Datasets:

alexantonov

/

chuvash_english_parallel

like 0

— Урамра мӗн пулса иртнине курсах тӑтӑм, полицейскине кӳрентермерӗ вӑл, нимӗн иккӗленмелли те ҫук кунта, йӑнӑш ку.

He maintained that the policeman had not been insulted, and that he was labouring under a delusion.

Вӑл хӑйӗн хушаматне, званине пӗлтернӗ: доктор Давид Матье, Амбруаз Парэ больницинчи аслӑ врач, Хисеплӗ легион орденӗн кавалерӗ.

He gave his name and profession: Dr. David Matthieu, chief physician at the Ambroise- Pare Hospital, officer of the Legion of Honour.

Ытти вӑхӑтсенче пулнӑ пулсан, комиссар ҫакӑн пек показанипех ҫырлахнӑ пулӗччӗ, анчах ку вӑхӑтра Францире ученӑйсене шансах кайман.

At another time such evidence would have been sufficient for the Commissioner.

Урайне ларса апатлан хӑть.

You might eat off the floor."

Тӑр пӗччен кӑна тӑрса юлсан, Крэнкбиль хыҫсӑр пукана сиктерсе лартма тӑнӑ та, ӑна стена ҫумне пӑталаса лартнине асӑрхаса илнӗ.

When he was left alone, he wanted to draw out his stool; but he perceived that it was fastened to the wall.

Тӗлӗнсех кайнӑ вӑл:— Тӗлӗнмелле!

He expressed his surprise aloud: "That's a queer idea!

Эпӗ пулнӑ пулсан, кун пек япалана шухӑшласа кӑларайрас ҫукчӗ пулӗ, — тенӗ вӑл.

Now there's a thing I should never have thought of, I'm sure."

Вырнаҫнӑ та вӑл, пӳрнисене выляткаласа, ҫаплах-ха ним ӑнланмасӑр тӗлӗнсе ларнӑ.

Having sat down, he twiddled his thumbs and remained wrapped in amazement.

Ҫавӑнпа ун чунне тӑвӑр пек туйӑннӑ.

The time seemed long.

Ун ӑшӗ вӑрканӑ, вӑл хӑйӗн купӑста, кишӗр, сельдерей тата салат тиесе тултарнӑ пӗчӗкҫеҫ урапи ҫинчен шухӑшланӑ.

Anxiously he thought of his barrow, which had been confiscated with its load of cabbages, carrots, celery, dandelion and corn-salad.

Ӑшӗ вӑрканипе вӑл хӑйӗнчен хӑй ыйтнӑ: — Ӑҫта кайса чикрӗҫ-ши вӗсем ман урапана?

And he wondered, asking himself with alarm: "What have they done with my barrow?"

Виҫҫӗмӗш кунне Крэнкбиль патне хӑйӗн адвокачӗ, французсен отечествин Лигинче секци председателӗ пулса ӗҫлекен мэтр Лемерль пынӑ. Парижри адвокатура членӗсенчен чи ҫамрӑкки пулнӑ вӑл.

On the third day he received a visit from his lawyer, Maitre Lemerle, one of the youngest mem- bcrs of the Paris Bar, President of a section of La Ligue de la Patrie Frangaise.

Крэнкбиль адвоката хӑйӗн ӗҫӗ ҫинчен каласа пама тӑнӑ, анчах ку ӗҫе тума ҫӑмӑл пулман ӑна, мӗншӗн тесен вӑл калаҫма хӑнӑхман.

Crainquebille endeavoured to tell him his story; but it was not easy, for he was not accustomed to conversation.

Адвокат кӑшт та пулин пулӑшнӑ пулсан, ку йывӑр ӗҫе пурнӑҫлама та пултарнӑ пулӗччӗ-и тен вӑл.

With a little help he might perhaps have succeeded.

Анчах лешӗ, Крэнкбиль каланине итленӗ май, пӗрмай пуҫне сулкаласа тӑнӑ, шансах кайман вӑл Крэнкбиле, хутсене пӑхкаланӑ май мӑкӑртаткаласа илнӗ: — Хӑ!

But his lawyer shook his head doubtfully at everything he said; and, turning over his papers, muttered: "Hm!

