persembahkan pengacaraan dengan menggunakan teks pengacaraan yang diberikan. Terima kasih Yang Berbahagia Puan Siti Aznor atas penyempurnaan majlis perasmian sebentar tadi. Tuan-tuan dan puan-puan, dengan itu berakhirlah majlis perasmian Program Inovasi Bahan Terbuang pada pagi ini. Sebelum tirai majlis dilabuhkan, izinkan saya menyampaikan serangkap pantun. Orang Bajau mudik ke kota, Naik bahtera buatan Parsi; Amalan hijau budaya kita, Hidup sejahtera maju generasi. Sekian, terima kasih. Melalui idea kreatif, barang terbuang seperti botol plastik boleh digunakan semula sebagai pasu untuk tanaman herba atau boleh juga dijadikan bekas serba guna. Bentuk botol yang mempunyai pemegang memudahkan pasu untuk digantung. Idea kitar semula ini sungguh menarik dan mudah untuk dilakukan. PERKASA ILMU Berikan cadangan beberapa jenis bahan terbuang yang boleh dikitar semula. Sarankan inovasi yang boleh dilakukan. T E M A 7 5.2.1 Jenaka Alam Abuk-abuk disira gula, Tolong ambilkan kopi secawan; Bulan mabuk matahari gila, Apa pandangan di kepala tuan? Kait cempedak bersama Tipah, Cempedak dibawa ke mana-mana; Cuaca tersedak laut melimpah, Ikan kecewa pantai merana. Pungguk tersengih rindu-merindu, Bulan mengambang pungguk terlentang; Alam menangis manusia tersedu, Lintang-pukang tsunami datang. Pelangi bersinar ditunjuk-tunjuk, Boleh ditunjuk tak dapat disentuh; Cepat benar bukit merajuk, Merajuk-rajuk tanahnya runtuh. Camar-camar di pohon getah, Terasa resah melihat itik; Sungai tercemar ikan melatah; Mandi tak basah sungainya cetek. Sia-sia menanam keledek, Batasnya dalam di kebun Bajau; Kalau manusia akalnya pendek, Punah alam hilanglah hijau. 83 Tatabahasa Pemakanan yang Sihat AKTIVITI 1. Kenal pasti kata ganda penuh dan kata ganda berimbuhan yang terdapat dalam pantun jenaka di bawah. 2. Tulis cerita dengan menggunakan kata ganda yang telah dikenal pasti dan kata ganda yang lain. (Mardian, MSO: 2016 Uniten) T E M A 7 84 Penilaian Tercemar Terpelihara AKTIVITI 1. Teliti bahan, kemudian sediakan peta buih berganda untuk memaparkan fenomena alam. 2. Bina ayat menggunakan kata kerja tak transitif berdasarkan bahan. Huraikan peranan yang perlu dimainkan oleh pihak kerajaan untuk membendung masalah pencemaran alam sekitar. T E M A 7 8 Malaysia kaya dengan hasil pertanian Berbudi kepada Tanah SEKTOR PERTANIAN PESAT MEMBANGUN 85 Murid dapat menambah pengetahuan, membuat penilaian dan perbandingan tentang teknologi terkini dalam sektor pertanian negara. Murid juga dapat melakukan aktiviti berbahasa seperti membuat perundingan di samping memberikan pendapat dan idea tentang sesuatu. Fokus Tema 86 1.7.2 Rupa Tidak Setanding Nilai Encik Ahmad pergi ke Pusat Penternakan Ikan Ketutu untuk mendapatkan bekalan bagi restoran yang baru dibuka. 86 Ikan ketutu atau haruan hodoh Nama saintifik Oxyeleotris marmorata Spesies ikan air tawar Harganya mahal di pasaran Hidup di dalam bekas lombong atau di dalam tasik Diternak secara komersial Permintaan tinggi dari dalam dan luar negara Mendengar dan Bertutur Pertanian Satu Perniagaan 15 15 PERKASA ILMU Terdapat beberapa jenis ikan air tawar yang berharga mahal di pasaran seperti ikan empurau dan ikan jelawat. Ikan empurau hanya ditemukan di Sarawak dan rasa isinya manis dan lembut. Harga ikan ini boleh mencecah sehingga RM500.00 sekilogram. Ikan jelawat yang terkenal di Pahang pula merupakan spesies ikan air tawar yang mahal kerana harganya boleh mencecah sehingga RM350.00 sekilogram. Harganya mahal kerana ikan ini sukar ditemukan dan hidup di kawasan tertentu sahaja. AKTIVITI Lakonkan situasi perundingan tersebut. TEROKA MINDA Berikan pendapat anda tentang kebaikan penternakan ikan air tawar dalam sektor pertanian. T E M A 8 Unit 87 2.1.1 Pokok Hibrid dalam Pertanian Promosi Pokok Hibrid Kami peneraju inovasi pertanian, menjual pelbagai jenis pokok hibrid yang bermutu tinggi. POTONGAN HARGA ISTIMEWA Keistimewaan pokok hibrid 3 Pokoknya rendah 3 Cepat matang dan produktif 3 Penjagaan yang mudah 3 Tahan penyakit Promosi jualan akan diadakan di Dewan Orang Ramai Kampung Sentosa pada 25 hingga 31 Mei 20 . Sila datang ke tapak pameran kami dan dapatkan hadiah percuma. Untuk keterangan lanjut, sila hubungi: Nusa Hibrid Sdn. Bhd. Jalan 7A/6, Rawang, Selangor. Nombor telefon: 03-1234 5678 87 PERKASA ILMU AKTIVITI Membaca Baca iklan dan promosi di bawah dengan intonasi dan nada yang sesuai serta kepantasan yang wajar. Hibrid ialah proses menghasilkan baka haiwan atau tumbuhan yang bermutu tinggi daripada kacukan dua organisma yang berlainan jenis atau spesies. Selain haiwan dan tumbuhan, terdapat juga inovasi hibrid dalam teknologi pembuatan kereta. TEROKA MINDA Cari maklumat tentang teknologi hibrid dalam sektor pertanian, kemudian buat perbandingan antara tanaman hibrid dengan tanaman bukan hibrid. T E M A 8 88 3.4.2 Contoh: Pada 25 Julai 20 , Sekolah Menengah Kebangsaan Sri Siantan telah mengadakan Hari Keusahawanan. Sejak awal pagi lagi, murid dan guru sibuk menyediakan gerai jualan. Pelbagai jenis jualan dan barang pameran dihias indah. Terdapat banyak kebaikan Hari Keusahawanan. Pendahuluan Jenis Suasana Adlan, Wee Han, dan Thaveekul telah berkunjung ke ekspo pertanian bersempena dengan Sambutan Hari Peladang, Penternak, dan Nelayan Kebangsaan. Tarikh: 27 November – 3 Disember 20 Masa: 10:00 pagi – 10:00 malam Tempat: Pekarangan Dewan Suarah, Kota Samarahan, Sarawak Sambutan Hari Peladang, Penternak, dan Nelayan Kebangsaan (HPPNK) 20 88 Menulis AKTIVITI Tulis perenggan pendahuluan tentang pengalaman anda sewaktu berkunjung ke ekspo pertanian. PERKASA ILMU Sambutan Hari Peladang, Penternak, dan Nelayan Kebangsaan (HPPNK) merupakan acara tahunan yang dikendalikan oleh Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani Malaysia. Objektif HPPNK adalah untuk memupuk dan memperbaharu azam para petani, penternak, dan nelayan agar berusaha dengan giat dalam meningkatkan kualiti pengeluaran sektor pertanian negara. Terdapat banyak produk pertanian yang dipamerkan atau dijual dalam ekspo pertanian. Ceritakan pengalaman anda sewaktu berkunjung ke ekspo pertanian atau pasar tani. T E M A 8 89 4.1.1 89 PERKASA ILMU Seni Bahasa AKTIVITI Huraikan persoalan yang terdapat dalam cerpen. Persoalan ialah perkara yang dibincangkan dalam sesuatu karya bagi menyokong tema. Contohnya, persoalan tentang kehidupan usahawan tani yang berjaya dalam pertanian moden. Penternakan ikan di dalam sangkar dapat meningkatkan pendapatan penternak. Bincangkan. Warisan Jika hujan berterusan mencurah ke dada bumi, Syukri tentu sukar untuk terlena. Dia bimbang air yang selama ini terkepung di dalam Sungai Pahang akan melimpah. Ikan-ikan patin di dalam sangkar tentu akan bolos apabila sangkar rosak dihentam arus deras. “Syukri, ikan-ikan di dalam sangkar ini masa depan kita,” kata ayah kepadanya suatu ketika dahulu sebelum ayah menghadap Ilahi. Ketika usianya 13 tahun, dia perlu mengambil alih urusan jual beli dan penjagaan ikan-ikan di dalam sangkar. “Jangan bangun lewat lagi. Ikan-ikan perlu diberi makanan. Sangkar-sangkar juga perlu diperiksa. Jangan sampai bocor,” satu demi satu arahan diberikan oleh ibu ketika Syukri mula-mula menggantikan tugas ayahnya, setahun yang lalu. Kini, ibu tidak perlu lagi berpesan-pesan kepada Syukri. Syukri telah ingat semuanya. Selepas pulang dari sekolah, Syukri akan menjenguk sangkar-sangkar ikan. Sangkar-sangkar ikan perlu diperiksa selalu. Sampah sarap di dalam sungai akibat perbuatan manusia boleh membunuh ikan. Jika lumpur atau sampah sarap melekat di bahagian insang ikan, benih ikan sukar bernafas dan mati. “Wah, ikan-ikan yang ada di dalam sangkar awak betul-betul sihat dan segar!” puji Pak Cik Rasyid, salah seorang pengusaha restoran yang menerima bekalan ikan daripada ternakan ikan sangkar Syukri. Syukri hanya mampu tersenyum puas mendengar pujian sebegitu. “Kalau begini, berbaloilah pak cik bayar harga yang mahal,” katanya lagi. “Terima kasih, pak cik,” kata Syukri. “Walaupun awak sudah pandai jaga ikan-ikan ini, jangan lupa akan pelajaran. Ilmu penting untuk masa depan,” nasihat Pak Cik Rasyid sambil membayar wang kepada Syukri. Syukri akur dengan nasihat Pak Cik Rasyid itu. Dia ingin menuntut ilmu. Ilmu itu nanti akan digunakan untuk membantunya meneruskan usaha penternakan ikan patin ini. Dia tahu bahawa cabaran yang mendatang pasti akan menjadi lebih sukar. Namun, dia akan berusaha untuk mendepani cabaran itu. Ternakan ikan sangkar ini bukan satu bebanan tetapi warisan buatnya. (Nukilan: Alias Derais) T E M A 8 90 5.3.1 Manggis atau nama saintifiknya Garcinia mangostana berasal dari Malaysia dan dikenali sebagai Ratu Buah-buahan Tropika. Isi manggis yang enak menjadikannya buah eksotika kegemaran pengguna di dalam dan di luar negara. Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani melihat potensi pasaran manggis berasaskan trend permintaan yang semakin meningkat di dunia. Program penanaman manggis telah dilaksanakan dan telah meningkatkan keluasan tanaman. Dalam Dasar Pertanian Negara Ketiga (1998 – 2015) manggis telah dipilih sebagai buah kemegahan negara bagi tujuan eksport. Manggis adalah antara 15 jenis buah tempatan penting yang boleh menyumbangkan pendapatan kepada negara melalui perdagangan antarabangsa. Kini, manggis mendapat permintaan yang tinggi daripada negara maju seperti China, Jepun, Hong Kong, dan di negara Timur Tengah. Jabatan Pertanian telah mengambil inisiatif untuk meningkatkan produktiviti dan kualiti manggis. Dua jenis klon manggis telah dihasilkan, iaitu GA 1 atau manggis biasa dan GA 2 yang dikenali sebagai Mesta. Kini, Mesta popular dalam kalangan pengusaha tanaman manggis kerana kualitinya yang tinggi. Manggis mempunyai kandungan nutrisi pemakanan yang tinggi. Selain permintaan manggis segar, manggis juga digunakan dalam industri kosmetik. Banyak produk kecantikan menggunakan ekstrak kulit manggis. Manggis juga dikenal pasti sebagai produk antikanser, antibakteria, dan mampu mengurangkan toksik di dalam badan. Kajian yang dijalankan oleh institusi farmasi di Amerika Syarikat mendapati bahawa manggis mempunyai nilai kesihatan yang tinggi dan mampu meningkatkan kualiti kehidupan. (Sumber: FAMA, Potensi Buah-buah Terpilih, 2009) Manggis Ratu Buah-buahan 90 Tatabahasa PERKASA ILMU Buah manggis mengandungi antioksidan yang baik yang dinamai polifenol. Hasil kajian menunjukkan bahawa ciri-ciri antioksidan polifenol jauh lebih tinggi daripada vitamin C, E, dan karetonoid. Antioksidan yang tinggi ini menjadikan manggis buah yang dapat mencegah kerosakan sel di dalam badan akibat radikal bebas dan menguatkan daya tahan melawan penyakit. AKTIVITI 1. Kenal pasti imbuhan awalan dan imbuhan akhiran dalam teks. 2. Bina ayat dengan menggunakan perkataan yang mempunyai imbuhan awalan dan imbuhan akhiran tersebut. T E M A 8 91 91 1.8.1 Program Pertanian Bandar CIRI-CIRI PERTANIAN BANDAR 3 Tidak memerlukan tanah atau ruang yang luas 3 Teknik penanaman menggunakan teknologi 3 Sesuai untuk tanaman sayur-sayuran dan bunga-bungaan 3 Hasil yang banyak dan bermutu tinggi Tahukah anda bahawa penduduk di kawasan bandar juga boleh bercucuk tanam? Program Pertanian Bandar merupakan satu kempen untuk menggalakkan masyarakat bandar bercucuk tanam. Mendengar dan Bertutur Dunia Baharu Tani 16 16 AKTIVITI Jelaskan satu daripada Program Pertanian Bandar. PERKASA ILMU Program Pertanian Bandar ialah aktiviti pertanian yang dijalankan di kawasan bandar dengan penggunaan teknologi dan kaedah yang moden. Penduduk bandar boleh bercucuk tanam di atas bumbung bangunan, di dalam bangunan, rumah kaca, koridor, atau beranda rumah mereka. Aktiviti pertanian bandar atau urban farming ini telah dipraktikkan di negara Singapura, Jepun, dan Korea. Penduduk bandar digalakkan bertani seperti menanam sayur-sayuran dan bunga-bungaan di sekitar rumah mereka. TEROKA MINDA Cari kaedah lain yang boleh diaplikasikan dalam Program Pertanian Bandar. T E M A 8 Unit 92 2.1.2 Ada baja atas jerami, Padi Malinja tanaman kami. Asah pensel atas titi, Dapat hasil senang hati. Pakai baju cantik bergaya, Petani maju negara kaya. Bunga seroja tepi paya, Rajin bekerja petani jaya. Pergi memukat anak tenggiri, Rezeki berkat usaha sendiri. Naik sampan ke Pulau Amat, Hasil tangkapan besar rahmat. Padi ditampi laju-laju, Petani berbakti negara maju. (Ummi Solehah, 2016) Bakti Keringat Membaca AKTIVITI Lafazkan pantun dengan sebutan dan intonasi yang betul, kemudian berikan maksud pantun. PERKASA ILMU Pantun dua kerat ialah pantun yang mempunyai baris pertama sebagai pembayang dan baris kedua sebagai maksud. Rima akhir pantun dua kerat adalah dalam bentuk a,a. Terdapat pelbagai jenis pantun seperti pantun kiasan, pantun jenaka, pantun kasih sayang, pantun teka-teki, pantun berkait, dan pantun budi. TEROKA MINDA Secara berkumpulan, cipta pantun dua kerat mengikut jenisnya. T E M A 8 93 3.4.3 Penternakan Landak Raya Penternakan landak raya semakin mendapat perhatian dalam sektor pertanian yang berbentuk komersial. Landak raya atau nama saintifiknya Hystrix brachyura merupakan spesies hidupan liar yang sukar didapati. Pihak Jabatan Perhilitan telah mengadakan program kerjasama dengan Institut Agrobioteknologi Kebangsaan tentang penternakan landak raya. Selain itu, Universiti Putra Malaysia juga telah menjalankan penyelidikan tentang spesies ini. Terdapat beberapa keistimewaan landak raya. Daging landak raya lembut dan enak serta sesuai untuk pelbagai jenis masakan seperti rendang, kari, sup, dan sate. Kita boleh juga menikmati hidangan daging landak raya di restoran dan di gerai makanan. Hal ini menyebabkan permintaan terhadap daging landak semakin tinggi. Seterusnya, kandungan lemak daging landak raya rendah dan mempunyai serat yang tinggi. Daging landak raya berkhasiat dan mengandungi asid amino yang tinggi untuk proses penyembuhan luka. Selain itu, daging landak raya boleh dijadikan pilihan kepada penggemar makanan berdaging. Penternakan landak raya juga menguntungkan kerana harga daging landak raya mahal di pasaran. Permintaan yang tinggi dan berterusan daripada penggemar daging landak ini memberikan peluang kepada penternak landak raya untuk menambah sumber pendapatan. Tahukah anda? Perenggan kesimpulan ialah perenggan akhir dalam sesuatu penulisan. Kesimpulan dibuat berdasarkan maklumat daripada keseluruhan penulisan dengan menggunakan wacana yang sesuai. Lazimnya, terdapat ayat yang memberi cadangan dan harapan dalam kesimpulan. Contoh kesimpulan Soalan: Huraikan faktor-faktor berlakunya kemalangan jalan raya. Sebagai kesimpulannya, kes kemalangan jalan raya yang begitu tinggi di negara kita, terutamanya pada musim perayaan, perlulah diatasi. Dalam hal ini, pihak berkuasa mestilah bertindak tegas terhadap semua pengguna jalan raya yang melanggar peraturan dengan menguatkuasakan undang-undang yang sedia ada. Kempen-kempen yang dijalankan mestilah melibatkan semua pihak agar kesannya menyeluruh. PERKASA ILMU Menulis AKTIVITI 1. Senaraikan isi penting daripada teks. 2. Hasilkan perenggan kesimpulan berdasarkan bahan. Landak ialah sejenis hidupan liar yang dilindungi oleh Akta Perlindungan Hidupan Liar. Landak mempunyai habitat di kawasan hutan dengan membuat lubang di dalam tanah. Makanan landak ialah tumbuh-tumbuhan dan serangga. Duri tajam pada badan landak merupakan perisainya ketika berhadapan dengan musuh. Jangka hayat landak ialah dua tahun hingga lima tahun. Biasanya, berat landak adalah antara lima hingga16 kilogram. Terdapat pelbagai jenis landak di Malaysia seperti landak raya, landak jawa, landak padi, landak nibung, dan landak borneo. T E M A 8 94 4.1.2 Gurindam Pak Tani Jikalau kita tidak berkira, Pasti hidup aman sejahtera. Jikalau kita rajin bertani, Hasilnya kelak berguni-guni. Jikalau kita sabar bekerja, Tumbuhnya nanti cukup berbaja. Jikalau kita ikhlas memberi, Rezeki bertambah tidak terperi. Jikalau kita menabur benih, Hati menjadi semakin jernih. Jikalau kita bijak bertani, Petani jaya cara terkini. Jikalau kita kerja muafakat, Hidup bahagia bertambah berkat. Jikalau kita syukur bertalu-talu, Hasil bertambah untung selalu. (Ummi Solehah, 2016) 94 Seni Bahasa AKTIVITI 1. Lagukan gurindam di bawah. 2. Huraikan maksud gurindam tersebut dan kemukakan cadangan anda tentang langkah-langkah untuk menarik minat remaja menceburkan diri dalam bidang pertanian. Pertanian moden dapat melipatgandakan hasil. Bincangkan pernyataan ini. PERKASA ILMU Gurindam ialah puisi tradisional yang terdiri daripada dua baris. Kedua-dua baris bersajak dan mengutarakan satu idea, iaitu pada baris pertama dan kedua, masing-masing tidak lengkap tetapi bersambung. Gurindam merupakan nasihat, pengajaran, atau kebenaran. T E M A 8 IMBAS SAYA 95 5.4.1 95 Tatabahasa AKTIVITI 1. Kenal pasti frasa nama dalam dialog, kemudian bina ayat dengan menggunakan frasa nama tersebut. 2. Cipta satu resipi masakan berasaskan ikan yang ringkas dan buat pembentangan. Tilapia Merah Adam: Pak cik, banyaknya ikan di dalam kolam ini. Apakah nama ikan ini? Pak Cik Halim: Nama ikan ini ialah tilapia merah, Adam. Ikan tilapia spesies ini mudah dipelihara kerana tumbesarannya yang cepat dan berdaya tahan penyakit. Adam: Sudah berapa lamakah pak cik menternak ikan tilapia ini? Pak Cik Halim: Pak cik telah menternak ikan tilapia ini sejak enam tahun yang lalu dan dapat menjanakan pendapatan sebanyak RM6000.00 sebulan. Kini, pak cik mempunyai lima buah kolam ikan tilapia. Setiap kolam mempunyai 4000 ekor ikan. Pak cik akan menjual ikan ini kepada pemborong ikan air tawar apabila beratnya mencapai 500 gram. Ikan tilapia juga akan dijual di pasar tani dan di pasar borong. Adam: Oh, begitu! Apakah jenis masakan yang sesuai untuk ikan ini, pak cik? Pak Cik Halim: Ikan tilapia boleh dimasak dalam pelbagai cara seperti digoreng, dikukus, dimasak kari dan dibakar. Isi ikan tilapia sangat enak, segar, dan mempunyai kandungan protein yang tinggi. Harganya pula berpatutan. Adam: Nampaknya, pak cik seorang penternak ikan air tawar yang berjaya. Selain daripada menjual ikan tilapia segar, apakah produk berasaskan ikan yang dihasilkan? Pak Cik Halim: Pak cik telah mengembangkan perniagaan dengan memproses isi ikan untuk dijadikan nuget ikan, jejari ikan dan filet ikan. Selain itu, produk berasaskan ikan tilapia juga dieksport ke negara Singapura. Adam: Wah, penternakan ikan air tawar ini sangat berpotensi dan menguntungkan! Saya pun mahu menjadi penternak ikan yang berjaya satu hari nanti. Pak Cik Halim: Boleh, Adam. Di mana ada kemahuan, di situ ada jalan. Jom kita ke kolam ikan tilapia merah yang di hujung sana pula. Sekiranya anda seorang petani, apakah langkah-langkah yang diambil untuk memastikan hasil pertanian anda dapat dipasarkan secara meluas di seluruh negara? PERKASA ILMU Ikan tilapia ialah sejenis ikan daripada spesies keluarga Cichlidea. Habitat ikan tilapia merah atau nama saintifiknya Oreochromis niloticus ialah di kawasan air tawar atau air payau seperti tasik, anak sungai dan muara sungai. Saiz ikan yang sesuai untuk dipasarkan ialah 22 cm atau apabila beratnya mencapai 400 gram hingga 500 gram. T E M A 8 96 Bacaan Luas Teknologi Nano Inovasi Pertanian “Nano” berasal daripada perkataan Yunani yang bermaksud kecil. Jika diterjemahkan dalam bentuk ukuran, satu nano bersamaan satu per bilion meter. Nano juga disebut sebagai ilmu halus kerana saiznya yang sangat kecil. Teknologi nano banyak memberikan manfaat kepada manusia melalui perubatan, komunikasi, pembuatan, dan pelbagai aspek dalam kehidupan masyarakat moden. Jika 50 tahun lalu teknologi ini merupakan angan-angan seorang ahli sains yang bernama Richard Feynman, kini teknologi ini telah menjadi kenyataan. Malaysia tidak ketinggalan melibatkan diri dalam arus perkembangan teknologi nano dengan menubuhkan Inisiatif Nanoteknologi Nasional (INN) pada 19 September 2006. Sektor pertanian juga telah menggunakan teknologi nano ini. Teknologi nano mempunyai potensi untuk membangunkan sektor pertanian negara. Terdapat banyak masalah dalam sektor pertanian yang dapat ditangani dengan baik oleh penggunaan teknologi nano seperti ancaman penyakit dan penurunan produktiviti. Teknologi nano membantu usaha pengesanan penyakit tumbuhan melalui penciptaan alat diagnostik. Pengesanan penyakit tumbuhan pada peringkat awal penting untuk melindungi hasil pertanian daripada jangkitan bakteria, kulat, dan virus. Pemeriksaan dan rawatan pertanian melibatkan pengesanan vektor, pengawalan serangga perosak, dan pemantauan penyakit. Serangan penyakit seperti Cucumber Mosaic Virus (CMV) dapat diatasi dengan teknik pengesanan secara nanobiosensor. Virus ini menyerang tanaman seperti cili, timun, tomato, dan tembakau. MARDI turut menggunakan teknologi nano untuk mengesan CMV ini. Selain itu, alat ini juga digunakan untuk mengesan sisa antibiotik dalam produk ayam segar. Oleh itu, teknologi nano perlu dimajukan dan diperluas dalam inovasi pertanian negara. (Kajian MARDI) Sila layari laman sesawang ini untuk maklumat tambahan: http://www.mosti.gov.my/profil/divisions- departments/bahagian-bioteknologi-kebangsaan-biotek 96 96 T E M A 8 97 Murid dapat meneroka bidang perniagaan, keusahawanan, dan pengurusan kewangan. Murid diberi pendedahan untuk mengulas maklumat, membaca, dan memahami makna perkataan, menulis karangan berdasarkan bahan rangsangan, menulis ringkasan, mengapresiasi seloka dengan memberikan respons, menggunakan perbandingan semacam, membina ayat daripada pola ayat dasar, dan menganalisis serta membetulkan kesalahan ayat mudah. Fokus Urus wang dengan bijak demi masa depan 9 EKONOMI DAN PENGURUSAN KEWANGAN Sempit Bertimpuh, Lega Berlunjur Tukaran Wang Asing Tema 98 1.8.2 Pengurusan Wang Saku Amir Danial mendapat wang saku daripada ayahnya sebanyak RM450.00 setiap bulan. Ayah menasihati Amir agar menggunakan wang tersebut secara terancang dan berhemat. 98 Menyimpan wang. Membayar tambang bas sekolah dan alat tulis. Mengasingkan duit belanja sekolah RM7.00. Menerima wang saku daripada ayah. Membayar duit kelas RM10.00. Membayar yuran tuisyen untuk dua mata pelajaran. Pengurusan Wang Berhemat 17 17 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Ulas maklumat dalam gambar mengikut urutan. TEROKA MINDA Bersama-sama dengan rakan, jelaskan pengurusan kewangan anda berdasarkan jadual pengagihan wang. Jadual Pengagihan Wang Minggu 1/2/3/4 Pendapatan (RM) Perbelanjaan (RM) Simpanan (RM) Isnin Selasa Rabu Khamis Jumaat Sabtu Ahad Jumlah 1 3 5 2 4 6 T E M A 9 Unit 99 2.2.1 99 TEROKA MINDA Membaca PERKASA ILMU Kebaikan Pertukaran barang berlaku jika kedua-dua pihak bersetuju Masalah kadar nilaian harga bagi barangan yang ditukarkan Sistem Barter Masalah kemahuan serentak Kuantiti barangan tidak ditetapkan Kesukaran menentukan nilai pertukaran Tiada peningkatan harga Kelemahan AKTIVITI Cari makna perkataan yang berwarna merah dengan merujuk kamus dan glosari. 1. Reka iklan tentang sistem barter. 2. Cari maklumat terkini tentang aktiviti sistem barter. Adakah sistem barter masih relevan diamalkan pada masa ini? Huraikan pendapat anda. Barter Ria Sistem barter ialah amalan pertukaran barang tanpa melibatkan mata wang. Sistem ini merupakan satu sistem yang paling awal wujud di dunia. Sistem barter diperkenalkan oleh masyarakat Mesopotamia. Sistem ini turut diterima pakai oleh bangsa Fenisia yang menukarkan barang-barang yang dimiliki oleh mereka dengan barang-barang penduduk di kawasan bandar. Sebagai contohnya, pada zaman dahulu, garam dianggap sebagai barangan berharga sehinggakan tentera Romawi dibayar gaji dengan garam. Melalui sistem ini, pihak yang terlibat terpaksa membuat pilihan sesama mereka untuk memperoleh barang perantaraan yang boleh memberikan manfaat kepada mereka. Dalam sistem barter, barang-barang digunakan sebagai alat perantaraan mengikut suasana dan zaman bagi memenuhi keperluan dan kehendak seseorang. Sistem ini tiada kriteria standard bagi menentukan nilai sesuatu barangan dan perkhidmatan kerana pembeli dan penjual boleh mendapatkan barangan secara langsung tanpa memerlukan peranan orang tengah. Semasa berlakunya krisis kewangan, banyak orang menggunakan sistem barter kerana nilai mata wang yang tidak menentu. Rakyat Jerman mempraktikkan sistem barter ketika negara itu mengalami kejatuhan nilai mata wang akibat Perang Dunia Kedua. (Sumber: Diubah suai daripada Pertukaran Asing, 1990) T E M A 9 100 3.4.4 100 Sediakan payung sebelum hujan Ingat sebelum kena, jimat sebelum habis Menulis AKTIVITI Berdasarkan bahan rangsangan, hasilkan karangan yang berkaitan dengan langkah-langkah berjimat cermat. PERKASA ILMU Ciri-ciri karangan cemerlang: • Idea relevan berdasarkan kata kunci di samping huraian yang jelas, menarik berserta dengan contoh-contoh yang sesuai. • Kepelbagaian ayat, kegramatisan, kosa kata yang tepat dan luas. • Olahan menarik dengan pemerengganan karangan yang sesuai. • Penggunaan ayat yang gramatis dan penggunaan istilah yang tepat. • Penggunaan penanda wacana yang tepat dan ungkapan menarik seperti peribahasa. Beringat untuk Cermat Faris diminta oleh guru untuk menulis karangan tentang kebaikan berjimat cermat. Dia teringat akan beberapa ungkapan menarik yang pernah diberitahu oleh gurunya. T E M A 9 101 4.1.3 Seloka Teladan Jimat Hidup Sempurna Aduhai malang nasibmu, Tengah bulan sudah termenung, Gaji kecil berbelanja besar, Beli barang tidak kaurancang, Orang kaya hidup bergaya, Orang miskin hidupnya papa, Engkau juga yang kerugian, Akhirnya duit terbang semua. Ayuh kawan mari semua, Kisah ini jadi sempadan, Jangan kita boros belanja, Jangan kita menjadi alpa, Berbelanja biar waspada, Bukan nafsu menjadi raja, Kelak hidup aman sempurna, Masa depan luas terbuka. (B.Liana, 9 Januari 2015) 101 AKTIVITI Seni Bahasa 1. Sampaikan seloka dengan penuh penghayatan. 2. Prosakan seloka tersebut. PERKASA ILMU 1. Seloka bermaksud jenis karangan berangkap yang mempunyai rima akhir yang tidak tetap. Seloka mengandungi unsur-unsur sindiran dan jenaka. 2. Prosa ialah bentuk karya sastera yang dibina dalam bentuk cerita secara bebas. Rima akhir yang bebas Jumlah rangkap dan baris tidak ditentukan Ada nasihat dan pengajaran Nada sindiran Seloka T E M A 9 IMBAS SAYA 102 5.5.1 Reruai untuk Jualan Amal Nazran ialah Pengerusi Kelab Pengguna sekolahnya. Faris pula Bendahari kelab itu. Mereka sedang merancang untuk menyewa reruai bersempena dengan Hari Jualan Amal di Putrajaya. Mereka ke Laman Ilmu untuk berbincang tentang perkara itu. Oh, begitu! Nampaknya kita perlu membayar RM200.00 untuk kos sewaan. Kos ini tidak termasuk bahan mentah untuk membuat aiskrim dan puding. Wah, awak sungguh cekap! Awak memang layak menjadi pengerusi kelab ini. Berapakah harga sewaan reruai bagi setiap lot tapak perniagaan? Idea awak amat menarik. Nazran, bagaimanakah untuk memperkenalkan jualan gerai kita? Wah, baguslah kalau begitu! Pengunjung tentu akan dapat mengetahui harga dan pilihan aiskrim kita. Awak memang perunding ekonomi kelab kita yang hebat. Saya telah menghubungi pihak penganjur program ini. Mereka telah menetapkan harga sewaan reruai. Harga sewaan sebuah reruai ialah RM100.00 bagi sehari. Kita boleh menyewa satu tapak lot reruai untuk dua hari penyertaan. Pada pendapat saya, kita boleh menambahkan jenis jualan untuk gerai kita. Kita boleh menjual buah-buahan yang telah siap dipotong. Kita boleh membuat promosi semasa hari jualan itu. Irdina telah membuat brosur tentang kepelbagaian jenis aiskrim yang terdapat di reruai kita. 102 Tatabahasa AKTIVITI 1. Kenal pasti pola ayat dasar. 2. Bina ayat berdasarkan pola ayat dasar tersebut. TEROKA MINDA Cadangkan langkah-langkah yang perlu dibuat untuk menganjurkan karnival mini di sekolah anda. Media massa berperanan penting dalam sektor perniagaan untuk mempromosikan sesuatu barangan. Berikan pendapat anda. T E M A 9 103 103 1.1.1 Rancang ketika Berbelanja Apabila berbelanja cuba jimat cuba rancang Mengurus kewangan dengan bijak sungguh senang Apabila engkau susah simpananmu akan berguna Masa depan kita terjaga dengan sempurna. Rancang teman rancang, jangan kaubazirkan Wang lebih kausimpan, kelak engkau senang Semak barang dulu, elak penipuan Kerana barang itu barang tiruan. Apabila berbelanja cuba ingat cuba rancang Pasti engkau berasa gembira masa hadapan Uruskan kewangan simpanlah dengan segera Kelak belanja pendidikan dapat kaubiaya. Rancang teman rancang, jangan kaubazirkan Wang lebih kausimpan, kelak engkau senang Semak barang dulu, elak penipuan Kerana barang itu barang tiruan. Ayuh, mari fikir semula Kalau sedang susah ada wang sangat berguna Ada simpanan di bank Kewangan terjaga tangkis masalah Hai, berguna juga simpanan yang ada Segala sukar berakhir sudah Apabila dah guna akaun yang ada Segala sukar berakhir sudah Apabila dah senang engkau bersyukurlah. (Nyanyikan lagu ini mengikut irama lagu Kalau Berpacaran, Ana Raffali, Sohaimi Mior Hassan, dan Altimet) Urus Tadbir Kewangan 18 18 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI 1. Ujar perkataan dan rangkai kata dengan betul. 2. Nyanyikan lagu dengan menggunakan muzik latar. TEROKA MINDA Huraikan faedah-faedah menyimpan wang untuk masa depan. 1. Pada pendapat anda, bagaimanakah kita dapat menjadi seorang pengguna yang bijak? 2. Jelaskan peranan FOMCA untuk melindungi hak pengguna. T E M A 9 Unit 104 104 2.2.2 1. Layari laman sesawang syarikat penerbangan yang akan dipilih. Contoh: www.malaysiaairlines.com 4. Sahkan jumlah harga yang disetujui 6. Buat pembayaran secara dalam talian Terbang Bersama-sama Aiman Fiqri merancang untuk melancong ke Miri, Sarawak, pada bulan Disember tahun ini. Panduan tempahan tiket penerbangan adalah seperti yang berikut: Pilih satu harga daripada harga yang ditawarkan Pilih harga promosi Tarikh berlepas dan tarikh pulang Bilangan penumpang Kelas penerbangan Gelaran, nama penumpang, nombor kad pengenalan, maklumat untuk dihubungi, e-mel, dan nombor telefon 5. Lengkapkan maklumat penumpang 3. Bandingkan harga Pilih harga tiket dan insurans perjalanan 2. Tempah tiket penerbangan dalam talian AKTIVITI Membaca Baca dan fahami maklumat daripada arahan, kemudian jelaskannya kepada rakan anda. TEROKA MINDA Secara berkumpulan, buat tempahan hotel dalam talian untuk percutian selama tiga hari dan dua malam. Rancang aktiviti percutian anda. T E M A 9 105 PERKASA ILMU 3.5.1 Waspada Sebelum Rugi Kad Mesin Juruwang Automatik atau kad ATM ialah kad yang digunakan oleh pengguna untuk mengeluarkan wang atau memindahkan sejumlah wang ke dalam akaun pada bila-bila masa. Pengguna hanya perlu memasukkan nombor pengenalan peribadi atau nombor PIN apabila mahu membuat transaksi kewangan. Kad ATM dapat mewujudkan akses terhadap akaun penggunanya. Oleh itu, pengguna perlu mengambil beberapa langkah agar wang tidak dicuri. Sebagai pengguna, kita perlulah memastikan kad disimpan di tempat yang selamat. Pengguna sepatutnya menyimpan kad di tempat yang sama dan tidak mudah dilihat oleh orang lain. Langkah ini perlu diambil supaya jika kad hilang atau dicuri, pengguna dapat menyedari kehilangan kad dengan cepat. Kad yang hilang perlu dilaporkan dengan segera kepada pihak bank. Selain itu, pengguna kad ATM juga perlu menghafal nombor PIN yang diterima daripada institusi perbankan. Hal ini dikatakan demikian kerana pengguna perlu menjaga kerahsiaan nombor PIN daripada orang lain. Pengguna juga tidak sepatutnya menggunakan maklumat diri seperti tarikh lahir sebagai nombor PIN dan tidak menyimpan nombor PIN bersama-sama dengan kad ATM. Seterusnya, pengguna perlu mengelak daripada mendedahkan maklumat perbankan kepada pihak yang tidak dikenali. Hal ini berlaku kerana terdapat pihak yang memperdaya pengguna dengan menawarkan skim-skim yang menarik. Oleh itu, sikap berhati-hati dapat mengelakkan pengguna daripada menjadi mangsa penipuan dalam talian. Di samping itu, pengguna perlu meneliti slip transaksi. Pengguna juga perlu memaklumkan pertukaran alamat dan nombor telefon kepada pihak bank. Perkara tersebut perlu kerana sebarang maklumat daripada pihak bank akan terus sampai kepada pengguna. Dengan cara ini, maklumat diri pengguna terpelihara. Kesimpulannya, semua pengguna kad ATM perlu sentiasa berwaspada dan menjaga kad masing-masing dengan baik. Sebarang kecuaian akan mengundang padah. (Sumber: www.bankinfo.com.my) Membuat perenggan ringkasan: • Pilih isi penting. • Ada kesatuan dan pertautan isi penting. • Pertautan terhasil dengan menggunakan penanda wacana. Contohnya, selain itu, tambahan pula, di samping itu, selanjutnya, dan seterusnya. Huraikan langkah-langkah yang perlu diambil bagi memastikan anda tidak terpedaya dengan skim cepat kaya yang ditawarkan oleh pihak yang tidak bertanggungjawab. 105 Menulis AKTIVITI Catatkan isi-isi penting dalam teks dan buat ringkasan. T E M A 9 106 4.2.1 Hari Keusahawanan Pada pertengahan tahun, Sekolah Menengah Kebangsaan Bandar Baru Muhibah mengadakan Hari Keusahawanan. Pihak sekolah bekerjasama dengan Persatuan Ibu Bapa dan Guru (PIBG) membina beberapa buah gerai. Hari Keusahawanan ini dilaksanakan untuk menambah dana PIBG sekolah. Seawal matahari mulai menampakkan wajahnya, semua kelab dan persatuan telah membuka gerai jualan seperti gerai air, gerai buah-buahan, gerai gorengan, gerai aneka nasi, dan gerai kuih-muih. Haziq, Adelina, dan Reetha, daripada Kelab Perdagangan, telah memilih jualan aneka nasi. Mereka menjual pelbagai jenis nasi seperti nasi ayam, nasi tomato, nasi jagung, dan nasi hujan panas. Gerai berderetan di tempat yang luas macam padang. Pihak PIBG sebagai penganjur telah bersedia untuk menerima kedatangan para pengunjung. Ahli Jawatankuasa PIBG telah bertungkus lumus mengadakan promosi sejak dua bulan yang lalu. Seawal pagi, Haziq selaku pengerusi kelab telah mengagih-agihkan tugas kepada setiap ahli. Para petugas gerai sibuk macam lebah mengendalikan barangan yang hendak dijual di khemah masing-masing. Mereka kelihatan bersemangat walaupun terpaksa mengangkat barang yang berat seperti batu. Menjelang tengah hari, keadaan menjadi riuh seperti pasar apabila pengunjung mula mengunjungi gerai jualan. Pada pukul 3:00 petang, gerai mereka telah mengadakan jualan penghabisan stok. Mereka bekerja cepat seperti kilat untuk melayan pengunjung yang berpusu-pusu menyerbu gerai mereka. Mujurlah mereka rajin seperti semut dan saling bekerjasama menjalankan tugas di gerai. Selepas berjualan, khemah gerai dibersihkan. Semua sisa makanan dibuang supaya kawasan itu tidak berbau busuk seperti bangkai. Haziq dan rakan-rakannya berasa gembira kerana memperoleh keuntungan. Sesungguhnya, Hari Keusahawanan ini juga memberikan pendedahan kepada Haziq dan rakan-rakannya tentang pengalaman menguruskan gerai. 106 Seni Bahasa AKTIVITI 1. Nyatakan perbandingan semacam dalam bentuk peta pemikiran. 2. Bina ayat menggunakan perbandingan semacam. AKTIVITI Berdasarkan teks di atas, jelaskan pandangan anda tentang aktiviti Hari Keusahawanan dari segi: (a) Cara aktiviti itu boleh dijalankan dengan berkesan. (b) Rasional aktiviti tersebut dikatakan boleh memberikan kesan baik kepada pihak sekolah. (c) Cadangan mempertingkatkan keberkesanan aktiviti tersebut. T E M A 9 107 Pembelian dalam Talian 107 AKTIVITI Tatabahasa Betulkan kesalahan ayat dalam dialog dan berikan alasan. Selamat pagi, encik. Saya Raihana. Selamat pagi, Raihana. Sama-sama. Encik, saya berminat dengan majalah ekonomi berwarna jingga yang bernombor kod IM003 serta IM027. Apa stok yang masih ada? Majalah yang dikehendaki oleh saudari masih ada stok. Untuk pengetahuan saudari, majalah IM003 yang baharu berkulit tebal. Saudari setujukah untuk membelinya. Benar, saya bersetuju untuk membeli kedua majalah tersebut. Cara membuat pembayaran bagaimanakah? Minta saudari boleh membuat pembayaran di bank simpan nasional. Nombor akaun bank ialah 1412245 678912345. Pembelian akan terbatal jika pembayaran tidak dilakukan dalam tempoh 24 jam. Oh! begitu. Saya akan memaklumkan tentang pembayaran tersebut kepada encik setelah membuat transaksi di bank. Baiklah. Saya akan berikan bersama-sama pembayaran bukti. Terima kasih. Bolehkah saudari memberikan alamat bere-mel yang lengkap? TEROKA MINDA Nazran Raihana Raihana Raihana Raihana Raihana Nazran Nazran Nazran Nazran Nazran Berdasarkan peta pemikiran yang sesuai, jelaskan kebaikan dan kelemahan pembelian dalam talian. 5.6.1 T E M A 9 108 108 Pengukuhan dan Pengayaan PERKASA ILMU Gerakan koperasi di Malaysia bermula pada tahun 1922. Koperasi merupakan salah satu kegiatan kokurikulum di sekolah menengah. Koperasi sekolah ialah sebuah badan berkanun yang didaftarkan mengikut Undang-undang Malaysia. Usahawan mampu berperanan sebagai model ikutan kepada masyarakat. Huraikan. Koperasi Sekolah Penubuhan koperasi sekolah bertepatan dengan Falsafah Pendidikan Kebangsaan (FPK), iaitu memperkembang potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan insan yang seimbang dan harmoni dari segi intelek, rohani, emosi, dan jasmani. Sejarah penubuhan awal koperasi sekolah ini tercetus daripada idea YM Prof. Diraja Ungku Abdul Aziz bin Ungku Abdul Hamid, semasa beliau bertugas sebagai Naib Canselor Universiti Malaya. Terdapat beberapa matlamat penubuhan koperasi sekolah. Seperti yang termaktub dalam undang-undang kecil koperasi sekolah, antara tujuan penubuhannya adalah untuk menyediakan kemudahan menyimpan wang kepada anggota koperasi, iaitu murid sekolah. Perkara ini mendidik budaya menabung dalam kalangan mereka. Dengan adanya koperasi, murid dapat mempraktikkan ilmu yang dipelajari. Pengetahuan menguruskan koperasi boleh diaplikasikan dalam mata pelajaran seperti Ekonomi, Prinsip Perakaunan, dan Matematik. Hal ini secara tidak langsung menjadikan sesi pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas bertambah menarik dan menyeronokkan. Selain itu, aktiviti berkoperasi turut menyediakan kemudahan jualan barangan keperluan murid di sekolah seperti barang-barang persekolahan, makanan, dan pakaian. Semua aktiviti jualan tersebut diadakan setelah mendapat kebenaran daripada pengetua sekolah. Aktiviti ini dapat memupuk minat ahli koperasi dalam bidang keusahawanan dan melatih murid tentang asas perniagaan. Pengiktirafan diberikan kepada mereka yang berusaha keras untuk menggerakkan koperasi sekolah masing-masing. Bagi tujuan menilai prestasi sesebuah koperasi, rata-rata sekolah mengadakan Hari Koperasi Sekolah pada setiap tahun. Melalui Hari Koperasi Sekolah, murid bukan sahaja berpeluang untuk memahami objektif koperasi pada peringkat sekolah dengan lebih dekat, bahkan turut membuka mata dan minda mereka tentang sumbangan koperasi sekolah sebagai wahana penggerak ekonomi negara. (Sumber: Diubah suai daripada Ahmad Marzuki Ismail, 2007) AKTIVITI 1. Jelaskan makna perkataan yang berwarna merah dengan merujuk glosari dan kamus. 2. Senaraikan isi penting dan tulis ringkasan. T E M A 9 109 10 109 Kenali Malaysia Cintai Malaysia Malaysia kaya dan terkenal sebagai tempat tumpuan pelancong Murid memperoleh maklumat tentang tempat-tempat menarik di Malaysia dan mempelajari kepentingan sektor pelancongan dalam menjanakan sumber ekonomi negara. Murid turut diperkenalkan dengan pelancongan kesihatan, agropelancongan, ekopelancongan, dan inap desa. Fokus PELANCONGAN Tema 110 1.2.1 110 19 19 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI 1. Dengar dan fahami seni kata lagu. 2. Ulas percutian di Malaysia berdasarkan lagu. Malaysia yang kupuja Di desa juga di kota Mari nikmati semua Cuti-cuti Malaysia. Pohon-pohon melambai Terkenang desa nan permai Keluarga sahabat handai Mari beramai-ramai. Cuti-cuti Malaysia Cuti rakan sekerja Murid-murid ikut semua Cuti dalam negara. Cuti-cuti Malaysia Cuti sihatkan diri Meningkat produktiviti Semua ada di sini. Keluarga mentua gembira Dibawa cuti bersama Mari sandarkan rupa Budaya diperkaya. Marilah bergembira Cuti rehatkan minda Semuanya kita ada Malaysia mempesona. Cuti-cuti Malaysia Terdapat beberapa tapak warisan dunia UNESCO di Malaysia. Antaranya termasuklah Taman Negara Mulu di Sarawak, Taman Negara Kinabalu di Sabah, Melaka, Georgetown di Pulau Pinang, dan Tapak Arkeologi Lembah Lenggong di Perak. (Sumber: Jabatan Warisan Negara) PERKASA ILMU Jelaskan aktiviti ekopelancongan yang terdapat di Malaysia. Nyatakan kepentingan aktiviti ini kepada penduduk negara ini. Pesona Malaysia T E M A 10 (Sumber: Diubah suai daripada www.liriklagumuzika.com) (Nyanyikan lagu ini mengikut irama lagu Cuti-cuti Malaysia) Unit 111 2.2.3 Malaysia bumi bertuah. Banyak anugerah semula jadi yang dimiliki oleh Malaysia dapat dijadikan destinasi pelancongan. Satu daripada sumber alam semula jadi yang mampu menjadi daya penarik pelancong ialah Air Terjun Sungai Chiling yang terletak di tengah-tengah hutan simpan negeri Selangor. Air Terjun Sungai Chiling ini terletak di Kuala Kubu Bharu, Selangor. Air Terjun Sungai Chiling merupakan satu daripada air terjun tercantik di negeri Selangor. Air terjun ini mempunyai tiga tingkat. Perjalanan dari pintu masuk kawasan Sungai Chiling untuk sampai ke air terjun mengambil masa kira-kira satu jam selepas lima kali menyeberang jeram. Air jeram ini agak deras dan dalam jika hari hujan. Pemandangan di sepanjang perjalanan ke kawasan Air Terjun Sungai Chiling dari Kuala Kubu Bharu sangat memukau kerana terdapat sebuah tasik yang sangat luas. Tasik ini merupakan Empangan Sungai Selangor. Terdapat juga pengunjung yang singgah di tasik ini selepas ke Air Terjun Sungai Chiling. Kawasan sungai di sekitar Air Terjun Sungai Chiling ini juga dikenali sebagai Santuari Ikan Kelah kerana kawasan ini telah diwartakan sebagai tempat perlindungan ikan kelah. Kita akan dapat melihat banyak ikan kelah semasa melintasi sungai-sungai di kawasan air terjun ini. Anugerah alam ini haruslah kita pelihara. Kita akan kehilangan aset penting yang menjadi sumber kepada industri pelancongan di negara kita jika kelestarian alam ini tidak diutamakan. 111 AKTIVITI 1. Huraikan maklumat penting yang terdapat dalam petikan yang diberikan. 2. Secara berkumpulan, baca teks dengan sebutan dan intonasi yang betul. Mengapakah tempat ini sesuai sebagai lokasi tarikan pelancong? Jelaskan pendapat anda. Membaca Anugerah Alam T E M A 10 112 3.6.1 Pelancongan kesihatan bermaksud aktiviti individu atau pesakit yang melancong ke negara lain untuk mendapatkan rawatan atau perkhidmatan kesihatan. Antara negara yang terkenal dengan pelancongan kesihatan ialah China, Hong Kong, India, New Zealand, Pakistan, Singapura, Korea Selatan, Thailand termasuklah Malaysia. • Meyakinkan pelancong • Pemacu utama ekonomi negara3 • Kos perubatan yang berpatutan • Kemudahan yang moden • Doktor dan jururawat bertauliah • Persekitaran hospital yang kondusif • Kemudahan penginapan • Hab halal global • Produk dan ubatan yang dijamin berkualiti 2 • Berkembang di Asia • Antara yang terbaik di dunia • Bilangan pelancong meningkat • Banyak faktor pemangkin 1 112 Menulis Sihat sambil Melancong AKTIVITI Hasilkan karangan berdasarkan maklumat yang terdapat dalam bahan yang diberikan. PERKASA ILMU Pada pendapat anda, mengapakah negara Asia menjadi tumpuan masyarakat dunia bagi aktiviti pelancongan kesihatan? Graf menunjukkan perbandingan jumlah pelancong yang datang ke Malaysia pada tahun 2014 dan 2015, dan jumlah keuntungan yang diperoleh bagi tahun tersebut. T E M A 10 (Sumber: Tourism Malaysia) RM72 bilion 27.44 juta orang 2014 RM69.1 bilion RM72 bilion 25.70 juta orang 27.44 juta orang 2015 113 4.3.1 Papot ialah makhluk asing dari planet Vanus. Apabila tiba di bumi, Papot terlalu teruja untuk melawat tempat-tempat yang menarik di Malaysia. • Ternampak burung • Bertanya khabar • Terpegun dan seronok • Melihat pantai • Bercakap dengan perahu dan penyu • Pelik melihat wau • Bertukar menjadi wau • Suka makan akok • Macam piring terbang • Makan 70 keping • Makan nasi kerabu • Terkejut kerana pedas • Badan berasap • Terbang ke Melaka • Terbang ke Masjid Kristal • Hairan melihat diri sendiri • Pantulan imej • Terpesona dengan seni bina • Terlihat beberapa buah gerai • Tiba-tiba terbau makanan • Menuju ke arah bau tersebut • Dengar muzik tarian joget • Terbang ke Muzium Istana Kesultanan Melaka • Bercakap dengan pahlawan Melaka • Rakam gambar tempat bersejarah • Pulang ke Vanus 113 AKTIVITI 1. Hasilkan karya fiksyen berdasarkan maklumat yang diberikan. 2. Gunakan bahasa yang indah dan menarik dalam karya fiksyen tersebut. Meneroka Malaysia Seni Bahasa T E M A 10 1 2 3 4 114 5.1.1 114 Tatabahasa Istimewanya Langkawi 26 E, Jalan Indah Mekar 1, Taman Rimba Cendana, 53600 Kuala Lumpur. 7 Julai 20 Menemui kembali sahabat setiaku, Diana Zawil, yang kini berada di Brunei Darussalam. Apa khabar? Saya berharap semoga Diana sekeluarga sentiasa sihat dan ceria. Tujuan saya menulis surat ini adalah untuk berkongsi pengetahuan dan pengalaman saya bercuti di Pulau Langkawi baru-baru ini. Sahabatku Diana, Pulau Langkawi terletak di negeri Kedah Darul Aman. Pulau ini mempunyai tarikannya yang tersendiri. Menteri Besar dan penduduk Kedah amat mengalu-alukan kedatangan para pelancong ke pulau ini. Pelancong boleh menaiki kapal terbang atau feri untuk ke Pulau Langkawi. Terdapat banyak tempat yang menarik dan terkenal di Pulau Langkawi. Jika Diana ke pulau ini, Diana boleh berkunjung ke Pantai Cenang, Makam Mahsuri, Kereta Kabel Gunung Mat Chincang, Galeria Perdana, Dataran Lang, dan Pekan Kuah. Untuk pengetahuan Diana, Dataran Lang yang menjadi mercu tanda Pulau Langkawi telah dirasmikan oleh Perdana Menteri Malaysia yang keempat pada tahun 1996. Di Pulau Langkawi, Diana boleh melihat alam semula jadi flora dan fauna, terutamanya jika berkunjung ke Pulau Tasik Dayang Bunting, Pulau Singa Besar dan Pulau Beras Basah. Selain itu, Diana boleh ke Geo Park Langkawi untuk melakukan pelbagai aktiviti yang menarik. Pulau Langkawi juga merupakan pusat beli-belah zon bebas cukai. Di sini, Diana boleh membeli barang-barang daripada produk gamat, pinggan mangkuk, pelbagai jenis coklat, beg tangan, minyak wangi, pakaian, peralatan sukan, dan bermacam-macam lagi. Keistimewaan yang terdapat di Pulau Langkawi pasti menambat hati para pengunjung. Pelancong yang datang ke sini pasti membawa pulang buah tangan dan kenangan manis. Tentu Diana juga akan mempunyai pengalaman yang sama nanti. Akhir kata, saya berharap semoga perkongsian maklumat ini dapat membantu Diana untuk bercuti ke Pulau Langkawi pada masa yang akan datang. Saya juga berharap semoga kita bersua lagi. Sahabatmu, Norma Sulaiman Pemajmukan ialah proses merangkaikan dua kata dasar atau lebih yang membawa makna tertentu. Contoh: jalan raya, kuat kuasa, anak emas (Sumber: Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga, 2015) PERKASA ILMU TEROKA MINDA Dengan menggunakan peta pemikiran, bandingkan keistimewaan tempat pelancongan di Malaysia dengan tempat pelancongan yang terdapat di negara jiran. T E M A 10 Puan Norma Sulaiman sekeluarga telah melancong ke Pulau Langkawi baru-baru ini. Beliau menulis sepucuk surat kepada rakannya untuk berkongsi pengetahuan dan pengalaman. AKTIVITI Senaraikan kata nama am dan kata nama khas yang mengalami pemajmukan daripada bahan, kemudian bina ayat. 115 1.2.2 Kawasan rumput di Ladang Ternakan Lembu Mosilou menghijau. Kawasan rumput di ladang ternakan ini terbentang luas. Ladang Ternakan Lembu Mosilou sungguh indah. Ladang yang indah ini terletak di kaki Gunung Kinabalu. Pekan Kundasang terletak tidak jauh dari ladang Mosilou. Pekan yang kecil ini menjual sayur-sayuran dan buah-buahan. Lembu-lembu di padang rumput itu sihat. Lembu-lembu yang sihat itu sedang meragut rumput. Pelancongan tani atau agropelancongan ialah gaya atau aktiviti pelancongan yang berasaskan kegiatan pertanian, perikanan, dan penternakan. (Sumber: www.fama.gov.my) 115 Agropelancongan 20 20 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Berbual secara berkumpulan dengan menggunakan ayat tunggal dan ayat majmuk berdasarkan bahan yang diberikan. Indahnya Bumi Bertuah T E M A 10 Unit 116 2.3.1 116 AKTIVITI Baca dan kenal pasti idea utama dan idea sampingan berdasarkan bahan. Membaca Seronoknya di Inap Desa Muhaimin dan rakan-rakan telah berkesempatan untuk merasai keadaan hidup di desa, iaitu melalui Program Inap Desa. Sabtu (Hari Pertama) 9:00 pagi Kami tiba di Inap Desa Al-Habshi di Bandar Maharani Muar, Johor. Kami disambut dengan persembahan kumpulan Samrah Arab dan diajak menari bersama-sama. Kami dijamu dengan kuih-muih tradisional, lontong, sate, dan laksa Johor. Kami bersalam-salaman dengan penduduk setempat dan berbual-bual mesra. 10:00 pagi Kami dibawa untuk mengikuti aktiviti kehidupan di kampung. Kami dapat merasai keseronokan mandi air kolah dan tidur berbaring di atas tikar mengkuang. Kami juga dibawa menikmati suasana di bendang sambil mengail dan menangkap ikan sepat. Ikan yang ditangkap dibawa pulang untuk dimasak sebagai juadah makan tengah hari. 3:00 petang Kami dibawa melawat ke sebuah perkampungan di Parit Jawa sambil menyaksikan adat istiadat masyarakat Jawa. Kami juga berkesempatan menaiki bot persiaran di Sungai Muar sambil menyusuri keindahan bandar Muar. Sebelum pulang ke inap desa, kami sempat singgah di Tanjung Ketapang untuk melihat keindahan matahari terbenam. 8:00 malam Kami dibawa ke Sabak Awor untuk menjamu selera. Ikan bakar di sini sungguh sedap. Sambil makan kami dihiburkan dengan persembahan ghazal. Ahad (Hari Kedua) 6:30 pagi Kami bangun awal pagi dan mandi. Setelah itu, kami bersarapan. Sebelum kami bertolak pulang, kami berpeluang untuk membeli buah tangan hasil produk tempatan. TEROKA MINDA Sediakan satu bentuk pakej aktiviti inap desa yang menarik di tempat tinggal anda. Definisi rasmi bagi inap desa menurut Kementerian Pelancongan dan Kebudayaan Malaysia (1995) ialah: ‘...di mana pelancong tinggal bersama-sama dengan keluarga tuan rumah dan mempelajari gaya hidup serta budaya mereka sama ada secara langsung atau tidak langsung’. (Sumber: http://www.ukm.my/fep/perkem/pdf/perkemVI/PERKEM2011-2-5D5.pdf) PERKASA ILMU T E M A 10 117 3.7.1 BINTULU, 28 November – Festival Layang-layang Antarabangsa Borneo Bintulu, Sarawak berlangsung daripada 23 – 27 September. Festival ini adalah festival yang kesebelas. Festival ini telah diberi penambahbaikan supaya menjadikannya satu upacara yang paling berprestij sekali. “Festival layang-layang kali ini kita jangkakan tercatat dalam The Malaysia Book of Records bagi kategori The Longest Arch Kite Tunnel. Program ini dijangka dapat menarik perhatian pengunjung dari dalam dan luar negara,” katanya pada sidang media di sini petang semalam. Beliau percaya bahawa festival layang-layang dalam kalendar pelancongan ini dapat membantu mempromosikannya pada mata dunia. Festival ini dapat menggalakkan lebih ramai orang daripada luar Bintulu datang berkunjung ke sini. “Festival ini mendapat pengiktirafan serta sokongan peserta antarabangsa. Pada setiap tahun terdapat penambahan peserta. Hal ini memberikan harapan untuk penganjur bagi menjadikannya sebagai sukan layang-layang terbesar di rantau Pasifik,” ujar beliau lagi. Perasmian dijangka disempurnakan oleh Ketua Menteri Sarawak pada 27 September, jam 9:30 pagi. Tujuan perasmian ini ialah untuk menarik perhatian ramai tentang festival ini. Majlis yang diadakan di lapangan terbang lama Bintulu ini akan dihadiri oleh orang kenamaan negeri Sarawak. 117 Secara umumnya, wau dan layang-layang ialah dua jenis permainan yang sama. Perkataan wau disebut oleh masyarakat Melayu Pattani (Thailand) dan masyarakat di sesetengah negeri seperti Terengganu, Kelantan, Kedah, dan Perlis. Sementara itu, perkataan layang-layang pula digunakan di negeri sebelah Pantai Barat Semenanjung Malaysia seperti Selangor dan Melaka. Ada pendapat yang menyatakan bahawa wau berasal dari negara China sejak 3000 tahun yang lalu. Pada awalnya, wau dicipta sebagai lambang kebesaran sesebuah negara. Apabila sesebuah negara berjaya dalam peperangan, rakyat akan meraikannya dengan cara menerbangkan wau di angkasa. Kini, permainan wau atau layang-layang dijadikan sebagai salah satu daripada aktiviti riadah yang menyeronokkan oleh masyarakat pelbagai peringkat usia. (Sumber: www.motac.gov.my) PERKASA ILMU Menulis Festival Layang-layang Berprestij AKTIVITI Analisis tatabahasa dan betulkan kesalahan yang terdapat dalam petikan. T E M A 10 118 4.3.2 sebuah negeri Langkawi keji sejarah difitnah legenda luar negeri seorang diri Mahsuri sakit hati pemuda tidak berkekalan tampan anak tempatan dikahwinkan tujuh keturunan ibu mentua bersumpah darah putih musnah ke tanah tak sudah puteri 118 Mahsuri Seni Bahasa AKTIVITI Hasilkan empat rangkap syair berdasarkan gambar dan perkataan yang diberikan. T E M A 10 119 5.1.2 PERKASA ILMU Kata adjektif sifatan atau keadaan Kata adjektif warna Kata adjektif ukuran Kata adjektif bentuk Kata adjektif waktu Kata adjektif jarak Kata adjektif cara Kata adjektif perasaan Kata adjektif pancaindera KATA ADJEKTIF baik, jahat merah, ungu panjang, pendek bulat, lurus baru, lampau jauh, nyaris cepat, sering rindu, ragu sedap, comel 119 Cuti persekolahan hujung tahun sudah tiba. Saya berasa begitu teruja dan tidak sabar menunggu tibanya waktu untuk pergi bercuti. Keluarga saya telah merancang untuk bercuti ke pantai timur sambil mengadakan sambutan hari keluarga yang kami adakan saban tahun. Pada tahun ini, mak ngah telah memilih Pantai Timur sebagai destinasi kami. Kami bertolak pada awal pagi. Van yang dipandu oleh ayah meluncur laju menuju ke destinasi. Setiap orang, tidak kira besar ataupun kecil, tua ataupun muda, dibekalkan dengan dua helai kemeja-T berwarna jingga dan ungu. Sepanjang perjalanan dari lebuh raya Karak hingga Gambang, mak ngah tidak putus-putus memuji keindahan pemandangan dan kehijauan landskap alam semula jadi. Perjalanan kami mengambil masa yang lama. Begitu lambat rasanya untuk sampai ke destinasi kami. Kami terasa penat dan lenguh apabila duduk lama di dalam kereta. Hotel tempat kami menginap sangat cantik kerana terletak di persisiran pantai. Pasir pantai di situ berwarna keemasan, bersih, dan halus. Saya berasa segar menghirup udara pagi yang sungguh nyaman. Di hotel tersebut terdapat banyak kolam mandi yang pelbagai bentuk. Ada kolam berbentuk segi empat, bulat, dan bujur. Saya berasa sungguh gembira kerana dapat bercuti bersama-sama keluarga dalam percutian yang amat menyeronokkan pada kali ini. Percutian kali ini merupakan percutian yang paling hebat dan menjadi kenangan yang terindah buat saya dan keluarga. Tatabahasa AKTIVITI 1. Senaraikan kata adjektif berdasarkan bahan. 2. Bina ayat dengan menggunakan kata adjektif dalam perbualan. Hanis serta keluarganya telah bercuti di Pantai Timur Malaysia pada cuti persekolahan hujung tahun. Mereka bercuti sambil menyambut hari keluarga. Hanis merakamkan pengalamannya di dalam sebuah buku catatan. Bercuti ke Pantai Timur T E M A 10 120 Riadah di Taman Botani Putrajaya Salah satu destinasi yang menarik untuk kita lawati ialah Taman Botani Putrajaya. Di Taman Botani ini terdapat Taman Etnobotani yang dikendalikan oleh Jabatan Landskap dan Taman, Putrajaya. Taman Botani ini ialah Taman Herba. Pelbagai jenis herba boleh didapati di sini. Taman Botani ini sesuai bagi pencinta alam flora dan fauna. Biasanya, ibu bapa dan anak-anak meluangkan masa mereka di sini pada hujung minggu. Ada yang datang pada awal pagi dan ada juga yang gemar datang pada waktu petang. Bagi keluarga yang tidak gemar berjalan jauh, mereka bolehlah menyewa basikal di taman yang luas ini. Mereka yang berminat untuk menyewa basikal perlu datang lebih awal kerana bilangan basikal di sini terhad. Sebaik-baiknya, penunggang basikal memakai cermin mata hitam jika berbasikal pada waktu panas bagi mengelakkan mata daripada pancaran cahaya matahari. Kalau tidak mahu berbasikal, pengunjung boleh menggunakan perkhidmatan trem. Pengunjung boleh duduk di dalam trem sambil menghirup udara segar dan menikmati panorama yang indah. Sekali-sekala menarik juga berkaki ayam di atas rumput. Aktiviti ini juga bagus untuk kesihatan. Di Taman Botani yang diselenggarakan oleh Perbadanan Putrajaya ini, terdapat banyak kawasan yang ditanam dengan bermacam-macam tanaman seperti Denai Helikonia, Taman Pepanjat, Taman Suria, Bukit Palma, Taman Afrika, Taman Amerika Tropika, Laman Bunga Raya, Terowong Bunga Kertas, dan Taman Paku Pakis. Sejuk mata melihat pemandangan yang indah ini. Ayuh kita ke Taman Botani Putrajaya! 120 Pengukuhan dan Pengayaan Duniaku AKTIVITI 1. Senaraikan kata nama am, kata nama khas, dan kata nama khas yang mengalami pemajmukan. 2. Baca dan fahami maklumat dalam bahan untuk membina satu blog pelancongan anda. Sila layari laman sesawang www.blogspot.com untuk membina blog secara percuma. Di Putrajaya, pengunjung boleh melakukan banyak aktiviti yang menarik seperti berkunjung ke Taman Warisan Pertanian, Taman Wetland, dan Taman Saujana Hijau. Mereka yang meminati aktiviti lasak pula bolehlah berkunjung ke Taman Cabaran. Selain itu, pengunjung boleh menaiki kapal persiaran di Tasik Putrajaya dan menikmati keindahan bunga-bungaan di Festival Floria Putrajaya. PERKASA ILMU T E M A 10 11 121 Sejarah mengajar manusia tentang kehidupan Murid dapat mengutarakan pendapat, meneroka, dan menghargai sejarah serta warisan negara. Aktiviti pembelajaran berfokus pada kemahiran berfikir seperti membuat banding dan beza, menghasilkan teks pengacaraan, mencari maklumat, dan menganalisis bahan sastera mengikut tema. Fokus Tak Lapuk Dek Hujan, Tak Lekang Dek Panas SEJARAH DAN WARISAN Tema 122 1.3.1 Melaka Bandar Raya yang Bersejarah Muzium Warisan Baba dan Nyonya telah dibuka pada tahun 1985. Muzium ini memaparkan cara kehidupan masyarakat Baba dan Nyonya di Melaka pada penghujung abad ke-19. Masjid Kampung Hulu ialah masjid tertua di negeri Melaka. Masjid ini dibina pada sekitar tahun 1720 hingga 1728 ketika penjajahan Melaka oleh Syarikat Hindia Timur Belanda. Haliza menceritakan pengalamannya melawat ke tempat bersejarah di negeri Melaka. Jalan Hang Jebat Jalan Hang Lekir Jalan Tokong Dataran Pahlawan (Melaka Megamall) Jalan Kubu Jalan Masjid Kampung Dua MASJID KAMPUNG HULU Jalan Portugis Jalan Hang Kasturi Hang Jebat Muzium Muzium Budaya Cheng Ho Jalan Kampung Pantai Jalan Kampung Hulu BANGUNAN STADHUYS MUZIUM WARISAN BABA DAN NYONYA Gereja St. Paul Jalan Quisyside Sungai Melaka AKTIVITI Terangkan maklumat tempat bersejarah di negeri Melaka. 21 21 Mendengar dan Bertutur TEROKA MINDA Huraikan kepentingan memulihara tempat bersejarah. Sejarah Mengajar Erti Kehidupan T E M A 11 Unit 123 Kota A’Famosa bermaksud “yang termasyhur” dalam bahasa Portugis. A’Famosa telah dibina sewaktu Portugis menawan Melaka pada tahun 1511. Kampung Morten ialah kampung Melayu yang terletak di tengah Bandaraya Melaka. Kampung Morten merupakan Muzium Hidup kerana penduduknya masih mengekalkan reka bentuk rumah dan budaya hidup Melayu asli. Nama kampung ini diambil bersempena dengan nama J. F. Morten yang membangunkan kampung ini pada tahun 1920-an. Bangunan Stadhuys atau Dataran Belanda telah dibina pada sekitar tahun 1641–1660 dan menjadi kediaman rasmi Gabenor Belanda ketika itu. Terdapat Muzium Etnografi di sini yang memaparkan budaya masyarakat Melayu, Cina, India, Baba dan Nyonya, Chetti, dan Portugis. Jalan Parameswara Dataran Pahlawan (Melaka Megamall) Hang Jebat Muzium Jalan Kampung Pantai Jalan Kee Ann Jalan Munshi Abdullah Kampung Bukit Cina KAMPUNG MORTEN Kampung Jawa Jalan Bendahara Jalan Bunga Raya Jalan Laksamana Jalan Gereja Dataran Belanda Jalan Temenggong Lorong Bt. China Istana Kesultanan Melaka Jalan Istana Taman Sejarah Porta de Santiago Jalan Merdeka Peta tempat bersejarah di Bandaraya Melaka. (Sumber: Brosur pelancongan negeri Melaka) bandar raya – umum Contoh ayat: 1. Mereka meninggalkan kampung untuk mencari kerja di bandar raya. 2. Melaka ialah bandar raya yang bersejarah. Bandaraya – kata nama khas yang diwartakan oleh kerajaan negeri Contoh ayat: 1. Bangunan Sultan Ibrahim terletak di Bandaraya Johor Bahru. 2. Majlis Bandaraya Pulau Pinang telah dirasmikan pada 15 Disember 1976. PERKASA ILMU T E M A 11 KOTA A’FAMOSA 124 2.4.1 Ipoh ialah ibu negeri dan pusat pentadbiran negeri Perak yang terletak 200 kilometer dari Kuala Lumpur. Nama Ipoh berasal daripada nama sejenis tumbuhan, iaitu pokok ipuh. Pada tahun 1988, Ipoh telah diisytiharkan sebagai bandar raya. Terdapat banyak sejarah dan warisan yang boleh dijejaki di Ipoh. Pelbagai kaum di Ipoh seperti Melayu, Cina, dan India mewujudkan kepelbagaian budaya. Seni bina bangunan di sini mempunyai tarikan yang tersendiri. Bangunan Mahkamah Tinggi Ipoh, Stesen Kereta Api Ipoh, dan bangunan Hong Kong and Shanghai Bank masih mengekalkan ciri-ciri seni bina Inggeris. Begitu juga halnya dengan bangunan Pejabat Pos Lama Ipoh dan Dewan Bandaran Ipoh. Selain itu, seni bina Moghul dan Islam pula dapat dilihat pada Masjid Paloh yang dibina pada tahun 1912. Keunikan pakaian tradisional masyarakat di sini masih dipertahankan. Selain pemakaian ceongsam, sari, doti, dan samfu, busana putera dan puteri Perak merupakan warisan tradisional yang tak lapuk dek hujan, tak lekang dek panas. Bagi masyarakat Melayu, “busana putera dan puteri Perak” masih dipakai dalam majlis rasmi atau dalam adat istiadat persandingan. Ipoh juga mempunyai pelbagai makanan tradisional yang terkenal seperti rendang tok, mi rebus, kacang putih, kopi putih, ayam tauge, dan nasi kandar. Pengunjung pasti rambang mata untuk memilih aneka makanan yang disajikan. Keaslian rasa makanan tradisional Ipoh ini pasti menambat selera sesiapa sahaja yang berkunjung ke sini. Kesimpulannya, Bandaraya Ipoh sarat dengan elemen sejarah dan kepelbagaian budaya. Maka, sejarah dan warisan bandar raya ini hendaklah dipelihara dan dipulihara agar generasi akan datang dapat menelusuri nilai dan sejarahnya. 124 Membaca Kenali Ipoh AKTIVITI 1. Jelaskan maksud kosa kata dan ungkapan yang menarik dalam teks. 2. Bina lima ayat daripada kosa kata dan ungkapan menarik tersebut. TEROKA MINDA Namakan beberapa contoh bangunan bersejarah yang anda tahu dan ceritakan keistimewaannya. PERKASA ILMU Ungkapan menarik ialah susunan kata yang menarik dan mempunyai maksud tertentu seperti peribahasa, kata-kata hikmat, dan cogan kata. T E M A 11 125 3.1.1 Mata wang Johor Duit syiling emas zaman Sultan Abdul Jalil Shah II (1571 – 1597) • Kupang emas bentuk bulat. • Kupang emas bentuk segi lapan. Mata wang Melaka • Pitis dan setengah pitis zaman Sultan Muzaffar Shah (1445 – 1459). • Setengah pitis zaman Sultan Mansur Shah (1459 – 1477). Mata wang Kedah Tarra tembaga yang digunakan semasa pemerintahan Sultan Dhiauddin Mukarram Shah (1661 – 1687). Mata wang Kelantan Pitis Kelantan ini telah digunakan pada tahun 1904. Sebahagian besar pitis Kelantan dibuat dengan menggunakan acuan yang berbentuk pohon pitis. Kaedah dari negara China ini mula diperkenalkan semasa pemerintahan Dinasti Tang (618 – 906). 125 Menulis Galeri Numismatik AKTIVITI Berikan makna perkataan dan rangkai kata yang berwarna merah dalam petikan, kemudian bina ayat bagi menjelaskan maksudnya. (Sumber: Muzium dan Galeri Seni, Bank Negara Malaysia) Sejarah perkembangan wang bermula dengan evolusi tamadun manusia sejak tahun 2000 Sebelum Masihi (SM) yang lalu. Manusia menggunakan sistem barter atau sistem tukar barang sebelum adanya wang berbentuk logam, contohnya kulit binatang, pedang, barang tembaga, dan hasil pertanian. Penemuan logam lembut seperti emas, perak, dan tembaga menjadi titik tolak kepada sejarah penggunaan wang daripada pelbagai bahan logam. Mohan, Haliza, dan May Ling telah berkunjung ke Galeri Numismatik di Muzium dan Galeri Seni, Bank Negara Malaysia. Mereka ingin membuat kajian tentang sejarah mata wang di Malaysia. 3.1.1 Nyatakan persamaan dan perbezaan antara mata wang dahulu dengan mata wang sekarang. T E M A 11 126 Sejarah Dewan Bahasa dan Pustaka Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP), atau nama asalnya Balai Pustaka, ditubuhkan pada 22 Jun 1956 di Johor Bahru, Johor. Pada ketika itu, DBP merupakan sebuah jabatan kecil di bawah Kementerian Pelajaran. Penubuhan DBP adalah untuk mengembangkan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Pada peringkat awal, DBP mengorak usaha murninya di Bukit Timbalan, Johor Bahru. Hasil Kongres Bahasa dan Persuratan Melayu ke-III di Singapura dan Johor Bahru pada 16 hingga 21 September 1956, pihak kerajaan telah menerima cadangan untuk menukar nama Balai Pustaka kepada Dewan Bahasa dan Pustaka. Pada tahun 1957, DBP telah berpindah ke Kuala Lumpur dan ditempatkan di bekas wad hospital di Jalan Young. Pada 31 Januari 1962, DBP telah berpindah ke bangunan sendiri di Jalan Lapangan Terbang Lama atau Jalan Dewan Bahasa. Bermula pada tahun 1977, DBP Cawangan Sabah di Kota Kinabalu, DBP Cawangan Sarawak di Kuching, DBP Wilayah Utara di Bukit Mertajam, DBP Wilayah Timur di Kota Bharu, dan DBP Wilayah Selatan di Johor Bahru telah dibuka. Kini, DBP beroperasi di bangunan ibu pejabat yang baharu, iaitu Menara Dewan Bahasa dan Pustaka. Bangunan yang terletak di Jalan Dewan Bahasa, Kuala Lumpur ini turut menempatkan pejabat DBP Wilayah Tengah. (Sumber: www.dbp.gov.my) 4.4.1 126 ATUR CARA MAJLIS SAMBUTAN ULANG TAHUN DBP 8:30 pagi: Ketibaan kakitangan Dewan Bahasa dan Pustaka 8:45 pagi: Ketibaan Pengerusi Lembaga Pengelola Dewan Bahasa dan Pustaka – Nyanyian Lagu Negaraku dan Dewan Bahasa – Bacaan Doa – Tayangan Video “Sejarah Dewan Bahasa dan Pustaka” – Ucapan Alu-aluan Ketua Pengarah DBP – Persembahan Deklamasi Puisi – Ucapan Pengerusi Lembaga Pengelola Dewan Bahasa dan Pustaka dan Majlis Penyampaian Anugerah Perkhidmatan 1:00 tengah hari: Majlis Bersurai Ulang Tahun ke-59 Dewan Bahasa dan Pustaka T E M A 11 Seni Bahasa AKTIVITI Sediakan teks pengacaraan majlis berdasarkan bahan, kemudian persembahkan teks pengacaraan tersebut. 127 127 1.3.2 PENGUMUMAN Salam sejahtera dan selamat pagi. Satu bengkel mencanting batik tradisional peringkat kebangsaan 20 akan diadakan seperti butiran yang berikut: Penyertaan: Murid sekolah menengah Tarikh: 29 Julai 20 Hari: Sabtu Masa: 9:00 pagi hingga 12:00 tengah hari Tempat: Dewan Kenanga Pembimbing: Jurulatih Pelukis Batik Yuran Masuk: RM25.00 seorang peserta Anjuran: PKKM Cawangan Terengganu Alatan: Pihak urus setia akan menyediakan canting, lilin, pewarna, dan kain putih sahaja. Peralatan tambahan lain hendaklah dibawa sendiri oleh peserta. Semua peserta yang berminat hendaklah menghantar borang penyertaan dan bayaran sebelum 15 Julai 20 . Sebarang pertanyaan, sila hubungi Encik Azam bin Bakri, melalui talian 019 123 4567. Sekian, terima kasih. 22 22 Mendengar dan Bertutur Bengkel Mencanting Batik Haliza menyertai lawatan ke bengkel mencanting batik di Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia (PKKM), Cawangan Terengganu. AKTIVITI Dengar pengumuman dan jelaskan maklumat. TEROKA MINDA Cari maklumat tentang peralatan yang digunakan untuk mencanting batik. Seni Warisan Anak Bangsa T E M A 11 Unit 128 2.1.1 Istana Lama Seri Menanti merupakan istana kebanggaan keluarga diraja Negeri Sembilan Darul Khusus. Istana ini masih kukuh terpelihara dengan pelbagai ukiran yang unik. Istana empat tingkat ini telah dibina oleh dua orang tukang Melayu yang bernama Kahar dan Taib. Pembinaan istana ini bermula pada tahun 1902 dan siap pada tahun 1908. Keunikan seni ukiran Melayu istana ini sangat menarik dengan pelbagai motif seperti lambai-lambai, awan berarak, tampuk manggis, dan bunga semantung. Seni bina istana ini sangat istimewa kerana menggunakan pasak yang diperbuat daripada kayu sebagai paku dari tiang hinggalah atapnya. Jumlah tiang penegak istana ialah 99 batang sebagai melambangkan 99 orang juak-juak hulubalang Negeri Sembilan. Istana ini telah dijadikan muzium diraja pada 14 Julai 1992. Sejak itu, istana ini telah ditadbir oleh Jabatan Muzium Negeri Sembilan. Terdapat pelbagai sudut pameran tentang keluarga diraja Negeri Sembilan yang dipamerkan di sini. Setiap ruang istana dikekalkan seperti asal bagi menunjukkan fungsi ruang tersebut seperti kamar beradu, balai rong seri, dan galeri potret. Muzium ini sentiasa dipelihara dengan baik sebagai warisan sejarah kebudayaan Negeri Sembilan. (Sumber: Diubah suai daripada Arkib Negara Malaysia) Tahun Melawat Negeri Sembilan Kunjungi Istana Seri Menanti Anjuran Jabatan Muzium Negeri Sembilan Sila Hubungi: 07-123 4567 Encik Akmal Ahmad www.srimenanti.gov.my Sudut Pameran Senjata Sudut ini mempamerkan pelbagai senjata lama seperti keris, lembing, dan tombak. 9:00 pagi hingga 5:30 petang 128 Membaca Uniknya Istana Seri Menanti AKTIVITI Baca brosur tentang Istana Seri Menanti dengan sebutan, intonasi, dan nada yang sesuai. TEROKA MINDA Bandingkan dan bezakan Istana Seri Menanti dengan istana lain di Malaysia. Bahasa istana ialah laras bahasa yang digunakan oleh kerabat diraja atau orang kebanyakan (rakyat) semasa berurusan dengan pihak istana. Contohnya, beradu, santap, bersiram, beta, patik, mencemar duli, dan mangkat. PERKASA ILMU T E M A 11 129 3.2.1 129 Tarikh: 15 Ogos 20 Hari: Selasa Masa: 9:00 pagi hingga 12:00 tengah hari Dirasmikan oleh: Pengetua, Sekolah Menengah Kebangsaan Sri Siantan Pertandingan Permainan Congkak Peringkat Sekolah Peraturan Permainan Congkak • Dua orang pemain yang bertanding akan duduk secara menghadap. • Kedua-dua pemain akan memulakan permainan secara serentak dengan mengambil semua buah dalam mana-mana rumah sendiri dan bergerak mengikut pusingan jam. • Pemain tidak dibenarkan untuk melangkau atau Karangan Format Laporan • Tajuk ditulis dengan huruf besar pada setiap awal perkataan kecuali kata sendi nama dan kata hubung. • Tajuk laporan digariskan. • Tulis perenggan isi dan penutup laporan. • Pengakuan pelapor dan tarikh ditulis sebaris. • Tandatangan pada sebelah kiri laporan. • Nama pelapor ditulis di sebelah kiri dengan huruf besar. • Nama dan jawatan pelapor ditulis di bawah nama pelapor dan diakhiri dengan tanda noktah. PERKASA ILMU Menulis Congkak AKTIVITI 1. Tulis laporan tentang pertandingan permainan congkak. 2. Permainan congkak dapat meningkatkan kemahiran matematik pemainnya. Jelaskan pendapat anda. memintas pihak lawan. Setiap kali tiba di rumah ibu sendiri, sebiji buah hendaklah dimasukkan tetapi tidak untuk rumah lawan. Buah yang telah dimasukkan ke rumah ibu lawan menjadi kepunyaan pihak lawan. • Genggaman yang mengandungi buah terakhir mestilah dilepaskan dahulu sebelum mengambil buah yang ada di rumah tersebut dan kembali menapak. • Pemain dikira mati giliran menapak jika buah akhir masuk ke mana-mana rumah kosong. • Pemain lawan akan mendapat giliran menapak kecuali jika naik rumah, maka pemain hidup boleh meneruskan permainan semula. Pemain hanya boleh menikam setelah melalui kampung lawan. • Mana-mana rumah yang terbakar tidak boleh ditandakan. Baki buah disimpan di rumah ibu sendiri. Buah yang masuk ke rumah terbakar hendaklah dibawa menapak semula. • Pemain yang memiliki buah congkak terbanyak dikira sebagai pemenang. Sekiranya jumlah buah congkak sama banyak, maka pemain dengan jumlah kampung terbakar paling banyak dikira kalah. T E M A 11 130 Perjalanan dari Kuala Lumpur ke Cherating mengambil masa hampir dua jam. Suraya tidak sabar-sabar ingin bertemu dengan Mak Cik Senah, ibu saudaranya itu. Dia ingin menghabiskan cuti persekolahannya di Cherating yang terkenal dengan keindahan pantainya. Ibu dan ayah sudah maklum. Suraya suka melihat kepantasan jari-jemari Mak Cik Senah menganyam tikar mengkuang yang berwarna-warni itu. “Mak cik, nampaknya banyak tempahan tikar mengkuang bulan ini,” ujar Suraya sambil memerhatikan Mak Cik Senah laju menyiat mengkuang berduri itu. Mak Cik Senah menguntum senyum. Suraya pernah cuba untuk menyiat daun mengkuang itu tetapi jarinya tertusuk duri. Sejak itu, Mak Cik Senah tidak membenarkan Suraya menyiat mengkuang lagi. Tikar mengkuang Mak Cik Senah memang terkenal di Cherating. Bukan sahaja orang tempatan yang membelinya malahan pelancong asing juga. Apabila ada kelapangan, Mak Cik Senah akan membuat bekas bunga telur, beg, dan bakul daripada mengkuang. Ramai pelancong suka membeli bahan kraf tangan ini. Bengkel Mak Cik Senah telah dikunjungi pelancong dari Eropah, Jepun, dan Timur Tengah. “Senah! Oh, Senah!” tersentak Suraya mendengar laungan suara itu. Dia pasti itu suara Mak Long Jah, isteri Penghulu Lazim. “Oh, engkau Jah! Masuklah!” balas Mak Cik Senah. “Sudah siap tikar yang aku pesan hari tu?” soal Mak Long Jah. “Sudah, kelmarin lagi dah siap,” jawab Mak Cik Senah. Mak Cik Senah menyuruh Suraya mengambil tikar mengkuang berwarna merah jambu dan hijau itu. Mak Long Jah menghulurkan wang RM120.00 kepada Suraya sambil tersenyum puas. Lumayan juga, fikir Suraya. “Mak cik, nanti Su nak tolong warnakan daun mengkuang itu,” kata Suraya sambil mengunyah keropok lekor panas. “Boleh, Su! Kamu juga boleh cuba menganyam tikar itu. Sayang sekali kalau seni menganyam ini hilang begitu sahaja,” jelas Mak Cik Senah. Suraya mengangguk tanda setuju. Dia berazam untuk menyambung seni warisan anyaman tikar mengkuang nenek moyangnya. (Ummi Solehah, 2016) 130 Tikar Mengkuang Seni Bahasa AKTIVITI Bincangkan persoalan dalam cerpen. Pokok mengkuang ialah sejenis tumbuhan yang hidup di kawasan berpaya. Daun mengkuang yang tirus dan panjang mempunyai banyak duri. Daun mengkuang dapat dijadikan tikar, bakul, bekas bunga telur, beg, dan tudung saji. Kemahiran menganyam sangat penting untuk menghasilkan barangan kraf tangan yang cantik daripada daun mengkuang. PERKASA ILMU 4.1.1 T E M A 11 131 5.1.4 Tarian piring merupakan seni tari yang dipelopori oleh masyarakat Minangkabau atau Minang, Sumatera Barat, Indonesia. Seni tari ini kemudiannya turut berkembang dan terkenal dalam kalangan masyarakat Minang yang berhijrah ke Tanah Melayu. Kebanyakan daripada mereka bermastautin di Negeri Sembilan seperti di Seremban, Kuala Pilah, dan Rembau. Biasanya, tarian ini dipersembahkan dalam majlis perkahwinan atau majlis khas untuk menyambut kedatangan tetamu. Tarian ini dinamakan tarian piring kerana penarinya menggunakan piring ketika menari. Tarian ini boleh ditarikan secara berpasangan, lelaki dan perempuan ataupun sekumpulan lelaki sahaja. Penari akan bergandingan sambil mengatur langkah tarian mengikut alunan muzik. Mereka akan menari secara beriringan bermula dengan gerakan perlahan yang semakin melaju. Kemahiran penari menyebabkan piring yang dipegang tidak jatuh. Biasanya semakin banyak latihan tarian dibuat, semakin baik persembahan tarian mereka. Adakalanya, penari akan melambung-lambungkan piring tersebut. Kemahiran menari sehingga tidak menjatuhkan piring menarik perhatian penonton ditambah pula oleh penari yang tersenyum ceria bagi menampakkan keyakinan semasa menari. Gerakan tarian ini menyerupai gerakan petani semasa bercucuk tanam dan menuai padi ketika musim padi menguning. Tarian ini juga melambangkan perasaan gembira dan kesyukuran para petani terhadap hasil tanaman yang diperoleh. Kebiasaannya, penari tarian piring akan memakai pakaian tradisional yang berwarna-warni. Warna terang seperti hijau dan merah menjadi pilihan agar kelihatan menarik. Tarian piring akan diiringi oleh pukulan gong dan rebana sahaja ataupun dengan muzik saluang dan talempong atau caklempong. Keunikan seni tarian piring telah mengangkat tarian ini sebagai salah satu warisan budaya Nusantara yang perlu dikekalkan daripada satu generasi kepada satu generasi yang lain. (Sumber: www.heritage.gov.my/ warisantidakketara, Jabatan Warisan Negara) 131 AKTIVITI Senaraikan kata kerja tak transitif dan bina dialog berdasarkan petikan. Tatabahasa Rentak Tarian Piring Terdapat banyak tarian tradisional di Malaysia. Klasifikasikan tarian tradisional tersebut mengikut kaum dan ceritakan keistimewaannya. T E M A 11 132 Mohan, Haliza, dan Ai Lin berkunjung ke Festival Kuih Tradisional di Kuala Lumpur. SELAMAT DATANG KE FESTIVAL KUIH TRADISIONAL 132 Pengukuhan dan Pengayaan AKTIVITI 1. Berbual berdasarkan bahan. 2. Tulis sebuah karangan tentang kebaikan mempromosikan kuih tradisional pada peringkat antarabangsa. Kuih Tradisional Resipi Dodol Bahan-bahan • 1 kg tepung pulut (diayak) • 1 liter santan • 2 liter air • 1 kg gula melaka • 100 gm gula pasir Cara Masak Masak santan sehingga timbul minyaknya. Kemudian, masukkan tepung pulut dan kacau sehingga sebati. Tuang air secukupnya bersama gula melaka dan gula pasir. Kacau adunan sehingga pekat dan bertukar warnanya, kemudian angkat dan sejukkan. PERKASA ILMU (Sumber: www.rasa.my) T E M A 11 12 Sukan dan rekreasi membentuk gaya hidup sihat Obor Azam Menjulang Citra Nusa 133 Murid diberi pendedahan untuk berbual tentang kegiatan harian, membaca pantun, membina kerangka penulisan dengan menyenaraikan perenggan isi, melengkapkan maklumat diri, menggunakan awalan dan akhiran kata nama, dan memahami serta mengapresiasi syair dan prosa dengan respons peribadi. Fokus SUKAN DAN REKREASI Tema 134 Masyarakat mengamalkan gaya hidup sihat dengan berekreasi: 134 1.4.1 134 Sihat Berekreasi 23 23 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI 1. Berbual dengan rakan tentang aktiviti yang lasak dan mencabar berdasarkan gambar. 2. Secara berkumpulan, cari maklumat sukan lasak lain yang digemari oleh golongan remaja. 3. Bahagikan kelas anda kepada dua kumpulan. Buat satu perbahasan tentang tajuk “Aktiviti Lasak Dapat Menyerlahkan Personaliti dan Membina Keyakinan Diri.” Tubuh yang sihat diperoleh daripada gaya hidup sihat seperti bersenam, beriadah, mengamalkan pemakanan yang seimbang, dan menghindari perkara yang negatif. PERKASA ILMU Flying fox Panjat tembok Berbasikal Sukan permotoran Meluncur Jasmani Cergas T E M A 12 Unit 135 2.1.2 Pak Ajin membeli ikan, Terlihat unggas di pohon kerdas; Gigih dan rajin dalam bersukan, Jasmani cergas minda cerdas. Burung belatuk di pohon turi, Mematuk selesa di balik suria; Sukan membentuk motivasi diri, Disiplin sentiasa cergas ceria. Nampak indah kemboja di jalan, Banyak dilihat menghias pusara; Bersukan beriadah suatu amalan, Mental sihat negara sejahtera. Tersusun indah bunga dahlia, Bunga dilihat di Kuala Kemuju; Sukan riadah amalan mulia, Rakyat sihat negara maju. Bunga matahari hias sepekan, Mata melihat dengan selesa; Elak diri malas bersukan, Agar hidup sihat sentiasa. (B.Liana, 2016) 135 Pantun digunakan sebagai wahana yang mengandungi maksud yang tersirat. Pantun digunakan untuk memberikan nasihat, kiasan, penghargaan, sindiran, dan jenaka kepada masyarakat. Pantun turut dilagukan sebagai hiburan. PERKASA ILMU Membaca Badan Cergas Minda Cerdas AKTIVITI 1. Lafazkan pantun dengan sebutan dan intonasi yang betul. 2. Jelaskan maksud bagi setiap rangkap pantun. T E M A 12 IMBAS SAYA 136 3.4.1 Salam sejahtera saya ucapkan kepada pengacara majlis, panel hakim, guru-guru, dan rakan-rakan yang saya hormati sekalian. Hadirnya saya di pentas yang indah ini bertujuan untuk menyampaikan syarahan yang bertajuk, “Rekreasi Dapat Memberikan Manfaat kepada Masyarakat”. Hadirin sekalian, Rekreasi atau riadah ialah kegiatan yang menyeronokkan, yang boleh menyegarkan badan dan melapangkan fikiran melalui istirahat dan aktiviti yang menghiburkan hati. Oleh itu, masyarakat hari ini tidak boleh menjadikan kesibukan bekerja sebagai alasan untuk tidak berekreasi. Kita akan memperoleh pelbagai manfaat apabila melakukan aktiviti rekreasi. Aktiviti seperti berjoging, berbasikal, dan mendaki gunung boleh menyihatkan tubuh badan. Hal ini dikatakan demikian kerana, apabila kita beriadah, kadar lemak yang terkumpul di dalam badan dapat dikurangkan. Badan kita akan berpeluh. Apabila badan kita sihat, penyakit berbahaya seperti penyakit jantung, kencing manis, dan darah tinggi dapat dihindari, bak kata pepatah Melayu, mencegah lebih baik daripada mengubati. Hadirin sekalian, Selain itu, aktiviti riadah yang dilakukan pada setiap hujung minggu juga mampu menjadi pemangkin untuk mengurangkan tekanan perasaan atau stres dalam diri seseorang. Keletihan dan bebanan kerja yang berterusan menyebabkan seseorang menghadapi kemurungan, lesu, dan tidak bersemangat. Hal ini secara tidak langsung menyebabkan prestasi kerja merosot dan mengundang pelbagai impak negatif seperti mendapat teguran daripada pihak atasan, dilucutkan jawatan, dan sebagainya. Oleh itu, kita perlu menenangkan fikiran dengan melakukan aktiviti riadah. Kebanyakan ibu bapa pada zaman sekarang sibuk bekerja menyebabkan masa untuk bersama-sama dengan anak-anak begitu terhad. Oleh itu, aktiviti riadah yang dilakukan bersama-sama dengan keluarga dapat mengeratkan hubungan kekeluargaan. Semasa beriadah, ibu bapa boleh menasihati anak-anak tentang nilai murni dalam kehidupan sehari-hari. Hadirin sekalian, Akhir kata, kita perlu mempunyai kesedaran tentang kepentingan berekreasi. Amalkan aktiviti berekreasi dalam kehidupan sehari-hari. Negara yang maju lahir daripada masyarakat yang sihat dan cergas. Sekian, terima kasih. 136 Menulis Manfaat Berekreasi AKTIVITI Tulis kerangka penulisan berdasarkan teks. TEROKA MINDA Pada pendapat anda, bagaimanakah kita boleh menangani masalah stres melalui aktiviti berekreasi? T E M A 12 137 4.1.2 Dengarlah anakku ibu berpesan, Riadah dan sukan janganlah bosan, Kesibukan kerja bukan alasan, Agar hidupmu sihat berwawasan. Ayuh anakku banyakkan riadah, Agar hidupmu menjadi mudah, Jika kesihatan tidak diendah, Penyakit hinggap pasti kaugundah. Lakukan riadah setiap masa, Perkara yang sukar menjadi biasa, Tiba waktu kaupasti selesa, Hidupmu ceria juga sentosa. Bersukan anakku janganlah malas, Riadah juga usah kauculas, Lapangkan hatimu hendaklah ikhlas, Amalan baik pasti dibalas. Kesihatan itu pelindung diri, Bagaikan kebun berpagar duri, Rekreasi dan riadah setiap hari, Badan kausihat tanpa sedari. (B.Liana, 2016) 137 TEROKA MINDA Cadangkan cara-cara untuk menyedarkan masyarakat akan kepentingan berekreasi. Syair Pesan Ibu Seni Bahasa AKTIVITI 1. Lagukan syair di bawah dengan nada dan intonasi yang sesuai. 2. Tulis dan jelaskan maksud syair. Masyarakat Malaysia kini mempunyai kesedaran tentang kepentingan mengamalkan gaya hidup sihat. Jelaskan tanggungjawab setiap anggota keluarga dalam usaha menjaga kesihatan diri dan keluarga. T E M A 12 138 5.3.1 Hari Sukan Negara diadakan bertujuan untuk menggalakkan rakyat supaya sentiasa bersukan. Apabila aktiviti sukan dijadikan amalan, rakyat akan sihat dan produktiviti akan meningkat. Ikutilah perbualan antara Nani dengan Idlan tentang manfaat Hari Sukan Negara. Idlan, siapakah golongan yang disasarkan untuk menyertai Hari Sukan Negara? Saya mahu menyertai acara balapan. Awak pula bagaimana? Apakah manfaat yang diperoleh apabila menyertai Hari Sukan Negara, Idlan? Saya mahu menjadi sukarelawan. Hari tersebut dapat menyatukan semua bangsa dan agama. Patriotisme bersemi dalam sukan. Olahragawan dan olahragawati turut mengambil bahagian. Negara bukan sahaja dapat memperluas jaringan ekonomi melalui pembangunan industri sukan, malah rakyat dapat meningkatkan rangkaian pengetahuan sukan mereka. Peserta yang terlibat dalam Hari Sukan Negara ialah murid, pesara, pekedai, petani dan seluruh sektor awam, sektor swasta serta Orang Kurang Upaya. Apakah aktiviti yang akan dijalankan pada hari tersebut? Saya dimaklumi bahawa Munir ialah juruacara pada hari tersebut. Dia merupakan mahaguru dalam bidang pengacaraan di tempat kita. Jika begitu, kita mesti menyertai program ini! Aktiviti berdasarkan 3M, iaitu mudah, murah dan menarik. 138 Tatabahasa Hari Sukan Negara AKTIVITI Kenal pasti imbuhan awalan dan imbuhan akhiran berdasarkan dialog. T E M A 12 139 139 1.4.2 Riana telah mendapatkan maklumat diri Dr. Hajah Mastura binti Johar, jurulatih aerobik kebangsaan. Tentang Saya • Jurulatih aerobik sukan berprestasi tinggi, iaitu gimnastik aerobik peringkat antarabangsa. • Jurulatih pasukan aerobik negara ke Sukan Asia Tenggara (Sukan SEA) di Manila dan di Bangkok. • Ketua Jurulatih (Master Trainer) Majlis Kecergasan Kebangsaan (NFC). • Naib Presiden Jawatankuasa Teknikal untuk “Aerobik Gimnastik”, Persekutuan Gimnastik Malaysia. • Pengarah Regim Kecergasan “Stick2Stix” untuk Women Sport and Fitness Foundation Malaysia (WSFFM). • Terlibat dalam kecergasan aerobik, program rekreasi, dan sukan pada peringkat kebangsaan dan antarabangsa. Tentang senamrobik • Pergerakan kumpulan otot kecil kepada otot besar yang berterusan untuk suatu jangka waktu mengikut rentak muzik. • Senaman yang mengaktifkan sistem jantung dan paru-paru dan menjadikan organ tersebut bekerja lebih kuat daripada keadaan asal. Faedah senamrobik Meningkatkan kecekapan sistem peredaran darah, mencegah osteoporosis, mewujudkan sistem imunisasi yang kuat, mengurangkan kandungan lemak di dalam badan, serta dapat meningkatkan produktiviti kerja. (Sumber: Dr. Hajah Mastura binti Johar) Senamrobik 24 24 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Main peranan dengan menemu bual Dr. Hajah Mastura binti Johar atau tokoh lain. Arena sukan mampu memupuk semangat muhibah dan perpaduan. Huraikan. Cergas Aktif T E M A 12 IMBAS SAYA Unit 140 2.2.1 Sukan berkuda ialah sukan yang mengasah kemahiran menunggang kuda oleh penunggangnya. Sukan ini mewujudkan persefahaman antara manusia dengan kuda. Hal ini dikatakan demikian kerana penunggang kuda perlu bijak mengawal emosi diri dan kuda di hadapan khalayak. Terdapat acara sukan yang melibatkan aksi berkuda seperti balet kuda, lompat palang, menunggang kuda jarak jauh, dan polo. Aksi balet kuda memerlukan keupayaan kuda mempersembahkan pergerakan badan yang menarik. Ciri-ciri persembahan kuda yang baik berdasarkan kekerapan dan kebebasan pergerakan kuda, keanjalan langkah kuda, dan keinginan kuda bergerak ke hadapan. Selain itu, aksi berkuda lompat palang memerlukan penunggang yang mahir menunggang kuda, melompat halangan, atau melakukan aktiviti lombol. Penunggang kuda perlu yakin kerana perasaan takut akan menyebabkan kuda tertekan sehingga mengganggu pergerakan kuda. Penunggang yang baik mestilah cekap mengawal kuda untuk bergerak, berlari, dan berhenti. Di samping itu, acara menunggang kuda jarak jauh pula memerlukan kuda yang lasak. Perkara ini penting kerana kuda memerlukan stamina dan kemampuan semula jadi. Kuda yang dilatih untuk ditunggang dinilai berdasarkan gaya dan kebolehan kuda dan penunggangnya. Sukan berkuda dapat melatih pemain mengimbangkan diri, meregangkan otot, dan membaiki pergerakan otot seluruh badan. Selain itu, amalan menunggang kuda dapat mempertingkatkan kecekapan otak kiri kerana penunggang perlu peka dan tangkas terhadap persekitaran. 140 Membaca Melompat Lebih Jauh AKTIVITI 1. Berikan maksud perkataan yang berwarna merah dengan merujuk kamus dan glosari. 2. Bina ayat dengan perkataan tersebut bagi menjelaskan maksudnya. Qabil Ambak bin Mahamad Fathil ialah anak kelahiran Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur yang mula berkecimpung dalam sukan berkuda sejak berusia 10 tahun. Pada tahun 2001, beliau menjuarai liga Piala Dunia Asia Tenggara dan dianggap sebagai penunggang kuda termuda yang memenangi pertandingan tersebut. Beliau juga merupakan atlet lelaki terbaik dalam Sukan SEA ke-21, dan penerima anugerah Malaysian Olympian 2001. Beliau berjaya mempertahankan kejuaraan dalam Sukan SEA pada tahun 2001, 2005, dan 2007. (Sumber: www.qabilambak.com) PERKASA ILMU Cadangkan langkah-langkah untuk mempopularkan sukan berkuda agar dapat disertai oleh masyarakat tanpa mengira peringkat usia, status mahupun bangsa. T E M A 12 141 3.3.1 141 Menulis Bintang Negara AKTIVITI Tulis maklumat diri tokoh dalam perenggan dengan menggunakan ayat yang gramatis. Dua orang atlet negara yang turut memperoleh pingat emas dalam Sukan Paralimpik 2016 di Rio de Janeiro, Brazil ialah Muhammad Ziyad bin Zolkefli dalam acara lontar peluru F20 dan Abdul Latif bin Romly dalam acara lompat jauh T20. Siti Noor Radiah binti Ismail pula memenangi pingat gangsa dalam acara lompat jauh T20. PERKASA ILMU 27 September 1987 Biodata Pencapaian Dorongan Harapan Cabaran Lahir di Kampung Sertik, Karak, Pahang Minat yang mendalam Ibu bapa dan keluarga Jurulatih Terus memperoleh kejayaan dan mengharumkan nama negara Tidak mudah mengalah Membesar di Padang Besar, Perlis Ibu bernama Lailah binti Salleh Bapa bernama Mohamad Puzi bin Mat Isa Emas acara olahraga100 meter, kategori T36 dalam Kejohanan Olahraga Dunia IPC 2015 di Doha, Qatar Tidak menjadikan kekurangan fizikal sebagai halangan Emas acara olahraga lompat jauh, perak acara 100 meter dan 200 meter kategori T36 dalam Sukan Para Asia 2014 di Incheon, Korea Selatan Emas acara olahraga 100 meter kategori T36 dalam Sukan Paralimpik 2016 di Rio de Janeiro, Brazil Emas acara olahraga 100 meter dan 200 meter kategori T36 dalam Sukan Para ASEAN 2015 di Singapura Mohamad Ridzuan bin Mohamad Puzi TEROKA MINDA Pilih seorang tokoh sukan yang anda tahu dan tuliskan maklumat tokoh tersebut. Sekolah Pendidikan Khas di Bukit Dumar Ria, Lancang, Pahang (Sumber: Temu bual dengan Mohamad Ridzuan bin Mohamad Puzi dan Majlis Sukan Negara, 12 Februari 2016, dan akhbar Berita Harian, 17 September 2016) T E M A 12 142 4.1.3 Matahari telah condong sedikit ke arah barat menandakan hari sudah petang. Sekumpulan murid kelihatan berlari-lari mengelilingi padang sekolah. Hari ini ada latihan bola sepak. Azizan tidak berlatih. Dia hanya berdiri di tepi padang. “Bilakah perlawanan pasukan bawah 15 tahun, Din?” Soal Cikgu Rosman kepada Cikgu Nordin sebaik-baik sahaja Cikgu Nordin menghampirinya dan Azizan. “Minggu depan,” jawab Cikgu Nordin, ringkas. Azizan sungguh kecewa. Dia pasti tidak dapat bermain dalam perlawanan itu nanti. “Janganlah kecewa, Azizan. Kita tak boleh nak mengelakkan perkara yang sudah berlaku,” kata Cikgu Azizan. “Tentu ada hikmah di sebalik kecederaan kaki awak,” kata beliau lagi. “Janganlah kecewa, Azizan,” celah Cikgu Rosman pula. “Perlawanan ini bukanlah perlawanan persahabatan yang terakhir,” katanya lagi untuk memujuk Azizan. Azizan sekadar tersenyum nipis. Apalah gunanya menjadi ketua pasukan kalau sekadar menonton perjuangan rakan-rakan sepasukan di tepi padang. “Cikgu, bolehkah saya berada bersama-sama dengan pasukan walaupun saya tidak dapat bermain?” Soal Azizan. “Ya, sudah tentu boleh,” kata Cikgu Nordin. “Awak boleh memperhatikan strategi perlawanan pihak lawan dan merangka perubahan strategi pasukan awak nanti,” kata Cikgu Nordin. “Awak boleh bertindak sebagai pengurus pasukan,” celah Cikgu Rosman. “Walaupun awak tak boleh bermain bola, awak boleh memainkan peranan yang lain,” kata beliau lagi. “Main tetap main. Lawan tetap lawan,” sambungnya menyuntik semangat juang Azizan. “Ya, main tetap main, lawan tetap lawan,” bisik hati kecil Azizan, penuh semangat. Perkara yang penting ialah kejayaan dalam perjuangan. Dia tidak rela melihat pasukannya dikalahkan oleh pihak lawan. (Dipetik dan diubah suai daripada novel Zizan atau Zidane: Pasukan Paling Top karya Alias Derais, KarnaDya Solutions Sdn. Bhd.) 142 Hikmah dan Cabaran Seni Bahasa AKTIVITI Kenal pasti pengulangan kata dan singkatan kata dalam petikan. TEROKA MINDA Secara berkumpulan, cari maklumat tentang sejarah bola sepak negara dan perkembangan sukan ini sehingga sekarang. T E M A 12 143 5.2.1 Sukan memanah telah menjadi aktiviti rekreasi yang popular dalam kalangan masyarakat pada masa ini. Anak-anak muda mula berjinak-jinak dalam sukan ini. Di sekolah-sekolah juga sukan ini telah diperkenalkan. Tujuannya adalah untuk mencungkil bakat baharu yang berpotensi. Terdapat beberapa perkara yang perlu diberikan perhatian dalam sukan memanah ini. Pertama, teknik dan strategi semasa memanah. Pemanah perlulah berhati-hati ketika hendak menarik busur sebelum dilepaskan. Pandangan mestilah tajam dan fokus pada papan sasaran. Pemanah tidak boleh terburu-buru untuk melepaskan busur tersebut. Pemanah mestilah berada dalam keadaan tenang dan tidak terganggu bagi memastikan panahan mereka tidak tersasar. Kedua, latihan intensif. Pemanah perlu menjalani latihan intensif agar kemahiran memanah dapat ditingkatkan. Latihan memanah ini harus dilakukan secara berulang-ulang ataupun berkali-kali sehingga pemanah betul-betul serasi dengan teknik memanahnya. Latihan intensif ini juga dapat mengelakkan pemanah daripada mendapat kecederaan semasa bertanding. Hal ini berlaku demikian kerana sukan memanah memerlukan kekuatan pada otot-otot tangan. Ketiga, undang-undang sukan memanah. Pemanah mampu menguasai sukan ini jika mereka mengetahui dan memahami undang-undang yang ditetapkan. Hal ini penting bagi memastikan pemanah dapat menyusun strategi mereka untuk mendapatkan mata yang lebih tinggi, seterusnya memenangi sesuatu pertandingan. Kesimpulannya, ketiga-tiga perkara di atas membantu individu yang ingin menjadi pemanah berwibawa. Penganjuran kejohanan sukan memanah tempatan yang sering diadakan dapat dijadikan landasan untuk mempersiapkan bakat baharu sukan memanah negara di pentas antarabangsa. Asyraf Sabry merupakan setiausaha kelab memanah di sekolahnya. Beliau telah pergi ke pejabat Persatuan Memanah Kebangsaan Malaysia (PMKM) untuk mendapatkan maklumat tentang sukan ini bagi kegunaan anggota kelab memanah beliau. 143 TEROKA MINDA Secara berkumpulan, bandingkan dan bezakan sukan memanah dengan sukan menembak dalam bentuk peta pemikiran. AKTIVITI Cari kata ganda yang terdapat dalam petikan dan bina ayat menggunakan kata ganda tersebut. Tatabahasa Sukan Memanah T E M A 12 144 Atlet perlu mengambil makan ikut sukat yang sesuai. Atlet olahraga memerlukan minum yang khas untuk memberikan tenaga. Ahli sukan perlu mengurangkan pengambilan sup krim. Protein dan karbohidrat perlu diambil dalam masa 30 minit selepas latih. Buah-buahan dijadikan sebagai ganti snek. Protein dapat membentuk antibodi untuk melawan jangkit penyakit. Kejayaan atlet bergantung pada persiapan mental, fizikal, dan makanan gizi. Pengambilan banyak protein tetapi tidak senam akan menukarkan lebih protein jadi lemak. 144 Pengukuhan dan Pengayaan AKTIVITI Berikan imbuhan awalan dan akhiran bagi perkataan yang sesuai dalam bahan. Pemakanan untuk Kesihatan TEROKA MINDA Secara berpasangan, nyatakan manfaat amalan pemakanan bagi ahli sukan. Jadual Keperluan Kalori Gender Kalori yang diperlukan dalam sehari 2000 – 2500 kalori 1600 – 2000 kalori (Sumber: pmr.penerangan.gov.my) Lelaki Wanita T E M A 12 145 Perindustrian Pemacu Negara Maju 13 Malaysia menjadi hab makanan antarabangsa Murid memperoleh pelbagai pengetahuan tentang perindustrian negara dan usaha-usaha mengantarabangsakannya. Murid dapat meningkatkan pengetahuan kosa kata melalui pelbagai maklumat yang berkaitan dengan produk halal di pasaran, pensijilan halal, Industri Kecil dan Sederhana (IKS), industri automobil negara, e-usahawan, e-dagang, dan sebagainya. Fokus PENGANTARABANGSAAN INDUSTRI NEGARA Tema 146 1.4.3 Amer Danial dan rakan-rakan telah pergi ke Ekspo Cita Rasa Antarabangsa di Bukit Jalil pada hujung minggu lepas. Dia berasa sungguh gembira kerana berpeluang untuk menimba pengalaman yang sangat berharga. • Ekspo terbesar di dunia • Gerai dan ruang pameran • Produk tempatan dan luar negara • 20 buah negara luar turut serta • Promosi produk • Sambutan meriah • Pelbagai lapisan masyarakat • Pengunjung antarabangsa • Mengenali produk makanan, kesihatan, dan kosmetik 146 25 25 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Ceritakan pengalaman anda bersama-sama dengan rakan anda semasa berada di ekspo tersebut. Cita Rasa Antarabangsa TEROKA MINDA Cadangkan beberapa produk makanan tempatan yang boleh dipasarkan pada peringkat antarabangsa dan jelaskan keistimewaannya. Malaysia Hab Industri Makanan T E M A 13 Unit 147 2.2.2 Damia terlihat paparan kuih bakar kemboja Puan Mas di Facebook. Damia cuba berkomunikasi secara santai dengan Puan Mas melalui Facebook. Puan Mas merupakan pengusaha Industri Kecil dan Sederhana (IKS) di Banting, Selangor. 147 Damia: Puan Mas, kami murid Sekolah Menengah Kebangsaan Impian Jaya, bercadang untuk membuat lawatan ke kilang milik Puan Mas. Puan Mas: Oh, bagus tu! Apakah tujuan lawatan ini, Damia? Damia: Kami mahu melihat proses pembuatan kuih bakar kemboja di kilang Puan Mas. Puan Mas sendiri pernah mendapat anugerah tokoh IKS. Perniagaan Puan Mas juga sangat maju. Puan Mas: Terima kasih, Damia. Bilakah Damia bercadang untuk datang melawat ke sini? Damia: Bulan depan, Puan Mas. Boleh saya tahu prosedur untuk membuat lawatan ke sana? Puan Mas: Damia perlu hantarkan surat permohonan ke pejabat urusan kami. Sebaik-baiknya, gunakan surat rasmi sekolah ya. Damia: Baiklah. Boleh saya dapatkan alamat pejabat urusan Puan Mas? Puan Mas: Damia boleh dapatkannya di blog saya. Ada tertera di bahagian atas blog tersebut. Dalam blog tersebut juga telah saya kongsikan peta lokasi Google kilang kami agar pengunjung mudah datang ke sini. Nombor telefon saya juga ada tertera di situ. Damia: Oh, begitu! Baiklah Puan Mas. Bilakah hari yang sesuai untuk kami ke sana? Puan Mas: Saya cadangkan Damia dan rombongan sekolah datang pada hari bekerja. Kalau pada hujung minggu kilang agak sesak dengan pengunjung yang lain. Damia: Baiklah, terima kasih, Puan Mas. Nanti saya maklumkan butiran lawatan kami melalui surat rasmi sekolah. Puan Mas: Sama-sama. Baiklah, Damia. Saya tunggu surat rasmi daripada pihak sekolah Damia. Jumpa lagi nanti. Membaca Industri Kecil Kuih Bakar Kemboja AKTIVITI 1. Baca dan lakonkan dialog di bawah. 2. Anda dan rakan sekelas anda bercadang untuk mengadakan lawatan ke IKS. Sediakan surat permohonan lawatan tersebut. Huraikan kebaikan menjalankan perniagaan melalui Facebook. TEROKA MINDA Cadangkan cara-cara lain untuk mendapatkan maklumat tentang IKS. T E M A 13 148 3.4.2 Teh Herba Jus Herba Kapsul Herba Krim Herba Jus Minuman Produk herba kini tidak hanya tertumpu pada makanan, malahan tertumpu juga pada produk kesihatan dan kecantikan. Durian belanda atau nama saintifiknya Annona muricata merupakan antara tanaman yang banyak digunakan untuk menghasilkan pelbagai jenis produk herba. 148 AKTIVITI 1. Tulis perenggan pendahuluan berdasarkan bahan. 2. Senaraikan buah tempatan lain yang dapat dikomersialkan, kemudian nyatakan kelebihannya. Menulis Industri Herba Durian belanda mampu merawat dan mencegah seseorang daripada risiko mendapat penyakit kanser. Daun durian belanda yang dijadikan serbuk teh untuk diminum, dipercayai dapat merawat sakit kerongkong. Akar, kulit, dan daunnya juga boleh mengubati penyakit kencing manis. Minyak yang terhasil daripada daun atau buahnya yang masih muda jika dicampurkan dengan minyak zaitun dapat digunakan untuk mengatasi masalah sakit sendi dan sengal-sengal badan. (Sumber: www.khasiatherba.com) PERKASA ILMU Jelaskan kelebihan perubatan tradisional berbanding dengan perubatan moden. T E M A 13 149 4.2.1 Fariza dan ibunya pergi ke gerai kesihatan dan kecantikan di Bazar Cita Rasa Herba Tradisi Antarabangsa di Putrajaya. Di sana, Fariza telah membaca brosur yang berkaitan dengan produk perubatan herba. Herba Tradisi Kemunculan produk herba di pasaran hari ini seperti cendawan tumbuh selepas hujan. Hal ini membuatkan produk perubatan dan herba semakin mendapat tempat di hati pengguna. Pengusaha-pengusaha yang bijak bagaikan pendeta, sepantas kilat mencipta pelbagai bahan berasaskan herba untuk menghasilkan produk perubatan secara komersial, terutamanya yang melibatkan kecantikan dan kesihatan demi mendapatkan keuntungan yang berlipat ganda. Tahukah anda? Sejak turun-temurun lagi, pemakanan herba telah pun menjadi amalan untuk mengatasi segala masalah kesihatan mahupun kecantikan. Hari ini, terdapat banyak produk penjagaan diri seperti bedak muka yang dapat menjadikan kulit muka halus macam baldu. Begitu juga dengan penghasilan losen herba yang membolehkan kulit kelihatan lembut dan gebu seperti kapas. Selain itu, terdapat juga syampu-syampu rambut berasaskan herba digunakan khas untuk rambut yang ikal seperti mayang. Bau-bauan syampu ini pula harum seperti bunga. Pengguna kian menerima produk perubatan dan herba halal ini sebagai pilihan terbaik mereka. Oleh sebab produk ini semakin diyakini, pasarannya kini bukan sahaja tersebar luas di dalam negara malah pada peringkat antarabangsa. Daun pandan (Pandanus odorus) Daun sirih (Piper betle) Limau nipis (Citrus aurantifolia) Pegaga (Centella asiatica) Pudina (Mentha arvensis) 149 Cantik, Sihat, dan Bermutu Seni Bahasa AKTIVITI 1. Fahami dan senaraikan perbandingan semacam daripada teks di bawah. 2. Cipta iklan dengan menggunakan perbandingan semacam. 10 jenis herba yang berpotensi untuk dikomersialkan ialah tongkat ali, pegaga, mengkudu, dukung anak, kacip fatimah, halia, misai kucing, hempedu bumi, mas cotek, dan limau purut. PERKASA ILMU (Sumber: Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani) T E M A 13 150 5.4.1 150 AKTIVITI Fahami dan senaraikan frasa nama yang terdapat dalam petikan, kemudian bina ayat bagi menjelaskan maksudnya. Tatabahasa Suci dan Bersih Tanpa Sempadan Muhaimin berpeluang untuk menonton sebuah program bual bicara di kaca televisyen yang membicarakan isu halal dan pemberian sijil halal. Wartawan: Masyarakat hari ini memerlukan satu penerangan yang tuntas daripada Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) berkenaan dengan isu halal dan haram ini. Jadi, sejauh manakah JAKIM memberikan sijil halal kepada pihak yang memohon? Tuan Sahlan: Pensijilan halal hanya dilakukan oleh JAKIM dan Jabatan Agama Islam Negeri. Wartawan: Bagaimanakah pula dengan prosesnya? Tuan Sahlan: Apabila menerima permohonan, kami, pegawai jabatan agama, akan meneliti permohonan tersebut sehingga akar umbi. Wartawan: Maksud tuan? Tuan Sahlan: Maksud saya, kami mengambil kira sumber produk yang diambil, termasuk bahan atau ramuan yang digunakan untuk memasaknya. Keadaan kilang juga penting, iaitu mesti bersih dan suci. Boleh saya teruskan? Wartawan: Silakan, tuan. Tuan Sahlan: Sebenarnya, perkara yang kami tekankan ialah kod pakaian dan pekerjaan berlandaskan Islam. Oleh itu, semua pekerja perlu mematuhi peraturan yang ditetapkan. Wartawan: Bagaimanakah pula pihak tuan menolak sesuatu permohonan itu? Tuan Sahlan: Pihak kami menolak sesuatu permohonan jika premis tersebut tidak mempraktikkan amalan penyembelihan secara Islam mahupun tidak menyediakan makanan yang sewajarnya kepada binatang ternakan tersebut. Wartawan: Terima kasih, Tuan Sahlan. Sebelum saya mengakhiri wawancara kita pada pagi ini, apakah yang ingin tuan katakan tentang pensijilan halal ini? Tuan Sahlan: Kita rakyat Malaysia perlu berbangga kerana kini Pensijilan Halal Malaysia telah dikenali di seluruh dunia. Pada pendapat anda, mengapakah sijil halal penting bagi sesebuah kedai makanan atau produk yang dipasarkan? (Sumber: Diubah suai daripada Sinar Online, 22 Jun 2014) T E M A 13 151 151 1.5.1 Industri automobil negara semakin berkembang maju dan mendapat sambutan yang baik daripada masyarakat. Fasa pertama • Lakaran dan model skala • Reka bentuk kejuruteraan • Penghasilan prototaip dan pengujian Fasa kedua • Pembuatan komponen • Proses cantuman dan kimpalan • Proses tahan karat dan mengecat Fasa keempat • Pemeriksaan kualiti • Pemeriksaan prapenghantaran Fasa ketiga • Memasang enjin • Memasang komponen 26 26 Mendengar dan Bertutur Industri Automobil Negara AKTIVITI Kemukakan soalan berdasarkan maklumat yang diberikan. Ayat Tanya 1. Tanpa Kata Tanya Contoh: Encik Zulkifli pengurus syarikat itu? 2. Dengan Unsur Tanya • Dengan Kata Tanya – Contoh: Harga barang ini berapa? • Dengan Kata Ganti Nama Diri Tanya – Contoh: Benda itu apa? • Dengan Frasa Sendi Nama Tanya – Contoh: Hasya hendak ke mana? Ayat Tanya Susunan Songsang berlaku apabila predikat dalam ayat tanya biasa dikedepankan untuk memberikan tekanan yang berlainan. Bahagian predikat ayat yang dikedepankan itu boleh menerima partikel -kah. Contoh: Nama kamu siapa? / Siapakah nama kamu? Usahawan Berwibawa T E M A 13 TEROKA MINDA Huraikan langkah-langkah untuk meningkatkan penjualan kereta nasional ke luar negara. Unit 152 2.2.3 152 Salam sejahtera dan salam teknologi industri. Yang dihormati saudara pengerusi majlis, panel hakim yang adil lagi bijaksana, penjaga masa yang tidak alpa akan setiap detik waktunya, para peserta yang saya kagumi, serta hadirin yang saya kasihi. Tajuk syarahan saya pada hari ini ialah “Kelebihan Malaysia Sebagai Pemangkin Sektor Perindustrian”. Hadirin yang saya hormati, Kita tidak boleh menyangkal bahawa Malaysia sememangnya mempunyai banyak kelebihan dalam menjanakan sektor perindustrian. Saya katakan begini kerana kemerosotan dalam sumbangan komoditi utama seperti sektor pertanian, pembalakan, dan perlombongan bijih timah sedang berlaku kini. Keadaan ini telah memberikan peluang kepada sektor perkilangan, terutama sektor pembuatan untuk terus berkembang pesat. Sektor perkilangan ini juga berkembang kerana adanya promosi, galakan kerajaan dan insentif lain seperti pelaburan, pemberian taraf perintis, dan zon perdagangan bebas. Hal ini telah membawa kepada peningkatan taraf kemudahan asas dan perkhidmatan. Melalui galakan ini, pelaburan dari dalam dan luar negara kian meningkat bagi sektor perkilangan. Hal ini memberikan sumbangan yang besar kepada negara. Hadirin yang saya kasihi, Akhir kata, dapat saya rumuskan di sini bahawa Malaysia sememangnya bertuah kerana persekitaran yang ada membantu dan menjadi pemangkin kepada perkembangan pesat dalam bidang perindustrian. Sekian, terima kasih. Membaca Pemangkin Perindustrian di Malaysia AKTIVITI 1. Anda dikehendaki membaca teks secara luncuran dan imbasan, kemudian nyatakan faktor-faktor yang menyumbang kepada perkembangan sektor perindustrian di Malaysia. 2. Cari maklumat dan bincangkan sumbangan industri perkilangan dalam meningkatkan ekonomi negara. Benih durian tolong semaikan, Bertambah yakin jika bertunas; Syarahan perindustrian saya hulurkan, Menjadi pemangkin kupasan bernas. Karangan jenis syarahan mengandungi: • Pendahuluan – Kata alu-aluan dan penyataan tajuk • Isi – Kesan baik dan kesan buruk • Penutup – Kesimpulan am dan saranan, serta harapan PERKASA ILMU Ibrahim Khalil telah terpilih untuk mewakili sekolahnya dalam pertandingan Syarahan Peringkat Negeri Perak. T E M A 13 153 3.4.3 Hidup akan lebih mudah jika kita ada capaian Internet. Program seperti e-usahawan yang diselia oleh Perbadanan Pembangunan Multimedia Malaysia (MDeC) dapat mengubah hidup seseorang dengan adanya pengetahuan teknik digital sebenar. Terdapat beberapa langkah yang boleh dibuat bagi meningkatkan kecekapan dan produktiviti perniagaan melalui kaedah digital ini. • Latihan penggunaan komputer • Promosi dan jaringan pasaran • Facebook, Instagram, dan Blog • Tingkatkan ilmu pengetahuan • Pengetahuan produk perniagaan • Pelbagai sumber dan media • e-usahawan sangat berpotensi • Peluang kepada individu • Kejayaan masa depan (Sumber: Diubah suai daripada www.hmetro.com.my) 153 Perdagangan elektronik atau e-dagang merujuk perniagaan atau perdagangan yang menggunakan peralatan dan infrastruktur teknologi komunikasi dan maklumat sebagai medium untuk tujuan komunikasi dan juga transaksi. Melalui konsep e-dagang ini, masa kerja dan urus niaga menjadi lebih fleksibel, boleh memiliki pertubuhan, pejabat maya, atau hanya beroperasi di rumah. Pasaran perniagaannya lebih meluas di serata dunia dan dijalankan berterusan selama 24 jam tanpa henti. (Sumber: www.mscmalaysia.my) PERKASA ILMU Menulis E-usahawan Masa Depan AKTIVITI Anda dikehendaki menulis karangan bertajuk “Jaringan Teknologi Maklumat dan Komunikasi Dapat Melahirkan Lebih Banyak Usahawan Muda.” Tulis perenggan isi dan kesimpulan berdasarkan maklumat. T E M A 13 154 Rezeki Zakuan semakin melimpah-ruah. Banyak pelanggan datang ke bengkel motosikalnya. Zakuan tidak menang tangan. Dia cuba mendapatkan pekerja tambahan tetapi hampa. Pada suatu hari, Zakuan keluar kerana mempunyai urusan penting. • Tayar, spanar, enjin, dan tin minyak menjadi hidup • Berbincang untuk membantu • Terkejut dan hairan • Kerja yang banyak sudah selesai • Mencari kepastian • Pura-pura keluar • Bersembunyi • Terperanjat • Tayar, spanar, enjin, dan tin minyak bekerja • Terkejut melihat Zakuan • Usahawan yang jujur dan baik hati 4.3.1 154 Seni Bahasa AKTIVITI Hasilkan sebuah karya fiksyen yang menarik berdasarkan maklumat di bawah. AKTIVITI INTERAKTIF Lakonkan karya fiksyen yang dihasilkan. Usahawan Besi Usahawan ialah manusia yang bertanggungjawab membentuk dan mewujudkan usaha atau kerja dengan menggunakan faktor pengeluaran seperti tanah, modal, dan buruh serta berkebolehan untuk mencari peluang perniagaan, mengusahakan perniagaan yang akan membawa kebaikan kepada dirinya dan orang ramai, dapat memenuhi keperluan orang ramai, bersedia membuat pembaharuan untuk meningkatkan daya pengeluaran, dan mengambil risiko yang telah dipertimbangkan. (Sumber: forumusahawanmuda.wordpress.com) PERKASA ILMU T E M A 13 155 Melaka terkenal dengan perusahaan pembuatan bot fiber. Perusahaan pembuatan bot ini terletak di Pulau Gadong. Pembuatan bot fiber ialah suatu bentuk seni. Tidak banyak tukang yang mahir dalam pembuatan bot atau kapal di negara ini. Pulau Gadong ini sememangnya terkenal dengan pusat perusahaan pembuatan bot fiber. Pusat pembuatan bot fiber ini dikendalikan oleh Thein Kim Chock dan adik-beradiknya. Mereka juga mempunyai ruang pameran di Klebang, Melaka dan di Kuala Lumpur. Kejayaan mereka dalam perusahaan ini berbekalkan minat, semangat, dan impian. Mereka menghasilkan sehingga 600 bot sebulan. Bot dihasilkan dalam pelbagai reka bentuk dan saiz. Bot-bot itu besar. Selain itu, bot yang dihasilkan juga sangat kukuh. Mereka berjaya mengubah pemikiran nelayan agar mempelbagaikan sumber pendapatan dengan menceburi bidang pelancongan menggunakan bot yang dimiliki. Kemahiran mereka ini setanding dengan kemahiran membuat bot fiber di luar negara. Oleh sebab itu, bot fiber ini mendapat tempahan dari seluruh dunia. Hal ini membuktikan bahawa perusahaan bot fiber di negara ini telah diterima pada peringkat antarabangsa. 5.5.1 155 Tatabahasa Perusahaan Bot Fiber AKTIVITI 1. Kenal pasti ayat dasar berdasarkan petikan yang diberikan. 2. Nyatakan pola ayat dasar yang telah dikenal pasti. 3. Bina ayat lain berdasarkan pola ayat dasar tersebut. Fiber ialah kaca gentian atau fiberglass. Kaca gentian ialah kaca cair yang ditarik menjadi serat halus dengan garis tengah sekitar 0.005 mm sehingga 0.01 mm. Serat ini dapat dipintal menjadi benang atau ditenun menjadi kain, kemudian diproses dengan mesin sehingga menjadi bahan yang kuat dan tahan lasak untuk digunakan dalam pembuatan bot pada masa ini. (Sumber: http://sepitengfiber.blogspot.my) PERKASA ILMU Jelaskan pendapat anda tentang kelebihan bot fiber. T E M A 13 (Sumber: Diubah suai daripada http://www. bernama.com.my/bernama/state_news/bm/news. php?id=663156&cat=sl) 156 Kapal kontena membawa dan menghantar semua produk tempatan untuk dieksport ke negara-negara maju seperti Australia, Amerika Syarikat, dan Jepun. Hasil keuntungan produk tempatan menyebabkan ekonomi negara semakin meningkat dari semasa ke semasa. Produk tempatan yang mempunyai permintaan tinggi di pasaran dunia dimasukkan ke dalam kotak-kotak khas untuk dieksport. Semua kotak tersebut ditempatkan ke dalam kontena di pelabuhan bagi tujuan penghantaran melalui jalan air. Malaysia merupakan antara negara pengeksport terbesar di dunia yang membekalkan produk tempatan seperti barangan berasaskan getah dan kelapa sawit, barangan elektronik, tekstil, automotif, automobil, buah-buahan dan makanan, dan petrokimia. Proses penghantaran produk tempatan ini ke luar negara melalui beberapa peringkat tertentu. 156 Pengukuhan dan Pengayaan AKTIVITI 1. Fahami maklumat dan tulis karangan berdasarkan bahan. 2. Cadangkan langkah-langkah meningkatkan pasaran produk tempatan ke luar negara. • Dua buah syarikat asing dari negara Jepun dan Jerman berminat untuk melabur dalam Projek Pembangunan Bersepadu Penapisan Minyak dan Petrokimia (RAPID) di Pengerang, Johor. • Syarikat Qatar Holding akan melabur untuk pembinaan Hotel Harrods yang pertama di dunia, yang bertaraf tujuh bintang di Kuala Lumpur. • Pelabur China menunjukkan minat untuk melabur di Taman Perindustrian Kuantan-Malaysia-China (MCKIP) di Gambang, Kuantan, Pahang. (Sumber: www.utusan.com) PERKASA ILMU T E M A 13 14 WADAH ILMU Generasi Syumul Pemangkin Negara Usaha yang gigih dapat menempa kejayaan 157 Murid dapat mencetuskan idea, mencipta syair, memurnikan kesalahan ayat, menulis karangan, dan mengutarakan pendapat berdasarkan tema pendidikan. Fokus Tema 158 1.5.2 Maklumat di Hujung Jari Guru memberikan tugasan kepada Omanah, Haliza, dan Ai Ling untuk mencari maklumat tentang tokoh pendidikan negara. Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia (1978-1991), Tan Sri Datuk Seri Panglima Dr. Abdul Rahman bin Arshad Nama: Tan Sri Datuk Seri Panglima Dr. Abdul Rahman bin Arshad Tarikh Lahir: 27 November 1936 Tempat Lahir: Masjid Tanah, Melaka Pendidikan: • University of Malaya - B.A Hons • University of Singapore - Dip. in Education • University of Reading (England) - Dip. in Ednl Administration • Administrative Staff College (New Zealand) - Executive Management Programme • Harvard University (USA) - Advanced Management Programe • University of East London (England) - Ph.D. 158 Mendengar dan Bertutur Menuju Puncak Jaya 27 27 AKTIVITI Bersoal jawab dengan rakan anda berdasarkan bahan dan maklumat yang diberikan. Contoh soalan: i. Apakah sumbangan beliau dalam bidang pendidikan? T E M A 14 Jawatan dan Jasa: • Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia (1978-1991) • Mantan Pakar Perunding Pendidikan kepada Bank Dunia-New York, USA • Canselor, UCSI University • Wakil Malaysia di Persidangan UNESCO dan merupakan Pengerusi bagi Asia dan Oceania (Paris dan Bangkok) • Pro-Canselor, Universiti Teknologi MARA (UiTM) • Pro-Canselor, Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI) • Mantan Pengerusi, Heriot-Watt University Malaysia (Scotland) • Pengerusi, Kolej DiKa, Puchong, Selangor • Mantan Pengerusi Panel Penasihat, Sekolah Kecemerlangan, Kementerian Pendidikan Malaysia • Pengerusi, Majlis Penasihat Pendidikan Kebangsaan • Penasihat, CfBT (Centre for BritishTeachers) • Pengasas Sekolah Menengah Sains • Menubuhkan Pejabat Pelajaran Daerah • Mantan Pengerusi sembilan badan korporat Anugerah: • Tokoh Kepemimpinan Pendidikan 2005 • Eisenhower Fellow (USA) • Telah dianugerahi sembilan Ijazah Kehormat (Ph.D.), iaitu enam dari dalam negara dan tiga dari luar negara, iaitu Kanada, Scotland, dan England • Pingat Darjah Kehormat: PSM (Malaysia), SPDK (Sabah), SPMS (Selangor), DCSM (Melaka), DSAP (Pahang), DMPN (Pulau Pinang), DKSJ (Melaka), JMN (Malaysia), JSM (Malaysia), BSK (Kelantan) • Tan Sri Datuk Seri Panglima Dr. Abdul Rahman bin Arshad menulis dua buah buku yang diterbitkan oleh Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP), iaitu buku berjudul “Kenangan Sepanjang Jalan” dan “Unity and Education in Malaysia.” • Buku “Unity and Education in Malaysia” telah diterjemahkan dalam bahasa Mandarin oleh Universiti Guangxi (China) untuk kegunaan di negara tersebut. Buku ini juga sedang diterjemahkan dalam bahasa Melayu oleh DBP. Unit 159 2.3.1 Setiap orang pasti ingin berjaya dengan cemerlangnya. Kata orang, kalau tidak dipecahkan ruyung manakan dapat sagunya. Peribahasa ini menunjukkan betapa pentingnya usaha untuk mencapai kejayaan. Persoalannya, bagaimanakah kita menggapai kejayaan? Terdapat banyak petua untuk cemerlang, terutamanya dalam pelajaran. Petua yang paling penting ialah kita mesti mempunyai semangat yang jitu untuk mencapai cita-cita. Semangat yang membara dalam diri akan menjadikan kita lebih rajin dan gigih berusaha. Ibu bapa, guru, dan rakan boleh menjadi pendorong semangat kepada kita. Selain itu, semangat juga boleh dipupuk dengan menyertai program dan ceramah motivasi. Sebagai contohnya, Bengkel Teknik Belajar dan Kem Motivasi. Seterusnya, seseorang yang ingin berjaya hendaklah sentiasa berfikiran positif. Apabila seseorang bersikap positif, maka semua masalah dan cabaran dapat ditangani dengan bijak. Seseorang yang tidak mendapat keputusan yang baik dalam peperiksaan haruslah belajar daripada kesilapan dan segera bertindak dengan positif. Kita juga mesti mempunyai teknik belajar yang betul agar dapat meningkatkan pencapaian dalam pelajaran. Jadual waktu belajar dapat membantu murid menguasai kandungan pelajaran dengan baik. Seseorang perlu memperuntukkan masa yang lebih untuk mengulang kaji mata pelajaran yang sukar. Jadual waktu belajar ini hendaklah dipatuhi secara berkesan agar dapat meningkatkan pencapaian. Semasa berada di dalam kelas, kita hendaklah memberikan tumpuan seratus peratus kepada pelajaran. Perhatian kepada pelajaran semasa guru mengajar sangat penting. Penerangan guru dapat membantu pemahaman kita. Sekiranya terdapat perkara yang sukar difahami, kita boleh bertanya kepada guru. Kesimpulannya, semua orang boleh berjaya dengan azam yang kuat dan usaha yang gigih. Kejayaan kita dalam pelajaran pasti akan membuka lebih banyak peluang pekerjaan dan menjamin masa depan yang cerah. 159 Membaca AKTIVITI Nyatakan idea utama dan idea sampingan berdasarkan teks dalam bentuk peta pemikiran. PERKASA ILMU Teknik Membaca 1. Bacaan secara imbasan (scanning) ialah teknik bacaan pantas yang bertujuan untuk mendapatkan maklumat khusus bagi sesuatu tugasan atau tujuan bacaan. Contohnya, mencari nama, nombor telefon, mencari makna perkataan dalam kamus, dan lain-lain. 2. Bacaan secara luncuran (skimming) bertujuan untuk mendapatkan maklumat ringkas tetapi menyeluruh. Luncuran dilakukan tiga atau empat kali lebih pantas daripada bacaan biasa. Teknik ini dilakukan apabila terdapat banyak bahan bacaan yang perlu dibaca dalam masa terhad. TEROKA MINDA Baca bahan daripada pelbagai media tentang tokoh ilmuwan negara, kemudian klasifikasikannya mengikut bidang kepakaran mereka. Tahukah anda? Teknik Belajar Cara Belajar ialah proses pembelajaran sama ada bersama-sama dengan guru atau tanpa guru. Petua Kecemerlangan Diri T E M A 14 160 AKTIVITI Murid Malaysia dan Jepun sedang belajar bahasa Melayu di dalam kelas. 3.4.4 Saya Harita. Siapakah nama awak? Tautan Kimono dan Kebaya Haliza dan Mohan menerima kunjungan murid dari negara Jepun. Sambutan murid Jepun di Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA). Aktiviti Malam Kebudayaan Malaysia dan Jepun. Melawat sekolah angkat, sesi taklimat, dan aktiviti suai kenal. Penyampaian sijil dan cenderamata. Pertandingan mencanting batik dan layang-layang. 5 4 6 Anda dapat berkongsi pengetahuan dan pengalaman dengan murid dari luar negara yang berkunjung ke Malaysia. Tulis satu cerita berdasarkan gambar di bawah. 1 2 3 160 Menulis T E M A 14 161 4.3.2 Syair Obor Kejayaan Sekolah tempat menimba ilmu, Setiap hari tiadalah jemu, Alangkah besarnya cita-citamu, Guru dicari selalu bertemu. Rajin berusaha mencari ilmu, 161 Seni Bahasa AKTIVITI Hasilkan syair berdasarkan gambar. PERKASA ILMU Pembelajaran Masteri ialah suatu pendekatan pengajaran dan pembelajaran untuk memastikan semua murid menguasai hasil pembelajaran yang terdapat dalam suatu unit pembelajaran sebelum berpindah kepada unit pembelajaran yang seterusnya. T E M A 14 162 5.6.1 Saiful menghubungi Kok Seng melalui aplikasi WhatsApp untuk bertanya tentang Program Asahan Bakat Murid (PABM) di sekolahnya. 162 Apa khabar, Kok Seng? Kok Seng, projek PABM yang dibuat oleh kamu bagaimana? Betul, Kok Seng. Alat itu diperbuat dengan apakah? Bagaimanakah sisa air itu bertukar menjadi asid. Kamu memang hebat. Kamu boleh menjadi saintis suatu hari nanti. Hasil kajian kamu dapat membantu kebersihan alam sekitar lagi. Saiful dalam talian Tatabahasa AKTIVITI 1. Betulkan kesalahan ayat dalam teks. 2. Aktiviti reka cipta di sekolah dapat mencungkil bakat murid. Bincangkan. Khabar baik, Saiful. Saya sedang mencipta alat penyerap kotoran. Nampaknya masalah pencemaran air paling kritikal sekali. Alat ini daripada kulit kerang. Kulit kerang itu telah diproses. Kulit kerang ini mengandungi banyak kalsium karbonat. Sisa air yang berasid kulit kerang neutralkan. Kilang penyaduran akan melepaskan air kotor yang mencemarkan alam sekitar. Terdapat banyak logam berat di dalam air itu. Kalsium karbonat boleh menyerap kandungan ion-ion logam berat itu. Inilah kajian saya. Saya sedang menguji lagi keberkesanan alat ini. Saya harap air yang dilepaskan oleh kilang tidak lagi tercemar. Terima kasih, Saiful. PERKASA ILMU Tahukah anda? WhatsApp ialah aplikasi untuk bertukar-tukar pesanan atau berkomunikasi secara individu atau berkumpulan melalui telefon bimbit. Ilmu Diteroka Bakat Digilap T E M A 14 163 163 1.5.3 Program Khidmat Sosial Hari Koperasi Sekolah Pelancaran Program Khidmat Sosial SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN SRI SIANTAN Bersempena dengan Hari Koperasi Sekolah Tarikh: 22 Jun 20 Tempat: Rumah Orang Tua Bukit Tualang Dirasmikan oleh: YB Mohd. Khair bin Azmi (Adun Bukit Tualang) “Hargai dan Sayangi Warga Emas” Pendidikan Bestari Negara Lestari 28 28 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Bersoal jawab berdasarkan bahan tentang kebaikan menyertai khidmat sosial. Sekiranya anda berpeluang menyertai program khidmat sosial, berikan cadangan anda tentang aktiviti yang akan dilakukan. Bentangkan cadangan anda di dalam kelas. PERKASA ILMU Program khidmat sosial ialah aktiviti kemasyarakatan yang dilakukan secara individu ataupun berkumpulan secara sukarela. Tujuan aktiviti ini adalah untuk membantu golongan yang memerlukan bantuan seperti orang kurang upaya, warga tua, mangsa kebakaran, dan mangsa banjir. Aktiviti sebegini menunjukkan sikap prihatin dan kasih sayang sesama masyarakat. T E M A 14 Unit 164 2.4.1 Anak Kampung Sira Menuju Cita-cita “Hendak seribu daya, tak hendak seribu dalih,” pesan Tok Batin Kaloi semasa mereka bersama-sama memancing ikan lampam di Lubuk Setoi. Sanom Aluih hanya tersenyum kelat. Dia mengangguk-anggukkan kepala walaupun di lubuk hatinya masih berbelah bahagi. Tawaran untuk tinggal di asrama itu membebankan fikirannya akhir-akhir ini. Sanom sayang akan Lubuk Setoi, Sungai Serai, dan hutan belukar yang sudah lama menjadi kawan karibnya itu. Sukar untuk dia melupakan hobi memancing, mandi sungai, dan memikat burung tekukur. “Sanom, kamu boleh mendaftar asrama sekarang, bilik kamu di blok 3A, tingkat 2,” ujar guru lelaki yang bertali leher itu. Sanom tersentak seketika. Ibu terus menarik tangannya agar segera ke blok asrama. Sanom akur. Seorang murid senior datang menghampiri mereka. “Mari saya tolong,” sambil tersenyum dia mencapai beg pakaian Sanom. “Terima kasih,” Sanom menghulurkan tangan bersalaman. Semasa melangkah masuk ke dalam asrama, dia berasa teruja untuk terus tinggal di situ. “Wah, cantiknya bilik ini, ibu! Sanom berjanji akan belajar bersungguh-sungguh di sini,” ujar Sanom. Ibu tersenyum gembira melihat Sanom. Hatinya tidak risau lagi untuk meninggalkan Sanom di sini. Mungkin Sanom akan berasa kekok berada di situ tetapi dia merelakan sahaja, demi masa depan Sanom. Keperitan hidup di Kampung Sira tidak perlu diwarisi oleh Sanom. Kata-kata pembakar semangat di dinding asrama itu, “Di sini pemimpin dilahirkan”, mesti dijadikan pegangan oleh Sanom. Mungkin suatu hari nanti akan lahir seorang pemimpin tersohor dalam kalangan Orang Asli. Harapannya berbunga mekar. “Pasti suatu hari nanti, anak Kampung Sira akan pulang dengan segulung kejayaan,” bisik hati ibunya. (Ummi Solehah, 2016) 164 Membaca Pada pendapat anda, bagaimanakah cara untuk membantu murid menyesuaikan diri dengan kehidupan di asrama? AKTIVITI 1. Terangkan maksud kosa kata dan ungkapan menarik yang terdapat dalam cerpen. 2. Huraikan maksud frasa “Di sini pemimpin dilahirkan”. 3. Mengapakah ibu mahu Sanom belajar di sekolah berasrama? T E M A 14 165 3.5.1 Pembelajaran Abad Ke-21 Pembelajaran abad ke-21 merupakan suatu bentuk transformasi dalam sistem pendidikan. Kemahiran dan pengajaran abad ke-21 merujuk beberapa kompetensi teras, iaitu kolaboratif, celik digital, kemahiran berfikir, dan penyelesaian masalah. Pembelajaran abad ke-21 merupakan pembelajaran berpusatkan murid. Di dalam bilik darjah, murid perlu aktif menjalankan aktiviti pembelajaran. Aktiviti pembelajaran bukan lagi dipimpin oleh guru semata-mata tetapi turut melibatkan peranan murid bagi menjayakan sesuatu proses pembelajaran. Murid juga perlu bijak mencari bahan dan aktif bersoal jawab dengan guru semasa pembelajaran. Pembelajaran secara kolaboratif juga penting dalam pembelajaran abad ke-21. Pelaksanaannya boleh dilakukan antara guru dengan murid, murid dengan murid ataupun murid dengan teknologi maklumat. Pembelajaran secara kolaboratif dapat mengubah suasana pembelajaran menjadi lebih aktif dan menyeronokkan. Mereka akan bantu-membantu untuk menyelesaikan masalah pembelajaran. Selain itu, pembelajaran abad ke-21 juga mempunyai matlamat supaya murid dapat mengaplikasikan pelbagai kemahiran semasa pembelajaran dan pengajaran. Mereka akan menguasai kemahiran menyelesaikan masalah, kemahiran berbahasa, dan kemahiran reka cipta dengan baik. Seterusnya, murid juga dapat belajar secara hands on sehingga mampu menghasilkan sesuatu. Pembelajaran secara teori sahaja tidak digalakkan dalam pembelajaran abad ke-21. Murid perlu menghasilkan sesuatu seperti membuat pembentangan kertas kerja, memberikan pendapat, menghasilkan model projek, dan sebagainya. Mereka juga mestilah mempunyai keyakinan diri yang tinggi dan berani. Hasil tugasan murid dinilai secara pentaksiran sumatif bukan hanya secara formatif. Akhir sekali, pembelajaran abad ke-21 juga mementingkan aspek Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) dan peta pemikiran i-Think. Kesemua alat pemikiran ini hendaklah digunakan dalam strategi pembelajaran abad ke-21. Hal ini akan membantu murid berfikir secara kreatif dan kritis. Apabila murid berfikir secara kreatif dan kritis, maka banyak reka cipta dan inovasi dapat dihasilkan. Kesimpulannya, pembelajaran abad ke-21 sangat penting bagi melahirkan modal insan terbilang yang mampu bersaing pada peringkat global. Modal insan yang sempurna pasti dapat menaikkan nama negara di persada antarabangsa. 165 Menulis AKTIVITI Tulis ringkasan tentang ciri-ciri pembelajaran abad ke-21 berdasarkan bahan. T E M A 14 166 4.4.1 Senada Seirama Atur Cara Pertandingan Bicara Berirama Peringkat Daerah Terap 8:45 pagi: Ketibaan Tetamu 9:00 pagi: Ketibaan Perasmi – Pegawai Pendidikan Daerah Terap 9:10 pagi: Nyanyian Lagu Negaraku 9:15 pagi: Ucapan Perasmian 9:30 pagi: Pertandingan Peringkat Akhir Bicara Berirama 10:45 pagi: Persembahan Selingan – Deklamasi Sajak 11:15 pagi: Pengumuman Keputusan Pemenang dan Penyampaian Hadiah 11:45 pagi: Jamuan 12:30 tengah hari: Majlis Bersurai Teks Pengacara Majlis Penyampaian Hadiah Pertandingan Bicara Berirama Kiu Setelah mendapat isyarat daripada guru, pengacara membuat pengumuman. A Acara penyampaian hadiah pertandingan bicara berirama akan dimulakan sebentar lagi. Para peserta dan tetamu dipersilakan mengambil tempat. Terima kasih. Kiu Menunggu isyarat daripada guru untuk memulakan majlis. B Assalamualaikum dan salam sejahtera. Salam senada seirama. Pihak majlis dengan sukacitanya mengalu-alukan kehadiran tuan puan ke Majlis Penyampaian Hadiah Pertandingan Bicara Berirama Daerah Terap. A Yang Berbahagia … Seni Bahasa AKTIVITI Sediakan teks pengacaraan berdasarkan bahan dan persembahkan. PERKASA ILMU Protokol panggilan hormat semasa pengacaraan • Yang Berbahagia digunakan untuk tetamu kehormat yang hadir dalam sesuatu majlis. • Yang Berusaha lazimnya digunakan untuk individu yang memainkan peranan penting dalam menjayakan sesuatu majlis atau kegiatan, atau pegawai tinggi kerajaan yang kanan tetapi tidak mempunyai apa-apa gelaran, sama ada gelaran warisan ataupun anugerah. • Yang Amat Berhormat untuk Perdana Menteri, Timbalan Perdana Menteri, Menteri Besar, dan Ketua Menteri. • Yang Mulia untuk keturunan raja seperti Tengku, Raja, Tunku, dan Ungku. • Yang Arif untuk mereka yang terlibat dalam bidang kehakiman. T E M A 14 167 5.1.1 Pusat Sumber Sekolah Gedung Ilmu Haliza, May Ling, dan Mohan sedang menyediakan buku skrap bahasa Melayu dalam laman sesawang Virtual Learning Environment (Frog VLE) sekolah mereka. Mereka memilih pusat sumber sekolah untuk melakukan tugasan tersebut. 167 AKTIVITI Tatabahasa Perhatikan sekitar pusat sumber sekolah anda dan buat catatan tentang pelbagai jenis kata nama. PERKASA ILMU Pusat Sumber Sekolah (PSS) merupakan pusat perkhidmatan untuk mengakses maklumat bersepadu yang mengandungi pelbagai sumber pendidikan dalam bentuk bahan cetak, bukan cetak, dan digital. PSS perlu diuruskan secara sistematik dan efisien bagi tujuan memupuk tabiat membaca, literasi maklumat, dan pembelajaran sepanjang hayat selaras dengan aspirasi Falsafah Pendidikan Kebangsaan. (Sumber: http://upspbtpnkl.blogspot.my/p/apakah-itu-pusat- sumber-sekolah-pss.html) Kategorikan kata nama tersebut mengikut kata nama am dan kata nama khas tunggal, dan yang telah mengalami pemajmukan dengan betul dan tepat. T E M A 14 168 Disiplin Menjanakan Kecemerlangan Murid Disiplin penting untuk menjanakan kecemerlangan murid. Pembentukan sahsiah murid bermula daripada disiplin yang jitu. Saban tahun kita dikejutkan oleh isu masalah disiplin di sekolah. Para ibu bapa, guru, dan masyarakat bimbang sekiranya masalah disiplin, contohnya ponteng sekolah, merokok, buli, gengsterisme, dan vandalisme akan merebak dan sukar dikawal. Disiplin yang mantap dapat dibentuk sekiranya warga sekolah sentiasa mematuhi dan menghormati peraturan sekolah. Pihak Kementerian Pendidikan Malaysia sentiasa memandang serius isu disiplin murid di sekolah. Pelbagai usaha telah digarap untuk membendung masalah disiplin dalam kalangan murid. Data disiplin murid sentiasa dipantau dan dikemas kini dengan kerjasama pihak sekolah. Pihak sekolah bertanggungjawab untuk menguruskan disiplin murid dengan bantuan sarana ibu bapa. Tindakan disiplin dan hukuman yang dikenakan kepada murid yang melakukan kesalahan tertakluk pada School Regulation 1951, Ordinan Pelajaran 1957, Peraturan Pelajaran 1959, dan Pekeliling Ikhtisas yang dikeluarkan oleh Kementerian Pendidikan Malaysia dari semasa ke semasa. Menurut Pekeliling Ikhtisas Bilangan 10/2001, bertarikh 24 September 2001, semua guru ialah guru disiplin. Semua guru bertanggungjawab menangani masalah disiplin murid. Pihak sekolah telah menetapkan garis panduan peraturan di sekolah untuk memastikan masalah disiplin dapat dikawal dengan berkesan. Setiap sekolah mempunyai buku peraturan sekolah masing-masing. Buku peraturan sekolah ini menjadi rujukan kepada warga sekolah dan hendaklah dipatuhi. Bagi murid yang terlibat dalam salah laku, mereka boleh dikenakan beberapa bentuk hukuman mengikut jenis kesalahan. Sebagai contohnya, murid tersebut diberi surat amaran, didenda, dirotan, digantung persekolahan, dan dibuang sekolah. Murid yang melakukan kesalahan berat seperti membuli, merokok, mencuri, dan sebagainya boleh dibuang sekolah dan dirotan. Bagi kesalahan ringan pula, murid akan dirujuk dahulu kepada Unit Bimbingan dan Kaunseling. Kesimpulannya, semua pihak hendaklah bekerjasama untuk menangani masalah disiplin di sekolah. Hal ini dinyatakan demikian kerana tanpa disiplin yang mantap, proses pembelajaran dan pengajaran pasti sukar dilaksanakan. Hasrat untuk melahirkan generasi yang bijak dan bersahsiah tinggi sudah pasti akan menjadi impian belaka. (Sumber: Diubah suai daripada Buku Peraturan Sekolah, Kementerian Pendidikan Malaysia) 168 Bacaan Luas T E M A 14 15 Bahasa dan sastera memperkukuh jati diri bangsa 169 Bersatu Bahasa, Bersatu Bangsa Murid digalakkan berfikiran kreatif dan berkeyakinan melalui aktiviti bersoal jawab menggunakan pelbagai bentuk soalan, membaca iklan, menghasilkan penulisan daripada bahan grafik, menghasilkan sinopsis daripada cerpen, mengenal pasti kata daripada drama dan teks bicara berirama, aktiviti berkumpulan, menganalisis dan mengedit kesalahan tatabahasa, dan melengkapkan permainan bahasa. Fokus BAHASA DAN KESUSASTERAAN Tema 170 1.6.1 Gunakanlah Bahasa Kebangsaan kita Marilah amalkan ramai-ramai Bahasalah menyatukan kita semua Yakinlah Bahasa Jiwa Bangsa. Marilah mari rakyat semua Buktikan taat setia dengan satu bahasa Maju bangsa dan maju negara Megahkan bahasa kita Bahasa Jiwa Bangsa. 170 29 29 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Huraikan aktiviti Program Minggu Bahasa sekolah berdasarkan bahan. Program Minggu Bahasa Sekolah diadakan untuk meningkatkan rasa megah dan cinta akan bahasa kebangsaan dalam kalangan murid, dan menyemarakkan peranan bahasa Melayu sebagai bahasa perpaduan bangsa. Selain itu, program ini dapat memberikan peluang kepada murid untuk menunjukkan bakat, berketerampilan dalam berbahasa, dan berdaya kreatif. PERKASA ILMU TEROKA MINDA Jelaskan maksud seni kata lagu. 1. Apakah persamaan atau perbezaan antara percampuran kod dengan bahasa rojak? 2. Berdasarkan pemerhatian anda, huraikan cara yang perlu dilakukan untuk memartabatkan bahasa Melayu. Bahasa Disulam Sastera Dianyam Bahasa Jiwa Bangsa T E M A 15 (Sumber: www.dbp.gov.my) Unit 171 Bahasa Melayu ialah bahasa yang memainkan peranan penting sebagai lingua franca sejak zaman kerajaan Sriwijaya sehingga kini. Dalam Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957, Perkara 152 (1) memperuntukkan bahawa bahasa Melayu ialah bahasa kebangsaan di negara ini. Sesebuah negara yang telah merdeka perlu memiliki bahasa yang diiktiraf sebagai bahasa kebangsaan melalui penggubalan undang-undang. Bahasa kebangsaan pula perlu sebagai penyatu perpaduan, terutama bagi negara yang mempunyai masyarakat yang berbilang kaum. Selain itu, bahasa Melayu dijadikan sebagai bahasa rasmi. Hal ini demikian kerana bahasa rasmi digunakan dalam urusan pentadbiran, perundangan, pendidikan, hubungan perdagangan serantau, dan urusan rasmi. Bahasa Melayu menjadi bahasa kebangsaan melalui penggubalan Akta Bahasa Kebangsaan 1963/67 yang memperuntukkan bahawa selepas 1 September 1967 bahasa Melayu hendaklah digunakan dalam urusan rasmi kecuali urusan hubungan diplomatik dan hubungan antarabangsa. Seterusnya, bahasa Melayu juga berperanan sebagai alat untuk menyampaikan ilmu pengetahuan, terutama dalam bidang sains dan teknologi, ekonomi, kejuruteraan, perubatan, perundangan, kesusasteraan, dan keagamaan. Perkara ini penting kerana bahasa Melayu mampu berperanan sebagai bahasa akademik yang mempunyai kepelbagaian laras bahasa. Sebagai bahasa ilmu, bahasa Melayu mempunyai perbendaharaan kata, istilah, dan sistem tatabahasa yang boleh mengungkapkan konsep dan pemikiran sesuatu perkara seperti hal-hal antarabangsa. Di samping itu, bahasa Melayu berperanan sebagai bahasa komunikasi. Bahasa Melayu berpotensi menjadi bahasa antarabangsa kerana empat buah negara Asia Tenggara menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi, malahan bahasa Melayu juga dituturkan oleh masyarakat Melayu di Thailand Selatan, Filipina, Kemboja, Vietnam, Sri Lanka, dan Afrika Selatan. Penutur bahasa Melayu dianggarkan telah berjumlah melebihi 300 juta orang. Dalam majalah Dewan Bahasa (September, 2012), bahasa Melayu dikatakan menjadi bahasa keempat dalam turutan bahasa terbesar di dunia selepas bahasa Mandarin, bahasa Inggeris, dan bahasa Hindi/bahasa Urdu. (Sumber: Ensiklopedia Bahasa Melayu, 2008) 2.1.1 171 TEROKA MINDA Secara berkumpulan, cari maklumat tambahan tentang peranan bahasa Melayu. Membaca Kepentingan Bahasa Melayu AKTIVITI Baca petikan dengan sebutan yang betul. T E M A 15 172 172 Kaduk tinggal di Kampung Teri Dalam. Isteri Kaduk bernama Senah. Kaduk menternak ayam kampung. Senah turut membantu suaminya. Permintaan ayam kampung yang menggalakkan mendorong Kaduk untuk menambah ternakan ayamnya. 3.6.1 172 Menulis Rasional Paradigma Kaduk AKTIVITI Tulis cerita berdasarkan ilustrasi bersiri berikut. TEROKA MINDA Pada pendapat anda, mengapakah Kaduk menolak tawaran untuk membuat pinjaman kewangan? 2 4 3 1 T E M A 15 173 4.1.1 Rafiq menyelak buku catatan peribadinya. Buku tulis biasa tetapi menyimpan kisah peribadinya. Buku memori suka duka bersama dengan Tok Ayah. Kehidupan di desa penuh santun berbahasa. Adat budaya masih menjadi amalan mereka. Rafiq dihambat rindu mendalam terhadap Tok Ayah. Pemergian Tok Ayah kepada Sang Pencipta secara mendadak akibat serangan jantung. Fikiran Rafiq kian menelusuri kisah lama. Dia tinggal di kampung setelah ibu bapanya menetap di luar negara kerana tugas. Pada mulanya, Rafiq memberontak kerana keputusan itu. Akhirnya, Rafiq akur akan keputusan Tok Ayah. Kata Tok Ayah, ilmu di dada sangat sedikit untuk melawan arus negatif di negara orang. Jejak juang bahasa Tok Ayah semakin lama semakin bercambah dalam diri Rafiq. Pesan Tok Ayah, gunakanlah bahasa Melayu. Rafiq menyelak helaian demi helaian. Rafiq membaca coretan lalu. Tok Ayah banyak berkarya. Perjuangan beliau melalui luahan minda. Tok Ayah menulis puisi, cerpen, novel, dan drama. Semuanya sarat dengan seruan pembangkit semangat. Biar tusuk mata pena Tok Ayah masuk ke dalam kalbu semua bangsa. Bahasanya indah kerana citra pemikirannya memberikan sejuta makna yang bererti. Maksud yang terangkum dalam sajaknya boleh dijadikan komunikasi dan penyatuan semua bangsa. Yang jelas, karya sebagai senjata untuk memerdekakan masyarakat persis perjuangan Tok Ayah dalam Angkatan Sasterawan 50 (ASAS 50). Pemikiran Tok Ayah yang tajam mengkritik dan menegur bukan untuk mencari musuh. Niat Tok Ayah hanya mahu bahasa milik nusa bangsa ini menjadi bahasa ilmu dan bahasa perpaduan. Kalau bahasa Melayu dipinggirkan, dapatlah dibayangkan oleh Rafiq betapa kecewanya Tok Ayah. Tok Ayah suka berseloka. Kalau adik Rina mahu tidur, didodoinya lagu puisi Melayu. Kata Tok Ayah, biar seloka menjadi halwa telinga sejak kecil. Pesan Tok Ayah, kalau anak muda rapuh jati diri maka akan hilanglah kemelayuannya. Tok Ayah bimbang kalau-kalau bahasa ini akan terpinggir dan tercicir nanti. Jadi, dia mahu Rafiq terus memperjuangkan martabat bahasa ini sebagai harta warisan nusa bangsa nan abadi. Tok Ayah sasterawan di hati Rafiq! (B.Liana, 2016) 173 Sebening Pelangi Bahasa Seni Bahasa AKTIVITI Hasilkan sinopsis berdasarkan petikan. Sinopsis ialah ringkasan cerita. Sesuatu karya prosa perlu difahami dan dijalinkan daripada peristiwa kepada peristiwa yang lain tanpa mengubah maksud cerita asal. PERKASA ILMU T E M A 15 174 5.1.2 174 (Ibu yang memakai baju kurung Johor dan berkain batik merah sedang membelek-belek sepucuk surat bertulisan Jawi yang baru diterima. Muncul Amiza di tangga kanan pentas selepas dipanggil oleh ibunya) AMIZA: Kenapakah ibu gembira? (Hairan) Siapakah yang datang tadi? IBU: Posmen. (Sambil menunjukkan kertas putih yang telah terbuka itu) Surat daripada abang kamu di Madinah. Rindu ibu kepada abang kamu. AMIZA: Bertulisan Jawilah, ibu. Amboi, mahir betul abang menulis surat dalam tulisan Jawi! Tulisan abang pun nampak kemas. (Membelek-belek surat) IBU: Itulah, ibu ingin benar mengetahui isi surat ni. (Ibu menarik surat itu pantas daripada tangan Amiza) , ke hadapan, , bonda. AMIZA: (Agak terkejut) Ibu boleh mengeja perkataan. Ibu kata tak pernah ke sekolah? Tetapi ibu boleh kenal huruf? IBU: (Ketawa kecil) Ibu tahu mengeja sikit-sikit. Ibu tidak pergi ke sekolah. Ibu cuma belajar setelah ibu sudah dewasa. (Sedih) Zaman lampau susah bagi orang perempuan menuntut ilmu. Ibu sedih dengan situasi ini kerana ibu ada cita-cita mahu menjadi guru. AMIZA: Ibu, zaman sekarang tiada sesiapa boleh menghalang seseorang untuk maju. (Ibu memandang jam di tiang rumah yang lambat setengah jam) IBU: Amiza, cepatlah baca surat ni! (Meletakkan surat itu di atas pangkuan Amiza) Lekaslah baca Amiza. (Amiza membaca surat itu) AMIZA: Ke hadapan bonda dan adinda yang berada di Kampung Seri Masing. Anakanda doakan semoga bonda dan keluarga berada dalam keadaan sihat sejahtera. Anakanda sihat. Buat pengetahuan bonda, anakanda sedang menduduki peperiksaan. Jika tiada aral melintang, anakanda akan pulang ke Malaysia pada bulan November. (Berhenti membaca) Ibu, abang nak balik ke Malaysia! IBU: Syukurlah, abang kamu akan pulang. (Muzik selingan) (B.Liana, 2016) Tatabahasa Warkah dari Rantau AKTIVITI 1. Kenal pasti kata adjektif berdasarkan bahan. 2. Hasilkan perenggan cerita menggunakan kata adjektif. WATAK IBU: Seorang ibu tunggal. AMIZA: Anak perempuan ibu yang tahu membaca tulisan Jawi. MASA: Waktu siang TEMPAT: Ruang tamu yang sederhana di kampung. 1. Pada pendapat anda, adakah penulisan surat kiriman masih relevan pada masa ini? Jelaskan. 2. Cadangkan langkah-langkah yang boleh diambil supaya generasi masa ini dapat memartabatkan tulisan Jawi. T E M A 15 1.6.2 Bilik Mesyuarat 175 Tema: Semangat Bahasa Tempat: Dataran Seri Tanjung Tarikh: 21 Oktober 20 Masa: 9:00 pagi hingga 2:00 petang 30 30 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Sampaikan pengumuman berdasarkan bahan. Merekayasa Bahasa Hadiah Tempat pertama: RM100.00 dan sijil Tempat kedua: RM70.00 dan sijil Tempat ketiga: RM30.00 dan sijil Objektif pertandingan ini adalah untuk mencungkil bakat baharu, dapat menghasilkan puisi dan menyampaikan puisi, serta memupuk minat terhadap bahasa dan sastera. Penyertaan terbuka kepada murid sekolah menengah rendah yang berumur 13 hingga 15 tahun. Sesiapa yang berminat, boleh berjumpa dengan Cik Ainul binti Masli. Pertandingan Puisi dan Lagu T E M A 15 Kelab Penulis SMK Sinaran Tanjung Pertandingan Puisi dan Lagu Unit 176 2.2.2 Pada suatu ketika dahulu, Singapura telah diserang ikan todak. Secara tiba-tiba, beratus-ratus ikan todak melompat ke arah pantai Singapura dan menikam rakyat Singapura yang sedang berada di pantai. Banyak rakyat Singapura yang mati terkena tikaman todak sehingga darurat melanda seluruh Singapura. Pencari Maklumat • Cari maklumat daripada kisah Hang Nadim. Penjejak Emosi • Kenal pasti perasaan daripada watak-watak yang terdapat dalam cerita. Pemikir Positif • Apakah nilai dan pengajaran yang diperoleh daripada cerita? • Jelaskan kebaikan yang diperoleh negara sekiranya mempunyai remaja yang pintar seperti Hang Nadim. 176 Membaca Hang Nadim AKTIVITI Baca maklumat berdasarkan bahan dan main peranan. T E M A 15 IMBAS SAYA 177 Penjejak Emosi • Kenal pasti perasaan daripada watak-watak yang terdapat dalam cerita. Detektif Kreatif • Apakah cara yang boleh dilakukan bagi mengelakkan Hang Nadim dihukum? • Jangan menilai seseorang berdasarkan sifat luaran. Ulas penyataan tersebut. Detektif Bijaksana • Apakah tindakan selanjutnya yang boleh diambil daripada kenyataan kesemua detektif? • Apakah kesimpulan daripada peristiwa hukuman terhadap Hang Nadim? Pemikir Kritis • Jelaskan masalah yang bakal dihadapi oleh negara jika tiada golongan bijak pandai. • Apakah risiko yang akan dihadapi oleh negara jika terdapat banyak golongan yang berhasad dengki? 177 T E M A 15 3.7.1 Iklan merupakan wahana yang digunakan untuk menarik perhatian pengguna. Namun, prodak atau perkhidmatan yang ditawarkan telah menyebabkan bahasa disalah gunakan dalam paparan iklan yang disiarkan. Berikut merupakan petikan pendapat orang ramai tentang penggunaan bahasa dalam pengiklanan. Iklan seharusnya mengutamakan penggunaan bahasa kebangsaan berbanding lain-lain bahasa. Pihak berkuasa tempatan (PBT) seharusnya komited dalam meluluskan lesen pemasangan papan iklan. Penguatkuasaan penggunaan bahasa kebangsaan penting supaya kita terus bangga menjadi penutor bahasa kebangsaan. Erni Mardiah, ahli perniagaan Kajian ada dijalankan bagi mengesan kesilapan bahasa yang terdapat di papan-papan tanda. Tinjauan mendapati kesalahan adalah berpunca daripada sikap sambil lewa tehadap bahasa Melayu contohnya Perabut Maju Jaya, Pak Kalil Nasi Kandar, dan Azura Restoran. Amirul, mahasiswa universiti tempatan Siapa yang perlu dipersalahkan? Dunia perniagaan perlu menganggap bahasa kita ada nilai ekonomi. Pihak pengiklan hendaklah memastikan penggunaan bahasa Melayu yang betul dari segi tata bahasa, ejaan, ayat susunan dan sebagainya. Semua pihak perlu sedar bahawa usaha mendaulatkan Bahasa Melayu adalah tanggung jawab semua. Adawiyah, guru di SMK Setia Jaya 178 Peka Bahasa AKTIVITI Analisis dan edit kesalahan ejaan, tanda baca, dan kesalahan nahu yang terdapat dalam bahan. ADAWIYAH T E M A 15 Menulis 5.1.3 Segmen Skrip Peranan Semua Solo Solo Beramai-ramai lelaki Beramai-ramai perempuan Beramai-ramai perempuan Beramai-ramai perempuan Solo Solo Solo Semua Beramai-ramai lelaki 1 2 3 5 6 7 4 Solo Semua Semua Beramai-ramai perempuan Semua Solo Beramai-ramai perempuan Beramai-ramai perempuan Solo Beramai-ramai lelaki Semua Semua Semua Semua Beramai-ramai lelaki Selamat sejahtera, salam pencinta bahasa. Adapun bahasa seperti jambangan bunga yang mekar, maka pesonanya semerbak membestarikan bangsa kelak mewangi di persada dunia. Bagaimana? Alkisah cinta bahasa untuk memartabatkan bahasa. Oh, cinta? Cintailah bahasa kita. Benar. Bahasa lambang budaya. Eh, jangan lupa! Bahasa Jiwa Bangsa. Usah lupa akan sejarah lama. Sejarah apa? Arakian bahasa kita pernah digunakan sebagai bahasa diplomasi. Wah, hebatnya bahasa Melayu, bahasa kelas dunia! Yang kurik itu kundi, yang merah itu saga, yang baik itu budi, yang indah itu bahasa, pantun lama tinggi kiasannya. Aduhai, semua penutur bahasa Melayu. Negara tanpa bahasa seperti negara tiada martabatnya! Betul kata kalian. Gunakanlah bahasa kebangsaan kita, marilah amalkan ramai-ramai. Siapakah yang boleh menggunakan bahasa kita selain orang Melayu? Orang Cina Awak apa khabar? Orang India Saya khabar baik. Syabas Malaysia! Kini gemilang pasti digenggam. Bahasa kita tanggungjawab Kita Dengar sini! Mengapa? Ayuh, pertahankan bahasa. Sila jaga tutur kata kita. Pengikat rumpun Malaysia. 179 AKTIVITI 1. Senaraikan kata seru, kata tanya, kata perintah, kata pembenar, dan kata pangkal ayat. 2. Tulis skrip sketsa. Tatabahasa Kucinta Bahasaku Bandingkan dan bezakan skrip sketsa dengan skrip drama. T E M A 15 Melintang 5. Keadaan tayar terkena paku 7. Lalu 8. Perasaan sayang 10. Warna 12. Tidak cepat 13. Bunyi kecap di pohon janggus, Tahan paha terkena daik; Apa diucap nyatakan bagus, Tanda usaha hasil yang baik? Menegak 1. Kagum 2. Untuk menanyakan jumlah 3. Suram, tidak ceria 4. Pembuka kata untuk sesuatu kisah 6. Kata untuk menanyakan sesuatu 9. Tidak salah, betul 11. Suka, girang, besar hati 14. Silam, gelap, telah lampau L S S S G M K K A W P B B K 12 13 14 7 3 8 6 1 2 5 9 10 11 4 180 Pengukuhan dan Pengayaan Cekap Minda AKTIVITI 1. Selesaikan Cekap Minda. 2. Bina ayat dengan menggunakan perkataan daripada Cekap Minda. T E M A 15 181 16 181 Usaha yang gigih pasti akan menghasilkan kejayaan Habis Kapak Berganti Beliung Murid dapat memupuk minat dan impian dalam kerjaya, memberikan pendapat, mencari maklumat, menulis ringkasan, dan mengesan kata ganda daripada bahan ilustrasi dan teks. Fokus KERJAYA Tema 1.7.1 Salam sejahtera kami ucapkan, Kepada guru rakan dan taulan, Boria Sri Siantan buat persembahan, Petah bicara tentang pekerjaan. Pemimpin negara berjati diri, Sedia berkhidmat serata negeri, Jasa dan budi tiada terperi, Rela berbakti setiap hari. Ilmu diberi insan dididik, Agar semua menjadi cerdik, Sabar selalu tiada herdik, Guru cemerlang generasi terdidik. Setiap masa sedia berkhidmat, Sakit dan demam diubati cepat, Pesakit sembuh bertambah sihat, Wajah berseri sihat walafiat. Penjenayah diburu dengan segera, Bergadai nyawa demi negara, Disiplin diri sentiasa terpelihara, Rakyat selamat negara sejahtera. Merafak sembah bermohon diri, Karangan boria kami akhiri, Kerjaya hebat mesti dicari, Boria Sri Siantan mengundur diri. (Ummi Solehah, 2016) Boria Mari Bekerja 182 31 31 Mendengar dan Bertutur TEROKA MINDA Jelaskan kerjaya impian anda. Kerjaya Impian T E M A 16 AKTIVITI Nyanyikan boria tersebut dan berbincang dengan rakan tentang kerjaya berdasarkan bahan. Unit 2.2.1 Fakrul membaca iklan kekosongan jawatan sebagai cef di sebuah hotel terkenal di Selangor. Dia ingin memohon jawatan tersebut. 183 Fakrul bin Osman, No. 74 Jln. 7A/6, Bandar Tasik Puteri, 08000 Sungai Petani, Kedah Darul Aman. Pengurus, Hotel Sri Kenanga, Jalan Bunga Raya, 40100 Shah Alam, Selangor Darul Ehsan. 16 JULAI 20 . Tuan, Permohonan Mengisi Kekosongan Jawatan Cef Saya dengan hormatnya merujuk perkara yang tersebut di atas. 2. Berhubung dengan iklan kekosongan jawatan cef yang disiarkan dalam laman sesawang pihak tuan pada 12 Julai 20 , saya berminat untuk memohon jawatan tersebut. Untuk makluman tuan, saya mempunyai kelayakan Diploma Seni Kulinari daripada Universiti Teknologi Mara (UiTM), pengkhususan dalam bidang penyediaan pastri, kek, dan roti. 3. Selain itu, saya mempunyai pengalaman bekerja sebagai cef di Restoran Eagle, Langkawi selama lapan tahun. Saya dipertanggungjawabkan untuk urusan dapur, merancang menu, menjaga kualiti makanan, dan mengenal pasti cita rasa pelanggan. Sekiranya saya ditawarkan jawatan ini, saya bersedia untuk bekerja mengikut syif dan bekerja lebih masa. Bersama-sama ini saya sertakan salinan resume untuk rujukan tuan. 4. Saya berharap agar pihak tuan dapat mempertimbangkan permohonan ini. Kerjasama dan perhatian tuan dalam hal ini amatlah dihargai dan diucapkan ribuan terima kasih. Sekian. Yang benar, (FAKRUL BIN OSMAN) azlan75@gmail.com Memohon Jawatan Cef Fakrul Membaca Hobi Menjadi Suatu Kerjaya AKTIVITI Berikan maksud perkataan yang berwarna merah dengan merujuk kamus dan glosari, kemudian bina ayat bagi menjelaskan maksudnya. Berbual dengan rakan anda tentang hobi yang boleh dijadikan kerjaya. T E M A 16 184 3.5.1 Hari Jururawat Sedunia disambut pada 12 Mei setiap tahun. Hal ini menunjukkan bahawa masyarakat sentiasa menghargai jasa jururawat dalam dunia perubatan. Kerjaya jururawat ialah pekerjaan yang mulia dan profesional. Dahulunya, kerjaya jururawat lebih sinonim dengan kaum wanita. Kini, perubahan zaman telah membuktikan bahawa kaum lelaki juga diperlukan dalam bidang ini. Tugas seseorang jururawat adalah untuk membantu para doktor merawat dan menguruskan pesakit. Mereka juga perlu merancang keperluan pesakit mengikut keadaannya dengan pemantauan para doktor. Jururawat lelaki amat diperlukan untuk bekerja dalam situasi yang berisiko. Selain itu, di beberapa buah hospital, jururawat lelaki banyak ditempatkan di unit kecemasan dan trauma. Hal ini disebabkan mereka cenderung mengambil tindakan yang praktikal serta tidak mudah mengalami gangguan emosi atau berputus asa semasa menjalankan tugas. Selain itu, jururawat lelaki juga lebih sesuai mengendalikan pesakit yang agresif dan sukar dikawal. Kadangkala, pesakit ini boleh mencederakan orang lain. Dalam sesetengah kes, masalah berat badan atau obesiti dalam kalangan pesakit menyebabkan jururawat lelaki diperlukan untuk membantu pesakit sedemikian. Kehadiran jururawat lelaki memberikan pilihan kepada pesakit untuk menerima bantuan. Terdapat pesakit lelaki yang lebih selesa diuruskan oleh jururawat lelaki. Hal ini dinyatakan demikian kerana bagi sesetengah pesakit, mereka berasa malu sekiranya diuruskan oleh jururawat wanita. Jururawat lelaki mempunyai keupayaan untuk mengendalikan peralatan yang lebih canggih dan memerlukan tenaga yang lebih berbanding dengan jururawat wanita. Lebih-lebih lagi, pada era ini, teknologi perubatan banyak menggunakan peralatan yang pelbagai fungsi. Sesetengah peralatan ini bersaiz besar dan berat. Kesimpulannya, kaum lelaki tidak perlu lagi berasa malu untuk menceburi bidang ini. Minat yang mendalam pasti akan membantu mereka menjadi jururawat yang hebat dan berdedikasi. 184 Menulis Jururawat Lelaki Kerjaya Istimewa AKTIVITI Tulis ringkasan berdasarkan bahan. Syarat-syarat untuk menjadi jururawat: • Calon lantikan terus hendaklah berumur tidak kurang daripada 17 tahun tetapi tidak melebihi 25 tahun pada tarikh tutup permohonan. • Kelayakan: – Sijil Pelajaran Malaysia atau kelulusan yang diiktiraf setaraf dengannya oleh kerajaan – Kepujian dalam mata pelajaran Matematik, Sains dan tiga mata pelajaran lain – Lulus Bahasa Melayu dan Ujian Lisan Bahasa Melayu pada peringkat Sijil Pelajaran Malaysia (SPM), atau kelulusan yang diiktiraf setaraf dengannya oleh kerajaan Malaysia PERKASA ILMU T E M A 16 185 4.1.3 Pentas II (Di ruang tamu, seorang ibu menghampiri anak perempuannya yang sedang asyik melukis) Ibu: Liza, mak lihat kamu ini asyik melukis sahaja. Bukankah mak dah kata jangan leka dengan melukis sahaja? Minggu depan Liza akan menghadapi peperiksaan. Haliza: Tapi mak, Liza nak siapkan lukisan ini dahulu. Pertandingan melukis ini akan tamat esok. Kalau Liza menang, Liza nak sambung belajar di Sekolah Seni. Liza nak jadi pelukis seperti Leonardo da Vinci. Boleh, mak? Bolehlah, mak. (Merayu kepada ibunya) Ibu: Sudahlah, Liza. (Terdiam sejenak) Sejak dulu lagi mak nak Liza menjadi doktor seperti ayah Liza. (Ibu bertegas) Haliza: Liza tak nak! Liza tak nak, mak! Liza takut melihat darah. Lagipun Liza nak jadi pelukis. (Ibu mengerutkan dahi sambil mengusap-usap kepala anak perempuannya itu) Ibu: Pekerjaan itu sangat mulia, Liza. Doktor mengurangkan penderitaan orang lain. Tidakkah tindakan itu mulia, Liza? (Liza termenung seketika) Haliza: Ya, mak. Liza sedar perkara itu. Liza berjanji akan belajar bersungguh-sungguh. Kalau dah berjaya nanti, bolehlah Liza pilih sama ada nak jadi doktor atau pelukis. (Haliza terus memeluk ibunya) Ibu: Pandai anak mak! Lagipun, arwah ayah Liza pernah berpesan, ilmu itu pelita hidup. Jangan sampai abaikan pelajaran pula. Siapkan kerja sekolah tu. (Perintah ibu) Haliza: Baiklah, mak. (Haliza akur) (Ummi Solehah, 2016) 185 Pengertian Seni Bahasa AKTIVITI 1. Senaraikan aspek pengulangan kata dan singkatan kata berdasarkan bahan. 2. Hasilkan sajak yang bertemakan kerjaya pilihan menggunakan kata-kata tersebut. Pada pendapat anda, mengapakah aspek pengulangan kata dan singkatan kata digunakan dalam penulisan sajak? T E M A 16 186 5.1.4 Ariana bekerja sebagai seorang pereka hiasan dalaman. Dia sentiasa bekerja dengan tekun untuk memuaskan hati pelanggannya. Ariana telah mendapat tempahan untuk membuat pengubahsuaian hiasan dalaman ruang tamu rumah Encik Zaidi. Encik Zaidi telah datang ke pejabat Ariana untuk berbincang tentang kos bagi membuat pengubahsuaian hiasan dalaman ruang tamunya itu. Dia perlu memberikan nasihat tentang pilihan reka bentuk dalaman yang sesuai kepada pelanggannya. Setelah meneliti reka bentuk pilihan ruang tamu rumah Encik Zaidi, Ariana telah pergi ke rumah pelanggannya itu untuk melihat keadaan ruang tamu yang ingin diubah suai. Dia tiba di rumah Encik Zaidi bersama-sama dengan rakan setugasnya. Mereka berbincang tentang kerja-kerja pengubahsuaian. Terdapat banyak kerja pengubahsuaian yang perlu dilakukan untuk mencantikkan ruang tamu itu. Dia juga telah mengenal pasti barangan yang diperlukan untuk kerja pengubahsuaian itu. Contohnya, cat, perabot, lampu hiasan, kertas dinding, langsir, dan lain-lain lagi. Seterusnya, kerja pengubahsuaian bermula dan Ariana sentiasa memastikan ruang tamu pelanggannya itu dapat dihias indah. Kerja pengubahsuaian berjalan lancar mengikut pelan yang telah dirancang. Pekerja Ariana juga sentiasa bekerjasama dan mereka saling membantu. Akhirnya Ariana dan pekerjanya berjaya menyiapkan tugasan itu mengikut masa yang telah ditetapkan. Encik Zaidi tersenyum kerana berpuas hati dan kagum akan hasil kerja Ariana. Anggota keluarganya juga gembira melihat perubahan itu. Ruang tamu Encik Zaidi menjadi sangat cantik dan kemas. 186 Tatabahasa Ariana Seorang Pereka Hiasan Dalaman AKTIVITI Kenal pasti kata kerja tak transitif dan bina ayat dalam perenggan. Sila layari laman sesawang berikut untuk mengetahui tentang hiasan dalaman. https://www.youtube.com/watch?v=gnaHcHBi_Bs PERKASA ILMU TEROKA MINDA Lakar satu reka bentuk hiasan dalaman kelas anda yang menarik. Buat pembentangan tentang cadangan tersebut. T E M A 16 187 187 1.7.2 Mohan dan Ai Lin pergi ke Agensi Pelancongan Helang Merah untuk berunding tentang pakej yang disediakan. Pakej A (Tiga Hari dan Dua Malam) Lawatan ke Pulau Perhentian, Terengganu • RM500.00 seorang. • Penginapan di resort lima (5) bintang. • Aktiviti bersnorkel di empat lokasi. • Pakej memancing. • Pakej mencandat sotong. • Barbeku istimewa pada malam terakhir. • Pengangkutan bot laju percuma pergi dan balik ke jeti. Pakej B (Tiga Hari dan Dua Malam) Lawatan ke Taman Negara, Pahang • RM450.00 seorang. • Penginapan di resort empat (4) bintang. • Aktiviti berperahu di Sungai Tembeling. • Melawat perkampungan orang asli. • Meredah hutan di Bukit Warisan. • Makan malam di restoran terapung. • Kemeja-T dan cenderamata istimewa. Agensi Pelancongan Helang Merah Sila Hubungi: Adli (03) 1234 5678 Tingkat 8, Menara Merah, Kuala Lumpur. E-mel: adli_merah@gmail.com Promosi Cuti Sekolah 32 32 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Berunding dengan rakan anda untuk membuat pilihan berdasarkan bahan dengan menggunakan borang pengurusan grafik membanding beza. Seronoknya Bercuti Buat catatan tentang ciri-ciri pemandu pelancong yang baik dengan menggunakan peta pemikiran. TEROKA MINDA Cari maklumat tentang kerjaya sebagai pemandu pelancong. Rentak Kejayaan T E M A 16 Unit 2.2.2 Haliza telah berjumpa dengan Doktor Ruzian untuk mendapatkan khidmat nasihat tentang kucingnya. • Perubatan haiwan • Perapian haiwan • Hotel haiwan • Alat-alat penjagaan haiwan • Makanan haiwan • Aksesori haiwan 188 • Mandikan kucing dua minggu sekali. • Gunakan sabun atau syampu yang sesuai. • Sediakan tempat pembuangan najis. • Pilih makanan yang sesuai menurut nasihat doktor. • Jumpa doktor haiwan dengan segera jika kucing sakit. Tip Penjagaan Kucing Membaca Si Manja Bertemu Doktor AKTIVITI Fahami arahan dan buat catatan tentang penjagaan kucing yang baik berdasarkan bahan. Tugas doktor veterinar: Doktor veterinar ialah mereka yang menceburi bidang perubatan haiwan secara khusus. Doktor veterinar juga dikenali sebagai doktor haiwan. Doktor veterinar bertanggungjawab mengawal dan merawat penyakit haiwan, memastikan makanan yang sesuai untuk haiwan ternakan, merancang dan menjalankan kerja pemeliharaan dan pembaikan mutu haiwan ternakan, menguatkuasakan undang-undang mengimport haiwan, dan mengawasi pusat-pusat kuarantin haiwan. PERKASA ILMU Penjagaan rapi haiwan peliharaan sangat penting. Huraikan kepentingan penjagaan haiwan peliharaan. SELAMAT DATANG KLINIK HAIWAN DR. RUZIAN (DR. VETERINAR) T E M A 16 3.2.1 189 Operator Kren dan Bangunan Pencakar Langit Pembinaan bangunan tinggi memerlukan perkhidmatan operator kren. Tidak ramai yang tahu bahawa kerjaya sebagai operator kren yang mempunyai Sijil Teknologi Automotif (Penyelenggaraan Jentera Berat) memperoleh pendapatan lumayan. Terdapat beberapa jenis kren yang dikendalikan oleh operator kren seperti kren menara, kren bergerak, dan kren berantai. Operator kren bekerja dalam keadaan yang berisiko tinggi. Mereka perlu mengendalikan kren yang beratnya antara 7 – 800 tan. Saiz kren yang berbeza dan berat ini perlu dikendalikan dengan baik. Risiko kren tumbang dan kemalangan di tempat kerja boleh berlaku jika mereka tidak berhati-hati. Kren tersebut perlu dikawal dengan baik, terutamanya ketika mengangkut bahan pembinaan yang berat seperti besi, konkrit, dan bongkah batu ke atas bangunan. Selain itu, operator kren juga bekerja di tempat yang tinggi, terutamanya semasa pembinaan bangunan tinggi. Operator kren tidak boleh berasa takut atau gayat ketika berada di tempat yang tinggi. Ketinggian kabin kren sehingga 24 meter atau menyamai ketinggian bangunan empat tingkat. Mereka juga perlu berhati-hati ketika memanjat atau menuruni tiang kren bagi mengelakkan diri daripada terjatuh. Operator kren perlu bekerja dalam keadaan cuaca yang panas dan berangin. Tiang kren akan bergoyang ketika angin kuat. Sekiranya hujan pula, panahan petir boleh menyebabkan sistem komputer dalam kabin kren terbakar akibat litar pintas. Oleh itu, mereka mestilah mempunyai kekuatan dari segi mental dan fizikal. Kesimpulannya, kerjaya sebagai operator kren amat diperlukan pada masa ini. Projek pembinaan bangunan pencakar langit yang pesat tidak dapat berjalan dengan lancar tanpa bantuan operator kren yang cekap, mahir, dan berpengalaman. Menulis Kerjaya Berisiko Hasil Lumayan AKTIVITI Tulis ulasan berdasarkan bahan. Panjang ulasan anda hendaklah tidak melebihi 80 patah perkataan. Saiful membaca keratan akhbar tentang kerjaya berisiko di Malaysia. TEROKA MINDA Berbincanglah dengan rakan sekelas anda tentang kerjaya lain yang berisiko. Nyatakan persamaan dan perbezaannya. T E M A 16 190 Setiap kali tiba musim cuti persekolahan, Sarina sibuk macam lebah menguruskan majlis perkahwinan. Pelanggannya sentiasa berpuas hati dengan hasil kerja Sarina yang berkualiti dan sempurna. Senyumannya yang manis macam gula itu sentiasa memikat hati pelanggannya. Mereka mudah berurusan dengan Sarina kerana kepakaran dan pengalamannya menguruskan majlis perkahwinan. Perniagaan Sarina semakin maju kerana dia bijak menawarkan pakej majlis perkahwinan yang menarik. Semua keperluan majlis perkahwinan ditawarkan dengan harga yang berpatutan, tidaklah mahal seperti emas. Terdapat banyak keistimewaan pakej yang ditawarkan seperti tempat majlis, pakaian pengantin, solekan, pelamin, tempahan makanan, dan kad jemputan. Sarina bijak merancang tugasnya agar kemas dan teratur. Dia bijak seperti kancil. Selain itu, Sarina juga bersedia untuk memberikan khidmat nasihat kepada pelanggannya tentang menu yang ingin dipilih. Mereka boleh memilih pelbagai jenis hidangan yang enak seperti nasi minyak, rendang tok, acar buah, dan ayam masak merah. Sarina juga suka melihat pengantin yang telah disolek cantik seperti bidadari. Pasangan pengantin boleh memilih berbagai-bagai jenis pakaian pengantin di butiknya. Sarina sangat mencintai kerjayanya sebagai perancang majlis perkahwinan dan ingin meningkatkan pengetahuan dan pengalamannya dalam bidang ini lagi. Dia yakin akan menjadi perancang perkahwinan yang hebat suatu hari nanti. Sarina tersenyum gembira. 4.2.1 190 Seni Bahasa AKTIVITI Tulis dialog tentang kerjaya dengan menggunakan perbandingan semacam berdasarkan bahan. Sempurnakan Majlismu BUNGA RAMPAI Harga pakej termasuk: • Dewan berhawa dingin yang dilengkapi peralatan jamuan, kerusi dan meja tetamu, meja orang kenamaan, dan meja makan beradab pengantin. • Set nasi dengan pilihan lauk-pauk untuk meja pengantin. • Pelamin dan dua set pakaian pengantin. • Kek perkahwinan tiga tingkat. • Peralatan sistem audio dan pengacara majlis. • Kumpulan kompang. • Perkhidmatan jurufoto profesional dan rakaman video pengantin. Sila hubungi: Puan Sarina binti Ahmad, Pengurus Syarikat Bunga Rampai Sdn. Bhd., Jalan Kekwa, Seri Kembangan, 43300, Selangor Darul Ehsan. Nombor telefon: 03-1234567/012-1234567 E-mel: sarina@gmail.com PERKASA ILMU Tawaran Istimewa! RM19 999.00 untuk 1000 orang tetamu T E M A 16 191 5.2.1 Mohan dan Thaveekul pergi ke Stadium Shah Alam, Selangor untuk menyaksikan perlawanan bola sepak. Ketika sampai di sana, mereka melihat orang ramai berbaris-baris untuk membeli tiket. Suasana ketika itu riuh-rendah. Penyokong yang terdiri daripada anak-anak muda memakai pakaian yang berwarna-warni. Mereka berpusu-pusu ketika memasuki stadium. Kelihatan para penonton begitu bersemangat untuk menyaksikan perlawanan bola sepak tersebut. Para penyokong kedua-dua pasukan mengibarkan bendera sambil bersorak-sorai dan bertepuk-tepuk tangan. Berbagai-bagai sepanduk dan kain rentang turut dibawa oleh mereka. Semua petugas perlawanan seperti pengadil, jurulatih pasukan, unit rawatan dan kecemasan, pihak keselamatan dan pengulas sukan telah bersiap siaga sebelum perlawanan bermula. Pemain-pemain juga telah berada di stadium dengan memakai jersi pasukan masing-masing. 191 Tatabahasa Sukan Kerja Profesional AKTIVITI Berdasarkan bahan, senaraikan kata ganda penuh, kata ganda berimbuhan, dan kata ganda majmuk. Kemudian, bina ayat dengan menggunakan kata ganda tersebut. Apakah yang anda faham tentang kerjaya dalam bidang sukan? Berikan tiga contoh kerjaya tersebut dan nyatakan keistimewaannya. PERKASA ILMU Jenis Kata Ganda Contoh Kata Ganda jejari hiruk-pikuk penggandaan penuh penggandaan separa penggandaan berentak rumah-rumah seperti seperti KATA GANDA PERKASA ILMU T E M A 16 192 Sambutan Hari Pekerja diadakan pada 1 Mei setiap tahun. Tujuan utama sambutan Hari Pekerja adalah untuk mengiktiraf dan menghargai sumbangan pekerja kepada negara dan mengeratkan semangat bekerjasama serta permuafakatan antara kerajaan, majikan, dan pekerja. Seluruh negara akan bercuti pada tarikh tersebut. Beberapa pihak yang terlibat dalam sambutan ini ialah Jabatan Perkhidmatan Awam (JPA), Kongres Kesatuan Sekerja (MTUC), Kongres Kesatuan Sekerja dalam Perkhidmatan Awam (CEUPACS) dan Persekutuan Majikan-majikan Malaysia (MEF). Setiap tahun sambutan Hari Pekerja mempunyai tema yang berbeza. Contohnya, Tema Hari Pekerja pada tahun 2016 ialah “Pekerja Sihat, Produktiviti Meningkat”. Terdapat banyak anugerah dalam pelbagai kategori diberikan kepada individu, majikan, industri, dan kesatuan yang menunjukkan prestasi cemerlang dalam pembangunan negara. Contohnya, Anugerah Perdana Menteri, Anugerah Tokoh Pekerja Kategori Eksekutif dan Bukan Eksekutif, Anugerah Tokoh Pekerja Kategori Orang Kurang Upaya, Anugerah Majikan 1Malaysia, dan Anugerah Kesatuan Sekerja. Semasa Majlis Sambutan Hari Pekerja, pelbagai aktiviti seperti Seminar Kesedaran dan Kesihatan Pekerjaan, Konvensyen Kesatuan Sekerja, program gotong-royong, dan Forum Perdana Hal Ehwal Islam dijalankan. Pekerja yang turut serta dalam aktiviti yang dianjurkan ini akan memperoleh banyak manfaat. Mereka didedahkan kepada pengetahuan tentang kebajikan dan kesihatan pekerja. Jabatan kerajaan dan agensi swasta sama-sama terlibat dalam menjayakan aktiviti ini. Kesimpulannya, Hari Pekerja merupakan hari yang penting dan istimewa buat semua pekerja di Malaysia. Oleh itu, marilah kita menyambut Hari Pekerja dengan gembira dan penuh penghayatan. 192 Bacaan Luas Sambutan Hari Pekerja • Anugerah Perdana Menteri untuk Kecemerlangan Sumber Manusia X-Fab Sarawak Sdn. Bhd. • Anugerah Tokoh Pekerja Negara (Kumpulan Eksekutif) Yap Fui Fook, Sampling Housing Product Sdn. Bhd. PERKASA ILMU • Anugerah Tokoh Pekerja Negara (Kumpulan Bukan Eksekutif) Abdul Halim bin Ghani @Yaacob, Tenaga Nasional Berhad • Anugerah Tokoh Pekerja Negara (Orang Kurang Upaya) Anuar bin Mansor, Sek. Men. Keb.Temerloh Jaya (Sumber: http://e-anugerahharipekerja2016.com.my) ANTARA PENERIMA ANUGERAH HARI PEKERJA 2015 T E M A 16 193 17 INTEGRITI 193 Integriti Pemangkin Sahsiah Unggul Pembudayaan integriti membentuk masyarakat dan negara yang cemerlang Integriti ialah kualiti unggul yang wujud secara keseluruhan dalam diri individu dan organisasi. Integriti berkait rapat dengan etika. Integriti penting untuk menghasilkan masyarakat yang bertamadun, bertatasusila, dan ikatan hidup yang berdasarkan kepada kesopanan dan saling menghormati orang lain. Oleh itu, integriti memerlukan keikhlasan, kesedaran, penghayatan dan pegangan teguh kepada nilai diri yang cekap, profesional, jujur dan amanah secara konsisten. Integriti penting dalam pembentukan sahsiah, etika, imej dan jati diri jika dibudayakan dalam masyarakat tanpa mengira kaum, agama, bangsa dan negara. Kegemilangan sesebuah negara adalah bersandarkan kepada kekuatan sahsiah rakyatnya. Akhlak baik ialah nilai yang tertanam dalam jiwa seseorang sehingga melahirkan keutuhan dalam diri untuk melakukan perkara yang baik. Dalam melakukan sesuatu tugasan, seseorang perlu ada kejujuran supaya tugasan dapat dilaksanakan dengan penuh kesempurnaan. Murid mempelajari kepentingan mengamalkan sifat integriti dalam kehidupan. Aktiviti yang disediakan merangkumi aspek bercerita tentang gambar, memberikan maksud perkataan daripada pantun dan cogan kata, menulis biodata tokoh, menulis karya fiksyen, menulis isi penting daripada brosur, mengenal pasti frasa nama daripada cerpen, dan permainan kata bersilang. Fokus Amanah Keikhlasan Kejujuran Kesempurnaan Keutuhan Tema 194 1.8.1 Keikhlasan Budi Lima belas tahun yang lalu, kehidupan Hadi dan keluarganya serba kekurangan. Pada ketika itu, ayah Hadi tidak bekerja kerana sering jatuh sakit. Hadi selalu dimarahi oleh pemilik sebuah kedai ubat di pekan yang berdekatan dengan rumahnya kerana tidak mempunyai wang yang mencukupi untuk membayar harga ubat yang ingin dibelinya. Sewaktu pulang dari pasar, Pak Seman, pekedai runcit di pekan itu telah terlihat Hadi yang sedang menangis teresak-esak di hadapan kedai ubat tersebut kerana dia sudah tidak mampu untuk membelikan ayahnya ubat. Pak Seman yang berasa simpati terhadap Hadi telah membayar harga ubat itu. Kini, Hadi telah bertugas sebagai doktor pakar. Pada suatu hari, Pak Seman dimasukkan ke hospital tempat Hadi bertugas kerana menghidap penyakit kronik. Hadi berasa ... 194 Sempurnakan Diri 33 33 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Sambung cerita ini berdasarkan ilustrasi. TEROKA MINDA Rujuk pelbagai bahan media dan senaraikan nilai murni yang patut diterapkan dalam kehidupan kita sehari-hari. Huraikan kewajarannya. T E M A 17 Unit 195 2.2.1 Akhlak Terpuji Pantun Utuh Peribadi Pohon rambutan si pohon sena, Di atas tunggul hinggap sang helang; Warisan watan insan sempurna, Peribadi unggul sahsiah cemerlang. Indah kembang bunga dahlia, Letak jerami di atas palang; Insan cemerlang pekerti mulia, Kelak bersemi bangsa terbilang. Daun melati jangan disayat, Daun kemboja di atas peti; Amalkan integriti selagi hayat, Tekun bekerja seikhlas hati. Baja ditabur suburkan tanah , Tanam halia di perdu keranji; Jangan takbur pupuk amanah, Akhlak mulia lagi terpuji. Tanam pegaga di tepi anjung, Duduk terlena di pohon redup; Amanat dijaga dasar dijunjung, Tanda sempurna tujuan hidup. Bersinar kilauan cincin di jari, Pakai sedondon cincin suasa; Pupuk keilmuan di sanubari, Bentuk tamadun negara sentosa. (ALE.2016) 195 Keutuhan peribadi membentuk jati diri berintegriti Kejujuran pencetus budaya kerja cemerlang Kesempurnaan diri asas keunggulan peribadi Keikhlasan bekerja pemacu negara gemilang Amanah pemangkin kecemerlangan hidup Ilmu tunjang tamadun bangsa AKTIVITI TEROKA MINDA Membaca 1. Berikan makna perkataan yang berwarna biru dengan merujuk kamus dan glosari, kemudian bina ayat. 2. Jelaskan maksud setiap rangkap pantun. Tulis satu perenggan teks dengan menggunakan ungkapan menarik di atas. T E M A 17 196 3.3.1 Setulus Khidmat Guru Tan Sri Dr. Haili bin Dolhan merupakan anak kelahiran Sibu, Sarawak. Beliau dilahirkan pada 16 September 1952. Beliau mendapat pendidikan awal di SK Merpati Jepang dan pendidikan menengah di SMK Green Road, Kuching, Sarawak. Beliau memperoleh Ijazah Sarjana Muda (Kepujian) Geografi, Universiti Malaya, Ijazah Sarjana Bimbingan Kaunseling, Universiti Durham, dan Doktor Falsafah (Pendidikan) Perancangan Sumber Manusia, Universiti Birmingham, United Kingdom. Perkhidmatan beliau dalam dunia pendidikan bermula pada 23 Jun 1970. Beliau pernah menabur bakti di 10 buah sekolah di Sarawak sebagai tenaga pengajar, guru penolong kanan, dan pengetua. Sebelum dilantik sebagai Pengerusi Suruhanjaya Perkhidmatan Pelajaran Malaysia, beliau telah memegang beberapa jawatan di Jabatan Pelajaran Negeri. Beliau juga pernah menjawat jawatan sebagai Timbalan Ketua Nazir Negeri. Tan Sri Dr. Haili juga pernah berkhidmat sebagai Timbalan Pengarah Bahagian Perancangan dan Penyelidikan Dasar Kementerian, Pengarah Pusat Pembangunan Kurikulum, Pengarah Lembaga Peperiksaan Malaysia, Timbalan Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia (Sektor Dasar dan Pembangunan Pendidikan), dan Rektor Institut Pendidikan Malaysia. Tan Sri Dr. Haili bertanggungjawab dalam perancangan Pelan Induk Pembangunan Pendidikan (2006-2010) dan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (2013-2025). Tan Sri Dr. Haili pernah menyertai banyak persidangan, seminar, kursus, konvensyen, dan kumpulan kerja teknikal di dalam dan di luar negara. Ketokohan beliau dalam dunia pendidikan amat terserlah sehingga beliau diiktiraf sebagai Tokoh Guru Kebangsaan 2015. Kecemerlangan perkhidmatan dan sumbangan beliau dalam bidang ini juga melayakkan Tan Sri Dr. Haili dianugerahi Pingat Perkhidmatan Setia (PPS) 2001 dan Pingat Perkhidmatan Bakti (PPB) 2003 oleh Kerajaan Negeri Sarawak, Ahli Mangku Negara (AMN) 1997, Darjah Kebesaran Panglima Mahkota Wilayah (PMW) 2010, dan Darjah Kebesaran Panglima Setia Mahkota (2016) yang membawa gelaran Tan Sri oleh Kerajaan Persekutuan. 196 Menulis PERKASA ILMU Adab berguru: 1. Memberikan salam dan menegur dengan bahasa yang sopan apabila bertemu dengan guru. 2. Menerima teguran dan nasihat guru dengan hati terbuka. 3. Membuat kerja yang diberikan oleh guru dengan ikhlas dan bersungguh-sungguh. TEROKA MINDA 1. Hasilkan biografi pengetua di sekolah anda. 2. Rancang satu aktiviti untuk mengenang jasa guru anda. AKTIVITI Tulis maklumat diri tokoh dalam bentuk borang maklumat diri. (Sumber: Tan Sri Dr. Haili bin Dolhan) T E M A 17 197 Amanah Alam Di bumi, manusia mengalami fenomena pemanasan global – cuaca sangat panas – Qila mengutip sampah dan dedaun di bawah pokok – terjumpa lubang misteri pada permukaan tanah. Guin meminta bantuan Qila untuk menyampaikan mesej tersebut kepada manusia agar menjaga alam sekitar – Guin menghantar Qila ke pintu merentas masa untuk pulang. • Qila masuk ke dalam lubang itu, badan Qila seperti direntap dan berpusar-pusar lalu sampai di Antartika. • Bertemu dengan Guin yang pintar dan pandai berkata-kata. • Dibawa melihat kejadian glasier dengan menaiki kenderaan merentas masa. • Guin membawa Qila menyaksikan keadaan glasier pada masa ini. • Guin menunjukkan pentas air. • Guin sedih kerana keluarganya diancam kepupusan. • Guin menunjukkan keadaan glasier pada masa depan melalui skrin masa depan kepada Qila. • Dunia akan parah jika manusia tidak amanah terhadap alam. 197 4.3.1 Seni Bahasa AKTIVITI Tulis karya fiksyen dengan mengaplikasikan kerangka penulisan. PERKASA ILMU Kesan rumah hijau ialah pemanasan yang berlaku apabila kepekatan gas rumah hijau seperti karbon dioksida, karbon monoksida, dan nitrogen dioksida dalam sesuatu ruang tertutup meningkat dan menyekat haba daripada terbebas. Pulau haba pula ditakrifkan sebagai peningkatan suhu sesebuah bandar berbanding dengan suhu di kawasan sekitarnya. T E M A 17 198 Keluarga ialah agen sosial yang terkecil dalam masyarakat. Namun, kerukunan dan keharmonian sesebuah keluarga memainkan peranan penting dalam pembentukan sesebuah masyarakat penyayang. Keluarga harmoni ialah idaman semua pihak-pihak. Terdapat pelbagai faktor yang mewujudkan keluarga harmoni. Keutuhan teras keluarga harmoni. Kasih sayang yang sangat utuh sekali antara anggota keluarga mewujudkan ikatan yang kukuh antara ibu, bapa dan anak-anak. Ibu bapa sentiasa berusaha untuk memenuhi keperluan setiap anak-anak. Keadaan ini menyebabkan anak-anak berasa dihargai oleh ibu bapa. Anak-anak hormat ibu bapa. Mereka juga tidak melukai ibu bapa. Selain daripada itu, kesempurnaan didikan agama juga mampu mewujudkan keluarga harmoni. Agama ialah panduan hidup. Pegangan agama yang sempurna menjadi benteng yang kuat untuk menangkis perkara yang buruk dalam keluarga. Anak-anak sentiasa mentaati ibu bapa. Anak-anak juga saling hormat-menghormati hak masing-masing. Keharmonian keluarga terpelihara. Selanjutnya, komunikasi yang berkesan antara anak-anak dan ibu bapa melahirkan keluarga harmoni. Ibu bapa sepatutnya menjadi pendengar setia terhadap permasalahan anak-anak. Perbincangan ibu bapa dan anak-anak perlu selalu dijalankan. Perbincangan merangkumi lain-lain hal. Anak-anak perlu bersikap jujur. Sikap suka berbohong merugikan diri sendiri. Masalah akan sukar untuk diselesaikan jika kedua pihak tidak berterus terang. Secara keseluruhannya, terdapat pelbagai faktor yang menyebabkan sesebuah keluarga yang harmoni terbentuk. Setiap individu mestilah memainkan peranan masing-masing untuk mewujudkan keluarga yang harmoni. Hal ini demikian kerana keluarga harmoni tonggak masyarakat penyayang. Masyarakat penyayang negara tenteram. 5.6.1 198 Tatabahasa (Sumber: Puan Fauziah Abdul Rashid) TEROKA MINDA Pada pendapat anda, mengapakah komunikasi berkesan antara anak-anak dengan ibu bapa sangat penting? AKTIVITI Analisis dan betulkan kesalahan ayat dalam teks. Secara berpasangan, senaraikan ciri keluarga harmoni berdasarkan peta pemikiran yang sesuai. Keluarga Harmoni T E M A 17 199 1.8.2 Dilema Zuki Zuki ialah petugas koperasi di sekolahnya. Pada suatu hari, dia diminta mengira wang jualan koperasi kerana guru koperasi sedang berurusan dengan pembekal. Zuki mendapati ada lebihan wang sebanyak RM20.00. 199 Tonggak Sejahtera 34 34 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Berikan ulasan anda berdasarkan bahan. Petugas koperasi perlu mempunyai nilai-nilai moral dalam menjalankan tanggungjawab. Bincangkan. TEROKA MINDA Pada pendapat anda, bagaimanakah Zuki menyelesaikan masalah lebihan wang itu? Bil. Barang Akaun Kira-kira Koperasi Roti 1 0.80 280 224.00 Pen 3 1.20 41 49.20 Pensel 4 0.80 25 20.00 Buku tulis 5 1.10 85 93.50 Pemadam 6 0.60 38 22.80 Kalkulator ? JUMLAH 7 8 45.00 ? 6 ? 270.00 20.00 1004.50 Minuman berkotak 2 1.00 305 305.00 Harga Seunit Kuantiti Jumlah (RM) T E M A 17 Unit 200 2.3.1 Semarakkan Integritimu Remaja Berkualiti Negara Gemilang Oleh: Dayang Azmiran binti Awang Saiman Negara gemilang lahir daripada remaja berkualiti. Remaja yang ada pada hari ini akan menggantikan tempat para pemimpin, cendekiawan, ilmuwan, pakar ekonomi, dan lain-lain pada suatu hari nanti. Oleh itu, terdapat beberapa kualiti diri yang perlu ada pada golongan remaja. Kesempurnaan peribadi ialah asas pembentukan remaja berkualiti. Peribadi yang sempurna dapat mengelakkan remaja daripada terjerumus ke lembah yang hina. Hal ini dinyatakan demikian kerana remaja yang berperibadi mulia senantiasa berpegang teguh pada ajaran agama dan mengamalkan nilai moral yang tinggi. Selain itu, seseorang remaja perlu mempunyai keutuhan jati diri. Keutuhan jati diri mampu menyemarakkan rasa cinta seseorang remaja terhadap negara. Keadaan ini meningkatkan kesanggupan beliau untuk mempertahankan bahasa, adat, dan warisan bangsa dengan penuh kebanggaan. Seterusnya, remaja berkualiti berpegang pada amanah. Amanah yang ada pada diri seseorang remaja dapat meningkatkan kepercayaan orang lain terhadapnya. Dengan adanya kepercayaan daripada pelbagai pihak, seseorang remaja itu mampu mengurus atau mentadbir organisasi dengan cemerlang. Selanjutnya, seseorang remaja yang berkualiti mesti mengamalkan keikhlasan hati dan kejujuran. Kedua-dua nilai ini mendorong remaja agar berusaha untuk meningkatkan ilmu dan kemahiran dengan penuh amanah. Remaja seperti ini tidak akan sekali-kali menggunakan cara yang negatif untuk berjaya. Dengan cara ini, akan lahirlah insan berkualiti yang akan menggemilangkan negara. Kesimpulannya, remaja ialah aset utama bagi sesebuah negara. Remaja yang berkualiti dan berintegriti menjadi pemangkin kegemilangan sesebuah negara. Oleh hal yang demikian, agenda pembentukan sahsiah, jati diri, dan pengisian rohani serta ilmu pengetahuan dalam kalangan remaja perlu dijadikan keutamaan oleh semua pihak. 200 Membaca AKTIVITI Baca dan kenal pasti idea utama dan idea sampingan dalam teks. Sebagai remaja, jelaskan langkah-langkah yang perlu anda lakukan untuk membina keutuhan jati diri. T E M A 17 201 3.4.1 Rakan Bantu Rakan Zuki mendapat brosur tentang Pembimbing Rakan Sebaya di bilik Unit Bimbingan dan Kaunseling di sekolahnya. Peranan anggota PRS Konsep asas Pembimbing Rakan Sebaya (PRS) ialah rakan bantu rakan. Dalam usaha membantu rakan-rakan, terdapat pelbagai peranan yang dilaksanakan oleh anggota PRS. Anggota PRS memainkan peranan sebagai suri teladan kepada murid-murid lain. Mereka akan senantiasa menjaga tingkah laku dan mematuhi peraturan sekolah. Hal ini selaras dengan etika PRS, iaitu sentiasa mematuhi peraturan sekolah dan norma masyarakat serta agama. Selain itu, PRS juga berperanan sebagai salah satu sumber rakan untuk mendapat bantuan. Peranan ini bertepatan dengan konsep asas PRS, iaitu rakan bantu rakan. Anggota PRS sentiasa bersedia untuk menghulurkan bantuan yang diperlukan oleh murid lain seperti menyelesaikan masalah pembelajaran. Seterusnya, anggota PRS turut memberikan galakan dan sokongan kepada rakan-rakan supaya mengambil langkah yang positif ketika menghadapi masalah. Sebagai remaja, galakan dan sokongan moral amat penting untuk meningkatkan motivasi murid. Selain itu, tindakan positif bakal mendatangkan kesan yang baik kepada diri sendiri. Selanjutnya, anggota PRS berperanan sebagai penghubung kepada Unit Bimbingan dan Kaunseling (UBK). Pihak UBK menawarkan pelbagai perkhidmatan yang berguna kepada remaja seperti program kerjaya. Melalui PRS, maklumat tentang program dan perkhidmatan UBK dapat disebarkan kepada murid. 201 Menulis AKTIVITI Senaraikan isi penting dan bina kerangka mengikut peta pemikiran yang sesuai. PERKASA ILMU Peranan Unit Bimbingan dan Kaunseling sekolah adalah untuk membantu murid menyelesaikan masalah secara sistematik dan berterusan bagi melahirkan murid yang amanah, berintegriti, kreatif, dan berinovasi. Falsafah kami Bantu diri supaya dapat membantu orang lain. Prinsip kami Sentiasa bersedia dan rela membantu rakan yang memerlukan bantuan tanpa mengira agama, bangsa, jantina,kedudukan, perlakuan, dan fizikal. Jom sertai kami AKTIVITI KELAB PRS SMKSS: Minggu Tautan Kasih Minggu Kerjaya Mentor Menti Karnival Pendidikan Pertandingan Melukis Poster Sila kunjungi: Bilik Sekretariat Kelab Pembimbing Rakan Sebaya Sekolah Menengah Kebangsaan Sri Siantan T E M A 17 202 4.3.2 202 Semi Kasih Citra Tanggungjawab Tersebut kisah keluarga Azama, Tiada berayah diserang asma, Ibu menjual surat khabar lama, Buat menampung hidup berlima. Kehidupan keluarga Azama umpama kais pagi makan pagi, kais petang makan petang. Ayah Azama meninggal dunia semasa dia berusia 10 tahun kerana serangan penyakit asma. Pada ketika itu, ibu Azama bekerja sebagai penjual surat khabar lama. Wang itulah yang digunakan untuk menyara kehidupan mereka berlima. Azama kasihan akan adiknya yang berkaki ayam ke sekolah. Dia mendapat idea. Kasutnya akan dipakai secara bergilir-gilir dengan adiknya. Anis akan memakai kasut itu pada sesi persekolahan waktu pagi, Azama pula pada sesi petang. Seusai Anis tiba di rumah, Azama akan berlari sekuat hatinya ke sekolah kerana bimbang ditahan oleh guru disiplin. Azama ialah abang yang bertanggungjawab. Dia mahu Anis memiliki kasut sendiri. Satu acara larian akan diadakan di sekolah dengan hadiah utamanya ialah sepasang kasut. Azama berjaya memenangi acara larian. Ketika majlis penyampaian hadiah, Azama menangis. Susah payah Azama telah berbaloi. Pada hari pertandingan Azama berlari dengan bersungguh-sungguh. Dia mahu mendapat hadiah utama. Azama nekad untuk memperoleh kasut itu supaya Anis gembira. 202 Seni Bahasa AKTIVITI Hasilkan syair yang berkaitan dengan bahan. Andaikan anda ialah Anis, nyatakan perasaan anda berhubung dengan pengorbanan Azama dan berikan sebab-sebab anda berperasaan sedemikian. T E M A 17 203 5.4.1 Kasih Atas Kejujuran Teksi yang dipandu oleh Pak Daus meluncur laju di atas jalan raya. Dia ingin menghantar seorang pelancong asing ke Pusat Dagangan Dunia Putra (PWTC) sebelum pulang ke rumah. Pelancong ini bernama Albart. Albart berasal dari Belanda. Albart peramah. Ketika berbual, Albart memuji keindahan Malaysia. “Cantik sungguh negara ini,” kata Albart kepadanya. Pak Daus mengukir senyuman. Dia berbangga menjadi rakyat Malaysia, pemilik bumi bertuah ini. “Terima kasih, tuan,” jawab Pak Daus. Mereka berdua terus berbual ketika teksi Pak Daus semakin menghampiri PWTC. Namun, Pak Daus kecewa sedikit kerana kesesakan lalu lintas menyebabkan perjalanannya ke PWTC tergendala. Kereta bergerak perlahan di jalan raya. Albart menggeleng-geleng kepalanya melihat keadaan ini kerana bimbang akan terlambat. Tidak lama kemudian, mereka tiba di pekarangan hotel. Albart bergegas keluar dari teksi. Pak Daus membantu Albart mengeluarkan bagasi dari dalam but teksinya. Selepas Albart membayar tambang teksi, Pak Daus memandu teksi untuk pulang ke rumah. Malam itu, ketika membawa anak-anaknya ke pasar raya, salah seorang anaknya menyerahkan dompet kepadanya. “Dari mana datangnya dompet ini?” soal Pak Daus kepada anaknya. “Di sini,” jawab anaknya sambil menepuk-nepuk tempat duduk belakang teksinya. “Banyak sungguh duit di dalam dompet itu,” kata anaknya. Pak Daus terkejut mendengar kata-kata itu. Dia menegur tindakan anaknya membuka dompet itu. Pak Daus sedar pemilik dompet itu ialah Albart, penumpang terakhirnya hari ini. Keesokan hari, awal-awal pagi lagi Pak Daus sudah tiba di lobi hotel. Pak Daus bertanyakan pekerja hotel tentang Albart. Mujurlah Albart masih menginap di hotel itu. Pekerja hotel menghubungi Albart. Albart turun ke lobi dengan segera. “Saya tidak dapat tidur semalaman kerana asyik memikirkan dompet saya,” kata Albart sambil berkali-kali mengucapkan terima kasih kepada Pak Daus. Pak Daus berlalu pergi selepas itu. Masih terngiang-ngiang di telinganya, pujian Albart terhadap sikap jujur dan amanah yang diamalkannya itu. Pak Daus tersenyum puas. 203 Tatabahasa AKTIVITI 1. Kenal pasti frasa nama. 2. Hasilkan satu perenggan karangan berdasarkan frasa nama tersebut. Jika kejadian seperti di atas berlaku terhadap anda, nyatakan tindakan yang akan anda lakukan. T E M A 17 204 I U U M M H T E U U H P K A I B N A L U S N U M S A R P E R S S L T T O U U A R L N I S O I B L B B L U U H L I G U U J I T N A A M U I D I I A G A D N E O I E A A I A A S L D P U K I I N B O A H A J 204 Pengukuhan dan Pengayaan Kata Bersilang AKTIVITI 1. Cari enam perkataan yang berkaitan dengan integriti secara melintang dan menegak. 2. Beri makna perkataan tersebut, kemudian bina pelbagai jenis ayat. T E M A 17 205 18 Ular menyusur akar, tidak akan hilang bisanya Teguh Bersamamu Malaysia Murid dapat mempelajari tentang sistem pentadbiran dan kepemimpinan negara, peranan Parlimen sebagai lambang demokrasi serta ciri-ciri, nilai, dan peranan pemimpin yang berwibawa. Murid turut mendapat maklumat tentang proses mengundi. Fokus PENTADBIRAN DAN POLITIK Tema 206 1.1.1 206 I Dataran ini menjadi saksi warga bangsa wira perkasa negarawan bijaksana bersatu padu hidup muhibah menelusuri sejarah turunnya bendera penjajah durjana. II Dataran ini merekayasa azam memperkukuh iltizam mempersubur patriotisme rakyat jelata desa kota alaf pramerdeka. III Dataran ini saksi kibarnya bendera negara di persada tanah air tercinta gah megah Negaraku penuh semangat penuh amanat penuh daulat membangunkan bangsa memakmurkan nusa Merdeka, tanah airku Merdeka, nusa bangsaku. ADICHONAN Kuala Lumpur. Di Sinilah Bermula 35 35 Mendengar dan Bertutur AKTIVITI Dengar dan sebut perkataan dan rangkai kata yang berhuruf tebal dengan sebutan yang betul. Contoh: patriotisme Dataran Merdeka T E M A 18 Unit 207 2.4.1 KEMENTERIAN JABATAN PERDANA MENTERI JEMAAH MENTERI/ KABINET PARLIMEN DEWAN NEGARA DEWAN RAKYAT RAKYAT (PENGUNDI) KETUA HAKIM NEGARA MAHKAMAH PERUNDANGAN KEHAKIMAN EKSEKUTIF Parlimen Malaysia merupakan lambang struktur demokrasi kerajaan yang mencerminkan aspirasi rakyat. Pemimpin umpama pohon, rakyat ibarat akar, kuat lilit kerana simpulnya. Parlimen Malaysia merupakan badan penggubal undang-undang tertinggi negara yang terdiri daripada tiga komponen utama, iaitu Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong, Dewan Negara dan Dewan Rakyat. Rentetan daripada pilihan raya umum yang pertama selepas negara mencapai kemerdekaan ialah Mesyuarat Penggal Pertama Parlimen Pertama Persekutuan Tanah Melayu yang diadakan pada 11 September 1959 di Dewan Tunku Abdul Rahman, Kuala Lumpur. Pada tarikh tersebut, Dewan Negara dan Dewan Rakyat buat julung-julung kalinya bersidang serentak di Dewan Tunku Abdul Rahman. Aturan urusan mesyuarat yang pertama ialah pemilihan Yang Dipertua bagi kedua-dua dewan tersebut. Pemilihan ini diikuti oleh majlis mengangkat sumpah oleh kesemua 38 orang Ahli Dewan Negara dan 104 orang Ahli Dewan Rakyat. Pada 16 September 1963, Malaysia telah terbentuk. Berikutan daripada itu, nama Parlimen Persekutuan Tanah Melayu telah bertukar kepada Parlimen Malaysia. Tarikh tersebut juga mengukir sejarah penting apabila persidangan Parlimen diadakan di bangunan Parlimen yang tersergam indah. (Sumber: Diubah suai daripada www.parlimen.gov.my) YANG DI-PERTUAN AGONG 207 Membaca Parlimen Lambang Demokrasi AKTIVITI 1. Baca petikan dan nyatakan maksud ungkapan yang berwarna merah. 2. Bincangkan sistem pentadbiran negara berdasarkan carta. T E M A 18 Fungsi Utama Kerajaan 208 3.4.4 Harith bersama-sama dengan rombongan sekolahnya telah pergi melawat ke Parlimen Malaysia dan berkesempatan melihat Dewan Rakyat bersidang. Harith telah menulis catatan dalam diari peribadinya. Lawatan ke Parlimen Malaysia 4 Oktober 20 7:00 pagi • Lapor diri kepada guru pengiring • Taklimat ringkas sebelum bertolak • Mengagihkan makanan dan minuman • Bas bertolak ke Parlimen Malaysia 8:30 pagi • Tiba di destinasi • Mendengar taklimat ringkas daripada pegawai bertugas • Melawat sekitar Parlimen • Membaca sejarah penubuhan Parlimen 10:00 pagi • Melihat Dewan Rakyat bersidang • Perarakan membawa masuk cokmar • Ucapan Speaker Dewan • Perbahasan bermula • Ahli dewan silih berganti berhujah • Pelbagai isu dibangkitkan • Ada yang menepuk-nepuk meja • Ada yang ketawa • Bermacam-macam gelagat 12:30 tengah hari • Dewan Rakyat sidang pagi berhenti rehat • Sesi berjumpa dengan pemimpin • Dapat mengenali pemimpin negara • Pemimpin berjiwa rakyat 1:00 tengah hari • Bertolak balik ke sekolah • Seronok walaupun berasa letih • Pengalaman berharga 208 Menulis Suara Pemimpin AKTIVITI Tulis laporan yang lengkap tentang lawatan ke Parlimen Malaysia. Format Karangan Laporan: 1. Tajuk laporan ditulis dengan huruf besar pada setiap awal kata, kecuali kata hubung dan kata sendi nama, dan digaris. Tajuk hendaklah ditulis di tengah-tengah. 2. Isi laporan bermula dengan pendahuluan dan diakhiri dengan penutup. 3. Pengakuan pelapor ditulis pada bahagian kiri selepas perenggan terakhir. 4. Tarikh ditulis pada bahagian kanan laporan, sebaris dengan pengakuan pelapor. 5. Tandatangan pelapor ditulis pada bahagian kiri, selepas pengakuan pelapor. 6. Nama pelapor ditulis dengan huruf besar di dalam kurungan, selepas tandatangan pelapor. 7. Jawatan pelapor ditulis pada bahagian bawah nama pelapor, berserta dengan nama persatuan yang diwakili, dan dibubuh tanda koma di hujungnya. Nama sekolah, daerah, dan negeri ditulis pada baris yang berikutnya, diakhiri dengan noktah (.). PERKASA ILMU T E M A 18 209 4.4.1 Jawatankuasa Kecil Kampung Setia Bersatu telah berganding bahu untuk menganjurkan majlis sambutan Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) bagi kawasan Kampung Setia Bersatu yang menang dalam pilihan raya kecil baru-baru ini. 209 Yang Berhormat Dato’ Hazim bin Sulaiman, ADUN Kawasan Lempias, Yang Berbahagia Tuan Haji Razan bin Wan Long, Ketua Kampung Setia Bersatu, tuan-tuan, puan-puan serta hadirin yang saya kasihi sekalian. Salam sejahtera dan salam hormat. Bersyukur kita ke hadrat Ilahi kerana dapat kita berhimpun bersama-sama pada petang ini untuk meraikan kemenangan Yang Berhormat Dato’ dalam pilihan raya kecil baru-baru ini. Bagi memberkati majlis, izinkan saya menjemput Yang Berbahagia Tuan Haji Khairul Zakuan bin Zawil untuk mengetuai bacaan doa. Dipersilakan. Terima kasih Tuan Haji atas bacaan doa tersebut. Hadirin yang saya hormati, sekarang tibalah masa yang dinanti-nanti, iaitu ucapan mutiara kata seulas bicara oleh Yang Berhormat Dato’ Hazim bin Sulaiman, ADUN kesayangan kita. Terima kasih Yang Berhormat Dato’ atas ucapan dan amanat yang penuh bersemangat sebentar tadi. Hadirin, majlis diteruskan lagi dengan penyampaian sumbangan kepada penduduk Kampung Setia Bersatu. Seterusnya, majlis menjemput Yang Berhormat Dato’ dengan diiringi oleh Tuan Haji Razan selaku ketua kampung untuk menyampaikan sumbangan tersebut. Dipersilakan. Terima kasih diucapkan kepada Yang Berhormat Dato’. Akhir kata, sejarah yang terukir pada hari ini menjadi kebanggaan penduduk Kampung Setia Bersatu. Semoga pucuk pimpinan ini menjadikan kita lebih bersatu hati dan lebih produktif. Daun selasih mari dimakan, Terima kasih saya ucapkan. Umarak Rakyat Seni Bahasa AKTIVITI Berdasarkan teks yang disediakan, betulkan teks pengacaraan di bawah. Kemudian, persembahkan pengacaraan anda. Umarak ialah perkataan bahasa Arab yang bermaksud para pemimpin atau golongan pemerintah. PERKASA ILMU T E M A 18 210 5.5.1 Presiden atau Yang Dipertua merupakan ketua dalam sesebuah organisasi kepimpinan. Organisasi kepimpinan ada jentera pentadbirannya sendiri. Organisasi tersebut merangkumi Timbalan Presiden, Setiausaha, Bendahari dan Anggota Jawatankuasa atau Exco. Presiden sebagai pemimpin mestilah kreatif. Pemimpin mesti menggerakkan organisasinya. Pemimpin yang berwibawa dan kreatif dapat menjadikan kepimpinan tersebut lebih maju dan berjaya. Terdapat beberapa ciri pemimpin yang disukai dan menjadi harapan masyarakat. Pemimpin hendaklah menjalankan tugas dengan jujur. Pemimpin mestilah amanah. Pemimpin perlu menjalankan tanggungjawab. Amanah dan tanggungjawab ini tidak akan terlaksana tanpa pemimpin yang berwibawa. Sebagai pemimpin rakyat, beliau haruslah bersama-sama dengan rakyat menyelesaikan permasalahan mereka. Pemimpin seperti inilah yang menjadi harapan rakyat. Kesimpulannya, pemimpin mestilah menjadi tempat rakyat meletakkan harapan mereka. Nasib rakyat akan terbela. Pemimpin pula akan disanjungi dan dihormati. Jadi, kedua-duanya perlulah saling melengkapi. 210 Tatabahasa Condong yang akan Menongkat, Rebah yang akan Menegak AKTIVITI 1. Bina lapan ayat dasar berdasarkan teks dan ilustrasi di bawah (rujuk muka surat 47 tentang ayat dasar). 2. Jelaskan ciri-ciri pemimpin pilihan anda. María Estela Martinez Cartas (1931–) atau lebih dikenali sebagai Isabel Martínez de Perón ialah isteri ketiga mantan Presiden Argentina, Juan Perón. Setelah suaminya meninggal dunia pada 1 Julai 1974, beliau dilantik sebagai Presiden Argentina dan memerintah negara tersebut sehingga 24 Mac 1976. Beliau dianggap sebagai presiden wanita pertama di dunia dan dalam sejarah Amerika Latin. (Sumber: http://biography.yourdictionary.com/isabel- martinez-de-peron) PERKASA ILMU T E M A 18 211 Mari Mengundi Marilah mari Pergi mengundi Jangan lupa kewajipan pada negara. Hari undi akan tiba kekalkan demokrasi gunakan hak kita yang asasi. Fikir terlebih dulu Dengan akal bestari Sebelum membuang undi Yang dihargai. Marilah mari Pergi mengundi Jangan lupa kewajipan pada negara. Jangan lupa kad pengenalan Serta nombor daftar undi Masa tidak kerugian Membuang mengundi. Bila memangkah kertas undi harus kita berhati-hati kalau salah tak berganti sesal sendiri. Marilah mari Pergi mengundi Jangan lupa kewajipan pada negara. 1.2.1 211 36 36 Mendengar dan Bertutur Hari Mengundi AKTIVITI Dengar lagu dan teliti liriknya, kemudian ceritakan proses pengundian yang dijalankan bagi sesuatu pilihan raya tersebut. Ciri-ciri negara yang mengamalkan demokrasi berparlimen: 1. Berperlembagaan 2. Raja berperlembagaan 3. Parlimen 4. Pilihan raya 5. Kuasa pemerintahan 6. Parti-parti politik 7. Kebebasan asasi (Sumber: http://demokrasiberparlimen.weebly. com/ciri-ciri-demokrasi-berparlimen.html) PERKASA ILMU Nilai Demokrasi T E M A 18 IMBAS SAYA Unit 212 2.1.1 Semasa Harith dan ayahnya sedang menonton televisyen, pengumuman pilihan raya disiarkan. 212 PENGUMUMAN Pilihan raya kecil Kawasan N869 bagi pemilihan Ahli Dewan Undangan Negeri akan diadakan seperti butiran berikut: A. Hari Penamaan Calon Tarikh: 4 Mac 20 Hari: Sabtu Masa: 9:00 pagi – 3:00 petang Lokasi: Dewan Kampung Sentosa B. Hari Mengundi Pengundi Awal: 18 Mac 20 (Sabtu) Pengundi Biasa: 25 Mac 20 (Sabtu) Masa: 8:00 pagi – 5:00 petang Pengundi dinasihati berpakaian sopan dan membawa kad pengenalan. Para pengundi digalakkan datang awal dan mendaftar di meja pendaftaran terlebih dahulu sebelum membuang undi. Pengundi diminta senyap semasa proses pengundian dijalankan. Pastikan anda hadir pada hari mengundi dan jalankan tanggungjawab anda sebagai rakyat negara ini. Tunaikan hak memilih anda. Selamat Mengundi. “Hak Anda ialah Tanggungjawab Anda” Membaca Tunaikan Hak Anda AKTIVITI Baca pengumuman tentang pilihan raya kecil. TEROKA MINDA Jelaskan pendapat anda tentang kebaikan pilihan raya yang diadakan. T E M A 18 213 3.4.3 Pengawas sekolah dilantik oleh pihak sekolah secara rasmi. Pengawas bertugas mengawasi dan memastikan setiap peraturan sekolah dipatuhi oleh semua murid. Pengawas membantu pihak sekolah menjaga disiplin murid. Terdapat beberapa ciri pengawas sekolah yang berkualiti yang dijadikan kriteria bagi pemilihan pengawas. Ciri-ciri pengawas sekolah yang berkualiti Bertanggungjawab Berintegriti Berilmu Bertoleransi 213 AKTIVITI Tulis perenggan isi dan kesimpulan berdasarkan bahan. Menulis Disiplin Dijunjung Sekolah Disanjung • Pemimpin dihormati • Pemimpin disanjungi T E M A 18 214 4.1.1 Remaja hari ini merupakan generasi pemimpin masa hadapan. Untuk memilih pemimpin masa hadapan bukanlah mudah dan perlu dilakukan dengan teliti, bak kata pepatah, “jikalau mengangin jangan tumpah padinya”. Bakal pemimpin masa hadapan perlu mempunyai nilai etika dan integriti yang tinggi. Dalam hal ini, aspek budaya seperti sikap saling menghormati sememangnya tidak boleh diketepikan. Persoalannya, apakah ciri-ciri yang perlu ada pada pemimpin masa hadapan? Terdapat tiga ciri yang perlu ada pada pemimpin masa hadapan, iaitu budi bahasa, budi pekerti, dan budi bicara. Pertamanya, budi bahasa yang tinggi dapat menggambarkan perihal seseorang pemimpin yang tahu menjaga tutur katanya. Kata-kata yang dilafazkan dapat menggambarkan pemikiran seseorang pemimpin. Pemimpin yang berbudi bahasa sentiasa dipandang tinggi oleh anggota masyarakat. Keduanya, budi pekerti, iaitu perihal pekerti seseorang, sifat, dan perwatakan yang ditunjukkan melalui tingkah laku yang sopan ataupun sebaliknya. Pemimpin yang disanjung ialah pemimpin yang mempunyai sifat atau pekerti yang dikagumi. Pemimpin seperti ini sangat dihormati dan senang didampingi oleh orang ramai. Ketiganya, budi bicara pula merupakan pertimbangan yang berasaskan akal fikiran dengan mengambil kira nilai toleransi dalam masyarakat. Nilai budi bicara ini penting untuk mengikis sikap mementingkan diri sendiri dalam diri individu. Pemimpin yang memiliki nilai budi bicara senang menerima pandangan masyarakat dan bersikap terbuka. Kesimpulannya, pemimpin masa hadapan merupakan pemimpin harapan negara. Mereka perlu mengamalkan ketiga-tiga nilai budi ini agar kepemimpinan mereka dapat mencapai aspirasi dan wawasan negara. 214 Seni Bahasa AKTIVITI 1. Berikan maksud rangkai kata nilai toleransi dalam masyarakat. 2. Jelaskan tiga ciri pemimpin masa hadapan berdasarkan teks yang diberikan. 3. Sebagai remaja, berikan pendapat anda tentang kepentingan nilai budi bagi seseorang pemimpin. Kepentingan Nilai Budi T E M A 18 215 5.6.1 215 Tatabahasa AKTIVITI 1. Berdasarkan bahan, analisis kesalahan bahasa. 2. Nyatakan kepentingan ucapan manifesto kepada seseorang bakal pemimpin. Janji Dikota Huraikan pendapat anda tentang usaha-usaha yang perlu dilakukan oleh seseorang pemimpin bagi menambat hati rakyat. Nor Musliha diminta menyampaikan ucapan manifestonya. Beliau merupakan calon ketua pengawas di sekolahnya. Terima kasih saudari pengerusi majlis. Salam sejahtera dan selamat pagi saya ucapkan kepada puan natipah binti mohd. hussin, selaku pengetua sekolah, puan cindy yong, selaku guru kanan penolong, guru-guru dan warga murid sekalian yang saya kasihi. Berdirinya saya pada pagi yang ceria ini adalah untuk menyampai ucapan manifesto saya sebagai calon ketua pengawas pada sesi kali ini. Warga Sekolah Menengah Kebangsaan Taman Lakaran Ilmu, izinkan saya merungkaikan manifesto yang menjadi gagasan dan pegangan saya sebagai pemimpin di sekolah ini. Ya! Sesungguhnya saya akan memikul tanggungjawab dengan penuh amanah dan adil. Saya juga akan memastikan kebajikan rakan-rakan murid terbela. Tetapi saya memerlukan sokongan padu daripada rakan semua. Mengapa kita perlu bersatu hati? Kita perlu bersatu hati demi naikkan nama sekolah kita. Suasana aman dan harmoni kita akan wujudkan. Saya akan mengadakan tabung amal kepada murid yang memerlukan. Saya akan pastikan pihak sekolah membenarkan murid-murid meminjam lebih dari lima buah buku sehari. Semasa waktu rehat murid-murid dibenarkan berada di dalam kelas untuk mengulang kaji. Para murid-murid dibenarkan memakai kemeja-T sekolah pada hari Isnin. Nah! Apa yang ditunggu lagi. Kerjasama dan sokongan rakan semua perlu bermula dari saat ini. Kerana sokongan padu daripada rakan semua mampu merealisasi gagasan saya ini. Akhir kata, jangan pilih saya kalau tidak mahu manifesto ini menjadi realiti. Sekian, terima kasih. Manifesto ialah pengisytiharan atau pengumuman kepada orang ramai tentang dasar (polisi, tujuan) sesuatu parti politik, persatuan, dan lain-lain. PERKASA ILMU T E M A 18 216 Zarul dan Rafiq bercadang untuk menyertai Pertandingan Menulis Surat kepada Pemimpin. Ketika membelek-belek surat khabar, mereka terlihat beberapa fakta menarik yang dapat dijadikan sumber ilham untuk menulis surat tersebut. 216 Persatuan Bulan Sabit Merah, Sekolah Menengah Seri Cemerlang, Jalan Maharajalela, 50460 Kuala Lumpur. _______________________________________________________ Pengetua, Sekolah Menengah Seri Cemerlang, Jalan Maharajalela, 50460 Kuala Lumpur. 5 DISEMBER 20 . Tuan, Memohon Kebenaran Mengadakan Pameran Keselamatan Jalan Raya Dengan segala hormatnya dimaklumkan bahawa Persatuan Bulan Sabit Merah Sekolah Menengah Seri Cemerlang (SMSC), berhasrat mengadakan Pameran Keselamatan Jalan Raya yang dirancang akan diadakan pada hari Sabtu, 23 Disember 20 . 2. Pameran Keselamatan Jalan Raya ini diadakan bertujuan untuk memberikan pendedahan dan meningkatkan kesedaran warga SMSC tentang kepentingan menjaga keselamatan diri ketika melintas jalan atau semasa berada di jalan raya. 3. Sehubungan dengan itu, saya memohon kebenaran tuan untuk menggunakan Dewan Utama SMSC sebagai tempat pameran tersebut, yang akan bermula pada pukul 8:00 pagi dan berakhir pada pukul 2:00 petang tarikh berkenaan. Selain itu, saya juga berbesar hati mengundang tuan untuk merasmikan pameran tersebut. Saya berharap agar tuan tidak menghampakan permohonan ini. Kesudian tuan merasmikan pameran ini juga amatlah dihargai dan diucapkan ribuan terima kasih. Sekian. Yang menjalankan tugas, Razarul Razid ............................................. (RAZARUL RAZID BIN ZAINUL) Setiausaha, Persatuan Bulan Sabit Merah SMSC. Tarikh: Ditulis di sebelah kanan surat, sebaris dengan baris akhir alamat penerima. Garis Panjang Melintang: Dibuat di bawah alamat pengirim. Alamat Pengirim: Ditulis di sebelah kiri di bahagian atas surat. Nama dan Alamat Penerima: Ditulis di bawah garis melintang; baris akhir alamat dibubuh garis. Panggilan Hormat Penerima: Ditulis di bawah alamat penerima dan dibubuh koma (,) di hujungnya. Perkara: Ditulis selepas panggilan hormat penerima dan digaris. Huruf besar digunakan pada setiap awal kata, kecuali kata hubung dan kata sendi nama, dan tiada noktah (.) Penomboran: Perenggan pertama dan akhir tidak dibubuh nombor dan ditulis dari tepi surat. Hanya perenggan kedua dan seterusnya dibubuh nombor dan ditulis jarak sedikit daripada nombor. Nama dan Jawatan Pengirim: Nama dan jawatan pengirim ditulis selepas tandatangan dengan huruf besar sepenuhnya dan dibubuh kurungan. Contoh format surat rasmi Pengukuhan dan Pengayaan AKTIVITI Tulis sepucuk surat kepada pemimpin yang anda sanjungi. Dalam surat tersebut, nyatakan cadangan yang boleh dilakukan oleh pemimpin untuk membangunkan daerah tempat tinggal anda. Harapan Kami Harapan: Menyatakan harapan penulis agar hasrat dan permohonan diterima. Isi Surat: Menyatakan tujuan surat ditulis. 217 penyakit Kementerian Kesihatan Malaysia darah tinggi barah Jabatan Kesihatan Negeri Kelab Nutrisi Malaysia kencing manis roti batu karang buah angin ahmar osteoporosis rumah tangga susu Kata Nama Am Kata Nama Khas Kata Nama Majmuk Jawapan/Lampiran Pilihan Contoh jawapan: (i) Dapat mendalami keunikan budaya di negara kita. (ii) Menerima unsur perbezaan sosiobudaya yang wujud antara kaum di Malaysia. (iii) Mendalami keunikan budaya bangsa. (iv) Memperkukuh jati diri masyarakat. TEMA 1: AMALAN GAYA HIDUP SIHAT Tatabahasa: Senaraikan kata nama am, kata nama khas dan kata nama yang mengalami pemajmukan berdasarkan bahan – muka surat 6 Contoh jawapan: TEMA 4: SENI BERSENDIKAN BUDAYA Teroka Minda: Jelaskan faedah-faedah yang ditawarkan dalam pengajian bidang kesenian – muka surat 44 TEMA 5: JATI DIRI DAN KEWARGANEGARAAN Teroka Minda: Huraikan pendapat anda tentang warga Malaysia yang telah mencipta nama pada peringkat antarabangsa – muka surat 51 Contoh jawapan: Datuk Nicol Ann David ialah pemain skuasy tersohor yang telah mencipta nama pada peringkat antarabangsa. Beliau telah banyak memenangi pertandingan skuasy pada peringkat dunia. Sehingga bulan Februari 2015, beliau berjaya mempertahankan gelaran pemain nombor satu dunia dalam sukan skuasy wanita selama 106 bulan, sekali gus dianggap sebagai pemain skuasy paling unggul sepanjang zaman. Rakyat Malaysia sangat berbangga atas kejayaan beliau. 218 TEMA 5: JATI DIRI DAN KEWARGANEGARAAN Membaca: Cari maksud perkataan – muka surat 56 1. berbudaya – mempunyai budaya; mempunyai fikiran dan akal budi yg sudah maju 2. tokoh – bersinonim dengan orang kenamaan (dalam apa-apa bidang seperti politik, kebudayaan, agama, dan lain-lain); orang yang terkemuka, terkenal, pakar, ahli 3. kraf tangan – perusahaan (kerja, seni, dan sebagainya) yang memerlukan daya cipta dan kemahiran menggunakan tangan 4. tempatan – sesuatu yang berkaitan dengan tempat tertentu, di tempat itu sendiri 5. tradisional – berkaitan dengan, bersifat, atau mengikut tradisi (diamalkan turun-temurun) 6. warisan – harta peninggalan; harta pusaka; sesuatu yang diwarisi 7. aneka – berbagai-bagai, berjenis-jenis 8. renyah – leceh, rumit, susah 9. keunikan – sesuatu yang eksklusif: karya reka yang lebih halus, indah, dan mempunyai keistimewaan tersendiri 10. destinasi – tempat yang dituju dalam perjalanan atau tempat penerimaan sesuatu (surat, barang, dan lain-lain yang dikirim) TEMA 5: JATI DIRI DAN KEWARGANEGARAAN Aktiviti: Edit kesalahan ejaan dan tanda bacaan dalam bahan – muka surat 57 pra kelayakan prakelayakan “Tahniah Burhan, kamu memang juara! “Tahniah, Burhan, kamu memang juara dwi tahunan dwitahunan terngiang giang “Baiklah cikgu” terngiang-ngiang “Baiklah cikgu,” 10. 12. 11. 9. 8. kabarnya khabarnya mengangukkan menganggukkan pehak pihak ibubapa ibu bapa digengam digenggam pasokan pasukan melody melodi 7. 5. 3. 6. 4. 2. 1. Kesalahan Ejaan dan Tanda Baca Salah Betul 219 TEMA 9: EKONOMI DAN PENGURUSAN KEWANGAN Aktiviti: Betulkan kesalahan ayat – muka surat 107 TEMA 9: EKONOMI DAN PENGURUSAN KEWANGAN Aktiviti: Kenal pasti pola ayat dasar – muka surat 102 Pola Frasa Nama + Frasa Nama Frasa Nama + Frasa Nama Frasa Nama + Frasa Kerja Frasa Nama + Frasa Adjektif Frasa Nama + Frasa Sendi Nama Subjek Faris Nazran Mereka Idea awak Mereka Predikat ialah Pengerusi Kelab Pengguna sekolahnya. pula Bendahari kelab itu. amat menarik. ke Laman Ilmu untuk berbincang tentang perkara itu. sedang merancang untuk menyewa reruai bersempena dengan Hari Jualan Amal di Putrajaya. Bil 1. 2. 3. 4. 5. Salah Betul Benar, saya bersetuju untuk membeli kedua majalah tersebut. Ya, saya bersetuju untuk membeli kedua-dua buah majalah tersebut. Mohon saudari membuat pembayaran di Bank Simpanan Nasional. Oh, begitu! Saya akan memaklumkan pembayaran kepada encik setelah membuat transaksi di bank. Bolehkah saudari memberikan alamat e-mel yang lengkap? Saya akan berikannya bersama-sama dengan bukti pembayaran. Minta saudari boleh membuat pembayaran di bank simpanan nasional. Bolehkah saudari memberikan alamat bere-mel yang lengkap? Saya akan berikan bersama-sama pembayaran bukti. Oh! begitu, Saya akan memaklumkan tentang pembayaran tersebut kepada encik setelah membuat transaksi di bank. 220 TEMA 10: PELANCONGAN Aktiviti: Analisis tatabahasa dan betulkan kesalahan yang terdapat dalam petikan – muka surat 117 BINTULU – Festival Layang-layang Antarabangsa Borneo Bintulu, Sarawak, berlangsung daripada 23 – 27 September. Festival ini adalah festival yang kesebelas. Festival ini telah diberi penambahbaikan supaya menjadikannya satu upacara yang paling berprestij sekali. “Festival layang-layang kali ini kita jangkakan tercatat dalam The Malaysia Book of Records bagi The Longest Arch Kite Tunnel. Program ini dijangka dapat menarik perhatian pengunjung dari dalam dan luar negara,” katanya pada sidang media di sini petang semalam. Beliau percaya bahawa festival layang-layang dalam kalendar pelancongan ini dapat membantu mempromosikannya pada mata dunia. Festival ini dapat menggalakkan lebih ramai orang daripada luar Bintulu datang berkunjung ke sini. “Festival ini mendapat pengiktirafan serta sokongan peserta antarabangsa. Pada setiap tahun terdapat penambahan peserta. Hal ini memberikan harapan untuk penganjur bagi menjadikannya sebagai sukan layang-layang amat terbesar di rantau Pasifik,” ujar beliau lagi. Perasmian dijangka disempurnakan oleh Ketua Menteri Sarawak pada 27 September, jam 9.30 pagi. Tujuan perasmian ini ialah untuk menarik perhatian ramai tentang festival ini. Majlis yang diadakan di lapangan terbang lama Bintulu ini akan dihadiri oleh orang kenamaan negeri Sarawak. Jawapan: 1. daripada - dari 2. adalah – ialah 3. supaya – untuk 4. paling berprestij sekali – paling berprestij 5. pada – di 6. daripada – dari 7. untuk – kepada 8. amat terbesar – terbesar 9. ialah – adalah 10. jam 9:30 pagi – pukul 9:30 pagi TEMA 11: SEJARAH DAN WARISAN Aktiviti: Jelaskan maksud kosa kata dan ungkapan menarik dalam teks – muka surat 124 1. diisytiharkan – memberitahukan; mengumumkan; memaklumkan kepada orang ramai 2. seni bina – hal yang berkaitan dengan pembinaan sesebuah bangunan (penyediaan reka bentuk, penyeliaan pembinaan bangunan, dan sebagainya) 3. busana – pakaian yang lengkap lagi indah buatannya 4. tak lapuk dek – adat yang tidak berubah-ubah; kekal hujan, tak lekang dek panas 5. adat istiadat – berbagai-bagai adat dan kebiasaan; majlis rasmi untuk menyambut sesuatu peristiwa (seperti pertabalan, perkahwinan, dan sebagainya) 6. rambang mata – tidak tahu yang mana satu yang hendak dipilih (kerana banyak pilihan) 7. aneka makanan – berbagai-bagai jenis makanan atau juadah 8. keaslian rasa – rasa yang tulen dan semula jadi tanpa menggunakan bahan tiruan 9. menambat selera – memikat atau menarik atau menawan keinginan untuk makan 10. sarat – terlalu banyak berisi sesuatu sehingga penuh atau berat 11. elemen – salah satu daripada unsur 12. menelusuri – menjejaki sesuatu peristiwa, cerita, dan sebagainya 221 TEMA 11: SEJARAH DAN WARISAN Teroka Minda: Bandingkan dan bezakan Istana Seri Menanti dengan istana lain di Malaysia – muka surat 128 Istana Iskandariah Bukit Chandan, Kuala Kangsar, Perak Darul Ridzuan mempunyai seni bina yang berbeza dengan Istana Seri Menanti yang terkenal dengan seni ukiran Melayu. Istana Iskandariah yang telah siap dibina pada tahun 1933, memperlihatkan seni bina Islam-India “sarasenic”. Hal ini jelas dapat dilihat pada seni bina pintu gerbang, menara, dan kubah yang berbentuk bawang. TEMA 11: muka surat 131 Aktiviti: Senaraikan kata kerja tak transitif • Kata kerja tak transitif berpelengkap: 1. semakin baik 2. semakin melaju 3. menguning • Kata kerja tak transitif tak berpelengkap: 1. berpasangan 2. bercucuk tanam 3. tersenyum TEMA 14: WADAH ILMU Aktiviti: Betulkan kesalahan ayat dalam teks – muka surat 162 1. Ayat salah: Kok Seng, projek PABM yang dibuat oleh kamu bagaimana? Ayat betul: Kok Seng, bagaimanakah projek PABM yang kamu buat? 2. Ayat salah: Nampaknya masalah pencemaran air paling kritikal sekali. Ayat betul: Nampaknya masalah pencemaran air paling kritikal. 3. Ayat salah: Sisa air yang berasid kulit kerang neutralkan. Ayart betul: Kulit kerang meneutralkan air sisa yang berasid. 4. Ayat salah: Saya sedang menguji lagi keberkesanan alat ini. Ayat betul: Saya sedang menguji keberkesanan alat ini lagi. 222 TEMA 14: WADAH ILMU Aktiviti: – muka surat 164 1. Terangkan maksud kosa kata dan ungkapan menarik yang terdapat dalam cerpen tersentak – terjaga atau tersedar dengan tiba-tiba senior – lebih tua dari segi usia teruja – timbul minat atau keinginan yang kuat terhadap sesuatu; naik semangat kekok – berasa canggung atau kaku melakukan sesuatu (kerana belum biasa) tersenyum kelat – senyum yang dibuat-buat (bukan gembira) lubuk hati – dalam hati, batin berbelah bahagi – tidak tetap atau teguh (pendirian, perasaan, dan sebagainya) pembakar semangat – menyemarakkan sesuatu perasaan berbunga mekar – perasaan yakin akan sesuatu (impian atau hasrat menjadi kenyataan) segulung kejayaan – mencapai cita-cita bisik hati – berkata-kata di dalam hati (monolog dalaman) yang tidak dapat didengari oleh orang lain 2. Maksud frasa “Di sini pemimpin dilahirkan” ialah tempat untuk belajar atau menuntut ilmu atau menerima pelajaran yang menjadi asas kepada kejayaan hidup seseorang (menjadi ketua negara, organisasi, dan sebagainya). 3. Ibu mahu Sanom belajar di sekolah berasrama supaya Sanom dapat menuntut ilmu dalam suasana yang selesa, dengan kemudahan prasarana yang lengkap TEMA 15: BAHASA DAN SASTERA Aktiviti: Analisis dan edit kesalahan ejaan, tanda baca, dan kesalahan nahu yang terdapat dalam bahan – muka surat 178 1. 7. 2. 8. 3. 9. 4. 10. 5. 11. 6. 12. prodak produk lain-lain bahasa bahasa-bahasa lain Perabut Maju Jaya Perabot Maju Jaya Siapa yang perlu dipersalahkan? Siapakah yang perlu dipersalahkan? disalah gunakan disalahgunakan penutor penutur Pak Kalil Nasi Kandar Nasi Kandar Pak Kalil ayat susunan susunan ayat tehadap terhadap tata bahasa tatabahasa Azura Restoran Restoran Azura tanggung jawab tanggungjawab Bil. Salah Betul 223 TEMA 16: KERJAYA Aktiviti: Kenal pasti kata kerja tak transitif – muka surat 186 Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap: 1. bekerja 2. datang 3. berbincang 4. tersenyum 5. saling membantu 6. tiba 7. bekerjasama TEMA 16: KERJAYA Aktiviti: Berdasarkan bahan, senaraikan kata ganda penuh, kata ganda berimbuhan, dan kata ganda majmuk – muka surat 191 1. pemain-pemain 2. berlari-lari 3. berbaris-baris 4. bersorak-sorai 5. bertepuk-tepuk 6. riuh-rendah 7. anak-anak 8. berpusu-pusu 9. kedua-dua 10. masing-masing 11. berbagai-bagai 12. masing-masing 13. hiruk-pikuk 14. berwarna-warni 15. mengurut-urut 16. berjalan-jalan 17. beramai-ramai TEMA 16: KERJAYA Aktiviti: Senaraikan aspek pengulangan kata dan singkatan kata berdasarkan bahan – muka surat 185 Pengulangan kata Singkatan kata 1. melukis sahaja 1. tak 2. boleh 2. nak 3. tak nak 3. tapi 4. Liza 4. mak 5. mulia 5. dah 6. tu 224 Pemimpin umpama pohon Rakyat ibarat akar Kuat lilit kerana simpulnya Julung-julung kalinya Mengukir sejarah Tersergam indah Pemimpin ibarat tempat rakyat berteduh dan dapat memberikan kebaikan kepada rakyat. Rakyat ialah penyokong atau tonggak kepada kejayaan sesebuah kepimpinan atau sesebuah organisasi. Kekuatan sesebuah organisasi terletak pada perpaduan para anggotanya. Buat pertama kalinya. Membentuk sesuatu sejarah yang berkaitan dengan sesuatu perkara. Kelihatan tinggi dan besar serta cantik dipandang mata. 1. 2. 5. 3. 4. 6. Tema 18: PENTADBIRAN DAN POLITIK Aktiviti: Nyatakan maksud ungkapan – muka surat 207 Tema 17: INTEGRITI Aktiviti: Analisis dan betulkan kesalahan ayat dalam teks – muka surat 198 Keluarga harmoni ialah idaman semua pihak-pihak. Kasih sayang yang sangat utuh sekali antara anggota keluarga mewujudkan ikatan yang kukuh antara ibu, bapa, dan anak-anak. Ibu bapa sentiasa berusaha untuk memenuhi keperluan setiap anak-anak. Anak-anak hormat ibu bapa. Selain daripada itu, kesempurnaan didikan agama juga mampu mewujudkan keluarga harmoni. Anak-anak juga saling hormat-menghormati hak masing-masing. Selanjutnya, komunikasi yang berkesan antara anak-anak dan ibu bapa melahirkan keluarga harmoni. Perbincangan merangkumi lain-lain hal. Masalah akan sukar untuk diselesaikan jika kedua pihak tidak berterus terang. Setiap individu mestilah memainkan peranan masing-masing untuk mewujudkan keluarga yang harmoni. Keluarga harmoni ialah idaman semua pihak. Kasih sayang yang sangat utuh / utuh sekali antara anggota keluarga mewujudkan ikatan yang kukuh antara ibu bapa dengan anak-anak. Ibu bapa sentiasa berusaha memenuhi keperluan setiap anak. Anak-anak menghormati ibu bapa. Selain itu, kesempurnaan didikan agama juga mampu mewujudkan keluarga harmoni. Anak-anak juga saling menghormati/ hormat-menghormati hak masing-masing. Selanjutnya, komunikasi yang berkesan antara anak dengan ibu bapa melahirkan keluarga harmoni. Perbincangan merangkumi hal-hal lain. Masalah akan sukar untuk diselesaikan jika kedua-dua pihak tidak berterus terang. Setiap individu mestilah memainkan peranan untuk mewujudkan keluarga yang harmoni. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Salah Betul Bil. Soalan Jawapan 225 aerodinamik ilmu sains yang mengkaji cara sesuatu benda bergerak melalui udara seperti kereta, kapal terbang, dan sebagainya aerosol ampaian cecair atau butiran pepejal yang terdapat di udara akhiran penambahan atau imbuhan pada bahagian akhir sesuatu kata akses proses atau cara untuk mencapai (memperoleh, menggunakan) sesuatu data, atau maklumat, capaian alaf masa yang lamanya 1000 tahun, seribu tahun alpa lalai altitud ketinggian sesuatu tempat yang biasanya diukur dari aras laut alternatif pilihan amalan perbuatan yang biasa dilakukan antasid (ubat) bahan beralkali yang dapat melegakan keadaan asid yang berlebihan di dalam perut antibiotik bahan kimia yang dihasilkan oleh mikroorganisma, yang boleh mencegah pembiakan atau memusnahkan mikroorganisma lain, seperti bakteria (digunakan untuk merawat penyakit berjangkit) arakian (sastera lama) sesudah itu, maka aspirasi keinginan yang kuat, cita-cita astigmatisme kekaburan penglihatan akibat ketakseragaman lengkungan pada kanta mata atau kornea atmosfera lapisan udara yang melingkungi bumi yang terdiri daripada bahan-bahan gas awalan penambahan atau imbuhan pada bahagian hadapan sesuatu kata balet tarian belenggu halangan beliung sejenis kapak yang matanya melintang (perkakas tukang kayu) berasak berhimpit-himpit dan bertolak-tolakan berintegriti mempunyai kejujuran biografi riwayat atau kisah hidup seseorang bioteknologi kegiatan atau kajian yang menggunakan mikroorganisma, sistem biologi, atau proses biologi dalam industri pengeluaran dan perkhidmatan untuk menghasilkan produk seperti antibiotik, vaksin, dan keju brosur risalah yang memberikan maklumat atau keterangan ringkas tentang sesuatu bumbu bahan-bahan perencah busana pakaian yang lengkap dan indah-indah cendekiawan orang yang cerdik pandai, orang atau golongan terpelajar, intelektual cita rasa kegemaran dan kecenderungan curiga syak wasangka, sangsi darurat keadaan yang mencemaskan atau menyusahkan, kesukaran yang timbul dengan tidak disangka-sangka degradasi proses penguraian sebatian yang kompleks kepada bentuk yang lebih ringkas demokrasi pemerintahan negara oleh rakyat atau wakil yang dipilih dalam pilihan raya diabetes keadaan yang dicirikan oleh perembesan dan perkumuhan air kencing yang berlebihan; kencing manis dialog percakapan atau perbualan drama lakonan berpandukan skrip Glosari 226 elit golongan yang dianggap berpengaruh, intelek eksklusif sesuatu yang bertaraf tinggi, istimewa eksotik berasal dari luar negeri, asing, luar biasa keistimewaannya seperti buah-buahan, masakan, haiwan ekspo pameran ekstrak pati atau jus yang dikeluarkan daripada sesuatu seperti tumbuhan, buah-buahan, atau haiwan elaun bayaran yang diberikan kepada seseorang (oleh sesebuah organisasi) secara tetap (untuk melaksanakan sesuatu tugas) etnobotani berkaitan dengan tumbuh-tumbuhan dan kegunaannya falsafah pengetahuan tentang pengertian yang dianggap sebagai ilmu yang tertinggi, yang menjadi dasar ilmu-ilmu lain, orang yang ahli dalam falsafah, ahli fikir fauna keseluruhan haiwan yang hidup di sesuatu daerah atau habitat frasa terbentuk daripada satu kata yang berpotensi menjadi unit yang lebih besar galas memikul bungkusan di atas bahu gamit isyarat dengan jari biasanya dengan menggerak-gerakkan empat jari ke atas dan ke bawah untuk memanggil seseorang genetik kajian tentang keturunan atau baka, dan cara individu mewarisi sesuatu ciri atau sifat serta memindahkan ciri tersebut daripada satu generasi kepada generasi lain melalui gen gentian serat, serabut glasier timbunan besar ais yang bergerak perlahan-lahan menuruni cerun atau merebak ke permukaan bumi gubal menyusun undang-undang hab pusat bagi sesuatu halal dibolehkan oleh undang-undang Islam hatta (sastera lama) sesudah itu; selepas itu; kemudian dari itu hormon bahan kimia yang dikeluarkan dalam kelenjar endoktrin dan mempunyai kesan atas kegiatan organ-organ lain ikal berombak-rombak imbuhan penambahan yang digabungkan kepada sesuatu kata sama ada sebagai awalan, akhiran, atau apitan insurans perjanjian tanggungan yang dibuat oleh sesebuah syarikat untuk menggantikan kerugian dan bayaran premium tertentu integrasi gabungan dua atau beberapa kaum integriti kejujuran, keadaan sempurna dan utuh, keutuhan intensif dengan giat dan bersungguh-sungguh julung pertama kali kata ganda kata yang terbentuk melalui proses perulangan seperti rama-rama, gunung-ganang, jejari kata nama am kata nama yang merujuk sesuatu secara umum, misalnya: buku, jalan, dan pulau kata nama khas kata nama yang khusus merujuk orang, tempat, atau benda kekek bahagian ketiak baju kurung kekuda kuda-kuda, kayu penyangga pada alat bunyi-bunyian untuk meregangkan tali kelubung sesuatu seperti kain sebagai pembungkus atau penutup, selubung khazanah harta benda kimpalan cantuman dua bahagian logam komited mempunyai atau menunjukkan komitmen terhadap sesuatu komoditi barangan yang diperdagangkan kornea selaput hening di hadapan biji mata yang menutup mata hitam dan anak mata kosmetik alat solek atau bahan yang digunakan untuk mencantikkan rupa seseorang 227 laser alat untuk menerbitkan dan memperkuat gelombang-gelombang cahaya menjadi pancaran cahaya yang amat kuat dan tertumpu pada satu hala layur mendiang di atas api supaya kering, layu, dan lain-lain; memanggang lestari kekal, tetap lombol salah satu acara dalam gimnastik, acara yang menggabungkan larian dan lompatan melepasi palang dengan menggunakan galah malim gunung pemimpin atau petunjuk jalan di kawasan pergunungan mayang mengurai rambut yang mengurai serta ikal memuai menjadi kembang (bahan yang direbus, direndam, dimasak, dan lain-lain), bangun atau bangkit (kuih, adunan, dan lain-lain) menerajui mengetuai mengetam melicinkan kayu dengan ketam (sejenis alat untuk melicinkan kayu, papan) metropolitan bandar raya utama mistik keadaan ghaib yang tidak dapat diselami oleh pemikiran manusia, keanehan, keajaiban netizen pengguna Internet yang mengambil bahagian dalam masyarakat politik seperti bertukar-tukar pendapat, membekalkan maklumat, dan memberikan sumbangan untuk mengembangkan dan menggalakkan pertumbuhan Internet obesiti kegemukan yang berlebihan oftalmologi kajian tentang mata dan penyakitnya osteoporosis kerapuhan tulang yang biasa dialami oleh orang tua pancaroba keadaan yang tidak menentu pantun karangan berangkap yang biasanya terdiri daripada dua baris, empat baris, enam baris, lapan baris, dan seterusnya pasak sejenis baji atau paku yang dibuat daripada kayu untuk mengetatkan sesuatu pemangkin faktor yang mempercepat sesuatu penampilan perihal (tindakan, usaha) menampilkan (mengemukakan) seseorang atau sesuatu pendeta orang yang mempunyai ilmu dan pengetahuan yang sangat luas perintis pelopor persada taman tempat bersuka-suka atau berehat-rehat pesak kain yang dijahit pada kelengkang atau depan seluar, iaitu pada tempat kancing atau di bawah ketiak baju pesona menjadikan seseorang berasa terpikat (tergoda, kagum, dan sebagainya) pokok hibrid tumbuhan yang dihasilkan daripada percantuman dua jenis benih yang berlainan, kacukan polo permainan bola yang melibatkan dua pasukan pemain yang menunggang kuda atau menggunakan kuda dan menggunakan kayu panjang sebagai pemukul bola untuk memasukkan bola ke dalam gol radar alat untuk mengesan arah dan jarak jauh kapal dengan gelombang radio rasisme perihal berpuak rekayasa penerapan unsur-unsur ilmu relevan ada kaitan atau hubungannya dengan apa-apa yang dibicarakan, apa-apa yang berlaku dan sebagainya reruai kawasan terbuka dan terhad, tempat mempamerkan atau mempromosikan produk atau perkhidmatan tertentu sajak sejenis puisi moden yang bebas bentuknya saluang sejenis alat muzik tradisional masyarakat Minangkabau yang dibuat daripada buluh seperti seruling 228 samudera lautan sedak rotan yang dipasang berkeliling gendang dan lain-lain untuk menegangkan kulit gendang dan lain-lain selenggara mengelolakan semarak mulai bercahaya atau berseri sembat sejenis jahitan untuk menetapkan tepi berlipat yang menyerong skim rancangan slip kepingan kertas yang kecil dan panjang sosioekonomi faktor kemasyarakatan dan ekonomi talempong sejenis alat muzik tradisional masyarakat Minangkabau, seakan-akan bonang dalam perangkat gamelan tampuk perhiasan sebagai penutup di atas, di pangkal, di hujung sesuatu teknologi ilmu tentang cara-cara mencipta telusur mengikut sepanjang tepi jalan, sungai, dan lain-lain tenggek duduk secara bertinggung tonggeng membongkok dengan kepala ke bawah dan punggung ke atas transaksi penyelesaian pembayaran dalam perniagaan (perdagangan), persetujuan jual beli, urusan jual beli (perdagangan), urus niaga umarak pemimpin UNESCO akronim bagi United Nations Educational Scientific and Cultural Organisational (Pertubuhan Pelajaran, Sains, dan Kebudayaan Bangsa-bangsa Bersatu) vektor haiwan yang mengandungi parasit berbahaya yang memindahkan parasit tersebut kepada organisma lain warta risalah atau surat khabar wasap wap yang bebas daripada cecair mudah meruap yang kelihatan seperti asap, biasanya beracun dan kuat baunya 229 A.Samad Ahmad, 2015. Edisi Pelajar Sulalatus Salatin Sejarah Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Abdullah Hussain, 2016. Kamus Istimewa Peribahasa Melayu Edisi Kedua. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Abdul Halim Ali, 2006. Mendekati Puisi Melayu Tradisional. Bandar Baru Bangi: Elpos Print Sdn. Bhd. Alias Derais, 2014. Zizan atau Zidane: Pasukan Paling Top. Kuala Lumpur: KarnaDya Solutions Sdn. Bhd. Ahmad Marzuki Ismail, 2007. Pengurusan dan Perniagaan Koperasi Sekolah. Kuala Lumpur: Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd. Asmah Hj Omar, 2008. Ensiklopedia Bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Asiah Abdul Rahman, 2015. Peribahasa Sekolah Menengah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Asiah Abdul Rahman, 2015. Bahasa Melayu Tingkatan Satu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Chua Yee-Yen dan Noor Aini Khalifah, 1990. Pertukaran Asing. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Ensiklopedia Kraf Malaysia, 2012. Kuala Lumpur: Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia. Kamus Dewan Edisi Keempat, 2015. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Pelajaran Malaysia, 2009. Harga Remaja. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Kementerian Pelajaran Malaysia, 1993. Panduan Pelaksanaan Perkhidmatan Bimbingan dan Kaunseling di Sekolah Menengah. Kementerian Pendidikan Malaysia, 2015. Pedagogi Bahasa Melayu Abad 21. Putrajaya: Bahagian Pendidikan Guru. Kementerian Pendidikan Malaysia, 2013. Pentaksiran Kemahiran Berfikir Aras Tinggi. Lembaga Peperiksaan Malaysia. Majlis Pengetua Cemerlang Kebangsaan (MPCK) dan Majlis Pengetua Sekolah Malaysia Negeri Selangor (MPSM), 2013. Konsep dan Panduan Pelaksanaan Program i-THINK. Majlis Pengetua Cemerlang Kebangsaan. Mohd Bakri Jaafar & Azmi Morsidi, 2007. 25000 km Menjejaki Warisan Kita. Shah Alam: Ultimate Print Sdn. Bhd. Mohd Said Sulaiman, 2008. Pakai Patut Melayu. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Muhammed Salehuddin Aman, 2007. Mari Kita Berbahasa Jilid 2. Seri Kembangan: Citra Kurnia Enterprise. Nazim Mohd Subari, 2015. Gurindam Warisan Ibunda. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Musa, dan Abdul Hamid Mahmood, 2015. Binaan Ayat: Tatabahasa Dewan Edisi Sekolah Rendah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Musa, dan Abdul Hamid Mahmood, 2015. Golongan Kata: Tatabahasa Dewan Edisi Sekolah Rendah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Senarai Rujukan 230 Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Musa, dan Abdul Hamid Mahmood, 2008. Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Norhayati Mokhtar, 2010. 100 Perkara Kamu Patut Tahu tentang Sains. Kuala Lumpur: Institut Terjemahan Negara Malaysia. Othman Puteh dan Aripin Said, 1995. Himpunan 366 Cerita Rakyat Malaysia. Kuala Lumpur: Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd. Siti Zainon Ismail, 2009. Pakaian Cara Melayu. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Vishalache Balakrishnan et.al., 2014. Aplikasi i-Think dalam Pendidikan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Portal Rasmi: https://harisukannegara.my http://biography.yourdictionary.com/isabel-martinez-de-peron http://devastatingdisasters.com malaysianpharma.com professionalimage.wordpress.com www.aerodspace.wordpress.com www.bankinginfo.com.my www.bukudbp.com www.duitsaku.com.my www.dbp.gov.my www.heritage.gov.my www.ikn.gov.my www.insuranceinfo.com.my www.jmm.gov.my/ms www.met.gov.my www.utusan.com www.beritaharian.com www.myhealth.gov.my www.cowaywaterfilter.com.my www.jobshub.info www.asza.com/CD-store www.portal.doa.gov.my/ppppm www.doe.gov.my www.mosti.gov.my www.bankinfo.com.my www.motac.gov.my 231 akhiran 90, 138, 144 alam sekitar 73, 75, 82, 84 amalan 2, 4, 6–8, 35–36, 73, 75–76, 82, 84, 149–150 aspirasi 4 awalan 90, 138, 144 ayat inti 47 ayat mudah 162 baca iklan 44 bacaan luas 60, 96, 168, 192 banding beza 128 bangsa 10, 206 barah 6, 9 bentuk sajak 53 berbual 134, 139 berseri 4, 5 bina ayat 47, 48, 72 bumi 74, 79–80, 84 cegah 2 cergas 1, 2, 5, 6 cerita 64, 194 cuti 110, 114, 119 deklamasi 53 demokrasi 207, 211 dialog 95 dokumentari 14 drama 185 edit kesalahan ejaan 178 nahu 178 tanda baca 178 frasa nama 54, 95, 203 gurindam 94 halal 146, 147, 149, 150, 151 hasilkan syair 202 hijau 73, 74, 75, 76 industri 146, 147, 148, 149, 151, 152, 155, 156 kajian 124 karya fiksyen 62, 197 kata adjektif bentuk 66, 174 perasaan 66, 174 waktu 66, 174 warna 66, 174 kata ganda 143, 191 kata kerja tak transitif berpelengkap 23, 131, 186 tanpa pelengkap 23, 131, 186 kata nama am majmuk 59 am tunggal 59, 167 khas majmuk 59 khas tunggal 59 kata pangkal ayat 71, 179 kata pembenar 71, 179 kata seru 18, 179 kata tanya 18, 179 kebersihan 3,4,7,10 kejayaan 5 kelestarian 75 kemajuan 27 kerangka karangan 20, 132, 136, 201 kerja lapangan 57 kesalahan ayat 107, 198 kesihatan 1, 2, 3, 6, 7, 8, 9 kosa kata 123, 164 lafaz syair 137 main peranan 176 makna kata 125 masyarakat 32, 33, 35, 36, 210, 214, 215 membaca iklan 44, 171 memulihara 75 mendengar lagu 170 mendidik 29 menghormati 29, 30 mengundi 211, 212 menulis cerita 52 dialog 21 laporan 129 maklumat diri 141, 196 Indeks 232 pendahuluan 88 ringkasan 45, 105,108, 165, 184 sinopsis 173 surat kiriman tidak rasmi 41 ulasan 189 merdeka 27, 29 mulia 2 pantun 51, 92, 135 parlimen 207–208 pelancong 111, 112, 114, 115, 116, 117, 118, 120 pemimpin 207, 208, 209, 210, 213, 214, 215, 216 penampilan 3, 4 pengacaraan 42, 126 pengulangan kata 17, 58, 142, 185 pengumuman 175 perbandingan semacam 21, 65, 106 perenggan isi 93 perenggan kesimpulan 93 permainan bahasa 180, 204 perpaduan 25, 26, 27, 32, 33, 36 persoalan 89, 130 pilihan raya 207, 209, 212, 215 produk 4, 146, 148, 149, 150, 153, 156 rakyat 27, 32, 33, 206, 207, 208, 209, 210, 212, 213, 215 remaja 4, 29, 32, 214 rencana 200 sajak 17, 53, 58 sakit 11 segar 77, 79 seimbang 1, 6 seloka 101 singkatan kata 17, 58, 185 situasi 86 surat rasmi 183 syair 161 syarahan 136 tanda bacaan 57 teknologi 73, 75, 84 teks 93, 126, 202 tema 46, 130 temu bual 38, 62 toleransi 27 ujar perkataan 103 uji kaji 63 ulas 98, 199 ungkapan menarik 124, 164 usahawan 153, 154 233 Skrip Pendengaran Tema 1 Unit 2 1.2.1 – MENDENGAR DAN BERTUTUR Video – Proses Merawat Air – muka surat 7 www.youtube.com/watch?v=tdn3tUORm00&feature=youtu.be Tema 1 Unit 2 3.2.1 – MENULIS Video – Kanser Paru-paru – muka surat 9 www.youtube.com/watch?v=EIKqk7RYCJ4 Tema 2 Unit 3 1.2.1 – MENDENGAR DAN BERTUTUR Audio – Panduan Keselamatan Semasa Banjir – muka surat 14 http://bukuteks.dbp.gov.my/media.php?id=91 Tema 2 Unit 4 1.3.1 – MENDENGAR DAN BERTUTUR Video – Taklimat Keselamatan – muka surat 19 www.youtube.com/watch?v=KYu756jYbuY Tema 3 Unit 5 1.3.2 – MENDENGAR DAN BERTUTUR Audio – Ucapan – muka surat 26 http://bukuteks.dbp.gov.my/media.php?id=129 Tema 3 Unit 6 4.3.2 – SENI BAHASA Video – Syair Bidasari – muka surat 34 www.youtube.com/watch?v=n3SF_9SbY70&feature=youtu.be 234 Tema 4 Unit 7 3.4.4 – MENULIS Teks – Kembara Budaya – muka surat 41 http://bukuteks.dbp.gov.my/media.php?id=115 - Tema 4 Unit 8 PENGUKUHAN DAN PENGAYAAN Laman Sesawang – Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia – muka surat 48 www.kraftangan.gov.my Tema 5 Unit 9 1.5.1 – MENDENGAR DAN BERTUTUR Video – Persembahan Sapelele – muka surat 50 http://bukuteks.dbp.gov.my/media.php?id=117 Tema 5 Unit 9 5.4.1 – TATABAHASA Laman Sesawang – Profil Tokoh – muka surat 54 profile.upm.edu.my/kyusoff Tema 6 Unit 11 1.5.3 – MENDENGAR DAN BERTUTUR Video – Pembenihan Awan – muka surat 62 www.youtube.com/watch?v=8EmWa2YyMZw&feature=youtu.be Tema 6 Unit 12 3.1.1 – MENULIS Video – Tip Penjagaan Mata – muka surat 69 www.youtube.com/watch?v=4cXsbkz46AA Tema 7 Unit 13 4.3.2 – SENI BAHASA Video – Syair – muka surat 77 www.youtube.com/watch?v=bvri1WiVaSY 235 Tema 8 Unit 16 4.1.2 – SENI BAHASA Audio – Gurindam Dua Belas – muka surat 94 http://bukuteks.dbp.gov.my/media.php?id=120 Tema 9 Unit 17 4.1.3 – SENI BAHASA Audio –Seloka Pak Kaduk– muka surat 101 http://bukuteks.dbp.gov.my/media.php?id=123 Tema 12 Unit 23 2.1.2 – MEMBACA Video – Berbalas Pantun – muka surat 135 www.youtube.com/watch?v=JyZygW3HgaU Tema 12 Unit 24 1.4.2 – MENDENGAR DAN BERTUTUR Video – Senamrobik – muka surat 139 www.youtube.com/watch?v=4vUPdsougr8 Tema 15 Unit 30 2.2.2 – MEMBACA Laman Sesawang – Dongeng Warisan Melayu – muka surat 176 teechconsult.typepad.com/kids/2010/01/dongeng-warisan-melayu---singapura-dilanggar- todak.html Tema 18 Unit 36 1.2.1 – MENDENGAR DAN BERTUTUR Video – Mari Mengundi – muka surat 211 www.youtube.com/watch?v=ohVVBvxMWeY 236 Tema 3 Unit 5 1.3.2 – Mendengar dan Bertutur Peranan Sekolah dalam Memupuk Perpaduan – muka surat 26 Assalamualaikum dan salam sejahtera, serta salam sehati sejiwa saya ucapkan kepada Yang Berbahagia Puan Rozainum binti Ahmad, Pengarah Bahagian Kokurikulum dan Kesenian, Kementerian Pendidikan Malaysia, Yang Berusaha Encik Lim Leong Fat, Penolong Kanan Hal Ehwal Pelajar, guru-guru yang dihormati, tuan-tuan dan puan-puan serta murid-murid yang saya kasihi. Hadirin yang dimuliakan, Alhamdulillah, bersyukur kita kerana dapat berhimpun bersama-sama pada pagi yang penuh harmoni ini untuk menyambut Sambutan Hari Perpaduan Peringkat Sekolah Menengah Kebangsaan Semarak Harmoni dengan tema “Satukan Jiwa”. Ucapan penghargaan saya berikan kepada Puan Rozainum binti Ahmad kerana sudi hadir dan menyerikan majlis pada hari ini lagi. Sekolah perlu berperanan memperkukuh perpaduan dalam kalangan murid. Perpaduan perlu menjadi tonggak kepada kekuatan negara. Hal ini perlu disemai dalam jiwa dan minda anak-anak kita. Oleh itu, pendidikan merupakan asas yang penting untuk menyemai, dan memupuk semangat perpaduan dalam kalangan generasi muda, seterusnya menjadi pemangkin bagi melahirkan warganegara yang beridentiti dan berdisiplin. Hadirin yang dikasihi, Perpaduan boleh diterapkan melalui aktiviti kokurikulum. Aktiviti kokurikulum yang dilaksanakan seperti sukan, kelab dan persatuan haruslah dipergiat dan dipertingkatkan. Para pelajar harus dilibatkan dalam aktiviti di luar sistem akademik seperti penglibatan dalam keluarga angkat, persatuan dan badan beruniform. Sikap bangga menjadi warganegara Malaysia perlu diterapkan dalam jiwa pelajar. Hal ini boleh dilakukan melalui penganjuran pelbagai pertandingan, sambutan bulan kemerdekaan, dan hari patriotik. Akhir kata, saya, sekali lagi, ingin merakamkan ucapan penghargaan saya kepada Jabatan Pendidikan Negeri dan semua pihak yang terlibat dalam menjayakan program ini. Sekarang, dengan sukacitanya saya merasmikan Sambutan Hari Perpaduan Peringkat Sekolah Menengah Kebangsaan Semarak Harmoni Tahun 2016. Sekian, terima kasih. Tema 2 Unit 3 1.2.1 – Mendengar dan Bertutur Panduan Keselamatan Semasa Banjir – muka surat 14 Belakangan ini bencana banjir atau bah semakin kerap berlaku. Bencana banjir telah menenggelamkan kawasan tempat tinggal, merosakkan harta benda, merosakkan tanaman dan juga kehilangan nyawa. Aspek keselamatan penting diamalkan semasa banjir. Terdapat beberapa panduan keselamatan semasa banjir. Orang ramai hendaklah sentiasa mendengar pengumuman banjir melalui berita radio dan televisyen dari semasa ke semasa. Sila patuhi arahan pihak keselamatan. Sebagai contohnya, jika anda diminta berpindah ke pusat pemindahan, pastikan anda mematikan semua suis elektrik dan mengunci pintu rumah sebelum berpindah. Selain itu, orang ramai perlu menyimpan semua barangan berharga seperti dokumen peribadi dan barang kemas di tempat yang selamat. Hal ini perlu dilakukan bagi mengelakkan barangan penting ini basah dan rosak. Orang ramai juga dinasihati agar tidak meredah air banjir ataupun menggunakan kenderaan semasa banjir. Perbuatan demikian mungkin akan menyebabkan kejadian tergelincir, hanyut atau disengat binatang berbisa. Pakai jaket keselamatan sekiranya anda perlu meredah banjir. Seterusnya, orang ramai juga dinasihati agar tidak memakan makanan yang tercemar akibat banjir bagi mengelakkan penularan penyakit. Para ibu bapa juga hendaklah sentiasa mengawasi anak-anak agar tidak bermain di kawasan air bah. Pastikan anda dan keluarga selamat semasa banjir. Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ____________________________________ Nombor Perolehan: _______________________________ Tarikh Penerimaan: _______________________________ Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssr_MatematikJilid_1oM6LZtueFqKVptpT5HWbSiKRdotuCoAK.pdf

