Split (1)

train · 28.5k rows

text stringlengths 53 17.2k
toplu iş sözleşmesinin kapsamı dışında bırakılan sendika üyelerinin sözleşmeden yararlanamayacaklar ı kabul edilmiştir34o. Yargı tay'ın göı-üşünü paylaşanlar tarafından, toplu iş sözleşme sinin kapsam ına kimlerin gireceği konusunun tarafların takdir ve yetkisine bırakıldığı ve taraflara tanınan toplu sözleşme özerkliğine uygun olarak kapsam dışı bı rakılanların sendika üyesi olsalar bile sözleşmeden yararlanamayacakları ve sadece kanun ve iş sözleşmesi hükümleri ile bağlı kalacakları görüşü öne sürülmüştür34ı. Oysa toplu iş sözleşmesi taraflarına tanınan özerkliğin içeriği ve sınırları Anayasada ve kanunlarda belirtilmiştic Eski 2822 sayılı Kanunda (m. 33/son) old uğu gibi, 6356 sayılı Kanunda (m. 26/3) da, eşitlik ilkesinin uygulanması gerektiğinden, sendika üyesi olanların kapsam dışı bırakılmasının bu maddeye ve ayrıca Anayasa ile sağlanan toplu iş sözleş mesi hakkından (m. 53) aynı durumdaki bütün işçilerin yararlanabilmesi ilkesine ters düştüğü görüşündeyiz. Toplu sözleşme sistemimizde kapsam 339 Bu konuda bilgi için Subaşı, Türk İş Hukukunda Kapsam Dışı Personel, 167-1 76; Keser, Hakan: Kamu Sektöründe Kapsan ı Dışı Personel İstihdamı ve Uygulama Sorunları, Os man Güven Çankaya'ya Armağan, Ankara 201 O, 337-369. 340 Yarg. 9. HO., 6.5.1974, E. 1973/2460 K. 1974/8465 ve D. Ulucan'ın incelemesi, İHU, TSG LK. 6 (No. ı); 16.2.1976, E. 1976/1704 K. ı976/5689 ve M. Ekonomi'nin incelemesi, İHU, TSGLK. 37 (No. 2); 2821 ve 2822 sayılı kanunlarla ilgili uygulanıada da Yargıtay görüşünü sürdürmekted ir (Yarg. 9. HO., 20.5.1985, E. 1985/2546 K. 1985/5437, İşv. D. Temmuz 1985, ı 7-19; Yarg. HGK, 25.4.1986, E. 1985/9-835 K. 1986/449, Tekstil İşv. D, Şubat 1987, 22).; Yarg. HGK, 18.11.2009, E.2009/9-512 K.2009/525, Çi/, İ lke Kararları, 20 ı ı -20ı 2, 26-29; " ... davacının O 1/04/2014-31103/20 ı 6 tarihli toplu iş sözleşmesi göı-üşınelerine katılmadığı ve bu sözleşme hükümlerinden yaı·arlanabile ceği düşünüise de işyerinde yüı-ürlükte bulu nan toplu iş sözleşmesinin kapsamını düzenleyen madde hükmü ve davacının yaptığı işin niteliğine göre davacının kapsanı dışı personel olduğu ve toplu iş sözleşmesinden fayda lanamayacağı anlaşılmış olup dava konusu toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan kıdem pı-imi, giyim ve yakacak yardımı alacaklar ının reddine karar verilmesinde isabetsizlik bu lunmamaktadır ... ", (Yarg. 22. HO., 05.03.2020, E. 20ı 6/29151, K. 2020/42 69). 341 Reisoğlu , Şerh, İkinci Baskı, Ankara 1975,81-82 ve yeni bası, 1986, 43 vd.; Ulucan, anılan inceleme; Ekonomi, anılan inceleme; ince, Toplu İş Hukuku, 36; Sw; Özerklik ve Teşmil, 101-103; Günay, TİSGLH, 85-86; Tunçomağ/Cenıel, 378; Kılıçoğlu, Sendikalar , 419. 1098 Toplu İş Hukuku dışı bırakılanlar için ayrı bir toplu iş sözleşmesi yapılamadığı ndan, bu işçi ler kapsam dışı bırakılınakla anayasal haktan yoksun bırakılmaktadırlar342. Bu temel gerekçeleri mize bağlı kal ınakla birlikte, sözleşmedeki bu tür düzenlernelerin hükümsüz sayılması değil, kapsam dışı bırakma hükmü nün kapsam dışı bırakılanın muvafakatine bağlı tutulma sı gerektiği görü şündeyiz 343 . Toplu iş sözleşmesi özeı-kliğine dayanarak karşı görüşü savunan bazı yazarlar344, Alman Hukuku kaynaklarına yollama yapmaktadı rlar. Oysa Alnıanya'daki toplu iş sözleşmesi türleri ve uygulanıaları ülkemizdekilerden farklıdır. Bu nedenle orada kabul edilen esaslar hukuku muz için ışık tutucu nitelikte değildir. Alnıanya'da kapsanı dışı bırakma aynı statüde çalışan lar için söz konusu olmamakta, çalışanların (Arbeitnehnıer) genel olarakbedenen çalışan işçi (Aı·beiter) ve fıkren çalışan personel (Aııgestel lte) olarak iki ana bölüme ayrılmış olması karşı sında, bunlar için ayrı sözleşmelerin yapılması söz konusu olmakta, hatta çıraklar (Lehrlinge) bile ayrı bir toplu iş sözleşmenin kapsamına sokulnıaktadır lar. Böylece, orada bir sözleşme kapsanıında olmayanlar başka bir sözleşmenin kapsamına girmektedi rler. Ayrıca ekleyelinı ki, Almanya'da hem çalışına koşulları (sadece ücret ya da tüm çalışına esasları) hem de uygulama alanı (yer, bölge, eyalet, ülke) itibariyle değişik içerik ve düzeyde sözleşmeler yapılnıaktadır 345. Bu nedenle konumuzia ilgili olarak iki ülke arasında bir karşılaştırma yapma olanağı yoktur. Eski dönemde verilen bir Yargıtay kararına göre, kapsam dışı bırakı lan işçilerin çalışma ilişkilerinin düzenlenmesi bireysel sözleşmeler e bağlı kılındığından, bu işçiler için toplu iş sözleşmesine konulan bir hükümle, sendikalı işçilerden daha az menfaat sağlanama yacağı yolunda bir taban sınırı getirilmiş olsa bile, taraf sendikaca bunlardan day anışma aidatı ke silmesi istenemez34 6. Uygulamada işverenlerin toplu iş sözleşmesi ile getiri len bazı hakları ve özellikle sosyal yardımları kapsam dışı personele teşmil ettikleri yaygın olarak görülmektedir. Ancak Yargıtayca belirtildiği üzere, işverenin bu yoldaki kararından önce iş sözleşmesi feshedilen kapsam dışı personelin bu uygulamadan yararlanması söz konusu olamaz347. Ayrıca 342 Çelik ruı, 257-258; Esen, Sendikalar Hukuku, 89; Oğuzmaı1, Toplu ilişkiler, 79; Benzer şe kilde Esener, 482; Ekmekçi, Düzenleme Yetkisi, 18 ı vd.; Sümer, İş Hukuku Uygulamaları, 509; Canbolat, Sözleşmeden Yararlanamayacak İşçiler, 191 vd.; Eşitlik ilkesine ters dü şeceği göıi.işüne katıimamakla birlikte, Tuncay, Eşit Davranma ilkesi, 172-173 dn. 86 ve Tuncay/Savaş Kutsal, 326-327; Kızı/ray, Ender: Toplu İş Sözleşmesi ile Getirilen Düzenle rnelerin Kapsam Dışı Personele Uygulanab ilirliği, Sicili H D, Eylül 2012, 157-16 ı; Can, 22; Başka bir görüşe göre, eşitlik kuralına aykırılık ileri süı·ülebilirse de sözleşmen in geçerlili ği sarsılaınaz, üye ile sendika arasında bir nıesele söz konusu olur (E/bir, İş Hukuku, 86); Karş. Subaşı, Türk iş Hukukunda Kapsanı Dışı Personel, 200; Sur, Toplu İlişkiler, 337. 343 Aynı yönde, Oğuzman, Toplu İlişkiler, 79; Ekmekçi, Düzenleme Yetkisi, 190 vd. 344 Ulucan ve Ekonomi'nin anılan incelemeleri. 345 Çelik II/1, 258-259. 346 Yarg. 9. HO., 20. 5.1985 E. 1985/2547 K. 1985/5436, İşv. D, Temmuz 1985, 19-20. 347 Yarg. 9. HO., ı 6.3.1998, E. ı 998/523 K. ı 998/4808, Ekonomi, 1998 Yılı Emsal Kaı·arları, 7-8; 18.12.2002, E. 2002110289 K. 2002/24430, Tekstil İşv.D Mayıs 2003, 39. § 63. Toplu İş Sözleşme sinin Kişiler Açısından Uygulanma Alanı 1099 kapsam dışı personele sözleşmedeki bazı hakların tanınması diğer hakların ve ücret zammının verilmesini gerektirmez34B. Bu konuda ortaya çıkan başka bir sorun kıdem lazminatı faı·kı talebi ile ilgilidir. Eski dönemdeki bir olayda, kapsam dışı bir işçi, sözleşmeyi haklı nedenle feshettiğin i, kıdem laz minatının heı· yıl 30 gün üzerinden hesaplandığı nı, oysa hesaplama nın toplu iş sözleşmesinde öngörülen 45 gün üzerinden yapılması gerektiğini iddia ederek fark kıdem lazminatı talep etmiştir . Mahkemece, aynı durumda bulunan işçilere 45 gün üzerinden hesaplama yapılma sı karşısında eşit işe eşit ücret ilkesi uyarınca talep doğrultusunda karar alınmıştır . Yargıtay kararında ise, aynı dummdaki işçilere yapılan uygulamadan sonra üç yılın geçtiği, bu arada işyerinin el değiştirdiği, önceki işçileı-in sözleşmelerinde bu konuda özel hükümleri n bulunup bulunma dığının araştırılması gerektiği ifade edilerek mahkemenin kararı bozulnıuştuı·349. Yargıtayca, söz konusu uygulamadan sonra üç yılın geçmiş olması ifadesi ile heı·halde olay daki uygulan ıanın uzun süre tekrarlanmaması nedeniyle işçi aleyhine bir iş şartının doğdu ğu aniatılm ak istenmiştir.
olayda, kapsam dışı bir işçi, sözleşmeyi haklı nedenle feshettiğin i, kıdem laz minatının heı· yıl 30 gün üzerinden hesaplandığı nı, oysa hesaplama nın toplu iş sözleşmesinde öngörülen 45 gün üzerinden yapılması gerektiğini iddia ederek fark kıdem lazminatı talep etmiştir . Mahkemece, aynı durumda bulunan işçilere 45 gün üzerinden hesaplama yapılma sı karşısında eşit işe eşit ücret ilkesi uyarınca talep doğrultusunda karar alınmıştır . Yargıtay kararında ise, aynı dummdaki işçilere yapılan uygulamadan sonra üç yılın geçtiği, bu arada işyerinin el değiştirdiği, önceki işçileı-in sözleşmelerinde bu konuda özel hükümleri n bulunup bulunma dığının araştırılması gerektiği ifade edilerek mahkemenin kararı bozulnıuştuı·349. Yargıtayca, söz konusu uygulamadan sonra üç yılın geçmiş olması ifadesi ile heı·halde olay daki uygulan ıanın uzun süre tekrarlanmaması nedeniyle işçi aleyhine bir iş şartının doğdu ğu aniatılm ak istenmiştir. Ne var ki, Yargıtay görüşünün aksine, işverence vazgeçme kaydı konulmaksızın başlatılan ve önceki işçiler için tekrarlandığı anlaşılan işyeri uygulamasının iş şaı·tı haline geldiği, üç yıl gibi bir süre geçmesi nin bunu ortadan kaldırmayacağı kabul edil nıelidir3SO. Yargıtayca, kapsam dışı personele yapılan zamma ilişkin uygulamada aynı konumda bulunanla r arasında ayırım yapılması, 2822 sayılı Kanunun 31. maddesinin 3. fıkrasına (6356 sayılı Kanun m.25/2), Medeni Kanunun 2. maddesine ve Anayasan ın 1 O. maddes indeki eşitl ik kuralına aykırı bulun muştur3sı .3sı. Yargıtay'a göre, kapsanı dışı personel statüsünden kapsanı içi personel statüsüne geçi ıilmede sadece ücreti n eksilnıesi fark ücret isteğini haklı kı lamaz. Mahkemece diğer ödemeler dikkate alınarak karşılaştıı-ma yapılmalı ve bir fark oluştuğu takdirde buna hükmedilnıelidir353. 348 Yarg. 9. HD., 25 .11.1997, E. 1997/14304 K. 1997/19582, Günay, İş Kanunu, 2, 2. Baskı, 2275-2276. 349 Yarg. 9. HD., 11.3.2002, E. 2001/18348 K. 2002/3479, YKD, Mayıs 2002, 720-721 ve N. Çe lik'in incelemesi, Yargıç Resul Aslanköylü' ye Armağan, Kamu-İş, C. 7, 2004, S. 3, 295-301. 350 İş şartı haline gelen işyeri uygulamaları konusunda bkz. yukarı da§ ı 8, III; Ayrıca, Soye1; Yararlılık ilkesi, 41 vd.; Süzek, İşyeri Uygulamaları, ı 51-155. 35ı Yarg. 9. HD., 24.10.1995, E. 1995/12072 K. 1995/32880, Tekstil İşv. D, Şubat 1996, 14-15. Olayda kapsam dışı bırakılan işçiler arasında bir ayrım yapıldığından kararda m.31/3 hük müne atıf yapılması isabetli olmamıştır . 352 Kapsam dışı personele ilişkin kaynaklar ile işçi ve işveren sendikaları nın görüşleri ve bir bölge araştırması için bkz. Aşçı, Sainı: Türk Toplu Pazarlık Sisteminde Kapsam Dışı Per sonel Uygulaması ve Konuyla ilgili İşgören Tutumları n inceleyen Bir Araştırma, Doktora Tezi, İstanbul 1996. 353 Yarg. 9. HO., 4.11.1998, E. 1998112790 K. 1998/15602, TÜHİS, Kasım 1998, 37-38. 1100 Toplu İş Hukuku § 64. TOPLU iŞ SÖZLEŞM ESiNiN YER AÇlSlND AN UYGULANMA ALANI ı. işyeri Kanuna göre, toplu iş sözleşmesi aynı işkolundaki işyeri veya işyerleri ni kapsayabilir (m. 34/1). İşletme ve grup sözleşmeleri de aynı işkolundaki işyerleri için yapılacağından (m. 34/2, 3), bu sözleşmelerin uygulanma alanı bakımından da işyeri kavramı önem taşımaktad ır. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun uygulanması bakımın dan, işyeri, İş Kanununda tanımlandığı gibi kabul edildiğinden (m. 2/3), bu konuda İş Kanununun esas alınması gerekmekted irJ54. Yukarıda açıklandığıJSS gibi, toplu iş sözleşmesi aynı işkol undaki işyeri veya işyerieri ni kapsayaca ğından, bir işyerinin hangi işkoluna girdiğinin tespiti önem taşımaktadır. Kanuna ekli cetvelde işkollannın adları sayılmış, ayrıca, 4. maddede, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağı esasına yer verilmiştir (f. 2). ll. işyerinin Nakli Eski uygulamada, bir işyerinin başka bir yere taşınması üzerine çıkan bir uyuşmazl ık ile ilgili olarak, Yargıtayca toplu iş sözleşmesi nin yer itiba riyle uygulanma alanı açısından günümüzde de geçerli olacak isabetli bir sonuca varılmıştır. Yargıtay'a göre, bir toplu iş sözleşmesi işyerinde çalışan işçiler için yapılır ve nitelik değiştirilmeksizin işyerinin başka bir yere nak ledilmiş olması yetki alınmış o işyeri için toplu iş sözleşmesi yapılmasını engellemez356. Karara konu olayda, işveren yetki alınmış olan Sütlüce'deki işyerini kapattığını ve An barlı'daki adresinde sözleşme yetkisinin alındığı kara taşımacılığı faaliyetinde bulunmadığı nı, burada sadece eskiden beri sürdürdüğü dolomil öğütme işinin yapıldığı nı, böylece kara taşı macılığı işkolu ile ilgilerinin olmadığını iddia etmiştir . Yargıtayca belirtildiği üzere, gerçekten durum böyle ise o takdirde sendikanın Anbarlı'daki işyeri için grev kararı alnıası ve uygulanıa ya geçmesi yasal olamaz. Buna karşılık, kara taşımacılığı işini Anbarlı'da sürdüı-mekle ise o zaman sendikanın bu adreste faaliyet gösteren kara taşımacılığı işi ile sınırlı olmak üzere toplu iş sözleşmesi ve bu amaçla grev yapması kanuna uygun olur. 354 Bkz. yukarıda§ ı 2, I, II; Ayrıca, Reisoğlu, Şerh, 60 vd.; Tuncay/Savaş Kuısal, 33 ı -332; Cii nay, TİSGLH, ı 04; Doğan Yenisey, İşyeri ve İşletme, 334; Ayrıntılı bilgi ve değerlendirme için bkz. Kandemir, Toplu iş Sözleşme sinin Uygulanma Alanı, ı 96 vd. 355 Bkz. § 46, II, 3. 356 Yaı-g. 9. HD., ı3.7.1987, E. ı987/7421 K. ı987/7ı83, YKD, Ocak ı989, 46-48 ve C. Tımcay'ın inceleme si, Çimento İşv. D, Mart ı989, ı4-ı7; Ayrıca, Ü. Narmanlwğlu, İHU, TSGLK. 25 (No. ı). § 65. Toplu iş Sözleşmes inin Hakim Tarafından Değişen Koşullar a Uyarlanması ı ı O ı Yargıtay karannın sonucu olarak, başka yere nakledilerek aynı işko lunda faaliyetini sürdürmek üzere kapatılan işyeri için yapılmış bir toplu iş sözleşm esinin varlığı halinde bu sözleşmen in yeni işyerinde uygulanması na devam olunacağı söylenebilir. DÖRDÜNCÜ KESiM TOPLU iŞ SÖZLE ŞMESi NiN DEGiŞTiRiLMESi § 65. TOPLU iş SÖZLEŞMESiNiN HAKiM TARAFIND AN DEGiŞEN KOŞULLARA UYARLANMASI Toplu iş sözleşmes inin uyarlanması konusunda 6356 sayılı Kanunda herhangi bir dü zenleme olmadığı ndan eski dönemde ortaya konulan esaslar günümüz için de geçerli olacaktır . Değişen ekonomik durumla ı·ın çalışma koşullarını ve bu arada toplu iş sözleşmelerini etkiteyeceği kuşkusuzdur . Sözleşme taranan bu durumların gerektirdiği değişiklikleri yapabi leceklerdir357. Burada tartışılacak asıl konu toplu iş sözleşm esinin hakim tarafından değişen ekonomik koşullara uyarlanıp uyarlanamayaca ğıdır. Bu konu uygulan ıada "ekonom ik kriz" olarak adlandırılan ağır ekonomik koşullar sonucu ortaya çıkan uyuşmazl ıklarla önem kazan mıştır. Gerçekten, ülkemiz de 1990'1ı yıllarda hızla artan ekonomik olumsuzluklar 1994 yılında S Nisan kararları nın uygulama ya konulmasına, bunun sonucu olarak mala olan talebin azal masıyla işyerlerinde ürelimin yavaşlamasına ve çalışma hayatında hukuki sorunların dağma sına neden olmuşlur 358. Sonraki yıllarda da belirli döneml erde ekonomik sorunlar yaşan mış tır. Bu li.ir dunımlarda toplu iş sözleşmesine hakim tarafından müdaha lenin mümkün olup olmadığı ve TBK m. 138 hükmünün burada uygulama alanı bulup bulama yacağı hususlannın değerle ndirilmesi önem kazanmıştır. 1. Uyarlama ya ilişkin Borçlar Hukuku
taranan bu durumların gerektirdiği değişiklikleri yapabi leceklerdir357. Burada tartışılacak asıl konu toplu iş sözleşm esinin hakim tarafından değişen ekonomik koşullara uyarlanıp uyarlanamayaca ğıdır. Bu konu uygulan ıada "ekonom ik kriz" olarak adlandırılan ağır ekonomik koşullar sonucu ortaya çıkan uyuşmazl ıklarla önem kazan mıştır. Gerçekten, ülkemiz de 1990'1ı yıllarda hızla artan ekonomik olumsuzluklar 1994 yılında S Nisan kararları nın uygulama ya konulmasına, bunun sonucu olarak mala olan talebin azal masıyla işyerlerinde ürelimin yavaşlamasına ve çalışma hayatında hukuki sorunların dağma sına neden olmuşlur 358. Sonraki yıllarda da belirli döneml erde ekonomik sorunlar yaşan mış tır. Bu li.ir dunımlarda toplu iş sözleşmesine hakim tarafından müdaha lenin mümkün olup olmadığı ve TBK m. 138 hükmünün burada uygulama alanı bulup bulama yacağı hususlannın değerle ndirilmesi önem kazanmıştır. 1. Uyarlama ya ilişkin Borçlar Hukuku Esasları Borçlar Hukukunda kabul edilen "sözleşmeye bağlılık" (pacta sunt sen•anda) ilkesine göre, sözleşmede veya kanunda başka bir hüküm olmadıkça laranaı·ın sözleşmeyi ifa etmeleri gerekir. Ancak, bu ilkenin mutlak bir şekilde uygulanması uzun süreli borç ilişkilerinde adalet sizliğe yol açabilir. Sözleşmenin yapılması ndan sonra savaş, ekonomik kriz, devalüasyon gibi olaylar sonucu taranan n arasındaki denge laraflardan birinin buna katlanmas ının beklenen ıe yeceği ölçüde bozulmuş olabilir. işle, bu dummlarla ilgili olarak, "clausula rebus sic slantibus" veya "beklen meyen hal şartı" (enıprevizyon) diye adlandırılan ve özellikle Alman hukukunda geliştirilen bir görüş ile, belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek adaletsizliğin önüne geçil- 357 Bkz. aşağıda § 66, Il. 358 Aşağıdaki açıklamalar ımız Yaşar Eğilim ve Kültür Vakfı tarafından 25-27 Mayıs 1995 gün lerinde İstanbul'da düzenlenen "Çalışma Şartlannın Ekonomik Sebeplerle Değiştirilmesi" adlı uluslararası serninere sunduğumuz tebliğden alınmıştır. 1102 Toplu İş Hukuku rnek istenmiştir. Beklenmeyen hal şartını "işlemin temeli" denilen objektif bir dayanağa ka vuşturan bu görüşe göre, öngöı-ülemeyen ve sözleşmeden doğan ilişkide taranar arasındaki dengeyi taraflardan biri için katlanılamaz ölçüde bozan bir değişikliğin ortaya çıkması, yani "işlem temelinin çökmesi" halinde, sözleşme değişen koşullar a uyarlanab ilmeli veya feshedi lebilmelidir359. Borcun ifasının imkansız olmadığı, fakat öngörülemeyen ve borçlunun sorumlu tutu lamayacağı nedenlerle aşırı derecede zorlaştığı durumlarla ilgili olarak mülga Borçlar Kanu nunda yukarıda belirtilen sonucu sağlayan genel bir hüküm yoktu. Bununla birlikte, Kanunda söz konusu durumların borç ilişkisine etkisi bazı sözleşmeler ve bu arada istisna sözleşmesi için düzenlenmişti. İstisna sözleşmesine ilişkin hükme göre, başlangıçta tahmin olunam ayan veya tahmin olunup da iki tarafça göz önüne tu tu lmayan durumlar işin yapılmasını son derece zorlaştırırsa, hakim, takdir hakkını kull anarak ya kararlaştırılan ücreti artırır ya da sözleşmeyi fesheder (EBK, m. 365/ll). İsviçre-Türk Borçlar Hukukunda bu hükmün kıyas yolu ile bütün sözleşme türlerine uygulanabil eceği öne sürülmüştür 360. Buna karşı ortaya atılan görüşe göre ise bu sorunun çözümünde dayanılacak temel ilke dürüstlük kuralıdır (MK, m. 2). Sözleşme nin yapılmasından sonra değişen durumda borcun ifasının talep edilmesi dürüstlük kuralına aykırı düşerse, borçlu sözleşmenin yeni koşullar a uyarianmasını ya da feshini isteyebilir36ı. Ayrıca, iş sözleşmesi ile ilgili olarak uyarlama durumu söz konusu olmamakla birlikte, Borçlar Kanununda haklı nedenlerden dolayı gerek işçi gerek işverenin sözleşmeyi derhal feshedebi leceği, dürüs tlük kuralları açısıııdan iki taraftan birinin hizmet ilişkisini sürdürmesi beklen meyen bütün durumların haklı fesih nedeni oluşturacağı hükmüne yer verilmiştir (m. 344)362. 6098 sayılı Borçlar Kanununda, bir sözleşmenin yapılmasından son ra değişen koşullarla işlem temelinin çökmesi halinde sözleşmenin hakim tarafından yeni koşullara uyarlanabilm esi veya feshedilebilmesine yönelik olarak yeni bir düzenleme kabul edilmiş bulunmaktadır363. Kanunun "aşırı ifa güçlüğü" başlıklı 138. maddesinde, sözleşmenin yapıldığı sırada taraflar- 359 Bu konuda bilgi ve kaynak için bkz. K. Tunçomağ, Alman Hukukunda Borcun Hasında Aşı rı Güçlük (Muamelenin Temeli) İle İlgili Objektif Görüşler, İÜHFM, 1966 S. 2-4, 884 vd.; R. Serozan, Sözleşmeden Dönme, İstanbul 1975, 365 vd.; Aynı yazar, Borçlar Hukuku, Genel Bölüm (Kocayuşufpaşaoğlu!Ha tenıi/Serozan/Arpacı), lll. Cilt, ifa Engellel 'i ve Haksız Zen ginleşme, İstanbul 1994, § 20, ı64 vd.; Dural, 28 vd.; Tekinay!Akman!Burcu oğlu!Altop , 368- 369, 383, ı 004 vd.; Oğuzma n/Oz, Genel Hükümle r, Cilt-l, 602-605; Reisoğlu (Safa), Borçlar Hukuku, 412 vd.; Eren, Borçlar Hukuku, 484 vd.; Alpaguı, İşlem Temelinin Çökmesi, § ı-3; Başbuğ, Uyarlaına, § ı-3.; Kılıçoğlu, Mustafa/Şahin Taşkın, Elif: Toplu İş Sözleşmesi Özerk liği ve Sınırları, Legal İSGHD, C. 17, S. 68, 2020, 1447 vd. 360 Dural, 49 dn. 82'de gösterilen yazarlar; Ayrıca Tekinay!Akman/Burcuoğlu/ Altop, 783 vd., ı 004 vd.; Eren, Borçlar Hukuku, 451. 36ı Dural, 62 vd.; Oğuzma n!Oz, Genel Hükümler, 602-605; Ayrıca bkz. K. Tunçomağ, Borçlar Hukuku, I, ı16ı-ı162; Reisoğlu (Safa), Borçlar Hukuku, 399; Kocayusufiıaşaoğ/u, Necip: İşlem Temelinin Çökmüş Sayılabilmesi için Sosyal Felaket Olarak Nitelenebilecek Olağa nüstü Bir Olayın Gerçekleşmesi Şart Mıdır?, Kemal Oğuzman'ın Anısına Armağan, İstan bul 2000, 511 vd. 362 Toplu iş sözleşme sinin fesh i konusuna aşağıda § 67'nin sonunda yer verilmiştir. 363 Konuya ilişkin detaylı bilgi için bkz. Çavdar, Pelin/Karaca, Aybüke: Türk Hukukunda Aşı rı İfa Güçlüğü ve Toplu İş Sözleşmesine Uygulana bilirliği, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 23, S. 3, 20ı7, 635 vd. § 65. Toplu İş Sözleşme sinin Hakim Tarafından Değişen Koşullar a Uyarlanması 1103 ca öngörülemeyen veya öngörülmesi beklene meyen olağanüstü bir durumun borçludan kaynaklanma yan bir nedenle ortaya çıkması ve söz konusu duru mun sözleşmenin yapıldığı sırada mevcut olguları borçlu aleyhine aşırı de recede değiştirmesi ve bu sebeple kendisinden ifanın istenme sinin dürüstlük kurallarına aykırı düşecek olması hali düzenlenmiştir . Bu durumda borçlu, hakimden sözleşmenin yeni koşullara uyarianmasını isteyebilec eği gibi bu mümkün olmadığı takdirde ise sözleşmeden dönebil ir. Sürekli edimli söz leşmelerde dönme yerine fesih hakkı kullanılır . Söz konusu düzenlemenin toplu iş sözleşmesine uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi gerekmektedi r. ll. Borçlar Hukuku Esaslarının Toplu iş Sözleşmesi için Geçerli Olup Olmayacağı Borçlar Hukukunda kabul edilen bu sonucun toplu iş sözleşmesi hü kümlerinden doğan borçlar için geçerli olup olmayacağı konusunun uygu lamada özellikle ekonomik kriz dolayısıyla sözleşmedeki ücret zamları nın ödenmesiyle ilgili muhteva normları açısından önem taşıdığı açıktır. Bu ko nuda 1994 yılında yaşanan ekonom ik krizle birlikte uyuşmazlıklar ortaya çıkmıştır . Yargıtay, kamu kesimi işyerlerinde toplu iş sözleşmesinden doğan zamlara ait ödemenin bir Hükümet genelgesiyle durdurularak bir ödeme planı çerçeves inde ileri bir tarihte yapıl masının öngöri.ilmesi üzerine toplu iş sözleşmesinden doğan alacağın ödenmesi talebiyle işçi tarafından açılan bir dava ile ilgili olarak önemli bir karar vermişt ir364. Yerel mahkemece direnilmesi üzerine bu karar Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca 9. Hukuk Dairesi ilaını doğ rultusunda bozulmuştur365. Aynı konuda başka bir dava ile ilgili olarak bu karardaki esaslar Yargıtayca tekrarlanmıştır 366.
Borçlar Hukukunda kabul edilen bu sonucun toplu iş sözleşmesi hü kümlerinden doğan borçlar için geçerli olup olmayacağı konusunun uygu lamada özellikle ekonomik kriz dolayısıyla sözleşmedeki ücret zamları nın ödenmesiyle ilgili muhteva normları açısından önem taşıdığı açıktır. Bu ko nuda 1994 yılında yaşanan ekonom ik krizle birlikte uyuşmazlıklar ortaya çıkmıştır . Yargıtay, kamu kesimi işyerlerinde toplu iş sözleşmesinden doğan zamlara ait ödemenin bir Hükümet genelgesiyle durdurularak bir ödeme planı çerçeves inde ileri bir tarihte yapıl masının öngöri.ilmesi üzerine toplu iş sözleşmesinden doğan alacağın ödenmesi talebiyle işçi tarafından açılan bir dava ile ilgili olarak önemli bir karar vermişt ir364. Yerel mahkemece direnilmesi üzerine bu karar Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca 9. Hukuk Dairesi ilaını doğ rultusunda bozulmuştur365. Aynı konuda başka bir dava ile ilgili olarak bu karardaki esaslar Yargıtayca tekrarlanmıştır 366. Yargıtay'ın kararında, serbest iradeleriyle imzaladıklan sözleş melerin taraflan bağlamasının asıl olduğu, ancak taraflar arasında mevcut dengenin olağanüstü nedenlerle taraflardan biri için katlanılamayacak derecede bozulduğu ve bu suretle sözleşme ile tesis edilen işlemin temelinin çöktüğü hallerde sözleşmeye sıkı sıkıya bağl ılığın adalet, hak kaniyet ve objektif iyi niyet kurallarıyla bağdaşmayacağı ve bu durumlarda hakimin müdahale ederek sözleşmeyi değişen ko şullara uyariayacağı belirtilmiştir. Kararda, dava konusu olayda işverenin toplu iş sözleşmesindeki ücret zammını bir ödeme planı dahilinde ileri bir tarihte ödeme teklifinin bir uyarlama önerisi olduğu ve bu olgular karşısında davanın reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştıı-. Kararda ayrıca, davalı idarenin kötü niyetinden söz etmenin mümkün olmadığı ve borcunu inkar etmediği, Hükümet genelgesi doğrultusunda ve kendi imkanlarıyla ödeme imkansızlığını da dikkate alarak ücret zamlarının taksitle ödenmesini 364 Yarg. 9. HD., 31.1.1995, E. 1994/16730 K. 1995/1307, YKD, Nisan ı995, 576-583. 365 Yarg. HGK, 3.5.1995, E. 1995/9-267 K. 1995/442, Çimento İşv. D, Temmuz ı 995, 40-44. 366 Yarg. 9. HD., 6.2.ı995, E. 17670 K. 2538 ilamıyla ilgili olarak Yarg. HGK, 3.5.1995, E. 1995/9-392 K. 1995/494, TÜHİS, Mayıs 1995, 38-48; Yargıtay, 1996 ve 1997 yıllarında da görüşünü sürdürmüştür (Yarg. 9. HD., 14.3.1996, E. 1996/4479 K. ı 996/5354, İşv. D, Mart 1996, 15-16 ve A. Güzel'in incelemesi, 1996 Yılı Kararları Semineri, 196-1 98; Yarg. HGK, 26.2.1997, E. 1996/9-679 K. 1997/119, İşv. D, Mart 1997, 15-17 ve F. Demir'in incelemesi, MESS Almanağı 1997, 452-476). 1104 Toplu İş Hukuku önerdiği açıklanmıştır. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun kararlannda da, sözleşmeye bağlılık ilkesi kural olarak kabul edilmekle birlikte, toplu iş sözleşme sinin imzalanmasından sonra mey dana gelen ve ekonomik bunalım yaratan ülke çapındaki olumsuz gelişmelerin dava lı işvereni Borçlar Kanununun 44. maddesi uyarınca müzayaka haline düşürdüğü, sözleşme adaletini ve taraAar ca yüklenilen edimler arasındaki dengeyi bozduğu, ücret zammını birkaç ayl ık gecikme ile ödeme önerisinin davacı işçi tarafından kabul edilmemesi nin Medeni Kanunun 2. mad desindeki dürüstlük kuralıyla bağdaşm adığı ve davanın reddi gerektiği sonucuna varılmıştır. Yukarıda açıklandığı üzere, Yargıtay'ın 1995-1997 yıllarında verdi ği kararlarda, Borçlar Hukuku nda varılan sonuca uygun olarak, taraflar arasındaki işlem temelinin çökmesi ve borcun ifasının talep edilmesinin dürüstlük esasına (MKm. 2) aykırı düşmesi halinde, diğer sözleşmel erde uygulanan, sözleşmenin hakjm tarafından değişen koşullara uyarl anması esasının ilke olarak toplu iş sözleşmesine de uygulanabileceği görüşünün kabul edildiği görülmektedir367,36B. Kanaatimizce Yargıtay'ın bu görüşü toplu iş sözleşmesi bakımından benimsenem ez. Çünkü toplu iş sözleşmesi niteliği itibariyle diğer sözleşme lerden farklıdır. Eski 2822 sayılı Kanuna (m. 2/2) uygun olarak 6356 sayılı Kanunda, Anayasadaki işçi ve işveren taraflarına toplu sözleşme özerkli ğinin tanındığı 53. maddeye uygun olarak (bkz. yuk. §57, II, 2, a), iş söz leşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesi ile ilgili hususları (normatif kısmı) düzenlemek üzere toplu iş sözleşme sinin yapılabileceğini belirten 33. maddesinin birinci fıkrasında, sözleşme taraflarına, tıpkı kanun koyucu tarafından kanunlara konulabildiği gibi, emr edici hukuk kuralları koyabil me hak ve yetkisi tanınmışt ır. Yargıtayca da toplu iş sözleşmesinin normatif hükümlerinin "objektif hukuk kuralları" ve "maddi anlamda yasa hükümle ri niteliğinde" oldukları kabul edilmiştir 369. Toplu iş sözleşmesi taraflarının bu nitelikte kurallar koyabilmeleri Anayasa ile sağlanan toplu iş sözleşmesi yapma hak ve özerkliğine (m. 53/1) dayanmaktadır . Anayasanın 53. mad desinde, özerklik deyimine açıkça yer verilmemekle birlikte, bu özer kliğin 367 Aynı görüş Ekonomi, Çalışma Şartla n, ı 74-175; Aynı yazar, Yarg. HGK'nun 29.2. ı 997 ta rihli karanna ilişkin inceleme, 1997 Yılı Kararları Semineri, 216-218; Belling/K öksal, 1493 vd.; Çetinkaya, Sözleşmelerin Yargı Yoluyla Uyarlanabi lirliği, 142, 152; Alpagw, İşlem Te melinin Çökmesi, 80 vd.; Tuncay/Savaş Kıt/sal , 345; istisnai haller için aynı görüş Sur, Toplu İlişkiler, 366-369; Çavdar!Karaca, 638. 368 Öğretide, 2822 sayılı Kanunun 66. maddesinin ilk fıkrasının işlem temelinin çökmesi yolundaki ilkenin toplu iş sözleşmelerine uygulanabi lir olduğuna karine teşkil ettiği öne sürülmek teydi (Belling/Köksal, 1492-1493; Çetinkaya, Sözleşmelerin Yargı Yoluyla Uyarla nabilirliği, 146). Hemen beliı-telim ki, bu genel hüküm karine olamaz ve aşağıda açıklan dığı gibi, hakime sözleşmeyi uyarlama yetkisinin tanınm ası toplu sözleşme özerkliğine müdahale sonucunu doğuracağ ından, bu konuda 66. madde hükmünü uygulama olanağı bulunmamakt aydı (aynı yolda Özveri, Özerklik, 120-121 ). 369 Yarg. HGK, 21.2.1975, E. 9-1040 K. 227, İKİD, Temmuz 1975, 3634-3635; Yarg. 9. HO., 20.4.1987, E. 1987/3816 K. 1987/3991, Kamu-İş, Temmuz 1987, 55-56. § 6S. Toplu iş Sözleşme sinin Hakim Tarafından Değişen Koşullara Uyarlanması 1105 tanınmış olduğu kuşkusu zdur. Alman Hukukunda ifade edildiği üzere, işçi sendikalan ile işverenier e veya işveren sendikalanna tanınan ve "kendi ken dini yönetim" olarak adlandırılan geniş kapsamlı bir özerklik kavramının en önemli görünümü "toplu iş sözleşmesi özerkliği"dir. Toplu iş sözleşmesi ile konulan normatif kuralları n sonradan değişen durumlara uyup uyma dığını tespit ve bunların yeni koşullara uyarlanması hak ve yetkisi aşağı da (§ 66) belirtilen koşullar çerçevesinde doğrudan doğruya sözleşme ta raflarına aittir. Hakimin bu konuda karar verebileceğinin kabulü, toplu iş sözleşmesi kuralı koymak anlam ını taşımakta ve Anayasanın 53. maddesi ile tanınan toplu iş sözleşmesi özerkliğine müdahale sonucunu doğurmak tadır370. Bu nedenle, Yargıtay'ın söz konusu kararındaki, hakimin değişen koşullara göre toplu iş sözleşmesine müdahale edebileceğine ve sözleşme ile kararlaş tırılan ücret zammı ödemeler inin, davalı idarece öngörüldüğü şekilde, ileri bir tarihte ödenmesi planının uyarlama önerisi olarak kabulü gerektiğine ilişkin görüşün toplu iş sözleşmesi özerkliği ile bağdaşmadığı açıktır37ı. Ayrıca, Yargıtay Hukuk Genel Kur ulu kararlarında sözü geçen ekonomik bunalım, Anayasanın 119. Maddes indeki esasa uygun olarak Ba kanlar Kurulunca kabul edilmiş ve olağanüstü hal kararına yol açan bir nitelik gösterm iş değildir. Bu açıklamaların ıızın ötesinde beliı-tmek gerekir ki, söz konusu özerkliğin sonucu ola rak, sadece hakim değil, kanun koyucu dahi
Hakimin bu konuda karar verebileceğinin kabulü, toplu iş sözleşmesi kuralı koymak anlam ını taşımakta ve Anayasanın 53. maddesi ile tanınan toplu iş sözleşmesi özerkliğine müdahale sonucunu doğurmak tadır370. Bu nedenle, Yargıtay'ın söz konusu kararındaki, hakimin değişen koşullara göre toplu iş sözleşmesine müdahale edebileceğine ve sözleşme ile kararlaş tırılan ücret zammı ödemeler inin, davalı idarece öngörüldüğü şekilde, ileri bir tarihte ödenmesi planının uyarlama önerisi olarak kabulü gerektiğine ilişkin görüşün toplu iş sözleşmesi özerkliği ile bağdaşmadığı açıktır37ı. Ayrıca, Yargıtay Hukuk Genel Kur ulu kararlarında sözü geçen ekonomik bunalım, Anayasanın 119. Maddes indeki esasa uygun olarak Ba kanlar Kurulunca kabul edilmiş ve olağanüstü hal kararına yol açan bir nitelik gösterm iş değildir. Bu açıklamaların ıızın ötesinde beliı-tmek gerekir ki, söz konusu özerkliğin sonucu ola rak, sadece hakim değil, kanun koyucu dahi çıkaracağı kanunlarla toplu iş sözleşmelerine konulacak ücret zamlar ı na ilişkin olaı·ak herhangi bir sınıdama getiremez ve müdahale de bu lunamaz. Anayasa Mahkemesince de kamu kesimind e çalışan işçiler ile ilgili olarak 1976 yılı Bütçe Kanununda yer verilen toplu iş sözleşmelerindeki ücret zamları na tavan koyan hükmü n Anayasaya aykırı olduğuna ve iptaline karar verilnıiştir372. Yargıtay'ın, değişen koşullar karşısında hakimin toplu iş sözleşme sini yeni koşullara uyarlay abileceğine ilişkin temel noktadaki göı·üşü yanında, davalı tarafından öne sürülen "borcun edasının imkansız hale geldiği" savunması ile ilgili olarak 9. Hukuk Daiı·esi karaı-la- 370 Alınan hukukunda taı·tışnıalı olmakla bidikte işlem temelinin çökmesini toplu iş sözleş nıesine uygulama olanağı bulunm adığı yolunda Alman Federal İş Mahkemesi (BAG) ka rarı için bkz. Zöllner/Loritz/1-fergenröder, § 34Vl 4; Ayrıca wwisch!Rieble, § ı, Rn. 646; v. 1-foyningen-1-fuene, Geı-rick: Der EinAuss wiı·tschaftlicher Schwierigkeiten im Unterneh men auf die Arbeitsbedingungen, Recht der Arbeit 1991, Heft 6, 330; Dütz/Tlıüsing, Rn. 646; Er[K!Sclı aub!Franzen, § 1 TVG, Rn. 18; Diğer kaynaklar için Alpagut, işlem Temelinin Çökmesi, 7 ı vd., 82 vd. ve ku ı-amın uygulama koşulları konusunda, § 6. 37ı Yuk. dn. 2'deki l99S'deki tebliğimizin özeti, iş Hukuku Dersleri , 13. Bası, 1996, 420; Olayda hakkın kötüye kullanıl masından söz edileme yeceği beliı·tilerek aynı yönde K. Oğuzman'ın mütalaa sı, ag Selüloz- iş yayını; M. Ozveri, İşçiler ve Bir Hukuk Devleti Masalı, Selüloz-iş yayını, İzmit, 101-ı 04; M. Kutal, aynı yayın, ı OS-ı ı2; F. Şalılanan, aynı yayın, ı] 6; AY ın. ı ı 9 ile ilgili olarak aynı görüş Ozveri, Yargı Yoluyla Toplu İş Sözleşmeler inin Değiştirilme si, 226-227; Ü. Nannan/wğlu, ı 996 Yılı Karadarı Semineri, 112; A. Güzel, 1996 Yılı Karadarı Semineri, ı 97-ı 98 ve orada yollama yapılan Yarg. 9. HD'nin S. ıl. ı 996 tarihli kararına iliş kin olarak Cünay'ın karşı oy yazısı; Aynı yazar, TİSGLH, 360 vd.; Başbuğ, Uyarlama, S9; Akyiğit, Toplu iş Hukuku, S30; Sur, Toplu İlişkiler, 368-369; Cente/, Özerkliğin Sınıdan, 219. 372 AYM, 9. ı 2. ı 976, E. 1976/34 K. ı 976/S2, RG 1 S Mart ı 977, ı S879. Bkz. yuk. § S7, Il, 2, a. 1106 Toplu İş Hukuku rı nda, ekonomik kriz yüzünden sözleşme zamlannın durduru lmasına yönelik genelgenin Dev letin koı-uyuctı tutumunu gösterdiği, bu tutumun gösterilmemesi halinde kamu işyerlerinin i fa imkansızlığın a düşeceği düşüncesine yer verilmiştiı-. Kararın gerekçes ini oluşturmamakla birlikte bu düşüncenin hukuki esaslarla bağdaşmadığı açıktır. Karara ilişkin karşı oy yazısın da belirtildiği gibi, para borçlarında ifa imkansızlığı söz konusu olamayacağından borçlunun para sıkıntısı içine düşmesi ve borcunu ödeyememesi Borçlar Kanununun ı ı 7. (TBK ı 36.) maddesi anlamında bir imkansızlık durumu yaratmaz. Bu durumlaı -da alacaklı icra yoluna başvurabilir373. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin söz konusu kararlarında davalı idarenin kötü niyetinden söz edilemeyeceği, Hukuk Genel Kumlu kararlarında da ücret zammını birkaç aylık gecikme ile ödeme önerisinin davacı işçi tarafından kabul edilmemesinin Medeni Kanunun 2. madde sindeki dürüstlük kuralıyla bağdaşmadığı öne süı-ülmüştür. Bu iddialar, toplu iş sözleşmesine dayanan ve TÜİK tüketici fiyatları genel indeksine göre belirlenmesi öngöı-ü lmüş olan ücret zammını işçinin 2822 sayılı Kanunun 61. maddesine göre en yüksek işletme kredisi faiziyle birlikte talep etmiş olmasına yöneliktir. Enflasyona karşı ücretin değerini korumak amacıyla yapılan sözleşme düzenlemesinden doğan hakkını almak için işçinin zam talebinde bulunması düı-üstlük kuralına aykırı sayılamaz. Bunun gibi, böyle bir talebin geçerliliği işverenin kötüni yetli olmasına bağlanamaz374 § 66. TOPLU iŞ SÖZLEŞMESiNiN TARAFLARCA DEGiŞTiRiLMESi ı. Genel Olarak Aşağıda (§ 67 II) belirtildiği üzere Kanunda sadece toplu iş sözleşme sinin süresine ilişkin bir değişiklik engellenmiş olduğundan (m. 35/2), söz leşme tarafları nın bunun dışındaki konularda her türlü değişikliği yapabi lecekleri ni kabul etmek gerekirm. Şu halde, hakimin sözleşmeye müdahale edememesine karşılık, toplu iş sözleşmesinin tarafları, değişen ekonomik durumlar karşısında, sözleşmede değişiklikler yapmak ve sözleşmeyi yeni 373 Öğretide de aynı sonuca varılmaktadır . Bkz. Tekiıwy/Akman/Burcuoğlu/ Altop, 906-907; Oğuzma n!Oz, 320-32 ı. 374 Çelik, İş Hukuku Dersleri, ı 3. Bası, ı 996, 421; Aynı yazar, ı 99S Yılı Kararları Semineri, ı4S; Oğuzman, Kutal ve Şah/anan'nın mütalaaları , yukarıda anılan Selüloz-İş yayını, 96 vd., ı OS vd. ve ı ı 2 vd.; Ekonomi, Çalışma Şartları, ı 7S vd. ve ı 997 Yılı Kararları Semineri, 217-2 ı 8. Yazar, Yargıtayın görüşünü temelinde isabetli bulmakla birlikte, bu uyuşmazlık larda uygulanama yacağı kabul edilmektedir; Aynı yolda Belling/K öksal, ı 996-1997; Çetin kaya, Sözleşmelerin Yargı Yoluyla Uyarlanabil irliği, ı S3 vd.; Ozveri, ag tebliğ, 242 vd. 375 Oğuzman, Toplu İlişkil er, 94-9S; Reisoğ/u, Şerh, 8 ı; Nannanlıoğlu, Grev, ı 32; Şah/anan, Toplu İş Sözleşmesi, ı 87 d n. S; Ekonomi, Esnekleş me Gereği, 7S; Çelik, İş Hukuku Dersleri, ı 3. Bası, ı 996, 42 ı; Ekmekçi, Sözleşmede Değişiklik, ı 3-ı S; Çi/i er, Toplu İş Sözleşme sinin Taraflarca Değiştirilmesi, 66; Belling/K öksal, ı 499; A. Güzel, ı 996 Yılı Kararları Semineri, ı 93; Çetinkaya, Sözleşmeleı -de Taraflarca Değişiklik, S7-S8; Cünay, TİSGLH, 2S8; Soyer, İktisadi Kriz Dönemi nde Toplu İş Söz.leşmesi, ı S7; Alpagut, İşlem Temelinin Çökmesi, ı ı 1; Tuncay/Savaş Kutsal, 34S; Bu görüşün Borçlar Hukuku hükümleriyle bağdaştırılmasına zor ve özellikle toplu iş sözleşmesi nin hükümlerini paraya ilişkin olanlar ve olmayanlar olarak ayırmanın güç olduğu görüşü, Başbuğ, Toplu İş İlişkileri, 20 ı -202. § 66. Toplu İş Sözleşmesinin Taraflarca Değiştidimesi 1107 koşullara uyarlamak olanağına sahiptirler. Bunu gerçekleştirebilmek için tarafların sözleşme süresinin sona ermesini ve yeni sözleşmeyi yapma ko şullarının doğmasını beklemelerine gerek yoktur. Hemen belirtelim ki, aşa ğıda açıklanan paraya ilişkin sözleşme hükümle rinin değiştirilme si dışında kalan konulara burada yer vermiyoruz376. Tarafların süre dışındaki konularda sözleşmede her türlü değişikl iği
499; A. Güzel, ı 996 Yılı Kararları Semineri, ı 93; Çetinkaya, Sözleşmeleı -de Taraflarca Değişiklik, S7-S8; Cünay, TİSGLH, 2S8; Soyer, İktisadi Kriz Dönemi nde Toplu İş Söz.leşmesi, ı S7; Alpagut, İşlem Temelinin Çökmesi, ı ı 1; Tuncay/Savaş Kutsal, 34S; Bu görüşün Borçlar Hukuku hükümleriyle bağdaştırılmasına zor ve özellikle toplu iş sözleşmesi nin hükümlerini paraya ilişkin olanlar ve olmayanlar olarak ayırmanın güç olduğu görüşü, Başbuğ, Toplu İş İlişkileri, 20 ı -202. § 66. Toplu İş Sözleşmesinin Taraflarca Değiştidimesi 1107 koşullara uyarlamak olanağına sahiptirler. Bunu gerçekleştirebilmek için tarafların sözleşme süresinin sona ermesini ve yeni sözleşmeyi yapma ko şullarının doğmasını beklemelerine gerek yoktur. Hemen belirtelim ki, aşa ğıda açıklanan paraya ilişkin sözleşme hükümle rinin değiştirilme si dışında kalan konulara burada yer vermiyoruz376. Tarafların süre dışındaki konularda sözleşmede her türlü değişikl iği yapabilecekleri konusunda bir duraksama olmamakla birlikte, sözleşmenin yapılması sırasında tarafların bazı konuları daha sonra görüşmeyi karar laştırdıklarım, fakat bu konularda anlaşamadıkları takdirde ortaya çıkan uyuşmazlığın çözümüne ilişkin olarak öğretide görüş ayrılığı vardır. isa betli bulduğumuz baskın görüş, bu uyuşmazlığın bir menfaal uyuşmazlı ğı olmaması nedeniyle tar aflardan birinin diğerini grev ve lokavt hakkını kullanarak anlaşmaya zorlayamayac ağı, mahkem enin de bu konudaki bir uyuşmazlığı çözme yet kisinin bulunmadığım yolundadır379. Bu konuda ileri sürülen biı· görüşe göre, sözleşmede uyuşmazlığın özel hakem tarafın dan çözümü öngöı·ülmüşse bu yola gidilebilir ve hakem kararı toplu iş sözleşmesi değişikliği anlamını taşır. Buna karşı öne sürülen bir görüşe göre ise taraflar böyle bir uyuşmazl ıkta grev ve lokavt haklarını kullana bilirleı·380. Toplu iş sözleşmesinde yapılacak değişiklikler geçmişe etkili olarak yürürlüğe konamaz38 ı. Ancak geçmişe etkili şekilde yürürlüğe konan deği şiklikler tamamen geçersiz kabul edi lmemeli, değişikl iğin imza tarihinden itibaren yürürlüğe konduğu esası benimsenmelidir. Yargıtay'ın konuya iliş kin sürdürdüğü içtihat da aynı yöndedir 382. 376 Bu konular aşağıdaki açıklamalarla birlikte yukarıda sözü edilen 199S Seminerine sunu lan tebliğİn ıizde incelenmiştir . 377 Sözleşmedeki bu tür hüküml er "revizyon kayıtları" (Şah/anan, Toplu İş Sözleşmesi, 187 dn. S) olarak adlandınl maktadır; Revizyon kayıtları kavramı konusunda Alpagut, İşlem Temelinin Çökmesi, 112 vd. 378 Ayrı k bazı duruml arda, bir Yargıtay kararına konu olan olayda göı·üldüğü gibi, sözleşmede "meslek riski zammı"nın kimlere verilece ğinin protokolle belirlen eceği öngörülm üş fakat bu yapılamam ışsa, eda davası açılabileceği kabul edilmektedir (Oğuzman, Toplu İlişkiler, 97 ve d n. 114a; Başka bir Yargıtay kararı örneği için Ekmekçi, Sözleşmede Değişiklik, 22). 379 Oğuzmaı1, Toplu İlişkiler, 97 ve dn. 1 14a; Narmanlıo ğlu, Grev, 132-133; Şah/anan, Toplu İş Sözleşmesi, 187 dn. S; Ekmekçi, Sözleşmede Değişiklik, 21 vd.; Çelik,İş Hukuku Dersle ı·i, 14. Bası, 1998, 473; Tuncay/Savaş Kutsal, 348; Çelinkaya, Sözleşmelerin Yargı Yoluyla Uyarlanabil irliği, 67; Ekmekçi, 34S. 380 Ekonomi, Toplu İş Sözleşme sinin Tarafıara Yüklediği Borçlar , 13. 38ı Şah/anan, Toplu iş Hukuku, 491. 382 Yarg. 9. HD, 1.2.2021, E. 2020/SI2S K. 2021/297S; 16.3.2021, E. 2021/217S K. 2021/6280, www.kaz anci.com. 1108 Toplu iş Hukuku ll. Paraya il işkin Sözleşme Hükümlerinin Değiştirilmesi 1. Genel olarak Değişen ekonomik durumlar karşısında önem kazanan paraya ilişkin toplu iş sözleşmesi hüküml erinin başında ücret zamlarının geldiği kuşku suzdur. Ücret zamları uygulamada her sözleşme yılı veya sözleşmenin her altı aylık dönemi için kararlaş tırılmaktadır. Sözleşme taraflarının değişen ekonomik koşulları göz önüne alarak işçiler için henüz bir hak olarak doğ ruayan sözleşmenin sonraki yılına veya dönemine yahut dönemlerine ait ücret zamları nı düşürmeye yönelik bir değişiklikte bulunabilecekler ini ka bul etmek gerekir383. Buna karşılık, bir ücret zammını uygulama tarihinden sonra ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yönelik bir karariaştırma yapıla maz. Zira toplu sözleşme ile öngörülen zam tarihinde ücret zammına ilişkin normatİf nitelikteki emredici hüküm iş sözleşmeler ini doğrudan doğruya etkileyeceğinden işçilerin ücretleri zam tarihinden itibaren zamlı düzeye yükselmiş olur. Bunun sonucu olarak işçi için artık doğmuş bir hak niteliğin de olan zamlı ücret toplu sözleşme tarafları nın anlaşmasıyla düşürülemez. Başka bir deyişle, tarafların bu yolda yapacaklan bir karariaştırma işçilerin toplu sözleşmede öngörülen zam lı ücreti talep etmelerini önleyemez384. 38s. Burada belirtmek isteı·iz ki, işçinin işverenden alacağına ilişkin olarak ibra sözleşmesi kapsanı ında vazgeçmesine yönelik Türk Borçlar Kanununun 420. maddesinde özel düzenle me yapılmıştır. Buna göre, ibra sözleşmesi nin yazılı olması, ibra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az bir aylık sürenin geçmiş bulunm ası, ibra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi, ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şaı·ttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ihraname kesin olarak hükümsüzdür. Belirtilen açık düzenleme karşısında iş ilişkisi devanı ederken işçinin 383 Görüşümüz yönünde, Yarg. 9. HD., 20.1.2004, E. 2003118300 K. 2003/426 ve T. Cen te/'in incelemesi, Tekstil işv. D, Ekim 2004, 36-39; Yarg. 9. HD, 1.2.2021, E. 2020/5125 K. 2021/2975; 16.3.2021, E. 202112175 K. 202116280, www.kazan ci.com; ayrıca bkz. Ozkara ca, 2014 Yılı Kararları, 311-313. 384 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 13. Bası, 1996, 422; A. Güzel, 1996 Yılı Kararları Semineri, 193- 194; Günay, TİSGLH, 258; Tuncay/Savaş Kutsal, 347; Sümer, İş Hukuku Uygulamaları, 468; F. Şahlanan, aşağıdaki belirtilen 21.2.2006 tarihli karara ilişkin inceleme, Tekstil İşv. D, Nisan 2007 eki, 2-5; Bkz. ve karş. Ekmekçi, Sözleşmeele Değişiklik, ı 8 vd; Çift er, Toplu İş Sözleşme sinin Taraflarca Değiştirilmesi, 70 vd.; Narman lıoğlu Tl, 384-388; Sur, Toplu İlişkiler, 302 vd. 385 Yargıtaya göre, sözleşme yapıldığı tarihten itibaren ileriye dönük olarak hüküm doğuı·ur (Yarg. 9. HD., 2.3.2004, E. 2003/20 251 K. 2004/40ı 8 ve E. Ozdemir'in incelemesi, Legal İHD, 2004/3, 957-966; 9.3.2004, E. 2003112327 K. 2004/4517, Çi/, Şerh, C. 2, 2305-2306; ı 3.9.2006, E. 2006/2 ı 095 K. 2006/224 17, Legal İHD, 2007/13, 336-337; Karş. Soyer, İktisadi Kriz Döneminde Toplu İş Sözleşme si, 157; Aynı yönde Başbuğ, Toplu İş Sözleşmesinden Doğan Haklardan Feragat, Sicil İHD, Eylül 2007, 70-71 ). § 66. Toplu İş Sözleşmesinin Taranarca Değiştirilmesi 1109 toplu iş sözleşmesinden doğmuş bulunan ücret alacağından ibra sözleşmesiyle vazgeçmesi mümkün gözükmemektedir386. Toplu iş sözleşmes inin tarafları, ücret zamlarından başka, uygulama bakımından yukarıda belirtilen parasal konulara iliş!Gn diğer sözleşme hükümlerinde de ileriye yönelik olarak kuşkusuz değişiklikler yapabilir ve henüz işçiler için tahakkuk etmemiş durumda!G her türlü ödeme tutarında indirime gidebilir veya bunlara ilişkin düzenlemeleri kaldırabilirler387. 2. Toplu iş sözleşmesind e değişiklik yapma ehliyeti ve yetkisi Toplu iş sözleşmesi değişikliğini Kanunun 41. maddesine göre sözleş menin tarafını oluşturan işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işver enin yapabileceği açıktır388. İşçi ve işveren konfederas- 386 Bu konuda bkz. Çelik, iş Hukuku Dersleıi , 13. Bası,
Aynı yönde Başbuğ, Toplu İş Sözleşmesinden Doğan Haklardan Feragat, Sicil İHD, Eylül 2007, 70-71 ). § 66. Toplu İş Sözleşmesinin Taranarca Değiştirilmesi 1109 toplu iş sözleşmesinden doğmuş bulunan ücret alacağından ibra sözleşmesiyle vazgeçmesi mümkün gözükmemektedir386. Toplu iş sözleşmes inin tarafları, ücret zamlarından başka, uygulama bakımından yukarıda belirtilen parasal konulara iliş!Gn diğer sözleşme hükümlerinde de ileriye yönelik olarak kuşkusuz değişiklikler yapabilir ve henüz işçiler için tahakkuk etmemiş durumda!G her türlü ödeme tutarında indirime gidebilir veya bunlara ilişkin düzenlemeleri kaldırabilirler387. 2. Toplu iş sözleşmesind e değişiklik yapma ehliyeti ve yetkisi Toplu iş sözleşmesi değişikliğini Kanunun 41. maddesine göre sözleş menin tarafını oluşturan işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işver enin yapabileceği açıktır388. İşçi ve işveren konfederas- 386 Bu konuda bkz. Çelik, iş Hukuku Dersleıi , 13. Bası, 1996, 422; Güzel, 1996 Yılı Kararları Semineri, 193-1 94; Güııay, İş Hukuku, 892; Başbuğ, Toplu İş Sözleşmesinden Doğan Hak lardan Feragat, 73-74; Aynı yönde, Yarg. 9. HD., 6. 7.2004, E. 2004/12658 K. 2004/171 79 ve M. Şen'in kararı isabetli bulan incelemesi, TÜ H İS, Ağustos 2005, 19-41; 1.6.2005, E. 2004/24860 K. 2005/20002, İşv. D, Kasım 2005 eki, 23-29; Sümer, İş Hukuku Uygulamala rı, 469-470; Aksi yönde, E. Ozdemir, ag inceleme, 963 vd.; Yarg. 9. HD., 11.5.2005, E. 2005/19012 K. 2005/24835 ve M. Ulusoy'un kararı isabetsiz bulan incelemesi, Sicil İHD, Mart 2006, 98-112; 21.2.2006, E. 2005/38526 K. 2006/4481, Legal HD, Ekim 2006, 3159-3161 ve G. Alpagut'un kararı isabetli bu lan incelemesi, Legal YKi, 2007/6, 439-476; 1 0.5.2007, E. 2007/27830 K. 2007 /14717, Çalışma ve Toplum, 2008/1, 313-315; Başbuğ, Toplu İş ilişkileri, 204-205. 387 Yarg. HGK, 28.1 1.2007, E. 2007/9-872 K. 2007/899 ve M. Engin'in incelemesi, Sicil İHD, Mart 2009, 142-147; " ... toplu iş sözleşmesinde yapılacak olan değişiklikler kural olarak geçmişe etkili olamayac aktır. Toplu iş sözleşm esinin taranan arasında yapılan bu değişiklikler ya pıldıklan tarihten ileriye dönük olarak sonuçlar ını doğurur . Ayrıca, toplu iş sözleşmelerinin özerkliği ilkesi gereğince, her toplu iş sözleşmesi kendi içinde bağımsızdır . Somut olayda, uyuşmazlık konusu olan 2004-2005 dönemini kapsayan toplu iş sözleşmesi 01/01/2004- 31112/2005 yürürlük süreli olmak üzere 20/03/2004 tarihinde imzalan mış, aynı toplu iş sözleşme sinin bazı maddelerinde değişiklik yapılmasına dair 22/04/2004 tarihinde toplu iş sözleşmesi taranannca imzalanan protokol hüküml eri ile bir kısım haklar ile taban ücretler ve taban ücretiere seyyanen zam hükümleı·inde değişiklik yapılmıştır . Bu değişiklikten sonra davacının ücreti protokol hükümle rine göre belirlenmiş ve toplu iş sözleşmesindeki düzen lemeler çerçevesinde belirlenen ücretler inin ödendiği anlaşılmaktadır. Davacının protokol tarihi olan 22/04/2004 tari hine kadar Toplu İş Sözleşme sinin 56. maddesine göre belirlenen taban ücretiere göı·e ücret farkı alacaklarına hak kazandığı aniaşı lmakla, dava! ı tarafın da vaya karşı zamanaşıını derinde bulunduğu, bu nedenle bu döneminde zamanaşı mına uğra dığı anlaşılmaktadır . Hal böyle olunca davacının uyuşmazlığa konu dönem geçerli toplu iş sözleşmesi ve 22/04/2004 tarihli protokol hükümleı-ine göre ücretinin tespit edilerek davalı Belediye tarafından ödendiği, bu nedenle dava konusu fark ücret alacakları nın bulunmadı ğının aniaşılmasına göre ... ", (Yarg. 22. HD., 22.01.2020, E. 2020/213, K. 2020/1021 ). 388 işverenin sendika üyesi olması halinde değişiklik yapma yetkisinin sözleşmeye taraf işçi ve işveren sendikalar ına ait olduğu, işveren ile işçi sendika arasında yapılan değişikliğin geçerli olmadığı yönünde, Yarg. 9. HD, 16.7.20 18, E. 2018/5738 K. 2018/15042, Çalışma ve Toplum, 201911, 699-702. 1110 Toplu İş Hukuku yonlarının veya hükümetin toplu iş sözleşmesi yapma veya sözleşmeyi de ğiştirme hak ve ehliyeti yoktur3B9. Bu konuda, hakimin toplu iş sözleşme sini değişen koşullara uyarlayabileceğine ilişkin olarak yukarıda belirtilen39 0 ilk Yargıtay kararında ve bu karardaki karşı oy yazısında da açık lama vardır. Bu yazıda, dava konusu olayda toplu iş sözleşmesine taraf ol mayan hükümet ile Türk-İş temsilcileri arasında vanldığı öne sürülen bir anlaşma ile sözleşmede öngörülen ücret zamları ödemesinin ileri bir tarihe ertelenmesi nin hukuken geçerli saydamayacağı belirtilmiş tir. Gerçi, söz konusu kararda da bu anlaşmanın işçiyi bağlamayacağı ifade edilmiştir. Ancak bunun, işçi için kazanılmış bir hak olduğunu ortaya koymak düşüncesiyle mi, yoksa tar afların yetkisizliği ni vurgulamak için mi açıklanmış olduğu belli değildir. Ayrıca belirtelim ki, sözleş mede yapılacak değişiklik konusunda da sözleşmenin tarafı olan sendika, üyesi bulunduğu konfederasyon tüzel kişiliğine veya başka bir kuruluşa yetki veremez39 ı. Bu konular da ehliyet sadece sendikalara ve yetki de Kanunda göste rilen koşullara sahip olan sendikaya tanınmış tır (m. 41). Bu hüküm karşı sında, sendikanın zorunlu organlar ının görev, yetki ve sorumluluklannın, sözleşme yapma yetkisinin başka bir kuruluşa devri olanaksızdır. Bununla birlikte, sendika yönetim kurulunun söz konusu faaliyetin yerine getirilme si için kurul üyeleri yanında bazı gerçek kişilere ve bu arada konfederasyon yöneticilerine ismen yetki verebileceği kuşkusuz dur392. 389 Yukarıda § sı, II ve § 60, II, 2, a; A. Güzel, ı 996 Yılı Kararları Semineri, ı 94-ı 9S ve orada belirtilen Yarg. 9. HD'nin s.ı ı .ı 996 tarihli kararına ilişkin olarak Güıwy'ın karşı oy yazısı; Aynı yazar, TİSGLH, 262-263 ; Soyer; ag tebliğ, 1 S8; Alpagut, İşlem Temelinin Çökmesi, ı2ı-ı22; Demir, İş Hukuku, SS ı; Yarg. 9. HD, ı6.3.202ı, E. 202ll2ı7S K. 202ı/6280, www. kazanci.com. 390 Yukarıda § 6S, II. 39ı Aksi görüş Ekmekçi, Sözleşmede Değişiklik, ı S. 392 " ... -Belediye ... ile ı ı Nisan Belediyesi arasında Ol. O 1.20 ı 4 -31. ı 2.2014 tarihleri arasını kapsayan toplu iş sözleşmesi imzalanmıştır . Bu toplu iş sözleşmesinin 40.maddesinde de işçilerin ücret zammı düzenlenmiş ve 01.01.20ı4 tarihinden geçerli olmak üzere gü nlük yevmiyeleri ı 20,00 TL olarak kabul edilmiştir. Devamında da ı 9.02.20ı 4 tarihinde taraflar arasında ek bir protokol düzenlenmiş olup, belediyede çalışan üye işçileı-in yevmiyeleri 01.04.20ı4 tarihinden itibaren 9ı,OO TL olarak kabul edilmiştir. Davacı 30.03.20ı4 tari hinde 1 ı Nisan belediye sinin lağvedilmesi nedeniyle ... Belediyesine aktarılmıştır. Heme kadar davacı yevmiyenin ... Belediyesine geçtikten sonra düşürüldüğünü iddia etmişse de esasen ı ı Nisan belediyesinde çalışmakta iken toplu iş sözleşmesinde yapılan ek proto kol ile yevmiye sinin düşürüldüğü anlaşılmaktadır. Toplu iş sözleşmesi yetkisi olan yanlar, aralarında yapacakları bir ek protokolle gelecekteki haklarda artışı ve hatta bir azalmayı kararlaşur abilirler ( ... K./ ... T.: İş Hukukunun Esasları, ... 2008, s.369). Ancak bu yönde ki protokollin toplu iş sözleşme sini imzaya yetkili kişilerce düzenlenmiş olması şarttır. Somut olayda ek protokol ün sadece şube başkanı tarafmdan imzalanmış olması dikkate alındığında şube başk anının tek başına böyle bir imza yetkisi olup
olup, belediyede çalışan üye işçileı-in yevmiyeleri 01.04.20ı4 tarihinden itibaren 9ı,OO TL olarak kabul edilmiştir. Davacı 30.03.20ı4 tari hinde 1 ı Nisan belediye sinin lağvedilmesi nedeniyle ... Belediyesine aktarılmıştır. Heme kadar davacı yevmiyenin ... Belediyesine geçtikten sonra düşürüldüğünü iddia etmişse de esasen ı ı Nisan belediyesinde çalışmakta iken toplu iş sözleşmesinde yapılan ek proto kol ile yevmiye sinin düşürüldüğü anlaşılmaktadır. Toplu iş sözleşmesi yetkisi olan yanlar, aralarında yapacakları bir ek protokolle gelecekteki haklarda artışı ve hatta bir azalmayı kararlaşur abilirler ( ... K./ ... T.: İş Hukukunun Esasları, ... 2008, s.369). Ancak bu yönde ki protokollin toplu iş sözleşme sini imzaya yetkili kişilerce düzenlenmiş olması şarttır. Somut olayda ek protokol ün sadece şube başkanı tarafmdan imzalanmış olması dikkate alındığında şube başk anının tek başına böyle bir imza yetkisi olup olmadığı dosya kap samından anlaşılamamak tadır. Şube başkanının tek başına ek protokol için imza yetkisi nin olup olmadığı araştırılmalı, gelecek cevaba göre yetkili olmasının anlaşılması halinde davacının eksik ödenen ücı-el alacağının olmadığı kabul edilmeli, aksi takdirde yapılan protokol geçedi olmadığından davacının eksik ödenen ücret alacağı kabul edilmelidir ... ", (Yarg. 22. HD., ı 1.12.20ı9, E. 20ı7/2SSı2, K. 20ı9/2297ı). § 67. Toplu iş Sözleşme sinin Süresi ve Bitimi 1111 Yargıtay da, kural olarak toplu iş sözleşmesinin tarafları nın toplu iş sözleşmesi hükümle rini tadil etmeler inin mümkün olduğunu ancak deği şikliğin toplu iş sözleşmesi yapmaya yet kili kişilerce gerçekleştiril mesi ve ileriye dönük olarak yürürlüğe konulması gerektiğini belirterek, protokolü sendika adına imzalayan kişinin protokolün düzenlendiği tarihte tek başına toplu iş sözleşmesi bağıtlama yetkisi olup olmadığı nın araştırılarak sonu cuna göre karar ver ilmesi gerektiğine hükmetmişt ir393. BEŞiNCi KESiM TOPLU iŞ SÖZLEŞM ESiNiN SONA ERMESi § 67. TOPLU iŞ SÖZLEŞMESi NiN SÜRESi VE BiTiMi Kanunda, toplu iş sözleşme sinin süresi ve bitimi konusunda hukuki güveni sağlaya bilmek amacıyla toplu iş sözleşmesine özgü bazı sınırlamalar yapılmıştır (m. 35). 2822 sayılı Kanunda olduğu gibi 6356 sayılı Kanunda da, 275 sayılı Kanunda yer alan ve yarattığı teoı-ik sorunlar yanında uygulaması da olmayan belirsiz süreli toplu iş sözleşmeleı-ine ilişkin hüküm lere yer verilmemiş ve sadece belirli süreli sözleşmeler öngörülmüştür. 1. Toplu iş Sözleşmesinde En Az ve En Çok Süre 1. Kural Kanuna göre, toplu iş sözleşmesi en az bir en çok üç yıl süreli yapıla bilir (m. 35/2). Toplu iş sözleşme sinin süresinin en az bir yıl olarak kabul edilmesinin nedeni, eski 275 sayılı Kanunun gerekçes inde "iş yerlerinde d urulmu ş bir iş düzeni sağlamak" amacına bağlan mıştır394 Sürenin en çok üç yıl olarak kabul edilmesi ise değişen hayat ve çalışma koşulları karşısında kararlaştırılabile cek uzun bir süreden taraOarın zarar görmeleri nin önlenm esi dü şüncesine dayandırılmaktadı r39S. 2. İstisna Kanunda, eskiden olduğu gibi, faaliyeti bir yıldan az süreli işler ve özellikle mevsimlik işler göz önüne alınarak sözleşme süresinin en az bir 393 Yarg. 9. HD., 25.02.2014, E.2014/2478 K.2014/5936, Çalışına ve Toplum, 2014/3,387, kara rın değerlendiı-ilmesi için, Ozkaraca , 2014 Yılı Kararları, 313. 394 MMTD S. Sayısı: 132, 3. 395 Bkz. Mimaroğlu, 145; Esener, 507; Tuııçomağ/Cenıel, 409. ll 12 Toplu İş Hukuku yıl olması kur alının istisnasına yer verilmiştir. Kanuna göre, faaliyetleri bir yıldan az süren işlerde uygulanmak üzere yapılan toplu iş sözleşmeleri nin süresi bir yıldan az olabilir. İşin bitm emesi hal inde bu sözleşmeler bir yılın sonuna kadar uygulanır (m. 35/3). ll. Toplu iş Sözleşm esinin Süresinin Değiştirilememesi 1. Genel olarak Kanuna göre, toplu iş sözleşme sinin süresi sözleşmenin imzalanma sından sonra taraflarca uzatılamaz, kısaltılama z ve sözleşme süresinden önce sona erdirilemez (m. 35/2). Kanunda, sözleşmenin süresinin uzatılama yacağından söz edilmiş, fa kat eski uygulamada önemli sakıncalar doğuran yenilemenin3 96 söz konusu olamayacağı yolunda bir açıklığa yer verilmemiştir . Bununla birlikte, yeni lerneye ilişkin eski yasal düzenlemenin tekrar Kanuna konulmama sı karşı sında, sözleşmenin uzatılama yacağına ilişkin sözün hem uzatmayı hem de yenilerneyi önlediği sonucuna varılmalıdır. Toplu iş sözleşmesinin süresinin belirlenmesi bakımından sözleşme nin bağıdandığı tarih önem arz eder. Toplu iş sözleşm esinin taraflarca toplu pazarlık süreci sonunda imzalanması halinde toplu iş sözleşme sinin imza tarihi, tarafların son tutanağı imzaladıkları tarih olacaktır . Öte yandan top lu iş sözleşmesi Yüksek Hakem Kurulu veya özel hakem tarafından da ba ğıtlanmış olabilir. Bu durumda toplu iş sözleşmesi Yüksek Hakem Kurulu veya özel hakem kararının verildiği tarihte bağıdanmış sayılır. Tarafların sonradan uyuşmazl ık konusu olmayan maddeleri de dahil ederek yeni bir metin imzalamaları toplu iş sözleşme sinin bu tarihte bağıdandığı anlamı nı taşımayacağından, toplu iş sözleşmesinin süresi tarafların imza tarihine göre değil Yüksek Hakem Kurulu veya özel hakem tarafından verilen karara göre belirlenecektir 397. 2. Taraflann durumunda değişiklik Tarafların durumunda değişiklik Kanunun 37. maddesinde önceki kanuna paralel olarak düzenlenmiştir . Anılan maddeye göre, toplu iş söz leşmesine taraf olan sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi, faaliyetinin 396 Çelik, Toplu İş Sözleşmesi, 119; Aynı yazar, İş Hukuku Dersleı-i, 2. Bası, ı 972, 329 ve S. Bası, 397; Oğuzman, Toplu İlişkiler, 79 ve karar incelemesi, iHU ı976, TSGLK, 4 (No. ı); Kulall Ekonomi, ı ı 9 vd. 397 özkaraca , Geriye Etki, 130. § 67. Toplu iş Sözleşme sinin Süresi ve Bitimi 1113 durdur ulması, işçi send ikasının yetkiyi kaybetmesi ve toplu iş sözleşme sinin uygulandığı işyerlerinde işverenin veya işyerinin girdiği işkolunun değişmesi toplu iş sözleşm esini sona erdirmez (m. 37/1). Yukarıda açıklan dığı gibi, işyerinin girdiği işkolunun tespit usulünü düzenleyen Kanunun 5. maddesinde de işkolu değişikliğinin yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilerneyeceği belirtilmiştir. Toplu iş sözleşmesi tarafların durumundaki değişikliklere rağmen süresinin sonuna kadar uygulanmaktadır. Kanuna göre toplu görüşmeye çağrı tarihinde bir işveren sendikası na üye bulunan işveren, sendika üyeliğinin sona ermesi halinde sendikaya yapılmış olan çağrı ile bağlı kalır (m. 37/2). Yine sendika üyesi olmayan işverene yapılan çağrı, işverenin sonradan bir sendikaya üye olması halinde sendikaya yapılmış sayılacak ve işveren sendikası nı bağlayacaktır . Ayrıca sözleşm enin imzalanması tarihinde taraf işveren sendikasının üyesi olan işveren, sendikası ile ilişkisinin kesilmesi halinde yapılmış olan sözleşme ile bağlı kalır (m. 37/3). lll. Toplu iş Sözleşme sinin Yürürlük Başlangıcının Geriye Götürülebil mesi 1. Genel olarak 275 sayılı eski Kanunda sadece toplu iş sözleşme sinin süresi ile ilgili düzenlemel ere yer verilmiş, yüı·ürlük başlangıcı konusuna değinilınemişti. Toplu iş sözleşme sinin imza tari hinden geleceğe yönelik olarak yüı·ürlüğe konulabi leceği kuşkusuzdu. Buna karşılık, yürürlük başlangıcı nın geı·iye götüı·ülüp götüı·ülen ıeyeceği tartışılabilir nitelikteydi. Bu konu uygula mada önem kazanmıştı. Çünkü o dönemde
sendika üyeliğinin sona ermesi halinde sendikaya yapılmış olan çağrı ile bağlı kalır (m. 37/2). Yine sendika üyesi olmayan işverene yapılan çağrı, işverenin sonradan bir sendikaya üye olması halinde sendikaya yapılmış sayılacak ve işveren sendikası nı bağlayacaktır . Ayrıca sözleşm enin imzalanması tarihinde taraf işveren sendikasının üyesi olan işveren, sendikası ile ilişkisinin kesilmesi halinde yapılmış olan sözleşme ile bağlı kalır (m. 37/3). lll. Toplu iş Sözleşme sinin Yürürlük Başlangıcının Geriye Götürülebil mesi 1. Genel olarak 275 sayılı eski Kanunda sadece toplu iş sözleşme sinin süresi ile ilgili düzenlemel ere yer verilmiş, yüı·ürlük başlangıcı konusuna değinilınemişti. Toplu iş sözleşme sinin imza tari hinden geleceğe yönelik olarak yüı·ürlüğe konulabi leceği kuşkusuzdu. Buna karşılık, yürürlük başlangıcı nın geı·iye götüı·ülüp götüı·ülen ıeyeceği tartışılabilir nitelikteydi. Bu konu uygula mada önem kazanmıştı. Çünkü o dönemde özellikle yeniden yapılan toplu iş sözleşmeleri nin yürürlük başlangıcı geriye götür ülmüştü398. Kanunda bir hüküm olmanıakla birlikte bu uygu lama Yargıtayca da geçer li sayılmıştı399. 6356 sayılı Kanunun uygulanma sında da sözleşmenin yürürlük baş langıcının geriye götürülmesi ihtiyacı doğabilecektir . Gerçi Kanunda öngö rülen 2822 sayılı Kanundaki ne (m. 7/son) paralel hüküm (m. 35/4) uyarınca mevcut toplu iş sözleşmesinin süresinin bitmesinden önceki 120 gün içinde yetki alınabile ceği ve bu süre içinde yeni toplu iş sözleşme sinin yapılabi leceği düşünülebilir. Ne var ki, yetkinin kazanılmasına ve toplu sözleşme nin yapılmasına ilişkin yasal prosedüıiln uygulamada bazen uzun sürdüğü görülmektedir. Grev ve lokavta başvurulan duruml arda sözleşmenin yapı!- 398 Bu uygulamanın nedenleri için bkz. Çelik, Toplu iş Sözleşmesinin Yapılmasının Uzanıası, 202 vd. 399 Kararlar için Çelik, İş Hukuku Dersleri, ı S. Bası, 2000, 487; Özkaraca, Geriye Etki, 32. 2822 sayılı Kanun döneminde aynı yönde, Yarg. I-IGK, ı 7.5. ı 989, E. 1989/10-250 K. ı 989/36 ı, TÜ H İS, Ağustos ı 989, ı 9-22. 1114 Toplu İş Hukuku ma süresi daha da uzayabilmektedir. Bu durumlarda taraflar sözleşmen in yürürlük başlangıcının imza tarihinden geriye götürülmesi konusunda an laşmaktadı rlar. Esldden olduğu gibi Kanunda bunu engelleyen bir hükme yer verilmiş değildir. Aksine Kanunda sözleşmenin yürürlük tarihinin imza tarihinden önceki bir tarih olarak kararlaş tırılabileceğini gösteren hüküm ler mevcuttur . Gerçekten toplu iş sözleşmesinin imzası tarihinde taraf sen dikaya üye olanların yürürlük tarihinden, imzadan sonra üye olanların ise üyelikleri nin işverene bildirildiği tarihten itibaren sözleşmeden yararlana caklarına ilişkin hükme yeni Kanunda da yer verilmiştir (m. 39/2). Eskiden bu hükmün dalaylı olarak, yürürlük tarihinin imza tarihi öncesinden başla yabileceği ifade ettiği belirtilmişti4oo. 6356 sayılı Kanunda ayrıca, toplu iş sözleşmesinin imza tarihi ile yü rürlük tarihi arasında iş sözleşmesi sona erenlerin de, iş sözleşmeler inin sona erdiği tarihe kadar toplu iş sözleşmesinden yararlanacakları hükmün e yer verilmek suretiyle (m. 39/3), yürürlük tarihinin geriye götürülebi leceği kabul edilmiş olmaktadır . Diğer taraftan Kanunda, Anayasa Mahkemesi ta rafından iptal edilmiş olmakla birli kte, dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma konusunda imza tarihinden önceki ta leplerin imza tarihi itibanyla hüküm dağuracağı hükmüne yer verilmek su retiyle de imza tarihi ile yürürlük tarihinin farklı olabileceği kabul edilmiş olmaktad ır. Kaldı ki, Kanunda belirtilen hükümler olmasaydı dahi eskiden olduğu gibi, genel hukuk kurallarına göre de taraflarca toplu iş sözleşmesi nin yürürlük başlangıcı nın imza tarihinden önceki bir tarihten başıayaca ğını kararlaştırabilecekleri kabul edilebilirdi. Kanun koyucu gibi kurallar koyma özerkliğine sahip olan toplu iş sözleşmesi tarafları nın genel hukuk kurallarına aykm olmamak koşulu ile bu konuda yetkili olduklan sonu cuna varmak gerekir. Toplu iş sözleşmes inin normatif hükümlerinin uygu lanmasında Borçlar Kanunu esaslarının da dikkate alınması gereğinin4oı sonucu olarak, toplu iş sözleşme sinin geçmişi etkileyici olup olamayacağı hususunda genel hukuk kuralı uyarınca Kanunun aynı konudaki etkisi göz önünde bulundur ulmalıdır4oı. Kanun hükümlerinin geriye götürütmesinde (Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekl i Hakkında Kanun, 400 Ekonomi, Yeni Yasal Düzenlemeleı � 59; Değişik görüş Oğuzman, Toplu İlişkiler, 81-83. Bu konuda bkz. Ozkaraca, Geriye Etki, 33-34. 401 Bkz. yukarıda § 6, I, 1 ve orada yollama yapılan Yargılay kararları. 402 Nitekim, Alman Anayasa Mahkemesi kaı-arlarındaki, kanunlar için söz konusu edilen ku ralların toplu sözleşmeler için de geçerli olacağı göı-üşü öğretide kabul edilmiş bulunmak tadır (Hueck!Nipperdey Illi, 402; Nikisch ll, 378; Söllner!W alterma nn, § 18, ın, 1; Wiede mann-Stumpf, Einl. Rn. 224, 139). § 67. Toplu iş Sözleşmes inin Süresi ve Bitimi ıı ıs m. 4)4o3 olduğu gi bi, kazanılmış hakları etkilememek kaydı ile toplu sözleş menin yürürlüğünün eski sözleşmenin bitimi tarihinden daha geriye gitme mek üzere404, imza tarihinden geriye doğru götürülmesind e hukuka aykırı bir durum söz konusu de ğildir4os. 406, Ancak, kanunun geçmişi etkilernemesi nasıl kural ise (aynı Kanun, m. 1), toplu iş sözleşmesinde aksine bir hü küm yoksa sözleşm enin imza tarihinden itibaren yürürlüğe gireceği kural olarak kabul edilmelidir 407. Yargıtayca da, eski dönemde aksine bir hüküm olmadıkça, toplu iş sözleşmesinin imz alandığı gün yürürlüğe gireceği ve bu nedenle imza gününden önce emekli olan işçinin sözleşmenin kıdem tazmi natına ilişkin hükümlerinden yararlanamayacağı sonucuna varılmıştır4os. Gerçekten de toplu iş sözleşmesinin imza tarihinde yürürlüğe girmesi kura lının bir sonucu olarak istisnai nitelikteki yürürlük tarihinin imza tarihin den öneeye alınması hususunun sözleşmede açıkça kararlaştırılmış olması gerekir. Bu karariaştırma sözleşmen in tüm hükümlerine ilişkin olabileceği gibi bir kısım hükümle rine ilişkin de olabilir. Toplu iş sözleşme sinin yürürlük başlang ıcının geriye götürülmesi mümkün olmakla bir likte taraflar bu konuda sınırsız bir serbestiye sahip değildir . Diğer bir ifadeyle taı·aflar sözleş menin yüı·ürlük tarihini diledikleri kadar geçmişe götüremezler . Bu konudaki en önemli sınır şüphesiz ki bir önceki toplu iş sözleşmes idiı� Özellikle birbirini izleyen toplu iş sözleşmesi uy gulamalarında sözleşme en çok bir önceki toplu iş sözleşm esinin bitimi tarihine kadar geriye etkili kılınabilir. Kanunda yapılacak toplu iş sözleşmesi önceki sözleşme sona ermedikçe yü ı-ürlüğe giremez (m. 35/4) hükmüne yer verilerek bu konu açıkça düzenlenmiştir . Öte yandan toplu iş sözleşme sinin geçmişe etkili yüı·ürlüğe konulması bakımından sözleşmenin süresinin de gözetilmesi gerekir. Kanunda toplu iş sözleşmeleri nin en az bir en çok üç yıl süreli yapıla bileceği öngörülmüştür (m. 35/4). Bu süre sınırı geçmişe etkili yürürlüğe konan sözleşmeler bakımından da geçerlidir ve taraflar bu süreyi aşacak biçimde yürürlük tarihi kararlaştıra mazlar. Doktrinde, toplu iş sözleşme sinin yüı·ürlük tarihinin imza taı·ihinden öneeye alınması ile amaçlananın yetki ve toplu göıiişme aşamalarında meydana gelen gecikmenin doğurduğu 403 RG 8 Aralık 2001, 24607; Eski Tatbikat Kamınu da aynı şekildeydi. 404 Bunun nedenleri ve sonuçları
bir önceki toplu iş sözleşm esinin bitimi tarihine kadar geriye etkili kılınabilir. Kanunda yapılacak toplu iş sözleşmesi önceki sözleşme sona ermedikçe yü ı-ürlüğe giremez (m. 35/4) hükmüne yer verilerek bu konu açıkça düzenlenmiştir . Öte yandan toplu iş sözleşme sinin geçmişe etkili yüı·ürlüğe konulması bakımından sözleşmenin süresinin de gözetilmesi gerekir. Kanunda toplu iş sözleşmeleri nin en az bir en çok üç yıl süreli yapıla bileceği öngörülmüştür (m. 35/4). Bu süre sınırı geçmişe etkili yürürlüğe konan sözleşmeler bakımından da geçerlidir ve taraflar bu süreyi aşacak biçimde yürürlük tarihi kararlaştıra mazlar. Doktrinde, toplu iş sözleşme sinin yüı·ürlük tarihinin imza taı·ihinden öneeye alınması ile amaçlananın yetki ve toplu göıiişme aşamalarında meydana gelen gecikmenin doğurduğu 403 RG 8 Aralık 2001, 24607; Eski Tatbikat Kamınu da aynı şekildeydi. 404 Bunun nedenleri ve sonuçları için Çelik, Toplu iş Sözleşme sinin Uygulanma Alanı, 21-22; Özkaraca, Geriye Etki, 46-48. 405 Çelik, Toplu iş Sözleşme sinin Yapılmasının Uzaması, 213 vd.; Esener, 515 vd.; Ekonomi, Yeni Yasal Düzenlemeler , 59; Reisoğlu , Şerh, 137; D. Ulucan'ın karar incelemesi, İHU, TSGLK, 1 (No. 14); Şah/anan, Toplu İş Sözleşmesi, 188 vd.; Ekmekçi, Düzenleme Yetkisi, 216-217; Günay, TİSGLH, 297; Tuncay/Sa vaş Kutsal, 338; Narman .lıoğ/u II, 436-437; M.E. Özdemir, Sözleşm enin Geçmişe Etkili Yüıiirlüğü, 144-145; Özkaraca, Geriye Etki, 31 vd.; Aksi görüş Oğuzman, karar incelemesi, İHU 1975, İşK. 13 (No. 2) ve aynı yazaı� Toplu İliş kileı� 71. 406 275 sayılı Kanunun konumuzia ilgili 1-3. maddeleri nin (2822 s.lı K, m. 2, 4, 6) önemli ölçüde kaynak olarak alındığı İsviçre'de de aynı sonuca varılmıştır (Schweingru ber-Bigler, 53-54). 407 Ayı·ıntılı bilgi için Çelik, Toplu İş Sözleşmesinin Yapılmasının Uzaması, 213 vd.; Özkaraca, Geriye Etki, 14 vd. 408 Yarg. HGK, 12.2.1975, E. 1974/9-505 K. 1975/194, İKİD, Ağustos 1975, 3686-3687. 1116 Toplu iş Hukuku zaı·arlann gideı·ilmesi olduğu ifade edilerek, yapılacak yeni toplu iş sözleşme sinin en çok yetki belgesi için başvuruda bulunulduğu tarihe kadar geriye yürütülebile ceği i[ade edilmektediı-409. 2. Yürürlüğün geriye götürülmesinden etkifenecek sözleşme hükümleri Toplu iş sözleşme sinin geçmişi etkilernesinin sözleşmenin hem nor matif hem de borç doğurucu hükümleri için geçerli olacağı, bunlardan bi rinin tümüyle bu etkinin dışında bırakılamayacağı kabul edi lmelidir 4ıo_ An cak bir sözleşme hükmünün geçmişe etkili olabilmesi için bununla getirilen yükümlülüğün ifa edilebilir nitelikte olması gerekir4ı ı. Bu ölçüt karşısında, toplu iş sözleşmesi nin normatif kısmının içeriğine ilişkin hükümlerinden olan ücret zamları , ikramiye, prim ve sosyal yardımlar gibi parasal mad delerinin bu etki içinde bulunacağı kuşkusuzdur. Buna karşılık, toplu iş sözleşme sinin nornıatif kısmına girmekle beraber, iş sözleşm esinin şekline, yapılmasına ya da yapılmasının yasaklanmasına ilişkin hükümleri geçmişi etkileyici nitelikte değildir. Bunun gibi, iş sözleşme sinin sona ermesi ne iliş kin normatif hükümlerin geçmişi etkileyeceği kabul edilenıez4ız. Örneğin, bazı sözleşmelerde yer alan "son giren ilk çıkar" kuralına ilk kez yer verilen bir sözleşme hükmünün bu kurala uyulmadan yapılan işten çıkarmaları etkilernesi düşünülemez. Toplu iş sözleşme sinin uygulamada oldukça sık karşılaşılan bazı hükümler inin belirti len ölçüt karşısındaki durumuna değinmeliyiz. Bunlardan haftalık çalışına süresinin azaltıl masına, fesih bilelirimi süreleri nin veya yıllık izin sürelerinin artırılınasına ilişkin hüküml eı-in geçmişi etkileyici nitelikte oldukları kabul edilmelidiı -413. Her ne kadar eski çalışma süı·esine göre çalışmış olan bir işçinin kısaltılmış olan yeni süre karşısında aradaki farkı daha az çalış ma ile gidennesi yoluna giclilemezse de, kısaltılan süre kadar fazla sürelerle çalışma yaptığı düşünül erek buna göre hesaplanacak ücretin kendisine verilmesi suretiyle bu konudaki hük- 409 Ekmekçi, 324; Özkaraca, Geriye Etki, 48-52. 4ıO Hueck!Nipperdey Illi, 461; Ayrıca bkz. ve karş. Wiedemanı1-Stwnp(. § 4, Rn. 141 vd. 4ıı Eseneı; 516; Çelik, İş Hukuku Dersleri, 6. Bası, 1984, 399-400; Reisoğlu , Şerh, 138; Şah /anan, Toplu İş Sözleşmesi, 191; Tuncay/Savaş KU/sal, 339; M.E. Özdemir, Sözleşm enin Geçmişe Etkili Yürüdüğü, 146; Sur, Toplu İlişkiler, 313; Özkara ca, Geriye Etki, 52. 4ı2 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 4. Bası, 1979, 400; Yarg. 9. HD., 26.11.1979, E. 1979113980 K. 1979/14325 ve D. Ulucan'ın incelemesi, İHU, TSGLK, 1 (No. 14); M.E. Özdemir, Sözleşme nin Geçmişe Etkili Yürürlüğü, ISO. Karş. Özkaraca, Geriye Etki, 85-91. Yazar, sona ermeye ilişkin hükümle r arasında bir ayırım yapmakta ve fesh in hukuka uygunluk durumunu et kilemeyen hüküml eri n, örneğin kıdem tazıninatının 45 günlük ücret tutarında ödenmesini öngören bir hükmü n geriye etkili olabileceğini kabul etmektedir . 4ı3 Özkaraca, Geriye Etki, 79-82. Yargıtay ise haftalık çalışma süresinin azaltılması hali ile ilgili olarak, aradaki fark sürenin, sözleşmeele de bir hüküm olmadığından, fazla çalış ma olarak kabul edilenıeyeceği göı·üşüncledir (Yarg. 9. H D., 10.6.1981, E. 1981/6993 K. 1981/8227 ve A. Güzel incelemesi, i HU, TSGLK, 1, No. 17). § 67. Toplu iş Sözleşme sinin Süresi ve Bitimi 1117 mü n ifası mümkün olabilir414. Yıllık izin süresinin artırılmasında da artınlan süre kadar yeni ücretli izin verilebilir ya da bunu karşılayan ücret ödeneb ilir415. Yemek ya da erzak bedelinin artırılması halinde de farkın işçilere ödenınesi gerekir. Buna karşılık, işçilere verilen yemeğin kazana giriş tutarı ya da yoğurt yaı·dıınının miktarı artırılmış olsa bile, bunların ayni nitelikte olması nedeniyle artık para olarak dahi ifası söz konusu olamaz4ı6. Bunun gibi, Yargıtayın bir karanııda açıklandığı üzere, toplu iş sözleşmesinde sözleşme hükümler inin imza tarihinden önceki bir tarihte yürürlüğe gireceğini bildirir bir kayıt olsa bile, bunun işçileri taşıma gibi fiili hallere uygulanması düşünülemez. Geleceğe ait fiili bir işin taahhüt edilmesi halinde bunun geçmiş zaman için yerine getiıilmesine olanak yoktur4 ı7. Fazla çalışma ve gece çalışması üc retlerinin artırılması halinde bunlann hesaplanması güçlük yaratmakla beraber , ifası olana ğının bulunması karşısında, bunlara ilişkin hüküml eı-in geçmişi etkileyici nitelikte oldukları kuşkusuz dur. Toplu iş sözleşme sinin boı·çlar hukukuna ilişkin kısmına girenlerden toplu iş sözleşme sinin uygulanması ve denetimi, uyuşmazl ıkların çözümü ile ilgili hüküm leı-in geçmişi etkilernesi söz konusu olamaz4 ı8. 3. Yürürlüğün geriye götürülmesinden yararlanabilecek olanlar a) İş sözleşmesi sürmekte olanların durumu Yürürlük başlangıcı geriye götürülen toplu iş sözleşmes inin geçmiş dö nemle ilgili haklarından yararlanma konusunda, Kanunun 39. maddes inde, sözleşmenin imzalanması tarihinde, sözleşmeye taraf sendikaya üye bulu nanlar ve bulunmayanlar arasında fark yaratılmıştır. Kanuna göre, toplu iş sözleşmesinin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tadhinden, imza tarihinden sonr a üye olanlar üyeliklerinin taraf sendikaca işverene bildirildiği tarihten itibaren sözleşmeden yararlanıdar (m. 39/2)419. Bu durumda imza tarihinden sonra taraf sendikaya üye olan bir işçi geriye etkili olarak sözleşmeden yararlanamam aktadır. 414 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 4. Bası, aynı
iş sözleşme sinin boı·çlar hukukuna ilişkin kısmına girenlerden toplu iş sözleşme sinin uygulanması ve denetimi, uyuşmazl ıkların çözümü ile ilgili hüküm leı-in geçmişi etkilernesi söz konusu olamaz4 ı8. 3. Yürürlüğün geriye götürülmesinden yararlanabilecek olanlar a) İş sözleşmesi sürmekte olanların durumu Yürürlük başlangıcı geriye götürülen toplu iş sözleşmes inin geçmiş dö nemle ilgili haklarından yararlanma konusunda, Kanunun 39. maddes inde, sözleşmenin imzalanması tarihinde, sözleşmeye taraf sendikaya üye bulu nanlar ve bulunmayanlar arasında fark yaratılmıştır. Kanuna göre, toplu iş sözleşmesinin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tadhinden, imza tarihinden sonr a üye olanlar üyeliklerinin taraf sendikaca işverene bildirildiği tarihten itibaren sözleşmeden yararlanıdar (m. 39/2)419. Bu durumda imza tarihinden sonra taraf sendikaya üye olan bir işçi geriye etkili olarak sözleşmeden yararlanamam aktadır. 414 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 4. Bası, aynı yer; M.E. Ozdemir, Sözleşmenin Geçmişe Etkili Yürüdüğü, 149; Ozkaraca, Geriye Etki, 80. 415 Nikisch Il, 379-380; Ozkaraca, Geriye Etki, 82; Aksi görüş Hueck!Nipperdey III!, 465. 4ı6 Esener, 516; Aksi görüş Ekmekçi, Düzenleme Yetkisi, 236-237; Ozkaraca, Geriye Etki, 72- 78. 4ı7 Yarg. 9. HO., 25.12.1973, E. 1973116098 K. 1973/35573 ve N. Çelik'in incelemesi, İHU 1975, TSGLK. 1 (No. 3); Aksi görüş Ekmekçi, Düzenleme Yetkisi, 236; M.E. Ozdemil; Sözleşme nin Geçmişe Etkili Yürüdüğü, 148; Ozkaraca, Geriye Etki, 75-78. 4ıB Çelik, İş Hukuku Dersleri, 4. Bası, 1979, 401; Aynı yönde, M.E. Ozdemir, Sözleşmenin Geç mişe Etkili Yürüdüğü, 152; Ozkaraca, Geriye Etki, 91-92. 4ı9 Yargıtaya göre, noterde üyelik işlemini yaptırmış ve sendikaya bildirmiş olduğu halde sen dikaca üyeliğe kabul kararı alınmamış ve işverene bildirilmemiş olan işçinin üyeliği bir ay içinde reddedilmediğinden, toplu iş sözleşmesi nin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sözleşmeden yararlanması gerekir (Yaı·g. 9. HO., 28.4.2009, E. 2008/28644 K. 2009/1 1827 ve U. Aydın'ın sonucu itibariyle kararı olumlu bulan incelemesi, Sicil İHD, Aralık 2009, 144-152). 1118 Toplu İş Hukuku Toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye ol mayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasın a üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmele ri toplu iş sözleşm esinin tarafı olan işçi sendikasına dayanışma aidatı ödemelerine bağlı olup dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma talep tarihinden ge çerlidir (m. 39/4 ). Yukarıda belirtildiği gibi, bu fıkranın son cümlesi nde yer verilen, "İmza tarihinden önceki talepler imza tarihi itibariyle hüküm doğu rur" hükmü 2020 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir42o. Sözleşmeden yararlanma bakımından eski 2822 sayılı Kanunla ve aynı şekilde 6356 sa yılı Kanunla getirilen ve Yargıtay'a göre emredici nitelikte olan yukandaki düzenlemenin4 21 sözleşmenin imzası tarihinde sözleşmeye taraf sendikaya üye olanlara ilişkin hükmü yerin dedir. Ayrıca bununla eskiden uygulamada oı·taya çıkan bazı duraksamala r422 kaldırılmış ol maktadır . Bu hüküm karşısında kanımızca, sözleşmenin imzası sırasında işyerinde çalışmakta olup taraf sendikaya üye olanlar, geçmiş dönemde sendika üyesi olmasalar bile, geçmişe ilişkin haklardan yararlanabilirler423. Bunlardan, yürürlük başlangıcında işyerinde çalışanlar yürür lük başlangıcından, yürürlük başlangıcı ile imza tarihi arasında işyerine giren ve imza tarihin de taraf sendikaya üye olanlar ise işe giriş tarihinden itibaren sözleşmeden yararlanacaklar dır. Yargıtay ise önceleı·i, yürürlük başlangıcından itibaren sözleşmeden yararlanabilmek için imza tarihinde üye olmayı yeterli bulnıamakta, hem yürürlük hem imza tarihinde üye olmayı gerekli görmekteydi4 24, 425. Yüksek Mahkeme'nin konuya ilişkin son içtihadı ise görüşümüz yönündedir42 6_ 420 Bkz. yuk. § 63, III, 2. 421 Yargıtay'a göre, mülga 2822 sayılı Kanunun 9. maddesindeki esaslar kamu düzeni ile ilgili olup burılara uyulması zorunludur; Aksine yapılan sözleşmeler geçer sizdir (Yarg. 9. HD., 31.3.1986, E. 1986/2492 K. 1986/3578, TÜHİS, Mayıs-T emmuz 1986, 12-14 ve aynı yolda 28.3.1988, E. 1988/t3ıO K. 1988/3570, Tekstil İşv. D, Nisan 1989, 20-21). 422 Bu konuda bkz. Çelik, Toplu İş Sözleşme sinin Uygulanma Alanı, 25 vd. 423 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 6. Bası, 1984, 401; Yazarın 275 sayılı Kanun döneminde aynı yoldaki göı·üşü, İHU 1980/II, TSGLK.7(N o.7); Oğuzman, Toplu İlişkiler, 83; Reisoğlu, Şerh, 140; Berksun/E şmelioğlu, TSGLK, 163; Sümer, İş Hukuku Uygulamaları, 2ı4; Tunçomağl Cente/, 370; Canbolat, Uygulama Alanı, 165; U. Aydın, yukarıdaki karar incelemesi, 151. 424 Yarg. 9. HD., 6.4. ı 989, E. ı 989/246 K. 1989/3 ı 85, İş ve Hukuk D, Kasım-Ar alık 1989, 83-84; 20.3.1990, E. 1990/67 K. 1990/3146, Türk Kamu-Sen, Mart ı 990, 34; Benzer görüş Eyrenci, İHU 1980, TSGLK. 7 (No. 8); Ozbek, 285; Şahlan an, Toplu İş Sözleşmes i, 135 vd.; Tuncay, ı 990 Yılı Kararları Semineri, 120; Tuncay/Sa vaş Kutsal, 306-307; M. Ekonomi, 1994 Yılı Kaı·arları Semineri, 96; Aynı yazar, Yarg. 9. HD., 5. ı 1.1997, E. 1997/14819 K. 1997/18628 sayılı kararı isabetli bulan incelemesi, 1997 Yılı Kararları Semineri, 224; Aktay, Nizamet tin: Geçmişe Etkili Yürürlüğe Giren Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma, Kamu-İş, Ocak ı 998, 45-48; Ekmekçi, Düzenleme Yetkisi, 124-125; Gerek, Nüvit: Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanmada İmza Tarihi İle Yürürlük Tarihi Arasında Sendika Üyesi Olanların Durumu, TÜHİS , Ağustos 1999, 37-40; Mahiroğullan, Türk ve Fransız Sendika cılığı, 78; Narman lıoğ lu II,437; M. E. Ozdemir, Sözleşmen in Geçmişe Etkili Yürüdüğü, 153-155; Tunçomağ/Cen tel, 370; Subaşı, 6356 Sayılı Kanunun Hükümleri, 83 vd; Ozkaraca, Geı·iye Etki, 147-148. 425 Yarg. 9. HD., 19.9.1994, E. ı994/12454 K. 1994/12158, YKD, Mart 1995, 410-4ı2; Pozitif hukuk açısından karaı-ın isabetli olduğu, ancak 9. madde hükmünün değiştirilmesi gerek tiği görüşü, H.H. Siimer, karar incelemesi, Çimento İşv. D, Temmuz 1997, 6-9. 426 Yarg. 9. HD., 26.9.2011, E. 2009/19899 K. 2011/33271; ve aynı yönde diğer kararlar için bkz. Ozkaraca, Geriye Etki, ı 47, d n. 81. § 67. Toplu iş Sözleşme sinin Süresi ve Bitimi 1119 Üyelik ile ilgili yasal düzenleme ye karşılık, imza tarihinde sözleşme ye taraf sendikaya üye olmayanların sözleşmeden dayanışma aidatı ödeyerek ancak talep tarihinden itibaren yararlanabilecekleri yolunda Kanuna geti rilen düzenleme kanımızca isabetsizdi. Kanundaki hükümden, sözleşme den dayanışma aidatı ödeyerek yararlanmanın geçmişi etkileyici biçimde olmayıp sadece geleceğe yönelik olacağı anlaşılmakt aydı427. Eski 2822 sa yılı Kanunda bir açıklık bulunmaması nedeniyle, bu konudaki talebin söz leşmenin imzalanması ndan önce yapılması halinde dahi geçmişe ilişkin haklardan yararlanılama yacağı görüşü kabul edilmekteydi. Bir sözleşme yapılıp ortaya çıkmadan ondan yararlanma durumu söz konusu olamaya cağından, Yargıtay da talep tarihinden önceki döneme ilişkin yararlanma nın mümkün olmadığı, imzadan önceki taleplerin geçersiz olduğu yönünde kararlar vermişti42s. Aksi görüşün kab ulünün, geçmişe ilişkin dayanışma aidatiar ının toplu olarak işverence kesilmesi gibi benimsenemeyecek bir sonucu da beraberinde getirmesi mümkündü429. Gerçi buna karşı öne sürü len, eski 2821 sayılı Kanunun 61.