Унтан вӑл, сарӑрах уссине пӗтӗркелесе, ӳркевлӗн каланӑ: — Пӗр тунмасӑр каласа панӑ пулсан, хӑвӑршӑнах аван пулнӑ пулӗччӗ.

Then, in a bored tone, twirling his fair moustache he said: "In your own interest it would be advisable, per- haps, for you to confess.

Маншӑн пулсан, эсир хӑвӑр айӑпӑра ним чухлӗ те йышӑнманни ӑнӑҫлӑ япала мар.

Your persistence in ab- solute denial seems to me extremely unwise."

Ҫак самантран пуҫласа Крэнкбиль, хӑй мӗншӗн айӑплине пӗлнӗ пулсан, хӑй айӑпне хаваслансах йышӑннӑ пулӗччӗ.

And from that moment Crainquebille would have made confession if he had known what to confess.

Крэнкбиль тӗрӗслӗх сучӗ умӗнче Председатель Буриш Крэнкбиле шӑп ултӑ минут хушши допрос тунӑ.

CRAINQUEBILLE BEFORE THE MAGISTRATES RESIDENT BOURRICHE devoted six whole minutes to the examina- tion of Crainquebille.

Айӑпланаканни хӑй умне кӑларса тӑратнӑ ыйтусем ҫине ответ парсах пынӑ пулсан, ку допрос ӗҫ мӗнле пулса иртнине тавҫӑрса илме самаях пулӑшнӑ пулӗччӗ.

This exam- ination would have been more en- lightening if the accused had replied to the questions asked him.

Анчах Крэнкбиль тавлашма вӗренмен. Ҫак чаплӑ обществӑра хисеплӗ судьясенчен хӑраса ӳкнипе ун чӗлхи-ҫӑварӗ ҫыхланса ларнӑ.

But Crainquebille was unaccustomed to discussion; and in such a company his lips were sealed by reverence and fear.

Ҫавӑнпа чӗнмен вӑл, председатель хӑех ответленӗ уншӑн, анчах унӑн отвечӗсем Крэнкбиле пӗтерсе хуракан ответсем пулнӑ.

So he was silent: and the President answered his own question; his replies were staggering.

Председатель пӗтӗмӗшпе илсе каланӑ: — Апла, «Ӗнесене вилӗм» тесе каланине йышӑнатӑр, эппин? — Господин полицейски «Ӗнесене вилӗм» терӗ те, эпӗ те «Ӗнесене вилӗм» терӗм. Вара эпӗ те «Ӗнесене вилӗм» терӗм. Крэнкбиль ӑнлантарса пама тӑрӑшнӑ. Вӑл хӑйне кӗтмен ҫӗртен айӑпланине пула тӗлӗнсе кайни ҫинчен, ҫав вӑхӑтра полицейски каланӑ тӗлӗнмелле сӑмахсене персе яни ҫинчен каласшӑн пулнӑ.

He con- cluded: "Finally, you admit having said, 'Mort aux vaches' " "I said, 'Mort aux vaches!' because the police- man said, 'Mort aux vaches!' so then I said 'Mort aux vaches!* " He meant that, being overwhelmed by the most unexpected of accusations, he had in his amazement merely repeated the curious words falsely attributed to him, and which he had certainly never pro- nounced.

Ку сӑмахсене юри эпӗ каланӑ, теҫҫӗ, ман ҫӑвартан тухман ун пек сӑмах, «Ӗнесене вилӗм» тесси, маншӑн пулсан: «Эпӗ-и? Ӑҫтан шухӑшласа кӑлартӑр эсир кӑна?

He had said, "Mort aux vaches!" as he i6 CRAINQUEBILLE might have said, "I capable of insulting any oncl how could you believe it?"

Анчах председатель Буриш ӑна кирлӗ пек ӑнланса илеймен: — Апла эсир, ку сӑмахсене чӑн малтан полицейски каларӗ тетӗр?

"Do you maintain," he said, "that the policeman was, himself, the first to utter the exclamation?"

Крэнкбиль ҫакна ӑнлантарса пама килӗшмен.

Crainquebille gave up trying to explain.

Ӑнлантарса пама ытлашши йывӑр пулнӑ.

It was too difficult.