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH 陈仪美 Awin Tan 林日超 Lim Jit Chao 陈慧珊 Tan Wei San 美术员 ILUSTRATOR 李家年 Lee Kah Kiong 周丽群 Chew Lee Kuen 伍俊豪 Goh Jun Hao 林佩珊 Lim Pei Shan 郑芳仪 Teh Fang Yee 萧健琳 Siow Kin Lin 杨碧娟 Yong Pek Kiong PEREKA BENTUK 编辑 刘秀美 Liow Siew Bee 梁煜安 Liang Yick Aun 曹舒棉 Cho Su Mian EDITOR PENULIS 作者 版面设计师 J I L I D 2 J I L I D 2 KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH No Siri Buku : 0175 KPM2017 ISBN 978-983-59-9636-8 Cetakan Pertama 2017 ◊ Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: SASBADI SDN. BHD. (139288–X) Lot 12, Jalan Teknologi 3/4, Taman Sains Selangor 1, Kota Damansara, 47810 Petaling Jaya, Selangor Darul Ehsan. Tel: +603-6145 1188 Faks: +603-6145 1199 Laman Web: www.sasbadi.com E-mel: enquiry@sasbadi.com Reka Letak dan Atur Huruf: SASBADI SDN. BHD. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Muka Taip Teks: 26 poin Dicetak oleh: Percetakan Rina Sdn. Bhd. (31964-X) 45, Persiaran Mewah, Bandar Tun Razak, Cheras 56000 Kuala Lumpur. Tel: 03-9172 1339 Fax: 03-9172 1421 PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Pelbagai usaha telah diambil untuk mengenal pasti pemegang hak cipta bahan yang mungkin terdapat dalam buku ini. Namun demikian, ada kalanya kami gagal menghubungi mereka. Sehubungan dengan itu, kami memohon ribuan maaf dan mengalu-alukan sumber informasi yang berkaitan dengan mereka agar keizinan serta penghargaan yang sewajarnya dapat diusahakan untuk penerbitan yang seterusnya. KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 目 录 4 钱币 15 认识厘米和米 58 以 cm 和 m 写出长度 59 6 度量衡 57 认识分数 2 比较分数 5 认识小数 6 比较小数 8 比较分数和小数 9 解决问题 10 轻松乐 14 3 分数与小数 1 认识钱币 16 确认币值 17 数学棋 19 两个币值的加法 20 三个币值的加法 22 两个币值的减法 24 三个币值的减法 26 币值的乘法 28 币值的除法 31 有效地管理钱财 34 动手做 38 解决问题 39 轻松乐 44 钟面 46 认识时刻 47 记录时刻 49 1 小时和 1 天 50 动手做 52 解决问题 54 轻松乐 56 5 时间与时刻 45 iii 确认立体图形 78 7 空间 77 立体的基本图形 79 立体的展开图 81 确认平面图形 84 画出平面图形 85 解决问题 86 动手做 89 轻松乐 90 收集、分类和整理数据 92 条形统计图 94 解决问题 96 动手做 98 轻松乐 100 8 测量长度和距离 60 画直线 61 估算长度 62 认识克和公斤 63 以 g 和 kg 写出质量 64 测量质量 65 估算质量 66 认识毫升和升 67 以 ml 和 l 写出液体的体积 68 测量液体的体积 69 估算液体的体积 70 解决问题 71 数学棋 75 轻松乐 76 数据处理 91 iv 1 2 2 4 1 4 0.1 0.2 0.5 我正要去分数小学。 分数与小数 3 提 示 站 引导学生阅读和理解图意。 出示分数卡和小数卡，让学生初步认识这两种数目。 引导学生看图进行分类，找出和读出分数和小数。 哪些是分数？哪些是小数？ 1 1 8 分子 分母 分数线 认识分数 这是分数。分数由 分子和分母组成。 每个人拿去的部分， 各占整个班兰蛋糕的 八分之一。 这样分，每块都是 1 4 吗？ 为什么？ 每人拿一块 班兰蛋糕。 剩下的留给⋯⋯ 1 提 示 站 引导学生应用一年级所学过的“二分之一”和“四分之一”概念，分析 和说明分数来自于平分等份的个体。 纠正学生读错分数、弄错分子和分母位置的情况。 3.1.1 2 1 4 扫描页 彭亨州旗 霹雳州旗 1 5 1 9 每块都占⋯⋯ 涂色的部分占折纸的 四分之一。 1 1 以文字和数字写出黑色部分 占每面州旗的几分之几。 2 3 4 5 提 示 站 引导学生理解分子表示份的数量，分母表示份的总数。 提供等分的图卡模板 (template) 给学生进行涂色和画阴影活动。 确保学生能理解在一个平分等份的个体里，分子是 1 的分数代表其最小 的一份。 3.1.1 3.1.3 3.1.4 3 2 8 5 6 2 4 2 6 给爸爸的两块蛋糕，占 整个蛋糕的八分之二。 雪兰莪州旗 沙巴州旗 在中方格练习簿里涂颜色， 来表示这两个分数。 以下分数是指哪种颜色的部分？ 说一说， 写一写。 6 7 8 提 示 站 引导学生理解 2 8 由 2 个 1 8 组成， 3 8 由 3 个 1 8 组成，依此类推。 引导学生读出分子大于 1 的分数。 进行“听写”活动，念出分数，指示学生以文字和数字写出来。 3.1.2 3.1.3 3.1.4 活动本 第 85 至 86页 4 比较分数 3 10 比 6 10 ⋯⋯ 。 1 2 比 1 3 大。 2 7 比 2 8 大。 1 9 1 8 1 7 1 6 1 5 1 3 1 2 1 4 1 10 1 用上图证明 1 4 比 5 8 小。 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 9 1 9 1 9 1 9 1 9 1 9 1 9 1 9 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 8 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 7 1 6 1 6 1 6 1 6 1 6 1 5 1 5 1 5 1 5 1 4 1 4 1 4 1 3 1 3 1 2 提 示 站 3.1.5 引导学生在中方格练习簿画出分数图。 引导学生先比较两个同分母的分数，然后比较两个分子相同的分数。 以实物、分数板、图表和折纸作工具，比较分数的大小。 活动本 第 87 页 5 整数部分 小数部分 0.2 1 10 0.1 小数点 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 1 0 1 1 10 2 10 3 10 4 10 5 10 6 10 7 10 8 10 9 10 认识小数 零点一。 读出所有小数。 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 1 10 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 1 2 提 示 站 让学生理解小数是分数的另一种表现形式。 确保学生能进行分母为 10 的分数和小数之间的转换。 3.2.1 3.2.2 3.2.3 6 0.5 5 10 我用折纸。 如何表示 0.5？ 我把 0.5 标 在数轴上。 纸卡的一面写小数，另一面写分数， 然后用木夹子挂在绳子上。 0 0.5 1 我用图画 表示 0.5。 4 3 提 示 站 3.2.4 3.2.5 指示学生用不同方式表示小数 0.1、0.2、0.3...... 进行“听写”活动，念出小数，指示学生以文字和数字写出来。 活动本 第 88 至 89 页 7 比 小。 比 小。 比 大。 0.3 0.4 0 0.6 1 0.9 比较小数 越右边的数目 越大。 0.4 比 0.3 大。 思考站 思考站 这个呈现方式能够表示 0.8 比 0.7 大吗？为什么？ 1 2 3 提 示 站 提供折好的纸卡给学生做比较大小的工具。 引导学生理解：两个图必须一样大小，才能比较它们所代表的小数的大小。 增广：引导学生比较三个小数的大小。 活动本 第 90 页 3.2.6 8 活动本 第 92 页 2 10 0.3 比较分数和小数 2 10 比 0.3 小，0.3 比 2 10 大。 把蛋糕平分 10 块， 每块代表 1 10 ，也 代表 0.1。 7 10 和 0.9，哪个大？ 3 4 和 0.8，哪个大？ 1 2 和 0.2，哪个小？ 1 2 3 用分数图 比较大小。 提 示 站 练一练：引导学生用分数图比较分数和小数的大小。 3.3.1 练一练 活动本 第 90 页 9 比萨饼平均分成 8 块， 秀婷吃了 1 块。剩下的 部分占整个的几分之几？ 解决问题 想一想 算一算 查一查 7 8 看图解答。 说一说 ⋯⋯ 1 剩下的部分数量 相等部分的总数 7 8 答：剩下的部分 占整个的 7 8 。 提 示 站 引导学生理解和分析问题，提取信息（说一说），然后根据问题要求， 拟定策略（想一想）和解答问题（算一算）。 鼓励学生用自己熟悉的方法验算答案（查一查）。 3.4.1 10 文光把花圃平均分成 10 个部分， 他要按照这些部分种水仙花、菊花 和向日葵。以小数分别写出每种花 占整个花圃的部分。 菊花 向日葵 水仙花 0.5 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 水仙花 菊花 向日葵 2 提 示 站 向学生说明一片花圃是一个整体。 引导学生假设花圃是长方形，用分数图表示分数，然后再化为小数。 3.4.1 水仙花占0.5，菊花占 ， 向日葵占 。 答 11 3 提 示 站 志文还要油篱笆的 10 。 3 − 2 = 1 片 志文还要再油篱笆 的几分之几，才能 和拉娜油的一样多？ 拉娜 志文 引导学生思考不同的解答策略，讨论和发表他们的看法。 让学生以自己熟悉的策略解答问题。 3.4.1 志文还要油 。 我还要油 。 10 10 整个篱笆都油了漆，而拉娜油 的部分比志文的多 2 片。拉娜 油了篱笆的几分之几？ 答 12 仁华从一大块巧克力掰下 2 小块巧克力。以分数和 小数写出他掰下的部分。 练一练 正方形的一半已经涂上红色。 4 提 示 站 引导学生用折纸证明“每个部分的一半等于它们合成一个个体的一半”。 3.4.1 活动本 第 91 至 92 页 育明说的话正确吗？ 育明说的话正确。 育明 1 2 1 2 答 13 1 在网络浏览器里搜索白色的“二等分圆”“三等分圆” 等分数图。 2 准备彩色笔、剪刀、胶水等文具。 3 打印收集到的圆，上色后，进行美化和加工。 轻松乐 提 示 站 替代：制作和打印各种等分的圆形分数图，以让学生能剪开和进行 手工。 其他可以搜索的关键词语：one-half circle、one-third circle等。 活动本 第 93 至 94页 14 钱币 提 示 站 样本 RM1.00 引导学生说出自己在生活中用到钱，以及接触到钱的情形。 让学生重温钱财管理的知识，说一说自己的管理方式。 灌输学生以正确的心态看待钱财，重视钱财管理。 你如何储蓄和消费？ 15 扫描页 样本 样本 样本 样本 样本 样本 我如果带 20 张 RM1 去买 图书，钱包会装得鼓鼓的。 要怎样使钱包变轻？ 提 示 站 引导学生观察纸币，然后叙述各种面额的纸币的特征。 引导学生说出每种纸币的币值，以培养数感。 启发学生思考发行不同面额的纸币的作用。 4.1.1 RM20 RM100 RM50 活动本 第 95 页 认识钱币 RM100 的背面是我国 神山的图案！神山是 我国第一高峰。 1 2 思考站 思考站 你认为我国需要发行面额 RM3 的纸币吗？为什么？ 20 令吉 50 令吉 100 令吉 16 定位点分开令吉和仙。 提 示 站 引导学生看钱币和算盘，读出和写出币值。 说出币值，指示学生用代币（或钱币）表示币值。 引导学生进行 sen 和 RM 之间的币值互换，如 RM2.80 等于 280 sen。 4.1.2 RM75 样本 样本 样本 确认币值 样本 样本 定位点 RM75.00 1 2 RM2.80 二令吉八十仙。 七十五令吉。 17 提 示 站 告诉学生生活中“大钞换小钞”和“小钞换大钞”的情况。 引导学生进行 sen 和 RM 之间的币值互换。 4.1.2 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 或 1 张 RM50 和 1 张 RM10 3 张 RM20 或 说出币值和钱币 组合。 说出 RM5.60 的两个钱币组合。 说出 RM60 的两个钱币组合。 3 4 5 18 提 示 站 示范游戏玩法，讲解步骤和规则。 准备各种面额的代币（数量要足够），好让学生能完成各种钱币组合。 数学棋 1 准备代币、两个棋子和一个色子。 2 两人轮流掷色子，看点数前进。 3 走到哪个格子，就在 1 分钟内用代币准备相应的币值。 4 超过时间或出错，棋子退回原来的格子。 5 最先抵达终点的同学获胜。 RM2.50 RM8.00 RM12.00 RM15.20 RM20.10 RM34.30 RM40.00 RM44.40 RM45.15 RM50.00 RM71.35 RM70.30 RM67.20 RM66.00 RM81.10 RM84.90 RM88.40 RM89.00 RM85.65 RM100.00 RM96.50 RM75.00 RM51.05 RM56.80 RM62.30 RM64.70 RM36.05 RM39.00 活动本 第 96 至 97 页 4.1.1 4.1.2 19 135 sen 是 RM1.35。 提 示 站 RM16 + RM9 = RM25 根据第 1 和第 2 题，引导学生理解两种消费的形式：购买物品和购买服务。 引导学生根据生活经验，说出自己进行过的消费活动。 引导学生以画图策略检查第 2 题的答案。 50 sen + 85 sen = 135 sen 4.2.1 两个币值的加法 1 2 50 sen 85 sen 编币值的 加法故事。 25 16 9 5 0 sen + 8 5 sen 1 3 5 sen RM1 6 + RM 9 RM2 5 1 成人票 1 张 RM16， 儿童票 1 张 RM9， 共多少钱？ 20 3 提 示 站 4.2.1 引导学生应用整数的加法守则，以各种策略（计数钱币、竖式、数轴、 分析法等）解答算式。 增广：引导学生根据第 3 题的算式，发挥想象力，编币值的加法故事。 RM11.20 + RM5.90 = RM17.10 我还要存多少钱，才能买到 RM75.70 的布娃娃？ RM52.60 + = RM75.70 1 RM24 + RM36 2 75 sen + 35 sen 3 RM7.15 + RM26.90 20 sen + 90 sen = 110 sen RM11 + RM5 = RM16 RM1.10 + RM16 = RM17.10 RM52.60 活动本 第 98 至 99 页 1 RM1 1 . 20 + RM 5 . 90 RM1 7 . 10 4 算一算。 RM75.70 RM52.60 ? 21 提 示 站 引导学生以画图策略检查第 2 题的答案。 第 2 题：引导学生做区分，在生活中哪些是必需品，哪些是非必需品。 灌输学生“需要才购买”和“少买想要的”理财意识。 4.2.2 7 0 sen 6 0 sen + 5 5 sen 1 8 5 sen RM11 + RM58 + RM7 = RM76 RM7 RM58 RM11 三个币值的加法 1 2 70 sen + 60 sen + 55 sen = 185 sen 试试看， 先换成 RM， 再加一加。 RM1 1 RM5 8 + RM 7 RM7 6 1 22 提 示 站 引导学生应用整数的加法守则，以各种策略（计数钱币、竖式、数轴、 分析法等）解答算式。 引导学生取最接近的令吉来估算答案，并说明答案合理的原因。 4.2.2 RM0.95 + RM1.70 + RM2.80 = 1 40 sen + 25 sen + 80 sen 2 RM4 + RM7 + RM85 3 RM15 + 60 sen + RM30 4 70 sen + RM4.20 + RM21.95 练一练 RM 0 . 95 RM 1 . 70 + RM 2 . 80 活动本 第100 页 3 95 sen RM1.70 RM2.80 估算他们要 付多少钱。 23 凉茶 70 sen， 我付 RM1， 找回⋯⋯ 提 示 站 1 0 0 sen – 7 0 sen 3 0 sen 0 10 提倡慈爱精神，鼓励学生在能力范围内捐助有需要的人。 引导学生以画图策略检查第 2 题的答案。 4.3.1 RM1 – 70 sen = 30 sen 找回的零钱可能是 怎样的组合？ RM17 – RM5 = RM12 我有 RM17， 捐出 RM5， 还剩 RM12。 两个币值的减法 12 13 14 15 16 17 1 2 RM1 7 – RM 5 RM1 2 24 借 RM1，化为 100 sen。 RM100 – RM11.50 = RM88.50 提 示 站 引导学生应用整数的减法守则，以各种策略解答问题。 增广：引导学生根据第 3 题的算式，编币值的减法故事。 第 4 题：灌输学生精明消费和“可持续消费”(Penggunaan Lestari) 行为的重要性，并教导学生在生活中如何实践相关行为。 4.3.1 – RM15.25 = RM5.40 买洗发剂的补充包， 比买瓶装的节省 RM5.40。瓶装洗发剂 的价格是多少？ RM 1 0 0 .00 – RM 1 1 .50 RM 8 8 .50 10 0 9 9 3 4 活动本 第101至 102页 RM15.25 RM15.25 RM5.40 瓶装洗发剂的价格 ? 25 三个币值的减法 如何证明 95 sen 足够购买 40 sen 的胶水和 25 sen 的橡皮？ 提 示 站 第 1 题：让学生温习一年级的钱财管理知识，理解“储蓄以备不时之需” 和“先储蓄，后消费”的观念。 引导学生以画图策略检查第 2 题的答案。 另一种策略：引导学生先把两个减数加起来，再与被减数相减。 4.3.2 RM37 – RM14 – RM18 = RM5 日期 经济来源 储蓄 消费 18/6/2018 零用 RM37 RM14 故事书 RM18 乐捐 95 sen – 40 sen – 25 sen = 30 sen 5 5 sen – 2 5 sen 3 0 sen 9 5 sen – 4 0 sen 5 5 sen 1 2 40 sen 25 sen RM14 + RM18 = RM32 RM37 – RM32 = RM5 RM37 ? RM14 RM18 26 提 示 站 增广：引导学生根据第 3 题的算式，编币值的减法故事。 第 4 题：让学生理解金钱是有限的，想要的东西是无限的，所以应谨慎 消费。 4.3.2 1 RM80 – RM20 – RM37 2 170 sen – 15 sen – 90 sen 3 RM40 – RM6 – 10 sen 4 RM44.85 – RM3.20 – RM12.65 练一练 RM50 – RM3 – RM15 = RM32 我估算的答案 合理吗？为什么？ RM 5 0 . 0 0 – RM 2 . 8 0 RM 4 7 . 2 0 – RM 1 5 . 1 0 RM 3 2 . 1 0 10 0 4 9 活动本 第 103 至 105 页 4 3 RM50 – 280 sen – RM15.10 = RM32.10 RM25.00 RM17.35 RM3.20 我有 RM30。我能够买哪 两样物品？还剩多少钱？ 27 提 示 站 引导学生应用乘法口诀以及各种策略（计数钱币、数轴、连加、竖式 等），解答币值的乘法算式。 确保学生理解 4 个 RM2 写成乘法为“4 × RM2”。 4.4.1 7 个文具盒共卖多少钱？ 7 张 RM5 等于 RM35！ 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 RM2 RM2 RM2 RM2 RM10 RM10 RM10 RM5 7 × RM5 = RM35 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 币值的乘法 1 2 4 × RM2 = RM8 0 1 2 3 4 5 6 7 8 28 提 示 站 第 3 题：让学生知道一些生意往来的基本知识，如收入是卖出所得。 第 4 题：引导学生应用乘法交换律，计算 3 × RM10 的答案。 4.4.1 卖出 10 大瓶豆浆， 可得多少收入？ 10 × RM4 = RM40 或 RM 4 × 1 0 RM4 0 1 0 × RM 4 RM4 0 RM4.00 RM1.80 RM2.50 3 4 三张儿童票共 须付多少钱？ 10 × 4 = 40 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 如果买 10 大瓶豆浆只需 RM35， 你会买吗？为什么？ 29 RM9 接近 RM10。 5 × RM10 = RM50 提 示 站 引导学生取最接近的令吉来估算答案，并说明答案合理的原因。 第 5 题：让学生知道一般的钱财分配为储蓄、捐助和消费。 增广：引导学生发挥创意，看第 6 题的算式编乘法故事。 4.4.1 1 4 × RM6 3 10 × 5 sen 5 8 × 10 sen 练一练 2 3 × RM9 4 10 × RM6 6 4 × RM10 RM45 5 × RM9 = 活动本 第106页 每天存 10 sen，9 天 能存到多少钱？ 5 6 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 RM45 是合理 的答案。 9 × 10 sen = 30 RM36 提 示 站 引导学生应用乘法口诀以及各种策略（计数钱币、数轴、连减、竖式 等），解答币值的除法算式。 引导学生以竖式检查第 1 题的答案。 一束百合花要 RM12， 我们四人平摊，每人 出 RM3。 4.5.1 币值的除法 3 × 4 = 12 12 ÷ 4 = 3 RM36 ÷ 9 = RM4 要在 9 个星期里 存 RM36，每个 星期须存⋯⋯ RM 4 9 RM 3 6 – 3 6 0 RM12 ÷ 4 = RM3 教师节 快乐！ 1 2 31 0 10 20 30 40 50 提 示 站 样本 样本 样本 样本 义卖会 引导学生以竖式检查第 3 、第 4 和第 5 题的答案。 4.5.1 RM20 ÷ 4 = RM5 ÷ 5 = RM6 RM50 ÷ 10 = RM5 妈妈说，整个巧克力 蛋糕要卖 RM50。 3 5 4 6 × 5 = ÷ 5 = 6 样本 样本 样本 样本 平分 10 块，每块的 价格就是 RM5。 32 提 示 站 增广：引导学生发挥创意，看第 6 题的算式，编币值的除法故事。 增广：引导学生以钱币（实物）为工具，除尽 RM31，找出答案。 引导学生取最接近的令吉来估算答案，并说明答案的合理性。 4.5.1 1 RM45 ÷ 5 2 RM35 ÷ 7 3 RM90 ÷ 10 4 RM40 ÷ 10 练一练 活动本 第107页 6 思考站 思考站 有一笔钱，少于 RM20， 可以平分成 2 份，也 可以平分成 3 份。这 笔钱可能是多少？ 样本 样本 样本 还可以再除吗？ 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 RM31 ÷ 5 = 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 33 要学蚂蚁，不要学蚱蜢。 要有计划地储蓄和消费！ 我要买故事书，所以 每天都储蓄 50 sen。 我想清楚后才消费， 不乱花钱。 有计划地储蓄 有计划地消费 有计划地储蓄 有计划地消费 1 2 提 示 站 4.6.1 启发学生思考因果关系，从故事中找出蚂蚁可以学习的地方，以及要警 诫蚱蜢的地方，让学生从中明白“积谷防饥”的道理。 在管理钱财的层面上讨论蚂蚁和蚱蜢的行为，理解计划储蓄和消费的重 要性。 你们在 做什么？ 冬天快到了， 我们在收藏 食物。 有效地管理钱财 这故事如何启发 你管理钱财？ 34 于是，蚱蜢⋯⋯ 到了冬天⋯⋯ 有计划地储蓄 · 先储蓄，后消费 · 设定理财目标 · 合理分配储蓄、 捐助和消费 有计划地消费 · 想清楚后才消费 · 优先买必需品 · 记录经济来源、 储蓄和消费 童话 故事 这就是我的理财目标。 3 4 5 6 提 示 站 引导学生讨论有计划地储蓄和消费的好处，以及没有计划地储蓄和消费的 坏处。 增广：鼓励学生把多得的经济来源，如比赛奖金，分配一部分作教育储蓄。 4.6.1 现在还早， 食物还很 充足啊！ 35 8 × RM5 = RM40 我可以用储蓄 买这双鞋吗？ 你不是要用 这笔钱买 遥控车吗？ 提 示 站 引导学生设定短期理财目标 (Matlamat Kewangan Jangka Pendek)。 引导学生理解储蓄和消费的机会成本 (Kos Melepas) 基本概念：储蓄会 减少现在所得的商品，增加未来得到的商品；而现在消费，可以马上获 得商品，却减少了未来能得到的商品。 劝告学生善用储蓄，把钱花得更有意义。 4.6.1 RM40 是买鞋子还是买遥控车？选择 一样，就没有钱买另一样。 每个星期存 RM5，8 个星期之后 就能买到遥控车了！ 5 个星期之后⋯⋯ ⋯⋯ 36 1 制作表格。 2 每天输入经济来源、储蓄和消费 各项目。 日期 经济来源 储蓄 消费 1/4/2018 上月结存 RM120.00 2/4/2018 零用 RM2.00 RM1.00 炒饭 RM1.00 3/4/2018 零用 RM2.00 RM1.20 汤面 RM0.80 4/4/2018 零用 RM2.00 RM1.50 面包 RM0.50 5/4/2018 零用 RM2.00 RM1.00 炒饭 RM1.00 6/4/2018 零用 RM2.00 RM2.00 总计 RM10.00 RM126.70 RM3.30 日期 经济来源 储蓄 消费 提 示 站 增广：制作 Microsoft Word 表格或 Microsoft Excel 表格，指示学生输 入自己每天的记录，并每周做一次结算 。 4.6.1 你也可以用电脑软件 制作表格。 37 1 分组讨论和记录省钱的方法。 2 与同学分享所得，说一说哪些是 自己做得到的。 3 从今天做起。 提 示 站 引导学生从各种管道（如上网、询问家人）获取资料，整理和作记录。 参考 21 世纪教学活动“成果展示”(Pembentangan Hasil Sendiri)，引 导学生进行讨论。 让学生理解“浪费不可取，节省要适度”的道理。 4.6.1 动手做 节省用电 节省用水 节省电话费 活动本 第108至 109 页 问题 如何节省水、电和电话费？ 38 提 示 站 引导学生按“四个步骤”解答问题。 引导学生思考和应用各种方法检查答案，以证明答案的合理性。 4.7.1 解决问题 海文想购买 8 个羽毛球。 他应该付多少钱？ 8 × RM7 = RM56 他应该付 RM56。 丽华要买比较便宜 的书包。她应该买 哪个书包？她能够 节省多少钱？ 买 RM48.90 的书包。她能节省 RM49.90。 2 1 RM98.80 – RM48.90 = RM49.90 答 答 RM7 RM48.90 RM98.80 RM 9 8 . 8 0 – RM 4 8 . 9 0 RM 4 9 . 9 0 18 0 7 17 8 39 提 示 站 杯子 3 样本 样本 样本 样本 样本 闹钟 (a) 美希的储蓄有多少？ 美希的储蓄 第 3 题 a 项：引导学生用加法确认钱币币值。 第 3 题 b 项：引导学生检查答案，即先找商品总额，再从储蓄中减去。 4.7.1 答：美希还剩 RM84.65。 美希的储蓄有 RM96.15。 5 5 RM 9 6 . 1 5 – RM 4 . 5 0 RM 9 1 . 6 5 8 11 RM 9 1 . 6 5 – RM 7 . 0 0 RM 8 4 . 6 5 11 (b) 美希买了杯子和闹钟，还剩多少钱？ 答 答 RM4.50 RM7.00 40 提 示 站 以流程图引导学生按程序一步步进行解答。 教导学生选购商品的知识：获取足够的信息，比较各品牌，才做出 选择。 4.7.1 光明牌 飞飞牌 RM15 ÷ 3 = 答：婷婷会买 牌橙汁。 两个牌子的橙汁的品质和体积都相同。 婷婷要买一盒价格比较低的橙汁。 她会买哪个牌子的橙汁？ 光明牌 飞飞牌 RM12 ÷ 2 = 除了比较橙汁的品质、体积和 价格，我们还会考虑什么？ 4 答 三盒卖 RM15 两盒卖 RM12 41 提 示 站 RM 1 4 . 8 0 RM 3 9 . 5 5 RM 4 . 9 5 估算 RM 1 5 RM 4 0 + RM 5 RM 6 0 1 引导学生代入情境，想象自己是“欣玲”，用合理的策略解答问题。 引导学生以“估高一些”的方式来估算答案，并说明目的是为了确保估 算答案会比实际答案大一些。 引导学生通过计算总价格来检查答案。 4.7.1 在这里，币值要估高一些。 每双 RM39.55 5 每盒 RM14.80 彩色铅笔 校鞋 每包 RM4.95 铅笔 欣玲有 RM60，她要购买以上商品。 (a) 欣玲如何知道钱是否足够购买 这些商品？ 42 提 示 站 第 5 题 b 项：引导学生用近似值估算，然后以加法运算购买商品的数额 是多少。 第 6 题：让学生用各种方法估算，解决问题。 4.7.1 秀怡要买熊玩偶。她 每个月存RM6.50。 5 个月后，她能买到 熊玩偶吗？ (b) 如果欣玲只买其中两种商品，还 剩下大约 RM15 。她买了什么？ 哪两种商品的价格大约是 ？ 用估算来找答案。 活动本 第110至 112页 6 RM33 用去的钱大约是 。 欣玲买的是⋯⋯ 43 1 制作储蓄表。 2 定下一个星期的 理财目标。 3 把一个星期的储蓄记录在表中。 你 可 以 尝 试 在 Microsoft Word 中 插入图片，制作 储蓄表。 提 示 站 引导学生手画或用文字处理软件制作储蓄表。 引导学生设定自己能力范围内的理财目标。 鼓励学生写上激励自己的标语，以培养储蓄习惯。 轻松乐 RM10 活动本 第113至 114页 44 提 示 站 1 分钟能做 些什么？ 时间与时刻 我能走 步路。 我们能跳 58 下。 用时钟向学生展示秒针走了一圈，就是一分钟，让学生感受一分钟有 多久。 我能拍手 下。 我能写 个“钟”字。 45 当分针从 12 移动 到 1，走过多少个 小格？表示多少 分钟？ 提 示 站 引导学生认识钟面上的刻度，并让他们了解钟面上数字 1 至 12 对应的 5 分钟的倍数，例如：分针指向 6: 6 × 5 = 30，即是 30 分钟。 以“分针从 12 移动到 3（或是其他数目），表示多少分钟？”来提问 学生。 5.1.1 钟面 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 分针走了 15 分钟。 分针走了 45 分钟。 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 1 2 3 活动本 第115页 46 提 示 站 说明上图显示的是模拟钟(Analogue Clock)。 用教学钟让学生读出其他时刻。 让学生知道当分针走了一圈，时针才从一个数目走到下一个数目。 认识时刻 5.1.2 5.1.3 7 时半，时针在 7 和 8 的中间。 7 时 55 分，时针靠近 8。 12 6 11 10 2 1 9 3 4 8 7 5 12 6 11 10 2 1 9 3 4 8 7 5 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 7 时 7:00 7 时 10 分 7:10 7 时 30 分 7 时半 7:30 7 时 45 分 7 时 3 刻 7:45 7 时 55 分 7:55 7 时 15 分 7 时 1 刻 7:15 1 47 提 示 站 说明上图显示的是数字钟(Digital Clock)。 协助学生转动时针和分针，让学生能准确地拨出时刻。 5.1.2 5.1.3 我说你拨 11 时 25 分 11:25 9 时 5 分 9:05 你说我拨 活动本 第116 至 117 页 11:25 读作 十一时二十五分。 9:05 读作九时五分。 5 时 20 分。 12 时 1 刻。 2 3 48 请问你在什么 时刻做功课？ 时间表- timetable 双语词典 双语词典 请问你在什么 时刻起床？ 星期日的时间表 提 示 站 5.1.4 提醒学生，制作时间表时须注意时刻的次序。 提醒学生发挥创意设计时间表。 如果学生的活动不健康（例如：玩手机游戏），可以引导他换去健康的 活动（例如：阅读）。 记录时刻 1 两人一组，互相采访一天里的活动， 并记录下来。 2 采访完毕后，为对方制作时间表。 上午 7 时 30 分。 晚上 8 时。 活动本 第118 页 上午 7:30 起床 上午 8:30 吃早餐 上午 10:30 练习游泳 正午 12:00 帮妈妈准备 午餐 下午 1:00 吃午餐 49 过了 30 分钟 1 小时和 1 天 引导学生了解半小时等同 30 分钟、2 小时等同 120 分钟等简单换算。 5.2.1 10:00 12:00 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 12 6 11 10 2 9 3 4 8 7 5 1 10:30 再过 30 分钟 11:00 过了 45 分钟 再过 15 分钟 12:45 1:00 分针走了一圈， 表示过了 60 分钟。 1 2 3 1 小时有 60 分钟。 50 提 示 站 提 示 站 5.2.1 引导学生说出一天里上课和睡觉各占多少小时。 让学生体验 1 小时有多久，然后说明 1 天有 24 小时、半天有 12 小时 和 2 天有 48 小时等简单换算。 灌输学生善用时间，并充实自我的观念。 午夜 12:00 上午 6:00 正午 12:00 下午 6:00 午夜 12:00 活动本 第119 页 1 天有 24 小时。 善用你的空闲时间， 例如运动、做家务 或学一门手艺。 4 51 动手做 1 以下显示永强和文欣如何分配 星期日的时间。 谁的时间分配比较合理？ 问题 永强 文欣 2 每个图形有 24 个部分，代表 1 天里有 24 小时。每个部分 代表 1 小时。 5.2.1 如有必要，引导学生分析上图，为每个活动找出所用去的时间。 52 提 示 站 3 分组讨论谁的时间分配比较合理， 说出论点以支持你们的答案。 4 整理后，向同学分享讨论结果。 睡觉 - 蓝色 三餐和点心 - 紫色 运动 - 红色 温习/做功课 - 橙色 课外活动 - 粉红色 做家务 - 黄色 休闲/游戏 - 绿色 阅读 - 褐色 如果学生提出的论点不正确，加以纠正和引导。 5.2.1 53 提 示 站 提 示 站 让学生了解，除了可以用教学钟来解决问题，也可以用时间轴来解决 问题。 说明“最迟要在 8:15 出发”表示如果在 8:15 后出发，俊民就会迟到了。 5.3.1 解决问题 俊民的书法班在上午 9 时开始。 爸爸载送他去到活动中心的路程 是 30 分钟。 (a) 俊民最迟要在什么时刻出发？ 俊民最迟要在上午 8:30 出发。 逆时针拨 30 分钟。 (b) 途中，爸爸须用 15 分钟来加油， 俊民最迟要在什么时刻出发？ 从 8:30 再提前 15 分钟： 俊民最迟要在上午 8:15 出发。 8:30 8:15 8:00 加油 15 分钟 答 答 1 54 提 示 站 引导学生自己推理和判断，找出最适合的选择。 5.3.1 · 7:15 – 播映完毕是 9:15 ； · 9:45 – 播映完毕是 11:45， 不适合儿童； ·12:00 – 太迟了，不适合儿童。 他们该选择晚上 7:15 那场电影。 下午 6 时用过晚餐后，晓虹一家人 到电影院去看电影。他们该选择 哪一场电影？ 今天上映 上午 11:20 晚上 7:15 下午 1:30 晚上 9:45 下午 4:00 午夜 12:00 片长 2 小时 答 2 活动本 第120页 55 提 示 站 两人一组，分工合作制作 12 张卡片。 协助学生上网搜索钟面的图画，然后打印出来，把图画贴在卡上。 轻松乐 两人一组，轮流翻开 其中两张卡片。如果 两张卡不相配，就把 卡翻回去。 如果翻开的两张卡片 相配就得 1 分，不必 把卡翻回去。得最多 分的一方为胜。 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 8 : 15 1 5 7 2 4 8 3 9 10 11 12 6 1 : 20 准备 12 张卡片：  6 张画有钟面。  6 张写上对应的 时刻。 活动本 第121至 122 页 1 2 3 56 度量衡 我种的小树已经 长高至 80 厘米。 加入 300 克的面粉 和 200 毫升的水。 提 示 站 引导学生看测量结果，确认小树的高度、面粉的质量和水的体积。 引导学生述说生活中测量物体的长度、质量和液体的体积的情景。 引导学生说出生活中常见的测量单位。 57 厘米可以用 cm 表示。 1 米 1 m 我用米尺量一量，1 m 大约 到我的额头。 认识厘米和米 厘米-centimetre 米-metre 双语词典 双语词典 1 米等于100 厘米。 1 厘米 1 2 3 提 示 站 6.1.1 引导学生说出短尺和米尺刻度的每一大格所代表的长度。 让学生知道厘米和米作为国际通用的标准单位的好处。 引导学生用器具、手指或四肢等展示 1 厘米和 1 米有多长，以建立数感。 58 12 厘米 12 cm 读一读，以 cm 或 m 写出来。 以 cm 和 m 写出长度 这张凳子高 30 厘米， 还是 30 米？ 2 米 1 米 袖子长15 cm ，如果 改成18 cm 会怎样？ 15 cm 1 2 15 厘米 提 示 站 引导学生探索身边应用到长度的情形。 让学生重温有关长度和距离的词语：长短、高低、宽窄、厚薄、远近、 深浅。 6.1.1 活动本 第123页 59 3 cm cm 停车位的长度 是 6 米。 测量长度和距离 量你的身高和双手展开的 长度。两个长度相等吗？ 1 2 3 提 示 站 确保学生从刻度 0 开始测量长度，视线与刻度须垂直。 培养数感：指示学生按短于 1 米和长于 1 米来分类物体。 活动本 第124页 6.1.2 60 这条直线长 12 cm。 画直线 用皮尺和长尺进行测量， 制作“皇冠”。 我用米尺画了一条 长 2 米的直线。 1 2 3 提 示 站 准备皮尺，让学生准备硬纸卡、剪刀、铅笔、蜡笔和长尺。 鼓励学生发挥创意，在硬纸卡上画线、做记号、涂色和剪裁，制作自己 的“皇冠”。 活动本 第125页 6.1.2 61 手指宽约 1 cm ? 估算长度 RM10 纸币的估算长度：13 cm RM10 纸币的实际长度：14 cm 长约 1 m 估算长度比实际长度短。 因为我的食指比 1 cm 宽， 所以实际长度大于 13 cm。 大约长 cm 1 2 3 提 示 站 引导学生用各种“身体尺（以身体各部位当尺）”，作出合理的估算。 让学生说明估算长度长于或短于实际长度的原因。 引导学生估算教室里其他物体的长度，然后与实际长度作比较。 活动本 第126页 6.1.3 62 克可以用 g 表示。 公斤可以用 kg 表示。 认识克和公斤 100 克 100 g 1 公斤 1 kg 秤面上的每个刻度表示多少克？ 1 公斤等于 1 000 克。 秤 双语词典 双语词典 克-gram 公斤-kilogram 1 2 提 示 站 介绍弹簧秤、电子秤和体重秤。 引导学生说出弹簧秤的秤面上每一大格刻度表示的质量。 增广：激发学生思考，找出证明 1 公斤与1 000克一样重的方法。 6.2.1 63 100 克 = 100 g 以 g 和 kg 写出质量 知识小宝库 净重是商品除去包装 或容器的质量。 1 公斤 6 公斤 120 克 80 克 读一读，以 g 和 kg 写出质量。 10 克和 10 公斤， 哪个重？ 我的体重是 30 克 还是 30 公斤？ 1 2 提 示 站 培养学生对身边常用到的物品质量有合理的了解。 消费者意识：引导学生消费时注意商品的基本信息，如价格和净重。 引导学生区分克和公斤的一般用途：重的物体用公斤为单位，轻的用克 为单位。 活动本 第127 页 6.2.1 64 测量质量 测量前先掂一掂， 感受一下有多重。 测量和记录各种 水果的质量。 100 g 2 kg 一枚回形针真的重 1 g 吗？证明看看。 1 2 提 示 站 让学生找出重约 1 kg 的物体，感受质量以建立数感。 让学生测量一定数量的回形针，以推导出一枚回形针的质量。 教导学生测量之前先确认指针指着 0 ，读数时视线与刻度须垂直。 活动本 第128页 6.2.2 65 估算质量 三个柚子大约 重 3 公斤。 这个柚子 重 1 公斤。 我估算这袋饼干 重 200 g。 她的估算合理吗？为什么？ 实际质量是 150 g， 比你估算的质量轻。 大约重 kg。 500 g 1 2 3 2 kg 提 示 站 准备重 100 g 和 1 kg 的物品（如沙袋、橡皮泥）给学生参照，以方便 估算。 引导学生通过比较物体大小和计算数量来进行估算。 引导学生说出常用的物体的合理质量范围，以建立数感。 活动本 第129 页 6.2.3 66 毫升可以用 ml 表示。 升可以用 l 表示。 认识毫升和升 毫升-millilitre 升-litre 双语词典 双语词典 1 升等于 1 000 毫升。 提 示 站 介绍烧杯、量杯和量筒。 引导学生说明 10 毫升和 1 升有多少，以建立数感。 引导学生说出量器上每一大格的刻度表示的液体体积。 6.3.1 烧杯 量筒 量杯 67 2 升 橙汁 矿泉水 牛奶 豆奶 1 l 250 ml 以 m 和 写出液体的体积 找一找家里的液体容器， 记录容器注明的液体体积。 1 升 2 升 350 毫升 提 示 站 鼓励学生探索身边应用到液体体积的情形。 灌输环保意识和环境的可持续性概念。 引导学生区分毫升和升的一般用途：大的体积的液体用升为单位，小的 体积的用毫升为单位。 活动本 第130页 6.3.1 68 200 300 400 500 m 100 200 300 400 500 m 100 测量液体的体积 50 ml 3 l 量 50 ml 液体， 用 100 ml 量杯。 量 3 l 液体，用 ⋯⋯ 视线向前，看着弯月面的最低处。 在正确的刻度上做记号。 番茄占据的 空间相等于 多少毫升？ 1 2 3 提 示 站 确保学生以适合的量器进行活动，以获得精准的读数。 教导学生以正确的姿势和视角读数，然后作记录。 灌输学生节省用水的重要性。 活动本 第131页 6.3.2 69 估算液体的体积 1 000 ml 1 000 ml 1 000 ml 我估算这瓶水 有 500 ml 。 这瓶水有 450 ml。估算 的体积比实际的体积多。 用标记 1 000 ml 和 3 l 的容器盛水， 进行估算活动。 1 000 ml 3 l 1 2 1 l 的水能 盛满多少 个杯？ 500 ml 提 示 站 用学校能找到的容器来盛水，然后估算水的体积。 预先在容器上做 1 000 ml 和 3 l 的标记，以方便学生参照和进行估算。 6.3.3 活动本 第132页 70 解决问题 故事书宽多少 cm？ 两个杯子一样大小。估算每个杯子 能盛的水的体积。 答：故事书宽 19 cm。 答：每个杯子大约能盛 150 ml 的水。 答 答 1 2 提 示 站 引导学生理解和分析资料，然后按“四个步骤”解答。 引导学生思考和应用各种方法检查答案。 6.4.1 71 3 提 示 站 900 ml 800 ml 答：他应该选 水壶。 国光有两个水壶。他想多带些水 上学。他应该选 A 水壶还是 B 水壶？ (a) 他用烧杯测量，再作比较。 (b) 他在没有烧杯和其他容器可用的 情况下作比较。 引导学生分析信息，作出正确的决定。 引导学生说明和证明 (b) 项的方法能得到相同答案。 鼓励学生说出解决这个问题的其他方法。 6.4.1 答 A B 72 提 示 站 安民 两人收集到的旧报纸共能 卖 。 报纸的总质量是 kg 1 kg 的报纸能卖 30 sen。 kg 的报纸能卖 。 收集到的旧报纸共能卖多少钱？ 旧报纸回收价 每公斤30 sen。 引导学生理解和分析资料，然后按“四个步骤”解答。 引导学生思考和应用各种方法检查答案。 6.4.1 米娜 答 4 73 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 玉玲用断了的尺测量丝带。玉玲要 剪下 10 cm 长的丝带来绑礼物。她 的剪刀应该在哪个刻度剪下？ 10 cm 右图是玉萍买的两个 番石榴。每个番石榴 大约重多少 g？ 700 600 500 400 300 200 800 100 100 练一练 答：她的剪刀应该在刻度的 13 cm 处剪下。 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 提 示 站 练一练：引导学生分析问题，合理地解答。 引导学生思考和应用各种方法检查答案。 6.4.1 活动本 第133 至 134页 答 5 74 提 示 站 100 ml 准备西洋跳棋的棋子或其他类型游戏的棋子给学生。 示范游戏玩法，讲解步骤和规则。 数学棋 1 一人选黑色棋子，一人选红色棋子，各 10 枚。 2 游戏者 1 选择可以配对的两个图，各放一个棋子 在格子上。如果配对错误，则须把棋子取回。 3 游戏者 2 重复步骤 2 。 4 两人轮流在格子上放一对对的棋子。 5 谁“占领”的格子最多，谁获胜。 3 cm 100 g 2 cm 200 g 1 cm 2 kg 1 kg 3 kg 200 ml 6.1.2 6.2.2 6.3.2 75 用纸杯、衣架、橡皮泥 和绳子制作天平。用 橡皮泥做秤砣。 用硬纸卡制作量身高的 壁纸。 轻松乐 衣架 绳子 纸杯 橡皮泥 秤砣 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 ml 用塑料瓶自制量器。 1 2 3 提 示 站 引导学生分组，讨论如何收集材料和拟定制作步骤。 天平的使用方法：一个纸杯装物体，另一个装秤砣。当天平中间的绳子 达到平衡点，表示秤砣的质量与物体质量相等。 活动本 第135至 136页 76 提 示 站 引导学生复习一年级所学过的有关立体和平面图形的知识。 引导学生说出图中各种造型的形状像什么立体图形。 引导学生说出四周围有哪些与图中物体相似的立体和平面图形。 空间 7 说一说，你看到哪些 立体和平面图形。 好厉害！ 我可以变成卡车哦！ 77 提 示 站 引导学生报出各种立体图形的特征，如边、平面、曲面、顶点的数量， 让同学猜立体图形的名称。 鼓励学生用思路图或表格记录立体图形的特征及其数量。 确认立体图形 为什么不是 圆柱体？ 会滚动是因为 有曲面⋯⋯ 它有 6 个平面、8 个顶点 和 12 条边。 它可能是⋯⋯ 7.1.1 活动本 第137 页 它会滚动，有 1 个平面和 1 个顶点。它是什么？ 你会按什么特征把立体图形 分成两大类？ 是圆锥体！ 78 提 示 站 引导学生平视实物（正方体、长方体和正方棱锥体）的各个面，从中 抽象出平面图形。 引导学生推导出圆柱体的曲面摊开后是怎样的一个平面。让学生知道 四边形可能是正方形或长方形。 立体的基本图形 7.1.2 正方体的基本图形是 6 个正方形。 圆柱体的基本图形是 2 个圆 和 1 个四边形。 从上往下看， 是正方形。 从这一面看， 是正方形。 从这一面看， 是正方形。 1 2 79 提 示 站 引导学生通过折纸证明圆锥体的曲面平摊后是扇形。 解释扇形：像展开的折扇，像一个不完整的圆。 让学生知道，生活中见到的物体都是立体的，而画在纸上的图形都是平面的。 这些物体的基本图形是什么？ 练一练 7.1.2 活动本 第138页 思考站 思考站 一张纸是立体的还是平面的？ 要如何证明？ 圆锥体的基本图形是 1 个圆和 1 个扇形。 这些都是扇形。 3 1 2 3 4 80 提 示 站 展示用展开图制作的长方体，示范其如何形成展开图。 引导学生推测出长方体展开图的其他展开方式。 立体的展开图 扫描页 7.1.3 这是长方体 的展开图。 要复制这个纸盒， 我必须知道它的 展开图。 81 提 示 站 正方棱锥体的展开图 引导学生展开正方体盒子和正方棱锥体盒子，理解这些盒子展开之后所 得的展开图。 引导学生推测出正方体和正方棱锥体展开图的其他展开方式。 正方体的展开图 扫描页 7.1.3 找出和画出正方体 的其他展开图。 正方体的展开图由 6 个正方形 组成。正方棱锥体呢？ 82 提 示 站 让学生认识接近四分之一个圆的扇形和接近二分之一个圆的扇形。 圆柱体的展开图 圆锥体的展开图 展开图- net 双语词典 双语词典 圆柱体的展开图 由 2 个圆和⋯⋯ 7.1.3 圆锥体由 1 个 扇形和⋯⋯ 活动本 第139至 140页 扫描页 83 提 示 站 复习一年级所学有关平面图形的特征。 引导学生根据图中的说明，分析和推断出符合特征的平面图形。 指示学生说出相关平面图形是机器人的哪个部位。 确认平面图形 快帮我把不见了的 平面图形找回来！ 有三个顶点 的是什么 平面图形？ 相对的边一样长的 是什么平面图形？ 四条边一样长 的是什么平面 图形？ 7.2.1 只有一条边 的是什么 平面图形？ 活动本 第141页 84 提 示 站 引导学生用尺在点图或方格图（如小方格练习簿）里画出各种平面图形。 引导学生发挥创意，用平面图形创作各种物体的图形。 画出平面图形 画出你看到的平面图形。 练一练 7.2.2 我用圆柱体画圆。 我画了一只船。 活动本 第142页 思考站 思考站 这里有多少个三角形？ 1 2 3 85 提 示 站 引导学生理解和分析资料，然后按“四个步骤”解答。 引导学生思考和应用各种方法检查答案。 解决问题 墙上的空白处还要 砌上多少个正方形 瓷砖和长方形瓷砖？ 以下长方体由两个正方体组成。 长方体的表面有多少个正方形？ 相同排列方式 答：要砌上 1 个正方形 瓷砖和 2 个长方形 瓷砖。 有 10 个正方形。 7.3.1 1 2 答 答 86 提 示 站 红色正方体可以 放入盒子里。 引导学生把立体一面一面地与洞孔配对。 增广：让学生说出可以放入盒子的球体的特征。 7.3.1 哪些立体可以整个放入盒子里？ 6 cm 5 cm 5 cm 5 cm 5 cm 5 cm 5 cm 5 cm 6 cm 4 cm 5 cm 4 cm 6 cm 6 cm 6 cm 盒子 绿色和蓝色 长方体也可以 放入盒子里。 3 87 提 示 站 我要画一个圆。我可以⋯⋯ 让学生知道圆的特征：中心和边上各点的距离都相等。 引导学生想象色子每一面点数的分布，然后用模拟法推演出结果。 7.2.2 7.3.1 3 1 在展开图上写数字 1 至 6 ，使到色子相对两面 的数字相加得 7 。 试试看，用线 和图钉画圆。 活动本 第143 至 144页 4 5 88 提 示 站 动手做 引导学生进行分析和分类，说出画“？”的白圈里的特征。 7.1.1 7.1.2 如何进行立体图形的比较？ 1 按照上图的特征比较立体图形， 说出其他的共同点和不同点。 2 用其他立体图形进行比较。 立体图形的比较 有 6 个 平面。 ? ? ? 问题 所有的平面 一样大。 相对的平面 一样大。 没有曲面。 89 提 示 站 轻松乐 用 和 画长方体、 正方体和正方棱锥体。 1 启动画图软件 Microsoft Paint。 2 运用工具 (Tools) 和图形 (Shapes) 里 的各种功能，画立体图形和展开图。 工具 图形 指导学生先熟悉工具箱的功能，再画出立体图形。 指导学生应用复制和粘贴 (copy and paste) 功能复制同样大小的图形。 指示学生把成果存在电脑里或以电邮形式发给教师作评价。 用 和 画圆柱体 和圆锥体。 活动本 第145至 146页 你也可以用 给画好 的图上色。 90 你们喜欢吃什么水果？ 如何记录和整理数据？ 提 示 站 引导学生重温一年级所学，说出如何记录和整理数据。 引导学生说出还有什么课题可以做调查。 数 据 处 理 8 91 双语词典 双语词典 数据-data 方法 1： 我一个一个地点算， 并用记数符号记录。 同学喜欢吃的水果 喜欢吃木瓜的 请举起卡片。 方法 2： 喜欢吃木瓜 的有 2 人。 同学喜欢吃的水果 提 示 站 水果 人数 西瓜 5 香蕉 4 芒果 4 木瓜 2 引导学生根据个人经验，说出其他记录和整理数据的方法。 收集、分类和整理数据 西瓜 香蕉 芒果 木瓜 8.1.1 1 92 提 示 站 协助学生完成收集数据，再做出统计表。 引导学生说出统计表里的资料。 引导学生比较和说出各种收集数据的方法的优缺点。 8.1.1 你的同学的生日分别是在哪个月份？ 方法 3： 收集全部卡片， 再点算。 8 月。 12 月。 活动本 第147至 148页 根据所记录的数据， 做出统计表。 2 月。 达明，8 月。 舒文，12 月。 2 生日月份 人数 1 月 2 月 93 同学想要的宠物 7 个同学想要养狗当宠物。 猫和鱼同样受欢迎。 提 示 站 引导学生说出纵轴的每一格表示多少单位的数据。 竖式条形统计图 条形统计图 双语词典 双语词典 条形统计图 – bar graph 8.2.1 横轴 纵 轴 0 1 2 3 4 5 6 7 8 狗 猫 兔子 鱼 乌龟 人数 宠物 标题 共有多少个同学接受调查？ 94 提 示 站 向学生说明除了竖式条形统计图， 我们也能以横式条形统计图来表示 数据。 向学生说明东南亚国家联盟简称东盟。 向学生说明里约热内卢 (Rio de Janeiro)简称里约(Rio)，是巴西(Brazil) 的城市。 东盟各国在里约奥运会 得到的奖牌 横式条形统计图 8.2.1 活动本 第149至 151页 奖牌 0 1 2 3 4 5 6 7 越南 新加坡 泰国 菲律宾 印度尼西亚 马来西亚 国家 马来西亚获得 5 枚 奖牌。 泰国获得最多 枚奖牌。 东盟共有 10 个成员国。有多少 个成员国没有得到奖牌？ 95 提 示 站 让学生说出他们爱吃的其他年饼。 解决问题 8.3.1 杰雄访问他的朋友最爱吃的年饼。 蜂巢饼 蜂巢饼 加必饼 加必饼 加必饼 薯粉饼 薯粉饼 凤梨酥 凤梨酥 薯粉饼 薯粉饼 蜂巢饼 96 爱吃薯粉饼的 有 4 个人。 爱吃凤梨酥的 有 2 个人。 爱吃蜂巢饼的 有 3 个人。 爱吃加必饼的 也有 3 个人。 提 示 站 引导学生当回答类似问题时，须简单明确地说出支持答案的证据。 8.3.1 活动本 第152页 访问后，杰雄做了一个统计图。 杰雄做的统计图不对，因为爱吃 薯粉饼的有 4 个人，不是 6 个人。 0 1 2 3 4 5 6 蜂 巢 饼 加 必 饼 薯 粉 饼 凤 梨 酥 年饼 人数 朋友最爱吃的年饼 杰雄做的统计图对吗？说一说。 答 97 提 示 站 引导学生观察统计图，说出多项可得到的资料。 引导学生记录资料。 1 分组个别从象形统计图和条形统计 图读取资料。 象形统计图和条形统计图有什么 共同点？有什么不同点？ 条形统计图 象形统计图 同学 西华 晶晶 杰文 敏娜 数量 7 6 5 4 3 2 1 0 8 同学读的故事书 同学读的故事书 动手做 西华 晶晶 杰文 敏娜 代表 1 本 问题 8.2.1 8.3.1 98 提 示 站 引导学生讨论象形统计图和条形统计图的不同点，并记录大家的意见。 让学生出来发表讨论结果。 对照所得到的资料。 做出结论。 象形统计图和条形 统计图所显示的 数据⋯⋯ 从条形统计图中， 读最多故事书。 从象形统计图中，晶晶 读最多故事书。 2 3 象形统计图 是用 来 代表数据。 条形统计图是用 来 代表数据。 8.2.1 8.3.1 99 提 示 站 这是《一年级华文课本》里的古诗。 让学生一起朗读每一首古诗。 引导学生分组制作小组的统计表和全班的统计表。 轻松乐 综合每一组的统计表，做成 全班的统计表，就能找出最 受欢迎的古诗了。 清明 清明时节雨纷纷， 路上行人欲断魂。 借问酒家何处有， 牧童遥指杏花村。 静夜思 床前明月光， 疑是地上霜。 举头望明月， 低头思故乡。 春晓 春眠不觉晓， 处处闻啼鸟。 夜来风雨声， 花落知多少？ 悯农 锄禾日当午， 汗滴禾下土。 谁知盘中餐， 粒粒皆辛苦。 活动本 第153 至 154页 我们这一组最多人 喜爱《静夜思》，所以 我们预测《静夜思》 最受欢迎。 每组制作统计表，调查组员喜欢哪首诗， 然后预测哪首诗最受全班同学欢迎。 100

kssm_AlLughahAlaArabiahAlMuasiarah_1VrcHMWcgg418CF4fcbGiNVrzcH6I6QpY.pdf

FT604003 KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA RM12.00 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) فيلأت دمحأ ناو نب يلسور ناو ريرهش نب يربص دمحم دومحم نب لوزيماه ميهاربإ تنب انيلزم ريرحت سيردإ تنب ينانيإ رون ميهاربإ ءين تنب ةريهشلا ةزئار ءين ميمصت دمحم تنب ةدشار مسر لماك دمحم تنب ةحتاف ةراس ُلِماَكَتُمـلا ُّيِنيِّدلا ُجَهْنَمـلا Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2017 ٩٧٨-٩٨3-4٧-23٧3-6 .نيع.يب.سي.ا/2٠١٧ م.ڤ.ك 2٠١٧ ماترﭬ نقتيچ ايسيلم نقيديدنﭬ نيرتنمک © نکرنبد قديت نيا وکوب ملاد نهاب 2نام .اراهيلﭬرت اتڤيچ قح يڬلا نکانوڬرﭬد هيلوب ڠي اراچ ملاد نڤميسد ،لاومس نكتيبرتد اراچ نڠد قيءاب ،اراچ واتا قوتنب ڠرابس ملاد نكهدنيﭬد نوﭬواتا اراچ نڠد نوﭬوهام لاومس نربمڬڠﭬ ،لكيناكيم ،کينورتكيليا ،ايسيلم نرجلاﭬ هراڠﭬ اوتک دﭬرد ولوهد هيبلرت نرنبک اڤنت نمقارﭬ نٴاريکرﭬ دڤک قولعترت نڠيدنورﭬ .ايسيلم نقيديدنﭬ نيرتنمک .مويرارونوه واتا يتليور :هيلوا ايسيلم نقيديدنﭬ نيرتنمک قوتنوا نكتيبرتد .دحرب نييريدنس رجف دروفسکوا : فورح روتا ناد قتل كير دمحم تنب ةديشار نايبلا : سكيت ڤيٴات كوم تنيءوﭬ ١٨-١4 :س کيت ڤيٴات كوم زيٴاس :هيلوا قتيچد ، دحرب نيريدنس انير نكقتيچرﭬ ،هاويم نرايسرﭬ ،45 تول ،قزر نوت رادنب ،56٠٠ سارچ .روڤمول لااوک نءاڬرهڠڤ ماساجرک نكتبيلم نيا س کيت وکوب نتيبرنﭬ هيساک اميرت ناد نءاڬرهڠﭬ ڠولاكس .قهيﭬ قپاب :تبيلرت ڠي قهيﭬ اومس دڤک نکوجوتد كوم فورﭬ نقيءابهبمنﭬ ساوكنتواج • نيرتنمک ،س کيت وکوب نيڬاهب ،تروس .ايسيلم نقديدنﭬ كوم فورﭬ نلوتبمﭬ نقميپﭬ ساوكنتواج • نيرتنمک ،س کيت وکوب نيڬاهب ،تروس .ايسيلم نقديدنﭬ ،اريماک ايدس هخسن نقميپﭬ ساوكنتواج • نقديدنﭬ نيرتنمک ،س کيت وکوب نيڬاهب .ايسيلم نيڬاهب ناد س کيت وکوب نيڬاهب 2ياواڬﭬ • نقديدنﭬ نيرتنمک ،مولوكيروک ننوڠابمﭬ .ايسيلم نب دمحم روتکود ،برع ساهب نتڤتک لناﭬ • .ميادلا دبع نافرع روتکود ناد ميهاربإ ماڬا سيلجم ماڬا هڠنم هلوكس ڬرو هورولس • .)SMA MAIWP( ناوتوكسرﭬ ةيلاو ملاسإ يراتسيب هڠنم ماڬا هلوكس ڬرو هورولس • .)SAMBEST( ياج ڠبوس واتا ڠوسڠل اراجس تبيلرت ڠي قهيﭬ اومس • .نيا وکوب نکاياجنم ملاد ڠوسڠل قديت KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA ٠١١٠ :وکوب يريس روبمون iii ُةَمِّدَقُملا ﷺ ىَفَطْصُملا اَنِّيِبَن ٰىلَع ُمَلاَّسلاَو ُةَلاَّصلاو ،ٍنيِبُم ٍّيِبَرَع ٍناَسِلِب َباَتِكلا َلَزْنَأ يِذَّلا ِللها ِمْسِب ،ُدْعَب اَّمَأ .َنيِعَمْجَأ ِهِبْحَصَو ِهِلآ ٰىلَعَو ،َنيِمَلاَعْلِل ًةَمْحَر ِثْوُعْبَملا ِةَرِصاَعُملا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِةَّداَمِل ُرَّرَقُملا ُّيِسَرْدَملا ُباَتِكلا َوُه ْمُكيِدْيَأ َنْيَب يِذَّلا ُباَتِكلا اَذٰهَف ِّيِنيِّدلا ِجَهْنَملا َقْفَو ٰىلاَعَتٰو َكَراَبَت ِللها ِلْضَفِب ُهُزاَجْنِإ َّمَت يِذَّلاَو ،ِةَّيِنيِّدلا ِةَّيِوَناَّثلا ِةَعِباَّرلا ِةَنَّسلِل .ُةَّيِزيِلاَملا ِميِلْعَّتلا ُةَراَزِو ُهْتَّرَقَأ اَمَك 1437/م2015 ِماَع ْنِم ًءاَدِتْبا ُهُذيِفْنَت َّمَت يِذَّلا ِلِماَكَتُملا ُهُتَّيِّمَهَأَو ِباَتِكلا ُفاَدْهَأ ِةَّيِوَناَّثلا ِةَعِباَّرلا ِةَنَّسلِل ِةَرِصاَعُملا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِةَّداَم ِفاَدْهَأ ِقيِقْحَت ٰىلِإ ُباَتِكلا اَذٰه ُفِدْهَي اَهِميِدَق ِةَّيِمَلاْسلإاَو ِةَّيِبَرَعلا ِموُلُعلا ِءْوَض يِف اَهُمُّلَعَتَو ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ُِمْيِلْعَت َيِهَو ،ِةَّيِنيِّدلا ِتَلاَجَملا ْنِم ِتاَراَهَملاَو ِفِراَعَملا ىَّتَش يِف ِعَبْرَلأا ِةِّيِوَغُّللا ِتاَراَهَملا ِباَسِتكاَو ،اَهِثيِدَحَو يِف ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِةَسَراَمُم ٰىلِإ ِةَبَلَّطلا ِهيِجْوَتَو ،ِةَّيِفاَقَّثلاَو ِةَّيِساَيِّسلاَو ِةَّيِداَصِتقلاَو ِةَّيِعاَمِتجلا .ِرَّرَقُملا ِجَهْنَملا َقْفَو ِةَفِلَتْخُملا ِرِداَصَملا ْنِم ِةَفِلَتْخُملا ِفِقاَوَملا يِف اًّيِقيِبْطَتَو اًّيِرَظَن ِةَسَرْدَملا ِةَلِّصلا ِتاَذ ِةَّيِساَرِّدلا ِتاَدَحَولاَو ِرِواَحَملا ِعُّوَنَت ْنِم ىَّلَجَتَتَف ،ِباَتِكلا ِةَّيِّمَهَأ ٰىلِإ ِةَبْسِّنلاِب اَّمَأَو ،اَهَجِراَخَو ِلوُصُفلا َلِخاَد ِةَّيِمُّلَعَّتلاَو ِةَّيِميِلْعَّتلا ِةَطِشْنَلأا ِفَلاِتخاَو ،ِةَّيِعِقاَولا ِةاَيَحلاِب ِةَديِطَولا ِةَيِمْنَتَو ،ىَحْصُفلا ِةَّيِبَرَعْلا ِةَغُّللاِب ِلُصاَوَّتلاَو ِةَّيِوَغُّللا ِةَبَلَّطلا ِتاَراَهَم ِريِوْطَت ٰىلِإ يِمْرَت يِتَّلاَو ِةَّيِمَلاْسلإا ِميِلاَعَّتلا ِءْوَض يِف ،اًّيِفِطاَعَو اًّيِلْقَع ،اًّيِحوُرَو اًّيِمْسِج ِةَّيِناَسْنلإاَو ِةَّيِميِداَكَلأا ْمِهِتاَرْدُق .ِّرِمَتْسُملا ِرِصاَعُملا ِمَلاَعلاَو ِةَّيِزيِلاَملا ِةَّيِّلَحَملا ِةَئيِبلا ِتاَّيِّدَحَت ِةَهَجاَوُمِل ِباَتِكلا ىَوَتْحُم ِعْوُرُف ىَّتَش ُلَواَنَتَت ٍةَّيِساَرِد ٍةَدْحَو ُّلُكَو ،ٍةَّيِساَرِد ٍتاَدْحَو ِرْشَع ٰىلَع ُباَتِكلا اَذٰه يِوَتْحَي ِةَراَتْخُملا ِسْوُرُّدلا َضْعَب ٍةَدْحَو ُّلُك ُمِّدَقُتَف ،اَهِثيِدَحَو اَهِميِدَق ِةَّيِمَلاْسلإاَو ِةَّيِبَرَعلا ِموُلُعلا ْوَأ ،اًثيِدَحَو اًميِدَق َنيِمِلْسُملا ِمَلاْعَأ ِضْعَبِب ُفِّرَعُتَو ،ِقَلاْخَلأا ْوَأ ِرْيِسْفَّتلا ْوَأ ِدْيِحْوَّتلا يِف َداَصِتقِلاَو اَيِجْوُلْوُنْكِّتلاَو َةَّيِنَدَملا َمْوُلُعلا ُمِّدَقُت اَهَّنَأ اَمَك ِّيِمَلاْسلإا ِمَلاَعلا اَياَضَق َضْعَب ُشِقاَنُت ِّيِوَفَّشلا ِرْيِبْعَّتلاَو ِةَعَلاَطُملا يِف ِعَبْرَلأا ِةَّيِوَغُّللا ِتاَراَهَملا ِفْيِظْوَت َعَم ،َةَّيِمَلاْسلإا ِتَلاَماَعُملاَو .ِّيِبَرَعلا ِوْحَّنلا ِدِعاَوَقَو ِّيِرْيِرْحَّتلا ِرْيِبْعَّتلاَو iv ِةَّيِنيِّدلا ِسِراَدَملا ِةَبَلَط ٰىلَع ِهِعيِزْوَتَو ِباَتِكلا اَذٰه ِراَدْصِإ ٰىلَع َّلَجَو َّزَع للها ُدَمْحَن ،اًريِخَأَو .اَيِزيِلاَم ِءاَجْرَأ ِعيِمَج يِف ِةَّيِوَناَّثلا ِةَعِباَّرلا ِةَنَّسلا يِف )SABK( ِةَموُكُحلا ِلَبِق ْنِم ِةَموُعْدَملا .ِةَّيِمَلاْسلإا ِةَّمُلأاَو ِمَلاْسلإِل ًةَمْدِخ ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِرْشَنِل َداَدَّسلاَو َقيِفوَّتلا ىَلْوَملا للها ُلَأْسَنَو .َنْيِمَلاَعلا ِّبَر ِِلله ُدْمَحلاَو َنوُفِّلَؤُملا ِباَتِكلا ِماَدْخِتسا ُليِلَد ِةَدَعاَسُمَو ،َنْيِسِّرَدُملا ٰىلَع ِةَّيِميِلْعَّتلا ِةَّيِلَمَعلا ِرْيِسْيَت ِلْجَأ ْنِم ِزوُمُّرلا ِضْعَبِب ُباَتِكلا ُنيِعَتْسَي :يِتلآاَك َيِهَو ،ِباَتِكلا ِتاَيَوَتْحُم ِمْهَف ٰىلَع ِةَبَلَّطلا ُةَّيِنْهِّذلا ُطِئاَرَخلا ِةَعْيِرَّسلا ِةَباَجِتسلاا ُزْمَراَيْلُعلا ِريِكْفَّتلا ُةَراَهَم ُةَعَلاَطُملا ُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُدِعاَوَقلا ِةَءاَرِقلا ُحْيِتاَفَم ْيِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِضُأ يِتاَموُلْعَم ُديِزَأ ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ِءاَمَكُحلا ُلْوَق v ُتاَيَوَتْحُمـلا ُةَحْفَّصلاِعِباَصَلأا ِفاَرْطَأ ٰىلَع ُتاَموُلْعَمـلا :ىَلْوُلأا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 2ُةَّيِنوُرُتْكِللإا ُةَرَظاَنُمـلاُةَعَلاَطُمـلا 5 6 اَيِجوُلوُنْكِّتلاَو ُموُلُعلا ُهُئِواَسَمَو ُهُنِساَحَم : ِةَسَرْدَملا يِف ُّيِكَّذلا ُلاَّوَجلا ُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 7ِبوُساَحلا ُةَزِهْجَأُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 9 12 ُتاَّقَتْشُمـلا ُديِزَمـلا ُّيِعاَبُّرلا ُلْعِفلا ُدِعاَوَقلا 15ُةَعِطاَقَتُمـلا ُتاَمِلَكلاُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَحْفَّصلاَنيِمِلْسُمـلا ِمَلْعَأ ْنِم :ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 17 19 ِكَلَفلاَو ِباَسِحلا يِف ٌمِلاَع ُّيِمْزِراَوَخلا اَنيِس ُنبا ُةَعَلاَطُمـلا 20 21 اَنيِس ِنبا ِةَّصِق ُتاَبيِرْدَت 2999 ٰىلِإ 1000 ْنِم ُماَقْرَلأا ُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 23اَيِسآ ِقْرَش ِبوُنَج يِف ِءاَمَلُعلا ِضْعَب ْنَع ٌةَذْبُنُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 24 2٨ ُديِزَمـلا ُّيِثَلاُّثلا ُرَدْصَمـلا ِةَّيِعاَبُّرلا ِلاَعْفَلأا ُرِداَصَم ُدِعاَوَقلا 30ِكِّرَحَتُمـلا ِمَّلُّسلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَحْفَّصلاَنيِرِصاَعُمـلا َنيِمِلْسُمـلا َنيِرِّكَفُمـلا ْنِم :ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 32 ٌرِّكَفُمَو ٌبيِدَأ :ّيِنَلايِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلاُةَعَلاَطُمـلا 35 36 ّيِنوُباَّصلا يِلَع دَّمَحُم ُخْيَّشلا ْمُهُتاَصُّصَخَتَو َنوُرِّكَفُملا ُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا vi ُةَحْفَّصلاَنيِرِصاَعُمـلا َنيِمِلْسُمـلا َنيِرِّكَفُمـلا ْنِم :ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 37 3٨ ِّيِعِفاَّشلا ِماَملإا ُرْعِش ِءاَمَلُعلا ةِاَيَح ْنَع ٌةَذْبُن ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 40ُةَّيِمسلا ُةَلْمُجلاَو ُةَّيِلْعِفلا ُةَلْمُجلاُدِعاَوَقلا 43ِبِئاَجَعلا ِقوُدْنُص ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَحْفَّصلاُلاَوْمَلأاَو ُداَصِتقلاا :ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 45 4٨ ِّيِمَلاْسلإا ِداَصِتقلا ُماَظِن ِّيِمَلاْسلإا ِداَصِتقلا يِف ُةاَكَّزلا ُةَعَلاَطُمـلا 49ُراَخِّدلاَو ُمَلاْسلإاُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 52 53 ِراَخِّدلا ُدِئاَوَف 4999 ٰىلِإ 3001 ْنِم ُماَقْرَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 55 5٨ يِّدَعَتُملا ُلْعِفلاَو ُمِزَّلا ُلْعِفلا ُلِعاَفلا ُدِعاَوَقلا 60ِرَفَّسلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَحْفَّصلاُّيِمَلْسلإا ُمَلاَعلا : ُةَسِماَخلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 62يِداَؤُف يِف ُسْدُقلا : ِحاَبَّصلا ُةَمِلَكُةَعَلاَطُمـلا 65لاَبْقِإ دَّمَحُمِل ِحوُّرلا ِثيِدَح ُةَديِصَقُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 67ِّيِمَلاْسلإا ِمَلاَعلا ْنَع ِتاَموُلْعَملا ُراَبِتخاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 69 72 ِهِب ُلوُعْفَمـلا ِلِعاَفلا ُبِئاَن ُدِعاَوَقلا 75ِةَياَمِّرلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا vii ُةَحْفَّصلاِضْرَلأا يِف ِللها ُةَفيِلَخ :ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 77 79 ِقيِّدِّصلا ٍرْكَب يِبَأ ِةَفَلاِخ ُةَّصِق ِضْرَلأا يِف ِللها ُةَفيِلَخ ُةَعَلاَطُمـلا ٨1ِلْصَفلا َسيِئَر ُراَتْخَن َفْيَكُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا ٨3 ٨5 ِضْرَلأا ِةَراَمِع يِف ِناَسنلإا ِةَّيِلوُؤْسَم ْنَع ُثيِدَحلا 6999 ىٰـلِإ 5001 ْنِم ُماَقْرَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ٨6 ٨7 ُأَدَتْبُملا ُهُعاَوْنَأَو ُرَبَخلا ُدِعاَوَقلا ٨9ِريِخْأَّتلاَو ِمـيِدْقَّتلا ُةَبْعُلُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَحْفَّصلاِتاَّيِبْيَغلاِب ُناَمْيلإا :ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 91اَهُتاَبْثِإَو اَهُموُهْفَم : ُتاَّيِبْيَغلاُةَعَلاَطُمـلا 94 95 ِةَماَيِقلا ِمْوَيِب ُناَميلإا ؟ِةَماَيِقلا ِمْوَي َدْعَب ُثُدْحَي اَذاَم ُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 96ِجاَرْعِمـلاَو ِءاَرْسلإا ىَرْكِذ يِفُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 9٨ 101 اَهُتاَوَخَأَو َّنِإ اَهُتاَوَخَأَو َناَك ُدِعاَوَقلا 104ِةَدْوَعلا ُةَقيِرَطُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَحْفَّصلاِةَوْشَّرلِل َلا :ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 106ِةَوْشَّرلا ْنِم ُريِذْحَّتلاُةَعَلاَطُمـلا 10٨!ِةَوْشَّرلِل َل اوُلوُقُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 111 112 ِداَسَفلا ُةَحَفاَكُم ٨999 ىٰـلِإ 7001 ْنِم ُماَقْرَلأا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا viii ُةَحْفَّصلا ِنآْرُقلا ِباَحِر يِف :ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 120 122 ؟ِميِرَكلا ِنآْرُقلا َعَم ُلَماَعَتَن َفْيَك ِنآْرُقلا ُجوُلوُنوُم ُةَعَلاَطُمـلا 124 125 ِةَحِتاَفلا ِةَروُس ْنِم ُةَداَفِتسلا ِنآْرُقلا ُلْضَف ُّيِوَفَّشلا ُريِبْعَّتلا 126ُنآْرُقلاَو اَنَأُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 127 130 ُلوُصْوَملا ُمسلا ِبْصَّنلا ُتاَوَدَأ ُدِعاَوَقلا 133ُةَّيِفْخَملا ُتاَمِلَكلاُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَحْفَّصلاُعْبَّسلا ُلِباَنَّسلا :ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 135اًقِّدَصَتُم ْنُكُةَعَلاَطُمـلا 13٨ٌميِرَك ٌريِقَف ٌرِعاشُّيِوَفَّشلا ِريِبْعَّتلا 140ِقاَفْنلإاَو ِةَقَدَّصلا ُراَثآُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 141 143 ِمْزَجلا ُتاوَدأ ِفْطَعلا ُفْوُرُح ُدِعاَوَقلا 147ِةَفِرْعَمـلا ُةَلَجَعُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا 14٨ُّيِليِصْحَّتلا ُراَبِتخلا 150ُتاَدَرْفُمـلا 152ُعِجاَرَمـلا ُةَحْفَّصلاِةَوْشَّرلِل َلا :ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولاُعوُضْوَمـلا 113 115 ُةَفاَضلإا ُتعَّنلا ُدِعاَوَقلا 11٨ٌةَعِّطَقَتُم ٌتاَمِلَكُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتَلاَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك ِتاَريِثُملاِب اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِةَنَّيَعُملا ِةَفِلَتْخُملا • ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا يِف اَهُماَدْخِتساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا • ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا )ُديِزَمـلا ُّيِعاَبُّرلا ُلْعِفلاَو ُتاَّقَتْشُمـلا( .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا ٰىلَع ِةَرْدُقلا َعَم • ُدِعاَوَقلا ٌدِحاَو ىلَع ُتاَموُلْعَملا ِعِباَص�َألا ِفاَرْطَأا١ 1 ،يِتاَحَفَص ٰلىِإ ْرُظْنُا !ْيِقْيِدَص اَي ٍراَبْخَأ ْنَع ٌةَريِثَك ٌتاَموُلْعَم اَهيِف .ٍةَّيِمَلاَع اَياَضَقَو يِقيِرَط ْنَع ُلَسْرُت ْيِتَّلا ِقِئاَثَولاَو ِلِئاَسَّرلا ٰلىِإ ْرُظْنُا يِف ْمُهَتاَقْوَأَو ْمُهَلاَوْمَأ ِساَّنلِل ُرِّفَوُأ يِّنِإ .ٍمْوَي َّلُك ؟ًةَميِظَع ًةَمْدِخ ِهِذٰه ْتَسْيَلَأ .ِةَلَساَرُملا ْلَهَو .يِتاَمْدِخ ٰلىِإ ٍةَجاَحِب اَمُكَّنِكٰل اَّنِم ُلَضْفَأ َوُه اَم َكاَنُه َّنَأ ِناَفِرْعَت .ُءاَبَرْهَكلا اَهَّنِإ .ًاعيِمَج ِناَنْثِا ُلَضْفَأ اَذٰه َلْوُقَن ْنَأ ُعْيِطَتْسَن َل .ٌةَكَرَتْشُم ُتاَجاَحلاَف ،اَذٰه ْنِم يِف َساَّنلا ُلَعْجَت ْمُكُتاَمْدِخ .يِتاَمْدِخ ٰلىِإ ٍةَّرِمَتْسُم ٍةَجاَح ُةَعَلاَطُملا أ:ُلِّثَمُأَو ُأَرْقَأ ُةَّيِنوُرُتْكِللإا ُةَرَظاَنُملا ؟ِناَرَظاَنَتَت َمْيِف َفِرَتْعَي ْنَأ ُديِرُي َل َّيِنْوُرُتْكِللإا َديِرَبلا َّنِإ .ِتاَمْدِخلا ِميِدْقَت يِف ُهْنِم ُلَضْفَأ يِنَّنَأِب 2 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا ِةَءاَرِقلا ُحْيِتاَفَم يِدْنِع اَنَأَف .َكُقِفاَوُأ َل...َل .ِةَشَدْرَّدلِل ٌتاَقيِبْطَت اًضْيَأ ٌةَثَلَث ٰلىِإ اَّنِم ٌّلُك ُجاَتْحَي ...ُءاَبَرْهَكلا اَهُتَّيَأ ِتْقَدَص .َةَفِلَتْخُملا ِتاَمْدِخلا ِساَّنلِل َرِّفَوُن ْيَكِل ،ِرَخلآا َلُخْدَي ْنَأ ُعيِطَتْسَي َدَحَأ َل ِةَطِساَوِب َّلِإ َّينْوُرُتْكِللإا ُهَديِرَب ؟اَذٰه ُفِرْعَتَأ ،بْيِولا ِعِقْوَم َكِتاَمْدِخ َّنَأ ،ىَرْخُأ ًةَّرَم َكَل ُدِّكَؤُأ ِةَشَدْرَّدلا َةَفْرُغ َّنَأ ُفِرْعَت َلَأ .ٌةَدوُدْحَم ؟اًضْيَأ يِتاَحَفَص ٰلىَع ٌةَرِّفَوَتُم ُءاَبَرْهَكلا 1،1،2/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ْنَع َكِلٰذ ُعيِطَتْسَي ْلَب ،َل !ِّيِكَّذلا ِلاَّوَجلا ِقيِرَط يِتاَموُلْعَم ُديِزََأا ٌةَديِدَع ٌءاَمْسَأ ُهَل ْتِنْرَتْنلإا • :اَهْنِم ِةَّيِبَرَعلا اَنِتَغُل يِف تِّنلا .١ ِتاَمْوُلْعمـلا ُةَكَبَش .٢ ُةَّيِمـَلاَعلا ُهَل اَضْيَأ ِبيِولا ُعِقْوَمَو • :اَهْنِم ٍءاَمْسَأ ُةَّدِع ُّيِنوُرُتْكِللإا ُعِقْوَمـلا .١ ُةَّيِتوُبَكْنَعلا ُةَكَبَّشلا .٢ بيِولا ُعِقْوَم ُديِرَبلا ُّيِنْوُرُتْكِللإا تِنْرَتْنلإا يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا ٌةَدْوُجْوَم :ٌةَرِّفَوَتُم ُراَوِحلا :ُةَشَدْرَّدلا ُجِماَرَبلا :ُتاَقْيِبْطَّتلا 3 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا ُةَعَلاَطُملا ب:يِتْأَي اَّمَع ُبيِجُأ ُريِدْقَّتلا ُةَراَهَملاٌزاَتْمُم اًّدِج ٌدِّيَجٌدِّيَجٌلوُبْقَم ِتاَمِلَكلا ُطْبَض .١ ِةَءاَرِقلا َءاَنْثَأ ُميِغْنَّتلاَو ُرْبَّنلا .٢ ُءاَدَلأا .٣ ج :يِتَءاَرِق َميِيْقَت يِليِمَز ْنِم ُبُلْطَأَو ِةَرَظاَنُملا ِتاَراَبِع ُأَرْقَأ ٌةَعَبْرَأ َكَتَّجُح ْتِبْثَأ ؟ٌحيِحَص اَذٰه ْلَه ىَوْقَأ ٍليِلَدِب يِفْصَوِب اَنَأ ِءاَرَزُولا َسيِئَرِسوُلُجلاِب ْلَّضَفَت ٌفوُرْعَم َوُه اَمَكَكِلٰذ ٰلىَع ُضِرَتْعَأ اَنَأ ِماَتِخلا َلْبَق اًريِخَأَو...َّنَأ ،ىَرْخُأ ًةَّرَم َرِّرَكُأ ْنَأ ُديِرُأِيْأَّرلا َكِلٰذ ٰلىَع اًدَبَأ ُقِفاَوُأ َل اَنَأ ِسيِئَرِل اًرْكُش .ُهُتاَكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ،ِةَموُكُحلا ِقْيِرَف ْنِم ُءاَّبِحَلأا يِئاَقِدْصَأ ،ِناَمـَلْرَبلا .ُماَرِكلا ُروُهْمُجلاَو ،ِةَضَراَعُمـلا ُءاَضْعَأَو 1،1،2ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ِيْأَّرلا َكِلٰذ ٰلىَع ُّدُرَأ ٍماَمِتْهِا ِّلُكِب ِميِيْقَّتلا ُةَراَمِتسا ؟ِةَرَظاَنُمـلا يِف َنوُثِّدَحَتُمـلا ْمُه ْنَم ؟ِبيِولا ُعِقاَوَم اَنَل اَهُمِّدَقُت يِتَّلا ِتاَمْدِخلا ْرُكْذُا ؟اَنِتاَيَح يِف ِّيِنوُرُتْكِللإا ِديِرَبلا ُرْوَد اَم ؟ْتِنْرَتْنلإا ِنوُدِب ِبيِولا َعِقاَوَمَو ِّيِنوُرُتْكِللإا ِديِرَبلا ٰىلِإ ُلِصَن ْلَه ؟ِءاَبَرْهَكلا ِنوُدِب ُةاَيَحلا ُنوُكَت َفْيَك ،َكِيْأَر يِف ١ ٢ ٣ ٤ ٥ 4 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا .اًبيِرَق َحَبْصَأ ُديِعَبلاَف .ِساَّنلا َْيَب ًلْهَس ُلُصاَوَّتلاَو ُلاَصِّتلا َحَبْصَأ ،اَيِجوُلوُنْكِّتلاَو ِموُلُعلا ِرُّوَطَت ِلْضَفَب ٰلىِإ ِقِئاَثَولاَو ِلِئاَسَّرلا َلاَسْرِإ ِساَّنلا ٰلىَع َلَّهَس َّنَأ ُدِجَنَف .اًريِسَي َحَبْصَأ ِتْقَولا ُماَنِتغاَو .اوُناَك اَمَنْيَأ ِداَرْفَلأا َْيَب ِلاَصِّتلِل ًةَلْهَس ًةَليِسَو َحَبْصَأَو .ٍناَوَث ِعْضِب يِف ٍةَديِعَب َنِكاَمَأ ىَسْنَن َلَو .ٍزيِجَو ٍتْقَو يِف ِةَّيِمـَلاَعلا اَياَضَقلاَو ِراَبْخَلأا َةَعَباَتُم ِساَّنلِل َحاَتَأ اَمَك اًناَوْلَأ َمَّدَقَو .ِجِراَخـلا يِف ُثُدْحَي اَم َةَدَهاَشُم ِساَّنلِل َلَّهَس َّنَأ يِف ُشيِعَن َمْوَيلا ُنْحَنَف .ٍتْقَو ِّيَأ يِف اَهْيَلِإ ُعاَمِتسلا ِساَّنلِل ُنِكْمـُي يِتَّلا ِةَّيِتْوَّصلا ِجِماَرَبلا ْنِم ًةَريِثَك .ًةَريِغَص ًةَيْرَق ُمَلاَعلا َحَبْصَأ ُثْيَح ِةَمـَلْوَعلا ِرْصَع ٌرْيِبَك ُتاَدَنَتْسُملا ُءاَبْنَلأا ٌنَمَز ٣ ٤ ٌةَلاَسِر ٌدْرَف ُرَبَخلا ٌةَّيِضَق ١ ٢ ٣ ٤ ِةاَيَحلا ىَدَم ِمْلِعلا ُبَلَط ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ٌةَسْمَخ .ِةَرَظاَنُمـلاِب ُموُقَنَو يِئاَقِدْصَأ َعَم اَهَئِواَسَمَو ِّيِعاَمِتجلا ِلُصاَوَّتلا َعِقاَوَم َنِساَحَم ُشِقاَنُأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن 1،3،3/1،3،2/1،3،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ُهُديِعُأ َّمُث ِّصَّنلا ٰلىِإ ُعِمَتْسَأ ب :اًّيِهَفَش ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا َفِداَرُم ِةَرْقِفلا ْنِم ُجِرْخَتْسَأ ج :اًّيِهَفَش ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا َعْمَج ُرُكْذَأ ١ ٢ ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا اَيِجوُلوُنْكِّتلاَو ُموُلُعلا 5 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا د :ِلْصَفلا يِف ُهُمِّدَقُأ َّمُث يِئَلَمُز َعَم ِةَرَظاَنُملا َعوُضْوَم ُشِقاَنُأ ِةَسَرْدَملا ِيِف ُّيِكَّذلا ُلاَّوَجلا ِةَرَظاَنُمـلا َليِوْحـَت ْمُهْنِم ُبُلْطَي َّمُث ِْيَتَعوُمْجَم ٰلىِإ ِلْصَفلا يِف َةَبَلَّطلا ُسِّرَدُمـلا ُمِّسَقُي ."ِبَّلُّطلِل ُهُئِواَسَمَو تِنْرَتْنلإا ُنِساَحَم" اَهُناَوْنُع ،ٍةَدْيِدَج ٍةَرَظاَنُم ٰلىِإ ِةَقِباَّسلا ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ٌةَّتِس ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا 1،3،٧/1،3،٦ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُهُنِساَحَمُهُئِواَسَم .ِنْيَدِلاَولاِب ِلاَصِّتلا ُةَلْوُهُس.ِْيَعْلِل ٌّرِضُم .ِّيِنوُرُتْكِللإا ِديِرَبلا ُلاَسْرِإ.ِمُّلَعَّتلا ٰلىَع ِزيِكْرَّتلا ُمَدَع ِتاَدَرْفُمـلا ْنَع ُثْحَبلا ِقيِرَط ْنَع يِناَعَمـلاَو .ِّيِنوُرُتْكِللإا ِمَجْعُمـلا يِف ِتْقَولا ُةَعاَضِإ .ِةَّيِنوُرُتْكِللإا ِباَعْلَلأا ُهُئِواَسَمَو ُهُنِساَحَم: ِةَسَرْدَملا ِيِف ُّيِكَّذلا ُلاَّوَجلا ٦ ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا ُفِصَأ ٍرُطْسَأ ِةَسْمَخ يِف ًليِلَد ُهَل ُبُتْكَأ .ٍةَّرَم ِلَّوَِلأ َبوُساَحلا َمِدْخَتْسَي ْنَأ ُديِرُي ُريِغَّصلا يِخَأ :ِةَيِتلآا ِتاَراَبِعلاَو ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ِّيِلِزْنَملا ِبِجاَولا ِةَباَتِكِل ِبوُساَحلا ِماَدْخِتسا َةَّيِفْيَك اَهيِف .اَهُفِصَأَو يِتَسَرْدَم يِف اَهُدِجَأ يِتَّلا ِةَّيِنوُرُتْكِللإا ِةَزِهْجَلأِل ًةَمِئاَق ُبُتْكَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ٌةَعْبَس يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا ٌةاَدَأ :ٌزاَهِج ٌحْتَف :ٌليِغْشَت ٌظْفِح :ٌنيِزْخَت ٌتاَموُلْعَم :ٌتاَناَيَب ٌتاَدَنَتْسُم :ٌتاَّفَلَم 1،5،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ُبُتْكَأ َّمُث ُظِحَلُأ ... ٰىلَع ْطَغْضِا •... ِليِغْشَتِب ْمُق • ... ـِب ْكِسْمَأ •ـب ِتاَناَيَبلا ْلِخْدَأ • ... ْأَدبا •... ِنيِزْخَتِب ْمُق • ِحيِتاَفَملا ُةَحْوَل ُةَرِكاَّذلا ُةَرْأَفلا ِةَجَلاَعُملا ُةَدْحَو ُةَّيِزَكرَملا ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ِليِغْشَّتلا ُّرِز ِبوُساَحلا ُةَزِهْجَأ ُةَشاَّشلا ُةَعِباَّطلا ٧ ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا ٌةَيِناَمَث ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 1،5،٧/1،5،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب ج :ِميِلْعَّتلا يِف تِنْرَتْنلإا ِتاَمْدِخ ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِبْيِكاَرَّتلا ْنِم ًلَمُج ُنِّوَكُأ .ِلْصَفْلِل اَهُمِّدَقُأَو ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِميِلْعَت َعِقاَوَم ْنَع تِنرَتْنلإا يِف ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن تِنْرَتْنلإا َرْبَعِّيِنْوُرُتْكِللإا ِدْيِرَبلاِبِّطَخلا ٰىلَع ِةَشَدْرَّدلا ِجَماَنْرَب ِةَطِساَوِبِةَشاَّشلا ٰىلَعِتاَقْيِبْطَّتلا ُليِمْحَت ِةَّيِمْيِلْعَّتلا ِباَعْلَلأا ِقْيِرَط ْنَعِّيِنْوُرُتْكِللإا ِعـِقْوَملا ٰىلَعٰىلَع ِطْغَّضلاِب ِتاَمْوُلعَملا ُةَكَراَشُم رتيوت باستو مارغتسنا كوبسيف 8 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا 2،1،3/2،1،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُلَّمَأَتَأ ُتاَّقَتْشُمـلا .ٌليِمَج بْيِولا ُعِقْوَم .َنوُروُرْسَم ِةَقَباَسُمـلا يِف َنوُكِراَشُمـلا .ِّيِداَعلا ِديِرَبلا ْنِم ُعَرْسَأ ُّيِنْوُرُتْكِللإا ُديِرَبلا .ِتاَموُلْعَمْلِل ٌنَزْخَم تِنْرَتْنلإا ١ ٢ ٥ ٦ .ًةَحِضاَو ًةَعوُمْسَم ُةَءاَرِقلا َنوُكَتِل ِتْوَّصلا َرِّبَكُم اَنْحَتَف .ُدْيِرُي اَمِل ٌلاَّعَف ،ٌميِلَع ٌعيِمَس للها َّنِإ .ِةَعُمُجـلا ِةَلَص َدْعَب تِنْرَتْنلإا ٰىلَع اَنُدِعْوَم .ِتاَموُلْعَملا ُحاَتْفِم تِنْرَتْنلإا ٣ ٤ ٧ ٨ ِةَغَلابُمـلا ُةَغيِص ِةَللآا ُمسا حاَتْفِم ِلِعاَفلا ُمسا ِليِضْفَّتلا ُمسا ،ةَحِضاَو رِّبَكُم ،َنوُكِراَشُم ،نوُروُرْسَم ةَعْوُمْسَمليِمَجلاَّعَف ،عيِمَس عَرْسَأ ِلوُعْفَمـلا ُمسا ِناَمَّزلا ُمسا دِعْوَم ُةَهَّبَشُمـلا ُةَفِّصلا نَزْخَم ُتاَّقَتْشُمـلا .ٍنَّيَعُم ىًنْعَم ٰىلَع َّلُدَتِل ِلْعِفلا ِظْفَل ْنِم ُةَذْوُخْأَملا ُءاَمْسَلأا َيِه ُتاَّقَتْشُملا ٌةَعْسِت ُدِعاَوَقلا باَسْتَو يِقيِسوُم كوُبْسيِف 9 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا 2،1،3/2،1،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ِتاَّقَتْشُمـلا َلَوْدَج ُظِحَلُأ :اَهُناَزْوَأَو اَهُعاَوْنَأ ِلِعاَفلا ُمسا َماَق ْنَم ِفْصَو ٰىلَع ِةَلَلِّدلِل( )ِلْعِفلاِب ِةَعَراَضُمـلا ِفْرَح ِلاَدْبإِب ِحْتَف َعَم ًةَموُمْضَم اًميِم .ِرِخلآا َلْبَق اَم ٌكَراَبُم ُكِراَبـُي ِةَعَراَضُمـلا ِفْرَح ِلاَدْبإِب ِرْسَك َعَم ًةَموُمْضَم اًميِم .ِرِخلآا َلْبَق اَم ٌمِّلَعُم ُمِّلَـعـُي ِةَعَراَضُمـلا ِفْرَح ِلاَدْبإِب اَم ِحْتَف َعَم ًةَموُمْضَم اًميِم .ِرِخلآا َلْبَق ىَقَتْلُم ْيِـقَتْلـَي )لِعاَف ِنْزَو ٰىلَع( ٌبِلاَط : َبَلَط )ِّيِثَلُّثلا ِلْعِفلا ْنِم( )ِّيِثَلُّثلا ِلْعِفلا ْنِم()ِّيِثَلُّثلا ِريَغ ْنِم( )ِّيِثَلُّثلا ِريَغ ْنِم( ِلوُعْفَمـلا ُمسا َعَقَو ْنَم ِفْصَو ٰىلَع ِةَلَلِّدلِل( )ُلْعِفلا ِهْيَلَع )لوُعْفَم ِنْزَو ٰىلَع( ٌحوُتْفَم : َحَتَف ُةَهَّبَشُمـلا ُةَفِّصلا ِمسا ىَنْعَم ٰىلَع ِةَلَلِّدلِل( )ِتْوُبُّثلاَو ِمْوُزُّللا َعَم ِلِعاَفلا )ٌليِعَف( ٌميِرَك - َمُرَك )ٌلِعَف( ٌحِرَف - َحِرَف )ُلَعْفَأ( ُضَيْبَأ ِةَغَلاَبُمـلا ُةَغيِص ِمسا ىَنْعَم ٰىلَع ِةَلَلِّدلِل( )ِهيِف ِةَغَلاَبُمـلا َعَم ِلِعاَفلا )ٌليِعَف( ٌميِلَع - َمِلَع )ٌلوُعَف( ٌروُفَغ - َرَفَغ )ٌلاَّعَف( ٌراَّهَق - َرَهَق ِناَمَّزلا ُمسا )ِلْعِفلا ِعوُقُو ِنَمَز ٰىلَع ُّلُدَي( ِناَكَمـلا ُمسا )ِلْعِفلا ِعوُقُو ِناَكَم ٰىلَع ُّلُدَي( )ٌلاَعْفِم( ٌراَشْنِم - َرَشَن )ٌةَلَعْفِم( ٌةَرَطْسِم - َرَطَس )ٌةَلاَّعَف( ٌةَجَّلَث - َجَلَث ِةَللآا ُمسا )ِةَللآا ٰىلَع ُّلُدَي( ُدِعاَوَقلا ٌةَرَشَع )ٌلِعْفَم( ٌبِرْغَم - َبُرَغ )ٌلِعْفَم( ٌدِعْوَم - َدَعَو 10 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا َرَشَع َدَحَأ ُدِعاَوَقلا َعَضَو َلِبَق َدَعَو َنُسَح َمُرَك َحَتَف ج د :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف اَهَعاَوْنَأَو ِتاَّقَتْشُملا ُنِّيَعُأ :اَهْنِم ًلَمُج ُنِّوَكُأ َّمُث ِتاَّقَتْشُمـلا ٰىلِإ َةَيِتلآا َلاَعْفَلأا ُلِّوَحُأ ِتاَّقَتْشُملا ُعوَنُتاَّقَتْشُملاُلَمُجلاُمْقَّرلا ِلِعاَفلا ُمساُمِلاَعلا.اَيِجْوُلْوُنْكَّتلا يِف ٌصِّصَخَتُم ُمِلاَعلا اَذٰهُلاَثِملا .ٍناَكَم ِّلُك يِف ٌمَدْخَتْسُم تِنْرَتْنلإا١ .تِنْرَتْنلإا ِلْضَفِب ًةَرِّفَوَتُم ُتاَموُلْعَملا ْتَحَبْصَأ٢ .ِتاَموُلْعَملا ِظْفِحِل ٌةَلاَّعَف ٌةَلْيِسَو ُبْوُساَحلا٣ .ِّيِمـَلاَعلا ِبْوُساَحلا ِضِرْعَم ٰىلِإ ُبَهذَأ٤ .ِقوُّسلا يِف َةَرَطْسِملا يِرَتْشَأ٥ ِلوُعْفَمـلا ُمسا ُةَهَّبَشُمـلا ُةَفِّصلا ِناَكَمـلا ُمسا ِناَمَّزلا ُمسا ِليِضْفَّتلا ُمسا ِةَللآا ُمسا 2،1،4/2،1،3/2،1،2/2،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ِلِعاَفلا ُمساَظِفَح١ ٢ ٥ ٦ ٣ ٧ ٤ 11 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا 2،2،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُديِزَمـلا ُّيِعاَبُّرلا ُلْعِفلا أ:َةَنَّوَلُملا ِتاَمِلَكلا ُظِحَلُأَو َيِتلآا َراَوِحلا ُأَرْقَأ ُعْوَّنلاُنْزَولاِةَداَيِّزلا َدْعَب ُلْعِفلاِةَداَيِّزلا ُفْرَحُّيِلْصَلأا ُلْعِفلا ٍفْرَحِب ٌديِزَمَلَلْعَفَت َلَزْلَزَتَتَلَزْلَز َرَثْعَبَتَتَرَثْعَب َجَرْحَدَتَتَجَرْحَد ِْيَفْرَحِب ٌديِزَمَّلَلَعفا َّرَعَشقا ّ + اَرَعْشَق َّنَأَمطا ّ + اَنَأْمَط ُتْوُيُبلا ْتَلَزْلَزَت ؟ِءاَبْنَلأا َةَرْشَن َتْدَهاَش ْلَه ْنِم ُراَجْحَلأا ْتَجَرْحَدَتَو ُتاَراَمِعلا ْتَرَثْعَبَتَو .ُبوُلُقلا َّنِئَمْطَت ْمَلَو ُناَدْبَلأا ْتَّرَعَشقاَو ،ِلاَبِجـلا :ُنآْرُقلا اَنَل َرَّوَص اَمَك ُلاَزْلِّزلا ُهَّنِإ .ُتْدَهاَش ،ْمَعَن 1 :ُةَلَزْلَّزلا ُدِعاَوَقلا َرَشَع اَنْثِا يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا َفَجَترا :َّرَعَشقا َنَّيَزَت :َفَرْخَزَت َكَّرَحَت :َجَرْحَدَت َقَّرَفَت :َعَقْنَرفا َمَحَدزا :َمَجْنَرحا ِةَداَيِز َعَم ٍةَّيِلْصَأ ٍفوُرُح ِةَعَبْرَأ ْنِم ُنَّوَكَتَي يِذَّلا ُلْعِفلا َوُه ُديِزَمـلا ُّيِعاَبُّرلا ُلْعِفلا .ِنْيَفْرَح ْوَأ ٍفْرَح 12 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَثَلَث ُدِعاَوَقلا ِلْعِفلا ُنْزَوُلْعِفلاُةَديِفُمـلا ُةَلْمُجلا َلَلْعَفَت َرَوْهَدَت.ِلَبَجلا ِقْوَف ْنِم ُلاَمِّرلا ْتَرَوْهَدَت ١ َمَثْعَلَت.ِمَلَكلا يِف ُلْفِّطلا َمَثْعَلَت ٢ َّلَلَعفا َّزَأَمشا.ِةَيِصْعَمـلا ْنِم ُنِمْؤُمـلا َّزَأَمشا ٣ َّرَهَفكا.ِرَبَخـلاِب يِقيِدَص ُهْجَو َّرَهَفكا ٤ د:َهَعْوَن ُنِّيَبُأَو َدْيِزَملا َلْعِفلا ُجِرْخَتْسَأ 2،2،2/2،2،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا َهِرَك :َّزَأَمشا َسَبَع :َّرَهَفكا َطَقَس :َرَوْهَدَت ِقْطُّنلا يِف َرَّخَأَت :َمَثْعَلَت َرَوْلَبَتَرَوْلَب َرَوْهَد َجَرْحَد َمَجْرَتَنوُمِجْرَتُملا ُلِسْلَسَتُمـلا ُّرِعَشْقُمـلا َرَثْعَب َنَأْمَط َلَزْلَز ُةَلَبْلَبلا ُلَسْلَسُمـلا ُةَقْلَقلا ب ج:ِلاَعْفَلأا ٰىلِإ ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُلِّوَحُأ :ِةَديِزَملا ِلاَعْفَلأا ٰىلِإ َةَدَّرَجُملا َلاَعْفَلأا ُلِّوَحُأ .ِةَديِزَمـلا ِةَّيِعاَبُّرلا ِلاَعْفَلأا ِباَرْعِإ ْنَع ِتاَموُلْعَمـلا ْنِم ٍديِزَمِـل ِعيرَّسلا ِةَباَجِتسلا َزْمَر ُعِجاَرُأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن 13 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا ُدِعاَوَقلا َرَشَع َةَعَبْرَأ )َّنَأَمطا - َّزَأَمشا( .ُةَديِزَمـلا ُةَّيِعاَبُّرلا ُلاَعْفَلأا اَهيِف ْتَدَرَو يِتَّلا ِةَّيِنآْرُقلا ِتاَيلآا ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ـه:ِلاَثِمـلا يِف اَمَك َديِزَمـلا َّيِعاَبُّرلا َلْعِفلا ُجِرْخَتْسَأ ٍفْرَحِب ٌديِزَم = ْتَلَزْلَزَت ِسْمَلأاِب َُضْرَلأا ْتَلَزْلَزَت : ُلاَثِمـلا ُقاَرْوَلأا ْتَرَثْعَبَت ِلَبَجلا ُةَّمِق ْتَرَوْهَدَت ُّمُلأا ْتَّنَأَمطا ُةَلَجَعلا ْتَجَرْحَدتَ َّلَلَعفاَّزَأَمشا َبَبْلَجـَت َّرَعَشقا َعَقْنَرفا َجَرْحَدَت َمَثْعَلَت و:ِلْعِفلا َناَزْوَأ ُنِّيَعُأ 2،2،3/2،2،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم14 ىَلوُأْلا ُةَدْحَولا ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َرَشَع َةَسْمَخ ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَعِطاَقَتُمـلا ِتاَمِلَكلا ْنَع ُثَحْبَأ ط ا ع ب ذذج ةشاش ج و ا ة ف ب أ ط رة س حا ك س سس ب و ي و ة ك ل ا 15 َرَشَع َةَّتِس16 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتلااَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك ِتاَريِثُملاِب اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِةَنَّيَعُملا .ِةَفِلَتْخُملا • • • ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا ِلاَعْفَلأا ُرِداَصَمَو ُديِزَمـلا ُّيِثَلُّثلا ُرَدْصَمـلا( .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا ٰىلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ِةَّيِعاَبُّرلا • ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ُدِعاَوَقلاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنيِمِلْس�ُملا ِمَلْعَأا ْنِم اَنيِس ُنباُّيِمْزِراَوَخلا يِف اَهُماَدْخِتساو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا .)٢999-1٠٠٠( ِداَدْعَلأاَو ِماَقْرَلأا ُقْطُن 2 ِكَلَفلاَو ِباَسِحلا يِف ٌمِلاَع ُّيِمْزِراَوَخلا َرَشَع َةَعْبَس ِةَءاَرَقلا ُحْيِتاَفَم ْنَع ُثَحْبَي يِذَّلا :ُثِحاَبلا .ِرْمَلأا ِةَقيِقَح ُةَّيِلَمَعلا :ُةَّيِقيِبْطَّتلا ْوَأ اًمْلِع َعَرَتخا :َفَشَتكا ْنُكَي ْمَل اًئْيَش .اًدْوُجوُم ْوَأ اَياَضَقلا :ُتاَّيِرَظَّنلا ُةَدْيِدَجـلا ُمْوُلُعلا ْتَتُبَث ْيِتَّلا .اَهُتَّحِص َةَّيِرْجِهلا 16٤ َةَنَس َدِلُو .ُّيِمْزِراَوَخلا ىَسوُم ُنْب ُدَّمَحُم ُهُمسا َقِفاَوُمـلا َةَّيِرْجِهلا ٢٣٥ َةَنَس َيِّفُوُتَو ،َةَّيِدَليِملا ٧٨1 َقِفاوُملا ِمْلِع يِف ٌروُهْشَم ٌثِحاَبَو ٌمِلْسُم ٌمِلاَع َوُهَو .َةَّيِدَليِملا ٨٥1 .اَيِفاَرْغُجلاَو ِكَلَفلاَو ِتاَّيِضاَيِّرلا ْيِف ُثَحْبَي ٌباَتِك َوُهَو ."ُةَلَباَقُمـلاَو ُرْبَجلا" َروُهْشَمـلا ُهَباَتِك َفَّلَأ يِفَو .ِةَّيِمْوَيلا ْمِهِتاَيَح يِف َنوُمِلْسُمـلا اَهَهَجاَو ٍةَّيِمْلِع َلِئاَسَمـِل ٍلوُلُح 1٨٥٧ ِماَع يِفَو ،ِةَّيِنْيِتَّللا ٰىلِإ ُهُباَتِك َمِجْرُت ِّيِدَلْيِملا َرَشَع يِناَّثلا ِنْرَقلا "algoritmi de numero indorum" ِناَوْنُعِب ٍباَتِك ٰىلَع َرِثُع ،ِّيِدَليِملا يِف ِتاَّيِضاَيِّرلا ُءاَمَلُع َعَمْجَأَف ،ِةَّيِناَطيِرِبلا جدربْمِك ِةَعِماَج ِةَبَتْكَم يف .ِباَسِحلا ِمْلِع يِف ِّيِمْزِراَوَخلا ُباَتِك َوُه َباَتِكلا اَذٰه َّنَأ ٰىلَع ِمَلاَعلا َلِواَدَج ُباَتِكَو ِخيِراَّتلا ُباَتِك :اَهْنِم ِكَلَفلا ِمْلِع يِف اًبُتُك َفَّلَأ اَمَك .اَهِتاَكَرَحَو ِموُجُّنلِل ْنِم اًمْلِع ُهَلَعَجَو ْلَب ِرْبَجلا ِمْلِع ِريِوْطَت يِف ُّيِمْزِراَوَخلا َمَهْسَأَو ِباَسِح َمْلِع َفَشَتكاَو .ِباَسِحلا ْنَع ًّلاِقَتْسُم ِةَّيِقيِبْطَّتلا ِموُلُعلا َرَكَتبا ْدَقَل .ِهِمساِب ْتَفِرُع َلِواَدَج اَهَل َلِمَعَو "ِتاَمْتيِراَغْوُّللا" ْنِم اًدَدَع َرَكَتباَو ،ِةَمْكِحلا ِتْيَب يِف َّيِضاَيِّرلا َرْكِفلا ُّيِمْزِراَوَخلا ِةَّيِئاَدِبلا ِةَفِّصلا ْنِم ِدَدَعلا ِلْقَنَك ِةَّيِباَسِحلا ِئِدابَملاَو ِتاَّيِرَظَّنلا ْنِم ُبْرَغلاَو ُقْرَّشلا َعَفَتنا .ُهَل َةَياَهِن َلا ٍرُصْنُع ٰىلِإ ِةَدْوُدْحَملا ِةَّيِباَسِحلا .َباَسِحلاَو َداَدْعَلأا ِهِبُتُك ْنِم ُبْرَغلا َمَّلَعَتَو .اَهْنِم اوَمَّلَعَتَو ِهِتاَفَّلَؤُم .ِمَلاَعلا ِءاَحْنَأ ِّلُك يِف ُرْفِّصلا اَهُمَّدَقَتَي ُةَّيِبَرَعلا ُماَقْرَلأا ْتَرَشَتناَو 1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ُشِقاَنُأَو ُأَرْقَأ )https://islamqa.info/ar ِعِقْوَم ْنِم ٍفُّرَصَتِب( ُةَعَلاَطُملا 1٧ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ؟ُّيِمْزِراَوَخلا َوُه ْنَم ؟ُّيِمْزِراَوَخلا َدِلُو ىَتَم ؟ِّيِمْزِراَوَخلا ٰىلِإ ِرْبَجلا ُمْلِع ُبَسْنُي ْلَه ؟"ُةَلَباَقُملاَو ُرْبَجلا" ُهَباَتِك ُّيِمْزِراَوَخلا َفَّلَأ اَذاَمِل ؟ِّيِمْزِراَوَخلا ِبُتُك ْنِم ُبْرَغلا َداَفَتسا َفْيَك ١ ٢ ٣ ٤ ٥ َرَشَع َةَيِناَمَث ُةَعَلاَطُملا .ىَرْخُأ ٍموُلُع يِف َنيِمِلْسُمـلا ِمَلْعَأ ْنَع يِئَلَمُز َعَم ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن 1،1،٢ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:) 7 ( َةَمَلَعَو ) 3 ( َةَمَلَع ُعَضَأ ) ( .ِّبِّطلا ِمْلِع يِف اًروُهْشَم اًمِلاَع ُّيِمْزِراَوَخلا َناَك ) ( .ِباَسِحلا ِمْلِع ْنِم اًءْزُج ِرْبَجلا ِمْلِع ِريِوْطَتِب ُّيِمْزِراَوَخلا َماَق ) ( .ِةَّيِزيِلِجْنلإا ِةَغُّللا ٰىلِإ "ُةَلَباَقُمـلاَو ُرْبَجلا" ِّيِمْزِراَوَخلا ُباَتِك َمِجْرُت ) ( ."ِّبِّطلا يِف ُنوُناَقلا" ِةَروُهْشَمـلا ِّيِمْزِراَوَخلا ِتاَفَّلَؤُم ْنِم ) ( .ِّيِمْزِراَوَخلا ِبُتُك ْنِم ُبْرَغلا َمَّلَعَت ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ج د :ْيِتْأَي اَّمَع ُبْيِجُأ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِداَدْضَأ ْنَع ُثَحْبَأ َفَلَتخا َدِلُو ٌمِلْسُم ُبْرَغلا ُمَّدَقَتَي ٤ ٥ ١ ٢ ٣ يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا َّدَج :ىَعَس َخَسَن :َلَقَن َعَدَتبا :َرَكَتبا َنَحَتما :َرَبَتخا َداَفَتسا :َعَفَتنا ٌلاَجَم :ٌناَدْيَم ٌبُتُك :ٌتاَفَّلَؤُم اَكَلَم ِةَيَلاِوِب ِكَلَفلا ِمْلِعِل ِّيِمْزِراَوَخلا ُعَّمَجُم 1٨ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَعْسِت ْنَم" اَنيِس ِنبا ْنَع ُهَبَّلُط َلَأَس َّمُث َلْصَفلا ُمِّلَعُمـلا َلَخَد ،ٍموَي َتاَذ اَهَعَمْسَن ْنَأ ُّبِحُن" :ُبَّلُّطلا َباَجَأَف "؟اَنيِس ِنبا َةَّصِق ُفِرْعَي ْمُكْنِم ْمُكَل يِكْحَأَس !ْيِئاَّزِعَأ اَي اًنَسَح" :ُمِّلَعُمـلا َلاَقَف ."ُذاَتْسُأ اَي َكْنِم يِلَع وُبَأ ُلِماَكلا ُهُمساَو ،ِموُلُعلاَو ِّبِّطلا ِلاَجَم يِف َنيِمِلْسُمـلا ِةَفِسَلَفلا ُدَحَأ ُهَّنِإ .ُهَتَّصِق 9٨٠ َةَنَس ىَراَخُب َديِلاَوَم ْنِم َوُهَو ،اَنيِس ِنْب ِّيِلَع ِنب ِنَسَحلا ِنب ِللها ِدْبَع ُنب ُنْيَسُحلا ُفِرْعَن !ُذاَتْسُأ اَي َلا" :ُبَّلُّطلا َباَجَأَف "؟يِئاَنْبَأ اَي َروُهْشَمـلا ُهَبَقَل َنوُفِرْعَت ْلَهَو" .َةَّيِدَليِملا يِبَأ َكِلٰذَكَو ِءاَّبِطَلأا ِريِمَأ ِبَقَلِب ٌروُهْشَم اَنيِس ُنبا" :ُمِّلَعُمـلا َلاَقَف ."ِهِبَقَل َنوُد ْطَقَف ُهَمسا :ِبَّلُّطلا ُدَحَأ َلَأَس َّمُث ".ِباَقْلَلأا ِهِذٰه ُهْتَطْعَأ ِّبِّطلا ِلاَجَم يِف ُهُتَرْبِخَف ِثيِدَحلا ِّبِّطلا َّنِكٰـل ،ِعْبَّطلاِب" :ًلِئاَق ُمِّلَعُمـلا ُهَباَجَأ ."؟ُذاَتْسُأ اَي ِتْقَولا َكِلٰذ يِف ٌبيِبَط ُدَجْوُي َناَك ْلَه" َلْبَق َنآْرُقلا َظِفَح ْدَقَو !َنلآا ىَّتَح ُهَل اًّيِساَسَأ اًعِجْرَمَو ِّبِّطلا ِمْلِع ُسِّسَؤُم ُرَبَتْعُي اَنيِس َنبا َلاَقَف ".ِّبِّطلا ٰىلِإ ًةَفاَضِإ ِةَفَسْلَفلاَو ِبَدَلأاَو ِهْقِفلا َلْثِم ىَرْخُأ اًموُلُع ىَّقَلَتَو ،ِهِرُمُع ْنِم ِةَرِشاَعلا ".ٍدِحاَو ٍنآ يِف ِنآْرُقلِل اًظِفاَحَو اًبيِبَط َناَك !للها َءاَش اَم" :ُبَّلُّطلا يِف َنوُهَّقَفَتَي َنوُقِباَّسلا ُءاَمَلُعلا َناَك ْدَقَف ،يِئاَنْبَأ اَي ْمَعَن" :ًلِئاَق ُهَمَلَك ُمِّلَعُمـلا َدَرْطَتساَف َنوُرِفاَسُيَو .ٍبَعَت َلاَو ٍلَلَم َنوُد ٍلاَجَم ِّيَأ يِفَو ٍناَكَم ِّيَأ ْنِم َمْلِعلا َنوُبُلْطَيَف .ِموُلُعلا ِفَلَتْخُم ُبَسْنُي ٍنَّيَعُم ٍلاَجَم يِف َنوُفَرْعُي اوُناَك ْمُهَّنَأ َدْيَب .ِهِبَلَطَو ِمْلِعلا ِليِبَس يِف َرَخآ ٰىلِإ ِدَلِب ْنِم ِهِباَتِكِب ِّبِّطلا ِلاَجَم يِف َرِهُتْشُا ُهَّنِكٰـل ِموُلُعلا ِفَلَتْخُم يِف اًمِلاَع َناَك ،اَنيِس ُنبا ًلَثَمَف .مِهْيَلِإ .ِتَلااَجَملا ِفَلَتْخُم يِف ًةَريِثَك ًابُتُك ُهَل َّنَأ اَمَك ،"ُءاَفِّشلا" ِرَخلآا ِهِباَتِكَو "ِّبِّطلا يِف ُنوُناَقلا" ِبَلَط ٰىلَع ْمُكُعِّجَشُي ًلَثَم اَنيِس َنبا اوُلَعْجِا ،يِئاَّزِعَأ" :ِهِلْوَقِب ُهَتَّصِق ُمِّلَعُمـلا َلَصاَو َّمُث ْمُكَل اًقيِرَط ِمْلِعلا َبَلَط اوُلَعجا ْلَب .اوُّلَمَت َلاَو ِمْلِعلا ِبَلَط يِف اوُلَسْكَت َلَف .ِةاَيَحلا ىَدَم ِمْلِعلا ِمِّلَعُمـلا ِةَحيِصَنَو ِةَّصِقلاِب ُبَّلُّطلا َحِرَف .ِروُّنلا ٰىلِإ ِتاَمُلُّظلا ْنِم ْمُكَل اًجَرْخَمَو ِللها ِةاَضْرَم ٰىلِإ .اَنيِس ِنبا ِةَّصِق َلْثِم ىَرْخُأ ًةَّصِق اوُبَلَطَو 1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم :ُشِقاَنُأو ُأَرْقَأ ُةَعَلاَطُملا اَنيِس ُنبا 19 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا أ ج ب :اًّيِهَفَش يِتْأَي اَّمَع ُبيِجُأ :َراَوِحلا يِرْجُأ َّمُث ِةَيِتلآا ِةَبِوْجَلأِل َةَلِئْسَلأا ُنِّوَكُأ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا َداَدْضَأ ِّصَّنلا ْنِم ُجِرْخَتْسَأ َنوُرْشِع .اَنيِس ِنبا ِةاَيَح َةَّصِق يِئاَقِدْصَأ َعَم ُشِقاَنُأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ٌمِلاَع َوُه اَنيِس ُنبا .اًدِّيَج ُهُفِرْعَأ ،ْمَعَن .ِةَفَسْلَفلاَو ِموُلُعلاَو ِّبِّطلا ِلاَجَم يِف ُباَتِك : ِةَروُهْشَملا ِهِتاَفَّلَؤُم ْنِم ."ِّبِّطلا يِف ُنوُناَقلا" ُباَتِكَو "ِءاَفِّشلا" ِلاَجَم يِف اَنْيِس ُنبا َرِهُتشا يِف ُنْوُناَقلا" ِهِباَتَكِب ِّبِّطلا ."ِّبِّطلا ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا 1،٣،٢/1،٣،٣/1،٣،6ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم َجَرَخ َباَجَأ ُّبِحُن َنِزَح ٣ ٤ ١ ٢ ١ ٢ ٣ ؟اَنيِس ِنبلا ُلِماَكلا ُمسلاا اَم ؟َكِلٰذ ٰىلَع ُليِلَّدلا اَم ،ِثيِدَحلا ِّبِّطلا ِلاَجَم يِف اًروُهْشَم اَنيِس ُنبا َناَك ؟َنآْرُقلا اَنيِس ُنبا َظِفَح ىَتَم ؟ِهِرَغِص يِف اَنيِس ِنبلا ُةَّيِمْلِعلا ُةاَيَحلا ْتَناَك َفْيَك .اَنيِس ِنبا ِتاَفَّلَؤُم َرَهْشَأ ْرُكْذُا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ِءْرَمـلا ُةَنيِز ُلْقَعلا ِءاَمَكُحلا ُلْوَق ٢٠ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌدِحاَو ُةَّيِمْلِعلا ُتاَصُّصَخَتلاِةاَيَحلا ُةَّدُمُمِلاَعلا ُثيِدَحلا ُةَّيِدَليِملا ٨٧٠ - ٨1٠ُّيِراَخُبلا ُماَملإا١ ُةَغُّللاُةَّيِدَليِملا 11٤6 - 1٠٨٨َةَّيِطَع ُنبا ُةَمَّلَعلا٢ ُّيِعِفاَّشلا ُهْقِفلاُةَّيِدَليِملا 1٢٧٧ - 1٢٣٣ُّيِوَوَّنلا ُماَملإا٣ ُريِسْفَّتلاُةَّيِدَليِملا 1٣٧٣ - 1٣٠1ٍرْيِثَك ُنبا ُماَملإا٤ 1،٤،6/1،٤،٢/1،٣،6ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم د:اَهُقِطْنَأَو ِماَقْرَلأا ٰىلِإ ُعِمَتْسَأ :ِداَدْعَلأاِب َماَقْرَلأا ُأَرْقَأ ِنآْرُقْلِل َةَّيِلْوَّدلا يَبُد َةَزِئاَج يِنوُباَّصلا يِلَع دَّمَحُم ُخْيَّشلا َلاَن ْدَقَل .َّيِدَلْيِملا ٢٠٠٧ َماَع ِميِرَكلا .ًةَبِلاَطَو اًبِلاَط ٢٠٢٠ ْيَلاَوَح ِةَسَرْدَمـلا يِف ِةَبَلَّطلا ُدَدَع َغَلَب ْدَقَل ١ ٢ ٣ ٤ ٥ .ِلْصَفلا َماَمَأ ِّيِوَوَّنلاَو ِّيِراَخُبلا : ِنيَماَملإا ِةاَيَح ْنَع ُثَّدَحَتَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ٢٠٥٠ َماَع ِنَطَولا ِلَبْقَتْسُمِل ُهَتَّطُخ ُّيِزيِلاَمـلا ِءاَرَزُولا ُسيِئَر َمَّدَق .ِناَمَلْرَبلا يِف َّيِدَلْيِملا ٢٠٢٥ ٰىلِإ ٢٠1٥ َماَع ِّيِزيِلاَمـلا ِميِلْعَّتلا ِريِوْطَت َةَّطُخ َّنِإ .ٌةَّيِنَطَو ٌةَّيِجيِتاَرِتْسِإ ٌةَقيِثَو َّيِدَلْيِملا .اًبِلاَط ٢999 ٰىلَع ٍةَّيِسَرْدَم َبِئاَقَح ِعيِزْوَتِب ِةَكِرَّشلا ُريِدُم َماَق ْدَقَل ُدوُدْعَمـلاُدَدَعلا ٌةَبِلاَط / ٌبِلاَط1 ِناَتَبِلاَط / ِناَبِلاَط٢ ٍتاَبِلاَط/ٍبَّلُط ٰىلِإ ٣ 1٠ ًةَبِلاَط/اًبِلاَط ٰىلِإ 11 99 يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا ٢1 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ِطوُرُّشلا ْنَع ِهِرْعِش يِف ُّيِعِفاَّشلا ُماَملإا َثَّدَحَت ْدَقَل : ُحْرَّشلا .ِمْلِعلا ِبَلَط يِف ِةَّتِّسلا ِمْلِعلا ِبَلَط ُطوَرُش ُةَديِدَجلا ُتاَمِلَكلا ِرْعِّشلِل ٌبِساَنُم ٌناَوْنُع ١ ٢ ٣ ب ج :ِعَمَتْجُمـلا ىَدَل ِمْلِعلا ِبَلَط ِةَّيِّمَهَأ ْنَع ُبُتْكَأ :اَنيِس ِنباَو ِّيِمْزِراَوَخلا ِةاَيَح ْنَع ًةَذْبُن ُبُتْكَأ َنوُرْشِعَو ِناَنْثِا ِمْلِعلا ِبَلَط ٰىلَع ُرْبَّصلا ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا اَنيِس نباُّيِمْزِراَوَخلاُرِصاَنَعلا ؟ُلِماَكلا ُهُمسا اَم ١ ؟َدِلُو ىَتَم ٢ ؟َيِّفُوُت ىَتَم ٣ ؟َمَّلَعَت اَذاَم ٤ اَنيِس نباُّيِمْزِراَوَخلاُرِصاَنَعلا ؟َمَّلَعَت َفْيَك ٥ ؟ُهُتاَماَهْسِإ اَم ٦ ؟ِهِلَمَع يِف َكُيْأَر اَم 7 1،٥،٣/1،٥،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ٍناَيَبِب اَهِليِصْفَت ْنَع َكيِبْنُأَس *** ٍةـَّتِسِب َّلاِإ َمـْلِعلا َلاَنَت ْنَل يِخَأ ٍناَمَز ُلوُطَو ٍذاَتْسُأ ُةـَبْحُصَو *** ٌةَغْلُبَو ٌداَهِتجاَو ٌصْرِحَو ٌءاَكَذ )ِّيِعِفاَّشلا ِماَملإا ُناَويِد( أ:َةَيِتلآا َروُمُلأا ِةَّيِرْعِّشلا ِتاَيْبَلأا ْنِم ُبُتْكَأَو ُأَرْقَأ ِّيِمْزِراَوَخلا ُعَّمَجُم ُعَقَي ،اَكَلَم ِةَيَلاِوِب ِكَلَفلا ِمْلِعِل ٢٠٠٨ َةَنَس َئِشْنُأ ُثْيَح ِفاَدْهَأ ْنِمَو .َةَّيِدَلْيِملا ِتاَشَرَولا ُميِدْقَت :ِهِسيِسْأَت ُقَّلَعَتَت يِتَّلا ِةَّيِبيِرْدَّتلا ِّيِمَلْسلإا ِكَلَفلا ِمْلِعِب َنيِبِغاَّرلا َنيِكِراَشُملِل ِسِراَدَمـلا ِةَبَلَط ْنِم اَهيِف ،ِتاَعِماَجلاَو ِتاَّيِّلُكلاَو ِةَّيِميِلْعَّتلا ِتاَسَّسَؤُمـلاَو ِةَّيِموُكُحلا ِتاَعاَطِقلاَو .ِةَّيِلْهَلأاَو http://www. :نم فرصتب( )alkhawarizmimelaka.com.my يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا :ُهَّللا ُهَمِحَر ُّيِعِفاَّشلا ُماَملإا َلاَق ٢٢ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَثَلَث ُلِماَكلا ُهُمساَو ،اًروُهْشَم اًمِلاَع ُخْيَّشلا َناَك ِةَلْوَدِب ىَماَدُقلا ِءاَمَلُعلا ْنِم َناَك ، ٌتاَماَهْسِإ ُهَلَو ـِب ِماَع يِف َدِلُو :اَهْنِم ،ٌةَّيِمْلِع 1،٥،6/1،٥،٤ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم د:ْمِهِتاَماَهْسِإ ِّمَهَأ ْنَعَو اَيِسآ ِقْرَش ِبوُنَج يِف ِءاَمَلُعلا ِضْعَب ْنَع ُبُتْكَأ ِللها ُدْبَع دُواَد ُخْيَّشلا :ُمسلاا .ُّيِناَّطَفلا 1٧69 :ِدَليِمـلا ُةَنَس .ُةَّيِدَلْيِملا .يِناَّطَف :ِدَليِمـلا ُناَكَم :ُةَّيِمْلِعلا ُتاَماَهْسلإا ِئِدَتْبُمـلا ِةَياَفِك ُباَتِك -1 ِداَقِتعا ِلوُصُأ يِف .َنيِدِشْرُمـلا ِمِّلَعَتُمـلا ِةَياَدِه ُباَتِك -٢ .ِمِّلَعُمـلا ِةَدْمُعَو دنَلْياَت ُفُسوُي ُدَّمَحُم ُخْيَّشلا :ُمسلاا .)يِلاَنِك ءوُت( دَمْحَأ ُنب 1٨6٨ :ِدَليِمـلا ُةَنَس ُةَّيِدَليِملا ،وُراَهَب اَتوُك :ِدَليِملا ُناَكَم ناَتْنَلَك :ُةَّيِمْلِعلا ُتاَماَهْسلإا ِةَّلَجَمِل ِريِرْحَّتلا ُسيِئَر -1 ."هوساڠڤ" ٌريِثَك ِهْيَدَي ٰىلَع َذَمْلَتَت -٢ .ِراَبِكلا ِءاَمَلُعلا ْنِم اَيِزيِلاَم ِكِلَملا ُدْبَع ُخْيَّشلا :ُمسلاا ُرْمَأ ِميِرَكلا ِدْبَع ُنب .)اَكْمَح( ِللها 19٠٨ :ِدَليِمـلا ُةَنَس .ُةَّيِدَليِملا .ةَرْطَموُس :ِدَليِمـلا ُناَكَم :ُةَّيِمْلِعلا ُتاَماَهْسلإا .ِرَهْزَلأا ِريِسْفَت ُباَتِك -1 :اَهْنِم ِتاَياَوِّرلا ُضْعَب -٢ .ِةَبْعَكلا ِلَلِظ يِف اَيِسيِنوُدْنِإ .اَيِزيِلاَم يِف َنيِرِصاَعُمـلا ِءاَمَلُعلا ِتاَموُلْعَم ْنَع ُثَحْبَأ ،تِنْرَتْنلإا يِف ِثْحَبلا ِكِّرَحُم ِماَدْخِتساِب ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا ٢٣ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ٢،٣،٤/٢،٣،٢/٢،٣،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ٰىلَع ُّلاَّدلا ُمسلاا َوُه ُرَدْصَملا .ِناَمَّزلا ْنَع ٍدَّرَجُم ٍثَدَح :ُهُفيِرْعَت )ِنْيَعلا ُّلَتْعُم( ٌةَداَرِإ ،ٌةَماَقِإ : ٌةَلاَفِإ -1 ،)ِمَّللا ُّلَتْعُم( ٌةَيِمْسَت : ٌةَلِعْفَت -٢ )ِمَّللا ُزوُمْهَم( ٌةَئِطْخَت ُّلَتْعُم( ٌةَذاَعِتسا ،ٌةَماَقِتسا : ٌةَلاَفِتسا -٣ )ِنْيَعلا يِتاَموُلْعَم ُديِزََأا ٢ ١:ٍفْرَحِب ُديِزَملا ُّيِثَلُّثلا ُرَدْصَملا :ِنْيَفْرَحِب ُديِزَملا ُّيِثَلُّثلا ُرَدْصَملا ِرَدْصَملا ُنْزَوُديِزَمـلاُةَديِفُملا ُةَلْمُجلا ٌلاَعْفِإٌماَرْكِإ - َمَركَأ.ِءاَمَلُعلا ِماَرْكِإ ٰىلَع ُمَلْسلإا ُّثُحَي ١ ٌليِعْفَتٌميِلْعَت - َمَّلَع.ِءاَنْبَلأا ِميِلْعَت ٰىلَع ُمِّلَعُمـلا ُصِرْحَي ٢ ٌةَلَعاَفُمٌةَعَجاَرُم - َعَجاَر.ٍراَرْمِتساِب ِسوُرُّدلا ُةَعَجاَرُم اَنْيَلَع ُبِجَي ٣ رَدْصَملا ُنْزَوُديِزَمـلاُةَديِفُملا ُةَلْمُجلا ٌلاَعِفناٌعاَطِقنا - َعَطَقنا.ِءاَبَرْهَكلا ِعاَطِقنا ِبَبَسِب ِلْصَفلا يِف ُةَرَضاَحُملا ْتَفَّقَوَت ١ ٌلَلِعفاٌراَرِمحا - َّرَمحا.ِبَضَغلا َدْنِع اًراَرِمْحِا ُهُهْجَو َّرَمحا ٢ ٌلُعاَفَتٌنُواَعَت - َنَواَعَت.ِةاَيَحلا يِف ٌّمِهُم ُنُواَعَّتلا ٣ ٌلُّعَفَتٌمُّلَكَت - َمَّلَكَت.ِةَعُمُجلا ِةَبْطُخ َءاَنْثَأ ِمُّلَكَّتلا ُعوُنْمَم ٤ ٌلاَعِتفاٌعاَمِتسا - َعَمَتسا.رَتوُيِبْمُكلا ِلَمْعَم يِف ِعاَمِتسلاا َةَراَهَم ُسُرْدَأ ٥ أ:ُلَّمَأَتَأ َّمُث ُأَرْقَأ ُديِزَمـلا ُّيِثَلُّثلا ُرَدْصَمـلا َنوُرْشِعَو ٌةَعَبْرَأ ُدِعاَوَقلا ٢٤ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ٢،٣،1/٢،٣،٢ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:َيِتلآا َلَوْدَجلا ُظِحَلاُأ ُديِزَمـلا ُّيِثَلُّثلا ُرَدْصَمـلا ِّيِثَلُّثلا ِلْعِفلا ْنِم ِنْيَفْرَحِب ِديِزَمـلا ًلُعاَفَت اًدُعاَبَت ُلَعاَفَتَي َلَعافَت ًلُّعَفَت اًدُّجَهَت ُلَّعَفَتَي َلَّعَفَت ًلااَعِتفا اًداَهِتجا ُلعَتْفَي َلَعَتفا ًلااَعِفنا اًراَسِكنا ُلعَفْنَي َلَعَفنا ًلاَلِعفا اًراَرِمحا ُّلَعْفَي َّلَعفا ِّيِثَلُّثلا ِلْعِفلا ْنِم ٍفُرْحَأ ِةَثلَثِب ِديِزَمـلا ًةَلَعْفِتسا/ًلااَعْفِتسا ًةَباَجِتسا/اًراَفْغِتسا ُلِعْفَتْسَي-َلَعْفَتسا ِّيِثَلُّثلا ِلْعِفلا ْنِم ٍدِحاَو ٍفْرَحِب ِديِزَمـلا َلَعاَف ُلِعافُي /ًةَلَعاَفُم ًلااَعِف َلَعْفَأ ُلِعْفُي ًلااَعْفِإ /ًلااَسْرِإ ًةَزاَجِإ َلَّعَف ُلِّعَفُي /ًليِعْفَت ًةَلِعْفَت /ًليِجْسَت ًةَيِزْعَت /ًةَشَقاَنُم اًشاَقِن َنوُرْشِعَو ٌةَسْمَخ ُدِعاَوَقلا :ٌةَعَبْرَأ ٍفُرْحَأ ِةَثَلَثِب ِديِزَملا ِّيِثَلُّثلا ُناَزْوَأ )ٌراَفْغِتسا( َرَفْغَتسا : )ٌلاَعْفِتسا( َلَعْفَتسا -1 )ٌباَشيِشعا( َبَشْوَشعا : )ٌلاَعيِعفا( َلَعْوَعفا -٢ يِتاَموُلْعَم ُديِزََأا )ٌذاَّوِلجا( َذَّوَلجا : )ٌلاَّوِعفا( َلَّوَعفا -٣ )ٌضاَضيِيبا( َّضاَيبا :)ٌلَليِعفا( َّلاَعفا -٤ ٢٥ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ٢،٣،٢/٢،٣،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِةَفِلَتْخُمـلا اَهِناَزْوَأِب ِميِرَكلا ِنآْرُقلا يف ِديِزَمـلا ِّيِثَلُّثلا ِرِداَصَم ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن َقَلَطناَلَبْقَتساَصَّصَخَت َماَقَأَدَّدَش ـب ٌديِزَمُرَدْصَملاُلْعِفلا ِنْيَفْرَحٌدُّجَهَتَدَّجَهَت :ُلاثِملا َلَخْدَأ ١ َبَّرَد ٢ َشَقاَن ٣ َحَفاَك ٤ َمَّلَعَت ٥ ج:ِرِداَصَملا ٰىلِإ َةَيِتلآا َلاَعْفَلأا ُلِّوَحُأ :ِةَيِتلآا ِلاَعْفَلأِل َرَدْصَملا ُبُتْكَأـه ُدِعاَوَقلا َنوُرْشِعَو ٌةَّتِس يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا َبَهَذ :َقَلَطنا َشَعَتناَو اَمَن :َرَهَدزا َرَمْحَأ َراَص :َّرَمحا ِنْوَّللا ٌةَيِبْرَت :ٌةَئِشْنَت ُناَيْسِّنلا ِمْلِعلا ُةَفآ ِءاَمَكُحلا ُلْوَق د:َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُنِزَأ . :ٌءاَطْعِإ . :ٌميِلْكَت . :ٌةَشَقاَنُم . :ٌقَلِطنا ١ ٢ ٣ ٤ ٢6 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَعْبَس ُدِعاَوَقلا و ز :ِلاَعْفَلأا ىلِإ َرِداَصَملا ُلِّوَحُأ :ِرِداَصَملا ٰىلِإ ِنيَسْوَقلا َنْيَب اَم ُلِّوَحُأ ُةَديِدَجلا ُةَلْمُجلاُةَلْمُجلا .َبَلُّطلا )َمِّلَعُيِل( ِةَسَرْدَملا ٰىلِإ ُمِّلَعُملا َءاَج ١ .ِءاَشِعلا ِةَلَص َدْعَب َسوُرُّدلا )َعِجاَرُي ْنَأ( ُبِلاَّطلا َلَواَح ٢ .ِءاَقِدْصَلأا َعَم )َنَواَعَتَأ ْنَأ( ُّبِحُأ ٣ .َنيِمِّلَعُملا )َمِرَتْحَي ْنَأ( ِبِلاَّطلا ٰىلَع ُبِجَي ٤ ٌراَرِمحا ٌةَدَهاَجُم ٌراَرِضخا اًريِبْكَت ٌريِكْذَت ٌجاَرْخِإ ٌبيِرْجـَت اًراَسِكنا ٢،٣،٤/٢،٣،٣/٢،٣،٢ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم َّسَحَأَرَهَدزا َهَجاَو َحَّبَس َمَّدَقَت ح:ِةَيِتلآا ِلاَعْفَلأا ْنِم ُرِداَصَمـلا اَهيِف ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكأ ٢٧ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَيِناَمَث ُدِعاَوَقلا ٢،٤،٣/٢،٤،٢/٢،٤،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِمِجاَعَملاَو ِفْرَّصلا ِبُتُك يف اهِرِداَصَمَو ِةَديِزَمـلاَو ِةَدَّرَجُمـلا ِةَّيِعاَبُّرلا ِلاَعْفلأا ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ِرَدْصَملا ُنْزَوُلاَثِملاُةَديِفُملا ُةَلْمُجلا ٌةَلَلْعَف ،ٌلَلْعِفٌةَلَزْلَز ،ٌلاَزْلِز .١ ٌلَلْعِفٌساَوْسِو.ِناَطْيَّشلا َساَوْسِو ْعِبَّتَت َلا .٢ ًلُلْعَفَتاًرُثْعَبَت.اًرُثْعَبَت دوُقُعلا ْتَرَثْعَبَت .٣ ٌلَّلِعفاٌناَنْئِمطا.ِسِراَدَملا ْنِم ْمِهِئاَنْبَأ ِةَدْوَع َدْعَب ِناَنْئِمطلااِب ُءاَبلآا َرَعَش .٤ أ: ُلَّمَأَتَأ َّمُث ُأَرْقَأ ِةَّيِعاَبُّرلا ِلاَعْفَلأا ُرِداَصَم يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا َعَمَج :َمَزْمَز ِءْرَملا َدَسَج َّكَح :َغَدْغَد ُهَكِحْضُيِل َلَلْعَف َلَلْعَفَت َرَثْعَبَت َّلَلَعفا َّنَأَمطا َلَزْلَز ًةَلَلْعَف ًلُلْعَفَت اًرُثْعَبَت ًلاَّلِعفا اًناَنْئِمطا ًةَلَزْلَز ُديِزَمـلا يِعاَبُّرلاُدَّرَجُمـلا يِعاَبُّرلا ِةَّيِعاَبُّرلا ِلاَعْفَلأا ُرِداَصَم ٢٨ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَعْسِت ُدِعاَوَقلا .اَهِمِّلَعُم ْنِم ًةَّصِق ْتَعِمَس ْنَأ َدْعَب يِف ُةَبِلاَّطلا .اًديِدَش َينِقِراَّسلا ْنِم ُبَّلُّطلا َّزَأَمشا . َةَروُس ُريِغَّصلا يِخَأ َظِفَح .ِلاَزْلِّزلا َدْعَب ِةَلاَح يِف ُبُتُكلا .ِةَعِماَجـلا يِف ُتْسَرَد . َرَوْهَدَت . َلَزْلَز . َسَدْنَه . َبَبْلَجَت . َرَثْعَبَت ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٢،٤،٤/٢،٤،٣/٢،٤،٢/٢،٤،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:اَهَناَزْوَأ ُرُكْذَأَو ،ِةَّيِعاَبُّرلا ِلاَعْفَلأا ٰىلِإ َةَيِتلآا َرِداَصَملا ُلِّوَحُأ ٌةَجَرْحَد اًزاَزْئِمشا ٌةَنَأْمَط ٌناَنْئِمطا َةَفَسْلَفلا ٌةَمَتْمَـتٌةَغَدْغَد ٌراَرْعِشقا ٍرُثْعَبَت ٌزاَزْئِمشا ٌةَمَدْمَد ِةَلَزْلَّزلا ٍناَنْئِمطا ج:ِةَيِتلآا ِرِداَصَملاِب ِتاَغاَرَفلا َُلأْمَأ د:اَهْنِم ًلَمُج ُنِّوَكُأ َّمُث ِرِداَصَملا ٰىلِإ َةَيِتلآا َلاَعْفَلأا ُلِّوَحُأ يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا َرَّسَف :َفَسْلَف ٌبَضَغ :َمَدْمَد َبَرَطضا :َلَزْلَزَت يِف ُةَلَجَعلا :َمَتْمَت ِمَلَكلا اَهَلاَكْشَأ َمَسَر :َسَدْنَه اَهَأَشْنَأَو ٢9 ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا :ِةَلِئْسَلأا ُةَمِئاَق .َسَوْسَو :ِلْعِفلا َرَدْصَم ِتاَه : ١ ؟ِّيِمْزِراَوَخلِل ُلِماَكلا ُمسلاا اَم : ٢ ؟ُّيِمْزِراَوَخلا َيِّفُوُت ىَتَم : ٣ ؟ِرَهْزَلأا ِريِسْفَت ِباَتِك ُبِحاَص ْنَم : ٤ .اَنيِس ِنبا ِبُتُك ِرَهْشَأ ْنِم اًدِحاَو ْرُكْذُا : ٥ ؟يِلاَنِك ءوُت ُخْيَّشلا َدِلُو َنْيَأ : ٦ ؟"ِتاَفَّلَؤُملا" ِةَمِلَك ُفِداَرُم اَم : 7 ؟"ِءاَمَلُعلا" ِةَمِلَك ُّدِض اَم : ٨ .ِدَّرَجُملا ِّيِعاَبُّرلا ِلْعِفلا ِناَزْوَأ ْنِم اًنْزَو ْرُكْذُا : ٩ .ِدْيِزَملا ِّيِثَلُّثلا ِلْعِفلا ِناَزْوَأ ْنِم اًنْزَو ْرُكْذُا : ١٠ اًراَصِتنا :ِرَدْصَملا ْنِم َلْعِفلا ِتاَه : ١١ ؟اَنيِس ُنبا َوُه ْنَم : ١٢ .ِتاَمِلَكلاِب )٢٠٤٨( َمْقَّرلا رُكْذُا : ١٣ .َلَخْدَأ :لعفلا ْنِم ًةَديِفُم ًةَلْمُج ْنِّوَك: ١٤ :ِبِعَّللا ُةَقْيِرَط .َّرِّزلا َكِّرَحُيِل َدْرَّنلا ُبِلاَّطلا يِمْرَي - ١ ِنيَتَجَرَد ٰىلَع ُلُصْحَي،ًةَحيِحَص ًةَباَجِإ ُبيِجُي يِذَّلا - ٢ .ٌةَدِحاَو ٌةَجَرَد ُهْنِم ُصَقْنُت ،ُئِطْخُي يِذَّلاَو ْوَأ ،ِتاَجَرَّدلا ىَلْعَأ ٰىلَع ُلُصْحَي يِذَّلا َوُه ُزِئاَفلا - ٣ .ًلاَّوَأ ِةَبْعُّللا ِةَياَهِن ٰىلِإ ُلِصَي ١٢١٣ ١١١٠ ٤ ٣ ٥ ١٤ ٩ ١٢ ٨ 7٦ ُةَياَهِّنلا ُةَياَدِبلا ِكِّرَحَتُمـلا ِمَّلُّسلا ُةَبْعُل َنوُثَلَث٣٠ ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا 31 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌدِحاَو ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتِلاَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِةَنَّيَعُملا .ِةَفِلَتْخُملا ِتاَريِثُملاِب • يِف اَهُماَدْخِتساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا • ُةَلْمُجلا( ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا ٰىلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ُةَّيِمسلا ُةَلْمُجلاَو ُةَّيِلْعِفلا .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا • ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا٣ َنيِرِّكَفُملا ْنِم َنيِرِص�اَعُملا َنيِمِلْص�ُملا ڠاَوَأ ناَمْثُع ءوُتاَدُّينوُباَّصلا يِلَع دَّمحُمُّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا ُّيِكَلَمـلا ُذاَتْسُلأا زيِزَع وُكْڠوُأ دَمْحَأ نيِدِباَعلا ُنْيَز )اَبْعَز( يِلْفِكلاوُذ ُروُتْكُّدلا ءوُتاَد ُّيِرْكَبلا دَّمَحُم ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ُدِعاَوَقلا أ ُرِصاَعُملا ُمِلْسُملا ُرِّكَفُملا اَذٰه َدِلُو ِلَّوَلأا يِف ُّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا ،َّيِدَلْيِملا 1٩31 َماَع وُيْنوُي نِم ٍسِراَم ْنِم ِعِباَّسلا يِف َيِّفُوُتَو .َرْصِمِب .َّيِدَلْيِملا 1٩٩٥ َماَع يِف َةَّيِمْلِعلا َةَأْشَّنلا َّنِإ ِتَّلَجَملا ِةَءاَرِق ِلْثِم ِهِتاَيَح ِةَّيِنيِّدلا ِموُلُعلاَو ،ِةَّيِبَدَلأا ِريِثَكلاب ُهْتَدَّوَز ِةَّيِوَيْنُّدلاَو ُّلُك َرَّثَأَف ،ِفِراَعَملا ْنِم ِهِتَّيِصْخَش ِنيِوْكَت يِف اَذٰه .ِةَّيِبَدَلأاَو ِةَّيِرْكِفلا ِباَّتُكِب َقَحَتلا ،ِهِتَلوُفُط ِماَّيَأ يِف ِةَباَتِكلاَو ِةَءاَرِقلا ِمُّلَعَتِل ِةَيْرَقلا َنآرُقلا اًضْيَأ َمَّلَعَتَو ،ِباَسِحلاَو .َةَّيِوَبَّنلا َثيِداَحَلأاَو َميِرَكلا َنوُثَلَثَو ِناَنْثِا :ُشِقاَنُأَو ُأَرْقَأ اًرْيِثَك ُّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا َفَّلَأ ْدَق اَياَضَقلا يِف ِبُتُكلاَو ِتاَياَوِّرلا ْنِم ٍروُظْنَم ْنِم ِةَّيِعاَمِتجلاَو ِةَّيِراَضَحلا ،"ِمَلْسلإا ِةَياَر َتْحَت" :َلْثِم ٍّيِمَلْسِإ ِبَدَلأا ٰىلِإ ٌلَخْدَمَو" ،"ِءاَيِبْنَلأا ُضْرَأَو" ُهُتاَفَّلَؤُم ْتَظَقْيَأ ْدَقَو ."ِّيِمَلْسلإا ْمُهْتَعَفَدَو ِّيِمَلْسلإا ِمَلاَعلا ِتاَعَمَتْجُم .ِّيِراَضَحلاَو ِّيِرَشَبلا ِمُّدَقَّتلا ٰىلِإ ُةَعَلاَطُملا ١ ٢ ٤٥ ٌرِّكَفُمَو ٌبيِدَأ :ُّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا 32 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا 1،1،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ٰىلِإ َقَلَطنا ،ِّيِدَلْيِملا 1٩٥1 ِماَع يِف .ِّبِّطلا ِةَّيِّلُك يِف ُهَتَساَرِد َلِصاَوُيِل ِةَرِهاَقلا .ِتاَراَملإاَو ِتيَوُكلاَو َرْصِمِب اًبيِبَط َلِمَعَو َنوُثَلَثَو ٌةَثَلَث ُّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا َلَصَح ىَوَتْسُمـلا ٰىلَع ِزِئاَوَجلا ْنِم ٍدَدَع ٰىلَع ِةَياَوِّرلا ِةَزِئاَج :ِلْثِم ِّيِمَلاَعلاَو ِّيِنَطَولا ٰهٰط ِةَّيِلاَديِمَو ،ِةَريِصَقلا ِةَّصِقلاَو ِسِلْجَملا ِةَزِئاَجَو ،ِةَّيِبَهَّذلا َنْيَسُح ِةَزِئاَجَو ،ِباَدلآاَو ِنوُنُفْلِل ٰىلْعَلأا ِةَّيِلاَدَيِملاَو ،ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِعَمْجَم .ِّيِناَتْسِكاَبلا ِسيِئَّرلا ْنِم ِةَّيِبَهَذلا ٣ : ِعِقْوَم ْنِم ٍفُّرَصَتِب( )http://www.almrsal.com ٦ ِةَءاَرِقلا ُحْيِتاَفَم يِف َوُه ْنَم :ُرِصاَعُملا ْوَأ َكِرْصَع .َكِنَمَز اًمْلِع َسَرَد :َصَّصَخَت ْنِم اًنَّيَعُم .ِمْوُلُعلا .ٌةَليِوَط ٌةَّيِرَثَن ٌةَّصِق :ُةَياَوِّرلا ْنِم ٌةَلَحْرَم :ُةَلوُفُّطلا ٰىلِإ ِدَليِملا .ِغوُلُبلا .ِرْكِفلا ٰىلِإ ٌةَبْسِن :ُةَّيِرْكِفلا ٰىلِإ ٌةَبْسِن :ُةَّيِراَضَحلا ِةَراَضَحلا ُقَّلَعَتَي اَم ُّلُك( .)ِعَمَتْجُملاِب ْيِتَّلا ُتاَفِّصلا :ُةَّيِصْخَّشلا َصْخَّشلا ُزِّيَمُت .ِهِرْيَغ ْنِم 33 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ج:يِلَي اَميِف ِأَطَخلا ْنِم َحيِحَّصلا ُنِّيَعُأ ُةَعَلاَطُملا ؟ُّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا َدِلُو ىَتَم ؟ِهِتَلوُفُط َءاَنْثَأ ِّيِنَليِكلا بيِجَن ِروُتْكُّدلِل ُةَّيِساَرِّدلا ُةاَيَحلا ْتَأَدَب َفْيَك ؟ِّيِرَشَبلا ِمُّدَقَّتلا ٰىلِإ َعَمَتْجُمـلا ِّيِنَلْيِكلا بْيِجَن ُتاَفَّلَؤُم ُعَفْدَت ْلَه .ِّصَّنلا يِف ْتَءاَج اَمَك ِّيِنَلْيِكلا بْيِجَن ِتاَفَّلَؤُم ْرُكْذُا ؟ُّيِنَلْيِكلا بيِجَن ُبيِدَلأا اَهِب َزاَف يِتَّلا ُزِئاَوَجلا َيِه اَم َنوُثَلَثَو ٌةَعَبْرَأ ب:يِتْأَي اَّمَع ُبيِجُأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ د:ِةَّصِقلا ْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِرْخَتْسَأ .زيِزَع وُكْڠوُأ ِّيِكَلَمـلا ِذاَتْسُلأِل ِةَّيِتاَّذلا ِةَريِّسلا َلْوَح ٍتاَمْوُلْعَم ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .ِةَدِحَّتُمـلا ِةَّيِبَرَعلا ِتاَراَملإا يِف ُّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا َدِلُو .ِهِرَغِص يِف ِةَيْرَقلا يِف َةَباَتِكلاَو َةَءاَرِقلا ُّيِنَليِكلا بيِجَن َمَّلَعَت .َّبِّطلا َمَّلَعَتَيِل ِةَرِهاَقلا ٰىلِإ ُّيِنَليِكلا بيِجَن َلَقَتنا .اَكيِرْمَأَو اَيِناَطيِرَب يِف اًبيِبَط ُّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا َناَك .ِةَّيِبَدَلأا ِهِتاَزاَجْنإِب ِّيِمَلاَعلا ِفاَرِتعلا ٰىلَع َلَصَح ْدَقَل ١ ٢ ٣ ٤ ٥ 1،٥،1/1،1،2ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم34 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَسْمَخ ِخْيَّشلا ِهِدِلاَو ِدَي ٰىلَع َذَمْلَتَت ِراَبِك ِدَحَأ ّيِنوُباَّصلا ليِمَج َذَخَأ َّمُث .بَلَح ِةَنيِدَم ِءاَمَلُع َموُلُعَو ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا َموُلُع .ِءاَمَلُعلا يِدْيَأ ٰىلَع ِنيِّدلا ُهَل َناَك ْذِإ ،ٌعِساَو ٌّيِمْلِع ٌطاَشَن ِخْيَّشلِل ٌسْرَد ُهَلَو .ِماَرَحلا ِدِجْسَمـلاِب ٌّيِمْوَي ٌسْرَد ِةَنيِدَم َدِجاَسَم ِدَحَأِب ِريِسْفَّتلا يِف ٌّيِعوُبْسُأ َةَّيِلوَّدلا يَبُد َةَزِئاَج ّيِنوُباَّصلا َلاَن .َةَّدَج َةَّيِمَلْسلإا َةَّيِصْخَّشلا َنوُكَيِل ِميِرَكلا ِنآْرُقْلِل . ِّيِدَليِملا 2٠٠٧ ِماَعِل ِلْصَفلا يِف ِءاَقِدْصَلأا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأ َّمُث َينِّيِزيِلاَمـلا ِءاَبَدُلأاِب ُقَّلَعَتَت يِتَّلا ِةَّيِفاَضلإا ِتاَموُلْعَمـلا ْنَع ُثَحْبَأ .ِةَتِفَّللا ِماَدْخِتساِب ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن يِف ُّيِنوُباَّصلا َدِلُو َماَع اَيِروُسِب بَلَح ِةَنيِدَم َظْفِح َّمَتَأَو .َّيِدَلْيِملا1٩3٠ .ِةَّيِوَناَّثلا ِةَلَحْرَملا يِف ِنآْرُقلا ِلْهَأ ِءاَمَلُع ُدَحَأ ُرَبَتْعُي ِرْصَعلا يِف ِةَعاَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ٌصِّصَخَتُمَو ،ِثيِدَحلا ُفِّلَؤُمَو ،ِريِسْفَّتلا ِمْلِع يِف ".ِريِساَفَّتلا ُةَوْفَص" ِباَتِك ِةَّيِدوُعُّسلا ٰىلِإ َرَفاَس ،ِّيِدَليِملا 1٩٦2 ِماع يف ِتاَساَرِّدلاَو ِةَعيِرَّشلا ِةَّيِّلُكِب اًذاَتْسُأ َنوُكَيِل ِدْبَع ِكِلَملا ِةَعِماَجِب ِةَيِبْرَّتلا ِةَّيِّلُكَو ِةَّيِمَلْسلإا اًثِحاَب ىَرُقلا ِّمُأ ِةَعِماَج يِف اَهَدْعَب َلَغَتشاَو .ِزيِزَعلا ِثاَرُّتلا ِءاَيْحِإَو ِّيِمْلِعلا ِثْحَبلا ِزَكْرَم يِف اًّيِمْلِع ِزاَجْعلإا ِةَئْيَه يِف اًراَشَتْسُم َنِّيُع َّمُث .ِّيِمَلْسلإا .ِّيِمَلْسلإا ِمَلاَعلا ِةَطِباَرِب ِةَّنُّسلاَو ِنآْرُقلا يِف ِّيِمْلِعلا أ:ّينوُباَّصلا يِلَع دَّمحُم ِخيَّشلا ِةاَيَح ْنَع ًةَذْبُن يِكْحَأ ِةَعيِرَّشلا ِةَّيِّلُك ْنِم ٍةَداَهَش ٰىلَع َلَصَح َماَع ِةَرِهاَقلاِب ِفيِرَّشلا ِرَهْزَلأا ِةَعِماَجِب ُهَتَساَرِد َلَمْكَأ َّمُث .َّيِدَليِملا 1٩٥2 ِءاَضَقلا يِف ِةاَروُتْكُّدلا ٰىلَع َلَصَحَو .َّيِدَليِملا1٩٥4 َماَع ِّيِعْرَّشلا ١٤ ٦ ٢ ٥ ٣ 1،3،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا )http://shamela : ِعِقْوَم ْنِم ٍفُّرَصَتِب( 3٥ ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةّتِس ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ِلْفِكلاوُذ ُروُتْكُّدلا ءوُتاَد ُّيِرْكَبلا دَّمَحُمُداَصِتقلا زيِزَع وُكْڠوُأ ُّيِكَلَملا ُذاَتْسُلأاُةَّيِمَلْسلإا ُةَعيِرَّشلا ّيِنَليِكلا بيِجَن ُروُتْكُّدلاِنآْرُقلا ُريِسْفَت ڠاَوَأ ناَمْثُع ءوُتاَد ُّيِوُيَلَملا ُباَدلآا )اَبْعَز( دَمْحَأ نيِدِباَعلا ُنْيَزُتاَّيِوَغُّللا ّيِنوُباَّصلا يِلَع دَّمحُمُباَدلآاَو ُّبِّطلا ب َّمُث ،ْمِهِتاَصُّصَخَتَو َنيِرِّكَفُمـلا ِءَلُؤٰه َنْيَب ُقِّفَوُأ :ِلاَثِمـلا يِف اَمَك يِقيِدَص َعَم َراَوِحلا يِرْجُأ يِف ٌصِّصَخَتُم َوُه .ِباَدلآاَو ِّبِّطلا َنوُرِّكَفُملاُمسلااُصُّصَخَّتلا 1،3،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُصُّصَخَت اَم ؟ِّيِنَليِكلا بيِجَن ِروُتْكُّدلا 3٦ ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَعْبَس :ّينوُباَّصلا يِلَع دَّمَحُم ِخيَّشلاَو ّيِنَليِكلا بيِجَن ِروُتْكُّدلا ْنَع ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِةَّيِرْعِّشلا ِتاَيْبَلأا ْنِم َةَسيِئَّرلا َراَكْفَلأا ُجِرْخَتْسَأ أ ب ُناَيْسِّنلا ِمْلِعلا ُةَفآ ُناَقْتلإا ُهُجَلِعَو ِءاَمَكُحلا ُلْوَق .ِلْصَفلا َماَمَأ اهيِكْحَأ َمُث ،ِةَّيِصْخَّشلا ِهِتَريِس ْنَع ُهُلَأْسَأَو ،ِةَسَرْدَمـلا يِف َْينِسّرَدُمـلا ِدَحَأ َعَم ًةَلَباَقُم يِرجُأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن :ُهَّللا ُهَمِحَر ُّيِعِفاَّشلا ُماَملإا َلاَق يِظْفِح َءوُس ٍعيِكَو ٰلىإ ُتْوَكَشيِصاَعَمـلا ِكْرَت ٰلىإ يِنَدَشْرأَف ٌروُن َمْلِعلا َّنَأِب يِنَرَبْخَأَويِصاَعِل ىَدْهُي َل ِللها ُروُنَو ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا 1،٥،3/1،٥،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُةاَيَحلا ُصُّصَخَّتلا ُةَّيِعاَمِتجلا ُةَمَهاَسُمـلا يِلَع دَّمحُم ُخْيَّشلا ّيِنوُباَّصلا بيِجَن ُروُتْكُّدلا ّيِنَليِكلاُراَكْفَلأا ١ ٢ ٣ )ِّيِعِفاَّشلا ِماَملإا ُناَوْيِد( 3٧ ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَيِناَمَث ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا ج:ِلْصَفلا َماَمَأ اَهيِكْحَأ َّمُث ،ِءاَمَلُعلا ِةاَيَح ْنَع ًةَذْبُن ُأَرْقَأ .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأ َّمُث ،اَيِزيِلاَم يِف ِءاَمَلُعلا ِضْعَب َلْوَح ٍتاَموُلْعم ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن يِطوُبلا ناَضَمَر ديِعَس دَّمَحُم ُروُتْكُّدلا ُخْيَّشلا يِواَضَرَقلا فُسوُي ُروُتْكُّدلا ُةَمَّلَعلا ُخْيَّشلا يِف ٌصِّصَخَتُم ٌّيِروُس ٌمِلاَع .ِةَّيِمَلْسلإا ِموُلُعلا َبِصاَنَم ِةَّدِع يِف َلَغَتشا .ِتاَعِماَجلاِب ٍةَّيِميِداَكَأ 1٩2٩ سِراَم 21 يِف َدِلُو َيِّفُوُتَو ،اَيِكْرُت يِف َّيِدَليِملا .اَيِروُس ،َقْشَمِد يِف ْنِم هاَروُتْكُّدلا َةَداَهَش َلاَن .ِفيِرَّشلا ِرَهْزَلأا ِةَعِماَج • • • • ٦٠ ْيَلاَوَح ٌةَريِثَك ٌتاَفَّلَؤُم ُهَلَو .ِةَّيِوَبَّنلا ِةَرْيِّسلا ُهْقِف اَهْنِم ،اًباَتِك ِةَّنُّسلا ِثوُحُب ِزَكْرَم ُريِدُم رَطَق ِةَلْوَدِب ِةَّيِوَبَّنلا ِةَريِّسلاَو ِّيِمَلاَعلا ِداَحِّتلا ُسيِئَرَو .َنيِمِلْسُمـلا ِءاَمَلُعِل ِضْعَب يِف اًرِضاَحُم َناَك .ِتاَعِماَجلا 1٩2٦ رَبْمِتْبِس ٩ يِف َدِلُو .َرْصِمِب ِّيِدَليِملا ٍزاَيِتْمإِب هاَروُتْكُّدلا ٰىلَع َلَصَح ْنِم ىَلوُلأا ِفَرَّشلا ِةَبَتْرَم َعَم .ِفيِرَّشلا ِرَهْزَلأا ِةَعِماَج ىَّتَش يِف ،اًباَتِك 1٧٠ ٰىلَع ُديِزَي اَم ُهَل ُلَلَحلا :اَهْنِم ،ِةَّيِمَلْسلإا ِموُلُعلا .ٌةَرِصاَعُم ىَواَتَفَو ،ِمَلْسلإا يِف ُماَرَحلاَو .. َلْيِجْبَّتلا ِهِّفَو ِمِّلَعُمْلِل ْمُق َلْوُسَر َنْوُكَي ْنَأ ُمِّلَعُملا َداَك ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا • • • • • • 38 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَعْسِت 1،٥،4/1،٥،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ّيِواَطْنَّطلا يِلَع ُخْيَّشلا ّيِنْرَقلا ِللها ِدْبَع ُنْب ُضِئاَع ُروُتْكُّدلا ُخْيَّشلا ِبيِدَأ ِبَقَلِب ٌفوُرْعَم .ِءاَبَدُلأا ِهيِقَفَو ِءاَهَقُفلا ِسِراَدَمـلا يِف اًمِّلَعُم َناَك اًيِضاَق َراَصَو ِتاَّيِّلُكلاَو .ِةَمَكْحَمـلا يِف اًراَشَتْسُمَو 1٩٠٩ َماَع وُيْنوُي 12 يِف َدِلُو .اَيِرْوُسِب َقْشَمِد يف َّيِدَليِملا يِف ِسوُيِروُلاَكَبلا ٰىلَع َلَصَح َّيِدَلْيِملا 1٩33 َماَع ِقوُقُحلا .َقْشَمِد ِةَعِماَج ْنِم ِتاَرَضاَحُمـلا ِءاَقلإِب ٌّمَتْهُم يِف ِبُتُكلا ِفيِلْأَتَو ِثيِدَحلاَو ِميِرَكلا ِنآْرُقلا .ِبَادلآاو ِفيِرَّشلا 1٩٥٩ َماَع َرِياَنَي 1 يِف َدِلُو .َّيِدَلْيِملا يِف َّيِعِماَجلا ُهَميِلْعَت ىَّقَلَت ِنْب دَّمَحُم ِماَملإا ِةَعِماَج .ِةَّيِمَلْسلإا ٍدوُعُس .ٌّيِدوُعُس ٌّيِمَلْسِإ ٍعاَدَو ٌرِعاَشَو ٌبِتاَك ."ْنَزْحَت َل" :ِروُهْشَملا ِباَتِكلا ُفِّلَؤُم : ُمسلا : ُةَّيِمْلِعلا ُةَأْشَّنلا : ُةَفْيِظَولا : ُةَّيِعاَمِتجلا ُةَمَهاَسُملا ١ ٢ ٣ ٤ http://ar.wikipedia.org.wiki/ يواطنطلا_يلع : ِعِقْوَم ْنِم ٍفُّرَصَتِب( )http://ar.wikipedia.org.wiki/ينرقلا_ضئاع : .ٌّيِروُس ٍضاَقَو ٌبيِدَأَو ٌهيِقَف ِجَماَنْرَب يِف ىَّتَح ىَوْتَفلِل َغَّرَفَتَو ِتاَرَضاَحُمـلاَو َسوُرُّدلا ىَقْلَأ "ٌتَلِكْشُمَو ُلِئاَسَم" ِةَروُهْشَمـلا ِةَّيِنوُيِزِفْلِّتلا ِةَعاَذلإا • • • • • • • • • • • 3٩ ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا 2،٥،2/2،٥،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِتاَرُجُحلا ِةَرْوُس ْنِم َةَّيِمسلا َةَلْمُجلاَو َةَّيِلْعِفلا َةَلْمُجلا ُجِرْخَتْسَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن :ُةَّيِلْعِفلا ُةَلْمُجلا يِتَّلا ُةَلْمُجلا َيِه .ِلْعِفلاِب ُأَدْبَت :ُةَّيِمسلاا ُةَلْمُجلا يِتَّلا ُةَلْمُجلا َيِه .ِمسلاِب ُأَدْبَت .ٌمِلاَع يِواَضَرَقلا .١ .ِناَرِهاَم ِناَبْيِبَط اَمُه .٢ .َنْوُّيِناَّبَر ُءاَمَلُعلا ِءَلُؤٰه .٣ أ:َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأ ُةَّيِمسلاا ُةَلْمُجلاَو ُةَّيِلْعِفلا ُةَلْمُجلا ٌةَلْمُج ٌةَّيِلْعِف ٌةَلْمُج ٌةَّيِمسايِقْلُي : ٌعِراَضُم ٌلْعِفٌلِصَفْنُم ٌريِمَض : اَمُهُةَلْمُجلا َحَرَش : ٍضاَم ٌلْعِف ْسُردا : ٍرْمَأ ُلْعِف ٌمسا : يِواَضَرَقلا ٍةَراَشِإ ٌمسا : ِءَلُؤٰه ُةَّيِلْعِفلا ُةَلْمُجلاُةَّيِمسلاا ُةَلْمُجلا ُةَديِفُملا ُةَلْمُجلا ُدِعاَوَقلا َنوُعَبْرَأ .َسْرَّدلا ُذاَتْسُلأا َحَرَش .١ .ِدِجْسَملا يِف َسْرَّدلا ُخْيَّشلا يِقْلُي .٢ .ِّيِعْرَّشلا ِءاَضَقلا يِف ُّيِنْوُباَّصلا َصَّصَخَت .٣ .ِةَعْيِرَّشلا َمْوُلُع ْسُرْدُا .٤ 4٠ ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌدِحاَو ُدِعاَوَقلا ُلَمُجلاُمْقَّرلا .ٌلْيِلَج ٌمِلاَع اَذٰه١ .ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ٰىلِإ ِةَعْيِرَّشلا ُءاَمَلُع ُجاَتْحَي٢ .ِدَغلا ُءاَمَلُع ِمْوَيلا ُباَبَش٣ .ِمَلاَعلا ْيِف اَيِجْوُلْوُنْكِّتلا ْتَرَشَتنا٤ .ُبِلاَّطلا اَهُّيَأ ِمْلِعلا ِبَلَط ٰىلَع ْمِواَد٥ 2،٥،4/2،٥،2/2،٥،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ِةَّيِمسلاا ِةَلْمُجلا ْنِم َةَّيِلْعِفلا َةَلْمُجلا ُزِّيَمُأ .ِميِرَكلا ِنآْرُقلِل َةَّيِلْوَّدلا يَبُد َةَزِئاَج ُبَّلُّطلا َلاَن .ِرَبْنِمـلا ٰىلَع َةَبْطُخلا ُبيِطَخلا ىَقْلَأ .اًحِضاَو اًحْرَش َسْرَّدلا ِناَمِّلَعُمـلا َحَرَش .ِنيِّدلا َموُلُعَو َةَّيِبَرَعلا َةَغُّللا ُتاَبِلاَّطلا ْتَمَّلَعَت .َنآْرُقلا ُدَلْوَلأا َظِفَح ج د :ٍةَّيِمسا ٍةَلْمُج ٰىلِإ َةَّيِلْعِفلا َةَلْمُجلا ُلِّوَحُأ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ْنِم ًلَمُج ُنِّوَكُأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ْمُه َقَلَطنا َكِئٰلوُأ اَيِزْيِلاَمَصَّصَخَت 41 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا 2،٥،4/2،٥،2/2،٥،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ٍةَّيِلْعِف ٍةَلْمُجَو ٍةَّيِمسا ٍةَلْمُج ِلْكَش يِف اَهَتَغاَيِص ُديِعُأَو تِنْرَتْنلإا يِف اَحُج ِرِداَوَن ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن :َةَّيِمسلاا َةَلْمُجلاَو َةَّيِلْعِفلا َةَلْمُجلا ُنِّيَعُأ .ٌكِحْضُم ٌلُجَر اَحُج .ِقْوُّسلا ٰىلِإ ٍمْوَي َتاَذ اَحُج َجَرَخ .ٍرْيِمَح َةَرَشَع اَحُج ىَرَتشا .ِرْيِمَحلا َدَحَأ َبِكَر اَحُج .ًةَعْسِت اَهَدَجَوَو َرْيِمَحلا اَحُج َّدَع .ِراَمِحلا ْنِم َلَزَن اَحُج َنوُعَبْرَأَو ِناَنْثِا ُدِعاَوَقلا .ىَرْخُأ ًةَّرَم َرْيِمَحلا اَحُج َّدَع .ًةَرَشَع َرْيِمَحلا اَحُج َدَجَو :اَحُج َلاَق َبَكْرَأ ْنَأ ْنِم ٌرْيَخ اًراَمِح ُحَبْرَأَو ْيِشْمَأ ! اًراَمِح َرَسْخَأَو )ىَرْبُكلا اَحُج ِرِداَوَن ِبَاِتك ْنِم ٍفُّرَصَتِب( ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ 42 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا ُةَّي ِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َنوُعَبْرَأَو ٌةَثَلَث ِءاَيِبْنَلأا ُةَثَرَو ُءاَمَلُعلا ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ِناَمَّزلا يِف ٍسْيِلَج ُرْيَخ ُباَتِك ِءاَمَكُحلا ُلْوَق :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط ْمُهَنْيَب اَميِف ِةَلِئْسَلأا َقوُدْنُص ُبَّلُّطلا ُرِّرَمُي 1 .ىَقيِسوُملا ٰىلِإ َنوُعِمَتْسَي ْمُهَو ِبِلاَّطلا ٰىلَعَف ،ىَقيِسوُملا ُمِّلَعُملا ُفِقوُي 2 َذُخْأَي ْنَأ ُهَدْنِع ُقوُدْنُّصلا َفَّقَوَت يِذَّلا .اَهْنَع ُبْيِجُيَو ِةَلِئْسَلأا ْنِم ًلاَؤُس ٰىلَع ُلُصْحَي،ًةَحيِحَص ًةَباَجِإ ُبيِجُي يِذَّلا 3 ٌةَجَرَد ُهْنِم ُصَقْنُت ،ُئِطْخُي يِذَّلاَو .ِنيَتَجَرَد .ٌةَدِحاَو ُلِماَكلا ُمسلا اَم ؟ِّيِمْزِراَوَخلِل دَّمَحُم ُصُّصَخَت اَم ؟ّيِنوُباَّصلا يِلَع ِبِئاَجَعلا ِقوُدْنُص ُةَبْعُل ِباَتِك ُفِّلَؤُم ْنَم ؟"ْنَزْحَت َل" ُخْيَّشلا َدِلُو ىَتَم ؟ُّيِواَطْنَّطلا يِلَع ُبَقَّللا اَم ِخيَّشلِل ُفوُرْعَملا ؟ّيِواَطنَّطلا يِلَع َدِلُو َنْيَأ ُةَمَّلَعلا ُخْيَّشلا ُفُسوُي ُروُتْكُّدلا ؟ُّيِواَضَرَقلا 43 ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌةَعَبْرَأ ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِةَنَّيَعُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتَلاَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك .ِةَفِلَتْخُملا ِتاَريِثُملاِب اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك )٤999-3001( ِداَدْعَْلاَو ِماَقْرَْلا ُةَباَتِك • • يِف اَهُماَدْخِتساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا • ِةَّيِساَسَلا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا )ُلِعاَفلاَو يِّدَعَتُملا ُلْعِفلاَو ُمِزَّللا ُلْعِفلا( .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا ٰىلَع ِةَرْدُقلا َعَم • ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ُدِعاَوَقلاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُلاَوْمَألاَو ُداَص�ِتقلا٤ ٤٤ َنوُعَبْرَأَو ٌةَسْمَخ ِةَءاَرِقلا ُحْيِتاَفَم .ٍءيَشِب اًئيَش ُدِنْسُي :ُمَعْدَي ٍّنَف ْوَأ ٍمْلِع ُّلُك :َةَعاَنِّصلا ُناَسْنلإا ُهَسَراَم .ِهيِف َرَهْمـَي ىَّتَح يِف ٍةَكِرَش ُدْقَع :ٌةَبَراَضُم ْنِم ٍلاَمِـب ِحْبِّرلا ْنِم ٍلَمَعَو ٍلُجَر .َرَخآ َّقَح ُنَمْضَي ٌدْقَع :ٌنْهَر ِرُّذَعَت َدْنِع ِنِئاَّدلا .ِءاَفَولا ِهْيَلَع ُلَصْحُي اَم :ٌحْبِر ِسْأَر ٰىلَع ًةَداَيِز .ِلاَملا ٍةَهِجِل ٍلاَم ُميِدْقَت :ٌلْيِوْمَت .ٍةَنَّيَعُم ْيَأ )ٍحْبِر( ُّدِض :ٌةَراَسَخ يِف ُلاَملا َصَقَن .ِةَراَجِّتلا .ِّيِمَلْسلإا ِداَصِتقلا ِماَظِّنلا ِعاَوْنَأ ْنَع ِّيِنْهِّذلا ِريِكْفَّتلا َةَطيِرَخ ُّدِعُأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن 1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق َيِتلآا َراَوِحلا ُأَرْقَأ ،ِعَمَتْجُملا يِف َنوُشيِعَي ُساَّنلاَف ،ْلَجَأ ،ِةاَيَحلا ِرْوُمُأ يِف اًضْعَب ْمُهُضْعَب ُمَعْدَيو .ِتَلَماَعُملاِب ُفَرْعُي اَم اَذٰه ...ِّيِمَلْسلإا ِداَصِتقلا ُماَظِن ُهَّنِإ ُةَعَلاَطُملا ؟اَنَعَمَتْجُم ُمِّظَنُي يِذَّلا ُماَظِّنلا َوُه اَم ؟ِهِب يِنْعَت اَذاَم ؟ُّيِمَلْسلإا ُداَصِتقلا َبْسَك ُمِّظَنُت يِتَّلا ُةَّيِعْرَّشلا ُدِعاَوَقلاَو ُماَكْحَلا َوُه ْنِم ِهِب ُقَّلَعَتَي اَمَو ِهِتَيِمْنَت َهُجْوَأَو ُهَقاَفْنِإَو ِلاَمـلا ِةَّيِلاَملا ِتَلَماَعُملاَو ِكَلْهِتسلاَو ِةَعاَنِّصلاَو ِدْوُقُّنلا ٍةَراَسَخَو ٍحْبِرَو ٍنْهَرَو ٍةَبَراَضُم ْنِم ِساَّنلا َنْيَب .َكِلٰذ ِرْيَغَو ٍلْيِوْمَتَو ٍراَخِّداَو ُفِلَتْخَي ٌزاَتْمُم ٌماَظِن ُّيِمَلْسلإا ُداَصِتقلا ،للها َءاَش اَم .ىَرْخُلا ِةَّيِعْضَولا ِةّيِداَصِتقلا ِمُظُّنلا ْنَع اًريِثَك ُهُساَسَأ ُدِمَتْعَي ٌلِداَع ٌّيِداَصِتقا ٌماَظِن ُّيِمَلْسلإا ُداَصِتقلاَف .ىَوْقَّتلاَو ِناَمْيلإا ٰىلَع .ٌءاَطَعَو ٌذْخَأ ُةاَيَحلاَو ...ِهِتَعيِبَطِب ٌّيِعاَمِتجا ُناَسْنلإا ٤5 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ِّيِمَلْسلإا ِداَصِتقلاا ُماَظِن َنوُعَبْرَأَو ٌةَّتِس ُةَعَلاَطُملا 1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبْيِجُأ ؟ِّيِمَلْسلإا ِداَصِتقلا ُفيِرْعَت اَم ؟ِهِرْيَغ ْنَع ِّيِمَلْسلإا ِداَصِتقلا ُماَظِن ِهِب ُزَّيَمَتَي يِذَّلا اَم ؟ِةاَيَحلا يِف ِّيِمَلْسلإا ِداَصِتقلا ِماَظِن ٰىلِإ ُجاَتْحَن اَذاَمـِل ؟ُّيِمَلْسلإا ُداَصِتقلا ىَنْبُي ٍساَسَأ ِّيَأ ٰىلَع .ِّيِمَلْسلإا ِداَصِتقلا ِماَظِن ْنِم َجِذاَمَن ْرُكْذُا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ج د :ِةَيِلاَّتلا ِتاَراَبِعلا َماَمَأ ٍأَطَخ َةَمَلَع ْوَأ ٍحيِحَص َةَمَلَع ُعَضَأ :ِةَيِتلآا ِتاَناَيَبلِل ِتاَحَلَطْصُملا ْنَع ُثَحْبَأ .ِحْبِّرلا ُّدِض .ِءاَفَولا ِرُّذَعَت َدْنِع ِنِئاَّدلا َّقَح ُنَمْضَي ٌدْقَع .ٍةَنَّيَعُم ٍةَهِجِل ٍلاَم ُميِدْقَت .ُناَسْنلإا ُهُسِراَمُي ٌمْلِع ْوَأ ٌّنَف ١ ٢ ٣ ٤ .ُهَدْحَو َشْيِعَي ْنَأ ٍناَسْنِإ ُّلُك ُعْيِطَتْسَي .ُهَبْسَكَو ِلاَمـلا َقاَفْنِإ ُمِّظَنُي ُّيِمَلْسلإا ُداَصِتقلا .ُّيِمَلْسلإا ُداَصِتقلا اَهِب ُّمَتْهَي يِتَّلا ِرْوُمُلا ْنِم ُةَبَراَضُملاَو ُنْهَّرلا .ِةَّيِعْضَولا ِةّيِداَصِتْقِلا ِمُظُّنلا ْنِم ٌءْزُج ُّيِمَلْسلإا ُداَصِتقلا .ٌلِداَع ٌماَظِن ُّيِمَلْسلإا ُداَصِتقلا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ًلُجَر ُرْقَفلا َناَك ْوَل ُهُتْلَتَقَل ِءاَمَكُحلا ُلْوَق ٤6 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْبَس ِةَءاَرِقلا ُحْيِتاَفَم ِفُّرَعَّتلِل ُرَفَّسلا :ُةَحاَيِّسلَا .ِمَلاَعلا ِناَدْلُب ٰىلِإ :ُتَلَصاَوُملا اَهِب ُلِصَّتَي ُلِئاَسَوَو ٌقُرُط .ٍضْعَبِب ْمُهُضْعَب ُساَّنلا ٍدوُقُنِب َدوُقُّنلا ُلِّدَبُي :ُفِرْصَي .ٍرَخآ ٍعْوَن نِم ِعِئاَضَبلا ُبْلَج :ٌداَرْيِتسا .ِدَلَبلا ِجِراَخ ْنِم ِتَلِصاَحلا ُلِسْرُت :ُرِّدَصُت اَهِرْيَغ ْوَأ ِةَعوُنْصَملا .اَهِعْيَبِل ِجِراَخلا ٰىلِإ :ءْيَّشلا ٰىلَع ًةَوَلِع .ِهْيَلَع َداَز اَم 1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم :َةَيِتلآا َةَرْقِفلا ُأَرْقَأ .ِةَلْوَّدلا ِداَصِتقا يِف اًّيِوَناَث اًرْوَد ُةَحاَيِّسلا ُبَعْلَت .ِةَلْوَّدلا ِلْخَد ِضْفَخ ٰىلَع ُةَحاَيِّسلا ُدِعاَسُت .ًلاَم ْمُهُرَثْكَأ ِللها َدْنِع ِساَّنلا ُمَرْكَأ .ِمَلاَعلِل َمَلَّسلاَو َنْمَلا ُقِّقَحُي ُّيِفاَقَّثلا ُلُداَبَّتلا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ و:يِلَي اَميِف ِأَطَخلا ْنِم َحيِحَّصلا ُزِّيَمُأ ُةَعَلاَطُملا ِفُراَعَّتلِل َلِئاَبَقَو اًبْوُعُش َساَّنلا للها َقَلَخ .ِحِلاَصَملا ِلُداَبَتَو َصَرُف ُةَحاَيِّسلا ُرِّفَوُت .ِدَلِبلا ِداَصِتقا ِعْفَر يِف اًّماَه اًرْوَد ُبَعْلَت ُةَحاَيِّسلا ُةَّماَعلا ُتَلَصاَوُمـلاَو ُقِداَنَفلا اَهِبَبَسِب ُرِشَتْنَتَو ،َنْيِنِطاَوُملِل ِلَمَعلا ِهِدَلِب ِةَلْمُعِب يِتْأَي ُهَّنإَف اًدَلَب ُروُزَي اَمَدْنِع ُحِئاَّسلاَف .ُداَصِتقلا وُمْنَيَو َداَريِتسا ُعيِطَتْسَن ِةَّيِبَنْجَلا ِتَلُمُعلا ِهَذٰهِبَو .اَنِدَلِب يِف اَهُفِرْصَيَو ًةَوَلِع .اَهُرِّدَصُت يِتَّلا ِناَدْلُبلا ْنِم ِةَمِعْطَلاَو ِتاَراَّيَّسلا ِلْثِم ِعَلِّسلا َكِلَذَو ،َلِئاَبَقَو اًبوُعُش ِساَّنلا ِقْلَخ ُةَمْكِح ِةَحاَيِّسلاِب ُقَّقَحَتَت ،َكِلٰذ ٰىلَع :ىَلاَعَت َلاَق ،ِحِلاَصَمـلا ِلُداَبَتَو ِفُراَعَّتلا ِلْجَِل ١٣ :ِتاَرُجُحلا ُةَرْوُس ٤7 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَعَلاَطُملا ز:َيِتلآا َّصَّنلا ُأَرْقَأ .ُّيِمَلْسلإا ُعَمَتْجُمـلا اَهْيَلَع ُموُقَي يِتَّلا ِسُسُلا ُّمَهَأ َيِهَف ،ِةَسْمَخلا ِمَلْسلإا ِناَكْرَأ ْنِم ٌنْكُر ُةاَكَّزلا ُنآْرُقلا اَنَرَمَأ ْدَقَو ،ِلْخُبلا ْنِم ِءاَيِنْغَلا َسوُفُن ُرِّهَطُتَو ،ِءاَيِنْغَلاَو ِءاَرَقُفلا َنْيَب َقِراَوَفلا ُلِّلَقُت ُةاَكَّزلاَو َنْيَب ٌةَلِص َةاَكَّزلاَو ،ِهِّبَرَو ِدْبَعلا َنْيَب ٌةَلِص َةَلَّصلا َّنَِل ،ِةَلَّصلاِب اَهَنَرَقَو ِهِتاَيآ ْنِم ٍريِثَك يِف اَهِجاَرْخإِب :ىَلاَعَت َلاَق .ِعَمَتْجُمـلا ِنوُؤُشِل ٌحَلْصِإ اَهيِفَو ِءاَرَقُفلاَو ِءاَيِنْغَلا .103 :ةبوتلا ةروس :اًضْيَأ َلاَقَو .٤3 :ةرقبلا ةروس ح:َةَيِتلآا ِتاَراَبِعلا ُلِمْكُأ ِناَكْرَأ ْنِم ٌنْكُر ُةاَكَّزلا ْنِم ِءاَيِنْغَلا َسوُفُن ُرِّهَطُت ُةاَكَّزلا ـِب َةاَكَّزلا ُنآْرُقلا َنَرَق َو ِدْبَعلا َنْيَب ٌةَلِص ُةاَكَّزلا ِنوُؤُشِل ٌحَلْصِإ اَهْيِف ُةاَكَّزلا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ط:ِةَّيِبَرَعلا ِمِجاَعَمـلا يِف ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم ْنَع ُثَحْبَأ ُةاَكَّزلا ُءاَرَقُفلا ُعَمَتْجُملا ُلْخُبلا ُةَلَّصلا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ َنوُعَبْرَأَو ٌةَيِناَمَث1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ٰىلَع ُماَعْنَلا ُقَلْطُت :ُماَعْنَلأا ِمَنَغلاَو ِرَقَبلاَو ِلِبلإا .ِسوُماَجلاَو ِّيِمَلْسلإا ِداَصِتقلاا يِف ُةاَكَّزلا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا ٤8 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا نن َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْسِت 1،3،7/1،3،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأ َّمُث َةَبْطُخلا ُظَفْحَأ ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا .ُهُتاَكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا .ُراَخِّدلا َوُهَو َلَأ ،ِةَّيِداَصِتقلا اَنِتاَيَح يِف ٍّمِهُم ٍرْمَأ ْنَع ْمُكْيَلِإ َثَّدَحَتَأ ْنَأ َمْوَيلا ُّدَوَأ ،ُماَرِكلا َنوُعِمَتْسُملا اَهُّيَأ .ِعَمَتْجُملاَو ِداَرْفَلا ِةاَيَحِل ٌّمِهُم ُراَخِّدلاَو .ِلَبْقَتْسُملِل ٍلاَم ِضْعَبِب ُظاَفِتحلا َوُه ُراَخِّدلا : ِميِرَكلا ِهِباَتِك يِف ىَلاَعَت َلاَق ْدَقَف ،ُمَلْسلإا اَهْيَلَع ُّثُحَي يِتَّلا ِةَّيِداَصِتقلا ِروُمُلا ْنِم َوُهَو .٤7 :فُسوُي ةروس ﴾﴿ َراَخّدا َرْصِم ِلْهَأ ْنِم َبَلَط ُمَلَّسلا ِهْيَلَع َفُسْوُي َّنَأ ِةَيلآا ِهِذٰه ِريِسْفَت يِف َنْوُرِّسَفُملا ُلوُقَي .ِةَجاَحلا ِرْدَقِب ُهَلْكَأَو ِماَعَّطلا ُناَمَضَو ِةَشيِعَمـلا ُنيِسْحَت اَهْنِم ،ٍةَرْيِثَك َدِئاَوَف ْنِم ِهْيِف اَمِل ِراَخِّدلا ٰىلَع ُمَلْسلإا َّثَح ْدَقَو .ِةاَكَّزلا ِءاَدآ ِمَدَعَو ِلْخُبلا ْنَع َدِعَتْبَنَو اَنِلَبْقَتْسُمل َرِخَّدَن نَأ اَنيَلَع َكلٰذِل .ِلَبْقَتْسُملا .ُهُتاَكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلاَو ،ْمُكَلَو يِل َميِظَعْلا للها ُرِفْغَتْسَأَو اَذٰه يِلْوَق ُلوُقَأ ُراَخِّدلااَو ُمَلْسلإا .اَهْنَع ُثَّدَحـَتَأَو ِمـيِرَكلا ِناَءْرُقلا يِف ُمَلَّسلا ِهْيَلَع َفُسوُي ِةَّصِق ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ٤9 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا َنوُسْمَخ .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأَو ،ِمَلْسلإا يِف ِةَقَدَّصلا ِلِئاَضَف ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن 1،3،7/1،3،٤ /1،3،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ِةَبْطُخلا يِف اَهِدْوُرُو َقْفَو َراَكْفَلأا ُبِّتَرُأ .ِعَمَتْجُمـلاَو ِداَرْفَلا ِةاَيَحِل ٌّمِهُم ُراَخِّدلا .ِةاَكَّزلا ِءاَدآ ِمَدَعَو ِلْخُبلا ْنَع َدِعَتْبَنَو اَنِلَبْقَتْسُمِل َرِخِّدَن ْنَأ اَنْيَلَع .ِةَجاَحلا ِرْدَقِب ُهَلْكَأَو ِماَعَّطلا َراَخِّدا َرْصِم ِلْهَأ ْنِم ُمَلَّسلا ِهْيَلَع ُفُسْوُي َبَلَط .ِلَبْقَتْسُملِل ٍلاَم ِضْعَبِب ُظاَفِتحلا َوُه ُراَخِّدلا .ِلَبْقَتْسُملا ِناَمَضَو ِةَشيِعَمـلا ِنيِسْحَتِل ٌةَليِسَو ُهَّنَأ ِراَخِّدلا ِدِئاَوَف ْنِم ج د :ِةَيِتلآا ِروُمُلأا ْنَع يِليِمَز ُلَأْسَأ :ِةَيِتلآا ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبْيِجُأ ؟ِراَخِّدلا ىَنْعَم اَم ؟ِراَخِّدلا ْنَع ُثَّدَحَتَت ِنآْرُقلا ْنِم ًةَيآ ْرُكْذُا ؟ َراَخِّدلا َرْصِم ِلْهَأ ْنِم َبَلَط ْنَم ؟ُهَرَخَّدا يِذَّلا ِلاَملا ْنِم ُناَسْنلإا ُديِفَتْسَي ىَتَم ؟َةَشيِعَمـلا َنِّسَحُن ْنَأ ُعيِطَتْسَن َفْيَك ؟ ِكْنَبلا يِف َكَدْوُقُن ُرِخَّدَت ْلَه ؟َكَدْوُقُن ُرِخَّدَت ٍكْنَب ِّيَأ ْيِف ؟ ِكْنَبلا يِف َكَدْوُقُن ُرِخَّدَت اَذاَمِل .ِكْنَبلا يِف ِباَسِحلا ِحْتَف َةَّيِفْيَك ْرُكْذُا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ١ ٢ ٣ ٤ ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ِءْرَمْلِل ُحِلاَّصلا ُلاَملا َمْعِن .ِحِلاَّصلا ِءاَمَكُحلا ُلْوَق 50 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ـه:اًّيِهَفَش اَهُحَرْشَأَو اَهِنيِواَنَعَو ِتاَيلآا َنْيَب ُقِّفَوُأ َنوُسْمَخَو ٌدِحاَو1،3،6/1،3،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ِةَوْشَّرلا ْنَع ُيْهَّنلا ِلاَوْمَأ ِلْكَأَو .ِلِطاَبلاِب ِساَّنلا ٰىلَع ُّثَحلا ِةَدَعاَسُمَو ِةَقَدَّصلا .َنيِجاَتْحُمـلا ِّشِغلا ْنَع ُيْهَّنلا .ِعْيَبلا يِف ِجاَرْخإِب ُرْمَلا .ِةاَكَّزلا ْنَأ اَنْيَلَعَف . ىَلاَعَت ِهِلْوَقِل اَبِّرلا َمَّرَح للها َّنِإ 51 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ِةَجاَحلا َدْنِع ِةَشيِعَملا ىَوَتْسُم ِلاَوْمَلا ُةَداَيِز١ ٣ ٢ ٤ َنوُسْمَخَو ناَنْثِا ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا 1،5،6ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ِةَيِتلآا ِتاَراَبِعلاِب اًنيِعَتْسُم ِراَخِّدلاا ِدِئاَوَف ْنَع ُبُتْكَأ ب:اَهَغَلْبَمَو ْيِتاَجاَيِتحا َةَمِئاَق ُبُتْكَأ ١٢ : ُخيِراَّتلا : ُمْوَيلا ُغَلْبَمـلاُتاَجاَيِتحلااُمْقَّرلا ِناَتْيِجْنِرُمَلَقلا: ُلاَثِملا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ُّيِّلُكلا ُعوُمْجَمـلا ٣ َمَلْحَلا ُقِّقَحُي٤ ِراَخِّدلاا ُدِئاَوَف 5٢ ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا .ِءاَقِدْصَلا َماَمَأ اَهُضِرْعَأَو ،ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللاِب ىَرْخُلا ِةَّيِمـَلاَعلا ِتَلُمُعلا ِءاَمْسَأ ْنَع ِثْحَبلا يِف يِئَلَمُز َعَم ُنَواَعَتَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن َنوُسْمَخَو ٌةَثَلَث ُلَمُجلاُتاَمِلَكلاُماَقْرَلأا .ٌدِحاَو ٌتيِجْنِرَو ٍفَلآ ُةَثَلَث ِفِرْصَملا يِف يِديِصَرٌدِحاَوَو ٍفلآ ُةَثَلَث3001 ٌةَثَلَثَو ٍفلآ ُةَثَلَث3003 ٌةَئاِمَو ٍفَلآ ُةَثَلَث َنْوُرْشِعَو ٌةَسْمَخَو31٢5 ٍةَئاِمُسْمَخَو ٍفَلآ ُةَثَلَث3500 ُرَوُص ِتَلُمُعلا يِنُدْرُأ ُراَنيِديِتاَراَمإ ُمَهْرِديِنيِلرتْسإ هْيَنُجيِكيِرْمَأ ُرَلوُدُتَلُمُعلا ُماَقْرَلأا ُتاَمِلَكلا 1،6،5/1،6،3/1،6،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج:ُبُتْكَأَو ُظِحَلاُأ د:ِّيِزيِلاَمـلا ِتيِجْنِّرلا َلِباَقُم ِةَّيِبَنْجَلأا ِتَلُمُعلِل ِةَّيِلاَحلا ِراَعْسَلأا ْنَع يِئَلَمُز َعَم ُثَحْبَأ ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا ُماَقْرَلأا ـه:ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبُتْكَأ ٤378301٢٤00738٢٤3509 53 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا ز و:ِةَلْوَّدلا ِهِذٰه ٰىلِإ يِتَلْحِر ْنَع ُهُرِبْخُأ يِليِمَز ٰىلِإ ًةَقاَطِب ُبُتْكَأ :ِقِطاَنَمـلا ِهِذٰه ىَدْحِإ ٰىلِإ يِتَلْحِر ْنَع ُهُرِبْخُأ يِليِمَز ٰىلِإ ًةَقاَطِب ُبُتْكَأ َنوُسْمَخَو ٌةَعَبْرَأ1،6،6/1،6،1/1،5،6ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ،ِميِحَّرلا ِنَمْحَّرلا للها ِمْسِب .ُهُتاَكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا َةَقاَطِبلا ِهِذٰه َكْيَلِإ ُثَعْبَأ ،ٍةَدِّيَج ٍةَّحِص يِف َنوُكَت ْنَأ ىَّنَمَتَأ ، ِميِرَكلا يِخَأ ٰىلِإ ُتْرُز . ِةَرَكْذَّتلا ُرْعِس َناَكَو ِةَرِئاَّطلاِب َرْصِم ٰىلِإ ُتْرَفاَس ْدَقَو ،َرْصِم ِضْرَأ نِم . ـِب ٌءيِلَم ِمِلاَعَملا ِهِذٰه ُّلُكَو َو َو . يِف ْنَأ وُجْرَأ ،ِلله ُدْمَحلاَو اَنُه ٍرْيَخِب اَنَأ ،ُزيِزَعلا يِخَأ .ِءاَقِّللا ٰىلِإَو اًعيِمَج ْنَأ للها ُلَأْسَأ ،ُصِلْخُملا َكوُخَأ Muhammad Ali RM4 999 G G 11:11 11:11 05/08/17 AC450 AC450 05/08/17 E3 E3 Muhammad Ali Kuala Lumpur Kuala Lumpur Egypt Egypt Price RM4 040 PRICE Iskandar bin Alias Iskandar bin Alias Kuala Lumpur United Arab Emirates Kuala Lumpur AC252 AC252 05/08/17 05/08/17 United Arab Emirates B B 21:21 21:21 B5 B5 Price Fatimah binti Zulkarnain Fatimah binti Zulkarnain Kuala Lumpur Kuala Lumpur RM4 549 Morocco Morocco AC037 AC037 A3 A3 H H 03/08/17 03/08/17 07:40 07:40 Balqis binti Syukri Balqis binti Syukri Kuala Lumpur Kuala Lumpur Turkey Turkey K K AC008 AC008 14/08/2017 14/08/2017 15:59 15:59 K83 K83 RM4 199 لْيِّنلا ُرْهَنفيِرَّشلا رَهْزَلا ةَعِماَج ُمَرَهلا ايكرتتاراملإا برغملا 5٤ ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا َنوُسْمَخَو ٌةَسْمَخ يِّدَعَتُملا ُلْعِفلاُمِزَّللا ُلْعِفلا ٢،6،3/٢،6،٢/٢،6،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:َةَلِثْمَلأا ُظِحَلاُأ ب:يِّدَعَتُملا ِلْعِفلا ٰىلِإ َمِزَّللا َلْعِفلَا ُلِّوَحُأ ُدِعاَوَقلا .ِكْنَبلا ٰىلِإ ُبِلاَّطلا َبَهَذ .ِرَلْوُّدلا ُرْعِس َضَفَخنا .َداَصِتقلا ُبِلاَّطلا َسَرَد .ِداَصِتقلا ْنَع اًباَتِك ُدَلَولا َأَرَق .ِلاَملاِب ُةَناَزَخلا ْتََلَتما.َّزُرَلا ُةَلْوَّدلا ْتَدَرْوَتسا ١ ٢ ٥ ٦ ٤ .ِناَضْيَفلاِب ُداَصِتقلا َرَّثَأَت.ِلَبْقَتْسُمْلِل َلاَملا ُدَلَولا َرَخَّدا٣٧ ٨ يِّدَعَتُملا ُلْعِفلاَو ُمِزَّللا ُلْعِفلا ُمِزَّللا ُلْعِفلايِّدَعَتُملا ُلْعِفلا ََلَتما ،َرَّثَأَت ،َضَفَخنا ،َبَهَذَدَرْوَتسا ،َرَخَّدا ،َأَرَق ،َسَرَد يِّدَعَتُملا ُلْعِفلاَو ُمِزَّللا ُلْعِفلا ِلْعِفلا ُليِوْحَت ُنِكْمُي يِّدَعَتُملا ِلْعِفلا ٰىلِإ ِمِزَّللا .ِةَداَيِّزلا ِفوُرُحِب يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا ُبِلاَّطلا َجَرَخ ُرْيِدُملا َسَلَج َبِلاَّطلا ُمِّلَعُملا َجَرْخَأ نيِمِّلَعُملا ُرْيِدُملا َسَلاَج ُّطَخلا َنُسَح ُلْفِّطلا َعِبَش َّطَخلا ُبِلاَّطلا َنَّسَح َلْفِّطلا ُّمُلا ْتَعَبْشَأ .ِهِلِعاَفِب ىَفَتْكُيَو ِهِب ٍلوُعْفَم ٰىلِإ ُجاَتْحَي َل اَم : ُمِزَّللا ُلْعِفلا .ِهِب ٍلوُعْفَم ٰىلِإ ُجاَتْحَي ْلَب ،ِهِلِعاَفِب ىَفَتْكُي َل : يِّدَعَتُملا ُلْعِفلا 55 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا َنوُسْمَخَو ٌةَّتِس٢،6،5 / ٢،6،3/٢،6،٢ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُدِعاَوَقلا ج:يِّدَعَتُمـلا َلْعِفلاَو َمِزَّللا َلْعِفلا ُجِرْخَتْسَأ د:ِةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا يِف اًمِزَلا ًلْعِف ُعَضَأ .ٍةَعْرُسِب ُّيِزْيِلاَملا ُداَصِتقلا .ٍمَلَسَو ٍناَمَأ ْيِف ُساَّنلا .ِناَحِتملا يِف مِهِحاَجَنِب ُبَّلُطلا .َةَّكَم ٰىلِإ ُجاَّجُحلا .ِللها ِرْكِذِب ُبْلَقلا .اَيِزيِلاَم ٰىلِإ ُمَلْسلإا َءاَج .َمَلْسلإا َنوُرِفاَكلا َقَنَتعا .ِدَلِبلا ِءاَحْنَأ يِف ُدِجاَسَمـلا ْتَرَشَتنا .َنآْرُقلا ُلاَفْطَلا َمَّلَعَت .ِءْرَملا ُمَلْسِإ َنُسَح ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ يِّدَعَتُمـلا ُلْعِفلاُمِزَّللا ُلْعِفلا .ٍةَيِّدَعَتُم ٍلاَعْفَأ ٰلىِإ اَهُلِّوَحُأ َّمُث ِةَمِزَّللا ِلاَعْفَلا ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن َفِتاَهلا ُدَلَولا َدَسَفَأ َدَسَف :ُلاَثِمـلاَبَّلُّطلا ُمِّلَعُملا َسَّرَد َسَرَد : ُلاَثِمـلا :ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأ َّمُث ِةَيِّدَعَتُمـلا ِلاَعْفَلأا ٰىلِإ َةَمِزَّللا َلاَعْفَلأا ُلِّوَحُأ : َرَهَظ : َحُلَص : َرَدَص : َتَبَن : َسَلَج : َمِلَع : َسَرَد : َغَلَب : َمِهَف : َمُظَغ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠ 56 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا َنوُسْمَخَو ٌةَعْبَس٢،6،5/٢،6،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم و ز :ِنيَسوَقلا َنيَب يِتَّلا ِناَزْوَلأا َبْسَح ِتاَغاَرَفلا يِف َةَمِزَّللا َلاَعْفَلأا ُعَضَأ :ِةَيِتلآا ِلاَعْفَلأا ْنِم ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأ )َلَّعَفَت( ُدَلَبلا َرَّوَطَت .َدَلَبلا ُريِزَولا َرَّوَط : لاثملا )َلَعَتفا( .ُبَّلُطلا .َبَّلُّطلا ُريِدُمـلا َعَمَج )َلَعَتفا( .ُرْعِسلا .َرْعِّسلا ُرِجاَّتلا َعَفَر )َلَعَتفا( .ُبوُكلا .ِءاَمـلاِب َبوُكلا ُدَلَولا ََلَم )َلَّعَفَت( .ُجاَجُّزلا .َجاَجُّزلا ُلُجَّرلا َمَّطَح )َلَعَفنا( .ُةَرَطْسِمـلا .َةَرَطْسِمـلا ُبِلاَّطلا َرَسَك )َلَعَفنا( .ُّوُدَعلا .َّوُدَعلا َنوُمِلْسُمـلا َمَزَه ) َلَعَتفا( .َنْوُنِمْؤُمـلا .َنيِنِمْؤُمـلا للها َرَصَن ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ُدِعاَوَقلا ُأَّضَوَتَي ُسُرْدَي َبَقاَع ُزوُفَي ُلُكْأَي َضَّفَخُرُكْشَي َعاَض ُمَّلَعَتَي َكَرَت ُماَنَي َماَق .يِئَلَمُز َعَم اَهُّلُحَأَو بيِولا ِعِقاَوَم يِف ِةَديِزَمـلا ِلاَعْفَلاَو ِةَمِزَّللا ِلاَعْفَلا ِنيِراَمَـت ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن 57 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا َنوُسْمَخَو ٌةَيِناَمَث٢،7،3/٢،7،٢/٢،7،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:َةَيِلاَّتلا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأ ُلِعاَفلا .َةَلاَسِّرلا ُلُجَّرلا َبَتَك .اَيِكْرُت ٰىلِإ ِناَبِلاَّطلا َرَفاَس .ِةَسَرْدَملا ٰىلِإ ُتْبَهَذ .َباَتِكلا ُبِلاَّطلا اَذٰه َأَرَق ١ ٢ ٤ ٥ .ِدِجْسَمـلا يِف َنْوُمِلْسُملا يِّلَصُي.ِباَتِكلاِب اوُرَفَك َنيِذَّلا َنَمآ٣٦ ُةَّمَضلا ُرِئاَمَّضلا ُواَولا ُمسلاا ُلوُصْوَملا ُلُجَّرلا َبَتَك .َةَلاَسِّرلا ٰىلِإ ُتْبَهَد .ِةَسَرْدَملا ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف : ُلُجَّرلا .ِةَرِهاَظلا ِةَّمَّضلاِب ٌّيِنْبَم ٌلِصَّتُم ٌريِمَض : ُت .ٌلِعاَف ٍعْفَر ِّلَحَم يِف َنْوُمِلْسُملا يِّلَصُي .ِدِجْسَمـلا يِف َنيِذَّلا َنَمآ .ِباَتِكلاِب اْوُرَفَك ٌلِعاَف : َنْوُمِلْسُملا .ِواَولاِب ٌعوُفْرَم ٌّيِنْبَم ٌلوُصْوَم ٌمسا :َنيِذَّلا .ٌلِعاَف ٍعْفَر ِّلِحِم يِف ِعْفَرلا ُةَمَلَع ِلِعاَفلا ُنوُكَي ْدَق ُلِعاَفلا ًةَّيِنْبَم ًءاَمْسَأ ُدِعاَوَقلا ُفِلَلأا ِناَبِلاَّطلا َرَفاَس .اَيِكْرُت ٰىلِإ .ُبِلاَّطلا اَذٰه َأَرَق ٌلِعاَف : ِناَبِلاَّطلا .ِفِلَلاِب ٌعوُفْرَم ٌّيِنْبَم ٍةَراَشِإ ُمسا : اَذٰه .ٌلِعاَف ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ُمسا ِةَراَشلإا .ِهِب َماَق ْنَم ىٰـلَع َّلُدَيِل ِلْعِفلا َدْعَب يِتْأَي ٌعْوُفْرَم ٌمسا َوُه ُلِعاَفلا 58 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا َنوُسْمَخَو ُةَعْسِت٢،7،٤/٢،7،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب ج د :ُهُبِرْعُأ َّمُث َلِعاَفلا ُنِّيَعُأ :ٍةَديِفُم ٍلَمُج يِف ًلِعاَف ِتاَمِلَكلا ِهِذٰه ُلَعْجَأ :ِلاَعْفَلأا ِهِذٰه اًمِدْخَتْسُم ًةَّيِلْعِف ًلَمُج ُنِّوَكُأ ُةَحاَيِّسلا َرَهَدزا ُتاَحِئاَّسلا َرَفاَس ُةَعاَنِّصلا َفَرَص ُتَلَصاَوُملا َدَرْوَتسا ُراَّجُّتلا َضَرْقَأ َنْوُنِمْؤُملا َعَرَتخا ُباَرْعِلإاُلِعاَفلاُةَلْمُجلا .ِماَئِولاَو ِمَلَّسلا ٰىلِإ ُمَلْسلإا اَعَد ١ .ِداَصِتقلا يِف اًرْيِبَك اًرْوَد ُةَحاَيِّسلا ُبَعْلَت ٢ .ِةَّيِنَطَولا ِةَلوُطُبلا يِف اَزاَف ِناَّيِضاَيِّرلا ٣ .اًثْيِدَح ًلاَّوَج ِرَتشا ٤ .َميِرَكلا َنآْرُقلا ُتاَمِلْسُمـلا ُأَرْقَت ٥ .ِدِجْسَملا يف َنْوُمِلْسُملا ىَّلَص ٦ .ِهِلاَمِب ُدِلاَولا اَذٰه َقَّدَصَت ٧ .َطْفَّنلا ُةَّيِبَرَعلا ُناَدْلُبلا ُرِّدَصُت ٨ ُدِعاَوَقلا 59 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َنوُّتِس ُةَياَهِّنلا ُةَياَدِبلا اَهيِف ًةَلْمُج نِّوَك "َسَلْجَأ" ُلْعِفلا َلْعِفلا لِّوَح ِلْعِفلا ٰىلِإ "َجَرَخ" .يِّدَعَتُمـلا ٤0٤0 َمْقَّرلا أَرْقِا : َةَيِتلآا َةَلْمُجلا ْلِمْكَأ َل ٌزْنَك ُةَعاَنَقلا َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا بِّتَر ٌةَروُهْشَم( :ًةَلْمُج َنوُكَتِل )ِةَحاَيِّسلا - اَيِزيِلاَم - ـــِب - َنْيَب ٌةَلِص ُةَلَّصلا َو ِدْبَعلا :ىَلاَعَت ُهَلوَق لِمكَأ "َدَسْفَأ" َلْعِفلا لِّوَح .ِمِزَّللا ِلْعِفلا ٰىلِإ ؟ِراَخِّدلا ىَنْعَم اَم اهيف ًةلَمُج نِّوَك )ٌلِعاَف( ١ ٤ ٧ ١٠ ٥ ٦ ٢ ٣ ٨ ٩ .َّرِّزلا َكِّرَحُيِل َدْرَّنلا ُبِلاَّطلا يِمْرَي .ِنْيَتَجَرَد ٰىلَع ُلُصْحَي ،ِةَلِئْسَلا ْنَع َةَباَجلإا ُعيِطَتْسَي ْيِذَّلا .ُهْنِم ٌةَدِحاَو ٌةَجَرَد ُصَقْنُت ،ِةَلِئْسَلا ْنَع َةَباَجلإا ُعيِطَتْسَيَل يِذَّلا .١ .٢ .٣ :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط ِرَفَّسلا ُةَبْعُل 60 ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا َنوُّتِسو ٌدِحاَو ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِرِواَحُملا ْنَع ِتَلاَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِةَنَّيَعُملا .ِةَفِلَتْخُملا ِتاَريِثُملاِب • يِف اَهُماَدْخِتْساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا • ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا ٰىلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ِلِعاَفلا ُبِئاَنَو ِهِب ُلوُعْفَمـلا( .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا • ُّيِوَفَّش�لاُريِبْعَّتلا ُدِعاَوَقلاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا ُّيِمَلْس�ِإلا ُمَلاَعلا 61 ٥ ،ُهُتاَكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا ،ِميِحَّرلا ِنٰمْحَّرلا ِللها ِمْسِب ُبَّلُّطلا يِئَلَمُز ،ُلِضاَفَلأا اَنوُمِّلَعُم ،ُمَرَتْحُمـلا ِةَسَرْدَملا ُريِدُم .ُءاَّبِحَلأا ُتاَبِلاَّطلاَو اهُناَوْنُعَو ،ِمْوَيلا اَذٰهِل ِحاَبَّصلا َةَمِلَك ْمُكَل َمِّدَقُأ ْنَأ يِنُدِعْسُي ."ْيِداَؤُف يِف ُسْدُقلَا" ِضْرَأ ٰىلَع ُعَقَت يِتَّلا ُةَكَراَبُمـلا ُةَنيِدَمـلا ِهِذٰه ،ُماَرِكلا ُروُضُحلا اَهُّيَأ اَهْنِمَو ،ﷺ ِلْوُسَّرلاِب َيِرْسُأ اَهْيَلِإَو .اًّدِج ٌةَريِبَك ٌةَّيِّمَهَأ اَهَل َنيِطْسَلِف َعْضَوَو اَهَعْضَو ُمَلْعَي َل اَّنِم ُريِثَكلاَف ،َكِلٰذ َعَمَو .ِءاَمَّسلا ٰىلِإ ِهِب َجِرُع .اَهيِف َنوُشيِعَي َنيِذَّلا اَهِلْهَأ ،ِللها يِف يِتَوْخِإ ٍّرِمَتْسُم ٍباَرِطضا يِف ُسْدُقلا ؟َمْوَيلا ِسْدُقلا ُعْضَو اَم َنوُمَلْعَت ْلَه َنيِدَّرَشُملاَو ْمِهِضْرَأ يِف َنْيِفَعْضَتْسُمـلا َنْيَب اَهُؤاَنْبَأ ُشيِعَي ُثْيَح يِذَّلا ُّيِنْوُيْهَّصلا ُلَلِتحلاا ُهَّنِإ ؟اَذٰه ْنَع ُلْوُؤْسَملا ْنَم .ْمِهِنَطَو ْنَع اوُماَق ْذِإ َنوُدِماَص َنيِطْسَلِف َءاَنْبَأ َّنِكٰـلَو .اَهيِف ُدِسْفُيَو اَهْيَلَع ُرِطْيَسُي .اَهِريِرْحَت ِلْجَأ ْنِم ِةَضاَفِتنلااِب ْدِّيَقَو ،َنيِّلَتْحُمـلا ْنِم ىَصْقَلأا َدِجْسَمـلاَو َفيِرَّشلا َسْدُقلا ْظَفحا َّمُّهٰللا اَنَناَوْخِإ رُصنا َّمُهّٰللَا ،ْمِهيِدْيَأ ْنِم اَمُهْرِّرَحُي ِنيِّدلا ِحَلَصَك اًدِئاَق اَمُهَل ِناَيْنُبلاَك اوُنوُكَي ىَّتَح ْمُهَلْمَش ْعَمجاَو ْمُهَّفَص ْدِّحَوَو َنْيِطسَلِف يِف ٰىلَعَو ٍدَّمَحُم اَنِدِّيَس ٰىلَع للها ِّلَصَو .اًضْعَب ْمُهُضْعَب ُّدُشَي ِصوُصْرَملا .َنيِمَلاَعلا ِّبَر َِِِّلله ُدْمَحلاَو .ْمِّلَسَو ِهِبْحَصَو ِهِلآ َنوُّتِسَو ِناَنْثِا ُةَعَلاَطُملا 1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ِلْصَفلا َماَمَأ ِهيِقْلُأَو َّصَّنلا ُأَرْقَأ يِداَؤُف يِف ُسْدُقلا :ِحاَبَّصلا ُةَمِلَك ِةَءاَرِقلا ُحاَتْفِم .ِراَرْقِتسلا ُّدِض :ٌباَرِطضا :ُةَضاَفِتنلاا .ِلَلِتحلا ُّدِض ُةَمَواَقُملا :ُلْوُؤْسَملا .ٍلَمَعِب ْوَأ ٍءْيَشِب ُفَّلَكُملا يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا َعِفُر :َجِرُع ُرِّمَدُي :ُدِسْفُي ُءَليِتسلا :ُلَلِتحلا َنوُحِزاَّنلا :َنْوُدَّرَشُملا :َنْوُفَعْضَتْسُملا َنْوُموُلْظَملا ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا 6٢ َنوُّتِسَو ٌةَثَلَث 1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبْيِجُأ ؟ُسْدُقلا َيِه اَم ؟َنْيِمِلْسُمْلِل ِسْدُقلا ُةَّيِّمَهَأ اَم ؟ِلَلِتحلا َتْحَت َنيِّيِنيِطْسَلِفلا ُعْضَو اَم ؟ِةَّمُلأا ُةَّيِضَق ُةَّيِنْيِطْسَلِفلا ُةَّيِضَقلا لَه ؟َنْيِطْسَلِف ِبْعَش َهاَجِت َنْيِمِلْسُملا َفِقْوَم ْرُكْذُا .ٌةَّيِدوُهَي ٌةَمَّظَنُم .ْمِهِتَلَص يِف َنوُمِلْسُمـلا اَهُلِبْقَتْسَي ٌةَهِج .ٍّقَح ِرْيَغِب ْمِهِراَيِد ْنِم اوُجِرْخُأ َنيِذَّلا .َنيِطْسَلِف يِف ٌةَّيِخيِراَت ٌةَنيِدَم ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ١ ٢ ٣ ٤ ج ءّينيطسلف صنسبيسثق ـهتةلبقلا يفعغبباب واحخقعثف نضنودرشم ّيةؤىسقدض ةليشطرضد :ِتاَعَّبَرُمـلا يِف ِةَباَجلإا ْنَع ُثَحْبَأ ُةَعَلاَطُملا ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا 63 ) ( . ِّيِمَلْسلإا ِمَلاَعلا ِةَطِباَر ُّرَقَم ُسْدُقلا )( .ْطَقَف ِمَلْسلإا ٰىلِإ ِةَوْعَّدلا يِف ِةَطِباَّرلا ُلاَمْعَأ ُرِصَحْنَت )( .ِةَّمُْلِل َةَّيِناَسْنلإا ِتاَدَعاَسُملا ُمِّدَقُت ُةَطِباَّرلا )( .ِمَلْسلإا َةَعْمُس ُهِّوَشُي يِذَّلا َباَهْرلإا ُةَطِباَّرلا ُبِراَحُت )( .ِمَلْسلإا ٰىلِإ َةَءاَسلإا ُلِواَحُي ْنَم ٰىلَع ِّدَّرلِل اًبُتُك ُةَطِباَّرلا ُرُشْنَت َل ١ ٢ ٣ ٤ ٥ َنوُّتِسَو ٌةَعَبْرَأ ٌةَمَّظَنُم َيِه ِّيِمَلْسلإا ِمَلاَعلا ُةَطِباَر َةمَّرَكُملا َةَّكَم ُذِخَّتَت ٌةَريِبَك ٌةَّيِمَلْسِإ اًريِبَك اًرْوَد ُةَطِباَّرلا ُبَعْلَتَو .اَهَل اًّرَقَم ُةَطِباَّرلا ُمِّظَنُت .ِمَلْسلإا ٰىلِإ ِةَوْعَّدلا يِف ِةَطِباَّرلا ُلاَمْعَأ ْرِصَحْنَت ْمَل .ِمَلاَعلا يِف ِمَلْسلإا ِرْشَنِل ًةَريِثَك ٍتاَرَمَتْؤُم يِتَّلا َلِكاَشَملا َجِلاَعُتِل اَهَدْوُهُج ُةَطِباَّرلا ُلُذْبَت ْلَب ،ُبْسَحَف ِةَوْعَّدلا يِف ،ِنِهاَّرلا ِتْقَولا يِفَو .َةَّيِناَسْنلإا ِتاَدَعاَسُملا اَهَل ُمِّدَقُتَو ُةَّمُلأا اَهُهِجاَوُت .ُهَتَّمُأ ُلِّلَضُيَو ِمَلْسِلإا َةَعْمُس ُهِّوَشُي يِذَّلا َباَهْرِلإا ُةَطِباَّرلا ُبِراَحُت ُلِواَحُي ْنَم ٰىلَع ِّدَّرلِل اَهُرُشْنَتَو ِمَلْسلإا ْنَع اًبُتُك ُةَطِباَّرلا ُعَبْطَتَو .ِنيِّدلا َوْحَن َةَءاَسلإا ُةَعَلاَطُملا 1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ِةَءاَرِقلا ُحيِتاَفَم ٍداَرْفَأ َنْيَب ٌةَقَلَع :ُةَطِباَّرلا ْمُهُعَمْجَي ٍدَلِب ْوَأ .ٌدِحاَو ٌرْمَأ ُفَّقَوَتَي ُعَّمَجَتَي :ُرِصَحْنَي .ٍةَنَّيَعُم ٍةَطْقُن يِف د:َةَيِتلآا َةَرْقِفلا ُأَرْقَأ ـه:)ٌأَطَخ( ْوَأ )ٌحيِحَص( ُلوُقَأ .ِميِيْقَّتلا َةَراَمِتسا اًمِدْخَتْسُم ِةَرْقِفلِل يِئَلَمُز َةَءاَرِق ُمِّيَقُأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن )http://www.muslimworldleague.com/ :ِعِقْوَم ْنِم ٍفُّرَصَتِب( يِمَجْعُم ىَلِإا ُفيِش�ُأا يِطْعُت :ُمِّدَقُت ُحِّبَقُي :ُهِّوَشُي ىَعْسَي :اًدْهُج ُلُذْبَي ٍّدِجِب ٌزَكْرَم :ٌّرَقَم ُّيِلاَحلا :ُنِهاَّرلا ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا 64 َنوُّتِسَو ٌةَسْمَخ اَنيِد ِيْحُي ْمَل ْنَمِل اــَيْنُد َلَو اـــَناَمَأ َلـــَف َعاــَض ُناــَميلإا اَذِإ ١ اـَنيِرَق اَهَل َءاــَنَفلا َلـَعَج ْدَقَف ٍنـيِد ِرْيِغِب َةاــَيَحـلا َيِضَر ْنـَمَو ٢ اــَنيِقِّرَفَتُم ىَلــُعلا اْوــُنْبَت ْنَلَو ٌداَحــِّتا ِمَمِهــْلل ِديِحْوــَّتلا يِفَو ٣ ِماــَئِولا ِجْهَن ىٰـلَع ْمُكُدِّحَوُي ٌّيـــِبَن ْمـــُكــِتَّمُِلأ ْثـــَعـْبُي ْمـــَلأ ٤ ِمَلـــَّســلاو ِةَّوــُخُْلـــِل ٌراــــَنَم اًعيِمَج ْمُكُتَلْبِقَو ْمُكُفَحْصُمَو ٥ ِماـــــــَنَلأا ُّبَر ٌدـــــِحاو ٌهـٰـلإ ٌميــــِحَر ٌنٰمـْحَر ِّلـُكــلا َقوَفَو ٦ 1،3،٧/1،3،1/1،٢،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:اَهُدِّدَرُأ َّمُث ِةَديِصَقلا ٰىلِإ ُعِمَتْسَأ )http://pakistanar :ُرَدْصَمـلا( ب:ِتاَيْبَلأا َحْرَش ُأَرْقَأ .ِهِنيِد َميِلاَعَت ٰىلَع ُشيِعَي َل ْنَمِـل اَيْنُد َلَف ،ِعَمَتْجُمـلا يِف ُناَمَلأا ُدَجوُي َل ِناَميلإا ِنوُدِب اَيْنُّدلا َّنَِلأ ،ىًنْعَم َلِب اَهُلَعْجَيَو اَهُدِسْفُي ،ِهِتاَيَح يِف اًّيِروُرَض َنيِّدلا ىَرَي َل يِذَّلا ُمِلْسُمـلا .ِةَرِخْلِل ٌةَعَرْزَم .َنوُقِّرَفَتُم ْمُهَو ْمِهِدْجَم َءاَنِب َنْوُعيِطَتْسَي َل ،َنيِنِمْؤُمـلا ُدِّحَوُي ِللهاِب ُناَميلإا .ٍمَلَسَو ٍءاَخِإ يِف ِشْيَعلا ٰىلَع اًعيِمَج ْمِهِديِحْوَتِل اًّيِبَن ِةَّمُلأا ِهِذٰه ٰىلِإ للها َثَعَب ْدَق ٌزْمَر َكِلٰذ ُّلُك ،ِةَلَّصلا يِف اَهُتَلْبِق َيِه ُةَبْعَكلاَو ِةَّمُلأا ِهِذٰهِل ِللها ُباَتِك َوُه ُميِرَكلا ُنآْرُقلا .ْمُهَنْيَب ِمَلَّسلاَو ِةَّوُخُلِل .ِقُّرَفَّتلا ِمَدَعَو ِداَحِّتلا ٰىلِإ اَذٰه ىَعدَأَو ،ٌدَحَأ ٌدِحاَو ٌهٰـلِإ َنوُمِلْسُملا ِهِب ُنِمْؤُي يِذَّلا للها ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأ َّمُث ْتِنْرَتْنلإا يِف لاَبْقِإ دَّمَحُم ِرِعاَّشلِل ِةَّيِتاَّذلا ِةَريِّسلا ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا لاَبْقِإ دَّمَحُمِل ِحْوُّرلا ِثيِدَح ُةَديِصَق ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا 65 ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا َنوُّتِسَو ٌةَّتِس1،3،٧/1،3،6ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج:َةَيِتلآا َرَوُّصلاَو ِتاَموُلْعَمـلا اًمِدْخَتْسُم يِقيِدَص َعَم َراَوِحـلا يِرْجُأ ٰىلِإ ِدْفَولا ُةَلْحِر ِةَبَلاَطُمْلِل نَدْنَل .ِدَلَبلا ِلَلْقِتساِب اَيِناَطيِرَب ُةَقَفاَوُم اَيِزيِلاَم ِحْنَم ٰىلَع .ِلَلْقِتسلا ْنَع ُنَلْعلإا ِلَلْقِتسلا .اًّيِمسَر ُرُّوَطَت َدْعَب ِدَلَبلا .ِلَلْقِتسلا ُلَلِتحلا يِف ُّيِبَنْجَلأا .اَيِزيِلاَم ُلَلِتحلا َثَدَح ىَتَم ؟اَنِدَلِب يِف ُّيِبَنْجَلأا ُّيِبَنْجَلأا ُلَلِتحلا َثَدَح ... ِماَع يِف اَيِزيِلاَم يِف ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا 66 ب ْنَع ُّلِقَي َلا اَميِف ِّيِمَلْسلإا ِمَلاَعلا ْنَع اًعوُضْوَم ُبُتْكَأ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلاَو ِرَوُّصلاِب اًنيِعَتْسُم ًةَمِلَك ١٠٠ َنوُّتِسَو ٌةَعْبَس 1،5،6/1،5،3/1،5،٢ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ٌّطَخ اَهَتْحَت ْيِتَّلا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم ْنَع ُثَحْبَأ ١ ٢ ٣ ٤ .ِساَّنلا َْيَب ِماَئِولاَو ِمَلَّسلا ىٰـلِإ ُمَلْسلإا اَعَد .ِمَلاَعلا يِف َنيِمِلْسُمـلا َنْيَب ِةَّوُخُلأا ُراَعِش ِّجَحلا ُكِساَنَم .ِمَجَعلاَو ِبَرَعلا ْنِم ِماَنَلأا ُدِّيَس ﷺ ٌدَّمَحُم .ِحاَجَّنلاَو ِمُّدَقَّتلِل ٌةَّيِوَق ٌمَمِه َنيِمِلْسُمْلِل َنوُكَت ْنَأ ُبِجَي يِريِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا ٌةَّيِناَسْنِإ ٌتاَدَعاَسُم ٌديِحْوَت َنوُموُلْظَم ٌعاَمِتجا ُتاَوَرَّثلا ِمَلاَعلا ُءاَحْنَأ ُةَّيِنَغلا َنوُمِلْسُملا ِللها ُةَمْعِن ٌةَفِلَتْخُم ٌبوُعُش ُّجَحلا ٌدِحاَو ٌنيِد ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا 6٧ َنوُّتِسَو ٌةَيِناَمَث ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا 1،5،6/1،5،4ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج:ِةَيِتلآا ِتاَموُلْعَمـلاِب اًنيِعَتْسُم ِةَحاَيِّسلِل اًّيِجيِوْرَت اًنَلْعِإ ُبُتْكَأ ِلوُض�اَنَألا ِض�ْرَأا اَيِكْرُت يِف ٌةَّيِحاَيِض� ٌةَلْحِرِلوُض�اَنَألا ِض�ْرَأا اَيِكْرُت يِف ٌةَّيِحاَيِض� ٌةَلْحِر ّيِزيِلاَم تيِجْنِر ٥٠٠٠ َفِحاَتَمَو ٍةَّيِحاَيِس َنِكاَمَأ ٰىلِإ ٌتاَراَيِز • ٍماَّيَأ ُةَرَشَع ِةَراَيِّزلا ُةَّدُم • ٍموُجُن ِةَثَلَث ِزاَرِط ْنِم ٌقُدْنُف • : يِتٓلا ِمْقَّرلاِب ُلاَصِّتلا ىَجْرُي ِتاَموُلْعَمـلا ْنِم ٍديِزَمـِل ٠١٢ - ٦٣٦٣٨٣٩٠٠ يِف ُةَحاَيِّسلا ِناَرَيَّطلا ُةَكِرَش ِةَرِكْذَّتلا ُرْعِس ِةَلْوَّدلا ْوَأ ِدَلَبلا ُمسا ِةَلْحِّرلا ُراَعِش طقف تيجنر ٥٠٠٠ ارسامأ راصح يلمور ةعلق ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا 68 َنوُّتِسَو ٌةَعْسِت ُدِعاَوَقلا ٢،8،٢/٢،8،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:َلَوْدَجـلا ُظِحَلاُأ ِهِب ُلوُعْفَملا ُلِعاَفلا ُلْعِفلاُلَمُجلا َسْدُقلا ُحَلَصَحَتَف.َسْدُقلا ِنْيِّدلا ُحَلَص َحَتَف ١ ِنيَتَسَرْدَم ُسْيِئَّرلا َسَّسَأ.ِنيَتَسَرْدَم ُسْيِئَّرلا َسَّسَأ ٢ َنيِّيِباَهْرلإا ُةَلْوَّدلا ُبِراَحُت.َنيِّيِباَهْرلإا ُةَلْوَّدلا ُبِراَحُت ٣ ِتاَدَعاَسُملاُةَموُكُحلا ُمِّدَقُت.ِةَّيِعَّرلِل ِتاَدَعاَسُملا ُةَموُكُحلا ُمِّدَقُت ٤ َكاَخَأ ٌريِمَض :َتْنَأ ٌرِتَتْسُم ْرُصْنُا.ِسْدُقلا يِف َكاَخَأ ْرُصْنُا ٥ ٌريِمَض :ي ٌمِّلَكَتُم ٌدَّمَحُمَدَعاَس.ٌدَّمَحُم يِنَدَعاَس ٦ ِهِب ُلوُعْفَمـلا ِهِب ٌلوُعْفَم ِءاَيلاِب ُعْمَجَو ىَّنَثُملا( )ُمِلاَّسلا ِرَّكَذُملا ُفِلَلأا )ُةَسْمَخلا ُءاَمْسَلأا( ُةَحْتَفلا ُعْمَجَو ُدَرْفُملا( )ِرْيِسْكَّتلا ُةَرْسَكلا ِثَّنَؤُملا ُعمَج( )ِمِلاَّسلا :ِهِب ٍلوُعْفَم ِبْصَّنلا ُتاَمَلَع ُفاَضُملا ُمسلا ُبَصْنُي ِةَحْتَفلاِب ِمِّلَكَتُملا ِءاَي ٰىلِإ .ِةَرَّدَقُملا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا.ِلِعاَفلا ُلْعِف ِهْيَلَع َعَقَو اَم ٰىلَع ُّلُدَي ٍبوُصْنَم ٍمسا ُّلُك :ِهِب ُلوُعْفَمـلا ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا 69 ٢،8،3 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ُباَرْعلإا .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم :َسْدُقلا .ِءاَيلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم :ِنْيَتَسَرْدَم .ِءاَيلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم :َنيِّيِباَهْرلإا .ِةَرْسَكلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم :ِتاَدَعاَسُملا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم :يِدَلَب .ِءاَيلا َلْبَق ام ٰىلَع ِةَرَّدَقُمـلا .ِفِلَلأاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم :َكاَخَأ ِنوُكُسلا ٰىلع ٌّيِنْبَم ٌمِّلَكَتُم ٌرْيِمَض :ي .ِهِب ٌلْوُعْفَم ٍبْصَن ِّلَحَم يِف .َسْدُقلا ِنْيِّدلا ُحَلَص َحَتَف .ِنْيَتَسَرْدَم ُسْيِئَّرلا َسَّسَأ .َنيِّيِباَهْرلإا ُةَلْوَّدلا ُبِراَحُت ُةَموُكُحلا ُمِّدَقُت .ِةَّيِعَّرلِل ِتاَدَعاَسُملا .يِدَلَب ُّبِحُأ .ِسْدُقلا يِف َكاَخَأ ْرُصْنُا .ٌدَّمَحُم يِنَدَعاَس َنوُعْبَسَ ُدِعاَوَقلا ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا ٧0 َنوُعْبَسَو ٌدِحاَو ُدِعاَوَقلا ٢،8،4/٢،8،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج:ِةَيِتلآا ِتاَراَبِعلا ْنِم ِهِب َلوُعْفُمـلا ُجِرْخَتْسَأ .َيْأَّرلا ِناَسيِئَّرلا َلَداَبَت .ِنْيَدِجْسَم َنْوُّيِوَرُقلا ىَنَب .َدَلِبلا ُةَّيِلْهَلأا ُبْرَحلا ُرِّمَدُت .َعْبَسلا ِتاَءاَرِقلا ُبِلاَّطلا َمَّلَعَت .ُهُتْبَجَأَف ٌدَّمَحُم ْيِناَداَن .ٍقُلُخ اَذ ْمِرْكَأ .ِقُلُخلا َنْسُح ُذاَتْسُلأا َمَّلَع ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ د:ُهُبِرْعُأَو ِةَيِتلآا ِلَمُجـلا يِف ِهِب َلْوُعْفَمـلا ُجِرْخَتْسَأ ـه:ٍةَدْيِفُم ٍلَمُج يِف ِهِب ًلاوُعْفَم َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُلَعْجَأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ .ِهِبْنَذ ْنِم ُبوُتَيَو ُهَّبَر ُدِباَعلا ُدُبْعَي .ِةَباَغلا يِف ِنْيَتَرَجَش ُتْعَطَق .ِةَكِرَّشلا يِف َنْلَمْعَي ِتاَفَّظَوُملا ُتْيَأَر .ِدِجْسَملا يِف َكاَبَأ ُتْلَباَق .َنيِمِّلَعُمـلا ُبَّلُّطلا ُمِرَتْحَي َنوُقِفاَنُملا ُتاَنَبلا ُجاَّجُحلا ِناَمَرَحلا ِناَدَيلا ِناَتَنيِدَملا ُةَّيِنَغلا ٍمْلِع وُذ ُتاَراَّيَّسلا َنوُسِدْنَهُملا ُناَيْنُبلا ُبُتُكلا ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا ٧1 ُدِعاَوَقلا َنوُعْبَسَو ِناَنْثِا٢،9،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:َةَيِلاَّتلا َةَلِثْمَلأا ُأَرْقَأ ِلِعاَفلا ُبِئاَن اَمِب ُعَفْرُي ِلِعاَفلا ُبِئاَن - ُلِعاَفلا ِهِب ُعَفْرُي ِموُلْعَملِل ٌّيِنَبَم:َأَرَق - ِلوُهْجَمْلِل ٌّيِنْبَم :َئِرُق - يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا يِضاَملاُعِراَضُملا ُأَرْقُي ُأَرْقَي ُجَرْخُي ُجِرْخُي ُرَظَتنُي ُرِظَتنَي ُلَّبَقَتُي ُلَّبَقَتَي َئِرُق َأَرَق َجِرْخُأ َجَرْخَأ َرِظُتنُا َرَظَتنا َلِّبُقُت َلَّبَقَت َجِرْخُتسُا َجَرْخَتسا ِلْوُهْجَملِل ِلْعِفلا ُءاَنِب ُجَرْخَتْسُي َجِرْخَتْسَي .ُنآْرُقلا َئِرُق .ِناَسْرَّدلا َبِتُك ١ ٢ .َنوُحِجاَّنلا ُمَّرَكُي .ُقاَبْطَلأا ُلَسْغُت ٣ ٤ .ِلوُهْجَمْلِل ِّيِنْبَملا ِلْعِفلا َدْعَب يِتْأَي ٌمسا َوُه :ِلِعاَفلا ُبِئاَن .ُهُلِعاَف َفِذُح يِذَّلا ُلْعِفلا َوُه : ِلوُهْجَمْلِل ُّيِنْبَملا ُلْعِفلا ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا ٧٢ ج د :ُهُبِرْعُأ َّمُث ِةَيِتٓلاا ِلَمُجلا ْنِم ِلِعاَفلا َبِئاَن ُجِرْخَتْسَأ :ِلِعاَفلا ِبِئاَن ٰىلِإ ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ِهِب َلْوُعْفَملا ُلِّوَحُأ َنوُعْبَسو ٌةَثَلَث ُهُباَرْعِإِلِعاَفلا ُبِئاَنُةَلْمُجلا .ِلَبَجلا ٰىلَع ُرْصَقلا َيِنُب١ .ِسْدُقلا ٰىلِإ ُتاَدَعاَسُملا ْتَلِسْرُأ٢ .ِةَنيِدَملا يِف ِناَتَسَرْدَم ْتَسِّسُأ٣ : ىَلاَعَت َلاَق٤ : ىَلاَعَت َلاَق٥ .ْمِهِراَيِد ْنِم َنوُّيِنْيِطْسَلِفلا َجِرْخُأ٦ ٢،9،٢/٢،9،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُدِعاَوَقلا .َناَضَمَر ِرْهَش يِف َماَيِّصلا للها َبَتَك .َنيِمِّلَعُمـلا ُذيِمَلَّتلا ُمِرَتْحَي .ِنْيَضيِرَمـلا ُبيِبَّطلا ُجِلاَعُي .َخْيِراَوَّصلا اَكْيِرْمَأ ْتَعَنَص .ِتاَراَّيَّسلا اَيِزْيِلاَم ْتَرَّدَص ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ب:ُباَرْعلإا ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ِةَّمَّضلاِب ٌعْوُفْرَم ٍلِعاَف ُبِئاَن :ُنآْرُقلا.ُنآْرُقلا َئِرُق .١ .ِفِلَلأاِب ٌعْوُفْرَم ٍلِعاَف ُبِئاَن :ِناَسْرَّدلا.ِناَسْرَّدلا َبِتُك .٢ .ِواَولاِب ٌعْوُفْرَم ٍلِعاَف ُبِئاَن :َنْوُحِجاَّنلا.َنْوُحِجاَّنلا ُمَّرَكُي .٣ ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا ٧3 َنوُعْبَسَو ٌةَعَبْرَأ ُدِعاَوَقلا ُمَلْظُي َدِلُو َرِسُك ُشَقاَنُي َلِّبُقُت َرِثْعُبَجِلوُعَسِّسُأ َلِعُجَبِقْوُع ٢،9،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ـه و :ٍبِساَنُم ٍلِعاَف ِبِئاَنِب ِتاَغاَرَفلا َُلْمَأ :ِةَيِتلآا ِلاَعْفَلِل ِلِعاَفلا ُبِئاَن اَهيِف ًةَدْيِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأ .ٍناَكْرَأ ِةَسْمَخ ٰیلَع َيِنُب .ٍرْدَب ِةَوْزَغ يِف َمِزُه .ٍةَرْيِثَك َكِراَعَم يِف َرِصُن .ِةَبَتْكَمـلا َلِخاَد ُعَنْمُي .ِناَذَلأا َدْنِع ُقَلْغُت ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ز:ِموُلْعَملِل ِّيِنْبَملا ٰىلِإ ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َلاَعْفَلأا ُلِّوَحُأ ِمْوُلْعَملل ُّيِنْبَملاِلْوُهْجَملِل ُّيِنْبَملا .َسْرَّدلا ُمِّلَعُملا ُحَرْشَي.ُسْرَّدلا ُحَرْشُي١ .ِعَنْصَملا يِف ُتاَراَّيَّسلا ْتَعِنُص٢ .اًحاَبَص ِةَسِداَّسلا ِةَعاَّسلا يِف ُباَوْبَلأا ُحَتْفُت ٣ .َنْوُفَعْضَتْسُملا ُمَعْطُي٤ .ِءاَعُّدلا َدْنِع ِناَدَيلا ُعَفْرُت٥ .َنيِمَلاَعْلِل ًةَمْحَر ُّيِبَّنلا َثِعُب ٦ ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا ٧4 ُةَّي ِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َنوُعْبَسَو ٌةَسْمَخ :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط َةَرُكلا ُبِلاَّطلا يِمْرَي .ِةَحْوَّللا ٰىلِإ َةَرْيِغَّصلا ِلاَؤُّسلا نَع ُبِلاَّطلا ُبيِجُي .ُةَرُكلا ُهْتَباَصَأ يِذَّلا ُلُصْحَي يِذَّلا َوُه ُزِئاَفلا .ِتاَجَرَّدلا ىَلْعَأ ٰىلَع َنْيَأ ِهِذٰه يِف ِهِب ُلْوُعْفَملا ُعيِطَتْسَي َل" ؟ِةَلْمُجلا اِذٰه ْنِم يِنَدُرْطَي ْنَأ ٌدَحَأ ".ِناَكَمـلا "َراَشَأ"َلْعِفلا لِّوَح ِّيِنْبَملا ٰىلِإ .ِلْوُهْجَملِل ٍتاَجَرَد ٥ ًةَجَرَد ١٥ ًةَجَرَد ٢٥ ًةَجَرَد ٣٠ ًةَجَرَد ٢٠ ٍتاَجَرَد ١٠ ِةَكَلْمَمـلا ُةَمِصاَع اَم ؟ِةَّيِدوُعُّسلا ِةَّيِبَرَعلا ٍرْهَش ِّيَأ يِف َنوُمِلْسُمـلا يِّدَؤُي ؟ِّجَحلا َةَضيِرَف ؟"ُنآْرُقلا َئِرُق" ُباَرْعِإ اَم ْنِم َسْدُقلا َرَّرَح ْنَم ؟َنيِّيِبيِلَّصلا ِةَياَمِّرلا ُةَبْعُل ُةَس�ِماَخلا ُةَدْحَولا ٧5 َنوُعْبَسَو ٌةَّتِس • • ُةَعَلاَطُملا ِةَنَّيَعُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتلااَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك .ِةَفِلَتْخُملا ِتاَريِثُملاِب اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك )٦٩٩٩-٥٠٠١( ِداَدْعَلأاَو ِماَقْرَلأا ُةَباَتِك • • يِف اَهُماَدْخِتساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا • ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا ِةَرْدُقلا َعَم )اَمُهُعاَوْنَأَو ُرَبَخلاَو ُأَدَتْبُملا( .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا ٰىلَع • ُّيِوَفَّش�لاُريِبْعَّتلا ُدِعاَوَقلاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا٦ ِض�ْرَألا يِف ُةَفيِلَخ ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق 7٦ أ:ُشِقانُأَو ُأَرْقَأ ُةَعَلاَطُملا ِقيِّدِّصلا ٍرْكَب يِبَأ ِةَفَلِخ ُةَّصِق َةَّيِدَليِملا ٥7٣ َةَنَس َةَّكَم يِف َدِلُو .ﷺ ِللها ِلوُسَر َدْعَب ٍةَفيِلَخ َلَّوَأ ِقيِّدِّصلا ٍرْكَب وُبَأ َناَك َنيِلَّوَلأا َنيِقِباَّسلا ْنِم َوُهَو .ةَّيِدَليِملا ٦٣٤ َةَنَس َيِّفُوُتَو ٍرُهْشَأ ِةَّتِسَو ِنْيَتَنَسِب ِليِفلا ِماَع َدْعَب ُساَّنلا َعِمَس اَمَدْنِع .ِةَنيِدَمـلا ٰىلِإ َةَّكَم ْنِم ِّيِبَّنلِل اًقِفاَرُم ُقيِّدِّصلا ٍرْكَب وُبَأ َرَجاَه .ِمَلْسلإا يِف ْنَم ":َلاَقَف ِساَّنلاِب َبَطَخَو ُهْنَع للها َيِضَر ٍرْكَب وُبَأ َءاَجَف .ُهوُقِّدَصُي ْمَل ،ﷺ ِلوُسَّرلا ِةاَفَو َرَبَخ َماَق اَذٰهِبَو ."ُتوُمَي َلا ٌّيَح للها َّنإَف للها ُدُبْعَي َناَك ْنَمَو ،َتاَم ْدَق اًدَّمَحُم َّنإَف اًدَّمَحُم ُدُبْعَي َناَك .ﷺ ِهِتاَفَو ِرَبَخ ِلوُبَق ِمَدَعِل ِساَّنلا َنْيَب ُرِشَتْنَت ْتَداَك يِتَّلا ِنَتِفلا ِءاَفْطإِب ُهْنَع للها َيِضَر ٍرْكَب وُبَأ َةَفيِلَخ ُنوُكَيَس ْنَم يِف اوُرَواَشَتَيِل َةَدِعاَس يِنَب ِةَفيِقَس يِف َنوُرِجاَهُمـلاَو ُراَصْنَلأا َعَمَتجا َدْعَبَو .ﷺ ِللها ِلوُسَر َدْعَب ِةَفيِلَخلا ِراَيِتخا يِف ٌفَلِخ َثَدَحَف .ﷺ ِللها ِلوُسَر ِةاَفَو َدْعَب ،اًعيِمَج ِهِتَعَياَبُمِب ُساَّنلا َماَقَف ،ًةَفيِلَخ ٍرْكَب يِبَأ ِةَعَياَبُم ٰىلَع اًعيِمَج َنوُمِلْسُمـلا َقَفَّتا ِةَشَقاَنُمـلا .ِمَلْسلإا يِف َلَّوَلأا َةَفيِلَخلا ٍرْكَب وُبَأ َراَصَف اَّمَأ :ِهيَلَع ىَنْثَأَو للها َدِمَح ْنَأ َدْعَب َلاَقَو َرَبْنِمـلا َدَعَص ،ٍرْكَب يِبَأ ُةَعَياَبُم ْتَّمَت ْنَأ َدْعَبَو ُتْأَسَأ ْنِإَو ،يِنوُنيِعَأَف ُتْنَسْحَأ ْنإَف ْمُكِرْيَخِب ُتْسَلَو ْمُكْيَلَع ُتيِّلُو ْدَق يِّنإَف !ُساَّنلا اَهُّيَأ ،ُدْعَب ُهَّقَح ِهْيَلِإ َعِجْرُأ ىَّتَح يِدْنِع ٌّيِوَق ْمُكيِف ُفيِعَّضلاَو .ٌةَناَيِخ ُبِذَكلاَو ٌةَناَمَأ ُقْدِّصلا .يِنوُمِّوَقَف َداَهِجلا ٌمْوَق ُعَدَي َلا .للها َءاَش ْنِإ ُهْنِم َّقَحلا َذُخآ ىَّتَح يِدْنِع ٌفيِعَض ْمُكيِف ُّيِوَقلاَو ،للها َءاَش ْنِإ يِنوُعيِطَأ .ِءَلَبلاِب للها ْمُهَّمَع َّلاِإ ٍمْوَق يِف ُةَشِحاَفلا ُعيِشَت َلاَو ،ِّلُّذلاِب للها ْمُهَلَذَخ َّلاِإ ِللها ِليِبَس يِف .ْمُكْيَلَع يِل َةَعاَط َلَف ُهَلوُسَرَو للها ُتْيَصَع اَذإَف ُهَلوُسَرَو للها ُتْعَطَأ اَم َنوُعْبَسَو ٌةَعْبَس١،١،٢/١،١،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم )ٍماَشِه ِنبلا ِةَّيِوَبَنلا ةَريِّسلا ْنِم ٍفُّرَصَتِب( 77 ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا َنوُعْبَسَو ٌةَيِناَمَث ؟ُقيِّدِّصلا ٍرْكَب وُبَأ َدِلُو ىَتَم ؟ﷺ َلوُسَّرلا ٍرْكَب وُبَأ َقَفاَر َنْيَأ ٰىلِإ ؟ﷺ ِلوُسَّرلا ِةاَفَو َدْعَب َنوُمِلْسُمـلا َفَلَتخا ٍءْيَش ِّيَأ يِف .َنوُرِجاَهُمـلاَو ُراَصْنَلأا ِهيِف َعَمَتجا يِذَّلا َناَكَمـلا ْرُكْذُا ؟ِةَفَلِخلاِب ٍرْكَب يِبَأ ِةَعَياَبُم ٰىلَع َنوُمِلْسُمـلا َقَفَّتا اَذاَمـِل ،َكِيْأَر يِف َتاَم ٌبِحاَصُم ُعيِشَت َقَّرَفَت ُتْأَسَأ ٌلاَعْشِإ ُةَعَلاَطُملا ١،٣،٢/١،١،٢/١،١،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:يِتْأَي اَّمَع ُبيِجُأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ١ ٢ ٣ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ج:ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأ ُةَرَواَشُملا يِنوُدِعاَس ٤ ٥ ٌّيِوَق ُتيَصَع د:ِّصَّنلا ْنِم ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِداَدْضَأ ْنَع ُثَحْبَأ ُرِّوَصُي ْيِذَّلا تِنْرَتْنلإا ٰىلَع "ِمَلْسلإا ُءاَمَظُع" ُهُناَوْنُع وُيِديِفلا ْنَع ُثَحْبَأ .ًةَفيِلَخ ٍرْكَب يِبَأ ِراَيِتخاَو ﷺ ِلوُسَّرلا ِةاَفَو َمْوَي َثَدَح اَم ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا ُهْنَع ىَّلَخَت :ُهَلَذَخ اَضِّرلا :ُلوُبَقلا ُعاَزِّنلا :ُفَلِخلا ُةَعاَّطلا :ُةَعَياَبُملا اَنِّزلا :ُةَشِحاَفلا 78 ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا َنوُعْبَسَو ٌةَعْسِت١،١،٢/١،١،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ـه:ُمَهْفَأَو ُأَرْقَأ ُةَعَلاَطُملا .ِضْرَلأا يِف ِةَفيِلَخلا ْنَع اَهِبَّلُطَو ِةَمَّلَعُمـلا َنْيَب ُراَوِحلا ُروُدَي : ِةَيلآا ىَنْعَم اَم !يِتَذاَتْسُأ اَي ؟"ًةَفيِلَخ ِضْرَلأا يِف ٌلِعاَج يِّنِإ" َضْرَلأا ُناَسْنلإا ُرِّبَدُي َفْيَكَو .ُناَوْضِر اَي ٌزاَتْمُم ؟ ُةَديِشَر اَي ،ٌةَرْكِف ِكَدْنِع ْلَه ؟اَهُرِّمَعُيَو َرِّمَعُي ْنَأ ِناَسْنلإا ٰىلَع يِغَبْنَي .اَهِب للها َرَمَأ يِتَّلا ِةَقيِرَّطلاِب َضْرَلأا ُةَعاَط َيِه ُةَقيِرَّطلا ِهِذٰهَو .ُةَديِشَر اَي ِتْنَسْحَأ ِرَكْنُمـلا ْنَع ُيْهَّنلاَو ِفوُرْعَمـلاِب ُرْمَلأاَو ِللها .ِشِحاَوَفلاَو ِداَسَفلا ْنِم ِضْرَلأا ُظْفِحَو َّنَأ يِنْعَي اَذٰه .يِتَذاَتْسُأ اَي َةَباَجلإا ُلِواَحُأ .اَهِريِمْعَتَو ِضْرَلأا ِريِبْدَت ْنَع ٌلوُؤْسَم َناَسْنلإا َرَّبد ُرَدْصَم :ُريِبْدَّتلا .ِةَراَدلإا ىَنْعَمِب .ِةَيِصْعَملا ُّدِض :ُةَعاَّطلا ُءاَنِبلاَو ُديِيْشَّتلا :ُريِمْعَّتلا .ُحَلْصلإاَو ٍةَشِحاَف ُعْمَج :ُشِحاَوَفلا ُرِئاَبَك ىَنْعَمِب يِصاَعَملا .ِاَنِّزلاَك ِةَءاَرِقلا ُحْيِتاَفَم .ِضْرَلأا يِف ًةَفيِلَخ َنوُكَيِل َناَسْنلإا َقَلَخ َّلَجَو َّزَع للها َّنَأ ٰىلِإ ُريِشُت ُةَيلآا ؟"ِضْرَلأا يِف ِناَسْنلإا ُةَفَلِخ" ىَنْعَم ُفِرْعَت ْلَه !ُناَوْضِر اَي َتْنَأَو 7٩ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ُةَعَلاَطُملا َنوُناَمَث ؟"ًةَفيِلَخ ِضْرَلأا يِف ٌلِعاَج يِّنِإ" ُةَيلآا ُريِشُت اَمَلاِإ ؟"ِضْرَلأا يِف ٌةَفيِلَخ ُناَسْنلإا" ـِب ُداَرُمـلا اَم ؟اَهُرِّمَعُيَو َضْرَلأا ُناَسْنلإا ُرِّبَدُي َفْيَك .للها ُهَرَمَأ اَمَك ِضْرَلأا ِريِمْعَت ِقُرُط َضْعَب ْرُكْذُا ٰىلَع ُبِجَي ٌفَّلَكُم ُةَليِسَولا ٌريِمْعَت ٌةَيِصْعَم َرَمَأ و:يِتْأَي اَّمَع ُبيِجُأ ١ ٢ ٣ ٤ ١ ٢ ٣ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ز:ِراَوِحلا ْنِم ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكْلا ِفِداَرُم ْنَع ُثَحْبَأ َناَص ُمَلْعَت ٤ ٥ ٌةَعاَط ُرَكْنُمـلا ح:ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكْلا ِداَدْضَأ ْنَع ُثَحْبَأ ١،٣،٢ /١،١،٢ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم8٠ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا أ:ُلِّثَمُأ َّمُث ُأَرْقَأ .ِلْصَفلا ِسيِئَر ِراَيِتخا ِةَّيِفْيَك َلْوَح ِهِبَّلُطَو ِمِّلَعُمـلا َنْيَب ُراَوِحلا ُروُدَي .ِلْصَفلا َماَمَأ ُهُحَرْشَأَو ِلْصَفْلِل َّيِميِظْنَّتلا َلَكْيَهلا ُمُسْرَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ٌفيِلْكَت ُةَساَئِّرلا .ًافيِرْشَت ْتَسيَلَو ِءاَمَكُحلا ُلْوَق .ِلْصَفلا َسيِئَر ُراَتْخَنَس َمْوَيلا !ُءاَّزِعَلأا يِتاَنَبَو يِئاَنْبَأ ؟ِعوُضوَملا اَذٰه َلْوَح ٌحاَرِتقا ْمُكَدْنِع ْلَه ُتاَفَصاَوُم اَم .ُليِبَن اَي َتْنَسْحَأ ؟ِلَّهَؤُمـلا ِحَّشَرُمـلا ؟ُةَيِلاَّتلا ُةَوْطُخلا اَم .ىٰدُه اَي ٌةَزاَتْمُم َنوُكَي ْنَأ ِحَّشَرُملا ٰىلَع يِغَبْنَي .اًطِبَضْنُمو ًلاِداَعَو اًقِداَص .ٍحَّشَرُم ِلَضْفَأ ِراَيِتخا يِف ِتيِوْصَّتلاِب ُموُقَن ِرَثْكَأ ٰىلَع ُلُصْحَي يِذَّلا ُحَّشَرُمـلا .ِلْصَفلا َسيِئَر ُنوُكَيَس ِتاَوْصَلأا .يِتاَنَبَو يِئاَنْبَأ اَي اًعيِمَج ْمُتْنَسْحَأ َنوُناَمَثَو ٌدِحاَو١،٣،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِحَّشَرُمـلا ِتاَفَصاَوُم ُنيِيْعَت اَنْيَلَع .يِذاَتْسُأ اَي ٌةَرْكِف يِدْنِع ُةَوْطُخلا اَم .ُرَمُع اَي ٌميِظَع ؟َتيِوْصَّتلا يِلَت يِتَّلا 8١ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ب:ِةَيِتلآا ِتاَراَبِعلاِب اًنيِعَتْسُم ِرَوُّصلا ْنَع ُثَّدَحَتَأ ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا .ِةَّيِلوُؤْسَملا ُلُّمَحَت.ِءاَقِدْصَلأاَو َنيِمِّلَعُملا ُماَرِتحا١٤ .ِةَّيِداَيِقلا ِتاَفِّصلاِب ُفاَصِّتلاا.ْمُهُفيِلْكَتَو ِءاَقِدْصَلأا ُعيِجْشَت٢٥ .ِتاَبِجاَولاِب ُماَزِتللاا.ِءاَقِدْصَلأاَو َنيِمِّلَعُمـلا ُةَدَعاَسُم٣٦ ِدِّيَجلا ِةَسَرْدَمـلا ِفيِرَع ُصِئاَصَخ - ُعَنْمَي - ُلَداَبَتَي - ُرِواَشُي :ِةَيِتلآا ِلاَعْفَلأا ِماَدْخِتساِب ِدِّيَجلا ِةَسَرْدَملا ِفيِرَع َصِئاَصَخ ْنَع ُمَّلَكَتَأ ُمِزَتْلَي - ُّلُحَي - ُدِعاَسُي ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن َنوُناَمَثَو ِناَنْثِا١،٣،7/١،٣،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم8٢ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا أ:ُلِمْكُأ َّمُث ُهَحْرَشَو َثيِدَحـلا ُظِحَلُأ :اَنَل ُنِّيَبُي ُفيِرَّشلا ُثيِدَحلا ٍدْرَف ِّلُك ٰىلَع :ًلاَّوَأ ُسيِئَّرلا :اًيِناَث ِلُجَّرلا ٰىلَع ُبِجَي :اًثِلاَث ُةَجْوَّزلا :اًعِباَر ـب ُةَّيِعَّرلا ُفَّلَكُت :اًسِماَخ ١،٥،٣/١،٥،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم :ﷺ ِهّٰللا ُلوُسَر َلاَق ُماَمْلإاَف ،ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَمَو ٍعاَر ْمُكُّلُك" ِهِلْهَأ يِف ُلُجَّرلاَو ،ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَم َوُهَو ٍعاَر ِتْيَب يِف ُةَأْرَمـلاَو ،ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَم َوُهَو ٍعاَر يِف ُمِداَخلاَو ،اَهِتَّيِعَر ْنَع ٌةَلوُؤْسَم َيِهَو ،ٌةَيِعاَر اَهِجْوَز "ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَم َوُهَو ٍعاَر ِهِدِّيَس ِلاَم )ِهيَلَع ٌقَفَّتُم( .اَهِب َموُقَي ْنَأ ُبِجِي ٌةَّيِلوُؤْسَم ِهْيَدَل ٍدْرَف ُّلُك ٰىلَع َظِفاَحُي ْنَأ ِلُجَّرلا ٰىلَع ُبِجَي .ِهِئاَنْبَأَو ِهِتَجْوَزَو ِهِسْفَن ِقوُقُح .ِهِتَّيِعَر ْنَع ٌلوُؤْسَم ُسيِئَّرلا١ ٣ ٢ ِتْيَب ِةَناَيِص ْنَع ٌةَلوُؤْسَم ُةَجْوَزلا .اَهِئاَنْبَأ ِةَيِبْرَتَو اَهِجْوَز ٤ .ِنيِّدلاِب اًمِزَتْلُم َماَداَم ِسيَئَّرلا ِةَعاَطِب ٌةَفَّلَكُم ُةَّيِعَّرلا٥ َنوُناَمَثَو ٌةَثَلَث8٣ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ُظِفاَحُن َفيَك ؟ ِةَئيِبلا ٰلىَع - تاَياَفُّنلا - يْمَر تَلَمْهُمـلا ةَّلَس ةَباَغلا -قاَرْحِإ - قيِداَنَص - ماَدْخِتسا ِتاَياَفُّنلا ريِوْدَت رْهَّنلا - تاَياَفُّنلا - يْمَر فيِظْنَت - يِعاَمَجلا ُلَمَعلا تاَياَفُّنلاَو تاَماَمُقلا - - عَنْصَمـلا - ناَخُّدلا ءاَوَهلا - ثيِوْلَت ب:ِةَيِتلآا ِرَوُّصلا ْنَع ُبُتكَأ ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا :ِهِب ُماَيِقلا ُبِجَي اَذاَم:ُهْنَع ُعاَنِتملا ُبِجَي اَذاَم 73 73 73 َنوُناَمَثَو ٌةَعَبْرَأ١،٥،٦/١،٥،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم8٤ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ١،٦،٤/١،٦،١ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِّيِمَلْسلإا ِمَلاَعلا ِلَوُد ْنِم َنيِكِراَشُم ٥٠١٠ ِةَّيِمَـلاَعلا ِةَوْدَّنلا يِف َكَراَش .ٍتيِجْنِر ٥٥٠٠ اَهِرْدَق ٍةَزِئاَج ٰىلَع َلَصَحَو ِةَقَباَسُمـلا يِف ُبِلاَّطلا َزاَف .اًتيِجنِر ٦7٤٥ اَهَرْعِس ًةَديِدَج ًةَّيِراَن ًةَجاَّرَد ِنٰمْحَّرلا ُدْبَع ىَرَتشا .اًتيِجنِر ٦٠٣٠ ِرَتوُيِبْمُكلا اَذٰه ُرْعِس .اًرْتِم وُليِك ٥٦7٠ ِنْيَتَلوَد َنيَب ُةَفاَسَملا ج :اَهُبُتْكَأ َّمُث اًّيِلُزاَنَت َّمُث اًّيِدُعاَصَت اًبيِتْرَت َةَيِتلآا َداَدْعَلأاَو َماَقْرَلأا ُبِّتَرُأ د:ِتاَمِلَكلاِب َداَدْعَلأاَو َماَقْرَلأا ُبُتْكَأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا ُماَقْرَلأا َنوُناَمَثَو ٌةَسْمَخ ٌةَيِناَمَثَو ٍةَئاِمُّتِسَو ٍفَلاآ ُةَّتِس ٦٦٠8 َنوُعْسِتَو ٌدِحاَوَو ٍةَئاِمُعْبَسَو ٍفَلاآ ُةَّتِس ٦7٩١ َنوُعَبْرَأَو ٌدِحاَوَو ٍةَئاِمـُناَمَثَو ٍفَلاآ ُةَّتِس ٦8٤١ َنوُثَلَثَو ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِمَو ٍفَلاآ ُةَّتِس ٦١٣٣ َنوُعْسِتَو ٌةَعْسِتَو ٍةَئاِمُعْسِتَو ٍفَلاآ ُةَّتِس ٦٩٩٩ ٌدِحاَوَو ٍفَلاآ ُةَسْمَخ ٥٠٠١ َنوُّتِسَو ٍفَلاآ ُةَسْمَخ ٥٠٦٠ ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِمَو ٍفَلاآ ُةَسْمَخ ٥١٢٣ َنوُرْشِعَو ٍةَئاِمُثَلَثَو ٍفَلاآ ُةَسْمَخ ٥٣7٩ َنوُعْبَسَو ٌةَعْسِتَو 8٥ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ٢،١٠،٣/٢،١٠،١ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُلَّمَأَتَأ ب:ُباَرْعلإا ِةَراَشلإا ُمسا اَذٰه ُريِمَّضلا َتْنَأ ُرِهاَّظلا ُمسلا ُناَسْنلإا ُلوُصْوَملا ُمسلا يِذَّلا ِأَدَتْبُملا ُعاَوْنَأ ُأَدَتْبُملا ُدِعاَوَقلا َنوُناَمَثَو ٌةَّتِس ِأَدَتْبُمْلِل ِعْفَّرلا ُتاَمَلَع :ِرَبَخلاَو )ُمِلْسُملا( ُةَّمَضلا - )َنوُمِلْسُملا( ُواَولا - )ِناَمِلْسُملا ( ُفِلَلأا - يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا.ِللها ُةَفيِلَخ ُناَسْنلإا .ٍرْكَب ْوُبَأ ﷺ َلْوُسَّرلا َبَحاَص يِذَّلا ١ ٢ .ٌةَراَمِع هِذٰه .ٌدِباَع َتْنَأ ٣ ٤ .ٌتاَحِلاَص ُتاَـمِلْسُمـلا .َنوُصِلْخُم َنوُمِّلَعُملا ٥ ٦ ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم أَدَتْبُم :ُناَسْنلإا.ِللها ُةَفيِلَخ ُناَسْنلإا .١ .أَدَتْبُم ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ،ِنوُكُّسلا ٰىلَع ٌّيِنْبَم ٌلوُصْوَم ٌمسا :يِذَّلا.ٍرْكَب ْوُبَأ َلْوُسَّرلا َبَحاَص يِذَّلا .٢ .أَدَتْبُم ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ،ِنوُكُّسلا ٰىلَع ٌّيِنْبَم ٍةَراَشإ ُمسا :ِهِذٰه.ٌةَراَمِع ِهِذٰه .٣ .أَدَتْبُم ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ،ِحْتَفلا ٰىلَع ٌّيِنْبَم ٌلِصَفْنُم ٌرْيِمَض :َتْنَأ .ٌدِباَع َتْنَأ .٤ .ٍمِلاَس ٍرَّكَذُم ُعْمَج ُهَّنَِلأ ِواَولاِب ٌعوُفْرَم ٌأَدَتْبُم :َنوُمِّلَعُملاَنوُصِلْخُم َنوُمِّلَعُملا .٥ 8٦ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ٢،١٠،٣/٢،١٠،١ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُفْرَّظلا ِةَلْمُجلا ُهْبِش ِفْقَّسلا َقْوَف ُةَّيِمسلا ُةَلْمُجلا ٌةَريِبَك ُهُتَّيِلوُؤْسَم ٌةَطِبَضْنُمُةَّيِلْعِفلا ُةَلْمُجلا ُدَرْفُمـلا )َيِه( ُروُزَت ِّرَجلا ُفْرَح ُةَلْمُجلا ِةَمَكْحَملا يِف ِرَبَخلا ُعاَوْنَأ ب:ُباَرْعلإا أ:َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُلَّمَأَتَأ .ٌةَطِبَضْنُم ُةَلْوُؤْسَملا .ِنَلِداَع ِناَريِزَولا .َةَسَرْدَملا ُروُزَت ُةَفَّظَوُملا .ِةَمَكْحَملا يِف يِضاَقلا ١ ٢ ٥ ٦ .َنْوُعِشاَخ َنوُدِباَعلا.ِفْقَّسلا َقْوَف ُراَّجَّنلا ٣٧ .ٌةَريِبَك ُهُتَّيِلوُؤْسَم ُسيِئَّرلا٤ ُدِعاَوَقلا َنوُناَمَثَو ٌةَعْبَس ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌرَبَخ :ٌةطِبَضْنُم.ٌةَطِبَضْنُم ُةَلْوُؤْسَملا١ .ٌرَبَخ ٍِعْفَر ِّلَحَم يِف ٌةَّيِمسا ٌةَلْمُج :ٌةَريِبَك ُهُتَّيِلوُؤْسَم .ٌةَريِبَك ُهُتَّيِلوُؤْسَم ُسيِئَّرلا٢ .ٌرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ٌةَّيِلْعِف ٌةَلْمُج :ُروُزَت.َةَسَرْدَملا ُرْوُزَت ُةَفَّظَوُملا٣ .ٌرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ٍةَلْمُج ُهْبِش :ِةَمَكْحَملا يِف .ِةَمَكْحَملا يِف يِضاَقلا٤ .ٌرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ٍةَلْمُج ُهْبِش :ِفْقَّسلا َقْوَف.ِفْقَّسلا َقْوَف ُراَّجَّنلا٥ ُهُعاَوْنَأَو ُرَبَخلا 87 ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ُدِعاَوَقلا َنوُناَمَثَو ٌةَيِناَمَث٢،١٠،٤/٢،١٠،٣/٢،١٠،٢/٢،١٠،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج د و :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف َرَبَخلاَو َأَدَتْبُمـلا ُنِّيَعُأ :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ِرَبَخلا َعاَوْنَأ ُزِّيَمُأ :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا َتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ :يِتْأَي اَّمِم ًةَدْيِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأ .ٌبِجاَو ِضْرَلأا ُريِمْعَت .ْمُهُمِداَخ ِمْوَقلا ُدِّيَس .َةَّكَم اوُلَصَو ُجاَّجُحلا .ِناَمَلْرَبلا يِف ُبِئاَّنلا .ِناَمْوُمْذَم ِناَيِصاَعلا .ِتْيَبلا ٰىلِإ اوُعَجَر ُبَّلُّطلا .ِعاَمِتجلاا َدْنِع ُةَمِطاَف .ِةَرِشاَعلا ِةَعاَّسلا يِف ُأَدْبَت ُتاَوَدَّنلا .ٌعِئاَر اَهُلْكَش ُةَراَمِعلا .ٌدَرْفُم ُرَبَخلاَو ٍةَراَشِإ ُمسا اَهيِف ُأَدَتْبُملا ،ٌةَلْمُج .ٌةَّيَلْعِف ٌةَلْمُج ُرَبَخلاَو ٌرِهاَظ ٌمسا اَهيِف ُأَدَتْبُملا ،ٌةَلْمُج . ٍةَلْمُج ُهْبِش ُرَبَخلاَو ٌريِمَض اَهيِف ُأَدَتْبُملا ،ٌةَلْمُج .ُةَماَدَّنلا اَهُتَبِقاَع ُشِحاَوَفلا .ِرْيِدُملا َدْنِع ُتاَفَّظَوُملا .ٌحِلاَص ٌلُجَر ْمُهوُبَأ .ٌةَمْيِرَك َّنُهُقَلْخَأ ُتاَدِّيَّسلا .ِمَلَكلا َلْبَق ُمَلَّسلا .ِنْيِّدلا ُداَمِع ُةَلَّصلا .ِراَّنلا يِف يِشاَّرلا .ِناَطيِشَن ِناَبِلاَطلا .ٌتاَتِناَق ُتاَّجاَحلا ١ ٢ ٣ ١ ٢ ٣ ١ ٢ ٣ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٤ ٥ ٦ ٤ ٥ ٦ 88 ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا ? ? ? ? ? ?? ? ? ? ? ? ? ?? ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ُةَياَدِبلا ُةَياَهِّنلا ُةَلِئْسَلأا ُةَقيِرَطَو ِبِعَّللا ٢٣٤٥٦٧ ٨ ٢١ ٢٢ ٣٥ ٣٦ ٤٩ ٥٠ ٦٣ ٦٤ ٩ ٢٠ ٢٣ ٣٤ ٣٧ ٤٨ ٥١ ٦٢ ٦٥ ١٠ ١٩ ٢٤ ٣٣ ٣٨ ٤٧ ٥٢ ٦١ ٦٦ ١١ ١٨ ٢٥ ٣٢ ٣٩ ٤٦ ٥٣ ٦٠ ٦٧ ١٢ ١٧ ٢٦ ٣١ ٤٠ ٤٥ ٥٤ ٥٩ ٦٨ ١٣ ١٦ ٢٧ ٣٠ ٤١ ٤٤ ٥٥ ٥٨ ٦٩ ١٤ ١٥ ٢٨ ٢٩ ٤٢ ٤٣ ٥٦ ٥٧ ِريِخْأَّتلاَو ِميِدْقَّتلا ُةَبْعُل َنوُناَمَثَو ٌةَعْسِت8٩ ُةَس�ِداَس�لا ُةَدْحَولا َنوُعْسِت ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتلااَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك ِتاَريِثُملاِب اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِةَنَّيَعُملا ِةَفِلَتْخُملا • ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا يِف اَهُماَدْخِتساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا • ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا َّنِإ( ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا ٰىلَع ِةَرْدُقلا َعَم )اَهُتاَوَخَأَو َناَكَو ،اَهُتاَوَخَأَو .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا • ُدِعاَوَقلا ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ِتاَّيِبْيَغلاِب ُناَمْيِإلا٧ 90 اَهُتاَبْثِإَو اَهُموُهْفَم :ُتاَّيِبْيَغلا َنوُعْسِتَو ٌدِحاَو ُةَعَلاَطُملا .ِهِتَبَلَطَو ِذاَتْسُلأا َْيَب ُراَوِحـلا ُروُدَي أ: ُلِّثَمُأَو ُأَرْقَأ ِةَلِثْمَأ ْنِم !يِذاَتْسُأ اَي اًنَسَح ِةَكِئَلَمـلا ُمَلاَع ،ِتاَّيِبْيَغلا ،ِخَزْرَبلاَو ِحاَوْرَلأاَو ِّنِجلاَو ،ُرْشَحَمـلاَو ،ِةَماَيِقلا ُمْوَيَو .ُراَّنلاَو ،ُةَّنَجلاَو ،ُباَسِحلاَو .اَهَل ًلااَثِم اَنَل ِتاَه !َّيَنُب اَي ؟ِتاَّيِبْيَغلا ْنَع ُفِرْعَت اَذاَم !ُدَمْحَأ اَي ْنَع ُتْثَحَب !ُذاَتْسُأ اَي ْمَعَن ِةَديِقَعلا ِباَتِك يِف ِتاَّيِبْيَغلا اَم َّلُك يِنْعَت َيِهَو .ِةَّيِمَلْسلإا َلاَو ِعْمَّسلا ِقيِرَط ْنَع اَنْيَلِإ َلَصَو .ِهْيَلِإ ِلوُصُولا ٰىلَع ُلْقَعلا ُرِدْقَي َّلُك َّنَِلأ ِتاَّيِعْمَّسلاب اًضْيَأ ُتاَّيِبْيَغلا ىَّمَسُت !َّيَنُب اَي َتْنَسْحَأ ِللها ِباَتِك ِقيِرَط ْنَع َّلاِإ اَهَتَفِرْعَم ُعيِطَتْسَن َلا ِتاَّيِبْيَغلا يِف ِروُمُلأا ؟ِتاَّيِبِْيَغلا ْنَع َنيِفِرْعَت اَذاَم ،ىٰدُه اَي ِتْنَأَو .ِةَّيِوَبَّنلا ِةَّنُّسلاَو .ِلْصَفلا َماَمَأ يِئاَقِدْصَأ َعَم َقِباَّسلا َراَوِحـلا ُلِّثَمُأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ١،١،٢/١،١،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم9١ ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ُةَعَلاَطُملا َنوُعْسِتَو ِناَنْثِا ِةَءاَرِقلا ُحيِتاَفَم َيِهَو ٍحوُر ُعْمَج :ُحاَوْرَلأا .ُسْفَّنلا .ِروُبُقلا ُمَلاَع :ُخَزْرَبلا ُناَكَمـلا :ُرَشْحَمـلا ُرَشْحُي يِذَّلا ُساَّنلا ِهيِف .ِةَماَيِقلا َمْوَي َدْعَب ِساَّنلا ُماَيِق :ُثْعَبلا .ْمِهِتْوَم ُنَزوُت يِتَّلا ُةَللآا :ُناَزيمِـلا .ُءاَيْشَلأا اَهِب ١،١،٢/١،١،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم :ِنْيَمْسِق ٰىلِإ ُمِسَقْنَت ِتاَّيَبْيَغلا َّنِإ ،ُذاَتْسُأ اَي اًرْكُش ِلاَؤُسَو ِتْوَمـلاَك ِةَماَيِقلا ِمْوَي َلْبَق ُثُدْحَي اَم :ًلاَّوَأ ِطاَرْشَأَو ،ِهِميِعَنَو ِرْبَقلا ِباَذَعَو ،ٍريِكَنَو ٍرَكْنُم ِثْعَبلاَك ِةَماَيِقلا ِمْوَيِب ٌّصاَخ َوُه اَم :اًيِناَث .ِةَعاَّسلا ِضْوَحلاَو ِطاَرِّصلاَو ِناَزيمِـلاَو ِباَسِحلاَو ِرْشَحلاَو .ِراَّنلاَو ِةَّنَجلاَو ِءاَزَجلاَو ِةَعاَفَّشلاَو ُيْأَر اَم َنيِفِرْعَت ْلَه ْنِكل .ىٰدُه اَي ٌةَزاَتْمُم ِتاَّيِبْيَغلا ِروُمُأ َضْعَب َرَكْنَأ ْنَميِف ِءاَمَلُعلا ؟ِهِميِعَنَو ِرْبَقلا ِباَذَع ِراَكْنإَك ْنَّمِم اَنَلَعْجَي ْنَأ للها ُلَأْسَأَو .يِتْنِب اَي اًّدِج ٌةَزاَتْمُم ُمِلاَع ىَلاَعَتَو ُهَناَحْبُس َوُهَف .ِبْيَغلاِب اوُقَّدَصَو اوُنَمآ .ُميِكَحلا ُزيِزَعلا َوُهَو ِةَداَهَّشلاَو ِبْيَغلا .َنيِمَلاَعلا َّبَر اَي نيِمآ ْنَمـِل َناَميِإ َلا ُهَّنَأ ٰىلَع ُءاَمَلُعلا َعَمْجَأ ْدَقَف .ُذاَتْسُأ اَي ْمَعَن ،ِتاَّيِبْيَغلا ْنِم ٍرْمَأ َّيَأ ْوَأ ،ُهَميِعَنَو ِرْبَقلا َباَذَع َرَكْنَأ .اًقِداَص اًناَميِإ ِتاَّيِبْيَغلاِب َنِمْؤُن ْنَأ اَنْيَلَع َبَجْوَتساَف يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا َرَكْنَأ :ُرِدْقَي ُقِّدَصُن :ُنِمْؤُن َّقَحَتسا :َبَجْوَتسا ُعَمْجَملا :ُرَشْحَملا ُتاَّيِعْمَّسلا :ُتاَّيِبْيَغلا ْمُه :ِفاَرْعَلأا ُباَحْصَأ ْمُهُتاَنَسَح ْتَواَسَت َنْيِذَّلا .ْمُهُتاَئِّيَسَو يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا 9٢ ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ُةَعَلاَطُملا ؟ُتاَّيِبْيَغلا َيِه اَم .ِتاَّيِبْيَغلِل ِنيَلاَثِم ِتاَه ؟ِتاَّيِعْمَّسلاِب ُتاَّيِبْيَغلا ىَّمَسُت اَذاَمـِل ؟ِتاَّيِبْيَغلا ُماَسْقَأ اَم ؟ِتاَّيِبْيَغلا َرَكْنَأ ْنَم ُمْكُح اَم ب:يِتْأَي اَّمَع ُبيِجُأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ْنَع ٌكِلاَم ُماَملإا َلِئُس ُءاَوِتسلاا :َلاَقَف ِءاَوِتسلاا ٌلْوُهْجَم ُفْيَكلاَو ٌمْوُلْعَم ٌبِجاَو ِهِب ُناَميلإاو .ٌةَعْدِب ُهْنَع ُلاَؤُّسلاَو ِءاَمَكُحلا ُلْوَق َنوُعْسِتَو ٌةَثَلَث ١،١،٢/١،١،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِةَعاَقلا يِف ِهِثْحَب َةَجيِتَن ُمِّلَعُمـلا ُضِرْعَي .ِلْصَفلا َماَمَأ ِتاَّيِعْمَّسلا ُذيِمْلِّتلا ُحِّضَوُي .ِتاَّيِبْيَغلا ْنَع ْمِهِمِّلَعُم َعَم ُبَّلُّطلا ُمَّلَكَتَي .ِنْيَمْسِق ٰىلِإ ُتاَّيِعْمَّسلا ُمِّسَقُت .ِللها َدوُجُو ُدِحْلُمـلا َرَكْنَأ .َةَّنَجلا ُنِمْؤُمـلا َلَخَد .ِطاَرِّصلا َلْبَق ُناَزيِمـلا ءَاَج ؟ِتاَّيِعْمَّسلا ْنَع ُفِرْعَت ْلَه .اًمِزاَج اًناَميِإ ِتاَّيِعْمَّسلاِب َنِمْؤُي ْنَأ ِنِمْؤُملِل يِغَبْنَي .ِتاَّيِبْيَغلا ْنَع يِثيِدَح ُلِصاَوُأ ) َرَثَأ / َةَرَمَث( ) ُنِّيَبُي / ُمِّلَعُي ( ) ُكِسْمُي / ُثَّدَحَتَي ( ) ُعِّجَشُت / ُفِّنَصُت ( ) َعَبَّتا / ىَفَن ( )َءاَج / َجَرَخ( )َدْعَب / َضْعَب( ) ُلَهْجَت / ُمَلْعَت( ) َدِقَتْعَي / َرُفْكَي( ) يِهْنُأ / ُلَّوَجَتَأ( ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ج:ّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلِل َبِسَاُنملا ىَنْعَملا ُراَتْخَأ د:ّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا َداَدْضَأ ُراَتْخَأ 93 ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا أ:ُلِّثَمُأَو ُمَّلَكَتَأ ب:ِقِباَّسلا ِراَوِحلا يِف َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ُلِدْبَتْسَأ ُمَّلَكَتَأ َّمُث ِّيِوَبَّنلا ِثْيِدَحـلا يِف َدَرَو اَمَك ِةَماَيِقلا َمْوَي ِهِّلِظِب للها ْمُهُّلِظُي َنْيِذَّلا ْنَع ُثَحْبَأ .ِلْصَفلا َماَمَأ ْمُهْنَع ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ِةَماَيِقلا ِمْوَيِب ُناَميلإا ُرَشْحَمـلاِطاَرِّصلا ٰىلَع ُيْشَمـلا ِخَزْرَبلا ُمَلاَعِتْوَمـلا َدْعَب ُثْعَبلا ِباَسِحلا ُمْوَي ُناَزيِمـلا ُراَّنلاَو ُةَّنَجلا َنوُعْسِتَو ٌةَعبْرَأ١،3،٦/١،3،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم َنيِمَهْفَت اَذاَم ،يِتَقيِدَص اَي ؟ ِةَماَيِقلا ِمْوَيِب ِناَميلإا ْنَع ؟ِةَماَيِقلا ِمْوَيِل ُّدِعَتْسَن َفْيَك .ِهيِهاَوَن نَع ُبِنَتْجَنَو للها َرِماَوَأ ُعيِطُن .ُثُدْحَيَس ِةَماَيِقلا َمْوَي َّنَأِب ُنِمْؤُن ،ِحِلاَّصلا ِلَمَعلاِب ُهَل ُّدِعَتْسَن ؟ِكُيْأَر اَم ِتْنَأَو 94 ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا .ِةَماَيِقلا ِمْوَي ِلاَوْهَأ ْنَع ُثَّدَحَتَت يِتَّلا ِةَّيِنآْرُقلا ِتاَيلآا ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ج :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنْيِعَتْسُم ُمَّلَكَتَأ ؟ِةَماَيِقلا ِمْوَي يِف ُثُدْحَي اَذاَمُروُبُقلا ١ ُرَشْحَمـلا٢ ُباَسِحلا٣ ُطاَرِّصلا٤ِراَّنلا/ِةَّنَجلا ُلوُخُد٥ ؟ِةَماَيِقلا ِمْوَي َدْعَب ُثُدْحَي اَذاَم ٌةَدِعاَسُم ٌتاَمِلَك َماَمَأ َفَقَو ْنِم َجَرَخ ِللها ِيَدَي َْيَب ُهُنْيِزاَوَم ْتَلُقَث َزاَتجا َنوُعْسِتَو ٌةَسْمَخ١،3،4/١،3،٦ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم95 ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ١،5،٦ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا أ:َنَلْعلإا ُبُتْكَأ َّمُث ُأَرْقَأ . ْنَأ ِةَّيِمَلْسلإا ِةَيِبْرَّتلا ُمْسِق ُّرُسَي . :ُناَكَمـلا . :ُمْوَيلا . :ُنَمَّزلا . :ُخيِراَّتلا . :ُةَطِشْنَلأا . :اًحاَبَص ٨ :00 ِجاَرْعِمـلاَو ِءاَرْس�ِإلا ىَرْكِذ يِف َنيِمِّلَعُمـلاَو ِةَبَلَّطلا َعيِمَج َوُعْدَي ْنَأ ِةَّيِمَلْسلإا ِةَّيِبْرَّتلا ُمْسِق ُّرُسَي .ِجاَرْعِمـلاَو ِءاَرْسلإا ىَرْكِذ ِةَبَساَنُمِب ِّيِناَميلإا ِلاَفِتحلاا ِروُضُحِل ُءاَثَلُّثلا :ُمْوَيلا ٢٠١٨ /٤/١٤ ُقِفاَوُمـلا ١٤٣٩ بجر ٢٩ :ُخيِراَّتلا ِةَسَرْدَمـلا ُةَعاَق :ُناَكَمـلا )ءاَثَلُّثلا ُمْوَي( اًرْهُظ ١٢:٠٠ - اًحاَبَص ٨:٠٠:ُنَمَّزلا ِّيِوَبَّنلا ِدِلْوَمـلا ىَرْكِذ يِف :ُةَطِشْنَلأا ٌةَلْحِر :ِناَوْنُعِب ٌةَرَضاَحُم :اًحاَبَص ٨:00 .ِجاَرْعِمـلاَو ِءاَرْسلإا يِف ٌةَّيِناَميِإ ِلْفِكْلاوُذ ُذاَتْسُلأا : ُرِضاَحُمـلا( )نْيَسُح ُنْب ِةَريِّسلا َلْوَح( وُيِديِف ُضْرَع :اًحاَبَص 9:00 .)ِةَّيِوَبَّنلا .ِّطَخلا ُةَقَباَسُم :اًحاَبَص 9:30 .ِرْعِّشلا ِءاَقْلِإ ُةَقَباَسُم :اًحاَبَص ١0:00 اَياَدَهلا ُعيِزْوَتَو ِماَتِتخلاا ُلْفَح :اًحاَبَص ١١:00 : ِةَسَرْدَمـلا ُريِدُم( .ِزِئاَوَجلاَو )دوُمْحَم ْنِب يِحْتَف ُناَمْعُن ُدِّيَّسلا ُفاَرِصنلاا :اًرْهُظ ١٢:00 َنوُعْسِتَو ٌةَّتِس عيمجلل ةحوتفم ةوعدلا 9٦ ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا ١،5،٧ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:اًريِرْقَت ُبُتْكَأ َّمُث ُأَرْقَأ َنوُعْسِتَو ٌةَعْبَس ُلاَفِتحلاا اَذٰهَو .ِجاَرْعِمـلاَو ِءاَرْسلإا ىَرْكِذ ِةَبَساَنُمِب َّيِناَميلإا َلاَفِتحلاا ُتْرَضَح :ُةَمِّدَقُمـلا .ِةَّيِمَلْسلإا ِةَيِبْرَّتلا ُمْسِق ُهَمَّظَن ﷺ ِلوُسَّرلا ِةَّبَحَم ُسْرَغ :ُفَدَهلا .١ ٢0١٨/4/١4 ُقِفاَوُمـلا ١439 بجر ٢9 :ُدِعْوَمـلا .٢ اًرْهُظ ١٢ :00 ِةَعاَّسلا ىَّتَح اًحاَبَص ٨ :00 ِةَعاَّسلا ْنِم اًءاَدِتبا ِةَسَرْدَمـلا ُةَعاَق :ُناَكَمـلا .٣ :ُتاَطاَشَّنلا .٤ َنوُّدِعَتْسُم ْمُهُّلُكَو ،ِروُرُّسلاَو ِحَرَفلاِب اوُرَعَش ِلاَفِتحلاا يِف اوُكَرَتشا ْنَم ُّلُك :ُةَمِتاَخلا .٥ .ِلَبْقَتْسُمـلا يِف ِلاَفِتحلاا اَذٰه ِلْثِم يِف ِةَكَراَشُملِل )ِةَّيِمَلْسلإا ِةَيِبْرَّتلا ِمْسِق ُريِتَرْكِس( ظوُفْحَم ُدَمْحَأ ِءاَرْسلإا يِف ٌةَّيِناَمـيِإ ٌةَلْحِر اَهُناَوْنُع ُةَّيِنيِّدلا ُةَرَضاَحُمـلا -١ ْيَسُح نب ِلْفِكْلا وُذ ُذاَتْسُلأا اَهاَقْلَأ ِجاَرْعِمـلاَو ِةَّيِوَبَّنلا ِةَريِّسلا َلْوَح وُيِديِفلا ُضْرَع -٢ ِّطَخـلا ُةَقَباَسُم -3 ِرْعِّشلا ِءاَقْلِإ ُةَقَباَسُم -4 اَياَدَهلا ُعيِزْوَتَو ِماَتِتخلاا ُلْفَح -5 ِجاَرْعِملاَو ِءاَرْسلإا ىَرْكِذِب ِلاَفِتحلاا ْنَع ُريِرْقَّتلا ١٤ ٢٥ ٣ . ْنَع ُريِرْقَّتلا . :ُةَمِّدَقُمـلا . :ُفَدَهلا . :ُةَطِشْنَلأا . :ُةَمِتاَخلا . :ُداَدْعلإا 9٧ ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ٢،١١،٢/٢،١١،١ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم َّنِإ اَهُتاَوَخَأَو َّنِإ َّنَأ َّنَأَك َتْيَل َّنِكٰـل َّلَعَل أ:َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُظِحَلاُأ .ٌصِلْخُم َنِمْؤُمـلا َّنِإ .ِناَقيِقَش ِنْيَلُجَّرلا َّنَأ ُتْمِلَع .ٌةَمِئاَد َةَّحِّصلا َتْيَل .َّنُهَدَلاْوَأ َنْعِضْرُي ِتاَهَّمُلأا َّلَعَل ١ ٢ ٤ ٥ .ٌصوُصْرَم ٌناَيْنُب َنيِنِمْؤُملا َّنَأَك.ٌةَّوُجْرَم َةَعاَفَّشلا َّنِكٰـل ٌةَريِثَك ُبْوُنُّذلا٣٦ اَهُتاَوَخَأَو َّنِإ َّنِإ ُمساَّنِإ ُرَبَخ َنِمْؤُمـلاٌصِلْخُم َةَّحِّصلاٌةَمِئاَد َنيِنِمْؤُملاٌناَيْنُب َةَعاَفَّشلاٌةَّوُجْرَم ِنْيَلُجَّرلاِناَقيِقَش ِتاَهَّمُلأاَنْعِضْرُي ُدِعاَوَقلا يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا ُديِكْوَّتلا :َّنِإ ُديِكْوَّتلا :َّنَأ ُهيِبْشَّتلا :َّنَأَك يِّنَمَّتلا :َتْيَل يِّجَرَّتلا :َّلَعَل ُكاَرْدِتْسِلاا :َّنِكٰـل َنوُعْسِتَو ٌةَيِناَمَث .َرَبَخلا ُعَفْرَتَو ،َمسلاا ُبِصْنَت :اَهِتاَوَخَأَو َّنِإ ُلَمَع 9٨ ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ُدِعاَوَقلا ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ٍبْصَن ُفْرَح :َّنِإ .ِةَرِهاَّظلا ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم َّنِإ ُمسا :َنِمْؤُملا .ِةَرِهاَّظلا ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم َّنِإ ُرَبَخ :ٌصِلْخُم ٌصِلْخُم َنِمْؤُملا َّنِإ١ .ٍبْصَن ُفْرَح :َّنَأ .ِءاَيلاِب ٌبوُصْنَم َّنَأ ُمسا :ِنْيَلُجَّرلا .ِفِلَلأاِب ٌعوُفْرَم َّنَأ ُرَبَخ :ِناَقيِقَش .ِناَقيِقَش ِنْيَلُجَّرلا َّنَأ ُتْمِلَع٢ .ٍبْصَن ُفْرَح :َّلَعَل .ِةَرْسَكلاِب ٌبوُصْنَم َّلَعَل ُمسا :ِتاَهَّمُلأا .َّلَعَل ُرَبَخ ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ُةَّيِلْعِفلا ُةَلْمُجلا :َنْعِضْرُي َنْعِضْرُي ِتاَهَّمُلأا َّلَعَل .َّنُهَدَلاْوَأ ٣ ٢،١١،3/٢،١١،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ُباَرْعلإا ج:اَمُهُبِرْعُأ َّمُث َرَبَخلاَو َمسلاا ُنِّيَعُأ .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأ َّمُث ِرَثْوَكلا ِةَروُسَو ِأَبَّنلا ِةَروُس ْنِم اَهَرَبَخَو اَهَمساَو اَهِتاَوَخَأَو َّنِإ ُجِرْخَتْسَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن َنوُعْسِتَو ٌةَعْسِت ُرَبَخلاُمسلااُةَلْمُجلا .اَنُراَد َةَّنَجلا َّلَعَل١ .ٌراَوْنَأ َنيِمِّلَعُملا َّنَأَك٢ .ِناَنِمآ ِنْيَمَرَحلا َّنِإ٣ .ِمَعْطَملا يِف ِتاَمِّلَعُملا َّنَأ ُتْمِلَع٤ 99 ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ـه و :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ :يِتْأَي اَّمِم ًلَمُج ُنِّوَكُأ د:ًةَدْيِفُم ًلَمُج َنْوُكَتِل ِتاَمِلَكلا َنْيَب ُقِّفَوُأ َّنِإ ُرَبَخ اَهِتاَوَخَأَو َّنِإ ُمسا اَهِتاَوَخَأَواَهُتاَوَخَأَو َّنِإ ٌدِئاَعَنيِنِمْؤُملاَّنِإ ِةَبَتْكَملا يِفَمْوَّنلاَّنَأَك ُءاَيِقْتَأِنْيَباَتِكلاَّلَعَل ٌتْوَمَباَبَّشلاَتْيَل ُدِعاَوَقلا ٢،١١،4/٢،١١،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمٌةَئاِم ُباَرْعلإاُةَلْمُجلا .ٌمِداَق َقيِدَّصلا َتْيَل١ .َنوُنِقْتُم َنْيِسِدْنَهُملا َّلَعَل٢ .ِناَتَليِمَج ِنْيَتَنيِدَملا َّنَأ ُتْمِلَع٣ .ٌحوُتْفَم َباَتِكلا َّنِإ٤ .ٌروُن َمْلِعلا َّنَأَك٥ .ٌدَرْفُم ٌرَبَخ اَهُرَبَخَو "َّنِإ" اَهْيِف ،ٌةَلْمُج .ىَّنَثُم اَهُمساَو "َّلَعَل" اَهيِف ،ٌةَلْمُج .ٍةَلْمُج ُهْبِش اَهُرَبَخَو ِمِلاَّسلا ِرَّكَذُملا ُعْمَج اَهُمْساو "َتْيَل" اَهيِف ،ٌةَلْمُج ١ ٢ ٣ ١00 ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ٢،١٢،٢/٢،١٢،١ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:َةَيِلاَّتلا َةَلِثْمَلأا ُظِحَلاُأ .اًدِراَب ُّوَجلا َناَك .َنيِمِلْسُم َنوُرِفاَكلا َحَبْصَأ .ِنْيَلْهَس ِناَسْرَّدلا َسْيَل .ٍتاَمِشَتْحُم ُتاَيَتَفلا ْتَّلَظ ١ ٢ ٤ ٥ .ًةَرْيِزَغ ُراَطْمَلأا ْتَلاَز اَم٣ اَهُتاَوَخَأَو َناَك يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا ُدِعاَوَقلا ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم اَهاَنْعَماَهُتاَوَخَأَو َناَك ِرَبَخلاِب ِمسلاا ُفاَصِّتا ِنَّيَعُملا ِنَمَّزلا يِف َناَك .١ ِرَبَخـلا َثوُدُح ُديِفُت ِحْبُّصلا ِتْقَو يِف َحَبْصَأ .٢ ِرَبَخـلا َثوُدُح ُديِفُت ِراَهَّنلا ِتْقَو يِف َّلَظ .٣ ِلُّوَحَّتلا ٰلىَع ُّلُدَتَراَص .٤ ْنَع اَهِرَبَخ ِيْفَنِل اَهِمسا َسْيَل .٥ َراَرْمِتسلاا ُديِفُتَلاَز اَم .٦ ِماَوَّدلا ِةَّدُم ُناَيَبَماَد اَم .٧ َناَك ُمساَناَك ُرَبَخ ُّوَجلااًدِراَب ُراَطْمَلأاًةَريِزَغ ُتاَيَتَفلاٍتاَمِشَتْحُم َنوُرِفاَكلاَنيِمِلْسُم ِناَسْرَّدلاِنْيَلْهَس َناَك َحَبْصَأ ىَحْضَأ ىَسْمَأ ُتاَوَخَأ َناَك َّلَظَراَص َسْيَل ْتَلاَز اَم َماَد اَم .َرَبَخلا ُبِصْنَتَو َأَدَتْبُملا ُعَفْرَت :اَهِتاَوَخَأَو َناَك ُلَمَع ١0١ ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ُدِعاَوَقلا ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ٌصِقاَن ٍضاَم ٌلْعِف :َناَك .ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم َناَك ُمسا :ُّوَجلا .ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم َناَك ُرَبَخ :اًدِراَب .اًدِراَب ُّوَجلا َناَك١ .ِحْتَفلا ٰىلَع ٌّيِنْبَم ٍضاَم ٌلْعِف :َحَبْصَأ .ِواَولاِب ٌعوُفْرَم َحَبْصَأ ُمسا :َنوُرِفاَكلا .ِءاَيلاِب ٌبوُصْنَم َحَبْصَأ ُرَبَخ :َنيِمِلْسُم .َنيِمِلْسُم َنوُرِفاَكلا َحَبْصَأ٢ َناَك ُرَبَخ ُهُباَرْعِإَو َناَك ُمسا ُهُباَرْعِإَو َناَك ُتاَوَخَأ اَهُباَرْعِإَو ُةَلْمُجلا .ًلاْوُهْجَم ُخَزْرَبلا َلاَز اَم١ .اًريِسَي ُباَسِحلا َسْيَل٢ .اًبيِرَق ُلَمَلأا َحَبْصَأ٣ .ًلاِزاَن ُثْيَغلا َّلَظ٤ .ًةَقِرْشُم ُسْمَّشلا ْتَحْضَأ٥ ج:اَهُبِرْعُأ َّمُث اَهَرَبَخَو اَهَمساَو َناَك ِتاَوَخَأ ُجِرْخَتْسَأ .اَهِتاَوَخَأ ىَدْحِإ ْوَأ َناَك اَهيِف ِمـيِرَكلا ِنآْرُقلا ْنِم ٍتاَيآ ِرْشَع ْنَع يِليِمَز َعَم ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ب:ُباَرْعلإا ٢،١٢،3/٢،١٢،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِمِناَنْثاَو ٌةَئاِم١0٢ ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ُدِعاَوَقلا ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِم ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .اَهِتاَوَخَأَو َّنِإ َّمُث اَهِتاَوَخَأَو َناَك ْنَع ِتاَقَّصَلُملا ُّدِعُأ ٢،١٢،4/٢،١٢،١ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم د ـه :ًةَديِفُم ًلَمُج َنوُكَتِل ِتاَمِلَكلا َنْيَب ُقِّفَوُأ ِلَمُجلا ٰىلَع اَهِتاَوَخَأ ىَدْحِإ ْوَأ َناَك ُلِخْدُأ :ًةَّصِق اَهْنِم ُنِّوَكُأ َّمُث ُمَزْلَي اَم ُرِّيَغُأَو .ٌرْيِقَف ُلُجَّرلا .ٌّيِنَغ ُلُجَّرلا .ٌةَرْيِثَك ُهُلاَوْمَأ .ٌلْيِخَب ُلُجَّرلا ١ ٢ ٣ ٤ اَهُتاَوَخَأَو َناَك ِناَمِلاَعلاِنْيَتَلْيِمَج َنوُمِلْسُملااًدِراَب ُلْفِّطلاَنيِعِشاَخ ِناَتَأْرَملااًرْيِبَك ُتاَراَّيَّسلااًمِلْظُم ُّوَجلاِنْيَمَرَتْحُم ُلْيَّللاًةَعِرْسُم اَهِتاَوَخَأَو َناَك ُمسااَهِتاَوَخَأَو َناَك ُرَبَخ ١03 ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِم R&R R&R 350 pt ُفِداَرُم اَم ِةَمِلَك ."تاَّيِعْمَّسلا" ْنَع ْمَّلَكَت .ِخَزْرَبلا ِةَمِلَك ُّدِض ."َبَقاَع" : َّنإ ِتاَوَخَأ ْنِم . ٰىلَع "َّلَظَأ" ُلْعِفلا . ِنْزَو ْنَع ُمَهْفَت اَذاَم ؟ ِرَشْحَملا ﷺ ُّيِبَّنلا .ِةَماَيِقلا َمْوَي ِنِمْؤُملِل اَهيِف ًةَلْمُج ْنِّوَك .َناَك ِتاَوَخَأ ىَدْحِإ ."َلِشَف" ِةَمِلَك ُسْكَع ِةَمِلَك َنْزَو ِتاَه ."ناَزْيِم" روُبْمُل َلااَوُك ُراَطَم ِّيِلْوّدلااَنُه اَنَأ ِراَطَملا ٰىلِإ ُقيِرَّطلا ١04 ُةَعِباَّس�لا ُةَدْحَولا ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِةَنَّيَعُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتلااَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك .ِةَفِلَتْخُملا ِتاَريِثُملاِب اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك )٨999-7001( ِداَدْعَلأاَو ِماَقْرَلأا ُةَباَتِك • • ِفِقاَوَملا يِف اَهُماَدْخِتساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا • ُةَفاَضلإا( ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا ٰىلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ُتعَّنلاَو • ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ُدِعاَوَقلاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ِةَوْش�َّرلِل َلا٨ 105 ٌةَّتِسَو ٌةَئاِم1،1،7/1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ﴿ ﴾ أ:ُشِقاَنُأَو ُأَرْقَأ ِلاَطْبِإ ْوَأ ٍلِطاَب ِقيِقْحَت ْوَأ ٍةَحَلْصَم ِءاَضَقِل ٍّقَح ِنوُدِب ُةَطْلُّسلا ِهِدَي يِف ْنَمـِل ٍءْيَش ُءاَطْعِإ َيِه ُةَوْشَّرلا َنَعَل" :َلاَق وٍرْمَع ِنْب ِللها ِدْبَع ْنَعَف .ِةَوْشَّرلا ِلْكَأ ْنَع اَناَهَنَف .اَهِب َلُماَعَّتلا اَنْيَلَع للها َمَّرَح ْدَقَو .ٍّقَح َمَيِقلاَو َةَميِرَكلا َقَلْخَلأا ُدِسْفُت ُةَوْشَّرلاَف .)َدُواَد وُبَأ ُهاَوَر( ."َيِشَتْرُمـلاَو َيِشاَّرلا ﷺ ِللها ُلوُسَر اَميِف ٍةَيِواَسَتُم ٍصَرُف ٰىلَع ِلوُصُحلا يِف ِداَرْفَلأا َقْوُقُح ُعِّيَضُت ْذِإ ،ِعَمَتْجُمـلِل ٌةَدِسْفُم َيِهَو َةَليِبَّنلا اَنيَلَع ُبِجَي .اَهيِبِكَتْرُم ْنِم ِةَكَرَبلا ُبْلَس ِةَوْشَّرلا ِبِقاَوَع ْنِمَو .ِعَمَتْجُملِل ٌةَمَلْظَم ُةَوْشَّرلاَف .ْمُهَنْيَب :هِتاَيآ ِمَكْحُم يِف ىلاَعَت للها َلاَق .ِعَمَتْجُمـلا يِف ُداَسَفلا َرِشَتْنَي َلا ىَّتَح ِةَوْشَّرلا ُةَحَفاَكُم ُةَعَلاَطُملا ِةَوْشَّرلا ْنِم ُريِذْحَّتلا َلاَم ْمُكُضْعَب ُلُكْأَي َلا اًعْرَش ِمَّرَحُملاِب ٍضْعَب .ِبْصَغلاَو ِةَقِرَّسلاَك اًءْزُج َنوُلُكْأَت ِساَّنلا ِلاَوْمَأ ْنِم .ِةَوْشَّرلاِب َماَّكُحلا اوُطْعُت َلاَو ًةَوْشَر َلاَوْمَلأا .ْمُكَل اْوُمُكْحَيِل َنوُمَلْعَت ْمُتْنَأَو َكِلٰذ َةَمْرُح .ْمُكْيَلَع 106 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ؟ِةَوْشَّرلاِب ُدوُصْقَمـلا اَم ؟ِماَّكُحلِل ِةَوْشَّرلا ِعْفَد ُمْكُح اَم ؟َةَوْشَّرلا َماَّكُحلا ِساَّنلا ُضْعَب يِطْعُي اَذاَمـِل ؟ِبْسَكلا يِف ِةَوْشَّرلا ُرَثَأ اَم ؟ِعَمَتْجُمـلا يِف ُةَوْشَّرلا ْتَرَشَتنا ْوَل ُثُدْحَيَس يِذَّلا اَم ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِم ُةَعَلاَطُملا اَم ؟ْاوُلُكْأَت َلا ؟ِماَّكُحلا ؟ِلِطاَبلا ؟ِمْثلإا ؟ِقيِرَفلا 1،1،٢ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ِةَلِئْسَلأا ِهِذٰه ْنَع ُبيِجُأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ج : يِلَي اَميِف )ٌأَطَخ( ْوَأ )ٌحيِحَص( ُلوُقَأ د:ُبيِجُأ َّمُث ُأَرْقَأ ىَنْعَم ُدَرْفُم ُّدِض ُفِداَرُم ُعْمَج ﴿ ىَلاَعَت َلاَق - ﴾ .َنيِرَخلآِل ًةَمَلْظَم ْتَسْيَل ُةَوْشَّرلا .ُةَهاَرَكلا ِةَوْشَّرلا ُمْكُح .َةَليِبَّنلا َمَيِقلاَو َةَميِرَكلا َقَلْخَلأا ُدِسْفُت ُةَوْشَّرلا .ِقْزِّرلا يِف ًةَكَرَب ُبُلْسَت ُةَوْشَّرلا .يِشاَّرلا ٰىلَع َبْنَذ َلا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ 107 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا أ:ُمِّدَقُأَو ُأَرْقَأ ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا .ُهُتاَكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلا !ِةَوْشَّرلِل َلا اوُلوُق :اَّيَه ،ِةَوْشَّرلا ْنَع َّيِعاَمَجلا َمَلَكلا ْمُكَل ُمِّدَقُن .ُةَيِبْرَّتلا ،ًلاَّوَأ .يِشَتْرُملا يِناَّثلا .يِشاَّرلا ُلَّوَلأا ؟َةَوْشَّرلا ُحِفاَكُن َفْيَك ،َتْحَمَس ْوَل .ْوْوْوْوْوُأ .يِشَتْرُملاو يِشاَّرلا َنْيَب ُطَّسَوَتَي يِذَّلا َوُهَو .ُطيِسَولا َوُه ُثِلاَّثلا ؟اَنَءاَقِدْصَأ اَي ِةَوْشَّرلا ىَنْعَم اَم َنوُرْدَتَأ ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِم ؟يِئاَقِدْصَأ اَي ُثِلاَّثلا ْنَم َنيِمِرْجُم َةَثَلَث َكاَنُه َّنَأ َنوُمَلْعَتَأ !ُءاَقِدْصَْلأا اَهُّيَأ ؟ِةَوْشَّرلا ِةَميِرَج يِف ْوَأ ٍةَحَلْصَم ِءاَضَقِل ٍّقَح ِنْوُدِب ىَطْعُي اَم ُةَوْشَّرلا !ُفِرْعَأ اَنَأ .ٍّقَح ِلاَطْبإ ْوَأ ٍلِطاَب ِقيِقْحَت ؟ُءاَقِدْصَأ اَي ْمُه ْنَم ؟َنيِمِرْجُم ُةَثَلَث !ِةَوْشَّرلِل َل اوُلوُق 10٨ ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا . ِلْصَفلا يِف ِنيَقيِرَفلا َنْيَب ِّيِعاَمَجلا ِمَلَكلا ِميِدْقَت َةَقَباَسُم ُميِقُن ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم1،٣،٣/1،٣،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِةَوْشَّرلا ٰىلِإ اوُجاَتْحَي َلا ىَّتَح ِساَّنلا ِتاَجاَح ُّدَس ،اًيِناَث .ِتاَبوُقُعلا ِّدَشَأِب ِمِرْجُمـلا ُةَبَقاعُم ،اًريِخَأَو !"ِةَوْشَّرلِل َلا" اوُلوُق يِئاَقِدْصَأ اَي اَّيَه .ْمَعَن َّدُب َلَف ،اَناَرَي للها َّنَأ ٰىلَع ِعيِمَجلا ُةَيِبْرَت َيِهَو ،ُةَيِبْرَّتلا ْمَعَن .ًةَيِنَلَعَو اًّرِس ُهاَشْخَن ْنَأ .ِةَوْشَّرلا ِرَطَخ ْنَع ٍةَيِعْوَت ِةَلْمَح ُةَماَقِإ ،اًثِلاَثَو !ِةَوْشَّرلا ْنَع َدِعَتْبَن ْنَأ اَنْيَلَع ،ْنَذِإ !ٌليِمَج !ِةَوْشَّرلِل َلا !ِةَوْشَّرلِل َلا !ِةَوْشَّرلِل َلا .ُهُتاكَرَبَو ِللها ُةَمْحَرَو ْمُكْيَلَع ُمَلَّسلاو .ِءاَقِّللا ٰىلِإ ؟ِةَوْشَّرلا ىَنْعَم اَم ؟ِةَوْشَّرلا ِةَميِرَج يِف َنوُمِرْجُملا ْنَم ؟ِةَوْشَّرلا ِةَحَفاَكُم ُقُرُط اَم ؟َةَوْشَّرلا ِساَّنلا ِءاَطْعِلإ ٍباَبْسَأ َةَثَلَث ْرُكْذُا ب:ِةَلِئْسَلأا ِهِذٰه ْنَع ُبيِجُأ ١ ٢ ٣ ٤ 109 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ٌةَرَشَعَو ٌةَئاِم1،٣،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج:َرابْخَلأا ُأَرْقَأ ِةَوْشَّرلا ِةَحَفاَكُمِل ِةَّيِزيِلاَملا ِةَئْيَهلا ُسيِئَر َبَلَط - ُويْنوُي 17 ،روُبمـل لااوك ِداَسَفلاَو ِةَوْشَّرلاب ِةَقِّلَعَتُمـلا ىواَكَّشلا ِعْفَر ْنِم اوُفاَخَي َّلاَأ ِساَّنلا ْنِم )SPRM( ٰىلَع َةَئْيَهلا ُدِعاَسُتَو ِةَوْشَّرلا ِةَحَفاَكُمِل ٌةَّمِهُم ِتاَموُلْعَمـلا َّنإ َلاَقَو .SPRM ٰىلِإ .اَهْنِم ِّدَحلاو ِدَلِبلا يِف ِةَدِئاَّسلا ِةَوْشَّرلا ِتَلااَح ِليِطْبَت ،ِةَئْيَهلا ىَدَل ًةَّيِّرِس ُنوُكَت َفْوَس ٍةَّيِصْخَش ٍةَموُلْعَم َّّيَأ َّنَأ َنيِّيِفاَحَّصلِل َفاَضَأ َّمُث .ِنوُناَقلا ِبَجْوُمِب َنوُّيِمْحَم اَهُباَحْصَأَو ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا )http://www.astroawani.com :ِعِقْوَم ْنِم ٍفُّرَصَتِب( .اَهَفِئاَظَوَو ِةَوْشَّرلا ِةَحَفاَكُمِل ِةَّيِزيِلاَملا ِةَئْيَهلاِب ٍةَقِّلَعَتُم ٍتاَموُلْعَم ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .ُّيِلاَملا ُداَسَفلا :ُةَوْشَّرلا ِةَءاَرِقلا ُحْيِتاَفَم .ٌةَّيِفْخَم :ٌةَّيِّرِس ْوَأ ُةَراَدلإا :ُةَئْيَهلا .ُةَسَّسَؤُملا :ِةَوْشَّرلا ُةَحَفاَكُم .اَهَل يِّدَصَّتلاو اَهُتَمَواَقُم 110 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َدَحَأَو ٌةَئاِم .ِلَلَحلا ِقْزِّرلِل َحيِتاَفَم ِةَسْمَخ ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا 1،5،7ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ِةَيِتلآا ِتاَئْيَهلا ِتاَّيِلوُؤْسَم ُنِّيَبُت ًةَريِصَق ًةَلاَقَم ُبُتْكَأ :يِف اًرْيِبَك اًرْوَد ُبَعْلَت ُةَئْيَهلا ِهِذٰه .ِتاَقيِقْحَّتلا ِءاَرْجِإَو ِتاَموُلْعَمـلا ِعْمَج • ِميِدْقَتَو ِداَسَفلا َمِئاَرَج ِفاَشِتكا • .ِمِكاَحَملاَو ِءاَضَقلا ٰىلِإ َنيِمَهَّتُملا ِةَوْشَّرلا ِةَحَفاَكُم يِف ِتاَراَشِتسلاا ِميِدْقَت • .ِتاَسَّسَؤُملاَو ِداَرْفَلأا َنيَب :ِةَئْيَهلا ِهِذٰه ِلاَمْعَأ ْنِم .ِماظِّنلاَو ِنوُناَقلا ٰىلَع ُظاَفِحلا • .ِنْملأاَو ِمَلَّسلا ٰىلَع ُظاَفِحلا • .ِمِئاَرَجلا ُةَحَفاَكُم • .َنيِمِرْجُملا ٰىلَع ُضْبَقلا • ب:)ًةَمِلَك ٨٠( ِةَيِتلآا ِتاَعْوُضْوَملا ِدَحَأ يِف ًلاَقَم ُبُتْكَأ .اَهُرَثَأَو ُةَوْشَّرلا .ِةَوْشَّرلا ُّدِض ُةَّيِنيِّدلا ُةَيِبْرَّتلا .ُلَلَحلا ُبْسَكلا ١ ٢ ٣ ِةَوْشَّرلا ِةَحَفاكُمِل ُةَّيِزيِلاَملا ُةَئْيَهلا ُةَّيِكَلَمـلا ُةَّيِزيِلاَمـلا ُةَطْرُّشلاِتاَزاَوَجلِل ُةَّيِزيِلاَملا ُةَّيِريِدُملا ِداسَفلا ُةَحَفاكُم :ِةَئْيَهلا ِهِذٰه ِّماَهَم ْنِم ِهَقِئاَثَوَو ِرَفَّسلا ِتاَزاَوَج ُرادْصِإ • .َنيِنِطاوُملِل .ِبِناَجَلأِل ِتاَحيِرْصَّتلاَو ِتاَريِشْأَّتلا ُرادْصإ • .ِتاَراَطَملاَو ِدوُدُحلا َدْنِع ِساَّنلا ِةَكَرَح ُميِظْنَت • 111 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع اَنْثِاَو ٌةَئاِم ُتاَمِلَكلاُماَقْرَلأا ٌةَيِنامَثَو ٍفلاآ ُةَعْبَس700٨ َرَشَع َدَحَأَو ٍفلاآ ُةَعْبَس7011 َنوُثلَثَو ٍفلاآ ُةَعْبَس70٣0 ٌةَسْمَخَو ٍةَئاِمُعَبْرَأَو ٍفلاآ ُةَعْبَس َنْوُّتِسَو7٤65 ُتاَمِلَكلاُماَقْرَلأا ٌدِحاَوَو ٍفَلاآ ُةَيِنامَث٨001 َرَشَع َةَعْسِتَو ٍفَلاآ ُةَيِنامَث٨019 ٍةَئاِمُسْمَخَو ٍفلاآ ُةَيِناَمَث٨500 ٌةَعْسِتَو ٍةَئاِمُعْسِتَو ٍفلاآ ُةَيِناَمَث َنوُعْسِتَو٨999 1،6،٤/1،6،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج:اَهُبُتْكَأَو ،اًّيِلُزاَنَت َّمُث ،اًّيِدُعاَصَت اًبيِتْرَت َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبِّتَرُأ د:ِتاملكلاب َةَيِتلآا َماَقْرَلأا ُبُتْكَأ ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعّتلا ُماَقْرَلأا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ .َنيِنِطاَوُمـلا ٰىلَع ِةَوْشَّرلا ِراَرْضَأ ْنَع ًةَلاَسِر 7050 ِعيِزْوَت ٰىلَع ُبَّلُّطلا َدَعاَس .اًثيِدَح 7٢75 ِّيِراَخُبلا ِحيِحَص يِف ِةَحيِحَّصلا َثيِداَحَلأا َدَدَع َّنَأ ."ِميِرَكلا ِنآْرُقلا َعَم ٌةَعاَس" ِجَمانْرَب يِف اًبِلاَط ٨0٢7 َكَرَتشا .َداَسَفلا َنوُبِراَحُيَس ْمُهَّنَأِب اًفَّظَوُم ٨٤1٢ َدَّهَعَت .ْطَقَف ٍتيِجْنِر ٨٣00 ـِب َةَراَّيَّسلا ِهِذٰه ُتْيَرَتشا ـه:ُبُتْكَأَو ُأَرْقَأ ٨00775٢0٨٣61٨1007٨79 11٢ ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ،ِةاَيَحلا ُروُن ،ِمْلِعلا ُبَلَط ،ِذاَتْسُلأا ُمَلَق ،ٍدَّمَحُم ُباَتِك :ُلْثِم ٍءْيَش ٰىلِإ ٍءْيَش ُةَبْسِن ُةَفاَضلإا .ِهْيَلِإ ًافاَضُم يِناَّثلاَو ًافاَضُم ُلَّوَلأا ُمسلاا ُنوُكَيَو ،ِةَداَعَّسلا ُحاَتْفِم ِهْيَلِإ ُفاَضُملا ُماَكْحَأ ِةَفاَضلإا .ِءاَيلاِب وَأ ِةَرْسَكلاِب اًروُرْجَم َنوُكَي ْنَأ ُبِجَي :نِم اًدَّرَجُم َنوُكَي نَأ ُبِجَي ُبِلاَط ٌبِلاَط :ِنيوْنَّتلا .1 ُروُن ُروُّنلا :ِفيِرْعَّتلا لأ .٢ اَبِلاَط ِناَبِلاَط :ِةَيِنْثَّتلا ِنوُن .٣ وُمِلْسُم َنوُمِلْسُم :ِمِلاَّسلا ِرَّكَذُملا ِعْمَج ِنوُن .٤ :َةَيِتلآا َةَرْقِفلا ُأَرْقَأأ ٢،1٤،٢/٢،1٤،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ِمْلِعلا ُبَلَط = ِمْلِعلا ُبَلَط ِةاَيَحلا ُرْوُن = ِةاَيَحلا ُرْوُن ِةَداَعَّسلا ُحاَتْفِم = ِةَداَعَّسلا ُحاَتْفِم ِمُّدَقَّتلا ُليِبَس = ِمُّدَقَّتلا ُليِبَس ُةَفاَضلإا َرَشَع َةَثَلَثَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا ِهْيَلِإ ُفاَضُملاُفاَضُملا ُفاَضُملا ،ِدْحَّللا ٰىلِإ ِدْهَمـلا ْنِم ِمْلِعلا ِبَلَط ٰىلَع ِةَمَواَدُملاِب ُهَتَّمُأ ُرُمْأَيَو ،ِمْلِعلاِب ُّمَتْهَي َمَلْسلإا َّنِإ ْنِم ِمْلِعلا ُبَلَطَو .ِمُّدَقَّتلا ُليِبَس َوُهَو ِنْيَراَّدلا يِف ِةَداَعَّسلا ُحاَتْفِمَو ،ِةاَيَحلا ُروُن َمْلِعلا َّنَِلأ َلَّهَس ،اًمْلِع ِهيِف ُسِمَتْلَي اًقيِرَط َكَلَس ْنَم َو(( :ﷺ ُّيِبَّنلا َلاَق اَمَك ،ِةَّنَجلا ِلوُخُد ِباَبْسَأ .ٌمِلْسُم ُهاَوَر .))ِةَّنَجلا ىَلِإ اًقيِرَط ِهِب ُهَل للها يِتاَموُلْعَم ُديِزََأا :ِةَّيِكْلِملا ِةَفاَضلإا يِناَعَم ْنِم = ٍدَّمَحُم ُباَتِك .ٍدَّمَحُمِل ُباَتِكلا 11٣ ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَعَبْرَأَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا ٢،1٤،٤/٢،1٤،٣/٢،1٤،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ١ ٢ ٣ ُسُرْدَيُبَّلُط ُبَّلُط ِةَعِماَجـلا ِةَعِماَجـلا َمْوُلُع َمْوُلُع ِنْيِّدلا ِنْيِّدلا ِةَّيِّلُك ِةَّيِّلُك ِةَعْيِرَّشلا ِةَعْيِرَّشلا يِف :ُباَرْعلإاب ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٌفاَضُم َوُهَو ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ِهْيَلِإ ٌفاَضُم ٌفاَضُم َوُهَو ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم ِةَرْسَكْلاِب ٌروُرْجَم ِهْيَلِإ ٌفاَضُم ٌفاَضُم َوُهَو ُةَرْسَكلا ِهِّرَج ُةَمَلَعَو يِف ِـب ٌروُرْجَم ٌمسا ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ِهْيَلِإ ٌفاَضُم د :ٍةَديِفُم ٍلَمُج يِف اَهُعَضَأ َّمُث ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ْنِم َةَفاَضلإا ُنِّوَكُأ ُةَلْمُجلا .ِباسِحلا ِمْوَيِب َنْوُمِلْسُملا ُنِمْؤُي١ .ِنَلاِداَع ِةَمَكْحَملا اَيِضاَق٢ .َنوُدِهَتْجُم ِةَسَرْدَملا وُمِّلَعُم٣ :ْيِتْأَي اَمْيِف ِهْيَلِإ َفاَضُمـلاَو َفاَضُمـلا ُِّيَعُأج ُريِسْفَّتلا َنوُمِلْسُمـلااَيِزيِلاَم ِناَتَلْبِقلا += += += يِتاَموُلْعَم ُديِزََأا ِةَفاَضلإا يِناَعَم ْنِم :ِصاَصِتخلاا = ِبَدَلأا ُباَتِك ِبَدَلأا يِف ُباَتِكلا 11٤ ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ٢،15،٣/٢،15،٢/٢،15،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم :َةَيِتلآا َةَرْقِفلا ُأَرْقَأأ ُتعَّنلا َرَشَع َةَسْمَخَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا .َةَعِفاَّنلا َموُلُعلا َمَّلَعَتَيِل ِرِكاَبلا ِحاَبَّصلا يِف ٍمْوَي َّلُك ِهِتَسَرْدَم ٰىلِإ ُدِهَتْجُمـلا ُبِلاَّطلا ُبَهْذَي اوُتوُأ َنيِذَّلاَو ْمُكْنِم اوُنَمآ َنيِذَّلا ِعَفْرَي﴿:ِةَميِرَكلا ِةَيلآا يف ىَلاَعَت ُهَلْوَق اًمِئاَد ُرَّكَذَتَي َوُه َباَبَّشلا ُمِّلَعُي ،ِهِصُّصَخَت يِف اًريِبَك اًمـِلاَع ُهُذاَتْسُأ َناَك .11 : ُةَلِداَجُملا ﴾ٍتاَجَرَد َمْلِعلا .ِهِمْلِعِب َةَّيِمَلاْسلإا َةَّمُلأا ُديِفُيَو ِرْبَّصلاِب َنيِمِلْسُملا :ُباَرْعلإاب ُسُرْدَيُبِلاَّطلا ُدِهَتْجُمـلا َداَصِتقلاا َّيِمَلْسلإا ِةَعِماَجـلاِةَّيِنَطَولايِف ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ .ٌتْوُعْنَم َوُهَو ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف .ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌتْعَن .ٌتْوُعْنَم َوُهَو ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم .ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌتْعَن .ٌتْوُعْنَم َوُهَو ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌمسا .ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌتْعَن ُبِلاَّطلا ُدِهَتْجُمـلا َداَصِتقلاا َّيِمَلْسلإا ِةَعِماَجـلا ِةَّيِنَطَولا .ُةَفِّصلا َوُه ُتْعَّنلا :يِف ُتوُعْنَملاَو ُتْعَّنلا ُقِفَّتَي .ِثَّنَؤُملاَو ِرَّكَذُملا :ِسْنِجلا .ِعْمَجلاَو ىَّنَثُملاَو ِدَرْفُملا :ِدَدَعلا .ِةَفِرْعَملاَو ِةَرِكَّنلا :ِنيِيْعَّتلا .ِّرَجلاَو ِبْصَّنلاَو ِعْفَّرلا :ِباَرْعلإا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا ُبيِكْرَّتلاُتْعَّنلاُتوُعْنَمـلا ُدِهَتْجُمـلا ُبِلاَّطلاُدِهَتْجُمـلاُبِلاَّطلا١ َةَّيِمَلْسلإا َةَّمُلأاَةَّيِمَلْسلإاَةَّمُلأا٢ ِدَدَعلاَو ِسْنِجلا يِف اَمُهَنيَب ُةَقَباَطُملا ُبِجَتَو ُهَلْبَق ٍمسا يِف ٍةَفِص ٰىلَع ُّلُدَي ٌعِباَت :ُتْعَّنلا .ِباَرْعلإاَو ِنيِيْعَّتلاو 115 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ٢،15،٣/٢،15،٢/٢،15،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج:ُظِحَلُأَو ُأَرْقَأ .ُحِجاَّنلا ُبِلاَّطلا َحِرَف .َنوُبَّذَهُملا ُلاَجِّرلا َءاَج .ُهُبِلاَط ُحِجاَّنلا ُذاَتْسُلأا َحِرَف .ْمُهُدَلاْوَأ َنوُبَّذَهُمـلا ُءاَبلآا َءاَج .ٌتَلاِقاَع ٌتاَنَب ِءَلاُؤٰه .ًةَيِلاَغ ًةَراَّيَس ُتْيَرَتْشِا .َّنُهُتاَهَّمُأ ٌتَلاِقاَع ٌتاَنَب ِءَلاُؤٰه .اَهُرْعِس ًةَيِلاَغ ًةَراَّيَس ُتْيَرَتْشِا ١ ٢ ٦ ٧ ٤ ٥ ٩ ١٠ .ُتاَدِهَتْجُمـلا ُتاَمِّلَعُملا ْتَرَضَح.اَهُتاَبِلاَط ُتاَدِهَتْجُمـلا ُتاَمِّلَعُمـلا ْتَرَضَح٣٨ ُّيِقيِقَحلاُّيِبَبَّسلا .ُحِجاَّنلا ُبِلاَّطلا َحِرَف.ُهُبِلاَط ُحِجاَّنلا ُذاَتْسُلأا َحِرَف ِتْعَّّنلا ُعاَوْنَأ ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ِةَّمَّضلاِب ٌعوٌفْرَم ٌلِعاَف :ُبِلاَّطلا .ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌتْعَن :ُحِجاَّنلا .ُحِجاَّنلا ُبِلاَّطلا َحِرَف ١ .ِةَّمَّضلاِب ٌعوٌفْرَم ٌلِعاَف :ُذاَتْسُلأا .ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌتْعَن :ُحِجاَّنلا .فاَضُم َوُهَو ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌلِعاَف :ُبِلاَط .ُهُبِلاَط ُحِجاَّنلا ُذاَتْسُلأا َحِرَف ٢ د:ُباَرْعلإا َرَشَع َةَّتِسَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا .ِتْوُعْنَملاِب ٌةَقَلَع ُهَل اَم َةَفِص ُنِّيَبُي ُّيِبَبَّسلا ُتْعَّنلا .ُهَسْفَن َتْوُعْنَملا ُنِّيَبُي ُّيِقيِقَحلا ُتْعَّنلا 116 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَعْبَسَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا ٢،15،٤/٢،15،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ـه و ز :ُهَتْوُعْنَمَو َتْعَّنلا ِةَيِتلآا ِلَمُجلا ْنِم ُجِرْخَتسَأ :َةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا اًمِدْخَتْسُم ،ُتْعَّنلا اَهيِف ًةَديِفُم ًلاَمُج ُنِّوَكُأ :ِةَفاَضلإا ٰىلِإ َتْعَّنلاَو ،ِتْعَّنلا ٰىلِإ َةَفاَضلإا ُلِّوَحُأ ُتْوُعْنَملاُتْعَّنلا ُتْعَّنلاُةَفاَضلإا ُّيِمَلاْسلإا ُنيِّدلاِمَلاْسلإا ُنيِد :ُلاَثِمـلا ِمِلْسُمـلا ُةَّيِصْخَش ُةَّيِبَرَعلا ُةَغُّللا ِةَلْوَّدلا ُكْنَب ُةَّيِمْلِعلا ُةَقيِقَحـلا ِمَلاَعلا ُةَزِئاَج ءاَعُد موُلْظَمـلا باَتِك ءاَبْنَلأا لِكاَشَملا ٤ ٥ ١ ٢ ٣ .ِّيِلاَملا ِداَسَفلا ِباَوْبَأ ْنِم ٌباَب ُةَوْشَّرلا يِف ًةَرْيِبَك ٍتَلِكْشُم ُبِّبَسُت َيِهَو َمَيِقلا ُرِّمَدُتَو ،ِّيِناَسْنلإا ِعَمَتْجُملا .َةَنَسَحلا َقَلْخَلأاَو َةَليِمَجلا 117 ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا ُةَّيِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َرَشَع َةَيِناَمَثَو ٌةَئاِم ب: ِبِساَنُملا ِغاَرَفلا يِف َةَحيِحَّصلا َةَمِلَكلا ُعَضَأ أ: ِتاَعَّبَرُملا يِف ِتاَباَجلإا ُبُتْكَأَو ُظِحَلُأ .ِةَّيِموُكُحلا ِتاَعاَطِقلا يِف ُنَمْضَت . اَهَّنَِلأ َةَوْشَّرلا ُمَلْسلإا َمَّرَح .اَهُذُخْأَي ْنَم ُدِسْفُت ُةَوْشَّرلا .ِةَوْشَّرلا يِف ِناَسْنلإا ْتَعاَض ١ ٢ ٣ ٤ ٌةَعِّطَقَتُم ٌتاَمِلَك .ِمَلْسلإا يِف ِةَوْشَّرلا ُمْكُح .١ يِف ُساَّنلا ِهِب ُلَماَعَتَي ٌءْيَش .٢ .ِقْوُّسلا . ِتْعَّنلا ِعاَوْنَأ نِم .٣ ِةَلْمُج يِف )َبَلَط( ُباَرْعِإ .٤ . وه )ِمْلِعلا َبَلَط( ِةَحَفاَكُمِل ُةَّيِزيِلاَملا .٥ .ِةَوْشَّرلا . َوُه َةَوْشَّرلا يِطْعُي يِذَّلا .٦ ا ن ب ش ها ض ُقوُقُحَةَقِّثلاَقَلْخَأٌمْلُظ ١ ٦ ٢ ٣ ٤ ٥ 11٨ ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا َرَشَع َةَعْسِتَو ٌةَئاِم ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتلااَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك ِتاَريِثُملاِب اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك ِةَنَّيَعُملا .ِةَفِلَتْخُملا • يِف اَهُماَدْخِتساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا • ُمسلاا( ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا ٰىلَع ِةَرْدُقلا َعَم )ِبْصَّنلا ُتاَوَدَأَو ُلوُصْوَمـلا .اَهِفيِوْظَتَو اَهِماَدْخِتسا • ُّيِوَفَّش�لاَُريِبْعَّتلا ُدِعاَوَقلاُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا ِنآاْرُقلا ِباَحِر يِف٩ 119 ُةَعَلاَطُملا َنوُرْشِعَو ٌةَئاِم1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:ُشِقاَنُأَو ُأَرْقَأ يِمَجْعُم ىَلِإا ُفيِش�ُأا َنوُدَعْسَيَنوُحَرْفَي ُةَرَفَّسلاُةَكِئَلَملا ُةَرَرَبلاَنوُحِلاَّصلا ٌلاَفْقَأٌقَلْغِإ ُءاَرَفُسٌلُسُر ِةَءاَرِقلا ُحيِتاَفَم .ُةَماَقِتسلاا :ُرارْمِتسلاا َظِفَح ِلْعِفلا ْنِم :ٌظْفِح .َناَص يَأ ِجِراَخَم ُةَياَعِر :ُليِتْرَّتلا ُةَفِرْعَمَو ِفوُرُحـلا ِفْقَولا ِعِضاَوَم .ِّدَمـلاَو ِلْصَولاَو ٰلىِإ ِهِب ُبَّرَقَتُي اَم :ٌةَليِسَو .ِرْيَغلا ىَدَه ِلْعِفلا ْنِم :ىًدُه ْيَأ یًدُه يِدْهَي .ُناَيَبلاَو ُداَشَّرلا ؟ِميِرَكلا ِنآْرُقلا َعَم ُلَماَعَتَن َفْيَك ًةَظِعْوَمَو ىًدُه .ُنيِبُمـلا ُّقَحلا َوُهَف .ِللها ُمَلَك ُميِرَكلا ُنآْرُقلا َريِنَتْسَيِل ،اًريِنُم اًجاَرِسَو اًيِداَه ،اًريِذَنَو اًرِّشَبُم َءاَج .َنيِمـَلاَعلِل َوُهَف .ْمُهاَرْخُأ يِف ِهِروُنِب اوُدِعْسَيَو ،ْمُهاَيْنُد يِف ِهِتَياَدِهِب ُساَّنلا ِنْيَب ْنِم ُلِطاَبلا ِهيِتْأَي َلا ،ِهِلْقَن يِف ُرِتاَوَتُمـلا ،ِهِتَوَلِتِب ُدَّبَعَتُمـلا .ٍديِمَح ٍميِكَح ْنِم ٌليِزْنَتَو ،ِهِقْلَخ ْنِم َلاَو ِهْيَدَي َمَّلَعَتَن ْنَأ ُمَِلَّسلاَو ُةَِلَّصلا ِهْيَلَع ُميِرَكلا ُلوُسَّرلا اَنَرَمَأ ْدَقَل ُهاَوَر "ُهَمَّلَعَو َنآْرُقلا َمَّلَعَت ْنَم ْمُكُرْيَخ" :َلاَقَف ُهَمِّلَعُنَو َنآْرُقلا ْنَأَو ِهِليِتْرَتَو ِهِتَوَلِت ٰىلَع اَنَسُفْنَأ َمِزَلُن ْنَأ اَنَرَمَأَو .ُّيِراَخُبلا ًلااَثِتما ِهيِف اَمِب ُلَمَعلاَو ِهيِناَعَم ِكاَرْدِإَو ِهِمْهَفِل اَنَبوُلُق َرِضْحَتْسَن ُّبَحَأ " :ُمَلَّسلاَو ُةَلَّصلا ِهْيَلَع َلاَقَف .ِهيِهاَوَنِل اًباَنِتجاَو ِهِرِماَوَِلأ .مِلْسُم ُهاَوَر "َّلَق ْنِإَو اَهُمَوْدَأ ىلاعت ِللها ٰىلِإ ِلاَمْعَلأا ُهَهَّبَش اَمَك ِةَرِخلآاَو اَيْنُّدلا يِف ِنآْرُقلا ِظِفاَح يِف للها َكَراَب ْدَقَو ِءاَرَفُسَو ِيْحَولا َةَلَمَح ِماَرِكلا ِةَكِئَلَمـلاِب ِهِداَهِتجا يِف ُلوُسَّرلا ُأَرْقَي يِذَّلا ُلَثَم " :ﷺ ِظاَّفُحلا ُدِّيَس َلاَق ْدَقَف .ِهِقْلَخ ٰىلِإ ِللها .يِراَخُبلا ُهاَوَر "ِةَرَرَبلا ِماَرِكلا ِةَرَفَّسلا َعَم ُهَل ٌظِفاَح َوُهَو َنآْرُقلا ،ُهَمِّلَعُنَو ُهَمَّلَعَتَنَو ٍةَوَلِت َّقَح ُهَوُلْتَنَو ،َنآْرُقلا َرَّبَدَتَن ْنَأ اَنْيَلَعَف :ٰىلاَعَت للها َلاَق ْدَقَف ،ًليِبَس َكِلٰذ ٰىلِإ اَنْعَطَتسا اَم ُهَظَفْحَنَو َّنِإ . .ِضْرَلأا ِهِذٰه ٰىلَع اَنِتَفَلِخ ُجَهْنَمَو ،اَنِتاَيَح يِف ٌساَسَأ َنآْرُقلا ِتاَمُلُّظلا ْنِم ُجُرْخَن ِهِبَو اَنِلاَمْعَأ ِتاَّيِوَلْوَأ ْنِم ُهَعَم ُلُماَعَّتلاَو .ِروُّنلا ٰىلِإ 1٢0 ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعَلاَطُملا َنوُرْشِعَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:يِتْأَي اَّمَع ُبيِجُأ ؟ِساَّنلا ُرْيَخ ْنَم ؟ِةَرَفَّسلا ُفِداَرُم ام ؟ِمْيِرَكلا ِنآْرُقلا َعَم ِلُماعَّتلا ِتاَّيِساَسَأ ُّمَهَأ اَم ؟ِميِرَكلا ِنآْرُقلا ىَدُه ٰىلِإ ُجاَتْحَن اَذاَمِـل ؟ِناَءْرُقلا َعَم ُلَماَعَتَت َفْيَك ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ج د :ِةَبِساَنُمـلا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفلا ُلأْمَأ :ِةَيِتلآا ِتاَمِلَكلا ِداَدْضَأ ْنَع ُثَحْبَأ ِميِرَكلا ِنآْرُقلا َعَم ِلُماَعَّتلا ُقُرُط ُليِتْرَّتلاُدَعْسَيُلُماَعَّتلا ُّقَحلاىَدُهلاُجِرْخُي 1٢1 ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا . ْمِهِباَسِح َمْوَي مُهَل ٌعيِفَش .ْمِهِروُبُق يِف ْمُهَل ٌروُن اَنَأ يِتْأَي ُهَّنإَف .َنآْرُقلا اوُؤَرْقِا" :ﷺ مهِلوُسَر َلْوَق اوُعَمْسَي ْمَلَأ ٌمِلْسُم ُهاَوَر ".ِهِباَحْصَِلأ اًعيِفَش ِةَماَيِقلا َمْوَي َنوُرْشِعَو ِناَنْثِاَو ٌةَئاِم1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم :ُمَهْفَأَو ُأَرْقَأ ُةَعَلاَطُملا ْمَكَو ؟يِنوُكَرَت ٍساَنُأ ْنِم ْمَكَو ؟يِنوُسَن ٍساَنُأ ْنِم ْمَك نِكلَو ٍساَنُأ ْنِم ْمَكَو ؟يِنوُفَلاَخ ٍساَنُأ ْنِم ْمَكَو ؟يِنوُلَمْهَأ ٍساَنُأ ْنِم ٍساَنُأ ْنِم ْمَكَو ؟يِنوُمَهْفَي ْمَل ٍساَنُأ ْنِم ْمَكَو ؟يِب اوُلَمْعَي ْمَل ؟يِب اوُقِّدَصُي ْمَل يِنوُفَرَع ْوَل .َنوُلِفاَغ ْمُه .َنْوُضِرْعُم ْمُه .ْيِّنَع َنوُلوُغْشَم ْمُه ْوَل ،يِنوُفَلاَخ اَم يِنوُفَرَع ْوَل ،يِنوُكَرَت اَم يِنوُفَرَع ْوَل ،ْيِنْوُسَن اَم .يِب اوُرَفَك اَم يِنوُفَرَع .ﷺ َنيِلَسْرُملا ِدِّيَس ٰىلَع ٌلَّزَنُم .ٌنْيِمَأ ٌقِداَص ٌمَلَك .ٌميِرَك ٌمَلَك اَنَأ :ِنيِّدلا ِمْوَي ٰىلِإ ٌظوُفْحَم يِنَّنِإ ،ِرَشَبلا ِمَلَك ْنِم ُتْسَلَو .ِللها ُملَك اَنَأ . .ٌرْجأ ُهَل يِنَمَّلَع ْنَمَو .ٌرْجأ ُهَل يِنَمَّلَعَت ْنَم .ٌرْجَأ ُهَل يِنَمِهَف ْنَم .ٌرْجأ ُهَل يِنَأَرَق ْنَم ؟يِّنِم ُفَرْشَأ ٍمَلَك ُّيَأَف .ٌرْجَأ ُهَل ْيِب َلِمَع ْنَمَو ِنآْرُقلا ُجوُلوُنوُم ِةَءاَرِقلا ُحيِتاَفَم .َلَفْغَأَو َكَرَت :َلَمْهَأ .ٌباَوثَو ٌةَأَفاَكُم :ٌرْجَأ .ُهَدْنِع َغاَرَف َلا :ٌلوُغْشَم 1٢٢ ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا ُةَعَلاَطُملا َنوُرْشِعَو ٌةَثَلاثَو ٌةَئاِم1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِميِرَكلا ِنآْرُقلِل ٍفاَصْوَأ َةَثَلَث ِتاَه ؟ِنيِّدلا ِموَي ٰىلِإ ٌظْوُفْحَم َنآْرُقلا َّنَأ ٰىلَع ًلْيِلَد ْرُكْذُا ؟ىَلاَعَتَو ُهَناَحْبُس للها ْنِم ِرْجَلأا ٰىلَع ُلُصْحَن َفْيَك ؟ِنآْرُقلا َةَءاَرِق ُساَّنلا َيِسَن اَذاَمِل .ِميِرَكلا ِنآْرُقلا َعَم ِلُماَعَّتلا َقُرُط ْرُكْذُا و ز :ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأ :ِةَبِساَنُمـلا ِتاَمِلَكلاِب ِتاَغاَرَفلا َُلأْمَأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ح:ٍلَمُج يِف ِتاَمِلَكلا ِهِذٰه ُعَضَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .اَهيِفِّلَؤُم َعَم ِةَروُهْشَمـلا ِريِسْفَّتلا ِبُتُكِل ٍءاَمْسَأ ِةَسْمَخ ْنَع ُثَحْبَأ َنوُرِساَخ ٌعيِفَشُنآْرُقلاُثيِدَحلاٌلَّزَنُم .ﷺ اَنِلوُسَر ٰىلَع ُنآْرُقلا ِمَلَكلا ُفَرْشَأ ِنآْرُقلا وُلِمْهُم .ِةَماَيِقلا َمْوَي ِهِئاَّرُقِل ُنآْرُقلا .ُنآْرُقلا ُقَدْصَأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٌظوُفْحَم ٌعيِفَش ٌراَرْكِت ٌلُّمَأَت 1٢3 ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِم أ:اَهْنَع ُمَّلَكَتَأَو ِةَحِتاَفلا ِةَروُس َرْيِسْفَت ُأَرْقَأ ب:يِئَلَمُز َعَم ِةَيِتلآا ِتاَحَلَطْصُملا ْنَع ُثَّدَحَتَأ ُليِتْرَّتلا ُريِوْدَّتلاُراَرْكِّتلا ُظْفِحلا ُةَعَجارُمـلا 1،3،٧/1،3،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا ِةَحِتاَفلا ِةَروُس ْنِم ُةَداَفِتسلاا ِةَحِتاَفلا ُةَروُس :1 ُةَيلآا :٢ ُةَيلآا:3 ُةَيلآا:٤ ُةَيلآا :٦ ُةَيلآا :٥ ُةَيلآا ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .ُهُظَفْحَأ َّمُث ِةَعيِرَّسلا ِةَباَجِتسلاا ِزْمَر يِف يِذَّلا ِءاَعُّدلا ٰىلِإ ُعِمَتْسَأ ُةَهَفاَشُمـلا 1٢٤ ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا َنوُرْشِعَو ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم ِنآْرُقلا ُلْضَف ٍعــِفاــــَش ُقــــَثْوَأ ِللها َباــــَتِك َّنِإَو ١ ُهُثيِدـــَح ُّلـــَمُي َلا ٍسيِلــَج ُرْيَخَو ٢ ِهِتاـَمُلُظ ِيف ُعاَتْرَي ىَتَفلا ُثْيَحَو ٣ ًةـــَضْوَرَو ًلـــيِقَم ِهيِنْهَي َكِلاـــَنُه ٤ ًلـــــِّضَفَتُم اــًــبِهاَو ًءاــَــنَغ ىنْغَأَو ًلــــُّمَجَت ِهــــيِف ُداَدْزــــَي ُهُداَدْرــــَتَو ًلــــِّلــــَهــــَتُم اًنَس ُهاَقْلَي ِربَقلا َنِم ىَلَتْجُي ِّزِعلا ِةَوْرِذ يِف ِهِلْجَأ ْنِمَو )ِّيِبِطاَّشلا ِمِساَقلا يِبَأ ِماَمْلِل ِةَّيِبِطاَّشلا يِناَهِّتلا ِهْجَوَو يِناَمَلأا ِزْرِح ْنِم( ٭٭٭ ٭٭٭ ٭٭٭ ٭٭٭ 1،3،٧/1،3،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج د :ِلْصَفلا َماَمَأ اَهيِقْلُأ َّمُث ،َةَّيِرْعِّشلا َتاَيْبَلأا ُأَرْقَأ :ِةَيِتلآا ِراَكْفَلأاِب اًنيِعَتْسُم ِتاَيْبَلأا يِناَعَم ُشِقاَنُأ .ُهَل ِرْيَخلا ِبْلَجَو ُهْنَع ِّرَّشلا ِعْفَدِب ِرْبَقلا يِف ُهَئِراق ُئِنْهَي ُنآْرُقلا ُهَراَرْكِت َّنِإ ْلَب ،ُمَأْسُي َلا ُهُثيِدَح ،ٍمَلَك ُنَسْحَأ ُميِظَعلا ُنآْرُقلا .ًلااَمَج ُهُديِزَي .َفْوَخلا ُهْنَع ُعَفْدَي ِهِرْبَق يِف ُهُرِّوَنُيَو ِهِئِراَقِل ٌعيِفَش ُنآرُقلا .ُهَنِئْمَطُيِل ِهْجَولا ِةَشاَشَبِب ِرْبَقلا يِف ِهِبِحاَص ٰىلِإ ُنآرُقلا يِتْأَي ١ ٢ ٣ ٤ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأَو ِعْبَّسلا ِتاَءاَرِقلا ِةَّمِئَأ َلْوَح ٍتاَموُلْعَم ْنَع ُثَحْبَأ يِمَجْعُم ٰىلِإ ُفيِش�ُأا ُعَزْفَي :ُعاَتْرَي ٌراَرْكِت :ٌداَدْرَت ٌءْوَض :اًنَس ٌقيِدَص :ٌسيِلَج 1٢٥ ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِم ١ ٢ ٣ 1،٥،٧/1،٥،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُنآْرُقلاَو اَنَأ أ:اَهُبُتْكَأ َّمُث ،ِةَيِتلآا ِتاَيلآا ِرْيِسْفَت ْنَع ُثَحْبَأ ب ج :ِةَيِتلآا ِةَبِوْجَلأِل ًةَلِئْسَأ ُنِّوَكُأ :ِةَبِساَنُملا ِتاَمِلَكلاِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َُلأْمَأ ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا .َنآْرُقلا ُمِرَتْحَن ،ْمَعَن .َناَبْعَش ِرْهَش ِةَياهِن ْيِف ايِزْيِلامِـب ِنآْرُقلا ِةَوَلِتِل ُةَّيِلْوَّدلا ُةَقَباَسُمـلا ُماقُت .اَيِزْيِلاَم يِف ِنآْرُقلِل ىَلوُلأا ُةَّيِلْوَّدلا ُةَقَباَسُمـلا ُماَقُت .ِنآْرُقلا ِظْفِح ٰىلإ يِّدَؤُي ِةَوَلِّتلا يِف ُرارْكِّتلا .ُليِزْنَّتلاَو ُناَقْرُفلاَو ُباَتِكلاَو ُروُّنلاَو ُرْكِّذلا َيِه اَهُفِرْعَأ يِتَّلا ِنآْرُقلا ُءاَمْسَأ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٥ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ .ِللها ُميِرَكلا ُنآْرُقلا .اًريِنُم َو ،اًريِذَنَو اًرِّشَبُم ُنآْرُقلا َءاَج .ُهُمِّلَعُنَو ِنآْرُقلا ﷺ ُلوُسَّرلا اَنَرَمَأ ْدَقَل .ِناَءْرُقلا يِف للها َكَراَب . ُساَسَأ َنآْرُقلا َّنِإ 1٢٦ ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِم ُرَكْذُت ٍةَلْمُجِب َّلاِإ ُهاَنْعَم ُّمِتَي َلا ٌمَهْبُم ٌمسا :ُلوُصوَملا ُمسلاا .ِلْوُصْوَملا َةَلِص ىَّمَسُتَو ،ُهَدْعَب أ:َةَيِتلآا َلَمُجلا ُلَّمأَتَأ ُلوُصْوَمـلا ُمسلاا ٢،1٦،٢/٢،1٦،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُدِعاَوَقلا ُرَّكَذُملاُثَّنَؤُملا ُلوُصْوَمـلا ُمسلاا يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا ُكَرَتْشُملا ُلوُصْوَملا ُمسلاا ِلِقاَعلا ِرْيَغِل :اَم ِلِقاَعْلِل :ْنَم يِتَّللايِتَّلا ِناَتَّللا َنيِذَّلايِذَّلا ِناَذَّللا .ٌبوُبْحَم َنآْرُقلا ُظَفْحَي يِذَّلا .ِةَقَباَسُملا يِف ْتَكَرَتْشا يِتَّلا َةَقِباَسَتُملا ُتْلَباَق .َنآْرُقلا ُأَرْقَي يِذَّلاِب ُقِثَأ .اَزاَف ِنْيَذَّللا َتْيَأَر .اوُحَجـَن َنْيِذَّلا َءاَج ١ ٢ ٣ ٤ ٥ 1٢٧ ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا ٢،1٦،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب:ُباَرْعلإا :ِةَلْوُصْوَملا ِءاَمْسَلأا ِماَكْحَأ ْنِم .ِناَتَّللاَو ِناَذَّللا :اَدَع اَم ٌةَّيِنْبَم ُةَلْوُصْوَملا ُءاَمْسَلأا .١ ِفِلَلأاِب ِناَعَفْرُيَف اَمِهِباَرْعِإ يِف ىَّنَثُملا ِناَعِبَّتَي ِناَتَّللاَو ِناَذَّللا .٢ .ِءاَيلاِب ِناَّرَجُيَو ِناَبَصْنُيَو ِةَلْوُصْوَملا ِءاَمْسَلأا ُماَكْحَأ ُباَرْعلإاُلَمُجلا ٍِعْفَر ِّلَحَم يِف ِنوُكُّسلا ٰىلَع ٌّيِنْبَم ٌلوُصْوَم ٌمسا :يِذَّلا .أَدَتْبُم َنآْرُقلا ُظَفْحَي يِذَّلا ١ .ٌبوُبْحَم ِّلَحَم يِف ِنوُكُّسلا ٰىلَع ٌّيِنْبَم ٌلوُصْوَم ٌمسا :يِتَّلا .ٌتْعَن ٍبْصَن َةَقِباَسَتُملا ُتْلَباَق ٢ يِف ْتَكَرَتْشا يِتَّلا .ِةَقَباَسُملا .ٍّرَج ِّلَحَم يِف ِنوُكُّسلا ٰىلَع ٌّيِنْبَم ٌلوُصْوَم ٌمسا :يِذَّلا .َنآْرُقلا ُأَرْقَي يِذَّلاِب ُقِثَأ 3 .ىًّنَثُم ُهَّنَِلأ ِءاَيلاِب ٌبْوُصْنَم ِهِب ٌلوُعْفَم :ِنْيَذَّللا.اَزاَف ِنْيَذَّللا َتْيَأَر 4 ٌلِعاَف ٍعْفَر ِّلَحَم يِف ِحْتَفلا ٰىلَع ٌّيِنْبَم ٌلوُصْوَم ٌمسا :َنْيِذَّلا.اوُحَجـَن َنْيِذَّلا َءاَج 5 ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .اَهُبِرْعُأَو ٌةَلْوُصْوَم ٌءاَمْسَأ اَهْيِف ٍةَّيِنآرُق ٍتاَيآ ْنَع ُثَحْبَأ 1٢8 ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا َنوُرْشِعَو ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم٢،1٦،٤/٢،1٦،3/٢،1٦،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج:َةَلوُصْوَمـلا َءاَمْسَلأا ُنِّيَعُأ ُدِعاَوَقلا .ِمْيِرَكلا ِنآْرُقلا ِةَقَباَسُم يِف َزاَف يِذَّلاِب ُمِّلَعُمـلا ُحَرْفَي .َنْيِرِّسَفُملا ْنَع ُثَّدَحَتَت يِتَّلا َكَتَلاَقَم ُتْأَرَق .اَنِتَسَرْدَم ِبَّلُط ْنِم ِةَقَباَسُملا يِف اَحَجَن ِنْيَذَّللا َّنِإ .َنآْرُقلا اوُظِفَح َنيِذَّلاِب ْرِخَتْفا .ٌتاَزِئاَف ِةَقَباَسُملا يِف َنْكَرَتْشا يِتَّللا ُتاَبِلاَّطلا ١ ٢ ٣ ٤ ٥ د:َةَيِتلآا َةَلْوُصْوَملا َءاَمْسَلأا اًمِدْخَتْسُم ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأ يِذَّلا َنيِذَّلا يِتَّلا ِنَاتَّللايِتَّللا ِناَذَّللا ـه:ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ .ِفوُفُّرلا ٰىلَع ُعَضوُت يِتَّلا َبُتُكلا ُتْأَرَق .َنآْرُقلا َنوُفِلاَخُي َنيِذَّلاِب ْرِخَتْفَت َلا .ِللها ٰىلِإ ُبَّرَقَتَي ُهَسْفَن ْيِّكَزُي يِذَّلا .ِنآرُقلا ِةَوَلِت ِةَقَباَسُم يِف َزاَف ْنَم ُريِزَولا َمَّرَك .اَهِب ْتَزاَف ْيِتَّلا َةَّيِدَهلا ُةَزِئاَفلا ْتَمَّلَسَت ١ ٢ ٣ ٤ ٥ 1٢9 ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا .ﷺ ِهِّيِبَن ِةَّنُسَو ِللها ِباتِك :ِنْيَرْمَأِب َكَّسَمَتَن ْنَأ اَنْيَلَع .ِنآْرُقلا َةَءارِق اْوُكُرْتَي ْنَل ْمُهَّنأ ٰىلَع ُبَّلُطلا ُمِزْعَي .اَحَجْنَت ْيَك ادِهَتْجِا َنوُثَلاَثَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا أ:َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُظِحَلاُأ ِبْصَّنلا ُتاَوَدَأ ١ ٢ ٣ ٢،1٧،٢/٢،1٧،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ْنَأ ْنَل ُتاَوَدَأ ِبْصَّنلا ْيَك .ٍلاَبْقِتساَو ٍرَدْصَمَو ٍبْصَن ُفْرَح ٍيْفَنو ٍبْصَن ُفْرَح ٍلاَبْقِتساَو ٍرَدْصَمَو ٍبْصَن ُفْرَح ٍلاَبْقِتساو يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا يِذَّلا ُعِراَضُملا ُلْعِفلا "ِليِلْعَّتلا ِمَلا" َدْعَب ُعَقَي .ٌبْوُصْنَم "ىَّتَح"و .ُهُبِصْنَتَف ِعِراَضُملا ِلْعِفلا ٰىلَع ُلُخْدَت ِبْصَّنلا ُتاَوَدَأ :ِعِراَضُملا ِلْعِفلا ِبْصَن ُتاَمَلَع .َكَّسَمَتَن ْنَأ ُكَّسَمَتَن :ُلْثِم ُةَحْتَفلا .١ اوُكُرْتَي ْنَل َنوُكُرْتَي :ُلْثِم ِةَسمَخلا ِلاَعْفَلأا يِف ِنْوُّنلا ُفْذَح .٢ 130 ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا َنوُثَلاَثَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم ب:ِبْصَّنلا ِتاَوَدَأَب ِتاَغاَرَفلا َُلأْمَأ ْنَأْنَلْيَك .ِهِباَتِك يِف َةَدِراَولا ِللها َرِماَوَأ ُنِمْؤُملا َفِلاخُي .اَنَسوُرُد َعِجاَرُن انْيَلَع .ْمُكُبوُلُق َّنِئَمْطَت اًريِثَك للها اوُرُكْذُا ١ ٢ ٣ : ُباَرْعلإا ٢،1٧،3/٢،1٧،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُدِعاَوَقلا ِبْصَّنلا ُةَمَلَع ُةَعَراَضُملا ُلاَعْفَلأا ٌةَبوُصْنَم اَهْيَلَع ُلُخْدَت ِبْصَّنلا ُفوُرُح ُةَعِراَضُملا ُلاَعْفَلأا ٌةَعوُفْرَم ُةَحْتَفلاَكُرْتَي /َكَّسَمَتَيْنَأُكُرْتَي /ُكَّسَمَتَي ِنوُّنلا ُفْذَحاَكُرْتَي /اَكَّسَمَتَيْنَلِناَكُرْتَي/ِناَكَّسَمَتَي ِنوُّنلا ُفْذَحاوُكُرْتَي /اوُكَّسَمَتَيْيَكَنوُكُرْتَي /َنوُكَّسَمَتَي ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ٍلاَبْقِتساَو ٍرَدْصَمَو ٍبْصَن ُفْرَح :ْنَأ ٌريِمَض ُلِعاَفلاَو ِةَحْتَفلاِب ٌبوُصْنَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف :َكَّسَمَتَن ُنْحَن ُهُريِدْقَت ٌرِتَتْسَم .َكَّسَمَتَن ْنَأ ١ .ٍلاَبْقِتساَو ٍيْفَنَو ٍبْصَن ُفْرَح :ْنَل . ِنوُّنلا ِفْذَحِب ٌبوُصنَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف :اوُكَرْتَي .اْوُكُرْتَي ْنَل ٢ .ٍلاَبْقِتساَو ٍرَدْصَمَو ٍبْصَن ُفْرَح :ْيَك . ِنوُّنلا ِفْذَحِب ٌبوُصْنَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف :اَحَجْنَت .اَحَجْنَت ْيَك 3 131 ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا ُدِعاَوَقلا َنوُثَلاَثَو ِناَنْثاَو ٌةَئاِم ج:ِةَبِساَنُملا ِلاَعْفَلأاِب ِتاَغاَرَفلا َُلأْمَأ ١ ٢ ٣ ٤ ٢،1٧،٤/٢،1٧،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِةَسَرْدَملا ٰىلِإ )َرَضَح( ْنَل ُةَبِلاَطلا .اًرِّكَبُم )َماَن( ْنَأ اَمُكْيَلَع .ِهِلَمَع ِليِمْكَت يِف ِناَسِدْنَهُملا )َرَّخَأَت( ْنَل .ِناَحِتملاا يِف )َحَجَن( ْيَك يِدَلاْوَأ اَي اوُسُرْدُا د:اَهُحِّحَصُأَو َءاَطْخَلأا ُنِّيَعُأ .َنوُعَمْسَي اَم َنوُمَهْفَي ْيَك ُبَّلُّطلا َدَهَتْجِا .ِهِب للها َرَمَأ اَم ُنِمْؤُمـلا ُكُرْتَي ْنَل .ُهُمِرْكُأ ْنَذإ .اًدَغ َكُقيِدَص َكيِتْأَيَس .ِنآْرُقلا ِةَءاَرِق يِف َساَّنلا ِناَدِعاَسُي ْنَأ ِناَديِرُي ِناَبِلاَّطلا ١ ٢ ٣ ٤ .ِةَسَرْدَملا ٰىلِإ َبَهْذَأ ْنَأ ُديِرُأ .يِنَدِعاَسُي ْيَك يِقيِدَص َءاج .َبِذْكَي َلا ْنَأ ٰىلَع ٌدَّمَحَم ُمِزْعَي .اَهُتَقيِدَص َيِتْأَت ْنَأ ٰىلِإ َماَعَّطلا ُةَمِطاَف َلُكْأَت ْنَل :ٌّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ ١ ٢ ٣ ٤ 13٢ ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا ُةَّي ِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َنوُثَلاَثَو ٌةَثَلاَثَو ٌةَئاِم - ةنحتمم - فارعأ- ةدئام - تايداع - توبكنع - فرخز - ءارسإ - تلسرم فهك - مجن - ةحتاف - روط - رمق - نونمؤم - فاقحأ- تايراذ م م ق ل ف ف ا ج ن د م م ر ا ر ع د ت ج ذ ر م ت س ن و ة ا م ا ز ح ؤ ك ل د ط ي ة ر ة خ ب م ئ ا ك د ن ي ر و ر ا ن ـه ت ا ح ا ت ح م ف ف و ل ع ت ت أ ع ر ا ف ا ن م م ي ت أ ح ق ا ف ا ح م ل إ س ر ا ء ر ج ر ب م أ:ِنآْرُقلا ِرَوُس ِءاَمْسَأ ْنَع ُثَحْبَأ ُةَّيِفْخَملا ُتاَمِلَكلا 133 ُةَعِس�اَّتلا ُةَدْحَولا ِتاَميِغْنَّتلاَو ِتاَرَبَّنلاِب ِّداَوَملا ِفَلَتْخُم ُةَءاَرِق .اَهِمْهَف َعَم ِةَحيِحَّصلا .ًةَباَتِكَو اًّيِهَفَش ُهُباَعيِتساَو ِّصَّنلا ُةَءاَرِق • • ُةَعَلاَطُملا ِةَنَّيَعُملا ِرِواَحَملا ْنَع ِتلااَقَملاَو ِتاَرْقِفلا ُةَباَتِك .ِةَفِلَتْخُملا ِتاَريِثُملاِب اًنيِعَتْسُم ًةَحيِحَص ًةَباَتِك .)٩٩٩٩-٩٠٠٠( ِداَدْعَلأاَو ِماَقْرَلأا ُةَباَتِك • • يِف اَهُماَدْخِتساَو ِتاَرْقِفلاَو ِلَمُجلا ُقْطُن .ِةَبِساَنُملا ِفِقاَوَملا • ُّيِوَفَّش�لاُِريِبْعَّتلا ِةَّيِساَسَلأا ِةَّيِبَرَعلا ِةَغُّللا ِدِعاَوَقِب ُةَطاَحلإا ِةَرْدُقلا َعَم )ِفْطَعلا ُفْوُرُحَو ِمْزَجلا ُتاوَدأ( .اَهِفيِظْوَتَو اَهِماَدْخِتسا ٰىلَع • ُدِعاَوَقلا َنوُثَلَثَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِم ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ُعْبَّش�لا ُلِباَنَّش�لا10 ُّيِريِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا 134 :ىَلاَعَت َلاَق .اَهِب للها اَنَرَمَأ ْدَقَف .ِةَقَدَّصلاِب ْمُكيِصوُأ ،ُءاَّبِحَلأا يِئاَنْبَأ ِةَقَدَّصلِلَو َكِلذَكَو َنيِرَخلآا ِّقَح ْنِم َلاَمـلا ُرِّهَطُت اَهَّنَأ اَهُّمَهَأ .ٌةَريِثَك ُلِئاَضَف ِللها ِهْجَوِل ًةَصِلاَخ ُقِّدَصَتُمـلا اَهَجَرْخَأ اَذِإ ،ىَلاَعَت ِللها َبَضَغ ُئِفْطُت َدَرَو ْدَقَف .ِللها ِةاَضْرَم ِلْيَنِل اَهِئاَفْخِإ ٰلىَع اًصيِرَح ،ِءاَيِّرلا ْنَع اًديِعَب َكَراَبَت ِّبَّرلا َبَضَغ ُئِفْطُت ِّرِّسلا َةَقَدَص َّنِإ" :ﷺ ِللها ِلوُسَر ْنَع .ُّيِناَرْبَّطلا ُهاَوَر ."ىَلاَعَتَو ،ُهُديِزَتَو ِقِّدَصَتُمـلا َلاَم ُفِعاَضُت اَهَّنَأ اًضْيَأ اَهِلِئاَضَف ْنِمَو ُلوُقَي ىَلاَعَت للهاَو .ٌريِقَف ُهَّنَأ ٍةَقَدَص ِجِرْخُم ْنَع ْعَمْسَن ْمَلَف ْنَع ِحيِحَّصلا ِثيِدَحـلا يِفَو . .ٌمِلْسُم ُهاَوَر ."ٍلاَم ْنِم ٌةَقَدَص ْتَصُقَن اَم" :ﷺ ِللها ِلوُسَر َحَضْوَأ ْدَقَو .َمَّنَهَج ِراَن ْنِم َينِقِّدَصَتُمـلا يِمْحـَت َةَقَدَّصلا َّنَأ اَمَك ْمَل ْنَمَف ،ٍةَرْمـَت ِّقِشِب ْوَلَو َراَّنلا اوُقَّتِا" :ِهِلْوَقِب ﷺ ِللها ُلوُسَر َرْمَلأا اَذٰه .ّيِراَخُبلا ُهاَوَر ."ٍةَبِّيَط ٍةَمِلَكِبَف ْدِجَي ُلَخْبَن َلاَو ،ِللها ِهْجَوِل ْقَّدَصَتَنَو ،ِللها ِليِبَس يِف ْقِفْنُن يِئاَنْبَأ اَي اَّيَه .َينِقِّدَصَتُمـلا ِرْجَأِب َزوُفَنَف اَنِسُفْنَأ ٰلىَع ِةَءاَرِقلا ُحيِتاَفَم .َةَقَدَّصلا ىَطْعَأ :َقَّدَصَت .ِْينَفْعِض ُهَلَعَج :َفَعاَض .ُطْخُّسلا :ُبَضَغلا .ُّيِفَخـلاَو ُروُتْسَمـلا :ُّرِّسلا َنوُثَلَثَو ٌةَسْمَخَو ٌةَئاِم1،1،٢/1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُأ َّمُث ،ِةَقَدَّصلا َلْوَح ٍةَرِّثَؤُم ٍةَّيِقيِقَح ٍةَّصِق ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن أ: ُشِقاَنُأَو ُأَرْقَأ ُةَعَلاَطُملا اًقِّدَصَتُم ْنُك 135 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ُةَعَلاَطُملا َنوُثَلَثَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِم1،1،1/1،1،٢ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ب ج د :ِةَلِئْسَلأا ْنَع ُبيِجُأ :)ٌأَطَخ( ْوَأ )ٌحيِحَص( ُلوُقَأ :ُظَفْحَأَو ُأَرْقَأ ؟ِلاَمـلا ُريِهْطَت ُّمِتَي َفْيَك ؟ىَلاَعَت ِللها َبَضَغ ُئِفْطُت يِتَّلا ِةَقَدَّصلا ُطوُرُش اَم ؟َلاَوْمَلأا ُةَقَدَّصلا ُصُقْنَت َلا اَذاَمـِل .ِةَقَدَّصلا ِةَليِضَف ٰىلِإ ُريِشُي ًليِلَد ِتاَه ؟ٌةَقَدَص ُةَبِّيَطلا ُةَمِلَكلا ْلَه ١ ٢ ٣ ٤ ٥ )( .َلاَملا ُدْيِزَت لا ُةَقَدَّصلا )( .ِللها َطْخُس ُئِفْطُت ِةَيِنَلَعلا يِف ُةَقَدَّصلا )( .ِلاَوْمَلأا ِةَرْثَك ٰىلِإ ُةَقَدَّصلا ُجاَتْحَت )( .ٌةَقَدَص ُةَبِّيَّطلا ُةَمِلَكلا ١ ٢ ٣ ٤ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .ِةَقَدَّصلاِب ِةَقِّلَعَتُمـلا ِثيِداَحَلأا ْنَع ُثَحْبَأ يِف ُهَتْقَفْنَأ ٌراَنيِدَو ،ِللها ِليِبَس يِف ُهَتْقَفْنَأ ٌراَنيِد" :َمَّلَسَو ِهْيَلَع للها ىَّلَص ِللها ُلوُسَر َلاَق ،اًرْجَأ اَهُمَظْعَأ ،َكِلْهَأ ٰىلَع ُهَتْقَفْنَأ ٌراَنيِدَو ،ٍنيِكْسِم ٰىلَع ِهِب َتْقَّدَصَت ٌراَنيِدَو ،ٍةَبَقَر .ٌمِلْسُم ُهاَوَر ."َكِلْهَأ ٰىلَع ُهَتْقَفْنَأ يِذَّلا 136 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا َةَكَرَبلا ُبُلْجَت ُةَقَدَّصلا ُةَّيِوَبْرَّتلا ُةَميِقلا ِةَءاَرِقلا ُحيِتاَفَم .ِهّٰللا ُدْبَع انأ .ِهِرِماَوَأ ِّلُكَو ِهّٰلِل ٌعيِطُم اَنَأ .ﷺ ِلوُسَّرلِل ٌعْيِطُم اَنَأ .َةَقَدَّصلا ُّبِحُأ اَنَأ .ِةَيِنَلَعلاَو ِّرِّسلا يِف َقاَفْنلإا ُّبِحُأ اَنَأ .يِلْهَِلأ يِتَوْرَث ُقِفْنُأ .ِءاَرَقُفْلِل يِتَوْرَث ُقِفْنُأ .ِينِكاَسَمْلِل يِتَوْرَث ُقِفْنُأ .َينِلِئاَّسلِل يِتَوْرَث ُقِفْنُأ .ِهّٰللا ِليِبَس يِف يِتَوْرَث ُقِفْنُأ .ًليِخَب َنوُكَأ ْنَلَو ُقِفْنُأ .اًرِّذَبُم َنوُكَأ ْنَلَو ُقِفْنُأ .اًفِرْسُم َنوُكَأ ْنَلَو ُقِفْنُأ .اًحيِحَش ًليِخَب َنوُكَأ ْنَأ ُديِرُأ َلا .ىَلاعَت ِهّٰلِل ُقِفْنُأ َنيِذَّلا ُفاَعِّضلا :ُءارَقُفلا .ْمُهَل َةَفْرِح َلا ْنَع ِدَيلا ُكِسْمُـم :ٌليِخَب .ِءاَطَعلا .ِلاَملِل ٌفِرْسُم :ٌرِّذَبُم َنوُثَلَثَو ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِم1،1،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .ِقاَفْنلإاَو ِةَقَدَّصلاِب ِةَقِّلَعَتُمـلا ِلاَثْمَلأاَو ِمَكِحلا ْنَع ُثَحْبَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن ـه:يِئاَقِدْصَأ َعَم َدُّهَعَّتلا اَذٰه ُأَرْقَأ ُةَعَلاَطُملا ْيَأ ِّرِّسلا ُّدِض :ُةَيِنلَعلا .ُرِهاَّظلا 137 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا َنوُثَلَثَو ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِم1،3،3/1،3،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم أ:اهيِقْلُأَو َةَّصِقلا ُأَرْقَأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن .ِلْصَفلا َماَمَأ اَهُمِّدَقُت َّمُث ،ِرْعِّشلا ِتاَيْبَأ ْنِم اًدِحاَو اًتْيَب ُشِقاَنُت ٍةَعوُمْجَم ُّلُك ،ٍتاَعوُمْجَم ٰلىِإ َبَّلُّطلا ُمِّلَعُمـلا ُمِّسَقُي ٌميِرَك ٌريِقَف ٌرِعاَش ِةَيِبْلَت ٰىلِإ ُءاَرَعُّشلا َعَرْسَأَف .ِةَفَلِخلا ِراَد ٰىلِإ َرْصِم َءاَرَعُش ٍمْوَي َتاَذ ِءاَفَلُخلا ُضْعَب ىَعْدَتْسِا ِهِدَيِبو ِرْحَبلا ٰىلِإ اًبِهاَذ َناَك ،اًريِقَف اًرِعاَش اْوُلَباَق ،ِةَفَلِخلا ِراَد ٰىلِإ ْمِهِقيِرَط يِف ْمُه اَمَنْيَبَو .ِةَوْعَّدلا .ِةَفَلِخلا َراَد اْوُلَصَو ْنَأ ٰىلِإ ْمُهَعِبَتَف ،ِةَفيِلَخلا ِةَوْعَدِب ُهوُرَبْخَأَف .ِءاَمـلاِب اَهََلْمَي ْنَأ ُديِرُي ٌةَغِراَف ٌةَّرَج .ْمِهْيَلَع َمَعْنَأَو ْمُهَمَرْكَأَو ،ْمِهِروُضُحِب ُةَفيِلَخلا َبَّحَر ،ِةَفَلِخلا َراَد ُءاَرَعُّشلا َلَصَو اَمَدْنِعَو اًباَيِث اًيِدَتْرُم ،ِهِفِتَك ٰىلَع ُهُتَّرَج ْتَناَك يِذَّلا ُريِقَفلا ُرِعاَّشلا ُهَهاَبِتْنِا َّدَش ،ِلاَحلا اَذٰه ٰىلَع َوُه اَمَنْيَبَو "؟َكُتَجاَح اَمَو ؟َتْنَأ ْنَم" :ُهَل َلاَقَف .ًةَّثَر : ُلُجَّرلا ُهَدَشْنَأَف .ًةَّضِفَو اًبَهَذ َةَّرَجلا ُهَل اوَُلْمِا :َلاَقَو .ِريِقَفلا َباَوَج ُةَفيِلَخلا َنَسْحَتساَف اَذٰه َةَميِق ُفِرْعَي َلا ٌنوُنْجَم ٌريِقَف اَذٰه :اوُلاَقَو َنيِرِضاَحلا ُضْعَب ُهَدَسَحَف .ُءاَشَي اَم ِهِب ُلَعْفَي ُهُلاَم َوُه :ُةَفيِلَخلا َلاَقَف .ُهَعَّيَضَو ُهَفَلْتَأ اَمَّبُرَو ِلاَمـلا َّلُك ِءاَرَقُفلا ٰىلَع َعَّزَوَف ِباَبلا ٰىلِإ َجَرَخ ،اًبَهَذ ُهُتَّرَج ْتَئِلُم ْنَأ َدْعَبَو :َلاَقَف َكِلٰذ ْنَع ُهَلَأَسَو ُهاَعْدَتْساَف َكِلٰذ َةَفيِلَخلا َغَلَبَف .ِهْيَلَع َلَصَح اَم ٍتاَّرَم َرْشَع ُهُتَّرَج ََلْمُت ْنَأ َرَمَأَو ِهِباَوَجِب ُةَفيِلَخلا َبِجْعُأَف .اَهِلاَثْمَأ ِرْشَعِب ُةَنَسَحلا :َلاَقَو ْمُهَلاَحِر اوُّدَش َمْوَقلا ُتْيَأَر اَّمـَلَو يِتَّرَجِب ُتْيَتَأ يِماَّطلا َكِرْحَب ٰىلِإ ْمِهِلاَمِب َنوُرِّيَخلا اَنْيَلَع ُدوُجَي ُدوُجَن َنيِرِّيَخلا ِلاَمِب ُنْحَنَو )ِبَرَعلا ِقِئاَدَح يِف ِبَدَلأا يِناَجَم ِباَتِك ْنِم ٍفُّرَصَتِب( يِتاَموُلْعَم ُديِزَأا :ِلاَحِّرلا ُّدَش ِجوُرُخلا ٰىلَع ِمْزَعلا ُدْقَع .ِرَفَّسلا ٰىلِإ :َلاَمـلا َفَلْتَأ .اًدوُج ْوَأ اًفاَرْسِإ ُهاَنْفَأ 138 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا َنوُثَلَثَو ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم ب: ِةَّيِريَخـلا ِتاَسَّسَؤَمـلا ْنَع ُمَّلَكَتَأ .ِّيِدَليِملا ٢٠٠7 رَبوُتْكُأ يِف ْتَئِشْنُأ يِف ِةَّيِمَلْسلإا ِتاَمَّظَنُمـلا ِعْمَج ٰىلِإ ُفِدْهَت ٰىلَع ِّيِمَلْسلإا ِعَمَتْجُمـلا ِءاَنِب ِةَداَعِإَو ِدَلِبلا .ِةَّنُّسلاَو ِنآْرُقلا ِئِداَبَم .ِّيِدَليِملا ٢٠1٢ يِف ْتَئِشْنُأ ايزيلام ْيِف ِةَّيِمْيِلْعَّتلا ِةَطِشْنَلأا ِمْعَد ٰىلِإ ُفِدْهَت .اَهِجِراَخَو ِمَلْسْلِل َقَمْعَأ ٍمْهَفَو ٍةَفِرْعَم ِزْيِزْعَت ٰىلِإ ىَعْسَت َنيِمِلْسُمـلا ِرْيَغَو َنيِمِلْسُمـلاَو ِساَّنلا ِةَّماَع ىَدَل .ٍءاَوَس ٍّدَح ٰىلَع ٌةَّيِرْيَخ ٌةَسَّسَؤُم .ِّيِدَليِملا 1٩٩6 سِراَم يِف ْتَئِشْنُأ ِلَلِخ ْنِم َلَضْفَأ ٍمَلاَع ِءاَنِب ٰىلِإ ُفِدْهَت ِةَّيِميِلْعَّتلاَو ِةَّيِعاَمِتجلاا ِعيِراَشَملا .ِةَّيِفاَقَّثلاَو • • • • • • • • ُةَسَّسؤُم اَيِفوُص ثيِراَز ِّيِراَخُبلا ُةَسَّسَؤُم ُّيِزيِلاَمـلا ُّيِراَشِتسلاا ُسِلْجَمـلا )MAPIM( ِةَّيِمَلْسلإا ِتاَسَّسَؤُمـلِل 1،3،7ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُّيِوَفَّش�لا ُريِبْعَّتلا .اَهيِقْلُأَو َنيِجاَتْحُملا ِةَدَعاَسُم ْنَع ًةَبْطُخ ُّدِعُأ ٌّيِفاَض�ِإ� ٌطاَض�َن 13٩ ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌةَئاِم ١ ٢ ٣ ٩٠٠٨٩٠٦٧٩٦٢١ أ: ًةَمِلَك ١٠٠ ْنَع ُّلِقَي َلا اَم ِقاَفْنلإاَو ِةَقَدَّصلا ِراَثآ ْنَع ُبُتْكَأ ةَعاَنَقلا - ُسْرَغمِحَّرلا - ةَيِوْقَت بْلَقلا - ناَنْئِمطارْكُّشلا - سْرَغ :ىَلاَعَت للها َلاَق :ِناَتَنثا ِمِحَّرلا يِذ ٰىلَع َيِهَو ،ٌةَقَدَص ِنيِكْسِمـلا ٰىلَع ُةَقَدَّصلا" : ﷺ ِللها ُلوُسَر َلاَق .نابح نبا ُهاَوَر ."ٌةَلِصَو ٌةَقَدَص ب :ٍةَديِفُم ٍلَمُج يِف اَهُمِدْخَتْسَأ َّمُث ،ِتاَمِلَكلاِب َماقْرَلأا ُبُتْكَأ 1،6،6/1،5،7ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُّيِرْيِرْحَّتلا ُريِبْعَّتلا ِقاَفْنلإاَو ِةَقَدَّصلا ُراَثآ 14٠ ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ٢،18،3/٢،18،٢/٢،18،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ِمْزَجلا ُتاوَدأ أ:َةَيِتلآا َةَلِثْمَلأا ُلَّمأَتَأ ب:ُبارْعلإا .ِهِمْلِعِب ُمِلاَعلا ْلَخْبَي ْمَل .ِةَقَدَّصلا ٰىلَع َكَنبا ْعِّجَشُتِل .ِرْطِفلا َةاَكَز اَيِتْؤُي اَّمـَل ِنَلُجَّرلا .ِمَلَكلا ْنِم اوُرِثْكُت َلا ١ ٢ ٣ ٤ ٍمْزَج ُفْرَح يِضاَملل ٍيْفَنَو ٍمْزَج ُفْرَح ٍرْمَأَو ٍيْفَنَو ٍمْزَج ُفْرَح ِعُّقَوَت َعَم يِضاَملل ِلَبْقَتْسُملا يِف ِهِثوُدُح ٍمْزَج ُفْرَح ٍيْهَنَو ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ٍمْزَج ُفْرَح :َلا ِنوُكُّسلاِب ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف :ْلَخْبَت َلا للها َّنإ ،يِدَلَو اَي ْلَخْبَت َلا .َليِخَبلا ُّبِحُي .ٍمْزَج ُفْرَح :َلا . ِنوُّنلا ِفْذَحِب ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف :اوُرِثْكُث .ِمَلَكلا ْنِم اوُرِثْكُت َلا ُدِعاَوَقلا َنوُعَبْرَأَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم اَّمـَلْمَل َلا ُةَيِهاَّنلا ُمَلا ِرْمَلأا .ُهُمِزْجَتَف ِعِراضُمـلا ِلْعِفلا ٰىلَع ُلُخْدَت ِمْزَجلا ُتاَوَدَأ ُتاَوَدَأ ِمْزَجلا 141 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ِناَنْثِاَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا ٢،18،4/٢،18،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ج د ـه :يِلَي اَّمِم َةَمْوُزْجَملا َلاَعْفَلأاَو ِمْزَجلا َفْوُرُح ُجِرْخَتْسَأ :ُمَزْلَي اَم ُرِّيَغُأَو َةَبِساَنُملا ِمْزَجلا َفْوُرُح ُعَضَأ :يِتْأَي اَم ُنِّوَكُأ .ِةاَكَّزلا َةَضْيِرَف َنوُمِلْسُمـلا ُرِكْنُي ١ .ِنيِكاَسَملا ٰىلَع ُقَّدَصَتَأ ٢ ْمُكِناَوْخِإ ٰىلَع َنوُرِّسَعُت ْمُتْنَأ ٣ .ِهِلاَمِب ُنِمْؤُملا ُلَخْبَي ٤ .َريِقَفلا ُمِلْسُملا ُهَرْكَي ٥ .يِراَخُبلا ُهاَوَر .ٍةَبِّيَط ٍةَمِلَكِبَف ْدِجَي ْمَل ْنَمَف ،ٍةَرْمَت ِّقِشِب ْوَلَو َراَّنلا اوُقَّتا :ىَلاَعَت َلاَق .ٌةَبِجاَو َةاَكَّزلا ّنَأ اْوَسْنَت َلا :ىَلاَعَت َلاَق :ىَلاَعَت َلاَق ١ ٢ ٣ ٤ ٥ .ِنوُّنلا ِفْذَحِب ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف اَهيِف ،ٌةَّيِلْعِف ٌةَلْمُج .ةَيِهاَّنلا َلا اَهيِف ،ٌةَّيِمسا ٌةَلْمُج ."ْمَل" ـِب ٌموُزْجَم ٌلْعِف اَهيِف ،ٌةَلْمُج ."اَّمـَل" ـِب ٌموُزْجَم ٌلْعِف اَهيِف ،ٌةَلْمُج .ِنوُكُسلاِب ٌموُزْجَم ٌعِراَضُم ٌلْعِف اَهيِف ،ٌةَّيِلْعِف ٌةَلْمُج ١ ٢ ٣ ٤ ٥ 14٢ ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ٢،1٩،1 ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ُدِعاَوَقلا َنوُعَبْرَأَو ٌةَثَلَثَو ٌةَئاِم ِفْطَعلا ُفْوُرُح ُرَمُعَوُدَمْحَأ ُدَمْحأ ُقَّدَصَتَي .ٍةَعُمُج َّلُك ُرَمُعَو .ُرَمُعَف ُدَمْحَأ َرَفاَس وُبَأ َةَفَلِخلا ىَّلَوَت .ُرَمُع َّمُث ٍرْكَب .ٍماَعَط ْوَأ ٍلاَمِب ْقَّدَصَت ِةَكَمَّسلاِب ُدَمْحَأ َقَّدَصَت .اِهِسْأَر ىَّتَح ِدِجْسَملا ٰىلِإ ُبَهْذَأ َيِّلَصُأَو َأَّضَوَتَِلأ ُرَمُعـَفُدَمْحَأ ُرَمُعَّمُث ركب وبأ ٍماَعَطْوَأٍلاَم ُفوُطْعَمـلاِهْيَلَع ُفوُطْعَمـلاِفْطَعلا ُفْوُرُحُةَلْمُجلا أ:َةَلِثْمَلأا ُظِحَلاُأ اَهِسْأَر َيِّلَصُأ ىَّتَح و ِةَكَمَّسلا َأَّضَوَتَأ ٢ ١ ٣ ٤ ٥ ٦ ِةَلْمُجلا يِف ِهِعِقْوَم َبَسَح ِهْيَلَع ُفوُطْعَملا ُبَرْعُي .ِباَرْعلإا يِف ِهْيَلَع َفوُطْعَملا ُعِبَّتَي ُفوُطْعَملاَو 143 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ٢،1٩،3/٢،1٩،٢ ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم ىَّتَحَو َفْوَأ ِفْطَعلا ُفوُرُح َّمُث َقَلْطُم ُديِفُت ِعْمَجلا َةَياَغلا ُديِفُت َبْيِت ْرَّتلا ُديِفُت َيِخاَرَّتلاَو َريِيْخَّتلا ُديِفُت َبْيِت ْرَّتلا ُديِفُت َبيِقْعَّتلاَو ُباَرْعلإاُلَمُجلا .ٍفْطَع ُفْرَح :َو .ِةَحْتَفلاِب ٌبْوُصْنَم ٌفوُطْعَم :َيِّلَصُأ َأَّضَوَتَِلأ ِدِجْسَملا ٰىلِإ ُبَهْذَأ ١ َيِّلَصُأَو .ٍفْطَع ُفْرَح :َف .ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌفوُطْعَم :ُرَمُع ُرَمُعَف ُدَمْحأ َرَفاَس ٢ .ٍفْطَع ُفْرَح :َّمُث .ِةَّمَّضلاِب ٌعوُفْرَم ٌفوُطْعَم :ُرَمُع َّمُث ٍرْكَب وُبَأ َةَفَلِخلا ىَّلَوَت ٣ .ُرَمُع .ٍفْطَع ُفْرَح :ىَّتَح .ِةَرْسَكلاِب ٌروُرْجَم ٌفوُطْعَم :اِهِسْأَر ِةَكَمَّسلاِب ُدَمْحَأ َقَّدَصَت ٤ .اِهِسْأَر ىَّتَح ب:ُباَرْعلإا َنوُعَبْرَأَو ٌةَعَبْرَأَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا يِتاَموُلْعَم ُديِزََأا ِينِيْعَّتلا َبَلَط ُديِفُت :ْمَأ ِماَهْفِتْسلاا ِةَزْمَه َدْعَب َهْقِفلا َتْسَرَدَأ :َوْحَن ؟َوْحَّنلا ْمَأ َباَرْضلإا ُدُيِفُت :ْلَب .َةَفَلاَخُمـلاَو َراَرْقلإاَو ِمْكُحـلا َيْفَن ُديِفُت :َلا .ِفوُطْعَمـلا ْنَع .َكاَرْدِتْسِلاا ُديِفُت :ْنِكَل 144 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ُدِعاَوَقلا َنوُعَبْرَأَو َةَسْمَخَو ٌةَئاِم٢،1٩،4/٢،1٩،1ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم .اًدِجْسَمَو اًتْيَب ْيِبَأ ىَنَب .َءاَمـلا ُتْبِرَشَف َماَعَّطلا ُتْلَكَأ .َةَرَّوَنُملا َةَنيِدَملا َّمُث َةَمَّرَكُملا َةَّكَم ُتْرُز .ٍماَعَط ْوَأ ٍدوُقُنِب ْقَّدَصَت .َةَريِخَلأا َةَحْفَّصلا ىَّتَح َباَتِكلا ُتْأَرَق ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ج د ـه :ِةَيِتلآا ِلَمُجلا يِف ِهْيَلَع َفوُطْعَمـلاَو َفوُطْعَمـلاو ِفْطَعلا َفْرَح ُنِّيَعُأ :يِتلآا ِثيِدَحلا ْنِم ِفْطَعلا َفْوُرُح ُجِرْخَتْسَأ :َةَيِتلآا ِفْطَعلا َفوُرُح اًمِدْخَتْسُم ًةَديِفُم ًلَمُج ُنِّوَكُأ يِدْنِع ْدِجَت ْمَلَف يِنْتَلأَسَف .اَهَل ِناَتَنْبِا اَهَعَمَو ،ٌةَأَرْمِا يِنْتَءاج(( :ْتَلاَق اَهْنَع ُهَّللا َيِضَر َةَشِئاَع ْنَع .اًئْيَش اَهْنِم ْلُكأَت ْمَلَو .اَهْيَتَنْبا َنْيَب اَهْتَمَّسَقَف اَهْتَذَخَأَف .اَهاَّيِإ اَهُتْيَطْعَأَف .ٍةَدِحاَو ٍةَرْمَت َرْيَغ اًئيَش :ﷺ ُّيِبَّنلا َلاَقَف .اَهَثيِدَح ُهُتْثَّدَحَف ﷺ ُّيِبَّنلا َّيَلَع َلَخَدَف .اَهاَتَنباَو ْتَجَرَخَف ْتَماَق َّمُث .)) ِراَّنلا نِم اًرْتِس ُهَل َّنُك ،َّنِهْيَلِإ َنَسْحَأَف ،ٍءْيَشِب ِتاَنَبلا ْنِم َيِلُتْبا ْنَم )ٌمِلْسُم ُهاَوَر( ْوَأ ىَّتَح ُءاَفلا َّمُث واَولا 145 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا َنوُعَبْرَأَو ٌةَّتِسَو ٌةَئاِم ُدِعاَوَقلا .ُةاَشُملا ىَّتَح ُجاَّجُحلا َلَصَو ؟اًّزُرَأ ْمَأ اًدْوُقُن َكَتاَكَز ُجِرْخُتَأ .ِلاَفْطَلأا ىَّتَح ْيِتَرْسُأِب ُرِخَتْفَأ .ٍماَعَط ْوَأ ٍدوُقُنِب ْقَّدَصَت .َبُتْكَأَو َأَرْقَِلأ َةَبَتْكَملا ُتْلَخَد ١ ٢ ٣ ٤ ٥ و:ّطَخ اَهَتْحَت يِتَّلا ِتاَمِلَكلا ُبِرْعُأ ز:ٍةَديِفُم ٍلَمُج يِف اًفوُطْعَم َةَيِلاَّتلا ِتاَمِلَكلا ُلَعْجَأ َناَضَمَر ُرْهَش ُنآرقلا ُةاَكَّزلا ُءاَرَقُفلا َنْوُرِّذَبُمـلا ُةَمْعِّنلا ٢،1٩،4/٢،1٩،3ِمُّلَعَّتلا ُراَيْعِم146 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ُةَّي ِوَغُّللا ُةَبْعُّللا َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْبَسَو ٌةَئاِم يِف "ُرَمُع" ِةَمِلَك ُباَرْعِإ اَم .١ ؟)ُرَمُعَف ُدَمْحَأ َقَّدَصَت( ِةَلْمُجـلا .ِةَقَدَّصلا ِطوُرُش ْنِم 3 ْرُكْذُا .٢ ؟َنيِدِشاَّرلا ِءاَفَلُخـلا ُثِلاَث ْنَم .٣ .ِبْصَّنلا ِتاَوَدَأ ْنِم 3 ْرُكْذُا .٤ .ِنآْرُقلا َعَم ِلُماَعَّتلا ِباَدآ ْنِم 3 ِتاَه .٥ ِهِذٰه يِف "يِذَّلا" ُبِرْعُن َفْيَك "ِمَلَقلاِب َمَّلَع يِذَّلا" .٦ ؟ِةَلْمُجـلا "7٠5٠" - ِتاَمِلَكلاِب َمْقَّرلا ْأَرْقِا .٧ ."َقَفْنَأ" ِلْعِفْلِل ِلِعاَفلا َمْسِا ِتاَه .٨ .ِتاَّيِبْيَغلا ْنِم ٍةَلِثْمَأ 3 ِتاَه .٩ .ِفْطَعلا ِفْوُرُح ْنِم 3 ْرُكْذُا .١٠ :ِةَلِئْسَلأا ُةَمِئاَق .١ .٢ .٣ .٤ أ: ُبَعْلَأَو ُظِحَلاُأ ١٠١ ٢ ٣ ٤ ٥٦ ٧ ٨ ٩ ِةَفِرْعَملا ُةَلَجَع ِةَفِرْعَملا ُةَلَجَع .ِرْوَّدلا َبْسَح َمْهَّسلا ِمْرِا َبْسَح ِلاَؤُّسلا ْنَع ْبِجَأ .ُمْهَّسلا ُهَباَصَأ يِذَّلا ِمْقَّرلا ِرْمَلأا ِذيِفْنَت يِف ُحِجاَّنلا ِّلُكِل ِْينَتَجَرَد ٰلىَع ُلُصْحَي .ٍةَحيِحَص ٍةَباَجِإ ِرَبْكَأ ٰلىَع ُلُصْحَي ْنَم ُزِئاَفلا .ِةَلْوَجـلا ِءاَهَتْنِا َدْعَب ٍةَجَرَد -1 -٢ -3 -4 :ِبِعَّللا ُةَقيِرَط 147 ُةَرِش�اَعلا ُةَدْحَولا ُّيِلْيِص�ْحَّتلا ُراَبِتخلاا َنوُعَبْرَأَو ٌةَيِناَمَثَو ٌةَئاِم :ُةَنَّسلا :ِبِلاَّطلا ُمسا ِةَلِئْسَلأا ِعيِمَج ْنَع ْبِجَأ : ٌهيِبْنَت :ِْيَسْوَقلا َْيَب اَّمـِم ِةَحيِحَّصلا ِةَباَجلإاِب َةَيِتلآا ِتاَغاَرَفلا َْلْمِا : ُلَّوَلأا ُلاَؤُّسلا )ٰلىَع – ْنِم – ٰلىِإ( .ْمِهِتاَيَح يِف ِبوُساَحـلا ِماَدْخِتسا ُساَّنلا ُجاَتْحَي ١ )ُعِّجَشُن – ُعِّجَشُي – ُعِّجَشُت( .ِةَقَدَّصلاَو ِقاَفْنلإا ٰلىَع ُهَتَّمُأ ُمَلْسلإا ٢ )اًمـِلاَع – ٍمِلاَع – ٌمِلاَع( .َينِمِلْسُمـلا ِءاَمَلُع ْنِم اًريِبَك ٍريِثَك ُنْبا ُماَملإا َناَك ٣ )َراَبِتخلاا – ِراَبِتخلاا – ُراَبِتخلاا( .ٌلْهَس َّلَعَل ٤ )َنوُنيِعَتْسَي – ِناَنيِعَتْسَي – ُينِعَتْسَي( .ِةَريِصَقلا ِلِئاَسَّرلا ِلاَسْرِلإ ِلاَّوَجـلاِب ُساَّنلا ٥ :اَهْحِّحَص َّمُث ،ِةَيِتلآا ِلَمُجـلا يِف َءاَطْخَلأا ِّْيَع : يِناَّثلا ُلاَؤُّسلا ُباَوَّصلاُأَطَخلاُةَلْمُجلا .ٌةَدِهَتْجُم ٌةَبِلاَط اَذٰه ١ .ِبَعْلَمـلا يِف ُبَّلُّطلا َنوُبَعْلَي ٢ .ٌروُهْشَم َمِلاَعلا َناَك ٣ .ِحاَبَّصلا يِف ِةَسَرْدَمـلا ُباَوْبَأ ُحَتْفَت ٤ .ِةَقَدَّصلا ٰىلَع ُهُبَّلُط ُذاَتْسُلأا ُّثُحَي ٥ :يِلَي اَم ُهْنِم ْجِرْخَتسا َّمُث ،يِتلآا َّصَّنلا ْأَرْقِا : ُثِلاَّثلا ُلاَؤُّسلا يِذَّلا َراَمِحـلا َيِسَنَو َريِمَلحا َّدَع َّمُث ،ُهَماَمَأ ًةَعْسِت َقاَسَو اَهْنِم اًدِحاَو اًراَمِح َبِكَرَف ٍريِمَح َةَرَشَع اَحُج ىَرَتْشِا َلَزَن َّمُث ،ًةَعْسِت اَهَدَجَوَف اَهَّدَعَو ًةَيِناَث ًةَّرَم َبِكَرَف ،ًةَرَشَع اَهَدَجَوَف اَهَّدَعَو ِراَمِحـلا ْنَع َلَزَنَف ،ًةَعْسِت اَهَدَجَوَف ُهُبَكْرَي ٌراَمِح يِّنِم ُبَهْذَيَو َبَكْرَأ ْنَأ ْنِم ٌرْيَخ اًراَمِح ُحَبْرَأَو يِشْمَأ اَنَأ :َلاَقَف اًراَرِم َكِلٰذ َداَعَأَو ًةَرَشَع اَهَدَجَوَف اَهَّدَعَو .َلِزْنَمـلا َلَصَو ىَّتَح ِريِمَحـلا َفْلَخ ىَشَمَف 148 َنوُعَبْرَأَو ٌةَعْسِتَو ٌةَئاِم : ِحْتَفلا ىٰـلَع اًّيِنْبَم اًيِضاَم ًلْعِف : ِهِب ًلاوُعْفَم : ِةَفاَضلإاِب اًروُرْجَم اًمسا : اًعوُفْرَم اًعِراَضُم ًلْعِف : ٍّرَج َفْرَح : ٍبْصَن َةاَدَأ : ًةَّيِمْسِا ًةَلْمُج : ًةَّيِلْعِف ًةَلْمُج : ِفْطَعلا َفْرَح : اًتْعَن :ُمَزْلَي اَم ْرِّيَغَو ،ِةَيِتلآا ِةَلْمُجـلا َةَباَتِك ْدِعَأ : ُعِباَّرلا ُلاَؤُّسلا .ِللها ِليِبَس يِف ُهَلاَوْمَأ ُقِفْنُي ُنِمْؤُمـلا : ُةَلْمُجـلا ِناَنِمْؤُمـلا ُةَنِمْؤُمـلا َنوُنِمْؤُمـلا ِناَتَنِمْؤُمـلا ُتاَنِمْؤُمـلا :يِتْأَي اَّمِـم ًةَديِفُم ًلَمُج ْنِّوَك : ُسِماَخـلا ُلاَؤُّسلا .ٌصِقاَن ٍضاَم ٌلْعِف اَهيِف ،ٍةَلْمُج ."اَهِتاَوَخَأ ىَدْحِإ ْوَأ َّنِإ" اهيف ،ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج .ِمْزَجـلا ِتاَوَدَأ ْنِم ٌةاَدَأ اَهيِف ،ٍةَديِفُم ٍةَلْمُج .ِلِعاَفلا ُبِئاَن اَهيِف ،ٍةَّيِلْعِف ٍةَلْمُج .ٌمِزَلا ٌلْعِف اَهيِف ،ٍةَّيِمسا ٍةَلْمُج - ةَلِئْسَلأا تَهَتْنِا - ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ٦ ٧ ٨ ٩ ١٠ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ ١ ٢ ٣ ٤ ٥ 149 ُتاَدَرْفُملا ِعِباَصَلأا ِفاَرْطَأ ىٰـلَع ُتاَموُلْعَمـلا : ىَلوُلأا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا ننڤميسُنيِزْخَّتلا هيتوڤُضاَيَبلا اراهيلڤرتُّيِمْحَمـلا يراتنموكودُّيِقِئاَثَولا يساسيلابولڬُةََلْوَعلا ٢نٴاتڤيچُتاَعَرَتْخُمـلا يروميم/نتڠياُةَرِكاَّذلا اتڤيچنمَعَرَتخا نڤمپمَنَزَتخا نكليصاحڠمَجَتْنَأ َينِمِلْسُمـلا ِمَلْعَأ ْنِم : ُةَيِناَّثلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا نسيلونڤ ايراكُتاَفَّلَؤُم اناهرڬُفوُسُكلا يرويتُةَّيِرَظَّنلا لكيتكرڤُةَّيِقيِبْطَّتلا ٢تينلاڤُبِكاَوَكلا ٢قولخمُتاَنِئاَكلا اناهرڬ يداجنمَفَسَك نكريماڤمـمَضَرْعَتسا يساۏونياربَرَكَتبا يٴومنمَفَشْكَتسا َنيِرِصاَعُمـلا َينِمِلْسُمـلا َنيِرِّكَفُمـلا ْنِم : ُةَثِلاَّثلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا ليۏونُةَياَوِّرلا ريهلا وراب ييابُدْوُلْوَمـلا نسرلاپڤُقيِسْنَّتلا نسڬوتُفيِلاَكَّتلا نكسڬنمَدَّدَش نردسك نكلوبمينمَظَقْيَأ سڬوت تواجنمىَّلَوَت اسارمَّسَحَأ ڠلاهڠمَّدَص هلرپمَرَهَدزا ُلاَوْمَلأاَو ُداَصِتقلاا :ُةَعِباَّرلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا يڬلا هيبل-هيبل/نوﺀلاياُةَوَلاِعلا نڠوتنوٴاكُحْبِّرلا ينڬوركُرْسُخـلا نايداڬُنْهَّرلا نڠوتنوءاك سيڠوكُةَبَراَضُلا نٴايايبمڤُليِوْمَّتلا تروڤميڠمَدَرْوَتسا تروڤسكيڠمَرَّدَص نمجنيڤ نوهوممَضَرْقَتسا ڠوبانمَرَخَّدِا ُّيِمَلْسلإا ُمَلاَعلا : ُةَسِماَخـلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا نٴاكيدرمكُلَلاْقِتسلاا ليباتس قديتُباَرِطضلاا ناوجوتسرڤُقاَفِّتلاا ناوتاسكُداَحـِّتلاا موبُةَلُبْنُقلا وڤموترتَرَصَحنا نكقوجـنونمَراَشَأ ليصاح يربمـمَرَمْثَأ نكهنسومـمَرَّمَد يٴاساوڠمَرَطْيَس ِضْرَلأا يِف ِللها ُةَفيِلَخ : ُةَسِداَّسلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا ةيصعم وكلاڤيِصاَعلا نكيداجنم ڠيُلِعاَجـلا انز/ينجككُشِحاَوَفلا هاوسرُةَوْشَّرلا قيتيلوڤُةَساَيِّسلا گاجنم /اراهيلمـمىَقَو نكهراـمعڠمَرَّمَع َنوُسْمَخَو ٌةَئاِم150 َنوُسْمَخَو ٌدِحاَوَو ٌةَئاِم151 ڠيويلسَفَرِحنا يتنڬَباَن تراوشمربَرَواَش ِتاَّيِبْيَغلاِب ُناَمْـيلإا :ُةَعِباَّسلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا نڠبميتُناَزيِمـلا رشحمُرَشْحَمـلا باذعُباَذَعلا تنسسكُلَلاَّضلا نتيكڠبكُثْعَبلا نڠوتيهرڤُباَسِحـلا ركابمـمَقَرْحَأ يڠوءانمَّلَظَأ يرچنيلڬَّلَز ڤوينمَخَفَن ِةَوْشَّرلِل َلا :ُةَنِماَّثلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا تيٴودُدوُقُّنلا ڠرابُةَعاَضِبلا هاوسر يربمڤيِشاَّرلا هاوسر امـيرنڤيِشَتْرُمـلا نترضومكُّرَّضلا نكقوروبمـم/نكانوڬهـلاپمُةَءاَسلإا ولااهڠمَدَرَط ڠلاهڠمَبَجَح رابيسرتاَشَف دڤك اوابمـمَبَلَج ِنآْرُقلا ِباَحِر يِف : ُةَعِساَّتلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا قيٴاب ناد روتارت اراچس نءاچابُليِتْرَّتلا اراچس ناءرقلا نءاچاب وجلا ناهردس ُريِوْدَّتلا ظفحڠمُظْفِحـلا يتمرحڠمُمارِتْحِلاا نسورتربُرارْمِتْسِلاا نڤداهرب اراچس چابمـمُةَهَفاشُمـلا ڠلوڠمُراَرْكِّتلا موكحڠم/نكسوتومـمُماَكِتْحِلاا ناودنڤ/قوجـنوتڤُداَشْرلإا يتاه نكيچوپمِسْفَّنلا ُةَيِكْزَت ُعْبَّسلا ُلِباَنَّسلا :ُةَرِشاَعلا ُةَدْحَولا اَهاَنْعَمُةَمِلَكلا ايسهرُّرِّسلا نڠرت-ڠرتُةَيِنَلاَعلا نٴاماسرڤُةاَواَسُمـلا نرجنڬُرْجَلأا نٴاياچرڤكُةَقِّثلا توكدك تڠاسُحيِحَّشلا ريذبمـم ڠي ڠرواُرِّذَبُمـلا نكهسوپمَرَّسَع ايس-ايس/سانيبَطِبَح ريذبمـمَرَّذَب ُعِجاَرَملا َنوُسْمَخَو ِناَنْثاَو ٌةَئاِم مـيركلا نآرقلا .١ مجاعمـلاو بتكلا .٢ .ةعابطلاو عيزوتلاو رشنلل ةريسمـلا راد :نامع ،يوحنلا قيبطتلا ،)٢01٤( ،هدبع ،يحجارلا - .ةعابطلاو عيزوتلاو رشنلل ةريسمـلا راد :نامع ،يفرصلا قيبطتلا ،)٢01٤( ،هدبع ،يحجارلا - .يفاقثلا جاتنلإل معاربلا : م.د .حاحصلا راتخم .ت.د ،رداقلا دبع نب ركب يبأ نب دمحم ،يزارلا - .ةيبرعلا ةضهنلا راد :توريب ،)1 ط( يوحنلا قيبطتلا ،)٢00٩( ،هدبع ،يحجارلا - ءابلآا ةعبطم ،برعلا قئادح يف بدلأا يناجم )م1٩1٣( بوقعي نب فسوي نب للها قزر ،وجيش - .توريب ،ينيعوسيلا .يبرعلا ثارتلا ءايحإ راد :توريب ،)1ط( ريسافتلا ةوفص ،)٢00٢( ،يلع دمحم ،ينوباصلا - .ةيلودلا قورشلا ةبتكم :م.د ،طيسولا مجعلا )٢00٤( ،ةيبرعلا ةغللا عمجم - ةيبرتلل ةيبرعلا ةمظنمـلا ،يساسلأا يبرعلا مجعمـلا ،)1٩٨٨( ،برعلا ينيوغللا رابك نم ةعامج - سورلا :توريب ،مولعلاو ةفاقثلاو .ةيرصعلا ةبتكمـلا :توريب ،)٢٣ ط( ةيبرعلا سوردلا عماج ،)1٩٩1( ،ىفطصم ،ينييلاغ - :توريب ،)1ط( بارعلإاو فرصلاو وحنلا ةعوسوم ،)1٩٨٨( ،عيدب ليما ،بوقعي - .ينيلاملل ملعلا راد ،ةديدجـلا ةودنلا راد ،)5 ط(،ةيملاسلإا دئاقعلا طيسبت ،)ـه 1٤0٣( دمحم نسح ،بويأ - .نانبل : توريب .ةيرصعلا ةبتكمـلا ، ،ةيبرعلا سوردلا عماج )1٩٩٤( ىفطصم ،ينييلاغلا - .فراعمـلا راد ،ةيئادتبلاا ةلحرملل حضاولا وحنلا ،يفطصم ،ينمأ و يلع ،مراجـلا - )ةحقنم ةخسن( داشرلا ليبس ىلإ يداهلا داقتعلاا ةعمـل باتك ىلع رصتخم قيلعت - ةينورتكللإا عقاومـلا .٣ http://quran.ksu.edu.sa :تنرتنلإا ىٰـلع هبارعإو نآرقلا ريسفت - http://www.almaany.com :يناعمـلا سوماق - http://www.alimam.ws/ref/1069 :ضرلأا ةرامع موهفم - http://www.alnoor.se/article.asp?id=117491 :ةريصق دئاصق ثلاث - : ةيملعلا تاحلطصمـلاو بارعلإاو فرصلاو وحنلاو ةغللا يف دمحم خيشلا ديرغ مجعم - http://www.dar-alnokhba.com http://ar.wikipedia.org : ايديبيكيو عقوم - http://www.muslimworldleague.com : يملاسلإا مـلاعلا ةطبار عقوم - 15٢ Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_AlSyariah_1IgET3RgdQLhGWsTwn8Sbn9kA89uQb1Ma.pdf