sendikaya üye olmayanların sözleşmeden dayanışma aidatı ödeyerek ancak talep tarihinden itibaren yararlanabilecekleri yolunda Kanuna geti rilen düzenleme kanımızca isabetsizdi. Kanundaki hükümden, sözleşme den dayanışma aidatı ödeyerek yararlanmanın geçmişi etkileyici biçimde olmayıp sadece geleceğe yönelik olacağı anlaşılmakt aydı427. Eski 2822 sa yılı Kanunda bir açıklık bulunmaması nedeniyle, bu konudaki talebin söz leşmenin imzalanması ndan önce yapılması halinde dahi geçmişe ilişkin haklardan yararlanılama yacağı görüşü kabul edilmekteydi. Bir sözleşme yapılıp ortaya çıkmadan ondan yararlanma durumu söz konusu olamaya cağından, Yargıtay da talep tarihinden önceki döneme ilişkin yararlanma nın mümkün olmadığı, imzadan önceki taleplerin geçersiz olduğu yönünde kararlar vermişti42s. Aksi görüşün kab ulünün, geçmişe ilişkin dayanışma aidatiar ının toplu olarak işverence kesilmesi gibi benimsenemeyecek bir sonucu da beraberinde getirmesi mümkündü429. Gerçi buna karşı öne sürü len, eski 2821 sayılı Kanunun 61. maddesindeki ve 6356 sayılı Kanunun 18. maddesindeki (f. 2) yetki belgesi alan sendikan ın yazılı talebi üzerine yapı lacak üyelik aidatı ve dayanışma aidatı kesintisine ilişkin hükmün geçmişi etkileyici nitelikte olduğu göz önüne alınarak, dayanışma aidatı talebinin yürürlük başlangıcına yönelik olarak yapılabileceği görüşü ilk bakışta güç lü gibi gözükmekteydi4Jo. Ancak, bu hükmün ayrık bir hüküm niteliğind e olduğu açıktı. 6356 sayılı Kanunda dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanma nın, talep tarihinden itibaren geçerli olacağı belirtildikten sonra, eskisin den farklı olarak, imza tarihinden önceki taleplerin imza tarihi itibarıyla hüküm dağuracağı açıkça hükme bağlanmıştı (m. 39/4). Bu hüküm karşı- 427 Çelik, İş Hukuku Derslel"i, 6. Bası, ı 984, 402; Aynı görüş Namıanlıoğlu, Dayanışma Aidat ı, 2 ı 8 vd.; Aynı yazar, Il, 425-426; Şahlana n, Toplu İş Sözleşmesi, ı 47-ı48; Canbolat, Sözleş meden Yararlanama yacak İşçiler, ı 80-ı 8 ı; Tuncay/Savaş Kutsal, 3 ı 3-314; Ozkaraca, Geriye Etki, ı87-188; Aksi görüş Oğuzman, Toplu İlişkiler, 75; Reisoğlu, Şerh, ı47-148; Ekmekçi, Düzenleme Yetkisi, ı61 vd.; Aktay, Toplu İş Sözleşmesi, 103-104. 428 Yarg. 9. HO., 31.3. ı 986, E. ı 986/2492 K. 1982/3578, TÜHİS, Mayıs-T emmuz 1986, 12- ı 4; 30.9. ı 986, E. ı 986/67 ı S K. ı 986/8604 ve N. Çelik'in incelemesi, Hukuk Araştırmaları, M.Ü. Hukuk Fakültesi yayını, Ocak-Nisan 1987, 52-53. Bu kararda ayrıca Yarg. HGK'nun 15.2.1985, ı 983/9-389, ı 985/95 ve 23.5.1986, 1985/9-459, ı 986/571 s. lı kararlarına yolla ma yapılmıştır; Yarg. 9. HO., 28.3.1988, E. 1988/ı 3 ı O K. 1988/3570, Tekstil İşv. D, Nisan ı 989, 20-2 ı; Bazı farklılıklarla, ı 5.2.2006, E. 2005/20647 K. 2006/3670, Çalışma ve Top lum, 2006/2, ISO-ıSI ve N. Caniklioğlu'nun kararı isabetsiz bulan incelemesi, Sicil İHD, Haziran 2006, 122-128. 429 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 6. Bası, 1984, 401-402; Aynı yönde Narmaıı lıoğlu, Dayanışma Aidatı, 220; Aksi yönde Ekmekçi, Düzenleme Yetkisi, 168. 430 Akl ay, Toplu İş Sözleşmesi, 104-106. 1120 Toplu İş Hukuku sında, imzadan önceki talepler geçersiz sayılmayarak, imza tarihi itibariyle hüküm doğurmaktaydı43 ı. Bu hüküm, dayanışma aidatı ödeyenlerin, toplu iş sözleşmesi nin yürürlük tarihi ile imza tarihi arasındaki süreden yarar lanmalarına imkan vermediğinden eski dönemdeki eleştiriler haklılığını devam ettirmekteydi. Bu konudaki önemli bir eleştiri sendika özgürlüğü bakımından ortaya konulabil ir. Ka nundaki, sözleşmenin geçmişe yönelik olarak sağladığı haklardan yararlanabilme konusunda imza tarihinde taraf sendika ya üye olanlar ile dayanışma aidatı ödeyerek yararl anmak isteyen ler arasında yapılan ayınma ilişkin düzenleme, sendikaya üye olmaya zorlanamama yolunda ki anayasal (AY, m. S ı /2 ve yasal STSK, m. ı 7/3) ilkeye ters düşmektedir . Eski 2822 sayılı Kanunun 9. maddesine ilişkin gerekçede, yargı kararlarına uygun ola rak söz konusu düzenlemenin getirildiği belirtilmekte, başka bir açıklamaya yer verilmemek teydi432_ Yargıtay'ın belirtilen ayırımı esas alan bu konudaki kararlarının temel gerekçesi bir kararında şöyle açıklan mıştı: "Bu kabul şekli sendika güvenliği ve sendikaya üye olma özgür lüklerinin dengeli bir düzeyde turulmaları gerektiği yolundaki düşüncenin doğal bir sonucu dur"433. Yargıtay görüşünün kabul edilemez nitelikte bulunmasına karşın, 2822 sayılı Kanun da, üye olanlarla dayanışma aidatı ödeyenler arasındaki ayınma kesinlik kazandırılmıştı. 6356 sayılı Kanunla getirilen 39. madde hükmü de mülga Kanun döneminde yapılan eleştirile ri göz ardı etmiş olup yasal düzenleme adeta toplu iş sözleşm esinin geçmişe ilişkin haklarından ya rarlana bilmek için sendikaya üye olmak istemeyen işçileri sözleşmen in imzalanması tarihinde sendikaya üye olmak zorunda bırakmıştı. Bu durum Anayasa ile açıkça ortaya konulan sen dikaya üye olmaya zorlanamama ilkesine ve negatif sendika özgürlüğüne ters düşmekteyd i. Buna karşı öne sürülen gerek yasal düzenlemeler ve gerek içtihat yolu ile işçiye dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanmayı sendika üyeliğine tercih ettir menin Anayasal kolektif sendika özgürlüğü nü zedeleyeceği yolundaki görüşe434 katılmıyoruz. İşçilerin bir sendikada örgütlenmeler i zorlama ile değil gönüllü olmalıdıı·. Ayrıca, negatif sen dika özgürlüğüne aykırı düşen bir kolektif sendika özgürlüğü düşünülemez. Nitekim Anayasa Mahkemesi de verdiği iptal kararında435, anılan düzenlemenin olumsuz sendika özgürlüğünü ve toplu iş sözleşmesinden yaradanma hakkını ölçüsüz biçimde sınırlandırdığı nı, güçlü sen dikacılık ilkesini koruduğunu ancak sendika çokluğu ilkesini güçsüzleştiı -diğini vurgulamıştır . b) İş sözleşmesi sona ermiş olanl arın durumu Eski 2822 sayılı Kanunda bu konuda bir düzenlemeye yer verilmemiş 43ı Özkaraca, Geriye Etki, 187-188. 432 MGK Komisyonu Gerekçes i, Mis/Özso y, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, 38. Aynı durum 6356 sayılı Kanunun gerekçesi açısından da söz konusudur . Bkz. https:// wwwS.tbmm .gov.tr/ sirasayi/donem24/ yil01/ssl97 .pdf 433 Yarg. 9. HD., 4.12.ı980, E. 1980/11523 K. 1980/12757, İHU, TSGLK. 7, No. 7-9. 434 Yarg. 9. HD., 28.7.ı980 ve 4.12.1980 Eyrenci'n.in incelemesi, İHU, TSGLK. 7 (No. 8 ve 9); 2822 sayılı Kanun döneminde de Yargıtay aynı gerekçeyi sürdürmüştür (Yarg. 9. HD., 16.4.1985, E. 1985/2154 K. 1985/4167, YKD, Haziran 1985, 829-831 ); Yargıtay'ın görüşün de Narman lıoğlu, Dayanışma Aidatı, 222-224; Tuncay, Toplu İş Hukuku, 175. 435 AYM, 30.12.2020, 2020/57 2020/83, RG 3 Mart 2021, 314ı 2. § 67. Toplu iş Sözleşmesinin Süresi ve Bitimi 1121 ve yargı kararlannda bu durumdaki işçiler bakımından olumsuz sonuçlara varılmış, öğretide de karşıt görüşler ortaya konulmuştu43 6. Yürürlükteki 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunund a bu konudaki sorunu olumlu şekilde çözümleyen bir hükme yer verilmiştir. Buna göre, toplu iş sözleşme sinin imza tarihi ile yürürlük tarihi arasında iş sözleşmesi sona eren sendika üyeleri de, iş sözleşmeleri nin sona erdiği tarihe kadar toplu iş sözleşmesinden yararlamrlar (m. 3913). Kanundaki bu düzenleme isabetli olup 2822 sayılı Kanun döneminde de ileri sürdüğümüz görüşe uygundurm. IV. Toplu iş Sözleşme sinin Sona Ermesi Kanundaki, toplu iş sözleşmesinin süresinin sözleşmenin imzalanma sından sonra taraflarca uzatılamayacağı, kısaltılamayacağı ve sözleşmenin süresinden önce sona erdirilemeyeceğine
435 AYM, 30.12.2020, 2020/57 2020/83, RG 3 Mart 2021, 314ı 2. § 67. Toplu iş Sözleşmesinin Süresi ve Bitimi 1121 ve yargı kararlannda bu durumdaki işçiler bakımından olumsuz sonuçlara varılmış, öğretide de karşıt görüşler ortaya konulmuştu43 6. Yürürlükteki 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunund a bu konudaki sorunu olumlu şekilde çözümleyen bir hükme yer verilmiştir. Buna göre, toplu iş sözleşme sinin imza tarihi ile yürürlük tarihi arasında iş sözleşmesi sona eren sendika üyeleri de, iş sözleşmeleri nin sona erdiği tarihe kadar toplu iş sözleşmesinden yararlamrlar (m. 3913). Kanundaki bu düzenleme isabetli olup 2822 sayılı Kanun döneminde de ileri sürdüğümüz görüşe uygundurm. IV. Toplu iş Sözleşme sinin Sona Ermesi Kanundaki, toplu iş sözleşmesinin süresinin sözleşmenin imzalanma sından sonra taraflarca uzatılamayacağı, kısaltılamayacağı ve sözleşmenin süresinden önce sona erdirilemeyeceğine ilişkin hüküm (m. 35/2) karşısın da toplu iş sözleşm esinin ancak taraflarca kararlaştırılan sürenin bitimi ta rihinde sona ereceği açıktır. V. Toplu iş Sözleşme sinin Feshi43s Borçlar Kanununda hizmet sözleşmesine ilişkin olarak yer verilen, haklı nedenlerle ge rek işçi gerek işverenin sözleşmeyi derhal feshedebile ceği yolundaki ın. 435 veya sözleşmenin ifasının zorlaşması halinde hakimden akdin feshini isteme olanağını sağlayan dürüstlük ku ralının (MK, m. 2) toplu iş sözleşmesine uygulanıp uygulanama yacağı iş Hukuku alanında tartışma ve uygulama sorunu haline gelmiştir. Toplu iş sözleşmes inin Borçlar Kanunu veya Medeni Kanun esaslarına göre feshedilip edilerneyeceği konusunda bir sonuca varabilınek için, her şeyden önce Kanunun buna olanak sağlayıp sağlama dığının incelenmesi gerekir. Bu konu ile ilgili eski 2822 sayılı Kanun hükmün e uygun olarak 6356 sayılı Kanuna göre, "Toplu iş sözleşmes inin süresi, sözleşm enin iınzalanması ndan sonra taraAarca uzatılamaz, kısaltı lamaz ve sözleşme süresinden önce sona erdirilemez" (ın. 35/2). Bu hüknıün eski 2822 sayılı Kanuna konuluş nedeni, esas itibariyle, toplu iş sözleşmes inin yenilenmesinden doğan uygu lama sorunlarını çözüme kavuşturmaktı439. Gerçekten, 275 sayılı Kanundaki hüküm (m. 4/2) karşısında, toplu iş sözleşme sinin süresinin bitiminden bir ay önce sözleşmeye taraf sendika, işyerindeki işçilerin çoğunluğunu temsil edememesi halinde sırf başka bir sendikaya yetkiyi kaptırmamak için sözleşmeyi feshettiğini bildirıneyerek işçilerin ve rakip sendikanın zararı- 436 Bu konudaki kaynaklar ve 6356 sayılı Kanunla sağlanan çözüm yönündeki görüşüm üz için bkz. Çelik, iş Hukuku Dersleri, 25. Baskı, 604-606. 437 Ayrıca bkz. yuk.§ 63, lll, 2. 438 Aşağıdaki açıklamalarımız Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından ı 995 yılında düzenle nen bir seminerde (bkz. yuk.§ 65, ı) sunduğumuz tebliğden alınmıştır . 439 Mis!Ozsoy, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, 3 ı. 1122 Toplu İş Hukuku na yol açacak şekilde, sözleşmenin bir yıl süre ile yenilenmesine neden olabiliy ordu440. Eski Kanunda başkaca bir hükme yer verilmediğinden, tarafların anlaşmasıyla toplu iş sözleşmesi süresinin kısaltılması veya uzatılması yahut sürenin bitimi beldenmeksizin sözleşmenin sona eretirilmesi mümkün bulunma ktaydı. Hatta bu yasal düzenleme karşısında, aşağıda açıklan dığı üzere, öğretide toplu iş sözleşme sinin bir tarafça feshedilebi leceği görüşü öne sürülmek teydi. Toplu iş sözleşm esinin yenilenmesine ilişkin düzenlemenin eski Kanun döneminde kö tüye kullanılmasının önlenmesi gerektiğine yönelik düşünc enin sonucu olarak eski 2822 sayılı Kanunda sadece sözleşmenin yenilenmesine ilişkin hükmün kaldırılmasıyla yetinilmemiş, sözleşme süresinin taraflarca kısaltılamayacağı, uzatılamayacağı ve sürenin bitiminden önce sözleşmenin sona erdirilemeyeceği, öğretideki görüşler 44ı paralelinde, hükme bağlanmıştı. Gerçi, bu hüküm taraflarca yapılacak bir karariaştırma ile sözleşmenin, sürenin bitimin den önce sona erdirilememesine ilişkindir. Burada taraflardan birinin ya da hakimin sözleşmeyi sonradan değişen koşullar karşısında haklı nedenle feshi açıkça engellenmiş gibi gözükme mekteydi. Ancak, Kanuna getirilen düzenleme sözleşme süresine mutlak bir kesinlik kazan dırmak suretiyle, yukarıda açıklanan kötüye kullanma durumlarını engellemek ve böylece yeni sözleşme yetkisinin alınmasında sendikaların belirli bir zamanı esas alarak eşit koşullarda işyerinde çoğunluğu temsil için hazırlanmalarını sağlamak amacına dayalı bulunmaktaydı. Eski 2822 sayılı Kanunun sendikalar arası rekabetle sendikalara üye kazanma bakımından eşit koşulların sağlanmasını ön planda tutan sistemi karşısında, söz konusu hükmün sözleşme süresinin bitimin den önce sözleşmeyi sona erdirme sonucuna yol açacak nitelikte olan toplu iş sözleşmes inin feshine olanak vermediği sonucuna varmıştık442. Buna karşı öğretide, Alman hukukundaki baskın görüşün Türk hukuku için kabul edilebileceğini öne süren bir görüş443 aşırı güçlük nedeniyle bir sözleşmenin feshi, kural olarak kabul edilemez ise de, "çok istisnai durumlarda; özellikle toplu iş sözleşme sinin yapıldığı zamandaki hal ve koşu lların beklen medik biçimde başkalaştığı ve bunun sonucu olarak, yanlardan birinin ediminin, mantıken diğer edimin eşdeğerde kabul edilemeyecek derecede değişikliğe uğradığı zaman bu olanağı tanımak yerinde olur. Çünkü sürekli ilişkiler, özel bir anlaşma yoksa o ilişkiye uymaları taraf lardan dürüstlük kuralı uyarınca beklenebildiği ölçüde yürürlükte kalır" sonucuna varmıştı. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin, yukarıda444 ele alınan kararlarında da, toplu iş sözleşmes inin hakim tarafından dürüstlük kuralı gereğince değişen ekonomik koşullara uyarlanabileceği so nucuna varılıı-ken, "sözleşmenin tamamının geçersizliği"nin istenebi leceği göı-üşü kabul edil mişti. Bu sözün sözleşmenin feshinin istenebile ceği anlamın da olduğu kuşkusuzdu. Yargıtayın bu görüşünün toplu iş sözleşmesi taraflarından birinin sözleşmeyi Borçlar Kanununun 344. (yeni 435.) maddesi uyarınca feshine olanak sağladığı söylene bilirdi. Öğreti ve Yargıtay tara- 440 Çelik, Toplu İş Sözleşmesi, 119; Aynı yazar, İş Hukuku Dersleri, 2. Bası, ı 972, 329; Esener, 509-510. 44ı Oğıızman, Toplu iş Sözleşmesi Düzeni, ı 39; M. Ekonomi, karar incelemesi, İHU ı 976; TSGLK. 2 (No. 2); Çelik, İş Hukuku Dersleri, S. Bası, ı 980, 405. 442 Eyrenci, Öner: Ekonomik Krizde Çalışma Yaşamında Sorunlar, Öneriler ve Çözüml er, PERYÖN Bülteni, Ağustos ı 994, ı 4; Narmanlıo ğlu II, 505. 443 Tıınçomağ!Centel, 4 ı 0-4 ı ı; Bu yazarlar tarafından Alman hukuku için gösterilen kaynakla ra ek olarak Ascheid, ı4 ı; Zöllner !Loritz/Her genröder, § 8, IU; Löwisch!Rieble, § ı, Rn. 365; M. Henssler, Flexibilisierung der Arbeitsmarktordnung, ZfA, 25. Jg. 3/ı994, 490-493; Bel ling!Köksal, 1500; Aynı yolda Ekonomi, Çalışma Şartları, ı 76 d n. 8 ı; Çetinkaya, Sözleşme lerin Yargı Yoluyla Uyarlanab ilirliği, 153; Aynı yazar, Sözleşme lerde Taraflarca Değişiklik , 65; Günay, TİSGLH, 262; Alpagut, İşlem Temelinin Çökmesi, ı 66-ı 67. 444 Bkz. § 65, II, 2, a. § 68. Toplu iş Sözleşme sinin Hüküm süzlüğü 1123 fından benimsenen bu karşı görüşü, sözleşm enin yürürlük süresinin bitiminden önce sona erdirilmesi olanağını sağlayan bir düzenle meye yer veren eski Kanun dönemi için savunmak belki mümkün olabilirdi. Nitekim o dönem ile ilgili olarak, bir toplu iş sözleşme sini taraflar dan birinin haklı (muhik) nedenle feshedip ederneyeceği konusunun eski 275 sayılı Kanunda düzenlenmediği, burada Borçlar Kanununun 344. (yeni m. 435) maddesi nin uygulanabile ceği
Flexibilisierung der Arbeitsmarktordnung, ZfA, 25. Jg. 3/ı994, 490-493; Bel ling!Köksal, 1500; Aynı yolda Ekonomi, Çalışma Şartları, ı 76 d n. 8 ı; Çetinkaya, Sözleşme lerin Yargı Yoluyla Uyarlanab ilirliği, 153; Aynı yazar, Sözleşme lerde Taraflarca Değişiklik , 65; Günay, TİSGLH, 262; Alpagut, İşlem Temelinin Çökmesi, ı 66-ı 67. 444 Bkz. § 65, II, 2, a. § 68. Toplu iş Sözleşme sinin Hüküm süzlüğü 1123 fından benimsenen bu karşı görüşü, sözleşm enin yürürlük süresinin bitiminden önce sona erdirilmesi olanağını sağlayan bir düzenle meye yer veren eski Kanun dönemi için savunmak belki mümkün olabilirdi. Nitekim o dönem ile ilgili olarak, bir toplu iş sözleşme sini taraflar dan birinin haklı (muhik) nedenle feshedip ederneyeceği konusunun eski 275 sayılı Kanunda düzenlenmediği, burada Borçlar Kanununun 344. (yeni m. 435) maddesi nin uygulanabile ceği görüşü ortaya atılmış bulunm aktaydı445. Ancak, bu görüşü eski 2822 sayılı Kanunla getirilen yeni düzenleme (m. 7/2, c. 2) karşısında artık benimseme olanağı yoktur. Aynı nedenle, yasal düzenlemenin bizdekinden farklı olduğu Almanya'da karşı görüş yönünde öne sürülen görüş Türk Hukuku bakımından geçerli olamazdı. Bu sonucun 6356 sayılı Kanun bakımından da geçerli olacağı kuşkusuz dur. § 68. TOPLU iŞ SÖZLEŞMESiNiN HÜKÜMSÜZLÜGÜ ı. Genel Olarak Bütün hukuki işlemler için söz konusu olduğu gibi, toplu iş sözleşme sinin de geçerli sayılması için yapılan sözleşmenin hukuk düzeninin koydu ğu kurallara uygun olması gereklidir. Toplu iş sözleşmesi hukuk kurallarına aykırı olarak yapılmışsa, sözleşme kesin olarak hükümsüz sayılabileceği gibi, sözleşme ile bağlı kalınmayabilir. Sözleşmenin iptaline ilişkin hüküm si.izlük durumu ile ilgili olarak, eski 2822 sayılı Kanunda (m. 16/2) ve buna uygun olarak 6356 sayılı Kanunda sadece bir konuda düzenleme yapılmış olduğundan, diğer konularda hüküms üzlüğe ilişkin genel hukuk kuralları nın göz önünde bulundurulacağı açıktır. Kanunun 45. maddesinde yer alan özel düzenle meye göre, yetki bel gesi alınmadan yapılan bir toplu iş sözleşmesinde, taraflardan birinin veya ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı ve bu nedenle sözleşmenin hüküm süzlüğü, Bakaniıkça durumun tespitinden itibaren kırk beş gün içinde ilgi lilerce veya Bakaniıkça dava yoluyla öne sürülebilir (m. 45/1)446. Talep ha linde mahkeme, toplu iş sözleşme sinin uygulanmasını dava sonuna kadar durdurabilir (m. 45/2). 445 Reisoğlu, Şerh, ı 48-ı 49 ve orada yollama yapılan yazarlar; Aksi görüş Çelik, Toplu İş Söz leşmesi; ı ı 9-ı 20; İsviçre hukukunda da, toplu iş sözleşme sinin taraflarca haklı nedenlerle feshedilip edilerne yeceği konusunda İsviçre Borçlar Kanununda herhangi bir hükme yer verilmemiş olmakla birlikte, değişen ekonomik koşullar da işlem temelinin çökmesi duru munda İBK'nun bizdeki 344. (yeni m. 435) maddeyi karşılayan hizmet sözleşme sinin haklı nedenle feshine ilişkin 337. maddesi nin kıyasen uygulanması ile toplu iş sözleşmesi nin feshedilebile ceği kabul edilmektedir (Rehbinder, 243). 446 Konu ile ilgili olarak bkz. Kandemir, Murat: Toplu İş Sözleşme sinin Yetkisizlik Sebebiyle iptali, Ali Güzel' e Armağan, 1, istanbul 20 ı O, 4 ı 3-427; Manav, Edai(Urhanoğlu) Cengiz, İştar: Toplu İş Söz.leşme sinin Hükümsüzl üği.i, Kamu-İş, 201 1/4, 9-58. 1124 Toplu İş Hukuku Yargıtaycakabul edildiği üzere, yetki tespitine itiraz edildiği ve talep halinde mahkeme ce toplu iş sözleşme sinin uygulanma sının dava sonuna kadar durdurulması gerektiği halde (eski 2822 sayılı K, m. IS/son ve buna uygun 6356 sayılı K, m. 45/2), buna aykırı davranışta bulunan sendikanın akdettiği toplu iş sözleşmesine 45 gün içinde itiraz edildiğine göre, söz leşmenin iptaline karar vermek gerekir447 Bunun gibi, Yargıtay'a göre, bir işyerinde birden çok toplu iş sözleşme sinin imzalanamayacağı kuralına karşın, toplu iş sözleşmesi bağıtlamak üzere yasal prosedürün yürüdüğü bir sırada işverenin yetkisi bulunmayan diğer sendika ile "protokol" adı altında ancak içeı-iği itibariyle toplu iş sözleşmesi niteliğindeki bir anlaşma yı imzalaması geçerli olmayıp böyle bir davranış kanuna karşı hileyi oluşturur ve hukukça korunmaz. Bu nedenle, Bakanlığın açtığı davanın kabulü gerekiı-448. Yargıtay'ın 2822 sayılı Kanun dönemine ilişkin görüşleri, düzenlemenin aynı olması nedeniyle 6356 sayılı Kanun yönünden de geçerliliğini sürdürmektedir . Yetki konusundaki hüküms üzlük düzenlemesi dışında Kanunda baş ka hükümlere yer verilmemesi, eski uygulamadaki aksaklıkların getirilen yeni hükümlerle önlenebile ceği düşüncesine dayalı olabilir. Gerçekten, eski 2821 ve eski 2822 sayılı kanunlarda özellikle üyeliğin kazanılmasına ilişkin olarak getirilen düzenlemel er, üyelik belgeleri nin sağlıklı hale getir ilmesi ve eski uygulamada yaygın şekilde görülen, sahte belgelerle yetki alı narak söz leşmenin yapılması durumunun doğmas ını önlemek amacına yöneliktir. Ne var ki, bunun dışında, örneğin, ehliyet konusunda her zaman sorun ortaya çıkabilir . Nitekim toplu iş sözleşmesi taraflarından birinin ve eski uygula mada görüldüğü gibi, işçi sendikasının Kanunun emredici nitelikteki işkol ları esaslarına aykırılık nedeniyle ehliyetsizliği söz konusu olduğunda genel hukuk kuralları uyarınca bunun tespitine ve sözleşmenin hükümsüz lüğüne karar verilmiştir449. Bunun gibi, ehliyetsiz olduğu saptanan bir sendikanın toplu iş sözleşmesine ulaşmak için yaptığı grev kanun dışı grev olur450. Yapılmış olan bir toplu iş sözleşmesi, sadece ehliyetsizlik ve yetkisizlik nedeniyle değil, yazılı şekil koşuluna uyul maması sonucu olarak da hüküm süz sayılabilir. Bunun gibi, genel hukuk kurallarına aykırılık nedeniyle söz leşme kesin olarak hükümsüz sayılabileceği (BK m. 2711 )45ı gibi, sözleşme taraflarının iradeleri nin yanılma, aldatma ve korkutma sonucu sakatlan- 447 Yarg. HGK, 11.11.1987, E. 1987/9-353 K. 1987/834, Tekstil İşv. D, Ekim 1988, 21. 448 Yarg. 9. HD., 7.3.1994, E. 1994/3949 K. 1994/3264, Tekstil İşv. D, Şubat 1995, Kararlar eki. 449 Yarg. 9. HD., 29.3.1976, E. 1976/7322 K. 1976110422 ve E. Coşkun'un incelemesi, İHU 1976, TSGLK. 11, No. 6); Aynı yönde, 6.1 0.2009, E. 2009/33799, K. 2009/26 113, Tuncay, Değerlendirme 2009. Ayrıca Esener, 426; Oğuzman, Toplu İlişkiler, 98 vd.; Bkz. ve karş. Işık, Ehliyet ve Yetki, 24 vd., 28 vd; Şah/anan, Toplu İş Sözleşmes i, 171 vd.; Tuğ, Toplu İş Sözleşme si, 128 vd.; Ayrıntılı bilgi için Narmanlıo ğlu Il, 457 vd. Ehliyetsiz işçi ve işveren kuruluşları nın bağııladığı toplu iş sözleşmeleri bakımından yokluk yaptır ımının söz konu su olacağı yönünde, Başterzi, Ehliyet, 165. 450 Hükümsüzlüğün sonuçları için Çelik, Toplu İş Sözleşmesi, 486 vd. 451 Kısmi hükünısüzlük konusunda bkz. yukarıda § 62, 1, 2. § 68. Toplu İş Söz.leşmesinin Hüküm süzlüğü 1125 ması üzerine sözleşme ile bağlı kalınmayabilir (BK m. 30-37). Hükümsüz lük taraflar ya da üçüncü kişilerce her zaman ileri sürülebilir. Hakim tara fından kendiliğinden göz önünde tutulabilir452. Toplu iş sözleşme sinin hükümsüzlüğü halinde, İş Hukukunda, Borçlar Hukukunda söz konusu olan kuraldan farklı bir sonuca varılmıştır. Top lu sözleşme düzeninin istikrar ve güvenliği sağlama, çalışma barışının bo zulmasını önleme amaçları doğrultusunda İş Hukukunda hüküms üzlüğün geçmişi etkilernesi kabul edilmemekte, sadece geleceğe yönelik
bilgi için Narmanlıo ğlu Il, 457 vd. Ehliyetsiz işçi ve işveren kuruluşları nın bağııladığı toplu iş sözleşmeleri bakımından yokluk yaptır ımının söz konu su olacağı yönünde, Başterzi, Ehliyet, 165. 450 Hükümsüzlüğün sonuçları için Çelik, Toplu İş Sözleşmesi, 486 vd. 451 Kısmi hükünısüzlük konusunda bkz. yukarıda § 62, 1, 2. § 68. Toplu İş Söz.leşmesinin Hüküm süzlüğü 1125 ması üzerine sözleşme ile bağlı kalınmayabilir (BK m. 30-37). Hükümsüz lük taraflar ya da üçüncü kişilerce her zaman ileri sürülebilir. Hakim tara fından kendiliğinden göz önünde tutulabilir452. Toplu iş sözleşme sinin hükümsüzlüğü halinde, İş Hukukunda, Borçlar Hukukunda söz konusu olan kuraldan farklı bir sonuca varılmıştır. Top lu sözleşme düzeninin istikrar ve güvenliği sağlama, çalışma barışının bo zulmasını önleme amaçları doğrultusunda İş Hukukunda hüküms üzlüğün geçmişi etkilernesi kabul edilmemekte, sadece geleceğe yönelik etki doğura cağı görüşü benimsenmiş bulunma ktadır453. Toplu iş sözleşmesi hükümle rinin emredici hukuk kurallarına aykırı olması halinde hükümsüz sayılacağı genel hukuk kurallarına göre tartış masız olmakla birlikte, Kanunda bu kural tekrar edilmiş, ayrıca, Anayasada gösterilen temel ilkelere (m. 13) aykırı hükümlere toplu iş sözleşmelerinde yer verilerneyeceği belirtilmiştir (m. 33/5). ll. Toplu iş Sözleşme sinin Hüküms üzlüğüne ilişkin Bazı Sorunlar Toplu iş sözleşme sinin iptaline ilişkin olaı·ak Yargıtayca eski 2822 sayılı Kanun döne minde ı 992 yılında iki önemli karar verilmiştir. Her iki kararda da konu, grev oylama sının grevin uygulanmaması şeklinde sonuçlanmasından sonra eski 2822 sayılı Kanunun 36. mad desinin üçüncü fıkrasında (6356 sayılı K, m. 61/2) öngörülen on beş günlük süre içinde işçi sendika sının karşı tarana anlaşmaya varamaması ve Yüksek Hakem Kuruluna da başvurma· ması fakat sonradan sözleşmenin yapılması üzerine işverenin işçi sendika sının yetkisinin düş tüğü iddiasıyla sözleşmenin iptalini istemesi durumu ile ilgilidir. Yargıtay aynı tarihte verdiği iki ayrı karar ile mahkemece verilen iptal kararlarını bozmuştur 454. Yargıtay'ın ilk kararına göre, yukarıda belirtilen durumda eski 2822 sayılı Kanunun 16. maddesinin ikinci fıkrası (STSK m. 45/ı) uyarınca bir toplu iş sözleşmesi nin hükümsüz sa yılması için işçi sendikası nın aynı Kanunun 36. maddesi nin üçüncü fıkrası (STSK m. 61/3) gereğince grev oylaması sonucu yetkisinin düşmüş olması yetedi olmayıp sözleşmenin yapd dığı tarihte yetkili olmadığı nın, yani bu tarihte işyel"inde yarıdan bir fazla çoğunluğa sahip bulunm adığının sabit olması gerektiğinden bu noktalar üzerinde dun.ılmadan mahkemece 452 Yarg. 9. HD., 6. ı 0.2009, E. 2009/33799 K. 2009/26 ı 13, Tekstil İşv. D, Mart 20 ı ı, 2-4. Yargı tay'a göre, toplu iş sözleşme sinin kısmi hükümsüzlüğü her zaman her ilgili tarafından ileri sürülebilir . Bu tespit davası şeklinde olabileceği gibi, eda davasına da konu oluştura bilir, (Yarg. 9. HD., 4.4.200 1, E. 2001/5641 K. 200l/5576, İşv. D, Aralık 2001, ı 5-16). 453 Çelik, Toplu İş Sözleşmesi, ı 3 ı· ı 32; Esener, 474-475; M. Ekonomi, BASİSEN tarafından düzenlenen Sendikal Mevzuat Eğitim Semineı·i, İstanbul 1985, 36; Aynı yazar, işkolunun Değişmesi, 46-47; Reisoğlu, Şerh, 94-95; Şahlanan, Toplu İş Hukuku, 503; Şahlanan, Toplu İş Sözleşmesi, ı 73-ı 74; Duman, 2 ı ı; Doğan Yenisey, İşyel"i ve İşletme, 356; Karş. Oğuzman, Toplu tlişkiler, 99-ı 00; Tuncay/Savaş Kuısal, 359; Baş terzi, Ehliyet, ı 68. 454 Kararı n değerlendirilmesi için bkz. N. Çelik, ı 992 Yılı Kararları Semineri, 1 ı 7-119. 1126 Toplu İş Hukuku sözleşmenjn hükümsüzlüğüne karar verilmiş olması usul ve yasaya aykındır 455. Gerçekten, 16. maddeye (STSK m. 4S/1) göre, taraflaı-dan biri veya her ikisi yetkjlj olmadığı halde söz leşme yapılmışsa durumun Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespitinden itibaren 4S gün içinde sözleşmenin hükümsüzlüğü ilgililerce veya Bakaniı kça ileri sürülebi lir. Bu hükmün anlamı ve uygulanma alanı ile ilgili olarak öğretide belirtildiği üzere, tarafların yetki koşulla rına sahip olmaları durumunda yetki belgesi almadan yaptıidan bir sözleşmenin 16. madde (STSK nı. 4S/ı) uyarınca hükünısüzlüğü söz konusu olmayıp sözleşme geçerli sayı lnıalı, yetki belgesinin hükmünün kalmamasından sonra sözleşmenin yapılması durumunda da aynı kural uygulanmalıdır456. O halde, sözleşmenin hükünısüzlüğü konusunda, 36. madde uygulamasına ilişkjn olarak, Yargıtay kararında ifade edildiği gibi, sözleşmenin yapıldığı tarihtekj yetkj ko şullarının varlığı araştırılarak sonuca vanimal ıdır. Yargıtay'ın aynı konuda verdiği ikjnci karara göre, işveren sendikası üyesi olan işveren, sendikanın kendi adına yapmış olduğu toplu iş sözleşmesiyle bağlıdır ve dolayısıyla kendisi de sözleşme tarafı olup sözleşm enin hükümsüzlüğünü isteyemez. Öte yandan uyuşma zlığın her safhasında taraflar anlaşarak toplu iş sözleşmesi yapabilirler. Eski 2822 sayılı Kanunun 36. maddesinin üçüncü fıkrasında (STSK m. 61/3) öngörülen süre içinde Yüksek Hakem Kurulu na başvurulnıamış olması tarafların kendj aralarında anlaşarak sözleşme yapmalarına engel değildir. Bundan başka, olayda eskj 2822 sayılı Kanunun ı 6. maddesindeki (STSK m. 4S) yetkj belgesinin düşmesi için öngörülen şartlar da mevcut değildir . Böyle olunca davanın reddine karar vermek gerekirken aksine hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozma yı gerektirmiş li r457. Yargıtay'ın kararı nda, işveren sendikası üyesi olan işverenin kendi adına yapılan sözleş me ile bağlı olduğu ve bu nedenle sözleşmenin hükümsüzlüğünün işverence isteneme yeceği öne sürülmektedir . Bunu mutlak olarak kabul etme olanağı yoktur. Öğretide belirtildiği üzere, şayet işveren sendikası yetki belgesi almamış olan bir işçi sendikası ile toplu iş sözleşmesi yapmışsa ve bu işçi sendikasının gerçekte yetkisi yoksa bu takdirde işverenin sözleşmenin hükümsüz sayılması için dava açabileceği sonucuna varmak gerekir458. Yargıtay, uyuşmazl ığın her safhasında tarafların anlaşarak toplu iş sözleşmesi yapabile ceği yolundaki yasal kuralı bu kararına dayanak olarak göstermekte ve 2822 sayılı eski Kanu nun 36. maddesinde (STSK m. 61/3) öngörülen on beş günlük sürenin geçmesinden sonra ta rafların sözleşmeyi bağıtlayabilece ğini öne sürmektedir . Yargıtayca kabul edilenin aksine, söz konusu yasal kuralı burada uygulamak olanağı yoktur. Zira on beş günlük sürenin sonunda anılan maddelere göre yetki belgesinin hükmü kalmayaca ğından, artık taraflar arasında yasal olarak herhangi bir görüşme zorunluluğundan ve buna bağlı olarak çıkabilecek bir uyuşmaz lığın varlığından söz edilemez. 455 Yarg. 9. HD., 8.4. ı 992, E. ı 992/3S6 K. 1992/3031 ve ü. Narmanlıoğlu'nun incelemesi, İHD, Temmuz-Eylül 1992, 4 ı 0-4 ı S. 456 Oğuzman, Toplu İlişkiler, 61; Tunçomağ, Kenan: İş Hukuku, Cilt II, İkinci Bası, İstanbul 198S, 264; Reisoğlu , Şerh, 214-2 ı S; Şah/anan, Toplu İş Sözleşmes i, 183; Narmanlıoğlu, bu karara ilişkin inceleme, 414-41S; Subaşı, aşağıda açıklanan ikinci karara ilişkin inceleme, 422-423; Değişik görüş C. Tuncay'ın incelemesi, Çimento İşv. D, Kasını ı 992, 32-33. 457 Yarg. 9. HD., 8.4.1992, E. 1992/3S6 ı K. 1992/3931 ve i. Subaşı'nın incelemesi, İHD, anılan sayı, 416-423; Aynı karara ilişkin olarak C. Tuncay'ın incelemesi,
yetki belgesinin hükmü kalmayaca ğından, artık taraflar arasında yasal olarak herhangi bir görüşme zorunluluğundan ve buna bağlı olarak çıkabilecek bir uyuşmaz lığın varlığından söz edilemez. 455 Yarg. 9. HD., 8.4. ı 992, E. ı 992/3S6 K. 1992/3031 ve ü. Narmanlıoğlu'nun incelemesi, İHD, Temmuz-Eylül 1992, 4 ı 0-4 ı S. 456 Oğuzman, Toplu İlişkiler, 61; Tunçomağ, Kenan: İş Hukuku, Cilt II, İkinci Bası, İstanbul 198S, 264; Reisoğlu , Şerh, 214-2 ı S; Şah/anan, Toplu İş Sözleşmes i, 183; Narmanlıoğlu, bu karara ilişkin inceleme, 414-41S; Subaşı, aşağıda açıklanan ikinci karara ilişkin inceleme, 422-423; Değişik görüş C. Tuncay'ın incelemesi, Çimento İşv. D, Kasını ı 992, 32-33. 457 Yarg. 9. HD., 8.4.1992, E. 1992/3S6 ı K. 1992/3931 ve i. Subaşı'nın incelemesi, İHD, anılan sayı, 416-423; Aynı karara ilişkin olarak C. Tuncay'ın incelemesi, Çimento İşv. D, Kasım ı 992, 31-33. 458 Oğuzman, Toplu İlişkiler, ı02; Bkz. ve karş. Subaşı, anılan inceleme 4ı8; Yargıtayın görü şünde C. Tuncay'ın incelemesi, Çimento İşv. D, Kasım ı 992, 33. § 69. Toplu İş Sözleşme sini Sona Erdirmeyen Durumlar 1127 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının yetki belgesi alınmadan yapılan toplu iş sözleş mesinin hükümsüz sayılması istemi ile açtığı bir davada Yargıtay, yetki tespitinden sonra işve ren sendikasınca çoğunluğun bulunmaması nedeniyle iş mahkemesine yapılan itirazdan sonra taranann davayı takip etmeyerek müracaata bırakmaları ve toplu iş sözleşmes ini imzalama ları halinde, salt yetki belgesinin alınmama sının sözleşmenin hükümsüzlüğünü gerektirmeye ceği sonucuna varnııştır459. Yargıtay 2018 yılında verdiği bir kararda da, yetki belgesi olmadan imzalanma sının behemehal sözleşmen in hükümsüz olduğu sonucunu doğurmadığını, toplu iş sözleşme sinin taranarı nın imza tarihi itibariyle yetki şartlarına sahip olup olmadığının tespiti gerektiğini belirtmişt ir460. § 69. TOPLU iŞ SÖZLEŞMESiNi SONA ERDiRMEYEN DURUMLAR Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 37. maddesine göre, toplu iş sözleşmesine taraf olan sendika nın tüzel kişiliğinin sona ermesi, faaliyetinin durdurulması, işçi sendikasının yetkiyi kaybetmesi ve toplu iş sözleşmesinin uygulandığı işyerlerinde işverenin veya işyerinin girdiği işko lunun değişmesi toplu iş sözleşmesini sona erdirmez (f.l). Eski 2822 sayılı Kanunda da aynı hüküm yer almıştı (m. 8). Bu konuda eski dönemde kabul edilen esasların günümüzde de geçerli olacağı kuşkusuzdur . Kanunun 37. maddesi hükmü ile toplu iş sözleşm esinin işyerinde is tikrar ve güvenliği sağlaması amacının önemli bir esası ortaya konulmuştur. Kanunda, işçi tarafındaki değişikliklerle ilgili olarak sendikanın "yetkiyi kay betmesi"nden söz edilmektedir. Bu ifade, sözleşmenin yürürlük süresi içinde taraf sendikanın işyerindeki işçilerin çoğunluğunu temsil gücünü yitirmesi anlamında kullanılmış olup, böyle bir durumun sözleşmenin devamını et kilemeyeceğinin açıklığa kavuşturulması için Kanuna konulm uştur46ı. İşçi sendikası nın tüzel kişiliğinin sona ermesi ile ilgili olarak belirtmeliyiz ki, taraf sendikanın başka bir sendika ile birleşmesi veya ona katılması halinde, yeni tüzel kişilik ya da katılınan sendika sözleşmeye taraf olmaya devam edeceğinden bu hükmün uygulanması esasen söz konusu değildir. Bu maddede sadece işçi tarafının değil, işverenin değişmesinin de toplu iş sözleşmesini etkilerne yeceği belirtilmiştir. Bireysel İş Hukukund aki, işye rine ve işverene ilişkin değişikliklerin işçilerin iş sözleşmeleri ni etkilerne mesi kuralının Toplu İş Hukukunun önemli bir bölümünü oluşturan toplu iş sözleşmeleri alanındaki ifadesi olan bu hüküm ile toplu iş sözleşmesi nin 459 Yarg. 9. HD., 23.3.2000, E. 2000/3886 K. 2000/3245, İşv. D, Haziran 2000, 16-17; Aynı görüş Narrnanlıo ğlu 11, 494. 460 Yarg. 22. HD, 15.2.2018 tarihli ve E. 2018/558, K. 2018/3740, www.kazanc i.com. 46ı ince, Toplu İş Hukuku, 176; Şahlanan, Toplu İş Sözleşmesi, 194-195. 1128 Toplu İş Hukuku sürekliliği sağlanmış olmaktadır462. Buradaki "işverenin değişmesi" sözünün geniş bir anlam taşıdığı ve toplu iş sözleşmes inin uygulandığı işyeri işvere ninin ölümü, işveren durumundaki ticaret şirketinin başkalarıyla birleşerek yeni bir şirketi oluşturması veya başka bir şirkete katılması durumlarını da kapsadığı sonucun a varılmıştır463. Ayrıca aynı işverene ait işyerleri nin birleştirilmesinin bu işyerleri için yapılmış toplu iş sözleşmesini sona erdi remeyeceği kabul olunmalıd ır464. Bunun gibi, işyerinin devri durumunda işverenin değişmesi söz konusu olup işyerini devralan işveren, işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmesi ile bağlıdır46s. Yukarıda açıklandı ğı gibi, konu 6356 sayılı Kanunda devralan işverenin işyeri veya işyerlerinde uygulanan bir toplu iş sözleşmesi bulunup bulunma masına göre farklı esaslara bağ lanmıştır . Bir işyerinin toplu iş sözleşme sinin yürürlüğü sırasında yeniden açılması halinde de yeni işverenin bu sözleşme ile bağlı olacağı haklı olarak öne sürülmüştür466. Hatta Yargıtayca isabetle belirtildiği üzere, 8. (şimdi 37.) maddedeki kuralın yetki safhasında işverenin değişmesi durumunda da uygulanması gerekir. Bu noktada işyerini devreden işveren zamanında alınan toplu iş sözleşmesi yetkisi devralan işvereni bağlar ve işçi sendikasının yeni işverene toplu görüşme için ayrıca çağrı yapması gerekmez467. Yukarıda açıklanan durumların sözleşmeyi sona erdiremeyeceğine iliş kin düzenlemelerde, sözleşmenin sürdürülecek bölümleri ile ilgili herhangi bir ayınma yer verilmediğinden, taraflar varlıklarını sürdürdükçe sözleş menin sadece normatif değil, borç doğurucu hükümlerinin de uygulanma sına devam olunur. Bu sonuç, işver enin değişmesinde işyerinin bütün hak ve borçlarıyla devralana geçmesi kuralına uygundur 46s. Ancak, sendikan ın tüzel kişiliğinin sona ermesi durumunda işçi tarafı ortadan kalktığından sözleşmenin borç doğurucu hükümlerinin sürdüğü kabul edilem ez469. 462 A. Güzel, karar incelemesi , İHU, TSGLK. S (No.J ). 463 Güzel, işverenin Değişmesi, 410-411; Tunçomağ !Centel, 411-412; Şahlaı1an, Toplu iş Sözleş mesi, 193-194; Doğan Yenisey, İşyeri ve İşletme, 3SO; Tuncay/Savaş Kutsal, 3SI. 464 Yarg. 9. HD., IS. 1.1979, E. 1978/1S847 K. 1979/67 ve A.Güzel'in incelemesi, İHU, TSGLK. S (No.!). 465 Yarg. 9. HO., 2S.I2.1979, E. 1979/9723 K. 1979/17016 ve A. Güzel'in incelemesi, İHU, TSG LK. S (No. 2); 24.9.1987, E. 1987/7687 K. 1987/8467, Tekstil İşv. D, Aralık 1987, 20-21; 30.4. 1998, E. 1998/632S K. 1998/8148, Tekstil İşv. D, Kasım 1998, 21-22; Reisoğlu , Şerh, 127-128; Tunçomağ!Centel, 411-412; Şah/anan, age, 19S-196; Süzek, iş Akdinin Askıya Alın ması, 7-9; Uçum!Okca n, 2822 SayıLı Kanun, 10S vd.; Taşkenl, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası, 260-261. 466 Reisoğlu, age, 131; Aynı görüş Güzel, anılan karar incelemeleri; Tuncay, age, aynı yer; Do ğan Yenisey, İşyeri ve İşletme, 3S7; İşyerinin kapanmasının toplu iş sözleşmesine etkisi konusunda bkz. Köseoğlu, İşyerinin Kapanmas ının İş Sözleşmelerine Etkisi,§ 19. 467 Yarg. 9. HD., 29.6.1990, E. 1990/749S K. 1990/80SI, Türk Kamu-Sen, Haziran 1990, 29-30. 468 Bkz. yukarıda § 12, II, 4. 469 Esener, Sl2; Reisoğlu, Şerh, 127; Şah/anan, age, 196; Tuncay/Savaş Kutsal, 3SI. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TOPLU iŞ UYUŞMA ZLIKL ARI VE ÇÖZÜM YOLLARI BiRiNCi KESiM GENEL BiLGiLER § 70. iŞ UYUŞMAZLIKLARI VE TOPLU iŞ UYUŞMAZLIGI KAVRAMI ı. Hak ve Menfaat Uyuşmazl ıkları Hak ve menfaat uyuşmazlı kları
19S-196; Süzek, iş Akdinin Askıya Alın ması, 7-9; Uçum!Okca n, 2822 SayıLı Kanun, 10S vd.; Taşkenl, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası, 260-261. 466 Reisoğlu, age, 131; Aynı görüş Güzel, anılan karar incelemeleri; Tuncay, age, aynı yer; Do ğan Yenisey, İşyeri ve İşletme, 3S7; İşyerinin kapanmasının toplu iş sözleşmesine etkisi konusunda bkz. Köseoğlu, İşyerinin Kapanmas ının İş Sözleşmelerine Etkisi,§ 19. 467 Yarg. 9. HD., 29.6.1990, E. 1990/749S K. 1990/80SI, Türk Kamu-Sen, Haziran 1990, 29-30. 468 Bkz. yukarıda § 12, II, 4. 469 Esener, Sl2; Reisoğlu, Şerh, 127; Şah/anan, age, 196; Tuncay/Savaş Kutsal, 3SI. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TOPLU iŞ UYUŞMA ZLIKL ARI VE ÇÖZÜM YOLLARI BiRiNCi KESiM GENEL BiLGiLER § 70. iŞ UYUŞMAZLIKLARI VE TOPLU iŞ UYUŞMAZLIGI KAVRAMI ı. Hak ve Menfaat Uyuşmazl ıkları Hak ve menfaat uyuşmazlı kları ayırımının esası uyuşmazlığın niteliği ne ve konusuna dayanmaktadırı. Hak uyuşmazlıkları, işçi ile işveren ara sındaki iş ilişkilerinin dayanağını oluşturan mevzuat, toplu iş sözleşmesi ve iş sözleşmesi hükümle ri ile tarallara sağlanan haklara ilişkin olarak taraf lar arasında çıkan uyuşmazlıkl ardır. Bunlara örnek olarak, işverenin işçiye toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılan normal ücretinin yüzde yetmiş beşi tutarındaki fazla çalışma ücreti yerine yüzde elli tutannda fazla çalışma ücreti ödediği ya da iş sözleşmesinde kabul edilen yılda iki aylık tutannda ki ikram iyeyi vermediği iddiası ile işçi tarafından çıkarılan uyuşmazlıklar gösterilebilir. Aynı şekilde, işçinin işverene karşı yapmakla yükümlü olduğu edi mi yerine getirmediği veya bir makineye zarar verdiği yolunda işverence öne sürülen iddia üzerine işçi ile işveren arasında çıkan uy uşmazlıklar da hak uyuşmazl ıklarını oluştururları. Menfaat (çıkar) uyuşm azlıkları ise mevcut bir hakkın değiştirilmesi ya da yeni bir hakkın meydana getirilmesi amacıyla çıkarılan uyuşmazl ıklar- Oğuzman, Grev ve Lokavt, 2; Saymen/E konomi, 237; Tunçomağ, Uzlaştırma ve Tahkim, 6; Esener, 540; Süral, Barışçı Çözüm Yolları, 5-6; Cünay, TİSGLH, 921-922; Tuncay/Sa vaş Kutsal, 365-366; Ekmekçi, 442. Tolga, 217; Oğu zman, Grev ve Lokavt, 1; Saymen!Ekonomi, 238; Esener, 542; Talas Il, 433; izveren, 3 8 1. 1130 Toplu İş Hukuku dır. Bunlara örnek olarak, işçilerin ücretlerine zam yapılması, yıllık ücretli izin süreleri nin artırılması, çalışma sürelerinin azaltılması yolundaki talep leri üzerine çıkan uyuşmazlıklar gösterilebilir. Bu uyuşmazlıklar üzerine hukuki bir yola başvurma olanağı işçi ile işveren ilişkilerinde söz konusu olmadığından fazla bir önem taşımamakta, buna karşılık toplu iş ilişkile rinde önemli hukuki sonuçla ra yol aç abilmekt edirJ. İş Mahkemeleri Kanununun S. maddesinde bu ayırım göz önüne alı narak hak uyuşmazl ıklarının çözümlenmesi konusunda iş mahkemeleri yetkili kılınmıştır. Anayasada, grev ve lokavta toplu menfaal uyuşmazl ıklarında gidebi leceği öngörülmüş (m. 54/1), 6356 sayılı Kanunda bu konuya ilişkin olarak ayrıntılı düzenlem elere yer verilmiştir. Kanunda toplu hak uyuşmazlıkla rında mahkemeye başvurma usul ve esasları gösterilmiştir. ll. Bireysel ve Toplu iş Uyuşma zlıkları Bu ayırım iş uyuşma zlıklarının tarafları göz önünde tutularak yapıl mış bulunm aktadu-.ı. Bireysel iş uyuşmazlıkları işçi ile işveren arasındaki bireysel iş ilişkilerinden doğan uyuşmazl ıklardır. Bunlara örnek olarak, bir işçinin devamsızl ık nedeniyle işten çıkarılması üzerine işçi nin bunun yasal olmadığını ve çıkarmanın haksız olduğunu iddia etmesi gösterilebilirs. Toplu iş uyuşmazlı kları ise işçi sendikası ile işveren sendikası veya iş veren arasında toplu iş sözleşme sinin yapılması sırasında menfaat uyuş mazlığı şeklinde ortaya çıkan uyuşmazlıkl ardır. Bunun gibi, toplu iş söz leşmesi yapıldıktan sonra da toplu iş uyuşmazlığı çıkabilir. Bu tür toplu iş uyuşmazl ıkları, işçileri ilgilendiren ortak bir konu nedeniyle ortaya çıka bileceği gibi, toplu iş sözleşmesi yapıldıktan sonr a işçi ile işveren arasında çıkan bir bireysel iş uyuşmazl ığının işçi sendikasınc a benimsenmesi ve bu sendikanın uyuşmazlığa taraf olmasıyla da doğabilir<>. Tolga, 219 vd.; Saymen, 334 vd.; Oğu zman, Grev ve Lokavl, ı -2; Esener, 543; Ta/as Il, 434; İzveren, 380; Tuncay/Savaş Kutsal, 366. 4 Oğuzman, Grev ve Lokavt, 2; Saymen !Ekonomi, 237; Tunçomağ, Uzlaştır rna ve Tahkim, 6; Esener, 540; Süral, Barışçı Çözüm Yollan, S; Günay, TİSGLH, 922-923. Oğuzman, Grev ve Lokavt, 2-3; Esener, 54 ı; Ta/as II, 434-435. 6 Oğuzman ve Saymen/E konom i, 237; Esener, 54 ı -542; Ayrıntılı bilgi için bkz. Süra/, Barışçı Çözüm Yolları, 9 vd.; Narmanlıo ğ/u, II, 497; Du/ay Yangın, Dilek: İş Mücadelesine Hakim Olan ilkeler, İstanbul 202 ı, ı 1. § 71. Toplu iş Uyuşmazlıkları nın Çözümü ı 131 § 71. TOPLU iŞ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ ı. Çeşitli Sistemler Toplu iş uyuşmazlıklarının çözümlenme sinde yabancı ülkelerdeki hu kuki düzenlemeler üç başlıkta toplanabi lir?. 1. Grev ve lokavt yasağı ve zorunlu tahkim Birçok ülkede toplu iş uyuşmazlı klarının çözümlenm esinde tarafla ra grev veya lokavta başvurma olanağı tanınmamış, grev ve lokavt yasak edilmiştir. Bu sistemde taraflar sadece kanunda gösterilen zorunlu hakem yoluna gidebilirler. Bununla görevlendirilen hakem kurullarının kararları kesindir ve tarafları bağlar. Bu kararlara karşı grev ya da lokavta gidilemez. Bu sistemin uygulandığı ülkelerde devletin ekonomik düzeni tamamen kontrol altında tuttuğu görülmüştür . Bu ülkelere örnek olarak, demokratik düzene geçmeden önceki uzun bir dönem için İspanya ve Poı·tekiz gösterilebilic Ayrıca, savaş sonrası ekonomik krizler sırasında İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'da grev ve lokavt yasağı konulmuştur!!. Sosyalist devlet sistemini uygulayan eski doğu bloku ülkelerinde ise grev ve lokavt söz konusu değildi. Üretim araçlarının devlete ait olduğu ve özel mülkiyetİn bulunm adığı bir dev let sisteminde işçilerin devlete karşı çıkmaları düşünülemezdi9. 2. Sınırlı bir grev ve lokavt serbestisi Batı ülkelerinde grev ve lokavta başvurma serbest bırakılınakla birlik te, bunun zararları göz önünde tutularak, grev hakkı ve lokavtın kullanıl masında tarafıara kanundaki sınırlandırmalara uyma zorunluluğu konul muş bulunmakt adır. Ayrıca, bu sistemde taraflar barışçı yolları denemeye çağrılrnakta, ancak kanundaki bu yollara başvurmalarına karşın uyuşmaz lığın giderilrnemesi halinde grev ve lokavta gidebilmektedirlerı o. 3. Geniş bir grev ve lokavt serbestisi Esas itibaı-iyle teorik olarak düşünülen bu sistemde uyuşmazlığın çö- See/er, 27 vd.; Değişik ayırımlar için bkz. Oğuzman, Grev ve Lokavt, 5-6; Aynı yazar, Toplu ilişkiler 112 vd.; Saymen/E koıwmi, 239-240; Kutal, Toplu İş Uyuşmazl ıklan, 224 vd.; Ese ner, 543 vd.; Tunçomağ, Uzlaştırma ve Tahkim, 16-18; izvereıı, 381 vd.; E/bir, İş Hukuku, 231; Narman lıoğlu, Grev, 20 vd.; Tuncay/Savaş Kutsal, § 22. See/er, 29; İtalya'da Faşizm ( 1926-1 944), Almanya'da N azi Yönetimi ( 1933-1945) süresince, Fransa'da Vichy Hükümeti sırasında (1940-1944), grev ve lokavt yasak edilmiştir (Horion, Streik und Ausspeı-rung, IS). See/er, 32; Nannan lıoğlu, Grev, 22-23. ı o Ayrıntılı bilgi See/er, 33-41; Nannanlıo ğlu, Grev, 28. 1132 Toplu İş Hukuku zümlenmesinde tarafların grev ve lokavta
grev ve lokavta gidebilmektedirlerı o. 3. Geniş bir grev ve lokavt serbestisi Esas itibaı-iyle teorik olarak düşünülen bu sistemde uyuşmazlığın çö- See/er, 27 vd.; Değişik ayırımlar için bkz. Oğuzman, Grev ve Lokavt, 5-6; Aynı yazar, Toplu ilişkiler 112 vd.; Saymen/E koıwmi, 239-240; Kutal, Toplu İş Uyuşmazl ıklan, 224 vd.; Ese ner, 543 vd.; Tunçomağ, Uzlaştırma ve Tahkim, 16-18; izvereıı, 381 vd.; E/bir, İş Hukuku, 231; Narman lıoğlu, Grev, 20 vd.; Tuncay/Savaş Kutsal, § 22. See/er, 29; İtalya'da Faşizm ( 1926-1 944), Almanya'da N azi Yönetimi ( 1933-1945) süresince, Fransa'da Vichy Hükümeti sırasında (1940-1944), grev ve lokavt yasak edilmiştir (Horion, Streik und Ausspeı-rung, IS). See/er, 32; Nannan lıoğlu, Grev, 22-23. ı o Ayrıntılı bilgi See/er, 33-41; Nannanlıo ğlu, Grev, 28. 1132 Toplu İş Hukuku zümlenmesinde tarafların grev ve lokavta başvurmaları serbest olup taraf ların kendi kendilerine uzlaşma yolları bulmaları ve barışçı yollara başvur maları olanağı vardırıı. ll. Türkiye'deki Sistem ı 963 yılında yürürlüğe giren 275 sayılı Kanunla kaldırılan 3008 sayılı İş Kanununun "Grev ve lokavt yasaklığı ve iş ihtilaflarının halli"ne ilişkin kısmında yer alan 72-89. maddeleri ile grev ve lokavt yasaklanmıştı. Toplu iş uyuşmazlı klarının çözümünde taraflar uzlaştırma ve zorunlu hakem yo luna gitmek ve verilen hakem kararlarına uymak zorundaydı ı ı_ ı 96ı Anaya sasının 47. maddesi uyarınca çıkarılan 275 sayılı Kanun bu sistemi ortadan kaldırarak tarallara grev ve lokavt hakkını tanımış, fakat bunların kullanıl masını bazı sınırlarnalara bağlı tutmuştu. ı 982 Anayasasının 54. madde sinde işçilere grev hakkı ile işverenl ere lokavta başvurma olanağı tanınmış, bunların usul ve şartları ile kapsam ve istisnalarının kanunla düzenlene ce ği belirtilmiştir . Eski 2822 sayılı Kanunda ve mevcut 6356 sayılı Kanunda grev ve lokavta ilişkin düzenlemeler yapılırken önemli sınırlarnalara yer verilmiştir. Böylece, eski 2822 sayılı ve mevcut 6356 sayılı kanunlarda, 275 sayılı Kanunda olduğu gibi, sınırlı bir grev ve lokavt serbestisi sistemi kabul edilmiş olmaktadır. Ayrıca, söz konusu kanunlarda greve ve lokavta başvur madan önce arabuluculuk aşamasından geçme zorunluluğu getirilmiştirl3. Grev ve lokavta ilişkin yasal sınırlamalar değişik şekillerdedir . Her şeyden önce, Anaya saya (m. 54/ı) uygun olarak Kanunda, sadece toplu menfaal uyuşmazlıkları nda grev ve lokav ta gidilebileceği belirtilmiş, toplu hak uyuşmazlıklarında ise mah kemeye başvurmaya ilişkin bazı esaslar getiriJmiştir. Kanunda, ayrıca, grev ve lokavtın kesin olarak yasaklandığı işler ve işyerleri ile geçici olarak yasaldanmasını gerektiren durumlar belirtilmiş, grev ve lokavtın er telenmesine ilişkin esaslara yer verilmiştir. Kanunda, grev ve lokavtın yasaklandığı işler ve yer lerdeki uyuşmazlı klarda ve ertelendiği duı·umlarda Anayasaya (m. 54/5) uygun olarak zoru nlu hakem kuruluşu olan Yüksek Hakem Kuruluna başvurma olanağı ve usulleri gösterilmiştir. ı ı Ayrıntılı bilgi See/er, 41 vd. ıı Bu konuda Tolga, 216 vd.; Saymen, 351 vd.; Oğuzman, Kemal: Toplu İş Uyuşma zlıklarında Mecburi Tahkim, Ankara ı 966, 268- 271; Tuna ı, 23 vd.; Talas II, 444-446; Gümüş, 60, 81 vd.; Süral, Barışçı Çözüm Yolları, 93 vd. 13 Toplu iş uyuşmazlı kları nın çözümü açısından hukukumuzdaki gelişmeler konusunda bkz. Kwal, Metin: Toplu İş Uyuşmazlıkları ve Toplu İş Sözleşmeleri Bakımından Gelişme, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesince 1987'de düzenlenen "Türk İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukunun Elli Yılı" konulu serninerin yayını, 121-136; Su başt., İbrahim: Türk Hukukunda İş Uyuşmazlıkları ve Barışçı Çözüm Yolları, İHD, Ekim-A ralık 199 ı, 529-555; Süral, N urhan: 2822 Sayılı Yasada Barışçı Çözüm Yolları, İHD, Ocak Mart 1993, 51-63; Günay, TİSGLH, 721 vd.; Kocaoğlu, Uzlaştırma Kurumu, Giriş,§ 2. § 7 ı. Toplu İş Uyuşmazlıkları nın Çözümü ı 133 lll. Toplu iş Uyuşma zlıklarının Çözümünde Başvurulan Barışçı Yollar Sınırlı bir grev ve lokavt serbestisini kabul eden ülkelerde, toplu iş uyuşmazl ıklarının çözümünde kural olarak tarafların grev ve lokavta baş vurmalarından önce barışçı yollan denemeleri uygun görülmektedir . 1. Barışçı yolların amacı Toplu iş uyuşmaz lıklarının çözümünde grev ve lokavt haklarının ta nınması kaçınılmaz olmakla birlikte, bunlar ulusal ekonomiyi ve kamu düzenini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu yüzden grev ve lokavt hakları ile ilgili olarak kanunda bazı kısıtlamalara yer verme zorunluluğu vardır. Grev ve lokavt yasakları na, iktisadi ve sosyal amaç taşımayan grev ve lokavtların kanun dışı sayılmasına ilişkin düzenlemeler genel olarak bu düşüneeye da yanır. Grev ve lokavtın serbestçe uygulandığı hallerde ve işlerde bile bun ların hiçbir zarara neden olmayacağı düşünülemez. Ancak, özellikle gre vin toplumda önemli bir yeri olan işçilere ve işyerindeki çalışma barışına sağlayacağı yararlarm toplum açısından ağır basması, grev sonucu ortaya çıkacak ekonom ik zararın göze alınmasını gerekli kılmaktadır. Bununla be raber, grev ve lokavt haklarının özüne dokunmadan uyuşmazl ığın çözümü için barışçı yollara başvurulmasının bazı hallerde grevi ve lokavtı önleyebi leceği kabul edilmektedirı4. 2. Barışçı yol türleri Barışçı yollar üç grupta toplanabilirıs. Birincisi nde, taraflar arasındaki uyuşmaz lığın çözümlenmesind e üçüncü bir kişi uzlaşma ya yardımcı olma ya, taraflar arasındaki görüş ayrılıklarını gidermeye çalışır. Tarafların anla şamamaları hal inde bu üçüncü kişinin görevi sona erer. Buna arabuluculuk (Einigung = Mediation) denir. İkincisinde, taraflar arasındaki uyuşmazlığın çözümlenm esinde tarafların anlaşamamaları halinde aracı durumu ndaki üçüncü kişi görevine devam ederek bir uzlaşma formülü hazırlar ve bunu tarafıara tavsiye eder. Buna uzlaştırma (Schlichtung = Conciliation) adı ve rilirı6. 2822 sayılı Kanuna arabuluculuk başlığı altında, eski Kanundaki üç kişiden oluşan uzlaştırma kurulu düzenlemesi yerine tek kişinin faaliyetini ı4 Albrecht, 208-209; ErfKJDieteri ch, Art. 9 GG, Rn. 97-98. ıs Albrecht, 2 ı 0-2 ı 1; Değişik bir ayırım Sürat, Barışçı Çözüm Yolları, 38 vd. ı6 Arabuluculuk ve uzlaştırmanın aynı barışçı çözüm yolunu ifade ettiği, yalnızca üçüncü tarafın yetkilerinde fark bulunduğu görüşü Sürat, Barışçı Çözüm Yolları, 30 ve uzlaştırma biçimleri konusunda, 3 ı -32; Aynı görüş Kocaoğlu, Kollektif Sendika Özgürlüğü, 46. 1134 Toplu İş Hukuku öngören hükümler getirilmiştir (m. 22-23, 59). Aynı düzenleme biçimi 6356 sayılı Kanun açısından da söz konusud ur. Uyuşmazlık ların barışçı yollarla çözümü ile ilgili üçüncü yolu tahkim (Schiedswesen = Arbitration) oluşturmaktad ır. Tahkim, uyuşmazlığa düşen tarafların çıkacak olan kararı kabul edeceklerini önceden karariaştırmaları (özel hakem) ya da kanunla böyle bir karara uymak zorunda olmaları (zo runlu hakem) şekillerinde görünür . Sosyal politika alanında kabul edildiği gibi, zorunlu hakem kararı, işçilerle işverenler arasında yeni uyuşmazlıkla rın tohumunu ve hemen hemen kaçınılmaz olarak ortaya çıkan güvensiz liklerin başlıca nedenini oluşturur. Bu nedenle, zorunlu hakerne başvurma ancak kamu yararının bunu zorunlu kılmasına dayanan sınırlı hallerde söz konusu olmalıdır 17. 6356 sayılı Kanunda özel hakerne ve zorunlu hakerne ilişkin hükümlere yer verilmiştirıs. Ayrıca İş
Kollektif Sendika Özgürlüğü, 46. 1134 Toplu İş Hukuku öngören hükümler getirilmiştir (m. 22-23, 59). Aynı düzenleme biçimi 6356 sayılı Kanun açısından da söz konusud ur. Uyuşmazlık ların barışçı yollarla çözümü ile ilgili üçüncü yolu tahkim (Schiedswesen = Arbitration) oluşturmaktad ır. Tahkim, uyuşmazlığa düşen tarafların çıkacak olan kararı kabul edeceklerini önceden karariaştırmaları (özel hakem) ya da kanunla böyle bir karara uymak zorunda olmaları (zo runlu hakem) şekillerinde görünür . Sosyal politika alanında kabul edildiği gibi, zorunlu hakem kararı, işçilerle işverenler arasında yeni uyuşmazlıkla rın tohumunu ve hemen hemen kaçınılmaz olarak ortaya çıkan güvensiz liklerin başlıca nedenini oluşturur. Bu nedenle, zorunlu hakerne başvurma ancak kamu yararının bunu zorunlu kılmasına dayanan sınırlı hallerde söz konusu olmalıdır 17. 6356 sayılı Kanunda özel hakerne ve zorunlu hakerne ilişkin hükümlere yer verilmiştirıs. Ayrıca İş Kanununda işçi ve işveren tarafları nın anlaşmasıyla iş sözleşm esinin fesbinden doğan uyuşmazlığın özel hakerne götürülebileceği hususu düzenlenmiş bulunmaktadır (m. 20). iKiNCi KESiM ARABULUCULUK 2822 sayılı Kanunda olduğu gibi, 6356 sayılı Kanunda da, toplu menfaal uyuşmazlık larının giderilmesinde barışçı çözüm yolu olarak öngörülen arabuluculuk, toplu iş sözleş mesinin yapılması aşarnalarına göre yapılabi lecek bir ayırım içinde iki şekilde görülmekte dir. Kanunda, her şeyden önce, toplu görüşmeye laranardan birinin katılmaması veya toplu görüşmede anlaşmaya varılamaması halinde grev ve lokavttan veya bunların yasak olduğu işyerlerinde zorunlu hakemden önceki aşamada gidilen arabuluculukla ilgili düzenlemel ere yer verilmiştir (m. SO). Ayrıca, Kanunda, grev veya lokavtın ertelenmesi halinde uyuşma zlığın çözümü için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının veya seçeceği bir arabulucunun çaba gös termesi öngöıiilmüştür (m. 63/2). Bu düzeniemelerin niteliklerine uygun olarak, toplu görüş me sırasında veya sonunda grev ve lokavt kararlarının alınmasından önceki aşamada yapılan ve her uyuşmazl ıkta söz konusu olan arabuluculuğa olağan arabuluculuk, grev ve lokavtın ertelenmesinden sonraki aşamada yapılan ve sadece erteleme durumları nda söz konusu olan arabuluculuğa olağanüstü arabuluculuk diyebiliriz ı9. Hemen belirtelim ki, burada sözü edilen arabuluculuğun 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlık laı·ında Arabuluculuk Kanununda ve 7036 sa yılı İş Mahkemeleri Kanununda düzenlenen arabuluculuk ile bir ilgisi yoktur. ı7 Albrecht, 2 ı 1. ıs Grev oylama sının olumsuz sonuç vermesi halinde YHK'na başvurmayı öngören hükmün zorunlu hakem biçimi oluştur duğu yolunda Uçum, Resmi Arabuluculuk, 28-29. ı9 Eski dönemde uzlaştırma için kullandığımız bu deyimlendiı·me için Çelik, Uzlaştırma ve Arabuluculuk, ı 7 ve d n. 39. § 72. Olağan Arabuluculuk 1135 § 72. OLAGAN ARABULUCULUK 1. Arabuluculuk Kavramı Kanunun aşağıda açıklanan 50. maddesinde düzenlenen arabulu culuk, grev ve lokavtın ertelenmesinde söz konusu olan arabuluculuktan farklı niteliktedir. Tarafların grev ve lokavt aşamasına gelmelerinden önce söz konusu olan 50. maddedeki arabuluculu ğu diğerlerinden ayırmak için olağan arabuluculuk diyoruz. Bu tür arabuluculuk, toplu menfaat uyuş mazlıklarında taraflardan birinin toplu görüşmeye katılmaması veya de vam etmemesi yahut toplu gör üşmenin başladığı tarihten itibaren belirli bir sürenin geçmesine karşın anlaşmanın sağlanamaması durumlarında, tarafları ngrev ve lokavta ya da zorunlu hakem yoluna gitmelerinden önce uyuşmazlığın giderilmesi için başvurmaları zorunlu olan barışçı bir yoldur. Arabuluculuğun amacı, toplu menfaat uyuşmazl ıklarının çözümünde taraflaı- arasında anlaşma sağlamaya yardımcı olmaktır . Arabuluculuk sırasında tarallara herhangi bir zorlama yapılamaz. Arabulucunun öneri ve tavsiyeleri ni tarafların kabul etmeleri onların iradelerine terkedilmiştir . Arabuluculuğun, uzlaştırma sistemine yaklaştırılmış olmakla birlikte, sadece tarafların anlaşmalarına yardımcı olma işlevi ve tali niteliği gözden kaçırılmamalıdır 20. Arabu luculuğun bu niteliği toplu sözleşme düzeninin esası ile uyumludur . Gerçekten, toplu menfaat uyuşmazl ığının çözümlenmesinde taraflara, kural olarak, grev ve lokavta başvurabilme olana ğının tanınması karşısında, bundan önceki aşamalarda zorlamada bulunmak söz konusu ola maz. Aksi düşünce tarafları n özerkliğine ve serbestliğine dayanan toplu sözleşme düzeninin gerekleri ile bağdaşmaz2 ı. Bu açıklamalar ımızdan, sistemin bütünü içinde grev veya lokavtın bir amaç olduğu sonucuna değil, toplu iş sözleşme sini ve bununla çalışma barışını sağlayıcı bir araç olduğu sonucuna varılır22. ll. Resmi Arabuluculuk Teşkilatı Kanunda resmi arabulucuların nitelikleri, seçimi, ücretleri ve görevlendiri lmelerinin çı karılacak bir yönetmelikle düzenlen eceği belirtilmiştir (m. 57). Konuya ilişkin çıkarılan Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakerne Başvurma Yönetmeliği nde23 Yüksek Hakem Ku rulunun çalışma usul ve esasları ve toplu çıkar uyuşmazlıkları nda özel hakem incelemesi nde uygulanacak hükümlerin yanında, arabulucuların nitelikleri, seçimi, ücretleri , görevlendiri l melen ve çalışmalarında uygulanacak usul ile ilgili hususlar düzenlenmiştir . Yönetmeliğe göre, Arabuluculuk Sistemi ; Çalışma Genel Müdürlüğü, Seçici Kurul ve arabulucula rdan oluşur (m.4/ı). Seçici Kurulun raportörl ük hizmetlerini ve diğer büro hiz metlerini Genel Müdürlük yürütür (m.4/2). Arabuluculuk yapabilecek olanlar Seçici Kurulca belirlenir (m.5/1) ve arabulucuların listesi Resmi Gazete'de ilan edilir (m.8/3). 20 Albrechl, 209; Hueck/Ni pperdey Illi, 722; Söllner/W altermann, § 32, I. 2ı Kaskel-Dersch , 321. 22 M. Ku ta/, ı 976 Yılı Kararları Semineri, 229-230; Subaşı, Arabuluculuk, 760; Canbolat, Ara buluCLıluk, 259-261. 23 RG 7 Aralık 20 ı 3, 28844. 1136 Toplu İş Hukuku lll. Arabulucunun Tespiti, Atanması ve Faaliyetleri Arabulucunun tespiti veya atanması için taraflar arasında toplu men faat uyuşma zlığının çıkması, başka bir deyişle, toplu görüşmenin yapıla mamış veya görüşmede anlaşmaya varılamamış ve bu durumun tespit edi lerek gerekli başvurunun yapılmış olması gerekir. Eski 2822 sayılı Kanunda ihtiyaı·i arabuluculuk-zorunlu arabuluculuk ayırımı bulun maktaydı 24. 6356 sayılı Kanunda ihtiyari arabuluculuğa ilişkin hükümlere yer verilmemiştir. Bu nedenle artık toplu görüşm enin başlamasından itibaren otuz günün geçmesinden sonra, taraflardan birisi, tek yani ı olarak görevli makama başvurarak arabuluculuk faaliyetini başla tamayacak tır. Buna karşılık, tarafların birlikte düzenleyecekleri bir tutanakla, toplu görüşme süresinin içerisinde herhangi bir süreye de bağlı olmaksızın, toplu görüşmel ere son vererek arabuluculuk faaliyetinin başiatılmasını görevli makamdan talep hakları mevcuttur 25. Nite kim uyuşma zlığın tespitine ilişkin 6356 sayılı Kanunun 49. maddesinde "taraflar toplu görüş me süresi içerisinde anlaşamadıklarını bir tutanakla tespit ederlerse" hükmüne yer verilmek suretiyle bu durum açıkça belirtilmiştir. 1. Uyuşmazlığın tespiti Kanunun 49. maddesine göre, toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantıya taraflardan biri gelmezse veya görüşmeye başlamazsa, toplu gö rüşmeye başladıktan sonra taraflardan biri toplantıya devam etmezse veya taraflar toplu görüşme süresi içerisinde anlaşamad ıklarını bir tutanakla tespit ederlerse ya da toplu görüşme süresi anlaşma olmaksızın sona erer se, taraflardan biri uyuşmazlığı altı iş günü içinde görevli makama bildirilir. Aksi takdirde işçi sendikasının yetkisi düşer. Eskiden olduğu gibi toplu görüşme için çağrı yapma yetkisi her iki tarafa da verilmiştir. Çağrı için öngörülen on beş günlük süre yetki belge sinin tebliğ edildiği tarihten itibaren başlayacaktır. Tebliğ tarihinin farklı olması halinde, her bir taraf için çağrı süresinin sona erme tari hi de
me süresi içerisinde anlaşamadıklarını bir tutanakla tespit ederlerse" hükmüne yer verilmek suretiyle bu durum açıkça belirtilmiştir. 1. Uyuşmazlığın tespiti Kanunun 49. maddesine göre, toplu görüşme için kararlaştırılan ilk toplantıya taraflardan biri gelmezse veya görüşmeye başlamazsa, toplu gö rüşmeye başladıktan sonra taraflardan biri toplantıya devam etmezse veya taraflar toplu görüşme süresi içerisinde anlaşamad ıklarını bir tutanakla tespit ederlerse ya da toplu görüşme süresi anlaşma olmaksızın sona erer se, taraflardan biri uyuşmazlığı altı iş günü içinde görevli makama bildirilir. Aksi takdirde işçi sendikasının yetkisi düşer. Eskiden olduğu gibi toplu görüşme için çağrı yapma yetkisi her iki tarafa da verilmiştir. Çağrı için öngörülen on beş günlük süre yetki belge sinin tebliğ edildiği tarihten itibaren başlayacaktır. Tebliğ tarihinin farklı olması halinde, her bir taraf için çağrı süresinin sona erme tari hi de farklı olacaktır. Yetki belgesinin önce işçi sendikasına daha sonra işveren tarafına tebliğ edildiği durumlarda, işçi sendikasının on beş günlük süre içerisin de çağrı yapmaması yetki belgesini hemen hükümsüz bırakmayacaktır . Bu durumda işveren tarafının süresinde çağrı yapıp yapmayacağı na göre fark lı hukuki sonuca varılacaktır . İşveren tarafının da yetki belgesinin tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içinde çağrı yapmaması halinde işçi sendikasının yetkisi hüküms üz kalacaktır . Buna kar şılık işveren tarafının belirtilen süre içerisinde çağrı yapması halinde, işçi sendikasının yetkisi hükümsüz kalm ayacaktır . Bu durumda toplu görüşme aşamasına geçilmiş 24 Bu konuda bkz. Çelik, İş Hukuku Dersleri 25. Bası, 623-624. 25 Canbolat, Arabuluculuk, 261. § 72. Olağan Arabuluculuk 1137 olacak, ancak işçi sendika sının ilk toplantıya gelmem esi veya görüşmeye başlamaması halinde yetkisi düşecektir (m. 47/2)26, Buna karşılık ilk top lantıya işveren tarafının gelmemesi halinde, işçi sendikası altı işgünü içinde bu durumu yazıyla görevli makama bildir ecektir (m. 49/1). Bu yazıyı alan görevli makam altmış günlük sürenin geçmesini beklemeksizin arabulucu luk işlemler ini başlatacaktır . 2. Arabulucunun atanması ve faaliyetleri Kanuna göre, uyuşmazlık yazısını alan görevli makam altı işgünü için de taraflardan en az birinin katılımı ile veya katılım olmazsa resen, resmi listeden bir arabulucu görevlendirir (m. 5011). 2822 sayılı Kanun dönemin de uygulamada yaşanan sorunlar ve toplu görüşme sürecinin gereksiz yere uzamasma neden olduğuna ilişkin eleştiriler dikkate alınarak, 6356 sayılı Kanunda eski 2822 sayılı Kanundaki arabulucunun mahkemece belirlen mesine ilişkin hükümle re yer verilmemiştir. Bu düzenlemeyi isabetli bulu yoruz. Buna göre uyuşmazlık yazısını alan görevli makam arabulucunun görevlendirilmesi için bir toplantı düzenleyecektiı� Toplantıda tarafların resmi listede ismi bulunan bir arabulucu üzerinde anlaşmaları halinde bu kişi arabulucu olarak atanacaktır . Tarafların anlaşamaması veya taraflar dan biri ya da her iki tarafın toplantıya gelmemesi halinde, görevli makam listeden bir arabulucuyu sırasıyla görevlendirir (Yön. m.9/1). Tarafıara resmi liste dışından da arabulucu seçebilme hakkı veril memiş olması isabetli değildirn. Hemen belirtelim ki eski düzenleme den farklı olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanına grev kararı alınan her uyuşmazlıkta bizzat arabuluculuk yapma veya bir arabulucu atama yetkisi verilmiştir (m. 60/7). Eskiden grevin ertelenmesi haline özgü Bakanın ara buluculuk yetkisi tüm yasal grevleri kapsayacak şekilde genişletilmiştir2s. Bakanın atayacağı arabulucunun resmi listeden olması zorunluluğu yoktur. Bunun gibi tarafları n resmi liste dışındaki bir kişinin arabuluculuğu konu sunda uzlaşması halinde bu kişinin arabulucu olarak atanmasına yönelik düzenleme yapılması isab etli olur. Arabulucunun görevi kendisine yapılacak bildirimden itibaren on beş gün sürecektir . Bu süre tarafları n anlaşması ile en çok altı iş günü uzatı labilir ve görevli makama bildirilir (m. 50/3). Arabulucunun çalışma usul 26 Canbolat, Arabuluculuk, 256. 27 Konunun eleştirisi için bkz. Canbola t, Arabuluculuk, 265. ıs Canbolat, Arabuluculuk, 254-255. 1138 Toplu İş Hukuku ve esaslarına ilişkin bağlayıcı kurallar yoktur. Arabulucu çalışmasında ser bestliğe sahiptir. Taraflar ve diğer bütün ilgili ler, arabulucunun anlaşma zlık konusu ile ilgili istediği her türlü bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür (m. 50/6). Yönetmeliğe göre ara bulucu, tarafları ayrı ayrı veya birlikte toplantı ya çağırmak üzere davet ya zısı düzenler ve taraflara te bliğ eder. Arabul ucu, ta rafları görevli makamın bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünde ya da tarafsız bir yerde bir araya getirmeye özen gösterir . Arabul ucu, görev süresi içerisinde tarafları mümkün olan en fazla sayıda bir araya getirmeye gayret eder. İlk toplantıda belirlenen uyuşmazlık konuları üzerine her iki tarafın taleplerine uygun çözüm önerileri geliştirir ve tarafiara sunar. Yapı lan her toplantı sonucunda üzerinde anlaşma sağlanan veya sağlanamayan hususlar toplantıya katılanla rca düzenlenecek bir tutanakla açıkça belirtilir (Yön. m. 9/3-5). Arabulucu, tarafların anlaşma ya varması için her türlü çabayı harcar ve ilgililere önerilerde bulunur (m. 50/2). Arabulucunun görevi uyuşmazl ık konularıyla bağlantılı olarak taratlara önerilerde bulunmakla sınırlı tutul muştur. Taraflar arabulucunun önerilerini kabul etmek zorunda olmadığı gibi, arabulucu uyuşmazlığı doğrudan çözümleyecek ya da tarafları bağla yacak bir karar veremez. Arabulucu, tarafların anlaşma sını sağlarsa, toplu iş sözleşme sinin im zalanması, tevdi edilmesi ve işyerinde ilanma ilişkin 48. madde hükümleri uygulanır (m. 50/4). Arabuluculuk süresinin sonunda anlaşma sağlanamamış sa, arabulu cu üç iş günü içinde uyuşmazlığı belirleyen bir tutanak düzenler ve uyuş mazlığın sona erdirilmesi için gerekli gördüğü önerileri de ekleyerek görev li makama tevdi eder (m.50/5). Yönetmeliğe göre arabulucu, Yönetmelik ekinde yer alan Arabulucu Raporunu düzenleyip görev süresince tutulan tutanaklada birlikte üç iş günü içinde görevli makama tevdi edecektir (m. 9/6). Görevli makam , tutanağı en geç üç iş günü içinde taratlara tebliğ eder (m. 50/5). Görevli makam, uyuşmazlığın kapsamını ve niteliğini de dikkate ala rak arabulucuya ödenmesi gereken ücreti yönetmelikte belirtilen alt ve üst sınırlar içerisinde belirler (m. 50/7)29. 29 Geniş bilgi için bkz. Canbolat, Arabuluculuk, 269-273. § 72. Olağan Arabuluculuk 1139 3. Arabuluculuğun hukuki niteliği Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmanın sağlanamaması halinde arabulucunun tutanağa ekleyeceği tavsiye, hakem kararından farklı olarak, tarafları bağlayıcı nitelikte değildir. Taraflar bunu kabul edebilecekleri gibi, reddedip grev ve lokavta başvurabi lirler. Arabuluculuk kamu hukuku alanına giren bir faaliyet niteliğind edir. Arabuluculukta ka nuna dayanan bir kamu görevinin yerine getirilmesi söz konusud ur. Bununla, çalışma barışı nın sağlanması gibi devletin önemli bir amacı gerçekleştirilme ye çalışılır30_ IV. Arabuluculuk Sisteminin ve Uygulaması nın Eleştirisi Arabuluculuğa ilişkin olarak 2822 sayılı Kanunla getiı·ilen düzenlemeler daha ilk uy gulama yıllarından itibaren beklenen i verememiş, yasal düzenlemede 1986 yılında yapılan değişiklikler3ı de sisteme işlerlik kazandır amamıştır 32_ Buna rağmen 63S6 sayılı Kanunda da arabuluculuk kurumuna bazı değişikliklerle yine yer verilmişti ı� Sistemin başansızlığına baka rak uyuşmazl ığın çözümüne ilişkin barışçı bir çözüm yolunun ortadan kaldırılması kuşkusuz düşünü lemezse33 de, bu önerinin gerekçesi
arabulucunun tutanağa ekleyeceği tavsiye, hakem kararından farklı olarak, tarafları bağlayıcı nitelikte değildir. Taraflar bunu kabul edebilecekleri gibi, reddedip grev ve lokavta başvurabi lirler. Arabuluculuk kamu hukuku alanına giren bir faaliyet niteliğind edir. Arabuluculukta ka nuna dayanan bir kamu görevinin yerine getirilmesi söz konusud ur. Bununla, çalışma barışı nın sağlanması gibi devletin önemli bir amacı gerçekleştirilme ye çalışılır30_ IV. Arabuluculuk Sisteminin ve Uygulaması nın Eleştirisi Arabuluculuğa ilişkin olarak 2822 sayılı Kanunla getiı·ilen düzenlemeler daha ilk uy gulama yıllarından itibaren beklenen i verememiş, yasal düzenlemede 1986 yılında yapılan değişiklikler3ı de sisteme işlerlik kazandır amamıştır 32_ Buna rağmen 63S6 sayılı Kanunda da arabuluculuk kurumuna bazı değişikliklerle yine yer verilmişti ı� Sistemin başansızlığına baka rak uyuşmazl ığın çözümüne ilişkin barışçı bir çözüm yolunun ortadan kaldırılması kuşkusuz düşünü lemezse33 de, bu önerinin gerekçesi olarak arabul uculuğun başarılı sonuç vermediği yolundaki tespite katılmamak mümkün değildir . Arabuluculuk sistemindeki sorunların34 başında arabulucu seçme olanağının çok sınırlı tutulmuş olması gelmektedir . Gerçekten, eski sistemde Uzlaştırına Kuruluna başkanlık eden üçüncü aı·acının seçimi tarallara bırakılmış iken, 2822 sayılı Kanunda yapılan düzenlemede bu olanak tarallar a sadece toplu göı·üşmede otuz gün içinde anlaşma sağlanamaması halinde yapılan başvuru üzerine işletilebilecek olan gönüllü arabuluculuk aşamasında ve sadece taraf ların arabulucu seçmeleı-i hali ile sınıı-lı olarak sağlanmıştı (m. 22/2)35. Toplu görüşmede alt mış gün içinde anlaşmanın sağlanamaması halinde söz konusu olan zorunlu arabuluculukta ise taraflar için böyle bir hak yoktur (m. 22/3). Başka bir başarısızlık nedeni, eski Uzlaştırma Kurulunun yerini alan tek arabulucunun uygulamada etkisiz kalmasında kendisini göster mektedir . 27S sayılı Kanun döneminde uygulanan uzlaştırına sisteminde Uzlaştır ma Kurulu, tarafların kabul veya reddedebilecekleri bir karar verebildiği gibi, çalışınasını seyrek olarak görüldüğü üzere bir karar vermeden sadece arabuluculuk faaliyetinde bulunarak da sona er- 30 Hueck/Nipper dey Illi, 479. 3ı 3299 sayılı Kanun, RG 19 Haziran 1986,19139. 32 Kutal, Resmi Arabuluculuk, 1 S2-1 S3; Oğuzmaıı, 2822 sayılı Kanunda Değişiklik,14S. 33 Kuta/, Resmi Arabuluculuk, 164; Oğuzman, 2822 sayılı Kanunda Değişiklik, 147; Tuııço mağ, Kenan: Toplu İş Uyuşmazlı kları nın Banşçı Yollarla Çözümü Sistemine Toplu Bakış, İHD, Ocak-Mart 1991, 29; Sistemin ILO normları yönünden eleştirisi için Koçer, Melek: Türk Arabuluculuk Mü essesesinin ILO Normları Kar şısında Durumu, İHD, Temmuz-Eylül 1991, 397-40S; Bedük, 13S2. 34 Bu konuda bilgi için bkz. Kutal, Resmi Arabuluculuk, 162 vd.; Çelik, Arabuluculuk Siste minin Genel Olaı·ak Değerle ndirilme si, S6-S9; Subaşı, Arabuluculuk, 813 vd.; Bedük, 1390 vd. 35 Gönüllü arabuluculuk yolu da pek işletileınemektedir . Bu tür aı·abuluculukla nn toplam arabuluculuklar içinde payı çok azdır (Kutal, Resmi Arabuluculuk, 1 SS). 1140 Toplu İş Hukuku direbiliyordu. Arabuluculuk sisteminde kurulun yeı-ini tek arabulucu, kurul kararının yerini de arabulucunun yazılı tavsiyesi almıştır. Ancak, uzlaştır mada kurulun kaı-ar vermesi kural olduğu halde, arabuluculuktaki tavsiye esası ağır basmamakta ve sadece geı-ekli görülen du rumlarla sınırlı bulunmaktad ır36. Kanımızca, arabuluculuk sisteminin kendisinden beklenen yararları sağlayamamış olması karşısında, bunun kaldırılarak yerine daha yararlı olacağına inandığımız uzlaştırma sistemi, eski 275 sayılı Kanun dönemindeki aksaklıkları giderilmek su retiyle, yeniden Kanuna getirilmelidiı -37. Aı-abuluculuk sisteminde uyuşmazl ığın tek arabulucu tarafından çözümlenmesi esasının kabulü yararlı olmamışt ır38. Uygulamada arabulucunun genellikle taraAarla bir araya gelip çalışmaması arabuluculuk sistemini etkisiz kılan nedenler den biridir39. Buna karşılık, üç kişiden oluşan Uzlaştırma Kurulu, taraAarla bir araya gelmedi ği durumla rda bile, kuruldaki taraf aracılarının sağladığı temaslada uyuşma zlık konularında sürekli bilgi ve göıi.iş alışverişinde bulunabil mekteyd i. Ancak, önemle belirtmeliyiz ki, bu konudaki önerilerin4 0 yasal değ işikliklerle çalışma yaşamına geçirilmesinin bugün için daha çok teorik bir değer taşıyacağı söylenebilir ve uygu lama yönüyle arabuluculuğun başarılı sonuçlar doğurmasını sağlayacağı pek söylenemez. Bu nun nedeni 80'li yıllarda başlayan küreselleşme olgusunun yarattığı tam rekabet ve işsizliğin sendika cılığı, sendikaların toplu pazarlık gücünü ve nihayet grev uygulamalarına başvurmayı büyük ölçüde olumsuz olarak etkilemesid iı-4ı. Greve gidilemeyen bir dunımda bunun ön aşa masını oluşturan arabuluculuğun, önemini koruması elbette beklenemez. § 73. OLAGANÜSTÜ ARABULUCULUK Eski 2822 sayılı Kanunda grevin ertelenmesine karar verilmesi halin de, erteleme kararna mesinin yürürlüğe girmesi üzerine, Çalışm a ve Sosyal Güvenlik Bakanının bizzat ve resmi arabulucu listesinden seçeceği bir ara bulucu yardımı ile uyuşmazl ığın çözümü için erteleme süresince her türlü gayreti göstereceği hükme bağlanmıştı (m. 34/1). Buna olağanüstü arabulu culuk denilme kteydi42. 6356 sayılı Kanunun 63. maddesinin 2. Fıkrasında, 2822 sayılı Kanundaki bu düzenleme muhafaza edilmiştir. Ayrıca Kanunun 60. maddesinin 7. Fıkrasında "Kanuni grev kararı alınan bir uyuşmazlıkta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı uyuşmazl ığın çözümü için bizzat ara- 36 Esasen uygulamada da, toplanı uyuşmazl ıkların çoğunda arabulucular herhangi bir tavsi yede bulunm amaktadırlar (Kutal, Resmi Arabuluculuk, 160). 37 Arabuluculuk sisteminin 275 sayılı Kanunun sistemine göre bir ilerleme olduğu ve gelişti rilmesi gerektiği görüşü Subaşı, Arabuluculuk, 811-812; Akyiğil, İş Hukuku, 506; Tuncay! Savaş Kutsal, 387-388. 38 Bunun barışçı çözüm yolu sistemini zayıAattığı görüşündeyiz (Çelik, İş Hukuku Dersleı-i, 6. Bası, 1984, 416-417; Aksi görüş Tunçomağ!Cenıel, 420; Ozbek, 342-344; Subaşı, Arabulu culuk, 811-812 ; Akyiğit, İş Hukuku, 506; Bedük, 1408 vd.). 39 Çelik, Arabuluculuk Sisteminin Genel Olarak Değerle ndirilm esi, 58-59. 40 Diğer öneı-i ler için bkz. Bedük, 1408 vd. 4ı Bu konuda bkz. yuk.§ 51, IV. 42 Bu arabuluculuğun eleştirisi için bkz. Alpagut, 6356 Sayılı Yasa, 41; Caniklioğlu, 6356 Sayı lı Kanun, 54; Sur, 6356 Sayılı Kanunda Grev Hakkı, 168; Canbolat, Arabuluculuk, 273-275. § 74. Grev ve Lokavt Kavramları 1141 buluculuk yapabileceği gibi bir kişiyi de arabulucu olarak görevlendirebilir" hükmüne yer verilmiştir. Böylece grevin ertelenmesi haline özgü Bakanın arabuluculuk yetkisi tüm yasal grevleri kapsayacak şekilde genişlemiştir . Diğer yandan 2822 sayılı Kanunda, Bakana ancak resmi arabulucu listesin den seçeceği bir arabulucuyu görevlendirebilme yetkisi tanınmışken, 6356 sayılı Kanun Bakana istediği herhangi birini arabulucu olarak görevlendi rebilme serbestisi getirmiştir (m.60/7). Erteleme dönemi ndeki arabulucu lukta da bu hükme atıf yapılmıştır . ÜÇÜNCÜ KESiM GREV VE LOKAVT § 74. GREV VE LOKAVT KAVRAMLARI 1. Grev ile Lokavt Hakları Arasındaki Nitelik Farkı Anayasanın "grev hakkı ve lokavt" başlığı altındaki 54. maddes inde, eskisinde olduğu gibi, işçilerin grev hakkına sahip oldukları hükme bağ landıktan sonra, işverenin lokavta başvurmasının kanunla düzenle neceği belirtilmiş, böylece öncekinden farklı olarak, lokavt ifadesine açıkça yer ve rilmiştir (f. 1 ). Eski Anayasada lokavı sözü edilmernekle birlikte, 275 sayılı Kanunda grev ve lokavt hak ları tam bir eşitlik ve paralellik içinde düzenlenmiş ve bu durum Anayasaya aykırı sayılmamış tı. Anayasa Mahkemesi, eski Anayasanın 47. maddesindeki, işverenlerin haklarının kanunla düzenlenmesine ilişkin hükme ve Anayasa Gerekçes