— Эсир тунмастӑр, пит тӗрӗс тӑватӑр, — тенӗ председатель, ҫапла каланӑ та свидетельсене чӗнме хушнӑ.

"You do not persist in your statement. You are quite right," said the President. And he had the witness called.

Бастьен Матра ятлӑ 64-мӗш номерлӗ полицейски, тӗрӗссине кӑна, пӗр тӗрӗссине кӑна калатӑп тесе, тупа тунӑ.

Constable 64, by name Bastien Matra, swore he spoke the truth and nothing but the truth.

Унтан вара ҫапла каласа панӑ: — Октябрӗн 20-мӗшӗнче эпӗ, вуникӗ сехетре, дежурствӑра тӑнӑ чух, Монмартр урамӗнче пӗр ҫынна асӑрхарӑм, разносчик пулчӗ пулас. Пӗчӗкҫеҫ урапапа хӑй. 328-мӗш номерлӗ ҫурт умӗнче тӑрать. Урамра чарӑнса тӑма юраманни-мӗнне уяман пирки, вӑл ҫула пӳлсе хучӗ, ҫавна пула экипажсен пӗр ҫӗре кӗпӗрленсе тӑма тӳр килчӗ.

Then he gave evidence in the following terms: "I was on my beat on October 20, at noon, when I noticed in the Rue Montmartre a person who appeared to be a hawker, unduly blocking the traffic with his barrow opposite No. 328.

Виҫӗ хутчен каларӑм эп ӑна, уттар малалла тетӗп, анчах вӑл эп каланине хӑлхана та чикмерӗ.

Three times I intimated to him the order to move on, but he refused to comply.

Асту, протокол ҫыратӑп, терӗм те хайхине, а вӑл мана хирӗҫ «Ӗнесене вилӗм» тесе кӑшкӑрса тӑкрӗ. Ку вара мана кӳрентернӗ пек туйӑнчӗ.

And when I gave him warn- ing that I was about to charge him, he retorted by crying: *Mort aux vachesi' Which I took as an insult."

Ҫак пур енчен те виҫсе пӑхса татӑклӑн каланӑ показание суд ырӑ кӑмӑлпа йышӑннӑ. Айӑпланаканни хутне кӗрекенсем свидетельсене чӗнсе илнӗ.

This evidence, delivered in a firm and moderate manner, the magistrates received with obvious ap- probation.

Пушмакпа сутӑ тӑвакан г-жа Байяра, Амбруаз Парэ больницинче ӗҫлекен аслӑ врача, Хисеплӗ легион орденӗн кавалерне г-н Давид Матьене чӗннӗ.

The witnesses for the defence were Madame Bayard, shoemaker's wife, and Dr. David Matthleu, chief physician to the Hospital Ambroise Pare, officer of the Legion of Honour.

Г-жа Байяр нимӗн те курман та, илтмен те.

Madame Bayard had seen nothing and heard nothing.

Г-н Матье полицейски тавра пухӑнса тӑнӑ халӑх хушшинче пулнӑ, халӑх разносчике малалла утма хушнине вӑл хӑй куҫӗпе курса тӑнӑ.

Dr. Matthieu was in the crowd which had gathered round the policeman, who was ordering the coster- monger to move on.

Унӑн показанийӗ хыҫҫӑн судра инцидент пулса иртнӗ.

His evidence led to a new episode in the trial.

— Мӗн-мӗн пулса иртнине эпӗ хам куҫпах куртӑм, — тенӗ вӑл. — Полицейски йӑнӑш турӗ: никам та кӳрентермен ӑна.

"I witnessed the Incident," he said, "I observed that the constable had made a mistake; he had not been insulted.

Йӑнӑш тунине асӑрханӑ хыҫҫӑн ун пирки эпӗ полицейскине хӑйне каларӑм.

I went up to him and called his attention to the fact.

Полицейски пахча-ҫимӗҫпе сутӑ тӑвакан ҫынна тытса чарчӗ те мана хӑй хыҫҫӑн, комиссар патне утма хушрӗ.

The officer insisted on arresting the costermonger, and told me to follow him to the Commissioner of Police.

Эп утрӑм.

This I did.

Комиссара та ҫаплах каласа патӑм.