RM16.00 FT604002 KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) 4 ِةَعِباَّرلا ِةَنَّس�لِل 2017 :نوفّلؤمـلا تم ڠاوا نب يرهاز دمحم سيريتيس نب يريزسيم دبع نب يذمرت دمحم :رّرحمـلا يزوف دمحم نب نانح دمحم سيئر دمحم نب ناولع فيفع نيرحب نب يدنيفا لورزا دمحم :مسر ميشاه نب يلزه :كيفارج مّمصم ربلجا دبع نب ناوخا قيفا دمحم Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) نءاڬرهڠڤ قپاب ماساجرك نكتبيلم نيا س کيت وكوب نتيبرنڤ نكوجوتد هيساك اميرت ناد نءاڬرهڠڤ ڠولاكس .قهيڤ :تبيلرت ڠي قهيڤ اومس دڤك کوم فورڤ نقيءابهبمنڤ ساوكنتواج نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس .ايسيلم نقيديدنڤ کوم فورڤ نلوتبمڤ نقميپڤ ساوكنتواج نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس .ايسيلم نقيديدنڤ نيڬاهب ،اريماك ايدس هخسن نقميپڤ ساوكنتواج .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك ،س کيت وكوب ناد س کيت وكوب نيڬاهب 2ياواڬڤ نيرتنمك ،مولوكيروك ننوڠابمڤ نيڬاهب .ايسيلم نقيديدنڤ ،ساهب ناد نڠودناك وتوم ساوكنتواج لناڤ .دحرب نيريدنس رجف دروفسكوا ةيلاو ملاسإ ماڬا هڠنم هلوكس ڬرو هورولس .)SMA MAIWP( ناوتوكسرڤ ڠبوس يراتسيب هڠنم ماڬا هلوكس ڬرو هورولس .)SAMBEST( ياج قديت واتا ڠوسڠل اراچس تبيلرت ڠي قهيڤ اومس .نيا وكوب نكاياجنم ملاد ڠوسڠل 987-983-47-2374-3 .ينع.بي.سيا.ا 2017 .م.ڤ.ك 2017 ماترڤ نقتيچ ايسيلم نقيديدنڤ نيترنمك © نكرنبد قديت نيا وكوب لماد نهاب 2نام .اراهيلڤرت اتڤيچ قح يڬلا نكانوڬرڤد هيلوب ڠي اراچ لماد نڤميسد ،لاومس نكتيبرتد اراچ نڠد قيٴاب ،اراچ واتا قوتنب ڠرابس لماد نكهدنيڤد نوڤواتا اراچ نڠد نوڤوهام لاومس نبرمڬڠڤ ،لكيناكيم ،کينوتركيليا ،ايسيلم نرجلاڤ هراڠڤ اوتك دڤرد ولوهد هيبلرت نرنبك اڤنت نمقارڤ نٴايركرڤ دڤك قولعترت نڠيدنورڤ .ايسيلم نقيديدنڤ نيترنمك .مويرارونوه واتا يتليور ايسيلم نقيديدنڤ نيترنمك قوتنوا نكتيبرتد دحرب ينيردنس رجف دروفسكوا :فورح روتا ناد قتل کير برلجا دبع نب ناوخا قيفا دممح نيابلا :س کيت ڤيٴات کوم تنيءوڤ 16 :س کيت ڤيٴات زيٴاس :هيلوا قتيچد ، دحرب نيريدنس انير نكقتيچرڤ ،هاويم نرايسرڤ ،45 تول ،قزر نوت رادنب ،5600 سارچ .روڤمول لااوك 0107 :وكوب يريس روبمون KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA تايوتحمـلاتايوتحمـلا iii ٓسي ةروس :لولأا سرّدلا 310-1 ةيلآا1 420-11 ةيلآا2 630-21 ةيلآا3 840-31 ةيلآا4 1050-41 ةيلآا5 1160-51 ةيلآا6 13 70-61 ةيلآا7 1483-71 ةيلآا8 كلملا ةروس :يناّثلا سرّدلا 2010-1 ةيلآا1 2220-11 ةيلآا2 2530-21 ةيلآا3 ظفحلاو نآرقلا iii iv نونسملا مايّصلا :عباّرلا سرّدلا 38ةفرع موي موص4،1 38ءاروشاعو ءاعوسات موص4،2 38لاّوش نم ماّيأ ةّتس موص4،3 39رهّشلا ّلك نم ماّيأ ةثلاث موص4،4 39 سيمخلاو نينثلإا موص4،5 39ةّجحلا يذ نم ماّيأ ةينامث موص4،6 40نونسملا مايّصلاب ةقّلعتملا لئاسملا4،7 41نونسملا مايّصلا ةمكح4،8 41 ىلإ بّرقّتلا يف عّوطّتلا ةمزلام4،9 مرحملا مايّصلا :سماخلا سرّدلا 45ديعلا موي موص5،1 45قيرشّتلا ماّيأ موص5،2 45كّشلا موي موص5،3 iv ءاقستسلاا ةلاص :ثلاّثلا سرّدلا 32 ءاقستسلاا ةلاص فيرعت3،1 32ءاقستسلاا ةلاص ةّيعورشم ىلع ليلّدلا3،2 32ءاقستسلاا ةلاص مكح3،3 33ءاقستسلاا ةلاص ةّيفيك3،4 33ءاقستسلاا ةلاص ةمكح3،5 34ءاقستسلاا ةلاص ةّيلمع قيبطت3،6 34اب ةناعتسلإا ةمزلام3،7 تادابعلا هقف v ةاكّزلا :عباّسلا سرّدلا 55ةاكّزلا فيرعت7،1 55ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا7،2 55ةاكّزلا مكح7،3 55ةاكّزلا ماسقأ7،4 56ةاكّزلا فراصم7،5 58ةاكّزلا قاقحتسا طورش7،6 58ةاكّزلا ءاضق7،7 58ةاكّزلا عنام مكح7،8 59ةاكّزلا ةّيعورشم ةمكح7،9 60ةاكّزلاب ةقّلعتملا لئاسملا7،10 60ا داصتقا ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت7،11 v 45نابعّشلا نم يناّثلا فصن موص5،4 45اهجوز نذإ ريغب اعّوطت ةأرملا موص5،5 46مّرحملا مايّصلا ميرحت ةمكح5،6 46ةدابعلا يف ةعاّطلا ةمزلام5،7 هوركملا مايّصلا :سداّسلا سرّدلا 50موّصلاب ةعمجلا موي دارفإ6،1 50موّصلاب دحلأاو تبّسلا موي دارفإ6،2 50رهّدلا مايص6،3 51هوركملا مايّصلا ةهارك ةمكح6،4 52ةدابعلا يف ةعاّطلا ةمزلام6،5 عمتجمل vi لاوملأا ةاكز :عساّتلا سرّدلا 72ةّضفلاو بهّذلا ةاكز9،1 72ةّضفلاو بهّذلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا9،2 73 ةّضفلاو بهّذلا ةاكز بوجو طورش9،3 73زاكِّرلاو نداعملا ةاكز9،4 74زاّكرلاو نداعملا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا9،5 74زاّكرلاو نداعملا ةاكز بوجو طورش9،6 75ةراجّتلا ضورع ةاكز9،7 75ةراجّتلا ضورع ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا9،8 75ةراجّتلا ضورع ةاكز بوجو طورش9،9 76رامّثلاو عورّزلا ةاكز9،10 76رامّثلاو عورّزلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا9،11 77رامّثلاو عورّزلا ةاكز بوجو طورش9،12 vi رطفلا ةاكز :نماّثلا سرّدلا 64رطفلا ةاكز فيرعت8،1 64رطفلا ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا8،2 65رطفلا ةاكز مكح8،3 65رطفلا ةاكز بوجو طورش8،4 66رطفلا ةاكز رادقم8،5 68رطفلا ةاكز ةّيعورشم ةمكح8،6 68رطفلا ةاكّزلاب ةقّلعتملا لئاسملا8،7 68عمتجملا داصتقا ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت8،8 vii خسفلا :رشع يداحلا سرّدلا 94خسفلا فيرعت11،1 94خسفلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا11،2 94خسفلا مكح11،3 95خسفلا عاونأ11،4 96ناسنلإا قوقح ةنايص11،5 vii قلاّطلا :رشاعلا سرّدلا 87قلاّطلا فيرعت10،1 87قلاّطلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا10،2 87قلاّطلا مكح10،3 88قلاّطلا ناكرأ10،4 88قلاّطلا عاونأ10،5 89قلاّطلا ةّيعورشم ةمكح10،6 90ةّيجوّزلا لكاشملا ّلح يف عرّشلا ىلإ ءوجّللا10،7 تاحكانملا هقف 77ماعنلأا ةاكز9،13 78ماعنلأا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا9،14 78ماعنلأا ةاكز بوجو طورش9،15 80لاوملأا ةاكز ةّيعورشم ةمكح9،16 80لاوملأا ةاكّزلاب ةقّلعتملا لئاسملا9،17 82عمتجملا داصتقا ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت9،18 viii نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثلآا :رشع ثلاّثلا سرّدلا 105ةناضحلا13،1 105ةناضحلا فيرعت13،2 105ةناضحلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا13،3 106ةناضحلاب نيّقحتسملا بيترت13،4 107ةناضحلا طورش13،5 108ةعجّرلا13،6 108ةعجّرلا فيرعت13،7 108ةعجّرلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا13،8 108ةعجّرلا ناكرأ13،9 109ةعجّرلا طورش13،10 110ةّدعلا13،11 110ةّدعلا فيرعت13،12 110ةّدعلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا13،13 110اهتّدمو ةّدعلا عاونأ13،14 viii ُعْلُخلا :رشع يناّثلا سرّدلا 99عْلُخلا فيرعت12،1 99عْلُخلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا12،2 100عْلُخلا مكح12،3 100عْلُخلا طورش12،4 101عْلُخلا لدب12،5 101ةأرملا قوقح مارتحا12،6 ix تاضواعملا دوقع :رشع سماخلا سرّدلا 123عيبلا15،1 123عيبلا فيرعت15،2 123عيبلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا15،3 123عيبلا مكح15،4 123عيبلا ناكرأ15،5 124عيبلا ةّحص طورش15،6 125ةعورشم ةقيرطب عيبلا ةمزلام15،7 تلاماعملا هقف تاجوّزلا دُّدعت :رشع عباّرلا سرّدلا 116تاجوّزلا دُّدعت فيرعت14،1 116تاجوّزلا دُّدعت ةّيعورشم ىلع ليلّدلا14،2 116تاجوّزلا دُّدعت مكح14،3 116تاجوّزلا دُّدعت طورش14،4 117تاجوّزلا دُّدعت يف ةلادعلا موهفم14،5 118تاجوّزلا دُّدعت ةمكح14،6 119ةّيرشبلا قوقحلا ةيامح14،7 ix 112ةكرتشملا لاوملأا13،15 112ةكرتشملا لاوملأا فيرعت13،16 112ةكرتشملا لاوملأا لوح ءاهقفلا ءارآ13،17 112ناسنلإا قوقح ةنايص13،18 x تاعربّتلا دوقع :رشع سداّسلا سرّدلا 133ةبهلا16،1 133ةبهلا فيرعت16،2 133ةبهلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا16،3 133ةبهلا مكح16،4 133ةبهلا ناكرأ16،5 134ةبهلا طورش16،6 135ةبهلاب ةقّلعتملا لئاسملا16،7 135عمتجملا دارفأ نيب مارتحلااو ةفلُلأا راهظإ16،8 136ةراعلإا16،9 136ةراعلإا فيرعت16،10 136ةراعلإا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا16،11 126ةراجلإا15،8 126ةراجلإا فيرعت15،9 126ةراجلإا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا15،10 126ةراجلإا مكح15،11 126ةراجلإا ناكرأ15،12 127ةراجلإا طورش15،13 128ةعورشم ةقيرطب ةراجلإا ةمزلام15،14 x xi 137ةراعلإا مكح16،12 137ةراعلإا ناكرأ16،13 137ةراعلإا طورش16،14 139عمتجملا دارفأ نيب لفاكّتلاو نواعّتلا16،15 139ةّيصولا16،16 139ةّيصولا فيرعت16،17 139ةّيصولا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا16،18 140ةّيصولا مكح16،19 140ةّيصولا ناكرأ16،20 140ةّيصولا طورش16،21 142ةّيصولاب ةقّلعتملا لئاسملا16،22 142ّيعامتجلاا لفاكّتلاب مامتهلاا ةمزلام16،23 143فقولا16،24 143فقولا فيرعت16،25 143فقولا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا16،26 144فقولا مكح16،27 144فقولا ناكرأ16،28 144فقولا طورش16،29 146اتّيمو اّيح تابُرُقلا يف راثكلإا ةمزلام16،30 xi xii ةمّدقملا ميحّرلا نمحّرلا مسب ،هركشأو ىلاعتو هناحبس هدمحأ ،ناسحلإاب انعفرو ،ملاسلإاب انّزعأو ،ناميلإاب انمركأ ىذّلا دمحلا .نيّدلا موي ىلإ ناسحإب مهعبت نمو هبحصو هلآ ىلعو دّمحم اندّيس ىلع كرابو مّلسو ّلص ّمهّللا ،دعب امأ عيمج يف ةّينيّدلا جهانملا ىوتسم عفر ىلع ةّيزيلاملا ميلعّتلاو ةيبرّتلا ةرازو تصرح دقف .ةّينيّدلا سرادملا يف ةّصاخو ةيلاعلا ةّيوناّثلا ةلحرملا ىلإ ّيئادتبلاا لولأا فّصلا نم ةّيسارّدلا لحارملا ةعيرّشلا ىلع ديدحّتلابو ةّينيّدلا مولعلا جهانم ريوطت يف ةّيزيلاملا ةموكحلا مامتها ىلع ليلد اذهو .ّيزيلاملا ميلعّتلاو مّلعّتلا لكيه يف ةّيملاسلإا ّينيّدلا جهنملل اقباطم عضُو ةعباّرلا ةنّسلل ةّيوناّثلا سرادملل ةّيملاسلإا ةعيرّشلا ةدامل باتكلا اذهف ىلإ باتكلا اذه فدهي .ةّيزيلاملا ةّيبرّتلا ةرازو امهتررق نيذّلا لماكتملا ظيفحّتلا جهنمو لماكتملا اّيمسجو اّيلقع نينزاوتم نيبذهمو نيحلاصو ةّينيّدلا ةفرعملاب نيّملمو نيقّتم نينمؤم دارفأ دادعإ َبعوتسي نأ بلاّطلا عيطتسي ،تقولا سفن يفو .ةقئاف تاراهمو ةيلاع ةءافك وذ ،اّيفطاعو اّيحورو ،ةّيمويلا ةايحلا يف اجاهنمو اردصم ةّنّسلاو نآرقلا ذخّتي نأو ،ةّيعرّشلا مولعلا يف ةفلتخم بناوج ىلع ماسقأ ةعبرأ ىلع باتكلا اذه لمتشا دق ،اًفنآ هانركذ ام ءوض ىلعو .ةرخلآاو اينّدلا يف حاجّنلا قيقحتل .تلاماعملاو تاحكانملاو تادابعلا هقفو ظفحلاو نآرقلا :يهو ،ةسيئر ظفحلاو نآرقلا مسق :لاوأ امهظفحو ،كلملاو ٓسي يتروس نم ةراتخملا تايلآا ةءارق ىلع ظفحلاو نآرقلا مسق زّكريو .امهيناعم مهفو تادابعلا هقف مسق :ايناث اذه نّمضتيو ،اّيلمع اقيبطت اهقيبطتو ةراتخملا تاعوضوملا مهف ىلع تادابعلا هقف مسق زّكريو .ةاكّزلاو مايّصلاو ءاقستسلاا ةلاص :يهو اسورد مسقلا ةمّدقملا xiii تلاماعملاو تاحكانملا هقف مسق :اثلاث دّدعتو نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثلآاو علخلاو خسفلاو قلاّطلا يهو اسورد مسقلا نّمضتي يف زّكرتو .تاعّربتلاو تاضواعملا دوقع لوح اسورد نّمضتي ،تلاماعملا مسق يف اّمأو .تاجوّزلا .بّلاّطلا اههجاوي فوس يتّلا ةّيمويلا ةايحلا لكاشم ّلحيو ةّيقيبطّتلاو ةّيرظّنلا بناوجلا سورّدلا هذه سرد لكل افادهأ انعضوو ،ةنزاوتم ةلماكتم ةّيسارد تادحوو سورد ىلإ باتكلا ثحابم انمَّسق امك ميقلاب تاعوضوملا نم لك ىلإ انفضأ كلذكو .ةدوشنملا فادهلأا قيقحت ىلع اصرح هتمّدقم يف ةقيرطب ةّيميلعّتلا ةطشنلأا هذه انعضوو .مويلا ثيدحو ةطشنلأاو ةّيفاضلإاو ةّمهملا تامولعملاو ةليبّنلا .اّيعامج وأ اّيدرف ّيعادبلإا ريكفّتلا يف بّلاّطلا تاراهم اهـللاخ نم يمنت ةعّونتم مسّرلاب ةّينآرقلا تايلآا ةباتك يفو .ةّنّسلاو باتكلا قباطي اجهنم باتكلا اذه دادعإ يف انجهتنا دقلو ،هقفلا مسق يف امأو ،هظفحو نآرقلا مسق يف ةّيبطاّشلا قيرط نم مصاع نع صفح ةياورب ّينامثعلا ءاتفلإا سلجم ىواتفو یلاعت همحر ّيعفاّشلا ماملإا بهذم يف دمتعملا لوقلا ىلع دمتعيف .ّيزيلاملا ّينطولا باتكلا مادختسا ةيفيك داوملا قافرإب انمقو .سورّدلا نومضم مهف ىلع بّلاّطلل انوع تاداشرلإاو زومّرلاب دّوزم باتكلا اذهو ىلع لوصحلل )QR Code( ةعيرّسلا ةباجتسلاا زمر مادختساب تاعوضوملا مظعم يف ةيرصبعمّسلا .ةبولطملا تامولعملا عفتني نأو ،ميركلا ههجول اصلاخ عضاوتملا دهجلا اذه لعجي نأ ىلاعتو هناحبس لأسنو ىّلصو .ريصملا كيلإو ،انبنأ كيلإو ،انلّكوت كيلع انّبر .ةّماع ةّملأاو ةّصاخ بّلاّطلاو نومّلعملا هب .نيملاعلا ّبر دمحلا نأ اناوعد رخآو .نيعمجأ هباحصأو هلآ ىلعو دّمحم اندّيس ىلع نوفّلؤملا xiv باتكلا اذه يف ةمدختسملا تاداشرلإاو زومّرلا ةليبّنلا ةميقلا تاملكلا يناعم ةّيفاضلإا تامولعملا ةّمهملا تامولعملا مّلعملا داشرإ ةّينهّذلا ةطيرخلا مسر ايلعلا ريكفّتلا ةراهم ةعيرّسلا ةباجتسلاا زمر مويلا ثيدحةطشنلأاتابيردّتلا نآرقلا ثيدحلا ظفحلاو نآرقلا ٓسي ةروس كلملا ةروس 1 2 ُةَيِناَّثلا لولأا سرّدلآسي ةروس مّلعّتلا فادهأ1 .ٓسي ةروس ةءارق 1 .ةّيويلالما ةغّللاب اهعيمج تاملكلا يناعم نايب 2 .ادّوجم اظفح ٓسي ةروس ظفح 3 .ديوجّتلا ماكحأ ةاعارم عم نآرقلا ةولات ةمزلام 4 2 3 1٠ ىلإ 1 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 1 3 .ينهيساڠم اهـم يڬلا ،هرومڤ اهـم ڠي مان نڠد . دڤرد نءاتاپك . دڤرد نتڠيارڤ ياڬابس ناءرقلا تاملکلا يناعم ٓسي .هوكوك ڤتت ڠي نرنبك ناد 2همكح يڠودناڠم ڠي ناءرقلا يمد .سوتوأد هلت ڠي 2لوسر دڤرد لوسر ڠروأس هلايا دمحم ياهاو واكڠا ڽهوڬڠوسس .سورول ڠي نلاج ستأد ڤتت ڠي .ينهيساڠم اهم يڬلا ،ساوك اهم ڠي هيلوا نكنوروتد تيا ناءرقلا ؛نرما ناد نتڠيارڤ نكيربد قديت املا هلت ڽقينين قوتاد ڠي موق دڤك نتڠيارڤ يربمم واكڠا اياڤوس .يلالا کيرم هلوتيا ببس 1 2 3 4 5 6 مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق ٓسي ةروس 44 2٠ ىلإ 11 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 2 .ناميارب وهام قديت کيرم نارك ،کيرم نقپابك ستا اسقيس نموكح ڤتت هلت ،ڽهوڬڠوسس يمد ياڤمس کيرم ريهيل ڠتابك کيرم نڠات اودك سكربمم ڠي وڬڠلب نكيداج يماك ڽهوڬڠوسس .قڠودرت کيرم وڬاد ؛کيرم نڠدنڤ ڤوتوت يماك وللا .کيرم ڠكلابد ناد ،کيرم نڤداهد نتكس نكيداج يماك ناد .تهيلم تڤاد قديت کيرم کم قديت کيرم ڽادڤك نرما يرب قديت واكڠا واتا نرما يرب واكڠا ،کيرم دڤك جاهس ماس ناد .ناميارب نكا 7 8 9 1٠ . نتڠيارڤ نكهدنيڠم قديت ڠي ڠروا يڬاب باذع نسلاب مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق ٓسي ةروس 5 ةطشنلأا يا اترس ناءرقلا نرجا تورونم ايدس ڠي ڠروا دڤك نكيرب واكڠا ڠي هلاپاه نتڠيارڤ ڽهوڬڠوسس .نهوت باذع تهيلم قديت يا سامس ناد ڠروا تهيلد قديت يا سامس نمحرلا دڤك توكات .ايلوم ڠي لااهڤ ناد ننوڤمأك نڠد اريبمڬ اتيرب ڽادڤك هليرب تيا هيلوا نكاجرك هلت کيرم ڠي ڤا نكسيلوت يماك ناد يتام ڠي ڠروا نكڤوديه يماك ڽهوڬڠوسس حول باتك ملادد نكتتاچ يماك وتاوسس 2ڤايت هلتڠيا ناد .نكلڬڠيت کيرم هلت ڠي 2نسك اترس .تاپ سلج ڠي ظوفحم اتوك( ردناب هاوبس قودودنڤ هصيق يءانڠم بيءاجع ڠي نءادأك وتاس کيرم دڤك هلنكاتيرچ ناد .يماك 2لوسر يڠتادد کيرم کيتك تيءاي ،)ةيكاطنأ ،ڽاود-اودك نكاتسودنم کيرم وللا لوسر ڠروا اود کيرم دڤك نكسوتوڠم يماك کيتك يماك ڽهوڬڠوسس" ،تاكرب تيا لوسر اراڤ وللا ،ڬيتك ڠي لوسر نڠد نكتاوق يماك نيدومك ."وماك دڤك نسوتوا هلايا قديت هرومڤ اهم ڠي نهوت ،يماك يترڤس يسنءام هلاپاه نيءلا قديت نيا وماك" ،باوجنم کيرم ."اتسودنڤ هلاپاه نيءلا قديت نيا وماك ،)نكاوعد وماك ڠي ماڬا ڠتنت( نوڤ وتاوسس نكنورونم سوتوأد ڠي 2لوسر هلادا يماك ڽهوكڠوسس اواهب يءوهاتڠم يماك نهوت" ،تاكرب 2لوسر ."وماك دڤك .تاپ سلج ڠي اراچ نڠد ڽهتنيرڤ لااڬس نكياڤمپم هلاپاه يماك سڬوت ناد .وماك ببس نڠد ڠلام ناد سحن سارم يماك ڽهوكڠوسس :تاكرب تيا ردناب قودودنڤ هلوتنت ،)تيا نكاتاك وماك ڠي سڬوت نكنلاجنم دڤرد( يتنهرب قديت وماك ولااك ڽهوكڠوسس .هيدڤ ڠي باذع يماك قهيڤ دڤرد يءاسارم نكا وماك وتنت هدوس ناد وماك مجرم نكا يماك .وماك دڤ دا ڠي )نروفوكك( نكببسد هلادا تيا وماك ڠلام ناد سحن :باوجنم تيا 2لوسر ڠي ڤا نڠد يماك مچنڠم وماك کم( نرجاڠڤ تحيصن ناد نتڠيارڤ يربد وماك نارك هكتوتاڤ .واڤملڤ موق هلادا وماك نكهب )فاصنا وهام ڠي 2ڠروا هلنكوب وماك( ؟)تيا نكاتاك وماك ،يرلارب نڠد تيا ردناب ڠوجوه يرد يكلال ڠروأس هلڠتاد )مچنأد تيا 2لوسر سامس( ناد ."تيا 2لوسر هلتوروت !وكموق ياهاو" ،ڽاتاك نڠد تحيصن يربمم وللا 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2٠ تاملکلا يناعم 5مّلعّتلا رايعم 1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 .ةكم قودودنڤ يڬاب نرجاڠڤ ياڬابس اتوك هاوبس قودودنڤ هصيق ٓسي ةروس 6 3٠ ىلإ 21 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 3 6 ّيدرف لمع .هتءارق مّلعملا بلاّطلا عّمسيو ةءارقلا يف فورحلا جراخم بسح ءاطخلأا بّلاّطلا حّحصي ّيعامج لمع :ّيميسقّتلا ظفحلا ةقيرط .ماسقأ ةّدع ىلإ ةعومجملا مّسق 1 .ةّينآرق تايآ سمخ ةعومجم ّلك ظفحت 2 .ىرخآ ةعومجمل ةظوفحملا تايلآا ةعومجم ّلك عّمست 3 .ىرخلأا تاعومجملا ةءارق ةعومجملا حّحصت 4 .اهيلت يتّلا تايلآا ةءارقب رخلآا بلاّطلا هعبتي ّمث .ٓسي ةروس نم تايآ ثلاث بلاط ّلك أرقي 5 .رخآ بلاطل اهعّمسي ّمث ٓسي ةروس نم ةّينآرقلا تايلآا بلاّطلا ظفحي 6 ةطشنلأا مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق ٓسي ةروس 7 تڤادنم ڠي ڠروا هلادا کيرم ڠدس ،نسلاب وتاوسس وماك دڤك اتنيمم قديت ڠي 2ڠروا هلتوروت .قوجنوتڤ هياده هبمپم قديت وكا ڤاڠم :)"ڽباوج کم ؟کيرم ماڬا اميرنم واكڠا هكهدوس" :ڽاتد لايباڤا( ناد ."نكيلابمكد نكا اومس وماك )ناد وكا( هلاپادڤك ڽاه ناد ،وكا نكاتڤيچنم ڠي نهوت وكا نكاڤمينم قدنه هرومڤ اهم ڠي کج ؟ دڤرد نيءلاس نهوت ڤاربب هبمپم وكا هكتوتاڤ" تڤاد قديت ڬوج کيرم ،وكادڤك ةعافش ڠرابس نكيربمم تڤاد قديت کيرم ،نترضومك نڠد ."وكا نكتملاپم ."تاپ ڠي نتسسك ملاد دارب تيا کيتك دڤ وكا هلوتنت )کيريش نكوكلام ولااك( وكا ڽهوكڠوسس" .)وكتحيصن( هلرڠد کم ،وماك نهوت دڤك ناميارب هلت وكا ڽهوڬڠوسس ولااك ڽقيءاب هكڠلا" ،تاكرب يد ."ڬرش ملادك هلقوسام" ،ڽادڤك نكاتاكد وللا )يتام يا هلتس( ."يءوهاتڠم وكموق 2ڠروا دڤرد وكاد ڽنكيداجد اترس ،وكنهوت هيلوا نوڤمأد وكاد نكببپم ڠي اراكرڤ ڠتنت .نكايلومد ڠي قوتنوا تيڠلا يرد ارتنت نقوساڤ ڠرابس )لڬڠينم( يد هلتس ڽموق دڤك نكنورونم قديت يماك .ڽنكنورونم يماك ولرڤ قديت ناد )کيرم نكروچنهڠم کيرم اترم-اترس نڠد کم ،)تشهد ڠي( نقيكڤ وتاس نڠد نكوكلاد هلاپاه )کيرم نءاسانيبك( .يڬلا ڤوديه قديت ناد يڤس ڤپس اومس قديت !تيا )نرنبك يركڠيڠم ڠي( 2ابمه اڤمينم ڠي اويچك ناد لسس نءاسارڤ رسب ڽهوڬڠوسس .ڽنكقولوا-قولوارڤمم ناد قيجيا-قيجيڠم کيرم نكنيءلام لوسر ڠروأس کيرم دڤك ڠتاد 21 22 23 24 25 26 27 28 29 3٠ تاملکلا يناعم .ناميارب قديت ڠي ڠروا ڤداهرت نلسپڤ 7مّلعّتلا رايعم 1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 ٓسي ةروس 8 4٠ ىلإ 31 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 4 ڠي تموا ؟کيرم مولبس نكاسانيب يماك هلت ڠي تموا قپاب ڤارب يءوهاتڠم کيرم هكقديت .کيرم دڤك يلابمك قديت تيا نكاسانيبد اوابد ڽاومس ،يماك نءاراچيبرڤ تڤمتك نكنوڤميهد نكنيءلام نوڤ قولخم وتاس دا قديت ناد .نسلاب اميرنم قوتنوا ريضاح ڽادڤرد نكراولك يماك ناد ڽنكڤوديه يماك يتام ڠي يموب هلايا ،کيرم قوتنوا ڠرت ڠي ليلد ناد .نكام کيرم تيا نيجيب-يجيب ڽدڤرد کم ،نيجيب-يجيب .ريءا تام ڤاربب ڽادڤ نكرچنڤ يماك ناد ،روڬڠا ناد امروك 2نوبك تيا يموبد نكيداج يماك ناد 31 32 33 تاملکلا يناعم 34 8مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 . نءاساوكك 2ادنت هلايا يموبد ناد تيڠلاد نيداجك تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق ٓسي ةروس 9 ّيدرف لمع .40-21 تايلآا ةيناّثلا ةدحولا ىلإ 20-1 تايلآا ىلولأا ةدحولا نم تايلآا ظفحا 1 .ارارم اهظفحو مهتولات ديلقت ةلواحم عم ةروّسلا هذهل نيروهشملا ءاّرقلا ةءارق ىلإ عمتسا 2 .لصفلا مامأ اهقصلأ ّمث دّيج ّطخب كليمز ةنواعمب اهتسرد يتّلا ةميركلا تايلآا بتكا 3 ّيعامج لمع :ةّيقربلا ةقاطبلا ةبعل ىلولأا ةقيرّطلا .ةلماكلا ةدحولا يف تاقاطبلا لمتكت ىّتح ةلصفنم تاقاطب ىلع ةيآ ّلك بتكا ةيناّثلا ةقيرّطلا ّمث ةعوطقملا لاينام تاقاطب يف تايلآا ضعب بتكا ّمث تاعومجم عبرأ ىلإ لصفلا مّسق 1 .قودنصلا يف اهعض .ةيلآا اهيف يتّلا قودنّصلا نم تاقاطب بحست ةعومجم ّلك 2 .ةلماك ةيآ نوكت ىّتح ةبوتكملا تايلآا عطاقم نع ثحبلا تاعومجملا نم بلطا 3 .ةيلآا عطاقم بيترت يف عرسلأا وه زئافلا 4 ةطشنلأا 9 هكتوتاڤ کم کيرم نڠات هيلوا نكاجركد ڠي ڤا ناد نهاوب-هاوب دڤرد نكام کيرم اياڤوس ؟روكشرب قديت کيرم هيلوا نكهوبموتد ڠي ڤا دڤرد دا ماس ،نڠساڤرب ڽاومس نكاتڤيچنم هلت ڠي نهوت يچوس اهم .يءوهاتڠم قديت کيرم ڠي ڤا دڤرد نوڤواتا ،کيرم يريد دڤرد واتا يموب اترس نڠد کم ،ڽادڤرد ڠايس نكڠليه يماك ملام هلايا کيرم قوتنوا ڠرت ڠي ليلد يڬلا ناد .اتيلڬ-ڤلڬ ملاد دارب کيرم اترم ساوك اهم ڠي نهوت ريدقت هلادا تيا !ڽنيڬاب نكڤتتد ڠي تڤمتك رديارب نتهيلك يا يراهاتام ناد .يءوهاتڠم اهم يڬلا تكڠيرڤك لاوڤ ڽيلابمك نتهيلك ڽنرديارڤ ريخأد کڠيهس رديارب يد نكريدقت يماك لاوڤ نلوب ناد .ڠيرك ڠي ندنت يترڤس ڽلوا نارك ڠايس يءولوهادنم تڤاد قديت لاوڤ ملام ناد ،نلوب رجڠم ڽيڬاب هدوم قديت يراهاتام .ڽنرديا تڤمتد رديارب 2ڠيسام 35 36 37 38 39 4٠ مّلعّتلا رايعم 1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 ٓسي ةروس 10 5٠ ىلإ 41 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 5 10 ملاد کيرم ڬراولك سينج ريلاب اوابمم يماك ،هلايا فاصنا کيرم قوتنوا يڬلا ليلد وتاس ناد .تراس هونڤ ڠي ارتهب .ڽيقيءانم تڤاد کيرم ڠي ،ڽنڠد ماس ڠي نءاردنك 2سينج ،کيرم قوتنوا نكاتڤيچ يماك ناد ناد ،کيرم يڬاب نڠولوترڤ دا قديت کم کيرم نكملڬڠت هيلوب يماك ،يقدنهك يماك کج ناد .نكتملاسد تڤاد قديت ڬوج کيرم ڬڠيه کيرم دڤك ڤوديه نڠنسك ناد ةمحر يربمم يماك قهيڤ دڤرد نهرومك نڠد يلاوچك .سام وتاوسك 2نسوروا يرد( وماك نڤداهد دا ڠي ڤا نكا وماك هلاڬاج-ڬاجرب" کيرم دڤك نكاتاكد لايباڤا ناد 41 42 43 44 45 تاملکلا يناعم مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق ٓسي ةروس 1111 ناد اراه-وروه يرد وماك ڠكلابد ڤوديه 2نسوروا يرد( دا ڠي ڤا ناد ،)نيا ايندد ڤوديه ."ةمحر هيلوارب کيرم ڬومس )ةريخا نسلاب کيرم نكنيءلام ،کيرم نهوت نڠرتك دڤرد ،کيرم دڤك ياڤمس ڠي نڠرتك وتاوس دا قديت ناد .ڽادڤرد ڠيلاڤرب وللاس کم ".وماك دڤك نكاينروكد ڠي يقزر دڤرد نيڬاهبس هلنكامرد" ،کيرم دڤك نكاتاكد لايباڤا يربمم يماك هكتوتاڤ" ،)ادنسرڤمم اراچس( ناميارب ڠي ڠروا دڤك تاكرب نكا تيا ريفاك ڠي ڠروا ملاد دارب ڽاه نيا وماك ؟نكام ڽيربمم نكا يد هليتسڤ يقدنهك کج ڠي ڠروا دڤك نكام ."سلج ڠي نتسسك "!رنب ڠي ڠروا وماك رنب کج ؟تيا نكيجنجد ڠي ةريخا يراه ڽڠتاد هكلايب" ،ڽاترب کيرم ناد ملاد کيرم سامس کيرم نكاسانيبمم نكا ڠي نقيكڤ وتاس نكنيءلام وڬڠونم قديت کيرم .ركڠترب کيل نءادأك کيرم راولد دارب کيرم ولااك ناد ،ننسڤ ڠرابس تاوبمم ڠاولڤرب قديت کيرم ،تيا نڠد کم .ڽڬراولك دڤك يلابمك تڤمس قديت 46 47 48 49 5٠ .تيا يراه دڤ نمءوم ڠروا نءادأك ناد نتيكڠبك يراه 6٠ ىلإ 51 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 6 مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق ٓسي ةروس 12 ّيدرف لمع .ةساّركلا يف اهتسرد يتّلا تايلآا ّلك بتكا 1 .ةسوردملا ةدحولا نم ديوجّتلا ماكحأ جرختسا 2 ةطشنلأا 12 روبق يرد تيكڠب ارڬس ڽاومس کم ،)اودك ڠي لااكاكڠس نڤويت( لااكاكڠس نكڤويتد نكا ناد .ڽنهوت ڤداهڠم قوتنوا 2ڠيسام "؟يماك روديت تڤمت يرد يماك نكتيكڠبمم ڠي هكاڤايس !يماك ڽاكلاچ ياهودا" ،تاكرب کيرم ڠي اتيرب هلرنب ناد ،هرومڤ اهم ڠي هيلوا نكيجنجد هلت ڠي يد هلينيا ،کيرم دڤك نكاتاكد وللا .2لوسر هيلوا نكياڤمسد نءاراچيبرڤ تڤمتك نكنوڤميهد کيرم اترم-اترس نڠد کم ،جاهس نقيكڤ وتاس وكلارب هلاپاه .ريضاح اوابد ڽاومس ،يماك سلابد نكا قديت وماك ناد ،نوڤ تيكيدس يءاياينأد نكا ڠي ڤايسس دا قديت ،تيا يراه دڤ کم .نكاجرك هلت وماك ڠي لمع تورونم نكنيءلام .کيرم نقوبيسك ملاد ڠنس-ڠنسرب ،تيا يراه دڤ ڬرش قودودنڤ ڽهوكڠوسس وكلترب قودود ليبمس هودت ڠي تڤمتد ايراكوسرب کيرم نڠساڤ -ڠساڤ نڠد کيرم .نيملاڤ ستأد ڠي جاهس ڤا هيلوارب کيرم ناد ،نهاوب-هاوب سينج ياڬابلڤ تيا ڬرش ملاد هيلوارب کيرم .يقدنهك کيرم .ينهيساڠم اهم ڠي نهوت دڤرد ارتهجس ملاس نڤچوا هيلوارب ڬوج کيرم .اسودرب ڠي ڠروا ياه ،نيا يراه دڤ وماك هلهسيڤرب ناد ڽهوكڠوسس ؟ناطيش هبمپم نڠاج وماك اياڤوس ،مدا 2قنا ياهاو وماك نكهتنيرڤ هلت وكا هكنكوب !وميڬاب تاپ ڠي هوسوم يا 51 52 53 54 55 56 57 58 59 6٠ تاملکلا يناعم .ناميارب قديت ڠي ڠروا ڤداهرت نريدنيس مّلعّتلا رايعم 1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 ٓسي ةروس 13 َةَرْشَع َةَيِداَحلا 7٠ ىلإ 61 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 7 13 ّيعامج لمع :لسلستملا ظفحلا ةقيرط .تاعومجم ىلإ ةبلّطلا مسقي 1 .اهظفحي ّمث ةسوردملا تادحولا يف ةيلآا ةعومجملا يف درف أرقي 2 .ةيلآا ىنعم ةمجرت عم ةعومجملا يف رخآ ىلإ بلاط نم ةيلآا ظفح لقتني 3 .ةّيويلاملا ةغّللاب ةيلآا ىنعم حيضوت عم هليمز بلاط ّلك عّمسُي 4 .سورول ڠي نلاج هلينيا وكهبمپم وماك هلقدنه ناد وماك هكقديت کم"،وماك اراتنأد يامار ڠي نڠولوڬ نكتسپم هلت تيا ناطيش ڽهوڬڠوسس ناد "؟فاصنا ناد ريكيفرب 61 62 تاملکلا يناعم مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق ٓسي ةروس 14 14 .ڽيقوسامم مچنأد وللاس وماك ڠي ،منهج کارن هلايا ڠراكس نكيسقس وماك ڠي .نكوكلا هلت وماك ڠي روفك نتاوبرڤ نكببسد ،نيا يراه دڤ ڽنركاب وماك هلاسار ،)2ڠيسام نهلاسك( يماك وهاتيربمم کيرم 2نڠات .کيرم تولوم يچنوڠم يماك تيا وتقو دڤ .نكاهسوا هلت کيرم ڠي ڤا ڠتنت يسقس يداجنم لاوڤ کيرم يكاك .نلاج يراچنم اڤرنم کيرم وللا کيرم تام نتهيلڠڤ نكسوڤاه يماك وتنت ،يقدنهك يماك کج ؟ڽتهيلم کيرم نامياڬاب کم نڠد کم دارب کيرم ڠي تڤمتد کيرم ينامسج هبوڠم يماك وتنت ،يقدنهك يماك کج ناد .ڠكلابك رودنوا تڤاد قديت کيرم ،تيا قديت کيرم ڤاڠم کم ڽنيداجك يلابمك نكقيلاب يماك ،ڽرومع نكڠجنڤ يماك ڠي اڤايسس ناد ؟ڽنكريكيمم وهام نكنيءلام نيءلا قديت .ريعشرب ڽيڬاب ياوسس قديت ناد ،ڽادڤك ريعش نكرجاڠم قديت يماك ناد .نڠرنڤ يربمم ڠي باتك ناد نرجاڠڤ نموكح نڤتت تاپ اياڤوس ناد ،ڽيتاه ڤوديه ايدس ڠي ڠروا دڤك نتڠيارڤ يربمم يا اياڤوس .ركڠيا روفك ڠي ڠروا ڤداهرت باذع 63 64 65 66 67 68 69 7٠ .ريعپڤ ڠروأس نكوب ملسو هيلع ىلص دمحم يبن 83 ىلإ 71 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 8 مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 ٓسي ةروس 1515 ڠي قولخم سينج اراتنا ،قنرت ڠتانيب کيرم قوتنوا نكاتڤيچ هلت يماك اواهب تهيلم کيرم هكقديت ؟ڽيقيليمم کيرم وللا ،يماك نءاساوكك نڠد نكاتڤيچ يماك ،کيرم نءاردنك يداجنم ڽاراتنأد نيڬاهبس کم کيرم نءانوڬك قوتنوا يد نكقنيج يماك ناد .نكام کيرم يڬلا نيڬاهبس ناد هيلوارب ڬوج ناد تيا قنرت ڠتانيب دڤ نءانوڬك ناد هديءاف ياڬاب-ياڬابرب هيلوارب کيرم ناد ؟روكشرب وهام قديت کيرم ڤاڠم کم نمونيم نڠولوترڤ تڤادنم کيرم ڬومس نڤراه نڠد ، دڤرد نيءلا ڠي نهوت هبمپم کيرم قماڬرت ناد .تيا 2قولخم دڤرد يريدنس تيا 2ادنب ڠدس ،کيرم ڠولونم يلاكس ماس تڤاد قديت تيا هبمس کيرم ڠي 2ادنب .ريضاح اوابد نكا ڠي ارتنت يداجنم ڠي ڤا يءوهاتڠم يماك ڽهوڬڠوسس .کيرم نهودوت نكببسد اتيچاكودرب واكڠا هلنڠاج کم .نكاتاپ ناد نكيپوبمس کيرم هليداجنم 2ابيت کم ؟هينب ريءا دڤرد يد نكاتڤيچنم هلت يماك اواهب تهيلم تيا يسنءام هكقديت .تاپ ڠي هتنبمڤ ڠروأس يا تڤاد ڠي هكاڤايس" ،تاكرب وللا ڽنيداجك نكا اڤول يا ناد .يماك دڤك نڠيدنبرڤ تاوبمم يا ناد "؟روچنه ڠي 2ڠلوت نكڤوديهڠم .قولخم لااڬس نكا يءوهاتڠم اهم يا ناد  ڽدوجو لاوم دڤ ڽاتڤيچنڤ هلادا ڽنكڤوديهڠم ڠي" ،هلنكاتاك نوڤ وماك کم ،وماك نءانوڬك قوتنوا هساب واجيه ڠي 2نوهوڤ دڤرد يڤا نكيداجنم هلت ڠي نهوت .تيا 2نوهوڤ دڤرد يڤا نكلااپم وللاس 71 72 73 74 75 76 77 78 79 8٠ تاملکلا يناعم .روكشرب قديت ڠي يسنءام ڤكيس .ةمايق يراه دڤ يسنٴام نكتيكڠبمم مّلعّتلا رايعم1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 / 1،1،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق ٓسي ةروس 16 ةطشنلأا ّيدرف لمع :ةساّركلا ىلع اهبتكا ّمث كئلامز مامأ تايلآا أرقا 1 نهّذلا ةطيرخ لكش ىلع اقصلم لمعاو ةنكاّسلا نوّنلا ماكحأ نع تنرتنلإا عقاوم يف حّفصت 2 .ةنكاّسلا نوّنلا ماكحلأ ّيعامج لمع .ءاطخلأا نوحّحصيو هيلإ نوعمتسي نورخلآا و 83 ىلإ 80 ةيلآا نم ةدحاو ةيآ أرقي بلاط ّلك 1 :ةعومجم لك ىلع ةيلاّتلا لامعلأا عّزو ّمث ،تاعومجم ىلإ ةبلّطلا مّسق 2 ةطشنلأا مهلامعأ بّلاّطلا ضرع موقي ّمث لصفلا ىلع .هحيحصتب نورخلآا تايلآا ىنعم ةباتك يف ةّيويلاملا ةغّللاب .ةيضْمو ةقرو 70 ىلإ 60 تايآ ةباتك ةقرو يف ٓسي ةروس نم .ليمج ّطخب ةيضْمو 123 16 نامياڬابس يسنءام لاومس نكاتڤيچنم ساوكرب يموب ناد تيڠلا نكاتڤيچنم هلت ڠي نهوت هكقديت قديت ڠي اتڤيچنڤ هلايد ناد !ساوكرب يءاياچرڤد ناد يءاوكأد !اي ؟ولوهد کيرم نكاتڤيچنم يا .يءوهاتڠم اهم يڬلا ،ڽنڠيدنب دا ،تيا ادنب دڤك نامرفرب يد هلاپاه ،وتاوسس ڽادا يقدنهڠم يد لايباڤا ڽنءاساوكك ڽهوڬڠوسس ."يا هليداج کم !واكڠا هليداج" اومس وماك هلاپادڤك ناد ،وتاوسس 2ڤايت يءاساوڠم ناد يقيليمم ڠي نهوت ! يچوس اهم .نكيلابمكد 81 82 83 مّلعّتلا رايعم 1،1،4 / 1،1،3 / 1،1،2 ٓسي ةروس 17 :احيحص ابيترت ةيتلآا تايلآا بّتر 2 تايلآامقّرلا تابيردّتلا :ةحيحّصلا تايلآاب تاغارفلا لأما 1 17 ٓسي ةروس 18 تاملكلاتاملكلا يناعمتاملكلاتاملكلا يناعم :ةّيويلاملا ةغّللاب ةيتلآا تاملكلا يناعم بتكا 3 تاملكلاديوجّتلا ماكحأتاملكلاديوجّتلا ماكحأ :ّطخ اهتحت يتّلا ديوجّتلا ماكحأ نّيب 4 :ةساّركلا يف ٓسي ةروس نم تايلآا بتكا 5 20-15 :ةيلآا نم 40-35 :ةيلآا نم 60-55 :ةيلآا نم 83-75 :ةيلآا نم ٓسي ةروس 19 َةَرْشَع َةَثِلاَّثلا يناّثلا سرّدلاكلملا ةروس مّلعّتلا فادهأ .كلملا ةروس ةءارق 1 .ةّيويلاملا ةغّللاب اهعيمج تاملكلا يناعم نايب 2 .ادّوجم اظفح كلملا ةروس ظفح 3 .ديوجّتلا ماكحأ ةاعارم عم نآرقلا ةولات ةمزلام 4 2 19 20 10 ىلإ 1 تايآ ظفحأ مث ولتأ انأ 1.2.1 .ينهيساڠم اهـم يڬلا ،هرومڤ اهـم ڠي مان نڠد .ةريخا ناد ايند يتوڤيلم نٴاجارك .ملاع هورولسد ربمڬرت سلج وملع ناد نٴاساوكك ناد ؛)ةريخا ناد ايند( نهتنيرمڤ يٴاساوڠم ڠي نهوت )نهيبلك هليڬڠيت اهـم اترس( ةكرب اهـم .وتاوسس 2ڤايت ستا ساوك اهـم يد هلڠميم ؛ڽلمع قيٴاب هيبل ڠي وماك اراتنا هكاڤايس ،وماك يجوڠم قوتنوا ڤوديه ناد يتام نكاتڤيچنم ڠي .نوڤمڠڤ اهـم يڬلا ساوك اهـم يد ناد تاملکلا يناعم 10 ىلإ 1 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 1 20 1 2 مّلعّتلا رايعم1،2،4 / 1،2،3 / 1،2،2 / 1،2،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق كلملا ةروس 21 ةطشنلأا ڠي نٴاتڤيچ دڤ تهيلم تڤاد قديت واكڠا ؛سيڤلا-سيڤلارب تيڠلا هوجوت نكاتڤيچنم هلت ڠي تهيلم واكڠا هكتڤاد ومنڠدنڤ هليڠلوا کم ؛ڠبميأس قديت ڠي وتاوسس تيا هرومڤ اهم ؟نتچاچك ڠرابس ڠدس ،اڤمه نڠد ومادڤك قيلابرب تيا ومنڠدنڤ ياچسن ،يلاك-يلاكرب ومنڠدنڤ هليڠلوا نيدومك .وسل همـل نٴادأكرب يا 2ڠتنيب نكيداج يماك ناد ،2ڠتنيب نڠد تكد ڠي تيڠلا يسايهڠم هلت يماك !ڽهوڬڠوسس ناد ڠي کارن باذع کيرم يڬاب نكايدس يماك ناد ؛2ناطيش ڤداهرت نمجر اچنوڤ تيا .ڠلوج-ڠلوجنم .ةريخأد ريفاك ڠروا دڤك اڤميتد لكاب ڠي باذع هلوتيا ناد منهج کارن باذع نكايدسد ،کيرم نهوت ڤداهرت ركڠيا روفك ڠي ڠروا يڬاب ناد .يلابمك تڤمت قوروب-قوروبس .قڬلڬڠم يا ڠدس ،ڠوٴار-ڠوٴارم ڽنتيرج اراوس رڠدنم کيرم ،ڽمـلادك نكقڤمچد کيرم لايبڤا ڽمـلادك نكقڤمچد يلاك 2ڤايت .ڽهرام تاوق نارك ياچك-ياچكرب هچڤ يا 2ريڤمه هنرڤ وماك هكقديت" :کيرم دڤك تيا کارن 2ڬاجنڤ هلاپاترب ،)ريفاك ڠروا دڤرد( رسب نلوڤموكس "؟)ولوهد ايندد( نرما ناد نتڠيا يربمڤ لوسر ڠروأس يڠتادد ڽنكاتسودنم يماك يڤاتت نتڠيارڤ يربمڤ يماك دڤك ڠتاد هلت ڽهوڬڠوسس ،رنب" ،باوجنم کيرم ."رسب ڠي نتسسك ملاد ڽرنبس وماك ،نوڤ وتاوسس نكنورونم قديت )ڽادڤك( نكاتاك يماك ناد ملاد قوسامرت قديت يماك هلوتنت ،يمهمم ناد رڠدنم ولوهد يماك هلولااك" ،تاكرب کيرم ناد ."کارن يلها نڠلاك 3 4 6 7 8 9 5 10 مّلعّتلا رايعم 1،2،4 / 1،2،3 / 1،2،2 21 ّيدرف لمع ىلإ 1 ةيلآا نم ىلولأا ةدحولا نم تايلآا أرقا 1 .ديوجّتلا ماكحأ ةاعارم عم 10 .ملعملل اهعّمس ّمث ةقباّسلا تايلآا ظفحا 2 عم ةحيحص ةباتك ةقباّسلا تايلآا بتكا 3 .لكّشلا ةاعارم ّ كلملا ةروس 22 22 20 ىلإ 11 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 2 ّيعامج لمع ةسومهملا ةيلآا لقن :بعّللا ةقيرط .كلملا ةروس نم 5 ىلإ 1 ةيلآا ةءارق 1 .رخآ ىلإ بلاط نم تايلآا لقن 2 .ةروبّسلا ىلع تايلآا بتكي نأ ريخلأا بلاّطلا ىلع 3 22مّلعّتلا رايعم1،2،4 / 1،2،3 / 1،2،2 / 1،2،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق كلملا ةروس 2323 23 .کارن يلها دڤرد ةمحر ڽهوٴاج هلڤتت کم ،کيرم 2اسود يءوكاڠم کيرم ڽريخا .ناميارب ڠي ڠروا دڤك 2يجنج .رسب ڠي لااهڤ ناد ننوڤمأك کيرم يڬاب ،نتهيلك قديت سامس ڽنهوت نكتوكات ڠي ڠروا ڽهوڬڠوسس يءوهاتڠم اهم ڽهوڬڠوسس نارك ،ڠيراپ واتا نهلارڤ نڠد وماك نٴاتاكرڤ هلنكروتوت ناد .اداد ملادد دا ڠي لااڬس اهم يڬلا ،ڽنريبدت نسوروا سولاه اهم يد ڠدس ؟نكاتڤيچد ڠي ڤا يءوهاتڠم هكقديت !ڽناوهاتڠڤ ملادنم هلنكام اترس ،ڽوروجنڤ تارمد هلنلاجرب کم ،نكانوڬد هدوم وميڬاب يموب نكيداجنم ڠي هلايد .لاومس ڤوديه نكتيكڠبد وماك هلاوج دڤك ،)هلتڠيا( ناد ؛ نكاينروكد ڠي يقزر دڤرد .ريفاك ڠروا دڤك نمچنا نڠد يموب سوبمينم نكا يد اواهب تيڠلاد ساوكرب ڠي نهوت دڤك ناما سارب وماك هكتوتاڤ .تيا يموب هلرڬڬرب وللا ،وماك ڠي توبير نيڠا وماك دڤك نكرتناهڠم ،تيڠلاد ساوكرب ڠي دڤك ناما سارب وماك هكتوتاڤ واتا .وكنرما نسك ڽقوروب نامياڬاب قلك يءوهاتڠم نكا وماك ،تيا نڠد کم ؛وتاب نڠد وماك ينجوهڠم ؛)2لوسر( نكاتسودنم هلت کيرم دڤرد ولوهدرت ڠي )ريفاك( ڠروا !ڽهوڬڠوسس ناد .وكنٴاكرومك ڽقوروب نامياڬاب )هلنكيتاهرڤ( ؟کيرم ستأد ڽڤوتاڠم ناد ڽڤياس نكڠبمڠم تيا 2ڠوروب نكيتاهرمم قديت کيرم هكتوتاڤ نكا تهيلم اهم يد ڽهوڬڠوسس .هرومڤ اهم ڠي نكنيٴلام )هوتاج دڤرد( ڽنهانم ڠي دا قديت .وتاوسس 2ڤايت ؟هرومڤ اهم ڠي دڤرد نيٴلاس وماك ڠولونم نكا ڠي ،وماك يڬاب ارتنت يداجنم ڠي اڤايس نكهب .يادڤرت نٴادأك ملاد دارب هلاپاه نيٴلا قديت ريفاك ڠي ڠروا )ڽرنبس( 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 تاملکلا يناعم مّلعّتلا رايعم 1،2،4 / 1،2،3 / 1،2،2 كلملا ةروس 24 :بعّللا ةقيرط . حوّللا ىلع نيجعلا بلاّطلا ىمري 1 هيلع عقو يذّلا لاؤّسلا ىلع بلاّطلا بيجي 2 .ةقرولا ىلع هبتكي ّمث نيجعلا .اّيعامج ةبعّللا هذه بّلاّطلا بعلي 3 ىلع لصحي يذّلا وه زئافلا 4 .ةجرد ىلعأ ةيلآا ىنعم نّيب نم 16 ىلإ 15 كلملا ةروس ماكحأ حّضو 12 ةيلآا ديوجّتلا ىلإ 11 ةيلآا أرقا ةروس نم 14 كلملا ةيلآا ظفحا نم 20ىلإ17 كلملا ةروس ةجرد 20تاجرد 5 تاجرد 10ةجرد 15 ةطشنلأا ّيدرف لمع .ديوجّتلا ماكحأ ةاعارم عم تارم ةّدع 20-11 تايلآا ةيناّثلا ةدحولا نم تايلآا أرقا 1 .خسّنلا ّطخب ةسوردملا تايلآا كتساّرك يف بتكا 2 .ةّيويلاملا ةغّللاب اهيناعم حّضو ّمث ةراتخملا ةيلآا أرقا 3 ّيعامج لمع بجأ مث بعلإ كلملا ةروس 25 30 ىلإ 21 تايآ ظفحأ ّمث ولتأ انأ 3 25 تاملکلا يناعم ملاد لكك کيرم نكهب ؟ڽيقزر نهانم کج ومادڤك يقزر يربمم تڤاد ڠي هكاڤايس واتا .)نرنبك دڤرد( ڠيلاڤرب اترس نڠوبموسك ستأد قڬت نلاجرب ڠي ڠروا واتا ةياده تڤادنم هيبل ڤوكڠلرت هجاو نڠد قكڠرم ڠي ڠروا هكادا ؟سورول ڠي نلاج 21 22 مّلعّتلا رايعم1،2،4 / 1،2،3 / 1،2،2 / 1،2،1 تاكرح 6 مزلا دمتاكرح 6/4/2 دمميخفت ءار تاكرح 5/4 دمنيتكرح ةّنغ / ءافخإةلقلق كلملا ةروس 26 ةطشنلأا ّيدرف لمع .مّلعملا مامأ اهظفحا ّمث ةحيحص ةءارقب ةسوردملا تادحولا نم تايلآا أرقا 1 .اظفحو ةولات مهديلقت لواح ّمث ءاّرقلا ريهاشم نم ةروّسلا هذه ةءارق ىلإ عمتسا 2 .لكّشلا ةاعارم عم ءاّرقلا نم ةعومسملا تايلآا ةباتك لواح 3 هلتما ،يتاه اترس نتهيلڠڤ ناد نرڠدنڤ وميڬاب نكاداڠم ناد ،وماك نكاتڤيچنم ڠي " ،هلنكاتاك ."روكشرب وماك تيكيدس ."نكنوڤميهد نكا وماك هلاپادڤك ناد ،يموبد وماك نكڠبمڠم ڠي هلايد" ،يڬلا هلنكاتاك وماك لوتب کج ،تيا نكيجنجد ڠي )ةمايق يراه( ڽڠتاد هكلايب" ،تاكرب )ركڠيا ڠي( کيرم ناد "؟رنب ڠي ڠروا ڠروأس هلاپاه وكا ڽهوڬڠوسس ناد يسيسد دا ڽاه ناوهاتڠڤ وملع ڽهوڬڠوسس" ،هلنكاتاك ."تاپ ڠرت ڠي نتڠيا يربمڤ لوسر تيا ريفاك ڠروا هجاو ،تكد هدوس )ةمايق يراه دڤ( باذع نكيتاهرمم کيرم کيتك کم .")ڽنڠتادك( نكارڬسد اتنيم وماك ولوهد ڠي هلينيا" ،)کيرم دڤك( نكاتاكد ناد .مروم يداجنم واتا وكاماسرب ڠروا ناد وكا نكيتامم کج وماك تڤادنڤ ڤا" ،)دمحم ياهاو( هلنكاتاك ڠروا يڠودنيلم تڤاد ڠي اڤايس کم .)ڬرش قوسام نكا يماك کم( ،يماك دڤك ةمحر يربمم "؟هيدڤ ڠي باذع دڤرد ريفاك ؛يريد هرسرب يماك ڽادڤك ڠي ناد ،ڽادڤك ناميارب يماك ڠي ،هرومڤ اهم ڠي هلايد" ،هلنكاتاك .تاپ ڠي نتسسك ملاد دارب ڠي هكاڤايس قلك يءوهاتڠم نكا وماك ،تيا هيلوا تڤاد ڠي هكاڤايس کم ،ڠيرك يداجنم وماك ريٴا ڽاريكس ،وماك نريكيف نامياڬاب" ،هلنكاتاك "؟ريلاڠم ڠي ريٴا ومادڤك نكڠتادنم 23 24 25 26 27 28 29 30 مّلعّتلا رايعم 1،2،4 / 1،2،3 / 1،2،2 كلملا ةروس 27 ّيعامج لمع :ةّيوفّشلا ةبعّللا .مومسملا قودنّصلا يف ةلئسلأا .كلملا ةروس نم 22 ىلإ 21 نم ةّيناءرقلا تايلآا أرقا 1 .ةّيويلاملا ةغّللا ىف 24 ىلإ 23 ةيلآا ىنعم ام 2 .كلملا ةروس نم 26 ةيآ يف ديوجّتلا ماكحأ ةثلاث حّضو 3 .كلملا ةروس نم 30 ىلإ 29 ةيلآا ظفحا 4 :بعّللا ةقيرط .خياشملا وأ ءاّرقلا دحأ ةءارق ىلإ نوعمتسي مهو مهنيب اميف ةلئسلأا قودنص بّلاّطلا رّرمي 1 قودنّصلا فقي يذّلا بلاّطلا ىلعو ،ةلماك ةيآ ءاهتنا دنع لّجسملا بّلاّطلا دحأ فقوي 2 .اّيوفش اهيلع ةباجلإا ّمث قودنّصلا يف ةدوجوملا ةلئسلأا نم لاؤس بحس هدنع :ةحيحّصلا تايلآاب تاغارفلا لأما 1 تابيردّتلا كلملا ةروس 28 :احيحص ابيترت ةيتلآا تايلآا بّتر 2 تايلآامقّرلا َنوُرْشِعلا :ةّيويلاملا ةغّللاب ةيتلآا تاملكلا يناعم بتكا 3 تاملكلاتاملكلا يناعمتاملكلاتاملكلا يناعم كلملا ةروس 29 َنوُرْشِعلاَو ُةَيِداَحلا :ّطخ اهتحت يتّلا ديوجّتلا ماكحأ نّيب 4 تاملكلاديوجّتلا ماكحأتاملكلاديوجّتلا ماكحأ :ةساّركلا يف كلملا ةروس نم تايلآا بتكا 5 10-5 :ةيلآا نم 20-15 :ةيلآا نم 30-25 :ةيلآا نم كلملا ةروس تادابعلا هقف ءاقستسلاا ةلاص نونسملا مايّصلا مّرحملا مايّصلا هوركملا مايّصلا ةاكّزلا رطفلا ةاكز لاوملأا ةاكز 30 31 َنوُرْشِعلاَو ُةَثِلاَّثلا ثلاّثلا سرّدلا ءاقستسلاا ةلاص مّلعّتلا فادهأ .ءاقستسلاا ةلاص فيرعت ركذ ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .ءاقستسلاا ةلاص .ءاقستسلاا ةلاص مكح نايب .ءاقستسلاا ةلاص ةّيفيك نايب .ءاقستسلاا ةلاص ةمكح نايب .ءاقستسلاا ةلاص ةّيلمع قيبطت .اب ةناعتسلاا ةمزلام 3،13،4 3،23،5 3،6 3،73،3 3 31 32 .ايقّسلا بلط مهتجاح دنع هدابع يقسي نأ ىلاعت لاؤس .ةصوصخم ةفص ىلع ةغل اعرش َلاِب ِنْيَتَعْكَر اَنِب ىَّلَصَف يِقْسَتْسَي اًمْوَي ﷺ ُلوُسَر َجَرَخ َلاَق ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع َبَلَق َّمُث ِهْيَدَي اًعِفاَر ِةَلْبِقْلا َوْحَن ُهَهْجَو َلَّوَحَو اَعَدَو اَنَبَطَخ َّمُث ٍةَماَقِإ َلاَو ٍناَذَأ )هجام نبا هاور( .ِنَمْيَلأا ىَلَع َرَسْيَلأاَو ِرَسْيَلأا ىَلَع َنَمْيَلأا َلَعَجَف ُهَءاَدِر .ءاقستسلاا ةلاص ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ ةّنّسلا عامجلإا باتكلا﴿:ىلاعت لاق )11-1. :٨1 حوُن ةروس( ﴾ ءاقستسلاا ةلاص فيرعت3،1 ءاقستسلاا ةلاص ةّيعورشم ىلع ليلّدلا3،2 ةّيفاضلإا تامولعملا :ءاقستسلاا ةلاص تقو ّصتخت لا ءاقستسلاا ةلاص زوجي لب ،حصلأا يف تقوب ليل نم تقو ّلك يف اهؤادأ مويب ّصتخت لاو ،راهن وأ ةراختسلاا ةلاصك نّيعم .مارحلإا يتعكرو ءاقستسلاا ةلاص مكح ىرقلاو ندملا يف نيميقملا ىلع ةدّكؤم ةّنس ءاقستسلاا ةلاص .نيرفاسملا ىلعو يداوبلاو ةليبّنلا ةميقلا .ىلاعت اب ةناعتسلاا ةمزلام 3،3 322،1،3 / 2،1،2 / 2،1،1 مّلعّتلا رايعم ءاقستسلاا ةلاص 33 نم ءاملا ةمعن ركذ .هدابع ىلع معن ربكأ .مهّبر ىلإ مهتجاحب ساّنلا ريكذت ءاعّدلاو ةلاّصلا ةيعورشم .ثيغلا بلاجتسلا نم ءلاتبا وه رطملا لوزن رّخأت .هدابعل ةمكح ءاقستسلاا ةلاص ءاقستسلاا ةلاص ةّيفيك يونيف ،مارحلإا ةريبكت دنع ةلاّصلا يوني نأ 1 ."ىلاعت نيتعكر ءاقستسلاا ةّنس يّلصأ" .حاتتفلاا ءاعدب لهتسيف ،مارحلإا ةريبكت عفريو 2 .تاريبكت ّلك دعب ركذيو تاريبكت عبسب اهعبتي ّمث 3 .ق ةروس اهيليو ةحتافلا أرقي ّمث 4 .داتعملاك نيتدجّسلا دجسي ّمث ،لدتعي ّمث ،عكري ّمث 5 .ةيناّثلا ةعكّرلا ىلإ موقي ّمث 6 نمو ةحتافلا ةروس اهعبتي تاريبكت سمخ رّبكي ةيناّثلا يف 7 .رمقلا ةروس ّمَث ،نيتدجّسلا دجسي ّمث ،لدتعي ّمث ،عكري ّمث 8 .ريخلأا دّهشّتلا ّمث .ميلسّتلاب اهيهني ّمث 9 ءاقستسلاا ةلاص ةمكح 3،4 3،5 332،1،5 / 2،1،4 مّلعّتلا رايعم ءاقستسلاا ةلاص 34 ةعامج ةلاّصلا ىلإ نوموقي ّمث 3 ّفطصيو ةلاّصلا مهدحأ مؤيف .هفلخ نوقابلا 4 يتبطخك نيتبطخ ماملإا بطخي اهحتفتسي .ةلاّصلا مامتإ دعب ديعلا يف اعبسو ىلولأا نم اعست رافغتسلااب .ريبكّتلا نع لادب ةيناّثلا ءودهب ءانِفلا ىلإ نوبهذي ّمث 2 .ءاقستسلاا ةلاص ةماقلإ ةنيكسو لزانم فرشأ يف يقتري نأ ديري ىذّلا نمؤملا ّنإ .هيلع لّكوتي نأو اب نيعتسي نأ هيلع ةرخلآا ءاقستسلاا ةلاص ةّيلمع قيبطت3،6 اب ةناعتسلاا ةمزلام3،7 .لاماك احيحص اءوضو بّلاّطلا أّضوتي 1 2،1،7 / 2،1،6 مّلعّتلا رايعم ءاقستسلاا ةلاص 35 .اعرشو ةغل ءاقستسلاا ةلاص فّرع 1 .ءاقستسلاا ةلاص ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا 2 .ءاقستسلاا ةلاص مكح نّيب 3 .ءاقستسلاا ةلاص ءادأ ةّيفيك نّيب 4 ؟ءاقستسلاا ةلاص ءادأ نيملسملل ّنسي ىتم 5 .ةحيحّصلا ريغ ةبوجلأل )( وأ ةحيحّصلا ةبوجلأل )( ةملاع عض 6 .تاريبكت نامث ءاقستسلاا ةلاص يف تاريبكّتلا ددعأ .ناتبطخ اهيف ءاقستسلاا ةلاصب .هسابحناو رطملا عنم يف ببس يصاعملاج .ةعامج ءاقستسلاا ةلاص ماقتد .طقف رطملا لوزن دنع ةّنس ءاقستسلاا ةلاصھ تابيردّتلا .لصفلا مامأ اهحرشا ّمث .ءاقستسلاا ةلاص بابسأ كليمز عم شقان 1 .ءاقستسلاا ةلاص ةّيعورشم ةمكح نم اثلاث لصفلا مامأ حرشا 2 :ةعومجم ّلك ىلع ةيتلآا لامعلأا عيزوت ّمتي ،تاعومجم ىلإ بّلاّطلا مّسق 3 .ءاقستسلاا ةلاص ةّيفيك نايب .أ .ءاقستسلاا ةلاص ةّيعورشم ىلع ليلّدلا نايب .ب .ءاقستسلاا ةلاص مكح نايب .ج ّيعامج لمع ةطشنلأا ءاقستسلاا ةلاص 36 مويلا ثيدح ؟ءاقستسلاا ةلاص مكح ام 1 ةهوركم نيع ضرف ةدّكؤم ةّنس ةيافك ضرف لاؤس يه ءاقستسلاا ةلاص فيرعت 2 . هدابع يقسي نأ ىلاعت مهئاعد دنع مهنزح دنع مهتجاح دنع مهتانسح دنع ؟ءاقستسلاا ةلاص ةّيعورشم ةمكح ام 3 ربقلا باذع راّنلا لوخد ضرفلا ءادلأ ريسيت هدابعل نم ءلاتبا ءاقستسلاا ةلاص يف حيحص يلي ام ّلك 4 :ادع ام ةبطخلا ءانثتساب درفنملل ّبحتست ديعلا ةلاص هّبشت ءاقستسلاا ةلاص ةبطخ اهبحطصت لا ءاقستسلاا ةلاص ّصتخت لا ءاقستسلاا ةلاص نّيعمتقوب ؟ءاقستسلاا ةلاصل ناذلأا مكح ام 5 مارح بجاو زوجي لا ّبحتسم .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا ءاقستسلاا ءاعد 36 نم ، ِةَعمجلا َموي َدِجسملا َلَخد ًلاجر ّنأ  كلام نب سنأ نع َلَبقتساف ، ُبُطخيٌمِئاق ﷺ ُلوسرو ، ِءاضقلا ِراد َوحن َناك ٍباب ُلاوملأا ْتَكله ، َلوسر اي : َلاق ّمث ، اًمئاق ﷺ ُلوسر َّمث ، ِهيَدي ﷺ ُلوسر َعَفرف . انُثيِغي ُعْداف ، ُلبّسلا ْتَعَطقناو )هيلع قفّتم( .اَنْثِغأ َّمهّللا ، اَنْثِغأ َّمهّللا ، اَنْثِغأ َّمهّللا : َلاق ءاقستسلاا ةلاص عباّرلا سرّدلانونسملا مايّصلا مّلعّتلا فادهأ 4 .ةّجحلا يذ نم ماّيأ ةينامث موص .هليلد ركذ : ةقّلعتملا لئاسملا نايب .نونسملا مايّصلا ةمكح نايب . ىلإ بّرقّتلا يف عّوطّتلا ةمزلام 4،6،1 4،6 4،7 4،8 4،9 .ةفرع موي موص .هليلد ركذ .ءاروشاعو ءاعوسات موص .هليلد ركذ .لاّوش نم ماّيأ ةّتس موص .هليلد ركذ .رهش ّلك نم ماّيأ ةثلاث موص .هليلد ركذ .سيمخلاو نينثلإا موص .هليلد ركذ 4،1،1 4،2،1 4،3،1 4،4،1 4،5،1 4،1 4،2 4،3 4،4 4،5 نونسملا مايّصلا نيب ةّيّنلا كيرشت مكح i .رجفلا عولط دعب نونسملا مايّصلا ةّين مكح ii .ةوعّدلا ةباجإ دنع نونسملا مايّصلا راطفإ مكح iii 37 .ضورفملاو 38 ةليبّنلا ةميقلا ءادأ يف صلاخلإا .ةنونسملا تادابعلا ْنَأ ْنِم َرَثْكَأ ٍمْوَي ْنِم ام :لاق ﷺ لوسر ّنأ  ةشئاع تلاق )ملسم هاور( .َةَفَرَع ِمْوَي ْنِم ِراَّنلا َنِم ًادْبَع ِهيِف َقِتْعُي ةفرع موي موص4،1 َناَك ِلاَّوَش ْنِم اّتِس ُهَعَبْتَأ َّمُث َناَضَمَر َماَص نَم :لاق ﷺ لوسر ّنأ  بويأ يبأ نع )ملسم هاور( .ِرْهَّدلا ِماَيِصَك لاّوش نم ماّيأ ةتس موص4،3 )ّيراخبلا هاور( .ِهِماَيِصِب َرـَمَأَو َءاَروُشاَع َمْوَي َماـَص ﷺ لوسر ّنأ : ساّبع نبا نع ءاروشاعو ءاعوسات موص4،2 )ملسم هاور( .َعِساَّتلا َّنَموُصَلأ ٍلِباَق ىَلِإ ُتيِقَب ْنِئَل ﷺ لوسر لاق :لاق  ساّبع نب دبع نع لاق 3838مّلعّتلا رايعم2،2،3،1 / 2،2،3 / 2،2،2،1 /2،2،2 / 2،2،1،1 /2،2،1 ،ءاش ىتم راطفلإاب هعطقي نأ هل زاج نونسم مايصب ملسملا سّبلت اذإ :نونسملا مايّصلا عطق ةّيفاضلإا تامولعملا ُعِّوَطَتُمْلا ُمِئاَّصلا :ﷺ ّيبّنلا لاق .كلذ هل هركي ناك نإو ،هيلع ءاضق لاو )مكاحلا هاور( .َرَطْفَأ َءاَش ْنِإَو ، َماَص َءاَش ْنِإ ، ِهِسْفَن ُريِمَأ .مّرحملا رهش نم رشاعلا مويلا وه : ءاروشاع .مّرحملا رهش نم عساّتلا مويلا وه : ءاعوسات ً نونسملا مايّصلا 39 ةاعارم اعّوطت مئاّصلل يغبني هموص ءاضمإ يف ةحلصملا هرطف قّقح نإف ،هرطف وأ لاخدإك هريغل وأ هل ةحلصم هاعد نم بلق ىلع رورّسلا هل لصحوأ ،اراهن ةميلو ىلإ ،رطفلا هل ّنسي اذهف ،رذع ىلولأاف ةحلصم نكت مل نإو .موّصلاب رجلأا بسك ةّيفاضلإا تامولعملا ِّلُك ْنِم ِةَثَلاـَث ُموَص ﷺ لوسر لاق :لاق  ةداتق يبأ نع )ملسم هاور( . ِرْهَّدلا ُموَص ِرْهَش رهش لك نم ماّيأ ةثلاث موص4،4 ِنْيَنْثِْلاا َمْوَص ىَّرَحَتَي ﷺ ُلوُسَر َناَك :تلاق  ةشئاع نع )ّيذمرّتلا هاور( .ِسيِمَخْلاَو سيمخلاو نينثلإا موص4،5 ْنِم ٍماَّيَأ َةَثَلاَثَو ،َرْشَعْلاَو ،َءَاَروُشاَع َماَيِص :ﷺ لوسر ّنهعدي نكي مل عبرأ :تلاق  ةصفح نع )ّيئاسّنلا هاور( .ِةاَدَغْلا َلْبَق ِنيَتَعَكَّرلاَو ،ٍرْهَش ِّلُك ةّجحلا يذ نم ماّيأ ةينامث موص4،6 تامولعملاةّمهملا .اهلّوأ نم ةدابع ّلك يف نكر ةّيّنلا ّنلأ ؛رجفلا لبق ضورفملا مايّصلا ةّين بجت ،ةّيّنلا لبقو رجفلا دعب رطفمب ىتأ دق نكي مل نإ راهّنلا نم ةّينب لفّنلا موص حصي .ةدابع عقي لاف ،هيف ةّين لا هلبق ام ّنلأ ؛ةّيّنلا تقو نم موّصلا ىلع باثيو تيوفت نم هيف امل ؛رذع لاب هعطق يغبني لاو ،هموص لامكإ اعّوطت مئاّصلل ّنسي .هؤاضق بجي لاو ،رجلأا 1 2 3 39مّلعّتلا رايعم2،2،6،1 / 2،2،6 / 2،2،5،1 /2،2،5 / 2،2،4،1 /2،2،4 نونسملا مايّصلا 40 ةليبّنلا ةميقلا ءانثأ ةماقتسلااب يّلحتلا .نونسملا مايّصلا نونسملا مايّصلاب ةقّلعتملا لئاسملا ؟ضورفملاو نونسملا مايّصلا نيب ةّيّنلا كيرشت مكح ام ؟رجفلا عولط دعب نونسملا مايّصلا ةّين مكح ام يف وأ ةفرع موي يف ءاضقلا ماص نم ّنأ نايب انل قبس دق ليصحتو ءاضقلا ىونو ةّجحلا يذ رشع اذكو ءاروشاع موي تناك نإو ، نذإب ناباوّثلا هل لصح مويلا اذه موص باوث .ةّلقتسم ةّينب ءاضقلا درفي نأ ىلولأا ّيبّنلا هلوقل رجفلا عولط دعب نونسملا مايّصلا ةّين زوجت حبصَأ َناَك ْنَمَو همْوَص مِتَيْلَف اًمِئاَص حبصأ ناك نم :ﷺ .رجفلا عولط دعب يهتني يأ .هموي ةّيقب متَيْلَف اًرِطْفُم )ملسم هاور( ؟ةوعّدلا ةباجإ دنع نونسملا مايّصلا راطفإ مكح ام روضحك ةوعّدلا ةباجإ دنع نونسملا مايّصلا راطفإ زوجي نإف ْبِجُيلف مكُدحأ َيعد اذإ :ﷺ هلوق ليلدب ةميلولا )ملسم هاور( .ْمَعطَيلف اًرطفم َناك نإو ِّلصيلف اًمئاص َناك .ةكربلاب ماعّطلا لهلأ عديلف :ّلصيلف ىنعمو 4،7 مّلعّتلا رايعم2،2،7 4040 نونسملا مايّصلا 41 نونسملا مايّصلا ةمكح ةمكح نونسملا مايّصلا دّبعّتلا ةدايز . ىلإ بّرقّتلاو 1 سفّنلا بيذهت قيقرتو اهتيبرتو .رعاشملا 4 هّبر نم دبعلا بيرقت .مئاد لكشب 5 ءاذغلا يف ماظّنلا ميظنت يف ماعّطلا لوانتو .ةددحم تاقوأ 6 رعاشملا كيرحت هاجت سيساحلأاو ءارقفلا هيناعي ام .نيكاسملاو 3 نع داعتبلاا .يصاعملا باكترا 2 4،8 ىلإ بّرقّتلا يف عّوطّتلا ةمزلام هدوقت هدوجوو ةقلخ ةقيقح نع ناسنلإا ةلفغ لغشنت نأ دب لاف .نارسخلاو كلاهلا ىلإ ةمزلامو .يصاعملا نع دعتبتو.ةعاّطلاب سفّنلا ةعاّطلاب سفّنلا لاغشإ قرط ىدحإ ربتعت عّوطّتلا .يصاعملا نع اهلاغشناو 4،9 مّلعّتلا رايعم2،2،9 /2،2،8 41 نونسملا مايّصلا 42 ةطشنلأا تابيردّتلا ؟ناضمر رهشب مايّصلا ّصتخي له 1 ؟بجاو هلك مايّصلا له 2 .نونسملا مايّصلا ِمَكِح ركذا 3 :ةيتلآا مايّصلا عاونأ ةّلدأ بتكا 4 1ةفرع موي موص 2ءاروشاعو ءاعوسات موص 3لاّوش نم ماّيأ ةّتس موص 4رهش ّلك نم ماّيأ ةثلاث موص 5سيملخاو يننثلإا موص 6ةّجلحا يذ نم ماّيأ ةينامث موص مقّرلامايّصلا عاونأليلّدلا ّيدرف لمع .نونسملا مايّصلا ةّيعورشم ةمكح نم ثلاث نع ثّدحت 1 .سيمخلاو نينثلإا موي موصو ةفرع موص ةّيهام نع تنرتنلإا ربع ثحبا 2 ّيعامج لمع .لصفلا مامأ اهحرشا ّمث ،نونسملا مايّصلا بابسأ كليمز عم شقان 1 ."ِرْهَّدلا ِماَيِصَك َناَك ِلاّوش ْنِم اّتِس ُهَعَبْتَأ َّمُث ناَضَمَر َماَص ْنَم" ثيدحلا نع بّلاّطلا عم شقان 2ً نونسملا مايّصلا 43 مويلا ثيدح ىلإ بّرقّتلا وه نونسملا مايّصلا فيرعت 1 .تادابعلا نم امب ىلاعت ضرفب سيل زئاجب سيل هوركمب سيل بودنمب سيل ةّبحم هدبعل ىلاعت x يف نوكيل يلي اميف حيحّصلا رتخا 2 ؟)x( عضوم ةريثك ةمعطلأا سفّنلا بيذهت نمحّرلا دئاوم ريثكت فيعض مسجلا نوكي نأ مايّصلا نع ةحيحص تانايب يتأي ام ّلك 3 :ادع ام .نابعش رهش نم ماّيأ ةّتس مايص رهش ناضمر دعب مايّصلا لضفأ .مّرحملا مئاص وهو ايسان برش وأ لكأ نم .هموص ّمتيلف لفّنلا وأ ضرفلا يف موي دارفإ ةلفاّنلا مايص يف هركي موي دارفإو تبّسلا موي دارفإو ةعمجلا .مايّصلاب دحلأا ؟لاّوش نم ةّتّسلا قيرفت مكح ام 4 ةّنس ةعباتتم اهؤادأ ةّنس تسيل اهقيرفت ديعلا دعب نوكي نأ لضفلأا تناك نإ اهؤادأ دّدحي مل ةعباتتم وأ ةقّرفتم موّصلا لضف :لوقي ﷺ ّيبّنلا تعمس :لاق  ديعس يبأ نع .اًفيِرَخ َنيِعْبَس ِراَّنلا ِنَع ُهَهْجَو ىَلاَعَت َدَعاَب ِلْيِبَس يِف اًمْوَي َماَص ْنَم .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا دّبعّتلا ةدايز ىلإ بّرقّتلاو )ّيراخبلا هاور( نونسملا مايّصلا ةمكح 43 نونسملا مايّصلا مّرحملا مايّصلا سماخلا سرّدلا5 مّلعّتلا فادهأ .ديعلا يموي موص .هليلد ركذ .قيرشّتلا ماّيأ موص .هليلد ركذ .كّشلا موي موص .هليلد ركذ 5،1 5،3 5،1،1 5،3،1 5،2،1 5،4،1 5،4 5،2 5،6 5،7 .مّرحملا مايّصلا ميرحت ةمكح نايب .ةدابعلا يف ةعاّطلا ةمزلام .نابعش نم يناّثلا فصّنلا موص .هليلد ركذ .اهجوز نذإ ريغب اعّوطت ةأرملا موص .هليلد ركذ 5،5،1 5،5 44 مّرحملا مايّصلا 45 ديعلا يموي موص5،1 )ملسم هاور( .ِرْطِفْلا ِموَيَو ،ىَحْضَْلا ِموَي :ِنْيَمْوَي ِماَيِص ْنَع ىَهَن ﷺ لوسر ّنأ : ةريره يبأ نع قيرشّتلا ماّيأ موص5،2 ُلُخْدَي َلا ُهَّنَأ :ىدانف ،قيرشّتلا ماّيأ ناثدحلا نب سوأو هثعب ﷺ لوسر ّنأ  كلام نب بعك نع )ملسم هاور( .ٍبْرُشَو ٍلْكَأ ُماَّيَأ ًىنم ُماَّيَأَو ،ٌنِمْؤُم َّلاِإ ةَّنَجْلا كّشلا موي موص5،3 ىَصَع ْدَقَف ساَّنلا ِهيِف َّكَشُي يِذَّلا َمْوَيْلا َماَص ْنَم :لاق ﷺ لوسر نع  رساي نب رامع نع )ّيذمرّتلا هاور( .ﷺ ِمِساَقْلا اَبَأ )دواد وبأ هاور( .اوُموُصَت َلاَف ُناَبْعَش َفَصَتْنا اذإ :لاق ﷺ لوسر ّنأ  ةريره يبأ نع وأ ،مئاّصلل ةداع قفاو اذإ اّمأ ،هركُي :لوق يفو ،اعّوطت مايّصلاب نابعش نم ىناّثلا فصّنلا دارفإ مرحي .حصيف نابعش نم يناّثلا فصّنلا لبق امب همايص لصو 5،4نابعش نم يناّثلا فصّنلا موص 5،5اهجوز نذإ ريغب اعّوطت ةأرملا موص )ّيراخبلا هاور( .ِهِنْذِإِب َّلاِإ ٌدِهاَش اَهُجْوَزَو َموُصَت ْنَأ ِةَأْرَمْلِل ُّلِحَي َلا :لاق ﷺ لوسر ّنأ : ةريره يبأ نع مّلعّتلا رايعم2،3،5،1 / 2،3،5 / 2،3،4،1 /2،3،4 / 2،3،3،1 /2،3،3 /2،3،2،1 /2،3،2/2،3،1،1 /2،3،1 مّرحملا مايّصلا 46 موّصلا نمز طبض ،ساّنلا نيب هديحوتو .ةدايز نود مرحي رطفلا ديع يف موّصلا ىلإ ةعيرذ نوكي ّلائل .بجاولا يف ةدايّزلا ىلع ةّوقلا ريفوت .ناضمر موص موص نم نيديعلا موي ةفايض نع ضارعلإا .هدابعل ىلاعت مرحي ديع يف موّصلا نأ لجل رحّنلا كسّنلا نم لكأي .هحبذب بّرقتملا ميرحت ةمكح مّرحملا مايّصلا مّرحملا مايّصلا ميرحت ةمكح ةدابعلا يف ةعاّطلا ةمزلام 5،6 5،7 وأ ضورفملا مايّصلا نع فلتخي بجاولا عّوطّتلا وأ نونسملا مايّصلا هلعف مكح يف ةلفاّنلا وأ .فّلكملا ىلع ةدارلإا يّبري مايّصلا ّنأ ىوهلا بانتجا ىلع يفو يصاعملا نع دعبلاو ةدحو أدبمل نلاعإ مايّصلا ةّملا موصتف نيملسملا .دحاو رهش يف رطفتو 46 ةليبّنلا ةميقلا .ةدابعلا يف ةعاّطلا ةمزلام 1 2 3 4 5 46مّلعّتلا رايعم2،3،7 /2،3،6 مّرحملا مايّصلا 47 تابيردّتلا قولخمل ةعاط لاو ،ةدابع كلذ ّنأ عم اهجوز نذإب ّلاإ لفاوّنلا مايص نم ةأرملا عنم نم ةمكحلا ام 1 ؟قلاخلا ةيصعم يف ؟نابعش رهش نم رثكأ وأ ةلصّتم اموي 15 موّصلا مكح ام 2 ؟كّشلا موي موص مكح ام 3 ؟مّرحملا موّصلا نع كيأر ام 4 ؟همكح امف ناضمر نم سيل مويلا كلذ ّنأ نّيبت ّمث ناضمر نم هّنأ ادقتعم كّشلا موي ماص نم 5 ّيعامج لمع .مّرحملا مايص ميرحت ةمكح نم ةثلاث لصفلا مامأ حرشا 1 :نع شقانت ةعومجم ّلك ،تاعومجم ىلإ بّلاّطلا مِّسق 2 ؟اهجوز نذإ نود اعّوطت موصت نأ ةأرملل زوجي له .i ؟نابعش رهش نم يناّثلا فصّنلا يف مايّصلا مرحي له .ii ةطشنلأا مقّرلامايّصلا عاونأليلّدلا 1ديعلا يموي موص 2قيرشّتلا ماّيأ موص 3كّشلا موي موص 4نابعش نم يناّثلا فصّنلا موص 5اهجوز نذإ ريغب اعّوطت ةأرلما موص :ةيتلآا مايصلا عاونأ ةّلدأ بتكا 6 مّرحملا مايّصلا 48 نيموي وأ موي موصب ناضمر مّدقتي لا ْمُكُدَحَأ َّنَمَّدَقَتَي َلا لاق ﷺ ّيبّنلا ْنَع  ةَرْيَرُه ْيِبَأ نع ُموُصَي َناَك ٌلُجَر َنوُكَي ْنَأ َّلاِإ ،ِنْيَمْوَي ْوَأ مْوَي مْوَصِب َناَضَمَر )ّيراخبلا هاور( .َمْوَيْلا َكِلَذ ْمُصَيْلَف ُهَمْوَص مويلا ثيدح ؟اهيف مايّصلا مرحي يتّلا ماّيلا يه ام 1 .ءاروشاعو ءاعوسات موص مويو ،كّشلا موي .قيرشّتلا ماّيأو ،رحّنلا مويو ،رطفلا موي مويو ،رضاح اهجوزو ةأرملا موص .رهّدلا مايصو ،ةفرع ؟رضاح اهجوزو ةأرملا موص مكح ام 2 اهجوزو ،اعّوطت ةأرملا موص مرحي .هنذإب ّلاإ رضاح اهجوزو ،اعّوطت ةأرملا موص هركي .هنذإب ّلاإ رضاح اهجوزو ،اعّوطت ةأرملا موص زوجي .هنذإب ّلاإ رضاح اهجوزو ،اعّوطت ةأرملا موص ّنسي .هنذإب ّلاإ رضاح .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا ؟كلذب قيرشّتلا ماّيأ تيّمس اذامل 3 .نيملسملل حرف ماّيأ اهّنل .نيملسملل ديع ماّيأ اهّنل .ميرك موي ىحضلا ديع ّنل قّرشت تناك ّيحاضلا موحل ّنل .برشو لكأ ماّيأو ىنمب اهيف ؟ّجاحلل ةبسّنلاب ةفرع موي مايص مكح ام 4 مويلا اذه يف ءاعّدلا ّنل زوجي ناكف هفّعضي موّصلاو هباوث مّظعي .لضفأ رطفلا مويلا اذه يف ءاعّدلا ّنل ّبحتسي ناكف هفّعضي موّصلاو هباوث مّظعي .لضفأ رطفلا مويلا اذه يف ءاعّدلا ّنل ّبحتسي لا ناكف هفّعضي موّصلاو هباوث مّظعي .لضفأ رطفلا مويلا اذه يف ءاعّدلا ّنل هوركم ناكف هفّعضي موّصلاو هباوث مّظعي .لضفأ رطفلا 4848 .دحلاو ةعمجلا ٍِ 49 َنوُثَلَّثلاَو َةَعِباَّسلا سداّسلا سرّدلا هوركملا مايّصلا مّلعّتلا فادهأ 6 .موّصلاب ةعمجلا موي دارفإ .هليلد ركذ .موّصلاب دحلأاو تبّسلا موي دارفإ .هليلد ركذ 6،1 6،1،1 6،2،1 6،3،1 6،3 6،26،4 6،5 .هوركملا مايّصلا ةهارك ةمكح نايب .ةدابعلا يف ةعاّطلا ةمزلام .رهّدلا مايص .هليلد ركذ 49 50 ةليبّنلا ةميقلا يف ةعاط ةمزلام .مايّصلا ةدابع موّصلاب ةعمجلا موي دارفإ ْوَأ ُهَلْبَق َموُصَي ْنَأ َّلاِإ ِةَعُمُجْلا َمْوَي ْمُكُدَحَأ ْمُصَي َلا :ﷺ لوسر لاق :لاق  ةريره يبأ نع )ملسم هاور( .ُهَدْعَب َموُصَي 6،1 موّصلاب دحلأاو تبّسلا موي دارفإ َضَرَتْفا اَميِف َّلاِإ ِتْبَّسلا َمْوَي اوُموُصَت َلا :لاق ﷺ ّيبّنلا ّنأ :لاق  ٍرسُب تنب ءامّصلا نع )ّيذمرّتلا هاور( .ْمُكْيَلَع َناَكَو ،ِدَحَْلأا ُمْوَيَو ،ِتْبَّسلا ُمْوَي ِماَّيَْلأا َنِم ُموُصَي اَم َرَثْكَأ َناَك ﷺ َلوُسَر َّنَأ  َةَمَلَس ِّمُأ ْنَع )ةميزخ نبا هاور( .ْمُهَفِلاَخُأ ْنَأ ُديِرُأ اَنَأَو ،َنيِكِرْشُمْلِل ٍديِع اَمْوَي اَمُهَّنِإ :ُلوُقَي 6،2 رهّدلا مايص6،3 َنْب َدْبَع اَي :ﷺ ُلوُسَر يِل َلاَق :َلاَق  وٍرْمَع َنْب َدْبَع َعِمَس ساّبعلا ابأ عمس بيبح نع َماَص ْنَم َماَص َلا ْتَكِهَنَو ُنْيَعْلا ُهَل ْتَمَجَه َكِلَذ َتْلَعَف اَذِإ َكَّنِإَو َلْيَّللا ُموُقَتَو َرْهَّدلا ُموُصَتَل َكَّنِإ وٍرْمَع َدُواَد َمْوَص ْمُصَف َلاَق .َكِلَذ ْنِم َرَثْكَأ ُقيِطُأ يِّنِإَف ُتْلُق . ِهِّلُك ِرْهَّشلا ُمْوَص ِرْهَّشلا َنِم ٍماَّيَأ ِةَثَلاَث ُمْوَص َدَبَلأا )ملسم هاور( .ىَقَلا اَذِإ ُّرِفَي َلاَو اًمْوَي ُرِطْفُيَو اًمْوَي ُموُصَي َناَك مّلعّتلا رايعم2،4،3،1 / 2،4،3 / 2،4،2،1 /2،4،2 / 2،4،1،1 /2،4،1 هوركملا مايّصلا 51 تامولعملاةّمهملا ّيبّنلا ةدابع نع نولأسي ﷺ ّيبّنلا جاوزأ تويب ىلإ طهر ةثلاث ءاج :لاق  كلام نب سنأ نع هبنذ نم مّدقت ام هل رفغ دق ؟ﷺ ّيبّنلا نم نحن نيأ :اولاقف ،اهوّلاقت مهّنأك اوربخأ اّملف ،ﷺ لاقو ،رطفأ لاو رهّدلا موصأ انأ :رخآ لاقو ،ادبأ ليّللا يّلصأ يّنإف انأ اّمأ :مهدحأ لاق ،رّخأت امو اَمَأ ؟اَذَكَو اَذَك مُتُلق َنيِذَّلا ُمُتنَأ :لاقف ﷺ لوسر ءاجف ،ادبأ جّوزتأ لاف ءاسّنلا لزتعأ انأ :رخآ َبِغَر نَمَف ،َءاَسِّنلا ُجَّوَزَتَأَو ،ُدُقرَأَو يِّلَصُأَو ،ُرِطفُأَو ُموُصَأ يِّنِكَل ،هَل مُكاَقتَأَو مُكاَشخََلأ يِّنِإ َو )ّيراخبلا هاور( .يِّنِم َسيَلَف يِتَّنُس نَع هوركملا مايّصلا ةهارك ةمكح6،4 تاعومجم ىلإ بّلاّطلا مسق نأ ةعومجم ّلك نم بلطا ّمث هوركملا مايّصلا لوح شقانت .i-think يف اهمّدقتو مّلعملا داشرإ موي دارفإ هركي :ةّيعفاّشلا لاق هلصو نإف موّصلاب ةعمجلا قفاو وأ هدعب وأ هلبق موصب موي موص رذن نأب هل ةداع ديز مودق وأ ،هضيرم ءافش .هركي مل ةعمجلا قفاوف ،ادبأ )بّذهملا حرش عومجملا( ةّيفاضلإا تامولعملا ةليبّنلا ةميقلا . ىلإ بّرقّتلا ةمزلام 1 2 3 4 5 6 لسغلا نم ةدابعو ركذو ءاعد موي ةعمجلا موي ّنإ ةبطخلا عامتساو اهراظتناو ةلاّصلا ىلإ ريكبّتلاو .ركّذلا راثكإو .جرحلاو فعّضلاو ةّقشملا نع ناسنلإا داعتبا كلذ ّنإف ،اموي رطفيو ،اموي موصي نأ لضفلأا . ىلإ مايّصلا ّبحأ ضعب كرتيف ،لمعلا نع فعض ماص اذإ ناسنلإا ّنإ .اهب موقي ناك يتّلا لامعلأا وأ ،تابجاولاو قوقحلا ءادأ يف ريصقت بانتجا .هسفن ىلع اررض مئاّصلا فاخي .ميظعت يف ةغلابملا فوخ ببس مّلعّتلا رايعم2،4،4 هوركملا مايّصلا 52 ةدابعلا يف ةعاّطلا ةمزلام .ىلاعت ةّبحم لينل ببس ةعاّطلا ةمزلام ّنإ 1 .ىلاعتو هناحبس هب انيقيو اتابثو ةّوق ديزي امم ىلإ دبعلا بّرقتت ةعاّطلا ةمزلام ّنإ 2 ّيدرف لمع :ةيتلآا ةلئسلأا نع بجأ ؟موّصلاب دحلأا وأ تبّسلا وأ ةعمجلا دارفإ مكح ام . أ ؟ةعمجلا موي مايص مكح ام .ب ؟موي ّلك مايّصلا مكح ام . ج ّيعامج لمع .هوركملا مايّصلا نع نهّذلا ةطيرخ دادعإب مق 6،5 مّلعّتلا رايعم2،4،5 ةطشنلأا هوركملا مايّصلا 53 ؟اعّوطت ةعمجلا موي مايص مكح ام 1 زوجي ةّبحتسم ةّيهيزنت ةهارك اعم هدعب وأ هلبق موصي ّلاإ زوجي لا ؟رهّدلا مايص هركي اذامل 2 هتايح يف ّقح رشب ّلكل ّبحتسي لب ،هل هركي لا لمعلا يف قدّصلا رشب ّلكل تادابعلا لضفأ نم موّصلا ّنلأ ؟اهوركم موّصلا نوكي ىتم 3 سيمخلا موي دحلأاو تبّسلا موي نينثلإاو دحلأا موي موّصلاب ةعمجلا موي دارفإ ِتْبَّسلا َمْوَي اوُموُصَت َلا :لاق ﷺ ّيبّنلا ّنأ 4 .ْمُكْيَلَع َضَرَتْفا اَميِف َّلاِإ ؟وه امف هوركم موص ىلإ ةراشإ ليلّدلا اذه رهّدلا مايص موّصلاب تبّسلا موي دارفإ موّصلاب ةعمجلا موي دارفإ ةهوركملا ماّيلأا عم رهّدلا مايص .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا َةَلْيَل اوُّصُخَت َلا :َلاَق َﷺ ِّيِبَّنلا ْنَع  َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع ٍماَيِصِب ِةَعُمُجْلا َمْوَي اوُّصُخَت َلاَو يِلاَيَّللا ِنْيَب ْنِم ماَيِقِب ِةَعُمُجْلا .ْمُكُدَحَأ ُهُموُصَي ٍمْوَص يِف َنوكَي ْنَأ لاِإ ِماَّيَلأا ِنْيَب ْنِم )ملسم هاور( باوّثلاو رجلأا مويلا ثيدح ؟لاّوش نم ّتّسلا مايص يف ةعمجلا موي دارفإ مكح ام 1 ؟رهّدلا مايص نم مكح ام 2 ؟هوركملا موّصلا نع كيأر ام 3 تابيردّتلا 53 )ّيذمرّتلا هاور( ٍ ُ هوركملا مايّصلا 54 َنوُعَبْرَلأاَو ُةَنِماَّثلا5454َنوُعَبْرَلأاَو ُةَنِماَّثلا54 عباّسلا سرّدلا ةاكّزلا7 مّلعّتلا فادهأ .ةاكّزلا ةّيعورشم ةمكح نايب : ةقّلعتملا لئاسملا نايب 7،8 7،11 7،10 7،9.ةاكّزلا فيرعت ركذ .ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .ةاكّزلا مكح نايب .ةاكّزلا ماسقأ نايب .ةاكّزلا فراصم نايب .ةاكّزلا قاقحتسا طورش نايب .ةاكّزلا ءاضق نايب .ةاكّزلا عنام مكح نايب 7،1 7،3 7،2 7،4 7،5 7،6 7،7 i .اهّقحتسي لا نمل ةاكّزلا لوبق مكح ةلوّدلل ةعوفدملا ةبيرّضلا أزجُت له ؟ةاكّزلا نع ؟توملاب ةاكّزلا طقست له ii iii ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت .عمتجملا داصتقا 3.2.1 54 55 .اهدحاج رّفكيو ،اهكرات بقاعيو ،اهلعاف باثي ةبجاو ةاكّزلا ّنأ ىلع ءاملعلا قفّتا ةاكّزلا ماسقأ لاوملأا ةاكزرطفلا ةاكز كلمي اميف ةبجاولا ةاكّزلا :لاوملأا .ةصوصخملا لاوملأا نم .ناضمر نم رطفلاب بجت ةقدص :رطفلا ةاكّزلا مكح ةاكّزلا ماسقأ .ةرثكلاو ةكربلاو ،ةدايّزلاو ومّنلا ،صوصخم لام نم ،صوصخم ءيش ذخلأ مسا .ةصوصخم ةفئاطل ،ةصوصخم فاصوأ ىلع ةغل اعرش َلا ْنَأ ِةَداَهَش :ٍسْمَخ ىَلَع ُمَلاْسِلإا َيِنُب :لاق ﷺ ّيبّنلا ّنأ : رمع نبا نع ِمْوَصَو ،ِّجَحلاَو ،ِةاَكَّزلا ِءاَتيِإَو ،ِةَلاَّصلا ِماَقِإَو ، ُلوُسَر اًدَّمَحُم َّنَأَو َّلاِإ َهَلِإ )ّيراخبلا هاور( .َناَضَمَر .ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ باتكلا ةّنّسلا عامجلإا )43 :2 ةرقبلا ةروس( ﴾ ﴿ :ىلاعت لاق ءادأب ىلإ بّرقّتلا ةمزلام .ةاكّزلا تابجاو ةليبّنلا ةميقلا ةاكّزلا فيرعت ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 7،1 7،2 7،3 7،4 552،5،4 / 2،5،3 / 2،5،2 / 2،5،1 مّلعّتلا رايعم ةاكّزلا 56 هل وأ ،بسك لاو هل لام لا نم وهو :ريقفلا .هتيافك نم اعقوم عقي لا بسكو لام 1 لام ىلع ردقي يذّلا وهو :نيكسملا ،هتيافك نم اعقوم عقيو بسك وأ .هيفكي لا هّنكلو 2 رملأا يلو هّنيعي يذّلا ىعاّسلا وه :لماعلا .اهعيزوتو ةاكّزلا لاومأ رصحل 3 عّقوتي ،ملاسلإاب دهع ملسم وه :فّلؤملا ملسم وه وأ .مهملاسإ ىوقي نأ مهئاطعإب مهئاطعإب عّقوتي ،هموق يف ةناكمو ةهاجو وذ .مهلاثمأ ملاسإ 4 عم دقاعت يذّلا بتاكملا وه :بيقّرلا اطاسقأ هل بلجي نأ ىلع هل كلاملا هدّيس .هدهجب لاملا نم 5 ةاكّزلا فراصم7،5 56 ةاكّزلا 57 يذّلا احابم ارفس رفاسملا وه :ليبّسلا نبا هيفكي ام ىطعيف ،هرفس ةقفن تعطقنا .ابايإو اباهذ ،هرفسل ، ليبس يف داهّجلاب عّوطتملا وه : ليبس يف .هنع عافّدلاو ملاسلإا ىلإ ةوعّدلل 7 8 :ىلاعت لاق ةدعاسم انيلع بجي ءارقفلا نم نيجاتحملا .مهريغو نيكاسملاو ةليبّنلا ةميقلا 57مّلعّتلا رايعم2،5،5 6 اوزجعو نويّدلا مهتلقثأ نيذّلا مه :نومراغلا ىلع هب نوردقي ام ءلاؤه ىطعيف .اهئافو نع مهيفكي ام عم اهلاجآ تّلح يتّلا مهنويد ءافو .اسبلمو امعطم )60 : 9 ةبوّتلا ةروس( ﴿ ﴾ ةاكّزلا 58 ةاكّزلا عنام مكح .ملسملا ريغل ةاكّزلا عفدت لاف :ملاسلإا 1 .يّكزملا ىلع ةبجاو هتقفن نوكت لا نأ :قافنلإا مدع 2 ىلع ردقي لا يذّلا وه :بسكلا ىلع ةردقلا مدع 3 .هب قيلي ام بسك يف ادوجوم ةاكّزلل اّقحتسم نوكي نأ :ةاكّزلا دلب 4 .ةاكّزلا دلب ةبارق يوذ نم نوكي لا يأ :ّيبلّطم لاو ّيمشاه ريغ 5 .ﷺ لوسر ةاكّزلا قاقحتسا طورش7،6 ةاكّزلا ءاضق ملاسإ وهو اهطورش ىفوتسا نم لك ىلع ةاكّزلا ءاضق بجي .لوحلا نلاوحو باصّنلا ةّيكلمو ّرحو 7،7 7،8 كلذ هيلع ىفخي نمم ناكو ةاكّزلا بوجوب ركنملا 1 مل ةديعب ةيدابب أشن وأ ملاسلإاب دهع بيرق هنوكل .هنم ذخؤتو اهبوجوب هفّرعيو هرفكب مكحي هرفُكب لتقيو رفاك وهف ةاكّزلا بوجوب دحاجلا 2 .ةباتتسلاا دعب قسافو صاع وهف ةاكّزلا جارخإ ديري لا يذّلا ليخبلا 3 .هيلع رّزعيو ارهق هنم ذخؤت ةّيعرّشلا ةيانجلا نوناق صني م1995 ةنس روغلاس ةيلاوب عفد مدع :21 ةدام يف :رطفلا ةاكز وأ ةاكّزلا جارخإ هيلع بجي درف يأ :نكل رطفلا ةاكز وأ ةاكّزلا تامولعملاةّمهملا دّمعت وأ عفّدلا ضفر ةاكّزلا جارخإ مدع يف وأ ،رطفلا ةاكز وأ دّمعت وأ عفّدلا ضفر ةاكّزلا جارخإ مدع يف نع رطفلا ةاكز وأ ّيمسّرلا لماعلا قيرط ةطلس اهل ةهج يأ وأ سلجم لبق نم ةّيملاسلإا نوؤّشلا ةاكز وأ ةاكّزلا عمجل ابكترم نوكي .رطفلا كلذ لعف اذإ ةئيطخلل زوجي اهتوبث لاح يفو ديزي لا امب مرغي نأ فللآا ةسمخ نع يف نجسي وأ تيجنر ثلاث نع ديزت لا ةّدم .امهلاك وأ ،تاونس .أ .ب مّلعّتلا رايعم2،5،8 / 2،5،7 / 2،5،6 ةاكّزلا 59 ةاكّزلا ةّيعورشم ةمكح ةليبّنلا ةميقلا انناوخإ ّبحن نأ انيلع بجي ،مهمرتحنو نيملسملا .مهنم نيجاتحملا دعاسنو ىلع يِطعملا ديوعت .ءاطعلاو مركلا 1 8 نم لخبلا ةلازإ .يِطعملا سفن 5 لاومأ ةيمنت .اهريثكتو يِطعملا 3 .سوفّنلا ةيكزت 7 تاجاح دادس .ءارقفلا 4 قراوفلا بيرقت نيب ةّيعامتجلاا .عمتجملا تاقبط 6 داصتقا ةيمنت .هميظنتو ةّملأا 7،9 2 .دسحلا ةلازإ ةاكّزلا ةّيعورشم ةمكح 59مّلعّتلا رايعم2،5،9 ةاكّزلا 60 ةاكّزلاب ةقّلعتملا لئاسملا عمتجملا داصتقا ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت7،11 .نيكاسملل تويبلا ءانب يف ةدعاسملا يف نيجاتحملل لاملا سأر حنم .ةراجّتلا ءاشنإ ؟اهّقحتسي لا نمل ةاكّزلا لوبق مكح ام ؟ةاكّزلا نع ةلوّدلل ةعوفدملا ةبيرّضلا أزجُت له ؟توملاب ةاكّزلا طقست له اهذخأ اذإو .اهّقحتسي لا نمل ةاكّزلا لوبق زوجي لا .اهّدر بجي لا اهّنلأ ةاكّزلا نع ةلوّدلل ةعوفدملا ةبيرّضلا أزجُت لا .ةاكّزلا فراصم ىلع عَّزَوُت بجي اهيّدؤي نأ لبق تامو ةاكّزلا طورش ىفوتسا اذإ .اهجارخإ ةثرولا ىلع 7،10 مّلعّتلا رايعم2،5،11 / 2،5،10 ةاكّزلا 61 .اعرشو ةغل ةاكّزلا فّرع 1 .ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا 2 ؟ةاكّزلا مكح ام 3 .ةاكّزلا ةّيعورشم ةمكح حّضو 4 .ةاكّزلا فراصم نم ةعبرأ ركذا 5 .ةاكّزلا قاقحتسا طورش نّيب 6 ؟ةاكّزلا ءاضق مكح ام 7 ؟ةاكّزلا عنام مكح ام 8 :ةيتلآا لئاسملا لّلح 9 ؟اذامل ،هرفكب مكحي مل اهبوجول اركنم ةاكّزلا ءادأ نع ملسملا عنتما اذإ أ نم ةاكّزلا جارخإ هيلع بجي لهف ،اهّدؤي ملو تام ّمث ،ملسملا ىلع ةاكّزلا بوجو تبث اذإ ؟اذاملو ؟هتكرت ب ؟اذاملو ؟هيلع بجت ةاكّزلا نم اءزج كلذ ربتعي لهف ،ةلوّدلل ةعوفدملا ةبيرّضلا ملسملا عفد اذإج تابيردّتلا ّيعامج لمع .ةاكّزلا ليصحت تاءارجاو اهترادإ ةفرعمل ةاكّزلا ةسّسؤم ةرايزب مق 1 .نيملسملا داصتقا ةيمنت يف ةاكّزلا رود لوح ّيعامج راوح ميظنتب مق 2 ةطشنلأا ةاكّزلا 62 مويلا ثيدح :ّلاإ ،ةاكّزلا يناعم نم يلي اميف 1 ومّنلا ةرثكلا ةدايّزلا ةكربلا نمض نم لخدي لا يلي امم نم 2 ؟ةاكّزلا فراصم مراغلا رسوملا نيكسملا ليبّسلا نبا .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا أ.ملاسلإا راد يف نطوتسا اذإ ةاكّزلا هيلع بجي رفاكلا ّينغلا ب.ّيمدلآا نيَد ىلع مّدقم ةاكّزلا نيَد ج.ةاكّزلا عنام ّدح هيلعف ،اهبوجوب ركني لا وهو ،ةاكّزلا عفدي نأ ديري لا نم :ةيتلآا تارابعلا يف ةحيحّصلا ريغ ةبوجلأل )( وأ ةحيحّصلا ةبوجلأل )( ةملاع عض 10 62 :اذإ ارفاك ربتعي ةاكّزلا يّدٔوي لا نم 3 اديدج ناك ولو ،اهبوجو ركنأ ملاسلإا يف اهئادأ نم عنتماو اهمكحب فرع ةيدابلا يف أشن هّنلا ،اهبوجو دحج داقتعلاا عم ،احشو لاخب اهعنم :ّلاإ ةاكّزلا ّقحتسي لا نم 4 ّدترملا نيكسملا دلب ريغ يف دوجوملا نيكسملا ىلع ةبجاو هتقفنو نيكسملا بسك ىلع رداقلا ريغ نيكسملا هب قيليام يّكزملا اهبوجوب ٔ لاوملأا يِّمَنُت ةقدّصلا )ّيراخبلا هاور( ﷺ ةاكّزلا َنوُسْمَخـلاَو ُةَعِباَّسلا63 نماّثلا سرّدلارطفلا ةاكز مّلعّتلا فادهأ 8 : ةقّلعتملا لئاسملا نايب .دوقّنلاب رطفلا ةاكز ءادأ مكح i ةليل بورغلا لبق دولوملل رطفلا ةاكز مكح ii .هدعب ىفوتملاو ديعلا .ىرخأ دلاب ىلإ رطفلا ةاكز لقن مكح iii ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت .عمتجملا داصتقا 8،6 8،7 8،88،5 8،1 8،3 8،4 8،2 .رطفلا ةاكز فيرعت ركذ ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .رطفلا ةاكز .رطفلا ةاكز مكح نايب .رطفلا ةاكز بوجو طورش نايب .رطفلا ةاكز رادقم نايب ةّيعورشم ةمكح نايب .رطفلا ةاكز 63 64 رطفلا ةاكز يف رطفلا ديع ةلاص لبق ملسم ّلك نع ةرَّدقم ةقدص .ةنّيعم فراصم َضَرَف :ﷺ لوسر َّنَأ  رمع نبا نع ْنِم اًعاَص ْوَأ ،ٍرْمَت ْنِم اًعاَص رْطِفلا َةاَكَز َنِم ىَثْنُأ ْوَأ ٍرَكَذ ٍدْبَع ْوَأ ،ٍّرُح ِّلك ىَلَع ٍريِعَش )ّيراخبلا هاور( .َنيِمِلْسُملا .رطفلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ ةاكز يّدؤن نأ انيلع بجي .طورّشلا تيفوتسا اذإ رطفلا ةليبّنلا ةميقلا تاملكلا يناعم ،ةرطفلا عمج :رطفلا • اهيلع نوكي يتّلا ةقلِخلا .هقلَخ لّوأ قولخم لك ّنس غلب نم :فّلكملا • .غلاب لقاع وهو ،دشّرلا رطفلا ةاكز فيرعت رطفلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ةّنّسلا عامجلإا 8،1 8،2 64مّلعّتلا رايعم2،6،2 / 2،6،1 ِ رطفلا ةاكز 65 ةليبّنلا ةميقلا .فّلكم ّلكل ةبجاو رطفلا ةاكز ّنإ رطفلا ةاكز مكح ةّيفاضلإا تامولعملا يف رطفلا ةاكز تضرف ةرجهلا نم ةيناّثلا ةنّسلا هيف ضرف يذّلا ماعلا يف .ناضمر موص نع تامولعملا ديزملل :ايزيلام يف رطفلا ةاكز • • 8،3 .رفاكلا ىلع بجي لاف ،املسم نوكي نأ :ملاسلإا نع ديزي لاملا نم لضف فّلكملا دنع نوكي نأ :راسيلا .همويو ديعلا ةليل يف هلايع ةقفنو هتقفن .لاّوش نم ءزج لّوأو ناضمر نم ءزج رخآ كاردإ :تقولا2 1 3 رطفلا ةاكز بوجو طورش رطفلا ةاكز بوجو طورش 8،4 65 CONTOH CONTOH 2،6،4 / 2،6،3 مّلعّتلا رايعم ةدعاسمب هتمعن ىلع ركّشلا .نيجاتحملاو ءافعّضلا رطفلا ةاكز 66 .ايزيلام يف دلبلا توق وه ّزرلأاو ،فّلكملا هيف ميقي يذّلا دلبلا توق بلاغ نم عاص رطفلا ةاكز رادقم رطفلا ةاكز ءادأ تقو .ديعلا ةليل لّوأ يأ ،ناضمر نم موي رخآ سمش بورغبوجولا تقو .ديعلا ةلاص لبقلضفلأاو ّبحتسملا تقو .ديعلا ةلاص لبق ام ىلإ ناضمر لّوأ نمحابملا تقو .ديعلا ةلاص دعبهوركملا تقو .ديعلا موي سمّشلا بورغ دعبمارحلا تقو .مدختسملا ّزرلأا عون وأ ةقطنملل اقفو فلتخت* اهئادأ تقوو رطفلا ةاكز رادقم8،5 ماع ماع 66 عاّصلاّزرلأا مارغ 2600 رطفلا ةاكز 67 بسح رطفلا ةاكز رادقم ايزيلام يف ةيلاولا دعب ةاكّزلا ءادأ مكح ةقدص ربتعي رطفلا ةلاص تسيلو تاقدّصلا نم .ةبجاو ةاكز ةّيفاضلإا تامولعملا 672،6،5 مّلعّتلا رايعم رطفلا ةاكز 68 عقي للخ ربج .موّصلا يف .لاملا ريهطت ةدعاسم .نيجاتحملا رورّسلا ميمعت ءانبأ ّلك ىلع .ملسملا عمتجملا.سفّنلا ةيكزت رطفلا ةاكز ةّيعورشم ةمكح ؟دوقّنلاب رطفلا ةاكز ءادأ مكح ام i ويلوي 15 خيراتب 57 اهتسلج يف ايزيلامب ةّيملاسلإا نوؤّشلل ّينطولا سلجملاب ىواتفلا ةنجل ررق .ّزرلأا نم مارغ 2600 ةميق رادقمب كلذو ادقن رطفلا ةاكز عفد زاوج ىلع م 1957 ؟هدعب ىفوتملاو ديعلا ةليل بورغلا لبق دولوملل رطفلا ةاكز مكح ام ii رطفلا ةاكز ةّيعورشم ةمكح رطفلا ةاكزب ةقّلعتملا لئاسملا ؟ىرخأ دلاب ىلإ رطفلا ةاكز لقن مكح ام iii ْمِهْيَلَع َضَرَف ْدَق َّنَأ ْمُهْرِبْخَأَف : ﷺ ّيبّنلا لوقل كلذو ىرخأ دلاب ىلإ رطفلا ةاكز لقن زوجي لا )ّيراخبلا هاور( .ْمِهِئاَرَقُف ىَلَع ُّدَرُتَف ْمِهِئاَيِنْغَأ ْنِم ُذَخْؤُت ًةَقَدَص 8،6 8،7 دارفأ نيب ةقلاعلا ديطوتو ةلّصلا ةيوقت 1 .ءارقفلاو ءاينغلأا نيب ةّصاخ عمتجملا فراصم مهو نيجاتحملا ةدعاسم 2 .مهتاجاح ّدسو ةاكّزلا عمتجملا داصتقا ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت8،8 .هدعب ىفوتملاو ديعلا ةليل بورغلا لبق دولوملل رطفلا ةاكز بوجو مّلعّتلا رايعم2،6،8 / 2،6،7 /2،6،6 رطفلا ةاكز 69 :ةيتلآا لئاسملا يف رطفلا ةاكز جارخإ مكح ركذا 8 أ.سمّشلا بورغ لبق ناضمر نم موي رخآ يف لجّرلا تام ب.سمّشلا بورغ دعب رطفلا ديع ةليل يف لفّطلا دلوُي ج.ديعلا موي حابص يف ارسوم راص ،نيكسم لجر ٌدْيز د.رطفلا ديع موي حابص يف سلفأ ،ّينغ رجات نمحّرلا دبع .هرمع نم رشع ةسماخلا غلب هل نبلإ ةاكّزلا ناميلس جرخأھ ّيعامج لمع .اّيّدام مهتدعاسمو مهعم ةطشنلأا مايقل ماتيلأا راد ىلإ ةرايّزلا بّلاّطلا مّظني 1 .دلابلا داصتقا ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت يف رطفلا ةاكز ةّيّمهأ نع بّلاّطلا مّدقي 2 ربع ايزيلام يف ةفلتخملا تايلاولا يف رطفلا ةاكز رادقم نع تامولعملا بّلاّطلا ثحبي 3 .تنرتنٕلاا ةكبش ةطشنلأا .رطفلا ةاكز فّرع 1 .رطفلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا 2 .رطفلا ةاكز مكح ركذا 3 .رطفلا ةاكز بوجو طورش نّيب 4 ؟دوقّنلاب رطفلا ةاكز ءادأ مكح ام 5 .رطفلا ةاكز ةّيعورشم ةمكح حرشا 6 ؟ىرخأ دلاب ىلإ رطفلا ةاكز لقن مكح ام 7 تابيردّتلا رطفلا ةاكز 70 مويلا ثيدح :نم ّلاإ ،ّحصت رطفلا ةاكز 1 ّيّمذلا ميقملا رفاسملا قفانملا .مارغ يواسي عاّصلا 2 26 260 2600 22600 :رطفلا ةاكز عفد ّبحتسي 3 ناضمر يف ناضمر لبق ديعلا ةلاص لبق ديعلا موي يف ديعلا ةلاص دعب ديعلا موي يف ؟رطفلا ةاكز هيلع بجي يذّلا نم 4 ناضمر يف تام نم ديعلا ةليل يف تام نم يف سمّشلا بورغ دعب دلو نم ناضمر رخآ يف سمّشلا بورغ لبق تام نم ناضمر رخآ ةاكز ةّيعورشم ةمكح نم يلي اميف 5 :ّلاإ ،رطفلا موّصلا يف للخلا ةدايز لاملل ةيمنتو سفّنلل ةيكزت مهتاجاح ّدسو نيجاتحملا ةدعاسم ءانبأ ّلك ىلع رورّسلا ميمعت ملسملا عمتجملا .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا سوفّنلا رِّهَطُت رطفلا ُةاكز 70 Jawapan dekat kan dgn soalan نع  رطفلا ةاكز عساّتلا سرّدلا لاوملأا ةاكز مّلعّتلا فادهأ :ماعنلأا ةاكز .اهتّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .اهبوجو طورش نايب .لاوملأا ةاكز ةّيعورشم ةمكح نايب : ةقّلعتملا لئاسملا نايب .لخّدلا ةاكز i .تارخّدملا ةاكز ii .تادَنّسلاو مُهْسَلأا ةاكز iii .نيَّدلا ةاكز iv . ّيلُحلا ةاكز v ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت .عمتجملا داصتقا 9،5 9،6 9،7 9،8 9.5.1 9.5.2 :ةّضفلاو بهّذلا ةاكز .امهتّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .امهبوجو طورش نايب :زاكّرلاو نداعملا ةاكز .امهتّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .امهبوجو طورش نايب :ةراجّتلا ضورع ةاكز .اهتّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .اهبوجو طورش نايب :رامّثلاو عورّزلا ةاكز .امهتّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .امهبوجو طورش نايب 9،1 9،2 9،3 9،4 9.1.1 9.2.1 9.3.1 9.4.1 9.1.2 9.2.2 9.3.2 9.4.2 9 7171 72 .نيدقّنلاب اضيأ ىّمستو.نيربت اناك وأ ،كئابس اناك وأ ،لامعتسلال ةلمع نيبورضم اناك ام ْنِم اَم :ﷺ ُلوُسَر َلاَق :لاق  ةريره يبأ نع اَذِإ َّلاِإ ،اَهَّقَح اَهْنِم يِّدَؤُي َلا ،ٍةَّضِف َلاَو ٍبَهَذ ِبِحاَص َيِمْحُأَف ،ٍراَن ْنِم ُحِئاَفَص ُهَل ْتَحِّفُص ،ِةَماَيِقْلا ُمْوَي َناَك ،ُهُرْهَظَو ُهُنيِبَجَو ُهُبْنَج اَهِب ىَوْكُيَف ،َمَّنَهَج ِراَن يِف اَهْيَلَع َنيِسْمَخ ُهُراَدْقِم َناَك ٍمْوَي يِف ،ُهَل ْتَديِعُأ ْتَدَرَب اَمَّلُك اَّمِإ ،ُهَليِبَس ىَرَيَف ،ِداَبِعْلا َنْيَب ىَضْقُي ىَّتَح ،ٍةَنَس َفْلَأ )ملسم هاور( .ِراَّنلا ىَلِإ اَّمِإَو ،ِةَّنَجْلا ىَلِإ يف ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ .ةّضفلاو بهّذلا عامجلإا ﴿:ىلاعت لاق )34 :9 ةبوّتلا ةروس( ﴾ .ةاكّزلا ءادأ مدع نم ىلع ّلدت نوزنكي ةملك دارتو ةّضفلاو بهّذلا ةاكز ةليبّنلا ةميقلا ّلك ةمزلام ىلع صرحلا .لاوملأا ةاكز اهنمو تابجاولا ةّضفلاو بهّذلا ةاكز باتكلا ةّنّسلا ةّضفلاو بهّذلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 9،1،1 9،1 مّلعّتلا رايعم2،7،1 بهّذلا باصن نوكيف ،مارغلا عبرو تامرغ ةعبرأ يواسي هّنأب مويلا نزوب رانيّدلا ءاملعلا رّدق .)امارغ 85 = امارغ 4.25 ارانيد 20( ،ابهذ امارغ نينامثو ةسمخ مويلا ةّضفلا باصن نوكيف ،مارغلا نم ةئملاب نيثلاثو ةّتسو تامارغ ةثلاث يواسيف مهرّدلا اّمأو دقّنلا باصن اّمأ.)امارغ 20 = امارغ 3.36 امهرد 200( ،ةّضف امارغ نيعبسو نينثاو ةئمتس .بهّذلا باصن ةميق لداعي هنإف مويلا ّيقرولا تامولعملاةّمهملا x x يف ةّضفلاو بهّذلا ةميق رادقم ريدقت ةّيفيكو ايزيلام يف ةّضفلاو بهّذلا ةاكز :ايزيلام ةّيفاضلإا تامولعملا لاوملأا ةاكز 73 تاملكلا يناعم هدنع يذّلا ردقلا :باصّنلا .ةاكّزلا بجت :ةيّدقّنلا ةقرولاو ةّضفلاو بهّذلا ةاكز رادقم .)2.5%( ةئملا يف فصنو نانثا وأ ،رشعلا عبر .رفاكلا ىلع بجت لاملاسلإا1 .فاقولأا ىلع ةاكز لاماّتلا كلملا2 .ساّنلا فرع يف فرّسلا ّدح ىلإ ةرثكلا نم اغلاب نكي مل نمّيلُحلا ريغ3 .بهّذلا نم امارغ 85 وأ ارانيد نورشع :بهّذلا باصن • .ةّضفلا نم امارغ 672 وأ مهرد ناتئم :ةّضفلا باصن • باصّنلا لامك4 .ةلماك ةّيرجه ةّيرمق ةنس اهبحاص دي يف ةّيكلملا ىقبت نألوَحلا نلاوح5 ةّضفلاو بهّذلا ةاكز بوجو طورش 9،1،2 .ةّضفلاو بهّذلا نم ضرلأا نطب نم جرختسا ام .ساحّنلاو ديدحلاو ةّضفلاو بهّذلا نم رهاوجلا هب ىلاعت قلخ يذّلا ناكملل مسا وهو ،ندعم عمج .هيف ةاكّزلا هيلع بجيف ،اهكلمي ضرأ نم وأ ،اهل كلام لا تاوم ضرأ نم اندعم ملسم جرختسا اذإو نداعملا زاكّرلاو نداعملا ةاكز .ملاسلإا لبق ةّيلهاجلاب نوفدملا لاملا يأ .ةّيلهاجلا نيفد زاكّرلا 9،2 مّلعّتلا رايعم2،7،2 / 2،7 ،1،2 /2،7 ،1 لاوملأا ةاكز 74 باتكلا ةّنّسلا عامجلإا ﴿:ىلاعت لاق )267 :2 ةرقبلا ةروس( ﴾ .زاكّرلاو نداعملاو رامّثلاو بوبحلا نم يأ ِةَّيِلْبَقْلا ِنِداَعَمْلا يِف َذَخَأ ﷺ َلوُسَر َّنَأ ، ِثِراَحْلا ِنْب ِلَلاِب نع )مكاحلا هاور( .َةَقَدَّصلا )ّيراخبلا هاور( .ُسُمُخلا ِزاَكِّرلا يِفَو :لاق ﷺ َلوُسَر ّنأ  ةريره يبأ نع .زاكّرلاو نداعملا يف ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ زاكّرلاو نداعملا ةاكز زاكّرلاو نداعملا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 9،2،1 صاصّرلاو ديدحلاك ىرخلأا نداعملا نم جرختسملا يف ةاكز لا .ةّضفلاو بهّذلا ريغ نم زاكّرلا يف ةاكز لاو .اهريغو زوريفلاو ةّضفلاو بهّذلا1 مارغ 85 :بهّذلا امارغ 672 :ةّضفلا باصّنلا2 اهجرختسا روف بجت :نداعملا .هدوجو دعب هيف ةاكّزلا بجت ،لوحلا نلاوح طرتشي لا :زاكّرلا لوحلا مدع3 )2،5%( ةئملا يف فصنو نانثا وأ رشعلا عبر :نداعملا ةاكز رادقم )20%( ةئملا يف نورشع وأ سُمُخلا :زاكّرلا ةاكز رادقم زاكّرلاو نداعملا ةاكز بوجو طورش 9،2،2 مّلعّتلا رايعم2،7،2،2 / 2،7 ،2،1 /2،7،2 لاوملأا ةاكز 75 ةليبّنلا ةميقلا مدعو معنب ركّشلا ةرثك . دودح نع زواجّتلا عامجلإا باتكلا﴾ ﴿:ىلاعت لاق .ةراجّتلا :بسكلاب دارملاو ،)267 :2 ةرقبلا ةروس( ةّنّسلا يِذَّلا َنِم َةَقَدَّصلا َجِرْخُن ْنَأ اَنُرُمْأَي َناَك ﷺ َلوُسَر َّنِإَف :َلاَق ، ٍبُدْنُج ِنْب َةَرُمَس ْنَع )دواد وبأ هاور( .ِعْيَبْلِل ُّدِعُن .ةراجّتلا ضورع ةاكز ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ 75 ضوع هيف دقعب ضرعلا كلم لوحلا نلاوح ةّضفلاو بهّذلا باصن لامك كّلمتلا دنع ةرجاتملا ةّين ةاكز بوجو طورش ةراجّتلا ضورع ةراجّتلا ضورع ةاكز بوجو طورش 9،3،2 ةراجّتلا ضورع ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 9،3،1 ةراجّتلا ضورع ةاكز ةراجّتلا ضورع .ناسنلإا اهيف رجاتي ةعلس ّلك 9،3 75مّلعّتلا رايعم2،7،3،2 / 2،7 ،3،1 /2،7،3 لاوملأا ةاكز 76 تاملكلا يناعم ،عرز عمج :عورّزلا • .رجش يأ يهو ،رمث عمج :رامّثلا • ةرجّشلا لمح .ةهكافلا نم رامّثلاو عورّزلا ةاكز .دسفي نأ نود هراخّدا نكميو ةيداعلا مهلاوحأ يف ساّنلا هتاتقي امرامّثلاو عورّزلا باتكلا ﴾ ﴿:ىلاعت لاق )141 :6 ماعنلأا ةروس( ةّنّسلا عامجلإا ُصَرْخُي اَمَك ،ُبَنِعْلا َصَرْخُي ْنَأ ﷺ ُلوُسَر َرَمَأ :َلاَق ، ٍديِسَأ ِنْب ِباَّتَع ْنَع )دواد وبأ هاور( .اًرْمَت ِلْخَّنلا ُةاَكَز ُذَخْؤُت اَمَك ،اًبيِبَز ُهُتاَكَز ُذَخْؤُتَو ،ُلْخَّنلا َناَك ْوَأ ُنوُيُعلاَو ُءاَمَّسلا ِتَقَس اَميِف :لاق ﷺ ّيبّنلا نع  رمع نب للها دبع نع )ّيراخبلا هاور(.ِرْشُعلا ُفْصِن ِحْضَّنلاِب َيِقُس اَمَو ،ُرْشُعلا اَّيِرَثَع .رامّثلاو عورّزلا يف ةاكّزلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ رامّثلاو عورّزلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 9،4،1 بّطرلا بنعلا رامّثلا ةطنحلا ّزرلأا سدعلا رامّثلا عورّزلا 9،4 مّلعّتلا رايعم 2،7 ،4،1 / 2،7،4 َ لاوملأا ةاكز 77 .مارغ وليك 1300 يواست قسوأ ةسمخ :باصّنلا ماعنلأا ةاكز .سوماجلاو منغلاو رقبلاو لبلإا ىلع ماعنلأا قلطتو ،مَعَن عمج ماعنلأا :رامّثلاو عورّزلا ةاكز رادقم رامّثلاو عورّزلا ةاكز بوجو طورش 9،4،2 عورّزلا ماّتلا كلملا باصّنلا راخّدلااراخّدلااتايتقلااتايتقلاارامّثلا ماّتلا كلملاحلاّصلا ودب باصّنلا ةاكّزلا رادقم )1/10( 10% رطملا ءامب)1/20( 5% هلفكو ةنؤمب 9،5 77مّلعّتلا رايعم2،7 ،5 /2،7 ،4،2 لاوملأا ةاكز 78 ةّنّسلا عامجلإا ٍسْمَخ يِف :ِهيِف َناَكَف ِةَقَدَّصلا َباَتِك ﷺ ُلوُسَر َبَتَك :َلاَق ،ِهيِبَأ ْنَع ،ٍمِلاَس ْنع ُعَبْرَأ َنيِرْشِع يِفَو ،ٍهاَيِش ُثَلاَث َةَرْشَع َسْمَخ يِفَو ،ِناَتاَش ٍرْشَع يِفَو ،ٌةاَش ِلِبِْلإا َنِم )ّيذمرّتلا هاور( .َنيِثَلاَثَو ٍسْمَخ ىَلِإ ٍضاَخَم ُةَنْبا َنيِرْشِعَو ٍسْمَخ يِفَو ،ٍهاَيِش .ماعنلأا ةاكز ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ ماعنلأا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 9،5،1 ماعنلأا ةاكز بوجو طورش 9،5،2 ةلماع ريغ ماعنلأا باصِّنلا ماعنلأا يف موَّسلا ماّتلا كلملالوَحلا بوجو طورش ماعنلأا ةاكز 78ملعتلا رايعم 2،7 ،5،2 /2،7 ،5،1 لاوملأا ةاكز 79 ماعنلأا باصن تاملكلا يناعم رقبلا ةدحاو ةاشةعيبت وأ عيبت ةّنسم ةدحاو ةاش هايش ثلاث ناتاش هايش عبرأ ضاخم تنب ةعبتأ ثلاث هايش ثلاث ةّنسمو عيبت ةّقِح نوبل اتنب ّلك يف كلذ ىلع داز ام ّلك يفو ،نوبل تنب نيعبرأ .ةّقح نيسمخ ناتاش ناعيبت نوبل تنب ناعيبتو ةّنسم عيبتو ناتّنسم نيثلاث ّلك يف كلذ ىلع داز ام .ةّنسم نيعبرأ ّلك يفو عيبت هايش عبرأ ناتّنسم ةعَذَج ناتّقح لبلإامنغلا 79مّلعّتلا رايعم2،7 ،5،2 9- 5 14-10 19-15 24-20 35-25 45-36 60-46 75-61 90-76 120-91 39-30 59-40 69-60 79-70 89-80 99-90 109-100 119-110 120-40 200-121 300-201 400-301 نأ ىلع منغلا دحاو :ةاش • :يأ ،نأض ةعذج نوكت :يأ ،زعم ةينث وأ ،ةنس اهل .ناتنس اهل ام ةقاّنلا :ضاخم تنب • .ةيناّثلا اهماع يف تلخد ام ةقاّنلا :نوبل تنب • .ةثلاّثلا اهماع يف تلخد تلخد يتّلا ةقاّنلا :ةّقح • .ةعباّرلا اهماع يف تلخد يتّلا ةقاّنلا :ةعَذَج • .اهرمع نم ةسماّخلا يف نم هل ام رقبلا :عيبت • .ةنس رمعلا .ناتنس هل ام ةرقبلا :ةّنسم • لاوملأا ةاكز 80 رادقم ريدقت ةّيفيك :لخّدلا ةاكز ةّيفاضلإا تامولعملا بيردت قافنلإا ىلع .ريغلاب ناسحلإاو حّشلا نم ريهطت نم سفّنلل ةيكزتو .اينّدلا ّبح تاجاح ُّدَس ءافعّضلا .نيجاتحملاو .اهتيمنتو لاوملأل ريهطت نيب توافّتلا بيرقت .عمتجملا دارفأ .عمتجملا داصتقا ةيمنت . معن ىلع ركّشلا ةّبحملل ةبلجم .ةوخلأا ةيمنت .ّيعامتجا نامض لاوملأا ةاكز ةّيعورشم ةمكح لاوملأا ةاكّزب ةقّلعتملا لئاسملا ةّيعورشم ةمكح لاوملأا ةاكز 9،6 9،7 مّلعّتلا رايعم2،7،7 /2،7،6 ِنَهِملا وأ لمعلا نم بسكلا ةاكز يه .1 رهش لك صخّشلا ذخأ يذّلا بتاّرلا وأ .هلمع لباقم .بهّذلا نم امارغ 85 اهباصن .2 .%2،5 اهرادقم .3 :لخّدلا ةاكز 1 7 2 56 8 9 3 4 لاوملأا ةاكز 81 :تادَنّسلاو مُهْسَلأا ةاكز لام سأرل ةّيئزج ةّيكلم قح وهو ،مهس عمج :مُهْسَلأا .1 نم ءزج وهو مهس ّلكو ،ةمهاسملا تاكرّشلل ريبك .لاملا سأرل ةيواستم ءازجأ كنبلا نم بوتكم دّهعت وهف ،دنّسلا عمج :تادَنّسلا .2 نم رّدقم غلبم ديدستب هلماحل ةموكحلا وأ ةكرّشلا وأ .ةردقم ةدئاف ريظن ،نّيعم تقو يف ضرق . %2،5 امهتاكز رادقم :ّيلُحلا ةاكز غلبي مل ام ةاكّزلا هيف بجي لا هلامعتسا حابملا ّيلُحلا هلامعتسا مّرحملا ّيلُحلا اّمأ ساّنلا فرع يف فارسلإا ّدح .ةاكّزلا هيف بجيف .لخّدلا نم ضئافلا لاملا وه رخّدملا .1 .ةّيلاملا قارولأاو ةّضفلاو بهّذلا يه .2 .لوح ّلك يف ةاكّزلا هيلع بجيف :ءادلأا ّوجرم نيَّدلا .1 .ةاكّزلا هيلع بجي لا :هءادأ ّوجرملا ريغ نيَّدلا .2 :تارخّدملا ةاكز :نيَّدلا ةاكز 81مّلّعتلا رايعم2،7 ،7 لاوملأا ةاكز 82 عمتجملا داصتقا ةيمنتو ّيعامتجلاا لفاكّتلا قيقحت ّيعامج لمع .ّيملاسلإا عمتجملا ءانب يف لاوملأا ةاكز رود لوح اّيئاشنإ اعوضوم بتكا 1 .ةّيزيلاملا تايلاولا لك يف عورّزلا باصن تامولعم نع تنرتنلإا ةكبش ربع ثحبا 2 .نيكاسملاو ماتيلأل نآرقلا ظيفحّتلا دهاعم نم دهعم ةرايزب مق 3 .ةّضفلاو بهّذلا ةاكز فّرع 1 .ةّضفلاو بهّذلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا 2 .ةّضفلاو بهّذلا ةاكز بوجو طورش حرشا 3 ؟ةّضفلاو بهّذلا ةاكز رادقم مك 4 .ةراجّتلا ضورع ةاكز فّرع 5 ةطشنلأا تابيردّتلا .ةّيعيبّطلا بئاصملا يف اياحضلا ةدعاسم 1 .بّلاّطللو ماتيلأل ةّيسارد ةحنم ميدقت 2 CONTOH 9،8 مّلعّتلا رايعم2،7 ،8 لاوملأا ةاكز 83 .اهباصنا لكل حيحّصلا ةاكّزلا ريداقمب لص زاكّرلا نداعملاو ةقرولا ةّيلاملا عورّزلا رامّثلاو بهّذلا ةّضفلاوماعنلأا .ةراجّتلا ضورع ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا 6 .ةراجّتلا ضورع ةاكز بوجو طورش حرشا 7 .رامّثلاو عورّزلا ةاكز فّرع 8 .رامّثلاو عورّزلا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا 9 .رامّثلاو عورّزلا ةاكز بوجو طورش حرشا .ماعنلأا ةاكز فّرع .ماعنلأا ةاكز ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا .ماعنلأا ةاكز بوجو طورش ركذا .لاوملأا ةاكز ةّيعورشم ةمكح نم ةعبرأ ركذا :يتلآا لاوملأا يف ةاكّزلل بجاولا رادقملا نّيب لبإ 10عيبت ارقب 40ناتاش ارقب 30ةاش امنغ 40 لابإ 65 ةّنسم ةعَذَج 10 12 14 11 13 15 16 لاوملأا ةاكز 84 ٌةَقَدَص ْتَصَقَن اَم :َلاَق ،ﷺ ِلوُسَر ْنَع ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع َّلاِإ ٌدَحَأ َعَضاَوَت اَمَو ،اّزِع َّلاِإ ،ٍوْفَعِب اًدْبَع َداَز اَمَو ،ٍلاَم ْنِم )ملسم هاور( .ُ ُهَعَفَر مويلا ثيدح ةرفغملا لوصحل ةقيرط ةقدّصلا نم ربتعت لا يتّلا ةيلاّتلا لاوملأا ام 1 ؟ةاكّزلا لاومأ ةّيلاملا قارولأا بهّذلا نم ّيلُحلا تادَنّسلاو مُهْسَلأا لكلأل توقلا نم تارخّدمل ا نم اطرش ربتعت لا يتّلا ةيتلآا طورّشلا ام 2 ؟رامّثلاو عورّزلا ةاكز بوجو طورش .لوحلا لصت نأ .باصّنلا غلبت نأ .نوّيمدلآا هتبني ام سنج نم نوكت نأ نكميو ،ساّنلا اهتاتقي امم نوكت نأ .دسفي نأ نود اهراخّدا لوحلا نلاوح طرتشي ةيلاّتلا لاوملأا نم ام 3 ؟اهبوجو يف زاكّرلا ةاكز نداعملا ةاكز ةراجّتلا ضورع ةاكز رامّثلاو عورّزلا ةاكز باصنب قلعتي لاام يلي اميف 4 :ّلاإ لاوملأا ةاكز ةراجّتلا ضورع غلبت نأ .ارانيد نورشع ةسمخ رامّثلاو عورّزلا غلبت نأ .ةيفصّتلا دعب لايك قسوأ ةئامتس ةّضفلا باصن غلبت نأ .امارغ 672 نيعبسو نينثاو ةسمخ بهّذلا باصن غلبت نأ .امارغ 95 نيعستو ةاكز بوجو طورش يلي اميف 5 :ّلاإ ماعنلأا لوحلا باصّنلا ةلماعلا ماعنلأا ماعنلأا يف موّسلا .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا 84 ً لاوملأا ةاكز تاحكانملا هقف قلاّطلا خسفلا عْلُخلا نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثلآا تاجوزلا دُّدعت 8585 86 َنوُناَمَّثلاَو ُةَيِداَحلا رشاعلا سرّدلاقلاّطلا .قلاّطلا فيرعت ركذ .قلاّطلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .قلاّطلا مكح نايب .قلاّطلا ناكرأ نايب .قلاّطلا عاونأ نايب .قلاّطلا ةّيعورشم ةمكح نايب ّلح يف عرّشلا ىلإ ءوجّللا .ةّيجوّزلا لكاشملا مّلعّتلا فادهأ 10،1 10،3 10،610،2 10،5 10،4 10،7 10 86 87 ﴾ ﴿:ىلاعت لاق )229 :2 ةرقبلا ةروس( ةليبّنلا ةميقلا ّلح يف عرّشلا عابّتا ةمزلام .ةّيجوّزلا لكاشملا .للاحنلااو ّلحلا .هوحنو قلاّطلا ظفلب حاكّنلا ةدقع ّلح ةغل اعرش )دواد وبأ هاور( .ُقَلاَّطلا ىَلِإ ِلَلاَحلا ُضَغْبَأ :لاق ﷺ ّيبّنلا نع  رمع نبا نع .قلاّطلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ ةّنّسلا عامجلإا باتكلا قلاّطلا فيرعت10،1 قلاّطلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا10،2 قلاّطلا مكح10،3 مّلعّتلا رايعم3،1،3 / 3،1،2 /3،1،1 مكحلانايبلا بجاو .قلاّطلا بجيف قيرفّتلا نامِكَحلا ىأرو رملأا ّدتشا اذإ نيجوّزلا نيب قاقّشلا ةلاح يف .ءلايلإا ةّدم تضم اذإ ءلايلإا ةلاح يف هوركم.اطيسب هببس ناك وأ ،اعرش لوبقم ببس لاب قلطيف ،اميقتسم نيجوّزلا نيب لاحلا ناك اذإ مارح .اهلاؤس لاو اهنم ضوع لاب ضيحلا يف .لمحلا نايب لبق هيف اهعماج رهط يف .اهمسق اهيّفوي نأ لبق ةدحاو قّلطو ّنهل مّسقي تاجوز هدنع ناك اذإ بودنم.كلذ وحن وأ دودح اميقي لا نأ امهدحأ وأ افاخي وأ ةفيفع ةأرملا نوكت لا امدنع حابم.ضيغب حابم وهف كلذ عمو ،اعرش لوبقم ببس قلاّطلل دجو اذإ قلاّطلا 88 قلاّطلا ناكرأ قِّلطملاُدْصَقلا ّلحملا ىلع ةيلاولا ُّلحملاُةغيّصلا قلاّطلا ناكرأ10،4 قلاّطلا عاونأ10،5 مّلعّتلا رايعم 3،1،5 /3،1،4 1:هنامز بسحب قلاّطلا عاونأ عوّنلانايبلا قلاّطلا ّيّنّسلا ضيحلا نم ةرهاط اهب لوخدملا ةجوّزلا نوكت نأ .لاماح لاو ةسيآ لاو ةريغص نكت ملو ،سافّنلاو قلاّطلا ّيعدبلا ،سافنو ضيح يف اهب لوخدملا ةجوّزلا قلاط وه .اهلمح نّيبتي ملو ،هيف اهعماج رهط يف وأ تاملكلا يناعم :قِّلَطُملا• :ُةَغيّصلا• :ُّلَحَملا• :ُدْصَقلا• :ُةَيَلِولا• ملكتي يذّلا صخّشلا .قلاّطلا ةملكب يذّلا ظفّللا .صخّشلا هب ملكتي .ةجوّزلا وأ ةأرملا وهو ادصاق نوكي نأ .قلاّطلا فورحل ىلع لوقلا ذيفنت فارشلإاو ريغلا .هنوؤش ىلع قلاطلا 89 عوّنلانايبلاهمدعو عوجّرلا ةّيناكمإ ّيعجّرلا ةداعإ هيف جوّزلا عيطتسي يذّلا قلاّطلا .اهتّدع ءاهتنا لبق هتمصع ىلإ هتجوز .نيترم اذه رّركتي نأ نكمي ةقلاعلا لصفي قلاّطلا نإف ةثلاّثلا ةرملا .اّيئاهنو لااح ةّيجوّزلا نودب ةجوّزلا ىلإ عوجّرلا زوجي .ةّدعلا ءاهتنا لبق ديدج دقع نئابلا :ىرغصلا نئابلا جوّزلا عجاري ملو ةّدعلا ةجوّزلا تهتنا اذإ يناّثلاو لّولأا قلاّطلا يف هتجوز .ثلاّثلا نود .تاقلط ثلاث نود ناك ام دقعب ةجوّزلا ىلإ عوجّرلا زوجي .ةّدعلا ءاهتنا دعب ديدج :ىربكلا نئابلا تناك ءاوس ةدحاو ةملكب تاقلط ثلاث .تاقّرفتم ريغ وأ تاقّرفتم تاقلّطلا اهجّوزتي نأ جوّزلا ىلع مرحي احاكن هريغ حكنت ىّتح .اهئطوو احيحص قلاّطلا ةّيعورشم ةمكح صّلخّتلا نم نيجوّزلل .ةقلقم ةايح 10،6 ّلحل جرخملا نيب جاوّزلا ةدقع .نيجوّزلا نيجوّزلا حلاصل .لبقتسملا يف ةمكح ةّيعورشم قلاّطلا عضولل ٌجلاع يذّلا ءيدرلا .ةرسلأا باصأ ءاضقلل ةليسو نيب دسافملا ىلع صّلخّتلاو ،نيجوّزلا .امهنيب رورّشلا نم 1 23 4 5 مّلعّتلا رايعم3،1،6 / 3،1،5 2.همدعو عوجّرلا ةّيناكمإ بسحب قلاّطلا عاونأ 89 قلاّطلا 90 ةّيجوّزلا لكاشملا ّلح يف عرّشلا ىلإ ءوجّللا .نيجوّزلا نيب حلاصإ سلجم رود يف تايدحّتلاو تابوعّصلا ةهجاوم يف ربّصلا .ةّيجوّزلا ةايحلا .اعرشو ةغل قلاّطلا فّرع 1 .قلاّطلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا 2 .ملاسلإا يف قلاّطلا مكح نّيب 3 ؟هناكرأ ِفْوَتْسَي مل يذّلا قلاّطلا مكح ام 4 .ىربك ةنونيب نئابلا قلاّطلاو ،ىرغص ةنونيب نئابلا قلاّطلاو ،ّيعجّرلا قلاّطلا نيب نراق 5 يف عوقولا نع داعتبلإل ةبسانملا ةقيرّطلا حرتقاو ّيعدبلا قلاّطلاو ّيّنّسلا قلاّطلا نيب قرفلا نّيب 6 .ّيعدبلا قلاّطلا تابيردّتلا ؟كيأر ام ؟ايزيلام يف قلاّطلا عوقو يف ببّسلا وه رّكبملا جاوّزلا له يف قلاّطلا ىلإ يّدؤملا سيئّرلا ببّسلا كتاعومجم عم شقان 1 .لصفلا مامأ اهحرشا ّمث ،ايزيلام .قلاّطلا ةّيعورشم ةمكح نم اثلاث لصفلا مامأ حرشا 2 1 2 10،7 ةطشنلأا ّيدرف لمع ّيعامج لمع مّلعّتلا رايعم3،1،7 90 قلاطلا 91 :ةّلعلا نايب عم ةيتلآا لئاسملا لّلح 7 أ له ،اهانعم فرعي ملو ةّيبرعلاب قلاّطلا ةملك )ّيبرع ريغ( ّيمجعأ صخش ظفل اذإ ؟اذاملو ؟لا مأ قلاّطلا عقي ب؟اذاملو ؟لا مأ قلاّطلا عقي له .قلاط ِتنأف ءاش نإ :هتجوزل جوّزلا لاق اذإ ج ؟اذاملو ؟اهجاوز مكح ام .لّولأا اهجوز ةّدع يف يهو رخآ لجرب ةأرملا تجّوزت د .ديدج دقعب اهعجار ّمث ،تاقلط ثلاث حيحص حاكن نم ةّرحلا هتجوز جوّزلا قَّلط ؟اذاملو ؟لا مأ حاكّنلا حصي له ھ امف ،ةجوّزلل اهحنمي نأ ّدب لا نكلو ،جوّزلل طقف سيل قلاّطلا ّقح ّنأب صخش ىعَّدا ول ؟ةركفلا هذه ىلع دّرلل كتّجح :وه اعرش قلاّطلا 1 نيجوّزلا نيب قارفلا هوحنو قلاّطلا ظفلب حاكّنلا ةدقع ظفلب حاكّنلا ةدقع ّلح هوحنو قلاّطلا ظفلب قلاّطلا ةدقع ّلح هوحنو قارفلا ةيانك وأ حيرص ظفلب عقي قلاّطلا" 2 ."ةّيّنلا عم :نع ثّدحتت ةرابعلا هذه قلاّطلا ةّين قلاّطلا يف دصقلا قلاّطلا يف ةغيّصلا قلاّطلا ظفل ةّيّمهأ .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا قلاّطلا 92 مويلا ثيدح ةّنجلا لوخد ببس جوّزلا اضر ْتَتاَم ٍةأرما اَمُّيَأ َﷺ لوسر لاق :تلاق  ةملس ّمأ نع )ّيذمرّتلا هاور( .َةّنَجْلا ِتَلَخَد ٍضار اَهْنَع اَهُجْوَزَو :ّلاإ ،قلاّطلا ناكرأ يه هذه ّلك 3 دقعلا دصقلا قِّلطملا ةغيّصلا ناك اذإ :ةلاحلا هذه يف قلاّطلا مكح ام 4 لاب قلطيف ،اميقتسم نيجوّزلا نيب لاحلا ناك وأ ،اعرش لوبقم ببس ؟طيسب ببسب مارح حابم هوركم بودنم دارملاو ،"ّلحـملا" وه قلاّطلا ناكرأ نم 5 :وه ّلحـملاب يلولا ةجوّزلا جوّزلا قلاّطلا ظفل قلاّطلا نع حيحص ةرابعلا هذه ّلك 6 :ّلاإ ّيعدبلا ةعجّرلا ّيعدبلا قلاّطلل مرحي ةعجّرلا ّيعدبلا قلاّطلل زوجي يف اهب لوخدملا ةجوّزلا قلاط سافنو ضيح رهط يف اهب لوخدملا ةجوّزلا قلاط لمحلا نّيبتي ملو هيف اهعماج 92 قلاطلا 93 َنوُعْسِّتلا يداحلا سرّدلا رشعخسفلا مّلعّتلا فادهأ .خسفلا فيرعت ركذ .خسفلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .خسفلا مكح نايب 11،1 11،3 11،2 .خسفلا عاونأ نايب .ناسنلإا قوقح ةنايص 11،4 11،5 11 9393 خسفلا 94 .قيرفّتلا وأ ضقّنلا وه دوجول نيجوّزلا نيب ّلحو دقعلل ضقن وه .هحيبي وأ كلذ بجوي بيع وأ ببس ةليبّنلا ةميقلا .نيرخلآا مارتحا ةمزلام خسفلا فيرعت خسفلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ةغل اعرش ةّنّسلا ْتَعَضَوَو ،ِهْيَلَع ْتَلَخَد اَّمَلَف ،ٍراَفِغ يِنَب ْنِم ًةَأَرْما َجَّوَزَت ﷺ َّيِبَّنلا َّنَأ  رمع نبا ْنَع :اهلهلأ لاقو .ِكِلْهَأِب يِقَحْلاَو ،ِكَباَيِث يِسَبْلا :اَهَل َلاَقَف ،اًضاَيَب اَهِحْشُكِب ىَأَر ،اَهَباَيِث )ّيقهيبلا هاور( .َّيلع مُتسلَد .بيعلا متيفخأ :متسلدو .صربلا :ضايبلاو .بنجلا :حشكلاب دارملاو 11،1 11،2 11،3خسفلا مكح .نيجوز دحأ يف بيع دوجو ببسب زئاج خسفلا يضاقلا ىلإ عفّرلا ىلإ جاتحي خسفلا بيع ببسب حاكّنلا خسف يف ةجوّزلا وأ ،جوّزلا ّلقتسي لا خسفلا بلطو ،يضاقلا ىلإ عفّرلا نم ّدب لا لب ،بويعلا نم يضاقلا مكح هدنع بويعلا وأ بيعلا قّقحت اذإف ،هدنع .جاوّزلا خسفب ةليبّنلا ةميقلا .ةّيجوّزلا يف حماسّتلا ةّيفاضلإا تامولعملا لوح ليصافّتلا نم ديزملل ،ايزيلام يف خسفلا ةّيضق لاوحلأا نوناق" عجار :يلاّتلا عقوملا يف "ةّيصخّشلا مّلعّتلا رايعم3،2،3 / 3،2،2 /3،2،1 خسفلا 95 تاملكلا يناعم هنم رَّمحُي ءاد :ماذُج • دسفيو دوسي ّمث ،دلجلا جازم دسفيف ،نتنيو .اهتائيهو ءاضعلأا رهظي ديدش ضايب :صرب • .عاقب لكش ىلع دلجلا يف دودسم جرفلا ،ُقَتَّرلا :ءاقتر • ثيحب محّللا نم ةّدغب .عامجلا اهعم رّذعتت زربي مظع ،ُنْرَقلا :ءاَنْرَق • جرفلا يف ةاّشلا نرق هبشي .ركّذلا لوخد عنمت ثيحب ،ّبجلا :بوبجم • .ركّذلا عوطقم ةردقلا مدع ،ةّنعلا :نينع • .ةجوّزلا ةرشاعم ىلع يتيصخ عازتنا :ءاصخلا • .هِرَكَذ ءاقب عم لجّرلا لكشي نأ ةبلّطلا نم بلطأ لوح ةشقانملل تاعومجملا قلاّطلا ةّيعورشم ةمكح ةطيرخ يف اهلعجاو .ةبسانملا i-think مّلعملا داشرإ :اهجوز ةجوّزلا تدجو اذإ بوبجم .1 نينع .2 ءاصخ .3 ةقفّنلا يف راسعإ .4 :رخلآا يف نيجوّزلا دحأ دجو اذإ نونج .1 ماذج .2 صرب .3 سلفيس وأ زديأ .4 اهريغ وأ ملاسلإا نع نيجوّزلا دحأ ةّدر .5 ةكرتشملا بويعلا ببسب خسفلا :هتجوز جوّزلا دجو اذإ ءاقتر .1 ءاَنْرَق .2 ةجوّزلا يف بويعلا ببسب خسفلا جوّزلا يف بويعلا ببسب خسفلا 11،4خسفلا عاونأ مّلعّتلا رايعم 3،2،4 ةطشنلأا ّيعامج لمع .لصفلا مامأ حرشاو شقان ّمث ةيتلآا لئاسملا بسح ةبلّطلا نم تاعومجم ثلاث نّوك .ملاسلإا ىلإ دعي ملو ّدترا دق اهجوز ّنأب ةجوّزلا تعدا .جوّزلا ركنأ دق نكلو ،ةقفّنلا نع زجاع اهجوز ّنأب ةجوّزلا تعدا .عاتمتسلاا نم عنمي هتجوز يف بيع دوجوب جوّزلا ىكتشا ةّيجوّزلا قوقحلا ةنايص نم عون خسفلا 1 .خسفلا ىلإ ةيّدؤملا بويعلا ببسب ىلإ رملأا اعفري نأ نيجوّزلا ىلع ّدب لا 2 لبق يضاقلا نم ارسفتسيو ةمكحملا نيب ةلادعلا قيقحتل كلذو .خسفلا .ةّيعرش ةقيرطب نيجوّزلا .اعرشو ةغل خسفلا فيرعت ركذا 1 .خسفلا ةّيعورشم ىلع ةّنّسلا نم لايلد ركذا 2 .خسفلا مكح نّيب 3 ؟اذاملو ؟يضاقلا ىلإ عفّرلا ىلإ جاتحي خسفلا له 4 تابيردّتلا ناسنلإا قوقح ةنايص11،5 ةمكحملا ىلإ ابهذا :يتحيصن هذه .امكنأش يضاقلا ارسفتساو خسفلا مّلعّتلا رايعم3،2،5 96 . . . 1 2 3 خسفلا 97 مويلا ثيدح ،جوز يف بويعلا تدجو اذإ 2 يف يضاقلا ىلإ رملأا عفرت نأ ةجوّزلل .حاكّنلا خسف ةّنس مارح زوجي هوركم ببسب خسفلا نع ةئطاخلا ةباجلإا نّيع 4 .نيجوّزلا نيب ةكرتشملا بويعلا نونجلا وأ ةّدّرلا ءاقتّرلا وأ ماذجلا زديلأا وأ صربلا ماذجلا وأ نونجلا لوسر لاق :لاق  يردخلا ديعس يبأ نع ِةَماَيِقلا َمْوَي ًةَلِزْنَم َدْنِع ِساَّنلا ِّرَشَأ ْنِم َّنِإ :َﷺ ُرُشْنَي َّمُث ِهْيَلإ يِضْفُتَو ِهِتَأَرْما ىلإ يِضْفُي َلُجَّرلا )ملسم هاور( .اَهَّرِس نيجوّزلا ُّرِس ءاشفإ مارح ؟ملاسلإا يف خسفلا مكح ام 1 هوركم مارح زاوج ةّنس .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا :ّلاإ خسفلا ىلإ ةيّدؤملا جوّزلا بويع 3 صربلا نونجلا ّيبّصلا نينعلا 97 يناّثلا سرّدلا رشععْلُخلا مّلعّتلا فادهأ 12،1 12،3 12،212،5 12،4 12،6 .عْلُخلا فيرعت ركذ .عْلُخلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .عْلُخلا مكح نايب .عْلُخلا طورش نايب .عْلُخلا لدب نايب .ةأرملا قوقح مارتحا 12 9898989898 99 .ةلازلإاو عزّنلا ةهجل عجار دوصقم ضوعب نيجوّزلا نيب ةَقرُف وه .علُخ وأ قلاط ظفلب جوّزلا ةغل اعرش ةليبّنلا ةميقلا عابّتا يف ةناملأاو ةماقتسلاا ةلماعم يف ساسأ ةعيرّشلا يف قدّصلا كلذكو ،نيجوّزلا .رارقلا ذاخّتا باتكلا﴾ ﴿:ىلاعت لاق )229 :2 ةرقبلا ةروس( عْلُخلا فيرعت عْلُخلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ٍسْيَق ِنْب ِتِباَث َةَأَرْما نأ : ساّبع نبا نع ُنْب ُتِباَث ، َلوُسَر اَي :تلاَقف ،ﷺ ّيبّنلا تتأ يِّنِكَلَو ،ٍنيِد َلاَو ٍقُلُخ يِف ِهْيَلَع ُبُتْعَأ اَم ،ٍسْيَق :ﷺ ُلوُسَر َلاَقَف . ِمَلاْسِلإا يِف َرْفُكْلا ُهَرْكَأ ُلوُسَر َلاَق . ْمَعَن :ْتَلاَق ؟ُهَتَقيِدَح ِهْيَلَع َنيِّدُرَتَأ . ًةَقيِلْطَت اَهْقِّلَطَو َةَقيِدَحْلا ِلَبْقا :ﷺ )ّيراخبلا هاور ( ةّنّسلا عامجلإا.عْلُخلا زاوج ىلع ءاملعلا عمجأ ةشقانملا ةبلّطلا نم بلطا مكح نع تاعومجم يف حرشت ّمث هطورشو عْلُخلا .لصفلا مامأ مّلعملا داشرإ ،ايزيلام يف عْلُخلا قيبطت لوح لاوحلأا نوناقلا" ىلإ رظنا :تنرتنلإا ةكبش يف "ةّيصخّشلا ةّيفاضلإا تامولعملا 12،1 12،2 99 Contoh مّلعّتلا رايعم3،3،2 / 3،3،1 عْلُخلا 100 مقّرلا نكّرلاطرّشلا 1جوّزلا.اراتخم ،اغلاب ،لاقاع جوّزلا نوكي نأ 2:عِلتخملا .ةجوّزلا وهو هيلع روجحم ريغ افّلكم ،لاملا يف فّرصّتلا قّلطم نوكي نأ .ضرم وأ هفسل 3:ّلحملا ،ةجوّزلا عضُب( ضّوعملا وهو .)اهب عاتمتسلاا :يأ .جوّزلل اكولمم نوكي نأ 4:ُضَوِعلا مزتلي يذّلا لدبلا وهو .علتخملا هب .جوّزلل اكولمم نوكي نأ 5:ةغيّصلا نم لوبقلاو باجيلإا يهو .ةجوّزلاو جوّزلا .ريثك ّيبنجأ ملاك لوبقلاو باجيلإا نيب لّلختي لا نأ .لوبقلاو باجيلإا نيب ةلااوملا .ىنعم ولو قفاوّتلا عْلُخلا مكح .قاقّشلاو قافولا مدع ةلاح يف زئاج عْلُخلا تامولعملا جوّزلا لاق :حيرّصلا لاثم .ضوعلا ركذ عم ،ةّيّنلا عم تايانكلاو ،قلاّطلا ،عْلُخلا ظفلب عْلُخلا ّحصي لاق :ةيانكلا ةغيص لاثم .ةأرملا لبقتف تيجنر فلاآ ةرشع غلبم ىلع ِكُتعلاخ وأ ِكُتقّلط :ةجوّزلل .ُتيرتشا :ةجوّزلا تلاقف ،اذكب ِكسفن ِكتعب :ةجوّزلل جوّزلا ةّمهملا 12،3 عْلُخلا طورش12،4 مّلعّتلا رايعم 3،3،4 /3،3،3 عْلُخلا 101 عْلُخلا لدب :دقّنلا ةّضفلاو بهّذلاك .اهوحنو مهارّدلاو :نيعلا ةراّيّسلاو راّدلاك .اهوحنو ةعرزملاو :ةعفنملا وأ ،هنضحتو هدلو عضرت نأ .لاثم ةنس اهراد نكسي :ّقحلا طاقسإ هدلو ةقفن نع هيفعت نأك .هنع اهلّمحتتو ،ريغّصلا عْلُخلا لدب تاملكلا يناعم رانيد لثم ةَلمُعلا :دقّنلا • .ايزيلام تيجنر وأ نم ةعفنملا :ةعفنملا • .عْلُخلا ببسب ةجوّزلا وأ ةلوقنملا ءايشلأا :نيعلا • .ةلوقنملا ريغ طاقسإ :ّقحلا طاقسإ • بجي ىذّلا ّقحلا .جوّزلا ىلع 12،5 ةأرملا قوقح مارتحا .ملاسلإا يف ةجوّزلا قوقح مارتحا يف ليبسو ،ةجوّزلل ّقح عْلُخلا ربتعُي 1 .ةجوّزلا ىلع هتّيلوئسم ىسني لا نأو ،ةّيعرش ريغ ةقيرطب هتجوز عم لماعتي لا نأب جوّزلل هيبنت 2 12،6 ةطشنلأا مككلم ةّيدهلا أرقي ّمث ةبلّطلا نم تاعومجم نِّوَكُي نأ مّلعملا ىلع ّمث ةباجلإا يف قباستت نأ تاعومجملا ىلعو ةلئسلأا .ةّيدهلا مّلعملا يطعي 101مّلعّتلا رايعم3،3،6 / 3،3،5 عْلُخلا 102 :بجأو أرقا 1 وأ تيرتشا " :اروف ةجوّزلا تلاقف ،" تيجنر فلأب كسفن كتعب " :هتجوزل جوّزلا لاق ول ؟اذاملو ؟عْلُخلا ّحصي لهو ؟عْلُخلل ةغيّصلا هذه عون ام :لاؤّسلا ."تلبق ،" تيجنر فلأب كتقّلط " :جوّزلا لاق نأك ،نيجوّزلا نيب لوبقلاو باجيلإا يف فلتخا ول ؟اذاملو ؟عْلُخلا يف لوبقلاو باجيلإا ّحصي له :لاؤّسلا .تيجنر نيفلأب ةجوّزلا تلبقف :نيتيتلآا نيتلأسملا نيب ةّلعلاو مكحلا ثيح نم قرفلا نّيب 2 ." تيجنر فلأ كيلعو كتقّلط وأ قلاط تنأ " :هتجوزل جوّزلا لاق لوبقب جوّزلا اهباجأف ،" تيجنر فلأ ّيلع كل وأ ّيلعو ينقّلط " :ةجوّزلا تلاق .لاملا عم قلاّطلا .اعرشو ةغل عْلُخلا فيرعت ركذا 1 .عْلُخلا ةّيعورشم ىلع ةّنّسلاو نآرقلا نم ليلّدلا ركذا 2 ؟عْلُخلا ناكرأ يه ام 3 .عْلُخلا ناكرأ نم نكر ّلك طورش نّيب 4 .ةعفنملاو نيعلاو دقّنلا :ةيلاّتلا عْلُخلا لدب نم ّلكل ادحاو لااثم تاه 5 :ةيتلآا لئاسملا يف ةحيحّصلا ريغ ةبوجلأل )( وأ ةحيحّصلا ةبوجلأل )( ةملاع عض 6 تابيردّتلا أ.هَركمو نونجمو ّيبص نم عْلُخلا حصي ب فلأ ىلع ِكُتعلاخ :لاق نأك هتجوز )هفسب هيلع روجحم( هيفس علاخ اذإ .قلاّطلا حص ،تيجنر فلأب ةجوّزلا تلبقف ،تيجنر ج.لثم رهمب ُعْلُخلا عجري ،ضوعك رمخب هتجوز جوّزلا علاخ ولو د.عيبلاك ةضواعم دقع هّنلأ ؛عْلُخلا يف ليكوّتلا نيجوّزلل زوجي ه.هتجوز عْلُخ يف ىرخأ ةأرملا جوّزلا ليكوت حصي لا . . . . عْلُخلا 103 مويلا ثيدح ؟ٌرْيَخ ِءاَسِّنلا ُّيَأ :ﷺ ِلوُسَرِل َليِق :َلاَق ، َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع اَهِسْفَن يِف ُهُفِلاَخُت َلاَو َرَمَأ اَذِإ ُهُعيِطُتَو َرَظَن اَذِإ ُهُّرُسَت يِتَّلا :َلاَق )ّيئاسّنلا هاور( .ُهَرْكَي اَمِب اَهِلاَمَو ةحلاّصلا ةجوّزلا ةفص :ةّيملاسلإا ةعيرّشلا يف عْلُخلا 1 زئاج مارح هوركم ّبحتسم يف هتجوز لجّرلا علاخُي نأ زوجي 2 ،هيف اهعماج يذّلا رهّطلاو .ةديشر تماد ام ضرملا ةّحّصلا ضيحلا سافّنلا :لثم ادقن نوكي نأ نكمي غْلُخلا لدب 3 نداعملا ،ةّضفلا وأ ،بهّذلا راّدلا وأ ،ةّضفلا وأ ،بهّذلا مهارّدلا وأ ،ةّضفلا وأ ،ةراّيّسلا مهارّدلا وأ ،رلاوّدلا وأ ،بهّذلا جوّزلا يهو ةسمخ عْلُخلا ناكرأ 4 .ةغيّصلاو علتخملاو ضوعلاو ّلحملاو لاملاو ةجوّزلاو ةجوّزلاو ّلحملاو عْلُخلا ظفلو ضوعلاو .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا 103 ماكحلأا نم ةئطاخلا ةباجلإا نّيع 4 دعب حاكّنلا دقع خسف نم ةبترتملا :ةجوّزلاب لوخّدلا رهملا طقسي . أ ةّدعلا ةجوّزلا ىلع بجت . ب ةّدعلا يف ةجوّزلل ةقفن لا . ج ىمسملا رهملا ةجوّزلل . د عْلُخلا نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا ثلاّثلا سرّدلا رشع مّلعّتلا فادهأ :ةّدعلا .ةّدعلا فيرعت ركذ ىلع ليلّدلا ركذ .ةّدعلا ةّيعورشم .اهتّدمو ةّدعلا عاونأ نايب :نيجوّزلا نيب ةكرتشملا لاوملأا فيرعت ركذ .ةكرتشملا لاوملأا لوح ءاهقفلا ءارآ نايب .ةكرتشملا لاوملأا .ناسنلإا قوقح ةنايص 13،3 13،4 13،3،1 13،4،1 13،3،2 13،4،2 13،3،3 :ةناضحلا .ةناضحلا فيرعت ركذ ىلع ليلّدلا ركذ .ةناضحلا ةّيعورشم بيترت نايب .ةناضحلاب نيّقحتسملا .ةناضحلا طورش نايب :ةعجّرلا .ةعجّرلا فيرعت ركذ ىلع ليلّدلا ركذ .ةعجّرلا ةّيعورشم .ةعجّرلا ناكرأ نايب .ةعجّرلا طورش نايب 13،1 13،2 13،1،1 13،2،1 13،1،2 13،2،2 13،1،3 13،2،3 13،1،4 13،2،4 13،5 13 104104104104104 105 ُهَل يِنْطَب َناَك اَذَه يِنْبا َّنِإ ، َلوُسَر اَي :ْتَلاَق ًةَأَرْما َّنَأ ، وٍرْمَع ِنْب ِدْبَع ْنَع َلاَقَف .يِّنِم ُهَعِزَتْنَي ْنَأ َداَرَأَو يِنَقَّلَط ُهاَبَأ َّنِإَو ،ءاَوِح ُهَل يِرْجِحَو ًءاَقِس ُهَل يِيْدَثَو ءاَعو )دواد وبأ هاور( .يِحِكْنَت ْمَل اَم ِهِب ُّقَحَأ ِتْنَأ :ﷺ ُلوُسَر اَهَل .ةناضحلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ .ةيبرّتلاو ةياعّرلا هتيبرتو هرومأب ّلقتسي لا نم ظفح يه .هحلصي امب ةغل اعرش ةّنّسلا عامجلإا ةليبّنلا ةميقلا نيرخلآا مارتحا ةمزلام .ةناضحلا يف ةناضحلا ةناضحلا فيرعت 13،1،1 ةناضحلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 13،1،2 13،1 105مّلعّتلا رايعم3،4،1،2 / 3،4،1،1 /3،4،1 نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 106 ةناضحلاب نيّقحتسملا بيترت 13،1،3 تامولعملاةّمهملا ةياعّرلا ءابعأ ىلع اهربصو ،اهتقفش رفوتل وه بلأا ىلع ةناضحلا يف ّملأا ميدقت بابسأ نم هيلإ نوجاتحي ام لذب ىلع ردقأو ،مهتياعرو ،لافطلأا ةناضحب نيلأ اهّنلأو .ةيبرّتلاو .نانحلاو ةفطاعلا ؟ةناضلحاب ّقحلأا وه نم .زييمّتلا ّنس نود دلاولأا ةناضحب بلأا نم ّقحأ ّملأا مّلعّتلا رايعم3،4،1،3 نيّقحتسملا بيترت ةناضحلاب لفّطلا ّمأ 1 4 ةلاخلا ةّمعلا 9 8 7 6 5 3 2 ّملأا نم تخلأا ّمأ ّمأ مث ّملأا ّمأ ّملأا بلأا ّمث بلأا ّمأ بلأا بأ ّمأ ةقيقّشلا تخلأا بلأا نم تخلأا نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 107 ةبلّطلا نم مّلعملا بلطي لوح ةرصاعم ةّيضق ةشقانم اهميدقت ّمث ةناضحلا .لصفلا مامأ مّلعملا داشرإ مقّرلا طرّشلاحيضوّتلا 1لقعلاو غولبلا.ةنونجم وأ نونجمل لاو ريغصل ةناضح لا 2ملاسلإا.رفاكلل ةناضح لا 3ةناملأاو ةّفعلا.اقساف نضاحلا نوكي لا نأ 4ةماقلإا.لفّطلا دلب يف ميقملا 5ّيبنجأ جوز نم ولخلا.ةناضحلا يف اهّقح طقس ّملأا تجّوزت اذإ 6 ةمئاّدلا ضارملأا نم ولخلا ةرّثؤملا تاداعلاو تناك وأ جلافلاو لّسلاك :لاضع ضرم نم ّملأا ولخ .ءامص وأ ءايمع تامولعملاةّمهملا هذه نم طرش َدِقُف اذإ اهانركذ يتّلا ةّتّسلا طورّشلا طقس ،ةناضحلا قاقحتسلا اذه لقتناو ،ةناضحلا ّقح نم ،اهيلي نم ىلإ ّقحلا ،ةلاخ ّمث ،تخأ ّمث ،ةّدج .اّرج ملهو ةناضحلا طورش 13،1،4 مّلعّتلا رايعم3،4،1،4 نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 108 تاملكلا يناعم يأ ،قِّلَطُمـلا وه :عِجَترُملا • .هليكو وأ اقباس جوّزلا نم ةعجّرلا ظفل وه :ةغيّصلا • .هليكو وأ جوّزلا لبق .ةعِجترملا ةجوّزلا وه :ّلحملا • ةعجّرلا ناكرأ عِجَترُمـلاةغيّصلا ّلحملا ىلإ انّسحي نأ نيجوّزلا ىلع نأو .نيرخلآا ىلإ امهضعب تابجاولا ءادأ يف اصّلخي .قارفلا دعب ةليبّنلا ةميقلا ﴾ ﴿:ىلاعت لاق .ةعجّرلا :ّدرلاب دارملا ،)228 :2 ةرقبلا ةروس( .ةعجّرلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ .عوجّرلا نم ةّرملا وه .صوصخم هجو ىلع ةّدعلا يف نئاب ريغ قلاط نم حاكّنلا ىلإ ةأرملا ّدر ةغل اعرش باتكلا ةّنّسلا عامجلإا )دواد وبأ هاور( .اهعجار ّمث ، ًةصفح َقَّلَط ﷺ لوسر ّنأ : رمع نع ةعجّرلا ةعجّرلا فيرعت 13،2،1 ةعجّرلا ناكرأ 13،2،2 ةعجّرلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 13،2،2 13،2 مّلعّتلا رايعم3،4،2،3 / 3،4،2،2 /3،4،2،1 /3،4،2 نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 109 نوكي نأ .اهب لاوخدم .ةّدعلا ءاقب.ّلحلل ةلباق .ةنّيعمـلا ببس قّقحتي نأ .قلاّطلا وهو ،ةعجّرلا ّلحملا طورش ةغيّصلا طورش لقعلا ملاسلإا غولبلا عِجَترُملا طورش راتخملا ةعجّرلا طورش 13،2،4 اظفل ةغيّصلا نوكت نأ ِكُتددر :لاثم ،احيرص ،ِكُتعجترا ،ِكُتعَجَرو ،َّيلإ ،ةعجارُم ِتنأ ،ِكُتعَجرأ ،يتجوز ُتعجر .ةنلاف ُتعجر نوكت نأ ،ةّيّنلا عم ةيانك ةغيّصلا وأ ،ِكتجَّوزَت :لاثم ،ميرحّتلا ُتعفر وأ ،كُتحكن ةباتكلاو .ِكُتعَجَر ترَتخا .ةيانك ربتعي اضيأ ةعجّرلا ةغيص ّحصت نسحأ ءاوس ،ةّيمجعلاب .لا مأ ةّيبرعلا 109مّلعّتلا رايعم3،4،2،4 ُ ِ نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 110 ﴿:ىلاعت لاق )4 :65 قلاّطلا ةروس( ﴾ .ءاصحلإا ادّكأت وأ ،جوز ىلع اعّجفت وأ ،ّلجو ّزع ادّبعت ةأرملا اهصّبرتت ةنّيعم ةّدمل مسا .محّرلا ةءارب نم ةغل اعرش باتكلا صلاخلإاو ناسحلإاب ةماقتسلاا .ةّيجوّزلا ةايحلا يف ةليبّنلا ةميقلاةّدعلا ةّدعلا فيرعت 13،3،1 ،لايلب اهِجوز ِةافو دعب ْتسِفن َةيملسلأا َةعيبُس َّنأ : ةمرخم نب روسملا نع )ّيراخبلا هاور( .ْتحكُنف ،اهل نذأف ،َحِكنت نأ هْتنذأتساف ﷺ َّيبّنلا ِتءاجف .تدلو :تسفن ةملك دارتو .ةّدعلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ ةّنّسلا عامجلإا 13،3 ةّدعلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 13،3،2 اهتّدمو ةّدعلا عاونأ 13،3،3 اهتّدمو ةّدعلا عاونأ بجت يتّلا يهو :ةافولا ةّدع .اهجوز اهنع تام نم ىلع ةأرملا ىلع بجت يتّلا يهو :قارفلا ةّدع ،قلاط وأ خسفب ،اهجوز تقراف يتّلا .اهئطو دعب 110مّلعّتلا رايعم3،4،3،3 / 3،4،3،2 /3،4،3،1 /3،4،3 نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 111 مقّرلاةأرملا لاوحأةّدعلا 1لماحلالمحلا عضوب 2لماحلا ريغماّيأ 10 و رهشأ 4 3 اهب لوخدم ريغماّيأ 10 و رهشأ 4 مقّرلاةأرملا لاوحأةّدعلا 1ضيحلا تاذراهطأ 3 2ةسيلآارهشأ 3 3لماحلالمحلا عضوب 4 اهب لوخدم ريغاهل ةّدع لا تامولعملاةّمهملا لاف ،اهب لوخّدلا لبق قلاط وأ خسفب اهجوز اهقراف يتّلا ةأرملا ىنعي :اهب لوخّدلا لبق ةقّلطملا ﴿:ىلاعت لوق كلذ ليلدو .ةّدع ّيأب مزتلت نأ اهيلع بجي )49 :33 بازحلأا ةروس( ةافولا ةّدع قارفلا ةّدع مّلعّتلا رايعم3،4،3،3 ﴾ نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 112 ءانثأ اعم ةجوّزلاو جوّزلا اهعمجو اهبستكا يتّلا ةورّثلا وأ لاوملأا .ةّيجوّزلا ةقلاعلا لاوحلأا نوناقلا يف نيجوّزلا نيب ةكرتشملا لاوملأا قيبطت ةّيصخّشلا لاوحلأا نوناقلا رّرق دق :ةّيزيلاملا تايلاولاب ةّيصخّشلا عرف )2004( هباس ةيلاوو 122 عرف )2003( روغلاس ةيلاوب نأ نيجوّزلا نيب قلاّطلا عقو 133 ،122 عرف )2004( جنانب 122 ةكرتشملاو ةبستكملا لاوملأا ديدحتو مييقت يف ّقح ةمكحملل يف كلذكو .ةكراشملاو بسكلا ةّيعون بسح ىلع نيجوّزلا نيب .ىرخلأا تايلاولا نيجوّزلا نيب ةكرتشملا لاوملأا 13،4 ةملسملا ةرسلأا نوناق ّصن يف درو امك ةّيلاردفلا ةيلاوب لاوملأا :هّصن ام )1(2 ةداملا لاوملأا هب دصقي ةكرتشملا جوّزلا دهج نم بسكُت يتّلا ةقلاعلا ةرتف ءانثأ اعم ةجوّزلاو طورّشلا بسح ةّيجوّزلا .ّيعرّشلا مكحلا يف ةرّرقملا ليلدب ءاملعلا ّلدتسا دقو :نآرقلا )32 : 4 ءاسّنلا ةروس( ةّيفاضلإا تامولعملانيجوّزلا نيب ةكرتشملا لاوملأا فيرعت 13،4،1 ةكرتشملا لاوملأا لوح ءاهقفلا ءارآ 13،4،2 .نيجوّزلا نيب ةقرافملا دعب دلاولأا قوقحب ملاسلإا ّمتها 1 .دلاولأا ةحلصم ىلع ظافحلا وه كلذ يف ببّسلاو يف ابغرو امهدحا ةهج نم ريصقّتلاب ناجوّزلا هرتعا اذإ 2 .اهجارتي نأ امهلف ،عوجّرلا .هنم ةبِّترتملا راثلآاو ةملاس ىلع ظافتحلال ةّدعلا عرش 3 ظافحلل قارفلا دعب نيجوّزلا نيب ةكرتشملا لاوملأا ميسقت 4 .امهنيب ةبستكملا لاوملأا يف نيجوّزلا قوقح ىلع .ةّيجوّزلا ةايحلا ءانثأ امهدوهجل ريدقّتلاو ناسنلإا قوقح ةنايص 13،5 ﴾ ﴾ مّلعّتلا رايعم3،4،5 / 3،4،4،2 /3،4،4،1 /3،4،4 نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 113 ّيدرف لمع .)228 :2 ةرقبلا ةروس( ﴾ ﴿:ىلاعت لاق 1 ؟ةيلآا هذه يف ّدرلاب دارملا امو ؟ةّيجوّزلا ةايحلاب ةيلآا هذه ةقلاع ام ؟ضيحلا تاوذ نم يهو ،لماح ريغ ةأرملل ةّدعلا مكح نّيب ؟قارفلا ةّدعو ةافولا ةّدع نيب قرفلا ام 2 ّيعامج لمع هذه نم دوصقملا حرشا ."ةرّثؤملا تاداعلاو ةمئاّدلا ضارملأا نم ولخلا" ،ةناضحلا طورش نم 1 .مكتاعومجم عم ةرابعلا تاعومجملا ىلإ ةناضحلاب نيّقحتسملا نم ةعوطقم تاعطق مّلعملا عّزو :عَطِق بيكرت ةبعل 2 .ةروّبّسلا يف اهقِّصلو تاعومجملا اهبّكر ّمث ةطشنلأا :اهتّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ عم اعرشو ةغل ةيلاّتلا روملأا فيرعت ركذا 1 .ملاسلإا يف ةناضحلا طورش حّضو 2 ؟ةيملاسلإا ةعيرّشلا يف ةناضحلاب نيّقحتسملا بيترت ام 3 ؟ةعجّرلا ناكرأ ام 4 .ملاسلإا يف ةعجّرلا طورش حّضو 5 ؟اهتّدمو ةّدعلا عاونأ ام 6 .نيجوزّلا نيب ةكرتشملا لاوملأا لوح ءاهقفلا ءارآ حّضو 7 تابيردّتلا ةناضحلاةعجّرلاةّدِعلانيجوّزلا نيب ةكرتشملا لاوملأا نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 114 .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا ّمأ وه ةناضحلاب نيّقحتسملا بيترت 1 ،بلأا ّمأ ، ،ّملأا ّمأ ،لفّطلا .ةقيقّشلا تخلأا ّدجلا بلأا ّملأا ّمأ ّمأ قيقّشلا خلأا :ادع ام ةناضحلا طورش يلي اميف 2 ةناملأاو ةّفعلا لقعلاو ملاسلإا ةّيبنجأ ةجوز نم ولخلا ةمئاّدلا ضارملأا نم ولخلا ةرّثؤملا تاداعلاو :يه ةافولا ةّدعب دارملا 3 باغ نم ىلع بجت يتّلا ةّدعلا .اهجوز اهنع تام نم ىلع بجت يتّلا ةّدعلا .هتجوز هنع تام نم ىلع بجت يتّلا ةّدعلا .اهجوز اهنع جّوزت نم ىلع بجت يتّلا ةّدعلا .اهريغ اجوز :يهو ةثلاث ةعجّرلا ناكرأ 4 ّلحملاو غولبلاو ةغيّصلا غولبلاو ةغيّصلاو عجَترُملا ملاسلإاو ةغيّصلاو ّلحملا ّلحملاو ةغيّصلاو عِجَترُملا ةناضحلا يف ّقحأ ّملأا اَذَه يِنْبا َّنِإ : َلوُسَر اَي :ْتَلاَق ًةَأَرْما َّنَأ  وٍرْمَع ِنْب ِدْبَع ْنَع يِنَقَّلَط ُهاَبَأ َّنِإَو ،ًءاَوِح ُهَل يِرْجِحَو ًءاَقِس ُهَل يِيْدَثَو ًءاَعِو ُهَل يِنْطَب َناَك ِهِب ُّقَحَأ ِتْنَأ :ﷺ ُلوُسَر اَهَل َلاَقَف .يِّنِم ُهَعِزَتْنَي ْنَأ َداَرَأَو )دواد وبأ هاور( .يِحِكْنَت ْمَل اَم مويلا ثيدح 114 نيجوّزلا لاصفنا نم ةبّترتملا راثٓلاا 115 َةَرْشَع َةَنِماَّثلاَو ُةَئاِمـلا 14 عبارلا سرّدلا رشعتاجوّزلا دُّدعت مّلعّتلا فادهأ .تاجوّزلا دُّدعت فيرعت ركذ ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .تاجوّزلا دُّدعت .تاجوّزلا دُّدعت مكح نايب .تاجوّزلا دُّدعت طورش نايب يف ةلادعلا موهفم نايب .تاجوّزلا دُّدعت .تاجوّزلا دُّدعت ةمكح نايب .ةّيرشبلا قوقحلا ةيامح 14،114،4 14،6 14،214،5 14،7 14،3 115 116 ﴿:ىلاعت لاق .عونّتلاو ةرثكلا ديزي لا نأو ،ةدحاو ةأرما نم رثكأب جّوزّتلا وه .دحاو تقو يف ةعبرأ نع تاجوّزلا دُّدعت فيرعت تاجوّزلا دُّدعت ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ةغل باتكلا عامجلإا اعرش 14،1 ةليبّنلا ةميقلا ةحلصمب ملاسلإا مامتها .عمتجملا تاجوّزلا دُّدعت مكح14،3 تاجوّزلا دُّدعت طورش مقّرلاطرّشلانايبلا 1 عمجلا ديزي ّلاأ ةوسن عبرأ نع ﴿:ىلاعت هلوق ليلّدلا )3 :4 ءاسّنلا ةروس( ﴾ 2 نيب لدعلا تاجوّزلا كلذ وحنو تيبملاو ةوسكلاو ةقفّنلا يف تاجوّزلا نيب ةيوسّتلا وهو ﴾ ﴿ :ىلاعت هلوق ليلّدلا )3 :4 ءاسّنلا ةروس( 14،2 14،4 .زئاج تاجوّزلا دّدعت .تاجوّزلا دُّدعت ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ )3 :4 ءاسّنلا ةروس( ﴾ مّلعّتلا رايعم3،5،4 / 3،5،3 /3،5،2 /3،5،1 تاجوّزلا دُّدعت 117 مقّرلاطرّشلانايبلا 3 ةأرملا نيب عمجي ّلاأ اهتلاخو اهتّمعو َنْيَب َلاَو ،اَهِتَّمَعو ةأْرملا َنْيَب ُعَمْجُي َلا :ﷺّيبّنلا لوق ليلدّلا )ّيراخبلا هاور( .اَهِتَلاَخَو ةأْرملا 4ةقفّنلا ىلع ةردقلا.هتاجوز نيب ةقفّنلا ىلع جوّزلا ةردق تيبملاو ناكسلإاو قافنلإا يف ةاواسملا يه ةلادعلا نوكي امم ةجوّزلا تابجاوب مايقلاو ،ةرشاعملا نسحو :ﷺ ّيبّنلا ثيدحلا ىف ركذ امك ،ةعاطتساو ةرودقم يف َلامف ِناتأرما هل ْتناك نم :ﷺِّيِبَّنلا ْنَع  َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع )دواد وبأ هاور( .ٌلئام ُهّقشو ِةمايقلا َموي َءاج امِهادحإ ىلإ تاجوّزلا دُّدعت يف ةلادعلا موهفم ةليبّنلا ةميقلا .ةدابعلا يف ةعاّطلا ةمزلام 14،5 دُّدعّتلاو جاوّزلا تاءارجإ روغلاس ةيلاو يف تاجوّزلا .ةّيلاردفلا ةيلاولاو ةّيفاضلإا تامولعملا مّلعّتلا رايعم3،5،5 تاجوّزلا دُّدعت 118 تاجوّزلا دُّدعت ةمكح تامولعملاةّمهملا دُّدعّتلا ملاسلإا حبي مل ةءاسلإ وأ نيرخلآا حيرجتل امّنإو .ةجوّزلا عم لكاوّتلا حلاصم ةياعرل دُّدعّتلا عرش عمتجملا ةيوقتو دارفلأا .ةروص نسحأ ىلع 14،6 ةجوز هّفعت لا يذّلا لجّرلا ةيامح .انّزلاو تامّرحملا يف عوقولا نم ةدحاو1 .جاوّزلاب اهتماركو ةأرملا قوقح نامض2 .ةبارقلاو ةرهاصملاو محّرلا ةلص ةيوقت3 مّلعّتلا رايعم3،5،6118 تاجوّزلا دُّدعت 119 ةّيرشبلا قوقحلا ةيامح .لبقتسملا يف لجّرلا ملظ نم ةأرملا ّنئمطت ىّتح ّيعرّشلا جاوّزلاب ةأرملل ملاسلإا ةيامح 1 .ةّيجوّزلا ةايحلا ةداعس قيقحت يف زمر تاجوّزلا نيب لدعلا 2 .نيجوّزلا نيب قوقحلا ةيامح ضرفب ةنّيعم طورش هل تاجوّزلا دُّدعت 3 14،7 .i-think ةطيرخ يف اهلعجاو تاجوّزلا دُّدعت مكح نع مكتاعومجم عم شقان 1 ِةمايقلا َموي َءاج امِهادحإ ىلإ َلامف ِناتأرما هل ْتناك نم :ﷺِّيِبَّنلا ْنَع  َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع 2 .لصفلا مامأ اهضرع ّمث ةبلّطلا نم تاعومجم يف شقان ،)دواد وبأ هاور( .ٌلئام ُهّقشو عمجلا مرحي نم نيب عمجلا نوكي ّلاأ" تاجوّزلا دُّدعت طورش نع كتعومجم يف شقان 3 ؟كلذ يف ببّسلا ام ."ّنهنيب ةطشنلأا تابيردّتلا ؟تاجوّزلا دُّدعتب دارملا ام 1 .تاجوّزلا دُّدعت ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذا 2 ؟ملاسلإا يف تاجوّزلا دُّدعت مكح ام 3 .تاجوّزلا دُّدعت طورش نّيب 4 ؟تاجوّزلا دُّدعت يف ةلادعلا موهفم وه ام 5 .تاجوّزلا دُّدعت ةمكح نم اثلاث حرشا 6 ّيعامج لمع مّلعّتلا رايعم3،5،7 تاجوّزلا دُّدعت 120 نم :ﷺِّيِبَّنلا ْنَع  َةَرْيَرُه يِبَأ ْنَع 1 َءاج امِهادحإ ىلإ َلامف ِناتأرما هل ْتناك )دواد وبأ هاور( .ٌلئام ُهّقشو ِةمايقلا َموي :ىلع ليلد ثيدحلا اذه ةناملأاو ةّفعلا .دُّدعتلا يف بجاو ةّبحملا يف لدعلا فّلكم ريغ ةّبحملا يف لدعلا .دُّدعّتلا يف ةقفّنلا يف تاجوّزلا نيب ةيوسّتلا .ةّيّداملا روملأاو ةوسكلاو :وه ةغل دُّدعّتلا 2 راثكلإا عّونّتلا جّوزّتلا رايتخلاا ةأْرملا َنْيَب ُعَمْجُي َلا ﷺ ّيبّنلا لوق 3 .اَهِتَلاَخَو ةأْرملا َنْيَب َلاَو ،اَهِتَّمَعو )ّيراــخبلا هاور( :نع ثّدحتي ثيدحلا اذه تاجوّزلا دُّدعت ةمكح تاجوّزلا دُّدعت ناكرأ تاجوّزلا دُّدعت طورش تاجوّزلا دُّدعت تابجاو .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا ةدابعلا يف وُلُغلا نع يهّنلا ِّيِبَّنلا َجاَوْزَأ اوُلَأَس ﷺ ِّيِبَّنلا ِباَحْصَأ ْنِم اًرَفَن َّنَأ : ٌسَنَأ ْنَع َلاَقَو ،َءاَسِّنلا ُجَّوَزَتَأ َلا :ْمُهُضْعَب َلاَقَف ؟ِّرِّسلا يِف ِهِلَمَع ْنَع ﷺ َدِمَحَف ،ٍشاَرِف ىَلَع ُماَنَأ َلا :ْمُهُضْعَب َلاَقَو ،َمْحَّللا ُلُكآ َلا :ْمُهُضْعَب يِّلَصُأ يِّنِكَل ؟اَذَكَو اَذَك اوُلاَق ماَوْقَأ ُلاَب اَم :َلاَقَف .ِهْيَلَع ىَنْثَأَو يِتَّنُس ْنَع َبِغَر ْنَمَف ،َءاَسِّنلا ُجَّوَزَتَأَو ،ُرِطْفُأَو ُموُصَأَو ،ُماَنَأَو )ملسم هاور( .يِّنِم َسْيَلَف مويلا ثيدح 120 ٍ تاجوّزلا دُّدعت تلاماعملا هقف تاضواعملا دوقع تاعّربّتلا دوقع 121 تاضواعملا دوقع سماخلا سرّدلا رشع مّلعّتلا فادهأ15 :ةراجلإا .ةراجلإا فيرعت ركذ ىلع ليلّدلا ركذ .ةراجلإا ةّيعورشم .ةراجلإا مكح نايب .ةراجلإا ناكرأ نايب .ةراجلإا طورش نايب ةراجلإا ةمزلام .ةعورشم ةقيرطب 15،2 15،2،1 15،2،2 15،2،3 15،2،4 15،2،5 15،2،6 :عيبلا .عيبلا فيرعت ركذ .عيبلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ .عيبلا مكح نايب .عيبلا ناكرأ نايب .عيبلا ةّحص طورش نايب .ةعورشم ةقيرطب عيبلا ةمزلام 15،1،1 15،1،2 15،1،3 15،1،4 15،1،5 15،1،6 15،1 122 123 .هريغ وأ ناك لاام ،ءيشب ءيش ةلباقم ،ةضواعملا دقعب نيعلا يف كلملا لقن وه وأ ،صوصخم هجو ىلع لامب لام ةلباقم .صوصخم هجو ىلع ضوعب كيلمت وأ ةغل اعرش ُلَمَع :َلاَق ؟ُلَضْفَأ ْوَأ ُبَيْطَأ ِبْسَكْلا ُّيَأ ﷺ ُلوُسَر َلِئُس :َلاَق  َةَدْرُب يِبَأ ْنَع )مكاحلا هاور( .ٍروُرْبَم ٍعْيَب ُّلُكَو ،ِهِدَيِب ِلُجَّرلا .عيبلا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ باتكلا عامجلإا )275 :2 ةرقبلا ةروس( ﴾ ﴿:ىلاعت لاق ةّنّسلا ةليبّنلا ةميقلا لاوملأا بسك .ةعورشم ةقيرطب عيبلا .زئاجو حابم لصلأا يف عيبلا عيبلا فيرعت 15،1،1 عيبلا مكح 15،1،3 عيبلا ناكرأ 15،1،4 عيبلا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 15،1،2 :نادقاعلا .يرتشملاو عئابلا :هيلع دوقعملا .نمّثلاو عيبملا :ةغيّصلا .لوبقلاو باجيلإا عيبلا ناكرأ 15،1 123مّلعّتلا رايعم4،1،1،4 / 4،1،1،3 /4،1،1،2 /4،1،1،1 /4،1،1 تاضواعملا دوقع 124 نيدقاعلا طورش أدشّرلا.لاقاع اغلاب يأ ،اديشر امهنم ّلك نوكي نأ باضّرلا.ّقح ريغب يرتشملاو عئابلا ىلع هاركلإا مدع جدّدعّتلا .يرتشمو عئاب دجوي نأب ،دقعلا يفرط دّدعت درصبلا.يرتشملاو عئابلا نم ّلك يف رصبلا طرتشي ةغيّصلا طورش أ سلجم داحّتا دقعلا فرعلا بسح رعشي امب ،لوبقلاو باجيلإا نيب لصفلا لّوطي لا نأ .لوبقلا نع ضارتعلإاب ب لوبقلا ةقفاوم باجيلإل عوّنلاو سنجلاك ىنعملا يف هبناوج ّلك يف باجيلإل لوبقلا قفاوي نأ .لجلأاو لولحلاو ددعلاو ةفّصلاو جزيجنّتلا .دقعلا هيضتقي لا طرش ىلع ةقّلعم ريغ يأ ،ةزجنم نوكت نأ دديبأّتلا.نّيعم تقوب ةدّيقم ريغ يأ ،ةدّبؤم نوكت نأ ةليبّنلا ةميقلا عم ةلماعملا نسح ةلماعملا ةمزلامو نيرخلآا .ةعورشم ةقيرطب عيبلا ةحص طورش 15،1،5 124مّلعّتلا رايعم4،1،1،5 تاضواعملا دوقع 125 هيلع دوقعملا طورش أدوجولا.مودعملا عيب زوجي لا بمّوقّتلا.رمخلاو ريزنخلاو سجّنلا عيب حصي لاف ،اعرش امّوقتُم لاام نوكي نأ جعافتنلاا.تارشحلا لثم عيبلا حصي لاف ،افرعو اعرش هب اعفتنم نوكي نأ دميلسّتلا ناكمإ.هميلست ىلع ارودقم نوكي نأ ھةيلاولا وأ كلملا.هل دقعلا عقي نمل اكولمم نوكي نأ زملعلا.نيدقاعتملل امولعم نوكي نأ .حيحص نزوب تاعيبملا نزو 1 .ساّنلا نيب تاجاحلا ّدس يف نواعّتلا 2 ةعورشم ةقيرطب عيبلا ةمزلام 15،1،6 مّلعّتلا رايعم4،1،1،6 /4،1،1،5 تاضواعملا دوقع 126 .ريجلأا ءارِك .ضوعب ةعفنم كيلمت ديفي دقع ةغل اعرش ةراجلإا ةليبّنلا ةميقلا بّيّطلا للاحلا يف لذبلا .ّرضملا مارحلا نع داعتبلااو ةراجلإا فيرعت 15،2،1 ةراجلإا مكح 15،2،3 عامجلإا )6:65 قلاطلا ةروس( ﴾﴿:ىلاعت لاق باتكلا اًريجأ َرجأتسا نَم :لاق ﷺ لوسر ّنأ  يردخلا ديعس وبأ نع )ّيقهيبلا هاور( .ُهَرجأ ُهمِلعُيلف )ّيراخبلا هاور( .هَرجأ َماَّجحلا ىَطعأو مَجَتحا ﷺ ّيبّنلا ّنأ  ساّبع نبا نع .ةراجلإا ةّيعورشم ىلع ءاملعلا عمجأ ةّنّسلا ةراجلإا ةيعورشم ىلع ليلّدلا 15،2،2 .حابم ةراجلإا ةراجلإا ناكرأ 15،2،4 تاملكلا يناعم ضوعلاو لذبلا يه :ةرجُلأا .ةراجلإا دقع يف :نادقاعلا .رجأتسملاو رّجؤملا :ةعفنملا ةردقلاو ةمولعملاو مّوقّتلا لوصحو ميلسّتلا ىلع مدعو رجأتسملل ةعفنملا .نيعلا ءافيتسا :ةغيّصلا .لوبقلاو باجيلإا :ةرجلأا ةيلاولاو مّوقّتلا ةمولعملا ميلسّتلا ىلع ةردقلا ةراجلإا ناكرأ 15،2 126مّلعّتلا رايعم4،1،2،4 / 4،1،2،3 /4،1،2،2 /4،1،2،1 /4،1،2 تاضواعملا دوقع 127 ةراجلإا طورش 15،2،5 ةرجلأا طورش أمّوقّتلا .امّوقتم لاام ةرجلأا نوكت نأ بةيلاولا .ةلاكو وأ كلمب اهعفد ىلع ةيلاو دقاعلل نوكي نأ جملعلا.ةمولعم ةرجلأا نوكت نأ د ىلع ةردقلا ميلسّتلا .اهميلست ىلع ةرودقم ةرجلأا نوكت نأ ةغيّصلا طورش لاصّتلاا لاصّتم لوبقلا نوكي نأ لصاف نودب ،باجيلإاب ،توكس نم امهنيب ّيبنجأ ملاك وأ .دقعلا نع ةقفاوملا لوبقلا نوكي نأ يف باجيلإل اقفاوم .ةرجلأاو ةّدملا قيلعّتلا مدع ةغيصب اهقيلعت مدع .طرش ىلع دشّرلا نم ةراجلإا حصت لا وأ نونجم وأ ّيبص .هيلع روجحم كلملا رّجؤملا نوكي نأ .ةعفنملل اكلام اضّرلا ةراجلإا حصت لا .هَركُملا نم نيدقاعلا طورش مّلعّتلا رايعم4،1،2،5 تاضواعملا دوقع 128 ةعفنملا طورش أمّوقّتلا.افرعو اعرش ةربتعم يأ ،ةمّوقتم نوكت نأ ب ىلع ةردقلا ميلسّتلا .رجأتسملل اهميلست ىلع ارداق رّجؤملا نوكي نأ ج ةعفنملا لوصح رجأتسملل .رّجؤملل لا رجأتسملل اهلوصح نوكي نأ د كلاهتسا مدع نيعلا .ةّيكلاهتسا لا ةّيلامعتسا نيعلا ىلع ةراجلإا عقت نأ ھملعلا.اردقو ةفصو انيع نيدقاعلل ةمولعم نوكت نأ .نيعلا كلم ىلع نيزجاعلل ةعفنملا قوقح 1 .اّمات اظفح ةرّجؤملا نيعلا رجأتسملا ظفح 2 ةعورشم ةقيرطب ةراجلإا ةمزلام 15،2،6 مّلعّتلا رايعم4،1،2،6 /4،1،2،5 تاضواعملا دوقع 129 ةطشنلأا ّيدرف لمع .تلاماعملا يف بادلآا نع ةبتكم يف ثحبا 1 .ملاسلإا يف ةراجّتلا عوضوم نع ةّماع ةبطخ بتكا 2 ّيعامج لمع عيب ناجرحم يف كلصف نم بّلاّطلا ةعومجم عم كراش .تابورشملاو تلاوكأملا .هتّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ عم ،اعرشو ةغل عيبلا فّرع 1 .اهتّيعورشم ىلع ليلّدلا ركذ عم ،اعرشو ةغل ةراجلإا فّرع 2 .عيبلا ناكرأ ركذا 3 .ةراجلإا ناكرأ ركذا 4 :ةيتلآا طورش نّيب 5 تابيردّتلا أيرتشملاو عئابلا نم نادقاعلا برجأتسملاو رّجؤملا نم نادقاعلا جعيبلا دقعل ةغيّصلا درّجؤملا عيبملا نم هيلع دوقعملا ھةراجلإا دقع يف ةعفنملا تاضواعملا دوقع 130 :ةيتلآا لئاسملا ماكحأ حّضو 6 ؟كلذ لوقت اذاملو ،عيبلا اذه مكح ام .ملسم ريغ رجات ىلإ فحاصملا ّيلع عابأ ؟اذاملو ،ءارّشلا اذه مكح ام ،تيجنر ةئامب ةكربلا يف ةدوجوملا كامسلأا رمع ىرتشاب مكح ام .راّدلا بحاصل هعفد امم رثكأ نمثل ركب يبأ ىلإ هرّجأ ّمث اراد نامثع رجأتسا ؟اذاملو ؟ةراجلإا هذه ج ؟اذاملو ،ةراجلإا هذه مكح ام .يلع نم اهراعتسا يتّلا ةراّيّسلا ديز رّجأد :ةيتلآا تاحلطصملا يناعم نّيب 7 رّجؤملا ةعفنملاةرجلأاةغيّصلا رجأتسملا :ةيتلآا تاحلاطصملاب تاغارفلا لأما 8 باجيلإانادقاعلالوبقلاعيبملانمّثلا أعيبلا دقع ّلحم بكّلمّتلا ىلع ّلدي يرتشملا نم ردصي ام جضوعب كيلمّتلا ىلع ّلدي عئابلا نم ردصي ام ديرتشملاو عئابلا ھنيعلاب كّلمّتلل لباقملا ضوعلا تاضواعملا دوقع 131 .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا :ّلاإ ،عيبلا ناكرأ يلي ام ّلك 1 ّلحملا ةعفنملا يرتشملاو عئابلا لوبقلاو باجيلإا :لاوحأ ّلك يف عئابلا ىلع طرتشي لا 2 دشّرلا اضّرلا رصبلا ملاسلإا طورش نع ةحيحص طورّشلا هذه ّلك 3 :ّلاإ ،عيبملا دقعلا دنع امودعم نوكي نأ اعرش امّوقتم لاام نوكي نأ هميلست ىلع ارودقم نوكي نأ نيدقاعتملل امولعم نوكي نأ دقع ةغيص طورش نم يلي ام ّلك 4 :ّلاإ عيبلا ديبأّتلا زيجنّتلا دقعلا سلجم داحّتا باجيلإل لوبقلا ةفلاخم ةغيصل حيحّصلا ريغ طرش وه ام 5 ؟ةراجلإا دقع باجيلإاب لاصّتم لوبقلا نوكي نأ باجيلإل اقفاوم لوبقلا نوكي نأ كيلمت ديفي باجيلإا نوكي نأ ضوعب ةعفنم طرش ىلع اقّلعم نوكي نأ مويلا ثيدح ﷺ ُلوُسَر َلِئُس :َلاَق ، َةَدْرُب يِبَأ ْنَع ُّلُكَو ،ِهِدَيِب ِلُجَّرلا ُلَمَع :َلاَق ؟ُلَضْفَأ ْوَأ ُبَيْطَأ ِبْسَكْلا ُّيَأ )مكاحلا هاور( .ٍروُرْبَم ٍعْيَب هديب لجّرلا لمع ام بسكلا لضفأ 131 تاضواعملا دوقع تاعّربّتلا دوقع مّلعّتلا فادهأ سداّسلا سرّدلا رشع :ةبهلا .ةبهلافيرعتركذ ةّيعورشمىلعليلّدلاركذ .ةبهلا .ةبهلامكحنايب .ةبهلاناكرأنايب .ةبهلاطورشنايب :ةقّلعتملالئاسملانايب .ةبهلايفعوجّرلا i  .ةفاضملاةبهلا ii  نيبمارتحلااوةفلُلأاراهظإ .عمتجملادارفأ :ةراعلإا .ةراعلإافيرعتركذ ىلعليلّدلاركذ .ةراعلإاةّيعورشم .ةراعلإامكحنايب .ةراعلإاناكرأنايب .ةراعلإاطورشنايب نيبلفاكّتلاونواعّتلا .عمتجملادارفأ 16،1 16،2 16،1،1 16،2،1 16،1،2 16،2،2 16،1،3 16،2،3 16،1،4 16،2،4 16،1،5 16،1،6 16،1،7 16،2،5 16،2،6 :ةّيصولا .ةّيصولافيرعتركذ ةّيعورشمىلعليلّدلاركذ .ةّيصولا .ةّيصولامكحنايب .ةّيصولاناكرأنايب .ةّيصولاطورشنايب .ةقّلعتملالئاسملانايب .ثلّثلانمرثكأةّيصولا i  .رفاكللةّيصولا ii  لفاكّتلابمامتهلااةمزلام .ّيعامتجلاا :فقولا .فقولافيرعتركذ ةّيعورشمىلعليلّدلاركذ .فقولا .فقولامكحنايب .فقولاناكرأنايب .فقولاطورشنايب يفراثكلإاةمزلام .اتّيمواّيحتابُرُقلا 16،3 16،4 16،3،1 16،4،1 16،3،2 16،4،2 16،3،3 16،4،3 16،3،4 16،4،4 16،3،5 16،3،6 16،3،7 16،4،5 16،4،6 16 132 133 :نادقاعلا .هلبوهوملاوبهاولا :ّلحملا .بوهوملا :ةغيّصلا .لوبقلاوباجيلإا ةبهلا ناكرأ .ةّيطعلا .اعّوطتةايحلالاحيفضوعلابنيعلاكيلمت ةليبّنلا ةميقلا ةدعاسميفةماقتسلاا .لاوحلأاعيمجيفنيرخلآا ةغل اعرش ةبهلا .ةبودنمةبهلا باتكلا﴿:ىلاعتلاق )177:2ةرقبلاةروس(﴾ ٌةَراَجَّنَرِقْحَتَلا،ِتاَمِلْسُملاَءاَسِناَي:لوقيﷺِّيِبَّنلاناك،َةَرْيَرُهيِبَأْنَع اهتراجلةبهلانعةراجعنتمتلا:يأ،)ّيراخبلاهاور(.ٍةاَشَنِسْرِفْوَلَو،اَهِتَراَجِل .لايلقناكولوءيشب .ةبهلاةّيعورشمىلعءاملعلاعمجأ ةّنّسلا عامجلإا ةبهلا فيرعت 16،1،1 ةبهلا مكح 16،1،3 ةبهلا ناكرأ 16،1،4 ةبهلا ةّيعورشم ىلع ليلدلا 16،1،2 16،1 133مّلعّتلارايعم4،2،1،4/4،2،1،3/4،2،1،2/4،2،1،1/4،2،1 تاعّربّتلا دوقع 134 .اغلابلاقاعنوكينأ أ .بوهومللاكلامنوكينأ ب .لاملايففّرصّتلاقّلطمنوكينأ ج بهاولا امكّلمتللاهأهلبوهوملانوكينأ .هلبهو هل بوهوملا نيدقاعلا طورش ةبهلا طورش 16،1،5 بوهوملا طورش ادوجومنوكينأ .ةبهلاتقو امّوقتملاامنوكينأ .هبعافتنلاازوجي.بهاوللاكولممنوكينأ ارودقمنوكينأ .هميلستىلع مّلعّتلارايعم4،2،1،5 تقوباهدييقتمدعباجيلإابلوبقلالاصّتاطرشباهدييقتمدع ةغيّصلا طورش تاعّربّتلا دوقع 135 .ةّيملاسلإاةوخلأاةيوقتوةّبحملاروهظ 1 .ساّنلانيبنواعّتلاومركلابقّلخّتلا 2 ؟ةفاضملا ةبهلا مكح ام ii ةليبّنلا ةميقلا مركلاةفصةمزلام .نيرخلآاىلع ةّيفاضلإا تامولعملا امنععوجّرلابلألزوجي ءاقبطرشب،هدلولهبهو دلولاكلميفبوهوملا نإف،لوصلأارئاسلاذكو وأعيببهكلمنعجرخ .عوجّرلاعنتميففقو ؟ةبهلا يف عوجّرلا مكح ام i :ﷺُّيِبَّنلاَلاَقامبلامعضبقلادعبعوجّرلازوجيلا )ّيراخبلاهاور(.ِهِئْيَقيِفِدِئاَعلاَكِهِتَبِهيِفُدِئاَعلا .ىبقّرلامأىرمعلاتناكءاوسةبهلاتيقوتزوجيلا ةبهلاب ةقّلعتملا لئاسملا 16،1،6 مّلعّتلارايعم4،2،1،7/4،2،1،6 عمتجملا دارفأ نيب مارتحلااو ةفلُلأا راهظإ 16،1،7 تاعّربّتلا دوقع 136 عامجلإا يِبَِلأاًسَرَفﷺُّيِبَّنلاَراَعَتْساَف،ٌعَزَفِةَنيِدَمْلاِبَناَك:َلاَق، ٍكِلاَمَنْبُسَنَأْنَع )ّيراخبلاهاور(.ُهَبِكَرَف،ٌبوُدْنَمُهَلُلاَقُي،َةَحْلَط .ةراعلإاةّيعورشمىلعءاملعلاعمجأ ةّنّسلا باتكلا)7:107نوعاملاةروس(﴾﴿:ىلاعتلاق .ضعبنممهضعبناريجلاهريعتسياموه:نوعاملابدارملا .لدابّتلا .ضوعوألباقملانودنمهنيعءاقبعمهبعافتنلااّلحيامبعافتنلااةحابإديفتدقع ةغل اعرش ةراعلإا ةراعلإا فيرعت 16،2،1 ةراعلإا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 16،2،2 16،2 136مّلعّتلارايعم4،2،2،2/4،2،2،1/4،2،2 تاعّربّتلا دوقع 137 .ةزئاجةراعلإا ىلعةّيلاثملاةراّيّسلا:ةروص .ةراعلإاّلحمينعيراعتسملا :ريِعَتسُملا عفتنييذّلاوه .ةراعتسملانيعلاب :ريعملا حيبييذّلاعّربتملاوه نيعلابعافتنلااهريغل .هتزوحيفيتّلا :ةغيّصلا .لوبقلاوباجيلإا :راعتسملا .ةراعلإاّلحموه ةراعلإاناكرأ ريعملا طورش أعّربّتلا ةّيلهأ.اغلابولاقاعنوكينأ بةعفنملا كلم.اهريعييتّلاةعفنمللاكلامنوكينأ جرايتخلاا.اراتخمنوكينأ ةراعلإا مكح 16،2،3 ةراعلإا ناكرأ 16،2،4 ةراعلإا طورش 16،2،5 مّلعّتلارايعم4،2،2،5/4،2،2،4/4،2،2،3 تاعّربّتلا دوقع 138 ريعتسملا طورش أهيلع عرّبّتلا ةّيلهأ.اغلابلاقاعنوكينأ بنييعّتلا.انّيعمنوكينأ .ريعملاوأكلاملانمنذلإاوه:باجيلإا ،عافتنلاابنذلإاىلعّلديظفلّلكبنوكينأ .كترعأ:هلوقك .ريعتسملانماضّرلاوه :لوبقلا أيفكيو،نيفرّطلادحأنمظفّللانوكينأ .رخلآانملعفلا ب.لوبقلاوباجيلإانيبعباتّتلاطرتشيلا ج.هبنذلإاوأضبقلا ةغيّصلا طورش راعتسملا طورش كلملا ةعفنمنوكتنأ راعتسملا .ريعمللاكلم حابملا عفتنملانوكينأ .اعرشاحابماهب عافتنلاا نكمينيعنوكينأ .اهبعافتنلاا نيعلا ءاقب راعتسملالامنوكينأ عفتني:يأ،اّيلامعتسا .نيعلاءاقبعمهب صقّنلا مدع ةعفنملاسنجنّيعتينأ هبعفتنيامم،اهعونوأ ضرلأاك.ادعاصفنيتهجب .ةعارّزلاوءانبللةحلاّصلا مّلعّتلارايعم4،2،2،5 تاعّربّتلا دوقع 139 .نيرخلآاعمةورّثلاومعّنلاةكراشم 1 .نورخلآاهجاوتيتّلابئاصملاوألكاشملاّلح 2 باتكلا﴿:ىلاعتلاق )11:4ءاسّنلاةروس(﴾ ةليبنلا ةميقلا لامعلأاىلعةماقتسلاا .نيملسملانيبةبّيّطلا ةغل اعرش .لاصيلإاولصولا .توملادعباملفاضمّقحبعّربت ّيوغّللاىنعملانيبةبسانملا يصوملانأيهّيحلاطصلااو امبتوملادعبناكاملصي لصوو،هفّرصتذوفنيفهلبق .هايندريخبهابقعريخ ةّيفاضلإا تامولعملا ةّيصولا عمتجملا دارفأ نيب لفاكّتلاو نواعّتلا 16،2،6 ةّيصولا فيرعت 16،3،1 ةّيصولا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 16،3،2 16،3 مّلعّتلارايعم4،2،3،2/4،2،3،1/4،2،3/4،2،2،6 تاعّربّتلا دوقع 140 .ةبودنمةّيصولا هيفَيِصوينأُديريٌءيشهلٍمِلسمٍءيرماُّقحام:لاقﷺللهالوسرّنأرمعنبانع )ّيراخبلاهاور(.ُهَدنعٌةَبوتكمُهُتَّيصووَّلاإِنيتليلُتيبَي .ةّيصولاةّيعورشمىلعءاملعلاعمجأ ةّنّسلا عامجلإا ةليبّنلا ةميقلا نيبنواعّتلاةمزلام .عمتجملادارفلأا :هل ىَصوملا ةّيصولانمديفتسملا .اهبعفتنيل :يِصوملا باجيلإاهنمردصينم .ةايحلالاحةّيصولاب :هب ىَصوملا .ةّيصولاّلحم :ةغيّصلا .لوبقلاوباجيلإا ةّيصولا ناكرأ ةّيصولا ناكرأ 16،3،4 ةّيصولا طورش 16،3،5 ةّيصولا مكح 16،3،3 يصوملا طورش أغولبلا.ّيبصلانمةّيصولاّحصتلا بلقعلا.نونجملانمةّيصولاّحصتلا جرايتخلاا.هَركُملاةّيصوّحصتلا دكلملا.توملاتقواّماتاكلمهبىصوأاملاكلامنوكينأ ھةّيّرحلا.قيقرنمةّيصوّحصتلا مّلعّتلارايعم4،2،3،5/4،2،3،4/4،2،3،3/4،2،3،2 تاعّربّتلا دوقع 141 نّيعملا هل ىَصوملا أنييعّتلا.هتاذبانّيعمنوكينأ ب ةّيلهأ كّلمّتلا .تّيملةّيصولاّحصتلا جدوجولا.ةّيصولادنعادّوجومنوكينأ د ثراولا ريغو ثراولا نوكينأةّيصولاذافنلطرتشي اذإثراولزوجتو،ثراوريغل .ةثرولارئاساهزاجأ ھ مدع ةيصعملا لهلأوفحصمبرفاكلّحصتلا .حلاسببرحلا نّيعملا ريغ هل ىَصوملا ةيصعمةهجلانوكتلانأ .ةسينكءانبك هل ىَصوملا طورش عفّنلا نوكينأ .هباعفتنم لقّنلا نملقّنلالبقينأ .صخشىلإصخش ريغ ْثُلّثلا نع دئاز نمرثكألانأ .ةكرّتلاثلث هب ىَصوملا طورش ةغيّصلا طورش ىلعّلديامهيفطرتشيف :باجيلإا احيرصنوكينأاّمإ.توملادعبكيلمّتلا .ةّيّنلاعمةيانكوأ ريغلةّيصولاتناكاذإهبطرتشيلاف :لوبقلا .يصوملاتوملبقنوكينأهرّذعتلنّيعم مّلعّتلارايعم4،2،3،5 تاعّربّتلا دوقع 142 صاَقَوْيِبَأْنبدَعَسْنَع يِنَداَعَف،ُتْضِرَم:َلاَق، َلوُسَراَي:ُتْلُقَف،ﷺّيِبَّنلا ىَلَعيِنَّدُرَيَلاْنَأُعْدا َكُعَفْرَيَّلَعَل:َلاَق،يِبِقَع ُديِرُأ:ُتْلُق،اًساَنَكِبُعَفْنَيَو ،ٌةَنْبايِلاَمَّنِإَو،َيِصوُأْنَأ ؟ِفْصِّنلاِبيِصوُأ:ُتْلُق :ُتْلُق،ٌريِثَكُفْصِّنلا:َلاَق ،ُثُلُّثلا:َلاَق؟ِثُلُّثلاَف :َلاَق،ٌريِبَكْوَأٌريِثَكُثُلُّثلاَو َزاَجَو،ِثُلُّثلاِبُساَّنلاىَصْوَأَف )ّيراخبلاهاور(.ْمُهَلَكِلَذ ةّيفاضلإا تامولعملا .مهنوؤشوعمتجملاةحلصمبمامتهلاا 1 .نيجاتحملاونيفعضتسملاةدعاسم 2 ةّيصولاب ةقّلعتملا لئاسملا نايب 16،3،6 ّيعامتجلإا لفاكّتلاب مامتهلاا ةمزلام 16،3،7 ةّيصولامكحام ؟ثلّثلانمرثكأ ؟رفاكللةّيصولامكحام ةّيصولازوجتلا .ثلّثلانمرثكأرفاكلانودّيمّذلارفاكللةّيصولازوجت ملاسلإلاودعريخلأانوكلّيبرحلا .ةيصعملاةهجنمربتعيفنيملسملاو 142مّلعّتلارايعم4،2،3،7/4،2،3،6 تاعّربّتلا دوقع 143 باتكلافقونعتامولعملا :ايزيلاميفةّيدقّنلا ةّيفاضلإا تامولعملا ﴿:ىلاعتلاق ﴾ )92:3نارمعلاةروس( اَذِإ:َلاَقﷺَلوُسَرّنأةريرهيبأنع :ٍةَثَلاَثْنِمَّلاِإُهُلَمَعُهْنَعَعَطَقْناُناَسْنِْلإاَتاَم ٍحِلاَصٍدَلَوْوَأ،ِهِبُعَفَتْنُيٍمْلِعْوَأ،ٍةَيِراَجٍةَقَدَص ،)ملسمهاور(.ُهَلوُعْدَي فقولااهنم،ةريثكءايشألمشتةيراجلاةقدّصلاو .هبحاصةافودعبرجلأامئادهّنلأ .فقولاةّيعورشمىلعءاملعلاعمجأ ةّنّسلا عامجلإا ةليبّنلا ةميقلا نمراثكلإاةمزلام ناكءاوستابُرُقلا .تاوملأاوأءايحلأل ةغل اعرش .سبحلا عطقبهنيعءاقبعمهبعافتنلاانكميلامسبح .دوجومحابمفرصمىلعهتبقريففّرصّتلا فقولا16،4 فقولا فيرعت 16،4،1 فقولا ةّيعورشم ىلع ليلّدلا 16،4،2 143مّلعّتلارايعم4،2،4،2/4،2،4،1/4،2،4 تاعّربّتلا دوقع 144 .اعرشهيفبغررمأوبودنمفقولا :فوقوملا وهو،لاملاوه .فقولاّلحم :فقاولا سبحديرييذّلاوه هتعفنمليبستو،لاملا .ىلاعتليبسيف :هيلع فوقوملا ديفتسملاوعفتنملاوه .فقولانم نّيعملانّيعملاريغ فقولا ناكرأ فقاولا طورش أفيلكّتلا.اغلابلاقاعنوكينأ برايتخلاا.هَركملافقوحصيلا جنيعلا كلم.اهفقييتّلانيعللاكلامنوكينأ دعّربّتلا ةّيلهأ.سلفملاوهيفّسلاكهيلعاروجحمنوكيلانأ فقولا مكح 16،4،3 فقولا ناكرأ 16،4،4 فقولا طورش 16،4،5 مّلعّتلارايعم4،2،4،5/4،2،4،4/4،2،4،3 :ةغيّصلا باجيلإايه .لوبقلاو تاعّربّتلا دوقع 145 تامولعملاةّمهملا ىلع2007ليربأ12يفايزيلامبةّيملاسلإانوؤشللّينطولاسلجملابىواتفلاةنجلترّرق .افقونوكتنأزوجتةّيدقّنلاةقرولاّنأ .ةيصعملاريغةهجلنوكينأ هيلع فوقوملا طورش .لاحلاعقاويفادّوجومنوكينأ أ .امولعمنوكينأ ب لاحيفكّلمّتللانكممنوكينأ ج .هيلعفقولا ،همسابدرفملا:نّيعملا .مهفصوبوأ،مهئامسأبعمجلاوأ ،ةهجلافقوىّمسي:نّيعملا ريغ .ملعلابّلاطودجاسملاك ةنّيعملا نيعلا حابملا ةعفنملانوكتنأ .اعرشةحابمهنم حابملا ةعفنملانوكتنأ .اعرشةحابمهنم عفّنلاو ةدئافلا ةدوصقمةدئافهلنوكينأ ةحلاّصلاضرلأاكساّنلل ةعفنمهلنوكينأوأ.ةعارّزلل .نكّسللراّدلاكةّوجرم لقّنلل لباقلا كلملا اكولممنوكينأ .لقّنلللاباقفقاولل عافتنلاا ماود ّرمتسماديفمنوكينأ وأ،ضرلأاكدبلألعّفنلا ةراّيّسلاكاّيبسن فوقوملا طورش مّلعّتلارايعم4،2،4،5 تاعّربّتلا دوقع 146 .ةسردمللفقولاءاشنإعورشمنعةشقانملةسردملاةرادإبّلاّطلالباقي 1 .فقولااهّدسينأنكمييتّلاةسردملاتاجاحبّلاّطلابتكي 2 ملاعلإاقرطبسحةديدعتانلاعإءاشنإليهستلمهنيبتاعومجمةّدعبّلاّطلانّوكي 3 :ةيتلآاكةفلتخملا ةطشنلأا ةغيّصلا طورش ظفّللا وأةحارصنوكينأ .ةّيّنلاعمةيانك مازللإا نوكيلانأ .رايخلاباطرتشم فّرصملا نايب يذّلافقولاليبسوه نموأ،هيففّرصيس .هبعفتني زيجنّتلا .ازجنمنوكينأ ديبأّتلا نوكينأ .ادّبؤمفقولا كوبسيفلاةحفص تاتفّلالا تينرتنلإاةكبش ءاوّللا مارغتسنلاا ملاعلاا مّلعّتلارايعم4،2،4،6/4،2،4،5 ٕ .هحلاصإوعمتجملاةدعاسميفسوفّنلاةبغر 1 .ىلاعتمعنىلعركّشلاوةرخلآابرُّكذّتلا 2 اتّيمو اّيح تابُرُقلا يف راثكلإا ةمزلام 16،4،6 تاعّربّتلا دوقع 147 .اعرشوةغلةيتلآاتاملكلافّرع 1 :ةيتلآاتاحلطصملاطورشحرشا 2 :ةيتلآالئاسملايفماكحلأانّيب 3  هلبوهوملا هبىَصوملا بهاولا هلىَصوملا ريعملا فقاولا ريعتسملا فوقوملا يِصوملا هيلعفوقوملا ةبهلاةراعلإاةّيصولافقولا أ؟ةبهلاهذهمكحام.هتايحرمعلهرادسيردإرمعأ ؟اذاملو ب.رخآلجرنمةراعتسمةراّيسيلعنمنامثعراعتسا ؟اذاملو؟ةراعلإاهذهمكحام جدعبدلويسيذّلاهنبلاضرلأانمةعطقديزفقو ؟اذاملو؟فقولااذهمكحام.نيرهش تابيردّتلا تاعّربّتلا دوقع 148 ًةَبْرُكٍنِمْؤُمْنَعَسَّفَنْنَم:ﷺُلوُسَرَلاَق:َلاَقَةَرْيَرُهيِبَأْنَع ىَلَعَرَّسَيْنَمَو،ِةَماَيِقْلاِمْوَيِبَرُكْنِمًةَبْرُكُهْنَعَسَّفَن،اَيْنُّدلاِبَرُكْنِم يِفُهَرَتَس،اًمِلْسُمَرَتَسْنَمَو،ِةَرِخْلآاَواَيْنُّدلايِفِهْيَلَعَرَّسَي،رِسْعُم .ِهيِخَأِنْوَعيِفُدْبَعْلاَناَكاَمِدْبَعْلاِنْوَعيِفَُو،ِةَرِخلآاَواَيْنُّدلا )ملسمهاور( عمهبعافتنلااّلحيامبعافتنلااةحابإ"1 :ــلافيرعتنوكتيه"هنيعءاقب ةبهلا ةراعلإا ةّيصولا فقولا ؟ريعتسملاىنعمام2 ةراعلإاّلحموه لوبقلاوباجيلإا ةراعتسملانيعلابعفتنييذّلاوه هريغلحيبييذّلاعّربتملاوه هتزوحبيتّلانيعلابعافتنلاا :فوقومللةحيحصريغطورشيلياميف3 ةعفنموأانيعنوكينأ عفّنلاّرمتسماديفمنوكينأ هباعفتنمادّوجومةعفنملانوكتنأ فقاوللاكولممنوكينأ لقّنلللاباق دقعيفةغيّصلاطورشيليامّلك4 :ّلاإفقولا ازجنمنوكينأ ادّبؤمفقولانوكينأ رايخلاباطرتشمنوكينأ فّرصملاةهجنمانّيبمنوكينأ هبىَصوملاطورشنمسيليليامّلك5 :ادعامةّيصولايف ةعفنمولامنمهبعافتنلاازاج صخشنملقّنلالبقينأ صخشىلإ عفّنلاّرمتسماديفمنوكينأ ثلّثلانعدئازريغ :نّيعملاهلىَصوملاطورشنمسيل6 نأنود،هتاذبانّيعمنوكينأ هريغبسبتلي هبىَصومللاكلامنوكينأ ةّيصولادنعادّوجومنوكينأ ثراولاريغوثراولانوكينأ مويلا ثيدح ريغلا نوعب نوع بلج .ةحيحّصلا ةباجلإا رتخا 148 ٍ ْ تاعّربّتلا دوقع 149 درس�ملادرس�ملا .ڽنلكب سوتوڤرت ڠي ريفاسم ڠروأسليبّسلا نبا .نءاڬاينرڤ نڠراب ناد سما ،ڠاو يترڤس ةاكز نكانكد هيلوب ڠي اتره لاوملأا .يرتسيا ناد يماوس هيلوا نيراچنڤس اترهةكرتشملا لاوملأا .نرياب واتا نسلاب ڠرابس اڤنت ڠراب وتاوس يرد تعفنم ليبمڠم قح واتا نمجنيڤةّيراعلا وأ ةراعلإا .اجرك وتاوس نوڤوهام نڠراب نءاويس وتاوس ڤداهرت نسلاب واتا هڤواةرجلأا يسڠوكرب ڽڠڬمڤ نكقيلام ڠي تكيرش هاوبسس ملادد لدوم نيسڠوكرڤ هبسين .نءاويميتسيأک 2نيءلا اترس نديۏيد تڤادنم واتا نڠوتنوأکمهسلأا .)يماڬيلوڤ( ڠروا تڤما ڬڠيه يرتسيا ڠروأس يهيبلم ننيوهكرڤتاجوّزلا دّدعت .نهاوب-هاوب يترڤس نمنات دڤرد ليصاحرامّثلا .نلاوج ڠراب ڬرهنمّثلا .ﷺ دمحم يبن هيلوا اوابد ڠي ملاسإ نڠتادك مولبس نامزةّيلهاجلا يداج نيدومك ،هريم انرورب هوبوت اتوڬڠا نكيداجنم ڠي تيكاپڤ تيءاي ،اتسوك .روچنه نيدومك ناد ،2سوتوڤ نيدومك ،متيهماذج ناد لكيزيف کيڤسا يرد ڽقيديدنم ناد يراكيدرب وڤمم قديت ڠي قنا ڬاجنم .زيمم رومع ياڤاچنم ڬڠيهس قلاخاةناضحلا .ةرجه نوهات نءاريك توكيڠم نوهات وتاسلوحلا توكيڠم وتنترت دوصقم نڠد اتره نيتنڬ نڠد يرتسيا يماوس اراتنا نهسيڤرڤ .)قلاط سوبت( علخ واتا قلاط ظفل نڠد يماوسعلخلا .ركذ لكك نومان ركذ وتاب اود دايتءاصخلا هلموجس ريابمم يد ڽاريكس ڽناوت هيلوا نءاكيدرمك نكيجنجد ڠي ابمه .وتنترت ڠاوباقّرلا .هنات ملادد سوبميترت يءومتد ڽاسايب ڠي ةيلیهاج نامز نلڬڠينڤ اترهزاكّرلا .نهوبوتسرڤ نكوكلام تڤاد قديت نكببپم ڠي ڠيڬاد نلوتك نڠد تبموسرت جرفءاقتر 149 150 نڠد ةدع ملاد هيسام سامس يعجر قلاط ڠي ننيوهكرڤ دڤك يرتسيا لاومس ليبمڠم .صوصخ ڠي اراچةعجّرلا نوكور يهونمم ڽاريكس ملاسإ ڠروا هيلوا ريابد بجاو ڠي وتنترت ڠاو هلموجس .ڽطرش نادةاكّزلا انڤمس ڽنڠوڬڠت اترس فلكم ڤايتس ستأك نكبجاود ڠي )ةيندبلا( يريد ةاكز .وتنترت 2طرش توكيڠم ناضمر نلوب ڽريخاربرطفلا ةاكز نڠد ماسرب نءانكرب ليجيس لصا يلاين تڤادنم ڽڠڬمڤ نكقيلام ڠي نڠاوك ليجيس .ڠتام هوڤميت تمت سڤلس نڠوتنوأکتادنّسلا .ننيوهكرڤ نربوبمڤ ڽوكلارب نكببپم ڠي ظفلقلاّطلا ُةَغيِص .دقع وتاوس ملادد )لوبقلا( نءاميرنڤ ناد )باجيلإا( نروانڤ دڤرد يريدرت ڠي دقع ظفلةغيّصلا .حص ڠي ظفل نڠد يرتسيا يماوس اراتنا ننيوهكرڤ نتكيا نربوبمڤقلاّطلا مولبس يرتسيا ناوكڠڤك يلابمك يماوس نكهيلوبمم ڠي ننيوهكرڤ نربوبمڤ .ةدع ڽريخاربّيعجّرلا قلاّطلا مولبس دا ماس يلاك ڬيت قپابس حص ڠي ننيوهكرڤ يرد کيدرم ڠي يرتسيا نكيارچنم مارح .نڠيسارب واتا سوڬيلاكس ڬيت قلاط دا ماس نيملاك نڠوبوه سڤلس واتا نيءلا يكلال نڠد نيوهكرب يرتسيا سكب هلاڬڠيهس لاومس ينيوهڠم يماوس ستأک .حص ڠي اراچ نڠد نئابلا قلاّطلا ىربك ةنونيب لاوسكيس نڠوبوه نكوكلام نكا قديت يد اواهب مان نڠد هڤموسرب ڠي ىماوس .ڽاسام توبپم قديت نڠد واتا نلوب 4 هيبل سام ملاد يرتسيا نڠدءلايلإا .قلاط اراچ يڬس يرد ملاسإ نرجا نڠد سرلاس ڠي قلاطّيّنّسلا قلاّطلا هيسرب سامس واتا ،سافن واتا ضيح سامس يرتسيا نڠد ننيوهكرڤ نتكيا نكسڤلم .نليماحک سوتاتس سلج قديت ناد نهوبوتسرڤ نكوكلام هلت يڤاتتّيعدبلا قلاّطلا ناد هيسرب ڽميحر نكيتسمم ناوڤمرڤ يڬاب )وڬڠونم وتقو( وتنترت هوڤميت .تيروذ دايتةّدعلا .قوچوڤ يتامنينع .يماوس نيتامك ڠي ناوڤمرڤ ستأـك بجاو ڠي ڠنترب هوڤميتةافولا ةّدع واتا خسف اراچس ڽيماوس نڠد هسيڤرب ڠي ناوڤمرڤ ستأـك بجاو ڠي ڠنترب هوڤميت .نهوبوتسرڤ ڽوكلارب سڤلس ،قلاطقارفلا ةّدع 151 .نءاڬاينرڤ نڠرابةراجّتلا ضورع .ةاكز اميرنم ليكاو ياڬابس ساوكرب قهيڤ هيلوا قيتنلاد ڠي ڠروااهيلع نولماعلا .ڽڠتوه ريابمم وڤمم قديت ڠي ڠتوهرب ڠي ڠروانومراغلا واتا نكبيجاوم ڠي بيءاع ناد ببس وتاوسس نارك ننيوهكرڤ دقع نكلطبمم .توبسرت نقدنيت نكسوراهڠمخسفلا .اسود واتا نروتوكك ڠرابس يرد يچوس ڽنيداجك لصا ڠي يسنءام هرطفرطفلا .يڤوكوچنم قديت ڽناولرڤك ناد اتره ڠرابس يءاپوڤمم قديت ڠي ڠرواءارقفلا .ملاسإ ماڬا نكتبترمم اهسوا ڠرابس واتا نلاجد ڠاوجڤ ليبس يف .جرف يقوسامم تڤاد قديت ركذ نكببپم ڠي ڠلوتءانرق .يلب لاوجد ڠي ڠرابعيبملا ڠي ڠروا واتا ملاسإ قوسام وراب ڠي دا ماس ملاسإ نڠد قنيج-قنيجرب ڠي ڠروا .ريفاك هيسام مهبولق ةفّلؤملا .ڽليكو واتا يماوس سكبعِجَترُملا .ڠوتوڤرت ركذبوبجم .قريڤ ناد سما يترڤس يلاينرب ڠي يموب ليصاح يرد اترهنداعملا .ڽناولرڤك يڤوكوچنم قديت يا نومان اتره يءاپوڤمم ڠي ڠروانيكاسملا .غلاب ناد لقاع تيءاي ،ڠتام رومع ياڤمس هلت ڠي اڤايسسفّلكملا .يماوسُقِّلَطُم .نكفقود ڠي ڠرابفوقوملا .نمجنيڤ يربمم ڠي ڠرواريعملا .مجنيمم ڠي ڠرواريعتسملا .مجنيڤد ڠي ڠرابراعتسملا .فقو قح تڤادنم ڠي ڠرواهيلع فوقوملا .ةاكز نكراولكد بجاو ڠي اتره وتاوس وتنترت ردقباصّنلا .هيده واتا نيربمڤةبهلا .يرتسيا لكاب واتا اتيناو ستأـك )ساوكرب ڠي( يلاوقلاّطلا ُةَيَلاِو 152 ةين نڠد وتنترت قهيڤ واتا مومع ةعفنم قوتنوا نكصوصخد ڠي اتره وتاوس .ىلاعتو هناحبس دڤك يريد نكتكدنمفقولا .فقورب ڠي ڠروافقاولا نڠد عجارملاعجارملا .مصاع نع صفح ةياورب ميركلا نآرقلا .ةّيلوّدلا قورّشلا ةبتكم :ةرهاقلا .طيسولا مجعملا .)م2004( .سينأ ،ميهاربإ راد :توريب .جاهنملا حرشب جاتحملا ةفحت .)م2001( .دمحم نب دمحأ ،ىمتيهلا رجح نبا .ةّيملعلا بتكلا بتكلا راد :ةرهاقلا .نآرقلا ماكحلأ عماجلا .)م1964( .دمحأ نب دمحم دبع وبأ ،ّيبطرقلا .ةّيرصملا ةيبرّتلل ةّيبرعلا ةمظنملا : سنوت .ّيساسلأا ّيبرعلا مجعملا .)م1989( نورخلأاو دياعلا دمحأ .مولعلاو ةفاقّثلاو ىلع بيبحلا ةفحت ةاّمسملا بيطخلا ىلع يمريجبلا .)م1996( .دمحم نب ناميلس ،يِمَريَجُبلا .ةّيملعلا بتكلا راد :توريب .بيطخلا حرش .نيعملا حتف ظافلأ ّلح ىلع نيبلاّطلا ةناعإ .)م2001( .اطش دمحم نب نامثع ركب وبأ ،ّيركبلا .ّيبرعلا ثارّتلا ءايحإ راد :توريب .ركفلا راد :توريب .نيبلاّطلا ةناعإ ةيشاح .)م2002( .اطش دمحم نب نامثع ركب يبأ ،ّيركبلا بتكلا راد :ةرهاقلا .جاهنملا حرش ىلإ جاتحملا ةياهن .)م1993( .دمحأ نب دمحم ،يلمّرلا .ةّيملعلا يزغلا مشاقلا نبا حرش ىلع ّيروجابلا ميهاربا ةيشاح .)م2003( ،دمحأ نب ميهاربإ ،يروجيبلا .ةّيملعلا بتكلا راد :توريب .عاجش يبأ خيشلا نتم ىلع .ركفلا راد :توريب .ةعبرلأا بهاذملا ىلع هقفلا .)م2008( .ومحم نب نمحرلا دبع ،ىريزجلا .ركفلا راد :قشمد .جهنملا و ةعيرّشلا و ةديقعلا يف رينملا ريسفّتلا .)م1998( .ةبهو ،ّيليحزلا .ركفلا راد :قشمد .هتّلدأو يملاسلإا هقفلا .)م2010( 153 .ةمئلأا بهاذم حيضوتو هتّلدأو ةّنّسلا هقف حيحص .)م2003( .دّيسلا نب لامك ،ملاس .ةّيقيفوّتلا ةبتكملا :ةرهاقلا .ّيبرعلا ثارّتلا ءايحإ راد :توريب .ّملأا .)م2000( .سيردإ نب دمحم ،ّيعفاّشلا .جاهنملا ظافلأ ّيناعم ةفرعم ىلإ جاتحملا ينغم .)م2006( .دمحأ نب دمحم ،ينيبرّشلا .ةّيملعلا بتكلا راد :توريب ةّلدأ عمج نم مارملا غولب حرش ملاّسلا لبس .)م2007( .ليعامسإ نب دمحم ،ّيناعنّصلا .ثيدحلا راد :ةرهاقلا .ماكحلأا .مزح نبا راد :توريب .ةاكّزلا يف كتلئسأ نع ةبوجأ .)م1994( .ديعس رماع ،يرابيّزلا .ةثيدحلا ةلاسّرلا ةبتكم :نامع .ملاسلإا يف ةرسلأا ماظن .)م1989( .دمحم ،ةلقع .ّةبحملا راد ةبتكم : قشمد .عاجش يبأ نتم حرش .)م1990( .مساق نب دمحم ،يزغلا .ناقرفلا راد :نامع .ةاكّزلا ماكحأ يف ةاكشملا راونأ .)م1988( .نسح لضف ،ساّبع .ركفلا راد : توريب .طيحملا سوماقلا .)م2003( .بوقعي نب دمحم ،ىدابآزوريفلا ّيبرع : ءاهقفلا ةغل مجعم .)م1988( .قداص دماح ،ّيبينقو ساور دمحم ،)ىجعلق( ىج هعلق .سئافنلا راد :توريب .ّيزيلكنإ .ةبورعلا راد ةبتكم :تيوكلا .ّيعفاّشلا هقفلا يف عانقلإا .)م1982( .دمحم نب يلع ،يدرواملا ،ةاجّنلا قوط راد :توريب .ّيراخبلا حيحص.)ه1422( .ليعامسإ نب دمحم ،ّيراخبلا .ىلولأا ةعبّطلا .ملقلا راد :قشمد .ّيعفاّشلا هقفلا يف دمتعملا .)م2007( .دمحم ،ّيليحزلا .ةعباّرلا ةعبّطلا .ّيعفاّشلا ماملإا بهذم ىلع يجهنملا هقفلا .)م2007( .نورخآو ىفطصم ،نخلا .ةعباّرلا ةعبّطلا ،ملقلا راد :قشمد 154 :نامع .ةرصاعملا ةاكّزلا اياضق يف ةّيهقف ثاحبأ .)م1998( .نورخلآاو ناميلس دمحم ،رقشلأا .ىلولأا ةعبّطلا ،سئافّنلا راد .بتكلا ملاع راد :ضايّرلا .لاوملأا ةاكز .)م1997( . دبع نب دمحم .ةّيملاسلإا رئاشبلا راد :توريب .درفملا بدلأا .)م1989( .ليعامسإ نب دمحم ،ّيراخبلا .ةفرعملا راد :توريب .ملسم حيحص .)م2010( .جاجحلا نب ملسم ،ىريشقلا .نيّدلا تاّمهمب نيعلا ةّرق حرشب نيعملا حتف .)م2004( .زيزعلا دبع نب نيدّلا نيز ،يرابيلملا .مزح نبا راد :توريب .نيتفملا ةدمعو نيبلاّطلا ةضور .)م2000( .فرش نب ىيحي ،ّيووّنلا .ةيّملعلا بتكلا راد :توريب .ةلاسّرلا ةسّسؤم :توريب .ةاكّزلا هقف .)م1997( .فسوي ،يواضرقلا نيريدنس وريب ڬلات :اراسنماد يرس .)2016( ،ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك نهمجرت ناءرقلا نمحّرلادبع طسابلادبع روتكود :قيقحتنڤ ،يّلصملا ةينم )2016( ،يناطفلا دبع دواد .دحرب .)دحرب نيريدنس وريب ڬلات :روڤمول لااوك( دعسا يلع روتكود :نهمجريتنڤ ،نيعملا حتف )2005( ،يرابلاملا زيزعلا دبع نب نيدلا نيز .اودك نقتيچ ،رتنس قووب ڠلاك:روڠلاس :ڠاوسس نملا http://www.shamela.ws http://www.e-fatwa.gov.my http://www.jais.gov.my http://www.zakat.com.my http://www.ywm.gov.my http://www.wakafselangor.gov.my Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssm_BahasaJepun_1FIWM48VpT6kM1MyIqNUJ8vbNNOCttqgF.pdf