sayılı Kanun Bakana istediği herhangi birini arabulucu olarak görevlendi rebilme serbestisi getirmiştir (m.60/7). Erteleme dönemi ndeki arabulucu lukta da bu hükme atıf yapılmıştır . ÜÇÜNCÜ KESiM GREV VE LOKAVT § 74. GREV VE LOKAVT KAVRAMLARI 1. Grev ile Lokavt Hakları Arasındaki Nitelik Farkı Anayasanın "grev hakkı ve lokavt" başlığı altındaki 54. maddes inde, eskisinde olduğu gibi, işçilerin grev hakkına sahip oldukları hükme bağ landıktan sonra, işverenin lokavta başvurmasının kanunla düzenle neceği belirtilmiş, böylece öncekinden farklı olarak, lokavt ifadesine açıkça yer ve rilmiştir (f. 1 ). Eski Anayasada lokavı sözü edilmernekle birlikte, 275 sayılı Kanunda grev ve lokavt hak ları tam bir eşitlik ve paralellik içinde düzenlenmiş ve bu durum Anayasaya aykırı sayılmamış tı. Anayasa Mahkemesi, eski Anayasanın 47. maddesindeki, işverenlerin haklarının kanunla düzenlenmesine ilişkin hükme ve Anayasa Gerekçes indeki "lokavt hakkı da, mahiyeti nden do ğan farklılıklar hariç, grev hakkına muvazi olarak kanunla düzenlen ecektir" sözüne dayanarak 275 sayılı Kanunun lokavta ilişkin hükümleı inin iptali istemini reddetmişti43. Anayasanın 54. maddesinin ilk fıkrasında, işçilerin grev hakkı açıkça belirtildiği hal de, işverenin lokavta başvurmasına ilişkin düzenlemenin kanunla yapılaca ğının ifade edilmiş olması karşısında, "grev hakkı" ile "lokavta başvurm a"nın Kanunda farklı bir düzenlemeyi gerektirdiği sonucuna varılabilir44. Bu hükmün lokavtın hak olmadığını değil, grev ve lokavt kavramları arasındaki nitelik farkını vurgulamak, lokavtın kanunda sadece savunma amacıy la ve sınırlı bir biçimde başvurulabilecek bir yol olarak düzenlenmesi gerektiğini göstermek 43 AYM, ı9-20/I0/1967, E. ı963/337 K. ı967/3 s.lı kararı, RG 2 Mayıs ı969, 13188; 1961 Ana yasası dönemindeki lokavta ilişkin tartışmal ara ilişkin kaynaklar için bkz. Çelik, İş Hukuku Dersleri, ı S. Bası, 2000, 522 d n. ı. 44 Bu konuda Anayasa gerekçes inde yetedi bir açıklanıaya yer verilmemiş, sadece "Lokavt ancak greve karşı uygulanabile cektir" denilmiştir. 1142 Toplu İş Hukuku için konulduğunu sanıyoruz45. Ne var ki, eski 2822 sayılı Kanunda ve 6356 sayılı Kanunda buna uygun düzenlem elere yer verilmiş değildir . Grev kararı tebliğ edilmeden lokavt kararının alınamaması kuralını getiren hüküml er (2822 sayılı K, m. 26/2 ve 27/son ve 6356 sayılı K, m. 60/2) dışında, Kanunda, eskisinde olduğu gibi, grev ve lokavtın tam bir eşitlik ve paralellik içinde düzenlenmiş olduğu görülmektedir . Hatta birden çok işyeri için yapılacak toplu iş söz leşmesi ile ilgili olarak, Kanunun belirtilen kuralını izleyen ve grev kararının uyuşma zlığın kapsamındaki işyerinin bir kısmı için alınmış olsa dahi lokavt kararının başka işyerleri için de alınabileceği ni düzenle yen hükmü (2822 sayılı K, m.27/son ve 6356 sayılı K, m. 60/6), lokavtın uygulanma alanınıngrevden daha geniş olmasını sağlayıcı nitelikteydi46. Oysa, birden çok iş yeri için yapılacak sözleşmelerden doğan uyuşmazlı klarda Anayasan ın amacına uygun olarak lokavt hakkının sınıriandıniması gerekmektedir . Nitekim Anayasa Mahkemesince söz konusu m. 60/6 hükmü iptal edilmiştir47. Ancak, önemle beliı-teJim ki, buradaki açıklamalar daha çok teorik bir değer taşımak tadır. Bunun nedeni 80'li yıllarda başlayan küreselleşme olgusunun yarattığı tam rekabet ve işsizliğin sendika cılığı, sendikaların pazarlık gücünü ve sonuçta grev uygulamalarını büyük ölçüde olumsuz olarak etkilem esidir48. Greve gidilmeyen bir durumda işverenlerin lokavta başvurmalan da herhalde pek düşünülemez. Grev ve lokavtı eşit olarak düzenlemek, özellikle sendikaları gelişmekte olan ve henüz güçlü olmayan ülkeler için savunulması zor bir yoldur. Batı'da grev ve lokavt hakları arasında nitelik farkı bulunduğu nu, bu nedenle şekli ve maddi eşitlik (formelle und materielle Kampf- 45 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 6. Bası, ı984, 425 vd.; Bkz. ve karş. Reisoğ/u , Şerh, 264; Sağlam (Eyrenci/SağlamJT aşkent/Ulucan), Anayasa Hukuku Açısından İşçi Hakları nın Güncel So runları, 32-33; E/bir, İş Hukuku, 239; Oğuzman, Toplu İlişkiler, 279 vd.; Mollamahmu toğlu, Lokavt, 63; Sur, Lokavtın Meşruluğu, 362; Ert ürk, İş Mücadeles i, 90, 92; Tuncay/Savaş Kut sal, 494; Kılıçoğlu, Sendikal ar, 456; Narman lıoğlu II, 36-37; Aydemir, 38; Günay, İş Hukuku, 824-825; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 66 vd., 7ı vd.; Kandemir, Olağanüstü Yönetim Usulleri, 23, dn. ı 2; Kutal, Metin: Uluslararası Çalışma Normları Karşısında 1982 T.C. Anayasasının Grev Hakkına İlişkin Hükümleri, Osman Güven Çankaya'ya Armağan, Ankara 20ı0, 325- 335; Kandemir, Murat: Grev Hakkı ve Sınırlandırılması, Tankul Cente!' e Armağan, İstanbul 20 ı ı, 300-328; Ekmekçi, 443. 46 Benzer görüş Sağlam, (Eyrenci/Sağlam/T aşkeı1tiU/ucan), Anayasa Hukuku Açısından İşçi Hakları nın Güncel Sorunları, 34; Demir, Sendikal ar, 217-218; Ert ürk, İş Mücadelesi, 2 ı 1 vd. Yazar, bu düzenlemen in ölçülü davranma ilkesine de aykırı olduğu görüşündedir (2 ı 2- 213); Tuncay/Savaş Kutsal, 492-494. Ancak yazara göre, gruba dahil bazı işyerlerinde gre vin uygulanması grev uygulanmayan öteki işyerleri lehine haksız rekabet oluşturacağından eşitliğin sağlanması yönüyle bu olanak yerinde görülebilir; Soyer, Grıındsaetze, ı 08-ı 09. Yazara göre, ayrıca, işvereningrev sırasında çalışmak isteyen işçileri çalıştırınama ve ücret ödememe olanağını kullanması (m. 38/2), grevi n işyerindeki faaliyeti tümüyle durdurma ması halinde, uygulama saldırı niteliği kazanır; Taşkent, Grev Hakkı ve Sorunları, 216-217; Eyrenci, İş Mücadelesi, ll vd.; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 62-63; MGK Komisyon unun 26. maddeye ilişkin gerekçesine göre, bu düzenleme ile "275 sayılı Kanundan farklı olarak kanuni lokavt savunma lokavtı olarak" ortaya konulmuştur (Mis/Ozsoy, Toplu İş Sözleş mesi Grev ve Lokavt Kanunu, 99). Gerekçede "savunma lokavtı"ndan söz edilmekteyse de, söz konusu düzenlernelerin bu amacın sağlanmasına yeterli olduğu söylenemez. Yukarıda belirtilen Anayasa gerekçes indeki sözün bu yasal düzenlemeye hak verdirecek anlamda olduğunu sanmıyoruz. 47 AYM, 22.ı0.20ı4, E. 2013/1 K. 2014/16ı, RG ll Kasım 2015,29529. 48 Bu konuda bkz. yuk.§ SI, IV. § 74. Grev ve Lokavt Kavramları 1143 paı-itaet) ayır ımının göz önünde bulundurulmasını öne süren görüşleı-49 ülkemiz için daha da güçlü gözükmektedir . Bu görüşlere göre ilk bakışta grev ve lokavt arasında biçimsel bir benzerl ik vardır. Her ikisinde de iş sözleşmesi nin taraRarı iş yapmamak ve ücret ödememek suretiyle karşı tarafa ekonomik baskıda bulunurlar� Bu mücadelede bir taraf ücret, öteki taraf üretim kaybına uğramaktadıı � Ne var ki, taraAaı- arasındaki eşitlik sadece biçimsel olup eko nomik ve sosyal bir eşitlik yoktur. Grevde işçiler yaşamak için gerekli olanaklar dan kendilerini yoksun bırakmakta iken, lokavtta işverenin sadece kardan kaybı ve malvarlığını ilgilendiren bir zararı vardır. Bu nedenle grev kendi içinde belli bir zamanla sınıı-lı olup işçinin güvence al tında tutulabile ceğinden daha uzun süremez. Grevde işçinin kendi yaşamı ve fiziksel varlığına karşılık, lokavtta işverenin ekonomik varlığı ortaya çıkmak tadır. Böylece grevdeki beşeri risk ile lokavttaki malvarlığı riski arasındaki farklılık grev ile lokavt arasında nitelik farklılığına yol açmaktad ırso. Gerçi buna karşı Batı'da grev ve lokavt fonu büyük rakamlara varan
iş sözleşmesi nin taraRarı iş yapmamak ve ücret ödememek suretiyle karşı tarafa ekonomik baskıda bulunurlar� Bu mücadelede bir taraf ücret, öteki taraf üretim kaybına uğramaktadıı � Ne var ki, taraAaı- arasındaki eşitlik sadece biçimsel olup eko nomik ve sosyal bir eşitlik yoktur. Grevde işçiler yaşamak için gerekli olanaklar dan kendilerini yoksun bırakmakta iken, lokavtta işverenin sadece kardan kaybı ve malvarlığını ilgilendiren bir zararı vardır. Bu nedenle grev kendi içinde belli bir zamanla sınıı-lı olup işçinin güvence al tında tutulabile ceğinden daha uzun süremez. Grevde işçinin kendi yaşamı ve fiziksel varlığına karşılık, lokavtta işverenin ekonomik varlığı ortaya çıkmak tadır. Böylece grevdeki beşeri risk ile lokavttaki malvarlığı riski arasındaki farklılık grev ile lokavt arasında nitelik farklılığına yol açmaktad ırso. Gerçi buna karşı Batı'da grev ve lokavt fonu büyük rakamlara varan güçlü işçi sendikalar ı ile bu eşitsizliğin giderilmiş olduğu öne sürülmektedir Sl. Bununla beraber , belirti len temel nedenle Fransa ve İtalya'da lokavtın sınırlı olarak uygulanması bu görüşün tümüyle kabul edilmediğini göstermektedirS 2. Anayasasında ve yasalarında düzenlenmemekle birlikte, grev ve lokavtı mahkeme kararı ile en liberal bir biçimde kurallara bağlayan ve güçlü işçi sen dikalarına sahip olan Almanya'da bile, ı980 yılında Alman Federal iş Mahkeme sinin bir kara rında (BAG, ı 0.6. 1 980) belirtildiği gibi, lokavtın makul ölçüler içinde ve greve karşı bir savıııı ma olarak daha sınırlı bir biçimde uygulanabi leceğinin kabulü gerekirS3. Yeterligrev ve lokavt fonuna sahip olmayan ve çok sayıda sendikadan oluşan ülkemiz sendikacılığında risk farkının sendikalar aracılığıyla giderilebileceğini söylemek daha da zordur ve lokavta bazı sınırların çizilmesi bizde daha rahat düşünülebil ir. Birden çok işyeri ile ilgili toplu iş uyuşmazl ıklarında bir işçi sendikasının grev kararı alması fakat uygulama ya geçmemesi halinde bile, işveren ta rafının tüm işyerlerinde lokavt kaı-arı alıp uygulama sını (nı. 60/6)S4 savunma olarak nitelernek ve Anayasaya hakim olan düşüneeye uygun görmek ise kanımızca olanaksızdı. Bu nedenlerle lokavta ilişkin yasal düzenlemenin değiştiri leı-ek bir işveren gı-ubu adına işveren sendikasınca yüıiitülen uyuşmazl ıklarda tüm işyerier-ini kapsayabilecek olan toplu lokavt olanağı kısıtlana rak makul bir ölçüde kabul olunmalıdır ss. Böyle bir kısıtlanıanın, çok tartışılmakla birlikte, Alman Federal İş Mahkeme sinin ı980 yılında verdiği kararda olduğu gibi, sayısal bir ölçüte dayandınlması düşünülebil irS6. Yukarıda belirtildiği gibi, Anayasa Mahkemesi de bu temel düşünceden hareketle m.60/6 hükmünün iptaline karar verm iştir. 49 Zöllner/Loritz/Her genröder, § 42, X; Sölbıer/W altermann, § 30, II, 2, b, bb,§ 3 ı, III, 1; Hanaul Adomeit, C lll 3 ve 6; Richardi/Bayreuther, § ı O, III, ı, a; Hromakda/ Maschmann, § ı 4, II, S. so Tomaııdl, 42 ve orada belirtilen kaynaklar; Ayrıca Durand, 23ı-232; Mengoni, 307-308. sı Tomandl, 44 vd. 52 Fransa'daki durumla ilgili bir inceleme, Gerard Lyoıı-Caen, Fransız İş Mücadelesi Hukuku nun Özgünlüğü Üzerine Bir Deneme (Çev. Doç. Dr. Ali Güzel), İBO, Temmuz-Ağustos -Eylül ı983, 3ı 0-328. S3 Ayrıntılı bilgi için bkz. r·-fKJDieteri ch, Art. 9 GG, Rn. 233-237; Karaı-ın eleştirisi için bkz. Richardi, Eşitlik, 2ı vd. S4 Bu konuda bkz. aşağıda § 75, ll, ı. ss Çelik, Probleme des türkisehen Arbeitsr echts, 467; Aynı yolda Sur, Lokavtın Meşruluğu, 365; Tuncay/Savaş Kutsal, 492-494. Ancak, yazarlar bu konuda tereddütlerini de ortaya koymuş ladır. Değişik görüş Reisoğlu , Şerh, 277; Richardi, Eşitlik, ı3-ı4; Lokavtın hukuken geçerli bir mücadele aracı olarak kabul edilerne yeceği görüşü Mollamahmut oğlu, Lokavt, 64. 56 Bu konuda bkz. Çelik, İş Hukuku Dersleri, 22. Bası, 2009, 612. 1144 Toplu İş Hukuku ll. Grev 1. Grevle ilgili yasal tanımlamalar Kanunun 58. maddesinde, kanuni olan ve olmayan grevler aşağıdaki şekilde tanımla nmıştır57: "İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak ama cıyla aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla çalışma maları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına grev denir (f. 1). Toplu iş söz leşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin eko nomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan greve kanuni grev denir (f. 2). Kanuni greviçin aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan greve kanun dışı grev denir (f. 3). 2. Kanuni grevin unsurlan a) Amaç Kanunun 58. maddes inin 2. Fıkrasına göre, grev, toplu iş sözleşmesi nin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin ekonomik ve sosyal durumlan ile çalışma şartlannı korumak veya geliştirmek amacıyla yapılabilir . Bu hüküm ile Anayasanın 53. maddesindeki toplu iş sözleşmesi hakkının amacı ve 54. maddesindeki grev hakkının toplu iş sözleşmes inin yapılması sırasında çıkan uyuşmazlığa bağlı olarak kullanıla bileceğine iliş kin esas vurguianmış olmaktadır. Anayasaya ve Kanuna göre, kanuni grev, 275 sayılı Kanun döneminden farklı olarak, sadece toplu menfaal uyuşmaz lıklannın çözümlenmesind e söz konusudur5s. 57 Grev kavramı ve hakkı konusunda Oğu zman, Grev ve Lokavt, 20 vd.; Aynı yazar, Toplu İliş kiler, 1S8 vd.; Akyol, 1 vd.; Saymen!Eko nomi, 246 vd.; Reisoğlu , Şerh, 2S1 vd.; Ta/as II, 488 vd.; Esener, S96 vd.; İzveren, 328 vd.; Erkul, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt, 182 vd.; Tuncay/Savaş Kutsal, § 2S; Tunçomağ /Centel, § 66; Elbir, İş Hukuku, 233 vd.; Alpar, Erol: Grev Kavr amı ve Unsurları, Türk Kamu-Sen, Eylül ı 988, 8 vd.; Narmanlıo ğlu, Grev, S vd., 49 vd.; Aynı yazar, II, SS3 vd.; Aydemir, Murteza: Grev Hakkının Niteliği ve Uluslararası Belgele rde Yeri, Kemal Oğuzman'a Armağan, İstanbul ı 997, 269-298; Günay, TİSGLH, 719 vd.; Ertürk, İş Mücadelesi, 33 vd.; Demir, İş Hukuku, 626 vd.; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 24 vd.; Sur, Toplu İlişkiler, 398 vd.; Eyrenci/Taşkent!Ulucan/Baska n, 664 vd. 58 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 6. Bası, ı 984, 430; Oğu zman, Toplu İlişkiler, ı 20-ı 21; E/bir, İş Hukuku, 233; Tunçomağ/C entel, 487; Narmanlıo ğlu, Grev, 98-99, 16S vd.; Aynı yazar, İş Hukuku II, 60S, 609 vd.; Ertürk, İş Mücadelesi, 22; Aydemir, Grev Hakkı, 93; Çi(ter, Grevin Hizmet Akdine Etkisi, S; Güven/Aydın, İş Hukuku, 289; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 74-7S, 95- 96; Ekonomi, Toplu İş Sözleşm esinin Tarafiara Yüklediği Borçlar , 13. Ancak, yazara göre, taraflar sözleşme yapılırken bazı konuları daha sonra görüşmek üzere saklı tuttukları fakat bu konularda anlaşamadıkları takdirde grev ve lokavt haklarını kullanabil irler (aynı yer); Ayrıca bkz. yukarıda § 66, I, b; Anayasaya göre hak grevinin yasaklanmış olmadığı, sadece § 74. Grev ve Lokavt Kavr amları 1145 Anayasanın 54. maddesinin yedinci fıkrasında, "Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, işyeı-i işgali, işi yavaşlatma, vel"imi düşürme
İş Hukuku, 233; Tunçomağ/C entel, 487; Narmanlıo ğlu, Grev, 98-99, 16S vd.; Aynı yazar, İş Hukuku II, 60S, 609 vd.; Ertürk, İş Mücadelesi, 22; Aydemir, Grev Hakkı, 93; Çi(ter, Grevin Hizmet Akdine Etkisi, S; Güven/Aydın, İş Hukuku, 289; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 74-7S, 95- 96; Ekonomi, Toplu İş Sözleşm esinin Tarafiara Yüklediği Borçlar , 13. Ancak, yazara göre, taraflar sözleşme yapılırken bazı konuları daha sonra görüşmek üzere saklı tuttukları fakat bu konularda anlaşamadıkları takdirde grev ve lokavt haklarını kullanabil irler (aynı yer); Ayrıca bkz. yukarıda § 66, I, b; Anayasaya göre hak grevinin yasaklanmış olmadığı, sadece § 74. Grev ve Lokavt Kavr amları 1145 Anayasanın 54. maddesinin yedinci fıkrasında, "Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, işyeı-i işgali, işi yavaşlatma, vel"imi düşürme ve diğer di renişler yapılamaz" şeklinde yer almış olan, fakat 201 O yılında 5982 sayılı Kanunla kaldırılan ve Anayasa Mahkemesince iptal e uğramayarak 12 Eylül 201 O' da halkoylaması nın olumlu çık ması sonucu yürürlükten kaldırılan bu düzenlemeye 6356 sayılı Kanunda yer yerilmemiştir. Ancak Kanunun 58. maddesine ilişkin gerekçe Anayasadan çıkarılan düzenleme doğrultusun da ifadeler içermektedir: "Genel grev, siyasi amaçlı grev ve dayanışma grevi ile işyeri işgal i, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişierin kanunda belirtilmemi ş olması bunları kanu na uygun hale getirmez. Belirtilen eylem ve direnişleri yapma hakkı veren veya hukuka uygun hale getiren hukuki bir dayanak da yoktur. Aksine Anayasada, toplu iş sözleşmesi nin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin grev hakkına sahip olacağı belir tilmiş, bu hak kın kullanılmasının usul ve şartlarının kanun ile düzenleneceği hükme bağlanmıştır. Kanuni bir gı-ev için resmi arabuluculuk aşamas ının tamamlanması ve grev kararı süresi içinde alın mış ve uygulanı naya konmuş olması gerekec eğinden genel, siyasi amaçlı grev ve dayanışma grevini yasal iş mücadelesi aracı olarak görmek mümkün değildir . İşyeri işgal i, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler aynı zamanda işçilerin bağlılık borcu ile iş görme borcuna aykınlık oluşturacaktır" 59. Amaç unsunınun içinde, işçilerin işyerindeki işlerine bağlı kalmaları esası da yer almak tadır. İşyerinin devamlı olarak terkedilmesi halinde çalışına koşullarında değişiklik yapmak amacı bulunamayacağ ına göre, işçilerin işyerine bağlı kalarak çalışına koşullannı düzeltmek düşüncesinde olmalan amaç unsurunun içinde aranılınası gerekli bir koşul olarak kabul edil melidir60. b) İşçi sendikası kararı Yukarıdaki genel tanımda her ne kadar, işçilerin, aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak, topluca çalışmama lanna grev denileceği belirtilmekteyse de, bu esas Kanundaki, toplu görüşmede işçi tarafının ancak bir işçi sendikası olabileceği esasının sonucu olarak greve bir işçi sendikasının karar verebileceği hükmü ile sınırlandır ılmıştır. Kanunun anlatırnma göre işçi sendikasının kararı faaliyeti durdur mayı veya önemli ölçüde azaltınayı hedef almalıd ır. Bunun gerçekleştirHip gerçekleştirilmemesi ise grevin uygulanması ile ilgili olup karar unsuru ile ilgili değildir. güvencenin kaldırılmış olduğu görüşü Sağlam, Anayasa Hukuku Açısından İş Hukukunun Güncel Sorunları, 36-37; Taşkenl, Grev Hakkı ve Sorunları, 214; Sur, Melda: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu'nda Grev Hakkı, Sicil İHD, Aralık 2012, 163- 171; Ulucan, Devrim: Kanuni Grev Karaı-ı ve Sonuçları, Çalışına ve Toplum, 2013/4, 281- 293; Caniklioğlu, Grev Yasakları ve Grevi n Enelenmesi, 297-300. 59 MMTD, Yasama Dönemi: 24, Yasama Yılı 2, Sıra Sayısı: 97, 2. 60 275 sayılı Kanunla ilgili Geçici Komisyon Raporu, MMTD, S. Sayısı:! 32, S. 1146 Toplu İş Hukuku c) İşin bırakılması Grevin tanımında yer alan başka bir unsur "işçilerin topluca çalışma mak suretiyle" işi bırakmalarıd ır. İşin bırakılması, işin durdurul arak işçi lerin işyerinden ayrılmalarını ifade etmektedir . Kanuni bir grev işyerinden ayrılmayı zorunlu kıldığından (m. 6411 ), işçilerin işyeri dışında iş saatleri haricinde yaptıkları eylemler ile çalışmadan işyerinde kalmak, "oturma gre vi" yapmak halleri kanuni grev sayılmaz6ı. Kanunda yer alan işin bırakılması ifadesinden işçinin çalışması gere ken işin anlaşılması gerekir. Bu itibarla işçilerin rapor almaları ya da yıl lık izinlerini kullanmaları, dinlenme saatlerinde çalışmamala rı ya da yazılı onayları olmaksızın fazla çalışma yapmaktan kaçınmaları grev olarak nite lendirilemez62. Kanunda, işi bırakmanın "topluca" olmasından söz edilmektedir . Bunun "birden çok iş çinin işini bırakması" şeklinde anlaşılması gerekir63. Bu sözden, grevin kanuni sayılması için belirli bir çoğunluğun arandığı sonucu çıkarılamaz. Esasen, "topluca" sözcüğü grev kararının konusu ile ilgilidir. Önemli olan işyerinde faaliyetindurmas ınaya da önemli ölçüde aksaması na sebep olacak miktarda işçinin işi bırakmasıdır . Nitekim tanımda, "işçilerin topluca çalışma mak suretiyle faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği bir karaı-a" uymaları sözüne yer verilerek "topluca" koşulu "grev kararı" unsuruna bağlanmıştır . Kanunda işçilerin işi bırakmalarından bahsedildiğinden hukuken işçi sayılmayan çırak, stajyer gibi kişilerin işi bırakması grev olarak nitelendiri lemeyeceği gibi; serbest mesleki faa liyet yürüten kişilerin işe gitmemeleri ya da işyerini açmamaları grev olarak nitelendirilemez. Kanunda işin bırakılması bir koşul olarak öngörü lmüş ancak işi bırakmanın süresi yö nünden bir açıklığa yer verilmemiştir . Esasında Kanunla bir süre sınırı öngörü lmesi de isabetli olmaz. Ayrıca grevi n geçici nitelikte olması gereği karşısında işçilerin bir daha işe başlamamak üzere işyerinden ayrılmalan halinde grevden deği l, iş sözleşme sinin reshinden bahsetmek gereki ı: İşçilerin işi bırakma hakkını kullandıkl arı her durumda grev iradesinin varlığından söz edilemez. İşi bırakma olgusu kanunlarda yer alan başka bir hakkın kullanımı biçiminde olabi leceği gibi, kanunen bir zorunluluk olarak da ortaya çıkmış olabilir. Örneğin; İş Kanunun 34. 61 Yargıtay'a göre, " ... eylemin işi bırakma mı, yoksa sendikaya verilen işyerindeki odanın boşaltılması ile ilgili yapılacağı iddia edilen konuşmayı dinleme mi olup olmadığı açıklığa kavuşturmalı"dır, Yarg. 9. HD, ı6.4.2007, E. 2007/3ı43 K. 2007/ı0684, www.kaza nci.com. 62 Ekmekçi, 445. 63 Oğuzman, Toplu İlişkiler, ı 63; Narman/ıo ğlu, Grev, 59 vd., 64; Aynı yazar, IT, 580 vd.; Tım cay/Savaş Kutsal, 416; Demir, İş Hukuku, 628; Caniklioğlu, Grev Yasakları ve Grevin Er telenmesi, 293; Yargıtayca da, tek işçi durumundaki aparlman kapıcısı için alınan grev kararının yasal olmadığ ının tespitine karar verilmiştir (Yarg. 9. HD., 3 ı .5.1976, E. ı 0702 K. 14402, İşv. D, Temmuz 1976, 26 ve K. Oğuzman'ın incelemesi, 1976 Yılı Kararları Se mineri, ı 94); Aksi görüş D. Ulu can, ı 976 Yılı Kararları Semineri, genel görüşme, 220-221; Reisoğlu . Şerh, 256; Sur, Grev, 96-97; Sur, Toplu İlişkiler, 432; Ekmekçi, 446; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 24, 29; Tuııçomağ/Centel, 448. § 74. Grev ve Lokavt Kavramları 1147 maddesinde ücreti ödeme gününden itibaren
www.kaza nci.com. 62 Ekmekçi, 445. 63 Oğuzman, Toplu İlişkiler, ı 63; Narman/ıo ğlu, Grev, 59 vd., 64; Aynı yazar, IT, 580 vd.; Tım cay/Savaş Kutsal, 416; Demir, İş Hukuku, 628; Caniklioğlu, Grev Yasakları ve Grevin Er telenmesi, 293; Yargıtayca da, tek işçi durumundaki aparlman kapıcısı için alınan grev kararının yasal olmadığ ının tespitine karar verilmiştir (Yarg. 9. HD., 3 ı .5.1976, E. ı 0702 K. 14402, İşv. D, Temmuz 1976, 26 ve K. Oğuzman'ın incelemesi, 1976 Yılı Kararları Se mineri, ı 94); Aksi görüş D. Ulu can, ı 976 Yılı Kararları Semineri, genel görüşme, 220-221; Reisoğlu . Şerh, 256; Sur, Grev, 96-97; Sur, Toplu İlişkiler, 432; Ekmekçi, 446; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 24, 29; Tuııçomağ/Centel, 448. § 74. Grev ve Lokavt Kavramları 1147 maddesinde ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında öden meyen işçinin iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabi ieceği düzenlenmiş, bu durumun sayısal olarak toplu nilelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemeyeceği belirtilmiştir. Yine 633 ı sayılı Kanunun ı 3. maddesi uyarınca ciddi ve yakın tehlike ile karşı kaı-şıya kalan ça lışanların gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabi lecekleri; 25. maddesinde ise işyerindeki bina ve eklentilerinde çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanla rında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir hususun tespiti halinde işyerinin bir bölümünde veya tamamında işin durdurulabi leceği belirtilmiştir. Dolayısıyla bu gibi durumlarda işçilerin işi bırakmalarına rağmen bir grev söz konusu olmayacaktır . d) Kanuna uygunluk Grevin kanun hükümlerine uygun olarak yapılması gerekir. Kanuni bir greve ancak toplu iş sözleşm esinin yapıldığı sırada çıkan uyuşmazlık üzerine gidilebilir. Başka bir deyişle, grev hakkı, yukarıda belirtildiği 64 üzere sadece toplu menfaat uyuşmazlık larında söz konusu olm aktadır, hak grevi ise yasaktır . Anayasada yer alan buna ilişkin esas (m. 5411) eski 2822 sayılı Kanunun ve 6356 sayılı Kanunun grevin tanırnma ilişkin yukarıda belirtilen hükmünde (m. 58/2) tekrarlanmıştır. Toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkili sendikanın greve karar verebilme si için, Kanundaki esaslara uygun olarak, toplu görüşme ve arabuluculuk aşamalarından geçilmiş olması gerekir. lll. Lokavt 1. Lokavtla ilgili yasal tanımlamalar ve sınırlamalar 6356 sayılı Kanunun 59. maddesi lokavtı aşağıdaki şekilde tanımla mış ve sınırlamıştır 6s: "işyerinde faaliyetin tamamen durmas ına sebep ola cak tarzda, işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararıyla veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak, işçilerin topluca işten uzaklaştınlmasına lokavt denir (f. 1). Toplu iş sözleşme sinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması halinde bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan lokavta kanuni lokavt denir (f. 2). Kanu ni lokavt için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan lokavt kanun dışıdır (f. 3). 64 Bkz. yuk. 2 a. 65 Lokavı kavramı ve hakkı konusunda Oğu zman, Grev ve Lokavt, ı 45 vd.; Aynı yazar, Toplu ilişkiler, 275 vd.; Reisoğ/u , Şeı-h, 26ı vd.; Talas II, 5ı6 vd.; Esener, 648 vd.; izveren, 349 vd.; Erkul, Toplu İş Sözleşmesi ve Lokavl, ı 86 vd.; Yarsuvat, 300 vd.; Tunçomağ/Cenıel, § 73-74; Mollamahm utoğ/u, Lokavt, ı vd.; Sur; Lokavt Kavramı, 139 vd.; Günay, TİSGLH, 747 vd.; Tuncay/Savaş Kutsal, § 26; Narmanlıo ğ/u ll, 7 ı O vd.; Demir, İş Hukuku, 629 vd.; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 34 vd. 1148 Toplu İş Hukuku 2. Kanuni lokavtın unsurları Kanundaki tanımla rdan yararlanarak kanuni lokavtın unsurlarını aşa ğıdaki şekilde açıklayabiliriz: a) Amaç Lokavtın tanımında, lokavta toplu iş sözleşm esinin yapılması sırasın da uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması durumunda gidilebileceği belirtilmektedir . Gerçi, Anayasanın 54. madde sinde sadece grev ile ilgili olarak, toplu iş sözleşmes inin yapılması sırasında işçilerin bu hakka sahip olduklarmdan söz edilmiştir. Ancak, aynı esasın lokavt için de geçerli sayılması gerektiği, lokavtın da sadece menfaat uyuş mazlığında söz konusu olduğu ve bu nedenle yasal tanımlamadaki açıklığın Anayasaya uygun bulunduğu sonucuna varılabi lir. Kanunun 59. maddesinde yapılan düzenleme ile kanuni lokavtın savunma lokavtı nite liğinde olduğu kabul edilnıiştiı-66. Kanunda lokavtın anıacı açık olarak ortaya konulnıanıış ve kanuni şartlar gerçekleşmeden yapılan lokavtın kanun dışı olacağından söz edilmiştir. Şu halde, lokavt, işçilerin ekonomik ve sosyal amaçlı grevine karşı savunma niteliğinde olmak üzeı-e ekonomik ve sosyal amaçlı olarak yapılabilir. Lokavta da, grevde olduğu gibi, toplu iş söz.leşmes inin yapılması sırasında başvuru labileceğine göre, toplu iş sözleşmesi yapma hak kının amacını beliı·ten Anayasa hükmü (m. 53/ı) lokavtın amacını ortaya koymuş olmaktadır . Bu maddeye göre, işçiler gibi işverenler de, ekonomik ve sosyal durumlar ını ve çalışma ko şullarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapmak hakkına sahiptirler. O halde, toplu iş sözleşmesine ulaşmak için yapılacak bir lokavtın, ekonomik ve sosyal durumun ve çalışma koşulları nın düzenlenmesi amacına yönelik olması gerekir. Lokavtın bu amacını, siyasi amaçlı lokavt, genel lokavt ve dayanışma lokavtının yapılan ıayacağını ve bunların kanun dışı lokavt sayılacağını belirten anayasal düzenleme (m. 54/7), yukarıda grevle ilgili olarak belirttiğimiz gibi, 20 ı O' daki halkoylaması ile yürürlükten kaldırılmış olmakla birlikte yukarıda kanun dışı sayılan grevlerle ilgili olarak belirttiğiıııiz 67 gibi, yasal esaslara ters düşen lokavtların kanun dışı olacağı açıktıı-68. Kanuni grevde olduğu gibi, lokavtta da, işçilerin işyerinden devamlı olarak değil, sadece belirtilen amacın gerçekleşt irilip toplu iş sözleşmesinin yapılmasına kadar geçici olarak uzaklaştınlma ları esasının lokavtın amacı içinde yer aldığı söylenebilir. 66 Gerekçe ve düzenlemenin yetersizliği konusunda bkz. yukarıda 1. 67 § 74, II, 2, a. 68 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 6. Bası, ı 984, 433-434. § 74. Grev ve Lokavt Kavramlan b) İşveren veya işveren vekili yahut işveren sendik ası kararı 1149 Yukarıdaki tanıma ilişkin maddeye göre, işçilerin işten uzaklaş tırılma ları, işveren veya vekili yahut işverenin sendika üyesi olması halinde işveren sendikası tarafından lokavt amacının gerçekleştirilmesi yolunda verilen bir karar üzerine olmalıdır. Yargısal veya idari bir karar sonucu veya yer sar sıntısı, su baskını gibi işyerinin çalışmasına engel olan zorlayıcı bir nedenle işçilerin işten uzaklaştın lmaları halinde lokavttan söz edilemez 69. c) İşçilerin işten uzaklaş tınlmaları Lokavt halinde, işçilerin "faaliyetin tamamen durmas ına sebep olacak tarzda" topluca işten uzaklaştınlmala rı gerekmektedir . Bu unsur iki bölüm de incelenebilir: aa) İşçilerin topluca işten uzaklaştınlmalan Grevde olduğu gibi, lokavtta da iş sözleşmesine dayanarak çalışanla rın iş yapmamal arı söz konusud ur. Ancak burada, grevdeki işçinin iradesine bağlı "çalışmama" durumu yerini, işverenin iradesi sonucu ortaya çıkan "çalıştırmama" yani "işten uzakla ştırma"ya terk etmiş olmaktad ır. işten uzaklaştırmanın "topluca" sayılabilmesi için, aşağıda açıkland ığı üzere, faaliyetin büsbütün dur masına neden olacak şekilde olması gerekir. İşçilerin sadece bir
gerçekleştirilmesi yolunda verilen bir karar üzerine olmalıdır. Yargısal veya idari bir karar sonucu veya yer sar sıntısı, su baskını gibi işyerinin çalışmasına engel olan zorlayıcı bir nedenle işçilerin işten uzaklaştın lmaları halinde lokavttan söz edilemez 69. c) İşçilerin işten uzaklaş tınlmaları Lokavt halinde, işçilerin "faaliyetin tamamen durmas ına sebep olacak tarzda" topluca işten uzaklaştınlmala rı gerekmektedir . Bu unsur iki bölüm de incelenebilir: aa) İşçilerin topluca işten uzaklaştınlmalan Grevde olduğu gibi, lokavtta da iş sözleşmesine dayanarak çalışanla rın iş yapmamal arı söz konusud ur. Ancak burada, grevdeki işçinin iradesine bağlı "çalışmama" durumu yerini, işverenin iradesi sonucu ortaya çıkan "çalıştırmama" yani "işten uzakla ştırma"ya terk etmiş olmaktad ır. işten uzaklaştırmanın "topluca" sayılabilmesi için, aşağıda açıkland ığı üzere, faaliyetin büsbütün dur masına neden olacak şekilde olması gerekir. İşçilerin sadece bir kısm ının işten uzaklaştırı lması lokavt olarak değerlen dirilemez. Topluca işten uzaklaştırma, yukarıda "amaç" bölümünd e belir tildiği gibi, geçici nitelikte olup amacın gerçekleştirilmesine kadar sürecek tir. Kanundaki iş sözleşme sinin lokavt süresince askıda kalması hükmü (m. 67/1) bu esası doğrulamaktadır . İşçilerin Kanunda belirtilen koşullarla, işverence işyerinin kapatılması amacıyla veya başka bir amaçla toplu olarak veya toplu sayılacak şekilde kısa aralıklarla işten çıkarılmalan ise lokavt sayılmaz70, İşveren bu halde çalışma koşullarını korumak veya kendi yararına değiş tirrnek amacı gütmemekte, yasal nedenlerle toplu işçi çıkanna yoluna başvurmaktad ır. Ayrıca, bu halde faaliyetin büsbütün durduı-ulması zoı-unluluğu olmadığı gibi, toplu görüşme veya sözleşme ile ilgili bir du ı-um da yoktur7ı. Ancak, işyerini kapatmanın işin gereği olmayıp toplu iş uyuşmazlığın ın kendi yaranna sonuçlanma sını sağlamak amacıyla yapılması ve Kanundaki 69 Oğuzman, Toplu İlişkiler, 283-284; Reisoğlu, Şerh, 263; Sur, Lokavt Kavramı, 149; Molla mahmut oğlu, Lokavt, 40; Ekmekçi, 494. 70 Bkz. yukarıda§ 27, I. 7ı Oğuzman, Grev ve Lokavt, 157 vd.; Aynı yazar, Toplu İlişkiler, 214-215, 281-282; Saymeı1/ Ekonom i, 251; Karş. Reisoğlu, Şerh. 262. 1150 Toplu İş Hukuku amaca aykırı düşmesi hali nde, işyerini kapatmanın kanun dışı lokavt sayılacağı görüşü eski dönemde Yaı·gıtayca da benimsenmiştir7 2. Yargıtay önceleri, grev uygulanan bir işyerinin işverence kapatılması halinde işyeri orta dan kalkacağı için artık o işyerinde gı·ev uygulamasıııın söz konusu olamayacağı73 ve grev ile lokavt hakkının kullanılabilmesinin işyerinin varlığına bağlı olup kapatılan bir işyerinde grev ve lokavtın uygulananıayac ağı74 görüşünde ydi. Ancak, Yargıtay'ın daha sonraki kararlarında grev kararından sonra haklı ekonomik nedenlere dayanınayan işyerini kapalına kararının ka nun dışı lokavt sayılmasına ilişkin mahkeme kararı onanmış75, hatta bir işyerinde sendikanın toplu iş sözleşmesi yetkisi kesinleştikten sonra işverenin ancak ekonomik nedenlerle işyerini kapatabileceğine hükmedilmiştir 76. Bunun gibi, Yargıtayca, işverenin, yaşının ilerlemesi ne deniyle işyerini beş ay süren toplu iş sözleşmesi müzakerelerinden sonra alınan grev kararı üzerine kapatması dürüstlük kuı·allanna aykırı bulunmuştur77. Aynı şekilde, Yargıtayın bir ka rannda, kapatmayı haklı gösterecek bir neden ileri sürülüp ispat edilemediğinden ve toplu iş sözleşme sinin getireceği yükün ağırlığından söz edilerek resmi arabulucu tutanağının tebliği üzerine işyerinin kapatılmasının, toplu iş sözleşmesi prosedüı· ünü işlemez hale getireceğinden kanunen himaye edilerneyeceği sonucuna varılmıştır 78. Yargıtay'ın başka bir kararında da, işçileri topluca işten uzaklaştır arak işyerini kapatan işverenin bu kararının, olayın cereyan tar zına göre gerçek ve samimi olmadığı ve grevin engellenmesi amacıyla alındığı kabul edilerek, işveren in hareketi kanun dışı lokavt olarak nitelendiri lmiştir79. Buna karşılık, Yargıtay'a göre, işyerinden işçi çıkarına ekonomik nedenlere dayamyorsa ve üretim kalan işçilerle kısıtlı olarak devanı ediyorsa kanun dışı lokavtın gerçekleştiği sonucuna varılanıaz80. Yargıtay'ın 20 ı S yı- 72 Ulucan, aşağıda gösterilen karar incelemeleri; Oğuzman, ı 97S Yılı Kararları Semineri 242 vd. ve genel görüşme, 266 vd.; Aynı yazar, Toplu İlişkiler, 28S; Süzek, Genel Esaslar, 236; A. Güzel, ı 996 Yılı Kararları Semineri, 209; Değişik görüş Reisoğlu, Şerh, 269; Mollamah mut oğlu, Lokavt, 4S; Aydemir, Grev Hakkı, ı 24 vd., ı 26 vd.; Konuya ilişkin tartışmalar için bkz. ags, genel görüşme, 247 vd.; Köseoğlu, İşyerinin Kapanması nın İş Sözleşmelerine Etkisi, ı 20, 122-123; Ekonomik nedenlerle de olsa işyerinin kapatılınası kaı·arının grevi n sonuna kadar işçilerin iş sözleşmelerini sona erdirememesi gerektiği görüşü Esener, 642- 643; Karş. Tanör, 274. 73 Yarg. 9. HD., 20.5. ı 97S, E. 197S/ı 36S6 K. ı 97S/3 ı ı 4S onama kararı ve D. Ulucan'ın incele mesi, İHU ı 97S, TSGLK, ı 7 (No. 2). 74 Yarg. 9. HD., 24.4.197S, E. ı97S/l602 K. ı97S/2S769 onama kararı ve D. Ulucan'ın incele mesi, İHU ı 97S, TSGLK, ı 7 (No. 3). 75 Yarg. 9. HD., 8.7. ı 977, E. ı 977/8399 K. ı 977/10606 ona ma kararı ve D. Ulucan'ın inceleme- si, İHU 1978/II, TSGLK. 17 (No. S). 76 Yarg. 9. HD., 2S.ı2.ı978, E. ı978/IS661 K. 1978/16ı94, Yasa D, Ocak 79, ı ıs-ı ı7. 77 Yarg. 9. HD., 24.4.ı978, E. 1978/SS3S K. 1978/67S6, İBO, Temmuz-Eylül ı978, S80-S82. 78 Yarg. 9. HD., ı S.6. ı 990, E. 1990/6798 K. ı 990/740S ve C. Tuncay'ın incelemesi, Çimento İşv. D, Eylül ı 990, 29-32. 79 Yarg. 9. HD., 7.6.ı99ı, E. 199ı/90ı7 K. ı99ı/9888, TÜHİS, Kasım ı99ı, 24-2S; Kapatma niyetinin gerçek ve samimi olup olmanıası konusunda bilgi için bkz. Süzek, iş Hukuku, 208 ve orada gösterilen kaynakl ar. 80 Yarg. 9. HD., 1.3. ı 99 ı, E. 2643 K. 3 ı 42 ve E. Zeytinoğlu'nun incelemesi, İHD, Nisan-Ha ziran ı 99 ı, 279-281; Karar yönünde Tımcay Kaplan, Emine: Kanun Dışı Lokavt ve Eko nomik Nedenlerle İşyerinin Kapatılması, Türk Kamu-Sen, Mart ı 992, 20-2 ı; Şahlana n, ı 99ı Yılı Kararları Semineri, ı 30-ı 3 ı; Değişik görüş Sur; Lokavt Kavramı, 148. Yargıtay'ın başka bir kararına göre, " .. .ilke olarak işveren, Kanunda belirtilen koşullara uynıadan işyeı-ini geçici olarak kapalırsa ve bu kapatma toplu iş sözleşmesi ortamında olursa kanun § 74. Grev ve Lokavt Kavramları 1151 !ında verdiği bir kararda toplu göı-üşme süreci başladıktan sonra işyerindeki işçilerin topluca işten uzaklaşt ırılmasının kanun dışı lokavt niteliğinde olduğu belirtilmiştirsı. bb) işten uzak/aştı rmanın faaliyeti tamamen durduracak tarzda olması İşçilerin, faaliyetin kısmen durmasına neden olacak şekilde işten ay rılmaları ile kanuni bir grev gerçekle ştirilmiş olacağı halde, lokavtta buna olanak yoktur . Kanunda lokavt halinde faaliyetin "tamamen" durması ön görülmüştür. Bu koşulun, çoğu zaman işverenlerin lokavta gitmelerini ön leyeceği kuşkusuzd ur. d) Kanuna uygunluk Lokavtın doğumu için de, grevde olduğu gibi, Kanunda belirtilen hu susların yerine getirilmesi şarttır. Bunlardan birinin dahi eksik ya da gere ğince yapılmamış olması uygulanacak lokavtın kanun dışı sayılması sonu cunu doğurur . dışı lokavt hükümleri uygulanır. Ancak,
bu kapatma toplu iş sözleşmesi ortamında olursa kanun § 74. Grev ve Lokavt Kavramları 1151 !ında verdiği bir kararda toplu göı-üşme süreci başladıktan sonra işyerindeki işçilerin topluca işten uzaklaşt ırılmasının kanun dışı lokavt niteliğinde olduğu belirtilmiştirsı. bb) işten uzak/aştı rmanın faaliyeti tamamen durduracak tarzda olması İşçilerin, faaliyetin kısmen durmasına neden olacak şekilde işten ay rılmaları ile kanuni bir grev gerçekle ştirilmiş olacağı halde, lokavtta buna olanak yoktur . Kanunda lokavt halinde faaliyetin "tamamen" durması ön görülmüştür. Bu koşulun, çoğu zaman işverenlerin lokavta gitmelerini ön leyeceği kuşkusuzd ur. d) Kanuna uygunluk Lokavtın doğumu için de, grevde olduğu gibi, Kanunda belirtilen hu susların yerine getirilmesi şarttır. Bunlardan birinin dahi eksik ya da gere ğince yapılmamış olması uygulanacak lokavtın kanun dışı sayılması sonu cunu doğurur . dışı lokavt hükümleri uygulanır. Ancak, bu tür bir uygulama ekonomik sıkıntılar nedeniyle olmuş toplu iş sözleşmesi çalışması ile nedensellik bağı kurular nıyer ise kanunsuz lokavt tan söz edilemez. Somut uyuşmazl ıkta davalı taraf işyerinin sezonluk olduğu, ekonomik kriz nedeniyle üretimin yavaşladığı ve durdurulnıak zorunda kalındığı, kış aylarında bu durumun daha da yoğunluk kazandığı savunulduğuna göre; mahkemece işyerinde olay tarihindeki stokları, üretimi, kar ve zarar bilançoları, geçmiş dönem uygulamaları, çev re işyerleı-indeki ekonomik durumlar araştırılmalı; öncelikle yapılacak bu araştırmalarla toplu iş sözleşmesi ortamı değerlendirilmeli, sonucuna göre de karar verilmelidir. Toplu İş Sözleşme ortamını da özellikle kriz dönemlerinde yasaların uygulanışında, somut dumm ların saydam ve net şekilde belirlenmesi gerekir. Aksi halde adaletsiz sonuçlar doğar ... ", Yarg. 9. HD, ı2.6.200ı, E. 200ı/19691 K. 200ı/19041 www.kazanci.com. sı Karara göre, "davacı send ikanın, D. U. işyerine ilişkin yapmış olduğu ı ı .OJ .2013 tarihli yetki başvurusu sonrasında, .. ] 7.01.20 ı 3 tarihli tespit ile davacı sendikanın kanunun ara dığı gerekli çoğunluğu sağladığının belidendiği görülmüştüc Ancak dosya kapsamından, işveren tarafından söz konusu çoğunluk tespitine itiraz edildiği ve davanın halen ... derdest olduğu anlaşılmaktadıı � Somut olayda, dosya kapsamı ile D. U. işyerine ait Sosyal Güvenlik Ku ı-u mu dönem bordı-olarına göre, davacının yetki başvuı-usundan sonra olmak üzere Ocak 20ı3 döneminde işyerinde çalışan onsekiz işçinin tamamının iş sözleşmesi feshedilmiştir. Davalı D. U. vekili de, müvekki linin ekonomik sebeplerle işyerini kapatmak zorunda kaldı ğını savunmuştur. Yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular karşısında, somut durumda lokavtın söz konusu olup olmadığının belirlenmesi için, mahkemece öncelikle işletme yahut işyeri niteliğinin tespiti şarttır. Bununla birlikte, işletme yahut işyeri niteliğinin tespiti ise yetki tespitine itiraza ilişkin ... esas sayılı dosyası ile belirleneceğinden, anılan davanın so nucunun beklenınesi geı-ekmektedir . Söz konusu dava neticesinde, işletmen in mevcudiyeti tespit edilirse şimdiki gibi davanın reddine karar verilmelidir. Ancak dava konusu birimin işyeri niteliğinde olduğu tespit edilirse, toplu görüşme süreci başladıktan sonra işyerindeki işçilerin topluca işten uzaklaşt ınldığı anlaşıldığı ndan, davanın kabulüne karar verilmeli dir.", Yarg. 22. HD. 2.ı 1.20ı5, E. 20ı5/27644 K. 20ı5/2970ı, www.kazanc i.com. 1152 Toplu İş Hukuku § 75. GREY VE LOKAVT KARARLARI VE UYGULAMASI ı. Grev ve Lokavt Kararları Alma Yetkisi 1. Grev karan alma yetkisi Grev kararı almaya, toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında çıkan uyuşmazlığın tarafı olan işçi sendikası yetkilidir (m. 60). 2. Lokavt karan alma yetkisi Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında çıkan uyuşmazl ığın tarafı olan işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren lokavt kararı al maya yetkilidir (m. 5911). ll. Grev ve Lokavt Kararlarının Alınması, Tebliği ve ilanı 1. Grev ve lokavt kararlannın alınması Kanuna göre, grev kararı, uyuşmazl ık tutanağı nın tebliği tarihinden itibaren altmış gün içinde alınabilir ve bu süre içerisinde altı iş günü ön ceden karşı taraf a bildirilecek tarihte uygulamaya konulabilir. Bu süre içe risinde, grev kararının alınmaması veya uygulanacağı tarihin karşı tarafa bildirilmemesi halinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi düşer (m. 60/1). Lokavt kararının alınması ve uygu lanması da greve paralel şekilde düzen lenmiştir . Buna göre, uyuşma zlığın tarafı olan işveren sendikası veya sen dika üyesi olmayan işveren, grev kararının kendisine tebliğinden itibaren altmış gün içinde lokavt kararı olabilir ve bu süre içerisinde altı işgünü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulam aya koy abilir (m. 60/2). Grev ve lokavt kararları, kararı alan tarafça işyeri veya işyerlerinde derhal ilan edilir (m. 60/3). Bildirilen tarihte başlamayan grev hakkı veya lokavt düşer. Süresi için de grev kararı uygulama ya konulmam ışsa ve alınmış lokavt kararı da yok sa veya lokavt da süresi içinde uygulamaya konulmamış sa yetki belgesinin hükmü kalmaz (m. 60/4). Grev ve lokavt kararlarının uygulanacağı tarih, kararı alan tarafça kar şı tarafa tebliğ edilmek üzere notere ve bir örneği de görevli makama tevdi edilir. Uygulama tarihi, kararı alan tarafça işyerlerinde derhal ilan edilir (m. 60/5). § 75. Grev ve Lokavt Kararları ve Uygulaması 1153 6356 sayılı Kanunun 60. maddesinin 6. Fıkrasında, eski 2822 sayılı Kanundaki düzenlemeye paralel şekilde "Grup toplu iş sözleşmesine iliş kin uyuşmazl ıklarda grev kararı uyuşmazlığın kapsamındaki işyerleri nin bir kısmı için alınmış olsa dahi, lokavt kararı o uyuşmazl ığın kapsamındaki başka işyerleri için de alınabilir" hükmü mevcuttu. Anayasa Mahkemesi bu fıkrayı iptal etmiştir 8ı. Anayasa Mahkemesi iptal kararında, lokavtın an cak greve karşı olabileceğine, grev kararı alınmamış iş yerleri için de lokavt kararı alınmasının lokavtın özüne aykırı olduğuna, bunun grev hakkının kullanılmasını da engelleyebileceğine dayanmıştır. 2. Grev ve lokavt kararlarının tebliği ve ilanı Kanunun yukarıda belirtilen 60. madde hükümleri uyarınca alınan grev ve lokavt kararlarının uygulanacağı tarih, kararı alan tarafça karşı ta rafa tebliğ edilmek üzer e notere ve kararın birer örneği görevli makama tev di edilir. Ayrıca, grev ve lokavt kararlarının uygulama tarihleri işyeri veya iş yerlerinde kararı alan tarafça derhal ilan edilir (m. 60/5). Belirtmek gerekir ki grev kararının alınması ile uygulama tarihinin ilanı birbirind en ayrıdır. Ancak uygulamada grev veya lokavt kararı ile birlikt e bu kararın uygulama ya başlayacağı tarih aynı anda karşı tarafa bildirilmekte ve işyerinde aynı anda ilan edilme ktedir. Buna engel bir durum yoktur. Yargıtay 2822 sayı lı Kanun döneminde vermiş olduğu bir kararında, grev kararının işyerin de ilan edilmemesinin grevin yasa dışı sayılması sonucunu doğuraca ğına hükmetm iştir83. Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan grevinkanun dışı olduğunu belirten (m. 58/3) yürürlükteki 6356 sayılı Ka nunun yönünden de aynı sonuca varmak gerekir. Yaı·gıtayca, grev karannın süresinde görevli makama bildirilmemesi nedeni ile grevin yapılamamış olması durumunda, işverenin yapılam ayan bu grevi n kanunsuzluğunun tespitini isteyemeye ceğine hükmedilmiştir84. 82 AYM, 22.10.2014, E. 2013/1 K. 2014/161, RG ll Kasım 20 15,29529. 83 Yarg. 9. HD.,
ile uygulama tarihinin ilanı birbirind en ayrıdır. Ancak uygulamada grev veya lokavt kararı ile birlikt e bu kararın uygulama ya başlayacağı tarih aynı anda karşı tarafa bildirilmekte ve işyerinde aynı anda ilan edilme ktedir. Buna engel bir durum yoktur. Yargıtay 2822 sayı lı Kanun döneminde vermiş olduğu bir kararında, grev kararının işyerin de ilan edilmemesinin grevin yasa dışı sayılması sonucunu doğuraca ğına hükmetm iştir83. Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan grevinkanun dışı olduğunu belirten (m. 58/3) yürürlükteki 6356 sayılı Ka nunun yönünden de aynı sonuca varmak gerekir. Yaı·gıtayca, grev karannın süresinde görevli makama bildirilmemesi nedeni ile grevin yapılamamış olması durumunda, işverenin yapılam ayan bu grevi n kanunsuzluğunun tespitini isteyemeye ceğine hükmedilmiştir84. 82 AYM, 22.10.2014, E. 2013/1 K. 2014/161, RG ll Kasım 20 15,29529. 83 Yarg. 9. HD., 29.2.1996, 2465/3361 kararı ve A. Güzel'in eleştirisi, 1996 Yılı Kararları Se mineri, 204-206; Öğretide ilanın geç yapılması ya da yapılmamasının grevi yasa dışı hale getirmeyeceği görüşü Oğuzman, Toplu İlişkiler, 179; Reisoğlu , Şerh, 280; Elbir, İş Hukuku, 244; Tunçomağ!Centel, 462; Günay, TİSGLH, 765; Sur, Toplu İlişkiler, 422; Aksi yolda Nar manlıoğlu, Grev, 198 vd. 84 Yarg. 9. HD., 28.1.1987, E. 1987/862 K. 1987/742, YKD, Mayıs 1989, 664-665. Bunun gibi, Yargıtaya göre, 2822 sayılı Kanun m.28 uyarınca karar tarihinden itibaren altı iş günlük süre içinde notere ve görevli makama tevdi edilen grev karaı·ının altı iş günlük süre geç tikten sonra karşı tarafa tebliğ edilmesi halinde grevin kanunsuzluğundan söz edilemez (Yarg. 9. HD., 18.2.1987, E. 1987/2078 K. 1987/2139, işv. D, Mayıs 1987, 13). 2822 sayılı Kanundan farklı olarak 6356 sayılı Kanunda alınangrev kararının karşı tarafa tebliğ edil- 1154 Toplu İş Hukuku lll. Grev Oylaması 1. Oylamanın yapılması Grev oylaması, grev kararı ile grev uygulaması aşamaları arasında söz konusu olmakta ve bununla belirli sayıda işçinin başvurusu üzerine grev uygulamas ının önlenmesi olanağı yaratılmış bulunmaktadır8 s. İhtiyari bir aşama olan grev oylaması yasal sürecin zorunlu bir unsuru olmayıp oy lamaya gitmek işçilerin iradesine bağlı bulunmakta ve oylama isteminde bulunul maması ya da kanundaki nisaba uygun bir istemin yapılmaması halinde oylama yapılmaksızın grev uygulaması aşamasına geçilmektedir . Kanunun 61. maddes ine ve Toplu İş Sözleşmesi Yetki Tespiti ile Grev Oylaması Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre, grev kararının işyerin de ilan edildiği tarihte o işyerinde çalışan işçilerin en az dörtte birinin ilan tarihinden itibaren altı işgünü içinde işyerinin bağlı bulunduğu görevli ma kama yazılı başvurusu üzerine, görevli makamca talebin yapılmasından başlayarak altı işgünü içinde grev oylaması yapılır (f. 1)86. Oylama talebi, eskiden de kabul edildiği üzere, her işçi tarafından ayrı ayrı yapılabi leceği gibi, tek bir dilekçenin işçiler tarafından topluca imzalanması şeklinde de yapılabilir (Yön. m.12/4). Grev oylaması yapılabilmesi için aranan dörtte bir çoğunluğa ulaşılıp ulaşılama dığı işletme toplu iş sözleşmelerinde işlet menin bütünü için, grup toplu iş sözleşmelerinde her bir işyeri için ayrı ayrı hesaplan ır. Grev oylamasının yapılmasını sağlayacak olan dörtte bir oranı- rnek üzere 6 işgünü içinde notere levdi yükümlülüğü öngörü lmemiş, sadece uygulama taı-ihinin karşı tarafa tebliğ edilmek üzere notere tevdii öngöı·ülmüşti.iı� 85 27S sayılı Kanuna ilişkin Geçici Komisyonun Raporunda grev oylamasına gerekçe olarak, "bir işyerinde kilit mevkilerde bulunan birkaç işçinin grev yapması yüzünden, grev yap mak istemeyen büyük bir işçi kitlesinin zarara duçar edilmesini kabul etmek mümkün değildir. Aksi halde, grev hakkının istimali nde demokr atik esaslardan uzaklaşı lmış olur" denilmekledir (MMTD, S. Sayısı: ı 32, ı 6); Bu siste min yasal grevleri kırma olanağı verdiği ve hakkın özüne zarar verecek şekilde sınırladığı görüşü Ulucan, Streik und Ausspermng, 8S; Aynı yazar, karar incelemesi, İHU, TSGLK, 22 (No. 3); Taşkent, Grev Hakkı ve So runları, 232-233; Ona/, 67-68; Toplu iş mücadelesinde paı·alelliği bozucu nitelikte olduğu görüşü Tuncay, Toplu İş Hukuku, 284; Düzenlemenin greve müdahaleyi genişlettiği görüşü Demircioğlu!Ce ntel, 3S7-3S8; Ulucan, Kanuni Grev, 280; Eyrenci/Taşkeııt!Ulucan!Baskan, 670; Grev oylamasının Alman hukukunda olduğu gibi grev kararının alınmasından önce gerçekleştiril mesi gerektiği yönünde, Du/ay Yangm, ı S4-ı SS; Kabakçt, Grev ve Lokavl, ı 88; Düzenlem enin isabetli olduğu göıiişü Kocaoğlu, Grev Oylaması, 8, 9, 26; Çifter, Grev Oyla ması, 88-89. 86 Grev oylama sının çeşitli ülkelerdeki türleri konusunda Ona/, S vd.; Çi[ier, Grev Oylaması, 78 vd. Alman hukukunda grev oylaması ve son çare ilkesi hakkında Du/ay Yangm, ı 49 vd.; Manav Ozdemir, Eda: İş Mücadelesi ve İş Mücadelesi Araçları nın Kullanımın da Uygulan ması Gereken Temel İlkeleı·, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, istanbul 20ı 9, 730 vd § 75. Grev ve Lokavt Kararları ve Uygulaması 1155 nın hesabında, işveren adına işletmenin bütününü yöneten işveren vekilieri dikkate alınmaz. Bu kişiler grev oylamasına da katılamaz (Yön. m.13/3). Oylamada işyerindeki sendikalı olan ve olmayan bütün işçiler göz önünde tutulur87. Grev kararı nın sadece taraf işçi sendikasına üye olan işçil eri değil, işyerinde çalışmakta olan tüm işçileri etkileyebilecek olması karşısında tüm işçilerin grev kararına karşı grev oylaması talep edebilmesi ve oylamanın sonucunun belirlenmesinde işyerindeki tüm işçilerin dikkate alınması ka naatimizce isabetli olmuştur. İşletme toplu iş sözleşmesi yapılmasına ilişkin uyuşmazlıkl arda grev oylaması talebi, işletmenin her bir işyerinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne, grup toplu iş sözleşmesi yapılmasına ilişkin uyuşmazl ıkta ise grev oylaması talebi grubun her bir işyerinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne yapılır (Yön. m. ı 2/2, 3). Görevli makam, talebin yapılmasından başlayarak altı iş günü içinde, görevlendireceği memurların gözetimi altında ve işyerinde grev oylamasını gerçekleştirir . Görevli makam, grev oylama sının gün ve saatini, iş saatleri dışında veya iş akışını kesintiye uğratm ayacak şekilde belirler. Oy verme gün ve saati en az bir iş günü önceden işyerinde işçilerin görebilecekleri bir yerde ilan edilir. Grev oylamas ı, serbest, eşit, gizli oy, açık tasnif ve döküm esasına göre yapılır. Oy sayımı sırasında işçi ve işveren sendikası temsilcisi veya işveren temsilcisi gözlemci olarak bulunabilir (Yön. m. 13/1-2, 4). İşletme toplu iş sözleşmesi yapılmasına ilişkin uyuşmazl ıkta grev oylaması , işletmenin her bir işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürl üğünce aynı tarihte yapılıı·. Grev oylaması isteyen işçilerin sayısının yeterli orana ulaşıp ulaşmadı ğının tespiti ile grev oy laması nın kesinleşen sonuçlar ı işletme merkezinin bağlı bulunduğu görevli makamcia toplanır ve toplu sonuç orada belirlenir . Grup toplu iş sözleşmesi yapılmasına ilişkin uyuşnıazlıkta grev oylaması, grubun her bir işyerinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce yapılır. Grev oylama sının sonuçları her bir işyeri veya işletme için ayrı ayrı belirlenir
ilan edilir. Grev oylamas ı, serbest, eşit, gizli oy, açık tasnif ve döküm esasına göre yapılır. Oy sayımı sırasında işçi ve işveren sendikası temsilcisi veya işveren temsilcisi gözlemci olarak bulunabilir (Yön. m. 13/1-2, 4). İşletme toplu iş sözleşmesi yapılmasına ilişkin uyuşmazl ıkta grev oylaması , işletmenin her bir işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürl üğünce aynı tarihte yapılıı·. Grev oylaması isteyen işçilerin sayısının yeterli orana ulaşıp ulaşmadı ğının tespiti ile grev oy laması nın kesinleşen sonuçlar ı işletme merkezinin bağlı bulunduğu görevli makamcia toplanır ve toplu sonuç orada belirlenir . Grup toplu iş sözleşmesi yapılmasına ilişkin uyuşnıazlıkta grev oylaması, grubun her bir işyerinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce yapılır. Grev oylama sının sonuçları her bir işyeri veya işletme için ayrı ayrı belirlenir (STSK m. 61/4-5, Yön, m. 13, 1-6). Oylamaya ilişkin itirazlar, oylama gününden başlayarak üç işgünü içinde mahkemeye yapılır88. İtiraz, mahkemece üç işgünü içinde kesin ola rak karara bağlanır (m. 36/2). Grev oylamasına taraf işçi veya işveren sen dikaları ya da sendika üyesi olmayan işveren itiraz edebilir (Yön. m. 15/2) Yetkili mahkeme görevli makamın bulundu ğu yer mahkemesidir. Diğer bir 87 Oguzman, Toplu İlişkiler, 199; Reisoglu , Şerh, 309-3ıO; Ekonomi, 1975 t.li karar ve buna ilişkin inceleme, İHU ı 975, TSGLK. 22 (No. 1 ); A.R. Okur, Grev Oylamas ı, ı 98; ince, Top lu İş Hukuku, 218-219; Kocaoglu, Grev Oylaması, ı7-18; Tuncay/Savaş Kutsal, 442; Avcı, Mustafa: 6356 Sayılı Kanun'un Grev Oylaması Konusunda Getirdiği Değişiklikler ve Olası Uygulama Sorunları, Sicil iHD, 2013/30,87-92. 88 Grev oylamasına itiraz talepli davalar da İş Mahkemeleri Kanunu nı. 3'te yer alan şaı·tların olmanıası nedeni ile arabulucuya başvuru dava şaı·tı değildir. Ayrıca söz konusu uyuş mazlığın taraOann serbestçe tasaı-ruf edebilecekleri bir uyuşmazlık olmaması nedeni ile ihtiyari arabuluculuk da bu davada uygulanabilir değildir , Özkaraca! Ünal, Dava Şartı Ara buluculuk, 36. 1156 Toplu İş Hukuku ifadeyle, işyeri toplu iş sözleşmesine ilişkingrev oylaması itirazları, işyeri nin bağlı bulunduğu görevli makamın bulunduğu yerdeki iş mahkemes ine; işletme toplu iş sözleşmesine ilişkin grev oylaması itirazı, işletme merke zinin bağlı olduğu görevli makam ın bulunduğu yer iş mahkemesine; grup toplu iş sözleşmesine ilişkingrev oylaması itirazı ise aynı görevli makamın yetki alanına giren grup toplu iş sözleşmelerinde, o ildeki görevli makamın bulunduğu yer iş mahkemesine; birden fazla görevli makamın bulundu ğu grup toplu iş sözleşmelerinde Bakanlığın bulundu ğu yer mahkemesine, yani Ankara İş Mahkemesine yapılır. İtiraz sonucunda grev oylama sının, oylamanın tekrarlanmasını gerektiren bir sebeple mahkemece iptali halinde, kesinleşmiş mahkeme kararının görevli makama tebliğinden itiba ren altı iş günü içeı-isinde aynı esaslara göre oylama tekrarlanır (Yön. m. 1S/3). 2. Oylamanın sonucu ve hükümleri Oylamada grev ilanının yapıldığı tarihte işyerinde çalışan işçilerden oylamaya katılanların salt çoğunluğu, grevin yapılmaması yolunda karar verirse bu uyuşmazlı kta alınangrev kararı uygulanamaz (m. 61/3). Bu hü kümle 2822 sayılı eski Kanundan farklı bir sonuca varılmıştır. Buna göre grev oylaması sonucu 2822 sayılı Kanunda kabul edilen grevin ilan edildiği tarihte işyerinde çalışan işçi sayısına göre değil, bu işçilerden oylamaya ka tılanların salt çoğunluğuna göre belirlenecektir s9. Grev oylamasında işyerinde çalışan işçilerin toplamının değil oylamaya katılanların salt çoğunluğunun grev oylama sının sonucunu belirleyeceğine ilişkin 61. madde hükmü, Anayasa ya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine götürülmüş; ancak Anayasa Mahkemesi konuya ilişkin verdiği kararda, düzenlemenin Anayasaya uygun olduğu sonucuna varmıştır90. Yüksek mahkemeye göre, işyerinde çalışan tüm işçilerin oylamaya katılabilm esinin önünde bir engel bulunmaması karşısında oylamaya katılanların salt çoğunluğu ile karar alınmasının grev hak kına ölçüsüz bir müdahale teşkil ettiği söylenemez. Ayrıca, Kanunda, ayiarnada grevin uygulanmaması sonucunun doğ ması halinde toplu sözleşme yetkisinin düşüp düşmeyeceği konusuna iliş kin bir hükme yer verilmiştir. Buna göre, m. 60/1 'de belirtilen sürede anlaş ma sağlanamazsa veya m. 51/l'de belirtilen süre içinde Yüksek Hakem Ku ruluna başvurulmazsa işçi sendikasının yetkisi düşer9ı. Yönetmeliğe göre, grev yapılmaması yönündeki kararın kesinleşmesinden itibaren altı iş günü 89 Bu hükmün eleştiı-isi için bkz. Alpagut, 63S6 Sayılı Yasa, 42; Caniklioğlu, 63S6 Sayılı Ka nun, SS. 90 AYM, 22.10.2014, E. 2013/l, K. 2014/161 RG ll Kasım 201S, 29S29. 91 Bu hükmü n altı işgünü içinde Yüksek Hakem Kuruluna başvurulması şeklinde anlaşılması gerektiği yönündeki göı-üş için bkz. Alpagut, 63S6 Sayılı Yasa, 43; Caniklioğlu, 63S6 sayılı Kanun SS-S6. Ayrıca bkz. Ekmekçi, 480-481. § 75. Grev ve Lokavt Kaı-arları ve Uygulaması 1157 içinde, işçi sendikası Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir. Bu süre için de anlaşma sağlanamazsa veya Yüksek Hakem Kur uluna başvurulmamışsa işçi sendikası nın yetkisi düşer (m.16/2-3). Mülga 2822 sayılı Kanunla getirilen ve 6356 sayılı Kanunda da benimsenen bu düzenle me ile 275 sayılı kanundaki boşluk doldurulmuş olmakla birlikte, bize göre yeterli bir çözüm sağlanmış değildiı-92. Kanımızca, grev oylamasında grevi n yapılmamasına karar verilmesi ha linde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin derhal düşeceği yolunda bir hükmün getirilmesi daha uygun olurdu. Kanunda öngörülen çözüm, her şeyden önce, grev gücü kalmayan bir sendikaya toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi tanınması sonucunu doğuracak; varılacak anlaş ma ile işçileı-in ekonomik ve sosyal durumlarını tam olarak koruduğu kuşkulu olan bir toplu iş sözleşmesi yapılmış olacaktıı� Gerçekten bazı duruml arda, yetki belgesinin hükümsüz kalması sonucu sırf rakip sendikaya yetkiyi kaptırmamak için taraf sendika, ne pahasına olursa olsun, anlaşmayı ter cih edebilir93. Yukarıda açıklandığı üzere, Kanunda, grev oylama sının kesinleşmesinden itibaren ka nundakj düzenle meye uygun olarak Yüksek Hakem Kun.ıluna başvuru lmaması durumunda yetki belgesinin hükmünün kalmayacağı yazılıdır (m. 63/3). Ancak taraOar daha sonra sözleş meyi yaparlar sa o takdirde hukuki durumun ne olacağı sorusuna bu hüküm cevap veı·memek tedir. Bu konuda, Yargıtayca kabul edildiği üzere, Kanunun 45. maddesine göre (6356 sayılı Kanunun yetki belgesi bulunmak sızın yapılan toplu iş sözleşmesine ilişkin hükmüne) sorunun çözümlenmesi gerekir94. Kanunda, grev oylama sının sonucuna ilişkin hükmü n lokavtı ne şekilde etkileyeceği be lirtilmiş değildir. Bu noktada, sendikanı n toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin düşmesi üzeri ne yetkisiz bir sendika sözleşme yapmaya zorlanamayacağına göre lokavtın da yapılamayacağı sonucuna varılmalıdır. Bunun gibi, yasal süre içinde anlaşma olması ya da sendikaca Yüksek Hakem Kuruluna başvurulması hallerinde lokavtın amacı ortadan kalkacağından yine lokavt yapılamaz95. 92 Temelde bugünkü çözüm doğrultusunda olan ve eskiden öğretide öne sürülmüş olan gö rüşler için Oğuzman, Toplu İlişkiler, 2. Bası, 177-178, dn. 373; E. İnce, Kaybed ilen Grev Oylama sının Hukuki Sonuçları , İşv. D, Temmuz 1973, 24; Esener, 615-616; Eyrenci, karar incelemesi, İHU, TSGLK, 2 (No. 7); Oçışık, Grev Oylaması, 14-15; Demir, Grev
yetki belgesi bulunmak sızın yapılan toplu iş sözleşmesine ilişkin hükmüne) sorunun çözümlenmesi gerekir94. Kanunda, grev oylama sının sonucuna ilişkin hükmü n lokavtı ne şekilde etkileyeceği be lirtilmiş değildir. Bu noktada, sendikanı n toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin düşmesi üzeri ne yetkisiz bir sendika sözleşme yapmaya zorlanamayacağına göre lokavtın da yapılamayacağı sonucuna varılmalıdır. Bunun gibi, yasal süre içinde anlaşma olması ya da sendikaca Yüksek Hakem Kuruluna başvurulması hallerinde lokavtın amacı ortadan kalkacağından yine lokavt yapılamaz95. 92 Temelde bugünkü çözüm doğrultusunda olan ve eskiden öğretide öne sürülmüş olan gö rüşler için Oğuzman, Toplu İlişkiler, 2. Bası, 177-178, dn. 373; E. İnce, Kaybed ilen Grev Oylama sının Hukuki Sonuçları , İşv. D, Temmuz 1973, 24; Esener, 615-616; Eyrenci, karar incelemesi, İHU, TSGLK, 2 (No. 7); Oçışık, Grev Oylaması, 14-15; Demir, Grev Oylaması, 130 vd. 93 Grev oylama sını kaybeden sendikanın toplu sözleşme yetkisini makul bir süre daha sür dürebileceğine ilişkin Yarg. 9. H D' nin 27.2. ı 978, E. 1978/2347 K. 1978/2465 sayılı kanun yararına bozma karaı·ının eleştirisi için bkz. N. Çelik, İHU, TSGLK, 7 (No. 4) ve ayrıca 1975 Yılı Kararları Semineri, 252; Aynı görüş Okur, Grev Oylaması, 208 vd.; Cünay, TİSGLH, 802; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 200; Karş. Kutal, Temel Sorunlaı· Semineri, 113-114; Yasal düzenlemeyi isabetli bulan görüş Çi(ter, Grev Oylaması, 94-95. 94 Bkz. yukarıda § 68, II; Görüşüm üz yönünde Cünay, TİSGLH, 802. 95 Oğuzman, Toplu İlişkiler, 203; Kutal, Temel Sorunlar Semineri, 1 ı 4; Sur, Lokavtın Meşru luğu, 365-366; Çi(ter, Grevin Hizmet Akdine Etkisi, 26; Değişik görüş Reisoğlu, Şerh, 318- 319; Taşkent, Grev Hakkı ve Sorunları, 218; Richardi, Eşitlik, 14; Ona/, 64; Tuncay/Savaş Kutsal, 444; Demir, Grev Oylaması, 135. Grev oylaması süreci devam ederken işverenin lokavt uygulamasına geçmesinin hakkın kötüye kullanıl ması niteliğinde olup mahkeme kararıyla lokavtın duı·durulnıasının talep edilebileceği yönünde, Sur, Lokavtın Meşruluğu, 365. Benzer yönde Taşkent, Grev Hakkı, 217; Eyrenci, İş Mücadelesi, 14.; Burada son çare 1158 Toplu İş Hukuku Kanunda grev oylaması sonunda grevin yapılmaması yönünde karar verilmesinin sonuçları düzenlenmiş ancak grevin yapılması yönünde karar verilmesi halinde uygulamanın ne şekilde olacağına ilişkin hüküm lere yer verilmemiştir. 2822 sayılı Kanunda yer alan "Grev oylaması yapılan hal lerde altmış günlük süre oylamanın sonucunun kesinleşmesinden itibaren başlar" hükmünün 6356 sayılı Kanunda yer almaması, grev uygulamasına başlanması için oylama sonucunun beklenip beklenmemesi gerektiği konu sunda tereddüt yaratabilecek niteliktedir. Öğreti de, salt 2822 sayılı Kanunda yer alan söz konusu hükme 6356 sayılı Kanunda yer verilmemesi sebebiyle grevin uygulanma ya başlayabilmesi için grev oylamas ının sonucunun bek lenmesine yer olmadığı sonucuna varılamayacağı ifade edilmiş96; ancak Yar gıtay konuya ilişkin verdiği bir kararda97 grev uygulamasına başlanabilmesi için grev oylamasının sonucunun beklenınesi gerekmediğini belirtmiştir. IV. Grev ve Lokavtın Uygulanması 1. Uygulama başlangıcının azami süresi ve uygulama tarihinin bildirilmesi zorunluluğu Kanuna göre, grev kararı, SO. maddede belirtilen uyuşmaz lık tutana ğının tebliği tarihinden itibaren altmış gün içinde alınabilir ve bu süre içe risinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulamaya konulabilir (m. 60/1 ). İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de grev kararının kendisine tebliğind en itibaren altmış gün içinde lokavt kararı alabilir ve bu süre içerisinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildiri lecek tarihte uygulama ya koyabilir (f.2). Grev ve lokavt kararlarının uygu lanacağı tarih, kararı alan tarafça karşı tarafa tebliğ edilmek üzere notere ve bir örneği de görevli makama tevdi edilir. Uygulama tarihi, kararı alan tarafça ayrıca işyeri veya işyerlerinde derhal ilan edilir (f.S). ilkesinin işletileceği, işverenin grev oylamas ının sonucunu beklemesi gerektiği yönünde, Du lay Yangın, ı 54; Ert ürk, İş Mücadelesi, ı 2 ı. Benzer yönde, Tuncay/Savaş Kutsal, 4 ı 4. 96 Ekmekçi, 477-479. Karş. Tuncay/Sa vaş Kutsal, 444-445. 97 Yarg. 9. HD. 19.02.20ı5, E. 20ı5/3584 K. 2015/6, www.kazanci.com. Kaı·ara göre, " ... Grev kararı alınmıştır. Gı·ev kararı almak ve uygulamak işçi kuruluşuna sağlanmışken, grevin uygulanmasını işyerinde çalışanların grev oylaması yolu ile önlemeleri olanağı da getiril miştir. Ancak grev oylaması grevi n zorunlu şartlarından değildir. Grev oylamasına başvuru zorunlu olmadığı gibi uygulamaya koyma sırasında grev oylamas ını beklemeye, grev oy laması talep edilmesini beklemek de zoru nlu değildir . Davacı sendikanın istemi, Yasada açıkça düzenlenen 60 günlük sürenin başlang ıcının tespiti istemidir. Grev oylamas ının grevin zoı·unlu şartı olmaması karşısında ve Yasanın açık düzenlemesi dikkate alındığın da, davacı sendikanın bu tespit isteminde hukuki yararı bulunm amaktadır ... ", Yargıtay göı·üşünde, Şah/anan, Toplu İş Hukuku, 575; Aynı yazar, 20ı5 Yılı Kararları, 525; Aktay, Toplu İş Hukuku, 296. § 75. Grev ve Lokavt Kararları ve Uygulanıası 1159 Eski dönemde Yargıtayca belirtildiği üzere, grev ve lokavt karaı·ının tebliği tarihi ile uygulama tarihi arasında altı iş günlük bir sürenin geçmesi gerekm ekteydi. Keza, grevin (ve lokavtın) uygulanacağı tarihe ait bildirimin uygulama tarihinden altı işgünü önce karşı tarafa bildirilmiş olması yeterli olmayıp bildirimin tebliğinden itibaren altı iş gününün geçmesinden sonraki bir taı-ih grev (ve lokavt) kararını uygulama tarihi olacaktır98. Yargıtaya göre, no ter tebligatının gecikmesi yüzünden grevi uygulama tarihinin beş işgünü sonraya rastlaması nedeniyle sendikaca grev tarihi değiştirilemez ve değişik tarihte uygulanan grev kanun dışı olur99. Kanundaki grev ve lokavt kararının uygulama ya konulmasına ilişkin altmış günlük aza mi süre ile grev ve lokavta başvurma olanağının eskiden olduğu gibi sonu belirsiz bir sürece elde tutulmasından doğan huzursuzluk ve kararsızlıkların önlenmesi amaçlan mıştırıoo. Gerçi, buna karşı, özellikle grev kararının uygulanmasında sendikaca en uygun görülecek zamanı tam olarak seçmenin mümkün olamayacağı göı·üşü öne sürülebi lir. Ne var ki, bu düşünceden hareket edilseydi, o takdirde bir yıl gibi toplu iş sözleşme sinin asgari süresine eşit bir süre nin kabul edilmesi gerekir ve çalışma barışı ile toplu iş sözleşme sinin biran önce sağlanması amacı zedelenmiş olurdu. Kaldı ki, sendikanın grevi belirli bir süre içinde sona erdirmesi zorunluluğu da yo kturıo ı. Grev ve lokavtın başlama tarihinin seçimi, altmış günü aşmamak ko şuluyla tarafiara bırakılmış olmakJa birlikte, Kanuna göre, uygulama tari hinin yine de altı işgünü öncesinden karşı tarafa bildirilmesi gerekmektedir . Altı iş günlük bekleme süresinin Kanuna konulma sının nedeni herhalde tarafların grev ve lokavtın amaçlarına uymayan zararlara uğratılmasının, başka bir deyişle, sürpriz grev ve lokavtların yapılmasının önlenmesid ir. Grev oylaması yapılan durumlarda altmış günlük sürenin oylama so nucunun kesinleşmesinden itibaren işlemeye başlayacağı yolundaki eski kanundaki hüküm (m. 37/3) 6356 sayılı Kanuna alınmamışsa da, bunun günümüzde de geçedi olacağı kabul edilmelidir . 2. SüreZere uymamanın sonuçları Kanunda, grev ve lokavtın
ve çalışma barışı ile toplu iş sözleşme sinin biran önce sağlanması amacı zedelenmiş olurdu. Kaldı ki, sendikanın grevi belirli bir süre içinde sona erdirmesi zorunluluğu da yo kturıo ı. Grev ve lokavtın başlama tarihinin seçimi, altmış günü aşmamak ko şuluyla tarafiara bırakılmış olmakJa birlikte, Kanuna göre, uygulama tari hinin yine de altı işgünü öncesinden karşı tarafa bildirilmesi gerekmektedir . Altı iş günlük bekleme süresinin Kanuna konulma sının nedeni herhalde tarafların grev ve lokavtın amaçlarına uymayan zararlara uğratılmasının, başka bir deyişle, sürpriz grev ve lokavtların yapılmasının önlenmesid ir. Grev oylaması yapılan durumlarda altmış günlük sürenin oylama so nucunun kesinleşmesinden itibaren işlemeye başlayacağı yolundaki eski kanundaki hüküm (m. 37/3) 6356 sayılı Kanuna alınmamışsa da, bunun günümüzde de geçedi olacağı kabul edilmelidir . 2. SüreZere uymamanın sonuçları Kanunda, grev ve lokavtın başlamasına ilişkin hükme uymamanın sonucu da düzenlenmiştir . Buna göre uyuşmazl ık tutanağının tebliği ta rihinden itibaren altmış gün içinde grev kararı alınmaması veya bu süre içerisinde grevin uygulanacağı tari hin altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilmemesi halinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi düşer (f. 1). Bu 98 Yarg. 9. HD., 17.3.1986, E. 1986/2547 K. 1986/2903, Yasa D, Mayıs 1986,727-728. 99 Yarg. 9. HD., 15.7.1986, E. 1986/6635 K. 1986/7255, YKD, Maı ·t 1987, 415-417. ıoo Hükümet Tasarısında da yer verilen azami altmış günlük süreye ilişkin Gerekçe, Mis/Öz soy, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, 37. ıoı Bkz. ve karş. ince, Toplu İş Hukuku, 223; 6356 Sayılı Kanuna göre, uygulanmakta olan grevin kanun dışı olup olmadığına ilişkin uyuşmazl ıklar iş davalarına bakınakla görevli mahkemelerde, yedinci ve onbirinci bölümlerin uygulanmasından doğan uyuşmazl ıklar görevli makamın bulunduğu yer mahkemesinde görülür (m. 79). 1160 Toplu İş Hukuku hükümde açıkça belirtilmemekle birlikte, yukarıda gösterilen sürelere uyul madan yapılan grev ve lokavtın kanunun 58. maddesi uyarınca kanun dışı sayılacağı kuşkusuz durıoı. § 76. GREV VE LOKAVTIN SONUÇLARI 1. işyerinden Ayrılma Zorunluluğu 1. Grev halinde Grev ve lokavtın uygulanması Kanunun 64. maddesinde düzenlenmiş tir. Eskiden olduğu gibi işyerinde çalışan işçiler grev kararı alan sendikanın üyesi olsun ya da olmasın greve katılıp katılmamakta serbesttir. Ancak gre ve katılan veya lokavta maruz kalan işçi ler işyerinden ayrılmak zorundadır (m. 64/1). Kanuna göre, greve katılan veya lokavta maruz kalan işçilerin işyerine giriş ve çıkışı engellemel eri yasaktır (m. 64/2). Ayrıca grev başlamadan önce üretilen ürünlerin satılmasına ve işyeri dışına çıkarılmasına engel oluna maz (m. 64/3)ıo3. Greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçen lerin işyerinde çalışmala rı hiçbir şekilde engellemez. Ancak, işveren bu işçileri çalıştırıp çalıştırma makta serbesttir (m. 64/l)ıo4. Greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçen işçiler, ancak kendi işlerind e çalıştırılabilir. Bu işçilere, greve katılan işçile rin işleri yaptınlamaz (m. 68/2). Greve katılınayıp çalışan işçilerin ürettiği ürünleri n satılmasına ve işyeri dışına çıkarılmasına, işyeri için gerekli mad delerin, araç ve gereçlerin işyerine sokulmasına engel olunamaz (m. 64/4). Kanuni greve katılan, greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçip de grev nedeniyle çalıştırılamayanların yanı sıra kanuni lokavta maruz kalan işçilerin iş sözleşmeleri grev ve lokavt süresince askıda kalır (m. 67/1). ıoı Şah/anan, Toplu İş Hukuku, 554; ince, Toplu iş Hukuku, 224-225; Demir, iş Hukuku, 639- 640; Grev hakkının düşmesine yol açacak yasal esaslar konusunda toplu bilgi için Nar manlwğlu, Ünal: Gı·ev Hakkının Düşmesi, Kenan Tunçomağ'a Armağan, İstanbul 1997, 302-328. ıo3 Ekonomi, agm, 337 vd.; Aynı yönde, Demir, Fevzi: Grev Esnasında Stokların İşyeri Dışına Çıkarılmasının Serüveni, Sicil İHD, Aralık 2012, 154-162. ıo4 Ancak, işveren eşit davranma borcu uyarıncaya bunların tümünü çalıştırmak ya da hiçbi rini çalıştırmamak durumundadır . Bu konuda, bkz. yukarıda§ 24, lll, 3, c.; Bu düzenleme ye ilişkin eleştiri için bkz. Ulucan, İş Mücadele sinin Hizmet Akdine Etkisi, 175. § 76. Grev ve Lokavtın Sonuçları 1161 Kanunda belirtilen yukarıdaki esaslara göre işlerin görülmesine, işçi alma ve başka işe girme yasağına ilişkin 68. madde hükümleri uygulan ır. Anılan maddeye göre, işveren, iş sözleşmeleri askıda kalan işçilerin yerine, sürekli ya da geçici olarak başka işçi alamaz veya başkalarını çalıştıramaz. Ancak greve katılama yacak ve lokavta maruz bırakılama yacak işçilerden, ölen, kendi isteği ile ayrılan veya iş sözleşmesi işveren tarafından haklı ne denle feshedilenlerin yerine yeni işçi alınabilir (m. 6811). işverenin bu ya sağa aykırı hareketi, taraf sendikanın yazılı başvurusu halinde görevli ma kamca denetlenir. Kanuni grev veya lokavt nedeniyle iş sözleşmeleri askıda kalan işçiler, grev veya lokavt süresince başka bir işverenin yanında çalışamaz. Aksi hal de işçinin iş sözleşmesi işverence haklı nedenle feshedilebilir . Ancak kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, kanuni haftalık çalışma süresini ta mamlayacak süreyi aşmamak üzere başka bir işverenin işyerinde çalışabilir (m. 68/3). Yukarıdaki düzenlernede açıkça belirtilmemekle birlikte, öğretide öne sürülen ve Yargıtayca da benimsenen görüşe göre, greve katılan işçi daha sonra çalışmak isterse çal ışabilir. Fakat grev uygulama sının başladığı ta rihte greve katılmayan veya greve katıldıktan sonra vazgeçen ve işyerinde çalışan işçi sonradan greve katılamazıos. işverenin greve katılmayanları çalışıırması durumu ile ilgili olarak, Yargılayca, işçinin grev uygulaması içinde raporlu sürede işçilik haklarını isıeyebi lmesi için grev uygulamasına geçildiği sırada greve katılmayacağ ını işverene bildirmesi ve ı·aporun bitiminde işverenin bu isteği kabul ederek kendisini çalıştı rm ış olması gerektiği kabul edilmiştiri06. Kanunda, greve sadece grev kararı alan işçi sendikası üyelerinin katı labileceği noktasında açık ifade yoktur. Uygulamada, greve sendika üyeleri ile birlikte bazen üye olmayanların da katıldıkları görülmüştür. Bu durum Kanuna aykırı sayılamazıo7. Kanunda greve katılacaklara yönelik olarak sen dika üyeleri yerine "işçiler" den söz edilmiş olması da bunu doğrulamaktadır . Kanuna göre, grev sonunda bir toplu iş sözleşmesi yapıldığı takdirde, bu sözleşme greve katılınayıp 65. madde uyarınca zorunlu olarak çalışanlar ıos Oğuzman, Toplu İlişkiler, 234; Esener, 637; Reisoğlu, Şerh, 328; Tuncay/Savaş Kutsal, 447; Namıanlıo ğlu II, 734 vd.; Yarg. 9. HO., 23.9.1993, E. ı993/ı7ı4 K. ı993/13599, Tekstil İşv. D, Ocak-Şubat 1994; Günay, TİSGLH, 8ıO, 8ı7; Kandemir, Yasal Grev, ı88; 27.6. 2006, E. 2006/ı 570 K. 2006/4778 ve M. Uçum/H. Güııüç'ün bu görüşü isabetli bulan incelemesi, Legal İHD, 2006/ı ı, 930-943; 27.2.2006, E. 200611570 K. 4778 ve M. Alp'in kararı isabetsiz bulan incelemesi, Si cil İHD, Haziran 2007, ı 42-ı SO. 106 Yarg. 9. HO., 29.5. 1989, E. ı 989/2255, K. ı 989/4890, www.kazanci.com. 107 275 sayılı Kanuna ilişkin Gerekçe, MMTD, S. Sayısı: 132, 7. 1162 Toplu İş Hukuku dışında işyerinde çalışanlara uygulanmaz. Ancak toplu iş sözleşmesi ile bu nun aksini karariaş tırma olanağı vardır (m. 39/8). 2.Lokavthalinde 6356 sayılı Kanuna göre, lokavt halinde işçilerin, faaliyetin
Reisoğlu, Şerh, 328; Tuncay/Savaş Kutsal, 447; Namıanlıo ğlu II, 734 vd.; Yarg. 9. HO., 23.9.1993, E. ı993/ı7ı4 K. ı993/13599, Tekstil İşv. D, Ocak-Şubat 1994; Günay, TİSGLH, 8ıO, 8ı7; Kandemir, Yasal Grev, ı88; 27.6. 2006, E. 2006/ı 570 K. 2006/4778 ve M. Uçum/H. Güııüç'ün bu görüşü isabetli bulan incelemesi, Legal İHD, 2006/ı ı, 930-943; 27.2.2006, E. 200611570 K. 4778 ve M. Alp'in kararı isabetsiz bulan incelemesi, Si cil İHD, Haziran 2007, ı 42-ı SO. 106 Yarg. 9. HO., 29.5. 1989, E. ı 989/2255, K. ı 989/4890, www.kazanci.com. 107 275 sayılı Kanuna ilişkin Gerekçe, MMTD, S. Sayısı: 132, 7. 1162 Toplu İş Hukuku dışında işyerinde çalışanlara uygulanmaz. Ancak toplu iş sözleşmesi ile bu nun aksini karariaş tırma olanağı vardır (m. 39/8). 2.Lokavthalinde 6356 sayılı Kanuna göre, lokavt halinde işçilerin, faaliyetin büsbütün durmasına sebep olacak tarzda işten uzaklaşt ınlmaları gerektiğini lokavtın tanım ve unsurlarını açıklarken belirtmiştik. Bir işyerinde faaliyetin büs bütün durması için bütün işçilerin işten uzaklaştın lmaları gerektiği açıktır. Buna göre lokavt uygulamasında sadece işverenle uyuşmazlık halinde olan işçi sendikası üyeleri deği l, işverenin istediği çalışma koşullarına uygun ola rak çalışmaya devam etmek isteyen ve taraf sendikaya üye olmayan işçile rin dahi işyerinden ayrılmaları şarttır. İşçilerin giriş çıkışı engellemel eri ya saktır (m. 64/2)108. Yukarıda kanuni grev sırasında çalışmaya ilişkin yapılan açıklamala r lokavt için de geçerlidir. İşveren, iş sözleşmeleri askıda kalan işçilerin yerine, sürekli ya da geçici olarak başka işçi alamaz veya başkala rını çalıştıramaz. Ancak lokavta maruz bırakıla mayacak işçilerden, ölen, kendi isteği ile ayrılan veya iş sözleşmesi işveren tarafından haklı nedenle feshedilenlerin yerine yeni işçi alınabilir (m. 68/1). ll. Grev ve Lokavta Katılamayacak işçiler 1. Düzenlemenin amacı ve kapsamı Kanunun grev ve lokavta katılmayacaklada ilgili 65. maddesi 2822 sayılı eski Kanundan (m. 39, 40) alınmıştır. Bu düzenleme, milli servetin harap olmasını ve grev veya lokavt sonunda işçilerin işsiz kalmalarını önle mek amacıyl aıo9 getirilmiştir. Kanunun 65. maddesine göre, hiçbir surette üretim veya satışa yönelik olmamak kaydıyla niteliği bakımından sürekli olmasında teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya işyeri güvenliğini, makine ve demirbaş eşyalannın, gereçleri nin, hammad de, yan mamul ve mamul maddelerin bozulmamasını ya da hayvan ve bit kilerin korunmasını sağlayacak sayıda işçi kanuni grev ve lokavt sırasında çalışmak, işveren de bunları çalıştırmak zorundadır (f. 1). Uygulamada gö rüldüğü gibi, belirtilen işleri yapmakla görevlendirileceklerin başında bekçi, elektrikçi, bakımcı, itfaiyeci gibi işçiler gelmektedir . Ayrıca, grev ve lokavt nedeniyle iş sözleşmeleri askıda kalan işçilerin grev veya lokavtın başlama sından önce işlemiş olan ücretleri nin ve eklerinin mu tat gününde ödenmesi 108 Tunçomağ/Cemel, 467. 109 Çelik, İş Hukuku Dersleri, 16. Bası, 2003, 569; Yargıtayın yukarıdaki 2006 tarihli kararları. § 76. Grev ve Lokavtın Sonuçları 1163 zorunlu olduğundan, bu ödemenin yapılmasını sağlamak için ödemeyi ya pacak personel de çalışmak zorundadır . Kanunda belirtilmemekle birlikte, grev ve lokavt dışında kalan işçilerin ücretleri ni, ücretlerinden yapılan sos yal sigorta primleri ile vergi kesinti ve taksitleri ni hesaplamak ve ödemek için bir ya da birkaç kişinin grev ve lokavt dışı işçiler arasına sokulması gerekebilirııo. işverenin gerek Kanunun açık hükmüne göre grev ve lokavt dışı kalacak işçiler arasında göstermek zorunda kaldığı bekçi ve bakırncı gibi işçileı-i, gerek açıkladığımız duı,um için diğer kişileri seçerken listeyi geniş tutarak grev ve lokavtı etkisiz bırakması düşünülemez. Çünkü Kanunda açıkça söz konusu işçilel"in "hiçbir surette üretim veya satışa yönelik olmamak kaydı ile" çalıştırı lacakları belirtilmiştir (m. 6511 )111. işverenin bu işçileri ancak hammaddelerin ya da ürünlerin veya hayvanların korunmasına yönelik koruma işlerinde çalıştırması mümkün olup; bunun dışında bir işte çalışmaları nın talep edilmesi halinde işçiler çalışmaktan kaçına, bilir ve işçilerin iş sözleşmeleri bundan dolayı haklı nedenle feshedilenıez. Yargıtaya göre, hanınıadde leı-in korunmasını amaçlayan yasal hüküm (nı. 6511) kaı"şı sında, işver enin grevi etkisiz kılacak şekilde işyerinde bulunan hammaddeleri, bedellerini öde, yemediği gerekçesiyle dışarı çıkarma eylemine başvurması yasaya aykındır112. 2. Grev ve lokavta katılamayacak işçilerin tespiti Grev ve lokavt dışında kalacak işçilerin niteliği, sayısı ve yedekleri iş veren veya işveren vekili tarafından toplu görüşmenin başlamasından iti baren altı iş günü içinde işyerinde yazı ile ilan edilir ve bu ilanın bir örneği taraf işçi sendikasına tebliğ edilir. Bu tebliğden itibaren altı iş günü içinde işçi sendikası mahkemeye itirazda bulunma zsa ilan kesinleşir. İtiraz halin de mahkeme altı iş günü içinde kararını kesin olarak verir (m. 65/2). Grev ve lokavta katılamayacak işçiler her ne sebeple olursa olsun ka nuni süre içinde tespit edilmemiş ise işveren veya işçi sendikası çalışacak işçi sayısının tespitini süre geçtikten sonra da görevli makamdan isteyebilir. Görevli makam bu tespiti en kısa zamanda yaparak tarafıara tebliğ eder. Gerekli hallerde görevli makam resen tespitte bulunabil ir. Görevli maka mın tespitine karşı, taraflardan her biri mahkemeye altı iş günü içinde iti raz edebilir. Mahkeme altı iş günü içinde kesin olarak karar verir (m. 65/3). ııo Aynı yönde Günay, TİSGLH, 832; Kandemir, Yasal Grev, ı 96. ı ı ı Bu konuda bkz. Akbtytk, Ay dın: Grev ve Lokavta Katılamayacak İşçiler, İşv. D, Aralık 1966, ı2. ııı Yarg. 9. HO., 3. ı 0.2006, E. 2006/24785 K. 2006/25725 ve Ö. Ekmekçi'nin incelemesi, Legal YKİ, 3/2007, 9-23. 1164 Toplu iş Hukuku 3. Grev ve lokavta katılamayacak işçilerin ismen belirlenmesi Grev ve lokavtın uygulanacağı dönemde hangi işçilerin işyerinde ça lışmaya devam edecekleri görevli makamca grev ve lokavt kararının bildi rilmesinden itibaren üç iş günü içinde resen belirlenerek ilgili işverene ve işçilere yazı ile bildirilir. O işyerinde çalışan ve toplu görüşmede taraf olan işçi sendikasının ve şubesinin yöneticil eri bu hükme tabi tutulamazlar (m. 65/5). İşveren, grev ve lokavta katılamayacak işçilerden herhangi bir nedenle çalışmayanların yerine görevli makamın izni ile yeni işçi alabilir (m. 65/5). Gerçekten de söz konusu işçilerin çalışmaktan kaçınması, iş sözleşmeleri nin haklı nedenle feshi, ölümü veya hastalık ve diğer sair nedenlerle çalışa mamala rı ihtimal dahilindedir. Bu durumda işverenin greve katılan işçileri işyerinde çalışmaya zorlayamayacak olması karşısında görevli makamın yazılı izniyle yeni işçi alabilmesine yönelik düzenleme isabetli olmuştur. 65. maddede belirtilen izni almadan yeni işçi alan işveren, izinsiz aldığı her bir işçiyle ilgili olarak idari para cezası ödemekle yükümlü olur (m. 78/1, ı). lll. Grev ve Lokavtın iş Sözleşmelerine Etkisi 1. İş sözleşmeler inin askıda kalması a) Ödemelerin ve kesintilerin yapılamaması Kanuni bir grev veya lokavtın, greve katılan veya lokavt nedeniyle işten uzaklaştınlan işçilerin iş sözleşmelerine etkileri konusunda yabancı ülke lerde çe şitli sistemler uygulanmaktadır. Bazı ülkelerde, greve katılma