Before the Commissioner, I repeated my dec- laration."

— Ларма пултаратӑр, — тенӗ председатель.

"You may sit down," said the President.

— Суд приставӗ, Матра свидетелӗ тепӗр хут чӗнсе кӗртер-ха кунта.

"Usher, recall witness Matra."

— Матра, айӑпланакана аресленӗ чух господин доктор Матье сире, эсир йӑнӑшатӑр, терӗ-и?

"Matra, when you proceeded to arrest the ac- cused, did not Dr. Matthieu point out to you that you were mistaken?"

— Так точно, господин председатель, вӑл мана кӳрентерчӗ.

"That is to say. Monsieur le President, that he insulted me."

— Мӗн терӗ вӑл сире?

"What did he say?"

— Вӑл мана . Ӗнесене вилӗм, — терӗ.

"He said, 'Mort aux vaches!'

Залра шавлама, кулма тытӑннӑ.

" Uproarious laughter arose from the audience.

— Кайма пултаратӑр, — тенӗ председатель, хыпӑнса. — Эсир каплах хӑтланатӑр пулсан, сире эпӗ пурне те залран кӑларса яма хушатӑп, — тенӗ вал суд курма пынӑ халӑха, асӑрхаттарса.

"You may withdraw," said the President hur- riedly. i8 CRAINQUEBILLE And he warned the public that if such unseemly demonstrations occurred again he would clear the court.

Ҫав хушӑрах защитник мантти ҫанӗсемпе ҫӗнтерӳллӗн хӑлаҫланса тӑнӑ, ҫак вӑхӑтра пурте: ну, ӗнтӗ, Крэнкбиле айӑпран хӑтараҫҫӗ, тесе шухӑшланӑ.

Meanwhile, Counsel for the defence was haughtily fluttering the sleeves of his gown, and for the moment it was thought that Crainquebllle would be acquitted.

Халӑх лӑпланса ҫитсен вара, Лемерль ура ҫине тӑнӑ.

Order having been restored, Maitre Lemerle rose.

Айӑпланакана хӳтӗлес тӗлӗшпе сӑмах калама тытӑнсанах, префектура агенчӗсене мухтама тытӑннӑ вӑл. «Общество тарҫисем вӗсем, хӑйсене хӑйсем мухтама юратманскерсем, кӑшт кӑна ӗҫлесе илесшӗн мӗн чухлӗ асап курмаҫҫӗ пулӗ, ывӑннипе халран каяҫҫӗ, ӑҫта пынӑ унта тӗл пулакан хӑрушлӑха хӑюллӑн кӗтсе илсе, кашни куллен хӑйсен паттӑрлӑхне кӑтартаҫҫӗ.

He opened his pleading with a eulogy of policemen: "those unassuming servants of society who, in return for a trifling salary, endure fatigue and brave incessant danger with daily heroism.

Ватӑ салтаксем вӗсем, кирек хӑҫан та салтаках вӗсем.

They were soldiers once, and soldiers they remain; soldiers, that word expresses everything. . . ."

Мэтр Лемерль вара, пӗтӗм чунхавалӗпе ҫӗкленсе, ҫапӑҫусенчи паттӑрла ӗҫсем ҫинчен калама тытӑннӑ: — Эпӗ хам та вӗсен йышӗнче тӑракан этем, — тенӗ вӑл, — хамӑр ҫара, нациллӗ ҫара кӳрентерме ирӗк паманнисен хисепӗнче таракан ҫын.

He was one of those, he said, who would not allow a finger to be laid on the army, on that national army, to which he was so proud to belong.

Председатель пуҫне пӗкнӗ.

The President bowed.

Чан та, мэтр Лемерль отставкӑна тухнӑ лейтенант пулнӑ.

Maitre Lemerle hap- pened to be lieutenant in the Reserves.

Ҫав хушӑрах вӑл Вьель Одриэт ятлӑ кварталти националистсен кандидачӗ пулнӑ.

He was also nationalist candidate for Les Vieilles Haudri- ettes.