RM34.80 ISBN 978-967-388-250-2 Kod SPBT FT247002 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak: Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden. MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) RUKUN NEGARA.indd 1 28/09/16 7:53 PG BAHASA JEPUN MENENGAH RENDAH KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH BUKU TEKS PENULIS Dr. Zoraida Mustafa Fazilah Mat Hani Sharliza Mohd Isa Telaga Biru Sdn. Bhd. 2016 Book Bahasa Jepun.indb i Book Bahasa Jepun.indb i 10/24/2016 11:25:35 AM 10/24/2016 11:25:35 AM No. Siri Buku: 0078 KPM2016 ISBN 978-967-388-250-2 Cetakan Pertama 2016 c Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Telaga Biru Sdn. Bhd. 28, Jalan Tembaga SD 5/2A, Sri Damansara Industrial Park, 52200 Kuala Lumpur. Reka Letak dan Atur Huruf: Muhamad Solahudin Hashim Ilustrasi: Nurul Nazihah & Saiful Akmal Muka Taip Teks: HGKyokashotai Saiz Muka Taip Teks: 16 poin Dicetak oleh: Tihani Cetak Sdn. Bhd. Lot 532 Jalan Perusahaan 3, Bandar Baru Sungai Buloh, 47000 Shah Alam, Selangor. PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Panel Readers Telaga Biru Sdn. Bhd. yang dilantik, Dr. Date Kumiko daripada Ambang Asuhan Jepun, Universiti Malaya dan Ms. Ang Chooi Kean daripada Institut Pendidikan Guru Kampus Bahasa Antarabangsa (IPBA). • Internal Editor Telaga Biru Sdn. Bhd. yang dilantik, En. Muhammad Imran Shaharuddin daripada Ambang Asuhan Jepun, Universiti Malaya. • Penyumbang audio suara yang dilantik, Mr. Yanaike Akira daripada The Japan Foundation, Kuala Lumpur dan Dr. Date Kumiko daripada Ambang Asuhan Jepun, Universiti Malaya. ii Book Bahasa Jepun.indb ii Book Bahasa Jepun.indb ii 10/24/2016 11:25:35 AM 10/24/2016 11:25:35 AM PENDAHULUAN Buku Teks Bahasa Jepun Menengah Rendah ditulis berdasarkan Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) selaras dengan hasrat Falsafah Pendidikan Kebangsaan iaitu untuk melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani, emosi dan jasmani. Buku ini juga mengandungi 256 muka surat dengan ciri atau aspek pembelajaran abad ke-21 memandangkan buku ini dihasilkan berdasarkan DSKP (Dokumen Standard Prestasi dan Pentaksiran). Dokumen ini merupakan garis panduan dalam pelaksanaan pembelajaran mengikut keperluan KSSM (Kurikulum Standard Sekolah Menengah). Perlaksanaan kurikulum ini akan menjadi penanda aras kepada keberkesanan pembelajaran abad ke-21. Oleh hal yang demikian, ciri-ciri tersebut perlu dimasukkan dalam latihan dan tugasan yang memerlukan murid mencari maklumat berkenaan dengan topik yang dipelajari. Di samping itu, murid boleh mendapatkan maklumat tambahan sekiranya perlu tanpa kehadiran guru. Aktiviti serta bahan rangsangan yang disediakan juga diharap dapat melahirkan murid yang mempunyai kemahiran berfikir secara kritis, kreatif dan berinovasi. Selain itu, buku ini juga memberikan peluang kepada murid untuk meneroka pengetahuan dengan menggunakan teknologi serta media informasi seperti memberi cadangan link atau laman sesawang yang berkaitan. Tugasan yang diberikan juga menggalakkan murid bekerja dalam kumpulan dan mengadakan perbincangan. Kedua-dua aspek ini selari dengan salah satu ciri pembelajaran abad ke-21 iaitu kolaboratif dan kemahiran sosial. Buku ini mengandungi ilustrasi, gambar, foto, carta, peta minda, latihan kanji dan jadual yang bertujuan untuk memudahkan murid memahami teks. Maklumat tambahan turut diselitkan untuk memberi pengetahuan yang lebih tuntas kepada murid. Diharapkan buku ini dapat memenuhi kehendak Falsafah Pendidikan Kebangsaan untuk membentuk jati diri dalam kalangan murid agar menjadi anggota masyarakat yang cergas, sejahtera, produktif di samping memiliki semangat cintakan diri sendiri, keluarga, masyarakat dan negara. iii Book Bahasa Jepun.indb iii Book Bahasa Jepun.indb iii 10/24/2016 11:25:35 AM 10/24/2016 11:25:35 AM あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa れんしゅう れんしゅう Latihan かんじ かんじ Kanji クイズ クイズ Kuiz Nota EMK KBAT TMK i-think Dengar Baca Tulis Seni Bahasa Info Budaya IKON Buku ini dihasilkan secara sistematik dan dilengkapi dengan ikon-ikon yang penuh informatif seperti berikut: SENARAI SINGKATAN 1. KN Kata nama 2. KGNT Kata ganti nama tunjuk 3. KA Kata adjektif 4. KA-い Kata adjektif い 5. KA-な Kata adjektif (dari kumpulan) な 6. KK Kata kerja 7. PB Penjodoh bilangan iv Book Bahasa Jepun.indb iv Book Bahasa Jepun.indb iv 10/24/2016 11:25:36 AM 10/24/2016 11:25:36 AM BAB 1 : アミンです 1 BAB 2 : わたしの　かぞくです 21 BAB 3 : じむしつは ２かいです 33 BAB 4 : わたしの 一日です 45 BAB 5 : スポーツが　好きです 63 KUIZ 1 76 BAB 6 : がっこうは　きれいです 83 BAB 7 : 日本語しつが あります 93 BAB 8 : そうじを して ください 109 BAB 9 : じしょを　見ては　いけません 125 BAB 10 : 日本へ　行きたいです 135 KUIZ 2 148 BAB 11 : あたまが　いたいです 153 BAB 12 : プレゼントを　もらいました 163 BAB 13 : けんこうの ために ジョギングを します 175 BAB 14 : でんとう　スポーツ 187 BAB 15 : いろいろな　ことが できます 197 KUIZ 3 209 Struktur ayat 218 Senarai huruf kanji 221 Senarai jawapan 222 Skrip Pendengaran 229 Bibliografi 241 KANDUNGAN いちにち にほん　ご す み にほん い v Book Bahasa Jepun.indb v Book Bahasa Jepun.indb v 10/24/2016 11:25:46 AM 10/24/2016 11:25:46 AM かなひょう Jadual huruf Kana あ い う え お か き く け こ さ し す せ そ た ち つ て と な に ぬ ね の は ひ ふ へ ほ ま み む め も や ゆ よ ら り る れ ろ わ を ん SISTEM BUNYI BAHASA JEPUN Pada asasnya terdiri daripada sebutan huruf vokal. Setiap huruf akan membentuk satu suku kata. Terdapat satu huruf yang berakhir dengan konsonan iaitu huruf /n/. 5 vokal dalam bahasa Jepun iaitu /a/,/i/,/u/,/e/,/o/. a) Vokal • Vokal berganda Contoh: Okaasan (ibu), Oneesan (kakak) • Vokal separa (/y/ dan /w/) Contoh: Yuki (salji), Okyaku (pelanggan), Watashi (saya), Denwa (telefon) • Vokal senyap Melibatkan vokal /i/ dan /u/ sahaja yang disenyapkan bunyinya apabila bergabung dengan konsonan senyap iaitu /k/,/s/,/t/,/p/ atau /h/. Contoh: K(i)sha (pemberita), Shimas(u) (membuat) b) Konsonan Konsonan akan bergabung dengan vokal membentuk bunyi. Walau bagaimanapun terdapat pengecualian dalam beberapa keadaan seperti: • Konsonan berganda Konsonan yang sama wujud berturutan. Contoh: kitte (setem), kippu (tiket), zasshi (majalah) • Konsonan /n/ Konsonan ini dianggap sebagai satu suku kata walaupun tidak bergabung dengan vokal. Sebutan berbeza sama ada menjadi /m/,/n/ atau /ng/ bergantung kepada bunyi akhir suku kata. Contoh: Ko(m)ba(ng) (malam ini), E(m)pitsu (pensel) ア イ ウ エ オ カ キ ク ケ コ サ シ ス セ ソ タ チ ツ テ ト ナ ニ ヌ ネ ノ ハ ヒ フ ヘ ホ マ ミ ム メ モ ヤ ユ ヨ ラ リ ル レ ロ ワ ヲ ン vi Book Bahasa Jepun.indb vi Book Bahasa Jepun.indb vi 10/24/2016 11:25:46 AM 10/24/2016 11:25:46 AM Carta Hiragana じゃ ja じゅ ju じょ jo ぎゃ gya ぎゅ gyu ぎょ gyo ぴゃ pya ぴゅ pyu ぴょ pyo びゃ bya びゅ byu びょ byo あ a い i う u え e お o か ka き ki く ku け ke こ ko さ sa し shi す su せ se そ so た ta ち chi つ tsu て te と to な na に ni ぬ nu ね ne の no は ha ひ hi ふ fu へ he ほ ho ま ma み mi む mu め me も mo や ya ゆ yu よ yo ら ra り ri る ru れ re ろ ro わ wa を wo ん n きゃ kya きゅ kyu きょ kyo しゃ sha しゅ shu しょ sho ちゃ cha ちゅ chu ちょ cho にゃ nya にゅ nyu にょ nyo ひゃ hya ひゅ hyu ひょ hyo みゃ mya みゅ myu みょ myo りゃ rya りゅ ryu りょ ryo ぱ pa ぴ pi ぷ pu ぺ pe ぽ po ば ba び bi ぶ bu べ be ぼ bo だ da ぢ ji づ zu で de ど do ざ za じ ji ず zu ぜ ze ぞ zo が ga ぎ gi ぐ gu ぎ ge ご go vii Book Bahasa Jepun.indb vii Book Bahasa Jepun.indb vii 10/24/2016 11:25:46 AM 10/24/2016 11:25:46 AM ア a イ i ウ u エ e オ o カ ka キ ki ク ku ケ ke コ ko サ sa シ shi ス su セ se ソ so タ ta チ chi ツ tsu テ te ト to ナ na ニ ni ヌ nu ネ ne ノ no ハ ha ヒ hi フ fu ヘ he ホ ho マ ma ミ mi ム mu メ me モ mo ヤ ya ユ yu ヨ yo ラ ra リ ri ル ru レ re ロ ro ワ wa ヲ wo ン n パ pa ピ pi プ pu ペ pe ポ po バ ba ビ bi ブ bu ベ be ボ bo ダ da ヂ ji ヅ zu デ de ド do ザ za ジ ji ズ zu ゼ ze ゾ zo ガ ga ギ gi グ gu ギ ge ゴ go キャ kya キュ kyu キョ kyo シャ sha シュ shu ショ sho チャ cha チュ chu チョ cho ニャ nya ニュ nyu ニョ nyo ヒャ hya ヒュ hyu ヒョ hyo ミャ mya ミュ myu ミョ myo リャ rya リュ ryu リョ ryo ジャ ja ジュ ju ジェ je ジョ jo ギャ gya ギュ gyu ギョ gyo ピャ pya ピュ pyu ピョ pyo ビャ bya ビュ byu ビョ byo ファ fa フィ fi フェ fe フォ fo ティ ti テュ tu ディ di デュ du Carta Katakana viii Book Bahasa Jepun.indb viii Book Bahasa Jepun.indb viii 10/24/2016 11:25:47 AM 10/24/2016 11:25:47 AM INFO KANJI /ki/ bacaan “kun” [くんよみ] *bacaan “kun” adalah mengikut perkataan bahasa Jepun /moku/ bacaan “on” [おんよみ] *bacaan “on” adalah mengikut bacaan asal aksara yang dipinjam daripada bahasa Cina 木 kanji makna Asal usul Kanji pokok PENGENALAN TULISAN KANJI Tulisan Kanji mempunyai peraturan penulisan yang tersendiri. Walaupun bentuknya mungkin kelihatan sama, tetapi hasil tulisan tidak dapat menepati bentuk asal sekiranya peraturan ini diabaikan. Hal ini demikian kerana, pada asasnya tulisan Kanji pada zaman dahulu menggunakan berus kaligrafi. Bil Peraturan menulis Cara menulis Contoh Kanji 1 Garisan bermula dari kiri ke kanan. 一、二、三 2 Garisan bermula dari atas ke bawah. 十、八、川 3 Garisan bermula dari kiri ke kanan dan kemudian atas ke bawah. 日、口、国 4 Garisan bermula dari atas ke bawah dan kemudian ke kanan. 七、山、見 5 Terdapat tiga jenis pengakhiran tulisan : berhenti 一、木、土 tarik dan lepas 人、火、十 cangkuk 九．水、手 ix Book Bahasa Jepun.indb ix Book Bahasa Jepun.indb ix 10/24/2016 11:25:47 AM 10/24/2016 11:25:47 AM RADIKAL KANJI Selain daripada peraturan penulisan, terdapat Kanji yang terbentuk secara gabungan. Bahagian (radikal) yang digabungkan ini mempunyai nama-nama tersendiri seperti jadual di bawah. Radikal ini akan dipelajari menerusi pelajaran dari Bab 1 hingga Bab 15. Bil Nama radikal Posisi Contoh Contoh Kanji 1 へん 休、行、時、語 2 つくり 動、勉、部 3 かんむり 花 4 あし 先、見、兄 5 たれ 店 6 にょう 送、近、週 7 かまえ 間 国、図 x Book Bahasa Jepun.indb x Book Bahasa Jepun.indb x 10/24/2016 11:25:47 AM 10/24/2016 11:25:47 AM きょうしつことば KATA ARAHAN DALAM KELAS 1 Sila dengar きいて ください 2 Sila lihat 見て ください 3 Sila pergi 行って ください 4 Sila tulis かいて ください 5 Sila baca よんで ください 6 Sila berdiri たって ください 7 Sila duduk すわって ください 8 Sila ingat おぼえて ください 9 Sila keluarkan / Sila hantar (kerja rumah) 「しゅくだい」を 出して ください 10 Sila buat (kerja rumah) 「しゅくだい」を して ください 11 Sila masuk 入って ください 12 Sila buka (muka surat) 「__＿ページ」を　ひらいて ください 13 Sila jawab こたえてください 14 Sila sebut dengan kuat 大きい　こえで　言って ください 15 Sila senyap しずかに　して ください 16 Sila angkat tangan てを　あげて ください 17 Sila tunggu まって　ください 18 Sila sebut sekali lagi もういちど　いって　ください 19 Sila ambil とって　ください 20 Sila datang 来て ください 21 Apakah maksudnya? いみは　何ですか 22 Dapatkah kamu lihat? 見えますか 23 Dapatkah kamu dengar? きこえますか 24 Adakah kamu faham? わかりますか み だ はい おお き なん い い み xi Book Bahasa Jepun.indb xi Book Bahasa Jepun.indb xi 10/24/2016 11:25:48 AM 10/24/2016 11:25:48 AM あいさつ ことば KATA SAPAAN すみません おはよう ございます おめでとう ございます すみません／ごめんなさい きを つけて ください おやすみなさい こんばんは こんにちは xii Book Bahasa Jepun.indb xii Book Bahasa Jepun.indb xii 10/24/2016 11:25:48 AM 10/24/2016 11:25:48 AM あいさつ ことば KATA SAPAAN いただきます どういたしまして ありがとう ございます ごちそうさま でした https://www.youtube.com/watch?v=7gHSHirjwCM&feature=youtu.be おかえりなさい がんばって ください ただいま また　あいましょう さようなら いって　きます いってらっしゃい xiii Book Bahasa Jepun.indb xiii Book Bahasa Jepun.indb xiii 10/24/2016 11:25:49 AM 10/24/2016 11:25:49 AM Nombor かんじ よみかた すうじ 一 いち 1 二 に 2 三 さん 3 四 よん/し 4 五 ご 5 六 ろく 6 七 しち/なな 7 八 はち 8 九 きゅう/く 9 十 じゅう 10 百 ひゃく 100 三百 さんびゃく 300 六百 ろっぴゃく 600 八百 はっぴゃく 800 千 せん 1,000 三千 さんぜん 3,000 八千 はっせん 8,000 一万 いちまん 10,000 十万 じゅうまん 100,000 百万 ひゃくまん 1,000,000 千万 せんまん 10,000,000 xiv Book Bahasa Jepun.indb xiv Book Bahasa Jepun.indb xiv 10/24/2016 11:25:50 AM 10/24/2016 11:25:50 AM Murid boleh memperkenalkan diri dengan maklumat mudah seperti nama, usia, tingkatan dan lain-lain. Murid boleh membaca dan menulis perkataan mudah menggunakan Hiragana dan Katakana. Murid boleh menggunakan kata sapaan dengan betul. はじめまして。 わたしは アミンです。13さいです。 プトラジャヤから きました。 どうぞ よろしく おねがいします。 アミンです アミンです OBJEKTIF CD1-01 1 1 Book Bahasa Jepun.indb 1 Book Bahasa Jepun.indb 1 10/24/2016 11:25:50 AM 10/24/2016 11:25:50 AM あたらしいことば あたらしいことば Perkataan Baharu CD1-02 わたし インド マレーシア 名前 せいと 日本 友だち 先生 ちゅうごく なまえ とも せんせい にほん 2 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 2 Book Bahasa Jepun.indb 2 10/24/2016 11:25:55 AM 10/24/2016 11:25:55 AM SEBUTAN USIA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 じゅうごさい じゅうろくさい じゅうきゅうさい じ じゅういっさい じゅっさい きゅうさい じゅうななさい じゅうはっさい じゅうにさい じゅうさんさい はっさい はたち にさい いっさい ろくさい ななさい さんさい よんさい じゅうよんさい ごさい 3 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 3 Book Bahasa Jepun.indb 3 10/24/2016 11:25:56 AM 10/24/2016 11:25:56 AM ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KNです です。 Setiap perkataan daripada kumpulan kata nama dalam bahasa Jepun mestilah diakhiri dengan “desu” [です] Contoh: せいとです です。 先生です です。 アミンです です。 がっこうです です。 せんせい 4 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 4 Book Bahasa Jepun.indb 4 10/24/2016 11:26:02 AM 10/24/2016 11:26:02 AM 2 KNは KNです です Struktur ayat ini merupakan ayat asas dalam bahasa Jepun. Contoh: 1 わたしは アミンです です。 2 ロスさんは 先生です です。 Perkataan “ha” [は] merupakan partikel dan dibaca dengan sebutan “wa”. は Partikel “wa” [は] bersifat seperti penyambung kepada perkataan dalam ayat bahasa Jepun. Partikel ini menjadikan kata nama sebagai subjek utama dalam ayat. Contoh: 1 わたしは　13さいです です。 Struktur ayat asas dalam bahasa Jepun akan membentuk ayat majmuk seperti contoh-contoh di bawah: 1) の “no”[の] ialah partikel yang menyambungkan dua kata nama yang menunjukkan milik, ataupun penerangan kepada kata nama sebelumnya. Contoh: 1 わたしは　SMK Cahayaの　せいとです。 2 たかしさんは　わたしの　友だちです。 Partikel “wa”[は] ditulis dengan Hiragana huruf “ha” [は] NOTA せんせい とも 5 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 5 Book Bahasa Jepun.indb 5 10/24/2016 11:26:04 AM 10/24/2016 11:26:04 AM 3 ロス先生は 日本語の　先生です。 4 ロス先生は　わたしの　日本語の　先生です。 2) も “mo” [も] boleh digunakan menggantikan [は] sekiranya maklumat ayat seterusnya sama dengan ayat pertama. Contoh: 1 アミンさんは　SMK Cahayaの　せいとです。ファラさんも SMK Cahayaの　せいとです。 3 KN は KN ではありません ではありません Penafian dalam bahasa Jepun berlaku pada akhir ayat. Penutup ayat “desu” [です] akan bertukar kepada “dewa arimasen” [ではありません]. Contoh: 1 わたしは　先生 ではありません ではありません。 Bentuk negatif untuk [です] 2 たかしさんは　日本人です です。マレーシア人 ではありません ではありません。 4 KN は KN ですか ですか Ayat tanya dalam bahasa Jepun boleh dibina dengan menambahkan kata tanya “ka” [か] di akhir ayat. Ayat tanya akan membentuk soalan jenis tertutup. せんせい にほんじん じん せんせい せんせい せんせい せんせい に ほ ん ご にほんご 6 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 6 Book Bahasa Jepun.indb 6 10/24/2016 11:26:05 AM 10/24/2016 11:26:05 AM Contoh: 1 アミンさんですか。 はい、アミンです。 atau いいえ、アミンではありません。 2 SMK Cahayaの　せいとですか。 はい、そうです。 atau いいえ、ちがいます。 Jawapan negatif boleh diikuti dengan info tambahan seperti ayat di bawah. 3 アミンさんは　日本人ですか。 いいえ、ちがいます。わたしは　マレーシア人です。 Perkataan “hai” [はい] dan “iie” [いいえ] merupakan jawapan [ya] atau [tidak] bagi soalan tertutup seperti di atas. NOTA Selain daripada jawapan seperti contoh 3, jawapan boleh diringkaskan seperti berikut: [はい、そうです。] atau [いいえ、そうでは ありません。] atau [いいえ、ちがいます。] にほんじん じん UNIKNYA BAHASA Penggunaan [～さん] adalah seperti “Tuan/ Puan/Encik/Cik” contohnya たなかさん（Encik Tanaka）paling biasa digunakan situasi formal. [～くん] ialah panggilan yang lazimnya digunakan untuk individu lelaki yang lebih muda seperti guru kepada murid. [～ちゃん] pula digunakan untuk kanak-kanak kecil . RUJUKAN : • www.sljfaq.org/afaq/titles.html • www.japanpowered.com/japan-culture/ chan-kun-senpai-japanese-honorifics 7 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 7 Book Bahasa Jepun.indb 7 10/24/2016 11:26:05 AM 10/24/2016 11:26:05 AM れんしゅう れんしゅう Latihan 1 はなしを きいて ただしい こたえを かきましょう。 Dengar petikan dan tuliskan jawapan. れい はじめまして。 です。わたしは 13さい です。 よろしく おねがいします。 。 わたしは です。 です。 よろしく おねがいします。 はじめまして。 です。わたしは です。 です。 どうぞ 。 はじめまして。 わたしは です。わたしは です。 SMK CAHAYAの です。 どうぞよろしく おねがいします。 1 2 3 アミン どうぞ CD1-03 8 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 8 Book Bahasa Jepun.indb 8 10/24/2016 11:26:06 AM 10/24/2016 11:26:06 AM 2 ことばを ただしく ならべましょう。 Susun perkataan yang diberi menjadi ayat yang betul. れい 23さい は わたし です わたしは　23さいです。 1 日本人 たかしさん は です 2 です アミンさん 一年生 たかしさん は です 一年生 も いちねんせい いちねんせい 3 は SMK Cahaya せいと アミンさん です の 3 ぶんを かきましょう。 Tulis ayat yang betul. れい 先生 ：アミンさんですか。 アミン　：はい、アミンです アミンです。Atau いいえ、アミン ではありません アミン ではありません。 1 アミン ：たなかさんですか。 たなか ：はい、 。 2 たなか ：アミンさんは 14さいですか。 アミン ：いいえ、 3 ファラ ：先生は 日本人ですか。 先生 ：はい、 。 にほんじん せんせい せんせい にほんじん せんせい 9 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 9 Book Bahasa Jepun.indb 9 10/24/2016 11:26:08 AM 10/24/2016 11:26:08 AM 4 タン ： エルダさんは 1年生ですか。 ハディ ： いいえ、 。 5 先生 ： アミンさんは 1年生です。ハディさんも　 1年生ですか。 ハディ ：はい、 。 4 えを 見て じこしょうかいを しましょう。 Perkenalkan diri menggunakan gambar dan maklumat yang diberi. れい はじめまして。アミンです。 13さいです。 1年生です。 マレーシア人です。 どうぞ よろしく おねがいします。 SMK Cahaya Cikgu Mizuno 35 tahun Berbangsa Jepun SMK Cahaya Pelajar Elda 15 tahun Berasal dari Kota Kinabalu Diri anda Umur anda Nama sekolah anda ねんせい ねんせい せんせい じん ねんせい み 1 2 3 ねんせい 10 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 10 Book Bahasa Jepun.indb 10 10/24/2016 11:26:08 AM 10/24/2016 11:26:08 AM 5 友だちの でんわばんごうを きいて、ひらがなで かきましょう。 Dapatkan nombor telefon rakan anda dan tulis dalam Hiragana. れい わたし：すみません、アミンさんの でんわばんごうは なんばんですか。 アミン：011-1234567 です。 わたし：ありがとう ございます。　　　　 ＊でんわばんごう：Nombor telefon なまえ でんわばんごう れい： アミンさん 011-1234567 ゼロ いち いち の いち に さん よん ご ろく なな (1) (2) (3) とも OJIGI (おじぎ) Kebiasaannya orang Jepun akan menundukkan kepala serta membongkokkan badan mereka sebagai tanda hormat ketika memperkenalkan diri. Tradisi ini juga sebagai satu cara sapaan seperti berjabat tangan. Sebenarnya terdapat beberapa cara Ojigi yang membawa maksud yang berbeza seperti hormat, meminta maaf dan tanda terima kasih. Untuk mengetahui dengan lebih lanjut mengenai tradisi ini anda boleh melayari laman web seperti yang diberikan: 1)お辞儀の仕方 (How to correct Ojigi, bow) 2) http://jpninfo.com/4905 11 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 11 Book Bahasa Jepun.indb 11 10/24/2016 11:26:09 AM 10/24/2016 11:26:09 AM ひらがな　かきじゅん ひらがな　かきじゅん 12 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 12 Book Bahasa Jepun.indb 12 10/24/2016 11:26:10 AM 10/24/2016 11:26:10 AM カタカナ　かきじゅん カタカナ　かきじゅん 13 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 13 Book Bahasa Jepun.indb 13 10/24/2016 11:26:11 AM 10/24/2016 11:26:11 AM ひらがなの れんしゅう ひらがなの れんしゅう 6 CDをきいて、ただしい こたえを えらびましょう。 Dengar sebutan dan pilih jawapan yang betul. れい おじさん ・ おじいさん a ゆき　　 ・ゆうき b ここ ・こうこう c びょういん ・びよういん d じゅう ・じゆう e きって ・きて f さき ・さっき 7 ひらがなで かきましょう。 Tuliskan dalam Hiragana. れい せ ん せ い Sensei　 Shinbun Oneesan 1 2 CD1-04 14 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 14 Book Bahasa Jepun.indb 14 10/24/2016 11:26:12 AM 10/24/2016 11:26:12 AM 8 もじがおを やって みましょう。 Gunakan huruf-huruf dari nama anda untuk melakar rupa, anda juga boleh melayari laman web ini untuk rujukan : いちはら　ゆうじ /a/ -- An antenna is on top of the roof. あ as in "antenna." TIPS : Cara mengingat huruf Hiragana menggunakan gambar Merujuk kepada gambar di atas, anda boleh cuba menggunakan imej atau gambar untuk mengingat huruf Hiragana. Dapatkan penerangan lanjut mengenai kaedah ini dengan melayari laman web yang diberi di bawah : japanese.gatech.edu/WebCTVista/JAPN1001/contents/Lesson02/hiragana/mnemonic- hiragana.html Anda juga boleh mencuba melukiskan gambar mengikut kreativiti sendiri untuk menghafal huruf Hiragana. Nikki Ocha 3 4 15 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 15 Book Bahasa Jepun.indb 15 10/24/2016 11:26:17 AM 10/24/2016 11:26:17 AM 9 カタカナを えらびましょう。 Pilih perkataan Katakana dalam ayat. れい わたしは アミン アミンです。 a この ケーキは あまいです。 b わたしは マレーシアから きました。 c けんじさんは バスで かえります。 d キムさんは ちゅうごく人です。 e まいあさ パンを たべます。 10 カタカナで かきましょう。 Tulis perkataan di bawah dalam Katakana. れい nekutai : ネクタイ chokoreeto : sofaa : pairotto : じん ONOMATOPEIA Merupakan perkataan yang menggunakan bunyi seperti haiwan, alam semulajadi dan sebagainya untuk menjadikan perkataan tersebut lebih bermakna dan menarik bunyinya. Perkataan ini banyak yang digunakan untuk memberi gambaran yang lebih jelas mengenai sesuatu perkara: Contohnya : ワンワン（bunyi anjing）ぺこぺこ (lapar) きらきら(bersinar). • http://literarydevices.net/onomatopoeia/ • https://www.tofugu.com/japanese/japanese-onomatopoeia/ 16 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 16 Book Bahasa Jepun.indb 16 10/24/2016 11:26:21 AM 10/24/2016 11:26:21 AM かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 一 Bacaan satu “on” “kun” 1) あには　だいがく　一年生です。 2) おとうとは　一さいです。 3) せいとは　一人です。 いち いっ ひと(り) 1 いちねんせい いっ ひとり Kanji Cara Menulis 三 Bacaan tiga “on” “kun” 1) きょうだいは　三人です。 2) パンを　三つ　ください。 さん みっ(つ) 3 Kanji Cara Menulis 二 Bacaan dua “on” “kun” 1) きょうしつは　二かいです。 2) 友だちが　二人　います。 に ふた(り) 2 ふたり とも さんにん みっ Kanji Cara Menulis 四 Bacaan empat “on” “kun” 1) 四月に　日本へ　行きます。 2) きょうだいは　四人 です。 3) ボールが　四つ　あります。 し よ よっ(つ) よん 4 しがつ にほん い よにん よっ 17 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 17 Book Bahasa Jepun.indb 17 10/24/2016 11:26:25 AM 10/24/2016 11:26:25 AM Kanji Cara Menulis 五 Bacaan lima “on” “kun” 1) りんごを　五つ　かいて ください。 2) きょうは　五日です。 ご いつ いつ(つ) 5 Kanji Cara Menulis 六 Bacaan enam “on” “kun” 1) たんじょうびは　四月六日です。 2) チョコレートを　六つ　かいます。 ろく むい むっ(つ) 6 Kanji Cara Menulis 七 Bacaan tujuh “on” “kun” 1) こんげつは　七月です。 2) にじは　七いろです。 しち なな 7 Kanji Cara Menulis 八 Bacaan lapan “on” “kun” 1) きょうは　八月八日　です。 2) ケーキを　八つ　かいました。 はち やっ(つ) よう 8 しちがつ なな はちがつようか やっ しがつむいか むっ いつ いつか 18 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 18 Book Bahasa Jepun.indb 18 10/24/2016 11:26:26 AM 10/24/2016 11:26:26 AM Kanji Cara Menulis 九 Bacaan sembilan “on” “kun” 1) 九月九日に　テストを　します。 2) ココナツが　九つ　あります。 きゅう く ここの(つ) ここの(か) 9 Kanji Cara Menulis 人 Bacaan orang “on” “kun” 1) わたしは マレーシア人です。 2) せいとは ３人 います。 3) この人は わたしの 友だちです。 じん にん ひと 11 ふたり とも Kanji Cara Menulis 十 Bacaan sepuluh “on” “kun” 1) あめが 十 あります。 2) いもうとは　十四さいです。 じゅう とお 10 とお じゅうよん ひと じん にん Shodou ialah seni kaligrafi tulisan Kanji dan merupakan salah satu daripada seni tradisional Jepun yang berasal dari negara China. Berikut ialah peralatan yang digunakan dalam shodo iaitu shitajiki, bunchin, hanshi, suzuri, sumi dan fude. 1. http://www.shodoartclub.com/Tools%20 for%20Shodo.html 2. http://tdworkgroup.blogspot.my/2014/09/ shodo-kaligrafi-jepang.html 3. http://www.kyojapan.com/feature/shodo.html 4. http://www.ltij.net/writing.html 5. http://www.northsideaikido.com/en/shodo SHODOU shitajiki bunchin hanshi suzuri fude sumi くがつここのか ここの 19 Bab 1 アミンです アミンです Book Bahasa Jepun.indb 19 Book Bahasa Jepun.indb 19 10/24/2016 11:26:27 AM 10/24/2016 11:26:27 AM なんさつですか 。 なんさつですか 。 ごさつ よんさつ さんさつ にさつ いっさつ じゅっさつ きゅうさつ はっさつ ななさつ ろくさつ なんぼんですか 。 なんぼんですか 。 ごほん よんほん さんぼん にほん いっぽん じゅっぽん きゅうほん はっぽん／ はちほん　 ななほん ろっぽん なんびきですか 。 なんびきですか 。 ごひき よんひき さんびき にひき いっぴき じゅっぴき きゅうひき はっぴき ななひき ろっぴき いくつですか いくつですか。 いつつ よっつ みっつ ふたつ ひとつ とお ここのつ やっつ ななつ むっつ なんにんですか。 なんにんですか。 ごにん よにん さんにん ふたり ひとり じゅうにん きゅうにん はちにん ななにん/し ちにん　 ろくにん なんまいですか。 なんまいですか。 ごまい よんまい さんまい にまい いちまい じゅうまい きゅうまい はちまい ななまい ろくまい じょすうし じょすうし Penjodoh Bilangan 20 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 20 Book Bahasa Jepun.indb 20 10/24/2016 11:26:29 AM 10/24/2016 11:26:29 AM わたしの かぞくです わたしの かぞくです 2 これは　わたしの　かぞくの　しゃしんです。 わたしの　かぞくは　7人です。 父と 母と　5人 きょうだいです。 父は　こうむいんで、母は がっこうの 先生です。 あには　かいしゃいんで、あねは だいがくせいです。 おとうとは　SK Cahaya の 5年生で、 いもうとは　4さいです。 CD2-01 にん ちち はは はは せんせい ねんせい にん ちち OBJEKTIF Murid boleh memperkenalkan keluarga berdasarkan maklumat yang ringkas seperti pekerjaan, usia dan bangsa menggunakan ayat mudah dengan bantuan guru. Murid boleh mengenal pasti perbezaan antara perkataan-perkataan Hiragana, Katakana dan Kanji. 21 Book Bahasa Jepun.indb 21 Book Bahasa Jepun.indb 21 10/24/2016 11:26:29 AM 10/24/2016 11:26:29 AM あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu ペン えんぴつ けしゴム ホッチキス なふだ さいふ えんぴつけずり じょうぎ ふでばこ けいたいでんわ わたしの もの わたしの もの CD2-02 22 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 22 Book Bahasa Jepun.indb 22 10/24/2016 11:26:32 AM 10/24/2016 11:26:32 AM そふ (Datuk) おじいさん (Datuk) お父さん (Ayah) 父 (Ayah) おばあさん (Nenek) そぼ (Nenek) お母さん (Ibu) 母 (Ibu) はは Carta keluarga TANAKA (orang lain) 　 　 おにいさん (Abang) あに (Abang) おねえさん (Kakak) あね (Kakak) たなかさん (Tanaka) アミン（わたし） (ﹺAmin) おとうとさん (Adik lelaki) おとうと (Adik lelaki) いもうとさん (Adik perempuan) いもうと (Adik perempuan) Carta keluarga AMIN (sendiri) ちち とう かあ *きょうだい = adik-beradik 23 Bab 2 わたしの かぞくです わたしの かぞくです Book Bahasa Jepun.indb 23 Book Bahasa Jepun.indb 23 10/24/2016 11:26:33 AM 10/24/2016 11:26:33 AM けいさつかん かんごし いしゃ こうむいん きょうし かいしゃいん べんごし パイロット エンジニア しゅふ suri rumah だいがくせい penuntut universiti こうこうせい pelajar sekolah menengah 24 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 24 Book Bahasa Jepun.indb 24 10/24/2016 11:26:35 AM 10/24/2016 11:26:35 AM 1 KN は Penjodoh Bilangan [PB] です です Struktur ayat ini ialah ayat penyata yang menunjukkan bilangan sesuatu benda, binatang, orang dan lain-lain. Penjodoh bilangan yang digunakan mestilah bersesuaian dengan objek yang dinyatakan. Contoh: 1 かぞくは　７人です。 2 SMK Cahayaの　せいとは　４００人です。 3 えんぴつは　３本です。 4 けしゴムは　１つです。 2 KNは KN で、 で、KNは KN です です Struktur ayat di atas ialah ayat majmuk iaitu dua ayat mudah digabungkan menjadi satu ayat. Contoh: 1 父は こうむいんです。母は がっこうの 先生です。 父は こうむいんで、母は がっこうの 先生です。 2 あには だいがくせいです。あねは こうこう ５年生です。 あには だいがくせいで、あねは　こうこう ５年生です。 Penggunaan [わたしの] boleh digugurkan sekiranya penutur sedang bercerita mengenai keluarga sendiri. NOTA ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa にん にん ぼん ちち ちち はは はは せんせい せんせい せんせい せんせい 25 Bab 2 わたしの かぞくです わたしの かぞくです Book Bahasa Jepun.indb 25 Book Bahasa Jepun.indb 25 10/24/2016 11:26:46 AM 10/24/2016 11:26:46 AM で Penggunaan “de” [で] mempunyai beberapa fungsi. Salah satu daripadanya adalah sebagai penyambung kepada dua atau lebih ayat yang berakhir dengan kata nama, seperti ayat (1) dan (2). Penggunaan partikel [で] ini juga boleh diringkaskan seperti berikut: Contoh: 1 父は　こうむいんです。 2 父は　50さいです。 父は　こうむいんで、50さいです。 3 Kata Ganti Nama Tunjuk (KGNT) [こ・そ・あ こ・そ・あ] Kata ganti nama tunjuk dalam bahasa Jepun bermula dengan awalan [こ], [そ], dan [あ]. Secara asasnya, terdapat 3 jenis kata ganti nama tunjuk yang digunakan. KGNT Benda これ それ あれ ここ そこ あそこ この + KN その + KN あの + KN KGNT Tempat KGNT + KN Kata Ganti Nama Tunjuk (KGNT) Kedua-dua ayat adalah mengenai subjek yang sama. Subjek dalam ayat kedua boleh digugurkan. NOTA ちち ちち ちち 26 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 26 Book Bahasa Jepun.indb 26 10/24/2016 11:26:47 AM 10/24/2016 11:26:47 AM KGNT menggunakan struktur ayat yang sama dengan [KNは KNです]. Bagaimanapun, anda perlu menukarkan KGNT mengikut jenis objek yang ditunjukkan. Manakala penggunaan KGNT [この], [その], dan [あの] pula boleh digunakan untuk mana- mana objek diikuti dengan KN. Contoh: 1 これは　シャミニさんの　さいふです。 2 あそこは　トイレです。 3 この人は　けいさつかんです。 NOTA Ayat negatif Penafian dalam bentuk ayat ini berlaku pada bahagian akhir ayat dan lazimnya diikuti dengan ayat penyata seperti contoh berikut: これは　ペンではありません。 ではありません。 これは　えんぴつです。 ひと 27 Bab 2 わたしの かぞくです わたしの かぞくです Book Bahasa Jepun.indb 27 Book Bahasa Jepun.indb 27 10/24/2016 11:26:48 AM 10/24/2016 11:26:48 AM 1 はなしを きいて、ただしい えを えらびましょう。 Dengar CD dan padankan gambar dengan jawapan yang betul. れんしゅう れんしゅう Latihan CD2-03 b a e c d f れい: れい: a 5: 4: 3: 2: 1: 28 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 28 Book Bahasa Jepun.indb 28 10/24/2016 11:26:49 AM 10/24/2016 11:26:49 AM 2 ことばを ただしく ならべましょう。 Susun perkataan menjadi ayat yang betul. れい です あに 25さい は 　あには 25さいです。 1 かぞく です は わたし ６人 の 2 ごにん の たかしさん きょうだい は です 3 せいと いもうと の です は SK Sri Gemilang 4 がっこう の 父 は です せんせい ちち 5 母 40さい は も で 40さいです。 ちち はは 父 6 いしゃです。 あに は も いしゃ あね です 3 れいを 見て、ぶんを かきましょう。 Gabung dua ayat berikut menjadi satu ayat seperti contoh. れい で 父は 40さいです。 父は 先生です。 ちち せんせい ちち 父は先生で、よんじゅっさいです。 1 で 母は 46さいです。 母は いしゃです。 はは はは 2 あには 19さいです。 あには だいがくせいです。 で 3 で おとうとは 12さいです。 おとうとは　SK Ceriaの せいとです。 4 せんせい で ロスさんは 35さいです。 ロスさんは 先生です。 せんせい み せんせい 先生 ちち にん 29 Bab 2 わたしの かぞくです わたしの かぞくです Book Bahasa Jepun.indb 29 Book Bahasa Jepun.indb 29 10/24/2016 11:26:51 AM 10/24/2016 11:26:51 AM 4 えを見て　ぶんを かきましょう。 Tuliskan ayat yang betul berpandukan gambar yang diberi. れい たかし：それは なんの しゃしんですか。 アミン：これは かぞくの しゃしんです。 ハディ：これは たかしさんの ペンですか。 たかし： けいこ：あれは エリカさんの かぞくですか。 エリカ：はい、 み ファラ ：それは けしゴムですか。 みやこ ：いいえ、 いいえ、 30 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 30 Book Bahasa Jepun.indb 30 10/24/2016 11:26:52 AM 10/24/2016 11:26:52 AM 5 Bina carta keluarga anda. Bentang dan perkenalkan ahli keluarga anda kepada rakan kelas menggunakan carta keluarga tersebut 6 ぶんを かいて、ロールプレーを　しましょう。 Laksanakan aktiviti “main peranan” seperti yang diberikan dan tulis laporan ringkas. Rakan anda telah memenangi hadiah utama iaitu lawatan sambil belajar ke Jepun melalui pertandingan menulis karangan Bahasa Jepun. Anda selaku wartawan sekolah diminta menemu bual rakan anda untuk dimuatkan dalam ruangan “にほんごコーナー”. Temu bual boleh dijalankan seperti dialog di bawah. 1 おなまえは 何ですか。 2 ～さんは 何さいですか。 3 ～さんは 何年生ですか。 4 ～さんの かぞくは 何人ですか。 5 ～さんの きょうだいは 何人ですか。 6 ～さんの お父さんと お母さんの おしごとは 何ですか。 Tuliskan hasil temu bual yang telah dijalankan: ～さんは 13さいで、………………………………………. INDAHNYA BAHASA TMK Tahukah anda kegunaan ‘お～’ seperti ‘おなまえ’ ataupun ‘ご～’ seperti ‘ごかぞく’? Cari maklumat berkenaan penggunaan ‘お～’dan ‘ご～’ dalam Bahasa Jepun. Bentang hasil dapatan anda. とう かあ なんねんせい なん なんにん なんにん なん なん なん 31 Bab 2 わたしの かぞくです わたしの かぞくです Book Bahasa Jepun.indb 31 Book Bahasa Jepun.indb 31 10/24/2016 11:26:53 AM 10/24/2016 11:26:53 AM Kanji Cara Menulis 友 Bacaan kawan “on” “kun” 1) 友だちは　インド人 です。 とも 3 Kanji Cara Menulis 母 Bacaan ibu “on” “kun” 1) 母は　がっこうの　先生です。 2) たかしさんの お母さんは イギリス人です。 ぼ (お)かあ (さん) はは 2 Kanji Cara Menulis 年 Bacaan separuh “on” “kun” 1) 今年の はるに 日本へ 行きます。 2) あねは　SMK Cahayaの　 2年生です。 ねん とし 4 かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 父 Bacaan bapa/ayah “on” “kun” 1) 父は　こうむいんです。 2) ファラさんの　お父さんは かいしゃいんです。 ふ (お)とう (さん) ちち 1 とも じん はは せんせい かあ じん とう ことし にほん い ねんせい ちち 32 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 32 Book Bahasa Jepun.indb 32 10/24/2016 11:27:01 AM 10/24/2016 11:27:01 AM じむしつは ２かいです じむしつは ２かいです Murid boleh mendapatkan maklumat mudah daripada rakan-rakan sekelas menggunakan kata tanya. Murid boleh menulis ayat mudah mengenai persekitaran diri dan sekolah. Murid boleh menggunakan kata ganti nama tunjuk untuk menerangkan mengenai kedudukan sesuatu. OBJEKTIF: 3 4F よんかい としょかん じっけんしつ ほけんしつ グラウンド しょくどう りょう 3F さんがい 2F にかい 1F いっかい じむしつ コンピュータしつ しょくいんしつ きょうしつ れいはいしつ トイレ CD3-01 33 Book Bahasa Jepun.indb 33 Book Bahasa Jepun.indb 33 10/24/2016 11:27:02 AM 10/24/2016 11:27:02 AM あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu CD3-02 本 じしょ ノート けいさんき ホワイトボード ハンカチ とけい かばん かさ ごみばこ きょうしつ きょうしつ かぎ ほん 34 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 34 Book Bahasa Jepun.indb 34 10/24/2016 11:27:05 AM 10/24/2016 11:27:05 AM 1 KGNT は Kata Tanya ですか ですか なん どこ どの +KN だれ どれ Kata Tanya Kata tanya digunakan dalam bentuk soalan terbuka, seperti: • なんですか。 • どこですか。 • だれですか。 ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa Kata tanya 「何」 boleh digabungkan dengan perkataan lain seperti　�さい、 �人、 �かい. Contoh: アミンさんは　何さい　ですか。 きょうしつは　何かい　ですか。 NOTA INDAHNYA BAHASA Selain [だれですか], [どなたですか] juga digunakan. Penggunaan [どなたですか] adalah lebih sopan berbanding [だれですか]. なん なん なん にん 35 Bab 3 じむしつは ２かいです じむしつは ２かいです Book Bahasa Jepun.indb 35 Book Bahasa Jepun.indb 35 10/24/2016 11:27:10 AM 10/24/2016 11:27:10 AM Dalam ayat jawapan, bahagian KGNT boleh digugurkan. Contoh: Ａ：この人は　だれですか。 Ｂ：父の　友だちです。 NOTA この 人は だれですか。 ひと ひと ちち とも すみません、ここは どこですか。 それは 何の ノートですか。 にほんご なん これは　日本語の ノートです。 ひと この 人は 父の 友だちです。 ちち とも ここは じむしつです。 Kata tanya boleh digabungkan dengan KGNT dalam konteks perbualan seperti berikut. 36 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 36 Book Bahasa Jepun.indb 36 10/24/2016 11:27:12 AM 10/24/2016 11:27:12 AM 2 KN は KGNT です です Struktur ayat ini adalah sama dengan [KTは KNです] yang telah dipelajari dalam bab 2. Contoh: 1 トイレは　あそこ あそこです。 2 ロス先生は あの あのひとです。 3 日本語の じしょは これ これです。 Contoh untuk struktur ayat ini juga selalu digunakan dalam konteks perbualan seperti berikut: Dalam perbualan, subjek boleh digugurkan. Contoh: A : しょくどうは　どこですか。 B : あそこです。 NOTA すみません、 トイレは どこ ですか。 ロス先生は あのひとです。 トイレは あそこです。 せんせい すみません、 ロス先生は どのひと ですか。 せんせい せんせい にほん ご 37 Bab 3 じむしつは ２かいです じむしつは ２かいです Book Bahasa Jepun.indb 37 Book Bahasa Jepun.indb 37 10/24/2016 11:27:14 AM 10/24/2016 11:27:14 AM 3 Kata Tanya [どれ どれ] dan [どの どの] Kata tanya [どれ] dan [どの] digunakan apabila bertanya mengenai seseorang atau sesuatu benda daripada pilihan yang ada. Contoh: 1 アミンさんの かばんは どれ どれですか。 (アミンさんの かばんは) それ それです。 2 ほけんしつの かぎは どれ どれですか。 (ほけんしつの かぎは) それ それです。 Kata tanya [どの] pula mesti diikuti dengan kata nama. [どの] tidak boleh berdiri sendiri seperti [どれ]. Contoh: 1 日本語しつは　どのへや どのへやですか。 (日本語しつは)　あのへや あのへやです。 日本語の じしょは どれですか。 にほんご これです にほん　ご にほん　ご 38 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 38 Book Bahasa Jepun.indb 38 10/24/2016 11:27:15 AM 10/24/2016 11:27:15 AM 1 CDを きいて、てきとうな　えを えらびましょう。 Dengar dan padankan gambar dengan perkataan yang betul. れんしゅう れんしゅう Latihan CD3-03 a d g b e h c f i れい: a 8: 7: 6: 5: 4: 3: 2: 1: れい 39 Bab 3 じむしつは ２かいです じむしつは ２かいです Book Bahasa Jepun.indb 39 Book Bahasa Jepun.indb 39 10/24/2016 11:27:17 AM 10/24/2016 11:27:17 AM たかし ：ハディさんの きょうしつは どこですか。 ハディ ： カリン：すみません、コンピュータしつ は 　　　　何かいですか。 イマン： みちこ ：すみません、じむしつは どこですか。 ゆうじ ：じむしつは そこです。 れいこ ：すみません、しょくどうは どこですか。 フィダ ： リム ：すみません、としょかんは どこですか。 ラヴィ ： ケニ ：すみません、りょうは どこですか。 ハフィズ ： 2 えを 見て、こたえて ください。 Jawab soalan berdasarkan gambar. れい み なん 40 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 40 Book Bahasa Jepun.indb 40 10/24/2016 11:27:25 AM 10/24/2016 11:27:25 AM 3 ことばを ただしく ならべましょう Susun perkataan dengan betul. れい です ここ ほけんしつ は 　 ここは　ほけんしつです。 1 は かさ です それ 2 は の その ではありません かばん わたし 3 の は か 先生 じしょ それ です 4 か は トイレ です どこ 5 は の です アミンさん あそこ きょうしつ アズミ：それは だれの 本ですか。 アリ　：これは けんじさんの 本です。 けんじ： リム ：あれは わたしの かさです。 4 えを 見て、ぶんを かきましょう。 Tuliskan ayat tanya dengan betul. れい アズミ アリ けんじ リム み せんせい ほん ほん 41 Bab 3 じむしつは ２かいです じむしつは ２かいです Book Bahasa Jepun.indb 41 Book Bahasa Jepun.indb 41 10/24/2016 11:27:27 AM 10/24/2016 11:27:27 AM ちち はは 父 母 あに あね いもうと おとうと わたし 　へや ダイニング キッチン リビング げんかん ソファー　ベッド　テレビ コンピュータ キーワード キーワード あなたの　うちの えを かきましょう。 Lukis pelan rumah idaman anda dan labelkan setiap ruangan menggunakan kata kunci yang diberi. アミン： たかし：わたしの くつは それです。 ハディ ： アリ　 ：これは 日本語の じしょです。 ファラ ： エルダ ：日本語の 先生です。 にほん　ご にほん　ご せんせい アミン アリ たかし ハディ 42 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 42 Book Bahasa Jepun.indb 42 10/24/2016 11:27:28 AM 10/24/2016 11:27:28 AM 何かいですか。 かいですか。(Tingkat berapa?) いっかい   Tingkat 1 にかい    Tingkat 2 さんがい   Tingkat 3 よんかい   Tingkat 4 ごかい    Tingkat 5 ろっかい   Tingkat 6 ななかい   Tingkat 7 はちかい   Tingkat 8 きゅうかい Tingkat 9 じゅっかい Tingkat 10 かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 本 Bacaan buku “on” “kun” 1) としょかんで　本を　よみます。 ほん もと 1 Kanji Cara Menulis 何 Bacaan apa “on” “kun” 1) シャツは　何いろですか。 2) なまえは　何ですか。 なに ＊なん 2 ほん なに なん 43 Bab 3 じむしつは ２かいです じむしつは ２かいです Book Bahasa Jepun.indb 43 Book Bahasa Jepun.indb 43 10/24/2016 11:27:29 AM 10/24/2016 11:27:29 AM PERAYAAN DI JEPUN Negara Jepun terkenal sebagai sebuah yang berpegang teguh dengan budaya timur yang unik. Walaupun Jepun ialah sebuah negara - satu bangsa dan satu bahasa, mereka sangat kaya dengan pelbagai perayaan mengikut budaya, adat dan kepercayaan masyarakat. Perayaan-perayaan di Jepun boleh dikategorikan mengikut musim, kuil ataupun ritual agama mereka. Gion Matsuri atau Perayaan Gion diadakan pada setiap bulan Julai merupakan antara perayaan yang terkenal di Jepun. Perayaan ini diadakan di Kyoto merupakan ritual tradisi yang melibatkan kuil Yasaka. Perayaan ini diadakan sebagai persembahan masyarakat Jepun kepada dewa dewi untuk memohon perlindungan daripada bencana alam. Peserta perayaan ini pula kebanyakan ialah penduduk Kyoto yang datang untuk menarik omikoshi iaitu kuil mudah alih. Omikoshi yang dibina dengan berat berjumlah satu tan ini akan dibawa mengelilingi bandar Gion. Selain tiu, Obon Matsuri atau perayaan Obon yang diadakan pada bulan Ogos juga merupakan antara perayaan yang terkenal di Jepun. Malah, sambutan perayaan Obon ini juga diadakan di Malaysia. Sapporo Yuki Matsuri atau Perayaan Salji Sapporo pula merupakan perayaan sempena musim sejuk yang panjang khususnya di utara Jepun iaitu Pulau Hokkaido. Perayaan yang dikunjungi lebih kurang dua juta pelancong dari dalam dan luar negara ini mempamerkan reka bentuk ukiran daripada ais dengan merekabentuk semula pelbagai bangunan, objek atau haiwan di dunia. Perayaan ini diadakan pada bulan Februari setiap tahun. Dipetik dan disesuaikan daripada sumber petikan: http://www.japan-guide.com/e/e2063.html http://www.welcome.city.sapporo.jp/event/winter/sapporo_snow_festival/?lang=en http://www.kyotoguide.com/ver2/thismonth/gionmatsuri12.html 44 Book Bahasa Jepun.indb 44 Book Bahasa Jepun.indb 44 10/24/2016 11:27:31 AM 10/24/2016 11:27:31 AM わたしの一日です わたしの一日です 日　：5月3日（日よう日） 時間：午後 9時 30分 きょうは 日よう日です。がっこうは 休みです。7時に たかしさんと しょくどうで あさごはんを たべました。 それから へやの そうじを しました。午前 10時から 12時まで　へやで　べんきょうを しました。1時に たかしさんと バスで デパートへ　行きました。 デパートで　ひるごはんを　たべました。そして、 いろいろな　ものを かいました。4時に りょうへ かえりました。 今、10 時です。これから　ねます。そして、あした 5時に おきます。 じ CD4-01 いちにち いちにち ごぜん じ じ じ じ じ じ じ Murid boleh menggunakan kata kerja yang betul bersesuaian dengan aktiviti mereka. Murid boleh menerangkan pelbagai perbuatan dengan lebih khusus merangkumi pelbagai maklumat. Murid boleh menulis menggunakan Hiragana, Katakana dan Kanji dengan betul. Murid boleh menulis catatan tentang aktiviti harian menggunakan ayat mudah. OBJEKTIF ひ ごがつみっか にち び じかん ご ご じ ぷん にち　　 び やす い いま 45 4 Book Bahasa Jepun.indb 45 Book Bahasa Jepun.indb 45 10/24/2016 11:27:35 AM 10/24/2016 11:27:35 AM CD4-02 あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu バス くるま くだもの でんしゃ ごはん やさい じてんしゃ パン ジュース 1 4 7 2 5 8 3 6 9 46 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 46 Book Bahasa Jepun.indb 46 10/24/2016 11:27:38 AM 10/24/2016 11:27:38 AM こうちゃ ぎゅうにゅう コーヒー 休みます berehat おきます bangun tidur はじまります bermula ねます tidur おわります selesai たべます makan そうじを します membersihkan のみます minum べんきょうを します belajar 見ます melihat 行きます pergi ききます mendengar 来ます datang よみます membaca かえります pulang かきます menulis やす い み き 10 11 12 てがみ surat うた lagu デパート kompleks membeli belah テレビ televisyen 47 Bab 4 わたしの 一日 わたしの 一日 いちにち いちにち Book Bahasa Jepun.indb 47 Book Bahasa Jepun.indb 47 10/24/2016 11:27:52 AM 10/24/2016 11:27:52 AM ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KN は KN を KK Struktur ayat ini merupakan asas kepada ayat aktif yang melibatkan pelaku, objek dan juga perbuatan. Contoh: 1 アミンさんは パンを たべます。 2 わたしは　本を　よみます。 3 先生は かんじを かきます。 Ayat negatif akan mengalami perubahan bentuk pada kata kerja. Perubahan ini hanya berlaku pada bahagian akhir KK iaitu bentuk [ます] berubah kepada bentuk [ません]. Contoh: たかしさんは　やさいを　たべません。 を Partikel “wo” [を] digunakan sebagai kata hubung untuk kata kerja transitif. Contoh: 1 水を　のみます。 2 ラジオを　ききます。 3 テレビを　見ます。 KK di dalam ayat bahasa Jepun lazimnya berada di akhir ayat iaitu selepas objek. NOTA み みず せんせい ほん 48 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 48 Book Bahasa Jepun.indb 48 10/24/2016 11:28:01 AM 10/24/2016 11:28:01 AM 2 Sebutan Masa いちじ にじ さんじ よじ ごじ ろくじ しちじ はちじ くじ じゅうじ じゅういちじ じゅうにじ ～ぷん Minit ～ぷん Minit ななふん 7 minit いっぷん 1 minit はちふん／はっぷん 8 minit にふん 2 minit きゅうふん 9 minit さんぷん 3 minit じゅっぷん 10 minit よんぷん 4 minit じゅういっぷん 11 minit ごふん 5 minit さんじゅっぷん／ はん 30 minit ろっぷん 6 minit Info tambahan:　午前(am) 午後(pm) ごぜん ご ご 49 Bab 4 わたしの 一日 わたしの 一日 いちにち いちにち Book Bahasa Jepun.indb 49 Book Bahasa Jepun.indb 49 10/24/2016 11:28:03 AM 10/24/2016 11:28:03 AM 3 KN は Masa [に]/Tempat [で] KNをKK Struktur asas [KNは KNを KK] boleh dipelbagaikan dengan penambahan maklumat masa atau kata nama tempat. Walau bagaimanapun struktur ayat ini memerlukan kehadiran partikel sebagai penghubung perkataan atau ayat. に Penggunaan masa yang khusus dalam ayat kata kerja memerlukan partikel [に]. Contoh : 1 わたしは　毎日　６時に　おきます。 2 日本語の クラスは 11時半に はじまります。 3 きのう 10時 50分に ねました。 Walau bagaimanapun, penggunaan masa yang umum tidak memerlukan partikel [に]. Contoh: 1 あした　がっこうへ　行きます。 　 2 きのう　えいがを　見ました。　 で Partikel [で] digunakan selepas kata nama tempat bagi menunjukkan tempat perbuatan dilakukan. Contoh: 1 アミンさんは　へやで　べんきょうを します。 2 わたしは　しょくどうで　ごはんを　たべます。 まいにち じ い Contoh perkataan yang menunjukkan masa secara umum: きょう　　　　あした きのう　　　　あさって おととい にほんご じ　はん じ ぷん み 50 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 50 Book Bahasa Jepun.indb 50 10/24/2016 11:28:04 AM 10/24/2016 11:28:04 AM Partikel [で] juga digunakan selepas peralatan atau kenderaan seperti contoh dibawah: Contoh: 1 毎日　じてんしゃで　がっこうへ　行きます。 2 わたしは　手で　ごはんを　たべます。 4 KN は KN Tempat へ いきます・きます・かえります へ いきます・きます・かえります Kata kerja [行きます] [来ます] dan [かえります] menunjukkan arah pergerakan yang memerlukan penggunaan partikel [へ] dalam ayat. へ Contoh: 1 あした 友だちと としょかんへ 行きます。 2 きのう　クマルさんは　かっこうへ　きませんでした。 3 あさって　あにと　あねは　うちへ　かえります。 5 KKます ます Kata kerja dalam bahasa Jepun berubah bentuk mengikut aspek kala masa dan situasi. Ia boleh berubah kepada bentuk negatif kala lampau dan negatif kala lampau. KK ます KK positif たべます Kala kini たべます Kala kini たべません Kala lampau たべました Kala lampau たべませんでした KK negatif たべません まいにち い い て い き とも 51 Bab 4 わたしの 一日 わたしの 一日 いちにち いちにち Book Bahasa Jepun.indb 51 Book Bahasa Jepun.indb 51 10/24/2016 11:28:04 AM 10/24/2016 11:28:04 AM Contoh: 1 わたしは 毎日 やさいの ジュースを のみます。 2 ゆきこさんは さかなを たべません。 3 ハディさんは きのう りょうで テレビを 見ました。　 4 たなかさんは おとといの パーティへ　行きませんでした。 ～から～まで ～から～まで [から] dan [まで] merupakan partikel yang digunakan untuk menunjukkan tempoh masa. Contoh: 1 がっこうは　午前　7時から から　午後　1時まで までです。 2 せいとは 8時から から 1時まで まで きょうしつで べんきょうを 　します。　 6 Kata Hubung [それから それから] Kata hubung [それから] digunakan untuk menyatakan kejadian/perkara secara berturutan. Contoh: 1 あさ しょくどうで　ごはんを　たべます。それから それから、 きょうしつで　べんきょうします。 　 2 休みの　日は　へやの　そうじをします。　　　　 　 それから それから、テレビを　見ます。 Manakala kata hubung [そして] adalah lebih umum untuk penyataan tambahan kepada sesuatu kejadian/perkara. Contoh: 1 あしたは 日よう日です。そして、 そして、　がっこうは　やすみです。 2 7.30に　がっこうは　はじまります。そして そして、　べんきょうを　します。 ごぜん じ じ じ ごご じ まいにち み い ひ やす にち び み 52 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 52 Book Bahasa Jepun.indb 52 10/24/2016 11:28:05 AM 10/24/2016 11:28:05 AM 1 CDを きいて、てきとうな　えを　えらびましょう。 Dengar dan padankan gambar dengan kenyataan yang sesuai. れんしゅう れんしゅう Latihan CD4-03 a d g b e h c f i れい: れい: a 8: 7: 6: 5: 4: 3: 2: 1: 53 Bab 4 わたしの 一日 わたしの 一日 いちにち いちにち Book Bahasa Jepun.indb 53 Book Bahasa Jepun.indb 53 10/24/2016 11:28:06 AM 10/24/2016 11:28:06 AM 2 はなしを きいて、時間を かきましょう。 Dengar kenyataan dan tuliskan masa. れい わたしは ５時 に おきます。 1 アミンさんは に　ねます。 2 タンさんは に がっこうへ　いきます。 3 きのう に ばんごはんを　たべました。 4 がっこうは から までです。 5 あには 毎日 から まで　べんきょうを します。 3 こたえを　かきましょう。 Tulis jawapan yang betul pada ruangan yang disediakan. れい おきます おきません おきました おきませんでした 1 かきます かきました かきませんでした 2 みません みました 3 よみます よみません 4 ねません ねませんでした 5 ききます ききませんでした じ まいにち CD4-04 　　 じ かん 54 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 54 Book Bahasa Jepun.indb 54 10/24/2016 11:28:10 AM 10/24/2016 11:28:10 AM 4 こたえを　かきましょう。 Tulis jawapan yang betul. れい 10.30 pagi - 10.50 pagi 5.30 pagi 6.30 pagi 7.00 pagi 7.30 pagi - 10.30 pagi 10.50 pagi - 1.30 petang 2.00 petang 2.30 petang れい アミンさんは　5時30分に 分に　おきます。 アミンさんは あさごはんを たべます。7時に じてんしゃで 。それから、7時30分 10時30分 べんきょうを します。 休みます。 アミンさんは 10時50分から 1時30分まで 。そして、 うちへ かえります。それから、2時30分に 。 やす 1 5 4 2 6 3 7 じ じ じ じ じ じ じ ぷん ぷん ぷん ぷん ぷん ぷん 1 2 3 3 4 5 6 7 55 Bab 4 わたしの 一日 わたしの 一日 いちにち いちにち Book Bahasa Jepun.indb 55 Book Bahasa Jepun.indb 55 10/24/2016 11:28:10 AM 10/24/2016 11:28:10 AM 5 Buat carta alir mengenai kehidupan seharian anda. Anda boleh memilih sama ada hari persekolahan atau hari cuti hujung minggu. Bentangkan kepada rakan anda. 6 インターネットで かいわを かきましょう。 Cari maklumat daripada internet mengenai jadual waktu persekolah di Jepun dan gunakan maklumat yang diperoleh untuk menulis dialog mengikut situasi berikut: Sekolah anda menerima lawatan murid dari sekolah Jepun. Tulis temu bual anda dengan pelajar dari sekolah Jepun mengenai waktu persekolahan. Anda boleh menggunakan laman web seperti berikut untuk rujukan: • http://www.ryugaku-joho-centre.co.nz/highschool/intro.html • http://www.matsueyobiko.ac.jp/time_schedule.html Contoh: マレーシアの せいと ：日本の がっこうは 何時に はじまりますか 日本の せいと ：がっこうは 8時30分に はじまります。 マレーシアの　がっこうは　 何時に はじまりますか。 マレーシアの せいと： にほん にほん なん ぷん じ じ じ なん 56 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 56 Book Bahasa Jepun.indb 56 10/24/2016 11:28:13 AM 10/24/2016 11:28:13 AM 7 ただしい　こたえを　えらびましょう。 Pilih jawapan yang betul. れい あした ロス先生は 日本へ（行きます/行きました）。 1 きのう アニタさんは 8時30分に あさごはんを （たべます/たべました。) 2 アミン：あさって たかしさんは 日本へ かえりますか。 たかし：いいえ、らいしゅうの 月よう日に (かえります/かえりました)。 3 きのう サラさんは 9時に てがみを（かきます/かきました）。 4 アダム：たかしさんは きのう 日本の テレビを 見ましたか。 たかし：いいえ、テレビを（見ません/見ませんでした）。 5 がっこうは毎日 7時30分に（はじまります/はじまりました）。 6 エミルダ ：アリさんは コーヒーを のみますか。 アリ ：いいえ、わたしは コーヒーを （のみます/のみません）。 び み み み にほん まい　にち せんせい にほん にほん げつ じ じ じ ぷん ぷん い い 57 Bab 4 わたしの 一日 わたしの 一日 いちにち いちにち Book Bahasa Jepun.indb 57 Book Bahasa Jepun.indb 57 10/24/2016 11:28:13 AM 10/24/2016 11:28:13 AM 7 ぶんを よんで、[○] と [×] を つけましょう。     Tandakan [○] pada penyataan yang betul dan [×] untuk penyataan yang salah. たかしさんの　一日 たかしさんの　一日 たかしさんは 毎日 6時半に おきます。それから 7時に あさごはんを たべます。 7時半に でんしゃで がっこうへ 行きます。 8時から 12時まで がっこうで べんきょうを します。 12時から 1時まで 休みます。 ひるごはんを たべます。 1時から　3時まで べんきょうを　します。 4時に やきゅうを　します。 5時に うちへ かえります。 6時半に ばんごはんを たべます。 8時に しゅくだいを します。 それから、 9時に テレビを 見ます。 10時に ねます。 れい たかしさんは　7時に　おきます。 1 たかしさんは 7時に あさごはんを たべます。 2 たかしさんは じてんしゃで がっこうへ 行きます。 3 たかしさんは 8時から 12時まで べんきょうを します。 4 たかしさんは　テレビを　見ます。それから、 しゅくだいを　します。 5 たかしさんは　10時に　ねます。 い じ じ じ じ じ じ じ じ じ じ じ じ じ じ じ じ じ み まいにち じ　はん じ　はん やす じ　はん い み いちにち × 58 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 58 Book Bahasa Jepun.indb 58 10/24/2016 11:28:14 AM 10/24/2016 11:28:14 AM Kanji Cara Menulis 日 Bacaan hari/matahari/ahad “on” “kun” 1) あした　日よう日です。 2) きょうは　何よう日ですか。 にち じつ ひ・び 1 Kanji Cara Menulis 水 Bacaan air/Rabu “on” “kun” 1) 水を　のんで　ください。 2) あさっては　水よう日です。 すい みず 4 かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 火 Bacaan api/Selasa “on” “kun” 1) 火に　きを　つけて ください。 2) 火よう日は　テストの　日です。 か ひ 3 Kanji Cara Menulis 月 Bacaan bulan/Isnin “on” “kun” 1) こんばんの　月は　きれいです。 2) きのうは　月よう日でした。 3) たんじょびは　一月一日です。 げつ がつ つき 2 みず すい び び にち なん つき げつ び いちがつついたち ひ か び ひ ひ 59 Bab 4 わたしの 一日 わたしの 一日 いちにち いちにち Book Bahasa Jepun.indb 59 Book Bahasa Jepun.indb 59 10/24/2016 11:28:15 AM 10/24/2016 11:28:15 AM Kanji Cara Menulis 土 Bacaan tanah/Sabtu “on” “kun” 1) はなを　土に　うえます。 2) 土よう日に　パーティーを　します。 ＊うえます=menanam ど つち 7 Kanji Cara Menulis 金 Bacaan emas/wang/Jumaat “on” “kun” 1) お金は　とても　たいせつです。 2) 金は　たかいです。 きん かね 6 Kanji Cara Menulis 木 Bacaan pokok/Khamis “on” “kun” 1) この木は　大きいです。 2) 木よう日に　サッカーを　します。 もく き 5 おお き もく び かね きん つち び どう 60 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 60 Book Bahasa Jepun.indb 60 10/24/2016 11:28:17 AM 10/24/2016 11:28:17 AM ８月 日 土 金 木 水 火 月 6 むいか 5 いつか 4 よっか 3 みっか 2 ふつか 1 ついたち 13 じゅうさんにち 12 じゅうににち 11 じゅういちにち 10 とうか 9 ここのか 8 ようか 7 なのか 20 はつか 19 じゅうくにち 18 じゅうはちにち 17 じゅうしちにち 16 じゅうろくにち 15 じゅうごにち 14 じゅうよっか 27 にじゅうしちにち 26 にじゅうろくにち 25 にじゅうごにち 24 にじゅうよっか 23 にじゅうさんにち 22 にじゅうににち 21 にじゅういちにち 31 さんじゅういちにち 30 さんじゅうにち 29 にじゅうくにち 28 にじゅうはちにち 61 Bab 4 わたしの 一日 わたしの 一日 いちにち いちにち Book Bahasa Jepun.indb 61 Book Bahasa Jepun.indb 61 10/24/2016 11:28:17 AM 10/24/2016 11:28:17 AM つき Bulan Januari 一月 Februari 二月 Mac 三月 April 四月 Mei 五月 Jun 六月 Julai 七月 Ogos 八月 September 九月 Oktober 十月 November 十一月 Disember 十二月 いちがつ にがつ さんがつ しがつ ごがつ ろくがつ しちがつ はちがつ くがつ じゅうがつ じゅういちがつ じゅうにがつ にちようび、にちようび、にちようび SUNDAY つぎのひ　なんようび げつようび　MONDAY げつようび、げつようび、げつようび MONDAY つぎのひ　なんようび かようび　TUESDAY かようび、かようび、かようび TUESDAY つぎのひ　なんようび すいようび　WEDNESDAY すいようび、すいようび、すいようび WEDNESDAY つぎのひ　なんようび もくようび　THURSDAY もくようび、もくようび、もくようび THURSDAY つぎのひ　なんようび きんようび　FRIDAY きんようび、きんようび、きんようび FRIDAY つぎのひ　なんようび どようび　SATURDAY どようび、どようび、どようび SATURDAY これで　いっしゅうかんの　ひびが おわり *Gunakan melodi yang anda suka dan nyanyikan lagu di atas. ようびのうた ようびのうた 62 Tingkatan 1 Book Bahasa Jepun.indb 62 Book Bahasa Jepun.indb 62 10/24/2016 11:28:19 AM 10/24/2016 11:28:19 AM 63 スポーツが　好きです スポーツが　好きです 5 CD5-01 Murid boleh menceritakan hobi dan kemahiran diri sendiri serta rakan-rakan. Murid boleh mengajak rakan untuk melakukan aktiviti bersama-sama. Murid boleh menerima dan menolak ajakan dengan sopan. OBJEKTIF アミン：たかしさん、サッカーが　好きですか。 たかし：はい、好きです。アミンさんは　サッカーを しますか。 アミン：はい。でも、あまり　じょうずではありません。 たかし：こんど　グラウンドで　いっしょに　しませんか。 アミン：いいですよ。マークさんも　いっしょに　しましょう。 マーク：すみません。わたしは　ちょっと．．． す す す Book Bahasa Jepun.indb 63 Book Bahasa Jepun.indb 63 10/24/2016 11:28:24 AM 10/24/2016 11:28:24 AM Tingkatan 1 あたらしいことば あたらしいことば Perkataan Baharu ホッケー サッカー バドミントン たっきゅう ラグビー テニス やきゅう スポーツ CD5-02 わたしの しゅみ ネットボール 3 4 5 6 7 8 2 1 g ホッケー ホッケー サッカー サッカー バドミントン バドミントン たっきゅう たっきゅう ラグビー ラグビー テニス テニス やきゅう やきゅう スポーツ スポーツ ネットボール ネットボール 3 4 5 6 7 8 2 1 64 Book Bahasa Jepun.indb 64 Book Bahasa Jepun.indb 64 10/24/2016 11:28:28 AM 10/24/2016 11:28:28 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す てんぷら おにぎり ラーメン すいえい おどり ゲーム かいもの おんがく りょうり きらい tidak suka/benci 好き suka へた tidak berkebolehan/ tidak berbakat じょうず berkebolehan/berbakat す 65 Book Bahasa Jepun.indb 65 Book Bahasa Jepun.indb 65 10/24/2016 11:28:35 AM 10/24/2016 11:28:35 AM Tingkatan 1 ふくし ふくし (Kata Penguat) [ふくし] ialah kata penguat yang digunakan bersama dengan kata adjektif untuk menerangkan darjah perbandingan: とても sangat あまり kurang ぜんぜん tidak/langsung tidak かもく かもく(Mata pelajaran) 日本語 Bahasa Jepun えい語 Bahasa Inggeris マレー語 Bahasa Melayu すうがく Matematik れきし Sejarah ちり Geografi コート プール えいがかん まち グラウンド たいいくかん ご ご に ほん ご 66 Book Bahasa Jepun.indb 66 Book Bahasa Jepun.indb 66 10/24/2016 11:28:43 AM 10/24/2016 11:28:43 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KNは KNが～ が～[好き／きらいです 好き／きらいです] [じょうず／へたです じょうず／へたです]。 Bentuk negatif kala lampau Bentuk kala lampau Bentuk negatif KA-な 好きでは ありませんでした 好きでした 好きでは ありません 好きです きらいでは ありませんでした きらいでした きらいでは ありません きらいです じょうずでは ありませんでした じょうずでした じょうずでは ありません じょうずです へたでは ありませんでした へたでした へたでは ありません へたです Contoh: 1 アミンさんは　サッカーが　好きです。 2 こどもは　やさいが　きらいです。 3 ファラさんは バレーボールが じょうずです。 4 わたしは　スポーツが　とても　へたです。 ＊こども= kanak-kanak す す す す す す 67 Book Bahasa Jepun.indb 67 Book Bahasa Jepun.indb 67 10/24/2016 11:28:47 AM 10/24/2016 11:28:47 AM Tingkatan 1 [好き] boleh digantikan dengan [きらい]yang bermaksud “benci” ataupun “tidak suka”. “Tidak suka” boleh dinyatakan dalam bentuk negatif “suka” iaitu [好きではありません]. Contoh: 1 スザナさんは　ラグビーが　きらいです。 2 スザナさんは ゲームか あまり 好きではありません。 3 たかしさんは バドミントンが　ぜんぜん 好きではありません。 [じょうずです] dan [へたです] digunakan untuk menunjukkan kebolehan dalam sesuatu perbuatan. Contoh: 1 たかしさんは　テニスが　じょうずです。 2 わたしは　日本語が　ぜんぜん　じょうずではありません。/ わたしは　日本語が　へたです。 が Partikel [が] dalam bab ini merujuk kepada objek yang menjadi kesukaan/ ketidaksukaan ataupun kebolehan/kekurangan seseorang. [あまり] dan [ぜんぜん] hanya digunakan dengan bentuk negatif. Penggunaan [じょうず] tidak sesuai digunakan untuk menyatakan kemahiran diri sendiri. Contoh: わたしは　日本語が　じょうずです。 Ungkapan ini tidak sesuai dengan budaya masyarakat Jepun. NOTA にほんご にほんご す す す す にほんご 68 Book Bahasa Jepun.indb 68 Book Bahasa Jepun.indb 68 10/24/2016 11:28:48 AM 10/24/2016 11:28:48 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す 2 KK ～ませんか ～ませんか Frasa negatif KK diikuti dengan “ka” [か] boleh digunakan sebagai ayat ajakan. Frasa ini lazimnya digunakan dengan perkataan “isshoni” [いっしょに] yang bermaksud bersama-sama. Contoh: 1 いっしょに べんきょうを しませんか しませんか。 2 これから　えいがを　見ませんか 見ませんか。 3 KK～ましょう ～ましょう Frasa [KK～ましょう] membawa maksud sebagai ayat ajakan. Frasa ini juga boleh digunakan sebagai jawapan kepada bentuk [KK～ませんか ] Contoh: 1 ファラ ：いっしょに　しょくどうへ 行きませんか。 たかし ：はい、行きましょう。 2 みんなで　いっしょに　たべましょう たべましょう。 3 日よう日に　グラウンドで ホッケーを しましょう しましょう。 み い い しょうたいじょう しょうたいじょう 先生の　日の　パーティー ひづけ：５月１６日 時間：１０:３０ ～ １２:３０ ばしょ：SMK Cahaya の　ホール クラスの みなさん、 いっしょに　来ませんか。みんなで　いっしょに　先生の　 日の おいわいを　しましょう。 ＊おいわい = keraian 　ひづけ = tarikh せんせい じかん き ひ がつ にち せんせい ひ にち び 69 Book Bahasa Jepun.indb 69 Book Bahasa Jepun.indb 69 10/24/2016 11:28:49 AM 10/24/2016 11:28:49 AM Tingkatan 1 1 はなしを きいて、てきとうな えに名前を かきましょう。 Dengar petikan dan tuliskan nama pada gambar yang betul. れんしゅう れんしゅう Latihan CD5-03 なまえ れい: あやか 5: 4: 3: 2: 1: b d a c e れい 70 Book Bahasa Jepun.indb 70 Book Bahasa Jepun.indb 70 10/24/2016 11:28:51 AM 10/24/2016 11:28:51 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す 2 えを　みて、かいわを しましょう。 Bina ayat latihan perbualan menggunakan contoh dan gambar yang diberi. れい アミン：たかしさん、テニスが　好きですね テニスが　好きですね。わたしも好きです。 日よう日に　いっしょに　テニスを テニスを しませんか しませんか。 たかし：いいですね、はい、しましょう しましょう。 アミン：では、9時に 時に　テニスコート 　テニスコートで　しましょう しましょう。 たかし： はい、わかりました。　 12.00 PM 2.00 PM じ す 4.00 PM 9.00 AM す 1 2 3 71 Book Bahasa Jepun.indb 71 Book Bahasa Jepun.indb 71 10/24/2016 11:28:53 AM 10/24/2016 11:28:53 AM Tingkatan 1 3 ただしい ぶんを　かきましょう。 Susun perkataan yang diberi untuk menjadi ayat yang betul. れい 好き です テニス たかしさん は が たかしさんは　テニスが　すきです。 1 です おんがく ちち 好き は が 2 わたし ではありません スポーツ あまり 好き は が 3 じょうず おねえさん アミンさん りょうり が の は です 4 へた 日本 おどり わたし が は の にほん です 5 見みませんか えいが 日よう日 いっしょに を に にち び 4 じょしを かきましょう。 Tuliskan partikel yang bersesuaian れい あやみさん お母さんは おどり じょうずです。 1 わたしは てんぷら 好きです。おにぎり 好きです。 2 お父さんは スポーツ じょうずです。でも、 おどり じょうず ではありません。 の が かあ とう み す す す す す 72 Book Bahasa Jepun.indb 72 Book Bahasa Jepun.indb 72 10/24/2016 11:28:54 AM 10/24/2016 11:28:54 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す 3 アニタ ：リカさん、あした いっしょに かいもの しませんか。 リカ ：いいですね。しましょう。何時 行きますか。 アニタ ：あしたの あさ 10時 行きましょう。 4 ダニアルさんは バドミントン とても 好きです。 でも　テニス ぜんぜん 好きではありません。 5 けんじ ： シャフィクさんは どんな かもく 好きですか。 シャフィク ：わたしは すうがく 好きです。 5 10人の 友だちに インタビューを　して、グラフを か きましょう。 Jalankan temu bual pada 10 orang rakan sekelas anda dan seterusnya lukis graf daripada data yang diperoleh. Q : ～さんは サッカーが すきですか。　 A : はい、好きです。（○）/ いいえ、好きではありません。（×） なまえ サッカー バドミン トン えいが アニメ ゲーム 1 アミン ○ ○ × ○ ○ 2 Berpandukan contoh kad jemputan pada muka surat 69, sila hasilkan kad jemputan sendiri untuk situasi seperti di bawah: 1) Jamuan Harijadi 2) Majlis Rumah Terbuka なんじ じ い い す す す す す す とも 73 Book Bahasa Jepun.indb 73 Book Bahasa Jepun.indb 73 10/24/2016 11:28:55 AM 10/24/2016 11:28:55 AM Tingkatan 1 かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 好 Bacaan suka “on” “kun” 1) 父は　おんがくが　好きです。 す（き） 1 す Kanji Cara Menulis 今 Bacaan sekarang “on” “kun” 1) 今 何を　しますか。 2) 今月は 休みが 多いです。 こん いま 2 いま なに こんげつ やす おお Kanji Cara Menulis 時 Bacaan jam/pukul/waktu “on” “kun” 1) 何時に　ねますか。 2) その時　まだ　小さかったです。 じ とき 3 Kanji Cara Menulis 分 Bacaan minit/bahagian “on” “kun” 1) 今 12時　10分です。 2) たまごを　半分 ください。 ふん ぷん ぶん 4 ちい じ とき じ いま ぷん はんぶん Kanji Cara Menulis 半 Bacaan separuh/setengah “on” “kun” 1) 今 七時半です。 はん 5 いま しちじはん 74 Book Bahasa Jepun.indb 74 Book Bahasa Jepun.indb 74 10/24/2016 11:29:05 AM 10/24/2016 11:29:05 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す INFO Jepun pernah menjadi tuan rumah Sukan Olimpik musim panas dan juga musim sejuk. Ini menunjukkan negara “Matahari terbit” ini sememangnya mempunyai daya saing dan kompetitif dalam bidang sukan di peringkat Asia dan dunia. Anda boleh mencari maklumat berkenaan perkembangan sukan di Jepun dan boleh berkongsi maklumat yang diperolehi dengan rakan-rakan sekelas. Pada tahun berapakah Jepun pernah menjadi tuan rumah sukan Olimpik musim panas dan sejuk? Terdapat beberapa jenis permainan tradisional Jepun yang satu ketika dahulu biasa dimainkan oleh kanak-kanak. Di antaranya adalah Kendama, Beigoma dan Otedama. Kendama dipercayai dibawa masuk ke Jepun dari barat pada abad ke 18. Permainan Kendama adalah permainan yang memerlukan kemahiran. Kendama terdiri dari sebiji bola [dama] yang diperbuat dari kayu beserta satu pemegang [ken] yang mempunyai tiga mangkuk kecil yang berbeza saiz. Bola tersebut terikat kepada pemegang dengan seutas tali. Beigoma adalah gasing jepun. Uniknya gasing ini tidak mempunyai paku untuk melilit tali sebaliknya tali dililit kepada gasing dan dimatikan pada dua simpulan yang dibuat pada tali tersebut. Cara bermain gasing ini menyerupai permainan gasing pangkah. Otedama menyerupai permainan batu seremban iaitu sejenis permainan tradisional kanak-kanak di Malaysia. Permainan ini menggunakan lima atau tujuh biji Ojami. Perca kain digunakan untuk membuat Ojami, iaitu uncang kecil yang diisi dengan kekacang. Permainan ini boleh dimainkan bersendirian. Dipetik dan diubahsuai daripada sumber berikut: http://kendama.jimdo.com/english/what-s-a-kendama/history/ https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_traditional_Japanese_games https://www.tofugu.com/japan/beigoma-japanese-tops/ http://www.beigoma.com/rekishi.html PERMAINAN TRADISIONAL 75 Book Bahasa Jepun.indb 75 Book Bahasa Jepun.indb 75 10/24/2016 11:29:07 AM 10/24/2016 11:29:07 AM Tingkatan 1 1 つぎの　かんじの　よみかたを　かきましょう。 Tulis bacaan untuk Kanji dibawah. 1 きょうだいは　二人 二人です。 2 わたしの　たんじょう日は　七月七日 七月七日です。 3 たかしさんの　かぞくは　五人 五人です。 4 ファラさんの　お父さん お父さんは　父の　友だちです。 5 おかしが　十　あります。 6 まい日　九時 九時に　ねます。 7 水よう日 水よう日は　休みです。 8 タンさんの　お母さん お母さんは　がっこうの　先生です。 9 パンを　三つ 三つ　ください。 10 火に　きを つけて　ください。 2 の　ことばを　かんじで　かきましょう。 Tulis kanji bagi perkataan yang bergaris. 1 わたしは　じゅうさんさいです。 2 これは　日本の　おかねです。 3 ははは　イギリスじんです。 4 ともだちと　サッカーを　します。 5 これは　マンゴの　きです。 クイズ クイズ せんせい 1 やす とも 76 Book Bahasa Jepun.indb 76 Book Bahasa Jepun.indb 76 10/24/2016 11:29:08 AM 10/24/2016 11:29:08 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す 3 かんじを つくりましょう。 Padankan stroke untuk membentuk Kanji yang betul. 4 ことばを かきましょう。 Tuliskan perkataan yang betul. れい：わたしは アミン です。 　　　　　　　 　（nama） 1 アミンさんは です。 (umur) 2 ラフィさんは です。 (warganegara) 3 インタンさんは です。 (pekerjaan) 4 マリーさんは から 来ました。 (asal) 5 イマンさんは ではありません。 　　　　　　　 (tingkatan) 6 それは ではありません。 　　　　 (barang saya) 7 あの人は です。 (guru Subjek) 8 カリンさんは に がっこうへ いきます。 (masa) 9 ハディさんは きのう 日本の えいがを 。 (perbuatan) 10 母は が とても 好きです。 (masakan) き に　ごん はは す 77 Book Bahasa Jepun.indb 77 Book Bahasa Jepun.indb 77 10/24/2016 11:29:09 AM 10/24/2016 11:29:09 AM Tingkatan 1 5 ぶんを かきましょう。 Lengkapkan ayat di bawah. れい 　 アミル：ひとみさんは　1年生ですか。 　　　ひとみ：はい、わたしは　1年生です。 1 やまかわ　：ハジムさんは　マレーシア人ですか。 ブディマン：いいえ、 2 ファティン：ゆみこさんは 13さいですか。 ゆみこ　　：はい、 ファティン：ともこさんも 13さいですか。 ともこ　　：はい、 3 アリ　：これは さとうさんの　じしょですか さとう：いいえ、 。 4 シャヒド：ここは さくらさんの きょうしつですか。 さくら　：はい、 。 5 ファリド：あの人は　ニックさんの　おにいさんですか。 ニック　：はい、 。 6 せんせい：きょうは アリさんの たんじょうびですか。 アリ ：いいえ 。 7 母　 ：あした、デパートへ　行きますか。 リム　：いいえ、 8 ハリス：ソフィさん、しょくどうで あさごはんを たべましたか。 ソフィ：はい、 。 ねんせい ねんせい い 78 Book Bahasa Jepun.indb 78 Book Bahasa Jepun.indb 78 10/24/2016 11:29:10 AM 10/24/2016 11:29:10 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す 6 じょしをかきましょう。 Tulis partikel yang bersesuaian. 1 わたし SMK GEMILANG せいとです。 2 これ わたし えんぴつです。それ わたし えんぴつです。 3 このかばん 先生 ではありません。 4 エリカさん お父さん パイロット 、40さいです。 5 あに いしゃ あね いしゃです。 6 キムさん まいあさ　6じ おきます。 7 わたし バス がっこう 行きます。 8 アディラさん ゆうべ　友だち ばんごはん たべました。 9 わたし ホッケー 好きです。ネットボール 好きです。 10 たかしさん おねえさん すいえい じょうずです。 い とも せんせい とう い す す 79 Book Bahasa Jepun.indb 79 Book Bahasa Jepun.indb 79 10/24/2016 11:29:11 AM 10/24/2016 11:29:11 AM Tingkatan 1 7 ただしい こたえを えらびましょう。 Pilih kata soal yang betul. れい けいこ :それは（だれ/なん/なに）ですか。　 クマル : ほんです。 1 たなか : ミラーさんは（どなた/なんさい/なん）ですか。 ミラー : 28さいです。 2 ファラ : ワンさんは（どの/どれ/どこ）人ですか。 ワン : あの人です。 3 スズィ : けいこさんの かぞくは （なん/なに/だれ）人ですか。 けいこ : 五人です。　 4 クマル : スリさんは（どんな/なに/どの）スポーツが 好きですか。 スリ : テニスが　好きです。 5 たなか : アズマンさんは（どこ/なん/いつ）サッカーを しますか。 アズマン: あした　サッカーを　します。 6 エリカ : みちこさんは きのう（いつ/なに/なん）をしましたか。 みちこ : わたしは　きのう　すいえいを　しました。 7 アディラ : ハフィズさんは（いつ/どこ/どれ）で べんきょうを しますか。 ハフィズ:としょかんで　べんきょうを　します。　 ひと にん す す ご　にん ひと 80 Book Bahasa Jepun.indb 80 Book Bahasa Jepun.indb 80 10/24/2016 11:29:12 AM 10/24/2016 11:29:12 AM Bab 5 スポーツが　好きです スポーツが　好きです す 8 ただしい　こたえを　えらびましょう。 Pilih jawapan yang betul. れい ゆうべ 本を (よみます/よみました）　 1 あした　日本語の　べんきょうを（します/しました。） 2 おととい　しゅくだいを　（します/しました） 3 あさって　日本の　えいがを　（見ます/見ました） 4 きのう　日本の　うたを　（ききます/ききました） 5 ゆうべ　ひこうきの　えを　（かきます/かきました） 6 きのう　ごはんを　（たべません/たべませんでした） 9 こえを　出して　よみましょう。 Baca petikan berikut dengan sebutan yang betul. わたしの　一日 わたしの　一日 わたしは　クマルです。SMK Cahayaの せいとで １年生です。 がっこうで　日本語の べんきょうをします。日本語が　 とても　好きです。 わたしは　まいあさ ６時に おきます。７時に あさごはんを たべます。それから じてんしゃで がっこうへ 行きます。 がっこうで 友だちと きょうしつで べんきょうを します。 わたしは　スポーツが　好きです。毎日　友だちと　 　 グラウンドで　サッカーを　します。ときどき　プールで　 およぎます。よるは　うちで　かぞくと　休みます。10時に ねます。 ねんせい いちにち いちにち ご ご す じ じ い とも とも す やす じ だ み み まいにち に に に に に ほんご ほんご ほんご ほん ほん 81 Book Bahasa Jepun.indb 81 Book Bahasa Jepun.indb 81 10/24/2016 11:29:13 AM 10/24/2016 11:29:13 AM Tingkatan 1 PENILAIAN KE NDIRI Bagaimanakah penguasaan bahasa Jepun anda setakat ini. Jawab secara jujur mengenai pembelajaran bahasa Jepun anda. Jawapan hendaklah ditandai dengan skala 1, 2 dan 3 seperti di bawah. 3 2 1 Boleh melakukan dengan sedikit bantuan rakan. Boleh melakukan dengan bantuan guru Boleh melakukan tanpa bantuan guru REFLEKSI KENDIRI Bil Refleksi Skala Saya boleh: 1 memperkenalkan diri sendiri. 2 bercerita mengenai diri saya. 3 memperkenalkan ahli keluarga saya. 4 bercerita mengenai ahli keluarga saya. 5 memperkenalkan rakan-rakan saya. 6 bercerita mengenai rakan-rakan saya. 7 bercerita mengenai sekolah saya. 8 mengajak rakan untuk melakukan aktiviti bersama-sama. 9 menerima dan menolak ajakan dalam bahasa Jepun. 10 membezakan tulisan Hiragana, Katakana dan Kanji dengan baik. 11 menulis Hiragana. 12 menulis Katakana. 13 menulis Kanji. 14 memahami ayat-ayat mudah dalam bahasa Jepun. 15 membina ayat-ayat pendek dalam bahasa Jepun. 82 Book Bahasa Jepun.indb 82 Book Bahasa Jepun.indb 82 10/24/2016 11:29:14 AM 10/24/2016 11:29:14 AM がっこうは きれいです がっこうは きれいです 6 Murid boleh memahami penerangan mengenai persekitaran sekolah. Murid boleh menerangkan perihal persekitaran diri sendiri, rakan, keluarga dan sekolah dengan menggunakan kata adjektif yang bersesuaian. OBJEKTIF ゆみこ ： がっこうは　どこですか。 たかし ： SMK Cahayaです。 ゆきこ ： どんな　がっこうですか。 たかし ： 大きい がっこうです。そして、きれいな がっこうです。 ゆきこ ： そうですか。 たかし ： このがっこうは しょくどうが　ありますよ。 　　　　 わたしは いつも しょくどうで ごはんを たべます。 たべものは やすくて　おいしいです。 ゆきこ ： いいですね。 おお CD6-01 83 Book Bahasa Jepun.indb 83 Book Bahasa Jepun.indb 83 10/24/2016 11:29:15 AM 10/24/2016 11:29:15 AM アイスクリーム あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu あめ チョコレート ケーキ CD6-02 ハンサム kacak きれい cantik/bersih げんき sihat/cergas ゆうめい terkenal まじめ tekun しんせつ baik hati つまらない membosankan おいしい sedap/lazat かわいい comel おもしろい menarik きびしい tegas Kata adjektif dan pasangan yang berlawanan ひろい (luas) せまい (sempit) ながい (panjang) みじかい (pendek) たかい (tinggi) ひくい (rendah) 多い (banyak) 少ない (sedikit) たかい (mahal) やすい (murah) にぎやか (meriah) しずか (senyap, sunyi) あたらしい (baharu) ふるい (usang, buruk) おお すく 84 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 84 Book Bahasa Jepun.indb 84 10/24/2016 11:29:17 AM 10/24/2016 11:29:17 AM ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KNは は KAです。 です。 Kata adjektif (KA) digunakan bagi memberikan keterangan mengenai orang, benda, tempat ataupun sesuatu perkara/kejadian. Terdapat 2 jenis KA iaitu KA-い dan KA-な. KATA ADJEKTIF (KA) Contoh: 1 わたしの　がっこうは　大きいです。 2 ロス先生は　とても　しんせつです。 2 KA くないです／ くないです／ KA ではありません ではありません Contoh: 1 わたしの　がっこうは　大きくないです。 2 たなか先生は　あまり　きびしくないです。 3 この　まちは　しずかではありません。 4 そふは　あまり　げんきではありません。 おお せんせい せんせい おお 85 Bab 6 がっこうは　きれいです がっこうは　きれいです Book Bahasa Jepun.indb 85 Book Bahasa Jepun.indb 85 10/24/2016 11:29:21 AM 10/24/2016 11:29:21 AM NOTA ちい ちい おお おお Kata penguat [あまり] dan [ぜんぜん] hanya digunakan dengan ayat negatif. Contoh: しょくどうの　りょうりは　あまり あまり　おいしくないです。 テストは　ぜんぜん ぜんぜん　かんたんではありませんでした。 86 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 86 Book Bahasa Jepun.indb 86 10/24/2016 11:29:23 AM 10/24/2016 11:29:23 AM 3 KA ＋ KNです です Struktur ayat ini digunakan untuk menerangkan ciri-ciri KN yang khusus. Contoh: 1 ロス先生は　どんな　先生ですか。 →(ロス先生は) きれいな 先生です。 KA-な →(ロス先生は) やさしい 先生です。 KA-い 2 アミンさんの　がっこうは どんな がっこうですか。 →(アミンさんの がっこうは) きれいな がっこうです。 KA-な →(アミンさんの がっこうは) 大きい 大きい がっこうです。 KA-い 4 KA + KA Kata adjektif boleh digabungkan untuk menerangkan ciri-ciri sesuatu perkara dan boleh digabungkan dalam bentuk seperti di bawah: KA-い + KA せんせい せんせい せんせい せんせい せんせい せんせい ＋くて くて ちい おお 1 2 87 Bab 6 がっこうは　きれいです がっこうは　きれいです Book Bahasa Jepun.indb 87 Book Bahasa Jepun.indb 87 10/24/2016 11:29:27 AM 10/24/2016 11:29:27 AM 2 →おいしくて くて　ゆうめい →大きくて くて　にぎやか →小さくて くて　しずか 1 →おいしくて くて　やすい →大きくて くて　ひろい →小さくて くて　ふるい KA-な + KA ＋で 2 → しずかで　とおい → ハンサムで　やさしい → げんきで　おもしろい 1 → しずかで　ゆうめい → ハンサムで　まじめ → げんきで　しんせつ Contoh: 1 しょくどうの　たべものは　やすくて くて おいしいです。 2 アズリ先生は　ハンサムで　しんせつです。 3 SMK Cahaya は　ゆうめいで　大きいです。 4 イポーは　大きくて くて　にぎやかな　まちです。 5 ナシレマは　からくて くて　おいしい　マレーシアの　 たべものです。 おお せんせい おお おお おお ちい ちい 1 2 88 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 88 Book Bahasa Jepun.indb 88 10/24/2016 11:29:30 AM 10/24/2016 11:29:30 AM NOTA Gabungan KA terdiri daripada ciri-ciri yang tidak berlawanan. Contoh: しょくどうの たべものは たかくて おいしいです。 × KA “mahal”[たかい] dan “sedap” [おいしい] adalah merupakan dua ciri yang berlawanan. Secara umum pasangan “murah” [やすい] dan “sedap”[おいしい] lebih sesuai digunakan. 5 Kata tanya + KNですか ですか [どんな] ialah kata tanya yang digunakan untuk bertanya mengenai ciri-ciri sesuatu, perkara, objek atau orang. Contoh: どんな どんな　 せいとですか。 どんな どんな　 たべものですか。 どんな どんな　 どうぶつですか。 どんな どんな　 人ですか。 どんな どんな　 スポーツですか。 どんな どんな　 へやですか。 ひと 89 Bab 6 がっこうは　きれいです がっこうは　きれいです Book Bahasa Jepun.indb 89 Book Bahasa Jepun.indb 89 10/24/2016 11:29:32 AM 10/24/2016 11:29:32 AM 1 かいわを きいて ただしい こたえを えらびましょう。 Dengar perbualan dan pilih jawapan yang betul. れい: a b a a a b b b 1 2 3 2 はなしを きいて、けいようしを かきましょう。 Dengar dan tuliskan Kata Adjektif. 3 れいを　見て　こたえましょう。 Lihat contoh dan tulis jawapan. NEGATIF POSITIF BIL 大きくないです れい：大きいです 1 つめたいです 2 にぎやか ではありません 3 きびしいです 4 まじめです 5 おもしろくないです 6 しんせつです 7 CD6-03 れんしゅう れんしゅう Latihan み おお おお 90 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 90 Book Bahasa Jepun.indb 90 10/24/2016 11:29:33 AM 10/24/2016 11:29:33 AM 4 れいの　ように　かきましょう。 Tuliskan ayat seperti contoh. れい アミンさんは　ハンサム ハンサムです。アミンさんは　げんき げんきです。 アミンさんは　ハンサムで、げんき ハンサムで、げんきです。 1 エルダさんは まじめです。エルダさんは しんせつです。 2 チョコレートは　あまいです。チョコレートは　 おいしいです。 3 そのかばんは やすいです。その かばんは かわいいです。 4 このけいたいでんわは　あたらしいです。 このけいたいでんわは　たかいです。 5 りょうは　しずかです。りょうは　ひろいです。 6 日本は　ゆうめいです。日本は　きれいです。 Lukis sebuah Peta Dakap bagi Kata Adjektif berikut dalam bentuk Kala Kini dan Kala Lampau beserta bentuk negatif bagi kedua-duanya. かわいい おいしい げんき まじめ Lukis Peta Buih sekolah idaman anda. Berdasarkan Peta Buih ini, bina papan cerita dan buat pembentangan secara elektronik. 91 Bab 6 がっこうは　きれいです がっこうは　きれいです Book Bahasa Jepun.indb 91 Book Bahasa Jepun.indb 91 10/24/2016 11:29:35 AM 10/24/2016 11:29:35 AM かんじ かんじ Kanji RUMAH TRADISIONAL JEPUN Seni bina rumah tradisional Jepun banyak dipengaruhi oleh falsafah Zen. Di dalam sebuah rumah tradisional Jepun terdapat satu ruang yang sangat menarik yang dinamakan わしつ. Ruang ini ialah sebuah ruang serba guna dengan lantai beralaskan たたみ, iaitu tikar tebal yang diperbuat daripada jerami. たたみ ini sangat unik kerana memerangkap haba ketika cuaca sejuk dan mengeluarkan haba ketika cuaca panas dan sangat sesuai untuk negara bermusim seperti Jepun. Satu lagi keunikan わしつ adalah しょじ, iaitu pintu gelongsor dengan bingkai kayu yang ditampal kertas. しょじ biasanya dijadikan sebagai pemisah antara ruang laluan dan わしつ di dalam rumah. Kanji Cara Menulis 大 Bacaan besar “on” “kun” 1) わたしの　がっこうは　大きいです。 2) あには　やさいが　大好きです。 だい おお（きい） 1 Kanji Cara Menulis 小 Bacaan kecil “on” “kun” 1) このくつは　小さいです。 しょう ちい（さい） 2 おお だいす ちい 92 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 92 Book Bahasa Jepun.indb 92 10/24/2016 11:29:36 AM 10/24/2016 11:29:36 AM やまおか　たかし<takashi@gmail.com> いしだ　ゆみこ おげんきですか ゆみこさん、 おひさしぶりです。おげんきですか。日本は　今 さむいでしょう。ここは いつも　あついですが、とても　きもちが　いいです。わたしは　今 SMK Cahaya の せいとです。 SMK Cahaya は　大きくて　ゆうめいな　がっこうです。がっこうに いろいろな ぶかつと　クラブが　あります。そして、日本語しつも　あります。へやの　 中に　コンピュータや ラジオや テレビなどが　あります。とても べんりです。 せんしゅう　日本語しつで　おりがみの　しょうかいを　しました。それから、 マレーシアの 友だちは チョンカを おしえました。とても　おもしろかったです。 ゆみこさんは　マレーシアへ　来ませんか。 たかし　より ＊きもちが　いい = perasaan selesa 日本語しつが あります 日本語しつが あります ご 7 CD7-01 Murid boleh membaca dan memahami isi kandungan petikan. Murid boleh menulis e-mel kepada rakan. Murid boleh menulis penerangan mengenai perihal diri sendiri, rakan, keluarga dan sekolah. Murid boleh menerangkan kewujudan sesuatu dengan ciri-cirinya. OBJEKTIF なか ご ご き 93 Book Bahasa Jepun.indb 93 Book Bahasa Jepun.indb 93 10/24/2016 11:29:38 AM 10/24/2016 11:29:38 AM いえ コンピュータ はる まど あき おりがみ ドア なつ チョンカ CD7-02 あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu 94 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 94 Book Bahasa Jepun.indb 94 10/24/2016 11:29:41 AM 10/24/2016 11:29:41 AM あまい manis べんり berguna むかし zaman dahulu ぶんか budaya すっぱい masam すずしい dingin (suhu) たのしい menyeronokkan すばらしい hebat ふゆ ベンチ まつり Haiwan/Haiwan peliharaan どうぶつと ペット さかな にわとり いぬ ハムスター かめ やぎ ねこ うし うさぎ とり 95 Bab 7 日本語 日本語しつが あります しつが あります Book Bahasa Jepun.indb 95 Book Bahasa Jepun.indb 95 10/24/2016 11:29:50 AM 10/24/2016 11:29:50 AM となり 外 そと うえ 上 うし 後ろ みぎ 右 ひだり 左 あいだ 間 なか 中 した 下 まえ 前 Kata adjektif dan pasangan yang berlawanan いい/よい (baik, bagus) わるい (jahat, tidak baik) ひま (masa lapang) いそがしい (sibuk) ちかい (dekat) とおい (jauh) 96 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 96 Book Bahasa Jepun.indb 96 10/24/2016 11:30:02 AM 10/24/2016 11:30:02 AM 1 KA-い [かったです／くなかったです かったです／くなかったです], KA-な[でした／ではありませんでした でした／ではありませんでした] Selain daripada KK, KA juga berubah kepada bentuk kala lampau mengikut aspek kejadian. KA-い dan KA-な masing-masing mempunyai peraturan perubahan. Contoh: 1 きのうの えいがは おもしろかった かったです。 2 しょくどうの たべものは おいしくなかった くなかったです。 Perubahan KA-い ＋かったです かったです KA-い すずしい いそがしい いい よい ＋かったです かったです KA-い すずしくない いそがしくない いい よくない ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa Positif - Negatif - 97 Bab 7 日本語 日本語しつが あります しつが あります Book Bahasa Jepun.indb 97 Book Bahasa Jepun.indb 97 10/24/2016 11:30:06 AM 10/24/2016 11:30:06 AM Perubahan KA-な lebih mudah kerana sama dengan [KN-です]. Contoh: 1 きのうの　パーティーは　にぎやかでした でした。 2 テストは　かんたんではありませんでした でした。 Perubahan KA-い KA-い KA-い kala kini KA-い negatif Kala lampau Negatif kala lampau すずしい すずしいです すずしくない すずしかった です すずしく なかったです いそがしい いそがしい です いそがしくない いそがし かったです いそがしく なかったです いい いいです よくない よかった です よくな かったです Perubahan KA-な KA-な KA-な kala kini KA-な negatif Kala lampau Negatif kala lampau にぎやか にぎやかです にぎやかでは ありません にぎやかでした にぎやかでは ありません でした ひま ひまです ひまでは ありません ひまでした ひまでは ありません でした べんり べんりです べんりでは ありません べんりでした べんりでは ありません でした 98 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 98 Book Bahasa Jepun.indb 98 10/24/2016 11:30:08 AM 10/24/2016 11:30:08 AM 2 KN が あります／います が あります／います [あります] dan [います] tergolong dalam kumpulan kata kerja yang digunakan untuk menunjukkan kewujudan. Contoh: 1 本が　あります。 2 お金が ありませんでした。 3 友だちが いません。 4 ねこが いました。 Kata kerja kala kini KK negatif Kala lampau Negatif kala lampau あります ありません ありました ありませんでした います いません いました いませんでした 3 KN/ lokasi に KN が あります／います が あります／います Penambahan kata arah di dalam ayat menjadikan ayat ini lebih khusus. Contoh: 1 つくえの　上に　本が　あります。 2 ドアの　前に　とりが　います。 3 クアラルンプールの どうぶつえんに パンダが います。 に Partikel [に] ini digunakan selepas kata arah. うえ まえ NOTA [い ま す ]digunakan untuk objek bernyawa seperti haiwan dan manusia. Manakala [あります] digunakan untuk objek tidak bernyawa seperti benda dan tumbuhan. [あります]juga digunakan untuk menunjukkan kejadian sesuatu perkara seperti majlis, kuliah, perayaan dan lain-lain. 99 Bab 7 日本語 日本語しつが あります しつが あります Book Bahasa Jepun.indb 99 Book Bahasa Jepun.indb 99 10/24/2016 11:30:09 AM 10/24/2016 11:30:09 AM 4 KNは は KNが あります／います が あります／います Struktur ayat ini boleh digunakan juga untuk menunjukkan kepunyaan atau hak milik. Contoh: 1 わたしは　あにが　います。 2 わたしは　お金が　ありません。 3 ファラさんは　ペットが　いませんでした。 5 Kata tanya ＋が ありますか・いますか ＋が ありますか・いますか Kata tanya yang biasa digunakan ialah 何 dan だれ. Bagi kata kerja います, 何 digunakan untuk haiwan manakala だれ digunakan untuk manusia. あります hanya menggunakan kata tanya 何 sahaja. Contoh: 1 つくえの　上に　何が　ありますか。 ⇒　つくえの　上に　じしょが　あります。 2 きょうしつに　だれが　いますか。 ⇒きょうしつに タンさんと アミンさんが います。 3 木の　上に　何が　いますか。 ⇒（木の　上に）とりが　います。 Selain daripada menggunakan objek bernyawa sebagai KN1, kata nama seperti negara, hari, tempat juga boleh digunakan. Contoh: 日本は　しきが　あります。 ＊しき＝4 musim NOTA うえ うえ うえ うえ 100 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 100 Book Bahasa Jepun.indb 100 10/24/2016 11:30:10 AM 10/24/2016 11:30:10 AM Kata tanya boleh diubah mengikut maklumat yang ingin diperoleh. Contoh: 1 先生は　どこに　いますか。 ⇒ 先生は　じむしつに　います。 2 うさぎは　何びき　いますか。 ⇒ うさぎは　5ひき　います。 3 日本語しつに コンピュータは 何だい ありますか。 ⇒ コンピュータは　8だい　あります。 や や など など Partikel [や] menyambungkan lebih daripada dua KN. Berbeza dengan [と], penggunaan [や~など] bermaksud mengambil beberapa contoh daripada pilihan yang ada. Contoh: 1 アミンさんの　へやに　つくえや　ベッドや　ほんだな など などが　あります。 2 そふの　いえに　にわとりや　うしや　やぎなど などが 　 います。 3 がっこうに　えいごや　アラビア語や　日本語など などの がいこくごの　かもくが　あります。 がいこくご = bahasa asing ご ご ご せんせい せんせい NOTA Dalam situasi objek bertukar fungsi kepada subjek, partikel [が] bertukar kepada [は]. 101 Bab 7 日本語 日本語しつが あります しつが あります Book Bahasa Jepun.indb 101 Book Bahasa Jepun.indb 101 10/24/2016 11:30:11 AM 10/24/2016 11:30:11 AM 1 かいわを　きいて、てきとうな’えを　えらびましょう。 Dengar perbualan dan pilih gambar yang betul. CD7-03 れんしゅう れんしゅう Latihan れい 2 1 a a a b b b 102 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 102 Book Bahasa Jepun.indb 102 10/24/2016 11:30:12 AM 10/24/2016 11:30:12 AM 2 はなしを　きいて、むかしの Tanjong Sentosaを　かきましょう。 Dengar perbualan dan lakarkan keadaan Tanjong Sentosa pada masa dahulu. 3 けいようしの　かたちを　かきましょう。 Lukis sebuah Peta Dakap bagi Kata Adjektif untuk membezakan dua kumpulan Kata Adjektif Kala Kini dan Kala Lampau berserta bentuk negatif bagi kedua-duanya. CD7-04 4 ゆうめいな　ところです。どこに ありますか。 れいを 見て、ぶんを かきましょう。 Berikut ialah tempat pelancongan yang terkenal. Cari maklumat lokasi tempat ini dan tulis ayat seperti contoh dibawah. Taj Mahal は インドに あります。 インドに Taj Mahal が あります。 Taj Mahal Eiffel Tower Niagara Falls Alhambra Palace Great Wall Grand Venice Canals 3 1 4 2 5 れい れい: み 103 Bab 7 日本語 日本語しつが あります しつが あります Book Bahasa Jepun.indb 103 Book Bahasa Jepun.indb 103 10/24/2016 11:30:14 AM 10/24/2016 11:30:14 AM : エルダさん、日本の　なつは　どうでしたか。 : 日本の なつは あつい です。でも、まつりが おおい です。とても にぎやか でした。 おぼん まつりも なつに　あります。 わたしは 日本の 友だちと おぼん まつりへ 行きました。 : そうでしたか。おぼん まつりは どうでしたか。 : とても にぎやか で、 おもしろい 5 エルダさんは 日本から かえりました。 アミンさんは 日本の ことについて いろいろ ききます。ことばを ただしく かきましょう。 Elda baru pulang dari Jepun. Amin bertanya mengenai pengalamannya semasa di Jepun. アミン アミン エルダ エルダ い Haghia Sophia Grand Canyon Stone henge Angkor Wat Moscow Kremlin Sphinx 6 9 10 11 7 8 104 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 104 Book Bahasa Jepun.indb 104 10/24/2016 11:30:26 AM 10/24/2016 11:30:26 AM アミン アミン エルダ エルダ まつりです。 わたしは みんなと　いっしょに おどりました。　おどりは あまり じょうずでは ありませんでしたが、 たのしい です。 : いいですね。なつの　あとは　ふゆですか。 : いいえ、あきです。 こうようが とても きれい です。 : こうようは 何ですか。 : あかや　きいろの　はです。それから、　あきの　　 りんごと　ぶどうも　 あまい て、 　　 おいしい です。 *こうよう= daun musim luruh Kata [おひさしぶりです] digunakan oleh orang Jepun apabila mereka bertemu dengan kenalan yang telah lama tidak ditemui. [おひさしぶりです] adalah frasa yang lebih formal dari [ひさしぶり] . Tahukah anda frasa ini juga digunakan oleh orang jepun apabila mereka melakukan sesuatu perkara yang telah lama tidak dilakukan. Cohtohnya, [ ひさしぶりに　えいがを　みます] saya menonton wayang (selepas lama tidak menonton). Bagi frasa ini, partikel に diletakkan selepas ひさしぶり. Rujukan: www.yesjapan.com www.punipunijapan.com INDAHNYA BAHASA 105 Bab 7 日本語 日本語しつが あります しつが あります Book Bahasa Jepun.indb 105 Book Bahasa Jepun.indb 105 10/24/2016 11:30:33 AM 10/24/2016 11:30:33 AM TMK あさひやま　どうぶつえんに どんな どうぶつが　いますか。 Cari maklumat tentang zoo Asahiyama di Jepun. Tulis dan sebutkan binatang yang terdapat di situ. https://en.wikipedia.org/wiki/Asahiyama_Zoo TMK Andaikan anda adalah ゆみこ, balas e-mel たかし di muka surat 93. Dapatkan maklumat daripada internet dan ceritakan mengenai musim di Jepun pada masa kini. LATIHAN LANJUTAN TMK     Dengan bantuan guru, cari dan kumpul maklumat dari internet keempat-empat musim di Jepun. Hasilkan satu poster elektronik berpandukan maklumat di bawah. 1. Suhu terendah dan tertinggi 2. Bunga, tumbuhan, pokok yang dikaitkan dengan setiap musim 3. Buah, sayur dan hasil tanaman yang dituai pada musim tertentu 4. Makanan yang istimewa dan biasanya dimakan bersempena dengan musim tertentu SENI BAHASA しょどうを　しましょう Pilih kanji yang telah anda pelajari dan tulis kanji dengan stroke dan cara menulis yang betul menggunakan peralatan khas untuk shodou「しょどう」 1. https://www.youtube.com/watch?v=-nQK_Z7RSbA 2. https://www.youtube.com/watch?v=Xd07QgjqkMw 3. https://www.youtube.com/watch?v=IVQUaBuPO24 4. https://www.youtube.com/watch?v=hy-_UKXLe8k 106 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 106 Book Bahasa Jepun.indb 106 10/24/2016 11:30:34 AM 10/24/2016 11:30:34 AM かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 上 Bacaan atas “on” “kun” 1) つくえの　上に　コンピュータが あります。 うえ 1 Kanji Cara Menulis 下 Bacaan bawah “on” “kun” 1) 木の　下で　休みます。 した 2 うえ やす した Kanji Cara Menulis 中 Bacaan dalam/tengah “on” “kun” 1) ポケットの　中に　さいふが あります。 2) タンさんは　中国人です。 ちゅう なか 3 Kanji Cara Menulis 外 Bacaan luar “on” “kun” 1) へやの　外に　ねこが　います。 2) マリア先生は 外国人と けっこんを しています。 がい そと 4 なか せんせい そと ちゅうごくじん がいこくじん Kanji Cara Menulis 右 Bacaan kanan “on” “kun” 1) つぎの　かどを　右へ　まがってください。 みぎ 5 みぎ Kanji Cara Menulis 左 Bacaan kiri “on” “kun” 1) 父の　左に　あにが　います。 ひだり 6 ひだり 107 Bab 7 日本語 日本語しつが あります しつが あります Book Bahasa Jepun.indb 107 Book Bahasa Jepun.indb 107 10/24/2016 11:30:39 AM 10/24/2016 11:30:39 AM MUSIM DI JEPUN Jepun adalah negara beriklim sederhana dengan 4 musim yang jelas iaitu musim bunga, musim panas, musim luruh dan musim sejuk. Iklimnya juga berbeza antara kawasan yang sejuk melampau di bahagian utara Pulau Hokkaido dan subtropika di bahagian selatan seperti Pulau Kyushu dan Pulau Okinawa.  Haru atau musim bunga bermula sekitar bulan Mac hingga Mei setiap tahun. Kebiasaannya, takwim tahunan negara Jepun bermula pada musim bunga. Ini bermakna tarikh pendaftaran atau permulaan untuk kemasukan ke sekolah, universiti, tempat kerja dan lain-lain bermula pada bulan April dan berakhir pada Mac setiap tahun. Musim bunga juga melambangkan permulaan hidup baru bagi murid sekolah, pelajar universiti atau pekerja syarikat. Selain itu, salah satu budaya masyarakat Jepun yang sangat menarik di musim bunga ialah budaya hanami iaitu budaya masayarakat Jepun yang akan berkumpul dan berkelah di bawah pohon sakura.  Natsu atau musim panas pula bermula pada Jun hingga akhir Ogos. Musim panas di Jepun amat meriah dengan pelbagai perayaan dan festival. Terdapat banyak pertunjukan bunga api dan pesta keraian yang disambut oleh masyarakat Jepun seperti Tanabata. Obon, hanabi dan lain-lain. Kebanyakan sekolah dan universiti akan bercuti panjang yang panjang pada musim panas.  Aki atau musim luruh pula bermula pada bulan September hingga lewat bulan November. Masyarakat Jepun gemar menikmati aneka makanan terhasil pada musim ini. Antara makanan yang boleh ditemui khusus dalam musim luruh sahaja termasuklah ikan sanma, momiji tempura, buah pisang kaki dan buah berangan. Dedaun yang jingga dan kemerah-merahan pada musim luruh juga menjadi tarikan kepada pengunjung ke kawasan pelancongan. Musim ini juga menjadi musim persediaan menghadapi musim sejuk terutama di kawasan yang bakal mengalami salji seperti di bahagian utara Jepun.  Fuyu atau musim dingin bermula pada Disember sehingga akhir Februari. Tidak banyak aktiviti yang dilakukan sepanjang musim dingin kerana kekangan cuaca dan pergerakan yang terhad disebabkan suhu yang agak rendah dan bersalji. Walau bagaimanapun, pada musim dingin ini masyarakat Jepun akan menyambut perayaan keagamaan mereka iaitu Oshogatsu pada 1 Januari setiap tahun. Oshogatsu merupakan perayaan menyambut tahun baharu. Orang ramai akan keluar mengunjungi kuil Shinto seawal pagi untuk menyambut matahari pertama yang terbit pada hari tersebut. Masyarakat Jepun percaya sinaran pertama pada hari tahun baharu tersebut akan membawa kebaikan sepanjang tahun tersebut. 108 Tingkatan 2 Book Bahasa Jepun.indb 108 Book Bahasa Jepun.indb 108 10/24/2016 11:30:41 AM 10/24/2016 11:30:41 AM そうじを して ください そうじを して ください 8 メモ メモ きょうしつの　そうじ • まどを　あけて　ください • ゆかを　ふいて　ください • いすを　ならべて　ください • ホワイトボードを　けして　 ください • ごみを　出して　ください 「みんなで　そうじを　して　 くださいね！」 ロス先生 せんせい だ OBJEKTIF Murid boleh membaca dan memahami arahan mudah untuk melakukan sesuatu. Murid boleh menulis ayat/memo arahan ringkas. Murid boleh bercerita mengenai aktiviti harian diri sendiri, keluarga dan rakan-rakan dengan menggunakan ayat yang lebih panjang. 109 Book Bahasa Jepun.indb 109 Book Bahasa Jepun.indb 109 10/24/2016 11:30:48 AM 10/24/2016 11:30:48 AM Tingkatan 2 ざっし しんぶん レモン エアコン さとう ツイン タワー CD8-01 あけます つけます しめます あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu 110 Book Bahasa Jepun.indb 110 Book Bahasa Jepun.indb 110 10/24/2016 11:30:50 AM 10/24/2016 11:30:50 AM Bab 8 そうじをして ください そうじをして ください すてます けします おいのりをします ふきます うたいます そうじをします とまります 見せます はなします すわります おしえます み 111 Book Bahasa Jepun.indb 111 Book Bahasa Jepun.indb 111 10/24/2016 11:30:54 AM 10/24/2016 11:30:54 AM Tingkatan 2 1 KK-て Kata kerja dalam bahasa Jepun dikategorikan kepada tiga kumpulan. Kumpulan 1 [グループ １], Kumpulan 2 [グループ 2], dan Kumpulan 3 [グループ 3]. ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa グループ グループ 1 • あるきます • およぎます • よみます • あそびます • かえります • たちます • うたいます • はなします グループ グループ 2 • あけます • みせます • おしえます • おぼえます • おきます • 見ます グループ 1 KK kumpulan 1 adalah daripada perkataan yang mempunyai gabungan konsonan dan vokal /i/ diikuti dengan [ます]. Contoh: 1 会います 3 よみます 2 たちます み あ グループ 2 KK kumpulan 2 adalah daripada perkataan yang mengandungi vokal /e/ diikuti dengan [ます], atau gabungan konsonan dengan vokal /e/ diikuti dengan [ます]. Contoh: 1 たべます 3 おぼえます 2 あけます Terdapat juga KK kumpulan ini yang berakhir dengan vokal /i/ dan diikuti dengan [ます]. Contoh: 1 できます 3 あびます 2 おります 4 かります 112 Book Bahasa Jepun.indb 112 Book Bahasa Jepun.indb 112 10/24/2016 11:31:12 AM 10/24/2016 11:31:12 AM Bab 8 そうじをして ください そうじをして ください グループ グループ 3 • します • きます グループ 3 KK kumpulan 3 hanya terdiri daripada 2 perkataan iaitu [します] dan [きます]. KK [します] boleh bergabung dengan KN bagi membentuk KK yang berlainan maksud. Contoh: 1 べんきょうを　します 2 そうじを　します 3 しょうかいを　します KK [ます] digugurkan dan digantikan seperti berikut: Perubahan KK グループ グループ 1 Bentuk KK-て うたって って たって って かえって って よんで んで しんで んで あそんで んで きいて いて およいで いで はなして *行って グループ 1 うたいます たちます かえります よみます しにます あそびます ききます およぎます はなします い ＊行きます [ます]digugurkan dan; い ち ⇒ って って り み に ⇒ んで んで び き　 ⇒ いて いて ぎ　 ⇒ いで いで し　 ⇒ して して 　い 113 Book Bahasa Jepun.indb 113 Book Bahasa Jepun.indb 113 10/24/2016 11:31:14 AM 10/24/2016 11:31:14 AM Tingkatan 2 Perubahan KK グループ グループ 2 ＋て ＋て グループ２ あけます みせます おしえます できます おります あびます Bentuk KK-て あけて みせて おしえて できて おりて あびて Perubahan KK グループ グループ 3 ＋て ＋て グループ 3 します きます Bentuk KK-て して きて 2 KK-て ＋ ください て ＋ ください Struktur ayat KK-て + ください menunjukkan arahan. Struktur ini juga menjadi ayat permintaan untuk melakukan sesuatu perkara. Contoh: 1 まどを　あけて　ください あけて　ください。 2 かたかなで　名前を かいて ください かいて ください。 3 きょうしつの　そうじを して ください して ください。 なまえ 114 Book Bahasa Jepun.indb 114 Book Bahasa Jepun.indb 114 10/24/2016 11:31:15 AM 10/24/2016 11:31:15 AM Bab 8 そうじをして ください そうじをして ください 3 KK-ています ています Struktur ayat [KK-ています] menerangkan perbuatan yang sedang berlangsung atau sesuatu perbuatan yang menjadi rutin. Contoh: 1 ファラさんは　ゆかを　ふいて　います ふいて　います。 2 シャミニさんは　まどを　あけて　います あけて　います。 3 アミンさんは きょうしつで　そうじを　して　います して　います。 4 アミンさんは SMK Cahaya で　べんきょうを　して　います して　います。 *ゆか = lantai 4 KK-てから、 てから、KK Struktur ayat ini menggunakan dua kata kerja bagi menunjukkan turutan perbuatan. Perubahan bentuk kala lampau hanya berlaku pada KK yang terakhir dalam ayat. Contoh: 1 アミンさんは　へやの　そうじを　してから、　　　 べんきょうを　します。 2 せいとは　しゅくだいを　してから、グラウンドで　 サッカーを　します。 3 わたしは　えいがを　見てから、りょうへ　　　　 かえりました。 4 きのう　おいのりを　してから、ねました。 み 115 Book Bahasa Jepun.indb 115 Book Bahasa Jepun.indb 115 10/24/2016 11:31:16 AM 10/24/2016 11:31:16 AM Tingkatan 2 5 KK-て、 て、KK-て、 て、KK-ます ます Struktur ayat ini menunjukkan perbuatan bagi satu tempoh waktu yang berterusan sepanjang hari. Contoh: 1 わたしは　あさ　おきて、あさごはんを　たべて、 デパートへ　いきました。えいがを　見てから　 りょうへ　かえりました。 み み 6.00 pagi 8.00 pagi 10.00 pagi 12.00 tengah hari 3.00 petang Di dalam budaya masyarakat Jepun, kedudukan atau status di dalam masyarakat adalah sangat di ambil kira. Status bukan sahaja melibatkan pangkat di dalam organisasi, tetapi juga faktor usia seperti hubungan pelajar senior dan pelajar junior. Secara umum, pelajar tidak digalakkan menggunakan arahan KK-てください kepada orang yang lebih tinggi statusnya. Selain itu, frasa tersebut boleh digantikan dengan frasa KK-ていただけませんか. INDAHNYA BAHASA 116 Book Bahasa Jepun.indb 116 Book Bahasa Jepun.indb 116 10/24/2016 11:31:17 AM 10/24/2016 11:31:17 AM Bab 8 そうじをして ください そうじをして ください CD8-02 1 はなしを　きいて、てきとうな　えを えらびましょう。 Dengar perbualan dan pilih gambar yang betul. Contoh: せいとは　どんな　えを　かきましたか。 1 アミンさんの　おにいさんは　どの人ですか。 2 ロス先生は　何を　して いますか。 れんしゅう れんしゅう Latihan せんせい a a a b b b れい 117 Book Bahasa Jepun.indb 117 Book Bahasa Jepun.indb 117 10/24/2016 11:32:08 AM 10/24/2016 11:32:08 AM Tingkatan 2 3 メイリンさんは べんきょうを してから 何を しますか。 2 はなしを　きいて　こたえを　えらびましょう。 Dengar petikan dan padankan gambar. 3 先生の　はなしを　きいて　かいて　どうさを　して ください。 Dengar arahan guru dan lakukan seperti yang diarah. a b 1 2 3 4 a c d b せんせい 118 Book Bahasa Jepun.indb 118 Book Bahasa Jepun.indb 118 10/24/2016 11:32:10 AM 10/24/2016 11:32:10 AM Bab 8 そうじをして ください そうじをして ください 4 どうしを　グループに　わけましょう。 Kategorikan kata kerja berikut mengikut kumpulan 1,2 dan 3. おいのりをします つけます そうじを します はなします すわります きます いいます かわります さんぽをします うたいます きます あけます みせます いきます けします とまります おしえます すてます　 たちます しめます 5 どうしの [て]けいを かきましょう。 Tukarkan kata kerja yang telah anda senaraikan kepada bentuk [て]. グループ 1 グループ 2 グループ 3 [て]けい [て]けい [て]けい 119 Book Bahasa Jepun.indb 119 Book Bahasa Jepun.indb 119 10/24/2016 11:32:12 AM 10/24/2016 11:32:12 AM Tingkatan 2 6 えを　見て、ぶんを　かきましょう。 Lihat gambar dan tuliskan ayat seperti contoh ayat yang diberi. ここで　とまります ぶん: かいだんを　つかいます ぶん: ドアを　あけます ぶん: れい: ごみを ごみばこに すてます。 ぶん: ごみを ごみばこに すてて ください。 み 120 Book Bahasa Jepun.indb 120 Book Bahasa Jepun.indb 120 10/24/2016 11:32:12 AM 10/24/2016 11:32:12 AM Bab 8 そうじをして ください そうじをして ください れい　ぶん： ごはんを　たべてから テレビを　見ます。 ぶん： ぶん： ぶん： 7 れいの　ように　ぶんを　かきましょう。 Tuliskan ayat seperti contoh yang diberikan. み 121 Book Bahasa Jepun.indb 121 Book Bahasa Jepun.indb 121 10/24/2016 11:32:17 AM 10/24/2016 11:32:17 AM Tingkatan 2 8 ぶんを よんで、しつもんに こたえましょう。 Baca petikan dan jawab soalan. 日本の　ちゅうがくせいは　毎日　べんきょうが　おわってから 　 きょうしつの そうじを します。 まず　つくえと　いすを　ならべます。そして、ゆかを はきます。それから、ゆかを　ふきます。こくばんも けします。 きょうしつの そうじを　してから、にわの そうじをします。 そうじは　だいたい 30分です。 がっこうが　きれいに　なります。とても きもちが　 いいです。 ＊きれいに　なります= menjadi cantik/bersih ＊きもちが　いいです= rasa selesa ＊はきます= menyapu しつもん：せいとたちは　なにを　して いますか。 1 2 3 4 5 まいにち 5 3 4 1 2 122 Book Bahasa Jepun.indb 122 Book Bahasa Jepun.indb 122 10/24/2016 11:32:19 AM 10/24/2016 11:32:19 AM Bab 8 そうじをして ください そうじをして ください マレーシアと　日本の　がっこうの　そうじは　どう ちがいますか。 Nyatakan perbezaan aktiviti membersih kelas antara sekolah di Malaysia dan di Jepun. *Gunakan peta I-THINK untuk membanding beza. Sekolah di Malaysia Sekolah di Jepun 123 Book Bahasa Jepun.indb 123 Book Bahasa Jepun.indb 123 10/24/2016 11:32:21 AM 10/24/2016 11:32:21 AM Tingkatan 2 Kanji Cara Menulis 見 Bacaan melihat “on” “kun” 1) 毎日 1時間ぐらい テレビを 見ます。 み (ます) 1 かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 来 Bacaan datang “on” “kun” 1) 友だちは　うちへ　来ました。 2) 来年 12さいに　なります。 らい き (ます) 3 Kanji Cara Menulis 休 Bacaan rehat “on” “kun” 1) かぜを ひいて がっこうを 休みます。 きゅう やす (みます) 4 Kanji Cara Menulis 行 Bacaan pergi “on” “kun” 1) 12月に　日本へ　行きました。 い (きます) 2 やす き らいねん い まいにち じかん み 124 Book Bahasa Jepun.indb 124 Book Bahasa Jepun.indb 124 10/24/2016 11:32:22 AM 10/24/2016 11:32:22 AM 125 じしょを 見ては いけません じしょを 見ては いけません 9 ロス先生 ：みなさん、あした ８時から　かんじテストを します。 マーク ：先生、じしょを 見ても　いいですか。 ロス先生 ：いいえ、じしょを 見ては いけません。 テストですから。 ファラ ：えんぴつで　かいても　いいですか。 ロス先生 ：はい、えんぴつを つかって ください。 ボールペンを　つかっては いけません。 アミン ：テストは　むずかしいですか。 ロス先生 ：いいえ、むずかしくないです。 かんたんですよ。 CD9-01 せんせい せんせい せんせい せんせい せんせい み み み OBJEKTIF Murid boleh bertanya, meminta kebenaran untuk melakukan sesuatu. Murid boleh memahami arahan dan larangan mudah. Murid dapat memberikan sebab atau alasan kepada sesuatu perbuatan. Book Bahasa Jepun.indb 125 Book Bahasa Jepun.indb 125 10/24/2016 11:32:23 AM 10/24/2016 11:32:23 AM Tingkatan 2 とります CD9-02 ホール かわ きっさてん うみ びじゅつかん あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu シャワー ぎんこう はくぶつかん 126 Book Bahasa Jepun.indb 126 Book Bahasa Jepun.indb 126 10/24/2016 11:32:25 AM 10/24/2016 11:32:25 AM Bab 9 じしょを 見ては いけませ じしょを 見ては いけませ み Kata adjektif dan pasangan yang berlawanan かんたん・やさしい mudah, senang むずかしい sukar, susah うすい nipis あつい tebal さむい sejuk (suhu) あつい panas (suhu) あんぜん selamat あぶない bahaya はやい cepat/pantas おそい lambat しゅうかん budaya/kebiasaan かります meminjam あびます mandi だします mengeluarkan sesuatu しゃしん gambar foto およぎます あるきます はしります 127 Book Bahasa Jepun.indb 127 Book Bahasa Jepun.indb 127 10/24/2016 11:32:31 AM 10/24/2016 11:32:31 AM Tingkatan 2 1 KK-[て]も いいです [て]も いいです Struktur ayat KK- [ても いいです] merupakan ayat penyata (memberi kebenaran atau memohon kebenaran). Contoh: 1 トイレへ 行っても いいですか。 ⇒ はい、行っても いいですよ。 2 じしょを 見ても いいですか。 ⇒ いいえ、だめです。 3 きょうの テストは、本を見ても いいです。 2 KK-[て] は いけません。 は いけません。 Struktur ayat KK- [ては いけません] pula adalah merupakan ayat larangan. Contoh: 1 ここで　しゃしんを　とっても　いいですか。 ⇒ はい、いいですよ。　atau ⇒ いいえ、ここで しゃしんを とっては いけません。 2 ここで　しゃしんを　とっては　いけません。　 3 およいでは　いけません。 4 たべては　いけません。 い い み み Bagi jawapan kepada pertanyaan KK-[て]も いいですか, ayat boleh diringkaskan seperti berikut: Contoh: トイレへ　行っても　いいですか。 →　はい、いいですよ。 →　はい、どうぞ。 →　はい。 Ketiga-tiga pilihan jawapan ini adalah berdasarkan keakraban hubungan penutur dan pendengar. NOTA ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa い 128 Book Bahasa Jepun.indb 128 Book Bahasa Jepun.indb 128 10/24/2016 11:32:35 AM 10/24/2016 11:32:35 AM Bab 9 じしょを 見ては いけませ じしょを 見ては いけませ み 3 Ayat + [から から] Struktur ayat [�から] digunakan bagi menjelaskan alasan atau sebab untuk sesuatu penyataan. Contoh: 1 あぶないですから から、外で　あそんでは　いけません。 2 あした　テストが　ありますから から、こんばん　はやく ねます。 3 あには　今　とうきょうに　いますから から、12月に　 とうきょうへ　行きます。 4 テストが　おわりましたから から、休んでも　いいです。 やす GENKO YOUSHI Genko youshi adalah sejenis kertas khas dengan petak-petak kecil. Bilangan petak tersebut adalah di antara 200 hingga 400 kotak. Biasanya genko youshi ini digunakan untuk menulis esei Bahasa Jepun. Terdapat tatacara menulis menggunakan genko youshi ini. Contohnya, satu huruf Jepun, sama ada Hiragana, Katakana atau kanji perlu ditulis dalam satu petak. Begitu juga satu tanda baca. Pelajar di sekolah di Jepun belajar tatacara penulisan ini secara formal di sekolah. Walaupun genko youshi boleh digunakan untuk tulisan melintang (よこがき), ia lebih kerap digunakan untuk tulisan menegak (たてがき). Tulisan secara menegak dimulakan dari sebelah kanan ke kiri sama seperti menulis karekter bahasa Cina . Bagi anda yang belum pernah menulis ayat bahasa Jepun secara menegak, anda boleh mencari maklumat untuk mempelajari lebih lagi tentang genko youshi dan mencubanya sendiri. そと い 129 Book Bahasa Jepun.indb 129 Book Bahasa Jepun.indb 129 10/24/2016 11:32:37 AM 10/24/2016 11:32:37 AM Tingkatan 2 1 せいとは これから どうしますか。ただしい えを えらびましょう。 Apakah yang dilakukan oleh murid? Pilih gambar yang sesuai. CD9-03 れんしゅう れんしゅう Latihan 1 3 2 れい 130 Book Bahasa Jepun.indb 130 Book Bahasa Jepun.indb 130 10/24/2016 11:32:38 AM 10/24/2016 11:32:38 AM Bab 9 じしょを 見ては いけませ じしょを 見ては いけませ み 2 えを　見て、ぶんを　かきましょう。   Bina ayat berdasarkan gambar menggunakan bentuk kata kerja yang diberikan. れい はなしては　 いけません。 はなします はしります しゃしんをとります およぎます 3 えを　見て、ぶんを　かきましょう。 Bina ayat berdasarkan gambar menggunakan kata kerja yang diberikan. れい たべます つかいます すわります のぼります たべても いいです。 み み 131 Book Bahasa Jepun.indb 131 Book Bahasa Jepun.indb 131 10/24/2016 11:32:40 AM 10/24/2016 11:32:40 AM Tingkatan 2 せいと せいと 先生 先生 4 (　) の ことばを ただしい かたちに かえましょう。    Tukarkan perkataan di dalam ( ) kepada bentuk yang sesuai. れい : この　本を よんで よんで も　いいですか。 (よみます) : いいですよ。どうぞ。 : しゃしんを も　いいですか。 （とります） : すみません。ここで　しゃしんを　とっては　いけません。 : まどを も　いいですか。 （あけます） : はい、どうぞ。 : 今、 へやに も　いいですか。 （はいります） : すみません。 今、へやの　そうじをして　います。 : この ざっしを も　いいですか。 （かります） : それは　ちょっと... : 先生、こたえを えんぴつで も いいですか。 （かきます） : いいえ。すうがくの テストですから、こたえは ぺンで ください。 　　 　（かきます） アミン アミン マーク マーク 店の人 店の人 エルダ エルダ 先生 先生 うけつけの人 うけつけの人 としょかんの人 としょかんの人 ファラ ファラ おきゃく おきゃく エルダ エルダ せんせい せんせい みせ 1 2 3 4 5 せんせい 132 Book Bahasa Jepun.indb 132 Book Bahasa Jepun.indb 132 10/24/2016 11:32:46 AM 10/24/2016 11:32:46 AM Bab 9 じしょを 見ては いけませ じしょを 見ては いけませ み : うみで も　いいですか。 （およぎます） : すみません。うみで は いけません。 　　 （およぎます） あぶないですから、プールで ください。 （およぎます） 5 クラスの 友だちの いえの しゅうかんを　ききましょう。 Cari maklumat mengenai peraturan di rumah salah seorang rakan dan laporkan kepada rakan sekelas. ＊「～てもいいですか」を つかいましょう。 しつもん 1. 午後　十一時まで　テレビを　見ます。 2. 大きい　こえで　うたを　うたいます。 3. 毎日 インスタント　ラーメンを たべます。 6 日本の おはし　 Baca maklumat dari dua laman web berikut mengenai penggunaan penyepit dalam budaya Jepun. http://www.japan-talk.com/jt/new/10-golden-rules-for-japanese-chopstick- manners http://www.japan-guide.com/e/e2039.html Senaraikan pantang larang dalam penggunaan penyepit. おきゃく おきゃく ホテルの人 ホテルの人 6 おお み ご　ご まいにち 133 Book Bahasa Jepun.indb 133 Book Bahasa Jepun.indb 133 10/24/2016 11:32:47 AM 10/24/2016 11:32:47 AM Tingkatan 2 かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 女 Bacaan perempuan “on” “kun” 1) そこに　女の　人が　います。 じょ おんな 4 Kanji Cara Menulis 男 Bacaan lelaki “on” “kun” 1) ここは　男の　人の　トイレです。 だん おとこ 3 Kanji Cara Menulis 先 Bacaan mendahului/cikgu “on” “kun” 1) 先に りょうへ かえります。 2) アリさんは　すうがくの　先生です。 せん さき 1 Kanji Cara Menulis 子 Bacaan kanak-kanak “on” “kun” 1) 子どもは　かわいいです。 こ 5 Kanji Cara Menulis 生 Bacaan mentah/lahir “on” “kun” 1) あねは　だいがく 4年生です。 2) わたしは 生の さかなを たべません。 3) あねに あかちゃんが 生まれました。 せい じょう うまーれ ます なま 2 おんな おとこ ねんせい なま う さき せんせい こ 134 Book Bahasa Jepun.indb 134 Book Bahasa Jepun.indb 134 10/24/2016 11:32:52 AM 10/24/2016 11:32:52 AM 10 10 10 アミン アミン テスト、ぜんぶ　おわりましたね。 アミン アミン 日本へ　行きます。 アミン アミン それは いいですね。 たかこ たかこ そうですね。もうすぐ 休みです。 アミンさんは　どこへ　行きますか。 たか たかこ いいですね。日本で 何を しますか。 アミン アミン 日本で　けんどうを　ならいたいです。 たかこさんは？ たか たかこ マレーシアで マレー語の べんきょうを しながら りょこうを したいです。りょうしんも 日本から 来ます。 たかこ たかこ online CD10-01 日本へ 行きたいです 日本へ 行きたいです OBJEKTIF Murid boleh menyatakan keinginan untuk melakukan sesuatu benda/perkara. Murid boleh menyatakan kemahuan terhadap benda/perkara. Murid boleh bercerita mengenai perkara yang ingin dilakukan. やす い き い ご い 135 Book Bahasa Jepun.indb 135 Book Bahasa Jepun.indb 135 10/24/2016 11:32:54 AM 10/24/2016 11:32:54 AM Tingkatan 2 けん wilayah ぜんぶ kesemua sekali りょうしん ibu dan bapa おんがく muzik しゅくだい Kerja rumah さくぶん karangan ウェブサイト laman web インタネット internet よてい pelan, jadual, perancangan じょうほう maklumat たんじょうび hari lahir おかし kuih/makanan ringan けんどう kendo けしき pemandangan CD10-01 コート ちず カレンダー あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu はたらきます bekerja しります mengenali/tahu しらべます mencari maklumat, merujuk, menyelidik 出します keluarkan 会います bertemu わかります faham みがきます gosok/gilap つかれます penat きります potong ならいます belajar (kemahiran) あ だ 136 Book Bahasa Jepun.indb 136 Book Bahasa Jepun.indb 136 10/24/2016 11:32:57 AM 10/24/2016 11:32:57 AM Bab 日本へ　行きたいです 日本へ　行きたいです ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KNは KK-たい です たい です Struktur ayat ini digunakan bagi menyatakan keinginan untuk melakukan sesuatu. KK- [ます] pada akhir ayat akan berubah kepada KK- [たい] dan diikuti dengan [です]. Perubahan KK ⇒行きたい たい ⇒たべたい たい ⇒べんきょうを したい たい ＋たい 行きます たべます べんきょうを します KK Contoh: 1 わたしは　テレビを　見たい 見たいです です。 2 わたしは　けんどうを　ならいたい ならいたいです です。 NOTA Ayat KK-[たい] ini hanya digunakan untuk diri sendiri sahaja dan tidak sesuai digunakan untuk menyatakan keinginan orang lain. Contoh: たかしさんは　マレー語を　ならいたいです。　× み い い ご 137 にほん にほん い Book Bahasa Jepun.indb 137 Book Bahasa Jepun.indb 137 10/24/2016 11:32:59 AM 10/24/2016 11:32:59 AM Tingkatan 2 KK-[たい] berubah mengikut kesesuaian mengikut peraturan KA-[い]. Contoh Perubahan KK KK negatif kala lampau KK kala lampau KK negatif KK kala-kini 行きたくな たくな かった かったです 行きたかった たかった です 行きたくない たくない です 行きたい たいです たべたくな たくな かった かったです たべたかった たかった です たべたくない たくない です たべたい たいです りょこうを したくな したくな かった かったです りょこうを したかった したかったです りょこうを したくない したくないです りょこうを　 したい たいです Contoh: 1 わたしは　かんじの べんきょうを したい したいです。 2 友だちと えいがを 見たかった 見たかったです。 3 わたしは りょうへ かえりたくなかった かえりたくなかったです。 2 KNは は KNが ほしいです が ほしいです Struktur ayat KN [が　ほしいです] digunakan untuk menunjukkan keinginan terhadap sesuatu benda. Struktur ini digunakan dalam struktur ayat KNは KNが ほしいです. Contoh: 1 わたしは　あたらしい　めがねが　ほしいです。 2 わたしは　休みが　ほしいです。 い い い い み やす 138 Book Bahasa Jepun.indb 138 Book Bahasa Jepun.indb 138 10/24/2016 11:33:00 AM 10/24/2016 11:33:00 AM Bab 日本へ　行きたいです 日本へ　行きたいです Seperti KK-たい, [ほしい] juga berubah mengikut kesesuaian ayat mengikut peraturan KA-い. Perubahan [ほしい] KA negatif kala lampau KA kala lampau KA negatif KA kala-kini ～が ほしくな くな かった かったです ～が ほしかった かった です ～が ほしくない くない です ～が　ほしい です Contoh: 1 たなか：ファラさんは アイスクリームを たべませんか。 ファラ：今　ほしくないです ほしくないです。あとで　たべます。 KNが　ほしいです boleh digunakan untuk bertanya seseorang mengenai apakah yang dimahukan. Contoh: たんじょうびに　何が　ほしいですか。 今　何が　ほしいですか。 3 KK + ながら ながら + KK Kata hubung [ながら] digunakan untuk menghubungkan dua kata kerja yang berlaku pada masa yang sama. Kata kerja yang akhir menunjukkan perbuatan utama. Perubahan KK-ながら ⇒　ききながら ⇒　見ながら ⇒　はなしながら ＋ながら ながら ききます 見ます はなします み み 139 にほん にほん い Book Bahasa Jepun.indb 139 Book Bahasa Jepun.indb 139 10/24/2016 11:33:01 AM 10/24/2016 11:33:01 AM Tingkatan 2 Contoh: 1 おんがくを ききながら、 かんじの れんしゅうを　して　います。 2 あには　レストランで　アルバイトを　しながら、 だいがくで べんきょうを　しています。 3 たかしさんは　しょくどうで　友だちと はなしながら、ごはんを　たべて　います。 1 2 3 140 Book Bahasa Jepun.indb 140 Book Bahasa Jepun.indb 140 10/24/2016 11:33:02 AM 10/24/2016 11:33:02 AM Bab 日本へ　行きたいです 日本へ　行きたいです 1 はなしを きいて ただしい えを えらびましょう。 Dengar perbualan dan pilih gambar yang betul. れい 男の 人は どこへ 行きますか。 1 女の 人は　どんな　コートを　かいますか。 れんしゅう れんしゅう Latihan CD10-03 a a b b c こたえ　: b おとこ おんあ い 141 にほん にほん い Book Bahasa Jepun.indb 141 Book Bahasa Jepun.indb 141 10/24/2016 11:33:03 AM 10/24/2016 11:33:03 AM Tingkatan 2 2 マークさんの おにいさんは 日本で 何を して いますか。 3 たかしさんの　休みの　よていを　カレンダーに かきましょう。 りょうしんが日本 りょうしんが日本 からきます からきます a b やす 142 Book Bahasa Jepun.indb 142 Book Bahasa Jepun.indb 142 10/24/2016 11:33:05 AM 10/24/2016 11:33:05 AM Bab 日本へ　行きたいです 日本へ　行きたいです 2 ぶんを かきましょう。 Tulis ayat seperti contoh di bawah. れい 　 おんがくを ききながら ざっしを よみます。 143 にほん にほん い Book Bahasa Jepun.indb 143 Book Bahasa Jepun.indb 143 10/24/2016 11:33:07 AM 10/24/2016 11:33:07 AM Tingkatan 2 3 「たんじょうびに 何が ほしいですか」ともだちに きいて ください。 Tanya kepada rakan anda hadiah hari lahir yang diingininya. Soalan: 「たんじょうびに　何が　ほしいですか」。 ともだちの　なまえ ほしい　もの 4 ことばを かいて みじかい さくぶんに しましょう。 Berdasarkan contoh, isi tempat kosong untuk menghasilkan satu karangan pendek. 　　　　 Contoh 1 わたしは　日本　りょこうを したいです。 とうきょう ディズニーランドへ 行きたいです。スカイツリーの　 しゃしんも　とりたいです。　 1 を　りょこうしたいです。 へ　　 行きたいです。 の しゃしんも とりたいです。 Contoh 2 わたしは　バティックの　スカートが　ほしいです。トレンガヌへ 行きたいです。 りょうしんと　くるまで　行きたいです。 2 わたしは が　ほしいです。 です。 です。 い い い い 144 Book Bahasa Jepun.indb 144 Book Bahasa Jepun.indb 144 10/24/2016 11:33:08 AM 10/24/2016 11:33:08 AM Bab 日本へ　行きたいです 日本へ　行きたいです 5 日本の ちずを 見て、日本の けんを べんきょうを しましょう。 この ウェブサイトを しらべて、けんの 名前を かきましょう。 Rujuk laman web berikut dan tuliskan nama-nama wilayah yang terdapat di Jepun. http://www.travel-around-japan.com/index.html 6 Anda merancang untuk melancong ke Jepun. Dapatkan maklumat daripada laman web mengenai Jepun dan pilih tarikh serta tempat yang sesuai untuk dilawati. Nyatakan sebab-sebab anda memilih tarikh dan tempat tersebut. み なまえ 145 にほん にほん い Book Bahasa Jepun.indb 145 Book Bahasa Jepun.indb 145 10/24/2016 11:33:09 AM 10/24/2016 11:33:09 AM Tingkatan 2 Kanji Cara Menulis 百 Bacaan ratus “on” “kun” 1)「百」の　かんじを　かくことが　できます。 ひゃく 1 Kanji Cara Menulis 千 Bacaan ribu “on” “kun” 1) お金は 千リンギットぐらい あります。 せん 2 かんじ かんじ Kanji ひゃく せん Kanji Cara Menulis 万 Bacaan puluh ribu “on” “kun” 1) マレーシアの じんこうは ３千万人ぐらいです。 ＊じんこう= populasi まん 3 Kanji Cara Menulis 円 Bacaan bulatan/matawang jepun “on” “kun” 1) この　くつは　千円です。 2) 円の　かんじを　かいてください。 えん 4 せんえん えん ぜんまんにん 146 Book Bahasa Jepun.indb 146 Book Bahasa Jepun.indb 146 10/24/2016 11:33:16 AM 10/24/2016 11:33:16 AM Bab 日本へ　行きたいです 日本へ　行きたいです MATAWANG JEPUN Mata wang Jepun dipanggil Yen. Terdapat dua simbol yen iaitu ￥dan 円. Dinominasi matawang Jepun adalah seperti gambar berikut; Matawang Jepun terdiri dari wang kertas dan wang syiling. Gambar pada wang kertas ￥1000,￥5000 dan ￥10,000 adalah orang yang terkenal dalam sejarah negara Jepun. Terdapat 6 nilai bagi syiling Jepun iaitu ￥500, ￥100, ￥50, ￥10, ￥5 dan ￥1. 147 にほん にほん い Book Bahasa Jepun.indb 147 Book Bahasa Jepun.indb 147 10/24/2016 11:33:18 AM 10/24/2016 11:33:18 AM Tingkatan 2 1 つぎの　かんじの　よみかたを　かきましょう。 Tuliskan bacaan Kanji yang ditebalkan. 1 今、十二時三十分 十二時三十分です。 2 この 車の ねだんは 三百万円 三百万円です。 ＊ねだん=harga 3 ケーキを　半分 半分ください。 4 母は　しょうがっこうの　先生 先生です。 5 きょうしつの　中に　だれが　いますか。 6 右へ　行って ください。 7 ベッドの　左に　つくえが　あります。 8 友だちは 来年 来年　日本から　マレーシアへ　来ます。 9 わたしは　生の　さかなを　たべません。 10 ここは 女の トイレで、あそこは 男の トイレです。 2 の　ことばを　かんじで　かきましょう。 Tuliskan perkataan bergaris dengan huruf Kanji. 1 毎日　1じかん　ぐらい　テレビを　みます。 2 ことしの　はるに　日本へ　いきます。 3 へやの　そとに　とりが　います。 4 しごとを　してから　15ふん　やすみます。 5 この　かさは　せんえんぐらいです。 クイズ クイズ 2 くるま き まい 148 Book Bahasa Jepun.indb 148 Book Bahasa Jepun.indb 148 10/24/2016 11:33:18 AM 10/24/2016 11:33:18 AM Bab 日本へ　行きたいです 日本へ　行きたいです 3 かんじを　 かいて、ぶんを　よみましょう。 Tuliskan Kanji dan baca petikan. たからの　はこ たからの　はこ きい　いえが　あります。そこに　たからの　はこが あります。いえに って、はこを さがします。はこが たくさん　あります。テーブルの と　 を　　 ます。テーブルの に　はこが つ　あります。 テーブルの に　 さい　はこが　 つあります。 ソファーの　 に　はこが　あります。はこの　 に リンゴが　あります。いすの　 に　はこが　あります。 その　いすの　 の　はこの　 に　 も　 ありません。 たからの　はこは　ソファーの　 の　はこでしょう。 *たから = harta karun おお はい した した みぎ うえ うえ うえ ちい よっ ひだり ひだり うえ み ふた なに みぎ 4 じょしを　かきましょう。 Tulis partikel. 1 いす した ねこ います。 2 わたし あに 四人　います。 3 ふでばこ なか えんぴつ けしゴム ホッチキス など あります。 149 にほん にほん い Book Bahasa Jepun.indb 149 Book Bahasa Jepun.indb 149 10/24/2016 11:33:20 AM 10/24/2016 11:33:20 AM Tingkatan 2 4 こども ：先生、 エッフェルタワー どこ　　 ありますか。 せんせい：フランス あります。 5 たなか ：エルダさん がっこう マレーシアの どこ ありますか。 エルダ ：マレーシア スランゴール あります。 6 せんせい ：みなさん、 これは　オーストラリアの　 ちずです。 オストラリア カンガル います。 こども　：先生、　コアラも　オーストラリア 　　 いますね。 せんせい： はい、そうです。 5 ただしい　ことばを　えらんで　かきましょう。 Pilih jawapan yang betul dan tuliskan di tempat kosong. おとこ あまい お父さん ゆうめい あたらしい ハンサム 十四 せが　たかい 三人 おいしい 六人 お母さん すっぱい まじめ 好き わたしは　 友だちが　できました。名前は　まつもと たかしくんです。たかしくんは　 さいで、ちゅうがっこうの 二年生です。たかしくんは　 な　せいとです。 たかしくんの　かぞくは　 です。 と と の　おにいさんです。たかしくんの四人　きょうだいは ぜんいん です。 なまえ なまえ せんせい せんせい 150 Book Bahasa Jepun.indb 150 Book Bahasa Jepun.indb 150 10/24/2016 11:33:21 AM 10/24/2016 11:33:21 AM Bab 日本へ　行きたいです 日本へ　行きたいです たかしくんは 、 です。 な　スポーツは　 サッカーです。くだものも　好きです。 マンゴは　 だいすきで、 マンゴは あまり　好きではありません。 たかしくんの　すきな　たべものは さしみです。さしみは 、 日本の りょうりです。 6 こえを　出して　ただしく　よんで　ください。 Baca petikan berikut dengan sebutan yang betul. SMK Cahayaです ここは　SMK Cahaya です。この　がっこうに　大きい　としょかんが あります。としょかんの　中で　いろいろな 本が あります。 としょかんは　午前　7時半から　午後　5時まで　あいて います。 としょかんの　となりに　コンピュータしつが　あります。 コンピュータしつに　あたらしい　コンピュータが　５だい あります。ここで インターネットを つかって べんきょうを　 します。ときどき　日本の　えいがと　アニメを　見ます。 コンピュータしつの　上に　日本語しつが　あります。 日本語しつに　日本の　ざっしや　しんぶんや　ちずなどが　 あります。日本の　しきの　ポスターも　あります。ここで　 日本文化の　べんきょうを　します。 だ ごぜん ごご み なか ご ご ぶんか 151 にほん にほん い Book Bahasa Jepun.indb 151 Book Bahasa Jepun.indb 151 10/24/2016 11:33:22 AM 10/24/2016 11:33:22 AM Tingkatan 2 PENILAIAN KENDIRI Bagaimanakah penguasaan bahasa Jepun anda setakat ini. Jawab secara jujur mengenai pembelajaran bahasa Jepun anda. Jawapan hendaklah ditandai dengan skala 1, 2 dan 3 seperti di bawah. 3 2 1 Boleh melakukan dengan sedikit bantuan rakan. Boleh melakukan dengan bantuan guru Boleh melakukan tanpa bantuan guru REFLEKSI KENDIRI Bil Refleksi Penilaian Saya boleh: 1 memahami dan menerangkan mengenai persekitaran saya menggunakan ayat yang mudah. 2 memahami dan menerangkan mengenai persekitaran saya dengan menggunakan ayat yang lebih panjang dan kompleks. 3 bertanya dan mendapat maklumat daripada rakan-rakan. 4 memahami arahan dan larangan mengenai sesuatu perkara. 5 memberikan arahan dan larangan mengenai sesuatu. 6 menyatakan keinginan dan kemahuan saya kepada rakan-rakan. 7 menyatakan keinginan dan kemahuan untuk melakukan sesuatu kepada rakan-rakan. 8 meminta kebenaran untuk melakukan sesuatu. 9 menolak permintaan dan ajakan rakan-rakan dengan sopan. 10 membaca dan memahami petikan ringkas. 11 menulis memo ringkas kepada rakan-rakan. 12 menulis e-mel mudah kepada rakan-rakan. 152 Book Bahasa Jepun.indb 152 Book Bahasa Jepun.indb 152 10/24/2016 11:33:22 AM 10/24/2016 11:33:22 AM あたまが いたいです あたまが いたいです 11 11 11 ロス先生 ：どうしましたか。 アミン ：ちょっと あたまが　いたいんです。のども いたいですが、ねつは　ありません。 ロス先生 ：だいじょうぶですか。かぜかもしれませんね。 びょういんへ 行ってください。 アミン ：ありがとう ございます。でも、だいじょうぶです。 ロス先生 ：むりを　しないで　くださいね。 アミン ：もう くすりを　のみました。 ロス先生 ：そうですか。おだいじに。 CD11-01 OBJEKTIF Murid boleh menerangkan keadaan kesihatan diri sendiri. Murid boleh menolak ajakan dengan sopan dengan memberi alasan. Murid boleh menyatakan kemahuan untuk melakukan sesuatu dengan sopan. Murid boleh memahami dan menggunakan ayat berbentuk ramalan. *むりを　しないで = jangan memaksa diri 153 Book Bahasa Jepun.indb 153 Book Bahasa Jepun.indb 153 10/24/2016 11:33:23 AM 10/24/2016 11:33:23 AM Tingkatan 3 あたらしいことば あたらしいことば Perkataan Baharu CD11-02 いたい けが ねつ くすり かぜ あぶない じょうぶ おふろ ドリアン 154 Book Bahasa Jepun.indb 154 Book Bahasa Jepun.indb 154 10/24/2016 11:33:26 AM 10/24/2016 11:33:26 AM Bab 11 あたまが　いたいです あたまが　いたいです あたま はな おなか あし 足 くち 口 め 目 て 手 かお お ふうとう はこ 1 2 3 5 4 6 7 8 9 こえ 入り口 い ぐち 出口 でぐち みみ 耳 155 Book Bahasa Jepun.indb 155 Book Bahasa Jepun.indb 155 10/24/2016 11:33:39 AM 10/24/2016 11:33:39 AM Tingkatan 3 ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KNは は KNが が KAです です Struktur ayat ini menerangkan ciri-ciri sesuatu perkara yang berkaitan dengan subjek ayat. Contoh: 1 ファラさんは　目が　大きいです。 2 たかしさんは　足が　ながいです。 3 わたしは　あたまが　いたいです。 4 トレンガヌは　バティックが　ゆうめいです。 Frasa [いたいです] berubah mengikut peraturan perubahan KA-[い]. Kala kini Negatif Kala lampau Negatif kala lampau いたいです いたくないです いたかったです いたくなかったです が Penggunaan partikel [が] di dalam bab ini mewakili fungsi berikut:- a [が] yang mewakili subjek di dalam ayat. きょうしつに　だれが　いますか。/きょうしつに　せいとが います。 b [が] penanda 2 ayat yang berlawanan. わたしは　こうちゃを　のみますが、コーヒーは　のみません。 c [が] sebagai (fungsi ayat berlapik) dalam perbualan supaya tidak menyinggung perasaan pendengar. ちょっと あたまが　いたいんですが いたいんですが．．． め あし 156 Book Bahasa Jepun.indb 156 Book Bahasa Jepun.indb 156 10/24/2016 11:33:45 AM 10/24/2016 11:33:45 AM Bab 11 あたまが　いたいです あたまが　いたいです 2 KK-ない でください ない でください KK- [ない] adalah “plain form” bentuk negatif KK- [ません]. Perubahan KK- [ない] adalah mengikut kumpulan kata kerja. グループ 1 Contoh: かきません ⇒　かかない あそびません ⇒　あそばない あらいません ⇒　あらわない KK yang hanya dengan kosonan /i/ sahaja berubah kepada [わ] dan diikuti dengan [ない]. Contoh: うたいません ⇒　うたわない 会いません ⇒　会わない グループ 2 Contoh: 出ません　 + ない ⇒ 出ない 見ません　 + ない ⇒ 見ない たべません + ない ⇒ たべない グループ 3 しません　＋ない ⇒しない 来ません　＋ない ⇒来ない Perubahan KKグループ1 berlaku pada huruf dengan bunyi[い] yang ditukar kepada bunyi [あ] dan tambahan [ない]. KKグループ2 hanya perlu gugurkan [ま す ] dan digantikan [ない]. Perubahan KK kumpulan 3 adalah istimewa dengan pengguguran [ません] dan penambahan [ない]. Walau bagaimanapun untuk perkataan [きます=き] berubah kepada　[こ] bagi bentuk [ない]. で で あ あ 157 Book Bahasa Jepun.indb 157 Book Bahasa Jepun.indb 157 10/24/2016 11:33:46 AM 10/24/2016 11:33:46 AM Tingkatan 3 Struktur ayat KK- [ないで　ください] adalah ayat larangan. Contoh: 1 じしょを　見ないで ください。 2 シャワーを　あびないで　ください。 3 あぶないですから、ここで あそばないで ください。 3 KN かもしれません かもしれません Penggunaan [かもしれません] selepas KN di dalam keadaan yang belum pasti. Contoh: 1 ファラ ：あの人は　だれですか。 ハディー ：先生かもしれません。 4 KKたいんですが… たいんですが… Struktur ayat KK- [たいん ですが] ialah bentuk sopan untuk KK- [たい]です (Bab 10). Lazimnya struktur ini digunakan konteks permintaan atau menolak ajakan secara sopan. Contoh: 1 すみません、トイレへ　行きたいんですが… 2 ハディ：これから 友だちと えいがを　見ます。 ファラ：わたしも いっしょうに　見たいんですが… ハディ：ええ、いいですよ。 Penggunaan [かもしれません] juga sering kali digunakan dalam ramalan cuaca. Contoh: あした　あめかもしれません。 NOTA 158 Book Bahasa Jepun.indb 158 Book Bahasa Jepun.indb 158 10/24/2016 11:33:47 AM 10/24/2016 11:33:47 AM Bab 11 あたまが　いたいです あたまが　いたいです れんしゅう れんしゅう Latihan 1 せつめいを きいて しつもんに　こたえて ください。 Dengar penerangan dan pilih gambar yang sesuai. 2 れいを みて、ぶんを かきましょう。 Tuliskan ayat seperti contoh yang diberi. れい ここで　たばこを　すいません。 ここに くるまを とめません。　　　　　　 　　　　 ここに　入りません。 → ここに 入らないで ください。 1 ファラさん ( ) 2 カリサさん ( ) 3 キランさん ( ) ここで しゃしんを とりません。 はい はい CD11-03 a b c d e f れい ( f ) 159 Book Bahasa Jepun.indb 159 Book Bahasa Jepun.indb 159 10/24/2016 11:33:48 AM 10/24/2016 11:33:48 AM Tingkatan 3 3 えを みて、こたえましょう。 Lengkapkan ayat berdasarkan gambar yang diberi. ハディ：それは　何ですか。 アミン：そうですね。ネクタイ かもしれません。 ファラ　：何の こえですか。 エミルダ：そうですね。 シャミニ：今日、ロス先生は　 来ませんね。 タン　　：そうですね。 エミルダ：あの人は 日本人ですか。 タン　　：そうですね。 1 2 3 NOTA そうですね。　＝ ayat yang bermaksud bersetuju dengan orang yang bercakap. れい 160 Book Bahasa Jepun.indb 160 Book Bahasa Jepun.indb 160 10/24/2016 11:33:51 AM 10/24/2016 11:33:51 AM Bab 11 あたまが　いたいです あたまが　いたいです 4 かいわを よんで、アドバイスを して ください。 Laksanakan latihan perbualan dan tulis ayat seperti yang ditandakan. いしゃ ：どうしましたか。　 エミルダ ：あたまが いたいんですが。 かぜかもしれません。 いしゃ ：ねつは ありますか。 エミルダ ：はい、少し あります。 いしゃ ：ちょっと 口を あけて ください。これは かぜですね。こんばん おふろに　入らないで おふろに　入らないで ください。 ください。 (Tuliskan ayat lain seperti di atas) それから、この くすりを のんで ください。 エミルダ ：はい、わかりました。ありがとう ございます。 いしゃ ：おだいじに。 Latihan Pengayaan (EMK) Tulis ayat menggunakan 「～ないでください。」 berdasarkan simbol-simbol yang diperhatikan daripada papan tanda tersebut. Bandingkan papan tanda tersebut dengan papan tanda yang terdapat di Malaysia. くち は A T T E N T I O N For the convenience of other users: Please observe solemnity when using this facility. Please remove footwear before entering. You’re requested not to do following things: • Eat & drink • Smoking • Make disturbing noises • Use a cellular phone • Stay for a long time • Sleeping • Other activities that would disturb people 161 Book Bahasa Jepun.indb 161 Book Bahasa Jepun.indb 161 10/24/2016 11:33:53 AM 10/24/2016 11:33:53 AM Tingkatan 3 Kanji Cara Menulis 足 Bacaan kaki “on” “kun” 1) ハディさんは 足が ながいです。 2) そこに くつが ２足 あります。 そく あし 5 かんじ かんじ Kanji あし そく Kanji Cara Menulis 目 Bacaan mata “on” “kun” 1) ファラさんは　目が　大きいです。 もく め 3 Kanji Cara Menulis 手 Bacaan tangan “on” “kun” 1) わたしたちは　手で　たべます。。 て 2 Kanji Cara Menulis 口 Bacaan mulut “on” “kun” 1) 口を　あけてください。 2) ここは 出口です。入り口は あそこです。 こう くち ぐち 1 Kanji Cara Menulis 耳 Bacaan telinga “on” “kun” 1) 耳に　イヤリングを　します。 みみ 4 みみ め て でぐち い ぐち くち 162 Book Bahasa Jepun.indb 162 Book Bahasa Jepun.indb 162 10/24/2016 11:33:53 AM 10/24/2016 11:33:53 AM プレゼントを もらいました プレゼントを もらいました 12 12 12 CD12-01 たかこ：もしもし、たかこです。アミンさんですか。 アミン：はい、アミンです。こんにちは。 たかこ：あした、シャミニさんの たんじょうびです。　　　 マレーシアで ふつう　何を あげますか。 アミン：そうですね。シャミニさんが　好きなものを　 　　　　あげた ほうが いいですよ。たかしさんは　　　　 シャミニさんに 何を あげますか。 たかこ：日本の　にんぎょうを　あげたいんですが… アミン：そうですか。いいですね。シャミニさんは　日本の ものが 好きですから。 たかこ：アミンさん何をあげます。 アミン：きょねん シャミニさんから サッカーボールを もらいましたから、シャミニさんに　ジョギングの くつを　あげたいです。 たかこ：そうですか。いいですね。それじゃ、さようなら。 アミン：さようなら。 OBJEKTIF Murid boleh faham konsep frasa pemberian dan penerimaan. Murid boleh menggunakan frasa pemberian dan penerimaan dalam perbualan mudah. Murid boleh memberi pandangan dan saranan mudah kepada rakan-rakan. ＊ふつう= kebiasaannya 163 Book Bahasa Jepun.indb 163 Book Bahasa Jepun.indb 163 10/24/2016 11:33:55 AM 10/24/2016 11:33:55 AM Tingkatan 3 あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu CD12-02 スカーフ トロフィー ちゃわん にんぎょう プレゼント おみやげ はし さら はがき うまれます dilahirkan もらいます menerima あげます memberi 164 Book Bahasa Jepun.indb 164 Book Bahasa Jepun.indb 164 10/24/2016 11:33:58 AM 10/24/2016 11:33:58 AM Bab 12 プレゼントを もらいました。 プレゼントを もらいました。 ネックレス ゆびわ ブレスレット ブローチ イヤリング アクセサリ アクセサリ 165 Book Bahasa Jepun.indb 165 Book Bahasa Jepun.indb 165 10/24/2016 11:34:05 AM 10/24/2016 11:34:05 AM Tingkatan 3 ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KNは は KNに に KNを あげます を あげます Struktur ayat ini menunjukkan pemberian kepada seseorang. Struktur ini juga melibatkan 3 partikel penting [は], [に], dan [を]. Contoh: 1 先生は　シャミニさんに　じしょを　あげます あげます。 2 母は　父に ネクタイを　あげました あげました。 3 ファラさんは 友だちに ケーキを あげませんでした あげませんでした。 2 KNは は KNから から KNをもらいます をもらいます Struktur ayat ini menunjukkan penerimaan sesuatu objek daripada seseorang. Contoh: 1 シャミニさんは　先生から　じしょを　もらいます もらいます。 2 父は　母から　ネクタイを　もらいました もらいました。 3 アミンさんは ファラさんから ケーキを もらいませんでした もらいませんでした。 Struktur ayat ini hanya menggunakan KN atau kata ganti nama diri kedua dan ketiga sahaja. [わたし] (saya) hanya boleh menjadi subjek “penerima” dalam ayat tetapi tidak boleh menjadi “pemberi” dalam konteks ayat [もらいます]. Contoh: わたしは 日本の せんぱいから はがきを もらいました。（○） 日本の せんぱいは わたしから ハンカチを もらいました。（×） 166 Book Bahasa Jepun.indb 166 Book Bahasa Jepun.indb 166 10/24/2016 11:34:08 AM 10/24/2016 11:34:08 AM Bab 12 プレゼントを もらいました。 プレゼントを もらいました。 3 KK-かた かた KK- [かた] ialah bentuk KK kepada KN. Contoh KK: よみかた = cara membaca かきかた = cara menulis ＋　かた かた よみます かきます Contoh: 1 ケーキの　つくりかた つくりかたを　ならいたいです。 2 このかんじの　よみかた よみかたを　おしえて ください。 3 ひらがなの かきかた かきかたは　むずかしいです。 4 KKた ほうが　いいです た ほうが　いいです Struktur ayat ini digunakan ketika memberi pendapat atau pandangan mengenai sesuatu perkara. Perubahan KK kepada KK- [た] seperti berikut. グループ グループ 1 Perkataan [ます]digugurkan dan き　 ⇒　いた いた ぎ　 ⇒　いだ いだ に、み、び　⇒　んだ んだ り、ち、い　⇒　った った し　 ⇒　した した KK-た あるきます あるいた いた およぎます およいだ いだ よみます よんだ んだ あそびます あそんだ んだ かえります かえった った たちます たった った うたいます うたった った はなします はなした した 167 Book Bahasa Jepun.indb 167 Book Bahasa Jepun.indb 167 10/24/2016 11:34:09 AM 10/24/2016 11:34:09 AM Tingkatan 3 グループ グループ 2 グループ２ グループ２ ＋た KK-た あけます あけた みせます みせた ＊きます きた ＊おきます おきた グループ　 グループ　3 グループ３ グループ３ ＋た KK-た します した 来ます 来た Contoh: 1 　マーク　　：どうしましたか。 　　 ハディ　　：少し　おなかが　いたいんです。 　　マーク ：じゃ、休んだ ほうが　いいですよ。 2 　ファラ ：あした、テストが　あります。 　　エルダ ：はやく　ねた ほうが　いいですよ。 3 　ハリム先生 ：ロス先生は　きびしいですよ。 　　 　　まじめに　べんきょうした ほうが 　いいですね。 NOTA [ね] dan [よ] adalah partikel yang selalu digunakan di akhir ayat. Partikel ini tidak formal dan tidak ada makna khusus dan berbeza nuansa mengikut intonasi penggunaanya. [ね]: mengajak pasangan perbualan untuk bersetuju dengan pendapat yang diberi. [よ]: mengukuhkan pendapat. 168 Book Bahasa Jepun.indb 168 Book Bahasa Jepun.indb 168 10/24/2016 11:34:10 AM 10/24/2016 11:34:10 AM Bab 12 プレゼントを もらいました。 プレゼントを もらいました。 1 はなしを きいて ただしい えを えらんんでください。 Dengar penerangan dan pilih gambar yang betul. カメラ チョコレート スカーフ はがき にんぎょう アミン ロス　先生 タン お母さん エルダ ハディ ファラ ゆうた シャミニ たけし せんせい れい: 2 えを 見て ぶんを かきましょう。 Lihat gambar dan tuliskan ayat. れい れんしゅう れんしゅう Latihan CD12-03 お母さん　→　こども → お母さんは　こどもに　 ケーキを あげます。 → こどもは　お母さんから　 ケーキを もらいます。 169 Book Bahasa Jepun.indb 169 Book Bahasa Jepun.indb 169 10/24/2016 11:34:11 AM 10/24/2016 11:34:11 AM Tingkatan 3 とも子さん　→ おにいさん →　 →　 さとうさん　→　エリンさん →　 →　 先生　→　せいと →　 →　 1 2 3 ほんださん　 　あゆみさん →　 →　 クマルさん　 　シャミニさん →　 →　 ファラさん　 　お父さん →　 →　 ブローチ おみやげ ハンカチ 4 5 6 170 Book Bahasa Jepun.indb 170 Book Bahasa Jepun.indb 170 10/24/2016 11:34:13 AM 10/24/2016 11:34:13 AM Bab 12 プレゼントを もらいました。 プレゼントを もらいました。 3 ぶんを かきましょう。 Tuliskan jawapan れい アミン：どうしましたか。 　　　 たけし：ねつが　あるんです。 　　　 アミン：くすりを のんだ ほうが いいですよ。 　　　　　　　 （このくすりを のみます。） 1 母　　：どうしましたか。 たけし：かぜかもしれません。 母　　： 　　　　　　 （きょうは やすみます。） 2 ロス先生：どうしましたか。 アミン　：しゅくだいが わからないんですが。 ロス先生： 　　　　　　　 （先生に ききます。） 3 たけし：どうしましたか。 アミン：しけんの けっかが わるかったです たけし： 　　　　　　 （もっと べんきょうします。） 4 友だちと そうだんして、かいわを かきましょう。 Anda sedang bercuti di Tokyo, Jepun dan bercadang ke Gunung Fuji bersama- sama rakan anda. Gunakan pautan yang diberikan untuk membincangkan cara atau kaedah pengangkutan yang paling murah. Dari maklumat yang diperoleh, tuliskan dialog untuk memilih hari & kaedah yang paling sesuai. Gunakan bentuk ayat seperti 「～たほうがいいです。」 dalam dialog anda. * www.hyperdia.com/en/ 171 Book Bahasa Jepun.indb 171 Book Bahasa Jepun.indb 171 10/24/2016 11:34:16 AM 10/24/2016 11:34:16 AM Tingkatan 3 5 えを 見て、ぶんを かきましょう。 Bina ayat berdasarkan gambar.   Contoh: 男の 人は 女の 人に 行きかたを おしえています。 （のみます）　 （かきます） （つかいます） 6 Berdasarkan perbualan di mukasurat 163, andaikan anda adalah Syamini; tulis/hasilkan kad ucapan terima kasih kepada Amin atas hadiah yang diberikan. 172 Book Bahasa Jepun.indb 172 Book Bahasa Jepun.indb 172 10/24/2016 11:34:23 AM 10/24/2016 11:34:23 AM Bab 12 プレゼントを もらいました。 プレゼントを もらいました。 Kanji Cara Menulis 車 Bacaan kereta “on” “kun” 1) このまちは　車が　少ないです。 2) わたしは　自転車で　学校へ 来ました。 しゃ くるま 2 Kanji Cara Menulis 会 Bacaan jumpa “on” “kun” 1) デパートで がっこうの 友だちに 会いました。 2) きのう うんどう会が ありました。 かい あい(ます) 3 Kanji Cara Menulis 店 Bacaan kedai “on” “kun” 1) この店の　パンは　おいしいです。 2) えきに　売店が　あります。 てん みせ 4 くるま すく あ みせ かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 毎 Bacaan setiap “on” “kun” 1) 父は　毎日 ジョギングを　します。 2) 毎年 プトラジャヤに はなびたいかいが　　　 あります。 *はなびたいかい = pertunjukan bunga api まい 1 まいにち まいとし じてんしゃ がっこう ばいてん かい 173 Book Bahasa Jepun.indb 173 Book Bahasa Jepun.indb 173 10/24/2016 11:34:24 AM 10/24/2016 11:34:24 AM Tingkatan 3 おいわい Salah satu budaya Jepun yang sangat menarik ialah budaya memberi hadiah untuk majlis atau peristiwa tertentu. Kebiasaannya hadiah dalam bentuk wang diberi untuk peristiwa seperti perkahwinan dan kelahiran. Wang hadiah tersebut dimasukkan di dalam sampul khas dan dihiasi dengan seni ikatan tali seperti rod halus yang cantik dan kemas. 熨斗袋「のしぶくろ」ialah nama umum bagi sampul yang digunakan untuk memasukkan wang hadiah yang diberikan sewaktu Tahun Baharu, sambutan hari lahir dan kelahiran bayi. Wang hadiah bagi perkahwinan pula menggunakan sampul yang dinamakan 祝儀袋 「しゅうぎぶくろ」. Seni ikatan tali di luar sampul ini dinamakan 水引「みずひき」. Oleh kerana ikatan yang tertentu membawa makna yang tertentu, maka pemilihan sampul tersebut perlulah disesuaikan dengan situasi atau peristiwa. Terdapat tiga jenis ikatan yang utama ; 花結び「はなむすび」、結び切り「むすびきり」、あわじ結び Ikatan はなむすび boleh dirungkai dan ikatan ini digunakan untuk peristiwa yang menggembirakan dan diharapkan akan berulang seperti kelahiran bayi, tahun baharu dan kemasukan ke sekolah. Ikatan むすびきりpula tidak dapat dirungkai, seperti simpul mati dan digunakan untuk peristiwa yang diharapkan tidak akan berulang seperti perkahwinan dan peristiwa sedih iaitu kematian. Manakala あわじむすび ialah ikatan yang membawa simbol hubungan baik, berpanjangan sesama manusia dan boleh digunakan bagi kedua-dua peristiwa sama ada peristiwa yang menggembirakan atau sebaliknya. 174 Book Bahasa Jepun.indb 174 Book Bahasa Jepun.indb 174 10/24/2016 11:34:25 AM 10/24/2016 11:34:25 AM けんこうの ために けんこうの ために ジョギングを します ジョギングを します 13 13 13 みなさん　けんこうの　ために　何を　しますか。 わたしは　スポーツが　大好きですから、けんこうの ために うんどうを　します。まいあさ　30分ぐらい　ジョギングを します。 あめの 日は へやの 中で　トレーニングを します。 休みの　日は　友だちと　サッカーを します。ときどき ちかくの　プールで　およぎます。スポーツや　うんどうを した あとは　とても きもちが　いいです。 わたしの　友だちは　けんこうの ために ダイエットを して います。わたしは　おかしが　好きですから、ダイエットは むずかしいです。みなさんは　けんこうの ために　　 何を しますか。コメントを　ください。 ＊トレーニング= latihan ＊ダイエット= diet CD13-01 OBJEKTIF Murid boleh membaca dan memahami petikan. Murid boleh menyatakan tujuan sesuatu perkara dilakukan. Murid boleh memahami dan menyatakan turutan kejadian. 175 Book Bahasa Jepun.indb 175 Book Bahasa Jepun.indb 175 10/24/2016 11:34:26 AM 10/24/2016 11:34:26 AM Tingkatan 3 あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu CD13-02 こうえん ぶかつ れんしゅう ジョギング じしゅう ちょうれい にもつ ふくしゅう ちょきん あと selepas まえ sebelum たいせつ penting けんこう kesihatan 176 Book Bahasa Jepun.indb 176 Book Bahasa Jepun.indb 176 10/24/2016 11:34:34 AM 10/24/2016 11:34:34 AM Bab 13 すもうを　見たことがありますか すもうを　見たことがありますか み ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KNの ために の ために KK Struktur ayat [ために] ialah untuk penyataan tujuan KK dilakukan. Contoh: 1 けんこうの　ために けんこうの　ために　ジョギングを します。 2 かぞくの　ために かぞくの　ために　はたらきます。 3 友だちの　ために 友だちの　ために　プレゼントを　かいます。 4 大好きな　先生の 大好きな　先生の　ために　うたを　うたいました。 2 KK-る ために る ために KK KK- [る] adalah “plain form” untuk KK - [ます]. Struktur ayat ini ialah bentuk asal KK dan dikenali sebagai “bentuk kamus”. Peraturan perubahan ialah mengikut kumpulan KK. グループ２ グループ２ ＋る KK- KK-る あけます あける みせます みせる ＊きます きる ＊おきます おきる します ⇒ する 来ます ⇒ 来る グループ グループ 3 グループ グループ 2 グループ グループ 1 グループ グループ 1 KK KK-る -る あるきます あるく およぎます およぐ よみます よむ あそびます あそぶ かえります かえる たちます たつ うたいます うたう はなします はなす き く 177 Book Bahasa Jepun.indb 177 Book Bahasa Jepun.indb 177 10/24/2016 11:34:46 AM 10/24/2016 11:34:46 AM Tingkatan 3 Contoh: 1 いしゃに　なる　ために なる　ために いっしょうけんめい べんきょうを　します。 2 日本へ　行く　ために 行く　ために　ちょきんを して　います。 3 しあいに　出る　ために 出る　ために　毎日　れんしゅうを　して います。 3 KK-る + 前に -る + 前に Kata hubung [前に] (sebelum) menggunakan bentuk KK-るmenggabungkan dua KK menunjukkan urutan kejadian. Contoh: 1 ごはんを　たべる 前に たべる 前に,　手を　あらいます。 2 プールに　入る 前に 入る 前に,　シャワーを　あびます。 3 がっこうへ　行く 前に 行く 前に,　ジョギングを　します。　 4 KK-た + あと（で） あと（で） Kata hubung [あと（で）] (selepas) menggunakan bentuk KK-[た] juga menunjukkan turutan kejadian. Contoh: 1 べんきょうを　したあとで したあとで,　グラウンドで　 ジョギング を します。 2 友だちと　えいがを　見たあとで 見たあとで,　レストランで　 ごはんを　たべました。 3 毎ばん　しゅくだいを　したあとで したあとで, テレビを　見ます。 まい で まいにち まえ まえ はい まえ て 178 Book Bahasa Jepun.indb 178 Book Bahasa Jepun.indb 178 10/24/2016 11:34:48 AM 10/24/2016 11:34:48 AM Bab 13 すもうを　見たことがありますか すもうを　見たことがありますか み 1 はなしを きいて えを ならべて くでさい。 Dengar penerangan dan susun mengikut turutan yang betul.　　　 れい れんしゅう れんしゅう Latihan CD13-03 a c b d 179 Book Bahasa Jepun.indb 179 Book Bahasa Jepun.indb 179 10/24/2016 11:34:49 AM 10/24/2016 11:34:49 AM Tingkatan 3 2 ことばを かきましょう。 Isi tempat kosong dengan bentuk Kata Kerja (KK) yang betul. KK-[ます] KK-[る] KK-[ません] KK-[ない] KK-[ました] KK-[た] あいます はい 入らない のぼる ならいました 行きません 見ます 見た おしえます そうじをします 来ました e g f h 180 Book Bahasa Jepun.indb 180 Book Bahasa Jepun.indb 180 10/24/2016 11:34:50 AM 10/24/2016 11:34:50 AM Bab 13 すもうを　見たことがありますか すもうを　見たことがありますか み 3 れいを 見て、ぶんを かきましょう。 Tulis ayat seperti contoh dibawah. れい ひるごはんを たべる 前に てを あらいます。 おふろに はいった 後で ねます。 1 a b まえ あと 181 Book Bahasa Jepun.indb 181 Book Bahasa Jepun.indb 181 10/24/2016 11:34:51 AM 10/24/2016 11:34:51 AM Tingkatan 3 2 3 4 5 6 182 Book Bahasa Jepun.indb 182 Book Bahasa Jepun.indb 182 10/24/2016 11:34:52 AM 10/24/2016 11:34:52 AM Bab 13 すもうを　見たことがありますか すもうを　見たことがありますか み 4 れいの　ように、ぶんを かきましょう。 Tulis ayat seperti contoh dibawah. Contoh 1: かぞく あたらしい車を かいます。 くるま かぞくの ために の ために あたらしい 車を かいます。 Contoh 2: 日本語が じょうずに なります。 毎日 れんしゅうを します。 ご まい 日本語が じょうずに なるために なるために 毎日 れんしゅうします。 りょこう ちょきんを　します けんこう たばこを すいません。 げんきに なります 毎日 ジョギングを します。 まい いしゃに なります もっと べんきょうを します。 ご まい くるま 1 2 3 4 183 Book Bahasa Jepun.indb 183 Book Bahasa Jepun.indb 183 10/24/2016 11:34:54 AM 10/24/2016 11:34:54 AM Tingkatan 3 5 インタビューをして、もらった じょうほうで グラフをかきましょう。 Laksanakan temu bual dengan 10 orang rakan sekelas anda mengenai kaedah menjaga kesihatan. Lukis carta pai dari maklumat yang diperolehi. Gunakan contoh dialog yang diberi untuk menjalankan temu bual. れい Q : ～さんは けんこうの ために 何をしますか。 A : わたしは 毎日 サッカーを します。 Q : そうですか。ありがとうございます。　 なまえ けんこうの ために 何をしますか。 ノート れい アミンさん 毎日 サッカーを します。 _ １ ２ ３ Bentuk kumpulan kecil dan cari maklumat daripada laman web mengenai amalan pemakanan masyarakat Jepun. Bincang dan buat bandingan dengan amalan pemakanan masyarakat Malaysia dalam bentuk peta i-Think. https://www.flickr.com/photos/idealflaw/90874984 Ofuro merupakan tab mandi tradisional Jepun yang biasa digunakan untuk berendam di dalam air panas selepas mandi. Kaedah ini dapat membantu mengurangkan tekanan selepas bekerja juga melegakan keletihan otot. Bentuk ofuro ini berbeza dengan tab mandi orang Barat. OFURO まい まい 184 Book Bahasa Jepun.indb 184 Book Bahasa Jepun.indb 184 10/24/2016 11:34:55 AM 10/24/2016 11:34:55 AM Bab 13 すもうを　見たことがありますか すもうを　見たことがありますか み Kanji Cara Menulis 名 Bacaan nama “on” “kun” 1) お名前は　何ですか。 2) シティ ヌルハリザは 有名な かしゅです。 めい な 4 Kanji Cara Menulis 後 Bacaan selepas/belakang “on” “kun” 1) きょうしつの 後ろに つくえが あります。 2) べんきょうの　後、グラウンドで　サッカーを します。 3) ラグビーの れんしゅうは 午後からです。 ご うしーろ あと 3 Kanji Cara Menulis 間 Bacaan diantara/tempoh “on” “kun” 1) 休みの 間、父の しごとを てつだいました。 2) 毎日　三時間　べんきょう　を　します。 ＊てつだいます= membantu かん あいだ 5 かんじ かんじ Kanji Kanji Cara Menulis 前 Bacaan sebelum/hadapan “on” “kun” 1) ドアの　前に　はこが　あります。 2) 午前　６時に　おいのりを　します。 ぜん まえ 2 Kanji Cara Menulis 午 Bacaan tengahari “on” “kun” 1) 午後から バレーボールの れんしゅうをします。 ご 1 ご ご まえ ごぜん なまえ ゆうめい うし あと ごご あいだ さんじかん 185 Book Bahasa Jepun.indb 185 Book Bahasa Jepun.indb 185 10/24/2016 11:35:01 AM 10/24/2016 11:35:01 AM Tingkatan 3 HAIKU Haiku adalah puisi pendek yang sangat popular di Jepun dan kini dikenali di seluruh dunia. Haiku ini berasal daripada Jepun dan kebiasannya menggunakan unsur musim, haiwan, serangga sehinggalah kepada unsur berkaitan alam semula jadi. Haiku ditulis dalam 3 baris dan 17 suku kata, 5 suku kata dalam baris pertama, 7 suku kata dalam baris kedua dan 5 suku kata dalam baris ketiga. Haiku mula diperkenalkan pada kurun ke 17 oleh Matsuo Basho (1644 – 1694). Haiku Tasik Tua atau The Old Pond telah diterjemahkan ke dalam lebih daripada 30 bahasa. Aspek yang menarik mengenai haiku adalah penulis atau pembaca bebas untuk menterjemahkan maksud haiku itu sendiri mengikut keadaan puisi itu. ふるいけや かわずとびこむ みずのおと Latihan Dengan menggunakan sistem suku kata Haiku, tulis Haiku dalam bahasa Melayu. 186 Book Bahasa Jepun.indb 186 Book Bahasa Jepun.indb 186 10/24/2016 11:35:02 AM 10/24/2016 11:35:02 AM 14 14 14 　でんとうスポーツ 　でんとうスポーツ 1.でんとうスポーツは　何ですか。 ふるいスポーツ むかしから　あります おもしろいですが、わかものは　 あまり しません 2.どんな　スポーツが ありますか。 a) 日本の　でんとうスポーツ すもう けんどう あいきどう じゅうどう b) マレーシアの　でんとうスポーツ セパタクロー ワウ ガシング シラット SMK Cahaya の せいと　20 人に ききました。 マレーシアの　でんとうスポーツを　 したことが　ありますか。 日本の　でんとうスポーツを　見た ことが ありますか。 OBJEKTIF Murid boleh membaca dan memahami petikan ringkas. Murid boleh menafsir maklumat menggunakan graf. Murid boleh memahami dan menggunakan ayat yang lebih kompleks untuk menerangkan mengenai budaya dan tradisi tempatan. 　でんとうスポーツ 　でんとうスポーツ 187 Book Bahasa Jepun.indb 187 Book Bahasa Jepun.indb 187 10/24/2016 11:35:05 AM 10/24/2016 11:35:05 AM Tingkatan 3 あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu CD14-01 じゅうどう ガシング シラット けんどう ワウ すもう セパタクロー あいきどう からて つきます tiba ならびます beratur わすれます terlupa けっこん perkahwinan にんき popular でんとう tradisional 188 Book Bahasa Jepun.indb 188 Book Bahasa Jepun.indb 188 10/24/2016 11:35:07 AM 10/24/2016 11:35:07 AM Bab 14 けんこうの ために ジョギングを します けんこうの ために ジョギングを します ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KK-た ことが　あります た ことが　あります Struktur ayat KK- [たことが　あります] adalah untuk menyatakan pengalaman melakukan KK. Contoh: 1 たかしさんは　すもうを　見た ことが　あります た ことが　あります。 2 アミンさんは　すしを　たべた ことが　ありません たべた ことが　ありません。 3 ロス先生は　日本へ　行った ことが　あります った ことが　あります。 4 エルダさんは　キナバル山に　のぼった ことが のぼった ことが　 　 ありません ありません。 2 KK-る + こと る + こと Frasa KK- [ること] boleh menggantikan KN yang kedua dalam struktur ayat KNは KNが　好きです／きらいです／じょうずです／へたです. Contoh: 1 エルダさんは　スポーツを　見ること 見ることが　好きです。 2 マークさんは　本を　よむこと よむことが　きらいです。 3 たかしさんは テニスを すること することが じょうずです。 4 わたしは　かんじを　かくこと かくことが　へたです。 さん 189 Book Bahasa Jepun.indb 189 Book Bahasa Jepun.indb 189 10/24/2016 11:35:14 AM 10/24/2016 11:35:14 AM Tingkatan 3 3 KK-るか るか KK-ないか ないか Struktur ayat ini selalunya berakhir dengan KK-[わかりません] dan [しりません]. Kata kerja dalam KK-[る] dan KK - [ない] mestilah sama. Contoh: 1 ファラさんが　パーティーへ　行くか　行かないか わかりません。 2 ハディさんは　このりょうりを たべるか　たべないか しりません。 3 ロス先生は　けっこんを　しているか　していないか わかりません。　 4 KK-るかどうか るかどうか Struktur ayat ini adalah sama maksudnya dengan struktur no 3: 1 ファラさんが　パーティーへ 行くか どうか わかりません。 2 ハディさんは このりょうりを たべるか どうか しりません。 3 ロス先生は けっこんを しているか どうか わかりません。 5 KN/KA/KK-る/KK-ない ない/KK-た + でしょう でしょう Penambahan [でしょう] di akhir ayat menunjukkan keadaan sesuatu yang tidak pasti. Contoh: 1 あした　あめが　ふるでしょう ふるでしょう。 2 シャミニさんは　がっこうへ　来ないでしょう 来ないでしょう。 3 ロス先生は　もう　かえったでしょう かえったでしょう。 4 たかしさんの ごりょうしんは しんせつな 人でしょう 人でしょう。 5 この　ケーキは　おいしいでしょう おいしいでしょう。 6 あしたの　テストは　かんたんでしょう かんたんでしょう。 190 Book Bahasa Jepun.indb 190 Book Bahasa Jepun.indb 190 10/24/2016 11:35:16 AM 10/24/2016 11:35:16 AM Bab 14 けんこうの ために ジョギングを します けんこうの ために ジョギングを します 1 CD をきいて こたえましょう。 Dengar perbualan, tandakan ○ bagi pernyataan yang betul dan × bagi pernyataan yang salah. れい 先 生 は 　 生 の 　 さ な か を 　 た べ た こ と が 　 あります。 1 ハディーさんは ラグビーを した ことが あります。 2 エルダさんは すもうを 見たことが　あります。 3 アミンさんは　日本へ　行ったことが　あります。 4 ファラさんは　しゅくだいを　わすれた ことが あります。 2 つぎの　しつもんに　こたえましょう。 Sila jawab dan tulis jawapan soalan berikut. れい すしを　たべた ことが　ありますか。 　　　いいえ、たべた ことが　ありません。 1 やきゅうを　見た ことが　ありますか。 　　いいえ、 CD14-02 れんしゅう れんしゅう Latihan 191 Book Bahasa Jepun.indb 191 Book Bahasa Jepun.indb 191 10/24/2016 11:35:17 AM 10/24/2016 11:35:17 AM Tingkatan 3 2 日本の　えいがを　見たことが　ありますか。 　　はい、 3 日本人と　はなしたことが　ありますか。 はい、 4 山に　のぼったことが　ありますか。 　　いいえ、 5 でんしゃに　のったことが　ありますか。 　　はい、 3 れいの　ように　ぶんを かきましょう。 Tulis ayat menggunakan kata kerja yang diberi. Contoh: 何が　好きですか。　（本を　よみます） 本を　よむことが　好きです。 1 たかしさんは　何が　じょうずですか。（ギターを　ひきます） 2 マークさんは 何が 好きですか。 （えを　かきます） 3 アミンさんの　お母さんは　何が　じょうずですか。 （ケーキを　つくります） 4 シャミニさんは　何が　きらいですか。（外で　あそびます） やま 192 Book Bahasa Jepun.indb 192 Book Bahasa Jepun.indb 192 10/24/2016 11:35:18 AM 10/24/2016 11:35:18 AM Bab 14 けんこうの ために ジョギングを します けんこうの ために ジョギングを します 4 どうしの KK-[る]と KK-[ない]を　かきましょう。 Tulis Kata Kerja berikut dalam bentuk KK-[る] dan KK-[ない]. Contoh : 行きます 行くか、行かないか。 1 わかります 2 およぎます 3 つくります 4 かいます 　 5 つかいます 6 来ます 　 5 ぶんを　かきましょう。 Lengkapkan ayat berikut dengan mengisi tempat kosong. Contoh: のみます マークさんは　コーヒーを　のむか どうか ききましょう。 1 わかります エルダさんは　先生の でんわ ばんごうを ききましょう。 2 つかいます 先生に けいさんきを ききましょう。 193 Book Bahasa Jepun.indb 193 Book Bahasa Jepun.indb 193 10/24/2016 11:35:18 AM 10/24/2016 11:35:18 AM Tingkatan 3 3 きます マークさんは　 ききましょう。 4 すてます この　ざっしを ききましょう。 5 あります つくえの 上に　本が 見ましょう。 5 Jalankan kajian dan hasilkan folio mengenai sukan tradisional Malaysia dan Jepun. 1. Senaraikan perbezaan sukan tradisional Malaysia dan Jepun. 2. Nyatakan pendapat anda mengenai populariti sukan tradisional di Malaysia dan Jepun. 3. Berikan pandangan anda mengenai kepentingan menjaga tradisi sukan tradisional di Malaysia dan cara-cara untuk memastikan kesinambungannya. 194 Book Bahasa Jepun.indb 194 Book Bahasa Jepun.indb 194 10/24/2016 11:35:19 AM 10/24/2016 11:35:19 AM Bab 14 けんこうの ために ジョギングを します けんこうの ために ジョギングを します Kanji Cara Menulis 少 Bacaan sedikit “on” “kun” 1) さとうを 少し 入れてください。 2) ここは 木が 少ないです。　 しょう すこ（し） すく（ない） 4 Kanji Cara Menulis 花 Bacaan bunga “on” “kun” 1) 母は　花が　好きです。 2) 日本の 花火は とても きれいです。 はな 3 Kanji Cara Menulis 山 Bacaan gunung “on” “kun” 1) キナバル山も ふじ山も たかい山です。 さん やま 2 Kanji Cara Menulis 多 Bacaan banyak/ramai “on” “kun” 1) この 店は いつも 人が 多いです。 た おおーい 5 かんじ かんじ Kanji すこ い すく はな はなび さん さん やま みせ おお Kanji Cara Menulis 川 Bacaan sungai “on” “kun” 1) 子どもたちは　川で　あそびました。　 せん かわ 1 かわ 195 Book Bahasa Jepun.indb 195 Book Bahasa Jepun.indb 195 10/24/2016 11:35:26 AM 10/24/2016 11:35:26 AM Tingkatan 3 SUMO Sumo ialah sukan tradisi Jepun sejak zaman dahulu lagi. Sumo ini bermula sebagai pertunjukan yang dipersembahkan kepada tuhan-tuhan Shinto. Sebelum sumo dikenali sebagai aktiviti sukan, sumo merupakan ritual suci dan terdapat pelbagai ritual yang perlu dipatuhi oleh ahli sumo. Antara ritual yang masih kekal dan dapat dilihat hingga sekarang adalah seperti menabur garam di gelanggang sumo untuk tujuan pembersihan. Sejak awal sukan ini hanya melibatkan kaum lelaki berbangsa jepun sahaja. Secara umum matlamat utama permainan sumo adalah untuk menjatuhkan pihak lawan atau menolak pihak lawan ke luar gelanggang. Seorang ahli sumo akan menceburi bidang ini sebagai pelatih di rumah-rumah latihan sumo yang dikenali sebagai “Sumobeya”. Mereka akan berlatih sehingga bersedia untuk menyertai perlawanan dan memulakan ranking melalui kutipan mata dan kemenangan dalam setiap perlawanan. Terdapat lapan peringkat yang perlu dilalui oleh seorang ahli sumo sebelum dinobatkan sebagai Yokozuna iaitu kedudukan tertinggi dalam ranking ahli sumo. P ada hari ini, sumo dilihat sebagai cabang sukan berbanding ritual masyarakat Jepun. Hal ini dapat dilihat apabila masyarakat Jepun mula menerima ahli sumo bukan warganegara Jepun. Ada dalam kalangan mereka yang pernah memegang gelaran Yokozuna seperti Akebono dan Konishiki. Kedua-dua mereka adalah warganegara Amerika Syarikat yang berasal daripada Hawai. Selain daripada itu terdapat juga ahli gusti Sumo yang berasal daripada Bulgaria, Mongolia dan Afrika. Malah tiga orang yokozuna yang masih aktif dalam sukan ini berasal dari Mongolia. Dipetik dan disesuaikan daripada sumber berikut: http://www.japan-guide.com/e/e2080.html http://www.Sumo.or.jp/ http://factsanddetails.com/japan/cat21/sub138/item752.html 196 Book Bahasa Jepun.indb 196 Book Bahasa Jepun.indb 196 10/24/2016 11:35:28 AM 10/24/2016 11:35:28 AM いろいろな ことが いろいろな ことが できます できます 15 15 15 ソーシャルメディアを　つかって　何が　できますか。 • 友だちを　つくる ことが　できます • ほしいものを　かう ことが　できます • ものを　うる ことが　できます • 外国人と つながる ことが できます OBJEKTIF Murid boleh memberikan pendapat mengenai isu semasa di dalam masyarakat Murid boleh mengumpul maklumat dan membentangkan hasil dapatan kepada rakan-rakan. Murid boleh berfikir secara kritis dan menyatakan pendirian dengan jelas. がいこくじん 197 Book Bahasa Jepun.indb 197 Book Bahasa Jepun.indb 197 10/24/2016 11:35:29 AM 10/24/2016 11:35:29 AM 外国人 orang luar negara 外国語 bahasa asing 外国 luar negara ソーシャルメディア media sosial ことば perkataan しゅみ hobi インスタグラム instagram メ-ル e-mel フェイスブック facebook おぼえます mengingat はります melekatkan うります menjual かします meminjamkan よびます memanggil つながります berhubung うんてんを します memandu できます boleh とびます terbang マラソンを します marathon りゅうがくを します menuntut diluar negara あたらしい ことば あたらしい ことば Perkataan Baharu CD15-01 ご じん がいこく がいこく がいこく 198 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 198 Book Bahasa Jepun.indb 198 10/24/2016 11:35:31 AM 10/24/2016 11:35:31 AM ぶんぽう ぶんぽう Tatabahasa 1 KN KN＋が できます ＋が できます Frasa KN + [ができます] digunakan untuk menunjukkan kebolehan dalam sesuatu perkara. Contoh: 1 アミンさんは　日本語が　できます。 2 たかしさんは　マレー語が　できません。 3 わたしは　すいえいが　できませんでした。 2 KK KK-る ことが　できます る ことが　できます Frasa ini boleh menggantikan frasa KN [ができます] , KK mestilah dalam bentuk kamus positif kala kini diikuti dengan perkataan [こと] akan membentuk frasa nama. Contoh: 1 エルダさんは イバン語を はなす ことが できます。 2 マークさんは サッカーを する ことが できません。 3 ロス先生は　じてんしゃに　のる ことが　できません でした。 4 父は　むかし　30キロの マラソンを はしる ことが　 できました。 5 タンさんは　かんじを　よむことは　できますが、 かく ことは　できません。 ご ご ご 199 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 199 Book Bahasa Jepun.indb 199 10/24/2016 11:35:32 AM 10/24/2016 11:35:32 AM 3 ふつうけい ふつうけい ‘Bentuk biasa’ ‘Bentuk biasa’ Bentuk biasa [ふつうけい] dalam bahasa Jepun adalah seperti contoh dibawah. Kata kerja Bentuk Sopan Bentuk Biasa うたいます うたう うたいません うたわない うたいました うたった うたいませんでした うたわなかった Kata adjektif (KA-い) Bentuk Sopan Bentuk Biasa おいしいです おいしい おいしくないです おいしくない おいしかったです おいしかった おいしくなかったです おいしくなかった Kata adjektif (KA-な) Bentuk Sopan Bentuk Biasa きれいです きれいだ きれいではありません きれいではない きれいでした きれいだった きれいではありませんでした きれいではなかった Kata nama Bentuk Sopan Bentuk Biasa びょうきです びょうきだ びょうきではありません びょうきではない びょうきでした びょうきだった びょうきではありませんでした びょうきではなかった 200 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 200 Book Bahasa Jepun.indb 200 10/24/2016 11:35:34 AM 10/24/2016 11:35:34 AM Bentuk biasa [ふつうけい] lazim digunakan dalam penulisan artikel di majalah, surat khabar ataupun penulisan akademik seperti laporan dan tesis. Bentuk ini juga digunakan dalam perbualan kalangan keluarga atau kawan rapat. Contoh: 1 シティ：いっしょに　しょくどうへ　行かない？ 　 （いっしょに しょくどうへ 行きませんか。） リナ　：うん、いいよ。 　 （はい、いいですよ。） 2 アミン：たかしさん、この　もんだい　わかる？ 　 （たかしさん、この もんだいを わかりますか。） 　 たかし：ううん、わからないね。 　 （いいえ、わかりませんね。） NOTA Perkataan [うん] dan [ううん] adalah bentuk biasa bagi [はい] dan [いいえ]. Perkataan ini sering digunakan dalam kalangan teman rapat dan keluarga dan tidak sesuai untuk digunakan kepada orang luar ataupun berstatus lebih tinggi seperti guru, senior dan berpangkat. と [と] berfungsi sebagai penanda ayat yang berakhir dengan [言います] dan [おもいます]. い 201 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 201 Book Bahasa Jepun.indb 201 10/24/2016 11:35:34 AM 10/24/2016 11:35:34 AM 4 ～と 言いました ～と 言いました Frasa [～と言いました] adalah frasa yang diucapkan bagi pihak orang lain. Contoh: 1 先生：あした　かんじテストが　あります あります。 ⇒ 先生は あした かんじテストが あると 言いました。 2 タン：たかしさんは　来月　日本へ　かえります かえります。 ⇒ タンさんは　たかしさんが　来月　日本へ　かえると 　 言いました。 3 アミン：わたしは　きのう　たかしさんと　えいがを　 見ました ました。 ⇒ アミンさんは　きのう　たかしさんと　えいがを　 見たと 言いました。 3 ファラ：わたしは　あしたの パーティーに　行くことが くことが できません できません。 ⇒ ファラさんは あしたの パーティーに 行くことが　 できないと 言いました。 5 ～と　おもいます ～と　おもいます Frasa [～とおもいます] menjadikan ayat sebagai pendapat. Contoh: 1 あした　あめが　ふると　おもいます。 2 ロス先生は　パーティへ　来ないと　おもいます。 3 ハディさんは もう りょうへ かえったと おもいます。 い い い い い い 202 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 202 Book Bahasa Jepun.indb 202 10/24/2016 11:35:35 AM 10/24/2016 11:35:35 AM れんしゅう れんしゅう Latihan CD15-02 1 はなしを きいて ただしい えを えらんで ください。 Dengar perbualan dan pilih gambar yang betul. 1 3 2 a a a a b b b b れい : a 203 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 203 Book Bahasa Jepun.indb 203 10/24/2016 11:35:36 AM 10/24/2016 11:35:36 AM 2 れいの ように、ぶんを　かきましょう。 Tulis ayat seperti contoh dibawah. Contoh: 一年生は　グラウンドを　つかいます。 ⇒ 一年生は　グラウンドを　つかう ことが　できます。 1 タンさんは　かんじを　かきます。 ⇒ 2 ハディさんは　ギターを　ひきません。 ⇒ 3 たかしさんは　200メートル　およぎます。 ⇒ 4 きょうは　れんしゅうを しません。 ⇒ 5 アミンさんは　日本語を　はなします。 ⇒ ご 204 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 204 Book Bahasa Jepun.indb 204 10/24/2016 11:35:38 AM 10/24/2016 11:35:38 AM 男の 人の しごとは くだものを うることです。 男の　人の　しごとは 男の　人の　しごとは 女の　人の　しゅみは 男の　がくせいの　しゅみは 3 この　人の　しごとと　しゅみは　何ですか。 Apakah pekerjaan atau hobi orang yang di dalam gambar di bawah. 205 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 205 Book Bahasa Jepun.indb 205 10/24/2016 11:35:39 AM 10/24/2016 11:35:39 AM 4 としょかんの　中で、何を する ことが　できますか。 何を　しては　いけませんか。あなたの　がっこうの　 としょかんに ついて　はなしましょう。 Apakah yang boleh dan tidak boleh dilakukan di dalam perpustakaan? Terangkan. Bina ayat berpandukan frasa berikut: KK-る ことが　できます KN が　できます KK-ては　いけません KK-ないで　ください KK-ても　いいです PATUHI PERATURAN SEKOLAH GUNA BUKU DENGAN BERHEMAH SILA SENYAP SILA BAWA PAS JANGAN TINGGALKAN SAMPAH PULANG BUKU PADA WAKTU DITETAPKAN PERATURAN PERPUSTAKAAN 206 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 206 Book Bahasa Jepun.indb 206 10/24/2016 11:35:49 AM 10/24/2016 11:35:49 AM 5 ひょうを　つかって、友だちに　きいて、ぶんを　 かきましょう。 Berdasarkan jadual di bawah, dapatkan maklumat daripada rakan sekelas anda dan bina ayat seperti contoh. 名前 名前 しゅみ しゅみ どんな　スポーツが　 どんな　スポーツが　 できますか。 できますか。 れい： アミンさん えいがを　 見ること サッカーが　できる Contoh ayat: 　アミンさんの　しゅみは　えいがを　 見ることです。アミンさんは　サッカーが　 できます。 6 Berdasarkan maklumat yang diperoleh, sediakan poster pembentangan ringkas mengenai hobi dan kebolehan rakan sekelas anda. Murid boleh buat secara berkumpulan dengan menggabungkan maklumat yang diperolehi. なまえ なまえ 207 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 207 Book Bahasa Jepun.indb 207 10/24/2016 11:35:49 AM 10/24/2016 11:35:49 AM Kanji Cara Menulis 語 Bacaan perkataan/bahasa “on” “kun” 1) いしださんは マレー語を はなことが できます。 ご 4 Kanji Cara Menulis 入 Bacaan masuk “on” “kun” 1) どうぞ　入ってください。 2) コーヒーに　さとうを　入れます。 はい(ります) い(れます) 3 Kanji Cara Menulis 出 Bacaan keluar “on” “kun” 1) たかしさんは ７時に　へやを 出ました。 2) はこから　本を　出しました。 で(ます) だ(します) 2 Kanji Cara Menulis 言 Bacaan sebut/kata “on” “kun” 1) せいとは　先生に 「おはようございます」と 言いました。 いい(ます) 1 かんじ Kanji ご い で だ はい い 208 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 208 Book Bahasa Jepun.indb 208 10/24/2016 11:35:57 AM 10/24/2016 11:35:57 AM 1 つぎの　かんじの　よみかたを　かきましょう。 Tulis bacaan Kanji yang ditebalkan. 1 出口 出口は　ここです。 2 アミンさんは　手で　ごはんを　たべます。 3 後ろの　たなに 本が あります。 4 お名前 名前は　何ですか。 5 さとうを　少し　入れて　ください。 6 えきに　いろいろな 店が　あります。 7 じゅぎょうは　午前 午前 7時半から 午後 午後 3時までです。 8 プトラジャヤで　毎年 毎年　はなびたいかいが　あります。 2 の　ことばを　かんじで　かきましょう。 Tuliskan perkataan bergaris dengan huruf Kanji. 1 リナさんは　めが　大きくて、あしが　ながいです。 2 先生は　まいにち　くるまで　がっこうへ　来ています。 3 えきの　ちかくに　小さい みせが　たくさん　あります 4 ここは　やまと　かわが　あって、とても きれいです。 5 シティさんは　にほんごが　じょうずです。 6 たんじょうびに　母に　はなを　あげました。 7 あかちゃんの　ては　小さくて　かわいいです。 クイズ クイズ 3 209 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 209 Book Bahasa Jepun.indb 209 10/24/2016 11:35:58 AM 10/24/2016 11:35:58 AM 3 (i) ふたつの かんじを あわせて、ことばを　つくりましょう。 Bina perkataan dengan gabungan dua Kanji daripada senarai. (ii)じしょを　つかって、あたらしい ことばの　いみを しらべましょう。　 Cari maksud perkataan baru yang dibina daripada gabungan Kanji tersebut daripada kamus. 分 男 前 後 語 上 日 木 名 目 口 下 出 入 手 生 本 左 店 火 先 右 花 午 毎 年 半 今 多 川 少 大 小 間 千 時 入 足 何 月 来 母 210 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 210 Book Bahasa Jepun.indb 210 10/24/2016 11:36:00 AM 10/24/2016 11:36:00 AM 4 ( )の　中に　じょしを　かいてください。 Tuliskan partikel yang sesuai di ( ). 1 マリアさん( ) 目( )　大きいです。 2 父( )　たんじょうび( )　ネクタイ( ) かいました。 3 ハリムさんは　りょこう( )　ため( )　ちょきんを　　 して　います。 4 たかしさんは 日本の ふゆが とても さむい( ) 言いました。 5 この　かんじ( ) よみかた( ) おしえて ください。 6 としょかんは　あさ　8時( ) よる 10時( ) です。 7 土よう日( ) 友だち( ) えいがかん( ) 行きました。 8 バス( ) いなか( ) かえりました。 9 毎日　6時( ) おきます。 10 えんぴつ( ) 名前( ) かいて　ください。 5 ( ) の ことばを ただしい かたちに かえてください。 Isi tempat kosong dengan perkataan yang sesuai. 1 あぶないですから、川で で ください。 2 ファラさんは　パーティに かもしれません。 3 りゅうがくを ために 日本語を ならっています。 4 テレビで　すもうを ことが　あります。 5 ごはんを 後で　さらを　あらいます。 6 アミンさんは　かんじを ことが　できます。 7 　せいとは の 前に　おいのりを　します。 め おお まい なまえ かわ ご あと まえ い 211 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 211 Book Bahasa Jepun.indb 211 10/24/2016 11:36:01 AM 10/24/2016 11:36:01 AM 6 ただしい　こたえを　えらんで　ください。 Pilih jawapan yang betul. Contoh: タン ：きょうは アミンさんの　たんじょうびですね。 　 どぞう プレゼントです。 アミン ：はい、そうです。ありがとございます。 ⇒ タンさんは アミンさんに　プレゼントを。 （あげます/もらいます） 1 エルダ ：マレーシアの　おかしです。どうぞ。 たかし ：ありがとう　ございます。 ⇒たかしさんは エルダさんから マレーシアの おかしを （あげました/もらいました） 2 母 ：はい、おべんとうです。 わたし ：わあ、ありがとう　お母さん。 ⇒ わたしは 母から おべんとうを（あげました/もらいました） 3 タン ：あした　シャミニさんの　たんじょうびですね。 わたしは　スカーフを あげたいんですが。 リンダ ：それは　いいですよ。シャミニさんは スカーフが 　 好きですから。 ⇒ シャミニさんは　タンさんから スカーフを （あげました／もらいました） 212 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 212 Book Bahasa Jepun.indb 212 10/24/2016 11:36:03 AM 10/24/2016 11:36:03 AM 7 ひょうを　かんせいして　ください。 Lengkapkan jadual di bawah. ことば ふつうけい 1 行きます 2 おいしい 3 うたいました 4 あめ　だった 5 きれい ではありません 6 わかりません 7 びょうきです 8 きいた 8 ことばを　一つ　えらんで、ただしい　かたちに　 かえて ください。 Pilih perkataan dan isi tempat kosong dengan bentuk yang sesuai. 1 わたしの　うちに　ねこが　2ひき （　　）。 2 あねは （　　）。まだ　だいがくの　がくせいです。 3 ロス先生の　じゅうしょを　（　　）いますか。 4 りょうへ （　　）かんじの　れんしゅうを （　　）。 5 友だちに　かさを　（　　）。 で 213 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 213 Book Bahasa Jepun.indb 213 10/24/2016 11:36:03 AM 10/24/2016 11:36:03 AM 9 声を 出して　よみましょう。 Baca petikan berikut dengan sebutan yang betul. 日本の　アニメ みなさん、アニメが　好きですか。どんな　アニメを　 見ますか。日本の アニメは せかいじゅうで ゆうめいです。 マレーシアで　日本の　アニメは　とても　にんきが　ありますから、 アニメが　好きな　人が　多いと　おもいます。マレーシアの テレビは　毎日　アニメ *ばんぐみの　*ほうそうを　して　 います。アニメが　好きな 人は　子どもから　*大人まで　います。 マレーシアで　にんきな　アニメは「ドラえもん」や 「ドラゴンボール」や 「ワンピース」などが　あります。 「ドラえもん」は　いろいろな　ことが　できて、子どもた ちに　*ゆめを　見ることの　*たいせつさを　おしえます。 「ドラゴンボール」の　アニメは　何が　あっても *あきら めないで　がんばることの　たいせつさを　おしえます。 「ワンピース」は *ゆうじょうの たいせつさを おしえます。 みなさんは、どんな　アニメを　見ますか。 • ばんぐみ rancangan televisyen • ほうそうを　します menyiarkan •大人 orang dewasa •ゆめを　見る mempunyai impian • たいせつさ kepentingan • あきらめます berputus asa • ゆうじょう persahabatan おとな　 こえ だ おとな　 おお まい 214 Tingkatan 3 Book Bahasa Jepun.indb 214 Book Bahasa Jepun.indb 214 10/24/2016 11:36:05 AM 10/24/2016 11:36:05 AM PENILAIAN KENDIRI Bagaimanakah penguasaan bahasa Jepun anda setakat ini. Jawab secara jujur mengenai pembelajaran bahasa Jepun anda. Jawapan hendaklah ditandai dengan skala 1, 2 dan 3 seperti di bawah. 3 2 1 Boleh melakukan dengan sedikit bantuan rakan. Boleh melakukan dengan bantuan guru Boleh melakukan tanpa bantuan guru REFLEKSI KENDIRI Bil Refleksi Penilaian Saya boleh: 1 menerangkan keadaan diri sendiri kepada orang lain. 2 menerangkan mengenai orang lain ataupun mengenai persekitaran saya. 3 menggunakan bahasa sopan dan lembut untuk menolak atau meminta sesuatu. 4 memahami konsep pemberian dan penerimaan dalam masyarakat jepun. 5 menggunakan frasa pemberian dan penerimaan. 6 memberi nasihat dan pandangan kepada rakan-rakan sekelas. 7 menyatakan pengalaman diri sendiri kepada rakan-rakan. 8 menceritakan hobi dengan terperinci kepada rakan-rakan. 9 mengumpul maklumat mengenai persekitaran. 10 menerangkan mengenai maklumat yang diperolehi kepada rakan-rakan. 11 membaca dan memahami petikan. 12 menulis karangan mudah untuk pembentangan di dalam bilik darjah. 13 menyatakan pendapat dan pandangan mengenai isu-isu persekitaran. 14 mengumpul, menganalisa dan menulis laporan mengenai sesuatu perkara di sekitar saya. 15 membentangkan isu di sekitar secara dengan menggunakan alat bantuan seperti media, internet dan lain-lain 215 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 215 Book Bahasa Jepun.indb 215 10/24/2016 11:36:07 AM 10/24/2016 11:36:07 AM おむすびころりん おむすびころりん むかし、しょうじきで　はたらきものの　 おじいさんと　おばあさんが　いました。 「それじゃ ばあさん、行ってきます。」 「きを つけて 行って　いらっしゃい。 おひるの　おにぎりを　もっていって ください。」 その日も　おじいさんは　山へ くさかりに 行きました。おじいさんは いっしょうけんめい はたらきました。とても しごとが 好きな おじいさんなのです。 おひるです。 おばあさんが　つくった　おにぎりを　たべる時、手が　すべって おにぎりが　ころりん、ころりんと ころがって　いきました。 おじいさんは おにぎりを　おいかけましたが、おにぎりは　ころりん、 ころりんと ころがって、じめんに あいた　あなの中 に すとーんと、 おちました。おじいさんが あなの 中を のぞきました。すると、 たのしい うたが きこえました。 「おむすびころりんすっとんとん」 216 Book Bahasa Jepun.indb 216 Book Bahasa Jepun.indb 216 10/24/2016 11:36:07 AM 10/24/2016 11:36:07 AM おじいさんは たのしくて、おどりました。 そして おにぎりが なくなるまで あなの中に おにぎりを おとして、おどりました。 もっと うたを ききたいので、 おじいさんは　あなの中を　のぞきました。 そのとき　すとーんと　あなの　中に　 おちて　しまいました。 すると、 「おじいさんころりんすっとんとん」 「おじいさんころりんすっとんとん」 という　たのしい うたが また きこえました。 あなの　中には　ねずみが　たくさん いました。あなは　ねずみの くにでした。 ねずみの　おうさまは　おじいさんに　おにぎりの　はなしを しました。そして、おれいを　言いました。ねずみたちは おじいさんの　おべんとうを　たべて しまったので、おじいさんに おいしい　たべものを　あげました。おじいさんは たのしく うたを きいたり、おどったり、たべたり　しました。 かえる時間です。 「おじいさん、おいしい おにぎりを　ありがとう ございました。」 「いいえ、こんなに　よろこんでくれて わたしも うれしいです。」 ねずみたちは　おじいさんに　はこを　あげました。 とても　おもい　はこです。もって いるだけで、わくわくします。 うちに　かえったら　おばあさんに　ねずみの　くにの　はなしを しました。そして、はこを　おばあさんに　みせて いっしょに　 あけました。すると、はこの　中には　こばんが　たくさん　　　 入っていました。おじいさんと　おばあさんは　ねずみから　　　 もらった　こばん で いつまでも　しあわせに　くらす　ことが　　 できました。　 Dipetik dan disesuaikan daripada sumber petikan: http://yomukiku-mukashi.com/omusubi.html https://www.youtube.com/watch?v=kFGNrcpIkK4 217 Bab 15 いろいろな ことばができます。 いろいろな ことばができます。 Book Bahasa Jepun.indb 217 Book Bahasa Jepun.indb 217 10/24/2016 11:36:09 AM 10/24/2016 11:36:09 AM SENARAI STRUKTUR AYAT STRUKTUR AYAT BAB KNです アミンです KNは　KNです KNは　KNでは　ありません KNは　KNですか KNは　PBです わたしの かぞく KNは　KNで、KNは　KNです Kata Tunjuk (KT)「こ・そ・あ」 KTは　Kata soal ですか じむしつは 2かいです KNは　KTです Kata soal “dore” [どれ] dan “dono” [どの] KNは　KNを　KK わたしの　一日 KNは Masaに/TempatでKNをKK KNはKN Tempatへ　行きます・ 来ます・かえります KKました KNはKNが～[すき／きらいです][じょうず／へ たです] スポーツが　すきです KK～ませんか KK～ましょう KNは　KAです がっこうは きれいです KAくないです／KAではありません KA+KNです KA+KA Kata soal + KNですか 218 Book Bahasa Jepun.indb 218 Book Bahasa Jepun.indb 218 10/24/2016 11:36:11 AM 10/24/2016 11:36:11 AM KA-い[かったです／くなかったです] KA-な[でした／ではありませんでした] 日本語しつが あります KNが　あります／います KN/Kata nama tempatに KNが　 あります／います KNは KNが　あります Kata soalが　ありますか／いますか KK-て そうじを してください KK-て　ください KK-ています KK-てからKK KK-て、KK-て、KK-ます KK-てもいいです じしょを　見ては いけません KK-てはいけません Ayat + から KNは KK-たいです 日本へ 行きたい KNは　KNが　ほしいです KK + ながら + KK KNは KNが KAです あたまが いたいです KK-ないで　ください KNかもしれません KK-たいんですが… 219 Book Bahasa Jepun.indb 219 Book Bahasa Jepun.indb 219 10/24/2016 11:36:11 AM 10/24/2016 11:36:11 AM KNは KNに KNを あげます プレゼントを もらいました KNは KNに KN3を もらいます KK-かた KK-た ほうが いいです KNの　ために　KK けんこうの　ために　 ジョギングを します KK-る　ために　KK KK-る　前に KK-た　あと（で） KK-た　ことが　あります すもうを　見たことが　 ありますか KK-る　こと KK-るか KK-ないか　KK KK-るか　どうか KN/KA/KK-る/KK-ない/KK-た　でしょう KNが　できます いろいろな　ことが　できます KK-る　ことが　できます ～と　言いました ～と　おもいます ‹ふつうけい ‹plain style 220 Book Bahasa Jepun.indb 220 Book Bahasa Jepun.indb 220 10/24/2016 11:36:11 AM 10/24/2016 11:36:11 AM SENARAI HURUF KANJI BAB KANJI 1 一、二、三、四、五、六、七、八、九、十、人 2 父、母、友、年 3 本、何 4 日、月、火、水、木、金、土 5 好、今、時、分、半、 6 大、小 7 上、下、中、外、右、左 8 見、行、来、休 9 先、生、男、女、子 10 百、万、千、円 11 口、手、目、耳、足 12 毎、車、会、店 13 午、前、後、名、間 14 川、山、花、少、多 15 言、出、入、語 221 Book Bahasa Jepun.indb 221 Book Bahasa Jepun.indb 221 10/24/2016 11:36:11 AM 10/24/2016 11:36:11 AM SENARAI JAWAPAN BAB 1 ms 8 1 はじめまして、サラ、１４さい、どうぞ 2 たかし、１５さい、日本人、よろしくお願いします。 3 ロス、３０さい、せんせい。 ms 9 1 たかしさんは 日本人です。 2 アミンさんは 一年生です。たかしさんも 一年生です。 3 アミンさんは SMK Cahayaの せいとです。 ms9 1 はい、たなかです。 2 いいえ、13さいです。 3 はい、日本人です。／そうです。 4 いいえ、ちがいます。３年生です。 5 はい、わたしも一年生です。 ms10 1 はじめまして。みずのです。 三十五さいです。 SMK Cahayaの　先生です。 わたしは 日本人です。 よろしくおねがいします。 2 はじめまして。エルダです。 十五さいです。 三年生です。 マレーシア人です。 よろしくおねがいします。 6. ms 14 ゆき こうこう びよういん じゅう きって さき 7. ms 14 おねえさん しんぶん にっき おちゃ 9. ms 16 ケーキ マレーシア バス キム パン 10. ms 16 ソファー チョコレート パイロット BAB 2 1. ms 28 f, e, d, b , c 2. ms 29 1 わたしの　かぞくは　ろくにんです。 2 たかしさんの　きょうだいは　ごにんです。 3 いもうとは　SK Sri Gemilangの　せいとです。 4 父は がっこうの 先生です。 5 母は 40さいで、父も 40さいです。 6 あには　いしゃで、あねも　いしゃです。 3. ms 29 1 母は　いしゃで、46さいです。 2 あには　だいがくせいで、19さいです。 3 おとうとは 12さいで、SK Ceriaの せいとです。 4 ロスさんは 先生で、35さいです。 4. ms 30 いいえ、これは けしゴムではありません。えんぴ つけずりです。 いいえ、わたしのペンではありません。 はい、そうです。 BAB 3 1. ms 39 e,h,b,f,c,i,g,d 2. ms 40 1 しょくどうは　あそこです。 2 あそこです。 3 りょうはそちらです。 4 コンピュータしつは 2かいです。 5 きょうしつは 3がいです。 3. ms 41 それは　かさです。 そのかばんは わたしのではありません。 それは 先生の じしょですか。 トイレは どこですか。 アミンさんの　きょうしつは あそこです。／あそこは アミンさんのきょうしつです。 4. ms 41 あれは だれの かさですか。 たかしさんの くつは どれですか。 それは 何の じしょですか。 日本語の 先生は どの人ですか。　 BAB 4 1. ms 53 g,f,b,i,e,h,d,c 2. ms 54 11時 6時30分 222 Book Bahasa Jepun.indb 222 Book Bahasa Jepun.indb 222 10/24/2016 11:36:11 AM 10/24/2016 11:36:11 AM SENARAI JAWAPAN 8時 7時20分、1時50分 9時、10時半 3. ms 55 かきません みます、みませんでした よみました、よみませんでした ねます、ねました ききません、ききました 4. ms 55 1 6時30分／6時半 2 がっこうへ　行きます 3 から、まで 4 10時30分／10時半から10時50分まで 5 べんきょうをします 6 2時 7 ひるごはんをたべます。 6. ms57 たべました かえります かきました みませんでした はじまります のみません 7. ms 58 ○, ×, ○, ×, ○ BAB 5 1. ms 70 れい： あやか 1 　こばやし e 2 　アミラ a 3 　けんじ c 4 　ナジラ d 5 　シャフィク b 2. ms 71 1 日本の　りょうり すしをたべませんか たべましょう 12じに レストランで たべましょう 2 えいが えいがを 見ませんか 見ましょう えいがかんで見ましょう。 3 サッカー サッカーを しませんか 　　 しましょう 　　 グラウンドで しましょう 3. ms 72 1 父は おんがくが 好きです。 2 わたしはスポーツが あまり 好きではありません。 3 アミンさんの おねえさんは りょうりがじょうずです。 4 わたしは 日本の おどりが へたです。 5 日よう日に いしょに えいがを 見ませんか。 4. ms 72 が、も は、は を、に、に が、は が、が Kuiz 1 1) ms 76 ふたり しちがつ　なのか ごにん おとうさん、ちち とお くじ すいようび おかあさん みっつ ひ 2) ms 76 十三, お金, 母, 友, 木 3) ms 77 友、人、水、九、父 4) ms 77 じゅうさんさい マレーシア人 せんせい クアラルンプール ３ねんせい わたしのふでばこ れきしのせんせい ろくじよんじゅうごふん みました 日本のりょうり 5) ms 79 1 マレーシア人ではありません／ちがいます 2 13さいです／そうです。 わたしも 13さいです。 3 いいえ、わたしのではありません。 4 ここは わたしの きょうしつです。／そうです。 5 あの人は ニックさんの おにいさんです。／そうです。 6 わたしの たんじょうびではありません。／ちがいます。 7 いきません。 8 しょくどうで たべました。 223 Book Bahasa Jepun.indb 223 Book Bahasa Jepun.indb 223 10/24/2016 11:36:12 AM 10/24/2016 11:36:12 AM SENARAI JAWAPAN 6) ms 79 は、の は、の、も、の は、の の、は、で は、で、も は、に は、で、へ は、と、を は、が、も の、は、が 7) ms 80 なんさい, どの, なん, どんな, いつ, なに, どこ 8) ms 81 します しました みます ききました かきました たべませんでした BAB 6 1) ms 90 b, a, b 2) ms 91 ふるい ひろい きれい にぎやか ゆうめい 3) ms 91 つめたくないです にぎやかです きびしくないです まじめではありません おもしろいです しんせつではありません 4) ms 91 1 エルダさんは まじめで しんせつです。 2 チョコレートは あまくて、おいしいです。 3 そのかばんは やすくて、かわいいです。 4 このけいたいでんわは あたらしくて、たかいです。 5 りょうは しずかで、ひろいです。 6 日本は ゆうめいで、きれいです。 BAB 7 1) ms 102 b, a 4) ms 103 1 Niagara Fallsは カナダに　あります。 カナダに Niagara Fallsが　あります。 2 Great Wallは ちゅうごくに　あります。 ちゅうごくに Great Wallが　あります。 3 Eiffel Towerは フランスに　あります。 フランスに Eiffel Towerが　あります。 4 Alhambra Palaceは スペインに　あります。 スペインに Alhambra Palaceあります。 5 Grand Venice Canalsは イタリアに あります。 イタリアに Grand Venice Canalsが あります。 6 Haghia Sophiaは トルコに　あります。 トルコに Haghia Sophiaが　あります。 7 Stonehengeは イギリスに　あります。 イギリスに Stonehengeが　あります。 8 Moscow Kremlinは ロシアに　あります。 ロシアに Moscow Kremlinが　あります。 9 Grand Canyonは アメリカに　あります。 アメリカに Grand Canyonが　あります。 10 Angkor Watは カンボジアに　あります。 カンボジアに Angkor Watが　あります。 11 Sphinxは エジプトに　あります。 エジプトに Sphinxが　あります。 5) ms 104 1 あつかった 2 おおかった 3 にぎやか 4 にぎやか 5 おもしろい 6 たのしかった 7 きれい 8 あまくて 9 おいしい BAB 8 1) ms 117 b, b, b 2) ms 118 b, d, a, c 4) ms 119 グループ１：はなします、かわります、いいます、 すわります、あけます、うたいます、 とまります、けします、いきます、たちます グループ２：みせます、しめます、すてます、おし えます、つけます グループ３：そうじをします、おいのりをします、 べんきょうをします、さんぽをします、きます 224 Book Bahasa Jepun.indb 224 Book Bahasa Jepun.indb 224 10/24/2016 11:36:12 AM 10/24/2016 11:36:12 AM SENARAI JAWAPAN 5) ms 119 グループ１：はなして、かわって、いって、すわっ て、うたって、とまって、けして、 行って、たって グループ２：あけて、みせて、しめて、すてて、お しえて、つけて グループ３：そうじをして、おいのりをして、べん きょうをして、さんぽをして、きて 6) ms 120 1 ここで　とまってください 2 ドアを　あけてください 3 かいだんを　つかってください 7) ms 121 たべてから　くすりを　のみます。 まどを　しめてから　エアコンを　つけます。 べんきょうしてから　おんがくを　ききます。 8) ms 122 1 きょうしつの　そうじをしています。 2 つくえと　いすを　ならべています。 3 ゆかを　はいています。 4 ゆかを　ふいています。 5 こくばんを　けしています。 BAB 9 1) ms 130 b, b, a 2) ms 131 はしってはいけません およいではいけません しゃしんをとってはいけません 3) ms 131 すわってもいいです つかってもいいです のぼってもいいです 4) ms 132 1 とって 2 あけて 3 はいって 4 かりて 5 かいて、かいて 6 およいで、およいで、およいで BAB 10 1) ms 141 b, a 12月1日　りょうしんが日本から来ます。 12月3日　バスでクランタンへ行きます。 13月7日　ひこうきでサバーへ行きます。 2) ms 143 さんぽしながら、うたを　うたいます。 おかしを　たべながら、テレビを　みます。 ともだちと　はなしながら、ジョギングします。 Kuiz 2 1) ms 148 1 じゅうじさんじゅっぷん 2 さんびゃくまんえん 3 はんぶん 4 せんせい 5 みぎ、いって 6 なか 7 ひだり 8 らいねん 9 なま 10おんな、おとこ 2) ms 148 見ます 今年、行きます 外 休みます 千円 3) ms 149 大、入、上、下、見、二、右、上、左、上、小、 四、右、上、左、左、上、何、右 3) ms 149 の、に、が は、が の、に、や、や、が は、に、に の、は、に、に に、が、に 4) ms 150 1 あたらしい 2 十四 3 まじめ 4 六人 5 お父さん 6 お母さん 7 三人 8 男 9 せが　たかくて 10 ハンサム 11 好き 12 あまい 13 すっぱい 14 おいしくて 15 ゆうめい 225 Book Bahasa Jepun.indb 225 Book Bahasa Jepun.indb 225 10/24/2016 11:36:12 AM 10/24/2016 11:36:12 AM SENARAI JAWAPAN BAB 11 1) ms159 b, e, f 2) ms159 ここで　たばこを　すわないで　ください。 ここで　しゃしんを　とらないで　ください。 ここで　とまらないで　ください。 3) ms160 ねこ　かもしれません。 びょき　かもしれません。 日本人　かもしれません。 4) ms161 こたえのれい: くすりを　のんで　ください おそく　ねないで　ください シャワーを　あびないで　ください ゆっくり　やすんで　ください BAB 12 1) ms169 アミン　→　スカーフ　→　お母さん ファラ　→　はがき　→　たかし エルダ　→　カメラ　→　ハディ たかし　→　にんぎょう　→　シャミニ にんぎょう 2) ms169 1 とも子さんは　おにいさんに はなを あげます。 おにいさんは とも子さんから はなを もらいます。 2 さとうさんは　エリンさんに　プレゼントを　あげます。 エリンさんは　さとうさんから　プレゼントを　もらいます。 3 せんせいは　せいとに トロフィーを　あげます。 せいとは　せんせいから トロフィーを もらいます。 4 ほんださんは　あゆみさんに ブローチを　あげます。 あゆみさんは　ほんださんから　ブローチを　もらいます。 5 くマルさんは　シャミニさんに　おみやげを　あげます。 シャミニさんは　くマルさんから　おみやげを　 もらいます。 6 ファラさんは　お父さんに ハンカチを あげます。 お父さんは ファラさんから　ハンカチを　もらいます。 3)ms171 きょうは　休んだほうがいいです。 先生に　きいたほうがいいです。 もっと　べんきょうを　したほうがいいです。 5) ms172 女の人は　男の子に　くすりの　のみかたを　おし えて　います。 先生は　せいとに　かんじの　かきかたを　おしえて います。 ともだちは　わたしに　はしの　つかいかたを　 おしえて　います。 BAB 13 1) ms179 b → a → d → c → h → g → f → e 2) ms180 KK-ます KK-る KK-ません KK-ない KK-ました KK-た 会います 会う 会いません 会わない 会いました 会った 入ります 入る 入りません 入らない 入りました 入った のぼります のぼる のぼりません のぼらない のぼりました のぼった ならいます ならう ならいません ならわない ならいました ならった 行きません 行く 行きません 行かない 行きました 行った 見ます 見る 見ません 見ない 見ました 見た おしえます おしえる おしえません おしえない おしえました おしえた そうじを します そうじを する そうじを しません 　そうじを しない そうじを しました そうじを した 来ます 来る 来ません 来ない 来ました 来た 226 Book Bahasa Jepun.indb 226 Book Bahasa Jepun.indb 226 10/24/2016 11:36:13 AM 10/24/2016 11:36:13 AM 3) ms190 1 ねるまえに　おいのりをします。 おいのりしたあとで　ねます。 2 べんきょうするまえに　ちょうれいします。 ちょうれいしたあとで　べんきょうします。 3 べんきょうするまえに きょうしつを そうじします。 きょうしつを そうじしたあとで べんきょうします。 4 みずを　のむまえに　ジョギングをします。 ジョギングをしたあとで　みずを　のみます。 5 がっこうへ 行くまえに あさごはんを たべます。 あさごはんを たべたあとで がっこうへ 行きます。 6 しあいをするまえに　れんしゅうします。 れんしゅうしたあとで　しあいします。 4) ms183 じゅぎょうのために　きょうしつを　そうじします。 けんこうのために　たばこを　すいません。 げんきに　なるために　まいにち　ジョギングを　 します。 いしゃに　なるために　もっと　べんきょうを　します。 BAB 14 1) ms 191 1. × 2.　×　3.　×　4.　○ 2) ms 191 1 いいえ、やきゅうを　見たことが　ありません。 2 はい、日本の　えいがを　見たことが あります。 3 はい、日本人と　はなしたことが　あります。 4 いいえ、山に　のぼったことが　ありません。 5 はい、でんしゃに　のったことが　あります。 3) ms 192 1 テニスが　じょうずです／テニスを　することが 　じょうずです。 2 えを　かくことが　じょうすです。 3 ケーキを　つくることが　じょうずです。 4 ドリアンを　たべることが　きらいです。 4) ms 193 1 わかるか、わからないか。 2 およぐか、およがないか。 3 つくるか、つくらないか。 4 かうか、かわないか。 5 つかうか、つかわないか。 6 来るか、来ないか。 5) ms 193 1 わかるかどうか 2 つかうかどうか 3 つくかどうか 4 すてるかどうか 5 あるかどうか BAB 15 1) ms 203 1. b 2. b 3. b 2) ms 204 1 タンさんは　かんじを かくことが できます。 2 ハディさんは ギターを ひくことが できません。 3 たかしさんは 200メートル　およぐことが できます。 4 きょうは　れんしゅうを　することが できません。 5 アミンさんは　日本語を はなすことが できます。 3)ms 205 男の　人の　しごとは　かみを　きることです。 男の　人の　しごとは　タクシーを　うんてんする ことです。 女の　人の　しゅみは　りょうりを　することです。 男の　がくせいの　しゅみは　サッカーを　するこ とです。 Kuiz 3 ms 209 1) ms 209 でぐち て うしろ なまえ、　なん すこし、いれて みせ ごぜん、ごご まいとし 2) ms 209 目、足 毎日、車 店 山、川 日本語 花 手 227 Book Bahasa Jepun.indb 227 Book Bahasa Jepun.indb 227 10/24/2016 11:36:13 AM 10/24/2016 11:36:13 AM 3) ms 210 出口、入口、先生、半分、花火、毎年、毎日、午 後、午前、名前 4) ms211 は、が の、に、を の、に と の、を から、まで に、と、へ で、へ に で、を 5) ms 211 およがない くる／こない する 見た たべた よむ／カク べんきょう 6) ms212 もらいました もらいました あげます 7) ms 213 行く おいしいです うたった あめです きれいではない わからない びょうきです ききました 8) ms 213 います はたらきません しって かえって、します かします／かしました 228 Book Bahasa Jepun.indb 228 Book Bahasa Jepun.indb 228 10/24/2016 11:36:13 AM 10/24/2016 11:36:13 AM TINGKATAN 1 BAB 1 CD1-01 「アミンです」(ms 1) はじめまして。わたしは　アミンです。13さいです。プトラジャヤから　きました。 どうぞよろしくお願いします。 CD1-02 あたらしい ことば (ms 2) わたし なまえ ともだち せいと せんせい マレーシア にほん ちゅうごく インド CD1-03 ききとり　れんしゅう (ms 8) はなしを きいて　ただしい　こたえを　かきましょう。 Dengar petikan dan tuliskan jawapan. 問題１ れい： はじめまして。 アミンです。 わたしは13さいです。 どうぞよろしくおねがいします。 1. はじめまして。 わたしはサラです。 14さいです。 どうぞよろしくおねがいします。 2. はじめまして。 たかしです。 わたしは15さいです。日本人です。 どうぞよろしくおねがいします。 3. はじめまして。 わたしはロスです。 わたしは30さいです。SMK　Cahayaの先生です。 どうぞよろしくおねがいします。 CD1-04 ひらがなれんしゅう(ms 14) CDをきいて、ただしい　こたえを　えらびましょう。 Dengar sebutan dan pilih jawapan yang betul. れい： おじいさん(2x) 1. ゆき(2x) 2. こうこう(2x) 3. びよういん(2x) 4. じゅう(2x) 5. きって(2x) 6. さき(2x) BAB 2 CD2-01 「わたしの　家族です」(ms 21) これは　わたしの　かぞくの　しゃしんです。わたしの　かぞくは　７人です。父と 母と　５人　きょうだいです。 父は　こうむいんで、母は　がっこうの　先生です。あには　かいしゃいんで、あねは　だいがくせいです。 おとうとは　SK Cahayaの　５年生で、いもうとは　４さいです。 CD2-02 あたらしい ことば (ms 22) わたしのもの けいたいでんわ ふでばこ なふだ ホッチキス けしゴム さいふ ペン えんぴつ えんぴつけずり じょうぎ SKRIP PENDENGARAN ねが 229 Book Bahasa Jepun.indb 229 Book Bahasa Jepun.indb 229 10/24/2016 11:36:13 AM 10/24/2016 11:36:13 AM かぞく そふ そぼ ちち はは あに あね わたし おとうと いもうと おじいさん おばあさん おとうさん おかあさん おにいさん おねえさん たなかさん おとうとさん いもうとさん しごと けいさつかん こうむいん べんごし かんごし きょうし パイロット いしゃ かいしゃいん エンジニア しゅふ だいがくせい こうこうせい CD2-03 ききとり　れんしゅう(ms 28) はなしを　きいて、ただしい　えを　えらびましょう。 Dengar CD dan padankan gambar dengan jawapan yang betul. れい： はじめまして。わたしの 名前は アズランです。プトラジャヤから きました。 わたしは　かいしゃいんです。かぞくは ３人です。よろしく おねがいします。 1. はじめまして、スズィです。マレシーア人で、SMK Gemilangの　２年生です。わたしの かぞくは ５人です。 よろしく おねがいします。 2. はじめまして、ラジュです。インドから きました。１３さいです。かぞくは ７人です。 よろしく おねがいします。 3. はじめまして。わたしは メイリンです。中国人です。わたしは １５です。兄弟は 二人です。 どうぞ よろしく おねがいします。 4. はじめまして、わたしは クマルです。マレーシア人です。わたしは　SMK Muhibahの １年生です。 きょおだいは４にんです。どうぞ よろしく おねがいします。 5. はじめまして。わたしは あゆみです。日本人で、１４歳です。家族は ４人です。どうぞ よろしく おねがいします。 BAB 3 (ms 33) CD3-01 「じむしつは　２かいです」 あたらしいことば いっかい としょかん じむしつ ほけんしつ にかい きょうしつ じっけんしつ グランド さんかい トイレ コンピュータしつ りょう よんかい れいはいしつ しょくいんしつ しょくどう CD3-02 あたらしい ことば (ms 34) きょうしつ ホワイトボード とけい 本 ノート ハンカチ かばん けいさんき じしょ かぎ かさ ごみばこ CD3-03 ききとりれんしゅう (ms 39) CDを　きいて、てきとうな　えを　えらびましょう。 Dengar dan padankan gambar dengan perkataan yang betul. れい：コンピュータしつ しょくいんしつ じむしつ れいはいしつ としょかん りょう じっけんしつ きょうしつ しょくどう SKRIP PENDENGARAN なまえ ねんせい ふたり ねんせい ほん 230 Book Bahasa Jepun.indb 230 Book Bahasa Jepun.indb 230 10/24/2016 11:36:14 AM 10/24/2016 11:36:14 AM BAB 4 CD4-01　「わたしの　一日です」(ms 45) 5月3日（日よう日） ごご 9時30分 　　きょうは　日よう日です。がっこうは　休みです。7じに　たかしさんと　しょうくどうで　あさごはんを　 たべました。それから　へやの　そうじを　しました。午前10時から　12時まで　へやで　べんきょうを　 しました。1時に　たかしさんと　バスで　デパートへ　行きました。デパートで　ひるごはんを　たべました。 そして、いろいろな　ものを　かいました。４じに　りょうへ　かえりました。 今、10時です。これから　ねます。そして、あした　5時に　おきます。 CD4-02 あたらしいことば (ms 46) バス 電車 じてんしゃ 車 ごはん パン くだもの やさい ジュース こうちゃ ぎゅうにゅう コーヒー うた てがみ　　　　　　　テレビ デパート どおし おきます ねます たべます のみます 見ます ききます よみます かきます 休みます はじまります おわります そうじをします べんきょうをします 行きます 来ます かえります CD4-03 ききとりれんしゅう (ms 53) CDを　きいて、てきとうな　えを　えらびましょう。 Dengar dan padankan gambar dengan kenyataan yang betul. れい：5時におきます (d) 1. がっこうへ　行きます　 2. テレビを　見ます　 3. ジュースを　の見ます 4. 10時にねます　 5. べんきょうを　します　 6. てがみを　かきます　 7. うたを　ききます 8. パンを　たべます CD4-04 (ms 54) はなしを　きいて、時間を　かきましょう。 Dengar kenyataan dan tuliskan masa. れい：わたしは ５時に おきます。 1. アミンさんは 11時に ねます。 2. タンさんは 6時30分に がっこうへ行きます。 3. きのう 8時に ばんごはんを たべました。 4. がっこうは 7時20分から 1時５０分までです。 5. あには 毎日 9時から 10時半まで べんきょうをします。 BAB 5 (ms 63) CD5-01 「スポーツが　好きです」 アミン：たかしさん、サッカーが　好きですか。 たかし：はい、好きです。アミンさんは　サッカーを　しますか。 アミン：はい。でも、あまり　じょうずでは　ありません。 たかし：こんど　グラウンドで　いっしょに　しませんか。 アミン：はい、しましょう。マークさんも　いっしょに　しませんか。 マーク：すみません。わたしは　ちょっと... SKRIP PENDENGARAN がつみっか いちにち にち じ じ じ じ ごぜん じ い ぷん にち やす び び でんしゃ み じ じ じ じ じ じ じ じ まいにち じ はん す す す ぷん ぷん じ じかん い み み くるま い き 231 Book Bahasa Jepun.indb 231 Book Bahasa Jepun.indb 231 10/24/2016 11:36:14 AM 10/24/2016 11:36:14 AM CD5-02 あたらしいことは (ms 64) わたしの　しゅみ スポーツ サッカー バドミントン ホッケー やきゅう たっきゅう ラグビー テニス ネットボール すいえい ゲーム おんがく おどり かいもの りょうり たべもの てんぷら おにぎり ラーメン すき きらい じょうず へた ばしょ コート グラウンド たいいくかん プール えいがかん まち かもく 日本語 英語 マレー語 すうがく れきし ちり CD5-03 ききとりれんしゅう(ms 70) はなしを　きいて、てきとうな　えに　なまえを　かきましょう。 Dengar petikan dan tuliskan nama pada gambar yang betul. れい：　 はじめまして。わたしは あやかです。日本人で １３さいです。わたしは すいえいが 好きです。おんがくも 好きです。どうぞよろしくおねがいします。 1. はじめまして。わたしは こばやしです。日本人で、すうがくの きょうしです。テニスと えいがが だいすきです。 よろしく おねがいします。　 2. こんにちは。はじめまして。わたしは アミラです。14さいです。りょうりと おどりが 好きです。ホッケーも 好きです。どうぞ よろしく おねがいします。 3. はじめまして、けんじです。わたしは 13さいです。日本人で、サッカーが 好きです。 やきょうも 好きです。わたしは アニメが とても 好きです。どうぞ よろしく おねがいします。 4. はじめまして。わたしは ナジラです。SMK Cahayaの れきしのきょうしで マレーシア人です。わたしは バドミントンが 好きです。でも あまり じょうずではありません。日本の りょうりが とても 好きです。 よろしく おねがいします。 5. はじめまして、シャフィクです。マレーシア人で、１５さいです。わたしは アニメが 大好きです。まんがも 好きです。でも、スポーツが あまり 好きではありません。どうぞ よろしく おねがいします。 SKRIP PENDENGARAN にほんご えいご にほんじん す にほんじん ご す す す す だいす にほん す す す す 232 Book Bahasa Jepun.indb 232 Book Bahasa Jepun.indb 232 10/24/2016 11:36:14 AM 10/24/2016 11:36:14 AM TINGKATAN 2 BAB 6 (ms 83) CD6-01 「がっこうは　きれいです。」 ゆみこ ： 学校は　どこですか。 たかし ：SMK Cahaya です。 ゆきこ ：どんな　がっこうですか。 たかし ：大きいがっこうです。そして、きれいながっこうです。 ゆきこ ：そうですか。 たかし ：このがっこうは　しょくどうが　ありますよ。 たかし ：わたしは　いつも　しょくどうで　ごはんを　たべます。たべものは　やすくて おいしいです。 ゆきこ ：いいですね。 CD6-02 あたらしいことば (ms 84) アイスクリーム あめ チョコレート ケーキ げんき きれい ハンサム しんせつ まじめ ゆうめい かわいい おいしい つまらない きびしい おもしろい ひろい せまい ながい みじかい たかい ひくい 多い 少ない たかい やすい にぎやか しずか あたらしい ふるい CD6-03 ききとりれんしゅう (ms 90) 会話を きいて　ただしい こたえを えらびましょう。 Dengar perbualan dan pilih jawapan yang betul. もんだい1 れい： しつもん ：エルダさんの じょうぎは どれですか。 マーク ：これは　エルダさんの　じょうぎですか。 エルダ ：いいえ、わたしの ではありません。わたしの じょうぎは　ながくないです。 そのながい じょうぎは キムさんのです。 1. アミンさんの おにいさんの じてんしゃは どれですか。 ファラ ：いいですね。これは アミンさんの あたらしい 自転車ですか。 アミン ：わたしの 自転車は ふるいです。これは 兄の じてんしゃです。 エルダさんの 学校は どんな 学校ですか。 すずき ：エルダさんの 学校は どこです。 エルダ ：SMK Cahayaです。 すずき ：どんな がっこうですか。　 エルダ ：おおきくて、にぎやかな　学校です。先生も せいとも 多いです。 2. たなか先生は どんな たべものが 好きですか。 ファラ ：先生、マレーシアの 食べ物で どんなたべものが 好きですか。 たなか先生 ：そうですね。マレーシアの たべものはおいしいですね。一番 好きな たべものは ナシレマです。 ファラ ：えー からい たべものが 好きですね。 もんだい２ はなしを　きいて、けいようしを　かきましょう。 Dengar dan tulis kata adjektif. わたしの がっこうは ふるいです。 でも、ひろくて きれいです。そして にぎやかです。 とても ゆうめいな がっこうです。 SKRIP PENDENGARAN 233 Book Bahasa Jepun.indb 233 Book Bahasa Jepun.indb 233 10/24/2016 11:36:14 AM 10/24/2016 11:36:14 AM BAB 7 (ms 93) CD7-01 「日本語しつが　あります」 ゆみこさん、 おひさしぶりです。おげんきですか。日本は　今　さむいでしょう。ここは　いつも　あついですが、とても きもちが いいです。わたしは　今　SMK Cahayaの　せいとです。 SMK Cahaya は　大きくて　ゆうめいな　がっこうです。がっこうに　いろいろな　ぶかつと　クラブが　あります。 そして 日本語しつも　あります。へやの　中に　コンピュータや ラジオや テレビなどが　あります。とても べんりです。 せんしゅう 日本語しつで おりがみの しょうかいをしました。それから、マレーシアの 友だちは チョンカを おし えました。とても　おもしろかったです。 ゆみこさんは　マレーシアへ　来ませんか。 たかし　より CD7-02 あたらしいことば (ms 94) いえ まど ドア コンピュータ おりがみ チョンカ はる なつ あき ふゆ まつり ベンチ ぶんか むかし べんり あまい すっぱい すばらしい たのしい すずしい どうぶつと ペット うさぎ ねこ かめ いぬ さかな とり うし やぎ ハムスター にわとり いい／よい わるい ひま いそがしい ちかい とおい 左 右 間 うしろ 前 上 下 中 外 CD7-03 ききとりれんしゅう (ms 102) 会話をきいて、てきとうなえをえらびましょう。 Dengar perbualan dan pilih gambar yang betul. れい： しつもん ：本は どこに ありますか。 ロス先生 ：わたしの 本は ここに ありませんか。 せいと ：はい、あります。いすの 上に あります。 1. しつもん ：かぎは　どこに ありますか。 マーク ：としょかんの かぎは どこですか。 シャミニ ：つくえの　うえに　ありますよ。 マーク ：つくえですか？ シャミニ ：そうですよ。あの ドアの となりの つくえです。 2. しつもん ：エルダさんの クラスの しゃしんは どれですか。 まさお　 ：えへ、これは　エルダさんの　クラスの しゃしんですか。 エルダ ：はい、そうです。せいとの 間に ロス先生が います。 まさお ：きれいな　先生ですね。ワンせんぱいも　いますか。 エルダ ：わたしの　うしろに　いますよ。 まさお ：ロス先生の となりですか。 エルダ ：いいえ。いちばん うしろの 右です。 SKRIP PENDENGARAN ご ご ご き いま うえ あいだ みぎ 234 Book Bahasa Jepun.indb 234 Book Bahasa Jepun.indb 234 10/24/2016 11:36:14 AM 10/24/2016 11:36:14 AM CD7-04 (ms 103) はなしを　きいて、むかしの　Tanjong Sentosaを　かきましょう。 Dengar perbualan dan lakarkan keadaan Tanjong Sentosa pada masa dahulu. たかし ：ふるい　しゃしんですね。ここは どこですか。 アミン ：ここは Tanjong Sentosaで、そふの いなかです。 たかし ：今も おなじですか。 アミン ：いいえ。今は いろいろ かわりましたよ。ほら、ここは　ひろかったでしょう。今は たかい たてものや うちや 車が多いです。むかしは、いえが すくかなったです。車も あまり ありませんでした。そして、 木と どうぶつが 多かったです。 たかし ：そうですか。じゃ、むかしは しずかでしたね。 アミン ：ええ… BAB 8 (ms 110) CD8-01 「そうじを　して　ください」 あたらしいことば レモン さとう しんぶん エアコン ツイン タワー ざっし あけます しめます つけます けします すわります はなします とまります すてます おいのりを します うたいます ふきます おしえます そうじを　します 見せます CD8-02 ききとりれんしゅう (ms 117) はなしを　きいて、てきとうな　えを　えらびましょう。 Dengar perbualan dan pilih gambar yang betul. もんだい１ れい： せいとは どんな えを かきましたか。 先生：本を　かいてください。その　本の　上に　じょぎを　かいてください。 1. しつもん ： アミンさんの おにいさんは どの人ですか。 たかこ ： アミンさんの おにいさんは どの人ですか。 アミン ： あの人ですよ。ベンチに すわって います。 たかこ ： 友だちと はなして いますか。 アミン ： いいえ。一人で すわています。 2. しつもん ： ロス先生は　何を していますか。 せいと ： すみません、ロス先生は　いますか。 ナジラ先生 ： あそこに いますよ。しんぶんを よんで います。 せいと ： ありがとうございます。 3. しつもん ： メイリンさんは　べんきょうを してから　何を　しますか。 マーク ： メイリンさんは べんきょうを してから いつも 何をしますか。 メイリン ： べんきょうを してから いつも さんぽをします。 でも、ときどき 友だちと はなします。 もんだい　２ はなしをきいて、こたえを　えらびましょう。 Dengar petikan dan padankan gambar. みなさんの かぞくは こうちゃに 何を 入れてのみますか。わたしの いえでは、みんな ちがいます。 父は こうちゃに さとうを 入れて、のみます。 母は レモンが 大好きです。いつも レモンを 入れてのみます。 あねは ミルクティーが 好きですから、ぎゅうにゅうを 入れて、のみます。 あには 牛乳と さとうを 入れて、のみます。 SKRIP PENDENGARAN いま いま くるま くるま おお おお うえ せんせい だい い い せんせい せんせい 235 Book Bahasa Jepun.indb 235 Book Bahasa Jepun.indb 235 10/24/2016 11:36:14 AM 10/24/2016 11:36:14 AM もんだい3 しつもん：先生のはなしをきいて　どおさを　してください。 Dengar arahan guru dan lakukan seperti yang diarah. えーと、まず たって ください。 つぎに　外を　見て ください。 前を 見て ください。 はい、すわって ください。 きょうかしょの 111ページを あけて ください。 そのページを 友だちに 見せて ください。 友だちと いっしょに きょうかしょを よんで ください。 BAB 9 (ms 125) CD9-01 「じしょを　見ては　いけません」 ロス先生 ：みなさん、あした　８じから　かんじテストを　します。 マーク ：先生、じしょを　見ても　いいですか。 ロス先生 ：いいえ、じしょを　見ては　いけません。テストですから。 ファラ ：えんぴつで　かいても　いいですか。 ロス先生 ：はい、えんぴつを　つかってください。ボールペンを　つかっては いけません。 アミン ：テストは　むずかしいですか。 ロス先生 ：いいえ、むずかしくないです。かんたんですよ。 CD9-02 あたらしいことば (ms 126) ホール うみ かわ はくぶつかん びじゅつかん きっさてん ぎんこう シャワー とります およぎます あるきます はしります あびます かります しゅうかん しゃしん 出します かんたん やさしい むずかしい うすい あつい さむい あつい あんぜん あぶない はやい おそい CD9-03 ききとりれんしゅう (ms 130) せいとは　これから　どうしますか。ただしい　えを　えらびましょう Apakah yang dilakukan oleh murid? Pilih gambar yang sesuai. れい ： 今から かんじテストです。きょうかしょを　つくえの下に　入れてください。 かみに　名前と　クラスを　かいてください。名前は　カタカナで　かいてください。 テスト中に　じしょを　つかっては　いけません。こたえを　えんぴつで　かいて　ください。ボールぺんを　 つかっては　いけません。 テストは　１５分だけです。その間、トイレへ　行っては　いけません。でも、テストが　おわってから、 トイレへ 行っても　いいですよ。 となりと 友だちと はなしては いけません。テストが おわってから、かみを だして ください。そして 休んでも いいです。 BAB10 (ms 135) CD10-01 日本へ　行きたいです」 アミン ：テスト、ぜんぶ　おわりましたね。 たかこ ：そうですね。もうすぐ　やすみです。 アミンさんは　どこへ　行きますか。 アミン ：日本へ　行きます。 たかこ ：いいですね。日本で　何を　しますか。 アミン ：日本で　けんどうを　ならいたいです。たかこさんは？ たかこ ：マレーシアで　マレー語の　べんきょうを　しながら　りょこうを　したいです。 りょうしんも　日本から　来ます。 アミン ：それは　いいですね。 SKRIP PENDENGARAN せんせい せんせい せんせい せんせい せんせい せんせい そと まえ み み み み み み なまえ なか あいだ い い ご き なまえ やす した い 236 Book Bahasa Jepun.indb 236 Book Bahasa Jepun.indb 236 10/24/2016 11:36:15 AM 10/24/2016 11:36:15 AM SKRIP PENDENGARAN CD10-02 あたらしいことば (ms 136) コート カレンダー ちず けん ぜんぶ りょうしん おんがく しゅくだい さくぶん ウェブサイト インターネット よてい じょうほう たんじょうび おかし けんどう けしき はたらきます しります しらべます だします あいます わかります みがきます つかれます きります ならいます CD10-03 ききとりれんしゅう (ms 141) もんだい１ はなしを　きいて　ただしい　えを　えらびましょう。 Dengar perbualan dan pilih gambar yang betul. れい:　 しつもん ：男の 人は どこへ行きますか。 たかし ：休みに　何をしますか。 エルダ ：よていは　ありません。 たかし ：ぼき　りょこうします。 エルダ ：え～、いいですね。どこへ 行きますか？ たかし ：それが、わかりません。きれいな けいしきを 見たいです。 エルダ ：サバーは　いいですよ。 たかし ：サバーですか？ひこうきに のりますね。もう すこし ちかい ところが いいです。 エルダ ：じゃ、うみは どうですか？トレンガヌに きれいな うみが　多いですよ。 たかし ：そうですか。じゃ、そこへ 行きます。 しつもん ：おとこの 人は どこへ 行きますか。 1. しつもん ：女の人は　どんな　コートを　かいますか。 女　 ：あのー、そのコートを ください。 てんいん ：このみどりの　コートですか。 女　 ：いいえ、くろい コートです。 てんいん ：これですか。 女　 ：いいえ、そのみじかい コートです。 てんいん ：あー、はい。かしこまりました しつもん ：てんいんの ひとは　どんな　コートを　かいますか。 2.しつもん ：エルダさんの　おにいさんは　日本で　何をしていますか。 アミン ：エルダさんの　おにいさんは　日本に　いますね。 マーク ：そうです。 アミン ：だいがくで　べんきょうをして　いますか。 マーク ：いいえ。あには　かいしゃで　はたらきながら　けんどうを　ならっています。 しつもん ：エルダさんの　お兄さんは　日本で　何をしていますか。 もんだい２ はなしを　きいて、たかこさんの　よていを　カレンダーにい入れましょう。 Dengar petikan dan tulis rancangan Takashi di dalam kalendar. りょうしんは　１２月１日に　日本から　きます。それから、わたしは　3日に　りょうしんと　クランタンへ　 行きます。バスで　行きます。クランタンの　バティック　シャツが　ほしいです。それから、７日に　ひこうき で　サバーへ　行きます。キナバル山に　のぼりたいです。　 おとこ い み い い おんあ おんあ おんあ おんあ おお 237 Book Bahasa Jepun.indb 237 Book Bahasa Jepun.indb 237 10/24/2016 11:36:15 AM 10/24/2016 11:36:15 AM TINGKATAN 3 BAB11 (ms 153) CD11-01 第11課　「あたまが　いたいです」 ロス先生 ：どうしましたか。 アミン ：ちょっと　あたまが　いたいんですが。のども　いたいですが、 　 ねつは　ありません。 ロス先生 ：だいじょうぶですか。かぜ　かもしれませんね。びょういんへ 行ってください。 アミン ：ありがとう　ございます。でも、だいじょうぶです。 ロス先生 ：むりを　しないで　くださいね。 アミン ：はい、もう　くすりを　のみました。 ロス先生 ：そうですか。おだいじに。 CD11-02 あたらしいことば (ms 154) いたい ねつ かぜ けが くすり じょうぶ あぶない おふろ ドリアン はこ ふうとう 出口 入り口 こえ からだ あたま かお おなか あし みみ め はな くち て CD11-03 ききとりれんしゅう (ms 159) せつめいを　きいて　しつもんに　こたえて　ください。 Dengar penerangan dan jawab soalan. れい： レザ先生 ：どうしましたか。 　　　アミン ：おなかが　いたいです。 1. シティ ： えー、これはアマルさんの　クラスしゃしんですか。この人が　ファラさんですか。 アマル ： いいえ、ちがいます。ファラさんは 目が 大きいです。この人です。 2. シティ： この人も　かわいいですよ。お名前は　何ですか。 アマル ： どの人ですか。 シティ ： この人です。かみが みじかくて めがねを かけています。 アマル ： あ、カリサさんですよ。 3. シティ： この人、おもしろいですね。 アマル： え、どの人ですか。 シティ： この人です。おもしろい　かみのけですね。まるい めがねを かけて います。 アマル：（笑い）キランさんです。クラスで　いちばん　おもしろい人ですよ。 でぐち め おお なまえ 238 Book Bahasa Jepun.indb 238 Book Bahasa Jepun.indb 238 10/24/2016 11:36:15 AM 10/24/2016 11:36:15 AM BAB12 (ms 163) CD12-01 「プレゼントを　もらいました」 たかこ：もしもし、たかこです。アミンさんですか。 アミン：はい、アミンです。こんにちは。 たかこ：あした、シャミニさんの　たんじょうびです。マレーシアで　 　　　　ふつう　何をあげますか。 アミン：そうですね。シャミニさんが　好きなものを　あげたほうがいいですよ。たかこさんは　シャミニさんに 何を　あげますか。 たかこ：日本の　にんぎょうを　あげたいんですが。 アミン：そうですか。いいですね。シャミニさんは日本のものが好きですから。 たかこ：アミンさんは　何を　あげますか。 アミン：きょねん　シャミニさんから　サッカーボールを　もらいましたから、シャミニさんに　 ジョギングの　くつを　あげたいです。 たかこ：そうですか。いいですね。それじゃ、さようなら。 アミん：さようなら CD12-02 あたらしいことば (ms 164) おみやげ プレゼント にんぎょう スカーフ ちゃわん はし さら はがき トロフィー あげます もらいます うまれます アクセサリー ネックレス ブレスレット ブローチ イヤリング ゆびわ CD12-03 ききとりれんしゅう (ms 169) はなしを　きいて、ただしい　えを　えらんで　ください。 Dengar penerangan dan pilih jawapan yang betul. れい：タンさんは　ロス先生に　チョコレートを　あげました。 1. アミンさんは　お母さんに　スカーフを　あげました。 2. たけしさんは　ファラさんから　はがきを　もらいました。 3. エルダさんは　ハディさんに　カメラを　あげました。 4. シャミニさんは　ゆうたさんから　にほんの　にんぎょうを　もらいました。 BAB13 (ms 175) CD13-01 「けんこうのために　ジョギングを　します」 みなさん　けんこうの　ために　何を　しますか。 わたしは　スポーツが　大好きですから、けんこうの　ために　うんどうを　します。まいあさ 30分ぐらい　 ジョギングを　します。あめの　日は　へやの　中で トレーニングを　します。休みの　日は　友だちと　 サッカーを　します。ときどき ちかくの　プールで　およぎます。スポーツや　うんどうを　した　あとは　 とても きもちが　いいです。 わたしの　友だちは　けんこうの　ために　ダイエットを　しています。わたしは　おかしが　好きですから、 ダイエットは　むずかしいです。みなさんは　けんこうの ために　何を　しますか。コメントを　ください。 CD13-02 あたらしいことば (ms 176) こうえん ジョギング れんしゅう じしゅう ふくしゅう ちょうれい ちょきん にもつ ぶかつ けんこう たいせつ まえ あと CD13-03 ききとりれんしゅう (ms 179) はなしを　きいて　えを　ならべてください。 Dengar penerangan dan susun mengikut turutan yang betul. ファラさんの　がっこうの　一日です けさ　がっこうで　ちょうれいが　ありました。ちょうれいをしたあとで、せいとたちは　きょうしつへ　行きました。 きょうしつで　日本語のべんきょうを　しました。べんきょうをしたあとできょうしつの　そうじを　しました。 １時半に　りょうへ　かえりました。ひるごはんを　たべました。ひるごはんを　たべる前に、くだものを　たべました。 そのあと、りょうの　へやで　友だちと　べんきょうを　しました。じしゅうの　前に　母に　でんわを　しました。 ご まえ 239 Book Bahasa Jepun.indb 239 Book Bahasa Jepun.indb 239 10/24/2016 11:36:15 AM 10/24/2016 11:36:15 AM BAB14 ききとりれんしゅう (ms 188) CD14-01 でんとうスポーツ あたらしいことば すもう けんどう じゅどう あいきどう からて シラット セパタクロー ワウ ガシング わすれます ならびます つきます でんとう にんき けっこん CD14-02 (ms 191) CDを　きいて、ただしい　ぶんに○、まちがっている　ぶんに　×を　つけてください。 Dengar perbualan, tandakan ○ bagi pernyataan yang betul dan × bagi pernyataan yang salah. れい： せいと：先生、生の　さかなを　たべたことが　ありますか。 先生：さしみですか？大好きです。 １． たかし ：ハディさん、あした　いっしょに ラグビーを　しましょう。 ハディ ：ラグビーですか。ぼく、ラグビーを したことが ありませんが... 2． たかし ：エルダさん、すもうを　見たことが ありますか。 エルダ ：いいえ、見たかったんですが… 3． 先生 ：アミンさん、いつ　日本へ　行きますか。 アミン ：ことしの　12月の　休みに　行きます。 4． タン ：ファラさん、しゅくだいを　わすれたことが　ありますか。 ファラ ：しゅくだいですか。ときどきあります。 BAB 15 (ms 198) CD15-01 「いろいろな　ことが　できます」 あたらしいことば がいこく がいこくご がいこくじん しゅみ ことば ソーシャルメディア フェースブック メール インスタグラム うります はります おぼえます つながります よびます かします とびます できます うんてんを します りゅうがくを します マラソンを します CD15-02 ききとりれんしゅう (ms 203) はなしを　きいて　ただしい　えを　えらんで　ください。 Dengar perbualan dan pilih gambar yang betul. Pilih jawapan yang betul. れい： しつもん ：ファラさんは　何が できますか。 アミン ：ファラさん、バドミントンが できますか。 ファラ ：いいえ。できません。でも、テニスが　できます。 1．しつもん ：アミンさんは　何が できますか。 たかこ ：アミンさん、日本語が　上手ですね アミン ：いいえ。まだまだです。日本語の かんじは　よむことは　できますが、かくことは できません。 2. しつもん ：エルダさんは　何が できます。 タン ：エルダさん、おんがくが　好きですか。 エルダ ：ええ、とても　好きですよ。小さいとき　ピアノを　ならいました。 タン ：ピアノを ひくことが 上手でしょう。 エルダ ：いいえ、三日間だけ　ならいました。ぜんぜん ひくことが できません。今は　ギターを　弾いています。 3.しつもん ：たかしさんは　何ができますか。 先生 ：たかしさん、およぐことが　上手ですね。 たかし ：ありがとうございます。でも、川で　およぐことが　できません。日本では　いつも　 　プールで　およぎますから。 ご ご じょうず じょうず じょうず かわ 240 Book Bahasa Jepun.indb 240 Book Bahasa Jepun.indb 240 10/24/2016 11:36:15 AM 10/24/2016 11:36:15 AM BIBLIOGRAFI みんなの⽇本語1』スリーエーネットワーク』 まるごと「⽇本のぶんかとことば」』Japan Founda�on』 Rujukan Buku Bahasa Melayu : Kamus Dewan Edisi Keempat, 2005. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka. Kamus Inggeris Melayu Dewan, 2002. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka Natsue Hieda, Mimiko Nezu, Aznur Aisyah Abdullah. 2012. Pengenalan Tulisan Bahasa Jepun-Hiragana. Bangi: Penerbitan Universiti Kebangsaan Malaysia Muhd Alif Redzuan, Roslina Mamat, Sanimah Hussin, Yamato Eriko. 2005. Renshucho Bahasa Jepun. Serdang, Penerbitan Universiti Putra Malaysia. Lee Ng Swee Ying. 1998. Nahu Baru Bahasa Jepun. Shah Alam. Penerbit Fajar Bakti. Rujukan Buku Bahasa Jepun : Chin Siew Siew, Mariana Najmudin, Hani Azita binti Ahmad. 2010. にほんご　だいすき Tingkatan 1, Putrajaya. Kementerian Pendidikan Malaysia Nur Anisah Tan Abdullah, Hamir Habeed Mohd, Hani Azita binti Ahmad, Nor Jihah binti Abd Aziz. 2011. にほんご　だいすき Tingkatan 2. Shah Alam, Percetakan Tabah. Lee Sau Lan, Ooi Guan Lee, Sugandran a/l Kaivaliam. 2012. にほんご　だいすき Tingkatan 3. Semenyih. Awan Metro (M) Sdn. Bhd. A New Dictionary of Kanji Usage. 1995. Tokyo. Gakken Co. Ltd. ハルペン・ジャック .1990. 　「New　Japanese-English Character Dictionary」研究社「教 科書を作ろう: れんしゅう１。」2002. The Japan Foundation。美和子高橋、悦子飛来、幸 子美和・1994．「クラス活動集１０１」・ 3A Corporation. 門脇薫・西馬薫・1999．「みんなの日本語初級―やさしい作文」・3A Corporation. 明子牧野、幸子澤田,　明美氏が川, 世ね田中、真理子水の・1999「みんなの 日本語初級―初級 で読めるトピック２５」・3A Corporation 明子牧野, 世ね田中, いつ子北側・「みんなの日本語初級―潮解タスク」・1999.・3A Corporation さとる小山・2004・「J Bridge for Beginners Volume 1」・Bonjinsha 専門教育・2005.・ 「学ぼう！にほんご」・日本語教育教材開発」 241 Book Bahasa Jepun.indb 241 Book Bahasa Jepun.indb 241 10/24/2016 11:36:15 AM 10/24/2016 11:36:15 AM Internet : http://yomukiku-mukashi.com/omusubi.html http://livejapan.com/ms/article/h000026/ http://www.statravel.com/japan-climate.htm http://www.japan-guide.com/e/e2063.html http://www.welcome.city.sapporo.jp/event/winter/sapporo_snow_festival/?lang=en http://www.kyotoguide.com/ver2/thismonth/gionmatsuri12.html http://www.japan-guide.com/e/e2080.html http://www.Sumo.or.jp/ http://factsanddetails.com/japan/cat21/sub138/item752.html 242 Book Bahasa Jepun.indb 242 Book Bahasa Jepun.indb 242 10/24/2016 11:36:16 AM 10/24/2016 11:36:16 AM Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ____________________________________ Nombor Perolehan: _______________________________ Tarikh Penerimaan: _______________________________ Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan.

kssr_MatematikJilid_1v1LtPNtaS4saDthpevT-nmjffKeHFfBm.pdf

ILUSTRATOR / XÉa® Azrul Helmi Bin Abd. Wahab m°Uš bAšÄ ã‹ m¥Jš tAh¥ EDITOR / gâ¥gháÇa®fŸ Jeyasingam Govindaraj b#aá§f« nfhɪjuh{ Ranee Nayagam Sebastian ïuh ehaf« brg°âa‹ PENULIS / MáÇa®fŸ Mahandran Govindaraj knfªâu‹ nfhɪjuh{ Alice Nesamoney Draviam mÈ° nerk âuÉa« PEREKA BENTUK / totik¥ghs® Amos Raja Mnkh° uh#h KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH Multi Educational Book Enterprise 2017 Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Multi Educational Book Enterprise No. 22A-2, Jalan PJS 8/4, Dataran Mentari, Bandar Sunway, 46150 Petaling Jaya, Selangor Darul Ehsan. Tel : 03-5636 2568 Faks : 03-5636 0825 Laman Web: http://www.multiedu.com.my Reka Letak dan Atur Huruf Multi Educational Book Enterprise Muka Taip Teks : Dhanyeta Saiz Muka Taip Teks :18 poin Dicetak oleh : Aslita Sdn. Bhd. (146102-U) No. 20, Jalan 4/10B, Spring Crest Industrial Park Batu Caves, 68100 Kuala Lumpur. Tel:03-61867645 Faks:03-61867635 Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat : • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Peningkatan Mutu Penerbit. • SJKT Tun Sambanthan, Subang Jaya, Selangor Darul Ehsan. • SJKT Castlefield, Puchong, Selangor Darul Ehsan. PENGHARGAAN Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA © Kementerian Pendidikan Malaysia KPM2017 ISBN 978-967-2046-05-9 Cetakan Pertama 2017 No Siri Buku : 0189 cŸsl¡f« 1 000 tiuÆyhd KG v©fŸ mo¥gil ÉâfŸ 2 3 9 1 5 1 9 20 22 24 29 32 32 36 1 v©khd¤ij thá¤jš v©F¿¥ig¡ TWjš v©Â kâ¥ig m¿jš ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« m¿jš Ódk¢r£l¤âš ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« m¿jš v© ãÇ¥ig m¿jš mDkhŤjš »£oa kâ¥ig m¿jš ÉisahLnth« thß®! nr®¤jš vL¤J¢ bršyhkš nr®¤jš vL¤J¢ br‹W nr®¤jš iii myF 1 myF 2 K‹Diu v 30 40 43 47 48 52 57 59 63 64 65 68 72 76 77 86 87 96 97 107 bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš nr®¤jš bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W nr®¤jš ÉisahLnth« thß®! fʤjš vL¤J¢ br‹W fʤjš bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš fʤjš bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W fʤjš ÉisahLnth« thß®! bgU¡fš bjhl®ªjh‰nghš nr®¤jš fÂj¡ F¿pLfŸ thŒghL cUth¡Fjš ca®Ãiy¢ áªjid tF¤jš bjhl®ªjh‰nghš fʤjš Ûj« tU« tF¤jš ÉisahLnth« thß®! ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡Fjš ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš iv K‹Diu v njáa¡ fšÉ¤ j¤Jt¤ijí«, bjhl¡f¥ gŸË¡fhd ju mo¥gilÆyhd fiy¤â£l« (KSSR) mo¥gilÆY« Kjyh« M©o‹ fÂj¥ ghlüÈ‹ bjhl®¢áahf ïu©lh« M©L fÂj¥ ghlüš jahÇ¡f¥g£LŸsJ. khzt®fŸ Kjyh« M©oš f‰w ju¤âid nk«gL¤J« tifÆš ï¥ghlüš ïU á¥g§fshfî« elto¡if üš xU á¥gkhfî« jahÇ¡f¥g£LŸsJ. 8 myFfis¡ bfh©l ï¥ghlüš khzt®fË‹ M¡f¢ áªjidiaí« MŒî¢ áªjidiaí« tY¥gL¤J« neh¡»š cUth¡f¥g£LŸsJ. x›nth® my»‰F« khztÇ‹ áªjidia¤ j£o vG¥ãl m¿É‰F ÉUªjhf¡ fÂj Éisah£L« tH§f¥g£LŸsJ. ï›Éisah£L khzt®fŸ tF¥ãYŸs rf khzt®fSl‹ fyªJiuahlî« fU¤Jfis¥ gÇkh¿¡bfhŸsî« tÊnfhY«. nkY« fÂj¥ghl¤âš khzt®fË‹ M®t¤ij¤ ö©Ltjhf miktnjhL j‹Å¢irahfî« FGthÇahfî« brašgl cWJizahf mikªJŸsJ. x›nth® my»Y« MáÇa®fS¡fhd F¿¥òfŸ, f‰wš ju v©fŸ, elto¡if üÈš nk‰bfhŸs nt©oa g¡f§fŸ k‰W« mâf¥goahd fÂj¥ gƉáfŸ tH§Ftj‰F VJthf ïizajs KftÇfS« tH§f¥g£LŸsd. khzt®fŸ, ï¡fÂj¥ ghlüÈ‹tÊ, áwªj fÂj¤ âwidí« f‰wiy k»œîl‹ nk‰bfhŸS« cªJjiyí« bgWt® v‹gJ â©z«. ï¡fÂj¥ ghlüš á¥g¤âš fhz¥gL« K¡»a¡ TWfis K‹DiuÆ‹ mL¤j g¡f¤âš ïiz¤JŸnsh«. ï¥ghlüÈš khzt®fË‹ milîÃiyia nk«gL¤jî« áªâ¡F« âwid ca®¤jî« ÉuÉ tU« TWfŸ (ÉtT), 21-M« ü‰wh©L¤ âw‹, ca®Ãiy¢ áªjid¤ âw‹ M»ait ïiz¡f¥g£LŸsd. m‹òl‹, MáÇa®fŸ. jiy¥ò MáÇa® F¿¥ò ÉisahLnth« thß®! mf¥g¡f« x›bthU jiy¥igí« F¿¡F«. ghl¤ ju¤ij¡ F¿¡F«. ghl¤ ju«, MáÇaU¡fhd F¿¥ig¡ F¿¡F«. x›bthU ghl ïWâÆY« ghl¤â‰F¢ r«gªj¥g£l fÂj Éisah£il¡ F¿¡F«. mf¥g¡f¤ij¡ F¿¡F«. Jiz¤ jiy¥ò ã‹tU« ghl¢ á‹d§fŸ ïªj¡ fÂj üiy vËa KiwÆš ga‹gL¤j Jiz ÉF«. ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. ãu¢rid¡ fz¡»‰fhd gƉáfis¡ F¿¡F«. ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡fî«. NHiy cUth¡Ftj‰fhd gƉáia¡ F¿¡F«. ca®Ãiy¢ áªjid khzt® j§fË‹ m¿th‰wiy¢ nrhâ¡F« tifÆš rthš Ä¡f gƉáfis¡ F¿¡F«. vi brŒJ gh®¡fî«. jiy¥ig x£oa m¿it¢ nrhâ¡F« Édhit¡ F¿¡F«. MáÇa® F¿¥ò: 1 000 tiuÆyhd KG v©fŸ myF 1 khzt®fŸ MÆu« tiuÆyhd v©fis thá¤J« vGâí« âw‹ bgw cjÉlî«. 1.1.1 tz¡f« MáÇa®fns k‰W« khzt®fns, ï›th©L e« gŸËÆ‹ khzt® v©Â¡if 950Mf ca®ªjâš Ä¡f k»œ¢á. 1 ü‰W K¥g¤bjh‹W ïUü‰W vGg¤bj£L vGü‰W ïUg¤jhW Iªü‰W K¥g¤âu©L eh}‰W x‹gJ mWü‰W I«gJ Ú§fS« thá¤J¥ ghU§fŸ v©khd¤ij thá¤jš. thU§fŸ thá¥ngh« Kªü‰W gâdh‹F v©û‰W bjh©ûW bjhŸshÆu¤J eh‰g¤ijªJ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 2 1,2,3 1.1.1 (i) khzt®fŸ v©khd¤ij¢ rÇahd c¢rÇ¥òlD« ãiHÆ‹¿í« thá¡f cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: bkhÊ ga‹gL¤Jjš m¿í« M®t« MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 3 v©F¿¥ig¡ TWjš. 1,2,3 1.1.1 (ii) khzt®fŸ v©F¿¥ig¢ rÇahd c¢rÇ¥òlD« ãiHÆ‹¿í« thá¡f cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 4 XŒÉl§fS¡»ilna cŸs öu¤ij¥ g‰¿¡ fyªJiuahLf. 1,2,3 1.1.1 (ii) khzt®fŸ v©fis v©F¿¥ãY« v©khd¤âY« ãiHÆ‹¿ vGj cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: bkhÊ ga‹gL¤Jjš m¿í« M®t« cY bg®zh« 399 km jh¥gh 331 km R§if nguh¡ 249 km Fndh§ brkh§nfhš 195 km eh§fŸ ï‹D« áy ÃÄl§fËš 195 km ïš cŸs Fndh§ brkh§nfhiy milnth«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 5 khzt®fŸ v©fis v©F¿¥ãY« v©khd¤âY« ãiHÆ‹¿ vGj cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî«. 4,5 1.2.1 v©fis v©F¿¥ãY« v©khd¤âY« vGJjš. eh}‰W vGg¤J VG Kªü‰W bjh©û‰W MW Iªü‰W gâbd£L eh}‰W v©g¤J eh‹F Iªü‰W K¥g¤âu©L vGü‰W v©g¤bjh‹W mWü‰W ïUg¤J eh‹F 477 396 518 484 532 781 vG⥠gHF§fŸ 758 895 682 927 559 ky® áth Ĥuh fhÈ£ Rkâ nth§ K»y‹ 624 Kjš jtiz¤ nj®Éš khzt® bg‰w kâ¥bg©fŸ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 6 265 325 739 555 908 1 000 332 476 591 v©F¿¥òl‹ v©khd¤ij ïiz¤jš. 213 654 406 327 561 842 ïUü‰W gâ‹_‹W eh}‰W MW Iªü‰W mWg¤bjh‹W mWü‰W I«g¤J eh‹F Kªü‰W ïUg¤njG v©û‰W eh‰g¤âu©L 4,5 1.1.1 (iii) brŒJ gh®¡fî«. khzt®fŸ v©khd¤Jl‹ v©F¿¥ig¢ rÇahd c¢rÇ¥òlD« ãiHÆ‹¿í« thá¡f cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî« ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 1 4 7 2 5 8 3 6 9 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 7 5 1.1.2 (i) 0 0 0 0 1 10 100 1 000 10 100 1 000 1 100 1 000 10 x‹W üW g¤J MÆu« 2 4 3 5 x‹W x‹W g¤J g¤J üW üW 1 2 123 245 v©F¿¥ã‹ kâ¥g¿jš. khzt®fŸ v©F¿¥ã‹ kâ¥ig m¿ªJ thá¤âl cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 8 5,8 1.1.2 (ii) 113 238 374 509 khzt®fŸ v©F¿¥ã‹ kâ¥ig m¿ªJ thá¤âl cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî«. m. M. ï. <. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 9 v©Â kâ¥ig m¿jš. khzt®fŸ v©F¿¥ã‹ kâ¥ig m¿ªJ thá¤âl cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî«. 100 100 10 10 10 1 1 1 1 1 235 328 141 6,7,8 1.1.2 (ii) ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 1 2 3 g¡f« elto¡if üš: 10 ÑnH cŸs ïU v©fËš, ïlkâ¥ò ü¿Y« g¤âY« cŸs ïy¡f kâ¥ò rk«. Mdhš, ïlkâ¥ò x‹¿š cŸs ïy¡f kâ¥ò k£L« rk« ïšiy. 36 9 36 4 3 3 6 6 üW g¤J x‹W 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Fiwî mâf« 364I Él 369 mâf«. 364 369 4 9 v©fË‹ kâ¥ig x¥ãLjš. 10 1.1.2 (iii) 1 ïlkâ¥ò x‹W. 364 369 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 11 2 3 5 2 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 7 7 8 8 9 9 10 10 5 üW g¤J x‹W rk« ïšiy rk« rk« 235I Él 245 mâf«. 245I Él 235 Fiwî. nk‰fhQ« ïU v©fËš, ïlkâ¥ò x‹¿Y« ü¿Y« cŸs ïy¡f kâ¥ò rk«. Mdhš, ïlkâ¥ò g¤âš cŸs ïy¡f kâ¥ò k£L« rk« ïšiy. 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 235 245 4 ïlkâ¥ò g¤J. 11,12 1.1.2 (iii) khzt®fŸ v©fË‹ kâ¥ig x¥ã£L m¿ªâl cjtî«. 2 12 g¡f« 11 23 123 223 323 mâf« Fiwî brŒJ gh®¡fî«. I Él ïš mâf« 2 2 3 1 2 3 nk‰fhQ« ïU v©fËš, ïlkâ¥ò x‹¿Y« g¤âY« cŸs ïy¡f kâ¥ò rk«. Mdhš, ïlkâ¥ò ü¿š cŸs ïy¡f kâ¥ò k£L« rk« ïšiy. ïlkâ¥ãš fh©ngh«. 2 2 3 3 x‹W x‹W g¤J g¤J üW üW ïlkâ¥ò üW. 1 2 1.1.2 (iii) ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 3 elto¡if üš: MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 13 VW tÇir, ïw§F tÇirÆš v©Qjš. 100 200 300 400 +100 +100 +100 v©Â¡if mâfÇ¥gjhš VW tÇir v‹ngh« +5 +5 +5 +5 +5 0 5 10 25 15 20 125 130 120 115 110 v©Â¡if Fiwtjhš ïw§F tÇir v‹ngh«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« 12,13 1.1.2 (iv) khzt®fŸ v©fË‹ kâ¥ig VW tÇirÆY« ïw§F tÇirÆY« ãiHÆ‹¿ vGâl cjtî«. mâf gƉáfŸ tH§fî«. 1 2 elto¡if üš: MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 14 14,15 1.3.1 1.3.2 khzt®fŸ VW tÇir, ïw§F tÇir k‰W« v© njhuÂÆY« v©fis v©Âl cjtî«. VW tÇir, ïw§F tÇir, v© njhuÂ. 110 111 112 113 114 115 236 232 228 224 220 v©Â‹ kâ¥ò Fiwtjhš ïw§F tÇir v© njhu cUthF«. v©Â‹ kâ¥ò mâfÇ¥gjhš VW tÇir v© njhu cUthF«. MÆu« 1 000 1 000 cl‹ 1I nr®¤jhš? +1 +1 +1 +1 +1 - 4 - 4 - 4 - 4 999 cl‹ 1I nr®¤jhš X® MÆu« MF«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 15 ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« m¿jš. 246I v¥go ïlkâ¥ãš vGJtJ? 3 ïy¡f« cŸsd. 3 ïlkâ¥ò cŸsd. 246 ïš 2 4 6 üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W 6ï‹ ïlkâ¥ò 4ï‹ ïlkâ¥ò 2ï‹ ïlkâ¥ò g¤J üW x‹W 246 ïlkâ¥ò m£ltizÆš vGjyh«. 16 1.4.1 1 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 16 572 604 897 938 16 1.4.1 üW 1 2 5 7 0 1 9 6 7 g¤J x‹W 179 206 517 5 50 v© üW g¤J x‹W ïlkâ¥ò ïy¡f kâ¥ò x‹W üW g¤J 500 khzt®fŸ v©fË‹ ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« bjËîw¤ bjǪJ ãiHÆ‹¿ vGj cjtî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. brŒJ gh®¡fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 579 9 ï‹ ïlkâ¥ò 7 ï‹ ïlkâ¥ò 5 ï‹ ïlkâ¥ò g¤J üW x‹W v©fË‹ ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« vGJf 215 456 593 2 4 5 1 9 6 3 5 5 1. 2. 3. 4. 2 3 4 5 ï‹ ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« m¿jš. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 17 g¤J x‹W 3 30 6 4 954 900 50 4 6 8 6 468ï‹ ïy¡f kâ¥ò v‹d? üW g¤J x‹W 9 üW 5 g¤J 4 x‹W 732ï‹ ïy¡f kâ¥ig m¿jš. 7 üW ïy¡f kâ¥ò 2 ïlkâ¥ò 3 g¤J 30 2 x‹W 700 732 36 16 1.4.1 brŒJ gh®¡fî«. khzt®fŸ v©fË‹ ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« bjËîw¤ bjǪJ ãiHÆ‹¿ vGj cjtî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ ïy¡f kâ¥ò ïlkâ¥ò 5 6 7 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 18 ïy¡f kâ¥ò nfho£l ïy¡f« 9 üW g¤J x‹W 9 1 3 nfho£l ïy¡f¤â‹ kâ¥ig m¿jš. 9 üW 900 ïy¡f¤ij ïlkâ¥ãš fh©ngh«. 913 t£lÄl¥g£l ïy¡f¤â‹ kâ¥ig m¿jš. 1 7 8 5 6 4 4 5 0 8 x‹W 6 g¤J 4 üW = = 400 60 8 = = 17 1.4.1 245 441 652 brŒJ gh®¡fî«. 943 832 945 khzt®fŸ v©fË‹ ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« bjËîw¤ bjǪJ ãiHÆ‹¿ vGj cjtî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. nfho£l ïy¡f¤â‹ kâ¥ig vGJf. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 19 Ódk¢r£l¤âš ïlkâ¥igí« ïy¡f kâ¥igí« m¿jš. Ódk¢r£l¤â‹ mo¥gilÆš khzt®fŸ mâf gƉáfŸ Rakhf¢ brŒâl cjÉlî«. x‹¿š cŸs ïy¡f« = 6 g¤âš cŸs ïy¡f« = 1 ü¿š cŸs ïy¡f« = 7 6 ï‹ ïy¡f kâ¥ò 6 x‹W = 6 1 ï‹ ïy¡f kâ¥ò 1 g¤J = 10 7 ï‹ ïy¡f kâ¥ò 7 üW = 700 716 ïlkâ¥ò üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W 7 1 6 üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W 18,19 1.4.1 brŒJ gh®¡fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ Ódk¢r£l« F¿¡F« ïlkâ¥ò, ïy¡f kâ¥ig vGJf. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 20 v© ãÇ¥ig ïlkâ¥ãY« ïy¡f kâ¥ãY« ãÇ¡fyh« v‹gij tÈíW¤jî«. 374 3 üW 300 4 70 7 4 0 3 0 0 üW üW üW üW g¤J g¤J g¤J g¤J x‹W x‹W x‹W x‹W 3 3 5 50 2 200 kâ¥ò ïy¡f« 253 200 + 50 + 3 = 253 300 + 70 + 4 253 üW g¤J x‹W 2 5 3 v© ãÇ¥ig m¿jš. 20 1.4.2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 21 400 + 60 + 5 465 465 526 4 üW 6 g¤J 5 x‹W = 5 üW 2 g¤J 6 x‹W 800 + 70 + 9 9 70 800 ïy¡f kâ¥ò 879 879 8 7 9 8 7 9 8 7 9 8 üW 7 g¤J 9 x‹W üW g¤J x‹W 20 1.4.2 784 608 825 938 1 000 brŒJ gh®¡fî«. 500 + 20 + 6 = 526 khzt®fŸ v©fis kâ¥ã‰nf‰g¥ ãǤJ vGj cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 22 mDkhŤjš. ïªj ïU f©zho¡ FLitÆš Ãiwa Ä£lhŒfŸ cŸsd. át¥ò Ä£lhŒfisÉl Úy Ä£lhŒfŸ mâf«. Vw¡Fiwa v¤jid Úy Ä£lhŒfŸ ïU¡F«? 21 1.5.1 vªj t©z Ä£lhŒfŸ mâfkhf cŸsd? bfhL¡f¥gL« bghUŸfË‹ v©Â¡ifia mDkhŤJ¡ Tw cjîjš. mâf« Fiwî v‹w T‰¿id m¿a cjîjš. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 23 21 1.5.1 200 Ãy¡fliy jh‹ rÇ. VbdÅš, Kjš gl¤Jl‹ x¥ãLifÆš ïJnt rÇahd ÉilahF«. 200 400 50 vJ rÇ? 200 Ãy¡fliy mšyJ 500 Ãy¡fliy vJ rÇ? mšyJ bfhL¡f¥gL« bghUŸfË‹ v©Â¡ifia mDkhŤJ¡ Tw cjîjš. mâf« Fiwî v‹w T‰¿id m¿a cjîjš. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ Ãy¡fliy Ãy¡fliy 100 ? g¡f« elto¡if üš: 24 151 152 153 154 155 156 157 158 159 151 152 153 154 155 156 157 158 159 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 160 160 150 150 150 Toa g¤J Fiwªj g¤J ïlkâ¥ò x‹¿š cŸs ïy¡f« 0 Kjš 4 tiu ïU¥ã‹, mit Fiwªj g¤ijí« 5 Kjš 9 tiu ïU¥ã‹, Toa g¤ijí« »£oa kâ¥ghf V‰F«. v© nfh£o‹ tÊ, »£oa kâ¥ig m¿ayh«. 156ï‹ »£oa g¤J v‹d? ïlkâ¥ò x‹¿š cŸs ïy¡f« 6 eh‹»‰F« mâfkhf ïU¥gjhš mJ Toa g¤jhd 160I »£oa kâ¥ghf V‰F«. 156 ï‹ »£oa g¤J 160 MF«. üW g¤J x‹W 1 5 6 150 ¡F« 160 ¡F« ïilÆš tU« v©156. »£oa kâ¥ig m¿jš. 22 1.6.1 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 25 »£oa g¤ij m¿jš. 264ï‹ »£oa g¤J 260 260 270 264 264 265 362ï‹ »£oa g¤J 360 ¡F« 370 ¡F« ïilÆš tU« v© 362 . 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 360 ïlkâ¥ò x‹¿š cŸs ïy¡f« 2 Iªâ‰F« Fiwthf ïU¥gjhš Fiwªj g¤ij¡ »£oa g¤jhf V‰F«. üW g¤J x‹W 3 6 2 Toa g¤J Fiwªj g¤J 22 1.6.1 v©fË‹ »£oa g¤ij¡ f©Lão¡F« Kiwia És¡Fjš. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 362 ï‹ »£oa g¤J ? MF«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 26 »£oa üW. ïlkâ¥ò g¤âš cŸs ïy¡f« 6 eh‹»‰F« mâfkhf ïU¥gjhš mJ Toa üiw¡ »£oa kâ¥ghf V‰F«. »£oa üW¡F kh‰¿a ãwF, ïlkâ¥ò g¤âY« x‹¿Y« ‘0‘ vGâl nt©L« v‹gij tÈíW¤jî«. 263I »£oa üW¡F kh‰¿dhš.... 200 ¡F« 300 ¡F« ïilÆš tU« v© 263 . 200 220 240 250 263 300 200 300 263 426 568 263ï‹ »£oa üW 300. Fiwªj üW Toa üW üW g¤J x‹W 2 6 3 22,23 1.6.1 »£oa g¤J »£oa üW brŒJ gh®¡fî«. MáÇa® F¿¥ò: 27 v©iz v©Qjš. 331 100 110 120 130 140 140 332 333 334 335 140 220 210 200 190 180 170 150 160 180 170 190 ïJ 140I F¿¡»wJ. 140 cl‹ 10I nr®¤jhš 150 MF«. 150 cl‹ 10I nr®¤jhš 160 MF«. x‹W x‹whf g¤J¥ g¤jhf 1.7.1 1.7.2 khzt®fŸ v© bjhl®fË‹ njhuÂfis milahs« fhz cjtî«. VW tÇir ïw§F tÇir ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ MáÇa® F¿¥ò: 28 v©khd¤ij thá¤jš. nk‰fhQ« v© m£ilfis m‹ò ÑnH ngh£L É£lh‹. mªj v© m£ilfis tÇirahf mL¡»¡ bfhL¥ngh« thU§fŸ. go 1 : mid¤J v©fS« 5ïš Ko»‹wd. Kjš ïy¡f¤â‹ kâ¥ò rkkhf cŸsJ. eL ïy¡f¤â‹ kâ¥ò ntWgL»‹wJ. go 2 : eL ïy¡f¤ij VW tÇirÆš mL¡fyh«. 425, 435, 445, 455, 465, 475, 485 mL¡f¥g£l v©, g¤J¥ g¤jhf mâfÇ¡»‹wJ. 445 320 320 322 322 324 326 425 475 465 455 435 485 MáÇa® F¿¥ò: khzt®fŸ m‹whl¥ ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhz nkY« gƉáfŸ tH§fî«. 1.8.1 v©Â¡if ïu©L ïu©lhf mâfÇ¡»‹wJ. 320ïš ïUªJ _‹W _‹whf, eh‹F eh‹fhf mâfÇ¡F« v© njhuÂia vGJf. 29 1 137 137 140 100 1. 2. 3. 4. 5. 20. 516 516 715 715 3 5 6 7 1. bfhL¡f¥g£l 5 ïy¡f¤ij¡ bfh©L MÆu¤â‰F« Fiwthd 20 _‹¿y¡f v©iz cUth¡fî«. 2. bfhL¡f¥gL« m£ltizÆš Ãiwî brŒaî«. 3. x›nth® v©izí« »£oa g¤â‰F« »£oa üW¡F« kh‰wî«. 4. ÉiuÉš rÇahf¢ brŒJ Ko¥gt® bt‰¿ahs® Mth®. vL¤J¡fh£L v© »£oa g¤J »£oa üW ÉisahLnth« thß®! ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: mo¥gil ÉâfŸ myF 2 100 f£oia¤ ö¡» VWtJ fodkhf¤jh‹ cŸsJ. Éiuthf¢ br‹W nr®¤JÉLnth«. 100 1 000 200 900 400 700 500 600 300 800 v‹Dila f£o jh‹1 000I bjhL«. 30 ïij¢ nr®¤jhš 400 MF«. ïJtiu 300 f£o nr®¤JÉ£nlh«. 100 + 100 + 100 Mf bkh¤j« ïj‹ v©Â¡if 300 MF«. v‹Dilaij¢ nr®¤jhš 500 MF«. MáÇa® F¿¥ò: 31 NHÈš fhQ« nr®¤jš elto¡if k‰W« e‹bd¿¥ g©òfŸ g‰¿¡ fyªJiuahlî«. 2.1.1 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 32 200 5 + = 205 ïUüW nr®¤jš IªJ rk« ïUü‰W IªJ vL¤J¢ bršyhkš nr®¤jš. nr®¤jš. üW g¤J x‹W 200 + 5 = 2 2 1 0 5 2 0 0 5 2 0 5 + 200 c« 5 c« nr®¤jhš 205 . 100+7 = 300+9 = 400+6 = 500+5 = 200 5 205 1 brŒJ gh®¡fî«. 2.1.1 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis vL¤J¢ bršyhkš nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 24 3 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 33 230+2= 470+1= 550+5= 680+1= 310 + 3 = 310 + 3 = 313 310 310 Kªü‰W g¤J Kªü‰W gâ‹_‹W nr®¤jš 3 3 + + = 2 _‹W rk« 13 313 brŒJ gh®¡fî«. 2.1.1 nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 25 3 10 2 1 3 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 34 üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W 3 2 6 1 2 326 + 12 = ïjid vËa KiwÆš v¥go¢ nr®¡fyh«? ïlkâ¥ò mo¥gilÆš... + + + + go 1 ïlkâ¥ãš vGjî« go 2 ïlkâ¥ò x‹¿š cŸs v©fis¢ nr®¡fî« go 3 ïlkâ¥ò g¤âš cŸs v©fis¢ nr®¡fî« go 4 ïlkâ¥ò ü¿š cŸs v©fis¢ nr®¡fî« 3 2 6 1 2 3 8 3 2 6 1 2 8 3 2 6 1 2 3 3 8 326 + 12 = 338 2.1.1 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis vL¤J¢ bršyhkš nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 26 3 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 35 523 + 135 = 600 + 50 + 8 = 523 500 100 600 20 30 50 3 5 8 135 523 135 658 + + 523 + 135 = 658 8 50 600 658 + 2.1.1 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis vL¤J¢ bršyhkš nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 27 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 36 214 + 7 = üW g¤J x‹W 2 2 1 vL¤J¢ br‹W nr®¤jš. 2 1 4 7 + 2 1 4 7 2 2 1 + 1 214 + 7 = 221 brŒJ gh®¡fî«. 264+19= 373+518= 456+137= 675+218= 2.1.1 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 28 1 2 1 3 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 37 538 + 71 = 5 3 8 7 1 5 3 8 7 1 6 0 9 + + üW g¤J x‹W 6 0 9 538 + 71 = 609 1 2.1.1 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 36 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 38 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 253 + 162 = 2 5 3 1 6 2 2 5 3 1 6 2 4 1 5 + + üW g¤J x‹W 4 1 5 253 + 162 = 415 1 brŒJ gh®¡fî«. 186+235 = 273+457= 333+116 = 539+176 = 443+257 = 643+357 = 2.1.1 29 3 2 5 6 1 3 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 39 724 + 276 = 724 276 üW g¤J x‹W MÆu« üW g¤J x‹W 1 0 0 0 724 + 276 = 1 000 724 + 276 1 000 2.1.1 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 29 1 1 nr®¤jš bjhif 1 000I bfhL¡F« ntW ïu©L v©fis vGJf. 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 40 bkh¤j« v¤jid? 2 + 3 + 4 = 2 + 3 = 5 5 + 4 = 9 2 3 5 5 4 9 2 3 4 9 + + + 9 2 + 3 + 4 = 2 + 3 + 4 = 9 ï¥goí« brŒayh«. 2.1.2 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 30 bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš nr®¤jš. 1 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 41 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 4 2 6 6 2 8 4 2 2 8 + + + 4 2 2 v©nfh£oš K‹ndh¡» v©zî«. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 4 + 2 + 2 = 4 + 2 + 2 6 8 http://www.tlsbooks.com/mathworksheets.htm 4 + 2 + 2 = 8 2.1.2 ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: m¿ÉaY« bjhÊš E£gK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 31 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 42 1 0 1 4 5 2 9 1 2 3 3 1 5 1 5 9 + 10 + 14 + 5 = 1 0 1 4 2 4 1 2 3 3 1 1 5 4 2 4 5 2 9 1 5 4 5 1 5 9 + + + + 123 + 31 + 5 = 123 + 31 + 5 = 159 10 + 14 + 5 = 29 2.1.2 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 31 + 4 3 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 43 5 6 4 1 5 5 + 6 + 4 = 15 5 + 6 + 4 = 15 5 6 1 1 1 1 4 1 5 + + 9 + 3 + 6 = 8 + 7 + 4 = bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W nr®¤jš. brŒJ gh®¡fî«. 2.1.2 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis¤= bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 32 + 1 2 1 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 44 10 + 6 68 + 43 + 9 = 68 + 43 + 9 = 60 + 8 60 + 40 100 20 120 120 8 + 3 + 9 40 + 3 9 243 17 6 200 6 50+10 266 v© ãÇ¥ig¡ bfh©L nr®¤jš 40 10 50 16 3 7 6 16ïš ïUªJ 10I vL¤J¢ br‹whš x‹W ïlkâ¥ãš 6 ïU¡F«. 243 + 17 + 6 = 243 + 17 + 6 = 266 2.1.2 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 32 68 43 9 + 200 200 120 2 3 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 45 + + + + + 3 0 0 4 0 0 7 0 0 7 0 0 1 8 0 8 8 0 8 8 0 2 0 9 0 0 9 0 2 0 7 0 1 8 0 8 4 8 2 0 300 + 90 + 8 400 + 20 + 4 70 + 8 424 398 78 f Éisah£oš 3 ng® bg‰w òŸËfË‹ bkh¤j v©Â¡if v‹d? brŒJ gh®¡fî«. 74+25+8= 246+133+16= 356+249+35= 2.1.2 nr®¤jš fÂj¡ fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W nr®¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 33 398 424 78 + 900 398 + 424 + 78= 398 + 424 + 78= 900 üWfis¢ nr®¡fî« g¤Jfis¢ nr®¡fî« x‹Wfis¢ nr®¡fî« 4 2 2 2 3 1 46 brŒJ gh®¡fî«. 300 + 7 318 + 9 414 + 235 476 + 42 254 + 23 409 + 254 + 167= 400 200 1 00 700 409 254 1 6 7 830 00 50 60 11 0 700 1 1 0 20 830 + + + + + 400 200 100 409 254 167 0 50 60 9 4 7 9 4 7 20 409 + 254 + 167=830 5 = = = = = + + 4 0 9 2 5 4 6 6 3 6 6 3 1 6 7 8 3 0 1 1 1 1 2 7 + 4 + 6 = 524 + 176 145 + 238 + 19 419 + 175 + 143 = = = 18 + 27 + 19 = 2 1 3 4 7 5 8 6 9 10 47 509 123 162 140 587 543 302 75 + 87 224 241 285 465 1. jÅeg® Éisah£L. 2. bfhL¡f¥g£oU¡F« vL¤J¡fh£il e‹F ftÅ¡fî«. ãwF mij¥nghš k‰w fz¡Ffis¢ brŒaî«. 3. ÉiuÉš brŒJ Ko¥gt® bt‰¿ahs® Mth®. vL¤J¡fh£L: 36 + 65 = 1 01 224 + 241 = 465 36 + 87 = 123 285 + 302 = 587 162 + 140 = 302 132 115 100 91 52 311 143 33 + + 36 65 101 ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ ca®Ãiy¢ áªjid ÉisahLnth« thß®! MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 48 349 12 = 438 25 = 676 34 = 789 52 = 9 2 = 7 40 10 = 30 34 2.2.1 _ _ _ _ _ _ 3 4 9 1 2 3 3 7 üW g¤J x‹W xU fÂj¥ ò⮥ngh£oÆš 349 ng® g§nf‰wd®. 12 ng® ïW⢠R‰W¡F¤ nj®î brŒa¥g£ld®. nj®î brŒa¥glhjt® v¤jid ng®? 3 3 7 3 4 9 0 1 2 _ _ _ 349 12 = 337 _ 300 0 = 300 gštif c¤âfis¥ ga‹gL¤â¡ fʤjš. fʤjš. brŒJ gh®¡fî«. fʤjš bjhl®ghd gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî« 1 2 1 3 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 49 _ _ _ _ 7 6 6 4 3 2 766 432 = _ _ _ _ 35 2.2.1 374 123 = 587 232 = 439 223 = 696 = 312 789 = 546 456 = 231 _ _ _ _ _ _ brŒJ gh®¡fî«. fʤjš bjhl®ghd gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî« g¤jh¡»¡ fʤjš. 2 3 9 8 7 5 7 3 4 1 4 987 = 573 987 414 = 573 9 8 7 5 7 3 4 1 4 9 8 7 5 7 3 4 1 4 766 432 = 334 4 3 2 3 3 4 7 6 6 4 3 2 3 3 4 2 6 1 3 4 5 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 50 X® v©ÂÈUªJ k‰nwh® v©iz Éiuthf¡ fÊ¡F« c¤â 9 38 10 = 28 37 9 = 28 38 10 9 264 9 = 264 9 = 255 176 9 = 233 9 = 567 9 = 264 + 1 265 10 265 255 10 = = = 9 + 1 I fʤjš I 10 M¡Fjš 37 cl‹1I nr®¡f nt©L« 9 cl‹1I nr®¡f nt©L«. _ _ _ _ _ 3 7 9 2 8 _ _ 2 6 4 9 2 5 5 _ brŒJ gh®¡fî«. 2.2.1 fʤjš bjhl®ghd gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî« 36 37 9 = 17 14 2 5 1 1 2 2 1 2 c¤â c¤â c¤â c¤â 2 1 3 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 51 +2 8I 10 M¡»¡ fʤjš 426 8 426 8 = 418 426 + 2 428 10 = = = = 8 + 2 _ _ _ _ _ _ _ 4 2 8 1 0 4 1 8 4 2 6 8 4 1 8 2.2.1 fʤjš bjhl®ghd gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî« 36 426 8 = 675 11 675 11 = 675 11 = 664 675 1 674 10 11 1 _ _ _ _ _ 6 7 5 1 1 6 6 4 6 7 4 1 0 6 6 4 1 16 1 1 2 2 3 4 c¤â c¤â c¤â c¤â 11I 10 M¡»¡ fʤjš g¡f« elto¡if üš: 52 vL¤J¢ br‹W fʤjš. 364 127 = 237 _ üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W 364 127 = 4 x‹¿š 7 x‹iw¡ fÊ¡f ïayhJ. vdnt, 1 g¤ij x‹Wfshf kh‰wî«. _ _ _ 3 6 4 1 2 7 7 3 6 4 1 2 7 3 7 3 6 4 1 2 7 2 3 7 5 5 5 14 14 14 364 237 127 37 2.2.1 _ ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 53 417 232 = 185 _ üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W 417 232 = x‹Wfis¡ fÊ¡fî«. üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W üW g¤J x‹W 5 g¤Jfis¡ fÊ¡fî«. üWfis¡ fÊ¡fî«. 4 1 7 2 3 2 4 1 7 2 3 2 4 1 7 2 3 2 5 1 8 5 _ _ _ 3 3 11 11 8 5 8 5 1 1 g¤âš 3 g¤ij¡ fÊ¡f ïayhJ. vdnt, 1 üiw¥ g¤Jfshf kh‰wî«. 38 2.2.1 _ fʤjš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 54 go 1 go 2 go 3 500 125 = 375 _ 500 125 = _ xU üiw¥ g¤Jfshf¥ ãÇ¡fî«. xU g¤ij x‹Wfshf¥ ãÇ¡fî«. vL¤J¢ br‹W fÊ¡fî«. 400 126= 800 365= 600 352= _ _ _ fʤjš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 2.2.1 39 _ 5 0 0 1 2 5 3 7 5 10 10 4 9 brŒJ gh®¡fî«. 2 1 3 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 55 535 248 = üW g¤J x‹W 5 3 5 2 4 8 5 x‹¿ÈUªJ 8 x‹iw¡ fÊ¡f ïayhJ. vdnt, 1 g¤ij x‹Wfshf kh‰wî«. 2 g¤âÈUªJ 4 g¤ij¡ fÊ¡f ïayhJ. vdnt, 1 üiw¥ g¤Jfshf kh‰wî«. üW g¤J x‹W 100 100 100 10 10 10 10 10 10 10 10 10 1 1 1 1 1 1 1 2 8 7 _ 535 248 = 287 _ _ _ 5 3 5 2 4 8 2 8 7 4 üW 2 üW = 2 üW 15 2 12 4 39 2.2.1 _ fʤjš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 100 100 10 10 10 10 1 1 1 1 1 1 1 1 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 56 brŒJ gh®¡fî«. 1 000 538 = _ 1 0 0 0 5 3 8 4 6 2 10 9 9 0 1 000 538 = 462 1 000 247 = 1 000 452 = _ _ _ 1 000I 10 üwhf kh‰wî«. RÊa¤âš ïUªJ k‰w v©fis¡ fÊ¡f ïaYkh? mL¤J, xU 100 I 10 g¤jhf kh‰wî«. ïWâahf xU 10 I 10 x‹whf kh‰wî«. 1 000 500 30 8 100 10 _ 40,41 2.2.1 fʤjš fz¡Ffis vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 57 5 1 2 = 2 _ _ _ _ 5 1 4 4 2 2 v© nfh£oš ã‹ndh¡»¡ fÊ¡fî«. 0 1 2 3 4 5 ifÆš cŸs Ûj¥ gªJfŸ 2 _ _ rä« 5 it¤âUªjh®. KjÈš 1 ÉGªjJ. ãwF 2 ÉGªjd. mtuJ ifÆš v¤jid Ûj« cŸsd? bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš fʤjš. 42,43,44 2.2.2 2 1 fʤjš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 58 36 5 = 48 12 5 = _ _ _ _ 4 8 1 2 3 6 3 6 5 3 1 4 8 1 2 3 6 3 6 5 3 1 48 12 = 48 12 5 = 31 _ _ _ _ _ _ 45 2.2.2 fʤjš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. go 1 go 2 go 3 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 59 45 2.2.2 _ _ 0 4 1 1 7 7 1 0 6 25 3 6 = 36 5 7 = 68 3 4 = 48 4 9 = 56 2 8 = 79 6 8 = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 17 7 6 = 4 _ _ brŒJ gh®¡fî«. fʤjš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ bršyhkš fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. kd¡fz¡F tÊKiwia tÈíW¤jî«. 17 7 6 = _ _ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W fʤjš. 2 5 1 4 3 6 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 60 127 23 9 = 127 100 104 27 9 4 95 23 _ _ 127 23 9 = 95 1 2 7 2 3 1 0 4 1 0 4 9 _ _ _ _ 9 5 10 14 9 0 bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W fʤjš. 46 2.2.2 fʤjš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 1 2 7 2 3 _ _ 9 5 1 0 4 9 10 14 9 0 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 61 613 364 105 = 900 536 251 = _ _ _ _ _ _ _ _ 46 2.2.2 _ _ _ _ 6 1 3 3 6 4 2 4 9 9 0 0 5 3 6 3 6 4 2 4 9 1 0 5 1 4 4 3 6 4 2 5 1 1 1 3 13 10 0 10 5 8 10 9 613 364 105 = 144 900 536 251 = 113 641 178 215 = 754 318 159 = _ _ _ _ brŒJ gh®¡fî«. fʤjš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 800 516 185 = 835 276 212 = _ _ _ _ 6 1 3 3 6 4 2 4 9 1 0 5 1 4 4 _ _ 2 5 1 1 1 3 _ _ 9 0 0 5 3 6 3 6 4 2 1 3 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 62 47 2.2.2 788 279 193 = 788 279 = 509 193 = _ _ 788 = 700 + 80 + 8 700 80 8 3 5 4 5 8 6 7 8 6 7 8 6 7 8 500 00 9 200 70 9 1 00 90 3 500 0 9 300 10 6 316 279 = 200 + 70 + 9 193 = 100 + 90 + 3 18 70 100 400 696 318 157 = 1. 2. 3. _ _ 704 257 325 = _ _ _ 722 366 166 = 915 526 172 = _ _ _ _ brŒJ gh®¡fî«. fʤjš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš vL¤J¢ br‹W fÊ¡F« gšntW c¤âfis¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. go : 1 go : 2 788 279 193 = _ _ 316 + + ca®Ãiy¢ áªjid 5 3 2 1 4 6 2 4 1 3 MáÇa® F¿¥ò: 63 1. jÅ eg® Éisah£L. 2. x›bthU R‰¿Y« rªâ¡F« v©Âš ïUªJ bfhL¡f¥g£l v©iz¡ fÊ¡fî«. 3. nk‰fhQ« goia ïu©L R‰WfËY« brŒaî«. v.fh: Kjš R‰W R‰W 1 R‰W 2 428 396 278 400 579 690 705 800 777 986 Mu«g« Koî _ _ _ _ _ _ ÉisahLnth« thß®! 428 265 =163 396 265 = 396 189 = 800 189 = 800 265 = 428 189 =239 ïJ ngh‹w gšntW fÂj Éisah£Lfis mâfkhf tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ bgU¡fš. 64 3 áWt® Äât©o X£L»‹wd®. 1 Äât©oÆš 2 r¡fu« cŸsd. gwitfË‹ FGit¥ g‰¿ Éthâ¡fî«. x›bthU FGÉY« IªJ ng® cŸsd®. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 65 bjhl®ªjh‰nghš nr®¤jš. 2I bfh©l 4 FG 4 ïu©L, 8 MF«. 8 m¢rš bkh¤j« 8 m¢ršfŸ cŸsd. 4 j£oš v¤jid m¢ršfŸ cŸsd? 2 + 2 + 2 + 2 = 2, 4, 6, 8 8 ïu©L ïu©lhf v©zî«. 1 j£oš 2 m¢rš. 4 j£oš m¢rš. 4 ïu©L = 48 2.3.1 4 FG 2 m¢rš xU FGÉš v¤jid m¢rš cŸsd? bkh¤j« v¤jid m¢rš ? v¤jid FG cŸsd? bgU¡fš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš nr®¡F« c¤â v‹gij¡ f‰ã¡fî«. v©Â¡if k‰W« FG cUthF« Kiwia vL¤Jiu¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 66 bkh¤j« 8 cŸsd. 3 2 3 6 9 3 + + + = = 3 4 3 4 8 9 9 8 _‹W eh‹F bkh¤j« 9 cŸsd. 4 8 48 0 3 6 9 0 4 8 3 4 3 3 4 bgU¡fš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš nr®¡F« c¤â v‹gij¡ f‰ã¡fî«. v©Â¡if k‰W« FG cUthF« Kiwia vL¤Jiu¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 67 5 + 5 + 5 + 5 + 5 6 + 6 + 6 + 6 5 25 IªJ MW xU FGÉš 5 xU FGÉš 6 6 12 49 2.3.1 bgU¡fš fz¡Ffis¤ bjhl®ªjh‰nghš nr®¡F« c¤â v‹gij¡ f‰ã¡fî«. v©Â¡if k‰W« FG cUthF« Kiwia vL¤Jiu¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: 68 4 FÉaš. 1 FÉaÈš 5 nj§fhŒ. rk msÉyhd v©Â¡ifia¢ nr®¡F« Kiw bgU¡fš v‹gij És¡fî«. fÂj¡ F¿pLfŸ , . 5 + 5 + 5 + 5 =20 nj§fhŒ 1 1 2 3 4 5 2 3 4 FGÉš cŸsij kl§Ffsh¡FtJ bgU¡fš MF«. + + 4 5 = 20 20 âU. nrf® 4 FÉaÈš nj§fhŒfŸ mL¡»dh®. 1 FÉaÈš 5 nj§fhŒ. mt® mL¡»a nj§fhŒfŸ bkh¤j« v¤jid? = + 4 5 = 20 eh‹F bgU¡fš IªJ rk« ïUgJ + 2.3.1 https://www.youtube.com/watch?v=JtSVeifjRlI mf¥ g¡f« 20 = 4 5 + MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 69 bgU¡fš fÂj¤ bjhl®. 4 FG 4 _‹W 3 + 3 + 3 + 3 =12 4 3 =12 xU FGÉš 3 50 2.3.1 0 3 6 9 12 bjhl®ªjh‰nghš nr®¤jš. bgU¡fš fÂj¤ bjhliu cUth¡F« Kiwia khztU¡F¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. + MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 70 1 Äât©oÆš 2 r¡fu« 4 Äât©oÆš r¡fu« 2 + 2 + 2 + 2 = 8 4 ïu©L =8 0 10 20 30 40 50 60 70 80 5 + 5 + 5 = 15 3 IªJ = 15 4 x 2 = 8 3 5=15 6 10 =60 8 = 4 x 2 15 = 3 5 60 = 6 10 + + + + 1 2 3 4 5 6 1 ïiyÆš 5 e¤ij. 3 ïiyÆš e¤ij. 51,52 2.3.1 bgU¡fš fÂj¤ bjhliu cUth¡F« Kiwia khztU¡F¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 71 6 9 = 1 9 2 9 3 9 4 9 5 9 6 9 9 6 = 54 + + + + + + + + 2.3.1 bgU¡fš fÂj¤ bjhliu cUth¡F« Kiwia khztU¡F¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 53,54, 55,56 9 bghUis 6 FGÉš mL¡»dhš xU FGÉš bkh¤j« 54 bghUŸ ïU¡F«. xU FGÉš 9 j¡fhË¥ gH« mL¡»dhš 6 FGÉš v¤jid gH§fŸ ïU¡F«? MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 72 thŒghL cUth¡Fjš. 1 2 = 2 4 2 = 8 7 2 =14 2 2 = 4 5 2 =10 8 2 =16 3 2 = 6 6 2 =12 9 2 =18 xU FGÉš ïUt® ïU¥gjhš, ïu©lhš bgU¡fyh«. v© nfhL 12 10 14 16 18 8 6 4 2 RHš ïU¡ifÆš v¤jid áWt®fŸ ÉisahL»‹wd®? 1 ïU¡ifÆš áWt®. 9 ïU¡ifÆš 18 áWt®. 2 M« thŒghL. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 57 2.3.1 + + + + + + + + + bgU¡fš thŒgh£il khzt®fŸ cUth¡f cjÉlî«. gšntW tÊKiwfis¡ ifahS« Kiwia¡ fh£lî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: m¿ÉaY« bjhÊš E£gK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 73 1 10 = 1 0 2 10 = 20 3 10 = 30 4 10 = 40 5 10 = 50 6 10 = 60 7 10 = 70 8 10 = 80 9 10 = 90 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 1 2 3 4 5 6 7 8 9 5 M« thŒghL 10 M« thŒghL x 5 1 5 = 5 3 5 = 15 2 5 = 10 4 5 = 20 5 5 = 25 6 5 = 30 7 5 = 35 8 5 = 40 9 5 =45 + + + + + + + + + 1 x 5 = 5 2 x 5 =1 0 3 x 5 =1 5 4 x 5 =20 5 x 5 =25 6 x 5 =30 7 x 5 =35 8 x 5 =40 9 x 5 =45 58,59 2.3.1 2.3.2 + + + + + + + + + bgU¡fš thŒgh£il khzt®fŸ cUth¡f cjÉlî«. gšntW tÊKiwfis¡ ifahS« Kiwia¡ fh£lî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 74 1 4 = 4 2 4 = 8 3 4 = 12 4 4 = 16 5 4 = 20 6 4 = 24 7 4 = 28 8 4 = 32 9 4 = 36 4 M« thŒghL 60 2.3.1 + + + + + + + + + bgU¡fš thŒgh£il khzt®fŸ cUth¡f cjÉlî«. gšntW tÊKiwfis¡ ifahS« Kiwia¡ fh£lî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 75 1 1 = 1 2 0 = 0 3 0 = 0 4 0 = 0 5 0 = 0 1 0 = 0 RÊa¤ij vªj v©zhš bgU¡»dhY« mj‹ kâ¥ò RÊa« (0) jh‹. 1 1 = 1 2 1 = 2 3 1 = 3 4 1 = 4 5 1 = 5 6 1 = 6 7 1 = 7 8 1 = 8 9 1 = 9 2 1 = 2 1 M« thŒghL 0 thŒghL Til fhÈahf ïU¡»wJ. ïJ RÊa¤ij¡ (0) F¿¡F«. FGÉš 1 bghUŸ k£Lnk cŸsJ. mªj 1 I, vªj v©Ql‹ bgU¡»dhY« Éil mªj¥ bgU¡F« v©jh‹ tU«. 0 + + + + + + + + + + + + + + + + bgU¡fš thŒgh£il khzt®fŸ cUth¡f cjÉlî«. gšntW tÊKiwfis¡ ifahS« Kiwia¡ fh£lî«. 2.3.1 61,62,63 MáÇa® F¿¥ò: 76 + + + + m. 6 ÚŸ tÇir, xU tÇirÆš fš 6 = M. 2 ne®tÇir, xU tÇirÆš fš 2 = m. 4 ÚŸ tÇir, xU tÇirÆš fš 4 = M. 3 ne® tÇir, xU tÇirÆš fš 3 = 2.3.1 2 bfhL¡f¥g£l ca®Ãiy¢ áªjid bjhl®ghf mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî« ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ ca®Ãiy¢ áªjid brŒJ gh®¡fî«. MáÇa® F¿¥ò: 77 tF¤jš. rk msÉš bghUŸfis mL¡Fjš MáÇa® F¿¥ò: NHÈš fhQ« 1 000 tiuÆyhd tF¤jš elto¡iffis¥ g‰¿ khztUl‹ Éthâ¡fî«. NHÈ‹ Jizíl‹ e‹bd¿¥ g©òfŸ g‰¿¡ fyªJiuahlî«. 2.4.1 eh‹F eh‹fhf mL¡»dhš v©Qtj‰F¢ Rygkhf ïU¡F«. Mkh«. ï‹D« áy ò¤jf§fŸ k£Lnk cŸsd. eh‹F eh‹fhf mL¡Ftjhš cUthF« njhuÂia¡ f©Lãoí§fŸ. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 78 64 2.4.1 m©z‹, 6 fÇ¡nfhš th§» tªjh®. mij 3 j«ã¡F¢ rkkhf¡ bfhL¡f v©Âdh®. cjî§fŸ gh®¥ngh«. m¥gh 8 Ä£lhia, 2 ngU¡F¢ rk msÉš g»®ªJ mˤjh®. xUtU¡F v¤jid »il¡F«? xUtU¡F 2 fÇ¡nfhš »il¤jd. 6 fÇ¡nfhš, 3 ng®, xUtU¡F 2 rkkhf¡ bfhL¡f ãǤjh®. xUtU¡F 4 Ä£lhŒ »il¡F«. v©Â¡ifia¢ rk msÉš ãÇ¥gj‹ tÊ v©Â¡if k‰W« FG cUthF« Kiwia vL¤Jiu¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ ÛjÄšyhkš tF¤jš. 4 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 79 65 2.4.1 xU FGÉš 3 ó¢bro 3 FG 9 ó¢bro _‹W _‹whf¥ ãǤjš 3 3 3 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 3 3 3 v©Â¡ifia¢ rk msÉš ãÇ¥gj‹ tÊ v©Â¡if k‰W« FG cUthF« Kiwia vL¤Jiu¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 80 66 2.4.1 v© nfhL. 0 2 4 6 8 10 10 2 = 8 8 2 = 6 6 2 = 4 4 2 = 2 2 2 = 0 ïu©L ïu©lhf¥ ãǤjš. v©Â¡ifia¢ rk msÉš ãÇ¥gj‹tÊ v©Â¡if k‰W« FG cUthF« v‹gij vL¤Jiu¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ bkh¤j«10 cŸsd.10I ïu©L ïu©lhf¥ ãÇ¡fyh«. rk msÉš ãÇ¥gij¤ bjhl®ªjh‰nghš fʤjš v‹ngh«. 2 2 2 2 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 81 67 2.4.1 8 M¥ãŸ cŸsd. 2 ngU¡F¢ rkkhf¡ bfhL¤jhš xUtU¡F v¤jid M¥ãŸfŸ »il¡F«? 12 M¥ãŸ cŸsd. 4 ngU¡F¢ rkkhf¡ bfhL¤jhš xUtU¡F v¤jid M¥ãŸfŸ »il¡F«? 8 2 = 4 8 2 = 4 1 FG 2 FG bkh¤j« 8 2 FG 1 FGÉš 4 brŒJ gh®¡fî«. v£L tF¤jš ïu©L rk« eh‹F bgU¡fš fÂj¤ bjhlÇid cUth¡F« Kiwia khztU¡F¡ f‰ã¡fî« mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. eh‹F eh‹fhf¥ ãÇ¡fî«. xUtU¡F 4 M¥ãŸ »il¡F«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 82 12 4 = 3 bkh¤j« FG = = xU FGÉš 2.4.1 bgU¡fš fÂj¤ bjhlÇid cUth¡F« Kiwia khztU¡F¡ f‰ã¡fî« mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 68 1. 2. g»®ªJ bfhŸSjš FGÉš vL¤J¡ bfhŸSjš tF¤jš fÂj th¡»a« vGjî«. brŒJ gh®¡fî«. 15 3 = 5 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 83 1 FGÉš 5 vd¥ ãǤjhš... 0 5 10 15 20 20ïš 5 eh‹F. 4 FG. 1 FGÉš bkh¤j« 20 bgh£ly« 20 5 = 4 4 5 = 20 + 5 2.4.1 bgU¡fš fÂj¤ bjhliu cUth¡F« Kiwia khzt®¡F¡ f‰ã¡fî« mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 69 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 84 25 5 = 5 5 5 = 25 + 8 2 = 4 4 2 = 8 + ehštU¡F¢ rkkhf¥ g»®ªJ mˤjhš... bkh¤j« 25 . It® rkkhf¥ g»®ªJ ngh£ld®. xUt® 5 ngh£lh®. 8ïš 4 ïu©L 25ïš 5 IªJ 2.4.1 bgU¡fš fÂj¤ bjhlÇid cUth¡F« Kiwia khztU¡F¡ f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 68,69 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 85 4 3 =12 5 6 =30 6 8 = 48 7 5 = 35 8 7 = 56 48 8 = 6 35 5 = 7 56 7 = 8 = 12 3= 4 30 6= 5 = brŒJ gh®¡fî«. + + + + + + 2.4.1 tF¤jš, bgU¡fÈ‹ vâ®kiw v‹gij És¡fî«; f‰ã¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 74 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 86 gy gƉáfŸ _y« bjhl®ªjh‰nghš fʤjš v‹gJ tF¡F« v©Â‹ kl§F vd cz®¤jî«. bjhl®ªjh‰nghš fʤjiy tF¤jš v‹ngh«. 0 2 4 6 8 10 1 2 3 4 5 bjhl®ªjh‰nghš fʤjš. 10 Ftis Rit ghd«. xUtU¡F 2 . bkh¤j« v¤jid ng® vL¤âU¥g®? 5 ng® vL¤âU¥g®. 2.4.1 70 10 2 = 8 8 2 = 6 6 2 = 4 4 2 = 2 2 2 = 0 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 87 7 bgh«ikia 3 ngU¡F¢ rkkhf¡ bfhL¡fî«. 9 gªJ, 2 TilÆš rkkhf it¡f nt©L«. Ûj« tU« tF¤jš. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 9 9 4 4 1 Til 1 Til 2 Ûj«1 9 gªJ 2 FG 1 FGÉš 4 Ûj« 1 gªJ 4 2.4.1 tF¤jÈ‹ Ûj« tU«goahd fz¡Ffis mâf vL¤J¡fh£LfSl‹ És¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 71 7 bgh«ik 3 FG xUtU¡F 2 bgh«ik bfhL¤jhš Ûj« 1 bgh«ik ïU¡F«. 1 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 88 bkh¤j« 15 1 FGÉš 2 7 FG Ûj« 1 Ûj« 2 Ûj« 3 15 14 1 2 14 3 = 4 18 5 = 3 15 2 = 7 ne® tÇirÆš tF¤jš tF¤jiy ne® tÇirÆY« brŒayh«. 2.4.1 tF¤jÈ‹ Ûj« tU«goahd fz¡Ffis mâf vL¤J¡fh£LfSl‹ És¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 71 4 5 3 Ûj« MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 89 tF¤jÈ‹ tÊ, v¤jid FG, mšyJ, xU FGÉš v¤jid bghUŸfŸ cŸsd v‹gij m¿ayh«. 1. 2. bkh¤j« FG v©Â¡if bkh¤j« FG v©Â¡if 10I 2 rk FGthf¥ ãǤjš. xU FGÉš v¤jid bghUŸfŸ ïU¡F«? 15I 5 rk FGthf¥ ãǤjhš. xU FGÉš v¤jid bghUŸfŸ ïU¡F«? 18I 6 rk FGthf¥ ãǤjhš. xU FGÉš v¤jid bghUŸfŸ ïU¡F«? 10 10 2 2 10 5 = 2 10 2 = 5 g¤J tF¤jš IªJ ïu©L g¤J tF¤jš ïu©L IªJ brŒJ gh®¡fî«. 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 71 10I 5 rk FGthf¥ ãǤjš. xU FGÉš v¤jid bghUŸfŸ ïU¡F«? MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 90 30 7 = 30 28 2 7 30 7 = 4 25 6 = 58 7 = 34 5 = 17 3 = 26 3 = 64 9 = 41 7 = 27 4 = 4 1 x 7 = 7 2 x 7 = 1 4 3 x 7 = 21 4 x 7 = 28 5 x 7 = 35 6 x 7 = 42 7 x 7 = 49 8 x 7 = 56 9 x 7 = 63 10 x 7 = 70 11 x 7 = 77 12 x 7 = 84 brŒJ gh®¡fî«. 28,30¡F« Fiwthf ïU¥gjhš 7 4I nj®ªbjL¡fyh«. + 43 40 3 3 8 5 = 40 43 5 = 43 5 = 8 Ûj« 3 + 2.4.1 tF¤jÈ‹ Ûj« tU« fz¡Ffis mâf vL¤J¡fh£LfSl‹ És¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 72,73 c¤â 1 c¤â 2 Ûj« 2 Ûj« 3 4 2 7 8 6 1 5 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 91 20 K£il, 3 mL¡F, Ûj« 2 K£il 16 + 1 = 17 3 6 = 18 18 + 2 = 20 17 4 = 17 4 = 4 Ûj« 1 20 6 = 20 6 = 3 Ûj« 2 17 16 1 20 1 8 2 4 6 17 ò¤jf« eh‹F eh‹fhf mL¡f nt©L«. 17 ò¤jf¤ij eh‹F eh‹fhf mL¡»dhš 4 FG »il¡F«. 1 ò¤jf« Ûjkhf ïU¡F«. 4 4 = 16 + + 20 K£il MW Mwhf mL¡»dhš + 4 3 2.4.1 tF¤jÈ‹ Ûj« tU« ãu¢rid¡ fz¡Ffis mâf vL¤J¡fh£LfSl‹ És¡fî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 75,76, 77,78 4 4 16 1 17 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 92 50 1 0 40 10 30 10 20 10 10 10 0 30 khzt®. xU FGÉš 10 khzt® cŸsd®. 50 ó¢rho. xU FGÉš10 ó¢rho. 5 FG 30 ng® xU FGÉš 10 ng® 3 FG 10 10 10 10 10 50 5 10 = 50 50 10 = 5 + 2.4.2 v©fis¥ g¤jhš tF¡F« Kiwia¥ gy c¤âfË‹ tÊ És¡fî«. 79 g¤J¥ g¤jhf¥ ãÇ¡fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 93 g¤J¥ g¤jhf¥ ãÇ¡fî«. 55 Gambar Pokok situasi 55 50 5 10 5 0 10 20 30 40 50 60 FG 1 FG 3 FG 2 FG 4 FG 5 Ûj« bkh¤j« 55 xU FGÉš 10 5 FG Ûj« 5. 5 FG Ûj« 5 bro 2.4.2 v©fis¥ g¤jhš tF¡F« Kiwia¥ gy c¤âfË‹ tÊ És¡fî«. 79 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 94 3 33 3 FG 1 FGÉš 10 Ûj« 3 3 10 = 30 30 + 3 = 33 + 35 10 = 74 10 = 44 10 = 82 10 = 57 10 = 79 10 = 61 10 = 95 10 = 10 10 10 4 FG 1 FGÉš 10 Ûj« 7 4 10 = 40 40 + 7 = 47 + 47 10 10 10 10 10 M« thŒgh£o‹ bjhif 0 ïš Koí«. Mfnt, ïlkâ¥ò g¤âš tU« ïy¡f« Éilahfî« ïlkâ¥ò x‹¿š tU« ïy¡f« Ûjkhfî« tU«. jftš 2.4.2 nk‰fhQ« gƉáfŸnghš mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî« 79 brŒJ gh®¡fî«. 7 2 6 1 5 3 7 4 8 95 5 = 3 = 9 ca®Ãiy¢ áªjid X® miwÆš áy khzt®fŸ cŸsd®. m«khzt®fis¢ rk msÉyhd v©Â¡ifÆš FGthf¥ ãǤjhš, xU FGÉš 5 khztU« Ûjkhf 2 khztU« ïU¥g®. _t® bfh©l FGthf¥ ãǤjhš 9 FG »il¡F«. m¥goba‹whš, miwÆš cŸs khzt® v¤jid ng®? 9 FG 3 khzt® xU FG 5 khzt®. Ûj« 2 khzt®. Ûj« 5 x 3 = 15 6 x 3 = 1 8 7 x 3 = 21 8 x 3 = 24 9 x 3 = 27 27 25 2 5 5 3 khzt® åj« 9 FGÉš 27 khzt® ïU¥g®. 5 khzt® åj« 5 FGÉš 25 khzt® Ûj« 2 khzt®. MáÇa® F¿¥ò: 96 2. mªj v©Ql‹ 2I nr®¡fî«. 6. ÉilÆÈUªJ bjÇî brŒj v©iz¡ fÊ¡fî«. 3. Éilia 2Mš bgU¡fî«. 4. ÉilÆÈUªJ 2I fÊ¡fî«. 5. Éilia 2Mš tF¡fî«. 7 2 = 14 14 2 = 12 12 2 = 6 5 + 2 = 7 6 5 = 1 + 1. VjhtJ X® v©iz vL¤J¡ bfhŸsî«. v.fh : 5 Éil 1 ÉisahLnth« thß®! e©g®fSlD« FL«g cW¥ãd®fSlD« Éisahlyh«. bfhL¡f¥g£l ÉisahLnth« thß® ngh‹w fÂj Éisah£Lfis mâfkhf tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« kâ¥ãLjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 97 256 + 300 = 556 482 + 503 = 985 538 + 69 = 607 368 + 195 = 563 âU. KÞjgh Rt® vG¥g fhiyÆš 368 br§fš, khiyÆš 195 br§fš ga‹gL¤âdh®. mt® bkh¤j« 563 br§fš ga‹gL¤âdh®. nr®¤jš 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 80 ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡Fjš. 1 2 3 ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 98 255 + 223 = 478 3 + 4 + 2 = 9 âU Fkh® Kjš ehŸ 255 nfhÊ K£ilí« kWehŸ 223 nfhÊ K£ilí« nrfǤjh®. mt® nrfǤj nfhÊ K£ilfŸ bkh¤j« 478 MF«. uh 3 th§»dh®. mÄdh 4 th§»dh®. ä 2 th§»dh®. _tU« bkh¤j« 9 th§»d®. 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 80 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 99 fªj‹ mfkJ nah§ 135 165 135 165 140 135+140+165 = 440 29 + 143 + 9= 181 300 + 125 + 48= 473 m«ò vŒjš ngh£oÆš fªj‹ 135 òŸËí« mfkJ 140 òŸËí« nah§ 165 òŸËí« bg‰wd®. _tU« bg‰w òŸËfŸ bkh¤j« 440. 140 ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡fî«. 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 80 1 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 100 365 227 = 138 365 227 _ _ 130 20= 110 fʤjš. TilÆš 130 kh«gH« ïUªjd. mâÈUªJ rŠrdh 20 kh«gH« vL¤J¥ bg£oÆš it¤jhŸ. TilÆš Ûj« 110 kh«gH« cŸsd. xU ngh£oÆš Úy ïšy« 365 òŸËia¥ bg‰wJ. g¢ir ïšy« 227 òŸËia¥ bg‰wJ. ïU ïšy§fS« bg‰w òŸËfË‹ ntWghL 138 MF«. Úy« g¢ir 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 81 ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡Fjš. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 101 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 30 18 10 = 2 15 8 5 = 2 50 25 12 = 13 86 14 18 = 54 âU. É#a‹ bkh¤j« 30 thiH¡ f‹W e£lh®. mâš 18 g¢ir ehlh‹. 10 br›thiH. Ûj« 2 f¿ thiH. 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 81 40 20 10 = 10 ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡fî«. 2 4 1 3 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 102 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 365 214 109 = 42 500 294 105 =101 832 100 151 = 581 734 316 242 =176 900 257 235 = 408 âU. b#aá§f« xU tUl¤âš 365 ehS« cl‰gƉá nk‰bfhŸth®. 214 ehŸ bkJ X£l« bršth®.109 ehŸ Ú¢rš Fs¤â‰F¢ bršth®. Ûj« cŸs 42 ehËš j‹ ãŸisfSl‹ ÉisahLth®. 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 81 ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡fî«. 2 4 1 3 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 103 6 x 8 = 48 7 x 2 = 14 6 x 5 = 30 5 x 6 = 30 3 x 5 = 15 3 ku« cŸsd. xU ku¤âš 5 Fu§F ïU¡»‹wd. bkh¤j« 15 Fu§F cŸsd. m. eå‹, j«ÄlKŸs bjh¥ãfis 5 FGÉš MW Mwhf mL¡» it¤jh‹. mtÅl« bkh¤j« 30 bjh¥ã ïUªjd. bgU¡fš. 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 82 1 2 3 M. ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡Fjš. ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 104 20 4 = 5 5 1 = 5 17 2 = 8 Ûj« 1 19 5 = 3 Ûj« 4 tF¤jš. mfšah 16 it¤âUªjhŸ. 2 FGÉš rkkhf mL¡»dhŸ. 1 FGÉš 8 ïU¡F«. 20 5 = 4 16 2 = 8 bkh¤j« 20 bgh«ik. It® rkkhf¥ g§»£L¡ bfh©ld®. xUtU¡F 4 bgh«ik »il¡F«. 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 83 m. M. ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡Fjš. ãu¢rid¡ fz¡Ffis cUth¡fî«. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 105 34 10 = 3 60 10 = 6 Ûj« 4 âU. jdghy‹ xU Ãfœ¢á¡fhf 60 eh‰fhÈia¥ g¤J¥ g¤jhf mL¡»dh®. mtU¡F 6 tÇir »il¤jJ. m¿thdªj‹, 34 kzš _£ilia th§»dh®. mt‰iw¥ g¤J¥ g¤jhf mL¡»dh®. 3 mL¡F« Ûjkhf 4 _£ilí« ïUªjd. 2.5.1 bfhL¡f¥g£l fÂj¤ bjhlU¡F V‰g khzt® bt›ntW NHšfis cUth¡f cjÉlî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 83 ï. <. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 106 + 1 7 4 1 6 5 3 3 9 1 339 174 = 165 thR» 174 nfhÈ it¤âUªjhŸ. trªjh 165 nfhÈ it¤âUªjhŸ. ïUtÇlK« cŸs nfhÈfŸ bkh¤j« v¤jid? 174 + 165 = Ô®î fhQ« Kiw. go 1: ãu¢ridia m¿jš. thR»Æl« 174 nfhÈ trªjhÉl« 165 nfhÈ bkh¤j« v¤jid nfhÈfŸ? go 2 : Ô®î Kiwia¤ â£lÄLjš. go 3 : Ô®it nk‰bfhŸsš. ïUtÇlK« cŸs nfhÈfŸ 339 go 4: Ô®it¢ rÇgh®¤jš. 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ÉtT: 21 M« ü‰wh©L: M¡fK« ò¤jh¡fK« gF¤jhŒjš bjhl®òbfhŸS« âw‹ 84 ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. nr®¤jš MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 107 ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. r¤âah th§»a fij¥ ò¤jf¤âš 145 g¡f« ïUªjd. Kjš ehËš 39 g¡f« thá¤jh‹. kWehŸ 76 g¡f« thá¤jh‹. ï‹D« thá¡fhj g¡f§fŸ v¤jid? bkh¤j¥ g¡f§fŸ145. Kjš ehŸ 39 g¡f« thá¤jh‹. kWehŸ 76 g¡f« thá¤jh‹. _ _ _ _ _ _ 1 4 5 3 9 1 0 6 1 0 6 7 6 3 0 15 3 ? ? 39 145 106 76 145 39 = 106 106 76 = 30 145 39 76 = 30 go 1 : go 2: thá¡fhj g¡f§fŸ 30. 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 85 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 108 + + 1 3 0 1 4 5 2 7 5 1 3 0 1 5 1 4 5 M©fŸ 130 bg©fŸ 130 15 bg©fŸ 130 + 145 = 275 xU fU¤ju§»š 275 ng® g§nf‰wd®. M©fŸ 130 ng®. bg©fŸ M©fisÉl 15 ng® mâf«. bg©fŸ v¤jid ng®? bkh¤j« v¤jid ng®? M©fŸ 130 ng®. bg©fŸ M©fisÉl 15 ng® mâf«. 145 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ca®Ãiy¢ áªjid 85 145 bg©fŸ cŸsd®. bkh¤j« 275 ng®. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 109 go1 : ïUtU« bg‰w òŸËfË‹ ntWghL v‹d? go 2 : fÊ¡f nt©L«. go 3 : m£ltiz m«ò vŒjš ngh£o x‹¿š khzt® bg‰w òŸËfis¡ fh£L»wJ. óghy‹ brŒKiw óghy‹ nfhFy‹ nfhFy‹ 564 564 564 497 497 497 5 6 4 4 9 7 6 7 4 9 7 6 7 5 6 4 15 4 1 1 14 _ + ïUtU« bg‰w òŸËfË‹ ntWghL 67 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 85 rÇgh®¤jš 1 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 110 go 1 ãu¢ridia m¿jš. 850ïš ïUªJ 368I fÊ¡f nt©L«. go 2 Ô®î Kiwia¤ â£lÄLjš. go 3 Ô®it nk‰bfhŸsš. go 4 Ô®it¢ rÇgh®¤jš. âU.brštehj‹ ehŸ x‹W¡F 850 fhyo öu« el¡f v©Âdh®. mâš 368 fhyo elªJ É£lh®. Ûj« el¡f nt©oa fhyofŸ v¤jid? brŒKiw _ 850 368 = 482 + 368 = 850 _ 8 5 0 3 6 8 4 8 2 10 7 4 14 el¡f nt©oa fhyo öu« 482 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. 85 2 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 111 + 365 78 443 âU Ff‹ 365 y£L¥ bgh£ly« ɉgid brŒjh®. mtÇl« ï‹D« 78 y£L¥ bgh£ly« ïUªjd. mt® Mu«g¤âš it¤âUªj y£L¥ bgh£ly§fŸ v¤jid? fÂj¤ bjhliu vGJjš. ɉwJ 365, Ûj« ïU¥gJ 78. Mu«g¤âš cŸsJ v¤jid? â£lÄLjš âU Ff‹ Mu«g¤âš 443 y£L¥ bgh£ly« it¤âUªjh®. 365 78 Mfnt, 365 365 + 78 = 1 1 78 ca®Ãiy¢ áªjid 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 85 112 eFy‹ #dtÇ khj¤âš 345 fz¡F« ã¥utÇ khj¤âš 478 fz¡F« brŒjh‹. ïu©L khj§fËš mt‹ brŒj bkh¤j fz¡FfŸ v¤jid? K¤J ehŸ x‹W¡F 617 mo öu« elªjh‹. mur‹ K¤JitÉl 289 mo öu« mâfkhf elªjh‹. mur‹ elªj öu« v¤jid mofŸ MF«? nt xU tUl¤âš 1 000 ku¡f‹W el v©ÂdhŸ. Mdhš, mtŸ m›tUl« 856 f‹W k£Lnk e£lhŸ. mtŸ ï‹D« v¤jid f‹WfŸ el nt©L«? k 590 bgh«ik ɉW Ko¤jh®. mtÇl« Ûjkhf 318 bgh«ik ïUªjd. kÂÆl« Mu«g¤âš ïUªj bgh«ikfŸ v¤jid? Ĥuh 138 ò¤jfK« FKjh 265 ò¤jfK« mL¡»d®. ïUtU« mL¡»a bkh¤j ò¤jf§fŸ v¤jid? brŒJ gh®¡fî«. ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš 3 1 2 4 5 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 113 14 14 17 17 20 20 20 14 15 14 17 31 14 17 20 51 31 20 5 1 + + 1 1 + m£ltiz xU gŸËÆš ïu©lh« M©L gÆY« khzt®fË‹ v©Â¡ifia¡ fh£L»wJ. m. _‹W tF¥òfËY« gÆY« bkh¤j M©fŸ v¤jid ng®? M. Vjh»Y« ïu©L tF¥òfËš cŸs khzt®fis¢ nr®¤jhš 69 »il¡F«. vªbjªj tF¥ò khzt®fŸ vd¡ f©Lão¡fî«. M© bg© jhkiu kšÈif rhkªâ jhkiu kšÈif rhkªâ bkh¤j« 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 86 c¤â 1 c¤â 2 ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 114 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 86 Ô®î fhQ« Kiw. go 1: ãu¢ridia m¿jš 672 t©z¤öÇif Kjyh« M©L 234, ïu©lh« M©L178 Ûj¤ öÇif v¤jid? go 2 : Ô®î Kiwia¤ â£lÄLjš bjhl®ªjh‰nghš fʤjš go 3 : Ô®it nk‰bfhŸsš go 4: Ô®it¢ rÇgh®¤jš 672 t©z¤öÇif¥ bg£o ïUªjd. mt‰¿š 234 Kjyh« M©L khzt®fS¡F« 178 ïu©lh« M©L khzt®fS¡F« tH§f¥g£ld. ÛjKŸs t©z¤öÇif¥ bg£ofŸ v¤jid? ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. _ _ 672 234 178 = 260 + 178 + 234 = 672 Ûj« 260 t©z¤ öÇif¥ bg£o cŸsd. 6 7 2 2 3 4 4 3 8 4 3 8 1 7 8 2 6 0 6 13 3 12 _ _ 115 brŒJ gh®¡fî«. xU óªnjh£l¤âš 20 rhkªâ¥ ó¢broí« 36 kšÈif¥ ó¢broí« el¥g£ld. nkY« 16 kšÈif¥ ó¢brofŸ el¥g£lhš, óªnjh£l¤âš cŸs ó¢brofË‹ v©Â¡if bkh¤j« v¤jid? xU ngiHÆš 3 bkhÊ¥ ò¤jf§fŸ mL¡f¥g£ld. jÄœbkhÊ kyhŒbkhÊ M§»y« ngiHÆš mL¡f¥g£l ò¤jf§fË‹ bkh¤j v©Â¡ifia¡ fz¡»Lf. xU Rikíªâš 750 Ritghd ò£o V‰w¥g£ld. Kjš filÆš 280 ò£oí« ïu©lhtJ filÆš 360 ò£oí« ïw¡f¥g£ld. Rikíªâš ÛjKŸs Ritghd ò£ofŸ v¤jid? xU k©lg¤âš 1 000 eh‰fhÈ mL¡fyh«. 425 át¥ò Ãw eh‰fhÈí« 382 btŸis Ãw eh‰fhÈí« mL¡f¥g£ld. mªj k©lg¤âDŸ ï‹D« v¤jid eh‰fhÈfis mL¡fyh«? 456 275 208 3 1 2 4 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 116 Ô®î fhQ« Kiw. go 1: ãu¢ridia m¿jš 4 Til xU TilÆš 10 kh«gH« bkh¤j« v¤jid kh«gH§fŸ? go 2 : Ô®î Kiwia¤ â£lÄLjš go 3 : Ô®it nk‰bfhŸsš go 4: Ô®it¢ rÇgh®¤jš 4 10 = 40 10 + 10 + 10 + 10 = 40 4 Til kh«gH«. xU TilÆš 10 kh«gH«. bkh¤j« v¤jid kh«gH§fŸ? 4 10 = 40 + + 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 87 ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. bgU¡Fjš 10 10 10 10 bkh¤j« 40 kh«gH« cŸsd. MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 117 Ô®î fhQ« Kiw. go 1: ãu¢ridia m¿jš xU thu« - 5 ku¡f‹W xU khj« v¤jid ku¡f‹WfŸ? go 2 : Ô®î Kiwia¤ â£lÄLjš xU khj¤âš 4 thu« go 3 : Ô®it nk‰bfhŸsš go 4: Ô®it¢ rÇgh®¤jš 4 5 = 20 5 + 5 + 5 + 5 = 20 âU anrhj‹ xU thu¤âš 5 ku¡f‹W e£lh®. xU khj¤âš v¤jid ku¡f‹WfŸ eLth®? + ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. bgU¡Fjš 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 87 bkh¤j« 20 ku¡f‹W eLth® MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 118 Ô®î fhQ« Kiw go 1: ãu¢ridia m¿jš 20 2 j£L go 2: Ô®î Kiwia¤ â£lÄLjš (tF¤jš) go 3: Ô®it nk‰bfhŸSjš 20 2 =10 go 4: Ô®it¢ rÇgh®¤jš 20 2 = 10 2 10 = 20 16 2 j£L + Ûdh 20 th§»dhŸ. 2 j£oš rkkhf mL¡»dhŸ. 1 j£oš v¤jid ïU¡F«? 20ïš 2 g¤J 2 10 =20 brŒJ gh®¡fî«. + 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 88 ãu¢rid¡ fz¡FfS¡F¤ Ô®î fhQjš. 119 MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: _ 3 25 24 1 m. nfhkhË xU ÉUªJ ÃfœÉ‰F 25 Cj‰gªJ (gÿ‹) vL¤J¢ br‹wh®. mt‰iw _‹W _‹whf ïiz¤J tot§fŸ brŒjh®. mt® v¤jid tot§fŸ brŒâU¥gh®? Ûj« Cj‰gªJ ïU¡Fkh? 8 25 3 = tot« Ûj« bkh¤j« 8 tot«. Ûj«1 Cj‰gªJ ïU¡F«. 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 88 go 1 : bkh¤j Cj‰gªJ 25. xU tot¤âš 3 Cj‰gªJ. v¤jid tot§fŸ? go 2 : tF¡f nt©L«. go 3 : Ô®î Kiw MáÇa® F¿¥ò: g¡f« elto¡if üš: 120 Vf‹ j‹ÅlKŸs 48 Éisah£L¥ bghUis 8 mL¡ff¤âš mL¡»dhš, X® mL¡ff¤âš v¤jid bghUŸfŸ ïU¡F«? M. 48 8 = 6 VfD¡F 6 mL¡ff« njit¥g£lJ. îkyh 42 jghšjiy it¤âUªjhŸ. mt‰iw¤ jghšjiy¥ ò¤jf¤âš x£odhŸ. xU g¡f¤âš 6 jghšjiy x£odhš, 42 jghšjiy x£l v¤jid g¡f« njit¥gL«? 6 = 42 6 7 = 42 42 6 = 7 îkyhî¡F 7 g¡f« njit¥gL« bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤jyh«. _ 48 48 0 8 = 48 6 8 = 48 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«. 88 + + + + 8 6 ï. 121 brŒJ gh®¡fî«. 1 xU TilÆš 6 bt§fha« åj« 5 TilÆš v¤jid bt§fha« ïU¡F«? 2 8 K£ilia¢ rk msÉš 4 FGthf¥ ãǤjhš xU FGÉš v¤jid K£ilfŸ ïU¡F«? 3 xU k»Gªâš 5 ng® Vwyh«. mnj ngh‹w 3 k»Gªâš v¤jid ng® Vwyh«? 4 14 K£ilia _‹W _‹whf mL¡»dhš, Ûj« v¤jid K£il ïU¡F«? 5 Ãyt‹ 33 ò¤jf¤ij, tÇir¡F 5 vd mL¡»dh‹. mtD¡F v¤jid tÇir »il¡F«? Ûj« v¤jid ò¤jf« ïU¡F«? 6 FKjh 30 m¢rš brŒjhŸ. mt‰iw MW Mwhf¤ j£oš mL¡»dhš v¤jid j£LfŸ njit¥gL«? MáÇa® F¿¥ò: 122 âUehî¡fuR 20 gH ku¡f‹W th§»dh®. m¡f‹Wfis¥ gh¤âfËš el cjînth«. bgU¡F¤ bjhif 20. 5 4 4 5 2 10 ? brŒJ gh®¡fî«. ïLg + + + MáÇa® F¿¥ò: 2.5.2 khzt®fŸ ãu¢rid¡ fz¡Ffis¥ òǪJ, mj‰nf‰g¤ â£lÄ£L¤ Ô®î fhzî«. mâf¥goahd gƉáfŸ tH§fî«.