yerine görevli makamın izni ile yeni işçi alabilir (m. 65/5). Gerçekten de söz konusu işçilerin çalışmaktan kaçınması, iş sözleşmeleri nin haklı nedenle feshi, ölümü veya hastalık ve diğer sair nedenlerle çalışa mamala rı ihtimal dahilindedir. Bu durumda işverenin greve katılan işçileri işyerinde çalışmaya zorlayamayacak olması karşısında görevli makamın yazılı izniyle yeni işçi alabilmesine yönelik düzenleme isabetli olmuştur. 65. maddede belirtilen izni almadan yeni işçi alan işveren, izinsiz aldığı her bir işçiyle ilgili olarak idari para cezası ödemekle yükümlü olur (m. 78/1, ı). lll. Grev ve Lokavtın iş Sözleşmelerine Etkisi 1. İş sözleşmeler inin askıda kalması a) Ödemelerin ve kesintilerin yapılamaması Kanuni bir grev veya lokavtın, greve katılan veya lokavt nedeniyle işten uzaklaştınlan işçilerin iş sözleşmelerine etkileri konusunda yabancı ülke lerde çe şitli sistemler uygulanmaktadır. Bazı ülkelerde, greve katılma ile iş sözleşmesi sona ermiş sayılmaktadır. Bizim ülkemizde olduğu gibi diğer bazı ülkelerde ise grev veya lokavt iş sözleşmel erini ortadan kaldırmamakta, sa dece grev veya lokavt süresince sözleşmeleri askıda bırakmaktadır . Kanunun 67. Maddes ine göre, kanuni greve katılan, greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçip de grev nedeniyle çalıştınlma yan ve kanuni lokavta maruz kalan işçilerin iş sözleşmeleri grev ve lokavt süresince askıda kalır (f. l)ı13. İş sözleşm elerinin askıya alınması halinde işçi iş sözleşmesinden do ğan temel yükümlülüğü olan iş görme edimini yerine getirmekten, işveren de ücret ödeme borcundan kurtulur. Kanunda da, grev ve lokavt süresince iş sözleşmeleri askıda kalan işçilere bu dönem için işverence ücret ve sosyal yardımlar ödenemez ve bu süre kıdem lazminatı hesabında dikkate alınamaz 113 Grev ve lokavtın işverenin üçüncü kişilerle olan ilişkilerine etkisi konusunda Soyer, Polat: İ.ş Mücadelesinde işverenin Üçüncü Kişiler Karşısındaki Sorumluluğu, İzmir 1988. § 76. Grev ve Lokavtın Sonuçları 1165 (m. 67/3)ıı4 denilmek suretiyle bu husus ifade edilmiştir. Kanundaki düzen lemenin aksine bir anla şma yapıl arak grev sırasında işçilere ücret ödene ceğinin kararlaştırılması mümkün değildir. Ancak, işveren grev ve lokavt nedeniyle iş sözleşmeleri askıda işçilerin grev veya lokavtın başlamasından önce işlemiş olan ücret ve eklerini olağan ödeme gününde ödemek zorun dadır (m. 67/2)ııs. Bu düzenlemeler grev ve lokavt sırasında iş sözleşme lerinin askıda kalması esasına uygundur . Grev ve lokavt süresinin kıdem tazminatı hesabında dikkate alı namayacağına ilişkin düzenleme ise, İş Ka nunu ve Deniz İş Kanunundaki hükümlerde yer alan, kıdem tazminatının iş sözleşme sinin devam süresine göre hesaplanma sını ve böylece sözleşme nin askıda kaldığı sürelerin hesaplamada göz önüne alınmasını gerektiren esasa uygun düşmemekte ve bu kuralın bir istisnasını oluşturmakta dırıı6. Askı halinin başlaması için işçinin yasal greve katılması yeterli olup işçinin greve katılaca ğını işverene bildirmesi gerekmez. Bu durumda işve ren işçinin yıllık izinde olmaması ya da raporlu bulunmaması halinde işe gelmemesini greve katıldığı biçimin de kabul edebilir. Başka bir sebeple işe gelmediğini ispat yükü işçidedir . İşçinin greve katılmaması halinde ise askı hali işçinin çalışmasına işverence izin verilmediği veya lokavtın uygulandı ğı tarihten başlar. Grev ya da lokavt nedeniyle iş sözleşmeleri askıda olan işçilere ücret ödenme yeceği için ücretten herhangi bir kesinti yapılamaz ve sosyal sigorta primleri, vergi, sendika üyelik ve dayanışma aidatiarı kesilemezıı7. Fakat grev ve lokavt süresince işçiler 551 O sayılı Kanunun ilgili hüküml erine göre sos yal sigortalardan yararlanmaya devam ederler (m.66/3). işverenin grev ve lokavt süresince işçilere ücret ödemeyeceği için üyelik ya da dayanış ma aidatı kesme yükümlülüğü olmamakJa beraber işçilerin grev ve lokavt başlamadan önce işlemiş ücretleriyle ilgili olarak ödeme yükümlülü ğü söz konusu olur. Bunun gibi greve katıi mayıp çalışan işçiler bakımından işverenin aidat kesme yükümlül üğü devam eder. Greve katılmayan veya katılmakt an vazge çenlerin çalışma isteklerinin işverence kabul edilerek işyerinde çalışma larını sürdürmele ri halinde (m. 64/1) bunların iş sözleşmeleri askıya alınmadığından bunlar için ödeme ve kesintilerin devam edeceği açıktır. ıı4 Yarg. 9. HD., ı4.6.ı994, E. ı994/8252 K. ı994/9ı06, Tekstil İşv. D, Eylül-Ekim ı994 karar ları eki. ı ıs Öğretide esa en bu sonuca varılınıştı (Oğuzman, Toplu İlişkiler, 2. Bası, J 92; Ulucan, Streik und Aussperru ng, J 07; Esener, 633). ıı6 2822 sayılı Kanundaki düzenlemenin isabetli olduğu görüşü Günay, TİSGLH, 848. ıı7 Kesintiler konusunda Oğuzman, Grev ve Lokavt, ı 02-ı 03; Aynı yazaı·, Toplu İlişkiler, 2 ı 9- 220; Akyol, 73-76; Reisoğlu , Şerh, 351-352; Karş. Ta/as Il, 509. 1166 Toplu İş Hukuku b) Tatil ücretlerine hak kazanılamaması Grev veya lokavt sırasında greve katılan veya lokavt nedeniyle çalışma yan işçiye, tatil gününd en önce İş Kanununun 63. maddesine göre belirle nen iş günlerinde çalışmış olmak koşulunun (İş K, m. 46/1) gerçekleşme mesi ve grev ve lokavt süresinin çalışılmış günler gibi hesaba katılma ması nedeniyle, öğretide isabetli olarak belirtildiği üzere, hafta tatili ücreti veril mezııs. Buna karşılık haftanın tatilden önceki günlerinde çalışmış ve greve veya lokavta işçilerin hafta tatili olarak kullanacağı gün başlanmış olması halinde hafta tatili ücretine hak kazanılır. Ulusal bayram ve genel tatil gün lerinde grev ve lokavt süresince greve katılan veya lokavta maruz kalan işçilere ise, işçinin tatil nedeniyle değil, grev yaptığı veya lokavta maruz kaldığı için çalışmaması yüzünden ücret ödenmemesi gerekirı ı9. c) Yıllık ücretli izin hakkı Kanunda grev ve lokavtın yıllık ücretli izin ile olan ilişkisi düzenlen miş değildir. Yıllık ücretli izin hakkının doğumunu sağlayan bir yıl çalışmış olmak koşulunun (İşK m. S3/1) gerçekleşmesinde grev veya lokavt süresi çalışılmış gibi sayılan süreler arasında yer almadığından (İşK m. SS) hesaba katılamazı2o. Yıllık ücretli izin ile ilgili olarak üzerinde durulması gereken asıl konu, işçinin yıllık iznini grev ve lokavt sırasında kullanıp kullanama yacağı nok tasında kendisini gösterm ektedir. İşçinin yıllık iznini kullanma tarihi grev dönemine rastlar ve işçi greve katılmazsa iznini normal şekilde ve zaman da; greve katılırsa grevin bitimind en sonra kullanabilir. Grev başladığı sı rada yıllık iznini kullanmakta olan işçi buna devam edebilirı2ı. Ancak, grev durumunda işçi iznini bırakıp greve katılmak isterse bunu engelleyici bir neden yokturı22. ı ı B Oğu zman, Grev ve Lokavt, ı 04 ve Toplu İlişkiler, 30 ı-302; Akyol, 89-90; Selçuk!, 63 ı; Rei soğlu, Şerh, 349; Çenberci, 683; Ta/as n, S09; Demir, İş Hukuku, 6S2-6S3; Narmanlıo ğlu II, 740-74ı; Ekmekçi, SOS. ı ı 9 Oğıızman, Grev ve Lokavt, ı 04-ı OS; Aynı yazar, Toplu İlişkiler, 22ı, 302; Akyol, 89-90; Rei soğlu, Şerh, 3SO; Çenberci, 67S-676; Mollamahmuto ğlu, Lokavl, ı 07-1 08; Dem il; İş Hukuku, 6S2-6S3; Bu konuda kesin bir sonuca ulaşmanın güç olacağı görüşü Talas II, S09-S ı O. 120 Oğıızman, Grev ve Lokavt, ı
da; greve katılırsa grevin bitimind en sonra kullanabilir. Grev başladığı sı rada yıllık iznini kullanmakta olan işçi buna devam edebilirı2ı. Ancak, grev durumunda işçi iznini bırakıp greve katılmak isterse bunu engelleyici bir neden yokturı22. ı ı B Oğu zman, Grev ve Lokavt, ı 04 ve Toplu İlişkiler, 30 ı-302; Akyol, 89-90; Selçuk!, 63 ı; Rei soğlu, Şerh, 349; Çenberci, 683; Ta/as n, S09; Demir, İş Hukuku, 6S2-6S3; Narmanlıo ğlu II, 740-74ı; Ekmekçi, SOS. ı ı 9 Oğıızman, Grev ve Lokavt, ı 04-ı OS; Aynı yazar, Toplu İlişkiler, 22ı, 302; Akyol, 89-90; Rei soğlu, Şerh, 3SO; Çenberci, 67S-676; Mollamahmuto ğlu, Lokavl, ı 07-1 08; Dem il; İş Hukuku, 6S2-6S3; Bu konuda kesin bir sonuca ulaşmanın güç olacağı görüşü Talas II, S09-S ı O. 120 Oğıızman, Grev ve Lokavt, ı OS; Aynı yazar, Toplu İlişkiler, 221-222, 302-303; Akyo/, 88; Selçuki, 66S; Reisoğlu, Şerh, 3SO; Çenberci, 7ı4; Ulucan, iş Mücadelesi nin Hizmet Akdine Etkisi, 17 ı; Mollamahmu toğlu, Lokavt, ı 08; Ert ürk, tş Mücadelesi, 229; Narman lıoğlu Il, 740; Kısmen aynı görüş Talas Il, sı O. 121 Oğuzman, Toplu İlişkileı� 222, 302; Mollamahmwoğlu, Lokavt, ıo8; Güı1ay, TiSGLH, 8ı8. 122 Akyol, 84; Günay, TİSGLH, 81 8; Aksi göı-üş Oğu zman, Toplu İlişkiler, 222. § 76. Grev ve Lokavtın Sonuçlar ı 1167 d) Grev ve lokavtta geçen sürelerin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, iş güvencesine esas hizmet sürelerine ve diğer kıdeme bağlı haklara etkisi 6356 sayılı Kanunda 275 sayılı Kanun döneminde Yargıtay'ın vermiş olduğu karara paralel biçimde, grev ve lokavtta geçen sürelerin kıdem taz minatının hesabında dikkate alınmayacağı açıkça düzenlenmiştir (m. 67/3). Öte yandan Kanunda, sadece kıdem tazminatı bakımından grev ve lokavt ta geçen sürelerin tazminatın hesabında dikkate alınmayacağı belirtilmiş; ihbar tazminatı veya İş Kanunun 18. maddesindeki iş güvencesinden ya rarlanabilmek için aranan şartlardan olan altı aylık hizmet süresinin he sabında bu sürenin dikkate alınıp alınama yacağı hakkınd a bir hükme ise yer verilmemiştir. Ancak kanaatim izce Kanundaki sistematiğin korunması açısından fesih bildirimi süreleri ve iş güvencesine esas hizmet süreleri nin hesabında da Kanunda aksi belirtilmedikçe diğer kıdeme bağlı haklarda da grev ve lokavtta geçen sürelerin dikkate alınmaması gerekirl23. e) İş görme borcunun grev ve lokavt dışında bir nedenle askıya alınması İşçinin geçici olarak iş görme borcunu ortadan kaldıran durumlar grev ve lokavtla sınırlı değildir. Bu bağlamda işçinin raporlu olması, yıllık izin hakkını kullanma sı, analık, doğum veya ebeveyn izni alması hallerinde de işçinin iş görme borcu geçici olarak askıya alınır. Konumuz bakımın dan önemli olan, grev ve lokavtın işçinin iş görme borcunu geçici olarak ortadan kaldıran ancak ücret ödeme yükümlülüğünün devam ettiği başka bir durumla birleşmesi halidir. İşçinin iş görme borcunun askıya alınması m gerektiren halin ücretsiz nitelikte olması halinde işverenin ücret ödeme borcu da olmadığından kural olarak bir sorun doğmaz. Öte yandan işçinin hastalık, yıllık izin gibi ücret ödenmesini gerektiren bir sebeple iş görme borcunun askıya alınması halinde ücretin ödenip ödenmeyeceğinin özel olarak belirlenmesi gerekir. İşçinin grevin uygulanmaya başlamasınd an önce yıllık izne çıkmış olması halinde işyerindeki grev uygu laması yıllık ücretli izin hakkını et kilemez. Yukarıda bahsedildiği gibi; işçi yıllık izne devam etmekte, yıllık izin süresi sona erdikten sonra veya yıllık iznini keserek greve katılmakta serbesttir. İşçinin yıllık iznini kullanma ya devam etmeyip greve katılması halinde bunun işverene bildirilmesi gereklidir. Aksi halde işveren işçinin yıllık izne devam ettiği sonucuna varacaktır. İşçinin yıllık iznini keserek ı23 Aynı yönde, Ekmekçi, 517. Kaı·ş. Ozkaraca, iş Güvence sinin Kapsamı, 49. 1168 Toplu İş Hukuku greve katılması halinde işveren, izne başlamadan önce peşin olarak ödenen ücret veya yıllık izin parası ödemesinin izin süresi oranında iadesini talep edebilir. Lokavt halinde ise işverenin ücret ödeme yüküml ülüğünün orta dan kalkmış olması dola yısıyla işçinin yıllık iznini kullanmaya devam ettiği kabul edilemez. İşveren lokavt nedeniyle izni kesintiye uğrayan işçiye lo kavtın sona ermesi halinde izninin devamını kullandır makla yükümlüdür. Öte yandan işçinin grev başladıktan sonra yıllık izin hakkını kullana bilmesi işverenin onayına bağlıdır. İşveren iş sözleşmesi askıda bulunan işçilere yıllık izin hakkı verip vermemekte serbesttirl24. işverenin izin ver memesi halinde işçi yıllık izin hakkını ancak grevin sona ermesinden sonra kullanabilecek tir. Grev ve lokavtın işçinin hastalık veya analık sebebiyle raporlu olduğu bir döneme rastlaması da söz konusu olabilir. Bu durumda, işçinin grev baş lamadan önce izne çıkarak işyerinden ayrılması greve katıldığı biçiminde değerlendirilemez ve işçi iş sözleşm esinde veya toplu iş sözleşmesinde ön görülmüş olmak kaydıyla ücretinin ödenmesini talep edebilir. Ancak, işçi nin raporlu olması greve katılma hakkını kullanmasını engellemez. İşçinin greve katıldığını işverene sözlü veya yazılı olarak tebliğ etmesi veya örtülü olarak greve katılma iradesini ortaya koyması halinde ise artık raporlu ol duğu dönem için ücret talep etmesi mümkün değildir. İşçinin greve katılıp katılmadığının uyuşmazlık konusu olması halinde ispat yükünün işverene ait olduğu kabul edilmelidir .ııs Öte yandan Yargıtay konuya ilişkin verdiği önceki tarihli kararlarda farkJı yönde bir sonuca ulaşmıştır . Yargıtay'a göre, bu durumda, işçinin greve denk gelen raporlu süreye ilişkin işçilik hakJan m isteyebilmesi için grev uygulamasına geçildiği sırada greve katılmayacağını işverene bildirmiş ve rapor süresinin bitiminde işverenin bu isteği kabul ederek kendisini çalıştırmış ol ması gerek irl26. İşçinin grev sırasında rapor alması halinde ücret talep edebilmesi için ise greve katılmaktan vazgeçmiş, grev sırasında çalışma isteğini işverene iletmiş ve bu talebi işverence kabul edilmiş olmalıdır. Lokavt uygulaması halinde ise işçinin ücret talep hakkı ortadan kalkar. 124 Ekmekçi, 523. 125 Ekmekçi, 525. 126 Yarg. 9. HD., 29.5.1989, E. 1989/2255 K. 1989/4890, Ocak 1990, 56-57; 17.11.1998 E. 1998113975 K. 1998/16401, İşv. D, Ocak 1999, 15-16. § 76. Grev ve Lokavtın Sonuçları 1169 f) İş sözleşmeler inin sona ermesi Grev ve lokavt süresince işçilerin iş görme edimini yerine getirmeme si bir hakkın kullanımına dayandığından bu durum sözleşme ye aykırılık olarak değerlendirilemez. Nitekim Kanunda konuya ilişkin açık bir düzen lemeye yer verilmiş; kanuni bir grev kararının alınmasına katılma, grevi teşvik etme, greve katılma sebebiyle işçinin iş sözleşme sinin feshedileme yeceği öngörül müştür (m. 66/2). Sözleşmenin grev ve lokavt uygul aması sırasınd a sona ermesi ile il gili olarak ise Kanunda herhangi bir düzenleme yoktur. Bununla birlikte, İş Kanunu uygulaması bakımından, bu süre içinde tarafların anlaşmasıyla sözleşmen in sona erdiriJebileceği, belirli süreli iş sözleşmeleri nin sürenin bitiminde son bulacağı ve haklı nedenlerin doğumu halinde sözleşmenin feshedilebi leceği (İşK m. 24 ve 25) konularında, eski Kanun dönemi nde olduğu gibi, herhangi bir duraksama yokturm. Buna karşılık, 1475
inin sona ermesi Grev ve lokavt süresince işçilerin iş görme edimini yerine getirmeme si bir hakkın kullanımına dayandığından bu durum sözleşme ye aykırılık olarak değerlendirilemez. Nitekim Kanunda konuya ilişkin açık bir düzen lemeye yer verilmiş; kanuni bir grev kararının alınmasına katılma, grevi teşvik etme, greve katılma sebebiyle işçinin iş sözleşme sinin feshedileme yeceği öngörül müştür (m. 66/2). Sözleşmenin grev ve lokavt uygul aması sırasınd a sona ermesi ile il gili olarak ise Kanunda herhangi bir düzenleme yoktur. Bununla birlikte, İş Kanunu uygulaması bakımından, bu süre içinde tarafların anlaşmasıyla sözleşmen in sona erdiriJebileceği, belirli süreli iş sözleşmeleri nin sürenin bitiminde son bulacağı ve haklı nedenlerin doğumu halinde sözleşmenin feshedilebi leceği (İşK m. 24 ve 25) konularında, eski Kanun dönemi nde olduğu gibi, herhangi bir duraksama yokturm. Buna karşılık, 1475 sayılı İş Kanunu döneminde, iş sözleşme sinin işverence herhangi bir neden gös terilmeksizin feshi (İşK m. 13) olanağının bulunup bulunma dığı konusu tartışmalıy dı. Bu konuda, iş sözleşmeler inin askıda kalması esası temel alınarak grev ve lokavt sırasında greve katılan veya lokavta maruz kalan işçiye fesih bildirimi yapılamayacağı görüşüneııs karşı öne sürülen, fesih bildiriminde buiunulabile ceği ve fakat askı döneminde bildirim süresinin işlerneyeceği görüşü yaygınlık göstermektey diı29. Yargıtay, grev sırasında iş sözleşmesinin askıda bulunduğu süre içinde fesih bildirimi süreleri nin işlerneyeceği ve feshin grevin sonuna kadar duracağı yolundaki bu görü şü kabul etmiştiıJo. Ne var ki, İş Hukuku alanınd aki gelişmeler ve özellikle 4857 sayılı İş Kanununun iş güvencesine ilişkin hükümleri göz önüne alın dığında, ba skın görüş yerine grev ve lokavt süresince süreli fesih yapılama yacağına ilişkin görüşü benimsemen in uygun olacağı kanısındayız. Zira iş güvencesi hüküml erine tabi işçiler ele alındığında grev ve lokavt sırasında 127 Oğuzman, Grev ve Lokavt, ı 04-ı 07; Aynı yazar, Toplu İlişkiler, 2 ı 2-2 ı 3, 220-22 ı; Ak yol, 98 vd., ı 00 vd., ı 02; Reisoğlu , Şerh, 347-348, 3S2; Grevi n belirli süreli sözleşmeyi etkilerne mesi konusunda Ekonomi I, 222; Yargıtaya göre de iş sözleşmesi işverence İş Kanununun ı 7. (yüıiirlükteki 2S.) maddesine göre feshedilebilir (Yarg. 9. HD., 8.7. ı977, E. 77/8389 K. 77/ı 0606 ve D. Ulucan'ın incelemesi, İHU, ı 978/II, TSGLK. ı 7 (No. S); ı 7.4.2002, E. 2002/6048 K. 2002/634S, Legal İHD, 2004/ı, 24 ı -242). 128 Say men, Seminer Notları, S2; Ulucan, inceleme, İHU, ı 978/II, TSGLK. ı 7 (No. S), ı 72; Mollamahmutoğlu, Lokavt, ı ı o-ı ı ı; karş. Kırca, ı6-ı 7. 129 Oğuzman, Grev ve Lokavt, ı Ol; Aynı yazar, Toplu İlişkiler, 213 vd.; Akyol, ı 06 vd.; Selçuki, 233; Reisoğlu , Şerh, 346 vd.; Esener, 629-630; Ekonomi I, 222; Sümer; İşçinin Sendikal Ne denlerle Feshe Karşı Korunması, ı ı ı; Narmanlıo ğlu Il, 738-739. 130 Yaı·g. 24.4. ı 978, E. ı 978/SS3S K. ı 978/67S6, İBO, Temmuz-Eylül 1978, S80-S82; Bu sonu cun iş mücadelesindeki denge ilkesine de uygun olduğu belirtilmektediı · (Erıürk, İş Müca delesi, 22 ı). 1170 Toplu İş Hukuku çalışmadan söz edileme yeceğine göre, işçinin yeterliliğinden veya davra nışından kaynaklanan bir sebebin doğması da beklenemez. Sadece işçinin davranışı ile ilgili olan ve 4857 sayılı Kanunun madde gerekçesinde belir tildiği şekilde, arkadaşl arını işverene karşı kışkırırnak gibi sebepler bunun dışında olup bunlara dayalı olarak sözleşmenin feshi mümkü ndür. Ancak bu durumda fesih bildirimi süresinin grev ve lokavtın bitiminden sonra işleyeceği kabul edilebilir. Belirtilen diğer geçerli sebepler grev ve lokavt uygulamasından önce doğmuş ise feshin o zaman yapılması olanağı vardır. Bunun gibi, o zaman söz konusu edilmeyen, işin, işyerinin veya işletmenin gereği ile ilgili bir sebebin grev veya lokavtın bitiminden sonra çıkması ola sılığı düşünü lerek sözleşmenin feshi haklı görülemez. Aksi görüşün kabulü halinde fesih, greve katılan veya lokavta maruz kalan işçiler üzerinde baskı oluşturabiliruı. Aynı sonuca iş güvencesi hükümlerine tabi olmayan işçiler için de varabiliriz. Bunların iş sözleşmeleri nin süreli feshinde sebep göster me zorunluluğu yoksa da grev ve lokavtın uygulandığı sırada işverence bu yola gidilebilmesi kabul edilemez. Bu sırada yapılacak bir fesih, yukarıda açıklanan azınlık görüşü tarafından öne sürüldüğü gibi, hakkın kötüye kul lanılma sı olarak nitelenmelidirm. 2. İşçinin başka iş tutamaması ve işverenin başkalarını çalış tıramaması İşçinin iş sözleşm esinin grev veya lokavt sırasında askıya alınma sı iş görme borcunun grev veya lokavt süresi boyunca yerine getirilmesi yükümlülüğünü ortadan kaldırmakta ancak; askı hali sözleşmeden doğan tüm borçların askıya alınması sonucunu doğurmamaktadır. İşçinin sadakat borcu ile işverenin işçiyi gözetme borcu grev ve lokavt süresince de devam edecektir . Bu bağlamda işçi, grev veya lokavt süresince işverene veya işye rine zarar verici davranışlarda bulunamaz, işverenin mesleki sırlarını açık layamaz, işverenle rekabete girişemez. işverenin ise işçiyi gözetme borcu kapsamında doğan yükümlülük lerini yerine getirmesi, örneğin işçinin işye rinde bulunan kişisel eşyalarını koruması, zorunludur . Bu borçlara aykırı davranılması halinde taraflar, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Ni tekim Kanunda bu husus açıkça düzenlenmiş; kanuni bir grev veya lokavt u ı Yargıtayca verilen bi ı· karar grev uygulamasından önceki aşama ile ilgili olmakla birlikte, konuya ışık tutabilecek niteliktedir. Kararda, grev oylaması sırasında haklı neden gösteri lerek yapılan işten çıkaı·mada haklı nedeni işverenin kanıtlayamadığı belirtilmiş ve bunun diğeı· sendikalı işçilerin gözünü korkutmak amacıyla ve sendika cılık nedeniyle gerçekleşti rildiği sonucuna var ılmıştır (Yarg. 9. HO., 5.3.2007, E. 2006/32 146 K. 2007/574 1, Çalışma ve Toplum, 2007/3, 199-201 ). ı32 Molla mahmutoğlu, Lokavt, 1 ı 0-ı ı 1. § 76. Grev ve Lokavtın Sonuçlar ı 1171 dolayısıyla iş sözleşmeleıi askıda kalan işçilerin grev ve lokavt süresince başka bir işverenin yanında çalışamayacağı, aksi halde işçinin iş sözleş mesinin işverence haklı nede nle feshedilebi leceği öngörülmüştür (m. 68/3). Hükmün devamında kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar bakımından ayrıksı bir duruma da yer verilmiştir. Buna göre, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, kanuni haftalık çalışma süresini tamamla yacak süreyi aş mamak üzere greve katılmaları veya lokavta maruz kalmaları halinde dahi başka bir işverenin işyerinde çalışabilirler. Bu düzenleme kanımızca da isa betli olmuştur . Aynı şekilde işveren, grev nedeniyle iş sözleşmelerinden doğan hak ve borçları askıda kalan işçilerin yerine, 68. maddede belirtilen durum dışın da, hiçbir şekilde sürekli veya geçici ol arak başka işçi alamaz veya başka larını çalıştıramaz (m. 68/1). Bu hükme göre, işveren greve katılanla rın ye rine işçi alıp çalıştıramayacağı gibi, işçi niteliğinde olmayan kişileri, örne ğin eşini, çocukları nı, akraba ve dostlarını da çalıştıramazm. Ayrıca, greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçen
öngörülmüştür (m. 68/3). Hükmün devamında kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar bakımından ayrıksı bir duruma da yer verilmiştir. Buna göre, kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, kanuni haftalık çalışma süresini tamamla yacak süreyi aş mamak üzere greve katılmaları veya lokavta maruz kalmaları halinde dahi başka bir işverenin işyerinde çalışabilirler. Bu düzenleme kanımızca da isa betli olmuştur . Aynı şekilde işveren, grev nedeniyle iş sözleşmelerinden doğan hak ve borçları askıda kalan işçilerin yerine, 68. maddede belirtilen durum dışın da, hiçbir şekilde sürekli veya geçici ol arak başka işçi alamaz veya başka larını çalıştıramaz (m. 68/1). Bu hükme göre, işveren greve katılanla rın ye rine işçi alıp çalıştıramayacağı gibi, işçi niteliğinde olmayan kişileri, örne ğin eşini, çocukları nı, akraba ve dostlarını da çalıştıramazm. Ayrıca, greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçen işçileri çalıştıran işveren bu işçileri ancak bunların kendi işlerinde çalıştırabilir, bunlara greve katılan işçilerin işlerini yaptıramaz (m. 68/2). Bu hüküm belirli işleri olan işçilerle ilgili olup normal zamanda değişik işlerde çalıştırılan işçilerin aynı şekilde çalıştırıl malarını engelleyici değildir. Yargıtayca onanmış bir mahkeme kararındal34 kabul edilen, "fabrikanın çalışına sistemi olarak muayyen bir işte çalıştırılan ınuayyen bir kadrosunun" bulunm aması halinde dışarıdan işçi alınmadan içeı·ide çalışan işçilerin değişik işlerde çalıştırılabile ceklerine ilişkin görüşün, bu hüküm karşısında geçerli ol maya devam edeceği ve sadece belirli işlerde çalıştınlan işçilere kendi işleri dışında iş yaptırıl aınayacağı sonucuna vanimal ıdır. Kanuna göre, 68. maddeye aykırı olarak grev yapan işçilerin yerine işçi çalıştıran işveren veya vekili, aldığı her bir işçiyle ilgili olarak binbeşyüz Türk Lirası idari para cezası ile ceza landırılır (ın. 78/1, i)ı3s. IV. Grev ve Lokavtın Konut Haklarına Etkisi Bazı işyerlerinde çalışan işçilere işveren taraf ından konut sağlanmış olabilir. Söz konusu konut işçinin kendisinin veya ailesinin birlikte yaşa- 133 Oğuzman, Toplu İlişkiler, 226; Saymen!E konomi, 275; Akyo/, ll O; Ulu can, Streik und Auss peı-rung, ı ı 2-ı 13; Reisoğlu, Şerh, 354; Erkul, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt, 224-225; Güven/Aydın, İş Hukuku, 308; Kandemir, Yasal Grev, ı 92-193; Tuncay/Savaş Kutsal , 461.; Carıiklioğlu!Y amakoğlu, ı 9-20. 134 Yarg. 9. HD., 20.4. ı 967, E. 2837 K. 3467; Bu konuda bilgi ve değişik görüşler e ilişkin kay nak için Yurdakul, Başka İşçi Alınama ve Başka İş Tutnıama, 599 vd.; Ayrıca bkz. Talas II, 505-506; Akyo/, ı ı 2-ı ı 3. ı3s Bu hükümle eski kanundaki (m. 78/3) ağır para cezası kaldırılmıştır . 1172 Toplu iş Hukuku yabileceği yeri ifade eder . Bağımsız bölüm, kulübe, baraka, oda, yatakhane vb. biçiminde tahsis edilen yerler de bu madde bağlamında konut kavra mının kapsam ında düşünül rnelidirl36. Konutun bizzat işverene ait olması gerekınediği gibi konutun işyeri sınırları içinde olması da gerekmez. 6356 sayılı Kanunda grev sırasında işçilerin konut haklannı koruyucu düzenlem elere yer verilmiştir. Söz konusu düzenlem eyle grev sırasında iş sözleşmeleri askıda kalan işçil ere konuttan çıkma zorunluluğu yaratılama ması, konut haklarının grevin önünde bir baskı unsuru olarak kullanıla maması amaçlanmıştır . 6356 sayılı Kanunun 69. maddesine göre, işveren, greve katılan veya lokavta uğrayan işçilerin kendisi tarafından sağlanmış olan konutlardan çıkmalarını isteyemez (f. 1). Ancak, işveren bu konutlar da oturan işçilerden, grev ve lokavt süresi içinde konutların onarımı, su, gaz, aydınlatma ve ısıtma giderleri ile rayiç kirayı talep edebilir (f. 2). İşve ren, konutla rın su, gaz, aydınlatma ve ısıtma hizmetler ini, kanuni grev ve lokavt süresince kısıntıya uğratamaz. Ancak bu hizmetlerden kanuni grev ve lokavt yüzünden kısıntıya uğramış olanların devamı, işçiler tarafından istenemez (f. 3). 69. maddede yer alan bu düzenleme yasal grev ve lokavt haline iliş kin olup yasal grev veya lokavt nedeniyle iş sözleşmesi askıda olan işçiler askı süresince konuttan yararlanmaya devam edilebilir. 6356 sayılı Kanun da 2822 sayılı Kanunda yer alan konuttan yararlanmanın süresine ilişkin sınırlama getiren 90 günlük süreye yer verilmemiş olması karşısında artık yararlanmanın grev veya lokavt süresinin sonuna kadar devam edeceğinin, ancak iş çinin iş sözleşme sinin grev veya lokavt sırasında herhangi bir ne denle sona ermesi halinde artık 69. maddenin uygulama alanı bulamayaca ğının kabulü gerekir. V. Grev ve Lokavt Uygulamasının Çalışma Hürriyeti ile Olan ilişkileri 1. Genel olarak Anayasa ya (m. 54/son) uygun olarak, 6356 sayılı Kanunda da yer ve rilen hükme göre, greve katılan veya lokavta maruz kalan işçiler işyerleri n den ayrılmak zorunda olup bunların giriş çıkışı engellemel eri veya işyeri önünde topluluk oluşturmalan yasaktır (m. 64/2). Bu hükümle, greve katıi mayıp işyerinde çalışma sını sürdüren işçilerin çalışma hürriyetleri korun mak istenmekt edir. 136 Ekmekçi, 528-529. § 76. Grev ve Lokavtın Sonuçları 1173 Yukarıda belirtilen hükümlerdeki çalışma hürriyetine ilişkin esaslar konuyu işçinin çalışma hürriyeti yönüyle ele almakta ise de, bu hürriyetin işverenin iş ve çalışma hürriyetiyle iç içe olduğu (AY m. 48/1) kuşkusuz durm. İşçi ya da işver enin iş ve çalışma hürriyetine aykırı davranışın yaptı rımı Türk Ceza Kanununda gösterilmiştir (m. 117)ı38. 2. Alt işverenin ve işçilerinin çalışma hürriyeti Kanunun yukanda açıklanan 64. maddesinin 2. Fıkrasında grev uygu lanan bir işyerinde sadece asıl işverenin ve onun greve katılınayıp işyerinde çalışmasını sürdüren işçilerinin çalışma hürriyetini düzenleyen hükümle re yer verilmiştir. Belirtelim ki, grev uygulanan bir işyerinde grevden önceki normal çalışma düzeninde bazı işlerin yapılması alt işverene verilmiş ola bilir. Bu durumda, Kanunda açıkça düzenle nmiş olmasa da, bazı işlerin yerine getirilmesini üstlenen alt işveren ile bu işverene bağlı işçilerin de, grevden olumsuz şekilde etkilenme yen işlerle ilgili olarak, grev sırasında çalışma hüıTiyetlerinin bulunduğunu kabul etmek gerekir. Çünkü asıl işve ren ve onun işçileri için yapılacak bir toplu iş sözleşmesi nin ve bu sözleş meye ilişkin uyuşmazlığın alt işveren ve buna bağlı işçilerle ilgisi yokturu9. Bununla birlikte, işyerindeki asıl işin bir bölümünün, işyeri için yapılacak toplu iş sözleşmesinden doğan uyuşmazl ık üzerine grevi etkisiz kılmak amacıyla asıl işveren tarafından alt işverene devredilmesi halinde muvazaa nedeniyle iki işveren arasındaki hukuki ilişki geçerli sayılamayacağından, asıl işverene bağlı grevci işçiler yerine çalıştın lan alt işveren işçilerinin ça lışma hürriyetinden söz edilemezı4o. 3. Grev sırasında işin başka bir işverene ait işyerinde yaptırılması Uygulamada önemli bir soı-un, işyeı·indeki grev sırasında bu işyerinde yapılmakta olan işin başka bir işverene ait işyerinde yaptırılıp yaptırılama yacağı konusunda ortaya çıkmıştır . Yargıtayca, Resmi Gazetenin kanuni grevin uygulandığı Başbakanlık Basınıevi dışında özel bir matbaada bastınlması üzeı·ine çıkan uyuşmazlık ile ilgili olarak, davalı işverenin greve kat lanmak ve bunun sonuçlarına uygun davranmak yükümü altında bulunduğu, işverenin grev uygulanan işyerindeki faaliyeti doğrudan doğruya veya dolaylı biçimde
birlikte, işyerindeki asıl işin bir bölümünün, işyeri için yapılacak toplu iş sözleşmesinden doğan uyuşmazl ık üzerine grevi etkisiz kılmak amacıyla asıl işveren tarafından alt işverene devredilmesi halinde muvazaa nedeniyle iki işveren arasındaki hukuki ilişki geçerli sayılamayacağından, asıl işverene bağlı grevci işçiler yerine çalıştın lan alt işveren işçilerinin ça lışma hürriyetinden söz edilemezı4o. 3. Grev sırasında işin başka bir işverene ait işyerinde yaptırılması Uygulamada önemli bir soı-un, işyeı·indeki grev sırasında bu işyerinde yapılmakta olan işin başka bir işverene ait işyerinde yaptırılıp yaptırılama yacağı konusunda ortaya çıkmıştır . Yargıtayca, Resmi Gazetenin kanuni grevin uygulandığı Başbakanlık Basınıevi dışında özel bir matbaada bastınlması üzeı·ine çıkan uyuşmazlık ile ilgili olarak, davalı işverenin greve kat lanmak ve bunun sonuçlarına uygun davranmak yükümü altında bulunduğu, işverenin grev uygulanan işyerindeki faaliyeti doğrudan doğruya veya dolaylı biçimde başkaları nın olanakla- ı37 Aynı yönde Oztürk, 22-23. 138 Bu maddeye göre, iş ve çalışma hürriyetini ihlal eden kişiye altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası (b. 1), işin durmasına, sona ermesine veya durmanın devamına neden olan kişiye altı aydan üç yıla kadar hapis cezası (b. 1) verilir ve bazı durumlarda bu ceza artırılır (nı. ı ı 9); Ayrıntılı bilgi için Ozliirk, 142 vd. ı39 Bkz. yukarıda § 63. ı40 Yarg. 9. HD., ı2.4.ı99ı, E. ı99ı/7302 K. ı99ı/7Sı8, Çelik, Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisi, ı 73-174; Aynı görüş Kandemir, Yasal Grev, 203; Aykaç, 279. 1174 Toplu iş Hukuku n ile yürüteme yeceği, böyle bir davranışın "grevi n kınlması veya aşılması" anlamına geleceği sonucuna varan Ankara 9. İş Mahkemesi kararı onanmıştır ı4ı. VI. Grev ve Lokavt Gözcüleri Kanunda, işyerinde grevilan eden işçi sendikas ına, çalışma hürriyeti ni bozmamak, güç kullanmak sızın ve tehditt e bulunmak sızın sadece kendi üyelerinin grev kararına uymaları nı sağlamak için, işyerinin giriş ve çıkış yerlerine, kendi üyeleri arasından en çok dörder grev gözcüsü koyma yetkisi tanınmıştır (m. 73/1)142. Kanunda, çalışma serbestisini korumak amacıy la grev gözcüleri nin işyerine giriş ve çıkışlara engel olamayacakları, giren ve çıkanları kontrol amacıyla dahi durduramayacakları belirtilmiştir (m. 73/2). Ancak 2822 sayılı Kanundaki "Bu işyerinde grev vardır, ibaresinin dışında, grev yapılan işyerleri ve çevresine afiş, pankart gibi ilan vasıtala rıru asmak veya yazılar yazmak yasaktır" hükmüne yer verilmemiştir. Kanunda, grev gözcüsüne ilişkin düzenle meye paralel olarak işveren sendikasının da lokavt kararı na uyulmasını sağlamak, güç kullanılmaksızın ve tehditte bulunmaksızın kendi üyelerinin lokavt kararına uyup uymadık larını denetlernek amacıyla lokavtın kapsamına giren işyerleri ne gözcüler gönderebileceği hükmüne yer verilmiştir (m. 73/3). Grev ve lokavt halinde mahallin en büyük mülki amirlerinin görev ve yetkileri de Kanunda belirtilmiş, ayrıca halkın günlük yaşamı için alınması zorunlu olan önlemler le ilgili bir hükme de yer verilmiştir (m. 74/1). Aym maddede, bu tedbirlerin grev ve lokavtın uygulanmasını engelleyici nitelik taşımayacağı da belirtilmiştir (m. 74/2)ı43. 14ı Yarg. 9. HD., ıs.6.ı993,ı992/8607 K. 1993/ı0241 ve kararı haklı olarak isabetli bulan Ü. Narmanlıo ğlu, ı 993 Yılı Kararları Semineri, ı S8-ı S9; Aksi görüş, karara ilişkin karşı oy yazısı; K. Oğu zman, ags, genel görüşme, ı 7S-ı 76. ı42 Grev gözcüsü sayısı eskiden iki iken 34S ı sayılı Kanunla dörde yükseltilm iştir, RG 2 Ha ziran ı 988, J 9830; Bu sayının işçi sayısıyla orantılı olması gerektiği görüşü DemircioğluJ Cente/, 3S8. 63S6 sayılı Kanun m.73/l'deki "en çok dörder" ibaresinin iptali talebi AYM tarafından reddedilmiştir (AYM, 22.10.20ı4, E. 2013/1 K. 20141162, RG 11 Kasım 201S 29S29). ı43 Grev ve Lokavtlarda Mülki İdare Amirlerince Alınacak Önlemlere ilişkin Tüzük (RG S Ekim 1989, 20303), daha sonra yürürlükten kaldırılmıştıı· (RG S Mayıs 201 S 29346). § 77. Grev ve Lokavt Haklarının Kötüye Kullanılması § 77. GREV VE LOKAVT HAKLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI 1. Genel Olarak 1175 Anayasaya göre, grev hakkı ve lokavt iyiniyet kurallanna aykırı tarz da, toplum zararına ve milli serveti tahrip edecek şekilde kullanılamaz (m. 54/2)ı44. Bu hüküm 6356 sayılı Kanuna aynen alınmış ve bu şekilde kulla nıldığının tespit edilmesi halinde uygulanmakta olan grev ve lokavtın dur clurulmasına karar verileceği belirtilmiştir (m. 72/1). Anayasada ve Kanunda, toplu iş ilişkileri ile ilgili olarak yapılan bu düzenlemeler uy gulamada sorun yaratabilecek niteliktedir. Bu konuda temel sorun, grev ve lokavtın iyiniyet kurallarına aykırı tarzda, toplum zararına ve milli serveti tahrip edecek şekilde kullanılıp kullanıl madığına karar verirken nasıl bir ölçüt bulunacağı noktasında çıkmaktadır . Belirtilen kavramların son derece soyut olması nedeniyle hakime geniş bir takdir yetkisi tanınmış oldu ğundan bu konuda çıkacak uyuşmazl ıkların nasıl sonuçlanacağını kestirrnek kolay değildirı4s. Doktrind e grev hakkının kötüye kullan.ılmasının, grev uygulam aya konulduktan sonra oı'taya çıkan yeni olay ve dummlar kapsamında söz konusu olabileceği ı46; grev devam ederken işverenin greve temel teşkil eden uyuşmazlığın konusunu oluşturan teklifierin tümünü kabul etmesi ya da çok önemsiz ve cüzi taleplerde ısrar edilerek grevi n sürdürülmesi ya da mevcut piyasa şartları ve ekonomik koşullar kar şısında işverence kabulü mümkün olma yan taleplerde bulunulması halinde grev hakkının kötüye kullanıldığının kabul edilebile ceği belirtilmiştirı47 Yargıtay'a göre, grev kapsamındaki işyerinin kapatılıp aynı işlerin başka bir adreste baş ka bir kişiye ait işyerine nakledil mesi suretiyle grevi n engellenmek istenmesi yasaya karşı hile durumunu oluştun .ırı4s. ı44 Grev veya lokavt hallerinde işlenen mala zarar verme suçu için bkz. TCK, nı. 1 52/e. ı4s Seza Reisoğlu 'na göre, iyiniyet kurallarına aykırı tarzda grev ve lokavtın kullanılamayacağı esası, Medeni Kanunun başlangıç maddelerinde yer alan kuralın Anayasada ifade edilme siyle daha etkin şekilde göz önünde tutulacaktır (Anayasa Hükümle ri, 21 ); ince, Toplu İş Hukuku, 260; Elbir, İş Hukuku, 252; Sur, Grev, 1 14 vd., 1 17 vd.; Demircioğlu, A. Murat: Yasal Greve Yargısal Müdahale, Kamu-İş, Münir Ekonomi Armağanı, Ankara 1993, 33 ı- 347; Günay, TİSGLH, 886-887; Tımcay!Savaş Kutsal, 468 vd.; Engin, Toplu İş Sözleşme si, 17-18; Aydemir, Grev Hakkı, ı 82 vd., ı 86-ı 87; Kan demir, Murat: Grev Hakkının Kötüye Kullanılması, Legal İHD, 2007115, 98 ı-ı Ol 1. ı46 Kandemir, Grev Hakkın ın Kötüye Kullanılması, 982. ı47 Oğuzman, Toplu İlişkiler, ı67; Elbir, İş Hukuku, 232; Narman lıoğlu, II, 222; Narmanl ıoğlu, Ünal: Grevin Mahkeme Kararı İle Durduminıası ve Durdurmaya İlişkin Hük.mün Yetki Belgesine Etkisi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20 ı 9, 689. Mesleki amaç dışında bir amacın ağır basması halinde grev hakkının kötüye kullanılmasından bahsedi lebileceği yönünde, Kan..:emir, Grev Hakkının Kötüye Kullanılması, 690. Grevin milli ser veti tahrip ettiği ya da ağır toplumsal zarara yol açtığı dummlarda kötü niyelin varlığının ayrıca araştırılmasına gerek
Ankara 1993, 33 ı- 347; Günay, TİSGLH, 886-887; Tımcay!Savaş Kutsal, 468 vd.; Engin, Toplu İş Sözleşme si, 17-18; Aydemir, Grev Hakkı, ı 82 vd., ı 86-ı 87; Kan demir, Murat: Grev Hakkının Kötüye Kullanılması, Legal İHD, 2007115, 98 ı-ı Ol 1. ı46 Kandemir, Grev Hakkın ın Kötüye Kullanılması, 982. ı47 Oğuzman, Toplu İlişkiler, ı67; Elbir, İş Hukuku, 232; Narman lıoğlu, II, 222; Narmanl ıoğlu, Ünal: Grevin Mahkeme Kararı İle Durduminıası ve Durdurmaya İlişkin Hük.mün Yetki Belgesine Etkisi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20 ı 9, 689. Mesleki amaç dışında bir amacın ağır basması halinde grev hakkının kötüye kullanılmasından bahsedi lebileceği yönünde, Kan..:emir, Grev Hakkının Kötüye Kullanılması, 690. Grevin milli ser veti tahrip ettiği ya da ağır toplumsal zarara yol açtığı dummlarda kötü niyelin varlığının ayrıca araştırılmasına gerek olmaksızın grevin durdurulmasına karar verilmesi gerektiği yönünde, Tuncay/Sa vaş Kutsal, 45 ı. Greve ilişkin Kanunda yer alan sınırlayıcı hüküml er karşısında grevi n durdurulması şartları nın çok ender olarak oı·taya çıkabileceği yönünde, Mollamahmut oğlu, Lokavt, 115. ı48 Yarg. 9. HD., 6.10.2004, E. 4478 K. 22150, YKD, Şubat 2005,206 ve C. Tuncay'ın kararı isabetli bulan değerlendirme si, 2004 Yılı Kararları Semineri, 144-145. 1176 Toplu İş Hukuku ll. Lokavtın işyerini Temelli Kapatmak Amacıyla Yapılması Kanuna göre, kanuni bir lokavtın işyerini temelli olarak kapalı tutmak amacıyla yapıldığının kesinleşmiş mahkeme kararı ile belirlenmesi halin de, kararın işverene veya işveren sendikasına bildirilmesi ile birlikte lokavt durdurulur (m. 72/2). Kanuna göre, böyle bir lokavtın uygulanmaya devam edilmesi işçi lere 70. maddenin üçüncü fıkrasından yararlanma imkanı ve rir (m. 72/2). Yollamanın yapıldığı kanun dışı lokavtın sonuçlarına ilişicin hüküm uyarınca, işçiler iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebilirler ve her türlü haklarını, koşulların varlığı halinde kıdem tazminatını da talep edebilirler (m. 70/3)ı49. İşveren bu işçilerin lokavt süresine ilişicin iş söz leşmesinden doğan bütün haklarını bir iş karşılığı olmaksızın ödemek ve uğradıkları zararları tazmin etmekle yükümlüdür. lll. Grev Sırasındaki Maddi Zarardan Sendikanın Sorumluluğu Anayasanın 54. maddesinin üçüncü fıkrasında, grev esnasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu grev uygulanan işyerinde sebep oldukları maddi zarardan sendikanın sorumlu olacağı şeklinde yer almış olan düzenleme 2010 yılında 5982 sayılı Kanun la kaldırılmış, Anayasa Mahkemesi'nce iptale uğramadan 12 Eylül 2010'da halkoyuna sunulmuş ve oylama sonucu yürürlükten kaldırılması kesinleş miş bulunmaktadırıso. 6356 sayılı Kanunda, grevesnasında greve karar ve ren sen�ikanın kusurlu hareketi sonucu grev uygulanan işyerinde neden olunan maddi zarardan sendika sorumludur. Yetkili işçi sendikasının kararı olmadan işçi ya da yöneticilerin bireysel eylemlerinden kaynaklanan zarar lardan kusuru olan yönetici ya da işçi sorumludur (m. 64/5). Borçlar Huku ku kurallarına uygunluk gösteren böyle bir düzenlemenin Anayasa yerine Kanunda yer almasının daha uygun olduğu açıktır. Anayasanın kaldırılmış bulunan 54. maddesinin hazırlanması sırasında bu maddeye ilişkin deği şiklik gerekçesinde açıklandığı üzere, "Buradaki maddi zarardan amaç gre ve katılan işçilerin veya sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu meydana gelen tahripler ve benzeri zararlardır. Grev nedeniyle işyerinin kanun hükümle rine göre çalışamama sı, üretim yapamaması veya üretim eksikliği yüzünden meydana gelen ekonomik zarar bu hükmün kapsamı dışındadır" ı s ı. 149 Bkz. Oğuzman, Toplu İlişkiler, 298. ISO Bkz. yuk.§ 2, Il, 3, b, ii. ısı Anayasadaki hükmün kaldırılmasının işveren ve işçi sendikalan bakımından kaygıları be raberinde getireceği görüşü Alpagut, Anayasal Değişiklikler, 2 l; Konu ile ilgili bilgi için § 78. Grev ve Lokavtın Sona Eı-mesi 1177 Yargıtayca isabetle belirtildiği gibi, kanuna uygun bir grevin uygulanması sırasında, iş yerinin tamiratı için işverence grevden önce yapılan işlemler uyannca onarım çalışmalarına başlanması üzerine grevci işçilerin bu işi engellemeleri, çalışmak isteyen işçilerin çalışmaları nı önlemeleri, daha önce çalışan işçilerle üı-etilen ürünleı-in dışarı çıkarılmasını durdurmaları sebebiyle işyerinde maddi zararın meydana geldiği anlaşıldığına ve bu eylemier e uygulanacak özel hüküml er Kanunda düzenlenmiş olduğuna göre, mahkemece grevin kanun dışı olduğu nun tespitine karar verilmiş olması Kanunun sistemine aykırıdır ısz. § 78. GREV VE LOKAVTIN SONA ERMESi 1. Grev ve Lokavtı Sona Erdiren Durumlar 1. İşçi veya işveren tarafının sonaerdirmekararı Kanuna göre, kanuni bir grev veya lokavt buna karar vermiş olan ta rafça alınan bir kararla sona erdiıilebilir. Sona erdirme kararı en geç erte si iş günü sonuna kadar yazı ile karşı tarafa ve görevli makama bildirilir (m.7511). Grevin ve lokavtın sona erdiği görevli makam tarafından işyerin de ilan edilir. Kanuni grev ve lokavt ilanın yapılması ile sona erer (m. 75/2). Grevin uygulanmasına son verilmesi lokavtın, lokavtın uygulanmasına son verilmesi grevin kaldırılmasını gerektirmez (m. 75/3). 2. İşçi veya işveren sendikasının son bulması Grev veya lokavt kararı alan veya uygulayan sendikanın herhangi bir nedenle kapatılması, feshedilmesi veya infisah etmesi hallerinde grev veya lokavt kendiliğinden sonra erer (m. 75/4, 5). Ayrıca belirtilen durumlarda işçi sendikasının almış olduğu yetki belgesi de hükümsüz kalır (m. 75/4). 3. İşçi sendikasının üyelerini kaybetmesi Grevi uygulayan sendikanın, yetki tespiti için başvurduğu tarihte iş yerindeki üyesi işçilerin dörtte üçünün sendika üyeliğinden ayrıldıklarının tespiti halinde, ilgililerden biri grevin sona erdirilmesi için mahkemeye baş vurabilir. Mahkemece belirlenecek tarihte grevin sona ereceği 2. Fıkradaki bkz. Süme1; Haluk Hadi: Türk Hukukunda Kanuni GrevEsnasında Grev Uygulanan İşye rinde Sebebiyel Verilen Zararlardan Grevi Uygulayan Sendikanın Soı-umluluğu, Çimento İşv. D, Ocak ı 994, ı 4-23; Aynı yazar, Anayasada Yapılan Değişiklikler, 545-546. ısı Yarg. 9. HO., ı 1.9. ı 995, ı 995/26 ı 52 K. ı 995/24954, Çimento İşv. D, Kasım ı 995, 30-31. 1178 Toplu İş Hukuku usule göre ilan edilir (m. 75/6)ı53. Bu düzenleme ile grevin etkisiz kaldığı varsayılan durumlarda hakimin müdahalesiyle grevin sona erdirilmesinin sağlanması amaç lanmıştırı54. Yargıtay bu yoldaki bir kararını "sendikanın artık işyerinde işçiler adına hareket etme gücünün ortadan kalkması na" ve "grevi uygulama olanağı kalmamış" olmasına bağlamıştırı55. Mahkemenin grevin sona erdirilmesineyönelik karar verebi lmesi ilgi lilerin talebi şartına bağlanmış olup re'sen bu yönde karar verilmesi müm kün değildir. Mahkemeye başvurab ilecek ilgililerden kasıt grevden etkile nen kişiler olarak düşünülmelidir . Bu kapsamda grevin uygulandığı işyeri nin işvereni, işverenin üyesi bulunduğu sendika ve o işyerinde çalışan işçi ler grevin sona erdirilmesine yönelik karar verilmesi amacıyla mahkemeye başvurab ilirler. Bu konuda başvurulacak yetkili mahk eme görevli makamın bulunduğu yer mahkemesidir (STSK m. 79). Bu düzenlemedeki "üyelikten ayrılma" sözünün sadece işçinin üyelikten çekilmesi ola rak anlaşılması gerektiği görüşüne ı56 karşı, bunun üyelik ilişkisini sona er diren ölüm, emekli olma gibi bütün dummları kapsadığı görüşü ı57 isabetle öne sürülmekt edir. 2822 sayılı Ka nunda yer verilen "dörtte üç" oranının hangi tarihe göre belirleneceği konusu da
olanağı kalmamış" olmasına bağlamıştırı55. Mahkemenin grevin sona erdirilmesineyönelik karar verebi lmesi ilgi lilerin talebi şartına bağlanmış olup re'sen bu yönde karar verilmesi müm kün değildir. Mahkemeye başvurab ilecek ilgililerden kasıt grevden etkile nen kişiler olarak düşünülmelidir . Bu kapsamda grevin uygulandığı işyeri nin işvereni, işverenin üyesi bulunduğu sendika ve o işyerinde çalışan işçi ler grevin sona erdirilmesine yönelik karar verilmesi amacıyla mahkemeye başvurab ilirler. Bu konuda başvurulacak yetkili mahk eme görevli makamın bulunduğu yer mahkemesidir (STSK m. 79). Bu düzenlemedeki "üyelikten ayrılma" sözünün sadece işçinin üyelikten çekilmesi ola rak anlaşılması gerektiği görüşüne ı56 karşı, bunun üyelik ilişkisini sona er diren ölüm, emekli olma gibi bütün dummları kapsadığı görüşü ı57 isabetle öne sürülmekt edir. 2822 sayılı Ka nunda yer verilen "dörtte üç" oranının hangi tarihe göre belirleneceği konusu da tartışmaya açıktı. Bu noktada, grevin işyerinde ilan edildiği tarihin dikkate alınacağı göı-üşüneı58 karşı, ı53 Bu düzenlemenin açıklaması ve eleştirisi için bkz. İnce, Ergun: Grevin Sona Ermesinde Özel Bir Durı.ım, İHD, Ekim-Aralık 1992, 571-577; Kutal, Metin: 2822 sayılı Yasada Grev Sırasında Çalışma Özgürlüğü ve Grevi n Sona Erdirilmesi, İktisat ve Maliye Dergisi, C. 3 ı, S. ı 1, Mart ı 985, 530 vd. ı54 MGK Komisyonu Gerekçes i, Mis/Özsoy , Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, ı 79; Konu ile ilgili bilgi için bkz. Akyiğit, Ercan: Sendikanın Üye Kaybı Nedeniyle Grevin Sona Erdirilmesi, Metin Ki.ıtal'a Armağan, Ankara ı 998, ı 3-37. Mahkemenin sadece üye sayısın daki azalmayı değil, bu durumun grevi etkisizleştirdiğinin de tespitini yapınası gerektiği yönünde, Oğu zman, Toplu İlişkiler, 248; Narmanlıo ğlu, ll, 672; Narman lıoğlu, Grevi n Mah keme Kararıyla Durdur ulması, 699; Kanunda düzenlen mese de işin özüne uygun olarak bu değerlendirmenin yapılınası gerektiği yönünde Akyiğit, Grevin Sona Erdirilmesi, 23; grevin etkisiz kaldığı değerlendirmesinin maddenin amacıyla bağdaşınasa da yasal sis temin bütünlüğüyle uyumlu olduğu yönünde Şahlan an, Fevzi: İşletmede Uygulanmakta Olan Bir Grevi n Sendikanın Üye Kaybı Nedeniyle Kaldırılması ve Bunun Yetki Belgesine Etkisi (Karar incelemesi), Tekstil İşveren, C. ı IS, S. 43ı, Temmuz-Ağustos 2017,4. ı55 Yarg. 9. HD., 2.ı 1.1998, E. ı998/ı5964. K. ı998/15467, Çimento İşv. D, Ocak ı999, 4ı ve S. Taşkent'in değerlendirmesi, ı 998 Yılı Kararları Semineri, ı 99-200; 26. ı ı .2002, E. 2002/25600 K. 2002/2286 ı; Benzer yolda, ı 9.7.2006, E. 2006/2 ı 229 K. 2006/2 ı 295 ve Ö. Ekmekç i'nin kararı isabetli bulan incelemesi, Legal YKİ, 2006/2, 233-244. ı56 Akyiğit, Grevi n Sona Eı-dirilmesi, 2 ı; Ekmekçi, Grevi n Üye Kaybı Nedeniyle Sona Erdiril mesi, 238. ı57 Reisoğlu, Şerh, 395; Günay, TİSGLH, 905; Narman lıoğlu ll, 693 dn. 450; F. Şah/anan, Yarg. 9. HD., ı 5.9.2009, E. 2009/33838 K. 2009/27396 ka ı-arı incelemesi , Tekstil işv. D, Mart 20 ı O eki, 2-5; Ayrıca Ş. Güler'in incelemesi, Çalışına ve Toplum, 20 ı ı/3, 29 ı -306. ı5s Anılan ı 5.9.2009 t.li karar ile incelemede belirtilen 2.5.2005, E. 2005113 ı 88 K. 2005/15420 kararı, Çalışma ve Toplum, 2005/4, 243-245. § 78. Grev ve Lokavtın Sona Ermesi 1179 toplu sözleşme yetkisinin kazanılmasındaki çoğunluk tespiti sayısının esas alınması gerektiği göı·üşü ı59 ortaya atılmış bulunmakt aydı. 6356 sayılı Kanunda bu tartışma sona erdirilmiştir . Kanuna göre sendikanın yetki tespiti için başvurduğu taı-ihteki üye sayısına ba kılarak belirle me yapılacaktır . Üyelerinin dörtte üçünü kaybettiği için uyguladığı grev mahkeme kararıyla sona erdiri len işçi sendikasının yetkisinin akıbeti ne ilişkin olarak kanunda açık bir düzenleme bulunm a maktadır . Doktrinde bir görüş bu durumda sendikanın yetkisinin düşeceğini kabul etmektedir . Kanunun genel sistematiğinden yola çıkan bu görüşe göre süresinde grev kararı almayan ya da uygulamayan sendikanın yetkisinin düştüğü bir sistemde, işyerindeki tabanını kaybeden ve grevi devam ettirenıeyen bir sendikanın yetkisinin devam ettiğinin kabulü işyeı·inde daha faydalı olabilecek bir sendikanın sistem dışında tutulma sı anlamına gelir ki bu sonuç sendikal örgütlenme hakkı ile bağdaşt ırılamazı6o. Doktrinde aksi yöndeki göı-üş ise yetki belgesinin an cak kanunda belirtilen sınırlı sayıdaki hallerde hükümden düşeceğini, işçileı-in dörtte üçünün üyelikten ayrılması haline yönelik böyle bir düzenleme yapılmamış olması karşısında aksi yönde bir yommun mümkün olmadığ ını ifade etmektedir ı6ı. Konuya ilişkin son bir görüş ise kanuna uygun olarak alınmış ve uygulanıaya konulmuş bir lokavt kararının bulunup bulun madığına göre değerlendirme yapmaktadır . Bu görüşe göre, alınmış bir lokavt kararı varsa ve lokavt süresi içerisinde uygulama ya konuluş ise mahkemenin grevi sona erdirmesi sendika nın yetkisini düşürınez. İşçi sendikası lokavt uygulayan işveren karşısında yetkili bir sendika olarak konumunu korurı62. Yargıtay konuya ilişkin farklı yönde kararlar veı·mektedir. 2016 yılında verdiği bir kararda ı63 Yargıtay, 6356 sayılı Kanunun 75. maddes inin son fıkrasında üye kaybı nedeniyle yetkinin düşeceğine dair hüküm getirilmediğini belirterek, yetkinin bu sebeple düşeceğinin kabulünün mümkün olmadığına ve yetki belgesinin geçersizliğine iliş kin talebin reddedilmesi gerektiğine hükmetmiştir . Hukuk Genel Kurulu 2017 yılında verdiği kararda ise isabetle, konuya ilişkin açık bir kanun boşluğu olduğunu, bunun yasal sistemin dayandığı esaslardan yola çıkarak doldum inıası ger ektiğini, bu çerçevede grev kararı alnıayan ve uygulamayan sendikanın yetkisinin düşeceğinin kabul edildiği bir sistemde mahkeme ka rarı ile işyerinde üye tabanı kalmadığı için grev uygulaması kaldırılan sendikanın yetkisinin evieviyeıle düşeceğini kabul etmiştir ı64. ı59 Ekmekçi, Grevin Üye Kaybı Nedeniyle Sona Erdirilmesi, 239; Şah/anan, ag inceleme ve orada yollama yapılan karar; Tuncay/Savaş Kutsal, 512. ı6o Şah/anan, Grevin Kaldırılması, 1-5; Şah/anan, Fevzi: Uygulanmakta Olan Bir Grevin Sen dikanın Üye Kaybı Nedeniyle Mahkeme Kararı ile Kaldırılmasının Yetki Belgesine Etki si (Yargıtay Hukuk Genel Kumlunun 22.11.2015 tarih ve 2017/9-2783, 2017/1427 Sayılı Kararının incelenme si), Prof. Dı·. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 254. Benzer nedenlerle aynı yönde, Ekmekçi, Grevin Üye Kaybı Nedeniyle Sona Erdirilmesi, 242-244; Tımcay/Savaş Kuısa/, 512; Eyrenci, 2017 Yılı Kararları, 58. ı6ı Güler, Şerafettin: Sendikanın Üye Kaybı Sebebiyle Yasal Grevin Mahkemece Sona Erdi rilmesi, Çalışma ve Toplum, S. 30,2011/3, 291-306; Sur, 2006 Yılı Kararları, 241-243; Nar manlıoğlu, Ünal: Usulünce Alınmış Toplu İş Sözleşmesi Yetkisinin Hükümsüz Kalmasına Yol Açan Dun.ıınlar (Yetki nin Hükümsüz Kalması), Prof. Dr. Ali Güzel' e Armağan, İstanbul 2010, 481; yetkinin başka bir sendikanın yetki almasına kadar devanı edeceği yönünde Başbıığ!Yücel Bodur, 332. ı62 Sümer, 2016 Yılı Kararları, 716. ı63 Yarg. 9. HD., 23.2.2016, E. 2016/4348 K. 2016/3768; aynı yönde 22.9.2017, E. 2017/26723 K. 2017/16531. Sümer, 2016 Yılı Kararları, 714-716. ı64 Yarg. HGK., 22.11.2017, E. 2017/9-2783 K. 201711427, Çalışma ve Toplum, S. 57,2018/2, kararı isabetli bulan değerlendimıeler için Şahlaıwn, Grevin Üye Kaybı Nedeniyle Sona
Kaybı Nedeniyle Sona Erdirilmesi, 242-244; Tımcay/Savaş Kuısa/, 512; Eyrenci, 2017 Yılı Kararları, 58. ı6ı Güler, Şerafettin: Sendikanın Üye Kaybı Sebebiyle Yasal Grevin Mahkemece Sona Erdi rilmesi, Çalışma ve Toplum, S. 30,2011/3, 291-306; Sur, 2006 Yılı Kararları, 241-243; Nar manlıoğlu, Ünal: Usulünce Alınmış Toplu İş Sözleşmesi Yetkisinin Hükümsüz Kalmasına Yol Açan Dun.ıınlar (Yetki nin Hükümsüz Kalması), Prof. Dr. Ali Güzel' e Armağan, İstanbul 2010, 481; yetkinin başka bir sendikanın yetki almasına kadar devanı edeceği yönünde Başbıığ!Yücel Bodur, 332. ı62 Sümer, 2016 Yılı Kararları, 716. ı63 Yarg. 9. HD., 23.2.2016, E. 2016/4348 K. 2016/3768; aynı yönde 22.9.2017, E. 2017/26723 K. 2017/16531. Sümer, 2016 Yılı Kararları, 714-716. ı64 Yarg. HGK., 22.11.2017, E. 2017/9-2783 K. 201711427, Çalışma ve Toplum, S. 57,2018/2, kararı isabetli bulan değerlendimıeler için Şahlaıwn, Grevin Üye Kaybı Nedeniyle Sona 1180 Toplu İş Hukuku ll. Grev ve Lokavtın Sona Ermesinin Sonuçları Kanuni grev ve lokavtın sona ermesiyle iş sözleşmele rinin askıda kal ma durumu ortadan kalkar ve işçilerin çalışma, işverenin ücret ödeme yü kümlülük leri yeniden başları6s. Yargıtaya göre, grev ve lokavt uygulaması nedeniyle iş sözleşmesi askıda olan işçinin grev ve lokavtın son bulmasıyla çalışmak için başvuruda bulunduğu halde işe alınmadığına ilişkin iddiası konusunda ispat yükü kend isine düşerı66. DÖRDÜNCÜ KESiM GREV VE LOKAVT YASAKLARI VE ERTELEM E § 79. GREV VE LOKAVT YASAKLARI VE YÜKSEK HAKEM KURULUNA BAŞVURMA 1. Genel Olarak Anayasada, toplu çıkar uyuşmazl ıklarının çözümlenmesinde tarafla rın grev veya lokavta başvurabilecekleri kuralı kabul edilmekle (m. 54/1) birlikte, grev ve lokavtm yasaklanabi leceği durumla rın ve yerlerin kanunla düzenleneceği (m. 54/4) ve bu düzenleme kapsamına gir en uyuşmazlıkla rın Yüksek Hakem Kurulunca çözümleneceği belirtilmiş (m. 54/5), böylece bazı işler ve yerler için grev ve lokavt yasağı koyabilme olanağı kanun ko yucuya-tanınmıştır. Kanunda, toplu menfaal uyuşmazlıkları nda zorunlu hakenı kuruluşu olarak Anayasada belirtilen (m. 54/5, 6) Yüksek Hakem Kuruluna ilişkin hüküm lere (nı. 54-57) ve ayrıca özel hakem le ilgili düzenlemel ere (m. 52) yer veı-ilmiştirı67 Erdirilmesi, 235-273; Eyrenci, 20 17 Yılı Karaı·ları, 457-460; Özkaraca, 2017 Yılı Kararları , Genel Görüşme, 478-479. ı6s Oğuzman, Toplu İlişkiler, 249-250, 307. ı66 Yarg. 9. HO., 15.5.1997, E. 1997/4247 K. 1997/9136, Tekstil İşv. D, Ağustos 1999, 15-16. ı67 Zorunlu tahkim kunıluşu olarak Yüksek Hakem Kurulunun hukukum uzdaki yeri ve rolü konusunda bkz. Kandernir, Murat: Toplu İş Sözleşmesi nin YHK Kararıyla Oluşması ve YHK Karaı·ının Toplu İş Sözleşmesi Özerkliğine Etkisi, Halid Kemal Elbir'e Aı·mağ an, is tanbul 1996, 203-222; Serim, 585 vd; 2822 sayılı Kanunun 36. maddesinde yer verilen ve grev oylama sının olumsuz sonuç vermesi halinde YHK'na gitmeyi düzen leyen hükmü ile bir zorunlu tahkim biçimi ortaya konulmuştur (Uçum, Resmi Arabuluculuk, 28). 6356 Sayılı Kanunun 57. maddesi uyarınca hazırlanan Yönetmelik çıkarılarak yürürlüğe konul muştur (Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeıne Başvurma Yönetmeliği, RG 7 Aralık 2013, 28844, Yönetmelikte yapılan değişiklik için bkz. RG 17 Aralık 2016, 29921 ). § 79. Grev ve Lokavt Yasakları ve Yüksek Hakem Kuruluna Başvurma 1181 ll. Grev ve Lokavt Yasakları 6356 sayılı Kanunun, Uluslararası Çalışma Örgütü eleştirileri karşı sında daraltılan grev ve lokavt yasakları naı6s ilişkin 62. maddenin birinci fıkrası şöyledir: "Can ve mal kurtarma işlerinde; cenaze işlerinde ve me zarlıklarda; şehir şebeke suyu, elektrik, doğal gaz, petrol üretimi, tasfiye ve dağıtımı ile nafta veya doğal gazdan başlayan petrokimya işlerinde; Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Ko mutanlığınca doğrudan işletilen işyerlerinde; kamu kuruluşlarınca yürütü len itfaiye ve hastanel erde grev ve lokavt yapılamaz"ı69. Fıkrada düzenlenen bankacılık hizmetleri ve şehir içi toplu taşıma hizmetlerindeki grev ve lokavt yasakları Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir170. Kanunun 62. maddes inde, grev ve lokavt yasakları nın kapsamı daral tılırken, 2822 sayılı eski Kanunda yer verilen noter hizmetleri , aşı ve serum imal eden işyerleri , hastane dışındaki klinik, sanatoryum, prevant oryum, dispanser ve eczane gibi sağlıkla ilgili işyerlerinde, eğitim ve öğretim ku rumlarında, çocuk bakım yerleri ile huzur evlerinde grev ve lokavt yasağı kaldırılmıştır. ı6s Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. Alpagut, 6356 Sayılı Kanunun Uluslararası Normlar Açısından Değerlendirilm esi, 137 vd.; Caniklioğlu, Grev Yasakları ve Grevin Ertelenmesi, 305 vd. ı69 Eski 2822 sayılı kanunda da yer alan bankacılık hizmetlerine ilişkin yasak o dönemde eleş tirilmişti. Bkz. Oğuzman, Toplu İlişkiler, 189; Aynı yazar, 2822 Sayılı Kanunda Değişiklik, 148-149; Ekonomi, Münir: 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununda 3451 Sayılı Kanun İle Yapılan Değişiklikler, Kamu-İş, Ocak 1989, 9; Mollamahm utoğ/u, Lokavt, 69; Aydemir, Grev Hakkı, 1 36-137; Kabakçı, Grev ve Lokavt, 84.; Yeni düzenleme ile ilgili olarak aynı yoldaki bir görüşe göre, bu yasağın, ILO'nun kesilmesi halinde toplu mun ciddi ölçüde zarara uğrayabileceği yaşamsal nitelikte kamu hizmetleri kriteri ile ilgili olarak açıklamak güçtür (Dere/i, 6356 Sayılı Yeni Kanun, 61). ı7o AYM, 22.10.2014, E. 201311 K. 2014/161, RG ll Kasım 20 15, 29529. Karaı-da özetle ban kalarda ve şehir içi toplu taşıma hizmetleı-indeki yasağın grev hakkına açıkça müdahale teşkil ettiği, işçilerin talepleı·ini işverene kabul ettirebilmek için sahip oldukları en önemli silah olan grev hakkının demokrat ik düzenin ayrılmaz bir parçası olduğu ve bu alanda ki yasak ve sınırlamaların en aza indirilmesi ile anlam kazanabilece ği, zorunlu ve temel hizmetlerin hangileri olduğu konusunda her ülkenin kendi koşullarının dikkate alınması gerektiği, getirilen yasağın kamu düzeni ve toplum hayatını doğnıdan etkileyen faaliyet lerden olmadığı, demokr atik toplum düzeninin gereği ve ölçülülük ilkesi uyarınca grev yasakları nın topluma sağladığı kamu yararı ile bireylerin hak ve özgüı-lükleri arasında adil bir denge sağlanması gerektiği, anılı alanlardaki grev yasaklannın korunması düşünülen yarar ile çatışan hak ve özgürlükler arasında adil ve makul bir denge gözetmediği ve grev hakkına ölçüsüz müdahale teşkil ettiği ifade edilmiştir. Kararın değerlendiı·ilmesi için ay rıca Soyer, Polat: Anayasa Mahkemesinin Bankala rda ve Şehir İçi Toplu Taşıma Hizmetle rindeki Grev Yasak ve Ertelemeleri ile İlgili İptal Kararlan -Sorunlar ve Önlemler-, Legal İSGHD, C. 17, S. 66, 2020, 497-522. 1182 Toplu iş Hukuku Kanuna göre, Cumhurbaşkanı, genel hayatı önemli ölçüde etkileyen doğa olaylarının gerçekleştiği yerlerde bu durumun devamı süresince yü rürlükte kalmak kaydıyla gerekli gördüğü işyerlerinde grev ve lokavtı yasak layabiJir171. Yasağın kalkma sından itibarenmaltı işgünü içinde karşı tarafa bildirilmek kaydıyla grev ve lokavt uygulamasına devam edilir (m. 62/2). Eskiden olduğu gibi 6356 sayılı Kanunda da, başladığı yolculuğu yurt içindeki varış yerlerinde bitmemiş deniz, hava, demir ve kara ulaştırma araçlarında grev ve lokavt yapılama yacağı hüküm altına alınmıştır (m. 62/3). Kanunda
ve grev hakkına ölçüsüz müdahale teşkil ettiği ifade edilmiştir. Kararın değerlendiı·ilmesi için ay rıca Soyer, Polat: Anayasa Mahkemesinin Bankala rda ve Şehir İçi Toplu Taşıma Hizmetle rindeki Grev Yasak ve Ertelemeleri ile İlgili İptal Kararlan -Sorunlar ve Önlemler-, Legal İSGHD, C. 17, S. 66, 2020, 497-522. 1182 Toplu iş Hukuku Kanuna göre, Cumhurbaşkanı, genel hayatı önemli ölçüde etkileyen doğa olaylarının gerçekleştiği yerlerde bu durumun devamı süresince yü rürlükte kalmak kaydıyla gerekli gördüğü işyerlerinde grev ve lokavtı yasak layabiJir171. Yasağın kalkma sından itibarenmaltı işgünü içinde karşı tarafa bildirilmek kaydıyla grev ve lokavt uygulamasına devam edilir (m. 62/2). Eskiden olduğu gibi 6356 sayılı Kanunda da, başladığı yolculuğu yurt içindeki varış yerlerinde bitmemiş deniz, hava, demir ve kara ulaştırma araçlarında grev ve lokavt yapılama yacağı hüküm altına alınmıştır (m. 62/3). Kanunda yer verilmemekle birlikte, genel hükümlere göre aşağıdaki hallerde de grev ve lokavtın yapılamayaca ğını kabul etmek gerekir: 1. Savaş halinde ve seferberlik süresince Savaş halinde, genel veya kısmi seferberl ik süresince grev ve lokavt yapılamayaca!lı kuş kusuzdur . Anayasa nın 122. maddesi uyarınca çıkarılan 2941 sayılı Seferberl ik ve Savaş Hali Kanununda ı73, seferberl ik ile bunun her iki türü, seferberlik ve savaş halleri ayrı ayrı tanım lanmış, bu konuda göı·evli makamlarla seferberl ik ve savaş ilanları ile bunların uygulanmala rı ve son bulmalarına ilişkin esaslar gösteri lmiştir. 2. Olağanüstü hallerde Anayasadaki olaılanüstü hallere ilişkin düzenlemeler (m. 1 19-121) uyarınca, olağanüstü bazı durumlar için öngörülen çalışma yükümlülü !ıünü (m. 8) ve ücret ile çalışmaya ilişkin her türlü önlem ve yükümlülü kleri (nı. 10/1) de içeren 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanununda ı74 olağanüstü haller Anayasa hüküml eri tekrarlanarak belirtilmiştir (nı. 1 ). Anayasaya ve Kanu na göre, olağanüstü hal ilanı, tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar ve ağır ekonomik bunalım ile şiddet olayları nın yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması durumlan nı kapsamaktadır . Olağanüstü Hal Kanununun ı 1. maddesine (ö) bendi olarak getirilen ek hükümde yapılan değişiklikle şiddet hareketlerinde grev ve lokavt yetkisinin kullanılm asının durdurulması veya izne bağlanması kabul edilmiştirı7s. ı7ı Grevi yasaklama yetkisinin hakkın özünü sınırlamamak kaydıyla kullanılabile ceği, ilgi li doğa olayının etkilediği bölge veya bölgelerde bulunan işyerleı-i bakımından hüküm ve sonuçlarını doğu rm ası gerektiği yönünde, Dan. ı O. HO, 6.1 1.2000, E. 1998/5208 K. 2000/5466, www.legalban k.nel. ın Bu yasağın ancak doğa olayının süresiyle sınırlı olabileceği, ancak yasağın kalkması için de bir idari işleme· ihtiyaç olduğu yönünde Başyiğit, Özgür: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Kapsamında Cumhur başkanı'nın Greve Müdahale Yetkisinin Hu kuki Çerçevesi ve Sorunlan, Legal İSGHD, C. 16, S. 63, 2019,917 vd. ı73 RG 8 Kasım 1983, 18215; Kanundaki düzenlemelerle ilgili olarak bkz. Kandemir, Olağa nüstü Yönetim Usulleri, 30-33. ı74 RG 27 Ekim ı983, 18204; Kanunda düzenlenen haller konusunda Kandemir, Olağanüstü Yönetim Usulleri, 25-28. ı7s 413 sayılı KHK, m 3, RG 1 O Nisan 1990, 20448. § 79. Grev ve Lokavt Yasaldarı ve Yüksek Hakem Kuruluna Başvurma 1183 Ülkemizde 15 Temmuz 2016 günü gerçekleşt irilmek istenen darbe te şebbüsü ve terör eylemleri sonrası, Milli Güvenlik Kurulu 20.07.2016 tari hinde toplanarak Anayasanın 120. maddesine göre olağanüstü ha.l ilan edil mesini hükümete tavsiye etmiş ve Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu 21.07.2016 Perşembe günü saat Ol :OO'dan itibaren doksan gün süreyle olağanüstü hal ilan edilmesine karar ver mişı76 ve bu karar Tür kiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmıştırm. Olağanüstü hal ila nının amacı, darbe girişiminde bulunan terör örgütünün tüm unsurlarıyla ve süratle hertaraf edilebilmesi olarak açıklanmıştır . 2935 sayılı Olağanüs tü Hal Kanununda işçi-işveren ilişkilerine yönelik, çalışma yükümlülükle ri (m.8), işçi çıkarılmasının izne bağlanması veya yasaklanması (m. ll-n) gibi birçok düzenleme mevcuttur . Olağanüstü hal sonrası çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnamelerde (KHK/667, KHK/668, KHK/669, KHK/670, KHK/671) buna yönelik düzenleme yapılmamıştır. Karamamelerle güdü len asıl amaç darbe teşebbüsü ve terörle mücadele çerçeves inde alınması zaruri olan tedbirleri düzenlemek olarak ifade edilmiştir. Belirtmek gerekir ki, olağanüstü hal ilan edilmiş olmasına rağmen, çalışma hayatına yönelik Olağanüstü Hal Kanunundan kaynaklanan herhangi bir kısıtlama ya gidil memiştir . İşçi ve işverenlerin mevzuattan kaynaklanan görev ve yetkileri aynen devam etmiştir . 3. Sıkıyönetim halinde ı402 sayılı Sıkıyönetim Kanununa göre, Sıkıyönetim Komutanı, gerektiği hallerde grev ve lokavt yetkilerinin kullanılmasını sürekli olarak durdurabilir izne bağiayabilir (m. 3, bent f)ı78 lll. Yasaklarda Yüksek Hakem Kuruluna Başvurma 1. Başvuru Eskiden olduğu gibi grev oylaması sonucunda grevin yapılmaması yö nünde karar verilmesi halinde işçi sendikası nın, kararın kesinleşmesinden itibaren altı iş günü içinde Yüksek Hakem Kuruluna başvurabileceği aksi takdirde yetkisinin düşeceği hükmüne yer verilmiştir (m. 5111). Grev ve lokavtın yasak olduğu ya da ertelendiği durumlarla ilgili ola rak Yüksek Hakem Kuruluna başvurma hakkı sadece işçi sendikasına de- ı76 Bakanlar Kurulunun 20 ı 6/9064 sayılı kararı, RG 2 ı Temmuz 20 16, 29777. 177 TBMM'nin 2 ı .07.20ı 6 taı-ih ve ı ı ı 6 sayılı kararı, RG 22 Temmuz 2016, 29778. ı7s 1402 sayılı Kanunun 230 ı sayılı Kanunla değiştirilen hükmü, RG 2 ı Eylül ı 980, 171 ı 2; Bilgi için Kandemir, Olağanüstü Yönetim Usulleri, 28-30. 1184 Toplu İş Hukuku ğil her iki tarafa da tanınmı ştır. Konuya ilişkin Sl. madde hükmün e göre "grev ve lokavtın yasak olduğu uyuşmazlıkla rda SO. maddenin S. Fıkrasında belirtilen tutanağın tebliğinden ya da erteleme süresinin uyuşmazlıkla so nuçlanması halinde sürenin bitiminden itibaren taraflardan biri altı iş günü içinde Yüksek Hakem Kuruluna başvura bilir. Aksi takdir de işçi sendikası nın yetkisi düşer". Kanuna göre Yüksek Hakem Kurulu kararları kesindir ve toplu iş söz leşmesi hükmünd edirl79. Bir işyerinin grev ve lokavt yasağı kapsamında olup olmadığına ilişkin uyuşmazlıklar mahkemece karara bağlanacaktır. Bu konuda Yüksek Ha kem Kurulu'nun karar verme yetkisi yokturıso. 2. Yüksek Hakem Kurulunun kuruluşu Yüksek Hakem Kurulunun kuruluşu Kanunun 54. maddesinde düzenlenmiştir . Buna göre, Yüksek Hakem Kurulu, Yargıtay'ın bu kanundan doğan uyuşma zlıklara bakmakla görev li dairelerin başkanJan arasında başkanlık süresi en fazla olanın başkanlığında, a) Cumhur başkanınca, bakanlıklaı· bünyesi dışında, işçi ve işveren kuruluşlan ile bağlantısı olmayan ve siyasi parti organlannda görevli bulunm ayan, ekonom i, işletme, sosyal politika veya iş hukuku konularında bilgi ve deneyimi olanlar arasından seçilecek bir üye, b) Üniversitelerin iş hukuku veya üyeleri arasından Yükseköğre tim Kurulunca seçilecek bir üye, c) Çalışma ve Sosyal Gü venlik Bakanlığı Genel Müdürü, ç) İşçi sayısı en çok işçi konfederasyonunca seçilecek iki üye, d) İşverenler adına en çok işveren mensubu olan
mahkemece karara bağlanacaktır. Bu konuda Yüksek Ha kem Kurulu'nun karar verme yetkisi yokturıso. 2. Yüksek Hakem Kurulunun kuruluşu Yüksek Hakem Kurulunun kuruluşu Kanunun 54. maddesinde düzenlenmiştir . Buna göre, Yüksek Hakem Kurulu, Yargıtay'ın bu kanundan doğan uyuşma zlıklara bakmakla görev li dairelerin başkanJan arasında başkanlık süresi en fazla olanın başkanlığında, a) Cumhur başkanınca, bakanlıklaı· bünyesi dışında, işçi ve işveren kuruluşlan ile bağlantısı olmayan ve siyasi parti organlannda görevli bulunm ayan, ekonom i, işletme, sosyal politika veya iş hukuku konularında bilgi ve deneyimi olanlar arasından seçilecek bir üye, b) Üniversitelerin iş hukuku veya üyeleri arasından Yükseköğre tim Kurulunca seçilecek bir üye, c) Çalışma ve Sosyal Gü venlik Bakanlığı Genel Müdürü, ç) İşçi sayısı en çok işçi konfederasyonunca seçilecek iki üye, d) İşverenler adına en çok işveren mensubu olan işveren konfederasyonunca biri kamu işve renlerinden olmak üzere seçilecek iki üyeden oluşur. Ancak uyuşmazlık konusunun tararı olan sendikanın bağlı bulunduğu işçi konfederasyonunun farklı olması halinde, bağlı bulunduğu bir başka işveren sendikalan konfederasyonu bulunması halinde de sendikanın bağlı bulundu ğu konfederasyonun seçeceği bir üye, ikinci üyenin yerine Kurul üyesi olarak toplantıya katılır. Yüksek Hakem Kumlunun seçimle gelen üyeleı-i iki yıl için seçilirler ve yeniden seçilme leı-i mümkündür (m. 54/2). İşçi ve işverenler adına seçilerek üyelerde Kanunun 6. maddesin deki kurucular için öngörülen şartlar aranır. Seçimle gelen her üye için aynı zamanda ikişer yedek seçilir (m. 54/3). ı79 Yeni yasal düzenle meye uygunluk gösteren 2822 sayılı eski Kanun dönemiyle ilgili ola rak bu konuda bkz. Reisoğlu , Şeı-h, 294; Oğuzman, Toplu İlişkiler, 143-144; Kutal, Temel Sorunlar Semineri, 1 10; Günay, TİSGLH, 788; Serim, 588.; Ozdemir, Burhan: Türk İş Hu kukunda Zorunlu Tahkim Kurullan Kararları nın Huk uki Niteliği ve Özellikleri, Sarper Süzek'e Armağan, II, İstanbul 2011, 1743-I 752; işyerleri nden bir kısmının grev yasağı kap samında olan işletmel erde yüksek hakem kurulunun görevli olmayacağ ı, Yarg. 22. HO., 15,7.2014, E. 2014/16453 K. 2014/22444 ve kararı isabetli bulan Ozkaraca 'nın incelemesi, 2014 Yılı Kararları, 340-344. ıso Yarg. HGK, 22.11.2017, E. 2017/9-2170 K. 2017/1426, www.kaza nci.com. § 80. Grev ve Lokavtın Ertelenmesi 1185 3. Yüksek Hakem Kurulunun çalışma esaslan Kanuna göre Yüksek Hakem Kurulu başvuru dilekçesinin alındığı günden başlayarak altı iş günü içinde başkan ve en az beş üyenin katılması ile toplanır . Mazeretli veya izinli olan asıl başkan veya üyenin yerini aynı gruptan yedek başkan veya yedek üyelerden biri alır (m. 56/1). Yüksek Hakem Kurulu, uyuşmazlığı dosya üzerinde inceleyerek kara rını verir. Yüksek Hakem Kur ulu, gerekli görüldüğü durumlarda taraflar ve ilgililerden uyuşmazl ıkla ilgili her türlü bilgi ve belgeyi isteyebilir. Taraflar ve diğer bütün ilgililer, Yüksek Hakem Kurulunun istediği bilgi ve belgeyi vermekle yükümlüdür (m. 56/2). Yüksek Hakem Kurulu, görüşlerini öğrenmek istediği kişileri resen çağırıp dinleyebilir veya bunların görüşleri ni yazı ile bildirmeleri ni ister. Kanuna göre, kurulun çağırıp dinlemek istedikleri kişiler hakkında 6100 sayılı Kanunun tanıklar a ve bilirkişilere ilişkin hükümle ri uygulanır. Be lirtilen hüküm karşısında usulüne uygun olarak çağrıldığı halde maz eret bildirmeksizin gelmeyen tanık zorla getirtilebilir (HMK m. 245). Ayrıca ta raflar da, bilgilend irmek amacıyla Kurulda dinlenmelerini isteyebilir, bilgi ve belge sunabilirler (m. 56/2). Yüksek Hakem Kurulu toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar ve rir. Oyları n eşitliği halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlar (m. 62/3). Yüksek Hakem Kurulunun talebi üzerine Başbakaniıkça yeteri kadar raportör ve uzman atanır veya görevlendirilir. Ancak, işçi veya işveren ku ruluşlarında çalışmakta olanlar, raportör veya uzman olarak görevlendiri lemez (m. 54/2). § 80. GREV VE LOKAVTIN ERTELENMESi 1. Genel Olarak Kanunun genel sağlık veya milli güvenlik nedeniyle grev veya lokavt ın ertelenmesi konusundaki 63. maddesi Anayasa hükümle ri doğrultusun da düzenlenmiştirısı. Hemen belirtelim ki, Ülkemizde 15 Temmuz 2016 günü gerçekleştirilmek istenen darbe teşebbüsü ve terör eylemleri sonra sı, 21.07.20 16 Perşembe günü saat Ol:OO'dan itibaren doksan gün süreyle ısı MGK Komisyonu Gerekçe si, Mis/Ozsoy, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, ı 22; Grevin ertelenmesi konusunda ayı-ıntılı bilgi ve değerlendi ı-me için bkz. Canik/ioğlu, Grev Yasaklan ve Grevi n Eı-telenmesi, 3 ı 2-3 ı 8. 1186 Toplu İş Hukuku olağanüstü hal ilan edilmesine karar verilmişısı olmasına rağmen grev ve lokavtın ertelenmesine yönelik bir karar alınmamıştır . Daha sonra çıkanlan 678 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hak kında Kanun Hükmünde Kararname ile 63. maddede değişiklik yapılarak erteleme nedenleri genişlet ilmiştirısJ. Daha önce Bakanlar Kuruluna tanın mış olan grev ve lokavtı erteleme yetkisi 700 sayılı KHK ile Cumhurbaşka nına verilmiştir (m. 197). Grev ve lokavtın ertelenmesine ilişkin Kanunun 63. maddesine göre, karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev veya lokavt genel sağlığı veya milli güvenliği bozucu nitelikte ise Cumhurbaşkanı bu uyuşmazlıkta grev ve lokavtı altmış gün süre ile erteleye bilir. Erteleme süresi, kararın yayımı tarihinde başlar (m. 60/1 ). Fıkrada sayılan erteleme nedenlerine 31.10.2016 tarih ve 678 sayılı KHK ile "büyükşeh ir belediyeleri nin şehir içi toplu taşıma hizmetlerini" ve "bankac ılık hizmetlerinde ekonomik veya fi nansal istikrarı" bozucu nitelikte olma nedenleri eklenmiş ise de bu ibareler Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştirıs4. Böylece grev yasakları kapsamında iken 2014 yılında iptal edilen bu nedenler , 2016 yılında erte leme nedenleri olarak düzenlendikten sonra da 2019 yılında iptal kararına konu olmuştur. Anayasa Mahkemesi 2019 yılında verdiği kararda iptal sebeplerini temelde iki başlık altında düzenlemişt ir. Bunlardan birincisi bankacılık ve şehir içi toplu taşıma hizmetlerinin zorunlu hizmetlerden olmayışıdır ki bu değerlendirme 20 14 yılında verdiği kararla benzerlik arz etmektedir . Kararda ayrıca grevi n ertelenmesi halinde grev hakkının artık kullanılama ya cak oluşu üzerinde durulmuş tur. Erteleme kararının yürürlüğe girmesi üzerine, 60. maddenin yedin ci fıkrasına göre belirlenen arabulucu, uyuşmazlığın çözümü için ertele me süresince her türlü çabayı gösterir (m. 60/2). Erteleme süresi içerisinde taraflar aralannda anlaşarak uyuşmazlığı özel hakerne de götürebilir (m. 60/2). Erteleme süresinin sonunda anlaşma sağlanamazsa, altı iş günü için de taraflardan birinin başvurusu üzerine uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurrı lunca çözülür. Aksi takdirde işçi sendika sının yetkisi düşer (m. 60/3). Grev ertelemesine ilişkin 60. maddenin Anayasaya aykınlığı iddiasıyla Anayasa Mah kemesine başvuı-ulmuş olsa da mahkeme düzenlemenin Anayasaya aykırı olmadığına karar vermiştir! BS. Yüksek Mahkemenin bu kararında yer alan "Bakanlar Kurulunca kullanılabilecek olan yetki, grevi yasaklama yetkisi olmadığı gibi süresiz bir yetki de değildir ve altmış gün ile sı- ısı Bakanlar Kurulunun 2016/9064 sayılı kararı, RG 21 Temmuz 2016, 29777. 183 RG 22 Kasım 2016,29896. 184 AYM, 14.11.2019, E.
yedin ci fıkrasına göre belirlenen arabulucu, uyuşmazlığın çözümü için ertele me süresince her türlü çabayı gösterir (m. 60/2). Erteleme süresi içerisinde taraflar aralannda anlaşarak uyuşmazlığı özel hakerne de götürebilir (m. 60/2). Erteleme süresinin sonunda anlaşma sağlanamazsa, altı iş günü için de taraflardan birinin başvurusu üzerine uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurrı lunca çözülür. Aksi takdirde işçi sendika sının yetkisi düşer (m. 60/3). Grev ertelemesine ilişkin 60. maddenin Anayasaya aykınlığı iddiasıyla Anayasa Mah kemesine başvuı-ulmuş olsa da mahkeme düzenlemenin Anayasaya aykırı olmadığına karar vermiştir! BS. Yüksek Mahkemenin bu kararında yer alan "Bakanlar Kurulunca kullanılabilecek olan yetki, grevi yasaklama yetkisi olmadığı gibi süresiz bir yetki de değildir ve altmış gün ile sı- ısı Bakanlar Kurulunun 2016/9064 sayılı kararı, RG 21 Temmuz 2016, 29777. 183 RG 22 Kasım 2016,29896. 184 AYM, 14.11.2019, E. 2018/90 K. 2019/85, RG 13 Şubat2020, 31038. Özellikle toplutaşıma hizmetl erinde greve gidilme sinin yaratabileceği çeşitli sakıncalara yönelik olarak Soyer, Grev Yasak ve Ertelenıeleri, 506 vd. 185 AYM, 22.10.2014, E. 2013/1 K. 2014/161, RG 11 Kasını 2015,29529. § 80. Grev ve Lokavtın Ertelenmesi 1187 nırlıdır" ifadesi clokırinde eleşlirilmekıeclir ı86. Gerçekten ele macieleele her ne kadar altmış gün süren bir ertelemeden söz edilse de süre sonunda anlaşm anın sağlanamaması halinele taraf ların tekrar greve gitmeleri mümkün olmamakta, bu sebeple de hüküm doktrincle "ertelenmiş yasak" olarak ifade eclilmekteclir . Nilekim Anayasa Mahkemesi 20 ı 9 yılında şehir içi toplu taşıma hizmetlerinde grev ertelemesine ilişkin kararında erteleme ifadesinin aslında grevin yasaklanması anlamına geldiğini belirtmiştirı87. Eski 275 sayılı Kanunla yapılan düzenlemede, grev veya lokavtın geciktirilmesi üzerine taranann anJaşamamış olmaları halinele geciktirme süresinin bitmesinden sonra grev veya lokavta başlama olanağı sağlanmış bulunmakt aydı. Bu düzenleme sistemi, "memleket sağlığı" veya "milli güvenlik" gibi önemli nedenlerin varlığına karşın, sonuçta grevin veya lokavtın uygulanmasına olanak verdiği için eleştirilere uğramıştıı88. ı 982 Anayasasında herhalele bu durum göz önüne alınarak, grev ve lokavtın yasaklanabi leceği veya ertelenebile ceği haller ve işyerleri nin kanunla düzenlen eceği hükmü (m. 54/4) konulduktan sonra 1961 Anayasasında bulunmayan bir hükme yer verilmiş, grev ve lokavtın yasaklandığı hallerele olduğu gibi, er telendiği durumlarda da anlaşman ın olmaması üzerine ertelemenin sonunda uyuşmazlığın Yüksek Hakem Kurulunca çözümlenmesi esası getirilmiştir (m. 54/5). ll. Erteleme Nedenleri ve Kararı Yukarıda belirtildiği gibi Kanuna göre, karar verilmiş veya başlanmış olan kanuni bir grev veya lokavt genel sağlığı veya milli güvenliği bozucu nitelikte ise Cumhur başkanı grev veya lokavtı altmış gün süre ile erteleye bilir (m. 63/1). Bu hükümle ilgili olarak karşılaşılan en önemli sorun, erteleme nedenleri nin takeliri konusundad ır. Gerçekten, hangi grev veya lokavt halinele milli güvenlik veya genel sağlığın bozulması tehlikesinin bulunduğunun takeliri kuşkusuz oldukça zordur. Ama herhalde, grev hakkı ve uygulanma sının esas, ertelemenin ise istisna olduğu gerekçesiyle bu kavramların dar olarak yorumlanması gerektiği görüşüı89 uygulamada benimsenmeliclirı 9o. Grev erteleme ka- ı86 Ekmekçi, 465-466 vd. ı87 AYM, ı 4. ı 1.20ı 9, E. 20 ı 8/90 K. 20ı 9/85, RG ı 3 Şubat 2020, 31038. ı88 Oğuzman, Grev ve Lokavt, 87; Aynı yazar, Toplu ilişkiler, 2. Bası, 174; Aynı görüş Saymenl Ekonomi, 266; Esener, 623; 275 sayılı Kanunun Meclis'te görüşülmesi sırasında da aynı yolda eleştiri yapılmıştı. Bu konuda Sadrettin Tosbi şöyle diyordu: " ... Doksan gün talik ediyor, doksan günde karara bağlanınazsa grev ilan eclilebil iyor. O zaman memleketin menfaatlerine uygun bir hal mi kesbediyor grev? .. " (MMTD, B: 77 24.4. ı 963 0: ı, 4 77). ı89 275 sayılı Kanundaki maddenin Mecliste görüşülmesi sırasında söz alan Çalışma Bakanı, Milletlerarası Hür İşçi Senelikalan Konfederasy onunun bu konu ile ilgili olarak, "Burada önemli olan, memleketin güvenliği ve sağlığı terimine verilecek anlamdır . Bu kavram, dar olarak yorumlanırsa soğu tma dönemi yerinde görülebilir." dediğini belirtmiştir (B. Ece vit'in konuşması, MMTD, B: 77 24.4. ı 963 0: 1 480); Aynı görüş Yurdakul, Grevi Geçici Olarak Durdurma, 784-785; Demircioğlu, Grev Hakkına Müdahale, 19ı; Cünay, TİSGLH, 790; Aydemir, Grev Hakkı, ı60; Demir, İş Hukuku, 655-656; Kabakcz, Grev ve Lokavt, 180- ı 8 ı; Konu ile ilgili ayrıntılı bilgi ve eleştiri için bkz. Çelik, Aziz: Milli Güvenlik Gerekçel i Grev Eı-ıelemeleri, Çalışma ve Toplum, 2008/3, 87- ı 35. ı90 Eı-ıeleme karaı·ının yargısal elenetimi konusunda bkz. Kabakcı, Grev ve Lokavt, ı 74-178; U şan, M. Fatih/Kaya, Cemi!: Danıştay Kaı·arları Işığında Bakanlar Kurulunun Grev Ertele ınesi, Sar·per Süzek'e Armağan, Il, İstanbul 20ı ı, ı 72 ı-ı 74 ı. 1188 Toplu İş Hukuku radarında gerekçe gösterilmemesi, genel sağlık ve milli güvenlik bakımından grevin yaratabi leceği sakıncaların somut biçimde ortaya konmaması ve bu kavram ların geniş yorumlanması isabetli değildir ı9ı. Bu zamana kadarki uygulamal ara bakıldığı nda Bakanlar Kurulunun (ar tık: Cumhur başkanı) takdir yetkisini isabetli kullandığı nı söylemek güçtür. Yakın geçmişte Türkiye Şişe ve Canı Fabrikalan Anonim Şiı-ketine bağlı işyerlerinde uygulanmakta olan yasal grev, genel sağ lığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte göıiilerek ertelenmiştirı9ı. Anayasa Mahkemesi isabetli olarak, belirtilen erteleme kararı ile Anayas anın SI. maddesinde güvence altına alınan sendika hakkının ihlal edi/diğine kaı-ar vernıiştirı93. Kanunun 63. maddesine 678 sayılı KHK ile eklenen nedenler kapsanı ında Akbank Türk Anonim Şirketine bağlı işyerleri için alınan grev kaı·arı, ekonomik ve finansal istikrarı bozu cu nitelikte görülerek ertelenmiştirı94. Yine 2019 yılında İzmir Banliyö Taşımacıl ığı Sistemi 19ı Ekmekçi, 469; Sur, Toplu İlişkiler, 462; Tuncay/Savaş Kutsal, 438; Uşan!Kaya, 127; Eyren ci/Taşkent!Ulucan!Baskan, 678; Ulucan, Devrim!Baskan, Esra: Türk İş Hukukunda Grevin Ertelenmesi ve Konuya İlişkin Bir Anayasa Mahkemesi Kararının Değerlendirilmesi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 20.1. ı92 Bakanlar Kurulunun 2S.06.2014 tarih ve 2014/6S24 sayılı Kararı, RG 27 Haziran 2014, 29043. Bakanlar Kurulu kararımn iptali ve yürütmenin durdurulması için açılan davada Danıştay 10. Dairesi Bakanlıkl ardan gelen yazıları esas alarak yüı·ütmenin durdurulması talebini oyçokluğu ile reddetmiştiı� Danıştaya göı·e "Grev uygulanan işyerleı-inde, ülkemiz cam üretiminin %90'ının gerçekle ştirildiği, ara kararına cevaben davalı Başbaka niıkça temin edilip gönderilen Ekonomi Bakanlığı nın, Milli Savunma Bakanlığın ın, Sağlık Bakanlığının ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterl iğinin yazılarında, Türkiye Şişe ve Canı Fabrikaları Anonim Şirketine bağlı işyerlerinde uygulanan grevi n genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu etkisinin olduğu yönünde göıiiş bildirdikleri dikkate alındığında, davacı tarafından ileri sürülen hususlar, dava konusu Bakanlar Kurulu kararının yürütülme sinin clurdurulmasını gerekti recek n i tel ik te göıiilmemektecl ir" ( .1 6. 7.20 14, E.20 14/3628, kararı n değerlend i ıi I m esi için, Ozkaraca , 20.14 Yılı Kararları, 324-327). 2017 yılında Kristal-iş Senelikası tarafından
açılan davada Danıştay 10. Dairesi Bakanlıkl ardan gelen yazıları esas alarak yüı·ütmenin durdurulması talebini oyçokluğu ile reddetmiştiı� Danıştaya göı·e "Grev uygulanan işyerleı-inde, ülkemiz cam üretiminin %90'ının gerçekle ştirildiği, ara kararına cevaben davalı Başbaka niıkça temin edilip gönderilen Ekonomi Bakanlığı nın, Milli Savunma Bakanlığın ın, Sağlık Bakanlığının ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterl iğinin yazılarında, Türkiye Şişe ve Canı Fabrikaları Anonim Şirketine bağlı işyerlerinde uygulanan grevi n genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu etkisinin olduğu yönünde göıiiş bildirdikleri dikkate alındığında, davacı tarafından ileri sürülen hususlar, dava konusu Bakanlar Kurulu kararının yürütülme sinin clurdurulmasını gerekti recek n i tel ik te göıiilmemektecl ir" ( .1 6. 7.20 14, E.20 14/3628, kararı n değerlend i ıi I m esi için, Ozkaraca , 20.14 Yılı Kararları, 324-327). 2017 yılında Kristal-iş Senelikası tarafından bazı işyerleri için alınangrev kararı da milli güvenliği bozucu nitelikte görülerek eı-ıelenmiş tir (Bakanlar Kumlunun 16.0S.20 17 tarih ve 2017/10327 sayılı Kararı, RG 22 Mayıs 2017, 30073). Asil Çelik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine bağlı işyerlerinde Birleşik Metal İşçileri Senelikası tarafından uygulanmakta olan grevi n milli güvenliği bozucu nitelikte görüldüğün den eı·telennıesi hakkında Bakanlar Kurulunun 17.01.2017 taı·ih ve 2017/9744 sayılı Kararı için bkz. RG 18 Ocak 2017, 299S2. Mefar ilaç Sanayii Anon im Şirketine bağlı işyerlerinde Petrol-iş Senelikası tarafından alınangrev kararının genel sağlığı bozucu nitelikte görülerek ertelenmesi hakkında karar için bkz. Bakanlar Kurulunun OS.06.20 17 tarih ve 2017/10430 sayılı Kararı, RG S Haziran 2017, 30087, 2. Mük. Konuya ilişkin detaylı değerlendirme için Okıem Songu, Sendika Hakkı, 402 vd. Kristal iş Senelikası ayrıca grev erteleme kararıyla ilgili olarak Uluslararası Çalışma Örgütü'ne şi kayelle bulunmuş; örgütün Sendika Özgürlüğü Komitesi erteleme nedenleı-i olarak gösterilen genel sağlık ve ulusal güvenlik kavramlarının ancak iyiniyetle ve yaygın anlamlarına uygun olarak kullanılması halinde eı·teleme kararı nın meşru kabul edilebileceğini, kararda cam sektöründeki grevcle bu nedenler elen birinin mevcut olduğunun kanatlanama clığını, grevin neden ulusal güvenlik açısından tehdit oluş turduğunun net biçimde gösterilemecliği ni, grev hakkının sistemli biçimele ihlal edildiğini belirterek şikayeti haklı bulmuştuı-(ILO 323rcl. Session, 374th Repoı-ı of the Commi tee on Freedam of Association, Case No: 3084, Par. 871 ). 193 AYM, 02.07.20 1S, Başvuru No. 201411216 6, RG 12 Ağustos 201S, 29443. ı94 Bakanlar Klmılunun 20.03.20 17 tarih ve 2017110038 sayılı Kararı, RG 20 Mart 2017, 30013 Mük. § 80. Grev ve Lokavtın Ertelenmesi 1189 Anonim Şirketine bağlı işyerlerinde Türkiye Demiryolu İşçileı-i Sendikası tarafından uygulan makta olan grev, şehir içi toplu taşıma hizmetlerini bozucu nitelikte görüldüğünden ertelen miştirı9s. İdaıi işlem niteliğinde olan grev erteleme kaı·arına kaı·şı iptal davası açılması mümkün dür. 2822 sayılı Kanunun aksine 6356 sayılı Kanunda konuya ilişkin açık bir düzenleme ye yer veı-ilmemiş olması farklı bir sonuca varmayı ger ektirmez. Danıştay Kanunu'nun 2.7.2018 tarih ve 703 sayılı KHK ile değiştirilen 24. maddesi hükmü uyarınca Cumhurbaşkanı kararlarına karşı açılacak davalarda ilk derece mahkemesi olarak Danıştay görev yapacak tır. lll. Erteleme Durumunda Uyuşmazl ığın Çözümü 1. Erteleme süresi içinde Kanunun 63. maddesine göre erteleme süresi altmış gündür. Sürenin kısaltılması veya uzatılınası mümkün değildirı96. Erteleme süresi kararın Resmi Gazetede yayınlandığı tarihte başlar. Erteleme kararının yürürlüğe girmesi üzerine, 60. maddenin 7. Fıkra sına göre belirlenen arabulucu uyuşmazl ığın çözümü için erteleme süresin ce her türlü çabayı gösterir . Erteleme süresi içinde taraflar uyuşmazlığı özel hakerne de götürebilider (m. 63/2). 2. Erteleme süresinin bitiminden sonra Erteleme süresinin sonunda anlaşma sağlanamazsa, altı işgünü içinde taraflardan birinin başvurması üzerine uyuşmazlık Yüksek Hakem Kuru lunca çözülür. Aksi takdirde işçi sendikasının yetkisi düşer (m. 63/3). Böy lece, Anayasa nın 54. maddesi uyarınca, eski 275 sayılı Kanun döneminden farklı olarak, uyuşmazl ığın grevle değil, zorunlu tahkim yolu ile çözümü öngörülmüş bulunmak tadırı97. ı9s Cumhur başkanının 556 sayılı Kararı, RG 8 Ocak 2019,30649. ı96 Tuncay/Savaş Kutsal, 438; Ekmekçi, 469; Eyrerıci/Taşkent/Ulucan/Baskarı, 679; Caııiklioğ/u , Grev Yasakları ve Grevin Ertelenmesi, 312; Cente/, Tankut: Grev Yasak ve Sınırlarına Top luca Bakış, TİSK Akademi, 2013/1, 13; U şan/Kaya, 1734. ı97 Eski dönemle ilgili bilgi için Çelik, İş Hukuku Dersleri, S. Bası, 1980, 457 vd.; 275 sayılı eski Kanuna benzeyen ABD'deki Taft-Hartley Kanunu hükümle ri ve 275 sayılı Kanunun yerini alan 2822 sayılı Kanunda yapılan düzenlemeyle yaratılan sistem farklılığı konusunda bilgi için Aydın, Ufuk: From The Taft-Hartley Act To Turkish Industrial Relation-P ostponement of Legal Streikes: A Legal Borrowing Case, Comparat ive Labor Law & Policy Journal, Spring 2004, 367-377 ve 389-390; Genel olarak bilgi için Çelik, Aziz: Milli Güvenlik Gerek çeli Grev Ertelemeleri, Çalışma ve Toplum, 2008/3, 87-ı 36; Caniklioğlu, Grev Yasakları ve Grevi n Ertelenmesi, 3 ı 8-320. 1190 Toplu İş Hukuku IV. Yasal Düzenlemenin Eleştirisi Eskj 2822 sayılı Kanunun yürürlüğü döneminde 33. maddedeki, karar verilmiş veya başlanmış olan kan uni bir grev veya lokavtın genel sağlığı veya milli güvenliği bozucu nitelikte olması halinde Bakanlar Kurulunca altmış gün süre ile ertelenmesine ve bunun üzerine ta rafların 34. maddeye göre anlaşamaması halinde uyuşmazlığın Yüksek Hakem Kurulunca çö zümlenmesine ilişkin düzenlernelerin 98 sayılı Sözleşmede öngörülen toplu pazarlık hakkını sınırladığı gerekçesiyle ILO tarafından yıllardır bu mekanizman ın kı ıtlanması gerektiği öne sürülmekteydi. ILO raporlannda ve kararlarında somut bir eleştiriye yer verilmemekle birlik te, ILO'nun bu konudaki ısrarlı tutumu karşısında, eleşlirilerin daha çok yoğunlaşmış olduğu ertelemeye ilişkin yasal düzenlernede bazı değişikliklere gidilebilirdi. Buna rağmen 63S6 sayılı Kanunda da aynı esaslar benims enmiştir . Bununla ilgili olarak, 2822 sayılı Kanun dönemin de Türk-İş tarafından erteleme gerekçesinin kararda açıklanması zorunluluğunun getiı-ilmesi önerilmiştjl98. Aslında erteleme konusunda uygulamada ortaya çıkan sorun ve şikayetleı-in önlenmesi bakımından köklü bir değişim ihtiyacı vardır. 27S sayılı eski Kanun dönemindekj önerİnıizi tekrarlayarak belirtelim kj, hükümetin grevi erteleyip tarafları yargı yoluna gitmeye zorlayacağı yerde, Kanunda yapılacak bir değişiklikle, ABD 'de olduğu gibi, İdare'ye kanunda ki nedenlerin varlığı halinde mahkemeye başvurma yolunun açılması ve mahkemenin bunu yerinde bulan bir tespitte bulunması üzerine grev ertelemesine gidilmesi uygun olurı99. Bu önerinin kabul görmemesi halinde hiç değilse, grev ertelemesi konusunda etkili bir yargı de netimi sağlamak için iptal davalarının kısa sürede karara bağlanmasını sağlayıcı bir hükme Kanunda yer vermek gerekir200. Ayrıca, konuyla bağlantılı olan Yüksek Hakem Kurulunun kuı-uluş biçimi ile ilgili olaı-ak S3. maddede bazı değişiklikler yapılabilir20ı. Bunlardan başka, Cumhur başkanının erteleme kararlarında bugüne kadar yapılmış olan eleştirile ri dikkate alan bir tutum göstermesi gerekir. Her şeyden önce ertelemeyi haklı kılacak bir nedenin varlığı titizlikle aranmal ıdır. Gerçekten bir erteleme ihtiyacının doğması halinde bile, erteleme ka rarlarında Kanunun 63. maddesindeki
tarafları yargı yoluna gitmeye zorlayacağı yerde, Kanunda yapılacak bir değişiklikle, ABD 'de olduğu gibi, İdare'ye kanunda ki nedenlerin varlığı halinde mahkemeye başvurma yolunun açılması ve mahkemenin bunu yerinde bulan bir tespitte bulunması üzerine grev ertelemesine gidilmesi uygun olurı99. Bu önerinin kabul görmemesi halinde hiç değilse, grev ertelemesi konusunda etkili bir yargı de netimi sağlamak için iptal davalarının kısa sürede karara bağlanmasını sağlayıcı bir hükme Kanunda yer vermek gerekir200. Ayrıca, konuyla bağlantılı olan Yüksek Hakem Kurulunun kuı-uluş biçimi ile ilgili olaı-ak S3. maddede bazı değişiklikler yapılabilir20ı. Bunlardan başka, Cumhur başkanının erteleme kararlarında bugüne kadar yapılmış olan eleştirile ri dikkate alan bir tutum göstermesi gerekir. Her şeyden önce ertelemeyi haklı kılacak bir nedenin varlığı titizlikle aranmal ıdır. Gerçekten bir erteleme ihtiyacının doğması halinde bile, erteleme ka rarlarında Kanunun 63. maddesindeki genel sağlık ve milli güvenlik nedenlerinden, bugüne kadar sıkça örneği görüldüğü şekilde, her ikjsine birden yer verme veya hiçbirinden söz et meme usulü202 tekı-arlanmam alıdır. Gerçi, her ikj nedenin birden ortaya çıkabileceği durum- ı9s Türk-İş'in Mart ı 990 tarihli Kanun değişikliği önerisi için bkz. Demircioğlu, Grev Hakkına Müdahale, 190 d n. 87. Yazar da bu görüştedir; Aynı görüş Oğuznıa n, İş Hukukunun Görü nümü, 97; Sur, Toplu İlişkjler, 439. ı99 Çelik, Uzlaştırma ve Arabu luculuk, S7; ayrıca bkz. Denıircioğlu , Grev Hakkına Müdahale, ı 97-198; Gün ay, TİSGLH, 79 ı; Kabakcı, Grev ve Lokavt, 87, 18 ı; Kocagil Ersoy, 348-349; Caniklioğlu , 63S6 sayılı Kanun, 308; Özkaraca, 2014 Yılı Kararlan, 324; Ulucan!Baskan, 200; Eyrenci!Taşkent!Ulucan!B askan, 678. Mahkemeye başvuru usulünün pratik olmayaca ğı ve mevcut düzenlemenin daha isabetli olduğu yönünde Uşan/Kaya, 1727. 200 Çelik, İş Hukuku Dersleri, S. Bası, ı 980, 460 ve 13. Bası, İstanbul ı 996, 498; Nedense, 2822 sayılı kanuna ilişkjn Hükümet Tasarısında yer verilen "Bakanlar Kurulunun erteleme kararianna karşı açılacak iptal davalannda Danıştay IS gün içinde karaı-ını verir" hükmü (Mis/Özsoy, Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, 33) Kanuna geçirilmemiştir; Er teleme kararı ve bunun yargısal denetimi konusunda bkz. Zararsız, M. Emin: Grevin ldari Kararla Ertelenmesi ve Bunun Yargısal Denetimi, Çimento İşv. D, Mayıs ı 99 ı, 3-13; Ayde mir, Grev Hakkı, 168. 20ı Kutal, Temel Sorunlar Semineri, 118 vd. 202 Her iki nedene yer veren bazı erteleme kararları için bkz. RG 27 Haziran 20ı4, 29043; RG 29 Mayıs 1992, 2 ı 242 Mükerrer ve ı 7 Ekim ı 99S, 22436 (üç ayrı karar); Hiçbir neden gösterilmeksizin alınan erteleme kaı·arları için bkz. RG 6 Mayıs ı 993, 21S73 Mü kerrer ve 6 Ekim ı 99S, 2242S; Eleştirimiz yönünde Kabakez, Grev ve Lokavt, ı 8 ı. § 81. Yorum ve Eda Davaları 1191 ların varlığı kabul edilebilir203. Ancak, bunlarla nadiren karşılaşılabi lecektir . Kararlarda her iki nedenin gereksiz yere ve sıkça ifade edilmesi ertelemenin inandır ıcılığını azaltmaktadır . Erteleme kararlarına yönelik bir eleştiri de erteleme gerekçesinin açıklanmamasında kendisini göstermektedir . Erteleme kararında sadece erteleme nedeni değil, buna ilişkin gerekçenin de açıklanması herhalde doğı·u olur204 Bütün bu eleştiriler 6356 sayılı Kanun yönünden de ge çerliliğini sürdürmektedir . Zira 6356 sayılı Kanun döneminde de Bakanlar Kurulunun (artık: Cumhurbaşkanı) aynı şekilde kararlar vermeye devam ettiği görülmektedir . Yukanda belirtil diği gibi, örneğin Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları Anonim Şirketine bağlı işyerlerinde uygu lanmakta olan grevin, genel sağlığı ve milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu gerekçesiyle 60 gün süreyle eı·telenmesine karar verilmiştir205. Anılan işyerlerinde uygulanmakta olan grevi n genel sağlığı ve grevi n milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu tartışmaya açıktır. BEŞiNCi KESiM TOPLU HAK UYUŞMAZLIKLARI VE MAHKEMEYE BAŞVURMA Anayasada grev ve lokavta toplu iş sözleşmesi nin yapılması sırasında çıkan uyuşmaz lık üzeı·ine başvurulabile ceği belirtilmiştir (m. 54/1 ). Anayasa uyarınca toplu hak uyuşmazlık larında grev ve lokavt yolları kapatılmış ve mahkeme ye başvurma yolu gösterilmiştir. Buna uygun olarak 6356 sayılı Kanun da, toplu iş sözleşm esinin yapılması sıı·asında uyuşma zlık çıkması halinde greve başvurulacağ ını hükme bağlamıştır (m. 5811). Ayrıca Kanuna göre, işçi lerin ekonomik ve sosyal durumlan ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla, bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan greve kanuni grev denir (m. 58/2). Böylece toplu hak uyuşmazlıkları için greve başvurma yolu kapatılmıştır. Bireysel hak uyuşmazlıklarında olduğu gibi toplu hak uyuşmazl ıkları nda da mahkemeye başvurulabilecektir . § 81. YORUM VE EDA DAVALARI Kanunun yorum ve eda davalarına ilişkin 53. maddesi hükmü şöy ledir: Uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmes inin yorumundan doğan uyuşmazl ıklarda sözleşmenin taraflarınca dava açılabilir2o6. Mahkeme en geç iki ay içinde karar verir. Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması 203 Demircioğ/u, Grev Hakkına Müdahale, ı 89. 204 Demircioğlu, Grev Hakkına Müdahale, ı 90 d n. 87; Sur, Toplu İlişkiler, 439. ıos RG 27 Haziran 20ı4, 29043. 206 Bu kesimde ele alınan konularla ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. Günay, Cevdet İlhan: Toplu Hak Uyuşmazl ıklan, Ankara 1995. Bu dava tarafları nın işçi ve işveren olmaması ve işçi veya işveren alacağı veya tazminat ya da işe iade davası talebi ile açılan bir dava olmaması nedeni ile arabulucuya başvuru dava şartı değildir, Özkaraca! Üna/, Dava Şartı Arabulucu luk, 354; BaysaUGüneş, ı067-ı068; Köme Akpulaı, 362; Ertan, Emre: Toplu İş Sözleşmesi Yorum Davası, Sicil, 2020/44, ı 25. 1192 Toplu İş Hukuku halinde bölge adiiye mahkemesi, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak ka rara bağlar (f. 1 )201. Yorum davası açma yetkisi toplu iş sözleşmesi taraflarına tanınmış olup işçiye veya Bakanlığa tanınmamıştır 2os_ Ancak, işçinin eda davası açma hakk.J saklıdır2o9. Yine toplu iş sözleşm esinin işveren sendikası tarafından bağıdandığı hallerde davacı olma sıfatı, işverene değil işveren sendikasına aittir. Yorum davasının açılahilmesi için dava konusu toplu iş sözleşmesinin yürürlükte olması gerekir2ıo. Henüz yürürlüğe girmemiş veya süresi sona ermiş bir toplu iş sözleşmesine yönelik olarak yorum dava açı lamaz. Ancak davanın devamı sırasında toplu iş sözleşme sinin süresinin sona ermesi ha linde davanın sonuçlandırıl ması gerekir2ıı. Yorum davası, tüm toplu iş sözleşmelerinde söz konusu olabilir. Buna göre işyeri, işletme ya da grup toplu iş sözleşmeleri bakımından yorum da vası açılabilecektir. Yine uyuşmazlık konusu sözleşme hükmünün normatif 207 Eski düzenlemedeki Yargıtay'ın bozma söz konusu olduğu hallerde işin esasının il işkin kesin kararını veı·mesine ilişkin esas değiştirilerek "bozma" sözcüğü isabetli olarak kaldı rılmıştır . Bu konuda öğretide ortaya atılmış olan bir görüşe göre de, onama kararlarında da iki aylık sürenin geçerli olması uygun bir yaklaşım olacaktır (İnce, Toplu İş Hukuku, ı96; Mollamahmu toğlu, Lokavt, 22); "7036 sayılı İş Mahk emeleri Kanunu'nun 8 inci
yürürlüğe girmemiş veya süresi sona ermiş bir toplu iş sözleşmesine yönelik olarak yorum dava açı lamaz. Ancak davanın devamı sırasında toplu iş sözleşme sinin süresinin sona ermesi ha linde davanın sonuçlandırıl ması gerekir2ıı. Yorum davası, tüm toplu iş sözleşmelerinde söz konusu olabilir. Buna göre işyeri, işletme ya da grup toplu iş sözleşmeleri bakımından yorum da vası açılabilecektir. Yine uyuşmazlık konusu sözleşme hükmünün normatif 207 Eski düzenlemedeki Yargıtay'ın bozma söz konusu olduğu hallerde işin esasının il işkin kesin kararını veı·mesine ilişkin esas değiştirilerek "bozma" sözcüğü isabetli olarak kaldı rılmıştır . Bu konuda öğretide ortaya atılmış olan bir görüşe göre de, onama kararlarında da iki aylık sürenin geçerli olması uygun bir yaklaşım olacaktır (İnce, Toplu İş Hukuku, ı96; Mollamahmu toğlu, Lokavt, 22); "7036 sayılı İş Mahk emeleri Kanunu'nun 8 inci maddesine göre, 63S6 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Söz.leşmesi Kanunu'nun S3 üncü maddesinin bi rinci fıkrası kapsamında açılan davalarda verilen kararlar yönünden temyiz kanun yoluna başvuru lamaz. Somut uyuşmazlık 63S6 sayılı Kanun'un S3 üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamında açılan toplu iş sözleşme sinin yorumuna ilişkin olduğundan Bölge Adiiye Mah kemesi kararı kesin niteliktedir.", (Yarg. 22. HD., ı0.6.2020, E. 2020/2093, K. 2020/626ı). 208 Şah/anan, Toplu İş Hukuku, 496; Ekmekçi, 437; Baysal!Giineş, ı 06S. Yarg. 22. HD .. 26.2.2013, E. 20 ı3/ı 332 K. 20 ı3/390S ve A. Güzel'in değerle ndirmesi, 20ı3 Yılı Kararları, 396-397. Aleyhine yorum davası açılan işveren toplu iş sözleşme sinin tarafı olan işveren sendikası üyesi ise kendisine husumet tevcih edilemez. Davanın işveren sendikası aleyhine açılması gerekir (Yarg. 9. HD., 1 6.9. ı 988, E. 988/89 ı 7 K. 988/824 ı, Tekstil İşv. D, Ocak ı 990, 20; 4.2.1999/E. ı999/tı92 K. ı 999/ı 484, Ekonomi, ı 999 Yılı Emsal Kararları, 407- 408); Konu ile ilgili bilgi için bkz. Çil!Kar, 12 vd. 209 Yarg. 9. HD., 8.2. ı 984, E. ı 984/S97 K. ı 984/ı ı OS ve K. Oğuzman'ın incelemesi, İHU, TSG LK. 60 (No. 1); ı 2.2.1988, E. 1988/1346 K. ı 988/ ı 004, İşv. D, Mayıs ı 988, ı 6-ı 7; 28. ı 2. ı 988, E. ı988/l2912 K. ı988/ı2922, YKD, Temmuz ı989, 97ı-972; 2S.2.ı99ı, E. 990/ıı6ı7 K. 99ı/2770, Tekstil İşv. D, Ekim ı 99ı, ı 7; ı S. ı 2. ı 994, E. ı994/l 8324 K. ı 994/18002, Tekstil İşv. D, Haziran !99S eki; 10.9.ı997,E. ı 997/ı 2960 K. ı997/ı 4S63, Giiıwy, TİSGLH, ı Oı8-ıOı9. 2ıo Tuncay/Savaş Kutsal, 3SS; Şah/anan, Toplu İş Hukuku, 496; Ekmekçi, 437; Aktay, Toplu İş, 2S8; Eyrenci!Taşkent/Ulucan/Baska n, 636; Narman lıoğlu, Il, S43; Sur, Toplu ilişkiler, 379. Yarg. 9. HD., ı7.10.1996, E. ı996/18804 K. 1996/196ı3, Giinay, TİSGLH, ı020; Yarg. 9. HD, 1.7.2003, E. 2003/11619 K. 2003/ı 2326 ve D. Ulucan'ın kararı isabetli bulan değerlen dirmesi, 2003 Yılı Kararları, ı 80 2ıı Akyiğit, Toplu İş Hukuku, 668; Ekmekçi, 437; Baysal!Giineş, ı066. § 82. Eda Davasında Faiz 1193 veya borç doğurucu bir karaktere sahip olması önemli değildirm. Toplu iş sözleşmesinin değiştirilmesi, yorumlanması ya da sözleşmeye yeni hüküm ler konulması amacıyl a akdedilen ek protokoller de yorum davasına konu olabilir. Yüksek Hakem Kurulu tarafından bağıtlanan toplu iş sözleşmeleri için de yorum davası açılabilirm. Yargıtay kararları da bu yöndedir 2ı4. Yo rum davası sonucunda verilecek karar bir tespit hükmü olacaktır 2ıs. 2822 sayılı Kanunda yer alan yorum davası sonucunda ulaşılan yoruma işver enin uyma ması halinde adli para cezası ödeyeceği ne ilişkin hükme 6356 sayılı Kanunda yer verilmemiş tir. Bu halde yon.ım ilaınına uymayan tarafı ilaının gereğini yerine getirmeye zorlayacak etkin bir araç kalmamış görünmektedir . Açılacak yorum davasında görevli mahkeme iş mahkemesidir (ın.79, 7036 s. K. ın. Sil, c). Yetkili mahkeme ise görevli makamın bulundu ğu yer mahkemesidir. Görevli makam; işyeri toplu iş sözleşmesi için işyerinin, işletme toplu iş sözleşmesi için işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kummu İl Müdürlüğü'nü; aynı Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlü ğü'nün yetki alanına giren işyerleri için yapılacak gmp toplu iş sözleşmelerinde bu işyerleri nin bağlı bulunduğu Çalışma ve İş Kuı·umu İl Müdürlüğü'nü, birden fazla Çalışma ve İş Kunımu İl Müdürlüğü'nün yetki alanına giren işyerierini kapsayacak grup toplu iş sözleşmesi için ise Bakanlığı ifade etmektedir (m. 211, c). § 82. EDA DAVASlNDA FAiZ Kanunda, eda davası ile ilgili olarak sadece faiz hükmüne yer veril miştir. Buna göre, toplu iş sözleşmesi ne dayanan eda davalarında temer rüt tarihinden itibaren işletme kredilerine uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır (m. 53/2). Bu hükmün, uygulamada yasal faizin düşüklüğünden yararlanarak yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınanla ra karşı bir önlem olarak konulmuş olduğu açıktır. Ancak Kanundaki yüksek faize iliş kin hüküm sadece toplu iş sözleşmesine dayanan eda davaları için öngörül müştür. Yargıtayca bu nokta vurgulanmış, toplu iş sözleşm esine dayanan ve dayanmayan alacak kısımlannın ayrılarak, toplu iş sözleşm esine dayan mayan alacak kısmı için işletme kredisi faizine hükmedilmemesi gerektiği sonucuna varılmıştır2ı6. Aynı ayınma yer verilen başka bir kararda, ayrıca, 2ı2 Eyrenci!Taşkent!Ulucan/Baska n, 636; Tuncay/Savaş Kutsal, 355; Ekmekçi, 437; Ertan, Yo- rum Davası, 120. 2ı3 Ertan, Yoı-um Davası, 120. 2ı4 Yarg. 22. HD. 12.9.2012, E. 2012/16430 K. 2012/17983, www.kaza nci.com. 2ıs Aktay, Toplu İş, 258; Sur, Toplu İlişkiler, 379; Ertan, Yorum Davası, 122. 2ı6 Yarg. 9. HD., 20.4.1989, E. 1989/3391 K. 1989/3764, TÜHİS, Mayıs 1989, 44-45; Aynı yönde 8.6.1999, E. 199917157 K. 1999/9898, TÜHİS, Ağustos 1999, 58-59; 20.2.2003, E. 2002/27544 K. 2003/2042, İşv. D, Kasım 2003, 18; 24.11.2005, E. 2005/8885 K. 2005/37 124, Legal HD, Ocak 2006, 148-149; 25.9.2006, E. 2006/3541 K. 2006/24567, Çalışma ve Top- 1194 Toplu iş Hukuku toplu iş sözleşmesinde öngörülen ikramiye talebinin işletme kredisi fajzine tabi olacağı, 6772 sayılı Kanundan kaynaklanan ilave tediye talebinin ise bu faize tabi olmayacağı açıklanm ıştırm. Yargıtayca, toplu iş sözleşmesinin süresının sona ermesının ardın dan toplu iş sözleşmesi hükmü olarak devam eden ücret ve ikramiye bakı mından 61. maddedeki faiz hükmünün uygulanma yacağı belirtilmiştir2ıs. Yargıtay'a göre, alacağın bir kısm ının kanundan, bir kısmının da toplu iş sözleşmesind en doğması halinde, kural olarak, kanundan ve toplu iş sözleş mesinden doğan mi ktarlar ayrı ayn belirlenmeli ve kanundan doğan miktar için yasal faize, toplu iş sözleşmesi sebebiyle ödenmesi gereken miktar için ise işletme kredisi faizine karar verilmelidir 219. Bu doğrultuda fazla çalışma ücretinin saatlik ücretin % 75 fazlası şeklinde ödeneceğine ilişkin hüküm lum, 2007/1, 239; 7. 10.2008, E. 2008/26536 K. 2008/25 713 ve N. Aktay'ın kararı isabetli bulan in celemesi, Sicil İHD, Haziran 2009,
Kanundan kaynaklanan ilave tediye talebinin ise bu faize tabi olmayacağı açıklanm ıştırm. Yargıtayca, toplu iş sözleşmesinin süresının sona ermesının ardın dan toplu iş sözleşmesi hükmü olarak devam eden ücret ve ikramiye bakı mından 61. maddedeki faiz hükmünün uygulanma yacağı belirtilmiştir2ıs. Yargıtay'a göre, alacağın bir kısm ının kanundan, bir kısmının da toplu iş sözleşmesind en doğması halinde, kural olarak, kanundan ve toplu iş sözleş mesinden doğan mi ktarlar ayrı ayn belirlenmeli ve kanundan doğan miktar için yasal faize, toplu iş sözleşmesi sebebiyle ödenmesi gereken miktar için ise işletme kredisi faizine karar verilmelidir 219. Bu doğrultuda fazla çalışma ücretinin saatlik ücretin % 75 fazlası şeklinde ödeneceğine ilişkin hüküm lum, 2007/1, 239; 7. 10.2008, E. 2008/26536 K. 2008/25 713 ve N. Aktay'ın kararı isabetli bulan in celemesi, Sicil İHD, Haziran 2009, 219-223. 2ı7 Yarg. 9. HD, 31.5.2021, E. 2021/5550 K. 2021/9742, www.kaz anci.com. Yargıtay'a göre "Ya sada sözü edilen faizin uygulanabilmesi için işçilik alacağının Toplu İş Sözleşmesinden doğmuş olması gerekir. Yasal bir hakkın toplu iş sözleşmesinde tekı·ar edilmiş olması bu konuda yeterli değildir . Dairemizce, 6772 sayılı Yasada öngörülen ilave tediye alacağının Toplu İş Sözleşmesinde tekrar edilmiş olması durumunda, sözü edilen alacağın yasadan kaynaklandığı sonucuna varılmış ve yasal faiz yürütülmesi gerektiği kabul edilmiştir. Diğer yandan, alacağın bir kısmının yasadan bir kısmının ise Toplu İş Sözleşmesinden doğması halinde, kural olarak yasadan ve Toplu İş Sözleşmesinden doğan miktarlar ayrı ayrı belirlenmeli ve yasadan kaynaklanan için yasal faize, Toplu İş Sözleşmesi sebebiyle ödenmesi gereken miktar yönünden ise işletme kredisi faizine karar verilmelidir" (Yarg. 7. HD, 06.03.20 14, E.2013/8299 K.2014/544 1, Çalışma ve Toplum, 2015/1, 373 vd., kararın değerle ndirilmesi için, Ozkaraca , 2014 Yılı Kararları, 314-317. Aynı yöndeki Bölge adiiye mahkemesi kararı için bkz: " ... Mahkemece 4857 SK'da düzenlenen fazla çalışma ve ulusal bayram genel tatil alacaklarına en yüksek işletme kredisi faizi uygulan mıştır. Yargıtay'ın istikrarlı uygulamaları gereği Kanunda düzenlenen bir alacağın toplu iş sözleşmesinde yeniden düzenlenmesi ona TİS alacağı niteliği kazandı rmayacağ ından TİS'de düzenlenen en yüksek işletme kı-edisi faizinin uygulanması da mümkün değildir � Bu nedenle Kanuna ve kamu düzenine açıkça aykırı olan faizin hükümde düzeltilmesi yoluna gidilmiştir. .. ", Gaziantep BAM. 7. HD., 13.01.2017, E. 2016/98 K. 2017/52. 2ıs Yarg. 9. HD., 21.3.2011, E. 2010/41736 K. 2011/7585 ve M. O. Öztürk'ün incelemesi, Sicil İHD, Eylül 2012, 162-169; 22.12.2011, E.2009/43777 K.2011/49236 ve İ. Sarıoğlu'nun in celemesi, ag dergi, Mart 2013, 159-168. 11.7.2011, E. 2011/31621 K. 2011/23534, Çimento İşv. D, Ocak 2012, 35-36. 2ı9 Yarg. 9. HD., 14.11.2011, E. 2010/6478 K. 2011/42583. Yarg. 9. HD., 14.11.2011, E.2010/6478, K.201 1/42583, T. Canbolat'ın kararı isabetli bulmayan görüşü için bkz. Toplu İş İlişkileri, 300-301. Yazara göre toplu iş sözleşmesiyle düzenlenen bir alacağın ne ka darının yasada düzenlenmiş ne kadarının artırılmış olduğunun ayrı ayrı belirlenmesi ve sanki bunlar ayrı alacak türleriymiş gibi ayrı ayrı faizin uygulanmasına karar verilmesi ayrı hesaplamaları zorunlu kılacağından uygulamayı daha da karmaşık hale getirecektir. Aynı yönde, karann değerle ndirilmesi için, Ozkaraca , 2014 Yılı Kararları, 316-317. Ayrıca bkz. Kılıçoğlu!Tüfek, 699. § 83. Özel Hakerne Başvurulabile cek Duı·umlar 1195 nedeniyle kanun gereği hesaplanan kısmına kanunda belirtilen faiz türü nün, toplu iş sözleşmesindeki düzenleme nedeniyle kanunda belirtilen he saplama yöntemini aşan kısmına (fazla çalışma alacağı için % 25) ise işlet me kredilerine uygulanan en yüksek faizin uygulanması gerektiğine karar verilmektedir 22o. Yargıtay'a göre, toplu iş sözleşmesinden doğan ikramiye alacağı için temerrüt tarihinden itibaren Merkez Bankasınca birer yıllık dönemler için belirlenen en yüksek işletme kredisi faizi hesaplanmalıdır 22ı. Yargıtayca, toplu iş sözleşmesinden doğan fark alacaklar için davacı sendikanın üyesi bulunan işçilerden aldığı yetki belgesine dayanarak çektiği ihtarname ile davalıyı temerrüde düşürdüğü bir olayda faiz başlangıcı için dava tarihinin değil, ihtarname tarihinin esas alınması gerektiği sonucuna varılmıştır222. ALTINCI KESiM ÖZEL HAKEME BAŞVURMA § 83. ÖZEL HAKEME BAŞVURULABiLECEK DURUML AR Kanunda tarafların anlaşması halinde toplu hak veya çıkar uyuşmaz lıklarının her safhasında özel hakerne başvurabilecekleri belirtilmiştir (m. 5211). Taraflar toplu iş sözleşm esine, özel hakerne gidileceğine dair hüküm ler koyabilirler. Toplu iş sözleşmesinde aksine hüküm yoksa 6100 sayılı Hu kuk Muhakemeleri Kanununun özel hakerne ilişkin hükümleri uygulanır. Toplu hak uyuşmazlı klannda özel hakem kararları genel hüküml ere tabidir (m. 52/2). Kanuna göre, toplu çıkar uyuşmazlıklannda taraflar özel hakerne baş vurma hususunda yazılı olarak anlaşma yaparlarsa, bundan sonra arabu- 220 Yarg. 22. HD., 16.01.2020, E. 2017/26660, K. 2020/474. 22ı Yarg. 9. HD., 3.3.1998, E. 1998/3831 K. 1998/3093, Cünay, TİSGLH, 1042. Aynı esasın be nimsendiği kaynakta kesilmesi gereken sendika aidat alacaklarına ilişkin olarak, Yarg. 22. HD, 14.1.2020, E. 2019/6682 K. 2020/258, www.kazanci.com. 222 Yarg. 9. HD., 9.6.1999, E. 1999/9010 K. 1999/10138, TÜHİS, Ağustos 1999, 52-54; Doğuş tarihleı·i toplu iş sözleşmesi ile kararlaştırılmış olan alacaklar için sözleşmedeki tarihler faiz başlangıcını oluşturur (Yarg. HGK, 29.3.2000, E. 2000/9-9 12 K. 2000/307, Cünay, İş Kanunu, 2, 2. Baskı, 2145-2148). 1196 Toplu iş Hukuku luculuk, grev ve lokavt, kanuni hakemlik hükümleri uygulanmaz (m. 52/3). Bu hükümden anlaşılacağı gibi, taraflar anlaşarak grev ve lokavtın yasak olduğu işlerde ve yerlerde veya ertelendiği durumlarda da özel hakerne gi debilirler. Taraflar anlaşarak uyuşmazlığın her safhasında özel hakem ola rak Yüksek Hakem Kurulunu da seçebilirler (m. 52/4)m. § 84. ÖZEL HAKEM KARARLARININ NiTELiGi Toplu çıkar uyuşmazlı klarında özel hakem kararları toplu iş sözleşme si hükmündedir (m. 52/3)224. YEDiNCi KESiM KANUN DIŞI GREV VE LOKAVT § 85. KANUN DIŞI GREV VE SONUÇLARI ı. Kanun Dışı Grev Kanunun 58. maddesinin birinci fıkrasında genel olarak grev tanım lanmış, diğer fıkralarında kanuni ve kanun dışı grevlerle ilgili olarak aşağı daki düzenle melere yer verilmiştir: "Toplu iş sözleşme sinin yapılması sıra sında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla bu kanun hüküm lerine uygun olarak yapılan greve kanuni grev denir. Kanuni grev için ara nılan şartlar gerçekleşmeden yapılan greve kanun dışı grev denir". Bu hükümle re göre, aşağıda açıklandığ ı şekilde amaca ve kanun hü kümlerin e aykırılık hallerinde kanun dışı grev ortaya çıkacakt ır. 1. Amaca aykınlık Kanuna göre, toplu iş sözleşmesi işçilerin ekonomik ve sosyal durum larını korumak veya geliştirmek amacıyla yapılabilir (m. 58/2). Buna göre belirtilen amaç dışında yapılan grev kanun dışı grevdirm. 223 Yüksek Hakem Kurulu 20ı 8 yılında karara bağladığı ı 245 toplu iş sözleşme sinin ı 2'sinde, 2019 yılında karara bağladığı 343 toplu iş sözleşme sinin 2 ı 'inde özel hakem sıfatıyla görev yapmıştır. Bkz. Çalışma
uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla bu kanun hüküm lerine uygun olarak yapılan greve kanuni grev denir. Kanuni grev için ara nılan şartlar gerçekleşmeden yapılan greve kanun dışı grev denir". Bu hükümle re göre, aşağıda açıklandığ ı şekilde amaca ve kanun hü kümlerin e aykırılık hallerinde kanun dışı grev ortaya çıkacakt ır. 1. Amaca aykınlık Kanuna göre, toplu iş sözleşmesi işçilerin ekonomik ve sosyal durum larını korumak veya geliştirmek amacıyla yapılabilir (m. 58/2). Buna göre belirtilen amaç dışında yapılan grev kanun dışı grevdirm. 223 Yüksek Hakem Kurulu 20ı 8 yılında karara bağladığı ı 245 toplu iş sözleşme sinin ı 2'sinde, 2019 yılında karara bağladığı 343 toplu iş sözleşme sinin 2 ı 'inde özel hakem sıfatıyla görev yapmıştır. Bkz. Çalışma Hayatı İstatistikleri 20 ı 9, Aralık 2020, 29. 224 Bu konuda bkz. Ozkaraca, Geriye Etki, ı 29. 225 Siyasi amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavıı, genel grev ve lokavı, işyeri işgali, işi yavaşlaıma, verimi düşürme diğer direnişierin yapılama yacağına ilişkin olarak 2822 § 85. Kanun Dışı Grev ve Sonuçları 1197 2. Kanun hükümlerine aykırılık Yukarıda belirtilen amacın bulunması bir grevin kanuni olması için yeterli değildir. Kanunda, "Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşme den" yapılacak bir grevin de kanun dışı olacağı ifade edilmektedir. Öyleyse, kanuni grevden bahsedebilmek için yukanda (§ 74, II, 2) gösterilen diğer grev unsurlarının da varlığı aranır. Bu unsurlardan sadece birinin olmama sı halinde dahi uygulanan grev kanun dışı sayılır. ll. Kanun Dışı Grevin Sonuçları 1. Kanun dışı grevi n hukuki sonuçlan a) İş sözleşm elerinin feshi Kanuna göre, kanun dışı grev halinde, işveren, grevin yapılması ka rarına katılan, grevin yapılmasını teşvik eden, greve katılan veya böyle bir greve katılmaya ya da devama teşvik eden işçilerin iş sözleşmelerini haklı nedenle feshedebi lir (m. 70/1 ). Yargıtay'ın eski Kanun döneminde vermiş olduğu bir karara göre, hatalı işlemi sonucu grevi n kanun dışı sayılmasına neden olan sendika, böyle bir greve katılan işçinin iş sözleşme sinin tazminatsız feshi dolayısıyla uğradığı zararları tazmin etmekle yükümlüdüı � Ancak kar maşık grev prosedürü içinde yapılan hatanın ağırlığından söz edilemeyeceğ inden, "akdin fesh i sonucu işçinin uğradığı somut zarar iş Kanunu hükümleri uyarınca, ihbar ve kıdem lazminatı karşılığı hesap edilirken BK'nun 43. maddesi uygulanarak, zararının dengelenmesi icabeder . Ayrıca, olayın özelliği itibariyle davacının da müterafik kusurunun olup olmadığı araştınimalı ve BK'nun 44. maddesinin uygulanma olanağı üzerinde de durulmalıdır" 226. Yargıtayca, davacı işçinin ihtara rağmen verilen işi yapmaması ve bir kısım arkadaşı ile direnişe geçmesinin 6356 sayılı Kanunun 70. maddesi nin ilk fıkrasına uygun olan eski 2822 sayılı Kanunun 45. maddesinin birinci fıkrasındaki durum ile 1475 sayılı İş Kanununun 17. maddesi nin (yürürlükteki 25. maddenin) ikinci bendinin (g) fıkrasındaki durumu oluşturması nedeniyle, işverenin iş sözleşmesini tazminatsız olarak feshetmekte haklı olduğu sonucuna varılmıştır227. sayılı Kanun hükmüne 6356 sayılı Kanunda yer verilmemiştir; Bilgi ve değerle ndirme için bkz. Caniklioğlu, Grev Yasakları ve Grevi n Ertelenmesi, 300-303; Yarg. 7. HD, 04.06.2014, E. 2014/7372, K. 2014112367, kararın değerle ndirilmesi için, Ozkaraca, 2014 Yılı Karar ları, 351 vd.; Manav Özdemir, İş Mücadelesi, 716; Gülmez, Mesut: "Toplu Eylem Hakkına Dahil Protesto Grevleri, Yasa Dışı Grev Değildir", Yarg. 7. HD, 3.12.2013, E. 2014/7358 K. 20ı4113055 sayılı Kararı ve Eleştirisi, Çalışma ve Toplum, 2014/4, 239-255; Dairenin aynı yoldaki 4.6.2014, E. 2014/7643 K. 20ı4/ı2368 sayılı Kararı, Çalışma ve Toplum, 273-279. 226 Yarg. 9. HD., 5.11.1985, E. 1985/7135 K. ı985/IOı65, İşv. D, Kasım 1985, ı9-20. 227 Yarg. 9. HD., 30. ı 2.1988, E. ı 988113102 K. ı 988/13021, Tekstil İşv. D, Mayıs ı 989, ı 9- 20; 23.3.1992, E. ı 992/2893 K. ı 992/3270, İHD, Nisan-Hazir an 1992, 298; 2 1.2.1995, E. ı994/1572ı K. 1995/5122, YKD, Kasım 1995, ı775-ı776; 2.S.ı995, E. ı995/43ı8 K. 1995/ı4310, İşv. D, Temmuz 1995, 18; 19.ı2.1995, E. 1995/34701 K. 1995/35842, TÜHİS, 1198 Toplu İş Hukuku Yargıtay'a göre Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Mahkeme kararları ile Avrupa Sos yal Şartı kapsam ında grevi de kapsayan toplu eylem hakkı bir insan hakkı olarak kabul edil mekte olup, toplu eylem hakkı bir üst kavram olarak benimsenmiştir; buna grev yanında grev benzeri protesto eylemleri, kurallı çalışma, işi yavaşlatma gibi eylemler de dahil edildiği nden toplu eylem niteliğincieki davranış sebebiyle yapılan fesih haklı nedene dayanmaz 22B. Kanun dışı grev nedeniyle iş sözleşmeler inin feshinde, bazı sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bunlar birkaç noktada toplanabilir: aa) İşçinin kusurlu davranışı ve bunu kanıtlama yükümlül üğü Kanun dışı grev nedeniyle işçilerin iş sözleşmeleri nin 70. madde uya rınca feshedilebilmesi için bunların greve katılmaları yeterli olmayıp ku surlu olmaları ve katıldıkları grevin kanun dışı olduğunu bilmeleri ya da bilecek durumda olmaları gerekir229. Burada kusuru kanıtlama yükümlü lüğünün kime ait olacağı önem kazanmaktadır . Aşağıda değindiği miz gibi, grev uygulaması bireysel ol mayıp kolektif nitelikte ve çoğu kez işkolları na ilişkin emr edici hükümlere aykı rılık nedeniyle ehliyetsizlik ya da grev kararının işverene bildirilmesinde prosedür noksanlığı gibi işçi tarafından açıklanması zor ve daha çok sendikanın neden olduğu hukuki bir sorunun Şubat ı 996, 3 ı -32; 23.1. ı 996, E. 19961174 K. 1996/479, İşv. D, 29; izinli iken eyleme katılan işçi için aynı yolda, 14.7.2008, E. 2008/262 ı ı K. 2008/20195 ve M. Sur'un kararı isabetli bulan incelemesi, Sicil İHD, Haziran 2009, 224-232. 228 Ancak sözü edilen kararda söz konusu protestonun 3 gün sürdüğü dikkate alınarak fes hin geçerli nedene dayandığına hükmedilmiştir " ... 08.09.20 15 tarihinde iş sözleşmeleı -i feshedilen Dairemi zce iş sözleşmeleri nin feshinin haklı nedene dayandığı kabul edilen ... ve ... isimli işçilerin işten çıkarılm asını protesto ve işten çıkarılanlara destek olmak için işyerinde bir kısım işçilerin 09.09.20ı S günü işi bıraktıkları bu eylemin 11.09.2015 tarihi ne kadar 3 gün boyunca devam ettiği, tutulan tutanak ve tanık beyanlarından davacının da eyleme katıldığı nın anlaşıldığı, her ne kadar işçilerin işten çıkarılan işçilere yön elik dayanışma amacıyla iş yavaşlatabilecekleri, protesto eylemi yapabilecekleri kabul edilse de somut uyuşmazl ıkta bunun 3 gün kadar sürdüğü dikkate alındığında eylemin ölçülü ka bul edilemeyeceğ i, ilk derece mahkemesince feshin haklı nedene dayandığı kabuJ edilmişe de, eyleme katılan herkesin iş sözleşmesi nin feshedilmediği, işverenin eşit işlem borcuna uygun davrandığını somut olarak kanıtlayamad ığı, bunun haklı fesih haksız duruma dü şüreceği ancak feshin geçerliliğini etkilerneyeceği anJaşıldığından feshin geçerli nedene dayandığı kabulüyle davanın reddi yerine yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozma nedenidir. ..
ve işten çıkarılanlara destek olmak için işyerinde bir kısım işçilerin 09.09.20ı S günü işi bıraktıkları bu eylemin 11.09.2015 tarihi ne kadar 3 gün boyunca devam ettiği, tutulan tutanak ve tanık beyanlarından davacının da eyleme katıldığı nın anlaşıldığı, her ne kadar işçilerin işten çıkarılan işçilere yön elik dayanışma amacıyla iş yavaşlatabilecekleri, protesto eylemi yapabilecekleri kabul edilse de somut uyuşmazl ıkta bunun 3 gün kadar sürdüğü dikkate alındığında eylemin ölçülü ka bul edilemeyeceğ i, ilk derece mahkemesince feshin haklı nedene dayandığı kabuJ edilmişe de, eyleme katılan herkesin iş sözleşmesi nin feshedilmediği, işverenin eşit işlem borcuna uygun davrandığını somut olarak kanıtlayamad ığı, bunun haklı fesih haksız duruma dü şüreceği ancak feshin geçerliliğini etkilerneyeceği anJaşıldığından feshin geçerli nedene dayandığı kabulüyle davanın reddi yerine yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozma nedenidir. .. " Yarg. 9. HD. 22.02.20ı8, E. 2018/639 K. 20ı 8/3774). Ayrıca bkz. 25.1.2028, E. 20171190ı7 K. 201811205, www.kaz anci.com. Toplu eylem hakkına ilişkin detaylı bilgi ve değerlendirmeler için bkz. Alpagut, Gülsevil: Toplu Eylem Hakkı ve Sınırları, Yargıtay'ın Konuya İlişkin Bir Kararının DüşündürdükJeri, İÜHFM, C. LXXIV, Özel Sayı, 2. Ci lt, 855 vd.; Manav Özdemir, Eda: Türk Hukukunda Grevin İş Sözleşmelerine Etkisi, Ank ara 2016, 94 vd.; Manav Özdemir, İş Mücadelesi, 717 vd.; Öktem Songu, Sendika Hakkı, 324 vd. 229 Oğuzman, Toplu İlişkiler, 260; Reisoğ/u, Şerh, 366; Esener, 644-645; Yarg. 9. HD., 29.6.1978, E. 1978/6458 K. 1978/3736, Yasa Dergisi, Ekim 78, 1765-1766; 20.11.1990, E. 990/11449 K. 990/l2316, Tekstil İşv. D, Şubat 1991, 15-16; Aynı görüş Süzek, Akdin Askıya AJınması, 83; Odaman, işverenin Fesih Hakkı, 222-223. § 85. Kanun Dışı Grev ve Sonuçları 1199 araştırılınasını gerekli kılan bir eylem23o olduğundan, kusurun işverence ka nıtlanması gerektiği kabul edilmelid ir23ı_ Yargıtayca da bu görüş benimsen miş, ancak işyerinde faaliyetin büsbütün durmas ınaneden olan toplu bir harekette greve katılmadığını, işbaşı yapma arzusunda olmasına rağmen buna olanak bulamad ığım ispat yükünün işçiye düşeceği belirtilmiştirm. bb) Fesih bildiriminin hangi süre içinde yapılabileceği Eskisinde olduğu gibi, 6356 sayılı Kanunda da bu konuda herhangi bir hüküm yoktur. Yukarıda belirtilen hükümd esadece kanun dışı grev hal lerinde işverenin sözleşmeyi feshedebilmesi olanağı düzenlenmiştir . Ancak Kanunda, işverenin talebi üzerine bir grevin kanun dışı olup olmadığının bir ay gibi kısa sürede mahkemece tespit edilebileceği hükmüne (m. 7111, eski 2822 s.lı K, 46/1) yer verildiğinden, işverenin bu yola başvurması ve grev devam ederken mahkemeden grevin kanun dışı olduğu yolunda bir karar alması halinde iş sözleşmeleri ni derhal veya aşağıdaki görüşe uygun olarak altı iş günü içinde feshetmesi mümkün olup bu durum bir uygulama sorunu yaratmaz. Buna karşılık, grevin dava sonuçlan madan önce bitme si veya mahkemeye başvurulmaması halinde fesih bildiriminin hangi süre içinde yapılabileceği konusu önem taşımaktad ır. Öğretide bu noktadaki boşluğun doldurulmasında, İş Kanunu kapsamına giren işçiler için İş Ka nununun 18. maddes inin (yürürlükteki m. 26), Deniz İş Kanunu kapsam ına giren işçiler için bu Kanunun 15. maddesinin uygulanabileceği, zira eski 275 sayılı Kanunun 29. maddesinin 1 .. Bendine (eski 2822 s.lı K, m. 45/1 ve 6356 sayılı K, m. 71/1) dayanan fes hi n, İş Kanununun 17. maddesinin (yü rürlükteki m. 25) ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hareketl erde fesih için haklı nedenlerin belirtildiği IL Bendinin ve Deniz İş Kanununun 14. maddesinin I. Bendinin özel bir uygulaması sayılabileceği ifade olunmuş tur. Buna göre, İş Kanununun 18. maddesi (yürürlükteki m. 26) uyarınca iş veren feshi gerektiren hareketi öğrendiği günden itibaren altı iş günü içinde feshi yapmadığı takdirde fesih hakkı düş er. Buna karşılık, aynı görüşe göre, 230 Ehliyetsizliğe ilişkin olarak bkz. Yarg. 9. HD., 29.3. ı 976, E. 76/7322 K. 76/ı 0442 ve E. Coş kun'un notu, İHU, ı976, TSGLK. ı ı, No. 6); 8.7. ı976, E. 76/12940 K. 76/16076. 23ı Esener, 644-645. Yazarca da belirtildiği gibi, aksi sonuca varan Reisoğlu (aynı görüş Oğuz man, Toplu İlişkiler, 268 d n. ı 70; Tuncay/Savaş Kutsal, 488; Narman lıoğlu II, 756 vd.; Sü mer; İş Hukuku Uygulamaları, 575; Çifter; (Grevin Hizmet Akdi ne Etkisi, 79-80 da) Toplu İş Hukukunda kusurun özellikle ri olduğunu ve saptanması nın zorluklar yarattığını ve işçinin Kanunun aradığı koşullan bilmemesini kusur saymamak dahi gerekece ğini öne sürmek tedir (Şerh, 367); Süzek, Akdin Askıya Alınması, 83; Kural olarak aynı görüş Tunçarnaği Cente/, 492-493; Odaman, işverenin Fesih Hakkı, 224; Sur, Toplu İlişkiler, 473-474. 232 Yarg. 9. HD., ı 1.5.ı98ı, E. J981/37ı5 K. ı98ı/6757 ve D. Ulucan'ın inceleme si, İHU, TSG LK, 29, No. 6; Yargıtayın görüşünde Nannanlıoğlu, Kanun Dışı Grev, 323-324. 1200 Toplu İş Hukuku Borçlar Kanunu ve Basın İş Kanununda böyle bir hüküm olmadığı ndan haklı nedenin öğrenilmesinden itibaren münasip bir süre içinde işverence fesih hakkı kullanıla bilir. Ancak bu görüşe göre, işçinin kanun dışı grevle ilgili fiili devam ettikçe haklı neden de devam eder, hak düşürücü süre en erken haklı nedeni doğuran fiilin sona ermesinden itibaren işler. Böylece, altı iş günlük süre, bu grevi işverenin öğrendiği ilk günden değil, grevin sona erdiği günden itib aren işlemeye başlarm. Yargıtay da, bu konuda İş Kanunu kapsamı ndakiler için 18. maddenin (yürürlükteki 26. maddenin) uygulanacağı ve kanun dışı grev devam ederken altı iş günlük sürenin işle rneyeceği görüşündedir 234. Öğretide varılan bu sonucun gerek İş Kanunu (ve Deniz İş Kanunu), gerek eski 275 sayılı Kanun esasları ile bağdaşmadığı kanısında olduğumuzu öne sürmüştük. Bu görüşümüzü 6356 sayılı Kanun açısından da sürdürüyoruz. İş Kanununun 25. maddesinin Il. Bendinde yazılı haller ve benzerleri ile kanun dışı grev fiili arasında ilişki kurmak ve 45. maddedeki feshi, iş Kanunundaki haklı nedenle fesih hallerinin özel bir uygulaması saymak doğru değildir. İş Kanunundaki fesih halleri her şeyden önce bireysel niteliktedir. Oysa kanun dışı gı-ev, niteliği itibariyle mutlaka "birlikte" yapılan kollektif bir harekettir. Bu nedenle, kanun dışı grev halle rini İş Kanununun anılan halleri arasında saymak zordur. Yasa koyucunun kanun dışı greve ilişkin maddeyi düzenleme sinin bir nedenini de bu noktada aramak her halde yanlış olmaz. Her ne kadar, kanun dışı grev "haklı neden" olarak kabul edilebilirse de, iş Kanununun 26. maddesinde belirtilen, altı iş günlük hak düşüı-ücü sürenin sadece ilgili maddelerin kapsamına giren ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller için söz konusu edilebileceğini sanıyoruz. Ayrıca kanun dışı grev nedeniyle sözleşm enin feshini altı iş günlük hak düşürücü süreye bağ lamak, yukarıda belirtildiği gibi, tespit davasının sonuçlanmasından önce grevin sona ermesi halinde bu hakkın kullanılm asını sakıncalı hale getirir235. Bu nedenlerle, yukarıda belirtilen durumlarda İş Kanunundaki
önce bireysel niteliktedir. Oysa kanun dışı gı-ev, niteliği itibariyle mutlaka "birlikte" yapılan kollektif bir harekettir. Bu nedenle, kanun dışı grev halle rini İş Kanununun anılan halleri arasında saymak zordur. Yasa koyucunun kanun dışı greve ilişkin maddeyi düzenleme sinin bir nedenini de bu noktada aramak her halde yanlış olmaz. Her ne kadar, kanun dışı grev "haklı neden" olarak kabul edilebilirse de, iş Kanununun 26. maddesinde belirtilen, altı iş günlük hak düşüı-ücü sürenin sadece ilgili maddelerin kapsamına giren ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller için söz konusu edilebileceğini sanıyoruz. Ayrıca kanun dışı grev nedeniyle sözleşm enin feshini altı iş günlük hak düşürücü süreye bağ lamak, yukarıda belirtildiği gibi, tespit davasının sonuçlanmasından önce grevin sona ermesi halinde bu hakkın kullanılm asını sakıncalı hale getirir235. Bu nedenlerle, yukarıda belirtilen durumlarda İş Kanunundaki altı iş günlük hak düşürücü sürenin söz konusu edilemeyeceği, 45. (yeni 53.) madden in uygulanmasında Borçlar Kanununun 344. (yeni 435.) maddesinin tamamlayıcı hukuk kuralı olarak uygulanması gerektiği göıi.işündeyiz23 6 Ancak, bu noktada 233 Oğuzman, Grev ve Lokavt, 130-140; Aynı yazar, Toplu İlişkiler, 268-269; Aynı göı-üş Ak yol, 44-45; Tunçomağ/C entel, 493; Narmanl ıoğlu, Kanun Dışı Grev, 327; Aynı yazar, II, 764; Tuncay/Savaş Kutsal, 486 vd.; Çifter, Grevi n Hizmet Akdi ne Etkisi, 8 ı -82; Güven/Aydın, İş Hukuku, 3ı9; Demir, İş Hukuku, 667-671; Karş. Reisoğlu, Şerh, 369. 234 Kanunsuz grev nedeniyle yapılacak feshin süresi 26. maddedeki süredir (Yarg. 9. HO., ı 1.5. ı 982, E. ı 98 ı/3349 K. ı 982/4704, TÜTİS, Temmuz ı 982, 20-2 ı); Ayrıca, Yargıtaya göre, kanun dışı grev durumu devam ederken, İş Kanununun ı 8. maddesinde öngörülen altı işgünlü k süre işlemez (25.2. ı 982, ı 982/581 K. 1982/2089 ve Ü. Nannanl wğlu'nun in celemesi, İHU, TSGLK. 29, No. 7); Kanun dışı bir grevin devamı süresince işveren her za man grevci işçinin işine son verebilir (2 1.9. ı 978, E. ı 978/10532 K. ı 978/ı 1350, Oğu zman, Olaylar-Kararlar, ı40-ı44); Giinay, Yargıtayın görüşünden hareket etmekle birlikte, toplu iş sözleşmesi prosedürü ile ilgisi olmayan direniş veya verimi düşürme gibi bir eylem ya pılırsa, ı 7. (yürürlükteki 25.) madde uyarınca fesh in gerçekleştirilmesi gerektiğinden yasa dışı eylem sürdükçe altı iş günlük sürenin işlerneyeceği görüşünün kabul edilemeyeceğ ini öne sürmektedir (TİSGLH, 859). 235 Görüşümüz doğrultusunda Odaman, işverenin Fesih Hakkı, 226; Sur, age, 473. 236 Çelik, Kanun Dışı Grev, 26 vd.; Odaman, işverenin Fesih Hakkı, 227. § 85. Kanun Dışı Grev ve Sonuçlan 1201 yeni Borçlar Kanununda eskisinden farklı olarak taranardan her biı·inin sözleşmeyi "her vakit" değil, "derhal" feshedebileceği hükmüne yer verilmiştir237. cc) İş sözleşmeler inin feshi olanağı ve kanun dışı grevin tespiti davası Kanun dışı grev ve lokavtın tespiti davasına ilişkin olarak eski 2822 sayılı Kanunun 46. maddesi ve buna uygun olan 6356 sayılı Kanunun 71. maddes i, kanun dışı grev halinde iş sözleşmeleri nin feshi konusundaki uy gulama sorunlar ının çözümünü sağlayıcı niteliktedir. Bu madd enin ilk fık rasına göre, "Taraflardan her biri, karar verilen veya uygulanm akta olan bir grev ve lokavtın kanun dışı olup olmadığının tespitini, mahkemeden her zaman talep edebilir. Mahkeme bir ay içinde karar verir. Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması halinde bölge adiiye mahkemesi bir ay içinde kesin olarak karar verir. Verilecek karar, tarafları, işçi ve işveren sendikası nın üyelerini bağlar ve ceza davaları için kesin delil teşkil eder." Maddenin ikinci fıkrasında da hakimin tedbir olarak dava konusu grev veya lokavtın durdurulmasına karar verebileceği düzenlenmiştir. Yargıtayca kabul edildiği üzere, işverence açılan kanun dışı grevi n tespiti davasında ya ilgili işçi sendikası ya da çalışan işçilerin tamamı veya bir bölümü hasım olaı·ak gösterilmeli dir238. Sendikaya kaı·şı açılan bir tespit davası ile ilgili olaı·ak, Yaı·gıtaya göre, topluca viziteye çıkan işçiler bu eylemlerini sendikalar ının aldığı bir karara dayanarak yapmamışl arsa, bu ey lemden dolayı sendikaya husumet tevcih edilemez. Baş temsilci bir kuruluşu ifade etmediği gibi, baş temsilcinin yapmış olduğu teşvik ve tahrik sendikaca yapılmış bir hareket olarak görülemez239. Yargıtaya göre, işçiler aralarında anlaşarak direnişe geçip işi yavaşlatmışlarsa, bu eylem kanun dışı grevi oluşturduğundan uyuşmazlığa taraf olanlardan her biri bunun kanun dışı olduğunun tespitini isteyebilir ve bunda hukuki yarar vardır240. Grevi n kanun dışı olduğunun tespiti davası grev sona erdikten sonra da istenebilir24ı. Kanun dışı grevi n tespiti için açılacak 237 Eski dönemde de bu düzenle meye uygun yorum ortaya koyulmuştu. Bkz. Atabek, İş Ak dinin Feshi, 168; Oğuzman, Fesih, 111-112; Konu ile ilgili ayrıntılı bilgi için Çelik, Kanun Dışı Grev, 28 vd. 238 Yarg. 9. HO., 20.1.2000, E. 2000/395 K. 2000/223, Tekstil İşv. D, Temmuz 200, 19. 239 Yarg. 9. HO., 8.12.1989, E. 1989/10641 K. 1989/10707, Tekstil İşv. D, Şubat 1990, 18-19. Karardaki, temsilcinin teşvik ve tahrikinin sendikaca yapılmış bir hareket olarak nitelene meyece ğine ilişkin sonucun taı·tışılabilir nitelikte olduğu görüşü Şahlanaı1, 1989 Yılı Ka rarları Semineri, 156; Baştemsilcinin davranışının sendikanın sorumlulu ğunu gerektiren bir davranış olduğu görüşü Oğuzman, ags, genel görüşme, 173. 240 Yarg. 9. HO., 24.11.1989, E. 9839 K. 10271, TÜHİS, Mayıs 1990, IS; İşçilerin sendika kara n olmadan aralarında anlaşarak kanun dışı grev yapmalan halinde 46. maddeye giren bir tespit davasının söz konusu olamayacağı görüşü Şah/anan, ags, 157. 24ı Yarg. 9. HO., 9.5.1996, E. 1996/8681 K. 1996/9859, Günay, TiSGLH, 865; Aksi görüş A. Güzel, 1996 Yılı Kararları Semineri, 206-207. 1202 Toplu İş Hukuku davada dava dilekçesinin Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne kayıt ettirilmesi gerekme mektedir . Kayıt, çoğunluk tespitine karşı açılan davalarda söz konusudur 242. Eski 275 sayılı Kanunda açık düzenleme olmamasına rağmen tespit davası açılabileceği kabul edilmekteydi. Eski 2822 sayılı Kanunda (m. 46) ve 6356 sayılı Kanunun 71. maddesinde bu konuda açık düzenleme yapıl mıştır. Maddede tespit davasının açılabile ceği hususu yanında davanın sü resi, kararın ceza davasına kesin delil teşkil etmesi, grev ve lokavtın tedbir olarak durdurulması konuları da açıklığa kavuşturulmuştur. Bu madde ile uygulamadaki sorunların çözüme kavuşturulması ve özellikle kanun dışı grevde iş sözleşmelerinin feshi konusunda geçmiş dönemde ortaya çıkan ihtiyaçların giderilmesi amaçlanmıştır . Gerçekten de 6356 sayılı Kanunun 70. maddesinin 1. fıkrası ile tanınan fesih bildirimi süresi vermeye gerek olmadan ve tazminat ödemeden iş sözleşmesi nin feshedilebilmesi olana ğı 29. maddeye ilişkin eski uygulamada ilk bakışta görüldüğü kadar kolay kullanılamamıştır . Zira, çoğu zaman yasal usul ve esaslara uygunluğu tereddüt yaratan grevin her şeyden önce kanun dışı olduğunun mahkemece tespiti yoluna gidilmesi zorunluluğu vardır. Örneğin, 25. maddeye dayanarak işveren in bir işçinin sözleşme
maddesinde bu konuda açık düzenleme yapıl mıştır. Maddede tespit davasının açılabile ceği hususu yanında davanın sü resi, kararın ceza davasına kesin delil teşkil etmesi, grev ve lokavtın tedbir olarak durdurulması konuları da açıklığa kavuşturulmuştur. Bu madde ile uygulamadaki sorunların çözüme kavuşturulması ve özellikle kanun dışı grevde iş sözleşmelerinin feshi konusunda geçmiş dönemde ortaya çıkan ihtiyaçların giderilmesi amaçlanmıştır . Gerçekten de 6356 sayılı Kanunun 70. maddesinin 1. fıkrası ile tanınan fesih bildirimi süresi vermeye gerek olmadan ve tazminat ödemeden iş sözleşmesi nin feshedilebilmesi olana ğı 29. maddeye ilişkin eski uygulamada ilk bakışta görüldüğü kadar kolay kullanılamamıştır . Zira, çoğu zaman yasal usul ve esaslara uygunluğu tereddüt yaratan grevin her şeyden önce kanun dışı olduğunun mahkemece tespiti yoluna gidilmesi zorunluluğu vardır. Örneğin, 25. maddeye dayanarak işveren in bir işçinin sözleşme sini feshetmesinde buna neden olan olayın belirlenmesi çoğu zaman kolaylıkla yapılabildiği ve bu olay objektif olarak herkesçe değerlen dirilebildi ği halde, grevi n kanun dışı olup olmadığının takdiri genellikle belirli olayların ortaya konulmasından çok, bunların dayanaklarının kanuna uygun olup olmadığı yolunda hukuki bir incelerneyi gerekli kılmaktadır . Zira Kanuna göre, herhangi bir grevi n kanun dışı sayılabil mesi için bunun kanunun amaç ve prosedürüne aykırı olarak yapılması gerekir. Bazı hallerde ise Kanuna aykırı lığın saptanması, Kanun hükümleı-inin değişik biçimlerde yoı-umlanması nedeniyle güçlük yarattığından, işveren veya işçinin grevin kanun dışı olup olmadığını kendi sinin takdir ederek kanun hüküml erine göre tavrını ortaya koyması zorlaşmak ta ve bu durum önemli sakmcalar doğurmaktadır . Örneğin, işveren grevin kanunsuz olduğu kararını almak sızın işçilerin iş sözleşmeleri ni feshettiği ve bunların yerine işçi aldığı takdirde, ileride işten çıkanlan işçiler tarafından açılacak bir davada grevin kanuni olduğuna karar verildiğinde, hakkında eski Sendikalar Kanununun 31. maddesi ve buna uygun olan 6356 sayılı Kanunun 25. maddesi hükmün e aykırı hareket ettiğinden dolayı sendika cılık lazminatma hükmedile bilecektic Konu işçiler yönünden daha büyük önem taşımaktadır . Greve katılan işçilerin iş sözleşmeleri nin fes hi, grevi n kanuni olduğuna karar veı-ildiğinde haksız fesih niteliğin de sayı lacak ancak işçiler işi artık kaybetmiş bulunacak lardır. Görülüyor ki, söz konusu maddedeki iş sözleşme sinin feshi hakkmı kullanma olanağı, her şeyden önce, grevin kanun dışı olup ol madığının mahkemece tespitine bağlı bulunmakt adır. Kuşkusuz ki bu yola gitmenin başka bir nedenini, grev gibi toplumu yakından ilgilendir en bir olay sırasında çok sayıda işçinin işten çıkanlma sının toplum hayatında uyandır acağı tepki ve zararlar oluşturmaktadır 243. 242 Yarg. 9. HD., 20.1.2000, E. 2000/395 K. 2000/223, İşv. D, Mart 2000, IS. 243 Tespit davasının gerekliliği konusunda Oğuzman, Toplu İlişkiler, 255 vd.; Günay, İş Huku ku, 1134. § 85. Kanun Dışı Grev ve Sonuçları 1203 b) Zararların tazmini Kanun dışı grev halinde işverenin isteyebileceği tazminata ilişkin Ka nun hükmü şöyledir: "Kanun dışı bir grev yapılması halinde, bu grev nede niyle işverenin uğradığı zarari ar, greve karar veren işçi kuruluşu veya kanun dışı grev herhangi bir işçi kuruluşunca kararlaştırı lmaksızın yapılmışsa, bu greve katılan işçiler tarafından karşılanır." (m. 70/2)244. Görülüyor ki, kanun dışı greve işçi sendikasınca karar verilmesi halin de, zararını4s tazmini işçi sendikas ına yüklenmiş ve böyle bir greve katılan işçilerin zararı tazmin yükümlülük leri, grevin işçi sendikasınca kararlaş tırılmamış olması haline bağlı tutulmuş tur. Greve işçi sendikası nca karar verilmesi halinde, belirtilen hükümde sadece işçi sendikasından söz edil mekteyse de, Medeni Kanundaki esasa göre grev kararını alan işçi sendikası organındaki üyelerin de şahsen sorumlu olacakları (m. SO/son) kanısında yız246. Kanunda, tazminat tutannın takdiri açısından genel hükümlere na zaran herhangi bir kısıtlama yapılmamakta, tersine, ist er grev nedeniyle ister bunun yönetim ve yürütümü nedeniyle olsun, işverenin uğradığı bü tün zararların karşılanacağı açıkça belirtilmektedir. Ayrıca, koşullarının bu lunması halinde manevi tazminat istenebileceğini de kabul etmek gerekir. Zararın tutarı, kusur, tazminatın hesaplanması gibi hususlarda genel hü kümler uygulanırı47. Ancak kanun dışı grev nedeniyle haksız olarak verilen zaı-arların tazmini yoluna pek gidilemeyecektir. İşçilerden ya da sendikadan kanun dışı grev dolayısıyla tazminat istenmesi, yukarıda da değinildiği üzere, buna karşı doğacak tepkilerin ağırlığı düşünüldüğünde, olanak sız gibidir. Bugüne kadaı-ki uygulama da bunu ortaya koymaktadır . Bu konuda aşağıdaki dava konusu olay dışında bi ı-örneğe rastlamadığımızı belirtmeliyiz. Yargıtaya göre, sendikanın toplu iş sözleşmesi yetki belgesi almasından önce işlerine son veı-ilen işçilerin işyerine girmernek ve işi önemli ölçüde aksatmak gibi eylemle ı-inden do ğan zararlardan sendikayı sorumlu tutabiirnek için, hiçbir kuşkuya yer vermeyecek biçimde, işçilerin sendikaca yönlendir ildiğinin kanıtlanması gerekir248_ 244 Yarg . 9. HD., 2 1.6.2005, E. 2005/ı ı 60 K. 2005/22394, Legal İHD, 2006/9, 320-321; Sorum luluğu doğuran olgular, sorumluluğun türü ve niteliği konusunda Narman /ıoğlu, Kanun Dışı Grevden Sor umluluk, ı 6 ı 4 vd; Aynı yazar, ll, 775 vd.; Tuncay/Savaş Kutsal, 490 vd. 245 Zararın kapsaını konusunda Narmanlıo ğ/u, Kanun Dışı Grevden Sorumluluk, ı 623 vd. 246 Aynı göı-üş Oğu zman, Toplu İlişkiler, 27 ı, d n. ı 76; Tuııçom ağ/Cenıe/, 49ı; Namwnl ıoğ/u, Kanun Dışı Grevden Sorumluluk, ı640 vd.; Sur; Toplu İlişkileı� 478. 247 Oğuzman, Toplu ilişkiler, 273-274; Esener, 646; Nannan/ıo ğ/u, Kanun Dışı Grevden Sorum luluk, ı 638 vd.; Aynı yazar, Il, 782 vd. 248 Yarg. 9. HD., ı 6.9. ı 999, E. ı 999/13375 K. ı 999/13689, YK.D, Ocak 2001, 38-39. 1204 Toplu İş Hukuku 2. Kanun dışı greve ilişkin ceza hükümleri Kanun dışı greve ilişkin olarak Kanunun 78. maddesinin 1. Fıkrasında yer alan hüküm ler şöyledir: "Bu Kanuna göre, kanuni bir grev veya lokavt için Kanunda belirtilen şartlar ger çekleşmek sizin alınan bir grev veya lokavt kararının uygulanması halinde; grev veya lokavta karar verenler, böyle bir grev veya lokavta karar verilmesine veya uygulanmasına veya bunlara katılmaya veya devama zorlayan veya teşvik edenler ile lokavta katılanlar ve devam edenler fiilieri daha ağıı· bir cezayı gerektirmediği takdirde beşbin Türk Lirası (e hükmü), Kanun dışı greve katılanlar ve devam edenler yediyüz Türk Lirası (f hükmü), Kanuni bir grev veya lokavt karaı·ının bu Kanunda yazılı usul ve esaslar dışında uy gulanması halinde, bu kararı uygulayanlar , uygulanmasına veya dev amına zorlaya nlar veya teşvik edenler beşbin Türk Lirası (g hükmü), Gı·ev veya lokavtın mahkeme kararıyla sürekli veya geçici, tamamen veya kısmen ya saklanmasına rağmen, kararı kaldırmayan lar, uygulama ya devam edenler, devamına teşvik edenler fiilieri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde beşbin Türk Lirası (ğ hükmü) idari para cezası ile cezalandır ılır."249. § 86. KANUN DIŞI LOKAVT VE SONUÇLARI ı. Kanun Dışı Lokavt Kanunun 59.
veya bunlara katılmaya veya devama zorlayan veya teşvik edenler ile lokavta katılanlar ve devam edenler fiilieri daha ağıı· bir cezayı gerektirmediği takdirde beşbin Türk Lirası (e hükmü), Kanun dışı greve katılanlar ve devam edenler yediyüz Türk Lirası (f hükmü), Kanuni bir grev veya lokavt karaı·ının bu Kanunda yazılı usul ve esaslar dışında uy gulanması halinde, bu kararı uygulayanlar , uygulanmasına veya dev amına zorlaya nlar veya teşvik edenler beşbin Türk Lirası (g hükmü), Gı·ev veya lokavtın mahkeme kararıyla sürekli veya geçici, tamamen veya kısmen ya saklanmasına rağmen, kararı kaldırmayan lar, uygulama ya devam edenler, devamına teşvik edenler fiilieri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde beşbin Türk Lirası (ğ hükmü) idari para cezası ile cezalandır ılır."249. § 86. KANUN DIŞI LOKAVT VE SONUÇLARI ı. Kanun Dışı Lokavt Kanunun 59. maddesinin ikinci fıkrasında genel olarak lokavt tanım landıktan sonra kanuni ve kanun dışı lokavtlarla ilgili olarak aşağıdaki düzenlemel ere yer verilmiştir: "Toplu iş sözleşme sinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması halin de bu kanun hükümlerine uygun olarak yapılan lokavta kanuni lokavt de nir. Kanuni lokavt için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan lokavt kanun dışıdır". Bu hükümle re göre, aşağıda açıklanan amaca ve kanun hükümlerine aykırılık hallerinde kanun dışılokavt ortaya çıkar2so. 1. Amaca aykırılık Kanuna göre, toplu iş sözleşmesi nin yapılması ndan doğan uyuşmazl ık üzerine alınan grev kararına karşı savunma amacı dışında bir amaçla yapı lan lokavt kanun dışı lokavttır. 249 Bu konuda bkz. Pulat, Pelin: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu'nda İdari Para Cezaları, Si cil İHD, Mart 20 ı3, 231-247. 250 Kanun dışı lokavt ile işyerinin kapanınası arasındaki ilişki konusunda bkz. Köseoğlu, İşye rinin Kapanmas ının İş Sözleşmelerine Etkisi, 87 vd. § 86. Kanun Dışı Lokavt ve Sonuçları 1205 2. Kanun hükümlerine aykırılık Sadece mesleki amaç kanuni bir lokavtın doğumu için yeterli olmayıp lokavtın kanun hükümlerine uygun olması, başka bir deyişle, yukarıda (§ 74, III, 2) belirttiği miz diğer lokavt unsurlarının da varlığı şarttır. Bunlar dan birinin eksik olması halinde uygulanan lokavt kanun dışı sayılır. ll. Kanun Dışı Lokavtın Sonuçlar ı 1. Kanun dışı lokavtın hukuki sonuçları Kanunun 70. maddesi nin son fıkrasına göre, kanun dışı lokavt halinde işçiler, iş sözleşmeleri ni haklı nedenle feshedebilirler. Ayrıca, işveren lokavt süresince işçilerin iş sözleşmesinden doğan bütün haklarını ve uğradıkl arı zararları bir iş karşılığı olmaksızın ödemek zorundadır 2sı. Mahkemece durdurulmasına karar verilen lokavt kanun dışı lokavtın sonuçlarına tabi olduğundan, sendikaca grev kararının kaldırılmasından itibaren altı iş günlük süre içinde iş sözleşmesini fesheden işçilere kanun dışı lokavt süresine ilişkin işçilik hakları bir iş karşılığı olmaksızın verilece ği gibi, bu süre hesaba katılarak kıdem tazminatının da ödenmesi gerekirısı. Kanun dışı grev dolayısıyla yapılacak feshin hangi süre içinde olacağı na ve tespit davasına ilişkin yukarıdaki açıklamala r kanun dışı lokavt halle ri için de söz konusudur . 2. Kanun dışı lokavtın cezai sonuçları 6356 sayılı Kanunun yukanda açıklanan 78. maddesi kanun dışı grev le kanun dışı lokavta ilişkin ceza yaptırımını aynı esaslara bağlamıştır. Bu nedenle yukarıda kanun dışı grev için söylenenler ka nun dışı lokavt için de geçerlidir. 251 Yarg. 9. HD, ı6.4.1996, E. 1995/33962 K. 1996/8378, Tekstil işv. D, Ağustos 1996, 15-16. 2s2 Yarg. 9. HD'nin 19.3.1998, E. 1998/5469 K. 1998/5407, Günay, TİSGLH, 862-864. KAYNAKLAR Birden fazla kitap veya makalesi olan yazariara yapılan yollamala rda parantez içinde ki kısaltmalar kullanılm ış, geniş ölçüde yararlanılan ve sık tekrarlanan kitap için, tek kitap veya makalesi nden yararlanılanla rda olduğu gibi, kısa! tma da yapılmadan, sade ce yazarın adı verilmiştir. Birden fazla basılan eserlerde eski basıların beliı-tUmediği yerlerde yapılan yollamalar son bası ile ilgilidir. Kitap lar Adınır, Kaptan Merter: işverenin Yönetim Hakkı, İstanbul 20ı 9. Ağaoğlu , Samet/Hüdaioğ/u, Selahattin: Türkiye İş Hukuku, İş Hukuku Tarihi, Birinci Cild, ı938. Akdeniz, Ayşe Ledün: İş İlişkilerinde İnıkansızi ık, İstanbul 20 ı 8. Akı, Erol/Altın/aş, H. Olcay/Bahç ıvancı.lar, İbrahim: Uygulamada İş Güvencesi, İstanbul 2005. Akın, Levent: İş Kazasından Doğan Maddi Tazminat, Ankara 2001 (Maddi Taznıinat). Akın, Levent: İş Sağlığı Güvenliği ve Alt İşveı-enlik, Ankara 20ı 3. Akipek, Jale G. /Akın türk, Turgut: Türk Medeni Hukuku, Başlangıç Hüküm leri-Kişiler Hukuku, İstanbul 2004. Aktay, A. Nizarnetti n: Sendika Hakkı, Ankara ı 993. Aktay, Nizanıetti n: Toplu İş Sözleşmesi, Ankara 2000. Aktay, A. Nizamettin /Anct, Kadiı·!Senyen-Kaplan, E. Tuncay: İş Hukuku, 6. Baskı, Ankara 2013 (Aktayl Ancı!Senyen-Kaplaı1). Aktay, Nizamet tin: Toplu İş Hukuku, Güneellenmiş 2. Baskı, An kara 2019. (Toplu İş) Akyiğit, Ercan: Teori ve Uygulama Bakımından Hizmet Akdinin Kesin Hükümsüzlüğü ve İptal Edilebilirliği, İstanbul 1990 (Akdin Hükümsüzlüğü ). Akyiğit, Ercan: İş Hukuku Açısından Ödünç İş ilişkisi, Ankara 1995 (Ödünç İş ilişkisi). Akyiğit, Ercan: Kıdem Tazminatı, Ankara 1999. Akyiğit, Ercan: Yıllık Ücretli İzin, Ankara 2000. Akyiğit, Ercan: İş Kanunu Şerh i, Ankara 200 ı, 2. Baskı, C. ı -2, Ankara 2006. Akyiğit, Ercan: Türk İş Hukukunda İş Güvencesi, Ankara 2007 (İş Güvence si). Akyiğit, Ercan: İş Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2008. Akyiğit, Ercan: Toplu İş Hukuku, 2. Bası, Ankara 2020 (Toplu İş Hukuku). Akyol, Şener: Türk Hukukunda Grevin Hizmet Akdine Tesiri, İstanbul 1967. Akünal, Teonıan: Türk Medeni Hukukunda Tüzel Kişileı� İstanbul 1995. Albrechl, Gerhard: Sozialp olitik, Göllingen 1955. 1208 Kaynaklar Alp, Mustafa: İş Sözleşme sinin Değiştirilmesi, Ankara 2005. Alp, Mustafa: Çalışanın işvereni ve İş Arkadaşlarını ihbar Etmesi, Çalışanın Hukuka ve Etik Kurallara Aykırılıkla rı ifşa Hakkı ve ihbar Borcu (Whistleblowing), İstanbul 2013 (ifşa Hakkı ve ihbar Borcu). Alpagut, Gülsevil: Belirli Süreli Hizmet Sözleşme si, doktora tezi, TÜHİS yayını, Ankara 1998. Alpagut, Gülsevil: Toplu İş Sözleşmesinde İşlem Temelinin Çökmesi, İstanbul 2002 (İşlem Temelinin Çökmesi). Alpagut, Gülsevil: İşyerinin Devri ve İş Sözleşme sinin Fesh i, İstanbul 20 ı O (İşyel"inin Devri). Anal, Kadri: Çalışma Yaşamının Düzenlenmesi, İşletmelerde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku İnsangücü Yönetimi, Ci lt ı, Bireysel İş Hukuku, 2. Kitap, Kazancı Hukuk Yayım ları, İstanbul ı 985. Ancı, Kadir: Çalışma Sürelerinin Hukuki Gelişimi ve Yeterliliği Açısından ı 475 Sayılı İş Kanununda Çalışma Süreleri, Kamu-İş yayını, Ankara ı 992 (Çalışma Süreleri ). Ane ı, Kadir: İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Dersleri, Ankara ı 999. Ancı, Kadir: Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara 20ı5. Arslan, Seda: işverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı, İstanbul 20ı 2. Arslan Durmuş, Seda: İş Hukukunda Kıdem Kavramı, İstanbul, 202 ı (Kıdem) Arslan Ertürk, Arzu: Sadakat Borcu, İstanbul 2010. Arslan Ertürk, Arzu: İş Sözleşmesinde Şekil, İstanbul 20 ı 7 (Şekil). Arslanoğlu, Mehmet
Gülsevil: İşyerinin Devri ve İş Sözleşme sinin Fesh i, İstanbul 20 ı O (İşyel"inin Devri). Anal, Kadri: Çalışma Yaşamının Düzenlenmesi, İşletmelerde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku İnsangücü Yönetimi, Ci lt ı, Bireysel İş Hukuku, 2. Kitap, Kazancı Hukuk Yayım ları, İstanbul ı 985. Ancı, Kadir: Çalışma Sürelerinin Hukuki Gelişimi ve Yeterliliği Açısından ı 475 Sayılı İş Kanununda Çalışma Süreleri, Kamu-İş yayını, Ankara ı 992 (Çalışma Süreleri ). Ane ı, Kadir: İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Dersleri, Ankara ı 999. Ancı, Kadir: Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara 20ı5. Arslan, Seda: işverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı, İstanbul 20ı 2. Arslan Durmuş, Seda: İş Hukukunda Kıdem Kavramı, İstanbul, 202 ı (Kıdem) Arslan Ertürk, Arzu: Sadakat Borcu, İstanbul 2010. Arslan Ertürk, Arzu: İş Sözleşmesinde Şekil, İstanbul 20 ı 7 (Şekil). Arslanoğlu, Mehmet Anıl: İş Kanununda Esneklik Temelli Üçlü Sözleşmesel İlişkiler, İstanbul 2005 (Üçlü İlişkiler). Astar/ı, Muhittin: İş Hukukunda Çalışma Süreleri, Ankara 2008. Astar/ı, Muhittin: İş Hukukunda İkale (Bozma Sözleşme si), Ankara 20 ı 3 (İkale). Astar/ı, Muhittin: Türk Toplu İş Hukukunda İş kolu Kavramı, Ankara 20 ı 9. Ataay, Aytekin!Sungurbey, İsmet: Açıklamalı Medeni Kanun ile Borçlar Kanunu, 2. Bası, İstanbul l 963. Atabek, Reşat: İş Akdinin Feshi, İstanbul 1938. Atabek, Reşat: İş kazası ve Sigortası, İstanbul ı 978 (İş kazası). Atlan, Hülya: Manevi Zararı Tazmin Yolları, İstanbul 20ı5. Aydemir, Murteza: Türk Hukukunda İşveren, İşveren Vekili ve Alt İşveı-en Kavramları, MESS yayını, İstanbul ı 993 (İşveren). Aydemir, Murteza: Grev Hakkı ve Lokavtın Sınırları, İstanbul 200ı (Grev Hakkı). Aydın, Ufuk: İş Hukukunda İşçinin Kişilik Hakları, Eskişehir 2002. Aydın/ı, İbrahim: işverenin Sosyal Temas ve İş ilişkisinden Doğan Edirnden Bağımsız Koruma Yükümlülü kleri ve Sonuçları, Ankara 2004 (işverenin Koı-uma Yükümlülü kleri). Ayd1nlı, İbrahim: Görünürdeki İşlemleı-Açısından Türk İş Hukukunda Alt İşveren ilişkisi ve Muvazaa Sorunu, Ankara 2008 (Alt İşveren). Aygül, Aydın: Danıştay ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığıncia Kişisel Verilerin Korunması, İstanbul 20ı4. Aykaç, Hande Bahar: İş Hukukunda Alt İşveren, İstanbul 20ı 1. Kaynaklar 1209 Aykaç, Hande Bahar: işverenin Fesih Hakkının Sözleşmelerle Sınır landırılması, İstanbul 2020 (Sözleşmelerle S ın ı ri and ı rı 1 ma). Bakırcı, Kadriye: işyerinde Cinsel Taciz, İstanbul 2000. Bakırcı, Kadriye: Çocuk ve Genç işçilerin Haklarının Korunması, İstanbul 2004 (Çocuk ve Genç işçilerin Hakları ). Bcılcı, Mesut!Soı1er, Biroi!Aydoğa n, Bahri/Y ener, Ahmet: İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarından Kaynaklanan Manevi Tazminat Davaları, Ankara 2019. Bcıskan, Esra: 6356 sayılı Kanun Çerçevesinde İş Sözleşme sinin Sendikal Nedenle Fesh i, Ankara 2013. (Sendikal Fesih) Baskarı, Esra: İş Sözleşm esinin Feshinde Son Çare (Ultima Ratio) ilkesi, İstanbul 2021 (Son Çare) Başa n, Orhan: Gerekçeli -Not lu Türk iş Hukuku Mevzua tı, İstanbul 1967. Başarı, Orhan!T ezmen, Naim: Notlu-izahi ı İş Hukuku ve Sigorta Mevzuatı, 3. Baskı, İstanbul 1958. Başbuğ, Aydın: Türk iş Hukukun da Disiplin Cezaları, Ankara 1999 (Disiplin Cezaları ). Başbuğ, Aydın: iş Sözleşmes inin Değişen Şartlara Uyarlanması, istanbul 2007 (Uyarlama). Başbuğ, Aydın: işverenin Yönetim Hakkı ve Çalışma Şartlarında Değişiklik, Ankara 2008 (Yönetim Hakkı). Başbuğ, Aydın: Toplu İş İlişkileri ve Hukuk, Ankara 2012 (Toplu iş ilişkileri). Başbuğ, Aydın/Yücel Bodur, Mehtap: iş Hukuku, 6. Baskı, İstanbul 202ı. Başgil, Ali Fuat: Türk İşçi Hukukuna Giriş, Ankara ı936. Başboğa Şahbaz, Zübeyde: işverenin iş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Hukuki Sor-umluluğu ile Maddi Zararın Hesabına İlişkin Esaslar, istanbul 2010. Başterzi, Süleyman: İşsizlik Sigortas ı, Ankara ı996. Başterzi, Süleyman: Çalışmanın Kesintiye Uğramasının Sosyal Sigoı-ta ilişkisine Etkisi, Ankara 2007 (Çalışmanın Kesintiye Uğraması). Başterzi, Süleyman: Toplu iş Sözleşmesi Ehliyeti, istanbul 20ı6. (Ehliyet) Baybora , Dilek: Türk iş Hukuku ve Mukayeseli Hukukta Sendika Yöneticiliği, Ankara 2001. Baycık, Gaye: iş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Maden işçileri, Ankara 2006 (Maden işçileri). Baycık, Gaye: iş Hukukunda Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 201 1 (Yenilik Doğuran Haklar). Baycık, Gaye: Türk ve i sviçre Hukukunda işç inin Hukuki Sor-umluluğu, Ankara 20 ıs (işçinin Hukuki Sor-umluluğu). Baysal, Ulaş: işçinin Yetersizliğinelen Kaynaklanan Geçerli Sebeple İş Sözleşme sinin Feshi, An kara 20 ı 1. Bed ük, Mehmet Nusı-et: Deniz iş Sözleşmesi, Bursa 20 ı2 (Deniz İş Sözleşmes i). Be/ger, Savni: Gerekçe li, Notlu ve Alfabetik Endeksli Türkiye Cumhu ı-iyeti Anayas ası, 2. bası, Başbakanlık Basınıevi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No. 9, Ankara ı97ı. Berkswı, Abdulla h!Eşmelioğlu, ibrahim: Açıklanıalı Gerekçeli -İçtihatlı Sendikalar Kanunu, Ankara ı989 (SK). Berksun, Abdulla h!Eşmelioğlu , ibrahinı: Açıklamalı Gerekçeli -içtihatlı Toplu iş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, Ankara ı989 (TSGLK). 1210 Kaynaklar Bıyık/ı, Hasan: Sosyal Ceza Hukuku, İşletmele rde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku İnsangücü Yönetimi, Ci lt 6, Kazancı Hukuk Yayımları, İstanbul ı 985. Biedenkopf; Kurt H.: Grenzen der Tarifautonomie, Karlsruhe ı 964. Bozkurt , Argun: İş Yargılaması Usul Hukuku, S. Baskı, Ankara 20ı7. Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz: Türk İş Hukuku'nda Belirli Süreli İş Sözleşmeleri, İstanbul 2012. Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yel iz: Toplu İş Sözleşmes inin Uygulanma AJanı, İstanbul 20 ı 8. (Toplu İş Sözleşmesi) Bozok, Salim: İşe İade Davasında Karar ve Kararın İcrası, İstanbul 2019. Brox, Hans!Rüthers, Bemd!Henssler, Martin: Arbeitsrecht, ı 8. Aunage, Stu llgart 20 ı J. Canbolat, Talat: Türk İş Hukukunda Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkileri, Kazancı Hukuk Yayımları, İstanbul 1992 (Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkileri). Canbolat, Talat: Toplu İş Sözleşm esinin Kişiler Açısından Uygulama Alanı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, istanbul ı 998 (Uygulama Alanı). Canbolat, Talat: İşçi Buluşları , istanbul 2007 (İşçi Buluşları ). Canbolat, Talat: 6356 Sayılı Kanuna Göre Toplu İş Sözleşmesi nin Düzeyi ve Türleri, İstanbul 20 ı 3 ( Düzeyi ve Türleri). Canbola t, Talat/Ocak, Saim!Karaca, Aybüke!Oğuz, Özgür/Bulur, Alper/Koç, Erol: İş Hukukunda Arabuluculuk Uzmanlık Eğitimi, Kaynak Kitabı, EditörTalat Canbolat, 20ı7. Caniklioğlu, Nurşen: Hastalık ve Sakatlığın Hizmet Akdine Etkisi, İstanbul 2002 (Hastalık ve Sakatlık). Cengiz Urhanoğlu, İştar: Toplu İşçi Çıkarma, Ankara 2009. Cente/, Tankut: Çocuklar ile Gençlerin İş Güvenliği, doktora tezi, istanbul ı 982. Cent el, Tankut: İş Hukukunda Ücret, İstanbul I 988 (Ücret). Cent el, Tankut: Kısmi Çalışma, İstanbul ı 992. Cente[, Tankut: İş Hukuku, Ci lt: I Bireysel İş Hukuku, İstanbul ı 994 (Cente! I). Cente/, Tankut: İş Güvence si, 2. Baskı, İstanbul 2020. C ivan, O. Ersun: Genel İş Koşulları, İstanbul 2015. Civan, Orhan Ersun: İşçinin Yan Yükümlülükleri, İstanbul 2021. Cuhruk, Mahmut: Kıdem Tazminatı ve Uygulaması, Ankara ı 978. Çalışkan, Aslı: iş Hukukunda Analık ve Ebeveyn izinleri, İstanbul 2018. Çankaya, Osman Güven!Günay, Cevdet ilhan!Göktaş, Seracettin: Türk İş Hukukunda İşe iade Davaları, Ankara 2005. Çankaya, Osman Güven/Çi/, Şahin: İş Hukukunda Üçlü İlişkiler, 2. Baskı, Ankara 2009.
2002 (Hastalık ve Sakatlık). Cengiz Urhanoğlu, İştar: Toplu İşçi Çıkarma, Ankara 2009. Cente/, Tankut: Çocuklar ile Gençlerin İş Güvenliği, doktora tezi, istanbul ı 982. Cent el, Tankut: İş Hukukunda Ücret, İstanbul I 988 (Ücret). Cent el, Tankut: Kısmi Çalışma, İstanbul ı 992. Cente[, Tankut: İş Hukuku, Ci lt: I Bireysel İş Hukuku, İstanbul ı 994 (Cente! I). Cente/, Tankut: İş Güvence si, 2. Baskı, İstanbul 2020. C ivan, O. Ersun: Genel İş Koşulları, İstanbul 2015. Civan, Orhan Ersun: İşçinin Yan Yükümlülükleri, İstanbul 2021. Cuhruk, Mahmut: Kıdem Tazminatı ve Uygulaması, Ankara ı 978. Çalışkan, Aslı: iş Hukukunda Analık ve Ebeveyn izinleri, İstanbul 2018. Çankaya, Osman Güven!Günay, Cevdet ilhan!Göktaş, Seracettin: Türk İş Hukukunda İşe iade Davaları, Ankara 2005. Çankaya, Osman Güven/Çi/, Şahin: İş Hukukunda Üçlü İlişkiler, 2. Baskı, Ankara 2009. Çeçen, An ıl: Türkiye'de Sendikacılık, Ankara ı 973. Çelebi, Demir, Duygu: Meslek Edinilmiş Geçici İş ilişkisi, Ankara 2019, (Geçici iş ilişkisi). Çelik, Çelik Ahmet: Trafik-iş Kazaları , Ankara 2019. Çelik, İrem: Sendikal Örgütlenmede işkolunun Belirlenmesi, istanbul 202 ı. Çelik, Nuri: Türk ve Alman Hukukunda Toplu iş Sözleşme sinin Hüküm leri ve Sona Ermesi, İstanbul 1966 (Toplu İş Sözleşmes i). Kaynaklar 1211 Çelik, Nuri: İş Hukuku 1, Genel Bilgiler-Ferdi İş Hukuku, İstanbul 1971 (Çelik I). Çelik, Nuri: iş Hukukum uzda Uzlaştır ma ve Arabuluculuk, İstanbul 1973 (Uzlaşlırma ve Arabuluculuk). Çelik, Nuri: İş Hukuku ll, Kollektif İş Hukuku 1, Sendikalar , 2. Bası, İstanbul 1979 (Çelik Illi). Çelik, Nuri: Toplu iş İlişkilerinde Değişim, MESS tarafından düzenlenen "Değişim'97 Semineri"ne sunulan tebliğin dipnollu olarak kitap şeklinde ayrı yayını, İstanbul 1997 (Değişim). Çelik, Nuri: İş Güvencesi, İstanbul 2003. Çenberci, Mustafa: İş Kanunu Şerh i, 4. Bası, Ankara 1978, S. Bası, Ankara 1984. Çetin, Evra: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi'nde Çalışanların Hakları (8-11. Maddeler Kapsam ında), M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul 2014. Çifter, Algun: Türk Hukukunda Grevin Hizmet Akdine Etkisi, Kocaeli 2001 (Grevin Hizmet Akdine Etkisi). Çi/, Şahin: İş Kanunu Şerhi, C. 1-3, 2. Baskı, Ankara 2007 (Şerh). Çi/, Şahin: Açıklama lı-İçtihatlı Kıdem Tazminatı, Ankara 2009 (İçtihatlı Kıdem Tazminatı). Çi/, Şahin: İş Hukuku Yargıtay ilke Kararları, 9. Hukuk Dairesi 2008-2009 Yılları, Ankara 2009 (ilke Kararları, 2009). Çi/, Şahin: İş Hukukunda İşçinin Ücreti, Ankara 201 O (Ücret). Çi/, Şahin: İş Hukuku Yargıtay ilke Kararları, 2008-2009- 2010 Yılları, Ankara 2011 (ilke Kararları, 2011); 2011-2012, S. Baskı, Ankara 2012. Çi/, Şahin: İş Hukuku Yargıtay ilke Kararları, 2011, 2. Kitap (ilke Kararları, 2011, 2.Kitap). Çi/, Şahin/Kar, Bektaş: 6100 Sayılı HMK'ya Göre İş Yargısında Belirsiz Alacak Davası ve Kısmi Dava, Ankara 2012. Çi/, Şahin: İş Hukukunda İbraname, 3. Baskı, Ankara 2013. Çi/, Şahin: İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk ve 7036 sayılı iMK Uygulaması Tazminat ve Alacaklar da Hesaplamalar İş Güvencesi, Ankara 2018 (İş Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk). Çi/, Şahin: Koronavirüs Salgınının İş Hukukuna Etkileri, Ankara 2020 (Koronaviri .is). Çi/, Şahin: İş Uyuşmazlıklarında Yargıtay Uygulamaları, Ankara 2020. Çi/, Şahin: İş Hukuku Yargıtay ilke Kararları (20 19-2021 Yılları), 8. Baskı, Ankara 2021. Çoban, Nazlı: İş Hukukunda İşçi Sendikası Üyeliğinin Korunması, Ankara 2019. Çöğenli, Taner: Türk İş Hukukun da Yıllık Ücretli İzin, doktora tezi, İstanbul 1983. Daeubler, Wolrgang!Hege, Hans: Koalitionsfı·eiheit, Ein Kommen tar, Baden-Baden 1976. Daeubler, Wolfgang/1-!ege, Wolrgang: Tarirvertragsr echt, Baden-Baden 1978. Dalgalıdere, Ayşegül: Yargı Kararlan lşığında Psikolojik Taciz (Mobbing), Ankara 2021. Demir, Fevzi: İş Güvencesi Hukuku, 2. Baskı, İzmir 1999. Demir, Fevzi: Sendikalar Hukuku, 4. Baskı, İzmir 1999 (Sendikalar). Demir, Fevzi: İş Hukuku ve Uygulaması, 7. Baskı, İzmir 2013 (İş Hukuku). 1212 Kaynaklar Demir, Kübra: İş Hukukunda 6701 Sayılı Türkiye İnsan Haklan ve Eşitlik Kurumu Kanunu Bağlamında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, İstanbul 202 ı. (İnsan Hakları ) Demircioğlu , Atilla Murat: Die Rechstellung der Gewerkschaften in der Schweiz, mit einem kurzen Blick auf das türkische Recht, Frankfurt /M. ı 975. Demircioğlu, A. Murat: Dünyada İşçi Sendikaları, BASİSEN yayını, İstanbul ı987. Demircioğlu, A. Murat: Yaı·gıtay Kaı·arları Işığıncia 4857 Sayılı İş Yasası, 2. Baskı, İstanbul 2008 (4857 Sayılı İş Yasası). Demircioğlu, A. Murat/Cente/, Tankut: iş Hukuku, ı S. Bası, İstanbul 2012. Dernircioğlu, A. Murat/Kaplan, Hasan Ali: Sorularla İş Sağlığı ve Güvenliği, istanbul 20 ı 6 (Sorularla iş Sağlığı ve Güvenliği). Dereli, Bengü: Teori ve Uygulama Yönüyle Türkiye'de Sendika-İçi Demokrasi Sorunu, doktora tezi, İstanbul 1977. Dere/i, Toker: Aydınlar, Sendika Hareketi ve Endüstriyel İlişkiler Sistemi, İstanbul ı 975 (Sendika Haı·eketi). Dere/i, Toker: Labour Law and Industrial Relations in Turkey, International Encyclopedia of Labour Law and Industrial Relations, 20 ı ı Kluwer Law International (Labour Law). Dinçkol, Abdullah: Hukuka Giriş, Hukukun Temel Kavramları, 4. Bası, İstanbul 2007. Doğan, Sev il: İş Sözleşmesinde Bağımlılık Unsuru, Ankara 20 ı 6. Doğan Yenisey, Kübra: İş Hukukunda İşyeri ve İşletme, istanbul 2007 (işyeri ve İşletme). Doğan Yenisey, Kübra: İş Hukukunun Emredici Yapısı, İstanbul 20 ı 4. Dönmezer, Sulh i: Toplum bilim, ı l.Bası, İstanbul ı 994. Du lay Yangı.n, Dilek: Türk İş Hukukunda Evde Çalışma, Ankara 20ı 6, (Evde Çalışma). Du lay Yangın, Dilek: İş Mücadele sine Hakim Olan İlkeleı� İstanbul 2021. Duman, Barış: Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi, Ankaı·a 2005. Duman, Barış: 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamındaki İşçilerin Yıllık Ücretli izin Hakkı, Ankara 2020 (Yıllık Ücretli İzin). Dural, Mustafa: Borçlunun Soı·umlu Olmadığı Soııı·aki imkansızlık (BK ı ı 7), istanbul ı 976. Dural, Mustafa/Öğiiz, Tufan: Türk Özel Hukuku, Ci lt Il, Kişiler Hukuku, İstanbul 2004. Dursun Ateş, Sevgi: işverenin Yönetim Hakkı, Ankara 20 ı 9, (Yönetim Hakkı). D ii IZ, Wilhelm!Thüsing, Gergor: Arbeitsrec ht, ı 8. AuOage, München 20 ı 3. Egemen, Erdal: İş Mevzuatı ile İlgili Örnek Kararlar , 1966-ı 968, İstanbul ı 968; ı 968-ı 97 ı, İstanbul ı 972. Egeme11, ErdaVTemiz, Semih: İş Hukuku Mevzuatı ile İlgili Örnek Kararlar , İstanbul ı 99 ı. Eggeı; A.: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, 1. Band, Einleitun g und Personenr echt, Zürich ı 930. Ekin, N us ret: Endüstri İlişkileri, İstanbul ı 976. Ekin, Nusret: Küreselleşme ve Gümı·ük Birliği, İTO yayını, istanbul ı996. Ekmekçi, Ömer: Toplu İş Sözleşmesiyle Düzenleme Yetkisi, istanbul ı 996 (Düzenleme Yetkisi). Ekmekçi, Ömer: 4857 Sayılı İş Kanunu'na Göre İş Sağlığı ve Güven liği Konusunda İşyeı·i Örgütlenmesi, İstanbul 2005 (İş Sağlığı ve Güvenliği). Kaynaklar 1213 Ekmekçi, Ömer: Toplu iş Hukuku Dersleri, 3. Bası, İstanbul 2021. Ekmekçi, Ömer/Ozekes , Muhamme t/Atalı, Murat: Hukuk Uyuşnıazlıklarında Arabuluculuk, 2. Bası, İstanbul 2019. Ekmekçi, Ömer/Yiğit, Esra: Bireysel İş Hukuku Dersleri ,2. Bası, İstanbul 2020. Ekonomi, Münir: Türk İş Hukukunda Kanundan Doğan Hizmet
972. Egeme11, ErdaVTemiz, Semih: İş Hukuku Mevzuatı ile İlgili Örnek Kararlar , İstanbul ı 99 ı. Eggeı; A.: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, 1. Band, Einleitun g und Personenr echt, Zürich ı 930. Ekin, N us ret: Endüstri İlişkileri, İstanbul ı 976. Ekin, Nusret: Küreselleşme ve Gümı·ük Birliği, İTO yayını, istanbul ı996. Ekmekçi, Ömer: Toplu İş Sözleşmesiyle Düzenleme Yetkisi, istanbul ı 996 (Düzenleme Yetkisi). Ekmekçi, Ömer: 4857 Sayılı İş Kanunu'na Göre İş Sağlığı ve Güven liği Konusunda İşyeı·i Örgütlenmesi, İstanbul 2005 (İş Sağlığı ve Güvenliği). Kaynaklar 1213 Ekmekçi, Ömer: Toplu iş Hukuku Dersleri, 3. Bası, İstanbul 2021. Ekmekçi, Ömer/Ozekes , Muhamme t/Atalı, Murat: Hukuk Uyuşnıazlıklarında Arabuluculuk, 2. Bası, İstanbul 2019. Ekmekçi, Ömer/Yiğit, Esra: Bireysel İş Hukuku Dersleri ,2. Bası, İstanbul 2020. Ekonomi, Münir: Türk İş Hukukunda Kanundan Doğan Hizmet Akdi Yapma Zorunluluğu ve Hüküm leri [Teksir], İstanbul 1969 (Hizmet Akdi Yapma Zorunluluğu). Ekonomi, Münir: İş Hukuku, Ciltl Ferdi İş Hukuku, 3.Bası, İstanbul 1984 (Ekonomi 1). Ekonomi, Münir: Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin 1996 Yılı Emsal Kararları, Ankara 1998 (1996 Yılı Emsal Kararları ); aynı başlıklı 1997 Yılı Emsal Kararları, Ankara 2000; 1998 Yılı Emsal Kararları, Ankara 2000; 1999 Yılı Emsal Kararları, Ankara 2002. Ekonomi, Münir/Ulucan , Devrim: İş Hukuku Uygulaması, Kararlar ve İncelemeleri (İHU), istanbul. Ekonomi, Münir/Taşkent, Savaş: Türk İş Hukuku Mevzua lı, İstanbul 1974. Elbir, Halid Kemal: iş Hukuku, 9. Baskı, İstanbul 1987. Endüstri İlişkileri Semineri, Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyetince 19-22 Ekim 1976'da İstanbul' da düzenlenen "Uluslararası Deneyierin Işığında Türkiye'deki Endüstri İlişkileri" Semineri, İstanbul 1977. Engin, E. Murat: Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda İşveren, BASİSEN Yayını, İstanbul 1993 (İşveren). Engin, E. Murat: Toplu İş Sözleşmesi Sistemi, İstanbul 1999 (Toplu İş Sözleşmes i). Eı1gin, E. Murat: İş Sözleşmes inin İşletme Gerekleri İle Feshi, İstanbul 2003 (İşletme Gerekleri). Engin, E. Murat: İşgücünün Temsili ve İşyerinde Sosyal Diyalog, İstanbul 2012 (Sosyal Diyalog). Erdoğan, Cana n: İş Hukukunda Şüphe Fesh i, Ankara 2019. Erdoğan, Mustafa: İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Ankara 2011 (İnsan Hakları ). Eren, Fikret: Borçlar Hukuku, Genel Hükünıleı� 19. Bası, Ankara 2015. Erener, Ebru: Türk İş Hukukunda Asgari Süreli İş Sözleşmes i, İstanbul 2017. Er{urter Kommenıar zum Arbeilsrechı (herausgeben von Dieteı-ich, Müller-Gioge, Preis, Schaub), 6. Auflage, München 2006 (ErEK). Ergin, Berin: Türk İş Hukukunda Kıdenı Taznıinatının Geçirdiği Safhalar , İstanbul 1989 (Kıdem Taznıinatı). Ergin, Hediye: Türk ve Alman Hukukunda İş Sözleşme sinin Sağlık Nedeniyle Sona Ermesi, İstanbul 2010. Erginsoy, H. Faı-uk: Türk İşçi Hareketi Üzerine Bir Deneme, İstanbul 1968. Erişçi, Lütfü: Türkiye'de İşçi Sınıfının Tarihi (Özet Olarak), İstanbul 1951. Erkan/ı, Betül: Tarafların iş Sözleşme sinin Yapılması Sırasındaki Hak ve Yükümlülü kleı-i, Mart 2015. Erkan/ı, Başbü yük, Betül: İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı, Ankara 2020, (Kaçınma Hakkı). Erkul, İhsan: Uygulanıalı Sosyal Politika Dersleri, Türk İş Hukuku, Birinci Cilt, 1475 Sayılı İş Kanunu ve Uygulaması, İstanbul 1991 (İş Kanunu). 1214 Kaynaklar Erkul, İhsan: Uygulanıalı Sosyal Politika Dersleri, Türk İş Hukuku, İkinci Cilt, 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu ve Uygulaması, 2. Baskı, Eskişehir 1991 (Sendikalar). Erkul, İhsan: Uygulanıalı Sosyal Politika Dersleri, Türk İş Hukuku, Üçüncü Cilt, 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmes i, Grev ve Lokavt Kanunu ve Uygulaması, 3. Baskı, Eskişehir 1991 (Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt). Erkul, İ hsan/Gökçek Karaca, Nuray: 4857 Sayılı İş Kanunu ve Uygulaması, Eskişehir 2004. Erman, Eyüp Sabri: İş Davaları ve Tatbikatı, Ankara 1956. Ersinadım, Hamza: Globalleşme Sürecinde Türkiye'de İşçi Sendikalarının Sosyal Faaliyetleri, Ankara 200 ı. Ersoy, Yüksel: Çalışma Hürriyetine Karşı Suçlar, Ankara 1973. Ert ürk, Şükran: İş Mücadelesinde Denge ilkesi, İzmir ı 999 (İş Mücadeles i). Ertürk, Şükran: İş ilişkisinde Temel Haklar, Ankara 2002. Esen, Bülent Nuri: Türk İş Hukuku, Ankara 1944. Esen, Güven: Temel Kavramlar, İşletmelerde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku İnsan Gücü Yönetimi, Ci lt ı .Bireysel İş Hukuku, ı. Kitap, Kazancı Hukuk Yayım lan, İstanbul ı 985. Esen, Güven: Hizmet Sözleşme sinin Sona Ermesi, İşletmel erde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku İnsan Gücü Yönetimi, Ci lt 2, Bireysel İş Hukuku, 2. Kitap, İstanbul 1985. Esen, Güven: Sendikalar Hukuku İşletmele rde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku insan Gücü Yönetimi, Ci lt 3, Toplu İş Hukuku, ı. Kitap, İstanbul ı 985. Esener, Turhan: Borçlar Hukuku I, Akitlerin Kuruluşu ve Geçerliliği, Ankara 1969 (Borçlar Hukuku I). Esener, Turhan: İş Hukuku, 3. Bası, Ankara ı978. Esene1; Turhan: Hukuk Başlangıcı, İstanbul ı998. Esener, Turhan/ Bozkurt Gümrükçüoğlu Yel iz: Sendika Hukuku, İstanbul 2014. Esener, Turhan/Gü ndoğdu, Fatih: Borçlar Hukuku I, istanbul 2017. Esin, Pars: Türkiye'de İşveren Sendika cılığı, Ankara ı974. Eyrenci, Öner: Sendikalar Hukuku, istanbul 1984 (Sendikalar). Eyrenci, Öner/Sağlam , Fazıl!Taşkenl, Savaş!U lucan, Devrim: Çalışma Hayatımızın Güncel Sorunlan, İstanbul 1987 (Eyrenci/Sağlam!Taşkeni!Ulucan). Eyrenci, Öner: Uygulama ve İş Hukuku Açısından Kısmi Süreli Çalışmalar , İstanbul 1989 (Kısmi Süreli Çalışmalaı -). Eyrenci, Öner/Taşkent, Savaş lUlucan, Devrim/Baska n, Esra: Bireysel İş Hukuku, ı O. Bası, İstanbul 2020 (Eyrenci /Taşke1111Ulucan/Bas kan). Föhr, Horst: Willensbildung in den Geweı-kschaften und Gnındgesetz, Berlin 1974. Galatasar ay Üniversitesilistanbul Barosu 2001 Yılı Toplantısı: İktisadi, Sosyal ve Uluslararası Boyutu ile İşçinin Feshe Karşı Konınması, İstanbul 2002 (2001 Yılı Toplantısı). Galatasaray Üniversitesilistanbul Barosu 2003 Ytil Toplantısı: 2, Yeni İş Yasası Sempozyun ıu, İstanbul 2003. Gamillscheg, Franz: Kollektiv es Arbeitsr echt, München 1997. Kaynaklar 1215 Gautschi, Georg: Berner Kommenta r, Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht. Band VI Obligationenrecht, 2. Abteilung: Die einzelnen Vertragsv erhaeltnisse, 4. Teilband: Der Auftrag, ı. Liefenıng: Vorbemerkungen, Art.394 und 395, zweite Auflage, Bern 1959. Gökçe, Erdal: Türk İş Hukukunda İşe İade Davası, İstanbul 2008. Göktaş, Seracettin/ Yılmaz, Gökhan: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Şerhi, Ankara 2021. Güç, Tekin: Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma, Ankara 20ı4. Güleşçi, Yusuf: Kamu İşyerierinde Alt İşveren Uygulaması, Ankara 20ı 3. Gülmez, Mesut: Türkiye'de Çalışma İlişkileri ( 1936 Öncesi), TODAİE yayını, An kara ı 983. Gülmez, Mesut: Sendikal Hakların Uluslararası Kuralları ve Türkiye, TODAİE yayını, Ankara ı 988 (Sendikal Haklar). Gü/ver, Ender: Özellikle Koşulları ve Hukuki Sonuçları Çerçevesinde İş Sözleşmesinin Rıza ya Dayalı Devri Yoluyla İşçi Geçişi, Onikilevha Yayınları, Ocak 2021. Gümüş, Fatih: Türk İş Hukukunda İş Uyuşmazlıkları ve Uzlaştırma, Ankara ı 972. Günay, Arkın: Türk Hukukunda ve Karşılaştu·malı Hukukta Evde Çalışma, İstanbul 20 ı 8. Güıwy, Cevdet İlhan: Batı ve Türk Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi, Ankara ı991 (Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi). Günay, Cevdet İlhan: Şeı·hli İş Kanunu, Ci lt ı ve Ci lt 2, Ankara ı 998; 2. Bası, Ci lt
Sürelerle Çalışma, Ankara 20ı4. Güleşçi, Yusuf: Kamu İşyerierinde Alt İşveren Uygulaması, Ankara 20ı 3. Gülmez, Mesut: Türkiye'de Çalışma İlişkileri ( 1936 Öncesi), TODAİE yayını, An kara ı 983. Gülmez, Mesut: Sendikal Hakların Uluslararası Kuralları ve Türkiye, TODAİE yayını, Ankara ı 988 (Sendikal Haklar). Gü/ver, Ender: Özellikle Koşulları ve Hukuki Sonuçları Çerçevesinde İş Sözleşmesinin Rıza ya Dayalı Devri Yoluyla İşçi Geçişi, Onikilevha Yayınları, Ocak 2021. Gümüş, Fatih: Türk İş Hukukunda İş Uyuşmazlıkları ve Uzlaştırma, Ankara ı 972. Günay, Arkın: Türk Hukukunda ve Karşılaştu·malı Hukukta Evde Çalışma, İstanbul 20 ı 8. Güıwy, Cevdet İlhan: Batı ve Türk Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi, Ankara ı991 (Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi). Günay, Cevdet İlhan: Şeı·hli İş Kanunu, Ci lt ı ve Ci lt 2, Ankara ı 998; 2. Bası, Ci lt ı -3, Ankara 2001. Günay, Cevdet İlhan: Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Hukuku, Ankara ı 999 (TİSGLH). Günay, Cevdet İlhan: Sendikalar Kanunu Şerhi, Ankara 1999 (Sendikalar). Günay, Cevdet İlhan: Cezai Şart, Ankara 2002. Günay, Cevdet İlhan: İş Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2004. Günay, Cevdet İlhan: İş Kanunu Şerhi, Cilt ı ve 2, Ankara 2005. Günay, Cevdet İlhan: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uygulaması, Ankara 2007 (Uygulama). Günay, Cevdet İlhan: İş Davaları, 4. Baskı, Ankara 20ı4. Günay, Cevdet İlhan: Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Şerhi, An kara 20ı 7. Güneren, Ali: İş Kazası ve Meslek Hastalı�ından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları, 3. Baskı, Ankara 2018. Güneş, Başak: Türk İş Hukukunda Bireysel Sendika Özgürlükler inin Korunması, İstanbul 2020. Gürse/, ilke: İşçinin Kişisel Verilerinin Korunması Hakkı, Ankara 2016 (Kişisel Verilerin Korunması Hakkı). Güven, Ercan/Aydın, Ufuk: İş Hukuku, 3. Baskı, Eskişehir 2002. Güven, Ercarı!Aydm, Ufuk: Bireysel İş Hukuku, 3. Baskı, Eskişehir 2010. Güzel, Ali: işverenin De�işmesi- İşyerinin Devri ve Hizmet Akitl erine Etkisi, doçentlik tezi, İstanbul 1987 (işverenin De�işme si). Güzel, Ali/Okur, Ali Rıza!Caniklioğlu, Nurşen: Sosyal Güvenlik Hukuku, Yenilenmiş 18. Bası, İstanbul 2020. Haıuıu, Peter!Ado meit, Klaus: Arbeitsrecht, 14.Auflage, Neuwied 2007. 1216 Kaynaklar Hatemi, Hüseyin: Medeni Hukuk Tüzelkişileri, Cilt I, Giriş -Tarihi Gelişim -Eski Vakıflar, İstanbul 1979. Hatemi, Hüseyin!Serozan, Rona!Arpacı, Abdülkadir: Borçlar Hukuku Özel Bölüm, İstanbul 1992. Hatemi, Hüseyin!Cökyayla, Emre: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul 201 ı (Hatemi/ Gökyayl a). Heither, Friedrich M.: Das kollektive Arbeitsrecht der Schweiz, Stuttgart ı 968. Heyde, Ludwig: Abriss der Sozialp olitik, 12. Auflage, Heidelb erg 1966. Hirsch, Joachim: Die öffentlichen Funktionen der Gewerkschaften, Stuttgart ı 966. Hueck, Alfred!Nipperdey, Hans Cari: Lehrbuch des Arbeitsrechts, I. Band von A. Hueck, 7. Auflage, Berlin und Frankfurt a. M. 1963, Il. Band von H.C. Nipperdey, 7. Auflage, Erster Halbband (Illi), Berlin und Frankfurt a. M. ı 966-ı 967; zweiter Halbband (IU2), un ter Mi tarbeit von Franz Jürgen Sacker, Berlin und Frankfurt a. M. ı 970. Hueck, Alfred!Nipperdey , Hans Cari: Grundriss des Arbeitsrechts, 4. Auflage, Berlin und Frankf'ı.ırt a. M. 1968 (Grundriss). Işık, Rüçhan: Sendika Hakkı, Tanınması ve Kanuni Unsurları, Ankara ı 962 (Sendika Hakkı). Işık, Rüçhan: Türk İş Hukukunu n Milletlerarası Kaynakları, Ankara ı 967 (Milletlerarası Kaynaklaı·). Işık, Rüçhan: Türk Toplu İş Sözleşmesi Hukukunda Ehliyet ve Yetki, 3. Baskı, Ankara ı 977 (EhJiyet ve Yetki). Iş1k, Rüçhan: İşçi Sendikaları nın Faaliyetleri nin Hukuksal Çerçevesi, Ankara ı 977 (İşçi Sendikalarının Faaliyetleri ). Işık/ı, Alpaslan: Sendikacılık ve Siyaset, 3. Baskı, İstanbul ı 979. Işık/ı, Alpaslan: İş Hukuku, 6. Baskı, Ankara 2005. İmre, Zahit: Medeni Hukuka Giriş, 3. Bası, İstanbul ı 980. İnce, Ergun: Toplu İş Hukuku, İstanbul 1983. İnce, Ergun: Çalışma Hukuku, İstanbul 1998. İnce, Ergun: Ücretler, İşletmelerde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku İnsangücü Yönetimi, Cilt 2, Bireysel İş Hukuku, 1. Kitap, Kazancı Hukuk Yayım ları, İstanbul ı 985. İnce, E rgun: Her Yönüyle Ücret, İstanbul ı 990 (Ücret). İnce, Ergun: İş Hukuku, 2. Baskı, İstanbul 2010. iren, Eı·tan: İş Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi Hüküm leri ve Hizmet Akitleri Üzeıindeki Etkileri, ÇMİS yayını, Ankara ı 998 (Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri). iren, Ertan: Avrupa Birliği İş Hukuku Yönerge leri Karşısında 4857 Sayılı İş Kanununun Durumu, Ankara 2008 (AB Yönergeleri). izveren, Adil: İş Hukuku, Ankara 1974. İzveren, Adil!Akı, Erol: İş Hukuku, l.Cilt, Bireysel İş Hukuku, İzmir ı 999. Junker, Abbo: Grundkurs Arbeitsre cht, München 20ı 3. Kabakcı, Mahmut: Grev ve Lokavt, İstanbul 2004. Kabakcı, Mahmut: Geçerli Fesih Nedeni Olarak Yetersiz ( Kötü ve Eksik) İş Göı·me, İstanbul, 2012 (Geçerli Fesih). Kaynaklar 1217 Kamu-İş, İş Hukukunun Ulusal ve Uluslararası Temel ve Güncel Konuları, Münir Ekonomi 60.Yaş Günü Armağanı, Ankara ı 993 (Mü n ir Ekonomi Armağan ı). Kandenıir, Murat: Iş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Huk uku Açısından Tele Çalışma, İstanbul 20ı ı. Kandemir, Murat: iş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Boyutuyla Psikososyal Riskler, İstanbul 20 ı 7 (Psikososyal Riskler). Kaplan, Emine Tuncay: işverenin Fes i h Hakkı, Ankara ı 987 (Fesih Hakkı). Kaplan, Emine Tuncay: işverenin Hukuki Sorumluluğu, Ankara ı 992. Kaplan (Senyen-K aplan), Emine: Kadın İşçinin İş ilişkisinden Doğan Haklan ve Korunması, Ankara ı 999 (Kadın İşçi). Kar, Bektaş: Deniz İş Hukuku (Ders Kitabı), Ankara 20ı4. Kar, Bektaş: İş Güvencesi ve Uygulaması, Ankara 20 ı 7 (İş Güvence si). Kar, Bektaş: Deniz İş Hukuku, (Denizcilik Çalışma Sözleşmesi ve Emsal Yargıtay Kararlan İle) 3. Bası, Ankara 202 ı (Deniz iş Hukuku). Kar, Bektaş: iş Yargılaması Usulü, Yetkin Yayınları, Yenilenmiş 3. Bası, Ankara 202 ı (Yargılama usulü). Karademir, Artür: iş Güvencesinde Son Çare ilkesi, İstanbul 2021, (Son Çare ilkesi). Karademiı; Artür!Ekinci, Hakan: işçilik Alacakları , İstanbui 20ı7. Karagöz, Veli: İş Sözleşmesinde Cezai Şart, doktora tezi, Ankara 2006. Kaskel, Walter/Dersch , Herman n: Arbeitsrecht, S. Auflage, Ber lin Göllingen Heidelb erg I 957. Kaya, Pir Ali: Uluslararası Çalışma Normlar ı ve Türk İş Hukuku Üzerine Etkileri, TÜHİS yayını, Ankara ı 999. Kayırgan, Hasan: Bireysel İş Hukukunda Zorunlu ve Zorlayıcı Nedenler, 2. Bası, İstanbul 202 ı. Keser, Hakan: İş sözleşmesi nin Bildirinıli Feshinde Geçerli Sebep, Ankara 2012 (Fesihte Geçerli Sebep). Keser, Hakan: İş Hukuku ve Uygulaması, İzmir 20 ı 3 (İş Hukuku). Keskin, Hilal Akmaral: iş Hukukunda Zamanaşıını ve Hak Düşürücü Süre, İstanbul 2020. Kessler, Gerhard: içtiınal Siyaset, İstanbul ı 945 (Çev. Orhan Tu na). Kıdem Tazminalı Semineri, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi ve Eskişehir İTİA'nın işbirliği ile ı 975'de Eskişehir 'de düzenlenen "ı 927 Sayılı Kanun ile kıdeın Lazminatı yönünden getirilen yenilikler ve doğurduğu sorunlar" semineri yayını, Eskişehir ı 976. Kılıç, Şebnem: Türk Hukukunda Grup Toplu İş
Kaya, Pir Ali: Uluslararası Çalışma Normlar ı ve Türk İş Hukuku Üzerine Etkileri, TÜHİS yayını, Ankara ı 999. Kayırgan, Hasan: Bireysel İş Hukukunda Zorunlu ve Zorlayıcı Nedenler, 2. Bası, İstanbul 202 ı. Keser, Hakan: İş sözleşmesi nin Bildirinıli Feshinde Geçerli Sebep, Ankara 2012 (Fesihte Geçerli Sebep). Keser, Hakan: İş Hukuku ve Uygulaması, İzmir 20 ı 3 (İş Hukuku). Keskin, Hilal Akmaral: iş Hukukunda Zamanaşıını ve Hak Düşürücü Süre, İstanbul 2020. Kessler, Gerhard: içtiınal Siyaset, İstanbul ı 945 (Çev. Orhan Tu na). Kıdem Tazminalı Semineri, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi ve Eskişehir İTİA'nın işbirliği ile ı 975'de Eskişehir 'de düzenlenen "ı 927 Sayılı Kanun ile kıdeın Lazminatı yönünden getirilen yenilikler ve doğurduğu sorunlar" semineri yayını, Eskişehir ı 976. Kılıç, Şebnem: Türk Hukukunda Grup Toplu İş Sözleşmeleri ve Çerçeve Sözleşmel er, İstanbul 20ı9. Kılıçoğlu, Mustafa: Sendikalar Hukuku ve Toplu İş Uyuşmazl ıkları, Ankara 1999 (Sendikalar). Kılıçoğlu, Mustafa: İş Kanunu Şerh i, Ankara 2002. Kılıçoğlu, Mustafa: 4857 Sayılı İş Kanunu Yorumu ve Yargıtay Uygulaması , Ankara 2005 (İş Kanunu Yorumu). Kılıçoğlu, Mustafa: Toplu iş Hukukundan Doğan Davalar ve Çözüm Yolları, İstanbul 2007 (Toplu İş Hukuku Davaları ). 1218 Kaynaklar Kılıçoğlu, Mustafa: 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanuna Uyarlı İş Yargılamaları Usulü, İstanbul 201 ı (İş Yargılamalan Usulü). Kılıçoğlu, Mustafa: 63S6 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Yorumu, Ankara 2013 (63S6 Sayılı Kanun Yorumu) Kılıçoğlu , Mustafa: İş Hukuku Esasları Yargıtay ve Bölge Adiiye Mahkemeleri Uygulaması, İş Hukuku Uyuşmazlıklan nda Zorunlu Arabuluculuk, 2. Baskı, Ankara 20ı 9 (Zorunlu Arabuluculuk). Kılıçoğlu , Mustafa: Tazminat Esasları ve Hesap Yöntemleri, S. Baskı, Ankara 2019 (Tazminat Esasları). Kılıçoğlu, Mustafa!Şen.ocak, Kemal: İş Güvencesi Hukuku, İstanbul 2007. Kılıçoğlu, Mustafa/ Kılıçoğlu Ada, İlayda: Şerhli iş Kanunu Yorumu, 4. Baskı, Ankara 2016. Kılıçoğlu, Mustafa/ Kılıçoğlu Ada, İlayda: Şerhli İş Kanunu Yorumu, S. Baskı, Ankara 20ı 9. Kılıçoğlu, Mustafa!Tüfek, Ömer Faruk: Toplu İş Hukukundan Doğan Davalar ve Çözüm Yolları, 2. Baskı, Ankara 2021. Kocagil Ersoy, İpek: Avrupa Birliği İlkeleri Işığıncia Türk İş Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi, İstanbul 20 ı 9. Kocaoğlu, Mehmet: Kollektif Sendika Özgürlüğü ve Faaliyetlerinin Hu kuksal Çerçevesi, TÜHİS yayını, Ankara 1997 (Kollektif Sendika Özgürlüğü). Kocaoğlu, Mehmet: Türk İş Hukuku'nda Arabuluculuk Kurumu, Ankara ı 999 (Arabuluculuk Kurumu). Kocayusu(paşaoğlu, Necip: Güven Nazariyesi Karşısında Borç Sözleşmelerinde Hata Kavramı, İstanbul 1968 (Hata). Kocayusufpaşaoğlu, Necip: Borçlar Hukukuna Giı·iş, Hukuki İşlem, Sözleşme, Kocayusu(paşaoğlu! Hatemi/Serozan/Arpacı, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Birinci Cilt, 4. Bası, İstanbul 2008 (Borçlar Hukuku, I). Kollekıif Müzaker eler (Çev.Ferit H.Saymen), Uluslararası Çalışma Bürosu yayını, Cenevre 1 960/İstanbul ı 962. Korkusuz, Refik: Dünya'da İşçi Sendikaları nın Faaliyetleri, İzmir 2003. Korkusuz, Refik: Uluslararası Sözleşmeler de ve Türk İş Hukukunda İşçi Alacaklannın Korunması, Ankara 2004 (İşçi Alacakları nın Koı·unması). Korkusuz, Refik/Uğu r; Suat: Sosyal Güvenlik Hukuku, 4. Baskı, Bursa 20ıs. Köme AkpuJat, Ayşe: İş Mahkemelerinde Yargılamanın Özellikleri, İstanbul 20 ı 8 (İş Mahkemelerinde Yargılamanın Özellikleri). Köseoğlu, Ali Cengiz: İşyeıinin Kapanmasının İş Sözleşmelerine Etkisi, doktora tezi, İstanbul 2004. Köseoğlu, Ali Cengiz: İş Sözleşm esinin İşçiden Kaynaklanan Nedenlerle Bildirimli Feshi, İstanbul 201 ı (İş Sözleşme sinin Feshi). Kuru, Baki: Hukuk Mu hakemeleri Usulü, Ci lt VI, İstanbul 200ı. Kurucu, Oğuz: İş Süreleri, Dinlenmeler , Fazla Çalışma lar, Ankara ı 987. Kuıal, Gül ten: Türkiye'de İşçi Sendikacılığı (1960-1968), doktora tezi, İstanbul 1977. Kuıal, Metin: Teorik Esaslan ve Tatbikatı Bakımından Asgari Ücret, İstanbul ı 969 (Asgari Ücret). Kaynaklar 1219 Kutal, Metin: iş Hukuku (Ders Notları, teksir), I. Kitap Ferdi İş Müna sebetleri, İstanbul ı 969 (İş Hukuku I); Toplu İş Münasebetleri, Ci lt I Sendikal ar, İstanbul ı 970 (Sendikalar). Kutlu, Melis: Türk İş Hukukunda Yabancıların Çalışma İzirılerinin iş Sözleşmesine Etkisi, İstanbul20ı9. Löwisch, Manfred!Caspers, Georg!Klumpp, Steffen: Arbeitsrecht, 9. Auflage, München 20 ı2. Löwisch, Manfredi!Rieble, Volker: Tadfvertragsgese tz, Kommen tar, München ı992. Mahiroğullan, Adnan: ı980 Sonrası Türk ve Fransız Sendika cılığı, Kamu-İş yayını, Ankara 2000 (Türk ve Fransız Sendika cılığı). Mahiroğullan, Adnan: Cumhuriyetten Günümü ze Türkiye'de İşçi Sendika cılığı, İstanbul 2005 (İşçi Sendika cılığı). Manav, Eda: İş Hukukunda Geçersiz Fesih ve Geçersiz Feshin Hüküm ve Sonuçları, doktora tezi, Ankara 2009. Manav Ozdemir, Eda: Türk Hukukunda Grevin İş Sözleşmelerine Etkisi, Ankara 20ı6. (Grevin İş Sözleşmelerine Etkisi) Mayer-Maly, Theo: Öster reisches Arbeitsr echt, Wien ı 970. MESS Endüstri İlişkileri Almanağı 1997, İstanbul ı998 (MESS Almanağı ı 997). Mimaroğlu, Sait Kemal: Türk Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi, İkinci Baskı, Ankara ı 965. Mis, Olcay/Ozsoy, Erbaşar: Hazırlık Çalışmalanyla Birlikte Karşılaştırmalı -Gerekçeli 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu, Ankara ı 983 (Sendikalar Kanunu). Mis, Olcay/Ozsoy, Erbaşar: Hazırlık Çalışmalar ıyla Birlikte Karşılaştırmalı -Gerekçeli 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu, Ankara 1983 (Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu). Mollamahmu toğlu, Hamdi: Türk Hukukun da Lokavt, Ankara ı 993 (Lokavt). Mollamahmut oğlu, Hamdi: Hizmet Sözleşmesi, Ankara ı 995. Mollamahmu toğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/Baysal Ulaş: İş Hukuku, Gözden Ge çirilmiş ve Genişlet ilmiş 6. Bası, Ankara 20ı4. Mollamahmu oğlu!Astarlı!Baysal, İş Hukuku Ders Kitabı, Ci lt ı: Bireysel İş Hukuku, 4. Bası, İstanbul 2020 (Ders Kitabı). Mutlay, Faruk Barış: Sosyal Sigorta Yardımiarına Hak Kazanma Koşulları ve Eşitlik, İstanbul 20ı4. Mutlay, Faruk Barış: işe İade Davalarında Arabuluculuk, Çalışma ve Toplum, S. 59, 2018, 2129-2ı54 (İşe iade Davalarında Arabuluculuk). Mülayirn, Baki Oğuz: İş Hukukunda Gece Çalışması, Ankara 20ı6. Münchener Handbuch zum Arbeitsrecht (herausgegeben von Reinhard Richardi/Otf Tied Wlotzke) Band ı Individualarbei tsrechtl, M ünehen ı992; Band 2 Individu alarbeitsrecht II, München 1993; Band 3 Kollektives Arbeitsr echt, München ı 993 (MünchArbR). Nannan/zo ğlu, Ünal: Türk Hukukunda Kanundan Doğan Kıdem Taznıinatı, İstanbul ı973 (Kıdem Tazminatı ). Narmanlzo ğlu, Ünal: Grev, Grev Hakkı, Hukuki Grev Kavr amı, Kanuni Grevin Şartları, Ankara ı990. Nannanlzoğlu, Ünal: iş Hukuku, Ferdi İş ilişkileri, I, 4. Baskı, İstanbul 2012 (Nanna nlzoğlu 1). 1220 Kaynaklar Nannanl wğ/u, Ünal: İş Hukuku, Ferdi İş İlişkileı-i, I, S. Baskı, istanbul 2014. Narman/ıo ğlu, Ünal: İş Hukuku n, Toplu İş İlişkileri, 3.Baskı istanbul 20 I 6 (Nannan lıoğlu ll). Nazlı, Seçkin: Anayasanın Çalışma Hak ve Özgürlüğüne İlişkin Düzenlemeler inin İş Hukukuna Etkileri, Ankara 20ıs (Çalışma Hak ve Özgürlüğü). Nikisch, Arthur: Arbeitsre cht, I. Band Algemeine Lehren und Arbeitsvertragsrec ht, 3. AuAage, Tübingen ı 96ı; ILEand Koalitionsrecht, Aı-beitskampf ı-echt und Tarifvertragsrec ht, 2. Auflage, Tübingen 1 9S9. Ocak, Sa im: İş Güvenliği Uzmanlığı, Ankara 2013. Ocak, Saim!Duman, Barış/Yılmaz, Dursun: Yargı Kararlan Işığıncia Sendikal Nedenle Feshin İspatı ve Senelikal Fes i h Karineleri, Ankara 2021. Odyakmaz,
amı, Kanuni Grevin Şartları, Ankara ı990. Nannanlzoğlu, Ünal: iş Hukuku, Ferdi İş ilişkileri, I, 4. Baskı, İstanbul 2012 (Nanna nlzoğlu 1). 1220 Kaynaklar Nannanl wğ/u, Ünal: İş Hukuku, Ferdi İş İlişkileı-i, I, S. Baskı, istanbul 2014. Narman/ıo ğlu, Ünal: İş Hukuku n, Toplu İş İlişkileri, 3.Baskı istanbul 20 I 6 (Nannan lıoğlu ll). Nazlı, Seçkin: Anayasanın Çalışma Hak ve Özgürlüğüne İlişkin Düzenlemeler inin İş Hukukuna Etkileri, Ankara 20ıs (Çalışma Hak ve Özgürlüğü). Nikisch, Arthur: Arbeitsre cht, I. Band Algemeine Lehren und Arbeitsvertragsrec ht, 3. AuAage, Tübingen ı 96ı; ILEand Koalitionsrecht, Aı-beitskampf ı-echt und Tarifvertragsrec ht, 2. Auflage, Tübingen 1 9S9. Ocak, Sa im: İş Güvenliği Uzmanlığı, Ankara 2013. Ocak, Saim!Duman, Barış/Yılmaz, Dursun: Yargı Kararlan Işığıncia Sendikal Nedenle Feshin İspatı ve Senelikal Fes i h Karineleri, Ankara 2021. Odyakmaz, A. Nevzad!Bayazıt, Sancar!Bayeı; İsmail: Kıdem Tazminatı, Ankara 1 98S. Odaman, Serkan: İşçinin Haklı Sebeple Fesih Hakkı, Ankaı·a 2000 (İşçi nin Fesih Hakkı). Odaman, Serkan: işverenin Hizmet Sözleşmesini Ahlak ve İyiniyet Kuralları ve Benzerlerine Aykınlık Nedeniyle Fesih Hakkı, Ankara 2003 (işverenin Fesih Hakkı). Odaman, Serkan: Türk ve Fransız Hukukunda Ödünç İş ilişkisi, İstanbul 2007 (Ödünç İş ilişkisi). Odaman, Serkan: Esneklik Prensibi Çerçevesinde Yargıtay Kararları Işığıncia Türk İş Hukukunda Çalışma Süreleri ve Yönetimi, İstanbul 20ı 3 (Çalışma Süreleri ). O(ıingeı; Karl: Schweizerisches Hahplichtr echt, I Allgemeiner Teil Züı-ich 1 9S8; IIli Besanderer Teil Zürich 1 960; II/2 Besanderer Teil, Züı·ich 1962. Oğuz, Özgür: Türk İş Hukukunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk, İstanbul 2019. Oğuzman, M. Kemal: Türk Borçlar Kanunu ve Mevzuatına Göre Hizmet (İş) Akdinin Feshi, İstanbul ı 9SS (Fesih). Oğuzman, M. Kemal: Hukuki Yönden Grev ve Lokavt, 1. Bası, İstanbul 1964, 2. Bası, İstanbul 1967 (Grev ve Lokavt). Oğuzma.n, M. Kemal: Türkiye'de Toplu İş Sözleşmesi, Grev, Lokavt, Tahkim ve Arabuluculuk Düzeni Nasıl Olmalıdır, Banka ve Ticaret Hukuku Araştıı-ma Enstitüsü yayını, İstanbul 1973 (Toplu İş Sözleşmesi Düzeni). Oğuzman, M. Kemal: Hukuki Yönden İşçi -işveren İlişkileri, Olaylar -Kararlar , S. Bası, İstanbul 1987 (İşçi-İşveren İlişkileı-i). Oğu zman, M. Kemal: Hukuki Yönden İşçi -İşveren İlişkileri, Ci lt 1, 2. Bası, İstanbul 1979, 3. Bası, İstanbul 1 984; 4. Bası, İstanbul ı 987 (Toplu İlişkiler). Oğu zman, M. Kemal! Bar/as, Nam i: Medeni Hukuk, Giriş-Kaynaklar -Temel Kavramlar, 1 2.Bası, istanbul 200S (Medeni Hukuk). Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, Cilt Il, 4. Bası, İstanbul 200S. Oğuzman, M. Kemal/Se/içi, Özer/Oktay-Özdemir. Saibe: Kişiler Hukuku, 8. Bası, İstanbul 200S. Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut: Borçlar Hukuku, Genel Hüküml er, Ci lt-1, 9. Bası, İstanbul 2011. Okuı; Ali Rıza: Türk İş Hukukunda İşyeri Sendika Temsilciliği ve Güvence si, doktora tezi, İstanbul ı 98S (Sendika Temsilciliği). Orha.neı; A. Baki: Türk İş Hukuku Emsal Kararları, Ankara 1967. Kaynaklar 1221 Orhaner, A. Baki ve Süleyman: Türk İş Hukuku Yargıtay Emsal Kararları, Ankara ı969. Oser, Hugo/Schönenberger, Wilhelm: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, V.Band Das Obligationenr echt, 2. AuOage, ı .Halbband Zürich ı 929; 2. Halband Zürich 1936. Öktem Songu, Sezgi: Anayasa Mahkeme sinin Bireysel Başvuru Kararlarında Sendika Hakkı, İstanbul 2020. (Sendika Hakkı) Ona/, Metin/Kapan/ı, Necla!Erol, Orhan/Ziylan, Çetin!Çiçekdağ, Çetin: Sosyal Sigortalar Mevzuatı, değişik 2.bası, Ankara ı 968. Okçün, Gündüz: Türkiye İktisat Kongres i, ı 923 -İznıiı� Ankara 1968. Özbek, Oğuz: Açıklamalı-içti hat! ı Sendika cılık ve Toplu Sözleşme Mevzuatı, 2. Baskı, İstanbul 1986. Özcan, Durmuş: İş Sözleşme sinin Feshi, Ankara 20ı 1. Özdemir, Burhan: İş Hukuku Açısından İş Paylaşımı (Job Sharing), Ankara 2003 (İş Paylaşımı). Özdemir, M Erdem: İş Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlı klarda ispat Yükü ve Araçları, İstanbul 2006 (ispat Yükü). Özdemir, M. Erdem: iş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, istanbu/2014 (İş Sağlığı ve Güvenliği). Ozkaraca, Ercünıent: İşyeı-i Devrinin İş Sözleşmelerine Etkisi ve işverenlerin Hukuki Sorumluluğu, İstanbul 2008. Ozkaraca, Ercünıent: Toplu İş Sözleşmesi nin Geriye Etkisi, İstanbul, 20 14 (Geriye Etki). Ozsunay, Ergun: Medeni Hukukumu zcia Tüzel Kişiler, S. Bası, İstanbul 1982. Ozsunay, Ergun: Medeni Hukuka Giriş, S. Bası, İstanbul ı 986. Öztürk, Mehmet Onat: Türk Ceza Kanununda İş ve Çalışma HüıTiyetinin ihlali Suçu, doktora tezi, İstanbul 2006. Öztürk, Nurten: Nefı-et ve Ayırınıcılık Suçu, Ankara 20 ı 7. Ozveri, Murat: İşçiler ve Bir Hukuk Devleti Masalı, Selüloz-İş yayını, İzmit ı 99S. Ozveri, Murat: Ekonomik Kriz Koşullarında Toplu İş Sözleşmesi Özerkliği <<Uygulama Sorunu», Selüloz-Iş yayını, Ankara ı 999 (Özer klik). Ozveri, Murat: Türkiye'de Toplu İş Sözleşmesi Yetki Sistemi ve Sendikasıziaştırma (1963-2009), A.Ü.S.B.F. yayını, İstanbul, Legal 2013 (Türkiye'de Toplu İş Sözleşmesi Yetki Sistemi). Peryön Sempozyumu, Personel Yöneticileri Derneği, ı 927 Sayılı Yasanın Getirdiği Yenilikler ve Doğurduğu Sorunlar , İstanbul ı 97S. Preis, Ulrich: Prinzipien des Kündigu ngssı·echts bei Arbeitsverha eltnissen, München 1987. Portman, Wolfgang: Basler Kommen tar, Obligationennecht I. Art.1-S29 OR, S.Auflage, Bern 20ı ı. Rehbinder, Manfred: Schwei zeı·isches Arbeitsr echt, 1S.Au0age, Bern 2002. Reichert, Bernhard!Dannecker, Franz 1/Kühr, Christian: Handbuch des Veı·eins -und Verbandrechts, Berlin ı 970. Reisoğlu , Safa: Kıdem Tazminatı, Ankara ı 976. Reisoğlu , Safa: Borçlaı· Hukuku, Genel Hükümle r, 22.Bası, İstanbul 2012. Reisoğlu , Seza: Hizmet Akdi, Mahiyeti -Unsurları -Hükümleri, Ankara 1968 (Hizmet Akdi). Reisoğ/u , Seza: Türk Hukukunda ve Muk ayeseli Hukukcia Toplu İş Sözleşmeleri, Ankaı·a 1967. 1222 Kaynaklar Reisoğlu, Seza: 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu Şerh i, Ankara 1986 (Şerh). Richardi, Reinhar d!Bayreuther, Frank: Kollektiv es Arbeitsrecht, 2.Auflage, München 2012. Saka, Zafer: Uygulamada Sendikalar Hukuku, Adana 1979. Sarıbay, Gizem: Türk İş Hukukunda İş Güvencesi Kapsamında Fesih Usulü, Feshe İtiraz ve Fes he İtirazın Sonuçlan, İstanbu l, 2007 (İş Güvence si). Sarıbay Öztürk, Gizem: İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülük lerinin Yerine Getirilmemesinin Hukuki, İdari Ve Cezai Sonuçları, İstanbul 2015 (İş Sağlığı ve Güven liği). Savaş, Fatma Burcu: İşyerinde Manevi Taciz, İstanbul 2007. Say men, Ferit Hakkı: Türk İş Hukuku, İstanbul ı 954. Saymen, Ferit Hakkı/Ekonomi, Münir: Türk İş Hukuku Dersleri, İstanbul 1967 (teksir). Saymen, Ferit Hakkı/E/bir, Halid Kemal: Türk Borçlar Hukuku, I. Umumi Hükümler , 1 ve 2.Cilt, İstanbul 1966. Schaııb, Günter: Arbeitsre chtshandbuch, 13.Auflage, München 2009 bearbeitet von Schaub, Koch, Linck!Vogelsang. Schnorr von Carolsfeld, Ludwig: Arbeitsrecht, 2. Auflage, Göttingen 1954. Schweiııgrııber, Edwin: Kommentar zum Dienstv ertrag des Schweizerischen Obligationenrecht, Dritte Auflage, Bem 1960. Schweingruber, Edwin: Kommentar zum Arbeitsverlrag des Schweizerischen Obligetionenrechts, 2. Auflage, Bem 1976 (Arbeitsvertrag). Schweingrııber, Edwin!Bigler, Peter: Kommentar zum Gesamtarbei tsvertrag, 2. Auflage, Bem ı972. See/er, Hans Joachim: Der Arbeitskampf in der deutschen und auslaendischen Gesetzgebung, Frankf-urt/Main- Berlin 1958. Selçuki, Sabih: Son Değişikliklerle iş Kanunu ve Kıdem Tazminatı, İstanbul 1975.
Fatma Burcu: İşyerinde Manevi Taciz, İstanbul 2007. Say men, Ferit Hakkı: Türk İş Hukuku, İstanbul ı 954. Saymen, Ferit Hakkı/Ekonomi, Münir: Türk İş Hukuku Dersleri, İstanbul 1967 (teksir). Saymen, Ferit Hakkı/E/bir, Halid Kemal: Türk Borçlar Hukuku, I. Umumi Hükümler , 1 ve 2.Cilt, İstanbul 1966. Schaııb, Günter: Arbeitsre chtshandbuch, 13.Auflage, München 2009 bearbeitet von Schaub, Koch, Linck!Vogelsang. Schnorr von Carolsfeld, Ludwig: Arbeitsrecht, 2. Auflage, Göttingen 1954. Schweiııgrııber, Edwin: Kommentar zum Dienstv ertrag des Schweizerischen Obligationenrecht, Dritte Auflage, Bem 1960. Schweingruber, Edwin: Kommentar zum Arbeitsverlrag des Schweizerischen Obligetionenrechts, 2. Auflage, Bem 1976 (Arbeitsvertrag). Schweingrııber, Edwin!Bigler, Peter: Kommentar zum Gesamtarbei tsvertrag, 2. Auflage, Bem ı972. See/er, Hans Joachim: Der Arbeitskampf in der deutschen und auslaendischen Gesetzgebung, Frankf-urt/Main- Berlin 1958. Selçuki, Sabih: Son Değişikliklerle iş Kanunu ve Kıdem Tazminatı, İstanbul 1975. Se/içi, Özer: Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç ilişkilerinin Sona Ermesi, İstanbul 1977. Sencer, Oya: Türkiye'de İşçi Sınıf ı, Doğuşu ve Yapısı, istanbul 1969. Sendikalar Kanunıı Semineri, 274 Sayılı Sendikalar Kanununda Yapılan Değişiklikler, M.O. Prodüktivite Kurumunca 9-13 Aralık 1970'de Yalova'da yapılan seminer yayını, İstanbul 1971. Senyen Kaplan, Emine Tuncay: Bireysel İş Hukuku, 1 ı. Baskı, Ankara 2020. Seratlı, Gaye Burcu: İş Kazasından Doğan Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Ankara 2003 (Destekten Yoksun Kalma Tazminatı). Sevimli, K. Ahmet: İşçinin Özel Yaşamına Müdahalen in Sınırları, doktora tezi, İstanbul 2006 (işçinin Özel Yaşamına Müdahale). Sızmazoğlu, Turgut: İş Akdinin Fesh i ve Kıdem İkramiyesi, İstanbul ı 953. Sim il, Cem il: Belirsiz Alacak Davası, İstanbul 2013. Soyer, M. Polat: Genel İş Koşulları, İstanbul 1987 (Genel İş Koşulu). Soyer, Polat: Toplu Sözleşme Hukukunda Yararlılık ilkesi, Ankara 1991. Soyer, Polat: Rekabet Yasağı Sözleşmesi, Ankara ı 994. (Rekabet Yasağı). Kaynaklar 1223 Soysal, Mümtaz: Anayasaya Giriş, Ankara ı 969. Sölln.er, Alfred!W alterman.n., Ra im und: Arbeitsrec ht, ı S.Auflage, M ünehen 2009. Sönmez, Fikret: Türkiye'de Sendika Hürriyeti ve Teminatı, İzmir ı 968. Stahlhacke!Pre isNossen.: Kündigung und Kündigun gsschutz im Arbeitsverha eltnis, Handbuch, 8. Auflage, München 2002. Streiff, Ullinlvon. Kaen.el, Adrian: Arbeitsvetrag, Leitfaden zum Arbitsvertragsr echt, S.Auflage, Zürich 1992. Subaşı, İbrahim: Türk İş Hukukunda İş Güvencesi, İstanbul 201 1 (iş Güvences i). Sur, Melda: Grev Kavramı, Türk ve Fransız Hukuku Açısından Karşılaştırmalı İnceleme, İzmir ı 987 (Grev). Sur, Melda: Toplu İş Sözleşmesi Özerkliği ve TeşmiJ, Ankara ı991 (Özerklik ve Teşmil). Sur, Melda: İş Hukukunun Uluslararası Kaynakları, İzmir 199S. Sur, Melda: İş Hukuku Toplu İlişkiler, 6. Bası, Ankara 2017 (Toplu İlişkiler). Sülker, Kemal (Georges Lefranc ile birlikte): Dünyada ve Bizde Sendika cılık, İstanbul 1966. Sülker, Kemal: Sendika cılık ve Politika, İstanbul 197S. Sümer, HalCık Hadi: İşçinin Sendikal Nedenlerle Feshe Karşı Korunması, Konya 1997. Sümer, HalCık Hadi: İş Hukuku Uygulamaları, 3. Baskı, Konya 2009. Süral, N urhan: İş Hukukunda Barışçı Çözüm Yolları, Ankara 1982 (Barışçı Çözüm Yolları). Süral, Nurhan: Avrupa Topluluğunun ÇaJışma Yaşamında Kadın-Erkek Eşitliğin e Dair Düzenlemeleri ve Türkiye, Ankara 2002 (Avrupa Topluluğunda Kadın-Erkek Eşitliği). Süzek, Sarper: İş Akdini Fesih Hakkın ın Kötüye Kullanılması, Ankara 1976 (Fesih Hakkı). Süzek, Sarper: İş Güvenliği Hukuku, Ankara 198S (İş Güvenliği). Süzek, Sarper: İş Akdinin Askıya Alınmasının Genel Teorisi, Ankara 1989 (Akdin Askıya Alınması). Siizek, Saı-per: İş Hukuku, 2. Bası, İstanbul 200S; 6. Tıpkı Basım, İstanbul 20ıO; Yenilenmiş 8. Baskı, İstanbul 2012; Yenilenmiş 9. Baskı, İstanbul 2013; ll. Baskı, Ankara 20ıs; lS. Tıpkı Basım, İstanbul 2018, Yenilenmiş 19. Baskı, İstanbul 2020. Şah/anan, Fevzi: Sendikaların işleyişinin Demokr atik İlkelere Uygunluğu, doktora tezi, İstanbul ı 980 (Demokratik İJkeler). Şahlana n., Fevzi: Toplu İş Sözleşmesi, İstanbul ı 992. Şah/anan., Fevzi: Sendikalar Hukuku, İstanbul 199S (Sendikalar). Şah/anan., Fevzi: Toplu İş Hukuku, İstanbul 2020 (Toplu İş Hukuku). Şakar, Müjdat: İş Kanunu Yorumu, S. Baskı, Ankara 20ı0. Şakar, Müjdat: İş Hukuku Uygulaması, 9. Baskı, İstanbul 20ı I. Şen, Murat: İş Hukukunda Çalışma Koşullarında Değişiklik, Ankara 200S (Çalışma Koşullarında Değişiklik). Ta/as, Cahil: Sosyal Politika, I. Kitap, Sosyal Politikaya Giriş ve Tarihsel Gelişim, 3. Bası, Ankara 1967 (Talas I); II.K.itap, Sosyal Ekonomi, 4.Bası, Ankara 1976 (Talas II). Ta/as, Cahil: Toplumsal Politikaya Giriş, Ankara ı 981. Tandoğan., Haluk: Türk Mesuliyet Hukuku, Ankara 1961. 1224 Kaynaklar Tanör, Bülent: Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, İstanbul 1978. Taşçıoğlu, Muharrem: Uluslararası Görüşler Açısından Endüstri ve Tarım Sektörlerinde Asgari Geçim Asgari Ücret Sorunları ve Bu Konular Karşısında Türkiye, Ankara 1971. Taşdemir, Yasemin: Ebeveyn izni ve Yarım Çalışma Ödeneği, İstanbul 20ı 9, (Ebeveyn izni). Taş kent, Savaş: işverenin Yönetim Hakkı, doktora tezi, İstanbul ı 98 ı (Yönetim Hakkı). Taşkent, Savaş: İş Güvencesi (işçinin Feshe Korunması), İstanbul ı991 (İş Güvencesi, kitap). Taşkent, Savaş: İş Güvencesi ve Yeni Yasal Düzenleme, Ankara 2002 (Yeni Yasal Düzenleme). Taşman, Bilgehan: Bireysel İş Hukuku, Cilt 1 ve Cilt 2, İstanbul 1998. Tekinay, Selahattin Sulhi: Ölüm Sebebiyle Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, İstanbul 1963 (Tazminat). Tekinay, Selahattin Sulhi!Akman, Sermet!Burcuoğlu , Haluk/Aitop, Atilla: Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7 .Bası, İstanbul ı 993. Tekinay, Selahattin Sulh i: Medeni Hukuka Giriş Dersleri, 3. Bası, İstanbul ı 978 (Medeni Hukuka Giriş). Tınaz, Pınar/Bayra m, Fuat!Ergin, Hediye: Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), İstanbul 2008. Tolga, Muammer Vassaf: İş Hukuku, 3. Bası, İstanbul ı 958. Tolu, Hazal: İş Sözleşm esinin Haksız Fesh i, İstanbul 20 ı 7. Tonıandl, Theodor: Streik und Aussperrung als Mittel des Arbeitskampf es, Wien-Ne wyork ı965. Tosun, Tarık Gökhan: Basın İş Hukukunda Ücret, İstanbul 2019. Tuğ, Adnan: Sendikalar Hukuku, 2. Baskı, Ankara ı 992 (Sendikalar). Tuğ, Adnan: Toplu İş Sözleşmesi, Orman-İş yayını, Ankara ı 996. Tulukçu, Nezihe Bin nur: İş Güvencesi İşe İade, Ankara 20 ı 7 (iş Güvence si). Tu na, Orhan: Sosyal Siyaset, Giriş, İstanbul ı 966. Tıma, Orhan: Toplu İş Sözleşmesi Düzeninin İktisadi ve Sosyal Tesirleri, Ön Araştırma Raporu , Devlet Planlama Teşkilatı Yayını, Ankara ı 969 (Tu na I), ll. Kitap, Neticeler Kısmı, İstanbul 1970 (Tuna II). Tunaya, Tarık Zafer: Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 3. Baskı, İstanbul 1975. Tuncay, A. Can: İşçi Sendikası Üyeliğinin Kazanılması ve Sona Ermesi, istanbul ı 975 (Sendika Üyeliği). Tuncay, A. Can: İş Hukukunda Eşit Davranma ilkesi, doçentlik tezi, İstanbul ı 982 (Eşit Davranma ilkesi). Tuncay, A. Can: Hukuki Yönden Basında işçi-İşveren İlişkileı-i, istanbul 1989 (Basında İşçi- İşveren İlişkileri). Tuncay, A. Can/ Savaş Kutsal, F. Burcu: Toplu İş Hukuku, 7. Bası, istanbul 20ı9. Tuncay, A. Can!Eknıekçi, Ömer: Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 19. Bası, İstanbul 20 ı 7. Tunçomağ, Kenan: Borçlar Hukuku, I. Cilt, Genel Hüküm ler, 6. Bası, İstanbul ı 976; ll.
Sözleşmesi Düzeninin İktisadi ve Sosyal Tesirleri, Ön Araştırma Raporu , Devlet Planlama Teşkilatı Yayını, Ankara ı 969 (Tu na I), ll. Kitap, Neticeler Kısmı, İstanbul 1970 (Tuna II). Tunaya, Tarık Zafer: Siyasi Müesseseler ve Anayasa Hukuku, 3. Baskı, İstanbul 1975. Tuncay, A. Can: İşçi Sendikası Üyeliğinin Kazanılması ve Sona Ermesi, istanbul ı 975 (Sendika Üyeliği). Tuncay, A. Can: İş Hukukunda Eşit Davranma ilkesi, doçentlik tezi, İstanbul ı 982 (Eşit Davranma ilkesi). Tuncay, A. Can: Hukuki Yönden Basında işçi-İşveren İlişkileı-i, istanbul 1989 (Basında İşçi- İşveren İlişkileri). Tuncay, A. Can/ Savaş Kutsal, F. Burcu: Toplu İş Hukuku, 7. Bası, istanbul 20ı9. Tuncay, A. Can!Eknıekçi, Ömer: Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 19. Bası, İstanbul 20 ı 7. Tunçomağ, Kenan: Borçlar Hukuku, I. Cilt, Genel Hüküm ler, 6. Bası, İstanbul ı 976; ll. Ci lt, Özel Borç İlişkileri, 3. Bası, İstanbul 1977. Tunçomağ, Kenan: İşletme Hukuku, Cilt I, İstanbul 1970. Kaynaklar 1225 Tunçomağ, Kenan: Toplu İş Uyuşmazl ıklarının Çözümünde Uzlaştırma ve Tahkim, İstanbul 1972 (Uzlaştırma ve Tahkim). Tunçomağ, Kenan: Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Sigortalar , Beşinci Bası, İstanbul ı 990 (Sosyal Sigortalar). Tunçomağ, Kenan /Cente/, Tankut: iş Hukukunun Esasları, 8. Bası, İstanbul 2016. Tunçomağ, Kenan/Cente/, Tankut: İş Hukukunun Esasları, 9. bası, İstanbul 2018. Turan, Kamil: İş Hukukunun Genel Esasları, Ankara 1990 (Genel Esaslar). Turan, Kamil: Ferdi İş Hukuku, Ankara 1993. Türe, M. Gökhan: Türk İş Hukukunda İşveren in iflası, 1. Baskı, Ankara 20ı 7. Türkiye Toprak, Seramik, Çimemo ve Cam, Sanayii İşverenleri Sendikasi, "Çalışma Hayatımızc ia Yeni Dönem" Semineri yayını, İstanbul 2002. Türkiye Toprak Ser amik, Çimento ve Cam Sanayii İşveren.leri, Sendikası, "Yeni İş Yasası" Semineri Yayını, İstanbul 2003. Tüysüzoğ/u, İlkay: 4857 Sayılı İş Kanunu 23 Bağlaınında Yeni İşveı·enin Sorumluluğu, Ankara 2015. Uçkan, Banu: Türkiye'de Sendikalaı ·arası Rekabet, İstanbul 2002. Uçum, Mehmet: Türkiye'de Toplu İş Uyuşmazl ıklannın Çözümünde Resmi Arabuluculuk ( 1996-ı 999), İstanbul 2000 (Resmi Arabuluculuk). Uçum, Mehmet: Yeni İş Kanunu Seminer Notları, istanbul 2003 (Seminer Notları). Ugan, Çatalkaya , Deniz: İş Hukukunda Ölçülülük ilkesi, İstanbul 2019, (Öiçülülük ilkesi). Uğur, Ömer: Alt İşveren lik ilişkisi ve Kamu İşyerleı -indeki Uygulaması, Ankara 2017. Ulucan, Devrim: Streik und Ausspeı Tung in der Türkei, Köln 1971, doktora tezi (Streik und Ausspenung). Uluca.n, Devrim: Toplu iş Sözleşmesi Özerkliği ve Hukuki Niteliği, İstanbul ı 981 (Özerklik). Ulucan, Devrim: İş Güvence si, İstanbul 2003 , 2.Baskı, istanbul 2005. Ulusan, ilhan: Özellikle Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından işverenin işçiyi Gözetme Borcu, Bundan Doğan Hukuki Sorumluluğu, İstanbul ı 990. Ulusa n, İlhan/Eseı1, Güven: İş Kazası ve Meslek Hastalıklarından Doğan işveren Sorumluluğu, İşletmelerde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku insan Gücü Yönetimi, Cilt S. Kitap 2, Kazancı Hukuk Yayımlan, İstanbul 1985. Usta., Osman: İş Hukukunda Akdin Feshinden Doğan Tazminatlar ve Uygulamaları, Ankar a 1998. Uşan, M. Fatih: İş Hukukunda iş Sırrının Korunması, Ankara 2003 (İş Sıı-rının Korunması). Uşan, M. Fatih: İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku, Cilt I, İş Hukuku, Ankara 2006. Uygur, Turgut: İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Temel Kavram lar-Yaı�gılama, Ankara ı 980 (Temel Kavramlar). Uyguı; Turgut/Dön.mez, İrfan/Kars, Bahattin: Konulara Göre İş Davaları, İstanbul 1974. Uygur, Turgut: Açıklamalı İçtihatlı Borçla ı· Kanunu, Genel Hükümler, Birinci Cilt, Ankara ı 990 (Borçlar Kanunu I); Özel Borç İlişkileri, Beşinci Ci lt, Ankara 1993 (Borçlar Kanunu V). ÜÇIŞik, Fehim: Türk İş Hukukunda İşveren in İş Kazası ve Meslek Hastalığı ndan Sorumluluğu, yayınlannıamış dokt ora tezi, İstanbul 1982. 1226 Kaynaklar Oçışık, Hasan Fehim: İş Sağlığı ve Güvenl iği, İstanbul 2021. (İş Sağlığı ve Güvenliği) O/gen, Hüseyin!Helvacı, Mehmet !Kendigele n, Abuzer!Kaya, Arslan!Nomer Ertan, N. Füsun: Ticari İşletme Hukuku, S. Tıpkı Bası, İstanbul 20JS. Ona/, Ayşe: Çeşitli Ülkelerde ve Türkiye'de Grev Oy laması, Bursa 1993. Ünal, Canan: Özüdülerin Sosyal Güvenlik Hakları -Dünyadaki Yeni Yaklaşımlar Işığında Öneriler, İstanbul 2012. Ona/, Cana n: İş Hukukunda Yaş Ayırımcılığı, İstanbul 2018 (Yaş Ayırımcılığı). Ünsal, Engin: Endüstriyel Demokrasi, İstanbul 2006. Uzun, Bekir: Yeni İş Yasası Semineri, İTO Yayını, İstanbul 2004. Vischer, Frank: Zürcher Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Teilband V 2 c, Das Obligationenrecht (Arl. 3S6-360), Zürich 1983. Wiedemann, Herbeı·t/Stumpf. Hermann: Tarifverlagsgesetz, Kommen tar, begründet von A. Hueck und H.C. Nipperdey, Weitergeführt von E. Tophoven und S. Stahlhacke, S. Auflage, München 1977. Yamakoğlu, Efe: Türk iş Hukukunda Fazla Saatlerle Çalışma, İstanbul 201 1. Yamakoğlu, Efe: işverenin İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Çalışıırma Yükümlülüğü, Ankara 2016 (İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı). Yamakoğlu , Efe: Bilişim Teknolojilerinin Kullanımının İş Sözleşmesi Taraflarının Fesih Hakkın a Etkisi, İstanbul 2020 (Bilişim Teknolojileri). Yardımcıoğlu, Didem: Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Mevsimlik İş Sözleşmes i, Onikilevha Yayıncılık, 2021. (Mevsimlik İş Sözleşmesi) Yargıtayın İş Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce 197S yılından ve Milli Komitenin faaliyetine son verilip onun yerine 2009 yılında İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Derneği'nin kurulmasından itibaren bu Dernek tarafından düzenlenen seminer yayınları (Yargıtay Kararları Seminer i). Yarsuvat, Duygun: Çalışına Ceza Hukuku, İstanbul 1978. Yavuz, Cevdet: Borçlar Hukuku Dersleri, Özel Hükümler, 3. Bası, İstanbul 2004. Yavuz, Cevdet/Acar, Faruk/Özen, Burak: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 14. Baskı, İstanbul2016. Yayvak, İrem: Toplu İş Sözleşme sinin Art Etkisi (Türk-Alman Hukuku Karşılaştırm alı), İstanbul 2014. Yayvak Nam/ı, İrem: İş Hukukunda Ceza i Şart, İstanbul 2019. Yener, Mehmet Zahid: İş Sözleşmesinde İş Görme ve Ücret Ödeme Boı·çlarında Temerrüt, Ankara 2020. Yıldız, Gaye Burcu: işverenin Eşit İşlem Yapma Borcu, Ankara 2008. Yıldız, Gaye Burcu: İş Hukukunda Sözleşmesel Kayıtlar, Ankara 2014 (Sözleşmesel Kayıtlar). Yılmaz, Huriye Hilal: Toplu İş Sözleşme sinin Emredici Etkisi, İstanbul 202 1. (Emredici Etki) Yığiter, Um ran Nazif: Kömür Havzasında Arnele Hukuku, Zonguldak 1943. Yorulmaz, Çiğdem: işverenin Ödeme Güçlüğüne Düşmesi Halinde İşçilik Alacaklarının Korunması, Ankara 2020. Kaynaklar 1227 Yuvalı, Ertu�l: İşçinin Kişisel Özellikleri Bakımı ndan işveren in Eşit Davranma Borcu, Ankara 20ı2. Yücel Bodur, Mehtap: İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Bidikte İşverenlik, İstanbul 20ı8. Yürekli, Sabaha ttin: İşyeri Sendika Temsilciliği ve Güvencesi, İstanbul 2004 (İşyeri Sendika Temsilciliği). Yürekli, Sabahattin: Türk Borçlar Kanununa Göre Hizmet Sözleşme sinin Sona Ermesi, Güneellenmiş 3. Baskı, Ankara 20ı6. Zeyıinoğlu, Emin: İş Paylaşımı (Job Sharing), İstanbul 2000. Zöllııer, Wolfgang!Loriız, Kari-Geor g/Hergeııröder, Curt Wolfgang: Arbeitsrecht, 6. Auflage, München 2008. Mak aleler Ascheid, Reiner: Aenderung der Geschaeftsgrundlage und wirtschaf tliche Notlage, in Hromadka (Hsg), Aenderung von Arbeitsbedingungen, Heidelberg ı990, 140-141. Akbıyık, Aydın: Aylık Ücretli İşçilerin Hafta ve Genel Tatil Ücı-etleri ve İş Kanununun 45 inci Maddesi, İşv. D, Ocak 1968, 25-27 (Aylık Ücret). Akbıyık,
Güçlüğüne Düşmesi Halinde İşçilik Alacaklarının Korunması, Ankara 2020. Kaynaklar 1227 Yuvalı, Ertu�l: İşçinin Kişisel Özellikleri Bakımı ndan işveren in Eşit Davranma Borcu, Ankara 20ı2. Yücel Bodur, Mehtap: İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Bidikte İşverenlik, İstanbul 20ı8. Yürekli, Sabaha ttin: İşyeri Sendika Temsilciliği ve Güvencesi, İstanbul 2004 (İşyeri Sendika Temsilciliği). Yürekli, Sabahattin: Türk Borçlar Kanununa Göre Hizmet Sözleşme sinin Sona Ermesi, Güneellenmiş 3. Baskı, Ankara 20ı6. Zeyıinoğlu, Emin: İş Paylaşımı (Job Sharing), İstanbul 2000. Zöllııer, Wolfgang!Loriız, Kari-Geor g/Hergeııröder, Curt Wolfgang: Arbeitsrecht, 6. Auflage, München 2008. Mak aleler Ascheid, Reiner: Aenderung der Geschaeftsgrundlage und wirtschaf tliche Notlage, in Hromadka (Hsg), Aenderung von Arbeitsbedingungen, Heidelberg ı990, 140-141. Akbıyık, Aydın: Aylık Ücretli İşçilerin Hafta ve Genel Tatil Ücı-etleri ve İş Kanununun 45 inci Maddesi, İşv. D, Ocak 1968, 25-27 (Aylık Ücret). Akbıyık, Aydın: Hizmet Akdi ni Fesih Hakkının Kötüye Kullanıl ması, İHD, Ci lt I/Sayı 6/Hazir an ı 969, 550-558 (Fesih Hakkının Kötüye Kullanılma sı). Akbıyık, Aydın: Türkiye'de İş Uyuşmaz! ıkiarının Barışçı Çözüm Mekanizmasındaki Aksaklıklar ve Bunların Giderilmesi Hakkında Tavsiyeler, İşv. D. Aralık 1973, 3-10 (Barışçı Çözüm). Akdeniz, Ayşe Ledün: işverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Zaradardan Sorumluluğunun Niteliği, İstanbul Üniveı·sitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Berin Ergin'e Armağan, C. LXXII, S. 2, 20ı4, 3-29 (Sorumluluğun Niteliği). Akdeniz, Ayşe Ledün: Vekalet Sözleşme sine Genel Bir Bakış ve İş Sözleşmesi ile Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Si cil İş Hukuku Dergisi, S. 4 ı, Y. 2019, ı 52-ı 63, (Vekalet Sözleşmes i). Akdeniz, Ayşe Ledün: Gece Çalışması ve Gece Çalışma Süresinin Sının ile İlgili Değişikliklerin Değerlendirilmesi, İstanbul Hukuk Mecmuası, 20 ı 9, C. 77, S. 2, 555-574 (Gece Çalışması). Akı, Erol: Mevsimlik İşierde Çalışma Sorunları, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan, Ankara 2000, 249-267 (Mevsimlik işler). Akı, Erol: 4857 Sayılı İş Kanunu'na Göre İşçilerin Topluca işten Çı karılmaları, MERCEK, Ekim 2005, 96- ı O ı (İşçilerin Topluca İşte n Çıkarılmaları ). Akı, Erol: İş Sözleşme sinin Feshi, Fes he İtiraz ve Geçersiz Nedenle Yapılan Fesh in Hukuki Sonuçları, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "30.Yıl Armağanı", Ankara 2006, 283-32 ı (İş Sözleşmesinin Fesh i). Akm, Levent: İş Sağlığı ve Güvenliği, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası'nca düzenlenen "III. Yılında İş Yasası" Semineri yayını, İstanbul 2005, 302- 348. Akm, Levent: "Eski ve Yeni Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Kar şısında İşveren ve İşveren Vekili Son.ımlulukları", Çalışma Mevzuatı Seminer Notları, Türkiye Toprak İşverenleri Sendikası, İstanbul 20 ı 2. (İşveren ve İşveren Vekili). 1228 Kaynaklar Akın, Levent: işveren in İş Kazasından Doğan Sorumluluğu Kusur Esasına Dayanır, Karar incelemesi, Çimento İşv. D., C.28, S.3, Mayıs 20 ı4, (işverenin İş Kazasından Doğan Sorumluluğu (karar incelemesi). Akın, Levent: Manevi Tazminat Talepleı-inde Ağır Bedensel Zarar Koşulu, Çimento İşv. D., Eylül 2014, 34-38. Akm, Levent: İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Soı-unlar ve Gelişmel er, iş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası, ı5-ı8 Ekim 20ı3 Antalya, İstanbul 20ı4, (Soı-unlar ve Gelişmeler). Akın, Levent: Covid ı9'un İş İlişkilerine Olası Etkileri, Çimento İşveren Dergisi, Mayıs 2020, C. 34, S. 3,16-71 (Covid ı9). Akın, Levent: Türk Çalışma Yaşamında Pandemi Sürecinde Uzaktan/Evden Çalışma ve Olası Sonuçları, Festschrift Für Otto Kaufmann Armağanı Özel Sayı, Ed. Alpay Hekimler, Legal Yayıncılık, 2021, 261-300 (Uzaktan Çalışma). Aktay, Nizamett in: Alt İşveren Kurumu ve Hukukumu zda Doğan Son.ınlar, Kamu-İş, Ocak ı994, ı1-23 (Alt İşver en). Aktay, Nizamettin: Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve Bazı Uygulama Soı-unlan, TÜHİS, Kasım ı998, 11-ı7 (Yıllık Ücretli İzin). Aktekin, Şeyda: Yeni Bir İş Mevzuatı Mı Yaratılıyor, MESS İşv. Gazetesi, 2009. Akyiğit, Ercan: işkolu İşçi İstatistikleri ve Doğurduğu Hukuki Sorunlar, İHD, Temmuz-Eylül 1991, 355-369 (işkolu istatistikleri). Akyiğit, Ercan: Sona Eren Toplu İş Sözleşmesinde Sonraya Etki Problemi, TÜHİS, Kasım 1991, 6-23 (Sonraya Etki). Akyiğit, Ercan: Sendika İşyeri Temsilciliği işyerindeki İşçi Sayısına Endeksli midir?, Kamu-iş, Ocak 1994, 63-76 (İşyeri Temsilciliği). Akyiğit, Ercan: Sendikanın Üye Kaybı Nedeniyle Grevin Sona Erdirilmesi, Metin Kutal'a Armağan, Ankara 1998, 13-37 (Grevin Sona Erdirilmesi). Akyiğit, Ercan: Telafi Çalışması, TÜHİS, Şubat 2005, ı-ı6. Akyiğit, Ercan: Yeni İş Yasasında Normali Aşan Çalışmal ar, TÜHİS, Mayıs 2005, ı-26 (Normal i Aşan Çalışmalar). Akyiğit, Ercan: Alt İşverenlik ve Benzer İlişkilerden Farkı, TÜ H İS, Kasım 2009/Şubat 20 ı O, ı-38. Akyiğit, Ercan: Ölüm ve İş ilişkisindeki Yeni Sonuçları, Si cil İHD, Haziran 20 ı ı, 32-45. Akyiğit, Ercan: Yeni Sistemde Sendika Üyeliği ve Güvence i, Çalışma ve Toplum, 20 ı 3/2, 4 ı -90 (Sendika Üyeliği). Akyiğit, Ercan: Maden İşyerierinde Çalışma Süreleri ve Fazla Çalışma, TÜHiS Dergisi, Şubat Kasım 2014, 2ı-34. Akyiğit, Ercan: Kamuda Asıl İşin Bir Bölümü Alt İşverene Veı-ilirken Muafiyet Var mıdır? Çalışma ve Toplum, 2015/2, 15-64. Alp, Mustafa: Hizmet Akitlerinin Sona Ermesi ve İşçilik Alacaklan nın Güvencesi, İstanbul Barosu ile Galatasaray Üniversitesi tarahndan düzenlenen "Ekonomik Krizin iş Hukuku Uygulamasına Etkisi" konulu 2002 Yılı Toplantısı, İstanbul 2002, 9 ı-ı 26 (Hizmet Akitlerinin Sona Ermesi). Kaynaklar 1229 Alp, Mustafa: İşçinin Feshe Karşı Korunması (İş Güvencesi Yasası), DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 2003/1, 1-41 (İş Güvencesi ). Alp, Mustafa: İş Sözleşmes indeki Değişiklik Kayıtlarının İçerik Denetimi, Sicil İHD, Eylül 2006, 37-53 (İçerik Denetimi). Alp, Mustafa: İş Hukukunda ikalenin (Bozma Sözleşmesi) Geçerlilik Koşulları, LİSGHD, 2008, S. 17,27-46. Alp, Mustafa: İş Sözleşme sinin Devri, İş Hukukunda Üçlü İş İlişkileri-Semp ozyum, İstanbul 2009 (İş Sözleşme sinin Devri). Alp, Mustafa: Bireysel İş ilişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı Açısından Yargıtayın 2006 Yılı Kararları nın Değerlendirilmesi, Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2006, Ankara 2009 (2006 Yılı Kararlannın Değerlendirilmesi). Alp, Mustafa: Tele Çalışma (Uzaktan Çalışma), Sarper Süzek'e Armağan, I, İstanbul 2011, 795- 854. Alp, Mustafa: Yeni Türk Ticaret Kanunu'na Göre Bölünme, Birleşme ve Tür Değiştir menin İş İlişkilerine Etkisi (TTK 178; 158; 190), Çalışma ve Toplum, 2012/1 (Bölünme). Alp, Mustafa: Belirli Süreli İş Sözleşme sinin Yargıtay Tarafından Resen Belirsiz Süreli İş Sözleşmesine Dönüştür ülmesi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 477- 502 (Resen Belirsiz Süreli İş Sözleşme sine Dönüştürü lme). Alp, Mustafa: Covid-19 Pandemi Döneminde Telafi Çalışması, Legal İHD, C. 17, S. 68, 2020, 1381-1419 (Telafi Çalışması ). Alp, Mustafa: Fazla Çalışmala rı Ücrete Dahil Eden Sözleşme Kayıtlar ının Geçerliliği ve Denetimi, ÇT, S. 68, 2021/1, 11-43 (Sözleşme Kayıtlan). Alp, Mustafa/Çelebi, Duygu: İş Yargılamasında Belirsiz Alacak Davası, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan İÜHFD, Özel Sayısı, C.74, 2016. Alp, Mustafa!Gürsel, ilke: COVİD- 19 Pandemisinde işçilere Ait Sağlık Verilerinin işlenmesi,
795- 854. Alp, Mustafa: Yeni Türk Ticaret Kanunu'na Göre Bölünme, Birleşme ve Tür Değiştir menin İş İlişkilerine Etkisi (TTK 178; 158; 190), Çalışma ve Toplum, 2012/1 (Bölünme). Alp, Mustafa: Belirli Süreli İş Sözleşme sinin Yargıtay Tarafından Resen Belirsiz Süreli İş Sözleşmesine Dönüştür ülmesi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 477- 502 (Resen Belirsiz Süreli İş Sözleşme sine Dönüştürü lme). Alp, Mustafa: Covid-19 Pandemi Döneminde Telafi Çalışması, Legal İHD, C. 17, S. 68, 2020, 1381-1419 (Telafi Çalışması ). Alp, Mustafa: Fazla Çalışmala rı Ücrete Dahil Eden Sözleşme Kayıtlar ının Geçerliliği ve Denetimi, ÇT, S. 68, 2021/1, 11-43 (Sözleşme Kayıtlan). Alp, Mustafa/Çelebi, Duygu: İş Yargılamasında Belirsiz Alacak Davası, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan İÜHFD, Özel Sayısı, C.74, 2016. Alp, Mustafa!Gürsel, ilke: COVİD- 19 Pandemisinde işçilere Ait Sağlık Verilerinin işlenmesi, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 44, Y. 2020, 11-33. Alpagut, Gülsevil: Toplu İş Hukukunda Yararlılık İlkesi ve Esneklik Çerçeves inde Yeni Eğilimler, Prof. Dr. Nuri Çelik' e Armağan, Ci lt II, İstanbul 2001, 1493-1544 (Yararlı lık İlkesi ve Esneklik). Alpagut, Gülsevi l: Karşılaştırmalı Hukukt a İşçinin Feshe Karşı Korunması, Galatasaray Üniversitesi /İstanbul Barosu 2001 Yılı Toplantısı, İstanbul 2002, 79-117 (2001 Yılı Toplantısı). Alpagut, Gülsevil: 4857 Sayılı Yasa Çerçeves inde Belirli Süreli İş Sözleşmesi, MERCEK, Ocak 2004, 73-91 (Belirli Süreli iş Sözleşmesi ). Alpagut, Gülsevil: 4857 Sayılı Yasa'da işverenin Özürlü, Eski Hükümlü ve Terör Mağdum Çalıştıı-ma Yükümlülü ğü, MERCEK, Nisan 2004, 118-129 (Özürlü Çalıştır ma Yükümlülüğü). Alpagut, Gülsevil: 4857 Sayılı İş Yasası İle Alt İşveren Kurumunda Yeni Yapılanma, İNTES ile İÜHF iş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi'nce ortaklaşa düzenlenen "Yeni İş Yasasının Alt İşveren Kurumuna Bakışı" konulu toplantı, Ankara 2004, 16-24 (Alt İşveren). Alpagut, Gülsevil: İş Sözleşme sinin Esaslı Şaı-tlarında Değişiklik ve Yargıtayın Konuya İlişkin Bir Kararının Düşündürdükleri, Çimento İşv. D, Eylül 2004, 52-62 (kaı-ar incelemesi). 1230 Kaynaklar Alpagut, Gülsevil: İş Sözleşme sinin Feshive İş Güvencesi, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası'nca düzenlenen "III. Yılında İş Yasası" Semineri ya yını, İstanbul 2005, 200-251 (İş Güvences i). Alpagut, Gülsevil: İş Süreleri ve Ücret, İstanbul Barosu ve Galatasaray Üniversitesi tarafından düzenlenen "iş Hukuku Uygulama Sorunları ve Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yeniden Yapılanma" adlı serninere sunulan tebliğ, İstanbul 2006, 15-68. Alpagut, Gülsevil: İş Kanununun 22. Maddesinin Uygulama Alanı -Sözleşme Hükümlerinin Geçerliliği Sorunu ve Yargıtayın Konuya İlişkin Kararları, Legal İHD, 2006/9, 50-64 (İş Kanununun 22.Maddesi) . Alpagut, Gülsevil: İş Sözleşme sinin Sona Ermesine İlişkin Sözleşmesel Kayıtlar ve Sözleşmen in Tarafların Anlaşmasıyla Sona Ermesi (İkale Sözleşme si), İB/GS Üniversitesi tarafından düzenlenen İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 1 I.Yıl Toplantısı yayını, İstanbul 2008, 19- 52 (Sözleşmesel Kayıtlar). Alpagut, Gülsevil: Çalışma Yaşamına İlişkin Anayasal Değişikliklere Genel Biı-Bakış, Çimento İşv. D, Temmuz 2010,8-25 (Ana yasa! Değişiklikler). Alpagut, Gülsevil: Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşme sinin Devri, Sona Ermesi, Rekabet Yasağı, Cezai Şart ve ihranameye İlişkin Hüküm leri, Legal İHD, 201 1/31, 913- 959 (Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşmesine İlişkin Hükümleri). Alpagut, Gülsevi l: 6356 Sayılı Yasa'nın Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu İş Uyuşmazlıklarına İlişkin Hüküml erinin Değerlendirilmesi-Uluslar arası Normlar a Uyum, Legal İHD, 2012/35, 28-55 (6356 Sayılı Yasa). Alpagut, Gülsevil: 6356 Sayılı Kanunun Avrupa Konseyi, AB ve ILO Normları Açısından Değerlendiril mesi, Kadir Has Üniversitesi 2013 Yılı Semineri, 113-148 (6356 Sayılı Kanunun Uluslararası Normlar Açısından Değerlendirilmesi). Alpagut, Gülsevil: Sendika Yöneticileri, İşyeri Temsilcileri ve Sendikal Güvence ler, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Bilgilendirme Semineri, İzmir, 14.02.2013, 31-46. Alpagut, Gülsevil: İşyerinde Kamera Gözetlernesi ve AİHM Kararları ile Tespit Edilen Esaslar, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 275-314 (Kamera Gözetlemesi). Alpagut, Gülsevil: Dijitaileşen Çalışma Yaşamında İş Sözleşme sinin Unsurları, Ekonomik ve Teknolojik Gelişmeleı·in İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkileri, Ed. Doğan Yenisey, Kübra/ Ergi.ineş Emrağ, Seda, Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağanı, Onikilevha Yayınları, Mayıs 2021, 87-125 (Dijitalleşme). Alpagut, Gülsevil: ifşa-ihbar Hakkın a İlişkin Avrupa Birliği Yönergesi ve Avrupa İnsan Hakları Yönerges i, Festschrif t für Otto Kaufmann Armağanı, İstanbul 2021, 3-25 (ifşa-ihbar Hakkı). Ancı, Kadir: Yargıtay Kararlan Işığında Son Kamu Kurumunun Kıdem Tazminatına Esas Hizmetleri Birleştirme Yükümlülüğü, Çimento İşv. D, Temmuz 1995, 3-13 (Hizmetleri Birleştirme). Ancı, Kadir: Türk Sendika Hukukunda Sendika Üyelerinin Aidat Ödeme Yükümlülüğü, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan, Ankara 2000, 481-495 (Aidat). Ancı, Kadir: Yeni İş Kanunu ve Alt İşveren ilişkisinin Sınıriandınim ası Sorunu, İÜİFM, Prof. Dr. Toker Dereli'ye Armağan, İstanbul 2006, 485-509 (Alt İşveren). Ancı, Kadir: Demokr atiklik ve Hukuka Uygunluk Açısından Sendika Şube Genel Kurulları, Kamu-İş, 2007/J, J -28 (Şube Genel Kuı·uLları). Kaynaklar 1231 Arslan, Seda: İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na Göre işverenin Genel Yükümlülükleri, MÜHF Hukuk Araştırmalan Dergisi, Prof. Dı: Ali Rıza Okur'a Armağan, Özel Sayı, C. 20, S. 1, İstanbul 2014, (İşveı·enin Genel Yükümlülükleri). Arslan, Seda: Yargıtay Kararları Işığı Altında 'işçinin İş Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya işyerindeki Malları Zarara Uğratması' Nedeniyle İş Sözleşme sinin Derhal Feshi, İÜHFM, Prof. Dr. Berin Ergin' e Armağan, C. 72, S. 2, 2014, 47-S7. Arslan, Durmuş, Seda: İş İ.lişkisinde Kıdemin Başlangıcı, Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Der gisi, C. 3, S. S, Haziran 2016, Ankara, Şubat 2019 (Kıdemin Başlang ıcı). Arslan, Durmuş, Seda: İş Hukukunda Tazminat Miktarını Belirleyen Ölçütler ve Hakimin Takdiri, Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. IS, Haziran 2020 (Tazminat Miktarı nı Belirleyen Ölçütler). Arslan Durmuş, Seda: Covid-19'un İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bakımı ndan Değerle ndirilmesi, İÜHFM, S. 78/2, 363-393 (Covid-19). Arslan Durmuş, Seda: İşçinin Özel Yaşamının İş ilişkisine Etkisi, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2S, S. 42, 13S-168. Arslan, Ertürk, Arzu: Ayrımcılıkla Mücadele ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasan Taslağında Yer Alan Psikolojik Tacize İlişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi, Sicil İHD, Eylül 2012 (Ayrımcılıkla Müc adele ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasarı Taslağı). Arslan, Ertürk, Arzu, İş Hukuku Boyutuyla Türkiye'de Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Dünya'dan Örnekler , Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, (Özel Sayı), Yıl: 2014, İstanbul, (Psikolojik Taciz). Arslan Ertürk, Arzu: 6SS2 sayılı Kanunun İş Kanunu ve Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa getirdiği Yenilikler Çalışma ve Toplum D., 201S/2. Arslan, Ertürk, Arzu: Gemiadarnma Ödenecek Fazla Çalışma Ücretinin Güncel Yargıtay Kararları lşığında Değerlendirilmesi, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.43, YLI 2020, IOS-126 (Gemiad amı). Arslan, Ertürk, Arzu: 7146 Sayılı Kanunla Yapılan Bedelli Askerlik Düzenlemesi ve Düşündürdükleri, MÜHF Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 2S, S. 2, Y. 2019, 781-807 (Bedelli Askerlik). Arslanoğlu, M. An
Tacize İlişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi, Sicil İHD, Eylül 2012 (Ayrımcılıkla Müc adele ve Eşitlik Kurumu Kanunu Tasarı Taslağı). Arslan, Ertürk, Arzu, İş Hukuku Boyutuyla Türkiye'de Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Dünya'dan Örnekler , Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, (Özel Sayı), Yıl: 2014, İstanbul, (Psikolojik Taciz). Arslan Ertürk, Arzu: 6SS2 sayılı Kanunun İş Kanunu ve Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa getirdiği Yenilikler Çalışma ve Toplum D., 201S/2. Arslan, Ertürk, Arzu: Gemiadarnma Ödenecek Fazla Çalışma Ücretinin Güncel Yargıtay Kararları lşığında Değerlendirilmesi, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.43, YLI 2020, IOS-126 (Gemiad amı). Arslan, Ertürk, Arzu: 7146 Sayılı Kanunla Yapılan Bedelli Askerlik Düzenlemesi ve Düşündürdükleri, MÜHF Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 2S, S. 2, Y. 2019, 781-807 (Bedelli Askerlik). Arslanoğlu, M. An ıl: İş Sözleşmes inin İradi Devri İle işverenin Değişmesi, Legal İHD, 2006/10, S33-S4S (İş Sözleşmes inin iradi Devri). Astar/ı, Muhittin: İş Sözleşmes inin İşçinin Davranışları Nedeniyle Geçerli Feshinde İhtar, Legal İSGHD, Temmuz-Eylül 2009, S. 23, 963-992 (İhtar). Astar/ı, Muhittin: 63S6 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun Sendikal Güvenceler Konusunda Getirdiği Deği şiklikler ve Hukuki sonuçları, GÜHFD, C. 18, S. 1-2,2013, 141-183 (Sendikal Güvenceler). Astar/ı, Muhittin: İkale İçeıiğinde Yer Alan ibra Hüküml erinin Geçerliliği Sorunu, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 201S, S. 34,41-46 (ikale İçeıiğinde Yer Alan İbra Hüküml el"i). As1arlı, Muhittin: İş ilişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı Açısından Yargıtay'ın 201S Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi, Yargıtayın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlannın Değerlendirilmesi 201S, İstanbul 2016 (Değerlendirme 201S). 1232 Kaynaklar Astar/ı, Muhittin: 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 4857 Sayılı İş Kanunu'nun İş Güvencesi Hükümlerinde Öngördüğü Değişikliklerin Değerlendirilmesi, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 38, Y.2017, 40-53 (7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu). Astarh, Muhittin: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Sendika Hakkının Etkili Korunmasına İlişkin Tek Gıda İş Sendikasıfiürkiye Kararı ve Türk Hukuku Bakımından Çıkarımlar, Çalışma ve Toplum Dergisi, 20ı9/2, ı237-1258. Astar/ı, Muhittin: İş Güvencesi Kapsam ındaki İşçinin İş Sözleşme sinin İşveren Tarafından Hamilelik Nedeniyle Feshinde İşe Başiatmama Tazminatı Yanında Ayrımcılık Tazminatının da Talep Edebilmesi Üzerine Düşünce ler, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Arş. Gör. Ceren Damaı· Şenel Armağanı Cilt I, Nisan-Mayıs 2020, C. S, S. ı, ı 95-204 (Düşünceler). Atabek, Reşat: Sigorta ve Sosyal Sigortacia Halefiyel ve Rücu, İHD, Cilt I/Sayı 3/Mart 1969, 225-296 (Rücu). Ayan, Özge: Türk İş Hukukunda Alt İşverenlik ilişkisi, Legal İHD, 2006/ı O, 499-531. Aydemir, Murteza: 97/81 /EC Sayılı Avrupa Birliği Yönergesi ve Alman Hukukuyla Karşılaştıı·malı Olarak 4857 sayılı İş Kanunu nda Kısmi Süreli Çalışma ve Bu Çalışmadan Kaynaklanan İşçilik Hakları, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 'nce Yayınlanan "30.Yıl Armağanı", Ankara 2006, 203-239 (Kısmi Süreli Çalışma). Aydın, Ufuk: Türk Hukukunda İşletme Toplu İş Sözleşmeleri ve Uygulama Sorunları, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İstanbul 2002, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Armağan, Yıl ı, Sayı 1, 435-460 (İşletme Toplu İş Sözleşme si). Aydın, Ufuk: İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing), Sosyal Bilimler Dergisi, 2002-2003, (işçinin Bilgi Uçuı·ması). Aydm, Ufuk: Avrupa Birliği, ILO ve Türk Hukukunda Toplu İşçi Çık arma, A. Can Tuncay'a Armağan, İstanbul 2005, 653-688 (Toplu İşçi Çıkarma). Aydın, Ufuk/Ezer, Burcu: İş Sağlığı ve Güven liği Mevzuatına Aykırılık Sebebiyle Uygulanan İdari Para Cezalarına İlişkin Sorunlar, Çalışma ve Toplum, 20 ı 4/4 ı ı -32. Aydm/ı, İbrahim: Çalışma Hayatında Geçici (Muvakkat) İşçilik ve İş Hukuku Düzenlemeleri Karşısındaki Durum u, TÜH İS, Şubat-Mayıs ı 999, 45-56 (Geçici İşçi lik). Aydın/ı, İbrahim: İş Hukukunda İşyeri ve İşletme Kavr amlarının Muhtevası ve Önemi, Kamu İş, Ocak 1999, ı 71-2 ı 6 (İşyeri ve İşletme). Aydın/ı, İbı·ahim: 6552 Sayılı Kanunla Alt İşveren Kurumunda Yapılan Yeni Düzenlemeler ve Değişiklikler, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XVIII, 20 ı 4, S. 3-4, (6552 Sayılı Kanun). Azrak, Ülkü: Sosyal Devlet ve ı 96 ı Anayas asının Sistemi, İHFM Ci lt XXVII, Sayı ı -4, Sene 196ı (Ayrı bası, İstanbul ı962), ı-ı9. Bakırcı, Kadriye: İş Güvencesi Kapsam ındaki İşçilerin Doğrudan Taznıinat Talep Hakları ve Kötüniyet veya Sendikal Taznıinat ile Ayrımcılık Taznıinatı ilişkisi, Sicil İHD, Haziran 2006, 114-121 (Taznıinat). Başbuğ, Aydın: Alt İşveren işçisi İle Asıl İşveren Arasındaki Borç ilişkisi ve Bu ilişkinin Doğurduğu Hukuki Sorunlar, Kamu-İş, Ocak 1998, 61-78 (Alt İşveren işçisi). Başbuğ, Aydın: İş Sözleşmesinde Üçlü İl iş ki, TÜHİS, Mayıs/Ağustos 2003, 3- ı 7 (Üçlü ilişki). Kaynaklar 1233 Başbuğ, Aydın: Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa Göre Sendika Üyeliği, Sicil İHD, Aralık 2012, 173-184. Baska11, Esra: 6100 Sayılı Hukuk Muhakeme leri Kanunu Hükümlerinin İş Davalarındaki Yargılama Usulüne Etkisi, TAAD, Y. 4, S. 12, Ocak 2013 (61 00 Sayılı). Baska11, Esra: iş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü ve İş Güvenliği Uzmanları nın İş Kazası ve Meslek Hastalıklarından Sorumluluğu, Çimento İşv. D, Temmuz 2014, 20-31. Başlerzi, Süleyman: 4857 Sayılı İş Kanununa Göre İş Güvencesi Kurallarının Uygulama Alanı ve İstihdama Etkisi, A. Can Tuncay'a Armağan, İstanbul 2005, 623-651 (İş Güvences i). Başlerzi, Süleyman: Türkiye'de Feshe Karşı Koruma Hukuku Reformunun Sosyal Hukuk ve İstihdam Üzeı-ine Etkileri, AÜHFD, 2005, Sayı: 3, 2006, 53-94 (Feshe Karşı Koruma). Başlerzi, Süleyman: Avrupa Birliği Konseyi nin 99/70 sayılı Yönergesi Işığında Belirli Süreli İş Sözleşmesi Yapma Koşulları ve 4857 sayılı İş Kanunun Öngördüğü Sistem, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "30. Yıl Armağanı", İstanbul 2006, 119-190 (Belirli Süreli İş Sözleşmes i). Başterzi, Süleyman: Belirli Süreli İş Sözleşmesi Yapılmasına İlişkin Objektif Nedenleı-in Tespitinde Menfaaller Dengesi "işçinin Haklı Menfaati, Pı-of. Dr. Polat Soyeı·'e Armağan, DEÜHFD, C.l5, Özel Sayı 2013 (Objektif Nedenlerin Tespitinde Menfaatler Dengesi). Başterzi, Süleyman: Sendika Yönetim Kuı-ulu Kararları nın Yargısal Denetimi, Pı-of. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 619-679 (Yönetim Kurulu). Başterzi, Süleyman: Kısa Çalışma (Kovid ı 9 Pandemisinde Yeni Yaklaşımlar), Pandemi Sürecinde İş Hukuku, Editör: Alpagut G., İstanbul 2020 (Kısa Çalışma). Baycık, Gaye: Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenleme ler, Ankara Barosu Dergisi, 2013/3, ı 05-170, (Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Hakları). Baycık, Gaye: Çalışma Sürelerinde Güvenceli Esn eklik Uygulamaları, Prof. DeA. Rıza Okur'a Armağan, Özel Sayı, Y.20ı4, C.20, S.l (Güvenceli Esneklik Uygulamaları). Bayazll, Sancar: Anayasa Değişiklikl eri ve Çalışma Hayatımız, Çimento İşv . D, Temmuz 20ı O, 4-7 (Anayasa Değişiklikleri). Bayram, Fuat: Borçlar Kanunu Tasarısı Işığında işverenin, İşçinin Kişiliğini Koruma Borcu, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "30. Yıl Armağanı", İstanbul 2006, 11-48 (İşçi nin Kişiliğini Koruma Borcu). Bayram, Fuat: Sendikal Fes i h
İstanbul 2019, 619-679 (Yönetim Kurulu). Başterzi, Süleyman: Kısa Çalışma (Kovid ı 9 Pandemisinde Yeni Yaklaşımlar), Pandemi Sürecinde İş Hukuku, Editör: Alpagut G., İstanbul 2020 (Kısa Çalışma). Baycık, Gaye: Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenleme ler, Ankara Barosu Dergisi, 2013/3, ı 05-170, (Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Hakları). Baycık, Gaye: Çalışma Sürelerinde Güvenceli Esn eklik Uygulamaları, Prof. DeA. Rıza Okur'a Armağan, Özel Sayı, Y.20ı4, C.20, S.l (Güvenceli Esneklik Uygulamaları). Bayazll, Sancar: Anayasa Değişiklikl eri ve Çalışma Hayatımız, Çimento İşv . D, Temmuz 20ı O, 4-7 (Anayasa Değişiklikleri). Bayram, Fuat: Borçlar Kanunu Tasarısı Işığında işverenin, İşçinin Kişiliğini Koruma Borcu, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "30. Yıl Armağanı", İstanbul 2006, 11-48 (İşçi nin Kişiliğini Koruma Borcu). Bayram, Fuat: Sendikal Fes i h Ka ri nesi, Legal İHD, 2006/ı 2, 1222-ı 249 (Sendikal Fesih). Bayram, Fuat: Avrupa Birliği İlerleme Raporlarındaki (1998-2006) Tespit ve Eleştiı·iler Çerçevesinde Türk İş Hukuku Mevzuatında Yapılması Gerekli Değişiklikler, Legal İHD, 2007/13, 52-96 (Yapılması Gerekli Değişiklikler). Bayram, Fuat: Türk İş Hukuku Açısından İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing), Legal İHD, 2007/14,551-574 (Mobbing). Bayram, Fuat: Çağrı Üzerine Çalışan İşçinin Kıdem Tazminatı Hesabında Fiilen Çalışılan Sürelerin Birleştirilmesi, Sic il iHD, Aralık 20ı 2, 140-145. Bayram, Fuat: işveren in Fesih Hakkı Açısından İşçinin İşyerinde Özel Amaçlarla İnternet Kullanımı, (Sanal Kaytarma-Cyberl oafing), MÜHFAD Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağan, C. 20, S.l, Özel Sayı 2014 (işyerinde Özel Amaçlarla İnternet Kullanımı). 1234 Kaynaklar Baysal, Ulaş: işverenin Eşit Davranma Borcu ve İş Sözleşm esinin Feshinde Uygulanması, Legal İHD, 20ı0/25, 59-99. Baysal, Ulaş: Emekliliğin Fesih İçin Geçerli Sebep Oluşturması ve Personel Yönetmeliğinde Değişiklik, Sicil İHD, 20 ı 2, S. 28 (Emekl ilik). Baysal, Ulaş/Güneş, Volkan: Toplu İş Sözleşmes inin Yorumlanması ve Yorum Davası, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20ı9, ı04ı-ı073. Bedük, Mehmet Nusret: Toplu İş Hukukunda Resmi Arabuluculuk Uygulaması (Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri), Legal İHD, 2009/24, ı 349-ı 426. Bel/ing, Detler W.!Köksal, Mehmet: Toplu İş Sözleşmelerinde İşlem Temelinin Çökmesi Halinde Uyarlama: HGK'nun 3.5. ı 995 Tarihli Kararının incelemesi, Yasa Dergisi, Ekim ı 996, ı487-ı5ıO . Bilgili, Abbas: Fazla Çalışmanın Tanıkla İspatı, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C.ll, İKÜ HFD, Özel Sayı, C.ı5, S. ı, Ocak 2016, 2ı7-248. Birben, Erhan: 7244 Sayılı Kanun Uyarınca işverenin işçiyi Ücretsiz İzne Çıkarma Yetkisi ve Sınırları, İzmir Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Pandemi Özel Bülteni, Haziran 2020, 90-99 (Ücretsiz İzin). Birben, Erhan! Öktem, Sezgi: İş Yargılamasının Medeni Usul Hukukuna Hakim Olan İlkeler Bakımından Değerlendirilmesi, Prof. Dr. Nuri Çelik' e Armağan II, İstanbul 20 01. Bostancı, Uygar: Muvazzaf Askerliğin İş Sözleşmesinin Sürekliliğine Etkisi, Sicil İHD, S. 40, 20ı8, ı66-ı79. Boydak, Alptekin Burak: 6552 Sayılı Kanun Geı-eğince Kamu Kurumları nın Kıdem Tazminatı Ödeme Yükümlülüğü, Çimento İşv. D., Ocak 20 ı 6. Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yeliz: Mevzuatımızda Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Yaşamında Korunmas ına İlişkin Düzenleme lere Genel Bir Bakış, Prof. Dr. Polat Soyer'e Armağan, DEÜHF D, C.ı5, Özel Sayı 2013,481-545 (Çocuk ve Gençler). Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yel iz: İş ilişkisinde Kişisel Verilerin Korunmas ına İlişkin Sorunlar ve Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, Kübra Doğan Yenisey ve Seda Ergüneş Emrağ (ed.), İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, İstanbul 20 ı 7 (Kişisel Veriler). Bozkurt Gümrükçüoğlu, Yel iz: İşletmenin, İşyerinin ve İşin Gerekleri İle Fesih, Prof. Dr. Turhan Esener Il. İş Hukuku Uluslararası Kongresi 28-30 Nisan 20ı6, Ekim 20ı7 İstanbul, 30ı-344 (İşin Gerekleri İle Fesih). Büyükkılıç, Gül: İş Hukuku Çerçevesinde İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Olgusunun Değerlendirilmesi, Legal İSGHD, 20ı 2/33. Can, Mevlüt: Toplu İş Sözleşmesi Düzeninde Kapsam Dışı Personel in Niteliği, TÜHİS, Şubat ı 995, 5-49. Canbolat, Talat: Alt İşveren Kavramı ve Uygulama Sorunları, TÜHİS, Mayıs-Ağustos ı 997, ı 4- 30 (Alt İşveren Kavramı). Canbolat, Talat: Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanama yacak İşçiler, Kamu-İş, Yargıç Dr. Aydın Özkul'a Armağan, Cilt 6, 2002, Sayı 4, 163-20ı (Sözleşmeden Yararlanama yacak İşçiler). Canbolat, Talat: Mevzuatta Öngörülen Bazı İş Sözleşmesi Türlerinin 4857 Sayılı İş Kanununun Belirli Süreli İş Sözleşmesine İlişkin Esasları Yönünden Değerlendirilmesi, Legal İHD, 2007113, 187-2ı9 (Bazı İş Sözleşmesi Türleri). Kaynaklar 1235 Canbola t, Talat: Psiko-T eknik Muayenede Yetersiz Görülen İşçinin Şoför Olarak Çalıştırıl ması Doğru Olmayacağ ından Önceki işyerine, Çalıştırılması Mümkün Olan İşe İadesine Karar Veri lmesi Gerekir, Sicil İHD, Mart 2008, 62-76. Caııbolat, Talat: Borçlar Hukuku Bakımından Alt İşveren, Kamu İşyerierinde Alt İşveren Uygulamas ının Doğurduğu Sorunlar ve Çözüm Arayışları, Antalya-Belek, 29 Nisan-02 Mayıs 2010, Kamu-iş yayını, Ankara 20ı0. Canbolat, Talat: 6356 Sayılı Kanunun Getirdiği Yenilikler, Topı-ak İşv. D., Aralık 2012, 8-ı 8 (Yenilikler). Canbolat, Talat: Toplu İş İlişkiJeri Kanunu Tasarısı, Çalışma Mevzuatı Seminer NotJarı , 26- 30 Eylül 20ı2 Antalya, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası, ı 89-2 ı 9 (Tasan). Canbolat, Talat: 6356 Sayılı Kanunun Toplu İş Sözleşmesine İlişkin Hüküm leri, Kadir Has Üniversitesi 20ı3 Yılı Semineri, ı-3ı (Toplu İş Sözleşm esi). Canbolat, Talat: Toplu İş İlişkileri, Yargıtay'ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlannın Değerlendiı-ilmesi 20 ı ı, Ankara 20 ı 3, 253-325 (Toplu İş İlişkileri). Canbolat, Talat: 6356 Sayılı Kanunda Barışçıl Çözüm Yolu Olaı-ak Arabuluculuk, Çalışma ve Toplum, 20 ı 3/4, 253-279 (ArabulucuJuk). Canbolat, Talat: 6356 Sayılı Kanunda Öngörülen Çerçeve Sözleşmenin Hukuki Nit eliği, Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Arınağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştıı-maları Dergisi, Özel Sayı, Yıl: 20ı 4, Ci lt: 20, S. ı, 523-542 (Çerçeve Sözleşme) Canbolat, Talat: İşveren Sendikalarınca Kurulacak Yardım Fonlanna İlişkin 6552 Sayılı Kanuna Getirilen Düzenlemenin Esasları, İş ve Hayat, 20 ıs. S. ı, s. 171-180. Canbolat, Talat: Toplu İş Sözleşmesi Aracılığıyla İş Güvencesi, Prof. Dr. Turhan Esener II. İş Hukuku Uluslararası Kongresi 28-30 Nisan 20 16, Ekim 20 ı 7 İstanbul, 133-164 (Toplu İş Sözleşmesi Aracılığıyla). Canbolat, Talat: Toplu İş Sözleşmesi Yapma Hakkı ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi işbirliği ile düzenlenen "Türk Hukukunda Sendikal Haklar" sempoz yumunda sunulan tebliğ, Ankara 20 ı 9, ı 40-ı6S. Canbolat, Talat: İşçinin Kişiliğinin Korunması ve Psikolojik Taciz, Prof. Dr. Turhan Esener III. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, ı 9-21 Nisan 20ı 8 İstanbul, 77-99 (Psikolojik Taciz). Canbolat, Talat!Erener, Ebru: Asgari Süreli İş Sözleşmelerinde Cezai şart, İş ve Hayat D., Y. 3, S. S, Haziran 20ı7. Canbolat, Talat/Ozkan, Sema Deniz: Doğum Borçlanması Yapılabilecek Süreler, İş ve Hayat D., 20ı7/6, ıos-ı36. Canbolat, Talat/Kayırgan, Hasan: Koronavirüs Salgınının İş Sözleşmesi ile İşçi ve İşveren İlişkilerine Etkisi ve Sonuçları, ÇÜHFD, C.S, S:1, Nisan 2020,
20 16, Ekim 20 ı 7 İstanbul, 133-164 (Toplu İş Sözleşmesi Aracılığıyla). Canbolat, Talat: Toplu İş Sözleşmesi Yapma Hakkı ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi işbirliği ile düzenlenen "Türk Hukukunda Sendikal Haklar" sempoz yumunda sunulan tebliğ, Ankara 20 ı 9, ı 40-ı6S. Canbolat, Talat: İşçinin Kişiliğinin Korunması ve Psikolojik Taciz, Prof. Dr. Turhan Esener III. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, ı 9-21 Nisan 20ı 8 İstanbul, 77-99 (Psikolojik Taciz). Canbolat, Talat!Erener, Ebru: Asgari Süreli İş Sözleşmelerinde Cezai şart, İş ve Hayat D., Y. 3, S. S, Haziran 20ı7. Canbolat, Talat/Ozkan, Sema Deniz: Doğum Borçlanması Yapılabilecek Süreler, İş ve Hayat D., 20ı7/6, ıos-ı36. Canbolat, Talat/Kayırgan, Hasan: Koronavirüs Salgınının İş Sözleşmesi ile İşçi ve İşveren İlişkilerine Etkisi ve Sonuçları, ÇÜHFD, C.S, S:1, Nisan 2020, (Koronavirüs Salgını). Canbolat, Talat/Yardımcıo ğlu, Didem: Mevsimlik İş Sözleşme sinin Askıda Olduğu Dönemde İşçi Hakkında Alınan Disiplin Kurulu Kararının Uygulanabilirliği, Sicil İHD, S. 44, Aralık 2020, 33-46. Caniklioftlu, Nurşen: İşçi Sendikası Üyeliğinden Çekilme, Kamu-İş Ocak ı 998, 79-96 ( Üyelikten Çekilme). 1236 Kaynaklar Caniklioğlu, Nurşen: İşçinin Yıllık Ücretli İzin Talep Hakkı ve İznin Kullandırı lmamasının Sonuçları, Prof. Dr. Nuri Çelik'e Armağan, İstanbul 2001, Cilt ll, ı ı44-ı ı74 (Yıllık Ücretli İzin). Caniklioğlu, Nurşen: İş Sözleşmes inin Devri-Emeklilik Halinde İhbarTazminatı-İş Arama izni Verilmemesi, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2002/1 (İş Sözleşme sinin Devı·i). Caniklioğlu, Nurşen: 4857 Sayılı İş Kanununa Göre Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneğ i, A. Can Tuncay'a Armağan, İstanbul 2005, 499-547 (Kısa Çalışma). Caniklioğlu, Nurşen: 4857 Sayılı Kanuna Göre Çalışma Süresi ve Bu Sürenin Günlere Bölünmesi, Toprak İşveren, Haziran 2005, 6-ı 3 (Çalışma Süresi). Caniklioğlu, Nurşen: 4857 Sayılı İş Kanununun Çalışma Sürelerine İlişkin Düzenlemeleri, T. Toprak, Seramik, Çiment o ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca düzenlenen "lll. Yılında İş Yasası" semineri yayını, İstanbul 2005, ı 49-ı 99 (Çalışma Süreleri ). Caniklioğlu, Nurşen: Geçici (Ödünç) İş ilişkisinin Taraflan Açısından Hukuki Sonuçları, Legal Vefa Toplantıları (II), Prof. Dr. Nuri Çelik'e Saygı, Türk İş Hukukunda Üçlü İlişkiler, İstanbul 2008 (Geçici İş ilişkisi). Caniklioğlu, Nurşen: Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşme sinin Kuı·ulmasına Taraflaı-ın Hak ve Borçlarına İlişkin Hükümlerinin Genel Bir Değerlendiı·mesi, TİSK tarafından düzenlenen "Çalışma Hayatı Açısından Yeni Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanunu" Semineri, İstanbul 2011, 78-109 (Hizmet Sözleşme sinin Genel Bir Değerle ndirmesi). Caniklioğlu, Nurşen: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunun Toplu İş Uyuşmazl ıklarının Çözümüne İlişkin Yeni Düzenlemeleri, İşv. D., Kasım-Ar alık 20 ı 2, 53-56 (6356 Sayılı Kanun) Caniklioğlu, Nurşen: 633 ı Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Öngörülen İşveren Yükümlülükleri, Çalışma Mevzuatı Seminer Notları, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento Sanayii İşverenleri Sendikası Yayını, 26-30 Eylül 20ı2 Antalya (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Öngörülen İşveren Yükümlülükleri). Caniklioğlu, Nurşen: 6356 Sayılı Kanuna Göre Grev Yasakları ve Grevin Ertelenmesi, Çalışma ve Toplum, 20 ı 3/4, 295-322 (Grev Yasakları ve Grevi n Ertelenmes i). Caniklioğlu, Nurşen: Sosyal Sigorta Genel Hükümleri ve Sigorta Türleı-i Açısından Yargıtay'ın 20ı 2 Yılı Kararlarının Değerle ndirilm esi 20 ı 2, Yargıtay'ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Huk uku Kararları nın Değerlendirilmesi 20 ı 2, Ankara 20 ı 4 (20 ı 2 Yılı Kararları). Caı1iklioğlu , Nurşen: işverenin İşyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Örgütlenmesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku 20ı 3 Yılı Toplantı lan, O ı -02 Kasım 20 ı 3, İstanbul Barosu Galatasaray Üniversitesi 'nin Birlikte Düzenledikleri Seminer yayını, (İş Sağlığı ve Güvenliği Örgütlenmesi). Caniklioğlu , Nurşen: Türk Borçlar Kanununun Hizmet Sözleşme sinin Kurulmasına, Tarafların Hak ve Borçlarına, Hizmet Sözleşme sinin Devrine ve Sona Ermesi ne İlişkin Hükümleı·i, İş Müfettişleri Derneğinin A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Sosyal Politikalar Araştırma ve Uygulama Merkezi ile birlikte 28-29 Nisan 20 ı 2 tarihinde gerçekleştir diği "IV. Çalışma Yaşamı Kongresi- Çalışma Yaşamının Güncel Sorunlan ve Mevzuatımızdaki Yeni Gelişmeler" kongresine sunulan Tebliğ, Ankara 20ı4, (Türk Borçlar Kanunu). Kaynaklar 1237 Can.iklioğlu, Nurşen: Türk Borçlar Kanunu- İş Kanunu ilişkisi ve Türk Borçlar Kanununun Bazı Hükümleri nin İş Kanunu Açısından Değerlendirilmesi, 10. Yılında İş Kanunu Semineri, ı S Kasım 2013, İstanbul 20ı 4 (Türk Borçlar Kanunu- İş Kanunu ilişkisi). Can.iklioğlu, Nurşen: İş Kanununun ıo. Yılında Belirli Süreli İş Sözleşmesi ile Kısmi Süreli İş Sözleşmesi ve Uygulamada Yaşanan Sorunlar, "10. Yılında 48S7 Sayılı İş Kanunu Sempozyumu" 26-27 Nisan 20ı3, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Temmuz 2016,1S9-200 (Belirli Süreli ve Kısmi Süreli İş Sözleşmes i). Caniklioğlu , Nurşen: İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Sorunlar ve Gelişmeler Tebliği Yorumu, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii işverenleri Sendikası, IS-18 Ekim 2013 Antalya, İstanbul 20ı4 (Yorum-Akademik Forum). Caniklioğ/u, Nurşen: İş Sağ.lığı ve Güvenliği Kanunu Çerçeves inde işverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu, Prof. Dr. Tuı-han Eseneı· Armağanı, I. İş Hukuku Uluslararası Kongres i, Ankara 20 ı 6 (işverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu). Caniklio ğlu, Nurşen: Kısmi Süı·eli İstihdama Geçiş ve Yarım Çalışma Ödeneği, Emeğin Hukuku Kurultayı 2, 22 Mayıs 20 ı 6, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara 2017, ı IS ı S2 (Kısmi Süreli İstihdama Geçiş). Can.iklioğlu, Nuı·şen: İş Sözleşm esinin İşçiden Kaynaklanan Geçerli Sebeplerle Feshi, Prof. Dı� Turhan Esen er II. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ankara 2017, 67-132 (İşçi den Kaynaklanan Geçerli Sebepler). Can.iklioğlu, Nurşen: İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından 29.03.20 ı8 tarihinde düzenlenen "İş Hukukunda Güncel Konular" Sempozyu muna sunulan yayınlanmamış tebliğ (İş Davalarında Zorunlu Arabuluculuk). Can.ik/ioğlu, Nurşen: İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Kararların Değerlendirilmesi, Yargıtay'ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlannın Değerlendirilmesi Semineri 20ı7, İstanbul 20ı9, (2017 Yılı Kararları). Can. iktioğlu, Nurşen: 48S7 Sayılı Kanuna Göre Kadınların Hakları, Kadın Hakları Ulusal Sempozyu mu 7 Mart 20ı 9, Yeni Yüzyıl Üniversitesi online erişime açık Bildiri Kitabı, ı Mart 2020, (Kadınların Hakları ). Can.iklioğlu, Nurşen: Geçersiz Fesh in ve İşe iade Davasının Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Sonuçları, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20ı 9 (Geçersiz Fesh in Sosyal GüvenJik Hukuku Açısından Sonuçlan). Caniklioğlu, Nurşen: 7244 Sayılı Kanunla işvereniere Tanınan işçiyi Tek Taraflı Ücretsiz İzne Çıkarma Yetkisi Ve Uygulaması, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, S. 204, Y. 2020 (Tek Taraflı Ücretsiz izin). Can.iklioğlu, Nurşen: Kişisel Verileı·in Korunması Açısından İşçilerin Hakları, Prof. Dr. Turhan Esen er nı. İş Hukuku Uluslararası Kongres i, ı 9-2 ı Nisan 2018 İstanbu l, 243-317 (Kişisel Verilerin Korunması). Can.iklioğlu, Nurşen!Can.bolat, Talat: 48S7 Sayılı iş Kanununda Para Cezasına Bağlanan Yükümlülükler ve Bu Para Cezalannın Özellikleri, Yargıç Resul
Hakları Ulusal Sempozyu mu 7 Mart 20ı 9, Yeni Yüzyıl Üniversitesi online erişime açık Bildiri Kitabı, ı Mart 2020, (Kadınların Hakları ). Can.iklioğlu, Nurşen: Geçersiz Fesh in ve İşe iade Davasının Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Sonuçları, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20ı 9 (Geçersiz Fesh in Sosyal GüvenJik Hukuku Açısından Sonuçlan). Caniklioğlu, Nurşen: 7244 Sayılı Kanunla işvereniere Tanınan işçiyi Tek Taraflı Ücretsiz İzne Çıkarma Yetkisi Ve Uygulaması, Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, S. 204, Y. 2020 (Tek Taraflı Ücretsiz izin). Can.iklioğlu, Nurşen: Kişisel Verileı·in Korunması Açısından İşçilerin Hakları, Prof. Dr. Turhan Esen er nı. İş Hukuku Uluslararası Kongres i, ı 9-2 ı Nisan 2018 İstanbu l, 243-317 (Kişisel Verilerin Korunması). Can.iklioğlu, Nurşen!Can.bolat, Talat: 48S7 Sayılı iş Kanununda Para Cezasına Bağlanan Yükümlülükler ve Bu Para Cezalannın Özellikleri, Yargıç Resul Aslanköylü'ye Aı-mağan, Kamu-İş, Cilt: 7, 2004, Sayı: 3, 22ı-277. 1238 Kaynaklar Caniklioğlu, Nurşen/Özkara ca, Ercüment: Ekonomik Kriz İçindeki işverenin İş Hukuku Açısından Başvurabileceği Önlemler, Kriz Yönetimi, Derleyenler: Haluk Sümer - Helmut Pernstei ner, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2009 (Ekonomik Krizde Başvuru labilecek Önlemler). Caniklioğlu , Nurşen!Özkara ca, Ercüment: Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sosyal Güvenliği, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan, Özel Sayı 2016, C. Il, 1333-J 163 (Ev Hizmetleri). Caniklioğlu, Nurşen!Y amakoğlu, Efe: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Bakımından Kısmi Süreli Çalışma, Çimento İşv. D, Temmuz 2013, 6-21. Caniklioğlu, Nurşen!Akka ya, Merve, Yargıtay Kararları Işığında İşyerinde Kavga Sebebiyle İş Sözleşme sinin İşverence Feshi, Festschrif t für Otto Kaufmann Armağanı, İstanbul 202 ı' 163-203. Cengiz (Urhanoğlu), İştar: İşyeri Sendika Temsilcilerinin Feshe Karşı Korunması, Kamu-İş, 2009/1, 59-83 (İşyeri Sendika Temsilcileri). Cengiz (Urhanoğlu), İştar: Kadın İşçilerin Hamilelik ve Analık Durumlarının İş Sözleşmelerine Etkisi, Kamu-İş, 2009/4, 21-53 (Kadın İşçiler). Cengiz, İştar: İş Sözleşme sinin iradi Devrinin Devreden ve Devralan İşverenler Bakımından Doğurduğu Hüküm ve Sonuçlar, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 20ı5, S.34, 47-70 (Hüküm ve Sonuçlar). Cengiz, İştar: İş Sözleşm esinin Devri Halinde Kıdem Tazminatından Sorumluluk, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019,811-840 (Kıdem Tazminatı). Cente/, Tankut: İşyeri Yönetmeliğinde Değişiklik, Münir Ekonomi 60. Yaş Günü Aı-mağa nı, 1993, 179-185. Cente/, Tankut: Kısmi Süreli Çalışma ve Hafta Tatili Ücreti, Sicil İş Hukuku Dergisi, Haziran 2006, S.2 (Kısmi Süreli Çalışma ve Hafta Tatili Ücreti). Cente/, Tankut: Toplu İş Sözleşmesi Özerkliğinin Hukuki Sınırları, Sicil İHD, Mart 2010, 211- 220 ( Özerkliğin Sınırları). Cente/, Tankut: Türk Borçlar Kanunu'nda İşçinin Borçları, Sicil İHD, Haziran 2011, 5-11 (işçinin Borçları ). Cente/, Tankut: Türk Borçlar Kanunu'nda Genel Olarak İş çinin }(jşiliğinin Korunması, Sicil İş Hukuku Dergisi, Aralık 201 1 (işçinin Kişiliğinin Korunması). Cente/, Tankut: Grev Yasak ve Sınırlarına Topluca Bakış, TİSK Akademi, 201311, 6-21 (Grev Yasakları). Cente/, Tankut: Eşitlik İlkesi Bağlamında Tarım ve Orman İşçileri, Çimento İşv. D., Mayıs 2014, 10-17. Cente/, Tankut: 6356 sayılı Yasa Kaı-şısında İşyeri Sendika Temsilciliği, Sicil İHD, 2014, S. 31, 7-22. Centel, Tankut: Sendika Yöneticisinin Güvencesi, Prof. Dr. Turhan Esener II. İş Hukuku Uluslararası Kongresi 28-30 Nisan 20ı 6, Ekim 2017 İstanbul, 165-180, (Sendika Yöneticisi). Cente/, Tankut: Covid-19 Salgını ve Türk Çalışma Yaşamı, Sicil İHD, S. 43, Y. 2020, ı 1-30 (Covid- 19). Civan, Orhan Ersun: İş Hukukunda Uzaktan Çalışma (Evde Çalışma /Tele Çalışma), Legal İHD, 2010/26, 523-573. Kaynaklar 1239 Civan, Orhan Ersun: Genel iş Koşullarında Değişiklik Kayıtları nın Geçerliliği ve Denetimi, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C. I. İKÜ HFD, Özel Sayı, C.15, S. ı, Ocak 20ı6. Civan, Orhan Ersun: Meslek Edinilmiş Ödünç İş ilişkisi İle İlgili Güncel Gelişmele ri İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, İstanbul 20ı7, ı03-ı23 (Meslek Edinilmiş Ödünç İş ilişkisi). Civan, Orhan Ersun: Yeni Düzenlemeler Çerçeves inde Meslek Edinilmiş Ödünç (Geçici) İş ilişkisi, AÜHFD, 66 (2) 20 ı 7, (Yeni Düzenlemeler Çerçeves inde). Civan, Orhan Ersun: Bireysel ve Toplu İş Hukukunda Kısmi Geçersizlik, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 90. Kuruluş Yıldönümü Armağanı, Ankara 20 ı 7, 2 ı 3-248 (Kısmi Geçersi zlik). Civan, Orhan Ersun: Makine yle Birlikte işçi Devri, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 973-ıOIO (İşçi Devri). Civan, Orhan Ersun: Türk Hukukunda Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Limited Şirket Müdürlerinin Hukuki Statüsü, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Arş. Gör. Ceren Damar Şenel Armağanı Cilt I, Nisan-Mayıs 2020, C. S, S. 1, 71 ı-747 (Hukuki Statüsü). Cılga, Erten: Toplu işçi Çıkarma, Sicil iHD, Mart 2009, 75-82. Çankaya, Osman Güven: Türk İş Hukukunda Alt İşveren Kavramı, Uygulamada Asıl İşveren Alt İşveren İlişkilerinden Doğan Bazı Sorunlar, Kamu-İş, Yargıç. Dı-. Aydın Özkul'a Armağan, Cilt 6, 2002, Sayı 4, 15-29. Çavdar, Pelin!Karaca, Aybüke: Türk Hukukunda Aşırı İfa Güçlüğü ve Toplu İş Sözleşmesine Uygulan abilirliği, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmalan Dergisi, C. 23, S. 3, 20ı7, 6ı3-642. Çelebi Demir, Duygu: "Özel istihdam Bürolarının Meslek Edinilmiş Geçici İş ilişkisi Kurma izni", Siciliş Hukuku Dergisi, S. 4ı, Y. 2019, (Geçici İş ilişkisi Kuı-ma İzni). Çelebi Demir, Duygu: İşçinin İşyeri Değişikliğine Sonradan İlirazı -Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 24.06.2020 Tarihli Kararının Değerlendirilmesi-, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 44, Y. 2020, ı 64-ı 89 (İşyeıi Değişikliği). Çelik, Nuri: Kanun Dışı Grev Sebebiyle Hizmet Aküleri nin Fesh i, İHD, Ocak-Şubat 1967, 25-33 (Kanun Dışı Grev). Çelik, Nuri: Sendika Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi, M.Ö. Prodüktivite Kurumu'nca düzenlenen 274 sayılı Sendikalar Kanunu Semineri yayını, İstanbul ı 97 ı, ı 43-ı 88. Çelik, Nuri: Cumhuriy etimizin Ellinci Yılında Güçlü Sendikacılığa Doğru, İstanbul İTİA Dergisi, İstanbul 1973/Sayı I, Cumhu riyetin Ellinci Yılına Armağan, 313-335 (Güçlü Sendikac ılık). Çelik, Nuri: Türkiye'de Asgari Ücreti n Başlıca Hukuki Sorunları, MESS Konferansları (ı 973- 1974), İstanbul 1974, ı23-144 (Asgari Ücret Sorunu). Çelik, Nuri: Toplu İş Sözleşme sinin Yapılmasının Uzaması Nedenleri ve Getirdiği Hukuki Sorunlar, İstanbul İTİA Dergisi, İstanbul ı975, Sayı !'den ayrı bası, 201-226 (Toplu İş Sözleşme sinin Yapılmasının Uzaması). 1240 Kaynaklar Çelik, Nuri: Die Kodifizierung des Arbeitsrechts in deı-Türkei, 9. Internationaler Kongress, München 12-15 September 1978, Internationale Gesellschaft für das Recht der Arbeit und der sozial en Sicherheit, Heidelberg 1978, s. ı O ı 8-ı 039 (Die Kodifizierung des Arbeitsrechts). Çelik, Nuri: Toplu İş Sözleşmes inin Kişi ve Zaman Açılarından Uygulanma Alanına İlişkin Başlıca Sorunlar, TÜTİSffürk Deniz Ulaş-İş Eğitim Organizasyonu, İşçi-İşveren İlişkilerinde Gelişmeler Semineri (17-20 Şubat 1980, Abant-Bolu) yayını, ll. Tebliğler, 11-33 (Toplu İş Sözleşme sinin Uygulanma Alanı). Çelik, Nuri: Sendika ve Sendika Üst Kuruluşlan nın Örgütlenme Modelleri, iş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesince 6-8 Nisan ı 98 !'de istanbu l'da düzenlenen "Türkiye'de Sendikaları Düzenieyecek Kanun Nasıl Olmalıd ır" konulu serninere sunulan
ı975, Sayı !'den ayrı bası, 201-226 (Toplu İş Sözleşme sinin Yapılmasının Uzaması). 1240 Kaynaklar Çelik, Nuri: Die Kodifizierung des Arbeitsrechts in deı-Türkei, 9. Internationaler Kongress, München 12-15 September 1978, Internationale Gesellschaft für das Recht der Arbeit und der sozial en Sicherheit, Heidelberg 1978, s. ı O ı 8-ı 039 (Die Kodifizierung des Arbeitsrechts). Çelik, Nuri: Toplu İş Sözleşmes inin Kişi ve Zaman Açılarından Uygulanma Alanına İlişkin Başlıca Sorunlar, TÜTİSffürk Deniz Ulaş-İş Eğitim Organizasyonu, İşçi-İşveren İlişkilerinde Gelişmeler Semineri (17-20 Şubat 1980, Abant-Bolu) yayını, ll. Tebliğler, 11-33 (Toplu İş Sözleşme sinin Uygulanma Alanı). Çelik, Nuri: Sendika ve Sendika Üst Kuruluşlan nın Örgütlenme Modelleri, iş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesince 6-8 Nisan ı 98 !'de istanbu l'da düzenlenen "Türkiye'de Sendikaları Düzenieyecek Kanun Nasıl Olmalıd ır" konulu serninere sunulan tebliğ, TÜTİS, Eylül 1981, ı 7-31 (Örgütlenme Modelleri). Çelik, Nuri: İşçinin Feshe Karşı Korunması, Ord. Prof. Reşat Kaynar'a Armağan, İİTİA Siyasal Bilgiler Fakültesi yayını, İstanbul ı 981, 42-63. Çelik, Nuri: Probleme des türkisehen Arbeitsrechts (Erlangen Üniversitesinde 17 Eylül ı 982'de verilen konferansın metni), Marmara Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, Ci lt: 1, Sayı: 1, İstanbul ı 984, 453- 466. Çelik, Nuri: 2822 Sayılı Kanunun Uygulanmasında Karşılaşılan AksakJıkJar, Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası'nca ı 8-ı 9 Eylül ı 985 tarihlerinde İstanbu l'da düzenlenen "282 1 Sayılı Sendikalar Kanunu ve 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununun Uluslararası Normlar a Uygunluğu ile Uygulamada Karşılaşılan Aksaklı klar" konulu seminer tebliği, Gıda İşveren Dergisi, Ekim/Kasım ı 985, 93-ı O ı (2822 Sayılı Kanunun AksaklıkJarı). Çelik, Nuri: Toplu İş Sözleşmes inin Yapılmasına İlişkin Sorunlar, Hukuk Araştırmaları, M.Ü. Hukuk Fakültesi Yayını, Mayıs -Ağustos ı 988, 10-ı 8 (Ayrıca TÜHİS, Şubat ı 989, 3 vd.). Çelik, Nuri: Toplu İş Sözleşmeleri ve Toplu İş Uyuşmazl ıkJan Açısından Yargıtayın 1988 Yılı İş Hukuku Karariann Değerlendirilmesi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi semineri yayını (1988 Yılı Kararları Semineri), ı7ı-ı87. Çelik, Nuri: Türk İş Hukukunda Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkilerinden Doğan Bazı Uygulama Sorunları, Münir Ekonomi Armağan ı, Ankara ı 993, ı 63-ı 78 (Asıl İşveren -Alt İşveren ilişkisi). Çelik, Nuri: Toplu İş İlişkileri Açısından Yargıtayın ı 992 Yılı Kararlarının Değerle ndirilmesi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi semineri yayını (1992 Yılı Kararlan Semineri). Çelik, Nuri: Toplu İş Sözleşmesi Yetkisinin Tespitinde İşçi ve Sendika Üye Sayısının Belirlenmesine ve Tespit Usulüne İlişkin Sonınlaı� Kamu-İş, Ocak ı 995, 9-34 (Sözleşme Yetkisinin Tespiti). Çelik, Nuri: işverenin Hizmet Akdinin Fesih Hakkının Sözleşmelerle Sınırlandırılması, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Armağan, Ankara ı 997, 2 ı 9-230 (Fesih Hakkının Sözleşmelerle Sınırlandırılması). Çelik, Nuri: İş Hukukumuzdaki Arabuluculuk Sisteminin Genel Olarak Değerle ndirilmesi, Prof. Dr. Metin Kutal'a Armağan, Ankaı-a ı 998, 49-63 (Arabuluculuk Sist eminin Genel Olarak Değerlendirilmesi). Kaynaklar 1241 Çelik, Nuri: Ekonomik Krizde Toplu İşçi Çıkarmayı Önleyici Çözüm Arayışları, Prof. Dr. Turhan Esener'e Aı·mağan, Ankaı-a 2000, 427-436. Çelik, Nuri: Kısmi Süreli Çalışmada İşçinin Kıdenıinin Hesabı, Yargıç Dr. Aydın Özkul'a Armağan, Kamu -iş, Ankaı-a 2002, Sayı: 4 (Kısmi Süreli Çalışma). Çelik, Nuri: İşyeı·i İşçi Temsilciliği, İÜİFM, Prof. Dr. Toker Dereli'ye Armağan, istanbul 2006, 407-4ı4. Çelik, Nuri: Asıl İşveren Tarafından Alt işverene iş Verilmesinin Koşulları, Yarg. 9. HD., 5.5.2008, E. 2008/ı5362 K. 200811 ı408 sayılı karar incelemes i, Sicil İHD, Mart 2009, 83-92. Çelik, Nuri: İş Hukukunıuzda Asıl işveren-Alt İşveren tlişkisinin Önemli Bazı Sorunları, Sicil İHD, Mart 20ı0, 5-ı6. Çenberci, Mustafa: Toplu İş Sözleşm esinin Bağlı Bulunduğu Şekil, İHD, Cilt !/Sayı 9/Eylül ı 969, 749-758 (Şekil). Çenberci, Mustafa: Türk Hukuku Açısından Toplu iş Sözleşm esi, Toplu İş Sözleşmeleri nin Anayasal Mahiyeti ve Toplu iş Sözleşmelerine İlişkin Bazı Soı-unlar, BATiDER, Mart ı 970/Cilt V, Sayı 3, 383-43 ı (Toplu iş Sözleşme si). Çetinkaya, Serdar: Türk iş Hukukunda Toplu iş Sözleşmel erinin Yargı Yoluyla Uyarlanabil irliği, Kamu-İş, Ocak 1999, 137-169 (Sözleşmelerin Yargı Yoluyla Uyarlan abilirliği). Çetinkaya, Serdar: Değişen Dunıııılar Karşısında Toplu İş Sözleşmelerinde Taranarca Değişiklik Yapılması, TÜHİS, Şubat-Mayıs 1999 (Sözleşmeleı -de Taranarca Değişiklik Yapılması). Çift er, Algun: Grev Oylamas ı, Prof. Dr. Kenan Tunçonıağ'a Armağan, İstanbul 1997, 76-.100. Çi[ler, Algun: Toplu iş Sözleşmesinin Taranarca Değiştirilmesi, Prof. Dr. Metin Kutal'a Amıağa n, Ankara ı 998, 65-78. Çifier, Algun: Anayasamızda Sendika Kurma, Toplu İş Sözleşmesi ve Gı-ev Hakkı, Prof. Dr. Nuri Çelik'e Armağan, Cilt II, İstanbul 2001. Çi(ler, Algun: Toplu İş Sözleşmesinin Muhtevası, Düzeyi ve Türleri, Yargıç Resul Aslanköylü'ye Armağan, Kamu- iş, Cilt: 7, 2004, Sayı: 3, 279-293 (Toplu iş Sözleşmesi ). Çi/, Şahin: 4857 Sayılı İş Kanunundaki Yeni Düzeniemelerin Toplu İş Hukukuna Etkileri, Sicil İHD, Mart 2008, 27-45 (İş Kanunundaki Düzeniemelerin Toplu İş Hukukuna Etkileri). Çi/, Şahin: Kıdenı Taznıinatına Hak Kazanma ve Hesap Yönlerinden Hizmet Süresi, Sicil İHD, Eylül 2008, 17-33 (Kıdem Tazminatı). Çi/, Şahin: Yargıtay Kararlarına Göre işçinin Ücreti, Sicil İHD, Eylül 2009, 70-88 (işçinin Ücreti). Çif, Şahin: Uygulamaya Yansıyan Yönüyle Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisi, KadirHas Üniversitesi Hukuk Fakültesince düzenlenen İş Hukukunda Üçlü İş ilişkileri Sempozyuıııu yayını, istanbul 2009, 5-ı 26 (Asıl İşveren-Alt İşveı-en ilişkisi). Çi/, Şahin: İşçi Ücretinin Ödenmemesi nin Sonuçları , Saı·per Süzek'e Armağan, II, İstanbul 20 ll, 1271-ı 300 (Ücreti n Ödenmemesi). Çi/, Şahin: Fazla Çalışma Ücretinin Temel Ücret İçinde Ödenmesi Uygulaması, İÜHFM, C. 74, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan Özel Sayısı, 2016 (Fazla Çalışma Ücretinin). Çubukçu, Eı-doğan: işletme Toplu İş Sözleşmesi Yapılması ve Bir Bil imsel Düşüncenin izlenimleri, i HO, Tenınıuz-Eylül ı 991, 391-396. 1242 Kaynaklar Davran, Cahit: İş Kanununa ve Borçlar Kanununa Göre Muvazzaf Askerli�in Hizmet Akdine Etkisi, İBD, Eylül-Ekim 1970,692-705. Demir, Ender: Asıl İşveren İle Alt işverenin Müteselsil Sorumlulu�u. Prof. Dr. Turhan Esener'e Arma�an C. I, İKÜ HFD, Özel Sayı, C.15, S.1, Ocak 2016. Demir, Fevzi: İşyeri Sendika Temsilcili�i, Prof. Dr. Nuri Çelik' e Arma�a n, Cilt ll, istanbul 2001, 1555-1575. Demir, Fevzi: Toplu İş Sözleşmesi İle İşçinin Onayının Önceden Alınması, Sicil İHD, Haziran 2006, 93-113 (işçinin Onayı). Demir, Fevzi: Sendikal Örgütlenmenin Önündeki Hukuksal Engeller, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, 30. Yıl Arma�anı, Ankara 2006 (Sendikal Örgütlenme). Demir, Fevzi: Sendika Üyeli�i ve Sendikal Faaliyete Katılma Güvence sinin Uygulama Kriti�i, Osman Güven Çankaya'ya Arma�an, Ankara 2010, 26ı-306. Demir, Fevzi: Grev Oylama sının Önemi ve Uygu laması, Sicil İHD, Haziran 2011, ı2t-ı 37 (Grev Oylama sı). Demir, Fevzi: Sendikalann Kuruluşu ve işleyişi, Çalışma ve Toplum, 20ı 3/39, ı 7-42 (Sendikaların Kuruluşu). Demir, Fevzi: işverenin Eşit İşlem Yapma Borcu ve Ayrım Yasa�ı Tazminatının
İKÜ HFD, Özel Sayı, C.15, S.1, Ocak 2016. Demir, Fevzi: İşyeri Sendika Temsilcili�i, Prof. Dr. Nuri Çelik' e Arma�a n, Cilt ll, istanbul 2001, 1555-1575. Demir, Fevzi: Toplu İş Sözleşmesi İle İşçinin Onayının Önceden Alınması, Sicil İHD, Haziran 2006, 93-113 (işçinin Onayı). Demir, Fevzi: Sendikal Örgütlenmenin Önündeki Hukuksal Engeller, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi, 30. Yıl Arma�anı, Ankara 2006 (Sendikal Örgütlenme). Demir, Fevzi: Sendika Üyeli�i ve Sendikal Faaliyete Katılma Güvence sinin Uygulama Kriti�i, Osman Güven Çankaya'ya Arma�an, Ankara 2010, 26ı-306. Demir, Fevzi: Grev Oylama sının Önemi ve Uygu laması, Sicil İHD, Haziran 2011, ı2t-ı 37 (Grev Oylama sı). Demir, Fevzi: Sendikalann Kuruluşu ve işleyişi, Çalışma ve Toplum, 20ı 3/39, ı 7-42 (Sendikaların Kuruluşu). Demir, Fevzi: işverenin Eşit İşlem Yapma Borcu ve Ayrım Yasa�ı Tazminatının Di�er Tazminatlarla ilişkisi, Legal İHSGHD, 20 ı 4, C. 1 ı, S. 4 ı (Eşit İşlem). Demir, Fevzi: Kısmi Süreli İş Sözleşmeleri, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Arma�an, İstanbul 20ı 9, 205-234. Demircioğlu , A. Murat: Türk Hukukunda Grev Hakkına İdari Tasarruflada Müdahale, İHD, Nisan-Hazir an 1991, 165-198 (Grev Hakkın a Müdahale). Demircioğlu, H. Reyhan: Kişilik Hakkı ihlalinin ve Borca Aykırılı�ın Bir Türü Olarak Psikolojik Taciz (Mobbing), Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.Xl, S. ı -2, Yıl 2007. Demircioğlu, Murat A./Kalyon, Arzu Şen: İşveren in İş Kazalarından Do�an Sorumlulu�u ve Kusur Hakkında Karar incelemesi, DEÜHF D, Prof. Dr. Polat Soyer'e Arma�an Özel Sayısı 2013. Demircioğlu, Murat/Kaplan, Hasan Ali: İş Güvenli�i Uzmanla rı ve İşyeri Hekiml erine 6645 Sayılı Kanunla Sa�lanan İş Güvencesi, Sicil İş Hukuku, Y.2015, S.33 (6645 Sayılı Kanunla Sa�lanan İş Güvencesi) Demirkaya, Seher: İş Sa�lı�ı ve GüvenJi�i Hizmetlerinin Dışarıdan Temini, Çimento işv. D., Kasım 2014, 10-32. Dereli, Toker: Türkiye'de Sendika cılı�ın ve Toplu Sözleşme Düzeninin Ekonomik ve Sosyal Etkileri, Ekonom ik ve Sosyal Etüdler Konferans Heyetince düzenlenen «Uluslararası Deneyimler Işı�ında Türkiye'deki Endüstri İlişkileri Semineri• • yayını, İstanbul 1977, 153-197 (Ekonomik ve Sosyal Etkiler). Dere/i, Toker: Çalışma İlişkilerinde Güncel Sorunlar, BASİSEN Dergisi, Temmuz ı 997. Dere/i, Toker: Uluslaraı-ası Çalışma Örgütü (ILO) Perspektifiyle Türkiye'de Sendika Özgürlükleri ve Yeni Yasa Taslakları nın De�erlendirilmesi, Si cil İHD, Haziran 2007, 87- ı 05 (Sendika ÖzgürlükJeri) Dereli, Toker: 6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu; Genel Bir Değerlendirme Çalışma ve Toplum, 201 3/ı, 41-64 (6356 Sayılı Yeni Kanun). Kaynaklar 1243 Deren-Yıldınm, Nevhis: Sendika içi Demokrasi, Prof. Dr. Nuri Çelik' e Armağan, Ci lt Il, İstanbul 200 ı' ı 698-ı 728. Doğan, İlhan: Toplu İş Hukukumuz da işkolu Tespiti Üzerine, Sicil İHD, Haziran 2007, 129- 141. Doğan, Sevil: İş Sözleşmesinin Feshinde Olumsuz Öngörü ilkesi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağa n, İstanbul 2019, 10.13-10 40 (Olumsuz Öngörü ). Doğan, Sevil: İş Hukukunda İşçinin Ara Dinlenme si, MÜHF-HAD, C. 26, S. 2, Aralık 2020, 1179-ı202. Doğan, Sevil: İş Hukukunda İşyeri Uygulaması Olarak İkramiye, LİSGHD, C. 17, S. 67, Y. 2020, ıoı3-ı042 (İkramiye). Doğan Yenisey, Kübra: İşverene Hizmet Akdinde Tek Taraflı Değişiklik Yapma Yetkisi Veı·en Sözleşme Hükümlerinin Denetimi, Prof. Dr. Nuri Çelik'e Armağan, Cilt Il, İstanbul 200 ı, ı ı 75-ı 198 (Tek Taraflı Değişiklik). Doğan Yenisey, Kübra: Hizmet Akdinin Değiştirilmesi ve Ücretsiz İzin Uygulaması, İstanbul Barosu ile Galatasaı ·ay Üniversitesi tarafından düzenlenen "Ekonom ik Krizin İş Hukuku Uygulamasına Etkisi" konulu 2002 Yılı Toplantısı, İstanbul 2002, 71-87 (Ücretsiz İzin). Doğan Yenisey, Kübra: Kadın-Erkek Eşitliği Bakımından Türk İş Hukuku'nun Avrupa Birliği Hukuku ile Olası Uyum Sorunları, Yargıç Dr. Aydın Özkul'a Armağan, Kamu-İş, Cilt: 6, 2002, Sayı: 4, 31-72 (Kadın- Erkek Eşitliği). Doğan Yenisey, Kübra: Eşit Davranma İlkesinin Uygulanmasında Metodoloji ve Orantılılık ilkesi, Legal İHD, 2005/7, 974-1003 (Eşit Davranma ilkesi). Doğan Yenisey, Kübra: Çalışma Koşullarında Değişiklik, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası'nca düzenlenen "III. Yılında İş Yasası" semineri yayını, İManbul 2005, 104-ı31. Doğan Yeı1isey, Kübra: Sona Eren Toplu İş Sözleşmesi Hükümlerinin Hukuki Niteliği Üzerine Bir Deneme, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "30.Yıl Armağa nı, Ankara 2006, 611-630 (Sona Eren Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri). Doğan Yenisey, Kübra: İş Kanununda Eşitlik İlkesi ve Ayırırncılık Yasağı, Çalışma ve Toplum, 2006/4, 63-8 ı (Ayırımcılık Yasağı). Doğan Yenisey, Kübra: Sendikal Örgütlenmede işkolu Esası ve işkolunun Belirlenmesi, Çalışma ve Toplum, 2013/4, 43-68 (İşkolunun Belirlenmesi). Doğan Yenisey, Kübra: Türk Borçlar Kanunun "Genel Hizmet Sözleşmesi" ne İlişkin Hükümle ri ve İş Hukuku Açısından Önemi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forum u, 15-ı 8 Ekim 2013, İstanbul 2014, (Türk Borçlar Kanunu). Doğan Yenisey, Kübra: Yargı Kararları Işığında Bireysel İş ilişkisi Çerçevesinde İş çinin Hakları , Emeğin Hukuku Kurultayı, TBB tarafından 27-28 Mayıs 2015 Ankara'da düzenlenen Seminer yayını, Ankara 20 ı 6 (İşçi nin Haklan). Doğan Yenisey, Kübra: Yeni Bir Tasarı Işığında Mesleki Faaliyet Olarak Geçici İş ilişkisi ve Geçici İş ilişkisi, Prof. Dr. Turhan Esener Armağan ı, I. İş Hukuku Uluslararası Kongres i, Ankara 20 ı 6 (Tasarı lşığında Mesleki Faaliyet Olarak Geçici İş ilişkisi). 1244 Kaynaklar Doğan Yenisey, Kübra: Toplu İşçi Çıkarma Usulüne Aykırılık ve Yaptırım, Prof. Dr. Turhan ESENER II. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ankara 2017, 203-2 ı 3 (Toplu İşçi Çıkarma). Doğan Yenisey, Kübra: Sözleşme ile Getirilen Yan İş Yasağı ve Geçerliliği Sorunu, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20 ı 9, 365-387 (Yan İş). Doğan Yenisey, Kübra: Üretimin Değişen Yapısının "İşyeri" Kavramına Etkisi, Ekonomik ve Teknolojik Gelişmelerin İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkileri, Ed. Doğan Yenisey, Kübra/ Ergüneş Emrağ, Seda, Prof. Dr. Münir Ekonomi 85. Doğum Günü Armağa nı, Onik.iJevha Yayınları, Mayıs 2021, ı 6 ı-ı 85 (Üretimin Değişen Yapısı). Dulay Yangın, Dilek: 67 ıS Sayılı Yasanın Uzaktan Çalışmaya İlişkjn Hük ümleri ve Değerlendirilmesi, Sicil İHD, Aralık 20 ı 6, ı48-ı 7 ı (Uzaktan Çalışma). Duran, Abdurr ahman: Yargı Kararları Doğrultusunda 4857 Sayılı İş Kanununun 21.Maddesi, Legal İHD, 2004/3, 809-8 ı S (İş Kanununun 2 ı. maddes i). Duran, Abdurr ahman: Yargıtay Kararları Işığıncia İşe iade Ertesinde Açılan Alacak Davaları, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "30.Yıl Armağanı", Ankara 2006, 333-347 (İşe iade). Duran, AbduıT ahman: 4857 Sayılı Yasa'nın 18-ı 9-20-2 ı. Maddeleri nin Yasanın Yürürlüğe Girdiği Haziran 2003 Tarihinden Bugüne Kadar Geçen Süre İçindeki Uygulamaları ve Sonuçları Üzerine İnceleme, İBD, 2009/5, 2439-2443 (4857 Sayılı Yasa'nın Uygulamaları ). Duran.d, Paul (G. Boldt/P. Horion/A. Kayser/L. Mengoni ile birlikte): Die Stabilitaet des Arbeitsveı-haeltnisses nach dem Recht der Mitgliedstaaten deı-E.G.K.S., Luxemburg 1958 -Gesamtber icht, 19-59 ve Die Stabilitaet
ümleri ve Değerlendirilmesi, Sicil İHD, Aralık 20 ı 6, ı48-ı 7 ı (Uzaktan Çalışma). Duran, Abdurr ahman: Yargı Kararları Doğrultusunda 4857 Sayılı İş Kanununun 21.Maddesi, Legal İHD, 2004/3, 809-8 ı S (İş Kanununun 2 ı. maddes i). Duran, Abdurr ahman: Yargıtay Kararları Işığıncia İşe iade Ertesinde Açılan Alacak Davaları, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "30.Yıl Armağanı", Ankara 2006, 333-347 (İşe iade). Duran, AbduıT ahman: 4857 Sayılı Yasa'nın 18-ı 9-20-2 ı. Maddeleri nin Yasanın Yürürlüğe Girdiği Haziran 2003 Tarihinden Bugüne Kadar Geçen Süre İçindeki Uygulamaları ve Sonuçları Üzerine İnceleme, İBD, 2009/5, 2439-2443 (4857 Sayılı Yasa'nın Uygulamaları ). Duran.d, Paul (G. Boldt/P. Horion/A. Kayser/L. Mengoni ile birlikte): Die Stabilitaet des Arbeitsveı-haeltnisses nach dem Recht der Mitgliedstaaten deı-E.G.K.S., Luxemburg 1958 -Gesamtber icht, 19-59 ve Die Stabilitaet des Arbeitsverhaeltnisses nach französischem Recht, ı 99-238. Dursun Ateş, Sevgi: Turizm, Özel Güvenlik ve Sağlık Hizmeti Yürütülen İşierde Gece Döneminde Yapılan Çalışmalaı� LİHSGHD, C. 16, S. 6ı, 20ı9, 8ı-ı27 (Gece Döneminde Yapılan Çalışmalar). Dursun. Ateş, Sevgi: Covid-19 Pandemisine Bağlı Sokağa Çıkma Yasağında Çalışılmayan Süı-eye İlişkin Telafi Çalışması Yaptırılması, Legal i HO, C. ı 7, S. 68, Y. 2020, ı 46 ı-ı 525 (Covid- 19). Egemen, Erdal: Türk Hukukunda ve Karşılaştırmalı Hukukta İş Güvencesi, İstanbul Barosu ile Galatasaray Üniversitesince düzenlenen "Yeni İş Yasası Sempozyu mu, istanbul 2003, 81-ı04 (İş Güvences i). En.gin., Murat: Toplu İşçi Çıkarına, İstanbul Barosu ile Galatasaray Üniversitesince düzenlenen "İş Güvencesi" konulu seminer yayını, istanbul 2003, 53-60. En.gin., Murat: Üçlü İş İlişkileri, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası'nca düzenlenen "III. Yılında İş Yasası" Semineri yayını, İstanbul 2005, ı 2-26 (Üçlü İş İlişkileri). Ekmekçi, Ömer: Toplu İş Sözleşmesinde Taranan n iradeleriyle Sonradan DeğişikJik Yapılması, Çimento İşv . D, Eylül ı 996, ı 3-27 ( Sözleşmeele Değiş iklik). Ekmekçi, Ömer: Toplu İş Hukuku Bakımından İş Güvencesi Tasarısının Değerlendirilmesi, Türk İş Hukukunun Güncel Sorunları 200 ı Temmuz Toplantısı, İş Güvencesi Yasa Tasarısının Değerlendirilmesi, İB yayını, İstanbul 200 ı, 53-6 ı (iş Güvences i). Kaynaklar 1245 Eknıekçi, Ömer:26 Haziran 2002 Tarihli İş Kanunu Tasansının Bazı Hüküm leri Üzerine, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca Düzenlenen "Çalışma Hayatımızcia Yeni Dönem" semineıi yayını, İstanbul 2002, 67-96 (İş Kanunu Tasansı). Eknıekçi, Ömer: 4857 Sayılı İş Kanununda İzinler ve İş Sağlığı ve İş Güvenliğine İlişkin Hükümler , Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası tarafından düzenlenen "Yeni İş Yasası" konulu seminer yayını, İstanbul 2002, 177-195 (İ zinler ve İş Sağlığı). Ekmekçi, Ömer: Yeni İş Kanunu Karşısında Yargı, Dava Süreci ve Olası Uygulama Sorunlan, MERCEK, Temmuz 2003, 132-139 (Dava Süreci ve Sorunları). Ekmekçi, Ömer: Yargıtay'ın İşe İade Davalaı·ına İlişkin Kararlannın Değerlendirilme si, Legal İHD, 200411, ı 65-ı 80 (İşe iade). Ekmekçi, Ömer: 4857 Sayılı İş Kanunu'nda Geçici (Ödünç) İş ilişkisinin Kurulması, Hüküm leri ve Sona Ermesi, Legal İHD, 2004/2, 367-382 (Geçici İş ilişkisi). Ekmekçi, Ömer: 4857 Sayılı İş Kanunu'nda Telafi Çalışması Kavramı, Koşullan ve Hükümleri , Çimento İşv. D, Kasım 2005, 30-39 (Telafi Çalışmas ı). Ekmekçi, Ömer: 4857 Sayılı İş Kanunu'nda Postalar Halinde Çalışma ve Gece Çalışma sı, Çimento İşv. D, Ocak 2006, 48-55 (Gece Çalışma sı). Ekmekçi, Ömer: Yasal Grevi n Üye Kaybı Nedeniyle Mahkem ece Sona Erdirilmesinin Koşullan ve Bunun Yetki Belgesine Etkisi, Legal YKİ, 2006/2, 233-244 (Grevin Üye Kaybı Nedeniyle Sona Erdirilmesi ). Ekmekçi, Ömer: Geçici (Ödünç) İş ilişkisinin Kurulması ve Sona Ermesi, Legal Vefa Toplantılan (II), Prof. Dr. Nuri Çelik' e Saygı, Türk İş Hukukunda Üçlü İlişkiler, İstanbul 2008, ı 00- 119 (Geçici İş ilişkisi). Ekmekçi, Ömer: Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Uygulamasına İli şkin Sorunlar, Sicil İHD, Haziran 2009, S.14 (Kısa Çalışma). Ekmekçi, Ömer: Anayasa Mahkemesi'nin İptal Karanndan Sonra Sendikal Tazminata Hak Kazanma Koşulları ve Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar, Çimento İşveren, C. 30, S.3, Mayıs 20 ı 6 (İptal Kararından Sonra Sendikal Tazminata Hak Kazanma Koşulları). Ekmekçi, Ömer: Maddi İş Hukuku Yönünden 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu, "Yeni iş Mahkemeleı ·i Kanunu Üzerine" Toplantısı, İstanbul 20ı 8 (Yeni İş Mahkemeleri Üzerine). Ekmekçi, Ömer/Yıl maz, Hilal: Gönüllü Aşı Uygulaması Ve Çalışma Hayatına Etkileri, Çimento İşv. D., C. 35, S. S, Eylül 2021, 8-33. Eko11omi, Münir: Toplu İş Sözleşmel erinin Teşmili, Prof. Dr. Tevfik Okyay Kabakçıoğlu Anısına, İstanbul 1974, 48-63 (Teşmil). Eko11omi, Münir: İş Güvencesinde Son Gelişmeler ve Çalışma Bakanlığı Yasa Taslağı, TÜTİS ile Türk Deniz Ulaş-İş Federasyonu tarafından ı 979'da düzenlenen "İşçi -İşveren İlişkilerinde Gelişmeler Semineri" yayını, ı ı 5-143 (İş Güvence si). Eko11omi, Münir: Belirli Süreli Hizmet Akdinin Hukuka Uygunluğu, Türk-İsviçı ·e Hukukunda Belirli Süreli Hizmet Akitlerinin Hukuki Sonıniarı (Rehbiııder/Ekonomi), İstanbul 1979, 1-20. 1246 Kaynaklar Ekonomi, Münir: Toplu İş Sözleşme sinin Niteliği, Hükümleri, Uygulanma Alanı ve Sona Ermesi Konularında Önceki Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce İstanbul'da Aralık 1983'de düzenlenen seminer yayını, Ankara 1984, 53-94 (Toplu İş Sözleşme si). Ekonomi, Münir: Toplu İş Sözleşmeleri İle İlgili Yeni Yasal Düzenleme ler, TÜTİS tarafından ı 9-24 Şubat ı 984'de Abant-Bolu'da düzenlenen "Çalışma Hayatı İle İlgili Yeni Yasal Düzenlemeler Semineri"ne sunulan tebliğ, Ankara 1984, 43-66 (Yeni Yasal Düzenlemeler). Ekonomi, Münir: Teknolojik ve Ekonomik Gelişmeler Karşısında İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, ORHİM Seminerler Serisi, İstanbul 1986, 173-ı 98 (İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar). Ekonomi, Münir: 2821 ve 2822 Sayılı Kanunların Uluslararası Normlara Uygunluğu, Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikasınca 18-19 Eylül ı 985 tarihlerinde İstanbul'da düzenlenen seminer tebliği, Gıda İşveren Dergisi, Ekim/Kasım 1985, Ankara 1986. Ekonomi, Münir: İşyeri Sendika Temsilcile rinin Atanması, Görevleri ve Teminatı, BASİSEN tarafından düzenlenen Eğitim Semineri yayını, İstanbul 1986, ı 3-27 (İşyeri Sendika Temsilcileri). Ekonomi , Münir: İşletme Toplu İş Sözleşmeleri ve Uygulamada Karşılaşılan Başlıca Sorunlar, Kamu- İş, Ci lt ı, Sayı ı, 1987, 6-21 (İşletme Toplu İş Sözleşmeler i). Ekonomi, Münir: Birden Çok işyerini Kapsamak Üzere Yapılan İşyerieri Toplu İş Sözleşmesi (Grup Toplu İş Sözleşmes i) ve Yargıtayın Bu Sözleşmeler e İlişkin Görüşleri Sebebiyle Uygulamada Karşılaşılan Sorunla r, Türk İş Mevzuatı Açısından Grup Toplu İş Sözleşmeleri, K. Oğuzman'ın incelemesi ile birlikte MESS yayını, İstanbul 1989, 13-30 (Grup Toplu İş Sözleşme si). Ekonomi, Münir: K.ıdem Tazminatına Hak Kazanılan Hallerde Fesih Kavramı ve Türleri, Kamu-İş, Ocak ı 990, 3-7 (Fesih ve Tüdeı-i). Ekonomi, Münir: Toplu İş Sözleşmesi Türleri Ehliyet ve Yetki, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce düzenlenen Toplu İş Sözleşme sine İlişkin Temel Sorunlar Semineri, Ankara ı 990, 3-34 (Temel Sorunlar Semineri). Ekonomi,
Toplu İş Sözleşmeleri ve Uygulamada Karşılaşılan Başlıca Sorunlar, Kamu- İş, Ci lt ı, Sayı ı, 1987, 6-21 (İşletme Toplu İş Sözleşmeler i). Ekonomi, Münir: Birden Çok işyerini Kapsamak Üzere Yapılan İşyerieri Toplu İş Sözleşmesi (Grup Toplu İş Sözleşmes i) ve Yargıtayın Bu Sözleşmeler e İlişkin Görüşleri Sebebiyle Uygulamada Karşılaşılan Sorunla r, Türk İş Mevzuatı Açısından Grup Toplu İş Sözleşmeleri, K. Oğuzman'ın incelemesi ile birlikte MESS yayını, İstanbul 1989, 13-30 (Grup Toplu İş Sözleşme si). Ekonomi, Münir: K.ıdem Tazminatına Hak Kazanılan Hallerde Fesih Kavramı ve Türleri, Kamu-İş, Ocak ı 990, 3-7 (Fesih ve Tüdeı-i). Ekonomi, Münir: Toplu İş Sözleşmesi Türleri Ehliyet ve Yetki, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce düzenlenen Toplu İş Sözleşme sine İlişkin Temel Sorunlar Semineri, Ankara ı 990, 3-34 (Temel Sorunlar Semineri). Ekonomi, Müniı-: işkolu Esasına Göre Sendikalaşma ve İşyerinin Girdiği işkolunun Belirlenmesi, İHD, Ocak-Mart 1991, 3ı-49 (işkolu Esasına Göre Sendikalaşma). Ekonomi, Münir: Toplu İş Sözleşmesi nin TaraOara Yüklediği Borçlar , İHD, Ocak-Mart 1993, 5-16. Ekonomi, Münir: Grevin Uygulanması Sırasında Stokların İşyeri Dışına Çıkarılması, İHD, Temmuz-Eylül 1993, 325-339 (Stokların Çıkarılması). Ekonomi, Münir: Türk İş Hukukunda Esnekle şme Gereği, Çalışma Hayatında Esneklik, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfınca düzenlenen Çeşme Semineri yayını, İzmir 1994, 57-79 (Esnekle şme Gereği). Ekonomi, Münir: Çalışma Şartları nın Belirlenmesi ve Değişen ilişkilere Uyumu, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Armağan, Ankara 1997, 157-179 (Çalışma Şartları ). Ekonomi, Münir: işkolunun Değişmesi ve Toplu İş Sözleşmesi ne Etkisi, TÜHİS tarafından düzenlenen İş Hukukunun Güncel Sonıniarı Semineri, Ankara 1997, 17-51 (işkolunun Değişmesi). KaynakJar 1247 Ekonomi, Münir: Türkiye'de İşçinin Feshe Karşı Korunması Bakımından 158 Sayılı ILO Söz]eşmesi ve Yeni Mode] Arayışı, M.Ü. Hukuk Fakü.ltesince Düzenlenen "AJmanya'da ve Türkiye'de İşçinin Fesh e Karşı Korunması Semineri, İs tan bu] 1997, 8 ı-ı 06 (Yeni Mode.l Arayışı). Ekonomi, Münir: İşyerinin Bir Bö.lümünün Devri (Kısmi Devir) ve İş İ.lişki.lerine Etkisi, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan, Ankara 2000, 325-361 (Kısmi Devir). Ekonomi, Münir: Hizmet Aklinin Feshive İş Güvences i, Çimento İşv. D, Mart 2003 Eki 1-40 (Hizmet Aklinin Fesh i). Ekonomi, Münir: 4857 Sayılı İş Kanununa Göre Fazla Çalışma Kavramı, Yargıç Resul Aslanköylü' ye Armağan, Kamu-İş, 2004, Ci lt: 7 Sayı: 3, 159-172 (Fazla Çalışma Kavramı). Ekonomi, Münir: Telafi Çalışması, Legal İHD, 2004/4, 1247-1260. Ekonomi, Mü n ir: Yeni İş Kanunu Çerçevesinde İş Sözleşme sinin Fesh i ve İş Güvencesi, TÜSİAD Semineri, İş Kanunu Toplantı Dizisi -I, İstanbu] 2005, 16-60 (İş Sözleşme sinin Feshi). Ekonomi, Münir: 4857 Sayılı Kanun Hüküm.lerine Göre Be.lir.li Süreli İş Sözleşmeleri nin Hukuka Uygunluğu (I) -Kavram Süre ve Yenilenme-, Legal İHD, 2006/9, 15-39 (Belirli Süre.li İş Söz.leşmeleri T). Ekonomi, Münir: İşyerinin Kapatılması, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayın.Janan "30. Yıl Armağa nı", Ankara 2006, 409-457. Ekonomi, Münir: 4857 Sayılı Kanun Hüküm lerine Göı·e Be.lir.li Süre]i İş Söz.leşm elerinin Şeki] Yönünden Hukuka Uygun]uğu (IIli), Legal İHD, 2007/15, 893-906 (Belirli Süre.li İş Söz.leşme.leri , Illi). Ekonomi, Münir: Asıl İşveren-A.It İşveren İ.lişkisinin Kurulması ve Sona Ermesi, Lega] Vefa Top]antıları (II), Prof. Dr. Nuri Çelik' e Saygı, Türk İş Hukukunda Üç]ü İlişki.ler, İstanbul 2008, 21-52 (Asıl işveren-Alt İşveren İ.lişkisi). Ekonomi, Münir: Mesleki Faaliyet Olarak Ödünç (Geçici) İş ilişkisi, Devrim Ulucan'a Armağan, İstanbul 2008, 231-266 [Ödünç (Geçici) İş ilişkisi]. Ekonomi, Münir: 4857 Sayılı iş Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Sayısal Esneklik, Sicil İHD, Aralık 2008, 5-23 (Sayısa] EsnekJik). Ekonomi, Münir: Kadın işçileı-in Gebe.lik ve Doğum Halinde Feshe Karşı Korunması, Çalışma ve Toplum, 2009/3, 11-33 (Gebelik ve Doğum). Ekonomi, Münir: İş Güvencesinden Yaradanma Şartı Olarak İşçinin Altı Aylık Kıdemi (BekJeme Süresi) Legal İHD, 2012/34, 3-32 (Altı Aylık Kıdem Süresi). Ekonomi, Münir: Ara Dinlenmesine İ.lişkin İş Kanununda Öngörülen Süreler ve Yargıtay Kararı, Legal İSGHD, C.l 1, S.42, 2014,21-40 (Ara Dinlenmesi). Ekonomi, Münir: Doğum veya Evlat Edinme Sonrası Çocuğun Bakımı ve Yetiştirilmesi Amacıyla Ücretsiz izin ve Kısmi Süreli Çalışma HakJarı , LİHSGHD, S. 53, 2017, 21-59 (Ücretsiz İzin ve Kısmi Süreli Çalışma). Ekoı10mi, Münir/Eyrenci, Öner: Hizmet Akdinin Devri İle işverenin Değişmesi, Prof. Dr. Nuri Çelik'e Armağan, Cilt II, İstanbul 2001, 1199-1223. E/bir, Halid Kemal: İş Hukukunda Yonım, İHD, Cilt !/Sayı I/Ocak 1969, 3-34 (Yonım). E/bir, Halid Kemal: Hafta Tati.li ve Genel Tatil Günü Çatışması, İHD, Ci lt I/Sayı 2/Şubat 1969, 169-1 75 (Tatil Çatışması). 1248 Kaynaklar Elbiı; Halid Kemal: Asıl İşveren-Alt İşveren (Müteahhit- Taşeron) Kavramları Hakkında Bazı Düşüncel er, İHD, Ocak-Mart 1991 S-J S (Asıl İşveren-Alı İşveren Kavramları). Engin, Murat: Toplu İşçi Çıkarma, İstanbul Barosu/ Galatasaray Üniversitesi tarafından düzenlenen "iş Güvencesi Temel Kavramlar ve Uygulamadan Öneriler Semineri", İstanbul 2003 , 6S-72 (Toplu İşçi Çıkarma). Engin, Murat: Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik ve Yeni İş Kanunu Tasarısı, İÜHFM, 2003, Sayı: 1-2, 313-326 (Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik). Engin, Muı·at: Üçlü İş İlişkileri, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası'nca düzenlenen "III. Yılında İş Yasası" semineri yayını, İstanbul 200S, 12-26. Engin, Murat: Yetki İtirazı Davalarında SGK İşyeri Sicil Numarasının işlevi ve işkolu Koduna Yönelik İtirazların Hukuki Niteliği, SİCİL İş Hukuku Dergisi, Y. 2018, S. 39, 9-19. Erdoğan, Çağla: Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğunun İş Kazaları İle Mücadeledeki Olası Etkisine İlişkin Bir Değerlendirme, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan, C. II, İKÜ HFD, Özel Sayı, C. IS, S. l, Ocak 2016. Erdoğan, Ersin: 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nda Öngörülen Zorunlu Arabuluculuk ve Hak Arama Özgürlüğü Açısından Değerlendirilmesi, Legal İSGD, S. SS, Y. 2017, 1211-1242. Eren, Fikret: Demek ve Sendikaya Üye Olma, Üye Olmama ve Üyelikten Aynlma Hakkı, AÜHFD, Cilt XXXI, No. 1-2'den ayrı bası, Ankara 1974 (Dernek ve Sendikaya Üye Olma). Ergin, Beri n: işverenin Değişmesi nin Hizmet Sözleşmelerine ve Toplu İş Sözleşmelerine Etkisi ve Yargıtay Kararları, Yargıtay Dergisi, Ocak-Nisan 1991, 98-122 (işverenin Değişmesi). Ergin, Berin: Sendika Yöneticilerinin Yeniden İşe Alınmaları ve Kıdem Tazminaıı Hakları, Prof. Dr. Kenan Tunçomağ'a Armağan, İstanbul 1997, 174-189 (Sendika Yöneticileri). Ergin, Hediye: Özel Hizmet Sözleşmelerine İlişkin Yeni Borçlar Kanunu Hükümlerinin İş Hukuku Bakımın dan Önemi, İB/GS.Üniv . tarafından Düzenlenen İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 201 1 Yılı Toplantıları, İB yayınlan, İstanbul 2012,2009-22 1. Ergin, Hediye: İşçinin İşyerinde Çalışan Diğer Bir İşçi ye Sataşması Nedeniyle İş Sözleşmes inin İşveren Tarafından Feshi, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 201S, S.34 (Sataşma). Ergin, Hediye: İş Sözleşmes inin Bulaşıcı Hastalık Nedeniyle İşçi Tarafından Haklı Feshi, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 44, Y, 2020, 46-S6 (Bulaşıcı Hastalık). Ertan, Emı·e: Fazla Çalışma Ücretinin Aylık Ücrete Dahil Edilmesi, Sicil İHD, S. 34, 201S. (Fazla Çalışma Ücreti). Ertan,
Kararları, Yargıtay Dergisi, Ocak-Nisan 1991, 98-122 (işverenin Değişmesi). Ergin, Berin: Sendika Yöneticilerinin Yeniden İşe Alınmaları ve Kıdem Tazminaıı Hakları, Prof. Dr. Kenan Tunçomağ'a Armağan, İstanbul 1997, 174-189 (Sendika Yöneticileri). Ergin, Hediye: Özel Hizmet Sözleşmelerine İlişkin Yeni Borçlar Kanunu Hükümlerinin İş Hukuku Bakımın dan Önemi, İB/GS.Üniv . tarafından Düzenlenen İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 201 1 Yılı Toplantıları, İB yayınlan, İstanbul 2012,2009-22 1. Ergin, Hediye: İşçinin İşyerinde Çalışan Diğer Bir İşçi ye Sataşması Nedeniyle İş Sözleşmes inin İşveren Tarafından Feshi, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 201S, S.34 (Sataşma). Ergin, Hediye: İş Sözleşmes inin Bulaşıcı Hastalık Nedeniyle İşçi Tarafından Haklı Feshi, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 44, Y, 2020, 46-S6 (Bulaşıcı Hastalık). Ertan, Emı·e: Fazla Çalışma Ücretinin Aylık Ücrete Dahil Edilmesi, Sicil İHD, S. 34, 201S. (Fazla Çalışma Ücreti). Ertan, Emre: İşçinin İşe Geç Gelmesinin Hukuki Sonuçlan, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 3S, Y. 2016 (İşe Geç Gelme). Ertan, Emre: Toplu İş Sözleşm esinin Yorumu, Sicil, 2018/40, 74-96 (Toplu İş Sözleşmesinin Yorumu). Ertan, Em re: Toplu İş Sözleşmesi Yorum Davası, Sicil, 2020/44, 1 J 8-134 (Yorum Davası). Ert ürk, Şükran: 48S7 Sayılı Yasadan Sonra Süreli Fes i h, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 'nce yayınlanan "30.Yıl Armağanı", Ankara 2006, 243-281 (Süreli Fes i h). Ertürk, Şükran: İşyeri Sendika Temsilcisi ve Görevleri, Legal İHD, 2007/13, 12-34 (Sendika Temsilcisi). Kaynaklar 1249 Ertürk, Şükran/Cürse/, ilke: İş Hukukunda Eşit Davranma ilkesi", Prof. Dr. Sarper Süzek'e Armağan, C. l, İstanbul 20 ı ı (Eşit Davranma ilkesi). Ertürk, Şükran/Şahin Emir, Asiye: 633ı Sayılı Kanun Açısından İşveren Vekili Kavramı ve İşveren Vekilinin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Prof. Dr. Fevzi Demir'e Armağan, Legal İHD, Özel Sayı, 2016. Esen, Güven: Beş Günlük Çalışma Sistemi İle İlgili İki Zıt Yargıtay Kararı Dolayısıyla, İşv. D, Haziran 1971, 31 vd. (Beş Gün). Esin, Alp: iş Güvenliğinde Uzmanlığının Önemi, Çimento İşv. D., Temmuz 20ı4, 10-19. Eyrenci, Öner: Hukuka Uygun Belirli Süreli Hizmet Akitlerinin Türleri, Türk-İsviçre Hukukunda Belirli Süreli Hizmet Akitlerinin Hukuki Sorunları (Rehbind er/Ekono mi), İstanbul 1979, 57-75 (Hizmet Akitlerinin Türleri). Eyrenci, Öner: Kıdem Tazminatı ve Fon, Eyrenci/Sağla m/Taşkent/Ulucan ortak yayını, İstanbul 1987' 79-98. Eyrenci, Öner: Sendikalar Hukukunun Güncel Sorunları, Eyrenci/Sağl am/Taşkent/Uiucan ortak yayını, istanbul 1987, 125-ı67. Eyrenci, Öner: Toplu İş Sözleşme sinin İşyerinde Çalışan Bütün işçilere Uygulanacak Hükümle ri, Kamu-İş, Nisan ı 988, 8-15 (Sözleşmenin Bütün işçilere Uygulanacak Hükümleri). Eyrenci, Öner: İşe Girişte Personel Seçimi İle İlgili Hukuki Sorunlar, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "ı 5. Yıl Armağan ı", İstanbul ı 991, 239-262 (Personel Seçimi). Eyrenci, Öner: Türk iş Hukukunda İş Mücadelesi Araçlarında Eşi tlik, İHD, C. II, ı992, 5-16 (İş Mücadelesi ). Eyrenci, Öner: iş Sürelerinin Esnekle ştirilmesi ve Türk İş Hukuku, Münir Ekonomi 60. Yaş Armağa nı, Ankara 1993,227-242. Eyrenci, Öner: İşin Düzenlenmesinde Değişim ve Esneklik Gerekliliği, TÜHİS, Mayıs 2001-Ağustos 2001, ı-ı 2 (Esneklik Gerekliliği). Eyrenci, Öner: Europaf aehigkeit des türkisehen lndividualarbeitsrechts, in: Festschrift für Manfred Rehbinder, 2002, 18-35 (Europafaehigkeit). Eyrenci, Öner: 4857 Sayılı İş Yasasında Ücret ve İşin Düzenlenı nesi İle İlgili Yeni Düzenlemel er, Türkiye Toprak, Seraınik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası'nca düzenlenen "Yeni İş Yasası" konulu seminer yayını, İstanbul 2003, ı 52-ı 64 (Yeni Düzenlemeler). Eyrenci, Öner: 4857 Sayılı Yeni İş Kanunu, İşveren Dergisi, Temmuz 2003, 5-8. Eyrenci, Öner: 282 ı Sayılı Sendikalar Kanunu İle Diğer Bazı Kanunl arda Değişiklik Öngören Kanun Tasarısı Taslağı Hükümlerinin Genel Değerlendirmesi, İstanbul Barosu/ Galatasaray Üniversitesi tarafından düzenlenen 2004 Yılı Toplantısı yayını, İstanbul 2004, 199-217 (282 1 Sayılı Kanun). Eyrenci, Öner: 4857 Sayılı iş Kanunu ile Getirilen Yeni Düzenlemel er, Legal İHD, 2004/1, ı 5-55 (4857 Sayılı iş Kanunu). Eyrenci, Öneı-: 2821 sayılı Sendikalar Kanunu ile Diğer Bazı Kanunl arda Değişiklik Öngören Kanun Tasarı Taslağı Hükümlerinin Genel Değerlendirmesi, İstanbul Barosu , Galatasaray Üniversitesi tarafından düzenlenen 2004 Yılı Toplantısı yayını, İstanbul 2004, 199-217 (2821 Sayılı Kanun). 1250 Kaynaklar Eyrenci, Öner: Toplu İşçi Çıkarma ve Ortaya Çıkan Soı·unlar, A. Can Tuncay'a Armağan, İstanbul 2005, 549-563 (Toplu İşçi Çıkarma). Eyrenci, Öner: 4857 Sayılı İş Kanunu'nun İş Sözleşme sinin Türleri ve İşin Düzenlenmesine İlişkin Hüküml erinin Değerlendirilmesi, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii, İşverenleri Sendikası, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akadem ik Forumu, 15-18 Ekim 2013, Antalya (Akadem ik Forum). Eyrenci, Öner: 6356 Sayılı Kanunda Toplu İş Sözleşmesi Türleri, Prof. Dr. Polat Soyer'e Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, Özel Sayı 2013, İzmir 2014, 119-146. Eyrenci, Öner: Toplu İş İlişkileri, Yargıtay'ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendiı·ilnıesi 2017, İstanbul 2018, 399-461 (2017 Yılı Kararları). Eyrenci, Öner: Şirket Topluluklarında-Holdi nglerde Çalışma İlişkileri, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 575-602 (Şirket ToplulukJarı-Holdi ngler). Eyrenci, Öner/Bakırcı Kadriye: Sendika Özgürlüğünün Uluslararası Dayanakları ve Türk Hukukuna Uyumu, Galatasaray Üniversitesi ile İstanbul Barosu taı-afından düzenlenen "Türkiye'de Sendikal Örgütlenme Uluslararası Dayanakları Uygulaması ve Sorunları" Sempoz yumu, İstanbul 1999. Fidan, Nurten: Belirsiz Alacak Davasındaki Beliı·sizlikJer, Si cil İHD, S. 24, Aralık 201 1. Gerek, Nüvit: Kısmi Süreli Çalışmaların Bireysel İş Hukukunıuzda Yarattığı Sorunlar, TÜHİS, Ağustos 1990, 3-8 (Kısmi Süreli Çalışmalar). Gerek, Nüvit: Haftalık Normal Çalışma Sürelerinin Altında Yapılan Sürelerle Çalışma lar, Legal İHD, 2013/38, 5-26. Gerek, Nüvit: İş Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde DeğişikJik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırıln ıasına Dair 6552 Sayılı Kanunun Düşündür dükleri, TÜHİS Dergisi, Şubat-Kas ını 2014, 1-20. Gerek, Nüvit!Oral, İlhan: Belediyelerin Çöp Toplama İşierini Alt işvereniere Vermeleri ve Bunun Yarattığı Sorunlar, Sicil İHD, Mart 2006, 29-35. Göktaş, Seracettin: Covid-1 9 Salgınının İş Sözleşmes inin Feshine ve Diğer Sona Erme Nedenlerine Etkisi, Sicil İHD, 2020, S. 43 (Covid- 19). Güler, Mikdat: Belirli Süreli İş Sözleşmes i, Legal İHD, 2005, Sayı: S, 28-82. Güler, Şerafettin: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 854 Sayılı Deniz İş Kanunu'nda Düzenlenen Fazla Çalışmaya Etkisinin Yargıtay Kararları lşığında Değerlendirilmesi, Çimento İşveren Dergisi, C. 35, S. 1, Ocak 2021. Gülmez, Mesut: İnsan Haklannda Ayrımcılık Yasaldı Eşi tlik ilkesi: Aykırı Düşünce ler, Çalışma ve Toplum, 2010, C. 2, S. 25 (Ayrımcılık Yasaklı Eşitlik ilkesi). Gülmez, Mesut: "Toplu Eylem Hakkın a Dahil Protesto Grevleri, Yasa Dışı Grev Değildir" Yarg. 7. HO, 3.12.2013, E. 2014/77358 K. 2014/13055 sayılı Kararı ve Eleştirisi, Çalışma ve Toplum, 2014/4, 239-261. Gü/ver, Ender: İş Yargısında Görev, İÜHFM, C. 59, S. 1-2, 2001. Gü/ver, Ender: Türk Borçlar Kanunu'nda İş Sözleşmesinin Derhal Feshi, Legal İHD, 2011, 999-1029. Kaynaklar 1251 Gü/ver, Ender: iş
43 (Covid- 19). Güler, Mikdat: Belirli Süreli İş Sözleşmes i, Legal İHD, 2005, Sayı: S, 28-82. Güler, Şerafettin: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 854 Sayılı Deniz İş Kanunu'nda Düzenlenen Fazla Çalışmaya Etkisinin Yargıtay Kararları lşığında Değerlendirilmesi, Çimento İşveren Dergisi, C. 35, S. 1, Ocak 2021. Gülmez, Mesut: İnsan Haklannda Ayrımcılık Yasaldı Eşi tlik ilkesi: Aykırı Düşünce ler, Çalışma ve Toplum, 2010, C. 2, S. 25 (Ayrımcılık Yasaklı Eşitlik ilkesi). Gülmez, Mesut: "Toplu Eylem Hakkın a Dahil Protesto Grevleri, Yasa Dışı Grev Değildir" Yarg. 7. HO, 3.12.2013, E. 2014/77358 K. 2014/13055 sayılı Kararı ve Eleştirisi, Çalışma ve Toplum, 2014/4, 239-261. Gü/ver, Ender: İş Yargısında Görev, İÜHFM, C. 59, S. 1-2, 2001. Gü/ver, Ender: Türk Borçlar Kanunu'nda İş Sözleşmesinin Derhal Feshi, Legal İHD, 2011, 999-1029. Kaynaklar 1251 Gü/ver, Ender: iş Sözleşmes inin İşçinin Savunması Alınmaksızın Sağlık Sebeplerine Dayanılarak İşverence Derhal Feshi ve İşe İade, İÜHFM, Cilt: LXXIV, Özel Sayı, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan, 20ı6, C. ı, 397-4ı4 (Savunma). Giinay, Cevdet İlhan: Sendika Yöneticiliğinin Teminatı, Türk Hukuk Enstitüsü Dergisi, Ocak ı997, 9-ı3. Giinay, Cevdet İlhan: İş Hukukun da Faiz ve Uygulaması, Kamu-İş, Yargıç Dr. Aydın Özkul'a Armağa n, Ci lt 6, 2002, Sayı 4, ı OS-ı 3 ı. Günay, Cevdet İlhan: Yargıtay Kararları Açısından Alt İşveren Sorunlarının Değerlendirilmesi, İNTES ile İÜHF İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi'nce ortaklaşa düzenlenen "Yeni İş Yasasının Alt İşveren Kurumuna Bakışı" konulu toplantı, Ankara 2004, ı 6-24 (Alt işveren). Giinay, Cevdet İlhan: Ücret Ödennıede Gecikmenin Hukuki Sonuçları, Sicil İHD, Mart 2006, 36-52 (Ücret Ödemede Gecikme). Giinay, Cevdet İlhan: Fazla Saatlerle Çalışmanın Hukuki Sonuçları, Sicil İHD, Haziı·an 2007, 5-2 ı (Fazla Saatlerle Çalışma). Güneş, Başak!Mutl ay, Faruk Barış: Yeni Borçlar Kanununun Genel Hizmet Sözleşmesine İlişkin Hüküınleıinin iş Kanunu ve 8ı8 Sayılı Kanunla Karşılaştırıla rak Değerlendirilmesi, Çalışma ve Toplum 20 ı ı/3, 23 ı-288. Gürsel, ilke: Kişisel Verilerin Korunması Hakkının İşçi ve İşveren İlişkilerine Etkileri, Legal İSGHD, 20ı 6/SO (Kişisel Verileıin Korunması). Gürsel, ilke: Feshe Bir Alternatif Olarak işverenin Fesihten Önce işçiyi Başka Bir İşte Çalıştırması, Sicil İHD, S. 40, 20ı8, 97-ı ı4 (Feshe Bir Altematif Olarak). Güzel, Ali: Alt işveren (Taşeron) Uygulamasının Endüstri İlişkileri Sistemine Etkileri, Çimento İşv. D. Eylül ı 993, 3-ı ı (Alt İşveı·en). Güzel, Ali: Ekonomik ve Teknolojik Gelişmelerin Işığında Hizmet Sözleşme sinin "Intuitus Peı·sonae" Niteliği, Prof. Dr. Halid Kemal El bi ı·' e Armağan, İstanbul ı 996, ı 67-ı 95 (Hizmet Sözleşme sinin "lntuitus Personae" Niteliği). Güzel, Ali: Fabrikadan İnternet'e İşçi Kavramı ve Özellikle Hizmet Sözleşme sinin Bağımlılık Unsuru Üzerine Bir Deneme, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Aı·mağan, Ankara 1997, 83- 126 (Hizmet Sözleşme sinin Bağınılılık Unsuru ). Güzel, Ali: Türkiye'de Feshe Karşı Kor umanın Kıdenı Tazminatı ve İşsizlik Sigoıtası ile İlişkileri, M.Ü. Hukuk Fakültesi nce düzenlenen "Aimanya'da ve Türldye'de İşçinin Feshe Karşı Korunınası Semineri" İstanbul 1997 (Feshe Karşı Koruma), 191-213. Güzel, Ali: iş Hukukun da Yeniden Yapılanma Süreci ve İşin Düzenlenmesi Konusunda Esneklik, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan, Ankara 2000, 203-22 ı (Esneklik). Güzel, Ali: İş Güvencesine İlişkin Temel ilke ve Eğilimler Işığında Yasa Tasarısının Değerlendirilmesi, İstanbul Barosunca düzenlenen Türk İş Hukukunun Güncel Sorunları 2001 Temmuz Toplantısı, İş Güvencesi Yasa Tasarısının Değerlen dirilmesi, İstanbul 200 ı, ı 9-49 (İş Güvences i). Güzel, Ali: iş Yasasına Göre Alt İşveren Kavramı ve Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisinin Sınırları, Çalışma ve Toplum, 2004/1, 3 ı -65 (İş Yasasına Göre Alt İşveren). 1252 Kaynaklar Güzel, Ali: iş Güvencesine İlişkin Yasal Esasların Değerle ndirilmesi, iB/GS Üniversitesi 2004 Yılı Toplantısı, İş Güvencesi Sendikalar Yasası Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavl Yasası Semineri, İstanbul 2004, 1S-14S (İş Güvencesi Esasları ). Güzel, Ali: İş Sözleşm esinin Sona Ermesi ve Sonuçları (Eleştirel Bir Yaklaşım), İş Hukuku Ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento Ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası, IS-18 Ekim 20 13 Antalya, İstanbul 2014, (Eleştirel Bir Yaklaşım). Güzel, Ali: İşe İade Davalarına İlişkin Sorunların Çözümü Açısından Yeni Bir Model Önerisi, İş Hukukunda Güncel Soı-u nlar -4-Semineri, 22 Şubat 2014, Ankara 2014 (Yeni Model Önerisi). Güzel, Ali: İş Hukukunda "Yetki" ve "Sözleşme", Prof. Dr. Fevzi Demir'e Amıağan, Legal iHD, Özel Sayı, 2016. Güzel, Ali: Toplu Pazarlık ve Toplu İş Sözleşmesi Sistemine Eleştirel Bir Yaklaşım, istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İÜHFM., LXXJV., Özel Sayı C. 2, 887-94S (Toplu Pazarlık). Güzel, Ali: İş Mahkemeleri Kanunu Tasarısı Taslağı Hakkında Bazı Aykırı Düşünceler", Çalışma ve Toplum Dergisi, 2016/3, S. SO, 1 131-1 146 (İş Mahkemeleri Kanunu). Güzel, Ali: Toplu İş İlişkileri, Yargıtay'ın iş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerle ndirilmesi 2013, Ankara 2017,299-426 (2013 Yılı Kararları). Güzel, Ali: İş Yargılamasında Yeni Bir Sistem: "Zorunlu" Arabuluculuk (Eleştirel Yaklaşım-I), Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, istanbul 2019, 1 1-90 (Eleştirel Yaklaşım-I). Güzel, Ali: İş Uyuşmazlıklarında Yeni Bir Sistem: Temyiz (Yargıtay) Yolunun Kapatılması (Eleştirel Bakış II), Prof. Dr. Mehmet Emin Artuk'a Armağan, Ankara 2020, (Eleştirel Bakış II). Güzel, Ali: İş Sözleşme sinin Hükümlerinin Değiştirilmesi ve Geçerli Nedenle Fesilı, Festschrift für O tt o Kaufmann Armağanı, istanbul 2021, 127-163 (İş Sözleşmesi Hükümler inin Değiştirilmesi). Güzel, Ali/Ertan, Eınre: İşyerinde Psikolojik Tacize (Mobbinge) Hukuksal Bakış: Avrupa Hukuku ve Karşılaşlırınalı Hukuk, Legal iSGHD, 2007114 (Psikolojik Taciz). Güzel, Ali/Ertan, E ın re: Karşılaştıı·malı Hukukta ve Türk İş Hukukunda Sosyal Seçim Ölçütleri , Legal İHD, 2007116, 1219-130S. Güzel, Ali/Özkaraca, Ercüınent/Ugan, Deniz: Karşılaşlırınalı Hukukta ve Türk Hukukunda Beliı-li Süreli İş Sözleşmesi: Yapılına ve Yenilenme Koşulları, Sarper Süzek'e Armağan, I, İslanbul 2011, 47S-S66. Güzel, Ali!Ugan Çatalkaya , Deniz: işyerinin veya Bir Bölümünün Devrinin Toplu İş Sözleşmesine Etkisi, DEÜ HFD, C. IS, Özel Sayı 2013,2014, 147-199. Güzel, Ali!Ugan Çaıalkaya, Deniz: İş Sözleşm esinin Uygulanmasında ve işverenin Yönelim Yetkisinin Sınıdanınasında (Objektif İyiniyel) Dürüstlük Kuralının işlevi Üzerine, MÜHFAD Prof. De Ali Rıza Okur'a Armağan, C. 20, S. I, Özel Sayı 2014 (Düı·üstlük Kuralı). Güzel, Ali!Hepe r, Hande: Sürekli İstihdamdan Geçici Atipik istilıdaına! .. : Mesleki Amaçlı Geçici İş ilişkisi, Çalışma ve Toplum 2017/1, (Mesleki Amaçlı Geçici iş ilişkisi). Kaynaklar 1253 Ha{izoğlu, Ece Sıla: Çalışma Süreleri, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C. II, İKÜ HFD, Özel Sayı, C. ı S, S. ı, Ocak 20 ı 6. Hekimler, Al pay: Avustuı-ya'da Ödünç Çalışma Uygulamalarına Genel Bir Bakış ve Türkiye için Gözlemler ve Önem ler, Si cil İş Hukuku Dergisi, Y. 20 ı 4, S. 31. Hekimler, Alpay: Alman İş Hukukunda İş Sözleşme sinin Tarafların Anlaşması -ikale-Yoluyla Sonlandırılması, Legal İHSGHD, C. 16, S.
İş Sözleşm esinin Uygulanmasında ve işverenin Yönelim Yetkisinin Sınıdanınasında (Objektif İyiniyel) Dürüstlük Kuralının işlevi Üzerine, MÜHFAD Prof. De Ali Rıza Okur'a Armağan, C. 20, S. I, Özel Sayı 2014 (Düı·üstlük Kuralı). Güzel, Ali!Hepe r, Hande: Sürekli İstihdamdan Geçici Atipik istilıdaına! .. : Mesleki Amaçlı Geçici İş ilişkisi, Çalışma ve Toplum 2017/1, (Mesleki Amaçlı Geçici iş ilişkisi). Kaynaklar 1253 Ha{izoğlu, Ece Sıla: Çalışma Süreleri, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C. II, İKÜ HFD, Özel Sayı, C. ı S, S. ı, Ocak 20 ı 6. Hekimler, Al pay: Avustuı-ya'da Ödünç Çalışma Uygulamalarına Genel Bir Bakış ve Türkiye için Gözlemler ve Önem ler, Si cil İş Hukuku Dergisi, Y. 20 ı 4, S. 31. Hekimler, Alpay: Alman İş Hukukunda İş Sözleşme sinin Tarafların Anlaşması -ikale-Yoluyla Sonlandırılması, Legal İHSGHD, C. 16, S. 61,2019 (İkale). Hekimler, Al pay: Türk ve Alman İş Hukukunda Home Office Düzenlemeleri: Covid-ı 9 Pandemi Döneminde Karşılaştırmal ı Hukuk Boyulunda Genel Bir Değerlendirme, Festschrift Für Olla Kaufmann Armağanı Özel Sayı, Ed. Alpay Hekimler, Legal Yayıncılık, 2021, 2 ı 5-260 (Home Office). Heper, Hande: Meslek Edinilmiş Geçici İş ilişkisi İle İlgili Yargıtay Kararlarının incelenmesi (Yarg. 7. HD. 07.03.20 13, E. 20ı3/3572 K. 2013/2347), KadirHas ÜHFD, Haziran 20ı4, ı77 vd. Heper, Hande: Uluslararası Düzenlemeler Işığında İşyerinde Psikolojik Taeizle Mücadele: Avrupa Ülke Örnekleri ve Türkiye İçin Önerileı � Prof. Dr. Fevzi Demir' e Armağan, Legal İHD, Özel Sayı, 20ı6. Horian (G. Boldt- P. Durand -A. Kayser- L. Mengoni -A.L. Molenaar ile birlikte), Streik und Aussperru ng, Luxembur g ı 96 ı. Hoyningen-Huene /Linck, Kündigungsschu tzgeselz, 14.Auflage, Münichen 2007. Işık, Rüçhan: Sendika ve Mesleki Teşekkül Kavramları Üzerine Bir Deneme, İHD, Yıl I/Sayı ı ı-ı 2/Kasım -Aralık ı 969, 9 ı 6-93 ı (Sendika Kavramı). İnce, Ergun: İş Hukukunda Zorlayıcı Sebep, İHD, Ci lt I/Sayı 8/Ağustos ı 969, 693-73 ı (Zorlayıcı Sebep). İnce, Ergun: Kaybed ilen Grev Oylama sının Hukuki Sonuçları, İşv. D, Temmuz 1973, 23-28 (Grev Oylamas ı). İnce, Ergun: Aylık Ücretli İşçi, İşv. D, Ocak 1975, ıS-19. Kabakçı, Mahmut: Sözleşme Özgürlüğü ve İkale, Sicil İş Hukuku Dergisi, Mart 20 ı 2 (Sözleşme Özgürlüğü ve ikale). Kabakçı., Mahmut: Vakıf Yüksek Öğretim Kurumu Öğretim Elemanla rının Taraf Olduğu Davalarda Yargı Yolu, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 389-428 (Öğretim Elemanları). Kabakcı, Mahmut !Hacıoglu, Arzu: Asıl İşveren ile Alt İşverenler Arasındakj Rücu ilişkisi, Sicil İHD, S. 36, 20ı6. Kandemir, Murat: Yasal Greve Katılmak İsterneyen İşçiler ve işverenin Çalışma Serbestisi ve Sınırları, AÜHFD, 2005, Ci lt: 54, Sayı: 4, ı 83-21 1 (Yasal Grev). Kandemir, Murat: Grev Hakkının Kötüye Kullanılması, Legal İHD, 2007/15, 981-10ı ı (Grev Hakkının Kötüye Kullanılması). Kandemir, Murat: Olağanüstü Yönetim Usullerinin Grev ve Lokavt Hakkına Etkisi, Kamu-İş, 2008/4, ı 9-37 (Olağanüstü Yönetim Usul leri). Kandemir, Murat: Fazla Çalışmanın Azami Süresi ve Yasakları, Legal İHD, 201 ı/29, 1 ı-4ı (Fazla Çalışma). Kandemir, Murat!Yardımcıo ğlu, Didem: İş Hukukunda Eşitlik ilkesi, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. ı 9, S. 30-31, Y. 20 ı 4. 1254 Kaynaklar Kar, Bektaş: İş Güvencesinde İs pat Yükü ve Delilleı� Legal İHD, 200S/7, ı 006-ı OS3. Kar, Bektaş: Deneme Süreli İş Sözleşme si, Kamu-İş Dergisi, http://www.kamu-is.org.tr /pdf/ OGC2.pdf. Kar, Bektaş: Haksız Fes i h Tazminatı, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, ı -1 O. Karabacak, Ebru: işyerini Devreden işverenin Sorumlu Tutulduğu Sürenin Hukuki Niteliği, 7. Uluslararası Balkanl arda Sosyal Bilimler Kongresi 2S-30 Ağustos 20ı S, Kaposvar , Macaristan, 333-33S. Karabacak, Ebru: İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri nin Dışarıdan Temini, İÜHFM, C. 74, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan Özel Sayısı, 20 ı 6, S01-S27 (Dışarıdan Temin). Karabacak, Ebru: Özel Sağlık Kuruluşlarında Hekimlerin Hizmet Alımı Yoluyla Çalıştırılmalarının İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Sonuçları, 3. Uluslararası Tıp Hukuku Kongresi, 9-12 Ekim 2019, C. 1, Ankara 2019, S13-S2S (Hekimlerin Hizmet Alımı Yoluyla Çalıştırı lmaları ). Karaca, Aybüke: Türk Borçlar Kanununda Evde Hizmet Sözleşmesi, EÜSBED, 20ı2. C. V, S. 2, 371-402. Karaca, Aybüke: "Altİşveren ilişkisindeAsıl işverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonundan Doğan Yükümlülükleri", ı. Uluslararası İş Sağlığı ve Çalışan Sağlığı Kongres i, 06-07 Mayıs, Kocaeli 2016. Karaca, Aybüke/Erener Ebru: "Genel İşlem Koşullarının İş Hukukuna Etkisi", 7. Uluslararası Balkanla rda Sosyal Bilimler Kongres i, 2S-30 Ağustos 20 IS, Kaposvar , Macaristan, 66S- 676. Karaca, Aybüke!Yağcı, Uğur: Belirsiz Alacak Davası ve Kısmi Davanın İşçilik Alacakları Bakımı ndan Değerlendiril mesi (Karar incelemesi), İÜHFM, C. 72, S 2, 2014, ı 77-200. Karaçöp, Eda: Covid-19 Pandem isi Sürecinde Uzaktan Çalışma, İzmir Barosu Bülten, iş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Komisyonu Pandemi Özel Bülteni, İzmir 2020, ı4-24 (Covid- J 9). Karaçöp, Eda/Yamakoğlu, Efe: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun Hizmet Sözleşmesine İlişkin Hükümleı-i ve İş Kanunl arı İle ilişkisi, Legal İHD, 20 ı 3/38, 83-148. Karaçöp, Eda!Yamakoğlu, Efe: İş Hukukunda Ücretsiz İzin Uygulamaları, MÜHFA.D Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağan, C. 20, S. ı, Özel Sayı 2014 (Ücretsiz İzin). Karaman, M. Halis: 48S7 sayılı İş Kanunu m. 13, Kısmi Süreli Çalışma, Ayrımcılık Yasağı, Kı dem Tazminatı, Yıllık Ücretli İzin ve Hafta Tatili, Çalışma ve Toplum Dergisi, 20ı 0/2. Karaman, M. Halis: Birleşme, Bölünme, Tür Değiştirme ve İşletme Devrinde işçiyi Koruyan Hüküml er ve İş Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilme si, Sicil İHD, 20ı 9, S. 4ı (Birleşme, Bölünme, Tür Değiştirme ve İşletme Devri). Karaman, M. Halis: İş Hukukunda Ev Hizmetleri, Sicil İHD, 2020, S. 43. Karaman, M. Halis: Deniz İş Kanunu Kapsamında Çalışan İşçilerin Yıllı.k Ücretli İzin Hakkı, Sicil İHD, 2018, S. 40 (Deniz İş Kanunu). Karaman, M. Halis: Basın İş Kanunu Kapsamında Çalışan Gazetec ilerin Çalışma Süreleri, Sicil İHD, 20ı9, S. 42 (Gazetecilerin Çalışma Süreleri ). Karaman, M. Halis!Kaşıkçı. El mas: İşyeri Devrinin İşe İade Davası Üzerindeki Etkisi, LİSGHD, C., 18, S. 68,91-116 (İşyeri Devri). Kaynaklar 1255 Kaya, Pir Ali: Karşılaştırmalı Çalışma Hukukunda Toplu işten Çıkarma, iüiFM, Prof. De Toker Dereli'ye Armağan, istanbul 2006, sı ı-S32 (Toplu işten Çıkanna). Kaya, Pir Ali: Türk İş Hukukunda işverenin işçiyi Komma Borcu (İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri Alma Yükümlülüğü) ve Bu Borçtan Doğan Hukuki ve Cezai Sommlulu ğu, Çalışma ve Toplum 20 ı 4/4, 33-S2. Keser, Hakan: 48S7 Sayılı İK'na Göre işverenin İş Sözleşmesi Yapma ve İş İlişkilerinde Eşit İşlem Yapma Yükümlülükl eri ve Bunlara Aykırı Davranması Dummunda Karşılaşacağı Yaptınmlar, Yargıç Resul Aslanköylü'ye Armağan, Kamu-İş, Ci lt: 7, 2004, Sayı: 3, 37-73 (Eşit İşlem). Keser, Hakan: işverenin işçiyi Gözetme Bor cunun Geçici İş ilişkisine Yansıması, Legal İHD, 2006/9, 6S-ı 09
El mas: İşyeri Devrinin İşe İade Davası Üzerindeki Etkisi, LİSGHD, C., 18, S. 68,91-116 (İşyeri Devri). Kaynaklar 1255 Kaya, Pir Ali: Karşılaştırmalı Çalışma Hukukunda Toplu işten Çıkarma, iüiFM, Prof. De Toker Dereli'ye Armağan, istanbul 2006, sı ı-S32 (Toplu işten Çıkanna). Kaya, Pir Ali: Türk İş Hukukunda işverenin işçiyi Komma Borcu (İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri Alma Yükümlülüğü) ve Bu Borçtan Doğan Hukuki ve Cezai Sommlulu ğu, Çalışma ve Toplum 20 ı 4/4, 33-S2. Keser, Hakan: 48S7 Sayılı İK'na Göre işverenin İş Sözleşmesi Yapma ve İş İlişkilerinde Eşit İşlem Yapma Yükümlülükl eri ve Bunlara Aykırı Davranması Dummunda Karşılaşacağı Yaptınmlar, Yargıç Resul Aslanköylü'ye Armağan, Kamu-İş, Ci lt: 7, 2004, Sayı: 3, 37-73 (Eşit İşlem). Keser, Hakan: işverenin işçiyi Gözetme Bor cunun Geçici İş ilişkisine Yansıması, Legal İHD, 2006/9, 6S-ı 09 (İşçi yi Gözetme Borcu). Keser, Hakan: Sona Eren Toplu İş Sözleşmesi Hükümlerinin Art Etkisi, Sicil İHD, Haziran 2007, ı 06-ı 23 (Art Etki). Keser, Hakan: 6098 Sayılı Türk Borç lar Kanunu'na Göre Rekabet Yasağı, Sicil İHD, Aralık 20 ı ı, 88-1 OS (Rekabet Yasağı). Keser, Hakan: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Kapsamında İbraname Uygulamaları, Sicil İş Hukuku D., Y. 20ı4, S. 32, (İbraname Uygulamaları). Keser, Hakan: İşçi Davranışlan Kapsamında İş Sözleşm esinin Özel Hayat, Aile Hayatı Ve Cinsel Yönelimler Sebebi İle İşverence Feshedilmesi, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.37, Y.20 ı 7 (Özel Hayat). Keser, Hakan: İşçi Davranışları Kapsamında İşçinin Talimallara Aykırı Bilgisayar, İnternet Ye Cep Telefonu Kullanımı Sebebi ile İş Sözleşmes inin İşverence Feshedilmesi, LİHSGHD, S. 62, 20ı 9, 44S-49 ı (İşçi Davranışları). Keser, Hakan: Korona Virüs (Covid .19) Özelinde Bir Salgın Dummu nda İş Mevzuatı Kapsanı ında İşçi ve işverenin Kullanabile ceği İzin, Esnek Çalışma Süreleri ve Fesih Haklan Üzerine Biı· Değerlendirme, Legal İHD, C. 17, S. 6S, Y. 2020, 23-94 (Covid 19). Keser, Hakan: İş Sözleşme sinin İşçinin Hastalana rak Rapor Alması Sonucu Oıi.aya Çıkan Devamsızlık ve Sonrasındaki Performans Düşüklüğü Sebebi ile Feshj, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 4S, Y. 202ı, 4S-74 (Hastalık Nedeni ile Devamsızlık). Kesici, Mahmut: Turizm, Özel Güvenlik ve Sağlık Hizmeti Yürütülen işlerde Gece Çalışması, Çalışma ve Toplum, 20 ı S/4, 221-236 (Gece Çalışması). Kılıçoğlu , Mustafa/Şenocak, Kemal: İş Güvencesinde Tahmin İlkesi {Prognosep rinzip), Yargıtay Dergisi, Ocak-Nisan 2008, C.34, S. ı -2 (Tahmin ilkesi). Krrca, Coşkun: Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununa Vücut Yeren Temel Fikirleı� Toplu Sözleşme Bilgileri, Bakanlıklararası Prodüktivite Merkezi Semineri Notları, Ankara ı 964. Kocaoğlu, Mehmet: 2822 Sayılı Kanundaki Yeni Düzenleme İle Grev Oylaması, TÜHİS, Mart ı 986, 3-27 (Grev Oylama sı). Korkmaz, Ezgi: "İş Hukukunda Dava Şartı Arabuluculuk: Güncel Samnlar ve Tartışmalar", Legal MİHDER, C. ı6 S. 47, 2020/3, 861-928. Köme Akpulat, Ayşe: İşveren in Engeli i İşçi Çalıştırma Yükümlülüğü, İstanbul Hukuk Mecmuası, 20ı9, C. 77, S. 2, S23-SS3 {Engelli işçi). 1256 Kaynaklar Köme Akpulat, Ayşe: The Principle of "Ultima Ratio" in Termination of EmploymentC ontract in Turkish Labour Law", Annales de la Faculte de Droit d'Istanb ul, 2018, No. 67, 43-57 (Ultima Ratio). Köme Akpulat, Ayşe: Ağ Pazarlama Yöntemiyle Çalışmanın İş Sözleşmes inin Unsurları Bakımından Değerlendirilmesi, Terazi Hukuk Dergisi, 20ı9, C. ı4, S. ıs9, 2090-2tOı (Ağ Pazarlama Yöntemi). Köseoğlu, Ali Cengiz: İşyerinin Kapanması, Sicil İHD, Aralık 2006, 43-68. Köseoğlu, Ali Cengiz! Kaya, Ayça: Türk İş Hukukunda Kadın İşçilerin Kon.ınması, Legal İHD, 201 1/29, 43-79 (Kadın İşçilerin Korunması). Köseoğlu, Ali Cengiz: İş Sözleşmesinin İşçiden Kaynaklanan Nedenlerle Bildirimli Feshine Genel Bir Bakış, Legal İHD, 2012/36, 85-131 (Bildiı-imli Fesih). Köseoğlu, Ali Cengiz: Türk İş Hukukunda Analık, İş Ve Hayat, S. 4, 20 16, 97-124 (Analık). Kuban, Arzu: Yeni istihdam Türleri Açısından İşçi Kavramı, İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda İşçi ve İşveren Kavramları ve Uygulamada Oı-taya Çıkan Sorunlar, Galatasaray Üniversitesi ile İstanbul Barosu tarafından düzenlenen seminer yayını, ı 997, 47-73. Kutal, Gül ten: Türk İşçi Sendikacı lığının Üst Kademe Teşekküllerinde Bölünme ve Sendikalar Arasındaki Felsefi Göı-üş Farkları, İÜİFM, Ci lt 28, Ekim ı 968-Eylül ı 969 No. ı -4'den ayrı bası, İstanbul J 97 ı (Üst Kademe Teşekkülleri). Kutal, Metin: Toplu İş Uyuşmazlıkları ve Barışçı Yollarla Çözümlenme si, İktisat Fakültesi Sosyal Siyaset Konfera nsları, Ondokuzuncu Kitap, İstanbul ı968, 219-253 (Toplu İş Uyuşma zlıkları). Kutal, Metin: 282 ı Sayılı Yasanın Uygulanmasında Karşılaşılan Aksaklı klar, Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası'nca 18-19 Eylül ı 985 tarihlerinde İstanbul 'da düzenlenen seminer tebliği, Gıda İşveren Dergisi, Ekim/Kasım ı 985, 62-68 (2821 Sayılı Yasanın Aksaklıkları), Kutal, Metin: Sendikaların Kuı-uluşu, işleyişi ve Sona Eı-mesi, Sendikal Mevzuat Eğitim Semineri, BASİSEN yayını, İstanbul ı 985, 92-ı 07 (Sendikaların Kuruluşu). Kutal, Metin: Toplu İş Sözleşme sinin Taraf iradesi Dışında Oluşması, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce düzenlenen Toplu İş Sözleşmesine İlişkin Temel Sorunlar Semineri, Ankara 1990, ı 03-ı 20 (Temel Sorunlar Semineri). Kutal, Metin: Türkiye'de Toplu İş Uyuşmazl ıklarının Çözümünele Resmi Arabuluculuk Sistemi-Genel Bir Değerlendirme -, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "IS. Yıl Armağanı", İstanbul ı99ı, 1Sı-ı64 (Resmi Arabuluculuk). Kutal, Metin: Türk Toplu İş Hukuku Açısından Alt İşveren ve Sorunları, KİPLAS ı 990 Yılı Eğitim Programı tebliği, İstanbul 1992, 2 ı 7-225 (Alt İşveren). Kutal, Metin: 87 Sayılı Uluslararası Sözleşme Karşısında Sendikalar Yasası (282 ı )'nın Genel Bir Değerlendirilmesi, BASİSEN Dergisi, Mart ı 995, 27-28 (87 sayılı Sözleşme Karşısında Sendikalar Yasası). Kutal, Metin: Küı-eselleşme Sürecinin Türk Sendika cılığı Üzerindeki Etkileri, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Armağan, Ankara 1997,251-268 (Küreselleşme). Kaynaklar 1257 Kutal, Metin: Sendika Yönetici ve Temsilcilerinin Hukuki Durumları, TÜHİS tarafından düzenlenen İş Hukukunun Güncel Sorunları Semineri, Ankara ı997, 203-226 (Sendika Yönetici ve Temsilcileri). Kural, Metin: İş Güvencesi Yasası (No: 4773) Yürürlüğe Girerken Bazı Yorum ve Düşüncel er, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca düzenlenen "Çalışma Hayatımızcia Yeni Dönem" Semineri, 2002 (İş Güvencesi Yasası), 2 ı -31. Kutal, Metin: Toplu İş Hukukunda Yeni Bir Düzenleme (31.02.20 ı 3 Tarihli Kanun Tasarısı) Sicil, Aralık 2008, 137 vd. Kutal, Metin: Toplu İş Hukukunda Yeni Bir Düzenleme (31.01.201 2 Tarihli Kanun Tasarısı), Sicil, S. 25,2012, 159-177 (Tasarı). Kutal, Metin: İnsan Haklarına İlişkin Uluslaraı-ası Çalışma Sözleşmeleri Işığıncia Türk Hukukunda Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakları, Si cil, Mart 2013, 135-ı44 (Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakları). Kutal, Metin: Türk Hukuku'nda İş Kazaları nın ve Meslek Hastalıklar ının Denetlenmesi Sorunu, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20 ı 9, 461-475 (İş Kazaları nın Denetimi). Kural, Metin/Ekonomi , Münir: Türk Endüstri İlişkileri Sisteminin Yasal Çerçevesi ve Başlıca
Yorum ve Düşüncel er, T. Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca düzenlenen "Çalışma Hayatımızcia Yeni Dönem" Semineri, 2002 (İş Güvencesi Yasası), 2 ı -31. Kutal, Metin: Toplu İş Hukukunda Yeni Bir Düzenleme (31.02.20 ı 3 Tarihli Kanun Tasarısı) Sicil, Aralık 2008, 137 vd. Kutal, Metin: Toplu İş Hukukunda Yeni Bir Düzenleme (31.01.201 2 Tarihli Kanun Tasarısı), Sicil, S. 25,2012, 159-177 (Tasarı). Kutal, Metin: İnsan Haklarına İlişkin Uluslaraı-ası Çalışma Sözleşmeleri Işığıncia Türk Hukukunda Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakları, Si cil, Mart 2013, 135-ı44 (Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakları). Kutal, Metin: Türk Hukuku'nda İş Kazaları nın ve Meslek Hastalıklar ının Denetlenmesi Sorunu, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20 ı 9, 461-475 (İş Kazaları nın Denetimi). Kural, Metin/Ekonomi , Münir: Türk Endüstri İlişkileri Sisteminin Yasal Çerçevesi ve Başlıca Sorunları, Endüstri İlişkileri Semineri, İstanbul 1997,80-127. Küçük, Metin: Türk Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi Yetkisi ve Yol açtığı Sorunlar, Kamu-İş, Ocak 1998, 77-ı ı7. Laçiner, Vedat: Deneme Süreli iş ilişkisinde Ortaya Çıkan Hukuki Sonmlaı -, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştıı-malaı- Dergisi, 2012, Sayı: 23, 313-378 (Deneme Süreli iş ilişkisi). Limoncuoğlu, Alp: işçinin iş Sözleşme sini Psikolojik Tacize Dayalı Olarak Haklı Nedenle Feshinde Hak Düşürücü Sürenin Başlangıcı, DEÜHFD, C. 15, Özel Sayı 2013. Lök, İlhan: Türkiye'de İşveren Teşekkülleri, İktisat Fakültesi İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Sosyal Siyaset Konferansları XVI I. Kitabı'ndan ayrı bası, İstanbul 1968 (İşveren Teşekkülleri). Lök, İlhan: Toplu İşçi Çıkarma, İşi. ve HD, Şubat 1968,4-10. Löwisch, Manfred: T arifveı-tragsr echt, in Münchner Handbuch des Arbeitsre chts, Band 3, Kollektiv es Arbeitsr echt, München ı 993 (MünchArbR). Makas, Recep: Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanununa Göre İşçinin Özen Borcu ve Borca Aykırılığın Hukuki Sonuçları, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, Y. 20ı2, S. 4, ı49-ı80, (Özen Borcu). Manav, A. Eda: İş Hukukunda Rekabet Yasağı Sözleşme sinin Geçerlilik Koşulları, TBB Dergisi, Sayı 87, 20 ı O, 322-364 (Rekabet Yasağı). Manav, Eda: Sendikal Faaliyetlerden Yararlanmada Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, Sicil, Aralık 20 ı 2, Y. 7, S. 28 (Toplumsal Cinsiyet Eşitliği). Manav, Eda: İş İlişkisinde İşçinin Kişisel Verilerinin Konınması, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIX, Y. 20ı S, S. 2 (Kişisel Verilerinin Korunması). Manav Özdemir , Eda: "İş Mahkemeler inin işleyişi ve Bireysel İş Uyuşmazlıklarının Alternat if Çözüm Yöntemleri", Çalışma ve Toplum, 20ı 5/4 (İş Mahkemeleri). Manav ()zdemir, Eda: İş Mücadelesi ve İş Mücadelesi Araçları nın Kullanım ında Uygulanması Gereken Temel ilkeler, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Arnıağa n, İstanbul 20 ı 9, 709-752 (İş Mücadele si). 1258 Kaynaklar Manav Ozdemir, Eda: Covid-ı 9 Salgınının Çalışma Şekilleri ve İşçinin İzin ve Ücret Hakları Açısından iş Sözleşmesine Etkisi, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y.2020, S.43, ı 26-ı 57 (Covid ı9). Manav Özdemir , Eda/ Göktaş, Seracet tin: Bedelli Askerliğin iş ilişkisine Etkisi, Sicil İHD, S. 40, 20ı8, 48-65. Manav Ozdemir, Eda/Erdoğan, Canan: Türk Hukukunda Kadın Çalışanların Analığının Korunması, Sicil İHD, S. 45, Haziran 202ı. ı06-ı27. Meriç, Nedim: Türk ve Alman İş Hukukunda Kısmi Süreli Çalışma, Legal İHD, 1546-1580. Mollamahmutoğlu, Hamdi: 6356 sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda Sendika ve Konfederasyonların Faaliyetlerine İlişkin Düzenlemel er, İşveren Dergisi, Kasım-Ar alık 20 ı 2. Muılay, Barış: İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk, İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar nı, (Ed. Tankut Cente!), İstanbul 2018, 23-ı 74 (İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk). Mutlay, Faruk Barış: 4857 Sayılı İş Kanunu Bakımından Deneme Kaydı İçeren İş Sözleşmelerine İlişkin Sorunlar Ve Sözleşm enin Tazminatsız Sona Erdirilmesinin Anlamı, Legal İSGHD, S. 6ı, Y. 2019, s. 39-8 ı {Deneme Kaydı). Mutlay, Faruk Barış: İş Sözleşme sinin Feshinde Süre, İÜHFM, C. 78, S. 4, Y. 2020, 1783-1858 (Süre). Miilayim, Baki Oğuz: Gece Çalışması nın İş Sözleşme sinin Taranannca Düzenlenmesi, Legal İHD, 2017/55, 1183-1210 (Gece Çalışma sı). Narman lıoğlu, Ünal: İşyeri Sendika Temsilcileri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ci lt 3 sayı ı -4, Kudret Ayiter'e Armağan'dan Ayrı Basım, Ankara 1988, 169-230. Narmanlıoğlu, Ünal: Toplu İş Sözleşme sinin Sadece Taraf Sendika Üyelerine Uygulanan Hüküml erine Tabi Olma (Dayanışma Aidatı Ödeyerek Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma), İş Hukuku ve Sosyal GüvenlikHukuku Türk Milli Komitesince yayınlanan "IS. Yıl Armağa nı", İstanbul ı991, ı7 9-237 (Dayanışma Aidatı). Narman lıoğlu, Ünal: Aralıklarla Kurulmuş İş Sözleşmeleriyle Çalışan İşçinin Kıdem/Hizmet Süresinin Belirlenmesine İlişkin Kanuni Esaslaı-ve Yargıtayın Tutumu, Prof. Dr. Halid Kemal El bi ı-'e Armağa n, İstanbul ı 996, 307-364 (Kıdem Süresi). Narmanlıoğlu, Ünal: Kanun Dışı Grevin, Grevle İlgili İşçilerin İş İlişkilerine Etkileri, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Armağan, Ankara 1997, 299-338 (Kanun Dışı Grev). Narman lıoğlu, Ünal: İşçinin Kıdem Tazminatına Hak Kazanabi lmek İçin Belirli Sebeplere (Muvazzaf Askerl ik-Aylık Ya Da Toptan Ödeme Almak-Kadın İşçi Evlenmek Sebeplerinden Biriyle) Dayalı Olarak Feshin Özellikleri, Prof. Dr. Metin Kutal'a Armağan, Ankara 1998, 145-166 (işçinin Kıdem Tazminatı İçin Yapacağı Fesih). Narman lıoğlu, Ünal: Belirli Süreli İş Sözleşmeleriyle Çalışan İşçinin Sözleşme sinin İşverence Haksız Feshi Halinde Kıdem Tazminatı Talep Hakkı, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan, Ankara 2000, 381-411 (İşverence Haksız Fesih). Narmanl wğlu, Ünal: Kanun Dışı Grevin Uygulanması Dolayısıyla Ortaya Çıkan Zararlardan Sorumluluk, Prof. Dr. Nuri Çelik' e Armağan, Ci lt II, İstanbul 200 ı, 1607-1651 (Kanun Dışı Grevden Sorumluluk). Kaynaklar 1259 Narma11lıo ğlu, Ünal: işverenin Çalışma Koşullarında Değ işiklik Yapma Hakkını Saklı Tutan Sözleşme Hüküm leri Bağlayıcı Mıdır? Sicil İHD, Eylül 2006, 9- 19 (Çalışma Koşullarında Değişiklik). Nanna11 lıoğlu, Ünal: Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisinden Doğan Sorumluluk lar, Legal Vefa Toplantıları (II), Prof. Dr. Nuri Çelik'e Saygı, İstanbul 2008, 53-72 (Asıl İşveı-en-Ait İşveren ilişkisi). Narma11lıoğlu, Ünal: İş Kanununa Göre Fazla Çalışma ve Karşılığı, Sicil İHD, Mart 2010,27-44 (Fazla Çalışma). Narma11lıoğ/u, Ünal: Belirl i Süreli lş Sözleşme sinin Sona Erdiren Olgular ve İşlemler, Legal İHD, 2012/35, 3-23 (Beli di Süreli İş Sözleşme si). Narma11lıo ğ/u, Ünal: 19.3.2012 Tarihli Toplu İş İlişkileıi Kanunu Tasansının Getirdikleı·i, Sicil, Eylül 2012, 139-155 (Tasarının Getirdikleri). Nanna11lıoğlu, Ünal: İş Hukuku II, Toplu İş İlişkileri, Yeni Mevzuata Göre Yazılmış 3. Baskı, İstanbul 2016 (Toplu İş İlişkileri). Narmaıı lıoğ/u, Ünal: Grevin Mahkeme Kararı İle Durduı-ulması ve Durdurmaya İlişkin Hükmün Yetki Belgesine Etkisi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 679-709 (Grevin Mahkeme Kararıyla Durdunılması). Nazlı, Seçkin: iş Kanunu'nda Düzenlenen Eşit Davranma İlkesi ve Uygulama Sorunları Üzerine Değerlendiı-nıeler, İstanbul Üniveı-sitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (Prof. Dı� Fevzi Şahlanan'a Armağan), C. I, 2016, Özel Sayı (Eşit Davranma ilkesi). Ocak, Saim: Doğunı/Evlat Edinme Nedeniyle Ücretsiz İzin ve Yarım Çalışma Ödeneği Uygulaması, İş ve Hayal Dergisi, Y.3, S. S, Haziran
Erdiren Olgular ve İşlemler, Legal İHD, 2012/35, 3-23 (Beli di Süreli İş Sözleşme si). Narma11lıo ğ/u, Ünal: 19.3.2012 Tarihli Toplu İş İlişkileıi Kanunu Tasansının Getirdikleı·i, Sicil, Eylül 2012, 139-155 (Tasarının Getirdikleri). Nanna11lıoğlu, Ünal: İş Hukuku II, Toplu İş İlişkileri, Yeni Mevzuata Göre Yazılmış 3. Baskı, İstanbul 2016 (Toplu İş İlişkileri). Narmaıı lıoğ/u, Ünal: Grevin Mahkeme Kararı İle Durduı-ulması ve Durdurmaya İlişkin Hükmün Yetki Belgesine Etkisi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 679-709 (Grevin Mahkeme Kararıyla Durdunılması). Nazlı, Seçkin: iş Kanunu'nda Düzenlenen Eşit Davranma İlkesi ve Uygulama Sorunları Üzerine Değerlendiı-nıeler, İstanbul Üniveı-sitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (Prof. Dı� Fevzi Şahlanan'a Armağan), C. I, 2016, Özel Sayı (Eşit Davranma ilkesi). Ocak, Saim: Doğunı/Evlat Edinme Nedeniyle Ücretsiz İzin ve Yarım Çalışma Ödeneği Uygulaması, İş ve Hayal Dergisi, Y.3, S. S, Haziran 2017, 78 vd. Ocak, Saim: Doğum/Evlat Edinme Sebebiyle Kısmi Süreli ÇaJışma Uygulaması, Sicil İHD, Temmuz 2017, 52-1 Ol (Kısmi Süreli Çalışma Uygulaması). Ocak, Saim: İş Sözleşme sinin İşçinin Devamsızlığı Nedeniyle Feshi, Legal İHD, 2013/38, 27- 57. Ocak, Saim: .İş Sağlığı ve Güvenliği Profesy onelleı-inin (İş) Güvencesi, Prof. Dr. Turhan Esener II. İş Hukuku Ulu lararası Kongr esi 28-30 Nisan 2016, Ekim 2017 İstanbu l, 215-264 (Profesyonellerin Güvences i). Odama11, Serkan: Fransız Hukukunda ve 2821 Sayılı Kanunda Yapılması Öngörülen Değişiklik Çerçeves inde Türk Hukukunda İşyeri Sendika Temsilcilerinin Güvencesi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Türk Milli Komitesi'nce yayııılanan "30.Yıl Armağanı", Ankara 2006, 563-599 (Sendika Temsilcileri). Odama11, Serkan: Ayrımcılık Tazminalının Diğer Tazminatlaı-la Birlikte Mevcudiyeli Sorunu Üzerine Görüşler , Sicil İHD, Haziran 2009, 77-83 (Ayrımcılık Tazminatı). Odama11, Serkan: Çimento ve Beton Sektöründe Taşeronluk Uygulamaları, Legal İHD, 2012/36, 59-131 (Taşeronluk). Odama11, Serkan: Liberal İş Hukuku Mantığı Çerçeves inde Türk İş Hukukunda Denkleştirme Uygulamasına Yönelik Bazı Tespitler, MÜHFAD Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağan, C. 20, S.1, Özel Sayı 2014 (Denkleştirme Uygulaması). Odama11, Serkan: Yeni Düzenlemeler Çerçeves inde Türk İş Hukukunda Ödünç İş ilişkisi Uygulaması, Sicil İHD, 2016, S.36 (Ödünç İş ilişkisi Uygulama sı). 1260 Kaynaklar Odaman, Serkan/Ç avuş, Ö. Hakan: İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Ödünç İş ilişkisi, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C. I, İKÜ HFD, Özel Sayı, C.15, S. ı, Ocak 2016, 260-26 ı. Odaman, Serkan/Karaçöp, Eda: 5580 Sayılı Yasa Kapsamındaki Personelin İş Sözleşmelerine İlişkin İki Yargıtay Kararının Değerlend irilmesi, Prof. Dr. Fevzi Demir'e Armağan, Legal İHD, Özel Sayı, 20ı6. Odaman, Serkan/ Karaçöp, Eda: İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk Müessesesinin Bugünü ve Geleceğine İlişkin Genel Bir Değerlendirme, SİCİL İş Hukuku D., S.39, Y.20 ı8, 44- 6ı (İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk). Oğuz, Özgür: Covid ı9 Tedbirleri Kapsamında Aşı Yaptırıııama ve Maske Takmama Bir Fesih Sebebi Olabilir mi?, Legal İHSGD, C.ı8, S.70, 202ı. 545-569. Oğuzman, M. Kemal: İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Zararlardan işverenin Sorumluluğu, İHFM, cilt XXXIV, sayı 1-4, İstanbul 1969, 322-342 (işverenin Sorumluluğu). Oğuzman, M. Kemal: 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu Hükümlerinin Milletlerarası Çalışma Teşkilatı (ıLO) ilke ve Sözleşmelerine Aykırılığı iddiaları Konusunda Bir İnceleme, TİSK'in "2821 Sayılı Sendikalar Kanunu İle ı 822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununun Uluslararası Nom1lar a Uygunluğu" adlı yayını, Ankara ı986, 9-34 (282 ı ve 2822 Sayılı Kanunların İLO Sözleşmelerine Aykırılığı Konusu). Oğuzman, Kemal: Grup Toplu İş Sözleşmeleri Hakkın da Yargıtayın Göıi.işünün Değerlend irilmesi, Türk İş Mevzuatı Açısından Gı-up Toplu İş Sözleşmeleri, M. Ekonomi'nin incelemesi ile birlikte yapılan MESS yayını, İstanbul ı 989, 3-1 O (Grup Toplu İş Sözleşmeleri ). Oğuzman, Kemal: 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununda Yapılması Gereken Değişiklikler, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "15. Yıl Armağanı", İstanbul ı99ı, ı3ı-ıso (2822 Sayılı Kanunda Değişiklik). Oğuzman, Kemal: ı 992 Yılı Başında Türkiye'de İş Hukukunun Göıi.inümü, 30. Yılında KİPLAS, İstanbul ı 992, 85-ı OS (İş Hukukunun Görünümü). Okur, Ali Rıza: Toplu Sözleşme Yapma Yetkisi, İBD, Eylül-Ekim ı97ı, 784-8ı3 (Yetki). Okur, Ali Rıza: Grev Oyla ması, İstanbul İTİA Dergisi, 1975 Sayı 2'den ayrı bası, ı 93-2ı2. Okur, Ali Rıza: İşyerinde Cinsel Taciz, Argumentum, Aylık Hukuk Dergisi, M.Ü. Hukuk Fakültesi, Ocak-Şubat-Maı -ı ı994, ı-6. Okur, Zeki: Asgal"i Ücret, Prof. Dr. Kenan Tunçomağ'a Armağan, İstanbul ı997, 3Sı-374. Okur, Zeki: İş Sözleşme sinin Sendikal Nedenlerle Fesh i iddiasında ispat Yükü, A. Can Tuncay'a Armağan, İstanbu l, 2005, 743-768 (Sendikal Nedenlede Fesih). Okur, Zeki: Türk İş Hukukunda İşçinin Kişisel Verilerinin Koı-unması Hakkı, iş Dünyası ve Hukuk, Prof. Dr. Tankut Cente!' e Armağan, İstanbul 20 ı ı (Kişisel Veriler). Okur, Zeki: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Bakımından Sendika Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi, Çalışma ve Toplum, 20ı3/4, 69-ı ı O (Sendika Üyeliği). Kaynaklar 1261 Öktem Songu, Sezgi: İş Sözleşme sinin Feshine İlişkin Sözleşmesel Kayıtların Geçerliliği, Kübra Doğan Yenisey ve Seda Ergüneş Emrağ (ed.), İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, İstanbul 2017 ( Sözleşmesel Kayıtlar). Öktem Songu, Sezgi/Şahin Emir, Asiye: 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun Çalışma İlişkilerine Etkisi, MÜHF-HAD, C. 26, S. 2, ı ı 57- ı ı78. Özdemir, Burhan: Asıl işveren-Alt İşveren ilişkisi ve Yargıtayın Konu Hakkındaki Yeni Kararı, Çimento İşv. D, Mart ı997, 3-ıO. Özdemir, M. Erdem: işverenin Fesih Hakkının Disiplin Kuruluna Başvurma Zonınluluğu İle Sınırian dıni ması, TÜHİS, Ağustos ı 998, 8-24 (Fesih Hakkının Disiplin Kuruluna Başvurma İle Sınırlandır ılması). Özdemir, M. Erdem: işverenin Bildirimli Fesih Hakkının Toplu İş Sözleşmesiyle Sınırlandırı lması, Argumentum, Aylık Hukuk Dergisi, Ocak-Ar alık ı 999-2000, 506-5 ı S (Fesih Hakkının Sınırlandırıl ması). Özdemir, M. Erdem: İş Hukukunda Disiplin Cezaları, Prof. Dr. Nuri Çelik'e Armağan, Cilt II, İstanbul 200ı. ı2SS-ı280 (Disiplin Cezaları). Özdemir, M. Erdem: Toplu İş Sözleşme sinin Geçmişe Etkili Olarak Yürürlüğe Konulması, Kamu-İş, Yargıç Dr. Aydın Özkul'a Aı-mağan, Ci lt 6, 2002, 4, ı 43-ı 62 (Sözleşm enin Geçmişe Etkili Yürüdüğü). Özdemir, M. Erdem: iş Sözleşme sinin İçeriği ve Ücret, T. Toprak, Seramik ve Cam Sanayii işverenleri Sendikası'nca düzenlenen "III. Yılında İş Yasası" semineri yayını, İstanbul 2005, 27-55 (İş Sözleşme sinin İçeriği). Özdemir, M. Erdem: İş Hukukunda Mutlak Emredici Hükümlerin Yeri, AÜHFD, Cilt 54, Sayı 3, 2005, 95- ı 20 (Mutlak Emredici Hükümler). Özdemir, M. Erdem: Toplu İş Sözleşmesi Yetkisinin Tespitine İlişkin Güncel Hukuki Sorunlar, İB/GS Üniversitesi'nce düzenlenen İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku ı ı .Yıl Toplantısı yayını, İstanbul 2008, ı ll-ı 43 (Yetki Tespiti). Özdemir, M. Erdem: Feshin Geçerliliği Denetiminde Dürüstlük Kuralı, İş Güvencesi ve İşe İade Davaları, İstanbul 201 O. Özdemir, M. Erdem: 6098
Etkili Olarak Yürürlüğe Konulması, Kamu-İş, Yargıç Dr. Aydın Özkul'a Aı-mağan, Ci lt 6, 2002, 4, ı 43-ı 62 (Sözleşm enin Geçmişe Etkili Yürüdüğü). Özdemir, M. Erdem: iş Sözleşme sinin İçeriği ve Ücret, T. Toprak, Seramik ve Cam Sanayii işverenleri Sendikası'nca düzenlenen "III. Yılında İş Yasası" semineri yayını, İstanbul 2005, 27-55 (İş Sözleşme sinin İçeriği). Özdemir, M. Erdem: İş Hukukunda Mutlak Emredici Hükümlerin Yeri, AÜHFD, Cilt 54, Sayı 3, 2005, 95- ı 20 (Mutlak Emredici Hükümler). Özdemir, M. Erdem: Toplu İş Sözleşmesi Yetkisinin Tespitine İlişkin Güncel Hukuki Sorunlar, İB/GS Üniversitesi'nce düzenlenen İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku ı ı .Yıl Toplantısı yayını, İstanbul 2008, ı ll-ı 43 (Yetki Tespiti). Özdemir, M. Erdem: Feshin Geçerliliği Denetiminde Dürüstlük Kuralı, İş Güvencesi ve İşe İade Davaları, İstanbul 201 O. Özdemir, M. Erdem: 6098 Sayılı Borçlar Kanunu'nun İş Sözleşm esinin Sona Ermesi ne İlişkin Hükümlerine Eleştirel Bir Bakış, Sicil İHD, Aralık 2011, ı 07-ı 13 (Borçlar Kanunu'nun iş Sözleşmes inin Sona Ermesine İlişkin Hüküm leri). Özdemir, M. Erdem: Yeni Borçlar Kanunu'nun İş Sözleşme sinin Sona Ermesine İlişkin Hükümlerinin İş Kanunu Kapsamındaki İş İlişkilerine Etkisi, Sicil İHD, 25-46, Eylül 20ı 2 (Yeni Borçlar Kanunu'nun İş İlişkilerine Etkisi.) Özdemir, M. Erdem: İkale ve Alternatif Bir Öneri Olarak "Sulh Sözleşmesi", Çimento İşveren Dergisi, Mayıs 2013, Sayı: 3, Ci lt: 27, 32-Sı (İkale ve Sulh). Özdemir, M. Erdem: "Sulh Sözleşmesi" Yargıtay 9. ve 22. Hukuk Daire Kararlarının incelenmesi, Sicil İHD., S.30, 20ı 3, 50-66 (Sulh Sözleşmesi- Karar incelemesi ). Özdemir, M. Erdem: İşe İade Davaları ve Uygulama Sorunları, İş Hukukunda Güncel Sorunlar -4-Semineri, 22 Şubat20ı4, Ankara 20ı4 (İşe İade Sorunları). Özdemir, M. Erdem: Uzaktan Çalışma Yönetmeliği Karşısında Tele Çalışma, Çimento İşv. D., C.35 S.3, Mayıs 202 ı, 8-4 ı (Tele Çalışma). 1262 Kaynaklar Özekes, Muhammet: İş Kanunu'nun 20 ve 2 ı .Maddeleri nin Medeni Yargılama ve İcra Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi, 75. Yaş günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağan, Ankaı·a 2004, 479-5ı4. Özekes, Muhammet: Hukuku Yargılaması ve İcra Hukuku Yönünden İşe İade Davaları ve Uygulama Sorunları, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2005 Yılı Toplan lı sı, İstanbul 2005, 131-171. Özekes, Muhammet: 7036 sayılı Kanunla Yapılan Değişikliklerin İşe iade Davasının Niteliği ve İcrasına Etkisi, Sicil İHD, S. 39, 2018, 62-78 (İşe iade Davasının Niteliği). Özkan, Sema Deniz: Dayanışma Aidatı Ödeyerek Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma, Yargıtay Dergisi, C. 43, S. 4, Ekim 20ı 7, 945-986. Özkaraca, Ercüment: İşyerinin Devri Halinde işveren lerin Hukuki Sorumluluğu, Kadir Has Üniversitesi tarafından düzenlenen İş Hukukunda Üçlü İş İlişkileri sempozyuınuna sunulan tebliğ, İstanbul 2009, 170-225. Özkaraca, Ercüınent: işyerini Devralan işverenin İş Sözleşıneleı-i Devirden Önce Sona Eren İşçilerin Alacaklarından Sorumlu Olup Olmadığı , Prof. Dr. Ali Güzel'e Armağan, C.l, Beta, İstanbul 2010. Özkaraca, Ercüment: Yeni İş Arama izninin Süresi ve İspatı, Sicil İHD, Aralık 2010, S.20, 102 (İş Arama izni). Özkaraca, Ercüment: İş Güvencesi Sistemine Eleştirel Bakış, İB/GS Üniv. tarafından düzenlenen İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 20 ll Yılı Toplantıları, İB yayını, İstanbul 2012, 93-136 (İş Güvencesi Sistemi). Özkaraca, Ercüment: Şirketlerin Birleşmesi, Bölünmesi ve Tüı· Değiştirmesinin İş Hukukuna Etkileri, Kadir Has Üniversitesi tarafından 25 Mayıs 2012'de düzenlenen iş Hukukunda Güncel Sorunlar (2) konulu serninere sunulan tebliğ, 103-172 (Şirketlerin Birleşmesi). Özkaraca, Ercüment: 6356 Sayılı Kanunda Öngörülen Sendikal Güvencel er, Çalışma ve Toplum 20 13/3, ı 73-215 (Sendikal Güvenceler). Özkaraca, Ercüment: Sigorta ldık Süresi ve Prim Ödeme Gün Sayısını Tamamlama Suretiyle Kıdem Tazminatı Hakkı ve Bu Sebeple Yapılan Feshin Sözleşmesel Kayıtlara Etkisi, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2013/ı (Sigortalılık Süresi ve Prim Ödeme Gün Sayısı). Özkarac a, Ercüment: Yaş Dışı Emeklilik Koşullarını Tamamlayarak İş Sözleşme sini Feshedenlerin Yeniden Çalışma Hakkı, Kadir Has Üniversitesi Hukuku Fakültesi Dergisi, S.ı, Haziı·an 20ı3. Özkaraca, Ercüment: İş Sözleşmes inin Devri, İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar, Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuka Genç Yaklaşımlar Konferans Serisi No:S, Ed. Tankul Cente!, İstanbul 2014 (İş Sözleşme sinin Devri). Özkarac a, Ercüment: Sendika Yöneticileri ve İşyeri Sendika Temsilcilerinin Güvencesi ve Uygulama Sorunları, Kadir Has Üniversitesi ve İstanbul Barosu tarafından 22.02.20 14 tarihinde düzenlenen "İş Hukukunda Güncel Soı-unlar 4" seminerine sunulan tebliğ, Ankara 20ı 4, J 67-ı 99 (Sendika Yönetici ve Temsilcilerinin Güvence si). Özkaraca, Ercüment: Toplu İş ilişkileri, Yargıtay'ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararları nın Değerlendirilmesi 20ı4, Ankara 20ı 6, ı 95-359 (20ı 4 Yılı Kararları). Kaynaklar 1263 Ozkaraca , Ercüment: Özel İstihdam Bürosu Ar acılığıyla Geçici İş ilişkisi, iş Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 21. Toplantısı 2016 Toplantıları, istanbul Barosu Galatasaray Üniversitesi, 03-04 Haziran 2016, İstanbul 20ı 8, 53-102 (Özel İstihdam Büroları ). Ozkaraca , Ercüment: Toplu İş Sözleşme sinin Tüm işçilere Uygulanacak Hükümleri, Global Business Research Congress (GBRC), M ay 24-25, 2017, istanbul, DOI:1 0.17261, PressAcade mia Procedia(PAP), V.3, 20ı7, 576-581 (Tüm işçilere Uygulanacak Hükümler). Ozkaraca, Ercüme nt: Anayasa Mahkemesi'nin İptal Kararından Sonra İş Güvencesi Kapsamı Dışında Kalanların Sendikal Feshe Karşı Korunması, Emeğin Hukuku Kurultayı 2, TBB tarafından 27 Mayıs 20ı 6 tarihinde Ankara'da düzenlenen Seminer yayını, Ankara 2017, 233-265 (Sendikal Feshe Karşı Korunma). Ozkaraca, Ercüment: İş Güvence sinin Kapsam ı, Prof. Dr. Turhan Esen er Il. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, 27-28 Nisan 2016, Ankara 2017, 33-66. Ozkaraca, Ercüment: Aynı İşveren Yanındaki Çalışmalarda Yıllık Ücretli İzin Hakkı, Sicil İHD, 20ı8/39, 90-104 (Yıllık Ücretli İzin). Ozkaraca, Ercüment: Benefiting From Collective Labour Agreement By Paying Solidarity Due, Journal of Business, Economics and Finance, Volume 7, Issue 1, 20ı8, ı0-16. Ozkaraca , Ercüment: Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın İş Sözleşmelerinde Uygulama Alanı, MÜHF-HAD, Y. 2019, C. 25, S. ı, s. 185-202 (32 Sayılı Karar). Ozkaraca, Eı·cüment: Güncel Gelişmeler Işığında Sendikal Güvenceler ve Uygulama Sorunları, Tüı·kiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi işbirliği ile düzenlenen "Türk Hukukunda Sendikal Haklar" sempozyumunda sunulan tebliğ, Ankara 2019,35-61 (Güncel Gelişmeler). Ozkaraca, Erciiment: 6356 Sayılı Kanun m. 24 Anlamında Amatör Yönetici Kavramı, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20ı 9, 753-78 ı (Yönetici Kavram ı). Ozkaraca, Ercüment: Rekabet Yasağı Sözleşmesinde Karşı Edim, Prof. Dı� Turhan Esener III. İş Hukuku Uluslararası Kongres i, ı 9-2 ı Nisan 20ı 8 İstanbul, İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2021,341-369 (Karşı Edim). Ozkaraca , Ercüment!Onal, Canan: Küçüklerin Çalışmasına İlişkin Yasak ve Sınırlamalar ile Bunlara Aykırılık Halinde İş Sözleşmesi nin Geçersizliği Sorunu, MÜHFAD Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağa n, C. 20, S. ı, Özel Sayı 2014 (Küçükle ri n Çalışmasına İlişkin Yasak ve Sınırlamalar). Ozkaraca , Ercüment/Ona/, Canan: Dava Şartı
ve Uygulama Sorunları, Tüı·kiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi işbirliği ile düzenlenen "Türk Hukukunda Sendikal Haklar" sempozyumunda sunulan tebliğ, Ankara 2019,35-61 (Güncel Gelişmeler). Ozkaraca, Erciiment: 6356 Sayılı Kanun m. 24 Anlamında Amatör Yönetici Kavramı, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20ı 9, 753-78 ı (Yönetici Kavram ı). Ozkaraca, Ercüment: Rekabet Yasağı Sözleşmesinde Karşı Edim, Prof. Dı� Turhan Esener III. İş Hukuku Uluslararası Kongres i, ı 9-2 ı Nisan 20ı 8 İstanbul, İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2021,341-369 (Karşı Edim). Ozkaraca , Ercüment!Onal, Canan: Küçüklerin Çalışmasına İlişkin Yasak ve Sınırlamalar ile Bunlara Aykırılık Halinde İş Sözleşmesi nin Geçersizliği Sorunu, MÜHFAD Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağa n, C. 20, S. ı, Özel Sayı 2014 (Küçükle ri n Çalışmasına İlişkin Yasak ve Sınırlamalar). Ozkaraca , Ercüment/Ona/, Canan: Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hükümlerinin Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Açısından Uygulanması, Sicil İHD, 20ı9, S. 42, 16-41 (Dava Şaı·tı Arabuluculuk). Ozkaraca Ercüment!Onal Adın ır, Cana n: Yeni Koronavirüs (COVID ı 9) Salgıııı Kapsamında Kısa Çalışma, Ücretsiz İzin ve Fesih Yasağının İşçinin Hizmet Süresine Etkisi, Çimento İşveren Dergisi, 2020, C. 34, S.l, 20-37 (Yeni Koronavirüs). Ozkaraca, Ercüment! Ozkan, Sema Deniz: Sendikal Nedene Dayanan İşe İade Davalarmda Kanun Yolu, Sicil İHD, 2019, S. 4ı, 36-62. Ozkaraca, Ercüment/ Ozkan Koç, Sema Deniz: Rekabet Yasağı Sözleşmelerinden Doğan Uyuşma zlıklarda Görevli Mahkeme, Si cil İHD, 2021, S. 45, 76-ı 05. 1264 Kaynaklar Özkul, Emin Aydın: Destekten Yoksun Kalma ve İşgöı·emezlik Tazminatları nın Hesabına İlişkin ilkeler, Çimento İşv. D, Ocak ı 995, ı 3-24. Öztürk, Mehmet Onat: İşçinin Sendika Özgürlüğünlin Sendikal Nedenle Feshe Karşı Korunması, Çalışma ve Toplum, 20ı 3/3, 2ı 7-242 (Sendikal Nedenle Fesih). Özveri, Murat: Yargı Yoluyla Toplu İş Sözleşmeler inin Değiştirilmesi, İstanbul Barosu ile Galatasaray Üniversitesi tarafından düzenlenen "Ekonom ik Krizin İş Hukuku Uygulamasına Etkisi" konulu 2002 Yılı Toplantısı, 207-253. Özveri, Murat: Alt İşveı·en Uygulaması ve Yeni İş Yasası, Legal İHD, 2004/2, 383-400 (Alt İşveren). Özveri, Murat: Bireysel Sendika Özgürlüğünlin Komnması; Sendikal Tazminat ve Yargı Kararla n, Legal İHD, 2005/8, ı 522-ı 544 (Bireysel Sendika Özgürlüğü). Özveri, Murat: İş Mahkemeleri Kanunu ve Zorunlu Arabuluculuk Uygulamaları, Çalışma ve Toplum, 2020/2, 917-938 (Arabuluculuk). Püren, Kunt: "Asıl İşveren Alt İşveren ilişkisinin Geçerlilik Koşulları ve Muvazaa iddiası", Toprak İşv., Eylül 20 ı 4, ı 2-24. Reisoğlu, Seza: İş (Hizmet) Akdi Yönünden Borçlar Kanunu ile İş Kanunu Arasındaki Münasebetler , BATİDER, C-III, S-ı, Ankara ı965, 60-ıOı (İş Hizmet Akdi, Makale). Reisoğlu, Seza: Türkiye Cumhuriyeti Anayasas ının Çalışma Hayatı İle İlgili Hüküm leri, TÜTİS, Ocak ı 983, 3-28 (Anayasa Hüküml eri). Reisoğlu, Seza: 282 ı Sayılı Sendikalar Kanunu Açısından Kamu İşverenleri ve Kamu İşveren Sendikaları, TÜTİS, Kasım 1983 (Kamu İşveren Sendikaları). Reisoğlu , Seza: Aynı İşyerinde Birden Çok işverenin İşçilerinin Birlikte Çalışmasından Doğan Hukuki Soı-unlaı� TÜHİS, Kasım ı 990, 3-8 (Birden Çok işver enin İşçileri). Reisoğlu , Seza: Banka Uygulamaları Açısından Yeni Borçlar Kanununun Genel İşlem Koşulları ve Eleştirisi, Bankacılar Dergisi, Türkiye Barolar Birliği ve Yayın Organı, S. 77, Haziran 20ıı. Richardi, Reinhard: Alman İş Hukukunda İş Mücadelesi Araçlarında Eşitlik (Çev. Öner Eyrenci), İHD, Ocak-Mart ı 992 (Eşitlik). Sağlam, Fazıl: Toplu İş Sözleşmesi Açısından Barış Borcunun Getirdiği Bazı Soı-unlar ve 275 Sayılı Kanunun 20.Ma ddesi ıO.Bendinin Anayasal Yorumu, AÜSBFD, Cilt XXVlll, Sayı ı-2'den ayrı bası, Ankara ı 974. Sağlam, Fazıl: Anayasa Hukuku Açısından İşçi Haklarının Güncel Soı·unları, Eyrenci/Sağlam/ Taşkent/Ulucan ortak yayını, ı l-56. Sağlam, Fazıl: Sosyal Devlet ve Sosyal Haklar Açısından 20 ı O Anayasa Değ işiklikleri, Sarper Süzek'e Armağa n, İstanbul 20 ı ı, c. III, 3 ı 8 ı -3 ı 96 (20 ı O Anayasa Değişiklikleri). Sağlam, Fazıl: Anayasa Hukuku Perspektifi İle İş Hukukunun Bazı Somnlarına Bakış, İş Hukuku ve Sosyal GüvenJik Hukuku Akademik Forumu, Türkiye Toprak Seramik Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası, ı 5-ı 8 Ekim 20 ı 3 Antalya, İstanbul, 2014, s. 9-12 (İş Hukukunun Bazı Soı-unlarına Bakış). Sarıbay, Gizem: Kısmi Süreli İş Sözleşmeleri, Devrim Ulucan'a Armağan, İstanbul 2008, 267- 326. Kaynaklar 1265 Sarıbay Öztürk, Gizem: "Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Sonrasında İş Sözleşmes inin Sona Ermesinde Yaşlı Ayrımcılığı", Sicil İHD, 20ı 7, S. 37 (Yaşlı Ayrımcılığı). Savaş, Fatma Burcu: Rekabet Yasağı Sözleşmeleri (Türk ve Fransız Hukukiarına İlişkin Mukayeseli Hukuk Çalışması), Legal İHD, 2007113, 103-134). Savaş Kutsal, Burcu: "Yargıtay Kararları Işığında İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)" istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası (Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan), C. I, 20 ı 6, Özel Sayı (Yargıtay Kararları Işığında). Savaş Kutsal, Burcu: "Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Hükümleri Doğrultusunda İşyerinde Psikolojik Taciz", Kübra Doğan Yenisey ve Seda Ergüneş Emrağ (ed.), İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, İstanbul 2017 (Türkiye insan Hakları ve Eşitlik Kuı·umu Kanunu). Savaş KU/sal, F. Burcu: Geçeı·siz Fesh in Yaptırımları: İşe İade veya Tazminat İşletmenin, Prof. Dr. Turhan Esener II. iş Hukuku Uluslararası Kongresi 28-30 Nisan 2016, Ekim 20ı 7 istanbul, 267-300 (Geçersiz Feshin Yaptınmları). Saymen, Ferit Hakkı: Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununun Esasları, Toplu Sözleşme Bilgileri , Bakanlıklararası Prodüktivite Merkezi Seminer Notları, Ankara ı 964 (Seminer Notları). Seı1yen Kaplan, E. Tuncay: Sendika Genel Kurul Toplantıla rı ve Genel Kurul Kaı·arlarının iptali ile İlgili Sorunlar, TÜ HiS, Mayıs 1992, 4-25 (Sendika Genel Kurul Toplantıları). Senyen Kaplan, E. Tuncay: İsviçre ve Türk İş Hukukunda Kadın İş çinin Hamilelik ve Analık Duı-umundaki Ücret ve İzin Hakkı, Prof. Dı� Seyfullah Edis'e Aı·mağan, İzmir 2000, (Kadın işçinin). Senyen Kaplan, E. Tuncay: İşçinin İşgöı·me Ediınİnin İfasını Engelle yen Nedenler ve Hukuki Sonuçları, Sarper Süzek'e Armağan, I, İstanbul 201 1, 56 7-594 (İşgörme Edimi). Senyen Kaplan, E. Tuncay: işverenin Sağlık Gözetimi Yükümlülüğü ve Hekim Raporları nın Hüküm ve Sonuçları, Çimento işv. D, Mayıs 2014, 18-35. Senyen Kaplan, E. Tuncay: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Çalışanların Yükümlülükl eri ve Aykırı Davranışın Sonuçları, Sicil İş Hukuku Dergisi, 20 14, S. 31 (Çalışanların Yükümlülü kleri). Senyen Kaplan, E. Tuncay: İş Sözleşme sinin Fesih Hakkının Sınıriandı rı lması, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C. I, İKÜ HFD, Özel Sayı, C.l5, S.l, Ocak 2016 (Fesih Hakkıııııı Sınırlandınlması). Seratlı, Gaye Burcu: 4857 Sayılı İş Kanunu'na Göre İş Sağlığı ve Güvenliği, Legal İHD, 2005/7, ı 130-1 ı7J (iş Sağlığı ve Güvenliği). Serim, Ekrem: Türk İş Hukukunda Zorunlu Tahkim, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan, Ankara, 2000, 585-593. Serin, il han: 4857 Sayılı iş Kanunu'nda Geçici (Ödünç) iş ilişkisi, Legal İHD, 2005/7, l 056- 1090. Sevimli, Ahmet: iş Hukukunda
Raporları nın Hüküm ve Sonuçları, Çimento işv. D, Mayıs 2014, 18-35. Senyen Kaplan, E. Tuncay: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Çalışanların Yükümlülükl eri ve Aykırı Davranışın Sonuçları, Sicil İş Hukuku Dergisi, 20 14, S. 31 (Çalışanların Yükümlülü kleri). Senyen Kaplan, E. Tuncay: İş Sözleşme sinin Fesih Hakkının Sınıriandı rı lması, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C. I, İKÜ HFD, Özel Sayı, C.l5, S.l, Ocak 2016 (Fesih Hakkıııııı Sınırlandınlması). Seratlı, Gaye Burcu: 4857 Sayılı İş Kanunu'na Göre İş Sağlığı ve Güvenliği, Legal İHD, 2005/7, ı 130-1 ı7J (iş Sağlığı ve Güvenliği). Serim, Ekrem: Türk İş Hukukunda Zorunlu Tahkim, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan, Ankara, 2000, 585-593. Serin, il han: 4857 Sayılı iş Kanunu'nda Geçici (Ödünç) iş ilişkisi, Legal İHD, 2005/7, l 056- 1090. Sevimli, Ahmet: iş Hukukunda Yazılı Şekil Şartı, Çimento İşv. D, Mart 2003, 1 ı -26 (Yazılı Şekil). 1266 Kaynaklar Sevimli, Ahmet: 4857 Sayılı İş Yasası Çerçeves inde İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshine Genel Bakış ve Tek biçim (Yeknesak) Fesih Usulü Bulunma yışının Yaı-atacağı Olası Soı-unlar, Çimento İşv. D, Kasım 2004, 4-22 (Tekbiçim Fesih Usulü). Sevimli, Ahmet: İş Hukukunda İbra ve İkale Sözleşmeleri nin Geçerlilik Koşulları Konusundaki Gelişmel er, Si cil İHD, Haziran 2009, 84-107 (İ b ra ve İkale). Sevimli, Ahmet: Veri Koruma Hukuku İlkeleri lşığında Türk Borçlar Kanunu Madde 4 ı 9, Si cil İHD, Aralık 2011 (Veri Koruma). Sevimli, Ahmet: Türk Borçlar Kanunu m.417 ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ışığında Genel Olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması, Çalışma ve Toplum, 20ı3tı, ıo7-ı47 (İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Genel Olarak İşçinin Kişiliğinin Korunması ). Sevimli, Ahmet: Bir Normlar Çatışması Sorunu Olarak İş Kanunu Kapsamındaki işçilere Yeni İş Arama izni Verilmeme sinin Yaptıı·ımı, İÜHFM, C. 74, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan Özel Sayısı, 20 ı 6 (İş Arama izni). Soyer, Polat: ı 58 Sayılı ILO Sözleşmesi Çerçeves inde Yapılması Gerekenl er, Galatasaray Üniversitesi/İstanbul Barosu 200ı Yılı Toplantısı, 269-294 (200ı Yılı Toplantısı). Soyer, Polat: Grundsaetze und Gegenwartsprobleme des türkisehen Arbeitsr echts, Recht und Freiheit, Symposion zu E h ren von Reinhard Richard i, 99-1 1 O (Gn.ındsae tze). Soyer, Polat: İktisadi Kriz Dönemi nde Toplu İş Sözleşmesinin Taraf İradelerine Göre Uygulanması, İstanbul Barosu ile Galatasaray Üniversitesi tarafından düzenlenen "Ekonom ik Krizin İş Hukuku Uygulamasına Etkisi" konulu 2002 Yılı Toplantısı, 155- 169 (İktisadi Kriz Döneminde Toplu İş Sözleşme si). Soyer, Polat: İş Kanunu Tasansının Çalışma Süresinde Esneklik Sağlayan Düzenlemeleri, İstanbul Barosu/Galat asaı·ay Üniveı·sitesi 2003 Yılı Toplantısı: 2, Yeni İş Yasası Seıııpozyumu, İstanbul 2003, 185-198 (Çalışma Süresi). Soyer, Polat: 4857 Sayılı Yeni İş Kanunu Değerlendirme Konferans Notları, Türk-İş'in Bolu Semineri, Türk-İş Dergisi Eki, Ankara 2003, 12-36 (Konferans Notları). Soyer, Polat: Yeni Düzenleıııeleı· Karşısında Fazla Saatlerle Çalışmaya İlişkin Bazı Düşünce ler, Legal İHD, 2004/3, 797-808 (Fazla Saatlerle Çalışma). Soyer, Polat: Feshe Karşı Korumanın Genel Çerçevesi ve Yargıtay Kararları lşığında Uygulama Sorunları, "İş Güvencesi Kurumu ve İşe İade Davaları" konulu Legal 2005 Yılı Toplantısı, Legal yayını, istanbul 2005, 27-69 (Feshe Karşı Koruma). Soyer, Polat: 4857 Sayılı İş Kanunu Açısından Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisinin Kurulması ve Sonuçları, Sicil İHD, Mart 2006, 16-28 (Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisi). Soyer, Polat: Deneme Süreli ve Deneme Amaçlı İş Sözleşmeleri, Çalışma ve Toplum, 2008/1, 27-38 (Deneme Süreli İş Sözleşmeleri ). Soyer, Polat: Hizmet Sözleşmesi nin Sona Ermesine İlişkin "Yeni" Türk Borçlar Kanunu Hükümleri ve iş Hukuku Bakımı ndan Önemi, Sic il İl-ID, Haziran 201 ı, 12-21 (Hizmet Sözleşme sinin Sona Ermesi). Soyer, Polat: İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı -Koşulları, Kullanıl ması ve Hukuki Sonuçları, Sarper Süzek'e Armağan, İstanbul, I, 201 1, 657-689 (İş Görmekten Kaçınma Hakkı). Kaynaklar 1267 Soyer; Polat: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda Yer Alan "Genel Hizmet Sözleşmesi"ne İlişkin "Bazı" Hükümlerin İş Hukuku Açısından Önemi, Kadir Has Üniversitesi tarafından 25 Mayıs 20 12'de düzenlenen ve aynı yıl yayınlanan "İş Hukukunda Güncel Soı·unlar (2)" konulu serniner e sunulan tebliğ 4-51 (Genel Hi zmet Sözleşme si). Soyer, Polat: İş Sözleşme sinin Feshinde ihbar Süreleri nin Eşitliği ilkesi, İÜHFM, C. 74, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan' a Armağan Özel Sayısı, 2016 (ihbar Süı·eleıi nin Eşitliği ilkesi). Soyer, Polat: Yeni iş Mahkemeleri Kanunu ile Getirilen Bazı Düzenlemeler Hakkında Genel Bir Değerlendirme, Legal İHD, C. IS, S. 57, 2018, 21-46 (Yeni İş Mahkemeleri Kanunu). Soyer, Polat: Yeni İş Mahkemeleri Kanunu Karşısında Rekabet Yasağı Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazl ıklarda Görevli Mahkeme Sorunu, Legal İSGHD, S. 60, 2018, 1259-ı 272 (Yeni iş Mahkemeleri Kanununda Görev). Soyer, Polat: Anayasa Mahkeme sinin Bankalarda ve Şehir İçi Toplu Taşıma Hizmetlerindeki Grev Yasak ve Ertelemeleri ile ilgili İptal Kararlan -Soı·unlar ve Önlemler-, Legal İSGHD, C. ı 7, S. 66, 2020, 497-522 (Grev Yasak ve Eı·telemeleri). Subaşı, İbrahim: Türk Toplu iş Hukukun da Teşmil, Prof. Dr. Halid Kemal Elbir'e Armağan, İstanbul ı 996, 438-473 (Teşmil). Subaşt, ibrahim: Türk İş Hukukunda Kapsam Dışı Personel, Prof. Dr. Metin Kutal'a Armağan, Ankara ı998, ı67-200. Subaşı, İbrahim: İşçi Kuruluşu Yöneticiliği ve Güvencesi, Prof. Dr. Tuı-han Esener'e Armağan, Ankara 2000, 525-56 ı (Yöneticilik). Su başı, İbrahim: Toplu İş Hukukunda Arabuluculuk, Ünal Tekinalp'e Armağan, Ci lt Il, İstanbul 2003, 743-833 (Arabuluculuk). Subaşt, İbrahim: İş Hukukunda Çalışma Süreleri, A. Can Tuncay'a Armağan, İstanbul 2005, 301-360 (Çalışma Süreleri ). Subaşt, İbrahim: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun Toplu İş Sözleşmes ine İlişkin Hükümleı-i, Öz İplik-İş ve Yeniyüzyıl Üniv. Hukuk Fakültesi tarafından düzenlenen "30.Yılında Yeni Toplu İş Hukuku Düzeni" Konferansı, İstanbul 20ı 3, 65-99 (6356 Sayılı Kanunun). Subaşt, İbrahim: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa Göre Toplu İş Sözleşmesi, Prof. Dr. Ali Rıza Okur'a Armağan, Hukuk Araştırmalan Dergisi, Yıl: 2014, Ci lt: 20, S. ı, Özel Sayı, 595-653 (Toplu İş Sözleşmesi). Subaşt, İbrahim/ Korkmaz, Adem: Türk Hukukunda Asgari Ücret, Prof. Dr. Turhan Esener'e Aı-mağan C. I, İKÜ HFD, Özel Sayı, C. lS, S. ı, Ocak 20ı 6. Subaşı, ibrahim/Gü/er, Şeref: 4857 Sayılı İş Kanunu Çerçeve sinde Yeni İşveren Açısından Müteselsil Sorumluluk, ProL Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, istanbul 20 19, 331-363. Sur; Melda: Lokavt Kavramı ve Bazı Yargı Kararları nın Değerlendirilmesi, AÜSBFD, Ocak Haziran ı 992, Prof. Dr. Gündüz Ökçün'e Armağan, ı 39-15 ı (Lokavt Kavramı). Sur; Melda: Lokavtın Meşruluğu ve Sınırları Fransız Hukuku Örneği, Münir Ekonomi Armağanı, 349-367 (Lokavtın Meşruluğu). Sur, Melda: işçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı, A. Can Tuncay'a Armağan, İstanbul 2005, 395-414. Sur, Melda: iş ilişkisinde Eşit lik İlkesi ve Ayı-ırncılık Yasağı, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.37, Y.
lt: 20, S. ı, Özel Sayı, 595-653 (Toplu İş Sözleşmesi). Subaşt, İbrahim/ Korkmaz, Adem: Türk Hukukunda Asgari Ücret, Prof. Dr. Turhan Esener'e Aı-mağan C. I, İKÜ HFD, Özel Sayı, C. lS, S. ı, Ocak 20ı 6. Subaşı, ibrahim/Gü/er, Şeref: 4857 Sayılı İş Kanunu Çerçeve sinde Yeni İşveren Açısından Müteselsil Sorumluluk, ProL Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, istanbul 20 19, 331-363. Sur; Melda: Lokavt Kavramı ve Bazı Yargı Kararları nın Değerlendirilmesi, AÜSBFD, Ocak Haziran ı 992, Prof. Dr. Gündüz Ökçün'e Armağan, ı 39-15 ı (Lokavt Kavramı). Sur; Melda: Lokavtın Meşruluğu ve Sınırları Fransız Hukuku Örneği, Münir Ekonomi Armağanı, 349-367 (Lokavtın Meşruluğu). Sur, Melda: işçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı, A. Can Tuncay'a Armağan, İstanbul 2005, 395-414. Sur, Melda: iş ilişkisinde Eşit lik İlkesi ve Ayı-ırncılık Yasağı, Sicil İş Hukuku Dergisi, S.37, Y. 2017 (Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı). 1268 Kaynaklar Sur, Melda: İşyeri Sendika Temsilcisinin Güvencesi, Prof. Dr. Turhan Esener ll. iş Hukuku Uluslararası Kongresi 28-30 Nisan 2016, Ekim 20 17 İstanbul, 181-199, (İşyeri Sendika Temsilcisinin Güvence si). Sur, Melda: Ekonomik Krizin İş Hukuku ve Uygulamasına Etkisi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 429-459 (Ekonomik Kriz). Sur, Melda: Çalışanın E-postas ına İşveren Tarafından Girilmesi, Sicil İş Hukuku, S. 44, Y. 2020, 57-68 ( Çalışanın E-posta sı). Sönmez Tatar, Gülsüm: İşyeri Devrinin Kazanılmış Haklara Etkisi, Ankaı-a 201 1. Sümer, Haluk Hadi: Yargıtay Kararlarının Işığı Altında İşçinin İşe Devamsızlığı Nedeniyle Hizmet Sözleşme sinin Fesh i, Prof. Dr. Metin Kutal'a Armağan, Ankara 1998, 201-224 (işçinin İşe Devamsızlığı). Sümer, Haluk Hadi: Anayasada Yapılan Değişikliklerin Sendikalar Kanunu ve Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'na Olası Etkileri, Prof. Dr. Tankut Centel'e Armağan, İÜHF yayını, İstanbul 2011, 541-559 (Anayasada Yapılan Değişiklikler). Sümer, Haluk Hadi: İş Güvencesi Kapsamı Dışında Kalan İşçinin Sendikal Feshe Karşı Güvencesi, Prof. Dı-. Fevzi Demir'e Armağan, Legal İHSGHD Özel Sayı 2016. Sümer, Haluk Hadi: Toplu İş İlişkileri, Yargıtay'ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararlarının Değerlendirilmesi 2016, İstanbul 2018, 585-719 (2016 Yılı Kararları). Sümer, Haluk Hadi: Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisinin Tespiti Sürecinde Yaşanan Sorunlar, Türkiye İşçi Sendikal arı Konfederasyonu ve Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi işbirliği ile düzerılenen "Türk Hukukunda Sendikal Haklar" senıpozyumunda sunulan tebliğ, Ankara 2019,79-82 (Yetki). Sümer, Haluk Hadi: İş Kazası Halinde İşveren Vekilinin Hukuki Sorı.ımluluğuna İlişkin Bir Yargıtay Kararı Üzerine, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağa n, istanbul 2019, 315-330 (İşveren Vekili). Süzek, Saı-per: Ferdi İş ilişkisinin Sona Ermesi ve Kıdem Tazminatı, iş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce düzenlenen Yargıtayın 1989 Yılı İş Hukuku Kararlarının Değerlendirilm esi Semineri, İstanbul 1991, 41-81 ( 1989 Yılı Kararları Semineri). Süzek, Sarper: İş Hukukunda İç Yönetmelikleı� AÜHFD, 1995, 183-191. Süzek, Sarper: İşyeri Uygulamaları, Prof. Dr. Kemal Oğuzman'a Armağan, Ankara 1997, 151- 155. Süzek, Sarper: işverenin Yönetim Hakkı ve Sınırları, Prof. Dr. Metin Kutal'a Armağan, Ankara 1998, 225-232 (Yönetim Hakkı). Süzek, Sarper: İş Hukukunda Katılım, Coşkun Kırca'ya Armağan, Ankara 1996 (Katılım). Süzek, Sarper: İşyerinin Kurulması, Faaliyet inin Durdurulması ve Kapatılması, Prof. Dr. Nuri Çelik' e Armağan, Ci lt II, İstanbul 2001, 1326-1349 (İşyeri nin Kurulması). Süzek, Sarper: İş Akdinin Türleri, MERCEK, Nisan 2001, 17-35. Süzek, Sarper: İş Akdini Fesih Hakkının Sınırlandırılması, Kamu-İş, Yargıç. Dr. Aydın Özkul'a Armağan, Cilt 6, 2002, Sayı 4, 73-94 (Fesih Hakkının Sınırlandırılnıası). Kaynaklar 1269 Süzek, Sarper: 4857 Sayılı İş Yasası İle Alt İşveren Kurumunda Yeni Yapılanma, İNTES ile İÜHF İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Araştırma ve Uygulama Merkezi'nce ortaklaşa düzenlenen "Yeni İş Yasasının Alt İşveren Kurumuna Bakışı" konulu toplantı, Panel konuşması, Ankara 2004, 42-46 (Panel). Süzek, Saqıer: Değişiklik Fesh i, TİSK Akademi, 2006/ı, 6-31. Süzek, Sarpeı·: işverenlerin İş Sağlığı ve Güvenliği Konusundaki Yükümlülükleri, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Huk uku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "30.Yıl Armağanı", Ankara 2006, 507-528 (İş Sağlığı ve Güvenliği). Süzek, Sarper: Bireysel İş Hukukunun Bugünü ve Geleceği, Sicil İHD, Haziran 2009, 5-28. Süzek, Sarper: İş Hukukunda İşveren, Sicil İHD, Mart 20ı0, 17-26 (İşveren). Süzek, Sarper: Alt İşveren ilişkisinin Kurulması, Legal İHD, 2010/25, ı 2-29 (Alt İşveren). Süzek, Sarper: Muvazaalı Alt İşveren ilişkisi, Legal İHD, 2010/27, 933-946. Süzek, Sarper: Yeni Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Genel İş Koşulları, Sicil İHD, Aralık 20ı ı. Süzek, Sarper: İşyerinin Devri ve Hukuki Sonuçları, Prof. Dr. Polat Soyer'e Armağan, DEÜHF D, C.ı5, Özel Sayı 20ı3 (işyerinin Devri). Süzek, Sarper: İş Hukukunda Amaca Uygun Yorum, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 2015, S.34 (Amaca Uygun Yorum). Siizek, Sarper: Tip İş Akitlerinin ve İç Yönetmeliklerin Kurulma Koşulları ve Denetimi, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C. l, İKÜ HFD, Özel Sayı, c.ı5, s. ı, Ocak 20ı6 (Tip İş Akitleri). Siizek, Sarper: işe iade Davalarında Yargı Kararı, Si cil İHD, S. 40, 2018, ı ı -22 (Yargı Kararı). Süzek, Sarper: İş Yargısında Kanun Yolları, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 20ı9, 603-6 ı 7 (Kanun Yolları). Şahin Emir, Asiye: Belirli Süreli iş Sözleşmesine İlişkin Sınırlamalar ve Esneklik Olanaklan Avrupa Birliği Örnekleriyle, DEÜHF D, C. 18, S. 1, 20ı6, 1ı3-153 (Belirli Süreli İş Sözleşm esi). Şahin Emir, Asiye: İş Sözleşmesinde Yer Alan Tahkim (Özel Hakem) Şartının Geçerlilik Sorunu, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 2, 2020, 905- 946 (Tahkim (Özel Hakem) Şaı·tının Geçerlilik Sorunu). Şahin Emir, Asiyel Kazmaz Tepe, Büşra: İş Uyuşma zlıkiann a İlişkin İbra Hükmü İçeren Arabuluculuk Anlaşma Belgesinin Arabuluculuğa Elverişlilik Bakımı ndan Değerle ndirilmesi, Çalışma ve Toplum, 20ı8/3. Şah/anan, Fevzi: iş Yaı·gılaması, İÜHFM, ı 976, S. ı -4 (İş Yargılaması ). Şah/anan, Fevzi: Türk İş Hukukunda Alt İşveren, İHD, Temmuz-Eylül ı 992, 325-335 (Alt İşveren). Şah/anan, Fevzi: Sendikalar Kanununda Yapılan Değişiklikler, Prof. Dr. Halid Kemal Elbir'e Armağan, İstanbul ı996, 474-487. Şah/anan, Fevzi: Yabancı Para Borcu ve İşçi Ücretinin Yabancı Para Olarak Belirlenmesi ve Ödenmesi, Prof. Dr. Kenan Tunçomağ'a Armağan, İstanbul ı 997, 457-466 (İşçi Ücretinin Yabancı Para Olarak Ödenmesi). 1270 Kaynaklar Şah/anan, Fevzi: işverenin Değişmesi -İşyerinin Devri ve İş Hukukuna İlişkin Sonuçlan, TÜHİS, Kasım 2000-Şubat 2001, 14-24 (işverenin Değişme si). Şah/anan, Fevzi: Türk Hukukunda İşçi ve İşver enleı-in Örgütlenme Hakkı, Sınırları, Sorunları, Prof. Dr. Nuri Çelik'e Armağan, Cilt II, İstanbul 2001, 16S9-1697 (İşçi ve işverenlerin Örgütlenme Hakkı). Şah/anan, Fevzi: Bireysel İş Hukukunda İşçinin Feshe Karşı Korunması, Galatasaray Üniversitesi/İstanbul Barosu 2001 Yılı Toplantısı, 143-IS9(2001 Yılı Toplantısı) Şah/anan, Fevzi: Yeni İş Kanununun Genel Hükümleri, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca düzenlenen "Yeni iş Yasası" konulu seminer yayını, İstanbul 2003, 20-3S (Yeni İş Yasası Semineri). Şah/anan, Fevzi: Genel
Şah/anan, Fevzi: Yabancı Para Borcu ve İşçi Ücretinin Yabancı Para Olarak Belirlenmesi ve Ödenmesi, Prof. Dr. Kenan Tunçomağ'a Armağan, İstanbul ı 997, 457-466 (İşçi Ücretinin Yabancı Para Olarak Ödenmesi). 1270 Kaynaklar Şah/anan, Fevzi: işverenin Değişmesi -İşyerinin Devri ve İş Hukukuna İlişkin Sonuçlan, TÜHİS, Kasım 2000-Şubat 2001, 14-24 (işverenin Değişme si). Şah/anan, Fevzi: Türk Hukukunda İşçi ve İşver enleı-in Örgütlenme Hakkı, Sınırları, Sorunları, Prof. Dr. Nuri Çelik'e Armağan, Cilt II, İstanbul 2001, 16S9-1697 (İşçi ve işverenlerin Örgütlenme Hakkı). Şah/anan, Fevzi: Bireysel İş Hukukunda İşçinin Feshe Karşı Korunması, Galatasaray Üniversitesi/İstanbul Barosu 2001 Yılı Toplantısı, 143-IS9(2001 Yılı Toplantısı) Şah/anan, Fevzi: Yeni İş Kanununun Genel Hükümleri, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca düzenlenen "Yeni iş Yasası" konulu seminer yayını, İstanbul 2003, 20-3S (Yeni İş Yasası Semineri). Şah/anan, Fevzi: Genel Hükümler ve Temel Kavraml ar, İstanbul Barosu/Galatas aray Üniversitesi 2003 Yılı Toplantısı: 2, Yeni iş Yasası Sempoz yumu, İstanbul 2003, 2S-38 (Temel Kavram lar). Şah/anan, Fevzi: 48S7 Sayılı Yeni İş Kanunu Değerlendirme Konferans Notları, Türk-İş'in Bolu Semineri, Türk-İş Dergisi Eki, Ankara 2003, 66-81 (Konferans Notları). Şah/anan, Fevzi: 2821 Sayılı SendikaJar Kanunu İle 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununda Değişiklik Öngören Kanun Ön Tasarılarının Değerlendiıilmesi, Legal İHD, 2004/4, 1262-1290 (282 1 ile 2822 sayılı Kanunlar). Şah/anan, Fevzi: İkalede Makul Yarar Ölçüsünün Gabin (Aşırı Yararlanma) Açısından Değedendirilmesi, Karar incelemesi, Tekstil İşv. D., Haziran, 2012, Hukuk Eki, 4 (Makul Yarar) Şah/anan, Fevzi: 63S6 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Sendikalar a İlişkin Hüküml erinin Değerlendirilmesi, Kadir Has Üniversitesi 2013 Yılı Semineri, 13-SO, (63S6 Sayılı Kanuna Göre Sendikalar). Şah/anan, Fevzi: Sendika Üyeliğinin Güvencesi (Bireysel Sendika Özgürlüğ i.inün Korunması), Legal İHD, 2013/37,3-13. Şahlan an, Fevzi: 63S6 Sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununun Sendikal ara İlişkin Hükümlerinin Değerlendiı-ilmesi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu, Türkiye Toprak Seramik Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası, İstanbul 2014, 366-399 (Sendikalara İlişkin Hüküml er). Şah/anan, Fevzi: Bir Bedel Karşılığı Öngörülen Rekabet Yasağından işverenin Vazgeçmesi (Karar inceleme si), Tekstil İşv. D., Hukuk Eki, 410-Nisan 201 S (Bir Bedel Karşılığı Rekabet Yasağı-Karaı-incelemesi). Şah/anan, Fevzi: Rekabet Yasağı Sözleşmeleı-inde Görevli Mahkeme (Karar inceleme si), Yarg. 22. HD., 16.01.2014, E. 2013/18S6, K: 2014/21S, Tekstil İşveren D., Ocak-Şubat 2016, Hukuk 102. Şah/anan, Fevzi: Sendikaların Dava Ehliyeti Bakımından Topluluk Davası (Karar incelemesi), Tekstil İşveren Hukuk Eki, S. 104, Nisan 2016, s. 2-S. Şah/anan, Fevzi: İşletmede Uygulanmakta Olan Bir Grevin Sendikanın Üye Kaybı Nedeniyle Kaldırıl ması ve Bunun Yetki Belgesine Etkisi (Karar incelemesi), Tekstil işveren, C. 1 IS, S. 431, Temmuz-Ağustos 2017, 1-S (Grevin Kaldırıl ması). Şahlan an, Fevzi: Toplu İş İlişkileı-i, Yargıtay'ın İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kararla rının Değerlendirilmesi 201 S, Ankara 2017, 41 S-S26 (20 1 S Yılı Karadan). KaynakJar 1271 Şahlanaı1, Fevzi: Uygulanmakta Olan Bir Gı·evin Sendikanın Üye Kaybı Nedeniyle Mahkeme Kararı ile Kaldırılmasının Yetki Belgesine Etkisi (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.ı 1.20 ıs tarih ve 20 ı7/9-2783, 2017/1427 Sayılı Kararının incelenmesi), Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, 23S-273 (Grevin Üye Kaybı Nedeniyle Sona Erdirilmesi). Şakar, Müjdat: Bireysel İş Hukuku Açısından Kapıcılarırun Hukuki Durumu, Yargıtay Dergisi, Ocak-Nisan ı98S, 130-tSS. Şakar, Müjdat: Kıdem Tazminatı ve kıdem Tazminatı Fonu, Emeğin Hukuku Kurultayı, TBB tarafından 27-28 Mayıs 20 ıs Ankara'da düzenlenen Seminer yayını, An kara 2016 (Kıdem Tazminatı). Şen, Murat: iş Mahkemelerinde Yetki ve Yetki Sözleşmeleri, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. ı-2, 2004 (İş Mahkemeleriı ;de Yetki). Şen, Murat: Toplu işçi Çıkarma Prosedüıiine Aykırılık, TÜHİS, Mayıs 200S, 4S-72 (Toplu İşçi Çıkarma). Şen, Murat: Ulusal Bayram ve Genel Tatil Günlerine Rastlayan Haftalaı ·da Fazla Çalışma, Sicil İHD, Haziran 2010, S-19 (Fazla Çalışma). Şen, Murat: 6098 Sayılı Türk Boı·çlar Kanununa Göre İş Hukukun da İbra Sözleşmesi, Sicil İHD, Aralık 2011, 74-87 (İbra Sözleşmesi). Şen, Murat!Naneci, Asl ı: Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisi ve Alt İşverenlik Sözleşmesi, Sicil İHD, Eylül 2009, 24-S3. Taşkent, Savaş: Mevsim ve Kampanya İşleri, İBD, Kasım-Aral ık 1976, 37-S4. Taşkent, Savaş: İş Güvencesi, Eyrenci/Sağla m/Taşkent!Ul ucan ortak yayını, S9-78. Taşkent, Savaş: Grev Hakkı ve Soı·unları, Eyrenci/Sağla m/Taşkent/Uiucan ortak yayını, 213- 23S. Taşkent, Savaş: İşyeri Sendika Temsilciliği, Münir Ekonomi Armağanı, Ankara ı993, 2S7-27S. Taşkent, Savaş: İş Sözleşme sinin Kurulması ve Sona Emıesi, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca düzenlenen "Yeni İş Yasası" konulu seminer yayını, İstanbul 2003, 104-131 (İş Sözleşme sinin Sona Ermes i). Taşkent, Savaş: Alt İşveren, Legal İHD, 2004/2, 363-366. Taşkent, Savaş: Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasasında Yapılması Öngörülen DeğişiklikJer, İstanbul Barosu/Galat asaray Üniversitesi tarafından düzenlenen 2004 Yılı Toplantısı yayını, İstanbul 2004, 2S7-270 (Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Yasası). Taşkent, Savaş: Belirli Süreli İş Sözleşme lerinin Yapılabilmesi, Legal İHD, 2006/9, 33-39 (Belirli Süreli İş Sözleşmeleri ). Taşkent, Savaş: Geçerli Sebep Bağlamında Belirli ilkeler, Sicil İHD, Mart 201ı, 1S-24 (Geçerli Sebep). Taşke111, Savaş: Toplu İşçi Çıkarmalar Üzerine, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan İÜHFD, Özel Sayısı, C.74, 2016, (Toplu İşçi Çıkarma). Taşkent, Savaş/K abakcı, Mahmut: Rekabet Yasağı Sözleşmesi, Sicil İHD, Aralık 2009, 2ı-46. Taşkent, Savaş/ Kurt, Dilek: Mesleki Anlamda Ödünç İş ilişkisi, Kamu-İş, C. ı3, S. ı, 2013, 1-8. Taşkın, Ahmet: İşyerinde Mobbingin Ceza Hukuku Bakımından Değerlen dirilmesi, Çalışma ve Toplum, 20 ıs/1, 22ı-2S7. 1272 Kaynaklar Taşkın, Ahmet: İş Hukuku nda Asıl İşin Bir Bölümünün Alt İşverene Verilmesi, Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C.II, İKÜ HFD, Özel Sayı, C. ıs, S. ı, Ocak 20ı6 (Asıl İşin Bir Bölümünün Alt İşverene Verilmesi). Tatar, Gülsüm: Sendikal Nedenle Ayrımcılıkta ispat Sorunu, Prof. Dr. Turhan Esener III. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ankara 202 ı, 2 ı 3-243. Tekinay, Selahattin Sulhi: İş Kazalarından ve Meslek Hastalıklarından Dolayı işverenin Sorumlulu ğunun Sınırlanması Meselesi, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmalan Dergisi, İstanbul ı 968, 79-9ı (işverenin Sorumluluğu). Topuz, Murat: 4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı (İş K, m. 34 ve m. 83), Maltepe Üniversitesi HFD, Prof. Dr. Aydın Aybay'a Armağan, 2007/2, 457-496. Tuaç Yılmaz, Pelin: Uzaktan Çalışmanın Bir Türü Olarak Evde Çalışma, Sicil İHD, S. 43, 2020, 254-273. Tulukçu, Binnur: Türk İş Hukukunda Hizmet Sözleşme sinin Haksız Feshi ve Sonuçları, G.S. Üniversitesi HFD, Prof. Dr. Kemal Oğuzman' a Armağan, İstanbul 2002, Yıl ı Sayı ı, 555-572 (Haksız Fesih). Tulukçu, Binnur: Türk İş Hukukunda Dinlenme Hakkı, Ankara 20ı2 (Dinlenme Hakkı). Tuna, Orhan: Sendika Plüralizmi ve Dayanışma Aidatı, İktisat Fakültesi, Sosyal Siyaset Konferansları, Yirmibeşinci Kitap, İstanbul 1974, ıS6-ı90 (Sendika Plüralizmi). Tuncay,
Kazalarından ve Meslek Hastalıklarından Dolayı işverenin Sorumlulu ğunun Sınırlanması Meselesi, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmalan Dergisi, İstanbul ı 968, 79-9ı (işverenin Sorumluluğu). Topuz, Murat: 4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı (İş K, m. 34 ve m. 83), Maltepe Üniversitesi HFD, Prof. Dr. Aydın Aybay'a Armağan, 2007/2, 457-496. Tuaç Yılmaz, Pelin: Uzaktan Çalışmanın Bir Türü Olarak Evde Çalışma, Sicil İHD, S. 43, 2020, 254-273. Tulukçu, Binnur: Türk İş Hukukunda Hizmet Sözleşme sinin Haksız Feshi ve Sonuçları, G.S. Üniversitesi HFD, Prof. Dr. Kemal Oğuzman' a Armağan, İstanbul 2002, Yıl ı Sayı ı, 555-572 (Haksız Fesih). Tulukçu, Binnur: Türk İş Hukukunda Dinlenme Hakkı, Ankara 20ı2 (Dinlenme Hakkı). Tuna, Orhan: Sendika Plüralizmi ve Dayanışma Aidatı, İktisat Fakültesi, Sosyal Siyaset Konferansları, Yirmibeşinci Kitap, İstanbul 1974, ıS6-ı90 (Sendika Plüralizmi). Tuncay, Can: İş Hukukunda Toplu İşçi Çıkarmalar ve Eski İşçilerin Yeniden İşe Alınmaları, İHFM, SO. Yıl Özel Sayısı, İstanbul 1973, S7ı-S99 (Toplu İşçi Çıkarma). Tuncay, Can: Karşılaştırmal ı Hukukta ve Türkiye'de Grup Toplu İş Sözleşmeleri, Çimento İşv. D, Ocak ı987, 11-17 (Grup Toplu İş Sözleşmeleri). Tuncay, Can: Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisi, KİPLAS, Ocak ı991, 7-ıO. Tuncay, Can: Yüzde Usulü Ücret, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi'nce yayınlanan "15. Yıl Armağanı" İstanbul ı99ı, 285-297. Tuncay, Can: Hizmet Akdinin Tüderi ve Sona Ermesi Açısından Arayışlar, TÜHİS, Mayıs 200 ı -Ağustos 200 ı, 13-36 (Hizmet Akdinin Türleı-i). Tuncay, Can: Sendika Denetleme Kurulu Üyelerinin 282 l Sayılı Sendikalar Kanunu Madde 29 ile Getirilen İş Güvencesinden Yararlanıp YararlanamayacakJarı, karar incelemesi, TÜHİS, Kasım 2000-Şubat 2001,44-52. Tuncay, Can: İşçinin Sadakat (Bağlılık) Yükümlülüğü, Prof. Dr. Hayri Doman iç'e Armağan, C. II, İstanbul 2001, 1043-1085 (Sadakat Yükümlülüğü). Tuncay, Can: İş Güvencesi Yasası Neler Getiriyor, Çimento İşv. D, Ocak 2003, 3-ı8 (İş Güvencesi). Tuncay, Can: İş Sözleşmesinin Türleri ve Yeni İstihdam Biçimleri, İstanbul Barosu/Gala tasaray Üniversitesi 2003 Yılı Toplantısı: 2, Yeni İş Yasası Sempoz yumu, istanbul 2003 (Yeni İstihdam Biçimleri). Tuncay, Can: Geçerli Nedenleı-İş Sözleşme sinin Fesh i ve İşe İade Davaları, TÜSİAD İş Kanunu Toplantı Dizisi-IV, İstanbul 2007 (İşe İade). Tuncay, Can: İş Hukukunda Eşit Davranma ilkesi, İstanbul Barosu/Galata saray Üniversitesi, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri, 2006 Yılı Toplantısı, İstanbul 2007 (Eşit Davranma). Tuncay, A. Can: İşe İadede 30 İşçi Ölçütünün Yorumu, Sicil İş Hukuku Dergisi, Haziran 2007 (Otuz İşçi Ölçütü). Kaynaklar 1273 Tuncay, Can: Toplu İş Sözleşmesi Hukukunda 6356 Sayılı Kanunla Yapılan Düzenlemel er, İş Hukukunda Yapılan Son Değişiklikler Semineri, Ankara Başkent Öğretmenevi, 20-21 Şubat 2013, Kamu-İş yayını, Ankara 2013 (Son Değişiklikler). Tuncay, Can: Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Hukukunda Sorunlar ve Gelişmeler , İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Akademik Forumu, Türkiye Toprak Seramik Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası, İstanbul 2014,456-474 (Sorunlar Gelişmeler). Tuncay, Can: Rekabet Yasağının Geçerlilik Şartları, (Bir Yargıtay Kararı Üzerine), Prof. Dr. Turhan Esener'e Armağan C. I, İKÜ HFD, Özel Sayı, C. IS, S.1, Ocak 2016 (Rekabet Yasağı). Tuı1cay, A. Can: Pandemi Gölgesinde Evden Çalışma, Legal İSGHD, C. 18 S. 69, 202 1, 23-52 (Evden Çalışma). Tunçomağ, Kenan: Milletlerarası Antlaşmalar ve Türk Mevzuatı Açısından Asgari Ücret Kavramı, İHD, Cilt 1/Sayı SIMayıs 1969, 425-441 (Asgari Ücret Kavramı). Tunçomağ, Kenan: Anayasa Hukukumuz Açısından Yeni Sendikalar Kanunu, 189-196 (Sendikalar Kanunu Semineı-i). Tuııçomağ, Kenan: İşyerinin Devri ve Kıdem Tazminatı, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 'nce yayınlanan "15. Yıl Armağanı", İstanbul 1991, 299-318 (işyerinin Devri). Türe, Gökhan: İş Sözleşmesi nin Kuı-ulmasında İşçinin H ilesi, Sic il İHD, S. 41, 2019, 221-245 (işçinin Hilesi). Uçum, Mehmet: Toplu İş Hukukunda İşçinin Feshe Karşı Koı-unması, Galatasaray Üniversitesi /İstanbul Barosu 2001 Yılı Toplantısı, 161-221 (2001 Yılı Toplantısı). Uçum, Mehmet: İşe İade Taleplerinde Başlıca Sorunlar, "İş Güvencesi Kuı-umu ve İşe İade Davaları" konulu Legal 2005 Yılı Toplantısı, 72-93 (İşe İade). Uçum, Mehmet: işe İade Sonucuna Bağlı Olarak Doğan Haklara İlişkin Bazı Uygulama Sorunları, Sicil iHD, Eylül 2008, 43-58 (Bazı Uygulama Sorunları). Uçum, Mehmet /Okc·an, Necdet: 2821 Sayılı Sendikalar Kanununda Değişiklik İçeren Ön Tasarının Hüküm leri ve Genel Değerle ndirmesi, Legal İHD, 2004/1, 8 ı-1 ı 8 (282ı Sayılı Kanun). Uç um, Mehmet /Okcan, Necdet: 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununda DeğişikJik içeren Ön Tasarının Hükümleri ve Genel Değerle ndirmesi, Legal iHD, 2004/2,401-430 (2822 Sayılı Kanun). Ugan Çalalkaya, Deniz: İş Sözleşme sinin Geçerli Nedenle Fesh i nden Sonra Yapılan Sulh Sözleşmesi ve Yargıtayın Konuya ilişkin Kararının Değerlendirilmesi, Kadir Has HFD, Haziran 2014, 161-176 (Sulh Sözleşm esi). Ugan Çatalkaya , Deniz: İş Hukukunda Eşitlik İlkesinin İki Bileşeni: işverenin Dar Anlamda Eşit Davranma Borcu ve Ayrım Yasağı, Çalışma ve Toplum, 2021/2, 859-898 (Eşitlik). Uğur, SuaUUğur, Ömer: iş Kanunu ve Devlet Memur ları Kanunu Kapsamında Çalışanların Ebeveynliğe İlişkin Haklaı-ı, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi S.3, C. 22, 2017, 663-684. Ulucan, Devrim: Toplu İş Sözleşmesi Özerkliğinin Hukuki ve Uygulama ya İlişkin Güncel Sorunları, Eyrenci/Sağla m/Taşkent/Uiucan ortak yayını, 17 ı -209 ( Özerkliğin Güncel Sorunları ). 1274 Kaynaklar Ulucan, Devrim: Toplu İş Sözleşmeleri ve Toplu İş Uyuşmazlıkları Açısından Yargıtayın 1986 Yılı İş Hukuku Karada rının Değerlend irilmesi, İş Hukuku ve Sosyal Güven lik Hukuku Türk Milli Komitesi seminerinin yayını, İstanbul 1988, 109-132 (Yargı tayın 1986 Yılı Kararlarının Değerlendirilmes i). Ulucaıı, Devrim: Toplu Göı-üşme ve Toplu İş Sözleşmesine Konulamayacak Hükümler, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuk Türk Milli Komitesi'nce düzenlenen Toplu iş Sözleşmesine ilişkin Temel Sorunlar Semineri, Ankara 1990, 61-76 (Temel Sorunlar Semineri). Ulucan, Devrim: İş Mücadelesinin Hizmet Akdi ne Etkisi, İHD, Nisan-Hazir an 1992, 165-179. Ulucan, Devrim: Çalışma Hakkı ve İş Güvencesi, Prof. Dr. Ümit Yaşar Doğanay' ın Anısına Armağan, Ci lt 2, İstanbul 1992, 187 vd. Ulııcan, Devrim: Yeniden Yapılanma Sürecinde İş Hukuku Açısından Eşitlik ilkesi ve Uygulaması, Prof. Dı-. Turhan Esener'e Armağan, Ankara 2000, 19 ı -202 (Eşitlik ilkesi). Ulucan, Devrim: 4773 Sayılı Kanun Çerçevesinde İş Güvencesi ve Geçerli Sebep Kavramı, İstanbul Barosu İle Galatasaray Üniversitesi'nce düzenlenen "iş Güvencesi" konulu seminer yayını, İstanbul 2003, 8-39 (İş Güvence sinin Kapsamı). Ulucan, Devrim: 4857 Sayılı Kanuna Göre İş Sözleşmesi Türleri, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca düzenlenen "Yeni İş Yasası" konulu seminer yayını, İstanbul 2003, 35-65 (İş Sözleşmesi Türleri). Ulııcan, Devrim: AB Ülkelerinde Esnek Çalışma ve 4857 Sayılı İş Kanunu'nda Yer Alan Esnek Çalışma Düzenlemeleri, MERCEK, Temmuz 2003, 60-66 (Esnek Çalışma). Ulucan, Devrim: Feshin Geçedilik Denetiminde Ekonomik ve Teknolojik Nedenler, iş Güvencesi
ın Anısına Armağan, Ci lt 2, İstanbul 1992, 187 vd. Ulııcan, Devrim: Yeniden Yapılanma Sürecinde İş Hukuku Açısından Eşitlik ilkesi ve Uygulaması, Prof. Dı-. Turhan Esener'e Armağan, Ankara 2000, 19 ı -202 (Eşitlik ilkesi). Ulucan, Devrim: 4773 Sayılı Kanun Çerçevesinde İş Güvencesi ve Geçerli Sebep Kavramı, İstanbul Barosu İle Galatasaray Üniversitesi'nce düzenlenen "iş Güvencesi" konulu seminer yayını, İstanbul 2003, 8-39 (İş Güvence sinin Kapsamı). Ulucan, Devrim: 4857 Sayılı Kanuna Göre İş Sözleşmesi Türleri, Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikasınca düzenlenen "Yeni İş Yasası" konulu seminer yayını, İstanbul 2003, 35-65 (İş Sözleşmesi Türleri). Ulııcan, Devrim: AB Ülkelerinde Esnek Çalışma ve 4857 Sayılı İş Kanunu'nda Yer Alan Esnek Çalışma Düzenlemeleri, MERCEK, Temmuz 2003, 60-66 (Esnek Çalışma). Ulucan, Devrim: Feshin Geçedilik Denetiminde Ekonomik ve Teknolojik Nedenler, iş Güvencesi ve İşe İade Davaları, İstanbul 2010 (Ekonomik ve Teknolojik Nedenler). Ulııcan, Devrim: Kanuni Grev Kararı ve Sonuçları, Çalışma ve Toplum, 2013/4, 275-288 (Kanuni Grev). Ulucan, Devrim/Nazlı , Seçkin: Sendikalar Kanunu Taslağının Değerlendirilmesi, Prof. Dr. Sarper Süzek'e Armağan, istanbul 2011, Ci lt II, 1665-1720. Ulucan, Devrim/Baskan, Esra: Türk İş Hukukunda Grevin Ertelenmesi ve Konuya İlişkin Bir Anayasa Mahkemesi Kararının Değedendirilmesi, Prof. Dr. Savaş Taşkent'e Armağan, İstanbul 2019, ı 77-204. Urcan, Gül ümden: 4857 Sayılı İş Kanunu Uyarınca işyerini Devreden işverenin Sorumluluğunda Süre, Prof. Dr. Polat So yer'e Armağan, DEÜHFD, C.l5, Özel Sayı 2013. Uşan, Fatih: "iş Sözleşme sinin Feshinde işverenin Eşit Davranma Borcu Var Mıdır? (Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin Bir Kararı Üzerine Değerlendirme)", Legal iSGHD, 2005/8 (Eşit Davranma Borcu). Uşan, Fatih/Kaya, Cemi!: Danıştay Kararları ışığında Bakanlar Kurulu'nun Grev Ertelemes i, Sarper Süzek'e Armağan, C. II, İstanbul 20ı 1, 1721-1741. Uzun, Bekir: 4857 Sayılı İş Yasası ve Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği İle Getirilen Düzenlemeler Işığıncia Yıllık Ücretli İzin, MERCEK, Nisan 2004, 74-80 (Yıllık Ücretli izin). Uzun, Bekir: Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş Sözleşme sinin Fesh i, Sicil i HD, Haziran 2006, 48-59 (Çalışma Koşullannda Değişiklik). ÜÇlşık, Fehim: Grev Oylaması Düzenlemesi ve Düşündürdükleri, istanbul İTİA Dergisi, 1977 Sayı 1 'den ayrı bası, 1-20 (Grev Oylaması). Kaynaklar 1275 Ünal, Canan: Karşılaştırmalı Hukuk Jşığında İşyerinde Psikolojik Taeizin işverenin İşçinin Kişiliğini Koruma ve Eşit Davranma Borcu Kapsam ında Değerlendirilmesi, Legal İHD, 2013/37 (Psikolojik Taciz). Ünal, Canan: "Yaş Ayınmcılığı Yasağı Kapsamında İş Sözleşme sinin Sona Ermesinde Yaş ve Emekliliğin Değerlendirilmesi", Kübra Doğan Yenisey ve Seda Ergüneş Emrağ (ed.), İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar, İstanbul 2017 (Yaş ve Emeklilik). Ünal, Canan: İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar III, İş Sözleşmesinin Kurulmasında Sağlığa İlişkin Veriler, İstanbul 2018, 261-3ı 8 (Sağlığa İlişkin Veriler). Ünal, Canan: İşe Başiatmama Tazminatının Belirlenmesinde Emekliliğin Ölçüt Olarak Değerlendirilmesi, Sicil İHD, Sayı 38, ı 25-138. (İşe Başiatmama Tazminatı). Ünal, Canan: Çocukların Korunması Hakkı Kapsanı ında Çocuk İşçiliği Soı·ununun Çözümü ve Çözümsüzlüğü, VI. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyu mu, 13-ı4 Kasım 20ı4, İstanbul 2014,289-306 (Çocuk İşçiliği). Ünal, Canan: Engeliilik Kavram ının ve Engeliiierin Sosyal Güvenlik Haklarının Uluslararası ve Karşılaştırmalı Hukuk Işığıncia Değerlendiril mesi, MÜHF Engelli Hukukuna Giriş Sempozyu mu, 24.10.2014, İstanbui 20ı5, 17-66 (Engellilik Kavramı). Ünal, Canan: İş Hukukunda Engeliilik Temelinde Ayırııııcılık, Engelli Hakları, Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Öneriler i Seıııpoz yumu, Ankara 20ı 9, 8ı -97 (Hukukunda Engeliilik Temelinde Ayırımcılık). Ünal Adınır, Canan: Arabuluculukta Uzmanlık-Özellikle İş Hukukunda Uzmanlık Üzerine Düşünce ler, Arabuluculuğun Geleceği Sempozyu mu, Bildiri Tam Metin Kitabı, 14 Kasım 2020, İbn Haldun Üniversitesi Yayını, 2021, 35-58. (Arabuluculukta Uzmanlık). Ünal Adımr, Canan: Belirli Süreli İş Sözleşme sinin Yapılması ve Yenilenmesinde Objektif Neden Koşulunun Değerlendirilmesi, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 79, S. 3, 2021 (Belirli Süreli İş Sözleşme si). Ünal Ad m ır, Cana n: Covid-19 Aşısının İş İlişkilerine Etkileri, MÜHF-HAD, C. 27, S. 1, Y. 202ı, 693-715 (Covid- 19 Aşısı). Ünsal, Engin: Sendikalann Denetimi, Legal İHD, 2004/4, 1320-1326. Ünsal, Engin: 4857 Sayılı Yasaya Göre Asıl İşveren-Alt İşveren ilişkisinin Kurulması, Legal İHD, 2005, Sayı: 6, 536-544 (Alt İşveren). Ünsal, Engin: Karşılaştırmalı Hukuk Işığıncia İşyerinde Psikolojik Taeizin işverenin İşçinin Kişiliğini Koı·uma ve Eşit Davı·anma Borcu Kapsamında Değerle ndirilme si, Legal İH D, 2013/37 (Psikilojik Taciz). Yamakoğlu, Efe: iş Hukukunda Ücret Zammı, Sicil İHD, Aralık 2017, S. 38, 87-11 ı (Ücret Zammı). Yamakoğlu , Efe: Emekliliğe Hak Kazanmanın İş ilişkisine Etkisi, Sicil İHD, S. 40, 2018, ı45- 1 66 (Emekli lik). Yamakoğlu , Efe: Sendikaların Siyasi Faaliyetleri ve Sınırlamalar: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu ile Uluslararası Sözleşmeler Çerçevesinde Bir Değerlendirme, Çalışma ve Toplum, S. 62, 2019/3, 1853-1876 (Siyasi Faaliyetler). Yardımcwğlu, Didem: Toplu İş Sözleşmesi Hüküml erinin İş Güvencesi Hükümleri Üzerindeki Etkisi, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan'a Armağan, C. 2, İÜHFM (Özel Sayı), 2016, 789-818 (İş Güvences i). 1276 Kaynaklar Yarsuval, Duygun: Yeni Türk Ceza Kanunu'nun ıı7 ve 118. Maddelerinde Yer Alan İş ve Çalışma Hürriyetinin ihlali, Sendikal Hakların Kullanılm asının Engellenmesi Suçları, Sicil İHD, Eylül 2007, ı4ı-ı43 (makale). Ycıyvak, İrem: 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş sözleşmesi Kanunu'na Göre işkolu Esasına Göre Sendikalaşma, Legal İSGHD, 20ı4/42, 4ı-95 (işkolu Esası). Yazıcı Tıktık, Çiğdem: İş Mahkemeleri Kanunu'nun Arabuluculuk Hukuku Bakımından Değerlen dirilmesi, Prof. Dr. Turhan ESENER III. İş Hukuku Uluslararası Kongresi, Ed. Demir, Ender/Gem ici Filiz, Beste, Seçkin Yayıncılık, 202ı, ı43-ı62 (Arabuluculuk). Yıldız, Gaye Burcu: işver enin İş Kazasından· Doğan Hukuki Sorumluluğu, Toprak İşveren Sendikası Dergisi, S.86, 20 ı O (işverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu). Yıldız, Gaye Burcu: Güvenceli Esneklik ve 4857 Sayılı iş Kanunu, Prof. Dr. Sarper Süzek'e Armağan, C. 1, 20 ı1, 203-232 (Güvenceli Esneklik). Yıldız, Gaye Burcu: Kamu İşveren Sendikalarının Alt İşverenlerce Yetkilendirilnıesine İlişkin Yasal Düzenlem enin Değerlendirilmesi, Sicil iş Hukuku Dergisi, S.34, Y. 20 ıs (Kamu İşveren Sendikaları nın). Yıldız, Gaye Burcu: Atipik Çalışma Kavramı Çerçevesinde Bağımlılık ilişkisinin Değerlendirilmesi, Pı-of. Dr. Savaş Taşkent'e Armağa n, İstanbul 20 ı9, 78ı-8ı O (Bağımlılık ilişkisi). Yıldız, Gaye Burcu: Covid-ı9 Pandem isinin İş Hukukuna Mevcut ve Olası Etkileri, Sicil iş Hukuku Dergisi, S. 45, Y. 202ı, 128-ı44 (Covid- ı9). Yılmaz, Ejder: İş Mahkemeleri Kanunu'nun Değiştirilmesi ihtiyacı, Sicil iHD, Aralık 2017, S. 8, s-ı2. Yılmaz, Halil: İş Yargılamasının Gösterdiği Özellikler, Sicil İHD, Haziran 20ı O, (iş Yargı laması). Yılmaz, Halil: Yargıtay Kararları Bağlanıında İş Hukukunda Organik Bağ, Çimento İşv. D., Temmuz 2015, 18-33. Yiğit, Esra: Ücret Garanti Fonu, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 44, Y. 2020, 134-144. Yurdakul, Cent: Türk Hukukunda Grev Esnasında işverenin Başka İşçi Alnıama ve Çalıştırnıama, İşçinin Başka İş Tutmanıa Mükellefiyeti, iHD, Cilt I/Sayı 7rfenınıuz 1969, 599-608 (Başka İşçi Alnıama ve Başka iş Tutınanıa). Yurdakul,
Çerçevesinde Bağımlılık ilişkisinin Değerlendirilmesi, Pı-of. Dr. Savaş Taşkent'e Armağa n, İstanbul 20 ı9, 78ı-8ı O (Bağımlılık ilişkisi). Yıldız, Gaye Burcu: Covid-ı9 Pandem isinin İş Hukukuna Mevcut ve Olası Etkileri, Sicil iş Hukuku Dergisi, S. 45, Y. 202ı, 128-ı44 (Covid- ı9). Yılmaz, Ejder: İş Mahkemeleri Kanunu'nun Değiştirilmesi ihtiyacı, Sicil iHD, Aralık 2017, S. 8, s-ı2. Yılmaz, Halil: İş Yargılamasının Gösterdiği Özellikler, Sicil İHD, Haziran 20ı O, (iş Yargı laması). Yılmaz, Halil: Yargıtay Kararları Bağlanıında İş Hukukunda Organik Bağ, Çimento İşv. D., Temmuz 2015, 18-33. Yiğit, Esra: Ücret Garanti Fonu, Sicil İş Hukuku Dergisi, S. 44, Y. 2020, 134-144. Yurdakul, Cent: Türk Hukukunda Grev Esnasında işverenin Başka İşçi Alnıama ve Çalıştırnıama, İşçinin Başka İş Tutmanıa Mükellefiyeti, iHD, Cilt I/Sayı 7rfenınıuz 1969, 599-608 (Başka İşçi Alnıama ve Başka iş Tutınanıa). Yurdakul, Cent: Bakanlar Kurulunun Grevi Geçici Olarak Duı·durnıa Yetkisinin Alanı -Sebep Unsurlar ının Yoı·unıu, İHD, Cilt llSayı 9/Eylül 1969, 781-785 (Grevi Geçici Olarak Durdur ma). Yurdakul, Cent: Asıl İşveren Kavramı, Sorumluluğunun Kapsamı İle Sahip Olduğu Yetkilerle İlgili Bazı Konular, İstanbul İTİA Deı·gisi, ı974, Sayı 1, 269-279 (Asıl İşveren). Yuva/ı, Ertuğru l: Türk Hukuku nda Olağan Nedenlerle Fazla Çalışma ve AB Ülkelerindeki Fazla Çalışma Hükümle rine Genel Bir Bakış, Kamu-İş, 2009/1, 55-83. Yücel, Müjgan: İş Güvencesi Kapsanıında "Özel Hakem Şartı", Legal İHD, 2004/4, 1347-1365. Zeylinoğlu, Emin: Türk İş Hukukunda Geçici İş ilişkisi, istanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, Nisan 2004, 119-I3ı (Geçici İş ilişkisi). Zeytinoğlu, Emin: Kısmi Süreli Çalışma Şekilleri ve 4857 Sayılı iş Kanunundaki Görünüm, İÜHFM, 2004, Sayı: 1-2, 449-466 (Kısmi Süreli Çalışma).

Subsets and Splits

No community queries yet

The top public SQL queries from the community will appear here once available.