Вӑл малаллах каланӑ: — Ҫук, паллах ӗнтӗ, йӗркене упраса тӑракан хуралӑн пӗчӗкҫеҫ, анчах ҫав тери хаклӑ ӗҫӗсене йышӑнмасӑр тӑма пултараймастӑп эпӗ. Куллен кун усӑ кӳреҫҫӗ вӗсем. Мӗн чухлӗ усӑ кӳмеҫҫӗ пулӗ вӗсем Парижри хастарлӑ халӑха.

He continued: "No, indeed, I do not esteem lightly the in- valuable services unassumingly rendered, which the valiant people of Paris receive daily from the guardians of the peace.

Крэнкбиль ватӑ салтака кӳрентерекен ҫын пулнӑ пулсан, эп унӑн хутне кӗме килӗшмен те пулӑттӑм.

And had I beheld in Crain- quebille, gentlemen, one who had insulted an ex- soldier, I should never have consented to repre- sent him before you.

Эпӗ хӳтӗлекен ҫынна «Ӗнесене вилӗм» тенӗшӗн айӑплаҫҫӗ. Ку сӑмахсем мӗне пӗлтерни паллӑ ӗнтӗ.

My client is accused of hav- ing said: 'Mort aux vachesf The meaning of such an expression is clear.

Пасарсенче калаҫакан сӑмахсен словарьне уҫкаласа пӑхсан, эсир ӑна хӑвӑрах курма пултаратӑр: «Vachard» тенӗ унта.

If you consult Le Die- tionnatre de la Langue Verte (slang) you will find: 'Vachard a sluggard, an idler, one who stretches himself out lazily like a cow instead of working.

«Vache» — ӗне — полицине сутӑннӑ ҫын, сыщик тенине пӗлтерет.

Mort aux vaches is an expression employed by cer- tain people.

Кун пирки иккӗленме ирӗк парӑр эсир мана.

Permit me to doubt it, gentle- men.

Матра полицейски хӑйӗн ӗҫне тӳрӗ туса пымасть тесшӗн мар эпӗ, ун пирки иккӗленме кирлӗ те мар.

"I do not suspect Constable Matra of any evil intention.

Анчах, хамӑрах каларӑмӑр, ун ӗҫӗ йывӑр.

But, as we have said, his calling Is ardu- ous.

Хӑш-пӗр чух вӑл ывӑннипе халран ӳкет.

He is sometimes harassed, fatigued, over- done.

Ҫавӑн пек халран ӳкнӗ самантра ун галлюцинаци те пулма пултарнӑ, йӑнӑш илтме пултарнӑ вӑл.

In such conditions he may have suffered from an aural hallucination.

Господа, халь кӑна каларӗ вӑл сире, доктор Давид Матье «Ӗнесене вилӗм» тесе кӑшкӑрнӑ пулать, Хисеплӗ легион орденӗн кавалерӗ, Амбруаз Парэ больницинче аслӑ врач пулса ӗҫлекен ҫын, наука хӗвелӗ, чи хисеплӗ общество ҫынни Давид Матье ҫапла кӑшкӑрнӑ тенине илтсен, пирӗн, паллах ӗнтӗ, Матрӑна таҫтан килсе кӗнӗ шухӑшсем асаплантарнине ирӗксӗрех ӗненме тӳр килчӗ, урӑхларах каласан, ӑна ялан такам йӗрлесе ҫӳренӗн туйӑнать пулас.

And, when he comes and tells you, gentlemen, that Dr. David Matthleu, officer of the Legion of Honour, chief physician at the Ambrolse-Pare Hospital, a gentleman and a prince of science, cried: 'Mort aux vaches,' then we are forced to believe that Matra Is obsessed, and if the term be not too strong, suffering from the mania of persecution.

Крэнкбиль «ӗнесене вилӗм» тесе кӑшкӑрнӑ пулсан та ҫавах, вӑл ҫапла кӑшкӑрни киревсӗр ӗҫ туни пулать-и, ҫук-и, чӑн малтан пирӗн ҫавна пӗлмелле.

"And even if Crainquebille did cry: 'Mort auK vaches' it remains to be proved whether such words on his lips can be regarded as an offence.

Крэнкбиль — законсӑр ҫуралнӑ ҫын, урамсем тӑрӑх суту-илӳ туса ҫӳрекен хӗрарӑм ывӑлӗ, амӑшӗ ун аскӑн пурӑнӑҫпа пурӑнса, эрех ӗҫсе вилнӗ.