kssr_Matematik_1Dgc9ZctfA4snaLXnpPW7AI7A-kSLTD5Q.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH 2016 PETALING JAYA SASBADI SDN. BHD. (139288-X) 陈仪美 Awin Tan 林日超 Lim Jit Chao 陈慧珊 Tan Wei San 美术员 ILUSTRATOR 李家年 Lee Kah Kiong 周丽群 Chew Lee Kuen 陈佩佩 Tan Pei Pei 林佩珊 Lim Pei Shan 郑春德 Tee Choon Teck 萧健琳 Siow Kin Lin 杨碧娟 Yong Pek Kiong PEREKA BENTUK 编辑 刘秀美 Liow Siew Bee 梁煜安 Liang Yick Aun 曹舒棉 Cho Su Mian EDITOR PENULIS 作者 版面设计师 BUKU TEKS 2 JILID 课本下册 MATEMATIK TAHUN 1 SEKOLAH JENIS KEBANGSAAN CINA No Siri Buku : 0157 KPM2016 ISBN 978-983-59-8807-3 Cetakan Pertama 2016 ◊ Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: SASBADI SDN. BHD. (139288–X) Lot 12, Jalan Teknologi 3/4, Taman Sains Selangor 1, Kota Damansara, 47810 Petaling Jaya, Selangor Darul Ehsan. Tel: +603-6145 1188 Faks: +603-6145 1199 Laman Web: www.sasbadi.com E-mel: enquiry@sasbadi.com Reka Letak dan Atur Huruf: SASBADI SDN. BHD. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Muka Taip Teks: 28 poin Dicetak oleh: Percetakan Rina Sdn. Bhd. (31964-X) 45, Persiaran Mewah, Bandar Tun Razak, Cheras, 56000 Kuala Lumpur. Tel: 03-9172 1339 Faks: 03-9172 1421 PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. 3 分数 1 二分之一 2 四分之一 3 四分之二和 四分之三 4 解决问题 5 一站通 7 轻松乐 8 钱币 9 确认钱币 10 币值 12 钱币换换看 13 经济来源和储蓄 15 钱币的加与减 18 解决问题 19 一站通 22 轻松乐 24 4 5 时间与时刻 25 我的一天 26 星期 27 12 个月份 28 钟面 29 时刻 30 解决问题 31 一站通 33 轻松乐 34 6 度量衡 35 认识长度 36 测量长度 38 认识质量 40 测量质量 41 认识液体的体积 43 测量液体的体积 44 比较长度、质量和 液体的体积 46 解决问题 50 一站通 54 轻松乐 56 iii 7 8 空间 57 立体 58 立体的特征 60 立体的排列 62 立体的模型 63 一站通 64 平面 65 平面的特征 66 平面的排列 67 平面图案 68 解决问题 70 一站通 73 轻松乐 74 数据处理 75 收集、分类和 整理数据 76 象形统计图 78 解决问题 80 一站通 82 轻松乐 84 iv 3 分数 分数 切水果游戏 好多水果切成了一半！ 在这一课，我学会： Ü 分数的知识和应用。 有些还是整个的！ 1 ��� 引导学生以切水果为例，理解“一半”和“整个”的区别。 ��� s c a n 2 ��� 整个 ��� 第 2、3 和 4 页附有多媒体辅助教学课件。详细的使用说明请阅读课本 上册第 vi 页。 引导学生折长方形、正方形和圆的纸，然后给二分之一的部分涂色。 第1页 活动本 3.1.1 二分之一 折一折，然后给二分之一的部分 涂色。 练一练 一练 一半 一半也是二分之一。 整个西瓜被切成 两个大小相同的 部分。 是不是二分之一？ 为什么？ 3 ��� 四分之一 引导学生发现和说出“二分之一”和“四分之一”的不同。 引导学生以折纸活动来找出代表四分之一的部分。 引导学生折长方形、正方形和圆的纸，然后给四分之一的部分涂色。 第2页 活动本 3.1.1 四分之一 练一练 欣儿把印度煎饼分成四个 大小相同的部分，并吃了 其中一个部分。她吃了这 个印度煎饼的几分之几？ 用纸来折出代表 四分之一的部分。 四分之一是被分成四个大小相同的 部分的其中一个部分。 ��� s c a n Hui Hong 这是四分之二， 因为⋯⋯ 4 ��� 引导学生以推理方式去确认“四分之二”和“四分之三”。 引导学生通过折纸和画图的活动，理解什么是“四分之二”和“四分之三”。 确认学生掌握分数的词语的用法，如“西瓜的四分之三”和“四分之一 个西瓜”。 第3页 活动本 3.1.1 四分之一 四分之二和四分之三 四分之 四分之 涂色部分是四分之三， 未涂色部分是⋯⋯ ��� s c a n 5 ��� 引导学生观察、理解和分析图意，确认要解决的问题。 引导学生画分数图，并用排除法找出答案。 解决问题 答：剩下四分之三。 拿了四分之三， 剩下四分之一。 说一说 想一想 算一算 查一查 把巧克力分成四个四分之一， 吃了四分之一。 还剩下几分之几？ 画图解答。 我有一块巧克力，分成四个 四分之一。吃了四分之一块， 还剩下几分之几？ 3.2.1 一块饼，你们 各得四分之一， 剩下的归我。 你得这块饼的 几分之几？ 方法1 方法2 6 ��� 应用实物或图片，引导学生找出四分之一的各种分法。 第4至 5页 活动本 3.2.1 答：得这块饼的四分之二。 用折纸 找答案。 明华要把下面的蛋糕分成 四个一样大小的部分。 他有多少种分法？ ? 西瓜汁 橙汁 青苹果汁 7 ��� 正洋把一个月饼分一半给祖父，祖父 再将月饼分一半给祖母。祖母得到的 是这个月饼的几分之几？ 思考站 思考站 引导学生按“说一说”“想一想”“算一算”“查一查”的步骤，解答 应用题。 一站通 站通 1 三种果汁分别占了杯子的几分 之几？ 2 写出涂色部分代表的分数。 (b) 分之 分之 (a) 第6至 7页 活动本 3.1.1 3.2.1 8 ��� 示范如何拖曳 Pie 图形，使其变成“二分之一”和“四分之一”。 指示学生打印文件或把文件储存起来。 轻松乐 二分之一 1 启动 Microsoft Word ，建立新文档。 2 点击 Insert > Shapes > Pie 。在页面空白处 点击 一下，以加入 Pie 图形。 3 点击并拖曳（y˙）图形 的 “黄点”，制作各种图形。 4 为图形写上名称，然后打印出来 再上色。 我国的1令吉、5令吉 和10令吉纸币。 钱币 钱币 4 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 样本 样 样本 样本 样 样本 样本 样 样本 样本 样 样本 在这一课，我学会： Ü 确认和使用钱币。 Ü 确认经济的来源和 储蓄。 Ü 解决有关钱币的问题。 9 ��� 向学生说明钱币的由来、演变和用途。 引导学生说出平时会接触到的钱币和使用钱币的情况。 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 本 样 ��� s c a n 币值 木槿 正面 背面 认识钱币 50 仙 50 sen 10 仙 10 sen 20 仙 20 sen 5 仙 5 sen 硬币 100 ��� 4.1.1 告诉学生，现今市面上同时使用着旧的和新的硬币。 本页附有多媒体辅助教学课件。详细的使用说明请阅读课本上册第 vi 页。 第8页 活动本 你看过这些 硬币吗？ 币值 巨嘴犀鸟 1 令吉 RM1 背面 10 令吉 RM10 莱佛士花 样本 样本 样本 样本 样本 样本 正面 纸币 5 令吉 RM5 11 ��� 引导学生说出纸币上的人头像是我国第一任国家元首。 向学生说明各国都有发行各自的钱币，鼓励学生说出他们见过的外国 钱币。 第9页 活动本 4.1.1 1 令吉纸币有什么特征？ 有风筝！ 蓝色！ 第000页 第000页 活动本 练一练 一练 75 仙 75 sen 样本 样本 币值 20 仙 1 令吉 5 令吉 10 令吉 122 ��� 4.1.2 (i) 4.1.2 (ii) 引导学生认识算盘上作为令吉和仙的档，并告诉学生定位点的作用是把 令吉和仙隔开。 引导学生以模拟钱币表示各种币值。 说出以下币值，然后用算盘拨一拨。 第10至 11页 活动本 定位点 仙 5 仙 令吉 1 2 钱币换换看 13 ��� 让学生明白“相等币值”的概念，并以此引导学生进行钱币的换算。 向学生解释 1 令吉与100 仙的币值是相等的。 引导学生说出可以换成 20 sen 的硬币组合。 4.1.3 (i) 收费：一枚 50 sen 硬币 我只有 5枚 10 sen，不 能玩了。 可换成 。 我们可以 去换啊！ 收费：两枚 50 sen 硬币 RM1 = 100 sen ， 所以 样本 可换成 。 我有一张 RM1。 可以玩吗？ 20 sen可换成⋯⋯ 144 ��� 引导学生说出 RM10 的钱币组合。 用模拟钱币让学生进行换算钱币的活动。 4.1.3 (ii) 我只有 1 张 RM10， 如何分给你们每人 RM2？ 第12至 14页 活动本 可换成 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样 样本 每人分得 张 1 令吉纸币。 1 张10 令吉纸币也可以换成： 2 张 1 张 和 5 张 或 经济来源和储蓄 我的钱从哪里来？ 压岁钱 你还有其他的收入吗？ 长辈给的钱 每日零用 奖励金 15 ��� 4.2.1 第15页 活动本 引导学生根据本身的经验说出经济来源和储蓄。 引导学生说出父母的收入来源。 10 天后⋯⋯ 妈妈， 生日快乐！ 给你 RM1。 谢谢。 4 7 8 166 ��� 一朵 RM2。 妈妈的生日快到了， 我想买一朵花送给她。 引导学生讲述连环画的故事。 引导学生说出用到钱的情境。 4.2.2 1 3 Li Ling 你也准备一本簿子来记录 消费和储蓄吧！ 5 6 17 ��� 引导学生记录每日的收入和消费。 引导学生了解储蓄的重要性，鼓励他们养成储蓄的习惯。 灌输学生正确的用钱概念如：“先储蓄，后消费”“不吝啬买需要的 物品”和“减少想要买的物品”。 4.2.2 第16至 17页 活动本 帮助水灾 灾民。 RM1 RM1 一天储蓄 20 sen， 需要大约10天。 2 Li Ling 如何减呢？ 20 sen + 60 sen = 80 sen RM1 – 30 sen = 钱币的加与减 RM3 + RM1 = 40 sen – 20 sen = 20 sen 188 ��� 样本 巩固学生对“ RM1 减 30 sen”一类的例子的掌握。 向学生强调必须先换算为相同的钱币单位，才能进行计算。 4.3.1 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 本 样 样本 样本 第18至 19页 活动本 解决问题 慧玲储蓄了 RM3，她的妈妈给了 RM2。她共有多少钱？ 储蓄：RM3 妈妈给了：RM2 共有多少钱？ RM3 + RM2 = RM5 答：她共有 RM5。 说一说 想一想 算一算 查一查 用加法 19 ��� 提醒学生在运算钱币的加法和减法时，要写出和念出仙 (sen) 和令吉 (RM) 的单位。 灌输学生积少成多的储蓄观念。 4.3.1 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样本 样 样本 伟明买了60 sen 的三明治。 他给 小贩 RM1，找回多少钱？ 买 60 sen，给 RM1 找回多少钱？ 用减法 说一说 想一想 查一查 RM1 = 100 sen 100 sen – 60 sen = 40 sen 方法1 方法2 答：找回 40 sen。 RM1 找回 买三明治 算一算 200 ��� 4.3.1 提醒学生买东西付钱时，要检查找回的钱数目是否正确。 子文的口袋里有 70 sen。他最少 有多少枚硬币？最多又有多少 枚硬币？ 答： 最少 2 枚硬币 最多 枚硬币 子文的口袋里可能有： 组合1 组合2 组合3 组合4 你能说出其他 的硬币组合吗？ 21 2 ��� 进行分组活动，让学生根据币值说出各种钱币的组合。 4.3.1 第20至 22页 活动本 1 选出 5 令吉纸币的特征。 2 说出以下币值。 (a) (b) 样本 样本 样本 样本 (c) 3 换算钱币。 (a) 样本 可换 枚 (b) 样本 可换 张 样本 一站通 站通 风筝 红色 巨嘴犀鸟 222 ��� 引导学生根据能力，应用模拟钱币解答问题。 4.1.1 4.1.2 (i) 4.1.2 (ii) 4.1.3 (i) 4.1.3 (ii) �� 10/7/17 ����� 11/7/17 ��� �� RM1 ��� 50 sen ��� 40 sen ������������� ����������������� 4 妈妈每天给国明 RM2 零用。以下 是国明两天的消费。 他把剩下的 钱储蓄在扑满里。 (a) 在星期二，国明共用了多少 钱？ (b) 在两天里，国明共储蓄了多 少钱？ 5 丽华要买一本小簿子。 她每 天有 1令吉的零用。 丽华每天消费 50仙， 她需多少天 才有足够 的钱？ 23 2 ��� 让学生理解和培养节省、精明消费和储蓄等习惯。 让学生明白捐款是回馈社会的一种表现。 4.2.2 4.3.1 2 令吉 第23至 25页 活动本 Li Ling 50 sen RM2 RM5 40 sen 轻松乐 分组设计招贴 销售这些物品。 = 90 sen 50 sen 40 sen + 家家 家家文具店 + 美义文具店 大折扣！ 只售 RM6！！ + 4 招贴 大比拼 50 sen 24 ��� 根据课室的情况，更换适合的物品和学生的组合人数进行活动。 给予适当的指导，让学生发挥创作能力和企业精神。 灌输学生精明消费的概念。 如果你要买文具，你会到 哪一家？为什么？ 快乐文具店 RM5 + 送 一个 个 RM2 = RM7 个 Yan Quan 8 8 9 8 9 10 25 2 ��� 在这一课，我学会： Ü 说出一天的时段、星期和月份的名称。 Ü 确认钟面的时针和分针，并说出及写出 时刻。 Ü 解决有关时间的问题。 引导学生观察和理解图中的自然现象：太阳和影子在不同时刻的变化，可以 用来估算时刻。 向学生介绍上图的日晷 (gu˚) 的操作原理和相关的科普知识。 时间与时刻 5 这是用纸杯和纸卡 制作的太阳钟。你 知道它的用途吗？ 266 ��� 午夜 引导学生顺序地讲述图中的活动，补充没有出现在图中的活动（如放学）， 并简略描述太阳和天色的变化。 引导学生说出自己在一天里所进行的活动及其时段。 5.1.1 5.1.2 我的一天 傍晚 下午 清晨 中午 第26至 27页 活动本 你是如何 度过你的 一天呢？ 1 4 7 2 5 3 6 上午 晚上 星期 一 星期 二 星期 三 星期 四 Poh Ling 27 2 ��� 第28页 活动本 5.1.3 制作可以转动“星期”的轮盘。 指示学生两或三人一组进行活动，轮流转轮盘，然后问组员某天是星期 几，以及当天已经（或将要）进行的一项活动。 今天是星期几？ 你会做什么？ 星期 今天是星期一， 我会去游泳。 �� �� �� �� �� �� ��� ��� ��� ��� �� �� �� �� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 一个星期有七天。 接下来的三天 分别是星期几？ 12 个月份 5月份有什么节日？ 马来西亚日 落在 9月份。 月份歌 1月、2月、3月、4月。 5月、6月、7月、8月。 9月、10月、11月、12月。 一年有12个月。 曲调：Ten Little Indian Boys ��� s c a n 288 ��� 第29页 活动本 5.1.4 本页附有多媒体辅助教学课件。详细的使用说明请阅读课本上册第 vi 页。 增广活动：让学生知道主要的节日的月份。 29 2 ��� 第30页 活动本 5.2.1 钟面 分针走了一圈，时针才走了一格。 引导学生说出模拟时钟的特征：数字、时针、分针等。 让学生知道顺时针和逆时针方向的意思。 向学生介绍秒针。 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 这是时针。 这是分针。 五时半 五时三刻 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 分针走了二分之一圈，是 。 分针走了四分之三圈，是 。 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ? 300 ��� 5.2.2 5.2.3 时刻 从五时开始，分针走了四分之一圈， 是五时一刻。 五时 五时一刻 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 引导学生先观察时针，再观察分针，根据时针和分针的位置读出时刻。 灌输学生守时的价值观，以及珍惜时间的重要性。 替代活动：教师拨时钟，指名学生读出时刻。 第31至 32页 活动本 顺序是 A、C、B 。 B 图是上午， C 图是清晨。 我认为顺序也 可以是⋯⋯ Mei Mei Lee Kuan chu 31 3 ��� 5.3.1 引导学生观察图意，说出时段和顺序，然后作出推断。 增广活动∶引导学生根据自己的生活经验，说出图中情景的合理的时刻。 解决问题 说出是什么时段，按一天的顺序 排一排。 B C A 晚上 322 ��� 5.3.1 引导学生应用月历，找出后天是星期几。 增广活动：让学生知道分针走了一圈，时间便是过了 1 小时。 今天是星期三，后天是星期几？ 从二时半到五时半，时针和 分针相遇几次？ 答：相遇 次。 2017 � � � � � � � 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 答：后天是星期 。 拨分针， 找答案。 今天 星期三 明天 后天 方法1 方法2 拨 找 第33至 34页 活动本 7 2017 � � � � � � � 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1 21 2 33 3 ��� 训练学生说出时刻连带其时段，如：下午三时半。 引导学生用自己擅长的策略解答问题。 一站通 站通 1 填一填。 (a) 星期六 星期一 (b) 4月 5月 7月 (c) 中午 傍晚 午夜 2 说出以下时刻，及在这两个时刻 可以进行的活动。 (a) (b) 上午 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 下午 第35至 36页 活动本 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.2.3 5.3.1 思考站 思考站 哥哥参加一个 8 天的生活营。生活营 的第一天是星期六，第八天是星期几？ 34 ��� 指示学生解答问题时，不要说出答案，改成写在纸上。 告诉学生，如果在课余时间进行游戏，可以找长辈做裁判。 轻松乐 起点 终点 今天是 星期几？ 五时的时候， 时针指着什么 数目？ 星期三之后 是星期几？ 说出时刻。 今年的农历 新年落在 几月？ 说出每年最后 的月份。 说出时刻。 时针和分针， 哪根针转得 比较快？ 上午和下午 之间是什么 时段？ 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 在 你在什么时候 吃晚餐？ 什么时候 晚餐？ 说出时刻。 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 说出下午的 一个时刻。 十时半的时候， 分针指着什么 数目？ 傍晚之前是 什么时段？ 你在什么 时刻睡觉？ 规则 1 两人一组进行游戏。 2 一格一格向前走。 3 答案写在纸上，交给 裁判评定。 4 答对前进，答错暂停 一次。 5 先抵达终点的同学 获胜。 6 度量衡 度量衡 35 3 ��� 引导学生根据图意说出高矮、远近和多少。 上网搜寻童话《杰克与魔豆》的资料，向学生讲述这个故事。 在这一课，我学会： Ü 以相对单位测量长度、质量和液体 的体积。 Ü 解决长度、质量和液体体积的问题。 好高啊！ 远的房子看 起来很小。 好多橙汁啊！ 1 2 3 4 4 366 ��� 6.1.1 认识长度 引导学生根据图意，说出物体的高矮、长短和厚薄。 快躲起来！ 有人！ 巨人好高！ 厚 薄 矮 高 1 2 37 3 ��� 6.1.1 引导学生如何分辨远和近。 引导学生进行“远和近”的活动，如说出同学座位，谁的座位离 “我”远，谁的座位离“我”近。 第37至 39页 活动本 短 厚 3 388 ��� 测量长度 向学生解释，在一般情况下，非标准测量单位未必能准确地测量物品的长度， 所以只能给“大约多少”的答案。 教导学生掌握正确的测量方式。 引导学生给合理的答案。 6.1.2 我有一支很 长的铅笔。 铅笔大约有 6 枚回形针长。 故事书大约有 块橡皮长。 很长表示多长呢？ ？ ？ ？ Fo Jun Wei Seng 39 3 ��� 引导学生讨论，为什么以相同的非标准测量单位来测量椅子的高度， 会有不同的结果。 第40至 42页 活动本 6.1.2 还有哪些工具适合用来 测量教室的宽度？ 椅子的高度大约是 5 个虎口。 不对，大约是 6 个虎口。 为什么答案会不同呢？ 教室的宽度大约是 34 个脚掌长。 Liu Han Liu Han Liu Han Chee Lo 400 ��� 引导学生说出四周物体的轻重。 第43至 44页 活动本 6.1.1 认识质量 你能抬起来就 放你回去。 石头比我还重， 我当然抬不动。 下一回合。 重 轻 重 一样重。 Rosnah Mei Ping 41 4 ��� 告诉学生用天平测量物品时，天平必须平衡。 引导学生说出适合用哪些非标准测量单位来测量文具盒和水壶的质量。 6.1.2 测量质量 橡皮大约有 13 枚 回形针重。 这个橡皮 有多重？ 我们用回形针来测量吧！ 用回形针测量 铅笔的质量。 形针来测量吧！ 422 ��� 引导学生讨论，为什么用不同的非标准测量单位测量，所得到的结果会 不一样。 引导学生自己制作简单的天平。 第45至 47页 活动本 6.1.2 我们来测量这把 剪刀的质量。 相同的剪刀大约 有 9 枚 10 sen 硬币重。 考考你，用沙爹枝和线 秤一秤 和 ， 它们一样重吗？ 剪刀大约有 2 个 橡皮重。 43 ��� 学生根据图意认识多、少、满、半满和空。 让学生明白满、半满和空都是根据容器的情况而定，无关液体体积的 多少。 第48至 49页 活动本 6.1.1 杯子盛满 了水。 我喝完了， 我赢了！ 放你回去吧。 认识液体的体积 来比谁 先喝完 水。 我才喝了 一半。 多 少 空 半满 444 ��� 茶壶里有多少杯茶？ 测量液体的体积 6.1.2 向学生解释真实情况下液体未必能倒满最后一个杯子， 所以只须说出 大约的答案。 茶壶里大约有 个小杯的茶。 茶壶里大约有 4 个大杯的茶。 45 ��� 让学生分组以相同和不同的非标准测量单位，测量液体的体积，根据测量 结果作出总结。 第50至 51页 活动本 大碗里有多少碗汤呢？ 测量看看。 6.1.2 大碗里大约有 个小碗的汤。 46 ��� 向学生说明必须用同样的工具作为非标准测量单位，才能比较物体的长度、 质量或液体的体积。 我们来测量这几种文具的质量。 6.1.3 测量结果 ��� 向学生说明必须用同 质量或液体的体积。 6.1.3 订书机最重。 胶水最轻。 466 ��� 比较长度、质量和液体的体积 Li Han Ahmad Ahmad 蓝色的桌子 比较长。 47 ��� 引导学生思考有哪些物品可以进行比较，并用什么非标准测量单位来 测量和比较。 6.1.3 我们来测量这两种 果汁的体积。 我们来测量 桌子的长度。 两种果汁的 体积一样。 Siew Mei Siew Poh Son Siew Mei Poh Son 488 ��� 我们要买最大的鱼缸。 鱼缸可盛的水 引导学生观察和分析，并作出结论。 6.1.3 我们就选 色盖子的鱼缸吧。 49 4 ��� 6.1.3 引导学生进行测量和比较的活动。 让学生根据个别情况，以其他适合的非标准测量单位来取代回形针和纸杯。 物品 质量 钱币 橡皮 蜡笔 用回形针量一量这些物品的长度。 用回形针量一量这些物品的质量。 用纸杯量一量水壶里的水的体积。 物品 长度 练习簿 尺 铅笔 谁的水壶 水的体积 ��� 比较并说出你的结论。 第52至 55页 活动本 500 ��� 引导学生应用所学过的知识（连加法）来解答。 引导学生按“四个步骤”，循序渐进地解决问题。 1 本故事书大约有 5 枚回形针长。 3 本 5 + 5 + 5 = 15 6.2.1 解决问题 答∶3 本故事书大约有15 枚回形针长。 1 本故事书大约有 5 枚回形针长。 3 本同样大小的故事书排成一排， 大约有多少枚回形针长？ 方法1 方法2 51 5 ��� 引导学生了解用不同的非标准测量单位来测量时，既使数量一样，不一 定表示长度一样。 美妮的书桌有 6 本练习 簿长。她的爸爸的书桌 有 6 本数学课本长。 谁的书桌比较长呢？ 课本 练习簿 答∶美妮的爸爸的书桌比较长。 1 本课本比 1 本练习簿长，所以 6 本课本比 6 本练习簿长。 6.2.1 522 ��� 训练学生的观察力和逻辑思维能力。 鼓励学生自己找出答案。 6.2.1 哪个物品最重？哪个物品最轻？ 水果杯 沙丁鱼罐头 比水果杯重。 水果杯比 牛奶重。 答∶ 最重， 最轻。 牛奶 沙丁鱼罐头 沙丁鱼罐头 比牛奶重。 3 盒牛奶：4 + 4 + 4 = 12 53 5 ��� 引导学生思考如何解决问题。 提醒学生可以用图画来解决问题。 6.2.1 妈妈买了3 盒牛奶。 永定共可以喝几杯 牛奶？ 1天 - 2 杯牛奶 2天 - 4 杯牛奶 答：永定共可以喝 12 杯牛奶。 我每天喝 2 杯牛奶，1盒 牛奶足以让我喝 2 天。 第56至 57页 活动本 54 ��� 第 2(b) 题：提醒学生，绳子已经折了一半。 重 多 短 一站通 站通 1 比一比，根据指示圈起来。 2 数一数，填一填。 (a) (b) (a) (c) 一锅汤大约可以装满 个碗。 (b) 一条绳子大约有 枚扣针长。 6.1.1 6.1.2 55 ��� 第58至 60页 活动本 6.1.3 6.2.1 第 5 题：操场的长度是宽度的两倍。 3 走哪条路比较近？ 4 说出比较重的蔬菜。 5 操场的宽度是长度的一半。 (a) (b) 天华绕操场走一圈。他大约走了 多少步？ 永安路 平安路 青菜 番茄 南瓜 宽度 长度 胡萝卜 566 ��� 让学生分组以进行游戏。 发问几道类似的问题。得最多星星的组获胜。 可以用其他计分方式取代。 轻松乐 红组 蓝组 青组 每组拿出大约有 5 枚回形针 长的铅笔。 6 个玻璃弹子重，青组 也有一个星星了。 每组拿出几个橡皮，总质量 大约有 7 个玻璃弹子重。 1 2 4 个玻璃弹子。 5 个玻璃弹子。 蓝 红组 蓝组 红组的笔最接近， 得一个星星。 青组 红组 蓝组 青组 Wei Kian Liu Kuan 空间 在这一课，我学会： Ü 认识各种立体和平面的图形。 Ü 解决生活里有关空间的问题。 57 ��� 7 引导学生说出图中的各种立体和平面。 要求学生环视课室四周观察，说出四周有哪些立体和平面。 引导学生了解立体和平面的初步概念，以及两者的区别。 立体 正方体 长方体 球体 圆锥体 588 ��� 7.1.1 应用实物，引导学生认识各种立体。 引导学生观察四周，说出形状像各种立体的相关物体。 ��� s c a n 正方棱锥体 圆柱体 右边算起第三个是 圆锥体。 左边算起第二个 是 边算起 是 。 Yok 59 5 ��� 引导学生辨认左和右。 本页附有多媒体辅助教学课件。详细的使用说明请阅读课本上册第 vi 页。 第61至 63页 活动本 7.1.1 认一认 引导学生以推理方式去确认“四分之二”和“四分之三”。 引导学生通过折纸和画图活动，说明什么是“四分之二”和“四分之三”。 第000页 第000页 活动本 我叠得 最高。 立体的特征 我不能 再叠了。 为什么不能 再叠了？ 顶点 平面 边 平面 曲面 边 曲面 叠一叠 顶点 平面 边 Kok Lam Liu Mei Mei Rosida 600 ��� 7.1.2 通过 “叠”及 “滚”立体的活动，引导学生了解立体的面、边和顶点的特征。 本页附有多媒体辅助教学课件。详细的使用说明请阅读课本上册第 vi 页。 ��� s c a n 比一比 球体没有边， 也没有顶点。 正方体有 6 个平面 、 8 个顶点和 12 条边。 看，球体 能滚动。 圆柱体也 能滚动。 正方体和长方体 都不能滚动。 为什么呢？ 滚一滚 只有 1 个曲面。 Hoi Kan Mei Liu Yun Yun Mui Choo Lo Siew Mui Tan Chee Liu 61 6 ��� 引导学生说出立体的特征，然后总结各种立体的共同点和不同点。 第64至 65页 活动本 7.1.2 立体的排列 ? ? ? 重复 和 。 接下来是 。 1 2 ? 3 Tee Loh Gan Tee Loh Gan 622 ��� 引导学生进行观察，找出排列立体的规律，然后按同样规律排列接下来 的立体。 指示学生分组，用立体排列出规律。 第66页 活动本 7.1.3 立体的模型 快来试一试，你可以用各种立体 组成什么模型？ 我的立体模型 你也用再循环 物体来做一做。 63 6 ��� 7.1.4 第67至 68页 活动本 通过堆叠立体的活动，模拟出真实物体的结构。 让学生发挥创意，利用再循环物体做出属于自己的模型，并向其他学生 讲述模型的各部分。 1 说出以下立体的名称。 (a) (b) (c) (d) 2 说出 W、X、Y 和 Z 的名称。 3 圆锥体各有多少个平面、曲面和 顶点？ 4 圆柱体有没有顶点？ 5 接下来是什么？ 一站通 站通 W X Z Y ？ 64 ��� 7.1.1 7.1.2 7.1.3 根据学生的能力，应用实物回答第 3 和 4 题。 长方形 平面 圆柱体和圆锥体 都可以画出圆。 三角形 为什么我不能画 出球体的平面？ 圆 正方形 65 6 ��� 指示学生观察四周的物体，并说出这些物体的平面。 引导学生应用立体，描画出各种平面。 引导学生说出能描画出平面的立体的特征。 7.2.1 第69至 70页 活动本 还有其他 的平面吗？ 边 平面 平面的特征 练一练 一练 顶点 边 顶点 边 ·正方形和三角形 的边都是直线。 ·圆的边是曲线。 666 ��� 引导学生说出平面的各种特征。 引导学生利用思维导图（双气泡图），说出正方形和长方形的相同点和 不同点。 7.2.2 第71页 活动本 平面的排列 ? ? ? ? ? 填一填。 1 2 3 67 6 ��� 引导学生找出排列平面的规律，然后按同样的规律排列接下来的平面。 指示学生分组，用平面（卡片）排列出规律。 7.2.3 第72页 活动本 1 启动 Microsoft Word 。点击 Insert > Shapes ，点击图形。 在页面空白处点击一下，以加 入图形。 2 点击图形，再点击 Shape Fill ，更换 图形的颜色。 3 如果要更换图形的边的颜色， 就选择 Shape Outline 。 平面图案 688 ��� 7.2.4 引导学生发挥创意，设计出各种各样的图案。 示范和指导学生使用软件。 4 复制图形：点击图形，然后同时 按 Ctrl Ctrl 和 C 键。 5 同时按 Ctrl Ctrl 和 V 键，图形就 被粘贴了。 6 把图形排成美丽的图案。 剪剪贴贴，做成 美丽的图案。 69 6 ��� 第73至 74页 活动本 教导学生如何储存档案，也可以把优秀的作品打印出来贴在布告板。 提醒学生可以用其他方法（如剪贴、拓印）来设计图案。 7.2.4 解决问题 帮 想一想，有可能是⋯⋯ 不可能： 可能： 哎呀！什么东西不见了？ 正方形的痕迹！ 700 ��� 引导学生根据立体的特征，找出不见了的东西。 7.3.1 快来帮小熊搬大箱子。 还有其他方法吗？ 方法1 方法2 71 7 ��� 引导学生说出如何利用立体的特征来搬运东西。 激发学生想出多种方法，任何合理的方法皆可被接受。 7.3.1 钟民和美玲各画了什么平面？ 几个工人在清洗一栋 公寓的窗口。公寓是 长方体，每一面有 10 个窗口。工人们共须 清洗多少个窗口？ 长方体有 6 面，不过公寓的上方 和下方没有窗口。 10 + 10 + 10 + 10 = 答∶工人们共须清洗 个窗口。 我们各画了 一个平面。 两个平面共有 4 条边和 3 个 顶点。 722 ��� 引导学生分析问题，确认要解决的问题和解决方法。 任何合理的作答方法皆可被接受。 7.3.1 第75页 活动本 说出 W、X 和 Y 的名称。 三角形内是什么平面图形？ 3 三角形有多少条边和多少个顶点？ 4 圆有多少条边？ 一站通 站通 W Y X ? 1 2 5 左图是依琳的卡片。 她要把卡片剪成大小 相等的两张。她有几 种剪法呢？ 73 7 ��� 第76至 78页 活动本 引导学生解答第 5 题，鼓励学生说出各种剪法。 只要直线穿过长方形的中间点，即可把长方形剪成相等的部分，这将 会有无限的剪法。 7.2.2 7.2.3 7.3.1 Tan Le Jian Wong 轻松乐 74 ��� 鼓励学生发挥想象力，尽量拼出不同的三角形、长方形和正方形。 也可以这样拼。 七巧板游戏 拼出三角形、长方形 和正方形。 还有其他 拼法吗？ 数据处理 数据处理 在这一课，我学会： Ü 收集、分类和整理数据。 Ü 从象形统计图中读取资料。 Ü 解决有关数据的问题。 这些是上个 星期同学们 借阅的图书。 我要如何知道他们喜欢 什么类型的图书？ Man Wong 75 7 ��� 引导学生根据情境，讨论如何找出同学所喜欢的图书的类型，即加以分类， 并记录各类图书的数量。 8 我一边分类，一边 用记数符号记录。 你如何分类和整理这些数据？ 童话系列之 桃太郎 科普系列之 种子发芽了 科普系列之 有趣的实验 科普系列之 太阳系 科普系列之 恐龙百科 科普系列之 我的身体 童话系列之 木偶奇遇记 童话系列之 糖果屋 童话系列之 青蛙王子 漫画系列之 西游记 漫画系列之 弟子规 童话系列之 灰姑娘 童话系列之 丑小鸭 漫画系列之 伟人传 收集、分类和整理数据 1 4 2 5 3 766 ��� 8.1.1 引导学生同时分类和利用记数符号作记录。 替代活动：进行爱好、喜欢的食物、喜欢的动漫角色等收集数据的活动。 练一练 一练 用统计表记录五个同学的铅笔、尺 和橡皮的数量。 用统计表 展示数据。 Liu Siew Wan 借出的童话有多少本？ 。 �������� ���� �� �� �������� 77 7 ��� 8.1.1 让学生理解，统计表是整理之后的数据，使我们更容易看到整个资料的 分布状况。 练一练活动：视学生的能力，提供或不提供统计表给学生作记录。鼓励 学生自己画统计表。 增广活动：引导学生解读统计表，说出统计表的信息。 第79至 81页 活动本 同学们最喜欢阅读 哪类图书？为什么？ 象形统计图 我们可以用象形统计图展示收集到 的数据。 如何计算图书总数？把 计算方法写成算式。 象形统计图有什么优点？ �������� ���� �� �� 788 ��� 8.2.1 引导学生作出计算，并说出象形统计图的各种信息。 让学生理解，象形统计图比统计表更直观，更容易看到整个资料的分布 状况。 ���2 � ����������� ��� �� �� �� 79 7 ��� 引导学生认识和解读横式和竖式象形统计图。 8.2.1 1 喜欢吃香蕉的同学有多少个人？ 2 哪种水果最少同学喜欢吃？ 3 哪种水果最多同学喜欢吃？ 第82至 85页 活动本 受访的同学共有多少人？ �� �� �� 解决问题 汉文和友华共投进多少次篮？ 6 + 8 = 14 答：共投进14 次篮。 友华和洁玲投进篮 的次数相差多少？ “正”字有 5 画，表示 数量 5。 800 ��� 引导学生观察、理解和分析统计表，并确认要解决的问题。 引导学生按“四个步骤”，循序渐进地解决问题。 教师可上网搜索“记数符号”的资料（如维基百科），以增广关于记数 符号的知识，并选择适合的内容与学生分享。 8.3.1 方法1 方法2 计算育德得到的票数。 如果把 改成代表 2 票， 家仪得多少个 ？ 5 + 5 + 5 = 0 5 10 15 20 25 ���5�� �� �� �� �� ���������� 81 8 ��� 引导学生按“四个步骤”，循序渐进地解决问题。 鼓励学生以自己熟悉的方法解决问题。 8.3.1 用数轴算一算。 第86至 88页 活动本 一站通 站通 1 整理数据，写入统计表里。 我有 3 支铅笔。 我有 5 支铅笔。 我的铅笔比 志华多 6 支。 我的铅笔比 丽娜少 2 支。 我有 1支铅笔。 丽娜 志华 我 Man Chun 志华 Fatimah 我 Ren We Wan Jun Wei Hong 永平 明玲 威达 822 ��� 引导学生按照程序，循序渐进地记录数据。 教师提供统计表，以让学生把数据写入表内。 永平 8.1.1 2 回答问题。 思考站 思考站 在第 2 题的象形统计图中加入 2 个 喜欢吃炒面的同学后，统计结果 会有哪些改变？ 2 ����������� ���1 � �� �� ��� ��� 83 8 ��� 引导学生作出计算，解答象形统计图的问题。 (a) 有多少个同学喜欢吃炒饭？ (b) 哪种食物最多同学喜欢吃？ (c) 共有多少个同学受访？ 会 8.2.1 8.3.1 第89至 90页 活动本 轻松乐 1 每组五人，收集和分类下图的 数据。 2 用统计表记录整理好的数据。 84 ��� 指示每组学生决定是要进行文具、立体、花或交通工具的统计活动。 文具有橡皮、彩色铅笔、尺、卷笔刀。立体有球体、正方体、长方体和圆柱 体。花有木槿、菊花、向日葵和兰花。交通工具有电车、自行车、汽车和摩 托车。 教师提供统计表，以让学生把数据写入表内。 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ____________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: ________________________________ Tarikh Penerimaan: ________________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL

kssm_UsulalDin_1JAQkEDWYtCUAq2fiQlfatQXjn1sf1kFo.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) ميلع نب ريمزأ ينارلا دبع نب هاش دمحأ رمع ديس نب يذمرت دمحأ ديس للهادبع تنب ةعيبرلا ةشئاع روصنم تنب ةميزع رون نوعمس تنب يناه حرف وي فيطل نب وي يكسم 2018 فيلأتريرحت ميمصتمسر ةمّدقملا نيلسرملا فرشأا ىلع مالسلاو ةالصلاو تاجردلا لانت هقيفوتو تاحلاصلا متت هركذب يذلا لله دمحلا ىلإا ناسحإاب مهل هجهن ىلع راس نَمو نيعباتلاو هتباحصو هلآا ىلعو للها دبع نب دمحم انالومو انديس ،دعب اّمأا .نيدلا موي ٍحلاص ٍقّتم ٍنمؤم ٍملاع ناسنإا جارخإا يه "نيدلا لوصأا" ةدامل ررقملا باتكلا فيلأات نم ةياغلاف اّمم نيدلا لوصأا ملع ةسارد ىلع اًبعوتسمو ٍةقئاف ٍتاراهمو ٍةيلاع ٍتاءافك يذ لماكتم لماك ٍبّذهم .ةرخآالاو ايندلا يف حاجنلا قيقحتل مهـتايح يف ةودق ةنسلاو نآارقلا لعجي ثيدحلاو ريسفتلاو ديحوتلا مسق اهيف زّكرت ةسماخلا ةنسلل نيدلا لوصأا ةدامل رّرقم باتك اذه ةبلطلا نّكمتي مُّلَعَتلاو ميلعتلا تايلمع ةعباتم دعب .فّوصتلاو قالخأالاو يمالسإالا خيراتلاو ةريسلاو ّمتي كلذ ىلإا ةفاضإالابو – ةيافكو نيع ضرف – ةينيد ضورفك اهب لمعلاو ةيساردلا تايوتحم مهف نم ةمدخ ىلثملا ةبلطلا ةيصخش نيوكت يف ةنسحلا ةيباجيإالا تايكولسلاب يّلحتلاو ةليبنلا ميقلا قيبطت .نطولاو عمتجملاو نيدلل :ةيتآالا رومأالا قيقحت نم ةبلطلا نّكمتي يهف رّرقملا باتكلا اذه عضو نِم ةسيئرلا فادهأالا اّمأاو .ةايحلا يف اًلماك اًكولسو اًجهنم ةحيحصلا ةيمالسإالا ةديقعلاب نيقيلاو لمعلاو مهفلا .1 .حيصف قيلط دّوجم حيحص لكشب اهظفحو ميركلا نآارقلا نم ةراتخملا روسلا ةءارق .2 نم ةماعلا طباوضلا راطإا يف اهرّبدتو ةينآارقلا تايآالا نم ةيعرشلا ماكحأالا مهف ىلع ةردقلا .3 .نآارقلا ريسفت .اهـب لمعلل ةدافتسملا سوردلا ضعب ىلع فّرعتلاو ةيوبنلا ثيداحأالا ضعب ظفح .4 .اهربعب لمعلا عم ةيمالسإالا ةفالخلاو ّيمالسإالا خيراتلا مهف .5 .ةايحلا يف اهقيبطتو ةيمالسإالا قالخأالا مهف .6 .اهـب لمعلا عم ِةحيحصلا فّوصتلا سسأا مهف .7 قۑاب ماساجرك نكتبيلم نيا س کيت وكوب نتيبرنڨ نكوجوتد هيساك اميرت ناد نءاڬرهڠڨ ڠولاكس .قهيڨ :تبيلرت ڠي قهيڨ اومس دڨك ،تروس کوم فورڨ نقيءابهبمنڨ ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب ،تروس کوم فورڨ نلوتبمڨ نقميۑڨ ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت وكوب نيڬاهب وكوب نيڬاهب ،اريماك ايدس هخسن نقميۑڨ ساوكنتواج • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،س کيت نيڬاهب ناد س کيت وكوب نيڬاهب 2ياواڬڨ • .ايسيلم نقيديدنڨ نيرتنمك ،مولوكيروك ننوڠابمڨ .ݢيم سرا نملاد وتوم نلواك 2لناڤ • مالسإا يتيسرۏينوا ،ةمكحلا راد نءاكاتسوڨرڨ • .)UIAM( ايسيلم اسڠباراتنا ريدقتلا 0088 :وكوب يريس روبمون KPM2018 ISBN 978-967-2212-12-6 2018 ماترڤ نقتيچ ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك © نكرنبد قديت نيا وكوب ملاد نهاب 2نام .اراهيلڤرت اتڤيچ قح نكانوڬرڤد هيلوب ڠي اراچ ملاد نڤميسد ،الومس نكتيبرتد قيءاب ،اراچ واتا قوتنب ڠرابس ملاد نكهدنيڤد نوڤواتا ،يڬال نڠد نوڤوهام الومس نربمڬڠڤ ،کيناكيم ،کينورتكيليا نڠد نرجالڤ هراڠڤ اوتك دڤرد ولوهد هيبلرت نرنبك اڤنت نمقارڤ اراچ دڤك قولعترت نڠيدنورڤ .ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك ،ايسيلم .مويرارونوه واتا يتليور نءاريكرڤ :هيلوا ايسيلم نقيديدنڤ نيرتنمك قوتنوا نكتيبرتد )W-164242( دحرب نيريدنس )م( ݢيم سرا ،2 ياماد نلاج ،20 & 18 ،بارم ياڠوس ،ياماد اسيد نمات .ناسحإالا راد روڠالس ،ڠجاك 43000 03-8925 8975 :نوفيليت 03-8925 8985 :س کف amsb@arasmega.com :ليم-يا arasmega.com :بيو نمال Scheherazade :س کيت ڤيءات کوم نيءوڤ 18/20 :ڤيءات کوم زيءاس :قتيچنڤ ،دحرب نيردنس سسيرڤ نيتتا ،PP 4 نيرتسودنيارڤ نلاج ،8 ،يءامرڤ ارتوڤ نيرتسودنيارڤ نمات ،يءامرڤ ارتوڤ ردنب .روڠالس ،نڠبمك يرس 43300 03-89390660 :نوفيلت v زومرلا ةليبنلا ةميقلا زومرلا امأا .هتايوتحم مهف ىلع ةبلطلا دعاستل تاداشرإالاو زومرلا ضعبب باتكلا اذه ناعتسيو :ةيتآالاك يهف باتكلا يف ةمدختسملا )KBAT( ايلعلا يركفتلا تاراهم21-نرقلل ةيميلعت تاطاشن ةّيلمع هتلوازم ءانثأا ةّيبرعلا ةغللا مادختسا مّلعملا نِم ىجري :اهّمهأا نِمو ةنَّيعملا سيردتلا قرط مادختساب ميلعتلا ةنّيعم رومأا تاذ ةمّظنم ةطشنأا وأا تاوطخ يه ةّيميلعتلا ةقيرطلاو :اهّمهأا نِمو .دَّدحم تقو يف ةّيميلعتلا فادهأالا قيقحتل ةّصقلا درس ةيسايقلاو ةيئاصقتسالا / ةيئارقتسالا تالكشملا ّلحينهذلا فصعلا تابيردتلا مّلعملا ىلع زَكْرَمَتُملا يتاذلا مّلعتلا يتاذلا ميظنتلا ةيلبقتسملا ةساردلا ءاكذلا دّدعت ةيرظن راكفأالا ميدقتعالطتسالا ةرايز يعامج مالك ةبلطلا ىلع زَكْرَمَتُملا ليثمتلاةاكاحُملا ةشقانملا يقايّسلا مّلعتلا باوجلاو لاوسلايملِعلا نايبلا باعلأالا يناقتإالا مّلعتلا عورشملاراوحلا 1 6 3 8 2 7 4 9 5 1611 3813 2712 4914 51015 /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-1-8 8-1 تايلآا فهكلا ةروس vii vi تايوتحملا ُباَبلاُديِحْوَّتلا1 ِةَعَمَجْلاَو ِةَّنُّسلا ُلْهَأ ُلَّوَلأا ُسْرَّدلا 1.1 5 .ِةَعاَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ِلْهأا ُفيِرعَت 1.1.1 5 .ِةَعاَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ِلْهأا ِسِراَدَم ُةأاْشَن 1.1.2 6 .ِةَعاَمَجلاو ِةَّنُّسلا ِلْهأا ُئِداَبَم 1.1.3 ُةَفِرَحْنُلما ُةَثْيِدَحلا ُةَرْكِفلا ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 1.3 15 .)ِرْكِفلا ُةَّي ِّرُح( ِةَّيِلاَرْبِيّللا ُمْوُهْفَم 1.3.1 16 .)ِرْكِفلا ُةَّي ِّرُح( ِةَّيِلاَرْبِيّللا ُجَهْنَم 1.3.2 17 .نيِمِلْسُملا ىَلَع اَهُراَطْخأاَو ِةَّيِلاَرْبِيّللا ِةَرْكِفلا ُراَثآا 1.3.3 ِةَعَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ِلْهَأ ُْيرَغ ُةَّيِمَلْسِلإا ُقَرِفلا ِناَّثلا ُسْرَّدلا 1.2 9 .اَهُتأاْشَنَو ِةَّيِماَلْسِإالا ِقَرِفلا ُروُهُظ ُباَبْسأا 1.2.1 :ُةَّيِماَلْسِإالا ُقَرِفلا 1.2.2 10 ُجِراَوَخلا 1.2.2.1 11 ُةَلِزَتْعُملا 1.2.2.2 12 ُةَعِيّشلا 1.2.2.3 ُيرِسْفَّتلا ُباَبلا2 ِفْهَكلا ِةَروُس ُةَمِّدَقُم ُلَّوَلأا ُسْرَّدلا 2.1 23 .ِفْهَكلا ِةَروُس ُةَمِّدَقُم 2.1.1 24 .اًلاَمْجِإا ِفْهَكلا ِةَروُس ُتاَيَوَتْحُم 2.1.2 25 .ِفْهَكلا ِةَروُس ُلِئاَضَف 2.1.3 25 .اًلاَمْجِإا ِفْهَكلا ِةَروُس ِلوُزُن ُباَبْسأا 2.1.4 )8-1 تايلآا( للها اَهَمَعْنَأ ِمَعّنِلا ُمَظْعَأَو لله ُءاَنَّثلا ِناَّثلا ُسْرَّدلا 2.2 28 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيآالا ُةَءاَرِق 2.2.1 29 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.2.2 30 .اًلاَمْجِإا ِتاَيآالا ُحْرَش 2.2.3 32 .ِتاَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.2.4 )16-9 تايلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ :َلْوُلأا ُةَّصِقلا ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 2.3 35 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيآالا ُةَءاَرِق 2.3.1 36 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.3.2 36 .اًلاَمْجِإا ِتاَيآالا ُحْرَش 2.3.3 38 .ِتاَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.3.4 )20-17 تايلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ :ُةَيِناَّثلا ُةَّصِقلا ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا 2.4 41 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيآالا ُةَءاَرِق 2.4.1 42 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.4.2 43 .اًلاَمْجِإا ِتاَيآالا ُحْرَش 2.4.3 44 .ِتاَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.4.4 )31-21 تايلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ :ُةَثِلاَّثلا ُةَّصِقلا ُسِماَخلا ُسْرَّدلا 2.5 47 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيآالا ُةَءاَرِق 2.5.1 48 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.5.2 48 .اًلاَمْجِإا ِتاَيآالا ُحْرَش 2.5.3 50 .ِتاَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.5.4 ix viii )44-32 تايلآا( ِْيَتَّنَجلا ِبِحاَص ُةَّصِق ُسِداَّسلا ُسْرَّدلا 2.6 53 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيآالا ُةَءاَرِق 2.6.1 54 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.6.2 54 .اًلاَمْجِإا ِتاَيآالا ُحْرَش 2.6.3 56 .ِتاَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.6.4 )46-45 ناتيلآا( اَيْنُّدلا ِف ِساَّنلا ُةَنْتِف ُعِباَّسلا ُسْرَّدلا 2.7 59 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِنيَتَيآالا ُةَءاَرِق 2.7.1 59 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.7.2 60 .اًلاَمْجِإا نيَتَيآالا ُحْرَش 2.7.3 62 .ِنْيَتَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.7.4 )70-60 تايلآا(  ضرخلاو سىوم :َلْوُلأا ُةَّصِقلا ُنِماَّثلا ُسْرَّدلا 2.8 65 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيآالا ُةَءاَرِق 2.8.1 66 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.8.2 66 .اًلاَمْجِإا ِتاَيآالا ُحْرَش 2.8.3 68 .ِتاَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.8.4 )82-71 تايلآا(  ضرخلاَو سىوم :ُةَيِناَّثلا ُةَّصِقلا ُعِساَّتلا ُسْرَّدلا 2.9 72 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيآالا ُةَءاَرِق 2.9.1 73 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.9.2 74 .اًلاَمْجِإا ِتاَيآالا ُحْرَش 2.9.3 76 .ِتاَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.9.4 )98-83 تايلآا( ِيَنْرَقلا يِذ ُةَّصِق ُِشاَعلا ُسْرَّدلا 79 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيآالا ُةَءاَرِق 2.10.1 79 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 2.10.2 80 .اًلاَمْجِإا ِتاَيآالا ُحْرَش 2.10.3 82 .ِتاَيآالا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.10.4 2.10 ِبْيَغلا ِحْيِتاَفَِب للها ُصاَصِتْخِا ُلَّوَلأا ُسْرَّدلا 3.1 87 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.1.1 88 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 3.1.2 89 .اًلاَمْجِإا ِثيِدَحلا ُحْرَش 3.1.3 89 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإا ُدِشْرُي اَم 3.1.4 90 .اًحيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.1.5 ِتاَهُبُّشلاَو ِماَرَحلا ُباَنِتْجا ِناَّثلا ُسْرَّدلا 3.2 93 .ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.2.1 94 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 3.2.2 95 .اًلاَمْجِإا ِثيِدَحلا ُحْرَش 3.2.3 95 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإا ُدِشْرُي اَم 3.2.4 96 .اًحيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.2.5 ِءاَرَمُلأاَو ِمِكاَحلا ُةَّيِلوُئْسَم ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا 3.4 105 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.4.1 105 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 3.4.2 106 .اًلاَمْجِإا ِثيِدَحلا ُحْرَش 3.4.3 107 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإا ُدِشْرُي اَم 3.4.4 ِهِعْفَدَو ِمْلُّظلا ِعْنَم ُبوُجُو ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 3.3 99 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.3.1 100 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 3.3.2 101 .اًلاَمْجِإا ِثيِدَحلا ُحْرَش 3.3.3 101 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإا ُدِشْرُي اَم 3.3.4 ُثيِدَحلاُباَبلا3 xi x ِكَلَهلا نِم ُةَياَقِولا ُسِماَخلا ُسْرَّدلا 3.5 111 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.5.1 112 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 3.5.2 113 .اًلاَمْجِإا ِثْيِدَحلا ُحْرَش 3.5.3 113 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإا ُدِشْرُي اَم 3.5.4 114 .اًحيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.5.5 ِمْتَّشلاَو ِّبَّسلا نَع ُيْهَّنلا ُسِداَّسلا ُسْرَّدلا 3.6 117 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.6.1 118 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 3.6.2 118 .اًلاَمْجِإا ِثيِدَحلا ُحْرَش 3.6.3 119 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإا ُدِشْرُي اَم 3.6.4 119 .اًحْيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.6.5 ُةَوْشَّرلا ُعِباَّسلا ُسْرَّدلا 3.7 123 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.7.1 124 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 3.7.2 124 .اًلاَمْجِإا ِثيِدَحلا ُحْرَش 3.7.3 125 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإا ُدِشْرُي اَم 3.7.4 125 .اًحْيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.7.5 ىَْبُكلا ِةَعاَّسلا ُتاَمَلَع ُنِماَّثلا ُسْرَّدلا 3.8 129 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.8.1 130 .ِةَراَتْخُملا ِتاَمِلَكلا يِناَعَم 3.8.2 131 .اًلاَمْجِإا ِثيِدَحلا ُحْرَش 3.8.3 132 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإا ُدِشْرُي اَم 3.8.4 سُلَدْنَلأا ِف ُةَّيِوَمُلأا ُةَلْوَّدلا ُلَّوَلأا ُسْرَّدلا 4.1 137 .سُلَدْنأالا يِف ةَّيِوَمأالا ِةَلْوَّدلا ُةأاْشَن 4.1.1 138 .سُلَدْنأالا يِف ةَّيَمأا يِنَب ُءاَفَلُخ 4.1.2 140 :سُلَدْنأالا يِف ِءاَفَلُخلا ِرَهْشأا ْنِم ِناَنْثِا 4.1.3 140 لِخاَّدلا نَمْحَّرلا ُدْبَع 4.1.3.1 142 للها ِنيِدِل ُرِصاَّنلا 4.1.3.2 سُلَدْنَلأا ِف ِةَّيِوَمُلأا ِةَلْوَّدلا ِةَراَضَح ُلِماَوَع ِناَّثلا ُسْرَّدلا 4.2 146 .سُلَدْنأالا يِف ِةَّيِوَمأالا ِةَلْوَّدلا ِةَراَضَح ُلِماَوَع 4.2.1 148 .اَيِجوُلوُنْكِتلاَو ِمْوُلُعلا َنِم سُلَدْنأالا يِف ِةَّيِوَمأالا ِةَلْوَّدلِل ِةَّيِمْلِعلا ِتاَكَرَحلا ُةأاْشَن 4.2.2 ُةَّيِنَمْثُعلا ُةَلْوَّدلا ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 4.3 154 .ِةَّيِناَمْثُعلا ِةَلْوَّدلا ُةأاْشَن 4.3.1 156 :ِةَّيِناَمْثُعلا ِةَلْوَّدلا اَتَفيِلَخ 4.3.2 156 .داَرُم ُنب )حِتاَفلا( يِناَّثلا ٌدَّمَحُم ُناَطْلُّسلا ُةَفيِلَخلا 4.3.2.1 158 .ّيِنوُناَقلا ُناَمْيَلُس ُناَطْلُّسلا ُةَفيِلَخلا 4.3.2.2 َنيِِصاَعُلما َيِمِلْسُلما ِءَمَلُع ُرَهْشَأ ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا 4.4 163 .اَّنَبلا نَسَح ُماَمِإالا 4.4.1 165 .هُدْبَع دَّمَحُم ُخْيَّشلا 4.4.2 ُباَبلا4 xiii xii نيدلا لوصأ ديحوتلا يرسفتلا ثيدحلا يملسلإا خيراتلاو ةيرسلا فّوصتلاو قلخلأا ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِف ُّنَفلا ُلَّوَلأا ُسْرَّدلا 5.1 171 .ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ُئِداَبَم 5.1.1 ُفُّوَصَّتلاَو ُقَلْخَلأاُباَبلا5 ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِنْيِوْدَت ُخْيِراَت ِْناَّثلا ُسْرَّدلا 5.2 175 .ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِنيِوْدَت ُخْيِراَت 5.2.1 176 .ِفُّوَصَّتلا ُرَدْصَم 5.2.2 :نيِف ِّوَصَتُملا َنِم ِةَذِباَهَجلا ُضْعَب 5.2.3 177 ّيِرْصَبلا ُنَسَحلا ُماَمِإالا 5.2.3.1 179 ّيِداَدْغَبلا ُدْيَنُجلا ُماَمِإالا 5.2.3.2 181 ّيِلاَزَغلا ُماَمِإالا 5.2.3.3 ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِف ُميِهاَفَم ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 5.3 :ُهُبِتاَرَمَو ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع يِف ُمْيِهاَفَم 5.3.1 185 ُبْلَقلا 5.3.1.1 186 ُلْقَعلا 5.3.1.2 186 ُسْفَّنلا 5.3.1.3 ِةَّيِفوُّصلا ُتاَحَلَطْصُم ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا 5.4 :ِةَّيّمَِهأالاَو ِفيِرْعَّتلا ُثْيَح ْنِم ِةَّيِفوُّصلا ُتاَحَلَطْصُم 5.4.1 189 ُةَدَهاَجُملا 5.4.1.1 189 ُدْهُّزلا 5.4.1.2 190 ُةَعاَنَقلا 5.4.1.3 190 ُلُّكَوَّتلا 5.4.1.4 191 ُرْكُّشلا 5.4.1.5 xiv 1 1 ِةَعَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ُلْهَأ ِةَعَمَجلاَو ِةَّنُسلا ُلْهَأ ُْيَغ ُةَّيِمَلْسِلإا ُقَرِفلا )ُةَعيِشّلا – ُةَلِزَتْعُلما – ُجِراَوَخلا( ُةَفِرَحْنُلما ُةَثيِدَحلا ُةَرْكِفلا )ُةَّيِلاَْبيِلّلا( :ِةَحيِحَّصلا ِةَديِقَعلاِب ُكُّسَمَتلاَو ُمْهَفلا ىوتحلما رايعم 1.1 1.2 1.3 ُديِحْوَّتلا 32 ءاملع نِم مهموصخ برقو ،ةلزتعملا دعبأا امدنع ّلِكَوَتُملا دهع يف .ةلزتعملاب ماعلا يأارلا ةقث مدع نِم ةجيتن كلذو .نيملسملا )ھ324 ت( ّيِرَعْشأ�لا نَسَحلا وُبأا )1( )ھ332 ت( ّيِديِرُتاَملا روُصنَم وُبأا )2( ةأشنلا ماملإا بابسلأا فقولما اهبتك يتلا تاهبشلا ْتأادب )1( يف رهظت اًليوط اًنمز ةلزتعملا .ةّيمالسإ�لا ةئيبلا مالسإ�لا نع عافّدلل للها ضّيقف )2( نَسَحلا وُبأا امه نيَليلج نيَمامإا .ّيِديِرُتاَملا روُصنَم وُبأاو ّيِرَعْشأ�لا :ةديقعلا يف ةعامجلاو ةّنسلا لهأا فقوم .لقعلاو لقنلا نيب اًعماج اًطسو اًقيرط اوكلس دق ُلَّوَْلا ُسْرَّدلا ةحيحصلا ةديقعلاب كّسمتلاو مهفلا يويالملايبرعلا 2ناوڬاركتاهُبُّشلا نكڤتنمضّيق کيرم 2هوسوممهموصخ قديت يءاياچرڤممةقث مدع :ةعامجلاو ةّنسلا لهأا سرادم ةيرث�لا ؛قرف ثالث مه ،لبنح نب دمحأا مهمامإاو وبأا مهمامإاو ةرعاشأ�لا ،ّيرعش�لا نسحلا وبأا مهمامإاو ةيديرتاملا .ّيديرتاملا روصنم ديحوتلا 54 ِةَعَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ِلْهَأ ُفيِرعَت 1.1.1 ِةَعَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ِلْهَأ ِسِراَدَم ُةَأْشَن 1.1.2 ِةَعَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ِلْهَأ ُئِداَبَم 1.1.3 ِةَعَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ُلْهَأ 1 ةعمجلاو ةّنسلا لهأ فيرعت ةعمجلاو ةّنسلا لهأ سرادم ةأشن 1.1.1 1.1.2  هباحصأاو لوسرلا هيلع ام ىلع نوريسي نيذلا .ناسحإ�لاو ناميإ�لاو مالسإ�لا نِم يويالملايبرعلا 2ڤيسنيرڤئدابم وراهب ڠي ملاعملاعلا ثودح نكرنبممقيدصتلا نكڤتنمتابثإا ؟ةديقعلا يف ةعامجلاو ةّنسلا لهأا فقوم ام .ةلزتعملاك لقعلا ةيحان نِم اهيف فرطت �ل نيثّدحملاو ءاهقفلا يأارك صنلا دنع فوقو �لو .صنلا دوجو عم يأار �ل هّنأا ّقحلا ّنكل دوجو رانلاو ةّنجلا .امهدولخو ثودح .مَلاعلا ىلع بجي �ل .ءيش للها نآارقلا مدِق .ميركلا لهأ�ل ةعافشلا .رئابكلا تافص تابثإا .يناعملا لاؤس توبث هميعنو ربقلا .هباذعو قلاخ للها دابعلا لاعفأا .ةّيرايتخ�لا ئدابم نِم ةنسلا لهأ ةعمجلاو 110 29 38 47 56 ديري للها هّبحيو ريخلا ّرشلا ديريو .هاضري �لو قيدصتلا رارقإ�لاو نانجلاب لمعلاو ناسّللاب .ناكرأ�لاب تابيردّتلا ديحوتلا ديحوتلا 76 ةعمجلاو ةّنسلا لهأ ئدابم1.1.3 /http://arasmega.com/qr-link/diskusi-isu-akidah-jakim ةعماجلاو ةنسلا لهأ ةديقع .ةعامجلاو ةّنسلا لهأا ْيَقيرف نِم مه ةلزتعملاو ةرعاشأ�لا ةئيب يف رهظت اًليوط اًنمز ةلزتعملا اهبتك يتلا تاهبشلا ْتأادب .ةعامجلاو ةّنسلا لهأا ةأاشن بابسأا يهو ةّيمالسإا .لقعلا ةيحان نِم اهيف فّرطتلا وه ةعامجلاو ةّنسلا لهأا فقوم .ةعامجلاو ةّنسلا لهأا ئدابم نِم ميركلا نآارقلا مدِق .أاَبَس نب للها دبع وه ةعامجلاو ةّنسلا لهأا سّسؤم 1 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا .ةعامجلاو ةنسلا لهأا ْفِّرع أا .ةديقعلا يف ةعامجلاو ةنسلا لهأا فقوم ْرُكْذُا ب عم ةعامجلاو ةنسلا لهأا ةأاشن نع زاجيإاب نّيِب ج .مهمامإا ركذ .راصتخاب ةعامجلاو ةنسلا لهأا ئدابم ّْحِضَو د 2:ةئطاخلا ةلمجلا يف ) ✗ ( ةمالعو ةحيحَّصلا ةلمجلا يف ) ✓ ( ةمالع ْعَض أا ب ج د ھ نِم ةذبن نع ْثَحْبا نسحلا يبأا ةايح روصنم يبأاو ّيرعشأ�لا ةبتكملا يف ّيديرتاملا .تنرتنإ�لا عقاوم يف وأا ةساركلا يف اهْبُتْكا ّمث .لصفلا مامأا اهنع ْثَّدَحَتو ؟اَذاَمِلو ؟ةّيديرتاملاو ةرعاشأ�لا نيب فالخ كانه ْلَه ھ .اَهُتَأْشَنَو ِةَّيِمَلْسِلإا ِقَرِفلا ِروُهُظ ُباَبْسَأ 1.2.1 :ُةَّيِمَلْسِلإا ُقَرِفلا 1.2.2 ُةَعيِشّلا ُةَلِزَتْعُملا ُجِراَوَخلا ُةَّيِمَلْسِلإا ُقَرِفلا ِةَعَمَجلاَو ِةَّنُّسلا ِلْهَأ ُْيَغ 1.2.2.11.2.2.21.2.2.3 ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا ةحيحصلا ةديقعلاب كّسمتلاو مهفلا 2 قرِفلا ةأاشن تناك عجرت ةّيمالسإ�لا :نيَببس ىلإا يويالملايبرعلا نهيسيلسرڤفالخلا نهلابرڤعازن ننو�لربداضتلا نهچڤرڤقارتف�لا نيملسملا عازن ّدتشا يتلا ةلأاسملا وه فالخلا ناك قرِفلا ربكأا نِم قرِف نيوكت عازنلا اذه رثأا نِمو .اهيف .ةلزتعملاو ةئجرملاو جراوخلاو ةعيشلا مهنيب ةّيمالسإ�لا :نيَببس ىلإا عجرت ةيمالسإ�لا قرِفلا ةأاشنو مامإ�لا نييعت يف فالخلا 1 ةلأاسم يف ةباحصلا نيب رهظ ام لّوأا فالخلا رهظ دقل ّنكلو لوسرلا ةافو دعب ةّمأ�لا ةمامإا يلي نَم يأا مامإ�لا .قارتف�لا ةجرد ىلإا غلبي مل فالخ اذه دعب نيملسملا نيب عقو قارتفا لّوأا ناك امّنإاو . نامثع لتقم .فيسلاب مهتعامجو نيملسملا ةّمئأا ىلع جورخلا نيدلا لوصأا يف فالخلا 2 .نيِّدلا يف عزانتلا ىلإا يّدؤملا داضُّتلا فالتخا لصأا يف ةعامجلاو ةّنسلا لهأا داقتعا نع جورخلا .نيدلا لوصأا نِم رثكأا وأا .مهمامإاو نيملسملا ةعامج نع لازتع�لاو قارتف�لا ديحوتلا 98 اهتأشنو ةّيملسلإا قرِفلا روهظ بابسأ1.2.1 جراوخلا سّسٶملا .)ھ38 ت( ّيِبِساَرلا بَهَو نب للها دبع فيرعتلا . يلع انديس یلع اوجرخو ميكحتلا اوضتري مل نيذلا مه تادقتعملا ليلضتلا.نيملسملا نِم مهفلاخ ْنَمل مهليلضت1 ّيشيرق ريغ.ءاوس اهيف سانلا لب شيرق يف ةفالخلا ّصتخت �ل3 ريفكتلا.ٍبنذو ٍبنذ نيب ةقرفتلا مدع عم بونذلا لهأا ريفكت4 جورخلا.اًلمعو اًداقتعا نيملسملا ةمئأا ىلع مهجورخ 5 باختنا ةفيلخلا.نيملسملا ةّماع نِم ٍحيحص ٍّرح ٍباختناب ةفيلخلا نييعت2 يويالملايبرعلا کيرم نكتسۑممهليلضت نقيتنالڤباختنا نكريفاكڠمريفكت نكاذيبممةقرفتلا 1.2.2.1 ةلزتعلما سّسؤملا .)ھ131 ت( ءاَطَع نب لِصاو فيرعتلا هذاتسأا عم لِصاو فلتخا .ءاَطَع نب لِصاو عابتأا مه .ةريبكلا بكترم مكح يف ّيِرْصَبلا نَسَحلا .لقعلاب للها ةفرعم بوجو .يناعملا تافص راكنإا .ميركلا نآارقلا قلخب لوقلا .ةهجلاو ميسجتلا نم يضتقي امل للها ةيؤر يفن ديحوتلا1 .ِنْيَيلقعلا حبقلاو نسحلاب لوقلا لدعلا2 .هل ةعافش �لو نيَتلزنملا نيب ةلزنم يف ةريبكلا بكترم نيب ةلزنملا نيتلزنملا3 .ّرشلا ديري �لو ريخلا ديري ىلاعت للها .ةّيرايتخ�لا هسفن لاعفأا قلخي دبعلا .لسُّرلا لاسرإا هل بوجوو ديعولاو دعولا ذيفنت لله بوجو ديعولاو دعولا4 .ركنملا نع يهنلاو فورعملاب رمأ�لا بوجو 5فورعملاب رمأ�لا :ةلزتعملا فقوم نِم ءيش ّلك يف لقعلا ميكحت )1 قيرط نع لوصولا ةلواحمو .هيلإا لقعلا دئاقعلا لهأا نع عافدلا )2 .ىرخأ�لا نايدأ�لاو ةلطابلا هقفلا ةّمئأ�ل مهتموصخ )3 ءافلخلا دهع يف ثيدحلاو .مهل نيّيساّبعلا 1.2.2.2 تادقتعملا ديحوتلا ديحوتلا 1110 ةّيملسلإا قرِفلا 1.2.2 ّدر يف  كلام مامإ�لا ىوتف ةيرفعجلاو ةيرشع ىنث�لا ةعيّشلا رْكَب يبأا نع لاَلَخلا ىور امك ِدْبَع اَبأا ُتْعِمَس" :َلاَق يِزَوْرَملا يِذَّلا" :كِلاَم َلاَق :ُلوُقَي للها ْمُهَل َسْيَل ، ّىِبَّنلا باَحْصأا متشي ".ماَلْسِإ�لا يِف بيصن :لاق وأا مسا )لاَلَخلا /ةّنسلا باتك( تابيردّتلا 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :نيتيتآ�لا " ب " و " أا " نيتعومجملا نيب ام ْلِص .ةّيمالسإ�لا قرِفلا روهظ بابسأا ْرُكْذُا أا ؟اهسّسؤم نَمو جراوخلا موهفم اَم ب .جراوخلا جهانم نِم ةثالث ْرُكْذُا ج ؟ةلزتعملا بهذم أاشن َفْيَك د ؟ةعيّشلاو ةلزتعملاو جراوخلا نيب قرَفلا اَم ھ فالخلا دعب ةفالخلاب ّقحأ�لا ّنأا نوري نيذلا مه . بلاط يبأا نب يلع للها لوسر ةعيّشلا اهيف نيملسملا عازن ّدتشا يتلا ةلأاسملا يه نِم قرِف نيوكت عازنلا اذه رثأا نِم ناكو .ةّيمالسإ�لا قرِفلا ربكأا جاروخلا.ءاَطَع نب لِصاو عابتأا مه ةلزتعملا اوجرخو ميكحتلا اوضتري مل نيذلا مه .يلع انديس ىلع ةقرِفلا رطخأا يه اَم ؟اذاَمِلو ؟كيأار يف ةعيّشلا راطخأا ْحّضَِوو .ةعيّشلا نع نيملسملا ءاملع فقوم نع ْشِقاَن .لصفلا مامأا اهنع ْثَّدَحَتو ةساركلا يف اهْبُتْكا ّمث .نيملسملا ىلع ديحوتلا ديحوتلا 1312 1.2.2.3ةعيّشلا سّسؤملا ةقرِف سّسؤم ديدحت يف ءاملعلا فلتخا .ٍةدّدعتم ٍةريغص ٍقرِف ىلع مهقّرفتل ةعيشلا سّسأا يذلا وه أاَبَس نب َدْبَع ّنأا ليقو .ةّيِلَغلا هَتقرِف فيرعتلا دعب ةفالخلاب ّقحأ�لا ّنأا نوَري نيذلا مه . بلاط يبأا نب يلع للها لوسر 1ةّيقَتلا.نطابلا سكعب رهاظتلا يهو ،ةّيقتلا زاوج 3ةعتملا جاوز.ةعتملا جاوز زاوج 4ةالصلا.ةعمجلا ةالص بوجو مدع 5ةمامإ�لا.ناميإ�لا ناكرأا نِم ةمامإ�لا رابتعا 2ميركلا نآارقلا.ميركلا نآارقلا فيرحت يف لوقلا /http://arasmega.com/qr-link/fatwa-tentang-fahaman-syiahةعيشلا نع ىوتفتادقتعملا أاب .)ِرْكِفلا ُةَّيِّرُح( ِةَّيِلاَْبِيّللا ُمْوُهْفَم 1.3.1 .)ِرْكِفلا ُةَّيِّرُح( ِةَّيِلاَْبِيّللا ُجَهْنَم 1.3.2 .ْيِمِلْسُلما َلَع اَهُراَطْخَأَو ِةَّيِلاَْبِيّللا ِةَرْكِفلا ُراَثآ 1.3.3 ُةَفِرَحْنُلما ُةَثيِدَحلا ُةَرْكِفلا ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 3 ةحيحصلا ةديقعلاب كّسمتلاو مهفلا نجسلا نع هجورخ دعب ةّيِبيِلَصلا تالمحلا مامأا "عساتلا سيول" كِلملا لاق دقف ،هَدْحو حالسلاب مهولِتاقُت الف نيملسملا اومزهت نأا مُتدرأا اذإا" :رصم يف "...مهتديقع يف مهوبراح نكلو ،حالسلا ةكرعم يف مهمامأا متمزه يداني هّنأاب مالسإ�لا ىلإا رظنت ةيركف ةكرح يه ةّيلاربيّللا ةاواسملاو ناسنإ�لا قوقحو ةّيرحلا مَيِقب .ةلودلا نع نيِّدلا لصفو )ركفلا ةّيّرح( ةّيلابيّللا موهفم1.3.1 يويالملايبرعلا يرويت نسبيبكةّيرحلا ةّيرظن انرو ياڬابلڤفايطأا يالينةميق تار ماسةاواسملا يهو "ربيل" نم ةملكلا هذه ْتذِخأا :ةّيلاربيّللا .ّرُحلا هانعمو ينيِت�َل حلطصم تاذ ةيرظن يهو "ةَّيِرُحلا ةّيِرَظَن" يه ةّيلاربيّللا .ةتوافتم رداقمبو ةفلتخم بناوجو ةدّدعتم فايطأا ىلع موقتو ةيعامتجاو ةيسايس ةركف اهيف ّنأا امكو .ةاَواَسُملاو ةيرحلا ْيَتميق ديحوتلا 1514 /http://arasmega.com/qr-link/aliran-pemikiran-liberal-mains ةّيلابريّللا نع ىوتف 1 ) ةايحلا نع نيِّدلا لصف وأا ةايحلا نع نيِّدلا داعبإا .نيِّدلا ريغ ىلع ةايحلا ةماقإا وأا 2 ) ،طقف قيضلا اهانعمب ةدابعلا يف نيدلا رصح .قلاخلاب ةّيحوُّرلا ةقالعلا يفو 1 ) يف ىّتح دويق الب ةقلطم ةّيرح درفلل ّنأاب مهفلا .كولسلاو ركفلاو داقتع�لا 2 ) �ًلدب ةينيِّدلا صوصنلا ريسفت يف درفلا ةيلالقتسا .ةربتعملا ةّيمالسإ�لا قباوسلا نِم 1 ) ةّيبسن تاريبعت نايدأ�لا ّلك ّنأا ىلع ديكأاتلا .ةدحاولا ةقَلطملا ةّيِئاَرَواَملا ةقيقحلل ةفلتخم 2 ) وه مالسإ�لا ّنأاب داقتع�لا ضفر .ّقحلا ىلع ديحولا نيِّدلا ةّينيِّدلا ةيِدُّدَعَتلايويالملايبرعلا نسبيبكلالقتسا نكهوءاجنمداعبإا نكستابممرصح کيزيفاتيمةيئارواملا قلونمضفر ىمسير�لوكيسةيناملعلا ىمسيلارولڤ ماݢا ةيددعتلا ةينيدلا ةّينَمْلِعلا ةَقَلْطُملا ةّيرُحلا:ةديقعلا :عامتج�لاو قالخأ�لاو ةّيبرتلا .اهب ةقّثلا ةَعَزْعَزو ةحيحصلا ةديقعلا يف كيكشتلا ،يقالخأ�لا خّسَفتلاو لالحن�لا قيرط نع كلذل ةَيْمُد اهلعجو ةملسملا ةأارملا داسفإا لثم .اًيقالخأاو اًكولس نوفرحنملا اهب بعالتي :ةسايسلا ،ةايحلا نع اهلزعو مكحلا نع ةعيرشلا ءاصقإا .ةيصخشلا تادابعلاو دجسملا قاطن يف اهرصحو ةّيلاربيللا ةركفلا ةايح دسفت .نيملسملا ىلع ةيلاربيلّلا رثأا ام ؟ذاتسأا اي مالسإ�لا ةيلاربيللا ةركفلا مالسإ�لا ركنأا .ةقلطملا ةيرحلا دّيؤت اهّنأ�ل الإا ّمتت �ل ةديعسلا ةايحلاف ءاج امك للها ةعيرش ةقفاومب :ىلاعت للها لاق ،مالسإ�لا اهب )85:نارمع لآا ةروس( 1 2 3 ديحوتلا ديحوتلا 1716 )ركفلا ةّيّرح( ةّيلابيّللا جهنم1.3.2يملسلما لع اهراطخأو ةّيلابيللا ةركفلا راثآ 1.3.3 /http://arasmega.com/qr-link/liberal بيرحلا حودمم خيش -ةيلابريللا يويالملايبرعلا نهوتنوركلالحن�لا ڠچنوڬڠمةعزعز نكهوءاجنمءاصقإا نكقوروبممخّسفتلاو ڠوتاڤ قنا ةيمد ةف رح نلما را كف لأا تابيردّتلا 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةديفم اًلمج اهْلَعْجا ّمث ةيتآ�لا بيكارتلا وأا تاملكلا نم اًسمخ ْرَتْخا ؟ةّيلاربيّللا موهفملا ام أا ؟ةّيلاربيّللا جهنم نع راصتخاب ِْنّيَب ب ؟نيملسملا نع ةّيلاربيّللا ةركفلا دِعبُت َفْيَك ج .ةّيلاربيّللا ىلع مالسإ�لا ّدر نع كبولسأاب ْشِقاَن د .نيملسملا ىلع اهراطخإاو ةّيلارْبيّللا ةركفلا راثآا نع زاجيإاب ْحَرْشا ھ أا ب ج د ھ ةحيحصلا ةديقعلاّيلارْبيّللا ركفلاةّينالقعلاةفرحنملا ةّيرحلاجهنم ةاواسملاّيقلخ لالحناةّيدرفلاةّيلاربيّللا ةّيلاربيّللا يف ةّيرحلا مالسإ�لا يف ةّيرحلا لماعتلا ةيرح زواجتي يتح .ناسنإ�لا ةرطف لّقعتلا ةيرح اهمّدقي ىتح .صنلا ىلع اًقلطم ةيرح بناوج ّلك يف .ةايحلا عوضخ ةّيرح .للها ريغ لقعلا ةّيرح تافارخلا نع نونظلاو ماهوأ�لاو .ةلطابلا داقتع�لا ةّيرح ديلاقتلا نع .ءاوهلاو:تاوطخلا .)ةبلطلا ددع بسح( تاعومجم عبرأا ىلإا ةبلطلا عّزوي أا .ايزيلام يف ةدوجوملا ةفرحنملا راكفأ�لا ةعومجم لكل مّلعملا يطعي ب ةيمويلا رابخأ�لا يف وأا تالجملا يف وأا تنرتنإ�لا يف مهعوضوم نع ةبلطلا ثحبي ج :ةيلاتلا طاقنلا ىلع ةظحالملاب "ڠوجهم ةقرولا" ىلع اهنوبتكي ّمث .اهسّسؤمو ةفرحنم ةركف • .ةركفلا كلت ةأاشن • .ةركفلا كلت ئدابم وأا جهانم • .ايزيلام عمتجم ىلع اهراثآا • .راكفأ�لا هذه نع بانتج�لا ةّيفيك • .قئاقد 10 رادم يف لصفلا مامأا ةعومجم لك ضرعي د .ةبلطلا ميدقت قّلعيو مّلعملا مّيقي ھ ةّيِناَملِعلا Sekularisme ةّيِتاَمْجاَرَبلا Pragmatisme ةّينيدلا ةيِدُّدَعتلا Pluralisme Agama ةّيِسِنيِوْراَدلا Darwinisme ديحوتلا ديحوتلا 1918 2 : ِفْهَكلا ِةَروُس نِم ُرُّبَدَتلاو ُمْهَفلا ىوتحلما رايعم ُيرِسْفَّتلا ِفْهَكلا ِةَروُس ُةَمِّدَقُم 2.1 )8 -1 تايلآا( للها اَهَمَعْنَأ ِمَعِنّلا ُمَظْعَأَو لله ُءاَنَّثلا 2.2 )16 -9 تايلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ :َلوُلأا ُةَّصِقلا 2.3 )20-17 تايلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ :ُةَيِناَّثلا ُةَّصِقلا 2.4 )31-21 تايلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ :ُةَثِلاَّثلا ُةَّصِقلا 2.5 )44-32 تايلآا( ِْيَتَّنَجلا ِبِحاَص ُةَّصِق 2.6 )46-45 ناتيلآا( اَيْنُّدلا ِف ِساَّنلا ُةَنْتِف 2.7 )70-60 تايلآا(  ضرخلاو سىوم :َلْوُلأا ُةَّصِقلا 2.8 )82-71 تايلآا(  ضرخلاو سىوم :ُةَيِناَّثلا ُةَّصِقلا 2.9 )98-83 تايلآا( ِْيَنْرَقلا يِذ ُةَّصِق 2.10 2120 . ِفْهَكلا ِةَروُس ُةَمِّدَقُم 2.1.1 .ًلَمْجِإ ِفْهَكلا ِةَروُس ُتاَيَوَتْحُم 2.1.2 .ِفْهَكلا ِةَروُس ُلِئاَضَف 2.1.3 .ًلَمْجِإ ِفْهَكلا ِةَروُس ِلوُزُن ُباَبْسَأ 2.1.4 "فهكلا" ةملك ّنإا لبجلا يف راغلا هانعم .فوُهُك هعمجو يرسفتلا 2322 فهكلا ةروس ةمّدقم2.1.1 عيمج لوق يف ةيّكم فهكلا ةروس .ًةيآا 110 اهتايآا ددعو نيرّسفملا ةرشع ةنماثلا ةروسلا يه يف اهبيترت بسح ىلع .فحصملا ةروسلا عقت .فحصملا فَصتنم يف فهكلاب ةروسلا تيّمس باحصأا ةصق دورول .اهيف فهكلا ِفْهَكلا ِةَروُس ُةَمِّدَقُم ُلَّوَلأا ُسْرَّدلا 1 رّبدتلاو مهفلا يرسفتلا يرسفتلا 2524 فهكلا ةروس لئاضف2.1.22.1.3 يف ْتدرو امك ةّدع لئاضف اهل فهكلا ةروس :اهنمو ،ةّيوبنلا ثيداحأ�لا ضعب ملسم لكل يغبنيو نآارقلا يف ةصاخ ةناكم اهل فهكلا ةروس ّنأا لوقلا ةصالخف . يبنلا نع درو امك ةميظع دئاوف نم اهيف امل اهيناعم ربدتو اهتءارق ىلإا دوهيلا دنع نم ةلئسأا ثالثب شيرق ْتءاج :هرصتخم لاق  سابع نبا نع .بيجع نأاش مهل ناك دق مهّنإاف ،لوأ�لا رهدلا يف اوبهذ ةيتف نع لاؤس اهنم . يبنلا مهل لاقف ،حورلا نع لاؤسو ،اهبراغمو ضرأ�لا قراشم غلب فاوط لجر نع لاؤسو ثكمو ،هنع اوفرصناف ،ِنْثَتسي ملو هنع متلأاس اّمع اًدغ مكربخأا : للها لوسر ىّتح ، ليربج هيتأاي �لو ،اًيحو هل للها ثدحي �ل ةليل ةرشع سمخ للها لوسر اهيف انحبصأا دقو ،ةليل ةرشع سمخ مويلاو اًدغ دّمحم اندعو :اولاقو ةّكم لهأا فجرأا هيلع ّقشو ،هنع يحولا ثكم للها لوسر نزحأا ىتحو ،هانلأاس اّمع ءيشب انربخي �لو ،فهكلا باحصأا ةروسب لجو زع للها نم ليربج هءاج ّمث ،ةّكم لهأا هب مّلكتي ام ،فاوطلا لجرلاو ،ةيتفلا رمأا نِم هنع هولأاس ام ربخو مهيلع هنزح ىلع هايإا هتبتاعم اهيف .ةيآ�لا رخآا ىلإا .]83 :فهكلا[ ﴾﴿ :لجو زع للها لوقو ظفح نمل لاّجدلا نم ةمصعلا .ةروسلا نم تايآا رشع يف اًصوصخ اهئراقل رونلا عولط .اهموي وأا ةعمجلا ةليل ةوالت ءانثأا ةنيكسلا لوزن .فهكلا ةروس لوأ ايناث اثلاث تايوتحم فهكلا ةروس رمأ�ل ةاصعلا راذنإا سأابلاب راّفكلاو للها اذإا ىلاعت للها نِم ديدشلا .مهدانع يف اوّرمتسا نيذلا نينمؤملا ريشبت تاحلاصلا نولمعي نسحلا باوثلاب .ةّنجلا يف ديبأاتلاو .صصقلا ةدع درس باحصأا ةّصق .فهكلا ىسوم ةّصق .رضخلاو بحاص ةّصق .نيتّنجلا يذ ةّصق .نينرقلا للها لوسر نع ، نابوث نع :لاق هّنأا ْنِم َرِخاَوأ�لا َرْشَعلا أاَرَق ْنَم ُهَل ٌةَمْصِع ُهّنِإاَف ،ِفْهَكلا ِةَرْوُس .ِلاَّجّدلا َنِم )يئاسنلا هاور( 12 3 2.1.4 بابحتسا نِم ةمكِحلا ام موي فهكلا ةروس ةءارق ؟ةعمجلا رّبدتلاو مهفلا .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيلآا ُةَءاَرِق 2.2.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 2.2.2 .ًلَمْجِإ ِتاَيلآا ُحَْش 2.2.3 .ِتاَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.2.4 ِمَعّنِلا ُمَظْعَأَو ِللهِ ُءاَنَّثلا )8-1 تايلآا( ُللها اَهَمَعْنَأ يِناَّثلا ُسْرَّدلا 2 تابيردّتلا 27 يرسفتلا 26 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا ؟اهتايآا ددع ْمَكو ؟ةيندم مأا ةيّكم فهكلا ةروس ْلَه أا ؟فهكلاب ةروسلا تيّمُس اَذاَمِل ب .�ًلامجإا فهكلا ةروس تايوتحم ْنِيّب ج .فهكلا ةروسل لئاضف ثالث ْرُكْذُا د ؟كلذ ىلع ليلدلا اَمو ؟فهكلا ةروس ةءارق ّنست ىَتَم ھ :ةئطاخلا ةلمجلا مامأا ) ✗ ( ةمالع وأا ةحيحصلا ةلمجلا مامأا ) ✓ ( ةمالع عض .اهيف فهكلا باحصأا ةّصق دورول فهكلاب ةروسلا تيّمس .لاجدلا نم ةمصعلا فهكلا ةروس لئاضف نِم رونلا نِم هل ءاضأا ،ةعمجلا موي يف فهكلا ةروس أارق نَم .هرمع لوط .سيلبإاو مدآا ةّصق اهيف ركذ فهكلا ةروس أا ب ج د .لوزنلا ببس ةّصق اهل سيل فهكلا ةروسھ .كتعومجم يف ءاقدصأ�لا ضعبل اهْعّمَِس ّمث فهكلا ةروس لوأا نم تايآا رشع ْظَفْحِا يرسفتلا يرسفتلا 2928 8 -1 تايلآا فهكلا ةروس للها اهمعنأ ةمعّنلا مظعأو لله ءانثلا َرِبَتْخَنِل6 4ْتَمُظَع ٌكِلْهُم5 1ّقَحلا ِنَع اًليم اًباَذَع3 2�ًلِدَتْعُم اًميِقَتْسُم ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق تايلآا ةءارق2.2.1 ةراتخلما تملكلا ناعم2.2.2 يويالملايبرعلا ڠيويلپماًجوع رنب /سورولميقتسم رسبتمُظع نكاسانيبممعخاب /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-1-8 8-1 تايلآا فهكلا ةروس يف تركذ يتلا صصقلا نإا ىلع لمتشت فهكلا ةروس ةديقعلا يهو ،ةثالثلا رصانعلا انتّمأا ايحت �لو .داهجلاو ملعلاو نم ىوقأا يهو رومأ�لا هذهب �لإا .جوجأامو جوجأاي دس )نآارقلا صصق /سابع نسح لضف.د( يرسفتلا يرسفتلا 3130 هسفن للها دمحب أادبت تايآ�لا نم ةعومجملا هذه َرِذنُيل هميلاعت يف ميقتسم وهو نآارقلا هلازنإا ىلع ٍباوثب نينمؤملا َرّشبيو ٍديدش ٍباذعب نيرفاكلا .اهيف نيدلاخ ةّنجلا يف ٍليزج ٍرابتخا دّرجم اهيلع امو ايندلا ّنإاف .اًلمع حلصأ�لا مهنم رهظُيل اهلهأ�ل دعب ٌكالهو ٌبارخ اهريصم ايندلاف .ءارضخ تناك نأا ٌدلو هل للها ّنأاب نيلئاقلا نآارقلا اذه فّوخيو .ءارتفا �ّلإا مهلوق سيلف كلذ نع هّزنملا وهو .مهرفك ىلع ّيبنلا اهيأا نزحت الف 6-4 تايلآا 3-1 تايلآا 8-7 ناتيلآا يويالملايبرعلا سانيببارخ قيءابرت ڠيحلصأ�لا ناوڤينڤءارتفا يچوسهّزنم نيجوارابتخا هاور-هڤميلمليزج روبوسءارضخ 8 -1 تايلآا فهكلا ةروس للها اهمعنأ ةمعنلا مظعأو لله ءانثلا 2.2.3لمجإ تايلآا حش 1 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ِتاَه أا تابيردّتلا يرسفتلا يرسفتلا 3332 ب.اًزجوم اًحرش تايآ�لا ْحَرْشا ج.تايآ�لا نِم دافتسي ام ْرُكْذُا د؟سانلا ىلع نآارقلا لوزن فده اَم 2:اهل ةبسانملا تاملكلاب تاغارفلا ْأاَلْمِا .رانلاب نيرفاكلا رذنيل _________ للها لزنأا .اًلمع حلصأ�لا مهنم رهظُيل اهلهأ�ل _________ دّرجم اهيلع امو ايندلا ._________ ـب نآارقلا يف نينمؤملا للها رّشب ._________ هل للها ّنأاب اولاق نيذلا رفك دقل أا ج ب د ةنجلادلورابتخانآارقلا ٌبجاو لله ءانثلا .ٍفَّلكم ّلك ىلع ميركلا نآارقلا ةناكم ّولع معِن مظعأا نيب نِم ربتعيو .دابعلا ىلع للها نآارقلا ةمهم نايب نينمؤملل ريشبتلا يهو .راّفكلل راذنإ�لاو 1 4 2 ىلإا دلولا ةبسن يفن .هناحبس للها 5 ىلع بذكلاب ديدنتلا ىواعدلا لاطبإاو للها .هيلع ةلطابلا 3 تايلآا نم دافتسي ام2.2.4 رَبِع سمخ ْجِرْخَتْسا اهْشِقاَن ّمث تايآ�لا نِم يف ءاقدصأ�لا عم ةيحان نِم كتعومجم .ةايحلا يف اهقيبطت .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيلآا ُةَءاَرِق 2.3.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 2.3.2 :یَلوُلأا ُةَّصِقلا )16-9 تاَيلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ .ًلَمْجِإ ِتاَيلآا ُحَْش 2.3.3 .ِتاَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.3.4 يرسفتلا يرسفتلا 3534 فهكلا باحصأ :لولأا ةصقلا 16-9 تايلآا فهكلا ةروس ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 3 رّبدتلاو مهفلا ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق تايلآا ةءارق2.3.1 /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-9-16 16-9 تايلآا فهكلا ةروس يرسفتلا يرسفتلا 3736 َتْنَنَظ1 اًرْوُج6ُناَّبُّشلا3 َطَبْضأا4 5ًةَّدُم نالطب ىلع ليلد ريخو ثعبلا ىلع رافكلا ركنأا نايتف مهو .فهكلا باحصأا ةصق مهمالك .نيكرشملاو كرشلا نم فينحلا مهنيدب اوبره مهءاعد باجتساف ءاعدلاب للها ىلإا اْوأاَجَتلاف .نيِنِمآا فهكلا يف مهموَنب راهظإ�ل ليوط دمأا دعب مهظقيأا ّمث ةّينادحوب اوقَّدص نايتف مهف قحلا مهدازو نيكرشم موق َطسو مهّبر ىلع مهبولق للها تّبثو .اًنيقي .دئادشلا ىلع ربصلاو ناميإ�لا يف نوملاظلا مهف نوكرشملا اّمأاو مهل سيلو للها نود نِم مهتدابع .كلذ ىلع ةّجح 15-12 تايلآا :ىدهلاو ةمحرلا بلطل ءاعدلا ﴿ ﴾ )1. :فهكلا( 2يِرَجَحلا ِحوَّللا 11-9 تايلآا ةراتخلما تملكلا ناعم2.3.2 ةرفغملاب مهيلع للها َّنمف نايتفلا كلذ امأاو .ةايحلا قفارم نم هب نوعفتني اّمم مهل ريسيتلاو 16 ةيلآا يويالملايبرعلا نكيرالم كيرم يريد اوبره ڠودنيلرب كيرماْوأاَجَتلا نكلوبقممباجتسا هوڤميتدمأا 2نركوسكدئادشلا نكاينروڠمّنَم /http://arasmega.com/qr-link/ashabul-kahfi-part-1 ضيوعلا ليبن-فهكلا باحصأ ةّصق فهكلا ةروس 16-9 تايلآا :لولأا ةصقلا فهكلا باحصأ 2.3.3لمجإ تايلآا حش :يلي اّمم ْلِص راّنلا ىلإا يّدؤي مهّبرب اونمآا نايتف ةّنجلا ىلإا يّدؤي ةيناف راد نمؤملا حالس تابيردّتلا فهكلا باحصأا ناميإ�لا رفكلا ءاعدلا ايندلا رفكلاو ناميإ�لا نيب ْنراق امهتقيقح ثيح نِم امهريصمو امهرصانعو ءاقدصأ�لا عم اهْشِقاَن ّمث .كتعومجم يف 2 يرسفتلا يرسفتلا 3938 1:ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ِتاَه أا .اًّيلامجإا اًحرش تايآ�لا ْحَرْشا ب .تايآ�لا نم دافتسي ام ْنِيّب ج ؟فهكلا باحصأا مه نَم د ؟ناميإ�لا ىلع ظافِحلا مكح اَم ھ 1 2 4 3 5 ءالتب�لا راد ايندلا .سانلل رابتخ�لاو نيب َحماست �ل .رفكلاو ناميإ�لا حالس ءاعدلا .نمؤملا نمل للها ةرصن دهاجو هب نمآا .هليبس يف ايندلا ةايحلا ةتّقؤم ةيناف ةايح .ةرخآ�لا فالخب ةليبنلا ةميقلا َنكاسملاو َلاومأ�لا فهكلا باحصأا كرت ةيحضتلا ربكأا نِم ناميإ�لا ذاقنإ�ل َةعتمأ�لاو .هَنيد رصن نَمل للها رصن ّنإاف .مهدنع تايلآا نم دافتسي ام2.3.4 يويالملايبرعلا يسنرلوتحماست هنسوم نكا ڠيةيناف اراتنمسةتّقؤم تاجنسحالس يرسفتلا 4140 :ُةَيِناَّثلا ُةَّصِقلا )20-17 تايلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيلآا ُةَءاَرِق 2.4.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 2.4.2 .ًلَمْجِإ ِتاَيلآا ُحَْش 2.4.3 .ِتاَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.4.4 رّبدتلاو مهفلا ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا 4 ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق تايلآا ةءارق2.4.1 فهكلا باحصأ :ةيناثلا ةصقلا 20-17 تايلآا فهكلا ةروس /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-17-20 20-17 تايلآا فهكلا ةروس يويالملايبرعلا الاهڠمةهجّتم ݢاجرت کيرممهظاقيإ� يرالّرف ڽياهچ نرنيساهُتَّعِشأ� ويابميسن 2.4.3لمجإ تايلآا حش يرسفتلا يرسفتلا 4342 اًفوَخ6 1 ىَّحَنَتَت 2ْمُهُكُرْتَت 3ٍةَعِسَّتُم 5اًبوُرُه 4ٌماَيِن ،نيظقيتسم مهّنظي مهيلإ� رظاّنل�و ناظقيل� لكش يف ءانفلاب مئان مهبلكو ،مايِن مه ةقيقحل� يفو للها ّصقي امك .اًفئاخ اًبراه مهنم ّرفل مهيلإ� رظاّنل� رظن ول ثيحب �ولءاستيل مهانظقيأ� دقل 20-18 تايآال� يف ّلجو زع .ب�وصلاب ملعأ� للهاو .مهمون ةّدم نع ل�وحأ� تناك فيك ذاتسأ� اي فيكو ؟فهكل� باحصأ� �ذه ؟ةليوط ةّدمل للها مهمانأ� !بيجع رمأ� ،لبجل� يف ةعسّتم ةحتف فهكل� يف ناك ،ليلعل� ميسنل� اهنم مهئيجي لامشل� ىلإ� ةهجّتم يهو نم سمشل� ْتعلط �ذإاف .سمشل� ةر�رح مهيذؤت الو ْتبرغ �ذإ�و ،مهنع اهُتّعِشأ� ْتلام مهنيمي نع قرشل� .مهْتزواجت مهراسي نع كيرحت ىلع ردقي يذل� نَم !للها ناحبس للها ءاش ام .مهيلع هتردق للها رهظ دق ؟للها ريغ سمشل� ءوض فهكل� باحصأ� ىدل ثدح يذل� امف !للهاب الإ� ةوق ال ؟ذاتسأ� اي ،مونل� نم مهظاقيإ� دنع ةراتخلما تملكلا ناعم2.4.2 يويالملايبرعلا يهوءاجنمرو�زت ڠ�ورةوجف روديتدوقر يرال�ر�رف توكاتابعر روُسل� نِم فهكل� ةروس ّنإ� ديحوتل� ىلع زّكرت يتل� ةّيكمل� .ةمايقل� موي ثعبلاب قّلعتي امو يرسفتلا يرسفتلا 4544 .اًيلامجإ� اًحرش تايآال� ْحَرْش� ب .تايآال� نِم دافتسي ام ْنِيّب ج ؟كالهل� نم فهكل� باحصأ� للها ظفح َفْيَك د ؟ةليوط ةّدمل مهمون دعب فهكل� باحصأ� للها ظاقيإ� نِم ةمكحل� اَم ھ 2 .رحبل� يف ةعسّتم ةحتف فهكل� يف تناكأ� .ماين مه ةقيقحل� يفو ،نوهبتنم مهّنأ� ّنظي رظانل�ب .للها ديب تسيلو دّمحم ديب ةي�دهل� ّنإ�ج .بج�وب سيل ب�رشل�و ماعطل� يف لالحل� بلطد .هنيد رصن نمل للها ةرصنه 3 1 5 4 2 ىلاعت للها فطُل مهم�ركإ�و هئايلوأاب .هيلإ� مهترجه يف يف للها ةمكح نسُحو هقلخ .هريبدت ديب ةي�دهل� ّنإ� نَم يدتهملاف للها ّلاضل�و للها ه�ده .للها هّلضأ� نَم بسك بوجو ماعطل� يف لالحل� امهريغو ب�رشل�و .قزرل� نِم سمشل� ةّيمهأ� ةايح يف .تاقولخمل� :ةئطاخلا ةلمجلا مامأا )✗( ةمالع وأا ةحيحصلا ةلمجلا مامأا )✓( ةمالع ْعَض 1:ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآال� تاملكل� يناعم ِتاَه أ� تايلآا نم دافتسي ام2.4.4تابيردّتلا يويالملايبرعلا توبملربفطل تڤ�دنمبسك تسس ڠيّلاّضل� يتل� قر�وخل� ْنِيّب ةصق يف ْتثدح ّمث فهكل� باحصأ� ءاقدصأال� عم اهْشِقاَن .كتعومجم يف يرسفتلا 4746 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيلآا ُةَءاَرِق 2.5.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 2.5.2 .ًلَمْجِإ ِتاَيلآا ُحَْش 2.5.3 .ِتاَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.5.4 :ُةَثِلاَّثلا ُةَّصِقلا )31-21 تاَيلآا( ِفْهَكلا ُباَحْصَأ فهكلا باحصأ :ةثلاثلا ةصقلا 31-21 تايلآا فهكلا ةروس رّبدتلاو مهفلا ُسِماَلخا ُسْرَّدلا 5 ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق تايلآا ةءارق2.5.1 /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-21-31 31-21 تايلآا فهكلا ةروس يرسفتلا يرسفتلا 4948 21 ةيلآا باحصأ� ىلع ةنيدمل� لهأ� للها علْطأ� ّنأ� مهيلإ� نورظاّنل� ملعيل فهكل� ةمايقل� ّنأ�و ،ّقح ثعبلاب للها دعو للهاب ةنيدمل� لهأ� َنَمآاف .اهيف ّكش ال .رخآال� مويل�و 26-23 تايلآا ّنلوقت الو :هلوقب هّيبن للها حصن ّمث كلذ لعاف يّنإ�" :هيلع مدقُت ءيشل ةئيشمب اًنرتقم اًلوق اّلإ� "لبقتسمل� يف ّنإ�و ."للها ءاش نإ�" :لوقت نأاب للها 300 اًماين مهفهك يف �وثكم ةيتفل� .ت�ونس عست �ود�دز�و نينس 31-27 تايلآا هلوسر رمأ� ّمث نآرقلا ةءارقب هّيبن للها رمأ�و هدحو للها نودبعي نيذل� نينمؤمل� ةبحصب مهنع ف�رصنال� نع هاهنو �ًءاسمو اًحابص تابّثلاب هرمأ�و راّفكل� نِم نيدحاجل� ىلإ� ناسنإال� رّيخ ّمث ،ىلاعت هّبر نِم ّقحل� ىلع راّفكلل راّنل� ّدعأ� للهاو ،رفكل�و ناميإال� نيب .نينمؤملل ةّنجل�و 5أاَجْلَم 6اًكاَلَهَو اًعاَيَض يويالملايبرعلا ڤتنم کيرم�وثكم ڠيلاڤربف�رصنال� هلابربلداجت نهيليڤ نكيربممرّيخ ةراتخلما تملكلا ناعم2.5.2 4ْلأاْسَت اَلَو 3اًل�َدِج 2َنوُفِلَتْخَي 1اَنْعَلْطأ� 22 ةيلآا باحصأ� ددع يف باتكل� لهأ� فلتخ�و ىهنف .مهددعب ملعأ� للهاو .فهكل� نيفلتخمل� ءالؤه ةلداجم نع هّيبن للها .اًنّيل اًل�دج الإ� فهكل� لهأ� ددع يف 2.5.3لمجإ تايلآا حش 31-21 تايلآا فهكلا ةروس فهكلا باحصأ :ةثلاثلا ةصق يرسفتلا يرسفتلا 5150 ."للها ءاش نإ� �ًدغ �ذك لعفأاس" :نمؤمل� لوقي نأ� للها عم بدأال� نِم .نآ�رقل� يف ةقباسل� مَمأال� صصَق راهظإاب تايبيغلاب للها ملع .مهتمزالمو نيحلاصل� ةسلاجم بابحِتس� .ةيويندل� هتايح يف رفكل�و ناميإال� نيب رَّيَخُم ناسنإال� .اهميعنو ةّنجلاب تاحلاصل� نولمعي نيذل� نينمؤمل� ريشبت 1 2 3 4 5 .اًيلامجإ� اًحرش تايآال� ْحَرْش� ب .تايآال� نِم دافتسي ام ْنّيِب ج ؟فهكل� باحصأ� لثم نينمؤمل� يف للها ةّنس يه اَم د 2 1:ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآال� تاملكل� يناعم ِتاَه أ� تابيردّتلا :ةبسانملا ةملكلاب تاغارفلا ْأاَلْمِا أ� ب ج د ه . ددع يف باتكل� لهأ� فلتخ� . يف هلعفت لمعل "للها ءاش نإ�" ركذ بابحتس� . نود نينمؤمل� ةبحاصم بابحتس� . اّلإ� بيغل� ملعي ال .نينس عستو ةنس ةئامثالث مهفهك يف �وثكم فهكل� باحصأ� ّنإ� تايلآا نم دافتسي ام2.5.4 ُةَنْيَيُع ِللها ِلوُسَر ىَلِإ� مُهُبوُلُق ُةَفَّلَؤُمل� َءاَج :َلاَق ّيِسِراَفل� َناَمْلَس ْنَع َتْسَلَج ْوَل َكَّنِإ� ِللها َلوُسَر اَي :�وُلاَقَف ،مُهوُوَذَو ٍسِباَح ِنْب ُعَرْقأال�َو ٍنْصِح ُنْب اَبأ�َو ناَمْلَس َنوُنْعَي - ْمِهِباَبِج َح�َوْرأ�َو ِءاَلُؤَه اَّنَع َتيَّحَنَو ِسِلْجَمل� ِردَص يِف - اَهُرْيَغ ْمِهْيَلَع ْنُكَي ْمَل ِفوُّصل� ُباَبِج مِهيَلَع ْتَناَكَو ،نيِمِلْسُمل� ِء�َرَقُفَو ٍّرَذ .ةَيآال� ِهِذَه ىَلاَعَت ُللها َلَزْنأاَف ،َكْنَع اَنْذَخأ�َو َكاَنْثَداَحَو َكيَلِإ� اَنْسَلَج )يدح�ول� /نآ�رقل� لوزن بابسأ�( 2٨ ةيلآا فهكلا ةروس لوزن ببس راّفكل�للهافهكل� لهأ�لبقتسمل�اماين ةصق دورو ةمكح ْنّيِب فهكل� باحصأ� اهْشِقاَن ّمث نآ�رقل� يف يف ءاقدصأال� عم .كتعومجم يرسفتلا 5352 ِْيَتَّنَجلا ِبِحاَص ُةَّصِق )44-32 تاَيلآا( .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيلآا ُةَءاَرِق 2.6.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 2.6.2 يتّنجلا بحاص ةصق 44-32 تايلآا فهكلا ةروس رّبدتلاو مهفلا ُسِداَّسلا ُسْرَّدلا 6 .ًلَمْجِإ ِتاَيلآا ُحَْش 2.6.3 .ِتاَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.6.4 ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق تايلآا ةءارق2.6.1 /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-32-44 44-32 تايلآا فهكلا ةروس يويالملايبرعلا وڤيترتّرتغ� امروك قوكوڤليخنل� لسپماًمدان تكڠڤهاجل� يرسفتلا يرسفتلا 5554 رفاكل� نأاش يف اًلثم للها برض رفاكللف .ريقفل� نمؤمل� عم ينغل� للها امهطاحأ�و بانعأ� نم ناتقيدح نيتّنجل� نيب للها لعجو ةنيز ليخّنلاب بحاص ّرتغاف .�ًرِمثُم �ًرِضَن اًعرز ىنغتس�و نمؤمل� ىلع رّبكتو نيتّنجل� .ةمايقل� ثودح ىلع ركنأ�و هلامب 41-32 تايلآا 1اَمُهاَنْطَحأ�َو 2اَهُراَمِث ْتَطْعأ� 6َكَلَّدَع 5اًعِجْرَم 4ىَنْفَت 3ُهُثِداَحُي ةليبنلا ةميقلا ةرثكب سيل سانل� نيب لُضافتل� ّنإ� ناميإالاب لُضافتل� امّنإ�و هاجل�و لامل� .لجو ّزع للها ىلإ� برقل�و 44-42 تايلآا هيَتّنج َكلهأ�و رفاكل� كلذ ىلع للها بضغ ةرامع يف قفنأ� ام ىلع اًمدان رفاكل� حبصأاف ّنإاف .هّبرب كرشُي نكي مل ْنإ� ىّنمتو هيَتّنج .هدحو لله ةتباث لاح ّلك يف ةرصنل� ةراتخلما تملكلا ناعم2.6.2 يتّنجلا بحاص ةّصق 44-32 تايلآا فهكلا ةروس /http://arasmega.com/qr-link/kisah-2-pemilik-kebun ينتنجلا بحاص ةصق-يفيرعلا .د 2.6.3لمجإ تايلآا حش يويالملايبرعلا يءوكاڠمريرقت وڤيترترورغل� ڠوبموسربكل� نقلاڬناسحتس� يربمم نءامڤمو�رڤ برض لاثمأال� يرسفتلا يرسفتلا 5756 .اًيلامجإ� اًحرش تايآال� ْحَرْش� ب .تايآال� نم دافتسي ام ْنّيِب ج ؟نيتّنجل� بحاص ّرتغ� �َذاَمِل د ؟�َذاَمِلو ؟ةايحل� يف لامل�و ناميإال� َنْيَب لضفأال� ُّيأ� ھ 2 .نمؤمل� هدبعل للها ةرصن موزل .للها مَعِن ىلع ركشل� بوجو .ء�زجل�و ثعبل�و ديحوتل� ةديقع ريرقت .للهاب رفكل�و كرّشل� ىلإ� ناّيدؤي ثيح رورغل�و ربِكل� ةمرح .نيرخآالل ةّيفخل� يناعمل� حيضوتل لاثمأال� برض ناسحتس� 1 2 3 4 5 1:ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآال� تاملكل� يناعم ِتاَه أ� ءيش هبجعأ� نَم :فلسل� ضعب لاق :ْلُقيْلف ،هدلو وأ� هلام وأ� هلاح نِم "للهاب الإ� ةوق ال للها ءاش ام" )ريثك نب� /ميظعل� نآ�رقل� ريسفت( تابيردّتلا :ةيتآ�لا تاعّبرملا نم ةروكذملا تاملكلا نع ْثَحْبا تايلآا نم دافتسي ام2.6.4 مطيءكغأ�شجم� ةدلأ�ضهقمفڤض آ�ثفعذةينسخف رخحنشظزآ�مةت وفي�ل�سمكغخ ص�حب�لجنتين ولڤللمڤقلوه نسي�نيیل�طر أ��ليدقطبزثع نعثبءصص�ذيب قةعتقموءئظو .1بانعأ� .2نيتّنجل� بحاص .3رهن . ابلقنم . ةعاسل� ةّصق دورو ةمكح ْنّيِب نيتّنجل� بحاص اهْشِقاَن ّمث نآ�رقل� يف يف ءاقدصأال� عم .كتعومجم يرسفتلا 5958 اَيْنُّدلا ِف ِساَّنلا ُةَنْتِف )46-45 ناتيلآا(لّثَِمَو1رُثْنَت4 اًتـّتَفَتُم اًسِباَي3ًءاَجَر6 52ةَرْدُقلا َلِماَكَجَزَتْما .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِينَتَيلآا ُةَءاَرِق 2.7.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 2.7.2 :ايندلا ف سانلا ةنتف 46-45 ناتيلآا فهكلا ةروس رّبدتلاو مهفلا ُعِباَّسلا ُسْرَّدلا 7 .ًلَمْجِإ ِينَتَيلآا ُحَْش 2.7.3 .ِْينَتَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.7.4 ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق ينَتيلآا ةءارق2.7.1 ةراتخلما تملكلا ناعم2.7.2 /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-45-46 46-45 ينتيلآا فهكلا ةروس يرسفتلا يرسفتلا 6160 ايندلا ىلاعت للها هّبش امّنإا" :ءامكحلا لاق اًعفنُم ناك ردقب ناك اذإا ءاملا ّنأ�ل ءاملاب ".اًكلهُم اًّراض ناك رادقملا زواج اذإاو ،اًتبنُم )يبطرقلا /نآارقلا ماكحأ�ل عماجلا( يويالملايبرعلا نسايهرڤةعتم ڠتام عنْيأا لكك ڠيةيقاب هاوبرب عنْيأا ڠيركّفج ڽنهدنيأاكاهتجهب ّمث اهتجهبو اهترضن يف ايندلا ةايحلل اًلثم للها برض ضرأ�لا تابن هب عفتنا رطملا ءامك اهّنأاب اهئانف ةعرس راصو ّفج ىتح اًليوط ْثبلي مل ّمث ،عنْيأاو ّرضخاف .ًءانفإاو ًءاشنإا ءيش لك ىلع رداق للهاو .اًرّسكتم اًسباي 45 ةيلآا ايندلا ةايحلا يف مكل ةعتمو لامج نونبلاو لاملا ريغ ةيناف يه لب ،اهل ماود �ل نكلو ،اهتّوق امهو ،للها دنع ريخ ةيقابلا ةحلاصلا لامعأ�لاو ،ةيقاب .ناسنإ�لا هب قّلعتي لمأا ريخو ،اهباوث لزجي 46 ةيلآا :ايندلا ف سانلا ةنتف 46-45 ناتيلآا فهكلا ةروس :َلاَق ، َّيِبَّنلا َّنأا ، وٍرْمَع ِنب ِللها ِدْبَع ْنَع }ُةَحِلاَّصلا ُةأاْرَملا اَيْنُّدلا ِعاَتَم ُرْيَخَو ٌعاَتَم اَيْنُّدلا{ )ملسم هاور( 2.7.3مجإ ينَتيلآا حش يرسفتلا يرسفتلا 6362 1:ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ِتاَه أا .اًيلامجإا اًحرش نيتيآ�لا ْحَرْشا ب .تايآ�لا نم دافتسي ام ْنّيِب ج ؟اَذاَمِلو ؟ايندلا ةايحلل اًلثم للها برض اَذاَمِب د ؟ةيآ�لا يف تاحلاصلا تايقابلاب دارملا اَم ھ 2 .ةدلاخو ةيقاب ايندلاأا .ةايحلا ردصم ءاملاب .للها دنع ةينافلا يه ةحلاصلا لامعأ�لاج .ايندلا ةعرزم ةرخآ�لاد .ءاملاب ايندلا ةايحلا للها هّبشه تابيردّتلا :ةئطاخلا ةلمجلا يف ) ✗ ( ةمالع وأا ةحيحصلا ةلمجلا يف ) ✓ ( ةمالع ْعَض 1 ةيناد ايندلا ةميق .ةينافو2 رارتغ�لا نِم راذنإ�لا اهنمو ايندلا ةنيزب .نونبلاو لاملا 4 ةحلاصلا لامعأ�لا تايقابلا يه .تاحلاصلا 5 ةعرزم ايندلا .ةرخآ�لا ينَتيلآا نم دافتسي ام2.7.4 َلاَق ،َلاَق  رَمُع ِنبا ْنَع يِف ْنُك{ : للها لوُسَر ُرِباَع وأا ٌبيِرَغ َكَّنأاَك اَيْنُّدلا }ثيدحلا...ٍليِبَس )يراخبلا هاور( ايندلا ةايحلا ْنّيِب ْزّيَِم هباشتلا ثيح نم ءاملاو نيتيآ�لا يف ْتدرو امك فهكلا ةروس نم ٤٦-٤٥ .كتعومجم يف اهْشِقاَن ّمث 3 ىقبي ام ليضفت .ىنفي ام ىلع /http://arasmega.com/qr-link/syarah-hadis-kun-fi-ad-dunya ايندلا في نك" :لماك ثيدح "...بيرغ كنأك يرسفتلا 6564 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيلآا ُةَءاَرِق 2.8.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِْناَعَم 2.8.2 .ًلَمْجِإ ِتاَيلآا ُحَْش 2.8.3 .ِتاَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.8.4 :َلْوُلأا ُةَّصِقلا )7.-6. تايلآا(  ضرخلاو سىوم ُنِماَّثلا ُسْرَّدلا 8 رّبدتلاو مهفلا ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق تايلآا ةءارق2.8.1  ضرخلاو سىوم :لولأا ةصقلا 70-60 تايلآا فهكلا ةروس /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-60-70 70-60 تايلآا فهكلا ةروس يرسفتلا يرسفتلا 6766 اًليِوَط اًنَمَز1 اًقيِرَط6 اَقَراَف2 3اًمْلِع اًبَعَت4 َلِصأا5 65-60 تايلآا نارمع نب ىسوم اهكراش ملعلا بلط يف ةلحر ركذب تايآ�لا هذه ْتأادتبا دنع رضخلا همسا ملاع ةلباقمل نون نب عشوي همداخو ليئارسإا ينب يبن .اًريزغ اًملع هندل نم للها همّلع اًملاع اًحلاص اًدبع هادجوف .نيرحبلا ىقتلم ملعلا بلط يف ةلحرلا 70-66 تايلآا بلطل هتبحاصم يف رضخلا ىسوم نذأاتساو ىلع ربصي نأا ىلع ىسومل رضخلا نّذأاف .ملعلا ىتح هنع لاؤسلا مدعو هركني اّمم هدهاش ام ّلك .ةبيرغلا لاعفأ�لا نم كلذ ءارو رارسأ�لا هل نّيبي  رضخلا ىسوم ةبحاصم يويالملايبرعلا نيذيا اتنيممنذأاتسا ٢ايسهررارسأ�لا قيلابسدءارو ڽينمنمهتبحاصم اراتنا ناومترڤ توء�ل اود ىقتلم نيرحبلا /http://arasmega.com/qr-link/nabi-musa-dan-khidr-a-s-bhgn-1 يفيرعلا.د-ضرخلاو سىوم ةصق :لولأا ةصقلا  ضرخلاو سىوم 70-60 تايلآا فهكلا ةروس ةراتخلما تملكلا ناعم2.8.2 2.8.3مجإ تايلآا حش يرسفتلا يرسفتلا 6968 .هتردق ةمظعو للها ملع ةعس نيب ةنسحلا بادآ�لا .مّلعملاو بلاطلا ريخ باوصلا ىلإا عوجرلا .أاطخلا ىلع يدامتلا نِم .رفسلا يف ةقفرلا بابحتسا ناسنإالل نايسنلا ثودح .اًحلاص ناك امهم نِم ديزملا بلط بابحتسا .اًملاع ءرملا ناك ولو ملعلا تايلآا نم دافتسي ام2.8.4 1 ٢ 3 ٤ ٥ ٦ .اًيلامجإا اًحرش تايآ�لا ْحَرْشا ب .تايآ�لا نِم دافتسي اَم ْنّيِب ج ؟ةّصقلا يف هرود امو رضخلا نَم د ؟ رضخلا اهَلَعَف يتلا ةبيرغلا لاعفأ�لا ىلع ىسوم ركنأا اَذاَمِل ھ 2:ةبسانملا تاملكلاب ةيتآ�لا تاغارفلا ْأاَلْمِا .همّلَعُم عم بلاطلا ىلعأا .ملسم ّلك ىلع ةضيرف بلطب .هقلخ نِم هعَلْطأا نَمو �ّلإا اهملعي �ل ج . بابسأا نم ملعلا ليصحت ىلع ربصلاد . ىّلوتي و رهاوظلاب مكحي نأا ملسملا ىلع بجيه 1:ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ِتاَه أا يف رضخ ةّصق نع ْثَحْبِا نم ةحيحصلا ثيداحأ�لا تنرتنإ�لا عقاومو بتكلا عم اَهْشِقاَن ّمث ةقوثوملا .كتعومجم يف ءاقدصأ�لا تاّيبيغلارئارسلابّدأاتلاقّوفتلاملعلا تابيردّتلا :هيف يبنلا لوقي يراخبلا مامإ�لا دروأا دقف مس�لا اذهب رضخلا ةيمستلا ببس ّنإا ."ءارضخ هفلخ زتهت يه اذإاف ءاضيب ةورف ىلع سلج هّنأ�ل ،اًرضخ يمس امّنإا رضخلا نأا" 71 يرسفتلا 70 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيلآا ُةَءاَرِق 2.9.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 2.9.2 .ًلَمْجِإ ِتاَيلآا ُحَْش 2.9.3 .ِتاَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.9.4 :ُةَيِناَّثلا ُةَّصِقلا )82-71 تايلآا(  ضرخلاو سىوم رّبدتلاو مهفلا ُعِساَّتلا ُسْرَّدلا 9 ءاقدصأ�لا عم اهْشِقاَنو ةصقلا نِم ربع سمخ جرختسا ّمث ةيتآ�لا ةصقلا ْدِهاَش .كتعومجم يف /http://arasmega.com/qr-link/kisah-nabi-musa-dan-khidr-filem-animasi ضرخلاو سىوم ةصق يرسفتلا يرسفتلا 7372  ضرخلاو سىوم :ةيناثلا ةصقلا 82–71 تايلآا فهكلا ةروس اَهَّقَش1 يِنْبِقاَعُت �َل2 َةَرِهاَط3 اًطِئاَح4 اًمْلُظَو اًرْهَق5 َطُقْسَي6 ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق تايلآا ةءارق2.9.1 ةراتخلما تملكلا ناعم2.9.2 يويالملايبرعلا نكهچممّقش موكحڠمبقاعت يچوسةّيكز ڠيدنيدطئاح ہوتنورّضقني /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-71-82 82-71 تايلآا فهكلا ةروس ةليبنلا ةميقلا ىلإا ملعلا ّدري نأا مّلعتملا بادآا نم ."ملعأا للها" :لوقي نأاب لجو زع للها َماَق ِّيِبَّنلا ْنَع ٍبْعَك ُنْب ُّيَبأا نع َليِئاَرْسِإا يِنَب يِف اًبيِطَخ ُّيِبَّنلا ىَسوُم ُمَلْعأا اَنأا َلاَقَف ُمَلْعأا ِساَّنلا ُّيأا َلِئُسَف ِهْيَلِإا َمْلِعْلا َّدُرَي ْمَل ْذِإا ِهْيَلَع ُللها َبَتَعَف يِداَبِع ْنِم اًدْبَع َّنأا ِهْيَلِإا ُللها ىَحْوأاَف -...كْنِم ُمَلْعأا َوُه ِنْيَرْحَبْلا ِعَمْجَمِب . رضخلا يأا )ملسمو يراخبلا هاور( يرسفتلا يرسفتلا 7574 رضخلا اهقرخف ،اهابكرف ،ةنيفس ادجو ىتح رحبلا لحاس ىلع نايشمي اقلطناف .ربصلاب همازتلا بوجوب رضخلا هرّكذو ىسوم ضرتعاف ،اهريس ءانثأا ةنيفسلا رضخلا قرخ ادجوف ،امهتفايض اوبأاف ،اًماعط اهلهأا نِم ابلطف ،ةيرق ايتأا ىتح ةلحرلا الصاو ّمث ةّرملا هذه يفف .هماقأا ىتح هانبو رضخلا هضقنف ،طقسي داكي اًلئام اًرادج اهيف ىهتنا كلذبف هلمع ىلع رجأ�لا بلط نع هضفر ببس نع هخيش ىسوم لأاس .امهنيب ةبحاصملا رادِجلل رضخلا حالصإا .ىسوم هذيملتل بئارغلا نم امهيلع ّرم ام ّلك رارسأا رضخلا نّيب ّمث رحبلا يف اهب نولمعي نيجاتحم ءافعضل يهف ،اهقرخ يتلا ةنيفسلا اّمأا بصتغي اًكِلَم مهفلخ ّنأ�ل ،ابيع اهب ثِدحُي نأا دارأاف ،مهقزر ليصحتل .ةحلاص ةنيفس ّلك ةنيفسلا قرخ نم ةمكحلا هلتقف اًمالغ امهقيرط يف ايقل ىتح ةنيفسلا نم امهجورخ دعب ةلحرلا الصاو ّمث .هطرش ىلإا رضخلا هّبنف .لعفلا كلذ ىلع راكنتس�لاب ىسوم داعف رضخلا مالغلارضخلا لتق يويالملايبرعلا قوبنمقرخ هڤوارجأ�لا كاسوڤ اترهزنك سڤمرمبصتغي نقسوركاًبيع هينا ٢اراكرڤبئارغلا هتحت ناكو رجأا نودب رضخلا هماقأا يذلا رادجلا اّمأا هكرت يذلا ةنيدملا لهأا نِم نيَميتي نيَمالغل زنك ظفحي نأا للها دارأاف ،اًحلاص اًلجر ناكو ،امهل امهوبأا امو .هاجرختسيو ،امهَدشر اغلبي ىتح زنكلا امهل ىلع يفخ ام كلذو للها نِم هيجوتب رضخلا هلعف .هيلع ربصلا عطتسي ملو ىسوم رادِجلا حالصإا ةمكح /http://arasmega.com/qr-link/animasi-kisah-nabi-musa-dan-khidr ضرخلاو سىوم :نآرقلا صصق نم ةّصق نوترك مالغلا لتق ةمكح شاع نإا مِلَعف نيَنمؤم هاوبأا ناكف لوتقملا مالغلا اّمأا .هيَوبأا رفكل اًببس ريصيس مالغلا كلذ ةصقلاةمكحلا 2.9.3مجإ تايلآا حش 78-77 ناتيلآا 76-74 تايلآا 73-71 تايلآا يرسفتلا يرسفتلا 7776 ناسحتسا مّلعملا ةبحاصم ءافولا بوجو دوهعلاب 1 2 3 4 5 للها ءاضقب اضرلا هرشو هريخ ريبدت نسح نوكلل للها للها ةفرعم تايبيغلاب .اًيلامجإا اًحرش تايآ�لا ْحَرْشا ب .تايآ�لا نم دافتسي ام ْنّيِب ج ؟ةنيفسلا كلت رضخلا قرخ اَذاَمِل د ؟ريغصلا مالغلا كلذ رضخلا لتق اَذاَمِل ھ 2 أا ب ج د ه 1:ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ِتاَه أا حيحص أاطخ .ملاظ اهبحاص ّنأ�ل رضخلا اهقرخ ةنيفسلا كلت .رفاك هّنأ�ل مالغلا كلذ رضخلا لتق .هاوه نع ثداوحلا كلت يف ررقي رضخلا ناك . نِم رضخلا اهمَلعي يتلا تاّيبيغلا .رهاوظلا ىلع دامتع�لاب انرمأات ةعيرشلا تايلآا نم دافتسي ام2.9.4تابيردّتلا :يلي اّمم ْلِص بلاط بادآا ْعَمْجا عقاومو بتكلا نم ملعلا ّمث ةقوثوملا تنرتنإ�لا ءاقدصأ�لا عم اَهْشِقاَن .كتعومجم يف يرسفتلا 7978 .ًةَدَّوَجُمَو ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِتاَيلآا ُةَءاَرِق 2.10.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 2.10.2 )98-83 تايلآا( ِْينَنْرَقلا يِذ ُةَّصِق ُّصُقأاَس1ًةأاَفاَكُم4 اَهِبوُرُغ َعِضوَم3ِنْيَلَبَجلا6 2اَنْلَّهَسءاَدوَسلا ةَنيِطلا ُةَرْيِثَك5 يننرقلا يذ ةصق 98-83 تايلآا فهكلا ةروس ُرِشاَعلا ُسْرَّدلا 10 رّبدتلاو مهفلا .ًلَمْجِإ ِتاَيلآا ُحَْش 2.10.3 .ِتاَيلآا َنِم ُداَفَتْسُي اَم 2.10.4 ًةدّوجمو ًةحيحص ًةءارق تايلآا ةءارق2.10.1 ةراتخلما تملكلا ناعم2.10.2 /http://arasmega.com/qr-link/al-kahfi-83-98 98-83 تايلآا فهكلا ةروس يرسفتلا يرسفتلا 8180 ٍقيحس ٍناكم ىلإا لصو ىتح راس يف برغت سمشلا دجوف ،برغلا ةهج نيطو راح ءام تاذ نيع هب ناكم دجو نيعلا هذه نِم برقلابو ،دوسأا نأا للها همهلأاف ،نيرفاك اًموق نينرقلا وذ مهوعدي نأا اّمإا :نيرمأا دحأا مهيف ذخّتي نإا مهلتاقي نأا اّمإاو ،اونمآاف ناميإ�لا ىلإا باجتسا نَم ّنأاو .رفكلا ىلع اوّرمتسا ةبقاعلا هلف ،اًحلاص لمعو هّبرب نمآاو هل .ةرخآ�لا يف ىنسحلا هاتآاو ،ضرأ�لا يف هرمأ�ل للها نّكم دقف .نينرقلا يذ ةصق نع ثّدحتت تايآ�لا هذه بابسأ�لا هذهب ناعتساف .رومأ�لا هيجوت هب عيطتسي ام بابسأ�لاب ملعلا نِم ريثكلا .سمشلا برغم غولب ىلإا هلصوي اًببس ذخّتاو ،ضرأ�لا يف هناطلس طسب ىلع 84-83 ناتيلآا 88-85 تايلآا 94-93 ناتيلآا نيب ناكم ىلإا لصو ىتح ،برغلاو قرشلا نيب اًقيرط نينرقلا وذ كلس ّمث ،ةّوقلا هيف اوسنآا اّملف .مهل لاقُي ام نوهقفي �ل اًموق دجو كانهو ،نيَعفترم نيَلبج امف .اًيلاع اًّدس ماقأاف .جوجأامو جوجأاي هجو يف اًّدس مهل ميقي نأا هنم اوبلط .هتبالصل هوبقثي نأا �لو ،هعافتر�ل ّدسلا اوقّلستي نأا نوريغملا ء�لؤه عاطتسا .همدهب للها رمأا ءيجي ىتح اًمئاق لظيسو يف سمشلا قرشم غلب ىتح ،كلذك نينرقلا وذ راس ّمث موق ىلع علطت اهدجوف ،نارمعلا نم هيلإا لصو ام ةياهن .رتاس اهِّرَح نِم مهرتسي �ل ىلوأ�لا ةرطفلا ىلع نوشيعي .ىلوأ�لا هتريس مهيف راسو ناميإ�لا ىلإا ء�لؤه اعدف 92-89 تايلآابرغلا ةهج ىلإا :ىلوأ�لا ةلحرلا قرشلا ةهج ىلإا :ةيناثلا ةلحرلا برغلاو قرشلا نيب ام :ةثلاثلا ةلحرلا يويالملايبرعلا نكهدوممنّكم ڠيتنيباًّدس هوءاجقيحس ڤوتونڤ رتاس تجنمم کيرماوقّلستي يمهمم کيرمنوهقفي /http://arasmega.com/qr-link/kisah-dzulqarnain ضيوعلا ليبن -يننرقلا يذ ةصق ةيلاع ةناكمب نينرقلا يذ ىلع ﷲا ّنم يننرقلا يذ ةصق فهكلا ةروس 98-83 تايلآا 2.10.3مجإ تايلآا حش يرسفتلا يرسفتلا 8382 .ىوقتلاو ّربلا ىلع نواعتلا .لامعأ�لا نِم ّماهملاب مايقلا ىلع ةرجأ�لا ذخأا زاوج .ةمايقلا موي لبق مهجورخو جوجأامو جوجأاي موق دوجو ىلع ريرقتلا .نيدلا يف هاركإا �ل . هجو ءاغتبا لامعأ�لا زاجنإا ىلع ملسملا ّثح 1 2 3 4 5 .اًيلامجإا اًحرش تايآ�لا ْحَرْشا ب .تايآ�لا نِم دافتسي ام ْنّيِب ج ؟ةصقلا يف نينرقلا وذ وه ْنَم د ؟جوجأامو جوجأاي قلخ نِم ةمكحلا اَم ھ 1:ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ِتاَه أا 2:ةبسانملا تاملكلاب ةيتآ�لا تاغارفلا ْأاَلْما .حلاصلا كِلَملا وه أا .نيَراّدلا يف ةداعسلا هبحاصل نمضي ب .ضرأ�لا يف نودسفي اوناك موق مه ج .ىوقتلاو ّربلا ىلع ّبحتسيد .ىربكلا طارشأا نِم جوجأامو جوجأاي جورخه ناميإ�لا تايلآا نم دافتسي ام2.10.4تابيردّتلا جوجأامو جوجأاينواعتلاةعاسلانينرقلا وذ جوجأاي ةّصق نع ْثَحْبِا ثيداحأ�لا يف جوجأامو بتكلا نم ةحيحصلا ةقوثوملا تنرتنإ�لا عقاومو ءاقدصأ�لا عم اَهْشِقاَن ّمث .كتعومجم يف 3 ِبْيَغلا ِحيِتاَفَِب ِللها ُصاَصِتْخِا ِتاَهُبُّشلاَو ِماَرَحلا ُباَنِتْجا ِهِعْفَدَو ِمْلُّظلا ِعْنَم ُبْوُجُو ِءاَرَمُلأاَو ِمِكاَحلا ُةَّيِلْوُئْسَم ِكَلَهلا َنِم ُةَياَقِولا ِمْتَّشلاَو ِّبَّسلا ِنَع ُيْهَّنلا ُةَوْشَّرلا ىَْبُكلا ِةَعاَّسلا ُتاَمَلَع ُثيِدَحلا :ةدافتسلااو مهفلا 3.1 3.4 3.2 3.5 3.7 3.3 3.6 3.8 ىوتحلما رايعم 8584 .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.1.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 3.1.2 .ًلاَمْجِإ ِثيِدَحلا ُحَْش 3.1.3 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3.1.4 .اًحيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.1.5 ِبْيَغلا ِحْيِتاَفَِب ِ ُصاَصِتْخا 3.1.1 ةدافتسلااو مهفلا ثيدحلا 8786 بيغلا حيتافمب للها صاصتخا :َلاَق ، ِّيِبَّنلا ِنَع ، َرَمُع ِنْبا ِنَع ُماَحْرأ�لا ُضيِغَت اَم ُمَلْعَي َ�ل :ُللها �َّلِإا اَهُمَلْعَي َ�ل ،ٌسْمَخ ِبْيَغلا ُحيِتاَفَم“ ٌدَحأا ُرَطَملا يِتْأاَي ىَتَم ُمَلْعَي َ�لَو ،ُللها �َّلِإا ٍدَغ يِف اَم ُمَلْعَي َ�لَو ،ُللها �َّلِإا ُموُقَت ىَتَم ُمَلْعَي َ�لَو ،ُللها �َّلِإا ُتوُمَت ٍضْرأا ِّيأاِب ٌسْفَن يِرْدَت َ�لَو ،ُللها �َّلِإا ”. ُللها �َّلِإا ُةَعاَّسلا )يراخبلا هاور( ُحيِتاَفَم ِبْيَغلا ُماَحْرأ�لا ُضيِغَت اَم1 ٍدَغ يِف اَم2ُرَطَملا يِتْأاَي ىَتَم3 ُتوُمَت ٍضْرأا ِّيأا4 ُةَعاَّسلا ُموُقَت ىَتَم5 ُلَّوَلأا ُسْرَّدلا 1 /http://arasmega.com/qr-link/hadis-mafatih-al-ghaib بيغلا حيتافم ثيدح ةراتخلما تملكلا ناعم3.1.2 :رومأ�لا كلت نِمو .ناسنإ�لا ةايح يف ةّيبيغلا رومأ�لا ىلإا اندشري ثيدحلا اذه ثيدحلل ىلعأ�لا يوارلا . ّيودعلا ّيشرقلا باطخلا نب رمع نب للها دبع : همسا .ةنس 87 نبا وهو ھ73 ةنس رمع نب للها دبع يّفوت : هتافو هعم رجاهو ملحلا ْغلبي مل ريغص وهو هيبأا عم اًميدق ملسأا : هتأاشن .ةّوبنلا ناضحأا يفو ةباحصلا فانكأا نيب ىَّبَرُتو ةنيدملا ىلإا يبنلا هرمأا ىتح مايصلا مزاليو هّلك ليللا موقي ناك : هقالخأا .مايقلاو مايصلا نم فيفختلاب ءاسنلا ماحرأا ْتلمتشا ام ّلك ةفرعمو ثانإاو روكذ نِم .ًءاقشو ًةداعس مهلاوحأا ،ثيغلا نِم رطق ّلك قزر ببس وهو .ناسنإ�لا .ةعاسلا مايق تقو ناسنإ�لا هبستكي ام ّلك .قازرأ�لا نِم هدَغ يف ناسنإ�لا توم ناكم .هتوم تقوو ةيبيغلا رومأ�لا ّنإا .للها �ّلإا اهملعي �ل ىعّدا نَم تاّيبيغلا ةفرعمب .بذاك وهف ج ب 3.1.3 يويالملايبرعلا قديت ڠي تڤاد يءاسارد اردنيءاچنڤ باغ يءاسارد اردنيءاچنڤساّوحلا قتل تڤمتعضوم نواباحسلا ناسنإ�لا لهج تابثإا َيِتوأا اَمْهَم هسفن نع .ملعلا نِم أا أابج دھ ثيدحلا هيلإ دشري ام3.1.4 ُضيِغَت ُرَطملا ُةَعاَّسلا ِبْيَغلا ُماَحْرأ�لا هطقست وأا هصقنت وأا لمحت باحّسلا نِم لزانلا ءاملا ةمايقلا موي ساّوحلا نع باغ ام نينجلا نيوكت عضوم دشري ام ثيدحلا هيلإ لصح امب للها درفنا نِم ماحرأ�لا يف .نينجلا راوطأا د ثيدحلا ثيدحلا 8988 1 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا ؟"للها �َّلِإا ُماَحْرأ�لا ُضيِغَت اَم ُمَلْعَي َ�ل" ثيدحلا نتم موهفم اَم أا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم رُكْذُا ب :ةئطاخلا ةلمجلا يف )✗( ةمالعو ةحيحَّصلا ةلمجلا يف )✓( ةمالع ْعَض 2 ُةَعاَّسلاُماَحْرأ�لاُضيِغَت .لمعلا ليجأات مدع .١ .اريذن توملاب ريكذت .٢ .ٍسمخ لبق اًسمخ ْمنتغا .3 ةليبنلا ةميقلا تابيردّتلا .اهثودح رّوصتي امو اهتّيفيكو ةعاسلا موقت ىتم ناسنإ�لا ملعي أا .اًقلطم ةّيبيغلا رومأ�لا كلمي يذلا وه ىلاعتو هناحبس للها ّنإا ب .توميس ىتمو هرمع رادقمو هقزر رادقم فرعي ناسنإ�لا ّنإا ج .اهنينج ءاضعأا نِم طقست امو صقن ام لماحلا ّمأ�لا مَلعت د .ضرأ�لا ىلع هتايحو ناسنإ�لا قزر ببس راطمأ�لا ّنإا ھ :ةيلاتلا تاوطخلا ةاعارم دعب اًحيحص اًظفح ةبلطلا اهيأا اوظفحا .ًةحيحص ًةءارق مّلعملا عم اوؤرقا .ةعطق دعب ةعطق ثيدحلا نم اوظفحا .مّلعملا مامأا اًلماك ثيدحلا نتم اوظفحا 3.1.5 1 2 3 .زاجيإاب ثيدحلا ْحَرْشا ج ؟هدغ يف هتفرعم ناسنإ�لا عطتسي مل يذلا ءيشلا وه اَم د .ثيدحلا هيلإا دشري اَّمم ةثالث ْنّيِب ھ ؟ةرخآ�لا يف هريصم ناسنإ�لا ىلع للها علطي �ل اَذاَمِل و نع ْشِقاَن ّمث .بيغلا حيتافم نع ْتنّيَب يتلا نامقل ةروس نم 34 ةيآ�لا ْأاَرْقِا .ةساركلا يف هْبُتْكاو اهريسفت )34 :نامقل ةروس( ثيدحلا ثيدحلا 9190 يويالملايبرعلا نكهڠيلمليجأات توبرمنتغا نتڠيارڤاريذن ِتاَهُبُّشلاَو ِماَرَحلا ُباَنِتْجا .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.2.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 3.2.2 .ًلاَمْجِإ ِثيِدَحلا ُحَْش 3.2.3 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3.2.4 .اًحيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.2.5 يِناَّثلا ُسْرَّدلا 2 ةدافتسلااو مهفلا ثيدحلا 9392 تاهبشلاو مارحلا بانتجا :ُلْوُقَي ِ َلْوُسَر ُتْعِمَس َلاَق ٍرْيِشَب ِنْب ِناَمْعُّنلا ِ ِدْبَع يِبأا ْنَع َنِم ٌرْيِثَك َّنُهُمَلْعَي �َل ٌتاَهِبَتْشُم ٌرْوُمأا اَمُهَنْيَبَو ٌنّيَِب َماَرَحْلا َّنِإاَو ٌنّيَِب َلَالَحلا َّنِإا“ ِتاَهُبُّشلا يِف َعَقَو ْنَمَو ،ِهِضْرِعَو ِهِنْيِدِل أاَرْبَتْسا ْدَقَف ِتاَهُبُّشلا ىَقَّتا ِنَمَف ،ِساَّنلا ِّلُكِل َّنِإاَو �َلأا ،ِهْيِف َعَتْرَي ْنأا ُكِشْوُي ىَمِحلا َلْوَح َىعْرَي يِعاَّرلاَك ،ِماَرَحلا يِف َعَقَو ْتَحَلَص اَذِإا ًةَغْضُم ِدَسَجلا يِف َّنِإاَو �َلأا ُهُمِراَحَم ِللها ىَمِح َّنِإاَو �َلأا ىًمِح ٍكِلَم ”.ُبْلَقلا َيِهَو �َلأا ُهُّلُك ُدَسَجلا َدَسَف ْتَدَسَف اَذِإاَو ُهُّلُك ُدَسَجلا َحَلَص )ملسمو يراخبلا هاور( ٌنّيَِب ُلَالَحلا ٌتاَهِبَتْشُم ٌنّيَِب ُماَرَحلا 3.2.1 /http://arasmega.com/qr-link/hadis-halal-haram مارحلاو للاحلا نع ثيدح ةراتخلما تملكلا ناعم3.2.2 ٌنّيَِبرهاظ أاَرْبَتْساهنم ةءاربلا بلط ٌتاَهِبَتْشُمحوضولا مدع ِهِضْرِعهسفن وأا هندب ىَمِحْلاروظحملا :ءايشأا ةثالث ىلإا يبنلا اندشري ثيدحلا اذه ثيدحلا حش لامجإ 1 2 3 ضحملا لالحلا هابتشا �ل حضاو ءيش تابيطلا لكأا لثم هيف .ةبيطلا ةبرشأ�لا برشو ذخأا وأا لكأا لثم هبتشملا ِهّلح يف فلتخا ام ضعب .هميرحت وأا لكأا لثم ضحملا مارحلا ريزنخلا محلو مدلاو ةتيملا مراحملا حاكنو رمخلا برشو لكأاو لاجرلل ريرحلا سابلو .كلذ ريغو ةقرسلاو ابرلا أا.ٍحيرص ٍليلدب للها همّرح ام مارحلاو ،للها هّلحأا ام لالحلا ّنإا ج.تامّرحملا نع ُدُعابَّتلا ملسم ّلك ىلع بجي د.اهّلك دسجلا تاكرح ْتحلص بلقلا حلص اذإاو ب.مارحلا براق دق هّنإاف تاهُبُّشلا يف عقوو لالحلا ىّدعت نَم ثيدحلل ىلعأ�لا يوارلا . ّيندملا ّيراصنأ�لا ريشب نب نامعُّنلا وه : همسا .ھ65 ةنس صمح يف َلِتُق : هتافو َدِلُو دولوم لّوأا ناكو ةرجهلا نِم ةيناثلا ةنسلا يف دِلُو : هتأاشن .ةرجهلا دعب راصنأ�لا نِم مالسإ�لا يف . يبنلا َمَز�َل ةباحصلا راغص نم اًديشر اًلجر ناك :هقالخأا ُكِشوُيبرتقي وأا عرسي /http://arasmega.com/qr-link/al-halal-wal-haram يويالملايبرعلا سلجحوضولا سبيبةءاربلا نتمرحكضرع 3.2.3 ثيدحلا هيلإ دشري ام3.2.4 ثيدحلا ثيدحلا 9594 ةليبنلا ةميقلا تاهبشلا ُكرت يه عرولا ةفص نِم ّنإا ،مارحلا يف عقوُت دق تاهبشلا ّنأ�ل ةديقعلاو تادابعلل ًةيامح ىَلْوأا اهكرتف .تايكولسلاو تالماعملاو 1 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا .ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ْرُكْذُا أا ًةَغْضُمُكِشْوُيأاَرْبَتْسا تابيردّتلا 1 1 2 3 :اعتمم مّلعتلاو ميلعتلا نوكي يكل اًحيحص اًظفح ثيدحلا ظفحل ةيلاتلا ةدعاقلا 2 :ةبسانملا تاملكلاب ةيتآ�لا تاغارفلا ْأاَلْمِا لالحلا قزرلاتاهبتشملامارحلا قزرلا 1 2 3 .زاجيإاب ثيدحلا ْحَرْشا ب .ةهباشتملا رومأ�لا نم نيَرمأا ْرُكْذُا ج .ثيدحلا هيلإا دشري اَّمم ةثالث ِتاَه د ؟مارحلا قزرلاو لالحلا قزرلا نيب قرَفلا اَم ھ ّنإا !ةبلطلا اهّيأا ملعاو ءيش ّمهأا مارحلاو لالحلا ،ةديقعلا دعب مالسإ�لا يف ةحابإ�لا ءايشأ�لا يف لصأ�لاو ،صنلاب �لإا ءيش مرحي �لو وه تامّرحملا يف لصأ�لاو ّمث ميكحلا نآارقلا همَّرح ام .ةّيوبنلا ةّنسلا ُهْتَنَّيب ام 3.2.5 .لمعلاو ملعلا وه ثيدحلا ظفح نم فدهلا نع مّلعملا مّلكتي .اًسلاج وأا اًمئاق ثيدحلا ظفحي .ةساّركلا يف هبتكيو ثيدحلا كلذ ةبلطلا ذخأاي نع - تاهُبُّشلا كرت يه عرولا ةفص نِم نإا : للها لوسر لاق ،لاق  ّيلع نب نسحلا .َكُبيِرَي �َل اَم ىَلِإا َكُبيِرَي اَم ْعَد )يئاسنلاو يذمرتلا هاور( ناونعب ةلاقم ْبُتْكُا "دالبلا مدهت تاردخملا" .لصفلا مامأا اهمّدقت ّمث ثيدحلا ثيدحلا 9796 ةليبنلا ةميقلا ةميركلا قالخأ�لاب اوقّلخت تامّرحملا ّلك اوبنتجت نأاب .تاهبشلا نع داعتب�لاو ِهِعْفَدَو ِمْلُّظلا ِعْنَم ُبْوُجُو .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.3.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 3.3.2 .ًلاَمْجِإ ِثيِدَحلا ُحَْش 3.3.3 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3.3.4 يويالملايبرعلا هڬت /هلوتنبرصنا ميلاظ ڠي ڠرواملاظ ڠي ڠروا يميلاظدمولظم يا هلهڬت هزجحت مِلاَّظلا موُلْظَملا ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 3 ةدافتسلااو مهفلا 3.3.1 ثيدحلا 9998 هعفدو ملظلا عنم بوجو : ِللها ُلوُسَر َلاَق :َلاَق ٍسَنأا ْنَع :ٌلُجَر َلاَقَف ”اًموُلْظَم ْوأا اًمِلاَظ َكاَخأا ْرُصْنا“ َتْيأاَرَفأا اًموُلْظَم َناَك اَذِإا ُهُرُصْنأا ِللها َلوُسَر اَي ُهُزِجْحَت“ :َلاَق ُهُرُصْنأا َفْيَك اًمِلاَظ َناَك اَذِإا ”.ُهُرْصَن َكِلَذ َّنِإاَف ِمْلُّظلا َنِم ُهُعَنْمَت ْوأا )يراخبلا هاور( لوانتي لماش ماظن مالسإ�لا .اعيمج ةايحلا رهاظم عفد يف نواعتلاو نُماضتلا ىلع ّثحلا .عمتجملا ةمالسل اظفح ملاظملا بادآاب مازتل�لا سانلا عم تالماعملا .للها ةاضرم ءاغتباو نيملسملا قح ميظعت ِنيَبلا ِتاذ حالصإاو .مهيلع ةقفشلاو أا بج د يويالملايبرعلا ميلاظرئاجلا يميلاظدهيلع ىًدتعم هڬنمزاح يويالملايبرعلا نكسڬنمهّبن نكايس-ايسنملذخي يسنرلوتةحامس نءاڬراولككةريشعلا اود اراتنأاد تباحصنيَبلا تاذ ننيماجنماضتلا ڤيسنوكرهاظم ثيدحلل ىلعأ�لا يوارلا رضنلا نب كلام نب سنأا ةزمح وبأا : همسا . ّيندملا ّيراصنأ�لا ّيجرزخلا .ةنس ١03 هرمعو ـه93 ةنس يّفوت : هتافو مّدقو ةنس ثالثب ةثعبلا دعب َدِلُو : هتأاشن .نينس رشع نبا وهو للها لوسر .ةرصبلاب اًتوم ةباحصلا رخآا ناكو تيب يف أاشنو نينس رشع يبنلا مدخ : هقالخأا . للها لوسر بادآاب بّدأاتو ةّوبنلا ةراتخلما تملكلا ناعم3.3.2 اًمِلاَظاًيغاط وأا اًرئاج ُهُزُجْحَتهريغ نع هعنمت اًموُلْظَمهيلع ىًدتعُم هُّفُكت ْرُصْنا هُعَنْمَت مولظملا دعاسو ملاظ نِم عنتما 3.3.3 ثيدحلا هيلإ دشري ام3.3.4 ثيدحلا ثيدحلا 101100 ىلعو مولظملا رصن بوجو ىلع ٌليلد ثيدحلا اذه حيحصت ىلع يبّنلا هَّبن دقو .ملاظلا رصن بوجو قوقحب ملسملا ريكذت هيفف ،هباحصأا ىدل راكفأ�لا ىلع ليلد وهو ،هاخأا لذخي الف ،ةّيمالسإ�لا ةّوخأ�لا ميرحت ىلع ليلد اًضيأا ثيدحلاو .مالسإ�لا ةحامس .لطابلاب ةريشعلاو ةليبقلا ةرصن يف ةّيلهاجلا ةّيبصعلا /http://arasmega.com/qr-link/bantu-sahabatmu-yang-dizalimi كاخأ صرنا ثيدحلا حشر تابيردّتلا :اهنم ةريثك ملّظلا عاونأا ،هسفن ناسنإ�لا ملظ فارتقاو ةعاطلا كرتب .ةيصعملا ىلع يّدعتلا .نيملسملا قوقح ءافولا مدع .بذكلاو ةنايخلا .لمعلا يف 2:ةبسانملا تاملكلاب تاغارفلا ْأاَلْمِا دبعلا ملظ هلاومأ�ل نب�لا ملظ هيوبأ�ل دبعلا ملظ هناوخإ�ل دبعلا ملظ عمتجملل دبعلا ملظ هّبرل .لطابلاب لاومأ�لا ذخأايف ،سانلا قوقح ديدست مدع وه .ميظع ملُظ كرشلا ّنأ�ل للهاب كرشلا وه .امهئاذيإاو امهرماوأا ةفلاخمب نيَدلاولا قوقع وه يّدؤي ىّتح نوناقلا ةفلاخمو ناطلّسلا مكح مازتلا مدع وه .عمتجملا ىلع داسفلا ىلإا يّدعتلاو متشلاو برضلاك لاعفأ�لاو لاوقأ�لاب نوكي نأا وه .نيرخآ�لا ىلع ةلاطتس�لاو أا ج د ب ـه 1 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا .ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ْرُكْذُا أا .زاجيإاب ثيدحلا ْحَرْشا ب ؟ملاّظلا كاخأا رصنت َفْيَك ج .مالسإ�لا يف ةوخأ�لا قوقح نم نينثا ِْحّضَو د .ثيدحلا هيلإا دشري اّمم ةثالث ْرُكْذُا ھ ؟اًمولظم وأا اًملاظ ناسنإ�لا حبصأا َفْيَك و ُهُزُجْحَتاًموُلْظَماًمِلاَظ ، دبع نب رباج نع :لاق لوسر ّنأا َمْلُّظلا َّنِإاَف َمْلُّظلا اْوُقَّتِا" "ِةَماَيِقلا َمْوَي ٌتاَمُلُظ )ملسم هاور( اذه كئالمز عم ْشِقاَن ضعب نع ثيدحلا نأا عيطتست راكفأ�لا .لصفلا مامأا اهضرعت :ُلوُقَي ٍكِلاَم َنْب ٍسَنأا نَع َةَوْعَد اوُقَّتا" : ِللها ُلوُسَر َلاَق ،اًرِفاَك َناَك ْنِإاَو ،ِموُلْظَملا ".ٌباَجِح اَهَنوُد َسْيَل ُهَّنِإاَف )دمحأا هاور( وُعْدَي ِللها ُلوُسَر َناَك ،َلاَق  َرَمُع َنْبا َّنأا ،اَنَمَلَظ ْنَم ىَلَع اَنَرْأاَث ْلَعْجا َّمُهَّللا" :ِهِباَحْصأ�ِل اَنَتَبيِصُم ْلَعْجَت �َلَو ،اَناَداَع ْنَم ىَلَع اَنْرُصْناَو َغَلْبَم �َلَو اَِنّمَه َرَبْكأا اَيْنُّدلا ِلَعْجَت �َلَو ،اَنِنيِد يِف ".اَنُمَحْرَي �َل ْنَم اَنْيَلَع ِْطّلَسُت �َلَو ،اَنِمْلِع )يذمرتلا هاور( ثيدحلا ثيدحلا 103102 ِءاَرَمُلأاَو ِمِكاَحلا ُةَّيِلوُئْسَم ءارمأ�لاو مكاحلا ةيلوئسم :ُلوُقَي ِللها َلوُسَر ُتْعِمَس :َلاَق  رَمُع ِنْبِا ْنَع ،ِهِتـَّيِعَر ْنَع ٌلوُئْسَمَو ٍعاَر ُماَمِإ�لا :ِهِتـَّيِعَر ْنَع ٌلوُئْسَم ْمُكُّلُكَو ٍعاَر ْمُكُّلُك“ اَهِجْوَز ِتْيَب يِف ٌةَيِعاَر ُةأاْرَملاَو ،ِهِتـَّيِعَر ْنَع ٌلوُئْسَمَو ِهِلْهأا يِف ٍعاَر ُلُجَّرلاَو ”.ِهِتـَّيِعَر ْنَع ٌلوُئْسَمَو ِهِدّيَِس ِلاَم يِف ٍعاَر ُمِداَخلاَو ،اَهِتـَّيِعَر ْنَع ٌةَلوُئسَمَو )يراخبلا هاور( .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.4.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 3.4.2 .ًلاَمْجِإ ِثيِدَحلا ُحَْش 3.4.3 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3.4.4 ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا 4 ةدافتسلااو مهفلا /http://arasmega.com/qr-link/hadis-tanggungjawab عار مكّلك ثيدح 3.4.1 ةراتخلما تملكلا ناعم3.4.2 ٍعاَر.بقار وأا ظِفاح ِهِتَّيِعَر.هتياعر تحت نَم ٌلوُئْسَم ءادأاب صخشلا مازتلا .بولطملا وأا لمعلا ُمِداَخلا.هدّيسل لماعلا ثيدحلا 105104 .عمتجملا ءاضعأا نيب تايلوئسملاو فئاظولا ثيدحلا اذه يف يبنلا انِمّلعي ةصاخ ةيلوئسم ناسنإا ّلكلو ةدودحم ةريغص نوكت ةراتو ةعساو ةريبك نوكت ةراتف :اهنمو.ةيعرلا فالتخاب فلتختو أا ج ب د 1 3 2 4 اهئانبأا ةيبرتو اهجوز ةياعر .اهجوز لاومأا ةنايصو.عايضلا نِم هدّيس لاومأا ةظفاحم ىلع صرحلاو لدعلا ةماقإا .عمتجملا حلاصم مهميلعتو هلهأا ةيبرت .مهجئاوح ريفوتو ريمأ�لا ةيلوئسم ةأارملا ةيلوئسم لجرلا ةيلوئسم مداخلا ةيلوئسم يويالملايبرعلا ٢نسوروا نوؤش نكسورولم مّوقي نكقوليإارڨممحلصي للها ّلظ يف ةعبس :َلاَق ِّيِبَّنلا ِنَع ، َةَرْيَرُه يِبأا ْنَع ُماَمِإ�لا :ُهُّلِظ �َّلِإا َّلِظ َ�ل َمْوَي ،ِِهّلِظ يِف ُللها ُمُهُّلِظُي ٌةَعْبَس“ ٌقَّلَعُم ُهُبْلَق ٌلُجَرَو ،ِِهّبَر ِةَداَبِع يِف أاَشَن ٌّباَشَو ،ُلِداَعلا ِهْيَلَع اَعَمَتْجا ِللها يِف اَّباَحَت ِنَالُجَرَو ،ِدِجاَسَملا يِف ،ٍلاَمَجَو ٍبِصْنَم ُتاَذ ٌةأاَرْما ُهْتَبَلَط ٌلُجَرَو ،ِهْيَلَع اَقَّرَفَتَو ىَّتَح ىَفْخأا ،َقَّدَصَت ٌلُجَرَو ،َللها ُفاَخأا ِيّنِإا :َلاَقَف اًيِلاَخ َللها َرَكَذ ٌلُجَرَو ،ُهُنيِمَي ُقِفْنُت اَم ُهُلاَمِش َمَلْعَت َ�ل .”ُهاَنْيَع ْتَضاَفَف )ملسمو يراخبلا هاور( 3.4.3ثيدحلا هيلإ دشري ام3.4.4 .مهكولس مّوَقُيو مهلاوحأا حلصي ام هعيرشتو ةّمأ�لاب للها ةمحر .مهد�لوأاو تيبلا نوئشب مامته�لا تاهّمأ�لاو ءابآ�لا ىلع بجي .هتياعرو هعقوم بسحب ةيلوئسملاب مايقلا ناسنإا ّلك ىلع بجي .مهتسارد يف اودهتجي نأا مهتاهّمأاو مهئابآ�ل د�لوأ�لا ةيلوئسم ثيدحلا ثيدحلا 107106 تابيردّتلا !كراشو رّكف ١ .)بالط ةسمخ نِم ةعومجم ّلك زواجتي �ل( تاعومجم ثالث ىلإا ةبلطلا عّزوي ٢ ةقّلعتملا ةيآ�لا مقرب ةبوتكملا ةريغصلا ةقرولا ةعومجم ّلك مّلعملا يطعي :تايآ�لا كلت نِمو .تايلوؤسمب .أا )١١5 :نونمؤملا ةروس( .ب )30 :ةرقبلا ةروس( .ج )7٢ :بازحأ�لا ةروس( 3 ."ڠوجهم ةقرو" يف هنوبتكي ّمث نآارقلا يف ةيآ�لا ىنعم نع ةعومجم ّلك ثحبي 4 ّمث مهتابجاو نوقّبطي فيكو مهتايلوؤسم عيمج اوبتكي نأا ةبلطلا ّلك ىلع .ةعومجم ّلكل ةيطعملا ةيآ�لا كلتب اهنوقّلعي 5 .لصفلا مامأا مهراكفأاب ةعومجم ّلك كراشي :نيتيتآ�لا )ب( و ) أا ( نيَتقرِفلا نيب ام ْلِص .زاجيإاب ثيدحلا ْحَرْشا ب .ءانبأ�لا ةّيبرت يف نيَوبأ�لا رود نِم نينثا ْرُكْذُا ج .ثيدحلا هيلإا دشري اّمم ةثالث ِتاَه د ؟نيمّلعملا وحن كتّيلوئسم اَم ھ ءادأا ىلإا ةردابملاو نيمّلعملا عم بادآ�لاب مازتل�لا .ملعلا بلط يف صرحلاو تابجاولا .اهتيب نوؤش ريبدتو اهلافطأا ةّيبرت ةيلوئسمب مايقلا ريكذتو تارضاحملاو صصِحلا روضحب مازتل�لا .عمتجملا وحن لبقتسملا يف مهرودب بالطلا للها دهعب مازتل�لا ىلع سانلا ةناعإاو عمتجملا حصن .ةينطولا ةدحولا ىلع ةظفاحملاو ىلاعت تاجايتح�لا ءارشو فيراصملاو د�لوأ�لاو ةجوزلا ةياعر .تيبلا رومأا ريبدتو ريمأ�لا ّمأ�لا جوزلا بلاطلا مّلعملا 1 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ْرُكْذُا أا ُمِداَخلاِهِتَّيِعَرٌلوُئْسَم 2 /http://arasmega.com/qr-link/tanggungjawab-short-film يرصق مليف :ةّيلوئسم ثيدحلا ثيدحلا 109108 ِكَلَهلا َنِم ُةَياَقِولا كالهلا نم ةياقولا : للها ُلوُسَر َلاَق:َلاَق  للها دْبَع ِنْب ِرِباَج ْنَع َةَقِسْيَوُفلا َّنإاَف َحيِباَصملا اوُئِفْطأاو ،َباَوْبأ�لا اوُفيِجأاو ،َةَيِنآ�لا اْوُرّمَِخ“ ”.ِتْيَبلا َلْهأا ْتَقَرْحأاف َةَليِتَفلا ْتَّرَج اَمَّبُر )يراخبلا هاور( .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.5.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 3.5.2 .ًلاَمْجِإ ِثيِدَحلا ُحَْش 3.5.3 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3.5.4 .اًحيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.5.5 َةَيِنآ�لا اْوُرّمَِخَحيِباَصملا اوُئِفْطأاو َباَوْبأ�لا اْوُفيِجأا ةدافتسلااو مهفلا ُسِماَلخا ُسْرَّدلا 5 3.5.1 ثيدحلا 111110 /http://arasmega.com/qr-link/tutup-hidangan ماعطلا كتري نأ يبنلا ىهن ليللا نم ةفوشكم ءانلإاو قيقحت نم يبنلا انرّذح ثيدحلا اذه يف ةاعارمب كالهلاو ءاذيإ�لا نِم هلهأاو تويبلا ةمالس :ةيتآ�لا رومأ�لا أا ج ب يِناوأا ةيطغت ماعطلاو بارشلا تاروذاقلا نم اًفوخ .نيطايشلاو مونلا لبق رانلا ءافطإا .قارتح�لا نم اًفوخ باوبأ�لا قالغإا .ليللا لابقإا دنع اْوُرّمَِخاوُّطغ اْوُفْيِجأااوقِلغأا ةَيِنآ�لا اوُئِفْطأااودِمْخأا َةَقِسْيَوُفلاتيبلا ةرأاف ةَلْيِتَفلاجارّسلا ةلابذ أا.ضرأ�لا ماوهو ّنجلاو سنإ�لا نيطايش نِم تيبلا تامرح ةنايص لضف راهظإا ج.مونلا لبق حيباصملا ءافطإا ىلع ّثحلا ب.ليللاب ًةصاخ تاقوأ�لا ّلك يف نورشتنت نيطايشلا ّنإا د.ةحلصملا ىلإا داشرإ�لا باب نِم بابلا اذه رماوأا عيمج ّنإا يويالملايبرعلا نكڤوتوتاوّطغ سكبءاعو هليچنوكاوقلغأا نكمداڤاودِمخأا وبموسةلابُذ ثيدحلل ىلعأ�لا يوارلا . ُّيِنَدَمْلا ُّيِمَلَّسلا ُّيِجَرْزَخْلا ِللها دْبَع ُنْب ِرِباَج ِنَمْحَّرلا ِدْبَع وُبأا : همسا نَم رِخآا ناكو ةنس 94 هرمعو ةنيدملا يف ـه78 ةنس يّفوت : هتافو .اًتوم ةيناثلا ةبقعلا ةليل دِهش يِتْفُم َناَكو ناوضرلا ةعيب يف هدلاو عم كراشو ريغص وهو رباج ملسأا : هتأاشن .هنامز يف ةنيدملا ةمزالم يبنلا مز�ل .داهجلا ىلع اًصيرح اًعاجش اًلجر رباج ناك : هقالخأا .ةياورلاب نيرثكملا نِم ناكو داهجلاو ملعلا راشتنا يف اًليوط شاعو ةديدش يويالملايبرعلا يتيكاپمءاذيإ�لا روتوك ٢ادنبتاروذاقلا سانيبكالهلا ڤوتونمةيطغت رايل ݢڠرسضرأ�لا ماوه ةراتخلما تملكلا ناعم3.5.2 بارشلا وأا ماعطلل ءاعِو 3.5.3 ثيدحلا هيلإ دشري ام3.5.4 ثيدحلا ثيدحلا 113112 ةَليِتَفلاحيِباَصملااوُفيِجأا .زاجيإاب ثيدحلا ْحَرْشا ب ؟رومأ�لا كلت يبنلا انرّذح اَذاَمِل ج .ثيدحلا هيلإا دشري اّمم ةثالث ْنّيِب د ؟ثيدحلا يف "ةَقِسيَوُفلا" دوصقم اَم ھ 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا روصلاب اًنيعتسم تاغارفلا ْأاَلْمِا :ةيتآ�لا تاملكلا يناعم ْرُكْذُا أا َةَيِنآ�لا اوُرّمَِخِتْيَبلا َلْهأا ْتَقَرْحأاَحيِباَصملا اوُئِفْطأاَباَوْبأ�لا اْوُفْيِجأا يرخ ةياقو مهرد جلع راطنق نِم 3.5.5 :اهنم ةريثك قيرحلا ىلإا يّدؤت يتلا بابسأ�لا ّنإا ١ ..رانلا لامعتسا ءوس لثم :لهجلا ٢ ..زاغلا نرف ءافطإا نايسنك : وهسلا 3 ..ةرطخلا نكامأ�لا نم برقلاب رانلا لاعشإاو لامهإ�لا 4 ..لاعتش�لا ةلهس داوم دوجو وأا ةّيئابرهكلا لاطع�لا 5 ..لاعتش�لا ةلهس ناكم يف ةراجيسلا يمر يويالملايبرعلا اراهيلممةياقو هولوڤ منا مارغ وليكراطنق روڤادٌنْرُف ساݢزاغلا قوكورةراجيسلا 1 2 3 مّلعملا بتكي ىلع ثيدحلا .ةروبسلا ةبلطلا بتكي ّمث سمخ ثيدحلا كلذ .رثكأا وأا تارم ةباتكلا داز امّلكو داز راركتلاو .ظفحلا 4 ثيدحلا ظفح ّمت يف نيكمتلا عم .ةباتكلا :هتباتكو ثيدحلا ظفح ةقيرط تابيردّتلا يف تويبلا دحأا باصأا ْشِقاَن .قيرحلا كتيرق موقتس يتلا تاوطخلا ةبيصملا كلت يف اهب .ليصفتلاب كئالمز عم ثيدحلا ثيدحلا 115114 ِمْتَّشلاَو ِّبَّسلا ِنَع ُيْهَّنلا .ًةَحيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.6.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 3.6.2 .ًلَمْجِإ ِثيِدَحلا ُحَْش 3.6.3 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3.6.4 .اًحيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.6.5 ،ةمالسلا تمصلا يف :ءامكحلا لاق مالكلا ناك اذإاو .ةمادَّنلا مُّلكتلا ىفو .بهذ نِم توكسلاف ةَّضف نِم ثيدحلا 117116 متشلاو بسلا نع يهنلا : ٍدْوُعْسَم ُنب ِللها ُدْبَع َلاَق ”.ٌرْفُك ُهُلاَتِقَو ،ٌقوُسُف ِمِلْسُملا ُباَبِس“ : ُّيِبَّنلا َلاَق )يراخبلا هاور( ُسِداَّسلا ُسْرَّدلا 6 ةدافتسلاو مهفلا 3.6.1 /http://arasmega.com/qr-link/larangan-mencaci ملسلما بابس ثيدح حشر يف لاصخلا ضعب ثيدحلا اذه انل نّيَبُي :اهنم نيملسملا عم لماعتلا 1 . .سفنلا ةنايصو ناسللا ظفح ةيّمهأا 2 . قسف قح ريغب ملسملا بابس ّنإا .لاتقلا اميس ال نايصعو 3 . سوفنلا ءافص ىلإا وعدي مالسإالا ّنإا .ةنسلأالا ةنايصو بولقلا ةراهطو أا ج ب د .ًةحيحص ًةءارق ثيدحلا اذه ةءارق ةبلطلا عباتي ّمث .لصفلا مامأا ٍلاع ٍتوصب ثيدحلا مّلعملا أارقي ىتح اًدّيِج اًمهف مهفلا ىلإا ةبلطلا تفتلي ّمث .ردصلا يف اًظوفحم ثيدحلا كلذ نوكي أا ب ج :ةيلاتلا تاوطخلا ةاعارم دعب اًحيحص اًظفح ةبلطلا اهيأا اوظفحا ةليبنلا ةميقلا ،سفنلاك ناسللا ّنإا ّقحلاب هلغشت مل نإا .لطابلاب لّغشيس .نيملسملا ضارعأا ةنايص بوجو .ملسملا ءاذيإا ميرحت .رئابكلا نم ملسملا بابس .عمتجملا داحّتا ىلع صرحلا ثيدحلا هيلإ دشري ام3.6.4 3.6.5 : لوسرلا لاق ،لاق ةريره يبأا نع ."ْتُمْصَيِل ْوأا اًرْيَخ ْلُقَيْلَف ِرِخآالا ِمْوَيلاَو ِللهاِب ُنِمْؤُي َناَك ْنَمَو ..." )ىراخبلا هاور( ثيدحلا ثيدحلا 119118 ُباَبِس ٌقوُسُف ٌرْفُك متش نايصعلا ريبك مثإا يويالملايبرعلا يچاچنممتش کاهردنايصع اراهيلممةنايص هيسربءافص ثيدحلل ىلعأ�لا يوارلا .ّيِلَزُهلا ِنَمْحَّرلا ِدبع وبأا ،ٍلفاَغ نب ٍدوُعْسَم ِنب ِللها ُدبَع : همسا .ةنس 60 هرمع ناكو ـه32 ةنس ةنيدملاب يّفوت : هتافو .ةكمب اًميدق ملسأا : هتأاشن .هراهنو هليلو هرفسو هرضح يف ةديدش ةمزالم يبنلا مزال : هقالخأا . للها لوسر شارف بحاص ناك رفسلا يفو ةراتخلما تملكلا ناعم3.6.2 /http://arasmega.com/qr-link/penyakit-lidah ناسللا تافآ ِللها ُلوُسَر َدعَص":َلاَق ٍرَمُع ِنبا ْنَع :َلاَقَف ،ٍعيِفَر ٍتْوَصِب ىَداَنَف َرَبْنِملا ُناَميِإالا ِضْفُي ْمَلَو ِهِناَسِلِب َمَلْسأا ْنَم َرَشْعَم اَي اَلَو ْمُهوُرّيَِعُت اَلَو َنيِمِلْسُملا اوُذْؤُت اَل ،ِهِبْلَق ىَلِإا ِهيِخأا َةَرْوَع َعَّبـَتَت ْنَم ُهَّنِإاَف ،ْمِهِتاَرْوَع اوُعِبَّتـَت ُللها َعَّبـَتَت ْنَمَو ،ُهَتَرْوَع ُللها َعَّبـَتَت ِمِلْسُملا ."ِهِلْحَر ِفْوَج يِف ْوَلَو ُهْحَضْفَي ُهَتَرْوَع )دواد وبأاو يذمرتلا هاور( 3.6.3 ُباَبِسٌرْفُكٌقوُسُف 1 2 3 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا عم اَهْشِقاَنو ةصقلا نِم رَبِع سمخ ْجِرْخَتْسا ّمث ةيتآ�لا ةصقلا ْدِهاَش .كتعومجم يف ءاقدصأ�لا :ةيتآالا تاملكلا يناعم ْرُكْذُا أا .زاجيإاب ثيدحلا ْحَرْشا ب ؟ملسملا بابس نع يبنلا ىهن اَذاَمِل ج .مالسإالا يف ةّوخأالا ىلع ّلدت ميكحلا نآارقلا نم ةيآا ْبُتْكُا د .ثيدحلا هيلإا دشري اّمم ةثالث ِتاَه ھ قيقرلا بابّسلا ٌنّيل ٌلوق خسارلا بذكلا ُبِّدأاتملا ميئللا مركلا متشلا موُؤْشَملا ناسحإالا فطللا دسحلا يقشلا فيخسلا ةماستبالا حلاصلا طيقللا ةئيسلا قالخأ�لاةنسحلا قالخأ�لا 1 3 2 4 5 1 3 2 4 5 تابيردّتلا:يلي اّمم ةنسحلا قالخأ�لاو ةئيسلا قالخأ�لا نيب ْزّيَِم ؟نيملسملا ريغو نيملسملا ضارعأا ظفح يف مالسإالا فقوم اَم .ةساركلا يف هْبُتْكا ّمث تنرتنإالا عقاوم وأا ةبتكملا يف هنع ْثَحْبِا ثيدحلا ثيدحلا 121120 /http://arasmega.com/qr-link/latihan-dari-you-tube ناسللا ظفح ُةَوْشَّرلا :َلاَق ، وٍرْمَع ِنْب ِللها ِدْبَع ْنَع ”.يِشَتْرُمْلاَو يِشاَّرلا ِللها ُلوُسَر َنَعَل“ )يذمرتلاو دواد وبأا هاور( 3.7.1 ثيدحلا 123122 .ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.7.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 3.7.2 .ًلَمْجِإ ِثيِدَحلا ُحَْش 3.7.3 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3.7.4 .اًحيِحَص اًظْفِح ِثيِدَحلا ُظْفِح 3.7.5 ثيدحلل ىلعأ�لا يوار . ّيِمْهَّسلا يِشَرُقلا صاعلا نب ورمع نب للها دبع : همسا .ةنس 72 وهو ـه65 ةنس رصمب يّفوت : هتافو . يبنلا مزالو ةنيدملا ىلإا رجاهو هيبأا لبق ملسأا : هتأاشن .ليللا موقيو راهنلا موصي ةدابعلا يف داهتجالا ديدش ناك : هقالخأا ُعِباَّسلا ُسْرَّدلا 7 ةدافتسلاو مهفلا َنَعَلريخلا نم دعبأاو درط يِشَتْرُمْلاةوشرلا ذخأا يذلا يِشاَّرلاةوشر مِّدقُي نَم أا .ةمايقلا موي يف نينوعلملل ةلزنم ال ج.قوقحلا عيضتو لدعلا نازيم دسفت ةوشرلا ّنإا ب.مارح لطابلاب لاملا لكأا د.ةوشرلا نع داعتبالا بوجو ةاعارم دعب اًحيحص اًظفح ةبلطلا اهيأا اوظفحا :ةيلاتلا تاوطخلا ةراتخلما تملكلا ناعم3.7.2 3.7.3 :اهنم ةريثك عمتجملا يف ةوشرلا راثآا ّنإا 1 ..اهبارخو مَمأالا داسف ىلإا يّدؤت 2 . ةاواسملاو ةلادعلا عنمتو ملّظلا رشنت .ساّنلا نيب 3 . نَم ىلإا قوقحلا ءاطعإا ىلإا يّدؤت .ساّنلا نِم اهّقحتسي ال ثيدحلا هيلإ دشري ام3.7.4 3.7.5 أا ب ج د .ًةحيحص ًةءارق مّلعملا عم اوؤرقا .ةعطق دعب ةعطق ثيدحلا نم اوظفحا .تاّرم ةّدع ةقرو ىلع ثيدحلا اوبتكا ّمث .مّلعملا مامأا اًلماك ثيدحلا نتم اوظفحاو .ةوشرلا رارضأا نع ثيدحلا اذه يف يبنلا انل نَّيب أا .ضرأالا لهأا عيمج دنع ةنايخو ناسنإالا ةايح بارخ ةوشرلا ب . للها لوسر ناسل ىلع للها دنع نونوعلم شئارلاو يشترملاو يشارلا ج ِللها ُلوُسَر َنَعَل" :َلاَق ناَبْوَث ْنَع يِذَّلا يِنْعَي :َشِئاَّرلاَو يِشَتْرُملاَو يِشاَّرلا "اَمُهَنْيَب يِشْمَي )مكاحلاو دمحأا هاور( ثيدحلا ثيدحلا 125124 يويالملايبرعلا يهوءاجنمداعتبالا يتنعلد ڠينوعلملا 2قحقوقحلا نڠبميتنازيم نقودودكةلزنم يويالملايبرعلا ڠاوبددرط نكيربمممّدقي نكقسوركبارخ يِشَتْرُملاَنَعَليِشاَّرلا 1 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا 2:تاغارفلا يف نيتيتآ�لا نيتملكلا ْأاَلْمِا :ةيتآالا تاملكلا يناعم ْرُكْذُا أا .ةقادص وأا ةّبحمل ام صخش ماركإا يه ةغللا يف ____________ أا اًّقح ةحلصم وأا ةجاح ءاضق لوؤسمل ىَطعُي لام ____________ ب .نوناقلا فلاخي اًلطاب وأا .دابعلا قوقح داسف ىلإا يّدؤت اهّنأال ____________ لوسرلا َنَعَل ج ٍبلط ريغ نِم نّيعم ٍصخش ىلإا ٍنيع عفد يه حالطصالا يف ____________ د .طرش الو نيملسملا نيب ةّبحملا ماود ىلإا يّدؤت يتلا ةّيوبنلا ننُّسلا نِم ____________ ھ .عمتجملاو .زاجيإاب ثيدحلا ْحَرْشا ب ؟يِشَتْرُملاَو يِشاَّرلا يف كيأار اَم ج .ثيدحلا هيلإا دشري اَّمم ةثالث ْرُكْذُا د ؟ةسردملا طباض عم ةلأاسم ّلح كيلع ُبُعْصي امدنع لعفت اَذاَم ھ تابيردّتلا ةيدهلاةوشرلا ةليبنلا ةميقلا !بالطلا اهيأا اورذحا ،مهسفنأا نم بيطب وأا اهّقحب الإا اهلالحتسا زوجي ال مارح نيملسملا لاومأا ّنإا :عادولا ةّجح يف للها لوسر لاق دقف .نيملسملا لاومأا مالسإالا مّرح دقو يِف اَذَه ْمُكِمْوَي ِةَمْرُحَك ،ٌماَرَح ْمُكْيَلَع ْمُكَضاَرْعأاَو ،ْمُكَلاَوْمأاَو ْمُكَءاَمِد َّنِإاَف" ،ْمُكِلاَمْعأا ْنَع ْمُكُلأاْسَيَسَف ،ْمُكَّبَر َنْوَقْلَتَسَو ،اَذَه ْمُكِرْهَش يِف ،اَذَه ْمُكِدَلَب ُدِهاَّشلا َغّلَِبُيِل اَلأا ،ٍضْعَب َباَقِر ْمُكُضْعَب ُبِرْضَي ،اًلاَّلُض يِدْعَب اوُعِجْرَت اَلَف اَلأا ."ُهَعِمَس ْنَم ِضْعَب ْنِم ُهَل ىَعْوأا َنوُكَي ْنأا ُهُغَّلَبُي ْنَم َضْعَب َّلَعَلَف ،َبِئاَغلا )يراخبلا هاور( .لصفلا مامأا اهْمِّدَق ّمث ةيدهلاو ةقدصلاو ةوشرلا نع ْشِقاَن ثيدحلا ثيدحلا 127126 ىَْبُكلا ِةَعاَّسلا ُتاَمَلَع ىربكلا ةعاسلا تامالع :َلاَق ِّيِراَفِغلا ٍديِسأا ِنْب َةَفْيَذُح ْنَع ُرُكْذَن :اوُلاَق ؟َنوُرَكاَذَت اَم َلاَقَف ُرَكاَذَتَن ُنْحَنَو اَنْيَلَع ُّيِبَّنلا َعَلَّطِا“ َناَخُّدلا َرَكَذَف ٍتاَيآا َرْشَع اَهَلْبَق َنْوَرَت ىَّتَح َموُقَت ْنَل اَهَّنِإا َلاَق َةَعاَّسلا َمَيْرَم ِنْبا ىَسيِع َلوُزُنَو اَهِبِرْغَم ْنِم ِسْمَّشلا َعوُلُطَو َةَّباَّدلاَو َلاَّجَّدلاَو ِبِرْغَملاِب ٌفْسَخَو ِقِرْشَملاِب ٌفْسَخ ٍفوُسُخ َةَثاَلَثَو َجوُجْأاَمَو َجوُجْأاَيَو َساَّنلا ُدُرْطَت ِنَمَيلا ْنِم ُجُرْخَت ٌراَن َكِلَذ ُرِخآاَو ِبَرَعلا ِةَريِزَجِب ٌفْسَخَو ”.ْمِهِرَشْحَم ىَلِإا )ملسم هاور( .ًةَحْيِحَص ًةَءاَرِق ِثيِدَحلا ُةَءاَرِق 3.8.1 .ِةَراَتْخُلما ِتَمِلَكلا ِناَعَم 3.8.2 .ًلَمْجِإ ِثيِدَحلا ُحَْش 3.8.3 .ُثيِدَحلا ِهْيَلِإ ُدِشْرُي اَم 3.8.4 ُنِماَّثلا ُسْرَّدلا 8 ةدافتسلاو مهفلا 3.8.1 /http://arasmega.com/qr-link/tanda-tanda-besar-kiamat ىبركلا ةعاسلا تاملاع ثيدحلا 129128 تامالع ىربكلا ةعاسلا :اهنم ،ىربكلا ةعاسلا تامالع رشع يبنلا هيف عمج ثيدحلا اذه ةراتخلما تملكلا ناعم3.8.2 َعَلَّطا َلاَّجَّدلا فشتكاو رهظأا نامزلا رخآا جرخي ،ةّيهولأالا يعّدي صخش َناَخُّدلادوسأالا ءاوهلا ُرَكاَذَتَن َةَّباَّدلا عجارتن ضرأالا ىلع ّبِدي ام ّلك ُدُرْطَتعفدت ثيدحلل ىلعأ�لا يوارلا . ِّيِراَفِغْلا زَوْغأالا نب ديسأا نب ةّيمأا نب ةفيذح ةحيرس وُبأا : همسا . يبنلا عم ةيِبيَدُحلا دهشو ناوضرلا ةعيب يف يبنلا عياب نمم ناك : هتأاشن .ـه42 ةنس ةفيذح يّفوت : هتافو .حوُن نب ثِفاَي ةيرذ نم ةليبق : َجوُجأاَي .حوُن نب ثِفاَي دلو نِم ةليبق يهو )جوجأاي( ـب اهمسا نرقي ةّيجمه ةليبق : َجوُجْأاَم .سمّشلا نيبو هنيب ضرأالا نوكت امدنع هرون باهذ : ٍفوُسُخ .ماشلا ضرأا رشحملا نِم دارملاو مهعمجم : ْمِهِرَشْحَم 3.8.3 ثيدحلا ثيدحلا 131130 ديدشلا ناخدلا روهظ نوكلا أالمي يذلا .هّلك ميرم نبا ىسيع لوزن ىقبي الو لاّجدلا لتقيو .مالسإالا الإا نم سمّشلا عولط لوبق مدعف ،اهبرغم ناميإالا نكي ملو ةبوتلا .رافكلا نم الوبقم مهنأا جوجأامو جوجأاي قرحت ةثيبخ ةمأا .ضرأالا رّمدتو .برغملاب فسخ .برعلا ةريزجب فسخ نم جرخت ران سانلا درطت نميلا .مهرشحم ىلِإا .قرشملاب فسخ دنع لاّجدلا جرخي .ةعاسلا بارتقا نم ةّبادلا جرخت مّلكتو يكملا مرحلا .ةداعلل اًقراوخ سانلا 1910 28 37 456 ٍفوُسُخَةَّباَّدلا َناَخُّدلا 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا تاعّبرملا يف ىربكلا ةعاسلا تامالع ضعب ْجِرْخَتْسِا ؟”اَهِبِرْغَم ْنِم ِسْمَّشلا َعوُلُطو“ ثيدحلا اذهب دوصقملا اَم أا .ةيتآالا تاملكلا يناعم ْرُكْذُا ب .زاجيإاب ثيدحلا ْحَرْشا ج ؟ىربكلا ةعاسلا تامالعو ىرغصلا ةعاسلا تامالع ْرُكْذُا د .ثيدحلا هيلإا دشري اَّمم ةثالث ِتاَه ھ أا.لبقتسملا يف تايبيغلا رومأا نع يبنلا انربخأا ج.ةايحلا يف ّمهم رمأا نيدلاب كّسمتلا ب.ىربكلا تايآالا رشع انل رهظي للها ّنأا د.نامزلا رخآا يف نتفلا نم هل ثدح امب ملسملا هيبنت ارنةورشبغتعه ازظوىسيعلوزن رةريبكخمزةضد تفظوةببادنظط خهظزىلقخزمخل رعهزةءاجدتغو جبجخطناجاغبع طكفوسخللجقفا بلفعجخمنتدؤل يضجوجأايظزونش بفغيدهملامهم شسصثةرزةعنهس تاملكلا فوسخ سمّشلا عولط ةّباد ىسيع لوزن جوجأاي 14 25 3 ثيدحلا هيلإ دشري ام3.8.4 تابيردّتلا دعب اًليج نوملسملا ركذتي اَذاَمِل ؟ةمايقلا موي تامالع نع ليج .ةساركلا يف ةباجإالا ْبُتْكُا ثيدحلا ثيدحلا 133132 4 سُلَدْنَلأا ِف ُةَّيِوَمُلأا ُةَلْوَّدلا سُلَدْنَلأا ِف ِةَّيِوَمُلأا ِةَلْوَّدلا ِةَراَضَح ُلِماَوَع ُةَّيِنَمْثُعلا ُةَلْوَّدلا َنيِصراَعُلما َينِمِلْسُلما ِءَمَلُع ُرَهْشَأ ُّيِمَلاْسِلإا ُخيِراَّتلاَو ُةَيرِسّلا :ّيِمَلاْسِلإا ِخيِراَّتلا نِم َُبِعلاَو ُسوُرُّدلا ىوتحلما رايعم 4.1 4.4 4.2 4.3 135134 ِةَّيِوَمُلأا ِةَلْوَّدلا ُةَأْشَن 4.1.1 .سُلَدْنَلأا ِف ِةَّيَمُأ ّيِنَب ُءاَفَلُخ 4.1.2 .سُلَدْنَلأا ِف :سُلَدْنَلأا ِف ِءاَفَلُخلا ِرَهْشَأ ْنِم ِناَنْثِا 4.1.3 لِخاَّدلا نَمْحَّرلا ُدْبَع 4.1.3.1 ﷲ ِنيِدِل ُِصراَّنلا 4.1.3.2 ِسُلَدْنَلأا ِف ُةَّيِوَمُلأا ُةَلْوَّدلا ذخأ� قشَمِدب ةّيومأ�ل� ةلوّدل� ْتطقس اّمل .اهنم ّيومأ�ل� تيبل� ءاضعأ� نودراطي نوّيساّبعل� .ةفالخل� ِىّلوتل نيـّيومأ�ل� نم الّهَؤُم ناك ْنَم َّلك نويساَّبعل� لتق دقف .نيطسلف ىلإ� لّلست كلذ دعبو ،تومل� نم ةَيِواَعُم نب نَمْحَّرل� ُدبَع اجنو ّمث اَيِقيِرْفأ� لامش ىلإ� الصو ىَّتح اًبرغ اهَّجوتف ُّيفول� ه�لوم ٌرْدَب هب قحل كانه .سُلَدْنأ�ل� ىلإ� ر�رفل� اًعاطتس� .ّيِرْهِفل� نمحرل� دبع نب فُسوُي اهمكحي تقول� كلذ يف سُلَدْنأ�ل� تناكو .هب نوّبجعتيو هلوح نوعّمجتي سانل� أ�دب سُلَدنأ�ل� ةيِواَعُم نب نمحرل� دبع لخد اّملو نمحرل� ُدبع نب فُسوُيو ةيِواعُم نب نمحرل� دبع نيب ٌديدش فالخ لصح ّمث .ّيِرهِفل� ةميزهب ْتهتن�و .ـه138 ةنس يف مهنيب برحل� ْتّبشف .ّيِرْهِفل� ةّيومأ�ل� ةلودل� سيسأات ىلإ� ةكرعمل� كلت يف ةيواعم نب نمحرل� دبع راصتن� ىّدأ�و ."لخ�ّدل�" ـب نمحرل� دبع َبِقُلو ـه138 ماع سُلَدْنأ�لاب ةَبُطرُق يف لخاّدلا نمحرلا دبع : سّسؤلما ـه422 ىّتح ـه138 : ةترفلا بِعلاو سورّدلا ُلَّوَْلا ُسْرَّدلا 1 4.1.1 /http://arasmega.com/qr-link/daulah-al-umawiyah سلدنلأا خيرات ةلسلس 1 2 3 4 5 6 7 8 يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 137136 مَكَحلا نب نمايلس ةفيلخلا 400 ثلاثلا دّمحم ةفيلخلا 417 - 415 ثلاثلا ماشِه ةفيلخلا 422 - 418 ماشِه نب دّمحم ةفيلخلا )ةيناثلا ةّرلما( 403 - 400 ماشِه نب دّمحم ةفيلخلا 400 - 399 نياثلا مَكَحلا ةفيلخلا 366 - 350 سماخلا نَمْحَّرلا دبع ةفيلخلا 414 نياثلا ماشِه ةفيلخلا )ةيناثلا ةّرلما( 403 مَكَحلا نب نَمايَلُس ةفيلخلا )ةيناثلا ةّرلما( 407 - 403 لِخاَّدلا نَمْحَّرلا ُدبع يرِمَلأا 172 - 138 1 نَمحَّرلا ُدبع نب ماَشِه يرِمَلأا 180 - 172 2 ماَشِه نب مَكَحلا يرملأا 206 - 180 3 9 11 12 1314 15 171819عبارلا نَمْحَّرلا دبع ةفيلخلا 407 16 نياثلا ماَشِه ةفيلخلا 399 - 366 1. طسولأا نَمحرلا ُدبع يرِمَلأا 238 - 206 4نياثلا نَمْحَّرلا ُدبع نب لولأا دّمحم يرِمَلأا 273 - 238 5 لولأا دّمحم نب رِذنُلما يرِمَلأا 275 - 273 6 دّمحم نب للها ُدبع يرِمَلأا 300 - 275 7نَمْحَّرلا ُدبع ةفيلخلا "للها نيدل ِصاَّنلا" 350 - 300 8 "ريمأ�لا" ـب بّقلي يتلا ةفيلخلا"ةفيلخلا" ـب بّقلي يتلا ةفيلخلا /http://arasmega.com/qr-link/umara-bani-umayyah ةيمأ ينب ءارمأ سلدنلأا ف ةّيمأ ينب ءافلخ4.1.2 .ھ407 ماع دعب نّيـيومأ�ل� نِم ةبطرق ءافلخ ْنكي مل تاليودل� دحأ� يهو دوُمَح ىنبل مكحل� ىلوت نأ�ل ىلوت مث .سلدنأ�ل� يف نيملسمل� رَبرَبل� نِم ةيولعل� .ھ422-414 ةرتفل� يف هدعب نويومأ�ل� ءافلخ يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 139138 .ماَشِه نب ةيواَعُم نب نَمحرل� ُدبع :مس�لا 1 ."لِخ�َّدل�"نَمْحَّرل� ُدبع :ةينكلا 2 .م731 / ـه113 ةنس يف دلُو :داليملا خيرات 3 .ماشل� دالبب ،قْشَمِد يف :داليملا ناكم 4 نم لّوأ�ل� وهو ،ـه138 يف :مكحلا مالتسا 5 .سلدنأ�ل� يف ةّيمأ� ينب ء�رمأ� :هتأاشن 6 فّرعتلا .قْشَمِدب ةّيومأ�ل� ةفالخل� تيب يف نمحرل� دبع أاشن ةّيومأ�ل� ةلودل� دعب مهتلود نويساّبعل� ماقأ� امدنع .نيـّيومأ�ل� ىلع ءاضقل� مهفده ناك ةيرق يف أابتخ� يذل� ةيواعم نب نمحرل� دبع اجن .ت�رُفل� نم ةبيرق ةلزعنم نيطسلف ىلإ� لصوو ماشل� نم لخ�دل� نمحرل� دبع ّرف .ةنس 20 هرمعو .اهيف ةرامإ�لاب نمحرل�دبع عِيوُب ّمث ،ةَبُطْرُق ىلإ� لصو ّمث .ةّيومأ�ل� ةرامإ�ل� ةرتفب ةرتفل� هذه ْتَفِرُعف لخاّدلا نمحرلا دبع ةَبُطْرُق يف لخ�ّدل� نمحرل� دبع يّفوت • .م788 / ـه172 ةنس ميرك عاجش عض�وتم سانل� ةطلاخم قلاخلأا ةافولا م785 ماع نمحرلادبع هسّسأا يذلا ةبطرقلا دجسم "ماَشِه نب ةَيِواَعُم" هيبأ� مس� ".ةَّيِرَبْرَب ةَّيِظْحَم" هّمأ� مس�و ةيواعم نب نمحرل� دبع بقُل لخد نَم لّوأ� هّنأ�ل لخ�دلاب .اًمكاح ةبطرق ةّيمأ� ينب نِم اًغيلب �ًرعاش نمحرل� دبع ناكو .ةعيرشل� ماكحأاب اًملاعيويالملايبرعلا يڽوبمسرب أابتخ� نكسوڤاهڠمءاضقل� ليچنڤرت ڠيةلزعنم قيتن�لدعِيوُب نهتنيرمڤ ڠڬممىّلوت نمحرل� دبع ةافول� دنع رمعل� ّنإ� هتفالخ ةّدمو ةنس 59 وه لخ�ّدل� .ةنس 34 يل�وح سلدنلأا ف ءافلخلا رهشأ نم نانثا4.1.3 4.1.3.1 /http://arasmega.com/qr-link/abdrahman-ad-dakhil لخادلا نمحرلا دبع1 2 4 3 يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 141140 للها نيدل صرانلا .للها دبع نب دّمحُم نب رِصاَّنل� نَمْحَّرل� ُدبع :مس�لا 1 / "للها ِنيدِل رِصاَّنل�" نمحرل� دبع :ةينكلا 2 .ثلاثل� نمحرل� دبع .م891 / ـه278 ةنس يف دلُو :داليملا خيرات 3 .ةَبُطرُق يف :داليملا ناكم 4 نم نماثل� وهو ،ـه300 يف :مكحلا مالتسا 5 .سُلَدْنأ�ل� يف ةّيَمأ� ينب ءافلخل� :هتأاشن 6 للها دبع ريمأ�ل� هّدج ةافو دعب ةفالخل� ىّلوت - .دّمحم نب ميتيل� هديفح دّمحم نب للها دبع َنَضَتْح�و - ،دهمل� يف وهو ،رصانل� نمحرل� دبع نود ةياعرلاب رصانل� نمحرل� دبع ّصُخو .دّمحم نب للها دبع ءانبأ� نم هريغ هتّمه ّولعو هتبيقن نمُيِب سانل� رشبتس�و - .هيدي ىلع رومأ�ل� حالصإ� �ًوجرو هسفن رصانل� نمحرل� دبع بقلو - ةلودل� يف كلذ فِرُع امك "ةفيلخل�"ـب .د�دغبب ةّيسابعل� ةلوّدل�و سنوتب ةيميطافل� فّرعتلا .ءاملعل�و ملعل� ّبح رصانل� ناك .اًمحشو اًحمس رصانل� ناك .دهعل� نسحب فورعم ةنس ةبطرق يف رصانل� نمحرل� دبع يفّوت .م961 /ه350 قلاخلأا ةافولا نمحرل� دبع ريمأالل بأ�ل� مس� للها دبع نب دّمحم رصانل� .ةَنْزَم هّمأ� مس�و مولعلل �ًزكرم ةَبُطْرُق ْتراصف ،ءاملعل�و ملِعل� رِصاَّنل� ّبُح ةرهاب ةيافك كلمي رصانل� ناكو .هدهع يف ب�دآ�ل�و اًملاع ناك ،كلذ بناجبو .ةير�دإ�و ةيركسعو ةيسايس .ءابدأ�ل�و ء�رعشل� برقيو هّمظنيو رعشل� ىوهي اًبيدأ� :رصانل� ناطلسل� ت�زاجنإ� نِم .اّيلخ�د ةرامإ�ل� ميظنت )1 .نوُلَتْنَمل� ةوزغ يف حجن )2 .ةّيِليِبْشِإ� عاضخإ� )3 .سلدنأ�ل� برغ ىلع ةرطيسل� )4 مظعأ� نِم "ةبطرق" ْتحبصأ� )5 .ملاعل� يف ندُمل� رصانل� نمحرل� دبع رمُع .ةنس 72 وه هتافو دنع .ةنس 50 يل�وح هتفالخ ةّدمو ةليبنلا ةميقلا ىَسوُمَو ٍداَيِز نب ُقِراَط سلدنأ�ل� حتف دق .سأايل� مدعو ةعاجشل� يه ملسمل� ةفص نِم ىّلوتساف ء�رضخل� ةريزجل� ىلإ� هشيجل قِراَط ةبطخ تناكو .م711 ةنس يف ٍرْيَصُن نب ىقلأ�و ر�رفل� نِم مهلمأ� عطقيو ودعل� لاتق ىلع هدنج عّجشيل هبك�رم قرحأ�و اهيلع ْمُكَماَمأا ُّوُدَعلاَو ْمُكِئاَرَو ْنِم ُرْحَبلا ؟ُّرَفَملا َنْيأا ُساَّنلا اَهُّيأا" :ةروهشمل� ةبطخل� ."ّوُِدَعلا ِلاَتِقَو ِداَهِجلا يِف ْيأا ُرْبَّصلاَو ُقْدّصِلا �َّلِإا للهاَو ْمُكَل َسيَلَو )يناجرسل� بغ�ر.د /طوقسل� ىلإ� حتفل� نِم سلدنأ�ل� ةصق( يويالملايبرعلا روسن� قلوترب اًحمس نڠدنڤ اميرنماًمهش يجنج يتڤنمدهعل� نسح سوتوڤرب قديتس�سأايل� مدع 4.1.3.2 يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 143142 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةئطاخلا ةلمجلا يف ) 7 ( ةمالعو ةحيحَّصلا ةلمجلا يف ) 3 ( ةمالع ْعَض ؟سُلَدْنأ�ل� يف ةّيومأ�ل� ةلودل� سّسؤم ْنَم أ� .سُلَدْنأ�ل� يف ةّيمأ� ينب ءافلخ نِم ةعبرأ� ْرُكْذُ� ب .لخ�ّدل� نمحرل� دبع نع هفرعت اّمع ْمَّلَكَت ج .رصانل� نمحرل� دبع قالخأ� نع زاجيإاب ْنّيَِب د ؟سُلَدْنأ�لاب ةّيومأ�ل� ةلودل� يف "ريمأ�ل�"و "ةفيلخل�" بقل نيب قرفل� اَم ھ ِةَراَضَح ُلِماَوَع سُلَدْنَلأا ِف ِةّيِوَمُلأا ِةَلْوَّدلا .سُلَدْنَلأا ِف ِةَّيِوَمُلأا ِةَلْوَّدلا ِةَراَضَح ُلِماَوَع 4.2.1 .اَيِجوُلوُنْكِتلاَو ِموُلُعلا َنِم سُلَدْنَلأا ِف ِةَّيِوَمُلأا ِةَلْوَّدلِل ِةَّيِمْلِعلا ِتاَكَرَحلا ُةَأْشَن 4.2.2 .سُلَدْنأ�ل� يف ةّيومأ�ل� ةلودل� سّسؤم وه رصانل� نمحرل� دبع ةفيلخل� أ� .قشمدب ةّيومأ�ل� ةلودل� تطقس امل سُلَدْنأ�ل� يف ةّيومأ�ل� ةلودل� ةأاشن ْتأ�دب ب .ه138 ةنس يف ماشه دهع يف سُلَدْنأ�لاب ةّيومأ�ل� ةلودل� طوقس ج .اًملاظو �ًرّبكتمو اًليخب نمحرل� دبع ناك د ءافلخ نِم نماثل� وهو ،ه300 يف مكحل� رصانل� نمحرل� دبع ملتس� ھ .سُلَدْنأ�ل� يف ةّيمأ� ينب ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا 2 بِعلاو سورّدلا تابيردّتلا .تنرتنإ�ل� عق�وم يف وأ� ةبتكمل� يف رصانل� نمحرل� دبع دهع يف ةراضحل� نع ْثَحْبِ� .لصفل� مامأ� اهنع ْثَّدَحَتو ةس�ركل� يف اهْبُتْكُ� ّمث 145 يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 144 4.2.1 ْتدّهم يتَّل� سلدنأ�لاب ةّيومأ�ل� ةلودل� ةراضح يف ةديدع لم�وع ْترفاضت دقل هذه لّثمتتو .ةمّدقتمل� ةلودل� ءانبل ةيع�دل� تاهاجت�ل� ىلإ� هدهع يف ءافلخل� :يح�ون عبرأ� يف لم�وعل� .يِمْلِعل� جاتنإ�ل�و ب�دآ�ل�و مولعلل �ًزكرم ةَبُطْرُق ْتراص • .ةيبرعل� ىلإ� ةيبنجأ�ل� بتكل� ةمجرت ةكرح ْتعسو • .ةيبرعل� ةغلل�و مالسإ�ل� ةضهن ْتزرب • ةلودلا ةراضح لماوع سلدنأ�لا يف ةيومأ�لا ةيفاقثلاو ةيملعلا1 ةّوق بناجب سُلَدْنأ�ل� يف ةّيومأ�ل� رصع زّيمت ت�ءاشنإاب ّيددعل� هقّوفتو ةّيرشبل� شيجل� .ةعِّونتمو ةديدع ةّيركسع دالبل� ْتداعتس� رصانل� نمحرل� دبع دهع يف .ةّيركسعل� اهتّوقو ةّيسايسل� اهتدحو .دجاسمل�و تابتكمل�و سر�دمل� ءانب يف ءافلخل�و ء�رمأ�ل� صرح .لخ�دل� نمحرل� دبع دهع يف "ةَبُطرُق دجسم" دجاسمل� رهشأ� نِمو اهيلع قلطأ�و ةميظعل� ةنيدملل رصانل� نمحرل� دبع أاشنأ� ."ء�رهزل� ةنيدم" مس� مهتسايس سُلَدْنأ�لاب ءافلخل�و ء�رمأ�ل� ناك .مّظنم مهريبدتو ةنسح ةطرش اهنم ،ماسقأ� ىلإ� ةطرش لاجر مّسقي .راهنلاب ةطرشو ليللاب راجّتل� ةبق�رمل ةطرشل� لاجر مّسقو .ةطرشل� ةحلصمو ىلع فرشيل دلب لك يف بستحمل� نّيُِع .ةاضقل� نين�وقو ةيراجتل� ق�وسأ�ل� ةيركسعلا2 ةيرادإ�لا3 ةينارمعلا 4 اهتابس نِم اهْتظقيأ�و اَبوُروأ� ىلإ� ةّيمالسإ�ل� ةراضحل� تلقتن� َّمتو ،ةّين�رمعل� ةراضحل� وأ� ةّيركفل� ةراضحل� كلذ يف ء�وس �وقحتل� نيذل� نيّيبوروأ�ل� بالطل� قيرطب ةراضحل� هذه لاقتن� .اهريغبو ةَطاَنْرَغو ةَقْلاَمو ةَّيِليِبْشأ�و ةَبُطرُق يف ةّيمالسإ�ل� تاعماجلاب يويالملايبرعلا نتيكڠبكةضهن ڠليبرتيددعل� نكيلابمڠمتداعتس� ڽن�وتاسكاهتدحو يسواڠمةبق�رم س�وكت�وڠڤبستحمل� يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 147146 ةّيوملأا ةلودلل مولعلا ةراضح سلدنلأا ف 4.2.2 ةّيعرشلا ملع 1 خيراتلا ملع 4ةيفارغجلا ملع 5 ةفسلفلا ملع 6 بطلا ملع 2كلفلا ملع 3 ةيِطوُقلا نب ركب وُبأا )ةَّيِطوُقلا ُنبا( هتافّلؤم نِمو ”لاَعْفأ�ل� ُفيِراَصَت“ ُّيِطوُّلَبلا ٍديِعَس نب ُرِذنُم هتافّلؤم نِمو ِطاَبنِتسِ� ىلَع هاَبنإ�ل�“ ”للها باَتِك نِم ِماَكحأ�ل� ةَمَلْسَم مِساقلا وبأا يِطيِرْجَملا ”راَبْخأ�ل�“ هتافّلؤم نِمو ”ميِكَحل� ُةَياَغل�“و نِب دَمحأا مِساَقلا وُبأا يِقَفَجلا للها ُدبَع باتكل� بِحاصو ب�َلْرَطْسأ�ل� ُةَلاَسِر“ ”ءاَمْسأ�ل�َو فَلَخلا مِساَقلا وُبأا يِواَرْهَّزلا ساَّبَعلا نِب بحاصو باتكل� ”فيِرْصَّتل�“ كِلملا ُدبَع ناورَم وُبأا رهُّذلا نِب باتكل� بحاصو ِة�َّوَدُمل� يِف ريِسيَّتل�“ ”ريِبدَتل�و دَمحأا نِب ديِعَس )مساقلا وُبأا( باتكل� بِحاصو ”مَمأ�ل� تاَقَبَط“ بيِبَح نِب كِلَملا ُدبَع باتكل� بِحاصو ”خيِراَتل�“ دَّمَحُم دِلاَولا وُبأا دشُر نِب دَمحأا نِب )دْشُر نبا( بِحاصو باتكل� تُفاَهَت“ ”تُفاَهَّتل� نِب دّمحم ركب وبأا لْيَفُط نب كِلَملا ُدبَع )ليَفُط ُنبا( يِسيَقلا باتكل� بِحاصو ”ناَظْقَي ِنب ّيَح“ قَرَولا فُسوُي نب دّمحم باتكل� بِحاصو ”كِلاَمَمل�و كِلاَسَمل�“ يراَجحلا للها دبع باتكل� بِحاصو ”بِحْصُم“ يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 149148 قرطلاب �وّمته� .ق�وسأ�ل�و روسجل�و نوملسمل� اهدّيش يتَّل� ةين�رمعل� رخافمل� نِمو ةَّيحاض ء�رهَّزل� ةنيدمو ،ةبطرُق عماج سلدنأ�لاب .ةيرَفْعَجل� رصق ،ةبطرُق لصي مل ّيَر ماظنب ريبك مهمامته� ناك ،كلذ ريغو .لبق نِم هلثم ىلإ� نوُّيِناَبْسأ�ل� .ةعرُّتل� �ورفحو راهنأ�ل� �وُّقشةفسلفلا ملعخيراتلا ملعةيعرشلا مولعكلفلا ملع 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةيتآ�لا مولعلا يف رَهشأا نمِب تاغارفلا ْأاَلْمِا .سُلَدْنأ�ل� يف ةّيومأ�ل� ةلودل� ةراضح لم�وع ْرُكْذُ� أ� نِم سُلَدْنأ�ل� يف ةّيومأ�ل� ةلودلل ةراضح لم�وع نع زاجيإاب ْنّيَِب ب .ةيفاقثل�و ةيملعل� ةيحانل� سُلَدْنأ�ل� يف ةّيومأ�ل� ةلودل� ةّيملعل� تاكرحل� ةأاشن نع ْبُتْكُ� ج .ايجولونكتل�و مولعل� نِم بطل� لاجم يف نيَروهشمل� سُلَدْنأ�ل� ءاملع نم نيَنث� ِتاَه د .امهبُتُك ركذ عم .كتايح يف سُلَدْنأ�لاب ةّيومأ�ل� ةلودل� ةراضح راثآ� نع ْشِقاَن ھ بطلا ملع دشُر ُنْب� يِطيِرجمل� ةَمَلْسَم مِساَقل� وُبأ� ةَّيِطوُقل� ُنب� بيِبَح نِب كلمل� ُدبَع يِو�َرْهَّزل� أ� ب ج د ھ دمحأ� رفعج وبأ� ىلإ� بسنت – ةيرفعجل� رصق .فئ�وطل� كولم دحأ� ،دوه نب ناميلس نب ةبطرُق ةرطنَقب فورعمل� رسجل� .�رتم 400 يل�وح اهلوط غلب يتل� ةَروُعانلاب ىّمسي وأ� ّيرل� ماظن ةراجتلا1 2ةعارزلا ةينارمعلا3 يويالملايبرعلا ڠوتنبةرطنق نريءاڠڤ متسيسّىرل� ماظن يلاݢڠم کيرم�ورفح /نسورت ريء� ريچنيكةعرتل� سلدنلأا ف ةّيوملأا ةلودلل ايجولونكتلا ةراضحتابيردّتلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 151150 سلدنأ�لا نهذ بطل� لاجم ةين�رمعل� لاجم كلفل� لاجم يف�رغجل� لاجم ايجولونكتل� لاجم :تاوطخلا .اهّفلي مث ةريغصل� ق�روأ�ل� ىلع سلدنأ�ل� ةراضح ت�لاجم ةسمخ مّلعمل� بتكي 1 .مهددع بسح تاعومجم سمخ ىلإ� ةبلطل� عّزوي 2 .ةريغصل� ق�روأ�ل� نم ةدح�و ةقرو ةعومجمل� نم بلاط راتخي 3 ةراضح يف ةيانبل� وأ� ت�لآ�ل� رهشأ� راتخيو ،ةقرول� كلت بلاط حتفي ّمث 4 .ةريبكل� ةقرول� ىلع اهمسريو ةبوتكمل� ت�لاجمل� بسح سلدنأ�ل� تنرتنإ�ل� عق�وم يف وأ� بتكل� يف اهتامولعم نع ثحبي نأ� بلاط ّلك ىلعو 5 .ةبسانمل� نهذل� ةطيرخب اهبتكي ّمث .قئاقد 1. ر�دم يف لصفل� مامأ� ةراضحل� كلت نع بلاطل� مّدقي �ريخأ�و 6 .ميدقتل� ىرخأ� ةعومجم مّيقت 7 ُةَّيِنَمْثُعلا ُةَلْوَّدلا .ِةَّيِنَمْثُعلا ِةَلْوَّدلا ُةَأْشَن 4.3.1 :ِةَّيِنَمْثُعلا ِةَلْوَّدلا اَتَفيِلَخ 4.3.2 .داَرُم ُنب )حِتاَفلا( ِناَّثلا ٌدَّمَحُم ُناَطْلُّسلا ُةَفيِلَخلا 4.3.2.1 .ّنوُناَقلا ُنَمْيَلُس ُناَطْلُّسلا ُةَفيِلَخلا 4.3.2.2 ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 3 بِعلاو سورّدلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 153152 .ةّينماثعلا ةلوّدلا هيلإ بستنتو لُرْغُطْرُأ نب نَماْثُع .ه1342 ىتح ه699 نم :سّسؤلما : ةترفلا 4.3.1 تناك ،ةّيِناَمُكرُت ةليبق ىلإ� نوّينامثعل� بستني يف شيعت ّيرجهل� عباسل� نرقل� ةي�دب يف .يعرل� ةفرِح لو�زتو ناَتْسِدْرُك ىلع ناَخ زيِكْنَج ةدايقب يِلوُغمل� وزغلل ةجيتن ّدج ناَميَلُس ّنإاف ،ىرغصل� اَيِسآ� قطانمو ق�رعل� ماع يف رجاه ،ةلودل� سّسؤم لّوأ�ل� نامثع يف ّرقتساف لوُضاَنأ�ل� دالب ىلإ� م1220 /ه617 .)ةيلاحل� اَيِكرُت قرش( طاَلْخأ� ةنيدم هفلخ م1230 /ه628 ةنس ناميلس ةافو دعب ّمث وحن هكرحت لص�و يذل�و لُرْغُطْرأ� طسوأ�ل� هنب� يل�وح هعم ناكو .لوُضاَنأ�ل� نم ّيبرغل� لامشل� .سراف ةئامعبرأ� نِم رثكأ�و ةرسأ� ةئام �ًّراف نامثع دِل�و لُرْغُطْرأ� ناك نيحو ةئامعبرأ� اهد�دعت زواجتي مل يتل� هتريشعب .ةيِلوُغمل� ةَمْجَهل� ِتَالْيَو نِم ةلئاع /http://arasmega.com/qr-link/daulah-uhtmaniyah-dari-kebangkitan-sehingga-kejatuhan طوبهلاو دوعصلا ةصق – ةينماثعلا ةلودلا 1 2 3 4 ةقِجالَس نيبو ةئشانل� ةلودل� هذه نيب ْتماق دقو .مهل كرتشم ّودع دوجو ةجيتن ةميمح ةقالع موُّرل� يّفوت ىتح لُرْغُطْرأ� ةايح ةليط ةقالعل� هذه تّرمتس�و مكحل� يف نامثع هنب� هفلخف م1299 /ه699 ةنس .ةّينامثعل� ةلودل� هيلإ� بستنت يذل� نيملسمل� نيب اًيماح �ًلاتق دجو اهنم اند اّملف مّدقتف .ىراصنل� شيجلل ةبلغل� تناكو .ىراصنل�و ناكف .نيملسمل� ةدجنل ةسامح ّلكب لُرْغُطْرأ� .ىراصنل� ىلع نيملسمل� رصن يف اًببس هدهج ّيمالسإ�ل� شيجل� دئاق رّدق ةكرعمل� ءاهتن� دعب مه�دهأاف ،هعم نَمو لُرْغُطْرأ� دهج يِقوُجْلَسل� .لوُضاَنأالل ةّيبرغل� دودحل� ىلع اًضرأ� /http://arasmega.com/qr-link/sejarah-kerajaan-uthmaniyah ةينماثعلا ةلودلا خيرات يويالملايبرعلا يمايدنمشيعت وتنبممةدجن ڠي نڠرڤڤ تيڠساًيماح �ًلاتق يتكدنماند ڠي نڠوبوه هوكوكةميمح ةقالع 7 8 5 6 ةّصاخلا ءامسأ�لا Genghis Khan :ناَخ زيِكْنَج )1 Anatolia :لوُضاَنأ�ل� )2 Ertugrul :لُرْغُطْرأ� )3 Saljuk :يِقوُجْلَسل� )4 Mongol :يِلوُغمل� )5 يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 155154 دارُم نب )حتافلا( نياثلا دّمحم ناطلسلا ةفيلخلا .يناثل� د�رُم نب يناثل� دّمَحُم :مس�لا 1 .ت�َرْيَخل� يِبأ� وأ� حِتاَفل� :بقللا 2 .ھ833 بجر 26 مويب كرُّتل� ،ةَنَرْدأ� يف دِلُو :داليملا 3 .ھ855 مَّرَحُم يف :مكحلا مالتسا 4 .اًماع 30 اًبيرقت مكح هّنأ� :ةفالخلا ةدم 5 :هتأاشن 6 ،ةلوفطل� ذنم ملعل� بلطب حتافل� ّمته� فرشأ� يوبرت ماظنل حتافل� عضخ كلذلو .هرصع ءاملع نِم ةعومجم هيلع مولعل�و هقفل�و ثيدحل�و ميركل� نآ�رقل� َمَّلَعَتَف خيراتل�و كلفل�و تايضايرل� نم ةيرصعل� .ةّيقيبطتل�و ةّيرظنل� ةّيركسعل� تاس�ردل�و نيّدل� ُسْمَش ِقآ� خيشل� هيِمّلعم رهشأ� نِمو .ين�روُكل� اَلُمل�و حتافل� رصع يف ةّمهمل� ث�دحأ�ل� نِمو .م1453 ماع ةّيِنْيِطْنَطْسَقل� حتف فّرعتلا 4.3.2 4.3.2.1 حتافل� دمحم ناطلسلل ماّسرل� نم ةيلّيختل� ةروصل� هذه لدعل� ةعاجشل� ءاكذل� قلاخلأا لوأ�ل� عيبر 4 يف حتافل� دّمحم ناطلسل� يّفوت .لوُبْنَطْسِإاب نِفُدو ةنس 53 هرمعو ـه886 ةافولا حتافل� دّمحم ناطلسل� ناك نفسل� لقن يهو ةِعرابل� هتركف ىلإ� شاَطْكِشَب يف اهاسرم نِم لقني نأ� كلذو ،يبهذل� نرقل� �وزاتجيل ربل� ىلع بك�رمل� هعنمل ةعضومل� لسالسل� نيعبسل� وحن لقن حجنو .ةدح�و ةليل يف ةنيفس يويالملايبرعلا نسو�وربمزحل� رتنيڤءاكذل� ريهامرّحبت قيدرچةعرابل� مزحل� ملعلاب مامته�ل� ،ُةّيِنْيِطْنَطْسَقل� َّنَحَتْفُتَل" : للها لوسر لاق ".ُشْيَجل� َكِلَذ ُشْيَجل� َمْعِنَلَو ،اَهُرْيِمأ� ُرْيِمأ�ل� َمْعِنَلَف )دمحأ� ه�ور( /http://arasmega.com/qr-link/filem-sultan-muhammad-al-fateh حتافلا دمحم مليف يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 157156 دمحم ناطلسلل بأ�ل� مس� مس�و يِناَثل� "د�َرُم" حتافل� "نوُتاَخ اَمُه ةَجْيِدَخ" هّمأ� يويالملايبرعلا يتوكيڠمعضخ يرويتةيرظنل� لكيتكرڤةيقيبطتل� 2�ويتسيرڤث�دحأ�ل� ينوناقل� ناميلس ناطلسلل ماّسرل� نم ةيلّيختل� ةروصل� هذه ّنيوُناَقلا نَماْيَلُس ناطلسلا ةفيلخلا .لّوأ�ل� ميِلَس نب لّوأ�ل� ناَميَلُس :مس�لا 1 .ّيِنوُناَقل� :بقللا 2 .كرُّتل� ،نوُزْب�َرَط يف ه900 نابعشب دلو :داليملا 3 .ه926 ل�وش يف :مكحلا ملتسا 4 .ةنس 48 يل�وح :ةفالخلا ةّدم 5 :هتأاشن 6 فّرعتلا ءابدأ�ل�و ءاملعل�و بدأ�ل�و ملعلل اًّبحم أاشن .راقول�و ةيّدجلاب هبابش ذنم رهتش�و ،ءاهقفل�و ،ّطخلاب ّمتهي ناكو دئاصقل�و رعّشل� ةباتكب رهتش� دقف .دييشّتل�و ناينبل�و ،ق�رعل� يف ةيناميَلُسل� ةنيدم هدهع يف تسّسأات دقو .قْشَمِد يف ةّيناميلّسل� ةّيكّتل�و .ةَّيِبرَّصل�و ةّيِسِرافل�و ةّيبرعل� اهنم تاغل ةّدع نقتأ� دقو .يِدْنَفأ� دوُعَّسل� وُبأ� هدهع يف ءاملعل� رهشأ� نم 4.3.2.2 يويالملايبرعلا 2هوڬڠوسربةيّدجل� ايلومراقول� طخ نسيلونڤ ّطخل� نءانيبمڤناينبل� ننوڠابمڤدييشتل� حيصفنقتأ� "ميِلَس" ّينوناقل� ناميَلُس ناطلسلل بأ�ل� مس� ."ناَطْلُس ةَصْفَح ةَشِئاَع" هّمأ�و لوأ�ل� ءاملعل�و ملعلاب مامته�ل� ّدجل� راقول� قلاخلأا ّيِنوُناَقل� ناَميَلُس ناطلسل� يّفوت هرمعو ـه974 رفص نِم 20 يف .لوُبْنَطْسإاب نفُدو ةنس 74 ةافولا ّينوناقل� ناميلس ناطلسل� ناك ٍيّنف ٍقوذ هل ٍرعاش ىلع اًظفاحم .ةباتكل� دّيجي ٍطاَّطخو ،ٍعيفر يويالملايبرعلا سوتوڤرتعاطقن� نهجاجنڤلالتح� 2نيرالڤنيئجالل� رلوكيسةيناملعل� :ةّينامثعلا ةلودلا طوقس جئاتن نِم )1.نيطسلف دالب نيّيدوهيل� نيئجالل� لالتح�و ةّيمالسإ�ل� ةفالخل� ةطلس عاطقن� )2.ّيمالسإ�ل� مَلاعل� فعض ىلإ� يّدؤت يتل� ةّيمالسإ�ل� لَوُّدل� ةقرفت )3.ةّينامْلِعل� ةايحل� ىلإ� ةّيمالسإ�ل� ةايحل� لاقتن� /http://arasmega.com/qr-link/sultan-sulaiman-al-qanuni نيوناقلا نمايلس -ةئالما ءماظع يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 159158 ناَطْلُسل� دهع يف ةينامثعل� ةرامإ�ل� تهتن� .م1924/ـه1342 ةنس يناثل� ديِجَمل� ُدبع 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :ةحيحصلا ةباجإ�لاب تاغارفلا ْأاَلْمِا ؟ةّينامثعل� ةلودل� بسنت ْنَم ىَلِإ� أ� .نيّينامثعل� ء�رمأ�ل� نم ةعبرأ� ْرُكْذُ� ب .د�رم نب حتافل� دّمحم ناطلسل� نع هفرعت اّمع ْمَّلَكَت ج .ّينوناقل� ناميَلُس ناطلسل� ةايح نم ةذبن نع زاجيإاب ْبُتْكُ� د ؟كتايح يف حتافل� دّمحم ناطلسل� تافصب ىدتقت َفْيَك ھ :ةينامثعل� ةلودل� ةأاشن أا_____________________________________________ ب_____________________________________________ ج_____________________________________________ د_____________________________________________ ھ_____________________________________________ تابيردّتلا ةس�ركل� يف اهْبُتْك� ّمث .حتافل� دّمحم ناطلسل� دهع يف ةيراضحل� رومأ�ل� نع ْثَحْب� .لصفل� مامأ� اهنع ثّدحتو يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 161160 ةفالخلا ةّدمنيّينامثعلا ءارمأ�لامقر ه726-699لرغُطرأ� نب نامثُع1 ه761-726نامثُع نب ناَخْروأ�2 ه791-761ناخروأ� نب لّوأ�ل� د�رُم3 ه805-791د�رُم نب لّوأ�ل� ديزياب4 ه824-805ديزياب نب يِبَلَش لوأ�ل� دّمحم5 ه855-824 دّمحم نب يناثل� د�رُم6 ه886-855يناثل� د�رُم نب )حِتافل�( يناثل� دّمحم7 ه918-886يناثل� دّمحم نب يناثل� ديزياب8 ه926-918يناثل� ديزياب نب لّوأ�ل� ميِلَس9 ه974-926لّوأ�ل� ميِلَس نب )ّينوناقل�( لوأ�ل� ناَميَلُس10 ه982-974لوأ�ل� ناَميَلُس نب يناثل� ميِلَس11 ه1003-982يناثل� ميِلَس نب ثلاثل� د�رُم12 ه1012-1003ثلاثل� د�رُم نب ثلاثل� دّمحم13 ه1026-1012ثلاثل� دّمحم نب لّوأ�ل� دمحأ�14 ...خل� :نيّينامثعل� ء�رمأ�ل� ضعب /http://arasmega.com/qr-link/musatafakamalatartuk كروتاتأ لماك يفطصم َنيِِصاَعُلما َينِمِلْسُلما ِءَماَلُع ُرَهْشَأ .اَّنَبلا نَسَح ُماَمِلإا 4.4.1 .هُدْبَع دَّمَحُم ُخْيَّشلا 4.4.2 ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا 4 برِعلاو سورّدلا .اّنَبل� دَّمَحُم نب نَمْحَّرل� ُدْبَع دَمْحأ� نَسَح :مس�لا .م1906 ربوتكأ� يف دِلُو :داليملا خيرات .رصم ،ةَريَحُبل� ةظفاحمب ةّيِدوُمْحَمل� يف :داليملا ناكم فّرعتلا اّنبل� نسح ديهشل� مامإ�ل� )م1949 ـ م1906( .ةنّيدتم ةلئاع ّلظ يفو ةينيد ةأاشن اَّنَبل� نَمْحَّرل� ُدبَع نَسَح أاشن نِم �ًريثكو ميركل� نآ�رقل� اّنبل� نسح ظفح هرمع نِم رّكبم ّنس يف . لوسرل� ثيداحأ� يف ّمث ،ةّيد�دعإ�ل� ةسردمل� يف ّمث ،ةّينيدل� داَشَّرل� ةسردم يف سردو مولعل� ر�د يف هتس�رد ىهنأ� دقو ،)روُهْنَمَد( يف ةيلّوأ�ل� نيمّلعمل� ةسردم .م1927 ماع ةسردمل� يف ةّيبرعل� ةغلل اًمّلعم كلذ دعب نّيُِع .ةّيليعامسإ�ل� يف ةّيريمأ�ل� ةّيئ�دتب�ل� لاَقَتس� نأ� ىلإ� ةفيظول� هذه يف يقبو يف لمعلل غّرفتيل م1946 ماع اهنم .نيملسمل� ن�وخإ�ل� ةعامج يذل� ةرسأ�ل� ماظن نِم ّنإ� :يه اّنبل� هفّرع فراعتل� )1 مهافتل� )2 لفاكتل� )3 :هتأاشن اّنبلا نسح ماملإا4.4.1 1 2 3 4 /http://arasmega.com/qr-link/assyahid-hasan-albanna اّنبلا نسح ماملإا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 163162 ملاع ةوعدل� ّبُح عاجش حيصف دوهج .ةّيبرعل� ةغلل� مّلعم .نيملسمل� ن�وخإ�ل� ةكرح سّسؤم .ىلاعت للها ىلإ� ةيع�د تافصلا برعلا لماعلأا .مالسإ�ل� ةّيلومش ةركف جيورت ىلع اّنبل� لِمع ب�رتغ�ل�و يقُلُخل� لالحن�ل� رهاظم بَراح .عمتجمل� يف قيبطت ىلإ� ماّكُحل�و كولمل� اّنبل� اعد .ةيمالسإ�ل� ةعيرشل� .ةعاجشلاب ةوعدل� يف دوهجل� لذب :اّنبلا نسح تافّنصم نِمو .لئاسرل� ةعومجم )1 .ت�روُثأامل� )2 .ةيع�دل�و ةوعدل� ت�ركذم )3 ءاسمل�و حابصل� راكذأ� ىّمستو ،اّنبل� نسحل ْتذِخأ� اهّنأ�ل ت�روثأاملاب .ةّنسل�و نآ�رقل� نِم ري�ربف 12 يف اّنبل� نسح لِتُق .هيلع راّنل� قالطإاب م1949 11 4 22 5 33 .للها ريَخ نَسَح نب هُدْبَع نب دَّمَحُم :مس�لا .م1849 يف دِلُو :داليملا خيرات ةظفاحمب رْصَن ةّلحم يف :داليملا ناكم .رصم ،ةَرْيَحُبل� فّرعتلا دنع ةّينيدل� ةس�ردلاب هُدْبَع دَّمَحُم أ�دب ىلإ� لاقتن� ّمث ركبم ّنس يف هدل�و ّمتأ� ىّتح اَطْنَطب يِدَمْحأ�ل� عماجل� .ميركل� نآ�رقل� ظفح قحتل� ّمث رهزأ�ل� عماجل� ىلإ� رفاسو .هب ةس�ردلاب اعضوو يِناَغْفأ�ل� نيِّدل� ُلاَمَجب ىقتل� دقو مَلاعل� يف ينيدل� حالصإ�ل� سّسأ� اًعم .ّيمالسإ�ل� يف هتّيصو راشتن�و رهزأ�ل� خيش نّيُع ّمث .يمالسإ�ل� مَلاعل� هتس�رد جهانم ديدجتو رهزأ�ل� حالصإ� .ناحتم�ل� بيلاسأ�و هيف سيردتل� قرطو :هُدبع دّمحم خيشل� تافّلؤم نِمو .ديحوتل� ةلاسر )1 مكاحمل� حالصإ� ريرقت )2 .ةيعرشل� .ةغالبل� جهن باتك حرش )3 ناَمَّزل� ِعيِدَب تاماقم حرش )4 .يِن�َذْمَهل� ملعل� عم ةّين�رصنل�و مالسإ�ل� )5 .ةّيندمل�و :هتأاشن يمالسإ�ل� هقفل� يف دّدجمل� زربأ� م1905-1849 هدبع دّمحم مامإ�ل� .ةثيدحل� ةّيمالسإ�ل� ةّيبرعل� ةضهنل� مالعأ�و حالصإ�ل� ةاعدو 1 2 3 4 4.4.2 /http://arasmega.com/qr-link/syeikh-muhammad-abduh هدبع دمحم خيش ةليضف يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 165164 يويالملايبرعلا ناسقجيبءاهد نكسبيبممريرحت قوتنو� نكتيكڠبممضهنتل ڽنهوتاجكاهتَوْبَك ،نيملسمل� ىدل ةريبكل� ةنتفل� حتفت ءاملعل� ةافو ّنإ� : لوسرل� لوقب ،ِداَبِعل� َنِم ُهُعِزَتْنَي اًع�َزِتن� َمْلِعل� ُضِبْقَي �َل للها َّنِإ�" اًمِلاَع ِقْبُي ْمَل �َذإ� ىَّتَح ِءاَمَلُعل� ِضْبَقِب ْنِكَلَو ٍمْلِع ِرْيَغِب �ْوَتْفأاَف �ْوُلِئُسَف �ًلاَّهُج اًسوُؤُر ُساَّنل� َذَخَّت� ".�وُّلَضأ�َو �وُّلَضَف )ملسمل�و يراخبل� ه�ور( .مولعل� ر�د يف مّلعم .رهزأ�ل� خيش .ةمكحمل� يف مكاحل� .رصم يف يتفمل� برعلا لماعلأا .رصعل� اياضق ةسمالمو ماهوأ�ل�و تاف�رخل�و لهجل� نم لوقعل� ريرحت .اهتَوْبَك نِم ضهنتل ةمأ�ل� ةيبرتو ّيقالخأ�ل�و ينيدل�و يسايسل� داهجل� .ّيمالسإ�ل� ملاعل� يف حالصإ�ل�و ةضهنل� ةاعدل دوهج تافصلا ملاع عاجش مزاح ءاهد دهز 1 1 1 44 2 2 2 5 3 3 3 11 يف خيشل� يّفوت نفُدو ،م1905 ويلوي .رصمب ةَّيِرَدْنَكْسِإ�ل� يف تابيردّتلا 1 2 :ةيتآ�لا ةلئسأ�لا نع ْبِجأا :هُدبَع دّمحم خيشلاو اّنبلا نسح مامإالل ةحيحصلا تافّلؤملا ْلِص ؟اّنبل� نسح مامإ�ل� وه ْنَم أ� .اّنبل� نسح تافص نِم اًثالث ْرُكْذُ� ب .هُدبَع دّمحم خيشل� ةايح نم ةذبن نع ْمَّلَكَت ج .هُدبَع دّمحم خيشل� ةايح ةريس نِم ربعل� نع زاجيإاب ْنّيَِب د ؟�َذاَمِلو ؟نيملسمل� ىدل ةريبكل� ةنتفل� حتفت ءاملعل� ةافو ْلَه ھ لئاسرل� ةعومجم ديحوتل� ةلاسر ت�روثأامل� ةّيعرشل� مكاحمل� حالصإ� ريرقت ةّيندمل�و ملعل� عم ةين�رصنل�و مالسإ�ل� ةيع�دل�و ةوعدل� ماملإا اّنبلا نسح خيشلا هدبع دّمحم .لصفل� مامأ� اهنع ْثَّدَحَتو ةس�ركل� يف اَهْبُتْك� ّمث .اّنبل� نسح لتق بابسأ� نع ْشِقاَن يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا يملاسلإا خيراتلاو ةيرسلا 167166 5 : ِفُّوَصَّتلاَو ِقَلْخَلأاِب ّلَِحَتلاَو ُمْهَفلا ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِف ُّنَفلا ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِنْيِوْدَت ُخيِراَت ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِف ُميِهاَفَم ِةَّيِفْوُّصلا ُتاَحَلَطْصُم ىوتحلما رايعم 5.1 5.4 5.2 5.3 ُفُّوَصَّتلاَو ُقَلْخَلأا 169168 نع ملعلا اذه ذخأا نّمم ناك نسحلا وه يرصبلا نسحلا هنع هذخأاو يمَجَعلا بيبح يِئاطلا دوواد ناميلس وبأا بيبح ظوفحم وبأا دوواد هنع هذخأاو هذخأاو يِخْرَكلا زوُرْيَف نب فورعم نسحلا وبأا يِخْرَكلا فورعم نع هذخأاو ُّيِطَقَّسلا ٍسّلَِغُم ُنب ّيِرَس ةقيرطلا هذه مامأا يرسلا نع مساقلا وبأا ةقيقحلا مالعأا رهظمو . زاَرَخلا ديَنُجلا نب دمحم . يبنلا وه عضاولا2 .يلازغلا مامإ�لا دنع نيع ضرف مكحلا3 مسالا سفنلا ةيكزت ملعو فّوصتلا ملع .قئاقحلا ملعو4 ةبسنلا5 يلع اندّيس هرهظأاو هيف مّلكت نم لّوأا . يِرْصَبلا نَسَحلا هنع هذخأاو ّدحلا1 بلقلا حالصإا اهب فرعي لوصأاب ملع .ساوحلا رئاسو ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِف ُّنَفلا ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ُئِداَبَم 5.1.1 ُلَّوَْلا ُسْرَّدلا 1 فوصتلا ملع ئدابم5.1.1 /http://arasmega.com/qr-link/definisi-tasawuf فّوصتلا موهفم فوصتلاو قلخلأا 171170 : يلذاشلا مامإ�لا لاق انِملِع يف ْلَغْلَغتي مل نَم" ىلع اًّرِصُم َتاَم اذه ."رُعشي ال وهو رئابكلا يويالملايبرعلا نكيچوپمبيذهت نيݢڠيتكّومسلا نكهيسربممةيفصتلا رݢيلرب لوادتت .ةرخآ�لاو ايندلا نيَرادلا يف ةداعسلاب زوفلا ةدئافلا وه فّوصتلا ملع نم ةياغلا ماقم ىلإا دبعلا لصي نأا :ثيدحلا يف امك ناسحإ�لا َدُبْعَت ْنأا :َلاَق ؟ُناَسْحِإ�لا اَم" ْنُكَت ْمَل ْنِإاَف ،ُهاَرَت َكَّنأاَك ِللها ."َكاَرَي ُهَّنِإاَف ُهاَرَت )ملسمو يراخبلا هاور( ءاقتر�لاو ومـسلا ةيفيكو يناسنإ�لا كولسلا بيذهت ىلإا ناسنإ�لاب يقتري نأا قفِو ،بولقلا ضارمأا جالع قيرط نـع ،ةيفصتلاو ةيكزتلاب ةيرشبلا سفنلاب .ىلاعت ِللها ىَضِرب ةعيرشلا طباوض عوضوملا6 يتلا تاملكلاو هتاحالطصا ةفرعم يه قدصلاو صالخإ�لاك موقلا نيب لوادتت ميلستلاو ىضرلاو عرولاو دهزلاو لّكوتلاو .كلذ ريغو ةّبحملاو لئاسملا7 نيعباتلاو ةباحصلاو ةنسلاو باتكلا نم .نيعباتلا عابتأاو دادمتسالا8 9 لضفلا10 قيرط وأا جهنمب هقّلعتل مولعلا فرشأا ْنِم .للها ىلإا لوصولل دبعلا هكلسي 1 2 :ةيتآالا ةلئسأالا نع بجأا نيتيتآالا ” ب و ” أا نيتعومجملا نيب فّوصتلا ملع ئدابم ْلِص :ةحيحصلا ةباجإالاب أاب تابيردّتلا .ةرخآ�لاو ايندلا نيَرادلا يف ةداعسلاب زوفلا .نيع ضرف قيرط وأا جهنمب هقّلعتل مولعلا فرشأا نم هّنأا . للها ىلإا لوصولل دبعلا هكلسي .كاري هّنإاف هارت نكت مل نإاف هارت كّنأاك للها دبعت نأا .سفنلا ةيكزت ملع .يناسنإ�لا كولسلا بيذهت ىلإا ناسنإ�لاب يقتري نأا همكح همسا هتدئاف هعضوم هلضف هتياغ 1 ؟فّوصتلا ملع ئدابم عضاو ْنَم أا ؟همكح امو .فّوصتلا ملعل نيَمسا ْرُكذُا ب ؟فّوصتلا ملع يف عوضوم نع راصتخاب ْمّلكت ج .هلئاسم ْنّيَبو ؟هتدئاف تاهو ،فّوصتلا ملع ّدمتسي اَّمِم د .هتّيمهأاو فّوصتلا ملع لضف نع ْشِقاَن ھ تاحالطصا نع ْثَحْبا ةبتكملا يف فّوصتلا .تنرتنإ�لا عقاوم يف وأا ةساركلا يف اَهْبُتْكا ّمث .لصفلا مامأا اهنع ْثَّدحتو فوصتلاو قلخلأا فوصتلاو قلخلأا 173172 ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِنيِوْدَت ُخيِراَت .ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِنيِوْدَت ُخيِراَت 5.2.1 .ِفُّوَصَّتلا ُرَدْصَم 5.2.2 :ينِفِّوَصَتُملا َنِم ِةَذِباَهَجلا ُضْعَب 5.2.3 ّيِْصَبلا ُنَسَحلا ُماَمِلإا 5.2.3.1 ّيِداَدْغَبلا ُدْيَنُجلا ُماَمِلإا 5.2.3.2 ِّلاَزَغلا ُماَمِلإا 5.2.3.3 ّيِبِساحُملا ثِراَحلا فوصتلا ملع نيودت خيرات5.2.1 .ةئيسلا قالخأ�لا نم ةيفصتلاو سفنلا داهج وه ةباحصلا دهع يف فّوصتلا هنيودتو ٍلقتسم ٍقاطن يف فّوصتلا ملع عسّتا ،نيعباتلاو ةباحصلا دهع دعب :يلي امك فّوصتلا يف اوبتك نيذلا ءاملعلا لئاوأا نِم ناكو .صاخ هجوب ءاملعلاةافولا ةنستافّنصملا ِيّكَملا بِلاط وُبأا ّيلازَغلا دِماَح وُبأا ھ386 ھ505 ھ243 للها ىلإا بانأا نم ءدب سوفنلا بادآاو مُّهَوَتلا ةلاسر يف بولقلا توُق بوبحملا ةلماعم ةيادهلا ةيادب نيدلا مولع ءايحإا فوصتلاو قلخلأا 175174 ْيِناَّثلا ُسْرَّدلا 2 ديَز ىَلوَم وه ديعس وبأا ناك . يراصنأ�لا تِباث نب 5.2.2 .ِفُّوَصَّتلا ُرَدْصم وه يبنلا ىمسأ�لاو ىقرأ�لا جذومنلا دمحم ميركلا يبنلا ةيصخش ىلاعت للها لعج دق .اًعيمج رشبلل ةنسحلا ةوسأ�لا وهو ،هب ءادتق�لاو يرشبلا كولسلل :فّوصتلا ساسأا نم 1 ).يهلإ�لا يحولا 2 ).ةرّهطملا ةّنسلاو ميركلا نآارقلا ماكحأا غيلبت 3 ).ةّينيدلا يهاونلاو رماوأ�لا قيبطت 4 ) مهملاوع ميظنتو رشبلا حاورأا ريهطت .اهتيكزتب ةيلخادلا يِنيِرِبْخأا ،َنيِنِمْؤُمْلا َّمأا اَي :ُتْلُقَف ،َةَشِئاَع ُتْيَتأا :َلاَق ، ِماَشِه ِنْب ِدْعَس ْنَع "َنآاْرُقْلا ُهُقُلُخ َناَك" :ْتَلاَق ، للها ِلوُسَر ِقُلُخِب )دمحأا هاور( )21 :بازحأ�لا ةروس( .اًعيمج رشبلل ةودق يبنلا ناك :ىلاعت للها لاق ينفّوصتلما نم ةذباهجلا ضعب5.2.3 مسلاا ةأشنلا كولسلا .ديعس وبأا هتينكو راَسَي نَسَحلا يِبأا ُنب نَسَحلا ةنيدملا يف دلُو . ةباحصلا نيب مّلَعتو أاشن ةحلطو بلاط يبأا نب يلعو نافع نب نامثعك ةباحصلا رابك نيب شاع .نيعمجأا مهريغو كلام نب سنأاو نْيَصُح نب نارمعو للها ديبع نب .مايقلاو مايصلا ريثك اًداَّبُع ّيرصبلا نسحلا ناك .اًملاع اًعماج ناك .اًميسو اًليمج ناك 1 2 3 ُّيِرْصَبلا ُنَسَحلا ُماَمِإالا5.2.3.1 رابك هيلإا يتأاي نّمم ناكو ةكم نسحلا مدق وُرْمَعو سوُواَطو ءاَطَعو دِهاجُم مهنم نيعباتلا :مهضعب لاق وأا اولاقف بيَعُش نب .)يرصبلا نسحلا ينعي( ."ّطَق اذه لْثِم رَن مل" يويالملايبرعلا ڠروا/ابمه نهوروس ىلوم 2هوكوتةذباهجلا قچاكميسو /http://arasmega.com/qr-link/hasan-al-basri يصربلا نسحلا ةايح ةصق فوصتلاو قلخلأا فوصتلاو قلخلأا 177176 مَكِح نم يصبلا نسحلا ماّيأ تنأ اّنإ“ ضىم ماّلك ،ةعومجم ”كضعب ضىم موي رانيّدلا ناقيِفَّرلا َسْئِب“ كعفني لا مهردلاو ”كاقِرافُي ىتح ِّلَحَتلاب نايملإا سيل“ َرَقَو ام نكلو ،ِيّنَمَتلاب لاو هتَقّدصو ،بولقلا ف .”لماعلأا 1 32 دهزلا ةافولا .نزحلا ريثك • .اًمئاد ةرخآ�لا رّكفي • .ةرخآ�لاو ايندلا نيب عمجي • .للهاب سانلا ىشخأاو فَوخأا • .ـھ 110 ةنس بجر يف ةعمجلا ةليل نسحلا يّفوت 4 5 نسحلا بادآا" باتك هدهزو يرصبلا مامإ�لا هفّلأا "هظعاومو .يِزوَجلا نبا 5.2.3.2 مسلاا ةأشنلا نب دينُجلا مساقلا وبأا ديَنُجلا نب دمحم . ّيدادغبلا ّيِدْنَواَهَّنلا .ھ220 ةنس دعب دادغبب دينُجلا مامإ�لا دلُو مالعأا نمو ةعامجلاو ةنسلا لهأا ءاملع دحأا .ّيرجهلا ثلاثلا نرقلا يف يّنُسلا فّوصتلا بهذم ىلع هَّقَفتي دينجلا مامإ�لا ناك .ثيدحلا باحصأا ةَزْمَح ابأاو ،يِبِساَحُملا ثِراَحلا بحص نم قِزُرو .مولعلا نم ريثكلا عمسو ّيدادغبلا .ملعلا نونف يف تاباجإ�لا باوصو ءاكذلا 1 2 كولسلا .ةدابعلاب هرمع نم لغتشا .ةيفوّصلا ناسل ىلع مالكلاو لاوحأ�لا ملع يف هرصع ديرف .نيلّوأ�لا فّوصتلا لهأا خياشم نم اًخيش ناك .فلسلا عابتاو ةنسلا ىلع اًصراح ناك 3 ُّيِداَدْغَبلا ُدْيَنُجلا ُماَمِإالا اًروهشم دينُجلا مامإ�لا ناك "نيتفئاطلا مامإا" بقلب ءاملع نم ملاع هّنأ�ل .ءاهقفلاو فّوصتلا /http://arasmega.com/qr-link/al-junaid-tasawuf دينجلا عقوم : يبهذلا ظفاحلا لاقو ةودقو نيفراعلا خيش ناك" ءايلوأ�لا مَلَعو نيرئاّسلا ." هنامز يف يويالملايبرعلا ڠيڤمدرببحص نكقوبيپملغتشا لوݢڠواديرف فوصتلاو قلخلأا فوصتلاو قلخلأا 179178 دهزلا ةافولا .هترخآ�ل هايند ىعسو ةدابعلا ريثك .مايقلاو مايصلا ريثك .ءالبلاو ءاخرلا يف ءاضقلاب اضرلا لهأا نِم .دهزلا يف هلام نِم رِخَّدَي �ل .دادغب يف ةعمجلا موي ـه298 ةنس دينجلا مامإ�لا يّفوت 4 5 يويالملايبرعلا نكڠوسوڠمُّولُخ انيه ڠدنممراغصتسا مدامموْحَم نڠنسكءاخرلا خويش نم دْيَنُجلا" : ةيميت نبا لاق ".ةنسلاو باتكلل نيعِبَّتُملا ةفرعملا لهأا اّمع بلقلا ُّولخ" :دهزلا نع لوقي دهزلا" :لوقيو ."ديلا يف سيل نِم اهراثآا وْحَمو ايندلا راَغْصِتسا ةقيرط ىلع اًميقتسم "بلقلا باتكلا مّظعي ،ةلمجلا يف فلسلا ىهنيو ،هنامز يف ةعيرشلاو ةّنسلاو .ةعدبلاو ثادحإ�لا نع /http://arasmega.com/qr-link/kesufian-imam-al-junaid دينجلا ماملإا ةايح في ةيفوصلا 5.2.3.3 مسلاا ةأشنلا . ّيلازغلا دمحم نب دمحم .ھ450 ةنس سوُطِب دِلُو دمحأا هيخأا عم ةريقفلا ةرسأ�لا يف ُّيِلاَزَغلا مامإ�لا شاع .فوصلا لزغ يف اًلغاش هوبأاو .هدي بسك نِم �ّلإا لكأاي �ل ةيفوّصلل اًلئام هوبأا ناك يف خياشملا دي ىلع اًريثك اًملع ُّيِلاَزَغلا مامإ�لا ذخأا .يِنيَوُجلا مامإ�لا مهرهشأا نِمو هنامز قطنملاو مالكلا ملعو هقفلا لوصأاو هقفلا ذخأا .مولعلا كلت ّلك مَكْحأاو عرب ىّتح ةفسلفلاو 1 2 كولسلا يف مُّلَعتلاو ميلعتلا قيرط ّيلازغلا مامإ�لا كلسي عابتأاو نيعباتلاو ةباحصلاو يبنلا جهنمب هتايح .اًحيحص اًجهنم نيعمجأا نيعباتلا ميظع ءاكذ هدنعو مولعلا ىّتش نم اًعراب اًملاع ناك .هنامز يف يرقبعو يف رهتشاو ملعلا لهأا نيب صاخ سلجم هل ناك ءارمأ�لا ىّتح هتملك ْتذفنو سانلا هاّقلتو .راطقأ�لا .ءارزولاو كولملاو 3 ّيِلاَزَغلا ُماَمِإالا يويالملايبرعلا نلتنيڤلزغ ڠتانيب ولوبفوصلا ركاڤ عرب سوينيݢيرقبع بقل ّيِلاَزَغلا مامإ�لا ناك ناكو "مالسإ�لا ةّجُح" ـب .ةّيرعشأ�لاو ةّيعفاشلا نم /http://arasmega.com/qr-link/imam-al-ghazali ُّ ِلاَزَغلا ماملإا نم ةيلّيختلا ةروصلا هذه ّيلازغلا مامإالل ماّسرلا فوصتلاو قلخلأا فوصتلاو قلخلأا 181180 :ديَنُجلا ماملإا ظعاوم نم ميظع رمأا ةرخآ�لا بلط ّنإا مدآا نبا اي ملعا" بكرت الف ،كلاهلا مورحملا �ّلإا هيف رصقي �ل ،كلمع صِلخأاو ،هليبس ىرت تنأاو رورغلا َتيسمأا اذإاو ،توملا رظتناف َتحبصأا اذإاو ،للهاب �ّلإا ةوق �لو لوح �لو ،كلذ ىلع ْنكف يف للها لزنأا امب لمع نَم ِسانلا ىجنأا ّنإاو ."ءالبلاو ءاخَّرلا دهزلا ةافولا يشخف هرهظ ءارو هاجلاو لاملا ّيلازغلا مامإ�لا كرت .بُجُعلا هسفن ىلع .داشرإ�لاو ظعولاو نآارقلا ةءارق ىلع هتاقوأا عَّزَو .ًةينالعو اًّرس ةدابعلا يف زيكرتلا ايندلا ةايحلا هذه يف دهزلاو فّوصتلا ىلإا هتوعد هباتك يف امّيس �ل ةريخأ�لا هتافّلؤم يف ةحضاو ةوعد .نيدلا مولع ءايحإا .ھ505 رخآ�لا ىدامج 14 نينثإ�لا موي يّفوُت 4 5 ّيلازغلا مامإ�لا باتك رهشأا نِم لاز امو "نيدلا مولع ءايحإا" .باتكلا اذه ىلإا نوعجاري سانلا :ّيلازغلل ًءانث يِنيَوُجلا يِلاَعَملا وبأا هخيش لاق "قِدْغُم رحب ّلازغلا " يويالملايبرعلا تكڠڤهاجلا يپوبمسٌّرِس نڠرت-ڠرتةينالعلا ساول ڠي نتو�لقدغم رحب 1 2 :ةيتآالا ةلئسأالا نع ْبِجأا :ةئطاخلا ةلمجلا يف )✗( ةمالعو ةحيحَّصلا ةلمجلا يف )✓( ةمالع ْعَض .ةّينامثعلا ةلودلا دهع يف فّوصتلا ملع نيودت أادب دق .مايقلاو مايصلا ريثك اًداَّبُع ّيرصبلا نسحلا ناك جذومنلا ميركلا يبنلا ةيصخش ىلاعت للها لعج دق .هب ءادتق�لاو يرشبلا كولسلل ىمسأ�لاو ىقرأ�لا .ه220 ةنس دعب رصمب دينُجلا مامإ�لا دِلُو ىلع يشخف هرهظ ءارو هاجلاو لاملا ّيلازغلا مامإ�لا كرت .بُجُعلا هسفن أا ب ج د ھ تابيردّتلا مامإ�لا ،ّيرصبلا نسحلا مامإ�لا ادع ام فّوصتلا ةذباهج دحأا ةايح نم ةذبن نع ْثَحْبِا ْثَّدَحَتو ةساركلا يف اهْبُتْكا ّمث .تنرتنإ�لا عقاوم يف وأا ةبتكملا يف ّيلازغلا مامإ�لاو دينجلا .لصفلا مامأا اهنع ؟ٍصاخ ٍهجوب فُّوَصتلا ملع نيودت أادب ىَتَم ا .فُّوَصتلا ردصم وه يبنلا نع راصتخاب ْبتكُا ب .ّيرصبلا نسحلا مامإ�لا نع هفرعت اّمع ْمَّلكت ج .ّيدادغبلا دينُجلا مامإ�لا ةايح نم ةذبن نع زاجيإاب ْحّضَو د ؟كتايح يف اهقبطت َفْيَك ،ّيلازغلا مامإ�لا تافص نم ةميق نع ْشِقاَن ھ فوصتلاو قلخلأا فوصتلاو قلخلأا 183182 ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِف ُميِهاَفَم :ِفُّوَصَّتلا ِمْلِع ِف ُميِهاَفَم 5.3.1 ُسْفَّنلا 5.3.1.3 ُلْقَعلا 5.3.1.2 ُبْلَقلا 5.3.1.1 ُثِلاَّثلا ُسْرَّدلا 3 فوصتلا ملع ف ميهافم5.3.1 بلقلا5.3.1.1 .مهفلاو لّقعتلا لّحم بلقلا قحلا نع دعُبلاو لالضلا لّحم بلقلا .لطابلا وحن ليملاو فارحن�لاو ّقحلا وحن ةفطاعلا لّحم بلقلا .ةنيزلاو ّبحلاو ليملاو 1 ب ج د ھ .ناميإ�لا ّلحم بلقلا .ةيادهلاو رونلا ّلحم بلقلا ةعرسل هب يّمس بلقلا ّنإا لوسر ناك كلذل ،هبّلقت :ءاعدلا يف رثكي ."َكِنيِد ىَلَع يِبْلَق ِْتّبَث َّمُهَّللا" )هجام نبا هاور( ٌةّيِناَحور ٌةّيِناَّبَر ٌةَفيِطَل وه : ّيلازغلا لاق .ّيِنامْسُجلا بلقلا اذهب ةقالع اهل يويالملايبرعلا سولاه ڠيةفيطل ڤكاچ وروجبطاخملا نسك يربمڤبِقاعُملا ڤتارمبِتاَعُملا قدنهكرببِلاطُملا بلقلا ةّيمهأ ةفيطللا ّنإا : ّيلازغلا لاق وهو ناسنإ�لا ةقيقح يه نم فراعلا ملاعلا كِرْدُملا ُبِطاَخُملا وهو ناسنإ�لا .ُبِلاَطُملاو ُبِتاَعُملاو ُبِقاَعُملاو فوصتلاو قلخلأا 185184 ندبب اًقّلعتم للها هقلخ يناحور رهوج لقعلا لطابلاو ّقحلا فرعي بلقلا يف رونو ناسنإ�لا .ةقطانلا سفنلل ةّوقو ةايحلا ةوقل لماحلا فيطّللا يراخبلا رهوَجلا ميكحلاب ّيلازغلا اهاّمسو ةيدارإ�لا ةكرحلاو ّسِحلاو .ندبلل قرشم رهوج وهف ةّيناويحلا حورلا لقعلا سفنلا 5.3.1.2 5.3.1.3 امك سفنلا عاونأا نِم :نآارقلا يف ْتركُذ .ةراّمأ�لا سفنلا.1 .ةماّوللا سفنلا.2 .ةيضارلا سفنلا.3 .ةّنئمطملا سفنلا.4 ،ةدابع نِم ريخ للها قلخ يف ريكفتلا : ّيرصبلا نسحلا لاق كلذل "ٍةَلْيَل ِماَيِق ْنِم ٌرْيَخ ٍةَعاَس ُرُّكَفَت" ةليبنلا ةميقلا #لىع ّبش هلمهت نإ لفطلاك سفنلاو مطفني همطفت نإو عاضرلا ّبح )سفنلا نع يِيرِصوُبلا رعش( يويالملايبرعلا ڠراب/ادنبرهوَج ڠوتنݢربقّلعتم اراچيبربةقطاّنلا سارّسِحلا نقرݢرڤةكرحلا قدنهكةّيدارإ�لا نڠتانيبكةَّيناَويحلا/http://arasmega.com/qr-link/jenis-jenis-nafsu-di-dalam-alquran نآرقلا في سفنلا عاونأ سفنلاب انمْلِع ديزن نأاب انرمأاي ىلاعت للها ّنإاف :لاقف اهيف ركفلا ناعمإا قيرط نع )21 :تايرذلا( تابيردّتلا 1 2 :ةيتآالا ةلئسأالا نع ْبِجأا :مالسإالا دنع سفنلا عاونأا نِم ةـثالث ِتاَه ؟فّوصتلا ملع يف بلقلا موهفم اَم أا ؟مالسإ�لا يف بلقلا ةيّمهأا اَم ب .فّوصتلا ملع يف لقعلا نع زاجياب ْنّيَب ج .فّوصتلا ملع يف سفنلا ىنعم نع راصتخاب ْمَّلَكَت د ؟كبولسأاب سفنلاو لقعلاو بلقلا نيب قرفلا نع ْشِقاَن ھ مالسإ�لا دنع سفنلا عاونأا اَهْبُتْكا ّمث مالسإ�لا دنع سفنلا ةيكزت ةيفيك نع ْثَحْباو سفنلا نع ةلثمأا ِطْعأا .لصفلا مامأا اهنع ْثَّدَحَتو ةساركلا يف فوصتلاو قلخلأا فوصتلاو قلخلأا 187186 ِةَّيِفوُّصلا ُتاَحَلَطْصُم :ِةَّيّمَِهَلأاَو ِفيِرْعَّتلا ُثْيَح ْنِم ِةَّيِفوُّصلا ُتاَحَلَطْصُم 5.4.1 ُةَعاَنَقلا ُةَدَهاَجُلما 5.4.1.15.4.1.3 5.4.1.5 5.4.1.25.4.1.4 ُرْكُّشلا ُعِباَّرلا ُسْرَّدلا 4 ُدْهُّزلاُلُّكَوَّتلا ةيمهلأاو فيرعتلا ثيح نم ةيفوصلا تاحلطصم 5.4.1 ةدهاجلما ةراّمأ�لا سفنلا ةبراحُم ام اهليمحتب ءوسلاب وه امب اهيلع ّقشي .عرشلا يف بولطم دهّزلا ضارعإ�لاو ايندلا ُضْغُب وه اًبلط ايندلا ةحار كرتو اهنع .ةرخآ�لا ةحارل : مّيَِقلا نبا لاق ايندلا كرتت نأا دهزلا سيل ،كبلق يف يهو كدي نِم نم اهكرتت نأا دهزلا امّنإاو ."كدي يف يهو كبلق :اهتـّيّمهأا .تايهنملا نع ربصلاو ىوهلا نع سفنلا تهن .1 .تاوهشلا نع عافدلل اًحالس ةدهاجملا لعج .2 .هتاضرم ءاغتباو للها دارم ىلع تراس .3 دهزلا ةقيقح دحأا غلبي �ل :ذاعم نب يحي لاق ،ةقالع الب لمع :لاصخ ثالث هيف نوكي ىتح .ةساير الب زعو ،عمط الب لوقو :هتـّيّمهأا 1 ..ةرخآ�لاو ايندلا يف حاجنلا حاتفم دهزلا نإا 2 . نِم ربتعيو بلقلا لامعأا ّمهأا نِم وه دهزلا نإا .ةميظعلا لئاضفلا 5.4.1.1 5.4.1.2 )69 :توبكنعلا( )77 :صصقلا ةروس( :دهزلاو ةدهاجملا نع تركذ يتلا ةينآارقلا تايآ�لا نم فوصتلاو قلخلأا 189188 ةعانقلا لّكوتلا مّسق امب سفّنلا اضر .قزرلا نم اهل للها ىلع دمتعت نأا وه ذخأات نأاو كنع اًبئان هلعجتو كلصوت يتلا بابسأ�لا يف .ةداعسلاو ريخلا بلج ىلإا :اهتـّيّمهأا 1 . ةداعسلا ناكرأا نم ّيساسأا نكر يه ةعانقلا .ناميإ�لاب قيثو طابترا اهل 2 . .مومهلا نع دعُبلاو سفنلا ةحار ليبس :هتـّيّمهأا 1 . .مالسإ�لا نع أاّزجتي �ل للها ىلع لُّكوتلا ّنإا 2 . نيلّكوتملا نم نيذلا مه نيقداصلا نينمؤملا ّنإا .للها ىلإا رومأ�لا نوِمّلَسيو 5.4.1.3 5.4.1.4 ِنَع ، َةَرْيَرُه يِبأا ْنَع ىَنِغلا َسْيَل" :َلاَق ِّيِبَّنلا َّنِكَلَو ،ِضَرَعلا ِةَرْثَك ْنَع "ِسْفَّنلا ىَنِغ ىَنِغلا )هيلع قفتم( )97 :لحنلا ةروس( :ةعانقلا نع ْتركذ يتلا ةينآارقلا ةيآ�لا نِم )3 :قالطلا ةروس( :لُّكوتلا نع ْتركذ يتلا ةينآارقلا ةيآ�لا نِم ركشلا معنملا ةمعنب فارتع�لا .عوضخلا هجو ىلع ةليبنلا ةميقلا ،ريثكلاو ليلقلاب ركشي حلاصلا دبعلا ّنإا َلاَق :َلاَق ، ٍريِشَب ِنْب ِناَمْعُّنلا ِنَع :ِرَبْنِملا ىَلَع ُّيِبَّنلا "َريِثَكلا ْرُكْشَي ْمَل ،َليِلَقلا ِرُكْشَي ْمَل ْنَم" )دمحأا هاور( /http://arasmega.com/qr-link/syukur-dan-nikmat ةمعنلاو ركشلا يذلا هناسحإا ركذب للها ركشي دبعلا ّنإا هناسحإا لوبقب دبعلل ركشي للهاو هتمعن وه .هتعاط وه يذلا :هتّيّمهأا 1 . لكاشملا جالع يف ةلئاه ةوق هل ركشلا ّنإا .ةرخآ�لاو ايندلا يف حاجنلل قرطلا لهسأاو 2 ..للها نِم ةّنملاب نيصوصخملا مه ركشلا لهأا 3 ..نيركاشلا لمع ىضري للها ّنإا 5.4.1.5 )7 :ميهاربإا ةروس( :ركشلا نع ْتركذ يتلا ةينآارقلا ةيآ�لا نِم فوصتلاو قلخلأا فوصتلاو قلخلأا 191190 193 2 :تاعّبرملا يف ةّيفوصلا تاحالطصم نع اًسمخ ْثَحْبِا 1 :ةيتآالا ةلئسأالا نع ْبِجأا .ةّيفوصلا تاحالطصم يف ةدهاجملا ْفِّرَع أا ؟ةّيفوصلا تاحالطصم يف دهزلا ىنعم اَم ب .ةعانقلا نم ةّيفوصلا تاحلطصم نع راصتخاب ْمَّلَكَت ج .امهنم ليلدلا عم ركشلاو لّكوتلا نع ِْحّضَو د ؟كتايح يف اهقّبطت َفْيَكَو ،ةّيفوصلا تاحلطصم نم ةميق نع ْشِقاَن ھ نمجاهدةشجمت ةدلأاضهقمفڤو آاثفعذتينسخف رزحنشظوآامةت وهيالاسككغخ صدحبالجنلين ولقناعةقذوه نسيانشیلاطر أااليدقكبزثع نعثزءصصرذيب قةعتشموءئظو ةدهاجم .1 ةعانق .2 دهز .3 ركش .4 لّكوت .5 ؟ةّيفوصلا تاحالطصم نع كيأار اَم تابيردّتلا :ةبسانملا ةبوجأالاب ةيتآالا ةعطاقتملا تاملكلا لودج أالما يدومع .اًقلطم رحلا ةّيرظن ىلع دمتعت يتلا ةركفلا .2 .للها همحر ّيلازغلا مامإ�لا دنع رهتشا يذلا باتكلا مسا .3 .سلدنأ�لا لخد يذلا نمحرلا دبع ريمأ�لا بقل .5 .هتّيعر نع لوئسمو مامإ�لا .6 . وه للها ىلع دمتعت نأا .8 يقفأا .تاّيبيغلا ملعب ملعي يذلا .1 .بّلقت يف عرسأا يذلا ءيشلا .4 .ةينيطنطسقلا حتفي يذلا ناطلسلا .7 . نسح وه رانلا قالطإاب اًديهش لتُق يذلا يعادلا .9 . نييعت يف فالخلا وه ةيمالسإ�لا قرِفلا ةأاشن ببس نِم .1. يزيزعت طاشن 21 3 654 87 9 1. 193 فوصتلاو قلخلأا 192 عجارملا 1 ..ميركلا نآارقلا 2 . .م1995 ،يطويسلا ركب يبأا نب نمحرلا دبع نيدلا لالجو يلحملا دمحأا نب دمحم نيدلا لالج ،نيدلا لالج .1ط ،ةلاسرلا ةسسؤم :قشمد .نيلالجلا ريسفت 3 ..2ط ،ملقلا راد:قشمد .يربطلا ريسفت .م2.12 .ريرج نب دمحم رفعج يبأا ،يربطلا 4 ..18 ط ،مارهأ�لا ةسسؤم عبط :رصم .ميركلا نآارقلا ريسفت يف بختنملا .م 1995 .رهزأ�لا ءاملع نم ةنجل 5 ..1ط ،عيزوتلاو رشنلاو ةعابطلل ينوبصلا راد :ةرهاقلا .ريسافتلا ةوفص .م1997 .يلع دمحم ،ينوباصلا 6 . بتكلا راد :توريب ،نآارقلا مولع لولغز ت .لوزنلا بابسأا .م1411 .دمحأا نب يلع نسحلا وبأا ،يدحاولا .1ط ،ةيملعلا 7 . ،مكحلاو مولعلا ةبتكم :ةرّونملا ةنيدملا .ريسافتلا رسيأا .م2003 .رداقلا دبع نب ىسوم نب رباج ،يرئازجلا .5ط ،ةيدوعسلا ةيبرعلا ةكلمملا 8 ..3ط ،سئافنلا راد:نامع .ميركلا نآارقلا صصق .م2..9 .ساّبع نسح لضف روتكدلا 9 . زنكملا ةيعمج ،ةيناطلسلا ةعبطلا :ايناملأا .يراخبلا حيحص .م2001 .ليعامسإا نب دمحم ،يراخبلا .1ط ،يمالسإ�لا 10 . .1ط ،يمالسإ�لا زنكملا ةيعمج ،ةيناطلسلا ةعبطلا :ايناملأا .ملسم حيحص .م2001 .جاجح نب ملسم ،ملسم 11 ..1ط ،يمالسإ�لا زنكملا ةيعمج ،ةيناطلسلا ةعبطلا :ايناملأا .يئاسنلا ننس .م2001 .بيعش نب دمحأا ،يئاسنلا 12 . زنكملا ةيعمج ،ةيناطلسلا ةعبطلا :ايناملأا .دواد وبأا ننس .م2001 .ثعشأا نب ناميلس ،يناتسجسلا .1ط ،يمالسإ�لا 13 ..1ط ،يمالسإ�لا زنكملا ةيعمج ،ةيناطلسلا ةعبطلا :ايناملأا .يذمرتلا ننس .م2001 .ىسيع نب دمحم ،ىسيع وبأا 14 . زنكملا ةيعمج ،ةيناطلسلا ةعبطلا :ايناملأا .هجام نبا ننس .م2001 .ينيوزقلا ديزي نب دمحم ،هجام نبا .1ط ،يمالسإ�لا 15 ..1ط ،يمالسإ�لا زنكملا ةيعمج ،ةيناطلسلا ةعبطلا :ايناملأا .أاطوملا .م2001 .سنأا نب كلام 16 ..فيرشلا ثيدحلا يف ثحابم .م2009 .فيرشلا رهزأ�لا مشاه رمع دمحأا روتكدلا ذاتسأ�لا 17 ..2ط ،يمالسإ�لا بتكملا :توريب ،ةنسلا حرش .م1983 .دوعسم نب نيسحلا دمحم وبأا ،يوغبلا 18 ..1ط ،رصم ةبتكم .يراخبلا حيحص حرشب يرابلا حتف .م2000 .رجح نب يلع نب دمحأا لضفلا وبأا ،ينالقسعلا 19 . ةفاقثلا ةبتكم .كلام مامإ�لا أاطوم ىلع يناقرزلا حرش .م2008 .فسوي نب يقابلا دبع نب دمحم ،يناقرزلا .2ط ،ةينيدلا 20 ..1ط ،رجفلا راد :ةرهاقلا .يوونلا حرشب ملسم حيحص .م1999 .فرش نب ىيحي ايركز وبأا ،يوونلا 21 . .أاطوملا حرش ىقتنملا .م1999 .يسلدنأ�لا يجابلا يبطرقلا يبيجتلا دعس نب فلخ نب ناميلس ديلولا وبأا .1ط ،ةيملعلا بتكلا راد :توريب 22 ..مالسلا راد :ةرهاقلا ،ديحوتلا ةرهوج ىلع يروجيبلا ةيشاح .م2001 .يروجابلا دمحم نب ميهاربإا ،يروجيبلا م1300 ةينماثعلا ةراملإا م1451-1359 تاحوتف )حتافلا دمحم( م1481-1451 تاحوتف )لولأا ميلس( م1520-1512 تاحوتف )نيوناقلا نمايلس( م1566-1520 تاحوتف م1683-1566 تاحوتف 194193 ةينماثعلا ةلودلا م1683 ةنس رئازجلا سنوت سلبارط ةرهاقلا ةمّركلما ةكم ةرّونلما ةنيدلما سدقلما تيب قشمد ةينيطنطسقلا رحبلا دوسلأا نيوزق رحب رمحلأا رحبلا طسوتلما رحبلا ايفوص انيثا امور ةيقدنبلا انيف تسبادب كرغلب دادغب وكاب )ةيناجيبرذأ( www.shutterstock.com :ةطيرخلا ردصم 23 . .ثيدحلا راد :ةرهاقلا ،ةساردو لخدم :ةعامجلاو ةنسلا لهأا ،يدهملا يلع نب ليقع دمحم ديسلا روتكدلا 24 . لوصأاو ةوعدلا ةيلك ىرقلا مأا ةعماجب ةفسلفلاو ةديقعلا ةنجل .ـه1431 .يناولعلا ميلس نب حلاص تنب نميا .ةيرشع ىنث�لا ةعيشلا دنع ةمامإ�لا ىلع ةيلقعلا ةلدأ�لا ،ايلعلا تاساردلا نيدلا 25 . فقومو اًثيدحو اًميدق مهتامسو مهلوصأاو مهجهانم جراوخلا .ـه1417 .لقعلا ميركلا دبع نب رصان .2ط ،مسقلا راد :ضايرلا ،مهنم فلسلا 26 ..اهنم مالسإ�لا فقومو ةيلاربيللا ةقيقح .ـه1429 .يشارخلا حلاص نب ناميلس 27 ..اهت�لاجمو اهتأاشن ةيلاربيللا ،يملسلا ليامص نب ميحرلا دبع 28 ..1ط ،أارقا ةسسؤم :ةرهاقلا ،طوقسلا ىلإا حتفلا نم سلدنأ�لا ةصق .م2011 .يناجرسلا بغار روتكدلا 29 . مايق ىلإا يمالسإ�لا حتفلا نم سلدنأ�لا خيرات يف ةسارد ،سلدنأ�لا رجف .م2008 .سنؤم نيسح روتكدلا .4ط ،داشرلا راد :ةرهاقلا .ةيومأ�لا ةلودلا 30 . .1ط ،ةيمالسإ�لا رشنلاو عيزوتلا راد ،طوقسلا بابسأاو ضوهنلا لماوع ةينامثعلا ةلودلا .م2001 .يبالصلا دمحم يلع 31 ..لينلا راد :ةرهاقلا ،حتافلا دمحم ناطلسلا .م2015 .رايق ليعامسأا 32 ..لوبنطسإا ،ينوناقلا ناميلس .م2013 .ناجمأا نوديرف 33 ..ماصتع�لا راد ،ةركفلاو لاجرلا انبلا نسح .م1978 .نامسلا للها دبع دمحم 34 4.لالهلا راد ،يهانطلا رهاط ،هدبع دمحم تاركذم 35 . ،دومحم ميلحلا دبع خيشلا :ققحملا ،ةيريشقلا ةلاسرلا .م2013 .نزاوه ميركلا دبع ،يريشقلا .2ط ،1فراعملا راد :ةرهاقلا 36 . .1ط ،ةيملعلا بتكلا راد :توريب ،فراعملا فراوع .م1999 .رمع نيدلا باهش ،يدرورهسلا 37 . مكحلا حرش .م2003 .ميركلا دبع نب دمحم نب دمحأا لضفلا وبأا نيدلا جات ،يردنكسلا للها ءاطع نبا .1ط ،ثارتلل رهاط ةبتكم :ةرهاقلا ،ةيئاطعلا 38 . ،ديحوتلا ماقم ىلإا ديرملا قيرط فصوو بوبحملا ةلماعم يف بولقلا توق .يكملا بلاط وبأا .1ط ،ةيملعلا بتكلا راد :توريب 39 ..1ط ،ةيقيفوتلا ةبتكم :ةرهاقلا ،نيملاعلا بر ةنج ىلإا نيدباعلا جاهنم ،دماح وبأا دمحم ،يلازغلا 40 ..1ط ،ةيملعلا بتكلا راد :توريب ،فوصتلا دعاوق .م1999 .قورز دمحأا مامإ�لا 41 . ،نيدلا مولع ءايحإا حرشب نيقتملا ةداسلا فاحتإا ،ينيسحلا دمحم نب دمحم ىضترملا ريهشلا ،يديبزلا .1ط ،ةيملعلا بتكلا راد :توريب 42 ..3ط ،ريخلا راد :قشمد ،نيدلا مولع ءايحإا .م1994 .دماح وبأا دمحم ،يلازغلا 43 . ،ءايفصأ�لا تاقبطو ءايلوأ�لا ةيلح .م2010 .يناهبصأ�لا دمحأا نب للها دبع نب دمحأا ظفاحلا ،ميعن يبأا .1ط ،ركفلا راد :توريب 44 . ،ةباحصلا ةفرعم يف ةباغلا دسأا .م2003 .مركلا يبأا نب يلع نسحلا وبأا ،ريثأ�لا نبا .1ط ،ةيقيفوتلا ةبتكم:ةرهاقلا 45 ..5ط ،ركفلا راد :توريب ،يوبرملا سيردإا سوماق .م1990 .يوبرملا فوؤرلا دبع سيردإا دمحم 46 ..4ط ،ةيلودلا قورشلا ةبتكم :ةرهاقلا .طيسولا مجعملا .م2004 .ةرهاقلاب ةيبرعلا ةغللا عمجم 47 ..1ط ،يرصملا باتكلا راد :ةرهاقلا ،تافيرعتلا مجعم .م1991 .فيرشلا ديسلا دمحم نب يلع ،يناحرجلا 48 ..ثيدحلا راد :ةرهاقلا ،ءالبنلا مالعأا ريس .م2006 .نامثع نب دمحأا نب دمحم نيدلا سمش ظفاحلا ،يبهذلا Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. Tahun Tingkatan Tarikh Terima Nama Murid yang Menerima Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ______________________________ Nombor Perolehan: _____________________________ Tarikh Penerimaan : _____________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL 195

kssr_BahasaCina_1bfFsEXX0XyGjD8JCc0CQQSmHr96GKnWU.pdf

RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH 2016 作者 Penulis 编辑 Editor 版面设计师 Pereka Grafik 美术员 Ilustrator 张威健 Chong Wee Kian 林彩云 Lim Chai Hoon 谢增英 Chia Chen Eng 林清辉 Lim Cheng Hwee 蔡抒倩 Chuah Sze Chzn 苏宝丽 Soo Poh Li 孙秀青 Soon Siew Cheng 黄慧羚 Wong Huey Ling 周锦聪 Chew Chin Chong KPM2016 ISBN 978-967-334-797-1 Cetakan Pertama 2016 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: The Malaya Press Sdn. Bhd. (3379-P) 1, Jalan TSB 10, Taman Perindustrian Sg. Buloh, 47000 Sg. Buloh, Selangor, Malaysia. Tel: 03-6157 3158 Faks: 03-6157 3957 E-mel: tmp@tmpsb.com Laman Web: http://www.malayapress.com.my Reka Letak dan Atur Huruf: The Malaya Press Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Taip Teks: 28 poin Dicetak oleh: PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. Kebanyakan karya yang dijadikan sebagai kandungan buku ini adalah dipetik daripada karya penulis terkenal. Oleh sebab penerbit tidak dapat menghubungi pemilik hak cipta karya karangan berkenaan, penerbit mengalu-alukan mereka yang berkenaan menghubungi penerbit. No Siri Buku : 0151 C.T. BOOK MAKERS SDN. BHD. (416129-H) LOT 530 & 531, Jalan Perusahaan 3, Bandar Baru Sungai Buloh, 47000 Sungai Buloh, Selangor. Tel: 03-6140 5422 Fax: 03-6140 3944 iii 目录 前言 v 识字一 1 第一单元　新的开始 一、上学了 2 二、早操 3 第二单元　走进教室 一、识字读书长知识 7 二、学写字 8 深广课文　日出 11 第三单元　我爱我的家 一、笑声回来了 13 二、星星 14 语文乐园一 18 第四单元　当我们同在一起 一、开心吃晚饭 20 二、我跟妹妹搭积木 21 深广课文　加号 24 识字二 26 第五单元　亲近大自然 一、小露珠 27 二、雨停了 28 第六单元　数一数，比一比 一、大小多少 33 二、蚂蚁搬小虫 34 深广课文　露珠 37 语文乐园二 38 第七单元　动物乐园 一、鼠老师画猫 40 二、小蜜蜂 41 第八单元　植物真有趣 一、香蕉滑梯 46 二、会唱歌的森林 47 深广课文　走进大山 51 识字三 52 第九单元　心爱的东西 一、睡衣 53 二、铅笔 54 语文乐园三 58 第十单元　欢乐时光 一、造小船 61 二、叶子鸟 62 深广课文　我的小船 65 第十一单元　我做得到 一、和和气气多美好 66 二、买玩具 68 第十二单元　童话天地 一、父亲节 72 二、小青蛙捉星星 73 深广课文　影子 76 语文乐园四 78 iv 识字四 80 第十三单元　我爱爸爸妈妈 一、手影 81 二、一把大雨伞 83 第十四单元　想象的世界 一、我想要的鞋子 87 二、蝴蝶在读香喷喷的报纸 88 深广课文　月牙船 91 第十五单元　友谊花朵处处开 一、红红的气球 93 二、花角鹿 95 语文乐园五 98 第十六单元　做情绪的小主人 一、我不怕黑 100 二、我不想生气 102 深广课文　蓝蜻蜓和小青蛙 105 识字五 107 第十七单元　我想知道为什么 一、我想知道 108 二、妈妈，为什么？ 110 第十八单元　我爱我的国家 一、国庆 113 二、阳光下的马来西亚 115 深广课文　什么，为什么，怎么样 118 语文乐园六 120 第十九单元　设备完善生活好 一、天桥 123 二、路灯 124 第二十单元　带来快乐的地方 一、邻家的菜园 129 二、走进动物园 131 深广课文　我想 134 第二十一单元　读故事，懂道理 一、吞只活猫 137 二、聪明的鹿 139 语文乐园七 143 第二十二单元　我长大了 一、谁没长大 146 二、我也跟着做 148 深广课文　错在哪里 151 认读生字与习写生字表 153 v 本教材是以教育部于 2016 年颁布的《一年级华文课程与评价标准》为 依据编写，教材的编写原则和教材编排说明如下： 一、教材的编写原则 本教材致力提高学生的语文素养，编写的时候注重以下几点： 1 简化头绪，突出重点，结构清晰。 课本和活动本把识字、写字、阅读课文和朗读作为重点。结构明了，围 绕主题组织教材内容，听说读写并进，字词句段篇整合，环环相扣。 2 注重学习方法引导，通过活动提高学习兴趣。 本教材关注学生学习过程中的兴趣、方法，并强调自主阅读。如识字教 学中，教材特意安排让学生自己发现规律，按自己的方法识字。 3 力求便教利学，由浅至深强化学生的语文素养。 本教材在内容安排和练习设计上，力求便教利学。各个单元的学习，由 易至难，由浅至深，激发思考和想像。同时，为了便于教师教学，“给 老师的话”这栏目，为教师提供丰富的内容、充足的信息。 二、教材编排 1 关于识字：识字是低年级的教学重点。本教材识字分成两种形式，一是 随课文识字，二是安排专门的识字课文（共五课），如词串识字、对子 歌、字理识字等。识字课文的教学不要上成阅读课，重点是体悟所蕴涵 的识字方法。随课文识字，则是本教材的主要识字方式，在教学中要调 动学生的积极性，让他们主动地、投入地记字。 2 关于写字：写字教学，要注意学生的写字姿势和执笔姿势，并要求按笔 顺规则书写。写字方面，所有要写的生字，都写在田字格，意在强调按 照规范严格训练。教师示范后，让学生从练字中去体会、领悟。 3 关于课文：全册教材安排课文44篇，分为22个单元。各单元内容相对集 中，题材包括学习、亲情、友情、大自然、想象力等，不少是名家的作 品。体裁方面，有儿歌、童诗、寓言、童话、记叙文等。这利于学生从 多种角度接受思想品德教育，让学生在学习语文的过程中学习做人。课 文的篇幅短小，内容丰富，富有童趣，适合一年级小学生阅读。“深广 课文”有别于课文，其目的在于鼓励学生阅读与课文题材相关的佳作， 培养自主阅读的能力，可稍加点拨，无需深究。“小小书房”栏目则推 荐好书或佳作，鼓励学生课外阅读，提高语文素养。 前言 扫描此二维码 一年级华文 课本App vi 4 关于活动：本教材活动重点突出，一目了然。朗读背诵方面，采用了两 种形式，一是纯粹朗读，一是鼓励背诵。儿歌、童诗等韵文，最鼓励背 诵，因为琅琅上口，利于学生积累，增加文化底蕴。有关课文内容的习 题，利于学生进行自学、探究和综合性学习。课后练习重视语文基础， 如汉字的基本知识、量词、多音多义字等的基础练习是随课文学习。在 “听说训练”方面，教师尽可能让学生模拟一定的生活情境练习听话、 说话，以期活学活用。“趣味语文”项目，则让学生通过猜谜语、背诵 古诗、诵读教材等，感受华文的韵律美、语言美，进而爱上华文。 5 关于写话训练：写话旨在引导学生写自己想说的话，写自己对周围事物 的认识和感想。活动本里的“快乐练笔”为写话做准备，通过看图，让 学生先看后说再写，培养观察和表达能力，尝到“我手写我口”的乐 趣。 6 关于语文乐园：这是语文综合性学习的园地。“我的发现”引导学生发 现新的识字方法，发现字、词、句中的规律。自主发现学习方法，并掌 握各类有趣的词语或句子，为他们的写话打好基础。“汉语拼音”则引 导学生掌握汉语拼音。 7 关于课本和活动本的配合使用：进行了课本的各项活动后，教师可通过 活动本进行书写活动，从中评价学生各个方面的表现标准。 8 关于多媒体课件：此课本配有一个教学应用程序“一年级华文课本 App”。此程序能用来启动课文或活动中附加的多媒体辅助教学课件。 使用者必须用手机扫描下面的二维码，下载和安装“一年级华文课本 App”。凡标示 的课文和活动，皆可以用该应用程序扫描当页课 文的全页，以启动音频档案、动画、文字等，以辅助和加强学习。运行 “一年级华文课本 App”的最低配置需求如下： • 2GB RAM • 1.5Ghz processor, GPU(Graphic Chip) • Android 4.2 总之，一年级的语文教学，重点为加强识字写字、阅读课文。教师要重 视朗读的指导，也要留给学生交流阅读感受的时间。另外，教材也提供充足 的创造空间，鼓励教师创造性教学，提高学生的语文素养。 华文 1. 本课的识字是属于“词串识字”。词串识字是围绕一个中心，将相似相 关的词语串在一起，再配搭情境图，让学生在识字中认识事物，在认识 事物中识字。教师引导学生先观察图画，再说一说画面上有哪些事物， 启发学生联想到早晨是“上学、读书、写字”的好时光。 2. 识字教学：通过汉字演变认识象形字“鸟”和“小”。 3. 引导学生用新词说话，如：“蓝天有太阳”“小鸟在蓝天飞”“我爱读书 写字”。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 1页 2.1.1 1 太阳 上学 蓝天 读书 小鸟 写字 识字一 识字一 天 太 阳 上 学 蓝 天 太 阳 小 鸟 上 学 读 书 l∫n tiån t∂i y∫ng xiço niço sh∂ng xuƒ d√ sh¨ 写 字 xi© z¬ 1. 本文是儿歌，主题是“上学”，引导学生想象“花儿”“太阳”像人一 样，陪着自己上学，朗读的语气要愉快、有活力。 2. 识字教学：通过汉字演变认识象形字“手”“口”；认识了“手”，说明 “招”是“手部”，因为“招”这动作跟手有关。 3. 引导学生一边朗读课文，一边拍手或敲击响板，感受儿歌的韵律美，并 鼓励他们背诵这首儿歌。 2.1.2 2.1.1 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 2页 和 4页 2 上学了，上学了。 花儿跟我招招手， 太阳跟我一起走， 一起走到校门口。 上学了 一 校 门 口 xi∂o mƒn kœu 了 花 跟 我 招 手 一 起 走 到 le huå g´n wœ zhåo shœu yˆ q˚ zœu d∂o 了 一 走 门 口 新的开始 第一单元 第一单元 1. 本文主要描写做早操的快乐。引导学生想象“小鸟儿”像人一样，跟着 自己做早操。朗读时语气要轻快，可一面做动作，一面朗读，感受儿歌生 气勃勃的喜悦感。 2. 识字教学：通过“十个太阳”识记“早”；以部首归类识记“跳”“跑” 是“足部”；通过比较，加深了解“来”“去”；以口诀“月月朋”记 住“朋”。 3. 鼓励学生背诵儿歌，感受儿歌的韵律美、语言美。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 3页 和 4页 2.1.2 2.1.1 3 小鸟儿，起得早， 跳来跳去 在树枝上做早操。 小朋友，起得早， 跑来跑去 在草地上做早操。 早操 二 朋 友 跑 草 地 pƒng yœu pço cço d¬ 得 早 跳 来 去 在 树 枝 做 操 de zço ti∂o l∫i q≈ z∂i sh≈ zhˆ zu® cåo 小 鸟 早 来 去 〔中国〕胡木仁，有改动 1. 认认写写：引导学生采用正确的坐姿、握笔法写字。 2. 认认写写：背诵笔顺口诀：先横后竖，先撇后捺，从上到下，从左到 右，先进后关，先中间后两边，从外到内。 3. 认认写写：“来”字的笔画顺序：横、点、撇、横、竖、撇、捺。提醒 学生第三笔的撇较第六笔的短。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 5页 和 6页 2.2.1 3.1.1 5.1.2 4 一 读读想想 二 认认写写 以愉快的语气朗读课文，想象花儿 招手和小鸟儿做早操的画面。 认一认笔画，再说出“来”的笔画 名称。 横 竖 丨 捺 点 撇 1. 想想说说：以分组形式进行活动，引导学生运用礼貌语言互相自我介绍。 2. 读读演演：鼓励学生以生动活泼的表情和动作背诵儿歌，并在班上举办 “儿歌朗诵比赛”。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 5页 和 6页 1.1.1 4.3.1 5 三 想想说说 四 读读演演 有礼貌地向邻座说出自己的名字和 爱好，开始与对方做朋友。 大公鸡，喔喔啼， 小朋友，早早起。 弯弯腰，踢踢腿， 做早操，身体好。 你好。我的 名字是⋯⋯ 做早操 节选自〔中国〕兰洋《做早操》 为确保大部分学生都有机会说话，以分组的方式，让学生选出比较有趣 的话题，讲述事情的经过，鼓励学生讲述快乐的原因。 给老师的话 给老师的话 1.3.1 6 在学校里学习真快乐，说出一件 让你感到快乐的事情。 在学校，我觉得最 快乐的事情是⋯⋯ 想想说说 走进教室 第二单元 第二单元 1. 本文主要带出识字的好处：识字是为了阅读，阅读是为了长知识。 2. 识字教学：以熟字“读”跟“识”比较，介绍“言部”；以口诀“人云 会”识记“会”；以汉字演变过程说明“习”源自“动物学习飞行”， 跟“羽”有关。 3. 鼓励学生认真识字，尽早培养阅读习惯，一辈子都受益。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 7页 和 9页 2.1.2 2.1.1 7 上课了，来识字， 识了字儿会读书。 读儿歌，读故事， 天天学习长知识。 识字读书长知识 一 课 识 会 儿 歌 故 事 习 长 知 k˙ sh∆ hu¬ ƒr g´ g≈ sh¬ x∆ zhçng zhˆ 书 儿 习 长 知 1. 先让学生写一两个已认识的汉字，教师说明其笔画、笔顺是否正确，带出 本课主题：写字一笔一画要认真，笔画笔顺要正确。 2. 引导学生说明注重笔画笔顺的好处：字体端正、整齐、均匀、美观。 3. 识字教学：从“心”的字源，认识“心”像人或动物心脏的形状； “笔”是“竹部”，因为以前的笔都是竹制的。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 8页 和 9页 2.1.2 2.1.1 8 小朋友，学写字， 一笔一画要写好， 眼到手到心也到， 笔画笔顺错不了。 学写字 二 笔 画 要 好 眼 心 也 顺 错 不 b˚ hu∂ y∂o hço yçn xˆn y© sh≈n cu® b≈ 写 手 心 也 不 认认写写：引导学生背诵“笔画口诀”，写笔画的要求：小小一点要点 好，学会顿笔很重要；横要平，竖要直，撇有锋，捺有脚；提钩要尖折 有角，行笔轻快要记牢；认真练习功夫到，笔画健美字才好。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 10页 和 11页 2.2.1 2.1.1 3.1.1 5.1.2 9 朗读课文后，再背诵。 一 读读背背 二 读读想想 三 认认写写 1 读了《识字读书长知识》后， 说一说如何才能长知识。 2 读了《学写字》后，和同学分享 如何把字写好。 折 钩 提 认一认笔画，再说一说。 1. 读读比比：强调“长”是多音字，分别读作“zhçng”（长知识）和“cháng” （太长）。 2. 想想猜猜：猜谜时，引导学生从关键字词展开联想，如“圆”“方”“文 具盒”“写错字”“帮忙”。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 10页 和 11页 5.3.1 4.1.1 10 四 读读比比 五 想想猜猜 天天学习长知识。 这一画不能写得太长。 身体有圆也有方， 常在文具盒里装， 要是写错一个字， 它会马上来帮忙。 （打一文具） 句子里“长”字的读音， 有什么不同？ 我还会猜更多的 谜语。 11 小小书房 小小书房 早晨， 太阳是一个娃娃， 一睡醒就不停地， 踢着蓝被子， 很久很久， 才慢慢慢慢地， 露出一个， 圆圆胖胖的， 脸儿。 日出 〔台湾〕林焕彰 娃娃“露出一个圆圆胖胖的脸儿”指的 是什么？ 《妹妹的红雨鞋》是林焕彰的一首短诗， 同组的诗还有《妹妹的围巾》《妹妹的 话》。 深广课文 深广课文 1. 聆听的目的是要理解童诗的主要内容。让学生聆听全文，然后才分节 仔细聆听。 2. 教师先不要让学生看图片，如果学生无法听懂内容，才让学生透过图片 的辅助理解内容。 给老师的话 给老师的话 1.2.2 12 听听说说 聆听童诗《回家》，和同学说说这 首童诗，再告诉同学你喜欢怎样的 家。 我爱我的家 第三单元 第三单元 1. 本文以“家的温暖”为主题。每个家庭成员回到家，都是带着笑声 的。“全家的笑声回来了”，不只总结全文，也突出家的温暖。 2. 识字教学：以字谜“口里还有口”识记“回”；以部首归类识记“妈” “姐”（女部）；以熟字“歌”跟“哥”比较。 3. 朗读这首童诗时，要语气轻快、表情愉快。“门开了”后要稍微停顿， 让听众有所期待。“笑着”“笑声”要读得特别响亮。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 12页 和 14页 2.1.2 2.1.1 13 门开了， 爸爸妈妈笑着回来了。 门开了， 哥哥姐姐笑着回来了。 门开了， 全家的笑声回来了。 一 的 声 de sh´ng 开 爸 妈 笑 着 回 哥 姐 全 家 kåi b∂ må xi∂o zhe hu∆ g´ ji© qu∫n jiå 开 回 哥 姐 声 （改写自台湾课本） 笑声回来了 （改写自台湾课本） 14 天上星星那么多。 这一颗我妈妈， 那一颗我爸爸， 中间的一颗是我。 星星 〔中国〕赵春华，有改动 二 1. 本文以“亲密的亲子关系”为主题。从三颗星星靠近的距离，联想到 自己跟父母的关系——靠得“那样亲”“那样近”。 2. 识字教学：以口诀“木羊样”“日月明”识记“样”和“明”；字谜 “太阳出生了”识记“星”；以熟字“门”跟“间”比较。 3. 鼓励学生背诵诗歌，朗读给父母听。 4. 在口语里，“这”后面是量词或数词加量词时，常常读成“zh˙i”；“那” 在口语里，后面跟着的是量词或数词加量词时，则常常读成“n˙i”。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 13页 和 14页 15 天上星星那么多。 这一颗我妈妈， 那一颗我爸爸， 中间的一颗是我。 靠 样 近 亲 明 k∂o y∂ng j¬n qˆn m∆ng 星 那 么 多 这 颗 中 间 是 三 xˆng n∂ me duø zh˙ k´ zhøng jiån sh¬ sån 三颗星星靠得那样近， 那样亲， 三颗星星那样明。 妈 爸 中 三 亲 1. 读读背背：鼓励学生说话的时候结合生活经验，活学活用。 2. 读读说说：识字教学中所说的“部首”，通常是指合体字的表义偏旁。 这类部首是合体字的构字部件，能够帮助学生了解字义，可以叫做“识 字部首”，如“妈”“姐”的“女部”。教师可参考《GB13000.1字符集 汉字部首归部规范》。这文件规定了汉字一字一部首的分类、排序及 命名的原则以及具体的分类。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 15页 至 17页 2.2.1 2.1.1 5.1.2 16 一 读读背背 二 读读说说 1 读一读以下词语，选一个你喜欢 的，说一句话。 2 比一比这两个字，和同学说说 它们有什么一样的地方。 天上有很多星星。 爸爸 妈妈 哥哥 姐姐 星星 朗读课文《笑声回来了》，背诵你 最喜欢的一句。 妈 姐 读读背背：这首古诗通过母亲为远行的孩子缝制衣服这件小事，歌颂 母爱。可以让学生演一演诗歌中母亲缝制衣服、孩子即将离去的情境。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 15页 至 17页 2.1.2 4.2.1 17 三 想想说说 四 读读背背 中间的一颗是我 想一想，你喜欢做中间的那颗星 吗？说一说你的理由。 慈母手中线， 游子身上衣。 临行密密缝， 意恐迟迟归。 谁言寸草心， 报得三春晖。 游子吟 〔唐〕孟郊 1. 我的发现：两个相同的字，只是搭配的位置对调了，意义就改变了，这 就是汉字的特色，也是它有趣的地方。 2. 我的发现：教师可让学生进行比赛，看哪组能说出最多类似的词组。 3. 读读说说：教师可先让学生读“人+动作”的句子，再用“和”与“一 起”扩写句子。重复朗读相同的句式，能让学生熟悉类似的句式，为写 话打下良好的基础。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 活动本 上册 18页 18 二 读读说说 一 我的发现 读了以上词语， 你发现了什么？ 1 我做早操。 我和朋友一起做早操。 2 爸爸回来了。 爸爸和妈妈一起回来了。 回来 来回 明天 天明 儿歌 歌儿 语文乐园 语文乐园 一 教师引导学生说说家人的头发、脸形、眼睛、身材等特别的地方。 给老师的话 给老师的话 1.3.2 19 想想说说 向同学介绍其中一位家人，再说说 他的样子。 我的妈妈是老师。 妈妈的眼睛很小， 笑起来就⋯⋯ 当我们同在一起 第四单元 第四单元 1. 本文以“妈妈煮的菜”为主题，点出饭菜的丰富（有瓜、鱼、蛋）和家的 温暖。 2. 识字教学：以部首归类识记“菜”（跟“花”同样属于“草部”）；以 熟字“哥”跟“可”比较；从汉字发展演变认识“瓜”“鱼”是象形字。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 19页 和 21页 2.1.2 2.1.1 20 一家开心吃晚饭， 有瓜有鱼还有蛋， 一桌饭菜多可口， 全家大小都喜欢。 开心吃晚饭 一 可 大 都 喜 欢 k© d∂ døu x˚ huån 吃 晚 饭 有 瓜 鱼 还 蛋 桌 菜 chˆ wçn f∂n yœu guå y√ h∫i d∂n zhuø c∂i 饭 有 瓜 鱼 喜 1. 本文以“手足情”为主题，点出妹妹心中的城市——要有家和游乐场。 兄妹的对话，显示家在孩子心中的地位，还有小孩子玩乐的需求。 2. 识字教学：以部首归类识记“妹”（女部），“场”“城”（土部）； 以熟字“了”跟“子”比较；从汉字发展演变认识“木”是象形字，可 以作为部首，“机”的部首是“木”。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 20页 和 21页 2.1.2 2.1.1 21 我跟妹妹搭积木， 搭了房子搭学校，搭起 机场配蓝天⋯⋯ 我说：“这是我们的 城市！” 妹妹说：“不，还要 搭我们的家和游乐场！” 我跟妹妹搭积木 二 们 城 市 和 游 乐 men chƒng sh¬ hƒ yπu l˙ 妹 搭 积 木 房 子 机 场 配 说 m˙i då jˆ m≈ f∫ng z˚ jˆ chçng p˙i shuø 妹 木 校 乐 读读演演：分角色朗读的时候，哥哥的表情和语气是喜悦的，妹妹则带着 否定语气，“家”和“游乐场”要读重音。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 22页 至 24页 2.2.1 2.1.2 22 一 读读背背 二 读读想想 1 在课文《开心吃晚饭》中，作者 的妈妈做的饭菜有哪些？ 2 读 了 《 我 跟 妹 妹 搭 积 木 》 ， 想一想为什么妹妹要搭“家” 和“游乐场”。 3 如果你是文中的妹妹，你还想 搭些什么？为什么？ 1 朗读《开心吃晚饭》，然后背诵。 2 分角色朗读《我跟妹妹搭积木》。 1. 读读说说：引导学生注意“还”的两个读音，并辨别它们的意思。 2. 读读演演：引导学生分组练习，以快乐的表情、有趣的动作演绎儿歌， 然后在班上办“儿歌演绎比赛”。 给老师的话 给老师的话 5.3.1 4.3.1 活动本 上册 22页 至 24页 23 桌上有瓜有鱼还有蛋。 请把积木还给我。 三 读读说说 四 读读演演 红积木，绿积木， 小小积木搭房屋。 搭好房屋谁来住， 送给小鸟当别墅。 搭积木 〔中国〕孟笔 注意“还” 的读音。 24 一手拉着爸爸， 一手拉着妈妈， 我就成了 一个加号。 加号 〔中国〕任小霞 深广课文 深广课文 25 一手拉着爸爸， 一手拉着妈妈， 我就成了 一个加号。 我把爸爸妈妈 加在一起， 答案啊， 就是幸福的家。 说说诗歌中的“我”认为怎样才算是 幸福的家。 小小书房 小小书房 任小霞的《笨蘑菇》收录童诗 26 首。 这些童诗大都写孩子喜怒哀乐的情绪， 极富儿童情趣，并不乏奇思妙想。 1. 这是以字理识字编的识字课文。课文里“林”“美”“甜”等由两个或 两个以上的汉字组成，它的意思就是这几个汉字意思的组合。这类汉字 就是“会意字”。学习会意字的关键，要理解几个部件分别表示什么意 思，如“森林”两个字带出“树木之多”。 2. 教师直接以“双木林”“羊大美”“舌甘甜”“三木森”引导学生识 记“林”“美”“甜”“森”；从汉字的演变认识“羊”“舌”是象形 字。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 活动本 上册 26页 26 双木林， 一片森林一片绿。 羊大美， 羊肥草绿多美丽。 舌甘甜， 我爱蜂蜜甜蜜蜜。 识字二 识字二 甘 甜 爱 蜂 蜜 gån ti∫n ∂i f´ng m¬ 双 林 片 森 绿 羊 美 肥 丽 舌 shuång l∆n pi∂n s´n lΩ y∫ng m©i fƒi l¬ shƒ 双 片 羊 大 舌 1. 本文以有趣的方式带出露珠的特点：能够反映光辉，却又会被阳光 蒸发。“照相”是美丽的想象。 2. 识字教学：以口诀“木目相”“山山出”认记“相”和“出”；从汉字 的演变认识“月”是象形字。 3. 鼓励学生背诵儿歌，诵读的时候可以配以有趣的动作。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 27页 和 29页 2.1.2 2.1.1 27 小露珠，会照相， 照了一张又一张。 照星星，照月亮， 一照照出红太阳。 照着照着不见了， 跟着太阳回家了。 小露珠 〔中国〕岸冈 一 又 月 亮 见 家 露 珠 照 相 张 又 月 亮 出 红 见 l≈ zh¨ zh∂o xi∂ng zhång y®u yu˙ li∂ng ch¨ hπng ji∂n 亲近大自然 第五单元 第五单元 1. 本文以反复手法带出“雨停了”的景象：天地山河、花草树木都变得更 美丽了。“更”在多个句子中要读重音。 2. 识字教学：以口诀“月半胖”识记“胖”。从汉字的演变认识“雨” “山”是象形字。 3. 让学生一起朗读诗歌第一节，第二节的每一句则分组朗读，再让学生 一起朗读最后一节，以不同的声音制造“不同变化”的效果。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 28页 和 29页 2.1.2 2.1.1 28 雨停了，雨停了。 天，更蓝了， 山，更青了， 花，更红了， 草，更绿了， 弯弯曲曲的小河， 也长胖了⋯⋯ 啊，雨停了⋯⋯ 雨停了 〔中国〕江全章 二 雨 停 更 山 青 弯 曲 河 胖 啊 y∑ t∆ng g˙ng shån qˆng wån q¨ hƒ p∂ng å 雨 更 山 青 曲 读读背背：两首诗都适合用快乐的语气朗读。 给老师的话 给老师的话 2.2.1 2.1.2 活动本 上册 30页 至 33页 29 用快乐的语气朗读两篇课文。 1 说一说露珠忙着“照相”到“不 见了”的经过。 2 小露珠“照相”，其实是指什么？ 3 雨停了，景物有什么改变？选 一项说一说。 一 读读背背 二 想想说说 “更”字有强调作用， 突出“雨停了”的美丽 景色。 1. 认认说说：让学生观看象形字演变图，了解三个象形文字（山、雨、 月）演变的由来，从中明白理解图画和文字的关系，如“三座山”“四 滴雨水” “月亮弯弯”的造字原理。 2. 想想说说：以提问方式，引导学生说出事情的发生时间、前因、后果， 并说出心情。 给老师的话 给老师的话 5.1.1 1.3.1 活动本 上册 30页 至 33页 30 三 认认说说 四 想想说说 说一说你在雨天出门的经历，还有 你当时的心情。 雨天出门时，你的 心情是快乐的还是 不快乐的？为什么？ 山 雨 月 提问学生想当哪滴雨，并和同学分享他的想法。 给老师的话 给老师的话 4.4.1 31 五 读读说说 它们从同一片云彩落下来， 一同飞翔（xi∫ng）了很远很远的 路程。 在半空中，一滴雨问另一 滴雨：“你要落到什么地方？” 它回答：“我要落到有花 有草的地方，让花更红、草更 绿。” 它接着又反问：“那么，你 呢？” 那滴雨回答说：“我要落到 没有花没有草的地方，让那里长 出花、长出草。” 雨 〔中国〕金波，有改动 1. 学生的问题要简单、明确、有意思。 2. 教师要引导学生使用正确的疑问代词来发问。 给老师的话 给老师的话 1.1.2 32 看看问问 观察下图，针对事物的“大小” 和“多少”，提出问题。 燕子和天鹅，哪个比较多？ 数一数，比一比 第六单元 第六单元 1. 本文琅琅上口，以具体的例子，引导学生认识“大小多少”的概念。 2. 识字教学：以部首归类识记“记”（言部）；以熟字“口”跟“只” 比较，“小”跟“少”比较；从汉字发展演变认识“虎”是象形字。 3. 教师展示不同种类、数量的动物图片，让学生以替代词语的方式读 儿歌。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 34页 和 36页 33 一个大，一个小， 一只老虎一只猫。 一边多，一边少， 一群天鹅一只鸟。 数一数，瞧一瞧， 大小多少记得牢。 大小多少 〔中国〕李一笑，有改动 一 瞧 记 牢 qi∫o j¬ l∫o 个 只 老 虎 猫 边 少 群 鹅 数 g˙ zhˆ lço h∑ måo biån shço q√n ƒ sh∑ 个 只 边 多 少 群 1. 本文形象生动，从蚂蚁“搬小虫”这件小事，带出“团结就是力量”的 道理。 2. 识字教学：以口诀“云力动”识记“动”；从汉字发展演变认识“虫” 是象形字；以部首归类识记“蚂”“蚁”（虫部）。 3. 此课适合表演，让学生边读边演搬小虫的过程。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 35页 和 36页 2.1.2 2.1.1 34 小蚂蚁，搬小虫， 一个搬，搬不动， 两个搬，有点儿重， 三个搬，动一动， 四个五个六七个， 大家一起搬进洞。 蚂蚁搬小虫 〔中国〕滕毓旭，有改动 二 六 七 进 洞 li≈ qˆ j¬n d®ng 蚂 蚁 搬 虫 动 两 点 重 四 五 mç y˚ bån chπng d®ng liçng diçn zh®ng s¬ w∑ 虫 重 四 五 六 七 1. 读读背背：让学生以拍手、敲击响板等方式，带来欢乐气氛，增添朗读 儿歌的乐趣。背诵《蚂蚁搬小虫》时，人数可以随内容的进展增加，让 学生感受“团结就是力量”。 2. 读读说说：第一道问题，教师可以先展示图片引导学生发言，再让他 们自由发表。第二道问题，鼓励学生说出紧扣课文内容、富有创意的答 案，切记不求唯一、统一的答案。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 37页 至 40页 2.2.1 2.1.1 2.1.2 35 一 读读背背 二 读读说说 1 读了《大小多少》，说说其他 “大小”或“多少”的例子。 2 《蚂蚁搬小虫》让你学到什么 道理？ 一面拍手，一面朗读课文，把儿歌 背起来。 你读一句，我接一句， 一来一往，多么有趣！ 1. 读读想想：展示不同数量动物的图片，考察学生对“群”和“只”的认识。 2. 读读背背：展示跟课文相关的图片或善用课本图片，让学生认识“烟村” “亭台”等词义。逐步隐去每个诗句中的数词，让学生填空，突出此诗 的特点，利于背诵。 给老师的话 给老师的话 5.3.1 4.2.1 活动本 上册 37页 至 40页 36 三 读读想想 四 读读背背 “群”和 “只”的 用法有什 么不同？ 一去二三里， 烟村四五家。 亭台六七座， 八九十枝花。 山村 〔宋〕邵雍 一群老虎 一只猫 一只鸟 一群天鹅 37 露珠圆又圆， 拿来针和线， 能穿一大串， 还没拿来线， 露珠不见了。 太阳公公借去玩， 明早就送还。 露珠 〔中国〕蒋铼，有改动 1 露珠真的可以用针和线串成串吗？ 2 你知道为什么露珠会不见吗？ 小小书房 小小书房 圣野等编著的《儿歌三百首》，每首入 选的儿歌，都有益有趣、短小精悍、琅 琅上口，易于背诵。 深广课文 深广课文 1. 我的发现：鼓励学生自创有趣的口诀识记这类汉字，如“小口回到大口 里”“木和木，组成林”“月亮和月亮交朋友”。 2. 读读想想：读了之后，可以引导学生以“还有”跟“和”口头造句，为 写话做准备。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 活动本 上册 41页 38 二 读读想想 1 河边有花有草。 河边有花有草还有小树。 2 天上有星星。 天上有星星和月亮。 一 我的发现 口 口 回 木 木 林 月 月 朋 同样的字合在一起， 变成另一个字！ 语文乐园 语文乐园 二 和 和 和 1. 这首诗写出了鹅美丽的外形和轻盈的动作，写得生动活泼。 2. 引导学生把诗中有关颜色的字如“白”“绿”“红”读重音。 给老师的话 给老师的话 4.2.1 39 鹅，鹅，鹅， 曲项向天歌。 白毛浮绿水， 红掌拨清波。 咏鹅 〔唐〕骆宾王 读读背背 动物乐园 第七单元 第七单元 1. 本文以“老鼠画猫”为主题，点出“老鼠怕猫”的事实，想象富有 童趣。 2. 识字教学：以部首归类识记“脚”“腿”（月部），还有“睛”“睡”（目 部）；从汉字发展演变认识“爪”“牙”是象形字。“爪”也可以跟熟 字“瓜”比较。 3. 引导学生朗读的时候，把自己想象成鼠老师，对着鼠学生说话。“小” “少”“短”“一个也不”“睡大觉”等要读重音，突出鼠老师自欺 欺人的得意模样。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 42页 和 44页 40 眼睛要画小， 脚爪要画少， 小腿要画短， 牙齿一个也不画， 我们可以睡大觉。 鼠老师画猫 〔中国〕戚万凯，有改动 一 睛 脚 爪 腿 短 牙 齿 以 睡 觉 jˆng jiço zhço tu˚ duçn y∫ ch˚ y˚ shu¬ ji∂o 要 画 牙 齿 我 以 41 小蜜蜂，你早哇！ 一大早，你就飞到花园了。 你是嗅到花儿的香味儿，才 飞来的吗？ 小蜜蜂 二 1. 本文以“小蜜蜂采蜜”为主题，前三段点出“蜜蜂爱花儿”，后三段 点出“蜜蜂爱劳作”。“采蜜时流的汗水”是美丽的想象，因为蜜蜂没 有汗腺。 2. 识字教学：以部首归类识记“味”“吗”（口部），还有“流”“汗” （水部）；从汉字发展演变认识“飞”“水”是象形字。以口诀“禾日 香”“爪木采”识记“香”“采”，并说明这两个会意字的合成原理。 “才”可以跟熟字“木”比较。 3. 引导学生朗读的时候，想象自己是在跟蜜蜂对话，语气要亲切、有礼、 恭敬。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 43页 和 44页 2.1.2 2.1.1 42 小蜜蜂，你早哇！ 妈妈说，蜂蜜是你和朋友 采花蜜造出来的。 小蜜蜂，那香甜的蜂蜜， 是你们采花蜜时流出来的汗水 吗？ 造 时 流 汗 水 z∂o sh∆ li√ h∂n shu˚ 你 就 飞 园 嗅 香 味 才 吗 采 n˚ ji≈ f´i yu∫n xi≈ xiång w˙i c∫i ma cçi 你 飞 香 才 时 1. 读读背背：《鼠老师画猫》短小押韵，适合整首背诵。可以办儿歌朗读 擂台赛，比比谁读得最棒。《小蜜蜂》则适于让学生背诵喜欢的段落， 注意背诵的时候语气要自然、流利有感情。 2. 读读说说：这类思考题测试学生的分析能力。要先分析课文主旨，才引 导学生回答问题。 3. 读读比比：第一句是感叹句，句末用叹号，用来抒发较为强烈的感情。 第二句是陈述句，用来说明事实。句末用句号，语调一般是平的。 给老师的话 给老师的话 2.2.1 2.1.1 2.1.2 5.4.1 活动本 上册 45页 至 48页 43 一 读读背背 三 读读比比 二 读读说说 1 读了《鼠老师画猫》，说一说 为什么鼠老师要这样画猫。 2 在《小蜜蜂》中，蜜蜂一大早就 飞到花园里，突出了蜜蜂的什么 特点？ 朗读课文，然后背诵。 蜜蜂飞到我家花园来了！ 蜜蜂飞到我家花园来了。 1. 想想说说：词卡里有独体字、合体字。可以让学生比赛，看看谁最快在 小白板或黑板上列出最多汉字。 2. 说说演演：针对同学的表演，进行评述。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 1.1.1 活动本 上册 45页 至 48页 44 四 想想说说 五 说说演演 看看下图藏有多少个字？ 读了《小蜜蜂》，说一说你早上 怎样和师长朋友问安，再分组演 一演。 你还能从 找出多 少个汉字？ 我找到了“明”字。 引导学生根据水果的形状、大小、颜色等说话，以突出有关水果的外形 特征。学生要是说出课本图片以外的水果，也能接受。教师可以发出多 几道问题，以提问的方式逐步激发与拓展学生的思路。 给老师的话 给老师的话 1.3.2 45 看看说说 以下水果，哪种是你最爱吃的？ 说一说它的外形和味道。 我最爱吃的是香蕉。 香蕉弯弯像⋯⋯ 植物真有趣 第八单元 第八单元 1. 本文以“香蕉”为主题，先从香蕉“弯弯”外形联想到“滑梯”，再从 蚂蚁在香蕉爬上爬下，想到“玩滑梯”的快乐，想象丰富。 2. 识字教学：以部首归类识记“滑”（水部）、“梯”（木部）、“蕉” （草部）；以熟字“爪”跟“爬”比较，“上”跟“下”比较；以口 诀“两人坐在泥土上”识记“坐”。 3. 引导学生一边朗读，一边表演。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 49页 和 51页 2.1.2 2.1.1 46 香蕉黄，香蕉绿， 香蕉弯弯像滑梯。 小蚂蚁，玩滑梯， 上去好像爬小山， 下来好像坐飞机， 快快乐乐玩滑梯。 香蕉滑梯 〔中国〕俞霞琴，有改动 一 蕉 黄 像 滑 梯 玩 爬 下 坐 快 jiåo hu∫ng xi∂ng hu∫ tˆ w∫n p∫ xi∂ zu® ku∂i 黄 爬 下 坐 机 快 47 森林会唱歌吗？ 是的，那是小鸟在唱歌。 森林里有很多小鸟。每只小鸟 都爱唱歌。 小鸟的歌，从这棵树响起， 在那棵树落下。 会唱歌的森林 二 1. 本文描述森林所发出的悦耳声音。从“鸟”的歌声联想到森林的鸟多， 又描写出其他事物的歌声，热闹无比，进一步巩固“森林爱唱歌”的 说法，前呼后应。 2. 课文中“和着小鸟的歌声”的“和”字应读“h˙”；“动听啊”的“啊” 要变读成“nga”。 3. 识字教学：以部首归类识记“唱”“响”（口部）、“棵”（木部）、 “落”（草部）；以口诀“田里有土”识记“里”、“双人从”识记 “从”，顺便说明这些会意字的合成原理。 4. 引导学生配乐朗读课文，配乐最好轻柔且优美，并含有森林的鸟声、 虫声、水声等。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 50页 和 51页 2.1.2 2.1.1 48 虫儿、风儿、水流的乐曲， 和着小鸟的歌声，多么动听啊！ 每座森林都会唱歌。 唱 在 里 爱 从 风 唱 里 很 每 从 棵 响 落 风 听 座 ch∂ng l˚ h©n m©i cπng k´ xiçng lu® f´ng tˆng zu® 1. 认认读读：汉字的合成方式符合科学，如“一人跟着一人就是跟从”。鼓 励学生自创口诀识记这类汉字，如以“树木结果一棵棵”识记“棵”。 2. 读读比比：示范两种标点符号的写法，说明如何从中分辨句子类型，拿 捏朗读的语气。口诀：小皮球，滚啊滚，说完一句话请停留（句号）； 小耳朵，真勤奋，遇到问题就发问（问号）。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 2.2.1 2.1.2 5.5.1 活动本 上册 52页 至 55页 49 一 认认读读 三 读读比比 二 读读说说 1 朗读课文后，背诵课文。 2 你认为森林会唱歌吗？为什么？ 说一说。 每座森林都会唱歌吗？ 每座森林都会唱歌 。 棵 从 坐 ？ 。 鼓励学生从童诗中挑出话题，如“老树快乐吗？”“老树喜欢小鸟 吗？”“老树可能说出哪些故事和童话？”等，自由展开对话，分享阅读 心得。 给老师的话 给老师的话 4.4.1 50 四 读读说说 老树，老树， 你怎么这么大！ 你有一百岁了吗？ 有多少鸟儿， 在你身上安过家？ 和你谈过话？ 这些身穿礼服的音乐家， 是从哪儿来的？ 唱的是什么歌？ 老树，老树， 告诉我吧，告诉我—— 所有的故事和童话。 老树的故事 〔中国〕柯岩 51 走进大山，便会看到树木、 竹林，还有许多草药，以及许多 叫不出名字的花草。每座大山都 是一个植物园。 走进大山，便会看到飞禽 走兽，还有许多叫不出名字的昆 虫。每座大山都是一个动物园。 我爱大山，每座大山。 走进大山 〔中国〕金波，有改动 为什么作者说每座大山都是动物园或 植物园？ 小小书房 小小书房 李宏声的散文诗集《长着童话翅膀的 梦》，从大自然展开想象，文字浅白、 优美，适于阅读。 深广课文 深广课文 1. 这是一首对子歌，读起来琅琅上口，所对的词语都是意思相反或相近 的。 2. 鼓励学生用学过的词语对对子，不仅能复习以巩固他们学过的词语，也 能激发他们学习的兴趣。 3. 可用“门里有菜市，口不少，多吵闹”来帮助学生认记“吵闹”这两个 生字。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 活动本 上册 57页 52 雨对晴， 说对听， 伤心对开心， 吵闹对安静。 大风大雨我不怕， 天空放晴好心情。 识字三 识字三 对 说 闹 安 空 放 对 晴 伤 吵 闹 安 静 怕 空 放 情 du¬ q∆ng shång chço n∂o ån j¬ng p∂ køng f∂ng q∆ng 1. 本文以比拟突出黑夜给大自然带来漆黑的景象，但诗歌中的“我”却有 丰富的想象，想象自己的睡衣有着白天天空和森林的美丽颜色。 2. 识字教学：“衣”是象形文字，通过汉字的演变，可加深学生对生字的 印象；“把”和“换”都和“手”有关，因此有相同的部首。 3. 引导学生想象黑夜的情景，和学生讨论作者认为他的睡衣最美丽的原因。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 58页 和 60页 53 夜悄悄来了， 天空换上黑色睡衣， 树林换上黑色睡衣， 山也换上黑色睡衣， 只有我的睡衣最美丽， 把天空的蓝色留在睡衣上， 把森林的绿色留在睡衣上。 睡衣 〔马来西亚〕王振平 一 夜 悄 换 黑 色 衣 最 把 留 y˙ qiåo hu∂n h´i s˙ yˆ zu¬ bç li√ 夜 色 衣 的 蓝 森 心爱的东西 第九单元 第九单元 54 铅笔 二 我用铅笔写字，写“山”、 写“鸟”、写“鱼”⋯⋯ 我用铅笔画画，画山、画鸟、 画鱼⋯⋯ 1. 通过汉字与图形的比较，引导学生理解本课的主题：“文字与图画本来 是一家”，也即是汉字的象形与表意文字的特色。 2. 识字教学：“本”是指事字，也就是“木”中加一横，表示树的“根”； 可用奇特联想“怕得心都没了”来教导“白”；让学生比较“友” 和“发”的异同。 3. 向学生提问：“为什么铅笔短了，字就多了，画就美了？” 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 59页 和 60页 2.1.2 2.1.1 55 我写着画着，发现写字就像 画画，画画就像写字。慢慢地， 我明白了文字和图画本来是一家。 我写着画着，铅笔短了，字 多了，画美了。 用 铅 发 现 慢 白 文 图 本 y®ng qiån få xi∂n m∂n b∫i wƒn t√ b©n 用 发 地 白 文 本 1. 读读背背：聆听朗读时，要确定学生已做好准备，能安静地聆听，并能 一边聆听，一边思考，一边记忆。 2. 读读说说：可将学生分组，进行构成词语竞赛，引发学生的学习兴趣。 给老师的话 给老师的话 1.2.2 2.1.1 2.2.1 2.1.2 活动本 上册 61页 至 65页 56 一 读读背背 二 读读说说 1 听老师朗读《睡衣》后，说说： a 作者穿着什么颜色的睡衣？ b 为什么天空、树林和山都换上 黑色的睡衣？ 2 朗读《铅笔》，读第三段时语 气要较为愉快。 2 在《铅笔》中，“文字和图画 本来是一家”是什么意思？ 1 “白”还可以和什么字 构成词语？ 白 白天 白色 明白 1. 读读比比：引导学生比较“鸟”和“鱼”的汉字和象形字，各有什么相 似的地方。 2. 读读猜猜：引导学生理解猜谜技巧，即让学生仔细听谜面所描述事物的 主要特征，然后要求他们对每句描述引起联想与分析，从事物特点上去 猜。如教师可建议学生想想“什么东西的嘴巴小？”“什么东西的肚子 大？”“什么东西在客人来了就点头弯腰？”等。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 61页 至 65页 5.1.1 4.1.1 57 三 读读比比 四 读读猜猜 嘴巴小来肚子大， 热水茶叶都装下。 客人来了最热情， 点头弯腰乐哈哈。 （打一物） 除了“鸟”和“鱼”，还有 哪些汉字让你想到图画？ 鸟 鱼 1. 我的发现：除了“口”和“艹”，教师也可将学生分组，根据偏旁部 首做拼字游戏。如“木”拼“对”是“树”字，“木”拼“弟”是“梯” 字，“木”字可拼出一大串字来。 2. 读读想想：教师提问：“月亮弯弯”，除了像小船和滑梯，还像什么？ 月亮有圆有缺，因此，教师也可引导学生想象“月亮圆圆像什么”，并 要求学生说出这物体尽可能多的形象。 给老师的话 给老师的话 5.1.2 2.1.1 活动本 上册 66页 58 二 读读想想 一 我的发现 口 唱、嗅、味 草、花、菜、蕉 月亮弯弯 a 月亮弯弯像小船。 b 月亮弯弯像滑梯。 你认为月亮 还像什么？ 语文乐园 语文乐园 三 1. 教学生学拼音声调可以采用儿歌的记忆方法，如：汽车平走 ååå，汽车 上坡 ∫∫∫，汽车下坡又上坡 ççç，汽车下坡 ∂∂∂ 。 2. 教师和学生一起玩“找孩子”游戏，以巩固学生对单韵母四声的掌握。 如教师拿起卡片 a 饰演 a 妈妈。a 妈妈焦急地说：“我的大宝宝在哪 儿？”拿到“å”卡的学生说：“您的大宝宝在这 ååå。” 给老师的话 给老师的话 5.2.1 活动本 上册 67页 59 认识四声。 a å á ç à yˆ yí y˚ yì ø ó œ ò w¨ wú w∑ wù ´ é © è wu yu 三 汉语拼音 四 读一读 y¨ y√ y∑ y≈ o yi e 1. 提醒学生聆听时要注意时间和物品。 2. 教师举出各种情境，让学生扮演角色，引导学生说出听到通知后，他们 会做出怎样的回应。 给老师的话 给老师的话 1.2.1 60 听听说说 仔细听老师的通知，然后作出回应。 请你们明天带⋯⋯ 欢乐时光 第十单元 第十单元 1. 本文描述儿童在沙滩上，即使没有任何工具，也能以脚板“造船”， 玩得不亦乐乎。首节是铺垫，让读者以为用沙子砌“船”。次节讲造船 的“工具”，是情节的接续。最后一节，“包袱”才彻底抖开。啊，原来 “小船”是沙滩上踩出的脚印！“身后小船一串串”，多形象，多好看。 2. 识字教学：可用“水很少”“全加两点”“两个口连在一起”等字谜来 加深学生对“沙”“金”和“串”的印象。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 68页 和 70页 2.1.2 2.1.1 61 金沙滩，银沙滩， 我在沙滩造小船。 工具呀，很简单， 就是一双小脚板。 我走走，你看看， 身后小船一串串。 造小船 〔中国〕刘育贤 一 板 看 身 后 串 bçn k∂n sh´n h®u chu∂n 金 沙 滩 银 船 工 具 呀 简 单 jˆn shå tån y∆n chu∫n gøng j≈ ya jiçn dån 金 工 单 是 身 后 1. 引导学生说出叶子的用途，带出课文主题：只要心灵手巧，我们就能 赋予物品新的生命，如课文所写，将落叶制成叶子鸟。 2. 引导学生思考文中大量应用叠音词的用意，如轻轻、大大小小、片片、 只只、剪剪贴贴。要学生说出“一片叶子、一只叶子鸟”和“一片片 叶子、一只只叶子鸟”的不同点，并体会重叠词在文中的作用。 3. 识字教学：以口诀“点点大”识记“头”、“口十”识记“叶”、“前刀” 识记“剪”等。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 69页 和 70页 2.1.2 2.1.1 62 公园里，风儿轻轻吹，树叶 轻轻地飘落。 大大小小的树叶，有的飘落 在我的头上，有的飘落在地上 ⋯⋯ 我把一片片落叶带回家，拿起 剪刀剪剪贴贴。一只只叶子鸟， 就停留在我的画纸上。 叶子鸟 改写自〔中国〕鲍 蓉《叶子鸟》 二 贴 纸 ti´ zh˚ 公 轻 吹 叶 飘 头 带 拿 剪 刀 gøng qˆng chuˆ y˙ piåo tπu d∂i n∫ jiçn dåo 公 头 带 起 刀 子 1. 读读说说：《造小船》构出一幅海边“写意”图。朗读时，语调要轻松 愉快，展示课文中孩童雀跃，欢声笑语的情境。 2. 读读想想：引导学生进行字词句游戏——听或看字说短语，再说句子。 教师出示字卡或说出一个字，引导学生说组词（如小船，学生联想出造 小船、坐小船⋯⋯），接着用短语扩展成句子（例：谁造小船？怎么 样？在哪里⋯⋯）。 给老师的话 给老师的话 活动本 上册 71页 至 75页 2.1.2 2.2.1 2.1.1 63 一 读读说说 二 读读想想 1 朗读《造小船》，说一说“我” 的小船是什么。 2 朗读《叶子鸟》，说说为什么 “我”要把落叶带回家。 小船 造小船。 我造小船。 我在沙滩上造小船。 叶子 ？ ？ ？ 1. 读读想想：“片”当量词时，用来计量平而薄的东西。“片”前数词不 限，如一片树叶、三片花瓣、五片饼干、几片面包等；也可加形容词， 如一大片空地，一小片玻璃。 2. 读读背背：相传古代有位女子，因为丈夫战死边疆，而哭死于树下， 化为红豆，后来人们把红豆又称为“相思子”。诗中语浅情深，物轻情 重。小小的红豆寄托了诗人对友人的深深眷恋与思念。 给老师的话 给老师的话 5.3.1 4.2.1 活动本 上册 71页 至 75页 64 三 读读想想 四 读读背背 红豆生南国， 春来发几枝？ 愿君多采撷， 此物最相思。 相思 〔唐〕王维 还有什么东西可以用“片”？ 一片叶子 一片面包 一片草地 65 捡一片花瓣， 做一只小船， 我把我的小船， 放在清清的小河上。 满载着我的歌儿， 驶向快乐的明天。 我的小船 〔中国〕吴少山 1 作者的小船是什么做成的？ 2 “我的歌儿”和“快乐的明天” 是指什么？ 小小书房 小小书房 《小哨兵》《小秧苗做操》《欢迎小蜜 蜂》等书收录了吴少山、圣野等名作家 创作的儿歌和童诗，值得一读。 深广课文 深广课文 说说演演：布置情境，进行角色扮演，引导学生在提出要求时，能应用 礼貌语言和良好的说话态度。 给老师的话 给老师的话 1.1.1 66 小小手，小小手， 我们都有一双手。 同学见面说声好， “你好，你好！”拉拉手。 见到老师说声早， “您早，您早！”招招手。 和和气气多美好 一 在学校，你要求老师或同学帮忙的 时候，你会怎么跟他们说？ 说说演演 我做得到 第十一单元 第十一单元 1. 本文通过儿歌带出以双手的动作和礼貌语言来表示礼貌的意义。引导学生 说出除了“握手、拉手、招手”，手还有哪些动作能让生活更美好。 2. 识字教学：“握、拉、招”都有“扌”（手部），因此都和手的动作有 关系。以“把你放在心上”教导“您”，带出字形和字义。 3. 学生两人一组，一面朗读，一面表演，感受待人有礼、和气生活的美好。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 上册 76页 和 78页 67 朋友相助点点头， “谢谢，谢谢！”握握手。 我们对人有礼貌， 和和气气多美好。 貌 气 m∂o q¬ 同 面 拉 师 您 助 谢 握 人 礼 tπng mi∂n lå shˆ n∆n zh≈ xi˙ w® rƒn l˚ 同 面 师 助 点 人 1. 课文以学生的生活经验带出节俭与理财的重要。引导学生理解“想要 买”和“必须买”的分别，再根据：“我还是把钱存起来吧。”这句话 发表意见。 2. 识字教学：以“头”和“买”、“间”和“问”、“气”和“汽”、“把” 和“吧”对比，巩固学生对生字的掌握；以口诀“加木成架”“门里 有口，问一问”“一横一竖”识记“架、问、十”。 3. 可随文教导量词“架”“只”和“辆”。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 68 我要买小船、小汽车，还 要小飞机。 妈妈笑着问：“家里要开 玩具店吗？你存的钱能买这么 多玩具吗？” 我算算，我半年才存了三 十令吉。再看看家里的玩具， 有一只小船、两辆汽车、三架 飞机⋯⋯我还是把钱存起来 吧。 买玩具 二 1. 读读说说：朗读《买玩具》时，让学生进行角色扮演，讨论“妈妈” 和“我”说话时的语气、语调与感情的不同。 2. 读读想想：让学生分组比赛，看哪组能说出最多用“只、辆、架”作为 量词的物件。 2.1.1 2.2.1 2.1.2 5.3.1 活动本 上册 77页 至 83页 给老师的话 给老师的话 69 一 读读说说 朗读课文后，说说在课文《买玩 具》里，“我半年才存了三十令 吉”表示什么？ 二 读读想想 一只小船 三架小飞机 两辆小汽车 还有哪些物件用“只、 辆、架”作为量词？ 年 十 再 辆 架 吧 ni∫n sh∆ z∂i li∂ng ji∂ ba 买 汽 车 问 店 存 钱 能 算 半 mçi q¬ ch´ w˙n di∂n c√n qi∫n nƒng su∂n b∂n 车 存 半 年 十 再 1. 提问学生：为什么小鸡再也不提买玩具的事了？ 2. 引导学生和同学分享他们“被拒绝买玩具”的经验，并说出《玩具》 这篇短文给了他们什么启示。 给老师的话 给老师的话 4.4.1 70 三 读读说说 “妈妈，我们要买玩具！” 小鸡们要求。 “家里已经有玩具了呀！” 母鸡答。 “玩具在哪里？”八只小鸡 东看看，西看看。 母鸡将九把小椅子连在一起， 自己坐在第一把上：“轰隆！轰隆！ 火车来啦！我是火车司机！乘客 们，请问要到哪里？” “真好玩！”孩子们再也不 提买玩具的事了。 玩具 节选自〔中国〕珊珊《玩具》 提醒学生在讲述事情的经过（如何庆祝）时，要交代时间（在什么时候庆 祝）、地点（在哪里庆祝）和人物（和谁一起庆祝）。 给老师的话 给老师的话 1.3.1 71 想想说说 你最喜欢哪个节日？说一说你怎样 过这个节日。 父亲节快乐！ 童话天地 第十二单元 第十二单元 1. 本文以童话带出了小海马为了献上父亲节的祝福而费心思的举动。 2. “忙啊忙”的“啊”要变读成“nga”。 3. 识字教学：“海”和“呢”分别属“水部”和“口部”；以口诀“二加 一竖”识记“干”；“马、干、父”是熟字“妈、汗、爸”的偏旁， 可以让学生对比异同。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 1页 和 3页 72 这几天，小海马一会儿出来， 一会儿进去，忙啊忙。海马爸爸 看见了，问：“孩子，你在干什么 呢？” 小海马笑了笑，从身后拿出 一张画：小海马长出了翅膀，在 蓝天上飞呢。翅膀上一左一右写 着两个字——“爸爸”。 小海马笑着说：“父亲节快 乐！” 父亲节 〔中国〕朱丽秋，有改动 一 左 右 父 节 zuœ y®u f≈ jiƒ 几 海 马 忙 孩 干 什 呢 翅 膀 j˚ hçi mç m∫ng h∫i g∂n shƒn ne ch¬ bçng 马 孩 左 右 父 节 1. 课文写了主人公小青蛙天真地想捕捉水里的星星，反而有意料不到的 收获的趣事。 2. 识字教学：以口诀“心上有相，想一想”识记“想”；观察“具” 和“真”、“梯”和“第”、“右”和“名”的异同；以奇特联想 “云在走”识记“运”。 3. 引导学生思考：水里的星星是什么？为什么大家会认为青蛙在白忙？ 给老师的话 给老师的话 73 夜里，小青蛙看到水中 有很多星星，想去捉几颗来 玩玩。 “扑通！”小青蛙跳进 水里去了。捉了半天，回荷 叶上一看，星星还在水里。 小青蛙还想跳进水里捉 星星。 大家说：“小青蛙，你 捉不到的，别白忙了。” 小青蛙捉星星 改写自〔中国〕冰波《小青蛙捉星星》 二 比比说说：除了“干”，课文中的“看、还、着、长、乐、的”都是多音 多义字。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 5.3.1 活动本 下册 2页 至 6页 74 一 比比说说 小青蛙说：“不会的， 不会的。” 小青蛙真的没白忙。 不久，它在运动会上得了 跳水第一名。 第 名 d¬ m∆ng 蛙 想 捉 荷 别 真 没 久 它 运 wå xiçng zhuø hƒ biƒ zh´n mƒi ji∑ tå y≈n 干：树干 干：干花 我们用小树干和干花， 做出一个小花园。 到 几 别 久 得 名 1. 读读说说：朗读《父亲节》时，要注意“一会儿”得读儿化。 2. 读读背背：这首诗的成功，全在其“真率自然”的感情流露。第一、 二句似说家常，起得平淡却又自然、真挚。第三、四句笔锋一转，便别 开境界，以极富于生活情趣的儿童问客的场面，借儿童简短无意的问话 抒发作者难言的情怀。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 4页 至 6页 75 二 读读说说 三 读读背背 1 朗读《父亲节》后，说一说父亲 收到礼物后，会有什么感受。 2 说一说为什么小青蛙会得到跳 水第一名。 少小离家老大回， 乡音无改鬓毛衰（cuˆ）。 儿童相见不相识， 笑问客从何处来？ 回乡偶书 〔唐〕贺知章 2.2.1 2.1.2 4.2.1 76 小兔古利特和斑马文文在 山坡上玩。他们一会儿比赛爬 山，看谁最先到达山顶，一会 儿比赛溜“滑梯”，看谁最先 溜到山谷。 太阳把他们的影子映在 山坡上，就像一张剪影。 古利特说：“瞧，咱们的 影子多漂亮！” 影子 〔中国〕凡夫，有改动 深广课文 深广课文 77 文文仔细看了看自己身边 的影子，摇着头说：“这不是 我的影子。” 古利特问：“你怎么说这 不是你的影子呢？” 文文说：“我身上长着条 纹，这影子为什么没有条纹？” 你认为那没有条纹的影子是文文的吗？ 为什么？ 《青蛙王子历险记》是世界经典绘本 大师汉斯·比尔的作品。绘本讲述了 青蛙费迪南在旅途中遇上了小鹳伊莎 贝拉，建立了深厚的友谊的故事。 小小书房 小小书房 1. 我的发现：学生分组找出其它由意思相反的两个字配成的词语，如“黑 白”“上下”等。 2. 读读想想：学生对比“青绿的树叶”和“青青绿绿的树叶”，引导学生 说出他们比较喜欢哪个短语，并说出原因。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 活动本 下册 7页 78 二 读读想想 1 工具 (a) 简单的工具 (b) 简简单单的工具 2 蜂蜜 (a) 香甜的蜂蜜 (b) 香香甜甜的蜂蜜 一 我的发现 左右 快慢 进出 语文乐园 语文乐园 四 1. 引导学生应用直读法朗读音节。直读法是帮助学生建立“读”音节，而 不是“拼”音节的概念。 2. 直读法使用“对比类推”的方法，即教学生单韵母后，学生就能直 呼“ba pa ma fa” “bo po mo fo ”等基础音节。 给老师的话 给老师的话 5.2.1 活动本 下册 8页 79 爬 p∫ 爸爸 b∂ ba 妈妈 må ma 笔 b˚ ma mo me mi mu må m∫ mç m∂ bå b∫ bç b∂ ba bo bi bu på p∫ pç p∂ pa po pi pu få f∫ fç f∂ fa fo fu 三 汉语拼音 四 读一读 配合四声认读 1. 这是一首以“鹅”和“饿”编写的识字儿歌。 2. 引导学生对比“鹅”和“饿”，并指出这两个字的异同点，然后用它们 构成词语。 3. 识字教学：以“我”和“找”、“手”和“毛”对比，分辨这两组字的 异同。以口诀“习习羽”识记“羽”；“饿”和“饱”都跟食物有关， 部首是“食部”。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 活动本 下册 9页 80 我家养只大白鹅， 洁白羽毛红脚儿。 肚子饿了找食物， 吃饱快乐来唱歌。 我家养只大白鹅 鹅：天鹅、鹅毛、鹅黄色 饿：我饿了、饿坏了 识字四 识字四 鹅 饿 养 羽 毛 红 找 物 养 洁 羽 毛 肚 饿 找 食 物 饱 坏 yçng jiƒ y∑ m∫o d≈ ˙ zhço sh∆ w≈ bço hu∂i 81 晚上，我在屋里走， 有个娃娃也跟着我走。爸爸 说，这是我的影子。 爸爸在灯光下，用两只 手比画比画—— 一会儿，东墙上有一只 小兔在跳；一会儿，西墙上 有一只小鸟在飞。 爸爸说，这是手影。 手影 〔中国〕吴 ，有改动 一 我爱爸爸妈妈 第十三单元 第十三单元 1. 本文以父女的对话和手影游戏，带出手影的多变、有趣，更突出父女的 亲密关系。 2. “手影啊”的“啊”要变读成“nga”。 3. 识字教学：以象形字教导“兔”字，以加深学生对“兔”的印象。“拍” 用手，部首是“手部”。对比“四”和“西”，比较异同。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 10页 和 12页 2.1.2 2.1.1 82 多么好玩的手影啊，我为 爸爸拍手，那墙上的娃娃，也 跟着拍手。 为 拍 w˙i påi 屋 娃 影 灯 光 比 东 墙 兔 西 w¨ w∫ y˚ng d´ng guång b˚ døng qi∫ng t≈ xˆ 晚 光 比 东 西 为 1. 本文的写作背景是雨天，作者担心妈妈没有带伞，期望“有把大伞遮住 城市”，让妈妈干干净净地回家，流露出作者对妈妈深深的爱。 2. 识字教学：从汉字演变发展认记“伞”字；以奇特联想“静静地用两滴 水，抹掉地上的青色”识记“净”。以“它”和“她”对比，引导学生 分辨这两个字的异同：两者都是代词，“她”代称女性；“它”代称人 以外的事物。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 11页 和 12页 83 沙沙沙， 下雨了， 妈妈出门买菜了。 啊，她没带雨伞， 怎么回家呀？ 她会顶着纸盒回家吗？ 她会顶着荷叶回家吗？ 我想，要是有把大伞， 遮着我们的城市， 遮着妈妈的天空， 她就能干干净净地回家了！ 一把大雨伞 （选自香港课本，有改动） 二 她 伞 怎 顶 盒 遮 净 tå sçn z©n d˚ng hƒ zh´ j¬ng 出 么 着 们 干 净 1. 读读说说：朗读《手影》时，语气要活泼有趣；朗读《一把大雨伞》 时，语气则得带点儿焦虑疑惑。 2. 听听说说：聆听短文时，要训练学生能安静专注地聆听，并能边听边记 边想。如果学生无法达到目标，可重播短文。 给老师的话 给老师的话 2.2.1 2.1.2 2.1.1 1.2.2 活动本 下册 13页 至 15页 84 一 读读说说 1 朗读《手影》后，说一说爸爸 怎样做出手影。 2 《一把大雨伞》的哪些文句， 让你感受到作者对妈妈的爱？ 雨伞变成屋子？听了《小伞屋》 这篇短文，说一说你的发现。 三 听听说说 二 想想说说 1 阅读课文后，说一说为什么“我” 会认为手影好玩。 2 下雨了，如果你和家人忘了带 雨伞，你们会怎么做？说一说。 1. 读读比比：引导学生观察伞和兔的象形字，让学生指出“兔子的耳朵、 尾巴⋯⋯”，再思考“‘人’像伞的哪个部分？‘一’像伞的什么？ ‘ㄧ’又像伞的什么？” 2. 读读猜猜：适当地引导学生猜谜语，学生猜不到的时候可给提示。指示学 生事先准备谜语，把学生分成两组，轮流一问一答，进行猜谜语比赛。 给老师的话 给老师的话 5.1.1 4.1.1 活动本 下册 13页 至 15页 85 四 读读比比 猜猜看，哪一笔 是兔子的尾巴？ 五 读读猜猜 没有脚，没有手， 背上房子到处走， 有谁把它碰一碰， 赶紧躲进房里头。 （打一动物） 兔 伞 教师引导学生，说明的时候，可以说一说物品的特点。 给老师的话 给老师的话 1.3.2 86 想想说说 你最喜欢的东西是什么？向同学 说明它的特点。 想象的世界 第十四单元 第十四单元 1. 引导学生想象能和故事中的主角一起生活的情景，带出课文主题：只要 能投入地阅读，就能感受阅读所带来的乐趣。 2. “鞋子啊”的“啊”要变读成“za”。 3. 识字教学：用“为”和“力”、“干”和“士”、“要”和“耍”来 对比，也可以用口诀“为了去两点，成了大力士”来认记“力”字。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 16页 和 18页 2.1.2 2.1.1 87 我想要的鞋子 一 我想发明一双鞋子。 只要穿上它，就能跳进 书本，和故事中的人物 一起学习、玩耍。 穿上它，我能跳进 《小人国》，成了大力 士；穿上它，我又能跳进 《大人国》，成了像蚂 蚁一样小的人⋯⋯ 我多想发明这样的 鞋子啊！ 鞋 穿 耍 国 成 力 士 xiƒ chuån shuç guπ chƒng l¬ sh¬ 跳 和 玩 成 力 士 1. 课文以儿童的思维方式去表达心灵中的幻想世界：一只花蝴蝶停在窗前 的红花上采蜜，弟弟却认为它是在读一张香喷喷的报纸，而且是一个 非常有趣的童话，只是他看不懂蝴蝶的文字。 2. 识字教学：蝴蝶是昆虫，部首是“虫”；熟字“剪”没了刀，就是“前”； “八把刀”是“分”；“梯子不用木做”是“弟”。以学过的熟字带生 字，可减轻学生学习的负担。 3. 引导学生思考：为什么弟弟会把红花当成香喷喷的报纸？ 给老师的话 给老师的话 2.1.2 88 清早，一只花蝴蝶停在 窗前的红花上。 她停了好久好久。 弟弟说：“小蝴蝶是在 读一张香喷喷的报纸！” 我问：“报纸上说的是 什么呢？” 弟弟说：“应该是个十 分好看的童话。” 我问：“童话里说的是 什么呢？” 弟弟说：“对不起，我 不认识她们的字！” 蝴蝶在读香喷喷的报纸 二 〔中国〕张秋生，有改动 1. 读读背背：和学生讨论他们最喜欢课文里的哪句，引导他们说出原因。 2. 读读说说：鼓励学生天马行空地想象，让学生分组讨论后说一说，再由 师生共同评述。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 2.2.1 2.1.2 活动本 下册 17页 至 21页 89 1 句子里的“十分”可以用什么 词语来代替？ 2 “香喷喷的报纸”让你想到什 么？ 朗读课文，背诵你喜欢的部分。 弟弟说：“应该是个十分好看的 童话。” 一 读读背背 二 读读说说 分 童 话 认 f´n tπng hu∂ r˙n 清 蝴 蝶 窗 前 弟 喷 报 应 该 qˆng h√ diƒ chuång qi∫n d¬ p´n b∂o yˆng gåi 前 花 弟 分 看 话 1. 读读比比：教师将量词“只”和“双”写在黑板，请学生在课本中找出 可配搭的名词。 2. 读读背背：《春晓》是诗人抓住春天的早晨所展开的描写和联想，生动 地表达了诗人对春天的热爱和怜惜之情。 给老师的话 给老师的话 5.3.1 4.2.1 活动本 下册 19页 至 21页 90 春眠不觉晓， 处处闻啼鸟。 夜来风雨声， 花落知多少？ 春晓 〔唐〕孟浩然 三 读读比比 四 读读背背 一双翅膀 一只花蝴蝶 一朵花 还有什么东西的量词 是 “只” 和“双”？ 91 天上一个月牙。 河里一个月牙。 风儿吹来，河里的月牙 像小船，在水面上轻轻摇晃 （hu∂ng），那星星，就是一 朵朵浪花。 鱼宝宝，来划桨，月牙船， 真好玩。 月牙船 〔中国〕吴 ，有改动 小小书房 小小书房 如何才能摘下月亮，和月亮对话呢？读 一读绘本《月亮，你好吗》《爸爸，我要 月亮》，就能找到答案。 1 为什么河里有月牙，也有星星？ 2 鱼宝宝来划桨是一幅怎样的情景？ 深广课文 深广课文 1. 这是一首有趣的问答儿歌，教师可将学生分成两组，一问一答，再加上 表情动作，能激发学生的学习兴趣。 2. 教师还可引导学生仿例创作，如：什么圆圆在天上？月亮圆圆在天上。 什么圆圆水中间？荷叶圆圆水中间⋯⋯ 给老师的话 给老师的话 4.3.1 92 读读背背 什么圆圆红彤彤？ 太阳圆圆红彤彤。 什么圆圆响咚咚？ 小鼓圆圆响咚咚。 什么圆圆蹦蹦跳？ 皮球圆圆蹦蹦跳。 什么圆圆飘空中？ 气球圆圆飘空中。 圆圆歌 〔中国〕金波编选 友谊花朵处处开 第十五单元 第十五单元 93 亮亮玩丽丽的气球，一不小 心，气球飞走了。 红红的气球摇着圆圆的身子， 慢慢飞高了，飞远了。 亮亮问丽丽：“气球飞走了， 你会生我的气吗？” 红红的气球 一 改写自〔中国〕张秋生《小娴娴的气球》 改写自〔中国〕张秋生《小娴娴的气球》 1. 本文对比了物质（气球）和友情的价值。一个飞远的气球，考验两个朋 友的友情。气球小主人一句“我们是好朋友，我才不会生气呢！”显示 她对友情的珍惜。 2. “当”是多音字，在课文中读“d∂ng”，另一个读音是“dång”。 3. 识字教学：“远”和“运”是形似字，可让学生对比，加深印象。以口诀 “星星没了日头就是生”认记“生”字。 4. 提问学生：为什么丽丽的气球会把太阳当红气球？ 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 22页 和 24页 94 丽丽笑着答：“我们是好朋 友，我才不会生气呢！我猜，我 的气球是去找新朋友了。它把太 阳当红气球了！” 阳光下，两张笑脸就像红红 的小气球。 球 高 生 朋 友 脸 球 摇 圆 高 远 生 答 猜 新 当 脸 qi√ y∫o yu∫n gåo yuçn sh´ng d∫ cåi xˆn d∂ng liçn 1. 本文以友情为主题。小鹿和小鸟互相关心，互相照顾，凡事都以对方的 利益着想。两只小动物的真心相待，能让学生体悟什么是真正的友情。 2. 识字教学：引导学生分辨“鹿”和“病”的部首（“广”和“ ”）， 并说明“ ”部的字多与病痛有关。以熟字“灯”和口诀“有火有灯 光，有手别打人”来认记“打”字。 3. 提醒学生“角”是多音多义字，本课读作“jiço”；另一个读音是“jué” （角色）。 给老师的话 给老师的话 95 小鹿生病了，头上的角变成 了白色，他很伤心。 一天，小鸟找来干草和树 枝，飞到他的头上搭窝。 有小鸟在身边，小鹿觉得很 开心。 下雨了，小鹿跑到树下，小 鸟就不怕被雨打；天晴了，小鹿 站在太阳下，小鸟的羽毛很快干 了。他们成了好朋友。 花角鹿 二 读读说说：提醒学生注意“太阳”“气球”和“笑脸”的形状和颜色。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 2.2.1 活动本 下册 23页 至 27页 96 小鸟还找来朵朵花 儿，放在小鹿的角上。 小鹿成了美丽的花角鹿。 一 读读说说 1 说说“气球”“太阳”和“笑脸” 有什么相同的地方。 2 朗读《花角鹿》，说一说小鹿 为什么会从伤心变开心。 变 很 窝 朵 美 丽 鹿 病 角 变 他 窝 被 打 站 朵 l≈ b¬ng jiço bi∂n tå wø b˙i dç zh∂n duœ 1. 读读说说：引导学生说出他喜欢哪句和原因，训练学生的表达与鉴赏能力。 2. 演演说说：引导学生进行角色扮演，提醒他们在日常生活中，我们无意 间得罪了人，让人不开心时，得真心诚意向人道歉。 3. 读读比比：问号是表示一个疑问句句末的停顿，朗读疑问句时注意前低 后高、语气上扬。叹号是表示喜怒哀乐的句末停顿，朗读时由高而低后 又高，把句子中某些特殊的音节（好朋友）特别加重加高。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 25页 至 27页 2.2.1 1.1.1 5.4.1 97 朗读课文后，说说你最喜欢哪句。 如果你是亮亮，你会如何向丽丽 道歉？演一演。 二 读读说说 三 演演说说 四 读读比比 气球飞走了，你会生我的气吗？ 我们是好朋友，我才不会生气呢！ 你会用怎样的语气 来朗读以上句子。 1. 我的发现：引导学生从课本中找出由两个或以上的独体字组成的字。 2. 读读想想：与学生讨论还有哪些东西能用“香喷喷”“圆圆”或 “红红”来形容。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 活动本 下册 28页 98 二 读读想想 一 我的发现 香喷喷 几木朵，木几机 门口问，大可奇 圆圆 红红 的 的 花儿 气球 饭菜 太阳 笑脸 想一想，还有什么字 是这样组成的？ 语文乐园 语文乐园 五 1. 读音节时，指示学生把手掌放在嘴巴前，感受“d”不送气音与“t”送 气音的分别。 2. 提醒学生“n”和“l”都能与“ü”配成音节，让学生分辨“l¨” 和“lµ”，“nu”和“nµ”。提醒学生“ü”搭配声母“j”“q”“x” 时，要写成“ju”“qu”“xu”。 给老师的话 给老师的话 5.2.1 活动本 下册 29页 99 三 汉语拼音 四 读一读 地 d¬ 马 mç 兔 t≈ 拉 lå na ne ni nu nü nå n∫ nç n∂ la le li lu lü lå l∫ lç l∂ då d∫ dç d∂ da de di du tå t∫ tç t∂ ta te ti tu 配合四声认读 1. 听听说说：教师说明诗中的“什么都不怕”是指要学生能自立和懂得照 顾自己，并不是不知天高地厚。 2. 听听说说：教师可引导学生说说自己以前害怕但现在不害怕的事物。 给老师的话 给老师的话 1.2.2 100 我很怕黑夜。每 当夜晚，我就怕上厕 所，也从不在夜晚洗 澡。 一天晚上，停电 了，我怕得大哭，不 肯上床睡觉。 爸爸说：“不睡 觉，我们看看窗外有 什么吧。” 我不怕黑 一 听一听童诗《我不怕》，说一说诗 中的“我”不再害怕什么。 听听说说 做情绪的小主人 第十六单元 第十六单元 1. 本文主题是让学生明白黑夜是自然现象，不必害怕。教师也可说明夜晚 也有美丽的景色，引导学生感受大自然的美好。 2. 识字教学：以部首归类识记“洗、澡”（水部）；“哭”是象形字， 字形就像人的哭脸。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 31页 和 33页 2.1.2 2.1.1 101 月光下，只见小狗在跑来 跑去，花草也像白天一样摇来 摇去。爸爸指着树上的小鸟， 说：“看，没有灯光，小鸟也一 样睡觉。” 我才知道，黑夜一点儿也不 可怕。夜晚和白天一样美好，太 阳明天一样会升起。 指 道 升 zh˚ d∂o sh´ng 厕 所 洗 澡 电 哭 肯 床 外 狗 c˙ suœ x˚ zço di∂n k¨ k©n chu∫ng w∂i gœu 电 外 狗 道 升 2.1.2 1. 本文主题是别让生气影响生活。动不动就生气不仅影响生活，也会影响 健康。 2. 识字教学：从汉字发展演变认识象形字“火”；以熟字“天”和“关” 比较。 3. 引导学生说说“当我生气的时候，肚子里像有一个火球”的看法。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 32页 至 33页 102 我不想生气 二 当我生气的时候，肚子里像有 一个火球。我可以好几分钟不停地 喊、叫、踢⋯⋯ 我好生气，有人在笑话我！ 我好生气，明明不是我的错， 为什么怪到我头上？ 妈妈说，人人都会生气，不 过，当你生气时，最好去找关心你 的人，说说你为什么生气。 谢谢妈妈。以后我知道该怎 么做了，不再动不动就生气。 改写自〔纽西兰〕特蕾西莫洛尼《我不想生气》 候 火 钟 喊 叫 踢 怪 过 关 h®u huœ zhøng hçn ji∂o tˆ gu∂i gu® guån 火 可 笑 最 关 做 1. 读读说说：引导学生想想有什么事情会让他们感到生气，再说说他们用 什么方法让自己不生气。 2. 读读比比：指示学生比较“升”和“开”，“气”和“汽”的异同，再 构成词语。 给老师的话 给老师的话 2.2.1 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 34页 至 37页 103 一 读读说说 二 读读比比 1 朗读《我不怕黑》后，说一说： a 文中哪些句子说明“我”很怕黑 夜？ b 爸爸用什么方法让“我”不再怕 黑夜？ 2 读了《我不想生气》后，说说 当你生气时，应该怎么做。 升（上升）- 开（开门） 气（生气） - 汽（汽车） 1. 读读说说：说明“手部”的字和手的动作相关；“水部”通常和涉及水 的事物相关。 2. 读读背背：这首古诗描写清明时节的天气特征，诗人也写出了路人孤单 行路的心情。 3. 读读背背：告诉学生在古代风俗中，清明是个大节日，家人会一起踏青 和扫墓。引导学生发表想法，融合自己的生活经验，说说如何好好对待 家人。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 34页 至 37页 5.1.2 4.2.1 104 三 读读说说 四 读读背背 清明时节雨纷纷， 路上行人欲断魂。 借问酒家何处有， 牧童遥指杏花村。 清明 〔唐〕杜牧 找 洗 手 水 打 澡 扫 汽 想一想，还有什么字 是手部和水部的。 105 一只蓝蜻蜓停在一张荷叶上。 一只胖青蛙没有看到蓝蜻蜓， 他使劲往荷叶上一跳，蓝蜻蜓吓得 猛地飞了起来。 胖青蛙很不好意思，他说：“对 不起，我不是有意的！” 蓝蜻蜓没生气，他说：“胖青 蛙，我很愿意和你交朋友。” 蓝蜻蜓和胖青蛙 〔中国〕张秋生，有改动 深广课文 深广课文 106 “为什么呢？”胖青蛙奇怪地 问。 “因为你很懂礼貌。”蓝蜻蜓 飞到胖青蛙身边。 “谢谢，我也很愿意和你交朋 友！”胖青蛙笑着说：“你没生我 的气，原谅了我，这使我很高兴。” 就这样，蓝蜻蜓和胖青蛙成了 好朋友。 小小书房 小小书房 读一读美国绘本作家罗曼的《我的兔子 朋友》，我们就能体会只有接受朋友的 缺点，友情才会长久的道理。 为什么胖青蛙愿意和蓝蜻蜓交朋友？ 你有很多朋友吗？为什么？ 1. 本文是由“包”字编写的字族文。提醒学生“包”字加上不同的部首组成的 字，意思和其部首相关，如“抱”和手的动作相关，“泡”和水相关。 2. 识字教学：告诉学生用“人在草木中”识记“茶”；“奶”和“妈、姐、 妹”一样属“女部”，和女性有关。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 活动本 下册 38页 107 手加包，是抱字， 宝宝哭了妈妈抱。 足加包，是跑字， 我和弟弟来赛跑。 水加包，是泡字， 我给爸爸泡杯茶。 食加包，是饱字， 奶奶叫我要吃饱。 抱 跑 泡 饱 识字五 识字五 包 足 水 食 奶 叫 加 包 抱 宝 足 赛 泡 给 杯 茶 奶 jiå båo b∂o bço z√ s∂i p∂o g©i b´i ch∫ nçi 108 我想知道， 云儿住在哪里， 为什么在哪儿都能看到它？ 我想知道， 鸟儿的力气有多大， 为什么靠着一双翅膀， 就能追赶云朵？ 我想知道 一 我想知道为什么 第十七单元 第十七单元 1. 本文的主题带出了孩子们想知道和理解事物的心态。 2. 识字教学：以熟字“那”和“哪”比较；以口诀“动没了力就是云” 和“走和干，赶一赶”识记“云”和“赶”；“追”属“走部”，“加 快速度赶上”的意思。 3. 引导学生回答课文中的三道问题，除了科学的解答，也可让学生发挥 创意，用自己的方式回答。如：云非常活泼好动，想到处游玩，所以在 什么地方都能看到它。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 39页 和 41页 2.1.2 2.1.1 109 我想知道， 太阳妈妈用了什么方法， 为什么在同样的阳光下， 会开出五颜六色的花儿？ 云 住 哪 追 赶 方 法 颜 y√n zh≈ nç zhuˆ gçn fång fç y∫n 云 什 都 翅 追 方 110 晚上，三只兔兄弟最爱问兔 妈妈问题。 “妈妈，为什么小河那么爱 唱歌？” “因为鸟儿喜欢听。” “妈妈，为什么小河从来不 休息？” “因为大海妈妈在等着小河 回家。” “妈妈，请带我们去看小河 怎样回家吧。” “好，明天我们一起去。” 早上，兔妈妈带着兔兄弟， 顺着小河走。不知走了多久，他 们眼前一片蓝。 妈妈，为什么？ 二 1. 本文主题突显孩童爱问问题，爱追根究底的天性。引导学生说说课文结尾 “兔兄弟欢呼起来”的原因。说明人们“欢呼”是因为高兴或兴奋。 2. 识字教学：“休”是会意字，“人靠在树木旁”即“休”息；“呼” 即“呼叫”“呼吸”，和口相关，属口部。 给老师的话 给老师的话 2.1.2 2.1.1 2.2.1 1.1.2 活动本 下册 40页 至 45页 111 看着蓝蓝的大海，兔兄弟欢呼 起来。 一 读读说说 1 太阳妈妈本领大吗？为什么？ 2 分角色朗读课文《妈妈，为什 么？》。 关于云儿、鸟儿和太阳，你还想知 道什么？把你的问题提出来。 二 想想问问 兄 题 因 休 息 等 请 呼 xiøng t∆ yˆn xi¨ xˆ d©ng q˚ng h¨ 兄 因 海 顺 他 呼 1. 读读比比：说明第一句是对别人提出要求、请求，通常用“请”字。 2. 读读背背：引导学生以轻快的语气朗读，可让学生用不同形式朗读，如 两人一组，一问一答，或男生问女生答等，也可边朗读，边比画动作。 给老师的话 给老师的话 5.4.1 4.4.1 活动本 下册 42页 至 45页 112 妈妈，请带我们去看小河怎样 回家吧。 妈妈带我们去看小河怎样回家。 哪句表示请求别人？ 三 读读比比 四 读读背背 什么弯弯在天上？ 月亮弯弯在天上。 什么弯弯在两边？ 牛角弯弯在两边。 什么弯弯在脸上？ 眉毛弯弯在脸上。 什么弯弯在树上？ 香蕉弯弯在树上。 问答歌 听听做做：指示学生仔细聆听要求，例如：眼睛看着国旗，身站直，不可 和他人讲话等。 给老师的话 给老师的话 1.2.1 113 在一九五七年八月三十一日 那天，马来亚国旗第一次在我国 升起。从那天起，每年的八月三 十一日，就是我国的国庆。 国庆 一 升旗礼和唱国歌时，我们应该怎样 做？聆听老师的要求后，看看谁做 得最好。 尊敬国旗和国歌是 爱国的表现。 听听做做 我爱我的国家 第十八单元 第十八单元 2.1.2 2.1.1 1. 引导学生讲述他们庆祝国庆的经验后，教师强调本课主题：国庆是国家 诞生的日子，身为国民，我们尊敬国歌国旗，我们欢庆国庆，都是爱国 的表现。 2. 指示学生联系上下文，解释“举国上下同欢共庆”。引导学生说说“同 欢共庆”的意义。 3. 识字教学：通过汉字演变认识象形字“日”“女”；可用“男子在田里 出力”识记“男”；辨别“日”和“目”的异同；通过口诀“草头下有 一和八”，认记“共”。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 46页 和 48页 114 今天又是国庆，举国上下同 欢共庆。电视节目，大多是表现 爱国的画面： 听，国歌响起了！国旗在歌 声中慢慢升起。 看，男女老少在唱歌、跳舞， 为国家欢呼。 目 表 男 女 舞 m≈ biço n∫n n¥ w∑ 九 八 日 旗 次 庆 今 举 共 视 ji∑ bå r¬ q∆ c¬ q¬ng jˆn j∑ g®ng sh¬ 九 八 日 今 目 男 女 2.1.2 2.1.1 活动本 下册 47页 至 49页 115 阳光下的马来西亚 阳光下的马来西亚，多么美丽， 阳光，照着农田， 稻米金黄。 阳光，照着果园， 瓜果飘香。 阳光，护着这片土地。 阳光下的马来西亚，多么安乐， 阳光，照着房屋， 家家明亮。 阳光，照着人群， 人人共舞。 阳光，爱着这片土地。 二 农 田 稻 米 果 护 土 nπng ti∫n d∂o m˚ guœ h≈ t∑ 农 田 米 果 土 共 1. 本文突显阳光普照的马来西亚，农民丰收，人民安居的快乐景象。 2. 引导学生说出哪些语句写出农民丰收及人民安居的景象。 3. 识字教学：以熟字“衣”和“农”、“士”和“土”对比认识生字；通 过汉字演变认识象形字“田”“果”“米”。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 2.1.2 2.2.1 4.3.1 活动本 下册 49页 至 52页 116 一 读读说说 二 读读演演 背诵《阳光下的马来西亚》，再分 组表演。 1 朗读《国庆》后，说一说： a 马来亚国旗第一次升起表示什 么？ b 国庆那天，电视会有什么节目？ 2 朗读了《阳光下的马来西亚》 后，说说阳光怎样“爱护”这片 土地。 3 读了《国庆》和《阳光下的马来 西亚》后，你会对马来西亚说 什么？ 1. 读读比比：“田”是象形字，像一块块的田地；田力男，古代在田里劳 作是男人的职责；“女”字像一个女子跪坐着，双手放胸前。 2. 读读背背：古诗表现了安静的夜晚，天空出现明月，引起诗人思念家乡 和亲人的情绪。 给老师的话 给老师的话 5.1.1 4.2.1 活动本 下册 49页 至 52页 117 床前明月光， 疑是地上霜。 举头望明月， 低头思故乡。 静夜思 〔唐〕李白 三 读读比比 四 读读背背 田 男 女 118 树叶不动的时候，风在哪里？ 风从哪儿吹来，又吹向什么地方？ 夜里，白天那太阳在哪里？ 白天，夜里那月亮在什么地方？ 为什么河水会不停地流动？ 湖是站着不动的水吗？ 鱼儿也能在空中游吗？ 雨只会下，不会飞吗？ 什么？为什么？怎么样？ 这些答案都往哪儿找？ 什么，为什么，怎么样 节选自〔匈牙利〕哈尔什 韦苇译，有改动 深广课文 深广课文 119 你认为作者能不必等到长大，就能把 什么都弄明白吗？说说你的理由。 大人都这样回答我： 你长大了就什么都会知道！ 可是我想长大之前， 就把什么都弄明白。 小小书房 小小书房 泥土有什么秘密呢？读了《泥土的秘 密》，你就会知道泥土如何神通广大， 种子为什么爱旅行，树叶为什么会变黄 掉下来⋯⋯ 1. 我的发现：让学生观察图意后，说说会意字“看”“采”“明”和“休” 的意思。 2. 读读比比：提问学生哪个句子更详细、更生动。句子加了形容词，内容 显得更完整了。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 5.1.1 2.1.2 活动本 下册 53页 120 二 读读比比 一 我的发现 原来“采”就是把手 放在木上采果子。 看 明 采 休 国旗在歌声中升起。 国旗在歌声中慢慢升起。 阳光照着房屋，家家明亮。 阳光照着房屋。 语文乐园 语文乐园 六 配合四声认读 qü q¨ q√ q∑ q≈ jü j¨ j√ j∑ j≈ xü x¨ x√ x∑ x≈ kå k∫ kç k∂ ka ke ku jˆ j∆ j˚ j¬ qˆ q∆ q˚ q¬ xˆ x∆ x˚ x¬ gå g∫ gç g∂ ga ge gu hå h∫ hç h∂ ha he hu 1. 教师把拼音卡片发给学生，让学生轮流自由选出卡片展示，看看哪些同学 能立刻直读该音节。 2. 教师要强调 “ü ”在和 “j、q、x ”搭配时，不必写上两个点，只需 写 “ju、qu 、xu”，并让学生重复直读这三个音节。 给老师的话 给老师的话 5.2.1 活动本 下册 54页 121 j∑ q∑ x¨ 三 汉语拼音 四 读一读 小 ü 有礼貌，见了jqx ， 一定要脱帽。 让学生说出图里的交通设备，如：路灯、红绿灯、桥、人行天桥、马路， 并用生活中的经历说说其功用。学生说出设备的外形特点后，再引导他们 用比喻的方法说一说，使描述更生动。 给老师的话 给老师的话 1.3.2 122 生活中哪些交通设备给你带来方便？ 说说这些设备的外形特点。 路灯的灯架是细长的，像一个 又高又瘦的人⋯⋯ 看看说说 设备完善生活好 第十九单元 第十九单元 1. 本文凸显了天桥的功用。课文内容说明了天桥的位置、好处和结构。 2. 识字教学：以口诀“干字加两点”识记“平”；以熟字“采”比较“彩”； 以“左虫右工”识记“虹”。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 55页 和 57页 2.1.2 2.1.1 123 学校在闹市中。我家在这边， 学校在那边。天桥飞过闹市，我便 可以开开心心上学，平平安安回 家。 我背着书包从天桥上走过。 各种各样的车子从天桥下穿过。我 看着车子，不再害怕了。 车声、人声让天桥热闹起来。 天桥，好比一道彩虹，让闹市美丽 起来。 天桥 一 桥 便 平 背 各 种 害 让 热 彩 虹 qi∫o bi∂n p∆ng b´i g˙ zhœng h∂i r∂ng r˙ cçi hπng 那 桥 平 各 害 彩 124 路灯 二 天黑了， 为什么， 一颗颗星星还张大眼？ 一排排路灯还不睡觉？ 天黑了， 叔叔阿姨下班了， 好心的星星和路灯， 为他们带来光明。 1. 课文简单叙述了路灯的功用。课文第二段写出路灯的好处——为路人带 来光明。第三段的课文则更突显出路灯的奉献精神（即使在乌云密布或 下雨的夜晚，依然直立着，护送路人回家）。 2. 识字教学：“叔”由“上、小、又”组成；以奇特联想“足底各有一条 路”识记“路”；“排”原本是跟手的动作有关，部首是“手部”，但 课文里的“排”当量词用；以熟字“啊”跟“阿”对比。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 56页 和 57页 2.1.2 2.1.1 125 当风雨把星星赶走， 路灯，还是直立着， 护送每个赶路的人， 安安全全回家。 排 路 叔 阿 姨 班 直 立 送 p∫i l≈ sh¨ å y∆ bån zh∆ l¬ s®ng 星 灯 姨 立 1. 读读说说：可让学生说说人行天桥和汽车天桥的差异及用处。 2. 读读想想：说明“在”指“动作行为有关的处所”，指示学生用“不再” 和“不在”说几句话。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 2.1.2 2.2.1 活动本 下册 58页 至 61页 126 一 读读说说 1 朗读《天桥》后，说一说天桥的 用处。 2 朗读《路灯》后，说一说“护 送”是指什么。 二 读读想想 “再”指“第二次”“多次”， 别把“再”和“在”弄错了！ 我看着车子，不再害怕。 叔叔去上班了，不在家里。 1. 比比说说：引导学生读准两个多音多义字后，再构成更多词语。 2. 读读猜猜：让学生说说“睁眼闭眼”指什么，说明“下命令”即表示公路 使用者得严格遵守红绿灯的指挥。 给老师的话 给老师的话 5.3.1 4.1.1 活动本 下册 58页 至 61页 127 三 比比说说 四 读读猜猜 红黄绿，三颗星， 同在一间小房中。 指挥车辆和行人， 睁眼闭眼下命令。 （打一设备） 奶奶在菜园种了 各种各样的菜。 种 背 各种、种子 zhœng b´i zh®ng b˙i 背书包 种花、种树 背心、背影 可通过提问引导学生讲述教材的内容：作者到过什么地方游玩？什么时候 去？他在哪里做什么？看到什么？发生什么事？ 给老师的话 给老师的话 1.2.2 128 作者去过的地方 有什么特别？ 听一听，说一说爸爸带作者去什么 地方。 听听说说 带来快乐的地方 第二十单元 第二十单元 129 一天，邻家张伯伯在门前 的空地上干活儿。我好奇地问他 在做什么，他说：“你自己看 吧。” 第一个星期，我看见张伯伯 在浇水，地里长出绿绿的叶子。 第二个星期，我看见地里长 出更多绿油油的叶子！ 邻家的菜园 一 1. 本文主题是“一分耕耘，一分收获”。让学生分享种植的经历，说说 从中学到什么，感悟了什么。 2. 识字教学：以部首归类识记“活”和“油”（水部），可指示学生联想 “有水才能活”；用熟字“目”比较“自”和“眉”，让学生通过眉毛在 “眼睛、目”上的位置识记“眉”；用形似字“己、已”比较异同。 3. 说明“自己看吧”指“自己观察”，即必须以耐心、细心的态度，才能 看到接下来的成果。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 63页 和 65页 2.1.2 2.1.1 130 一个月后，我看到地上长着 一棵棵青菜，有一尺高了呢！我 对张伯伯说：“我已知道您在做 什么了。” 张伯伯听了眉开眼笑地说： “来，和我一起收割吧！” 尺 已 眉 收 割 ch˚ y˚ mƒi shøu g´ 邻 伯 活 奇 自 己 期 浇 二 油 l∆n bπ huπ q∆ z¬ j˚ qˆ jiåo ˙r yπu 自 己 二 尺 已 眉 收 2.1.2 131 走进动物园， 我和朋友一起欢呼： 看，长鼻子的大象， 长耳朵的兔子， 长尾巴的猴子⋯⋯ 走进动物园， 我和朋友一起欢呼： 听，水牛正在泥地里谈天， 鸭子请朋友到水里玩， 鸟儿举办一场音乐会⋯⋯ 大家边走边看，有说有笑， 走在前头的朋友说： “小声点儿，前面狮子在睡觉！” 走进动物园 二 1. 课文以简短的诗句写动物的外形特征及活动，将在动物园里游玩的欢乐 气氛表露无疑。 2. 识字教学：用熟字“像”比较“象”；以口诀“爸少了父就是巴”识记 “巴”；通过汉字演变认识象形字“耳”和“牛”。 3. 读读说说：教师可以说说课文以外的动物知识。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 64页 至 68页 2.1.1 2.1.2 2.2.1 5.4.1 132 一 读读说说 二 读读想想 1 分角色朗读《邻家的菜园》， 说一说“绿绿的叶子”是什么。 2 朗读《走进动物园》后，轮流 说说不同动物的特点。 小声点儿，前面狮子在睡觉！ 你会用怎样的语气 朗读这句子？ 鸭 办 音 狮 yå b∂n yˆn shˆ 鼻 象 耳 尾 巴 猴 牛 正 泥 谈 b∆ xi∂ng ©r w©i bå hπu ni√ zh˙ng n∆ t∫n 动 鼻 象 牛 正 谈 音 1. 读读比比：举例说明“吹牛”的意思，区分“奶牛”和“牛奶”的意思。 2. 读读背背：诗人写农民在烈日之下锄禾而汗流不止，把粒粒粮食比作滴滴 汗水，并用反问语气道出“谁知盘中餐，粒粒皆辛苦”的道理。这种辛苦 和不易写得具体、深刻且真实。通过诗歌，要学生学习珍惜粮食。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 4.2.1 活动本 下册 66页 至 68页 133 三 读读比比 比比看，看谁能用“牛” 和“泥”构最多词语！ 奶 牛 角 吹 奶 水 泥 地 黄 土 四 读读背背 锄禾日当午， 汗滴禾下土。 谁知盘中餐， 粒粒皆辛苦。 悯农 〔唐〕李绅 134 看见小象， 我想有个长鼻子， 和小象用鼻子“握握手”。 看见小猴， 我想有条长尾巴， 和小猴用尾巴“拉拉钩”。 我想 〔中国〕张春明 深广课文 深广课文 135 看见小象， 我想有个长鼻子， 和小象用鼻子“握握手”。 看见小猴， 我想有条长尾巴， 和小猴用尾巴“拉拉钩”。 看见小鹿， 我想有对长犄（jˆ）角， 和小鹿用犄角“顶顶牛”。 我想， 和好多好多的动物交朋友。 为什么“我”想要有“长鼻子”“长尾 巴”和“长犄角”？ 小小书房 小小书房 《玛蒂娜在动物园里》是比利时作家吉 贝尔·德莱雅写的绘本。内容讲述孩子 们到动物园里玩，认识了狮子、骆驼等 动物。 借书后，要⋯⋯ 要借⋯⋯ ⋯⋯要还书。 给老师的话 给老师的话 教师要学生注意：借了书之后要怎样，什么时候要将书还给图书馆。 1.2.1 136 老师要你们到图书馆借故事书。 聆听老师的要求，针对老师的要 求做出反应。 听听做做 读故事，懂道理 第二十一单元 第二十一单元 137 阿凡提常常给邻人看病。 有一天，巴依老爷跑来， 哭着脸告诉阿凡提：“阿凡提， 昨天晚上我呼呼大睡时，一只 老鼠从我嘴巴跑到肚子里去了。 我怕活不了，怎么办哪！” 吞只活猫 （摘自《伊索寓言》，有改动） 一 1. 阿凡提是新疆地区流传已久的传奇人物。他嫉恶如仇，爱打抱不平，而 且幽默风趣。课文描述阿凡提如何机智地应对巴依老爷的为难。指示学 生根据课文说一说他们对阿凡提和巴依老爷的看法，也可让学生发挥想 象，如果他是阿凡提，他会如何应对巴依老爷的为难。 2. 识字教学：以口诀“节日父亲来除草”认记“爷”和“天下有口”认 记“吞”；“鼠”是象形字，以汉字的演变让学生认记“鼠”。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 69页 和 71页 2.1.2 2.1.1 138 阿凡提知道巴依老爷想为难 他，就说：“这可容易呀！你去 找只猫，吞到肚子里，猫儿不 就会把老鼠吃了吗？” 巴依老爷听了，脸红到耳朵 去，跑回家了。 常 老 爷 办 易 吞 耳 常 爷 告 诉 昨 鼠 嘴 难 容 易 吞 ch∫ng yƒ g∂o s≈ zuπ sh∑ zu˚ n∫n rπng y¬ t¨n 2.1.2 2.1.1 139 〔中国〕许燕编选 小狮子没见过鹿。一天，它 看见一头鹿，就问：“你头上的 尖角是干什么用的？” 鹿说：“这是用来吃狮子肉 的。”小狮子一听，转身逃跑。 小狮子把事情告诉一条大蛇。 大蛇说：“鹿有什么可怕？我们 把它捉来吃吧。” 鹿看见它们走来，大声说： “该死的大蛇，我叫你带两只狮 子，你怎么只带一只来？” 小狮子又气又怕，一口把大 蛇咬死了。 聪明的鹿 〔中国〕许燕编选 二 尖 肉 转 逃 条 蛇 死 咬 jiån r®u zhuçn t∫o ti∫o shƒ s˚ yço 问 吃 肉 条 两 气 活动本 下册 70页 和 71页 1. 课文写出弱小的鹿善于随机应变，不在强敌的面前低头，保住自己的性 命。 2. 识字教学：“尖”是会意字，从“上小下大”会意；“肉”是象形字， 像切下的一大块供食用的禽兽肉形；以熟字“跳”和“逃”比较。 3. 教师提问：小狮子一听，转身逃跑，这表示了什么？教师接着说明凡事 都要思考、判断后才行动。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 72页 至 74页 2.2.1 2.1.2 2.1.1 140 一 演演说说 二 读读想想 1 分角色演一演： a 巴依老爷和阿凡提的对话。 b 小狮子、鹿和蛇的对话。 2 读了两篇课文后，说一说你对 以下人物的看法。 难 巴依老爷 阿凡提 小狮子 鹿 蛇 难过 为难 难为情 逃 逃走 逃出虎口 逃难 死 生死 死读书 死伤 1. 读读说说：“只”是多音多义字，第一个“只”表示“仅限于某个范 围”或“只有”，第二个“只”是量词。 2. 读读想想：说明叹号用在句末，主要表示句子的感叹语气；逗号是句内 点号的一种，表示句子或语段的一般停顿；问号是句末点号的一种， 表示句子的疑问语气。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 2.1.2 5.5.1 活动本 下册 72页 至 74页 141 1 读了《吞只活猫》，说一说巴 依老爷“脸红到耳朵去”是什 么意思。 2 句子中的“只”各表示什么？ 该死的大蛇，我叫你带两只狮 子，你怎么只带一只来？ 三 读读说说 四 读读想想 这可容易呀 ！ 你去找只猫，吞到肚 子里 ， 猫儿不就会把老鼠吃了吗？ “！”“，”和 “？” 有什么作用？ 1. 引导学生思考：动物们对于“世界上最好吃的东西”都有各自的看法， 为什么？ 2. 提问学生：你认为世界上最好吃的东西是什么？为什么？ 3. 要学生分享读了《什么东西最好吃》的感想。 给老师的话 给老师的话 4.4.1 142 五 读读说说 小熊猫和山羊为一个问题争论 不休。 小熊猫说：“世界上最好吃的 东西，是嫩竹子。” 小山羊说：“不对不对，世界 上最好吃的东西，是青草。” 它们争得脸红脖子粗，都说 自己正确，可谁也说服不了谁。 于是，它们一起去请教黄鼠 狼。黄鼠狼摆出一副权威的架势， 说道：“你们太无知了。告诉你们 吧，世界上最好吃的东西，是鸡 肉！” 什么东西最好吃 〔中国〕樊发稼 1. 我的发现：让学生从字中发现带“木”的字，多与“木”有关。 2. 读读想想：说明最后的一句内容最多，表达了最完整的意思。引导学生 玩这类扩充语句的游戏，先让一个学生说出一种事物，第二个学生 补充，以此类推，直到说出内容丰富的句子。 给老师的话 给老师的话 2.1.1 5.1.2 2.1.2 怎样 什么 哪里 做什么 活动本 下册 75页 143 大象 长鼻子的大象。 长鼻子的大象在玩水。 长鼻子的大象在河边玩水。 二 读读想想 一 我的发现 木板 书架 桌子 森林 睡床 天桥 我知道为什么这些 字都有“木”字。 长耳朵的 兔子⋯⋯ 语文乐园 语文乐园 七 zhå zh∫ zhç zh∂ zha zhe zhi zhu chå ch∫ chç ch∂ cha che chi chu shå sh∫ shç sh∂ sha she shi shu zå z∫ zç z∂ za ze zi zu cå c∫ cç c∂ ca ce ci cu så s∫ sç s∂ sa se si su r´ rƒ r© r˙ re ri ru er yå y∫ yç y∂ wå w∫ wç w∂ ya ye wa wo 配合四声认读 1. 引导学生整体认读 z、c、s、zh、ch、sh、r、y、w 与韵母组成的音节及 四声。 2. 引导学生读准特殊韵母 er。 3. 借图教学音节，读出鸭子、蛙、汽车、书、爷爷、沙。 给老师的话 给老师的话 5.2.1 活动本 下册 76页 144 三 汉语拼音 yå zi wå shå sh¨ q¬ ch´ yƒ ye 四 读一读 给老师的话 给老师的话 1. 让学生边聆听《马莎长大了》边看图，指示学生根据内容及图意说说 马莎为了证明自己长大，做了什么事，再说说妈妈和爸爸称赞她是 个大孩子的原因。 2. 针对问题“你长大了吗？为什么？”，说说想法。 1.2.2 145 跟以前比起来，你觉得 自己长大了吗？ 听了《马莎长大了》后，说说怎样 才算长大了。 听听说说 我长大了 第二十二单元 第二十二单元 146 早上，小猴被公鸡的啼叫声 吵醒，它气得大骂：“公鸡没长 大，吵人睡觉！” 午后，小猴看到树上的苹果 红了，就爬上树去采，被树枝 擦伤了手。“没长大的树枝， 弄得我好痛！”小猴气得折断树 枝。 谁没长大 一 1. 本文通过故事带出长大的象征，即明白事理。指示学生联系上下文， 说说自己对小猴的行为有什么看法？提问：如果让你和小猴说话，你会 对它说什么？ 2. 识字教学：“啼”的部首是“口部”，说明“啼”指“禽鸟及某些动物 如猿猴的叫声”；用“马上两个口，骂一骂”识记“骂”；“擦”和 “折”属“手部”，让学生做做这两个动作以理解字义。 给老师的话 给老师的话 活动本 下册 77页 和 79页 小猴回到家，猴妈妈问： “听说山林来了只没长大的 小猴，骂了公鸡，折了树枝， 你知道是谁吗？” 小猴张大了嘴巴—— 啊， 是谁没长大呀？ 2.1.2 2.1.1 147 断 谁 du∂n shƒi 鸡 啼 醒 骂 午 苹 擦 弄 痛 折 jˆ t∆ x˚ng m∂ w∑ p∆ng cå n®ng t®ng zhƒ 没 午 采 弄 谁 巴 148 公园里百花齐放，蝴蝶 飞舞，多么美丽。可是果皮、 纸张等垃圾，破坏了公园的美 丽。爸爸把垃圾拾起来，丢进 垃圾桶，我也跟着做。我看见 公园又美丽了。 大雨后，妈妈去扫院子里 的积水，又把角落的泥沙清洗 干净，我也跟着做。我看见 院子美丽了。 我跟着爸爸妈妈做，我学 着让四周变美丽。 我也跟着做 二 2.1.2 给老师的话 给老师的话 1. 本文主题指出孩子们跟着父母学习事理的必要。指示学生说说跟着父 母做过什么有意义的事。 2. 识字教学：以熟字“白”比较“百”；“桶”属“木部”；以奇特 联想“石头皮”及“去加一撇就丢掉”识记“破” 和“丢”。 2.1.1 2.2.1 2.1.2 5.3.1 活动本 下册 78页 至 83页 149 一 读读说说 1 分角色朗读《谁没长大》，说 一说小猴为什么张大了嘴巴。 2 《我也跟着做》的哪些文句让你 感受到作者在长大？ 二 读读比比 公鸡没长大，吵人睡觉！ 你觉得是谁没长大呀？ 百 齐 皮 张 等 扫 周 院 周 yu∂n zhøu 百 齐 皮 垃 圾 破 拾 丢 桶 扫 bçi q∆ p∆ lå jˆ p® sh∆ di¨ tœng sço 1. 读读比比：可选择其他课文生字让学生分组进行词语接龙比赛，也可 接受短语。 2. 读读背背：引导学生说出诗人登高望远的景色如落日、群山、黄河、 大海。告诉学生后两句说明想要取得更大的成功，就必须付出更多的 努力，表现了诗人积极向上的进取精神。 给老师的话 给老师的话 4.1.1 4.2.1 活动本 下册 80页 至 83页 150 三 读读比比 和同学比比，看谁 构的词语最多。 午 午饭 饭店 店主 拾 收拾 拾起来 来回 洗 清洗 洗衣服 服从 四 读读背背 白日依山尽， 黄河入海流。 欲穷千里目， 更上一层楼。 登鹳雀楼 〔唐〕王之涣 151 错在哪里 〔俄国〕奥谢耶娃 “喵！”一只小猫可怜地叫着， 它的身子紧贴着围墙，浑身的毛都 竖起来了，因为有一条狗在对着它 恶狠狠地咆哮（xi∂o）。在离小猫 不远的地方，有两个男孩站在那 里，笑着看会发生什么事情。 深广课文 深广课文 152 你长大了吗？读一读莎莉·奥杰斯的 绘本《我长大了》，你就会有答案。 有个大婶从窗口看到这个情 景，马上跑出来，把狗赶开，生气 地对两个男孩喊道：“你们太不像 话了！你们一点儿也不觉得难为情 吗？” “有什么难为情的？我们什么 事也没做！”两个男孩都觉得奇怪。 “错就错在你们什么也没做！” 大婶生气地回答。 对于两个男孩站在那里，笑着看小猫被 狗欺负，你有什么想法？ 小小书房 小小书房 单元 课 认读生字 习写生字 识字一 蓝 天 太 阳 小 鸟 上 学 读 书 写 字 天   太   阳   上   学    一 一 了 花 跟 我 招 手 一 起 走 到 校   门 口  了   一   走   门   口 二 得 早 跳 来 去 在 树 枝 做 操 朋   友 跑 草 地 小   鸟   早   来   去  二 一 课 识 会 儿 歌 故 事 习 长 知 书   儿   习   长   知 二 笔 画 要 好 眼 心 也 顺 错 不 写   手   心   也   不 三 一 开 爸 妈 笑 着 回 哥 姐 全 家 的 声 开   回   哥   姐   声 二 星 那 么 多 这 颗 中 间 是 三 靠 样 近 亲 明 妈   爸   中   三   亲 四 一 吃 晚 饭 有 瓜 鱼 还 蛋 桌 菜 可 大 都 喜 欢    饭   有   瓜   鱼   喜 二 妹 搭 积 木 房 子 机 场 配 说 们 城 市 和 游 乐 妹   木   校   乐 识字二 双 林 片 森 绿 羊 美 肥 丽 舌 甘 甜 爱 蜂 蜜 双   片   羊   大   舌 五 一 露 珠 照 相 张 又 月 亮 出 红 见 又   月   亮   见   家 二 雨 停 更 山 青 弯 曲 河 胖 啊 雨   更   山   青   曲 六 一 个 只 老 虎 猫 边 少 群 鹅 数 瞧 记 牢 个   只   边   多   少   群 二 蚂 蚁 搬 虫 动 两 点 重 四 五 六  七 进 洞 虫   重   四   五   六   七 七 一 睛 脚 爪 腿 短 牙 齿 以 睡 觉 要   画   牙   齿   我   以 二 你 就 飞 园 嗅 香 味 才 吗 采 造 时 流 汗 水 你   飞   香   才   时 八 一 蕉 黄 像 滑 梯 玩 爬 下 坐 快 黄   爬   下   坐   机   快 二 唱 里 很 每 从 棵 响 落 风 听 座 唱   在   里   爱   从   风 识字三 对 晴 伤 吵 闹 安 静 怕 空 放 情 对   说   闹   安   空   放 九 一 夜 悄 换 黑 色 衣 最 把 留 夜   色   衣   的   蓝   森 二 用 铅 发 现 慢 白 文 图 本 用   发   地   白   文   本 十 一 金 沙 滩 银 船 工 具 呀 简 单 板 看 身 后 串 金   工   单   是   身   后 二 公 轻 吹 叶 飘 头 带 拿 剪 刀 贴 纸 公   头   带   起   刀   子 153 认读生字与习写生字表 十一 一 同   面   拉   师   您   助   谢   握   人   礼   貌 气 同   面   师   助   点   人 二 买   汽   车   问   店   存   钱   能   算   半   年   十   再   辆   架   吧 车   存   半   年   十   再 十二 一 几   海   马   忙   孩   干   什   呢   翅   膀   左 右   父   节 马   孩   左   右   父   节 二 蛙   想   捉   荷   别   真   没   久   它   运   第 名 到   几   别   久   得   名 识字四 养   洁   羽   毛   肚   饿   找   食   物   饱   坏 养   羽   毛   红   找   物 十三 一 屋   娃   影   灯   光   比   东   墙   兔   西   为   拍 晚   光   比   东   西   为 二 她   伞   怎   顶   盒   遮   净 出   么   着   们   干   净 十四 一 鞋   穿   耍   国   成   力   士 跳   和   玩   成   力   士 二 清   蝴   蝶   窗   前   弟   喷   报   应   该   分 童   话   认 前   花   弟   分   看   话   十五 一 球   摇   圆   高   远   生   答   猜   新   当   脸 球   高   生   朋   友   脸 二 鹿   病   角   变   他   窝   被   打   站   朵 变   很   窝   朵   美   丽 十六 一 厕   所   洗   澡   电   哭   肯   床   外   狗   指 道   升    电   外   狗   道   升 二 候   火   钟   喊   叫   踢   怪   过   关 火   可   笑   最   关   做 识字五 加   包   抱   宝   足   赛   泡   给   杯   茶   奶 包   足   水   食   奶   叫 十七 一 云   住   哪   追   赶   方   法   颜 云   什   都   翅   追   方 二 兄   题   因   休   息   等   请   呼 兄   因   海   顺   他   呼 十八 一 九   八   日   旗   次   庆   今   举   共   视   目 表   男   女   舞 九   八   日   今   目   男  女 二 农   田   稻   米   果   护   土  农   田   米   果   土   共 十九 一 桥   便   平   背   各   种   害   让   热   彩   虹 那   桥   平   各   害   彩 二 排   路   叔   阿   姨   班   直   立   送 星   灯   姨   立 二十 一 邻   伯   活   奇   自   己   期   浇   二   油   尺 已   眉   收   割 自   己   二   尺   已   眉 收 二 鼻   象   耳   尾   巴   猴   牛   正   泥   谈   鸭 办   音   狮 动   鼻   象   牛   正   谈 音 二十一 一 常   爷   告   诉   昨   鼠   嘴   难   容   易   吞 常   老   爷   办   易   吞   耳 二 尖   肉   转   逃   条   蛇   死   咬 问   吃   肉   条   两   气 二十二 一 鸡   啼   醒   骂   午   苹   擦   弄   痛   折   断 谁 没   午   采   弄   谁   巴 二 百   齐   皮   垃   圾   破   拾   丢   桶   扫   院  周 百   齐   皮   张   等   扫  周 154 Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ____________________________________ Tahun Darjah Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: ________________________________ Tarikh Penerimaan: ________________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL

kssm_BahasaCina_10lNfO9OVpN_BVWV1fyh_16lrb35ca6VE.pdf

C M Y CM MY CY CMY K RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokrasi; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan, Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) 2018 KURIKULUM STANDARD SEKOLAH MENENGAH 作者 Penulis 曾俊萍 Chen Chun Ping 郑奕标 Chang Yee Piyan 张宝云 Chang Pou Yun 版面设计师 Pereka Grafik 郑淑芳 Ching Sook Fong 陈丽莹 Tan Lii Yin 赖可红 Lai Gao Horng 谢增英 Chia Chen Eng 编辑 Editor 俞德业 Yee Teck Nyiap 美术员 Ilustrator 中三 华文 BAHASA CINA TINGKATAN 3 KPM2018 ISBN 978-967-334-993-7 Cetakan Pertama 2018 © Kementerian Pendidikan Malaysia Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan cara bahan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: The Malaya Press Sdn. Bhd. (3379-P) 1, Jalan TSB 10, Taman Perindustrian Sg. Buloh, 47000 Sg. Buloh, Selangor, Malaysia. Tel: 03-6157 3158 Faks: 03-6157 3957 E-mel: tmp@tmpsb.com Laman Web: http://www.malayapress.com.my Reka Letak dan Atur Huruf: The Malaya Press Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Kai Shu Saiz Taip Teks: 20 ji / 14 poin Dicetak oleh: Percetakan Printpack Sdn. Bhd. (56939-M) No. 3, Jalan U1/23, Hicom Glenmarie Industrial Park, 40150 Shah Alam, Selangor. Tel: 03-7805 3722 Fax: 03-7803 5370 PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. Kebanyakan karya yang dijadikan sebagai kandungan buku ini adalah dipetik daripada karya penulis terkenal. Oleh sebab penerbit tidak dapat menghubungi pemilik hak cipta karya karangan berkenaan, penerbit mengalu-alukan mereka yang berkenaan menghubungi penerbit. KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA No Siri Buku : 0077 前言 v 中三华文课标、跨课程元素、 高层次思维、思维导图和活动 分布表 vii 简介 21 世纪教学法 ix 第 一 单 元 抱负与志趣 一、最苦与最乐 2 二、人生马拉松 6 三、寻找理想 9 四、我喜欢出发 15 好文共赏 蓬生麻中，不扶而直—— 读书与灵活运用 18 诗词曲推荐阅读 登飞来峰 20 第 一 单 元 志在四方 第二单元 生命的颂歌 一、黑与白——虎鲸（节选） 38 二、后院（节选） 45 三、安妮日记（节选·有改动） 51 四、克服惰性 58 好文共赏 苏菲的世界（节选） 62 诗词曲推荐阅读 春日偶成 66 第 三 单 元 生命颂歌 录 目 第八单元 诗韵之美 一、致橡树 22 二、再别康桥 26 三、错误 29 四、水稻之歌 31 好文共赏 皮箱的故事 33 诗词曲推荐阅读 苏幕遮·怀旧 36 第 二 单 元 诗韵之 第六单元 马华文学 一、豆腐的美学 88 二、收割阳光 92 三、端午的鸭蛋 97 四、口香糖、梨、便当 102 好文共赏 粽子赋 110 诗词曲推荐阅读 渡汉江 112 第 五 单 元 咀嚼人生 第七单元 爱与思念 一、金丝猿 68 二、家园落日 70 三、苦瓜 74 四、百合花开 （节选·有改动） 77 好文共赏 读懂父爱 83 诗词曲推荐阅读 一剪梅·红藕香残玉簟秋 86 第 四 单 元 爱与思念 KPM KPM iii 第九单元 阅读诗词曲 一、虞美人 192 二、天净沙·秋思 194 三、满江红·怒发冲冠 197 四、送友人 199 好文共赏 古诗十九首·迢迢牵牛星 203 诗词曲推荐阅读 〔南吕〕四块玉·别情 204 第 九 单 元 古韵留芳 古文知识 226 常见的古诗词表现手法 228  参考书目 229 附 录 一、最后一课 206 二、汉书·李广 苏建传（节选） 211 三、失根的兰花 214  四、回家的原因（其一） 218 好文共赏 我心归去（有删节） 222 诗词曲推荐阅读 十一月四日风雨大作二首 225 第 十 单 元 把根留住 第三单元 人与环境 一、记承天寺夜游 144 二、清塘荷韵 146 三、石头记 152 四、宿建德江 156 好文共赏 我的空中楼阁 160 诗词曲推荐阅读 山居秋暝 162  第 七 单 元 行文如画 第四单元 往事依依 一、夏之绝句 164 二、店铺 171 三、母校 177 四、伞记（节选） 181 好文共赏 下雨天，真好！ 188 诗词曲推荐阅读 折桂令·九日 190  第 八 单 元 往事依依 第五单元 古文阅读 一、习惯说 114 二、伤仲永 117 三、儒林外史第三回 周学道 校士拔真才 胡屠户行凶 闹捷报（节选） 120 四、马说 132 好文共赏 水浒传第二十三回 横海郡 柴进 留宾 景阳冈 武松打虎（节选） 137 诗词曲推荐阅读 宣州 谢朓楼饯别校书叔云 142 第 六 单 元 世事洞明 三、儒林外史第三回 周学道校士拔真才 胡屠户行凶闹捷报 （节选） KPM KPM iv 言 前 本教材是根据教育部于 2017年颁布的《中三华文课程与评价标准》和《中 三华文课本编写指南》为依据编写，教材的编写原则和教材编排如下： 一、教材的编写原则 本教材致力于提高学生的语文素养，编写时着重以下几点： 1 不采用单一文选的编排体系，改用单元形式，以构建全新的实践语文能力系 统，致力于提高学生的语文素养。每个单元由四篇课文组成，第一和第二篇 课文为精读课文，第三和第四篇课文则为略读课文。本教材全书共十个单 元，收录了精读课文二十篇和略读课文二十篇，题材和体裁多样化，涵盖了 散文、小说、新诗、说明文和古诗文等。 2 关注学生学习过程中的兴趣和方法，并强调培养阅读能力，在内容安排和练 习设计上，力求由易至难，由浅至深，并以多元化的形式激发学生的逻辑分 析力和想象力。 3 力求便教利学，由浅至深地强化学生的语文素养，每个单元都有引言和单元 学习目标、阅读指引、作者简介、题解、理解与探究或赏析栏目。此外，亦 有课文补给站、词句品味·积累、临摹楷书（临摹柳公权的书法字帖）、好 文共赏（介绍名家作品）、诗词曲推荐阅读等栏目。 二、教材编排 课本由“精读课文”“略读课文”和“阅读指引”栏目组成。全册共有十 个单元，每个单元四篇课文，辅以“阅读指引”栏目，意在实践便教利学之余， 也让学生能够自行阅读和理解，从而激发学生的阅读兴趣，培养阅读品味。 1 精读课文：每个单元的第一和第二篇为精读课文，是阅读教学中的重要部 分，可培养学生听、说、读、写的能力。这是一个“感知语言文字——理解 思想内容—— 揣摩、吸收语言文字”的过程。本教材注重导、读结合，除了 辅以“阅读指引”栏目，也设置了“理解与探究”，意在方便教师有层次和启 发性地指导学生，学生能在教师指导下主动阅读、理解、探究、讨论和练习。 2 略读课文：每个单元的第三和第四篇为略读课文。略读课文的教学目的在于训 练学生的阅读能力，因此不要求咬文嚼字，只要求“粗知课文大意”，以激发 学生的阅读兴趣，间接培养学生独立阅读的能力。基于这个目的，略读部分除 了“阅读指引”栏目外，也设置了“理解与赏析”，意在通过问题的形式，引 导学生自行读懂课文，在实践中掌握读书方法。 3 语文知识：语文知识随文带出，旨在摆脱“为教而教”的形式。 KPM KPM v 4 习作：中三课程习作包括“小练笔”“记叙文”“说明文”等。这些习作平 均分布于不同的单元，旨在通过不同主题的习作训练，提高学生的写作能 力，并加深对文本的领悟。 5 临摹书法：书法是中华文化的典型代表之一，设置“临摹楷书”的目的在于 通过以毛笔摹写名家楷体字帖，提高学生的文化修养，让学生有机会在生活 中更贴近我们的文化。 6 课文知识：大多数的单元设置了“课文补给站”，目的在于让学生吸收有关 课文的额外知识，提高学生的知识水平。 7 词语品味·积累：大多数的单元设置了“词语品味·积累”，目的在于通过 赏析单元课文的优美语句，提高学生的语感，让学生打下写作的基础。 8 诗词曲推荐阅读：古代的诗词曲是中华文化的精髓，推荐诗词曲阅读的目的在 于提高学生的文化水平、涵养乃至鉴赏文学作品的能力，并非为了考试而设。 9 高层次思维：大多数单元的“理解与探究”“理解与赏析”题型都有高层次思 维题型，以 为这类题型的标示。 10  好文共赏和悦读书房：每个单元设置了“好文共赏”栏目，介绍本地与外国名 家的作品，让学生多阅读并接触优秀的作品。 11 电子课件：此课本配有一个教学应用程序：“中三华文课本”。这个应用程 序可以启动附加在课本中的多媒体辅助教学课件。以下为启动教学应用程序 的步骤： (a) 用手机扫描以下二维码，下载和安装应用程序“中三华文课本”： 扫描此二维码 下载应用程序 (b) 当课本中的页面出现 图标，表示需要用到应用程序。 (c) 启动“中三华文课本”应用程序，进入扫描模式。 (d) 扫描当页，以运行教学课件。课件包括了音频、视频、网址链接、文言 文的译文等。 注 运行“中三华文课本”的最低配置需求：2GB RAM、1.5 GHz Processor，CPU （Central     Processing Unit）和 Android 4.2 或 IOS 7.0。 12   封面 QR Code：中三华文课本主题简介和作者简介。 简言之，本教材的编写兼顾阅读理解、语言积累、实践运用和情感陶冶，并辅 以科技运用，便教利学之余，也能激发学生的求知欲，进而培养自行学习的能力。 KPM KPM vi 中三华文课标、跨课程元素、高层次思维、 思维导图和活动分布表 单元 课标 跨课程元素 高层次思维 思维导图 活动 第一单元、 志在四方 1.3.1 道德价值 评价 — 理解与探究 2.1.1 道德价值 分析 树型图 理解与探究、理解与赏析 3.2.3 创意和革新 创造 — 理解与赏析 4.1.1 — — — 文化大观园：立春 4.2.1 道德价值 — — 好文共赏 5.3.1 — — — 理解与探究 5.5.1 — — — 理解与探究 第二单元、 诗韵之美 1.1.1 — 创造 — 理解与探究 2.1.1 — — 树型图、流程图 理解与探究、理解与赏析 3.2.1 创意和革新 创造 — 理解与探究、理解与赏析 4.2.1 — — — 好文共赏 5.2.1 — — — 理解与探究、理解与赏析 5.5.5 — — — 理解与探究、理解与赏析 第三单元、 生命颂歌 1.1.1 道德价值 分析、评价 — 理解与探究、理解与赏析 1.3.1 道德价值 分析、评价 — 理解与探究、理解与赏析 2.1.1 道德价值 分析、评价 流程图 理解与探究、理解与赏析 3.2.1 创意和革新 创造 — 理解与赏析 3.2.3 创意和革新 创造 — 理解与探究 3.2.4 道德价值、创意和革新 创造 — 理解与探究、理解与赏析 4.2.1 道德价值 — — 好文共赏 5.4.1 — — — 理解与探究 5.5.1 — 分析 — 理解与探究 第四单元、 爱与思念 1.3.1 — 评价 — 理解与赏析 2.1.1 道德价值 分析 — 理解与探究、理解与赏析 2.2.1 道德价值 分析 — 理解与探究 3.1.1 — — — 临摹楷书 4.2.1 — — — 好文共赏 5.3.1 — — — 理解与探究、理解与赏析 5.5.1 — — — 理解与赏析 第五单元、 咀嚼人生 1.1.1 — — 树型图 理解与探究、理解与赏析 1.3.1 — 评价 — 理解与探究、理解与赏析 2.1.1 — 分析、评价 树型图 理解与探究、理解与赏析 3.2.1 创意和革新 创造 — 理解与探究 3.2.2 — — — 公文：通告 3.2.3 创意和革新 创造 — 理解与赏析 4.2.1 — — — 典章制度：古代官职 4.2.1 — — — 好文共赏 5.3.1 — — — 理解与赏析 5.5.1 — — — 理解与探究 KPM KPM vii 单元 课标 跨课程元素 高层次思维 思维导图 活动 第六单元、 世事洞明 1.1.1 道德价值、企业家精神 评价 — 理解与探究、理解与赏析 1.3.1 企业家精神 评价 — 理解与探究、理解与赏析 2.2.1 道德价值 分析 — 理解与探究、理解与赏析 3.2.1 道德价值、创意和革新 创造 — 理解与探究 4.1.2 — — 树型图 典章制度：科举制度 4.2.1 — — — 好文共赏 5.1.1 — — — 理解与探究 5.2.1 — — — 理解与赏析 第七单元、 行文如画 1.1.1 道德价值 创造 — 理解与赏析 1.2.1 爱护环境意识 评价 — 理解与探究 1.3.1 道德价值、爱护环境意识 评价 — 理解与探究、理解与赏析 2.1.1 道德价值、爱护环境意识 分析、评价 流程图 理解与探究、理解与赏析 2.2.1 道德价值、爱护环境意识 评价 — 理解与探究 2.3.1 — — 树型图 理解与赏析 3.1.1 — — — 临摹楷书 3.1.1 创意和革新、爱护环境意识 创造 — 理解与探究 4.1.1 — — — 文化大观园：七夕 4.2.1 — — — 好文共赏 5.2.1 — 评价 — 理解与赏析 5.5.1 — 分析 — 理解与探究、理解与赏析 第八单元、 往事依依 1.1.1 道德价值 分析、评价 — 理解与探究 1.3.1 — 分析、评价 — 理解与探究 2.1.1 — 分析、评价 — 理解与探究、理解与赏析 3.1.1 — 创造 — 临摹楷书 3.2.2 创意和革新 创造 — 公文：启事 3.2.3 — 创造 — 理解与探究、理解与赏析 4.1.1 — — — 文化大观园：中秋节 4.2.1 — — — 好文共赏 5.3.1 — — — 理解与赏析 5.4.1 — 分析 — 理解与探究 5.5.1 — — — 理解与赏析 第九单元、 古韵留芳 1.3.1 — 分析、评价 — 理解与赏析 2.3.1 — 分析、评价 — 理解与探究、理解与赏析 3.1.1 — — — 理解与探究 3.2.3 创意和革新 创造 — 临摹楷书 4.1.1 — — — 好文共赏 4.2.1 — — — 好文共赏 5.2.1 — — — 理解与探究、理解与赏析 第十单元、 把根留住 1.3.1 — — — 理解与探究 2.1.1 道德价值、爱国精神 分析、评价 — 理解与探究、理解与赏析 2.2.1 道德价值、爱国精神 分析 — 理解与探究 3.2.1 道德价值、创意和革新 创造 — 理解与探究、理解与赏析 4.1.1 — — — 文化大观园：冬至 4.2.1 道德价值 — — 好文共赏 5.2.1 — — — 理解与赏析 5.3.1 — — — 理解与探究、理解与赏析 KPM KPM viii 简介 21 世纪教学法 6 解开谜题 教师不按顺序地给学生有关课 题的资料，学生通过讨论重组 资料的正确顺序。 7 活动教学法 教师根据教学要求和学生获取 知识的过程，为学生提供适当 的教学情境，让学生凭自己的 能力参与阅读、讨论、游戏等 学习知识。 8 思维导图（i-THINK） 运用思维导图理清思路或展示 学习成果。 9 问题导向学习 教师设计有关生活层面的实际 问题。学生针对问题搜索资 料，然后解答问题。 10 快速测试 教师针对学生所学的课题设计 一系列的问题让学生随堂测 试，以检测学生的学习成果。 11 复习 教师将学生分组。每组的成员 轮流将之前所学的要点复述给 组别成员听。 1 阅读与标记 教师分发教材给学生，学生自 行阅读并用荧光笔标记教材的 重点。 2 词块填充 教师在课堂上分发教学内容学 习表给学生，要求学生专心上 课、仔细聆听，然后针对老师 的讲课，在教学内容学习表的 空格处填入正确的词语。 3 SWOT 分析法 学生着重优势（Strengths）、 弱点（Weaknesses）、挑战 （Obstacles）以及行动策略 （Thoughts）这四点分析课题， 然后填写在 SWOT 表格上。 4 快速写作 教师规定时限（如五分钟）让 学生在这段时限内，快速写下 他们对课题的认知理解或在时 限内快速解答问题。 5 时间轴 学生围绕课题内容，合理地运 用“历史时间轴”（如过去、 现在、未来等），简洁地概括 课题重点。 KPM KPM ix 12 达人座 选出一位学生坐在准备好的 达人座上，扮演专家。其他 学生针对课题或课文内容提 出问题。扮演者针对提问者 的问题作出回答。 13 圆桌会议 学生围成一个圆圈，针对话 题轮流提出意见或建议。 14 思考—讨论—分享 学 生 各 自 针 对 话 题 进 行 思 考，之后和同桌或全班同学 讨论，交流看法。 15 桌面上的讨论 将问题写在卡片上，并将卡 片置于桌面上，学生根据桌 面上的卡片进行组别讨论。 16 脑力激荡法 学生集体围绕课题，在短时 间内，激发想象力和灵感， 提出创造性的观点。 17 成果展示 学生针对课题进行研讨，然 后在班上展示研讨成果（如 手工作品、绘画、照片、多 媒体演示等）。 18 去三留一 分组针对课题进行研讨，然 后将成果展示出来。展示成 果时，组别自主投选一名组 员留下，其余组员则各处走 动观摩其他组别的成果。留 下的组员必须向观摩者讲解 展示的成果。 19 互学走廊 学生将学习成果张贴在布告 栏上，以互相学习。 20 诗歌朗诵、歌唱 （a）个人朗诵诗歌或歌唱。 （b）集体朗诵诗歌或歌唱。 21 角色扮演 （a） 学生针对教材进行角色 扮演，然后协力表演一 出戏剧。 （b） 学生发挥创意，将教材 编成剧本，然后分配角 色，协力演出。 22 实地考察 教 师 带 领 学 生 实 地 进 行 考 察，以让学生们深入了解某 一课题（如参观工厂、植物 园、古迹区等）。 23 实验 学生针对课题进行实验，从 实践中取得经验。 KPM KPM x 伟大的抱负造就伟大的人。 —— 托·富勒（Thor Fuller） 志在 四方 人因梦想而伟大，一个 人没有理想和抱负，就会失去 方向，陷入迷茫、彷徨的深渊 里。生命也因奋斗而精彩，在 通往成功的路途中，不免会有 许多困难和挑战等着我们。我 们唯有努力奋斗、坚持不懈， 才能过关斩将，实现目标。即 使目标未达成，人生也因一路 的风雨跋涉而更加丰富、充实。 通过本单元，学习准确 严密、形象生动的语言特点， 领悟作者的叮嘱和敦促，从而 培养积极的人生态度。 第 一 单 元 第一单元 志在四方 KPM KPM 1 第一单元 志在四方 KPM KPM 2 一、最苦与最乐 1 契（q¬）约：证明买卖、抵押、租赁等关系的文书。文中指的是约定。 人生什么事最苦呢？贫吗？ 不是。失意吗？不是。老吗？ 死吗？都不是。我说人生最苦的 事，莫苦于身上背着一种未了的 责任。人若能知足，虽贫不苦； 若能安分（不多作分外希望）， 虽然失意不苦；老、病、死乃人 生难免的事，达观的人看得很平常，也不算什么 苦。独是凡人生在世间一天，便有一天应该做的 事。该做的事没有做完，便像是有几千斤重担子 压在肩头，再苦是没有的了。为什么呢？因为受 那良心责备不过，要逃躲也没处逃躲呀。 答应人办一件事没有办，欠了人的钱没有 还，受了人的恩惠没有报答，得罪了人没有赔 礼，这就连这个人的面也几乎不敢见他；纵然不 见他的面，睡里梦里，都像有他的影子来缠着 我。为什么呢？因为觉得对不住他呀，因为自己 对他的责任，还没有解除呀！不独是对于一个人 如此，就是对于家庭、对于社会、对于国家，乃 至对于自己，都是如此。凡属我受过他好处的 人，我对于他便有了责任。凡属我应该做的事， 而且力量能够做得到的，我对于这件事便有了责 任。凡属我自己打主意要做一件事，便是现在的 自己和将来的自己立了一种契约 1 ，便是自己对于 自己加一层责任。有了这责任，那良心便时时刻 刻监督在后头。一日应尽的责任没有尽，到夜里 头便是过的苦痛日子；一生应尽的责任没有尽， 梁启超 阅读指引 用一连串的设问句 作为文章开头，以 引起读者的好奇， 再阐明论点：人生 最 苦 的 是 责 任 未 了。 用“例证法（举例）” 来论证上述论点， 以增加说服力。 在小卡上写下自己的志向与达成志向的方法，然后与同学分享。 课前暖身 2 无入而不自得：无论处于什么境地都能悠然自得。 3 任重而道远：担子很重，路程又长。比喻责任重大，需要长期艰苦奋斗。 4 死而后已，不亦远乎： 直到死亡才停止，路途不遥远吗？说明读书人应该为了理想而终生奋斗。 通过对比来论证观 点：先分析不尽责任 的苦处所在，再进一 步说明尽责任的快 乐。 巧妙地运用引证法 （引用名言名句）， 为自己的观点提供有 力的论据，增强说服 力，即指出忧国忧民 的圣贤豪杰，是从尽 责任中获得快乐。 第一单元 志在四方 KPM KPM 3 便死也带着苦痛往坟墓里去。这种苦痛却比不得 普通的贫、困、老、死，可以达观排解得来。所 以我说，人生没有苦痛便罢，若有苦痛，当然没 有比这个加重的了。 翻过来看，什么事最快乐呢？自然责任完 了，算是人生第一件乐事。古语说得好：“如释 重负”；俗语亦说是：“心上一块石头落了地”。 人到这个时候，那种轻松愉快，直是不可以言语 形容。责任越重大，负责的日子越久长，到责任 完了时，海阔天空，心安理得，那快乐还要加几 倍哩！大抵天下事从苦中得来的乐才算真乐。人 生须知道有负责任的苦处，才能知道有尽责任的 乐处。这种苦乐循环，便是这有活力的人间一种 趣味。却是不尽责任，受良心责备，这些苦都是 自己找来的。一翻过去，处处尽责任，便处处快 乐；时时尽责任，便时时快乐。快乐之权，操之 在己。孔子所以说：“无入而不自得 ”，正是 这种作用。 然则为什么孟子又说：“君子有终身之 忧”呢？因为越是圣贤豪杰，他负的责任越 是重大；而且他常要把这种种责任揽在身上， 肩头的担子从没有放下的时节。曾子还说哩： “任重而道远 ”，“死而后已，不亦远乎 ？” 2 3 4 第一单元 志在四方 ��������� ��������� �������� ���������� KPM KPM KPM 4 修身，即修养身心。儒家学说以修身为一切的根 本，其目的在于完善自己的人格，继而达到齐家治 国平天下的理想。 ���� � �������������������� � 5 ������������������� ��������������������� ���������������� ������������������ �������� 6 ����������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ���������� 5 � ������������������������� 6 � ����������� �� �� �� �� �� ���������� 确立人生目 标和远大理 想，以确定 努力和前进 的方向。 学习的关键 在于如何把 知识融合并 学以致用。 自省可提高 自我修养， 在反复的自 我反省中， 能不断地深 化自身的道 德修养。 一个人要对 自己所犯的 错误负起责 任并改过， 还要正视自 己的不足并 改善。 “ 行 ”比“言” 更可靠。道 德的深浅必 须在实践之 中才能得到 证 实 。 ���������� KPM KPM KPM 5 ����1873�1929�������������������������� ���������������������������������� ��������������������������������� ���������������������������������� ������������������ ��� � �������� 1919 ��1 ��8 ���������������� ���������������������������� ���������������������������� ����������������� � � 1 � ��������������[2.1.1] ��������������������������������������� �������������� ���������� ���������� ���������� ��������� ��������� ��� ��������� ��� 2 � �������������������������������� �������������������������������� ����������������� � �����������������[1.3.1] 3 � ��������������������������������� �������������������������������� � ��������������������������[5.3.1] ���� � ���������� KPM KPM KPM 6 ������� 1 ���� � 33���������� ������������ ���������� 4 �� ����4���� 10 ��� � � � � � � � � � � ������������� ������������� �������������������� ��������������������� ��� ������������������ ��������������������� ��������������������� ������������������ ��������������������� �������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ���������������� ���� ��������� ��������� ��������� ��������� �������� �������� ��������� ��������� ������� ��������� ��������� �� 1 � ���������������������������42 �� 195 ���������� ������ ���������� KPM KPM KPM 7 ������������������ ������100��������������� �������������� ���1996���6���23������������ ��������������������� ��100�������5������������ ����������������55����� ��������������������� ��������������������� 55��������������������� ��������������������� �������������������� ��55�����75������������� ��������������������� �������������������� �������������������� ��������������������� ��������������������� ��������� � � � � � � � � � � � � � � � � ��������������������� ��������������������� ��������������������� �������������������3��� ��������������������� ��������������� ������������������ ��������������������� ��������������������� ���200�������� ���4���42���������������11 ���42������������������ ��������������������� ���������������� ������������������ ��������������������� ������������ �������� ��������� ���������� ���������� KPM KPM KPM 8 �����1949������������������美�������� ��������80������������������������� �������������������100%������������ ���������������������������……��� ��� � 1982 ����������������������������30 ���� ���������������������������������� ���������������������������������� ���������������������������������� �������� � � ���� � 1 � �����������������[2.1.1] 2 � ����������������������[2.1.1] 3 � ����������������������� � ������������������������� �[1.3.1] 4 � ������������� � ��������������[2.1.1] [5.3.1] �a������������� �b������������ 5 � �������������������������������� ���������� � ����������[2.1.1] 6 � �����������[2.1.1] �� ��������� �� ��������� ��������� ��������� �������� ������� ��������� ��������� ��������� ����� ���������� KPM KPM KPM 9 ������� ���� ������� ����������� ������������� ������������� ������������� ������������� ������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� �������������������� ��������������������� �������������������� �������� ����������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� �������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ����������� 1 ��������� ��������������������� ������������������ 2 �� ��������������������� ����������� 1 � ��zhì�������������������������������������� ���������� 2 � ����������������������������� ���������� KPM KPM KPM 10 ��������� ���� ������������������ ��������������������� ��������������������� �������������������� ��������������������� �������������������� ��������������������� �������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������� ��������� ������ ��� ���������� KPM KPM KPM 11 ������������������ ��������美����������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� ��������� ����������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� ������������������� ������������������� ������������������� �������������������� ������������������� �������������������� �������������������� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �������������������� ��������� 3 ����������� �������������������� �������������������� 3 ��������������� ���������� KPM KPM KPM 12 �������������������� �������������������� �������������������� ����������������� ����������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������������� ���������������� ����������������� �������������������� �������������������� ������������������� �������������������� �������������������� ������������������� �������������������� �������������������� �������������������� �������������� ��������� ��������� ��� �������� �������� ��������� ��������� ��������� ��������� ��� ��������� ��������� ���� ��������� ��������� �����美 �� �� ��������� ��������� ������ ���������� KPM KPM KPM 13 ������������������ ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ����������� ������������������ ���美����������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ��������������������� ���������������������������� ��������������������� ��������������������� ���� ������������������� ������ 4 4 ��������������� ���������� KPM KPM KPM 14 ��� � ���1904�2005�������������������������� ��fèi�������������������������������� ���������������������������������� �������������� �������1985 ��10 �15 ������������������� ���������������������������������� ���������������������������������� ���������������������������������� ���������������������������������� � � ���� � 1 � ��������������������[2.1.1] 2 � �������������������������������� � ���������[2.1.1] 3 � ��������������������������������� �������������� � ����������[2.1.1] 4 � ��������������[2.1.1] 5 � ��������������������250 �������[3.2.3] ��� ���������� KPM KPM KPM 15 �������� ��������� ��������� �������� �� ���� ������ ����������� �������������� �������������� ������� ������� �������� ����������������� � 2 ������������������� ��������������������� ��� 3 ����������������� ��������������������� ������� ������������������ ��������������������� �� ������������������ ��������������������� ����������������� ������������������ �������������������� ��������������������� ��������� 1 1 � �������������� 2 � ���w´i ’ƒ�������������� 3 � ���m∂o�������� ���������� KPM KPM KPM 16 ������������������ ��������������������� ��������������������� ��� ������������������ ��������������������� �������������������� ��������������� ��������������� ��� � ����1956�2015�������������������������� ������������������������������� �������� �������� 美� ��������������������������������� ��������������������������������� �������������������������������� ��������������������������������� �����������������美�������������� � � 1 � ����������[2.1.1] �a����������������� �b�������������������������� 2 � ���������������������������� ������[2.1.1] 3 � �������������������������[5.5.1] ���� � ���������� KPM KPM KPM 17 ���� �����• �� �� �����• �� 1. �������������������������������� � � � � � � � � � ������� ����� �������������������������������� ������������������� 2.� ��������������������������������� ��������������������������������� ������������������� ����� ��������������������������������� ��������������������������� ���������������� 3.� ��������������������������������� ���������������� ����� ��������������������������������� ����� ���� � ���[4.1.1] ������������������������������ ��������315° ����������������������� ��������������������������������� ��������������������������������� ��������������������������������� ��������������������������� ������������������������������ ����������� ������������������������������ ���������������������������������� �������������� ��������������� ���������������� ������ ���������� KPM KPM KPM 18 ��（z˚）� ��������� ——读书与灵活运用 ���������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ���� ���������������������������� ������������������������������� ����������� ��������sh˚�������������������� ������������������������������� ������������������������������ ������������� ���������xiƒ������������������ ������������������������������� ������������������������������ ������������������������������� ���������������� [4.2.1] ���� � ������������������������������ ������������������������������� ���������������� ���������� KPM KPM KPM 19 1907���������P�Ehrlich�1854�1915�������� ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� �����������������������sh´n������ ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ����� ����������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������ ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� ������������������������������� �������� � �������������� � ������������ �� ����� �������������������������� ������������������������� �������������������������� �������美������������������ �������美�������� ���� ���������� KPM KPM KPM 20 ������� ������������������������ ���������祐���1050��������� ��YΔn�������������������� ������������������������ ������������������������ ������������������������ ������������������������ ������������������� ������� 2 � �������� ���� 3 ���� �� 4 ������ ���� 1 ������ ����������������������������������������������� ��������������� 1 � ����������������������������������������� ��L∫ng y∫�������������������������������� 2 ���������������������������� 3 � ��������������n¬ng����� 4 � ����� 诗不是表达某种见解，它是从流血 的伤口或微笑的唇间涌出的一首歌。 —— 纪伯伦·哈利勒·纪伯伦 （Gibran Khalil Gibran） 诗韵 之 第 二 单 元 诗是文学中最华美的乐 章，最绚丽的画卷。诗的语 言高度凝练，意象丰富。诗 人把情思倾注在诗的字里行 间，用精致的情思推动字句 的抑扬顿挫，赋予诗一种韵 律美。 通过本单元，学习新诗 形式上的特点，进而品味诗 歌的声韵和节奏，欣赏诗歌 的意象，并探究诗歌的深层 内涵，以体会诗人的思想感 情。此外，也学习如何运用 联想、想象与象征手法来表 情达意。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 21 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 22 一、致橡树 1 阅读指引 和同学分享一首你读过的现代诗。 课前暖身 我如果爱你—— 绝不像攀援的凌霄花 2 借你的高枝炫耀自己 我如果爱你—— 绝不学痴情的鸟儿 为绿荫重复单调的歌曲 也不止像泉源 常年送来清凉的慰藉 也不止像险峰 增加你的高度，衬托你的威仪 甚至日光 甚至春雨 不，这些都还不够 舒婷 诗人用了两个假设批 判了极力攀附、一厢 情愿、一味奉献的爱 情观。 橡树果实 凌霄花 1 橡树：又称“栎树”或“柞树”。落叶乔木，木材可做家具。 2 凌霄花：落叶藤本植物，攀缘茎，羽状复叶，小叶卵形，边缘像锯齿，花鲜红色，花冠漏斗 形，结蒴果。花、茎、叶都可入药。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 23 诗人将自己比喻为木 棉，并鲜明地表达了 现代女性“人格独 立、平等”的爱情主 张。 强调相爱的双方应该 心灵相通。 象征男性刚强不屈的 气概。 象征女性深沉而又柔 韧的气质。 表明恋人要同甘苦、 共患难。 木棉花 木棉果实 我必须是你近旁的一株木棉 3 作为树的形象和你站在一起 根，紧握在地下 叶，相触在云里 每一阵风过 我们都互相致意 但没有人 听懂我们的言语 你有你的铜枝铁干 像刀、像剑，也像戟 我有我的红硕花朵 像沉重的叹息 又像英勇的火炬 我们分担寒潮、风雷、霹雳 我们共享雾霭、流岚、虹霓 仿佛永远分离 却又终身相依 这才是伟大的爱情 坚贞就在这里 爱—— 不仅爱你伟岸的身躯 也爱你坚持的位置，足下的土地 3 木棉：落叶大乔木，高可达 40 米。掌状复叶，小叶椭圆形，花红色，蒴果卵圆形，内有白色 纤维，质柔软，可用来装枕头。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 24 舒婷（1952 －），原名龚佩瑜。中国福建泉州人。她的诗注重自我表现，追求 心灵自由，贯穿着以个性和人道主义为核心的人生忧患意识和社会批判意识， 表达了对现代人处境的关怀。她的著作有诗集《双桅船》《会唱歌的鸢尾花》 《始祖鸟》、散文集《心烟》《真水无香》等。 者简介 作 诗 一、新诗 新诗是指五四运动前后产生的，有别于古诗，以白话作为基本语言的诗歌体裁。 二、朦胧诗 朦胧诗又称新诗潮诗歌，产生于七十年代末、八十年代初，内容含蓄隽永，形 式虚实相生。它强调诗人的自我意识，往往借助象征、比喻、错觉、幻觉等手 法，创造一种朦胧的艺术形象，从而诱发人们的想象力，给人以独特的审美感 受。代表诗人有食指、北岛、顾城与舒婷等。 文补给站 课 解 题 《致橡树》选自《舒婷的诗》。归侨老诗人蔡其矫曾经在写作上 给予舒婷很大的帮助。1977 年，他到鼓浪屿作客时，向舒婷提起 这辈子碰到的女孩，有漂亮的女孩子，又没有才气；有才气的女 孩子又不漂亮；又漂亮又有才气的女孩子，又很凶悍，他觉得找 一个十全十美的女孩子很难。舒婷听后很生气，觉得那是大男子 主义作祟，男女应当平等。当晚，她就写了《橡树》。1979 年发 表时，改作《致橡树》。诗人鲜明地昭示了一种独立、平等、相互 扶持，理解对方的存在意义，又珍视自身生存价值的爱情观。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 25 1 分组轮流朗诵《致橡树》。其他组别则针对朗诵组别的演出评 分。[1.1.1] [5.2.1] 评分标准如下： 语音 语调 演绎 30% 30% 40% 2 诗中的意象分别代表了怎样的爱情观？[2.1.1] 意象 凌霄花 爱情观: 鸟儿 爱情观: 泉源、险峰、日光、春雨 爱情观: 3 试分析木棉与橡树的形象，并指出其象征意义。[2.1.1] 4 诗人向往什么样的爱情？[2.1.1] 5 你认同诗人的爱情观吗？为什么？[2.1.1] 6 木槿 万寿菊 羽芒菊 龙船花 上图都是马来西亚常见的花朵。上网查询它们的属性，然后发挥创 意，赋予它们象征意义。 [1.1.1] 7 以家中长辈的爱情故事为蓝本，写一首诗，题目自拟。[3.2.1] 解与探究 理 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 26 二、再别康桥 阅读指引 轻轻的我走了， 正如我轻轻的来； 我轻轻的招手， 作别 1 西天的云彩。 那河畔的金柳， 是夕阳中的新娘； 波光 2 里的艳影， 在我的心头荡漾。 软泥上的青荇， 油油的在水底招摇； 在康河 3 的柔波里， 我甘心做一条水草！ 1 作别：告别。 2 波光：水波反射的亮光。 3 康河：（英文：River Cam）流经康桥大学的河，两岸风景优美。 连用三个“轻轻的”， 给全诗定下抒情基 调，有难舍难离的哀 愁和淡淡的无奈。 金柳比喻其形态美 好，又传达诗人对康 河的欢喜和眷恋之 情。 表达诗人渴望永远留 在康桥的无限依恋之 情。 徐志摩 康河的美与在外国的 生活对诗人而言，是 天上虹，是彩虹般美 丽的梦，融情入景， 将人带入梦一般的意 境中。 诗人由幻想回到现 实，面对离别的悲伤 和落寞，诗人“不能 放歌”，只能“悄 悄”吹起离别的伤感 的笙箫，诗境恢复寂 然。“沉默”将诗人 沉思默想的心境推到 了极致。 “走”“挥一挥” “不带走”呼应首 节“离别”之旨。 “挥一挥”，挥别过 去，但诗人不舍得离 去，“不带走一片云 彩”，不愿惊动心爱 的康桥，不舍得康桥 与“我”一同伤感。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 27 那榆荫下的一潭 4 ， 不是清泉，是天上虹， 揉碎在浮藻间， 沉淀着彩虹似的梦。 寻梦？撑一支长篙 5 ， 向青草更青处漫溯 6 ； 满载一船星辉， 在星辉斑斓 7 里放歌。 但我不能放歌， 悄悄是别离的笙箫 8 ； 夏虫也为我沉默， 沉默是今晚的康桥！ 悄悄的我走了， 正如我悄悄的来； 我挥一挥衣袖， 不带走一片云彩。 4 潭：深的水池。 5 篙（gåo）：撑船的竹竿或木杆。 6 漫溯（s≈）：随意撑船逆流前进。溯，逆着水流的方向走。 7 斑斓（l∫n）：灿烂多彩。 8 笙箫：中国的传统乐器。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 28 1 这首诗中出现了哪些意象？[2.1.1] 2 你如何理解“悄悄是别离的笙箫”这一句？[2.1.1] 3 诗中哪句最能表达诗人对康桥的感情？为什么？[2.1.1] 4 分析诗中两个运用比喻修辞手法的句子。[5.5.1] 解与探究 理 诗歌的意象 诗歌离不开“意象”。所谓意象，是客观物象和主观情 理的融合。清代的王国维曾经说过：“一切景语皆情 语”，也就是说，作品中的“物”都是带有作者的思想 感情的。所以，我们在鉴赏诗歌的时候，就可以从诗中 的“景”“物”入手，去感受作者的思想感情，进而揣 摩作者的写作意图，即“旨”。 物 旨 情 文补给站 课 徐志摩（1896－1931），名章垿（x≈），笔名南湖、云中鹤等。中国浙江海宁 人。其诗字句清新，韵律谐和，比喻新奇，意境优美，神思飘逸，富于变化， 具有鲜明的艺术个性，为新月派的代表诗人。他著有诗集《志摩的诗》《翡冷 翠的一夜》、散文集《落叶》《自剖》《秋》、小说散文集《轮盘》等。他的 作品已编为《徐志摩文集》出版。 者简介 作 解 题 《再别康桥》这首诗，较为典型地表现了徐志摩诗歌的风格。诗歌 记下了诗人重到英国、再别康桥的情感体验，表现了一种含着淡淡 忧愁的离情别绪。康桥，即剑桥，英国著名剑桥大学所在地。徐志 摩留学英国两年，大部分时间在此度过。这是他一生最美好的时 光。康桥给他留下了美好的印象，告别时更是万种感触涌上心头。 康河的水，开启了诗人的性灵，唤醒了久蛰在他心中的激情。 1 打：自、从。 2 东风：指春风。 3 柳絮（x≈）：柳树种子上面像棉絮的白色 绒毛，能随风飞散。 4 底：通“的”。 5 向晚：傍晚。向，将近。 6 跫（qiπng）音：脚步声。 7 帷（wƒi）：女子室内的帷幕。 8 窗扉（f´i）：窗门。扉，门扇。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 29 三、错误 阅读指引 这节诗具有“诗序” 的作用，在意旨和情 调上统摄全诗。 “柳絮不飞”象征思 妇只钟情于某人。春 帷隐喻思妇的心扉几 乎到达自我封闭的程 度，彰显等待的漫 长。 最后两行运用倒装手 法营造节奏的跌宕， 以更显诗意盎然。 “错误”是本诗的诗 眼，说“错误”是 “美丽”的，因为这 瞬间的误会传达出一 种悲哀的美。 郑愁予 我打 江南走过 那等在季节里的容颜 如莲花的开落 东风 2 不来，三月的柳絮 不飞 你底 4 心如小小的寂寞的城 恰若青石的街道向晚 5 跫音 6 不响，三月的春帷 7 不揭 你底心是小小的窗扉 8 紧掩 我达达的马蹄是美丽的错误 我不是归人，是个过客⋯⋯ 1 3 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 30 1 背诵本诗，体会诗歌的优美。[2.1.1] 2 诗人在诗的第二节用了四个“不”字描写环境，对这首诗起了什 么作用？[2.1.1] 3 为什么“达达的马蹄”是一个错误？[2.1.1] 4 诗中思妇的情感有何变化？[2.1.1] 5 写出诗中运用比喻修辞手法的诗句。[5.5.1] 解与赏析 理 《错误》是郑愁予于 1954 年创作的现代诗。全诗以江南小城为中 心意象，写出战争时期闺中思妇盼望归人的情怀。诗的创作源起 于中国对日抗战期间，郑愁予的军人父亲转战大江南北，当时还 是小男孩的郑愁予陪着母亲住在家里，母亲天天都在盼望父亲平 安归来。这一切看在郑愁予眼里，铭记在他的心里。长大后，他 会写诗了，便把当年的感知化作诗歌《错误》。那年，郑愁予才 二十岁。 解 题 郑愁予（1933 －），原名郑文韬（tåo）。出生于中国山东济南，16 岁随父移居 台湾。他的诗婉约犹如李商隐，豪放酷似李白，处处流淌着古典韵味。他的 诗作以优美、潇洒、富有抒情韵味著称，意象多变，温柔华美，自成一格。他 的重要诗集包括《梦土上》《衣钵》《窗外的女奴》《郑愁予诗集 1》等。 者简介 作 四、水稻之歌 早晨一醒，就察觉满脸尽是露水 颗颗晶莹透明，粒粒清凉爽身 回头看看住在隔壁的大白菜 肥肥胖胖相偎相依， 一家子好梦正甜 而远处的溪水， 却是群刚出门的小牧童 推挤跳闹，赶着小鱼， 吵醒了一座矮矮短短的独木桥 于是，我们便兴高采烈的前后看齐 学着那刚登上山顶司令台的老太阳 摇摇摆摆，把脚尖并拢 绿绿油油，把手臂高举 迎着和风 迎着第一声鸟鸣 成体操队形 散——开 一散，就是 千里！ 阅读指引 开篇就用比拟修辞手 法，把水稻写得栩栩 如生。 比喻溪水淙淙不停， 急急赶路的样子。 渲染稻田热闹的气 氛。 运用对偶修辞手法， 具体描绘水稻的形 象。 形容稻秧整齐划一， 如体操队形，稻秧的 队形随风散开。 表达水稻田的宽广无 垠。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 31 罗青 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 32 罗青（1948 －），本名罗青哲。出生于中国山东青岛，襁褓中渡海到台湾。他 是诗人兼画家。他的诗句有后现代主义的特色。诗中的崭新表现手法，象征着 台湾现代诗发展的一个全新开始，余光中称誉他为“新现代诗的起点”。他著 有诗集《吃西瓜的方法》《神州豪侠传》《捉贼记》《水稻之歌》《录影诗 学》等。 者简介 作 《水稻之歌》是一首拟人化的诗，是罗青诗作中的生活小品，具有罗青诗歌中 的三大特色：点子多、口语化与好用对偶句。他以充满趣味的形容词、生动活 泼的拟人技巧，让诗歌呈现田园欢乐愉悦的气氛。 解 题 1 用简洁的语言说出诗歌各节的大意。[2.1.1] 2 诗中有哪些叠音词？运用大量的叠音词有何作用？[5.2.1] 3 从本诗中，找出运用比喻修辞手法的句子，并写出其“本体”和 “喻体”。[5.5.1] 比喻句 本体 喻体 4 仿照《水稻之歌》，从大自然中选材（如小河、竹林、星空⋯⋯）， 写一首诗，题目自拟。[3.2.1] 解与赏析 理 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 33 [4.2.1] 好文共赏 小曼 皮箱的故事 初次飘洋过海 乡愁是陌生的滋味 梦里只记得 屋外田田 田外山山 山山外是父母 船缘 海的浪花是母亲门后的泪 十五岁的眼 南洋是陌生的方向 第一次还乡 爱情是生涩的滋味 梦里只记得 新娘楚楚 楚楚是隔村的姻缘 船缘 海的浪花是妻子岸边的泪 二十五岁的眼 北斗是相思的方向 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 34 第一次烽烟 太阳是血腥的日食 梦里只牵念 家园是鞭炮是枪炮？ 团圆是火锅是火海？ 三十五岁的眼 丛林是逃命的方向 第二次还乡 沧桑是相望的脸 断层是回首的岁月 梦里只记得 宗祠里香火悠悠吟唱 已分不清双亲头上 是芦苇 是冬雪？ 四十五岁的眼 回归该朝南 该朝北 皆是犹疑的方向 那年来信 母亲的脸已是一张北祭的天空 梦里只记得 母亲怀里棉袄是童年 肩外北风是元宵 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 35 窗外 茫茫南天 孤星是衣上最后一粒钮扣 五十五岁的眼 回忆是断肠的方向 最终的癌痛 一举 便攻占了一生 梦里仍牵挂 祖墓上 是星光 还是秋草？ 音哑已无从问 何时清明 何时重阳？ 七十二岁的眼 淌一滴南中国海最后的泪 东南 西北 西北 东南 尽是断魂的方向 此诗收录于《小曼诗藏》。傅承得在序中说：“《小曼诗 藏》分为四辑，首辑写情、二辑写事、三辑写感、四辑写 影”。写作风格可谓是多姿多彩，给读者带来不同的视 角。《小曼诗藏》中的作品千姿百态，有的委婉含蓄，也 有的大气豪迈。 悦读书房 后记：父亲十五岁南来，辛劳一生，七十几岁病逝。父亲留下一只皮箱， 坚韧无比，母亲说这只皮箱是父亲几度过洋唯一的随身之物。岁末大扫 除，抹擦皮箱，正值先父逝世纪念日，遂写《皮箱的故事》一诗。 第二单元 诗韵之美 KPM KPM 36 1 苏幕遮： 此调原为西域传入唐教坊的曲。“苏幕遮”是当时高昌国语之音译。宋代词家用此调 另度新曲。又名《云雾敛》《鬓云松令》。 2 黯乡魂：典故出自江淹《别赋》。黯，形容心情忧郁。 3 追：追随，可引申为纠缠。 4 旅思：羁旅之思。 《苏幕遮》是北宋前期名臣范仲淹所作。他当时出任陕西四路 宣抚使，主持防御西夏的军事。在边关防务前线，当秋寒萧飒 之际，将士们不禁思亲念乡，于是有这首借秋景来抒发怀抱的 绝唱。这首词的上片主要写景，用多彩的画笔绘出绚丽、高远 的秋景，意境开阔；下片主要抒情，表达客旅乡愁带给作者的 困扰，极其缠绵婉曲。 碧云天，黄叶地，秋色连波，波上寒烟翠。 山映斜阳天接水，芳草无情，更在斜阳外。 黯乡魂 2 ，追 3 旅思 4 ，夜夜除非，好梦留人睡。 明月楼高休独倚，酒入愁肠，化作相思泪。 诗词曲推荐阅读 苏幕遮 1 • 怀旧 〔宋〕范仲淹 （资料参考自上疆村民编的《白话宋词三百首》，张傲飞编的《唐诗宋词名家鉴赏大全集》与霍松林等编的 《宋诗鉴赏辞典》） 生命 颂歌 作为一个人，要是不经历过人世上的 悲欢离合，不跟生活打过交手仗，就 不可能真正懂得人生的意义。 ——杨朔 生命是一个奋斗的过 程，我们应该学会去体味 生命中的痛苦和快乐。在 痛苦中感悟生命，认识生 命；在快乐中感谢生命， 体验生命。 通过本单元，学习文 章中记叙、描写、抒情、 议论相结合的表达方式， 以理解文章大意，感受作 者的感情变化，领会作者 热爱生命与乐观坦荡的思 想情怀。 第 三 单 元 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 37 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 38 1 土匪：人名，与作者一起出航的一个研究生。 2 标台：渔船船头发射鱼标枪的地方。 3 塔台：渔船中间驾驶座所在的地方。 阅读指引 船只笔直朝外。越过潮界 线后，船头打南偏外。全船似 在期待什么，静默无声。才驶 了一阵，船长毫无征兆地猛然 将船只回转朝北。不晓得船长 在想什么，这个回转毫无道理。 转头上风不久，船长就喊 了：“啊──喷水咧──很高！”手臂直挺挺伸 指船前。我和土匪 1 站在船尖标台 2 上，扬头看 到正前大约五百公尺外一束水雾接续昂起，隐约 一根黑挺的背鳍（qí）划出水面。“是大型的、 大型的⋯⋯”后背塔台 3 上传来一阵急促的呼 喊。引擎催紧 4 ，擂擂 5 如急鼓敲打。如海面一 朵绽放的黑色花朵，一扇尾鳍高高盛开。确定是 大型鲸！是大型鲸！船上一阵阵呼嚷。我感觉到 手指和腿骨都在颤抖，那是掺糅 6 着兴奋、惶恐 的失控情绪──我们终于遇见大型鲸，终于处在 悬崖边缘。 我感到血脉上冲、筋络扯紧。如果 它隐没消失，我们都将摔落谷底。 廖鸿基 观察自己的社区，然后通过摄影或绘图把自己最喜欢的画面记录下 来，并在班上和同学分享。 课前暖身 一、黑与白——虎鲸 （节选） 4 催紧：加速运转。 5 擂擂：形容引擎声音急促。 6 掺糅：夹杂。 从一开始的集中关注 前方鲸鱼喷水情况 到船员呼喊，层层铺 垫，突显意料之外的 惊喜之情。 暗示作者此刻的心境 又惊又喜、忐忑不 安。进一步说明作者 亢奋紧张。 大型鲸以迅雷不及掩 耳之势跃出海面，气 势磅礴。 虎鲸 说明虎鲸的罕见。 作者极度惊喜之下， 反而难以置信，让他 产生不真实的感觉， 宛若置身梦境般虚 幻。 7 破雷：划破天空的雷声。 8 叨（dåo）念：因惦记或想念而在谈话中提到。这里指自言自语。 9 虎鲸：一种大型齿鲸，身长为 8－10 米，体重 9  吨左右，头部略圆，具有不明显的喙；背鳍高 而直立。 10 扑朔（shuò）迷离：形容事物错综复杂，难于辨别。 11 暌（kuí）违：分离。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 39 喊嚷声如破雷 7 ，如溃堤般汹涌。它跳出水 面，肚腹朝向我们弯腰全身跃出！距离还远，这 一跳太过突然，无论眼睛、镜头或是心情都还来 不及抓住它拔水跃起的影像，它已爆炸样摔落大 盆水花。那亮丽劲猛的一道弧线，那黑白分明的 肚腹，如针尖点在心头。 我们傻住、愣住，如何也不敢期待这短 短两个月的计划中能够看到它，不敢奢望首次 遭遇的大型鲸竟然会是它！身材高大的土匪在 我身后气喘吁吁，反复叨念 8 ：“虎鲸 9 ！是虎 鲸⋯⋯” 的确是俗称“杀人鲸”的虎鲸！从日据年 代台湾捕鲸时期曾留下的虎鲸死体档案照片到今 天，没有任何它们曾经在台湾海域出现的生态纪 录。 船头浪花迎风翻飞，标台起伏摇摆着梦一 样的节奏。辨认是虎鲸后的过度真实反而拉开了 真实，越来越近的虎鲸竟扑朔迷离 成黑白模糊 的梦境。我不敢肯定这是奇迹，不敢肯定在船前 不远的是与台湾岛屿暌违 11已久的虎鲸。那是一 群虎鲸！在近切的距离中，我们逐次算出共有六 根背鳍伸出海面。大约三十公尺距离，船长将船 只停下来不敢冒进；我们没有把握，再靠过去它 们会如何反应。 10 背鳍 12 须鲸：依生物分类法，鲸类动物分为两种即须鲸类与齿鲸类。须鲸类鲸鱼的体型远大于齿鲸类 鲸鱼。须鲸类鲸鱼包括蓝鲸与座头鲸等。 先指出虎鲸的可怕， 为下文做铺垫。 营造紧张的氛围，令 人心惊胆颤。 应用比拟修辞手法叙 述虎鲸对船只出乎意 料的友善，反衬世人 对虎鲸的误解。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 40 潜水离去？抑或集体攻击船只？资料上 说，才二三十年前，它们还被形容为“只要一有 机会便会攻击人类”“是地球上最大的食人动 物”。虎鲸食性凶残，食量惊人，一次能吃食十 三只海豚、十三只海豹，甚至体型比它们大的 须鲸 12也是它们猎食的对象。它们是海洋里的狮 虎，是海上的霸王。 它们发现船只了！那庞硕的身躯回转扭 动，冲向我们泊止的船只！没有丝毫迟疑，没有 任何顾忌，它们整群冲了过来！它们和船尖头对 头快速迫近。我站在船尖标台上，愣愣盯著那只 带头冲刺的虎鲸游过脚下，眼看著就要撞击船 头。 虎鲸冲到几乎要和船尖亲吻的距离，倏地 侧身，回旋垂下尾鳍，把头部露出水面；没有碰 到船，连轻轻触碰一下也没有。它脸偎着船尖墙 板，如老朋友相见般亲昵地擦颊。那显然是它们 表达亲善礼仪的方式，没有丝毫矜持，直接又大 方地表露出海上相遇的温暖感情。 第三单元 生命颂歌 作者用夸张的语言表 现船员与虎鲸接触时 的感动，刻画了人与 虎鲸之间温暖的情感 交流场景。 借虎鲸的纯真坦率对 照人类的人云亦云、 穿凿附会，心防高筑 的习性，引人深思。 13 船舷（xián）：船侧的两边儿。 14 穿凿附会：非常牵强地解释，把没有某种意思的说成有某种意思。 15 踟蹰（ch∆ ch√）：心里迟疑，要走不走的样子。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 41 过去遭遇的其他种鲸豚，总要历经试探、 确认后才肯以这样近切的距离和我们接触。虎鲸 豪爽地省略了观望的过程，不计后果地和我们相 拥相会。 有几只顺着船舷 13擦身游向船尾；有一只下 潜斜身穿越船下。碟子般大的圆圆鼻孔大声地喷 起高昂的水雾。虎鲸这样坦率的行动，让我们都 失了魂，无意识地呼喊，分不清是激情、感动， 是梦里的恍惚，还是承受不住盛情的呢喃。 喊叫声渐渐沙哑、渐渐哽咽⋯⋯ 它们一直跟着船，没有离开的意思。船只 缓缓直线航进，它们就在船边、船下圈绕穿梭。 眼上的大块白色圆斑，使它们看起来始终带着和 善的微笑。我们早已忘了“杀人鲸”这个人类穿 凿附会 14而它们无辜背负的恶名；事实上，并没 有一桩它们曾经攻击人类的正式纪录。 我们船上七个人都能指证，整个接触过程 中，它们不曾稍稍显露任何恶意。反而，是我们 曾经疑惧、曾经误解善意、曾经踟蹰15，不敢真 情表露友谊。 我们俯趴在右舷板上，尽力伸长了手臂， 想和它如布丁果冻般颤摇的背鳍握手。它切水潜 入船底。我们一起奔向左舷，伸手迎接它淋水划 出水面的鳍尖。船长在塔台高喊：“不要这样左 跑右跑，船只会失去平衡！”而我们的情怀早已 倾泄入海，失去了平衡；没人理会船长的警告。 大约四十分钟后，它们结伴离去。船只加 速跟上。 竟然那么意外地，像是晓得我们还想继续 与它们接触、交往，再一次，它们亲昵地贴近船 舷，倒翻肚腹，大片雪白袒露在我们眼里，长卵 形大扇胸鳍优雅地缓缓拍水。 16 终生不渝：一生都不会改变。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 42 像是应观众要求，每番它们落幕离去，都 会因我们的喝采、追随，而回到舞台再为我们表 演一段。它们高举尾鳍，表演水中倒立；它们拍 打尾鳍，正着拍，仰着拍，拍出巨大掌声样的水 花；也曾交错涌迭，表演水中叠罗汉；有一次高 速侧冲船舷，就在几乎撞上的剎那，又敏捷地侧 翻，划一道弧线拋射离去。它们是一群舞者，为 我们表演海上芭蕾；也只有海洋这样的舞台，才 容得下它们尽情尽兴的演出。 它们走了。决定离开的时刻到了，它们说 走就走，如精灵一样，翻身就不见。船只转了几 圈，茫茫海上再也看不到它们的踪影。 整整两个小时的接触，我感觉到它们抓住 了我的心。即使它们远远离去，我也感觉和它们 之间已经丝线牵连，终生不渝 16。 此后，每次出海我经常错觉船舷边有它们 黑白分明的身影。小组成员有人提议把工作船漆 成黑、白两色；我也渐渐喜欢上黑、白两色的衣 服──正如它们印在心底，无法抹灭的清明与黑 白。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 43 海洋文学 海洋文学是指以海洋为背景或题材的文学作品，包括小说、散文、戏剧等 各种文体。这些作品常交织着人性、冒险、生态等不同主题，使文章充满迷人 的魅力。海明威的《老人与海》（英文：The Old Man and the Sea）、史蒂文生 的《金银岛》（又译《宝岛》，英文：Treasure     Island）、夏曼·蓝波安的《冷海 情深》，课文作者廖鸿基的《讨海人》都是海洋文学中的名作。 文补给站 课 廖鸿基（1957－），出生于台湾花莲市。他 35 岁那年，不顾亲友的异样眼光， 成为职业讨海人，后创立黑潮海洋文教基金会，积极从事海洋环保。廖鸿基投 身捕鱼业后，才开始写作，创作文体包括了散文、小说、报导文学。其作品多 以海洋为题材，描写出海捕鱼维生的人的生活、海洋生态环境与渔业危机、鲸 豚的观察等。他的出版作品有《讨海人》《鲸生鲸世》《漂流监狱》等。 者简介 作 本文摘自廖鸿基的《鲸生鲸世》。1996 年，廖鸿基进行“花莲沿 岸海域鲸类生态研究计划”，出海执行寻鲸计划，本文即其寻鲸 期间所完成的作品。本文记叙了作者一次寻鲸之旅中，在花莲南 方石梯坪外海，邂逅六只虎鲸的经过与感慨。本文题目含主标 题“黑与白”和副标题“虎鲸”，意在突显虎鲸背、腹的颜色， 反映虎鲸爽直的性格，也影射人间的是与非。 解 题 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 44 解与探究 理 1 如果它隐没消失，我们都将摔落谷底。 你如何理解上述句子？[2.1.1] 2 试述作者在遇见虎鲸过程中的心情变化。[2.1.1] 遇见虎鲸 的过程 心情变化 辨认是虎鲸后 的过度真实反 而拉开了真实， 越来越近的虎 鲸竟扑朔迷离 成黑白模糊的 梦境。 我们终于遇 见大型鲸， 终于处在悬 崖边缘。 不敢奢望首次 遭遇的大型鲸 竟然会是它！ 3 文章运用了哪些修辞手法？举三个例子并说明其作用。[5.5.1] 4 我们应该如何与海洋动物和谐共处？提出你的看法。 [1.1.1] [1.3.1] 5 人猿 犀鸟 马来貘（m®） 鼠鹿 上图显示在马来西亚生长的动物。选取一种在马来西亚生长的稀有 动物，搜集相关资料，写一篇说明文。[3.2.4] 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 45 二、后院（节选） 1 犯怵（ch≈）：胆怯；畏缩。 阅读指引 点出作者即便处在 “发愁”的境况里， 也不忘幽默。 作者坐在摇椅上，看 到的天空也跟着摇荡 起来。 “治”一般是坏人被 正义一方整治了。作 者倒过来说害虫落叶 把他“治”了，表示 他的无奈。 六种昆虫的名字一连 串一口气数出，不加 标点，以加强作者对 昆虫的厌烦程度，并 强调其数量之多。 潮虫 （一） 起 风 了 。 我 站 在 窗 前 发 愁，眼看着后院四棵橘子树和 从墙外探进身来的三棵野树 的所有树叶，都要落进我家游 泳池里了。那意味着绝望的劳 动，刚捞起一拨又来一拨，要 是鱼或者美元倒也罢了，与天 奋斗的结果竟是一堆烂树叶。 不管怎么说，我还是喜欢后院，与前边草 坪相反，它代表了某种私人空间。 我有时坐在后院的木摇椅上看摇荡的天 空。四年前我们搬进来时买的这摇椅，费了好大 劲儿才装起来。圆木支架的木纹随年代旋转，在 阳光下闪耀。戳（chuø）在那儿，怎么看怎么像 个崭新的绞刑架，坐在上面多少有点儿不安。如 今这摇椅被风雨染黑，落满尘土，很少再有人光 顾。 当初买这房子头一眼看中是游泳池，清澈碧 蓝，心向往之，连第二栋都没看就拍板成交了， 这恐怕在本城房产交易史上还是头一回。谁想到 这个游泳池可把我治了。除了入冬得捞出七棵树 上的所有树叶，还得捞出无数的蚂蚁飞蛾蜻蜓蚯 蚓蜗牛潮虫。特别是蜻蜓，大概把水面当成天空 了。这在空军有专业术语，叫“蓝色深渊”， 让所有飞行员犯怵 1 。除了天上飞的，还有水下 游的。有一种小虫双翅如桨，会潜水。要是头一 网没有捞着就歇着吧，它早一猛子扎向池底。 北岛 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 46 虽说有水下吸尘器可帮忙打扫游泳池底部，但任 何机器都得有人跟班。比如要掏空吸尘器网袋里 的脏东西，清洗过滤嘴，调整定时器，及时检修 动力及循环系统。 另外，水要保持酸碱平衡。先得测试，复 杂程度不亚于 2 化学实验室。用大小两个试管取 水，再用五种不同颜色的试剂倒腾来倒腾去，最 后根据结果在水里加酸兑 3 碱。这道程序还省不 了，否则就给你点儿颜色看看——变绿，绿得吓 人；变混，混得看不见底。池壁上长满青苔，虫 孽 4 滋生。前不久出门两周，由我父母看家，回 来游泳池快变成鱼塘了。 我们后院有一个巨大的蚂蚁王国，时不时 地攻打我们房子，特别是凄风苦雨天寒地冷的冬 天。先派侦察兵进屋探路，小小不言的，没在 意；于是集团军长驱直入，不得不动用大量的生 化武器一举歼灭 5 。有一种蚂蚁药相当阴损 6 ， 那铁盒里红果冻般的毒药想必甜滋滋的，插在蚁 路上，由成群结队的工蚁带回去孝敬蚁后——毒 死蚁后等于断子绝孙。这在理论上是对的。放置 了若干盒后，我按说明书上的预言掰 7 指头掐算 时间，可蚂蚁王国一点儿衰落的迹象都没有，反 而更加强盛了。我估摸 8 蚁后早有了抗药性 9 ， 说不定还上了瘾，离不开这饭后甜食了。人的同 情心有限，没听说哪儿成立了保护蚂蚁协会的。 就社会属性而言，蚂蚁跟我们人类最近。看过动 画片《蚂蚁雄兵》（Antz）后，我还真动了恻隐 之心。可紧接着蚂蚁大军杀将进来，只能铁下心 来。 2 不亚于：不次于。 3 兑（du¬）：掺和（多指液体）。 4 虫孽（ni˙）：这里指虫类造成的灾害。 5 歼（jiån）灭：消灭（敌人）。 6 阴损：阴险尖刻；暗地里损害。这里指阴险 7 掰（båi）：用手把东西分开或折断。 8 估摸（g¨ mo）：估计。 9 抗药性： 某种病菌或病毒在含有药物的人 和动物体内逐渐产生抵抗药物的 能力，使药物失去原有的效力。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 47 和蚂蚁相反，蜘蛛代表了一个孤独而阴郁 的世界，多少有点儿像哲学家，靠那张严密的网 吃饭。它们能上能下，左右逢源，在犄角 10旮 旯 11、房檐枝头安身立命。那天来了个工人检修 游泳池，他打开池边的塑料圆盖，倒吸了口凉 气，狠狠地用改锥 12戳死了个圆盖背后的住户。 他翻过来让我看，那蜘蛛腹部带红点。他说这 叫“黑寡妇”，巨毒，轻则半身不遂数日，重则 置人死地。 （二） 冬来春去，我们后院来了对燕子做窝，这 还是我女儿发现的。隔着玻璃拉门，只见房檐下 大兴土木。两只燕子加班加点，衔来泥土草根， 用唾液粘合在一起。这和我们吃的燕窝类似，不 同的是，正宗的燕窝是在海边绝壁上，建筑材料 都是小鱼。忙乎了一个星期，窝落成了。我是建 筑工人出身，出于同行间微妙的竞争心理，我 围着它转悠，不得不肃然起敬——这纯粹是嘴上 的功夫。虽说从建筑学的角度来看：一个阳台而 已，还得靠人类的屋檐遮风挡雨。 黑寡妇 “巨毒”一词虽简 短，但遣词却配合了 当时工人“倒吸了口 凉气”的情景，营造 惊悚感。 10 犄角：物体两个边沿相接的地方；棱角。 11 旮旯（gå lå）：角落。 12 改锥：螺丝刀。 第三单元 生命颂歌 13 三十而立： 此句出自《论语·为政》，原句为“吾十有五，而志于学。三十而立。四十而不惑。 五十而知天命。六十而耳顺。七十而从心所欲，不逾矩”。后来用“而立”指人三十 岁。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 48 孵化过程是静悄悄的，就像写诗，得克服 不良的急躁情绪。和那燕窝只一窗之隔，我伏在 电脑前，卡在破碎的诗句中。突然我女儿叫我下 楼——两只小燕子孵出来了。父母又忙乎起来， 衔食物飞上飞下。小燕子闭眼张着大嘴，凄声尖 叫。 真正威胁它们存在的是我们家的两只猫 哈库和玛塔。算起来，这两只猫折合成人的寿 命——正好“三十而立 13”。胸无大志，再说也 无鼠可抓。这个没有老鼠的世界是多么无聊啊！ 美国猫聚到一起，准是一边打哈欠一边感叹。几 代下来，大概遗传基因早就蜕变了，见老鼠不但 没反应，说不定还会逃窜呢。哈库和玛塔整天呼 呼大睡，有时也出门溜达溜达。它们有自己的小 门，嵌在人的大门上。当人被防范之心阻隔时， 它们则出入自由。 要说它们才是后院真正的主人。在草坪如 厕，在泥土里打滚，到游泳池边喝水照镜子，上 板墙眺望日落。这两年哈库发福了，不再灵活。 而玛塔身手不凡，只轻轻一跃，就上了一人高的 板墙，再一跃就上了房。头两年，他们经常叼回 小鸟、蜻蜓、蚂蚱之类的活物邀功请赏，但迎头 就是一顿臭骂，甚至饱以老拳。大概在猫的眼 里，人类是毫无理性的。此后省了这道手续，自 个儿在外边吃点儿喝点儿算了。后院常发现麻雀 羽毛，即是证明。美国麻雀傻，一点儿也不像它 们的中国同胞。记得当年在北京西郊，百步开 外，我一举气枪，麻雀从电线上呼啦啦全都飞走 了。 而美国燕子不同，毕竟走南闯北，见多识 广。它们先勘测地形，把窝建在猫爪根本够不着 的地方。夏天来了，小燕子长大了，跟父母出门 学飞。眼见着这“阳台”对四口之家过于拥挤。 14 倒（dço）牙：吃了较多的酸性食物，牙神经受过分刺激，咀嚼时感觉不舒服。 15 食指：原名敦路生（1948－），中国山东鱼台人。中国朦胧诗代表人物，被当代诗坛誉为“朦胧 诗鼻祖”。 16 当我的紫葡萄化为深秋的泪水：此诗句出自食指的《相信未来》。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 49 一天早上它们全家出门，再也没回来，大概去寻 找更暖和的地方。我回到书桌前，心空空如也。 女主人出门了，由她照看的二十来棵玫瑰 紧跟着枯萎了。我本以为玫瑰是生命力极强的植 物，开起来没完没了。突然间，她们像灯一样全 都熄灭了，整个后院暗下来。我每隔一天拉着水 管子浇水。除了浇水，还要剪枝施肥喷洒杀虫 剂，总之得关怀备至才成。我本来就不喜欢玫 瑰——刺多，开起花来像谎言般可信，一不留神 划你道口子，疼得钻心。我常遭此暗算，尽量躲 远点儿。 玫瑰熄灭了，后院又被四棵橘子树照亮—— 满树橘子黄灿灿的。不知是品种不好，还是照 顾不周，太酸，酸得倒牙 14。只好让它们留在树 上，随风吹落，那些顽强的一直能熬到第二年夏 天，和下一代橘子会面。 后院西南角种了棵葡萄树，眼看快把支架 压垮了。葡萄秧是朋友给的，随手插在角落，没 当回事。谁想到悄然无声的，两年的工夫竟如此 这般。我担心有一天它顺着支架上房，铺天盖 地，把我们家房子压垮。再细看那些葡萄须子， 如官僚（li∫o）的小手，为攀升而死死抓住任何可 能。生长的欲望和权力相似，区别是权力不结果 子。葡萄熟了，一串串垂下来，沉甸甸的，根本 没人吃，让它们在树上烂掉。我想起三十年前背 诵过的食指 15的诗“当我的紫葡萄化为深秋的泪 水 16⋯⋯” 天色阴下来。隔着窗户，我看见哈库正在 后院转悠。他太胖，腹部垂下来，但走起路有老 虎般的威严，昂首阔步，微微抖动皮毛。一阵狂 风，七棵树前仰后合，树叶和橘子纷纷落进游泳 池，吓得哈库一哆嗦 ，转身逃走。 1 那意味着绝望的劳动，刚捞起一拨又来一拨，要是鱼或者美元倒也罢了， 与天奋斗的结果竟是一堆烂树叶。 你如何理解上面句子中的“绝望的劳动”。[2.1.1] 2 说出下列关联词语的作用，并用这些关联词语造句。[5.4.1] （a） 除了入冬得捞出七棵树上的所有树叶，还得捞出无数的蚂蚁飞蛾蜻蜓 蚯蚓蜗牛潮虫。 （b） 虽说有水下吸尘器可帮忙打扫游泳池底部，但任何机器都得有人跟 班。 （c） 这道程序还省不了，否则就给你点儿颜色看看 —— 变绿，绿得吓人； 变混，混得看不见底。 3 作者在本文中多次运用比拟修辞手法，试举出三个例子，并说明其 作用。[5.5.1] 4 你认同本文以《后院》为题吗？说明你的看法。[1.3.1] [2.1.1] 解与探究 理 本文取自北岛散文集《午夜之门》第二辑。文中的后院是指北岛 位于加州北部的小城戴维斯的住家后院。本文记载作者的生活片 段，叙述他家后院的点点滴滴。 解 题 北岛（1949－），原名赵振开。生于中国北京，祖籍中国浙江湖州。他是朦胧 诗代表人物之一，民间诗歌刊物《今天》的创办者。他曾一度旅居瑞典、美国 等七个国家，在世界上多个国家进行创作。他的著作包括诗集《北岛诗精编》 《陌生的海滩》、散文集《城门开》《午夜之门》、小说《波动》《归来的陌生 人》等，作品被译成 20 余种文字。 者简介 作 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 50 1 盟军： 即同盟国军队，又称反法西斯同盟，是第二次世界大战爆发后部分国家，如美国、苏 联、英国、法国、中国、加拿大、澳大利亚、埃塞俄比亚等国家为抵抗轴心国（轴心国 成员为德国、日本、意大利）的侵略而组成的联盟。 2 盼头： 指可能实现的良好愿望。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 51 三、安妮日记（节选·有改动） 炮弹 安妮·弗兰克 1943 年1月13日 星期三 外 面 可 怕 极 了 。 不 分 白 天黑夜，更多的无辜的人被抓 走，他们身上除了一个帆布包 和一丁点儿钱就什么也没有 了。有时候就连这点东西在路 上也会被抢走。一个个家庭被分离，男人、女人 和孩子全都被强行分开。放学回来的孩子会看见 自己的爸爸妈妈没有了。买东西回来的女人看到 家里的门关着，家人消失了。 荷兰人的日子也并不如意，他们的儿子全 部都被送到了德国，人人都提心吊胆的。每天晚 上成百的飞机从荷兰的上空飞过，飞往德国的领 空，那儿的大地被无数枚炮弹炸开，在俄国和非 洲每一小时都有成千上万的人被屠杀。没有人逃 得开这一切，整个地球迷漫在战火的硝烟中，虽 然盟军 1 渐渐地占了上风，可结束的日子还是没 有个盼头 2 。 运用比喻写出一个少 女在战争中的孤独、 无助、恐惧的心理状 态。 描写八个人躲在密 室，在黑暗和危险 中，渴望得到自由的 感受。反映当时的政 治背景，即纳粹者造 成的社会形态。 3 十八层地狱：佛教指作恶的人死后受苦的地方。这里指极端痛苦黑暗的境地。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 52 1943 年 10月 29 日 星期五 总的来说我还算很好，只是吃不下东西。 总 有 人 跟 我 说 ： “ 你 一 脸 病 怏 怏 的 样 子。”他们想方设法地让我吃东西，葡萄糖、鱼 肝油、酵母片和钙片全都用上了。我的神经也出 了问题，特别是一到周日我就感到很不舒服。天 空这么压抑，让我老是想睡，脑子像铅一样重。 外面没有鸟叫声，四周弥漫着死一般的寂静，好 像要被拖进十八层地狱 。 每到这个时候爸爸、妈妈和玛戈特就会让 我一个人静一静。我里里外外、楼上楼下地乱 跑，像一只断了翅膀的鸟儿，在黑暗中徒劳地撞 击着栅栏。“出去吧，笑一笑，吸一口新鲜的空 气。”脑子里经常出现这些想法，但我没有任何 反应，我只会到沙发椅上睡觉，好让时间过得再 快一些，让那种死寂和恐惧全都消失在睡眠中， 我实在找不到其他制服它们的办法。 1943 年 11 月 8 日 星期一晚 我甚至都怀疑战争能不能结束，世界能不 能和平。我把这八个人连同我们的“密室”看成 是一块蓝天，四周全是漆黑浓厚的乌云。我们所 处的这块狭小的地狱暂时是安全的，但旁边的乌 云越来越厚，而那个将我们和危险隔离开来的分 界线也越来越小。我们被危险和黑暗追杀着，无 处可逃，绝望而盲目的四处出击。往下看，人们 在厮杀，往上看，一片安宁和美丽。我们被巨大 的黑团围堵着，像铜墙铁臂般挡住了我们的出 路，让我们没办法上去。它非要置我们于死地， 只是暂时没有得逞（ch©ng）罢了。我只能哀号和 被辱：“噢，但愿能击退那个黑圈，给我们一条 生路吧！” 3 阅读指引 德国人虽然束缚了少 女享受阳光，安然生 活的自由，但却无法 剥夺她对自由的渴 望。 作者在密室中认识到 自己可以成为情绪的 主宰者，而不受绝境 所影响。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 53 1944 年 2 月 12 日 星期六 明媚的阳光，湛蓝的天空，加上凉爽的微 风，我很希望，甚至于渴望，渴望得到所有。 我想说话，我渴望自由，渴望交朋友，想 一个人安静地待着，我又有点想⋯⋯哭！我认为 自己就要崩溃了，我明白哭出来会好受一些的， 但我不能。我很不安，从一个房间走到另一个 房间，透过密封的窗户呼吸，感觉着自己的心 跳，它仿佛在说：“你怎么就不能实现我的渴望 呢？”我认为那是我心灵的春天，好像是春天正 在苏醒，我从肉体到灵魂都感受到它的存在。 1944 年 5 月 3 日 星期三 我很失落，但还不至于绝望；我认为我们 的避难是一场充满危机的冒险，温馨而有趣。我 在日记里多次提及我们的匮乏，我现在已经决心 要过一种不同于其他女孩的生活，将来也要做非 同凡响的家庭主妇。我的起点就充满了这么大的 诱惑力，那是我要以微笑和幽默应对最危险时刻 的缘由。我年轻，我还蕴藏着巨大的潜能；我年 轻、坚强，正经历着一次波澜起伏的冒险旅程； 我正在旅途中，是不可以整天怨天尤人的。我已 经得到了许多，诸如无数的欢乐和力量。每天我 都觉得我的心灵在成长，自由自在，大自然如此 神奇，我周围的人这么好，这样的旅程不乏趣 味！那么，我又为何要让自己绝望呢？ 以户外的蓝天、小鸟 的歌唱对比密室的黑 暗，突出“我”对和 平、自由的渴望。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 54 1944 年6 月 15 日 星期四 我不知道是不是因为我很久没有接触外面 的世界，所以自己对大自然的一切都很迷恋。我 还能很清楚地记得蔚蓝的天空，小鸟的歌唱，那 些让我陶醉的月光和鲜花的岁月，但自从我来到 这里，那一切都消失了。比如在五旬节 4 期间， 天气非常暖和，我会在某个晚上特意等到十一点 半，想独自好好欣赏一番月亮。可惜呀，一切心 思都白费了，因为那晚的月光实在是太亮了，而 我不敢把窗户打开。还有一次，是几个月前的 事，有天晚上我正好就在在楼上，当时窗户是打 开的，我就在那儿一直等到必须关上窗户为止。 幽暗多雨的夜晚，极大的风，飞逝的流云，这一 切让我沉溺于它们的力量中。那次也是一年半以 来我第一次看夜景。那晚过后，我对它的渴望已 经胜过了对盗贼、老鼠和空袭的恐惧。我会独自 跑到楼下隔着厨房和私人办公室的窗户静静欣 赏。 4 五旬（x√n）节：犹太民族庆祝收割开始的节日。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 55 5 拔地麻： 一种药材，又称作缬（xiƒ）草、满山香、甘松、七里香、小救驾。具有宁心安神的效 果，临床多用于治疗神经衰弱、失眠和癔（y¬）病及情绪激动。 拔地麻 体现作者在绝境中仍 然努力探索人性，使 自己的思想更成熟， 进而产生独立的人 格。 大多数人都热爱大自然，有时甚至会睡在 户外，监狱和医院里的人希望有一天他们能够自 由地欣赏大自然的美景，明明是贫富都能分享的 大自然，但很少有人会像我们这样被残忍地无情 的与它隔绝。遥望天空，云彩、月亮和星星可以 让我镇定和忍耐，我不是在妄想。它是比拔地 麻 5 和溴（xi≈）都更有效的药。大自然母亲让我 觉得自己的渺小，让我有足够的勇气面对打击。 哎，可惜除了极少的例外，绝大部分时候我只可 以通过满是灰尘的纱窗网欣赏大自然。现在再看 已经没有那种韵味了，因为大自然是纯洁的，不 应该掺入任何杂质的。 1944 年 7 月 15 日 星期六 我到现在还没有抛弃全部的理想真是个奇 迹，尽管它们看上去那么可笑，几乎脱离现实。 但我要留住它们，因为无论如何，我还是相信人 类本性是善良的。我当然不能把自己的理想建立 在由困惑、悲伤和死亡建构的基础上。我眼中的 世界渐渐地蜕变成一片荒野，我听见接连不停的 雷鸣般的指责声，那可能会将我们毁灭，我能感 受到无数人正经历着的苦难，可是，假如我仰望 天空，我相信所有的都会变好的，相信这样的残 酷早晚会结束，相信和平和安宁终会回来的。还 有，我必须坚持自己的理想，因为实现它们的时 机可能已经来临。 （姜春香 译） 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 56 文补给站 课 奥大利亚 南非 苏联 英国 中国 印度 巴西 美国 墨西哥 美国 加拿大 格陵兰岛 大 西 洋 印度洋 太 平 洋 巴西 美国 墨西哥 美国 加拿大 格陵兰岛 大 西 洋 第二次世界大战期间的 世界形势（1942 年） 轴心国及其侵占 和控制地区 1942年10月同盟 国家及其控制地区 1942年苏联 收复的地区 盟军在北非的 登陆地点 图参考自杨亮编著的《图文第二次世界大战史》。 第二次世界大战 时间：1939 年 9 月1日至1945 年 9 月 2 日 地点：欧洲、非洲、 太平洋 、中东、亚洲、地中海 参战部队：同盟国（中、英、美等国）、轴心国（德、意、日） 战争结果：同盟国获胜 大战导火线： 1920 年代爆发的经济大恐慌导致极权政治兴起，崛起的德国法西 斯以及纳粹政权和日本军国主义迅速向外扩张。国际联盟没有武 力，又缺少英、法、美大国支持，无力制裁侵略国，无法有效维 护国际秩序，加速了战争的爆发。 进程： （a） 爆发 1939 年 9 月，德国进攻波兰，二战爆发。   （b） 扩大 1941年 6 月，德军突击苏联。1941年12月，日军突袭 美国珍珠港。   （c） 转折 1942 年，同盟国开始反击，其中主要战役有“中途岛 海战”“斯大林格勒战役”和“阿拉曼战役”。   （d） 胜利 1943 年至 1945 年，意、德、日先后投降。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 57 安妮·弗兰克（1929－1945），德国犹太裔少女。1939 年，第二次世界大战爆 发，为逃避纳粹大屠杀，安妮一家到荷兰避难。随后不久，中立的荷兰也被德 军占领。从 1942 年 7 月到1944 年  8 月，安妮等人一直躲藏在阿姆斯特丹一所房 子的密室里。随着盟军捷报频传，安妮一家一度深信苦尽甘来的日子不远，不 料盖世太保（德国纳粹时期的秘密警察）却先一步得到密报，将他们抓进集中 营。隔年安妮因伤寒在集中营里病逝，此时距离德军投降仅一个星期。安妮的 父亲奥托是八人中唯一的幸存者，1947 年，他将女儿的日记整理出版。 者简介 作 1 分组讨论《安妮日记》的内容大意并找出主题。[1.1.1] [2.1.1] 2 安妮遭受了难以想象的痛苦，却没有想到过仇恨和报复，只希望 人类永远不再有战争。她为什么这样想？[2.1.1] 3 从日记中，你认为安妮是个怎样的女孩？[2.1.1] 4 写一篇日记，叙述你在生活上所面对的难题。[3.2.1] 解与赏析 理 作者13 岁生日时，因礼物中有一本日记本，而开始写日记。本文 即选自《安妮日记》（英文：Anne Frank: The Diary of a Young Girl）。 《安妮日记》主要记叙了作者于 1942 年 6 月 12 日到 1944 年 8 月 1 日 的生活经历，内容涉及第二次世界大战。读者往往能够从安妮毫 无雕琢的抒情与议论中，贴近那段煎熬颠簸的烽火岁月。本文所 选的七则日记，突出地表现了安妮在不幸生活中对自由的渴望、 对梦想的追求、对生活的思考，既让我们明白了和平的美好，也 启发我们对生命真谛的追求。 解 题 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 58 四、克服惰性 阅读指引 你也许要问：怎样才可以 克服自己的惰性而把自己推动起 来？ 当然，惰性实在是很不容 易克服的一件东西。 没有多少人不懒惰，那些 勤奋的人，都是一些意志的力量 在推动他的。 所以，我们不妨说：“意志是克服惰性的 一种力量。”而这意志的形成，是要靠一个值得 追求的目标。有这个目标在那里等待我们去达 到，我们就会觉得有理由把自己发动。 俗话说：“人不为利，谁肯早起？” “利”是目的之一，喜欢“利”的人，自 然会为了追求“利”而让自己早起。当然，世 上不是人人都喜欢“利”的，即使人人都喜欢 “利”，也不一定每一个人都把“利”当做最值 得追求的目标。 那么，把什么来代入这个“利”，这就要 看我们自己的理想或喜好了！ 因此，如要克服自己的惰性，先要为自己 建立一个理想的目标。 问问自己，你要得到什么？你最喜欢最向 往的东西是什么？你先在心里为自己找到这个答 案。也许，你喜欢发财。也许你喜欢发了财之 后，为自己弄一片果园。也许你打算出国，也许 你想参加高考，也许你想成为音乐家、画家或作 家。那么，等你确定了你的目标之后，你会发现 生活中有许多项目突然变得有意义起来，而另外 又有些项目突然变得不重要起来。那时，你就会 找到一些可以把自己发动的力量，让自己不再那 么毫无目的地懒惰下去了。 提出疑问，引起读者 深思，为引出下文的 说明对象作铺垫。 引用俗语具体说明 “有目标”就会“把 自己发动”。 “克服惰性”的方法 之一。 运用两个设问句，能 引人注意，启发思 考，并起到承上启下 的作用。运用排比 句，使文章的节奏感 加强，条理性更好。 罗兰 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 59 用“存钱”和“求学 问”为例，说明小目 标要如何达成，增强 说明的效果。 当然，只是大目标，有时未免觉得遥远， 而且太过抽象。那么，我们不妨把大目标确立之 后，再给自己定立一些小目标。 比如你想存钱为自己买一片果园，那么你 先要把存钱的方法找到。所谓存钱，当然一方面 是开源，一方面是节流。开源的方法是工作，节 流的方法是多勤劳，少游荡。这个小目标确立之 后，你会开始觉得早晨一定要早起，才可以免得 把时间浪费在床上，而利用这个时间，你可以去 送报纸、送牛奶，或自己取代家里工人的职务去 整理庭园。 于是，你觉得早起有了意义。以前，你会 觉得早起也没有事，或不知道从何着手去做事。 而当你有了目标之后，你在起身之前，就已经知 道起来之后该忙些什么，你就会很顺利地把自己 从床上拉起来，去做事了。 同样的道理，如果想在学问上有点成就， 那么，你达到这个目的的办法，只有用功读书。 于是，你就可以开始找一些你应该读的书放在桌 上，排出次序，一样样地去读，这样你自然就愿 意尽量利用时间去读、去记、去写。而不会只在 心里着急，却不知道该做些什么才是。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 60 建立目标，是帮助自己克服惰性的方法之 一。除此之外，要设法给自己找一点可以鼓励自 己的力量。因为成功的路途是很漫长的，在这漫 长的途中，如果缺少鼓励，就不容易把兴趣长远 维持下去。而这鼓励的力量，也要看你所要追求 的是什么而定。你想存钱的话，自然以银行的存 折最能使你得到安慰和鼓励。如是其他，那么， 像互相勉励的朋友、自己工作的成绩、师长的奖 励等等。要留神给自己安排一点这一类的机会。 明确的目标，和适当的鼓励，可以使我们 进取得快些、顺利些。 但是，最主要的，还是要我们自己时常在 心中反复记住一句话： “人生很短，没有多少时间可以允许我们 浪费！” 西哲 1 说：“要活得好像明天就要死去一 样。” 这话真的有着不凡的催逼的力量，谁也不 知道哪一天是自己的生命终站。 多数人都预期自己可以活到一百岁，因此 在二三十岁的时候，他还在那里慢慢腾腾，不慌 不忙。 而认真生活的人，常会相信，只有自己可 以掌握的这短暂的现在，是他靠得住的寿命。因 此他尽量地利用他每一分、每一秒的时间去推动 他自己。 生命不浪费，成功的机会就多了。 “克服惰性”的方法 之二。 笔锋一转，阐明自己 对生命的看法：人的 生命是短暂的。警戒 人们不应该浪费时 间，要充分地利用生 命中的每分每秒去提 升自己，达成人生目 标。 罗兰（1919－2015），原名靳佩芬。出生于中国河北。罗兰从事音乐教育及广播 工作多年，她的文章多阐述人生哲理，让人读起来有激励、温馨的感觉。她著 有小语、散文、长短篇小说多种，如《罗兰小语》《罗兰散文》等。 者简介 作 1 西哲：指西方哲学家。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 61 “惰性”就是消极而又不想改变生活与工作习惯的倾向。本文属于说明文，主 要阐明克服惰性的方法。 解 题 1 根据本文，人要如何才能克服惰性？[2.1.1.] 2 要活得好像明天就要死去一样。 你认同这句话吗？为什么？[1.3.1] [2.1.1] 3 除了作者提及的看法，还有什么方法可以克服惰性？分组讨论并 报告讨论的结果。[1.1.1] 4 以“如何克服本身的弱点”为题，习写一篇说明文。字数不少于 250 字。[3.2.4] 解与赏析 理 词句品味 • 积累 词句品味 • 积累 1. 另外，水要保持酸碱平衡。先得测试，复杂程度不亚于化学实验室。用大小 两个试管取水，再用五种不同颜色的试剂倒腾来倒腾去，最后根据结果在水 里加酸兑碱。这道程序还省不了，否则就给你点儿颜色看看——变绿，绿得 吓人；变混，混得看不见底。池壁上长满青苔，虫孽滋生。《后院》 词句品味： 详写打理游泳池的过程以对比当初买房子时的“心向往之”， 形象地带出现实与想象的差距，引人深思。 2.  (a) 我们被危险和黑暗追杀着，无处可逃，绝望而盲目的四处出击。    (b) 我很失落，但还不至于绝望；我认为我们的避难是一场充满危机的冒险， 温馨而有趣。《安妮日记》 词句品味： 第一个“绝望”是对找不到战争的根源、战争不能避免、人与 人不能和谐相处表示失望；第二个“绝望”是指对生活失去信 心，对未来失去希望。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 62 苏菲放学回家了。有一段路她和乔安同行，她们谈着有关机器人 的问题。乔安认为人的脑子就像一部很先进的电脑，这点苏菲并不太赞 同。她想：人应该不只是一台机器吧？她们走到超市那儿就分手了。苏 菲住在市郊，那一带面积辽阔，花木扶疏。苏菲家位于外围，走到学校 的距离是乔安家的一倍，附近除了她家的园子之外，没有其他住家，因 此看起来她们仿佛住在世界尽头似的。再过去，就是森林了。 苏菲转了个弯，走到苜蓿（m≈   xu）巷路上。路尽头有一个急转弯， 人们称之为“船长弯”。除了周六、周日的时候，人们很少打这儿经 过。 正是五月初的时节。有些人家的园子里，水仙花已经一丛丛开满了 果树的四周，赤杨树也已经长出了嫩绿的叶子。 每年到这个时节，万物总是充满了生机。这岂不是一件奇妙的事 吗？当天气变暖，积雪融尽时，千千万万的花草树木便陡（dœu）地自 荒枯的大地上生长起来了。这是什么力量造成的呢？苏菲打开花园的门 时，看了看信箱。里面通常有许多垃圾邮件和一些写给她妈妈的大信 封。她总是把它们堆在厨房的桌子上，然后走上楼到房间做功课。 偶尔，也会有一些银行寄给她爸爸的信。不过，苏菲的爸爸跟别人 不太一样。他是一艘大油轮的船长，几乎一年到头都在外面。难得有几 个星期在家时，他会上上下下细心打点，为苏菲母女俩把房子整理得漂 亮舒适。不过，当他出海后，却显得离她们遥远无比。 今天，信箱里却只有一封信，而且是写给苏菲的。信封上写着： “苜蓿路三号，苏菲收”。只此而已，没有写寄信人的名字，也没贴邮 票。 苏菲随手把门带上后，便拆开了信封。里面只有一小张约莫跟信 封一样大小的纸，上面写着：你是谁？除此之外，什么也没有。没有问 候的话，也没有回信地址，只有这三个手写的字，后面是一个大大的问 号。 [4.2.1] 好文共赏 乔斯坦·贾德（Jostein Gaarder） 苏菲的世界（节选） 伊甸（di∂n）园 ⋯⋯在某个时刻事物必然从无到有⋯⋯ 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 63 苏菲再看看信封。没错，信是写给她的。但又是谁把它放在信箱里 的呢？苏菲快步走进她家那栋漆成红色的房子里。当她正要把房门带上 时，她的猫咪雪儿一如往常般悄悄自树丛中走出，跳到门前的台阶上， 一溜烟就钻了进来。 “猫咪，猫咪，猫咪！”苏菲的妈妈心情不好时，总是把他们家 称为“动物园”。事实上，苏菲也的确养了许多心爱的动物。一开始时 是三只金鱼：金冠、小红帽和黑水手。然后她又养了两只鹦哥，名叫史 密特和史穆尔，然后是名叫葛文的乌龟，最后则是猫咪雪儿。这些都是 爸妈买给她作伴的。因为妈妈总是很晚才下班回家，而爸爸又常航行四 海。苏菲把书包丢在地板上，为雪儿盛了一碗猫食。然后她便坐在厨房 的高脚椅上，手中仍拿着那封神秘的信。 你是谁？她怎么会知道？不用说，她的名字叫苏菲，但那个叫做苏 菲的人又是谁呢？她还没有想出来。 如果她取了另外一个名字呢？比方说，如果她叫做安妮的话，她 会不会变成别人？这使她想起爸爸原本要将她取名为莉莉。她试着想象 自己与别人握手，并且介绍自己名叫莉莉的情景，但却觉得好像很不对 劲，像是别人在自我介绍一般。 她跳起来，走进浴室，手里拿着那封奇怪的信。她站在镜子前面， 凝视着自己的眼睛。“我的名字叫莉莉。”她说。 镜中的女孩却连眼睛也不眨一下。无论苏菲做什么，她都依样画葫 芦（h√  lu）。苏菲飞快地做了一个动作，想使镜中的影像追赶不及，但 那个女孩却和她一般的敏捷。 “你是谁？”苏菲问。 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 64 镜中人也不回答。有一刹那，她觉得迷惑，弄不清刚才问问题的到 底是她，还是镜中的影像。 苏菲用食指点着镜中的鼻子，说：“你是我。”对方依旧没有反 应。于是她将句子颠倒过来，说：“我是你。”苏菲对自己的长相常常 不太满意。时常有人对她说她那一双杏眼很漂亮，但这可能只是因为她 的鼻子太小，嘴巴有点太大的缘故。还有，她的耳朵也太靠近眼睛了。 最糟糕的是她有一头直发，简直没办法打扮。有时她的爸爸在听完一首 德彪（biåo）西的曲子之后会摸摸她的头发，叫她：“亚麻色头发的女 孩。”（编按：为德彪西钢琴“前奏曲”之曲名）对他来说，这当然没 有什么不好，因为这头直板板的深色头发不是长在他的头上，他无需忍 受那种感觉。不管泡沫胶或造型发胶都无济于事。有时她觉得自己好 丑，一定是出生时变了形的缘故。以前妈妈总是念叨她当年生苏菲时难 产的情况，不过，难道这样就可以决定一个人的长相吗？她居然不知道 自己是谁，这不是太奇怪了吗？她也没有一点权利选择自己的长相，这 不是太不合理了吗？这些事情都是她不得不接受的。也许她可以选择交 什么朋友，但却不能选择自己要成为什么人。她甚至不曾选择要做人。 人是什么？她再度抬起头，看看镜中的女孩。 “我要上楼去做生物课的作业了。”她说，语气中几乎有些歉 意。她很快走到了走廊。一到这儿，她想：“不，我还是到花园去好 了。”“猫咪！猫咪！猫咪！”苏菲追猫追到门阶上，并且随手关上了 前门。当她拿着那封神秘的信，站在花园中的石子路上时，那种奇怪的 感觉又浮现了。她觉得自己好像一个在仙子的魔棒挥舞之下，突然被赋 予了生命的玩具娃娃。她现在能够在这个世界上四处漫游，从事奇妙的 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 65 ① 本文有哪些句子让你印象深刻？为什么？ ② 苏菲是怎样的女孩？举例说明。 脑筋 动 一 动 阅读书房 悦读书房 《苏菲的世界》（英文：Sophie's    World）是二十世纪最畅 销的哲学小说，它引人入胜的故事情节，彻底打破人们对 哲学的刻板印象。作者还巧妙地揉合了三种经典的叙事模 式：推理、书信和师生问答，深入浅出地阐述了西方哲学 之发展。 探险，这不是一件很不寻常的事吗？雪儿轻巧地跳过石子路，滑进了浓 密的红醋栗树丛中。它是一只活泼的猫，毛色光滑，全身上下从白色的 胡须到左右摇动的尾巴都充满了蓬勃的生气。它此刻也在这园子中，但 却未像苏菲一样意识到这件事实。 当苏菲开始思考有关活着这件事时，她也开始意识到她不会永远活 着。 她想：“我现在是活在这世上，但有一天我会死去。”人死之后还 会有生命吗？这个问题猫咪也不会去想。这倒是它的福气。 苏菲的祖母不久前才去世。有六个多月的时间，苏菲天天都想念 她。生命为何要结束呢？这是多么不公平呀！苏菲站在石子路上想着。 她努力思考活着的意义，好让自己忘掉她不会永远活着这件事。然而， 这实在不太可能。现在，只要她一专心思索活着这件事，脑海中便会马 上浮现死亡的念头。反过来说也是如此：唯有清晰地意识到有一天她终 将死去，她才能够体会活在世上是多么美好。这两件事就像钱币的正反 两面，被她不断翻来转去，当一面变得更大、更清晰时，另外一面也随 之变得大而清晰。生与死正是一枚钱币的正反两面。 “如果你没有意识到人终将死去，就不能体会活着的滋味。”她 想。然而，同样的，如果你不认为活着是多么奇妙而不可思议的事时， 你也无法体认你必须要死去的事实。 苏菲记得那天医生说告诉祖母她生病了时，祖母说过同样的话。她 说：“现在我才体认到生命是何等可贵。”大多数人总是要等到生病后 才了解，能够活着是何等的福气。 这是多么悲哀的事！ （萧宝森 译） 第三单元 生命颂歌 KPM KPM 66 诗词曲推荐阅读 这首诗是程颢任陕西鄠（h≈）县主簿时春日郊游，即景 生情写下来的。诗人用白描的手法，勾勒出风和日丽的 春日景色。前两句写景，后两句抒情。诗歌描写了风和 日丽的春日景色，抒发了春日郊游的愉快心情。全诗写 出了诗人怀念少年时在故乡时的事情，表达了诗人心中 对少年时代以及对故乡前川的怀念。 云淡 1 风轻近午天 2 ， 傍花随柳 3 过前川。 时人 4 不识余 5 心乐， 将谓 6 偷闲 7 学少年。 春日偶成 〔宋〕程颢（h∂o） （资料参考自徐有富撰的《千家诗赏析》与刘文青主编的《千家诗》） 1 云淡：云层淡薄，指晴朗的天气。 2 午天：中午。 3 傍花随柳：傍随于花柳之间。傍，一作“望”， 意指靠近、依靠。随，沿着。 4 时人：一作“旁人”。 5 余：一作“予”，意指我。 6 将谓：就以为。将，乃、于是、就。 7 偷闲：忙中抽出空闲的时间。 万物以爱为本。因爱而 快乐，因爱而幸福，因爱而思 念。思念随着离别而来，化作 牵挂，凝成羁绊。心有羁绊的 人，知晓思念并非是经纬上横 与跨的空间计算；并非是日历 上月与年的时间计算，而是心 与心的交流，感情的升华。 通过本单元，学习直接 抒情与间接抒情的写作手法。 此外，还要体会句子的感情， 理解句子的含义。 南风吹其心，摇摇为谁吐？ 慈母倚门情，游子行路苦。 —— 王冕《墨萱图·其一》 第 四 单 元 第四单元 爱与思念 KPM KPM 67 爱与 思念 第四单元 爱与思念 KPM KPM 68 一、金丝猿 （宋濂） 1 武平：地名，今中国福建武平县。 2 尤：更加。 3 傅：通“附”，附着。这里指涂。 4 伺：观察；等待空隙。 5 间（ji∂n）：原指间隙。这里借指疏忽。 6 饮（y¬n）：给⋯⋯喝。 阅读指引 爱是什么？用简洁的话语来诠释。 课前暖身 武平 1 产猿，猿毛若金丝，闪闪可观。猿子 尤 2 奇，性可驯，然不离母。 母黠（xi∫），不可致，猎人以毒傅 3 矢， 伺 4 母间 5 射之，母度（duπ）不能生，洒乳于林 饮 6 子，洒已 7 气绝。 猎人取母皮向子鞭之，子即悲鸣而下，敛 手就制 8 ；每夕必寝皮乃安 9 ，甚者辄抱皮跳掷 而毙。 嗟夫！猿且知有母，不爱 10其死，况人也 耶？ 即便到了生命的尽 头，猿母仍旧一心为 孩子着想，突显母爱 的伟大。 表现猎人的冷酷无情 与突出猿猴母子生死 与共之情。 最后一段从叙述转抒 情，以反问句警醒人 们应有孝敬父母的 心。 7 已：完。 8 敛手就制：束手被制服。敛手，束手。就制， 制服。 9 安：安睡。 10 爱：惜。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 69 者简介 作 宋濂（1310 －1381），字景濂，号潜溪。原籍明朝浙江潜溪，徙居浦江。文学 家，官至翰林学士。明朝的礼乐制度，大部分是经他制定的。他坚持散文要明 道致用、宗经师古，要求“因事感触”而为文。他著有《宋文宪公全集》《龙 门子凝道记》《浦阳人物记》《元史》等书。 解与探究 理 1 利用工具书，写出下面句子中画线字词的含义。[2.2.1] [5.3.1] （a）猿毛若金丝，闪闪可观。 （b）母黠，不可致。 （c）母度不能生。 2 小猿猴的奇特表现在什么地方？[2.2.1] 3 从哪件事可以看出母猿非常疼爱她的孩子？[2.2.1] 4 猎人如何捉拿小猿猴？[2.2.1] 5 试述本文的主旨。[2.2.1] 6 将下面句子译成现代汉语。[2.2.1] （a）猿子尤奇，性可驯，然不离母。 （b）猎人以毒傅矢，伺母间射之。 （c）洒乳于林饮子，洒已气绝。 《金丝猿》原名《猿说》。本文通过描写母猿舍弃性命来保全小猿猴以及小猿 猴痛失至亲的哀恸（t®ng）场景，刻画了猿猴情深义重和猎人阴险冷酷的形象， 启发人们：人应该比其他动物更懂得亲子之爱。 解 题 第四单元 爱与思念 KPM KPM 70 二、家园落日 阅读指引 很 久 以 来 ， 我 都 有 种 感 觉：同是那个太阳，落日比朝 阳更富爱心。 说不清楚这是因为什么， 当然也可能是眼睁睁看它又带 走一份岁月，英雄终将迟暮的 惺惺惜惺惺，想到死的同时就 想到了爱。 这么说着，我想起已到过许多地方，见过 各种落日。 戈壁 1 落日很大，泛黄古旧，半透明，边缘 清晰如纸剪。此时起了风。西北一有风则苍劲。 芨芨草 2 用力贴紧了地，细沙水汽一般游走，从 太阳那边扑面而来，所以感到风因太阳而起。恍 惚之间，太阳说没了就没了，一身鬼气。 云海落日则很飘忽又很柔曼，似一颗少女 心。落呀落，落到深渊了吧，突然又在半空高 悬，再突然又整个不见了，一夜之后从背后起 来。它的颜色也是变化的——我甚至见过紫色的 太阳。那时候连那太阳是否属实都没有把握。 平原落日总是一成不变地渐渐接近地平 线，被模糊的土地浸润似的吞食。吞到一半，人 没了耐心，扭头走开。再回头，什么都没啦：一 粒种子种进了地里。 1 戈壁： 蒙古语。指地面几乎被粗沙、砾石所覆盖，植物稀少的荒漠地带。这里指戈壁沙漠，是 世界上巨大的荒漠与半荒漠地区之一，绵亘在中亚浩瀚的大地，跨越蒙古和中国广袤的 空间。 2 芨芨草（jˆ jˆ cço）： 多年生草本植物，叶子狭长，花淡绿或紫色。生长在碱性土壤的草滩上，是 良好的固沙耐碱植物。可做饲料，也可编织筐、篓、席等。 开篇紧扣“落日”二 字，写出了作者的感 受：落日比朝阳更富 爱心，为下文作铺 垫。 紧接着展示戈壁落日 的一身鬼气、云海落 日的飘忽柔曼、平原 落日的一成不变以及 大海落日，为后文写 家园落日作铺垫，营 造浓烈的抒情氛围。 戈壁沙漠景观 芨芨草 莫怀戚 第四单元 爱与思念 KPM KPM 71 三个“唔”字与美国 朋友的骄傲介绍形成 对比，彰显作者的不 在意与不认同。紧接 着，笔锋一转，直奔 主题，描绘家园落日 的奇观，赞美家园落 日之美。 黄桷树 表现出“我”急于与 他人分享家乡落日美 景的心情。 3 盆地：被山或高地环绕的平地。 4 黄桷（juƒ）树： 又名黄葛树、大叶榕树、马尾榕，为桑科黄桷树属高大落叶乔木。其茎干粗壮， 树形奇特，悬根露爪，蜿蜒交错，古态盎然。枝杈密集，大枝横伸，小枝斜出虬 （qi√）曲。树叶茂密，叶片油绿光亮。寿命很长，百年以上的大树比比皆是。 看大海落日是在美国。或许因为是别人的 太阳，总感到它的生命不遂意：你无论如何也看 不到太阳是怎样浸进海水的，隔得还有一巴掌高 吧，突然就粘在了一起——趁你眨眼的时候。这 时美国朋友便骄傲地说：“看，一颗水球在辉煌 地接纳火球了。”我说：“唔，唔唔。” 说到底，我看得最多的，还是浅缓起伏的 田野之上的落日，说起它就想起庄稼和回家的落 日，普通得就像一个人。在我居住的中国川东， 就是这种太阳。 我常常单骑出行，驻足国道，倚车贪看丘 陵落日。那地势的曲线是多层的，颜色也一一过 渡，从青翠到浓绿，从浓绿到黛青，而最近夕阳 之处一派乳白，那是盆地 3 特有的雾霭。 似乎一下子静了一阵，太阳就这样下来 了，红得很温和，柔软得像泡过水，让我无端想 起少女的红唇 。 有时候有如带的云霞绕在它的腰际，有时 候是罗伞般的黄桷树 4 成了它的托盘，农舍顶上 如缕的炊烟飘进去，化掉了。竹林在风中摇曳， 有时也摇进去了。 当路人不顾这一切时，我很焦急，很想 说：“喂，看哪！” 第四单元 爱与思念 KPM KPM 72 两只小狗在落日里追逐；老牛在落日里舐 犊 5 ⋯⋯有一天有一个老农夹在两匹马之间，在 光滑的山脊上走进了太阳。马驮（tuπ）着驮子 6 。 老农因为老了，上坡时就抓着前面的马尾巴。后 面的马看见了，就将自己的尾巴不停地摇着。 我不禁热泪盈眶，一种无法描述的爱浸透 全身。 这个迟暮的老农，他随心所欲的自在旷达 让我羞愧⋯⋯我突然想到就人生而言，迟暮只有 一瞬，长的只是对迟暮的忧虑而已。 这个起伏田野上的落日啊⋯⋯我曾经反复 思索这种落日为什么特别丰富——曲线？层次？ 人物活动？抑或角度的众多？ 最终承认：仅仅因为它是家园落日。 家园！这个毫无新意的单纯的话题！ 家园的感觉何以如此？说不清。譬如在我 生长的重庆——我心知凡是它能给予我的，其他 地方也能给予。然而一切的给予，又都代替不了 家园。 关于这个，一切的学术解释都是肤浅、似 是而非的。只能说：家园就是家园。而人在家园 看落日，万种感觉也许变幻不定，有一种感觉却 生死如一：那才是我的太阳啊。 作者生于斯，长于 斯，因此在作者看 来，“普通得就像一 个人”的丘陵落日也 就有了独特而丰富的 内涵，正如杜甫的名 句“月是故乡明”， 看似无理，却最能打 动人心。 对作者来说，家园的 落日不仅仅是家乡的 象征，更是作者情感 的寄托，心灵的归 宿。 5 舐犊（sh¬ d√）：老牛用舌头舔小牛。后用来比喻疼爱子女。 6 驮子（du®  zi）：牲口驮着的货物。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 73 莫怀戚（1951－2014），笔名周平安、章大明。中国重庆人。他的散文精致唯 美，韵味深厚。他的文字张弛有度，含蓄隽永，饱含诗意，典雅庄重。他的主 要作品有《散步》《透支时代》《大律师现实录》等。 解 题 《家园落日》以落日作为抒情的线索，通过描述其它地方的落日，如戈壁落 日、云海落日、平原落日和大海落日来反衬家园落日之美，表达了对家乡的无 限眷恋。 1 作者笔下的落日各具特色，用图表和简洁的语言来概括五个不同 地点的落日及其特色。[2.1.1] 2 为什么作者用了好几段来描述其他地方的落日？[2.1.1] 3 作者从哪几个角度描写家园落日？他用了近一半的篇幅来描写家 园落日的用意是什么？[2.1.1] 4 当路人不顾这一切时，我很焦急，很想说：“喂，看哪！” 上面句子中的“这一切”指的是什么？为什么“我”很焦急？[2.1.1] 5 我不禁热泪盈眶；一种无法描述的爱浸透全身。 根据上面句子，回答下列问题。[2.1.1] [5.3.1] （a）我“热泪盈眶”的原因是什么？ （b）“无法描述的爱”指的是对什么的爱？ 6 本文的中心思想是什么？[2.1.1] 解与探究 理 者简介 作 1 瓤（ráng）：瓜果皮里包着种子的肉或瓣儿。 2 玛瑙：一种玉石，主要成分是二氧化硅，有各种颜色， 多呈层状或环状，质地坚硬耐磨，可用作磨具、 仪表轴承等，也用来做贵重的装饰品。 3 欧·亨利：英文名 O. Henry（1862－1910），原名 William Sydney Porter。美国小说家。他的短篇小说 构思精巧，风格独特，以表现美国中下层人 民的生活、语言幽默、结局出人意料而闻名 于世，即“欧·亨利式结尾”。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 74 三、苦瓜 原来我家有个小院，院里 可以种些花草和蔬菜。这些活 儿，都是母亲特别喜欢做的。 把那些花草蔬菜侍弄得姹紫嫣 红，像是给自己的儿女收拾得 眉清目秀、招人眼目，母亲的 心里很舒坦。 那时，母亲每年都特别喜欢种苦瓜。其 实，这么说并不准确，是我特别喜欢苦瓜。刚 开始，是我从别人家里要回苦瓜籽，给母亲种， 并对她说：“这玩意儿特别好玩，皮是绿的，里 面的瓤 1 和籽是红的！”我之所以喜欢苦瓜，最 初的原因就是它里面的瓤和籽格外吸引我。苦瓜 结在架上，母亲一直不摘，就让它们那么老着， 一直挂到秋风起时。越老，它们里面的瓤和籽越 红，红得像玛瑙 2 、像热血、像燃烧了一天的落 日。当我掰开苦瓜，兴奋地托起这两片像船一样 而盛满了鲜红欲滴的瓤和籽的瓜时，母亲总要 眯缝起昏花的老眼看着，露出和我一样喜出望外 的神情，仿佛那是她的杰作，是她才能给予我的 欧·亨利 式的意外结尾，让我看到苦瓜最终具 有了这一落日般的血红和辉煌。 以后，我发现苦瓜做菜其实很好吃。无论 做汤，还是炒肉，都有一种清苦味。那苦味，格 外别致，既不会传染给肉或别的菜，又有一种苦 中蕴含的清香和苦味淡去的清新。 3 阅读指引 红色的玛瑙 母亲因为孩子开心而 开心，表达了母亲对 儿子的疼爱。 肖复兴 4 怂恿（sœng yœng）：鼓动别人去做（某事）。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 75 表面上写苦瓜是家常 菜，实际上则暗含对 母爱的赞美。 像喜欢院里母亲种的苦瓜一样，我喜欢上 了苦瓜这一道菜。每年夏天，母亲经常都会从 小院里摘下沾着露水珠的鲜嫩的苦瓜，给我炒 一盘苦瓜青椒肉丝。它成了我家夏日饭桌上一 道经久不衰的家常菜。 自从这之后，再见不到苦瓜瓤和籽鲜红欲 滴的时候了，是因为再等不到那时候了。 这样的菜，一直吃到我离开了小院，搬进 了楼房。住进楼房，依然爱吃这样的菜，只是 再吃不到母亲亲手种、亲手摘的苦瓜了。只能 吃母亲亲手炒的苦瓜了。 一直吃到母亲六年前去世。 如今，依然爱吃这样的菜，只是母亲再也 不能为我亲手到厨房去将青嫩的苦瓜切成丝， 再掂（diån）起炒锅亲手将它炒熟，端上自家的 餐桌了。 因为常吃苦瓜，便常常想起母亲。其实， 母亲并不爱吃苦瓜。除了头几次，在我一再的 怂恿 4 下，勉强动了几筷子，皱起眉头，便不再 问津。母亲实在忍受不了那股异样的苦味。她 说过，苦瓜还是留着看红瓤红籽好。可是，每 年夏天当苦瓜爬满架时，她依然为我清炒一盘 我特别喜欢吃的苦瓜肉丝。 最近，看了一则介绍苦瓜的短文，上面 有这样一段文字：“苦瓜味苦，但它从不把苦 味传给其他食物。用苦瓜炒肉、焖肉、炖肉， 其肉丝毫不粘苦味，故而人们美其名曰‘君子 菜’。” 不知怎么搞的，看完这段话， 让我想起母亲。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 76 者简介 作 肖复兴（1947 －），中国河北沧县人。他已出版长篇小说、中短篇小说集、报告 文学集、散文随笔集、理论集 80 余部，代表作有《肖复兴中篇小说卷》《肖复 兴散文自选集》《肖复兴作品自选集》（三卷）等。 解与赏析 理 1 文章的开头，作者不直接写“苦瓜”，却写母亲种花草蔬菜，有 什么用意？[2.1.1] 2 自从这之后，再见不到苦瓜瓤和籽鲜红欲滴的时候了，是因为再等 不到那时候了。 为什么作者说自己“再等不到那时候了”？[2.1.1] 3 从文中哪几件事可以看出作者的母亲非常疼爱他？[2.1.1] 4 为什么有人把苦瓜比喻成君子？[2.1.1] 5 你喜欢吃苦瓜吗？说出原因。[1.3.1] 《苦瓜》一文选自《我的父亲母亲》。文章以苦瓜为线索，通过淳朴的文字， 写母亲为他种苦瓜、烹调苦瓜菜肴，叙述母亲生前对他的疼爱，也勾起作者对 母亲的思念。 解 题 1 掐（qiå）：用指甲按；用拇指和另一个指头使劲捏或截断。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 77 四、百合花开（节选·有改动） 小时候，跟父亲去山谷， 一朵白色的花吸引了我。 在草丛里，它独自开着。 它几乎和我一样高，花朵像喇 叭一样大，却一点也不张扬， 白色的花瓣微卷着，露出嫩黄 的蕊。擎起它的根茎好像不胜 重力地自然弯曲，让它看上去那么高贵，却又 那么地孤寂。 我被这朵花迷住了，久久不肯挪步。 父亲说，这是野百合。因为我喜欢，父亲 决定把它带回家。我本以为，他只是掐 1 了花就 走。没想到，父亲小心翼翼地拨开草丛，先清 除了周围的一大片杂草，很快地，一株亭亭玉 立的野百合出现在我面前。它像童话中迷路的 小仙子，突兀（w≈）地出现在这片山谷里。它纯 洁的白，让周围的一切黯然失色了。可它又是 那么无助而脆弱。我担心它那瘦长的根茎，风 一吹就会被折断。父亲用随身携带的一把小锄 头从四周开始挖土，他掏得很深。我全神贯注 地守在一旁，用手扶着花朵。很快，一个乒乓 球大小的球茎，完整地连土一起悬空出来。 父亲小心翼翼地用双手托着球茎，把花朵 搁在肩膀上。我欢天喜地地跟在父亲身后。那 朵百合花在父亲的肩头一颤一颤的，正冲我笑 嘞（lei）。 宓（m¬）月 2 萎靡（w©i m˚）不振：精神不振；意志消沉。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 78 父亲把它种在屋旁的菜地里，用一根小木 棒将它固定好。经过一番腾挪，野百合似乎也累 了，有些萎靡不振 2 。我疑惑地问父亲，它还能 活么？父亲笑笑，说，你明早来看它。第二天 一起床，我就跑到菜地里。只过了一夜，野百合 似乎适应了新环境，精神抖擞（dœu   sœu）地立起 来。硕大的花瓣上，还有几颗露珠在晨光中闪 烁。我的整个暑假，因为它，多了许多憧憬和幻 想。每天，我像探望老朋友，看它在风中摇曳， 看蜜蜂在它的花蕊里沾满嫩黄嫩黄的花粉⋯⋯ 到了九月，天气逐渐转凉，野百合也在一 阵阵的凉风中逐渐枯萎、凋零。看着凋落的花 瓣，生命的短暂、美的易逝，让我第一次感到了 忧伤。父亲说，我们可以把球茎分瓣，来年会变 成几棵，父亲将百合花的球茎挖出来，分成七八 瓣，在菜地的一角重新栽下去。 八岁那年的冬天，我每天都要去看看，但 是，野百合的嫩芽迟迟没有冒出来，我便等得失 去了耐心。美丽的雪花，春节的喜庆，使我几乎 忘了野百合的事。春天来了。太阳的温暖改变了 这个世界。有一天，我突然发现，屋旁的菜地里 齐刷刷地站着一溜茁壮的青苗，七八棵的样子， 像一支小队伍。我即刻兴奋地跑去告诉父亲，我 的百合花长出来了！ 用比拟修辞手法赋予 百合花人的情态，生 动形象地描绘出新生 百合的勃勃生机。 “即刻”“兴奋” “跑”刻画了作者惊 喜的神态。 阅读指引 3 惊悚（sœng）：惊慌恐惧。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 79 父亲让我知道了一朵花是怎么长成的，也 教会了我认识这个世界、热爱这个世界。是他给 予我的欢乐太多，让我二十年都不愿走出他给我 的幸福时光。可他又是多么的残酷，二十年前就 丢下我独自远去。让我经常在这一刻谈笑风生， 下一刻便愁云密布。 世间美好的事物总是太过匆促、短暂。仿 佛流星在心中留下的刹那光芒，要我们用尽一生 去寻找、捡拾。我常常会突然忘却自己身在何 处，满眼满心都是父亲的影子，伸出手却总也触 摸不到他。那倏然间的惊悚 3 ，似一个无底的深 渊，无论我怎么努力，世界的一角已无可挽回地 沦陷⋯⋯直到今天，每当看到百合花，我都会伤 感和怅惘，我知道它们中永远不可能有陪伴我成 长的那朵野百合。就像我把爱无限地放大，最爱 我的父亲也不会再回来。可我仍固执地相信，还 有许多野百合在某个荒野一年年寂寞地盛开。它 是我孤寂中的念想，迷茫时的希望，是当我的人 生沉入谷底时，亮着的最后一束光芒⋯⋯ 第四单元 爱与思念 KPM KPM 80 宓月（1976 －），中国浙江绍兴人。她著有散文诗集《夜雨潇潇》《人在他 乡》《明天的背后》、长篇小说《一江春水》、诗集《早春二月》等。 者简介 作 《百合花开》一文选自《文苑·经典美文》（2016 年第一期）。文章以百合花 为线索，叙写父亲通过种植百合花引导她认识这个世界，并学会热爱这个世 界，表露了父亲对她的影响，抒发了她对父亲的缅怀之情。另一方面，花美而 易逝，短暂的生命，也让作者明白了珍惜当下的可贵。 解 题 百合花 百合花为百合科多年生草本植物，花色 丰富，花姿雅致，芬芳馥郁。百合花不仅适 合盆栽观赏，地下鳞茎也可供食用和药用， 有润肺止咳、清心安神之功效。 百合耐寒，无法良好地生长在高温地 区。它喜干怕湿，所以土壤不宜过于湿润， 否则会导致植株死亡。肥沃疏松的沙质土壤 对百合花的生长有所帮助，而且耐肥。 百合花需在生长期内被施肥一两次，为 了防止百合花倾倒，需用支柱缚扎。另外， 百合花还要定时被灌溉、松土、修剪，以确 保百合花健康茁壮地生长。 文补给站 课 第四单元 爱与思念 KPM KPM 81 1 它像童话中迷路的小仙子，突兀地出现在这片山谷里。 “突兀”在上文中指什么？它在句中有何作用？[2.1.1] [5.3.1] 2 在作者成长的过程中，百合花给了她什么启示？[2.1.1] 3 以简练的文字写出作者的情感变化，完成下表。[2.1.1] 百合花的情况 作者当时的情感变化 （a）枯萎、凋零 （b）长出青苗 4 有一天，我突然发现，屋旁的菜地里齐刷刷地站着一溜茁壮的青苗，七 八棵的样子，像一支小队伍。 上面句子运用了哪些修辞手法？写出其效果。[5.5.1] 解与赏析 理 词句品味 • 积累 词句品味 • 积累 1. 云海落日则很飘忽又很柔曼，似一颗少女心。《家园落日》 词句品味： 一句“似一颗少女心”的精简比喻，便形象地刻画了云海落日 的缥缈与柔美，充满诗意。 2.  那地势的曲线是多层的，颜色也一一过渡，从青翠到浓绿，从浓绿到黛 青⋯⋯ 《家园落日》 词句品味：作者把山丘的地势描绘得惟妙惟肖，由近而远，从浅至深；让 读者仿佛在欣赏一幅水墨画。 3.  越老，它们里面的瓤和籽越红，红得像玛瑙、像热血、像燃烧了一天的落 日。《苦瓜》 词句品味： 运用比喻修辞手法，形象又生动地描述秋天的苦瓜瓤和籽的颜 色，营造视觉上的冲击。 4.  母亲总要眯缝起昏花的老眼看着，露出和我一样喜出望外的神情⋯⋯《苦瓜》 词句品味： “和我一样”蕴藏着母亲因儿子的高兴而高兴的心情，表达出 母亲对儿子无私的爱。 第四单元 爱与思念 KPM KPM 82 5.  它成了我家夏日饭桌上一道经久不衰的家常菜。《苦瓜》 词句品味： “经久不衰”说明苦瓜青椒肉丝已成了不可或缺的家常菜肴， 表面上强调经常吃到这道菜，实际上是母亲因孩子喜欢吃，所 以常煮这道菜，赞颂永不褪色的亲情和母爱。 6.  其实，母亲并不爱吃苦瓜。除了头几次，在我一再的怂恿下，勉强动了几筷 子，皱起眉头，便不再问津。《苦瓜》 词句品味： “勉强”“皱起眉头”“不再问津”，寥寥数语便将母亲不爱 吃苦瓜的形象跃然于纸上。 横的运笔和构字的方法： （i）起笔露锋，先直下，后折锋回上 并向右平出（略斜），中间部分 稍轻，至收笔处时，笔锋略向上 挑，再向右下作顿，回锋向左上 提笔。 （ii）起笔露锋，即顺势向右平出（略 斜），渐重，至收笔处时，笔锋 略向上翘，再向右重顿，然后回 锋向左上提笔。 以毛笔临摹柳公权的字帖。注意运笔和构字的方法。 [3.1.1] 长横（i） 长横（ii） 临 摹楷书 起笔露锋，先直 下，后折锋回上 即向右平出（略 斜），收 笔 稍 顿 并回锋向左上提 笔。 短横 运 笔 方 法 同 短 横 。 左 轻 横 轻 起 重 收 ， 一 般 用 在 字 右 ； 右 轻 横 重 起 轻 收 ， 一 般 用 在 字左。 左右横 第四单元 爱与思念 KPM KPM 83 我在一个家教很严谨的家庭里长大，父亲陆天明在外人眼里很温 和，但对我从小就很严格。在我的记忆里，父亲总是一副忙忙碌碌的 样子，回到家就扎进书房看书、写作，很少与我交流。从我的童年时 代到青年时代，父亲与我沟通的次数屈指可数。淡淡的隔阂像薄纱一 样，将我和父亲的心灵分隔在两个世界里。 我从小酷爱文艺，梦想长大后能成为像张艺谋那样的国际名导。 高中毕业后，我准备报考北京电影学院导演系，但父亲坚决反对，认 为我没有生活沉淀和感受，拍不出什么好电影，还会沾染自高自大的 毛病。他自作主张，为我填报了中国人民解放军国际关系学院的志 愿。父亲掐断了我的梦想，为此我对他有了怨言。 大学毕业后，我在国防科工委当了一名翻译。一次，我路过北京 电影学院，发现海报栏里张贴着导演系招收研究生的简章。我沉睡的 梦想再度被激活了。我没有告诉父亲，就报考了导演系的研究生。入 学考试时，一位教授是父亲的朋友，给父亲打去电话：“导演系研究 生很难考，你不替儿子活动活动？”父亲断然拒绝：“他行，需要我 活动吗？他不行，拉关系又有什么用？” [4.2.1] 好文共赏 陆川 读懂父爱 第四单元 爱与思念 KPM KPM 84 虽然我以总分第一名的成绩被导演系录取，但父亲的“冷酷”还是让 我心里很不舒服。我总觉得父亲有些自私，过分专注自己的事业，忽视了 我的发展。那时，看到别的父子像朋友一样相处，我既羡慕又忧伤。 几年后，我成为北京电影制片厂的专业导演，因为是新人，我 整整三年时间没有导演一部电影。我整天无所事事，常常坐在街头， 看着夕阳发呆。此时，父亲已经写出《苍天在上》《大雪无痕》等颇 有影响力的剧本。我很希望父亲能为我写一个剧本，再利用他的影响 力为我寻找投资方。我委婉地暗示过父亲，但每次他都这样告诉我： “你是个男人，自己的事情自己解决。”我想到别人的父亲想方设法为 子女牵线搭桥，自己的父亲却对我的事业不闻不问，心里有种难以言说 的滋味。2001 年，我的事业终于迎来了转机。我导演的电影《寻枪》荣 获国际、国内多项大奖。我以为父亲会表扬我几句，谁知，他在电视里 看颁奖典礼时，只是淡淡地说：“还行，但需要提高的地方还很多。” 我回敬了父亲一句：“在你眼里，我永远成不了气候。”因为话不投 机，我与父亲吵了起来，很长时间谁也不搭理谁。 2004 年 9 月，就在我执导的电影《可可西里》进行后期制作时，我 年仅 55 岁的姑姑、著名作家陆星儿患癌症在上海去世。这给亲人们带 来了巨大的悲痛。特别是父亲，从小与姑姑感情很深。仿佛一夜之间， 他苍老了很多。 料理完姑姑的后事，我陪着父亲回到北京。此时再看父亲，那个 威严、冷酷的男人竟那么瘦弱无助，我内心五味杂陈⋯⋯见父亲头发乱 了，我打来热水为他洗头发。这一平常举动，竟让父亲老泪纵横：“孩 子，从小到大，爸爸对你很严厉。你也许觉得爸爸很冷酷，但爸爸从来 都把你的每一步成长放在心里。溺爱和纵容孩子，是一个父亲最大的失 职⋯⋯” 第四单元 爱与思念 KPM KPM 85 ① 作者如何才懂得父爱？ ② 想想你和父亲相处的片段，父亲的哪些言行举止表露了他对你的爱？ 脑筋 动 一 动 《可可西里》由中国青年电影导演陆川执导，这是根据真实故事改编的 电影。影片讲述了记者尕（gç）玉和巡山队员为了保护可可西里的藏羚羊 和生态环境，与藏羚羊盗猎分子顽强抗争，甚至不惜牺牲生命的故事。 陆川率领了一百多人进入可可西里无人区，将屠杀和保护藏羚羊的情节 记录下来。2004 年，该片获得了第 17 届东京国际电影节评委会大奖、 第 41 届台湾金马电影奖最佳影片等奖项。 悦读书房 我的眼睛湿润了。母亲告诉我：“你在青藏高原拍摄《可可西里》 时，你爸爸听说你患上了严重的高原病，累得吐血，担心得整夜睡不 着，一说起你就泪流满面。”原来父爱一直伴随着我，只是父亲的爱含 蓄而深沉，用心良苦。当我读懂父爱时，我已经 30 多岁了。 2009 年 4 月 16 日，我呕心沥血四年拍摄出的电影《南京！南京！》 在央视电影频道举行首映式。记者现场连线远在上海养病的父亲。 四年来，父亲知道我数次阑尾炎发作，昏倒在片场；知道我冒着零 下 30 °C 左右的严寒，一拍摄就是十几个小时⋯⋯在显示屏上，我清晰 地看到父亲嘴唇哆嗦，老泪纵横，几度哽咽难语：“孩子，四 年来你受 的苦，我和你妈都看在眼里。”我有太多的话想对父亲诉说，可又不知 从何说起，只是向父亲深深地鞠了一躬⋯⋯ 第四单元 爱与思念 KPM KPM 86 一剪梅 1·红藕香残玉簟 2 秋 〔宋〕李清照 李清照新婚不久，便与丈夫分离。这让她倍受相思煎熬，于 是在寂寥中感物伤秋，写下这首名词。全词自然流露出女性 特有的沉挚情感，不落俗套的表达方式让这首词焕发婉约 美，有别于闺怨的主格调，称得上是工致精巧的思夫佳作。 红藕香残玉簟秋，轻解罗裳，独上兰舟 3 。 云中谁寄锦书 4 来？雁字 5 回时，月满西楼。 花自飘零水自流，一种相思，两处闲愁 6 。 此情无计可消除，才下眉头，却上心头。 1 一剪梅： 词牌名，双调小令，六十字，有前 后阕句句用叶韵者，李清照此词上 下阕各三平韵，应为其变体。每句 并用平收，声情低抑。此调因李清 照这首词而又名“玉簟秋”。 2 玉簟（di∂n）：光滑如玉的竹席。 3 兰舟： 船的美称。《述异记》卷下谓：“木 兰洲在浔阳江中，多木兰树。昔吴王 阖闾植木兰于此，用构宫殿也。七里 洲中，有鲁班刻木兰为舟，舟至今在 洲中。诗家云‘木兰舟’出于此。” 一说“兰舟”特指睡眠的床榻。 4 锦书： 书信的美称。《晋书·窦（d®u）滔妻 苏氏传》云：“前秦秦州刺史窦滔被 徙流沙，其妻苏氏思之，织锦为回文 旋图诗以赠窦滔，可宛转循环以读 之，词甚凄婉，共三百四十字。”这 种用锦织成的字称锦字，又称锦书。 5 雁字：雁群飞行时，常排列成“人”字或 “一”字形，因称“雁字”。相传 雁能传书。 6 闲愁：轻微而又说不清楚的忧愁。 诗词曲推荐阅读 （资料参考自吴熊和编的《唐宋词汇评·两宋卷（二）》，叶嘉莹、陈祖美编的《李清照词新释辑评》与唐圭 璋等编的《唐宋词鉴赏辞典（唐·五代·北宋）》） 酸甜苦辣是食物的味道， 喜怒哀乐是生活的味道。 —— 余华 咀嚼 人生 第 五 单 元 生活离不开饮食。随着人类 历史的迁移，食物于人的意义不再 仅仅是一道菜，机械式的一饮一 啄，单纯的温饱。它寄托了烹饪者 与品尝者的情感，成了一个时代的 印记，甚至形成文化的一部分，代 代传承。食物有很大的治愈能力， 一道滋补的热汤能够温暖疲惫的肠 胃。一道儿时的风味能够唤起童年 的快乐，一道故乡的佳肴能够慰藉 乡愁。这些味道，在我们的生命中 和家园、亲朋之间产生怀旧、幸福 等情感杂糅在一起，凝成人生百 味。 通过本单元，认识饮食文学的 特色，学习如何观察食物，并贴切 地描绘，认识咏物的写作方法，并 感悟文章的内涵。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 87 第五单元 咀嚼人生 1 绢豆腐：一词源于日本，日本将豆腐种类分为木棉 豆腐与绢豆腐等。绢豆腐是指质地细腻的 豆腐，像丝绸一样柔软。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 88 一、豆腐的 学 一 说 到 “ 淡 ” 这 种 奇 怪 的味觉，很容易就会联想到豆 腐；而一提到豆腐，有朋友就 开始争论，日本人要比中国人 更懂得钻研豆腐。且看名店奥 丹，三百年的历史，传承了十 二代。一坐进去眼前是幽静的 池塘、青翠的树阴，食客们就以修禅的心情在茶 室里品尝纯豆腐宴。全中国有哪家餐馆能像奥丹 这般，专心一志地只卖豆腐呢？ 再说下来，我们又会发现日本人对待豆腐 的态度好像的确比中国人来得严肃。先别说有许 多也是祖传了不知多少代的大师名匠毕恭毕敬地 制造豆腐，光看豆腐弄的菜式，他们也往往以豆 腐为主角；不像中国菜，豆腐通常用来担任吸味 的配角，自己却总是无法独当一面。 例如夏天以豆腐做的中式开胃凉菜，最普 遍的大概就是皮蛋豆腐。没有人能够否认豆腐和 皮蛋的搭配确是一绝，但是皮蛋本身的味道何其 浓烈，豆腐在这道小菜里怎样也抢不过皮蛋的 风头。反观日本，夏天最常见的就是一色“冷 奴”，除去偶尔配着吃的西红柿素菜和可下可不 下的木鱼丝等配料，柔滑到可顺咽喉下的冰凉 “绢豆腐 1 ”就是唯一的重点了。 阅读指引 梁文道 开篇先说明豆腐的特 色—— 淡。全文以此 为线，分别说明日本 人和中国人烹调豆腐 的不同点，并以“日 本人比中国人更懂得 钻研豆腐”的议论语 气成篇。 皮蛋豆腐 什么食物对你特别有意义？说说看。 课前暖身 2 《射雕英雄传》： 金庸创作的长篇武侠小说，为金庸“射雕三部曲”之第一 部，又名《大漠英雄传》。小说以宋宁宗庆元五年（1199 年） 至成吉思汗逝世（1227 年）这段期间的历史为背景，反映了南 宋抵抗金国与蒙古两大强敌的斗争，充满爱国的民族主义情 愫（s≈），具有鲜明的“英雄史诗”风格。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 89 “冷奴”，光听名字就诱人，简单的凉豆 腐在日本竟有这么美妙的名字，令人不得不佩 服。但只要查查书，就会发现“冷奴”的词源并 不很雅。话说“奴”本是日本武士中最低级的阶 层，武士大名们出巡的时候虽然走在队伍最前， 但其实连配剑的资格都没有。这些侍从般的武士 衣袖上印有一个白色的方块，看来有点像豆腐， 而实际上这群“奴”也真爱吃不怎么需要料理 的凉豆腐，所以日本人干脆把凉豆腐叫做“冷 奴”。 你看，光是一个名字就能在异文化间引起 美丽的误会。所以日本人豆腐吃得比中国人精， 进而以为日本人在“淡”的味觉美学追求上也要 比中国人优越，也是个有待斟酌（zh´n zhuπ）的 判断。且以两个极端的例子对比说明。 金庸小说《射雕英雄传》 2 里的黄蓉精通厨 艺，她曾以一道“二十四桥明月夜”为郭靖向洪 七公骗来一式降龙十八掌。这道菜就是用豆腐做 的了，只是过程复杂。先把豆腐剜（wån）成一 个个小球，再放进一块挖了洞的火腿，最后吸饱 了火腿香味的豆腐球就可取出奉客了。 另一个范例是日本商人发明的豆腐雪糕， 虽然大家都知道它并非真以豆腐为原料，可是它 仍然有一尝即现的豆腐味。它和“二十四桥明月 夜”的对比，正好说明了两套对待豆腐和它那 “淡味”特性的态度差别。日本人可以全神投入 地欣赏豆腐本身那平淡的香味，乃至于能够依照 它的特点人工做出豆腐味的雪糕。而中国人对豆 腐的关注却是着重于它那容易浸染其他味道的素 质，然后花尽心思地创作种种以豆腐为载体和配 角的组合。 详述“冷奴”名字的 由来。 冷奴 豆腐雪糕 豆腐的制作过程 2 磨浆 1 浸泡 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 90 有趣的是，豆腐即使拌上再浓烈的汁酱或 肉类，吸了再多外来的味道，它本身的豆香还是 可以隐隐浮现，掩盖不住。比如麻婆豆腐，尽管 香辣，但还是吃得出豆腐的性格。又如前面提到 的皮蛋豆腐，要是少了豆腐的辅佐中和，皮蛋吃 起来岂不是太过单调？ 豆腐的淡，在中国菜里就像国画的留白。 没有了这一方白，山水树木就不能呼吸，画面就 缺了伸展进退的余地。平淡不是单独存在的，它 总是在有余无尽之间将所有的食材和味道升华至 另一层境界。反观日本菜里的豆腐，就像以空白 的画面为主，人物和花鸟是为了强调这块白才勉 强补上去的。两种吃豆腐的方法其实是两种淡的 美学，一种把淡看成须臾不离此世的自然事物， 另一种则执著地追求超凡脱俗的豆味。二者实在 不用强分高下。 强调豆腐的味道虽 淡，但不能被掩盖， 而且在食材中起着辅 佐中和的作用。 对比中国与日本两种 不同的“淡”的美 学。 3 过滤 6 压制 4 熬浆 7 脱模 5 点卤（l∑） 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 91 1 一坐进去眼前是幽静的池塘、青翠的树阴，食客们就以修禅的心情在 茶室里品尝纯豆腐宴。 作者的描述能引起你想在奥丹品尝纯豆腐宴的念头吗？说明原因。 [2.1.1] 2 比较“二十四桥明月夜”和豆腐雪糕的特点，哪个更吸引你？说 明理由。[1.3.1] [2.1.1] 3 作者以画作的“留白”和“空白”来说明中国、日本处理豆腐的 不同方式。你觉得这样的比喻恰当吗？为什么？ [2.1.1] [5.5.1] 4 梳理文章内容，找出中国和日本烹调豆腐的不同之处，完成下 表。[2.1.1]                              豆腐 中式 日式               解与探究 理 梁文道（1970－），香港文化人，从事媒体工作。从 1998 年开始，梁文道就活跃 于香港文化、知识界，曾任大学讲师、自由撰稿人、电视电台节目主持人等。 他著有《味道》《我执》《噪音太多》等书籍。 者简介 作 本文取自《味觉现象学》。作者以豆腐的淡为线索，以对比的手 法，分别说明日本人和中国人的豆腐料理各有千秋。同一食材， 在不同的地域，有不同的风貌，并体现不同的美学追求。 解 题 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 92 二、收割阳光 阅读指引 从 稻 米 研 究 所 走 出 来 ， 我们的吉普车像冲出围栏的猎 豹，亡命的奔入无垠 1 的稻田。 田塍 2 上，朝阳披着金发昂然而 立，守牧着金色的原野。我们 的猎豹嗥吼 3 着，以五十英里的 时速，去攫（juƒ）扑自己投射 在路前的黑影。 原野的风，沁 4 泡入稻禾的淡香，再经薄雾 的过滤，醇净如冰冻的薄荷。我的左手握紧车篷 的横杠，任风窜入腋来，一股大鹏鼓翅的豪情在 我心中腾跳着，整颗心飘逸如一缕拔地而起的卷 云。 二月在米乡，阳光浓郁得可以结晶，阳光 的重量压得稻穗 都低垂着头。二月，二月是收 割的季节，稻穗成熟了，阳光成熟了，农人的 梦寐（m˙i）也成熟了；万亩的稻浪，万亩的阳 光，万亩成形的梦等待着我们来收割。 车子煞止在一块围上铁丝网的田地，大伙 儿纷纷跃下车，把打谷的木桶，苎麻 6 的围屏扛 到田里。这是改良稻种的示范场，倾落的阳光仿 佛比毗邻的田地更盈满，阳光的晶体累累的在风 里摇曳着，不用倾耳，也可以聆听到固体的阳光 互相擦亮的音响。 5 1 无垠：辽阔无边。 2 田塍（chƒng）：田埂，田边的埂子，用来分界并蓄水。 3 嗥（h∫o）吼：（动物）大声叫。这里指吉普车的引擎声。 4 沁：（香气、液体等）渗入或透出。 5 稻穗（su¬）：稻的果实，聚生在茎的顶端。 6 苎（zh≈）麻：多年生草本植物，茎皮纤维洁白有光泽，拉力和耐热力强。 大胆地将阳光借代为 稻米，趣味十足，颇 具创意。 “结晶”既比喻阳光 的浓郁，也暗喻稻穗 的成熟。意象交织叠 加，形成一片金灿灿 的丰收景象，充满希 望与活力。 苎麻 何乃健 “锄禾日当午，汗滴 禾下土”，每一绺成 熟的稻穗都曾被农人 辛勤的汗滴浇灌过。 借稻米收割后的处理 流程，道出稻米从种 植、成熟、收割的无 数繁杂工序，再次强 调“粒粒皆辛苦”。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 93 镰刀抹着阳光，一闪一闪。我弓着腰，一面 在收割稻穗，一面在心里这么想：一簇稻穗的成 长，需要采撷（xiƒ）、浓缩、提炼多少克拉 7 的 阳光？这些阳光又需要经过几季的冬藏？这些 阳光，要多少汗，才能焊接在稻秆上？我缅怀那 绺 8 稻穗，那第一次被人类埋入黑土而萌芽的阳 光。我缅怀那双播种阳光的手。万架拖拉机和起 重机，也比不上它的膂力 9 。我的心燃烧着对神 农 10的敬仰，当我想起他那双手，那么艰巨又那 么潇脱地，掀揭了历史里沉甸甸的一页，那一页 厚重如地壳（qi∂o）！ 收割了的阳光，一丘丘地堆在稻田上，等 待着被布巾札起，向谷桶里挥打。打谷，四溅的 稻谷，像阳光绽放的浪花，像阳光凝固的雨点， 落到桶里都变成了金子，金澄澄的眩眼。或许有 人会笑着说，谷种怎么可以和金子比拟呢？谷 价那么贱，许多佃户 11每天的平均收入不到一块 钱，还不够买一张上等电影院的戏票。我却说谷 种和生命一样，是无价的。一粒金子埋在土里还 是一粒金子，一颗谷粒埋在土里，却会长出无数 谷粒；千万亩的稻禾熟了，可以把千百个晒谷场 铺成金色的沙漠，如果刮起旋风，谷丘甚至可以 把一整列骆驼商队埋没。 7 克拉：宝石的重量单位。一克拉等于二百 毫克，即 0.2 克。 8 绺（li∑）：量词。线、麻等细丝状的东西， 许多根顺着聚在一起叫一绺。 9 膂（l¥）力：体力。 10 神农：中国古代传说中的三皇之一，农业和 医药的发明者。相传他教人制造农 具、从事耕作，并亲尝百草，用草药 给人治病。 11 佃（di∂n）户：旧时租种某地主土地的农民。 思绪回归，写眼前的 收割情景，再借眼前 的丰收之景，联想到 面临饥荒困境的国 家。 作者在此以“卧龙” 比喻排长龙的饥荒灾 民，既形象地说明灾 民数量之多，又鲜明 地表达了此情此景令 人悲痛。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 94 太阳已升上中天，许多亩的阳光已被收 割，余下稻桩，和龟（j¨n）裂的黑土。毗邻收割 后的田里，鸡群结着队在啄食遗落的阳光。这幅 丰收的画面，油彩的鲜然 12曾令多少人向往。在 远方，在那些连蚯蚓也饿死的荒土上，饥荒捡拾 了每粒谷种，啃啮 13了每一茎水牛也嫌粗韧的草 秆。那些国度里，国际红十字会的救济站，是卧 龙的地方。那龙很长很长，像饿殍 靠拢着，组 成长龙那饿得扭曲了的脊椎干。那里的儿童， 从来就没有听过校钟，他们没有积木去砌贫血的 梦。我们的孩子抱着洋娃娃和大狗熊，他们的孩 子却以瘦瘪 15的双手，抱着椰壳和铁罐，去盛一 口的口粮，一些可以照脸的稀粥，以及像他们那 么瘦瘠的蔬菜和清汤。田里的鸡群，你们颈里的 沙囊，真的不知要比多少人的胃还要来得饱满。 14 12 鲜然：光彩。 13 啮（ni˙）：用牙齿啃或咬。 14 饿殍（piço）：饿死的人。 15 瘦瘪：瘦得只剩下骨头。瘪，物体表面凹下去；不饱满。 运用“黑”“红”两 色，营造绝望的氛 围，与成熟稻穗和阳 光的金黄色形成强烈 的对比，突显战火的 冷酷无情与战区粮田 满目疮痍的情景。 运用比拟修辞手法， 生动地带出禾苗还没 经过风媒传播花粉。 运用对比修辞手法， 将另一个时空发生的 情景和眼前时空发生 的情景平行，两个时 空同样在火烧稻田， 却有着截然不同的情 况与感情，突显“我 们是不是比别人幸 福”的中心思想。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 95 不远处的稻田都燃起烧稻草的火来，黑烟 云涌，把太阳也熏红，像一张溅满了鲜血的脸 孔。在越南，那里的稻田也常常升起浓浓的黑 烟。那黑烟却不来自烧禾的爝火 16，而是来自烧 夷弹 17，来自硝酸 18的烈焰。那里的稻田，禾苗 青青，还没有结穗，还没有风来说媒，就像个还 没有及笄 19的少女，来不及出嫁，已被许许多多 的军靴、许许多多的臼（ji≈）炮夺去了贞操。战 火、烽烟，焚毁了稻田，枪伤了多少小禾苗的童 年。我们是不是比别人幸福？当别人像水牛浸在 污浊的水道里，惶恐的瞪着撕碎夜色的烽火； 而我们则握着镰刀，凝视着火舌黏食枯干的稻 秸 呢。什么时候每块可耕的田地，都有阳光等 待着被收割；什么时候，阳光不在废耕的田里， 无聊地空徘徊着？站在田塍上，我这样的问着自 个儿 20 16 爝（juƒ）火：火把。 17 烧夷弹：能使目标燃烧的枪弹或炸弹，也叫燃烧弹。 18 硝（xiåo）酸：强酸的一种，有刺激性臭味，腐蚀性很强，用来制造火药、肥料等。 19 及笄（jˆ）：古时女子满十五岁把头发盘绕起来，戴上簪子。后引申为女子成年。笄，古代束发 用的簪子。 20 稻秸（ji´）：稻禾脱粒后剩下的茎。 何乃健（1946 －2014），祖籍中国广东顺德，生于泰国曼谷，1953 年移居槟城。他 曾任职于农业发展局。他的作品多表达对大自然的关怀与忧患，对人性的反思， 乃至对生命无常的喟叹。他的代表作包括诗集《流萤纷飞》《赤道放歌》《我们 不是候鸟》等、散文集《那年的草色》《稻花香里说丰年》《禅在蝉声里》等。 者简介 作 解 题 本文选自《那年的草色》，是作者于马大农业系修读大二课程 的长假里，到亚罗士打的水稻研究所实习时，面对稻田有感而 作。本文道出他对水稻的热爱和赞叹，以及对战争的厌恶。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 96 1 试诠释以下句子。[2.1.1] （a） 我缅怀那双播种阳光的手。万架拖拉机和起重机，也比不上它的 膂力。 （b） 我缅怀那绺稻穗，那第一次被人类埋入黑土而萌芽的阳光。 （c）  当我想起他那双手，那么艰巨又那么潇脱地，掀揭了历史里沉甸甸的 一页，那一页厚重如地壳！ 2 作者为什么会说“谷种和生命一样，是无价的”？你认同他的说 法吗？[2.1.1] 3 写出下列句子的修辞手法，并说明该修辞手法带来的效果。[5.5.1] 句子 修辞手法 效果 我们的吉普车像冲出 围栏的猎豹，亡命的 奔入无垠的稻田。 田塍上，朝阳披着金 发昂然而立，守牧着 金色的原野。 二月在米乡，阳光浓 郁得可以结晶，阳光 的重量压得稻穗都低 垂着头。 我们是不是比别人幸 福？当别人像水牛浸 在污浊的水道里，惶 恐的等着撕碎夜色的 烽火；而我们则握着 镰刀，凝视着火舌黏 食枯干的稻秸呢。 4 仿照本文模式，以不少于 250字的篇幅，写景抒情。[3.2.1] 解与探究 理 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 97 三、端午的鸭蛋 阅读指引 家乡的端午，很多风俗 和外地一样。系百索子。五色 的丝线拧成小绳，系在手腕 上。丝线是掉色的，洗脸时沾 了水，手腕上就印得红一道绿 一道的。做香角子。丝线缠成 小粽子，里头装了香面，一个 一个串起来，挂在帐钩上。贴五毒 1 。红纸剪 成五毒，贴在门坎上。贴符。这符是城隍庙送 来的。城隍庙的老道士还是我的寄名 2 干爹， 他每年端午节前就派小道士送符来，还有两把 小纸扇。符送来了，就贴在堂屋的门楣 3 上。 一尺来长的黄色、蓝色的纸条，上面用朱笔画 些莫名其妙的道道，这就能辟邪么？喝雄黄 酒 4 。用酒和（hu®）的雄黄在孩子的额头上画 一个王字，这是很多地方都有的。有一个风俗 不知别处有不：放黄烟子。黄烟子是大小如 北方的麻雷子 5 的炮仗，只是里面灌的不是硝 药 6 ，而是雄黄。点着后不响，只是冒出一股 黄烟，能冒好一会。把点着的黄烟子丢在橱柜 下面，说是可以熏五毒。小孩子点了黄烟子， 常把它的一头抵在板壁上写虎字。写黄烟虎字 笔画不能断，所以我们那里的孩子都会写草书 的“一笔虎”。还有一个风俗，是端午节的午 饭要吃“十二红”，就是十二道红颜色的菜。 汪曾祺 1 五毒：指蝎、蛇、蜈蚣、壁虎、蟾蜍五种动物。 2 寄名：旧俗幼童认僧尼为师而不出家，或认他人作义父母以求长寿。 3 门楣（mƒi）：门框上端的横木。 4 雄黄酒：用研磨成粉末的雄黄泡制的烧酒，中华民族传统节日端午节的饮品。 5 麻雷子：一种爆竹，放起来响声很大。 6 硝药：火药的一个俗称。 开篇介绍端午的风 俗，以动宾短语为 句，一一加以介绍。 百索子 五毒剪纸 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 98 十二红里我只记得有炒红苋（xi∂n）菜、油爆虾、 咸鸭蛋，其余的都记不清，数不出了。也许十 二红只是一个名目，不一定真凑足十二样。不 过午饭的菜都是红的，这一点是我没有记错 的，而且，苋菜、虾、鸭蛋，一定是有的。这 三样，在我的家乡，都不贵，多数人家是吃得 起的。 我的家乡是水乡。出鸭。高邮 7 大麻鸭是 著名的鸭种。鸭多，鸭蛋也多。高邮人也善于 腌鸭蛋。高邮咸鸭蛋于是出了名。我在苏南、 浙江，每逢有人问起我的籍贯，回答之后， 对方就会肃然起敬：“哦！你们那里出咸鸭 蛋！”上海的卖腌腊的店铺里也卖咸鸭蛋，必 用纸条特别标明：“高邮咸蛋”。高邮还出双 黄鸭蛋。别处鸭蛋也偶有双黄的，但不如高邮 的多，可以成批输出。双黄鸭蛋味道其实无特 别处。还不就是个鸭蛋！只是切开之后，里面 圆圆的两个黄，使人惊奇不已。我对异乡人称 道高邮鸭蛋，是不大高兴的，好像我们那穷地 方就出鸭蛋似的！不过高邮的咸鸭蛋，确实是 好，我走的地方不少，所食鸭蛋多矣，但和我 家乡的完全不能相比！曾经沧海难为水，他 乡咸鸭蛋，我实在瞧不上。袁枚 8 的《随园食 单·小菜单》 9 有“腌蛋”一条。袁子才这个人 我不喜欢，他的《食单》好些菜的做法是听来 的，他自己并不会做菜。但是《腌蛋》这一条 我看后却觉得很亲切，而且“与有荣焉 ”。 文不长，录如下： “腌蛋以高邮为佳，颜色细而油多，高 文端公最喜食之。席间，先夹取以敬客，放 盘中。总宜切开带壳，黄白兼用；不可存黄去 白，使味不全，油亦走散。” 10 7 高邮：中国江苏省直辖县级市。 8 袁枚：字子才，号简斋（1716 年－1797 年），清代诗人、散文家。 9 《随园食单·小菜单》： 出版于 1792 年（乾隆 57 年）。全书分为须知单、戒单、海鲜单、江鲜 单、特牲单、杂牲单、羽族单、水族有鳞单、水族无鳞单、杂素单、 小菜单、点心单、饭粥单和菜酒单。 10 与有荣焉：因而也感到荣幸。 炒红苋菜 油爆虾 高邮大麻鸭 介绍家乡的特产—— 鸭蛋，字里行间显露 作者对自己家乡鸭蛋 的自豪感。 作者虽然不喜欢袁 枚，但还是引用他的 文章，想借他人之笔 赞誉自己家乡的腌 蛋，也表示他认同袁 子才对高邮腌蛋的介 绍。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 99 高邮咸蛋的特点是质细而油多。蛋白柔 嫩，不似别处的发干、发粉，入口如嚼石灰。 油多尤为别处所不及。鸭蛋的吃法，如袁子才 所说，带壳切开，是一种，那是席间待客的办 法。平常食用，一般都是敲破“空头”用筷子 挖着吃。筷子头一扎下去，吱——红油就冒出 来了。高邮咸蛋的黄是通红的。苏北有一道名 菜，叫做“朱砂豆腐”，就是用高邮鸭蛋黄炒 的豆腐。我在北京吃的咸鸭蛋，蛋黄是浅黄色 的，这叫什么咸鸭蛋呢！ 端午节，我们那里的孩子兴挂“鸭蛋络 子 11”。头一天，就由姑姑或姐姐用彩色丝线 打好了络子。端午一早，鸭蛋煮熟了，由孩子 自己去挑一个，鸭蛋有什么可挑的呢？有！一 要挑淡青壳的。鸭蛋壳有白的和淡青的两种。 二要挑形状好看的。别说鸭蛋都是一样的，细 看却不同。有的样子蠢，有的秀气。挑好了， 装在络子里，挂在大襟 12的纽扣上。这有什么 好看呢？然而它是孩子心爱的饰物。鸭蛋络子 挂了多半天，什么时候孩子一高兴，就把络子 里的鸭蛋掏出来，吃了。端午的鸭蛋，新腌不 久，只有一点淡淡的咸味，白嘴 13吃也可以。 11 络（l∂o）子：依照所装的物件的形状，用线结成的网状的小袋子。 12 大襟：纽扣在一侧的中装的前面部分，通常从左侧到右侧，盖住底襟。 13 白嘴：文中指光吃咸鸭蛋而不配饭。 通过对比修辞手法， 突显高邮咸蛋的特 点。 作者巧妙地混用典 雅的文言词语与极 质朴的口语，使文 句相映成趣，更添 一 番 韵 味 。 例 如 “质细而油多”“入 口”“尤为别处所 不及”属古汉语语 言，而“发干”“发 粉”“嚼石灰”“白 嘴吃”则是口语词。 边叙边议，解答了读 者心中的疑惑。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 100 作者从“用鸭蛋壳装 萤火虫”联想到“囊 萤映雪”故事中的车 胤用练囊装萤火虫的 事迹。接着，对比了 这两种方法的效果， 巧妙地将知识性和趣 味性融于一体，写出 了作者对家乡的爱与 自豪。 孩子吃鸭蛋是很小心的。除了敲去空头， 不把蛋壳碰破。蛋黄蛋白吃光了，用清水把鸭 蛋里面洗净，晚上捉了萤火虫来，装在蛋壳 里，空头的地方糊一层薄罗。萤火虫在鸭蛋壳 里一闪一闪地亮，好看极了！ 小时读囊萤映雪 故事，觉得东晋的车 胤（y¬n）用练囊 盛了几十只萤火虫，照了读 书，还不如用鸭蛋壳来装萤火虫。不过用萤火 虫照亮来读书，而且一夜读到天亮，这能行 么？车胤读的是手写的卷子，字大，若是读现 在的新五号字，大概是不行的。 14 15 汪曾祺（1920 －1997），中国江苏高邮人。他在小说、散文、戏剧文学与艺术 研究上皆有成就，大部份作品收录在《汪曾祺全集》中。他的著作包括小说集 《受戒》《大淖记事》《邂逅集》《羊舍的夜晚》《晚饭花集》《寂寞和温 暖》《茱萸集》、散文集《蒲桥集》《塔上随笔》《人间草木》、文学评论 集《晚翠文谈》等。 者简介 作 14 囊萤映雪： 东晋车胤家中贫穷没钱买灯油，夏天的晚上他捉来萤火虫放在白绢袋里，借着萤火 虫的微光读书（见于《晋书·车胤传》）；南朝宋孙康家中贫穷没钱买蜡烛，冬天 的晚上借着窗外雪的反光读书（见于《南史·范云传》）。后来用“囊萤映雪”形 容学习勤奋刻苦。 15 练囊：用一种白色的绢做成的口袋。练，白色的绢。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 101 解与赏析 理 1 作者对家乡的咸鸭蛋有什么感情？举例说明。[2.1.1] 2 梳理文章内容，找出第一段所叙述的端午风俗与特点，并填写下 表。[2.1.1] 端午风俗 特点 3 写出高邮咸蛋的特点。 [2.1.1] 高邮咸蛋 的特点 4 你认同本文以《端午的鸭蛋》为题吗？说明你的看法。[1.3.1] [2.1.1] 5 鸭蛋并不是什么特别的、罕见的食材，作者却能以鸭蛋为题材创 作了这篇文章。这是因为作者热爱生活，善于观察和感受身边的 人事物，珍惜生活中的点点滴滴。 试观察你身边的人事物，写成一篇短文，题目自拟。[3.2.3] 解 题 本文取自《汪曾祺全集》第四卷，原为《故乡的食物》第二篇。1981 年，汪曾祺 应当地政府所邀回乡访问，当时正好是端午节，各种应节风俗勾起作者的儿时 回忆，写下了这篇散文。文章记叙家乡端午节的风俗，着重介绍家乡咸鸭蛋的特 色，流露对儿时生活的怀念，表达对故乡的热爱与赞美之情。文句浅白如话家 常，间中穿插文言句式，还边叙边议，针对所叙之事指出看法。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 102 四、口香糖、梨、便当 阅读指引 有人问我吃不吃口香糖？ 我回答说：“不吃，那东西太 像人生，我把它划为‘悲惨食 物’。” 对方被我吓了一跳，不过 小小一块糖，哪用得上那么沉 重的形容词？但我是认真的， 人人都有怪癖 1 ，不肯吃口香糖大概还不算严重 的。我对口香糖的味道并没有意见，我甚至也可 以容得下美国孩子边嚼口香糖边打棒球的吊儿郎 当 2 相。我不能忍受的是：它始于清甜芳香，却 竟而愈嚼愈像白蜡，终而必须吐之弃之，成为废 物。 还有什么比嚼口香糖更像人生呢？ 人的一生也是如此，一切最好的全在童年 时期过完了，花瓣似的肌肤，星月般的眼眸，记 忆力则如烙铁之印，清晰永志。至于一个小孩晨 起推门跑出去的脚步声，是那么细碎轻扬，仿佛 可以直奔月球然后折返回来。 把口香糖说成是“悲 惨食物”，制造悬 疑，勾起读者的好奇 心。 把人生比喻为口香 糖，手法新颖独特。 运用多个比喻修辞手 法，渲染童年的美 好，引发读者联想与 想象。 张晓风 1 怪癖：特殊的习惯或喜好。 2 吊儿郎当：形容仪容不整、作风散漫、态度不严肃等。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 103 重申口香糖的“悲 哀”作为小结，前呼 后应。 说明梨引起作者伤感 的原因。 然而当岁月走过，剩下的是菡萏香消之余 的残梗 3 ，是玉柱倾圮 4 之后的废墟。啊！鸡皮 鹤发 5 耳聋齿落之际，难道不像嚼余的糖胶吗？ 连成为垃圾都属于不受欢迎的垃圾。 口香糖是众糖之中最悲哀的糖。它的情节 总是急转直下，陡降深渊。 水果中也有种水果特别引我伤感，那是梨。 梨如果削了皮，顺着吃水果的自然方式去 吃，则第一口咬下去的外围的肉脆嫩沁甜，令人 怡悦。只是越吃到靠中心的部分越酸涩粗糙，不 堪入口。吃梨于我永远是一则难题，太早放弃， 则浪费食物，对不起世上饥民。勉强下咽则对不 起自己的味觉。 不过，还好，梨子心再难吃也有个限度， 不像口香糖残胶，咽下去是会出事的。 我终于想好了一种吃梨的好方法：我把梨 皮削好，从外围转圈切下梨块，及至切下三分之 二的梨肉，我便开始吃梨心，梨心吃完之后才回 过头吃梨子外围的肉。这种“倒吃”的方法其实 不奇特，民间本来就有“倒吃甘蔗 6 ”的谚语。 我每次用此法吃梨都享受一番“渐入佳境”的喜 悦。 3 菡萏香消之余的残梗：荷花凋谢后所残留的枯枝。 4 倾圮（p˚）：倒塌毁坏。 5 鸡皮鹤发：皮肤起皱，头发发白，形容衰老。 6 倒吃甘蔗：甘蔗越近根部甜度越高，从末端吃起则越吃越甜。这里用以形容渐入佳境。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 104 想起当年小学和中学时代，同学之间无形 中有一种“吃便当文化”，那时代物质供应不甚 丰裕，便当的菜也就很有限（而由于我和我的同 学全是女孩子，女孩子在某些家庭中，其便当内 容又比男孩为差），但怎么吃这种便当？说来也 有一些大家不约而同的守则：那便是先努力吃白 饭，把便当中的精华（例如说，半粒卤蛋，或一 块油豆腐）留待最后，每当大家功德圆满 7 ，吃 完了米饭，要享受那丰富的“味觉巅峰”，心里 是多么快乐呀！那“最后美味”的一小口，是整 个午餐时间的大高潮。 尽管只是一个填饱的便当，尽管菜式不丰 美不精致，那最后一口的情节安排竟然像中国古 典戏剧“苦尽甘来”的结局。我们吃那一口的时 候多半带着欢呼胜利的心情，那是整个上半天最 快乐的一霎。 人生能否避免“口香糖模式”“梨子模 式”，而成为我小时候的那种渐入佳境的“便当 模式”？我深感困惑。 7 功德圆满：佛教用语，本指已经圆满地完成善行。后引申为事情圆满的结束。 细说吃便当的步骤和 心情。 卤蛋 油豆腐 以对人生的困惑作为 结尾。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 105 所谓“民以食为天”，从古至今，大多文学作品中都会提及饮食。饮 食是生活的必需条件，而文学离不开生活。早在《诗经》中提及的食物种类 繁多，包括谷物、蔬菜、瓜果等。饮食文学作品绝非食谱的堆积，它往往结 合了作者对饮食文化的认知和感受，对某种食材的回忆或感情，因某食材特 点在生活中引发的感悟。我们可以从饮食文学作品中读出食材典故、烹饪技 艺、食物的色香味、饮食哲学、饮食文化，还可以获知作者与该食材有关的 个人经历、感情与回忆、人生体悟与生命哲理等。 林金城 《知食分子》 梁实秋 《雅舍谈吃》 焦桐 《饮食文选》 林文月 《饮膳札记》 饮食文学 文补给站 课 张晓风（1941－），笔名有晓风、桑科、可叵（pœ）等，原籍中国江苏铜山。她 的作品洗练而生动、亦刚亦柔、时真时幻，浅显易懂却又深刻动人。她著有散文 《地毯的那一端》《愁乡石》、戏剧《武陵人》《和氏璧》等。 者简介 作 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 106 解与赏析 理 1 运用工具书，查找下列词语的读音，注意字词的笔画，并结合上 下文，解释词语的意思。[5.3.1] （a）怪癖 （d）霎 （b）废墟 （c）巅峰 2 你认同作者把口香糖比喻为“悲惨食物”吗？为什么？[2.1.1] 3 为什么梨让作者伤感？[2.1.1] 4 作者怎样解决吃梨面对的难题？[2.1.1] 5 分组讨论作者举出的三种人生模式，并完成以下图表。[1.1.1] [2.1.1]   人生模式 梨子模式 便当模式 口香糖模式 6 选一种食物，模仿作者的写法，根据你对该食物的回忆、感受 等，习写一篇短文，字数不少过 250， 题目自拟。[3.2.3] 解 题 本文选自《你的侧影好美》，是托物抒情的散文。全文主要分成三 个部分，以三种食物划分，依序是口香糖、梨和便当。作者从平凡 事物中联想人生，自有一番看法和体悟。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 107 公文 通告 一、什么是通告？ 当某团体或单位（如修齐中学华文学会、美丽花园居民协会、宏正 电脑公司等），有事情要通知所属成员或者与该团体、单位有关联的人 而发出的公开通知文件。通告的内容着重在“告”，即告知一些消息， 乃至注意事项，如晚宴通知、筹款通知、比赛通知等。因此，通告的作 用在于传达消息、交代事情和处理业务。 二、注意事项 1 发通告团体、单位的名称和地址的位置必须是在通告的左上方。 2 日期的位置在发通告单位的地址之下，写在右边。日期与发通告单 位地址之间要画一条横线。 3 通告的对象须清楚，如“全体师生”“全体会员”等，一般在前面 冠以“致”，并标上冒号，如“致：全体学生家长”。对象的位置 应靠左，写在日期之后。 4 标题的作用是让相关人士只看标题，就了解有关通告的重点，应简 练明了。位置在对象之下，正文之上，靠左并在底下画横线。 5 正文须清楚交代有关团体、单位成员须知的事项。内容应真实准 确，行文简练，清楚叙述事情的日期、时间、地点、目的、条规 等，避开不必要的枝节或客套委婉的话。除此之外，正文应划分段 落，并在段落前冠以序号以清眉目。 6 正文结束后，发通告的团体、单 位负责人须在通告的左下方写上 完整的团体、单位名称和职衔， 并且署名。署名后加写“启” 或“谨启”。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 108 2 修齐中学 Jalan Universiti,  46200 Petaling Jaya, Selangor.  2019 年 6月 29 日 致：全体学生家长 义卖会通告 为了筹募建校基金，本校将于 2019 年 8月 3 日（星期六）早上8 时，在本校举办义卖 会。 2  义卖会当天除了有义卖食物与物品， 还有文化演出。 3  本校吁请家长踊跃响应这项义卖会， 以示对学校的支持与鼓励。谨此致谢。 修齐中学校长 林治平 启 发通告团体、单位的名称 和地址 正文 （a）活动宗旨 （b）详情 （c）呼吁、致谢 对象 标题 日期 1 3 2 4 5 6 以修齐中学校长林治平的名义，拟一则防火演习通告。字数不多于 120。 注意： 学生作答时必须用以下的地址。 Jalan Universiti,  46200 Petaling Jaya, Selangor. 练习 [3.2.2] 三、格式 以修齐中学校长林治平的名义，拟一则通告，吁请学生家长响应筹募修齐 中学建校基金的义卖会活动。 发通告者的职衔、署名 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 109 官职 职务 丞相 常与宰相通称，简称“相”， 是封建官僚机构中最大的官， 是秉承帝旨意处理政事的人。 太史 西周、春秋时为地位很高的朝 廷大臣，掌管起草文书、策 命诸侯卿大夫、记载史事，兼 管典籍、历法、祭祀等事。秦 汉以后设太史令，职掌范围渐 小，地位渐低。 太尉 元代以前辅佐皇帝的最高武 官。 侍郎 初为宫廷近侍。东汉以后成为 尚书的属官。唐代始以侍郎为 三省各部长官的副职。 侍中 原为正规官职外的加官之一。 因侍从皇帝左右，地位渐高， 等级超过侍郎 郎中 战国时为宫廷侍卫。自唐至清 成为尚书、侍郎以下的高级官 员，分掌各司事务。 令尹 战国时楚国执掌军政大权的长 官，相当于丞相，明清时指县 长。 都尉 职位次于将军的 武官。 太守 又称“郡守”，州郡最高行政 长官。 官职 职务 郎中 战国时为宫廷侍卫。自唐至清 成为尚书、侍郎以下的高级官 员，分掌各司事务。 令尹 战国时楚国执掌军政大权的长 官，相当于丞相，明清时指县 长。 都尉 职位次于将军的武官。 太守 又称“郡守”，州郡最高行政 长官。 都督 掌管军事或领兵将帅的官名。 巡抚 明初指京官巡察地方。清代正 式成为省级地方长官，地位略 次于总督。 提辖 宋代州郡武官的官名，主管训 练军队、督捕盗贼等事务。 县令 一县的行政长官，又称“知县”。 中国古代官职一览 典章制度 古 代 官 职 [4.1.2] 词句品味 • 积累 词句品味 • 积累 1.  从稻米研究所走出来，我们的吉普车像冲出围栏的猎豹，亡命的奔入无垠的 稻田。《收割阳光》 词句品味： 巧用动词，“走”“冲”和“奔”的速度不同，由缓到快，带 出强烈的动感画面。 2.  我们的孩子抱着洋娃娃和大狗熊，他们的孩子却以瘦瘪的双手，抱着椰壳和 铁罐，去盛一口的口粮，一些可以照脸的稀粥，以及像他们那么瘦瘠的蔬菜 和清汤。田里的鸡群，你们颈里的沙囊，真的不知要比多少人的胃还要来得 饱满。《收割阳光》 词句品味： 运用对比修辞手法，以孩子抱着的玩具和食物盛具对比，再以 家禽的沙囊和人类的胃对比，以反差突显际遇的悬殊。 资料参考自杨建峰主编的《通晓语文知识必读手册》，赵静、项晓红主编的《高效速记初中文言文必考知识》 等。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 110 [4.2.1] 好文共赏 吴岸 粽子赋 谁把它们吃了 这颗颗粽子 留下这圈圈透着油光的咸草绳 和片片依然散发芬芳的班兰叶子 零乱在厨房的饭桌上 像一幅无名画家的名画 在五月暗淡的灯光下 那女人曾以灵巧的手指 将它们一捏一绑 把糯米和五香虾米和 缕缕说不清楚的思念 紧紧扎住 扎成如菱如角如钻石 如金字塔的 千年不朽的工程 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 111 那淡淡幽香始于指尖 由远而近渐渐浓郁 连沸滚的钢锅也盖不住了 终于叫你我迷失在 泥土、海洋、天空 传说和楚辞混合的醇香里 当解开结子的刹那 在五月暗淡的灯光下 在厨房的饭桌上 谁把它们品尝了呢 完成了这旷世的艺术杰作 悠悠江影里 离离芦苇 冉冉班兰 却不知那倒影儿 此刻是在双溪砂劳越里 还是在汨罗江上？ 悦读书房 此诗选自《生命存档》。此诗集分为《生命集》和《存档 集》两辑，收录四十余首诗。《生命存档》听起来比较理性 化，但也有记录诗人的生命体验与心路历程。 第五单元 咀嚼人生 KPM KPM 112 1 汉江：汉水。长江最大支流，源出中国陕西，经中国湖北流入长江。 2 岭外：五岭（中国江南最大的横向构造山脉）以南的广东省广大地区，通常称岭南。唐代常作 罪臣的流放地。 3 来人：渡汉江时遇到的从家乡来的人。 诗词曲推荐阅读 宋之问从20岁步入仕途后，一路平步青云，颇受武则天恩 宠。武氏去世后，他却因逢迎武则天的宠臣张易之，而被 唐中宗贬官泷州。唐时的泷州位于岭南，远离中原，是极 为边鄙的地方，环境苛刻，被贬往泷州的官员往往无法适 应而不能生还。神龙元年（705年）十月，诗人过岭，次年 春冒险逃回洛阳，途经汉江时写下了此诗。诗人在诗中追 叙贬居岭外的情况。临近家乡，他迫不及待想打听家中情 况，却又不敢打听的矛盾心情。全诗言简意赅（gåi），平铺 直叙中情感层层递进，尽显诗人用字功力。 岭外 2 音书断， 经冬复历春。 近乡情更怯， 不敢问来人 3 。 渡汉江 1 〔唐〕宋之问 （资料参考自萧涤非、周汝昌撰写的《唐诗鉴赏辞典》） 人存于世总免不了摸滚翻 爬，经一番俗事洗练，方能洞 明生活的真相和人性的复杂。 人要学会接受世界的不完美， 懂得克制自己的情绪，明白待 人处事的进退之道，为生命增 添一份宽厚的气度和泰然自若 的智慧。 通过本单元，要学习抓 住人物的主要特征，还要了解 人物性格的发展变化，从而完 整地掌握人物的形象。此外， 要善于把阅读文章的经验和生 活经历联系起来，并进行多角 度、深层次的思考，由此对作 品的主题、人物等形成自己独 特的见解。 回首向来萧瑟处，归去， 也无风雨也无晴。 —— 苏轼《定风波》 第六单元 世事洞明 KPM KPM 113 世事 洞明 第 六 单 元 第六单元 世事洞明 KPM KPM 114 一、习惯说（刘蓉） 1 养晦（hu¬）堂： 作者住宅的名称，取潜心修 养，等候机会的意思。 2 西偏：西侧。偏，侧。 3 俛（f∑）：通“俯”，意指低头。 4 旋：转。这里指走来走去的意思。 5 洼（wå）：凹陷的地面。 阅读指引 美国心理学家马斯洛曾说：“心若改变，你的态度就会改变；态度若 改变，你的习惯就会改变；习惯若改变，你的性格就会改变；性格若 改变，你的人生就会改变”说出你对这段话的看法。 课前暖身 蓉 少 时 ， 读 书 养 晦 堂 1 之 西 偏 2 一 室 。 俛 3 而读，仰而思；思而弗得，辄起，绕室以 旋 4 。室有洼 5 径尺，浸淫日广 6 。每履 7 之，足 苦踬 8 焉，既久而遂安 9 之。 6 浸淫日广： 一天天逐渐扩大。浸淫，渐渐 扩展，又作“侵淫”。 7 履：原指鞋子。这里作动词用，指踩、踏 8 踬（zh¬）：被东西绊倒。 9 安：这里指习惯了。 文章采先叙后议的写 作方式。第一段写出 习惯形成之因，并为 文末预作伏笔。 “久”字点出时间跨 度之长。“苦”和 “安”字点出人物与 空间（洼地）的关 系。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 115 10 何⋯⋯为：哪里还谈得上⋯⋯。 11 蹴（c≈）：踩、踏、踢。 12 已而：不久、随后。 13 中（zh®ng）：影响。 14 即：接触到。 15 窒（zh¬）：阻碍。 一日，父来室中，顾而笑曰：“一室之不 治，何以天下国家为 10？”命童子取土平之。后 蓉复履其地，蹴 11然以惊，如土忽隆起者，俯视 地，坦然则既平矣。已而 12复然，又久而后安 之。 噫！习之中 13人甚矣哉！足利平地，不与 洼适也；及其久，则洼者若平。至使久而即 14乎 其故，则反窒 15焉而不宁。故君子之学，贵乎慎 始。 段末的“又久而后 安”，与首段相呼 应，再一次为文末作 强有力的佐证。 以事说理，揭示蕴含 在小事情中的大道 理，点出文章主旨。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 116 本文选自《养晦堂文集》中的《习说》。文章以作者少时读书的亲身经验，说 明习惯对人的影响，启发人们在研究学问时，应在起初之始便保持慎重严谨的 态度，免得养成不好的习惯，积习难改。 解 题 1 朗读课文，做到语音正确、语调适度，尤其注意下面句式的语调 变化。[2.2.1] [5.2.1] （a）一室之不治，何以天下国家为？ （b）噫！习之中人甚矣哉！ 2 根据课文的第一段，完成图表。[1.3.1] [2.2.1] 时间 地点 人物 事情 结果 3 试述作者的读书态度。[1.3.1] [2.2.1] 4 比较作者在“刚形成洼地时”和“填平洼地后”的感受。[2.2.1] 5 什么因素会影响习惯的养成？[2.2.1] 6 作者为什么说学习初始阶段的习惯很重要？谈一谈并写出你的看 法。[1.1.1] [3.2.1] 解与探究 理 刘蓉（1816－1873），字孟容，号霞仙。清朝湖南省湘乡人。他擅长古文、诗词， 文笔简练流畅。他著有《思辨录疑义》《养晦堂文集》等。 者简介 作 第六单元 世事洞明 KPM KPM 117 二、伤仲永（王安石） 阅读指引 金溪 1 民方仲永，世隶 2 耕。仲永生五年， 未尝识书具，忽啼求之。父异焉 3 ，借旁近 4 与 之，即书诗四句，并自为其名。其诗以养父母、 收 5 族为意，传一乡秀才观之。自是指物作诗立 就 6 ，其文理 7 皆有可观者。 1 金溪：地名，今中国江西省金溪县。 2 隶：属于。 3 异焉：对⋯⋯感到惊异。 4 旁近：附近。这里指邻居。 5 收：聚；团结。 6 就：完成。 7 文理：这里指文采和文章中表现出的条理。 用夸张的笔墨，突 出 仲 永 天 赋 的 特 异。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 118 邑 8 人奇之，稍稍宾客 9 其父，或以钱币 乞 10之。父利其然 11也，日扳 12仲永环 13谒 14于邑 人，不使学。 余闻之也久。明道 15中，从先人 16还家，于 舅家见之，十二三矣。令作诗，不能称 17前时 之闻。又七年，还自扬州，复到舅家，问焉。 曰：“泯然 众人矣。” 王子19曰：仲永之通20悟21，受之天也。其受 之天也，贤 22于材人远矣。卒 23之为众人，则其 受于 24人者不至 25也。彼其受之天也，如此其贤 也，不受之人，且为众人；今夫不受之天，固众 人，又不受之人，得为众人而已26耶？ 18 8 邑（y¬）：十户为一邑，这里指同一个地方。 9 宾客：这里作动词用，指以宾客之礼相待。 10 乞：求取。 11 利其然：以为这样是有利可图的。 12 扳（pån）：拉着。 13 环：四处。 14 谒（y˙）：拜访。 15 明道：宋仁宗年号（1032–1033）。 16 先人：祖先。这里指王安石离世的父亲。 17 称（ch˙n）：相当；符合。 18 泯（m˚n）然：消失的样子。 19 王子：王安石的自称。 20 通：通达。 21 悟：聪慧。 22 贤：胜过、超过。 23 卒：最终。 24 于：被。 25 不至：没有达到要求。至，达到。 26 已：停止。 突出仲永的父亲不让 他上学的原因。 从作者亲自见闻的角 度简略交代仲永从神 童沦为普通人的过 程。 后天的教育与学问比 天赋更重要。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 119 1 这篇文章的主旨是什么？[2.2.1] 2 试述方仲永由天才变庸才的过程。[2.2.1] 3 方仲永由天资过人变得“泯然众人矣”的原因是什么？[2.2.1] 4 分组辩论以下题目。[1.1.1] [1.3.1] 先天资质比后天教育重要。 解与探究 理 解 题 本文选自《临川先生文集》。题目“伤”，哀伤，引申开来有“痛惜”的意 思。文章通过方仲永幼年天资过人，而长大后却庸碌无为的故事，说明了人的 成才不能只依靠天赋，而必须注重后天的教育和培养。 文补给站 课 即一个词语同时具多个意义，如《伤仲永》中的“闻”和“之”： 一词多义 词 例子 词类 语译 闻 余闻之也久 动词 听说。 不能称前时之闻 名词 名声。 之 忽啼求之 代词 指书具。 借旁近与之 代词 指仲永。 传一乡秀才观之 代词 指仲永写的诗。 余闻之也久 代词 指仲永作诗扬名和他父亲为 求利而不让他上学这两件事。 不能称前时之闻 结构助词 的。 王安石（1021－1086），字介甫。宋朝抚州临川（今中国江西省临川县）人。政 治家、文学家。庆历二年（1042）进士，做过地方官和宰相，主张革新，积极推 行新政。封荆国公，也称王荆公，死后谥文，又称王文公。他著有《王文公文 集》等。 者简介 作 1 现世宝：丢脸的家伙。现世，出丑、丢脸。 2 带挈（qi˙）： 提携。这里的意思是“让你沾我的光，得到 好运气”。 3 相公（xi∂ng gong）：指通过院试的文人。 4 唯唯（w©i w©i）：答应的声音（今读 wƒi，这里按旧音读）。 5 浑家：妻子。 6 体统：规矩。 7 行（h∫ng）事：行业。 8 长（zhçng）亲：长辈。 9 见教：指教。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 120 三、儒林外史第三回 周学道校士拔真才 胡屠户行凶闹捷报（节选） （吴敬梓） 阅读指引 范进进学回家，母亲、妻子俱各欢喜。正 待烧锅做饭，只见他丈人胡屠户，手里拿着一副 大肠和一瓶酒，走了进来。范进向他作揖（yˆ）， 坐下。胡屠户道：“我自倒运，把个女儿嫁与你 这现世宝 1 ，历年以来不知累了我多少。如今不 知因我积了什么德，带挈 2 你中了个相公 3 ，我 所以带个酒来贺你。”范进唯唯 4 连声，叫浑家 5 把肠子煮了，烫起酒来，在茅草棚下坐着。 母亲自和媳妇在厨下造饭。胡屠户又吩咐 女婿道：“你如今既中了相公，凡事要立起个 体统 6 来。比如我这行事 7 里，都是些正经有脸 面的人，又是你的长亲 8 ，你怎敢在我们跟前妆 大？若是家门口这些做田的、扒粪的，不过是平 头百姓，你若同他拱手作揖，平起平坐，这就是 坏了学校规矩，连我脸上都无光了。你是个烂忠 厚、没用的人，所以这些话我不得不教导你，免 得惹人笑话。”范进道：“岳父见教 9 的是。” 胡屠户又道：“亲家母，也来这里坐着吃饭。老 人家每日小菜饭，想也难过。我女孩儿也吃些， 自从进了你家门，这十几年，不知猪油可曾吃过 两三回哩。可怜！可怜！”说罢，婆媳两个都来 坐着吃了饭。 写范进中了秀才，丈 人胡屠户道贺，并教 训了他一顿。胡屠户 的趾高气扬与范进的 逆来顺受形成强烈的 对比。这反映了当时 处于社会基层的文人 悲苦，既过着穷困的 生活，又必须承受精 神上被人挤压的酸 苦。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 121 吃到日西时分，胡屠户吃的醺醺的。这 里母子两个，千恩万谢。屠户横披了衣服，腆 着 10肚子去了。 次日，范进少不得拜拜乡邻。魏好古又 约了一班同案 11的朋友，彼此来往。因是乡试 年 12，做了几个文会 13。 不觉到了六月尽间，这些同案的人约范进 去乡试。范进因没有盘费，走去同丈人商议， 被胡屠户一口啐 14在脸上，骂了一个狗血喷头， 道：“不要失了你的时了！你自己只觉得中了 一个相公，就‘癞虾蟆想吃起天鹅肉’来。我听 见人说，就是中相公时，也不是你的文章，还是 宗师 15看见你老，不过意，舍与你的。如今痴心 就想中起老爷来！这些中老爷的，都是天上的 ‘文曲星 16’。你不看见？城里张府上那些老 爷，都有万贯家私，一个个方面大耳。像你这尖 嘴猴腮，也该撒抛 17尿自己照照，不三不四，就 想天鹅屁吃！趁早收了这心。明年在我们行事里 替你寻一个馆 18，每年寻几两银子，养活你那老 不死的老娘和你老婆是正经！你问我借盘缠，我 一天杀一个猪，还赚不得钱把银子，都把与 19你 去丢在水里，叫我一家老小嗑西北风！”一顿夹 七夹八，骂的范进摸门不着。 辞了丈人回来，自心里想：“宗师说我火 候 20已到，自古无场外的举人，如不进去考他一 考，如何甘心？”因向几个同案商议，瞒着丈 人，到城里乡试。出了场，即便回家。家里已是 饿了两三天。被胡屠户知道，又骂了一顿。 10 腆（tiçn）着：挺着。 11 同案：一同考取秀才的读书人。 12 乡试年： 科举制度，每三年举行一次全省 的考试，叫“乡试”，由秀才去 应试。轮到乡试这一年叫“乡试 年”。 13 文会：旧时读书人为了准备应考，在一起写 文章、互相观摩的集会。 14 啐（cu¬）：唾。 15 宗师：对一省总管教育的学管的称呼。 16 文曲星：古代神话传说中指主管文运与考 试的星宿（xi≈）。 17 抛：通常写作“泡”。 18 馆：这里指教书的地方。 19 把与：拿给。 20 火候：这里指写文章的功夫。 范进一心想向上爬， 他向胡屠户借盘费应 试，不但没借到，还 遭一顿臭骂。这对范 进来说无疑是一瓢冷 水，更使他不能自 信。这为范进后来中 举喜极而疯做了必要 的铺垫。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 122 21 两个时候：两个时辰，即四个小时。 22 报录人：向考中的人报喜讯的人。下文 的“报子”意思相同。 23 一地里：一路上；到处。 出榜那日，家里没有早饭米，母亲吩咐范 进道：“我有一只生蛋的母鸡，你快拿集上去卖 了，买几升米来煮餐粥吃，我已是饿的两眼都看 不见了。”范进慌忙抱了鸡，走出门去。才去不 到两个时候 21，只听得一片声的锣响，三匹马闯 将来。 那三个人下了马，把马拴在茅草棚上， 一片声叫道：“快请范老爷出来，恭喜高中 了！”母亲不知是什事，吓得躲在屋里；听见 “中了”，方敢伸出头来，说道：“诸位请坐， 小儿方才出去了。”那些报录人 22道：“原来是 老太太。”大家簇拥着要喜钱。 正在吵闹，又是几匹马，二报、三报到 了，挤了一屋的人，茅草棚地下都坐满了。邻居 都来了，挤着看。老太太没奈何，只得央及一个 邻居去寻他儿子。 那邻居飞奔到集上，一地里 23寻不见；直 寻到集东头，见范进抱着鸡，手里插个草标 24， 一步一踱的，东张西望，在那里寻人买。邻居 道：“范相公，快些回去！你恭喜中了举人，报 喜人挤了一屋里。” 范进道是哄他，只装不听见，低着头往前 走。邻居见他不理，走上去，就要夺他手里的 鸡。范进道：“你夺我的鸡怎的？你又不买。” 邻居道：“你中了举了，叫你家去打发报子 哩。”范进道：“高邻，你晓得我今日没有米， 要卖这鸡去救命，为什么拿这话来混我？我又不 同你顽 25！你自回去罢，莫误了我卖鸡。” 24 草标： 在集市售卖东西，把一根草插在售 卖的物品上或拿在手里，作为标 志，这草就叫做“草标”。 25 顽：同“玩”。 范进得知自己中举之 前，抱着家里唯一生 蛋的母鸡到集市去 卖，可见他家贫困之 极，与中举之后的富 贵对比更加鲜明。 中举就是中举人。古 代的文人只要中举， 便意味着成功进入 特权阶级，具有为官 的资格，可被尊称 为“老爷”。 由邻居转告喜讯，增 加了情节的曲折，范 进的不敢相信，突显 他的自卑心理。他之 所以固执不信，不是 他不存希望，而是他 经历了太多的失望。 这突显长年的科场失 意为他带来的屈辱和 痛苦。 描写范进昏厥前后动 作与神态，写出他惊 喜过望的反应。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 123 邻居见他不信，劈手 26把鸡夺下，掼 27在地 下，一把拉了回来。报录人见了道：“好了，新 贵人回来了。”正要拥着他说话，范进三两步 走进屋里来，见中间报帖已经升挂起来，上写 道：“捷报贵府老爷范讳 28进高中广东乡试第七 名亚元 29。京报连登黄甲 30。” 范进不看便罢，看了一遍，又念一遍，自 己把两手拍了一下，笑了一声，道：“噫！好 了！我中了！”说着，往后一交跌倒，牙关咬 紧，不省人事。老太太慌了，慌将几口开水灌了 过来。他爬将起来，又拍着手大笑道：“噫！ 好！我中了！”笑着，不由分说，就往门外飞 跑，把报录人和邻居都吓了一跳。 走出大门不多路，一脚踹在塘里，挣起 来，头发都跌散了，两手黄泥，淋淋漓漓一身的 水。众人拉他不住，拍着笑着，一直走到集上去 了。 26 劈手：形容手的动作异常迅速。 27 掼：扔。 28 讳（hu¬）： 原有“避”的意思。旧时为了 对某人表示尊敬，不敢直呼其 名 ， 叫 做 “ 避 讳 ” 。 这 里 用 “讳”来取代避去的字。 29 亚元：乡试中举，第一名称“解（ji˙）元”， 第二名至第十名称“亚元”。 30 黄甲： 殿试录取进士分为三等，叫“三 甲”，榜用黄纸写，所以称“黄 甲”。 从乡邻的举止反映当 时社会普遍嫌贫的心 理。范进中举前，范 进母亲快要饿死；范 进一中举，邻居态度 变得热情友好，主动 地拿出鸡、蛋、酒、 米来贺喜。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 124 众人大眼望小眼，一齐道：“原来新贵人 欢喜疯了。”老太太哭道：“怎生这样苦命的 事！中了一个什么举人，就得了这拙病 31！这一 疯了，几时才得好？”娘子胡氏道：“早上好好 出去，怎的就得了这样的病！却是如何是好？” 众邻居劝道：“老太太，不要心慌。我们而今且 派两个人跟定了范老爷。这里众人家里拿些鸡蛋 酒米，且管待了报子上的老爹们，再为商酌。” 当下众邻居有拿鸡蛋来的，有拿白酒来 的，也有背了斗米来的，也有捉两只鸡来的。娘 子哭哭啼啼，在厨下收拾齐了，拿在草棚下。邻 居又搬些桌凳，请报录的坐着吃酒，商议他这疯 了如何是好。 报录的内中有一个人道：“在下倒有一个 主意，不知可以行得行不得？”众人问：“如何 主意？”那人道：“范老爷平日可有怕的人？他 只因欢喜狠了，痰涌上来，迷了心窍。如今只消 他怕的这个人来打他一个嘴巴，说‘这报录的话 都是哄你的，你并不曾中。’他吃这一吓，把痰 吐了出来，就明白了。” 众邻都拍手道：“这个主意好得紧，妙得 紧！范老爷怕的，莫过于肉案上的胡老爹。好 了，快寻胡老爹来。他想是还不知道，在集上卖 肉哩。”又一个人道：“在集上卖肉，他倒好知 道了。他从五更鼓就往东头集上迎 32猪，还不曾 回来。快些迎着去寻他。” 31 拙病：倒霉的病。 32 迎：这里指去取订购妥了的商品。 胡屠户每天都杀猪， 理应胆色过人，可是 当众人叫他打醒中举 后喜极发疯的范进， 他竟然感到为难，并 胆怯起来，因为他怕 下地狱。这里作者寓 讽刺于夸张，可谓传 神，借胡屠户的言行 与邻居的调侃，把胡 屠户得知范进中举 后，前后不同的态度 以及迷信无知的性格 表露无遗。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 125 一个人飞奔去迎，走到半路，遇着胡屠户 来，后面跟着一个烧汤的二汉，提着七八斤肉， 四五千钱，正来贺喜。进门见了老太太，老太太 大哭着告诉了一番。胡屠户诧异道：“难道这等 没福？”外边人一片声请胡老爹说话。胡屠户把 肉和钱交与女儿，走了出来。 众人如此这般，同他商议。胡屠户作难 道：“虽然是我女婿，如今却做了老爷，就是 天上的星宿。天上的星宿，是打不得的。我听得 斋公们说：‘打了天上的星宿，阎王就要拿去打 一百铁棍，发在十八层地狱，永不得翻身。’我 却是不敢做这样的事！” 邻居内一个尖酸人说道：“罢么！胡老 爹，你每日杀猪的营生，白刀子进去，红刀子出 来，阎王也不知叫判官在簿子上记了你几千铁 棍，就是添上这一百棍，也打什么要紧？只恐把 铁棍子打完了，也算不到这笔账上来。或者你救 好了女婿的病，阎王叙功 33，从地狱里把你提上 第十七层来，也不可知。” 报录的人道：“不要只管讲笑话。胡老 爹，这个事须是这般。你没奈何，权变一权 变。”屠户被众人局不过 34，只得连斟两碗酒喝 了，壮一壮胆，把方才这些小心 35收起，将平日 的凶恶样子拿出来，卷一卷那油晃晃的衣袖，走 上集去。众邻居五六个都跟着走。 老太太赶出来叫道：“亲家，你只可吓他 一吓，却不要把他打伤了！”众邻居道：“这自 然，何消 36吩咐。”说着，一直去了。 来到集上，只见范进正在一个庙门口站 着，散着头发，满脸污泥，鞋都跑掉了一只，兀 自 37拍着掌，口里叫道：“中了！中了！” 33 叙功：评功。 34 局不过：碍于情面，虽然自己不愿意，也只好屈从。 35 小心：顾虑。 36 何消： 哪用得着。消，需要（前面常带“不、只、何”等）。 37 兀自：只管。 揭示胡屠户的心理， 一方面是愚昧迷信， 相信菩萨要保卫新贵 人，惩罚不巴结的 人；另一方面是势 利，怕得罪范进，所 以特别紧张。在这 里，胡屠户的表现同 惯常的行径都极端不 和谐，作者在嘲弄中 使讥笑达到高度，从 而产生了绝妙的喜剧 效果。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 126 胡屠户凶神一般走到跟前，说道：“该死 的畜生！你中了什么？”一个嘴巴打将去。众人 和邻居见这模样，忍不住的笑。不想胡屠户虽然 大着胆子打了一下，心里到底还是怕的，那手早 颤起来，不敢打到第二下。范进因这一嘴巴，却 也打晕了，昏倒于地。 众邻居一齐上前，替他抹胸口，捶背心； 舞 38了半日，渐渐喘息过来，眼睛明亮，不疯 了。众人扶起，借庙门口一个外科郎中的板凳上 坐着。胡屠户站在一边，不觉那只手隐隐的疼 将起来；自己看时，把个巴掌仰着，再也弯不过 来。自己心里懊恼道：“果然天上‘文曲星’是 打不得的，而今菩萨计较起来了。”想一想，更 疼的狠了，连忙问郎中讨了个膏药贴着。 范进看了众人，说道：“我怎么坐在这 里？”又道：“我这半日昏昏沉沉，如在梦里一 般。”众邻居道：“老爷，恭喜高中了。适才欢 喜的有些引动了痰，方才吐出几口痰来了，好 了。快请回家去打发报录人。”范进说道：“是 了，我也记得是中的第七名。”范进一面自绾 39 了头发，一面问郎中借了一盆水洗洗脸。一个邻 居早把那一只鞋寻了来，替他穿上。见丈人在跟 前，恐怕又要来骂。 38 舞：弄。 39 绾（wçn）：把长条形的东西盘绕起来打成结。 胡屠户对范进的态 度与称呼的转变， 反映了范进中举之 后 社 会 地 位 的 变 化。身为范进岳父 的 胡 屠 户 自 降 辈 份，谄媚地叫范进 为“贤婿老爷”， 这一句称呼就把胡 屠户前倨后恭，嫌 贫爱富、趋炎附势 的面目暴露无遗， 极具讽刺意味。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 127 40 小老：旧时老年人对自己的谦称。 41 先年：先前。 42 大红全帖： 用大红纸折叠而成的帖子，共有十面，横阔十倍于单帖，称为“全帖”。拜访客人 时用全帖表示恭敬和郑重。 胡屠户上前道：“贤婿老爷，方才不是我 敢大胆，是你老太太的主意，央我来劝你的。” 邻居内一个人道：“胡老爹方才这个嘴巴打的亲 切，少顷范老爷洗脸，还要洗下半盆猪油来。” 又一个道：“老爹，你这手明日杀不得猪了。” 胡屠户道：“我那里还杀猪！有我这贤婿，还怕 后半世靠不着也怎的？我每常说，我这个贤婿， 才学又高，品貌又好，就是城里头那张府、周府 的这些老爷，也没有我女婿这样一个体面的相 貌。你们不知道，得罪你们说，我小老 40这一双 眼睛，却是认得人的。想着先年 41，我小女在家 里长到三十多岁，多少有钱的富户要和我结亲， 我自己觉得女儿像有些福气的，毕竟要嫁与个老 爷，今日果然不错！”说罢，哈哈大笑。 众人都笑起来。看着范进洗了脸，郎中又 拿茶来吃了，一同回家。范举人先走，胡屠户和 邻居跟在后面。屠户见女婿衣裳后襟滚皱了许 多，一路低着头替他扯了几十回。到了家门，屠 户高声叫道：“老爷回府了！”老太太迎着出 来，见儿子不疯，喜从天降。众人问报录的，已 是家里把胡屠户送来的几千钱打发他们去了。 范进拜了母亲，也拜谢了丈人。胡屠户再 三不安道：“些须几个钱，不够你赏人。”范 进又谢了邻居。正待坐下，早看见一个体面的 管家，手里拿着一个大红全帖 42，飞跑了进来： “张老爷来拜新中的范老爷。”说毕，轿子已是 到了门口。胡屠户忙躲进女儿房里，不敢出来。 邻居各自散了。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 128 范进迎了出去，只见那张乡绅 43下了轿进 来，头戴纱帽，身穿葵花色圆领 44、金带、皂 靴。他是举人出身，做过一任知县的，别号静 斋，同范进让了进来，到堂屋内平磕了头 45，分 宾主坐下。 张乡绅攀谈道：“世先生 46同在桑梓 47，一 向有失亲近。”范进道：“晚生久仰老先生，只 是无缘，不曾拜会。”张乡绅道：“适才看见 题名录 48，贵房师 49高要县 汤公，就是先祖的门 生，我和你是亲切的世弟兄。”范进道：“晚生 侥幸，实是有愧。却幸得出老先生门下，可为欣 喜。” 张乡绅四面将眼睛望了一望，说道：“世先 生果是清贫。”随在跟的家人手里拿过一封 50银 子来，说道：“弟却也无以为敬，谨具贺仪 51五 十两，世先生权且收着。这华居 52其实住不得， 将来当事拜往 53，俱不甚便。弟有空房一所，就 在东门大街上，三进三间，虽不轩敞 54，也还干 净，就送与世先生；搬到那里去住，早晚也好请 教些。” 43 乡绅： 亦称乡宦、绅士或士绅。指在地方、 乡里上有钱、有文化、有声望、有 社会地位的特殊阶层。主要由科举 及第未仕或落第士子，当地有文化 的中小地主，赋闲或解职归乡的中 小官吏、宗族耆（q∆）老等一批在乡 里有影响力的人物所构成，是官吏 与乡民联系的中介。 44 圆领：明朝官员的一种常服。 45 平磕了头：相对磕头（行礼）。 46 世先生： 对世交的人的敬称，是旧时人们 拉关系的套语。下文的“世兄 弟”“世好”也是表示拉拢、结 交的话。 47 桑梓：家乡。古时住宅旁栽桑树、梓树， 后人就用桑梓指家乡。 48 题名录：这里指同科考中的举人的名册。 49 房师： 科举时代乡试和会试分房阅卷，由各 房考官推荐卷子给主考官，考中的称 推荐卷子的房考官为“房师”。 50 封： 不定量词，用于封缄（jiån）物品，相当 于量词“包”。这“封（包）”可大可 小，重量并不固定，完全由“封缄” 者根据需要而临时决定。 51 谨具贺仪：恭敬地备办贺礼。 52 华居：对对方住宅的客气说法。 53 当事拜往：办事会客。 54 轩（xuån）敞：宽敞。 张乡绅一见范进中了 举，就立即坐上大 轿，前来拜访，极力 拉拢。他知道范进穷 困，赠银送房。其所 以如此，是因为范进 已取得了做官当老爷 的资格，将来大有借 重之处。张乡绅客套 拉拢范进，是为扩大 自己的势力，壮大地 主豪绅的声威，达到 其鱼肉乡民、称霸一 方的目的。 纱帽 皂靴 胡屠户对范进分赠的 六两多银子，先是假 意推辞，接着说了一 番奉承话，低声下 气，谄媚作态。这显 现了当时社会的世态 炎凉。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 129 55 年谊： 原指一同考中的人彼此之间的关系。 56 细丝锭（d¬ng）子：铸有细条纹的银块。锭子，即银子。 57 舒：伸。 58 相与：结交。 59 笑迷迷：即“笑眯眯”。 范进再三推辞，张乡绅急了，道：“你我 年谊 55世好，就如至亲骨肉一般；若要如此，就 是见外了。”范进方才把银子收下，作辑谢了。 又说了一会，打躬作别。 胡屠户直等他上了轿，才敢走出堂屋来。 范进即将这银子交与浑家打开看，一封一封雪 白的细丝锭子 56，即便包了两锭，叫胡屠户进 来，递与他道：“方才费老爹的心，拿了五千 钱来。这六两多银子，老爹拿了去。”胡屠户 把银子攥在手里紧紧的，把拳头舒 57过来，道： “这个，你且收着。我原是贺你的，怎好又拿了 回去？”范进道：“眼见得我这里还有几两银 子，若用完了，再来问老爹讨来用。” 胡屠户连忙把拳头缩了回去，往腰里揣， 口里说道：“也罢，你而今相与 58了这个张老 爷，何愁没有银子用？他家里的银子，说起来比 皇帝家还多些哩。他家就是我卖肉的主顾，一年 就是无事，肉也要四五千斤，银子何足为奇！” 又转回头来望着女儿，说道：“我早上拿 了钱来，你那该死行瘟的兄弟还不肯，我说： ‘姑老爷今非昔比，少不得有人把银子送上门来 给他用，只怕姑老爷还不希罕。’今日果不其 然！如今拿了银子家去，骂死这砍头短命的奴 才。”说了一会，千恩万谢，低着头，笑迷迷 59 的去了。 第六单元 世事洞明 第六单元 世事洞明 KPM KPM 130 中国古代的见面礼节 文补给站 课 资料参考自谢芳琳《漫谈古人的跪拜礼》，陈效师《“作揖”礼及其他》与张丽娟《中国传统拱手礼及其对 现代礼仪体系构建的作用》等。 中国古代的社会等级制度森严，人们相见时，必须按长幼之序和官职大小行 礼。《范进中举》中写范进进学回家，其丈人来访，范进“向他作揖”，胡屠户 教训他不要与平头百姓拱手作揖，后来范进中举后张乡绅来访，“同范进让了进 来，到堂屋内平磕了头”，都是古时的相见之礼。中国古代的见面礼可分为： a 揖：拱（gœng）手行礼。这是古代宾主相见时最常见的礼节，用于男子，分为： （i） 天揖 （拱手前伸稍向上举），用于正式礼仪场合，如祭礼、冠礼等， 对尊长及同族中人行此礼。 （ii） 时揖 （拱手向前平伸），用于同辈日常见面、辞别礼。 （iii） 土揖 （拱手前伸而稍向下），用于长辈或上司还礼。 （iv) 特揖 一个一个地作揖。 （v） 旅揖 按等级分别作揖。 （vi） 旁三揖 对众人一次作揖三下。 （vii）长揖 拱手高举，自上而下地向人行礼。 b 拱：古代的一种相见礼，可有捧手、抱拳等基本手型。捧手即指双手在胸前 叠合，手型如拱，立而不俯。抱拳则指或两拳相抱，或一手握拳，另一 手掌心平张，下压握拳之手。 c 万福： 女子礼节，又叫“万福礼”或“道万福”。用于同辈日常见面、辞别 时。身体肃立，两手相扣，右手在上，放于胸前或左腰侧，微俯身约 20 度，微动手屈膝。 d 拜：古代表示恭敬的一种礼节。古之拜，只是拱手弯腰而已，两手在胸前合 抱，头向前俯，额触双手，如同揖。后来亦指屈膝而两手着地或叩头及 地的跪拜礼，如稽首、顿首和空首等。 （i） 稽首 跪而头触地并较长时间地停留。“稽”有停留拖延的意思。行礼 时，施礼者屈膝跪地，左手按右手，拱手于地，头缓缓至于地， 手在膝前，头在手前。稽首是最重的礼节，常为臣子拜见君王时 所用。 （ii） 顿首 跪而头叩地为顿首。“顿”是稍停的意思。行礼时，头碰地即 起，因其头接触地面时间短暂，故称顿首。在周代属平辈之间的 礼节，后来也用于下对上的敬礼。如官僚间的拜迎、拜送，民间 的拜贺、拜望、拜别等。也常用于书信的开头或末尾。 （iii）空首 又称“拜手”或“手拜”。行礼时，跪下，两手拱合到地，头靠 在手上。它与“稽首”、“顿首”的最大不同就是头不挨地。而 相对于大礼的“稽首”来说只可谓半礼。因此，它成为古代男子 表示相互尊重的常礼之一。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 131 吴敬梓（1701－1754），字敏轩。清朝安徽全椒人。相传他出身名门望族，自幼 饱读诗书，才思敏捷，擅于小说及诗词创作，故有“安徽第一大文豪”美誉。 他著有《儒林外史》《文木山房集》《文木山房诗说》等。 1 胡屠户的角色在文中有何作用？[2.2.1] 2 举例说明范进与胡屠户的形象。[2.2.1] 3 说出下面句子的修辞手法。[5.5.1] （a） 胡屠户凶神一般走到跟前，说道：“该死的畜生！你中了什么？” （b）“胡老爹方才这个嘴巴打的亲切，少顷范老爷洗脸，还要洗下半盆猪油 来。” （c） 你不看见？城里张府上那些老爷，都有万贯家私，一个个方面大耳。像 你这尖嘴猴腮，也该撒抛尿自己照照，不三不四，就想天鹅屁吃！ 4 （a） 吃到日西时分，胡屠户吃的醺醺的。这里母子两个，千恩万谢。 （b） “我说：‘姑老爷今非昔比，少不得有人把银子送上门来给他用，只 怕姑老爷还不希罕。’今日果不其然！如今拿了银子家去，骂死这砍 头短命的奴才。”说了一会，千恩万谢，低着头，笑迷迷的去了。 上面句子中的两个“千恩万谢”有何不同之处？[2.2.1] 者简介 作 解与赏析 理 本文节录自《儒林外史》第三回“周学道校士拔真才，胡屠户行 凶闹捷报”。《儒林外史》是章回体的讽刺小说，书中对科举制 度和制度下的士大夫，作有力的讽刺与深刻的批判。在本文中， 作者以客观的态度，通过对比手法，仔细地勾勒穷书生范进中举 的前后差异，以及岳父前后不一致的表现，滑稽可笑的言行来强 化小说的讽刺效果，点出反对科举和功名富贵的主旨。 解 题 第六单元 世事洞明 KPM KPM 132 四、马说（韩愈） 正面提出问题，反面 展开议论。 千里马不能发挥能力 的原因。 点出人才不被识别的 悲哀。 阅读指引 世有伯乐    ，然后有千里马。千里马常有， 而伯乐不常有。故虽有名马，只辱 2 于奴隶人 3 之手，骈 4 死于槽枥 5 之间，不以千里称也。  马之千里者，一食 6 或尽粟 7 一石 8 。食 9 马 者不知其能千里而食也。是马也，虽有千里之 能，食不饱，力不足，才美不外见 10，且欲与常 马等不可得，安求其能千里也！  策 11之不以其道 12，食之不能尽其材 13，鸣 14  之而不能通其意，执策而临之曰：“天下无 马！”呜呼！其真无马邪？其真不知马也！ 1 1   伯乐：姓孙，名阳。战国秦穆公时善于相马 的人。 2   辱：屈辱。 3   奴隶人：奴仆。这里指马夫。 4   骈（pi∫n）：两马并列，引申为一起。 5   槽枥（c∫o l¬）：养马的地方。槽，盛饲料的 器具。枥，马棚。 6   一食：一餐。 7   粟：古代是黍、稷、粱、秫（sh√）的总称， 即粮食的通称。 8   石（d∂n）：古代市制中的容量单位，一石 为十斗。 9   食 （s¬）：通“饲”，喂养。下文“而 食”“食之”的“食”同此。 10  见（xi∂n）：通“现”。 11  策：鞭打；鞭策。 12  不以其道：不得法。 13  材： 通“才”，本能。文中指千里马的食 量。 14  鸣： 吆喝（yåo he）。指养马的人不懂得千 里马的心意而乱吆喝。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 133 1 文中连用了十一个“不”字，表达了怎样的感情？[2.2.1] 2 千里马若遇不到伯乐，可能将有怎样的命运？[2.2.1] 3 韩愈如何寄寓个人遭遇于《马说》之中？[2.2.1] 4 将下面句子译成现代汉语。[2.2.1] （a）故虽有名马，祇辱于奴隶人之手。 （b）食马者不知其能千里而食也。 （c）安求其能千里也？ 5 当今社会需要什么样的人才？针对现实社会的状况，谈谈你的 看法。[1.1.1] [1.3.1] 解与赏析 理 本文选自《韩昌黎集》。《马说》是一篇借物寓意的杂文，原为《杂说》的第 四篇。这篇文章以马为喻，谈的是人才问题。此文流露出作者怀才不遇的感慨 与愤世嫉俗之意，表达了作者对统治者不能识别人才，不重用人才，甚至埋没 人才的强烈愤慨。 解 题 韩愈（768－824），字退之，谥文，世称韩文公，因祖上为昌黎望族，又称韩 昌黎。唐朝河阳人。他是唐宋八大家之首。他主张“文以载道”，文风雄奇奔 放，汪洋恣肆，深于立意，巧于构思，语言精练。他著有《韩昌黎集》等。 者简介 作 第六单元 世事洞明 KPM KPM 134 一、何谓“科举制度”？ 所谓科举，就是分科取士，推举贤良，起源于隋朝（587年）的一项官方选拔人 才考试制度，确立于唐，完备于宋，兴盛于明清，废止于清末。科举有一个不断 发展完善的过程，所以各个朝代的情况不尽相同。考试的内容，比现在考试的种 类单一许多，相当于写篇论文，或者吟诗作对。在古代，这是参与政治的唯一途 径。如果考取了状元，还可能当上皇帝的乘龙快婿，仕途无量。因此，竞争十分 激烈。 二、科举考试的级别 （1）科举考试分四级，童试是科举的资格考试，其它的三级考试才是真正意义上 的科举考试。乡试是省级考试；会试是由礼部主持的中央考试。殿试是皇帝亲自 主持的中央考试（隋、唐只有两级考试，即解试和尚书省举行的省试）。正常的 科举考试称为常科。此外，在清代还设有特科，即由皇帝临时下诏举行的殿试， 也叫诏举。 （2）考试地点、时间、主考 科 举 制 度 典章制度 [4.1.2] （a）童试 童试共有三个阶段，如下： （i）县考 每年二月在县衙举行，由知县主考。 （ii）府考 每年四月在州府举行，由知府主考。 （iii）院考 亦在州府举行，由各省的学政主持。学 政于子、卯（mço）、午、酉（yœu）乡试 之年由皇帝钦命派往各省负责考务，全 省各府、州、县皆归其考。 （b）乡试 每三年一次，在省城举行，考场叫贡 院。考场亦称“闱”，因为乡试在八 月举行，故称“秋闱”；为加强安全防 范，贡院的围墙上面布满荆棘，故又 称“棘闱”。主考官由翰林、进士出身 的部院官担任，监临官（监考官）由本 省的巡抚、总督担任。 （c）会试 每三年一次，一般是乡试后的第二年的 春天在京城贡院举行，故称“春闱”； 全国的举子集中会考，故称会试；因由 礼部负责考务，故又称“礼闱”。会试 主考官四人，统称总裁，一正三副，由 礼部提名、皇帝钦命特派。 （d）殿试 每三年一次，会试发榜同年举行，由皇 帝在宫中殿廷亲发策问，故称殿试或廷 试。殿试不再设主考官，只设读卷官。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 135 三、科举考试及第（应试中选）的名称、发榜和及第后的待遇 （1）在科举的资格考试（童试）中： （a）童生参加县试，试后发一榜称为“长案”（案，考查的意思），公布合 格者的名字。 （b）县试合格的童生参加府试，府试合格后发一榜亦称“长案”，公布合格 者的名字。 （c）府试合格后的童生参加院试，院试合格者就不叫童生而称之为生员，别 称“庠（xi∫ng）生”，俗称秀才、秀士、茂材、相公、博士子弟等。生 员第一名列于长案之首，称为案首。这就取得了最低一级的功名。生 员的名册报送礼部；生员见县官可以不下跪、免去差役、田赋，身穿 蓝衫，头戴银雀顶，不同于布衣了。 （2）乡试合格者称为举人，第一名称为解元（在唐代乡举都是由地方解送入试， 故乡试又称解试，中头名者故称之为解元，如大家熟知的唐伯虎就是举人第 一名，人们便叫他为“唐解元”）。因发榜在九月，时值丹桂飘香，故俗 称“桂榜”；又因为发榜选在九月的寅、辰之日故又称“龙虎榜”。乡试发 榜后的第二天设“鹿鸣宴”（因席间乐奏《诗经》中《鹿鸣》一首，故名） 宴请新科举人。中举后就可以做下级官吏了，如县教谕、知县等。在官场上 举人称为乙科出身，进士称为甲科出身，乙科出身做高官比较难。 （3）会试及第称为贡士，别称明经，俗称出贡或称为“中式进士”（因为事实上 他们已经成了进士，只是在进士中的名次需通过殿试重新排定）。第一名称 为会元。会试录取率一般为 20%，发榜正值四月杏花盛开之时，所以称为杏 榜。 （4）殿试无落榜，即贡士参加殿试只是由皇帝根据成绩重新排名。发榜用黄纸， 金色，故称金榜。中进士叫做“金榜题名”，又叫“雁塔题名”或“春风得 意”。金榜分三甲，第一甲赐进士及第，共三名：第一名称为状元或“状 头”“榜首”；第二名称榜眼；第三名称探花。一甲三人合称“三鼎甲”。 第二甲赐进士出身，第一名称为传胪（l√）。第三甲赐同进士出身，第一名 亦称做传胪。殿试后由皇帝主持宣布登科进士名次的唱名典礼叫“传胪”。 传胪后，一甲三人插花披红，状元用金质银簪花，诸进士用彩花，由鼓乐仪 仗簇拥出正阳门，跨马游街，备伞盖仪送回会馆住所；其余二三甲由东华 门、西华门出宫。传胪后第二天天子赐恩荣宴于礼部，又称琼林宴（唐代在 杏园赐探花宴庆贺；南宋时赐宴琼林苑，称为琼林宴）。此外，一甲三人可 直接授官，状元授翰林院修撰，从六品（官分九品，各品再分正、从）。榜 眼、探花授翰林院编修，正七品。二三甲进士也可以做地方官吏。如要仕途 升迁快速，就要再参加朝考，成绩优异者称为庶吉士（俗称翰林），可以入 翰林院深造，由大学士负责他们的学习。三年后再进行考试，合格者分别授 以翰林院编修、检讨等官，其余分发到各部任主事，或优先任知县、知府。 大凡选为庶吉士的进士升迁很快。一般情况非进士不入翰林，非翰林不入内 阁。 次序 一考 二考 三考 四考 考试类型 院试（童生试） 乡试 会试 殿试 县考 府考 院考 考试地点 县 府 院 京城或各省 礼部 皇宫保和殿 主考官 地方学政 中央特派 官员 钦差大 臣 皇帝 （委命大臣） 参考条件 童生 秀才 （监生） 举人 贡士 通过后 的身份 － － 秀才 （生员、 茂才） 举人 贡士 进士 一甲： 赐进士 及第 二甲： 赐进士 出身 三甲： 赐同进 士出身 第一名 称号 县案首 府案首 院案首 解元 会元 一甲第一名： 状元（鼎元） 一甲第二名： 榜眼 一甲第三名： 探花 二甲、三甲 第一名：传胪 考试时间 三年二次 子、卯、 午、酉年 8月（三年 一次） 乡试次 年三月 会试同年四月 又称 － 秋闱 春闱 － 榜名 － 桂榜 杏榜 金榜 第六单元 世事洞明 KPM KPM 136 资料参考自白寿彝（y∆）总编的《中国通史17 第十卷中古时代清时期上册》，任浩之编著的《国学知识新世 纪普及版》与姜正成编著的《重温传统：一本书读懂中国文化》等。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 137 武松在路上行了几日，来到阳谷县地面。此去离县治还远。当日 晌午时分，走得肚中饥渴，望见前面有一个酒店，挑着一面招旗在门 前，上头写着五个字道：“三碗不过冈”。 武松入到里面坐下，把梢棒倚了，叫道：“主人家，快把酒来 吃。”只见店主人把三只碗、一双箸、一碟热菜，放在武松面前， 满满筛一碗酒来。武松拿起碗。一饮而尽，叫道：“这酒好生有气 力！主人家，有饱肚的买些吃酒。”酒家道：“只有熟牛肉。”武松 道：“好的切二三斤来吃。”店家去里面切出二斤熟牛肉，做一大盘 子将来，放在武松面前，随即再筛一碗酒。武松吃了道：“好酒！” 又筛下一碗，恰好吃了三碗酒，再也不来筛。 武松敲着桌子叫道：“主人家，怎的不来筛酒？”酒家道：“客 官要肉便添来。”武松道：“我也要酒，也再切些肉来。”酒家道： “肉便切来，添与客官吃，酒却不添了。”武松道：“却又作怪。” 便问主人家道：“你如何不肯卖酒与我吃？”酒家道：“客官，你须 见我门前招旗，上面明明写道‘三碗不过冈’。”武松道：“怎地唤 做‘三碗不过冈’？”酒家道：“俺家的酒，虽是村酒，却比老酒 的滋味。但凡客人来我店中吃了三碗的，便醉了，过不得前面的山冈 去。因此唤做‘三碗不过冈’。若是过往客人到此，只吃三碗，更 不再问。”武松笑道：“原来恁（n˙n）地。我却吃了三碗，如何不 醉？”酒家道：“我这酒叫做‘透瓶香’，又唤做‘出门倒’。初 入口时，醇 （nπng）好吃，少刻时便倒。”武松道：“休要胡说。没 地（mƒi de）不还你钱，再筛三碗来我吃。” 酒家见武松全然不动，又筛三碗。武松吃道：“端的好酒！主 人家，我吃一碗，还你一碗钱，只顾筛来。”酒家道：“客官休只管 要饮。这酒端的要醉倒人，没药医。”武松道：“休得胡说！便是你 使蒙汗药在里面，我也有鼻子。”店家被他发话不过，一连又筛了三 碗。武松道：“肉便再把二斤来吃。”酒家又切了二斤熟牛肉，再筛 了三碗酒。 [4.2.1] 好文共赏 施耐庵 水浒传第二十三回 横海郡 柴进留宾 景阳冈 武松打虎 （节选） 第六单元 世事洞明 KPM KPM 138 武松吃得口滑，只顾要吃，去身边取出些碎银子，叫道：“主人 家，你且来看我银子，还你酒肉钱勾么？”酒家看了道：“有余，还 有些贴钱与你。”武松道：“不要你贴钱，只将酒来筛。”酒家道： “客官，你要吃酒时，还有五六碗酒哩，只怕你吃不的了。”武松 道：“就有五六碗多时，你尽数筛将来。”酒家道：“你这条长汉， 倘或醉倒了时，怎扶的你住。”武松答道：“要你扶的不算好汉。”酒 家那里肯将酒来筛。武松焦躁道：“我又不白吃你的，休要引老爹性 发，通教你屋里粉碎，把你这店子倒翻转来！”酒家道：“这厮醉了， 休惹他。”再筛了六碗酒与武松吃了，前后共吃了十五碗。绰（chåo， 通“抄”）了梢棒，立起身来道：“我却又不曾醉。”走出门前来，笑 道：“却不说‘三碗不过冈’！”手提梢棒便走。 酒家赶出来叫道：“客官那里去？”武松立住了，问道：“叫我做 什么？我又不少你酒钱，唤我怎地？”酒家叫道：“我是好意。你且回 来我家看官司榜文。”武松道：“什么榜文？”酒家道：“如今前面景 阳冈上，有只吊睛白额大虫，晚了出来伤人。坏了三二十条大汉性命。 官司如今杖限打猎捕户，擒捉发落。冈子路口两边人民，都有榜文。 可教往来客人，结伙成队，于巳（s¬）、午、未三个时辰过冈，其余 寅（y∆n）、卯、申、酉、戌（x¨）、亥（h∂i）六个时辰，不许过冈。更 兼单身客人，不许白日过冈。务要等伴结伙而过。这早晚正是未末申初 时分。我见你走都不问人，枉送了自家性命。不如就我此间歇了，等明 日慢慢凑的三二十人，一齐好过冈子。” 武松听了，笑道：“我是清河县人氏。这条景阳冈上少也走过了 一二十遭。几时见说有大虫！你休说这般话来吓我！便有大虫，我也不 怕。”酒家道：“我是好意救你。你不信我时，进来看官司榜文。”武 松道：“便真个有虎，老爷也不怕！你留我在家里歇，莫不半夜三更要 谋我财，害我性命，却把大虫唬（h¨）吓我？”酒家道：“你看么！我是 一片好心，反做恶意，倒落得你恁地说！你不信我时，请尊便自行。” 那酒店里主人摇着头，自进店里去了。这武松提了梢棒，大着步自 过景阳冈来。约行了四五里路，来到了冈子下，见一大树，刮去了皮， 一片白，上写两行字。武松也颇识几字，抬头看时，上面写道：“近因 景阳冈大虫伤人，但有过往客商，可于巳、午、未三个时辰结伙成队过 冈。勿请自误。”武松看了，笑道：“这是酒家诡诈，惊吓那等客人， 便去那厮家里宿歇。我却怕什么！”横拖着梢棒，便上冈子来。 那时已有申牌时分。这轮红日，厌厌地相傍下山。武松乘着酒兴， 只管走上冈子来。走不到半里多路，见一个败落的山神庙。行到庙前， 见这庙门上贴着一张印信榜文。武松住了脚读时，上面写道： 阳谷县示：为这景阳冈上新有一只大虫，近来伤害人命，见（xi∂n，通“现”）今 杖限各乡里正并猎户人等，打捕未获。如有过往客商人等，可于巳、午、未三个时辰， 结伴过冈。其余时分及单身客人，白日不许过冈。恐被伤害性命不便。各宜知悉。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 139 武松读了印信榜文，方知端的有虎。欲待发步再回酒店里来，寻思 道：“我回去时，须吃他耻笑，不是好汉，难以转去。”存想了一回， 说道：“怕什么！且只顾上去，看怎地！”武松正走，看看酒涌上来， 便把毡（zhån）笠儿背在脊梁上，将梢棒绾在肋（l˙i）下，一步步上那冈 子来。回头看这日色时，渐渐地坠下去了。此时正是十月间天气，日短 夜长，容易得晚。武松自言自说道：“那得什么大虫！人自怕了，不敢 上山。” 武松走了一直，酒力发作，焦热起来。一只手提着梢棒，一只手 把胸膛前袒开，踉踉跄跄，直奔过乱树林来。见一块光挞（t∂）挞大青 石，把那梢棒倚在一边，放翻身体，却待要睡，只见一阵狂风来。 原来但凡世上云生从龙，风生从虎。那一阵风过处，只听得乱树 背后扑地一声响，跳出一只吊睛白额大虫来。武松见了，叫声：“呵 呀！”从青石上翻将下来，便拿那条梢棒在手里，闪在青石边。 那个大虫又饥又渴，把两只爪在地下略按一按，和身望上一扑，从 半空里撺（cuån）将下来。武松被那一惊，酒都做冷汗出了。说时迟， 那时快，武松见大虫扑来，只一闪，闪在大虫背后。那大虫背后看人最 难，便把前爪搭在地下，把腰胯（ku∂）一掀，掀将起来。 武松只一躲，躲在一边。大虫见掀他不着，吼一声，却似半天里 起个霹雳，振得那山冈也动；把这铁棒也似虎尾倒竖起来，只一剪。武 松却又闪在一边。原来那大虫拿人，只是一扑，一掀，一剪。三般提不 着时，气性先自没了一半。那大虫又剪不着，再吼了一声，一兜兜将回 来。武松见那大虫复翻身回来，双手轮起梢棒，尽平生气力，只一棒， 从半空劈将下来。只听得一声响，簌簌地将那树连枝带叶劈脸打将下 来。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 140 定睛看时，一棒劈不着大虫。原来慌了，正打在枯树上，把那条梢 棒折做两截，只拿得一半在手里。那大虫咆哮（p∫o xi∂o），性发起来， 翻身又只一扑，扑将来。武松又只一跳，却退了十步远，那大虫却好把 两只前爪搭在武松面前。武松将半截棒丢在一边，两只手就势把大虫顶 花皮 （g´ d∫）地揪住，一按按将下来。那只大虫急要挣扎，早没了 气力。被武松尽气力纳定，那里肯放半点儿松宽。武松把只脚望大虫面 门上、眼睛里只顾乱踢。那大虫咆哮起来，把身底下扒起两堆黄泥，做 了一个土坑。 武松把那大虫嘴直按下黄泥坑里去。那大虫吃武松奈何得没了些 气力。武松把左手紧紧地揪住顶花皮，偷出右手来，提起铁锤般大小拳 头，尽平生之力，只顾打。打得五七十拳，那大虫眼里、口里、鼻子 里、耳朵里，都迸出鲜血来，动掸不得，使得口里兀自气喘。武松放了 手，来松树边寻那打折的棒橛（juƒ），拿在手里，只怕大虫不死，把棒 橛又打了一回。那大虫气都没了。武松再寻思道：“我就地拖得这死大 虫下冈子去。”就血泊里双手来提时，那里提得动！原来使尽了气力， 手脚都疏软了，动掸不得。 武松再来青石坐了半歇，寻思道：“天色看看黑了，倘或又跳出一 只大虫来时，我却怎地斗得他过？且挣扎下冈子去，明早却来理会。” 就石头边寻了毡笠儿，转过乱树林边，一步步捱下冈子来。走不到半里 多路，只见枯草丛中钻出两只大虫来。武松道：“呵呀！我今番死也！ 性命罢了！”只见那两个大虫于黑影里直立起来，武松定睛看时，却是 两个人，把虎皮缝做衣裳，紧紧拼在身上。 那两个人手里各拿着一条五股叉。见了武松，吃了一惊道：“你 那人吃了 （h¨ lΩ）心，豹子肝，狮子腿，胆倒包着身躯！如何敢独 自一个，昏黑将夜，又没器械，走过冈子来！不知你是人是鬼？”武 松道：“你两个是什么人？”那个人道：“我们是本处猎户。”武松 第六单元 世事洞明 KPM KPM 141 道：“你们上岭来做什么？”两个猎户失惊道：“你兀自不知哩！如今 景阳冈上有一只极大的大虫，夜夜出来伤人。只我们猎户，也折了七八 个；过往客人，不记其数，都被这畜生吃了。本县知县着落当乡里正和 我们猎户人等捕捉。那业畜势大，难近得他，谁敢向前！我们为他正不 知吃了多少限棒。只捉他不得。今夜又该我们两个捕猎，和十数个乡夫 在此，上上下下放了窝弓药箭等他。正在这里埋伏，却见你大剌剌（d∂ l∂ l∂）地从冈子上走将下来。我两个吃了一惊。你却正是什人？曾见大 虫么？”武松道：“我是清河县人氏，姓武，排行第二。却才冈子上乱 树林边，正撞见那大虫，被我一顿拳脚打死了。” 两个猎户听了，又惊又喜，叫拢（lœng）那十个乡夫来。只见这十 个乡夫，都拿着钢叉、踏弩（n∑）、刀枪，随即拢来。武松问道：“他 们众人如何不随着你两个上山？”猎户道：“便是那畜生利害，他们如 何敢上来！”一伙十数个人，都在面前。 两个猎户把武松打杀大虫的事，说向众人。众人都不肯信。武松 道：“你众人不肯信时，我和你去看便了。”众人身边都有火刀、火 石，随即发出火来，点起五七个火把。众人都跟着武松，一同再上冈子 来。看见那大虫做一堆儿死在那里。众人见了大喜。先叫一个去报知本 县里正，并该管上户，这里五七个乡夫，自把大虫缚了，抬下冈子来。 到得岭下，早有七八十人都哄将来，先把死大虫抬在前面，将一乘兜 轿，抬了武松，径投本处一个上户家来。那上户、里正都在庄前迎接， 把这大虫抬到草厅上。却有本乡上户、本乡猎户三二十人，都来相探武 松。 众人问道：“壮士高姓大名？贵乡何处？”武松道：“小人是 此间邻郡清河县人氏，姓武名松，排行第二。因从沧州回乡来，昨晚在 冈子那边酒店吃得大醉了，上冈子来，正撞见这畜生。”把那打虎的身 分（f˙n）拳脚，细说了一遍。众上户道：“真乃英雄好汉！”众猎户先 把野味将来与武松把杯。武松因打大虫困乏了，要睡，大户便叫庄客打 并客房，且教武松歇息。 悦读书房 《水浒传》是元明之际出现的白话章回小说，一般认为是施 耐庵所作。这部小说以宋徽宗时代为背景，讲述了一百零八 名豪杰的故事。他们有的因为不公义的现实所迫而走投无 路，有的因为不满腐败的政治而逼上梁山，经过多次的离合 聚散，终于在梁山泊会合结义。此书情节曲折，人物形象鲜 明，对现实有深切的反思，被列为中国古典四大文学名著之 一，六才子书之一。 第六单元 世事洞明 KPM KPM 142 诗词曲推荐阅读 李白在宣城与族叔李云相遇并同登谢朓楼时创作的一首送别 诗。此诗并不直言离别，而是重笔抒发诗人自己怀才不遇的 激烈愤懑，灌注了慷慨豪迈的情怀，表达了对黑暗社会的强 烈不满和对光明世界的执著追求。 弃我去者昨日之日不可留， 乱我心者今日之日多烦忧。 长风 4 万里送秋雁，对此可以酣高楼 5 。 蓬莱 6 文章建安骨 7 ，中间小谢 8 又清发 9 。 俱怀逸兴 10壮思飞，欲上青天览 11明月。 抽刀断水水更流，举杯消愁愁更愁。 人生在世不称意 12，明朝（zhåo）散发 13弄扁舟 14。 宣州 1 谢 楼 2饯别校书 3叔云 〔唐〕李白 1 宣州：今中国安徽宣城县一带。 2 谢朓（tiço）楼：又名北楼、谢公楼，在中国 陵阳山上。谢眺任宣城太守 时所建，并改名为叠嶂楼。 3 校（ji∂o）书： 官名，即校书郎，掌管朝廷的图 书整理工作。 4 长风：远风，大风。 5 酣（hån）高楼：畅饮于高楼。酣，畅饮。 6 蓬莱：此指东汉时宫中藏书之所“东观”。 7 建安骨：建安风骨，指建安时期以曹操父子 和“建安七子”的诗文创作风格为 代表的文学风格。 8 小谢：指谢朓（464－499），字玄晖，南朝诗 人。后人将他与谢灵运并举，故有大 谢、小谢之称。 9 清发：指清新秀发的诗风。秀发，这里指诗 文俊逸。 10 逸兴（x¬ng）：飘逸豪放的兴致。 11 览：通“揽”，这里作“摘取”解。 12 称（ch˙n）意：称心如意。 13 散发：不束冠，意谓不做官。这里是形容狂 放不羁。 14 弄扁（piån）舟：指隐逸于江湖之中。 （资料参考自萧涤非、周汝昌等撰写的《唐诗鉴赏辞典》与张傲才编的《唐诗宋词名家鉴赏大全集》） 第七单元 行文如画 KPM KPM 143 翻开书卷，我们不难发 现，世间的各种事物都能被 文人赋予独特的情感，从而 达到抒情言志的目的。这些 行文如画的文章，皆建筑在 细心观察的基础上，抓住描 写对象的主要特点，作者才 能以独特的感情作细致生动 的描绘。 通 过 本 单 元 ， 学 习 如 何透过多元感官的结合进行 描写，以达到融情入景的效 果。 画家的山水画画得好，是因为他 心中有山水，画的是自己心中的 山水。如果心中山水，没有自己 的感情，是不可能画好的。写散 文也是这样。 ——丁玲 行文 如画 第 七 单 元 第七单元 行文如画 第七单元 行文如画 KPM KPM 144 课前暖身 一、记承天寺 1夜游 （苏轼） 1 承天寺：故址在今中国湖北黄冈县城南。 2 元丰六年： 公元 1083 年。元丰，宋神宗赵 顼（x¨）年号。 3 念： 考虑、想到。 4 与： 一起。 5 张怀民： 名梦得，字怀民，宋朝清河（今中 国河北清河）人。元丰六年也被贬 到黄州，寓居承天寺。 当时苏轼被贬到此地 已有四年了。张怀民 在这一年也被贬到此 地。两人因际遇相同 而惺惺相惜。 “积水空明”和“藻 荇交横”静中有动， 动中有静，动而愈显 其静，创造出一个幽 静又肃穆的空明境 界。 最后三句，点出空有 抱负而无法施展的无 奈。 阅读指引 元丰六年 2 十月十二日夜，解衣欲睡，月 色入户，欣然起行。念 3 无与 4 乐者，遂至承 天寺，寻张怀民 5 。怀民亦未寝，相与步于中 庭。庭下如积水空明 6 ，水中藻荇 7 交横 8 ， 盖 9 竹柏影也。何夜无月？何处无竹柏？但 10少 闲人如吾两人耳。 6 空明： 形容水的澄澈。这里用以形容月色如 水般澄净明亮。 7 藻荇（x¬ng）： 均为水生植物。这里指水草 藻，水草的总称。荇，一种多 年生水草，叶子像心脏形，面 绿背紫，夏季开黄花 8 交横：交错纵横。 9 盖：句首语气词，这里可以译为“原来是” 10 但：只是。 根据老师提供的风景照，写出三个描述景物的句子。 第七单元 行文如画 KPM KPM 145 1 阅读课文，完成下表。 [2.2.1] 时间 地点 人物 夜游的原因 2 为什么作者会去找张怀民？[2.2.1] 3 当夜风景如何？作者怎样描写夜景？[2.2.1] 4 作者如何借景抒情？[2.2.1] 5 你认为作者是个怎样的人？举例说明你的看法。[1.3.1] [2.2.1]  6 写一篇与夜色有关的短文，字数不少于 250 字。[3.2.3] 解与探究 理 苏轼（1037－1101），字子瞻，一字和仲，号东坡居士。宋朝眉州眉山（今中 国四川）人。他与父亲苏洵、弟弟苏辙被合称为“三苏”，也是唐宋八大家之 一。他的学识渊博，年轻时仕途一帆风顺，曾官任翰林学士、礼部尚书，却因 进谏而获罪，先后被贬谪黄州、惠州、儋（Dån）州，也曾下御史狱。去世后被 追封为“文忠”。他的文风豪迈，创作题材广阔，诗词书画都很有成就，著有 《东坡七集》《东坡易传》《东坡乐府》等。 者简介 作 本 文 选 自 苏 轼 的 《 东 坡 志 林 》 。 此 文 写 于 宋 神 宗 元 丰 六 年 （1083 年），时值作者因乌台诗案被贬黄州，任有职无权的闲官 的第四年。张怀民与苏轼处境雷同。全文言简意赅，不仅记录了 他被贬黄州时的生活片段与无奈，同时也表达了他旷达乐观的人 生态度。 解 题 第七单元 行文如画 KPM KPM 146 二、清塘荷韵 1 半亩方塘一鉴开，天光云影共徘徊： 出自南宋朱熹（xˆ）的《观书有感》，意为半亩大的方形池 塘像一面打开的镜子，清澈明净，天空的光彩和浮云的影 子一起映入水塘，不停地闪耀晃动，充满活力。这里借以 形容楼前清塘的景观。 2 芦苇（l√ w©i）： 多年生草本植物，多生在水边，叶子披针形，茎中空，光滑，花紫色。茎可以 编席，也可以造纸。根状茎可入药。也叫苇子。 3 脍（ku∂i）炙人口：原指烤熟的鱼或肉，人人都爱吃。此处比喻美好的诗文，人们赞颂。 点出作者想看荷花却 无法如愿以偿而失 落。 芦苇 阅读指引 楼前有清塘数亩。记得三 十多年前初搬来时，池塘里好 像是有荷花的，我的记忆里还 残留着一些绿叶红花的碎影。 后来时移事迁，岁月流逝，池 塘里却变得“半亩方塘一鉴 开，天光云影共徘徊 1 ”，再 也不见什么荷花了。 我脑袋里保留的旧的思想意识颇多，每一 次望到空荡荡的池塘，总觉得好像缺点什么。这 不符合我的审美观念。有池塘就应当有点绿的 东西，哪怕是芦苇 2 呢，也比什么都没有强。最 好的最理想的当然是荷花。中国旧的诗文中， 描写荷花的简直是太多太多了。周敦颐的《爱莲 说》，读书人不知道的恐怕是绝无仅有的。他那 一句有名的“香远益清”是脍炙人口 3 的。几乎 可以说，中国人没有不爱荷花的。可我们楼前池 塘中独独缺少荷花。每次看到或想到，总觉得是 一块心病。 季羡林 洪湖的莲子 一个“吸”字，写尽 作者两年来对荷花无 时无刻盼望的期待心 理。 水浮莲 渲染希望落空后，灰 心的程度。 4 洪湖： 中国第七大淡水湖，湖北省第一大湖，位于中国湖北省南部长江与东荆河间的洼地中。 东西两侧与长江相通。 5 小荷才露尖尖角：出自南宋杨万里的《小池》，意为小小的嫩荷刚露出紧裹的叶尖。 6 旖旎（y˚ n˚）：柔和美好。 7 水浮莲： 又称凤眼莲或凤眼兰，是一种漂浮性水生植物。叶直立光滑，根在水中，呈须状，叶 柄中空膨大如同葫芦，因此可以漂浮水面，花为蓝紫色。 第七单元 行文如画 KPM KPM 147 有人从湖北来，带来了洪湖 4 的几颗莲子， 外壳呈黑色，极硬。据说，如果埋在淤泥中，能 够千年不烂。因此，我用铁锤在莲子上砸开了一 条缝，让莲芽能够破壳而出，不致永远埋在泥 中。这都是一些主观的愿望，莲芽能不能长出， 都是极大的未知数。反正我总算是尽了人事，把 五六颗敲破的莲子投入池塘中，下面就是听天由 命了。 这样一来，我每天就多了一件工作：到池 塘边上去看上几次。心里总是希望，忽然有一 天，“小荷才露尖尖角 5 ”，有翠绿的莲叶长出 水面。可是，事与愿违，投下去的第一年，一直 到秋凉落叶，水面上也没有出现什么东西。经过 了寂寞的冬天，到了第二年，春水盈塘，绿柳垂 丝，一片旖旎 6 的风光。可是，我翘盼的水面却 仍然没有露出什么荷叶。此时我已经完全灰了 心，以为那几颗湖北带来的硬壳莲子，由于人力 无法解释的原因，大概不会再有长出荷花的希望 了。我的目光无法把荷叶从淤泥中吸出。 但是，到了第三年，却忽然出了奇迹。有 一天，我忽然发现，在我投莲子的地方长出了几 个圆圆的绿叶，虽然颜色极惹人喜爱，但是却细 弱单薄，可怜兮兮地平卧在水面上，像水浮莲 7 的叶子一样。而且最初只长出了五六个叶片。我 总嫌这有点太少，总希望多长出几片来。于是， 我盼星星，盼月亮，天天到池塘边上去观望。有 校外的农民来捞水草，我总请求他们手下留情， 不要碰断叶片。但是经过了漫漫的长夏，凄清的 秋天又降临人间，池塘里浮动的仍然只是孤零零 的那五六个叶片。对我来说，这又是一个虽微有 希望但究竟仍是令人灰心的一年。 第七单元 行文如画 8 蔓（m∂n）延：像蔓草一样向周围扩展。 严冬的冰下居然藏有 生机，让作者震撼于 荷花的生命力，因而 视为“奇迹”。 “狂喜”强调了数年 灰心等待换来的喜悦 程度。 作者借严冬冰下荷花 顽强求生的毅力，表 明任何生命都具有强 烈的“求生”力量， 这恰恰是生命最伟大 的光辉和魅力所在。 第七单元 行文如画 KPM KPM 148 真正的奇迹出现在第四年上。严冬一过， 池塘里又溢满了春水。到了一般荷花长叶的时 候，在去年飘浮的五六个叶片的地方，一夜之 间，突然长出了一大片绿叶，而且看来荷花在严 冬的冰下并没有停止行动，因为在离开原有五六 个叶片的那块基地比较远的池塘中心，也长出了 叶片。叶片扩张的速度，扩张的范围，都是惊人 地快。几天之内，池塘内不小一部分，已经全为 绿叶所覆盖。而且原来平卧在水面上的像是水浮 莲一样的叶片，不知道是从哪里聚集来了力量， 有一些竟然跃出水面，长成了亭亭的荷叶。原来 我心中还迟迟疑疑，怕池中长的是水浮莲，而不 是真正的荷花。这样一来，我心中的疑云一扫而 光；池塘中生长的真正是洪湖莲花的子孙了。我 心中狂喜，这几年总算是没有白等。 天地萌生万物，对包括人在内的动植物等 有生命的东西，总是赋予一种极其惊人的求生存 的力量和极其惊人的扩展蔓延 的力量，这种力 量大到无法抗御。只要你肯费力来观察一下，就 必然会承认这一点。现在摆在我面前的就是我楼 前池塘里的荷花。自从几枝勇敢的叶片跃出水面 以后，许多叶片接踵而至。一夜之间，就出来了 几十枝，而且迅速地扩散、蔓延。不到十几天的 工夫，荷叶已经蔓延得遮蔽了半个池塘。从我撒 种的地方出发，向东西南北四面扩展。我无法知 道，荷花是怎样在深水中淤泥里走动。反正从露 出水面的荷叶来看，每天至少要走半尺的距离， 才能形成眼前这个局面。 8 透过对比突显作者的 荷花更胜其他地方的 荷花。 引用诗句，以丰富文 采。 西湖荷花部分景观 运用反问句将作者喜 悦而自豪的情感表露 无遗。 作者通过叙述赏荷的 情景，营造了人与环 境合一的画面。 9 燕园： 指中国北京大学（前身为燕京大学）校园，位于中国北京市西郊海淀镇东北部，与圆明 园、颐和园毗邻。 10 凌驾：高出（别人）；压倒（别的事物）。 11 睥睨（p¬ n¬）：眼睛斜着看，表示傲视或厌恶。 12 西湖： 位于中国浙江省杭州市区西面，是中国首批国家重点风景名胜区。 13 朗润园：今位于中国北京市海淀区北京大学校内，居鸣鹤园、镜春园之北，万泉河之南。 14 周一良：中国历史学家，曾任教于北京大学历史系。 15 蝉噪林愈静，鸟鸣山更幽： 出自南朝梁王籍的《入若耶溪》，意为蝉声和鸟鸣声使得笼罩着若 耶山林的寂静显得更为幽静深沉。 第七单元 行文如画 KPM KPM 149 光长荷叶，当然是不能满足的。荷花接踵 而至，而且据了解荷花的行家说，我门前池塘里 的荷花，同燕园 其他池塘里的，都不一样。其 他地方的荷花，颜色浅红；而我这里的荷花，不 但红色浓，而且花瓣多，每一朵花能开出十六个 复瓣，看上去当然就与众不同了。这些红艳耀目 的荷花，高高地凌驾 10于莲叶之上，迎风弄姿， 似乎在睥睨 11一切。幼时读旧诗：“毕竟西湖六 月中，风光不与四时同。接天莲叶无穷碧，映日 荷花别样红。”爱其诗句之美，深恨没有能亲自 到杭州西湖去欣赏一番。现在我门前池塘中呈现 的就是那一派西湖 12景象。是我把西湖从杭州搬 到燕园里来了。岂不大快人意也哉！前几年才搬 到朗润园 13来的周一良 14先生赐名为“季荷”。 我觉得很有趣，又非常感激。难道我这个人将以 荷而传吗？ 前年和去年，每当夏月塘荷盛开时，我每 天至少有几次徘徊在塘边，坐在石头上，静静地 吸吮荷花和荷叶的清香。“蝉噪林逾静，鸟鸣山 更幽 15”。我确实觉得四周静得很。我在一片寂 静中，默默地坐在那里，水面上看到的是荷花的 绿肥、红肥。倒影映入水中，风乍起，一片莲瓣 堕入水中，它从上面向下落，水中的倒影却是从 下边向上落，最后一接触到水面，二者合为一， 像小船似的漂在那里。我曾在某一本诗话上读到 两句诗：“池花对影落，沙鸟带声飞。”作者深 惜第二句对仗不工。这也难怪，像“池花对影 落”这样的境界，究竟有几个人能参悟透呢？ 9 运用听觉和定点换景 手法，插叙一段小猫 扑入水中的情景，使 小猫的活泼动感与月 夜的安宁静谧相映 衬。 16 白玉盘：月亮，出自唐朝李白的《古朗月行》里的“小时不识月， 呼作白玉盘”。 17 擎（q∆ng）天：往上托住了天。 18 洋洋大观：形容事物繁多，丰富多彩。 第七单元 行文如画 KPM KPM 150 晚上，我们一家人也常常坐在塘边石头上 纳凉。有一夜，天空中的月亮又明又亮，把一片 银光洒在荷花上。我忽听扑通一声，是我的小白 波斯猫毛毛扑入水中，它大概是认为水中有白玉 盘 16，想扑上去抓住。它一入水，大概就觉得不 对头，连忙矫捷地回到岸上，把月亮的倒影打得 支离破碎，好久才恢复了原形。 今年夏天，天气异常闷热，而荷花则开得 特欢。绿盖擎天 17，红花映日，把一个不算小的 池塘塞得满而又满，几乎连水面都看不到了。一 个喜爱荷花的邻居，天天兴致勃勃地数荷花的朵 数。今天告诉我，有四五百朵；明天又告诉我， 有六七百朵。但是，我虽然知道他为人细致，却 不相信他真能数出确实的朵数。在荷叶底下，石 头缝里，旮旮旯旯，不知还隐藏着多少骨朵儿， 都是在岸边难以看到的。粗略估计，今年大概开 了将近一千朵。真可以算是洋洋大观 18了。 连日来，天气突然变寒。池塘里的荷叶虽 然仍然是绿油一片，但是看来变成残荷之日也不 会太远了。再过一两个月，池水一结冰，连残荷 也将消逝得无影无踪。那时荷花大概会在冰下冬 眠，做着春天的梦。它们的梦一定能够圆的。 “既然冬天到了，春天还会远吗？” 我为我的“季荷”祝福。 第七单元 行文如画 KPM KPM 151 解与探究 理 1 试述作者在以下流程中的情感变化。[2.1.1]   种荷 盼荷 赏荷 2 我脑袋里保留的旧的思想意识颇多。 结合上下文，说出你对这句话的理解。[2.1.1] 3 作者在文中多处引用诗句，有什么作用？[2.2.1] [5.5.1] 4 本文以《清塘荷韵》为标题，有什么妙处？[2.1.1]  5 找出文中人景动静相融的画面，分组朗读，并在聆听之后给予评 价。[2.1.1] [5.2.1] 季羡林（1911－2009），字希逋，又字齐奘（z∂ng）。中国山东省清平县人。他 是古文字学家、历史学家、翻译家、作家。他的著作已汇编成《季羡林文集》 （共 24 卷），作品包括《清华园日记》《人生絮语》《北京记忆》《留德十 年》等。 者简介 作 本文选自季羡林散文集《我的人生感悟》，创作于作者 86岁之 时。文中勾勒荷花从无到有，从弱小到繁茂的过程，表现了荷花 顽强的生命力，字里行间洋溢着作者对荷花的喜爱。作者借物言 志，文章明写荷花，实则暗指自己的人生感悟。他以荷喻人，借 荷抒情、明理。 解 题 1 犯怵（ch≈）：胆怯；畏缩。 1 虬（qiú）老：这里用作形容石头上纵横拳曲的陈年裂缝。虬，拳曲。 2 皴（c¨n）皱：这里指石头的裂痕或刮痕。皴，皮肤因受冻而裂开。 3 奇磔（zhé）：奇特得近乎支离破碎。磔，古代的一种酷刑，把肢体分离。 4 龙坑：指龙坑生态保护区，位于台湾屏东县，属于垦丁国家公园的一部分。 5 鹅銮（luán）鼻：指鹅銮鼻公园，位于台湾最南端，为台湾八景之一。 6 地岬（jiç）：即岬角，指突入海中的尖形陆地。 7 砺石：粗石。 第七单元 行文如画 KPM KPM 152 三、石头记 阅读指引 着眼描绘石头外表满 布层层折叠的纹路， 突出奇石别具一格的 美感。 把石头和风浪用爱联 系在一起。 交代石头的由来，点 出在生活中发现美。 我有一块石头，看起来斑 驳瑰奇；不但满是苍辣虬老 1 的皴皱 2 ，而且还有多处被蚀 镂成空洞，姿态奇磔 3 。 我常常拿在灯下，细看它 的纹理。小小一块顽石，线条 的流走牵连却如惊涛骇浪，仿 佛依稀可以听见水声回旋，拍 岸而起，浪花在空中迸（bèng）散⋯⋯是被风浪 狂涛爱过，爱到遍体鳞伤的一块石头啊！ 这块石头，是多年前去龙坑 4 旅行带回来 的。 龙坑在台湾最南端，比鹅銮鼻 5 还南。如果 在地图上找，应该是鹅銮鼻下方，突出于海洋中 的一块地岬 6 了。 从鹅銮鼻到龙坑没有车去，必须步行穿过 一片砺石 7 堆和琼麻林间踩出的小路。琼麻如剑 戟一样的叶片森森直立着。这种野悍的风景， 蒋勋 写龙坑地理环境的险 恶，点出这块奇石蚀 镂的原因。 奇木奇石的美 在于 纹痕。这些纹痕是生 命在物竞天择的过程 中，经过顽强拼搏所 烙下的伤创之痕。作 者对于这些带有生命 奋斗的痕迹和创伤， 给予高度的赞美。 第七单元 行文如画 KPM KPM 153 正是恒春半岛 8 的特色。但是，到了龙坑，连恒 春的沃腴也没有了。一片布置于大海狂浪中粗粝 尖峭的岩石地块，因为土壤被长年海风吹蚀，只 剩了岸石隙缝中存留着一点点土。一种叫做银芙 蓉的植物，耐旱、耐风、耐海水的咸腥与狂暴， 便在隙缝中生了根，虬结盘曲地生长蔓延开来 了，那是在其他地方很少看到的植物，几乎没有 什么叶子，看来似乎已成枯枝的遒劲 9 根干，贴 着地面，顽强固执地生长着。 古人欣赏奇磔遒劲的奇木奇石，大概是因 为那奇磔遒劲中隐藏透露着生命奋斗的痕迹吧！ 当那挣扎求活的伤痛过去，那挣扎求活的姿态却 成了使人歌赞的对象。后人把玩、浏览、细细抚 爱，那使人歌赞的纹痕之美，何人还记得来自于 心痛如绞的伤痛呢？ 龙坑的岸石也因为长年遭海浪冲蚀击打， 形成了奇岩。大部分尖锐丑怪，挣扎求活中，好 像还有生命最后的霸悍。有的褴褛 10斑驳，被蚀 空成许多如蜂巢般的空洞，海浪在其中钻蹿，发 出咻咻如哨般的声响。 8 恒春半岛：也被称为“珊瑚礁岛”，位于台湾屏东县，因恒春镇得名。 9 遒（qiú）劲：雄健有力。 10 褴褛（lán l¥）：原指衣服破烂，这里借以指被海水冲蚀，变得破碎或缺块的石头。 第七单元 行文如画 由浪打奇石的景象， 联想到如玉石俱焚般 刚烈的爱恨。 写柔情似水的爱也能 留下痕迹。 将海浪与石头的爱恨 情仇与《红楼梦》中 人世间的爱恨情仇连 结在一起，说明“人 世的繁华幻灭”也只 不过是沧海一粟，令 人唏嘘却有着动魄人 心的美。 只有历经沧桑，在沉 淀后才有动人心魄的 美。 第七单元 行文如画 KPM KPM 154 澎轰的大浪永不歇止。浪沫在晴空中飞扬 散去。后退的浪潮，在岩石隙间迅急推涌、回 旋。但是，它还要再来，它还要倾全力奔赴这千 万年来便与它结了不解之缘的粗粝岩石啊！ 爱者和被爱者，都有一种庄严。海的咆 哮、暴怒、不息止的纠缠之爱；岩石的沉默、固 执、永不屈服、永不退让。那样缱绻缠绵，真是 要惊天动地啊！它们依傍、亲腻、回环；它们用 近于愤怒、毁灭的爱相拥抱。生命这样挥霍耗 损，泪潺（chán）潺流尽，所剩的也便只是一块 斑驳褴褛，却还犹自傲然兀立 11着的生命的骸骨 吧！ 我细细查看，我的石头。不但有蚀成空 洞、溃裂的痕迹，也竟然有水纹回旋的印记。这 样柔软的水的抚爱回旋，竟也在坚硬如铁的岩石 上留下了印记。那纹痕妩媚 12婉转，不使人觉得 是伤痕，是千万年来这不可解的爱恨留下的伤痛 的印记啊！ 原来《红楼梦》要叫做《石头记》，一切 人世的繁华幻灭，从头说起，不过是洪荒中一颗 饱历沧桑的顽石吧。 满地都是石头，遭人践踏，踢玩。我的桌 上供着从龙坑带回的一块。有时看一看，可以看 到丑怪苦涩的苍皱中有仿佛泪痕的细致婉转。我 也便可以笑一笑，对人世的繁华爱恨，都有了敬 重。 11 兀立：兀自挺立。 12 妩（w∑）媚：形容女子、花木等姿态美好可爱。 第七单元 行文如画 KPM KPM 155 1 作者为什么如此详细介绍龙坑的地貌？[2.1.1] 2 为什么作者会认为“古人欣赏奇磔遒劲的奇木奇石”？[2.1.1] 3 爱者和被爱者，都有一种庄严。 “爱者”和“被爱者”的“庄严”分别体现在哪儿？[2.1.1] 4 我也便可以笑一笑，对人世的繁华爱恨，都有了敬重。 分组讨论作者“敬重”的原因是什么？ [1.1.1] [2.1.1] 5 试顺序排列《石头记》的内容大意。[2.1.1]   （a）描写石头形状纹理的由来。   （b）叙述石头皴皱蚀镂的原因。   （c）领悟人世繁华爱恨的意义。   （d）联想人世爱恨留下的印记。 解与赏析 理 蒋勋（1947－），出生于中国西安，福建长乐人。他毕业于台湾文化大学史学 系、艺术研究所，后负笈（jí）法国巴黎大学艺术研究所，1976年返回台湾。他 的文字典雅优美，兼具感性与理性之美，著有小说《因为孤独的缘故》、散文 《萍水相逢》、诗集《多情应笑我》、美学论述《汉字书法之美》等作品数十 种。 者简介 作 解 题 本文选自《萍水相逢》，是一篇状物抒情的散文。作者以浪漫的 情怀，透过联想与双关手法，藉《红楼梦》的别名《石头记》， 将石头刻痕与世人爱恨串联起来，肯定并歌颂了经历痛苦磨难而 留下伤痕的顽石，点出带有生命奋斗痕迹和创伤的事物，具有一 种动魄人心的美，更值得珍视。 第七单元 行文如画 KPM KPM 156 四、宿建德江 1 （孟浩然） 1 建德江：指新安江流经建德（今属中国浙江）西部的一段江水。 2 移舟：靠岸。 3 烟渚（zh∑）：弥漫雾气的沙洲。渚，水中间的小块陆地。 4 客：诗中指作者自己。 5 愁：为思乡而忧思不堪。 6 野旷天低树：旷野无垠（y∆n），远处天空比树木还低。野，原野。旷，空阔远大。 停船夜宿于沙洲，突 显诗人的孤独，因景 生愁，四顾无人，只 有月亮相伴，更显得 凄清。 阅读指引 移舟 2 泊烟渚 3 ， 日暮客 4 愁 5 新。 野旷天低树 6 ， 江清月近人。 第七单元 行文如画 KPM KPM 157 者简介 作 孟浩然（689－740），原名孟浩，字浩然，号孟山人，世称孟襄阳。唐朝襄州 襄阳（今中国湖北襄阳）人。他是山水田园派诗人，与王维齐名。至今流传的 作品有《孟浩然集》三卷。 解 题 全诗主要以客旅夜宿为内容。诗人于唐玄宗开元十六年（728 年），39 岁时赴长 安考科举，渴望及第，又不为幕府所用。后来，仕途失意的他离开长安，漫游 吴越。当时诗人途经钱塘江，在建德附近停舟夜泊，有感而作此诗。诗中表面 刻画秋江暮色，实则借景排遣心中的忧愁。全诗语言清新，造景自然。 解与赏析 理 1 阅读课文，然后根据课文内容，完成下表。[2.3.1] 2 诗的第三和第四句中的景物，如何烘托诗人的愁绪？ [2.3.1] 宿建德江 时间 地点 人物 停船的原因 作者的心境 景色 文补给站 课 古诗词中“月”的意象 月依圆缺呈现不同的亮度和质感，予人无限想象空间。自古不少传说也 与月有关。古人观月，以月寄托情怀，创作了无数隽永诗词。在古诗词中， 有的以月渲染清幽或凄清的气氛，有的烘托悠闲自在、旷达的或孤苦的情 怀，有的寄托相思或抒发思乡怀人之感，还有一些以月表达时空的永恒。在 这些诗词中，有的写月却未必有月，有不具体写哪种月的，有具体写满月、 上弦月或下弦月的。 第七单元 行文如画 KPM KPM 158 临 摹楷书 以毛笔临摹柳公权的字帖。注意运笔和构字的方法。 [3.1.1] 竖的运笔和构字的方法： 短竖 起 笔 同 垂 露 ， 行 笔 稍 重，至收笔处时略驻， 或作回锋收笔，或不作 回锋收笔。 垂露竖 起笔同悬针，行笔略作 弧度（向背变化），至 收笔处稍顿，再略提并 回锋向上收笔。 重竖 左右数竖重列，则有正 斜、轻重及左缩右垂的 区别。 词句品味 • 积累 词句品味 • 积累 1. 风乍起，一片莲瓣堕入水中，它从上面向下落，水中的倒影却是从下边向上 落，最后一接触到水面，二者合为一，像小船似的漂在那里。《清塘荷韵》 词句品味：描写视线覆盖范围内的两个物景：莲瓣从上而下随风坠入水 中，水中倒影从下而上接触水面，虚实交织、静中带动，营造 了缥缈的美感。 2. 那时荷花大概会在冰下冬眠，做着春天的梦。它们的梦一定能够圆的。“既 然冬天到了，春天还会远吗？” 《清塘荷韵》 词句品味： 运用比拟修辞手法，写出作者对荷花的猜想：荷花在冰下蓄势 待发，等待新一季的循环，再顺势带出作者对荷花的祝愿，表 现了作者对荷花的喜爱。最后，运用引用兼以反问修辞手法表 现作者对荷花再现的自信，彰显了作者的积极乐观的心态。 3.  一种叫做银芙蓉的植物，耐旱、耐风、耐海水的咸腥与狂暴，便在隙缝中生了 根，虬结盘曲地生长蔓延开来了，那是在其他地方很少看到的植物，几乎没有 什么叶子，看来似乎已成枯枝的遒劲根干，贴着地面，顽强固执地生长着。 《石头记》 词句品味： 采用比拟修辞手法和大量的形容词，让银芙蓉、岩石、海浪展 现出生命力，并赋予各自不同的情感。 化大观园 文 [4.1.1] 七夕 每年的农历七月初七，是“七夕”。“七夕”又名“乞巧节”“七巧节” 或“七姐诞”。这个富有浪漫色彩的节日，源于中国的神话故事“牛郎织女”， 是民间重要的传统节日之一。 相传，天上的织女下凡玩耍时，与牛郎相遇，并结为夫妻。两人彼此相爱， 过着男耕女织的美满生活。王母娘娘知道后，命令天兵、天将下凡捉拿织女。 牛郎得知消息后，奋力追赶，王母娘娘见状，拔出头上的金簪向空中一划，刹 那间，一条波涛滚滚的银河出现在牛郎和织女之间。从此，牛郎织女只能隔河相 望。后来，玉皇大帝被他们坚定的爱情所感动，准许他们每年的七月七日相会一 次。每到这一天，人间的喜鹊都会飞上天，搭起鹊桥，好让牛郎织女相会，这就 是“七夕”的由来。 相传，织女是个美丽聪明、心灵手巧的仙女，因此七夕这天的夜晚，妇女会 在庭院向织女星乞求智慧和巧艺，故称为“乞巧”。据史书记载，“七夕乞巧” 的习俗最早出现在汉代，古代妇女们往往在七夕夜晚举行“观星慕仙”的聚会。 乞巧时，妇女们眼望星空，手靠着背后竞赛穿针，谁先穿完，谁就“得巧”。在 江南一带，七夕这天还有送五彩绳的习俗，姑娘们要把彩绳扔到屋顶上，让喜鹊 衔去搭桥。 七夕乞巧的应节食品，则以巧果最为出名。巧果又名“乞巧果子”，款式极 多。主要的材料是油、面、糖、蜜。《东京梦华录》中称之为“笑厌儿”“果食 花样”，图样则有捺香、方胜等。另外，乞巧时用的瓜果也有多种变化，有将瓜 果雕成奇花异鸟，或在瓜皮表面浮雕图案的，此种瓜果称为“花瓜”。 除了七夕乞巧，古代的少女少妇们也会事先邀约亲朋好友在七夕这一夜聚 会拜织女。相约拜织女的少女少妇们，会斋戒一天，沐浴停当后，准时抵达主办 方的家里，在月光下，于准备好的案前焚香礼拜，之后便围坐在桌前，一面吃花 生、瓜子，一面朝着织女星座，默念自己的心愿，如嫁给如意郎君、早生贵子、 变得漂亮等。 现今，“七夕”仍然是个温馨与甜美的传统节日，被誉为华族的“情人节”。 资料参考自李朵编写的《习俗样样通》。 第七单元 行文如画 KPM KPM 159 第七单元 行文如画 KPM KPM 160 [4.2.1] 悦读乐读 [4.2.1] 好文共赏 我的空中楼阁 山如眉黛，小屋恰似眉梢的痣一点。 十分清新，十分自然，我的小屋玲珑地立于山脊一个柔和的角度 上。 世界上有很多已经很美的东西，还需要一些点缀，山也是。小屋的 出现，点破了山的寂寞，好比一望无际的水面飘过一片风帆，辽阔无边 的天空掠过一只飞雁，是单纯的底色上一点灵动的色彩，是山川美景中 的一点生气，一点情调。 小屋点缀了山，什么来点缀小屋呢？那是树！ 山上有一片纯绿色的无花树；花是美丽的，树的美丽也不逊于花。 花好比人的面庞，树好比人的姿态。树的美在于姿势的清健或挺拔、苗 条和婀娜，在于活力，在于精神！ 有了这许多树，小屋就有了许多特点。树总是轻轻摇动着。树的 动，显出小屋的静；树的高大，显出小屋的小巧；而小屋别致出色，乃 是由于满山皆树，为小屋布置了一个美妙的绿的背景。 小屋后面有一棵高过屋顶的大树，细而密的枝叶伸展在小屋的上 面，美而浓的树荫把小屋笼罩起来。这棵树使小屋给予人另一种印象， 使小屋显得含蓄而有风度。 换个角度，近看改为远观，小屋却又变换位置，出现在另一些树的 上面，这个角度是远远地站在山下看。首先看到的是小屋前面的树，那 些树把小屋遮掩了，只在树与树之间露出一些建筑的线条，一角活泼翘 起的屋檐，一排整齐的图案式的屋瓦。一片蓝，那是墙；一片白，那是 窗。我的小屋在树与树之间若隐若现，凌空而起，姿态翩然。本质上， 它是一幢房屋；形势上，却象鸟一样，蝶一样，憩于枝头，轻灵而自 由！ 小屋之小，是受了土地的限制。论“领土”，只有限的一点。在有 限的土地上，房屋比土地小，花园比房屋小，花园中的路又比花园小， 这条小路是我袖珍型的花园大道。和“领土”相对的是“领空”，论 “领空”却又是无限的，足以举目千里，足以俯仰天地，左顾有山外青 山，右盼有绿野阡陌。适于心灵散步，眼睛旅行，也就是古人说的游目 骋怀。这个无限的“领空”，是我开放性的院子。 李乐薇 第七单元 行文如画 KPM KPM 161 有形的围墙围住一些花，有紫藤、月季、喇叭花、圣诞红之类。天 地相连的那一道弧线，是另一重无形的围墙，也围住一些花，那些花有 朵状有片状，有红，有白，有绚烂，也有飘落。也许那是上帝玩赏的牡 丹或芍药，我们叫它云或霞。 空气在山上特别清新，清新的空气使我觉得呼吸的是香！ 光线以明亮为好，小屋的光线是明亮的，因为屋虽小，窗很多。例 外的只有破晓或入暮，那时山上只有一片微光，一片柔静，一片宁谧。 小屋在山的怀抱中，犹如在花蕊中一般，慢慢地花蕊绽开了一些，好像 群山后退了一些。山是不动的，那是光线加强了，是早晨来到了山中。 当花瓣微微收拢，那就是夜晚来临了。小屋的光线既高于科学的时间 性，也高于浪漫的文学性。 山上的环境是独立的，安静的。身在小屋享受着人间的清福，享受 着充足的睡眠，以及一天一个美梦。 出入的环境要道，是一条类似苏花公路的山路，一边傍山，一边 面临稻浪起伏的绿海和那高高的山坡。山路和山坡不便于行车，然而便 于我行走。我出外，小屋是我快乐的起点；我归来，小屋是我幸福的终 站。往返于快乐与幸福之间，哪儿还有不好走的路呢？我只觉得出外时 身轻如飞，山路自动地后退；归来时带几分雀跃的心情，一跳一跳就跳 过了那些山坡。我替山坡起了个名字，叫幸福的阶梯，山路被我唤做空 中走廊！ 我把一切应用的东西当做艺术，我在生活中的第一件艺术品——就 是小屋。白天它是清晰的，夜晚它是朦胧的。每个夜幕深重的晚上，山 下亮起灿烂的万家灯火，山上闪出疏落的灯光。山下的灯把黑暗照亮 了，山上的灯把黑暗照淡了，淡如烟，淡如雾，山也虚无，树也缥缈。 小屋迷于雾失楼台的情景中，它不再是清晰的小屋，而是烟雾之中、星 点之下、月影之侧的空中楼阁！ 这座空中楼阁占了地利，可以省去许多室内设计和其他的装饰。 虽不养鸟，每天早晨有鸟语盈耳。 无须挂画，门外有幅巨画——名叫自然。 悦读书房 本文选自《我的空中楼阁》，是台湾作家李乐薇的代表作 品。作者以生动的语言围绕“我的空中楼阁/小屋”这一主 线，穿梭于虚实之间，运用声、光、色、味、形的描写暗示 微妙的“自我的情绪”，巧用比喻，表达他对小屋的钟爱之 情，全文艺术感染力强。 （资料参考自萧涤非、周汝昌等撰写的《唐诗鉴赏辞典》与张傲飞编的《唐诗宋词名家鉴赏大全集》） 第七单元 行文如画 KPM KPM 162 《山居秋暝》是一首五言律诗，是盛唐诗人王维的代表 诗作之一。创作当时，王维隐居于终南山下辋（wçng） 川别业（别墅）。《山居秋暝》运用定点和多元感官 描写手法，描写初秋傍晚时，空气清新，人迹罕至的 山林的景色；叙述竹林里传来的洗衣姑娘的歌声笑 语，从中带出景色的优美，生活的无忧无虑，人们的 勤劳善良。诗人借景抒发过安静生活理想的情怀，同 时反面衬托对污浊官场的厌恶。全诗人景相融。 空山 2 新雨后，天气晚来秋。 明月松间照，清泉石上流。 竹喧归浣 3 女，莲动下渔舟。 随意春芳歇 4 ，王孙自可留 5 。 1 暝（m∆ng）：日落；天黑。 2 空山：幽静的山林。 3 浣（hu∂n）：洗涤。 4 随意春芳歇：任由春天的花香随时令消逝。春芳，春天的花香。歇，尽、消。 5 王孙自可留：出自《楚辞·招隐士》中“王孙兮归来，山中兮不可久留”，但意思完全相反。 山居秋暝 1 〔唐〕王维 诗词曲推荐阅读 往事 依依 人生几回伤往事，山形依旧枕寒流。 —— 刘禹锡《西塞山怀古》 第八单元 往事依依 KPM KPM 163 时 间 是 河 ， 记 忆 是 沙。只要活着，流沙似的 快乐悲伤就会逐粒沉积， 随着时间的河流浮浮沉沉 于心田。对于往事，有人 选择掩埋，有人紧抓不放， 有人不断追忆，有人懊恼 感慨。 通过本单元，学习分 析作者记叙的线索，理清 文章的脉络，铺排文章的 内容以及运用详略得当的 叙述手法来突出重点。 第 八 单 元 第八单元 往事依依 KPM KPM 164 一、夏之绝句 1 骈俪文： 又称骈文、骈体文、骈俪文、骈偶文或四六文等。骈文常用四字、六字句，全篇以对 偶句为主，讲究对仗工整、声律铿锵。此处用来比喻春天的富丽繁缛。 2 四面楚歌： 语出《史记·项羽本纪》，形容四面受敌，处于孤立危急的困境。这里指四周全被 蝉声包围。 3 鸣金击鼓： 敲锣打鼓，古时打仗时分别用来指挥士兵后退前进的信号。这里比喻蝉声响亮浩 大。 以对比手法点出夏天 像一首绝句。 蝉 夏天是声音的季节， 蝉声是种种声音的代 表。 两次“吓一跳”承载 截然不同的两种情 绪。第一次彰显作者 突然听见蝉声乍起的 惊喜雀跃；第二次则 表达了作者对蝉鸣消 失的失望落寞。 阅读指引 哪些往事令你无限缅怀？和同学们分享。 课前暖身 春天，像一篇巨制的骈俪 文 1 ，而夏天，像一首绝句。 已 有 许 久 ， 未 尝 去 关 心 蝉声。耳朵忙着听车声、听综 艺节目的敲打声、听售票小姐 不耐烦的声音、听朋友附在耳 朵旁，低低哑哑的秘密声⋯⋯ 应该找一条清澈洁净的河水洗洗我的耳朵，因为 我听不见蝉声。 于是，夏天什么时候跨了门槛进来我并不 知道，直到那天上文学史课的时候，突然四面楚 歌 、鸣金击鼓 一般，所有的蝉都同时叫了起 来，把我吓一跳。我提笔的手势搁浅在半空中， 无法评点眼前这看不见、摸不到的一卷声音！多 惊讶！把我整个心思都吸了过去，就像铁沙冲向 磁铁那样。但当我屏气凝神正听得起劲的时候， 又突然，不约而同地全都住了嘴，这蝉，又吓我 一跳！就像一条绳子，蝉声把我的心扎捆得紧紧 地，突然在毫无警告的情况下松了绑，于是我的 一颗心就毫无准备地散了开来，如奋力跃向天空 的浪头，不小心跌向沙滩！ 2 3 简 第八单元 往事依依 KPM KPM 165 夏天什么时候跨了门槛进来我竟不知道！ 是一扇有树叶的窗，圆圆扁扁的小叶子像 门帘上的花鸟绣，当然更活泼些。风一泼过来， 它们就“刷”一声地晃荡起来，我似乎还听见嘻 嘻哈哈的笑声，多像一群小顽童在比赛荡秋千！ 风是幕后工作者，负责把它们推向天空，而蝉是 啦啦队，在枝头努力叫闹。没有裁判。 我不禁想起童年，我的小童年。因为这些 愉快的音符太像一卷录音带，让我把童年的声音 又一一捡回来。 首先捡的是蝉声。 那时，最兴奋的事不是听蝉而是捉蝉。小 孩子总喜欢把令他好奇的东西都一一放在手掌中 赏玩一番，我也不例外。念小学时，上课分上下 午班，这是一二年级的小朋友才有的优待，可见 我那时还小。上学时有四条路可以走，其中一条 沿着河，岸边高树浓荫，常常遮掉半个天空。虽 然附近也有田园农舍，可是人迹罕至，对我们 而言，真是又远又幽深 4 ，让人觉得怕怕地。然 而，一星期总有好多趟，是从那儿经过的，尤其 是夏天。轮到下午班的时候，我们总会呼朋引伴 地一起走那条路，没有别的目的，只为了捉蝉。 4 幽深：（山水、树林、宫室等）深而幽静。 “竟”字深化“不知 道”的程度，突显季 节更迭的悄无声息。 通过声音联想和比喻 手法，将洋溢着热情 欢快的夏天具象化， 让人感受到夏天的氛 围。 自然界的风声蝉声成 了作者联结童年记忆 的桥梁，将作者的意 识从现实拉远，使她 坠入回忆。 第八单元 往事依依 KPM KPM 166 你能想象一群小学生，穿卡其短裤、戴着 黄色小帽，或吊带褶（zh©）裙，乖乖地把“碗 公帽 ”的松紧带贴在脸沿的一群小男生、小女 生，书包搁在路边，也不怕掉到河里，也不怕钩 破衣服，更不怕破皮流血，就一脚上一脚下地直 往树的怀里钻的那副猛劲吗？只因为树上有蝉。 蝉声是一阵袭人的浪，不小心掉进小孩子的心 湖，于是湖心抛出千万圈涟漪如千万条绳子，要 逮捕那阵浪。“抓到了！抓到了！”有人在树上 喊，下面有人赶快打开火柴盒把蝉关了进去。不 敢多看一眼，怕它飞走了。那种紧张就像天方夜 谭 6 里，那个渔夫用计把巨魔骗进古坛之后，赶忙 封好符咒再不敢去碰它一般。可是，那轻纱般的 薄翼却已在小孩们的两颗太阳 7 中，留下了一季的 闪烁。 到了教室，大家互相炫耀铅笔盒里的小 动物——蝉、天牛 8 、金龟子 9 。有的用蝉换天 牛，有的用金龟子换蝉。大家互相交换也互相赠 送，有的乞求几片叶子，喂他铅笔盒或火柴盒里 的小宝贝。那时候打开铅笔盒就像开保险柜一般 小心，心里痒痒的时候，也只敢凑一只眼睛开一 个小缝去瞄几眼。上课的时候，老师在前面呱啦 呱啦地讲，我们两眼瞪着前面，两只手却在抽 屉里翻玩着“聚宝盒”，耳朵专心地听着金龟子 在笔盒里拍翅的声音，愈听愈心花怒放，禁不住 开个缝，把指头伸进去按一按金龟子，叫它安静 些，或是摸一摸敛着翅的蝉，也拉一拉天牛的一 对长角，看是不是又多长了一节？不过，偶尔不 小心，会被天牛咬了一口，它大概颇不喜欢那长 长扁扁被戳得满是小洞的铅笔盒吧！ 5 5 碗公帽：指台湾以前小学女学生所戴的帽子。 6 天方夜谭： 阿拉伯古代民间故事集，又名《一千零一夜》，内容富于神话色彩。后多用来比喻 虚妄荒诞的言论。 7 两颗太阳：比喻双眼明亮热切。 8 天牛： 昆虫，身体长椭圆形，触角比身体长。幼虫蛀食玉米、高粱、甘蔗、苹果、桑、柳等植 物的茎。种类很多，常见的有黑天牛和褐天牛。 9 金龟子： 昆虫，种类很多，身体黑绿色或其他颜色，有光泽，前翅坚硬，后翅呈膜状。幼虫叫 蛴螬（q∆ c∫o），是农业害虫。 先用设问手法勾勒一 群小学生的活动，引 起读者的好奇心，接 着用比喻和借代手 法，穿插对白，详写 童年捉蝉的雀跃和课 间偷玩小动物的童真 趣事。 天牛 金龟子 碗公帽 第八单元 往事依依 KPM KPM 167 10 衬字：曲子在曲律规定字以外，为了行文或歌唱的需要而增加的字。 11 仲夏：夏季的第二个月，即农历五月。 整个夏季，我们都兴高采烈地强迫蝉从枝 头搬家到铅笔盒来，但是铅笔盒却从来不会变成 音乐盒，蝉依旧在河边高高的树上叫。整个夏 季，蝉声也没少了中音或低音，依旧是完美无缺 的和音。 捉得住蝉，却捉不住蝉声。 夏乃声音的季节，有雨打，有雷响，蛙 声、鸟鸣及蝉唱。蝉声足以代表夏，故夏天像一 首绝句。 绝句该吟该诵，或添几个衬字 10歌唱一番。 蝉是大自然的一队合唱团；以优美的音色，明朗 的节律，吟诵着一首绝句，这绝句不在唐诗选不 在宋诗集，不是王维的也不是李白的，是蝉对季 节的感触，是它们对仲夏 11有共同的情感，而写 成的一首抒情诗。诗中自有其生命情调，有点近 乎自然诗派的朴质，又有些旷达飘逸，更多的时 候，尤其当它们不约而同地收住声音时，我觉 得它们胸臆之中，似乎有许多豪情悲壮的故事要 讲。也许，是一首抒情的边塞诗。 从童年捉蝉，转写蝉 声。 第八单元 往事依依 KPM KPM 168 晨间听蝉，想其高洁。蝉该是有翅族中的 隐士吧！高踞树梢，餐风饮露 12，不食人间烟 火 13。那蝉声在晨光朦胧之中分外轻逸，似远似 近，又似有似无。一段蝉唱之后，自己的心灵也 跟着透明澄净起来，有一种“何处惹尘埃 14”的 了悟。蝉亦是禅 15。 午后也有蝉，但喧嚣了点。像一群吟游诗 人 16，不期然地相遇在树荫下，闲散地歇它们的 脚。拉拉杂杂地，他们谈天探询、问候季节，倒 没有人想作诗，于是声浪阵阵，缺乏韵律也没有 押韵。他们也交换流浪的方向，但并不热心，因 为“流浪”，其实并没有方向。 我喜欢一面听蝉一面散步，在黄昏。走进 蝉声的世界里，正如欣赏一场音乐演唱会一般， 如果懂得去听的话。有时候我们抱怨世界愈来愈 丑了，现代文明的噪音太多了；其实在一滩浊流 之中，何尝没有一潭清泉？在机器声交织的音 图 17里，也有所谓的“天籁 18”。我们只是太忙 罢了，忙得与美的事物擦身而过都不知不觉。也 太专注于自己，生活的镜头只摄取自我喜怒哀乐 的大特写，其他种种，都是一派模糊的背景。如 果能退后一步看看四周，也许我们会发觉整个图 案都变了。变的不是图案本身，而是我们的视 野。 12 餐风饮露：以风、露为食。餐，这里作动词用，指吃。 13 不食人间烟火：道家认为仙人不吃经过烧煮的食物，后用来形容具有仙气或灵气的人。 14 何处惹尘埃：指人的心思清明无垢。语出禅宗六祖慧能的诗偈，全诗偈为“菩提本无树，明镜 亦非台，本来无一物，何处惹尘埃”。 15 禅：梵语“禅那”的简称。为佛教的修行方法之一，即静思之意。引申为禅理、禅学。 16 吟游诗人：西洋中世纪末期，弹奏竖琴、吟唱诗歌的流浪诗人。 17 音图：声音的图像。这里指声音的世界。 18 天籁（l∂i）：指自然界的声音，如风声、鸟声、流水声等。 先从蝉的生存形态塑 造蝉清逸高洁的形 象，而后从蝉唱使人 心灵透明澄净，联想 到清净无垢的禅境。 由黄昏听蝉转而反思 生活。 现代人沉溺于崇尚和 追求浮华表象，而忽 略对自然美的关注与 对生命的审视。 第八单元 往事依依 KPM KPM 169 所以，偶尔放慢脚步，让眼眸以最大的可 能性把天地随意浏览一番，我们将恍然大悟；世 界还是时时在装扮着自己的。而有什么比一面散 步一面听蝉更让人心旷神怡？听听亲朋好友的倾 诉，这是我们常有的经验。聆听万物的倾诉，对 我们而言，亦非难事，不是吗？ 聆听，也是艺术。大自然的宽阔是最佳的 音响设备。想象那一队一队的雄蝉敛翅踞在不同 树梢端，像交响乐团的团员各自站在舞台上一 般。只要有只蝉起个音，接着声音就纷纷出了 笼。它们各以最美的音色献给你，字字都是真心 话，句句来自丹田 19。它们有鲜明的节奏感，不 同的韵律表示不同的心情。它们有时合唱有时齐 唱，也有独唱，包括和音，高低分明。它们不需 要指挥也无需歌谱，它们是天生的歌者。歌声如 行云如流水，让人了却忧虑，悠游其中。又如 澎涛又如骇浪，拍打着你心底沉淀的情绪，顷刻 间，你便觉得那蝉声宛如狂浪淘沙般地攫走了你 紧紧扯在手里的轻愁。蝉声亦有甜美温柔如夜 的语言的时候，那该是情歌吧！总是一句三叠 ， 像那倾吐不尽的缠绵。而蝉声的急促，在最高涨 的音符处突地戛然而止，更像一篇锦绣文章 被 猛然撕裂，散落一地的铿锵字句，掷地如金石 声 ，而后寂寂寥寥成了断简残篇 ，徒留给人 一些怅惘、一些感伤。何尝不是生命之歌？蝉 声。 而每年每年，蝉声依旧，依旧像一首绝句， 平平仄仄平。 20 21 22 23 19 丹田： 人体部位名。道教称人体有三丹田，在两眉间者为上丹田，在心下者为中丹田，在脐下 者为下丹田，运气发声最为洪亮悠长。 20 三叠：古代奏曲的方法，至某句则反复再三。 21 锦绣文章：精美华丽的文章。 22 掷地如金石声： 形容文章词句工巧华美、声调铿锵悦耳。金石声，指钟磬（q¬ng）等乐器所发出 的清脆优美的声音。 23 断简残篇：残缺散乱的书籍。简，古代书写用的竹片。 自然界之美孕育于平 凡中。心境的平和与 步伐的缓慢有助于我 们发掘蕴含于寻常生 活中之美。 “最高涨的音符”在 刹那间“突地戛然而 止”，给人留下惆怅 和感伤。蝉声是生命 之歌，倾听蝉声，就 是感悟生命。 第八单元 往事依依 KPM KPM 170 1 分成四组，讨论以下段落的内容，生动地朗读或演绎 [1.1.1] [2.1.1] 第一组 第二组 第三组 第四组 第三段 第九段 第十段 第十七段 2 详读第十五段至第十七段，写出不同时间听蝉的不同感受 [2.1.1] 3 为什么作者说蝉声“何尝不是生命之歌？”？[2.1.1] 4 变的不是图案本身，而是我们的视野。 文中关联词语“不是⋯⋯而是⋯⋯”有什么作用？[5.4.1] 5 我们只是太忙罢了，忙得与美的事物擦身而过都不知不觉。 你是否有过类似的经验？和同学分享。[1.3.1] 6 在这篇课文中，作者如何描绘声音？试加以说明。[5.5.1] 解与探究 理 简 （1961－），本名简敏 。台湾宜兰县人。她的作品以抒情散文为主，其题 材或着重乡土人情，或关注女性的命运，丰富多样。其文辞早期雕琢细致，典 雅流利，近年则逐渐朝向幽默犀利的文风。其笔触敏锐细腻，想象纵恣多情。 她的代表作有《水问》《胭脂盆地》《女儿红》等。 者简介 作 本文选自《水问》。文章以“蝉声”为线索，以比喻和比拟修辞 为写作核心，从一开始描绘蝉声乍起，到捉蝉、养蝉等童年往事 的详写，最后以对蝉声感触的抒发收束全文，无不洋溢着夏的活 泼氛围。通篇语句清新优美，夹杂陈述，使抒情中带有论述，虽 属抒发情感，却又能由文见理。 解 题 第八单元 往事依依 KPM KPM 171 二、店铺 阅读指引 那些古老而有趣的店铺， 充满传奇的色彩，我们决定去 看看它们。我们步过那些宽阔 的玻璃窗橱，里面有光线柔和 协调的照明，以及季节使它们 不断变更的陈设。然后，我们 转入曲折的小巷，在陌生但感 觉亲切的楼房底下到处找寻。 偏僻的小街上，电车的铃声远了。我们听 见壳拓壳拓 的木头车摇过。街道的角落，随 意堆放着层叠的空箩和废弃的纸盒，墙边靠着 担挑 2 和绳，偶然有一辆人力车泊在行人道上打 盹 3 。在这些街道上，肩上搭着布条的苦力 蹲 着进食，穿围裙的妇人在捲烟，果摊上撑着雨 伞，一名和尚提着一束白菜走过。 街道是狭窄的，道路乌黑而且潮湿。道旁 的建筑物显示出年代的风霜，在楼板和泥墙之 间，古老的传统在逐渐消失。是电梯的发明，使 这些屋子提早老去。 我们看见许多店，没有一家相同，它们共 同生存在一条街上，成为一种秩序。许多类型相 似的店喜欢群居在一起，仿佛它们本来就是同 乡；但有些店有不同的邻居，它们显然已经结识 了不少籍贯相异的朋友。 1 4 西西 1 壳拓壳拓：拟声词。形容木头车在路上走过的声音。 2 担挑：指扁担，竹制或木制的扁长形器具，用来挑东西。 3 打盹（d∑n）：小睡或断断续续地睡（多指坐着或靠着）。 4 苦力：出力气干重活的人。 阅读指引 点出古老店铺的特 色。 通过听觉、视觉，观 察人物的装扮与动作 来描写街道情景，具 体生动，有声有色。 木头车 担挑和绳 第八单元 往事依依 KPM KPM 172 这边的一列店阴暗而神秘，敞着一道道长 条子的门缝，看得见里面摆着镶云石的酸枝 5 扶 手靠背椅，墙上悬着对联和画屏，花梨木 6 的几 上搁着瓶花。窗框上的花饰，是当年流行的新艺 术图案，转瞬间却是另一世纪了。 那边的一家籐器店是开朗的，它正如花朵 般展散着无数的冠瓣：门前放着木箱和竹箩，门 边倚着小矮凳、竹扫帚，门沿上挂着灯盏也似的 籐篮。我们都喜欢这店，它不但富于店的奇异风 采，还令我们想起，这些箩和篮、竹器和籐器， 都用手逐个编织而成，它们本来就是一种美丽的 民间艺术。 我们一面看店的外貌，一面追究它们的内 容。药材铺里有极多的抽屉和矮胖的瓶，瓶上的 名字如果编排起来，就像一部古典的简册    了。 玻璃镜业店，除了镜子、药箱、鱼缸外，还陈列 着点金的彩釉    弥陀佛     和福禄寿三星。檀香    铺 子里有金银箔纸     、朱漆    的木鱼和垂着流苏    的 雕刻珠串。而茶叶铺，里面有细致精巧的陶壶。 7 9 10 8 12 13 11 5  酸枝：常绿乔木。常用作上等家具的材料，古朴大方，不易变 形。 6  花梨木：即海南檀，别称“花榈木”，落叶乔木，产于南海诸 地。木质坚硬、纹理细腻，多用来作上等家具的材料。 7  简册：这里指书籍。简，古代用来写字的竹片。把许多竹简串起 来，便是简册。 8  釉（yòu）：以石英、长石、硼砂、黏土等为原料，磨成粉末，加水 调制而成的物质，用来涂在陶器半成品的表面，烧制后 发出玻璃光泽，并能增加陶瓷的机械强度和绝缘性能。 9  弥陀佛：即阿弥陀佛。 10 檀香：常绿乔木，木质坚硬，有香气，可制器具，也可提取药物 或香料。原产印度等地。 11 箔（bó）纸：这里指可用来折成金银元宝形的纸，在祭祀时作纸钱 焚化。箔，涂上金属粉末或裱上金属薄片的纸。 12 朱漆：红漆。 13 流苏：装在车马、楼台、帐幕、锦旗等上面穗状饰物。 简册 彩釉福禄寿三星 运用步移法逐项描写 周围的景物，令读者 觉得与作者同游，亲 临其境。 朱漆木鱼 垂着流苏的雕刻珠串 流苏 第八单元 往事依依 KPM KPM 173 我们说，如果闭上眼睛，也能够分辨店铺 的性质。整条街的气味几乎是混合在一起的，但 走到适当的距离时，就可以辨别出哪一家店是哪 一类了。腊鸭店是油油的。南北杏、甜百合是香 草味的。檀香反而像药。面粉有水饺的气味。 酒、紫菜、地拖、书本、肥皂，都有自己特别的 气味。甚至玻璃，也好像使我们想起海滩。 我们不但喜欢这些店的形态和颜色，还喜 欢店内容器的模样。像那些酒坛，用竹篾 14箍 15 着，封了口，糊着封条。忽然想起水浒人物来 了：先来四两白干 16哪。那些面粉袋，上面印着 枝叶茂盛的树和菜蔬，可以缝一件舒适的布衫 哩。 有时，我们仰望店铺的上层，一家古董店 的二楼上排着一列白瓷花瓶，还有西藏青 17的狮 子。店铺的楼上，朝上数，数几层就是屋顶，旗 杆和年号告诉我们楼宇的历史。有些墙剥落了， 透出内层的红砖，都变作晒干了的橘子皮色。一 座已经拆卸的楼房，现在正以木条支撑着。大片 的草席，围着工地的高栏，里面是起重机的铁链 和枢轴 18在转动，还不曾开始打桩的空地上，低 陷的泥洞里长满了荒芜的牛尾草 19。 有些店铺开设在简陋搭就的木棚里，屋顶 是石棉瓦 20和锌铁，它们还仅仅是一个小摊档， 但这并不等于它们就缺乏性格。譬如鸟铺子，屋 檐上挂满了鸟笼，像花灯。当我们经过，不但看 见形状和颜色，还听见声音。是吱喳的鸟鸣伴我 们横过马路。 14 竹篾（miè）：竹子劈成的薄片。 15 箍（g¨）：用竹篾或金属条捆紧；用带子之类勒住。 16 白干：即白酒，无色，含水分少。 17 西藏青：即“藏青”色，指蓝中带黑的颜色。 18 枢（sh¨）轴：圆柱形的零件，轮子或其他机件绕着它转动。 19 牛尾草：又名欧洲羊茅，是一种禾本科植物。 20 石棉瓦：纤维状石棉经加压、拉长、编织后，掺入水泥、沙浆等制成的瓦状建筑材料，常用来 铺屋顶。 南北杏 甜百合 竹篾 牛尾草 石棉瓦 第八单元 往事依依 KPM KPM 174 另外一个小摊上插着鸡毛帚，长条子的羽 毛，绕着籐枝缠扎，就制成鸡毛帚了，它们的颜 色和菊一般多。缝旗的铺子，隐藏在一条小巷的 入口，从拱门外朝内张望，瞥见一角角翠绿与朱 红。刻图章的老先生还会做饼模，他就把它们挂 起来，木模里凹蚀着鱼和蝴蝶。这种制饼的艺 术，也许要随着面包的泛滥而被淹没了吧。 店都有自己的名字，它们仿佛也各有一位 就像我们那样的祖父，当年为了子孙的诞生，把 典籍细细搜索。卖参茸杞子 21的叫堂。卖豆卖米 的店叫行。有的店叫记，有的叫捉蛇二。都朴 素。 21 参茸（róng）杞（q˚）子：指人参、鹿茸、枸（gœu）杞等药材。 人参 鹿茸 枸杞 第八单元 往事依依 微小的存在都承载着 历史，记载着古老店 铺的演变过程。 第八单元 往事依依 KPM KPM 175 当大街上林立着百货公司和超级市场，我 们会从巨大玻璃的反映中看见一些古老而有趣、 充满民族色彩的店铺在逐渐消隐。那么多的店： 凉茶铺、杂货店、理发店、茶楼、旧书摊、棺材 店、弹棉花的绣庄、切面条的小食馆、豆浆铺 子，每一家店都是一个故事。这些店，只要细心 去看，可以消磨许多个愉快的下午。如果有时 间，我们希望能够到每一条横街去逛，就看每一 家店，店内的每一个角落以及角落里的每只小 碗，甚至碗上的一抹灰尘。灰尘也值得细心观 看。正如一位拉丁美洲的小说家这样说过：万物 自有生命，只消唤醒它们的灵魂 22。 22 万物自有生命，只消唤醒它们的灵魂： 出自哥伦比亚小说家加夫列尔·加西亚·马尔克斯的长 篇小说《百年孤寂》。意指人们只要努力挖掘自己的优 点，每个人必然有其存在的价值。 第八单元 往事依依 第八单元 往事依依 KPM KPM 176 西西（1938－），原名张彦，又名张爱伦。她出生于中国上海，1950 年定居香 港。她从学生时期开始写作，作品文体包括诗歌、散文、小说、童话。她的作 品大多包含浓烈的本土色彩，并能从平凡事物中看出乐趣，视角独具特色，吸 引读者一读再读。她著有《石罄》《花木栏》《像我这样的一个女子》《我 城》等。 者简介 作 1 当大街上林立着百货公司和超级市场，我们会从巨大的玻璃的反映中看见 一些古老而有趣、充满民族色彩的店铺在逐渐消隐。 为什么作者说这些“古老而有趣、充满民族色彩的店铺”会“逐 渐消隐”？[2.1.1] 2 梳理文章内容，找出店铺的特色，填写下表。[2.1.1] 描写重点 例子 外貌 1. 家具店：阴暗而神秘，因店内光线阴暗，陈设古旧 2. 藤器店：_____________________________________ 摆设和容器 1. 檀香铺：_____________________________________ 2. 茶铺：有细致精巧的陶壶 气味 1. 腊鸭店：_____________________________________ 2. 药材铺：_____________________________________ 3. 面粉店：带有水饺的气味 3 实地观察你家附近的店铺，写一篇短文，字数不少过250。[3.2.3] 解与探究 理 本文收录于散文集《花木栏》，以 70 年代香港店铺为题材，介绍香港城市化 的过程。香港现已全面走进城市化，古老店铺也渐渐被百货公司和超级市场所 取代。文中叙述作者因店铺“古老”“有趣”“充满神奇色彩”而寻找古老店 铺。作者对店铺的所处之地、特色等观察入微，并加以细致的描写，字里行间 流露出作者对店铺的各种复杂之情。 解 题 1 含糊其辞：话说得不清不楚。 第八单元 往事依依 KPM KPM 177 三、母校 阅读指引 我从来不知道我童年时 就读的小学校的老师一直记着 我。我的侄子现在就在那所小 学读书，有一次回家乡时，我 侄子对我说，我们老师知道你 的，她说你是个作家，你是作 家吗？我含糊其辞 1 。我侄子 又说，我们 X 老师说，她教过你语文的，她教过 你吗？我不停地点头称是，心中受到了某种莫名 的震动。我想象那些目睹我童年成长的小学老师 是如何谈论我的，想象那些老师现在的模样，突 然意识到一个人会拥有许多不曾预料的牵挂你的 人，他们牵挂着你，而你实际上已经把他们远远 的抛到记忆的角落中了。 那所由天主教堂改建的小学给我留下的印 象是美好而生动的，但我从未想过再进去看一 看，因为我害怕遇见教过我的老师。我外甥女小 时候也在那所小学上学，有一次我去接她，走进 校门口一眼看见了熟悉的礼堂，许多时偶尔地与 朋友谈到此处，发现他们竟然也有类似的行为。 我不知道这么做是不是好，我想大概许多人都有 像我一样的想法吧，他们习惯于把某部分生活完 整不变地封存在记忆中。 苏童 毕业多年，小学老师 仍然记得自己，令作 者既惊讶又感动。 第八单元 往事依依 KPM KPM 178 离开母校二十年以后，我收到了母校校庆 七十周年的邀请函，母校竟然有这么长的历史， 我以前并不知道，现在知道了，心里仍然生出了 一些自豪的感觉。 但是开始我并不想回去，那段时间我正好 琐事缠身。我父亲在电话里的一句话使我改变了 主意，他说，他们只要半天时间，半天时间你也 拿不出来吗？后来我就去了，在驶往家乡的火车 上我猜测着旅客们各自的旅行目的，我想那肯定 都与每人的现实生活有密切关联，像我这样的旅 行，一次为了童年为了记忆的旅行，大概是比较 特殊的了。 一个秋阳高照的午后，我又回到了我的小 学，孩子们吹奏着乐曲欢迎每一个参加庆典的客 人。我刚走到教学楼的走廊上，一位曾教过我数 学的女教师侠步迎来，她大声叫我的名字，说， 你记得我吗？我当然记得，事实上我一直记得每 一位教过我的老师的名字，让我不安的是她这么 快步向我迎来，而不是我以学生之礼叩见 2 我的 老师。后来我又遇见了当初特别疼爱我的一位老 教师，她早已退休在家了，她说要是在大街上她 肯定认不出我来了，她说，你小时候特别文静， 像个女孩子似的。我相信那是我留在她记忆中的 一个印象，她对几千名学生的几千个印象中的一 个印象，虽然这个印象使我有点窘迫 3 ，但我却 为此感动。 2 叩（k®u）见：进见、拜见。 3 窘（jiœng）迫：十分为难。 “半天时间”并非时 间长度的问题，而是 把时间用在哪里的问 题。作者因为认同父 亲的话而改变主意。 作者用“侠步”形容 老师迎向他的动作， 表现了老师豪爽、豁 达的个性，以及见到 作者的激动之情。 作者已从需要老师保 护的小学生成长为可 以保护老师的大人， 既带出了物换星移的 感慨，也彰显了老师 对学生的恩情。 第八单元 往事依依 KPM KPM 179 就是那位女教师紧紧地握着我的手，穿过 走廊来到另一个教室，那里有更多的教过我的老 师注视着我。或者说是我紧紧地握着女教师的 手，在那个时刻我眼前浮现出二十多年前一次春 游的情景，那位女教师也是这样握着我的手，把 我领到卡车的司机室里，她对司机说，这孩子生 病刚好，让他坐在你旁边。 一切都如此清晰。 我忘了说，我的母校两年前迁移了新址。 现在的那所小学的教室和操场并无旧痕可寻，但 我寻回了许多感情和记忆。事实上我记得的永远 是属于我的小学，而那些尘封的记忆之页偶尔被 翻动一下，抹去的只是灰尘，记忆仍然完好无 损。 苏童（1963－ ），原名童忠贵。中国江苏苏州人。其写作风格独特，作品特点 是叙述故事时笔调平静客观，行文间多显沉郁之情。他的创作以小说为主，包 括《黄雀记》《1943年的逃亡》《我的帝王生涯》等。他的中篇小说《妻妾成 群》被改编成了电影《大红灯笼高高挂》。 者简介 作 第八单元 往事依依 KPM KPM 180 1 阅读课文，然后写出文章的主要内容。[2.1.1] 2 我不停地点头称是，心中受到了某种莫名的震动。 “某种莫名的震动”具体指怎样的情绪？为什么作者“心中受到 了某种莫名的震动”？[2.1.1] [5.3.1] 3 我记得的永远是属于我的小学。 上述句子有何含义？[2.1.1] 4 现在的那所小学的教室和操场并无旧痕可寻，但我寻回了许多感情和记忆。 你如何理解上面的句子？[2.1.1] 5 （a） 我的侄子现在就在那所小学读书，有一次回家乡时，我侄子对我说， 我们老师知道你的，她说你是个作家，你是作家吗？我含糊其辞。 （b） 他们习惯于把某部分生活完整不变地封存在记忆中。 （c） 虽然这个印象使我有点窘迫，但我却为此感动。 用上面句子中画线的词语各造一个句子。[5.3.1] 6 试回忆你和老师间的互动，将令你感动的细节，写成一篇文章。 [3.2.3] 解与赏析 理 这是一篇随笔散文，取自《纸上的美女》。文章主要叙述作者回 小学母校参加七十年校庆，重温美好的校园生活。校庆的氛围理 应是欢腾，作者笔调却并不显欢腾，反而更多的是感慨。 解 题 第八单元 往事依依 KPM KPM 181 四、伞季 （节选） 1 辗（niçn）：同“碾”，压碎。 2 木栅：台湾地名，位于台北市东南边。 3 浪荡子：贪恋玩乐而不务正业的人。 4 三堂会审： 京剧《玉堂春》中的一段。苏三为戏中女主角。 三堂，审问时公堂上有主审、陪审共三人。 文章题目让人耳目一 新，用借代手法巧妙 借“伞”代“雨”， 创意十足。第一段为 全文奠定了感性多情 的基调。 作者以伞为线索贯穿 全文，从撑伞，掉 伞，买伞各种情节， 推进作者与伞的关 系。 阅读指引 雨季即伞季。春天是戏 剧性的季节，总是在花开得 最热烈的时候，雨就开始下 了。花在雨中凋零，辗 为 尘化为泥，活得灿烂，死得 凄凉，春天就是这样令人心 痛。这时就该撑把伞，去看 无边的细雨如何化为点点愁 思，看花儿跌落时是否摔疼了？检查小草又长高 几分？撑把伞，把自己站成天地间最温柔的地 带，去与春天同在，细雨同在。伞的中心，梦的 中心，这里无风无雨，有充裕的感情为春天支 付。 我很粗心，掉伞是常事。说得乐观点，我 有很多很多的伞。在多雨的木栅 2 住四年，最 高纪录是一星期换四把伞，有时也不是真的丢 了，往往买了新伞，才发现旧伞仍在，下一回 新伞旧伞再一起丢，结果连失好几城。每次买伞 必换新花样，街上看得到的花色，我大约都撑 过。这事有趣，走在街上，老觉得别人在撑自 己的伞，那种错觉真叫人迷乱。买伞付钱时，我 会有种罪恶的快感，觉得自己是挥金如土的浪荡 子 3 ，就像《三堂会审 4 》中苏三的唱词：“三 万六千两一旦化为灰尘！” 1 周芬伶 第八单元 往事依依 KPM KPM 182 这许多伞中最美的一把，是刚上初中时母 亲买的。那时一般人拿黑布伞，塑料伞很稀罕， 在乡下还不曾看见有人拿过。母亲一向时髦，很 有尝试新产品的勇气，她给大姊（z˚）和我各买 一把，透明的伞布透天亮，边边上印有一朵玫瑰 花，那个款式现在看起来很土，二十年前的乡 下，可是新奇得很。 我们这两把伞一出现，引来不少羡慕的眼 光。常有不认识的人跑来借伞看，我们就撑起撑 落详细解说：“你看这伞骨，和一般的不同，拿 起来很轻呢！还有这透明的伞布，可以看到下雨 的天空哦！”同学认伞不认人，叫我们“拿透明 伞的那个”或“姊妹伞”，我们心里好得意，巴 不得天天下雨可以拿出来亮相。 后来这份得意变成失意，原因是我先把伞 丢了，这下子只好拿家里的旧黑伞。大姊和我一 向同进同出，每当下雨时，看她撑着透明伞，轻 快自如地走在前面，我则撑着笨重的黑伞在后面 追，更觉得那把透明伞美得好绝望，心中的失意 简直变成痛苦了。粗心的人大概一生都要忍受这 种痛苦。 通过人物的对白与旁 人取的绰号，表露作 者对塑料伞的喜爱之 情。 用“美得好绝望”突 显失去透明雨伞的失 落之情。 第八单元 往事依依 KPM KPM 183 5 美浓： 台湾高雄市的一个县。美浓出产的油纸伞，是台湾知名的传统工艺品。 6 栗（l¬）色：像栗子壳的深棕色。 7 韵致：风度韵味；情致。 8 遐（xi∫）想：悠远地思索或想象。 9 白蛇娘子和小青： 中国民间故事《白蛇传》中的两个人物。白蛇娘子，名白素贞，为白蛇精。 小青，白素贞的侍女，为青蛇精。故事中白蛇娘子和小青，在西湖与男主角 许仙相遇，三人共伞避雨。后许、白相恋成婚，法海和尚识破白素贞为蛇 精，施法将她镇压在雷峰塔下。 10 昙（t∫n）花一现：比喻稀有或美好的事物出现不久就消逝。 11 阑珊：将尽、衰落。 油纸伞 破了的伞舍不得丢 弃，反而收藏起来， 足见作者对伞的珍 爱。 突显作者对雨和伞的 特殊情怀。 前几年爱上油纸伞，好不容易从美浓 5 弄来 一把，栗色 6 的伞面很朴素，伞头拴块蓝布，很 平民化的那种。撑着它，好像从遥远的古代走出 来，走出古典与韵致 7 。撑着它，可以听雨声， 可以观雨景，可以遐想 8 ，遐想也许在下个街 角，会迎面撞见寻觅爱情的白蛇娘子和小青 9 ， 她那洁白的身影是雨中的白莲，不知如今她心中 是否有怨？千百年的爱情化为这场烟雨迷离，那 是神话的雨，断肠的雨，美丽又哀愁。 那把伞的寿命也不长，这回没丢，伞面破 个洞而已，又不能修补，每到下雨时，雨水从破 洞倾注而下，不但失去遮雨的功能，而且打坏一 切情趣，只好留起来当古董。 这许多昙花一现 10的伞，因为来去匆匆，在 回忆的幻影中显得特别美丽，就连那雨也变得格 外可恋。每场雨是一次不再的因缘，我们撑着伞 缓缓走过，走过四季，走过悲欢离合，不知下场 雨将会是怎样的际遇，怎样的心情？ 怪不得喜欢伞店，实在是渊源深长，大概 我也是雨水投胎的吧！眼看雨季又来临，该去光 顾那家伞店，挑一把新花色新款式的伞，光光鲜 鲜走入雨中，度完这春意阑珊 11的日子。 周芬伶（1955 －），笔名沈静。台湾屏东人。她的作品风格流畅细致，创作的 散文集除了《绝美》，还包括《花房之歌》《兰花辞》《恋物人语》等，以及 少年小说《丑丑》《蓝裙子上的星星》。 者简介 作 第八单元 往事依依 KPM KPM 184 1 课文为什么一开始就说“雨季即伞季”？[2.1.1] 2 撑着它，可以听雨声，可以观雨景，可以遐想。 上面的句子运用了什么修辞手法？有何效果？[5.5.1] 解与赏析 理 本文选自周芬伶散文集《绝美》。作者借物抒情，主要借由对伞 的回忆，描述作者对伞的特殊情怀以及伞与作者之间的不解之 缘。作者也以丰富联想和细腻的文字，写出与伞的情缘，文章情 节生动，描述具体，还穿插典故，增添浪漫情思。 解 题 撇的运笔和构字的方法： 直斜撇 起笔露锋，先平行作 顿点，然后转势向左 下行笔，势较直，收 笔时渐提，徐徐出锋。 短撇 起笔露锋，先向右下重 顿，然后转势向左下行 笔，渐轻，收笔较快。 短撇一般比长撇粗壮。 长横撇 起笔藏锋，从下向上作顿 势，然后转势向左下行 笔，渐轻并略作弧度，收 笔时渐提，徐徐出锋。 临 摹楷书 以毛笔临摹柳公权的字帖。注意运笔和构字的方法。 [3.1.1] 第八单元 往事依依 KPM KPM 185 一、什么是启事？ 启事是团体、单位或个人对公众有所请求、有要事宣布或是有事 需让公众了解等而发出的公开性文件（如寻物、寻人、招生、征聘、招 领、离职、祝贺、鸣谢、志庆等）。 二、注意事项 1 发启事团体、单位或个人的名称和地址，须写在启事的左上方。 2 日期应写在地址之下，标题之上，并靠右方。写信日期与地址之间 要画一条横线。 3 标题的作用是点明启事的主要内容，让公众对有关的启事有初步的 认识。标题应在日期之下，正文之上，靠左并在底下画横线。 4 正文的内容应浅显易懂、简明扼要、真实准确、行文简练，此外， 正文应划分段落，并在段落前冠以序号。 5 正文结束后，发启事的团体、单位负责人或个人须在启事的左下方 写上发启事团体、单位负责人的职衔、名字或个人的姓名，并且署 名。署名后加写“启”。 三、比较 公文 启事 启事和通告的不同之处 启事 通告 启事是团体、单位或个人皆可发 出的文体。 通告是团体、单位所发出，个人 一般不能发通告。 启事没有特定的对象。 通告所针对的对象是和发通告的 团体、单位有关联的人。 四、格式 以修齐中学华文学会主席林治平的名义，拟一则招收新会员的启事。 第八单元 往事依依 KPM KPM 186 1 试以希望孤儿院院长黄义平的名义，拟一则征求义工的启事。 2 试以马来西亚环保协会主席李玉的名义，拟一则启事，吁请公众响 应“保护环境，拒绝塑料袋”运动。 注意： 学生作答时必须用以下的地址。 Jalan Universiti, 46200 Petaling Jaya, Selangor. 练习 [3.2.2] 6 修齐中学华文学会 Jalan Universiti, 46200 Petaling Jaya, Selangor. 发启事团体、单位或 个人的名称和地址 2019 年 1月10 日 招收新会员启事 本会成立的目的是为了提高同学们的语文水平与促进同学之间 的交流。为壮大阵容，本会再次招收新会员。 2 有兴趣者即日起可向本会秘书刘慧敏同学（中三甲班）索 取申请表格，并于 2019 年 1 月 30 日前将填妥好的表格，连同入 会费 RM 3 呈交给本会秘书。 3 本会招收的会员名额有限，有意者请从速申请。 4 希望同学们踊跃申请入会。先此致谢。 修齐中学华文学会主席 林治平 启 标题 1 3 发启事者的职衔、署名 5 正文 日期 4 2 化大观园 文 农历八月十五，是中国的传统节日中秋节。 按照中国的历法，农历七月至九月是秋季。八月是秋季中间的一个 月，八月十五又是八月中间的一天，所以这个节日叫“中秋节”。中秋节 这天，中国人有赏月和吃月饼的习俗。 秋季，天气晴朗、凉爽，天上很少出现浮云，夜空中的月亮也显得特 别明亮。八月十五的晚上，是月圆之夜，成了人们赏月的最好时光。人们 把圆月看作团圆美满的象征，所以中秋节又叫“团圆节”。 按照传统习俗，中国人在赏月时，还要摆出瓜果和月饼等食品，一边 赏月一边品尝。因为月饼是圆的，象征团圆，所以有的地方也叫它“团圆 饼”。中国月饼的品种很多，各地的制法也不相同。月饼馅有甜的、咸的、 荤的、素的，月饼上面还印上各种花纹和字样，真是又好看，又好吃。 秋天，人们一年的劳动有了收获。中秋节的晚上，全家人坐在一起 赏月、吃月饼，心里充满了丰收的喜悦和团聚的欢乐。这时，远离家乡的 人，也会仰望明月，思念故乡和亲人。 自古以来，中国就有很多关于月亮的神话传说，其中最有名的是 “嫦娥奔月”。嫦娥是中国古代神话传说中后羿的妻子。据说她吃了从西 王母那里得到的长生不老之药，成了仙，飞上了月宫。 摘自任启亮编的《中国文化常识》。 中 秋 节 [4.1.1] 第八单元 往事依依 KPM KPM 187 第八单元 往事依依 KPM KPM 188 [4.2.1] 好文共赏 下雨天，真好！ 琦君 一清早，掀开窗帘看看，窗上已撒满了水珠。啊，好极了！又是 个下雨天。雨连下十天、半月，甚至一个月，屋里挂满万国旗似的湿 衣服，墙壁地板都冒着湿气，我也不抱怨。雨天总是把我带到另一个处 所，在那儿，我又可以重享欢乐的童年。那些有趣的好时光啊，我要用 雨珠的链子把它串起来，绕在手腕上。 那时在浙江永嘉老家，我才六岁，睡在母亲暖和的手臂弯里。天亮 了，听到瓦背上哗哗的雨声，我就放了心。因为下雨天长工们不下田， 母亲不用老早起来做饭，可以在热被窝里多躺会儿。我舍不得再睡，也 不让母亲睡，吵着要她讲故事。母亲闭着眼睛，给我讲雨天的故事： 有一个瞎子，雨天没有伞，一个过路人看他可怜，就打着伞一路送他回 家。瞎子到了家，却说那把伞是他的。还请来邻居评理，说他的伞有两 根伞骨是用麻线绑住的，伞柄有一个窟窿。说得一点也不错。原来他一 面走一面用手摸过了。伞主笑了笑，就把伞让给他了。 在熹（xˆ）微的晨光中，我望着母亲的脸，她的额角方方正正，眉 毛细细长长，眼睛眯成一条线。我的启蒙老师说菩萨慈眉善目，母亲的 长相一定就跟菩萨一样。 雨下得越来越大。母亲一起床，我也跟着起来，顾不得吃早饭，就 套上叔叔的旧皮靴（xu´），顶着雨在院子里玩。沟里水满了，白绣球花 瓣飘落在烂泥地和水沟里。我把阿荣伯给我雕的小木船漂在水沟里，中 间坐着母亲给我缝的大红“布姑娘”。绣球花瓣绕着小木船打转，一起 向前流。我跟着小木船在烂泥地里踩水，吱嗒吱嗒地响。 第八单元 往事依依 KPM KPM 189 天下雨，长工们不下田，都蹲在大谷仓后面玩牌。我把小花猫抱在 怀里，自己再坐在阿荣伯怀里，等着阿荣伯把一粒粒又香又脆的炒豆子 剥了壳送到我嘴里。豆子吃够了再吃芝麻糖，嘴巴干了吃橘子。下雨天 真好，有吃有玩，长工们个个疼我，家里人多，我就不寂寞了。 五月黄梅天，到处黏糊糊的，母亲走进走出地抱怨，父亲却端着宜 兴茶壶，坐在廊下赏雨。院子里各种花木，经雨一淋，新绿的枝子顽皮 地张开翅膀，托着娇艳的花朵，父亲用旱烟袋点着它们告诉我这是丁香 花，那是一丈红。大理花与剑兰抢着开，木樨花散布着淡淡的幽香。墙 边那株高大的玉兰花开了满树，下雨天谢得快，我得赶紧爬上去采，采 了满篮子送左右邻居。玉兰树叶上的水珠都是香的。 唱鼓儿词的总在下雨天从我家后门摸索进来，坐在厨房的长凳上， 唱一段“秦雪梅吊孝，郑元和学丐”。母亲一边做饭，一边听。泪水挂 满了脸颊，拉起青布围裙擦一下，又连忙盛一大碗满满的白米饭，请瞎 子先生吃，再给他一大包的米。晚上就在大厅里唱，请左邻右舍都来 听。宽敞的大厅正中央燃起了亮晃晃的煤气灯，发出嘶嘶的声音。煤气 灯一亮，我就有做喜事的感觉，心里说不出的开心。雨哗哗地越下越 大，瞎子先生的鼓咚咚咚地也敲得越起劲。唱孟丽君，唱秦雪梅，母亲 和五叔婆听了眼圈儿都哭得红红的，我就只顾吃炒米糕、花生糖。父亲 却悄悄地溜进书房作他的“唐诗”去了。 如果我一直不长大，就可 以永远沉浸在雨的欢乐中。然 而谁能不长大呢？到杭州念中 学了，下雨天，我有一股凄凉 寂寞之感。 有一次，在雨中徘徊西子 湖畔。我驻足凝望着碧蓝如玉 的湖水和低斜的梅花，却听得 放鹤亭中响起了悠扬的笛声。 那是许多年前的事了，笛声低 沉而遥远，然而我却仍能依稀 听见，在雨中⋯⋯ 悦读书房 本文选自琦君早期散文作品合集《红纱灯》。作者用《红纱 灯》作为书名，因为在她记忆中的古朴红纱灯，是由外祖父亲 手为她糊的。琦君的喜怒哀乐与数十年的生活经历，被凝缩在 温馨的灯晕里，化作力量，给予她信心与毅力。这盏灯承载着 扎扎实实的希望，引领着她迈步向前。这本书得以让我们在煦 暖的灯下，与琦君来一场心灵的对话。 第八单元 往事依依 KPM KPM 190 诗词曲推荐阅读 诗人在重阳节时登高远眺，只见秋景萧瑟，大雁南归，不禁 触景生情，更添思乡愁绪。因此，他写下了这首元曲，抒发 对官场的厌倦，以及迟暮思归之情。整首小令以眼前登高所 见实景为始为终，中间的部分回忆官场得意之时。诗人以昔 日乐景写此时哀情，形成强烈的对比，并且巧妙地引用前人 的诗词入曲，足见作者的创作功力。 对青山强整乌纱 2 。归雁横秋 3 ，倦客思家。 翠袖殷勤 4 ，金杯错落 5 ，玉手琵琶 6 。 人老去西风白发，蝶愁来明日黄花。 回首天涯，一抹斜阳，数点寒鸦。 折桂令·九日 1 〔元〕张可久 1 九日：农历九月初九，为重阳节。古时的人们素有登高怀乡习俗。 2 对青山强整乌纱： 典故出自“孟嘉落帽”的故事。晋桓温于九月九日在龙山宴客，风吹孟嘉帽 落，他泰然自若，不以为意。 3 归雁横秋： 南归的大雁在秋天的空中横排飞行。 4 翠袖殷勤： 指歌女殷勤劝酒。典故出自宋代晏几道《鹧鸪天》中的“彩袖殷勤捧玉钟”。翠 袖，此处借指女子或歌女。 5 金杯错落： 各自举起酒杯。金杯，黄金酒杯。错落，参差相杂，一说酒器名。 6 玉手琵琶： 谓歌女弹奏琵琶助兴。 （资料参考自蒋星煜编的《元曲鉴赏辞典》与邢汝惠的《名篇导读·古诗词曲》） 第八单元 往事依依 古韵 留芳 凡一代有一代之文学：楚之骚， 汉之赋，六代之骈语，唐之诗， 宋之词，元之曲，皆所谓一代 之文学，而后世莫能继焉者也。 ——王国维 第 九 单 元 大漠孤烟的塞北，杏花细 雨的江南；“欲上青天揽明月” 的豪情壮志，“古来材大难为 用”的失落惆怅，都是历久弥 新，传诵千古的韵语。自然界的 风花雪月，经有情文人一点染， 便濡染他们的喜怒哀乐，成为抒 发他们内在情感的载体。正因如 此，中国古代文学才能出现许多 内蕴丰富的优美意象，才有了迷 人的魅力。 通过本单元，学习古代文 学中不同文体的特点，理解作品 的内容，感受其中的意境，鉴赏 作品凝练的语言特点。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 191 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 192 一、虞 人 1 （李煜） 阅读指引 假如让你用一个物象来比喻忧愁，你会将忧愁比喻成什么？ 课前暖身 春花秋月 2 何时了，往事知多少？ 小楼昨夜又东风，故国不堪回首月明中！ 雕栏玉砌 3 应犹在，只是朱颜 4 改。 问君能有几多愁？恰似一江春水向东流！ 伤今忆昔，良辰美景 当前，词人却满腹愁 苦。 景色虽依旧，江山却 易主，亡国之痛引发 词人凄苦之情。 1 虞美人： 本为唐教坊曲，最初得名于项羽宠姬虞美人，一说得名于虞美人草，后衍化为词牌。 2 春花秋月：指美好的时光与景物。 3 雕栏玉砌（q¬）：指远在金陵的南唐故宫。雕栏，雕有美丽花纹的栏杆。玉砌，如玉石般的台阶 4 朱颜：指年轻时红润的容貌。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 193 水在古诗词中的意象 1 朗读课文，然后回答下列问题。[5.2.1] （a）找出《虞美人》中押韵的字。 （b）整首词用了几个韵？有什么特别之处？ 2 说一说李煜有哪些“愁”？[2.3.1] 3 春花秋月最容易勾起人们美好的联想，李煜却以这两者来表现愁 情，你觉得合适吗？说出原因。[1.3.1] [2.3.1] 解与探究 理 李煜（937－978），字重光，南唐元宗（即南唐中主）李 之子。他于宋太祖 建隆二年（961 年）继位为南唐国主，在位十五年后，被俘入宋。居宋第三年， 被迫喝下宋太宗所赐的毒酒而死，史称李后主。李煜精书法，善绘画，通音 律，诗和文均有一定造诣，尤以词的成就最高。亡国前所作，多描写宫廷欢乐 生活，风格绮丽。被俘后，多抒亡国之痛，哀怨凄绝，至为动人，被世人誉为 “词中之圣”“词中之帝”。他的代表作有《虞美人》《浪淘沙令》《乌夜 啼》等。 者简介 作 文补给站 课 本词选自《南唐二主词》。据学者詹安泰考证，此词作于李后主投 降，被俘入宋后的第二年（977 年）正月。词中抒发了词人对故国的 怀念和亡国的哀痛之情。情调凄美，令人惋叹。 解 题 古诗词中“水”的意象 水是生命之源，万物的繁衍生息皆离不开水的润泽。自古，儒道之圣观 水，从水中悟出人生之道，留下了无数至理名言，如《道德经》第八章中的 “上善若水，水善利万物而不争”。此名言教诲后人最善者的品行，如同水一 样，可以滋养与造福万物，却不与万物相争。在古诗词中，水更是无处不在， 有的以水慨叹流逝不返的时光，如李白《将进酒》中的“君不见黄河之水天上 来，奔流到海不复回”；有的以水烘托国破家亡、离别羁旅、闺愁宫怨，林林 总总的愁情恨意，如课文中的“问君能有几多愁？恰似一江春水向东流”；有 的则以水言志说理，如杜甫《佳人》中的“在山泉水清，出山泉水浊”。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 194 二、天净沙 1·秋思（马致远） 阅读指引 枯藤老树昏鸦， 小桥流水人家， 古道西风 2 瘦马。 夕阳西下， 断肠人 3 在天涯。 前三句由一连串的名 词词组构成，展现九 种景物，言简而意 丰。 “枯”“老”“昏” “瘦”等字眼使浓郁 的秋色蕴含着无限凄 凉与悲苦。 最后一句作为曲眼具 有画龙点睛之妙，使 前四句所描之景成为 人活动的环境，作为 天涯游子在深秋抒发 思念故乡，倦于漂泊 的苦楚情感的场景， 从而点出了主题。 1 天净沙：曲牌名，属越调，又名“塞上秋”。 2 西风：指秋风。 3 断肠人：形容伤心悲痛到极点的人。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 195 1 这首小令描绘了什么季节的景色？[2.3.1] 2 你觉得哪句在整首小令中显得比较有“生机”？为什么 [2.3.1] 3 熟读这首小令，完成下表。[2.3.1] （a）表现“秋意”的两个景象 （b）与“夕阳”相呼应的词语 4 运用想象，将《天净沙·秋思》改写成一篇文章，字数不少于 150。 [3.2.3] 解与探究 理 马致远（约 1250 年－1321 年至 1324 年间），号东篱。元朝大都（今中国北京） 人。他与关汉卿、白朴、郑光祖，并称为“元曲四大家”。他的作品风格虽然 以豪放洒脱为主，但也有不少闲逸恬静的篇章；杂剧多写不得志的文人学士和 神仙故事，被称为“马神仙”。他著有散曲《东篱乐府》，杂剧《汉宫秋》 《青衫泪》《黄粱梦》等十余种。 者简介 作 解 题 这首小令出自《东篱乐府》。马致远年轻时热衷功名，但由于元 朝统治者实行民族高压政策，因而一直未能得志。他几乎一生都 漂泊无定，困窘潦倒。在独自漂泊的羁旅途中，他写下了这首《天 净沙·秋思》。作者借秋天萧条凄清的景物，衬托出游子漂泊异 乡的悲苦情怀。全曲仅五句 28 字，句句写景，却又融情于景，构 思巧妙，写法新颖，意蕴深远，被后人誉为“秋思之祖”。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 196 起源与别称 金、元以来受胡乐影响的新兴诗歌体裁，可以配合音乐演唱，盛行于元代，故 称为“元曲”。由于元曲是从词演变而来的，所以也称“词余”；因为可配乐 歌唱，又称“乐府”。 体制与格律 1.  依据曲调填写，每个曲调都有名称，叫做“曲牌”。曲牌只标明曲子的音乐 性，和内容无关，曲牌后面的题目才与内容有关，如《天净沙·秋思》中 的“天净沙”是曲牌名，“秋思”是和内容有关系的题目。 2.  每个曲牌的句数、字数、平仄和押韵，都有一定的格式。在曲牌规定的字数 之外增字，称为“衬字”，用以补足语气，或描摹情感。此外，曲不避俗语 俚语。 元曲分“散曲”和“戏曲”两类。 1.   散曲 只有曲文（歌词），而无科（动作）、 白（独白或对话），仅可歌唱，和词 的性质相近。分： (a)  小令：又称“叶儿”，多是单支的 曲子，一韵到底，平仄通押，如 《天净沙·秋思》。值得一提的 是，元曲的小令并不计字数多少， 只要是表达一个完整意思的单调曲 子都称“小令”，如长达百字的 《百字折挂令》，这与宋词的小令 是不同的。宋词的小令也称“短 调”，一般专指字数 58 字以内的一 首词。 (b)  散套：又称“套数”“套曲”，用 同宫调两支以上（可多达数十支） 的小令组成，自成首尾，前后连 贯。“宫调”类似现代音乐中所说 的“调”，如 G 调、D 调等。 形式与类别 曲的浅说 文补给站 课 2.   戏曲 戏曲又分杂剧和传奇两种。 (a)  杂剧：又称“北曲”，盛行于元， 除曲文之外，还有科、白，是以歌 唱为主，配合动作 和说话来搬演故事 的戏剧。一幕谓之 “一折”，每剧限 四折，仅旦、末能 独唱；每折限一宫 调，一韵到底。 (b)  传 奇 ： 又 称 “ 南 曲 ” ， 盛 行 于 明 清，一幕谓之“一 出”，不限出数， 各角色可分唱、轮 唱或合唱；每出不 限同一宫调，可以 换韵。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 197 1 满江红：词牌名。 2 潇潇：雨势急暴的样子。 3 长啸：感情激动时撮（cuø）口发出清而长的声音，为古人的一种抒情举动。 4 等闲：轻易；随便。 5 靖康耻： 宋钦宗靖康二年（1127  年），金兵攻陷汴京，虏走徽、钦二帝。 6 贺兰山： 贺兰山脉位于宁夏回族自治区与内蒙古自治区交界处。 7 胡虏： 古代汉族对外族入侵者的通称。这里指金人。 8 匈奴： 古代北方的一个游牧民族。这里指金人。 9 朝天阙：朝见皇帝。天阙，原指宫殿前供暸望的楼。这里指皇帝生活的地方。 三、满江红 1·怒发冲冠（岳飞） 怒发冲冠，凭栏处，潇潇 2 雨歇。 抬望眼，仰天长啸 3 ，壮怀激烈。 三十功名尘与土，八千里路云和月。 莫等闲 4 ，白了少年头，空悲切。 靖康耻 5 ，犹未雪；臣子恨，何时灭？ 驾长车，踏破贺兰山 6 缺。 壮志饥餐胡虏 7 肉，笑谈渴饮匈奴 8 血。 待从头，收拾旧山河，朝天阙 9 。 阅读指引 展示平生雄心壮志， 淡泊名利，早日完成 抗金大业。 抒发为国家雪洗仇恨 耻辱的决心，表现了 无畏无惧的精神。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 198 者简介 作 岳飞（1103－1142），字鹏举。宋朝相州汤阴（今中国河南）人。南宋抗金名 将。岳飞所统帅的岳家军，多次击败强大的金兵。他坚持恢复中原，却被以秦 桧（hu¬）为首的投降派陷害。一意求和的宋高宗最后连下 12 道金牌，强令岳 飞撤兵，继而以“莫须有”的罪名将他逮捕入狱。岳飞最后被毒死于临安风波 亭，时年 39 岁。他所写的词不多，但都气势雄伟宏大，感情真挚自然，满溢着 对祖国山河的热爱与爱国情怀。 解与赏析 理 1 用自己的方式诵读这首词。[2.3.1] [5.2.1] 2 词人为什么会有 “三十功名尘与土”的感慨？[2.3.1]  3 词中哪些句子既表达出词人对敌人的愤恨，又表现了词人无畏无 惧的杀敌信心？ [2.3.1] 4 “莫等闲，白了少年头，空悲切”。此句给你什么启示？[2.3.1] 解 题 关于这首词的写作背景，历来有三种说法：一、创作于岳飞第一次北伐 （即岳飞 30 岁出头时）；二、创作于 1136 年（绍兴六年）。这一年，岳飞第 二次出师北伐，攻占了伊阳、洛阳、商州和虢（Guó）州，继而围攻陈、蔡地 区。岳飞很快发现自己是孤军深入，既无援兵，又无粮草，不得不撤回鄂州 （今中国湖北武昌）。壮志未酬的岳飞，便在镇守鄂州时写下了这首千古绝唱的 名词。三、创作于岳飞入狱前不久。 《满江红》抒发了词人不甘虚度年华，迫切建功立业，报国仇雪国耻，收 复失地的雄心壮志和爱国情怀。全词气从意畅，神与境合，是中国古典诗词中 的名篇之一。 四、送友人（李白） 青山横北郭 1 ，白水 2 绕东城。 此地一 3 为别，孤蓬 4 万里征 5 。 浮云游子意，落日故人情。 挥手自兹 6 去，萧萧 7 班马 8 鸣。 阅读指引 点出送友远行时的地 点。 对即将远行的朋友依 依不舍。 “横”与“绕”显示不 愿友人离去的情感。 “孤蓬”则显示远行 朋友的命运。 1 郭：古代在城外修筑的外墙。 2 白水：清澈的水。 3 一：助词，用以加强语气。 4 蓬（pƒng）：蓬草，枯后根易断，遇风飞旋。 诗人用“孤蓬”喻指远行的朋友。 5 征：远行。 6 兹（c∆）：此、这里。 7 萧萧： 马的鸣声。 8 班马：离群的马。这里指载人远离的马。 班，分别、离别。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 199 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 200 文补给站 课 李白（701－762），字太白，号青莲居士。唐代浪漫主义诗人，有“诗仙”之美 誉，与杜甫并称“李杜”。他的诗风雄奇豪放，想象丰富，语言流转自然，音 律和谐多变，善于从民间文艺和神话传说中吸取营养和素材，构成其特有的瑰 玮绚烂的色彩。他著有《李太白集》三十卷。李白一生创作大量的诗歌，绝大 多数已散佚，流传至今的只有九百多首。 者简介 作 《送友人》选自《李太白全集》，是一首送别友人的五言律诗。诗歌表达了作 者送别友人时的依依不舍之情。此诗写得情深意切，境界开朗，对仗工整，自 然流畅。 解 题 近体诗 形式 格律 句数 字数 格律 押韵 对仗 绝句 4 句 五言 5 字 ×  4 句 = 20 字 七言 7 字 ×  4 句 = 28 字 极严谨 （ 每 句 平 仄 “ 一 三 五 不 论 ， 二 四 六 分 明”） 1.  一韵到 底，不得 换韵 2.  第一句可 押可不押 3.  偶数句一 定押韵 不要求 律诗 8 句 五言 5 字 × 8 句 = 40 字 七言 7 字 × 8 句 = 56 字 第 二 、 三 联 （ 颔 联 、 颈 联 ） 务 必 对 仗（即对偶） 绝句与律诗的区别 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 201 临 摹楷书 以毛笔临摹柳公权的字帖。注意运笔和构字的方法。 [3.1.1] 捺的运笔和构字的方法： 平捺 起笔露锋，先直下作顿 点，然后回锋向上，再 略提笔并转势向右下行 笔，渐重，渐平，捺脚 较长。 反捺 起笔露锋，平出后即转 势向右下作顿，再转势 向下渐提，收笔用反折 法驻收不回锋。 斜捺 起笔藏锋，稍顿后即转势 向右下行笔，渐重，收笔 处先回锋略提，然后再按 下，从重至轻顺势捺出。 1 诗人于何时何处送友人？[2.3.1] 2 诗歌中哪句表达了诗人对友人漂泊生涯的深切关怀？[2.3.1] 3 诗人为什么以“孤蓬”来比喻远行的友人？[2.3.1] 解与赏析 理 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 202 重阳 化大观园 文 [4.1.1] “重阳”之说来自《易经》。《易经》以一、三、五、七、九为阳数， “九”为阳之极数，九月九日，两阳相重，故名“重阳”，又名“重九”。 重阳节源自东汉时的一个传说。相传那时汝河有个瘟魔，只要它一出现，家 家就有人病倒，天天有人丧命。这一带的百姓受尽了瘟魔的蹂躏。 青年恒景的父母即死于瘟魔之手，他自己也差点儿丧命。病愈之后，恒景辞 别了心爱的妻子和父老乡亲，出去访仙学艺，决心为民除掉瘟魔。他拜一位有神 奇法力的仙长为师，仙长教他降妖剑术，还赠他一把降妖宝剑。恒景废寝忘食苦 练，终于练出了一身非凡的武艺。 一天，仙长把恒景叫到跟前，说：“明天是九月初九，瘟魔又要出来作恶， 你已经学成本领，应该回去为民除害了。”仙长送给恒景一包茱萸叶，一盅菊花 酒，并且密授避邪用法，让恒景骑着仙鹤赶回家去。 恒景回到家乡，在九月初九的早晨，按仙长的叮嘱把乡亲们领到了附近的一 座山上，发给每人一片茱萸叶，一盅菊花酒，做好了降魔的准备。中午时分，随 着几声怪叫，瘟魔冲出汝河，但是瘟魔刚扑到山下，突然闻到阵阵茱萸奇香和菊 花酒气便戛然止步，脸色突变。这时恒景手持降妖宝剑追下山来，几个回合就把 瘟魔刺死剑下，从此九月初九登高避疫的风俗年复一年地流传下来。 在古代，重阳节是一个重要的节日，民间会举办各种相关活动，如：登高、 赏菊、插茱萸、吃重阳糕等。 茱萸是一种植物，果实可以吃，茎、叶都是药材。菊花在九月盛开，有“长 寿花”的美称。为了避免瘟疫，驱除恶气，人们在重阳节这天会把茱萸和菊花插 戴在身上，还要观赏菊花，饮菊花茶和菊花酒。 重阳糕是用面粉做的食品，可以加枣、银杏、松子、杏仁做成甜的，也 可以加肉做成咸的，讲究的还要做成九层，再在上面做两只小羊，以谐“重阳 （羊）”之音。 如今，中国人过重阳节，已不见有插茱萸等风俗了，但是很多人仍然会在 这一天登高赏菊，观赏秋天的美景。在华人的传统观念中，双九有生命长久、健 康长寿的意思，所以近年来，这个古老的节日又增加了新的内容，成为一年一度 的“敬老节”。每当佳节来临，人们都要举办各种敬老活动，祝愿老年人步步登 高，健康长寿。 资料参考自任启亮编的《中国文化常识》和 李朵编的《习俗样样通》。 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 203 [4.2.1] 好文共赏 古诗十九首·迢（ti∫o）迢牵牛星 迢迢牵牛星， 皎皎河汉女。 纤纤擢（zhuπ）素手， 札（zh∫）札弄机杼（zh≈）。 终日不成章， 泣涕零如雨。 河汉清且浅， 相去复几许？ 盈盈一水间（ji∂n）， 脉（m®）脉不得语。 这首诗抒发了怎样的思想感情？ 脑筋 动 一 动 《古诗十九首》出自汉代文人之手，但没有留下作者姓名， 而是作为一个整体收录在南朝萧统主持编撰的《昭明文选》 中第二十九卷。它代表了汉代五言诗的最高成就。《古诗十 九首》除了游子之歌，便是思妇之词，抒发游子的羁旅情怀 和思妇闺愁是它的基本内容。其所表现的游子思妇各种复杂 的思想情感，在中国古代具有普遍性和典型意义。 悦读书房 第九单元 古韵留芳 第九单元 古韵留芳 KPM KPM 204 诗词曲推荐阅读 这是一首描写离别之情的小令。内容描绘一位深情 女子送别情人，凭栏追寻情人离去的身影，但却被关山阻 隔，无法如愿，尽显哀婉的情态。“一点相思几时绝”是 全篇的中心，说“相思”只“一点”，似乎不多，但又不 知“几时”能绝。这就强调了别情缠绵的一面，也使前两 句显得十分形象。 小令文句虽短，但语言生动形象。关汉卿用准确、 凝练的文字写已别、刚别的相思之情，入木三分地勾勒出 一位深情女子送别心上人时的情态和思绪，给人以言有尽 而意无穷的艺术感受。 自送别，心难舍， 一点相思几时绝 2 ？ 凭阑袖拂杨花雪 3 。 溪又斜 4 ，山又遮，人去也。 〔南吕〕四块玉·别情 1 〔元〕关汉卿 第九单元 古韵留芳 （资料参考自蒋星煜等编的《元曲鉴赏辞典》） 1 南吕：宫调名。四块玉，曲牌名。别情，小令的题目。 2 绝：停止。 3 杨花雪： 如雪花般飞舞的杨花。此句出自苏轼《少年游》中的：“去年相送，余杭门外，飞雪 似杨花。今年春尽，杨花似雪，犹不见还家”。 4 斜：不正，跟平面或直线既不平行也不垂直的。此处指溪流拐弯。 把根 留住 落其实者思其树，饮其流者怀其源。 —— 庾信《徵调曲》 树高万丈不忘根，人在他 乡莫忘本。花草树木的本是根， 有了扎实的根，树木才能高大挺 拔，花草才能欣欣向荣。人的根 又是什么呢？生于斯、长于斯的 祖国、文化、母语都是我们生而 为人的根本。假若遗弃了它们， 我们终将如失了根的兰花，失却 存在的意义，所以我们要热爱母 语、发扬文化、保卫国土，才能 留住我们的根。 通过本单元，学习理解故事 人物的感受及所处的情景，掌握 文章的中心思想。此外，也要学 习运用各种修辞手法，增强语言 的感染力，使文章更为生动。 第十单元 把根留住 KPM KPM 205 第 十 单 元 第十单元 把根留住 第十单元 把根留住 KPM KPM 206 一、最后一课 1 动静词：法文里动词的一种变化的形式。 2 普鲁士：（英文：Prussia）国名，德意志联邦之一，普鲁士国王兼任德国皇帝。自第一次世界大 战后，德国改为共和政体。这时阿色司（小说人物的所在处）已割归普国，故普军进 驻该地。 阅读指引 这天早晨，我上学去，时 间已很迟了，心中很怕先生要 骂。况且昨天汉麦先生说过，今 天他要考我们的动静词 1 文法， 我却一个字都不记得了。我想到 这里，格外害怕，心想还是逃学 去玩一天吧。你看天气如此晴朗 和暖，那边竹篱上的两只小鸟儿唱得怪好听；野 外田里，普鲁士 2 的兵士正在操演。我看了，几 乎把动静词的文法都丢在脑后了，幸亏我胆子还 小，不敢真个逃学，赶紧跑，上学去。 我走到市政厅前，看见那边围了一大群 人，正在读墙上的告示。我心里暗想，这两年我 们的坏消息：败仗哪，赔款哪，都从这里传来； 今天又不知有什么坏新闻了。我也无心去打听， 一口气跑到汉麦先生的学堂。 平 日 学 堂 刚 上 课 的 时 候 ， 总 有 很 大 的 响声：开抽屉、关抽屉的声音，先生铁戒尺敲 桌子的声音，种种响声，街上也常听得见。我 本意想趁这一阵乱响的当儿混进去，不料今天 我走到的时候，里面静悄悄地一点声音都没 有。我朝窗口一瞧，只见同班的学生都坐好了， 作者心里挣扎是否要 逃学。 作者对墙上的告示习 以为常而漠不关心。 如果有一天，你不得不离乡背井去升学或工作，你最不舍得的是什 么？ 课前暖身 阿尔丰斯·都德 第十单元 把根留住 KPM KPM 207 3 柏林：当时普鲁士的首都。 作者因汉麦先生没责 备他而感到不安。 汉麦先生的穿着和众 人的出现，都是不寻 常的现象，预示着即 将发生不寻常的事 情。 汉麦先生拿着他那块铁戒尺踱来踱去。我没 法，只好硬着头皮推门进去，脸上怪难为情的。 幸亏先生没有说什么，他瞧见我，只说：“孩 子。快坐好！我们就要开讲，不等你了。”我一 跳，跳上了我的坐位，心还是卜卜地跳。 坐好了，定睛一看，才看出先生今天穿了 一件很好看的暗绿袍子，挺硬的衬衫，小小的丝 帽。这种衣服，除了行礼颁奖的日子，他是从不 轻易穿的。最奇怪的，今天全学堂都是肃静无哗 的；更奇怪的，后边那几排空椅子上也坐满了 人，这边是前任的县长和邮政局长，那边是赫 叟那老头子，还有几位，我却不认得了。这些人 为什么来呢？赫叟那老头子，带了一本初级文法 书，摊在膝头上，他那副阔边眼镜，也放在书 上，两眼睁睁地望着先生。我看这些人的脸上都 很忧愁，心中正在惊疑，只见先生上了座位，很 严肃地开口道：“我的孩子们，这是我最后一课 书了！昨天柏林 3 有令下来说，阿色司和洛林两 省，现在既已割归普国，从此以后，这两省的学 堂，只可教授德国文字，不许再教法文了。你们 的德文先生明天就到，今天是你们最末一天的法 文功课了！” 第十单元 把根留住 KPM KPM 208 我听了先生这几句话，就像受了雷打一 般。我这时才明白，刚才市政厅墙上的告示，原 来是这么一回事。这就是我最后一天的法文功课 了！我的法文真该打，我还没学会作文呢，难道 就不能再学法文了？唉！我这两年为什么不肯好 好地读书？为什么却去捉鸽子、打木球呢？我从 前最讨厌的文法书、历史书，今天都变成我的好 朋友了。还有那汉麦先生也要走了，我真有点舍 不得他。他那副铁板板的面孔，厚沉沉的戒尺， 我都忘记了，只是可怜他。原来他因为这是最后 一天的功课，才穿上那身礼服；原来后面空椅子 上的那些人，也是舍不得他的。我想他们心中也 在懊悔从前不曾好好地学法文，不曾多读些法文 的书。唉，可怜得很！⋯⋯ 我正在呆想，忽听先生叫我的名字，问我 动静词的变法。我站起来，第一个字就答错了。 我那时真羞愧无地，两手撑住桌子，低了头不敢 抬起来。只听得先生说道：“孩子，我也不怪 你，你自己总够受了！你们天天自己骗自己说， 这算什么？读书的时候多着呢，明天再用功还 怕来不及吗？如今呢？你们自己想想看，你总 算是一个法国人，连法国的语言文字都不知 道！⋯⋯”先生说到这里，索性演说起来了。他 说我们法国的文字怎么好，说是天下最美、最明 白、最精确的文字。他说我们应该保存法文，千 万不要忘记。他说：“现在我们已算是为人奴隶 了，如果我们不忘我们祖国的语言文字，我们还 有翻身的日子⋯⋯” 汉麦先生的话先是使 作者讶异，然后懊 悔，再来是对教科书 起了珍惜之感，接着 是对先生即将离开感 到不舍。 两个“原来”解答先 生穿暗绿袍子和教室 后几排椅子坐满人 的悬念。它唤 醒 了 “我”心灵深处对法 语和祖国的感情。镇 上的长辈坐在教室里 和学生们一起上最后 一堂课以此表达对母 语的敬意，对祖国的 热爱。 说明只有母语能使民 族团结，改变祖国的 命运。 第十单元 把根留住 KPM KPM 209 先生说完了，翻开书讲今天的文法课，说 也奇怪，我今天忽然聪明起来，先生讲的，我句 句都懂得。先生也用心细讲，好像恨不得把一生 的学问在这一天里都传授给我们。文法讲完了， 接着就是习字。今天习字的本子也换了，先生写 好了“法兰西”“阿色司”“法兰西”“阿色 司”几个大字，放在桌上，就像一面面小小的国 旗。同班的人个个都用心写字，一点声音都没 有，只听得笔尖在纸上飕飕地响。我一面写字， 一面偷偷地抬头瞧瞧先生。只见他端坐在上面， 动也不动一动；两眼瞧瞧屋子这边，又瞧瞧那 边。我心中怪难过，暗想先生在这里住了四十年 了，他的园子就在学堂门外，这些台子、凳子， 都是四十年前的旧物，他亲手种的胡桃树也长大 了，窗子上的紫藤也爬上屋顶了，如今他这一把 年纪，明天就要离开此地了！我仿佛听见楼上有 人走动，想是先生的老妹子在那里收拾行李。我 心中真替他难受，但先生却能硬着心肠，把一天 的功课一一做去，写完了字，又教了一课历史； 历史完了之后，便是那班幼稚生的拼音。坐在后 面的赫叟那老头儿，戴上了眼镜，也跟着他们拼 那 Ba Be Bi Bo Bu。他的声音哽咽住了，听起来很 像哭声。这一回事，这末了一天的功课，我一辈 子都不会忘记的。 忽然礼拜堂的钟敲了十二响，远远地听到 喇叭声，普鲁士的兵操演回来，踏踏踏踏地走过 我们的学堂。汉麦先生立起身来，面色都变了， 开口道：“我的朋友们！我⋯⋯我⋯⋯”先生的 喉咙哽住了，不能再说下去。他走下座位，取了 一支粉笔，在黑板上用力写了几个大字“法兰西 万岁”，然后回过头来，摆一摆手，好像说： “放学了，你们去吧。” （胡适 译） 最后一堂课不知不觉 结束了，让人感叹时 间过得很快。 全篇到这里戛然而 止，没有添加任何文 字，让读者留下无穷 的回味。 第十单元 把根留住 KPM KPM 210 阿尔丰斯·都德（Alphonse Daudet，1840 －1897），法国普罗旺斯人。他的小说 风格自然，描写细腻，著作有《磨坊文札》《月曜日故事集》等。 者简介 作 1 （a）唉！我这两年为什么不肯好好地读书？ （b）唉，可怜得很！⋯⋯ 说说上述两个句子中的叹词“唉”表现了“我”怎样的情感？ [1.3.1] [2.1.1] 2 今天是你们最末一天的法文功课了！ 写出“我”听到汉麦先生说出上述句子后的心理反应。[2.1.1] 3 作者如何刻画汉麦先生的形象？[2.1.1] 4 为什么“我今天忽然聪明起来，先生讲的，我句句都懂得”？[2.1.1] 5 《最后一课》的主旨是什么？[2.1.1] 6 这篇文章给了你什么启示？[2.1.1] 解与探究 理 《最后一课》（法文：La Dernière Classe）是阿尔丰斯·都德最著名 的短篇小说，也是杰出的爱国文学作品之一。小说以 1870 年 普鲁士和法国战争为背景，重点写法国战败后，阿色司（法 文：Alsace）、洛林（法文：Lorraine）割让给普鲁士，德国普鲁士 军队强迫当地学校废除法语课，改教德语的事件。小说通过描写 阿色司的一所学校最后一堂法文课的情景，刻画了小学生和法语 教师汉麦先生的形象，反映了法国人民的爱国情怀。此外，这篇 小说也深刻地让读者明白母语是一个民族的根，母语能够凝聚民 族，使民族团结。 解 题 第十单元 把根留住 KPM KPM 211 二、汉书·李广 苏建传（节选）   阅读指引 律 1 知武终不可胁 2 ，白 3 单于 4 。单于愈 益欲降之，乃幽 5 武置大窖中，绝 6 不饮食 7 。 天雨 8 雪，武卧啮 9 雪与旃毛 10并咽之，数日不 死。匈奴以为神，乃徙武 北海 11上无人处，使牧 羝 12，羝乳 13乃得归。 武既至海上，廪食 14不至，掘野鼠去 15草实 而食之。杖 16汉节 17牧羊，卧起操持，节旄 18尽 落。 武留匈奴凡 19十九岁，始以强壮出，及还， 须发尽白。 1 律：指卫律，原是汉朝大臣，投靠匈奴。 2 胁：这里指受降。 3 白：禀告、告诉。 4 单（ch∫n）于：匈奴最高首领的称号。 5 幽：囚禁。 6 绝：与人隔绝。 7 不饮食：不给他水喝，不给他饭吃。 8 雨（y≈）：作动词用，落下之意。 9 啮（ni˙）：咬、嚼。 10 旃（zhån）毛：通“毡毛”，用兽毛轧成的 防寒用品。 苏武被放逐北海的原 因和可回归中原的条 件。 讲述苏武在北海的艰 苦生活。 11 北海：今俄罗斯的贝加尔湖。 12 羝（dˆ）：公羊。 13 乳：生殖、产子。 14 廪（l˚n）食：官府供应的粮食。 15 去：藏。 16 杖：作动词用，拄着。 17 节：古代使者所持的代表国家的凭证。 18 旄（m∫o）：用旄牛尾做的装饰。 19 凡：总共。 第十单元 把根留住 KPM KPM 212 本文选自《汉书·李广苏建传》。苏武是中国历史上能够坚持民族气节的其中 一个代表人物。他作为汉使，受汉武帝的派遣，出使匈奴，被单于扣留。单于 派卫律等人威迫利诱苏武投降，但是他毫不动摇，突显了他坚贞不屈的民族气 节和忠心耿耿的高尚品德。 解 题 班固（ 32－92 ），字孟坚，汉朝扶风安陵（今中国陕西咸阳东北）人，是 《汉书》的主要编撰者。班固出身儒学世家，在父亲班彪的熏陶下， 9 岁即能 写文，诵诗赋；16 岁入太学，博览群书，儒家经典及历史无不精通。班固的作 品体制绵密，思想细致，文字典雅又富于文采。他的代表作有《汉书》《白 虎通义》《两都赋》《答宾戏》等。 者简介 作 文补给站 课 《汉书》 《汉书》是东汉史学家班固所撰，是中国第一部纪传体断代史， 为“二十四史”之一。《汉书》主要记述西汉汉高祖元年（公元 前 206 年）至新朝王莽地皇四年（公元 23 年）共 230 年的历史，包 括纪十二篇，表八篇，志十篇，传七十篇，共一百篇，后人划分 为一百二十卷，共八十万字。 第十单元 把根留住 KPM KPM 213 1 运用互联网，查找以下汉字的演变。[5.1.1] （a） 窖 （b）雪 （c） 廪 （d）须 2 单于用什么方法想让苏武投降？苏武又有何对策？用简练的白话 文完成下表。[2.2.1] 单于采取的方法 苏武的对策 苏武卧着嚼雪，同毡毛一起吞下 充饥。 把苏武迁移到北海边没有人的地 方，让他放牧公羊，等到公羊生 产了小羊才准许苏武回国。 3 为何苏武“杖汉节牧羊”？[2.2.1] 4 根据本文，苏武有哪些令人钦佩敬仰的节操？举例说明。[2.2.1] 5 说出下列文言代词“之”在文中的含义。[5.3.1] （a）单于愈益欲降之。 （b）武卧啮雪与旃毛并咽之。 6 将以下句子翻译成现代汉语。[2.2.1] （a）律知武终不可胁，白单于。 （b）武既至海上，廪食不至，掘野鼠去草实而食之。 7 发挥创意，将课文改编成剧本。 [3.2.1] 解与探究 理 第十单元 把根留住 KPM KPM 214 三、失根的兰花 阅读指引 顾先生一家约我去费城 1 郊区一个小的大学里看花。 汽车走了一个钟头的样子， 到 了 校 园 ， 校 园 美 得 像 首 诗，也像幅画。依山起伏， 古树成荫，绿藤爬满了一幢 一幢的小楼，绿草爬满了一 片一片的坡地，除了鸟语，没有声音。像一个 梦，一个安静的梦。 花圃有两片，一片是白色的牡丹，一片是 白色的雪球；在如海的树丛里，还有闪烁着如星 光的丁香，这些花全是从中国来的吧。 由于这些花，我自然而然的想起北平公园 里的花花朵朵，与这些简直没有两样，然而， 我怎样也不能把童年时的情感再回忆起来。不知 为什么，我总觉得这些花不该出现在这里。它们 的背景应该是来今雨轩 2 ，应该是谐趣园 3 ，应 该是宫殿阶台，或亭阁栅栏。因为背景变了，花 的颜色也褪了，人的感情也落了。泪，不知为什 么流下来。 1 费城：美国 Philadelphia 的简称。在纽约西南 150 公里。 2 来今雨轩：著名的茶楼和饭馆，建于北京中山公园内，建筑物具有浓郁的古典色彩，庭院前的 风景优美，历史文化底蕴厚重，以经营红楼菜肴和川贵风味菜肴为主。 3 谐趣园：位于颐和园的东北角，由于小巧玲珑，在颐和园中自成一局，故有“园中之园”之称。 丁香 来今雨轩 谐趣园 见到故乡的花木，勾 起对祖国的思念，禁 不住潸然泪下。 陈之藩 以“蚕”自喻，以 “桑叶”比喻中国。 指自己未能离开国 土。 第十单元 把根留住 KPM KPM 215 十几岁，就在外面飘流，泪从来也未这样 不知不觉的流过。在异乡见过与家乡完全相异的 事物，也见过完全相同的事物，同也好，不同 也好，我从未因异乡事物而想到过家。到渭水 4 滨，那水，是我从来没有看见过的，我只感到新 奇，并不感觉陌生；到咸阳城，那城，是我从 来没有看见过的，我只感觉它古老，并不感觉 伤感。我曾在秦岭 5 中拣过与香山 6 上同样红的 枫叶；我也曾在蜀 7 中看到与太庙中同样老的古 松，我并未因而想起过家，虽然那些时候，我穷 苦得像个乞丐，但胸中却总是有嚼菜根 8 用以自 励的精神，我曾骄傲的说过自己：“我，到处可 以为家。” 然而，自至美国，情感突然变了。在夜里 的梦中，常常是家里的小屋在风雨中坍塌了，或 是母亲的头发一根一根的白了。在白天的生活 中，常常是不爱看与故乡不同的东西，而又不敢 看与故乡相同的东西。我这时才恍然悟到，我所 谓的到处可以为家，是因为蚕未离开那片桑叶， 等到离开国土一步，即到处均不可以为家了。 4 渭水：渭河，发源于中国甘肃，经陕西流入黄河。 5 秦岭： 介于中国关中平原和南面的汉江谷地之间，是嘉陵江、洛河、渭河、汉江四条河流的分 水岭。 6 香山：香山公园，位于北京西郊，地势险峻，苍翠连绵，是一座具有山林特色的皇家园林。 7 蜀：四川的别名。 8 嚼菜根：指吃苦；安贫。 以蚕与桑叶的关系喻 意自己与祖国的关 系。 指无法磨灭的记忆， 故乡的人和事已成一 幅永记心中的画。 萍和絮本就没有根， 古人和作者借此比喻 失去或离开祖国的无 依无靠、四处漂泊的 状态。 以古代诗画家的话， 具体生动地表明一个 人不能失去他的根， 不能忘记他的家乡。 第十单元 把根留住 KPM KPM 216 美国有本很著名的小说，里面穿插着一个 中国人，这个中国人是生在美国的，然而长大之 后，他却留着辫子，说不通的英语，其实他英语 说得非常好。有一次，一不小心，将英文很流利 的说出来，美国人自然因此知道他是生在美国 的，问他，为什么偏要装成中国人呢。 他说：“我曾经剪过辫子，穿起西装，说 着流利的英语，然而，我依然不能与你们混合， 你们拿另一种眼光看我，我感觉苦痛⋯⋯” 花搬到美国来，我们看着不顺眼；人搬到 美国来，也是同样不安心。这时候才忆起，家乡 土地之芬芳，与故土花草的艳丽。我曾记得，八 岁时肩起小镰刀跟着叔父下地去割金黄的麦穗， 而今这童年的彩色版画，成了我一生中不朽的绘 图。 在沁凉如水的夏夜中，有牛郎织女的故 事，才显得星光晶亮；在群山万壑 9 中，有竹篱 茅舍，才显得诗意盎然。在晨曦的原野中，有拙 重的老牛，才显得纯朴可爱。祖国的山河，不 仅是花木，还有可歌可泣的故事，可吟可咏的诗 歌，是儿童的喧哗笑语与祖宗的静肃墓庐，把它 点缀得美丽了。 古人说，人生如萍，在水上乱流，那是因 为古人未出国门，没有感觉离国之苦，萍总还有 水流可借。以我看，人生如絮，飘零在此万紫千 红的春天。 宋朝画家思肖 10，画兰，连根带叶，均飘于 空中，人问其故，他说：“国土沦亡，根着何 处？”国，就是土，没有国的人，是没有根的 草，不待风雨折磨，即形枯萎了。 我十几岁，即无家可归，并未觉其苦，十 几年后，祖国已破，却深觉出个中滋味了。不是 有说：“头可断，血可流，身不可辱”吗？我觉 得应该是：“身可辱，家可破，国不可亡。” 9 壑（h˙）：山沟或大水坑。 10 思肖：郑思肖（1238－1317），宋朝末年诗人、画家。 第十单元 把根留住 KPM KPM 217 陈之藩（1925－2012），字范生。中国河北人。他的散文文字精简，讲究把 白话文写得漂亮。因为是电机工程科学家，他的创作受长期科学理性训练的 影响。张子善说很多人常把陈之藩称为科学家身份的文学家。他著有散文集 《旅美小简》《在春风里》《蔚蓝的天》，另撰有多种科学书籍。 者简介 作 1 朗读课文，感受其语言文字之美。[5.2.1] 2 作者在文章开头描绘美国校园景色的目的是什么？[2.1.1] 3 为何原本“到处可以为家”的作者，最后却又“到处均不可以为 家了”呢？[2.1.1] 4 在白天的生活中，常常是不爱看与故乡不同的东西，而又不敢看与故乡相 同的东西。 你如何理解上述句子？[2.1.1] 5 写一篇以“我的_____，我的根”为题的短文，字数不少于 250。 [3.2.1] 解与赏析 理 本文取自《旅美小简》。作者在美国看到从中国移植到美国的花，联想起故乡 的景物，而触起离国之情，故而执笔写下此文。失根的兰花是宋朝末年画家郑 思肖的作品。作者以“根”喻国土，以“兰花”喻人，以“失根的兰花”喻飘 零他国的人及其悲凉惆怅的心情。全文文笔淳朴自然，一味隽永，意象丰富， 触动人心。 解 题 第十单元 把根留住 KPM KPM 218 四、回家的原因（其一）                             ——     从 回来，答友问 阅读指引 周若鹏 因为我在此发芽 当年的山林 青葱不改 因为我在此扎根 结实的土地 宽厚如初 因为我在此成长 满程阳光雨露 从未离开 因为我决定 在此倒下 滋养下一代的 新芽 作者热爱生于斯、长 于斯的家园，赞颂祖 国的美好河山。 指出滋养他成长的条 件。 作者要奉献自己，为 祖国培育未来的主人 翁，尽显爱国之心。 第十单元 把根留住 KPM KPM 219 1 作者回家的原因是什么？[2.1.1] 2 因为我在此发芽／当年的山林／青葱不改 你如何理解上面诗句？ [2.1.1] 3 这首诗以“因为我决定在此倒下／滋养下一代的新芽”作为结束。 你认为作者的用意是什么？ [2.1.1] 4 你认为作者是爱国者吗？为什么？[2.1.1] 解与赏析 理 周若鹏（1974 － ），生于吉隆坡，马来西亚人。除了写诗，他也喜好表演， 如诗歌朗诵、魔术、赛车等。他也曾多次参与演出《动地吟》全国巡回诗曲朗 唱会，并结合魔术和诗歌朗诵表演。他著有诗集《相思扑满》《速读》《香 草》、散文集《突然我是船长》。 者简介 作 解 题 《回家的原因》选自《相思扑满》，是周若鹏创作的爱国组诗。 我国在 90 年代兴起一股移民热潮，出国留学者在毕业后大多选 择留在当地就业。诗人远赴美国深造，毕业后却没有留在他国工 作，反而选择回国积极参与国家的建设。友人为诗人的决定感到 好奇，诗人感性地以诗回答。 第十单元 把根留住 KPM KPM 220 词句品味 • 积累 词句品味 • 积累 1. 依山起伏，古树成荫，绿藤爬满了一幢一幢的小楼，绿草爬满了一片一片的 坡地，除了鸟语，没有声音。《失根的兰花》 词句品味： 用“爬”把绿藤和绿草拟人化，生动又具体地表达绿意满满的 景色，把静转为动，栩栩如生，跃然纸上。 2. 到渭水滨，那水，是我从来没有看见过的，我只感到新奇，并不感觉陌生； 到咸阳城，那城，是我从来没有看见过的，我只感觉它古老，并不感觉伤 感。《失根的兰花》 词句品味： 两个分句间隔反复地使用了“是我从来没有看见过的”，强调 自己是第一次看到渭水滨和咸阳城，但却不觉得它们陌生和伤 感，借此说明作者即使身在异乡，但由于仍在自己的国家里， 所以面对一切新鲜事物，也不会感到失落和惆怅，反而有一丝 新奇和怀旧的感觉。 3. 花搬到美国来，我们看着不顺眼；人搬到美国来，也是同样不安心。 《失根的兰花》 词句品味： “搬”指移动物体的位置。第一个“搬”指“中国的花”移植 美国，物是“景”非，显得格格不入，勾起作者思乡爱国的情 怀；第二个“搬”字则强调作者身处他国，异国无法替代家乡 的踏实，因此始终难以释怀。 4. 在沁凉如水的夏夜中，有牛郎织女的故事，才显得星光晶亮；在群山万壑 中，有竹篱茅舍，才显得诗意盎然。在晨曦的原野中，有拙重的老牛，才显 得纯朴可爱。《失根的兰花》 词句品味： 运用排比句式描绘美丽的故乡，使层次清楚、描写细腻、形象 生动，并加强语势的效果。排比式的行文朗朗上口，节奏和 谐，表达作者对故乡的浓烈思念与热爱。 5. 不是有说：“头可断，血可流，身不可辱”吗？我觉得应该是：“身可辱， 家可破，国不可亡。”《失根的兰花》 词句品味： 运用仿拟修辞手法，根据需要，把“头可断，血可流，身不可 辱”改成了“身可辱，家可破，国不可亡”，明确地强调国家 的重要性。 化大观园 文 [4.1.1] 冬至又名“一阳生 1 ”“冬节”“长至节”“亚岁”，是二十四节气之一， 也是华人的一个传统节日。早在二千五百多年前的春秋时代，华人已经用土圭观 测太阳测定出冬至来了，它是二十四节气中最早制订出的一个，落在每年的阳历 12 月 22 日或者 23 日。 冬至是北半球全年中白天最短、黑夜最长的一天，过了冬至，白天就会一天 天变长。古人对冬至的说法是：阴极之至，阳气始生，日南至，日短之至，日影 长之至，故曰“冬至”。冬至过后，各地气候都进入一个最寒冷的阶段，也就是 人们常说的“进九”，中国民间有“冷在三九，热在三伏”的说法。 现代天文科学测定，冬至日太阳直射南回归线，阳光对北半球最倾斜，北半 球白天最短，黑夜最长，这天之后，太阳又逐渐北移。 中国古代对冬至很重视，有“冬至大如年”的说法，而且有庆贺冬至的习 俗。《汉书》中说：“冬至阳气起，君道长，故贺。”人们认为：过了冬至，白 昼一天比一天长，阳气回升，是一个节气循环的开始，也是一个吉日，应该庆 贺。 汉代以冬至为“冬节”，官府要举行称为“贺冬”的祝贺仪式，官方例行放 假，官场流行互贺的“拜冬”礼俗。《后汉书》中有这样的记载：“冬至前后， 君子安身静体，百官绝事，不听政，择吉辰而后省事。”所以这天朝廷上下要放 假休息，军队待命，边塞闭关，商旅停业，亲朋各以美食相赠，相互拜访，欢乐 地过一个“安身静体”的节日。魏晋六朝时，冬至称为“亚岁”，民众要向父母 长辈拜节；宋朝以后，冬至逐渐成为祭祀祖先和神灵的节庆活动。 唐、宋时期，冬至是祭天祀祖的日子，皇帝在这天要到郊外举行祭天大典， 百姓在这一天要向父母尊长祭拜。明、清两代，皇帝均有祭天大典，谓之“冬至 郊天”。宫内有百官向皇帝呈递贺表的仪式，而且还要互相投刺 2 祝贺，就像元 旦一样。 马来西亚华裔的祖先主要来自中国南方广东、福建、海南省等地区，所以我 国华裔家庭相当重视冬至这个节日，会在当天祭祀祖先，而在外地工作或念书的 游子也会回家团聚。 中国各地的冬至应节食品因地而异，如北方水饺、潮汕汤圆、东南麻糍、台 州擂圆、合肥南瓜饼、宁波番薯汤果、滕州羊肉汤、江南米饭、苏州酿酒等。我 国华裔则会在冬至前夕搓汤圆。冬至当天上午祭祀完毕后一起吃汤圆。汤圆取其 圆形象征天与阳，寓意年终团聚。 1 一阳生： 冬至后白天渐长，古代认为是阳气初动， 所以冬至又称为“一阳生”。 2 投刺： 投递名帖。刺，指名刺或名帖。古代礼节， 通报姓名以求相见或表示祝贺。 冬至 资料参考自霍明主编的《国学知识全知道（全民阅读提升版）》，王佳编 著的《节气 = Twenty-four solar terms》与邸长鹏著的《二十四节气新编》。 第十单元 把根留住 KPM KPM 221 [4.2.1] 好文共赏 韩少功 我心归去（有删节） 我在圣·纳塞尔市为时一个月的“家”，是一幢雅静的别墅。两层 楼的六间房子四张床三个厕所全属于我，怎么也用不过来。房子前面是 蓝海，旁边是绿公园。很少看见人——     除了偶尔隔着玻璃窗向我叽里哇 啦说些法语的公园游客。 最初几天的约会和采访热潮已经过去，任何外来者都会突然陷入难 耐的冷清，恐怕连流亡的总统或国王也概莫能外。这个城市不属于你， 除了所有的服务都要你付钱外，这里的一切声响都弃你而去，奔赴它们 既定的目的，与你没有什么关系。你拿起电话不知道要打向哪里，你 拿着门钥匙不知道出门后要去向何方。电视广播以及行人的谈话全是法 语法语法语，把你囚禁在一座法语的监狱无处逃遁。从巴黎带来的华文 报纸和英文书看完了，这成了最严重的事态，因为在下一个钟头，下一 刻钟，下一分钟，你就不知道该干什么。你到了悬崖的边缘，前面是寂 静的深谷，不，连深谷也不是。深谷还可以使你粉身碎骨，使你头破血 流，使你感触到实在，那不是深谷，那里什么也没有，你跳下去不会有 任何声音和光影，只有虚空。 你对吊灯作第六或六十次研究，这时候你就可以知道，你差不多开 始发疯了。移民的日子是能让人发疯的。 我不想移民，好像是缺乏勇气也缺乏兴趣。C 曾问我想不想留在法 国，他的市长朋友可以办成这件事，他的父亲与法国总理也是好朋友。 我说我在这里能干什么？守仓库或做家具？当文化盲流变着法子讨饭？ 即使能活得好，我就那么在乎法国的面包和雷诺牌汽车？ 很想念家里—— 似乎是有点没出息。倒不是特别害怕孤寂，而是 惦念亲人。我知道我对她们来说是多么重要，我是她们的快乐和依靠。 我坐在柔和的灯雾里，听窗外的海涛和海鸥的鸣叫，想像母亲、妻子、 女儿现在熟睡的模样，隔着万里守候她们睡到天明。人们无论走到哪 里，都没法不时常感怀身后远远的一片热土，因为那里有他的亲友，至 少也有他的过去。时光总是把过去的日子冲洗得熠熠闪光，引人回望。 第十单元 把根留住 KPM KPM 222 我这才明白，为什么各种异国的旅游景区都不能像故乡一样使我 感到亲切和激动。我的故乡没有繁华酥骨的都会，没有静谧（m¬）侵 肌的湖泊，没有悲剧般幽深奇诡的城堡，没有绿得能融化你所有思绪 的大森林。故乡甚至是贫瘠（j∆）而脏乱的。但假若你在旅途的夕阳 中听到舒伯特的某支独唱曲，使你热泪突然涌流的想像，常常是故乡 的小径，故乡的月夜，月夜下的草坡泛着银色的光泽，一只小羊还未 归家，或者一只犁头还插在地边等待明天。这哪里对呀？也许舒伯特 在歌颂宫廷或爱情，但我相信所有雄浑的男声独唱都应该是献给故乡 的。就像我相信所有的中国二胡都只能演奏悲怆，即便是赛马曲与赶 集调，那也是带泪的笑。 故乡存留了我们的童年，或者还有青年和壮年，也就成了我们生 命的一部分，成了我们自己。它不是商品，不是旅游的去处，不是按 照一定价格可以向任何顾客出售的往返车票和周末消遣节目。故乡比 任何旅游景区多了一些东西：你的血、泪，还有汗水。故乡的美中含 悲。而美的从来就是悲的。中国的“悲”含有眷顾之义，美使人悲， 使人痛，使人怜，这已把美学的真理揭示无余。在这个意义上来说， 任何旅游景区的美都多少有点不够格，只是失血的矫饰。 第十单元 把根留住 KPM KPM 223 我已来过法国三次，这个风雅富贵之邦，无论我这样来多少次， 我也只是一名来付钱的观赏者。我与这里的主人碰杯、唱歌、说笑、 合影、拍肩膀，我的心却在一次次偷偷归去。我当然知道，我会对 故乡浮粪四溢的墟场失望，会对故乡拥挤不堪的车厢失望，会对故乡 阴沉连日的雨季失望，但那种失望不同于对旅泊之地的失望，那种失 望能滴血。血沃之地将真正生长出金麦穗和赶车谣。 故乡意味着我们的付出 —— 它与出生地不是一回事。只有艰辛 劳动过奉献过的人，才真正拥有故乡，才真正懂得古人“游子悲故 乡”的情怀 —— 无论这个故乡烙印在一处还是多处，在祖国还是在异 邦。没有故乡的人身后一无所有。而萍飘四方的游子无论是怎样贫困 潦倒，他们听到某支独唱曲时突然涌出热泪，便是他们心有所归的无 量幸福。 本文出自《访法散记》，是韩少功访问法国归来后所写的散文。韩少功曾 随考察团到法国进行了一个月的考察。在短暂却也漫长的一个月里，作者 体验到前所未有的空虚，思乡之情油然而生。作者在法国圣·纳塞尔市的 物质环境是优裕的，但精神生活却是孤独、寂寞、空虚的。归国后，他把 这些感受记录下来，写成一组散文，总题是《访法散记》。 悦读书房 第十单元 把根留住 KPM KPM 224 第十单元 把根留住 KPM KPM 225 诗词曲推荐阅读 此诗作于绍熙三年（1192 年）十一月陆游退居家乡山阴之时。此时诗人已 经 68 岁，虽然年迈，但爱国情怀丝毫未减，日夜思念报效祖国。诗人空 怀壮志，却不为朝廷所重。于是，在一个风雨大作的夜里，触景生情，由 情生思，把恢复中原的理想寄托到梦境之中。第一首诗写大雨和诗人的悲 凉处境；第二首诗则表达了作者收复国土、报效祖国和为国雪耻的壮志至 老不衰。诗歌感情深沉悲壮，凝聚了诗人的爱国之情。 其 一 风卷江湖雨暗村，四山声作海涛翻。 溪柴 1 火软蛮毡 2 暖，我与狸奴 3 不出门。 其 二 僵卧孤村不自哀，尚思为国戍 4 轮台 5 。 夜阑（l∫n）卧听风吹雨 6 ，铁马 7 冰河 8 入梦来。 十一月四日风雨大作二首 〔宋〕陆游 1 溪柴：若耶溪（今名平水江，是中国绍兴市 境内一条著名的溪流）所出的小束柴 火。 2 蛮毡（zhån）：中国西南和南方少数民族地区 出产的毛毡。 3 狸奴： 指生活中被人们驯化而来的猫的昵 称。 4 戍（sh≈）：守卫。 5 轮台：在今中国新疆境内，是古代边防重 地。这里代指边关。 6 风吹雨： 风雨交加。 7 铁马：披着铁甲的战马。 8 冰河：冰封的河流，指中国北方地区的河流。 （资料参考自陆游的《陆游集》，张永鑫、刘桂秋编的《宋元明清 —— 陆游诗词选译》与霍松林等编的《宋 诗鉴赏辞典》） 第十单元 把根留住 第十单元 把根留住 KPM KPM 226 古文知识 （取自课文《习惯说》《伤仲永》《马说 》） （一）文言虚词 虚词 例句 语译 助词 之 读书养晦堂之西偏一室 不能称前时之闻 （《习惯说》） （《伤仲永》） 相当于现代汉语 “的” 卒之为众人 （《伤仲永》） 不译，语气助词 也 （i）不与洼适也 （ii）余闻之也久 （《习惯说》） （《伤仲永》） 不译，语气助词 矣 （i）泯然众人矣 （ii）十二三矣 （《伤仲永》） （《伤仲永》） 了，语气助词，常用 于句末 焉 （i）足苦踬焉 （ii）父异焉 （《习惯说》） （《伤仲永》） 不译，语气助词 哉 习之中人甚矣哉 （《习惯说》） 啊，语气助词 介词 自 自是指物作诗立就 （《伤仲永》） 从 于 环谒于邑人 （《伤仲永》） 到 于舅家见之 （《伤仲永》） 在 以 或以钱币乞之 （《伤仲永》） 用 连词 而 （i）俛而读 （ii）而伯乐不常有 （《习惯说》） （《马说》） 就 但是 故 故君子之学 （《习惯说》） 所以 则 则既平矣 （《习惯说》） 就；却 副词 既 既久而遂安之 （《习惯说》） 已经 尝 未尝识书具 （《伤仲永》） 曾经 辄 辄起，绕室以旋 （《习惯说》） 于是；就 遂 既久而遂安之 （《习惯说》） 就 皆 其文理皆有可观者 （《伤仲永》） 都 安 安求其能千里也 （《马说》） 哪里；怎么 且 且欲与常马等不可得 （《马说》） 尚且 感叹词 呜呼 呜呼 （《马说》） 唉 （二）通假字 （三）古今异义词 （四）词类活用 例句 解析 1 日扳仲永环谒于邑人 （《伤仲永》） 通“攀”，牵、引 2 祇辱于奴隶人之手 （《马说》） 通“只”，只是 3 食马者不知其能千里而食也 （《马说》） 通“饲”，喂养 4 其真无马邪 （《马说》） 通“耶” 例句 解析 古义 今义 未尝识书具 （《伤仲永》） 曾经 用口品尝 故虽有名马 （《马说》） 即使 虽然 祇辱于奴隶人之手 （《马说》） 仆役 为奴隶主劳动而没有人 身自由的人 一食或尽粟一石 （《马说》） 有时 或者 是马也 （《马说》） 这、此 判断词 安求其能千里也 （《马说》） 哪里；怎么 安全、平安 例句 解析 《伤仲永》 （《伤仲永》） 形容词作动词，哀伤，叹惜 金溪民方仲永，世隶耕 （《伤仲永》） 动词作名词，耕田的人 忽啼求之 （《伤仲永》） 作状语，哭着 父异焉 （《伤仲永》） 形容词意动用法，对……感到诧异 即书诗四句 （《伤仲永》） 名词作动词，写 邑人奇之 （《伤仲永》） 形容词意动用法，以……为奇 稍稍宾客其父 （《伤仲永》） 名词作动词，以宾客之礼相待 父利其然也 （《伤仲永》） 形容词意动用法，认为……有利 日扳仲永环谒于邑人 （《伤仲永》） 名词作状语，每天 一食或尽粟一石 （《马说》） 形容词作动词，吃尽 食马者不知其能千里而食也 （《马说》） 数量词作动词，行千里 策之不以其道 （《马说》） 名词作动词，用鞭子打 食之不能尽其材 （《马说》） 形容词使动用法，使……尽 KPM KPM 227 1 渲染 指在需要强调的地方做多方面的正面描写，让诗歌中某一方面的画 面、形象更为突出。 2 烘托 通过侧面描写，使所要表现的事物鲜明突出，即不说本意，只说与 此有关的其他事物，达到突出本意的目的。 3 白描 指用朴素简练的文字描摹形象，不重词藻修饰与渲染烘托。 4 动静结合 描写景物时，细致地描写出景物的静态和动态，以突出它的特点。 可以是以动衬静、以静衬动或一动一静，相辅相成。 5 虚实相生 把抽象的述说与具体的描写结合起来，或者是把眼前现实生活的描 写与回忆、想象结合起来。 6 扬抑 “扬”指褒扬、抬高、赞美；“抑”指贬低、批评。这种表现手法 可分为： （i） 欲扬先抑 即“先抑后扬”，不从正面平铺直叙，先从反面着笔，加以贬 抑，而后透露出自己真实的意图。 （ii） 欲抑先扬 即“先扬后抑”，本要贬斥、讽刺，却先肯定、褒扬，从而揭 示出意味深长的道理。 无论是“欲扬先抑”或“欲抑先扬”，这两种表现手法能使诗词情节 多变，形成波澜，同时造成鲜明对比，使读者在阅读中恍然大悟，从 而留下深刻的印象。 常见的古诗词表现手法 资料参考自牛胜玉主编的《高中语文知识大全》与刘言喜主编的《三步搞定古诗词鉴赏》。 KPM KPM 228 （A）词典 1. 陈夏华主编：《古典汉语词典》，北京：商务印书馆，2010 年。 2. 杜务：《中学生实用文学常识词典》，吉林：延边大学出版社，2010 年。 3. 公木主编：《新诗鉴赏辞典》，上海：上海辞书出版社，1991 年。 4. 谷衍圭主编：《汉字源流字典》，北京：语文出版社，2010 年。 5. 顾冠荣、郭继访编：《中国新诗鉴赏大辞典》，南京：江苏文艺出版社，1988 年。 6. 黄建霖：《汉语修辞格鉴赏辞典》，南京：东南大学出版社，1995 年。 7. 霍松林等：《宋诗鉴赏辞典》，上海：上海辞书出版社，1987 年。 8. 蒋星煜：《元曲鉴赏辞典》，上海：上海辞书出版社，1987 年。 9. 李乐毅：《汉字演变五百例》（修订版），北京：北京语言大学出版社，2007 年。 10. 李行健主编：《现代汉语规范》（第三版），北京：外语教学与研究出版社，2014 年。 11. 唐圭璋主编：《唐宋词鉴赏辞典》，合肥：安徽文艺出版社，2000 年。 12. 王力：《王力古汉语字典》，北京：北京中华书局，2002 年。 13. 王力、岑麒祥、林寿编：《古汉语常用字字典 》，北京：商务印书馆，2006 年。 14. 夏征农等：《辞海》（缩印本），上海：辞书出版社，2000 年。 15. 萧涤非、周汝昌编：《唐诗鉴赏辞典》，上海：上海辞书出版社，2001 年。 16. 邢福义、汪国胜编：《现代汉语》，武汉：华中师范大学出版社，2003 年。 17. 杨旭辉主编：《唐诗鉴赏大辞典》，北京：中华书局，2011 年。 18. 中国社会科学研究语言研究所词典编辑室：《现代汉语词典》（第七版），北京：商 务印书馆，2016 年。 19. 周汝昌、唐圭璋等编：《唐宋词鉴赏辞典》，上海：上海辞书出版社，1997 年。 （B）书籍 1. 陈晓辉编：《初中现代文阅读巅峰训练》，北京：文化发展出版社，2017 年。 2. 陈祖美：《李清照作品赏析集》，成都：巴蜀书社出版社，1992 年。 3. 雷启洪：《王安石诗文赏析》，南宁：广西人民出版社，1986 年。 4. 李朵编写：《习俗样样通》，吉隆坡：诺文文化事业私人有限公司，2006 年。 5. 刘世南、唐满先译注：《（译注）古文观止》，上海：百花洲文艺出版社，1996 年。 6. 刘永生：《宋诗选》，天津：天津古籍出版社，1997 年。 7. 陆林编注：《白话解说—— 宋词》，北京：北京师范大学出版社，1992 年。 8. 陆游：《陆游集》，北京：中华书局，1976 年。 9. 任启亮主编：《中国文化常识》，香港：香港中国旅游出版社，2007 年。 10. 上疆村民：《白话宋诗三百首》，湖南：岳麓书社，2000 年。 11. 陶梁：《台湾现代诗拔萃》，桂林：漓江出版社，1989 年。 12. 王璞：《记叙文选读》，北角：三联出版社，2010 年。 13. 王文君：《古诗名篇选析》，西安：未来出版社，1985 年。 参考书目 KPM KPM 229 14. 王运熙：《历代诗歌浅解》，上海：复旦大学出版社，1999 年。 15. 吴楚材、吴调侯编著：《古文观止（插图本）》，沈阳：万卷出版公司，2008 年。 16. 吴铜运：《初中文言文译注及赏析》，长春：长春出版社，2008 年。 17. 吴熊和：《唐宋词汇评·两宋卷（二）》，杭州：浙江教育出版社，2004 年。 18. 邢汝惠主编：《名篇导读·现代小说》，北京：北京教育出版社，2003 年。 19. 邢汝惠：《名篇导读·古诗词曲》，北京：北京教育出版社，2003 年。 20. 许建平、周掌胜译注：《古文观止译注（下）》，杭州：浙江古籍出版社，2001 年。 21. 叶嘉莹、陈祖美：《李清照词新释辑评》，北京：中国书店出版社，2003 年。 22. 原建平：《初中文言文全解》，合肥：安徽教育出版社，2013 年。 23. 张永鑫、刘桂秋：《宋元明清—— 陆游诗词选译》，四川：巴蜀书局，1991 年。 24. 张傲飞：《唐诗宋词名家鉴赏大全集》，北京：高等教育出版社，2010 年。 25. 赵学文主编：《初中文言诗文全解全译：苏教版（七－九年级）》，长沙：湖南人民 出版社，2011 年。 26. 王安石：《王安石诗文选注》，上海：上海古籍出版社（诗集），1994 年。 （C）选文出处 1. 北岛：《午夜之门》，南京：江苏文艺出版社，2009 年。 2. 何乃健：《那年的草色》，美浓：棕榈出版社，1976 年。 3. 季羡林：《我的人生感悟》，北京：中国青年出版社，2006 年。 4. 简媜：《水问》，台北：洪范出版社，2003 年。 5. 蒋勋：《萍水相逢》，台北：尔雅出版社，2012 年。 6. 梁启超：《梁启超全集》，北京：北京出版社，1999 年。 7. 梁文道：《味觉现象学》，香港：上书局出版社，2007 年。 8. 廖鸿基：《鲸生鲸世》，台中：晨星出版社，2012 年。 9. 琦君：《红纱灯》，台北：三民出版社，2002 年。 10. 乔斯坦·贾德，萧宝森译：《苏菲的世界》，北京：作家出版社，2007 年。 11. 苏轼：《东坡志林》，北京：中华出版社，1981 年。 12. 苏童：《纸上美女》，台北：麦田出版社，2000 年。 13. 汪国真：《汪国真精选集》，北京：燕山出版社，2015 年。 14. 吴岸：《生命存档》，古晋：砂 越华文作家协会，1998 年。 15. 吴敬梓：《儒林外史》，长春：吉林文史出版社，2000 年。 16. 西西：《花木栏》，台北：洪范出版社，2016 年。 17. 肖复兴：《肖复兴文集》，武汉：武汉大学出版社，2015 年。 18. 徐志摩：《徐志摩诗全集》，北京：新世界出版社，2014 年。 19. 张晓风：《你的侧影好美》，北京：国际文化出版社，2016 年。 20. 郑愁予：《郑愁予诗集1》，台北：洪范书店有限公司，2003 年。 21. 周芬伶：《绝美》，台北：九歌出版社，1995 年。 22. 周若鹏：《相思扑满》，吉隆坡：千秋事业社，1999 年。 KPM KPM 230 Skim Pinjaman Buku Teks Sekolah ___________________________________________ Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Nombor Perolehan: _______________________________________ Tarikh Penerimaan: _______________________________________ BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baiknya dan bertanggungjawab atas kehilangannya, serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan. C M Y CM MY CY CMY K

