id
int64 0
3.06k
| url
large_stringlengths 29
128
| title
large_stringlengths 1
100
| text
large_stringlengths 3
47.3k
|
|---|---|---|---|
2,937
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Greta_Thunberg
|
jan_Greta_Thunberg
|
jan Keta Tunpe (toki Sensa: Greta Thunberg [ˈɡrêːta ˈtʉ̂ːnbærj]) li jan pi pona ma tan ma Sensa. ona li lili la ona li tawa tomo lawa pi ma Sensa li toki e wile ona ni: jan lawa li pini e ante suli pi kon ma. jan lili mute li kama toki e wile sama ona kin. [o pana e tan sona] tenpo mun nanpa luka wan pi tenpo sike nanpa 2025 la kulupu lawa pi ma Isale li weka e jan Keta Tunpe tan ni: ona li lon tomo tawa telo tan pana pona tawa ma Kasa.
|
2,939
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Po_Mali
|
jan_Po_Mali
|
jan Po Mali (toki Inli: Bob Marley) anu nimi ale jan Opa Nesa Mali (toki Inli: Robert Nesta Marley) li jan pi kalama musi tan ma Sameka. ona li wan tan jan nanpa wan pi kalama musi Weke. tan ona la jan mute sona kalama musi tan ma Sameka. ona wile ante e lawa mute pi ma ale. ona tawa nasin sewi Wasapawi. tawa ona la kasi nasa li ijo pona.
|
2,940
|
https://wikipesija.org/wiki/lipu_Mawapalatan
|
lipu_Mawapalatan
|
lipu Mawapalatan (toki Sankita: महाभारतम्, sitelen Lasina: Mahābhāratam [məɦaːˈbʱaːrət̪əm] anu /məhɑːˈbɑːrətə/) li lipu suli tan ma Palata li wan lon lipu suli tu pi toki Sankita lon ma Palata majuna [nimi]. jan li sitelen e ona lon tenpo sike ale sinpin nanpa tu wan tawa tenpo sike ale sinpin nanpa luka. lipu suli ante pi toki Sankita lon ma Palata majuna li lipu Lamajana.
lipu Mawapalatan li jo e kipisi Soka 74,000 li jo e nimi 1,800,000 li lipu epiku pi suli nanpa tu wan lon ma ali. suli pi lipu Mawapalatan wan li suli pi lipu Lamajana tu tu. jan li toki pi pini ala e ijo pi lipu ni la, ona li toki e ijo ale pi lipu ni kepepen tenpo esun tu.
kon pi nimi "Mawapalatan" li jan lili suli pi jan lawa Palata, kon pi nimi "Mawa" li suli.
jan pi ma Palata la, jan sewi Wijasa li pali e lipu ni, jan sewi Kanesa li sitelen e lipu ni.
|
2,941
|
https://wikipesija.org/wiki/nasin_telo_Nisite
|
nasin_telo_Nisite
|
nasin telo Nisite (toki Ukawina: Дністе́р) anu nasin telo Nisitu (toki Lomani: Nistru) li telo linja lon ma Elopa. mama telo pi nasin telo Nisite li ma Kapasi lon ma Ukawina. ma tomo Telapo en ma tomo ante li lon poka ona. ma Ukawina en ma Motowa (kin ma Pinesowi) la, telo ona li lon. ona li pana e telo tawa telo suli Pimeja.
|
2,942
|
https://wikipesija.org/wiki/tenpo_sinpin_pi_kiwen_mani_laso
|
tenpo_sinpin_pi_kiwen_mani_laso
|
tenpo sinpin pi kiwen mani laso li wan pi tenpo pi kiwen mani laso. tenpo sinpin pi kiwen mani laso la jan li kama kepeken kiwen mani laso. tenpo sinpin pi kiwen mani laso li tan tenpo sike sinpin nanpa 3000 li tan tenpo sike sinpin nanpa 2200.
|
2,943
|
https://wikipesija.org/wiki/utala_insa
|
utala_insa
|
jan pi ma sama li utala la, ona li utala insa. jan li wile ante e nasin lawa e lawa ma e jan lawa la, ona li ken kama.
utala insa la kulupu utala pi lawa ma li ken kipisi. jan li ken pali e kulupu utala ante.
|
2,944
|
https://wikipesija.org/wiki/nimi_ale
|
nimi_ale
|
o lukin e kulupu " kulupu:nimi "
sina wile sona e kon nimi lon toki ante la, o lukin e ni:
|
2,945
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:CD
|
ISO_3166:CD
|
ma Konko pi ma tomo Kinsasa (toki Kanse: Congo-Kinshasa) li lon ma Apika insa. ma la, ona li ma suli nanpa wan lon ma Apika. nanpa jan la, ona li ma suli nanpa tu tu lon ma Apika. ma Ankola en ma Konko pi ma tomo Pasawi en ma Santapiken en ma Susi Sutan en ma Ukanta en ma Luwanta en ma Upulunsi en ma Tansanija en ma Sanpija li lon poka ona.
ma ni lon ma anpa Konko. ni li ma anpa pi telo linja Konko.
tenpo pini la, ona li lawa tan ma Pesije. tenpo sike 1971 la, jan lawa Moputu li ante e nimi ma tawa ma Saju (toki Kanse: Zaïre). lawa ona li pini la, nimi pi tenpo pini li kama sin.
ma Konko pi ma tomo Kinsasa li jo e ijo mani mute. taso jan ona li jo e mani lili. tenpo mute la, jan ante mute tan ma ante li wile lawa e ijo mani ona.
|
2,946
|
https://wikipesija.org/wiki/toki_Wapili_Lampaku
|
toki_Wapili_Lampaku
|
toki Wapili Lampaku (lon toki Inli: Light Warlpiri) li toki pi ma Oselija. ona li sin mute. ona li kama lon tan ni: jan pi ma Oselija li kepeken e toki Kijo (Kriol) e toki Wapili. sama jan pi nanpa 350 li toki e toki ni lon ma pi kulupu lili jan Lasamanu (Lajamanu).
|
2,947
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_lon_lupa
|
jan_lon_lupa
|
jan lon lupa (toki Potuke: índio do buraco) anu jan Tanalu (Índio Tanaru) li jan pi kulupu jan nanpa wan pi ma Amelika lon ma kasi Amasona lon ma Pasiju. kulupu lili ona la, ona li jan awen pini. jan li sona ala e nimi ona, e toki ona e kulupu ona. ona li jan taso pi ma Tanalu (Terra Indígena Tanaru). kulupu lawa pi ma Pasiju li toki e ni: ma ni li awen li ma pi kulupu jan nanpa wan.
jan tan ma Pasiju li moli e kulupu ona. ona li toki ala tawa jan ante. taso, kulupu FUNAI (Fundação Nacional do Índio) li awen e ona. tomo ali ona la, ona li pali e lupa. tan ni la, jan li pana e nimi "jan lon lupa" tawa ona. tenpo sike 2022 la, ona li moli lon tomo ona.
|
2,948
|
https://wikipesija.org/wiki/ijo_lili_nanpa_33
|
ijo_lili_nanpa_33
|
ijo ili nanpa 33 li ijo lili pi walo pimeja pi sama kiwen suno. ona li ken moli e ijo lon.
|
2,949
|
https://wikipesija.org/wiki/kulupu_toki_Tawita
|
kulupu_toki_Tawita
|
kulupu toki Tawita li kulupu toki li lon ma Palata pi poka seli lon ma Lanka pi poka lete pi poka pi kama suno lon ma Pakisan pi poka pi weka suno pi poka seli lon ma Asija pi poka seli.
(II) li lon poka la ona li pana e sona ni: nimi ni li tan toki pi kulupu toki ante.
|
2,950
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Maku_Kope
|
jan_Maku_Kope
|
lipu Wasijemensi (toki Inli: YTMND) li lipu musi lon linluwi. mama ona li jan Maku Kope (Max Goldberg).
YTMND.com
|
2,951
|
https://wikipesija.org/wiki/lipu_Wiktionary
|
lipu_Wiktionary
|
lipu nimi Wisonali (Wiktionary) li lipu nimi pi nasin Wiki. jan ale li ken ante e ona. kulupu Wikimesija li pali e ona.
lipu nimi Wisonali li lon www.wiktionary.org.
Appendix:Toki Pona - Wiktionary - lipu Wisonali tawa toki Inli li jo e nimi pi toki pona
|
2,952
|
https://wikipesija.org/wiki/Cagliari
|
Cagliari
|
ma tomo Kalijali (toki Italija: Cagliari /ˈkaʎʎari/) anu ma tomo Kajali (toki Italija: Cagliari [ˈkajjari]) anu ma tomo Katetu (toki Satenja: Casteddu) li ma tomo lawa pi ma Satenja. jan 147068 li lon ma ni. ona li ma tomo lawa pi ma Satenja, li ma tomo lawa pi ma lili Kajali (toki Italija: città metropolitana di Cagliari).
tomo sona suli en tomo sewi suli li lon ma tomo ni. ma tomo ni li majuna mute. ma Loma majuna la, ma ni li jo e nimi Kalali (toki Lasina: Caralis) li tomo lawa pi kipisi ma Sasinja Kosika (toki Lasina: Sardinia et Corsica). ma lawa Sasinja la, ona li open ma lawa lon tenpo sike nanpa 1324 li pini lon tenpo sike nanpa 1847. esun en pali tomo en tenpo musi la, ma pi tomo tawa telo pi ma tomo Kalijali li suli tawa jan pi ma mute.
nena ma Katetu li lon insa pi ma tomo Kajali. poka pi open suno la, nena ma Sela Te Tapolo en ma kasi Montelasu Saline li lon. poka pi pini suno la, telo Kajali pi lon ma li lon. poka pini pi open suno la, telo suli Sileno li lon. poka open pi open suno la, nena San Mikele en ma Kanpitano pi nena ala li lon.
jan lawa la, ma tomo Kajali li jo e ma pi suli Kilo Meton lipu 86. suli ni li tu la, wan li ma, wan ante li telo.
ma tomo Loma en ma tomo Lipowa en ma tomo Paja en ma tomo Itanpu li sama la, ma tomo Kajali li lon supa pi nena ma luka tu. kulupu tomo wan li lon nena ma wan. kulupu tomo li ni: ma Katetu en ma Tuwisetu en ma Kalo en ma Upinu en ma Ponalija en ma San Mikele en ma Sela Te Tapolo. kulupu tomo ante li lon nena ma lili, ona li ni: ma Monsisetu en ma Misi en ma Kukulu E Sela. ma pi nena lili mute li lon ma tomo Kajali, kulupu tomo majuna li lon ma ni. kulupu tomo sin li lon ma pi nena ala, ona li open kama lon tenpo suli nanpa 1800.
kon li sama tawa ma ante pi lon telo Mesitelanejun, la tenpo lete li lete lili, tenpo seli li seli mute li jo ala e telo. seli nanpa wan li ken suli tawa seli Selisu 40, li ken jo e kon telo. lete nanpa wan li lete tawa seli Selisu 0 lon tenpo pi lili mute. kon li tawa wawa. tenpo seli la, kon li tan telo suli li pana e lete li pona e pilin. tomo Kajali Emasa pi sona kon li toki e ni: seli meso li seli Selisu 18. seli kon lon selo pi ma tomo la, kon li awen seli tawa insa pi ma tomo.
ko lete li kama tan sewi lon tenpo sike nanpa 1993. ona li kama sin ala.
ma tomo Kajali li jo e kipisi ma mute luka luka wan.
kipisi tu tu ni li majuna:
ma Katelo anu ma Katetu;
ma Wilanowa anu ma Pitanowa;
ma Malina;
ma Tanpase.
kipisi mute luka tu ni li sin:
ma Tuwisetu Tupumanu;
ma Si Milijoni;
ma La Weka;
ma Ponsata;
ma Santaleniseta;
ma San Peneteto;
ma Senelusi;
ma nena Upinu;
ma nena Misi;
ma Ponalija;
ma Santapentase Santa Sila;
ma Mulinu Pesu;
ma San Mikele;
ma Palaka Mana;
ma Si Kanpusu Si Kolisa;
ma Wila Tololeta;
ma Monlejale;
ma San Susepe Santa Telesa Patejola;
ma Si Pinsisa Telamani;
ma Montelejone Santa Losalija;
ma Elopejo;
ma CEP;
ma Poweto Metaju Su Kamu;
ma La Pama;
ma Te Sole;
ma Santelija;
ma Santelija sin.
tenpo majuna la, kulupu Lasina li lon ala ma Satenja la, kulupu Nulake li lon. jan sona Ma Lijopo Wana li toki e ni: nimi Karalis li tan toki Nulake. kipisi nimi tu li lon nimi ni. kipisi suli Kar en kipisi namako Ali. nimi ni kin li jo e kipisi ni: ma Carale en ma Carallai li lon ma Satenja, ma Caraglio li lon ma Kosika, ma Caralis en ma Caralitis li lon ma Tuki. toki Nulake la, nimi Kar li pana e sona kiwen, nimi Al li pana e sona kulupu. la nimi Karali li pana e sona pi kulupu kiwen e sona pi ma kiwen.
jan sona Kuwito Poki la, nimi li tan toki Palata Elopa nanpa wan, nimi open li ken nimi *Ḱr̥hₐ-ĕ-lĭ-s li ken nimi *Ḱr̥r-ăhₐ. ona li pana e sona pi lawa lili.
ma Kajali la, kulupu Kanan li kepeken nimi Krly, kulupu Lasina li kepeken nimi Caralis. nimi pi kulupu pi ijo sama mute la, nimi Carales li lon toki Lasina. nimi Carales li lon lipu Pelun Apikanun (utala pi ma Apika). jan sona li pilin e ni: ona li kepeken nimi pi ijo mute tan ni: kulupu Kalali tu li lon, kulupu wan li kulupu majuna li sama kulupu Kanan, kulupu ante li kulupu sin li tan ma Italija, kulupu tu li kama wan lon kulupu tenpo nanpa 200 pi jan Jesu ala.
tenpo ante la ma lawa tu tu li lon ma Satenja. ni li tenpo suli tawa sona pi ma Satenja majuna. tenpo ni la, kipisi meso suli pi ma Kajali li kama jo e nimi Santa Igia (ma tomo pi jan sewi Kekilija). jan utala li kama tan ma tomo Pisa la lon tenpo sike nanpa 1216 li pakala e kipisi ma Santa Igia. lipu pi tenpo ni la, ma Kajali li jo e nimi Castellum Castri De Kallari (ma tomo selo Kalali). kulupu Katala li kama la, nimi ni li kama nimi Castel De Càller lon toki Katala. nimi Càller li kama nimi Callari (nimi Kajali) lon toki Kasetelano, nimi Callari li kama nimi Cagliari (nimi Kajali anu nimi Kalijali) lon toki Italija. nimi Castel li kama nimi Casteddu (nimi Katetu) lon toki Satu.
kipisi ma wan li awen jo e nimi Castellum lon toki pi ante tawa toki Satu. kulupu Pisa li pali e kipisi ma ni. kipisi ni li jo e selo li suli tawa jan pi tomo ni, la ma tomo ale li awen jo e nimi ni lon toki Satu.
jan sewi Apolon en jan sewi Kulene li mama pi jan sewi Alitajo. ni li lon tawa toki sewi ale.
jan sewi Alitajo li kama lon ma Satenja tan ma Pojosija lon kulupu tenpo nanpa 1400 pi sewi Jesu ala. jan Alitajo li pana e sona alasa e sona kasi tawa jan pi ma Satenja, li ala e utala, li pali e ma tomo Kalali, li kama lawa ona. jan Kaju Julisu Solinu li toki sewi ni.
toki sewi lili la, jan Tetalo li pana e jan Alitajo tawa ma Satenja, li pali e tomo kiwen majuna pi kulupu Nulake.
tenpo pi kiwen sin la, jan li lon ma pi ma tomo Kajali. jan li sona e ni tan ni: tomo majuna pi wawa nasa (toki Satenja: domus de janas) li lon ma San Patolomejo li lon nena ma Santelija. tomo majuna ni li tan kulupu tenpo nanpa 3000 pi sewi Jesu ala. tenpo ni li majuna tawa kulupu Nulake. telo suli en telo pi lon ma en ma pi ken kasi li pona e ken pi jan pi tenpo ni.
tenpo pi kiwen loje la, kulupu Monte Kalo li lon. kulupu ni li lon ma Satenja ale. nimi pi kulupu ni li tan nimi pi nena ma Kalo (nimi Monte li pana e sona pi nena ma).
ken la, tenpo pi kiwen pi loje pimeja la, kulupu Nulake en kulupu Mukene li esun. jan sona li pilin e ni tan ni: poki pi kulupu Akajo li lon tomo kiwen majuna Ansikoli pi lon ma tomo Saloku. ken la, toki sewi pi jan Alitajo li tan ni: jan majuna li sona e esun ni.
kulupu Kanan li open esun lon ma Satenja lon kulupu tenpo nanpa 700 pi sewi Jesu ala. ona li pali e tomo lon telo lili Santa Sila. jan sona Kalusiju Kalusijanu li toki e ni lon kulupu tenpo nanpa 300: kulupu wawa Suliju li pali e ma tomo Kalali. ma Suliju li ma Lunpan majuna. ijo majuna pi lon kiwen la, jan li sona e ni: kulupu Kanan li lon ma Satenja lon tenpo pi wawa pi ma Suliju.
kulupu tenpo nanpa 500 pi sewi Jesu ala la, kulupu Katata li lawa pi ma tomo Kalali. tenpo ni la, ken pali pi jan pi ma ni li kama wawa mute kepeken tenpo lili. ma moli Tuwisetu li tan ken ni. ma moli pi kulupu Kanan la, ma moli Tuwisetu li suli nanpa wan. ma tomo Kalali li kama ma tomo nanpa wan pi ma Satenja.
utala Loma Katata nanpa wan li pini la, kulupu Loma li kama lawa e ma Satenja e ma Kosika. ona li kama lawa e ma tomo Kalali lon tenpo sike nanpa 238 pi sewi Jesu ala. tenpo kama la ma tomo Kalali li awen suli. tenpo sike nanpa 46 pi jan Jesu ala la jan Kaju Juliju Kajesali li lon e ni: ma tomo Kalali li ma tomo suli tawa ma tomo Loma, li jo e ken suli. ona li lon e ona tan ni: jan Kajesali li utala e jan Naju Ponpeju Manu la jan pi ma tomo Kalali li pana e jan Kajesali.
jan Kajesali li moli la, jan pi ma tomo Kalali li awen pona e jan Okuse. jan Kajesali li mama pi jan Okuse. jan Naju Ponpeju Manu li mama pi jan Setu Ponpeju Manu Pisu. jan Okuse li utala e jan Setu la, kulupu Kalali li pona e jan Okuse. jan Okuse li moli e jan Setu.
tenpo pi ma lawa suli Loma la, jan lawa pi ma tomo Kalali li awen pilin pona, ma tomo Kalali li kama jo e mani mute, esun ona li kama pona mute. ma Loma li lawa e ma tomo Kalali la, ma tomo Kalali li awen kama ante lukin. wan la, tomo suli utala sike. wan ante la, kulupu tomo Wila Si Siselijo.
kulupu tenpo nanpa 400 la, kulupu Wansili li kama tan ma Apika li kama lawa e ma tomo Kalali. jan Kasaliku li jan lawa ona. tenpo sike mute mute mute mute la, ma tomo Kalali li jo pi ma Wansili. tenpo lili la, ona li ma tomo lawa pi ma lawa pi jan esun Kota.
tenpo sike nanpa 534 la, ma Pisansijon li lawa e ma tomo Kalali. jan Jusinijanu li jan lawa ona. ma Kalali li kama kipisi ma lawa lili. kipisi ma lawa suli Apika li lawa e ona. ma Pisansijon li lawa e kipisi ma lawa suli Apika.
utala Pisansijon Kusijuta la, kulupu Oto Kusijuta li lawa e ma tomo Kalali lon tenpo lili. ma Pisansijon li kama jo sin e ona.
tenpo sike nanpa 599 la, kulupu Lanpate li alasa utala e ma tomo Kalali. jan Akilu li jan lawa ona. jan utala pi ma tomo Kalali li weka e ona.
tenpo sike 200 li open li pini. ma Satenja li kama kipisi tu tu. kipisi ni li ma lawa. ma lawa wan li jo e jan lawa wan. ma tomo Kalali la jan pi mute ala li lon. tenpo mute la, jan li awen kama mute ala. ma tomo Kalali la, kipisi ma Santa Isa taso li awen lon. ma tomo Kalali li ma tomo lawa pi ma lawa wan, la ma lawa ni li kama jo e nimi Kalali. tenpo suli la, kulupu Alapi li utala e ma Kalali, taso ma Pisa en ma Senowa li open pona e ma Kalali lon open pi kulupu tenpo nanpa 1000. tenpo ni la, ma Pisa en ma Senowa li open kama lawa e ma Kalali. lipu majuna ale la, ma Kalali li wawa lili tawa ona tu.
tenpo sike nanpa 1214 la, jan lawa Salusiju nanpa tu tu li moli. tenpo sike nanpa 1215 la, jan Peneteta Te Lakon li kama jan lawa. ma Kalali li ken kama pona tawa ma Senowa. jan Lanpeto Wikonsi Si Esisijo li tan ma Pisa li mije olin pi jan Elene Te Lakon. jan Elene li jan lawa pi ma Katula. ma Katula li ma lawa li kipisi pi ma Satenja. jan Lanpeto li toki e ni: ma Kalali li lon ala e wile pi jan Lanpeto la, ma Katula li utala e ma Kalali. jan Lanpeto li kama lawa e ma nena pi lon ma Kalali. jan Lanpeto li pana e selo tawa nena ma. selo ni li selo Castellum Castri De Kallari (ma tomo selo Kalali), la nena ma li kama jo e nimi Castellum. jan Peneteta li moli la jan Anese li kama jan lawa. jan Peneteta en jan Anese li jo e mama sama. jan Peneteta li mama pi jan Salusiju nanpa luka. jan Salusiju li lili, li ken ala lawa, la jan Anese o lawa. jan Salusiju li kama suli la, jan Salusiju li open lawa.
tenpo sike nanpa 1256 la, jan lawa Tokotoli nanpa luka li jan lawa pi ma Kalali. ona li pana e tomo selo Kalali tawa ma Senowa. tenpo sike nanpa 1257 la, ma Senowa li pona tawa jan lawa Salusiju nanpa luka wan. jan Salusiju li utala e kulupu Pisa li weka e ona tan tomo selo Kalali. ni la, ma Kalali li ike tawa ma Satenja ante tawa ma Pisa. ona tu tu li utala e ma Kalali. utala li awen lon tenpo sike wan. tenpo sike nanpa 1258 la, tenpo mun nanpa 7 la, tenpo suno nanpa 20 la, ma Santa Isa li kama pakala. jan utala Kelato Tela Kelateka, en jan utala Ukolino Tela Kelateka, en jan lawa Kujemo Si Kapaja pi ma Apolela, en jan lawa Sowani Wikonsi pi ma Katula, en jan utala Otone Kulatuso li pakala e ona, li pana e kiwen namako walo tawa ma. jan lawa Salusiju li tawa ma Senowa li moli lon ni lon tenpo sike sama. ni la, ma lawa Kalali li pini, li kama kipisi tu wan. ma lawa Apolela li kama jo e kipisi pi poka open pi open suno, ma lawa Katula li kama jo e kipisi pi poka pi open suno, kulupu jan Tela Kelateka li kama jo e kipisi pi poka pi pini suno. ma Pisa li awen jo e tomo selo Kalali. kulupu li jo e tomo selo Kalali la, ona li lawa e esun lon telo suli Mesitelanejun. ni la, tomo selo Katelun Kasi Te Kalali taso li kipisi suli pi ma Kalali tawa jan, la ma tomo Kalali li kama jo e nimi Katelun lon toki Satu. nimi Castellum li kama nimi Casteddu lon toki Satu, la ona li kama nimi Katetu lon toki pona.
lon poka pi tomo selo la, kipisi sin pi ma tomo li kama lon. ona li kipisi ma Tanpase en kipisi ma Pilanowa. ma ante li jo e nimi Tanpase, ona li lon poka pi ma Pisa. jan lawa pi ma Pisa li weka e jan pi ma Santa Isa tan tomo selo la, kulupu jan ni li tawa ma tomo Tanpase tawa ma tomo Pilanowa.
tenpo sike nanpa 1270 la, tenpo mun nanpa 7 la, tomo tawa telo li lon ma tomo tawa telo pi ma Katetu lon tenpo nanpa wan. jan lawa Luwi nanpa luka tu tu pi ma Kanse li lawa e tomo tawa telo ni. ona li utala e jan pi nasin sewi Isilan lon ma Tuki. ni li utala Jesu Isilan nanpa luka tu wan.
utala sin li kama. ma Alakon li alasa lawa e ma Satenja. alasa ni li open lon tenpo sike nanpa 1323 li pini lon tenpo sike nanpa 1326. kulupu Alakon li kama lawa e ma tomo Katetu, li pali e tomo selo lon nena ma Ponalija. utala Lukositena la, kulupu Alakon li wawa, kulupu Katetu li wawa ala. taso, kulupu Alakon li pakala ala e ma Katetu. kulupu Alakon li lawa e ma Katetu, taso kulupu Pisa li pana e mani tawa kulupu Alakon la ona li ken awen lon ma Katetu. ni li ike tawa jan pi ma Pisa, la ona li utala e kulupu Alakon. kulupu Alakon li awen wawa, la ona li weka e kulupu Pisa tan ma Katetu, li pana e tomo tawa jan pi pona tawa ona. jan mute pi ma Katala li tawa ma Katetu tan ma Ponalija. jan pi kulupu Pisa li awen ken lon ma pi lon poka.
ma Alakon li lawa e ma ni la, ona li kama jo e nimi Càller lon toki Katala. ma tomo Kale li jo e ken mute, li pona tawa jan lawa, la ona li kama jo e lipu lawa pi sama lipu lawa pi ma tomo Paselona. ma tomo Kale li kama ma tomo lawa pi ma lawa Alakon. jan pi kulupu Alakon taso li ken lon tomo selo, tan ni: jan ante lo lon ona, ona li ken pakala e nasin pi ma lawa. tenpo sike nanpa 1333 la, jan pi kulupu Satu kin li open ken ala lon ona. ma pi tomo tawa telo li kama sulo. kulupu mama mute li kama lon ma Kale tan ma Ipelija, ona li ni: kulupu Ameliki, en kulupu Amata, en kulupu Manka, en kulupu Kanelese, en kulupu Sanju.
tenpo sike nanpa 1355 la, tenpo mun nanpa 2 la, tenpo suno nanpa 15 la, jan lawa Pelo nanpa tu tu pi ma Alakon li pali e kulupu pi lipu lawa lon ma Kale.
ma Alakon li kama jo e ma pi ma Pisa, e ma pi kulupu Malapina. ma Alakon li utala e kulupu Tolija e ma Apolela. jan lawa Malijanu nanpa tu tu pi ma Apolela. tan jan Malijanu la, jan mute li wile utala e ma Alakon. ma Alakon li jo e ni taso: ma tomo Kale en ma tomo Lake (toki Katala la, ma l'Alguer). ma Alakon li pini jo e ma ante la, ma Apolela li kama jo e ona. ma lawa pi ma Satenja la, ma Apolela taso li jo pi ma ante ala.
ni li kama ante lon tenpo sike nanpa 1409. jan lawa Masinu nanpa wan pi ma Sisilija li lawa e kulupu utala pi ma Alakon li utala e kulupu Apolela. utala Sanluli la, kulupu Alakon li kama nanpa wan, kulupu pi ma Satenja li kama jo e ike. ma Alakon li pana e mani Polin 100000 la ona li jo e ma Satenja ale. tenpo sike nanpa 1420 la ma lawa Satenja li jo e ma telo Satenja ale, ma tomo Kale li ma tomo lawa ona. ma lawa Satenja li awen kipisi pi ma lawa Alakon.
jan lawa Penan nanpa tu li kama mije olin pi jan lawa Isapela pi ma Kasija, la ma lawa Kasija Lejon en ma lawa Alakon li kama wan, taso pali ona li awen ante.
tenpo sike nanpa 1535 la jan lawa Kalo nanpa luka pi kulupu Apuku li utala e ma Tunisi kepeken tomo tawa telo. ona li lon ma tomo Kale, li awen, li tawa ma Tunisi. sitelen kiwen li toki e ni kepeken toki Lasina; sitelen kiwen ni li lon sewi pi lupa pi tomo lawa pi ma tomo Kajali. supa kin li toki e ona. supa ni li lon tomo sewi San Mikele.
kulupu tenpo ni la, jan li pali e sinpin selo. kin la, ken pi jan pi ma Alakon li kama ken pi jan ale.
kulupu tenpo nanpa 1500 la, jan 30000 li lon ma tomo Paselona, jan 20000 li lon ma tomo Masi, jan 10000 li lon ma tomo Kale. jan li mute ala, taso ona li tan ma mute ni: ma Epanja, en ma Senowa, en ma lawa ante pi ma Italija, en ma lawa ante pi ma Elopa. toki nanpa wan li toki Katala, taso jan mute li sona e toki Satu.
nasin li pona mute tawa jan sona. tenpo sike nanpa 1607 la, tomo sona suli li kama. jan pi ma Satenja en nasin lawa ona li nasin pi ma Epanja, taso jan lawa pi ma Epanja li kama ike tawa jan pi ma Satenja. tan pilin ike ni la, tenpo sike nanpa 1668 la jan li moli e jan lawa lili Kamalasa.
tenpo sike nanpa 1708 la, utala li lon ma Epanja, tan ni: jan li sona ala e ni: jan seme o kama jan lawa. jan utala li tawa ma tomo Katetu tan ma Inli tan ma Netelan. jan pi ma tomo Katetu li weka ala e jan utala, la ma Epanja li jo e wawa ike. lipu Uteku pi utala ala la, ma Epanja li kama kipisi, la ma lawa ante li kama jo e ma ona. tenpo sike nanpa 1713 la, ma Esalasi li jo e ma Satenja. jan sewi Sulijo Apeloni li kama tan ma Epanja li alasa kama jo e ma Satenja. tenpo sike nanpa 1717 la, ma Epanja li jo e ma Satenja. tenpo sike nanpa 1720 la, tenpo mun nanpa 8 la, tenpo suno nanpa 8 la, lipu Tenake pi utala ala la, utala li pini, kulupu Sapoja li jo e ma Satenja.
tenpo ni la, ma Elopa ale la, nasin li kama ante li kama sin li kama pona. ni li kama pona lon ma tomo Katetu: tomo sona suli, en tomo misikeke, en tomo lipu lawa, en tomo lipu pi tomo sona suli, en tomo sona pi sona misikeke pi kipisi sijelo, en tomo sitelen lawa. taso, kulupu lawa Sapoja li ike tawa jan pi ma Satenja.
tenpo sike nanpa 1793 la, jan li wile pini e ma pi jan lawa wan, li kama tan ma Kanse li alasa utala e ma tomo Katetu. jan pi ma tomo Katetu li weka e jan utala. jan pi ma tomo Katetu li toki e wile ona ni: jan lawa li lawa e ijo pi mute ala, ken majuna li lon. taso, jan lawa li lon ala e wile ni. tenpo sike nanpa 1794 la, tenpo mun nanpa 4 la, tenpo suno nanpa 27 en tenpo suno nanpa 28 la, jan pi ma tomo Katetu li weka e jan lawa. ni li tenpo suli tawa jan pi ma Sasinja, ona li tenpo suno pi ma Sasinja (toki Satu: Sa die de sa Sardigna). jan lawa li kama sin, nasin li kama ala ante.
ma tomo Katetu li kama ma tomo lawa pi ma lawa Satenja. ni li open lon tenpo sike nanpa 1798 li pini lon tenpo sike nanpa 1814.
jan pi ma Kanse li pali e ma Pijemonte pi lawa jan, li weka e kulupu lawa Sapoja tan ma tomo Tulin la, kulupu Sapoja li lon ma tomo Katetu. kulupu Sapoja li ike tawa jan pi ma tomo Katetu. wan la, utala lili Palapanta la, jan li toki utala e pilin ike ona.
tenpo ni la, ma tomo Kalijali li kama pona. tenpo sike nanpa 1811 la, jan li pali e palisa ilo suno wawa pi lon nasin tawa, kulupu pi nasin tawa li kama pona. taso, tenpo kama la, moku li lili mute. tenpo sike nanpa 1816 la, sijelo pi jan mute li kama ike misikeke li kama seli ike.
tenpo sike nanpa 1847 la, ma tomo Katetu en ma tomo Sasali la, jan li toki wawa e wile ona. ona li wile e ni: ma lawa Satenja pi lon ma telo Satenja, en ma lawa Satenja pi lon ma Elopa (ma lawa Sapoja en ma lawa Senowa) li kama ma lawa wan. jan lawa Kalo Apeto li lon e ni.
ma Italija en ma Satenja en ma Sisilija li kama ma lawa Italija wan la, jan pi ma tomo Kajali li ken weka e sinpin selo li ken suli e ma tomo. jan esun li kama tan ma ni: ma Likulija, en ma Pijemonte, en ma Suwisela, en ma Kanse. ona li pana e nasin pali ilo tawa ma tomo Kajali. ni la, ma tomo Kajali li pini nasin majuna, li open nasin mani sin. jan pi sona pi pali tomo li pali e tomo pi pona lukin tawa nasin sin. wan la, jan sona Kajetano Sima, wan ante la, jan sona Sijonisi Kano. nasin lukin sin li ni: nasin sin pi majuna lukin, en nasin Kusijuta sin, en nasin sin pi ken pali.
tenpo sike nanpa 1899 la, tenpo mun nanpa 4 la, tenpo suno nanpa 14 la, jan lawa Unpeto nanpa wan li kama lon ma tomo Kalijali. tenpo ni la, jan li open pali e tomo lawa lon nasin tawa Loma. jan li pini pali e ona lon tenpo sike nanpa 1907. pilin jan la, ni li open e tenpo sin. kipisi ma majuna Katetu li pini lawa, kipisi ma sin pi tomo tawa telo li open lawa. kipisi ni la, esun en jan mute. ni la, ma tomo li sin pilin. tenpo ni la, jan Otone Pakaleta li jan lawa pi ma tomo Kajali. ona li open lawa lon tenpo sike nanpa 1889, li pini lon tenpo sike nanpa 1921. tan ona la, jan li pali e tomo lawa suli namako. tawa jan la, jan lawa pi ma tomo Kajali la, ken la jan Pakaleta li sona suno nanpa wan.
tenpo sike nanpa 1906 la, tenpo mun nanpa 5 la, tenpo suno nanpa 14 la, jan li toki e pilin ike ona ni: jan li jo e mani lili, esun li wile e mani mute, jan li ken ala esun e ijo. utala toki la, jan tu li moli, sijelo pi jan mute li kama pakala.
tenpo sike nanpa 1924 la, jan Penito Musolini li pana e lipu lawa pi mani 1000000. lawa ni la, ma lawa Italija li pana e mani Lila 1000000 tawa ma lawa lili Satenja. mani ni la, mute li kama jo pi ma tomo Kalijali. nasin pi palisa mute li open la, jan pi nasin ni li lanpan e tomo pi jan pi nasin ante, li weka e jan pi nasin ante. jan Emilijo Lusu li wile weka e nasin pi palisa mute. tenpo sike nanpa 1926 la, tenpo mun nanpa 10 la, tenpo suno nanpa 31 la, jan pi nasin pi palisa mute li tawa tomo pi jan Lusu, li utala e ona. tomo ona li lon nasin tawa Masili.
tenpo pini pi kulupu tenpo nanpa 1920 la, ma tomo ni li kama kipisi pi ma tomo Kalijali: ma Pili, en ma Selasu, en ma Kuwatusu, en ma Monselato. tenpo sike nanpa 1937 la, ma Emasa kin li kama kipisi ona. ni la, jan 100000 li lon ma tomo Kalijali. tenpo ni la, jan li pali e tomo suli. tomo sin ni la, jan Upato Patasa li pali e tomo mute. pali ona li pona lukin e ma toko Kalijali, lon kulupu tenpo nanpa 1930, lon tenpo pi pini utala. tu wan la, ona li pali e ma kasi pi awen sona pi jan utala moli, e poki kasi pi lon nasin tawa, e ma kasi pi jan ale. ma kasi pi jan ale la, ona li pali e ma kasi pi ale ala.
jan Enliko Enliki li nasin pi palisa mute, taso ona li jo e sona pona e pilin pona. ona li jan lawa pi ma tomo Kalijali. tan ona la, tomo sin li pakala ala e nasin majuna pi ma tomo Katetu. ona li pini lawa lon tenpo sike nanpa 1933, la jan lawa sin li wile pali e tomo pi ike lukin, taso ona li ken ala tan utala.
utala suli nanpa tu la, ma ante li pakala e ma tomo Kalijali kepeken ilo wawa pi pakala seli. ma tomo ale li kipisi luka la, kipisi tu tu li kama pakala. ni la, ma lawa li toki e ni: ma tomo Kalijali li utala pona. kipisi majuna pi ma tomo la, jan li awen ken lukin e pakala lon tenpo sin. tenpo sike nanpa 1943 la, tenpo mun nanpa 2 la, tenpo suno nanpa 17 la, pakala li open. tomo waso utala wan ale li kama tan ma Mewika. tenpo suno nanpa 26, en tenpo suno nanpa 27, en tenpo suno nanpa 28 la, pakala suli li lon, tomo suli mute li kama pakala, jan mute ale li moli.
tenpo sike nanpa 1948 la, ma tomo Kalijali li kama ma tomo lawa pi ma lili Satenja tawa jan lawa. sona ni li lon lipu ni: toki nanpa tu lon lipu lawa pi ma lawa lili Satenja pi ken suli. tenpo pi pini utala nanpa tu la, ma tomo Kajali li kama jo e jan mute. tenpo sike nanpa 1981 la, jan 220000 li lon. tenpo kama la, nanpa li kama lili tan ni: lipu lawa sin la, ma tomo Kalijali li pini lawa e kipisi ma tomo lili. ma tomo sin li kama lon; ma tomo Kalijali li lawa ala e ona tawa jan lawa, taso ma tomo mute ni li sama wan, pali suli li lon ma tomo Kajali.
kulupu tenpo nanpa 1900 ale la, ma tomo Kajali li kama suli. ma ko Poweto li lon poka telo, ma tomo Kalijali li kama jo e ona. ona li kama jo e ma nena kasi Upinu. ni la, kipisi ma tomo sin li kama lon: ma San Peneteto, en ma Ponsata, en ma Ponalija, en ma La Weka, en ma Tupumanu, en ma San Mikele.
toki mama pi ma tomo Katetu li nasin Katetu (casteddaju) pi nasin Kanpitanu (campidanesu) pi toki Satu (sardu). ni li lon tawa jan lawa pi ma tomo.
jan majuna mute li toki Satu, jan sin lili li toki Satu. jan ale li kama toki Italija, kepeken nasin Katetu pi toki Italija. tenpo sike 300 la, ni li kama lon. tenpo sin la, jan li ken ala tawa ala tomo sona, ilo kalama sitelen pi toki Italija li kama, la jan ale li toki Italija lon pali ale. jan sin pi lili mute li toki Satu, jan sin lili li ken kute e toki Satu. mama mama li toki Satu la jan sin li ken kute e ona, taso ona li toki Satu ala. jan sin li toki Italija tawa mama.
nasin Katetu pi toki Satu li nasin pi pona tawa jan sona lon tenpo majuna. ma Kanpitanu la, jan sona pi toki musi li pali e lipu kepeken ona.
jan mute pi ma tomo Kajali li nasin sewi Jesu Katolika. jan pi tan ma ante la, nasin Jesu Ototo en nasin Isilan. ma tomo Kalijali li ma tomo lawa pi kulupu sewi Kalijali. lipu li lili, taso jan li sona e ni: tenpo sike nanpa 70 pi Jesu lon la, jan lawa Apentase pi kulupu sewi li lon. kulupu ni la, ona li jan lawa nanpa wan. jan lawa Kuwintasio li lon toki suli kulupu Alese lon tenpo sike nanpa 314. kulupu sewi ni la, tomo sewi 133 li lon.
jan mute pi pona tawa sewi li tan ma tomo Kalijali. jan Satunino li jan pona sewi nanpa wan tawa ma tomo Kalijali. tenpo suno pi jan pona sewi Episijo li tenpo suno sewi nanpa wan tawa ma tomo Kalijali. ante la, jan Lusipelo, en jan Apentase, en jan Majulo Masile, en jan Injasijo Ta Lakoni, en jan Sapatole Ta Lota, en jan Esepijo Si Weseli en mama ona Lesituwita, en jan Nikola Ta Setuli, en jan Susepina Nikoli, en jan Telesa Tanpeli, en jan Malija Kisina pi kulupu Sapoja.
tenpo mute la, jan lawa sewi li tawa ma Kalijali. tenpo sike nanpa 1970 la, jan Palusu nanpa tu tu; tenpo sike nanpa 1985 la, jan Jowane Palusu nanpa tu; tenpo sike nanpa 2008 la, jan Penesitu nanpa luka luka luka wan; tenpo sike nanpa 2013 la, jan Pansiku. jan Pansiku li kama la, jan 400000 li lon.
nasin sewi ante la, nasin Jesu Ewanseli, en nasin Jesu Ewanseli Pasita, en nasin Jesu pi jan pona sewi pi tenpo pini, en nasin Jakowaki.
tenpo pi kama tan moli pi jan Jesu la, kulupu sewi pi jan pi sewi ala li nasin e pali sewi;
tenpo pi poki moli pi jan Jesu ala la, jan li tawa lon ma tomo tan ni: jan Episijo pi pona tawa sewi li pona tawa ona. sona sewi la, toki sewi pi jan Episijo li lon e ni: kon tawa wawa li weka e tomo tawa telo utala pi ma Kanse tan ma Kajali lon tenpo sike nanpa 1793. kulupu sewi Konpalejone pi jan pi sewi ala li nasin e tenpo ni, e tenpo ante pi jan Episijo;
tenpo suno ale la, tenpo mun nanpa 5 la, tenpo suno nanpa 1 li suli tawa jan Satenja pi nasin sewi Jesu. tenpo suno nanpa 1652 la, tenpo suno ni la, jan Episijo li toki sewi suli. kulupu mute li tawa ma tomo Kajali tan ma Satenja ale, li jo e len pi nasin majuna. jan utala li lon. soweli mani li tawa e supa tawa pi musi lukin (toki Satu: traccas). jan ale li tawa lon ma tomo. tawa li pini lon nasin ma Loma. sitelen kiwen pi jan Episijo li lon supa tawa, jan li tawa e ona tan nasin ma Loma tawa ma tomo Nola. tomo sewi nanpa wan pi jan Episijo li lon ma tomo Nola. jan pi pilin sewi la, kon pi jan Episijo li lon sitelen kiwen. tenpo pimeja nanpa 4 la jan li pana e sitelen kiwen tawa tomo sewi pi lon ma tomo Kajali;
tenpo mun nanpa 5 la tenpo suli ante li lon. jan Inasijo Ta Lakoni pi pona tawa sewi en jan Panseko Ta Pajola la, jan li toki e pona ona lon tenpo ni. jan Panseko la, ja li tawa ma telo ko.
tenpo suno ale la, tenpo mun nanpa 8 la, tenpo suno nanpa 15 li tenpo suno pi mama meli pi jan Jesu. ma Italija ante la, mama li moli ala, oko ona li open. nasin Pisansiju en nasin Katala en nasin Satenja la, ona li lape. tenpo suno ona la, jan li tawa lon ma tomo, li pana e kiwen sitelen kon ona tawa supa lape, li len e kiwen kepeken lipu len;
ma tomo Kalijali la, jan nanpa wan pi pona tawa sewi li jan Satunino. tenpo suno ona li tenpo suno nanpa 30 pi tenpo mun nanpa 10.
tenpo suno ale la, tenpo mun nanpa 2 la, tenpo musi pi moku suli (toki Italija: carnevale) li lon. tenpo ni la kulupu Latansila li pana e kalama musi la jan li tawa musi. jan li pali e tomo tawa suli musi li tawa e ona lon nasin tawa. jan li jo e len musi pi sama nasin majuna;
tenpo mun nanpa 4 la, kulupu pi musi majuna li nasin e tenpo pi musi kalama tawa. jan li awen e ni, li pini lon tenpo mun nanpa 12;
open pi tenpo mun nanpa 5 la, jan mute li tawa ma kasi li lukin e pona ona. ni li open lon tenpo suno nanpa 1948, li pini lon tenpo suno nanpa 2018, tan ni: nanpa pi jan tawa li awen kama lili. kulupu musi Pijela Si Kajali li nasin e pali ni;
tenpo seli la, kulupu Pijela Si Kajali li nasin e tenpo pi kalama musi suli. jan musi li tan ma Italija tan ma ante kin;
tenpo mun nanpa 7 anu tenpo mun nanpa 9 la, ma Kopo Teli Anseli pi poka telo la, pali Osi Mesi Ka la jan li kama sona e ni: tomo tawa telo pi palisa luka tawa la, jan seme li wawa nanpa wan;
kulupu pi tomo suli musi majuna pi ma tomo Kalijali li nasin e tenpo pi kalama musi suli mute. tenpo ni li open lon tenpo mun nanpa 10, li pini lon tenpo mun nanpa 5; ona li tenpo musi pi jan Episijo pi pona tawa sewi;
jan li toki musi lon tomo musi suli Masimo. ni li open lon tenpo mun nanpa 10 li pini lon tenpo mun nanpa 4;
tomo wan la, jan li pali e palisa moku seli lon tenpo majuna. tomo ni li lon nasin tawa Lesina Makelita. tenpo ni la, tomo ni la, tenpo Festarch li lon. tenpo ni la, jan li kama tan ma mute li pana e sona pi pona pi ken pali tomo;
tenpo mun nanpa 11 la, tomo mute pi kulupu Pijela Si Kajali la, tenpo pi kalama musi Jazz pi ma Elopa li lon. jan suli pi kalama musi li lon; wan la, jan Palo Pesu;
tenpo sike ale la, tenpo pi ma Satenja pi tawa noka wawa (toki Italija: Terra Sarda di atletica) li lon. jan wawa li lon li tan ma Italija tan ma ante kin.
moku pi ma Kalijali li sama moku pi ma Satenja ante, taso nasin Katala en nasin Likulija li ante e ona. moku pi majuna mute li jo e kala. ona li ni: kala selo lon kipisi pan (toki Satu: fregula cun cocciula), en kala selo pi kulupu tu lon poki moku seli (toki Satu: cocciula e cozzas a schiscionera), en kala suli en kili selo kiwen lon telo namako nasa (toki Satu: sa burrida a sa casteddaia), en kala ko en kala selo lon moku telo (toki Satu: sa cassola), en kala tomo nasa en pan ko lon telo laso jelo moku kili seli (toki Satu: orziadas), en kala selo suli pi nasin Katetu (toki Satu: aligusta a sa casteddaia).
jan mute li sona e moku ni: kipisi lili pan pi nasin Kanpitanu (toki Satu: malloreddus a sa campidanesa), en pan linja lon kala selo lon ko pi sike ma kala (toki Italija: spaghetti con vongole e bottarga), en pan linja lon kala selo sike pi palisa mute pi pilin ike (toki Satu: spaghittus cun arrizzonis), en pan pi kama ike pilin en moku pi telo walo soweli lon telo moku (toki Satu: su mazzamurru), en moku soweli lon poki pan (toki Satu: panadas).
moku suwi la, moku jelo ko pi telo walo soweli lon pan poki suwi (toki Satu: pardulas), en moku walo pi telo walo soweli en telo jelo suwi pipi lon pan poki suwi (toki Satu: seadas), en ko pi kili kiwen suwi lon lipu pi kili kiwen suwi (toki Satu: candelaus), en pan suwi kili (toki Satu: papassinus).
telo nasa kili la, telo Nulaku en telo Nako en telo Maluwasija en telo Mokato li jelo, telo Silo en telo Monika li loje.
jan suli mute pi kalama musi la lon li open lon ma tomo Kalijali. jan Enijo Polino li pali e kalama musi, jan Susepe Aneta li kepeken ilo musi linja, jan Sowani Matejo Te Kansija, en jan Pijelo Sikawasi, en jan Anselo Lomelo, en jan Kamen Meli, en jan Susi Tewinu, en jan Penatete Manka Si Nisa li pana e kalama musi uta.
tenpo sin la, jan mute li sona e jan Pako en jan Mako Kata. ona tu li pana e kalama musi.
tenpo sike nanpa 1939 la, tomo Peluwisi Ta Palesina pi kama sona pi kalama musi li open lon. tomo ni en tomo sona lili pini Posijo Posi pi sitelen musi li open e tomo sona lili pini pi kalama musi.
open pi tenpo sike nanpa 2020 la, jan 9575 li lon ma tomo Kajali tan ma lawa ante. jan ale li jan 100 la, jan ni li jan 6. ni li kulupu jan pi suli tawa kulupu ante:
jan 1650 li tan ma Pilipina;
jan 996 li tan ma Ukawina;
jan 806 li tan ma Lominija;
jan 788 li tan ma Seneka;
jan 761 li tan ma Sonko.
tomo misikeke mute ni li lon ma tomo Kalijali:
kulupu misikeke Susepe Posu la tomo ni: tomo misikeke San Mikele la jan li sona suli e ijo namako, tomo ni li pona tawa ma Italija ale; tomo misikeke Amanto Pusinko la jan li sona e ike ni: leko lili sijelo li kama moli e leko lili sijelo ante li ken moli e jan; tomo misikeke Antonjo Kajo la jan li pona e jan lili sin;
tomo misikeke San Mikele la jan li sona suli e ijo namako, tomo ni li pona tawa ma Italija ale;
tomo misikeke Amanto Pusinko la jan li sona e ike ni: leko lili sijelo li kama moli e leko lili sijelo ante li ken moli e jan;
tomo misikeke Antonjo Kajo la jan li pona e jan lili sin;
tomo misikeke San Sowani Si Sijo;
tomo misikeke Sansisima Linita;
tomo misikeke Malino;
tomo misikeke Lopeto Pinaki;
tomo sona misikeke Monselato. tomo sona suli pi ma tomo Kalijali la, jan li kama sona lon ma tomo lili Monselato. tomo pi sona misikeke li tomo misikeke sin. jan sona en jan pi kama sona li lon tomo ni.
ma lawa pi ma tomo Kalijali la ma lipu ni li lon:
tomo lipu pi ma Satenja;
tomo lipu Emilijo Lusu pi ma tomo;
tomo lipu pi ma tomo Pili;
tomo lipu pi sona pi ma Satenja;
tomo lipu pi sitelen musi pi ma tomo;
tomo lipu pi wile sona kulupu Italija Inlan;
tomo lipu pi wile sona kulupu Italija Tosi;
tomo lipu Ton Milani pi kipisi ma tomo;
tomo lipu Sowani Pasita Tuweli pi kipisi ma tomo;
tomo lipu Lesina Elena pi kipisi ma tomo;
tomo lipu Witolino Ta Pete pi kipisi ma tomo;
tomo lipu San Majulo pi kama sona;
tomo lipu pi kulupu nasin pi ma Satenja;
tomo lipu Sowani Peluwisi Ta Palesina pi tomo sona pi kalama musi;
tomo lipu pi kulupu lawa pi ma Satenja;
tomo lipu pi lipu majuna pi ma Italija;
tomo lipu pi kulupu pi nasin jan pi kipisi ma Kalijali;
tomo lipu pi kulupu pi esun kasi pali;
tomo lipu pi tomo pi ma poka;
tomo lipu lawa pi ma Kalijali Olitano;
tomo lipu pi kulupu Akowes pi sitelen musi misikeke;
tomo lipu pi wile wawa pi ma Satenja;
tomo lipu pi sona mun pi ma tomo Kalijali;
tomo lipu Lesina Makelita pi jan pi ken ala lukin;
tomo lipu pi kulupu Tepanija Patalino pi kalama musi misikeke;
tomo lipu San Tomaso Takuwino;
tomo lipu utala;
tomo lipu Susepe Sijoto pi sona pi tenpo pini;
tomo lipu Palisu pi nasin pi ma mute;
tomo lipu pi tomo sona suli pi ma Kalijali;
tomo lipu suli pi telo suli Mesitelanejun.
ma tomo Kalijali la, tomo sona ni li lon:
tomo sona lili open mute luka wan ni: tomo luka luka tu wan pi ma lawa; tomo luka luka pi jo jan;
tomo luka luka tu wan pi ma lawa;
tomo luka luka pi jo jan;
tomo sona lili meso luka luka tu tu ni: tomo luka luka wan pi ma lawa; tomo tu wan pi jo jan;
tomo luka luka wan pi ma lawa;
tomo tu wan pi jo jan;
tomo sona lili pini mute luka wan ni: tomo mute pi ma lawa; tomo luka wan pi jo jan;
tomo mute pi ma lawa;
tomo luka wan pi jo jan;
tomo sona suli pi ma Kalijali;
tomo sona suli sewi pi ma Satenja.
tomo sona lili pini la, tomo tu ni li suli: tomo sona Sijoto Pinto pi nasin majuna li open lon kulupu tenpo nanpa 1600, li majuna tawa tomo sona mute pi ma Italija. tomo sona Sowani Malija Tetoli pi nasin majuna la jan suli mute li kama sona; wan la, jan Antonijo Kansi.
kulupu musi Luwisi Piloni;
tomo Matatojo pi lukin pi sitelen musi (EXMA);
tomo musi ijo pi ma tomo Kalijali;
tomo Kalijali pi sona pi ijo majuna pi anpa ma;
tomo pi sona pi kulupu majuna Senowesi;
tomo Tepano Katu pi sitelen musi pi ma Tawi;
tomo musi ijo pi tomo sewi Ponalija;
kulupu Kemente Susini pi sitelen ko sijelo;
tomo ijo Tesolo Te Tomo;
tomo sona Satenja pi tomo tawa nasin linja suli;
tomo Satenja pi sona pi sijelo ijo suli;
tomo Lejonato Te Pune pi sona kiwen;
tomo Satenja pi sona pi kulupu jan;
tomo Tomeniko Lowisato pi sona ma majuna;
tomo Santulalija pi sona pi mani majuna pi anpa ma;
tomo pi sona soweli;
tomo kasi pi ma tomo Kalijali;
tomo Italija pi sitelen musi kule lipu.
tomo pi kalama uta musi;
tomo Masimo;
tomo musi pi ma tomo;
tomo kute lukin pi ma tomo Kalijali;
tomo Apijeli;
tomo Saline;
tomo Tejato Ka.
|
2,953
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_tomo_Pelinsan
|
ma_tomo_Pelinsan
|
jan la ma tomo Pelinsan (toki Inli: Bellingham) li ma tomo nanpa wan lon kipisi ma Wakon lon ma Wasinton.
|
2,954
|
https://wikipesija.org/wiki/musi_Lupa_Ale
|
musi_Lupa_Ale
|
musi Lupa Ale li musi pi ilo sona suli, ilo mama ona li ilo Konto Tuli (toki Inli: Construct 3).
musi Lupa Ale li musi pi ilo sona suli, ilo mama ona li ilo Konto Tuli (toki Inli: Construct 3).
ona li open lon suno sike 2024 taso jan Popisimon li open pali e ona lon suno sike 2023
musi ni li lon poki musi pi musi tawa, tenpo lili la sina wile tawa pini tawa pini pona
|
2,955
|
https://wikipesija.org/wiki/kulupu_toki_Malajalan
|
kulupu_toki_Malajalan
|
kulupu toki Malajalan li kulupu toki insa pi kulupu toki Tawita pi poka seli li jo e toki Malajalan e toki ante.
|
2,956
|
https://wikipesija.org/wiki/mani_Peni
|
mani_Peni
|
mani Peni (toki Tosi: pfennig [ˈpfɛnɪç] o kute [sona], nasin mute: pfennigs anu pfennige o kute [sona]) li mani majuna [nimi] lon ma Tosi pi tenpo pini lon ma ante.sitelen mani ona li Pf. anu ₰.mani Peni ale li mani Ma wan.tenpo ale nanpa luka tu tu tawa tenpo suno nanpa MKW (31 kepeken nasin nanpa pona) pi tenpo mun nanpa KT (12 kepeken nasin nanpa pona) pi tenpo sike MAW (2001 kepeken nasin nanpa pona) la jan pi ma Tosi li kepeken mani Peni.tenpo ni la jan pi ma Tosi li kepeken mani Elopa.
|
2,957
|
https://wikipesija.org/wiki/ijo_lili_kama
|
ijo_lili_kama
|
ijo lili kama li ijo lili. sona kama li sona pi kama ona. nasin pi ijo lili kama sama li sama.
|
2,958
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_15924:Hans
|
ISO_15924:Hans
|
sitelen Sonko pona (toki Sonko pona: 简体字, toki ilo: zh-Hans) li nasin wan pi nasin sitelen An, jan pi ma Sonko li pali e ona tan pona e nasin sitelen.
tenpo ni la, ma Sonko en ma Malasija en ma Sinkapo en ma Wa pi ma Mijama. kin la, ma mute wan en kulupu lon ma mute li kepeken toki Sonko pona kin.
|
2,959
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_tomo_Polan
|
ma_tomo_Polan
|
ma tomo Polan li lon lete pi ma Owekan. toki Inli la, nimi li Portland. ma Owekan la, ma tomo Polan li ma tomo suli nanpa wan. ma tomo Polan li lon poka pi telo linja Wilame li lon poka pi telo linja Kalanpija. telo tawa li suli mute. ilo tawa telo suli li ken kama tawa ma tomo Polan tan telo suli Pasipi lon telo tawa Wilame. telo suli Pasipi li lon weka ma tomo Polan.
nena li lon poka ma tomo Polan. ma kasi suli li lon nena. jan li jo e mani mute li pali e tomo lon nena. sina tawa nena lon poka ma tomo Polan la, sina ken lukin e ma tomo e tomo suli e telo tawa.
tomo suli li lon ma tomo Polan.
nena Tepa li nena ante lon ma Polan. tenpo pini mute la, lupa li pana e telo seli seli pi kiwen. telo seli seli li kama kiwen li pali e nena Tepa.
|
2,960
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_639:rom
|
ISO_639:rom
|
toki Lomani (toki Lomani: rromani ćhib) li toki anu kulupu toki pi kulupu jan Lomani. lipu Ethnologue la toki Lomani li toki mute.
|
2,961
|
https://wikipesija.org/wiki/ijo_lili_nanpa_35
|
ijo_lili_nanpa_35
|
ijo lili nanpa 35 li ijo lili li ken ike e ijo lon li ken telo li ken kon li ken kiwen. kule ona li jelo loje.
|
2,962
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:MT
|
ISO_3166:MT
|
ma Mata (toki Mata: Malta) li kulupu ma pi poka ale telo lon ma Elopa. ona li lon telo suli Mesitelane.
|
2,963
|
https://wikipesija.org/wiki/toki_Kasa
|
toki_Kasa
|
toki Kasa (toki Kasa: qazaqşa) li toki pi ma Kasa. kin la, jan mute lon ma Kasa li kepeken toki Losi.
toki Kasa li toki pi ma mute. ona li toki lawa pi ma Kasa li toki lon ma Sonko, lon ma Monko, lon ma Lusi, lon ma Kilisa, lon ma Opeki, lon ma mute ante. ante mute pi toki Kasa li lon. sitelen la ona ale li sama mute. taso toki kalama la ona li ante mute.
|
2,964
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:ZW
|
ISO_3166:ZW
|
ma Sinpapuwe li ma lon ma Apika. ona li poka e ma Sanpija e ma Mosanpi e ma Mosanpi e ma Posuwana e ma Setapika.
|
2,965
|
https://wikipesija.org/wiki/kipisi_ma_Pi_pi_ma_Wasinton
|
kipisi_ma_Pi_pi_ma_Wasinton
|
kipisi ma Pi li ma lili pi ma Wasinton pi ma Mewika. ma tomo Takoma li ma tomo lawa li ma tomo suli nanpa wan pi kipisi ma Pi. ma tomo Pujalu en ma tomo Lekeju li ma tomo suli ante. nena ma Takoma li nena ma suli nanpa wan pi ma Wasinton li lon kipisi ma Pi.
kulupu Pujalu li kulupu nanpa wan pi kipisi ma Pi. tenpo ni la ona li jo e ma kulupu Pujalu.
ma tomo ni li lon kipisi ma Pi:
ma tomo Apun
ma tomo Ponile
ma tomo Puki
ma tomo Tupon
ma tomo Eju
ma tomo Pi
ma tomo Pike
ma tomo Ki Apo
ma tomo Lekeju
kipisi pi ma Miton
ma tomo Otin
kipisi pi ma tomo Pasipi
ma tomo Pujalu
ma tomo Ro
ma tomo Ruton
ma tomo Sune
ma tomo lawa Takoma
ma tomo Uniwesite Pa
ma tomo lili ni li lon kipisi ma Pi:
ma tomo lili Kaponato
ma tomo lili Etonwe
ma tomo lili Sopawi
ma tomo lili Selijakun
ma tomo lili Wikeson
ma tomo lili pi lawa ala li lon kipisi ma Pi:
ma tomo lili Ate
ma tomo lili Ateton
ma lon telo Anteson
ma tomo lili Atontale
ma tomo lili Aso
ma tomo lili Pan Pon
ma tomo lili Kanteju
ma tomo lili Ki Le
ma tomo lili Kowe Ki
ma tomo lili Kake
ma tomo lili Ta Pon
ma tomo lili Epe
ma tomo lili E Pan
ma tomo lili Pi
ma lon telo Po
ma tomo lili Fetewison
ma tomo lili Kajan
ma lon telo Ewon
ma tomo lili On
ma tomo lili Kapowisin
ma lon telo Kiton
ma tomo lili Ki Sente
ma tomo lili La Kante
ma tomo lili Le Ta
ma tomo lili Lonpan
ma tomo lili Mapeju
ma tomo lili Mikena
ma tomo lili Mimilin
ma tomo lili Milan
ma tomo lili No Po Luji
ma tomo lili No Pujalu
ma tomo lili Palan
ma tomo lili Pawi I
ma tomo lili Pawi We
ma tomo lili Puti
ma lon telo La
ma tomo lili Wosetale
ma tomo lili Soki
ma tomo lili So I
ma tomo lili Sanawe
ma tomo lili Sanpewi Le
ma tomo lili Suni
ma tomo lili Suni U
ma tomo lili Wan
ma tomo lili Wale
ma tomo lili Wajuna
ma tomo lili Wolose
|
2,966
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:MX
|
ISO_3166:MX
|
ma Mesiko li lon ma Amelika lete li lon poka pi ma Mewika li lon poka pi ma Katemala li lon poka pi ma Peli. ma Mesiko li lon poka pi telo suli Pasipi li lon poka pi telo suli Kawipen li lon poka pi telo suli pi ma Mesiko.
ma Mesiko li suli. jan mute li lon ma ni.
tenpo pini la ma Epanja sin li pini. tenpo ni la jan Mesiko li pana e nimi sin tawa ma ona. nimi ni li sama nimi pi ma tomo lawa ona. ma tomo lawa ona li México lon toki Nawa.
nimi "México" li nimi tu. nimi nanpa tu li -co li "ma." jan sona li pilin en ni: nimi nanpa wan li kama tan nimi Mexitl. nimi ni li nimi nanpa tu pi jan sewi Huitzilopochtli. ken la México li "ma pi jan sewi Huitzilopochtli" tan ni. jan sona ante li pilin e ni: nimi México li nimi mute (tu wan). nimi nanpa wan li metzli li "mun" lon toki pona. nimi nanpa tu li xictli li "insa" lon toki pona. nimi nanpa tu wan li "-co" li "ma" lon toki pona. nimi ni li wan la ona li toki e ni: "ma lon insa mun." telo Texcoco li "telo mun" lon toki pona. tenpo pini la ma tomo Mesiko li lon insa telo Texcoco. ken la nimi "México" li "ma lon insa mun" tan ni.
tenpo mute pini la ma Mesiko li ma pi kulupu lawa Olime pi kulupu lawa Maja pi kulupu lawa Nawa. tenpo ni li pini la jan Epanja li kama tawa ma Mesiko li anpa e jan ona.
tenpo pi kulupu lawa Epanja li pini la ma Mesiko li utala e kulupu Epanja li weka e ona. jan Mike Itako (Miguel Hidalgo y Costilla) li jan lawa pi utala ni.
tenpo pi kulupu lawa Mesiko la jan Antonjo Lope Te Santa Ana (jan Antonio López de Santa Anna) li jan suli pi kulupu lawa. ona li lawa e ma Mesiko. ona li wile lawa wawa e ma Mesiko. taso jan pi ma Tesa li wile ala e lawa ona. ma Tesa li weka tan ma Mesiko tan ni. tenpo ni la ma Mewika li kama jo e ma Tesa. taso ni li ike tawa kulupu lawa Mesiko.ona li utala e ma Mewika tan ni. taso ma Mewika li anpa e ma Mesiko li weka e ma mute ona. ma ni li ma Kaliponija li ma Niwata li ma Juta li wan pi ma Kolowato en ma Ewisona en ma Numesiko en ma Wajomin.
|
2,967
|
https://wikipesija.org/wiki/kulupu_Akije
|
kulupu_Akije
|
utala suli nanpa tu la ma Tosi en ma Italija en ma Nijon li kulupu ma Akije. kulupu ma ni li open e utala suli nanpa tu li utala e kulupu ma Alije.
|
2,968
|
https://wikipesija.org/wiki/akesi_poki_pi_noka_jelo
|
akesi_poki_pi_noka_jelo
|
akesi poki Kelonowisi Tensikulatu (Chelonoidis denticulatus) li akesi poki pi noka jelo. akesi ni li jo e suli sama jan lili. selo poki li pimeja jelo anu pimeja loje. taso akesi ni li jo ala e selo poki pimeja. akesi poki pi noka jelo li jo e noka jelo e lawa jelo. akesi poki pi noka jelo en akesi poki pi noka loje li jo e mama sama.
akesi poki pi noka jelo li lon ma Amelika.
akesi ni li moku mute e kasi linja e kili. ante la, akesi li moku e pipi.
sijelo pi akesi poki pi noka jelo li suli. tenpo mute la, sijelo ona li jo e suli 40cm. taso, akesi meli li lon. ona li suli mute. ona li jo e suli 94cm.
akesi poki pi noka jelo li jo e lawa jelo, e noka jelo. kin la, jelo li lon poki ona.
|
2,969
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_Kalaka
|
ma_Kalaka
|
ma Kalaka li kulupu ma lon ma Mintana pi ma Pilipina.
|
2,970
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Pi_Pata
|
jan_Pi_Pata
|
jan Pi Pata (toki Inli: big brother, "jan sama suli") jan lon lipu 1984.ona li jan lawa pi ma Osijanija en nasin Inso.jan ni li lon ala lon lipu 1984,taso la jan pi ma Osijanija li pilin e ni:ona li lon.lon ona li lawa.jan ante li pilin e ni:jan Pi Pata li moli lon tenpo sinpin,tenpo monsi la ma Osijanija li lon,ona li sitelen kon.ona li lon la,lon ona li kepeken ante pona.
|
2,971
|
https://wikipesija.org/wiki/kama_tawa
|
kama_tawa
|
wile tawa (toki Inli: force) la, tawa ijo li ante. ona la, ijo awen li open tawa.
kiwen mute li pana e kon. nimi pi kon ni li kon pi wile tawa tan kiwen (magnetic field). kon li pana e wile tawa kiwen ante.
|
2,972
|
https://wikipesija.org/wiki/ilo_Antowi
|
ilo_Antowi
|
ilo Antowi (Android) la, ilo toki sona en ilo sona lili li kepeken ilo kon lawa ni. lawa ona li tan ilo Linu. kulupu Kuko li lawa e ni.
|
2,974
|
https://wikipesija.org/wiki/Buffalo_buffalo_Buffalo_buffalo_buffalo_buffalo_Buffalo_buffalo
|
Buffalo_buffalo_Buffalo_buffalo_buffalo_buffalo_Buffalo_buffalo
|
Buffalo buffalo Buffalo buffalo buffalo buffalo Buffalo buffalo li toki musi lon toki Inli. ona li musi tan ni: lukin e nasin toki la, ona li pona.
toki pona la, toki ni li sama ni: soweli mani tan ma Pupalonija pi jo e pakala tan soweli mani ante tan ma Pupalonija li pakala e soweli ante tu tan ma Pupalonija.
|
2,975
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Kin_Isan
|
jan_Kin_Isan
|
jan Kin Isan (toki Soson: 김일성) li mama pi ma Soson.mama ona li jan Kan Panso li jan Kin Jonsi.
|
2,976
|
https://wikipesija.org/wiki/%E0%AE%93
|
%E0%AE%93
|
ஓ (ஓ [sona]) li sitelen lili lon sitelen Tami. nimi ona li "Okalan" (ஓகாரம்) taso jan li pana sona tawa jan lili la, nimi ona li "Owana" (ஓவன்னா).
|
2,978
|
https://wikipesija.org/wiki/ilo_kon
|
ilo_kon
|
ilo kon anu ilo ko (toki Inli: Software) li sona ni: jan anu ilo li pali e ijo lon nasin seme?
kama mute la, jan li toki e "ilo kon" la, jan li toki e ilo kon pi ilo sona anu ilo toki sona. taso, ijo ante li ken ilo kon.
jan li wile awen sona e ni: mi pali seme e ijo? jan li ken pali e ni: o sitelen e pali ale lili pi pali suli lon lipu. jan li wile pali e ona la, ona li lukin e lipu, li pali e pali ale sitelen. lipu ni li ilo kon.
ilo sona la, ilo kon li sona ni: ilo, o pali e ijo seme? o toki tawa jan kepeken nasin seme? o lukin, o ante, o awen e sona seme?
ilo kon lawa li ilo kon ni: ona li lawa e ilo sona, li pali e ijo mute ni:
ilo kon ante li ken pali.
jan li wile pali e ilo kon, ona li ken kepeken e pali ona.
(ken) jan mute li ken kepeken e ilo sona wan. taso, ona li ken ala lukin e sona pi ona ante.
(ken) ilo kon li ken ala lukin e sona pi ona ante. ilo kon wan li ike la, ona li ken ala pakala e ale.
ilo sona Pisi (PC) la, ilo kon lawa mute li lon. ilo kon lawa tu wan ni li suli nanpa wan:
ilo kon lawa Winto (Windows)
ilo kon lawa Makinto (macOS)
ilo kon lawa Linu (Linux)
ilo kon ni li pona tawa ni: jan li wile pali e ijo kon. ijo ni li ken lipu, li ken sitelen, li ken kalama, li ken ijo ante. jan li ken pali e ijo kon kepeken lipu ni.
ilo kon ni li pona tawa ni: jan li wile lukin e ijo kon.
ilo kon pi pali ijo mute li ken pana lukin e ijo sama. taso, ilo kon ante li ken ala pali e ijo, li ken pana lukin taso e ijo.
ilo kon pi lukin ijo li ken kama jo e ijo tan poki sona, li ken kama jo e ona tan kulupu pi ilo sona.
ilo kon musi, anu musi ilo li ilo kon li pali tawa pana musi taso. musi ni li ken musi pi sitelen tawa, li ken musi pi sitelen toki.
ilo kon ni li pona tawa ni: jan li wile ante e nasin pi ilo sona, e nasin pi ilo kon ante.
ken la, ilo sona li jo e ilo kon jaki mute. jan li wile weka e ona tan ilo sona.
ken la, ilo sona li kama pali ike. jan li wile pona e pali ona.
ante la, ilo kon pi pona ilo sona li ken wan pi ilo kon lawa. ilo kon Plasma en ilo kon pi supa pali ante li pana e "supa pali" tawa ilo kon lawa. jan li ken pali e ijo mute, li ken open e ilo kon ante, li ken lawa e ilo kon lawa kepeken ilo kon ni.
ilo kon ni li pona tawa ni: jan li wile pali e ilo kon sin.
kama mute la, jan li wile pali e ilo kon sin la, jan li wile sona e toki ilo.
|
2,979
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:VN-HN
|
ISO_3166:VN-HN
|
ma tomo A Noje (toki Wije: Hà Nội) li ma tomo lawa pi ma Wije. tenpo sike 1954 tawa tenpo sike 1976 la, ona li ma tomo lawa pi ma Wije seli. ni li tenpo pi utala insa pi ma Wije. lon tenpo lili mute lon tenpo ante luka wan la, ona li ma tomo lawa pi ma Wije lon tenpo suli mute kepeken tenpo ale li lon tenpo mute pi ma ante luka wan. [ike]
|
2,980
|
https://wikipesija.org/wiki/nasin_sewi_Isilan
|
nasin_sewi_Isilan
|
nasin sewi Isilan (toki Alapi: الإسلام.kalama kepeken IPA:al.ʔis.laːm) anu nasin sewi pi jan Muwama li tan ma Alapi. sewi wan taso li lon. toki Alapi la sewi li nimi Ala (اللّٰه). mute jan la, ona li nasin sewi nanpa tu. ona li nasin sewi pi jan Alawan. sewi li toki e sona tawa jan Muwama la ona jan li pali e lipu Kulan. ni li lawa e nasin. nasin Isilan la sewi li toki pini tawa jan Muwama la toki sewi sin li kama ala. jan Alawan en jan Jesu li jan toki ante pi tenpo pini tawa jan Muwama.
nasin Suni en nasin Sija li tu suli ona. mute ante kin li lon li lili tawa ona tu.
nasin Suni en nasin Sija la toki ni li pona li lon. ijo li wile kama lon nasin Isilan la ona o toki lon e sona ni:
wan sewi
jan sewi
lipu sewi
jan pi kute sewi
tenpo sewi pi moli ale
lawa sewi pi pali ale
sewi li ijo wan lon nasin Isilan. nasin ante pi jan Jesu la sewi li mute la ona li mama wan li jan wan li kon wan.
sewi li sijelo ala li jan ala li ijo ma ala la sitelen pi sewi wan li ken ala lon nasin Isilan.
sewi li lawa e jan sewi ni li pana e sona tawa jan pi kute sewi kepeken ona. sewi li pali e ona kepeken suno la ona li ken ala ike. ona li sona e ijo ale.
lipu Kulan li tan toki pi jan Muwama. sewi li toki tawa ona kepeken jan suno sewi. jan poka kin pi jan Muwama li toki e sona sewi la mute li pali e lipu Asi (toki Alapi: الحديث النبوي, "lipu pi toki sewi kama")
nasin Isilan la tenpo kama la ale li moli lon tenpo sama li ken tawa ma pona li ken tawa ma ike.
sewi li lawa e pali ale lon. taso jan li ken wile ante. sewi li lawa e ken ni.
nasin Isilan li tu tan ni: toki pi jan mute la jan Muwama li moli la kulupu o anu e jan lawa sin li wile e jan Apu Pa. ni li kama nasin Suni. taso mute ante li toki e ni: jan Muwama li moli la ona li toki e ni: jan pi kulupu mama ona o lawa la jan Ali In Api Tali o ni. ni li kama nasin Sija. kulupu tu ni li kama utala la ante mute kin li kama lon tenpo.
nasin Suni en nasin Sija la nasin Suni li suli li lon ma mute. nasin Sija li suli lon ma Ilan.
|
2,981
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_Tominika
|
ma_Tominika
|
ma Tominika (toki Epanja: República Dominicana) li ma lon ma Amelika lete. telo Kalipi en ma Awisi li lon poka ona. ona li lon pi ma lon telo Awisi. ma tomo lawa ona li ma tomo Santo-Tominko. toki ona li toki Epanja.
ona li jo e ma lon telo lili pi mute. ma lon telo suli ona li ma lon telo Sajona (toki Epanja: Isla Saona) en ma lon telo Katalina (toki Epanja: Isla Catalina) en ma lon telo Pejata (toki Epanja: Isla Beata) en ma lon telo Kajo-Lewantato (toki Epanja: Cayo Levantado).
tenpo sike nanpa 1492 la, jan Kitopa Kolon li kama tawa e ona.
|
2,982
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_Tosi_pi_poka_lete
|
ma_Tosi_pi_poka_lete
|
ma Tosi pi poka lete (toki Tosi: Norddeutschland) li ma pi poka lete pi ma Tosi.kipisi ma pi ma Tosi li jo e nasin mute,jan li ken kipisi kepeken nasin sewi anu sona ma anu toki.jan li kepeken toki la,ma Tosi pi poka lete li kepeken toki Patesi.sona ma la,ma mute pi ma Tosi pi poka lete li ma supa lon ma Tosi pi poka lete.nasin sewi la,jan pi nasin sewi pi jan Jesu li mute. ma tomo suli pi ma Tosi pi poka lete li ni: ma tomo Pelin en ma tomo Anpu en ma tomo Pemen.
|
2,983
|
https://wikipesija.org/wiki/Capital_punishment
|
Capital_punishment
|
moli tan lipu lawa (toki Inli: death penalty) li ni: jan li pali e ijo pi ike mute tawa lipu lawa la, jan lawa ken moli e ona tan pali ona. tenpo sike 2022 la, ma lawa pi nanpa 54 li moli e jan ona tan pali ike ona. ma pi mute 109 li pali ala e ijo ni (taso li ken pali e ni tan ni: jan utala li utala li moli e jan pi utala ala anu ijo ike sama). ma pi mute 7 li ken ala moli e jan ona lon tenpo ale.
jan mute li toki e ni: moli sama ni li pona ala li pakala e kon pi sitelen pi ken jan. taso, ma mute li awen e pali ni.
tenpo pini mute la, moli ni li lon ma mute anu ma ali. tenpo pini pi tenpo sike pini 200 la, jan mute en ma mute li sona ala li ken ala e ni: kepeken nasin seme la, mi mute li ken pona e jan pi pali ike? ona li ken awen pali e ijo ike. tan ni la, moli tan pali ike ona li lon. kin la, kulupu jan mute a pi ma mute li pali e ijo ni.
taso, jan ale ala li pilin e ni: pali ni li pona. tan ni la, jan mute pi tenpo ale li wile e ni: moli tan pali ike ona li weka tan nasin lawa ma. tenpo lon la, ma mute li ken pali e ijo ante. jan li ken ante li ken pona e pali ona la, ma li wile ala kepeken moli sama ni lon tenpo mute. moli li ken ala pona lon tenpo kama pi pali ni.
|
2,984
|
https://wikipesija.org/wiki/kijetesantakalu_loje
|
kijetesantakalu_loje
|
kijetesantakalu loje (toki Lasina: Ailurus fulgens) li kulupu soweli pi nena mama. ona li lon tan ma kasi pi kulupu nena Imalaja. ona li jo e selo loje li jo e selo pimeja li jo e selo walo. kulupu ni li sama e kulupu pi kijetesantakalu jaki. ona li moku e kasi palisa li moku e kili li moku e soweli lili. ona li lape lon tenpo suno.
|
2,985
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_639:se
|
ISO_639:se
|
toki Sami lete (kepeken toki Sami lete: davvisámegiella) anu toki Tawisamekijela li lon kulupu toki Sami. toki Sami li lon kulupu toki Ula. jan Sami mute toki e ona. jan li toki e toki Sami lete li lon lete pi ma Wensa en ma Nosiki. jan ala mute li toki e toki ni lon ma Sumi.
sitelen toki Sami lete li kepeken e nasin sitelen Lasina.
|
2,986
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:RW
|
ISO_3166:RW
|
ma Luwanta li ma lon ma Apika pi kama suno. ona li lon poka e ma Konko pi ma tomo Kinsasa e ma Ukanta e ma Tansanija e ma Lunsi. tenpo pini la ona li lawa tan ma Pesije.
tenpo pini la, jan ante pi tan ante lon ma Luwanta li utala. tenpo sike 1994 la, jan pi kulupu Utu li pali tawa moli e jan pi kulupu Tusi ali. pali moli li pini tan ni: kulupu RPF li kama lawa e kulupu lawa. tenpo ni la, ma Luwanta li kama pona.
|
2,987
|
https://wikipesija.org/wiki/tenpo_mun_nanpa_luka_luka_wan
|
tenpo_mun_nanpa_luka_luka_wan
|
tenpo mun nanpa luka luka wan (November) li open lon pini pi tenpo mun nanpa luka luka. ona li pini la, tenpo mun nanpa luka luka tu li kama. ona li jo e tenpo suno mute luka luka.
tenpo sike 1918 - utala suli nanpa wan li pini.
tenpo sike 1963 - jan Li Api Osuwa li moli e jan Son Kenisi. jan Linton Pi Sonson li kama jan lawa sin pi ma Mewika lon tenpo suno sama.
tenpo suno pi lawa sin pi ma Posuka
|
2,988
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_San_Kase
|
jan_San_Kase
|
jan San Kase (toki Sonko: 蒋介石) li jan lawa pi ma Sonko.
|
2,989
|
https://wikipesija.org/wiki/laso_wawa
|
laso_wawa
|
poka laso pi lukin ala li kule lon poka laso. jan li ken ala lukin e ona. taso, soweli lili en pipi mute en akesi lili en waso lili li ken.
suno pi poka laso ni li ken moli e soweli. suno sewi li pana mute e ni. taso, pona la sewi pi ma ale li pini e suno pi laso wawa. kin la jan li ken kepeken e ko pi weka suno tan ni: ona li wile seli ala.
kule ni li ken pona tawa jan tan ni: ilo li ken suno e telo sijelo mute, e ijo mute ante.
|
2,990
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_tomo_Wankuwa
|
ma_tomo_Wankuwa
|
ma tomo Wankuwa (Vancouver) li ma tomo lon ma Pisi lon ma Kanata. nanpa jan la, ona li ma tomo nanpa wan lon ma Pisi li ma tomo nanpa tu wan lon ma Kanata. ma tomo ni li lon poka pi telo suli Pasipi.
|
2,991
|
https://wikipesija.org/wiki/nasin_jan
|
nasin_jan
|
nasin jan la, jan li lon. pilin en sona la nasin jan li kama.
nasin jan la nasin kulupu li suli mute. nasin kulupu li ante la, nasin jan li ante kin. taso, kulupu jan ale la nasin mute li sama.
|
2,992
|
https://wikipesija.org/wiki/meli_sewi_San
|
meli_sewi_San
|
meli sewi San (toki Kanse: Jeanne d'Arc, toki Kanse majuna: Jehanne Darc) li jan sewi li jan utala lon ma Kanse. utala pi tenpo sike ale la, ona li utala e jan pi ma Inli. jan Pojoni li lanpan e ona li pana e ona tawa jan pi ma Inli. jan pi pali sewi li moli e ona li toki e ni: ona li jan usawi. taso tenpo monsi la jan li ala e pali ike ona pi lon ala li pana e nimi sewi tawa ona.
|
2,993
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:AL
|
ISO_3166:AL
|
ma Sipe anu ma Alupanija li lon ma Elopa. toki Sipe la nimi ona li Shqipëria.
|
2,994
|
https://wikipesija.org/wiki/linja_lili_pi_kiwen_kon
|
linja_lili_pi_kiwen_kon
|
linja lili pi kiwen kon (toki Inli: Fiberglass) linja pi lili mute tan kiwen kon.ona li ken pakala taso jan li kama lawa e poka tu ona li kama suli e ona la ona li pakala ala.ona li lon ilo mute li ken ike e jan.
jan li ken alasa e ona lon nena seli.nimi pi linja lili ni tan nena seli li ni: linja lawa pi jan Peli.
|
2,995
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Mosa
|
jan_Mosa
|
jan Mosa (toki Tosi: Mozart) anu nimi ale jan Okan Amateju Mosa (toki Tosi: Wolfgang Amadeus Mozart /ˈvɔlfɡaŋ ʔamaˈdeːʊs ˈmoːtsaʁt/) li jan suli pi kalama musi li kama lon ma suli Loma sewi. jan mute li toki e ni: kalama musi ona li pona mute.
jan Mosata li jan lili la, ona li open e pana pi kalama musi. tenpo lon ona la, jan mute li kama sona e ona. taso la, ona li jo e mani lili. tenpo lon ona li lili. taso la ona li pana e sitelen kalama mute.
jan ante mute li pali tan jan Mosata. jan Petopen la ona li kama jo e ijo lawa mute tan pali pi jan Mosata.
|
2,996
|
https://wikipesija.org/wiki/nena_ma_Eken
|
nena_ma_Eken
|
nena ma Eken (toki Kanse: Massif des Écrins [masif de.z‿ekʁɛ̃]) li nena ma lon ma Kanse pi poka seli pi poka kama suno.ma pi sewi nanpa wan li nena ma Patekelen li linja m 4102.
|
2,997
|
https://wikipesija.org/wiki/ilo_Telekan
|
ilo_Telekan
|
ilo Telekan (toki Inli: Telegram) li lipu kon, li ilo kon pi toki jan. kulupu esun "Telegram Messenger Inc." li pali e ona. jan Pawe Tulo (toki Losi: Павел Дуров) li lawa e kulupu ni.
jan li ken kepeken ilo Telekan lon ilo anpa mute. ilo suli la, ilo anpa Winto (Windows) en ilo anpa Makinto (Mac OS) en ilo anpa Linu (Linux) li ken jo e ilo kon pi ilo Telekan. ilo lili la, ilo anpa Ajowesi (iOS) en ilo anpa Antowi (Android) li ken jo e ona. sin la, ante mute pi ilo kon Telekan li ilo kon pi nasin pali open. tan ni la, ante mute sin li lon.
ilo li ken pali e ni: sina open e lipu lawa sina la, sina ken toki tawa jan ante ale. sina ken jo e lipu lawa wan lon ilo mute. ilo ale ni li jo e sona wan. sina ken toki tawa jan mute lon "kulupu", li ken pana e sitelen tawa jan mute lon "toki wawa".
tenpo suli pini la, kulupu lawa pi ma Losi li toki e ijo ni: "jan utala ike li toki kepeken ilo Telekan. mi wile pini e ilo Telekan lon ma Losi tan ni." kulupu lawa Losi li pali e mute tawa ni. tenpo pi mute lili la, lipu kon ante mute li pini pali tan ni. taso, ilo Telekan li pini ala. kulupu lawa Losi li pini e utala ona.
jan sona pi len sona li toki e ni: nasin pi len sona pi ilo Telekan li ike. jan pali pi ilo Telekan li ante e ijo mute ona, li pona e nasin len ona. taso, jan sona li toki e ijo ni: "nasin ona li ante mute tan nasin pi ilo ante. ken la, jan ike li kama sona e ike ona."
tenpo mute la, jan ike li kama sona ike e sona pi jan pi ilo Telekan. taso, tenpo ale la, ona li kepeken e nasin ante. tenpo mute la, jan ike li pali e lipu "SIM" ike, li kepeken e nanpa pi ilo toki ona.
lipu kon lawa pi ilo Telekan (toki Inli en toki ante mute)
ante toki pi ilo Telekan pi toki pona (ilo Winto/Linu/Antowi taso)
|
2,999
|
https://wikipesija.org/wiki/kili_pi_akesi_seli
|
kili_pi_akesi_seli
|
kili pi akesi seli li kili walo lon selo loje. ona li jo e sike mama lili mute pimeja. ona li sama kili Kiwi. moku la ona li suwi; ona li jo e telo mute.
jan li ken moku e ni. ona li ken loje e telo nasa anu telo kili.
|
3,000
|
https://wikipesija.org/wiki/lipu_open_ma
|
lipu_open_ma
|
lipu open ma (toki Inli: passport) li lipu. jan li jo e ona la jan li ken tawa ma lawa ante. jan li kama jo e ona tan kulupu lawa. kulupu lawa mute ala li pana e lipu tawa jan pi ma ante sama ni: kulupu lawa pi ma Potuke li pana e ona tawa jan pi ma Omun. ona li ken pona e tawa lon ma ante. tenpo mute la, nimi en tenpo pi kama lon en ma pi kama lon en sitelen jan en sona suli ante li lon lipu ni. sina tawa ma ante la, sina wile jo e ona. jan li jo ala e lipu open ma li tawa ma ante la ona li jan tawa pi ken ala.
|
3,001
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_telo_Ewa
|
ma_telo_Ewa
|
ma telo Ewa li ma lili en ma telo pi ma Tona.jan li wile tawa ma telo Tonatapu tan ona la o tawa linja km 18 tawa poka seli en poka kama suno.suli pi linja wan li linja km 19, suli pi linja ante li linja km 7.5.suli ona li km87² 44. ma tomo lili 13 li lon.ma pi sewi nanpa wan li linja m 312.tenpo sike nanpa 2006 la jan 5165 li lon.ma telo lili ante tu li lon.ma telo suli wan li lon.
|
3,002
|
https://wikipesija.org/wiki/luka_pona
|
luka_pona
|
luka pona li toki luka. ona li toki sin li tan toki pona. jan Olipija li pali e ona lon tenpo sike 2021. luka pona li sama toki pona. taso, ona li toki pona luka ala. luka pona li ante kin tawa toki pona.
luka pona li toki pona ala, li toki pona luka ala la, nasin pi luka pona li ante. ni li nasin mute pi luka pona, li nasin ala ale:
nimi "pi" li ken lon. taso jan li toki kepeken luka pona, li toki ala lon toki lili la, nimi "pi" li ken weka kin.
nimi "li" en nimi "e" li lon ala. ona tu li weka la, jan li kepeken nimi luka "ni" kepeken tawa pi poka ante.
toki pona la, toki li sama "ijo li pali e ijo nanpa tu". taso, luka pona la, nimi "pali" li tawa pini; nimi "ijo nanpa tu" li tawa insa.
luka pona la, nimi mute kin li ante e poka ona.
nimi li weka la, jan li ken kepeken nasin ni: tawa luka en sinpin nasa en luka pi tawa pi sama pali en tawa lawa.
nasin nanpa la, mute li ken.
lipu pi luka pona - jan li ken kama sona e luka pona lon lipu ni.
|
3,003
|
https://wikipesija.org/wiki/suno_wawa_sewi
|
suno_wawa_sewi
|
wawa linja sewi li kama lon kon. ona li wawa linja. ona li kama e suno e kalama e seli.
|
3,004
|
https://wikipesija.org/wiki/nasin_sewi_Loma
|
nasin_sewi_Loma
|
tenpo pini la jan pi ma Loma li sewi e jan sewi mute lon nasin sewi ona. ona li pana e moku tawa jan sewi mute ni li pali e kiwen musi jan tawa ona. mije sewi Jowi en meli sewi Juno li mama pi jan sewi ante. jan sewi ante li jan Masi, li jan Minewa, li jan Netunu, li jan ante mute. tan toki pi tenpo pini, jan lawa Lomulu en jan lawa Numa Popilu li open e nasin pi nasin sewi pi ma Loma mute.
|
3,007
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_tomo_Pilepe
|
ma_tomo_Pilepe
|
ma tomo Pilepe (toki Tosi: Bielefeld [ˈbiːləfɛlt]) li ma tomo lon ma Tosi lon ma Nokan Wepalen. jan pi nanpa 340.000 li lon ma tomo ona. jan lawa li jan Pi Kasen (toki Tosi: Pit Clausen) tan kulupu SPD.
ma tomo Pilepe la, kulupu suli pi musi pi sike noka li kulupu Aminja Pilepe (toki Tosi: DSC Arminia Bielefeld). tenpo sike 2024 la, ona li utala lon kulupu pi musi sijelo utala pi sike noka nanpa wan tu (toki Tosi: 3. Fußball-Liga).
kulupu ante pi musi pi sike noka li lon ma tomo. tenpo mute la, kulupu Wite Pilepe (toki Tosi: VfB Fichte Bielefeld) li ike tawa jan pi kulupu Aminja Pilepe.
tomo majuna [nimi] mute en tomo suli mute li lon ma tomo Pilepe. tomo nanpa wan li tomo kiwen lon nena Palenpe (toki Tosi: Burg und Festung Sparrenberg anu Sparrenburg) lon ma kasi Tetopuka Wa (toki Tosi: Teutoburger Wald).
ma tomo Pilepe li jo e tomo sona suli Uniwesite Pilepe (toki Tosi: Universität Bielefeld).
toki powe [nimi] la, ma tomo Pilepe li lon ala. sona ona li lon ala li powe.
tenpo nanpa 1994 la, jan Awi We (toki Tosi: Achim Held) li pana e powe ona. tan: jan ona li wile toki e ni: ijo mute lon ilo linluwi [nimi] li powe.
|
3,008
|
https://wikipesija.org/wiki/kulupu_Matana
|
kulupu_Matana
|
kulupu Matana (toki Inli: McDonald's /məkˈdɒnəldz/) li kulupu esun suli tan ma Mewika. ona li pali e moku pi tenpo lili.
jan Wisa Matana (toki Inli: Richard McDonald) en jan Mowi Matana (toki Inli: Maurice McDonald) li mama e moku tomo nanpa wan lon tenpo sike nanpa 1940. taso tenpo sike nanpa 1955 la jan We Ko (toki Inli: Ray Kroc) li pali e kulupu pi ni. tenpo ni la, jan lawa ona li jan Ki Kensinki (toki Inli: Chris Kempczinski).
sitelen lawa pi kulupu Matana li kipisi sike jelo tu (toki Inli: Golden Arches). jan sitelen pi kulupu Matana li jan Wana Matana (toki Inli: Ronald McDonald)
lipu ilo lawa pi kulupu Matana
|
3,009
|
https://wikipesija.org/wiki/kulupu_Wepalikan
|
kulupu_Wepalikan
|
kulupu Wepalikan (toki Inli: Republican Party) li kulupu pi nasin lawa suli pi ma Mewika. kulupu suli ante li kulupu Temokasi. ona li kama lon tenpo pini pi utala insa pi ma Mewika. tenpo ni la, ona li pilin ike tawa poki jan. tenpo sike 1860 la, jan Apajan Linkon li kama jan lawa nanpa wan tan kulupu Wepalikan. tenpo kama la, jan lawa mute pi ma Mewika li tan kulupu Wepalikan.
jan lawa suli ante pi kulupu Wepalikan li jan Tesi Losewe. ona li pana e lipu lawa sin tawa awen e ma kasi. taso, tenpo sike 1929 la, anpa esun suli li open. jan Pankin Telano Wosape pi kulupu Temokasi li kama jan lawa sin. tenpo ni la, kulupu Wepalikan li pilin e ni: lawa ma o pali lili.
tenpo kama la jan lawa kama pi kulupu Wepalikan li jan Wi Asenowe. lawa ona la, kulupu NASA li open.
kulupu Wepalikan la, jan Tana Tan li suli lon tenpo lon. tenpo sike 2016 en tenpo sike 2020 en tenpo sike 2024 la, jan Tona Tun li jan wile pi jan lawa pi kulupu Wepalikan.
|
3,010
|
https://wikipesija.org/wiki/jo
|
jo
|
jan li jo e ijo la, jan li ken kepeken e ona. jo li suli tawa esun tawa nasin jan. jan li pana e ijo tawa jan ante la, jan ante li kama jo e ona. jan li lanpan e ijo la, jan li kama jo kin e ijo. taso, lanpan li ken ike tawa nasin lawa.
jan li jo e sijelo ona.
jo jan la, jan li jo e jan ante. tenpo pini la, kulupu jan mute li kepeken jo jan. taso, tenpo lon la, jan mute li pilin ike tawa jo jan.
|
3,011
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_tomo_Insijenapoli
|
ma_tomo_Insijenapoli
|
kulupu tomo Insijenapoli (toki Inli: Indianapolis) anu tomo Insi (toki Inli: Indy) li kulupu tomo lawa pi ma Insijena. kin la tomo Insi li suli tawa tomo ale lon ma Insijena.
|
3,012
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:GL
|
ISO_3166:GL
|
ma Kalasi anu ma Kalalinuna (toki Kalasi: Kalaallit Nunaat /kalaːɬit nunaːt/) anu ma Konlan (toki Tansi: Grønland /ˈkʁɶnˌlænˀ/) li ma lon telo suli Alansi lon ma Amelika lete. ma lon telo la, ona li suli nanpa wan. ma Kalasi li lon ma Tansi. ma Kalasi li ma pi lawa tu.
toki lawa taso pi ma Kalasi li toki Kalasi. jan li kepeken toki Tansi kin.
|
3,013
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:US-ND
|
ISO_3166:US-ND
|
ma Notakota li ma lili lon ma Mewika. ona li lon poka pi ma Montana, li lon poka pi ma Sotakota, li lon poka pi ma Minisota. selo lon poka pi ma Kanata la ona li lon poka pi ma Sakasuwan, li lon poka kin pi ma Manitopa. ma tomo Pima li ma tomo lawa ona. ma tomo Pako li ma tomo suli lon ona.
telo pimeja li lon anpa ona.
|
3,014
|
https://wikipesija.org/wiki/toki_Lilijan
|
toki_Lilijan
|
toki Lilijan (toki Sonko:醴陵话li3 ling2 hua4)li toki wan pi toki Sonko. ona li toki wan pi toki Kan. jan mute li toki kepeken e ona lon ma tomo Lilin pi ma Sonko. tenpo mute la, jan lili mute li toki e ona tan toki jaki. jan suli li kepeken e ona sama toki pi nanpa wan. ma pi kama sona pi ma tomo Lilin li toki kepeken e toki Sonko.ona li jo e nimi mute pi toki pi ma Unan. ona li sama toki ante pi ma Sonko. jan pi toki Sonko li sona ala e toki pi toki Lilin. jan pi ma ante li toki kepeken toki Lilijan tan jan pi ma tomo Lilin li kama ma ona. jan mute pi ma tomo Lilin li toki kepeken toki Lilin lon ma Sanson (toki Sonko:深圳 sheng1 zhen4). ona li jo e nimi pi toki Kantun en toki Sisuwan en toki Min en toki Sijan en toki Sonko. ante ona en toki Sonko li sama toki Topisin sama toki Inli. ona li jo e nasin toki ante mute.
kalama pi anpa en sewi
ȵaʊ31:toki!
kɔ44 sɿ33 sa33 li55?:ni li seme?
ŋɔ33 sɿ33 nimi sina.:mi ____.
|
3,015
|
https://wikipesija.org/wiki/esun_poka_pi_ma_Elasija
|
esun_poka_pi_ma_Elasija
|
wan esun pi ma Elasija (anu esun poka pi ma Elasija) li wan esun pi ma luka. ona li lon ma Elopa li lon ma Asija. ona la ma Losi en ma Pelalusi en ma Aja en ma Kasatan en ma Kilisitan li kama wan lon esun. ma ale li toki ante la toki Losi li toki suli lawa.
|
3,016
|
https://wikipesija.org/wiki/U
|
U
|
U li sitelen lili lon nasin sitelen Lasina.
|
3,017
|
https://wikipesija.org/wiki/Tuwijatakalawa
|
Tuwijatakalawa
|
Tuwijalakalawa (toki Tona: Tuʻi Haʻatakalaua) li kulupu mama pi jan lawa li jo e lawa.tenpo sike nanpa 1470 la Tuwikanokupolu li tan Tuwijalakalawa.Tuwikanokupolu en Tuwijalakalawa li utala tan lawa.tenpo ni la ona li lon ala.
|
3,018
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_palisa_Alapi
|
ma_palisa_Alapi
|
ma Alapija (toki Alapi: شِبْهُ الْجَزِيرَةِ الْعَرَبِيَّة, toki Alapi: جَزِيرَةُ الْعَرَب) anu ma Alawija (toki Iwisi pi tenpo pini: ערבה) li ma palisa lon poka telo. suli la, ona li nanpa wan. telo suli Pelsija en telo suli Oman en telo suli Alapija en telo suli Atene en telo suli loje li lon poka ona. ma Palani en ma Utun en ma Jamanija en ma Kata en ma Kuwasi en ma Imala en ma Uman en ma Sajusi en ma Ilakija li lon ona. ma Masu en ma Isale en ma Lunpan en ma Sulija li lon poka ona.
ona li seli. suli pi ma ona li jo e ma moli. kulupu jan Alapi li lon ona.
|
3,019
|
https://wikipesija.org/wiki/wawa_suno_lon_ijo_lili
|
wawa_suno_lon_ijo_lili
|
wawa suno lon ijo lili (toki Inli: electric charge) li wan lon ijo lili li jo e nasin tu: jasima ala en jasima. ijo lili pi wan awen la ijo lili Poton li jo e wawa suno 1 pi jasima ala, ijo lili Ileton li jo e wawa suno jasima 1, ijo lili Nijuton li jo ala.wawa suno tu sama li weka tan ona sama tu li wan ala,wawa suno tu pi sama ala li wan.ona li sama kule lon ijo lili Kuwa en ijo lili Kuwan taso ante li lon.
|
3,020
|
https://wikipesija.org/wiki/kama_tawa_sewi
|
kama_tawa_sewi
|
kama tawa sewi li wawa. kepeken li la, ijo li tawa sewi. tomo tawa kon li tawa sewi kepeken wawa ni.
|
3,021
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_tomo_Satama
|
ma_tomo_Satama
|
ma tomo Satama li lon ma Satama li lon ma Nijon.
|
3,024
|
https://wikipesija.org/wiki/lipu_Aniju
|
lipu_Aniju
|
lipu Unnews lipu pi mama sama tawa lipu Uncyclopedia li jasima pi lipu Wikinews.jan liken pana e sin pi lon ala tawa lipu ni.
lipu Unnews
|
3,025
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_3166:TR-21
|
ISO_3166:TR-21
|
ma tomo Sijapaku li lon ma Tuki. nimi ni lon toki Tuki li Diyarbakır.
|
3,026
|
https://wikipesija.org/wiki/tomo_Kolosejo
|
tomo_Kolosejo
|
tomo Kolosejo (toki Italija: Colosseo) li tomo musi suli lon ma tomo Loma pi ma Italija. jan li pali e ona lon tenpo sike 80 AD. tenpo pini la, ona li ken jo e jan pi mute 80000. jan en soweli li utala lon tomo Kolosejo.
|
3,027
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Mikije_Kopeso
|
jan_Mikije_Kopeso
|
jan Mikije Kopeso (toki Lusi: Михаил Сергеевич Горбачёв, Mikhail Sergeyevich Gorbachev) li jan lawa pini pi ma Sesesele. ona li kama jan lawa lon tenpo sike 1985. ona li wile pana ante tawa nasin pi ma Sesesele. taso, wawa pi kulupu lawa ona li pakala. ma Sesesele li pakala lon tenpo sike 1991.
|
3,028
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Koja
|
jan_Koja
|
jan Pansiko Koja (toki Epanja: Francisco Goya) li jan pi sitelen kule tan ma Epanja. ona li jan suli pi nasin sitelen. ona li pana e sitelen mute pi pali suli pi tenpo ona - ona li pana e sitelen mute pi utala pi ma palisa pi tenpo pi jan Napolejon (Guerra Peninsular). sitelen mute ona li pana lukin pi ijo monsuta pi pilin ike pi ijo pi wawa nasa.
ona li kama sin lon ma Pentetoto, ma kipisi pi ma Alakon, ma Epanja. mama sina li jan Jose Penito te Koya li Katija te Lusente. tenpo sike nanpa 1749, mama kulupu li tawa e ma Salakosa, jan Koja li kama jan pona e jan Matin Sapate. ona en jan Koja li sitelen e lipu mute; tan ni la, jan sona li sona e ale sina
tenpo sike nanpa 1774 la, jan Koja en jan Josepa li kama wan. jan Pansiko Paje, jan suli lon sitelen kule pi ma Epanja li pana e Pansiko Koja; tan ni la, jan Koja li kama suli.
tenpo sike nanpa 1790 la, jan Koja li kama e nasa lawa li ken ala kute.
|
3,029
|
https://wikipesija.org/wiki/telo_Palata
|
telo_Palata
|
telo suli Palata (toki Inli: Indian Ocean) li lon. telo suli ale la, telo suli ni li suli nanpa tu wan. ma Apika en ma Asija en ma Oselija en ma Antatika en telo suli Satan li lon poka pi telo suli ni. lon insa pi telo suli ni la ma Palata li lon. kin la, telo lili en nasin telo mute li lon telo suli ni.
telo ni li lon la, kule sewi li kama ante mute. tenpo sike la, seli ona li ante. ma ale li kama seli la, telo suli ni li kama seli mute kin.
telo suli ni la, kala en kasi telo mute li lon. taso, jan li weka e kala mute la, ni li ike. kala ante li kama weka lon tenpo kama lili.
ma mute li lon poka la, tomo tawa esun mute li lon telo. esun pi ma ante li mute. tan ni la, lon poka pi ma Apika la jan utala li lon li lukin jo e ijo tan tomo esun. ni li ike tawa esun.
|
3,030
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_lili_Kasa
|
ma_lili_Kasa
|
ma lili Kasa (toki Alapi: قِطَاعُ غَزَّةَ qi.tˤaːʕ ɣaz.zah) li ma lili pi ma Pilisin. ma Masu en ma Isale li lon poka ona. ona li lon poka telo suli Mesitelane. pini suno pi telo Utun en ma Kasa li ma Pilisin. ma Isale li tu e ma Pilisin.
tenpo 2007 la kulupu Ama (Hamas) li open lawa e ma Kasa. ni la ma Isale en ma Masu li pini esun tawa ma Kasa. pilin pi ma Isale la, kulupu Jama li kulupu utala monsuta. pini esun li kama weka e ijo mute pi wile jan. kulupu Jama li utala e ma Isale kepeken ilo tawa pi pana kon. tenpo ni la, ma Isale li utala e ma Kasa. jan mute li moli.
|
3,032
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_15924:Hira
|
ISO_15924:Hira
|
sitelen Ilakana li sitelen pi toki Nijon. sitelen Kansi la nimi ona li 平仮名 (lon sitelen Ilakana li ひらがな. kalama ni li "hiragana".) sitelen Ilakana lon toki Nijon li "sitelen pona".
kalama pi sitelen Ilakana li sama kalama pi sitelen Katakana.
nanpa wan la jan lili pi ma Nijon li kama sona e sitelen Ilakana. nanpa tu la ona li kama sona e sitelen Katakana e sitelen Kansi.
sitelen "ゐ" ("wi") en sitelen "ゑ" ("we") li sitelen majuna. toki Nijon majuna li kepeken e sitelen ni. taso, tenpo ni la toki Nijon li kepeken ala e sitelen ni. sitelen Ilakana li kin jo e sitelen "𛀆" ("yi") e sitelen "𛀁" ("ye") e sitelen "𛄟" ("wu"). tenpo ali la toki Nijon li kepeken ala e kalama "yi" e kalama "wu". tenpo pini la kalama "ye" li lon toki Nijon, taso sitelen Ilakana li lon ala lon tenpo pi kalama "ye" lon toki Nijon.
|
3,033
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_639:el
|
ISO_639:el
|
toki Elina (anu toki Elena) li kama tan ma Elina. jan Elenka en jan Kiposi li kepeken ona.
nasin sitelen ona li sitelen Elina. nasin sitelen ante mute li kama tan sitelen Elina. sitelen Lasina en sitelen Kililisa en sitelen Aja li kama tan sitelen Elina.
|
3,034
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_pi_nasin_olin_tu
|
jan_pi_nasin_olin_tu
|
jan pi nasin olin tu li olin e mije e meli e tonsi li lon kulupu kule.
jan pi nasin olin tu li ken olin ala e mije e meli lon nasin sama
|
3,035
|
https://wikipesija.org/wiki/toki_Pola
|
toki_Pola
|
toki Pola (toki Pola: Bolak) anu toki laso (toki Kanse: lingue bleue) li toki sin. jan Léon Bollack li pana e toki Pola lon tenpo sike nanpa 1900.
toki Pola li jo e kalama lili luka luka luka tu tu (19): a, b, ɥ (kalama li /tʃ/), d, e, f, g, i, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, v.
|
3,036
|
https://wikipesija.org/wiki/musi_Jali_Kulese
|
musi_Jali_Kulese
|
musi Jali Kulese (toki Tuki: Yağlı Güreş) li musi sijelo tan ma Tuki. ona li musi utala. jan pi musi utala ni li pana e telo ko tawa selo ona li utala musi e jan pi musi utala ante. "jan pi musi utala" li jo e nimi ni: "pehlivan" lon toki Tuki. "pehlivan" lon toki pona li "jan utala pona."
|
3,037
|
https://wikipesija.org/wiki/majuna
|
majuna
|
tenpo pini anu majuna li tenpo sama ni: ona li open ala. jan li sona pona e tenpo pini la ona li ken kama sona e pakala ona. jan li ken sona e tenpo pini kepeken nasin mute sama ni: ona li lukin e lipu. ona li kute e toki pi jan ante. ona li lukin e ijo pi tenpo pini. tenpo mute la lipu li suli tawa jan sona. taso jan li pali e lipu lon tenpo pi ale ala. tan ni la jan sona li lukin e ijo ante.
jan Elototo pi ma tomo 'Halicarnassus' li jo e nimi ni: "mama pi tenpo pini." taso jan poka ona jan 'Thucydides' li kama e ni: jan sona li wile kama sona e tenpo pini la ona li lukin tawa jan. tenpo ante la jan sona li pilin e ni: jan sewi li kama e ijo. taso jan Thucydides li pilin e ni: ijo jan li kama tan jan.
jan Augustine pi ma tomo Hippo li jan sona suli. taso ona li pilin e ni: jan li wile kama sona e tenpo pini la ona li wile lukin e lipu sewi. jan Hegel pi ma Tosi li pilin e ni: jan li wile kama sona e tenpo pini la ona li wile lukin e ijo jan.
|
3,038
|
https://wikipesija.org/wiki/lipu_Pipija
|
lipu_Pipija
|
lipu Pipija (Bible) li lipu sewi lon nasin sewi Kolisu lon nasin sewi Jejuta lon nasin sewi Isilan lon nasin sewi ante mute.
lipu Pipija li jo e kipisi mute. nasin sewi Kolisu la, lipu Pipija li tu. ni li lipu toki pi tenpo pini (Old Testament) li lipu toki sin (New Testament). nasin sewi Jejuta la, lipu Pipija li lipu Tanaka (toki Iwisi: תנ"ך). kipisi tu wan pi lipu Tanaka li lon. ni li lipu Tola li lipu Newiwin li lipu Ketuwin.
tenpo nanpa wan la, jan li sitelen e lipu Pipija kepeken toki Iwisi, kepeken toki Alamaja, kepeken toki Elina Koine. jan li ante e toki e lipu Pipija tawa toki mute.
nimi Pipija li kama tan nimi τὰ βιβλία (tà biblía) pi toki Elina. nimi ni li kama tan ma tomo Byblos. lipu pi ma Masu li tawa ma Elina kepeken ma tomo Byblos.
lipu Pipija la kulupu lipu tu li lon li lipu toki pi tenpo pini li lipu toki sin. ona tu la lipu lili mute li lon. ni li lipu lili ale:
kulupu li ante e lipu Pipija tawa toki pona
|
3,039
|
https://wikipesija.org/wiki/Tuwikanokupolu
|
Tuwikanokupolu
|
Tuwikanokupolu (toki Tona: Tuʻi Kanokupolu) li kulupu mama pi jan lon ma Tona li anpa nanpa wan.kulupu mama ni li lawa e ma Tona.
|
3,040
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_Koto_Misito
|
ma_Koto_Misito
|
ma Koto Misito (toki Kaleku: Couto Mixto) li ma lawa lili lon ma meso [nimi] lon ma Epanja lon ma Potukale.
|
3,041
|
https://wikipesija.org/wiki/ma_Sonko_(kon_ante)
|
ma_Sonko_(kon_ante)
|
ma Sonko li ken:
ma Sonwaminko (nimi lili pi ma Sonwaminko)
ma Sonko
|
3,042
|
https://wikipesija.org/wiki/nena_ma_Pipa
|
nena_ma_Pipa
|
nena ma Pipa (toki Tosi: Pfyffer) li nena ma lon ma Suwasi.ona li lon insa pi ma lili Pen en ma lili Lusen li wan pi kulupu nena Penina.jan li wile tawa nena ma Watupu la jan o tawa linja km 2.3.m ona pi sewi nanpa wan li linja m 1315.
|
3,043
|
https://wikipesija.org/wiki/toki_Litepa
|
toki_Litepa
|
toki Litepa anu toki mun (toki Litepa: Lingwa de Planeta) li toki sin tan pana e pona tawa toki pi jan ali.ona li jo e nimi tan toki Alapi en toki Sonko en toki Inli en toki Kanse en toki Tosi en toki Intusan en toki Potuke en toki Ilan en toki Lusi en toki Epanja.
toki mun li wile e ni: kulupu e toki ali.kin la,ona li wile e ni:toki mun li sama toki mama ali.pali pi toki mun li tan tenpi sike 2006,jan Simisi Iwano (Димитри Иванов) en jan ante li kama pali.tenpo sike 2010 la,toki ni li kama lon.
|
3,044
|
https://wikipesija.org/wiki/jan_Malijo
|
jan_Malijo
|
musi pi jan Malijo (Mario) li kulupu pi musi ilo tan kulupu esun Nintento. mama ona li jan Mijamoto Sikelu. jan Malijo li jan pi suli nanpa wan tawa musi ilo. jan Malijo li kama lon musi ilo, taso ona li kama tawa sitelen tawa en sitelen musi kin.
musi pi jan sama wawa Malijo (Super Mario Bros.) li open pi kulupu musi. musi la jan Malijo li tawa lon ma lawa soko (Mushroom Kingdom) li pakala e monsuta li awen e meli lawa Pisi (Princess Peach) tan akesi lawa Kupa (King Koopa) (akesi Pasa (Bowser) lon toki Inli). musi nanpa wan pi jan sama wawa Malijo li kama lon tenpo sike 1985. tenpo mute la, mije sama pi jan Malijo, jan Luwisi (Luigi), li lon musi ni. nimi "musi pi jan sama wawa Malijo" li kama tan ni.
jan Malijo li ken tawa sewi kepeken noka ona. jan Malijo li tawa anpa lon lawa monsuta la jan Malijo li ken moli e ona. monsuta ni li kili Kulipo (kili Kunpa lon toki Inli) li akesi Nokonoko (akesi utala Kupatupa lon toki Inli) li monsuta mute ante. jan Malijo li kama jo e wawa ante la jan Malijo li ken moku e ijo wawa ante. jan Malijo li moku e soko loje la jan Malijo li kama suli. jan Malijo li moku e kasi kule seli la ona li ken pana e sike seli. jan Malijo li moku e mun la ijo li ken ala pakala e jan Malijo.
kulupu musi pi jan sama wawa Malijo li kulupu musi suli pi jan Malijo, taso jan Malijo li lon musi ante kin. ni mute li musi Malijo Ka (Mario Kart) li musi Malijo pi tenpo musi (Mario Party) li musi Malijo lipu (Paper Mario).
jan Malijo li mije pi ma Italija. ona li jan lon ala. jan Malijo li jan pali ilo telo. ona li jan pi mama sama pi jan Malijo li jan Luwisi. tenpo nanpa wan la jan Mijamoto Sikelu li pali e jan Malijo lon musi Tonki Kon lon tenpo sike 1981. nimi nanpa wan ona li 'jan Sanpuman' (mije pi tawa sewi). jan Mijamoto li ante e nimi ona lon musi nanpa wan pi jan sama wawa Malijo. tenpo ni la jan Malijo li lon musi ilo mute.
|
3,045
|
https://wikipesija.org/wiki/ISO_639:lav
|
ISO_639:lav
|
toki Lawi li toki pi kulupu toki Palito. jan pi ma Lawi li kepeken e ona.
toki Lawi la nimi ona li latviešu valoda.
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.