Craln- quebille is the natural child of a costermonger, de- praved by years of drinking and other evil courses.

Ҫураласса та вӑл алкоголик халлӗнех ҫуралнӑ, хӑвӑрах куратӑр, утмӑл ҫул хушши чухӑнлӑхра пурӑнса вӑл ӑсран тайӑлнӑ.

Crainquebille was born alcoholic. You behold him brutalized by sixty years of poverty.

Господа, эсир ӑна ӑссӑр теме пултаратӑр.

Gentlemen you must conclude that he is irresponsible."

Мэтр Лемерль хӑй вырӑнне ларнӑ, г-н председатель Буриш сӑмахсене шӑл витӗр сӑрхӑнтарса приговор вуласа панӑ: Жером Крэнкбиле ик эрнелӗхе тӗрмене хупмалла тӑвас, 50 франк штраф тӳлеттерес, тенӗ вӑл.

Maitre Lemerle sat down. Then President Bourriche muttered a sentence condemning Jerome Crainquebille to pay fifty francs fine and to go to prison for a fortnight.

Суд хӑйӗн решенине Матра показанине хисепе илсе йышӑннӑ.

The magistrates convicted him on the strength of the evidence given by Con- stable Matra.

Крэнкбиле суд ҫуртӗнчи вӑрӑм та тӗттӗм коридорсем тӑрӑх илсе кайнӑ. Ҫак вӑхӑтра ун кама та пулин хӑйне шеллеттерес килнӗ.

As he was being taken down the long dark pas- sage of the Palais, Crainquebille felt an intense de- sire for sympathy.

Хӑй хыҫӗнче пыракан полицейски ҫине ҫаврӑнса пӑхса, вӑл ӑна виҫӗ хутчен чӗнсе илнӗ: — Служивый!

He turned to the municipal guard who was his escort and called him three times: ♦"Cipall . . .

Служивый! Эй, служивый!

'cipal! ...

Капла пуласса пӗр-ик эрне маларах каласа панӑ пулсан мана…

Eh 1 'cipall" And he sighed: "If anyone had told me only a fortnight ago that this would happen!"

Вӑл хӑй тӗллӗнех калаҫса пынӑ: — Вӑл господасем ытлашши хӑвӑрт калаҫаҫҫӗ.

Then he reflected: "They speak too quickly, these gentlemen.

Калаҫасса аван калаҫаҫҫӗ, анчах ытлашши хӑвӑрт.

They speak well, but they speak too quickly.

Служивый, мӗнле пек, сире те хӑвӑрт калаҫнӑ пек туйӑнать-и?

*cipal, don't you think they speak too quickly?"

Анчах салтак ӑна хирӗҫ пӗр сӑмах та чӗнмен, пӑхман та вӑл ун ҫине.

But the soldier marched straight on without re- plying or turning his head.

— Мӗншӗн пӗр сӑмах та чӗнместӗр ҫак эсир? — ыйтнӑ Крэнкбиль.

Crainquebille asked him: "Why don't you answer me?"

Салтак ҫаплах чӗнмен.

The soldier was silent.

— Йытӑпа итту калаҫаҫҫӗ, — тенӗ вара Крэнкбиль хурланчӑклӑ сасӑпа.

And Crainquebille said bitterly : "You would speak to a dog.

— Мӗншӗн-ха калаҫмастӑр эсир манпа?

Why not to me?

Ҫӑварӑра нихӑҫан та уҫмастӑр пулӗ ҫав эсир, шӑршӑ кӗрет пулмалла унтан?

And, further, did he say it at all?

Г-н председатель Буриш апологийӗ Крэнкбиле арестлес пирки йышӑннӑ приговора вуланӑ хыҫҫӑнах суд секретарӗ тепӗр ӗҫпе паллаштарма тытӑннӑ.

President Bourriche has too judicial a mind to permit his sentences to depend on reason and knowledge, the conclusions of which are eternally open to question.

Вӗсемпе пӗрлех ик-виҫӗ адвокат тухнӑ.

AN APOLOGY FOR PRESIDENT BOURRICHE FTER the sentence had been pro- nounced, several members of the audience and two or three lawyers left the hall.

Залран тухнисем Крэнкбиль ӗҫӗ ҫинчен калаҫман, питех интереслентермен вӑл вӗсене, ҫавӑнпа вӗсем ун ҫинчен текех шухӑшламан.

Those who went out did not reflect on the Crainquebille affair, which had not greatly interested them; and they thought no more about it.

Пӗр Жан Лермит кӑна, офортист, ӑнсӑртран кӑна суда пырса кӗнӗскер, халь кӑна курса ирттернӗ ӗҫ ҫинчен шухӑшланӑ.

Monsieur Jean Ler- mite, an etcher, who happened to be at the Palais, was the only one who meditated on what he had just seen and heard.

Мэтр Жозеф Обарэне вӑл, ун хулпуҫҫийӗ ҫине аллине хурса, ҫапла каланӑ: «Председатель Буриш мухтава тивӗҫ, чӑтма ҫук пӗлес килет хӑйӗн, ҫав кӑмӑл хӑйне йӗкӗлтесех тӑрать пулин те, хӑй ӗҫне вӑл ҫав кӑмӑл хыҫҫӑн ямарӗ, мухтава тухас кӑмӑл хыҫҫӑн каймарӗ вӑл, чӑнлӑха тӗппипех тавҫӑрса илес ӗҫрен аяккалла пӑрӑнса юлчӗ.

Putting his arm on the shoul- der of Maitre Joseph Aubarree, he said: "President Bourriche must be congratulated on having kept his mind free from idle curiosity, and from the intellectual pride which is determined to know everything.

Матра полицейскипе Давид Матье доктор показанийӗсем пӗр пек мар, пӗр-пӗрине хирӗҫлеҫҫӗ вӗсем, вӗсене пӗр-пӗринпе танлаштарса хӑтланнӑ пулсан, судья шанчӑксӑр ҫул ҫине тухса тӑнӑ пулӗччӗ, иккӗленме тытӑннӑ пулӗччӗ.

If he had weighed one against the other the contradictory evidence of Constable Matra and Dr. David Matthleu, the magistrate would have adopted a course leading to nothing but doubt and uncertainty.

Фактсене тӗплӗн тӗрӗслесе пӗлмелли меслет вӑл, критика правилисем кӑтартнӑ тӑрӑх, суд тӑвас ӗҫре пӗртте килӗшӳллӗ мар.

The method of exam- ining facts in a critical spirit would be fatal to the administration of justice.

Асӑрханмасӑр-тумасӑр тенӗ пек, судья ҫав меслетпе усӑ курма тытӑннӑ пулсан, унӑн шухӑшӗсем хӑш еннелле пӑрӑнасси йӑлтах хӑйӗнчен, хӑй мӗн таран малалла курма пултарнинчен (час-часах инҫетрине курсах каймасть тата вӑл), этемӗн вӑйсӑр ӑс-хакӑлӗнчен килнӗ пулӗччӗ.

If the judge were so im- prudent as to follow that method, his sentences would depend on his personal sagacity, of which he has generally no very great store, and on human infirmity which is universal.

Анчах власть авторитечӗпе мӗн пулнӑ пулӗччӗ вара?

Where can he find a criterion?

Тунма ҫук ӗнтӗ, историллӗ тӗпчев меслечӗ судьяна ҫителӗклӗ шанчӑк кӳрсе параймасть.

It cannot be denied that the historical method is absolutely incapable of providing him with the certainty he needs.

Вальтер Ралейпа пулса иртнӗ ӗҫех аса илер.

In this connexion you may recall a story told of Sir Walter Raleigh.

Тауэра хупса хунӑ Вальтер Ралей пӗрре, яланхи пекех, ӗҫлесе ларнӑ, «Пӗтӗм тӗнче историйӗ» ятлӑ кӗнекен иккӗмӗш пайне ҫырнӑ вӑл; ҫав вӑхӑтра тулта, ун чӳречи умӗнче калама ҫук хытӑ харкашни илтӗнсе кайнӑ.

" 'One day, when Raleigh, a prisoner in the Tower of London, was working, as was his wont, at the second part of his "History of the World," there was a scufile under his window.