kssm_Perniagaan_1SOzs_JPniExd0YPtYvTE0DQ26OuVG64Q.pdf

SUCCESS MARKET TRENDS RESEARCH & ANALYSIS PERNIAGAAN Tingkatan 4 PERNIAGAAN TINGKATAN 4 SUCCESS MARKET TRENDS RESEARCH & ANALYSIS 4 Harga: RM15.85 FT374001 i Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 RUKUN NEGARA Bahawasanya Negara Kita Malaysia mendukung cita-cita hendak; Mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; Memelihara satu cara hidup demokratik; Mencipta satu masyarakat yang adil di mana kemakmuran negara akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; Menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan pelbagai corak; Membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan prinsip-prinsip yang berikut: KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA KELUHURAN PERLEMBAGAAN KEDAULATAN UNDANG-UNDANG KESOPANAN DAN KESUSILAAN (Sumber: Jabatan Penerangan Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia) MATA PELAJARAN ELEKTIF IKHTISAS PERNIAGAAN TINGKATAN 4 PENULIS ZAITON BINTI HUSSIN ZAKIYAH BINTI JALUN MOKHTAR BIN PET EDITOR MOHD FARIS BIN DAIN AL HIDAYAH HOUSE OF PUBLISHERS SDN. BHD. 2016 PEREKA BENTUK LAI HUEY MIN ILUSTRATOR MOHAMMAD FAIZ BIN MOHAMED HAUZA SUCCESS MARKET TRENDS RESEARCH & ANALYSIS 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 1 11/7/16 12:11 PM NO. SIRI BUKU: 0104 KPM 2016 ISBN 978 967 439 277 2 Cetakan Pertama 2016 ©Kementerian Pendidikan Malaysia 2016 Hak Cipta Terpelihara. Mana-mana bahan dalam buku ini, tidak dibenarkan diterbitkan semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan lagi, ataupun dipindahkan dalam sebarang bentuk atau cara, baik dengan elektronik, mekanik, penggambaran semula mahupun dengan cara perakaman tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium. Diterbitkan untuk Kementerian Pendidikan Malaysia oleh: Al Hidayah House of Publishers Sdn. Bhd. No. 27, Jalan Dolomite Business Park, 68100 Batu Caves, Selangor Darul Ehsan. Reka letak dan atur huruf: Al Hidayah House of Publishers Sdn. Bhd. Muka Taip Teks: Minion Pro Saiz Muka Taip Teks: 11 poin Dicetak oleh: Q My Print Sdn. Bhd. No. 10, Jalan MU 1/6R, Seksyen 7, Taman Perindustrian Meranti Utama Petaling, 47120 Puchong, Selangor Darul Ehsan. PENGHARGAAN Penerbitan buku teks ini melibatkan kerjasama banyak pihak. Sekalung penghargaan dan terima kasih ditujukan kepada semua pihak yang terlibat: • Pegawai-pegawai Bahagian Buku Teks dan Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penambahbaikan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Pembetulan Pruf Muka Surat, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. • Jawatankuasa Penyemakan Naskhah Sedia Kamera, Bahagian Buku Teks, Kementerian Pendidikan Malaysia. 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 2 11/7/16 12:11 PM KANDUNGAN Pendahuluan vi-x TAJUK 1 TUJUAN PERNIAGAAN 1 Bab 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan 3 1.0 Pengenalan 5 Gerak Minda 1.0 9 1.1 Tujuan Perniagaan 11 1.2 Bentuk Pemilikan Perniagaan 17 1.3 Bentuk-bentuk Perniagaan Lain 33 1.4 Klasifikasi Perniagaan 38 1.5 Skala Perniagaan 49 1.6 Perkaitan antara Penawaran Barang dan Perkhidmatan, Bentuk Pemilikan, Klasifikasi dan Skala Perniagaan 52 1.7 Perkembangan Sektor Perniagaan di Malaysia 54 Gerak Minda 1.1 56 Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 1 58 Refleksi 58 Rumusan 58 Latihan Sumatif 1 59 Bab 2 Trend Semasa dalam Perniagaan 63 2.1 Peranan Kerajaan dalam Menangani Isu-isu Tempatan, Negara dan Serantau 65 2.2 Trend Persekitaran Perniagaan 87 2.3 Analisis Faktor-faktor yang Membawa Perubahan kepada Persekitaran Perniagaan 100 2.4 Kesan Perubahan Persekitaran terhadap Organisasi Perniagaan 110 Gerak Minda 2 114 Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 2 115 Refleksi 115 Rumusan 115 Latihan Sumatif 2 116 iii 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 3 11/7/16 12:11 PM TAJUK 2 ORGANISASI PERNIAGAAN 119 Bab 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 121 3.1 Maksud Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 123 3.2 Perbandingan Visi, Misi dan Objektif Beberapa Perniagaan yang Berbeza 124 3.3 Ciri-ciri Objektif Sesebuah Perniagaan 127 3.4 Tujuan Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan sebagai Panduan Perniagaan 131 3.5 Menghasilkan Visi, Misi dan Objektif bagi Perniagaan Tertentu 135 3.6 Kesan kepada Perniagaan Akibat Kegagalan Mencapai Matlamat dan Objektif 147 3.7 Faktor yang Mempengaruhi Perubahan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 151 3.8 Pencapaian Visi, Misi dan Objektif Perniagaan yang Dipilih 162 Gerak Minda 3 168 Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 3 169 Refleksi 169 Rumusan 169 Latihan Sumatif 3 170 Bab 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 173 4.1 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 175 4.2 Tujuan Setiap Bahagian Fungsian 177 4.3 Pembangunan Produk dan Pasaran Baharu 199 4.4 Penggunaan Teknologi Maklumat 202 4.5 Hubungan dan Interaksi dengan Bahagian Fungsian Lain 206 4.6 Interaksi dan Perkaitan antara Bahagian Fungsian dalam Dua Perniagaan Berlainan 215 Gerak Minda 4 217 Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 4 218 Refleksi 218 Rumusan 218 Latihan Sumatif 4 219 iv 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 4 11/7/16 12:11 PM KERTAS KERJA PROJEK PERNIAGAAN 223 Kertas Kerja Projek 225 Panduan Tugasan Kertas Kerja Projek 227 Pengenalan 227 Panduan Pelaksanaan Tugasan Kertas Kerja Projek 228 CONTOH KERTAS KERJA PROJEK TINGKATAN 4 233 Glosari 253 Senarai Rujukan 257 Indeks 261 Jawapan 262 v 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 5 11/7/16 12:11 PM vi BUKU TEKS PERNIAGAAN TINGKATAN 4 ini ditulis selaras dengan hasrat murni Rukun Negara, Falsafah Pendidikan Kebangsaan serta Wawasan 2020. Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) menjadi panduan utama penulisan buku ini di samping penggunaan bahan-bahan rujukan yang lain. Buku ini berkonsepkan korporat, interaktif, eye rest dan santai bagi menarik minat murid untuk terus mempelajari mata pelajaran Perniagaan. Buku ini juga dibentuk dengan memasukkan unsur kepelbagaian latihan dan informasi tambahan. Selain itu, elemen nilai murni, elemen merentas kurikulum dan kemahiran abad ke-21 turut diterapkan bagi melahirkan generasi yang mencintai negara dan menjana minda murid untuk berfikir di luar kotak. Objektif utama buku ini ditulis adalah untuk menyediakan rujukan utama dalam proses pembelajaran dan pengajaran (PdP). Buku ini juga disediakan untuk menimbulkan minat murid ke arah bidang perniagaan. Pada masa yang sama, buku ini bertujuan untuk meningkatkan kemahiran komunikasi, kreativiti dan kemahiran menganalisis dalam kalangan murid. Selain itu, buku ini juga bertujuan untuk membina kesediaan murid untuk memulakan perniagaan dan menjadikan perniagaan sebagai pilihan utama selepas menamatkan persekolahan. Kandungan buku ini yang meliputi tujuan perniagaan dan organisasi perniagaan, dijangka dapat menyediakan bahan yang sesuai untuk murid memahami persekitaran mereka secara saintifik, sistematik dan menyeluruh. Menguatkan hujah dan pembuktian, penulis telah menggunakan maklumat dan data terkini yang diperoleh daripada sumber-sumber rasmi. Keistimewaan Buku Teks Kurikulum Standard Sekolah Menengah (KSSM) Perniagaan Tingkatan 4 ini adalah seperti yang berikut: Halaman rangsangan ialah halaman yang merangsang minda murid untuk memahami kandungan bab secara umum. Halaman ini mengandungi maklumat tentang standard pembelajaran, peta konsep, previu dan gambar foto. PENDAHULUAN HALAMAN RANGSANGAN Makna – Pengenalan ringkas berkaitan bab Fungsi – Memberi gambaran awal berkaitan dengan tajuk yang bakal dipelajari Makna – Foto yang memberi gambaran kepada kandungan teks Fungsi – Memberi pemahaman kepada murid melalui foto yang mempunyai kaitan dengan kandungan teks tajuk yang bakal dipelajari Gambar foto Makna – Grafik yang merumuskan DSKP Fungsi – Memberi pemahaman secara lebih mudah kepada murid berkaitan dengan isi pembelajaran berdasarkan DSKP Peta Konsep Makna – Standard pembelajaran yang ditetapkan dalam DSKP Fungsi – Memberi pengetahuan kepada murid berkaitan dengan perkara yang akan dipelajari dan dinilai Standard Pembelajaran vi 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 6 11/7/16 12:11 PM vii IKON TEKS Makna – Info berkaitan dengan dunia perniagaan Fungsi – Menarik minat murid kepada perniagaan dan keusahawanan Arahan: Memupuk murid mengamalkan lapan elemen merentas kurikulum Soalan: Persoalan berkaitan dengan bab dan aktiviti EMK Makna – Unsur nilai tambah yang diterapkan dalam proses PdP selain yang diterapkan dalam DSKP (Elemen Merentas Kurikulum (EMK) berkaitan Bakat dan Memupuk Nilai Murni) Fungsi – Merangsang keupayaan murid untuk mengaplikasikan pengetahuan, kemahiran dan nilai bagi menyelesaikan masalah, membuat keputusan, berinovasi dan mencipta sesuatu Makna – Info untuk mendidik murid berkaitan dengan pengurusan kewangan Fungsi – Memupuk budaya celik kewangan dalam kalangan murid Makna – Soalan ringkas berkaitan dengan teks utama • Keupayaan berfikir yang dapat melahirkan idea baharu yang unik dan menarik Fungsi – Melahirkan murid yang kreatif Makna – Info berkaitan dengan nilai patriotik dan penyayang Fungsi – Meningkatkan semangat patriotik dan mengukuhkan sifat penyayang dalam kalangan murid Info mencintai negara Cintai Negara Makna – Glosari untuk istilah berkaitan dengan perniagaan (EMK berkaitan dengan Bahasa) Fungsi – Memberi pengetahuan kepada murid untuk memahami perkataan penting dalam bahasa Melayu dan bahasa Inggeris Istilah dalam bahasa Melayu (istilah dalam bahasa Inggeris): Huraian atau maksud kepada istilah Istilah Perniagaan Soalan menguji minda murid Minda Kreatif Ikon teks merupakan maklumat dan latihan tambahan yang berfungsi memberi idea kepada murid untuk berfikir di luar kotak. Ikon teks ini merangkumi enam ikon utama, iaitu buletin keusahawanan, celik kewangan, cintai negara, minda kreatif, EMK dan istilah perniagaan. Berita berkaitan dengan perniagaan dan usahawan Buletin Keusahawanan Info berkaitan dengan pengurusan kewangan Celik Kewangan RM 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 7 11/7/16 12:11 PM viii NOTA DAN LATIHAN TAMBAHAN Tajuk Kajian Kes Soalan kajian kes Makna – Contoh bagi sesuatu topik Fungsi – Memudahkan dan meningkatkan pemahaman murid berkaitan dengan sesuatu topik Makna – Tugasan kes bagi sub topik (projek) Fungsi – Menilai kefahaman murid berkaitan dengan topik yang dipelajari melalui aplikasi dalam situasi sebenar Nota dan latihan tambahan melibatkan nota dalam bentuk contoh dan aplikasi QR Code. Selain itu, latihan dalam bentuk jom cuba, kajian kes serta aktiviti kumpulan kreatif dan inovatif membantu menjadikan murid lebih berdikari dan berdisiplin. Contoh Contoh yang berkaitan dengan topik Makna – Tugasan individu berkaitan dengan sesuatu topik Fungsi – Sebagai persediaan awal sebelum memulakan aktiviti kumpulan atau memenuhi masa lapang Tugasan dalam dan luar kelas Makna – Tugasan berkumpulan (Elemen Merentas Kurikulum (EMK) berkaitan dengan Kreativiti dan Inovasi) Fungsi – Mencungkil pengetahuan murid dan memupuk semangat bekerjasama dalam kumpulan ketika menyelesaikan sesuatu tugasan Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Soalan Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Makna – Aplikasi QR Code (Quick Response) dan URL (Uniform Resource Locator) (Elemen Merentas Kurikulum (EMK) berkaitan dengan Sains dan Teknologi serta Teknologi dan Maklumat dan Komunikasi (ICT)) Fungsi – Menarik minat murid untuk belajar secara lebih interaktif, cepat dan mudah serta mendapat maklumat yang betul dan tepat QR Code Tajuk Senarai URL Makna – Soalan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) Fungsi – Melahirkan murid berfikiran kreatif dan inovatif serta berupaya berfikir di luar kotak Peta -THINK Makna – Peta pemikiran inovatif (Innovative thinking map) Fungsi – Mempertingkatkan dan membudayakan kemahiran berfikir dalam kalangan murid ke arah menghasilkan murid yang kreatif, kritis dan inovatif 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 8 11/7/16 12:11 PM ix ELEMEN DI AKHIR SUB TOPIK DAN BAB Makna – Latihan formatif (Soalan objektif, struktur dan esei) Fungsi – Menguji dan mengukuhkan kefahaman murid terhadap sub topik yang telah dipelajari Gerak Minda Makna – Rumusan Bab Fungsi – Menyatakan isi penting bagi setiap bab Rumusan Makna – Imbas kembali (Soalan esei yang merangkumi kesimpulan kepada kehendak DSKP) Fungsi – Mengimbas kembali topik yang telah dipelajari melalui soalan-soalan yang memerlukan jawapan sama ada secara lisan atau bertulis Refleksi Makna – Latihan akhir bab (Soalan objektif dan esei) Fungsi – Menguji pemahaman murid terhadap topik atau bab yang telah dipelajari Latihan Sumatif Elemen di akhir sub topik dan bab merangkumi rumusan ringkas yang memberi gambaran secara umum kepada bab yang telah dipelajari. Selain itu, latihan yang dibentuk akan menguji pemahaman murid dalam setiap bab yang telah dipelajari. Setiap soalan meliputi pelbagai aras termasuk soalan Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT). Makna – Tugasan berkumpulan di akhir setiap bab (Elemen Merentas Kurikulum (EMK) berkaitan dengan Kreativiti dan Inovasi) Fungsi – Mencungkil pengetahuan murid dan memupuk semangat bekerjasama dalam kumpulan ketika menyelesaikan sesuatu tugasan murid yang mencakupi pengetahuan setiap bab Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif (Bab) Soalan Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 9 11/7/16 12:11 PM Irfan Khairi Seorang pakar perniagaan Internet dan pengasas Irfan Khairi Sdn. Bhd. (iksb). Beliau terlibat dalam perniagaan bermula pada usia 20 tahun dan berjaya menjadi jutawan pada usia 25 tahun. Beliau telah menggunakan kejayaan yang dimiliki untuk membantu usahawan sedia ada dan bakal usahawan untuk turut berjaya dalam bidang perniagaan. Mohd Khairul Nizam Wahiddin Pengasas syarikat Spirit Beauty Sdn. Bhd. dan produk jenama DEWAMOR SIGNATURE yang ditubuhkan olehnya sendiri. Beliau merupakan seorang usahawan muda dan orang kelainan upaya (OKU). Beliau berjaya membuktikan bahawa kekurangan diri bukan alasan atau halangan untuk terus berjaya bagi mengubah nasib diri dan keluarga. Neeta Gosalia Pengasas Neeta’s Herbal (M) Sdn. Bhd. yang mengeluarkan produk rambut herba dan pusat penjagaan kulit. Beliau telah melalui pelbagai cabaran dan dugaan sebelum bergelar usahawan berjaya. Sikap ingin terus berjaya, tidak pernah berputus asa dan yakin pada diri menyebabkan beliau berjaya mengharungi setiap cabaran yang mendatang. Lee Thiam Wah Pengasas dan pemilik mini market 99 SPEEDMART melalui syarikatnya, iaitu 99 SPEED MART SDN. BHD. Beliau merupakan orang kelainan upaya (OKU) yang berjiwa besar dan kental. Beliau berjaya membuktikan melalui usaha yang berterusan dan semangat yang tinggi akan mengatasi setiap kelemahan yang wujud. Sikap berani “bertindak di luar kebiasaan” menjadi pencetus kepada kejayaan yang dimilikinya pada hari ini. Sesiapa sahaja boleh jadi jutawan asalkan berani berusaha tanpa putus asa. Yakinlah bahawa 9/10 rezeki adalah daripada perniagaan. Jadikan setiap masalah sebagai peluang dan bukan sebagai halangan untuk berjaya. Berfikir positif akan membuat anda nampak peluang di sekeliling anda. x IKON USAHA NIAGA 02_Txtbk Perniagaan Tg4_Prelims-7/11.indd 10 11/7/16 12:11 PM Tajuk 1 Tujuan Perniagaan 1 Permata Niaga “Jika kita senang, kesenangan yang kita peroleh datang dengan tanggungjawab. Kita perlu melakukan amal jariah. Walaupun sedikit, biarlah yang sedikit itu ada berkatnya”. - Tan Sri Syed Mokhtar Shah bin Syed Nor Al-Bukhary (Syed Mokhtar Al-Bukhary) - (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://nurulnasuha208799.blogspot.my/2013/10/19-prinsip- kejayaan-tan-sri-syed.html, capaian pada 23 Julai 2016) 2 Tajuk 2 Organisasi Perniagaan 119 Permata Niaga “Setiap perniagaan ada risikonya, jadi jika anda takut buat sesuatu perniagaan, elok tinggalkan sahaja kerana pasti ada peluang yang lebih baik untuk anda. Tetapi, jika anda langsung tiada sikap berani, anda akan kekal miskin”. - Tan Sri Robert Kuok Hock Nien (Robert Kuok) - (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang https://dahalmi wordpress.com/2011/09/20/tan-sri-robert-kuok-usahawan bersifat-realistik/, capaian pada 23 Julai 2016) 120 Kertas Kerja Projek Perniagaan 223 Permata Niaga “Jika anda mahu merealisasikan impian, “belajar” bagaimana agar impian tersebut dapat dicapai, “lakukan” dengan segera. Kejayaan luar biasa akan menjadi milik anda”. - Tan Sri Anthony Francis Fernandes (Tony Fernandes) - (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://pranataharri. blogspot.com/2012/01/biografi-tony-hernandes.html#ixzz4FF9CAyBm, capaian pada 23 Julai 2016) 224 Standard Pembelajaran Adakah anda tahu bagaimana sesebuah negara dapat mencapai kestabilan ekonomi? Ukuran paling mudah yang digunakan pada masa kini ialah mengukur keupayaan negara dan rakyat untuk menjanakan pendapatan dalam bentuk kewangan. Di Malaysia, menceburi bidang perniagaan merupakan salah satu cara paling berkesan untuk menjanakan pendapatan yang lumayan dan mengubah sosioekonomi diri, keluarga atau masyarakat. Perniagaan ialah salah satu aktiviti penting yang menjanakan ekonomi individu dan juga negara. Aktiviti perniagaan terbahagi kepada barang dan perkhidmatan. Dalam bab ini, anda akan mengenal pasti pelbagai organisasi perniagaan yang wujud dan cara perniagaan dapat menyumbang kepada kesejahteraan negara. Anda juga akan mempelajari aspek pengurusan, pemilikan dan klasifikasi perniagaan di Malaysia. BAB1 TUJUAN PERNIAGAAN DAN PEMILIKAN PERNIAGAAN KATA KUNCI • Tujuan perniagaan • Bentuk pemilikan • Francais • Usaha sama • Klasifikasi perniagaan • Skala perniagaan • Barang dan perkhidmatan • Perkembangan perniagaan 3 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: 1 menerangkan tujuan perniagaan 2 membezakan setiap bentuk pemilikan perniagaan secara milikan tunggal, perkongsian, syarikat sendirian berhad atau berhad, koperasi dan kerajaan 3 mengklasifikasikan perniagaan mengikut saiz kecil, sederhana dan besar 4 menerangkan skala perniagaan berdasarkan kriteria tempatan, zon dan kebangsaan 5 menjelaskan sesuatu perniagaan berdasarkan penawaran barang dan perkhidmatannya, pemilikan, saiz dan skala serta klasifikasinya 6 membezakan perkembangan perniagaan dalam sektor utama, kedua dan ketiga Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 3 11/7/16 12:14 PM Peta Konsep 4 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan Bentuk pemilikan perniagaan • Milikan tunggal • Perkongsian • Syarikat berhad • Koperasi Perkembangan sektor perniagaan di Malaysia Perkaitan antara penawaran barang dan perkhidmatan, bentuk pemilikan, klasifikasi dan skala perniagaan Klasifikasi perniagaan • Saiz perniagaan • Sektor perniagaan Bentuk-bentuk Perniagaan Lain • Francais • Usaha sama Tujuan perniagaan Skala perniagaan Tujuan perniagaan dan pemilikan perniagaan 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 4 11/7/16 12:14 PM 5 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Pengenalan Perniagaan ialah aktiviti yang melibatkan urus niaga jual beli barang atau perkhidmatan antara penjual dengan pembeli bagi memenuhi keperluan dan kehendak pengguna. Aktiviti perniagaan melibatkan pertukaran nilai antara penjual dengan pembeli bagi membolehkan penjual memperoleh keuntungan. Keuntungan yang diperoleh boleh dilaburkan semula untuk me majukan cabang perniagaan. Sebagai peniaga yang beretika, sebahagian kecil keuntungan boleh digunakan untuk memenuhi tanggungjawab kepada masyarakat. Setiap perniagaan dalam pasaran bertanggungjawab untuk menghasilkan barang atau perkhidmatan bagi memenuhi keperluan dan kehendak masyarakat. Perniagaan juga turut bertanggungjawab untuk membantu meningkatkan taraf hidup masyarakat dengan menyediakan peluang pekerjaan. Selain itu, perniagaan juga bertanggungjawab untuk menjalankan tanggungjawab sosial korporat (CSR) seperti melindungi alam sekitar dan meningkatkan infrastruktur setempat. 1.0.1 Konsep Asas Perniagaan Konsep asas perniagaan merupakan perkara utama dan asas yang membolehkan wujudnya proses urus niaga antara penjual dengan pembeli. Setiap asas yang terdapat dalam perniagaan mempunyai perkaitan antara satu sama lain. Konsep asas perniagaan merangkumi enam komponen utama seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.1 yang berikut: 1.0 Bidang perniagaan merupakan suatu bidang yang perlu menjadi pilihan pertama rakyat bagi membantu mengukuhkan ekonomi diri, keluarga dan negara. Cintai Negara Rajah 1.1 Konsep asas perniagaan Konsep asas perniagaan Barang dan perkhidmatan Penjual dan pembeli Buku rujukan Usahawan Majalah Internet Pertukaran nilai Keuntungan perniagaan Kontrak perniagaan Memuaskan kehendak dan keperluan pengguna Peta -THINK Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Berikan pendapat anda berkaitan dengan kepentingan konsep asas perniagaan kepada setiap organisasi perniagaan. EMK Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 5 11/7/16 12:14 PM 6 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (b) Memuaskan Keperluan dan Kehendak Pengguna Keperluan ialah sesuatu yang diperlukan oleh manusia untuk meneruskan kehidupan. Keperluan adalah terhad dan mudah dipuaskan serta sama bagi semua individu. Kehendak pula ialah keinginan manusia untuk hidup dengan lebih selesa. Kehendak tidak terhad dan sukar dipuaskan serta berbeza antara individu. Peniaga perlu menawarkan barang dan perkhidmatan yang dapat memenuhi dan memuaskan keperluan dan kehendak manusia jika mereka mahu memajukan perniagaan. (a) Barang dan Perkhidmatan Secara umumnya, kombinasi barang dan perkhidmatan dikenali sebagai produk. Barang dan perkhidmatan ini disediakan dan ditawarkan bagi memenuhi keperluan dan kehendak pengguna. Barang ialah sesuatu yang mempunyai bentuk fizikal. Barang merupakan objek yang dapat dilihat serta disentuh. Perkhidmatan ialah aktiviti yang memberikan faedah kepada pengguna dan peniaga. Perkhidmatan tidak mempunyai bentuk fizikal secara khusus dan disalurkan terus kepada pengguna oleh peniaga yang menyediakan perkhidmatan tersebut. Contoh Barang: perabot, makanan dan pakaian Perkhidmatan: pengangkutan, insurans dan pelancongan Gambar foto 1.1 Keperluan Gambar foto 1.2 Kehendak Untuk menjadi pengguna dan usahawan yang bijak, setiap individu perlu berupaya untuk memahami perkara yang berikut: • nilai wang • kepentingan wang • pengurusan wang Celik Kewangan RM Jelaskan kaedah yang boleh digunakan oleh sesebuah perniagaan bagi memenuhi keperluan dan kehendak pengguna yang tidak terhad. Minda Kreatif Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 6 11/7/16 12:14 PM 7 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 (c) Pertukaran Nilai Pertukaran nilai merupakan aktiviti urus niaga yang melibatkan tindakan pembeli memberikan sesuatu yang bernilai (wang) kepada penjual sebagai balasan kepada produk yang diperoleh. Urus niaga akan berlaku sekiranya wujud persetujuan antara penjual dengan pembeli tentang harga yang ditetapkan. (d) Keuntungan Perniagaan Keuntungan ialah lebihan hasil jualan setelah ditolak semua kos yang terlibat. Contoh kos-kos yang terlibat ialah kos pengeluaran dan kos operasi. Keuntungan = Jumlah jualan – Jumlah kos Tahap keuntungan yang diperoleh sesebuah perniagaan boleh dijadikan petunjuk jika perniagaan itu berjaya dan mampu bersaing di pasaran. Pada masa yang sama, keuntungan akan melambangkan imej dan kecemerlangan sesebuah perniagaan. Apabila sesebuah perniagaan telah berjaya memaksimumkan keuntungan seperti yang telah ditetapkan, perniagaan tersebut bertanggungjawab untuk menyumbang semula sebahagian daripada keuntungan kepada masyarakat setempat. (e) Penjual dan Pembeli Penjual ialah individu yang menawarkan barang atau perkhidmatan. Pembeli pula ialah pihak yang memerlukan atau menghendaki barang atau perkhidmatan tersebut. Peniaga dan pembeli melakukan urus niaga di pasaran. Urus niaga berlaku apabila peniaga dan pembeli setuju dengan masa, harga, kuantiti serta tempat barang atau perkhidmatan tersebut dibekalkan. (f) Kontrak Perniagaan Kontrak ialah perjanjian yang dimeterai oleh dua atau lebih individu. Pihak-pihak tersebut akan terikat secara sah kepada perjanjian yang telah dipersetujui. Kontrak dikuatkuasakan melalui Akta Kontrak 1950. Contoh kontrak perniagaan ialah kontrak jual beli barang dan kontrak sewa beli. Kontrak perniagaan berperanan untuk melindungi pengguna dalam urusan perniagaan. Arahan: Dapatkan maklumat melalui kaedah sumbang saran. Soalan: 1 Bincangkan peranan penjual dan pembeli dalam memacu pertumbuhan perniagaan secara keseluruhan di Malaysia. 2 Nyatakan sumbangan yang boleh diberikan oleh peniaga kepada masyarakat. EMK QR Code Akta Kontrak 1950 http://www.docfoc.com/akta- kontrak-1950-act-136 Akta Kawalan Harga dan Anti Pencatutan 2011 Akta ini berfungsi untuk melindungi pengguna dan memastikan bahawa peniaga berniaga secara jujur tanpa menaikkan harga barang atau perkhidmatan secara sesuka hati. Buletin Keusahawanan Bab 1 Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 7 11/7/16 12:14 PM 8 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan • Program 1AZAM merupakan salah satu usaha atau inisiatif kerajaan dalam melahirkan usahawan dan mengeluarkan rakyat daripada kepompong kemiskinan. • Antara program yang terdapat dalam program 1AZAM adalah seperti yang berikut: – AZAM KERJA Memberi kemahiran tambahan bagi meningkatkan produktiviti dan kemahiran – AZAM TANI Menyediakan peluang menjana pendapatan melalui aktiviti pertanian – AZAM NIAGA Menyediakan peluang menjana pendapatan melalui aktiviti perniagaan secara kecil-kecilan dengan kemudahan latihan dan kredit mikro – AZAM KHIDMAT Menyediakan peluang untuk menjana pendapatan melalui aktiviti perkhidmatan (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.kpwkm.gov.my/nkra/1azam) Buletin Keusahawanan Gambar foto 1.3 Kilang perabot 1.0.2 Aktiviti Perniagaan Aktiviti perniagaan dapat dibahagikan kepada aktiviti berasaskan barang dan perkhidmatan. (a) Aktiviti Berasaskan Barang Aktiviti berasaskan barang melibatkan penggunaan faktor-faktor pengeluaran untuk menghasilkan barang fizikal. Contohnya, kilang perabot menghasilkan perabot seperti meja, kerusi dan kabinet untuk dijual kepada individu, organisasi dan kedai perabot. (b) Aktiviti Berasaskan Perkhidmatan Aktiviti berasaskan perkhidmatan melibatkan penawaran barang tidak nyata yang dapat memberikan keselesaan, kepuasan dan kecekapan kepada pengguna. Contohnya, pendidikan merupakan aktiviti perkhidmatan yang menawarkan pembangunan modal insan dari aspek mental dan fizikal. Perkhidmatan ini melibatkan sektor awam dan sektor swasta. Gambar foto 1.4 Perkhidmatan pendidikan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 8 11/7/16 12:14 PM 9 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Gerak Minda 1.0 SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Senaraikan empat komponen utama dalam konsep asas perniagaan. (a) (b) (c) (d) 2 Kenal pasti aktiviti yang dijalankan oleh perniagaan yang berikut: Jenis perniagaan Aktiviti yang dijalankan Agensi Pelancongan Percetakan Kedai Dobi Kilang Kopi 3 Nyatakan lima kepentingan konsep asas perniagaan kepada bakal usahawan. (a) (b) (c) (d) (e) 4 Berikan dua perbezaan antara keperluan dengan kehendak dalam perniagaan. Keperluan Kehendak (a) (c) (b) (d) 5 Senaraikan empat contoh aktiviti perniagaan yang boleh diceburi dengan modal yang kecil. (a) (b) (c) (d) Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 9 11/7/16 12:14 PM 10 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Hotel Haiwan Peliharaan Sarah Kedai Haiwan Peliharaan Preety Menjalankan perniagaan penjagaan sementara untuk haiwan kesayangan Menjual barang keperluan haiwan peliharaan seperti makanan, pakaian, syampu dan permainan (a) Bandingkan dua perniagaan tersebut dari aspek aktiviti perniagaan yang dijalankan. (b) Pada pendapat anda, adakah kedua-dua perniagaan tersebut beroperasi dengan konsep asas perniagaan yang sama? Bincangkan. 2 (a) Pilih satu barang kegunaan harian. Bagaimanakah konsep asas dalam perniagaan membolehkan barang tersebut dinikmati oleh pengguna? (b) Gambar foto yang berikut berkaitan dengan aktiviti perniagaan. Berdasarkan Gambar foto A dan Gambar foto B, terangkan aktiviti perniagaan yang dijalankan. 3 Jelaskan bagaimanakah seseorang usahawan yang kreatif dan inovatif berupaya menjadikan keperluan dan kehendak manusia sebagai suatu perniagaan? 4 Huraikan kaitan yang wujud antara konsep asas perniagaan dengan aktiviti perniagaan berasaskan barang dan perkhidmatan. Gambar foto A Gambar foto B Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 10 11/7/16 12:14 PM 11 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Tujuan Perniagaan 1.1 Menawarkan Barang dan Perkhidmatan Tujuan perniagaan adalah untuk menawarkan barang atau perkhidmatan oleh seseorang peniaga atau organisasi kepada pembeli. Hal ini melibatkan aktiviti pembayaran atau pertukaran wang untuk mendapatkan barang atau perkhidmatan yang dikehendaki oleh pembeli atau pengguna. Tujuan perniagaan ditunjukkan dalam Rajah 1.2 yang berikut: Terdapat pelbagai jenis perniagaan wujud untuk memenuhi keperluan dan kehendak individu yang pelbagai. Jadual 1.1 Contoh barang dan perkhidmatan yang ditawarkan Barang Perkhidmatan Keperluan/ kehendak Perniagaan Nasi lemak Servis hidangan Makanan – keperluan asas Gerai makanan Baju Menjahit pakaian Pakaian baharu Kedai jahit Produk kecantikan Rawatan muka Ingin kelihatan cantik Salun kecantikan Fikirkan barang dan perkhidmatan yang anda perlukan atau inginkan dalam minggu ini. Rajah 1.2 Tujuan perniagaan Tujuan perniagaan Menawarkan barang atau perkhidmatan Bermotifkan untung Bukan bermotifkan untung Setiap perniagaan perlu didaftarkan mengikut prosedur yang betul dengan berlandaskan undang-undang yang telah ditetapkan. Hal ini bagi melindungi semua pihak termasuk pengguna dan perniagaan itu sendiri. Cintai Negara Jelaskan aktiviti perniagaan yang boleh diceburi oleh bakal usahawan yang tidak mempunyai pengalaman dalam bidang perniagaan. Minda Kreatif Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 11 11/7/16 12:14 PM 12 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan Barang Barang ialah item yang dapat dilihat, disentuh atau dipegang. Barang terhasil daripada aktiviti pengeluaran untuk memenuhi keperluan dan kehendak manusia. Perkhidmatan Perkhidmatan ialah aktiviti yang dilakukan oleh seseorang atau sekumpulan individu yang memberi manfaat kepada orang lain. Antara aktiviti yang terlibat adalah menyumbangkan tenaga fizikal dan mental, kemahiran, kepakaran dan pengalaman. Perkhidmatan tiada bentuk fizikal. Pembekal perkhidmatan boleh terlibat dalam aktiviti perniagaan tanpa menyediakan stok. Senaraikan barang buatan Malaysia dan barang import yang telah anda gunakan dalam minggu ini. Bandingkan senarai tersebut dengan rakan anda. Siapakah yang lebih patriotik? Gambar foto 1.5 Makanan Gambar foto 1.6 Telefon pintar Gambar foto 1.7 Perubatan Kempen Belilah Barangan Buatan Malaysia Setiap rakyat Malaysia perlu menyokong produk keluaran Malaysia bagi membantu memperkukuh ekonomi negara dan usahawan muda. Cintai Negara Bab 1 Harga yang ditawarkan oleh perniagaan perlu kompetitif bagi memastikan semua peringkat pengguna berkemampuan untuk membelinya. Celik Kewangan RM Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 12 11/7/16 12:14 PM 13 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 (a) Organisasi Bermotifkan Untung (OBU) Organisasi bermotifkan untung terlibat secara langsung dalam aktiviti pengeluaran dan penjualan barang dan perkhidmatan dengan objektif utama, iaitu untuk mendapatkan keuntungan. Organisasi ini menawarkan barang dan perkhidmatan yang diperlukan dan diminta oleh pengguna. Gabungan Barang dan Perkhidmatan Terdapat juga perniagaan yang menawarkan kedua-dua barang dan perkhidmatan kepada pelanggan. Contoh Jika anda berkunjung ke kedai kopi, anda dapat membeli barang fizikal, iaitu roti dan kopi, di samping menerima perkhidmatan dalam bentuk layanan yang diberikan oleh pelayan di premis tersebut. Bab 1 Sebagai bakal usahawan, pilih seorang tokoh perniagaan yang anda kenali. Kemudian, kenal pasti ciri-ciri usahawan yang dimiliki oleh usahawan tersebut yang dapat dicontohi serta meningkatkan semangat anda untuk menjadi usahawan yang berjaya pada masa hadapan. Jakel Trading Sdn. Bhd. merupakan contoh organisasi yang berjaya membantu melahirkan ramai usahawan muda dalam industri tekstil di Malaysia. Gambar foto 1.8 Perniagaan tekstil Datuk Haji Mohamed Faroz bin Mohamed Jakel Legasi Jakel Trading Sdn. Bhd. yang diasaskan oleh Allahyarham Mohamed Jakel bin Ahmad telah berjaya membuktikan bahawa setiap kejayaan memerlukan pengorbanan dan semangat juang yang tinggi. Kejayaan yang dicapai tersebut telah diteruskan melalui kebolehan dan kebijaksanaan yang dimiliki oleh Datuk Faroz dengan membawa Jakel Trading Sdn. Bhd. ke tahap yang dikagumi dan lebih berdaya saing. Setiap cabaran dan dugaan yang diterima selama ini dijadikan kayu pengukur untuk terus berjuang dan membantu melahirkan lebih ramai usahawan untuk lebih berjaya. Buletin Keusahawanan Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 13 11/7/16 12:14 PM 14 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (i) Kepentingan Keuntungan kepada Perniagaan Keuntungan digunakan untuk mengukur tahap prestasi dan menentukan hala tuju sesebuah perniagaan. Keuntungan juga penting untuk mengembangkan dan memastikan kelangsungan perniagaan. Tahap keuntungan melambangkan imej perniagaan. Imej yang tinggi memudahkan pemilik untuk menarik pelaburan baharu. Di samping itu, keuntungan juga membolehkan sesuatu organisasi perniagaan menjalankan tanggungjawab sosial dengan menyumbangkan keuntungan semula kepada masyarakat seperti membina tempat rekreasi. (b) Organisasi Bukan Bermotifkan Untung (OBBU) Organisasi bukan bermotifkan untung ialah organisasi yang memenuhi keperluan awam dalam pelbagai bidang termasuk bidang pendidikan, keagamaan, sosial dan budaya. Organisasi ini menyediakan barang dan perkhidmatan untuk membantu golongan kurang berkemampuan, miskin tegar, gelandangan, orang kelainan upaya, warga tua yang terabai dan melindungi haiwan yang terbiar. Gambar foto 1.9 Pemaju membina tempat rekreasi Contoh Organisasi bukan bermotifkan untung Yayasan Kebajikan Haiwan Kebangsaan Malaysia (MNAWF) Rakyat Malaysia perlu bersatu membantu semua insan yang kurang bernasib baik untuk bersama-sama menikmati hidup yang lebih baik. Cintai Negara Jelaskan cara organisasi bukan bermotifkan untung memperoleh dana bagi menjalankan aktivitinya. Minda Kreatif Tanggungjawab Sosial Korporat (Corporate Social Responsibility − CSR) Perkhidmatan ‘extra miles’ adalah satu program tanggungjawab sosial korporat Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN). Telefon bimbit dibekalkan kepada Community Care Officer (CCO) LHDNM bagi memudahkan semua pembayar cukai mendapat perkhidmatan secara terus daripada CCO. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// lampiran.hasil.gov.my/pdf/pdfam/ Tanggungjawab Sosial Korporat) Buletin Keusahawanan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 14 11/7/16 12:14 PM 15 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 (i) Matlamat Penubuhan Organisasi Organisasi bukan bermotifkan untung (OBBU) bermatlamat untuk meningkatkan penglibatan sektor awam dalam kegiatan kemasyarakatan. OBBU juga menyediakan ruang dan peluang untuk semua golongan melibatkan diri dalam aktiviti yang boleh membangunkan masyarakat kurang berkemampuan. Contohnya, Persatuan Pengguna dan Rumah Anak Yatim. Pada masa yang sama, OBBU turut membantu golongan yang kurang berkemampuan untuk mendapatkan perkhidmatan seperti perlindungan, pendidikan, rawatan dan kaunseling. OBBU juga memastikan nasib setiap insan yang memerlukan bantuan terus terbela dan terpelihara demi menjamin masa depan yang lebih baik. Gambar foto 1.10 Rumah Anak Yatim (ii) Kaedah Perniagaan bagi Organisasi Bukan Bermotifkan Untung Terdapat beberapa kaedah yang boleh digunakan oleh organisasi bukan bermotifkan untung untuk menjalankan perniagaan, iaitu secara percuma, jualan pada harga kos dan jualan pada harga di bawah kos. • Secara Percuma Sesetengah barang dan perkhidmatan yang disediakan secara percuma oleh organisasi bukan bermotifkan untung. Barang dan perkhidmatan ini selalunya disediakan oleh kerajaan atau pertubuhan bukan kerajaan (NGO). Arahan: Dapatkan maklumat tentang organisasi yang berikut daripada laman sesawangnya. • Gabungan Persatuan-Persatuan Pengguna Malaysia (FOMCA) • Majlis Kanser Nasional (MAKNA) Soalan: Kenal pasti jenis organisasi bukan bermotifkan untung dan aktiviti yang dijalankan oleh organisasi tersebut. EMK Setiap pengguna perlu bijak menguruskan kewangan termasuk menyediakan tabung khas bagi tujuan untuk membantu golongan yang memerlukan. Celik Kewangan RM Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 15 11/7/16 12:14 PM 16 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan Contoh Menyediakan bantuan perubatan serta barang keperluan harian secara percuma apabila berlaku bencana alam seperti gempa bumi atau banjir. QR Code Klinik 1Malaysia http://pmr.penerangan.gov.my/ index.php/1malaysia/7816-klinik- 1malaysia.html • Jualan Pada Harga Kos Terdapat juga barang dan perkhidmatan yang ditawarkan pada harga kos. Jualan pada harga kos bermakna tiada sebarang keuntungan diperoleh oleh penjual. Harga yang dikenakan hanya mencukupi untuk menanggung kos jualan barang atau perkhidmatan yang ditawarkan. Gambar foto 1.11 Peserta bengkel di pusat kulinari dibekalkan bahan pada harga kos Selain barang yang telah dinyatakan dalam gambar foto 1.12, senaraikan barang yang mendapat subsidi daripada pihak kerajaan. Kemudian, jelaskan kelebihan dan kekurangan pemberian subsidi kepada rakyat dan negara. Gambar foto 1.12 Tepung gandum (1 kg), iaitu barang yang mendapat subsidi daripada kerajaan • Jualan Pada Harga di Bawah Kos Barang atau perkhidmatan yang dijual di bawah harga kos bermaksud harga yang dikenakan adalah lebih rendah berbanding dengan kos sebenar untuk menyediakan barang atau perkhidmatan tersebut. Secara kebiasaannya, barang dan perkhidmatan ini mendapat subsidi daripada pihak kerajaan. Subsidi yang diberikan bertujuan untuk membantu rakyat yang kurang berkemampuan. Jelaskan kelebihan dan kekurangan perniagaan yang melakukan aktiviti jualan pada harga kos. Minda Kreatif Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 16 11/7/16 12:14 PM 17 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Bentuk Pemilikan Perniagaan 1.2 Milikan Tunggal Koperasi Syarikat Berhad Perkongsian Bentuk pemilikan perniagaan Peta MINDA Dain, Siti Juna & Partner Rajah 1.3 Pemilikan perniagaan Jelaskan perbezaan yang wujud antara setiap bentuk pemilikan dalam perniagaan. Minda Kreatif Pemilikan perniagaan merupakan entiti sesebuah perniagaan yang dibentuk dari aspek perundangan. Antara bentuk pemilikan perniagaan yang lazim adalah milikan tunggal, perkongsian, syarikat berhad dan koperasi. Bentuk pemilikan perniagaan boleh dikategorikan mengikut ciri-ciri dari aspek pemilik, corak kawalan dan struktur pengurusannya. Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 17 11/7/16 12:14 PM 18 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (a) Milikan Tunggal Milikan tunggal ialah sejenis aktiviti perniagaan yang dimiliki dan dikawal sepenuhnya oleh seorang individu sahaja. Individu yang menjalankan perniagaan milikan tunggal bertanggungjawab untuk melaburkan modal dalam perniagaan. Sumber pembiayaan diperoleh daripada wang simpanan pemilik, pinjaman daripada saudara-mara, agensi kerajaan dan institusi kewangan. Keuntungan yang diperoleh akan dikenakan cukai pendapatan perseorangan. Milikan tunggal merupakan jenis pemilikan perniagaan yang paling popular di Malaysia. Gambar foto 1.13 Perniagaan milikan tunggal Usahawan yang berjaya tidak mengutamakan keuntungan perniagaan semata-mata tetapi berusaha untuk memastikan bahawa keuntungan yang diperoleh dapat memberikan manfaat kepada masyarakat dan negara. Cintai Negara Bab 1 Ali pergi ke kedai alatan sukan untuk membeli sepasang kasut bola untuk perlawanan persahabatan antara daerah. Kos belian kasut daripada pembekal oleh pemilik kedai ialah RM150.00. Harga yang ditawarkan adalah sebanyak RM250.00. Dia mendapati terdapat tawaran diskaun sebanyak 25 peratus untuk setiap item. Setiap item tertakluk kepada cukai barang dan perkhidmatan (GST) sebanyak enam peratus. Kira keuntungan yang diperoleh pemilik kedai alatan sukan tersebut. Khalif bin Samsuddin @ Carl Samsuddin Pengasas Butik Bella Ammara dan beberapa perniagaan lain. Keberanian beliau untuk mengubah nasib diri dengan menceburi bidang perniagaan telah menjadi asas kepada kejayaan beliau pada hari ini. Kejayaan beliau bermula daripada sembilan pasang telekung pada Julai 2012 perlu dicontohi oleh generasi muda pada masa ini dengan menjadikan bidang perniagaan sebagai kerjaya pilihan utama. Buletin Keusahawanan Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 18 11/7/16 12:14 PM 19 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 (i) Pendaftaran Perniagaan Milikan Tunggal Aktiviti perniagaan yang dijalankan secara milikan tunggal perlu didaftarkan di Pejabat Pendaftaran Perniagaan di Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM) dalam tempoh 30 hari bermula dari tarikh memulakan perniagaan. Pendaftaran perniagaan milikan tunggal yang menjalankan perniagaan di premis tetap perlu melalui proses yang berikut: 1 Mendaftar dengan Pendaftar Perniagaan Perniagaan boleh didaftarkan dengan menggunakan nama sendiri atau nama perniagaan. Sijil Perakuan Pendaftaran Perniagaan akan dikeluarkan dalam tempoh sejam selepas bayaran dibuat. Gambar foto 1.14 Sijil perakuan pendaftaran perniagaan yang dikeluarkan oleh SSM QR Code Suruhanjaya Syarikat Malaysia http://www.ssm.com.my 2 Mendapatkan lesen perniagaan daripada Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) Rajah 1.4 Proses pendaftaran penubuhan perniagaan Mengisi Borang carian nama Mengisi Borang A Hantar kepada Pendaftar Perniagaan, Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM) Membuat pembayaran RM30.00 jika nama sendiri, RM60.00 jika nama tred Mendapatkan Borang D, iaitu Sijil Perakuan Pendaftaran Perniagaan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 19 11/7/16 12:14 PM 20 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (ii) Kelebihan dan Kekurangan Milikan Tunggal Kelebihan dan kekurangan milikan tunggal ditunjukkan dalam Jadual 1.2 yang berikut: Jadual 1.2 Kelebihan dan kekurangan milikan tunggal Kelebihan Kekurangan Mudah ditubuhkan Diuruskan secara berseorangan Tidak banyak syarat dan hanya memerlukan modal kecil Sukar untuk berkembang kerana modal kecil Mudah diurus kerana saiznya yang kecil Beban kerja semua ditanggung oleh pemilik Bebas menguruskan perniagaan Perniagaan tidak berterusan Keputusan dibuat oleh pemilik Risiko perniagaan ditutup jika pemilik meninggal dunia Beban cukai rendah Sukar berkongsi kepakaran Pemilik hanya perlu membayar cukai individu Pemilik menanggung liabiliti tidak terhad (b) Perkongsian Perkongsian ditakrifkan sebagai kerjasama antara dua atau lebih individu bagi menjalankan perniagaan. Mereka bersetuju untuk bergabung tenaga bagi menjalankan perniagaan berasaskan syarat yang dipersetujui bersama. Melalui perkongsian modal, kepakaran, pengalaman dan pengetahuan, setiap rakan kongsi dapat digabungkan untuk mengembangkan perniagaan. Perniagaan perkongsian boleh ditubuhkan secara lisan atau bertulis. Perkongsian yang wujud tanpa perjanjian bertulis adalah tertakluk kepada peruntukan dalam Akta Perkongsian 1961. Kebiasaannya, pihak-pihak yang terlibat akan membentuk satu persetujuan bersama dalam surat ikatan perkongsian yang merupakan perjanjian perkongsian. Syarat-syarat perkongsian akan dicatatkan dalam dokumen ini untuk mengelakkan berlaku perselisihan antara rakan kongsi. Ahli yang terlibat dalam perniagaan secara perkongsian boleh berkongsi ilmu pengetahuan, kepakaran, kemahiran, pengalaman serta bebanan tugas. Jika terdapat rakan kongsi yang sakit atau ingin bercuti, tugasannya dapat diambil alih oleh rakan kongsi. Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan kecil. Tugasan: Jelaskan cara atau langkah yang terlibat dalam penubuhan entiti milikan tunggal. Langkah-langkah: 1 Kumpulkan semua borang yang perlu dilengkapkan. 2 Kumpulkan maklumat dan dokumen yang diperlukan. 3 Isikan borang dengan kemas dan teliti. 4 Serahkan dokumen kepada kumpulan lain. 5 Semak kekurangan yang wujud dalam dokumen yang anda terima. 6 Berikan komen anda. EMK Kebijaksanaan dalam pengurusan kewangan akan membantu menjamin kestabilan kewangan pada masa hadapan. Celik Kewangan RM Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 20 11/7/16 12:14 PM 21 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 (i) Kandungan Perjanjian Perkongsian Kandungan perjanjian yang terdapat dalam pemilikan perniagaan secara perkongsian termasuklah nama firma, nama semua rakan kongsi, peruntukan berkaitan dengan hak dan tanggungjawab rakan kongsi, jenis dan tempat perniagaan, nisbah pembahagian keuntungan atau kerugian, cara menjalankan perniagaan dan menamatkan perkongsian. (ii) Ciri-ciri Perkongsian Ciri-ciri perkongsian adalah seperti berikut: • bilangan rakan kongsi umumnya adalah dalam lingkungan dua hingga 20 orang. • bagi perkongsian yang melibatkan sesuatu profesion seperti peguam dan akauntan, jumlah rakan kongsi adalah tidak melebihi 50 orang. • perniagaan yang dijalankan secara perkongsian juga tertakluk di bawah Akta Pendaftaran Perniagaan 1956 (Pindaan 1978). (iii) Jenis-jenis dan Liabiliti Rakan Kongsi Perniagaan perkongsian mempunyai perbezaan dalam aspek jenis rakan kongsi. Jenis rakan kongsi yang wujud dalam perniagaan perkongsian ditunjukkan dalam Jadual 1.3 yang berikut: Kaji terlebih dahulu kelebihan dan kekurangan setiap jenis pemilikan sebelum anda memilih jenis yang sesuai untuk perniagaan anda. Jelaskan sebab bilangan rakan kongsi perkongsian biasa berbeza daripada perkongsian profesion. Minda Kreatif Gambar foto 1.15 Perkongsian Jadual 1.3 Jenis dan liabiliti rakan kongsi Jenis rakan kongsi Penerangan Rakan kongsi berhad Liabiliti rakan kongsi ini terhad kepada jumlah modal yang dilaburkan sahaja dan tiada kuasa pengurusan serta dibenarkan untuk memeriksa rekod dan akaun perniagaan Rakan kongsi lelap Menanggung liabiliti tidak terhad dan tidak aktif dalam pengurusan serta menyumbangkan modal sahaja Rakan kongsi biasa Menanggung liabiliti tidak terhad dan berhak menguruskan perniagaan Rakan kongsi aktif Menanggung liabiliti tidak terhad dan aktif dalam pengurusan serta dibayar gaji secara bulanan Rakan kongsi nominal (namaan) Nama digunakan sebagai rakan kongsi tanpa mengeluarkan modal dan perlu menanggung liabiliti yang tidak terhad Setiap rakan kongsi perlu sentiasa jujur dan amanah terhadap perjanjian dalam perniagaan yang telah dibuat bagi memastikan setiap hasil yang diperoleh dapat dinikmati oleh semua pihak, termasuk pekerja, masyarakat dan negara. Cintai Negara Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 21 11/7/16 12:14 PM 22 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (iv) Bilangan Rakan Kongsi Bilangan rakan kongsi adalah berbeza bagi perkongsian biasa, Perkongsian Berhad dan Perkongsian Liabiliti Terhad. Jadual 1.4 Kelebihan dan kekurangan perkongsian Kelebihan Kekurangan Modal lebih besar Lebih banyak modal dapat dikumpulkan oleh rakan kongsi Modal terhad Sukar untuk berkembang kerana modal masih terhad berbanding dengan syarikat berhad Mudah ditubuhkan Tidak banyak peraturan perlu dipatuhi Perniagaan tidak berterusan Perniagaan terbubar jika rakan kongsi meninggal dunia, muflis atau wujud perselisihan faham Berkongsi kepakaran Gabungan tenaga rakan kongsi menambahkan pengetahuan, kepakaran dan pengalaman yang diperlukan perniagaan Liabiliti tidak terhad Aset peribadi rakan kongsi boleh digunakan untuk menjelaskan hutang perniagaan (v) Jenis-jenis Perkongsian Perkongsian terbahagi kepada beberapa jenis seperti berikut: • Perkongsian Biasa Dalam perkongsian biasa, semua rakan kongsi terdiri daripada rakan kongsi biasa. Rakan kongsi biasa menanggung liabiliti tidak terhad. Mereka mempunyai kuasa, tanggungjawab serta hak yang sama untuk menguruskan perniagaan. Rajah 1.5 Bilangan rakan kongsi Bilangan rakan kongsi Perkongsian biasa Bilangan rakan kongsi yang dibenarkan adalah antara 2 orang hingga 20 orang Perkongsian Liabiliti Terhad Bilangan rakan kongsi yang dibenarkan adalah minimum 2 orang dan tiada had bilangan maksimum rakan kongsi Perkongsian Berhad Bilangan rakan kongsi yang dibenarkan adalah antara 2 orang hingga 50 orang Bab 1 YOUNG ENTREPRENEUR ORGANIZATION MALAYSIA Generasi Muda Berjaya (GMB) merupakan antara platform terbaik yang menyatukan dan mengembangkan perniagaan usahawan muda daripada pelbagai kaum di Malaysia ke tahap lebih baik termasuk ke peringkat dunia. Buletin Keusahawanan Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 22 11/7/16 12:14 PM 23 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Entiti berasingan Liabiliti terhad Hayat berterusan Ciri-ciri PLT Rajah 1.6 Ciri-ciri PLT Senaraikan perniagaan Perkongsian Liabiliti Terhad yang wujud di kawasan anda. • Perkongsian Berhad Dalam perniagaan Perkongsian Berhad, terdapat beberapa orang rakan kongsi yang mempunyai liabiliti yang terhad. Hal ini disebabkan oleh liabiliti yang ditanggung terhad setakat jumlah modal yang dilaburkan. Mereka tidak mempunyai kuasa dalam pengurusan perniagaan. Dalam Perkongsian Berhad, sekurang-kurangnya seorang rakan kongsi biasa yang menanggung semua liabiliti perniagaan dan bertanggungjawab terhadap pengurusan perniagaan. Pekongsi dibenarkan untuk memeriksa rekod dan akaun perniagaan. • Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT) Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT) merupakan satu bentuk perniagaan alternatif yang menggabungkan ciri-ciri perkongsian dengan syarikat sendirian berhad. PLT telah diperkenalkan oleh Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM) pada tahun 2013 di bawah Akta Perkongsian Liabiliti Terhad 2012. Ciri-ciri perkongsian liabiliti terhad (PLT) adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.6 yang berikut: QR Code Perkongsian Liabiliti Terhad (PLT) https://www.ssm.com.my Perkongsian modal atau premis perniagaan akan membantu mengurangkan kos serta meningkatkan keuntungan perniagaan. Celik Kewangan RM Bab 1 Peta MINDA Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 23 11/7/16 12:14 PM 24 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan – entiti berasingan Pemilik dan perniagaan dalam PLT merupakan dua pihak yang berbeza. Perniagaan dalam PLT mempunyai hak menyaman, didakwa, memperoleh dan melupuskan harta. – liabiliti terhad Semua rakan kongsi mempunyai tanggungan terhad setakat modal yang dilaburkan sahaja dan tidak melibatkan harta peribadi pemilik. – hayat berterusan Setiap perubahan yang berlaku dalam pekongsi PLT tidak akan menjejaskan kewujudan, hak atau liabiliti PLT. Contohnya, jika salah seorang rakan kongsi meninggal dunia, kurang siuman atau muflis, perniagaan masih boleh meneruskan operasinya seperti biasa. Kelebihan Perkongsian Liabiliti Terhad kepada pemilik adalah seperti berikut: – entiti berasingan Rakan kongsi bebas daripada tindakan undang-undang yang dikenakan terhadap syarikat. – fleksibiliti perniagaan Rakan kongsi boleh meletakkan syarat-syarat tambahan menurut perjanjian perkongsian. – liabiliti terhad Aset peribadi semua rakan kongsi dalam PLT dilindungi sekiranya perniagaan muflis. – penjimatan kos PLT tidak tertakluk kepada sistem audit dan pematuhan pada undang-undang berkanun. Selain itu, tiada had bilangan maksimum rakan kongsi atau keperluan modal minimum. Contoh Contoh syarikat yang terlibat dengan Perkongsian Liabiliti Terhad adalah seperti berikut: 1 Teguh Jaya PLT 2 Jati Diri PLT 3 Seri Cahaya PLT 4 Che Rose PLT 5 Senang Hati PLT (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.hasil.gov.my/pdf/pdfam/KU_3_2014.pdf) Jelaskan perbezaan yang wujud antara Perkongsian Liabiliti Terhad dengan syarikat dan milikan tunggal. Minda Kreatif Senaraikan negara yang mempunyai bentuk pemilikan jenis Perkongsian Liabiliti Terhad. Minda Kreatif Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Kemudian bentangkan dalam kelas. Soalan: 1 Jelaskan cara mengatasi kekurangan yang wujud dalam bentuk pemilikan secara perkongsian. 2 Jelaskan undang-undang yang perlu dipatuhi oleh perniagaan yang dijalankan secara perkongsian. EMK Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 24 11/7/16 12:14 PM 25 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 (vi) Tanggungjawab rakan kongsi Setiap rakan kongsi dalam perniagaan bertanggungjawab untuk menjalankan peranan masing-masing seperti berikut: • menjaga kepentingan rakan kongsi lain • melindungi rahsia perniagaan termasuk rahsia kewangan, maklumat perniagaan dan akaun perniagaan • mencari peluang dan sumber tambahan bagi memajukan perniagaan yang dijalankan • memberikan idea dan pendapat bagi menyelesaikan setiap masalah yang timbul (c) Syarikat Berhad Syarikat Berhad merupakan entiti yang didaftarkan secara sah dengan SSM dan tertakluk di bawah Akta Syarikat 1965. Syarikat Berhad di tubuhkan oleh sekumpulan individu bagi tujuan menjalankan aktiviti perniagaan. Keanggotaan Syarikat Berhad terdiri daripada ahli lembaga pengarah dan pemegang saham. Ahli Lembaga Pengarah 1 Ahli lembaga pengarah yang paling kanan akan dilantik sebagai pengarah urusan syarikat. 2 Ahli lembaga yang lain terdiri daripada pengarah eksekutif yang menetapkan pelbagai polisi dan membuat keputusan-keputusan berkaitan dengan perniagaan. Pemegang saham 1 Pemegang saham merupakan pihak yang memegang kepentingan dalam bentuk milikan saham. 2 Antara hak pemegang saham dalam sesebuah syarikat adalah seperti yang berikut: (a) mengundi dalam mesyuarat agung tahunan (b) mendengar dan memberikan pendapat tentang laporan tahunan aktiviti dan laporan kewangan syarikat (c) mempersoalkan polisi syarikat jika difikirkan perlu (d) mengundi untuk meluluskan atau menolak setiap cadangan yang dibawa oleh ahli lembaga pengarah (e) mengundi untuk melantik ahli lembaga pengarah Senaraikan beberapa Syarikat Berhad yang wujud di Malaysia. Entiti (entity): Sesuatu yang diwujudkan atas tujuan tertentu. Istilah Perniagaan Tindakan mengelakkan unsur negatif dalam menjalankan perniagaan termasuk penipuan dan rasuah akan menjadikan sesebuah perniagaan lebih berjaya. Cintai Negara Sime Darby Berhad merupakan contoh Syarikat Berhad yang berjaya dan kukuh di Malaysia. Kejayaan Sime Darby Berhad telah membantu negara dalam pelbagai aspek termasuk mengurangkan kadar pengangguran dan mengukuhkan ekonomi Malaysia ke tahap lebih baik. Buletin Keusahawanan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 25 11/7/16 12:14 PM 26 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan Syarikat Sendirian Berhad (Sdn. Bhd.) Syarikat Awam Berhad Jenis-jenis Syarikat Berhad Rajah 1.7 Jenis-jenis Syarikat Berhad (i) Syarikat Sendirian Berhad (Sdn. Bhd.) Syarikat Sendirian Berhad kebiasaannya lebih kecil berbanding dengan Syarikat Awam Berhad. Pemegang saham terdiri daripada ahli keluarga atau rakan-rakan yang rapat. Syarikat Sendirian Berhad mesti memiliki sekurang-kurangnya dua orang pemegang saham dalam syarikat. Ciri-ciri Syarikat Sdn. Bhd. Ciri-ciri Syarikat Sdn. Bhd. adalah seperti berikut: • tertakluk kepada Akta Syarikat 1965 • bilangan ahli yang dibenarkan adalah antara dua orang hingga 50 orang • saham syarikat tidak boleh diurusniagakan di Bursa Malaysia • pindah milik saham hanya boleh dilakukan dengan kebenaran ahli lembaga pengarah • lebih mudah mendapatkan modal yang besar untuk membiayai operasi syarikat • modal tambahan dapat diperoleh dengan menerbitkan syer • pemegang saham juga menanggung liabiliti terhad • sekiranya perniagaan muflis, pemegang syer hanya kehilangan modal syer yang dilaburkan • semua harta peribadi mereka tidak akan digunakan untuk menyelesaikan hutang piutang syarikat • pemegang saham terbesar syarikat berhak untuk mengawal setiap operasi syarikat Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Nyatakan kandungan Akta Syarikat 1965. EMK Syarikat Berhad di Malaysia dibahagikan kepada dua jenis seperti yang telah termaktub dalam Akta Syarikat 1965. Setiap jenis syarikat mempunyai ciri-ciri tersendiri. Setiap transaksi kewangan sama ada individu atau perniagaan perlu dibuat secara berhati-hati mengikut panduan dan nasihat yang dikeluarkan oleh pakar bagi mengelakkan berlakunya masalah pencerobohan privasi dan pencurian identiti. Celik Kewangan RM Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 26 11/7/16 12:14 PM 27 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 “Setiap maklumat kewangan Syarikat Sendirian Berhad dirahsiakan daripada orang awam”. Jelaskan pernyataan ini. Minda Kreatif Kelebihan dan Kekurangan Syarikat Sendirian Berhad Kelebihan dan kekurangan Syarikat Sendirian Berhad ditunjukkan dalam Jadual 1.5 yang berikut: Jadual 1.5 Kelebihan dan kekurangan Syarikat Sendirian Berhad Kelebihan Kekurangan Modal lebih besar Lebih banyak modal dapat dikumpulkan melalui terbitan syer Penawaran syer terhad Syer hanya boleh ditawarkan kepada saudara dan rakan (Maksimum 50 orang) Liabiliti terhad Jika syarikat muflis, pemegang syer hanya rugi setakat modal yang dilaburkan sahaja Beban cukai yang tinggi Kadar bayaran cukai syarikat adalah tinggi Hal ehwal syarikat dirahsiakan Laporan kewangan tidak perlu diumumkan kepada orang ramai Syer tidak boleh dipindah milik secara bebas Pindah milik syer perlu mendapat kelulusan daripada Lembaga Pengarah Bab 1 Berikut merupakan contoh Syarikat Sendirian Berhad yang berjaya: Buletin Keusahawanan Gambar foto 1.16 NH PRIMA INTERNATIONAL SDN. BHD. (Butik Naelofar) Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 27 11/7/16 12:14 PM 28 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan 2 Syarikat Awam Berhad Ciri-ciri Syarikat Awam Berhad adalah seperti berikut: (a) bilangan ahli yang dibenarkan adalah antara dua orang hingga tiada had maksimum. (b) sahamnya boleh diurusniagakan di Bursa Malaysia. (c) pemegang saham asal menanggung risiko kehilangan kawalan atas syarikatnya jika terdapat pembelian saham dalam kuantiti yang besar (saham majoriti) oleh pihak tertentu dalam usaha untuk mengambil alih pengurusan syarikat daripada pemegang saham asal. Arahan Bentangkan dalam kelas. Soalan: Bandingkan ciri-ciri Syarikat Sendirian Berhad dengan Syarikat Awam Berhad. EMK Gambar foto 1.17 CIMB Bank Berhad Kelebihan dan Kekurangan Syarikat Awam Berhad Kelebihan dan kekurangan Syarikat Awam Berhad ditunjukkan dalam Jadual 1.6 yang berikut: Jadual 1.6 Kelebihan dan kekurangan Syarikat Awam Berhad Kelebihan Kekurangan Modal lebih besar • Lebih banyak modal dapat dikumpulkan kerana bilangan pemegang syer tidak terhad Proses penubuhan rumit • Pelbagai borang dan peraturan perlu dipatuhi Menikmati ekonomi bidangan • Dapat menjalankan perniagaan besar-besaran dengan modal yang besar Beban cukai yang tinggi • Kena membayar cukai syarikat Liabiliti terhad • Jika muflis, hanya rugi setakat modal yang dilaburkan sahaja Pemilik dan pengurusan yang terpisah • Syarikat diuruskan oleh ahli lembaga pengarah • Terdapat risiko penyelewengan oleh pihak pengurusan Kewujudan kekal • Syarikat merupakan entiti yang berasingan daripada pemilik Tiada kerahsiaan • Laporan kewangan tahunan perlu diumumkan kepada orang awam Pemilihan sesuatu pakej pinjaman perlu dinilai secara teliti terlebih dahulu. Penilaian perlu dibuat dari semua aspek termasuk jumlah kadar faedah, kadar pinjaman asas (BLR), kadar dasar semalaman (OPR) dan sebagainya. Penilaian ini adalah untuk memastikan setiap pinjaman yang dibuat tidak memberikan kesan negatif dan membebankan peminjam. Celik Kewangan RM Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 28 11/7/16 12:14 PM 29 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Gambar foto 1.18 Contoh Koperasi (d) Koperasi Koperasi ialah sebuah organisasi perniagaan yang ditubuhkan oleh sekumpulan individu secara sukarela. Koperasi merupakan organisasi perniagaan yang mempunyai kepentingan yang sama bagi setiap anggotanya. Matlamat penubuhan koperasi adalah untuk melindungi kepentingan anggotanya. Koperasi juga ditubuhkan dengan konsep “milik bersama” oleh semua anggota. Harga yang ditawarkan di koperasi secara relatifnya lebih murah berbanding dengan harga yang ditawarkan dalam pasaran. Celik Kewangan RM (i) Ciri-ciri Koperasi Ciri-ciri koperasi adalah seperti berikut: • melaksanakan kegiatan berkaitan dengan ekonomi untuk memenuhi keperluan anggota-anggotanya Koperasi menjalankan aktiviti berkaitan perniagaan bagi tujuan membantu memenuhi keperluan anggota-anggotanya. Hal ini bagi mengurangkan beban kos sara hidup dan meningkatkan ekonomi anggota-anggotanya. • aktiviti tidak berunsurkan politik Aktiviti yang dijalankan oleh koperasi tidak melibatkan unsur politik. Hal ini disebabkan oleh matlamat koperasi ialah menjaga kebajikan anggota-anggotanya semata-mata. • aktiviti koperasi diuruskan berdasarkan akta, peraturan dan undang-undang kecil koperasi Setiap aktiviti yang dijalankan oleh koperasi tertakluk pada peraturan yang dibentuk secara khusus untuk koperasi sahaja, iaitu Akta Koperasi 1993 (Pindaan 2007). Bab 1 Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: 1 Nyatakan koperasi utama yang menaungi semua koperasi asas di Malaysia. 2 Jelaskan peranan koperasi tersebut dalam membantu memacu pertumbuhan koperasi di Malaysia. EMK QR Code Koperasi Permodalan Felda Malaysia Berhad (KPF) http://kpf.felda.net.my Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 29 11/7/16 12:14 PM 30 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan • modal perniagaan disumbangkan oleh anggota Modal permulaan koperasi diperoleh daripada yuran keahlian dan sumbangan daripada anggota-anggota koperasi. Hal ini menjadikan setiap anggota mempunyai hak untuk bersuara dalam memajukan perniagaan dan pengurusan koperasi. • setiap anggota mempunyai hak dalam membuat keputusan Setiap anggota dalam koperasi mempunyai hak untuk terlibat dalam pembuatan keputusan yang berkaitan dengan koperasi. Hal ini termasuk dalam urusan perniagaan yang dijalankan oleh koperasi. • liabiliti anggota adalah terhad kepada sumbangan modal atau yuran sahaja Setiap anggota koperasi hanya menanggung liabiliti yang terhad kepada sumbangan modal atau yuran sahaja. (ii) Prinsip-prinsip Koperasi Rochdale Cooperative yang ditubuhkan di Rochdale, England pada tahun 1844 merupakan antara koperasi yang paling awal ditubuhkan. Oleh sebab mereka telah menempa kejayaan, prinsip operasi mereka yang dikenali sebagai “Prinsip Rochdale” telah dijadikan asas penubuhan sesebuah koperasi hingga hari ini. Prinsip-prinsip koperasi adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.8 yang berikut: Rajah 1.8 Prinsip koperasi Pendidikan, latihan dan maklumat Bekerjasama antara koperasi Prihatin terhadap komuniti Keanggotaan sukarela dan terbuka Kebebasan autonomi Penglibatan anggota dalam kegiatan ekonomi Kawalan secara demokratik oleh anggota Prinsip koperasi Pemilihan anggota lembaga koperasi (ALK) dilaksanakan melalui proses pengundian dalam mesyuarat agung tahunan melalui proses pengundian oleh setiap anggota koperasi demi menjaga kepentingan bersama. Buletin Keusahawanan Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Gunakan kaedah inkuiri untuk mengumpulkan maklumat tentang Hari Koperasi pada tahun ini. Soalan: 1 Kenal pasti tema dan aktiviti yang dijalankan. 2 Cadangkan aktiviti yang sesuai untuk sambutan Hari Koperasi di sekolah anda. EMK Bab 1 Setiap anggota koperasi perlu sentiasa membantu koperasi masing-masing mencapai matlamat yang telah ditetapkan demi kepentingan organisasi, masyarakat dan negara. Cintai Negara Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 30 11/7/16 12:14 PM 31 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Jelaskan cara memajukan koperasi sekolah anda ke tahap lebih baik. Minda Kreatif • keanggotaan sukarela dan terbuka Keanggotaan dalam sesebuah koperasi adalah secara sukarela tanpa paksaan daripada mana-mana pihak. Keanggotaan dalam koperasi terbuka kepada sesiapa sahaja yang boleh menggunakan perkhidmatan yang ditawarkannya dan rela menerima tanggungjawab sebagai anggota, tanpa mengira jantina, perbezaan sosial, bangsa, fahaman politik atau agama. • kawalan secara demokratik oleh anggota Kawalan atas pengurusan koperasi dilakukan secara demokrasi dengan setiap anggota mempunyai hak untuk bersuara dan mengundi dalam menentukan dalam sesuatu perkara. Koperasi merupakan organisasi yang demokratik, dikawal oleh anggotanya sendiri dengan melibatkan diri secara aktif dalam membuat polisi dan keputusan. • penglibatan anggota dalam kegiatan ekonomi Setiap anggota dalam koperasi mempunyai hak untuk terlibat dalam aktiviti ekonomi atau perniagaan yang dijalankan oleh koperasi. Hal ini disebabkan oleh modal perniagaan diperoleh daripada anggotanya sendiri. • kebebasan autonomi Dalam aspek pengurusan koperasi, setiap anggota berhak untuk bersuara dan menyatakan pendapat dalam sesuatu perkara. Hal ini bagi memastikan kebajikan setiap ahli sentiasa terpelihara tanpa dikuasai oleh mana-mana pihak tertentu. • pendidikan, latihan dan maklumat Koperasi bertanggungjawab untuk menyediakan pendidikan dan latihan untuk anggotanya, ahli lembaga yang dipilih, pengurus dan pekerja agar mereka boleh menyumbang secara berkesan kepada kemajuan koperasi. Koperasi menyampaikan maklumat kepada orang ramai terutama kepada golongan muda dan ketua-ketua masyarakat berhubung perihal dan faedah berkoperasi. • bekerjasama antara koperasi Kerjasama yang dijalinkan dengan koperasi-koperasi lain menjadikan ekonomi koperasi menjadi lebih luas dan kukuh. Kerjasama yang terjalin membolehkan sistem pengurusan dan perniagaan koperasi terus dipertingkatkan dari semasa ke semasa. • prihatin terhadap komuniti Selain menjaga kebajikan ahli, kepentingan komuniti setempat juga turut dititikberatkan. Hal ini meliputi aktiviti yang memberi impak positif kepada anggota tanpa menjejaskan kepentingan komuniti setempat. QR Code Suruhanjaya Koperasi Malaysia (SKM) http://www.skm.gov.my Setiap koperasi di Malaysia perlu bekerjasama antara satu sama lain bagi memastikan kebajikan setiap anggota dapat terus dipelihara dan memberikan manfaat kepada semua pihak termasuk rakyat dan negara. Cintai Negara Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 31 11/7/16 12:14 PM 32 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (iii) Keanggotaan Keanggotaan koperasi meliputi dua aspek, iaitu jumlah dan hak anggota. Jumlah anggota dalam sesebuah koperasi memerlukan sekurang-kurangnya 50 orang dan setiap anggota perlu membeli modal syer. Hak anggota Setiap anggota koperasi mempunyai hak masing-masing. Contoh hak anggota dalam koperasi adalah seperti yang berikut: • mempunyai hak untuk mengundi (satu undi) dalam mesyuarat agung tahunan koperasi tanpa mengira jumlah syer yang dimiliki dalam koperasi yang dianggotainya • terlibat secara langsung dalam proses pembuatan keputusan • mengambil semula modal syer apabila keluar dari koperasi • menerima pulangan dalam bentuk dividen (iv) Kelebihan dan Kekurangan Koperasi Kelebihan dan kekurangan koperasi ditunjukkan dalam Jadual 1.7 yang berikut: Jadual 1.7 Kelebihan dan kekurangan koperasi Kelebihan Kekurangan Liabiliti terhad • Anggota hanya rugi setakat modal dilaburkan Kadar pulangan • Dividen rendah berbanding dengan pelaburan dalam syarikat Pentadbiran secara demokrasi • Setiap anggota diberi hak mengundi ALK Pengurusan dan pemilik terpisah • Pekerja mungkin tidak terdorong untuk memajukan perniagaan Tiada beban cukai • Dikecualikan daripada cukai Pemilikan syer terhad • Setiap individu tidak boleh memikili syer melebihi 20 peratus Rebat • Insentif yang diberikan kepada pelanggan koperasi Pindah milik syer • Syer tidak boleh dipindah milik kepada orang lain Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Nyatakan sebuah koperasi di Malaysia dan jelaskan keunikan yang ada pada koperasi tersebut yang dapat digunakan bagi membantu memperkasa koperasi di sekolah anda. EMK Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Tugasan: Membuat perbandingan antara Syarikat Sendirian Berhad dengan Syarikat Awam Berhad Langkah-langkah: 1 Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan kecil. 2 Setiap kumpulan diberikan dua set profil syarikat yang berbeza (disediakan oleh guru). 3 Murid diminta menganalisis profil yang diberikan untuk mengenal pasti ciri-ciri syarikat. 4 Murid diminta menyenaraikan ciri yang dikenal pasti dalam peta i-Think (dicadangkan agar menggunakan peta buih berganda). Kemudian bentangkan dalam kelas. Setiap dividen atau keuntungan yang diperoleh perlu diuruskan mengikut keperluan termasuk membuat pelaburan semula demi masa depan yang lebih cerah dan terjamin. Celik Kewangan RM Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 32 11/7/16 12:14 PM 33 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 1.3.1 Francais Francais merupakan bentuk perniagaan yang berpotensi besar menyumbang kepada kepesatan pertumbuhan ekonomi negara. Francais merujuk pada hubungan antara dua pihak dari segi perjanjian urus niaga antara fancaisor dengan fancaisi. (a) Ciri Umum Francais Mengikut Akta Francais 1998 Ciri-ciri perniagaan francais adalah seperti berikut: • perniagaan mesti dikendalikan mengikut sistem yang telah ditetapkan oleh francaisor • perniagaan dijalankan mengikut tempoh yang ditetapkan dalam perjanjian • francaisi berhak untuk menggunakan cap atau rahsia dagangan milik francaisor • francaisor mengenakan kawalan berterusan kepada francaisi • francaisor bertanggungjawab untuk memberikan bantuan kepada francaisi • francaisi akan membuat sesuatu bayaran dalam bentuk fi atau bentuk balasan lain yang dipersetujui kepada francaisor • francaisor dan fancaisi boleh menjalankan aktiviti perniagaan secara berasingan Jelaskan secara ringkas perkaitan yang wujud antara francaisor, francaisi dan pelanggan. Minda Kreatif Bayaran berkala kepada francaisor Bayaran permulaan kepada francaisor Sokongan promosi dan pentadbiran Kawalan mutu perkhidmatan Penyelidikan dan pembangunan produk baharu Barang dan perkhidmatan Bayaran Rajah 1.9 Perkaitan antara francaisor dengan francaisi Persetujuan tentang bayaran, prosedur operasi, hak dan tanggungjawab FRANCAISI PELANGGAN FRANCAISOR Bentuk-bentuk Perniagaan Lain 1.3 Setiap rakyat Malaysia perlu menyokong usahawan tempatan termasuk perniagaan yang dijalankan secara francais. Tindakan ini bukan sahaja membantu memajukan usahawan tempatan, tetapi membolehkan pengaliran wang berlaku dalam negara. Cintai Negara Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 33 11/7/16 12:14 PM 34 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (b) Francaisor Francaisor merupakan syarikat induk yang memiliki hak asal atas jenama produk. Francaisor akan menyediakan produk dan sistem perniagaan. Kerajaan melalui Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit menyediakan khidmat nasihat secara percuma bagi membantu individu dan usahawan menguruskan kewangan dengan bijak. Celik Kewangan RM (i) Peranan Francaisor Francaisor memberikan hak untuk menggunakan imej, jenama, sistem operasi dan format perniagaannya kepada francaisi. Sebagai pemilik jenama, francaisor mempunyai tanggungjawab dan kewajipan untuk menyediakan “blueprint” atau petunjuk pelaksanaan bentuk perniagaan sebagai panduan dan rujukan kepada francaisi. Francaisor boleh membantu menyediakan khidmat latihan seperti kursus dan bimbingan untuk memberikan pengetahuan tentang sistem pemasaran yang digunakan oleh francaisor kepada francaisi. Hal ini dapat memastikan setiap francaisi dapat bertahan dan perniagaan dijalankan dengan lancar dan terus maju. Terdapat juga francaisor yang membiayai kos pengiklanan francaisi dengan menjalankan aktiviti promosi bersepadu. Bagi perniagaan tertentu, francaisor turut memberikan bantuan dalam bentuk ramuan khas serta alatan dan perkakas. (ii) Kelebihan dan Kekurangan Perniagaan Francais kepada Francaisor Kelebihan dan kekurangan perniagaan francais kepada francaisor ditunjukkan dalam Jadual 1.8 yang berikut: Gambar foto 1.19 Francaisor Program Francais Komuniti Program itu bagi membantu usahawan francais tempatan mengembangkan perniagaan sebagai francaisor. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.bharian.com.my node/158718) Buletin Keusahawanan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 34 11/7/16 12:14 PM 35 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Jadual 1.8 Kelebihan dan kekurangan perniagaan francais kepada francaisor Kelebihan Kekurangan • Dapat mengembangkan perniagaan secara global • Menikmati ekonomi bidangan dalam bentuk peningkatan dalam jumlah sesuatu pengeluaran • Mekanisme yang berkesan bagi menembusi pasaran baharu • Berkongsi risiko dan tanggungjawab dengan francaisi • Struktur pengurusan tidak begitu besar – pengurusan outlet francaisi dilakukan oleh francaisi sendiri • Boleh menjejaskan reputasi francaisor sekiranya francaisi tidak mematuhi kualiti produk yang ditetapkan • Peningkatan dalam kos sokongan operasi untuk francaisi • Kesukaran memilih francaisi yang baik dan berdaya saing (b) Francaisi Francaisi merupakan syarikat yang membeli hak kebenaran untuk menggunakan jenama daripada francaisor. Francaisi akan menyediakan modal dalam bentuk dana, sumber manusia dan usaha berterusan untuk memastikan kelangsungan perniagaan. (i) Peranan Francaisi Peranan francaisi adalah untuk menjalankan aktiviti perniagaan mengikut peraturan dan sistem piawaian yang ditetapkan oleh francaisor. Kegagalan mematuhi peraturan ini akan menyebabkan penamatan kontrak oleh francaisor. Jelaskan lima kategori pendaftaran di bawah Akta Francais (Pindaan) 2012. Minda Kreatif Gambar foto 1.20 Francaisi QR Code Persatuan Francais Malaysia http://www.mfa.org.my PEMBANGUNAN FRANCAIS Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) telah melaksanakan pelbagai insiatif berkaitan dengan pembangunan francais. Antara inisiatif yang dilaksanakan oleh KPDNKK adalah seperti berikut: • Pelan Induk Pembangunan Francais Nasional (PIPFN) • Skim Pembiayaan Kecil Francais (SPF) • Dana Bantuan Pembangunan Francais (DBPF) • Skim Pembiayaan Kecil Francais (SPKF) • Program Pembangunan Francais (PPF) • Program Pembangunan Produk Francais Tempatan (PPFT) (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.kpdnkk.gov.my) Buletin Keusahawanan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 35 11/7/16 12:14 PM 36 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan 1.3.2 Usaha Sama Usaha sama ialah suatu perkongsian strategik antara dua atau lebih individu atau syarikat dan mereka bersetuju untuk bekerjasama mengeluarkan barang atau perkhidmatan dalam jangka masa yang tertentu. Dalam sesebuah usaha sama, kedua-dua pihak akan membentuk sebuah entiti perniagaan yang baharu. Modal untuk syarikat baharu ini akan disumbangkan oleh pihak-pihak yang telah bersetuju untuk menjalankan usaha sama. Mereka akan bersama-sama mengawal dan menguruskan syarikat baharu tersebut dan seterusnya berkongsi aset, hasil dan perbelanjaan. Usaha sama yang ditubuhkan mungkin untuk satu projek tertentu sahaja, iaitu syarikat baharu akan ditubuhkan. Kedua-dua syarikat akan menjadi pemegang saham. Perjanjian perniagaan dibuat untuk menetapkan peranan dan tanggungjawab syarikat yang terlibat dalam kewangan, tenaga kerja dan lain-lain. (ii) Kelebihan dan Kekurangan Perniagaan Francais kepada Francaisi Kelebihan dan kekurangan perniagaan francais kepada francaisi ditunjukkan dalam Jadual 1.9 yang berikut. Jadual 1.9 Kelebihan dan kekurangan perniagaan francais kepada francaisi Kelebihan Kekurangan • Memiliki dan menjalankan satu perniagaan yang sistematik • Reka bentuk yang seragam • Mendapat sokongan pengurusan daripada francaisor • Risiko kegagalan perniagaan rendah • Jenama terkenal dan jaringan perniagaan yang lebih luas • Tidak perlu banyak pengalaman dalam perniagaan • Perlu mengawal kualiti barang kerana boleh menjejaskan nama baik francaisor • Terikat dengan perjanjian francais dan bergantung pada francaisor • Tiada inovasi dan inisiatif sendiri untuk majukan perniagaan Namakan perniagaan francais di kawasan anda atau yang anda ketahui. Jelaskan penambahbaikan yang boleh dilakukan oleh perniagaan tersebut. Minda Kreatif Contoh Malaysia Aviation Group jalin usaha sama dengan Lufthansa Malaysia Aviation Group Berhad memeterai Terma Rujukan bersama Lufthansa Technik AG untuk membentuk rangka kerja usaha sama strategik bagi kerjasama (JV) menubuhkan sebuah kemudahan penyelenggaraan, pembaikan dan baik pulih (MRO) serantau. Kemudahan MRO itu, yang dirancang tahun depan, akan berpangkalan di kemudahan sedia ada Malaysia Airlines Berhad (MAB) di Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur (KLIA). MRO bakal menyelenggara angkatan pesawat Boeing 737 dan Airbus A320. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.bharian.com.my/ node/157437) Buletin Keusahawanan Bab 1 Lembaga Tabung Haji dan Amanah Raya telah bekerjasama menubuhkan Abraj Management Sdn. Bhd. (Abraj) dengan pemilikan saham secara sama rata. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada http://ww1.utusan.com.my/ utusan/info.asp?y=2010&dt=0330&pub=Utusan_Malaysia&sec=Dalam_ Negeri&pg=dn_15.htm) Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 36 11/7/16 12:14 PM 37 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 (a) Tujuan Usaha Sama Tujuan usaha sama dilaksanakan adalah untuk meningkatkan kedudukan syarikat, perkongsian kepakaran dan menambahkan keuntungan perniagaan pemilik. Apabila sesuatu usaha sama telah berjaya atau tercapai objektifnya, syarikat usaha sama selalunya akan dibubarkan. Kedua-dua syarikat juga dapat meningkatkan dana perniagaan dan seterusnya meningkatkan keuntungan. (b) Kelebihan dan Kekurangan Usaha Sama Kelebihan dan kekurangan perniagaan usaha sama ditunjukkan dalam Jadual 1.10 yang berikut. Jadual 1.10 Kelebihan dan kekurangan usaha sama Kelebihan Kekurangan • Membantu perniagaan untuk memperluas asas perniagaan. Syarikat boleh menjalankan perniagaan di tempat yang belum pernah diterokai • Dapat meningkatkan dana kewangan dan tenaga kerja untuk menjalankan sesuatu projek • Meningkatkan pengeluaran kerana pasaran adalah lebih besar • Mendapat teknologi baharu dan terkini dengan bekerjasama dalam pengeluaran • Mudah untuk mendapatkan bahan mentah dan sumber-sumber lain daripada syarikat usaha sama • Harta individu, aset serta pegangan dalam syarikat asal dikekalkan • Risiko dalam perniagaan dapat dikongsi kerana risiko ditanggung oleh kedua-dua buah syarikat • Visi dan misi yang berbeza antara pihak yang bergabung menyebabkan berlakunya konflik • Perbezaan budaya dan cara pengurusan yang berbeza dalam menjalankan sesebuah perniagaan boleh membawa masalah kepada pengurusan pada masa hadapan Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan cara atau prosedur menjalankan perniagaan secara usaha sama. EMK Senaraikan syarikat usaha sama yang berjaya di Malaysia. Kemudian, pilih satu perniagaan usaha sama hasil daripada carian anda. Berikan pendapat anda tentang punca kejayaan usaha sama perniagaan tersebut. Program Pembangunan Produk Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS) Program Pembangunan Produk bertujuan untuk membangunkan produk PKS yang berpotensi untuk dipromosi dan dipasarkan melalui pasar raya di peringkat domestik. Dalam memastikan program ini dilaksanakan dengan berkesan, usaha sama dengan agensi yang mempunyai kepakaran dalam aspek penjenamaan dan pembangunan produk dijalinkan secara berterusan. Agensi kerajaan yang terlibat akan membantu merangka program-program pembangunan yang bersesuaian. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://spacedeals.1pengguna.com/ spacedeals/index.php?r=portal/ left&id=aDRjRDJEcmJsTjV 2UWpPWHhIdmhUZz09) Buletin Keusahawanan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 37 11/7/16 12:14 PM 38 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan 1.4.1 Saiz Saiz perniagaan boleh dibahagikan kepada tiga, iaitu kecil, sederhana dan besar. Di Malaysia satu definisi seragam telah ditetapkan oleh Majlis Pembangunan Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS) Kebangsaan (MPPK). Definisi tersebut diguna pakai oleh semua kementerian dan agensi kerajaan, institusi kewangan dan pengawal selia yang terlibat dalam program pembangunan PKS. Faktor penentuan saiz perniagaan ialah: • jumlah jualan tahunan • bilangan pekerja tetap Kedua-dua aspek ini berbeza untuk perniagaan yang terlibat dalam aktiviti pengilangan dan perkhidmatan seperti dalam Jadual 1.11 yang berikut: QR Code SME Corporation Malaysia http://www.smecorp.gov.my Klasifikasi Perniagaan Klasifikasi perniagaan merupakan penyusunan perniagaan dalam sesuatu kelompok tertentu mengikut kriteria yang telah ditetapkan. Perniagaan diklasifikasikan kepada dua kelompok, iaitu saiz dan sektor seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.10 yang berikut: Rajah 1.10 Klasifikasi perniagaan Saiz Kecil Sederhana Besar Sektor Utama Kedua Ketiga Klasifikasi Perniagaan 1.4 Arahan: Bincang dalam kumpulan. Soalan: Terdapat usahawan yang keliru berkaitan dengan perbezaan antara jualan tahunan dengan keuntungan. Sesebuah perniagaan mungkin mempunyai nilai jualan tahunan yang tinggi tetapi masih menanggung kerugian. Bincangkan sebab-sebab situasi ini berlaku. EMK Setiap perniagaan di Malaysia perlu saling membantu dan bersaing secara adil bagi memastikan pertumbuhan ekonomi negara berkembang secara konsisten dan kukuh. Cintai Negara Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 38 11/7/16 12:14 PM 39 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Jadual 1.11 Klasifikasi perniagaan berdasarkan saiz Klasifikasi Saiz Pengilangan Perkhidmatan Jumlah Jualan Tahunan Bilangan Pekerja Tetap (orang) Jumlah Jualan Tahunan Bilangan Pekerja Tetap (orang) Kecil RM300,000 hingga kurang daripada RM15 juta 5 hingga kurang daripada 75 RM300,000 hingga kurang daripada RM3 juta 5 hingga kurang daripada 30 Sederhana RM15 juta hingga kurang daripada RM50 juta 75 hingga kurang daripada 200 RM3 juta hingga kurang daripada RM20 juta 30 hingga kurang daripada 75 Besar RM50 juta dan ke atas 200 dan ke atas RM20 juta dan ke atas 75 dan ke atas (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.smecorp.gov.my, capaian pada 26 Jun 2016) Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan perbezaan antara perniagaan bersaiz kecil dengan perniagaan bersaiz sederhana. EMK (a) Perniagaan Bersaiz Kecil Sesebuah perniagaan yang terlibat dalam aktiviti pengilangan akan dikategorikan sebagai perniagaan bersaiz kecil sekiranya mempunyai pencapaian jumlah jualan tahunan dalam anggaran RM300,000 hingga kurang daripada RM15 juta serta pekerja tetap 5 hingga kurang daripada 75 orang. Bagi perkhidmatan pula, jumlah jualan tahunan adalah antara RM300,000 hingga kurang daripada RM3 juta manakala bilangan pekerja tetap antara 5 hingga kurang daripada 30 orang. (i) Kelebihan Perniagaan Bersaiz Kecil • Kos overhed yang lebih rendah Perniagaan bersaiz kecil tidak memerlukan kos operasi dan kos pengurusan yang tinggi. Hal ini membolehkan peniaga menawarkan harga yang lebih bersaing berbanding dengan syarikat yang lebih besar. • Cepat menyelesaikan masalah dan rungutan pelanggan Pemilik dapat mengambil tindakan segera atas segala masalah dan rungutan pelanggan. Kebiasaannya, perniagaan bersaiz kecil kurang menghadapi birokrasi, seperti borang yang perlu diisi oleh pelanggan yang menghadapi masalah. Setiap perniagaan perlu memastikan keuntungan yang diperoleh diagihkan dan digunakan dengan baik mengikut keutamaan bagi memastikan operasi perniagaan berjalan lancar. Celik Kewangan RM Bab 1 Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 39 11/7/16 12:14 PM 40 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan • Fleksibel Perniagaan kecil lebih mudah untuk mengubah strategi apabila diperlukan. Hal ini disebabkan oleh pemilik boleh membuat keputusan dengan mudah. Selain itu, pemilik juga terlibat secara langsung dalam pengurusan perniagaannya. • Kos upah yang lebih rendah Pekerja dalam perniagaan bersaiz kecil tidak berdaftar dengan kesatuan sekerja, atau merupakan pekerja sambilan. Hal ini membolehkan mereka hanya dibayar gaji minimum. (ii) Kekurangan Perniagaan Bersaiz Kecil • Kos pengeluaran tinggi Perniagaan bersaiz kecil menanggung kos pengeluaran yang tinggi kerana tidak dapat menikmati ekonomi bidangan. • Kurang berdaya saing Perniagaan bersaiz kecil sukar untuk mengekalkan perniagaan dalam keadaan mencabar berbanding dengan pesaing yang bersaiz besar seperti ketika keadaan ekonomi kurang menentu. • Sukar mendapat pekerja mahir dan berpengalaman Pemilik tidak mampu membayar upah pekerja mahir yang lebih tinggi. Mereka juga tidak mampu untuk menampung kos latihan untuk pekerja sedia ada. • Kekurangan sumber kewangan Perniagaan bersaiz kecil sukar mendapatkan modal tambahan. Bank dan institusi kewangan kerap kali enggan memberikan pinjaman kepada mereka kerana kurang keyakinan akan potensi perniagaan tersebut. Pemilik juga tidak dapat menyediakan cagaran yang diminta oleh pihak bank. (iii) Cabaran Perniagaan Bersaiz Kecil • Masalah aliran tunai Aliran tunai yang negatif menjadi cabaran utama yang dihadapi oleh perniagaan bersaiz kecil. Masalah ini timbul berikutan daripada pelanggan yang lambat menjelaskan hutang. Pada masa yang sama, perniagaan perlu membayar bil-bil dan perbelanjaan di luar jangka. Pihak pengurusan digalakkan menggunakan teknologi terkini termasuk perisian komputer untuk menjana penyata aliran tunai dan belanjawan agar aliran tunai dapat dikawal. Sebarang perbelanjaan luar jangka dapat dikesan lebih awal. Produk yang baik tidak bergantung pada harga yang ditawarkan tetapi bergantung pada kualiti sumber dan teknik pembuatannya. Celik Kewangan RM Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan cara mengatasi masalah kekurangan yang wujud dalam perniagaan bersaiz kecil. EMK Bab 1 Buletin Keusahawanan Showcase Produk Usahawan Serumpun Showcase ini merupakan platform yang disediakan kepada usahawan untuk mengembangkan perniagaan dan menyatukan usahawan yang berdaya maju dari Malaysia dan Indonesia. Kerjasama erat antara usahawan Malaysia dan Indonesia dibentuk dan dijayakan melalui Malaysia Indonesia Corporate House (MICH). Peluang ini perlu dimanfaatkan oleh semua usahawan untuk terus maju dan berdaya saing. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang https://www.youtube.com/ watch?v=pm7AAkj_O0Y, capaian pada 5 Oktober 2016) Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 40 11/7/16 12:14 PM 41 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 • Bebanan kerja Pemilik perniagaan kecil kebiasaannya menanggung bebanan kerja yang berat kerana tiada pengkhususan. Pengurusan dan keputusan perniagaan perlu dilakukan sendiri oleh pemilik. • Mengekalkan pelanggan lama dan mendapatkan pelanggan baharu Pemilik perlu sentiasa memikirkan strategi untuk memastikan pelanggan sedia ada kekal dengan memberikan perkhidmatan yang unik dan istimewa. Kajian perlu dibuat untuk membentuk strategi terbaik bagi mendapatkan pelanggan baharu. • Memotivasikan pekerja Pekerja merupakan faktor penting dalam sesebuah perniagaan. Pemilik perlu memastikan setiap pekerja gembira dengan persekitaran kerja supaya mereka lebih produktif. Kebajikan pekerja juga perlu diambil kira untuk mengurangkan kadar pusing ganti pekerja. • Kos overhed yang tinggi Mengawal kos overhed merupakan cabaran besar kepada perniagaan kecil. Terdapat perniagaan terpaksa ditutup akibat menanggung kos overhed yang berlebihan. Kajian keperluan sebenar berkaitan dengan pelanggan perlu dilaksanakan bagi mengelakkan memberi perkhidmatan yang tidak diperlukan oleh pelanggan. Perniagaan bersaiz kecil berpeluang untuk mendapatkan pelbagai jenis bantuan kewangan daripada pelbagai agensi atau institusi kewangan seperti Bank SME dan sebagainya. Gambar foto 1.21 Perniagaan bersaiz kecil Setiap pengguna perlu menyokong produk tempatan bagi memastikan aliran mata wang terus mengalir dalam negara. Cintai Negara Anda merupakan pengurus dalam sebuah organisasi perniagaan. Nyatakan perkara yang perlu perhatian untuk meningkatkan motivasi pekerja di syarikat anda. Minda Kreatif Bab 1 QR Code Tekun Nasional https://www.tekun.gov.my Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 41 11/7/16 12:14 PM 42 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (b) Perniagaan Bersaiz Sederhana Perniagaan dikategorikan bersaiz sederhana jika mempunyai nilai jualan tahunan sebanyak RM15 juta hingga kurang daripada RM50 juta dan bilangan pekerja 75 hingga kurang daripada 200 orang bagi syarikat pengilangan. Bagi perniagaan berasaskan perkhidmatan pula nilai jualan tahunan mestilah bernilai RM3 juta hingga kurang daripada RM20 juta dengan bilangan pekerja tetap dari 30 hingga kurang daripada 75 orang. Arahan: Pilih satu perniagaan bersaiz sederhana di kawasan anda. Soalan: Jelaskan secara ringkas setiap ciri yang terdapat dalam perniagaan tersebut. EMK (i) Kelebihan Perniagaan Bersaiz Sederhana • Mudah ditubuhkan Perniagaan bersaiz sederhana mudah ditubuhkan sekiranya perniagaan yang dijalankan adalah dalam bentuk milikan tunggal atau perkongsian, prosedur penubuhannya mudah kerana tidak banyak peraturan perlu dipatuhi. • Fleksibel Perniagaan bersaiz sederhana juga adalah fleksibel. Perniagaan bersaiz sederhana akan berupaya untuk membuat sesuatu perubahan dengan cepat dan mudah jika keadaan memerlukan perubahan dilakukan. Pembahagian kerja perniagaan bersaiz sederhana juga adalah fleksibel. Hal ini membolehkan pekerja melakukan lebih daripada tugasan sebenar mereka untuk menarik perhatian majikan. • Semangat berpasukan yang tinggi Majikan dapat memupuk semangat bekerja dalam pasukan. Majikan mengetahui bahawa setiap pekerja ialah aset dalam memajukan sesebuah perniagaan. • Pelaporan kewangan syarikat dirahsiakan Perniagaan bersaiz sederhana tidak perlu melaporkan aktiviti dan kedudukan kewangan mereka kepada umum berbanding Gambar foto 1.22 Perniagaan bersaiz sederhana Setiap kemudahan kredit yang ditawarkan oleh kerajaan perlu dimanfaatkan sepenuhnya oleh perniagaan bagi memacu pertumbuhan perniagaan ke tahap lebih baik. Celik Kewangan RM Fleksibel (Flexible): Boleh diubah atau disesuaikan dengan mudah Istilah Perniagaan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 42 11/7/16 12:14 PM 43 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 dengan syarikat besar. Hal ini merupakan satu kelebihan perniagaan sekiranya pihak pengurusan sesebuah perniagaan berhasrat untuk menerokai pasaran baharu tanpa pengetahuan pesaing-pesaing dalam industri. (ii) Kekurangan Perniagaan Bersaiz Sederhana • Sukar menyediakan latihan Perniagaan bersaiz sederhana memerlukan pekerja yang berkemampuan untuk mengendalikan projek yang kompleks. Namun mereka tiada sumber untuk melatih pekerja untuk menghadapi cabaran ini berbanding perniagaan bersaiz besar. • Sukar untuk memajukan kerjaya Perniagaan bersaiz sederhana tidak menawarkan peluang kerjaya yang menarik kepada pekerjanya. Bilangan pekerja yang kurang menyebabkan seseorang pekerja tiada peluang menikmati kenaikan pangkat dalam organisasi perniagaan. • Wujud jurang hubungan Jurang hubungan wujud kerana bilangan pekerja yang lebih ramai menyukarkan hubungan rapat antara majikan dengan para pekerja. (iii) Cabaran Perniagaan Bersaiz Sederhana • Meningkatkan hasil Perniagaan bersaiz sederhana menghadapi cabaran yang besar untuk meningkatkan hasil berbanding dengan perniagaan bersaiz kecil dan besar. Pada peringkat ini, perbelanjaan perniagaan cenderung untuk naik secara mendadak. • Pengambilan pekerja Pada tahap ini, pengambilan pekerja perlu diberikan perhatian yang serius oleh pihak pengurusan. Perniagaan memerlukan tenaga kerja yang lebih ramai mahir dan berpengalaman untuk terus berkembang. Terdapat persaingan dengan perniagaan besar untuk mendapatkan pekerja pakar yang berpengalaman. • Undang-undang dan peraturan kerajaan Semakin besar sesebuah perniagaan, semakin banyak peraturan yang perlu dipatuhi. Selain pendaftaran perniagaan, peniaga perlu mendapatkan pelbagai lesen, permit atau surat-surat kuasa dari pelbagai agensi berdasarkan aktiviti yang dijalankan. Jika peniaga terlibat dalam aktiviti pengeluaran makanan mereka perlu memohon lesen kilang makanan daripada Pegawai Kesihatan Daerah atau Majlis Perbandaran bagi tujuan pemeriksaan kesihatan ke atas kilang-kilang dan ujian keluaran makanan tersebut. Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: 1 Cadangkan cara perniagaan bersaiz sederhana boleh memberikan latihan kepada pekerja tanpa kos yang besar. 2 Nyatakan dua agensi kerajaan yang menyediakan latihan untuk pekerja. EMK QR Code Majlis Amanah Rakyat (MARA) http://www.mara.gov.my Setiap perniagaan perlu mengutamakan pengambilan pekerja tempatan berbanding dengan pekerja asing. Cintai Negara Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 43 11/7/16 12:14 PM 44 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (c) Perniagaan Bersaiz Besar Sesebuah perniagaan yang terlibat dalam aktiviti pengeluaran adalah bersaiz besar jika nilai jualan tahunan melebihi RM50 juta dan bilangan pekerja tetap juga perlu melebihi 200 orang. Perniagaan berasaskan perkhidmatan pula mempunyai nilai jualan tahunan melebihi RM20 juta serta bilangan pekerja melebihi 75 orang. Mass Rapid Transit Corporation Sdn. Bhd. (MRT Corp) • Pelaksanaan beberapa projek aliran transit massa (Mass Rapid Transit-MRT) telah membuka pelbagai peluang perniagaan tambahan kepada usahawan berskala sederhana dan kecil untuk terus maju dan mengembangkan perniagaan mereka. • Hal ini dilaksanakan melalui tawaran untuk berniaga di stesen-stesen MRT kepada usahawan sedia ada dan bakal-bakal usahawan. • Tindakan ini bukan sahaja membuka peluang perniagaan tetapi turut merangsang kelahiran usahawan muda di Malaysia. Buletin Keusahawanan (i) Kelebihan Perniagaan Bersaiz Besar • Menikmati ekonomi bidangan Aktiviti perniagaan yang dijalankan secara besar-besaran membolehkan kos seunit pengeluaran dikurangkan ke tahap paling minimum. Perniagaan boleh menjual barang dengan harga yang lebih murah dan dapat meningkatkan keuntungan. • Dapat menguasai pasaran Perniagaan yang besar lebih mudah menguasai pasaran sesuatu produk berbanding dengan perniagaan bersaiz kecil. • Wujud pengkhususan Pihak pengurusan mampu mengupah tenaga pakar yang berpengalaman luas di setiap bahagian untuk menjalankan operasi mereka. (ii) Kekurangan Perniagaan Bersaiz Besar • Komunikasi kurang berkesan Perniagaan yang besar mempunyai pelbagai aras atau hierarki dalam pengurusannya. Hal ini akan melambatkan proses penghantaran sesuatu maklumat daripada satu jabatan ke jabatan yang lain. Wujud juga kemungkinan berlakunya salah faham dalam proses penyampaian maklumat. Gambar foto 1.23 Perniagaan bersaiz besar Jelaskan peranan perniagaan bersaiz besar dalam membantu melahirkan usahawan terutama dalam kalangan generasi muda. Minda Kreatif Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 44 11/7/16 12:14 PM 45 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 • Birokrasi Terdapat banyak peraturan dan polisi yang perlu dipatuhi. Sesuatu perkara yang mudah menjadi sukar kerana wujudnya pelbagai peraturan yang perlu dilaksanakan. • Risiko kerugian lebih besar Perniagaan bersaiz besar dipengaruhi oleh keadaan ekonomi dan politik dunia yang tidak menentu. (iii) Cabaran Perniagaan Bersaiz Besar • Ketidakpastian pasaran Keadaan ekonomi dan politik global yang tidak menentu, peraturan yang sentiasa berubah, perubahan teknologi dan pesaing adalah antara faktor yang menimbulkan ketidakpastian dalam sesebuah perniagaan. • Pengambilan pekerja Perniagaan menghadapi persaingan dengan perniagaan lain untuk mendapatkan pekerja pakar yang berpengalaman. Terdapat juga golongan pekerja berpengalaman menubuhkan perniagaan mereka sendiri. • Meningkatkan keuntungan tahunan Perniagaan bersaiz besar menghadapi cabaran untuk meningkatkan keuntungan tahunan kerana proses perubahan sukar dilaksanakan. Perniagaan memerlukan tindakan segera dalam menghadapi perubahan dalam persekitaran. • Perundangan peraturan kerajaan Perniagaan perlu mematuhi undang-undang dan peraturan yang ditetapkan oleh kerajaan. Perniagaan juga harus peka terhadap setiap perubahan yang berlaku termasuk dalam undang-undang seperti perlindungan pengguna. PERATURAN-PERATURAN PERLINDUNGAN PENGGUNA (URUS NIAGA PERDAGANGAN ELEKTRONIK) 2012 TUJUAN PERATURAN TERPAKAI KEPADA Meningkatkan keyakinan pengguna untuk menjalankan transaksi secara elekronik dengan memberi perlindungan yang menyeluruh dan sekaligus membangunkan perdagangan elektronik di Malaysia. Peniaga dalam talian, iaitu orang yang menjalankan perniagaan membekalkan barang atau perkhidmatan melalui tapak web (laman web, blog,media sosial) atau melalui pasar dalam talian (online marketplace). Pengendali pasar dalam talian (online marketplace operators). (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.kpdnkk.gov.my, capaian pada 10 Julai 2016) Buletin Keusahawanan Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Tugasan: Mengklasifikasikan perniagaan Langkah-langkah: 1 Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan kecil. 2 Setiap kumpulan diberikan akses komputer dan Internet. 3 Setiap kumpulan mendapatkan jenis perniagaan yang dipilih seperti restoran, perkhidmatan pengangkutan, kedai bunga, butik, kedai emas dan perhotelan. 4 Berdasarkan maklumat yang diperoleh, asingkan setiap perniagaan mengikut saiz dan skalanya. 5 Adakah saiz perniagaan mempengaruhi skalanya? Berikan alasan anda. Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 45 11/7/16 12:14 PM 46 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan 1.4.2 Sektor Perniagaan Sektor perniagaan terbahagi kepada tiga, iaitu sektor utama, sektor kedua dan sektor ketiga. Ketiga-tiga sektor saling memerlukan dalam memastikan aktiviti perniagaan berjalan lancar tanpa sebarang masalah. (a) Sektor Utama (Primer) Sektor utama meliputi semua aktiviti pengekstrakan sumber semula jadi dengan mengeluarkan bahan mentah atau hasil alam semula jadi dari bumi atau laut. Aktiviti perniagaan yang dijalankan dalam sektor utama akan memberikan nilai tambah kepada hasil yang diperoleh seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.11 yang berikut: Rajah 1.11 Sektor utama Perlombongan • Petroleum dan gas asli • Emas, kuprum dan bijih timah • Mineral lain bukan logam Pertanian Pembalakan Perikanan Tanaman jualan untuk pasaran tempatan atau eksport seperti kelapa sawit dan getah Kayu merbau, cengal, meranti, seraya dan keruing Perikanan laut dalam, pinggir pantai, air tawar, akuakultur dan ikan hiasan Sektor Utama (b) Sektor Kedua (Sekunder) Sektor kedua melibatkan pemprosesan bahan mentah untuk menghasilkan barang siap atau barang separuh siap. Nilai tambah yang dihasilkan dalam sektor ini lebih tinggi berbanding dengan sektor utama. Industri pembinaan dan pembekalan kuasa elektrik juga termasuk dalam sektor kedua. Sektor kedua boleh dikategorikan kepada empat seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.12 yang berikut: Kenal pasti aktiviti yang termasuk dalam sektor utama di kawasan anda. 1 Bincangkan kelebihan sektor utama yang sedang dijalankan untuk masyarakat tempatan. 2 Berikan cadangan penambahbaikan yang boleh dilaksanakan bagi memastikan sumber yang digunakan terus terpelihara dan dikomersialkan secara sistematik. Jelaskan peranan sektor utama, kedua dan ketiga dalam memacu pertumbuhan ekonomi negara. Minda Kreatif Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 46 11/7/16 12:14 PM 47 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Rajah 1.12 Sektor kedua Sektor Kedua Pembuatan dan pengilangan Kejuruteraan Pembekalan tenaga Pembinaan (i) Pembuatan dan Pengilangan Terdapat perniagaan yang terlibat dalam aktiviti pembuatan dan pengilangan. Penghasilan barang melalui proses transformasi input kepada output yang lebih bernilai. Contohnya, kilang pembuatan roti menjalankan transformasi daripada bahan mentah (tepung) kepada roti. (ii) Kejuruteraan Kejuruteraan menyediakan jentera, mesin dan peralatan untuk pengeluaran. Jenis mesin yang diperlukan bergantung pada jenis aktiviti pengilangan yang dijalankan. Sebuah kilang mungkin memerlukan peralatan saintifik untuk pengeluaran manakala sebuah kilang yang lain memerlukan jentera berat dalam proses pengeluarannya. Contohnya, Proton Holdings Berhad memerlukan mesin khas yang bersesuaian untuk menghasilkan kereta mengikut reka bentuk dan kualiti yang telah ditetapkan. Gambar foto 1.24 Teknologi kejuruteraan QR Code Proton Holdings Berhad http://www.proton.com.my Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan kepentingan sektor kedua kepada aktiviti yang dijalankan oleh sektor utama dan sektor ketiga. EMK Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 47 11/7/16 12:14 PM 48 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (iii) Pembekalan Tenaga Pembekalan tenaga melibatkan aktiviti pembekalan sesuatu tenaga dari pelbagai sumber seperti elektrik, petroleum dan air untuk kegunaan industri dan isi rumah. Contohnya, Tenaga Nasional Berhad (TNB), Petroliam Nasional Berhad (Petronas) dan Syarikat Air Negeri Sembilan (SAINS). (iv) Pembinaan Pembinaan merangkumi aktiviti pemasangan, pembinaan dan pengubahsuaian dengan menggunakan barang siap atau separa siap. Contohnya, pembinaan bangunan dan jambatan. (c) Sektor Ketiga (Tertier) Sektor ketiga melibatkan aktiviti membekalkan perkhidmatan tertentu daripada pengeluar terus kepada pengguna. Aktiviti perkhidmatan dikenali juga sebagai aktiviti ekonomi peringkat ketiga atau tertier. Aktiviti perkhidmatan dalam sektor ketiga meliputi pelbagai bidang seperti sektor perkhidmatan pelancongan, pengangkutan, telekomunikasi, perbankan, perdagangan serta perkhidmatan awam dan swasta. Sektor ketiga berperanan untuk menyokong perkembangan sektor primer dan sekunder. Kini sektor ketiga merupakan penyumbang terbesar kepada KDNK negara. Arahan: Bincangkan dalam kumpulan kecil. Soalan: 1 Senaraikan jenis perkhidmatan yang disediakan oleh kerajaan, swasta dan badan kebajikan. 2 Teliti senarai tersebut dan kenal pasti jika wujud persamaan dalam perkhidmatan yang diberikan oleh kerajaan dan swasta. 3 Bincangkan sebab perkara ini berlaku. EMK Perkhidmatan Awam Di Malaysia, keupayaan rakyat untuk membayar kos perkhidmatan swasta masih lagi rendah Kerajaan mengamalkan dasar seperti dasar penswastaan untuk membantu keselesaan, kesejahteraan, kebajikan dan keselamatan rakyat Terdapat beberapa bidang tidak diswastakan sepenuhnya seperti pendidikan dan kesihatan Sektor Ketiga Memberikan perkhidmatan kepada perniagaan dan individu Perkhidmatan ditawarkan oleh perniagaan yang dimiliki secara persendirian seperti peruncitan dan akauntan Perkhidmatan disediakan oleh badan-badan amal dan sukarela dalam bidang seperti kesihatan komuniti dan alam sekitar Perkhidmatan swasta Perkhidmatan sukarela/kebajikan Rajah 1.13 Sektor ketiga Setiap tenaga yang dibekalkan perlu digunakan secara berhemah tanpa melibatkan sebarang pembaziran. Cintai Negara Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 48 11/7/16 12:14 PM 49 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Skala Perniagaan 1.5 Rajah 1.14 Skala perniagaan Tempatan Kebangsaan Skala Perniagaan Domestik Antarabangsa Zon Global Negeri 1.5.1 Pasaran Domestik Pasaran domestik melibatkan penjualan produk pada peringkat pasaran dalam negara. Pasaran domestik boleh dibahagikan kepada tiga tahap seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.14. (a) Skala Tempatan Perniagaan yang menembusi pasaran tempatan membekalkan barang dan perkhidmatan mereka di kawasan tertentu sahaja. Saiz pasaran adalah kecil. Dari aspek kos perniagaan, kos yang ditanggung adalah rendah kerana tidak melibatkan operasi yang besar. Jelaskan kelebihan perniagaan berskala tempatan. Minda Kreatif Gambar foto 1.25 Perniagaan skala tempatan Setiap modal yang diperuntukkan dalam perniagaan perlu digunakan sepenuhnya secara sistematik dan terurus. Celik Kewangan RM Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 49 11/7/16 12:14 PM 50 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan (b) Skala Negeri Perniagaan telah berjaya menembusi pasaran yang lebih besar pada peringkat daerah dalam sesebuah negeri. Kos yang ditanggung pada peringkat ini agak tinggi kerana perlu memenuhi permintaan dari pelbagai daerah. Kebanyakan perniagaan pada tahap ini terlibat dalam perusahaan kecil dan sederhana (PKS). (c) Skala Kebangsaan Perniagaan berskala kebangsaan mempunyai saiz pasaran yang lebih besar. Perniagaan berskala kebangsaan meliputi pasaran di seluruh negara. Beroperasi di skala kebangsaan membolehkan peniaga menikmati ekonomi bidangan. Barang atau perkhidmatan dapat ditawarkan dengan harga yang lebih berpatutan kepada pengguna. Perniagaan berskala kebangsaan mampu membeli stok dalam kuantiti yang lebih besar. Oleh itu, perniagaan boleh berunding dengan pembekal untuk mendapatkan diskaun yang lebih tinggi, dan seterusnya menjual pada harga yang lebih murah kepada pelanggan. Hal ini menyebabkan perniagaan yang berskala tempatan sukar menyaingi perniagaan berskala kebangsaan. Gambar foto 1.26 Perniagaan skala kebangsaan Jelaskan kelebihan perniagaan berskala negeri. Minda Kreatif 1.5.2 Pasaran Antarabangsa Pasaran antarabangsa melibatkan beberapa aktiviti perniagaan yang dijalankan antara sebuah negara dengan negara lain. Pasaran antarabangsa melibatkan aktiviti import, eksport dan entreport. Liputan pasaran bagi perniagaan skala antarabangsa menjadi luas dan sasaran pasaran baharu akan wujud. Keadaan ini dapat meningkatkan keuntungan syarikat. Pasaran antarabangsa boleh dibahagikan kepada dua, iaitu: “Jangan takut untuk meninggalkan yang BAIK bagi mengejar yang HEBAT!” Dato’ Haji Musa bin Haji Nordin, merupakan contoh usahawan berjaya yang berani keluar dari zon selesa untuk mengejar kejayaan yang lebih hebat. Buletin Keusahawanan KUARI BATU EMAS GROUP OF COMPANIES KBE Dalam perniagaan antarabangsa, setiap perniagaan perlu mengutamakan kepentingan negara. Setiap aktiviti yang menjejaskan kedaulatan negara perlu dielakkan sepenuhnya. Cintai Negara Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 50 11/7/16 12:14 PM 51 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 (a) Skala Zon Perniagaan yang berskala zon, peniaga memberi fokus kepada pasaran di kawasan-kawasan tertentu yang telah dikenal pasti bersesuaian dengan barang dan perkhidmatan. (b) Skala Global Perniagaan yang berskala global, pasaran adalah luas merentasi sempadan. Pada masa kini, pasaran global mudah ditembusi dengan wujudnya Internet. Penggunaan aplikasi seperti emel, Newsgroup dan laman web di dalam perniagaan yang diguna pakai secara meluas dapat melangkaui sempadan negara. Jelaskan kelebihan dan kekurangan perniagaan yang terlibat secara langsung dalam pasaran antarabangsa. Minda Kreatif Kerajaan Malaysia memberi pelbagai galakan kepada peniaga untuk menembusi pasaran global. Contohnya, pihak kerajaan telah menubuhkan Perbadanan Pembangunan Perdagangan Luar Malaysia (MATRADE) yang memberikan khidmat nasihat, latihan dan bantuan promosi kepada peniaga yang ingin mengembangkan sayap ke luar negara. Kerajaan Malaysia mempelawa pelabur Jepun dan pelabur lain memanfaatkan peluang perniagaan dalam pasaran ASEAN yang besar, menjadikan Malaysia sebagai pintu masuk ke rantau ini. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada http://www.astroawani. com, capaian pada 28 Jun 2016) Buletin Keusahawanan Contoh Contoh Syarikat Malaysia yang berjaya menembusi pasaran global. Bab 1 Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan rahsia kejayaan syarikat Malaysia yang berjaya mengharumkan nama Malaysia di persada dunia terutama dalam pasaran ASEAN dan Kesatuan Eropah (EU). EMK Pengeksport Malaysia atau syarikat sedia mengeksport adalah dialu-alukan untuk menjadi ahli MATRADE dengan mendaftar secara dalam talian atau menghantar Borang Pendaftaran Pengeksport Malaysia kepada Unit Khidmat Nasihat Perdagangan. Pendaftaran sebagai ahli MATRADE adalah percuma. Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 51 11/7/16 12:15 PM 52 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan Penawaran barang dan perkhidmatan, bentuk pemilikan, klasifikasi dan skala perniagaan dapat dikaitkan dengan aktiviti perniagaan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.15 berikut: Perkaitan antara Penawaran Barang dan Perkhidmatan, Bentuk Pemilikan, Klasifikasi dan Skala Perniagaan 1.6 Jelaskan perkaitan antara penawaran barang dan perkhidmatan yang wujud dalam perniagaan yang dijalankan di kawasan anda. Minda Kreatif Sesebuah perniagaan boleh menawarkan barang, perkhidmatan atau kedua-duanya untuk memenuhi keperluan dan kehendak pengguna atau pelanggan. Jenis barang atau perkhidmatan yang ditawarkan akan mempengaruhi perniagaan yang dijalankan. Jika perniagaan yang dijalankan berasaskan perkhidmatan, peniaga tidak perlu terlibat dengan pengurusan stok dan lebih memberi tumpuan kepada pengurusan sumber manusia. Rajah 1.15 Perkaitan perniagaan Perniagaan Klasifikasi Skala Bentuk pemilikan Penawaran barang dan perkhidmatan #YOUCANDUIT merupakan kempen digital untuk meningkatkan pendapatan tambahan dalam kalangan rakyat Malaysia melalui inisiatif digital seperti program eRezeki dan eUsahawan. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// youcanduit.mdec.my/) Buletin Keusahawanan Bab 1 Pemangkin Pendapatan Digital TM Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 52 11/7/16 12:15 PM 53 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Pemilik sesebuah perniagaan boleh memilih untuk menubuhkan perniagaan milikan tunggal, perkongsian, syarikat berhad atau koperasi. Bagi perniagaan yang dijalankan secara kecil-kecilan, perniagaan bentuk milikan tunggal lazimnya dipilih untuk menawarkan barang atau perkhidmatan. Apabila perniagaan semakin berkembang atau saiznya bertambah besar, bentuk pemilikan juga boleh diubah mengikut keperluan perniagaan. Contohnya, perubahan bentuk pemilikan perniagaan daripada milikan tunggal kepada perkongsian, perlulah didaftarkan di Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM). Perniagaan boleh dikategorikan mengikut skala, iaitu domestik dan antarabangsa. Saiz perniagaan tidak mempengaruhi skalanya. Sesebuah perniagaan tidak perlu bersaiz besar untuk menawarkan barang atau perkhidmatan ke pasaran global. Teknologi moden seperti Internet membolehkan perniagaan yang bersaiz kecil menembusi pasaran pada peringkat antarabangsa. Hal ini akan meningkatkan jualan dan keuntungan perniagaan. Terdapat tiga sektor dalam perniagaan, iaitu sektor utama, sektor kedua dan sektor ketiga. Di Malaysia, lazimnya sektor utama seperti pertanian adalah untuk memenuhi pasaran atau skala domestik. Sektor kedua dan ketiga, iaitu sektor pengilangan dan perkhidmatan adalah untuk pasaran domestik dan juga antarabangsa. Semua sektor yang terlibat memerlukan aktiviti perniagaan untuk mengagihkan barang dan perkhidmatan yang ditawarkan. Tanpa aktiviti perniagaan, barang dan perkhidmatan tidak dapat digunakan sepenuhnya bagi tujuan jual beli untuk menjana keuntungan. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Pembelajaran Penerokaan Tugasan: Mengaitkan perniagaan mengikut jenis perniagaan, bentuk pemilikan, skala dan klasifikasinya Langkah-langkah: 1 Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan kecil. 2 Setiap kumpulan pilih satu perniagaan yang terdapat di kawasan masing-masing. 3 Buat aktiviti sumbang saran dalam kumpulan dengan membincangkan jenis perniagaan, pemilikan, skala dan klasifikasi bagi perniagaan yang telah dipilih. 4 Senaraikan isi penting hasil daripada aktiviti sumbang saran. 5 Sediakan bahan untuk pembentangan. 6 Bentangkan dalam kelas. 7 Lakukan sesi soal jawab selepas pembentangan. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kepentingan menentukan jenis penawaran barang dan perkhidmatan agar selaras dengan jenis dan saiz perniagaan. EMK Pengurusan kewangan setiap perniagaan perlu mengikut sistem yang sistematik dan tersusun. Celik Kewangan RM Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 53 11/7/16 12:15 PM 54 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan Perkembangan Sektor Perniagaan di Malaysia Sektor perniagaan di Malaysia dibahagikan kepada tiga bahagian, iaitu sektor utama, sektor kedua dan sektor ketiga. Pembahagian sektor adalah berdasarkan kepada bentuk aktiviti yang terlibat. Sektor utama terlibat dalam aktiviti penerokaan sumber dan pertanian. Sektor kedua melibatkan aktiviti perkilangan dan pembinaan, manakala sektor ketiga melibatkan aktiviti berkaitan dengan perkhidmatan. 1.7.1 Selepas Merdeka Pada waktu selepas merdeka penduduk Malaysia kebanyakannya menjalankan aktiviti berasaskan pertanian. Kita dikenali sebagai negara pengeluar bahan mentah seperti getah dan bijih timah. Namun kerajaan mendapati negara kita sukar untuk berkembang maju jika hanya bergantung pada sektor utama. 1.7 Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Cadangkan dua peluang perniagaan dalam sektor perkhidmatan yang boleh dijalankan di tempat anda. EMK Gambar foto 1.27 Sektor pertanian 1.7.2 Era 1990-an Kerajaan mula menggalakkan rakyat untuk menceburi sektor kedua bagi tujuan untuk mengurangkan kebergantungan kepada barang import. Pelbagai galakan telah diberikan oleh kerajaan kepada pengusaha-pengusaha tempatan untuk menambah hasil keluaran, sehinggalah pada awal tahun 1990-an sektor kedua mengambil alih sebagai penyumbang utama eksport Malaysia. Lembaga Kemajuan Tanah Persekutuan (FELDA) telah mengalami proses transformasi yang melibatkan pelbagai dimensi pada peringkat individu dan keluarga, taraf dan corak kehidupan, fizikal dan minda serta organisasi. Felda merupakan contoh terbaik kepada semua perniagaan di Malaysia terutama dalam melakukan proses transformasi terhadap aktiviti perniagaan yang sedang dijalankan. Buletin Keusahawanan Bab 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 54 11/7/16 12:15 PM 55 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 1.7.3 Menjelang Abad ke-21 Kini dalam keadaan negara kita yang berusaha menuju ke arah sebuah negara maju menjelang tahun 2020, sumbangan sektor ketiga, iaitu sektor perkhidmatan semakin meningkat selaras dengan perkembangan ekonomi negara. Penekanan yang lebih tinggi diberikan kepada sektor perkhidmatan selaras dengan matlamat Malaysia untuk menjadi negara maju. Gambar foto 1.28 Sektor perindustrian Gambar foto 1.29 Sektor perkhidmatan (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.mida.gov.my, capaian pada 29 Jun 2016) QR Code Pusat Transformasi Bandar (UTC) http://www.utc.my Bab 1 Proton merupakan syarikat pengeluar kereta nasional yang telah berjaya mengharumkan nama negara di peringkat dunia. Pelbagai inisiatif dilakukan bagi memastikan syarikat terus kukuh dan berdaya saing dalam psaran domestik dan dunia. Dengan program rasionalisasi, cawangan baharu yang terdiri daripada pusat 3S telah mewujudkan rangkaian yang sihat dengan memberi tumpuan kepada kawasan pasaran utama. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.utusan.com. my/bisnes/korporat/pelan- transformasi-proton-galak- pertumbuhan-1.81303) Buletin Keusahawanan Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 55 11/7/16 12:15 PM 56 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan Gerak Minda 1.1 SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 “Perniagaan bersaiz kecil turut menyumbang kepada peningkatan ekonomi negara” Berdasarkan penyataan tersebut, jawab soalan yang berikut: (a) Bagaimanakah perniagaan tersebut dapat menyumbang kepada ekonomi negara? (b) Terangkan masalah dan peluang yang dihadapi oleh mereka sebagai perniagaan bersaiz kecil. 2 Terangkan perbezaan antara Syarikat Sendirian Berhad dengan Syarikat Awam Berhad. 3 Nyatakan definisi francais dan usaha sama. 4 Apakah yang dimaksudkan dengan perniagaan berskala domestik? 5 Terangkan sebab perniagaan bersaiz kecil terus popular dan mampu bersaing dengan perniagaan bersaiz besar. Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 56 11/7/16 12:15 PM 57 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Mengapakah perniagaan dalam perusahaan kecil dan sederhana (PKS) penting kepada pembangunan ekonomi di Malaysia? 2 Rajah berikut menunjukkan tujuan perniagaan. (a) Apakah X? (b) Terangkan dua kepentingan X dengan memilih sebuah organisasi sebagai contoh. 3 Berikut ialah senarai perbelanjaan yang dibuat oleh Ali dan Aliya untuk tempoh satu minggu. Bagaimanakah anda dapat mengkategorikan item-item dalam senarai itu? 4 Syarikat Juara Niaga Sdn. Bhd. merupakan sebuah organisasi bermotifkan untung. Syarikat mempunyai tiga buah pasar raya yang beroperasi di Taiping dan Ipoh. Pihak pengurusannya bercadang untuk menjual beberapa jenis barang di pasar raya tersebut pada harga kos. Adakah tindakan tersebut wajar? Berikan alasan anda. 5 Jelaskan perbezaan yang wujud antara organisasi bermotifkan untung dengan organisasi bukan bermotifkan untung. ORGANISASI BERMOTIFKAN UNTUNG X MENAWARKAN BARANG DAN PERKHIDMATAN TUJUAN PERNIAGAAN SENARAI ALI • Buku • Nasi lemak • Tambang bas • Tiket wayang • Sabun • Pencuci • Raket badminton • Sewa gelanggang • Pakaian sukan • Mi segera SENARAI ALIYA • Pencuci muka • Nasi ayam • Petrol • Salun kecantikan • Baju baharu • Sewa bilik • Rawatan doktor • Mi segera • Komputer Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 57 11/7/16 12:15 PM 58 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan 1 Terangkan kepentingan keuntungan kepada sesebuah perniagaan. 2 Mengapakah perlu wujud organisasi bukan bermotifkan untung dalam sesebuah negara? 3 Terangkan perbezaan barang dan perkhidmatan dengan menggunakan contoh. 4 Terangkan perkaitan antara keperluan dan kehendak dengan perniagaan. 5 Jelaskan kaedah perniagaan yang digunakan oleh organisasi bukan bermotifkan untung. 6 Terangkan bentuk-bentuk pemilikan perniagaan. 7 Bagaimanakah sesebuah perniagaan itu diklasifikasikan? Refleksi Bab ini membincangkan tujuan perniagaan yang meliputi bentuk pemilikan perniagaan, klasifikasi perniagaan serta perkembangan perniagaan di sektor utama, sektor kedua dan sektor ketiga. Setiap bentuk pemilikan mempunyai ciri, kelebihan dan kelemahan masing-masing. Setiap perniagaan diklasifikasikan kepada tiga saiz utama, iaitu perniagaan bersaiz kecil, sederhana dan besar. Selain itu, perniagaan turut dilihat dari aspek penawaran barang dan perkhidmatan serta skala perniagaan yang sedang dijalankan. Rumusan 1 Anda dikehendaki untuk membentuk kumpulan kecil yang terdiri daripada lima orang setiap kumpulan. 2 Dapatkan satu artikel berkaitan proses penubuhan aktiviti perniagaan sama ada milikan tunggal, perkongsian, syarikat berhad atau koperasi. 3 Kaitkan artikel tersebut dengan peluang daya saing berdasarkan keadaan ekonomi semasa. 4 Lakukan aktiviti sumbang saran dalam kumpulan. 5 Bentangkan dalam kelas mengikut kumpulan. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 1 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 58 11/7/16 12:15 PM 59 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 Latihan Sumatif 1 SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Antara berikut, yang manakah benar tentang tujuan perniagaan? A Mewujudkan peluang pekerjaan B Membantu masyarakat setempat C Meningkatkan pendapatan negara D Menawarkan barang dan perkhidmatan 2 Pilih jawapan yang betul. Barang Perkhidmatan A Pakaian Polisi insurans B Pelancongan Salun kecantikan C Pusat tuisyen Buku rujukan D Telefon bimbit Kereta 3 Pernyataan manakah yang merupakan ciri kehendak manusia? A Mudah dipenuhi B Hidup lebih selesa C Mempunyai batasan D Sama untuk semua individu 4 Pernyataan berikut berkaitan dengan Syarikat Perkasa Sdn. Bhd. Syarikat telah membina tiga buah pondok rehat di taman rekreasi berhampiran Syarikat Perkasa telah menggunakan keuntungannya untuk A memajukan lagi perniagaannya B membantu masyarakat setempat C membayar ganjaran kepada pekerjanya D mendapatkan keyakinan daripada pelabur 5 Tepung, beras dan minyak masak adalah antara barang keperluan asas yang dijual pada harga subsidi. Hal ini bermakna barang tersebut A dijual pada harga kos B dijual di atas harga kos C dijual di bawah harga kos D diberikan secara percuma 6 Apakah tujuan kewujudan organisasi bukan bermotifkan untung? I Mewujudkan kesedaran tentang sesuatu perkara II Mewujudkan peluang pekerjaan kepada rakyat III Memperoleh keuntungan daripada aktiviti yang dijalankan IV Membantu golongan kurang berkemampuan mendapatkan keperluan A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 7 Antara berikut, yang manakah benar tentang Perkongsian Liabiliti Terhad? A Kuasa pemegang syer terhad B Modal pemegang syer terhad C Bilangan pemegang syer terhad D Tanggungan pemegang syer terhad 8 Apakah kelebihan Syarikat Sendirian Berhad berbanding dengan Syarikat Awam Berhad? A Syarikat Sendirian Berhad mempunyai taraf perundangan sendiri B Keuntungan yang diperoleh Syarikat Sendirian Berhad terlepas daripada bebanan cukai C Penyata kewangan Syarikat Sendirian Berhad tidak perlu diumumkan kepada orang ramai D Lembaga pengarah Syarikat Sendirian Berhad tidak semestinya terdiri daripada pemegang syer 9 Nyatakan bentuk pemilikan perniagaan yang mempunyai ciri berikut: • Mudah ditubuhkan • Pemilik mempunyai kuasa penuh • Kadar cukai rendah A Koperasi B Perkongsian C Milikan tunggal D Syarikat Sendirian Berhad Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 59 11/7/16 12:15 PM 60 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan 10 Antara berikut, yang manakah ciri Syarikat Awam Berhad? A Bilangan minimum ahlinya berjumlah dua orang B Syer hanya boleh dipindah milik atas persetujuan lembaga pengarah C Syarikat ini mesti dibubarkan jika majoriti pemegang syer menjadi muflis D Sebelum ditubuhkan, syer syarikat jenis ini mestilah disenaraikan di bursa saham 11 Pentadbiran sebuah Syarikat Sendirian Berhad dikawal dan diuruskan oleh A pekerja syarikat B ahli lembaga pengarah C pemegang-pemegang syer D pemiutang-pemiutang syarikat 12 Maklumat berikut berkaitan dengan satu bentuk perniagaan. • Menggunakan jenama yang sama • Dikawal berterusan oleh syarikat asal • Membayar fi yang dipersetujui untuk mendapatkan kebenaran berniaga Apakah bentuk perniagaan tersebut? A Francais C Perkongsian B Usaha sama D Milikan tunggal 13 Pilih pernyataan yang betul berkaitan francaisor dan francaisi. Francaisor Francaisi A Mempunyai jenama yang terkenal Memberi hak kepada francaisor untuk menggunakan jenamanya B Menjalankan promosi bagi pihak francaisi Menanggung kos promosi yang dijalankan oleh francaisor C Sentiasa mengawal syarikat yang menerima hak berniaga Bebas menjalankan perniagaan mengikut kehendak sendiri D Memberi hak kepada francaisi untuk menggunakan jenamanya Membayar francaisor dalam bentuk yang dipersetujui 14 Usaha sama ialah A bentuk perniagaan untuk menjaga kebajikan pemiliknya B hak yang diberi untuk menjalankan perniagaan yang sama jenis C perniagaan yang dijalankan untuk memenuhi permintaan pengguna D dua syarikat bergabung untuk membentuk sebuah syarikat yang baharu 15 Antara berikut, pilih kelebihan usaha sama. I Syarikat boleh menembusi pasaran yang belum diterokai II Risiko perniagaan dapat dikongsi antara kedua-dua syarikat III Syarikat boleh berkongsi kepakaran teknologi dengan syarikat lain IV Semua aset dalam perniagaan asal akan diserap ke dalam perniagaan baharu A I, II dan III B I, II dan IV C I, III dan IV D II, III dan IV 16 Tentukan pernyataan yang betul dan yang salah. I Syarikat usaha sama ialah entiti yang berasingan daripada syarikat asal II Matlamat yang berbeza antara pihak yang bergabung menyebabkan berlakunya konflik I II A BETUL BETUL B BETUL SALAH C SALAH BETUL D SALAH SALAH 17 Mengapakah perniagaan bersaiz kecil dan sederhana lebih fleksibel berbanding dengan perniagaan besar? A Layanan peribadi yang diberikan menarik lebih ramai pelanggan B Risiko perniagaan bersaiz kecil dan sederhana adalah lebih rendah C Pekerja dapat membantu membuat perubahan dengan lebih cepat D Proses membuat keputusan lebih mudah untuk pemilik perniagaan kecil Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 60 11/7/16 12:15 PM 61 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan BAB 1 18 Antara berikut, pilih persamaan antara perniagaan bersaiz kecil dan sederhana. A Menikmati ekonomi bidangan B Mempunyai sumber yang cukup untuk menguasai pasaran C Mudah untuk mendapatkan pekerja yang mahir dan berpengalaman D Lebih mudah untuk melakukan perubahan dalam strategi perniagaan 19 Pilih kelebihan perniagaan bersaiz besar. I Wujud ekonomi bidangan II Komunikasi lebih baik III Memberi layanan peribadi IV Mudah menguasai pasaran A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 20 Pernyataan berikut berkaitan dengan kelebihan perniagaan bersaiz kecil. Encik Ayub merupakan pemilik Chini Enterprise sentiasa mengenali semua pelanggan tetap yang datang ke kedainya. Pernyataan tersebut merujuk pada A komunikasi yang lebih baik antara Encik Ayub dengan pekerjanya B layanan peribadi yang diberikan kepada semua pelanggan C pelanggan yang berpuas hati dengan layanan yang diberikan D kaedah untuk mengumpulkan maklumat berkaitan dengan cita rasa pelanggan SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Maklumat berikut adalah berkaitan dengan Perniagaan Agensi Pelancongan Global. Encik Ikmal bercadang untuk menjemput rakannya menjalankan perniagaan tersebut bersama-sama. Beliau berharap agar dapat mengumpulkan modal yang banyak dan juga dapat menggunakan pengalaman rakannya dalam bidang pemasaran. (a) Nyatakan perubahan bentuk milikan tersebut. (b) Terangkan tiga kelebihan perubahan bentuk milikan tersebut kepada operasi Perniagaan Agensi Pelancongan Global. 2 Situasi berikut menunjukkan perubahan pemilikan perniagaan. KEDAI PAKAIAN NORSHIDA NO. 2, JLN BESAR, KAJANG KEDAI PAKAIAN SHAHILA NO. 3, JLN BESAR, KAJANG BUTIK NORILA NO. 2–3, JLN BESAR, KAJANG Jelaskan tiga kelebihan yang diperoleh Butik Norila selepas perubahan bentuk milikan perniagaan. Situasi 1 Situasi 2 Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 61 11/7/16 12:15 PM 62 BAB 1 Tujuan Perniagaan dan Pemilikan Perniagaan 3 Mengapakah bentuk perniagaan francais semakin popular di Malaysia? 4 Baca situasi berikut dengan teliti. Amin Ridwan melihat peluang untuk memulakan perniagaan sendiri semasa bekerja sebagai “budak penghantar” untuk Mizcici Pizza semasa berusia 17 tahun. Beberapa tahun kemudian beliau telah berjaya menjadi pengurus untuk sebuah cawangan Mizcici Pizza di Bandar Kajang. Peluang ini digunakan untuk mempelajari cara menguruskan perniagaan tersebut, iaitu daripada proses pembuatan pizza hingga kepada cara menguruskan pekerja. Pada usia 25 tahun, beliau bersama dengan dua rakannya berjaya menjadi francaisi Mizcici Pizza di Putrajaya dan Sepang. Beliau menyatakan kejayaannya ialah hasil kerja keras dan semangat tidak putus asa. Selain itu, Mizcici Pizza memang satu jenama yang telah dikenali di Malaysia. Beliau juga mendapat sokongan dalam pelbagai bentuk oleh pemilik syarikat induk Mizcici Pizza. (a) Bincangkan kelebihan yang diperoleh oleh kedua-dua pihak yang terlibat dalam perniagaan tersebut. (b) Terangkan bentuk sokongan yang mungkin diterima Amin Ridwan daripada syarikat induk. 5 Baca situasi berikut dengan teliti. Nik Rohana telah menceburi perniagaan pengeluaran minuman ringan dengan jenama “Pop Kola” setelah berhenti daripada jawatan pengarah di sebuah syarikat pengeluaran minuman ringan di Kawasan Perindustrian Tasek, Ipoh. Produknya dipasarkan di pasar raya seluruh Malaysia. Bagi mengembangkan perniagaan yang dijalankan olehnya, Nik Rohana bercadang untuk bekerjasama dengan Syarikat Sunrider pengeluar minuman ringan di Indonesia. Melalui kerjasama tersebut, beliau berharap produknya boleh diperkenalkan di negara-negara ASEAN. Dalam usaha merealisasikan impiannya, Nik Rohana menyediakan satu rancangan perniagaan untuk dikemukakan kepada pihak berkepentingan bagi tujuan pembiayaan tambahan. Adakah anda bersetuju dengan cadangan Nik Rohana untuk bekerjasama dengan Syarikat Sunrider? Berikan alasan anda. 6 Terangkan kelebihan perniagaan bersaiz kecil berbanding dengan perniagaan bersaiz besar. 7 Anda telah ditawarkan jawatan penolong pengurus di Dilara Enterprise dan Syarikat Kunang Berhad. Tawaran manakah yang akan anda terima? Berikan alasan anda. 8 Encik Azmi dan rakannya menubuhkan firma perakaunan di Kuala Lumpur dua tahun yang lalu. Mereka sukar mendapatkan syarikat besar sebagai pelanggan kerana dikhuatiri firma mereka tidak akan bertahan lama. Bagaimanakah mereka boleh meyakinkan bakal pelanggan agar menerima perkhidmatan yang ditawarkan? 9 Sektor kedua telah berjaya memacu ekonomi negara dengan pertumbuhan pelabur asing yang masuk ke Malaysia. Terangkan sumbangan lain sektor ini kepada negara. 10 Perkongsian Perwira Juara pengeluar perabot terkemuka di Taiping ingin menukar status pemilikan perniagaan kepada Syarikat Sendirian Berhad. Adakah tindakan tersebut wajar? Berikan alasan anda. Bab1_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 62 11/7/16 12:15 PM Kerajaan Malaysia, melalui pelbagai agensi, berusaha untuk menyediakan persekitaran kondusif agar rakyat yang menceburi bidang perniagaan dapat berkembang maju. Oleh itu, dalam bab ini, anda akan mengenal pasti peranan kerajaan dan memahami aspek-aspek yang dapat mendorong sesebuah perniagaan untuk maju atau mengalami kegagalan pada peringkat domestik atau global. BAB2 TREND SEMASA DALAM PERNIAGAAN KATA KUNCI • Trend persekitaran • Faktor perubahan • Kesan perubahan Standard Pembelajaran Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: 1 mengenal pasti peranan kerajaan dalam menangani isu-isu tempatan, negara dan serantau mengenai pertumbuhan, guna tenaga penuh, inflasi dan deflasi 2 mengimbas trend persekitaran perniagaan 3 menganalisis faktor-faktor yang membawa perubahan kepada persekitaran perniagaan 4 menilai kesan perubahan persekitaran terhadap organisasi perniagaan 63 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 63 11/7/16 1:43 PM Trend semasa dalam perniagaan Peta Konsep Faktor-faktor perubahan persekitaran perniagaan Peranan kerajaan dalam menangani isu-isu tempatan, negara dan serantau mengenai • pertumbuhan ekonomi, • guna tenaga penuh, • inflasi dan • deflasi Kesan perubahan persekitaran terhadap organisasi perniagaan Trend persekitaran perniagaan 2 64 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 64 11/7/16 1:43 PM Peranan Kerajaan dalam Menangani Isu-isu Tempatan, Negara dan Serantau Kerajaan memainkan peranan yang penting dalam menangani isu-isu berkaitan pertumbuhan, guna tenaga penuh, inflasi dan kemelesetan ekonomi yang berlaku pada peringkat tempatan, negara dan serantau. Antara kementerian yang sedia membantu perniagaan bersaing pada peringkat domestik dan antarabangsa adalah seperti Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri (MITI) dan Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK) serta agensi kerajaan seperti Perbadanan Pembangunan Perdagangan Luar Malaysia (MATRADE) dan Bank Negara Malaysia (BNM). 2.1 Bank Negara Malaysia (BNM) merupakan bank pusat yang berperanan untuk memantau dan mengawal keadaan ekonomi negara termasuklah dalam bidang perniagaan. Bank Negara Malaysia juga turut berperanan untuk meningkatkan kestabilan kewangan bagi pertumbuhan ekonomi dan perniagaan Malaysia. Pada masa yang sama, Bank Negara Malaysia berfungsi untuk mengawal selia infrastruktur sistem pembayaran negara yang menekankan aspek kecekapan dan keselamatan sistem kewangan negara. QR Code Bank Negara Malaysia http://www.bnm.gov.my Perniagaan perlu melibatkan penyertaan semua kaum dalam sistem operasi bagi memperkukuh perpaduan kaum di Malaysia. Cintai Negara Gambar foto 2.1 Bank Negara Malaysia Bab 2 65 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 65 11/7/16 1:43 PM Gambar foto 2.3 Dewan Undangan Negeri 2.1.1 Peranan Kerajaan Pusat, Negeri dan Tempatan Di Malaysia, di bawah kerajaan negeri, terdapat kerajaan tempatan yang berperanan menguruskan hal ehwal tempatan. Berikut merupakan contoh pentadbiran kerajaan yang terdapat di Malaysia: Senaraikan agensi kerajaan yang terlibat secara langsung dalam urusan berkaitan dengan perniagaan. Gambar foto 2.2 Parlimen Malaysia Gambar foto 2.4 Majlis Bandaraya Jelaskan peranan kerajaan dalam membangunkan perniagaan di Malaysia. Minda Kreatif Bab 2 66 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 66 11/7/16 1:43 PM Kerajaan memainkan peranan yang penting dalam menangani isu-isu yang berlaku pada peringkat tempatan, negara dan serantau. Huraian lanjut adalah seperti dalam Rajah 2.1. Rajah 2.1 Isu tempatan, negara dan serantau (a) Peranan Kerajaan Pusat Pusat pentadbiran kerajaan Persekutuan terletak di Putrajaya. Kerajaan Pusat mempunyai fungsi dan bidang kuasa tersendiri dalam menangani isu ekonomi dan perniagaan dari aspek perundangan, kewangan dan perkembangan aktiviti perniagaan. Gambar foto 2.5 Perdana Putra (Pusat pentadbiran kerajaan Persekutuan) QR Code Pejabat Perdana Menteri http://www.pmo.gov.my Berkaitan dengan perniagaan di kawasan setempat seperti hubungan perniagaan dengan komuniti, pengguna tempatan, tanggungjawab sosial dengan masyarakat sekeliling dan faktor sosiobudaya masyarakat setempat. Isu Tempatan Melibatkan hubungan antara Malaysia dengan negara jiran seperti negara Singapura, Indonesia, Thailand dan Brunei Darussalam. Isu Serantau Berkaitan dengan masalah yang dihadapi oleh sesebuah negara seperti jumlah pendapatan negara, inflasi, kemelesetan ekonomi dan kadar pertumbuhan ekonomi. Isu Negara Bab 2 67 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 67 11/7/16 1:43 PM (i) Aspek Perundangan Dari aspek perundangan, kerajaan Malaysia mempunyai kuasa untuk menggubal sesuatu undang-undang yang berkaitan dengan perniagaan melalui Parlimen Malaysia. Hal ini bagi memastikan aktiviti perniagaan dapat berjalan dengan lancar supaya semua isu tempatan, negara dan serantau dapat diatasi dengan baik. • Penggubalan Undang-Undang Terdapat beberapa akta yang telah diwujudkan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.2 yang berikut: Setiap akta digubal bertujuan untuk mengawal perjalanan aktiviti perniagaan bagi menangani isu tempatan, negara dan serantau dalam aspek perundangan. Setiap isu atau perkara yang wujud dalam sesebuah perniagaan yang berkaitan dengan pihak kerajaan dan undang-undang akan diselesaikan melalui agensi penguatkuasaan yang berkaitan. Pihak kerajaan juga berperanan untuk memastikan setiap perniagaan yang dijalankan mesti didaftarkan. Pendaftaran perniagaan boleh dibuat berdasarkan entiti perniagaan yang ditubuhkan serta tertakluk kepada akta yang berkaitan. Rajah 2.2 Contoh akta dalam perniagaan Akta Kontrak 1950 Akta Perkongsian 1961 Akta Jualan Barangan 1957 Akta Syarikat 1965 Akta Sewa Beli 1967 Akta Perhubungan Industri 1967 (Pindaan 1980) Contoh Semua syarikat perlu didaftarkan di Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM). Syarikat perlu mematuhi segala syarat yang termaktub di bawah Akta Syarikat 1965. Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Kemudian bentangkan. Soalan: Jelaskan kebaikan undang-undang yang telah digubal kepada perniagaan tempatan. EMK Parlimen Parlimen ialah kuasa perundangan bagi Malaysia. Parlimen berperanan menggubal undang-undang untuk dikuatkuasakan di negara ini. Parlimen Malaysia berbentuk bicameral, iaitu terdiri daripada dwidewan (Dewan Rakyat dan Dewan Negara). Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.parlimen.gov.my) Buletin Keusahawanan Bab 2 68 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 68 11/7/16 1:43 PM • Perlindungan Pengguna Undang-undang yang berkaitan dengan perlindungan pengguna turut digubal supaya pengguna tidak ditindas oleh peniaga yang menjalankan amalan perniagaan yang tidak sihat seperti mengelirukan pengguna dalam kualiti barang dan harga barang. Contoh Contoh undang-undang yang boleh melindungi pengguna ialah Akta Perihal Dagangan 1972. Akta ini melindungi pengguna dalam aspek mendapat maklumat barang dan kepenggunaan yang benar melalui penerangan yang benar dan maklumat yang mencukupi. Selain itu, terdapat akta lain yang berkaitan dengan pengguna seperti Akta Kawalan Harga 1946, Akta Sewa Beli 1967, Akta Timbang Sukat 1972, Akta Mutu Alam Sekitar 1974 dan Akta Perlindungan Pengguna 1999. Matlamat undang-undang perlindungan pengguna ditunjukkan dalam Rajah 2.3 yang berikut: Kesihatan pengguna bertujuan untuk melindungi pengguna daripada tindakan perniagaan yang boleh mengancam kesihatan pengguna Keselamatan pengguna dalam aspek makanan, ubat-ubatan serta sebarang amalan dan perkhidmatan yang tidak selamat Hak pengguna mendapat ganti rugi jika pengguna tidak menerima barangan dan perkhidmatan sebagaimana yang dijanjikan oleh peniaga Melindungi hak pengguna mendapat alam sekitar yang bersih ekoran aktiviti perniagaan mencemarkan alam sekitar, iaitu pencemaran udara, air, bunyi dan tanah Rajah 2.3 Matlamat undang-undang perlindungan pengguna Setiap isu atau kes yang wujud akan dirujuk atau dikemukakan kepada pihak atau agensi kerajaan yang bertanggungjawab seperti Tribunal Tuntutan Pengguna dan mahkamah. Pihak penghakiman akan memutuskan setiap kes. Arahan: Pilih salah satu undang-undang berkaitan pengguna. Soalan: Jelaskan cara undang-undang tersebut dapat melindungi pengguna daripada tindakan negatif peniaga. EMK E -Tribunal E-Tribunal adalah sebuah sistem berasaskan web yang dibangunkan khusus oleh KPDNKK untuk memberikan kemudahan kepada para pengguna membuat pertanyaan mengenai pemfailan tuntutan kepada Tribunal Tuntutan Pengguna Malaysia (TTPM). Daftarkan diri anda sebagai pengguna, kemudian dapatkan maklumat tentang jenis tuntutan yang boleh difailkan di TTPM. Minda Kreatif Bab 2 69 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 69 11/7/16 1:43 PM • Pelepasan Cukai Bagi menggalakkan rakyat Malaysia menceburi sesuatu jenis perniagaan, kerajaan telah mewujudkan beberapa pelepasan cukai dalam sektor-sektor tertentu. Contoh pelepasan cukai ialah taraf perintis, elaun cukai pelaburan, potongan cukai, pengecualian cukai dan elaun pelaburan semula. Huraian tentang pelepasan cukai ditunjukkan dalam Jadual 2.1 yang berikut: Jadual 2.1 Huraian tentang pelepasan cukai Jenis Pelepasan Cukai Huraian Taraf perintis Diberikan kepada syarikat yang menyertai promosi oleh kerajaan. Syarikat dikecualikan pembayaran cukai selama lima tahun. Elaun cukai pelaburan Pelepasan cukai ekoran daripada pelaburan modal yang diberikan kepada perniagaan berstatus Koridor Raya Multimedia (MSC) dan berasaskan bahan mentah tempatan. Potongan cukai Potongan cukai diberikan kepada pengeksport yang menjual barangan tempatan dengan kadar potongan bergantung pada jenis perbelanjaan yang terlibat. Pengecualian cukai Diberikan kepada syarikat status MSC dan terlibat dalam industri teknologi tinggi. Perbelanjaan yang mendapat pengecualian cukai ialah penyelidikan pasaran eksport, pameran dan pengiklanan di luar negara. Elaun pelaburan semula Diberikan kepada syarikat yang terlibat dalam perniagaan pengeluaran makanan, pembinaan jalan dan pembukaan tanah untuk pembelian aset modal. Pendapatan syarikat dilabur semula untuk pembelian aset. Pada peringkat Persekutuan, kebiasaannya aktiviti pungutan cukai dilaksanakan oleh dua agensi utama seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.4 yang berikut: Rajah 2.4 Agensi pungutan cukai Persekutuan Jabatan Kastam Diraja Malaysia (JKDM) Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN) Hasil pendapatan negara Jelaskan tindakan peniaga untuk mendapatkan manfaat daripada pelepasan cukai. Minda Kreatif Rakyat bertanggungjawab membayar cukai kepada kerajaan supaya kerajaan dapat menggunakan hasil tersebut untuk pembangunan negara. Cintai Negara Bab 2 70 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 70 11/7/16 1:43 PM (ii) Aspek Kewangan Kewangan merujuk pada sumber pembiayaan yang diperlukan untuk menjalankan aktiviti-aktiviti ekonomi. Terdapat banyak isu yang dihadapi pada peringkat tempatan, negara dan serantau yang berkaitan dengan bidang kewangan. Aspek kewangan perlu ditangani dengan baik oleh pihak kerajaan bagi memastikan ekonomi berkembang secara berterusan. Oleh itu, kerajaan memainkan peranan yang penting dalam membantu peniaga mendapat pembiayaan sumber kewangan dalam memulakan dan mengembangkan sesuatu perniagaan. Contoh Agensi berkaitan dengan bantuan kewangan kepada usahawan Majlis Amanah Rakyat (MARA) Perbadanan Usahawan Nasional Berhad TEKUN Nasional Rajah 2.5 Pembiayaan perniagaan Majlis Amanah Rakyat Bank Pembangunan dan Infrastruktur Malaysia Berhad Perkhidmatan menyewa jentera Projek pembangunan Pinjaman beli aset Bimbingan pengurusan dan keusahawanan Amanah Ikhtiar Malaysia Skim Pembiayaan Ikhtiar Skim Pembiayaan Ikhtiar Ibu Tunggal Credit Guarantee Corporation Malaysia Berhad Skim Jaminan Laluan Terus Skim Pembiayaan Francais Skim Jaminan Utama Baharu Skim Jaminan Anjal I-Guarantee Agensi Pembiayaan Perniagaan Skim Pembiayaan Am Skim Pembiayaan Pengangkutan Skim Pembiayaan Profesional Skim Pembiayaan Kecil Dalam mengawal perjalanan ekonomi negara, Bank Negara Malaysia (BNM) berperanan untuk memastikan semua aktiviti perniagaan hendaklah selaras dengan dasar kewangan yang ditentukan dari semasa ke semasa. Setiap usahawan perlu bijak mengambil peluang daripada bantuan kewangan yang ditawarkan oleh pihak kerajaan. Celik Kewangan RM Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan kelebihan bantuan kewangan yang ditawarkan oleh kerajaan kepada usahawan di Malaysia. EMK Bab 2 71 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 71 11/7/16 1:43 PM (iii) Aspek Perkembangan Aktiviti Perniagaan Perkembangan perniagaan yang pesat menyebabkan berlakunya permintaan tenaga pekerja bagi mengisi kekosongan jawatan yang wujud dalam sesebuah perniagaan. Namun, kemelesetan ekonomi merupakan faktor penghalang dalam perkembangan sesebuah organisasi perniagaan. Oleh itu, peranan pihak kerajaan melalui pelaksanaan dasar fiskal dan dasar kewangan penting untuk memulihkan keadaan ekonomi. • Aktiviti Promosi Pihak kerajaan secara berterusan berusaha untuk memacu per tumbuhan ekonomi ke arah yang lebih stabil dan kukuh termasuk dengan meningkatkan aktiviti promosi. Perbadanan Pembangunan Perdagangan Luar Malaysia (MATRADE) yang ditubuhkan pada tahun 1993 menjalankan peranannya sebagai sebuah agensi kerajaan dengan mempromosikan aktiviti yang berkaitan dengan perdagangan di luar Malaysia bagi pihak Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri (MITI). Contoh Peranan MATRADE Peranan yang dijalankan oleh MATRADE ialah • mencari dan membangunkan kawasan perdagangan baharu serta mengenal pasti pasaran baharu di luar negara. • menemukan pengeksport Malaysia dengan pengimport dari luar negara. • mengekalkan perhubungan antara pengimport dengan pengeksport berdaftar. • mencetak dan mengedarkan bahan bacaan mengenai aktiviti perdagangan Malaysia. • mengadakan misi perdagangan ke luar negara untuk pengeluar tempatan dan membawa masuk pengimport dari luar negara. • mengambil bahagian dalam pameran perdagangan antarabangsa dalam usaha mempromosikan barangan keluaran Malaysia dan mengeratkan perhubungan perdagangan dengan negara lain. • merancang dan mengendalikan seminar perdagangan antarabangsa untuk pengeksport Malaysia. Jelaskan cara memanfaatkan peranan MATRADE bagi memajukan perniagaan yang sedang dijalankan. Minda Kreatif Bab 2 Institut Keusahawanan Negara (INSKEN) merupakan sebuah pusat kecemerlangan pembangunan keusahawanan. INSKEN berperanan untuk melaksanakan pembangunan kapasiti melalui program-program yang didorong oleh industri (industry driven) dan dipacu usahawan (entrepreneur-led) secara kolaborasi antara sektor swasta dengan sektor awam melalui kerjasama daripada pelbagai agensi. Hal ini bertujuan untuk menentukan program pembangunan keusahawanan bagi memenuhi keperluan industri dan bersifat rentas sektor. Buletin Keusahawanan 72 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 72 11/7/16 1:43 PM Contoh Perbadanan Produktiviti Malaysia (MPC) Perbadanan Produktiviti Malaysia (MPC) memainkan peranan untuk menyediakan input dalam bidang produktiviti dan kuantiti, memper tingkatkan pembangunan sumber tenaga manusia dan menerajui pergerakan produktiviti dan kualiti. Antara latihan yang dikendalikan oleh MPC ialah kursus keusahawanan, kursus pengurusan dan kawalan kualiti dan kursus kewangan dan perakaunan. • Aktiviti Latihan dan Pembangunan Kerajaan Malaysia melalui pelbagai agensi di bawahnya telah menganjurkan pelbagai jenis latihan dan kursus. Hal ini bertujuan untuk meningkatkan pengetahuan dan kemahiran peniaga terutama dalam kalangan bumiputera supaya dapat terus berdaya saing dalam pasaran sama ada dalam atau di luar negara. Latihan ialah inisiatif yang dilaksanakan oleh sesebuah organisasi untuk menggalakkan peningkatan produktiviti dalam kalangan pekerja. Pembangunan bermaksud inisiatif yang diambil oleh organisasi dalam jangka masa yang panjang untuk meningkatkan pengetahuan, kemahiran dan kebolehan pekerja dari semasa ke semasa. Latihan dan pembangunan merupakan suatu bidang yang khusus dalam usaha membantu pihak pengurusan meningkatkan produktiviti para pekerja bermula daripada peringkat atasan sehingga bawahan. Jelaskan peranan Majlis Amanah Rakyat (MARA) dan Institut Kemahiran Belia Negara (IKBN) dalam membantu peniaga. Minda Kreatif SME Corp Malaysia SME Corp Malaysia merupakan agensi kerajaan yang ditubuhkan untuk menggalakkan pembangunan Industri Kecil dan Sederhana. Melalui gerak kerja kumpulan, (i) senaraikan fungsi SME Corp (ii) terangkan cara SME Corp menangani isu tempatan dan negara. Selain MPC, Pusat Pembangunan Usahawan Malaysia, atau Malaysian Entrepreneurship Development Center (MEDEC) juga menyediakan latihan untuk usahawan. Secara khususnya, MEDEC diwujudkan untuk membentuk pelan rancangan dan program keusahawanan seperti latihan, kajian dan konsultansi. MEDEC telah berkembang sebagai sebuah badan atau organisasi yang menjadi pusat latihan keusahawanan dan pendidikan di Malaysia. Buletin Keusahawanan Bab 2 73 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 73 11/7/16 1:43 PM • Aktiviti Penyelidikan dan Pembangunan Setiap aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D) yang dijalankan oleh pihak kerajaan dapat menjana kreativiti dan inovasi untuk memangkinkan kejayaan dalam dunia perniagaan selain dapat menangani isu setempat, negara dan serantau. Contoh Agensi yang terlibat dalam R&D Menjalankan penyelidikan dalam bidang pertanian dan memperkenalkan teknologi baharu kepada industri bagi tujuan untuk menghasilkan peningkatan produktiviti dan kualiti produk Meningkatkan nilai perkembangan keluaran berasaskan minyak sawit Malaysia Menjalankan penyelidikan dan pembangunan bagi menangani setiap isu yang berkaitan dengan tenaga elektrik • Memastikan produk di pasaran menepati piawaian yang ditetapkan dan bermutu tinggi • Menjalankan kajian bagi memastikan tiada penyelewengan dari segi kualiti • Menjalankan aktiviti penyelidikan dan menyampaikan maklumat yang berkaitan dengan pembangunan dan perubahan dalam teknologi Dapatkan maklumat tentang peranan yang dijalankan oleh Institut Piawaian Penyelidikan Perindustrian Malaysia (SIRIM) dalam menangani isu tempatan dan negara. Kemajuan dalam aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D) yang berkembang pesat merupakan salah satu faktor yang dapat membantu memajukan ekonomi sesebuah industri. Hal ini dilaksanakan melalui kajian secara sistematik dan intensif bagi memperbaiki tahap pertumbuhan dan pembangunan sesebuah industri selaras dengan wawasan negara Malaysia menjadi negara maju menjelang tahun 2020. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kelebihan aktiviti penyelidikan dan pembangunan kepada perniagaan. EMK Dato’ Prof Dr Hassan Yaacob ialah seorang penyelidik perubatan dari Universiti Malaya yang mendapat anugerah INOTEX/ MINDEX dari Kementerian Sains Teknologi dan Alam Sekitar pada tahun 1994. Beliau ialah pengasas produk berjenama Healin dan syarikat Healwell Pharmaceuticals Sdn. Bhd. Penyelidikannya ke atas keajaiban gamat dilanjutkan di University of Kyushu dan University of Toyama Jepun bermula pada tahun 1995 sehingga sekarang. Setelah lebih dari 10 tahun melakukan penyelidikan dan pembangunan ke atas gamat, beliau telah berjaya mengeluarkan produk berasaskan sebatian tulenan Gamodulin dari gamat secara komersial di bawah jenama HEALIN. Buletin Keusahawanan Bab 2 Your Health & Beauty Store 74 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 74 11/7/16 1:43 PM (b) Peranan Kerajaan Negeri Pembentukan kerajaan negeri termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan, iaitu terdapat pembahagian kuasa antara kuasa kerajaan Pusat dengan kerajaan negeri. Dengan itu, kerajaan negeri mempunyai kuasa tertentu bagi membolehkan pentadbiran kerajaan negeri berjalan dengan lancar dan tersusun. Bidang kuasa kerajaan negeri atas bahan galian dan tanah membolehkan mereka mewujudkan kawasan industri untuk menggalakkan dan memajukan kegiatan ekonomi di sesuatu kawasan yang dipilih. Kewujudan kawasan industri membolehkan peningkatan hasil pendapatan kerajaan melalui bayaran lesen yang dikenakan. Kerjasama antara kerajaan negeri dengan sektor swasta dapat menggalakkan aktiviti perniagaan dalam sesebuah negeri. Hal ini termasuk menarik kemasukan pelabur tempatan untuk melabur modal dalam pelbagai bidang seperti bidang teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) dan infrastruktur. Hal ini seterusnya telah membantu kerajaan sesebuah negeri untuk memacu kerancakan aktiviti perniagaan. Contohnya, kerajaan negeri Johor telah membentuk Hub Perdagangan ICT Global dalam Iskandar Malaysia. Pembentukan syarikat berkepentingan kerajaan negeri seperti Perbadanan Kemajuan Ekonomi Negeri (PKEN) yang terdapat di setiap negeri dapat merancakkan aktiviti perniagaan. Banyak perniagaan berasaskan perusahaan kecil dan sederhana (PKS) telah diwujudkan sebagai pembekal dan vendor dalam menyokong aktiviti-aktiviti perniagaan yang dijalankan PKEN. Gambar foto 2.7 Perbincangan pembangunan kawasan Gambar foto 2.6 Aktiviti pembangunan kawasan Jelaskan peranan kerajaan negeri dalam meningkatkan bilangan usahawan di Malaysia. Minda Kreatif Setiap aktiviti perniagaan perlu mengambil kira perlindungan alam sekitar dan kesejahteraan masyarakat setempat. Cintai Negara Bab 2 75 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 75 11/7/16 1:43 PM Kerajaan negeri melalui PKEN boleh memberi bantuan kepada usahawan yang baharu dengan menghasilkan produk yang mendapat sokongan daripada kerajaan negeri. Dalam bidang pertanian, kerajaan negeri boleh menggalakkan sektor swasta dalam mengusahakan sesuatu jenis pertanian yang diperlukan oleh rakyat sesebuah negeri dan negara. Oleh sebab pengurusan tanah merupakan penguasaan kerajaan negeri, hal ini memudahkan kerajaan negeri untuk menyediakan lokasi strategik dalam mengusahakan sesuatu projek pertanian dengan memberi beberapa skim galakan yang sesuai dan kompetitif. Gambar foto 2.8 Projek pertanian moden Jelaskan skim galakan yang disediakan oleh kerajaan negeri tempat anda tinggal dalam memajukan Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS). Minda Kreatif Contoh Perbadanan Kemajuan Negeri SABAH ECONOMIC DEVELOPMENT CORPORATION Perbadanan Pembangunan Ekonomi Sabah (SEDCO) Perbadanan Kemajuan Negeri Pahang (PKNP) 1Malaysia Best merupakan satu Perakuan Jenama (Endorsement Brand) yang melambangkan identiti Malaysia untuk meningkatkan jualan dan profil produk-produk berasaskan pertanian di pasaran tempatan dan global. 1Malaysia Best membantu menaikkan taraf produk-produk berasaskan pertanian keluaran tempatan bagi pasaran antarabangsa serta mewujudkan kestabilan dalam setiap keadaan ekonomi. Buletin Keusahawanan Bab 2 76 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 76 11/7/16 1:43 PM (c) Peranan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) merupakan pelaksana dasar pada peringkat akar umbi dalam menyampaikan perkhidmatan kepada warga penduduk tempatan. PBT ditubuhkan di bawah Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171) sebagai badan yang bertanggungjawab untuk mengurus dan mentadbir sesebuah kawasan yang terlibat berasaskan kepentingan tempatan seperti Majlis Bandaraya, Majlis Perbandaran dan Majlis Daerah. Peranan PBT dalam perniagaan lebih tertumpu pada menangani isu tempatan. PBT diberi kuasa untuk memastikan kawasan pentadbirannya berada dalam keadaan selamat dan merancang sesuatu pembangunan dalam keadaan sempurna serta sesuai dengan keadaan masyarakat setempat. Peranan lain yang dijalankan oleh PBT adalah seperti berikut: 1 penyediaan kemudahan infrastruktur yang dapat menjamin keselesaan kehidupan masyarakat setempat. 2 pewujudan pusat-pusat perniagaan atau perdagangan seperti pasar-pasar dan gerai-gerai. 3 pengawalan terhadap kesihatan awam dan keselamatan. 4 pelaksanaan tanggungjawab sosial yang meliputi pembangunan kemudahan awam. Gambar foto 2.9 Pihak Berkuasa Tempatan Arahan: Bincangkan dan buat pembentangan dalam kelas. Soalan: Kenal pasti dan terangkan perkhidmatan yang disediakan oleh Pihak Berkuasa Tempatan untuk membantu peniaga. EMK Skim PUNB Terdapat pelbagai program yang dianjurkan oleh Perbadanan Usahawan Nasional Berhad bagi melahirkan generasi usahawan yang sentiasa berdaya saing dan berfikir di luar kotak. Antara program yang dilaksanakan adalah seperti yang berikut: • • • • • Buletin Keusahawanan Bab 2 77 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 77 11/7/16 1:43 PM PBT bertanggungjawab untuk memastikan setiap pembinaan bangunan dalam keadaan selamat dan sempurna. Selain itu, PBT turut bertanggungjawab untuk merangka dan melaksanakan dasar-dasar pembangunan setempat. PBT juga berkuasa untuk menggubal sesuatu undang-undang kecil yang berkaitan dengan perniagaan, iaitu pengawalan premis perniagaan, pengawalan pengiklanan dan mengatur sebarang jualan awam. Contoh Pihak Berkuasa Tempatan diberi kuasa untuk menggubal beberapa Undang-Undang Kecil seperti yang berikut: 1 Undang-Undang Kecil Pelesenan, Perniagaan dan Perindustrian 2 Undang-Undang Kecil Pasar 3 Undang-Undang Kecil Penjaja Kegagalan pihak yang berkaitan di kawasan setempat dan peniaga dalam mematuhi undang-undang boleh menyebabkan mereka dikenakan tindakan termasuk didakwa di mahkamah. Berikan kelebihan yang termaktub dalam undang-undang kecil penjaja kepada usahawan muda pada masa ini. Minda Kreatif Pembelajaran Kendiri Tugasan: Pihak Berkuasa Tempatan mempunyai bidang kuasa tersendiri dalam memastikan setiap perkara yang dirancang dapat dilaksanakan dengan baik dan sistematik. Huraikan bidang kuasa yang dimiliki oleh PBT dalam membantu melahirkan usahawan yang lebih berjaya dan berdaya saing. Arahan: 1 Buat perbincangan kumpulan dengan mengenal pasti isu utama. Kemudian, nyatakan kehendak tugasan soalan. 2 Buat rangka isi-isi penting dan sediakan bahan untuk pembentangan. 3 Lakukan sesi sumbang saran antara ahli kumpulan. Pastikan setiap ahli mendengar idea dan pandangan ahli lain tanpa membangkang. 4 Pilih idea terbaik untuk dijadikan isi penting. 5 Sediakan bahan pembentangan dalam bentuk PowerPoint. 6 Buat persediaan pembentangan. 7 Bentangkan dalam kelas. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Senaraikan peranan PBT dalam memajukan peniaga-peniaga kecil terutama usahawan muda yang baru menceburi bidang perniagaan ke tahap yang lebih baik. Kemudian berikan contoh bantuan yang telah diberikan oleh PBT kepada perusahaan kecil dan sederhana di kawasan anda. Setiap usahawan perlu peka terhadap setiap cukai yang perlu dibayar termasuk cukai yang melibatkan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT). Cintai Negara Bab 2 78 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 78 11/7/16 1:43 PM Kuasa beli pengguna Keuntungan negara meningkat Pada masa ini, terdapat pelbagai inisiatif yang telah dilaksanakan oleh pihak kerajaan dalam memacu pertumbuhan ekonomi negara. Peningkatan dalam aktiviti perniagaan akan meningkatkan pendapatan penduduk setempat. Apabila perniagaan berkembang, hal ini akan dapat membantu perkembangan ekonomi sesebuah negara. Pertumbuhan ekonomi negara meliputi perubahan dalam nilai mata wang, kemampuan atau pendapatan isi rumah, perubahan nilai pasaran dalam semua sektor ekonomi dan sebagainya. Pertumbuhan ekonomi negara turut dipengaruhi oleh faktor-faktor pada peringkat tempatan, negara dan serantau. Perbelanjaan isi rumah akan menyebabkan berlakunya peningkatan permintaan. Permintaan yang meningkat akan menyebabkan perniagaan berusaha untuk mengeluarkan barang dan perkhidmatan. Rajah 2.6 Pertumbuhan ekonomi negara 2.1.2 Peranan Kerajaan dari Aspek Pertumbuhan Ekonomi Pertumbuhan ekonomi ialah peningkatan dalam sesuatu kegiatan yang berkaitan dengan ekonomi terutama dalam pembangunan ekonomi berbentuk fizikal yang menyebabkan pertambahan dalam Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) dalam ekonomi sesebuah negara. Setiap individu perlu bijak mengawal dan mengurus kredit bagi mengelakkan masalah kekangan kewangan atau terjebak dalam risiko muflis. Celik Kewangan RM Contoh Program Transformasi Kerajaan (GTP) • Bidang Keberhasilan Utama Negara (NKRA) • Strategi Lautan Biru Kebangsaan (NBOS) • Bidang Keberhasilan Ekonomi Negara (NKEA) • Inisiatif Transformasi Strategik (SRI) Program Transformasi Ekonomi (ETP) Pendapatan isi rumah Inisiatif Kerajaan Bab 2 79 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 79 11/7/16 1:43 PM Peringkat tempatan Peringkat serantau Peringkat negara Perbelanjaan penduduk akan meningkatkan penawaran dan membantu mengukuhkan ekonomi negara. Kerajaan boleh menyediakan elaun eksport untuk menggalakkan perniagaan mengeksport lebih banyak barang dan perkhidmatan yang lebih banyak ke luar negara. Kerajaan memainkan peranan untuk memperkukuh pertumbuhan ekonomi melalui pelaksanaan dasar tertentu seperti dasar fiskal dan dasar kewangan. Dasar fiskal dilaksanakan melalui tindakan perbelanjaan pihak kerajaan dan pelaksanaan cukai tertentu yang boleh mempengaruhi permintaan. Kesannya, perniagaan akan berusaha meningkatkan pengeluaran barang atau perkhidmatan tertentu dan seterusnya meningkatkan pendapatan penduduk setempat. Hal ini seterusnya akan membantu perkembangan ekonomi sesebuah negara. Dasar kewangan pula boleh dilaksanakan melalui peranan bank pusat, iaitu Bank Negara Malaysia (BNM) yang berupaya untuk mengurangkan kadar faedah bagi menggalakkan penduduk berbelanja dan aktiviti pelaburan oleh perniagaan. Hal ini seterusnya dapat menstabilkan kewangan negara. Perkembangan yang wujud dalam perniagaan pada peringkat tempatan akan membantu meningkatkan pendapatan penduduk setempat. Hal ini membolehkan penduduk berbelanja lebih dan membantu memacu pertumbuhan ekonomi setempat. Bab 2 Rajah 2.7 Peranan kerajaan dari aspek ekonomi 80 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 80 11/7/16 1:43 PM 2.1.3 Peranan Kerajaan dari Aspek Guna Tenaga Dalam konteks ilmu ekonomi, guna tenaga penuh akan berlaku apabila sesebuah negara mencapai kadar pengangguran kurang daripada empat peratus. Dalam keadaan ini, negara tersebut hanya mengalami pengangguran geseran. Apabila guna tenaga penuh dicapai, hal ini membolehkan pekerja memperoleh pendapatan untuk memenuhi keperluan dan kehendak dalam kehidupan. Sebaliknya, apabila guna tenaga gagal mencapai guna tenaga penuh, hal ini akan menyebabkan wujud pengangguran. Contoh Jika sebuah kilang di sesuatu kawasan ditutup, hal ini akan menye babkan penduduk yang bekerja di kilang tersebut kehilangan pekerjaan. Penduduk yang terlibat dalam masalah tersebut akan kehilangan punca pendapatan. Hal ini seterusnya menyebabkan taraf kehidupan penduduk di kawasan tersebut akan terjejas. Pengangguran teknologi boleh berlaku disebabkan oleh sektor perniagaan mengutamakan penggunaan teknologi menggantikan pekerja. Hal ini menyebabkan pekerja yang sedia ada kehilangan pekerjaan sementara pekerja baharu tidak memperoleh pekerjaan. Keadaan ekonomi yang meleset menyebabkan perniagaan kehilangan sebahagian pendapatan dan tidak mampu membayar gaji kepada pekerja. Hal ini menyebabkan majikan terpaksa mengurangkan bilangan pekerja. Berlaku ekoran perubahan dalam industri secara keseluruhan yang tidak memerlukan kemahiran pekerja. Jenis pengangguran yang wujud di sesebuah negara terbahagi kepada empat jenis seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.8 yang berikut: Berlaku apabila seseorang pekerja bekerja dalam jangka masa pendek pada setiap tahun. Apabila pekerjaan telah tamat, pekerja terpaksa mencari pekerjaan yang lain. Pengangguran struktur Pengangguran teknologi Pengangguran kitaran Pengangguran bermusim Rajah 2.8 Jenis pengangguran Pengangguran geseran (frictional unemployment) Berlaku apabila pekerja berhenti kerja dan mencari pekerjaan tetapi tidak mendapat pekerjaan dengan serta merta; dan ketika itu mereka dikira sebagai penganggur. Guna tenaga (Labour) Tenaga buruh yang terlibat dalam sesuatu kegiatan ekonomi untuk menghasilkan barang dan perkhidmatan. Istilah Perniagaan Bab 2 Setiap warganegara Malaysia yang berjaya dalam pendidikan atau perniagaan di luar negara, terutama dalam bidang kritikal seperti perubatan, perlu kembali dan berbakti kepada negara Malaysia tercinta. Cintai Negara 81 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 81 11/7/16 1:43 PM (a) Cara Mengatasi Pengangguran Gambar foto 2.10 Temu duga pekerjaan Arahan: Bincang dalam kumpulan. Soalan: Apakah penambahbaikan yang boleh dilakukan oleh pihak kerajaan dalam mengatasi masalah pengangguran pada masa ini? Jelaskan pendapat anda. EMK (i) Pengangguran Bermusim Bagi mengatasi pengangguran bermusim, kerajaan boleh memberi insentif kepada pihak perniagaan supaya pengurusan sesebuah perniagaan membenarkan pekerja terus bekerja. Contoh insentif yang boleh diberikan oleh kerajaan ialah pengecualian cukai atas pembayaran gaji pekerja yang diambil terus bekerja dalam satu tempoh masa tertentu. (ii) Pengangguran Teknologi Bagi mengatasi masalah pengangguran teknologi, penggunaan mesin-mesin moden hanya digunakan untuk proses tertentu sahaja yang tidak dapat dilaksanakan oleh tenaga buruh. Selain itu, maklumat berkaitan peluang pekerjaan juga perlu diberi dan dikongsi dengan semua tenaga buruh. (iii) Pengangguran Kitaran Bagi mengatasi pengangguran kitaran, tindakan kerajaan yang sesuai ialah menjalankan dasar fiskal dan dasar kewangan dalam mengekang kemelesetan ekonomi. Dengan itu, aktiviti perniagaan dapat terus beroperasi dan pengecilan bilangan pekerja dapat dikurangkan. (iv) Pengangguran Struktur Bagi mengatasi pengangguran struktur, kerajaan boleh membuat perancangan ekonomi sesuai dengan trend perubahan ekonomi dan perniagaan. Maka, setiap perubahan boleh dihadapi dengan lebih mampan kerana persiapan telah dibuat terutama dalam keperluan tenaga pekerja yang selari dengan perubahan tuntutan semasa. Kerajaan perlu peka tentang perubahan global yang boleh mempengaruhi hala tuju dan corak perniagaan pada jangka masa pendek dan jangka masa panjang. Antara peranan Pembangunan Sumber Manusia Berhad (HRDF) adalah seperti berikut: • untuk menilai dan menentukan jenis-jenis, takat latihan dan latihan semula pekerja selaras dengan keperluan-keperluan sumber manusia bagi industri-industri • untuk menggalakkan dan meningkatkan latihan tenaga manusia • menentukan terma-terma dan syarat-syarat yang di bawahnya apa-apa bantuan kewangan atau pemberian yang hendak diberikan Pembangunan Sumber Manusia Berhad (PSMB atau HRDF) Buletin Keusahawanan Bab 2 82 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 82 11/7/16 1:43 PM 2.1.4 Peranan Kerajaan dari Aspek Ekonomi (a) Inflasi Inflasi merupakan satu fenomena kenaikan harga barang dan perkhidmatan secara berterusan. Keadaan ini berlaku disebab kan oleh berlaku situasi seperti peningkatan permintaan barang atau perkhidmatan berbanding dengan jumlah barang atau perkhidmatan yang terhad dalam pasaran. Selain itu, inflasi boleh berlaku disebabkan oleh kenaikan kos pengeluaran barang dan perkhidmatan yang dikenali sebagai inflasi tolakan kos. Bagi mengatasi masalah inflasi, kerajaan memainkan peranan mengawal kenaikan harga barang dan perkhidmatan. Kerajaan juga turut berperanan memastikan kebajikan pengguna atau pelanggan sentiasa dilindungi dan dipelihara. Hal ini penting bagi memastikan rakyat tidak terbeban dengan peningkatan harga barang dan perkhidmatan. CONTOH • Pengguna bijak menghadapi kenaikan kos sara hidup dengan memastikan perancangan kewangan dibuat secara teratur dan terperinci. • Hal ini disebabkan oleh kos sara hidup semasa sukar dijangka kerana bergantung pada pelbagai faktor dari dalam negara dan luar negara. Celik Kewangan RM Gambar foto 2.11 Jualan barang keperluan harian Kerajaan juga turut berperanan dalam menangani masalah kenaikan kos sara hidup yang semakin meningkat dari semasa ke semasa. Kenaikan kos sara hidup menyebabkan pendapatan boleh guna menurun. Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: 1 Kenal pasti tahun dan punca berlaku inflasi di Malaysia. 2 Jelaskan cara terbaik bagi mengawal inflasi yang wujud agar tidak menjejaskan perniagaan dan pengguna di Malaysia. EMK Bab 2 83 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 83 11/7/16 1:43 PM • dasar kerajaan Tindakan kerajaan melalui dasar-dasar yang dilaksanakan dapat membantu penduduk sesebuah negara mengekalkan kesejahteraan dengan memenuhi keperluan dan kehendak dalam kehidupan. Harga barang dan perkhidmatan yang stabil memberi daya saing dalam aspek harga dan hal ini mendorong peningkatan permintaan terhadap produk tempatan daripada pengguna negara luar. Gambar foto 2.12 Jualan barang di pasar raya Kenaikan harga barang dan perkhidmatan berlaku disebabkan oleh jumlah barang dan perkhidmatan yang tidak mencukupi. Pelaksanaan dasar galakan pelaburan merupakan salah satu cara yang dapat meningkatkan kadar pengeluaran sesuai dengan jumlah permintaan. Hal ini seterusnya boleh menyekat kenaikan harga secara berterusan. Jika inflasi berlaku disebabkan oleh tolakan kos, kerajaan akan memberikan subsidi kepada pengeluar supaya tidak berlaku peningkatan kos pengeluaran yang dihadapi oleh pengeluar dan mengelakkan berlaku peningkatan harga barang dan perkhidmatan. Langkah-langkah lain yang boleh dilakukan oleh kerajaan adalah seperti berikut: • meningkatkan kadar faedah Apabila berlaku inflasi dalam ekonomi, kerajaan berperanan untuk mengurang kan tekanan permintaan terhadap barang atau perkhidmatan dengan menggalakkan penduduk untuk menyimpan wang melalui peningkatan dalam kadar faedah. Kesannya, permintaan akan jatuh yang menyebabkan harga tidak terus naik. Bab 2 Jelaskan secara ringkas tentang punca pekerja kehilangan pekerjaan. Minda Kreatif Terdapat pelbagai program keusahawanan yang dibentuk oleh kerajaan bagi melahirkan generasi usahawan muda yang lebih berdaya saing. Berikut ialah antara program berkaitan dengan keusahawanan yang boleh dimanfaatkan oleh usahawan muda. Buletin Keusahawanan 1Malaysia EnTrepreneur 84 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 84 11/7/16 1:43 PM Keadaan ini menggalakkan aktiviti eksport ke luar negara. Pendapatan kerajaan meningkat ekoran peningkatan kutipan cukai melalui duti eksport yang dikenakan terhadap perniagaan yang mengeksport ke luar negara. (b) Deflasi Deflasi merupakan satu keadaan kejatuhan harga barang dan perkhidmatan secara berterusan. Antara faktor yang menyebabkan berlaku kejatuhan harga barang atau perkhidmatan termasuklah faktor permintaan jatuh disebabkan oleh penduduk tidak mampu membeli barang di pasaran. Selain itu, penduduk meramalkan harga barang dan perkhidmatan akan terus jatuh, kesannya pembeli akan menangguhkan pembelian. Gambar foto 2.13 Aktiviti import dan eksport Kesan deflasi Membantutkan aktiviti perniagaan Penduduk kehilangan pekerjaan Kuasa beli penduduk menurun Rajah 2.9 Kesan deflasi Jelaskan kesan deflasi kepada usahawan yang baru menceburi bidang perniagaan. Berikan cara membantu usahawan tersebut. Minda Kreatif Berdasarkan Rajah 2.9, jelaskan kesan deflasi. Duti eksport dikenakan terhadap barang yang dieksport ke luar negara. Contoh barang keluaran utama yang dikenakan duti eksport ialah petroleum, kayu balak, kelapa sawit dan getah. Buletin Keusahawanan Bab 2 85 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 85 11/7/16 1:43 PM Bagi mengatasi masalah berkaitan deflasi, kerajaan memainkan peranan seperti yang berikut: • menurunkan kadar cukai Bagi mengatasi deflasi, kerajaan mengurangkan kadar cukai yang dibayar oleh pengguna supaya dapat meningkatkan pendapatan boleh guna penduduk. Kesannya, pengguna boleh berbelanja lebih bagi merangsangkan aktiviti perniagaan. • memberi khidmat nasihat dan perundangan Pihak kerajaan berperanan untuk mendidik para peniaga agar menggunakan setiap sumber secara optimum dalam aktiviti perniagaan untuk meningkatkan jumlah aktiviti eksport ke negara serantau. • dasar kewangan negara Deflasi juga dapat diatasi dengan menurunkan kadar faedah supaya pengguna mengurangkan simpanan di bank dan meningkatkan perbelanjaan. Kerajaan juga menggunakan peruntukan undang-undang dan beberapa dasar percukaian seperti menurunkan cukai eksport untuk menggalakkan aktiviti perniagaan pada peringkat antarabangsa. Selain itu, dasar fiskal boleh dilaksanakan bagi tujuan meningkatkan permintaan yang akan meningkatkan harga barang serta merancakkan aktiviti dan hasil jualan perniagaan. Seterusnya, hasil pendapatan kerajaan akan meningkat melalui kutipan cukai korporat dan individu. Kutipan atau hasil cukai yang diperoleh akan dapat memastikan aktiviti perniagaan berkembang melalui dasar fiskal dan dasar kewangan. Arahan: Baca situasi di bawah dengan teliti, kemudian bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Deflasi menyebabkan pelbagai kesan negatif bukan sahaja kepada rakyat tetapi turut memberi kesan negatif kepada negara. Oleh sebab itu, terdapat beberapa perkara yang perlu dianalisis berkaitan dengan deflasi bagi memastikan masalah ini tidak menjejaskan ekonomi negara secara menyeluruh. Perkara yang perlu dianalisis adalah seperti yang berikut: 1 faktor yang menyebabkan berlaku masalah deflasi. 2 cara mengatasi masalah deflasi. 3 adakah deflasi mempunyai kebaikan? Jika Ya, jelaskan hujah anda dengan fakta yang tepat dan jelas. Sebagai murid yang berfikir di luar kotak, bincangkan dan nyatakan pendapat anda berdasarkan bukti dan fakta yang diperoleh daripada sumber rujukan seperti buku dan Internet. EMK Rajah 2.10 Contoh belanjawan negara Bab 2 Pinjaman & penggunaan aset kerajaan 18.9% Duti eksport 1.0% Perkhidmatan sosial 4.5% Perkhidmatan ekonomi 12.0% Perbelanjaan lain 12.0% Subsidi 15.1% Pencen & ganjaran 5.4% Bekalan & perkhidmatan 5.4% Pemberian & serahan kepada kerajaan negeri 2.5% Keselamatan 1.8% Pentadbiran am 0.8% Emolumen 23.5% Bayaran khidmat hutang 8.9% Duti import 0.9% Cukai tidak langsung lain 13.0% Cukai pendapatan 46.4% Hasil bukan cukai & cukai-cukai lain 19.8% HASIL RM249,6671 juta 1 Terdiri daripada hasil, pinjaman dan penggunaan aset kerajaan 2 Tidak termasuk simpanan luar jangka (Sumber: Kementerian Kewangan Malaysia.) Bajet 20XX RM249,6672 juta Senaraikan jenis cukai yang telah dilaksanakan di Malaysia dan jelaskan kepentingan setiap jenis cukai tersebut kepada negara dari aspek ekonomi, sosial dan politik. Kemudian berikan cadangan penambahbaikan kepada sistem cukai sedia ada. Minda Kreatif 86 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 86 11/7/16 1:43 PM Trend Persekitaran Perniagaan Trend persekitaran perniagaan bermaksud suatu arah aliran perkembangan sesuatu perniagaan. Persekitaran perniagaan dipengaruhi oleh faktor dalaman dan faktor luaran. Faktor dalaman merupakan faktor yang boleh dikawal oleh organisasi yang dikenali sebagai faktor persekitaran tugas. Faktor ini terdiri daripada gaya pengurusan, sumber manusia, pemasaran, pengeluaran, kewangan dan perakaunan, teknologi maklumat serta penyelidikan dan pembangunan. Faktor luaran pula dikenali sebagai persekitaran umum, iaitu faktor ekonomi, politik dan perundangan, pelanggan, masyarakat, persaingan dan jaringan. Kedua-dua faktor ini mempengaruhi trend perniagaan, iaitu trend meningkat, trend menurun dan trend mendatar. 2.2 2.2.1 Trend Meningkat Trend meningkat menunjukkan aktiviti dan operasi perniagaan semakin meningkat. Hal ini menggambarkan situasi persekitaran perniagaan yang dihadapi oleh sesebuah organisasi perniagaan dapat memacu perkembangan sesebuah perniagaan. (a) Faktor Dalaman Pekerja yang bermotivasi tinggi, kreatif, inovatif, rajin, berdisiplin dan berkemahiran tinggi dapat meningkatkan daya pengeluaran sesebuah perniagaan. Perniagaan dapat menawarkan barang dan perkhidmatan yang lebih banyak akan meningkatkan keuntungan. Selain itu, pengurusan yang cekap dan sistematik dapat membantu meningkatkan aktiviti dan operasi perniagaan. Trend (trend): Arah aliran perkembangan sesuatu kejadian. Istilah Perniagaan Rajah 2.11 Graf perniagaan meningkat Jelaskan kesan trend persekitaran perniagaan pada masa ini kepada pembangunan usahawan muda. Minda Kreatif Setiap perniagaan yang telah berjaya perlu membantu bakal usahawan yang mempunyai minat dan semangat untuk turut berjaya. Cintai Negara Bab 2 87 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 87 11/7/16 1:43 PM (b) Faktor Luaran Dalam aspek faktor luaran, persekitaran perniagaan berada dalam keadaan positif. Hal ini menunjukkan keadaan ekonomi berada dalam keadaan berkembang dengan pesat. Kemampuan sesebuah perniagaan untuk menjana keuntungan hasil daripada aktiviti perniagaan dan pelaburan akan meningkatkan keyakinan pihak pembiaya untuk memberi bantuan kewangan. Trend perniagaan yang meningkat juga didorong oleh situasi politik dan perundangan yang stabil. Perkembangan teknologi terkini dapat meningkatkan kecekapan pengeluaran dan mengurangkan kos. Selain itu, kewujudan persaingan dan jaringan perniagaan yang positif boleh menjana kreativiti dan inovasi sesebuah perniagaan. 2.2.2 Trend Menurun Trend menurun dalam persekitaran perniagaan menunjukkan aktiviti dan operasi perniagaan semakin menurun. Rajah 2.12 Graf perniagaan menurun (a) Faktor Dalaman Faktor dalaman termasuk gaya pengurusan yang tidak bersesuaian dengan keadaan pekerja, sumber manusia yang kurang produktif, aktiviti pemasaran yang kurang berkesan, pengeluaran yang tidak mencukupi untuk memenuhi permintaan dan tiada teknologi maklumat dan penyelidikan. Hal ini menyebabkan sesebuah perniagaan menjadi semakin merosot. Arahan: Bincang dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan cara menangani masalah trend menurun dalam perniagaan. EMK Jelaskan secara ringkas cara persekitaran perniagaan mempengaruhi situasi atau operasi sesebuah perniagaan. Minda Kreatif Setiap perniagaan yang mengalami kegagalan perlu terus berusaha dan tidak mudah berputus asa. Hal ini disebabkan oleh terdapat ramai usahawan berjaya membuktikan bahawa kegagalan merupakan batu loncatan kepada kejayaan besar sesebuah perniagaan. Cintai Negara Bab 2 88 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 88 11/7/16 1:43 PM (b) Faktor Luaran Trend menurun turut dipengaruhi oleh keadaan ekonomi yang lembap atau perlahan. Situasi ini juga disebabkan oleh keadaan politik dan perundangan sesebuah negara yang tidak stabil. Selain itu, bencana alam juga akan menyebabkan kesukaran untuk mendapatkan bahan mentah. Kesannya, aktiviti pengeluaran akan terjejas. 2.2.3 Trend Mendatar Persekitaran perniagaan trend mendatar menggambarkan keadaan konsisten dalam perniagaan. Trend ini berlaku disebabkan oleh tiada perubahan yang ketara berlaku terhadap faktor dalaman dan faktor luaran perniagaan. Oleh itu, perkembangan perniagaan berada dalam keadaan malar. Dalam hal ini, peniaga perlu memainkan peranan penting untuk meningkatkan aktiviti dan operasi untuk mengembangkan perniagaan. Sekiranya pasaran menjadi tepu, peniaga perlu meningkatkan daya saing dengan membuat penambahbaikan pada barang dan perkhidmatan sedia ada, mengeluarkan produk baharu atau mencari pasaran baharu. Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan cara menangani masalah trend mendatar dalam perniagaan. EMK Rajah 2.13 Carta perniagaan mendatar Andaikan anda ialah peniaga nasi lemak, cadangkan penambahbaikan yang boleh dilakukan untuk mengatasi masalah pasaran nasi lemak yang telah tepu di tempat anda. Pasaran tepu (market saturation): Pasaran yang mengalami jumlah jualan yang statik. Istilah Perniagaan Kadar pertumbuhan Masa Bab 2 89 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 89 11/7/16 1:43 PM 2.2.4 Pasaran Pasaran merupakan suatu keadaan berlakunya urus niaga antara penjual dengan pembeli, pada suatu tingkat harga dan masa yang dipersetujui oleh kedua-dua pihak. Pada masa ini, pasaran boleh wujud secara dalam talian seperti e-dagang. Terdapat beberapa jenis pasaran seperti yang berikut: 1 pasaran untuk semua (mass market) Produk yang dikeluarkan adalah untuk ditawarkan kepada semua pengguna seperti sabun pencuci dan sos tomato. 2 pasaran produk Berkaitan dengan permintaan dan penawaran semua jenis produk seperti makanan, pelancongan dan perumahan. 3 pasaran kewangan Berkaitan dengan jual beli saham dan sekuriti, pertukaran wang asing, pinjaman dan pelaburan. Tajuk: Proton Iriz Proton Iriz juga dikenali sebagai Proton Global Small Car (GSC) dan Proton Compact Car (PCC). Di Malaysia, Proton Iriz bersaing dengan Produa Myvi yang telah menjuarai kereta terlaris di Malaysia lapan tahun berturut-turut. Di samping itu, Proton Iriz juga bersaing dengan pengeluar kereta dari luar negara seperti Toyota Prius, Daihatsu, Honda Jazz dan Hyundai i20. Berdasarkan kes tersebut, jelaskan peranan kerajaan untuk membantu Proton Iriz menghadapi persaingan pasaran kereta di Malaysia. Kajian Kes Gambar foto 2.14 Pasaran perniagaan Jelaskan jenis pasaran yang wujud di kawasan anda. Minda Kreatif Faedah-faedah memasarkan produk perniagaan di Internet: • Masa perniagaan fleksibel Perniagaan boleh dijalankan 24 jam dan 7 hari seminggu. Tidak seperti kedai biasa yang hanya beroperasi jam 7 pagi hingga jam 8 malam. • Komunikasi pantas Anda boleh berkomunikasi terus di Internet. Sediakan borang pertanyaan di laman sesawang anda dan pastikan anda respons dalam jangka masa yang terdekat. • Prospek perniagaan yang luas Anda dapat menyampaikan maklumat kepada prospek pelanggan yang tersangat ramai. Anda dapat memperkenalkan perniagaan kepada jutaan orang di Internet. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.usahawan.com/ strategi bisnes) Buletin Keusahawanan Bab 2 90 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 90 11/7/16 1:43 PM 2.2.5 Trend Guna Tenaga, Pendapatan dan Pertumbuhan Ekonomi Apabila ekonomi berkembang, permintaan daripada pengguna dari dalam dan luar negara akan meningkat. Sektor perniagaan akan meningkatkan kuantiti pengeluaran produk bagi memenuhi permintaan yang terus meningkat. Perbelanjaan kerajaan juga akan terus meningkat kerana pendapatan kerajaan meningkat ekoran daripada peningkatan pembayaran cukai. Langkah kerajaan meningkatkan perbelanjaan adalah bagi tujuan memacu perkembangan ekonomi negara. (a) Trend Guna Tenaga Guna tenaga ialah pekerja yang menyumbangkan tenaga fizikal dan mental dalam sesuatu pekerjaan. Jika guna tenaga yang sedia ada tidak digunakan, hal ini akan mewujudkan masalah pengangguran. Program Transformasi Kerajaan (GTP) dan Program Transformasi Ekonomi (ETP) merupakan idea terbaik yang telah berjaya mengukuhkan ekonomi negara. Buletin Keusahawanan Gambar foto 2.15 Aktiviti pelantar minyak Bidang Profesional Negara maju terkenal dalam bidang industri dan perkhidmatan. Oleh itu, kebanyakan negara maju memiliki ramai pekerja berkemahiran tinggi. Aktiviti Pembinaan Gambar foto 2.16 Aktiviti pembinaan • Mengutamakan penggunaan modal dalam menjalankan aktiviti pekerjaan seperti menggunakan mesin, komputer, perkakas, robot dan teknologi. • Oleh itu, trend penggunaan tenaga pekerja negara maju semakin berkurangan, kesannya kadar upah yang dibayar lebih tinggi. Bab 2 91 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 91 11/7/16 1:43 PM Jelaskan cara Malaysia dapat menangani masalah ketidaktentuan ekonomi negara dan dunia pada masa ini. Minda Kreatif (i) Pembangunan Negara Gambar foto 2.18 Pengumpulan kelapa sawit di kilang Gambar foto 2.17 Ladang kelapa sawit Gambar foto 2.19 Penyelidikan kelapa sawit • Banyak terlibat dalam aktiviti sektor utama seperti pertanian dan hasil semula jadi. Oleh itu, pekerja ini tidak mempunyai kemahiran yang tinggi. • Mengutamakan penggunaan tenaga pekerja manusia dalam menjalankan aktiviti pekerjaan. Aktiviti pengeluaran Bidang penyelidikan • Mempelbagaikan sektor ekonomi dengan menceburi sektor perindustrian dan perkhidmatan bagi mengurangkan kebergantungan pada sektor utama. • Menjalankan aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D) agar berkembang seiring dengan negara maju. Bab 2 92 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 92 11/7/16 1:43 PM (ii) Perubahan dalam Guna Tenaga Perbadanan Usahawan Nasional Berhad (PUNB) menawarkan pelbagai program keusahawanan bagi membantu golongan bumiputera untuk terus maju dalam bidang perniagaan agar berjaya seiring dengan kaum lain di Malaysia. Buletin Keusahawanan Arahan: Bincang dalam kumpulan dan bentangkan dalam kelas. Soalan: Sebagai seorang usahawan, bagaimanakah anda membentuk diri menjadi usahawan yang berdaya saing dalam pasaran? EMK Penambahan bilangan pekerja Perkembangan dalam teknologi Kepakaran guna tenaga berkemahiran tinggi Menyebabkan bilangan pekerja yang diperlukan dalam sesuatu sektor berkurangan walaupun sektor tersebut mengalami pertumbuhan pesat. Sangat diperlukan untuk menggunakan teknologi. Hal ini secara tidak langsung telah meningkatkan nilai kebolehpasaran guna tenaga dalam sesebuah industri. Menunjukkan sektor itu sedang berkembang. Walau bagaimanapun, pengambilan ramai pekerja sambilan oleh sesetengah sektor seperti peruncitan dan hospitaliti mungkin menyebabkan angka bilangan pekerja tidak begitu tepat. Perkembangan teknologi telah berjaya membantu ramai usahawan mengembangkan aktiviti perniagaan mereka. Rajah 2.15 Transformasi aktiviti penanaman padi Jelaskan cara melahirkan guna tenaga yang kreatif dan inovatif. Minda Kreatif Bab 2 Rajah 2.14 Perubahan dalam guna tenaga 93 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 93 11/7/16 1:43 PM (b) Trend Pendapatan Untuk memenuhi peningkatan permintaan barang dalam pasaran, perniagaan akan meningkatkan pengeluaran barang. Perniagaan akan memperoleh peningkatan pendapatan melalui peningkatan hasil jualan. Keuntungan dalam perniagaan diperoleh melalui hasil jualan ditolak dengan kos dan perbelanjaan perniagaan yang sedang dijalankan. Perniagaan yang beroperasi dengan cekap memberi keuntungan maksimum terhadap perniagaan. Selain hasil jualan produk, perniagaan juga boleh mendapat sumber pendapatan daripada aktiviti sampingan yang lain seperti yang berikut: • penyewaan bangunan, • dividen daripada pelaburan saham dan • faedah daripada simpanan wang di bank. Perniagaan Buku Sdn. Bhd. Penyata Pendapatan bagi Tahun Berakhir 31 Disember 20XX RM RM RM Jualan 1,953,252 Tolak: Kos Jualan 1,688,322 Untung Kasar 264,930 (i) Tolak: Perbelanjaan Belanja Pentadbiran Gaji 80,200 Sewa 10,000 Insurans 4,200 Alat Tulis 2,223 Belanja Am 2,500 Penyelenggaraan 4,123 Susut Nilai Perabot 2,500 Bil Elektrik, Air dan Telefon 3,812 109,558 (a) Belanja Pemasaran Promosi 19,500 Penghantaran 38,200 Belanja Kewangan 13,500 Susut Nilai Kenderaan 7,000 78,200 (b) Belanja Kewangan Faedah Pinjaman 4,200 (c) Jumlah Perbelanjaan (a + b + c) 191,958 (ii) Untung Bersih Sebelum Cukai (i – ii) 72,972 Setiap individu perlu memastikan simpanan sekurang-kurangnya 10 peratus daripada jumlah pendapatan kasar setiap bulan dijadikan keutamaan. Celik Kewangan RM Rajah 2.16 Contoh penyata pendapatan Jelaskan kaedah menguruskan perniagaan ketika menghadapi situasi di luar jangka seperti kemelesatan ekonomi. Minda Kreatif Bab 2 Tunas Usahawan Belia Bumiputera (TUBE) Program TUBE merupakan inisiatif kerajaan bagi menggalakkan generasi belia menceburi bidang perniagaan. Program ini menyokong dasar pembangunan belia negara yang mana keusahawanan merupakan antara bidang tumpuan utama untuk belia maju ke hadapan. Program ini menyasarkan golongan belia bumiputera yang berumur antara 18 hingga 30 tahun yang mempunyai minat mendalam untuk melibatkan diri dalam bidang keusahawanan. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// tube.smecorp.gov.my/, capaian pada 22 September 2016) Buletin Keusahawanan 94 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 94 11/7/16 1:43 PM (c) Pertumbuhan Ekonomi Pertumbuhan ekonomi menyebabkan perniagaan berkembang dengan pesat. Keuntungan dalam perniagaan yang meningkat akan menye babkan perniagaan membayar cukai keuntungan yang tinggi kepada kerajaan. Sementara itu, penduduk juga akan mendapat pendapatan daripada gaji dan upah yang semakin meningkat, dengan jumlah cukai pendapatan yang dibayar oleh pekerja turut meningkat. Kerajaan akan menggunakan pendapatan yang diperoleh untuk membangunkan negara termasuk dalam bidang ekonomi. Perkembangan ekonomi pesat dalam sesebuah negara akan mendorong perkembangan sesebuah perniagaan. Berdasarkan contoh di atas, boleh disimpulkan bahawa trend persekitaran pertumbuhan ekonomi terbahagi kepada dua, iaitu kemerosotan dan perkembangan. Jika trend kemerosotan, negara akan menghadapi cabaran untuk memulihkan keadaan ekonomi. Perniagaan perlu bijak membuat pinjaman dengan memilih institusi kewangan yang telah disahkan dan diluluskan oleh Bank Negara Malaysia (BNM). Celik Kewangan RM Contoh Pada tahun 1930-an, 1980-an, 1998 dan 2009, negara kita pernah mengalami masalah kemelesetan ekonomi. Pada masa itu, pertumbuhan ekonomi negara adalah perlahan serta memberikan kesan negatif kepada perkembangan perniagaan. Dengan inisiatif dan usaha bersungguh-sungguh pihak kerajaan Malaysia serta mendapat kerjasama penuh daripada rakyat Malaysia, ekonomi negara berada di landasan yang baik seperti pada tahun 1999 dan tahun 2000 tetapi berkembang dengan perlahan pada tahun 2001 disebabkan oleh masalah kemelesetan ekonomi global. Gambar foto 2.21 Aktiviti pembinaan Gambar foto 2.20 Pengurusan pembangunan Bab 2 95 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 95 11/7/16 1:43 PM Kitaran ekonomi boleh digambarkan melalui Rajah 2.17 seperti yang berikut: Fasa I: Fasa Kemelesetan Fasa II: Fasa Melambung Penduduk tidak mempunyai wang atau pendapatan yang mencukupi untuk membeli produk. Pendapatan kerajaan juga merosot ekoran jatuhnya pendapatan perniagaan dan pekerja. Kadar pengangguran juga turut meningkat kerana perniagaan tidak dapat menawarkan pekerjaan yang menyebabkan wujudnya deflasi. Pada fasa ini, perniagaan akan menambah pengeluaran produk untuk memenuhi peningkatan penggunaan produk yang semakin meningkat. Perniagaan juga memerlukan pekerja yang ramai untuk menjalankan aktiviti perniagaan serta mampu membayar gaji dan upah yang tinggi. Perniagaan juga akan mengorak langkah ke tahap antarabangsa termasuk aktiviti eksport dan pelaburan di luar negara. Huraian Kadar pertumbuhan Melambung Kemelesetan FASA I FASA II Tempoh masa Rajah 2.17 Graf kitaran ekonomi Fasa (phase): Tahap atau peringkat perkembangan sesuatu keadaan perniagaan atau ekonomi. Istilah Perniagaan Arahan: 1 Bentukkan kelas kepada kumpulan kecil. 2 Jalankan proses atau aktiviti sumbang saran. 3 Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: 1 Jelaskan pengaruh kitaran ekonomi kepada perkembangan sesebuah organisasi perniagaan. 2 Jelaskan kaedah menjadikan pengaruh positif seperti ketika ekonomi melambung sebagai peluang mengukuhkan operasi perniagaan yang dijalankan. EMK Bab 2 96 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 96 11/7/16 1:43 PM 2.2.6 Undang-undang Perniagaan Undang-undang merupakan suatu peraturan yang termaktub dan ditentukan oleh sesebuah masyarakat untuk mengawal kelakuan dan tingkah laku anggota sendiri. Dalam konteks negara Malaysia, Parlimen memainkan peranan untuk menggubal undang-undang untuk peringkat Persekutuan manakala Dewan Undangan Negeri (DUN) pula menggubal undang-undang untuk peringkat negeri dan kerajaan tempatan. Undang-undang yang berkaitan dengan perniagaan digubal dan dilaksanakan dengan tujuan untuk memastikan setiap aktiviti perniagaan dijalankan mengikut peraturan yang telah ditetapkan dan memberikan kesan positif terhadap persekitaran perniagaan. Setiap perniagaan yang dijalankan adalah tertakluk kepada peraturan dan undang-undangnya tersendiri. Hal ini termasuk aspek undang-undang berkaitan dengan penubuhan dan operasi. Perkara yang terdapat dalam organisasi perniagaan mengikut kerangka perundangan adalah seperti berikut: Setiap undang-undang perlu dipelihara kedaulatannya supaya persekitaran yang aman dapat diwujudkan. Cintai Negara Rajah 2.18 Organisasi perniagaan dalam kerangka perundangan Kesihatan dan keselamatan Persekitaran Undang-undang syarikat Pengiklanan Persaingan Perlindungan pengguna Perancangan Maklumat Pekerjaan Organisasi perniagaan dalam kerangka perundangan Peta MINDA Bab 2 97 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 97 11/7/16 1:43 PM Berdasarkan Rajah 2.19, undang-undang yang berkaitan dengan perniagaan boleh memberikan kesan terhadap aspek persekitaran yang berikut: Perancangan • Perniagaan memerlukan bangunan sebagai premis untuk menjalankan operasi perniagaan seperti bangunan kilang kereta Proton untuk mengeluarkan kereta nasional negara di Malaysia. • Di Malaysia, lesen perniagaan diperoleh berdasarkan undang-undang Persekutuan sementara bangunan di bawah bidang kuasa kerajaan negeri. Perlindungan pengguna • Undang-undang perlindungan pengguna bertujuan untuk melindungi hak-hak pengguna daripada amalan perniagaan yang menyalahi undang-undang. • Perniagaan perlu mengeluarkan produk yang sesuai dengan tujuan penggunaan seperti barangan makanan yang tidak mengandungi pengawet yang boleh menjejaskan kesihatan. • Sistem ekonomi negara menggalakkan unsur persaingan dengan harga yang berdaya saing untuk memberikan faedah yang besar kepada pengguna. • Untuk mewujudkan persaingan yang sihat, undang-undang diperlukan untuk mengawal aktiviti persaingan, iaitu dalam persaingan harga, pasaran dan antarabangsa. Persaingan Kesihatan dan keselamatan • Aspek kesihatan dan keselamatan berkaitan dengan peraturan kebakaran dan perlindungan pemakanan pekerja. • Undang-undang memastikan organisasi perniagaan mematuhi peraturan keselamatan dalam menjalankan operasi perniagaan. Pekerjaan • Undang-undang yang berkaitan dengan aspek pekerjaan ialah menekankan kadar upah minimum, tempoh waktu bekerja dan diskriminasi pekerjaan. • Undang-undang melarang perniagaan mengamalkan diskriminasi terhadap pekerja berdasarkan kaum, agama dan jantina dengan mengeratkan perpaduan dan semangat kerjasama dalam kalangan rakyat Malaysia. Maklumat • Pada abad ke-21, dunia mengalami ledakan maklumat yang membolehkan maklumat mudah diperoleh dan boleh dicapai dengan cepat. • Dengan itu, undang-undang perlindungan maklumat penting untuk mengelakkan berlakunya cetak rompak dan perlindungan data sulit daripada diceroboh oleh pihak yang tidak bertanggungjawab. Bab 2 98 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 98 11/7/16 1:43 PM • Akta Kontrak 1950 • Akta Jualan Barangan 1957 • Akta Sewa Beli 1967 • Akta Perkongsian 1961 (Pindaan 1974) • Akta Syarikat 1965 (Pindaan 1992) • Akta Kerja 1955 (Pindaan 1980) • Akta Perhubungan Industri 1967 (Pindaan 1980) • Akta Hak Cipta 1987 • Aktiviti pengiklanan merupakan satu komponen dalam campuran promosi yang menyebarkan maklumat produk kepada pengguna dengan menggunakan media massa. • Undang-undang berkaitan dengan pengiklanan perlu digubal atau meminda undang-undang sedia ada supaya sesuai dengan keperluan semasa. Pengiklanan • Undang-undang diwujudkan sebagai garis panduan untuk memulakan dan menjalankan operasi sesebuah perniagaan. • Butiran undang-undang syarikat berkaitan dengan entiti perniagaan termasuklah aspek pengurusan dan bidang kuasa pihak pengurusan yang ada dalam organisasi. Undang- undang Syarikat Aktiviti perniagaan pada masa ini memerlukan inisiatif penggubalan undang-undang berkaitan alam sekeliling dengan mengambil kira kepentingan masyarakat termasuklah pengurusan perniagaan dalam pembuangan sisa pengeluaran yang berbahaya kepada manusia. Persekitaran 1 Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan. 2 Setiap kumpulan diberikan satu tajuk akta perniagaan. Contohnya, Akta Kerja 1955, Akta Syarikat 1965 dan Akta Perkongsian 1961. 3 Ahli kumpulan dikehendaki mendapatkan naskhah akta berkenaan atau maklumat yang berkaitan sama ada melalui Internet atau perpustakaan. 4 Kenal pasti skop atau kandungan utama dalam akta tersebut. 5 Bentangkan hasil dapatan kumpulan anda dalam kelas dengan menggunakan idea dan kreativiti masing-masing. 6 Kemukakan soalan kepada rakan-rakan anda pada akhir sesi pembentangan bagi memastikan rakan-rakan anda memahami setiap fakta yang telah anda sampaikan. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Bab 2 Rajah 2.19 Persekitaran perniagaan dari aspek undang-undang 99 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 99 11/7/16 1:43 PM 2.3 Analisis Faktor-faktor yang Membawa Perubahan kepada Persekitaran Perniagaan Sesuatu perubahan yang berlaku di persekitaran dunia perniagaan tidak kira kecil atau besar boleh memberi kesan kepada sesebuah syarikat perniagaan. Para usahawan perlu sentiasa peka terhadap perubahan-perubahan yang berlaku di luar kerana perubahan itu boleh memberi kesan yang besar kepada perniagaan mereka. Faktor ini terbahagi kepada dua, iaitu faktor dalaman dan luaran. Kedua-dua faktor ini boleh dianalisis dengan menggunakan analisis kekuatan, kelemahan, peluang dan ancaman (SWOT). Analisis SWOT merupakan analisis persekitaran keseluruhan yang melibatkan organisasi dalam aspek kekuatan, kelemahan, peluang dan ancaman. Analisis SWOT digunakan untuk memastikan strategi yang digubal itu benar-benar berkemampuan untuk merealisasikan objektif, misi dan visi perniagaan. 2.3.1 Faktor Dalaman Faktor dalaman merujuk pada faktor-faktor yang dimiliki oleh syarikat yang boleh memberi kekuatan dan kelemahan kepada sesebuah organisasi. Faktor dalaman terdiri daripada faktor yang berkaitan dengan gaya pengurusan, sumber manusia, pemasaran, pengeluaran, kewangan dan teknologi maklumat serta penyelidikan dan pembangunan (R&D). (a) Gaya Pengurusan Gaya pengurusan ialah teknik mengurus sesebuah perniagaan yang akan memacu pertumbuhan perniagaan. Gaya pengurusan memainkan peranan penting dalam membentuk persekitaran yang kondusif dan produktif. Terdapat beberapa gaya pengurusan yang diamalkan dalam perniagaan. Penerangan ringkas tentang gaya pengurusan dalam perniagaan ditunjukkan dalam Rajah 2.20 yang berikut: Kunci utama dalam meningkatkan kekayaan ialah berbelanja kurang daripada pendapatan tidak kira waktu ekonomi melambung atau meleset. Celik Kewangan RM Arahan: 1 Bentukkan kelas kepada kumpulan kecil. 2 Jalankan proses atau aktiviti sumbang saran. 3 Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan kelebihan dan kekurangan yang wujud dalam faktor dalaman kepada sesebuah organisasi perniagaan. EMK Bab 2 100 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 100 11/7/16 1:43 PM (i) Gaya pengurusan laissez-faire (1,1) Gaya pengurusan laissez-faire menunjukkan majikan terlalu memberi ruang atau kebebasan kepada pekerja mereka. Hal ini mewujudkan masalah tingkah laku pekerja yang sukar dikawal. Hal ini seterusnya menyebabkan organisasi gagal mencapai matlamat yang telah ditetapkan. (ii) Gaya pengurusan sokongan (1,9) Gaya pengurusan sokongan menunjukkan tahap perhubungan yang baik telah terjalin antara majikan dengan pekerja. Walau bagaimanapun, masih wujud risiko kegagalan dalam tindakan daripada majikan bagi mempengaruhi pekerja untuk berusaha membantu perniagaan mencapai matlamat yang telah ditetapkan. (iii) Gaya pengurusan sederhana (5,5) Gaya pengurusan sederhana menunjukkan tindakan majikan yang bijak dalam menjaga hubungan dengan pekerja mereka. Tindakan tersebut diambil bagi tujuan memberi motivasi kepada pekerja agar berusaha untuk mencapai matlamat yang telah ditetapkan. (iv) Gaya pengurusan autokratik (9,1) Gaya pengurusan autokratik menunjukkan tindakan majikan yang tegas dalam mencapai matlamat yang telah ditetapkan. Walau bagaimanapun, gaya pengurusan seperti ini berpotensi untuk menimbulkan ketidakpuasan hati dalam kalangan sesetengah pekerja. Rajah 2.20 Grid pengurusan Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Berdasarkan trend semasa dalam perniagaan dan situasi ekonomi semasa, jelaskan gaya pengurusan masa kini yang berupaya memacu pertumbuhan perniagaan ke arah yang lebih baik. EMK 9 9 8 8 7 7 6 6 5 5 Orientasi pengeluaran Orientasi pekerja 4 4 3 3 2 2 1 1 (1,1) (5,5) (1,9) (9,9) (9,1) Setiap perniagaan perlu menjalankan sistem pengurusan secara adil dan saksama dengan mengambil kira kepentingan semua pihak. Cintai Negara Jelaskan kaedah menguruskan perniagaan dengan cara yang baik dan berkesan. Minda Kreatif Bab 2 101 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 101 11/7/16 1:43 PM (v) Gaya pengurusan demokratik (9,9) Gaya pengurusan demokratik menunjukkan tindakan majikan mengamal kan toleransi dan menjalinkan hubungan yang baik dengan pekerja dalam semua aspek. Gaya pengurusan jenis ini berupaya mempengaruhi pekerja terus berusaha untuk mencapai matlamat yang telah ditetapkan. (b) Sumber Manusia Sumber manusia ialah fungsi perniagaan yang memberi fokus kepada keperluan tenaga kerja semasa termasuk pengurusan pembahagian kerja dan menambah baik tenaga kerja sedia ada. Sumber manusia yang mencukupi dan baik akan menjadikan persekitaran perniagaan lebih berkesan dan berdaya saing. Sumber manusia dibahagikan kepada dua, iaitu sumber dalaman dan luaran. (i) Sumber Manusia Dalaman Sumber dalaman merujuk pada pekerja yang sedang berkhidmat dalam sesebuah organisasi perniagaan. Penggunaan sumber dalaman akan mengurangkan kos perniagaan dan memudahkan proses pengambilan dengan merujuk rekod pekerja sedia ada. Kelebihan dan kekurangan pengambilan pekerja melalui sumber dalaman ditunjukkan di dalam Jadual 2.2 yang berikut: Jadual 2.2 Kelebihan dan kekurangan sumber manusia dalaman Kelebihan Kekurangan • Memotivasikan pekerja Pekerja akan lebih bermotivasi untuk bekerja kerana wujud kemungkinan untuk kenaikan pangkat • Tidak membawa idea baharu Organisasi tidak memperoleh idea baharu daripada pekerja • Pekerja lebih memahami budaya organisasi Pekerja sudah memahami budaya organisasi, maka program induksi tidak perlu dijalankan • Kekosongan jawatan Berlaku jika pekerja dinaikkan pangkat atau berhenti kerja • Maklumat pekerja sedia ada Maklumat dan prestasi pekerja sudah diketahui oleh majikan • Pengetahuan stereotaip Pekerja yang telah lama berkhidmat di syarikat mungkin akan mempunyai pengetahuan stereotaip Jelaskan secara ringkas tiga kumpulan pekerja mengikut peringkat kemahiran. Minda Kreatif QR Code Pembangunan Sumber Manusia Berhad (HRDF) http://www.hrdf.com.my Setiap pekerja perlu didedahkan dengan pengurusan kewangan bagi memastikan pekerja tidak terbeban dengan masalah kewangan sehingga menjejaskan produktiviti mereka. Celik Kewangan RM Bab 2 102 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 102 11/7/16 1:43 PM (ii) Sumber Manusia Luaran Sumber luaran merujuk pada pengambilan pekerja dari luar organisasi. Penggunaan sumber luaran memerlukan proses yang lebih rumit dan kos tertentu termasuk pengiklanan dan lain-lain. Kebaikan dan kekurangan pengambilan pekerja melalui sumber luaran ditunjukkan di dalam Jadual 2.3 yang berikut: Jadual 2.3 Kelebihan dan kekurangan sumber manusia luaran Kelebihan Kekurangan • Melahirkan idea baharu Pekerja baharu akan membawa idea baharu • Memerlukan program induksi Pekerja perlu diberikan program induksi untuk menyesuaikan diri dengan keadaan tempat kerja • Kemahiran baharu Pekerja baharu mempunyai kemahiran baharu dan terkini • Mengambil masa untuk memahami budaya organisasi Pekerja memerlukan masa untuk menyesuaikan diri dengan budaya kerja organisasi • Semangat Pekerja baharu akan mempunyai semangat yang berkobar-kobar untuk menjalankan tugas • Kos merekrut yang tinggi Organisasi perlu membelanjakan kos yang tinggi untuk pengambilan pekerja baharu (c) Pemasaran Pemasaran merupakan satu sistem aktiviti sesebuah perniagaan yang dibentuk dalam merancang dan melaksanakan strategi produk, penentuan harga, promosi dan pengedaran barang atau perkhidmatan. Objektif pemasaran ialah untuk memenuhi keperluan dan kehendak pengguna dalam mencapai objektif organisasi perniagaan. Perniagaan juga boleh menggunakan elemen-elemen yang terdapat dalam campuran pemasaran untuk mempengaruhi permintaan terhadap barang dan perkhidmatan yang ditawarkan. Elemen dalam campuran pemasaran ditunjukkan dalam Jadual 2.4 yang berikut: Pilih satu perniagaan yang terdapat di tempat tinggal anda. Berdasarkan persekitaran perniagaan di tempat anda, kenal pasti faktor-faktor yang membolehkan perniagaan tersebut terus berdaya saing. Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan cara meningkatkan produktiviti sumber manusia dalam perniagaan. EMK Aktiviti pemasaran perlu mengutamakan promosi barang atau perkhidmatan keluaran tempatan berbanding dengan barang atau perkhidmatan import. Cintai Negara Jelaskan kaedah mendapatkan sumber manusia yang memenuhi keperluan operasi perniagaaan. Minda Kreatif Bab 2 103 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 103 11/7/16 1:43 PM Jadual 2.4 Campuran pemasaran Elemen Keterangan Produk • Tahap kualiti • Reka bentuk • Gaya dan jenama • Pembungkusan • Saiz produk • Jaminan produk Pengedaran • Saluran pengedaran • Kawasan pengedaran • Kadar inventori • Pengangkutan • Lokasi syarikat Promosi • Kaedah pengiklanan • Pendekatan jualan • Aktiviti promosi • Program publisiti Harga • Harga yang ditetapkan • Kadar diskaun • Tempoh bayaran jualan kredit • Kemudahan kredit (d) Pengeluaran Pengeluaran merupakan satu proses menghasilkan barang atau perkhidmatan untuk memenuhi keperluan dan kehendak manusia yang tidak terhad. Pengeluaran melibatkan proses mengubah input kepada output melalui aktiviti tambah nilai. (e) Kewangan Faktor kewangan dan perakaunan merujuk pada struktur kewangan perniagaan. Faktor kewangan dan perakaunan ini bergantung pada kaedah perniagaan menjalankan urus niaga dan sistem kewangan yang diamalkan dalam perniagaan. Faktor kewangan juga berkaitan tentang sumber pendapatan serta peluang-peluang pelaburan perniagaan. (f) Teknologi Maklumat Perkembangan dalam sistem teknologi maklumat telah mengubah cara komunikasi dan hubungan antara peniaga dengan pembekal, pelabur dan pelanggan. Maklumat lebih mudah diperoleh dan disampaikan melalui Internet. Perkembangan dalam teknologi maklumat membolehkan proses pencapaian, penghantaran dan penyimpanan maklumat menjadi lebih teratur. Hal ini seterusnya membantu dan memudahkan proses membuat keputusan. Selain itu, pasaran perniagaan bagi barang dan perkhidmatan menjadi lebih meluas. (g) Penyelidikan dan Pembangunan Penyelidikan dan pembangunan (R&D) merupakan aktiviti kreatif dan inovatif yang dijalankan secara sistematik bagi Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan teknik mengawal perbelanjaan terbaik bagi memastikan kos pengeluaran dapat dikurangkan. EMK QR Code Campuran pemasaran http://ecrim.ptsb.edu.my/ file/20141106092106.pdf Penggunaan teknologi maklumat pada masa ini perlu digunakan secara berhemah dan bijak dengan mengutamakan kepentingan negara. Cintai Negara Bab 2 104 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 104 11/7/16 1:43 PM meningkatkan pengetahuan dan hasil sedia ada kepada pembangunan dan penciptaan produk baharu yang bermanfaat. Penyelidikan pemasaran perlu dilakukan untuk memastikan barang yang dikeluarkan mampu mendapat tempat dalam pasaran. Penyelidikan dan pembangunan (R&D) penting kepada sesebuah perniagaan untuk meningkatkan kualiti barang atau perkhidmatan bagi memenuhi cita rasa dan kehendak pengguna yang sentiasa berubah-ubah. 2.3.2 Faktor Luaran Faktor luaran merujuk pada faktor yang boleh memberi peluang dan ancaman kepada sesebuah syarikat. Faktor-faktor luaran yang mempengaruhi perniagaan terdiri daripada faktor politik, ekonomi, sosiobudaya, teknologi, ekologi dan undang-undang. Kebiasaannya, faktor luaran berada di luar kawalan syarikat. (a) Politik Keputusan dalam sesebuah perniagaan turut dipengaruhi oleh perkembangan politik. Setiap dasar yang ditetapkan oleh sesebuah kerajaan mempengaruhi persekitaran perniagaan. Kerajaan boleh meluluskan undang-undang yang membawa kesan positif atau negatif yang dihadapi oleh sesebuah perniagaan. Contoh Cukai barang dan perkhidmatan (GST) pada kadar enam peratus (6%) telah diperkenalkan pada 1 April 2015. Antara kesan GST kepada peniaga ialah mereka perlu mengeluarkan modal bagi membeli perisian kewangan berkaitan GST. Gambar foto 2.22 Persidangan Dewan Rakyat (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang https://commons. wikimedia.org/wiki/File:Dewan_Rakyat_Malaysia.jpg, capaian pada 22 September 2016) Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan cara menjadikan peluang yang wujud dalam persekitaran luaran sebagai kelebihan kepada perniagaan. EMK QR Code Parlimen Malaysia http://www.parlimen.gov.my Gambar foto 1.12 Rumah tumbangan • Bermula 1 April 2015, cukai barang dan perkhidmatan (GST) dikenakan atas produk tertentu. • Cukai ini telah membantu menambah sumber pendapatan negara. Buletin Keusahawanan Bab 2 105 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 105 11/7/16 1:43 PM (c) Sosiobudaya Cara hidup dan sosiobudaya yang diamalkan oleh pelanggan akan mempengaruhi permintaan terhadap barang dan perkhidmatan. Komposisi etnik yang terdapat di Malaysia seperti Melayu, Cina, India serta bumiputera Sabah dan Sarawak membentuk corak permintaan terhadap keluaran. Sikap pengguna terhadap sesuatu barang dan perkhidmatan berubah mengikut masa. (d) Teknologi Perubahan dalam teknologi mewujudkan peluang dan pasaran baharu yang lebih banyak kepada usahawan. Perkembangan teknologi membolehkan barang dan perkhidmatan baharu ditawarkan kepada pengguna. Teknologi baharu menjadikan barang dan perkhidmatan sedia ada ditawarkan pada harga yang lebih rendah berbanding dengan harga pasaran. Perkembangan dalam teknologi komputer membolehkan barang dan perkhidmatan disampaikan dengan lebih efisien kepada pengguna. Contoh Pandangan terhadap gaya hidup sihat telah berubah menjadi sesuatu yang penting untuk semua pada masa kini berbanding dengan 10 tahun yang lalu. Kesannya, perniagaan barang dan perkhidmatan berasaskan kesihatan telah berkembang pesat. Pusat kecergasan dan produk-produk kesihatan mengalami pertumbuhan yang positif. Contoh Perkhidmatan perbankan sudah mengalami perubahan teknologi. Pengguna kini boleh menggunakan perkhidmatan perbankan 24 jam tanpa mengambil kira lokasi mereka berada. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan cara menggunakan perkembangan teknologi untuk melicinkan aktiviti perniagaan. EMK (b) Ekonomi Faktor ekonomi mempengaruhi kuasa beli dan gaya perbelanjaan pengguna. Pendapatan meningkat bermakna kuasa beli turut meningkat. Apabila keadaan sesuatu ekonomi itu baik, prestasi perniagaan juga menjadi baik. Contoh Pada tahun 2015, Malaysia sekali lagi dilanda kemelesetan ekonomi, pelbagai industri seperti perhotelan dan automobil turut terjejas kerana pengguna hanya berbelanja untuk keperluan sahaja. Perbelanjaan secara berhemah perlu dijadikan sebagai amalan yang konsisten bagi memastikan keadaan kewangan sentiasa berada dalam keadaan kukuh dan baik. Celik Kewangan RM Bab 2 Gambar foto 2.23 Mesin pengeluaran wang automatik (ATM) 24 jam 106 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 106 11/7/16 1:43 PM (e) Ekologi Ekologi melibatkan isu alam sekitar yang memberi kesan kepada perniagaan. Ekologi melibatkan beberapa perkara seperti sumber bahan mentah, sumber tenaga, kadar pencemaran serta campur tangan kerajaan dalam pengurusan sumber semula jadi. Sumber semula jadi sedia ada yang terhad menjadi semakin berkurangan berbanding dengan permintaan yang memerlukan penyelesaian untuk masalah tersebut. Pelbagai agensi telah melakukan usaha-usaha penyelidikan dan pembangunan produk baharu untuk menggantikan atau mengurangkan penggunaan sumber semula jadi. (f) Undang-undang Faktor undang-undang juga boleh mempengaruhi persekitaran perniagaan. Setiap organisasi perniagaan memerlukan peraturan dan undang-undang untuk melindungi semua pihak termasuk masyarakat dan alam sekitar. Undang-undang juga dapat mewujudkan persaingan yang sihat dan melindungi pengguna daripada penyelewengan peniaga yang tidak bertanggungjawab. 2.3.3 Analisis Faktor Dalaman dan Faktor Luaran Analisis faktor dalaman dan luaran terhadap sesebuah organisasi perniagaan boleh dilakukan dengan menggunakan analisis SWOT. Analisis SWOT merupakan salah satu kaedah menganalisis yang digunakan dalam perancangan dan persediaan dalam sesuatu perniagaan. SWOT ialah singkatan kepada perkataan Strengths (Kekuatan), Weaknesses (Kelemahan), Opportunities (Peluang) dan Threats (Ancaman). Objektif analisis SWOT ini adalah bertujuan untuk menilai kesan perubahan persekitaran dalaman dan luaran yang boleh mempengaruhi aktiviti organisasi perniagaan. Selain itu, analisis SWOT juga dapat membantu organisasi merancang aktiviti perniagaan secara lebih sistematik. Kekuatan dan kelemahan merupakan komponen analisis faktor dalaman manakala peluang dan ancaman ialah komponen untuk analisis faktor luaran. Contoh Teknologi solar lebih mesra alam dan bersih. Teknologi ini lebih murah berbanding dengan sumber tenaga lain. Gambar foto 2.24 Teknologi solar Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan peranan analisis SWOT dalam memastikan faktor dalam dan luaran kepada perkembangan dan kemajuan perniagaan. EMK Jelaskan kepentingan undang-undang dalam mengawal operasi sesebuah perniagaan. Minda Kreatif Bab 2 107 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 107 11/7/16 1:43 PM (a) Analisis Faktor Dalaman Analisis faktor dalaman ialah penilaian secara terperinci tentang kekuatan dan kelemahan dalam sesebuah organisasi perniagaan. Antara faktor dalaman yang boleh dianalisis dan dinilai ialah struktur organisasi, budaya kerja, sumber kewangan, kecekapan pengeluaran, kualiti pengeluaran dan sumber manusia. (i) Kekuatan Kekuatan ialah keupayaan dan kemampuan yang dimiliki oleh perniagaan untuk bersaing. Contoh kekuatan ialah jenama yang popular, paten, hubungan baik dengan pelanggan, sumber kewangan yang kukuh dan lain-lain. (ii) Kelemahan Kelemahan ialah kekurangan yang wujud dari aspek sumber tenaga, kepakaran dan bahan mentah. Jenama yang belum dikenali serta pekerja kurang berkemahiran juga boleh menghalang perniagaan mencapai prestasi yang baik. (b) Analisis Faktor Luaran Analisis faktor luaran ialah penilaian berkaitan dengan peluang dan ancaman yang wujud di persekitaran luaran perniagaan. Faktor-faktor luaran yang boleh dinilai adalah seperti pelanggan, persaingan, trend pasaran, pembekal, keadaan ekonomi, sosial, teknologi, politik dan perundangan. (i) Peluang Peluang ialah kelebihan yang diperoleh kesan daripada perubahan yang berlaku dalam persekitaran luaran perniagaan. Contohnya, kewujudan teknologi baharu dan perubahan cita rasa pelanggan. (ii) Ancaman Ancaman pula ialah sesuatu perubahan daripada persekitaran luaran perniagaan yang boleh membantutkan perkembangan perniagaan. Contohnya, muncul barang atau perkhidmatan pengganti daripada pesaing dan perubahan undang-undang yang ditetapkan oleh kerajaan. Pada 2 Oktober 2002, jemaah menteri telah meluluskan Dasar Alam Sekitar Negara bertujuan meneruskan kemajuan, sosial dan budaya serta peningkatan kualiti hidup rakyat Malaysia menerusi kesejahteraan alam sekitar dan pembangunan lestari. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.doe.gov.my) Cintai Negara Pilih satu perniagaan yang terdapat di tempat tinggal anda. Kenal pasti peluang dan ancaman yang wujud dan dihadapi oleh perniagaan tersebut. Kemudian, jelaskan cara yang boleh digunakan oleh perniagaan bagi menggunakan peluang yang wujud agar dapat memajukan perniagaan yang sedang dijalankan. Seterusnya, berikan cadangan terbaik menghadapi ancaman yang wujud bagi memastikan perniagaan dapat berdaya saing dalam pasaran. Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan kaedah menjadikan faktor luaran sebagai sumber idea dalam memaksimumkan keuntungan perniagaan. EMK Bab 2 108 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 108 11/7/16 1:43 PM (c) Cara Menggunakan Matriks SWOT Berikut merupakan cara menggunakan matriks SWOT. Analisis SWOT dibuat berdasarkan pada hubungan antara faktor dalaman, iaitu kekuatan dan kelemahan, terhadap faktor luaran, iaitu peluang dan ancaman. Strategi Huraian Kekuatan - Peluang (S O) Kekuatan merujuk pada keunikan yang ada pada faktor dalaman perniagaan yang boleh digunakan untuk merebut peluang yang wujud ekoran daripada perkembangan faktor luaran. Kelemahan- Peluang (W O) Kelemahan merujuk pada kekurangan yang dihadapi perniagaan disebabkan oleh faktor dalaman. Kelemahan ini boleh menggugat perkembangan perniagaan. Oleh itu, pihak pengurusan perniagaan perlu mengambil langkah yang proaktif supaya peluang perniagaan yang wujud disebabkan oleh faktor luaran dapat direbut oleh perniagaan. Kekuatan- Ancaman (S T) Kekuatan perniagaan yang dimiliki oleh faktor dalaman perniagaan dapat digunakan dalam strategi menghadapi ancaman yang wujud disebabkan oleh perkembangan faktor luaran. Kelemahan- Ancaman (W T) Kekurangan yang dihadapi oleh perniagaan seperti kekurangan tenaga pakar memberi ancaman kepada perniagaan ekoran tindakan pesaing dalam pasaran. Perniagaan perlu menjalinkan kerjasama dengan pihak lain supaya setiap kelemahan dapat diatasi. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan peluang yang boleh diambil oleh koperasi atau kantin sekolah anda dalam memaksimumkan keuntungan yang diperoleh. EMK Rajah 2.21 Cara menggunakan matriks SWOT Jadual 2.5 Kaedah menggunakan SWOT Dalaman Luaran Kekuatan Kelemahan Peluang Ancaman Dalaman Luaran Kekuatan Kekuatan Kelemahan Peluang Peluang Ancaman cam 1 Pilih sebuah perniagaan bagi mengkaji dan menganalisis berdasarkan analisis SWOT. 2 Bahagikan kelas kepada empat kumpulan kecil. 3 Setiap kumpulan diberikan satu ciri SWOT, iaitu kekuatan, kelemahan, peluang dan ancaman. 4 Lakukan aktiviti sumbang saran berdasarkan ciri SWOT yang telah ditetapkan. 5 Bentangkan dalam kelas. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Bab 2 109 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 109 11/7/16 1:43 PM Perubahan fesyen dan gaya hidup pengguna Cara untuk mendapatkan muzik kegemaran pada masa ini berubah daripada membeli cakera padat (CD) kepada memuat turun dari Internet. Hal ini memberi kesan kepada pembekal CD kerana pasaran mereka menjadi kecil dan tertumpu kepada sebilangan individu yang suka mengumpul dan menyimpan CD sahaja. Pembangunan dalam teknologi Pembangunan dalam teknologi memberi kesan kepada pasaran barang. Wujudnya barang baharu seperti kamera digital, telefon mudah alih 4G, televisyen beresolusi tinggi (HD), pencetak tanpa wayar dan lain-lain menyebabkan permintaan untuk versi lama produk semakin berkurang. Lambakan barang import Kemasukan barang import yang murah tanpa sekatan boleh menjejaskan perniagaan tempatan. BERITA PERNIAGAAN Perniagaan • Kewangan • Gaya Hidup • Pelancongan • Sukan • Cuaca Kesan Perubahan Persekitaran terhadap Organisasi Perniagaan Setiap individu perlu saling bekerjasama dan bertoleransi bagi membantu negara menangani keadaan ekonomi semasa yang tidak menentu pada masa ini. Cintai Negara Rajah 2.22 Kesan perubahan dari aspek pasaran Setiap trend dan faktor persekitaran akan memberi kesan kepada persekitaran perniagaan sama ada secara langsung atau tidak langsung. Usahawan atau peniaga perlu sentiasa peka terhadap keadaan pasaran yang sentiasa berubah-ubah. Antara kesan perubahan persekitaran terhadap sesebuah organisasi perniagaan ialah pasaran, trend dan undang-undang. 2.4.1 Kesan Perubahan dari Aspek Pasaran Kesan perubahan persekitaran terhadap pasaran dalam sesebuah perniagaan boleh dilihat dari beberapa perspektif seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.22 yang berikut: 2.4 Bab 2 110 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 110 11/7/16 1:43 PM 2.4.2 Kesan Perubahan dari Aspek Trend Kesan perubahan dari aspek trend meliputi kesan terhadap guna tenaga, pendapatan dan pertumbuhan ekonomi. (a) Guna Tenaga Guna tenaga ialah tenaga buruh yang terlibat dalam kegiatan ekonomi untuk menghasilkan barang dan perkhidmatan. Guna tenaga penuh ialah kadar pengangguran sumber tenaga pekerja berada pada paras empat peratus (4%) atau kurang. Pekerja memperoleh pendapatan untuk memenuhi keperluan dan kehendak dalam kehidupan dan menyebabkan wujudnya perkembangan perniagaan. Bagi pihak kerajaan, sumber pendapatan negara diperoleh daripada pelbagai sumber seperti cukai yang dikenakan atas keuntungan sesebuah perniagaan dan pendapatan penduduk. Jika trend penurunan dalam guna tenaga berlaku, hal ini bermakna kadar pengangguran akan meningkat. (b) Pendapatan Pendapatan persendirian ialah jumlah nilai pendapatan yang diterima oleh individu dalam satu jangka masa tertentu, biasanya dalam masa satu tahun, sama ada daripada kegiatan produktif atau tidak produktif. Pendapatan boleh guna yang meningkat akan merancakkan pertumbuhan ekonomi. (c) Pertumbuhan Ekonomi Trend pertumbuhan ekonomi negara yang semakin berkembang memberi kesan positif kepada perniagaan. Kerajaan berperanan memperkukuh tahap pertumbuhan ekonomi negara melalui pelaksanaan dasar tertentu seperti dasar fiskal dan dasar kewangan. 2.4.3 Kesan Perubahan dari Aspek Undang-undang Undang-undang yang telah diluluskan kerajaan berkaitan dengan pelbagai isu perlu dipatuhi oleh semua pihak yang terlibat dalam perniagaan. Arahan: Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Berdasarkan keadaan ekonomi negara dan dunia pada masa ini, jelaskan kesan perubahan ekonomi kepada persekitaran perniagaan. EMK Setiap individu perlu berani mencari sumber pendapatan tambahan dan tidak hanya bergantung pada sumber pendapatan sedia ada. Celik Kewangan RM Bab 2 111 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 111 11/7/16 1:43 PM Kesan perubahan yang wujud dari aspek undang-undang adalah seperti yang berikut: (a) Melindungi Perniagaan daripada Sebarang Penipuan Dari semasa ke semasa kerajaan akan menggubal dan meminda undang-undang berkaitan dengan perniagaan untuk melindungi sesebuah organisasi perniagaan daripada unsur penipuan. Akta Kontrak 1950 memberi peruntukan dalam aspek perundangan berkaitan dengan elemen-elemen kontrak yang wujud supaya pihak-pihak perniagaan yang terlibat dapat mematuhi elemen kontrak yang telah dipersetujui. Peruntukan Akta Kontrak 1950 menetapkan bahawa setiap perjanjian perlu wujud konsep balasan atas pihak yang mem buat kontrak. Balasan merupakan faedah yang diperoleh semua pihak yang menjalankan urus niaga. Jika sesuatu pihak gagal mendapat balasan, hal ini menyebabkan sesuatu kontrak batal. (b) Mewujudkan Sistem Perniagaan secara Adil Setiap organisasi perniagaan tidak boleh lari daripada unsur persaingan yang wujud dalam pasaran. Oleh itu, persaingan untuk mendapatkan pembeli antara perniagaan akan wujud. Peruntukan undang-undang membolehkan sesebuah perniagaan mendapat hak dalam menjalankan aktiviti-aktiviti untuk mendapat hak persaingan yang sihat. Akta Persaingan 2010 memberi peruntukan kepada sesebuah perniagaan bersaing secara adil serta mengelakkan daripada terlibat dalam perjanjian persaingan termasuk penyalahgunaan kedudukan dominan sesebuah perniagaan dalam pasaran. Contoh Puan Nor Bahijah bersetuju untuk menjual sebuah rumah teres dengan harga sebanyak RM300,000 kepada Encik Ismat. Penjual rumah perlu menyerahkan rumah teres tersebut kepada pembeli setelah Encik Ismat menyelesaikan semua pembayaran sebanyak RM300,000. Selagi pembayaran tidak diselesaikan sepenuhnya, penjual tidak perlu menyerahkan rumah tersebut kepada pembeli untuk mengelakkan berlaku sebarang penipuan dalam urus niaga. QR Code Akta Persaingan 2010 http://www.mycc.gov.my Arahan: 1 Bentukkan kelas kepada kumpulan kecil. 2 Jalankan proses atau aktiviti sumbang saran. 3 Bincangkan dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan kaedah mewujudkan sistem perniagaan yang adil dan saksama dalam sesebuah organisasi perniagaan. EMK Bab 2 112 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 112 11/7/16 1:43 PM (c) Melindungi Hak Semua Pihak di Dalam Perniagaan Bagi mengelakkan berlakunya unsur peniruan dan mengambil hak cipta perniagaan daripada perniagaan lain, pihak kerajaan telah menggubal dan menguatkuasakan undang-undang bagi melarang perniagaan menggunakan hak paten perniagaan lain tanpa mendapat kebenaran. Akta Hak Cipta 1987 digubal bagi tujuan memberi perlindungan terhadap karya-karya sastera, muzik, seni, filem, rakaman bunyi dan siaran. Perlanggaran hak cipta berlaku apabila perniagaan lain mengambil hak cipta tanpa mendapat kebenaran seperti menjual, mengeluarkan, memiliki dan menyalin bagi tujuan perniagaan. Contoh Syarikat Filem A telah menyalin semula filem yang dikeluarkan oleh Syarikat Filem B bertujuan untuk disiarkan dalam Youtube supaya mendapat keuntungan. Dengan itu, Syarikat Filem A telah melakukan kesalahan mengikut peruntukan undang-undang melalui Akta Hak Cipta 1987. Contoh Syarikat besar luar negara menjalankan dasar lambakan untuk mengeluarkan perniagaan bersaiz kecil daripada pasaran. Dasar lambakan merupakan strategi perniagaan menjual produk dengan harga di bawah kos. Hal ini bermakna syarikat besar luar negara menjalankan aktiviti dalam keadaan kerugian dalam jangka masa pendek. Tujuan syarikat ini adalah untuk menyingkirkan perniagaan kecil dalam pasaran dalam jangka masa pendek. Dalam jangka panjang, syarikat besar luar negara akan menaikkan harga produk setelah perniagaan kecil tidak ada lagi dalam pasaran. Cari maklumat tentang Perbadanan Harta Intelek Malaysia (MyIPO). Kemudian jelaskan perkara yang berikut: 1 peranan MyIPO. 2 kebaikan MyIPO kepada perniagaan dan pengguna. 3 kandungan yang termaktub dalam undang-undang: (a) Akta Paten 1983 (b) Akta Cap Dagangan 1976 (c) Akta Hak Cipta 1987 Paten (patent) Satu hak eksklusif yang dianugerahkan oleh pihak kerajaan untuk suatu reka cipta baharu, iaitu satu produk atau satu proses. Perlindungan Paten adalah selama 20 tahun dari tarikh pemfailan. Istilah Perniagaan Terangkan peranan kerajaan dalam memastikan setiap perniagaan dijalankan secara adil dalam pasaran. Minda Kreatif Bab 2 113 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 113 11/7/16 1:43 PM Gerak Minda 2 SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Nyatakan maksud faktor dalaman dalam persekitaran perniagaan. 2 Berikan dua contoh kesan perubahan dalam ekonomi dan teknologi kepada perniagaan. 3 Nyatakan jenis pelepasan cukai yang berkaitan dengan perniagaan. 4 Berikan dua contoh agensi kerajaan yang membantu memberi pembiayaan kepada usahawan. (a) (b) 5 Nyatakan maksud inflasi. SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 (a) Huraikan persekitaran dalam perniagaan. (b) Berikan cadangan yang dapat membantu sesebuah perniagaan menangani perubahan dalam teknologi dan perundangan. 2 Jelaskan jenis pengangguran yang sedang dihadapi oleh negara pada masa ini. Bincangkan. 3 Jelaskan punca berlakunya deflasi di sesebuah negara. 4 Terangkan kepentingan aktiviti penyelidikan dan pembangunan. 5 Terangkan perbezaan antara persekitaran dalaman dengan persekitaran luaran. 114 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 114 11/7/16 1:43 PM 1 Terangkan peranan kerajaan dalam menangani isu tempatan, negara dan serantau. 2 Jelaskan perbezaan peranan yang wujud antara kerajaan pusat, negeri dan tempatan. 3 Terangkan undang-undang yang berkaitan dengan perniagaan. 4 Jelaskan peranan kerajaan dari aspek pertumbuhan ekonomi, guna tenaga dan masalah kemelesetan ekonomi. 5 Jelaskan persekitaran perniagaan yang wujud di Malaysia. Refleksi Bab ini mengulas isu berkenaan dengan persekitaran perniagaan yang sangat kompleks. Persekitaran perniagaan terdiri daripada faktor dalaman dan faktor luaran. Elemen dalam kedua-dua faktor ini perlu diberi perhatian dalam membentuk satu sistem pengurusan dan operasi yang mantap dalam sesebuah perniagaan. Faktor dalaman merupakan kekuatan dan kelemahan dalam sesebuah organisasi. Faktor luaran pula ialah sesuatu yang di luar kawalan perniagaan. Hala tuju perniagaan boleh ditentukan dengan membuat analisis dalaman dan luaran untuk menentukan tindakan yang perlu diambil untuk menangani perubahan-perubahan dalam persekitaran perniagaan. Rumusan Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 2 Tugasan: Menjelaskan jenis-jenis perundangan dan peraturan perniagaan yang terdapat di Malaysia Kaedah dicadangkan: Pembelajaran berasaskan inkuiri Langkah-langkah: 1 Bahagikan kelas kepada kumpulan kecil. 2 Setiap kumpulan diberikan tugasan mengikut jenis perundangan oleh guru. Contohnya, undang-undang yang melindungi pengguna dan undang-undang yang melindungi peniaga. 3 Murid melayari Internet untuk mendapatkan maklumat. 4 Bincangkan maklumat dalam kumpulan dan buat pembentangan dalam kelas. 115 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 115 11/7/16 1:43 PM Latihan Sumatif 2 SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Antara berikut, yang manakah akta yang terdapat dalam perniagaan? A Akta kontrak 1960 B Akta sewa beli 1967 C Akta perkongsian 1969 D Akta jualan barangan 1975 2 Yang manakah peranan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)? A Menyediakan infrastruktur B Menyediakan bantuan pelaburan C Memajukan sistem pendidikan usahawan D Menaja pembangunan perniagaan setempat 3 Kerajaan negeri menjalankan peranan A membangunkan kawasan setempat B membina jaringan pengangkutan yang baik C mengumpul cukai pendapatan dan cukai keuntungan perniagaan D melindungi pengguna daripada menjadi mangsa penipuan perniagaan 4 Pilih pernyataan yang benar berkaitan dengan guna tenaga penuh. A Pengangguran mencapai tahap minimum empat peratus B Pengurangan kadar ganti pusing dalam kalangan pekerja C Tidak wujud pengangguran sumber tenaga dalam kalangan pekerja D Penganggur diberi latihan berkaitan dengan peningkatan produktiviti 5 Antara berikut, yang manakah berkaitan dengan pengangguran bermusim? A Keadaan ekonomi meleset B Tiada kemahiran yang diperlukan C Berlaku perubahan dalam industri D Tempoh bekerja dalam jangka masa pendek 6 Apakah faktor yang menyebabkan pengangguran bermusim berlaku? A Pekerja tamat kontrak B Pekerja diberhentikan C Pekerja tiada kemahiran teknologi D Pekerja mendapat pekerjaan baharu 7 Pengangguran kitaran berlaku kerana A ekonomi tidak stabil B pekerja tamat kontrak C pekerja kekurangan kemahiran D majikan gagal membayar gaji pekerja 8 Yang manakah faktor inflasi? A Kenaikan harga barang dan perkhidmatan secara tahunan B Kenaikan harga barang dan perkhidmatan secara berterusan C Kenaikan harga barang dan perkhidmatan secara berperingkat D Kenaikan harga barang dan perkhidmatan mengikut jumlah permintaan 9 Yang manakah kesan deflasi? A Berlaku guna tenaga penuh B Kuasa beli pengguna meningkat C Wujud lambakan barang atau perkhidmatan dalam pasaran D Permintaan terhadap barang atau perkhidmatan meningkat secara berterusan 10 Pilih kesan yang berlaku akibat daripada kewujudan faktor persekitaran luaran yang menyebabkan trend menurun. A Kuasa beli meningkat B Nilai wang meningkat C Kos pengeluaran menurun D Kesukaran melaksanakan polisi atau dasar yang berkaitan dengan ekonomi 11 Bagaimanakah kerajaan dapat mempengaruhi operasi sesebuah perniagaan? A Melalui penggubalan dasar dan penguatkuasaan undang-undang B Memberikan khidmat nasihat kepada golongan peniaga C Meletakkan wakil kerajaan di setiap premis perniagaan D Mengenakan denda kepada peniaga yang tidak mengikut peraturan 116 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 116 11/7/16 1:43 PM 12 Yang manakah pasangan yang betul? Dasar Fiskal Dasar Kewangan A Pelaksanaan cukai Penetapan kadar faedah B Dilaksanakan sepanjang tahun Dilaksanakan untuk tempoh tertentu C Dikenakan kepada semua orang Khas untuk peniaga sahaja D Dilaksanakan melalui bank saudagar Dilaksanakan melalui bank pusat 13 Antara berikut, yang manakah kesan kemelesetan ekonomi? I Guna tenaga penuh II Pengangguran meningkat III Kuasa beli penduduk menurun IV Kuasa beli penduduk meningkat A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 14 Gambar foto berkaitan faktor dalaman dalam persekitaran perniagaan. Pekerja Cemerlang dianugerahkan kepada Tarikh 01 January 2016 Tandatangan sebagai penghargaan Pembaktian, semangat dan usaha anda Siti Juna binti Isa Apakah faktor dalaman tersebut? A Pekerja C Pengeluaran B Pemasaran D Gaya pengurusan 15 Pilih pernyataan yang benar berkaitan analisis SWOT. A Kekuatan dan ancaman ialah komponen analisis luaran B Kekuatan dan kelemahan ialah komponen analisis luaran C Peluang dan ancaman ialah komponen untuk analisis luaran D Peluang dan ancaman ialah komponen untuk analisis dalaman 16 Mengapakah trend penggunaan tenaga pekerja di negara maju semakin berkurangan? A Tiada peluang untuk kenaikan pangkat dalam organisasi B Upah yang ditawarkan rendah oleh itu pekerja berhijrah ke negara lain C Meningkatnya penggunaan mesin, robot dan teknologi dalam pengeluaran D Negara maju hanya menumpukan kepada bidang perkhidmatan sahaja 17 Pilih pernyataan betul tentang masalah kemerosotan ekonomi. I Pendapatan penduduk tidak mencukupi untuk membeli barang II Peniaga akan mengeksport barang ke luar negara III Pengeluaran barang meningkat IV Kadar pengangguran meningkat A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 18 Yang manakah kesan perubahan dari aspek teknologi? A Kaedah pengagihan barang dan perkhidmatan menjadi lebih cekap B Perbezaan gaya hidup membuka peluang menembusi pasaran yang baharu C Pelbagai program berkaitan perniagaan diterapkan dalam sistem pendidikan D Sekatan dikenakan ke atas barang import untuk melindungi dan menjaga kepentingan peniaga tempatan 19 Situasi manakah yang berkaitan dengan gaya pengurusan sederhana? A Majikan bertindak tegas dengan pekerja B Majikan terlalu memberi ruang kepada pekerja mereka C Majikan menjaga hubungan baik dengan pekerja mereka D Majikan menjalinkan hubungan baik dengan pekerja mereka 20 Yang manakah tanggungjawab Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM)? A Mendaftar perniagaan B Mengawal penetapan harga C Menggubal undang-undang syarikat D Membantu mempromosi syarikat ke luar negara 117 Trend Semasa dalam Perniagaan BAB 2 Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 117 11/7/16 1:43 PM SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Jelaskan dengan ringkas kepentingan perniagaan kepada ekonomi negara. 2 Terangkan empat faktor persekitaran luaran dengan memberikan contoh yng sesuai. 3 Jelaskan analisis kekuatan (strenghts) dan peluang (opportunities) dapat menyumbang kepada sesebuah organisasi perniagaan. 4 Terangkan sebab pihak kerajaan menggubal undang-undang dan peraturan untuk memberi perlindungan kepada pengguna. 5 Huraikan bagaimana faktor yang berikut dapat menggalakkan industri pelancongan di Malaysia. (i) Pelanggan (ii) Ekonomi (iii) Undang-undang 6 Dengan memberikan contoh, jelaskan bagaimana perubahan teknologi dan pelanggan dapat menyumbang kepada perkembangan dan pertumbuhan industri perbankan Malaysia. 7 Terangkan manfaat yang diperoleh oleh sebuah organisasi perniagaan yang telah melakukan analisis dalaman dan luaran untuk perniagaannya. 8 Terangkan dengan contoh dasar fiskal dan dasar kewangan yang boleh dilaksanakan oleh kerajaan untuk memperkukuh pertumbuhan ekonomi. 9 Analisis SWOT dilakukan bagi memahami situasi sesebuah organisasi perniagaan. Jelaskan. 10 Jelaskan cara mengatasi lambakan barang import di Malaysia. 118 BAB 2 Trend Semasa dalam Perniagaan Bab2_Txtbk Perniagaan Tg4-25/10.indd 118 11/7/16 1:43 PM Organisasi perniagaan memerlukan visi, misi dan objektif perniagaan untuk memudahkan pengurusan. Visi, misi dan objektif dijadikan panduan kepada perniagaan dalam menentukan hala tuju sebarang aktiviti perniagaan yang akan dijalankan. Untuk pengetahuan anda, penetapan visi, misi dan objektif bukan sahaja bagi organisasi perniagaan tetapi melibatkan organisasi bukan perniagaan supaya dijadikan panduan dalam sebarang keputusan dan tindakan. Dalam bab ini, anda akan mengetahui maksud, ciri, tujuan dan faktor penetapan visi, misi dan objektif sesebuah perniagaan. BAB3 PENETAPAN VISI, MISI DAN OBJEKTIF PERNIAGAAN 121 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 KATA KUNCI • Visi • Misi • Objektif • Matlamat Standard Pembelajaran Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: 1 menyatakan maksud dan menulis visi, misi dan objektif perniagaan 2 membandingkan visi, misi dan objektif beberapa perniagaan yang berbeza 3 menjelaskan ciri-ciri objektif sesuatu perniagaan 4 menghuraikan tujuan penetapan visi, misi dan objektif perniagaan sebagai panduan perniagaan 5 menghasilkan visi, misi dan objektif bagi perniagaan tertentu 6 menerangkan kesan kepada perniagaan akibat kegagalan mencapai matlamat dan objektif 7 menjelaskan faktor lain yang mempengaruhi perubahan visi, misi dan objektif perniagaan 8 menilai pencapaian visi, misi dan objektif bagi sesebuah perniagaan Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 121 11/7/16 1:47 PM Peta Konsep Maksud visi, misi dan objektif perniagaan Perbandingan visi, misi dan objektif beberapa perniagaan yang berbeza Penghasilan visi, misi dan objektif bagi perniagaan Kesan kepada perniagaan akibat kegagalan mencapai matlamat dan objektif Pencapaian visi, misi dan objektif dalam sesebuah perniagaan Tujuan penetapan visi, misi dan objektif perniagaan sebagai panduan perniagaan Ciri-ciri objektif Faktor lain yang mempengaruhi perubahan visi, misi dan objektif perniagaan Penetapan visi, misi dan objektif perniagaan 122 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 122 11/7/16 1:47 PM 123 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Rajah 3.1 Maksud visi, misi dan objektif (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada Pengurusan Strategik Konsep dan Kes, Edisi Ketiga, Pearson: Petaling Jaya) Maksud Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 3.1 Setiap perniagaan mempunyai visi, misi dan objektif (VMO) tersendiri yang selari dengan jenis perniagaan yang sedang dijalankan. Visi, misi dan objektif perniagaan yang ditetapkan akan menjadi pemacu kepada pencapaian dan kesinambungan sesebuah organisasi perniagaan. Visi, misi dan objektif perniagaan merupakan jenis perancangan yang digunakan oleh organisasi perniagaan dalam mencapai sesuatu matlamat yang telah ditetapkan. Selain itu, visi, misi dan objektif perniagaan dijadikan sebagai panduan dalam pengurusan organisasi dalam membuat sebarang keputusan dan tindakan yang diambil. Visi, misi dan objektif perniagaan merupakan asas pembentukan strategi perniagaan. Jelaskan kelebihan pembentukan visi, misi dan objektif sesebuah organisasi perniagaan. Minda Kreatif • Merupakan penetapan perancangan melibatkan fokus dan perancangan jangka masa panjang • Menjadi panduan untuk membuat keputusan dan tindakan bagi memastikan hala tuju perniagaan berada di landasan yang tepat • Merupakan satu pernyataan ringkas yang menjelaskan tujuan atau matlamat utama sesebuah perniagaan • Dibentuk menjadi satu ketetapan dalam melakukan aktiviti perniagaan untuk mencapai matlamat • Merupakan pembentukan maklumat yang lebih khusus • Sasaran boleh diukur bagi membantu pencapaian tujuan organisasi Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 123 11/7/16 1:47 PM 124 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Bab 3 Penentuan pernyataan visi, misi dan objektif perniagaan adalah berbeza antara satu sama lain. Visi, misi dan objektif perniagaan ditetapkan bersesuaian dengan aspek perniagaan, iaitu organisasi bermotifkan untung, organisasi bukan bermotifkan untung dan pertubuhan sukarela. Arahan: Layari laman sesawang Khazanah Nasional dan bentangkan kajian anda dalam kelas dengan menggunakan teknologi terkini. Soalan: Apakah visi, misi dan objektif Khazanah Nasional? Bagaimanakah visi, misi dan objektif Khazanah Nasional dibentuk? EMK QR Code Khazanah Nasional http://www.khazanah.com.my Kebanyakan visi, misi dan objektif bagi organisasi yang berteraskan sektor swasta menjurus kepada matlamat yang sama, iaitu bertujuan untuk memaksimumkan keuntungan. Perbandingan Visi, Misi dan Objektif Beberapa Perniagaan yang Berbeza 3.2 Contoh Organisasi bermotifkan untung Felda Global Ventures (FGV) 3.2.1 Organisasi Bermotifkan Untung (OBU) Organisasi bermotifkan untung ialah perniagaan yang mempunyai objektif untuk memaksimumkan keuntungan supaya dapat memuaskan kehendak pemilik perniagaan. Organisasi bermotifkan untung didaftarkan di bawah Pendaftar Perniagaan dan Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM). Organisasi bermotifkan untung terdiri daripada entiti perniagaan milikan tunggal, perkongsian, syarikat berhad dan koperasi. Entiti perniagaan yang berbeza tertakluk pada undang-undang perniagaan yang berbeza. Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 124 11/7/16 1:47 PM 125 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Gambar foto 3.1 Organisasi bukan bermotifkan untung 3.2.2 Organisasi Bukan Bermotifkan Untung (OBBU) Organisasi bukan bermotifkan untung pula ialah perniagaan yang mempunyai objektif berorientasi kepada kebajikan ahli, masyarakat dan memberikan perkhidmatan kepada orang ramai. Perniagaan ini berbentuk persatuan, pertubuhan, yayasan, kelab, angkatan dan kesatuan. Dalam aspek pendaftaran, organisasi bukan bermotifkan untung (OBBU) perlu didaftarkan di bawah Jabatan Pendaftaran Pertubuhan Malaysia (ROS) atau Pejabat Pendaftar Pertubuhan Belia (ROY). Pembentukan visi, misi dan objektif OBBU tertumpu kepada kepentingan orang ramai termasuklah penyediaan perkhidmatan yang cekap dan berkualiti kepada ahli. Walaupun visi, misi dan objektif OBBU berbeza dengan OBU tetapi pada masa ini, OBBU telah menerapkan budaya kerja korporat dalam pengurusan organisasi supaya visi, misi dan objektif boleh dicapai dengan cekap dan berkesan. Begitu juga visi, misi dan objektif sektor awam berbeza daripada sektor swasta, tetapi pada masa sekarang kerajaan telah menerapkan budaya korporat dalam pengurusan supaya visi, misi dan objektif dapat dicapai. Pengamalan budaya korporat dalam pengurusan milikan kerajaan membolehkan sumber digunakan dengan cekap. Jelaskan perbezaan antara organisasi bermotifkan untung dengan organisasi bukan bermotifkan untung dari aspek peranan dan kepentingannya. QR Code Jabatan Pendaftaran Pertubuhan Malaysia (ROS) http://www.ros.gov.my Setiap perniagaan atau individu perlu sentiasa membantu organisasi bukan bermotifkan untung agar usaha membantu masyarakat atau golongan yang memerlukan dapat terus dilaksanakan dengan baik dan berkesan secara berterusan. Cintai Negara Bab 3 QR Code Pejabat Pendaftar Pertubuhan Belia (ROY) http://roy.kbs.gov.my Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 125 11/7/16 1:47 PM 126 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 3.2.3 Pertubuhan Sukarela Masyarakat merupakan pelanggan utama kepada pertubuhan sukarela. Oleh itu, penentuan visi, misi dan objektif yang tepat akan dapat menyokong tujuan organisasi tersebut. Pencapaian visi, misi dan objektif pertubuhan sukarela ber gantung kepada pengurusan organisasi yang dapat menarik ahli menjalankan aktiviti yang telah dirancang secara sukarela. Kemampuan menarik ahli yang ramai serta aktif menjalankan aktiviti yang dirancang menyumbang kepada pencapaian visi, misi dan objektif pertubuhan sukarela. Lebih bercorak aktiviti selaras dengan tujuan organisasi tersebut didaftarkan Lebih berfokus pada perkhidmatan yang disediakan untuk ahli dan masyarakat Lebih dikenali dengan nama persatuan, kelab, yayasan dan angkatan Bercorak kebajikan dan faedah bersama 1 4 3 2 Rajah 3.2 Tumpuan pertubuhan sukarela Dengan memberikan satu contoh yang sesuai, jelaskan secara ringkas visi, misi dan objektif pertubuhan sukarela. Minda Kreatif Bentukkan satu kumpulan kerja yang terdiri daripada lima orang. Cari dan bentangkan perkara yang berikut: • Visi, misi dan objektif sekolah. • Bandingkan visi, misi dan objektif antara sekolah, koperasi sekolah, kantin sekolah dan kelab pengakap. – Jika pengusaha kantin sekolah anda tidak menyatakan visi, misi dan objektif organisasi, sebagai murid yang berpengetahuan dalam perniagaan, sediakan visi, misi dan objektif kantin tersebut berdasarkan pengetahuan sedia ada anda. Gambar foto 3.2 Persekutuan Pengakap Malaysia (PPM) Jadual 3.1 Perbandingan antara OBU dengan OBBU Dimensi Organisasi Bermotifkan Untung Organisasi Bukan Bermotifkan Untung Aktiviti Mengeluarkan barang dan perkhidmatan Tertumpu pada aktiviti memberi perkhidmatan kepada masyarakat Tujuan Memaksimumkan keuntungan Memberi kepuasan dan menjaga kebajikan ahli Sumber kewangan Sumber modal daripada pemilik, pinjaman dan keuntungan perniagaan Dapat pembiayaan daripada kerajaan, sumbangan dan yuran keahlian Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 126 11/7/16 1:47 PM 127 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Objektif sesebuah perniagaan terbahagi kepada dua kategori, iaitu objektif jangka pendek dan objektif jangka panjang. Objektif ini dibentuk oleh pihak pengurusan organisasi sama ada organisasi bermotifkan untung atau organisasi bukan bermotifkan untung. Objektif jangka pendek merupakan matlamat organisasi yang ingin dicapai dalam tempoh masa kurang daripada lima tahun sementara objektif jangka panjang pula merupakan matlamat organisasi yang ingin dicapai dalam tempoh masa melebihi lima tahun. Ciri-ciri objektif yang baik dibentuk berdasarkan konsep SMART. SMART ialah akronim yang mewakili rangka untuk membentuk objektif yang berkesan. Lima ciri yang diwakili oleh SMART ditunjukkan dalam Rajah 3.3 yang berikut: Rajah 3.3 Ciri-ciri objektif perniagaan Peta -THINK Ciri-ciri Objektif Sesebuah Perniagaan 3.3 Anda dalam proses membuka sebuah perniagaan mencuci kenderaan. Nyatakan satu objektif yang sesuai digunakan untuk perniagaan anda. Minda Kreatif R Realistic (Munasabah) A Attainable (Boleh Dicapai) Measureable (Boleh Diukur) M Specific (Spesifik)S Time frame (Jangka Masa)T Ciri-ciri objektif perniagaan Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 127 11/7/16 1:47 PM 128 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 3.3.1 S – Specific (Spesifik) Spesifik merupakan ciri objektif yang menekankan bahawa pernyataan objektif hendaklah dinyatakan secara khusus. Lazimnya, spesifik merujuk pada sesuatu tindakan yang boleh diukur secara kuantitatif. 3.3.2 M – Measureable (Boleh Diukur) Boleh diukur merujuk pada objektif yang telah ditetapkan dapat dibanding kan dengan pencapaian pada sebelum dan selepas sesuatu aktiviti perniagaan dilaksanakan. Objektif dan pencapaian sebenar mestilah boleh diukur sama ada dalam bentuk kuantitatif atau kualitatif. Pengukuran pencapaian boleh dibuat sepanjang tindakan yang dibuat. Bentuk kuantitatif lazimnya diukur dalam bentuk angka, nombor, masa dan wang. Contoh Pengukuran dalam bentuk kuantitatif Syarikat kereta menyasarkan pengeluaran kereta sport sebanyak 100,000 unit kereta pada tahun 2017 bagi memenuhi permintaan pengguna di Malaysia. Hujung tahun 2017 didapati syarikat berjaya mengeluarkan kereta sebanyak 90,000 unit kereta sport. Berapakah jurang wujud? Secara pengiraannya, jurang yang wujud ialah 10,000 unit kereta sport. Hal ini bermaksud terdapat kegagalan syarikat kereta mencapai objektif apabila terdapat kekurangan 10,000 kereta sport dan ini boleh diukur dengan menggunakan angka. Contoh Perbandingan kualitatif boleh dibuat dengan melihat jumlah jualan jenis kereta pada tahun 2017, iaitu 60,000 buah kereta jenis sport dan jangkaan jualan sebanyak 40,000 buah kereta jenis sedan pada tahun 2017. Terdapat perbezaan sebanyak 20,000 unit kereta antara jenis sport dan sedan yang disasarkan pada tahun 2017. Sementara bentuk kualitatif pula diukur dalam bentuk kualiti, iaitu kepuasan pengguna apabila menggunakan sesuatu barang dan perkhidmatan. Kuantitatif (Quantitative): Kaedah pengukuran yang menggunakan data bernombor yang boleh diukur secara objektif dan tepat. Istilah Perniagaan Sebaik-baiknya setiap sumbangan derma yang ingin dibuat perlu dilaksanakan mengikut agensi yang telah diperakui dan disahkan oleh pihak yang berkuasa agar setiap sumbangan yang diberi dapat dinikmati oleh insan yang layak menerimanya. Celik Kewangan RM Arahan: Bincangkan dalam kumpulan dan bentangkan dalam kelas. Soalan: 1 Jelaskan kepentingan ciri boleh diukur dalam memajukan sesebuah organisasi perniagaan. 2 Adakah unsur boleh diukur dapat mengurangkan kos pengeluaran dan memaksimumkan keuntungan sesebuah perniagaan? 3 Jelaskan jawapan yang anda berikan dalam soalan 2. EMK Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 128 11/7/16 1:47 PM 129 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 3.3.3 A – Attainable (Boleh Dicapai) Boleh dicapai ialah satu penentuan objektif berdasarkan sasaran yang boleh dicapai jika pekerja menggembleng tenaga sepenuhnya berdasarkan sumber yang ada. Bagi menetapkan objektif, sesebuah perniagaan perlu mengenal pasti sumber-sumber sedia ada dengan baik. 3.3.4 R – Realistic (Munasabah) Munasabah bermaksud penetapan objektif menjurus kepada peluang yang tidak mustahil untuk mencapainya. Bagi mencapai objektif, sesebuah perniagaan memerlukan sumber manusia dan fizikal yang mencukupi. Dengan perkataan lain, sesebuah organisasi berkemampuan untuk mencapai objektif yang telah ditetapkan. Selain itu, faktor kemampuan mengambil kira faktor sumber fizikal dan faktor persekitaran yang memadankan kekuatan sumber yang ada dengan faktor persekitaran luaran. • Penentuan objektif perlu mengambil kira kemampuan syarikat dalam aspek sumber yang ada dalam organisasi. Antaranya, aspek sumber manusia yang meliputi pengalaman, kemahiran, pengetahuan dan bilangan pekerja. • Pihak pengurusan boleh mendapatkan data tentang maklumat pekerja inventori kemahiran. Rajah 3.4 Fakta asas penentuan kemampuan 3.3.5 T – Time Frame (Jangka Masa) Jangka masa merupakan satu tempoh masa yang perlu ada dalam sesuatu penentuan objektif perniagaan. Pencapaian objektif lazimnya merujuk pada tempoh jangka pendek dan jangka panjang. Oleh itu, penentuan objektif perlu ada penetapan tarikh yang perlu dicapai. Apakah fakta asas untuk menentukan kemampuan? Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kepentingan membentuk objektif yang munasabah dalam sesebuah perniagaan. EMK Setiap keputusan berkaitan dengan pelaburan perlu dinilai secara teliti bagi memastikan keuntungan dapat diperoleh mengikut sasaran yang ditetapkan. Celik Kewangan RM Setiap keputusan yang dibuat untuk sesuatu aktiviti perlu mengambil kira semua aspek termasuk kepentingan pemegang saham, pelanggan, alam sekitar dan negara. Cintai Negara Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 129 11/7/16 1:47 PM 130 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Carta Gantt menunjukkan perkara yang berkaitan dengan jenis aktiviti yang dirancangkan dengan tempoh yang masa telah ditetapkan. Rajah 3.5 menunjukkan Carta Gantt aktiviti membina sebuah bangunan kedai. Masa Aktiviti Januari Februari Mac April Mei Menyediakan tapak Cerucuk Membina rangka Melengkapi bangunan Rajah 3.5 Carta Gantt membina bangunan kedai Huraian: Aktiviti membina sebuah bangunan kedai mengambil tempoh masa selama lima bulan. Aktiviti yang terlibat dalam membina bangunan kedai adalah dengan menyediakan tapak, cerucuk, membina rangka dan melengkapi bangunan. Bagi aktiviti menyediakan tapak memerlukan masa selama satu bulan, iaitu dilakukan pada pada bulan Januari. Aktiviti membuat cerucuk juga mengambil masa selama satu bulan yang dimulakan pada bulan Februari. Aktiviti membina rangka bangunan mengambil masa satu bulan yang dilakukan pada bulan Mac. Aktiviti melengkapi bangunan memerlukan tempoh masa selama dua bulan setengah yang dimulakan pada pertengahan bulan Mac dan siap pada bulan Mei. Jelaskan secara ringkas tentang kepentingan ciri spesifik sesebuah perniagaan. Minda Kreatif Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 1 Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan. 2 Setiap kumpulan diberikan satu jenis perniagaan. Contohnya, kilang membuat sos tomato. 3 Bincangkan kaedah penentuan masa dibuat dalam menetapkan visi, misi dan objektif perniagaan tersebut. 4 Bincangkan kelebihan dan kelemahan visi, misi dan objektif perniagaan tersebut. 5 Bentangkan hasil cadangan kumpulan anda. Pembahagian sumber kewangan perlu dibuat secara tepat dan sistematik bagi memastikan tidak berlaku pembaziran atau penyalahgunaan wang. Celik Kewangan RM Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 130 11/7/16 1:47 PM 131 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Penetapan visi, misi dan objektif setiap perniagaan mempunyai tujuan tersendiri yang menunjukkan kepentingannya dalam menjalankan sesuatu aktiviti perniagaan. Penetapan visi dan misi adalah bertujuan untuk mencapai matlamat perniagaan dalam jangka masa panjang. Manakala, penetapan objektif dibahagikan kepada dua kategori, iaitu objektif jangka masa pendek dan objektif jangka masa panjang. Penetapan objektif hendaklah selari dengan misi dan visi perniagaan supaya dapat membantu pencapaian matlamat organisasi keseluruhannya. 3.4.1 Tujuan Penetapan Visi Visi merupakan wawasan yang dimasukkan dalam komponen pengurusan strategik dan proses untuk mencapainya mengambil masa lebih daripada lima tahun. Tujuan Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan sebagai Panduan Perniagaan 3.4 Arahan: Lakukan aktiviti sumbang saran dalam kumpulan. Soalan: Cari maklumat berkaitan dengan visi yang dibentuk oleh sebuah perniagaan yang berada di kawasan anda. Jelaskan kelebihan dan kekurangan yang wujud dalam visi perniagaan tersebut. EMK Contoh Visi Petronas ialah “untuk menjadi pembekal minyak yang terkemuka bukan sahaja di negara Malaysia, malahan pada peringkat antarabangsa”. Untuk mencapai visi sebagai pembekal minyak terkemuka di Malaysia dan antarabangsa, strategi yang mampu mencapai visi Petronas tersebut perlu dirancang. Gambar foto 3.3 Perniagaan petroleum Setiap visi yang dibentuk dalam sesebuah perniagaan perlu berupaya memberi impak positif terutama kepada pertumbuhan ekonomi negara. Cintai Negara Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 131 11/7/16 1:47 PM 132 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Penetapan visi sesebuah organisasi perniagaan adalah dengan mencapai matlamat perniagaan dalam jangka masa melebihi lima tahun. Penetapan visi ini boleh mendorong semua pihak yang terlibat dalam sesebuah organisasi memahami dan bekerjasama bagi menterjemahkan visi yang telah ditetapkan dalam bentuk tindakan terhadap setiap pekerja berdasarkan tanggungjawab dan peranan masing-masing. Berdasarkan carta organisasi di atas, ketua pegawai eksekutif sebuah perniagaan menjelaskan visi yang ingin dicapai oleh organisasi perniagaan kepada pengurus pemasaran dan pengurus pengeluaran. Setiap pengurus pemasaran akan menyampaikan visi organisasi kepada pekerja A sementara pengurus pengeluaran akan menyampaikan visi organisasi kepada pekerja B. Ketua Pegawai Eksekutif Pengurus Pengeluaran Pekerja B Pengurus Pemasaran Pekerja A Visi Rajah 3.6 Carta organisasi penyampaian visi Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Pembelajaran Penerokaan Tugasan: Membandingkan visi dua buah perniagaan Langkah-langkah: 1 Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan kecil. 2 Setiap kumpulan diarahkan melayari Internet untuk mengenal pasti visi dua buah perniagaan dalam bidang yang sama. (Contohnya, bidang pengangkutan) 3 Adakah visinya sama atau berbeza? 4 Cari kelebihan dan kelemahan yang terdapat dalam visi kedua-dua perniagaan tersebut. 5 Lakukan aktiviti sumbang saran dalam kumpulan. 6 Bentangkan dalam kelas. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kepentingan penetapan visi dalam carta organisasi sesebuah perniagaan. EMK Pengurusan kewangan yang baik dan selaras dengan penetapan visi akan membantu perniagaan menjalankan aktiviti perniagaan dengan lancar. Celik Kewangan RM Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 132 11/7/16 1:47 PM 133 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Jelaskan kepentingan penetapan misi secara spesifik kepada sesebuah organisasi perniagaan. Minda Kreatif 3.4.2 Tujuan Penetapan Misi Misi organisasi perniagaan dibentuk setelah wujud penyataan visi sesebuah organisasi perniagaan. Visi menggambarkan matlamat yang ingin dicapai pada masa akan datang dalam tempoh masa panjang, sementara misi lebih menjurus kepada aktiviti yang dijalankan oleh organisasi perniagaan pada masa ini. Dalam erti kata yang lain, misi ialah menyatakan sebab sesebuah organisasi wujud pada masa ini berdasarkan matlamat yang telah dinyatakan dalam visi. Tujuan penyataan misi dapat menerangkan aktiviti-aktiviti perniagaan yang sedang dijalankan. Tujuan penetapan misi perniagaan adalah bagi memudahkan pihak pengurusan yang telibat untuk mengagihkan setiap sumber yang berkaitan dengan unit-unit dan bahagian-bahagian dalam sesebuah organisasi perniagaan. Penyataan misi secara spesifik dapat dijadikan garis panduan menilai keperluan setiap unit dan bahagian organisasi. Dengan itu, pengagihan sumber manusia dan sumber fizikal dapat dibuat secara tepat. Pada masa yang sama, sumber boleh digunakan secara cekap dan berkesan. Penyataan misi perniagaan dijadikan asas dalam penyataan objektif sesebuah organisasi perniagaan. Penyataan objektif akan menjelaskan perkara yang perlu dicapai dengan lebih terperinci berdasarkan misi yang telah ditetapkan. Ketua Pengawai Eksekutif Pengurus Pengeluaran Pekerja B Pengurus Pemasaran Pekerja A Misi Rajah 3.7 Carta organisasi penyampaian misi Berdasarkan Rajah 3.7, penyataan misi dibuat oleh pihak atasan, iaitu ketua pengawai eksekutif. Misi dijadikan garis panduan dalam organisasi perniagaan supaya hala tuju organisasi difahami oleh semua pihak. Pihak pengurus dalam perniagaan yang terlibat akan memberi maklumat kepada semua pekerja yang terdapat dalam kawalan masing-masing. Bab 3 Buletin Keusahawanan Sekretariat Pembangunan Usahawan Malaysia (SAME) diwujudkan untuk menjana pembangunan perusahaan kecil dan sederhana (PKS), selaras dengan Pelan Induk PKS (SME Masterplan) 2012-2020. Penubuhan sekretariat ini adalah untuk • merangsang peningkatan tahap keusahawanan di seluruh negara, bagi mencapai sumbangan minimum 41 peratus kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) pada tahun 2020. • membantu menjelaskan dengan lebih terperinci tentang inisiatif kerajaan kepada seluruh komuniti PKS tempatan dan luar negara. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// same.jpm.gov.my/html/, capaian pada 22 September 2016) Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 133 11/7/16 1:47 PM 134 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 3.4.3 Tujuan Penetapan Objektif Penyataan objektif terikat dengan ciri-ciri SMART sebagaimana yang telah dijelaskan dalam bab yang sebelumnya. Bagi mencapai matlamat organisasi perniagaan, penyataan objektif hendaklah selaras dengan penyataan misi. Penetapan objektif organisasi perniagaan perlu mempunyai sekurang-kurangnya satu objektif yang mempunyai ciri SMART bagi menggambarkan satu sasaran yang ingin dicapai secara spesifik dan khusus. Hal ini seterusnya memudahkan kefahaman semua pihak organisasi perniagaan dalam usaha untuk mencapai sasaran yang telah ditetapkan. Berdasarkan Rajah 3.8 di atas, tujuan pembentukan sesuatu objektif bergantung pada pembentukan visi dan misi yang telah ditetapkan oleh sesebuah organisasi. Penetapan objektif perlu selaras dengan pembentukan visi dan misi organisasi perniagaan yang ditentukan oleh pihak pengurusan atasan. Anak panah dari bawah ke atas menggambarkan penetapan objektif menjadi asas kepada pencapaian misi dan visi sesebuah organisasi. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Berikut ialah maklumat tentang Lembaga Kemajuan Kelantan Selatan (KESEDAR). Objektif KESEDAR • Mengimbangi nisbah kepadatan penduduk • Mengecilkan jurang pembangunan antara kawasan • Menyediakan kemudahan infrastruktur dan sosial • Meningkatkan taraf sosioekonomi dan membasmi kemiskinan tegar serta mengurangkan kadar kemiskinan pada masa ini • Membangunkan modal insan (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://www.kesedar.gov.my Berikan pendapat anda tentang objektif yang telah ditetapkan oleh KESEDAR. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan perkaitan antara ciri SMART dengan penetapan objektif sesebuah perniagaan. EMK Rajah 3.8 Pembentukan objektif Visi Misi Objektif Semangat cintai negara perlu diaplikasikan dalam setiap perniagaan agar operasi yang dijalankan memberi penekanan kepada kepentingan negara. Cintai Negara Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 134 11/7/16 1:47 PM 135 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Visi, misi dan objektif sesebuah perniagaan ditetapkan supaya menjadi panduan kepada pihak pengurusan perniagaan dalam mencapai tujuan perniagaan. Indikator perniagaan yang boleh digunakan untuk mengukur prestasi perniagaan ialah titik pulang modal, pertumbuhan, pemaksimuman keuntungan, daya saing, syer pasaran, jualan dan penyediaan perkhidmatan. Semua perkara yang terdapat dalam visi, misi dan objektif mempunyai tujuannya tersendiri yang menunjukkan kepentingan penetapannya dalam perniagaan. Tujuan penetapan visi, misi dan objektif perniagaan sebagai panduan perniagaan adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.9 yang berikut: Menghasilkan Visi, Misi dan Objektif bagi Perniagaan Tertentu 3.5 Rajah 3.9 Faktor yang perlu dipertimbangkan untuk menetapkan visi, misi dan objektif perniagaan sebagai panduan perniagaan Syer pasaran Pertumbuhan Penyediaan perkhidmatan Daya saing Titik pulang modal Jualan Pemaksimuman keuntungan Faktor yang perlu dipertimbangkan untuk menghasilkan visi, misi dan objektif perniagaan Berikan cadangan tentang teknik terbaik bagi menghasilkan visi, misi dan objektif yang dapat memajukan perniagaan. Minda Kreatif Bab 3 Peta MINDA Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 135 11/7/16 1:47 PM 136 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Memastikan perniagaan yang dijalankan boleh kekal dalam pasaran Asas ukuran kepada perniagaan baharu atau penghasilan produk baharu untuk mengetahui perniagaan tersebut boleh terus beroperasi atau tidak { { Hasil/kos (RM) Untung Rugi Jumlah hasil Jumlah kos Kuantiti (Q) Q1 0 S1 3.5.1 Titik Pulang Modal Titik pulang modal merupakan satu kaedah atau teknik yang boleh digunakan oleh perniagaan untuk merancang dan mengetahui hasil yang diperoleh bersamaan dengan jumlah kos yang ditanggung. Antara tujuan penggunaan titik pulang modal (TPM) adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.10 yang berikut: Petunjuk: Jumlah hasil meningkat seiring dengan peningkatan kuantiti produk Jumlah kos meningkat seiring dengan peningkatan kuantiti produk Rajah 3.10 Titik pulang modal (TPM) Huraian: Rajah di atas menggambarkan titik pulang modal (TPM). Paksi menegak menunjukkan jumlah hasil atau kos sementara paksi mendatar menunjukkan kuantiti produk. Titik S1 menggambarkan jumlah hasil sama dengan jumlah kos yang digunakan, dengan kuantiti bersamaan Q1 dan hasil bersamaan H1. Pada titik S1, perniagaan mendapat titik pulang modal, iaitu perniagaan tidak mendapat keuntungan atau tidak Jelaskan secara ringkas kaedah untuk menghitung jumlah hasil dan jumlah kos. Minda Kreatif Setiap keuntungan perniagaan perlu diasingkan mengikut keperluan dan keutamaan bagi membolehkan perniagaan terus berdaya saing dengan baik dalam pasaran. Celik Kewangan RM H1 Setiap keuntungan yang diperoleh perlu disumbangkan kepada negara berdasarkan peratusan tertentu melalui cukai yang telah ditetapkan bagi membantu pembangunan negara ke tahap lebih baik. Cintai Negara Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 136 11/7/16 1:47 PM 137 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 mengalami kerugian. Perniagaan akan rugi jika mengeluarkan kuantiti produk kurang daripada Q1 dan perniagaan mendapat keuntungan jika mengeluarkan kuantiti produk melebihi Q1. Formula TPM ialah: TPM = Kos tetap Harga – Kos berubah seunit Syarikat Sukan Maju membekalkan bola sepak di kedai- kedai runcit seluruh negara. Syarikat ini menanggung kos tetap sebanyak RM500,000. Harga sebiji bola sepak dijual pada harga RM100 dan kos berubah seunit yang ditanggung ialah RM75. Pengiraan TPM: Kos tetap : RM500,000 Harga : RM100 Kos berubah seunit : RM75 TPM: = RM500,000 RM100 – RM75 = RM500,000 RM25 = 20,000 biji bola sepak Berdasarkan Rajah 3.10, Q1 merupakan kuantiti yang menun jukkan TPM. Oleh itu, jumlah bola sepak yang perlu dijual oleh Syarikat Sukan Maju untuk mendapat pulang modal bagi operasi perniagaan dalam tempoh satu tahun adalah sebanyak 20,000 biji bola sepak. 3.5.2 Pertumbuhan Perniagaan Pertumbuhan perniagaan merujuk pada hasil yang meningkat dari semasa ke semasa untuk mencapai matlamat perniagaan. Pertumbuhan perniagaan menjadi asas kepada perkembangan perniagaan pada masa hadapan. Perancangan yang boleh diambil bagi meningkatkan hasil jualan adalah seperti berikut: (a) Merancang membuka cawangan yang banyak Hasil jualan yang meningkat menjadi asas kepada pening katan keuntungan perniagaan. Keuntungan boleh dijadikan sebagai modal pelaburan untuk membuka cawangan perniagaan. Jelaskan faktor yang perlu diambil kira jika sesebuah perniagaan ingin membuka cawangan baharu. Minda Kreatif SEED merupakan agensi yang ditubuhkan di bawah Jabatan Perdana Menteri (JPM) yang berperanan untuk memperkasa usahawan India untuk terus maju dan bersama-sama membangunkan ekonomi negara ke tahap yang lebih baik dan kukuh. Contoh usahawan India yang berjaya melalui SEED adalah seperti berikut: 1 Kurinji Kumaran (First Class Media & Publication (M) Sdn. Bhd. 2 Jeya Kumar Arumugam (APP Jay Enterprise) Selain itu, SEED Start Up Nation merupakan contoh skim yang dilaksanakan di bawah SEED yang menggalakkan usahawan baharu untuk menceburkan diri dalam bidang perniagaan. Contoh usahawan India yang berjaya melalui SEED Start Up Nation adalah seperti berikut: 1 Manormani Murugiah 2 Sarasvathy Thevi Kathan (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.seed.jpm.my/, capaian pada 22 September 2016) Buletin Keusahawanan Bab 3 Sekreteriat Khas Untuk Memperkasa Usahawan India (SEED) Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 137 11/7/16 1:47 PM 138 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Gambar foto 3.4 Keuntungan perniagaan Dalam jangka masa panjang, perniagaan yang berjaya meningkatkan keuntungan boleh menaikkan nilai perniagaan dalam industri. Hasil cukai keuntungan perniagaan yang diterima oleh kerajaan dapat digunakan untuk menjalankan program pembangunan negara. Oleh itu, peniaga-peniaga tidak boleh lari atau melakukan penipuan dalam pembayaran cukai. Cintai Negara (b) Membesarkan perniagaan sedia ada Pertambahan kuantiti jualan produk dari semasa ke semasa membolehkan hasil jualan perniagaan boleh meningkat. Para peniaga pula mempunyai keyakinan yang tinggi untuk terus melaburkan modal. Bagi perniagaan baharu, mereka akan membuat pilihan untuk mengembangkan perniagaan tersebut. Setiap tindakan yang diambil oleh perniagaan didorong oleh keinginan untuk mendapat pulangan tinggi melalui peningkatan keuntungan. Info Abad ke-21 Perkembangan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) memberikan sumbangan yang besar dalam proses membantu perkembangan dan kemajuan sesebuah organisasi perniagaan pada peringkat antarabangsa. Pada masa yang sama, kemajuan ICT juga turut membantu ramai individu memulakan perniagaan dengan cara yang mudah dan cepat. Nilai perniagaan (Business Value): Imej perniagaan kepada pihak berkepentingan Istilah Perniagaan Jelaskan kaedah membeli secara dalam talian dengan cara yang selamat bagi mengelakkan pengguna terjebak dalam aktiviti penipuan oleh peniaga yang tidak bertanggungjawab. Minda Kreatif Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 138 11/7/16 1:47 PM 139 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 3.5.3 Memaksimumkan Keuntungan Memaksimumkan keuntungan adalah matlamat utama sesebuah organiasi perniagaan. Memaksimumkan keuntungan bermaksud perniagaan mendapat keuntungan yang tertinggi hasil daripada penggunaan sumber perniagaan termasuk bahan mentah, modal, modal insan, teknologi dan keusahawanan yang cekap. Konsep kecekapan ialah kemampuan memaksimumkan hasil dengan meminimumkan kos. Perbezaan yang wujud antara memaksimumkan hasil dengan meminimumkan kos akan dapat memberikan keuntungan yang tertinggi kepada perniagaan. Perniagaan perlu mencari pembekal yang menawarkan harga bahan bekalan yang termurah dengan kualiti terbaik. Celik Kewangan RM Gambar foto 3.5 Kecekapan perniagaan Untung diperoleh apabila terdapat lebihan dalam hasil setelah jumlah hasil ditolak jumlah kos. Keuntungan akan digunakan sebagai modal pusingan untuk meneruskan operasi dalam perniagaan. Untung dapat dimaksimumkan melalui pengurangan dalam kos pengeluaran ke tahap paling minimum. Formula mendapat untung ialah: Untung = Jumlah hasil – Jumlah kos Jumlah hasil jualan boleh dihitung berdasarkan jumlah kuantiti didarabkan dengan harga produk sementara jumlah kos diperoleh dengan mencampurkan kos tetap dengan kos berubah. Jika nilainya positif, maka perniagaan akan mendapat untung. Sebaliknya, jika nilainya negatif, perniagaan mengalami kerugian. Setiap keuntungan yang diperoleh perniagaan perlu dinikmati secara bersama oleh masyarakat melalui pelaksanaan tanggungjawab sosial korporat (CSR) kepada masyarakat. Cintai Negara Arahan: 1 Bentukkan beberapa kumpulan kecil dalam kelas. 2 Lakukan sesi sumbang saran. 3 Bentangkan hasil sumbang saran dalam kelas. Soalan: Jelaskan kaedah yang boleh digunakan oleh peniaga bagi memastikan setiap aktiviti yang dilakukan dapat memaksimumkan keuntungan sesebuah perniagaan. EMK Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 139 11/7/16 1:47 PM 140 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Nyatakan langkah-langkah memaksimumkan keuntungan. Minda Kreatif Gambar foto 3.6 Penilaian keuntungan perniagaan Hal ini boleh digambarkan melalui formula di bawah: Jumlah hasil = Harga × Kuantiti Jumlah kos = Kos tetap + Kos berubah Kos berubah = Kos berubah seunit × Kuantiti Organisasi perniagaan perlu mengetahui kedudukan jumlah kuantiti jualan produk yang boleh menghasilkan jumlah hasil tertinggi dan jumlah kos yang paling rendah. Apabila perniagaan memperoleh maklumat yang tepat berkaitan dengan kuantiti jualan produk semasa, hal ini membolehkan perniagaan dapat membuat perancangan secara lebih baik dan sistematik. (a) Perancangan Jangka Masa Pendek Dalam jangka masa pendek, perniagaan tidak semestinya akan mendapat untung atau memaksimumkan keuntungan. Keadaan ini berlaku disebabkan oleh kelaziman dalam jangka masa pendek perniagaan tidak dapat beroperasi dengan cekap seperti mengeluarkan produk dalam kuantiti yang banyak. Kesannya, kos pengeluaran produk seunit meningkat akan menyebabkan perniagaan tidak mendapat keuntungan tertinggi. (b) Perancangan Jangka Masa Panjang Dalam jangka masa panjang, perniagaan boleh mengeluarkan barang atau perkhidmatan dengan kuantiti yang banyak kerana perniagaan berupaya untuk menggunakan sumber dengan cekap serta dapat memaksimumkan keuntungan. Setiap harga yang ditawarkan untuk sesuatu barang atau perkhidmatan perlu sesuai dan berpatutan agar tidak membebankan pengguna. Celik Kewangan RM Arahan: 1 Bentukkan beberapa kumpulan kecil dalam kelas. 2 Lakukan sesi sumbang saran. 3 Bentangkan hasil sumbang saran dalam kelas. Soalan: Jelaskan perbezaan antara kepentingan perancangan jangka pendek dengan perancangan jangka panjang. EMK Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 140 11/7/16 1:47 PM 141 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Kesimpulannya, memaksimumkan keuntungan merupakan tujuan perniagaan dalam jangka masa panjang. Kegagalan perniagaan mendapat keuntungan dalam jangka masa pendek tidak menghalang perniagaan berusaha untuk mendapat untung dalam jangka masa panjang. 3.5.4 Daya Saing Daya saing bermaksud kemampuan sesebuah perniagaan untuk mengekalkan operasi perniagaannya dalam industri. Perniagaan mempunyai kemampuan untuk terus bertahan dalam industri dan menghadapi kesukaran sehingga perniagaan memperoleh keuntungan pada masa hadapan. Terdapat beberapa faktor kemampuan perniagaan bertahan dalam industri. Antara faktor yang penting ditunjukkan dalam Rajah 3.11 yang berikut: (a) Kewangan Dalam menghadapi persaingan, penetapan visi, misi dan objektif organisasi perniagaan perlu mengambil kira faktor kestabilan kewangan. Modal kewangan sesebuah perniagaan boleh diperoleh melalui pembiayaan daripada pelaburan pemilik perniagaan dan pembiayaan dalam bentuk hutang. Pembiayaan kewangan amat bergantung kepada kestabilan kedudukan kewangan sesebuah organisasi perniagaan. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan sebab syarikat bersaiz besar mempunyai daya saing yang tinggi. EMK Rajah 3.11 Faktor kemampuan perniagaan bertahan dalam industri Teknologi Kewangan RM Jaringan Pemasaran Sumber Manusia Organisasi berdaya saing Bab 3 QR Code Strategi Lautan Biru Kebangsaan (National Blue Ocean Strategy - NBOS) http://nbos.gov.my/ Strategi Lautan Biru Kebangsaan atau National Blue Ocean Strategy (NBOS) merupakan pelengkap kepada Dasar Transformasi Nasional (DTN) melalui langkah bersepadu kerajaan dengan merangka dasar dan inisiatif melalui perkongsian pintar antara kementerian dan agensi. Sebanyak lapan strategi utama yang dirangka dan dilaksanakan dibawah konsep Strategi Lautan Biru Kebangsaan (NBOS). Setiap strategi yang dirangka memberi impak positif termasuk melahirkan usahawan muda yang kreatif dan inovatif serta lebih berdaya saing. Buletin Keusahawanan Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 141 11/7/16 1:47 PM 142 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Kestabilan kewangan merujuk pada kedudukan sesebuah organisasi perniagaan yang bergantung pada polisi dan sistem kewangan yang berdaya tahan ketika pasaran sedang menghadapi masalah ekonomi. Faktor sistem kewangan yang baik dan berdaya tahan ialah kemampuan perniagaan dalam pengurusan risiko kewangan, menyusun jadual pembayaran semula dan mengubah peranan tabung-tabung kewangan organisasi tersebut. (b) Sumber Manusia Sumber manusia dalam organisasi perniagaan merujuk pada pekerja yang terdapat dalam organisasi perniagaan. Pekerja akan menawarkan perkhidmatan dalam bentuk fizikal dan kepakaran. Sumber manusia atau pekerja yang berada dalam bidang pengurusan di sesebuah organisasi boleh dikategorikan mengikut tiga peringkat, iaitu pengurusan atasan, pengurusan pertengahan dan pengurusan bawahan. Berikan perbezaan antara modal ekuiti dengan modal hutang. Minda Kreatif Gambar foto 3.7 Pengiraan modal perniagaan Gambar foto 3.8 Sumber manusia Setiap pengguna perlu bijak dalam membuat keputusan berkaitan dengan pemilihan institusi kewangan yang baik dan kukuh agar dapat memberi manfaat yang maksimum kepada pengguna. Celik Kewangan RM Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kaedah mewujudkan sistem pengurusan sumber manusia yang baik dan sistematik agar dapat membantu organisasi perniagaan beroperasi pada tahap optimum. EMK Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 142 11/7/16 1:47 PM 143 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Pengurusan atasan lazimnya dikenali sebagai ketua pegawai eksekutif, pengarah urusan dan pengurus besar. Golongan ini akan mengetuai operasi sesebuah organisasi perniagaan. Pengurusan pertengahan mengetuai bahagian yang terdapat dalam sesebuah organisasi perniagaan seperti pengurus pemasaran, pengurus pengeluaran, pengurus kewangan dan pengurus sumber manusia. Pengurusan bawahan pula mengetuai unit yang terdapat dalam sesebuah bahagian seperti penyelia jualan. Rajah peringkat pengurusan berdasarkan carta organisasi ditunjukkan dalam Rajah 3.12 yang berikut: Berdasarkan Rajah 3.12, terdapat tiga peringkat pengurusan utama dalam sesebuah organisasi, iaitu pengurusan atasan yang dikenali sebagai ketua pegawai eksekutif, pengurusan pertengahan terdiri daripada pengurus pemasaran, pengurus kewangan dan pengurus pengeluaran manakala pengurusan bawahan terdiri daripada penyelia jualan, penyelia audit dan penyelia bahan. (c) Teknologi Faktor teknologi telah memainkan peranan yang sangat penting dalam memberikan sumbangan kepada dunia perniagaan dari aspek pertumbuhan, keuntungan dan mengekalkan kedudukan perniagaan dalam pasaran. Teknologi maklumat dan komunikasi telah menyebabkan lahirnya era perdagangan yang berkonsepkan Internet seperti e-perdagangan, e-perniagaan, e-kerajaan dan e-pemasaran.Teknologi membolehkan perniagaan menghasilkan barang dan perkhidmatan dengan cepat, cekap dan berkualiti. Namun, penggunaan sesuatu teknologi terutama teknologi terkini memerlukan pelaburan yang besar. Kelebihan teknologi membolehkan sesebuah perniagaan mendapat kelebihan dalam aspek perniagaan. Hal ini seterusnya membolehkan perniagaan terus beroperasi dalam jangka masa panjang. Rajah 3.12 Peringkat pengurusan Ketua Pegawai Eksekutif Pengurus Pemasaran Pengurus Kewangan Pengurus Pengeluaran Penyelia Jualan Penyelia Audit Penyelia Bahan Bagi memperoleh untung yang tinggi melalui penjanaan jualan, peniaga harus memastikan kadar kenaikan kos operasi tidak melebihi kadar peningkatan jualan. Celik Kewangan RM Pengurusan Atasan Pengurusan Pertengahan Pengurusan Bawahan Jelaskan peranan pengurusan atasan bagi memastikan pengurusan bawahan dapat melaksanakan tugas yang diamanahkan dengan baik, berkesan dan sempurna. Minda Kreatif Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 143 11/7/16 1:47 PM 144 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 3.5.5 Syer Pasaran Syer pasaran merujuk pada bahagian atau peratus penguasaan jumlah pengguna yang membeli barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan oleh sesebuah perniagaan dalam pasaran berbanding dengan pesaing. Setiap organisasi perniagaan akan berusaha untuk meningkatkan syer pasaran masing-masing dalam sesuatu pasaran. Perniagaan yang berjaya menguasai syer pasaran yang terbesar akan memperoleh pendapatan yang tinggi hasil daripada jualan. Perniagaan yang menguasai syer pasaran terbesar, lazimnya akan menjadi pemimpin dalam pasaran. Semua tindakan pemasaran akan diikuti oleh pesaing yang lain, malah perniagaan tersebut boleh mempengaruhi tindakan pesaing lain. Keadaan ini membolehkan perniagaan tersebut terus kekal dan meraih keuntungan yang besar. Gambar foto 3.9 Teknologi komputer Contoh Rajah di sebelah menggambarkan kadar peratusan syer pasaran yang wujud bagi perniagaan yang berkaitan dengan kasut sukan di negeri Sabah. Perniagaan Maju Sukan telah berjaya menguasai sebahagian syer pasaran bagi perniagaan berkaitan dengan kasut sukan di negeri Sabah dengan syer pasaran sebanyak 60 peratus. Hal ini bermakna, Perniagaan Maju Sukan mendapat sebanyak 60 peratus daripada keseluruhan pengguna kasut sukan yang ada di negeri Sabah. Perniagaan A pula telah berjaya menguasai syer pasaran sebanyak 35 peratus, manakala Perniagaan B telah berjaya menguasai 15 peratus syer pasaran. Perniagaan Maju Sukan (60%) Perniagaan A (35%) Perniagaan B (15%) Kenal pasti barang atau perkhidmatan yang merupakan pemimpin dalam pasaran serta jumlah pesaingnya. Minda Kreatif Setiap teknologi yang digunakan perlu memberi manfaat kepada semua pihak termasuk organisasi perniagaan, alam sekitar, masyarakat dan negara. Cintai Negara Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 144 11/7/16 1:47 PM 145 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 3.5.6 Jualan Jualan ialah satu transaksi jual beli yang berlaku antara penjual dan pembeli dalam memenuhi keperluan dan kehendak yang boleh memberi faedah kepada kedua-dua pihak, iaitu penjual dan pembeli. Faedah yang diperoleh penjual, iaitu mendapat keuntungan sementara pembeli mendapat kepuasan apabila menggunakan barang dan perkhidmatan yang dijual. Penjual boleh menggunakan pelbagai strategi promosi jualan seperti jualan murah, diskaun harga, sampel dan mengadakan peraduan. Jualan murah ialah harga barang diturunkan pada musim tertentu seperti musim perayaan. Diskaun harga ialah pengurangan harga daripada harga asal berdasarkan peratus yang telah ditentukan. Sampel ialah pemberian satu contoh produk yang diberikan secara percuma supaya pengguna boleh mencuba barangan yang dikeluarkan dengan harapan produk tersebut dapat mempengaruhi pengguna membeli. Peraduan pula ialah menggalakkan pengguna membeli produk dengan nilai tertentu supaya melayakkan pengguna tersebut memasuki sesuatu peraduan dengan menawarkan hadiah yang menarik. Jelaskan fungsi teknik pemberian diskaun harga dalam meningkatkan jualan. Minda Kreatif Tajuk: Isu Kegawatan Ekonomi Semasa kegawatan ekonomi, aktiviti perniagaan menjadi semakin perlahan dan merosot. Pihak kerajaan akan memperkenalkan pelbagai pakej rangsangan ekonomi serta menggunakan polisi atau dasar-dasar yang proaktif seperti dasar fiskal dan dasar kewangan untuk mengaktifkan semula aktiviti perniagaan atau ekonomi. Setiap dasar yang dilaksanakan bergantung pada keadaan ekonomi dan keperluan semasa. Untuk pihak peniaga, mereka perlu melakukan pelbagai inisiatif atau tindakan seperti aktiviti pemasaran untuk menyelamatkan perniagaan mereka. Setiap tindakan atau keputusan yang akan diambil oleh sesebuah perniagaan perlu diteliti, dibin cangkan dan diputuskan secara bersama. Berdasarkan satu contoh yang sesuai, bincangkan aktiviti jualan yang boleh meningkatkan kuantiti jualan pada masa genting seperti ini. Kajian Kes Contoh Program jualan KUD KARNIVAL USAHAWAN DESA KUD Setiap pengguna perlu menjadi pengguna yang bijak dan tidak mudah terpengaruh dengan promosi jualan murah yang ditawarkan oleh sesetengah organisasi perniagaan. Pengguna yang bijak akan berbelanja mengikut keperluan berdasarkan kemampuan kewangan yang ada tanpa terjebak dengan bebanan hutang yang melebihi had. Celik Kewangan RM Bab 3 Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 145 11/7/16 1:47 PM 146 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Rajah 3.13 Proses perkhidmatan penghantaran barang Membuat tempahan dan pembelian Menghantar tempahan kepada pembeli Menerima tempahan Membawa tempahan ke lokasi 3.5.7 Penyediaan Perkhidmatan Penyediaan perkhidmatan merupakan aktiviti yang ditawarkan oleh perniagaan kepada pelanggan yang bertujuan untuk menarik minat pengguna agar membeli barang atau perkhidmatan yang ditawarkan. Antara perkhidmatan yang disediakan oleh perniagaan adalah seperti pembelian dalam talian, penghantaran barang ke rumah, kemudahan pembayaran dan membaik pulih jika barang mengalami kerosakan. Jelaskan kelebihan menyediakan perkhidmatan selepas jualan kepada pengguna. Minda Kreatif Contoh Penyedia perkhidmatan jualan dalam talian • Zalora Malaysia (https://www.zalora.com.my) • Go Shop Malaysia (http://www.goshop.com.my) • 11street (http://www.11street.my) • Lazada Malaysia (http://www.lazada.com.my) • Lelong.my (http://www.lelong.com.my) • GEMFIVE (http://www.gemfive.com.my) Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 146 11/7/16 1:47 PM 147 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Rajah 3.14 Kesan kegagalan mencapai matlamat dan objektif Kesan kegagalan mencapai matlamat dan objektif Gagal dalam persaingan Tidak mampu membayar kos perniagaan Jualan merosot Imej perniagaan terjejas Tidak mampu mengembangkan perniagaan Keadaan persekitaran dalaman dan luaran perniagaan yang sentiasa berubah boleh mempengaruhi pencapaian matlamat dan objektif perniagaan. Tidak semua matlamat dan objektif yang ditetapkan oleh perniagaan dapat dicapai. Faktor dalaman perniagaan boleh menjadi satu halangan kepada pencapaian matlamat dan objektif sesebuah organisasi perniagaan. Begitu juga ancaman daripada faktor persekitaran luaran boleh menjadi sekatan terhadap pencapaian matlamat dan objektif perniagaan. Kegagalan mencapai matlamat dan objektif perniagaan boleh memberi kesan negatif kepada perniagaan, iaitu jualan merosot, tidak mampu membayar kos perniagaan, gagal dalam persaingan, imej perniagaan terjejas dan tidak mampu mengembangkan perniagaan. Antara langkah penyelesaian yang boleh digunakan oleh sesebuah perniagaan apabila gagal mencapai sesuatu matlamat perniagaan ialah mengurangkan kos, menurunkan harga produk, mempelbagaikan barang atau perkhidmatan yang ditawarkan, mengurangkan jumlah atau kadar pembayaran dividen kepada pemegang saham, menggunakan kaedah atau teknologi baharu dalam pengeluaran dan menyemak semula matlamat perniagaan. Kesan kegagalan perniagaan mencapai matlamat dan objektif perniagaan dapat digambarkan melalui Rajah 3.14 yang berikut: Kesan kepada Perniagaan Akibat Kegagalan Mencapai Matlamat dan Objektif 3.6 Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengatasi kegagalan dalam perniagaan. EMK Setiap pekerja perlu berusaha memastikan tanggungjawab yang diberikan dipikul dengan baik dan penuh integriti demi menjaga kepentingan organisasi yang akan membawa manfaat kepada negara dan masyarakat. Cintai Negara Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 147 11/7/16 1:47 PM 148 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Tajuk: Techno (M) Berhad Kajian Kes Techno (M) Berhad lebih dikenali sebagai Techno merupakan anak syarikat Kumpulan Techno Asia Electrical yang berpusat di Jepun. Techno (M) Berhad mengeluarkan barangan elektrik untuk memenuhi permintaan barangan isi rumah di Malaysia secara khususnya. Visi Techno (M) Berhad ialah “Berusaha menjadi syarikat barangan elektrik terunggul di dunia” dan misi Techno pula ialah “Menawarkan barangan untuk semua golongan masyarakat dengan kadar harga yang berpatutan dan kualiti terbaik” Persaingan sengit telah menyebabkan ramai juruteranya berpindah ke syarikat pesaing yang sering menawarkan gaji dan jawatan yang lebih tinggi. Kesannya, kadar pulangan daripada pelaburan untuk penyelidikan dan pembangunan tidak setimpal dengan pulangan berbanding dengan pelaburan yang telah dibuat. Tambahan pula, struktur organisasi yang kompleks lebih menyukarkan para pekerja untuk menyumbangkan pandangan dan buah fikiran. Techno (M) Berhad berjaya menghasilkan peti sejuk berjenama Green, iaitu peti sejuk pertama menerima kebenaran JBE’s dan sekaligus mendapat pengiktirafan MS ISO 14001. Selain itu, berjaya memperkenalkan dapur gas jenis SuperSaver, iaitu dapur yang menjimatkan penggunaan tenaga. Namun, harga produk yang ditawarkan lebih mahal sekitar 20 peratus berbanding dengan produk syarikat pesaing. Selain itu, Techno (M) Berhad juga berdepan dengan kesukaran untuk menerapkan budaya kerja berpasukan terutama dalam kalangan pekerja berstatus kontrak. Kajian yang dijalankan oleh jabatan sumber manusia mendapati para pekerja tidak menjiwai tugas dan tidak menyayangi syarikat kerana merasakan diri mereka dianaktirikan terutama dari segi kebajikan berbanding dengan pekerja yang berstatus tetap. Berdasarkan Penyata Kewangan Techno (M) Berhad pendapatan telah meningkatkan dari tahun 2009, iaitu RM725,054,000 kepada tahun 2010, iaitu sebanyak RM916,550,000. Sebaliknya, jumlah keuntungan bersih telah menurun dari tahun 2009 sebanyak RM201,202,000 kepada tahun 2010 sebanyak RM158,185,000. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada Pengurusan Strategik: Konsep dan Kes. Ed-3, Pearson, Petaling Jaya) 1 Terangkan kesan yang dihadapi oleh Techno (M) Berhad akibat daripada kegagalan dalam mencapai matlamat dan objektif. 2 Huraikan langkah yang boleh diambil oleh Techno (M) Berhad dalam mengatasi kegagalan mencapai matlamat yang telah ditetapkan. 1 Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan kecil. 2 Buat carian di Internet berkaitan syarikat yang pernah atau telah mengalami kegagalan dalam perniagaan yang dijalankannya. 3 Cari maklumat berkaitan perniagaan yang sedang dijalankan oleh perniagaan tersebut. 4 Pilih satu perniagaan hasil daripada carian tersebut. 5 Kenal pasti punca kegagalan dan bincangkan dalam kumpulan. 6 Jelaskan sebab dan cara membina semula perniagaan yang telah gagal tersebut. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 148 11/7/16 1:47 PM 149 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 3.6.1 Jualan Merosot Hasil jualan merupakan sejumlah keuntungan perniagaan yang berperanan penting sebagai sumbangan modal dalam membiayai pengembangan perniagaan. Kegagalan mencapai sasaran jualan boleh menjejaskan objektif dan matlamat perniagaan dalam memaksimumkan keuntungan. Keuntungan yang diperoleh perniagaan menjadi tanda aras kepada pihak berkepentingan dan perniagaan yang lain. 3.6.2 Tidak Mampu Membayar Kos Perniagaan Operasi sesebuah perniagaan perlu membayar semua kos yang terlibat dalam aktiviti perniagaan. Gambar foto 3.10 Hasil jualan Jelaskan kaedah yang dapat meningkatkan jualan yang telah merosot. Minda Kreatif Jenis kos Kos tetap Kos yang tidak dipengaruhi oleh kuantiti dalam sesuatu pengeluaran Kos yang ditanggung sama tanpa perlu mengikut jumlah kuantiti pengeluaran Kos berubah Kos yang dipengaruhi oleh kuantiti dalam sesuatu pengeluaran Kos yang ditanggung bergantung pada kuantiti produk yang dikeluarkan Contohnya, bahan mentah, kos air, kos elektrik dan kos telefon Contohnya, kos bangunan, insurans, pekerja, kilang dan jentera Rajah 3.15 Jenis kos Bank menilai berdasarkan konsep 5C dalam memproses pinjaman perniagaan, iaitu: • Capital – modal • Capacity – kapasiti • Character – karakter • Collateral – cagaran • Conditions – keadaan Buletin Keusahawanan Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 149 11/7/16 1:47 PM 150 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Kegagalan mendapat keuntungan akan menyebabkan sebahagian kos operasi tidak mampu dibayar oleh perniagaan. Perniagaan hendaklah mengambil tindakan segera dan proaktif untuk mengatasi setiap punca kegagalan yang wujud dalam mencapai objektif perniagaan. 3.6.3 Gagal dalam Persaingan Setiap perniagaan akan menghadapi persaingan dalam pasaran. Kegagalan perniagaan mendapat keuntungan perniagaan akan menye babkan perniagaan tersebut tidak mempunyai kedudukan kewangan yang kukuh untuk membina strategi dalam menghadapi persaingan pasaran. 3.6.4 Imej Perniagaan Terjejas Kegagalan medapat keuntungan dalam perniagaan menyebabkan imej perniagaan pada mata pihak berkepentingan akan tercalar. Oleh itu, perniagaan sukar mendapat kerjasama daripada pihak berkepentingan dalam operasi perniagaan. Pihak pembiaya seperti bank mengenakan syarat ketat untuk memberi kemudahan pinjaman kerana bimbang perniagaan tidak mampu membayar pinjaman balik. 3.6.5 Tidak Mampu Mengembangkan Perniagaan Perniagaan yang gagal mendapat keuntungan akan mengalami kesukaran dalam mengembangkan perniagaan. Perkembangan perniagaan sedia ada boleh dilaksanakan melalui dua cara, iaitu membuka cawangan dalam dan di luar negara serta membesarkan kapasiti operasi perniagaan sedia ada. Kegagalan ini bukan sahaja disebabkan oleh faktor tidak dapat membesarkan perniagaan yang merupakan matlamat perniagaan tetapi juga oleh faktor ketidakmampuan bertahan dalam industri. Gambar foto 3.11 Perbincangan untuk menyelesaikan sesuatu masalah Contoh Perniagaan perlu menjalankan kajian secara teliti dan berterusan melalui aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D) supaya dapat menghasilkan produk yang berkualiti. Pengguna perlu bijak menguruskan hutang dengan mengurangkan atau mengelakkan penggunaan kad kredit atau pinjaman peribadi. Celik Kewangan RM Jelaskan kaedah yang dapat membantu usahawan untuk bangun semula selepas mengalami kegagalan dalam perniagaan. Minda Kreatif Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 150 11/7/16 1:47 PM 151 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Terdapat enam faktor utama yang boleh mempengaruhi pihak pengurusan dalam membuat perubahan penetapan visi, misi dan objektif perniagaan. Faktor dalaman terdiri daripada dua faktor, iaitu faktor sumber manusia dan kewangan. Manakala faktor luaran pula terdiri daripada faktor ekonomi, sosiobudaya, teknologi dan undang-undang. Pengaplikasian analisis SWOT digunakan untuk menilai faktor-faktor yang mempengaruhi perubahan visi, misi dan objektif perniagaan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.16. Faktor yang Mempengaruhi Perubahan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 3.7 QR Code Analisis SWOT https://www.mindtools.com/pages/ article/newTMC_05.htm Analisis SWOT Faktor dalaman Sumber manusia Kewangan Faktor luaran Ekonomi Sosiobudaya Teknologi Undang-undang Rajah 3.16 Analisis SWOT Arahan: Lakukan aktiviti sumbang saran dalam kumpulan. Soalan: Jelaskan kelebihan dan kekurangan analisis SWOT dalam membantu perniagaan mengatasi masalah yang wujud dalam sistem operasi perniagaan. EMK Kegagalan perniagaan mencapai objektif untuk meningkatkan keuntungan secara berterusan dalam jangka masa pendek akan menyebabkan matlamat perniagaan yang ditetapkan dalam jangka masa panjang tidak dapat dicapai sepenuhnya. Gambar foto 3.12 Prestasi perniagaan Jelaskan cara memulihkan perniagaan yang hampir muflis. Minda Kreatif Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 151 11/7/16 1:47 PM 152 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Kelemahan Merupakan halangan dan ketidakmampuan bertindak dengan baik dalam menyumbangkan pencapaian visi, misi dan objektif perniagaan Kekuatan Bermaksud sumber unik yang dimiliki oleh perniagaan yang boleh digunakan untuk mencapai visi, misi dan objektif sesebuah perniagaan Rajah 3.17 Maksud kekuatan dan kelemahan persekitaran dalaman 3.7.1 Faktor Dalaman Faktor dalaman yang mempengaruhi visi, misi dan objektif perniagaan terbahagi kepada dua, iaitu analisis kekuatan dan analisis kelemahan yang dihadapi oleh perniagaan. Perniagaan perlu mengkaji kekuatan dan kelemahan setiap aspek dalaman yang dihadapi oleh perniagaan. Bagaimanakah latihan dan pembangunan dapat membantu meningkatkan daya pengeluaran dan produktiviti pekerja? Minda Kreatif (a) Sumber Manusia Dalam aspek sumber manusia, setiap pekerja akan menjalankan tugas mengikut peringkat pengurusan, iaitu pengurusan atasan, pengurusan pertengahan dan pengurusan bawahan. Setiap pekerja akan menyumbangkan tenaga dan kepakaran berdasarkan pengetahuan, kemahiran dan pengalaman. Kekuatan dan kelemahan dalam aspek ini bergantung pada tahap kuantiti dan kualiti pekerja. Pihak pengurusan perlu mengubah visi, misi dan objektif perniagaan sekiranya memiliki pekerja yang berkebolehan seperti mampu menguasai pelbagai bahasa dan berkemahiran tinggi. Gambar foto 3.13 Kawalan kuantiti 1 Setiap kekuatan dan kelemahan yang wujud dalam faktor dalaman perlu ditransformasikan kepada perkara positif dengan menjadikannya sebagai sumber inspirasi bagi memajukan dan mengukuhkan perniagaan yang sedang dijalankan. Cintai Negara Setiap pekerja perlu bijak merancang masa hadapan dengan membuat simpanan untuk kegunaan selepas menamatkan perkhidmatan di sesebuah organisasi perniagaan. Celik Kewangan RM Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 152 11/7/16 1:47 PM 153 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 (b) Kewangan Kewangan merupakan satu fungsi perniagaan yang berkaitan dengan sumber kewangan yang boleh diperoleh dan bagaimana wang tersebut dibelanjakan. Pengurusan kewangan membantu perniagaan dan membelanjakan wang dengan cekap. (i) Kekuatan perniagaan Perniagaan perlu membayar setiap pinjaman berdasarkan jumlah pinjaman bersama-sama dengan jumlah faedah yang dikenakan. Jumlah wang yang besar membolehkan aktiviti pelaburan dan perbelanjaan dalam menjalankan aktiviti perniagaan. Jika faktor kewangan perniagaan meningkat disebabkan oleh kesediaan pemodal menambahkan modal melalui pinjaman dari bank, sudah tentu visi, misi dan objektif perlu diubah dengan meningkatkan sasaran pencapaian kerana mempunyai kekuatan kewangan. Gambar foto 3.14 Kawalan kualiti 2 CONTOH Lazimnya, kekuatan perniagaan digambarkan melalui jumlah wang atau sumber kewangan yang banyak. Sumber kewangan adalah daripada simpanan pemilik perniagaan. Gambar foto 3.15 Simpanan pemilik Arahan: Bentangkan dalam kumpulan. Soalan: Senaraikan dan huraikan sumber modal ekuiti dan sumber hutang. EMK Kawalan kualiti yang tinggi dalam setiap barang atau perkhidmatan yang ditawarkan akan meningkatkan keyakinan pengguna dan mengharumkan nama negara di persada dunia. Cintai Negara Pengurusan kewangan yang baik dan konsisten merupakan kaedah yang dapat membantu menyelesaikan masalah kewangan yang melanda golongan muda pada masa ini. Celik Kewangan RM Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 153 11/7/16 1:47 PM 154 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Contoh Contoh sumber kewangan yang boleh dimanfaatkan oleh perniagaan dan bakal usahawan adalah seperti berikut: 3.7.2 Faktor Luaran Persekitaran luaran perniagaan merangkumi persekitaran umum perniagaan yang boleh memberikan kesan kepada pencapaian visi, misi dan objektif perniagaan. Secara umumnya, peluang dan ancaman wujud ekoran daripada faktor luaran organisasi perniagaan. Perubahan visi, misi dan objektif turut dipengaruhi oleh persekitaran luaran perniagaan seperti ekonomi, sosiobudaya, teknologi dan undang-undang. QR Code Analisis PESTEL http://www.tutorialspoint.com/artides/ pestel-analysis Arahan: Bentangkan dalam kumpulan. Soalan: Pilih satu daripada sumber kewangan yang ditawarkan di Malaysia. Jelaskan kelebihan sumber kewangan tersebut kepada perniagaan. EMK Modal Usahawan 1Malaysia (MUS1M-i) Skim Tabung Ekonomi Belia (STEB) Skim Permulaan Usahawan Bumiputera (SUPERB) Skim Belia Niaga-I (SBN) Dana Usahawan Muda (YEF) Dana Bumiputera Al-Ansar Bab 3 Jelaskan faktor yang dipertimbangkan oleh pihak bank atau institusi kewangan sebelum meluluskan sesuatu pinjaman. Minda Kreatif Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 154 11/7/16 1:47 PM 155 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Rajah 3.18 Kitaran ekonomi Melibatkan tindakan pihak kerajaan dalam mengawal keadaan ekonomi melalui perubahan kadar cukai dan perbelajaan kerajaan. Perancangan dan tindakan kerajaan yang berkaitan dengan sumber kredit, kadar faedah dan penawaran wang untuk mengawal ekonomi. Polisi kewangan boleh mempengaruhi hala tuju perniagaan termasuklah perancangan dalam visi, misi dan objektif. Dasar kewangan Dasar fiskal Rajah 3.19 Dasar kewangan dan dasar fiskal Rakyat yang bijak akan menyimpan wang di institusi kewangan yang berdaftar dan kukuh untuk memperoleh faedah yang tinggi. Di samping itu, rakyat perlu mengamalkan sikap jimat cermat pada waktu mewah. Celik Kewangan RM Tahap ini memberikan kesan negatif kepada perniagaan. Perniagaan perlu mengubah suai visi, misi dan objektif supaya bersesuaian dengan kemampuan operasi perniagaan. Tahap ini memberikan kesan positif kepada sesebuah perniagaan. Oleh itu, visi, misi dan objektif perlu bersesuaian dengan kitaran ekonomi. Permintaan terhadap perniagaan akan jatuh, kuantiti jualan merosot, hasil akan merosot, keuntungan juga turut jatuh. Dalam hal ini, visi, misi dan objektif yang terdahulu perlu diubah suai semula. Pertumbuhan Kemerosotan Kemelesetan Melambung (a) Ekonomi Keadaan ekonomi dipengaruhi oleh kitaran ekonomi, dasar kewangan negara dan dasar fiskal negara. Empat kitaran ekonomi ditunjukkan dalam Rajah 3.18 yang berikut: Tahap ini memberikan kesan positif kepada perniagaan. Oleh itu, visi, misi dan objektif perniagaan perlu bersesuaian dengan kitaran ekonomi. Kitaran Masa Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 155 11/7/16 1:47 PM 156 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan (b) Sosiobudaya Persekitaran sosiobudaya merujuk pada amalan dan cara hidup yang diamalkan oleh sesuatu kaum di sesebuah negara. Sosiobudaya di Malaysia terdiri daripada tiga kaum utama, iaitu Melayu/Bumiputera, Cina dan India. Setiap kaum membentuk amalan dan cara hidup tersendiri. Hal ini seterusnya akan mempengaruhi pembelian sesuatu produk yang dikeluarkan oleh sesebuah perniagaan. Perbezaan sesuatu kaum sebenarnya memberi manfaat kepada perniagaan kerana dapat mengeluarkan pelbagai jenis produk untuk memenuhi cita rasa setiap budaya. Menghormati setiap kaum merupakan asas kepada perpaduan di Malaysia. Oleh itu, perniagaan perlu mengambil kira faktor pelanggan dalam penetapan visi, misi dan objektif sesebuah perniagaan. Gambar foto 3.16 Kepelbagaian sosiobudaya di Malaysia (c) Teknologi Persekitaran teknologi pada masa ini sentiasa berubah mengikut keadaan semasa. Teknologi dirujuk sebagai kaedah dan tatacara dalam aktiviti perniagaan yang boleh memberikan kesan positif. Teknologi canggih dan terkini membolehkan perniagaan lebih cekap, kos operasi perniagaan menjadi lebih murah dan daya pengeluaran dapat ditingkatkan. Penyelidikan dan pembangunan memerlukan modal yang besar yang dilaburkan oleh perniagaan. Bagi membolehkan perniagaan berdaya saing, perniagaan perlu mendapatkan dan menggunakan teknologi terkini. Merupakan platform digital yang membantu usahawan muda dan usahawan mikro untuk mengembangkan perniagaan ke tahap yang lebih baik. Buletin Keusahawanan Berikan satu contoh adat budaya setiap kaum di Malaysia. Cuba kaitkan dengan perniagaan. Minda Kreatif Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 156 11/7/16 1:47 PM 157 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Perniagaan juga memerlukan pelaburan modal yang besar untuk mendapatkan teknologi tinggi dan terkini yang dapat digunakan dalam operasi perniagaan. Sesetengah perniagaan yang besar dapat menjalankan penyelidikan bertujuan untuk mencipta teknologi canggih dan terkini. Pada masa itu, visi, misi dan objektif perniagaan perlu dilihat kembali dan usaha pengubahsuaian visi, misi dan objektif perlu dibuat. Teknologi menjanjikan kecekapan dalam pengeluaran yang akan menyebabkan untung perniagaan terus meningkat. Perkembangan teknologi yang pesat telah menyebabkan sesebuah organisasi perniagaan bertindak membuat pelaburan supaya dapat menikmati manfaat daripada perubahan teknologi. Hal ini seterusnya membolehkan kuantiti pengeluaran lebih besar dapat dihasilkan berbanding dengan penggunaan teknologi yang telah ketinggalan zaman. Perkembangan teknologi pada masa ini termasuk dalam teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) telah menyebabkan organisasi perniagaan mendapat maklumat dengan cepat bagi menyelaraskan setiap perancangan dan strategi perniagaan. Arahan: 1 Bentukkan beberapa kumpulan kecil dalam kelas. 2 Lakukan sesi sumbang saran. 3 Bentangkan hasil sumbang saran dalam kelas. Soalan: 1 Senaraikan bantuan teknologi yang diberikan oleh kerajaan pada masa ini untuk membantu usahawan muda agar terus berjaya dalam bidang perniagaan. 2 Jelaskan kepentingan bantuan teknologi yang ditawarkan oleh kerajaan dalam memajukan usahawan. EMK Gambar foto 3.17 Mesin fotostat Gambar foto 3.19 Teknologi dron Gambar foto 3.18 Robot Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 157 11/7/16 1:47 PM 158 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Arahan: Bentangkan dalam kumpulan. Soalan: Sekiranya perniagaan tidak mampu menggunakan teknologi terkini, adakah visi, misi dan objektif perlu diubah? EMK Gambar foto 3.20 Teknologi menganalisis pasaran Arahan: Gunakan teknologi terkini untuk mendapatkan maklumat. Soalan: Berdasarkan satu contoh akta yang berkaitan dengan perniagaan, jelaskan sebab pihak kerajaan menguatkuasakan akta tersebut. EMK Penggunaan teknologi terkini membolehkan setiap proses pengeluaran dan pengawalan kualiti dapat dilakukan dengan lebih tepat sejak dari mula dalam proses pengeluaran sehingga produk siap. (d) Undang-undang Perniagaan mesti mematuhi undang-undang dalam sesebuah negara. Tahap perniagaan peringkat domestik hanya melibatkan per undangan dalam negara sahaja, manakala tahap perniagaan peringkat antarabangsa melibatkan perundangan negara asing. Untuk perniagaan yang menjalankan operasi di luar negara, penetapan visi, misi dan objektif adalah berbeza dengan operasi perniagaan tahap domestik. Perniagaan tempatan yang beroperasi di luar tertakluk pada undang-undang luar negara yang berbeza antara negara. Oleh itu, cabaran perniagaan lebih besar kerana perlu berhadapan dengan undang-undang yang berbeza dari pelbagai negara. Setiap undang-undang di sesebuah negara bertujuan untuk memastikan dasar dan matlamat sesebuah negara dapat dicapai. Antara faktor undang-undang yang boleh mempengaruhi operasi perniagaan adalah seperti undang-undang berkaitan dengan perubahan kadar cukai. Hal ini melibatkan kenaikan kos perniagaan yang akan menyebabkan jumlah keuntungan yang diperoleh syarikat berkurangan. Faktor undang-undang sentiasa berubah ekoran tindakan kerajaan menggubal undang-undang dari semasa ke semasa. Oleh itu, perniagaan juga perlu melihat suasana ini dengan mengubah suai visi, misi dan objektif perniagaan. Setiap rakyat Malaysia dan perniagaan perlu mematuhi undang-undang yang telah ditetapkan bagi memastikan keharmonian dan kesejahteraan negara dapat terus dipelihara. Cintai Negara Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 158 11/7/16 1:47 PM 159 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Tajuk: Voice Berhad Kajian Kes Voice Berhad telah ditubuhkan pada 12 Januari 1986. Voice Berhad merupakan salah sebuah syarikat peneraju utama industri komunikasi negara. Voice Berhad telah mengorakkan langkah dalam dunia perniagaan telekomunikasi ke peringkat antarabangsa. Visi Voice Berhad yang dibentuk ialah “Menjadi sebuah syarikat telekomunikasi terkemuka di dunia”. Manakala misi Voice Berhad ialah “Memberi perkhidmatan bertaraf dunia kepada pelanggan”. Objektif Voice Berhad ialah “Sebagai sebuah syarikat telekomunikasi yang dinamik dan bergerak di atas landasan menjana keuntungan maksimum untuk pemegang saham”. Voice Berhad memberi penekanan khusus terhadap program pembangunan sumber manusia kerana hampir semua institut latihan dilakukan oleh institutnya sendiri dengan menjalinkan kerjasama dengan institusi pengajian tinggi dan antarabangsa. Seramai 40,000 orang pekerja dirancang melalui program latihan dan kemahiran secara teratur yang terdiri tiga kategori, iaitu mahir, separuh mahir dan tidak mahir. Pengurusan Voice Berhad kerap mengadakan majlis-majlis makan malam untuk mengenang jasa keluarga, hari keluarga, karnival sukan kebangsaan, bengkel dan seminar supaya setiap lapisan pekerja mengetahu tentang visi, misi dan objektif syarikat. Dari segi kepimpinan, Voice Berhad secara konsisten memilih pemimpin berteraskan konsep peserta aktif dan pemangkin supaya dapat melahirkan pemimpin yang dinamik, progresif dan berpandangan jauh. Pihak Voice Berhad memberi kuasa penuh kepada setiap pengurus membuat keputusan. Syarikat bercadang menggunakan struktur berasaskan geografi atau fungsian. Voice Berhad telah melabur jutaan ringgit dalam aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D) produk, pemasaran dan perkhidmatan pelanggan supaya dapat menyumbangkan kepada pengukuhan kedudukannya dalam pasaran dan industri. Voice Berhad telah mengamalkan budaya kerja berteraskan nilai-nilai murni seperti kewibawaan, kepantasan, komitmen dan keprihatinan. Syarikat ini menitikberatkan aspek keselamatan dan kesihatan tempat kerja kerana mampu menyumbangkan kepada keuntungan, pulangan atas pelaburan dan kecemerlangan Voice Berhad. Dalam aspek kewangan, Voice Berhad mempunyai kedudukan kewangan kukuh hasil daripada keuntungan operasi, langkah penjimatan, pelaburan jangka pendek dan penjualan aset yang tidak penting. Dengan itu, pendapatan syarikat telah meningkat dan keuntungan bersih syarikat juga meningkat daripada RM690,000,000 pada tahun 2009 kepada RM785,280,000 pada tahun 2010. Sejajar dengan itu, pulangan kepada pemegang saham berjaya ditingkatkan. Faktor perkembangan industri teknologi komunikasi menyebabkan perkembangan dalam ekonomi negara. Hal ini akan meluaskan perkhidmatan komunikasi di kawasan luar bandar. Sokongan berterusan kerajaan dibuat dengan mewujudkan Dasar Telekomunikasi Negara pada tahun 1994. Dasar tersebut telah berjaya memastikan kemudahan telekomunikasi terus dipertingkatkan. Walau bagaimanapun, persaingan baharu dan sengit dalam industri telekomunikasi telah wujud termasuklah dalam aspek mengadakan strategi produk yang murah. Jumlah penduduk Malaysia yang terus meningkat telah menjadi pemangkin perniagaan yang sihat dan celik teknologi maklumat. Selain itu, dasar kerajaan yang pro liberalisasi ekonomi terhadap 27 sub sektor berkaitan perkhidmatan telah mewujudkan persekitaran mesra perniagaan walaupun berlaku kemelesetan ekonomi sekitar tahun 2010. Kerajaan telah memberi peruntukan besar dalam Rancangan Malaysia Kesembilan dan Rancangan Malaysia Kesepuluh dalam usaha membangunkan infrastruktur ICT di luar bandar. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada Pengurusan Strategik: Konsep dan Kes. Ed-3, Pearson, Petaling Jaya) Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 159 11/7/16 1:47 PM 160 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Penyataan visi Voice Berhad Berdasarkan kes Voice Berhad, penyataan visi VoiceBerhad ialah “Menjadi sebuah syarikat telekomunikasi terkemuka di dunia”. Faktor yang boleh mempengaruhi perubahan misi Voice Berhad ialah dalam aspek sumber manusia. Sumber manusia merujuk pada barisan pekerja yang boleh menggerakkan tenaga dan aktiviti syarikat telekomunikasi Voice Berhad terkemuka di dunia. Dengan jumlah 40,000 orang pekerja, setiap pekerja akan menjalinkan kerjasama dengan institusi pengajian tinggi antarabangsa. Hal ini melibatkan semua kategori pekerja, iaitu mahir, separuh mahir dan tidak mahir mempunyai pendedahan pengetahuan dan kemahiran di tahap antarabangsa. Dengan ini Voice Berhad mempunyai kekuatan untuk menjadi syarikat telekomunikasi terkemuka di dunia. Selain itu, dalam aspek pengurusan sumber manusia, hala tuju kepimpinan Voice Berhad ialah untuk melahirkan pemimpin yang dinamik, progresif dan berpandangan jauh. Penglibatan perniagaan pada peringkat antarabangsa, memerlukan pemimpin yang dinamik, progresif dan berpandangan jauh supaya visi Voice Berhad yang dibentuk dapat dicapai. Kekuatan yang ada pada Voice Berhad menyebabkan syarikat ini membentuk penyataan misi ini. Syarikat yang bertaraf antarabangsa memerlukan satu struktur pengurusan yang berasaskan geografi supaya kawalan penjalanan pengurusan lebih berkesan supaya visi Voice Berhad dapat dicapai. Dengan adanya kuasa penuh yang diberi kepada pengurus dalam membuat keputusan membolehkan keputusan yang dibuat lebih cekap dan berkesan. Penyataan misi Voice Berhad Penyataan misi Voice Berhad ialah “Memberi perkhidmatan bertaraf dunia kepada pelanggan”. Voice Berhad telah menyesuaikan misi organisasi perniagaan sejajar dengan visi yang telah ditetapkan. Untuk memastikan visi yang ditetapkan dapat dicapai, Voice Berhad memberi fokus terhadap penyataan misi, iaitu menyediakan perkhidmatan telekomunikasi yang bertaraf dunia kepada pelanggan dari dalam negara dan luar negara. Faktor sosiobudaya lebih menjuruskan kepada pola masyarakat dalam negara dan luar negara telah celik dalam bidang teknologi maklumat dan komunikasi. Keperluan telekomunikasi menyebabkan masyarakat yang menjadi pengguna telah meningkat permintaan terhadap produk perkhidmatan yang ditawar terutama penduduk di luar bandar. Bagi mengekalkan Jelaskan cara menjadikan setiap visi dan misi yang dibentuk memberi kesan positif kepada perniagaan. Minda Kreatif Kerajaan berhasrat meningkatkan purata pendapatan isi rumah bulanan rakyat kepada RM10,540 seisi rumah menjelang tahun 2020. Hal ini sejajar dengan matlamat kerajaan untuk mencapai status negara maju berpendapatan tinggi menjelang tempoh yang sama. Perkara ini merupakan sasaran peningkatan sebanyak 41.7 peratus berbanding purata pendapatan isi rumah bulanan sebanyak RM6,141 pada tahun 2014. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada Astro Awani, pada 17/12/2015) Buletin Keusahawanan Untuk menjadi pengguna dan usahawan yang bijak, setiap individu perlu berupaya untuk memahami dan membezakan perbelanjaan mengikut tahap kemampuan kewangan. Celik Kewangan RM Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 160 11/7/16 1:47 PM 161 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 kedudukan dalam pasaran Voice Berhad perlu menawarkan perkhidmatan yang berkualiti bertaraf dunia kepada pelanggan. Faktor perkembangan teknologi dalam bidang maklumat bukan sahaja berlaku di luar negara malah telah berkembang pesat di dalam negara. Penduduk Malaysia yang merupakan golongan pengguna perkhidmatan telekomunikasi telah mula celik teknologi maklumat sejajar dengan dasar kerajaan yang menekankan pembangunan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) di luar bandar. Penyataan objektif Voice Berhad Penyataan objektif Voice Berhad ialah “Sebagai sebuah syarikat telekomunikasi yang dinamik dan bergerak di atas landasan yang betul bagi menjana keuntungan yang maksimum untuk pemegang saham”. Penyataan objektif Voice Berhad dibentuk adalah bertujuan untuk menyokong penyataan visi dan misi. Oleh itu, bagi menggerakkan visi dan misi, Voice Berhad menekankan objektif penjanaan untung maksimum penting supaya dapat memaksimumkan kehendak pemegang saham. Pemegang saham ialah pihak yang melaburkan atau mengeluarkan sejumlah modal dalam kuantiti tertentu kepada sesebuah perniagaan. Pemegang saham ialah pihak yang memiliki sesebuah perniagaan, sudah tentu pemilik perniagaan ingin mendapat pulangan yang setimpal ke atas pelaburan modal yang dibuat. Oleh sebab itu, Voice Berhad memiliki kekuatan dalam aspek kewangan. Voice Berhad berjaya menggunakan sumber kewangan untuk menjanakan keuntungan supaya dapat meningkatkan pendapatan. Keuntungan bersih yang diperoleh telah meningkat daripada RM690,000,000 pada tahun 2009 ke RM785,280,000 pada tahun 2010. Keuntungan yang meningkat membolehkan Voice Berhad memberi pulangan yang setimpal dan berpatutan kepada pemegang saham yang merupakan pemilik syarikat. Kekuatan dalam bidang penyelidikan dan pembangunan produk merupakan asas kepada kemajuan Voice Berhad yang membolehkan Voice Berhad berjaya menghasilkan barang dan perkhidmatan yang bertaraf dunia. Keuntungan yang meningkat telah membolehkan Voice Berhad membuat pelaburan bagi memastikan misi dan visi organisasi dapat dicapai. Contohnya, Voice Berhad telah melabur jutaan ringgit dalam aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D) produk, pemasaran dan perkhidmatan pelanggan supaya dapat menyumbang kepada pengukuhan kedudukannya dalam pasaran dan industri. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Berdasarkan kes, 1 buat analisis berkaitan visi, misi dan objektif yang sedia ada, 2 jelaskan faktor yang mempengaruhi perubahan visi, misi dan objektif, 3 hasilkan visi, misi dan objektif yang baharu. EMK Bab 3 Cukai pendapatan dapat dikurangkan melalui kaedah yang berikut: • pembayaran zakat secara bulanan • penyertaan skim simpanan pendidikan anak-anak seperti Skim Simpanan Pendidikan Nasional (SSPN-i) • pembiayaan perubatan ibu bapa Buletin Keusahawanan QR Code Lembaga Hasil Dalam Negeri http://www.hasil.gov.my Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 161 11/7/16 1:47 PM 162 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Pencapaian Visi, Misi dan Objektif Perniagaan yang Dipilih 3.8 Pencapaian visi, misi dan objektif perniagaan boleh dinilaikan berdasarkan beberapa kriteria yang telah ditetapkan semasa menghasilkan visi, misi dan objektif perniagaan. Antara kriteria penilaian yang boleh digunakan menilai ialah titik pulang modal, pertumbuhan perniagaan, memaksimumkan keuntungan, daya saing, syer pasaran, jualan dan penyediaan perkhidmatan. Contoh Visi bagi MODENAS “Menjadi jenama nombor satu pada tahun 2020” Berdasarkan visi MODENAS, mereka perlu membuat analisis SWOT bagi meningkatkan keupayaan organisasi dalam mencapai visi yang telah ditetapkan. (a) Daya saing Antara keunikan MODENAS ialah mengeluarkan spesifikasi motosikal yang tidak dimiliki oleh pengeluar motosikal yang lain. Kekuatan ini akan memberi kelebihan MODENAS untuk bersaing dengan pengeluar motosikal dunia. Rakyat perlu bijak berbelanja dengan memanfaatkan aplikasi MyKira GST sebelum membuat pembelian dan medium aduan pengguna Malaysia seperti Aplikasi Ez-ADU dan Pusat Informasi dan Gerakan Operasi Strategik (PIGOS) KPDNKK selepas membuat pembelian. Celik Kewangan RM 3.8.1 Pencapaian visi perniagaan Pembentukan visi yang tepat dan baik ialah visi yang mampu menjadi pemangkin kepada pembentukan misi dan objektif yang menyeluruh bagi semua peringkat pengurusan organisasi perniagaan. Pencapaian visi organisasi perniagaan bergantung kepada analisis penilaian faktor dalaman dan faktor luaran sesebuah organisasi perniagaan yang juga dikenali sebagai analisis SWOT. Organisasi perniagaan berkemampuan memadankan kekuatan dan peluang yang dihadapi oleh organisasi perniagaan berbanding dengan kelemahan dan ancaman yang dihadapi oleh sesebuah organisasi perniagaan. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kaedah yang dapat digunakan bagi menambah baik hasil yang diperoleh melalui analisis SWOT ke atas pencapaian visi, misi dan objektif perniagaan. EMK Bab 3 MyKira GST myKPDNKK Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 162 11/7/16 1:47 PM 163 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 (b) Pertumbuhan perniagaan MODENAS mempunyai pekerja yang berkemahiran tinggi serta memiliki kecekapan dalam pengeluaran motosikal. Selain itu, aspek kewangan yang kukuh dapat membantu MODENAS membiayai aktiviti pengeluaran motosikal yang memerlukan pelaburan yang besar terutama dalam menanam modal bagi penggunaan teknologi tinggi dan canggih. (c) Penyediaan perkhidmatan MODENAS memiliki satu sistem pengurusan yang cekap bagi membentuk imej motosikal MODENAS yang positif dalam kalangan pengguna motosikal pada masa depan. MODENAS juga boleh memberi perkhidmatan yang berkualiti kepada semua pengguna motosikal. (d) Memaksimumkan keuntungan Faktor luaran yang dikenal pasti sebagai peluang oleh MODENAS perlu dimanfaatkan untuk mengeluarkan motosikal bertaraf dunia. Maklumat dari pasaran ASEAN boleh mencetus idea baharu berdasarkan persaingan dari pengeluar lain. Oleh itu, MODENAS boleh menjana keuntungan yang besar. 3.8.2 Pencapaian misi perniagaan Pembentukan misi yang baik ialah misi yang mampu menjadi pemangkin kepada pembentukan objektif yang menyeluruh bagi semua peringkat pengurusan organisasi perniagaan. Selain itu, misi tersebut juga berupaya menjadi pemacu kepada visi yang telah dibuat. Pencapaian sesuatu misi organisasi perniagaan juga turut bergantung pada analisis penilaian faktor dalaman dan faktor luaran sesebuah organisasi perniagaan yang juga dikenali sebagai analisis SWOT. (a) Berdaya saing Kekuatan merujuk pada keunikan faktor dalaman yang memberi kelebihan kepada MODENAS dalam usaha mencapai misi yang ditetapkan. MODENAS memiliki teknologi pengeluaran yang tinggi dan dapat menghasilkan produk motosikal yang berkualiti tinggi serta boleh berdaya saing dalam pasaran. Jelaskan cara menjadikan pencapaian visi sebagai asas kepada penambahbaikan kepada misi dan objektif. Minda Kreatif KEPENTINGAN KHIDMAT PELANGGAN KEPADA PERNIAGAAN “Customer satisfaction is worthless. Customer loyalty is priceless...” – Jeffrey Gitomer- Ramai yang menganggap tanggungjawab usahawan hanyalah sebelum dan ketika jualan dihasilkan, iaitu dari proses menjual produk sehinggalah produk tersebut diterima oleh para pelanggan sahaja. Sebagai usahawan, kita tidak boleh memandang mudah berkenaan dengan perkhidmatan pelanggan, terutamanya selepas produk berjaya dijual sekiranya mahu mewujudkan pelanggan setia. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang majalahniaga .com) Buletin Keusahawanan Bab 3 Setiap rakyat Malaysia perlu memanfaatkan setiap peluang dan ruang yang ada bagi memajukan diri dan seterusnya mengukuhkan ekonomi negara ke tahap yang lebih baik dan berdaya saing. Cintai Negara Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 163 11/7/16 1:47 PM 164 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan (b) Memaksimumkan keuntungan Dalam aspek kewangan, MODENAS perlu menetapkan matlamat kewangan untuk memaksimumkan keuntungan supaya dapat memberi kepuasan kepada pemegang saham. Oleh itu, setiap usaha dalam menghasikan produk yang inovatif dan berkualiti perlu dipertingkatkan serta mempergiat aktiviti pemasaran yang berorentasikan kepada khidmat pelanggan cemerlang. (c) Syer pasaran MODENAS merupakan sebuah syarikat pengeluar motosikal nasional yang mendapat sokongan daripada pihak kerajaan. MODENAS mempunyai kelebihan di pasaran tempatan kerana pelanggan yang bersemangat nasionalisme dan patriotisme akan mengutamakan produk tempatan. Dengan ini, MODENAS boleh memperoleh pelanggan yang ramai di dalam negara. MODENAS berjaya mengukuhkan daya saing dalam pasaran dengan meningkatkan penguasaan pasaran daripada 10 peratus kepada 15 peratus. Hal ini dibuktikan dengan sasaran baharu MODENAS untuk menjual sebanyak 2,000 unit motosikal pada setiap tahun. Buletin Keusahawanan Pilih sebuah perniagaan di kawasan anda. Nyatakan pencapaian perniagaan tersebut dalam mencapai misi yang telah ditetapkan. Sekiranya perniagaan gagal mencapai misi yang ditetapkan, jelaskan punca kegagalan tersebut. Jika perniagaan berjaya mencapai misi, berikan cadangan penambahbaikan yang boleh dilakukan. Contoh Jelaskan penambahbaikan yang boleh dilakukan oleh MODENAS bagi meningkatkan prestasi keuntungan sedia ada. Minda Kreatif Bagi memastikan jualan barang atau perkhidmatan sentiasa meningkat dari semasa ke semasa, perniagaan perlu bijak dan berani mengatur strategi seperti berikut: 1 berusaha mengenali pelanggan 2 memilih lokasi yang strategik 3 bijak menggunakan kemudahan teknologi terkini seperti pemasaran melalui Internet dan televisyen 4 melakukan aktiviti promosi secara agresif dan konsisten 5 menjalinkan hubungan baik dengan pelanggan Celik Kewangan RM Bab 3 Untuk menyediakan produk yang inovatif, berkualiti, selamat dan mampu milik melalui perkhidmatan yang cemerlang, kerja berpasukan dalam suasana yang harmoni dan menjaga alam sekitar. Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 164 11/7/16 1:47 PM 165 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 3.8.3 Pencapaian objektif perniagaan Pembentukan objektif yang baik ialah objektif yang mampu menjadi pemacu kejayaan hasil daripada pembentukan visi dan misi. Pencapaian sesuatu objektif organisasi perniagaan juga turut bergantung pada analisis penilaian faktor dalaman dan faktor luaran sesebuah organisasi perniagaan yang juga dikenali sebagai analisis SWOT. Contoh Objektif bagi Nestlé “Menjadi peneraju dalam kesihatan dan kesejahteraan pemakanan dan menjadi rujukan industri bagi prestasi kewangan yang dipercayai oleh semua pihak berkepentingan.” (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.nestle.com/aboutus/strategy) (a) Jualan Nestlé memastikan operasi perniagaan boleh menghasilkan keuntungan yang meningkat dari tahun ke tahun. Peningkatan keuntungan boleh dihasilkan melalui peningkatan jualan, dengan mengukuhkan kekuatan dari aspek pemasaran Nestlé supaya dapat meningkatkan kuantiti jualan kepada pelanggan. Melalui peningkatan dalam jualan, Nestlé dapat meningkatkan jumlah jualan produk-produknya. Selain itu, faktor masyarakat yang mementingkan makanan sihat dan segera merupakan salah satu faktor penyumbang yang boleh meningkatkan jualan produk Nestlé. Tambahan pula, keadaan masyarakat yang sibuk dengan tugasan, permintaan pengeluaran produk makanan Nestlé semakin bertambah, dengan itu Nestlé boleh menjana keuntungan yang besar. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kaitan antara pencapaian objektif perniagaan dengan pengukuhan imej perniagaan dalam pasaran. EMK Bab 3 QR Code Halal Malaysia http://www.halal.gov.my/ Industri Halal Malaysia Pengiktirafan dunia terhadap Sijil Halal Malaysia telah membuktikan bahawa industri halal telah diterima dan berpotensi besar untuk memberi keuntungan yang tinggi kepada sesebuah perniagaan. Buletin Keusahawanan Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 165 11/7/16 1:47 PM 166 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan (b) Pertumbuhan perniagaan Nestlé perlu terus membina dan mengukuhkan imej syarikat yang baik untuk mencapai kejayaan pada masa depan. Imej perniagaan yang baik boleh memberi keyakinan kepada pelabur untuk menyumbangkan sejumlah modal dalam Nestlé. Peningkatan dalam pelaburan membolehkan Nestlé meningkatkan jumlah ekuiti, kesannya Nestlé mempunyai kekuatan dalam bidang kewangan dalam membiayai semua aktiviti yang dijalankan untuk mengembangkan perniagaan. (c) Memaksimumkan keuntungan Peningkatan ekuiti bermaksud Nestlé sentiasa berusaha untuk meningkatkan nilai aset pemilik organisasi perniagaan yang ada dari semasa ke semasa. Peningkatan ekuiti boleh dibuat melalui peningkatan pelaburan dan peningkatan keuntungan dalam operasi mengeluarkan produk makanan. (d) Titik Pulang Modal Nestlé perlu menentukan kuantiti minimum keluaran bagi memastikan perniagaan mendapatkan keuntungan. Keuntungan diperoleh apabila Nestlé berjaya menjual kuantiti keluaran melebihi Titik Pulang Modal. Contoh Produk keluaran Nestlé Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan cara meningkatkan jualan seiring dengan perkembangan ekonomi semasa. EMK Setiap rakyat dan perniagaan perlu saling menghargai dan menghormati antara satu sama lain. Hal ini bukan sahaja akan memberi kebaikan kepada kedua-dua pihak dari aspek kualiti dan keuntungan tetapi turut membantu mngukuhkan perpaduan dalam kalangan rakyat Malaysia. Cintai Negara Rajah 3.20 Peningkatan keuntungan dalam aktiviti perniagaan Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 166 11/7/16 1:47 PM 167 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Tajuk: PrimeBank Berhad PrimeBank Berhad menawarkan perkhidmatan bank perdagangan, kewangan, insurans, penyewaan dan saham amanah. Bank ini terdapat banyak cawangan di Malaysia dan di luar negara. Hala tuju bank ini bertunjangkan visi, misi dan objektif. Visi PrimeBank Berhad ialah “menjadi sebuah institusi kewangan yang sentiasa menjadi pilihan utama pelanggan di mana juga kami berada”. Penyataan misi PrimeBank Berhad ialah “menyediakan perkhidmatan kewangan paling cekap dan mesra pelanggan”. Penyataan objektif PrimeBank Berhad ialah “sentiasa berusaha mempertingkatkan kepakaran dan menjana pertumbuhan serta keuntungan di sektor bank saudagar, sewa pajak dan insurans” Dalam aspek sumber manusia, PrimeBank Berhad menyediakan program pembangunan pekerja yang sistematik melalui bekerjasama dengan badan-badan profesional dan institusi pengajian tinggi bagi melahirkan pekerja yang produktif, dedikasi dan cekap. Gaya kepimpinan pemangkin dalam kalangan pengurusan atasan mampu membentuk objektif, strategi dan polisi baharu. Tambahan PrimeBank Berhad memiliki ramai pekerja berkemahiran tinggi dalam bidang undang-undang, perbankan, perakaunan, ekonomi, teknologi maklumat dan pengurusan. Penawaran pekerja berstatus kontrak menyebabkan tidak disenangi dalam kalangan pekerja tersebut walaupun tindakan tersebut dapat menjimatkan kos perbelanjaan. Selain itu, terdapat ramai pekerja yang berpengalaman telah berhenti dan menyertai syarikat pesaing yang menawarkan jawatan yang baik dan gaji yang lebih tinggi. PrimeBank Berhad menjadi penaja utama bagi Program Kasih Abadi, iaitu program yang membantu kanak-kanak miskin dan yatim piatu seluruh negara. Selain itu, syarikat ini juga menaja pelajar cemerlang yang miskin melanjutkan pelajaran di menara gading. PrimeBank Berhad juga menyediakan kemudahan kewangan Electronic Fund Transfer at Point of Sales (EFTOS) yang memberi kemudahan kepada para pengguna untuk memindahkan wang secara elektronik di tempat belian. PrimeBank Berhad juga menawarkan perkhidmatan ATM yang cukup meluas di seluruh negara. Namun, PrimeBank Berhad masih belum kukuh pada peringkat antarabangsa kerana memerlukan pelaburan untuk membuka cawangan baharu dan membuat promosi untuk mengukuhkan penjenamaan secara berterusan. Iklim politik yang stabil dan dasar kerajaan yang konsisten mewujudkan persekitaran yang baik dalam sektor perbankan. Dasar kerajaan yang telah menambaikan sistem penyampaian seperti “Government Tranformation Plan”, pemansuhan Foreign Investment Council (FIC) dan liberalisasi ke atas 27 sub sektor perkhidmatan dapat menggalakkan perkembangan sektor perbankan. Jumlah penduduk Malaysia dan ASEAN yang ramai dan dasar luar Malaysia berpandukan kepada persahabatan menyebabkan syarikat Malaysia diterima baik di negara asing. Krisis ekonomi yang melanda negara seperti Greece, Sepanyol dan Portugal telah memberi kesan kepada ekonomi dunia lebih-lebih lagi negara Sepanyol yang menyumbang lapan peratus kepada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) Eropah. Kepadatan penduduk negara China mampu memberi persekitaran yang baik untuk diterokai disamping wujudnya pasaran baharu di India, Brazil, Indonesia dan Vietnam. Kewujudan perbankan secara dalam talian (Online) seperti “internet banking” telah merevolusikan industri perbankan, namun cabaran yang wujud ialah kes-kes pencerobohan sistem keselamatan termasuk pemalsuan kad kredit. Selain itu, kecederungan meningkat dalam kalangan rakyat Malaysia untuk menceburi dunia perniagaan, mendorong institusi kewangan mewujudkan banyak produk baharu. Syarat pinjaman yang ketat telah menyukarkan pihak perniagaan ingin membuat pinjaman telah menyebabkan aktiviti pinjaman yang ditawarkan oleh pihak pemberi pinjaman tidak sah yang boleh memberi kesan kepada perniagaan perbankan. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada Pengurusan Strategik: Konsep dan Kes. Ed-3, Pearson, Petaling Jaya) Kajian Kes Bab 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 167 11/7/16 1:47 PM 168 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Gerak Minda 3 SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Berdasarkan kajian kes PrimeBank Berhad. (a) Berikan tiga unsur yang terdapat dalam visi PrimeBank Berhad. (i) (ii) (iii) (b) Berikan pendapat anda tentang penambahbaikan objektif PrimeBank Berhad. (c) Terangkan cara menghasilkan visi perniagaan PrimeBank Berhad. (d) Terangkan pencapaian visi, misi dan objektif perniagaan PrimeBank Berhad berdasarkan kriteria penilaian yang sesuai. (e) Jelaskan jenis kos yang terlibat dalam perniagaan PrimeBank Berhad. SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Berdasarkan visi, misi dan objektif sesebuah perniagaan, huraikan kemampuan perniagaan tersebut untuk mencapai matlamat perniagaan, iaitu memaksimumkan keuntungan. 2 Huraikan faktor-faktor yang boleh mempengaruhi penetapan visi sesebuah perniagaan. 3 Jelaskan kesan kegagalan pencapaian objektif perniagaan terhadap pencapaian misi dan visi perniagaan. 4 Jelaskan bagaimana faktor persekitaran tempat pekerjaan yang kondusif dapat memotivasikan pekerja. 5 Huraikan cara mengatasi kegagalan sesebuah perniagaan untuk mencapai visi, misi dan objektif perniagaan. Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 168 11/7/16 1:47 PM 169 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Bab ini menerangkan berkenaan visi, misi dan objektif perniagaan. Setiap visi, misi dan objektif perniagaan yang dibentuk akan menjadi asas kepada pengurusan dan operasi perniagaan. Penetapan visi, misi dan objektif perniagaan yang tepat dan memenuhi ciri SMART akan membantu perniagaan untuk mencapai matlamat yang telah ditetapkan. Setiap visi, misi dan objektif perlu mengambil kira faktor dan kesan yang akan dihadapi oleh perniagaan. Penilaian terhadap visi, misi dan objektif perniagaan perlu dibuat dalam tempoh tertentu bagi memastikan visi, misi dan objektif sedia ada terus relevan dengan keadaan semasa. Rumusan 1 Jelaskan maksud visi, misi dan objektif perniagaan. 2 Berikan perbezaan visi, misi dan objektif antara organisasi bermotifkan untung dengan organisasi bukan bermotifkan untung. 3 Jelaskan kepentingan ciri SMART kepada perniagaan. 4 Terangkan tujuan penetapan visi, misi dan obejktif. 5 Huraikan kaedah menghasilkan visi, misi dan objektif. Refleksi 1 Bahagikan kelas kepada beberapa kumpulan kecil. 2 Setiap kumpulan pilih satu perniagaan yang ingin dijalankan. 3 Lakukan aktiviti sumbang saran ke atas visi, misi dan objektif yang telah dibuat. 4 Tulis visi, misi dan objektif bagi perniagaan yang ingin dijalankan. 5 Buat penambahbaikan ke atas visi, misi dan objektif yang telah dibuat. 6 Bentangkan kelebihan visi, misi dan objektif yang telah dibuat. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 169 11/7/16 1:47 PM 170 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan Latihan Sumatif 3 SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Antara berikut, yang manakah berkaitan dengan visi dan misi? A Visi menyokong penyataan misi B Visi lebih umum berbanding misi C Visi dibuat terlebih dahulu daripada misi D Visi dibuat oleh pengurusan atasan sementara misi dibuat oleh pengurus pertengahan 2 Organisasi A–Syarikat pengeluaran biskut mendapat keuntungan Organisasi B–Persatuan pengguna memberi perlindungan ahlinya daripada amalan perniagaan yang tidak sihat” Berikut merupakan ulasan tentang penyataan di atas. Pilih penyataan yang paling tepat. A Kedua-dua organisasi mengeluarkan produk B Tujuan organisasi A berbeza dengan tujuan organisasi B C A merupakan visi organisasi perniagaan sementara B merupakan visi organisasi bukan perniagaan D Perbandingan organisasi bermotifkan untung dengan organisasi bukan bermotifkan untung 3 Mengapakah objektif sesebuah organisasi mesti selaras dengan visi dan misi? A Objektif dibentuk setelah ditetapkan visi dan misi B Objektif pendokong kepada pencapaian visi dan misi C Pencapaian visi dan misi bergantung pada pencapaian objektif D Objektif dijadikan sebagai penjelasan lanjut tentang visi dan misi 4 Di bawah ini contoh visi syarikat pengeluar kereta tempatan. Pilih visi yang paling tepat. A Mengeluarkan kereta yang berkualiti tinggi untuk pelanggan B Memberi perkhidmatan tambahan kepada pengguna kereta C Menjadi organisasi pengeluar kereta terkenal di peringkat antarabangsa D Meningkatkan kadar keuntungan sebanyak 25 peratus pada setiap tahun 5 Antara berikut, yang manakah ciri-ciri misi yang baik perlu ada pada sesebuah organisasi perniagaan? I Ringkas, tepat dan mudah difahami oleh semua pihak II Menerangkan kewujudan sesebuah organisasi dalam pasaran III Menggambarkan produk yang ditawarkan IV Menggambarkan satu harapan yang hendak dicapai dalam jangka panjang A I, II dan III B I, II dan IV C II, III dan IV D Semua di atas 6 Muhamad menerangkan kualiti sabun yang dihasilkan oleh syarikatnya kepada pelanggan supaya pelanggan meyakini dan membuat keputusan membeli produk tersebut. Apakah alasan anda yang menyatakan tindakan Muhamad boleh menyumbangkan kepada pencapaian objektif syarikatnya? A Sabun yang berkualiti tinggi boleh meningkat imej syarikat B Sabun merupakan produk yang dihasilkan oleh perniagaan C Jualan sabun boleh meningkatkan pendapatan syarikat D Kejayaan Muhamad mempengaruhi pelanggan membuat keputusan membeli sabun 7 Syarikat Batik Ehsan Terengganu mensasarkan pengeluaran batik sebanyak 5,000 helai dalam tempoh masa seminggu sebagai memenuhi permintaan pelanggan dalam dan luar negara. Nyatakan ciri-ciri SMART dalam penetapan objektif syarikat Batik Ehsan Terengganu. A Spesifik B Munasabah C Jangka masa D Boleh dicapai Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 170 11/7/16 1:47 PM 8 Apakah yang dimaksudkan dengan ciri objektif boleh dicapai? A Mengeluarkan produk dengan kemampuan mesin sedia ada B Meramalkan kuantiti produk yang diminta oleh pelanggan C Selaraskan kemampuan pengeluaran dengan kuantiti permintaan D Bilangan pekerja yang mencukupi untuk mengeluarkan jumlah produk yang telah ditetapkan oleh perniagaan 9 “Pencapaian objektif jangka pendek dalam tempoh kurang daripada setahun manakala pencapaian objektif jangka panjang dicapai dalam tempoh melebihi satu tahun”. Nyatakan dimensi perbezaan antara objektif jangka pendek dengan objektif jangka panjang berdasarkan penyataan di atas A Tahun B Sasaran C Jenis objektif D Tempoh masa 10 Objektif The Atlas Corporation ialah “Meningkatkan simpanan emas sebanyak 1,500,000 aun”. Penyataan objektif di atas mempunyai ciri SMART, iaitu: A Spesifik C Boleh diukur B Munasabah D Boleh dicapai 11 Pemimpin yang mempunyai wawasan mampu menyampaikan visi organisasi perniagaan mudah supaya dapat dihayati semua golongan pekerja. Mengapa pekerja perlu menghayati visi organisasi perniagaan? A mengelakkan sebarang pembaziran B menjalankan tugas dengan lebih tepat C mewujudkan satu pasukan yang mantap D bekerjasama ke arah hala tuju organisasi yang sama 12 Apakah faedah pihak bank mengetahui misi sesebuah perniagaan? A Menilai aktiviti perniagaan yang dijalankan B Menentukan jumlah pinjaman perniagaan yang ingin diluluskan C Menjangkakan kejayaan organisasi perniagaan pada masa panjang D Menilai kemampuan organisasi perniagaan membayar balik pinjaman 13 Kegunaan titik pulang modal dalam penetapan objektif organisasi perniagaan ialah A meramalkan keuntungan B mengira kos berubah seunit C mengelakkan berlaku kerugian D menentukan kuantiti pengeluaran bagi menghasilkan keuntungan dan mencapai kerugian sifar 14 Bagaimanakah faktor pertumbuhan ekonomi dunia merupakan faktor yang boleh mempengaruhi pembentukan visi, misi dan objektif perniagaan? A Asas kepada keuntungan syarikat B Faktor penting dalam peningkatan jualan C Kemampuan pengguna membeli produk keluaran perniagaan D Boleh mempengaruhi semua aspek keputusan perniagaan 15 Bagi mencapai visi, misi dan objektif, pihak pengurusan perlu mengamalkan pendekatan pengurusan sumber manusia berteraskan A menjaga kebajikan pekerja B membayar gaji yang berpatutan C mengekalkan dan membangunkan potensi pekerja D memberi latihan dan kursus untuk meningkatkan pengetahuan pekerja 16 Syarikat A menguasai syer pasaran produk kecantikan sebanyak 30%, sementara Syarikat B menguasai sebanyak 25% bakinya dimiliki oleh Syarikat C. Dalam pasaran tersebut terdapat seramai 100,000 pengguna. Hitungkan bilangan pengguna yang membeli produk kecantikan daripada Syarikat A. A 25,000 pengguna B 30,000 pengguna C 45,000 pengguna D 55,000 pengguna 17 Di bawah ini adalah kesan-kesan dialami oleh perniagaan secara berurutan jika gagal mencapai matlamat perniagaan. I Gagal dalam persaingan II Imej perniagaan terjejas III Jualan merosot IV Tidak mampu membayar kos perniagaan A I, II, III dan IV C III, IV, I dan II B II, I, III dan IV D IV, III, II dan I 171 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan BAB 3 Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 171 11/7/16 1:47 PM 172 BAB 3 Penetapan Visi, Misi dan Objektif Perniagaan 18 Antara berikut, yang manakah langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan kos operasi perniagaan. A Mengambil pekerja secara kontrak B Menghasilkan produk secara besar-besaran C Membeli bahan mentah secara pukal berdasarkan keperluan D Menyimpan produk yang siap di dalam stor sebagai langkah mengelakkan kehabisan stok 19 Syarikat Teguh merupakan syarikat yang mengeluarkan produk kesihatan yang terkenal di Malaysia. Syarikat ini bercadang mengeksport produk kesihatan ke negara Indonesia apabila dapat menjalinkan kerjasama dengan syarikat pemasaran yang terkenal di Indonesia. Apakah faktor peluang yang ada yang mendorong Syarikat Teguh mengeksport produk kesihatan di negara Indonesia. A Imej Syarikat Teguh B Produk kesihatan yang terkenal C Terdapat pengguna produk kesihatan di Indonesia D Kerjasama syarikat pemasaran yang terkenal di Indonesia 20 Antara berikut, yang manakah merupakan satu faktor ancaman kepada syarikat yang ingin menerokai pasaran di China? A Modal yang tidak mencukupi B Amalan dan kebudayaan masyarakat di China yang berbeza C Pekerja yang tidak memahami budaya masyarakat di China D Gagal mengeluarkan produk mengikut cita rasa penduduk di China SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Jelaskan perbezaan antara organisasi bermotifkan untung dengan organisasi bukan bermotifkan untung. 2 Jelaskan cara pertubuhan sukarela memperoleh dana. 3 Huraikan kaedah ciri-ciri SMART dalam mengurangkan kos pengeluaran perniagaan. 4 Huraikan langkah yang boleh diambil oleh perniagaan dalam meningkatkan hasil jualan. 5 Jelaskan perbezaan antara perancangan jangka pendek dengan perancangan jangka panjang dalam perniagaan. 6 Terangkan kepentingan kewangan dari aspek daya saing perniagaan dalam pasaran. 7 Huraikan titik pulang modal dalam perniagaan. 8 Huraikan kesan kepada perniagaan jika berlaku kegagalan dalam pencapaian objektif. 9 Jelaskan kepentingan faktor SWOT kepada perniagaan. 10 Huraikan cara menggunakan faktor SWOT dalam memaksimumkan keuntungan. Bab3_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 172 11/7/16 1:47 PM Setiap bahagian fungsian mempunyai peranan tersendiri dalam memastikan operasi perniagaan berjalan dengan lancar. Walau bagaimanapun, setiap bahagian fungsian mempunyai tujuan dan perkaitan yang tersendiri. Interaksi antara bahagian fungsian membentuk suatu sistem yang memberi pelbagai kebaikan kepada perniagaan. BAB4 BAHAGIAN-BAHAGIAN FUNGSIAN UTAMA DALAM ORGANISASI PERNIAGAAN KATA KUNCI • Bahagian Fungsian • Tujuan Fungsian • Interaksi Bahagian Fungsian Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 173 Standard Pembelajaran Selepas mempelajari bab ini, murid boleh: 1 menjelaskan bahagian-bahagian fungsian dalam organisasi perniagaan 2 menjelaskan tujuan setiap bahagian fungsian 3 menjelaskan pembangunan produk dan pasaran baharu 4 menjelaskan penggunaan teknologi maklumat untuk mengintegrasikan bahagian-bahagian fungsian 5 menerangkan hubungan dan interaksi bahagian fungsian yang lain 6 menjelaskan interaksi dan perkaitan antara bahagian fungsian dan perkaitan antara satu sama lain dalam dua perniagaan yang berlainan Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 173 11/7/16 1:48 PM Peta Konsep Tujuan bahagian fungsian Bahagian fungsian dalam organisasi perniagaan Hubungan dan interaksi dengan bahagian fungsian yang lain Interaksi antara bahagian fungsian dan perkaitan antara satu sama lain dalam dua perniagaan yang berbeza Pembangunan produk dan pasaran baharu Penggunaan teknologi maklumat untuk mengintegrasikan bahagian fungsian BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 174 Bahagian-bahagian fungsian utama dalam organisasi perniagaan 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 174 11/7/16 1:48 PM 175 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Bahagian fungsian merupakan sebahagian atau rantaian dalam sesebuah organisasi yang mempunyai tanggungjawab dan fungsi secara khusus atau spesifik. Bahagian fungsian melibatkan pelbagai peringkat pengurusan seperti pentadbiran, pengurusan sumber manusia, kewangan, teknologi maklumat dan komunikasi (ICT), penyelidikan dan pembangunan (R&D), pembelian, pengeluaran, pemasaran, pengagihan, perkhidmatan pelanggan dan jualan. Semua aktiviti perniagaan yang dijalankan perlu mempunyai fungsi-fungsi tertentu untuk memastikan perniagaan tersebut berjalan dengan lancar. Fungsi-fungsi ini juga akan membantu mencapai tujuan dan objektif perniagaan. Dalam organisasi yang besar, pekerja diletakkan mengikut kepakaran yang berbeza. 4.1.1 Struktur organisasi Dalam sesebuah perniagaan yang dijalankan, terdapat struktur organisasi perniagaan. Struktur organisasi perniagaan merupakan susunan dan hubungan antara setiap bahagian fungsian yang terdapat dalam sesebuah organisasi perniagaan untuk mencapai visi, misi dan objektif (VMO) perniagaan yang telah ditetapkan. Tujuan struktur organisasi ini dibahagikan mengikut bahagian fungsian supaya setiap anggota dalam bahagian fungsian itu mengetahui dengan jelas tentang tanggungjawab, kedudukan, dan spesifikasi tugas. Dalam setiap bahagian fungsian ini akan diketuai oleh seorang pengurus. Dalam setiap bahagian, terdapat carta organisasi yang berfungsi menunjukkan struktur organisasi yang wujud. Carta organisasi merujuk pada struktur organisasi yang dipamerkan dalam bentuk hierarki. Carta organisasi menunjukkan fungsi jabatan atau unit utama yang terdapat dalam sesebuah organisasi. Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 4.1 Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kepentingan struktur organisasi kepada perniagaan. EMK Cari carta organisasi kelas anda. Kemudian, jelaskan kelebihan dan kekurangan carta organisasi tersebut. Berikan cadangan penambahbaikan yang boleh dibuat terhadap carta organisasi tersebut. Lukis satu contoh carta organisasi kelab atau persatuan di sekolah anda. Jelaskan fungsi setiap bahagian yang terdapat dalam carta organisasi tersebut. Minda Kreatif Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 175 11/7/16 1:48 PM 176 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Carta organisasi menggambarkan beberapa aspek penting seperti yang berikut: (a) Pembahagian kerja Pembahagian kerja ialah pengagihan tugas dan tanggungjawab yang perlu dilakukan dalam perniagaan. Pengagihan tugas adalah berdasarkan tahap jawatan yang dipegang. Contohnya, bahagian pengurusan dalam perniagaan bertanggungjawab untuk membuat perancangan dan pengawalan manakala bahagian operasi pula bertanggungjawab melaksanakan tugas yang telah dirancang. (b) Hubungan antara ketua dengan pekerja Hubungan antara ketua dengan pekerja menunjukkan bahawa ketua mempunyai kuasa mengarah kepada pekerja di bawahnya. Pekerja pula perlu melaksanakan tugas yang telah diarahkan dan melaporkan kepada ketua. (c) Jenis tugas Jenis tugas yang dijalankan oleh pekerja adalah berkaitan dengan tugas dan tanggung jawab yang diberikan oleh ketua. Tugas dan tanggungjawab yang dijalankan juga bergan tung pada jawatan yang disandang dalam carta organisasi. (d) Hierarki pengurusan Tahap pengurusan mempunyai tiga peringkat, iaitu pengurusan atasan, pengurusan pertengahan dan pengurusan bawahan. Pengurusan atasan sesebuah perniagaan akan bertanggungjawab pada keseluruhan operasi organisasi, pengurusan pertengahan bertanggungjawab pada bahagian masing-masing dan pengurusan bawahan bertanggungjawab pada unit masing-masing. Rajah 4.1 Carta organisasi Ketua Eksekutif Pengurus Pemasaran Pengurus Pengeluaran Pengurus Kewangan Penyelia kilang Penyelia jualan Penyelia akaun Murid dikehendaki mereka bentuk satu carta organisasi bagi sebuah perniagaan. Minda Kreatif Setiap tugas dan tanggungjawab yang diamanahkan perlu dipikul dengan baik tanpa sebarang penipuan atau penyelewangan. Cintai Negara Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Berpandukan carta organisasi sekolah bincangkan tugas setiap bahagian dalam carta tersebut. EMK Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 176 11/7/16 1:48 PM 177 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Jelaskan maksud Intranet dan kelebihannya dalam membantu menghubungkan setiap bahagian fungsian dalam organisasi. Minda Kreatif 4.2 Tujuan Setiap Bahagian Fungsian Tujuan bahagian fungsian adalah untuk memastikan semua aktiviti perniagaan dapat dilakukan dengan pantas dan efisien. Tambahan pula, setiap bahagian membantu untuk mencapai visi, misi dan objektif yang diingini. Tujuan bahagian-bahagian fungsian ditunjukkan dalam Rajah 4.2 seperti yang berikut: 4.2.1 Bahagian Fungsian Pentadbiran Pentadbiran merujuk pada pelaksanaan sesuatu tugas yang telah ditetapkan ke arah mencapai sesuatu visi, misi dan objektif dalam perniagaan. (a) Tujuan Bahagian Fungsian Pentadbiran Tujuan bahagian fungsian ini adalah untuk menjalankan proses sokongan supaya semua aktiviti dalam perniagaan berjalan dengan lancar. QR Code Bahagian Pentadbiran dalam Rancangan Tebatan Banjir Sungai Perai http://state.water.gov.my/perai/ index.php?option=com_ Rajah 4.2 Tujuan bahagian fungsian Tujuan bahagian fungsian Mudah melatih pekerja baharu kerana bidang pengkhususan yang sama Dapat meningkatkan kemahiran kerana melakukan kerja yang sama dalam satu jabatan Penumpuan pada bidang tugas yang diberikan sahaja. (pengkhususan tugasan atau kerja) Dapat mengurangkan kos dan masalah pengurusan kerana wujudnya sistem perkongsian sumber Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 177 11/7/16 1:48 PM 178 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan (b) Peranan Bahagian Fungsian Pentadbiran Bahagian fungsian pentadbiran berperanan menjalankan urusan dalaman organisasi perniagaan seperti mengurus, menyimpan dan menerima rekod. Selain itu, bahagian fungsian pentadbiran juga berperanan untuk menyediakan dokumen syarikat dan menguruskan program seperti mesyuarat. 4.2.2 Bahagian Fungsian Pengurusan Sumber Manusia Pengurusan sumber manusia melibatkan aktiviti perancangan sumber manusia, pengrekrutan dan pemilihan (temu duga), penilaian prestasi dan kebajikan pekerja dalam organisasi. Sumber manusia bagi sesebuah perniagaan ialah pekerjanya. Jika pekerja dilatih dengan baik dan komited terhadap tujuan perniagaan, organisasi tersebut lebih mudah untuk berjaya. (a) Tujuan Bahagian Fungsian Pengurusan Sumber Manusia Tujuan bahagian pengurusan sumber manusia adalah untuk membantu perniagaan supaya berjalan lancar serta mempunyai staf yang berpengalaman. Selain itu, bahagian ini juga bertujuan untuk memastikan organisasi mempunyai keperluan sumber manusia yang mencukupi mengikut bidang kepakaran yang diperlukan dalam organisasi. Pada masa yang sama, bahagian ini juga adalah untuk membangunkan sumber manusia bagi memastikan organisasi kekal berdaya saing dan kemahiran pekerja dapat ditingkatkan seiring dengan perkembangan teknologi dan perubahan yang berlaku di dalam atau di luar organisasi. Selain itu, bahagian ini juga bertujuan untuk memastikan tenaga kerja kekal dalam organisasi. Sistem pembayaran upah yang sistematik, kompetitif dan menarik akan mendorong pekerja kekal dalam organisasi yang sama dan memberikan sumbangan yang maksimum kepada peningkatan produktiviti organisasi. Sikap saling menghormati setiap kaum dan agama perlu sentiasa diperkasa dan dikukuhkan bagi memastikan negara sentiasa berada dalam keadaan aman dan makmur. Cintai Negara Setiap pendeposit perlu memilih institusi kewangan yang berdaftar bagi membolehkan setiap simpanan dilindungi oleh Perbadanan Insurans Deposit Malaysia (PIDM) dengan nilai perlindungan maksimum RM250 ribu. Celik Kewangan RM AHLI PIDM MEMBER OF PIDM PURU DO PIDM KABAN PIDM www.pidm.gov.my Toll-free: 1-800-88-1266 Protecting Your Insurance And Deposits In Malaysia Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 178 11/7/16 1:48 PM Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 179 (b) Peranan Bahagian Fungsian Pengurusan Sumber Manusia Bahagian fungsian pengurusan sumber manusia memainkan peranan yang penting dalam membangunkan dan memacu pertumbuhan sesebuah perniagaan. Terdapat empat peranan yang dimainkan oleh bahagian fungsian pengurusan sumber manusia. Peranan pengurusan sumber manusia ditunjukkan dalam Rajah 4.3 yang berikut: Rajah 4.3 Pengurusan sumber manusia Perancangan sumber manusia Latihan dan pembangunan Perhubungan industri • Pelaksanaan program induksi dan program latihan kemahiran untuk pekerja baharu dan pekerja sedia ada • Pembangunan pekerja melibatkan proses meningkatkan keupayaan pekerja untuk menerima tanggungjawab dan tugas baharu • Pekerja melalui kesatuan sekerja menyuarakan ketidakpuasan mereka terhadap kemudahan yang disediakan oleh pihak majikan • Membantu menyelesaikan sebarang pertikaian semasa proses perundingan sedang dijalankan Pengurusan sumber manusia Perkhidmatan pekerja dan kebajikan Menyediakan kemudahan untuk pekerja semasa bertugas dalam organisasi seperti kemudahan pengangkutan, kemudahan rekreasi, kemudahan kaunseling, kemudahan kantin • Proses mengambil pekerja atau staf • Membentuk polisi berkaitan dengan pembangunan kerjaya pekerja • Membentuk sistem pertukaran • Kenaikan pangkat • Membentuk sistem tindakan yang berkaitan dengan disiplin Jelaskan kepentingan sumber manusia dalam perniagaan. Kemudian, kaitkan kepentingan tersebut dengan sumber manusia di sekolah anda. Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 179 11/7/16 1:48 PM 180 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 4.2.3 Bahagian Fungsian Kewangan Pengurusan kewangan merujuk pada aktiviti untuk merancang, menyusun, mengarah, dan mengawal segala aspek pembiayaan dan perbelanjaan dalam perniagaan. Segala aset dan liabiliti perlu diuruskan dengan cara terbaik bagi menjamin perniagaan tersebut kekal lestari. Menyediakan laporan prestasi kewangan untuk melihat untung rugi syarikat dan juga untuk tujuan percukaian Memeriksa bajet jabatan dan pendapatan terkini daripada jualan, menyediakan unjuran jualan tunai dan kepakaran dalam menganalisis maklumat kewangan harian Membantu menyediakan penyata kewangan Membantu akauntan dalam menyelia rekod-rekod kewangan dan mengurus semua bentuk hutang Pegawai kredit Akauntan Pegawai kewangan Staf kewangan Rajah 4.4 Contoh fungsian kewangan Peta MINDA Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 180 11/7/16 1:48 PM 181 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 (a) Tujuan Bahagian Pengurusan Kewangan Bahagian pengurusan kewangan memainkan peranan penting bagi memastikan sumber kewangan yang terhad diagihkan dan dibelanjakan dalam aktiviti perniagaan yang boleh menjanakan keuntungan dan meningkatkan produktiviti. Pengurusan kewangan juga memastikan hasil kewangan yang diperoleh bukan hanya dapat menampung segala perbelanjaan dalam perniagaan malah dapat memperoleh keuntungan. Pada masa yang sama, pengurusan kewangan juga penting dalam memastikan sumber kewangan syarikat sentiasa berada dalam keadaan yang mencukupi untuk menjalankan operasi perniagaan agar operasi perniagaan tidak tergendala. (b) Peranan Pengurusan Kewangan Peranan pengurusan kewangan ditunjukkan dalam Rajah 4.5 yang berikut: Rajah 4.5 Pengurusan kewangan Pengurusan kewangan Membuat perancangan kewangan • Menentukan objektif kewangan yang hendak dicapai oleh organisasi • Penjelasan tentang objektif kewangan secara terperinci untuk dijadikan garis panduan bertindak dalam sebarang aktiviti kewangan dalam organisasi Mengagihkan sumber kewangan mengikut peruntukan yang ditetapkan • Bajet kewangan yang telah diluluskan oleh pihak pengurusan perlu diagihkan mengikut peruntukan kepada setiap bahagian • Pengagihan perlu dibuat mengikut masa dan jenis perbelanjaan yang ditetapkan oleh organisasi Mengawal kewangan setiap bahagian • Memastikan perbelanjaan setiap bahagian berdasarkan bajet yang telah diluluskan • Setiap bahagian akan dipantau dalam aspek kewangan supaya masalah salah urus perbelanjaan tidak berlaku • Mengelak berlakunya penipuan dan penyelewengan Pemilihan jenis pelaburan perlu dibuat dengan bijak dan teliti berdasarkan potensi kadar pulangan atau dividen, tahap kecairan dan tahap risiko yang bakal dihadapi. Celik Kewangan RM Rancangkan satu aktiviti atau program di sekolah anda. Kemudian, uruskan program tersebut dengan memberi tumpuan kepada pengurusan kewangan. Setelah tamat program, jelaskan di dalam kelas cara anda menguruskan kewangan semasa menjalankan program tersebut. Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 181 11/7/16 1:48 PM 182 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 4.2.4 Bahagian Fungsian Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT) Teknologi maklumat merangkumi teknologi pengkomputeran dan telekomunikasi yang digunakan dalam pelbagai bidang seperti perniagaan, penerbitan, penyiaran, perubatan, pendidikan, perindustrian, pertanian dan kosmetik. Teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) merangkumi penggunaan teknologi komputer seperti teknologi perisian untuk mengubah, memindahkan, memproses, menyimpan dan melindungi semua maklumat yang diperlukan dalam sesebuah organisasi perniagaan secara selamat, mudah, cepat dan tepat. Penggunaan komputer sangat penting untuk membolehkan data-data perniagaan disimpan. (a) Tujuan Bahagian Fungsian ICT Tujuan bahagian fungsian ICT adalah seperti berikut: • Operasi organisasi lebih efektif dan efisien Urusan perniagaan dapat dilakukan dengan lebih efektif dan efisien melalui penggunaan sistem teknologi, pengkomputeran dan perisian terkini. • Memudahkan komunikasi dalaman (Intranet) dan luaran (Internet) Intranet memudahkan staf dalam organisasi berkomunikasi manakala teknologi Internet pula boleh digunakan untuk menjalankan pelbagai aktiviti perniagaan seperti jual beli (e-dagang), mendapatkan sumber bekalan (e-perolehan) serta mempromosikan barang dan perkhidmatan (e-pemasaran). • Menyimpan maklumat dan data perniagaan Setiap perniagaan mempunyai pangkalan data sendiri untuk menyimpan maklumat penting seperti sumber manusia, kewangan, per bekalan, penjualan, pembelian dan perolehan. Hal ini memudahkan pihak pengurusan mengakses data sekiranya diperlukan dengan kadar segera. Digital Malaysia merupakan inisiatif atau platform yang disediakan oleh kerajaan bagi mengumpul dan memperkasa idea dan sumbangan rakyat Malaysia ke arah ekonomi digital untuk mencapai status negara maju pada tahun 2020. Buletin Keusahawanan Jelaskan kelebihan menggunakan teknologi e-pemasaran untuk mempromosikan barang atau perkhidmatan perniagaan. Minda Kreatif Cari maklumat berkaitan bahagian fungsian teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) dalam perniagaan berhampiran dengan anda. Jelaskan kelebihan bahagian fungsian tersebut dalam memajukan perkembangan perniagaan yang sedang dijalankan. Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 182 11/7/16 1:48 PM 183 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 • Bertanggungjawab terhadap keselamatan sistem • Memastikan hanya pengguna yang dibenarkan sahaja boleh mengakses sistem • Memastikan adanya sistem simpanan yang penuh untuk menyimpan semula data kritikal dalam keadaan kecemasan • Membantu dan menolong pekerja menyelesaikan masalah berkaitan dengan penggunaan perisian baharu • Mengesyorkan sistem atau perisian terkini mengikut perkembangan teknologi dan keperluan perniagaan • Membantu pengguna yang berhadapan dengan masalah komputer Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Bincangkan kelebihan menggunakan ICT dalam menguruskan perniagaan. EMK • Program MINDA disasarkan kepada semua rakyat termasuk komuniti setempat, usahawan, belia dan pelajar. • Program ini berperanan memberi rakyat perkhidmatan komunikasi dan pendigitalan negara serta memberi kesedaran tentang penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) secara berhemah dan berkesan. • Program ini membuka ruang dan peluang untuk merangsang pertumbuhan ekonomi digital dalam kalangan masyarakat. Buletin Keusahawanan • Mempercepat urus niaga Teknologi Internet dapat membantu mempercepat aktiviti urus niaga antara peniaga dengan pembeli. Hal ini seterusnya meningkatkan keuntungan perniagaan. (b) Peranan Bahagian Fungsian ICT Bahagian fungsian teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) memainkan peranan penting untuk mengurus dan menyelaras pembangunan perkakasan dalam sistem aplikasi teknologi maklumat serta kerangkaian Intranet dan Internet sesebuah organisasi perniagaan. Selain itu, bahagian ini juga bertanggungjawab terhadap keselamatan sistem ICT. Peranan bahagian fungsian ICT dalam sesebuah organisasi perniagaan boleh diringkaskan seperti berikut: Gambar foto 4.1 Teknologi dalam rekaan kereta Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 183 11/7/16 1:48 PM 184 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Penyelidikan dan pembangunan (R&D) melibatkan pembangunan produk baharu dan penambahbaikan produk yang sedia ada. Dalam kebanyakan industri, R&D termasuk aktiviti rekaan produk. (a) Tujuan Bahagian Fungsian Penyelidikan dan Pembangunan Tujuan bahagian fungsian penyelidikan dan pembangunan (R&D) adalah untuk meningkatkan tahap pengeluaran dan pemasaran produk. Selain itu, usaha penyelidikan dan pembangunan juga dapat menghasilkan produk yang berkualiti dengan kos efektif. Gambar foto 4.2 Aktiviti penyelidikan dan pembangunan Inovasi Sosial MOSTI (MSI) merupakan salah satu platform yang berperanan untuk menjalankan aktiviti pembangunan dan pelaksanaan terhadap setiap idea berbentuk barang, perkhidmatan dan model. Buletin Keusahawanan Contoh Pasukan penyelidik dari Pusat Kejuruteraan Tisu, Pusat Perubatan Universiti Kebangsaan Malaysia (PPUKM) berjaya menghasilkan kulit gantian ‘MyDerm’ sebagai kaedah terbaharu dalam teknologi perubatan dunia. Kejayaan ini turut mendapat pengiktirafan daripada Malaysia Book of Records (MBOR). Hal ini bukan sahaja mengharumkan nama Malaysia pada peringkat dunia tetapi turut membuka peluang perniagaan kepada usahawan sedia ada dan bakal usahawan. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.bharian.com.my/semasa) 4.2.5 Bahagian Fungsian Penyelidikan dan Pembangunan (R&D) Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Bincangkan contoh aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D) yang telah dilakukan oleh agensi kerajaan atau swasta untuk meningkatkan kualiti produk dalam sektor pertanian. EMK Bab 4 Jelaskan cara untuk meningkatkan keuntungan perniagaan melalui bahagian fungsian penyelidikan dan pembangunan (R&D). Minda Kreatif Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 184 11/7/16 1:48 PM 185 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 (b) Peranan bahagian fungsian penyelidikan dan pembangunan Bahagian fungsian penyelidikan dan pembangunan berperanan untuk merancang aktiviti pembangunan produk baharu dan penambahbaikan produk yang sedia ada. Selain itu, bahagian penyelidikan dan pembangunan juga berperanan untuk merancang bagi menghasilkan produk yang dapat memenuhi keperluan dan kehendak pengguna. 4.2.6 Bahagian Fungsian Pembelian Pembelian merupakan aktiviti yang dilakukan oleh dua pihak, iaitu penjual dan pembeli bagi tujuan menukarkan barang dan perkhidmatan dengan menggunakan alat transaksi yang sah. Kebanyakan perniagaan memerlukan pembelian pelbagai jenis barang secara rutin. Staf bahagian pembelian perlu menyediakan kontrak dengan pembekal untuk membekalkan barang yang diperlukan dalam operasi pengeluaran. Keputusan untuk pembelian sesuatu barang hanya dapat dilakukan selepas melalui beberapa proses utama dan mendapat kelulusan daripada pengurusan tertinggi. Staf bahagian pembelian bertanggungjawab untuk memastikan syarikat membayar pada jumlah yang berpatutan kepada pembekal. Aktiviti pembelian boleh dilaksanakan dengan menempah bekalan bahan mentah dan stok daripada pembekal. Tempahan awal akan membantu menyelesaikan masalah pembekalan atau penghantaran barang. (a) Tujuan Bahagian Fungsian Pembelian Bahagian fungsian pembelian perlu bijak mengawal pembelian kuantiti bahan mentah. Pengurusan pembelian yang sistematik akan mewujudkan pelbagai impak positif termasuk peningkatan dalam keuntungan. Cari maklumat berkaitan bahagian fungsian pembelian koperasi sekolah anda. Jelaskan kelebihan dan kekurangan bahagian fungsian tersebut. Sekiranya terdapat kekurangan, berikan cadangan penyelesaian kepada masalah tersebut. Arahan: 1 Bentukkan kelas kepada kumpulan kecil. 2 Lakukan proses atau aktiviti sumbang saran. 3 Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kelebihan dan kekurangan hasil daripada aktiviti penyelidikan dan pembangunan kepada sesebuah perniagaan. EMK Bab 4 Gambar foto 4.3 Aktiviti pembelian Bab 4 Setiap pengguna perlu menyokong dan membeli produk keluaran tempatan bagi membantu memajukan usahawan tempatan. Cintai Negara Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 185 11/7/16 1:48 PM 186 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan (b) Peranan Bahagian Fungsian Pembelian Bahagian fungsian pembelian berperanan untuk menentukan kuantiti dan spesifikasi barang yang dibeli adalah tepat. Bahagian ini juga turut berperanan untuk menentukan pemilihan pembekal yang bersesuaian dan cekap serta memastikan barang diterima tepat pada masa dan lokasi yang telah ditentukan. Proses pembelian barang oleh bahagian fungsian pembelian ditunjukkan dalam Rajah 4.6 yang berikut: 4.2.7 Bahagian Fungsian Pengeluaran Pengeluaran merupakan proses menghasilkan barang melalui proses transformasi yang menukarkan input kepada output bagi memenuhi keperluan kehendak pengguna. (a) Tujuan Bahagian Fungsian Pengeluaran Pengurusan bahagian fungsian pengeluaran yang baik, cekap, sistematik dan berkesan sangat penting bagi memastikan setiap aktiviti pengeluaran yang dijalankan dapat mengurangkan kos dan memaksimumkan keuntungan. Menilai pembekal- pembekal Membuat pesanan pembelian Penerimaan barang daripada pembekal Rajah 4.6 Tatacara pembelian Peta -THINK Arahan: Bincangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kepentingan bahagian fungsian pengeluaran dalam memacu pertumbuhan sesebuah perniagaan. EMK Jelaskan kaedah meningkatkan keuntungan perniagaan melalui bahagian fungsian pembelian. Minda Kreatif Menerima tempahan belian daripada pengurus jualan Mencari pembekal yang sesuai Menerima sebut harga daripada pembekal-pembekal Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 186 11/7/16 1:48 PM 187 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 (b) Peranan Bahagian Fungsian Pengeluaran Bahagian fungsian pengeluaran memainkan peranan seperti yang berikut: • Menghasilkan barang dan perkhidmatan Menghasilkan barang dan perkhidmatan kepada masyarakat dengan mematuhi aspek dan standard kualiti yang ditetapkan. • Memenuhi keperluan dan kehendak Output yang dihasilkan iaitu, barang dan perkhidmatan akan dipasarkan untuk memenuhi keperluan dan kehendak kepada pengguna dalam pasaran. • Menukarkan input kepada output Merancang dan menjalankan proses transformasi input yang terdiri daripada tanah, buruh, teknologi dan bahan mentah untuk menghasilkan output. Output Ciri produk Cita rasa Kualiti Input Tanah Buruh Teknologi Bahan mentah Proses Transformasi Kerja 3 Kerja 1 Kerja 2 Rajah 4.7 Proses pengeluaran Pelancaran Pelan Pembangunan Industri Biomas Sabah dan Sarawak (SBIDP) oleh Perdana Menteri Malaysia telah membuka peluang baharu kepada rakyat untuk menjana pendapatan melalui perniagaan. Buletin Keusahawanan Selain itu, pengurus bahagian ini juga perlu bertanggungjawab kepada kawalan awalan, kawalan semasa dan kawalan selepas. • Kawalan Awalan Kawalan awalan dilakukan adalah untuk memastikan semua bahan atau input berada dalam keadaan baik dan berkualiti sebelum proses transformasi dimulakan seperti mesin dalam keadaan baik, bahan mentah yang berkualiti dan tenaga kerja yang mencukupi. Jelaskan proses transformasi input kepada output. Minda Kreatif Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 187 11/7/16 1:48 PM 188 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan • Kawalan semasa Pengurus bahagian fungsian pengeluaran dalam sesebuah perniagaan juga turut bertanggungjawab untuk melaksanakan kawalan semasa yang terdiri daripada kawalan pengeluaran, kawalan utiliti mesin dan kawalan staf. – Kawalan pengeluaran Kawalan pengeluaran berperanan untuk memastikan proses pengeluaran berjalan lancar. Selain itu, kawalan ini juga akan membantu mengatasi masalah yang timbul dalam pengeluaran dengan segera. Gambar foto 4.5 Menjalankan aktiviti pengeluaran Cari maklumat tentang aktiviti pengeluaran di kawasan anda. Adakah perniagaan tersebut menjalankan aktiviti pengeluaran mengikut sistem kawalan awalan, semasa dan selepas? Jika Ya, jelaskan prosedur yang dilakukan. Jika Tidak, berikan pandangan anda terhadap sistem pengeluaran perniagaan tersebut. Gambar foto 4.4 Memeriksa sumber pengeluaran Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kepentingan kawalan dalam operasi pengeluaran sesebuah perniagaan. EMK Kemudahan Pengeluaran dan Perintisan Program Kemudahan Pengeluaran dan Perintisan (KPP) Bahagian Pembangunan Usahawan MARA merupakan satu rangkaian kemudahan yang disediakan bagi membantu dan membangunkan usahawan dalam perusahaan kecil dan sederhana melalui kaedah pembentukan etika keusahawanan, perintisan perniagaan, kemudahan pengeluaran, galakan pengeluaran, pemindahan teknologi dan rawatan perniagaan dan pengkomersialan. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.mara.gov.my/kemudahan_ pengeluaran_perintisan) Buletin Keusahawanan Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 188 11/7/16 1:48 PM 189 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 – Kawalan utiliti mesin Kawalan utiliti mesin memainkan peranan dengan memastikan peralatan dan mesin dalam keadaan baik, mengawal penggunaan mesin, membaiki mesin dengan segera jika berlaku kerosakan dan menyelia mesin secara konsisten dan berkala. – Kawalan staf Kawalan staf berperanan untuk memastikan semua staf bekerja secara efektif, efisien dan fokus kepada sasaran pengeluaran serta memastikan jumlah tenaga buruh mencukupi. • Kawalan selepas Kawalan selepas pengeluaran merupakan pemeriksaan kualiti terakhir bagi memastikan produk yang dihasilkan berada pada standard yang betul. Selain itu, kawalan ini juga berfungsi membuat pemeriksaan produk sama ada secara manual atau automatik dan membuat pemeriksaan kualiti. Gambar foto 4.6 Memeriksa hasil pengeluaran 4.2.8 Bahagian Fungsian Pemasaran Pemasaran merupakan suatu aktiviti mencipta nilai barang, penentuan harga, promosi dan pengedaran produk bagi menggalakkan berlaku pertukaran yang dapat memenuhi keperluan pengguna dan mencapai objektif organisasi. (a) Tujuan Bahagian Fungsian Pemasaran Tujuan bahagian fungsian pemasaran adalah untuk melakukan pertukaran antara dua pihak, iaitu pembeli dan penjual. Tahun Pengkomersialan Malaysia yang dilaksanakan oleh Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi Malaysia (MOSTI) akan membantu memperkasa, melonjak dan membudayakan aktiviti pengkomersialan produk inovasi serta aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D) ke tahap yang lebih baik. Buletin Keusahawanan Setiap perniagaan perlu mengutamakan perniagaan tempatan sebagai rakan perniagaan dalam menjalankan sesuatu kerjasama berkaitan aktiviti pengeluaran. Cintai Negara Jelaskan cara menaik taraf sistem sedia ada dalam sesebuah perniagaan bagi memastikan sistem yang wujud memberi impak positif kepada perniagaan. Minda Kreatif Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 189 11/7/16 1:48 PM 190 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Bahagian fungsian pemasaran akan memastikan barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan sampai kepada pengguna dengan cepat. Selain itu, aktiviti pemasaran yang berkesan dapat mencipta permintaan bagi sesuatu barang dan perkhidmatan serta mampu meningkatkan keuntungan kepada peniaga. Bagi melancarkan aktiviti pemasaran, pengurus pemasaran akan membentuk strategi pemasaran yang terdiri daripada sasaran pasaran dan campuran pemasaran. (i) Sasaran Pasaran Sasaran pasaran merupakan kumpulan pengguna sedia ada atau bakal pengguna yang berpotensi untuk membeli produk yang dikeluarkan oleh organisasi perniagaan. (ii) Campuran Pemasaran Campuran pemasaran merupakan rangkuman beberapa strategi utama yang direka bentuk dan diuruskan oleh pemasar bagi tujuan menghasilkan proses pertukaran nilai yang dapat memaksimumkan kepuasan pengguna. Terdapat empat elemen dalam campuran pemasaran, iaitu produk, harga, pengedaran atau pengagihan dan promosi. Produk merangkumi keputusan yang berkaitan dengan penyelidikan dan pembangunan produk baharu, ujian produk, perancangan pengurusan produk, pembungkusan dan jaminan produk. 1 Harga ialah penentuan nilai produk berkaitan dengan penetapan harga dan polisi harga serta pembentukan strategi harga termasuk pelbagai diskaun. 2 Pengedaran atau pengagihan ini merupakan aktiviti untuk memastikan barang dan perkhidmatan sampai kepada pengguna. 3 Rajah 4.8 Huraian campuran pemasaran 4 Promosi melibatkan aktiviti memberitahu pelanggan tentang sesuatu barang atau perkhidmatan yang ada melalui pengiklanan, promosi jualan atau publisiti. Arahan: Cari maklumat berkaitan Anugerah Kedai Harga Patut (AKHP) dan Anugerah Kedai Pilihan Rakyat 1Malaysia. Soalan: Adakah anugerah itu sama atau berbeza? Jelaskan jawapan anda. Kemudian jelaskan kelebihan anugerah tersebut kepada usahawan dan pengguna. EMK Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 190 11/7/16 1:48 PM 191 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Buletin Keusahawanan (b) Peranan Bahagian Fungsian Pemasaran Pengurusan bahagian fungsian pemasaran berperanan untuk mewujudkan dan meningkatkan permintaan. Selain itu, pihak pengurusan juga bertanggungjawab untuk mengenal pasti sasaran pasaran. Bahagian ini juga berperanan untuk menjalin hubungan dengan pengguna setia. Pengguna setia merupakan pengguna yang membeli barang dan perkhidmatan secara berterusan. 4.2.9 Bahagian Fungsian Pengagihan Pengagihan ialah barang atau perkhidmatan yang diagihkan oleh perniagaan dapat diterima oleh pengguna mengikut tempat dan masa yang tepat serta berada dalam keadaan baik. Ringkasan peranan fungsian pemasaran • Mengemaskinikan dan mempromosikan barang dan perkhidmatan yang ditawarkan dalam pasaran • Menghasilkan dan mengedarkan bahan publisiti seperti katalog • Mendapatkan dan mengemaskinikan profil pelanggan yang sedia ada untuk membuat sasaran pasaran • Mempromosikan barang dan perkhidmatan melalui pelbagai cara pengiklanan dan kaedah promosi, seperti akhbar, televisyen, dalam talian, mel terus, penajaan serta pertunjukan dan pameran perdagangan • Menjalankan penyeliaan pasaran untuk mendapatkan maklum balas berkenaan dengan produk atau perkhidmatan yang telah berada dalam pasaran atau produk yang berpotensi untuk dipasarkan Contoh Lembaga Pemasaran Pertanian Persekutuan (FAMA) FAMA berperanan menjalankan aktiviti pemasaran berkaitan pertanian yang melibatkan semua pihak termasuk agensi kerajaan dan swasta. Bincangkan kelebihan pemasaran secara dalam talian berbanding dengan kaedah tradisional. Minda Kreatif Bab 4 MyCreative Ventures Sdn. Bhd. • MyCreative Ventures Sdn. Bhd. merupakan salah satu inisiatif kerajaan bagi melahirkan dan membantu lebih ramai usahawan terutama dalam industri kreatif dari pelbagai bidang. • Generasi muda yang berfikiran kreatif berupaya menjana pendapatan dengan menjadikan bakat yang ada sebagai sumber idea untuk memulakan perniagaan. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.mycreative.com.my/about) Setiap organisasi dan individu yang terlibat dalam aktiviti pengagihan perlu melaksanakan tugas dengan penuh komitmen, amanah dan integriti yang tinggi. Cintai Negara Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 191 11/7/16 1:48 PM 192 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan (a) Tujuan Bahagian Fungsian Pengagihan Tujuan bahagian fungsian pengagihan dibentuk adalah untuk me mastikan setiap barang yang dikeluarkan dapat diterima oleh pengguna mengikut tempat dan masa yang betul. Selain itu, bahagian ini juga perlu memastikan pemilihan setiap saluran agihan perlu bersesuaian dengan jenis barang yang hendak dipasarkan. Bahagian ini juga akan memastikan pengangkutan yang digunakan juga bersesuaian dengan barang yang hendak diagihkan agar tidak berlaku pembaziran masa dan kos. Fungsian pengagihan tersebut ditunjukkan seperti dalam gambar foto 4.7 dan 4.8 yang berikut: Gambar foto 4.7 Merancang perjalanan Gambar foto 4.8 Pengagihan barang (b) Peranan Bahagian Fungsian Pengagihan Bahagian fungsian pengagihan memainkan beberapa peranan seperti memastikan barang disimpan dengan baik dan dilabel sebelum dihantar pada waktu yang tepat. Selain itu, bahagian ini juga berperanan untuk memeriksa semua barang yang ditempah dan bertindak jika terdapat perbezaan atau kesilapan. Bahagian fungsian pengagihan juga melibatkan aktiviti pengumpulan, pengangkutan dan pengedaran barang. Bahagian fungsian agihan turut berperanan untuk melengkapkan dokumen penghantaran, menyediakan jadual pergerakan kenderaan dan menyelesaikan masalah proses pengagihan. Bincangkan kesan kepada perniagaan sekiranya barang tidak dapat dihantar pada masa yang ditetapkan. Minda Kreatif Menentukan lokasi dan destinasi penghantaran Memastikan kenderaan tidak pulang dalam keadaan kosong, iaitu dengan membawa barangan untuk dihantar dan dikutip Setiap perniagaan perlu mengagihkan semua sumber yang terlibat termasuk sumber kewangan mengikut keutamaan. Celik Kewangan RM Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 192 11/7/16 1:48 PM 193 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Pengurus bahagian pengagihan akan memilih saluran agihan yang berbeza untuk mengedarkan barang berdasarkan keperluan dan kehendak pengguna pasaran dan jenis barang yang dipasarkan. Terdapat empat jenis saluran agihan yang digunakan dalam membuat pengagihan dan pengedaran kepada pengguna. (i) Saluran 1: Pengeluar → pengguna Jenis saluran ini dikenali sebagai saluran pemasaran langsung. Pengeluar memasarkan barang secara terus kepada pengguna akhir. Saluran agihan ini tidak melibatkan orang tengah. Contoh Barang dan perkhidmatan yang dipasarkan menggunakan saluran agihan ini ialah: • barang yang tidak tahan lama seperti barang pertanian • barang bernilai tinggi seperti kapal terbang • barang tempahan khas seperti pakaian • perkhidmatan profesional seperti khidmat doktor dan guaman (ii) Saluran 2: Pengeluar → peruncit → pengguna Saluran agihan ini hanya melibatkan satu orang tengah sahaja. Pengeluar memasarkan barang kepada peruncit dan peruncit akan menjual barang kepada pengguna. Jenis barang yang sesuai diagihkan menggunakan saluran agihan ini ialah barang yang memerlukan khidmat nasihat pakar dan barang tahan lama. Saluran agihan ini wujud apabila peruncit membeli secara besar-besaran terus daripada pengeluar. Contoh Barang yang diagihkan melalui saluran agihan ini ialah barang kosmetik, tayar, alat elektrik dan pakaian. (iii) Saluran 3: Pengeluar → pemborong → peruncit → pengguna Jenis saluran ini mengandungi dua pihak pengantara, iaitu pemborong dan peruncit. Pemborong berperanan membeli barang daripada pengeluar secara pukal dan memecah pukal dalam kuantiti kecil untuk dijual kepada peruncit. Peruncit akan menjual barang kepada pengguna mengikut permintaan pengguna. Jenis barang yang sesuai digunakan dalam saluran agihan ini ialah barang keperluan harian. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kelebihan dan kekurangan jenis saluran 1, 2, 3 dan 4. EMK Projek Pembangunan Bersepadu Penapisan Minyak dan Petrokimia (Rapid) Kerajaan negeri Johor membuat pengagihan projek Pembangunan Bersepadu Penapisan Minyak dan Petrokimia (Rapid) di Pengerang kepada kontraktor serta usahawan tempatan dan bumiputera. Hal ini membantu meningkatkan penyertaan pelbagai pihak termasuk syarikat tempatan, usahawan dan kontraktor dalam projek besar yang dijalankan termasuk projek Rapid. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// muafakatjohor.com/pengagihan- projek-rapid-kepada-usahawan- tempatan/) Buletin Keusahawanan Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 193 11/7/16 1:48 PM 194 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan (iv) Saluran 4: Pengeluar → ejen → peruncit → pengguna Jenis saluran ini melibatkan ejen dan peruncit sebagai pengantara. Pengeluar akan melantik ejen untuk memasarkan dan mengedarkan barangnya kepada peruncit. Pengeluar akan membekalkan barangnya kepada ejen untuk diagihkan kepada peruncit. Peruncit pula akan menjual barang yang diperoleh daripada ejen kepada pengguna. Contoh Barang yang diagihkan melalui saluran agihan ini ialah barang keperluan harian seperti gula, beras dan barang dapur. Contoh Jenis barang yang sesuai diagihkan melalui saluran agihan ini ialah pakaian yang berjenama, buku dan majalah. Ringkasan peranan bahagian fungsian agihan • Memastikan barang disimpan dengan baik dan dilabel sebelum dihantar pada waktu yang tepat • Memeriksa semua tempahan dan bertindak jika berlaku perbezaan • Melengkapkan penghantaran dokumen • Menyediakan jadual pergerakan kenderaan • Menyelesaikan masalah proses pengagihan • Memenuhi kekurangan bekalan yang berlaku di sesuatu lokasi • Mengambil dan mengagihkan tempahan seperti yang telah ditetapkan • Membantu fungsian lain seperti pengeluaran dan jualan dalam mencapai matlamat yang telah ditetapkan oleh organisasi Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Huraikan jenis-jenis saluran agihan yang sesuai digunakan untuk mengagihkan barang keperluan harian dan barang yang memerlukan tempahan khas. EMK Maklumat berikut berkaitan dengan barang dan perkhidmatan • Barang keperluan harian • Barang kosmetik • Perkhidmatan guaman • Pakaian yang berjenama Bahagikan murid kepada empat kumpulan dan setiap kumpulan dikehendaki menyatakan contoh barang dan contoh perkhidmatan serta jenis saluran agihan yang paling sesuai digunakan untuk mengagihkan barang dan perkhidmatan tersebut. Setiap pihak perlu saling bekerjasama dengan membantu antara satu sama lain agar setiap urus niaga yang berlaku dapat memanfaatkan semua pihak. Cintai Negara Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 194 11/7/16 1:48 PM 195 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Contoh Perniagaan yang lain menyimpan stok mereka di gudang sebelum dihantar ke lokasi yang diperlukan. Sesetengah syarikat menggunakan kenderaan yang sesuai untuk membawa barangan sejuk beku. Terdapat perniagaan yang menggunakan kenderaan lain seperti lori dan kereta api untuk membawa barang yang berat dan pukal seperti barang kejuruteraan, kereta, atau bahan kimia. Gambar foto 4.9 Membeli pakaian Gambar foto 4.10 Gudang Gambar foto 4.11 Lori ais Gambar foto 4.12 Kereta api Bab 4 OSRA Exclusive dan ZAWARA Sdn. Bhd. mengagihkan barang mereka secara terus kepada pelanggan terutamanya apabila barang tersebut dibeli dalam talian. Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 195 11/7/16 1:48 PM 196 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 4.2.10 Bahagian Fungsian Jualan Bahagian fungsian jualan merupakan antara fungsi yang penting dalam sesebuah organisasi perniagaan. Jualan merupakan suatu transaksi yang memberikan nilai tambah dalam memenuhi keperluan pelanggan dan memberi manfaat bersama kepada penjual dan pembeli. Kebanyakan perniagaan akan meletakkan jumlah sasaran jualan tertentu sebagai tujuan dan objektif kepada perniagaan yang sedang dijalankan oleh mereka. Staf di bahagian jualan akan sentiasa berkomunikasi dan berinteraksi dengan pengguna. Hal ini seterusnya membina jaringan yang kukuh yang akan menggalakkan pelanggan untuk terus memilih perkhidmatan syarikat pada masa akan datang. (a) Tujuan Bahagian Fungsian Jualan Bahagian fungsian jualan dibentuk untuk memastikan jumlah sasaran jualan yang telah ditetapkan dalam objektif perniagaan tersebut tercapai. Selain itu, semua staf bahagian ini perlu mengetahui dan memahami undang-undang yang melindungi pengguna dan memahami jenis perniagaan yang dibenarkan dan tidak dibenarkan. Staf yang berkemahiran dan berkebolehan akan bertanggungjawab untuk menjawab pelbagai soalan daripada pengguna serta mempengaruhi pengguna untuk membeli. (b) Peranan Bahagian Fungsian Jualan Bahagian fungsian jualan memainkan peranan untuk menjawab pertanyaan pelanggan berkaitan dengan barang yang dijual seperti jenis, spesifikasi, kualiti dan cara pemasangan dan penggunaan barang. Bahagian ini juga berperanan untuk membuat jualan secara bersemuka atau secara dalam talian. Selain itu, bahagian fungsian jualan juga memainkan peranan untuk menyediakan sebut harga atau jangkaan harga barang yang dikehendaki oleh pengguna. Bahagian ini juga akan melakukan rundingan dengan pengguna berkaitan dengan diskaun dan terma jual beli. Bahagian fungsian jualan turut berperanan untuk memberi nasihat teknikal kepada pengguna. Selain itu, bahagian ini juga berperanan untuk merancang dan mengurus masa yang bersesuaian untuk membuat promosi jualan. Pada masa yang sama, bahagian ini juga akan menjalankan peranannya untuk menyemak dan mengemas kini rekod pengguna supaya mudah untuk menghubungi pengguna. Arahan: Lakukan aktiviti sumbang saran dalam kumpulan dan bentangkan dalam kelas. Soalan: Huraikan kelebihan bahagian fungsian jualan dalam memaksimumkan keuntungan sesebuah perniagaan. EMK Setiap hasil jualan perlu disimpan dan digunakan berdasarkan keperluan perniagaan semasa. Celik Kewangan RM Bab 4 Anugerah Kedai Harga Patut (AKHP) TAHUN KEMENTERIAN PERDAGANGAN DALAM NEGERI KOPERASI DAN KEPENGGUNAAN Anugerah AKHP berperanan mengenal pasti, menilai dan mengiktiraf premis perniagaan yang menjual barang dan perkhidmatan pada harga yang berpatutan mengikut tahap kualiti terhadap barang dan perkhidmatan yang ditawarkan. Buletin Keusahawanan Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 196 11/7/16 1:48 PM 197 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Pekerja di bahagian jualan dan kumpulannya bertanggungjawab untuk mencapai objektif yang ditetapkan. Premis yang menjual barangan asas seperti buku atau majalah memerlukan pekerja yang berpengetahuan asas dalam perkara yang berkaitan. Gambar foto 4.14 Kedai buku Gambar foto 4.13 Gerai buah durian Premis yang menjual barang yang kompleks dan mahal seperti komputer riba memerlukan pekerja jualan yang berpengetahuan dan berkemahiran tinggi. Gambar foto 4.15 Kedai barangan elektronik Lakukan temu bual dengan jurujual di sebuah perniagaan berdekatan anda. Kenal pasti peranan jurujual di premis perniagaan tersebut. Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 197 11/7/16 1:48 PM 198 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Contoh 4.2.11 Bahagian Fungsian Khidmat Pelanggan Khidmat pelanggan ialah keupayaan dan kebolehan organisasi perniagaan dalam menyampaikan produk untuk memenuhi keperluan dan kehendak pelanggan melebihi daripada tahap yang mereka harapkan dan perkhidmatan diberikan secara berterusan dan konsisten. (a) Tujuan Bahagian Fungsian Khidmat Pelanggan Bahagian fungsian khidmat pelanggan adalah untuk memberi perkhidmatan kepada pelanggan. Pengurus bahagian ini akan memastikan pelanggan akan mendapat perkhidmatan yang baik. Kebanyakan organisasi perniagaan akan bertindak dengan melantik dan meletakkan staf atau pekerja yang bersifat positif untuk menjalankan tugas dan tanggungjawab pada bahagian khidmat pelanggan. Perniagaan yang membuat dan menjual barang industri yang kompleks akan melantik pakar teknikal untuk memberikan nasihat secara terperinci dan maklumat kepada pelanggan. (b) Peranan Bahagian Fungsian Khidmat Pelanggan Bahagian fungsian khidmat pelanggan memainkan peranan untuk menjawab pertanyaan pelanggan berkenaan dengan barang dan perkhidmatan. Selain itu, bahagian ini juga berperanan untuk menyediakan pakar bagi memberikan maklumat mengikut kehendak pelanggan. Jelaskan kelebihan bahagian fungsian khidmat pelanggan kepada sesebuah perniagaan. Minda Kreatif Khidmat pelanggan yang dilaksanakan oleh Bahijahdzakaria seperti mengamalkan konsep “Pelanggan ialah tetamu VVIP” merupakan antara contoh terbaik dalam memberi perkhidmatan terbaik kepada pelanggan. Bab 4 Setiap perniagaan perlu berusaha meningkatkan kualiti barang atau perkhidmatan yang ditawarkan agar dapat menembusi pasaran domestik dan antarabangsa. Cintai Negara Gambar foto 4.16 Perniagaan spa Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 198 11/7/16 1:48 PM 199 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Pembangunan produk merujuk pada suatu aktiviti dan strategi pertum buhan kepada perniagaan yang sedang dijalankan yang bertujuan untuk memperkenalkan produk baharu kepada pasaran sedia ada. Strategi ini memerlukan kreativiti dan inovasi yang baik untuk menghasilkan produk yang baharu atau mengubah suai produk sedia ada bagi menarik pelanggan dalam pasaran sedia ada. 4.3.1 Langkah-langkah pembangunan produk baharu Langkah-langkah pembangunan produk baharu ditunjukkan dalam Rajah 4.9 yang berikut: Pembangunan Produk dan Pasaran Baharu 4.3 (a) Penjanaan Idea Penjanaan idea merupakan proses bagi memenuhi keperluan pasaran. Penjanaan idea ini dibuat carian sistematik untuk idea-idea produk baharu berdasarkan dua jenis sumber utama, iaitu sumber dalaman dan sumber luaran. Sumber dalaman merujuk pada penyelidikan dan pembangunan rasmi syarikat sendiri, pengurusan dan kakitangan. Manakala sumber luaran merujuk pada sumber-sumber di luar sesebuah syarikat seperti pelanggan, pesaing, pengedar, pembekal dan firma-firma reka bentuk di luar organisasi. Rajah 4.9 Langkah-langkah pembangunan produk baharu Peta -THINK Penyaringan idea Pembangunan strategi pemasaran Penjanaan idea Pembangunan produk dan pengujian konsep Analisis perniagaan Pembangunan produk Ujian pemasaran Komersialisasi Arahan: Bincangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kaedah memastikan setiap ahli dalam organisasi bersedia menyumbangkan idea bagi membantu meningkatkan keuntungan perniagaan. EMK Jelaskan kepentingan pembangunan produk dalam Strategi Lautan Biru Kebangsaan (NBOS) kepada sesebuah organisasi perniagaan. Minda Kreatif Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 199 11/7/16 1:48 PM 200 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan (b) Penyaringan Idea Penyaringan idea merupakan proses mengkaji idea-idea produk baharu untuk memilih yang terbaik dan menggugurkan yang kurang berpotensi secepat mungkin. (c) Pembangunan Produk dan Pengujian Konsep Pembangunan produk melibatkan pembangunan idea, iaitu idea produk yang berpotensi untuk ditawarkan oleh syarikat sendiri. Pengujian konsep melibatkan proses menguji konsep baharu produk dengan kumpulan-kumpulan pengguna sasaran untuk mengetahui sama ada konsep tersebut telah berjaya menarik perhatian mereka. (d) Pembangunan Strategi Pemasaran Pembangunan strategi pemasaran menerangkan sasaran pasaran, posisi produk yang dirancang, jualan, syer pasaran dan matlamat keuntungan. Pembangunan pemasaran ini juga melibatkan strategi harga, produk, pengagihan dan promosi. (e) Analisis Perniagaan Analisis perniagaan melibatkan kajian semula jualan, kos dan unjuran keuntungan untuk mengetahui sama ada dapat memenuhi objektif syarikat. (f) Pembangunan Produk Pembangunan produk melibatkan proses mereka bentuk produk daripada idea atau proses pembuatan produk prototaip. (g) Ujian Pemasaran Ujian pemasaran melibatkan ujian ke atas produk prototaip untuk mengenal pasti penerimaan pengguna terhadap produk yang dibangunkan. (h) Komersialisasi Komersialisasi melibatkan proses pembuatan sesuatu keputusan berkaitan dengan di mana (where, iaitu tempat), bila (when, iaitu bila), kepada siapa (to whom, iaitu sasaran pasaran), bagaimana (how, iaitu cara promosi dilakukan). Arahan: Lakukan aktiviti sumbang saran dalam kumpulan dan bentangkan dalam kelas. Soalan: Huraikan kelebihan pembangunan produk dalam meningkatkan keuntungan perniagaan. EMK Peruntukan sewajarnya perlu disediakan bagi aktiviti menguji pemasaran untuk membantu perniagaan mengenal pasti makluamat yang diperlukan dalam meningkatkan keuntungan perniagaan yang dijalankan. Celik Kewangan RM Unit Peneraju Agenda Bumiputera (TERAJU) ialah unit strategik di Jabatan Perdana Menteri bertujuan menerajui, memacu dan menyelaras penyertaan Bumiputera dalam ekonomi negara selaras dengan Pelan Transformasi Negara. TERAJU menyediakan peluang perniagaan, pembiayaan perniagaan dan pembangunan modal insan serta pelaburan swasta. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http:// www.teraju.gov.my/, capaian pada 22 September 2016) Buletin Keusahawanan Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 200 11/7/16 1:48 PM 201 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Dalam pembangunan produk, pekerja saling bekerjasama dengan pereka cipta dalam aktiviti penyelidikan dan pembangunan (R&D). Kerjasama ini melibatkan usaha membentuk produk yang boleh diguna pakai dan dikeluarkan dengan harga yang kompetitif serta selamat digunakan. Kebanyakan organisasi perniagaan bermatlamat untuk menambah baik dari segi reka bentuk produk dan persembahan secara berterusan. 4.3.2 Pasaran Baharu Strategi pembangunan pasaran merupakan salah satu usaha berkaitan dengan pemasaran strategik yang dilakukan untuk mencari pasaran baharu bagi tujuan memasarkan produk yang sedia ada. (a) Kepentingan Pasaran Baharu Pasaran baharu penting bagi menguasai pasaran yang lebih besar dan mengembangkan pasaran sedia ada. Selain itu, pasaran baharu akan membantu mewujudkan peluang pasaran serta mengelakkan daripada terlibat dalam pasaran tepu. Pasaran baharu boleh diteroka sama ada dalam pasaran domestik atau pasaran antarabangsa. (i) Pasaran domestik Strategi yang dijalankan untuk meluaskan pasaran baharu domestik ialah mencari pasaran ke kawasan yang belum diterokai. Strategi ini boleh dilakukan dengan menyertai ekspo atau pameran perniagaan yang dilakukan di sesuatu kawasan. (ii) Pasaran antarabangsa Strategi pasaran baharu antarabangsa boleh dibuat melalui aktiviti promosi yang agresif di pasaran yang menjadi tumpuan. Selain itu, perniagaan boleh menyertai rundingan yang aktif melalui hubungan dua hala, usaha sama dan pameran ke luar negara. Setiap perniagaan berusaha menjadikan produk sentiasa unik berbanding pesaing mereka. Kemajuan teknologi telah mewujudkan transformasi kepada pasaran dunia. Pasaran baharu turut dipengaruhi oleh pelbagai faktor seperti teknologi, polisi kerajaan dan perubahan persekitaran. Pasaran antarabangsa dapat dibentuk melalui kerjasama erat yang dijalinkan dengan semua pihak termasuk pihak kerajaan dan organisasi perniagaan. Andaikan anda seorang pemilik perniagaan, kenal pasti pasaran baharu yang terdapat di kawasan anda dan berpotensi untuk diterokai sebagai sumber idea dalam sesebuah perniagaan. Minda Kreatif Bab 4 Tan Sri Dr Tony Fernandes Salah seorang usahawan yang paling dikenali di Asia. Tan Sri Dr Tony Fernandes adalah salah seorang pengasas AirAsia, iaitu syarikat penerbangan tambang murah pertama di rantau ini. Tony Fernandes terkenal dengan pembelian syarikat penerbangan yang dibebani oleh masalah hutang pada tahun 2001 dengan harga RM1 token. Tony Fernandes hanya mengambil tempoh masa selama dua tahun untuk membina dan mengembangkan syarikat penerbangan tempatan yang berpangkalan di Malaysia kepada sebuah syarikat kumpulan yang terbesar dan paling berjaya di rantau Asia. AirAsia kini beroperasi di enam buah negara yang menawarkan lebih daripada 260 laluan daripada 120 destinasi di seluruh Asia Pasifik, Timur Tengah dan Afrika. Buletin Keusahawanan Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 201 11/7/16 1:48 PM 202 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Penggunaan Teknologi Maklumat 4.4 Gambar foto 4.17 Teknologi maklumat dan komunikasi Teknologi maklumat pada masa ini merangkumi teknologi pengkomputeran dan telekomunikasi yang telah menjadi suatu keperluan kepada setiap perniagaan dalam menjalankan dan melancarkan aktiviti perniagaan. Ledakan kemajuan teknologi maklumat dan komunikasi yang semakin berkembang pada masa ini telah mencetuskan pelbagai fenomena yang memberi ruang dan peluang kepada perkembangan perniagaan. Penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi (Information and Communication Technology-ICT) merupakan salah satu proses pengaliran, penyebaran, pemprosesan dan penyimpanan maklumat menggunakan perantaraan teknologi. Pada masa ini, ICT diperlukan untuk pemprosesan data. Senaraikan teknologi maklumat dan komunikasi yang terdapat di kawasan anda. Jelaskan kelebihan dan kekurangan kemajuan teknologi maklumat tersebut kepada perkembangan perniagaan di kawasan anda. Kemudian, berikan cadangan bagi mengatasi kekurangan yang wujud. Arahan: Kenal pasti perubahan teknologi maklumat dan komunikasi masa ini yang digunakan dalam aktiviti perniagaan. Kemudian, bincangkan dalam kelas. Soalan: 1 Jelaskan kaedah yang dapat membantu setiap organisasi perniagaan menjalankan aktiviti seiring dengan perkembangan teknologi semasa pada masa ini. 2 Jelaskan kesan kepada sesebuah perniagaan jika tidak menggunakan teknologi terkini dalam aktiviti perniagaan yang sedang dijalankan. EMK Menyediakan perkhidmatan urusan pembaharuan lesen memandu, insurans kenderaan dan cukai jalan, semakan dan pembayaran saman, sistem tukar milik sementara atau sukarela, pembaharuan permit pekerja asing, semakan dan pembayaran zakat. Buletin Keusahawanan Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 202 11/7/16 1:48 PM 203 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 (a) Tujuan penggunaan teknologi maklumat Tujuan penggunaan teknologi maklumat dalam sesebuah organisasi perniagaan adalah seperti berikut: (i) Membantu memudahkan sistem operasi Teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) dapat membantu organisasi perniagaan membuat keputusan, menyesuaikan diri dengan perubahan yang berlaku serta meningkatkan komunikasi dalam organisasi. ICT juga membolehkan urusan menjadi lebih cekap, berkesan, mudah dan cepat. (ii) Memperoleh maklumat dengan mudah dan cepat Organisasi perniagaan berupaya untuk mencari dan memperoleh maklumat yang diperlukan daripada pelbagai sumber melalui ICT. Hal ini seterusnya memudahkan dan mempercepatkan proses penjanaan idea dalam sesuatu perbincangan. (iii) Memperluas skop perniagaan Kewujudan ICT telah membolehkan organisasi perniagaan meluaskan skop perniagaan daripada berurusan secara fizikal kepada secara maya. Hal ini seterusnya membolehkan organisasi mendapat jumlah pelanggan yang lebih ramai meliputi jaringan di seluruh dunia. (iv) Memudahkan aktiviti kewangan dan perakaunan Melalui rangkaian teknologi maklumat, aktiviti kewangan dan perakaunan dapat dijalankan dengan lebih mudah, cepat, tepat dan berkesan. Hal ini disebabkan oleh kewujudan pelbagai perisian yang membantu memastikan ketepatan dalam pengiraan dan kemasukan data. (v) Menjadikan operasi perniagaan lebih efektif dan efisien Penggunaan ICT membantu anggota organisasi menguruskan organisasi perniagaan dengan lebih baik, membuat keputusan berdasarkan maklumat yang tepat dan membantu dalam meningkatkan kelebihan persaingan dalam kalangan pesaing. Jelaskan cara menjana pendapatan pada masa kini dengan menggunakan teknologi maklumat dan komunikasi. Minda Kreatif e-Filing Perisian e-Filing ialah satu aplikasi yang mudah, tepat dan selamat bagi pihak yang terlibat untuk mengisi borang nyata cukai pendapatan melalui komputer tanpa memerlukan borang nyata cukai pendapatan tersebut dicetak, ditandatangani dan dihantar secara fizikal. Contoh pihak yang boleh mendaftar melalui e-Filing ialah syarikat, individu dan ejen cukai. (Sumber: Dipetik dan disesuaikan daripada laman sesawang http://ww1.utusan.com.my/ utusan/info.asp?y=2006&dt= 0211&pub=Utusan_Malaysia&sec =Dalam_Negeri&pg=dn_10.htm #ixzz4IbfUhGYe) Buletin Keusahawanan Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 203 11/7/16 1:48 PM 204 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan (vi) Meluaskan pasaran perniagaan Pasaran perniagaan dapat diperluas ke tahap global melalui kemajuan teknologi maklumat tanpa sempadan. Kelebihan ini membolehkan perniagaan memaksimumkan keuntungan. (vii) Mewujudkan hubungan dan jaringan yang lebih luas Jaringan dengan pelanggan dan rakan strategik dalam perniagaan dapat dilaksanakan. Hal ini disebabkan oleh tiada lagi halangan komunikasi yang menjejaskan interaksi antara dua buah atau lebih perniagaan. (viii) Mempercepatkan sistem pengeluaran dan pengedaran Penggunaan ICT membantu memastikan proses pengeluaran dipantau secara lebih sistematik. Hal ini seterusnya membantu mempercepatkan operasi pengeluaran dan pengedaran barang. (b) Aplikasi Teknologi Maklumat dalam Perniagaan Antara kaedah yang boleh digunakan untuk mengaplikasikan maklumat dalam perniagaan seperti yang berikut: (i) e-pemasaran e-pemasaran merupakan satu kaedah yang digunakan oleh perniagaan memasarkan produk keluaran secara dalam talian (online). Kaedah ini memberi kemudahan kepada pelanggan untuk mengetahui maklumat berkaitan dengan barang dan boleh membuat tempahan dengan segera. (ii) e-dagang e-dagang ialah suatu sistem urusan perniagaan berkaitan dengan tempahan, pembelian dan pembayaran dilakukan secara dalam talian (online). Penggunaan kaedah ini membolehkan perniagaan mendapat faedah dalam peningkatan hasil jualan kerana memudahkan pekerja memenuhi kehendak pelanggan dengan segera dan secara berterusan tanpa henti. (iii) e-government Pihak perniagaan menggunakan secara dalam talian (online) untuk sebarang urusan perniagaan yang melibatkan pihak kerajaan seperti kementerian dan jabatan kerajaan. Urusan pihak perniagaan dengan pihak kerajaan akan menjadi lebih cepat, menjimatkan kos dan telus. Jelaskan kelebihan menggunakan e-dagang dan e-pemasaran dalam perniagaan. Minda Kreatif Kemajuan teknologi perbankan pada masa ini membolehkan pemilihan jenis pinjaman dibuat dengan bijak melalui perbandingan dari aspek kos dan kadar faedah. Celik Kewangan RM Pusat transformasi yang diwujudkan oleh kerajaan telah membantu memperkasa sistem penyampaian perkhidmatan awam. Selain itu, pembentukan pusat ini telah memberi impak positif kepada insdutri setempat dan berjaya melahirkan ramai usahawan muda termasuk belia untuk menjalankan perniagaan. Buletin Keusahawanan MILITARY COMMUNITY TRANSFORMATION CENTRE Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 204 11/7/16 1:48 PM 205 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 (iv) e-banking e-banking merupakan suatu sistem urusan perniagaan yang melibatkan perbankan dengan menggunakan urusan dalam talian (online) dengan pihak bank. Faedah yang diperoleh ialah urusan perbankan menjadi lebih cepat dan menjimatkan kos seperti membayar bil, membuat pelaburan, menyemak baki akaun dan urusan keluar masuk duit. (v) Penggunaan laman sosial Pihak perniagaan boleh membuat perkongsian urusan perniagaan dengan pelanggan melalui laman sosial. Manfaat yang diperoleh dengan menggunakan kemudahan laman sosial adalah seperti dapat mengiklankan barang atau perkhidmatan, meluaskan rangkaian rakan perniagaan, mencari pelanggan baharu dan mengekalkan pelanggan sedia ada. (vi) Penggunaan e-mel Perniagaan boleh menggunakan mel elektronik untuk berurusan dengan perniagaan-perniagaan lain dan pelanggan dalam pasaran. Melalui kemudahan e-mel pada masa ini, pihak perniagaan boleh menyampaikan maklumat perniagaan kepada pihak pelanggan dengan cepat dan menjimatkan kos perniagaan. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kelebihan dan kekurangan penggunaan media sosial sebagai platform menjalankan perniagaan. EMK Jelaskan cara memaksimumkan dan memanfaatkan perkembangan teknologi seperti media sosial dalam meningkatkan daya saing dan keuntungan perniagaan. Kemudian, berikan cadangan bagi mengatasi masalah yang wujud akibat penyalahgunaan media sosial dalam aspek perniagaan. Gambar foto 4.18 Aktiviti jual beli secara dalam talian Contoh Laman sosial Setiap individu atau perniagaan perlu menggunakan kemudahan media sosial secara berhemah. Setiap perselisihan atau ketidakpuasan hati perlu dibuat melalui saluran yang betul. Cintai Negara Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 205 11/7/16 1:48 PM 206 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Dalam sesebuah organisasi perniagaan, tiada bidang fungsian yang boleh bekerja secara berasingan. Kebiasaannya, setiap bahagian fungsian saling bergantung dan memerlukan antara satu sama lain. 4.5.1 Tujuan dan Kepentingan Interaksi dengan Organisasi Luar (a) Tujuan Interaksi dengan Organisasi Luar Tujuan interaksi dilakukan dengan organisasi luar adalah untuk mewujudkan komunikasi antara perniagaan dengan organisasi luar seperti pihak pembekal, pembiaya, pelabur, agensi kerajaan dan pelanggan. (b) Kepentingan Interaksi dengan Organisasi Luar Antara kepentingan interaksi dengan organisasi luar adalah seperti yang berikut: (i) mewujudkan jaringan perniagaan Interaksi dengan organisasi luar dapat membantu perniagaan mewujudkan jaringan perniagaan ke tahap yang lebih baik. Jaringan yang bertambah akan membantu mengukuhkan sistem operasi dan kelangsungan perniagaan dalam pasaran. (ii) mengukuhkan hubungan baik sedia ada Interaksi yang wujud dengan organisasi luar akan membantu mengukuhkan hubungan baik yang sedia ada ke tahap yang lebih baik. Hubungan yang semakin baik akan membantu peningkatan dalam pencapaian matlamat perniagaan. Hubungan dan Interaksi antara Bahagian Fungsian Lain 4.5 Arahan: Bandingkan jawapan anda dengan rakan. Soalan: Setiap perniagaan bermatlamat untuk memaksimumkan keuntungannya. Kenal pasti bagaimana perkara ini akan memberi kesan kepada setiap aktiviti dalam bahagian fungsian pembelian, sumber manusia, kewangan, jualan dan pemasaran. EMK Setiap interaksi dalam perniagaan perlu dibuat mengikut undang-undang negara yang telah ditetapkan bagi memastikan kedaulatan negara terus terpelihara. Cintai Negara Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 206 11/7/16 1:48 PM 207 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 (iii) menjalin kerjasama strategik Interaksi dengan organisasi luar juga bertujuan untuk meningkatkan jalinan kerjasama antara perniagaan dengan perniagaan lain yang berpotensi untuk menjalinkan kerjasama strategik. (iv) menambahkan sumber perniagaan Interaksi dengan organisasi luar akan membolehkan perniagaan menambahkan potensi sumber perniagaan seperti pembekalan bahan mentah, pembiayaan dan kepakaran. (c) Hubungan dan Interaksi dengan Organisasi Luar (i) Interaksi dengan pembekal Interaksi berlaku apabila perniagaan membuat tempahan atau membuat pembelian dengan pihak pembekal. Pihak peniaga akan menghubungi pembekal untuk menetapkan jumlah tempahan dan jumlah pembayaran yang perlu dibuat. Interaksi yang baik dan berkesan akan memudahkan proses urus niaga. Hal ini seterusnya memberi pelbagai kelebihan kepada peniaga termasuk mendapat harga yang murah dan penghantaran yang cepat dan berkualiti. Gambar foto 4.19 Perbincangan tempahan stok Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan teknik berinteraksi yang baik, efektif dan efisien dalam urusan perniagaan. EMK (ii) Interaksi dengan pelanggan Interaksi akan berlaku apabila sesebuah perniagaan menjalankan urus niaga dengan menjual barang atau perkhidmatan kepada pelanggan. Kebiasaannya, pelanggan akan menghubungi peniaga sekiranya berminat untuk membeli barang atau perkhidmatan yang ditawarkan. Setiap perniagaan perlu bijak memilih sumber bekalan dengan memilih pembekal yang menawarkan kualiti terbaik dengan harga yang paling kompetitif. Hal ini bukan sahaja membantu perniagaan meningkatkan keuntungan tetapi turut membantu mengukuhkan reputasi perniagaan ke tahap terbaik dalam kalangan pelanggan sedia ada dan baharu. Celik Kewangan RM Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 207 11/7/16 1:48 PM 208 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Pada masa yang sama, peniaga juga turut menghubungi dan mendekati pelanggan bagi mempengaruhi mereka untuk membeli barang atau perkhidmatan yang dikeluarkan oleh perniagaan. Gambar foto 4.20 Penerangan produk Gambar foto 4.21 Pengeluaran wang Jelaskan bagaimana bank dapat membantu sesebuah perniagaan. Minda Kreatif (iii) Interaksi dengan bank Interaksi berlaku apabila perniagaan ingin mendapatkan bantuan pembiayaan kewangan daripada pihak bank. Kebiasaannya, pihak bank akan meneliti kemampuan sesebuah perniagaan untuk berdaya saing dalam pasaran dan membayar balik pinjaman. (iv) Interaksi dengan agensi kerajaan Interaksi berlaku apabila perniagaan ingin mendapatkan sesuatu kelulusan daripada pihak kerajaan. Selain itu, urusan tender juga akan mewujudkan interaksi antara peniaga dengan pihak kerajaan. Arahan: 1 Bentukkan kelas kepada beberapa kumpulan kecil. 2 Lakukan proses atau aktiviti sumbang saran. 3 Buat rumusan hasil daripada sumbang saran kepada kelas. Soalan: Jelaskan teknik terbaik yang dapat mempengaruhi pelanggan untuk menerima atau membeli barang atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh perniagaan. EMK Bab 4 Pemilihan jenis pinjaman perniagaan perlu dibuat dengan teliti dan bijak dengan membuat kajian dan perbandingan dari semua aspek termasuk kadar faedah dan tempoh pinjaman. Celik Kewangan RM Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 208 11/7/16 1:48 PM 209 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Gambar foto 4.22 Perbincangan bersama agensi kerajaan Rajah 4.10 Proses komunikasi 4.5.2 Aliran Maklumat Aliran maklumat merupakan suatu proses komunikasi yang melibatkan aktiviti pemindahan maklumat daripada sesebuah organisasi perniagaan kepada perniagaan lain. Dalam proses komunikasi, penerima maklumat harus menerima maksud yang sama sebagaimana yang dirancang dan diingini oleh penghantar maklumat. Maklumat yang diterima tersebut akan diterjemahkan oleh penerima. Seterusnya, proses memberi maklum balas terhadap maklumat yang diterima akan berlaku untuk menilai tahap keberkesanan proses komunikasi tersebut. Proses komunikasi melibatkan enam langkah komunikasi seperti dalam Rajah 4.10 yang berikut: Nyatakan gangguan-gangguan yang terdapat dalam sesuatu proses komunikasi. Minda Kreatif Setiap urusan perlu dilakukan secara telus mengikut prosedur yang telah ditetapkan. Setiap unsur negatif perlu dielakkan bagi memastikan aktiviti yang dirancang dapat dijalankan dengan lancar dan berjaya. Cintai Negara Bab 4 Gangguan Penghantar Penerima SALURAN S Enkod Dekod Gangguan x y z { | Maklum balas } Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 209 11/7/16 1:48 PM 210 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan (a) Penghantar Penghantar akan mencipta maklumat daripada pencetusan idea. Contoh Ketua eksekutif Proton akan memberi maklumat kepada semua pengurus cawangan dan pengurus bahagian yang terlibat. Selain itu, pengurus pemasaran ingin memberi taklimat strategi pemasaran untuk keluaran baharu, iaitu Proton Perdana. Contoh Pengurus pemasaran Proton menggunakan tayangan video dan gambar bagi menerangkan strategi pemasaran yang boleh digunakan untuk menembusi pasaran baharu. Contoh Pengurus pemasaran Proton boleh menggunakan peralatan media dengan gabungan teknik audio dan visual. (b) Enkod (encode) Proses enkod melibatkan pengolahan terhadap sesuatu idea sedia ada seperti dalam bentuk tulisan, gambar dan pertuturan agar dapat difahami penerima maklumat tersebut dengan mudah. (c) Saluran Saluran ialah suatu kaedah yang digunakan untuk menghantar mesej. Penghantar akan memilih jenis saluran yang sesuai untuk menyampaikan mesej tersebut kepada penerima. Saluran media yang digunakan boleh terdiri daripada gabungan antara audio, visual dan bertulis. (d) Dekod Dekod ialah satu proses pihak penerima menterjemahkan mesej yang dihantar oleh penghantar. Selepas menerima mesej, penerima akan menterjemahkan mesej tersebut mengikut kefahamannya. 1 Bahagikan murid kepada beberapa kumpulan dan setiap kumpulan mempunyai sepuluh orang murid. 2 Murid pertama dalam setiap kumpulan akan diberi mesej untuk disampaikan kepada murid yang kedua dan murid kedua pula akan menyampaikan mesej tersebut kepada murid ketiga. 3 Lakukan proses ini sehingga murid yang terakhir. 4 Murid yang terakhir perlu menyatakan mesej yang diterima secara lisan atau bertulis. 5 Murid dalam setiap kumpulan akan membuat perbandingan dengan mesej asal yang diterima dan membuat rumusan. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan 1 Jelaskan cara mengatasi masalah yang wujud dalam proses komunikasi. 2 Berikan cadangan penambahbaikan sistem komunikasi sedia ada dalam sesebuah perniagaan. EMK Setiap perniagaan perlu bijak menjalankan urusan seperti menggunakan kemudahan teknologi terkini seperti media sosial, e-mel dan sebagainya agar dapat mengurangkan kos pengeluaran ke tahap yang paling minimum. Celik Kewangan RM Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 210 11/7/16 1:48 PM 211 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Contoh Penerima maklumat yang dihantar oleh pengurus pemasaran ialah penyelia jualan dan jurujual. Penerima maklumat berusaha memahami maksud mesej dan penerangan yang disampaikan oleh pengurus pemasaran Proton tentang strategi pemasaran untuk menembusi pasaran baharu. (e) Penerima Penerima ialah pihak yang menerima mesej yang dihantar oleh penghantar. Penerima akan menterjemahkan mesej yang diterima berdasarkan pengalaman, budaya, dan latar belakang keluarga atau pendidikan. Peringkat ini akan menentukan sama ada maklumat disampaikan secara berkesan atau tidak berkesan. (f) Maklum balas Maklum balas merujuk pada tindak balas penerima terhadap mesej yang diterima. Setiap maklum balas yang diterima adalah penting untuk mengukur tahap keberkesanan proses komunikasi dan memastikan maksud mesej yang dihantar oleh penghantar sama dengan maksud mesej yang diterima oleh penerima. Maklum balas boleh diberi dalam bentuk tulisan atau kata, isyarat badan atau memek muka. Melalui pemberian maklum balas oleh penerima, penghantar mesej dapat mengenal pasti sama ada maksud mesej yang ingin disampaikan dapat difahami penerima dengan sepenuhnya, atau hanya sebahagian sahaja atau maksud mesej gagal difahami. Contoh Penyelia pemasaran dan jurujual Proton yang menerima dan memahami maksud mesej yang disampaikan oleh pengurus pemasaran Proton tentang strategi menembusi pasaran baharu. (g) Gangguan Gangguan merujuk pada unsur luaran yang mempengaruhi proses komunikasi. Gangguan wujud daripada pelbagai aspek termasuk persekitaran. Contoh Bengkel dan perbincangan yang dilakukan oleh penyelia pemasaran dan jurujual Proton dapat memberi maklumat kepada pengurus pemasaran sama ada strategi pemasaran yang disampaikan dapat difahami oleh pihak penerima. Jelaskan ciri maklum balas dalam komunikasi yang baik dari perspektif perniagaan. Minda Kreatif Setiap pihak yang menjalankan aktiviti komunikasi perlu sentiasa berfikiran terbuka dan berlapang dada dalam menghadapi sesuatu perkara atau isu. Cintai Negara Arahan: Cari maklumat dalam Internet/ jurnal/surat khabar. Kemudian, bincangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kaedah untuk memastikan setiap ahli dalam organisasi bersedia menyumbangkan idea bagi membantu meningkatkan keuntungan perniagaan. EMK Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 211 11/7/16 1:48 PM 212 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Peta -THINK 4.5.3 Aliran Barang dan Perkhidmatan Aliran barang dan perkhidmatan merujuk pada suatu proses pemindahan barang atau perkhidmatan daripada sesebuah perniagaan kepada perniagaan yang lain. Tujuan aliran barang dan perkhidmatan adalah untuk memudahkan dan melancarkan proses pemindahan barang mengikut prosedur yang telah ditetapkan oleh sesebuah organisasi perniagaan. (a) Wujudkan Katalog dan Diedarkan (Bahagian fungsian pemasaran dan bahagian fungsian jualan) Bahagian pemasaran perlu membuat katalog yang mengandungi maklumat yang berkaitan dengan jenis barang atau perkhidmatan dan harga yang ditawarkan. Katalog hendaklah diedarkan kepada pihak pengguna yang disasarkan dan berkemampuan membeli. Contoh Katalog yang mengandungi senarai peralatan sukan dan harga setiap jenis peralatan sukan diedarkan kepada semua badan-badan sukan dan sekolah. Pesanan bahan mentah (Bahagian fungsian pembelian) Pengeluaran item barang dan pengedaran (Bahagian pengeluaran dan bahagian fungsian pengagihan) Penghantaran invois kepada pembeli dan penerimaan bayaran (Bahagian fungsian kewangan) Rajah 4.11 Aliran barang atau perkhidmatan dalam sesebuah perniagaan Wujudkan katalog dan diedarkan (Bahagian fungsian pemasaran dan bahagian fungsian jualan) Penerimaan pesanan daripada pengguna (Bahagian fungsian jualan) Jadual pengeluaran yang dipersetujui (Bahagian fungsian Jualan dan bahagian fungsian pengeluaran) Penerimaan invois pembekal dan pembayaran (Bahagian fungsian kewangan) Arahan: Bincangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kepentingan aliran barang dan perkhidmatan kepada sesebuah organisasi perniagaan. EMK Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 212 11/7/16 1:48 PM 213 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 (b) Penerimaan Pesanan daripada Pengguna (Bahagian fungsian jualan) Pihak pengguna yang berminat dengan barang atau perkhidmatan serta harga yang telah ditetapkan dalam katalog akan membuat pesanan mengikut jumlah dan item yang dipersetujui. Pesanan ini akan diterima oleh unit jualan di bahagian pemasaran untuk tindakan selanjutnya. Contoh Pihak sekolah membuat pesanan peralatan sukan yang dipersetujui berdasarkan item dan harga dalam katalog kepada bahagian fungsian jualan. (c) Jadual Pengeluaran yang Dipersetujui (Bahagian fungsian jualan dan bahagian fungsian pengeluaran) Pihak jualan di bahagian pemasaran akan memberikan maklumat berkaitan dengan pesanan yang telah dipersetujui kepada bahagian penge luaran untuk tujuan menghasilkan setiap barang atau perkhidmatan yang telah ditetapkan. Bahagian pengeluaran akan menyenaraikan sumber yang diperlukan untuk mengeluarkan barang dan perkhidmatan yang telah dirancang. Contoh Pihak pengeluaran akan menentukan jumlah sebenar keperluan sumber untuk menghasilkan peralatan sukan yang telah dipersetujui oleh pihak sekolah. Contoh Bahagian pembelian menyenaraikan keperluan bahan mentah untuk menghasilkan peralatan sukan berdasarkan persetujuan dengan pihak sekolah. (d) Pesanan Bahan Mentah (Bahagian fungsian pembelian) Unit pembelian di bahagian pengeluaran hendaklah membuat pesanan membeli bahan mentah yang mencukupi dalam proses menghasilkan barang atau perkhidmatan yang telah dijadualkan sebelum ini. Jelaskan kaedah membentuk jadual pengeluaran yang baik, sistematik dan berkesan. Minda Kreatif Setiap perniagaan yang terlibat dalam penggunaan bahan mentah seperti kayu, petroleum dan sebagainya perlu berusaha mengenal pasti bahan mentah alternatif supaya sumber bahan mentah sedia ada dapat bertahan dengan lebih lama. Cintai Negara Setiap pesanan yang dibuat perlu mengikut tahap kemampuan kewangan masing-masing. Celik Kewangan RM Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 213 11/7/16 1:48 PM 214 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan (e) Penerimaan Invois Pembekal dan Pembayaran (Bahagian fungsian kewangan) Bahagian kewangan akan membuat pembayaran kepada pihak pembekal yang membekalkan bahan mentah kepada perniagaan. Pengaliran wang keluar akan berlaku daripada perniagaan kepada pihak pembekal. (f) Pengeluaran Item Barang dan Pengedaran (Bahagian pengeluaran dan bahagian fungsian pengagihan) Bahan mentah yang diterima daripada pihak pembekal akan diproses untuk menghasilkan barang yang telah dipesan oleh pihak pengguna. Setelah selesai menghasilkan barang, bahagian pemasaran mengedarkan kepada pihak pengguna yang membuat pesanan pembelian barang. Contoh Perniagaan menerima bekalan bahan mentah daripada syarikat pembekalan peralatan sukan dan membayar wang kepada pembekal berdasarkan pesanan bahan mentah. (g) Penghantaran Invois kepada Pembeli dan Penerimaan Bayaran (Bahagian fungsian kewangan) Bahagian kewangan menghantar invois kepada pelanggan yang mengandungi senarai barang dan jumlah bayaran yang perlu dibayar oleh pihak pengguna. Pihak pengguna perlu membayar sejumlah wang kepada perniagaan berdasarkan invois seperti pesanan yang dibuat oleh pihak pengguna sebelum itu. Contoh Pihak perniagaan mendapatkan peralatan sukan daripada bahagian pengeluaran dan mengedarkan kepada pihak sekolah. Contoh Bahagian kewangan menghantar invois kepada pihak sekolah untuk menuntut bayaran. Pihak perniagaan menerima pembayaran daripada pihak sekolah yang telah memesan peralatan sukan sebelum itu. Arahan: Bentangkan dalam kelas. Soalan: Jelaskan kepentingan penerimaan invois pembekal dan pembayaran dalam urus niaga sesuatu barang atau perkhidmatan. EMK Setiap aktiviti perniagaan perlu mengambil kira semua aspek termasuk kepentingan dan sensitiviti semua kaum di Malaysia serta perlindungan haiwan dan alam sekitar. Cintai Negara Jelaskan tujuan menyimpan invois oleh pembeli selepas membuat pembayaran. Minda Kreatif Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 214 11/7/16 1:48 PM 215 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Interaksi dan Perkaitan antara Bahagian Fungsian dalam Dua Perniagaan Berlainan Bahagian fungsian yang terdapat dalam sesebuah organisasi perniagaan adalah berbeza antara satu sama lain mengikut saiz perniagaan yang dijalankan. Walau bagaimanapun, setiap bahagian fungsian dalam sesebuah organisasi perniagaan perlu berinteraksi dengan bahagian fungsian perniagaan yang lain bagi melancarkan aktiviti perniagaan. 4.6.1 Interaksi antara Perniagaan Interaksi yang wujud antara perniagaan melibatkan perniagaan kecil dan perniagaan besar. (a) Perniagaan Kecil Perniagaan kecil mempunyai bahagian-bahagian fungsian yang sedikit. Setiap bahagian fungsian ini akan berinteraksi secara formal dan tidak formal. Staf yang terlibat dalam bidang jualan mengetahui pelanggan yang manakah yang membayar bil mereka serta merta dan yang manakah masih berhutang. Pengurus mudah menjalankan tugas memantau aktiviti staf. Pertanyaan daripada pelanggan dapat diselesaikan dengan segera. (b) Perniagaan Besar Perniagaan besar mempunyai banyak bahagian fungsian dan mempunyai lebih ramai staf. Proses komunikasi menjadi lebih panjang dan mengambil masa yang lama. Hubungan komunikasi yang baik antara pengurus dengan pekerja dalam setiap bahagian fungsian adalah sangat penting. Perniagaan memerlukan maklumat dan sokongan daripada bahagian-bahagian fungsian yang berkaitan supaya perniagaan tersebut dapat beroperasi dengan lancar dan berkesan. Interaksi bahagian fungsian antara perniagaan kecil dengan perniagaan besar ditunjukkan dalam Jadual 4.1 seperti yang berikut: 4.6 Arahan: Bentangkan dalam kumpulan. Soalan: Dengan memberikan contoh dua jenis perniagaan berbeza, jelaskan perbezaan antara bahagian fungsian serta perkaitan yang wujud dalam dua jenis perniagaan tersebut. EMK Pengguna perlu bijak mengambil setiap peluang yang ditawarkan oleh perniagaan. Celik Kewangan RM Jelaskan peranan perniagaan besar dalam membantu perkembangan perniagaan kecil. Minda Kreatif Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 215 11/7/16 1:48 PM 216 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Perniagaan Kecil Interaksi Perniagaan Besar Bahagian Fungsian Jualan • Bahagian Jualan berhubung dengan pelanggan tanpa melalui bahagian pengeluaran. • Bahagian Jualan turut melaksanakan fungsi Bahagian Pembelian mengikut jumlah permintaan yang dibuat oleh pelanggan. Perniagaan kecil akan menghubungi perniagaan besar bagi meluaskan pasaran sedia ada kepada pasaran yang lebih besar. Manakala perniagaan besar akan menghubungi perniagaan kecil bagi menambah dan mengukuhkan pasaran sedia ada. • Bahagian Jualan harus mengetahui jadual pengeluaran dan tarikh penghantaran pesanan yang telah dipersetujui dengan bahagian pengeluaran. • Bahagian Jualan akan memaklumkan Bahagian Pembelian bahan dan kuantiti yang diperlukan. Bahagian Fungsian Kewangan • Bahagian Kewangan mengeluarkan invois dalam pembelian barang atau perkhidmatan. • Bahagian Kewangan mengawasi urusan pembayaran gaji dan pembelian bahan mentah. Perniagaan kecil akan menghubungi perniagaan besar bagi memastikan setiap bayaran telah diterima tanpa masalah. Manakala perniagaan besar akan menghubungi perniagaan kecil bagi memastikan setiap bayaran dibuat mengikut perjanjian. • Bahagian Kewangan mesti peka terhadap setiap pergerakan barangan supaya invois boleh dikeluarkan. • Bahagian Kewangan mengawasi perbelanjaan dan pencapaian sasaran kewangan dalam setiap jabatan. Bahagian Fungsian Sumber Manusia • Bahagian Kewangan menguruskan hal ehwal gaji dan bonus. • Bahagian Sumber Manusia hanya melaksanakan tugas mengambil pekerja atau staf baharu. Perniagaan kecil akan menghubungi perniagaan besar bagi mengenal pasti kaedah pengurusan sumber manusia. Manakala perniagaan besar akan menghubungi perniagaan kecil bagi membantu mengurus sumber manusia dengan baik. • Bahagian Pengurusan Sumber Manusia dan Kewangan akan berhubung berkenaan dengan gaji • Pengurusan sumber manusia mengendalikan kekosongan pekerjaan dan peluang kenaikan pangkat. Bahagian Fungsian Khidmat Pelanggan Khidmat pelanggan dilaksanakan kepada pelanggan terpilih sahaja. Perniagaan kecil akan menghubungi perniagaan besar bagi mempelajari kaedah mengurus pelanggan dengan baik. Manakala perniagaan besar akan menghubungi perniagaan kecil bagi membantu membentuk teknik pengurusan pelanggan berskala kecil. Khidmat pelanggan harus menghantar maklum balas daripada pelanggan yang boleh memberi kesan kepada perkembangan barangan atau jualan masa hadapan. Bahagian Fungsian Pentadbiran Bahagian Pentadbiran terlibat dalam hampir setiap urusan yang dijalankan oleh perniagaan. Perniagaan kecil akan menghubungi perniagaan besar bagi mempelajari sistem pentadbiran yang baik. Manakala perniagaan besar akan menghubungi perniagaan kecil bagi memastikan sistem pentadbiran yang baik digunakan dalam urusan perniagaan. Bahagian Pentadbiran terlibat apabila maklumat diperlukan dan apabila mesyuarat antara jabatan dijalankan. Jadual 4.1 Interaksi antara bahagian fungsian bagi perniagaan kecil dengan perniagaan besar Bab 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 216 11/7/16 1:48 PM 217 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Gerak Minda 4 SOALAN STRUKTUR Arahan: Jawab semua soalan. 1 Berikan maksud teknologi. 2 Senaraikan peranan bahagian fungsian sumber manusia. 3 Berikan kepentingan carta organisasi. 4 Terangkan elemen kawalan semasa yang terdapat dalam bahagian fungsian pengeluaran. 5 Berikan kepentingan bahagian fungsian penyelidikan dan pembangunan. SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Huraikan kepentingan struktur organisasi kepada sistem pengurusan perniagaan. 2 Jelaskan kelebihan bahagian fungsian pemasaran kepada perniagaan. 3 Jelaskan kepentingan bahagian fungsian teknologi maklumat dalam membantu mengurangkan kos pengeluaran perniagaan. 4 Jelaskan bagaimana bahagian fungsian pentadbiran membantu melancarkan operasi perniagaan. 5 Jelaskan cara bahagian fungsian khidmat pelanggan meningkatkan keuntungan perniagaan. Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 217 11/7/16 1:48 PM 218 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 1 Terangkan mengapakah perniagaan yang besar memerlukan banyak bahagian fungsian? 2 Kenal pasti enam bidang fungsian atau jabatan-jabatan yang terdapat dalam kebanyakan organisasi perniagaan. 3 Kenal pasti perbezaan antara fungsian penjualan dengan fungsian pemasaran. 4 Apakah peranan penyelidikan dan pembangunan (R&D) dalam sesebuah perniagaan? 5 Mengapakah aliran maklumat antara bidang fungsian adalah penting? Refleksi Semua organisasi perniagaan mempunyai bahagian fungsian tertentu untuk memastikan perniagaan berjalan lancar. Setiap fungsian menjalankan peranan masing-masing untuk mencapai tujuan atau objektif perniagaan. Fungsian utama dalam sesebuah organisasi perniagaan terdiri daripada jualan, pengeluaran, pembelian, pentadbiran, pengurusan pelanggan, pengagihan, kewangan, pengurusan sumber manusia, penyelidikan dan pembangunan, teknologi maklumat dan komunikasi dan pemasaran. Selain itu, dalam sesebuah organisasi perniagaan, tiada bidang fungsian yang boleh bekerja secara berasingan. Setiap fungsian perlu berinteraksi antara satu bidang fungsian dengan satu bidang fungsian yang lain. Bagi memudahkan interaksi ini berjalan dengan lancar, penggunaan teknologi maklumat amat diperlukan. Rumusan Main Peranan Tugasan: Menjelaskan tujuan dan peranan setiap bahagian fungsian utama Langkah-langkah: Sebelum P&P 1 Guru memilih murid untuk memegang jawatan pengurus besar dan pengurus bagi setiap bahagian fungsian. 2 Murid diminta untuk menyediakan skrip bagi menjelaskan tujuan bahagian fungsian dan peranan pengurus bahagian tersebut semasa mesyuarat. Semasa P&P 1 Bilik darjah telah disusun seperti sebuah bilik mesyuarat. 2 Pengurus besar akan menjadi pengerusi mesyuarat dan meminta setiap pengurus bahagian membentangkan tujuan dan peranan 3 Pengurus bagi setiap bahagian boleh bertanya soalan kepada pengurus bahagian yang lain. 4 Setelah selesai mesyuarat, murid yang lain diminta membuat ulasan dan rumusan. Aktiviti Kumpulan Kreatif dan Inovatif 4 Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 218 11/7/16 1:48 PM 219 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 Latihan Sumatif 4 SOALAN OBJEKTIF Arahan: Jawab semua soalan. 1 Mengapakah struktur organisasi dibahagikan mengikut bahagian fungsian? A Memaksimumkan keuntungan B Mengurangkan bilangan pekerja C Meminimumkan kos pengeluaran D Anggota organisasi perniagaan mengetahui tugas masing-masing 2 Antara berikut, manakah yang berkaitan dengan tujuan bahagian fungsian? I Boleh melatih lebih ramai pekerja II Dapat mengurangkan kos dan masalah dalam pengurusan III Mewujudkan pengkhususan dalam bidang tugas IV Memperoleh keuntungan yang banyak A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 3 Maklumat berikut berkaitan peranan sesuatu fungsian. • Menyediakan dokumen dengan menggunakan perisian • Menyediakan pelan atau program untuk staf • Mengurus dan menyediakan dokumen syarikat • Membeli alat tulis dan peralatan pejabat Apakah bahagian fungsian tersebut? A Bahagian fungsian pembelian B Bahagian fungsian pentadbiran C Bahagian fungsian sumber manusia D Bahagian fungsian teknologi maklumat 4 Apakah peranan bahagian fungsian teknologi maklumat dan komunikasi dalam sesebuah organisasi perniagaan? A Dapat meningkatkan produktiviti B Memudahkan pengurusan inventori C Dapat membuat perancangan kewangan D Memastikan keselamatan sistem ICT 5 Rajah berikut berkaitan peranan bahagian sesuatu fungsian Perancangan sumber manusia Latihan dan Pembangunan X Perkhidmatan pekerja dan kebajikan Skim insentif produktiviti Apakah bahagian fungsian X? A Bahagian pentadbiran B Bahagian pengeluaran C Bahagian sumber manusia D Bahagian khidmat pelanggan 6 Lengkapkan rajah berikut. Peranan Pengurusan Kewangan Merancang hal yang berkaitan dengan organisasi Y Mengawal penggunaan sumber kewangan Apakah peranan Y? A Mengawal risiko syarikat B Membuat analisis perniagaan C Mengagihkan sumber kewangan D Menjana keuntungan dan meningkatkan produktiviti pengeluaran 7 Apakah kepentingan bahagian fungsian penyelidikan dan pembangunan dalam organisasi perniagaan? A Pemasaran produk yang terhad B Mempercepat proses pengeluaran produk C Dapat membangunkan produk baharu dan berkualiti tinggi D Memastikan pengeluaran barang yang maksimum Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 219 11/7/16 1:48 PM 220 BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan 8 Susun tatacara pembelian bahan mentah dengan betul. I Mencari pembekal yang sesuai II Membuat pesanan pembelian III Menilai pembekal-pembekal berdasarkan sebut harga yang dikemukakan IV Menerima sebut harga daripada syarikat -syarikat pembekal A I, II, IV, III B IV, I, III, II C I, IV, III, II D IV, III, I ,II 9 Maklumat berikut berkaitan sesuatu peranan bahagian fungsian. • Menghasilkan barang dan perkhidmatan • Memasarkan barang kepada pengguna untuk memenuhi keperluan dan kehendak mereka. • Merancang dan menjalankan proses transformasi input Apakah bahagian fungsian tersebut? A Bahagian fungsian pembelian B Bahagian fungsian pemasaran C Bahagian fungsian pentadbiran D Bahagian fungsian pengeluaran 10 Mengapakah kawalan selepas pengeluaran perlu dilakukan oleh staf bahagian fungsian pengeluaran? A Mengawal penggunaan sumber secara efektif B Memastikan peralatan dan mesin dalam keadaan baik C Mengatasi setiap masalah yang timbul dalam pengeluaran dengan segera D Memastikan produk yang dihasilkan mengikut standard yang betul 11 Lengkapkan rajah berikut. Strategi Pemasaran Y Campuran pemasaran Apakah Y? A Lokasi B Harga C Promosi D Sasaran pasaran 12 Yang manakah menerangkan aktiviti pemasaran dengan tepat? A Aktiviti menjual barang kepada pengguna B Aktiviti mengagihkan barang daripada penjual kepada pengguna C Aktiviti memperkenalkan barang oleh penjual kepada pengguna D Aktiviti pertukaran barang yang dapat memberi nilai kepada penjual dan pengguna 13 Maklumat berikut tentang ciri-ciri sesuatu barang atau perkhidmatan. • Perlu tempahan • Tidak tahan lama Apakah jenis saluran agihan yang paling sesuai untuk memasarkan produk tersebut? A Pengeluar → Pengguna B Pengeluar → Peruncit → Pengguna D Pengeluar → Pemborong → Peruncit → Pengguna C Pengeluar → Ejen → Peruncit → Pengguna 14 Maklumat berikut merupakan antara tugas yang perlu dilakukan oleh Encik Azmi. • Melengkapkan dokumen penghantaran • Menyediakan jadual pergerakan kenderaan • Menyelesaikan masalah proses pengedaran Di bahagian fungsian apakah Encik Azmi bertugas? A Bahagian fungsian jualan B Bahagian fungsian pengagihan C Bahagian fungsian pemasaran D Bahagian fungsian pentadbiran 15 Apakah kepentingan mewujudkan pasaran baharu? A Dapat membuat promosi B Dapat menguasai pasaran baharu C Dapat meningkatkan jumlah pekerja D Dapat menggunakan teknologi moden Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 220 11/7/16 1:48 PM 221 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan BAB 4 16 Pernyataan berikut berkaitan dengan aktiviti dalam strategi meneroka pasaran baharu. • Menjalankan promosi yang agresif di pasaran yang menjadi tumpuan • Melibatkan diri atau organisasi dalam rundingan yang aktif melalui hubungan dua hala Mengapakah aktiviti tersebut dilaksanakan? A Meneroka pasaran setempat B Meneroka pasaran tempatan C Meneroka pasaran domestik D Meneroka pasaran antarabangsa 17 Antara berikut, yang manakah merupakan fungsian jualan? I mengurus belian barang II menghantar barang jualan III mengambil tindakan pertanyaan pelanggan IV menyediakan sebut harga kepada pelanggan A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 18 Apakah bahagian fungsian yang terlibat dalam pernyataan berikut? “Pembayaran gaji dan bonus kepada pekerja dalam sesebuah organisasi perniagaan” I belian II kewangan III khidmat pelanggan IV pentadbiran A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 19 Mengapakah teknologi maklumat penting dalam sesebuah organisasi perniagaan? A Dapat meluaskan pasaran B Dapat memproses barang dengan cepat C Dapat meningkatkan kuantiti pengeluaran D Dapat mengagihkan barang kepada pengguna 20 Pernyataan berikut menunjukkan kelebihan dalam menggunakan teknologi maklumat. Penggunaan teknologi maklumat dalam sesebuah perniagaan dapat meluaskan pasaran ke peringkat global. Berdasarkan pernyataan tersebut, apakah peranan bahagian fungsian teknologi maklumat? A Membuat promosi melalui radio dan surat khabar B Membina laman web untuk memperkenalkan barang C Menggunakan kapal terbang untuk menghantar barang D Mengambil lebih ramai pekerja untuk memasarkan barang Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 221 11/7/16 1:48 PM 222 SOALAN ESEI Arahan: Jawab semua soalan. 1 Huraikan masalah yang akan wujud sekiranya kewangan sesebuah organisasi tidak diurus dengan baik. 2 Jelaskan cara ICT dapat memudahkan komunikasi dalaman (Intranet) dan luaran organisasi (Internet). 3 Huraikan kepentingan pembangunan produk kepada sesebuah organisasi perniagaan. 4 Encik Affan merupakan pengurus bahagian pengeluaran di sebuah kilang televisyen. Jelaskan peranan Encik Affan. 5 Strategi pemasaran yang berkesan berupaya untuk melancarkan aktiviti pemasaran. Jelaskan. 6 Maklumat berikut berkaitan dengan ciri-ciri sesuatu produk. • Barang yang tidak tahan lama seperti barang pertanian • Barang bernilai tinggi seperti kapal terbang • Perkhidmatan profesional seperti khidmat doktor dan guaman Nyatakan dan jelaskan jenis saluran agihan yang sesuai untuk mengagihkan produk tersebut. 7 Pada pendapat anda, mengapakah pelanggan merupakan aset yang penting kepada sesebuah organisasi perniagaan? Jelaskan. 8 Huraikan kepentingan interaksi bahagian fungsian pembelian dengan pihak luar, iaitu pembekal. 9 Jelaskan strategi pemasaran yang dapat melancarkan aktiviti perniagaan. 10 Jelaskan bagaimana fungsian teknologi dan maklumat dapat membantu dalam pembangunan produk dan pasaran baharu dalam sesebuah organisasi perniagaan. BAB 4 Bahagian-bahagian Fungsian Utama dalam Organisasi Perniagaan Bab4_Txtbk Perniagaan Tg4-7/11.indd 222 11/7/16 1:48 PM Objektif Pembelajaran Selepas menyelesaikan kertas kerja projek ini, murid boleh: 1 menghasilkan visi dan misi profil perniagaan yang mengandungi perkara yang berikut: • latar belakang perniagaan • matlamat • objektif • carta organisasi bahagian fungsian 2 menyediakan laporan lengkap kertas kerja projek 225 KERTAS KERJA PROJEK Kertas kerja projek dibentuk bagi tujuan memberi pengalaman dan persediaan awal kepada semua murid berkaitan dunia perniagaan. Aktiviti dan tugasan yang dijalankan dalam kertas kerja projek akan memberi pengetahuan berkaitan dengan perkara yang perlu disediakan sebelum memulakan sesebuah perniagaan. Dalam bahagian ini, anda akan memperoleh panduan untuk memulakan dan menyediakan kertas kerja projek dengan cara yang betul. Anda juga akan dapat melatih diri dan mengenal pasti keupayaan anda untuk menceburkan diri dalam bidang tertentu mengikut jenis perniagaan yang ingin anda ceburi. Kertas kerja projek yang dijalankan akan membantu melahirkan murid yang lebih berdaya tahan, berfikiran kritis, kreatif dan inovatif, bersemangat waja dan berpengetahuan tinggi. Selain itu, kertas kerja projek ini juga akan membentuk semangat patriotik dan meningkatkan kemahiran komunikasi dalam kalangan murid dengan masyarakat di dalam sekolah dan di luar sekolah. Mata Pelajaran Elektif Ikhtisas (MPEI) Perniagaan bermatlamat untuk mempersiapkan dan melengkapkan murid dengan ilmu pengetahuan dan menguasai kemahiran pengurusan perniagaan di samping menjadi warganegara yang bertanggungjawab, berpandangan jauh, rasional serta bijaksana dalam membuat sebarang keputusan malah berani menghadapi apa-apa juga persaingan berlandaskan sifat amanah dan jujur untuk kesejahteraan diri, keluarga, masyarakat dan negara. Oleh itu, setiap murid perlu menggunakan peluang membuat kertas kerja projek ini sebaik mungkin sebagai persediaan untuk menjadi seorang usahawan yang berjaya pada masa hadapan. KERTAS KERJA PROJEK Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 225 11/7/16 1:50 PM Peta Konsep Kertas Kerja Projek Pengenalan Contoh aliran proses pelaksanaan tugasan kertas kerja projek Contoh soalan kertas kerja projek Panduan pelaksanaan kertas kerja projek Contoh elemen dan aspek yang dinilai Panduan Tugasan Kertas Kerja Projek Contoh Kertas Kerja Projek Latar belakang perniagaan Visi dan misi Objektif Matlamat Carta organisasi bahagian fungsian Contoh format penulisan kertas kerja projek 226 KERTAS KERJA PROJEK Kertas Kerja Projek Kertas Kerja Projek Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 226 11/7/16 1:50 PM 227 KERTAS KERJA PROJEK Panduan Tugasan Kertas Kerja Projek • Memastikan elemen keselamatan diri sentiasa menjadi keutamaan • Menerapkan elemen kreatif dan inovatif semasa menjalankan kerja projek • Menerapkan elemen kekemasan dan ketepatan dalam penyediaan laporan • Menerapkan nilai-nilai murni semasa melaksanakan tugasan dan penyediaan laporan • Mengadaptasikan penggunaan teknologi dan informasi terkini • Memastikan setiap tugasan dilaksanakan mengikut arahan dan format yang telah ditetapkan • Menggunakan pengetahuan yang diperoleh ketika proses pembelajaran dalam kelas • Memahami dengan baik kehendak sebenar soalan atau arahan Pengenalan 1 Tugasan kertas kerja projek hendaklah dibuat mengikut panduan yang telah ditetapkan. 2 Tajuk tugasan kertas kerja projek akan ditetapkan berdasarkan sesuatu tajuk atau gabungan Bab 1, 2, 3 dan 4 yang terdapat dalam Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP). 3 Tugasan kertas kerja projek ini wajib dilaksanakan oleh semua murid Tingkatan 4 yang mengambil mata pelajaran Perniagaan. 4 Tugasan kertas kerja projek ini dilaksanakan secara individu. 5 Setiap murid perlu mematuhi sepenuhnya format penulisan tugasan kertas kerja projek yang telah ditetapkan oleh pihak Lembaga Peperiksaan Malaysia. 6 Setiap murid perlu peka dan menitikberatkan elemen dan aspek yang dinilai untuk tugasan kertas kerja projek ini. Hal ini bagi memastikan setiap murid dapat memahami dan mencapai matlamat atau tujuan sebenar tugasan kertas kerja projek ini dibuat atau dilaksanakan. 7 Selain itu, elemen tatabahasa dan ejaan juga perlu diberi perhatian ketika menyediakan kertas kerja projek. 8 Setiap murid perlu merujuk pada guru mata pelajaran Perniagaan masing-masing sekiranya terdapat sebarang masalah atau kekeliruan sebelum atau semasa melaksanakan tugasan kerja projek. (a) Aspek-aspek yang Perlu Dititik Beratkan Ketika Melaksanakan Tugasan Kertas Kerja Projek Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 227 11/7/16 1:50 PM 228 KERTAS KERJA PROJEK (b) Contoh Soalan Tugasan Kertas Kerja Projek 1 Kenal pasti dan pilih sebuah organisasi perniagaan yang sesuai, anda dikehendaki mengkaji perkara yang berikut: (a) jenis milikan (b) jenis perniagaan (c) visi (d) misi (e) latar belakang organisasi (f) objektif (g) carta organisasi bahagian fungsian Atau 2 Kenal pasti dan pilih sebuah organisasi perniagaan yang berorientasikan perkhidmatan. Kemudian, anda dikehendaki mengkaji perkara yang berikut: (a) visi dan misi (b) matlamat (c) objektif (d) latar belakang organisasi (e) carta organisasi bahagian fungsian Panduan Pelaksanaan Tugasan Kertas Kerja Projek (a) Pengenalan 1 Setiap tugasan yang bakal dilakukan perlu mempunyai sistem dan perancangan yang teratur dan gerak kerja yang sistematik. 2 Hal ini bertujuan untuk memastikan setiap aktiviti atau tugasan yang ingin dilaksanakan dapat dibuat dengan baik dan betul. 3 Panduan tugasan kertas kerja projek ini memberi peluang kepada murid untuk mencari idea terbaik dalam merangka strategi melaksanakan tugasan kerja projek. 4 Selain itu, panduan ini juga memberi gambaran awal kepada murid berkaitan dengan perkara yang perlu dilaksanakan oleh mereka dalam menyediakan tugasan kertas kerja projek bagi mata pelajaran perniagaan tingkatan 4. 5 Pada masa yang sama, panduan yang disediakan ini juga akan memberi peluang kepada murid untuk membuat persediaan awal dan memahami dengan lebih baik tentang perkara yang perlu dibuat sebelum melaksanakan tugasan. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 228 11/7/16 1:50 PM 229 KERTAS KERJA PROJEK 6 Persediaan awal sangat penting bagi memastikan setiap isu atau masalah yang wujud sebelum atau semasa atau selepas tugasan dilaksanakan dapat diatasi dengan bijak dan rasional. (b) Maklumat Tugasan Kertas Kerja Projek 1 Tugasan kertas kerja projek ini memberi peluang kepada murid untuk melalui dan mengalami proses pembelajaran dan pengajaran yang pelbagai. 2 Bimbingan akan dibuat oleh guru mata pelajaran Perniagaan masing-masing dalam aspek pengajaran dan pembelajaran sepanjang tempoh pelaksanaan tugasan yang ditetapkan. 3 Hasilan akhir tugasan kertas kerja projek akan dijadikan sebahagian daripada penilaian. 4 Penilaian tugasan kertas kerja projek adalah bersandarkan darjah atau tahap penguasaan murid dalam beberapa elemen dan beberapa kriteria lain yang akan dimaklumkan oleh guru. 5 Pendedahan dan penguasaan kefahaman oleh semua murid tentang keseluruhan proses perniagaan yang wujud dalam jenis perniagaan yang dikaji akan diterjemahkan melalui penghasilan tugasan kerja projek yang diintegrasikan dengan menggunakan komputer. 6 Pengukuran sesuatu elemen adalah berdasarkan kepada kriteria tertentu mengikut piawaian yang akan ditetapkan. (c) Maklumat Am 1 Tugasan kertas kerja projek ini dicadangkan untuk dilaksanakan dalam tempoh 10 minggu. 2 Pembahagian tempoh pelaksanaan tugasan kertas kerja projek adalah seperti yang berikut: (a) penyiapan projek : 8 minggu (b) pengurusan dan penilaian : 2 minggu 3 Contoh Jadual Pelaksanaan Kertas Kerja Projek adalah seperti yang ditunjukkan di dalam Lampiran 1. 4 Tugasan kertas kerja projek bagi murid Tingkatan 4 akan dimulakan pada bulan Ogos hingga September. 5 Tugasan kertas kerja projek yang disediakan oleh murid akan dinilai oleh guru-guru yang mengajar mata pelajaran Perniagaan di sekolah masing-masing. 6 Penilaian tugasan kertas projek ini merupakan sebahagian daripada proses pengajaran dan pembelajaran. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 229 11/7/16 1:50 PM 230 KERTAS KERJA PROJEK 7 Penilaian tugasan kertas kerja projek ini dilakukan secara berterusan dalam tempoh yang ditetapkan. 8 Semua murid wajib melaksanakan dan menyelesaikan setiap tugasan kertas kerja projek secara individu. 9 Penilaian akan dibuat berdasarkan proses kerja dan hasil kerja akhir calon. 10 Penilaian hasil kerja murid akan dilakukan sepanjang masa tugasan kertas kerja projek dilaksanakan. 11 Pemberian markah dan gred keseluruhan dibuat setelah tugasan kertas kerja projek disiapkan. 12 Murid dikehendaki melaksanakan tugasan kertas kerja projek yang tulen dan asli. 13 Murid dilarang melakukan perkara seperti memplagiat daripada mana-mana bahan tanpa menyatakan sumber sebenar bahan tersebut diambil. 14 Murid dikehendaki melaksanakan tugasan kertas kerja projek ini dalam tempoh yang telah ditetapkan oleh guru. (d) Contoh Elemen dan Aspek yang Dinilai Elemen Aspek penilaian Pengetahuan dan kefahaman • Pengenalan perniagaan • Profil perniagaan Kemahiran mengaplikasi • Penetapan visi • Penetapan misi • Penetapan objektif • Carta organisasi bahagian fungsian Kemahiran menganalisis • Menganalisis dan menilai tahap keberkesanan bahagian fungsian organisasi perniagaan • Memberikan cadangan untuk menambah baik operasi bahagian fungsian organisasi perniagaan Kemahiran membuat keputusan Keputusan perniagaan Kemahiran teknologi maklumat dan komunikasi Penggunaan komputer dan teknologi komunikasi Nilai-nilai murni yang terdapat dalam perniagaan • Jujur dan amanah • Telus dan tekun • Berdisiplin dan bekerjasama • Terbuka untuk menerima kritikan • Bercita-cita tinggi • Menjaga kebersihan dan mencintai alam sekitar • Menepati dan menghargai masa • Berjimat cermat Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 230 11/7/16 1:50 PM 231 KERTAS KERJA PROJEK Melaksanakan Tugasan Kerja Projek Tugasan TAMAT Menyemak Jadual Tugasan Membentangkan Jadual Tugasan Memilih Tajuk Projek dan Menyediakan Jadual Tugasan Status Jadual Tugasan ATAU (e) Contoh Aliran Proses Pelaksanaan Tugasan Kertas Kerja Projek Antara langkah untuk tugasan kertas kerja projek adalah seperti berikut: Pembetulan atau penambahbaikan Pembetulan atau penambahbaikan DITERIMA DITERIMA DITOLAK DITOLAK Murid boleh mendapatkan maklumat perniagaan tersebut melalui sumber temu bual, Internet, majalah, jurnal dan sumber-sumber lain yang berkaitan Penulisan kertas kerja projek perlu mengikut format yang telah ditetapkan Tugasan Bermula Mendengar Taklimat Projek Menghantar Kertas Kerja Projek Penyerahan Hasil Kerja Projek dan Draf Kertas Kerja Projek Status Draf Kertas Kerja Projek Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 231 11/7/16 1:50 PM 232 KERTAS KERJA PROJEK (f) Contoh Format Penulisan Kertas Kerja Projek Muka Surat Hadapan 1 Muka surat hadapan yang mengandungi perkara yang berikut: (a) Nama sekolah (b) Nama dan kod mata pelajaran (c) Tajuk/Soalan (d) Nama murid (e) Nombor kad pengenalan (f) Angka giliran Kandungan 1 Senarai kandungan 2 Penghargaan 3 Isi-isi penting (a) Jenis milikan (e) Objektif (b) Jenis perniagaan (f) Carta organisasi (c) Visi (g) Bahagian fungsian (d) Misi Muka Surat Belakang 1 Rumusan 2 Senarai rujukan 3 Lampiran Format kertas kerja projek yang perlu dipatuhi oleh setiap murid adalah seperti berikut: Bil. Perkara Huraian 1 Saiz kertas Kertas A4 2 Margin Bahagian atas dan bawah 1 inci dan bahagian kiri dan kanan 1.25 inci 3 Saiz tulisan 12 pt 4 Jenis tulisan Times New Roman 5 Saiz langkau (spacing) 2 pt 6 Jumlah muka surat 15 hingga 20 muka surat termasuk jadual, gambar rajah, graf, carta senarai rujukan dan lampiran 7 Penggunaan gambar rajah/ gambar foto/ilustrasi Calon boleh menggunakan gambar rajah/gambar foto dan ilustrasi sebagai sebahagian daripada penulisan untuk dijadikan sebagai sokongan kepada projek yang dijalankan 8 Penyerahan kertas projek Kertas projek hendaklah diserahkan kepada penilai/guru dalam bentuk bercetak dan berjilid Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 232 11/7/16 1:50 PM 233 KERTAS KERJA PROJEK CONTOH KERTAS KERJA PROJEK TINGKATAN 4 SEKOLAH MENENGAH KEBANGSAAN TAMAN BERJAYA JALAN USAHAWAN, 56100, KUALA LUMPUR MATA PELAJARAN : PERNIAGAAN KOD MATA PELAJARAN : ABC 1234 TAJUK : PROFIL PERNIAGAAN NAMA : SAIYIDAH BINTI OTHMAN NOMBOR KAD PENGENALAN : 010123-00-1234 ANGKA GILIRAN : WP008 A150 Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 233 11/7/16 1:50 PM 234 KERTAS KERJA PROJEK PENGHARGAAN Saya ingin mengambil kesempatan ini untuk merakamkan penghargaan kepada semua pihak yang telah memberi teguran dan cadangan yang membina. Ucapan terima kasih khusus ditujukan kepada Puan Nor Bahijah binti Dzakaria selaku guru pembimbing atas kesabaran beliau dalam memberi tunjuk ajar sehingga selesainya kertas projek ini. Tidak dilupakan juga terima kasih tidak terhingga kepada pemilik Rimbun Sejadi Enterprise telah memberi kerjasama untuk menjayakan tugasan ini. Sekalung ucapan terima kasih juga kepada ibu bapa serta rakan-rakan yang sentiasa memberi sokongan dan dorongan. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 234 11/7/16 1:50 PM 235 KERTAS KERJA PROJEK SENARAI KANDUNGAN Perkara Muka Surat Abstrak iv 1.0 Pengenalan 1 2.0 Visi, Misi dan Objektif 2 3.0 Matlamat dan Strategi Organisasi 3 4.0 Profil Perniagaan 4 5.0 Carta Organisasi 5 6.0 Bahagian Fungsian Organisasi 8 Rumusan 10 Senarai Rujukan 11 Lampiran 12 Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 235 11/7/16 1:50 PM 236 KERTAS KERJA PROJEK ABSTRAK Perniagaan merupakan salah satu industri yang sentiasa berkembang maju dan sangat penting dalam pembangunan ekonomi negara. Kajian kerja projek ini adalah bertujuan untuk mengenal pasti tujuan perniagaan, organisasi perniagaan, visi, misi dan objektif perniagaan. Selain itu, kajian ini juga dilakukan bagi mengenal pasti bidang fungsian yang wujud dalam perniagaan yang dipilih. Hal ini disebabkan oleh setiap bahagian fungsian mempunyai peranan masing-masing dalam mempengaruhi operasi sesebuah perniagaan. Kajian kerja projek ini melibatkan kaedah tinjauan di lokasi perniagaan. Setiap maklumat yang berkaitan akan digunakan sebagai bahan untuk dijadikan dapatan dalam kertas kerja projek. Dapatan kajian juga diperoleh secara temu bual dan bacaan daripada sumber rujukan tertentu seperti melalui bacaan bahan rujukan di perpustakaan dan sumber daripada Internet. Penilaian juga dibuat terhadap setiap dapatan yang diperoleh dengan menilai setiap visi, misi dan objektif, carta organisasi dan fungsian organisasi yang wujud dalam perniagaan yang dipilih. Cadangan penambahbaikan dalam bahagian rumusan juga dinyatakan sebagai rujukan kepada pihak yang berkaitan supaya dapat menjalankan operasi perniagaan mereka dengan lebih profesional, berkesan dan sistematik. iv Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 236 11/7/16 1:50 PM 237 KERTAS KERJA PROJEK 1.0 PENGENALAN Rimbun Sejadi Enterprise ditubuhkan pada 20 Julai 2012. Perniagaan ini ditubuhkan secara milikan tunggal. Pemilik Rimbun Sejadi Enterprise ialah Mohd Yusof bin Hosaini. Beliau telah dibantu oleh dua orang anaknya, iaitu Aizat Affan bin Mohd Yusof dan Amira Afiqah binti Mohd Yusof. Syarikat ini memilih untuk menjalankan perniagaan membekalkan peralatan pertanian dan ternakan, baja dan racun, tanaman dan baka ternakan, makanan dan ubat-ubatan ternakan, membekal mesin dan peralatan kejuruteraan, mesin dan kelengkapan bengkel, mesin dan kelengkapan khusus, membekal alat kelengkapan pejabat dan kediaman, perabot dan kelengkapan, mesin, perkakas elektrik, peralatan pencuci dan pembersihan. Walau bagaimanapun, syarikat ini lebih memberi tumpuan dalam bidang membekalkan mesin, peralatan kejuruteraan dan barang-barang pertanian. Rimbun Sejadi Enterprise ini juga menyediakan mesin dan peralatan untuk penebangan pokok-pokok yang terdapat dalam projek pembangunan di sekitar Kuala Lumpur. Rimbun Sejadi Enterprise juga ingin mengembangkan lagi perniagaan ini agar prestasi dan kestabilan perniagaan menjadi lebih kukuh dan maju. Rimbun Sejadi Enterprise juga membekalkan pokok-pokok hiasan untuk projek landskap di sekitar kawasan Kuala Lumpur. Kebanyakan pokok-pokok ini dibeli terus di nurseri-nurseri dari negeri Selangor, Pahang dan Johor. 1 Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 237 11/7/16 1:50 PM 238 KERTAS KERJA PROJEK Penilaian 2 2.0 VISI, MISI DAN OBJEKTIF Untuk melancarkan dan memudahkan aktiviti perniagaan yang dijalankan, Rimbun Sejadi Enterprise juga telah menetapkan visi, misi dan objektif organisasi perniagaan. 2.1 VISI Menjadi pembekal perkhidmatan mesin, peralatan kejuruteraan dan barang- barang pertanian yang terkenal dan efisien di sekitar Kuala Lumpur. 2.2 MISI • Memberi keutamaan dalam memastikan barang-barang yang dibekalkan berkualiti dan mengikut kehendak pelanggan • Sentiasa mendahulukan kepuasan pelanggan • Membekalkan barang-barang mengikut masa yang tepat 2.3 OBJEKTIF • Mencapai sasaran bekalan tahunan yang ditetapkan • Mengutamakan kepuasan setiap pelanggan secara berterusan • Membekalkan barang dalam tempoh masa yang tepat dan efektif Visi dan misi yang dinyatakan oleh RSE ringkas dan padat. Tempoh masa untuk perlaksanaan visi, misi dan objektif juga dibuat secara umum. Visi, misi dan objektif yang dibentuk oleh RSE masih perlu diperkemas dan ditambah baik bagi memenuhi ciri SMART. Ciri SMART sangat penting dalam penetapan visi, misi dan objektif. Hal ini bagi memastikan setiap perkara mempunyai perkaitan antara satu sama lain. Penerapan ciri SMART akan membantu organisasi untuk bertindak dengan lebih proaktif untuk mencapai sasaran yang telah ditetapkan. Hal ini juga akan memudahkan anggota di setiap peringkat untuk memahami dan mengenal pasti visi, misi dan objektif organisasi. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 238 11/7/16 1:50 PM 239 KERTAS KERJA PROJEK Penilaian 3 3.0 MATLAMAT DAN STRATEGI ORGANISASI Matlamat Rimbun Sejadi Enterprise adalah untuk memberi tumpuan bagi menjadi pembekal produk pertanian yang terkenal di Kuala Lumpur dan Selangor dalam jangka masa lima tahun. Antara strategi Rimbun Sejadi Enterprise adalah seperti yang berikut: • menjaga hubungan baik dengan pihak pengeluar produk pertanian dan pihak pelanggan agar dapat berurusan dalam perniagaan secara berterusan • menjadi pengedar produk pertanian kepada syarikat-syarikat yang besar • memastikan bahawa dalam proses perkhidmatan penghantaran bekalan barang pertanian adalah cepat, efektif dan efisien • mewujudkan jaringan pelanggan dalam kalangan syarikat landskap di sekitar Kuala Lumpur dan Selangor Matlamat dan strategi RSE dibentuk secara umum sesuai dengan pencapaian tempoh masa panjang. RSE mempunyai matlamat dan strategi yang jelas dalam mencapai visi, misi dan objektif yang telah ditetapkan. Matlamat dan strategi yang dibentuk oleh RSE mudah difahami dan diikuti oleh setiap peringkat dalam organisasi. Selain itu, matlamat dan strategi yang dirangka dan ditetapkan oleh RSE merangkumi setiap aspek yang diperlukan dalam mencapai visi, misi dan objektif organisasi. Strategi yang mudah difahami, tepat dan proaktif akan menjadikan operasi organisasi berjalan dengan lebih lancar dan sempurna. Hal ini seterusnya akan mengukuhkan organisasi untuk terus berdaya saing dalam pasaran. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 239 11/7/16 1:50 PM 240 KERTAS KERJA PROJEK Penilaian 4 4.0 PROFIL PERNIAGAAN Nama : Rimbun Sejadi Enterprise Bentuk Milikan : Milikan Tunggal Alamat Perniagaan : Lot PF3, Tingkat 1, Pasar raya THE STORE 47000 Sungai Buloh, Selangor Darul Ehsan. Nombor Telefon : 017-1234567 Nama Pemilik : Mohd Yusof bin Hosaini Aktiviti Perniagaan : Peralatan yang berkaitan dengan aktiviti dalam sektor pertanian dan ternakan, baja dan racun, tanaman dan baka ternakan, makanan dan ubat-ubatan untuk ternakan, membekal mesin dan peralatan kejuruteraan, mesin dan kelengkapan bengkel, mesin dan kelengkapan khusus, membekal alat kelengkapan pejabat dan kediaman, perabot dan kelengkapan, mesin, perkakas elektrik, peralatan pencuci dan pembersihan. Panel Bank : MAYBANK BERHAD Profil perniagaan yang diberi oleh RSE adalah ringkas. Walau bagaimanapun, terdapat beberapa aspek yang perlu ditambah baik dalam profil perniagaan seperti memasukkan perkara yang berikut: • Nombor pendaftaran syarikat • Tempoh perakaunan • Tempoh rekod • Modal perniagaan • Jumlah pekerja • Status perniagaan • Nombor faks • Nombor akuan perniagaan Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 240 11/7/16 1:50 PM 241 KERTAS KERJA PROJEK 5 5.0 CARTA ORGANISASI Rimbun Sejadi Enterprise Pengarah Urusan Pengurus Kewangan dan Belian Kerani Pengurus Pentadbiran dan Khidmat Pelanggan Kerani Penilaian Struktur carta organisasi RSE adalah ringkas. Struktur pembahagian tugas pekerjanya dibentuk secara umum dengan menggabungkan dua jenis tugasan di bawah satu bahagian fungsian. Satu fungsian terdapat dua tugasan, iaitu pengurusan kewangan dengan belian dan pengurusan pentadbiran dengan khidmat pelanggan. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 241 11/7/16 1:50 PM 242 KERTAS KERJA PROJEK 6 5.1 Latar Belakang 1 Latar belakang pemilik: Perkara Maklumat Nama Mohd Yusof bin Hosaini Umur 51 tahun Jantina Lelaki Kelayakan 1. Kursus landskap 2. Kursus pengurusan perniagaan Jawatan yang disandang Pengarah urusan 2 Latar belakang staf: (a) Staf 1: Perkara Maklumat Nama Aizat Affan bin Mohd Yusof Umur 24 tahun Jantina Lelaki Kelayakan 1. Ijazah sarjana muda pengurusan perniagaan 2. Kursus keusahawanan dan kerjaya Jawatan yang disandang Pengurus pentadbiran dan khidmat pelanggan Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 242 11/7/16 1:50 PM 243 KERTAS KERJA PROJEK Penilaian 7 (b) Staf 2: Perkara Maklumat Nama Amira Afiqah binti Mohd Yusof Umur 23 tahun Jantina Perempuan Kelayakan 1. Ijazah sarjana muda kewangan 2. Kursus keusahawanan Jawatan yang disandang Pengurus kewangan dan belian Bilangan staf RSE yang mengendalikan semua tugas bahagian kewangan, belian, pengurusan pelanggan dan pentadbiran perlu diperkemas dan disusun semula. Hal ini berdasarkan tahap perniagaan RSE yang merangkumi projek berskala kecil dan sederhana. Selain itu, beberapa aspek juga perlu dinyatakan secara terperinci. Antaranya menambahkan beberapa perkara seperti berikut: • pengalaman staf • kemahiran staf • tugasan bagi jawatan yang disandang Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 243 11/7/16 1:50 PM 244 KERTAS KERJA PROJEK 8 6.0 BAHAGIAN FUNGSIAN ORGANISASI Rimbun Sejadi Enterprise Pengarah Urusan, iaitu Mohd Yusof bin Hosaini, bertanggungjawab dalam memastikan setiap bahagian fungsian berupaya untuk menjalankan tugas masing- masing demi mencapai objektif dan matlamat Rimbun Sejadi Enterprise. 6.1 Bahagian Fungsian Kewangan Aktiviti perniagaan yang dijalankan oleh Rimbun Sejadi Enterprise adalah secara kecil-kecilan. Kebanyakan fungsian dalam organisasi dilakukan oleh staf dalam bahagian yang sama. Rimbun Sejadi Enterprise hanya mempunyai dua orang pengurus, iaitu Amira Afiqah binti Mohd Yusof yang bertanggungjawab dalam bidang Kewangan dan Belian manakala Aizat Affan bin Mohd Yusof bertanggungjawab dalam bidang Pentadbiran dan Khidmat Pelanggan. Selaku pengurus bahagian kewangan, Amira Afiqah akan menjalankan tugas-tugas seperti yang berikut: • menyediakan invois, memeriksa bayaran yang diterima • merekodkan wang yang diterima • memeriksa dan membayar invois yang diterima • menyediakan pembayaran gaji staf • meneliti bajet untuk mengelakkan lebihan perbelanjaan • menyediakan fokus aliran tunai dan laporan kewangan 6.2 Bahagian Fungsian Belian Amira Afiqah selaku pengurus belian juga bertanggungjawab untuk menjalankan tugas-tugas seperti berikut: • menempah bahan stok dan barang yang digunakan daripada pengeluar • menyelesaikan masalah pembekalan barang seperti menukar pengeluar • menilai sumber alternatif untuk bekalan dari segi harga, kepercayaan, kualiti, terma pembayaran, terma penghantaran dan lain-lain • mencari pengeluar yang memenuhi keperluan-keperluan baharu atau perubahan yang dilakukan • meneliti sumber-sumber baharu untuk memenuhi tujuan penjimatan kos atau kebaikan yang lain • merujuk masalah-masalah mengenai penghantaran kepada pihak tertentu contohnya, masalah kualiti dan kuantiti • mengekalkan hubungan yang baik dengan pengeluar Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 244 11/7/16 1:50 PM 245 KERTAS KERJA PROJEK Penilaian 9 6.3 Bahagian Fungsian Pentadbiran Untuk pengurus bahagian pentadbiran pula, Aizat Affan bin Mohd Yusof bertanggungjawab untuk menjalankan tugas-tugas seperti berikut: • mengagihkan dan menghantarkan e-mel • mengurus, menyimpan dan menerima kertas pesanan dan rekod elektronik • menguruskan mesyuarat dan menyediakan dokumen mesyuarat • menerima panggilan dan menjawab soalan daripada pelanggan • menyediakan dokumen menggunakan perisian seperti PowerPoint • mengkaji dan mencari maklumat • menerima dan membalas mesej telefon, faks dan e-mel 6.4 Bahagian Fungsian Khidmat Pelanggan Selain itu, antara tugas yang perlu dilakukan oleh Aizat Affan bin Mohd Yusof sebagai pengurus khidmat pelanggan bertanggungjawab untuk menjalankan tugas-tugas seperti berikut: • menjawab pertanyaan pelanggan berkenaan produk dan servis • menyelesaikan masalah dan aduan yang diberikan oleh pelanggan • menyediakan khidmat selepas jualan termasuk menyelenggarakan barang yang rosak, menyusun proses baik pulih, atau menyediakan barang gantian • mengambil tindakan terhadap setiap aduan yang diterima daripada pelanggan berdasarkan prosedur • menganalisis rekod aduan pelanggan untuk menyelesaikan masalah • menggunakan maklum balas daripada pelanggan untuk menaik taraf perkhidmatan pelanggan Fungsian organisasi RSE diberikan secara umum dan ringkas. Penerangan berkaitan setiap fungsian dibuat secara ringkas bagi menjelaskan peranan setiap fungsian. Pembahagian dalam menjelaskan setiap fungsian juga perlu mengikut susunan dan struktur organisasi yang telah dinyatakan dalam carta organisasi. Hal ini bagi memastikan pihak-pihak yang berkepentingan dapat memahami setiap fungsian dengan mudah. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 245 11/7/16 1:50 PM 246 KERTAS KERJA PROJEK Cadangan 10 RUMUSAN Rimbun Sejadi Enterprise merupakan sebuah perniagaan yang lebih memberi tumpuan dalam ugasan untuk membekalkan mesin, peralatan kejuruteraan dan barang-barang pertanian terutamanya pokok-pokok bunga hiasan. Rimbun Sejadi Enterprise ini juga menyediakan mesin dan peralatan untuk penebangan pokok-pokok yang terdapat dalam projek pembangunan di sekitar Kuala Lumpur. Perniagaan ini telah menunjukkan prestasi yang memberangsangkan setelah hampir empat tahun beroperasi. Terdapat peningkatan yang mendadak untuk jumlah permintaan bagi pembekalan dan penyediaan mesin dan peralatan untuk penebangan pokok- pokok di sekitar Kuala Lumpur bagi memberi laluan kepada projek-projek pembangunan. Selain itu, permintaan terhadap pokok-pokok hiasan untuk projek landskap juga bertambah terutamanya daripada pelanggan atau kontraktor di sekitar Kuala Lumpur dan Selangor. Pengarah Urusan Rimbun Sejadi Enterprise telah mula menyusun strategi untuk meluaskan pasaran perniagaan dan dalam masa yang sama akan menambahkan lagi bilangan staf supaya melancarkan urusan perniagaan. RSE perlu menetapkan visi dan misi yang lebih realistik. Tempoh masa untuk perlaksanaan pesanan tidak dinyatakan dengan jelas dalam misi dan objektif. RSE perlu menambahkan bilangan staf kerana dua orang staf sahaja yang mengendalikan semua tugas bahagian kewangan, belian, khidmat pelanggan dan pentadbiran tidak mencukupi. RSE juga perlu mengambil staf bagi mengurus bahagian pemasaran kerana bahagian pemasaran ini amat penting bagi memperkenalkan RSE kepada orang ramai. Pemasaran yang berkesan akan mempercepatkan pencapaian visi, misi dan objektif yang telah ditetapkan. Dengan ini diharapkan RSE dapat meluaskan pasaran/lokasi perniagaannya ke negeri-negeri lain. RSE perlu membahagikan fungsian secara lebih jelas dengan menambahkan dua fungsian kepada empat fungsian, iaitu kewangan, belian, pentadbiran dan khidmat pelanggan. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 246 11/7/16 1:50 PM 247 KERTAS KERJA PROJEK 11 SENARAI RUJUKAN Aini Hayati Mohamed, et al. 2009. Siri Teks STPM Pengajian Perniagaan. Kuala Lumpur: Pearson Malaysia Sdn. Bhd. Mokhtar Pet, 2015. Ace Ahead Teks STPM Pengajian Perniagaan: Perniagaan Penggal I Edisi Kedua. Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd. Profil perniagaan, 2016. Selangor: Rimbun Sejadi Enterprise. Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 247 11/7/16 1:50 PM 248 KERTAS KERJA PROJEK 12 Kertas Kerja Projek Perniagaan BULAN/MINGGU OGOS SEPTEMBER OKTOBER KEMAHIRAN Minggu (Bulan Ogos) Minggu (Bulan September) Minggu (Bulan Oktober) 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 Perancangan Awal Taklimat Guru Proses tugasan Pengenalan Visi, Misi dan Objektif Matlamat dan Strategi Organisasi Profil Perniagaan Carta Organisasi Fungsian Organisasi Rumusan Cadangan LAMPIRAN Lampiran 1 Contoh Jadual Pelaksanaan Tugasan Kertas Kerja Projek Perniagaan: Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 248 11/7/16 1:50 PM 249 KERTAS KERJA PROJEK 13 Kertas Kerja Projek Perniagaan Menganalisis Membuat penilaian Penggunaan TMK Penggunaan Komputer Komunikasi Nilai Murni Pengurusan dan Penilaian (Guru) Pengumpulan dan Semakan Penilaian dan Pentaksiran Catatan Tandatangan Guru BULAN/MINGGU OGOS SEPTEMBER OKTOBER KEMAHIRAN Minggu (Bulan Ogos) Minggu (Bulan September) Minggu (Bulan Oktober) 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 249 11/7/16 1:50 PM 250 KERTAS KERJA PROJEK 14 Lampiran 2 LOGO RIMBUN SEJADI ENTERPRISE (RSE) Bentuk Bonsai – Melambangkan kreativiti dan inovasi yang dimiliki syarikat dalam mereka bentuk landskap terbaik dan menarik Warna – Daun dan Hijau – Melambangkan perlindungan alam semula jadi seiring dengan keindahan yang ingin dicipta – Bunga dan Merah – Melambangkan penjagaan keindahan alam sekitar melalui kepelbagaian jenis bunga-bungaan dalam mereka bentuk landskap – Air dan Biru – Melambangkan penjagaan dalam aspek kebersihan dan perlindungan alam sekitar daripada aktiviti yang mencemarkan sumber air Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 250 11/7/16 1:50 PM 251 KERTAS KERJA PROJEK 15 Lampiran 3 Gambar peralatan yang diperlukan untuk penebangan pokok: 1. Mesin pemotong pokok 3. Mesin pemotong rumput 5. Jentera pengangkut 2. Mesin pengemas bentuk 4. Jentera pemotong pokok 6. Jentera penyedut dan pengangkut Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 251 11/7/16 1:50 PM 252 KERTAS KERJA PROJEK 16 Lampiran 4 Contoh kerja pengubahsuaian landskap RSE: 1. Pokok-pokok untuk kerja pengubahsuaian 2. Mengubah suai landskap pusat penginapan dan taman rekreasi 3. Mengubah suai landskap jalan raya dan bandar Kertas Kerja Projek Perniagaan Bab5_Txtbk Perniagaan Tg4_Kerja Projek-7/11.indd 252 11/7/16 1:50 PM 253 Glosari A Aktiviti perniagaan Sesuatu yang dijalankan oleh sesebuah perniagaan untuk mencapai matlamat keuntungan. Ancaman Trend yang menyebabkan objektif sukar dicapai. Antarabangsa Semua aktiviti perniagaan terdedah kepada dunia yang luar daripada sempadan sesebuah negara. B Bahan mentah Sesuatu yang digunakan oleh tenaga manusia atau industri sebagai bahan asas untuk menghasilkan atau pengeluaran produk. Bajet tunai Satu alat perancangan kewangan jangka pendek yang disediakan dengan mengambil kira kemampuan dan keperluan syarikat. Boleh dicapai Sasaran boleh dicapai jika pekerja menggembleng tenaga sepenuhnya berdasarkan sumber yang ada. C Campuran pemasaran Gabungan strategi pemasaran, iaitu harga, pengedaran, produk dan promosi yang boleh dikawal dan dapat membantu organisasi untuk mendapatkan maklum balas daripada sasaran pasaran. Cukai Sumber hasil kerajaan. Cukai eksais Cukai yang dikenakan ke atas barang-barang tertentu yang diimport ke Malaysia atau dikilangkan dalam Malaysia. D Dasar fiskal Tindakan kerajaan membuat perbelanjaan dan melaksanakan cukai untuk merangsang aktiviti-aktiviti perniagaan. Dasar kewangan Kerajaan menggunakan elemen kewangan sebagai alat untuk mengawal perkembangan ekonomi termasuk cukai dan penetapan kadar faedah. Daya saing Kemampuan sesebuah organisasi perniagaan berusaha mengekalkan operasi perniagaan dalam industri. Dividen Kadar keuntungan perniagaan syarikat diagihkan kepada pemegang saham. E . Entiti Sesuatu yang diwujudkan atas tujuan tertentu. Entiti perniagaan Jenis milikan perniagaan menurut undang-undang sesebuah perniagaan. F Faedah Pemberian majikan kepada pekerja dalam bentuk kewangan dan bukan kewangan berdasarkan kontrak perkhidmatan yang dipersetujui antara pekerja dan majikan. Faktor pengeluaran Input yang digunakan dalam proses perniagaan. Fasa Tahap atau peringkat perkembangan sesuatu keadaan perniagaan atau ekonomi. G Ganjaran Pemberian majikan dalam bentuk kewangan dan bukan kewangan kepada sebilangan kecil pekerja yang telah menunjukkan prestasi yang baik kepada organisasi. Guna tenaga Pekerja yang menyumbangkan tenaga fizikal dan mental dalam sesuatu pekerjaan. GLOSARI Bab6_Txtbk Perniagaan Tg4_Glosari-7/11.indd 253 11/7/16 1:51 PM 254 Glosari Guna tenaga penuh Tiada wujud sebarang pengangguran terhadap sumber negara. H Harga Sejumlah wang atau bayaran yang merupakan nilai sebagai pertukaran untuk mendapatkan barang dan perkhidmatan. I Inflasi Fenomena kenaikan harga barang dan perkhidmatan secara berterusan. Input Faktor-faktor pengeluaran yang digunakan untuk menghasilkan keluaran. Intranet Jaringan hubungan dalaman di mana maklumat hanya boleh diakses oleh pengguna yang dibenarkan sahaja. J Jangka masa Satu tempoh masa yang perlu ada dalam sesuatu penentuan objektif. Jangka masa panjang Tempoh masa melebihi lima tahun. Jangka masa pendek Tempoh waktu tidak melebihi lima tahun. Jualan Urus niaga yang berlaku antara penjual dengan pembeli barang dan perkhidmatan di lokasi tertentu. K Kehendak Keinginan untuk memiliki barang dan perkhidmatan supaya dapat menikmati kehidupan yang lebih selesa dan mewah. Kekuatan Kelebihan organisasi dalam aspek dalaman organisasi. Kelemahan Kekurangan organisasi dalam aspek dalaman organisasi. Keperluan Barang dan perkhidmatan yang membolehkan manusia untuk terus hidup pada tahap keselesaan yang minimum. Kesatuan sekerja Pertubuhan yang menggabungkan semua pekerja dalam satu jenis industri, kumpulan pekerja dalam bidang yang sama. Keuntungan Lebihan hasil daripada kos. Koperasi Suatu entiti perniagaan yang harus mempunyai sekurang-kurangnya 50 orang ahli untuk membolehkan ia didaftarkan bermotifkan keuntungan, motif utama koperasi adalah untuk meningkatkan kebajikan ekonomi dan sosial ahlinya. Kualiti Penghasilan produk secara konsisten supaya dapat memenuhi dan melebihi jangkauan pelanggan terhadap barang dan perkhidmatan. Kuantitatif Kaedah pengukuran yang menggunakan data bernombor yang boleh diukur secara objektif dan tepat. L Latihan Usaha pengurus sumber manusia untuk meningkatkan kemahiran dan pengetahuan pekerja serta membina sikap positif terhadap kerja selaras dengan perkembangan semasa dalam bidang pekerjaan tertentu. Latihan sambil bekerja Latihan yang dilakukan oleh pekerja di tempat kerja bagi tujuan mempelajari selok-belok tugasan tempat kerja. Liabiliti Liabiliti ialah pinjaman yang dilakukan oleh firma untuk membiayai sebahagian daripada aset perniagaannya. Logistik Merancang dan mengawal pergerakan barangan. M Memaksimumkan keuntungan Mendapat keuntungan yang tertinggi daripada penggunaan sumber perniagaan dengan cekap, iaitu hasil yang tertinggi dan kos yang terendah. Bab6_Txtbk Perniagaan Tg4_Glosari-7/11.indd 254 11/7/16 1:51 PM 255 Glosari Milikan tunggal Sejenis perniagaan yang dimiliki oleh seorang individu sahaja. Misi Pernyataan yang menerangkan tujuan penubuhan sesebuah organisasi yang dapat melihat manfaat pelanggan sedia ada dan pelanggan masa depan. Modal Wang atau aset yang dilaburkan dalam perniagaan. Modal ekuiti Sumbangan kewangan yang diperoleh daripada pemilik. Motivasi Sesuatu yang mendorong seseorang berusaha dengan bersungguh-sungguh untuk mencapai tujuan tertentu. N Nilai Harga barang yang ditetapkan oleh penjual terhadap pembeli. O Objektif Sasaran boleh diukur bagi membantu pencapaian tujuan organisasi dalam jangka pendek. Organisasi Gabungan manusia atau sekumpulan manusia yang melakukan pelbagai aktiviti untuk mencapai matlamat yang ditetapkan dalam perancangan. P Pasaran Tempat pertemuan antara pengeluar dengan pengguna yang terlibat dalam proses pertukaran. Pekerja Individu yang menawarkan masa, tenaga, fikiran dan kemahiran untuk melakukan kerja-kerja dalam perniagaan. Pelanggan Pihak yang akan membeli barang atau perkhidmatan yang dikeluarkan oleh perniagaan. Peluang Trend persekitaran yang mendorong kepada pencapaian objektif. Pemasaran Aktiviti perniagaan yang melibatkan proses penyelidikan dan analisis terhadap gelagat pengguna, persekitaran pemasaran, saluran promosi dan pengedaran produk serta penetapan harga bagi memenuhi keperluan dan kehendak pengguna serta mencapai matlamat yang telah ditetapkan oleh organisasi. Pengagihan Proses penghantaran produk ke tempat yang betul, pada masa yang tepat dan keadaan yang baik. Pengeluaran Suatu fungsi perniagaan yang mengubah input untuk menghasilkan produk sama ada barang dan perkhidmatan melalui aktiviti penambahan nilai. Penyata pendapatan Menunjukkan sumber pendapatan, perbelanjaan, dan keuntungan yang dicapai oleh perniagaan sepanjang suatu tempoh operasi perniagaan. Penyelidikan dan pembangunan Aktiviti melibatkan penyelidikan produk baharu dan membangunkan hasil penyelidikan menjadi produk serta menambah baik produk sedia ada. Perancangan kewangan Penyediaan bajet tunai dan penentuan keuntungan melalui ramalan penyata pendapatan yang bertujuan memberi garis panduan kepada firma untuk mengarah, menyelaras dan mengawal tindakan syarikat. Perkongsian Perniagaan yang dibentuk melalui kerjasama dua atau lebih individu bagi tujuan mendapatkan keuntungan. Persaingan Aktiviti antara firma yang bersaing untuk memaksimumkan keuntungan melalui pelbagai strategi. Pesaing Perniagaan lain yang mengeluarkan sesuatu barangan untuk keperluan pelanggan yang sama dalam sebuah industri yang sama. Produk Barangan yang dihasilkan oleh seseorang pengeluar atau organisasi pengeluar bagi tujuan memenuhi permintaan dalam pasaran. Promosi Aktiviti penyebaran maklumat berkenaan produk yang boleh mempengaruhi pengguna bagi tujuan membuat keputusan pembelian. Proses perniagaan Aktiviti yang dijalankan oleh sesebuah perniagaan dalam usaha memaksimumkan keuntungannya. Bab6_Txtbk Perniagaan Tg4_Glosari-7/11.indd 255 11/7/16 1:51 PM 256 Glosari R Rancang Rancangan untuk penambahbaikan operasi dengan mencari perkara yang tidak dapat diselesaikan, iaitu mengenal pasti masalah dan menjana idea-idea untuk menyelesaikan masalah. Risiko Beberapa kemungkinan buruk yang akan dihadapi seseorang seperti kerugian, kemalangan, kelemahan, kebakaran, dan kerosakan. Risiko menyebabkan sesuatu keadaan yang tidak boleh diramalkan ekoran daripada kombinasi bahaya dan ketidakpastian tentang kerugian. S Sasaran pasaran Pengguna sedia ada atau bakal pengguna yang disasarkan/difokuskan/dihalakan untuk membeli produk. Server Sistem komputer yang membenarkan akses kepada fail dan program yang disimpan sebagai sumber yang dikongsi dalam sesebuah jaringan komputer. Sosiobudaya Kepercayaan agama, budaya, adat resam, dan cita rasa penduduk sesebuah negara. Spesifik Pernyataan objektif hendaklah jelas apabila bertindak sesuatu. Syer pasaran Jumlah pengguna yang membeli barang dan perkhidmatan yang dikeluarkan oleh perniagaan dalam satu pasaran. T Tahap perniagaan Perkembangan sesebuah perniagaan melibatkan peringkat proses pengeluaran, industri dan pasaran. Teknologi Suatu kaedah menjalankan aktiviti perniagaan mengikut perkembangan semasa persekitaran perniagaan. Titik pulang modal Satu kaedah yang boleh digunakan oleh perniagaan untuk merancang dan mengetahui hasil yang diperoleh bersamaan dengan jumlah kos yang ditanggung. Trend Aliran perkembangan sesuatu kejadian. U Undang-undang Peraturan termaktub yang ditentukan oleh masyarakat, negeri dan negara untuk mengawal kelakuan anggota sendiri. Untung Pulangan yang diterima daripada aktiviti perniagaan. Untung bersih Untung atau lebihan yang diperoleh setelah menolak semua kos perniagaan daripada semua hasil perniagaan. Untung kasar Untung yang diperoleh selepas kos jualan ditolak daripada hasil jualan. V Visi Harapan atau perancangan yang ditentukan oleh perniagaan pada masa akan datang. W Wawasan Hala tuju sesebuah organisasi yang ditetapkan dalam bentuk matlamat atau objektif. Y Yayasan Pertubuhan yang diwujudkan bukan bermotifkan untung tetapi sebagai salah satu organisasi yang berperanan menguruskan dana bagi tujuan tertentu. Z Zon Kawasan yang terlibat dengan aktiviti perdagangan. Bab6_Txtbk Perniagaan Tg4_Glosari-7/11.indd 256 11/7/16 1:51 PM 257 Senarai Rujukan Ab Wahab Mat, Azahari Ramli, Shahrol Aman Ahmad & Abu Mansor Ahmad, 2007. Pengurusan. Shah Alam, Malaysia: McGraw-Hill (Malaysia) Sdn. Bhd. Adibanurain, 2016, Februari 5. Suruhanjaya Perbadanan Awam. Dalam laman sesawang SlideShare: http://www.slideshare.net/adibanurain/suruhanjaya-perbadanan-awam. Adrian Palmer, B. H., 2002. The Business Environment (ed. 4th). United States: McGraw Hill Publication. Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit (AKPK), 2015, Disember 22. Perkhidmatan Kami. Dalam laman sesawang Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit: http://www.akpk.org. my/my Agrobank, 2016, Januari 1. Modal Usahawan 1Malaysia (MUS1M-i). Dalam laman sesawang Business: http://www.agrobank.com.my/product/modal-usahawan-1malaysia-mus1m-i/ Aini Hayati Mohamed, et al, 2009. Siri Teks STPM Pengajian Perniagaan. Kuala Lumpur: Pearson Malaysia Sdn. Bhd. Astro AWANI, 2016, Mac 12. Program Malaysia inklusif negara digital (MINDA). Dalam laman sesawang Analisis AWANI: http://www.astroawani.com/video-malaysia/analisis-awani- program-malaysia-inklusif-negara-digital-minda-108340 Bank Islam, 2016, Februari 6. Pembiayaan PKS Al-Ansar. Dalam laman sesawang http://www. bankislam.com.my/home/ms/perbankan-perniagaan/program-pembiyaan/pembiayaan- pks-al-ansar/ Bank Negara Malaysia, 2016, Januari 2. Dalam laman sesawang Bank Negara Malaysia: http://www.bnm.gov.my/index.php?&lang=bm Berita Harian, 2016, Februari 28. ‘MyDerm’ cipta sejarah penghasilan sel tisu. Dalam laman sesawang BH ONLINE: http://www.bharian.com.my/node/128000 Berita Harian, 2016, Februari 28. SBIDP lonjak Malaysia jadi hab pemprosesan biomas. Dalam laman sesawang BH ONLINE: http://www.bharian.com.my/node/127917 BERNAMA, 2016, Januari 5. Jalin inovasi pihak akademik, industri. Dalam laman sesawang myMetro: http://www.hmetro.com.my/node/10326?m=1 BERNAMA, 2016, Mac 13. MDeC Lancar Kempen #YOUCANDUIT. Dalam laman sesawang BERNAMA.com: http://www.bernama.com/bernama/v8/bm/ge/newsgeneral. php?id=1224474 Bloomberg, 2016, Mac 10. Company overview of RAM Holdings Berhad. Dalam laman sesawang Bloomberg Business: http://www.bloomberg.com/research/stocks/private/snapshot. asp?privcapId=45976668 Carol Carysfoth, M. N., 2010. Business Book 1, Level 2. Essex: Pearson Education Limited. Dewamor Signature, 2016, Mac 10. Dalam laman sesawang Dewamor Signature: https://dewamor.com.my/ Daft, R. L., 2003, Management. Edisi ke-6. Ohio: Thomson South-Western West. Fify_fathia, 2016, Januari 4. Dalam laman sesawang Jenis Pakaian Kaum di Malaysia: http://fifyfathia.blogspot.my/ Group, NBC, 2016, Januari 12. Daftar Perniagaan Anda Sendiri – Pendaftaran Milikan Tunggal dan Perkongsian. Dalam laman sesawang 1Syarikat: http://www.1syarikat.com.my/ Group, Z, 2016, Januari 5. Teknologi dan Kerjaya. Dalam laman sesawang Zenith Tech: http://zenithtech.blogspot.hk/ Haim Hilman Abdullah, 2011. Pengurusan Strategik Konsep dan Kes. Petaling Jaya: Pearson Malaysia. Harold Koontz & Heinz Weihrich, 1997, Pengurusan, Penterjemahan Mohd Salmi Mohd Sohod, Siti Nadzrah Sheikh Omar. New York: McGraw-Hill Education. SENARAI RUJUKAN Bab7_Txtbk Perniagaan Tg4_S.Rujukan-7/11.indd 257 11/7/16 1:52 PM 258 Senarai Rujukan Heng Seai Kie, C. C., 2002. Buku Teks Perdagangan Tingkatan 4. Melaka: Pustaka Seri Kancil. Ilyasak, 2016, Januari 5. Pusat Pembangunan Usahawan Malaysia (MEDEC). Dalam laman sesawang Usahawan: http://usahawan-jaya.blogspot.my/2008/06/pusat-pembangunan- usahawan-mmalaysia.html Jabatan Kastam Diraja Malaysia, 2016, Februari 25. Dalam laman sesawang Jabatan Kastam Diraja Malaysia: http://www.customs.gov.my/ms Jabatan Kastam Diraja Malaysia, 2016, Februari 25. Dalam laman sesawang Cukai Barang dan Perkhidmatan Malaysia (CBP) Jabatan kastam Diraja Malaysia: http://gst.customs.gov.my/ ms/Pages/default.aspx Jabatan Pendaftaran Pertubuhan Malaysia, 2016, Disember 19. Panduan Pengurusan Pertubuhan. Dalam laman sesawang Jabatan Pendaftaran Pertubuhan Malaysia: http://www.ros.gov.my/ index.php/my/perkhidmatan Jabatan Penerangan Malaysia, 2015, Disember 28. Klinik 1Malaysia. Dalam laman sesawang 1Klik: http://pmr.penerangan.gov.my/index.php/1malaysia/7816-klinik-1malaysia.html Jabatan Penerangan Malaysia, 2016, Februari 6. Dana-dana Belia. Dalam laman sesawang 1Klik: http://pmr.penerangan.gov.my/index.php/sosial/10200-dana-dana-belia.html Jewell, B. R., 1990. And Intergrated Approach to Business Studies. London: Pittman Publishing. John Bevan, H. C., 2010. Business Book 1, Level 3. Essex: Pearson Education Limited. Kementerian Kewangan Malaysia, 2016, Mac 5. Medium Aduan Pengguna Malaysia. Dalam laman sesawang Kementerian Kewangan Malaysia/Galeri Akhbar: http://www.treasury.gov. my/pdf/akhbar/2015/24jun_kosmo.pdf Kementerian Komunikasi dan Multimedia Malaysia, 2016, Mac 20. MINDA MERAKYATKAN ERA DIGITAL . Dalam laman sesawang Jabatan Hal Ehwal Khas (JASA): http://www.jasa. gov.my/bm/gallery/lang-bm-arkib-lang-lang-en-archive-lang/23-isu-terkini.html Kementerian Pendidikan Malaysia, 2016, Februari 21. Maklumat Korporat. Dalam laman sesawang Kementerian Pendidikan Malaysia: http://www.moe.gov.my/my/visi-misi Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan Malaysia, 2016, Februari 20. Mengenai MPB. Dalam laman sesawang 1Malaysia Pengguna Bijak: http://www.1pengguna. com/1pengguna/index.php?r=portal/full&id=eEEzYzNXb252Rk5HQTdZRGxEd2hHZz09 Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan Malaysia, 2016, Disember 25. Pendaftaran Perniagaan Francais di Malaysia. Dalam laman sesawang Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan: http://www.kpdnkk.gov.my/ Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan Malaysia, 2016, Mac 4. Laman Utama. Dalam laman sesawang Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan: http://www.kpdnkk.gov.my/kpdnkkv3/index.php?lang=my Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan Malaysia, 2016, Mac 4. Maklumat Barang. Dalam laman sesawang MyKira GST: http://mykiragst.kpdnkk.gov.my/ gstcalculator/# Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan Malaysia, 2016, Mac 4. PERASMIAN PUSAT INFORMASI DAN GERAKAN OPERASI STRATEGIK (PIGOS). Dalam laman sesawang Kenyataan Media: http://www.kpdnkk.gov.my/kpdnkkv3/images/ KPDNKK/PDF/Teks_Ucapan_2015/PERASMIAN_PUSAT_INFORMASI_DAN_ GERAKAN_OPERASI_STRATEGIK_PIGOS_-_2.03.2016.doc.pdf Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi Malaysia, 2015, November 29. 19 NOVEMBER 2015: MOSTI SEDIA PLATFORM BAGI MELONJAKKAN AKTIVITI PENGKOMERSIALAN PADA TAHUN 2016. Dalam laman sesawang Berita: http://www.mosti.gov.my/ highlights-ms/19-november-2015-mosti-sedia-platform-bagi-melonjakkan-aktiviti- pengkomersialan-pada-tahun-2016/ Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi Malaysia, 2016, Januari 16. MOSTI SOCIAL INNOVATION (MSI) DI PERKENAL. Dalam laman sesawang Berita: http://www.mosti.gov. my/berita/16-april-2015-mosti-social-innovation-msi-di-perkenal/ Kementerian Sumber Manusia Malaysia, 2016, Januari 15. Sistem Maklumat Kesatuan Sekerja. Bab7_Txtbk Perniagaan Tg4_S.Rujukan-7/11.indd 258 11/7/16 1:52 PM 259 Senarai Rujukan Dalam laman sesawang Kementerian Sumber Manusia: http://myhos.mohr.gov.my/ Kerajaan Malaysia, 2016, Februari 17. Perniagaan: Memulakan Perniagaan. Dalam laman sesawang Kerajaan Malaysia: https://www.malaysia.gov.my/business Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia, 2016, Februari 11. Lembaga MIDA. Dalam Carta Organisasi: http://fwwcloud.com/demo/mida/v3/mida-board/posts/ Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia, 2016, Februari 2. Sektor Perkhidmatan. Dalam Dalam laman sesawang Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia (MIDA): http://www. mida.gov.my/home/services-sector/posts/ Lembaga Tabung Haji, 2016, Februari 6. Dana Bumiputera Al-Ansar. Dalam laman sesawang Lembaga Tabung Haji: http://www.tabunghaji.gov.my/dana-bumiputera-alansar-bm Malaysia Airlines Berhad (MAB), 2016, March 1. Malaysia Airlines and Emirates sign agreement to expand partnership. Dalam laman sesawang Press Room: http://www.malaysiaairlines. com/my/en/corporate-info/press-room/2015/2-december-2015--sepang.html Malik Ridhwan, 2016, Februari 12. GenEX tingkat eksport usahawan muda bumiputera. Dalam laman sesawang Astro AWANI: http://www.astroawani.com/berita-bisnes/genex-tingkat- eksport-usahawan-muda-bumiputera-93886 McLeod, S, 2016, February 12. Maslow’s Hierarchy of Needs. Dalam laman sesawang Simply Psychology: http://www.simplypsychology.org/maslow.html Mokhtar Pet, 2016. Ace Ahead Teks STPM Pengajian Perniagaan: Perniagaan Penggal 1 Edisi Kedua. Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd. Mokhtar Pet, 2016. Ace Ahead Teks STPM Pengajian Perniagaan: Pengurusan Penggal 2 Edisi Kedua. Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd. MyCreative Ventures Sdn. Bhd., 2016, Mac 24. What is MyCreative? Diakses daripada mycreative: http://www.mycreative.com.my/about MyKMU.NeT., 2016, Januari 15. Penubuhan Jawatankuasa Khas Ekonomi (JKE). Dalam laman sesawang MyKMU.NeT: http://www.mykmu.net/2015/08/penubuhan-jawatankuasa-khas- ekonomi-jke/ Perbadanan Insurans Deposit Malaysia Malaysia, 2016, Mac 1. Informasi Umum: Sistem Insurans Deposit. Dalam laman sesawang Perbadanan Insurans Deposit Malaysia (PIDM): http://www.pidm.gov.my/For-Public/About-Deposit-Insurance/Coverage?lang=ms-MY Perbadanan Pembangunan Multimedia Malaysia, 2016, Mac 5. eRezeki. Dalam laman sesawang Perbadanan Pembangunan Multimedia: http://www.erezeki.my/index.html Perbadanan Pembangunan Multimedia Malaysia, 2016, Mac 5. eUsahawan. Dalam laman sesawang Perbadanan Pembangunan Multimedia : http://www.mdec.my/eusahawan Perbadanan Pembangunan Multimedia Malaysia, 2016, Mac 5. Ringkasan. Dalam laman sesawang Perbadanan Pembangunan Multimedia (MDec): http://www.mdec.my/ms/ mengenai-kami/ringkasan Perbadanan Pembangunan Multimedia Malaysia, 2016, Mac 11. Dalam laman sesawang Digital Malaysia: http://www.digitalmalaysia.my/ms Persatuan Francais Malaysia, 2016, Januari 15. Franchise News. Dalam laman sesawang MALAYSIAN FRANCHISE Association: http://www.mfa.org.my/newmfa Persatuan Usahawan Internet Malaysia, 2016, Februari 20. Dalam laman sesawang Persatuan Usahawan Internet Malaysia: http://puim.my/ Philip Kotler, G. A. 2011. Principles of Marketing, 14th Edition. Essex: Pearson Education Limited. Rafidah Manap & Mokhtar Pet, 2013. Ace Ahead Teks STPM Pengajian Perniagaan: Keusahawanan Penggal 3. Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd. Sistem Guru Online, 2016, Mac 9. Dasar Baru KPM/Matamat, Visi dan Misi KPM. Dalam laman sesawang Edu SGO/Sistem Guru Online Kememterian Pendidikan Malaysia: http://www. sistemguruonline.my/2014/10/dasar-baru-kpm-matlamat-visi-dan-misi.html SME Bank, 2016, Februari 2. Dana Usahawan Muda (YEF). Dalam laman sesawang SME Bank: http://www.smebank.com.my/ms/pembiayaan-pks/program-sme/dana-usahawan-muda- yef/ Bab7_Txtbk Perniagaan Tg4_S.Rujukan-7/11.indd 259 11/7/16 1:52 PM 260 Senarai Rujukan SME Corporation Malaysia, 2016, Januari 20. Laman Utama. Dalam laman sesawang SME Corp Malaysia: http://www.smecorp.gov.my/index.php/my/ SME Corporation Malaysia, 2016, January 29. Planning Your Business. Dalam laman sesawang SMEinfo ONE STOP SME RESOURCES: http://www.smeinfo.com.my/ Suruhanjaya Koperasi Malaysia, 2016, Januari 10. Panduan Penubuhan Koperasi. Dalam laman sesawang Suruhanjaya Koperasi Malaysia: http://www.skm.gov.my/Perkhidmatan/ Panduan-Penubuhan-Koperasi.aspx Suruhanjaya Syarikat Malaysia, 2016, Januari 16. Laman Utama. Dalam laman sesawang Suruhanjaya Syarikat Malaysia: http://www.ssm.com.my/ Suruhanjaya Syarikat Malaysia, 2016, Mac 5. Perkongsian Liabiliti Terhad. Diakses daripada Dalam laman sesawang Suruhanjaya Syarikat Malaysia: http://www.ssm.com.my/sites/ default/files/booklet/LLP_bkbmLS.pdf Unit Pemodenan Tadbiran dan Perancangan Pengurusan Malaysia, 2016, Februari 12. 1MOCC - 1MALAYSIA ONE CALL CENTRE. Dalam laman sesawang MAMPU: http://www.mampu. gov.my/web/en/1mocc-division Unit Peneraju Agenda Bumiputera, 2016, Januari 17. Skim Usahawan Permulaan Bumiputera (SUPERB). Dalam laman sesawang TERAJU: http://www.teraju.gov.my/skim-usahawan- permulaan-bumiputera/ Unit Perancang Ekonomi, 2016, Mac 3. Lampiran. Didapatkan dari RANCANGAN MALAYSIA KESEBELAS 2016-2020: http://rmk11.epu.gov.my/book/bm/Lampiran/Lampiran.pdf Urus setia Anugerah Kedai Harga Patut (AKHP), 2016, Mac 1. Dalam laman sesawang Anugerah Kedai Harga Patut (AKHP): http://akhp.1pengguna.com/akhp/ Usahawan.com., 2016, Disember 29. Mencipta Peluang Perniagaan Baru Untuk Peniagaan Kecil & Sederhana. Dalam laman sesawang usahawan.com: http://www.usahawan.com/ Utusan Malaysia, 2016, Januari 30. Kerajaan akan tubuh Jawatankuasa Khas Kabinet bantu usahawan muda. Dalam laman sesawang Utusan Online: http://www.utusan.com.my/ berita/nasional/kerajaan-akan-tubuh-jawatankuasa-khas-kabinet-bantu-usahawan- muda-1.177839 Utusan Malaysia, 2016, Mac 12. MySaveFood cari formula tangani pembaziran makan dilancar. Dalam laman sesawang Utusan ONLINE: http://www.utusan.com.my/berita/nasional/ mysavefood-cari-formula-tangani-pembaziran-makan-dilancar-1.199443 Wikipedia, 2016, Januari 16. Malaysia Airlines. Dalam laman sesawang Wikipedia The Free Encyclopedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Malaysia_Airlines Wikipedia, 2016, Januari 4. Maslow’s hierarchy of needs. Dalam laman sesawang Wikipedia The Free Encyclopedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Maslow%27s_hierarchy_of_needs Bab7_Txtbk Perniagaan Tg4_S.Rujukan-7/11.indd 260 11/7/16 1:52 PM 261 Indeks INDEKS A ahli lembaga pengarah, 25, 26, 28, 32 akauntan, 21, 48, 180 analisis, 100, 107, 115, 151, 154, 165 PESTEL, 154 artikel, 58 aset, 22, 24, 36, 37, 70, 71, 159, 166, 180 B bahagian, 44, 72, 133, 144, 173, 212-216 jualan, 196, 197 kewangan, 214, 216 pembelian, 185, 213, 216 pengeluaran, 212, 213, 214, 216 pengurusan sumber manusia, 178 penyelidikan dan pembangunan, 184, 185 teknologi maklumat dan komunikasi, 182, 183, 202 bahan mentah, 37, 47, 54, 70, 89, 139, 185, 213 barang, 3-8, 33, 36, 89, 98, 103-106, separuh siap, 46 siap, 46 tidak nyata, 8 C campuran pemasaran, 103, 104, 190 cukai, 27, 28, 32, 70, 80, 86, 95, 138, 155, 158 pendapatan, 18 D Dasar, 48,71, 77, 78, 80, 82, 105,111, 159 fiskal, 72, 80, 82, 86, 111, 145, 155 kewangan, 71, 72, 80, 82, 86, 111, 145, 155 daya, 84, 87, 89, 135, 141, 201 pengeluaran, 87, 152, 156 saing, 84, 89, 135, 141, 162, 163, 164, 201 dividen, 32, 94, 147, 181 E e-dagang, 90, 182, 204 ekonomi, 3, 5, 12, 30, 31, 35, 45, 48, 50, 65, 67 entiti, 17, 20, 23, 24, 25, 36, 68, 99, 124 e-pemasaran, 143, 204 F faktor, 8, 38, 41, 64, 67, 79, 83, 85, 87, 115, dalaman, 87, 88, 89, 115, 147, 165 luaran, 87, 88, 89, 115, 154, 162, 165 pengeluaran, 8 francais, 3, 4, 33, 34, 35, 36, 71 francaisi, 33, 34, 35, 36 francaisor, 33, 34, 35, 36 fungsian, 159, 173-175, 192, 198, 216 G guna tenaga, 91, 93, 111 tenaga penuh, 63, 64, 65, 81, 111 H harga, 7, 16, 29, 44, 50, 69, 83, 104, 106 I industri, 46, 81, 91, 138, 141, 178, 184, 187 inflasi, 63, 64, 65, 67, 83, 84 input, 47, 186, 187 interaksi, 174, 204, 206, 207, 208, 215, 216 J jaringan, 87, 88, 141, 196, 203, 204 jualan, 7, 16, 39, 42, 94, 99, 104 jumlah hasil, 136, 139, 140, 165 jumlah kos, 7, 136, 139, 140 K Kadar, 70, 80, 81, 98, 104, 143, 158, 182 cukai, 86, 155 faedah, 80, 84, 86, 155 pengangguran, 81, 96, 111 kehendak, 5, 6, 161, 185, 193 kepuasan, 8, 126, 128, 145, 164, 190 keuntungan, 5, 7, 11, 13, 37, 38, 44, 45, 50 keusahawanan, 93 kewangan, 178, 182, 191 khidmat, 34, 51, 86, 198, 241 pelanggan, 216, 241, 242, 246 kitaran, 81, 96, 155 ekonomi, 96, 155 kontrak, 5, 7, 35, 68, 99, 112, 185 koperasi, 3, 4, 17, 29-32, 53, 109, 124 kos, 7, 15, 16, 50, 94, 102, 109 kualiti, 36, 40, 73, 104, 128, 139, 189, 244 kuantiti, 7, 28, 91, 137, 149, 165, 166, 193 kuasa beli, 85 L latihan, 8, 30, 51, 73, 152, 170, 179, 219 lesen perniagaan, 19, 98 liabiliti, 20-24, 26-28, 180 terhad, 22-24, 26 M melambung, 96, 100, 155 merekrut, 103 milikan tunggal, 17-20, 42, 53, 124 misi, 37, 100, 133-135, 141, 165, 175, 177 O objektif, 13, 103, 107, 121, 133, 147, 163, 177 organisasi, 3, 15, 29, 43, 74, 98, 110, 121 P pasaran, 7, 29, 49-51, 53, 89, 90, 93, 98, 113 antarabangsa, 50, 51, 201 baharu, 35, 43, 50, 72, 89, 106, 201, 210 domestik, 49, 53, 201 kewangan, 142 produk, 90 pemasaran, 34, 94, 105, 132, 144, 164 pemilikan perniagaan, 3, 4, 17, 18 pendaftaran, 19, 21, 43, 68, 125, 240 pengagihan, 133, 176, 181, 190-194, 200, 212 pengangguran, 81, 82, 91, 96, 111 bermusim, 81, 82 kitaran, 82 struktur, 82 teknologi, 82 pentadbiran, 67, 75, 94, 178, 216 penyelidikan dan pembangunan, 74, 87, 105, 148, 156, 161, 175, 184, 185 perancangan, 82, 83, 97, 98, 107, 123, 137 perkhidmatan, 3-8, 16, 48-55, 79, 80 awam, 15, 48 pelanggan, 161, 175, 216 sukarela, 48 swasta, 48 perkongsian, 4, 17, 36, 68, 99, 124, 177, 205 biasa, 21, 22 liabiliti terhad, 22, 23, 24 peruncit, 193, 194 perundangan, 17, 45, 68, 86, 87, 89, 97 perusahaan kecil dan sederhana, 38 proses pengeluaran, 187, 188, 204 R rakan kongsi, 20-25 aktif, 21 S sasaran, 50, 129, 153, 164, 189, 196, 200, 216 jualan, 149, 196 pasaran, 50, 190, 191, 200 sektor, 53-55, 58, 76, 79, 93, 124, 125 awam, 8, 125 kedua, 46, 47, 53, 54 ketiga, 46 swasta, 8, 75, 125, 196 utama, 3, 38, 46, 53, 54, 58, 92 sosiobudaya, 67, 105, 154, 160 spesifik, 127, 128, 130, 134 SWOT, 100, 107, 109, 151, 165 syarat perkongsian, 20 syarikat, 24, 34, 70, 99, 100 awam berhad, 26, 28, 32 berhad, 4, 17, 22, 25, 26, 53, 124 sendirian berhad, 3, 23, 26, 27, 28, 32 syer pasaran, 135, 144, 162, 200 T teknologi, 36, 37, 40, 45, 47, 53, 75, 81, 82 maklumat, 75, 87, 143, 157, 175, 183, 203 maklumat dan komunikasi, 175, 183 titik pulang modal, 136, 162, 166 U undang-undang, 29, 78, 86, 110- 113 urus niaga, 5, 7, 33, 90, 104 usaha sama, 3, 4, 36, 37, 146, 201 usahawan, 6, 8, 38, 71, 75, 78, 85, 93, 100 V visi, 37, 100, 121-126, 131-135, 141, 175, 177 W wang, 6, 7, 11, 18, 41, 94, 96, 128, 155, 214 Bab8_Txtbk Perniagaan Tg4_Indeks-7/11.indd 261 11/7/16 1:53 PM 262 Indeks Latihan Sumatif 1 1 D 2 A 3 B 4 B 5 C 6 B 7 D 8 C 9 C 10 A 11 B 12 A 13 D 14 D 15 A 16 A 17 D 18 D 19 B 20 B Latihan Sumatif 2 1 D 2 A 3 A 4 C 5 D 6 A 7 A 8 B 9 C 10 D 11 A 12 A 13 C 14 D 15 C 16 C 17 B 18 A 19 C 20 A Latihan Sumatif 3 1 D 2 D 3 C 4 A 5 A 6 C 7 C 8 D 9 D 10 C 11 D 12 D 13 D 14 C 15 D 16 B 17 C 18 C 19 D 20 B Latihan Sumatif 4 1 D 2 C 3 B 4 D 5 C 6 C 7 C 8 C 9 D 10 D 11 D 12 D 13 A 14 B 15 B 16 D 17 D 18 A 19 A 20 B JAWAPAN Bab9_Txtbk Perniagaan Tg4_Jawapan-7/11.indd 262 11/7/16 1:53 PM Tahun Tingkatan Nama Penerima Tarikh Terima Dengan ini SAYA BERJANJI akan menjaga buku ini dengan baik dan bertanggungjawab atas kehilangannya serta mengembalikannya kepada pihak sekolah pada tarikh yang ditetapkan Skim Pinjaman Buku Teks BUKU INI TIDAK BOLEH DIJUAL Sekolah Nombor Perolehan: Tarikh Penerimaan: